Ildefonso Falcones Katedra w Barcelonie 02 Dziedzice ziemi

Tytuł oryginału: LOS HEREDEROS DE LA TIERRA Copyright © Ildefonso Falcones de Sierra 2006 All rights reserved Polish edition copyright © Wydawnictwo Albatros Sp. z o.o. 2017 Polish translation copyright © Joanna Ostrowska & Grzegorz Ostrowski 2017

Redakcja: Marta Gral Ilustracje na okładce: Luigi Altomare/theWorldofDOT, AISA/BE&W Ilustracja na wyklejce: AISA/BE&W Projekt graficzny okładki: Luigi Altomare/theWorldofDOT Opracowanie graficzne okładki polskiej: Katarzyna Meszka

ISBN 978-83-6578-181-9

Wydawca WYDAWNICTWO ALBATROS SP. Z O.O. (dawniej Wydawnictwo Albatros Andrzej Kuryłowicz s.c.) Hlonda 2a/25, 02-972 Warszawa www.wydawnictwoalbatros.com Facebook.com/WydawnictwoAlbatros | Instagram.com/wydawnictwoalbatros

O książce MIŁOŚĆ SILNIEJSZA NIŻ ZEMSTA NADZIEJA JASNA JAK UŚMIECH MADONNY W BARCELOŃSKIM KOŚCIELE MATKI BOSKIEJ MORSKIEJ Ildefonso Falcones wraca do świata, który zachwycił miliony czytelników: średniowiecznej Barcelony. Hrabiowskiego Miasta, w którym z powodu walki o tron i schizmy w Kościele ścierają się wrogie stronnictwa, inkwizycja zbiera żniwo, żydzi stawiani są przed wyborem: chrzest albo śmierć, bogaci mieszczanie pomnażają swój majątek, a biedota jest złakniona rozrywki, im krwawszej, tym lepszej. Rok 1387. Dwunastoletni Hugo Llor jest świadkiem bezprawnej egzekucji swojego mentora Arnaua Estanyola. Człowieka, który nauczył go tego, by przed nikim nie zginać karku. Co nie jest proste w świecie, w którym biedacy są skazani na łaskę i niełaskę możnych. Hugo szybko się przekonuje, że za każdą próbę walki o godność drogo się płaci i zyskuje równie potężnych, co okrutnych wrogów. Mimo to nie chce się przed nimi ukorzyć. Chłopiec noszący w stoczni żelazną kulę za genueńskim niewolnikiem, dzierżawca winnicy, właściciel barcelońskiej karczmy, królewski dostawca win… Dużo jak na jednego człowieka. Krótkie wzloty i bolesne upadki, po których, wydawać by się mogło, nie sposób się podnieść. A jednak Hugo Llor za każdym razem wstaje

i nie rezygnuje z walki o swoich najbliższych, z marzeń o własnej winnicy i z miłości.

CZĘŚĆ PIERWSZA MIĘDZY MORZEM I ZIEMIĄ

1

Barcelona, 4 stycznia 1387 Morze było wzburzone, niebo zaś szare jak z ołowiu. Pośród stojących na plaży mężczyzn pracujących w stoczni, przewoźników portowych, żeglarzy i bastaixos1 wyczuwało się napięcie. Wielu rozcierało ręce albo uderzało dłonią o dłoń, żeby je rozgrzać, inni próbowali szukać schronienia przed lodowatym wiatrem. Prawie wszyscy milczeli. Wymieniali spojrzenia i zwracali wzrok ku falom uderzającym z całą siłą w imponujących rozmiarów królewską galerę, z trzydziestoma ławkami dla wioślarzy po każdej stronie, zdaną na łaskę burzy. Przez ostatnie dni mistrzowie szkutniczy wspomagani przez terminatorów i żeglarzy demontowali takielunek i wyposażenie okrętu: stery, uzbrojenie, żagle, maszty, ławki, wiosła… Wszystko, co dało się wynieść z okrętu, przewoźnicy przetransportowali na plażę, a bastaixos zabrali do magazynów. Zostały trzy kotwice zaczepione o dno, utrzymujące Santa Martę, olbrzymi opuszczony szkielet, o który rozbijały się fale. Hugo, dwunastoletni chłopiec o kasztanowych włosach, inteligentnym spojrzeniu oraz dłoniach i twarzy równie brudnych, jak jego sięgająca kolan koszula, nie odrywał wzroku od galery. Od kiedy zaczął pracować w stoczni z Genueńczykiem, pomagał wyciągać na brzeg, a potem spuszczać na wodę wiele okrętów, ale ten był naprawdę ogromny, a burza czyniła całą operację bardzo ryzykowną. Kilku żeglarzy będzie musiało wejść na Santa Martę, żeby podnieść kotwice, a następnie przewoźnicy odholują galerę na plażę, gdzie czekał tłum mężczyzn, żeby wciągnąć okręt do stoczni.

Tam miał przezimować. Była to mozolna praca, a przede wszystkim niezwykle ciężka, mimo że do ciągnięcia galery po piasku używano bloków i kołowrotów. Chociaż Barcelona była obok Genui, Pizy i Wenecji jedną z potęg Morza Śródziemnego, nie dysponowała portem, nie było tu basenów ani doków, które ułatwiłyby zadanie. Miała tylko otwartą plażę. – Anemmu! – rozkazał Genueńczyk chłopakowi. Hugo popatrzył na mistrza. – Ale… – próbował zaprotestować. – Nie dyskutuj – przerwał mu Genueńczyk. – Zarządca stoczni uścisnął właśnie rękę starszemu cechu przewoźników. – Wskazał brodą na grupkę mężczyzn stojących kawałek dalej. – To znaczy, że dogadali się co do nowej ceny, którą król zapłaci im za dodatkowe ryzyko związane z burzą. Wyciągamy galerę z wody! Anemmu! – powtórzył. Chłopiec

schylił

się,

chwycił

żelazną

kulę

przyczepioną

łańcuchem do prawej kostki Genueńczyka, uniósł ją z wysiłkiem i przycisnął do brzucha. – Gotów? – zapytał Genueńczyk. – Tak. – Główny mistrz już na nas czeka. Taszcząc żelazną kulę uniemożliwiającą szkutnikowi swobodne poruszanie się, Hugo kroczył za nim między ludźmi, którzy poinformowani już o zawartej umowie dyskutowali, krzyczeli podekscytowani i pokazywali na coś rękami w oczekiwaniu na instrukcje głównego mistrza. Byli wśród nich inni Genueńczycy, również wzięci do niewoli na morzu i zmuszeni do pracy w barcelońskich stoczniach, unieruchomieni żelaznymi kulami podtrzymywanymi przez stojących przy nich chłopców. Domenico Blasio – Genueńczyk, któremu towarzyszył Hugo – był jednym z najlepszych szkutników nad Morzem Śródziemnym, może nawet lepszym od samego głównego mistrza. Wziął Hugona na

ucznia na prośbę micer2 Arnaua Estanyola i Juana Nawarczyka, pomocnika zarządcy stoczni – mężczyzny o wielkim brzuchu i okrągłej łysej głowie. Początkowo traktował chłopaka niezbyt uprzejmie, bo tak lubił budować statki, że gdy obrabiał drewno, zapominał o tym, że jest więźniem. Od kiedy król Piotr IV nazwany Ceremonialnym3 zawarł kruchy pokój z Republiką Genui, wszyscy jeńcy pracujący w jego stoczniach żyli nadzieją, że Genua uwolni katalońskich więźniów, a wtedy i oni odzyskają wolność. Od tego czasu mistrz szkutniczy zaczął okazywać Hugonowi względy i uczyć go tajników jednego z najbardziej cenionych zawodów na wybrzeżach Morza Śródziemnego: budowniczego statków. Kiedy Genueńczyk dołączył do grupy starszych cechu i majstrów skupionych wokół głównego mistrza, Hugo położył kulę na piasku za jego plecami i rozejrzał się po plaży. Napięcie rosło; ludzie uwijali się, szykując sprzęt, a ich okrzyki, słowa otuchy i poklepywanie po plecach brzmiały jak wyzwanie w starciu z wiatrem, chłodem i słabym, zamglonym światłem, tak niezwykłym w tej krainie nieprzerwanie nagradzanej blaskiem słońca. Chociaż praca Hugona polegała tylko na noszeniu żelaznej kuli, poczuł dumę z przynależności do tej wspólnoty. Na końcu plaży, pod wychodzącą na morze ścianą stoczni, zebrało się wielu gapiów, którzy krzyczeli i klaskali, żeby dodać im otuchy. Chłopak popatrzył na żeglarzy niosących łopaty do kopania piasku pod galerą, na ludzi przygotowujących kołowroty, bloki i liny, na taszczących belki, które po posmarowaniu ich tłuszczem albo wyłożeniu trawą pozwolą przepchnąć galerę, na bastaixos szykujących się do ciągnięcia za liny… Zapomniał o Genueńczyku, zostawił kulę i pobiegł w stronę bastaixos zebranych na plaży. Przyjęli go ciepło, przyjaźnie poklepując po plecach. „Gdzie zgubiłeś kulę?”, zapytał jeden z nich, czym rozładował napięcie i atmosferę powagi. Znali Hugona, a raczej wiedzieli, kim jest, dzięki życzliwości, jaką okazywał mu micer

Arnau Estanyol, starzec, który stał teraz pośród zgromadzonych, malutki w porównaniu z otaczającymi go krzepkimi mężczyznami z barcelońskiego bractwa bastaixos. Wszyscy znali Arnaua Estanyola i podziwiali jego dokonania. Żyło jeszcze kilka osób, które pamiętały dobrodziejstwa, jakie wyświadczył konfraterni i jej członkom. Hugo stanął obok niego w milczeniu, jakby był własnością starca. Ten zmierzwił mu czuprynę, nie przerywając rozmowy. Omawiali ryzyko związane z holowaniem galery, zwłaszcza jeśli statek osiądzie na mieliźnie daleko od plaży i trzeba będzie się tam dostać, żeby go zakotwiczyć. Mógłby się wywrócić. Fale były bardzo wysokie, a większość bastaixos nie umiała pływać. – Hugonie! – rozległo się wołanie wśród panującej wrzawy. – Znowu zostawiłeś swojego mistrza? – zapytał Arnau. – Nie ma jeszcze nic do roboty – usprawiedliwił się chłopak. – Idź do niego. – Ale… – Idź. Dźwigając kulę, Hugo kroczył za Genueńczykiem po plaży, podczas gdy ten wydawał różne polecenia. Główny mistrz darzył go szacunkiem, inni także. Nikt nie kwestionował umiejętności Domenica jako mistrza szkutniczego. Kiedy przewoźnicy dotarli na Santa Martę, wyciągnęli kotwice, umocowali liny i zaczęli holować okręt w stronę brzegu, zebranych na plaży ogarnęła prawdziwa gorączka. Santa Martę ciągnęły cztery barki, po dwie z każdej strony. Niektórzy przyglądali się tej scenie z przerażeniem; widać to było po ich twarzach i zaciśniętych dłoniach. Większość jednak dała się ponieść emocjom: głośno zagrzewali holujących, czyniąc ogłuszający harmider. – Nie rozpraszaj się – przywołał Hugona do porządku Genueńczyk, bo chłopak, pochłonięty widokiem bliskiej pójścia na dno galery i dwóch przewoźników, którzy wypadli za burtę, pozostawał w tyle. Czy uda im się wspiąć z powrotem na pokład?

– Mistrzu… – poprosił, nie mogąc oderwać wzroku od załogi próbującej ratować towarzyszy, podczas gdy Santa Marta przechylała się na bok na skutek manewrów barki. Zadrżał na całym ciele. Ta scena skojarzyła mu się z inną, o której opowiedzieli mu żeglarze towarzyszący jego ojcu, kiedy kilka lat wcześniej fale pochłonęły go podczas rejsu na Sycylię. Genueńczyk zrozumiał go, bo znał tę historię. Zresztą sam był pod wrażeniem dramatu rozgrywającego się daleko od brzegu. Jeden z przewoźników zdołał się wspiąć na pokład barki, drugi walczył desperacko z falami. Nie zapomną tego widoku. Załoga drugiej barki, po tej samej stronie galery, puściła linę i skierowała się tam, gdzie zniknęły pod wodą ręce wzywającego pomocy przewoźnika. Chwilę później wymachujące dłonie znów pojawiły się na powierzchni. Widzowie na brzegu prawie jednocześnie wypuścili wstrzymywane w płucach powietrze. Ale ręce ponownie zginęły im z oczu. Prądy ciągnęły tonącego na otwarte morze. Załoga pierwszej barki również wypuściła linę. Na pozostałych zrobiono to samo i załogi czterech barek wiosłowały teraz ze wszystkich sił, współmiernie do energii przekazywanej im z plaży okrzykami, modlitwami czy milczeniem. Hugo poczuł, że mistrz zaciska dłonie na jego ramionach. Nie poskarżył się, że sprawia mu ból. Dryfująca Santa Marta zaczepiła w tym czasie o niewielki pirs Świętego Damiana. Niektórzy skierowali na chwilę wzrok w tamtą stronę, ale potem znów skupili uwagę na barkach. Załoga jednej z nich zaczęła coś sygnalizować i choć ktoś padł na kolana, uznając to za dobry znak, większości to nie wystarczyło. A jeśli źle zinterpretowano sygnał? Lecz zaraz pojawiło się ich więcej, na wszystkich barkach, kilka ramion w górze, pięści zaciśnięte, jakby chciały walić w niebo. Nie ulegało wątpliwości: wracali. Wiosłowali w stronę plaży, na której zebranych połączyły śmiechy, uściski i łzy.

Hugo poczuł, że mistrz oddycha z ulgą, sam jednak nadal drżał. Nikt nie mógł nic zrobić dla jego ojca – tak mu powiedziano. Teraz wyobraził go sobie wzywającego pomocy z uniesionymi ramionami, jak przewoźnik do niedawna zanurzony w falach. Stojący za nim Genueńczyk poklepał go czule po policzku. – Morze jest wspaniałe, ale potrafi też być okrutne – powiedział cicho. – Być może to twój ojciec pomógł dziś, tam z dołu, temu człowiekowi. Tymczasem Santa Marta, miotana raz po raz falami, rozbijała się o skały pirsu.

– Takie są efekty, kiedy wbrew starym zasadom pozwala się na żeglowanie poza okresem od kwietnia do października – tłumaczył Arnau Hugonowi nazajutrz po katastrofie Santa Marty. Szli w stronę dzielnicy La Ribera. Ludzie ze stoczni zbierali deski z roztrzaskanej galery, które woda wyrzucała na plażę, i stojąc na pirsie, próbowali ratować, co się da. Genueńczyk nie mógł tam pracować, dlatego i on, i Hugo mieli dzień wolny przed świętem Objawienia Pańskiego, wypadającym tym razem w niedzielę. – Teraz galery są lepsze – wyjaśniał Arnau. – Mają więcej ławek i wioseł, są budowane z drewna i żelaza lepszej jakości, przez mistrzów, którzy dysponują większą wiedzą. Dzięki zdobytym doświadczeniom zrobiliśmy duże postępy w żeglowaniu i są już tacy, którzy ośmielają się rzucać wyzwanie zimie. Zapominają, że morze nie przebacza nierozważnym. Wracali do kościoła Matki Boskiej Morskiej – Santa María del Mar – żeby zdeponować w skarbonie Garnuszka Wstydliwych Ubogich – instytucji dobroczynnej działającej przy świątyni – pieniądze zebrane po domach jako jałmużna. Garnuszek miał spore dochody, był właścicielem winnic, budynków, warsztatów, pobierał czynsze… Micer

Arnau

znajdował

jednak

upodobanie

w

zabieganiu

o miłosierdzie bliźnich, do czego zarządcy Garnuszka byli zresztą zobligowani. Od kiedy zaczął wspierać bliskich Hugona i w imieniu parafii Matki Boskiej Morskiej łagodzić skutki ubóstwa, w jakie popadli po śmierci głowy rodziny, chłopak pomagał mu w zbieraniu datków dla potrzebujących. Hugo poznawał tych, którzy dawali, ale nie tych, którzy otrzymywali wsparcie. – Dlaczego… – zaczął. Arnau zachęcił go przyjaznym gestem, by mówił dalej. – Dlaczego człowiek taki jak wy… zajmuje się żebraniem? Arnau uśmiechnął się wyrozumiale, zanim odpowiedział. – Proszenie o jałmużnę dla potrzebujących to wyróżnienie, łaska od Boga, nie powód do wstydu. Żadna z odwiedzonych przez nas osób nie dałaby nawet jednej monety komuś, komu nie mogłaby zaufać. Zarządcami Garnuszka muszą być barcelońscy notable, i to oni żebrzą na rzecz ubogich. Wiesz, co ci powiem? – Micer Arnau nie czekał, aż Hugo zaprzeczy, i ciągnął: – My, zarządcy, nie mamy obowiązku rozliczania się z tego, co robimy z pieniędzmi Garnuszka, nie tylko tymi zebranymi po domach, ale z całym majątkiem. Przed nikim, nawet przed archidiakonem kościoła Matki Boskiej Morskiej… Nawet przed samym biskupem! To zaufanie powinno obejmować wszystkich notabli. Nikt nie wie, której rodzinie pomogłem dzięki jałmużnie od bogobojnych ludzi. Hugo towarzyszył micer Arnauowi podczas zbierania pieniędzy do dnia, gdy ten załatwił mu pracę w stoczni, u boku Genueńczyka, by nauczył się budowania statków i sam kiedyś został mistrzem szkutniczym. Jeszcze zanim chłopiec trafił do stoczni, Arnau ulokował jego młodszą siostrę Arsendę w klasztorze przy ulicy Jonqueres w charakterze służącej pewnej zakonnicy. Mniszka zgodziła się odziewać, żywić i kształcić dziewczynkę, uczynić z niej szanowaną kobietę, a po dziesięciu latach dać jej w posagu dwadzieścia funtów, by mogła wyjść za mąż. Taką podpisali umowę.

Radość, z jaką Hugo przyjął pracę w stoczni i wstąpił do fascynującego świata budowniczych statków – choć jego zadania ograniczały się do noszenia kuli Genueńczyka – została przyćmiona przez konsekwencje, jakie ta nowa funkcja miała dla jego stosunków z matką. – Mam tam mieszkać? Spać? – zapytał ją wystraszony, kiedy powiedziała mu o jego nowym zajęciu. – Dlaczego nie mogę pracować, a potem wracać, żeby spać tutaj, w domu, jak dotąd? – Bo ja tu już nie będę mieszkała – obwieściła Antonina łagodnie, jakby tylko w ten sposób mogła go przekonać. Pokręcił głową. – To nasz dom… – Nie jestem w stanie za niego płacić – przerwała mu. – Ubogie wdowy z dziećmi są jak bezużyteczne staruszki, nie mamy żadnych szans w tym mieście. Powinieneś to wiedzieć. – Ale micer Arnau… Matka znowu mu przerwała: – Micer Arnau znalazł mi pracę, za którą dostanę ubranie, łóżko, jedzenie i może jakieś pieniądze. Skoro twoja siostra jest w klasztorze, a ty w stoczni, co miałabym tu począć sama? – Nie! – krzyknął Hugo, przywierając do niej całym ciałem.

Stocznie królewskie w Barcelonie znajdowały się nad samym morzem. Składała się na nie budowla o ośmiu nawach podtrzymywanych filarami i krytych dwuspadowymi dachami, za którą rozciągał się plac dostatecznie duży, by umożliwić konstruowanie wielkich galer. Dalej stała kolejna hala, również złożona z ośmiu naw, na tyle wysokich i jasnych, że można w nich było budować, naprawiać i trzymać katalońskie okręty. Wspaniałe dzieło rozpoczęte jeszcze za panowania króla Jakuba

i kontynuowane pod patronatem Piotra Ceremonialnego wieńczyły cztery wieże, po jednej na każdym rogu całego kompleksu. Obok hal, wież i basenów z wodą do moczenia drewna znajdowały się tu magazyny, w których gromadzono materiały i osprzęt przydatny na galerach: belki, narzędzia, wiosła, broń – kusze, strzały, lance, kosy, kolubryny, topory, dzbany z niegaszonym wapnem do oślepiania przeciwników atakujących podczas abordażu, inne z mydłem, na którym mieli się ślizgać żeglarze wroga, jeszcze inne ze smołą do wzniecania pożarów na ich statkach – podłużne tarcze, które umieszczano po bokach galery, żeby chronić wioślarzy w czasie walki, skóry, którymi pokrywano kadłub, żeby nieprzyjaciel nie mógł go podpalić, żagle, chorągwie, gwoździe, łańcuchy, kotwice, maszty, lampy i mnóstwo innych przedmiotów. Zabudowania stoczni wznosiły się na krańcu Barcelony przeciwległym do miejsca, gdzie stały kościół Matki Boskiej Morskiej i klasztor Franciszkanów. Mnichów chroniły stare mury miasta, ale stocznie dopiero czekały na fortyfikacje, które nakazał zbudować Piotr IV. Dużo jeszcze brakowało do realizacji tego planu, tak jak brakowało pieniędzy potrzebnych do kontynuowania robót przy murach mających otoczyć nową dzielnicę El Raval. Matka nie odprowadziła Hugona do stoczni. – Jesteś już mężczyzną, synu. Pamiętaj o ojcu. Pożegnała się wyprostowana, udając surowość. Wbrew sobie trzymała się w odległości dwóch kroków od syna i błagała niebiosa, by micer Arnau jak najszybciej go zabrał, żeby mogła ukryć przed chłopcem łzy. Arnau zrozumiał i lekko szturchnął Hugona w plecy. – Będziesz ją widywał – tłumaczył chłopakowi, który szedł, cały czas oglądając się za siebie. Po kilku dniach, kiedy Hugo przywykł już do nowego otoczenia, pobiegł do miasta, żeby zobaczyć się z matką. Micer Arnau wyjaśnił mu, że pracuje jako służąca w domu pewnego rękawicznika, na ulicy

Canals, przy kanale nawadniającym na tyłach kościoła Matki Boskiej Morskiej. – Skoro to jest twój syn, to niech cię stąd zabiera – zareagowała grubiańsko żona rękawicznika na nieśmiałe tłumaczenia Antoniny, gdy zaskoczyła ją, jak ściskała się z Hugonem w drzwiach. – Do niczego się nie nadajesz, znasz się tylko na rybach, na niczym więcej. Nigdy nie pracowałaś w bogatym domu. Ty…! – Wskazała palcem na chłopca. – Wynoś się stąd! – krzyknęła i czekała, świdrując go wzrokiem. Chłopak usłuchał prośby wyrażonej w dziwnym spojrzeniu matki i odszedł, smutny z powodu bezsilności bijącej z jej oczu, do niedawna zawsze wesołych i pełnych nadziei. Antonina patrzyła, jak syn się oddala. Nie uszedł daleko, kiedy usłyszał, jak żona rękawicznika łaja jego matkę; głos kobiety odbijał się echem w uliczce mimo zamkniętych drzwi domu. Rozpłakał się. Nadal przychodził na Canals w nadziei, że zobaczy matkę. Za drugim razem stanął w pobliżu domu, ale nie miał gdzie się schować w uliczce ze stłoczonymi budynkami. – Co tu robisz, smarkaczu?! – wrzasnęła na niego jakaś kobieta z okna na piętrze. – Zamierzasz coś ukraść? Wynocha! Oddalił się szybkim krokiem ze strachu, że krzyki wywabią z domu żonę rękawicznika i matce znów się oberwie. Od tamtego czasu tylko przechadzał się po ulicy Canals, jakby dokądś szedł albo skądś wracał; zatrzymywał się na tak długo, jak to było możliwe, przed domem rękawicznika i nucił melodię, którą zawsze gwizdał ojciec. Nigdy nie udało mu się jednak zobaczyć matki. Odchodził, pocieszony myślą, że spotka ją w niedzielę na mszy, i szedł do dzielnicy La Ribera, by znaleźć micer Arnaua w kościele Matki Boskiej Morskiej albo w jego domu wciśniętym między inne zajmowane przez ludzi morza, albo w kantorze, do którego starzec zaglądał

coraz

rzadziej,

bo

pozostawił

zarządzanie

swoim

pracownikom. Jeśli go tam nie było, szukał na ulicach. Zazwyczaj znajdował go w którymś z tych miejsc. Mieszkańcy La Ribery dobrze znali Arnaua Estanyola, większość z nich go ceniła. Wystarczyło o niego zapytać, w piekarni przy ulicy Ample, w jatce przy ulicy Mar, w jednym z dwóch sklepów rybnych albo w zakładzie serowarskim. W tym czasie dowiedział się, że micer Arnau ma żonę imieniem Mar – „córka bastaixa”, mówił o niej starzec z dumą – a także syna Bernata, trochę starszego od Hugona. – Masz dwanaście lat? – zapytał Arnau, kiedy Hugo kolejny raz podał mu swój wiek. – Bernat skończył szesnaście. Teraz jest w konsulacie w Aleksandrii, uczy się handlu i żeglarstwa. Myślę, że niedługo wróci do domu. Ja już nie chcę się zajmować interesami. Jestem stary! – Nie mówcie tak… – Nie dyskutuj – przerwał mu Arnau. Chłopiec nie dyskutował, przytaknął i dalej szedł przy starcu, który opierał się na jego ramieniu. Lubił, kiedy micer Arnau to robił. Gdy mijający ich ludzie okazywali im szacunek, czuł, że jest ważny, bawiło go nawet odpowiadanie na powitania. Czasami robił to tak przesadnie, że przy ukłonie tracił równowagę. – Przed nikim nie należy zginać karku – doradził mu któregoś dnia Arnau. Hugo nie odpowiedział. Arnau czekał, bo znał go na tyle dobrze, by wiedzieć, że się odezwie. – Wy możecie się nie kłaniać, bo jesteście szanowanym człowiekiem. Ale ja… – Jeśli udało mi się zostać szanowanym człowiekiem, to może właśnie dlatego, że nigdy przed nikim nie zginałem karku. Tym razem Hugo nie odpowiedział, ale Arnau już nie zwracał na niego uwagi; wrócił myślami do dnia, w którym przeszedł na kolanach salon w domu Puigów i ucałował stopy Margaridy. Puigowie, krewni Estanyolów, wynoszący się nad innych bogacze,

upokorzyli Arnaua i jego ojca, Bernata, który z ich winy skończył na szubienicy, powieszony na placu Blat jak zwykły przestępca. Margarida darzyła go ślepą nienawiścią. Już na samą myśl o tej kobiecie po plecach Arnaua przebiegał dreszcz. Od tamtej pory nigdy o nich nie słyszał. Tamtego styczniowego dnia 1387 roku, kiedy dochodzili do kościoła Matki Boskiej Morskiej, widok jakiegoś ubogiego człowieka, zapewne żeglarza, który złożył im przesadnie głęboki ukłon, przypomniał Hugonowi radę, jakiej udzielił mu Arnau. Uśmiechnął się. „Przed nikim nie należy zginać karku”. Ileż to zniewag i kopniaków zaliczył wyłącznie dlatego, że poszedł za tą radą! Ale micer Arnau miał rację: po każdej bójce chłopcy ze stoczni okazywali mu coraz większy respekt, nawet jeśli oberwał, jak to najczęściej bywało, kiedy stawiał się starszym od siebie. Przechodzili przez plac Llulla, na tyłach placu Born i kościoła Matki Boskiej Morskiej, gdy w oddali rozległ się dźwięk dzwonów. Arnau przystanął, jak wielu innych. Nie było to bicie na alarm. – Obwieszczają śmierć – szepnął starzec z przymkniętymi oczami. – Umarł król Piotr. Ledwie wypowiedział te słowa, ogłuszył ich dźwięk dzwonów kościoła Matki Boskiej Morskiej. Potem odezwały się te od Świętych Justa i Pastora, od Świętej Klary i z klasztoru franciszkanów… Po chwili dzwoniły zmarłemu wszystkie dzwony w Barcelonie i okolicach. – Król…! – potwierdzały okrzyki na ulicach. – Umarł król! Hugo zauważył niepokój na twarzy micer Arnaua. Starzec utkwił zmęczone szkliste spojrzenie w jakimś punkcie u wjazdu na plac Born. Chłopiec źle zinterpretował jego smutek. – Poważaliście króla Piotra? – spytał. Arnau skrzywił się i zaprzeczył ruchem głowy. Ożenił mnie ze żmiją, swoją wychowanką, bardzo złą kobietą, mógłby odpowiedzieć.

– A jego syna? – wypytywał go dalej chłopiec. – Księcia Jana? Doprowadził do śmierci jednego z najlepszych ludzi na tym świecie, chciał powiedzieć Arnau. Przypomniał sobie płonącego na stosie Hasdaia. Człowieka, który uratował mu życie po tym, jak on uratował życie jego dzieci. Żyda, który go przygarnął i dzięki któremu stał się bogaty. Upłynęło już tyle lat… – To zły człowiek – odparł. Niesłusznie skazał trzech prawych mężczyzn, którzy poświęcili się dla swoich bliskich i dla wspólnoty, dodał w duchu. Westchnął i mocno wsparł się na Hugonie. – Wracajmy do domu – poprosił, widząc zamieszanie spowodowane biciem dzwonów. Ludzie krzyczeli i biegali w tę i we w tę. – Obawiam się, że przez kilka najbliższych dni, może tygodni, Barcelona będzie przeżywać ciężkie chwile. – Dlaczego? – zapytał Hugo, czując na ramieniu ciężar starca. Wyprostował się w oczekiwaniu na odpowiedź, ale jej nie otrzymał. – Dlaczego mówicie, że będziemy przeżywać trudne chwile? – powtórzył kilka kroków dalej. – Parę dni temu królowa Sybilla uciekła z pałacu wraz z krewnymi i dworem – wyjaśnił Arnau. – Kiedy nabrała pewności, że jej mąż umrze… – Opuściła króla? – zdziwił się chłopiec. – Nie przerywaj – upomniał go starzec. – Uciekła, bo boi się zemsty księcia… nowego króla Jana – poprawił się. – Królowa nigdy nie miała krzty szacunku dla pasierba, a ten obwiniał ją o wszystkie swoje nieszczęścia, o izolowanie go od ojca, o jego wrogi stosunek. W zeszłym roku król Piotr pozbawił go tytułu i honorów należnych królewskiemu namiestnikowi, a to wielkie upokorzenie dla następcy tronu. Na pewno zechce się zemścić, będą represje.

Dzień po śmierci Piotra IV wierni pogrążyli się w żałobie, żałobą okrył się też cały Kościół. Zapanowało ogólne przygnębienie. Hugo słuchał niedzielnej mszy razem z matką. Były to jedyne chwile swobody, na jakie pozwalał Antoninie rękawicznik z ulicy Canals. Chłopiec zobaczył micer Arnaua, który stał w tłumie, zgarbiony, lecz stał, jak oni, jak malutcy. Hugo spojrzał na Najświętszą Panienkę. Micer Arnau twierdził, że się uśmiecha. On tego nie widział, lecz starzec obstawał przy swoim, więc chodzili do kościoła o różnych porach, żeby modlić się i patrzeć na figurkę. Do Hugona Matka Boska Morska nigdy się nie uśmiechała, ale nie przeszkadzało mu to w zanoszeniu do niej modlitw i proszeniu jej o wstawiennictwo: za matkę, żeby odeszła od rękawicznika, była szczęśliwa, znowu się śmiała i kochała go jak dawniej; żeby mogli zamieszkać razem z Arsendą. Modlił się za ojca, modlił się o zdrowie dla micer Arnaua i wolność dla Genueńczyka. Wolność… Zawahał się. Jeśli go uwolnią, wróci do Genui i nie wyszkoli mnie na mistrza szkutniczego, pomyślał, walcząc z wyrzutami sumienia. Mimo to wstaw się za nim, Pani, by odzyskał wolność, zdecydował się wreszcie. Kiedy długa msza dobiegła końca, Hugo i Antonina nie przeznaczyli tym razem chwili, jaką dla siebie mieli, na rozmowę i uściski, ich uwagę pochłonęły bowiem plotki. Na placu, gdzie wznosiła się wspaniała fasada kościoła z płaskorzeźbami z brązu upamiętniającymi bastaixos, którzy pomagali w budowie świątyni, Hugo znowu dostrzegł micer Arnaua, nie zdołał jednak do niego podejść. Ludzie spragnieni nowin otaczali jego i innych notabli, którzy zamiast udać się do katedry, przyszli do kościoła Matki Boskiej Morskiej i teraz znaleźli się w centrum zainteresowania parafian. Dowiedział się, że królowa Sybilla, która uciekła do zamku Sant Martí Sarroca, dwa dni drogi od Barcelony, negocjuje warunki poddania siebie i swoich ludzi infantowi Marcinowi, bratu króla

Jana. Usłyszeli również, że nowy monarcha przebywa w Gironie i choć jest bardzo chory, to podobno kiedy tylko otrzymał wiadomość o śmierci ojca, wyruszył do Barcelony. Ludzie rozprawiali, snuli rozmaite domysły. Hugo pilnie nadstawiał ucha. – Synku! – zawołała go Antonina. – Muszę… Nie skończyła zdania, bo Hugo, nie zważając na plotki, objął ją i wtulił głowę w jej piersi. – Muszę iść – przypomniała mu, uciekając wzrokiem przed lubieżnymi spojrzeniami niektórych mężczyzn. Wielu mieszkańców La Ribery znało sytuację, w jakiej Antonina znalazła się po śmierci męża. Mało kto dostrzegał jej podkrążone oczy, zmarszczki, które zaczęły żłobić jej twarz, zaczerwienione dłonie. Nadal była piękną, niezwykle zmysłową kobietą. Delikatnie uwolniła się z objęć syna, kucnęła przed nim i łagodnie ujęła w dłonie jego twarz. – Spotkamy się w następną niedzielę. Nie płacz – próbowała mu dodać otuchy, widząc, jak wygina mu się dolna warga i drży broda. – Bądź silny i dużo pracuj. Patrzył przez chwilę na tłum, w którym zniknęła, jakby czekał, aż znowu ją zobaczy. W końcu zacisnął usta i ponownie skierował wzrok w miejsce, gdzie otoczony ludźmi stał micer Arnau. Zdał sobie sprawę, że ma ściśnięte gardło i wilgotne oczy. Postanowił odejść. Jutro się z nim zobaczę, pomyślał. Ale tak się nie stało. Następnego dnia kilkakrotnie uwalniał się od nauk i kuli Genueńczyka i szukał micer Arnaua, nie mógł go jednak znaleźć. – Nie ma go, chłopcze – powiedziała służąca Juana. Nikt nie potrafił udzielić mu żadnej informacji. – Jest na spotkaniu Rady Stu4 – oznajmiła Mar, powiadomiona przez służącą o wizycie Hugona. – Dziękuję, pani – odparł onieśmielony. – Kiedy wróci…

– Nie martw się, wie, że tu byłeś. Powiedziałyśmy mu. Mówił, żebym cię przeprosiła. Bardzo cię ceni, ale nastały ciężkie czasy – usprawiedliwiała się, powtarzając słowa męża. Hugo zdawał sobie sprawę, że dla Barcelony i całej Katalonii rzeczywiście nastały ciężkie czasy. Słyszał o tym w stoczniach, gdzie prace uległy spowolnieniu, bo majstrowie i czeladnicy zajmowali się głównie komentowaniem pogłosek. – Już jest w Barcelonie – obwieścił któregoś dnia jeden z traczy, mając na myśli króla Jana. – Ale ciężko zachorował! – wykrzyknął inny. – Mówią, że królowa Sybilla rzuciła na niego urok. Dlatego tak ciężko choruje. – Królową uwięziono. – Jej dwór również. I doradców króla Piotra. Wszystkich uwięziono. – Poddają ich torturom – dobiegł głos od strony palenisk pełnych rozżarzonych węgli, gdzie parą wodną zmiękczano deski, by dały się wygiąć. – Niemożliwe! – wykrzyknął ktoś. – Prawo tego zabrania. Najpierw muszą ich osądzić. A jednak tak właśnie było. Kilka dni później paru majstrów potwierdziło, że król Jan i jego ministrowie mimo sprzeciwu sędziów i rajców miejskich wydali polecenie, by zatrzymanych poddano torturom. Komentarze ucichły. W olbrzymich halach stoczni znowu rozbrzmiewały odgłosy pił, siekier i młotów, ale nie był to żwawy rytm, do jakiego wszyscy przywykli. – Nie powinniśmy na to pozwalać! – zawołał ktoś, przerywając milczenie. Hugo zacisnął z całej siły palce na kuli Genueńczyka, jakby w ten sposób chciał się przyłączyć do narastającego buntu. – Król musi przestrzegać praw! – dobiegł głos z innej strony. Nikt jednak nie ośmielił się nic zrobić.

Królową Sybillę torturowano do czasu, aż wycieńczona i zastraszona oddała królowi Janowi wszystkie ziemie, zamki i inne należące do niej dobra. Monarcha ułaskawił żonę ojca i jej brata, Bernarda z Fortiá, a także hrabiego Pallars, nie przerwał jednak procesów przeciwko pozostałym zatrzymanym. I jakby chcąc jeszcze bardziej zastraszyć notabli, rajców, sędziów i zwykłych ludzi, nakazał, by ścięto publicznie Berenguera z Abelli, ministra króla Piotra, oraz Bartolomé z Limes, jednego z rycerzy, którzy uciekli z królową. Barcelona nadal nie burzyła się przeciwko nowemu królowi. Miasto żyło zastraszone. Hugo przekonał się o tym na placu Palau, szerokiej esplanadzie między plażą, giełdą towarową i składem pszenicy, dokąd docierał szum morza na przekór apatii setek barcelończyków zgromadzonych, by obejrzeć ścięcie dwóch mężczyzn, których jedyną winą była lojalność wobec swojego monarchy. Hugo szukał Arnaua w tłumie ludzi zebranych wokół szafotu, wysokiego drewnianego podium z pniem katowskim na poczesnym miejscu, które otaczali teraz żołnierze króla Jana. Nie znalazł go, ale wiedział, że tam jest. Zobaczył za to rajców miejskich; byli poważni, ubrani na czarno, podobnie jak członkowie Rady Stu, cechmistrzowie poszczególnych bractw, kapłani, proboszczowie i prepozyci… Wielu stało w milczeniu, inni rozmawiali ściszonymi głosami. Większość spuściła wzrok, jakby czuli się winni i bali się, że ktoś ich oskarży. Hugo przecisnął się między zebranymi. Nie napotkał przeszkód jak podczas innych egzekucji, kiedy gapie tłoczyli się i popychali, żeby stanąć jak najbliżej straceńca. Skazańców nie powitały krzyki i wyzwiska, jak to było w zwyczaju. Chłopiec znalazł się niespodziewanie w pierwszym rzędzie. Zebrani wokół szafotu cofali się, w miarę jak orszak wchodził na podium. Jakaś kobieta chwyciła Hugona za ramiona i ustawiła przed sobą niczym tarczę, lecz uwolnił się z jej rąk. W tym czasie ksiądz czynił w powietrzu znak

krzyża przed obliczem mężczyzny, który zachował pełną godności wyniosłość, choć jego wykwintne szaty były brudne i podarte. Na podium za oskarżonymi, zwróceni twarzą do publiczności, stali w szeregu strażnicy i kilku nowych ministrów, którzy podjęli się rządzenia królestwem. Herold odczytał zarzuty. Ludzie słuchali tych kłamstw coraz bardziej wystraszeni. Egzekucja odbyła się szybko i sprawnie. Zakrwawiona głowa Berenguera z Abelli spadła do worka, podczas gdy jego nogi jeszcze przez kilka sekund wierzgały w konwulsjach na oczach wstrząśniętych widzów. Dopiero wtedy Hugo zobaczył Arnaua. Stał po przeciwnej stronie, daleko od niego. – Micer Arnau… Powiedział to do siebie, ale te dwa słowa zadźwięczały donośnie w przerażającej ciszy będącej odpowiedzią na śmierć barcelońskiego szlachcica. Chłopiec podskoczył zdumiony, wyglądało jednak na to, że nikt nie zwrócił na niego uwagi. Ksiądz był teraz zajęty rycerzem; w tym czasie wynoszono ciało i głowę Berenguera z Abelli. Hugo minął szafot, przecinając pustą przestrzeń między szpalerem widzów i żołnierzami, żeby podejść do Arnaua. Chciał mu coś powiedzieć, ale zauważył, że starzec stoi nieruchomo, ze wzrokiem wbitym w jednego z wielmożów, którzy towarzyszyli nowym ministrom. – Micer Arnau… Nie dostał odpowiedzi. Herold odczytywał zarzuty wobec rycerza Bartolomé z Limes. Hugo odwrócił się w stronę, w którą spoglądał starzec. Od razu ją dostrzegł. Zgrzybiała starucha otwierała szeroko usta, chwytając powietrze, którego zdawało się jej brakować, i bezskutecznie próbowała unieść się w lektyce trzymanej przez służących, nagle zaniepokojonych pobudzeniem swej pani. Dreszcz przeszedł Hugonowi po plecach, kiedy dostrzegł złość malującą się na jej wykrzywionej twarzy. Cofnął się o krok i wpadł

na Arnaua. Wyczuł, że starzec jest spięty. Incydent z kobietą w lektyce opóźnił egzekucję. Herold zakończył odczytywanie zarzutów. Ktoś przybliżył ucho do suchych, zsiniałych warg staruszki i powiódł wzrokiem za kościstym palcem, który celował w Arnaua. Ten ktoś podszedł następnie do podium i gestem ręki przywołał kierującego egzekucją ministra, starszego szlachcica z gęstą czarną brodą, wysokiego i krzepkiego, odzianego w bogaty strój z czerwonego jedwabiu i obwieszonego złotem. – Co się dzieje? – zapytał Hugo micer Arnaua, nie odwracając się do niego, wpatrzony w ministra, który przykucnął na brzegu podwyższenia. Starzec nadal nie odpowiadał. Minister wyprostował się. On również wbił wzrok w Arnaua, podobnie jak wielu zebranych. Nakazał kontynuować egzekucję. Rycerz z Limes padł na kolana przed pniem z taką samą godnością jak jego poprzednik. Tłum – także i Hugo – znów skupił uwagę na kacie i toporze wzniesionym nad szyją skazańca. Tylko Arnau widział, jak minister wzywa dyskretnie jednego z dowódców i przekazuje mu jakąś informację. – Margarida Puig – szepnął starzec. Patrzył na mężczyznę zbliżającego się z grupką gwardzistów. Wydobyli miecze z pochew, podnieceni, jakby mieli natrzeć na niezwyciężonego bohatera. Nie ulegało wątpliwości, że staruchę utrzymywała przy życiu nienawiść. Głowa rycerza sturlała się do worka. W tym czasie gwardziści z uniesionymi mieczami przepychali się przez tłum gapiów. Kilka kobiet zaczęło krzyczeć. Nikt nie stawiał oporu. – Biegnij do domu i powiedz mojej żonie, że wrócili Puigowie i że zabierają mnie do więzienia – poprosił starzec, potrząsając Hugonem, by odwrócić jego uwagę od szafotu. – Niech szuka pomocy. – Jak to?

– I niech bardzo uważa…! – krzyknął jeszcze. Hugo pokręcił głową. Nic z tego nie rozumiał. – Idź… – Arnau nie zdążył powtórzyć polecenia. Gwardziści rzucili się na niego i choć ten bezbronny człowiek nie uczynił niczego, by ich powstrzymać, dostał kilka ciosów, które na moment go oszołomiły. Chłopiec z przerażeniem i niedowierzaniem patrzył, jak okładają staruszka. Nikt nie reagował! Ludzie się rozstąpili, robiąc im miejsce. Hugo zrozumiał, że nikt nie ma zamiaru wystąpić w obronie micer Arnaua, więc sam rzucił się na najbliżej stojącego gwardzistę. – Puśćcie go! – wrzasnął. – Nie! – próbował go powstrzymać Arnau. Hugo zdołał jednak zaskoczyć nieprzygotowanego na atak mężczyznę, tak że ten zachwiał się i upadł na ziemię. – Dlaczego nim poniewieracie?! – wyrzucił z siebie wściekły chłopiec. Próbował zmobilizować otaczających ich barcelończyków, którzy trzymali się w bezpiecznej odległości. – Pozwolicie na to?! – krzyknął, zanim stawił czoła następnemu gwardziście. – Hugonie… – próbował przeszkodzić mu starzec. – Chłopcze, nie…! – dobiegł z tłumu czyjś krzyk. Ciąg dalszy zdania zawisł w powietrzu. Straszliwy cios w plecy zadany mieczem na płask przez jednego z gwardzistów rzucił chłopca pod nogi innego, który poczęstował go kopniakiem w brzuch. – To tylko dziecko! – zaprotestowała jedna z kobiet. – Na tym ma polegać waleczność wojsk króla Jana? Jeden z gwardzistów wykonał gest, jakby chciał się na nią zamachnąć, ale dowódca powstrzymał go i kazał mu zaprowadzić Arnaua na szafot. Starzec zdołał jeszcze odwrócić głowę i zobaczyć, że protestująca kobieta klęka przy Hugonie, który leżał na ziemi zwinięty w kłębek, trzymając się rękami za brzuch. Jego twarz i zduszone jęki świadczyły o tym, jak bardzo cierpi.

– Arnau Estanyol! – wykrzyknął szlachcic w czerwieni i złocie, kiedy dowódca wepchnął starca na podwyższenie. – Zdrajca królestwa! Dwaj rajcy miejscy, którzy podeszli do szafotu zaintrygowani zatrzymaniem człowieka tak znanego i szanowanego w całej Barcelonie, znieruchomieli, słysząc oskarżenie. Scena ta przyciągnęła uwagę gapiów, którzy już zaczynali się rozchodzić. – Kto tak twierdzi? – zapytał mimo wszystko donośnym głosem jeden z nich, członek Rady Stu, starszy wiekiem farbiarz, odznaczający się wielkim brzuchem i równie wielkim tupetem. Rajcy – możni i kupcy – spiorunowali wzrokiem swojego towarzysza za ton, jakim się odezwał. Przed chwilą z czystej zemsty ścięto dwóch szlachetnie urodzonych; królową Sybillę torturowano bez sądu; pozostali ministrowie króla Piotra i dworzanie wdowy stanęli przed trybunałem, ich życie zależało od kaprysu chorego monarchy, który twierdził, że rzucono na niego urok… Tymczasem ten pyszałkowaty farbiarz śmie się spierać z nowymi urzędnikami! Na odpowiedź nie trzeba było długo czekać. – Tak twierdzi król Jan! – oświadczył szlachcic stojący na szafocie. – I to w jego imieniu przemawiam ja, Genís Puig, hrabia Navarcles, kapitan generalny wojsk królewskich. Farbiarz spuścił wielką głowę. – Arnau Estanyol! – powtórzył szlachcic. – Złodziej i lichwiarz! Heretyk! Zbiegł spod władzy Świętej Inkwizycji! Zdradził króla! Zdradził Katalonię! Złość, z jaką wykrzyczał oskarżenie o zdradę, sprawiła, że barcelończycy odsunęli się od podwyższenia. Wielu zadawało sobie pytanie, czy to możliwe. Hrabia nie miał prawa tego robić. – Skazuję cię na śmierć przez ścięcie! Wszystkie twoje dobra zostają skonfiskowane. Rozległ się pomruk dezaprobaty. Hrabia Navarcles rozkazał gwardzistom broniącym dostępu do szafotu, by obnażyli miecze.

– Bydlak! – Hugo znowu znalazł się na ziemi niczyjej, pomiędzy ciżbą a gwardzistami. – Parszywy pies! Do krzyków chłopca dołączył nieoczekiwanie przenikliwy niezrozumiały skowyt kobiety, która torowała sobie drogę w tłumie. Była to Mar; ktoś musiał jej donieść o tym, co się wydarzyło. – Zatrzymać ją! – rozkazał dowódca. Na widok wzburzonej, krzyczącej i wyrywającej się z rąk gwardzistów małżonki Arnau pierwszy raz spróbował stawić opór swoim prześladowcom. Genís Puig osobiście, z odrazą, jakby miał do czynienia ze zwierzęciem, wymierzył mu mocny policzek, który powalił starca na ziemię. Kilku możnych zareagowało śmiechem. – Kanalia! – wrzasnął Hugo, tym razem w stronę staruchy w lektyce. Uśmiechała się bezzębnymi zaślinionymi ustami, widząc Arnaua leżącego na deskach podwyższenia. – Uciszcie tego narwańca! – rozkazał dowódca. – Bo jak nie, to… Wyzwiska, jakimi Hugo obrzucił tę, którą uważał za sprawczynię zatrzymania Arnaua, uniemożliwiły dokończenie groźby. – Łajdaczka! Potwór! Podłe truchło! – Jak śmiesz! Spośród możnych wyłonił się niespodziewanie jakiś szlachetnie urodzony młodzieniec, niespełna dwudziestoletni postawny blondyn odziany w niebieski kaftan z jedwabnego adamaszku z kołnierzem obszytym futrem, w nogawicach i butach z miękkiej skóry ze srebrną sprzączką, przepasany szarfą, z mieczem u pasa. Podszedł do Hugona, nawet nie kładąc dłoni na rękojeści. Na jego niemal niezauważalny znak sługa i jeden z gwardzistów rzucili się na chłopaka i zaczęli okładać go kijami. – Na kolana! – zażądał młodzieniec, kiedy skończyli. Sługa zmusił sponiewieranego Hugona do klęknięcia i chwycił go za włosy, by trzymał prosto głowę. Po twarzy chłopca spływała krew. – Proś o wybaczenie – zażądał szlachcic.

Hugonowi wydawało się, że za niebieskawą plamą, którą miał przed sobą, dostrzega przymkniętymi z powodu opuchlizny oczami rozmazaną postać Arnaua na szafocie. Zachęcał go do dalszego oporu? Splunął. Śliną i krwią. Młody szlachcic chwycił za miecz. – Dość! Rozkaz padł z ust Margaridy Puig. Hrabia Navarcles zrozumiał względy, którymi kierowała się jego ciotka. Ten mały obdartus miałby pomieszać im szyki i przeszkodzić w zemście, którą umożliwiło szczęśliwe zrządzenie losu? A jeśli tłum powstanie przeciw nim z powodu chłopaka? Arnau należał do miejscowych notabli, jego egzekucja musiała się odbyć natychmiast. Jeśli wtrącą się rajcy, wszystko przepadnie, a przecież całe lata czekali na ten moment. Nieważne, co powie król – znajdą argumenty, żeby go przekonać. – Puścić go! – rozkazał hrabia. – Nie słyszałeś? – powtórzył, widząc, że jego bratanek wykonał ruch, jakby chciał dobyć miecza. – Następnym razem nie będziesz miał tyle szczęścia, słowo Rogera Puiga – zagroził młody szlachcic, po czym ostentacyjnie rozwarł dłoń i miecz wsunął się z powrotem do pochwy. Kiedy odszedł, dwóch bastaixos podbiegło do Hugona, żeby go podnieść. Chcieli go zabrać, ale chłopak stawił opór. – Arnau – wybełkotał. Zrozumieli. Stanęli z nim w pierwszym rzędzie, trzymając go pod pachy. Nie zobaczył Arnaua. Nie udało mu się otworzyć oczu ani obetrzeć krwi, która pokrywała mu twarz i przesłaniała mgłą to, co mógłby ujrzeć, wyostrzył jednak pozostałe zmysły. Usłyszał świst i uderzenie w pień, jakby wiotka szyja starca była jedwabną nicią rozciągniętą na drodze topora. Słyszał ciszę, wyczuł woń ludzkiego strachu zmieszaną z dobiegającym od strony morza zapachem słonego powietrza. Czuł drżenie bastaixos, słyszał ich przerywany oddech. Rozdzierający krzyk Mar uniósł się do nieba. Zakręciło mu

się w głowie, było to jednak niemal przyjemne odczucie w porównaniu z cierpieniem spowodowanym odniesionymi ranami. Odpłynął.

2

Uśmiech malujący się na okrągłym obliczu Juana Nawarczyka w najmniejszym stopniu nie złagodził bólu, jaki Hugo poczuł po przebudzeniu. Poruszył ręką i usłyszał swój jęk, jakby wydał go z siebie ktoś inny. – Nie powinieneś się ruszać – poradził mu Nawarczyk. – Masz przed sobą kilka ciężkich dni, ale żyd mówi, że kości są całe. Miałeś szczęście. Hugo uświadomił sobie swoją sytuację: bandaże unieruchomiły mu nogę i rękę, inny, przewiązany w poprzek twarzy, zakrywał mu oko. Przypomniał sobie szafot, egzekucję… – Micer…? Z powodu palącej suchości w gardle nie był w stanie powiedzieć nic więcej. Nawarczyk podsunął mu do ust kubek z wodą i spróbował go ostrożnie napoić. Nie wyszło mu, denerwował się na myśl o tym, że będzie musiał wytłumaczyć chłopakowi, co stało się z jego przyjacielem. – Micer Arnau? – odezwał się Hugo, pokasłując. Mężczyzna nie miał ochoty odpowiadać; pogładził chłopaka po brudnych włosach. Hugo nie chciał przyjąć wody, starał się zaciskać usta. Tylko drżenie brody wskazywało na dodatkowe cierpienie, które nakładało się na ból spowodowany ranami. Był tu tylko raz, pierwszego dnia pracy w stoczni, kiedy Arnau przedstawił go Nawarczykowi. Rozpoznał ten dom. Powinien w nim mieszkać zarządca stoczni, ten jednak posiadał okazałą kamienicę przy placu Świętego Jakuba, więc zajmował go jego pomocnik.

Stocznia była olbrzymia, natomiast dom malutki, parterowy, podobnie jak okoliczne składy i sklepy, złożony z dwóch izb i pomieszczenia przeznaczonego na kuchnię i jadalnię. Mieszkali tu Nawarczyk z żoną i dwiema małymi córkami, a do tego dwa psy, które wypuszczali na noc, żeby pilnowały obejścia. Hugo dochodził do siebie w kącie jadalni, na sienniku ułożonym na pryczy, którą zbili dla niego stoczniowi cieśle. Podczas rekonwalescencji mógł przypatrywać się córkom Nawarczyka; urodziwe dziewczynki biegały po całym domu, nie zbliżały się jednak do miejsca, w którym leżał. Niejednokrotnie przyłapywał je na tym, że szepczą między sobą, zerkając na niego kątem oka. Nurtowało go, czy zabroniono im się do niego odzywać. Doglądała go ich matka, żona Nawarczyka, w nielicznych wolnych chwilach, kiedy mogła mu poświęcić trochę czasu. Jedynym zajęciem Hugona było głaskanie po łbach psów, które zwykle przy nim siedziały. Kiedy odsuwał rękę i owładnięty poczuciem winy, zaciskał mocno usta, któryś z nich natychmiast kładł pysk na pryczy i skomlał, jakby dzielił targającą chłopakiem udrękę. Dlaczego wykrzyknąłem imię micer Arnaua przy szafocie? – zadawał sobie pytanie. Gdybym tego nie zrobił, wciąż by żył. Liźnięcia psów po twarzy łagodziły jego żal. Znali się dobrze. Z matką i micer Arnauem widywał się za dnia, ale żeby spotykać się z siostrą, musiał przezwyciężyć strach i zaprzyjaźnić się z tymi zwierzętami, by nocą, po pracy, pozwalały mu przeskakiwać przez ogrodzenie stoczniowego dziedzińca. Kosztem części swojego wiktu, ochłap po ochłapie, zdołał się zbratać z psami. Z czasem jedzenie zastąpiły pieszczoty i zabawa. Psy nigdy go nie zdradziły. Niektórzy z chłopców noszących kule za genueńskimi więźniami chcieli odwiedzić Hugona, zafascynowani ubarwionymi opowieściami o jego zachowaniu przy szafocie, ale żona Nawarczyka bez ceregieli zatrzaskiwała im przed nosem drzwi. Nie mógł się cieszyć obecnością rówieśników, którzy liczyli, że opowie im, jak

rzucił wyzwanie temu ubranemu na niebiesko szlachcicowi, za to zaskakująco często odwiedzał go Genueńczyk. – Nikt nie nosi kuli tak dobrze jak ty – powiedział z charakterystycznym włoskim akcentem podczas pierwszej wizyty. Tłumaczył się, jakby nie miał prawa go odwiedzać. – Z innymi nie da się pracować. Mistrz kładł kulę na podłodze, siadał przy chłopaku na krześle i po obejrzeniu jego ran i wyrażeniu radości z powodu postępów w gojeniu – choć nawet nie pytał Hugona o samopoczucie – z uporem udzielał mu dalszych lekcji. – Kiedy wrócę do ojczyzny, co, mam nadzieję, nastąpi niedługo, nie będziesz miał już możliwości nauczyć się tego, co chcę ci przekazać. Katalońscy mistrzowie nie umywają się do tych z Genui! – Podniósł zaciśniętą pięść i wymachując nią zadzierzyście, dodał: – Jak myślisz, dlaczego twój król nas tu zatrzymuje? Podczas swoich wizyt Genueńczyk opowiadał

chłopakowi

o różnych rodzajach drewna. – To z dębów szypułkowych i ostrolistnych jest najbardziej wytrzymałe, najlepsze do budowy części narażonych na największe przeciążenie, jak kadłub statku, kil, rumple… Z topoli i sosny robi się deski, takielunek, reje… Potem wyjaśnił mu, jak je odróżniać, jak ich używać i jak je obrabiać, jak ciąć, a co najważniejsze, kiedy to robić. – Drzewa muszą być ścinane podczas odpowiedniej fazy księżyca – pouczał. – Liściaste podczas księżyca malejącego, iglaste podczas nowiu. W tych momentach Hugo nie tylko zapominał o losie micer Arnaua i o swoich ranach, ale puszczał wodze fantazji; wyobrażał sobie, że jest wybitnym szkutnikiem i cieszy się szacunkiem jak Genueńczyk, poważany mimo żelaznej kuli u nogi. Marzył, żeby mieszkać w porządnym domu, założyć rodzinę, żeby witano go na ulicy, żeby mieć pieniądze i pomóc matce. Przede wszystkim o tym,

by zwrócić jej wolność i uśmiech, którego ją pozbawiono. Tak bardzo chciałby móc pójść do tamtego domu przy ulicy Canals, wyważyć drzwi i zabrać matkę, nie zważając na krzyki rękawicznika i jego żony! Pragnął wreszcie wstać z łóżka i wrócić do pracy, a tymczasem słuchał opowieści mistrza o duszku, który zawsze towarzyszy szkutnikom przy budowie statków. – Piccin, piccin, piccin – powiedział Genueńczyk, podnosząc do oczu środkowy palec i kciuk, jakby chciał dostrzec trzymane między nimi ziarnko piasku. – Duszek? – zainteresował się Hugo i usiadł na pryczy. – Otóż to, duszek, którego nikt nie może zobaczyć. Jeśli jest w dobrym humorze i jeśli się go nie drażni, statek będzie dobrze pływał. Jeśli się jednak rozzłości… – A co go może rozzłościć? – Myślę, że ślamazarność. – Genueńczyk ściszył głos, jakby wyjawiał jakiś sekret. – Jestem jednak pewien, że najbardziej rozjuszają go zarozumiali majstrowie, którzy lekceważą swoje rzemiosło i niebezpieczeństwa morza. Nocami, kiedy psy pilnowały stoczni i nikt mu nie towarzyszył, a chrapanie Nawarczyka groziło zburzeniem wielkich wznoszących się ku niebu kolumn, Hugo wracał myślami do micer Arnaua. Zastanawiał się, kim był szlachcic, który oskarżył starca o zdradę i kazał go stracić, bez procesu, na miejscu. – Byli zaciekłymi wrogami – wyjaśnił mu któregoś dnia Nawarczyk. Hugo nie miał odwagi drążyć tematu, ale Genueńczyk przysłuchujący się z uwagą rozmowie zapytał: – Micer Arnau miał wrogów? – Owszem. Przed laty doprowadził Puigów do ruiny. Dlatego go znienawidzili.

– Musiał mieć ku temu jakiś powód – wtrącił Hugo na usprawiedliwienie starca. – Z pewnością. Arnau był dobrym człowiekiem, więc nie wyobrażam sobie, żeby… – Kiedy to było? – dopytywał się Genueńczyk, rozkładając ręce. – Oj, dawno temu! Genís Puig jest synem jednego z Puigów, którym naraził się Arnau. Musiał wrócić wraz z rodziną do Navarcles i prowadzić skromne życie. Jego protektorem stał się miejscowy pan, niejaki Bellera. Potem Puig poślubił jego córkę i stąd… – Tak czy owak – przerwał mu Hugo – jak ten cały Puig mógł skazać micer Arnaua na śmierć bez procesu? – Powiadają, że król nadal choruje i tak przejmuje się rzuconym na niego urokiem, że nawet nie zainteresował się egzekucją. Uznał działanie swojego ministra za słuszne: skoro ten twierdził, że Arnau jest zdrajcą, musiał mieć ku temu powód. Poza tym wszystkie dobra Arnaua zostały skonfiskowane na rzecz królewskiego skarbca, a to zawsze cieszy monarchów. – Ten człowiek jest tak ważny, że może wpłynąć na wolę króla? – nie odpuszczał Genueńczyk. – Na to wygląda. Dwa lata temu król Piotr chciał ukarać hrabiego Empúries za spór o jakieś ziemie. Hrabia wystawił do walki z wojskami monarchy własne oddziały. W dodatku, próbując kupić swoje bezpieczeństwo, zapłacił sześćdziesiąt tysięcy florenów Francuzom, żeby przyszli mu z pomocą. To książę Jan stawił czoła Francuzom i wyrzucił ich z Katalonii. Nikt nie wierzył, że mu się to uda, zważywszy na jego bojaźliwość. Ale tak naprawdę zwycięstwo zawdzięczał kapitanowi generalnemu Genisowi Puigowi, którego Jan mianował hrabią Navarcles. Od tamtej pory jest jego doradcą, przyjacielem i ministrem. Chodzą słuchy, że ani król, ani królowa nie będą podważali jego decyzji, a już na pewno nie publicznie.

– I to daje im prawo do wykonania wyroku na mieszkańcu Barcelony? – zdziwił się Genueńczyk. – Tak. – Nawarczyk westchnął. – Mimo protestów sędziów i rajców stracono także rycerza i ministra króla Piotra. Królowa Sybilla była torturowana i odebrano jej całe mienie. Podobno król Jan nie potwierdzi darowizn, które poczynił za życia jego ojciec. Dla wielu właśnie to jest największym powodem do zmartwienia. Co ich obchodzi jakiś zgrzybiały starzec, który zabiegał o jałmużnę dla potrzebujących? Hugo i Genueńczyk poruszyli się niespokojnie i jednocześnie spojrzeli zaskoczeni na Nawarczyka. – Tak, zgrzybiały starzec, który zabiegał o jałmużnę – powtórzył. – Tak właśnie nazwali micer Arnaua niektórzy czcigodni obywatele tego miasta, kiedy zgłosiłem to samo zastrzeżenie co ty, Domenicu. Barcelona jest zastrachana, każdy dba wyłącznie o własne interesy. – A doña Mar? – zainteresował się chłopak po chwili pełnego napięcia milczenia. Pomyślał, że skoro zarekwirowano wszystkie dobra micer Arnaua, wdowa znalazła się w trudnej sytuacji. – Nic jej nie zostało, pozwolili jej zatrzymać jedynie to, co miała na sobie… poza butami. – Nawarczyk zmarszczył brwi i wzruszył ramionami. – Ci szubrawcy zostawili ją boso. Dlaczego zrobili coś takiego? – Dokąd poszła? Gdzie teraz jest? – Znalazła schronienie w domu bastaixos, krewnych swojego ojca. A właśnie! Jeden z nich pytał o ciebie w imieniu wdowy. Po kilku dniach żydowski medyk, którego wezwał Juan Nawarczyk, pozwolił Hugonowi wstać i wrócić do pracy, pod warunkiem że będzie „oszczędzał siły”. Mimo tego zalecenia i wciąż jeszcze obolałej ręki – za to twarz miał już wolną od bandaży, naznaczoną jedynie blizną przy uchu, którą chwalił się przed innymi chłopcami – Hugo niezmordowanie dźwigał kulę Genueńczyka. W głowie rozbrzmiewały mu słowa, które mistrz powtarzał

wielokrotnie podczas jego rekonwalescencji: „Jeżeli będziesz ciężko pracował, zostaniesz wybitnym mistrzem szkutniczym”. Pewnej nocy, kiedy blask księżyca odbijał się od tafli morza i oświetlał pogrążone w ciemnościach miasto, Hugo poczuł potrzebę odwiedzenia siostry. Arsenda pewnie się o niego martwi; obiecał jej, że będzie przychodził regularnie, a od ostatniej wizyty minęło dużo czasu. Od dawna nie opuszczał terenu stoczni. Nie chodził nawet na mszę do Matki Boskiej Morskiej. „Najświętsza Panienka nie będzie miała ci tego za złe – uspokoił go Nawarczyk. – Jesteś unieruchomiony”. Nie taki był jednak prawdziwy powód. Hugo bał się tego, co mógłby zobaczyć na zewnątrz… Może tych szubrawców Puigów. A jeśli wpadnie na ulicy na tego w niebieskim? „Następnym razem nie będziesz miał tyle szczęścia”, ostrzegł go szlachcic przy szafocie. Na samo wspomnienie tych słów Hugonowi ściskał się żołądek. Zabiją go. Tak łatwo przyszło im pozbycie się micer Arnaua, a przecież on był wart znacznie mniej. Dobrze mu było tu, w stoczni, ze statkami, majstrami i zastępem chłopaków. Nawet ci starsi darzyli go szacunkiem i zazdrościli mu jego wyczynu. Kiedy odkładał kulę, rozglądał się, komu by pomóc. – Byle nie innemu mistrzowi szkutniczemu – postawił mu warunek Genueńczyk. – Wpoiliby ci złe nawyki – dodał z uśmiechem. Hugo podchodził więc do cieśli okrętowych i traczy, do mężczyzn wyrabiających wiosła, ale najczęściej do tych, którzy uszczelniali łodzie pakułami i impregnowali je dziegciem otrzymywanym w wyniku destylacji drewna sosnowego oraz lepikiem – osadem dziegciu stanowiącym główny środek do kalfatrowania. – Może skończysz jako uszczelniacz statków, zamiast zostać mistrzem szkutniczym – droczył się z nim jeden z nich, pozwoliwszy mu mieszać dziegieć i lepik w wielkim kotle, do którego wrzucano jeszcze łój. – Ale Genueńczyk miałby minę!

Tej nocy Hugo wstał, odczekawszy, aż wyrównają się oddechy i pokasływania Genueńczyków i ich pomocników, którzy spali ściśnięci jeden przy drugim w magazynie na wprost dziedzińca pomiędzy olbrzymimi halami. Psy zaczęły machać ogonami, jeszcze zanim pokonał odległość dzielącą go od ogrodzenia. Przywitał je i przez chwilę się z nimi bawił, po czym z trudem wspiął się na płot i zeskoczył po drugiej stronie. Bezgłośne uderzenie jego sandałów o ziemię nie zaburzyło szumu fal leniwie liżących brzeg. Znów wrócił myślami do Arnaua – to on sprezentował mu te buty, z porządną podeszwą ze skóry, a nie z esparta czy drewna jak w sandałach innych chłopców, którzy mieli to szczęście, że nie chodzili boso. „Należały do mojego syna. Nie są mu już potrzebne”, powiedział, wręczając mu buty. Hugo poczuł drapanie w gardle i wsłuchał się w ciszę, próbując odpędzić wspomnienia o starcu. Przeszył wzrokiem ciemność – istniało niewielkie prawdopodobieństwo, że spotka kogoś w tym miejscu. Za plecami miał morze ze srebrzystą lamówką, upominkiem od księżyca, którego blask drgał na powierzchni wody; po lewej – pola uprawne ciągnące się aż do stóp wzgórza Montjuïc; przed sobą – dzielnicę El Raval, niedawno dołączoną do miasta, na razie niemal niezamieszkaną, którą planowano ufortyfikować; po prawej, za starym murem – dom zakonny Świętego Franciszka. Dopiero za nim rozciągała się tętniąca życiem Barcelona, jedyne miejsce, gdzie można było dostrzec słaby blask świateł. Ruszył w stronę plaży. Sam był zaskoczony, że tak mu spieszno; niemal biegł, mając myśli zaprzątnięte Arsendą. Przeszedł wzdłuż starego muru kończącego się przy domu zakonnym Świętego Franciszka i stanął na piasku, otoczony wyciągniętymi na brzeg łodziami. Przez moment wsłuchiwał się w morze, ciszę i bryzę. Zadrżał, przeklinając zimno. Miał na sobie jedynie koszulę powalaną rdzą z kuli Genueńczyka. Wolałby pójść dalej brzegiem i cieszyć się widokiem łodzi aż do kościoła Matki Boskiej Morskiej, skąd mógłby

się wspiąć ulicą Mar do placu Blat, a stamtąd do domu zakonnic. Wybrał jednak drogę przez słabiej zaludnioną dzielnicę garncarzy, gdzie istniało mniejsze prawdopodobieństwo nieprzyjemnego spotkania ze strażą – nocą nie wolno było chodzić po Barcelonie bez latarni czy pochodni. Szedł więc dalej wzdłuż starego muru, co jakiś czas puszczał się biegiem i podskakiwał, żeby się nieco rozgrzać. Okrążał miasto, kierując się w stronę domu zakonnego, gdzie jego siostra służyła u mniszki… której imienia nie był w stanie zapamiętać. Pamiętał za to dobrze, że pochodzi ona z jednej z najbardziej wpływowych rodzin w Katalonii, podobnie jak trzydzieści innych kobiet, które złożyły śluby we wspólnocie. Mniszki należały do zakonu Świętego Jakuba i cieszyły się przywilejami kontrastującymi z klauzurą i bezwzględnym posłuszeństwem innych zakonnic. Były bogate, bo zakon zasilały ich pokaźne posagi. Nie mieszkały w celach, ale w oddzielnych domkach – okna kilku z nich wychodziły na ulicę. Niektóre z kobiet miały własne kapliczki zbudowane na terenie zakonu. Usługiwały im niewolnice albo służące, takie jak Arsenda. Nie nosiły habitów, lecz białe peleryny z wyhaftowanym krzyżem Świętego Jakuba, przypominającym kształtem miecz. Mogły zapisywać swój majątek osobom spoza wspólnoty. Za pozwoleniem przeoryszy przyjmowały wizyty, wychodziły na zewnątrz, nawet sypiały poza terenem zakonu, a co najważniejsze, w każdej chwili mogły zrzucić habit i zawrzeć małżeństwo. Hugo minął kościół Matki Boskiej Sosnowej i po krótkim czasie doszedł do domu zakonnego Świętej Anny, za którym kończyło się miasto. Skręcił w prawo i wreszcie dotarł do celu. Kościół, klasztor i pozostałe zabudowania tworzyły trójkąt, którego dwa boki graniczyły z ulicą Jonqueres i potokiem o tej samej nazwie, trzeci zaś oddzielał całość od murów Barcelony. Ostrożnie, stale rozglądając się na wszystkie strony, dotarł do ulicy Jonqueres. Wychodziły na nią portal kościoła oraz furtka, przez

którą dostarczano zaopatrzenie, a także tylne drzwi kilku domków zakonnic. Ten, w którym służyła Arsenda, miał zakratowane okienko. Z uchem przyklejonym do okiennicy zaczął gwizdać melodię, cichutko, bo obawiał się, że w którymś z budynków po drugiej stronie ktoś zapali lampę. Nie spuszczał z oka wylotu ulicy, gdzie łączyła się z placem Jonqueres, tam bowiem znajdowało się główne wejście do domu zakonnego. Potem zaczął nucić piosenkę. Gdy łapał się na tym, że śpiewa za głośno, natychmiast ściszał głos, strofując się w duchu. Mrużąc powieki, przeszywał wzrokiem ciemność. Drżał zarówno z zimna, jak i ze strachu, że zostanie nakryty. Już kilka razy musiał wrócić do stoczni, nie zobaczywszy się z siostrą, ale przeważnie jego piosenka, choć nucona cichym głosem, budziła Arsendę. Tę piosenkę śpiewał ich ojciec, kiedy wracał do domu, czy to po jednym ze swoich długich rejsów, czy po kilku kubkach wina. Hugo i jego siostra wychowali się uczepieni spódnicy matki, oboje kojarzyli podświadomie tę melodię z jej radością, a potem ze swoją własną. Na jej dźwięk otwierali oczy podczas najstraszliwszych sztormów, aż wreszcie którejś nocy już jej nie usłyszeli. Ojca pochłonęło morze. Arsenda zastukała w okiennicę na znak, że go słyszy. Hugona czekała teraz najniebezpieczniejsza część wyprawy. Gdyby przyłapano go pod oknem, zawsze mógłby coś wymyślić, trudno byłoby mu jednak znaleźć usprawiedliwienie, jeśliby zobaczono, jak wdrapuje się na występ fasady, który służył jeźdźcom do wsiadania na konie przed opuszczeniem Barcelony przez bramę Jonqueres, ponieważ wierzchowce nie miały wstępu do miasta. Albo gdyby nakryto go na tym, jak czepiając się dłońmi i stopami kamieni, niczym jaszczurka wspina się po ścianie na płaski dach pokrywający domek zakonnicy. W tym czasie Arsenda wybiegła na dziedziniec i po drabinie weszła na górę. Na końcu wspinaczki Hugona przywitała jej śliczna

dziecięca twarzyczka, zaczerwieniona od biegu i z radości. – Dlaczego tak długo nie przychodziłeś? – skarciła go na powitanie. Nabrał w płuca powietrza, żeby odzyskać oddech. Potem bez słowa przytulił siostrę. Arsenda przemyślnie zabrała ze sobą koc, pod którym spała. Owinęli się nim i usiedli jedno przy drugim, wciśnięci w kąt, ukryci. – Dlaczego? – nalegała dziewczynka. Rozpłakała się na wieść o śmierci micer Arnaua. Zasmucił ją widok obrażeń, jakie odniósł Hugo, ale jej duże ciemne oczy zabłysły w mroku z podziwu dla odwagi i brawury, którymi pochwalił się przed nią brat. Zaraz jednak ponownie wybuchnęła płaczem na wspomnienie matki. Arsenda nie wychodziła z domu zakonnego, tak jak Antonina nie mogła opuszczać domu rękawicznika. – Czego nauczyłaś się od naszego ostatniego spotkania? – spróbował zmienić temat Hugo, ujmując siostrę pod brodę i zmuszając ją do podniesienia głowy. Opowiedziała mu, że wreszcie pozwolono jej pomagać w przygotowywaniu nogats, przysmaku z mąki, miodu i prażonych orzechów. Asystowała także przy sporządzaniu wody różanej oraz przędła len i jutę. Zakonnice nie zaczęły jej jeszcze uczyć haftu; twierdziły, że musi podrosnąć, bo mogłaby zniszczyć materiał. – Dobrze cię traktuje pani…? – Geralda – pomogła mu. – Tak. Jest bardzo wymagająca, a przy tym niezwykle pobożna i przewrażliwiona. Ale traktuje mnie dobrze. Pozwala mi przysłuchiwać się z daleka, kiedy uczy dziewczynki z bogatych barcelońskich rodzin, a potem poświęca trochę uwagi tylko mnie. A tobie jak się wiedzie? Hugo opowiedział jej o stoczni, o tym, jak się stara, o przyszłości, która czeka go jako mistrza szkutniczego, o tym, jak będzie pomagał matce. – I tobie też! – dodał. – Zwiększę wiano od…

– Geraldy – powtórzyła dziewczynka znużonym głosem. – Właśnie. Zwiększę je, żebyś znalazła dobrego męża, najlepszego w całej Barcelonie. Arsenda wybuchnęła śmiechem. – Przestań! Będziesz miał własną rodzinę. – Na pewno, ale nigdy o tobie nie zapomnę – obiecał, jeszcze mocniej przywierając do siostry w czułym, poufałym odruchu. Wciąż jeszcze sypiali razem na sienniku przy palenisku, kiedy tamtego nieszczęsnego dnia fale pochłonęły ich ojca. Długo po otrzymaniu wiadomości oboje płakali wsłuchani w szloch matki dobiegający z drugiego końca izby. Pochlipywali po cichu, objęci, nie chcąc, żeby ich słyszała, by nie pogłębiać jej cierpienia. Tydzień później Hugo próbował pocieszyć siostrę w ten sam sposób podczas kolejnego spotkania na dachu u zakonnic. Arsenda chwyciła go za rękę i oparła głowę na jego ramieniu, słuchając, jak brat mówi drżącym głosem: – Myślałem, że ludzie mnie… Sam nie wiem… Ostatnio bastaixos wwieźli do stoczni ładunek drewna, który dotarł morzem z Pirenejów. Spuszczają je rzeką… Chciałbym kiedyś móc to zobaczyć. – Nie wiedział, dlaczego opowiada o tym siostrze. – To bastaixos przejmują transport drewna, gdy dociera do stoczni. Po wyładowaniu dużych pni pogratulowali mi, prawie wszyscy, powiedzieli, że dobrze zrobiłem, że zdobyłem się na to, czego nikt nie ośmielił się uczynić. Nawet mistrzowie i czeladnicy przyznali mi rację. Chłopaki od kul chwalą mnie i proszą, żebym opowiedział im jeszcze raz całą historię. Juan Nawarczyk też mnie wspiera. Był przyjacielem micer Arnaua. Ale w ubiegłą niedzielę w kościele Matki Boskiej Morskiej wiele osób rzucało mi nieżyczliwe spojrzenia, niektórzy ukradkiem, choć i tak to widziałem, inni otwarcie. Jeden kupiec szturchnął mnie nawet, kiedy szedłem do komunii. Potem rękawicznik nie pozwolił matce, żeby choć chwilę ze mną

porozmawiała. Siłą ją ode mnie odciągnął. Nie mogliśmy zamienić nawet słowa. Niespodziewanie zamilkł. Nie powinien jej o tym wszystkim mówić. Arsenda jest jeszcze za mała. Co może wiedzieć taka dziewczynka? Pędzi szczęśliwe życie za murami klasztoru. Ma co jeść, w co się ubrać, uczy się, dostanie wiano i wyjdzie za mąż… – Postawiłeś się władzy – szepnęła Arsenda w mroku głębokim, poważnym głosem; siedziała nieruchomo owinięta kocem. – Bzdury! – rzucił zaskoczony Hugo. – Co ty możesz o tym wiedzieć? – To samo wydarzyło się tutaj, we wspólnocie. Jedna z zakonnic poskarżyła się na to, jak są traktowane przez zakrystiankę. Większość starych mniszek przyznała jej rację. Wiem o tym, bo słyszałam, jak rozmawiały w domu Geraldy, mojej pani. Ale poskarżyła się tylko Angelina. Kiedy przeorysza wzięła stronę zakrystianki, wszystkie odwróciły się od Angeliny. Teraz prawie z nią nie rozmawiają. To samo spotyka ciebie – zawyrokowała. – Nienawidzę Puigów – oświadczył Hugo po chwili milczenia, w czasie której przyznał w duchu, że siostra ma rację. – Nie powinieneś nienawidzić – zbeształa go Arsenda. – Chrystus… – Chrystus dopuścił do śmierci naszego ojca! – przerwał siostrze. Arsenda zrobiła znak krzyża. – I do śmierci micer Arnaua. – Wszyscy umrzemy – powiedziała spokojnie. – Opuścimy ten padół łez, żeby żyć wiecznie i szczęśliwie. Hugo westchnął. – Obiecaj mi, że nie będziesz nikogo nienawidził. Powinieneś wybaczyć. Chłopak milczał. – Obiecaj mi! – zażądała Arsenda. – Obiecuję – przystał niechętnie.

Nie miał najmniejszego zamiaru dotrzymać tej obietnicy. Po tym, jak potraktowano go w kościele, pracował z jeszcze większym zapałem, choć także ze wzbierającym w sercu rozgoryczeniem, kiedy patrzył na miasto, tak bliskie, a zarazem tak dalekie. Nie obchodziło go już, że się przedźwiga ani że ręce wyciągną mu się od bezustannego noszenia kuli, co przytrafiało się niektórym starszym chłopcom. Co by się z nim stało, gdyby nie Genueńczyk? Trudno było dostać się na terminatora u mistrza szkutniczego. Ale teraz, kiedy miał już pewną wiedzę, może mu się uda. Juan Nawarczyk obiecał mu pomóc, gdy Genueńczyk odzyska wolność. „Przez pamięć o Arnau”, wyszeptał. Tymczasem nadal toczyły się procesy przeciwko ministrom i protegowanym Piotra Ceremonialnego, a królowa Sybilla wciąż była uwięziona w wieży za murami miasta, za bramą Ślepców. Ósmego marca 1387 roku król Jan, wreszcie wolny od uroku, który przysporzył mu tylu cierpień, przysiągł przestrzegać przywilejów, praw i zwyczajów Katalonii. Zgodnie z zapowiedzią, nie potwierdził jednak darowizn, których w ciągu ostatnich dwudziestu lat dokonał jego ojciec, przez co zyskał sobie bezwarunkowe poparcie i poważanie wszystkich żyjących w nędzy mieszkańców. Dziesięć dni później katalońskie kortezy ślubowały monarsze wierność i ogłosiły go hrabią Barcelony. Jednym z licznych kroków podjętych przez króla Jana było mianowanie wicehrabiego Rocabertí namiestnikiem państw Wschodu – katalońskich księstw Neopatrii i Aten. Wicehrabia wydał rozkaz, by przygotować flotę do wypłynięcia w kierunku Morei. Mobilizacja królewskiej armady zrewolucjonizowała pracę stoczni. Wiosła, żagle, pawęże, skóry, broń… wszystko zostało ponownie przeliczone i przygotowane na przybycie statków, wśród nich wielu zwykłych handlowych galer, zbrojonych z myślą o wyprawie. W jednej z hal trwały ostatnie prace przed wodowaniem okrętu flagowego armady, olbrzymiej galery na trzydzieści wioseł na burtę;

miał nim płynąć wicehrabia Rocabertí. Hugo brał już kiedyś udział w ceremonii przekazania podobnego okrętu; mszę koncelebrowało wówczas ośmiu księży i biskup, uczestniczył w niej król, jego ministrowie i rajcy. Były podarunki, poczęstunek i zabawa. Teraz stał z kulą w rękach u boku Genueńczyka, obserwując ogromny kadłub bez żagli, wykonany z dobrej dębiny, i rozpierała go duma, bo pomagał przy jego budowie. Podniósł wzrok ku spadzistemu dachowi kryjącemu stocznie i kolejny raz poczuł się malutki w obliczu tej olbrzymiej przestrzeni. Dochodziły go uderzenia młotków, świszczenie pił i syk wody wylewanej na węgle, żeby w parze wyginać deski; czuł intensywny zapach heblowanego drewna, dziegciu i lepiku. – Santa Brígida. Tak będzie się nazywał okręt flagowy. Hugo i Genueńczyk jednocześnie odwrócili głowy. W stronę galery zmierzał orszak na czele z wicehrabią Rocabertí, zarządcą stoczni i rajcami. Towarzyszył im usłużny Juan Nawarczyk. – Dziś wpadnie nam kilka zacnych monet – szepnął Hugonowi na ucho Genueńczyk. – Kiedy tylko je dostanę, pójdziesz kupić dobrego wina. Wieczorem będziemy pić i wznosić toasty za Santa Brígidę… i za dobrze wykonaną pracę. Gdy orszak dotarł do miejsca, gdzie tłoczyli się pracownicy stoczni, Nawarczyk przedstawił przybyłym głównego mistrza. Hugo widział, jak ten rozmawia z wicehrabią i jego świtą, podczas gdy pozostali przysłuchiwali się jego słowom. Wskazywał galerę i gestykulował, oddając ruchami rąk morze, kadłub, wioślarzy, a nawet burzę. Wicehrabia uśmiechnął się szeroko – nad siwą brodą ukazały się czarne zęby – kiedy główny mistrz otwartą dłonią zażegnał niebezpieczeństwo. Wyciągnął ją przed siebie i lekko poruszył, jakby galera płynęła teraz po spokojnym morzu. Ktoś zaczął bić brawo. Genueńczyk miał rację: zanim orszak ruszył dalej, ochmistrz wicehrabiego wręczył głównemu mistrzowi sakiewkę.

Czeladnicy i terminatorzy zrobili im przejście w stronę górującego nad nimi okrętu. Główny mistrz przedstawiał wicehrabiemu swoich najważniejszych pomocników, a ten pozdrawiał ich lekkim skinieniem głowy. Hugo zauważył, że kiedy dostojnik witał się z kolejną osobą, ochmistrz podchodził do tego, który został już zaszczycony pozdrowieniem pana, i nagradzał go kilkoma monetami. – Domenico Blasio, Genueńczyk – oznajmił główny mistrz. – Wasza hrabiowska mość powinien spróbować go przekonać, żeby został z nami, kiedy już odzyska wolność. – Oby nastąpiło to jak najrychlej – powiedział wicehrabia Rocabertí; były to pierwsze słowa, jakie skierował do któregokolwiek z mistrzów. – Ufam… – zaczął Genueńczyk, ale przerwał mu czyjś okrzyk. – Ty psubracie! Hugo wiedział, czyje to słowa, jeszcze zanim zobaczył, jak młody Puig – tym razem cały w czerwieni, od jedwabnych nogawic po purpurową twarz – wyskakuje spomiędzy członków towarzyszącej wicehrabiemu świty i rzuca się na niego, wspomagany przez swojego sługę. – Kanalia! – zawył, zanim dopadł chłopca. W odpowiedzi Hugo wcisnął mu do rąk kulę Genueńczyka. Puig chwycił ją zaskoczony; rdza pobrudziła mu dłonie i czerwony kaftan. Nie od razu zareagował i wypuścił kulę – Hugo wykorzystał tę chwilę wahania, by schować się za swoim mistrzem. – Co się dzieje? – zapytał wicehrabia. Podczas gdy Roger Puig otrzepywał kaftan, żeby strząsnąć rdzę, jego sługa i kilku żołnierzy schwytało Hugona i przyprowadziło go przed oblicze wicehrabiego. – Ten szubrawiec – ryknął Puig, nie przestając potrząsać szatami – znieważył moją babkę, Margaridę Puig! Zasługuje na karę!

Wicehrabia Rocabertí nie przerywał mu, słuchając równocześnie tego, co szeptał mu na ucho ochmistrz. Lekko skinął głową, po czym zapytał: – Co chcesz z nim zrobić? – W lochach zamku w Navarcles będzie miał okazję pożałować swoich zniewag – odparł Puig. Pośród obecnych przeszedł szmer. Hugo zbladł; próbował siłą uwolnić się z uścisku sługi, tego samego, który w dniu, kiedy stracono micer Arnaua, spuścił mu cięgi, a teraz wymierzył mu policzek. Juan Nawarczyk chciał interweniować, ale zarządca stoczni powstrzymał go zdecydowanym ruchem dłoni. – Zgoda – przystał wicehrabia. – Zamknij go na rok, a po upływie tego czasu zwrócisz mu wolność. Zapewnisz mu odpowiednie wyżywienie, żeby nie umarł. Odpowiadasz za to. – Nie… – odezwał się błagalnym tonem Hugo; kolana odmówiły mu posłuszeństwa i osunął się na ziemię. – Tak się stanie – obiecał Puig, nie zważając na jęk chłopaka. – Moja rodzina ma u waszej hrabiowskiej mości dług wdzięczności – dodał. Wicehrabia już odwracał się do Hugona plecami, kiedy rozbrzmiał głos Genueńczyka: – Popełniacie, panie, błąd. Dostojnik spowolnił ruchy, jakby czekał na wyjaśnienie. Wkrótce nadeszło. – Ten chłopak pracował ciężko przy budowie Santa Brígidy. Okręt ma w sobie cząstkę niego, jego duszy, podobnie jak dusz mistrzów, czeladników i terminatorów. Jeżeli dziś, w dniu, kiedy przekazujemy wam galerę, wasz okręt flagowy, nie okażecie mu, panie, wspaniałomyślności i miłosierdzia, rozgniewacie duszka. Gdzie się podziała wspaniałomyślność możnych?

Roger Puig klasnął w dłonie i zaniósł się gromkim śmiechem. Hugo spróbował wstać. – Jakiego znów duszka? – zapytał wicehrabia, wciąż odwrócony plecami do Genueńczyka. – Każdy statek ma swojego, wasza wielmożność – odpowiedział główny mistrz, wskazując olbrzymią rufę galery, która wznosiła się nad ich głowami. – I co się stanie, jeśli się rozgniewa? – zapytał wicehrabia, choć domyślał się odpowiedzi. – Galera nigdy nie będzie dobrze pływać. – Może nawet zatonąć – dorzucił Genueńczyk. – Chyba nie wierzycie w te bajki? – rzucił Puig. Wicehrabia podniósł dłoń, żeby go uciszyć. Przez chwilę stał w milczeniu. – Jestem pewien – powiedział wreszcie, odwracając się do Puiga, Hugona i Genueńczyka – że twoja czcigodna babka, twój stryj i cała twoja rodzina woleliby mieć pewność, że nic nie wystawi na szwank zwycięstwa królewskiej floty, niż wymierzyć karę jakiemuś nędznikowi o niewyparzonym języku, tym bardziej że członek twojej rodziny wchodzi w skład mojej załogi. A może chciałbyś wypłynąć pod taką wróżbą? Roger Puig wahał się z odpowiedzią. – Król ma już wystarczająco dużo problemów z urokami, które przykuwają go do łoża – ciągnął wicehrabia – żeby dowiadywać się teraz, iż z powodu jakiegoś smarkatego obdartusa rozgniewaliśmy duszka jego flagowca. Puścić go! – polecił sługom, po czym ruszył dalej, nie czekając, aż jego rozkaz zostanie wykonany, jakby nie dopuszczał myśli, że ktokolwiek ośmieli mu się sprzeciwić. I nikt się nie ośmielił. Hugo został uwolniony. „Puścić go!” Hugo już dwukrotnie słyszał te słowa, które zwracały mu wolność. Jego oczy skrzyżowały się ze wściekłym spojrzeniem Puiga. „Następnym razem nie będziesz miał tyle szczęścia”, ostrzegł

go przy szafocie. Chłopiec się uśmiechnął. Miał je. Już zamierzał pochylić głowę, kiedy przypomniał sobie radę Arnaua: „Nie zginaj przed nikim karku”. Wziął głęboki oddech, zacisnął pięści i wytrzymał wzrok Puiga. Za plecami młodego szlachcica sunął orszak, który ruszył w ślad za wicehrabią i głównym mistrzem, ale dla Hugona był zaledwie przemieszczającym się bezkształtnym cieniem. Przed nim stał Roger Puig drżący na całym ciele. Na szyi wystąpiły mu żyły, nabrzmiały mu skronie. Wyglądał na roztrzęsionego, wściekłego. Chłopiec czekał, nie odwracając wzroku, aż szlachcic podąży za wicehrabią. – Hugonie. Hugonie! Dopiero za drugim razem poczuł, że ktoś mocno szarpie nim od tyłu. Juan Nawarczyk. Chłopak chciał się uśmiechnąć, ale odwiodła go od tego posępna mina pomocnika zarządcy stoczni. – Musisz opuścić stocznię – oznajmił Nawarczyk. Hugo aż podskoczył. – Wicehrabia nie chce cię widzieć przy statkach. Powinieneś natychmiast odejść. Takie są jego rozkazy.

3

Hugo ruszył w stronę dzielnicy El Raval, którą otaczano nowym murem. Zrobił to bezwiednie. „Ukryj się – poradził mu szeptem Nawarczyk, podczas gdy człowiek ze straży wicehrabiego sprawdzał, czy rozkaz został wykonany. – Przynajmniej do czasu, aż Roger Puig wypłynie z królewską flotą”. Genueńczyk też chciał mu coś powiedzieć, ale nie pozwoliło mu na to wzruszenie; złożył tylko na jego policzku długi pocałunek, mocząc go łzami. Hugo wciąż czuł je na twarzy, choć może teraz to z jego oczu płynęły łzy. Za stocznią, między Ramblą a nowym murem, którego budowę zlecił król Piotr, otwierało się El Raval, rozległa dzielnica Barcelony, zaludniana, w miarę jak wznoszono w niej budowle, które nie mieściły się już w obrębie miasta albo które nie powinny się w nim znajdować: klasztor Świętego Pawła Polnego, leprozorium Świętego Łazarza, wielki klasztor karmelitów z dwoma krużgankami, który dał nazwę ulicy Carme, szpital Coloma, od którego wzięła nazwę ulica Hospital, dom zakonny dominikanek, kolejny mały szpital – Vilar, domy zakonne Świętego Antoniego Opata, Montalegre, Nazareński… W Barcelonie było tyle domów zakonnych, kościołów i klasztorów, że Piotr Ceremonialny zakazał wznoszenia nowych ośrodków religijnych i rozbudowy już istniejących. Twierdził, że jeśli tak dalej pójdzie, w mieście zabraknie obywateli zdatnych do jego obrony i utrzymania. Wokół skupiska Niemniej w górę –

wszystkich tych klasztorów i szpitali El Raval rosły ludności, głównie ubogiej; większość żyła w nędzy. jednak zamieszkana część – przestrzeń od ulicy Carme nadal zajmowała znikomą powierzchnię w porównaniu

z całą dzielnicą. Resztę, położoną pomiędzy nowym murem a morzem, pokrywały ogrody warzywne i pola uprawne. Właśnie po tych ogrodach usianych drewnianymi chałupkami zamieszkanymi przez nędzarzy błąkał się Hugo tamtego kwietniowego popołudnia 1387 roku. Wiosenne słońce zwiastujące nadejście ciepłych dni i ładnej pogody, z którego tak cieszono się w stoczni, jako że oznaczało początek sezonu żeglugi, przypominało chłopcu o jego nowym niepewnym położeniu. Poszukał wzrokiem morza, które miał za plecami. Szum fal, radosne ożywienie panujące w stoczniach, krzątaninę rybaków i żeglarzy na plaży zastąpiły tutaj monotonia i cisza ziemi obsadzonej rosnącymi powoli warzywami. Chciał wciągnąć w płuca zapach morza, ale woń cuchnącego nawozu otworzyła mu oczy… i umysł. Wszystko stracił. A już myślał, że sprzyja mu szczęście… „Głupiec!”, skarcił się na głos. Nie zostanie mistrzem szkutniczym ani nawet nie będzie uszczelniał statków. Jego marzenia i nadzieje legły w gruzach z powodu kaprysu wyniosłego szlachcica. Był niezdecydowany, nie wiedział, co robić, czy powinien się ukryć. Nie sądził, żeby Roger Puig chciał go dopaść. Dlaczego miałby się przejmować takim smarkatym obdartusem jak on…? Takim nędznikiem. Nie pamiętał ostatniego wyzwiska, jakim obrzucił go wicehrabia. Roger Puig wkrótce wypłynie z królewską armadą, ubrany w… – w złoto? – z przypasanym mieczem. Może się utopisz i pożrą cię ryby! – życzył mu Hugo. Na myśl o rybach pokiwał głową. Strzeż się! Tam na dole jest mój ojciec, a w morzu rodowód nie ma znaczenia. Ta perspektywa nieco go ożywiła. Skierował się w stronę domu zakonnego dominikanek i szpitala Coloma. Nieliczne ulice przecinające El Raval były długie i proste, w odróżnieniu od krętych zaułków starej Barcelony. Brakowało też charakterystycznych dla centrum łączników i łuków przerzuconych ponad ulicami, które nadawały się do zamieszkania – w ten sposób wykorzystywano ograniczoną przestrzeń miasta. Umożliwiały one

przejście z jednego końca Barcelony na drugi bez dotykania stopą ziemi, jednak tylko do bram starego muru, Portaferrissa i Boqueria. Dalej, za Ramblą, zaczynały się główne ulice El Raval: Carme i Hospital. Hugo wspiął się w stronę Hospital ulicą Robador, przy której zaczynały wyrastać pierwsze domy i panował już pewien ruch. Po prawej minął klasztor Dominikanek, a potem szpital Coloma, prosty budynek z dwuspadowym dachem i przylegającym do niego kościółkiem z dzwonnicą. Przed wejściem do szpitala tłoczyło się sporo osób, sądząc po wyglądzie, w większości biedaków. Słyszał kiedyś, co o szpitalu Coloma opowiadał micer Arnau. Otaczano tam opieką dziesięcioro ubogich chorych i drugie tyle porzuconych dzieci. Zarządca miał do pomocy zbieraczy datków, którzy codziennie żebrali na ulicach o chleb dla szpitala, oblatów – mężczyzn i kobiety, którzy nie wstąpiwszy do zakonu, poświęcali życie wspólnocie – oraz piastunki i mamki dla niemowlaków karmionych piersią. Wszyscy oni tworzyli personel szpitala, poza tym podobnego do innych w mieście. „A medycy?”, zapytał Hugo po wysłuchaniu wyjaśnień micer Arnaua. „Nie ma ich tam – odpowiedział starzec – ale wszyscy medycy Barcelony mają obowiązek przez tydzień pracować za darmo w szpitalach dla ubogich. Taki rozkaz wydał wiele lat temu król Piotr. Gdyby tego nie robili, straciliby pozwolenie na praktykowanie medycyny”. Arnau opowiadał też, że szpital Coloma dysponuje znacznymi środkami i zazwyczaj ma aż nadto chleba, dlatego rozdaje go biednym. Hugo ponownie spojrzał na ludzi cisnących się przed wejściem i poczuł, jak ślina napływa mu do ust. Z powodu wizyty wicehrabiego w stoczni rano nic nie jadł. Przepchał się do ostatniego rzędu. Wkrótce usłyszał szepty stojących za nim osób, nie miał jednak ochoty się odwracać. Może i dadzą mu kawałek chleba, ale… co później? Czy będzie miał co włożyć do ust wieczorem albo jutro?

Zimny pot spłynął mu po plecach i nieprzyjemnie zwilżył dłonie. Hugo nie wiedział, co mógłby robić ani z czego będzie żył. Zapomniał o swoich zmartwieniach, gdy tylko otworzyły się drzwi szpitala i stanęło w nich dwóch oblatów z koszem. Mężczyźni i kobiety, starzy i młodzi, natychmiast zaczęli walczyć, by zająć najlepsze miejsce. Hugo poczuł się nagle uwięziony w środku ludzkiej fali. Rozdawaniu chleba towarzyszyły krzyki, szturchańce, podstawianie nóg, a nawet ciosy. Oberwał sporo kuksańców, zanim w końcu znalazł się w jednym z pierwszych rzędów; chciał dostać choćby piętkę. Był głodny. W pewnym momencie wystraszył się, że chleba zabraknie. Ta perspektywa zwiększyła zdenerwowanie, a wraz z nim wzrosła agresywność zebranych. Hugo bez zahamowań odpychał stojące przed nim osoby. Kiedy próbował przedrzeć się naprzód, ktoś chwycił go za ramię. Mocno zamachnął się do tyłu i wymierzył cios. Nie pozwoli, żeby odebrano mu jego miejsce! Popychał innych, mimo to nie posuwał się do przodu; nie był w stanie. Jakaś inna ręka pociągnęła go za drugie ramię. Tknęło go złe przeczucie. Ręce były wielkie, silne, niepasujące do otaczającej go grupy nędzarzy. Nie chciał oglądać się za siebie. Padł na ziemię i zdołał wyswobodzić się z uścisku. Wrzaski przybrały na sile. Kiedy uciekał na czworakach między nogami ludzi, słyszał rozkazy wydawane przez sługę Rogera Puiga. Dobiegły go także krzyki tych, którzy stali po jedzenie; myśleli, że ścigający chłopca sługa zamierza wepchnąć się do kolejki i odebrać im chleb. – Wynocha stąd, szubrawcu! – Złodziej! – Poproś o jedzenie swojego pana! Hugo dostał kilka kopniaków i ciosów w głowę, ale pełzł dalej, wbijając zęby w łydki tych, którzy nie schodzili mu z drogi. Dotarł do pierwszego rzędu, do miejsca, gdzie stali oblaci. Ci, którzy czekali na swoją kolejkę, próbowali zagrodzić mu przejście, ale wyminął ich i czołgając się, przemknął do wnętrza szpitala. Jeden z rozdających

chleb mężczyzn podążył za nim wzrokiem; skrzywił się, wzruszył ramionami i zajął się swoimi sprawami. Nikt inny nie zwrócił uwagi na chłopaka. Potykając się, Hugo wybiegł na środek długiej nawy. Pochylił się, złapał rękami za kolana i dał sobie chwilę na odzyskanie oddechu. Odwrócił się w stronę wyjścia – spokój. Tak jakby ktoś wyciszył w tym miejscu odgłosy panującego na zewnątrz zamieszania. Niektóre z ustawionych po bokach prycz zajmowało po dwoje chorych. Niemal wszyscy leżeli w milczeniu, tylko paru wydawało słabe jęki. Hugo głęboko odetchnął. Podeszła do niego jakaś pulchna kobieta. – Nie powinieneś był tu wchodzić – skarciła go cichym głosem. – Jeżeli chcesz chleba… – Ścigają mnie – zdołał jęknąć Hugo akurat w momencie, kiedy wzmogło się zamieszanie za drzwiami. Kobieta przez chwilę taksowała go wzrokiem. – Chodź za mną – nakazała. Wyszli bocznymi drzwiami prowadzącymi na dziedziniec, gdzie bawiło się kilkoro dzieci. Kobieta przecięła w pośpiechu podwórzec, przyłożonym do ust wyprostowanym palcem nakazując milczenie mamkom karmiącym noworodki. Jednym z kluczy z dużego pęku brzęczącego przy jej pasie otworzyła drzwi po drugiej stronie patia i pokazała chłopakowi, żeby wszedł do środka. Składzik wina, pomyślał, bardziej z powodu zapachu niż tego, co zdołał dostrzec w mroku. Rozległ się głośny zgrzyt klucza przekręcanego od strony dziedzińca. Hugona zastanowiło, dlaczego kobieta go tu zamknęła. Jedyne światło wpadało przez okienko w drzwiach. Przysunął starą beczkę, wspiął się na nią i zobaczył, jak gruba kobieta gestykuluje przed jakimś przyzwoicie ubranym mężczyzną. Oboje spojrzeli w stronę drzwi, za którymi się ukrywał, po czym zniknęli we wnętrzu szpitala. – Nie! – krzyknął chłopak.

Próbował otworzyć drzwi, lecz na próżno. Kiedy wyjrzał na dziedziniec, jedna z mamek pokręciła głową, patrząc w jego stronę. – To niemożliwe! – jęknął. Dostrzegł obok kilka kadzi i otworów wykutych w kamiennej podłodze, a dalej cienie, prawdopodobnie beczek. Nie wyglądało na to, żeby gdzieś były jakieś inne drzwi czy okno. Sprawdził to po omacku, najpierw lamentując, potem wyjąc ze złości, aż wreszcie kopnął jakieś narzędzia rolnicze. Był uwięziony! Ponownie wyjrzał przez okienko, akurat w chwili, kiedy klucznica, zarządca szpitala i sługa Rogera Puiga zdecydowanym krokiem przecinali dziedziniec. Schwytali go w pułapkę! Zlazł z beczki i zaczął szukać. Czego? Znalazł kij solidny jak dobre wiosło. Nada się. Wziął go i przełożył przez wewnętrzny żelazny uchwyt drzwi. Co teraz? Odgłos klucza w zamku i stuk kija, który uderzył o ścianę, uniemożliwiając wejście, zmieszały się w głowie Hugona z obelgami, którymi sługa obrzucił go w dniu, kiedy spuścił mu cięgi. Znów wpadnie w jego ręce. – Chłopcze – usłyszał. – Otwórz. Nie zrobimy ci krzywdy. To nie był głos sługi Puiga; tamten Hugo rozpoznałby nawet w piekle. Po chwili zmieniła się osoba przy okienku. – Zabiję cię! Tym razem to był on! Chłopiec zadrżał. Zrobi to, nie miał co do tego wątpliwości. Zabije go. I nikt się o tym nie dowie, i… Znalazł po omacku inny kij, nieco lżejszy, ale równie mocny, i oparł jego koniec o podokiennik. – Im dłużej będziesz się opierał… – zaczął grozić sługa. Teraz! – powiedział sobie Hugo. Wypchnął kij przez okienko, wkładając w to całą siłę, jaką był w stanie z siebie wykrzesać. Rozległ się trzask kości; miał nadzieję, że trafił w oczodół, koniec kija poszedł bowiem w górę. Podczas gdy tamten krzyczał i jęczał, Hugo odblokował drzwi, otworzył je gwałtownie i uciekł, wymijając leżącego na ziemi sługę. Zdążył

jeszcze zobaczyć krew wypływającą obficie spomiędzy palców, którymi mężczyzna zakrywał sobie twarz. Zanim Hugo dobiegł na drugą stronę dziedzińca, zatrzymał się i odwrócił w stronę zarządcy i gospodyni. Oboje klęczeli przy słudze i w osłupieniu patrzyli na Hugona, jakby zobaczyli ducha. – Wywłoka! – zawył głosem ostrym jak szpikulec, jakby dzięki tej obeldze chciał wyładować skumulowane napięcie. Potem uciekł. Pędem przeciął dziedziniec i nawę, w której leżeli chorzy. Nie zatrzymując się, pobiegł ulicą Hospital w kierunku przeciwnym do miasta. Dopiero gdy minął szpital Świętego Łazarza, zatrzymał się i skręcił w bok, zanim dotarł do bramy Świętego Antoniego w nowym murze. Tam na pewno natknąłby się na strażników. Znalazł się w niezamieszkanej części dzielnicy; w okolicach leprozorium nie było nawet drewnianych chałup. Kiedy uznał, że nikt go nie ściga, zakradł się do ogrodu i wyrwał dwie niedojrzałe cebule. Miał świadomość kary, jaka mogła go spotkać, gdyby został złapany, a nie miał pieniędzy na zapłacenie grzywny. Oddalił jednak te obawy, kiedy tylko poczuł w ustach cierpkie, łykowate warzywo. Jaką grzywną mogli go ukarać za kradzież tego świństwa? Krążył bez celu, z trudem przeżuwając kawałki cebuli, które zdołał wyrwać zębami. Pomyślał o matce, o rozmowach, jakie udało im się przeprowadzić po mszy na placu przed kościołem. Uśmiechała się, słuchając o planach Hugona, i mocno go do siebie przyciskała, bardzo, bardzo mocno. „Płaczę z radości – mówiła. – Z radości, synu”. I znów go przytulała, tak że nie mógł oddychać. Nie protestował; lubił to. Nie mógł jej wyjawić, że jego marzenia się rozwiały. Zawiódłby ją. Rozpłakałaby się, ale tym razem z żalu. I to byłaby jego wina. Jego matka zestarzeje się jako służąca w domu rękawicznika. Ze ściśniętym gardłem szukał schronienia. Znalazł je pod resztkami desek, które kiedyś pewnie tworzyły szałas. Usiadł na ziemi i podniósł rękę, żeby wyrzucić to, co zostało z drugiej cebuli,

jakby chciał w ten sposób oddalić od siebie zmartwienia. Zmienił jednak zdanie i odłożył ją na bok. Pomyślał o siostrze. Jej też będzie przykro, choć jego sytuacja nie wpłynie na wiano, jakie otrzyma od tej przeklętej zakonnicy, której imienia nie mógł zapamiętać. Arsenda wyjdzie za porządnego człowieka. Powoli robiło się ciemno. Jakże piękne było czerwone światło słońca zachodzącego nad morzem! Hugo szukał podobnego teraz, nad rozciągającymi się przed nim ogrodami i polami. Ale czy zmierzch zapadający nad polem cebuli może być piękny? Zdobył się na uśmiech, który przeszedł w głośny rechot. Cebule! Tym razem cisnął najdalej, jak potrafił, resztki, które mu zostały. Westchnął, a po chwili przyszedł sen, by położyć kres temu burzliwemu dniowi. Hugo obudził się wraz z pierwszym światłem i odkrył, że jest bosy. Ktoś ukradł mu wspaniałe sandały ze skórzaną podeszwą, a on nawet się nie zorientował! Rozejrzał się, próbując sobie przypomnieć, czy zdjął buty przed zaśnięciem. Nie, był pewien, że tego nie zrobił. Zobaczył za to cebulę. Wymieniono mu buty na cebulę! Ktoś musiał go śledzić poprzedniego dnia i widział, jak ją wyrzuca… – Psubraty! – zawołał, wychodząc spod desek, z cebulą w podniesionej ręce, którą wygrażał całemu światu. – Dlaczego krzyczysz, chłopcze? – rozległ się głos za jego plecami. Hugo zobaczył starca pracującego w jednym z warzywników. – Co masz w ręce? – zapytał zaskoczony, bo chłopak wciąż trzymał ją podniesioną. – Złodziej! – zagrzmiał mężczyzna, kiedy dostrzegł cebulę. – Łapać złodzieja! Hugo puścił się biegiem. Nie zrobił jednak nawet dwóch kroków; nadepnął na kamień, przeszył go porażający ból i upadł na ziemię. Starzec, kuśtykając, ruszył w jego stronę, z motyką w pogotowiu. Nadaremnie próbował złapać powietrze, żeby wezwać pomoc. Hugo wstał. Wszystko z powodu takiego nędznego łupu! Spojrzał na cebulę i pokazał ją mężczyźnie; podszedł i zostawił ją w połowie dzielącej

ich drogi. Błagał niebiosa, żeby starzec zadowolił się zwrotem warzywa. Skłonił się, jak robił to kiedyś, gdy zbierał jałmużnę z micer Arnauem, i odwrócił się gotów… – Na co staremu Narcisowi cebula nadgryziona i obmacana przez złodzieja? Dwaj mężczyźni chwycili Hugona tak mocno, że pomyślał, iż pogruchoczą mu ręce. – Ja nie… – próbował się tłumaczyć, kiedy ciągnęli go w stronę starca, który gdy tylko chłopak znalazł się w jego zasięgu, uderzył go w plecy trzonkiem motyki. – Nie zabijajcie go, Narcisie. Posłuży za przykład dla innych smarkaczy, którzy nie szanują naszych ogrodów. – Masz pieniądze, żeby zapłacić za wszystkie cebule, które ukradłeś? – zapytał jeden z mężczyzn, gwałtownie potrząsając chłopcem. Przysunął twarz tak blisko, jakby chciał go ugryźć; wraz ze słowami z jego ust wydobył się cuchnący oddech. – Wziąłem tylko dwie… – próbował się bronić Hugo. – Kłamiesz! – rzucił drugi mężczyzna. – Gdzie są twoi wspólnicy? Zostawili cię samego? – Zapłacisz za nich! – Masz pieniądze? Znowu zaczęli go szarpać. – Nie! – powtarzał Hugo raz za razem.

Orszak wyruszył spod ratusza miejskiego, siedziby Rady Stu. Okrążył budynek i dotarł do placu Świętego Jakuba. Hugo nie przyznał się do kradzieży, które niesprawiedliwie mu przypisano, ale potwierdził, że ukradł dwie cebule, dlatego też po procesie przeprowadzonym przez notabli trzej rajcy miejscy niezwłocznie wydali wyrok. Chłopak, przyodziany jedynie w wytarte nogawice,

z gołym grzbietem i związanymi z przodu rękami, został wsadzony na osła. Czekała go chłosta. – Nie przesadzajcie z karą – zalecili rajcy strażnikowi. Hugo przypomniał sobie wyrok, jaki miasto wydało na obrazoburcę, który podczas zaciętej dyskusji ubliżył Jezusowi Chrystusowi. Gdyby obraził go świadomie, zasłużyłby na śmierć, bez możliwości przebaczenia. Bluźniercy przekłuto wtedy język żelaznym prętem, posadzono go związanego na ośle – może tym samym, na którym teraz jechał on – i obwożono po całej Barcelonie, podczas gdy zwołani gapie wymyślali mu, opluwali go, rzucali kamieniami i biczowali go kiszkami wołu wypełnionymi ekskrementami. Hugonowi stanęły przed oczami otwarte zakrwawione usta mężczyzny i twarz obryzgana odchodami. Po zakończonym objeździe przywiązano go do pręgierza na placu Świętego Jakuba. Co będzie, jeśli zamiast wychłostać mnie biczem, postanowią użyć wolich kiszek wypchanych łajnem? – zastanawiał się. Siedział skulony na ośle, na oklep, z jądrami wciśniętymi w ostrą kość grzbietową zwierzęcia, przerażony wspomnieniem bluźniercy dławiącego się własną krwią i odchodami, które spływały mu do ust rozdziawionych drewnianym wrzecionem. Nagle poczuł mocne uderzenie w plecy. Odwrócił się. Jutowe powrozy! Podziękował za tę łaskę dokładnie w momencie, w którym okrzyk „Złodziej cebuli!” dał początek publicznemu pośmiewisku. Niemal przez cały ranek obwożono Hugona po ulicach w promieniach wiosennego słońca. Z placu Świętego Jakuba do katedry. Stamtąd na plac Blat i do kościoła Matki Boskiej Morskiej. Dzielnica El Born, Święta Klara, plaża, giełda towarowa, Konsulat Morski, dom zakonny Świętego Franciszka, stocznia… Na czele pochodu jechało dwóch strażników. Okrzykami zwoływali mieszkańców, by stali się świadkami hańby Hugona, jakby nie wystarczyła armia hałaśliwych dzieciaków, które z wrzaskiem biegły po obu stronach osła. Był chłostany powrozami,

które utworzyły ranę na jego młodych plecach, obrzucany wyzwiskami i opluwany; w jego stronę poleciało też kilka kamieni, ale strażnicy od razu interweniowali. Kiedy jechał ulicami dzielnicy La Ribera zamieszkanej przez ludzi morza, za kościołem Matki Boskiej Morskiej, zbliżając się do kanału nawadniającego, zaczerwienione twarze krzyczących do niego mężczyzn i kobiet zlały mu się w nieokreśloną, rozmazaną plamę. Niemal przestał czuć uderzenia powrozu na plecach, zniknął też niepokój, że może zostać odkryty przez Rogera Puiga albo jednego z jego siepaczy. Nie miało to już znaczenia. Zamknął oczy i pośród zgiełku i euforii zaczął się modlić. Modlił się do Najświętszej Panienki i błagał ją, żeby matka nie musiała być świadkiem niełaski, w jaką popadł. – Następnym razem użyjemy porządnego skórzanego bata – ostrzegł strażnik, zdejmując go z osła po powrocie do ratusza. Rozwiązał mu ręce i oddał koszulę. – Idź się najpierw umyć – poradził, widząc, że chłopak zamierza ją włożyć. Hugo zawahał się, oszołomiony. – W morzu. Masz dla siebie całe morze. Musiał jeszcze wysłuchać kilku obelg, kiedy szedł ulicami dzielącymi ratusz od plaży, już bez strażników, bez osła i bez powrozów, tylko z zakrwawionymi plecami. Teraz jednak więcej osób stawało po jego stronie, niż go wyzywało. – Zamilcz! Zostaw chłopaka w spokoju! – krzyknęła jakaś potężna kobieta do innej, która ubliżała Hugonowi na ulicy Regomir, w pobliżu piekarni. – Zapłacił już za swoje przewinienie. To głód popycha ich do kradzieży cebuli. Weź to, chłopcze – dodała, odrywając pajdę ze świeżo upieczonego bochenka. Chleb z cieciorki z odrobiną białej mąki. Hugo spałaszował wszystko, nie dając sobie nawet czasu, żeby nacieszyć się smakiem. Dotarł do plaży i odprowadzany spojrzeniem kilku żeglarzy i robotników, przeszedł między łodziami na brzeg, o który leniwie rozbijały się fale. Dzień był ładny, ciepły, słoneczny, bezwietrzny.

Mimo to ostrożnie wszedł do morza i zanurzył plecy, jeszcze zanim woda sięgnęła mu do pasa. Poczuł straszliwe pieczenie. Siedział tak długo, aż palący ból ustąpił. Mam szczęście, pogratulował sobie w stoczni, kiedy uchronił się przed lochami w zamku Puigów. W El Raval zaczął w to wątpić. Ale teraz… W ciągu dwóch dni zawalił się jego świat. Przynajmniej nie natknął się na Puigów, choć i tak pewnie by go nie poznali na tym karłowatym ośle, ze spuszczoną głową, otoczonego rzędami gapiów. Nie widziała go też matka, był tego pewien. Skierował wzrok na horyzont, ogromny, imponujący. Cebule…! Też coś! Wyszedł z morza zziębnięty i natychmiast chwycił koszulę. – Najpierw się osusz, chłopcze – poradził niski brodaty uszczelniacz łodzi, rzucając mu kawałek płótna. Potem podszedł bliżej, by przyjrzeć się jego plecom. – Miałeś szczęście – dodał. – Za bardzo się nad tobą nie pastwili. – Szczęście? – wyrwało się Hugonowi. – Otóż to. To ty biłeś się podczas egzekucji micer Arnaua? – Raczej stwierdził, niż zapytał. – Odważny. Szalony, ale odważny. To rajcy miejscy powinni byli zażądać sprawiedliwości od możnych, ale bardziej zależy im na tym, by się do nich upodobnić, niż na obronie mieszkańców, a teraz, bez króla Piotra… – Cmoknął, nie kończąc zdania, i zawołał jakiegoś Andresa, który wychylił głowę spomiędzy łodzi. – Przynieś miksturę na rany – nakazał. Barcelońska plaża była podzielona palami na strefy. Miejsca, w których rybacy mogli zostawiać swoje łajby, odgrodzono od tych, gdzie budowano pod gołym niebem łodzie. Część znajdująca się na wprost dawnej rzymskiej bramy Regomir była jedną z takich szkutni – najstarszą w Barcelonie. Przy podcieniach zwanych Voltes dels Fusters stał skromny budynek, w którym przechowywano żagle, maszty, reje i resztę takielunku, ale łodzie budowano na piasku. Tym właśnie zajmowali się Andrés, chłopak nieco starszy od Hugona,

i jego ojciec Bernardo. Pierwszy był terminatorem, drugi mistrzem kalfatażu. Bernardo sam posmarował rany Hugona maścią. Wróciło pieczenie, jakiego doświadczył w słonej wodzie. Podeszło do nich kilku innych mężczyzn. Wszyscy wiedzieli, że Hugo został wychłostany; co więcej, wyglądało na to, że są poinformowani także o tym, co zaszło w dniu egzekucji micer Arnaua. – Ty jesteś synem Matiasa Llora, prawda? – zapytał jeden z nich, zgarbiony, pomarszczony, spalony słońcem starzec. – Wołali na niego Gwizdacz. Twój ojciec zawsze gwizdał. – Wydał z siebie kraknięcie mające uchodzić za śmiech. – Szkoda go. Jak się miewa twoja matka? – Dobrze… – wyjąkał Hugo. – Ładna kobieta – dodał starzec. – A ty? Też zostaniesz żeglarzem? Żeglarzem? Hugo pokręcił głową, jakby nie miał odwagi zaprzeczyć na głos. Jego ojciec… zawsze mówił, że morze jest niesamowite. „Jak piękna kobieta, która cię kołysze. Ono daje mi największą przyjemność… zaraz po tobie”, poprawiał, jeżeli Antonina słyszała jego słowa i robiła niezadowoloną minę. Potem, kiedy zostawali sami, Matías przeprowadzał z synem męską rozmowę. „Żadna samica nie jest równie kapryśna i nie wpada w taki szał jak morze. Strzeż się go”, radził. Chłopak nie dowiedział się, jak potrafi być kapryśne. „Obiecaj mi, że nigdy nie wypłyniesz w morze jak on”, poprosiła go matka w dniu pogrzebu, wskazując trumnę. Obiecał. – Znasz ulicę Regomir? Pytanie zadane przez mężczyznę, który sądząc po trzymanym w ręce ciośle, musiał być mistrzem szkutniczym, wyrwało Hugona z zamyślenia. Zawahał się, zdezorientowany. – No przecież to ta, którą zszedłeś na plażę! – Andrés wskazał ręką. – Aha!

– Idź więc tam i odnajdź kuźnię Salvadora Vinyolesa – przykazał mistrz. – Powiesz mu, że przysyła cię Joan Pujol i że ma ci dać gwoździe, które u niego zamówiłem. Na co czekasz, chłopcze? – ponaglił go. Gwoździe i kilka innych sprawunków, które załatwił dla budowniczych łodzi w ciągu dnia, zapewniły mu pajdę chleba, miskę potrawki z kury i warzyw oraz kubek wina, które przyniósł mu na plażę Andrés. I pozwolono mu spać pod osłoną jednej z rozbieranych łodzi. Spędzał teraz dnie pośród ludzi morza, a noce chroniony przez łodzie, chowając się, gdy tylko dostrzegł błysk strojów szlachciców albo usłyszał odgłosy przygotowań, jakie zawsze poprzedzały ich przybycie. Odwiedził Arsendę. Nie miał odwagi wyznać jej, że już nie pracuje w stoczni. Musiał natomiast wyjaśnić, dlaczego chodzi boso; skłamał, że zgubił buty. – Któregoś dnia zostawiasz je gdzieś, a kiedy po nie wracasz, już ich nie ma… – powiedział. Z czasem osłabła nieufność, jaką okazywał Hugonowi rękawicznik po jego starciu z Puigami, więc matka i syn odzyskali możliwość zamienienia w pośpiechu kilku słów, kiedy mijali się po wyjściu z kościoła. Także matce nie opowiedział o tym, co stało się w stoczni. Nie wiedziałby jak. Zresztą zachowanie jej i siostry rozwiało wyrzuty sumienia zżerające go z powodu kłamstwa – żadna nie wypytywała o jego sytuację. Przypłacił natomiast łgarstwo bólem, który przeszył jego poranione plecy, gdy matka przytuliła go i zaczęła po nich głaskać. Kilkakrotnie podchodził do stoczni. Panowała tam nieustanna krzątanina; drewniana palisada wzniesiona przed budynkiem, żeby chronić go przed falami, jednego dnia stała na swoim miejscu, a następnego znikała, by utorować dojście na plażę. Bastaixos wyładowywali drewno i przenosili narzędzia. Żeglarze i mistrzowie ekwipowali galery. Nie było śladu po Genueńczyku. Hugonowi nie

udało się go zobaczyć, ani jego, ani nikogo innego, kto ciągnąłby albo dźwigał kulę. Może Domenico wrócił już do swojego kraju. Hugo dostrzegł za to z daleka Juana Nawarczyka. Ich spojrzenia się spotkały, a twarze rozjaśnił uśmiech. Hugo ruszył w jego stronę. – A Genueńczyk? – zapytał natychmiast po powitaniu. – Odzyskał wolność. Spojrzeli na morze, jakby zobaczyli go w oddali.

Któregoś dnia Andrés ostrzegł Hugona, że w El Raval o niego rozpytują. – Sługa jakiegoś szlachcica – odparł, kiedy chłopak zapytał, kto o niego pyta. – To prawda, że roztrzaskałeś mu głowę? Obaj śmiali się z opowieści Hugona, jednak poczucie zagrożenia sprawiło, że chłopiec zaczął omijać tę część Barcelony. Ostrożność nie na wiele się zdała. Podczas gdy starał się unikać pana i jego sługi przeszukujących El Raval, panowie i słudzy sami pojawili się na plaży przy bramie Regomir. Hugo już kilkakrotnie był świadkiem podobnego wydarzenia. Towarzyszył ojcu, kiedy ten poszedł zaciągnąć się do armady, dlatego nie zdziwiło go to, co działo się w niedzielę po ogłoszeniu daty wypłynięcia królewskiej floty do Morei. Wychodzili akurat z mszy w kościele Matki Boskiej Morskiej, gdy od strony katedry przy akompaniamencie trąbek nadciągał orszak: król, jego namiestnik na Wschodzie – wicehrabia Rocabertí – biskup, władze katedry, rycerze i możni, wszyscy z należycie poświęconymi sztandarami. A także rajcy miejscy, notable, reszta świty, a za nimi mieszkańcy Barcelony, do których dołączyli wierni wychodzący z kościoła. Kiedy heroldowie krzykiem nawoływali mężczyzn, by zaciągali się do królewskiej armady, Hugo dostrzegł Rogera Puiga, który szedł na czele możnych u boku swego stryja, hrabiego

Navarcles. Chłopiec poszukał wzrokiem jego sługi; z łatwością rozpoznał go w orszaku po przepasanej bandażem twarzy. Zrobił wszystko, by matka nie zauważyła dreszczu, który przebiegł mu po ciele. – Pamiętaj, co mi obiecałeś – powiedziała, zwiększając jeszcze niepokój syna. – Nie składaj podpisu, że godzisz się wypłynąć w morze. Orszak minął kościół i dotarł do placu rozciągającego się przed giełdą towarową, tuż przy plaży, obok szkutni, w której pracował Hugo. Tam, przy długim stole okrytym szkarłatnym suknem z wyszytym złotem królewskim herbem, sam monarcha wzywał mieszkańców, żeby zaciągali się do jego floty. Tysiące osób stłoczyły się wokół kordonu straży chroniącej króla i możnych. Był wśród nich także Hugo. Nie bał się, że odkryją go w tłumie. Kiedy król Jan zakończył przemówienie, ciżba poruszyła się niespokojnie. Heroldowie zaczęli głośno wychwalać monarchę, wicehrabiego Rocabertí, admirała armady i jego kapitanów; zagrzewali i przekonywali mieszkańców, kuszników, wioślarzy i członków straży, by nie rezygnowali z chwały, jaka czeka ich w dalekich krainach. Rozbrzmiały trąbki, bębny i róg myśliwski. Ludzie, obserwowani przez zadowolonego króla i możnych, okazywali coraz większe zdenerwowanie. Z tysięcy gardeł wydobył się krzyk. – Niech żyje król Jan! Hugo, czujny i spięty, stał na palcach w tłumie. Widział, jak władca uśmiecha się w odpowiedzi na falę owacji i okrzyków uznania. Monarcha rozkoszował się widokiem swojego ludu. Poprosił o więcej. Poddani go nie zawiedli i znowu posypały się oklaski. Wreszcie, kiedy straże poczuły, że nie są już w stanie dłużej powstrzymywać ludzkiej masy, król wyciągnął w stronę towarzyszących mu ministrów otwartą prawą dłoń i jeden z nich wysypał na nią monety. W ciszy, jaka zapadła, Hugo miał wrażenie,

że słyszy wstrzymywane oddechy, zanim nad głowami barcelończyków zaczął się mienić deszcz monet i cisza została przerwana przez zgiełk, chaos i walkę o denary, które garściami rzucali król, wicehrabia Rocabertí i admirał armady. Hugo, idąc za przykładem otaczających go kobiet i mężczyzn, padł na ziemię. Szukał pieniędzy, rozjuszony zazdrością, jaką budziły w nim radosne okrzyki szczęśliwców, i oślepiony przez słońce, kiedy podnosił wzrok, żeby zobaczyć, gdzie spadną kolejne monety, których nie udawało mu się złapać w locie. Wydało mu się, że jedną dostrzegł. Pomknął na czworakach w jej stronę, przechodząc po jakiejś grubej kobiecie. Już wyciągał rękę, kiedy ktoś go uprzedził: jakiś łysy krzepki, zwinny chłopak… Skąd on się tu wziął? Hugo się zawahał. Tamten nawet nie odwrócił głowy, żeby na niego spojrzeć, odczołgał się z monetą w dłoni w poszukiwaniu kolejnych. Hugo patrzył za nim rozżalony. Chłopak był jak pies: węszył podekscytowany, nie zważając na innych ludzi. Polował. Szukał denarów, jakby tropił zwierzynę; rozpychał się bezczelnie, omijał silniejszych, zapierał się stopami o ziemię… Stopami? Toż to były przecież jego buty! Podążył za chłopakiem, nagle obojętny na deszcz pieniędzy, który wciąż wywoływał sprzeczki i bójki. Nie wiedział, jak stawi mu czoła. Tamten był od niego starszy; stopy ledwo mieściły mu się w sandałach, naciągając skórę. W dodatku chwilę później, kiedy król wraz z dworem ruszyli już w drogę powrotną do pałacu, do Łysego Psa dołączyła czereda chłopców w różnym wieku. Hugo zobaczył, jak wali w kark jakiegoś malca, gdy ten pokręcił przecząco głową i pokazał mu puste dłonie. Niezauważony, odsunął się od grupki. Zebrani zaczęli się rozchodzić do domów. Wielu było bardzo ukontentowanych. Niektórzy, gestykulując, opowiadali podniesionym głosem, jak zdobyli monety. Przy stole do zapisów zostali tylko urzędnicy i sznur mężczyzn, którzy chcieli zaciągnąć się do królewskiej armady i od razu dostać pierwszy żołd. Musieli stawić

się z poręczycielem i przysiąc na Ewangelię, po czym biegli wydać denary. Niektórzy będą później żałowali, ale zobowiązanie zostało złożone. Hugo z rozsądnej odległości śledził czeredę chłopaków. Nie zdziwiło go, że idą w stronę El Raval. Poczuł, jak narasta w nim gniew, gdy patrzył, jak się śmieją i przekrzykują, przerywają jedni drugim. Wyobrażał sobie, jak ta sama grupa, drwiąc z niego, kradnie mu buty, tak że nawet się nie obudził. „A ta cebula…!”, przechwalał się pewnie któryś z nich, może właśnie Łysy Pies. „Wychłostali go, obwożąc po całej Barcelonie”, przypominał prawdopodobnie inny, wywołując salwę śmiechu, równie irytującą jak ta, która ubodła Hugona nieopodal bramy Boqueria, kiedy zobaczył, jak śmieją się i poklepują po plecach na pożegnanie. Łysy Pies ruszył w górę Rambli w towarzystwie dwóch chłopaków; jednym z nich był ten, którego wcześniej zdzielił w kark. Weszli do domu przy ulicy Tallers. Była to strefa skupiająca warsztaty ceglarskie, zamieszkana także przez rozbieraczy mięsa. Znajdowała się tuż przy nowym murze, na obrzeżach Barcelony. Następnego dnia, w poniedziałek, Hugo zboczył z drogi, kiedy pracownicy szkutni wysłali go po jakiś sprawunek, i zobaczył Łysego Psa pracującego w towarzystwie olbrzymiego mężczyzny w jatce za bramą Boqueria, gdzie na zwykłych stołach wykładano koźlinę, wieprzowinę i baraninę, mięsa, których sprzedaż była zakazana w obrębie miasta. Nie spodobało mu się, że krew spływająca po fartuchu chłopaka może zaplamić jego buty… Zaśmiał się bez przekonania, nie wiedząc, co robić. Tamten przewyższał go o głowę, był silny, bezczelny, a może i niebezpieczny… Ale to były jego buty! Hugo zacisnął zęby, odwrócił się plecami do jatki i spojrzawszy ostatni raz na Łysego Psa, odszedł, przekonując sam siebie, że czekają na niego przy łodziach. Przez kolejne dni chodził za nim i uważnie go obserwował. Rutyna pracy w jatce przy bramie Boqueria ulegała zakłóceniu

jedynie wówczas, gdy Łysy Pies szedł z ojcem do kościoła Matki Boskiej Sosnowej, tamtejszej parafii. Na otwartej przestrzeni dzielącej cmentarz i kościół rzeźnik wspinał się na szczudła i pokrzykując, ganiał syna i jego kolegów. Dzięki zbiegowisku, jakie tworzyło się wokół wielkiego chłopa biegającego w kółko na kijach, Hugo mógł podejść bliżej bez obaw, że zostanie rozpoznany. Dowiedział się, że ojciec Łysego Psa odgrywa rolę olbrzyma podczas obchodów Bożego Ciała i że wcześniej zawsze ćwiczył chodzenie na szczudłach. „Na procesji ma strój do samej ziemi”, wyjaśniła jakaś kobieta. Na koniec Łysy Pies i jego koledzy sami dla zabawy wchodzili na szczudła i próbowali naśladować rzeźnika, który śmiał się wraz z gapiami z potknięć i upadków chłopców. Przylegająca do kościoła opuszczona niedokończona wieża, w której trzymali szczudła, najwyraźniej służyła za schronienie Łysemu Psu i jego towarzyszom, którzy spotykali się tu w świąteczne dni po powrocie z włóczęgi po Barcelonie. Hugo szpiegował ich, ukryty na pobliskim cmentarzu. Chłopak nazywał się Juan Amat. Był synem rzeźnika z ulicy Boqueria. I rzeczywiście uchodził za niebezpiecznego. Ostrzegł go przed nim Andrés, kiedy Hugo – nie wiedząc, jak mógłby odzyskać buty – zaniechał szpiegowania i postanowił opowiedzieć wszystko terminatorowi. – Nie ma miejsca w Barcelonie, gdzie by o nim nie słyszano. Lepiej z nim nie zadzieraj – dodał Andrés, dając do zrozumienia, że nawet on, choć jest starszy, nie miałby odwagi postawić się Juanowi. – Ktoś poradził mi kiedyś, że nie powinienem przed nikim giąć karku. Andrés uśmiechnął się szeroko, zanim odpowiedział. – Śmiała rada. Poradził ci też, jak to osiągnąć? – Nie – wyszeptał Hugo. Terminator dostrzegł zakłopotanie we wzroku, który uciekł przed nim i zatrzymał się na łodziach.

– To rzeczywiście ważne w życiu – przyznał Andrés. – Nikt nie lubi poniżenia i poddaństwa. Problem w tym, żeby wiedzieć, jak przed nimi uciec. Uważaj na Juana Amata – podkreślił na koniec. Kiedy w wiosenne noce Hugo, siedząc oparty plecami o jedną z wyciągniętych na plażę łodzi, spoglądał na spokojne morze, zastanawiał się, jak rozwiązałby ten problem micer Arnau. Ponieważ nie znajdował odpowiedzi, postanowił zapomnieć o całej sprawie; przecież to tylko buty… Ale jego buty! To zdanie zawsze w końcu rozlegało się z hukiem grzmotu w jego głowie, biorąc górę nad rozważaniami o kapitulacji. Do tego dochodził jeszcze osioł i cebule; nadal piekły go rany na plecach. Wszyscy ci prostacy z niego zakpili! Nie miał jednak odwagi zbliżyć się do Łysego Psa.

Na początku maja, miesiąc po rozpoczęciu poboru przy stołach przed giełdą towarową, Hugo wraz z tłumem mieszkańców Barcelony, którzy ponownie zebrali się na plaży, z zadowoleniem patrzył, jak królewska armada odpływa do Morei. Wiedział, że wraz z nią odpływa także, lśniący w swoich obszywanych srebrem szatach, jeden z jego największych problemów. Poprzedniej nocy żeglarze powitali galery, śpiewając kantyki i Salve Regina, a teraz, kiedy odpychane wiosłami pokonywały tasques – niebezpieczne mielizny utrudniające dostęp do barcelońskiej plaży – mieszkańcy miasta wznosili okrzyki i wiwaty na cześć dziesięciu okrętów. A Hugo wraz z nimi. Zobaczył Rogera Puiga, jak wyniośle kroczy drewnianym trapem, który on sam pomógł zbudować na brzegu, żeby możni nie zniszczyli swoich wspaniałych szat i mogli wygodnie wsiąść na łodzie, które dowiozą ich do galer. Przy boku Rogera Puiga rozpoznał taszczącego bagaże sługę z opaską na prawym oku. Wiwaty jeszcze unosiły się w powietrzu, a chorągwie króla i wicehrabiego mieniły na horyzoncie obok kapitańskich sztandarów i proporca świętego Jerzego, kiedy do brzegu przybiła mała galera na

szesnaście rzędów wioślarzy, pod banderą Majorki. Bastaixos natychmiast zapomnieli o armadzie i ruszyli obsłużyć kolejną z łodzi, które o tej porze roku coraz częściej zawijały do Barcelony, wzbogacając miasto i jego mieszkańców. Hugo podszedł do tragarzy. Wiedział, że zostanie dobrze przyjęty – zawsze w ten czy inny sposób wynagradzali mu pomoc. Nie mógł wyładowywać towarów, jako że zakazywała tego gildia, ale biegał między cechmistrzami i kupcami, przekazując polecenia. Lubił przebywać w otoczeniu tych wpływowych ludzi, którzy z plaży nadzorowali wyładunek statków. Santa Felipa – tak nazywała się galera z Majorki. Hugo słyszał, jak opowiadano z podekscytowaniem, że padła ofiarą ataku algierskich korsarzy. – Był rzecz jasna znacznie większy – stwierdził jeden z kupców, mówiąc o statku kaperów. Hugo podszedł najbliżej, jak mógł, z ciekawością malującą się w szeroko otwartych oczach. – Jak się ocaliliśmy? Zwinność i dobre uzbrojenie. Szesnaście rzędów wioślarzy pozwoliło na szybkie reagowanie i manewry, jakich nie mogą wykonać duże statki, a do tego doszło kilka kul z bombardy, które trafiły w pokład korsarzy, i deszcz celnie wymierzonych strzał na pożegnanie. Zwinność, szybkość i dobre uzbrojenie, dzięki temu mała łódź może się zmierzyć z większą i odnieść zwycięstwo – zakończył kupiec. Hugo zastanawiał się, czy potrafiłby być zwinniejszy i szybszy od Łysego Psa. Pytanie to dręczyło go przez cały dzień. Przed oczami stał mu obraz Juana Amata węszącego za monetami i przeciskającego się przez tłum. Był bardzo szybki i bardzo zwinny! Kupiec powiedział też, że potrzebne jest dobre uzbrojenie. Dobre uzbrojenie… Tej samej nocy podszedł pod mur stoczni dzielący go od dużego dziedzińca. Już miał zagwizdać, kiedy usłyszał głuchy skowyt biegających po drugiej stronie psów. Wyniuchały go. Mimo to zagwizdał, wspiął się na mur i zeskoczył na dziedziniec. Pobawił się

chwilę ze zwierzętami, których dawno nie widział. Rzuciły się na niego, jakby wyczuły dręczący go smutek, a on z rozczuleniem przyjął ich liźnięcia. Pobiegły za nim aż do składnicy, w której przechowywano broń. Zaczekał, aż jego oczy przywykną do ciemności rozjaśnianej jedynie błyskiem głowni zatkniętej na ścianie dziedzińca. Zapamiętał to miejsce jako znacznie lepiej wyposażone; najwyraźniej królewska armada opróżniła dużą część zbrojowni. Drżący blask pochodni odbijał się od ostrzy toporków. Tego właśnie szukał. Znalazł ich sporo na stole. Podszedł i przesunął palcami po broni. Jeden z psów zaskowyczał, jakby chciał go ostrzec. – Cicho – skarcił go Hugo. – Ty tego nie rozumiesz. Potrzebuję go, żeby odzyskać buty. Chwycił toporek, który wyglądał na najmniejszy. Nie wiedział, że są takie ciężkie, może dlatego, że kiedy dawniej wchodził do zbrojowni, wyobrażał sobie wymyślone morskie bitwy, a teraz… naprawdę zamierzał użyć broni. Psy nadal okazywały zdenerwowanie; Hugo kazał im siedzieć cicho. Posłuchały, a chłopak zamachnął się toporkiem. Ostrze ze świstem przecięło powietrze w wyimaginowanej walce. Hugo wiedział, że Juan Amat wstaje o świcie i rusza na stragan z mięsem przy ulicy Boqueria, gdzie czekając na ojca, czyści i przygotowuje noże oraz inne narzędzia. Wiedział również, że to właśnie na odcinku między ulicą Tallers a bramą Boqueria, który Łysy Pies pokonywał samotnie, będzie miał szansę go zaatakować i odzyskać buty. Tam też się udał. Drżał w półmroku zwiastującym nadejście świtu. Choć nie usłyszał kroków, przeczuł, że Juan zmierza prosto w jego stronę. – Oddaj mi moje buty, parszywy złodzieju! – krzyknął, zagradzając mu drogę. Wypowiedział rozkaz jednym tchem, jak powtarzał go sobie przez całą noc. Nie kontrolował jednak brzmienia swojego głosu –

wysokiego, wystraszonego. – To ty ukradłeś cebule! – Łysy Pies wybuchnął śmiechem, gdy tylko otrząsnął się ze zdumienia. – Chcesz znowu wsiąść na osła? – zakpił. – Jak niby zamierzasz zabrać mi buty, karle? Juan Amat podniósł rękę, żeby uderzyć Hugona w twarz. Zaniechał tego zamiaru, kiedy w prawej dłoni chłopaka błysnął złowrogo toporek. Syn rzeźnika zrobił krok w tył, oceniając sytuację. Hugo jednak wszystko przewidział – brał pod uwagę, że tamten się od niego odsunie… a jeżeli to zrobi… Przypadł do jego stóp. Nie mógł pozwolić, żeby Łysy Pies unieruchomił mu rękę; jeżeli mu się to uda, wytrzyma tylko kilka sekund. Juan Amat upadł na ziemię i zaczął się szamotać, ale gdy próbował wstać, Hugo przyłożył mu ostrze siekierki do jąder. – Wykastruję cię! – zawył. Syn rzeźnika znieruchomiał. – A ja cię zabiję – zagroził mimo wszystko. – Kiedy przestaniesz… – Zamilkł, bo Hugo docisnął ostrze. – Ręce za głowę. No już! – Hugo znów docisnął toporek do jego krocza, tym razem czubkiem ostrza. Łysy Pies jęknął i wykonał polecenie. – Teraz zegnij lewe kolano. Hugo jeszcze mocniej przyparł ostrze siekierki do jąder chłopaka, podczas gdy wolną ręką walczył, by rozwiązać skórzane rzemyki najpierw jednego, potem drugiego buta. Pozostała jeszcze najtrudniejsza część zadania. Nie zastanawiał się długo: drewnianym trzonkiem toporka mocno uderzył Amata w palce lewej stopy, skoczył na nogi i puścił się biegiem, podczas gdy jego przeciwnik wył z bólu. – Już ja cię znajdę! – usłyszał z daleka. – I cię zabiję! I cię…

4

– Schowały je psy, które pilnują stoczni… Wyobrażasz sobie? Jakby to była zabawa – wymyślił Hugo na poczekaniu, kiedy siostra zapytała o buty. Siedzieli przytuleni na płaskim dachu domu zakonnego pod bezchmurnym, rozgwieżdżonym niebem. Arsenda pokręciła głową. Na jej ustach zarysował się uśmiech. Już nie śmiała się tak jak dawniej. Sprawiała wrażenie… Sprawiała wrażenie dojrzalszej. Z każdym dniem coraz bardziej doroślała. Wydawała się Hugonowi poważna i zdystansowana. – Nie chcesz już, żebym cię odwiedzał? Nie zmieniła wyrazu twarzy, na której wciąż malował się półuśmiech. – Nie pleć głupstw – odpowiedziała głosem pełnym słodyczy. – Ty i matka… No dobrze! Ty zawsze będziesz tym, kogo najbardziej kocham… na tym świecie. – Na tym świecie? – zapytał zdziwiony. – Nie możesz konkurować z Bogiem – odparła Arsenda po chwili namysłu. Nie mógł też konkurować z bednarzem z Sitges, który ukradł mu matkę. – Zrozum, Hugonie – próbowała się tłumaczyć Antonina w następną niedzielę, zaniepokojona bladością, jaką pokryła się twarz jej syna, kiedy poinformowała go, że zamierza ponownie wyjść za mąż. – Oboje macie już własne życie, Arsenda w domu zakonnym, a ty w stoczni… Czeka was obiecująca przyszłość. Jestem jeszcze młoda… – Mówiła urywanymi zdaniami. – Wszystko zostało zaaranżowane przez proboszcza z kościoła Matki Boskiej Morskiej.

On wiedział… Znał… No cóż… Zdobył dla mnie wiano! Z tych, które bogaci zapisują w testamencie, żeby nieszczęśnice takie jak ja mogły zawrzeć małżeństwo. Nie będziesz już musiał się o mnie martwić. Nazywa się Ferran, to dobry człowiek, wiesz? Owdowiał i mieszka w Sitges z dwójką małych dzieci, które… Antonina przerwała; Hugo chwiał się na nogach. Zdołała go przytrzymać, zanim upadł. Poczuła, że jest zziębnięty, i ułożyła go na ziemi. – Synu! – zawołała, klepiąc go po policzkach. Tłum wiernych wychodzących z mszy skupił się wokół nich, ale wszyscy poszli swoją drogą, gdy okazało się, że Hugo reaguje i próbuje wstać. – Hugonie! – Antonina odetchnęła z ulgą. – Nie… – Sitges? – przerwał jej. Nigdy nie słyszał o Sitges. – To nadmorskie miasteczko, które… – Nie będziemy mogli się widywać. – Postaramy się widywać, obiecuję ci. – Jak? Jak to daleko? – Sześć lig. Hugo jęknął. – Obiecuję ci, że będziemy się widywać. – Nie… Zamilkł. „Nie obiecujcie, matko – chciał jej powiedzieć. – Zostawilibyście tę dwójkę malców, żeby pokonać sześć lig? Wasz nowy mąż na to nie pozwoli”. Zobaczył, że Antonina płacze. – Obiecuję ci, synu – wymamrotała. Bóg zabiera mi siostrę, a bednarz z Sitges matkę, pomyślał, kiedy uwolniwszy się od jej uścisków i łez, opuścił plac przed kościołem. Nie próbowała go zatrzymywać; patrzyła, jak się oddala, świadoma, że najprawdopodobniej więcej się nie spotkają. Słowa pożegnania

uwięzły jej w gardle; nieśmiało podniosła dłoń, której on już nie zobaczył. Gdybym wyznał jej, że nie pracuję w stoczni, że nie mam przed sobą tej obiecującej przyszłości… – skarcił się w myślach Hugo, krążąc po plaży między łodziami, już daleko od kościoła. Może wtedy dalej pracowałaby jako służąca u rękawicznika. I nie zamieniłaby go na dzieci bednarza. A on miałby kogoś, kogo mógłby kochać, bez konieczności konkurowania z Bogiem. Nawet Andrés otwarcie stronił od jego towarzystwa, odkąd Hugo pojawił się w swoich skórzanych sandałach. Nie pozwolił mu opowiedzieć, jak je odzyskał – machnął ręką, kręcąc głową, jakby już wydał na niego wyrok. Ten gest zniechęcił Hugona, który zadowolony z siebie przyszedł opowiedzieć towarzyszowi o swoim wyczynie. Milcząca przepowiednia Andresa szybko się urzeczywistniła. Hugo nabrał przekonania, że ktoś go śledzi. Łysy Pies mu nie daruje. Raz wydało mu się, że widzi chłopca, którego Juan Amat zdzielił w kark. Przyspieszył kroku. Skręcił na rogu ulicy Mar i spróbował wmieszać się w tłum ludzi kupujących zboże na placu Blat. Rozejrzał się na boki, nie mając nawet pewności, czy to rzeczywiście był tamten chłopak. Wyglądał podobnie. Łysy Pies go ostrzegł: „Znajdę cię”. Hugona oblał zimny pot. Biegiem wrócił do szkutni, nie wykonawszy zlecenia, i wybełkotał jakieś nieporadne usprawiedliwienie. „Znajdę cię…” Groźba wierciła mu dziurę w głowie, zamieniając jego sny w koszmary. Spał w łodzi, którą rozbierano, by odzyskać drewno; wyciągał toporek schowany między dwiema deskami i kładł się, ściskając go w dłoni. Zmęczony, rozkojarzony, niespokojny, nie wywiązywał się z powierzanych mu zadań. Omal nie zaprzepaścił partii dziegciu, bo nie mieszał go z wystarczającą energią w kotle, w którym gotował się razem z łojem. Załatwianie sprawunków zajmowało mu znacznie więcej czasu, niż powinno, zawsze bowiem

baczył na cienie, kroki i złe spojrzenia za plecami. Naraził się na zasłużone reprymendy. Wojna uwolniła go od Rogera Puiga i jego sługi, ale Łysy Pies nie wypłynie z armadą; w dodatku dysponował własnym wojskiem, bandą chłopaków, którzy go słuchali i których – Hugo nie miał co do tego żadnych wątpliwości – wysłał na jego poszukiwanie. – Jezu, Jezu, Jezu, Jezu! Może od tego się zaczęło – od wystraszonych okrzyków mistrza szkutniczego, który próbował odczynić nieszczęście, za jakie uznał to, że Hugonowi wyślizgnęło się z rąk kilka gwoździ i spadło w piasek na plaży, kiedy mu pomagał. Chłopak chciał je oczyścić, ale mistrz mu na to nie pozwolił. – Wyrzuć je! Jezu, Jezu! – Raz po raz żegnał się jak szalony. – W moim statku nie może być tych gwoździ! Są przeklęte! Był to człowiek nieprzyjemny w obejściu, mrukliwy i ekscentryczny, nikt jednak nie śmiał zanegować złej wróżby mistrza. Większość pracujących w pobliżu mężczyzn, którzy byli świadkami całej sceny, odwróciła wzrok. Po co mieliby wdawać się z nim w dyskusje? Nawet królowie i duchowni wierzyli w nadprzyrodzone siły, w gwiazdy, zaklęcia, demony, czarownice i magię! Wielu pomyślało, że statek rzeczywiście może zatonąć – nie byłby ani pierwszy, ani ostatni – a jeżeli tak się stanie, kto powie, że to nie wina gwoździ? Hugo nadal trzymał je w dłoni, kiedy mistrz krzyczał na czeladnika, żeby przyniósł mu inne. Czeladnik zastąpił Hugona, niemal niedostrzegalnie wzruszywszy ramionami. Hugo nigdy się nie dowiedział, czy statek poszedł na dno, czy nie. Poszła za to na dno jego reputacja, gdy wkrótce potem jeden ze stolarzy obarczył go winą za to, że zbutwiała wręga. Zrobił to bezmyślnie, odruchowo rzucając komentarz, który równie dobrze mógł zachować dla siebie. Usłyszało go jednak kilka osób. – Czyżby to była wina chłopaka? – zapytał.

Inni zaczęli zabraniać Hugonowi zbliżania się do statków w budowie. Niektórzy, jak Andrés i Bernardo, okazywali mu trochę współczucia, inni byli bezlitośni. – Odejdź, demonie! – krzyknął nawet jeden z wioślarzy. Hugo mógł dalej spać w rozbieranej łodzi – nikt już nie chciał tego drewna. Roztrzaskana łajba stała się jego schronieniem, bo nie miał odwagi przechadzać się po Barcelonie, żeby nie wpaść na Łysego Psa albo jego popleczników. W Voltes del Vi tryskało źródło, z którego mógł pić wodę, a ktoś, chyba mimo wszystko Andrés, zostawiał mu od czasu do czasu trochę jedzenia w łódce. Już nie spotykał matki w niedziele przed kościołem. Bednarz zabrał ją do siebie. Klęcząc na kamiennej podłodze, maluczki wobec ogromu świątyni, modlił się do Najświętszej Panienki, błagając ją o wstawiennictwo. Jakież zło wyrządził, jakiż grzech popełnił, żeby traktowano go jak demona? Dlaczego odbiera mu matkę? Najświętsza Panienka wciąż się do niego nie uśmiechała, wbrew temu, co mówił micer Arnau. Górowała nad wiernymi, sprawiając wrażenie nieosiągalnej. Drogę wskazała mu dopiero Arsenda, opowiadając o cudowności tego, co boskie i niebiańskie, i dopytując o jego dobre uczynki. Choć nie zdradził jej swojej tajemnicy, prawiła mu kazania, jakby była zakonnicą, i zaklinała, by postępował jak dobry chrześcijanin. „Grzeszysz pychą? – pytała. – Arogancją albo innymi złymi skłonnościami?” Zaprzeczał, ale… Czy można sobie wyobrazić gorszego łajdaka niż on, obdartusa, zdaniem wicehrabiego, który przed nikim nie zgina karku? Zastanawiał się nad tym kolejny już raz, kiedy o świcie czekał zaczajony w pobliżu ulicy Tallers. Był boso, buty trzymał w dłoni. Zobaczył, że zbliża się do niego Łysy Pies. Uniknął więzienia w zamku Navarcles, ale z powodu tych nieszczęsnych butów znów odwróciło się od niego szczęście: zabrano mu sandały, oskarżono go o kradzież i wychłostano, a teraz nie mógł spać, bo czuł, że ktoś za

nim chodzi. Nazywano go demonem, opuściła go nawet własna matka. Cisnął butami w stronę Łysego Psa. Juan Amat zatrzymał się zdziwiony. Pomimo panującego mroku zdołał rozpoznać, co wylądowało u jego stóp. Próbował odgadnąć przyczynę i odkryć sprawcę. – Jesteśmy kwita – powiedział Hugo. Nie musiał podnosić głosu. Jego słowa dźwięczały w ciszy. Stał u wylotu ulicy, gotów rzucić się do ucieczki, gdyby syn rzeźnika go zaatakował. Upłynęła chwila. – Nie jesteśmy – odparł tamten. Podniósł buty i rzucił je w stronę właściciela. – Nie interesują mnie buty, chcę toporek. Hugo zastanawiał się chwilę. – Jeśli ci go przyniosę, będziemy kwita? – spytał w końcu. – Tak. – Przysięgasz? – Przysięgam – potwierdził uroczyście Juan Amat. – W takim razie ci go przyniosę. Zawahał się, zanim podniósł buty. Łysy Pies nawet nie drgnął. Hugo schylił się po nie z głębokim westchnieniem. Tamten dalej stał nieruchomo. Hugo nie chciał kusić losu; odwrócił się i odszedł, nie włożywszy sandałów. Dużo go kosztowało, by nie puścić się biegiem. Niedługo potem wręczył Amatowi toporek. Z jakiegoś powodu zależało mu, by do niego podejść, dać mu go do ręki. Wiązała ich przysięga. Łysy Pies pogładził ostrze toporka. – Skąd go masz? – Należał do mojego ojca – skłamał. – Należał? Nie żyje? – Tak. – Oddajesz go, choć należał do twojego ojca? – Kiedyś mi go zwrócisz.

Sam był zdumiony własną odpowiedzią, nie rozumiał, dlaczego zdobył się na tę prowokację. – Wbity w pierś! – krzyknął Juan Amat, unosząc toporek. Hugo skulił się i zasłonił głowę rękami. Chichot niegodziwca sprawił, że otworzył oczy; nic mu nie groziło. – Teraz to był żart – powiedział Amat, poważniejąc. – Ale nie próbuj wykorzystywać mojej przysięgi. Jeśli kiedykolwiek mi się narazisz, koniec rozejmu.

Hugo patrzył na morze. W letnie noce, przy jasno świecącym księżycu, zamieniało się w olbrzymi pofalowany płaszcz migoczący dzięki łagodnemu kołysaniu fal. Od zawarcia pokoju z Łysym Psem minęły prawie dwa miesiące. Chodził teraz beztrosko po Barcelonie, sypiał spokojnie, a odkąd na plaży pojawił się ksiądz zanoszący modły do Trójcy Przenajświętszej, coraz mniej dbał o środki bezpieczeństwa. Duchowny modlił się, by każde miejsce, które pokropi święconą wodą, było wolne od nieczystości, zagrożeń, demonów i zgubnych duchów. Poświęcił również łódź, na której sypiał Hugo. Właściciele nie mogli pozwolić, by jej drewno się zmarnowało. – Pobłogosławcie mnie, ojcze – poprosił, kiedy zrozumiał, w czym rzecz. Duchowny rzucił pytające spojrzenie w stronę majstrów, którzy go wezwali, po czym odprawił egzorcyzmy także nad chłopakiem. Hugo zdołał uwolnić się od Rogera Puiga, od Łysego Psa, a nawet od reputacji demona, ale w szkutni nadal nie było dla niego pracy. – Tak jest dla ciebie lepiej – powiedział Andrés, udobruchany rozejmem, jaki Hugo zawarł z Juanem Amatem. – Zwalą na ciebie winę za każde nieszczęście, jakie się zdarzy, i znowu będziesz demonem. Wiadomo, jak takie rzeczy się zaczynają, ale nigdy nie wiadomo, jak się skończą.

– Ty też myślałeś, że jestem demonem? – zapytał Hugo. Andrés wahał się przez chwilę. – Nie – odpowiedział w końcu bez większego przekonania. – Posłuchaj! – uprzedził skargę, która już miała wyjść z ust Hugona. – Mam pewną propozycję… Wieczorem Hugo siedział na brzegu uspokajającego, niemal hipnotyzującego morza. Starał się nie rozdrapywać pokrywających jego ciało strupów. Rany, które już zaczęły zasychać, piekły po długiej kąpieli w słonej wodzie, mającej je wyleczyć. Rozważał propozycję Andresa: pracę u znajomego jego ojca, człowieka imieniem Anselm, który zarabiał na dostarczaniu kotów do kamieniczek, domów, kaplic, kościołów i klasztorów opanowanych przez szczury. Anselm wyglądał tak, jak wyobrażał go sobie Hugo, zanim go poznał. Był chudy, nieufny, lękliwy i zwinny jak zwierzaki, z którymi miał do czynienia. Handlarz żywił chłopca w zamian za pomoc w łapaniu kotów, utrzymywaniu ich w stanie ciągłego głodu, trenowaniu w polowaniach na drobne zwierzęta, szczuciu na gryzonie – czasami równie duże i silne jak one – chwytaniu po wykonaniu zadania albo dobijaniu, jeśli wychodziły poszkodowane z walki ze szczurami. Podczas tych bitew oczy Hugona niemal nie były w stanie śledzić bezładnej kupy sierści, pazurów i kłów, które biegały, sczepiały się i wirowały z zawrotną prędkością. Uzbrojony w zwykły kij na wypadek ewentualnego ataku, z przerażeniem obserwował te potyczki, a pisk szczurów i prychanie kotów jeżyły mu włosy na głowie. Przerażały go bardziej niż krzyki i lamenty wtrąconych do piekła grzeszników, którymi tak często straszyli księża. – Hugo? Odwrócił głowę, zadarł ją i zobaczył stojącego przy nim szczupłego młodzieńca, którego mimo światła księżyca nie rozpoznał.

– Co się stało z twoją twarzą? – zapytał przybysz, zamiast się przedstawić. – Nie mam szczęścia do kotów. Młodzieniec usiadł obok niego. Hugo przyglądał się jego ubraniu: wyglądało na uszyte z tkaniny dobrej jakości. – Gdzie te koty? – Nie należą do mnie. Pracuję przy nich. – I zamierzasz to ciągnąć? – Chyba że zaproponujesz mi inne zajęcie… – Przykro mi, nie wiem o żadnym. Gdybym wiedział, byłoby dla ciebie. Możesz być tego pewny. Nie mam też pieniędzy. Gdybym je miał… – zanim skończył, Hugo rzucił mu pytające spojrzenie. – Nazywam się Bernat Estanyol, jestem synem Arnaua. – Obaj uśmiechnęli się, jak gdyby długo czekali na tę chwilę. – Matka opowiedziała mi, jak broniłeś… Hugo przerwał mu machnięciem ręki. – Jak się miewa doña Mar? – Pragnie umrzeć. – Przykro mi to słyszeć. – Zawsze będę twoim dłużnikiem. – On mi podarował… – Skąd to ściśnięte gardło? Minęło już wiele miesięcy od śmierci micer Arnaua. Pokazał buty stojące obok na piasku. – Nie porównuj butów do ryzykowania życia w obronie człowieka! – Twój ojciec mnie kochał. Dobrze mnie traktował. – Wiem.

Bernat dowiedział się o egzekucji ojca w czasie postoju w Mesynie, na Sycylii, kiedy wracał z Aleksandrii statkiem, który wcześniej zawinął do portów na Rodos i w Syrakuzach. Kataloński

konsul morski w Mesynie przekazał wiadomość właścicielowi statku, kapitanowi i innym kupcom powracającym do Barcelony ze sporym ładunkiem pieprzu, imbiru, kadzidła i cynamonu, nie licząc monet i jedwabnego adamaszku. Bernat nie mógł się pogodzić z królewskim rozkazem wydanym wszystkim katalońskim konsulatom morskim, dotyczącym konfiskaty dóbr Arnaua Estanyola. – Zdrajca? – dopytywał się drżącym głosem. Konsul tylko przytaknął ruchem głowy. Wiedział niewiele więcej. – Stracono go? Jesteście pewni, że tak było? – Powiedział mi o tym pełnomocnik skarbnika, który przypłynął statkiem z odpowiednimi dokumentami. Ścięli mu… – Gdzie jest ten człowiek? – Odpłynął jakiś czas temu. Bernat przyglądał się, jak konsul przystępuje do przejmowania w imieniu króla zarówno towarów należących do jego ojca, jak i części statku, której ten był właścicielem. Posprzeczali się, ale nie o dobra Arnaua, lecz o pieniądze, które Bernat miał przy sobie. Uważał je za swoją własność; konsul twierdził, że ponieważ ma zaledwie szesnaście lat, wszystkie jego pieniądze należały do ojca. Bernat był załamany i oszołomiony, obstawał przy swoim, bo potrzebował tych monet, by dotrzeć do Barcelony szybszymi statkami. Ten, który został właśnie zarekwirowany przez króla, po drodze miał jeszcze postoje w Palermo, Cagliari i na Majorce. Wygrał Bernat, nie dlatego że przekonał konsula, lecz z powodu nacisków pozostałych kupców, którzy pomogli młodzieńcowi w zorganizowaniu dalszej podróży. Wynajęli łódź rybacką, która popłynęła wzdłuż wybrzeża do Palermo, gdzie, jak go zapewniono, powinien znaleźć statek udający się do Barcelony. Wyrazy współczucia oraz przejawy życzliwości i poparcia skończyły się nagle, kiedy Bernat poprosił o list polecający do właścicieli statków, które miał znaleźć w Palermo. Nikt nie chciał się podpisywać pod rekomendacjami dla syna zdrajcy. Z taką samą

reakcją spotkał się półtora miesiąca później w Barcelonie: otwarto przed nim drzwi tylko nielicznych domów, i to wyłącznie po to, żeby apelować, błagać i zaklinać, by nie stawiał gospodarzy w trudnej sytuacji i ze względu na pamięć ojca, którego tak bardzo cenili, nie prosił ich o przeciwstawienie się władzy. Szesnastoletni Bernat był młodzieńcem wykształconym: umiał czytać i pisać, opanował łacinę, a w Aleksandrii zaczął sobie nieźle dawać radę z arabskim. Miał pojęcie o matematyce i księgowości, znał doskonale prawa, praktyki i obyczaje obowiązujące w handlu. Mimo to nikt nie chciał go zatrudnić. – Praca? Dałem już wystarczająco dużo pieniędzy twojej matce – powiedział mu Francesc Boixadós, ostatni wspólnik jego ojca. – Jak myślisz, kto ją do tej pory utrzymywał? Bastaixos, u których mieszka? A z tego, co widzę, będę musiał dalej to robić – dodał, obrzucając Bernata ponurym spojrzeniem. Chłopak podziękował za pomoc udzieloną matce i obiecał wszystko zwrócić. – Nie mamy nic – wyznała mu Mar. – Nic a nic. – Potrząsnęła gwałtownie rękami, jakby w ten sposób chciała lepiej zilustrować brak środków utrzymania. – Gdyby nie Francesc, nie wiem, z czego bym żyła. Bernat objął matkę, by ukoić jej płacz. Cierpiał, słuchając, jak rozpaczliwie woła o śmierć. Żałował, że wydał na podróż powrotną do Barcelony wszystkie pieniądze. Nawet się nie targował, pragnął jedynie jak najszybciej dotrzeć na miejsce. Rzeczywiście, w Barcelonie nic im nie zostało. Już niczego nie mieli: król zarekwirował cały majątek Estanyolów. Zanim Mar zdołała cokolwiek zrobić, armia zbrojnych i urzędników przypuściła szturm na ich dom. Skonfiskowali nieruchomości, dobra ruchome, biżuterię i oszczędności, a także przejrzeli księgi rachunkowe w poszukiwaniu pieniędzy, które mogły należeć do Arnaua w Barcelonie i w innych śródziemnomorskich miastach.

– Zawsze zostaje nam w odwodzie Jucef… – próbował pocieszyć matkę. Kiedy Jucef był dzieckiem, Arnau ocalił mu życie podczas ataku na dzielnicę żydowską w dniach, kiedy w Barcelonie panoszyła się zaraza. – Jucef był u mnie, tak – odparła Mar, pochlipując, nadal przytulona do syna. – Zaproponował mi pomoc. Dobry z niego człowiek. Odmówiłam. Wiesz, że twój ojciec nie chciał, żeby znów kojarzono nas z żydami, bo dalibyśmy inkwizycji nowy powód do prześladowań. Nas i ich. Wszyscy byśmy na tym stracili. Zapomnij o żydach, synu. Bernat zapomniał o żydach, ale nie o Elisendzie. Upłynęło kilka dni, zanim zdecydował się stawić czoła obawie, że uśmiechnięta dziewczynka o jasnych włosach, która przyrzekła czekać, aż powróci z podróży na Wschód, teraz go odrzuci. Mówił sobie, że przyjechał z Aleksandrii jako nędzarz, ubogi, żałosny wyrzutek. Mimo to musiał spróbować. Drzwi otworzyła mu prosta muzułmańska niewolnica, i to ona wyrzuciła go z domu Elisendy, przez co poczuł się dodatkowo upokorzony. Wspomnienie dochodzących z głębi śmiechów dręczyło go przez wiele dni. Nie lepiej poszło mu z tymi, którzy kiedyś mienili się jego przyjaciółmi. Owszem, niektórzy śmiałkowie wybiegali za nim na ulicę, na przykład Pedro. – Chcę nadal być twoim przyjacielem – zapewniał – ale… Bernat nie nalegał. Tłumaczył to wszystko Hugonowi. Żeby przerwać milczenie, które zapadło po zakończeniu opowieści, chłopiec zażartował: – Jeśli chcesz, możesz pracować ze mną przy kotach… Mimo że było lato, na brzegu morza nocą panował chłód. W czasie kiedy Bernat opowiadał, a on słuchał, na niebie pojawił się księżyc.

– Czy ktoś ci już powiedział, że jesteś bezczelny? – zarzucił mu Bernat pół żartem, pół serio. – Ile masz lat…? Trzynaście? – Dwanaście… Chyba. – No właśnie. – No to co będziesz robić? – Robić? Mam zamiar zabić hrabiego Navarcles. I króla, jeśli nadarzy się sposobność. Pomszczę ojca! Zdawało się, że fale przybrały na sile po tym, jak Bernat wyrzucił z siebie tę pogróżkę. Hugo wątpił, czy taki młodziak i chudeusz jak Bernat będzie w stanie zabić kapitana generalnego Katalonii, który dysponuje żołnierzami, bronią… – Jak zamierzasz to zrobić? – spytał. – Jestem bardzo dobrym strzelcem. Ojciec… Ojciec nauczył mnie strzelać z kuszy. W ostatnim turnieju, na świętego Jana, zająłem bardzo dobre miejsce. Obiecał mi, że nauczy mnie też władać nożem. Miał taki jeden, który wygrał… – Głos mu się załamał. – Nie możesz chodzić po Barcelonie uzbrojony w kuszę – zwrócił mu uwagę Hugo. – Muszę tylko zaczekać, aż którejś niedzieli ten psubrat wyjdzie z pałacu na mszę albo w jakimkolwiek innym celu – wymamrotał Bernat, lekceważąc jego ostrzeżenie. – Nie możesz chodzić po mieście z bronią – upierał się Hugo. – To akurat najmniejszy problem. Najpierw muszę zdobyć kuszę i kilka strzał. I mieć nadzieję, że ten, kto mi w tym pomoże, nie domyśli się, do czego są mi potrzebne. I że mnie nie wyda. Hugo odczekał chwilę. Potem bezceremonialnie przyjrzał się Bernatowi; syn Arnaua wydał mu się jeszcze szczuplejszy. Uczony człowiek, taki jak on, nie będzie umiał posłużyć się kuszą. – Co tak patrzysz? – Bernat wyglądał na poirytowanego. Chłopiec odwrócił wzrok w stronę morza i zatopił spojrzenie w ciemnej wodzie. Skoro twierdzi, że potrafi, pomyślał. Przypomniał

sobie micer Arnaua, jego serdeczność… Pomógł jego rodzinie. Wspomnienie Rogera Puiga i cięgów, jakie dostał przy szafocie, rozwiały wątpliwości. Micer Arnau zasługiwał na to, by go pomścić. – Mogę załatwić ci najlepszą kuszę w Barcelonie – zaproponował. – I dobre strzały. Nikomu nie powiem, co zamierzasz zrobić. – Mógłbyś…? – Powiedziałem już, że tak. – Kiedy? Hugo spojrzał na niebo. Do świtu brakowało kilka godzin. – Zaraz.

– Po co czekać? Tak odpowiedział Bernat na pytanie Hugona, kiedy trzymał już w dłoniach jedną ze wspaniałych kusz używanych przez żołnierzy na statkach armady i składowanych w namiotach na terenie stoczni, gdzie Hugo zakradł się, żeby wynieść broń. Wybrał tę, która wydała mu się najlepsza: była nie za duża, ale na pewno najsolidniejsza. Większe kłopoty miał ze strzałami; zobaczył strzały cienkie i trochę grubsze, w częściach i już złożone, z żelaznymi ostrzami w kształcie stożka i ostrosłupa o podstawie trójkąta lub kwadratu… Psy zaskomlały, wyczuwając jego niezdecydowanie. „W takim razie wezmę po kilka z każdego rodzaju – odpowiedział im, szukając jakiegoś worka. – Czy to możliwe, że będzie go trudniej zdobyć niż broń?” – Przecież musisz się jakoś przygotować, prawda? – zdziwił się Hugo, słysząc odpowiedź syna Arnaua. Przypomniał sobie, ile czasu sam poświęcił na poznanie obyczajów Łysego Psa. – Już wszystko zaplanowałem – odparł Bernat. – Schowam się za rogiem w pobliżu Małego Pałacu, gdzie mieszkają król i hrabia, a gdy tylko pojawi się kapitan, założę strzałę i strzelę mu w serce… albo w szyję. – Udał, że naciąga cięciwę. Na myśl o strzale trafiającej

hrabiego Navarcles zabłysły mu oczy. – Proste, prawda? Miałem wiele tygodni, żeby zaplanować zemstę. Brakowało mi tylko kuszy, a dzięki tobie… Hugonie, chcę ci powiedzieć… „Założę strzałę i strzelę”. Zwariował? – A co potem? Jak uciekniesz? – O tym właśnie chciałem z tobą porozmawiać. Nie wiem, co się stanie. Jeśli będziesz chciał skończyć z kotami, idź do dzielnicy żydowskiej i zapytaj o Jucefa Crescasa. Powiesz mu, że przychodzisz ode mnie. To przyjaciel… – Żyd? – Dobry człowiek. Hugo pokręcił głową, jakby chciał zapomnieć o żydzie. – Ale jak ty uciekniesz? Nie będzie łatwo. – Moim jedynym celem jest pomścić ojca. – W ten sposób ktoś będzie musiał pomścić ciebie. – Mówiłem ci już, że jesteś bezczelny? – Tak. Kiedy tylko się poznaliśmy. Popatrzyli na siebie. Stali na brzegu morza, niedaleko stoczni królewskich. Słońce zalewało już światłem miasto i plażę. – Mój ojciec był zbyt łaskawy dla Puigów – odezwał się Bernat, przerywając ciszę. – Gdyby wykończył ich wszystkich, nic złego by się nie wydarzyło. – Co to ma wspólnego z tym, że dasz się złapać? – Nie mam zamiaru dać się złapać, ale nie chcę też tracić jedynej okazji z powodu nadmiaru ostrożności. Bernat zbierał się do odejścia. Zarzucił na plecy płócienny worek, w którym ukrył kuszę i strzały. Po chwili namysłu odwrócił się do Hugona. – Dziękuję… W imieniu moim i mojej matki… i mojego ojca. – Będę tu na ciebie czekał – skłamał chłopak. – Posłuchaj mnie i idź do żyda.

Mały Pałac znajdował się niedaleko plaży, przylegał do starożytnych rzymskich murów miejskich. Nazywano go również Pałacem Królowej, albowiem Piotr IV podarował go swojej trzeciej żonie, Eleonorze Sycylijskiej, matce króla Jana. Był to nieregularnych kształtów kompleks dużych budowli z okrągłą wieżą na jednym z rogów. Obejmował również kościół, ogrody i zwierzyniec, nad którym pieczę sprawowali żydzi. Tam przeniosła się rodzina królewska, porzucając Duży Pałac z jego imponującą salą Tinell, w której tradycyjnie obchodzono wszystkie uroczystości. Bernatowi trudno było ukryć się w wąskich, krętych zaułkach w obrębie rzymskich murów, a Hugonowi podążać jego śladem. Pierwszy nie mógł się zatrzymywać, jeśli nie chciał wzbudzić podejrzeń królewskich gwardzistów i strażników; drugi co chwila tracił go z oczu w kłębiącym się tłumie. W Barcelonie trudno było się przemieszczać z powodu rozstawionych na ulicach kramów, a w czerwcu 1387 roku tłok był jeszcze większy, do miasta przybył bowiem dwór królewski. Do tego władca zwołał synod, by wyjaśnić, któremu papieżowi należy się posłuszeństwo: Klemensowi VII z Awinionu czy Urbanowi VI z Rzymu. W czasie trwającej już osiem lat schizmy jedynym chrześcijańskim władcą, który nie opowiedział się za żadnym z papieży, był Piotr Ceremonialny; raz popierał jednego, kiedy indziej drugiego, zależnie od tego, co lepiej odpowiadało jego interesom. Choć było to inteligentne posunięcie, w testamencie zarządził zwołanie prałatów i uczonych, którzy mieli zadecydować, kto jest prawowitym papieżem, i zagroził synowi klątwą, jeśli nie wypełni jego woli. Dlatego, oprócz mieszkańców Barcelony i dworzan, Hugona oddzielała teraz od Bernata armia duchownych i uczonych, którzy w towarzystwie sług i niewolników zjechali na synod z całego królestwa. Wrzawa, bliskość ludzi, ich zapach, fakt, że hipnotyzujący szum morza i rozmowa z Bernatem są już tylko wspomnieniem, wszystko to sprawiło, że cały plan wydawał mu się teraz

niedorzeczny. Jak Bernat załaduje kuszę w takim tłumie? Może uda mu się wyjąć ją z worka, ale potem musi wszak postawić broń na ziemi, żeby wyciągnąć strzałę. Założyć ją, wycelować i strzelić. Przecież to szaleństwo! Stracił go ponownie z oczu na ulicy Baixada dels Lleons, w tłumie, który zbierał się przed wejściem do Małego Pałacu. Uspokoiło go, że pośród ciżby nie ma hrabiego Navarcles, zaraz jednak zadał sobie pytanie, skąd ta ulga. Czyż razem z Bernatem nie planowali zemsty? Dostrzegł młodego Estanyola na uliczce Ecce Homo. Rozpychał się w tłumie, z workiem na plecach, krążył dookoła pałacu od wejścia do wejścia, wypatrując kapitana, którego pojawienie się wywoła na pewno duże zamieszanie. Tamtego dnia hrabia nie wyszedł z pałacu, choć wiadomo było, że jest w środku, z królem, który znów zachorzał. Bernat odpuścił, kiedy słońce zaczęło się chylić ku zachodowi i ludzie wrócili do domów. Ukrył kuszę w coraz bardziej kurczącej się łodzi Hugona. – Jeśli matka ją zobaczy, nie pozwoli mi się zemścić – powiedział na swoje usprawiedliwienie. – Raczej nie pozwolą ci gwardziści – odparł Hugo sceptycznie. – Znają cię nawet kamienie z fasady pałacu, ciebie i twój worek, tyle razy przed nimi przedefilowałeś! – W takim razie muszą mieć też dosyć widoku bezczelnego smarkacza, który za mną łazi – odparł Bernat. – Nie, bezczelny nie jestem. Raczej ciekawy. Chcę zobaczyć, jak zdołasz wyciągnąć kuszę z worka, założyć strzałę… – Chcesz zobaczyć? – …i zrobić to tak, żeby nie rzucili się na ciebie gwardziści… – Spójrz. – …i nie obili cię, zanim trafisz do więzienia. Hugo niespodziewanie zamilkł. Bernat postawił worek na piasku, przytrzymał jeden jego koniec zębami i nie wyjmując kuszy, zaczął ładować strzałę. Potem wystrzelił ją w stronę jednej z wyciągniętych

na plażę łodzi. Strzała przebiła konopne płótno, nawet go nie rozdzierając, zostawiła małą dziurkę, świsnęła w powietrzu i wbiła się z siłą w bok obranej za cel barki. – Zważ, że tam będę stał bliżej; nie spudłuję. Zdoła to zrobić, pomyślał Hugo, zmuszony zmienić zdanie. Uda mu się. – Gratulacje. – Złóż je, kiedy już zabiję tego szubrawca. Następny dzień zapowiadał się podobnie: słońce i upał, tłumy ludzi na ulicach, wielu możnych i rycerzy i jeszcze więcej duchownych z armią towarzyszących im sług. Dla Hugona tylko jedno uległo zmianie: zrezygnował z pracy z kotami i nie zjawił się na wezwanie Anselma. Czuł, że jego życie się zmieni. Zamyślił się, patrząc na idącego z workiem na plecach Bernata. Jest inteligentny, uznał. Odznacza się niezbędną zręcznością i zdecydowaniem. Nie wiadomo tylko, czy ma wystarczająco dużo odwagi. Dzień upływał tak samo jak poprzedni: przez bramy pałacu przechodzili różni ludzie, nic nie wskazywało jednak na to, że hrabia Navarcles się pokaże. Około południa, kiedy słońce stało już niemal w zenicie, znudzonemu Hugonowi, który zamyślony leniwie obserwował przechodniów i ich stroje – u jednych bogate, u innych proste – i próbował wsłuchiwać się w ich rozmowy, to opierając się o ścianę, to znów spacerując w tłumie, wydało się nagle, że widzi Łysego Psa nadciągającego ulicą Lleons od strony plaży. Wystraszył się dopiero w momencie, kiedy skrzyżowały się ich spojrzenia. Mimo sporej odległości dostrzegł w oczach chłopaka wściekłość. Juan Amat ruszył stanowczym krokiem w jego kierunku; w miarę jak się zbliżał, jego twarz robiła się coraz bardziej czerwona. Niezależnie od tego, co było powodem tej irytacji, Hugo nie miał ochoty się z nim spotkać, zawrócił więc i ruszył pospiesznie przed siebie. Chciał dojść do Ecce Homo, a stamtąd… Wtedy zobaczył jego kompanów. Schodzili ulicą Lleons i już go dostrzegli. Obejrzał się za siebie, by sprawdzić, czy to

zasadzka. Tak właśnie było. Łysemu Psu towarzyszyli jego dwaj poplecznicy. Mieli wystarczająco dużo czasu, żeby go odnaleźć, schwytać i… Idiota, zbeształ się. – A dokąd to? – naskoczył na niego Amat, kiedy wraz z kamratami zastąpił mu drogę, utrudniając jeszcze bardziej ruch przechodniów. – Czyż nie byliśmy kwita? Juan wybuchnął wymuszonym śmiechem. – Bylibyśmy, gdyby toporek rzeczywiście należał do twojego ojca. – Co? – Był własnością króla! – Nie wiedziałem – próbował się bronić Hugo. – Mój ojciec… – Miał na trzonku wycięty krzyż świętego Jerzego. Jak mogłeś nie wiedzieć? – Myślałem… Hugo nie przewidział, że Juan Amat będzie chwalił się toporkiem. Wieść szeroko się rozeszła i ktoś na niego doniósł, najprawdopodobniej jeden z pracujących w stoczniach majstrów albo czeladników, który słyszał, jaki alarm podniósł Juan Nawarczyk podczas rutynowego przeliczania broni. Pomocnik zarządcy stoczni nie chciał słuchać tłumaczeń chłopaka, który porzucił okazywaną początkowo wyniosłość i uparcie oskarżał innego dzieciaka, młodszego, wyróżniającego się swoimi porządnymi butami. Zapewnił, że to od niego dostał toporek. „A dlaczego ten dzieciak miałby dać ci coś tak cennego?” Podczas gdy Juan Amat bełkotał coś niezrozumiale w odpowiedzi, Nawarczyk powtarzał sobie w duchu słowa: „Porządne buty”. Któż to mógł być, jeśli nie Hugo? Próbował zatuszować sprawę, podobnie jak uczynił niedługo potem, kiedy kusznik poskarżył się, że brakuje mu jednej sztuki broni. Obiecał sobie wtedy, że nie dopuści do trzeciego razu. Sprawę kradzieży rozwiązano: toporek został zwrócony, a ojciec Łysego Psa zapłacił karę, którą powetował sobie z nawiązką, wymierzając synowi kilka policzków i siekąc go rózgą.

Wspomnienie tych razów paliło Juana, kiedy stał naprzeciw tego, którego obarczał za nie winą. Hugo był wystraszony, nie miał dokąd uciec. – Ja… – próbował się tłumaczyć. Uderzenie w policzek zmusiło go do milczenia. Kamraci Amata natychmiast utworzyli zamknięty krąg, by ukryć przed wzrokiem przechodniów ciosy, jakie mu wymierzał. Hugo zaczął się bronić, walczył tak, jak bił się w stoczniach z innymi chłopcami, ale po kolejnym otrzymanym uderzeniu pięścią zasłonił twarz i głowę rękami. – Dzieci! – zbeształa ich przechodząca obok kobieta. – Idźcie się bawić gdzie indziej! – poprosił jakiś skryba, który podobnie jak ona musiał obejść grupkę. Kiedy kolejny przechodzień zamierzał zwrócić się do nich z pretensjami, nagle do kręgu wdarł się Bernat, rozrywając go ciosami. – Co robicie?! – krzyknął. – Zostawcie go w spokoju! Przyjaciele Łysego szybko ochłonęli ze zdziwienia i rzucili się na Bernata z pięściami. Krąg się powiększył. Na widok bójki przechodnie odsunęli się na bok. Niektórzy krzyczeli, inni próbowali przerwać szamotaninę, co doprowadziło do jeszcze większego zamieszania. Worek na plecach Bernata okazał się mało wytrzymały i pękł po którymś szarpnięciu. Kusza i strzały wypadły na ziemię dokładnie w momencie, kiedy nadeszło kilku gwardzistów, żeby przywrócić porządek. Zarówno walczący, jak i gapie odsunęli się od kuszy i strzał, jakby zobaczyli diabła. Łysy Pies i jego kamraci uciekli, rozpychając się i przeciskając między ludźmi, zanim jeszcze broń zdążyła dotknąć ziemi. Zostali tylko Bernat, oniemiały na widok kuszy, którą miał dokonać zemsty, i Hugo, przyklejony plecami do ściany, zdyszany, z krwawiącymi wargą i brwią. – Do kogo należy ta kusza? – zapytał jeden z gwardzistów.

Bernat nie odpowiedział. Zrobił to ktoś z tłumu: – Do niego. – Wskazał na chłopaka, a wielu spośród obecnych przytaknęło. – Miał ją w worku. – Zatrzymać go – rozkazał gwardzista swoim towarzyszom. – A ten? – Wykonał ruch brodą w stronę Hugona. – On nie ma z tym nic wspólnego – stanęła w jego obronie jedna z kobiet. – Bili go jacyś… Rozejrzała się, ale Juana Amata i jego kolegów już nie było. – Uciekli – powiedział inny z gapiów. – To prawda – potwierdził jakiś ksiądz. – Wpadli na mnie. Gapie, którzy przed chwilą zgodnie oskarżyli Bernata, przyznali teraz rację kobiecie, choć ta tylko domyślała się, co zaszło wewnątrz kręgu. – W porządku. Zabierzcie go do pałacowego lochu – zwrócił się gwardzista do swoich towarzyszy. – A ty zmykaj stąd – powiedział, spoglądając na Hugona.

5

Mar ściskała go za rękę i ciągnęła, jakby był małym dzieckiem. Hugo nie odważył się uwolnić od kościstej dłoni, która mocno go trzymała. W drodze z placu Blat do dzielnicy żydowskiej próbował wyrwać się Mar, lecz zbeształa go i jeszcze mocniej ścisnęła za rękę, z energią, jakiej można się było spodziewać po osobie w jej wieku. Wyszła za micer Arnaua, mimo że był od niej starszy o prawie dwadzieścia lat. Dotarli do placu Świętego Jakuba. Spotkali się niedaleko dzielnicy żydowskiej, na placu Blat. Hugo czekał na nią w bramie więzienia mieszczącego się w pałacu pełnomocnika królewskiego; Mar przyniosła jedzenie dla syna, żeby nie umarł z głodu. Rozpłakała się na widok siniaków, które bezskutecznie próbował przed nią ukryć, śladu po torturach. Wręczyła strażnikowi dwa soldy, błagając, by zapewnił Bernatowi dobre traktowanie. Nie mogła dać więcej. Boixadós, wspólnik Arnaua, wybuchnął gniewem, kiedy pojawiła się w jego domu. Nie wpuścił jej nawet do jadalni. – Twój syn przyznał się, że chciał zabić hrabiego Navarcles… – Torturowali go! On nigdy… Boixadós nie słuchał. – Kapitana generalnego króla Jana! Oto, kogo zamierzał zabić! – powiedział szybko cichym głosem, nerwowo wyglądając przez drzwi, by sprawdzić, czy nikt ich nie widzi. – Nie! – Czy on oszalał? – Francesc…

– Nie chcę cię tu więcej widzieć! Ani twojego syna… Jeśli w ogóle kiedykolwiek wyjdzie z więzienia. – Francesc, proszę… – Chcesz mnie zniszczyć? Dwa nędzne soldy i trochę jedzenia. Tylko tyle jej dał Francesc Boixadós, kiedy obiecała mu, że już nigdy nie wróci. – Zrobiłem, co mogłem – usprawiedliwił się i zatrzasnął drzwi, zanim wdowa po jego dawnym wspólniku zdążyła się odwrócić. Mar nigdy nie była w dzielnicy żydowskiej; nie znała ludzi, których tak bardzo cenił Arnau. Po śmierci męża postępowała zgodnie z jego radą: nikt nie powinien jej z nimi kojarzyć. Ale w tej sytuacji… syn – podobnie jak ten smarkacz, który tylko wszczynał awantury i bójki – potrzebował pomocy, nawet jeśli miałaby pochodzić od żydów. W więzieniu Bernat pytał o Hugona, jakby bardziej martwił się przyszłością chłopaka niż własną. – Wyrzucili go ze stoczni z naszej winy – wyjaśnił matce, która wiedziała już o wszystkim od Juana Nawarczyka. – Powiedziałem mu, żeby poszedł do Jucefa Crescasa. Nikt inny nie kiwnie palcem dla kogoś tak… bezczelnego – dodał ze śmiechem. Uczepiła się tego pretekstu. Jeśli pójdzie z Hugonem, pozna Jucefa. A jeśli ten ponowi swoją propozycję, nie zawaha się przyjąć jego pomocy. Żyd czy nie żyd, Bernat jej potrzebował. Mar i Hugo zatrzymali się przy wejściu na niewielki placyk przed kościołem Świętego Jakuba. Świątynia miała gotyckie podcienia z pięcioma ostrołukami od frontu i dwoma z boku. Minęli kościół oraz tylną ścianę ratusza i weszli na dziedziniec o nieregularnych kształtach, zdominowany przez olbrzymi wiąz, który służył jako pręgierz. Przykuwano do niego skazanych na publiczne szyderstwa. Licytowano tam również dobra zajęte na mocy wyroku sądowego albo zostawione przez zmarłych. Przy placu, w przylepionych do murów budkach, mieściły się kancelarie, w których skrybowie na zlecenie klientów kopiowali bądź redagowali dokumenty i listy.

Przebili się przez tłum i dotarli do źródełka i wieżyczki strażniczej przy jednej z dwóch bram prowadzących do dzielnicy żydowskiej. – Znacie Jucefa Crescasa? – zapytała Mar człowieka pilnującego wejścia. – Chcemy się z nim zobaczyć. – Jakże mógłbym go nie znać? Strażnik kazał jakiemuś dziecku, które przebiegało w pobliżu, zaprowadzić ich do Crescasa. Jucef mieszkał w domu swojego ojca, piętrowym budynku z małym ogródkiem na tyłach, przy ulicy Call, jak nazywali ją chrześcijanie (dla żydów była to po prostu „ulica prowadząca od placu Świętego Jakuba do nowych murów”), tuż przed skrzyżowaniem z Banys Nous. Jucef odziedziczył nie tylko dom Hasdaia Crescasa, ale także jego zawód: był bankierem. Przyjął ich odziany w haftowaną tunikę. Na widok Mar i Hugona na jego twarzy pojawił się szeroki, szczery uśmiech. Kiedy weszli do domu, kazał służącej zaprowadzić chłopca do kuchni i nakarmić, Hugo nie słyszał więc, o czym wdowa rozmawiała z Jucefem w ogródku: o pieniądzach potrzebnych na opłacenie jurysty, który broniłby jej syna, a może też na kupienie jego wolności… – Puigowie nigdy do tego nie dopuszczą – powiedziała Mar. Jucef pominął tę uwagę milczeniem; powinni walczyć. – Czego potrzebujesz? – Spokoju – odparła Mar. – Chcę wiedzieć, że mój syn ma się dobrze, żebym mogła w spokoju połączyć się z mężem. – Twoje połączenie z Arnauem nie leży w mojej mocy. Jeśli chodzi o twojego syna, spróbujemy – obiecał. – Ale nikt nie może wiedzieć, że stoi za tym żyd. – Dziękuję. – Arnau uratował życie mnie, mojej siostrze i Saulowi. Niestety, Raquel umarła, ale Saúl nadal żyje, mieszka tu, w Barcelonie. Ma teraz jakieś pięćdziesiąt lat, o pięć więcej niż ja. Jest medykiem, tak jak jedna z jego córek.

– Już spłaciliście tamten dług – przypomniała mu Mar. – Mój mąż zawsze mówił, że wasz ojciec… – Życie nie ma ceny – przerwał jej Jucef. – Takiego długu nigdy nie da się spłacić. Ustalili, że nikt nie może wiedzieć, iż pomocy Bernatowi udzielają żydzi. – Nie martw się – uspokoił ją Jucef. – Nasze operacje często muszą być dyskretne, a nawet tajne. Mamy na to sposoby. A zanim połączysz się z Arnauem – dodał z uśmiechem, pochylając się i ujmując delikatnie dłonie Mar – jak mogę pomóc tobie? Nie mógł zaoferować pracy Hugonowi, bo chłopiec nie umiał czytać ani pisać, dlatego wezwali Saula. Ten przyszedł z jednym ze swoich synów i obaj złożyli Mar szczere kondolencje. – Nigdy nie przyszłoby mi do głowy, że ktoś taki jak Arnau może umrzeć w ten sposób… Przykro mi – powiedział Saúl. – Na czym się znasz? – spytał jego syn, mężczyzna w wieku około trzydziestu lat, kiedy Hugo pojawił się w izbie. Chłopak wzruszył ramionami. – Trochę na stolarce szkutniczej – odważył się odpowiedzieć. Trzej żydzi pokręcili głowami. – Znam się na dziegciu do uszczelniania… – Kolejny przeczący ruch. – Załatwiam sprawunki, wykonuję zlecenia. Cisza. Hugo poczuł się tak, jakby trzej mężczyźni poddawali go dokładnemu badaniu. Mar uśmiechała się do niego, zachęcając, by powiedział coś stosownego. Chłopak wolał nie wspominać o kotach. – Potrafię też trzymać przez długi czas żelazną kulę – dodał, wykonując ruch, jakby podnosił kulę Genueńczyka. Ku jego zdziwieniu młody żyd spojrzał z zainteresowaniem i zapytał: – Jak długo? – Tak długo, jak potrzeba. – Nieruchomo?

na

niego

– Tak… – Hugo się zawahał. Syn Saula podszedł do szafy, w której stały wielkie księgi, wyjął kilka i wręczył je chłopcu. – Stój spokojnie! – przykazał.

Hugo stał nieruchomo na podwyższeniu ustawionym na jednym z rogów placu Świętego Jakuba, niedaleko kościoła z ostrołukowymi podcieniami. Trzymał kodeks, wielką ciężką księgę w drewnianych okładkach obitych czerwoną skórą. Jacob, syn Saula, posłał mu uśmiech i wskazał, by przeszedł między kupującymi. Hugo nieruchomiał na chwilę przed każdym z nich i patrzył niewidzącym wzrokiem, żeby ich nie rozpraszać, kiedy uważnie przeglądali wystawiony na licytację kodeks. – De animalibus, napisana przez biskupa i wybitnego doktora Kościoła, Alberta Wielkiego – obwieszczali co chwilę Jacob i jego dwaj synowie. – Nie znajdziecie takiego egzemplarza jak ten. Nie była to pierwsza księga, którą pokazywał Hugo. Miał na tę okazję skrócone włosy, świeżo upraną koszulę oraz idealnie wymyte dłonie i paznokcie. Kilka egzemplarzy już sprzedano. Za rękopis w dobrym stanie ktoś zapłacił czterdzieści trzy funty. Ponad dwa razy więcej niż to, co dostanie Arsenda po dziesięciu latach pracy u zakonnicy, której imienia nie potrafił zapamiętać! Niektóre egzemplarze mogły kosztować nawet więcej niż dom w Barcelonie. Prowadzący licytację Jacob nie krył radości. Wyprzedawał majątek niedawno zmarłego bogatego kupca. W większości spraw spadkowych brak gotówki pociągał za sobą konieczność publicznego zlicytowania dóbr nieboszczyka, by spłacić jego długi, a to, co zostanie, rozdzielić między spadkobierców. Licytacja majątku kupca, którą obwieszczano na ulicach od ponad miesiąca, zbiegła się w czasie z pobytem dworu królewskiego w Barcelonie i synodem w sprawie schizmy w Kościele zachodnim.

W mieście przebywało wiele majętnych osób, niektóre z nich wzywały teraz Hugona, żeby podszedł i pokazał im księgę – biskupi, możni, uczeni, szanowani mieszczanie i kupcy. Niektórzy, bardzo nieliczni, przerzucali kartki, inni ograniczali się do wyrażenia zachwytu, wszyscy spekulowali zaś, jaką cenę osiągnie księga i kto będzie jej nabywcą. „Niech ci nie drgnie nawet jeden mięsień”, zalecił mu Jacob przed licytacją. I nie drgnął, mimo że w pewnej chwili do podwyższenia podszedł hrabia Navarcles, Genís Puig. Przekartkował traktat o rycerstwie i wymienił kilka żartobliwych uwag z towarzyszącymi mu wielmożami. Kapitan generalny nie rozpoznał Hugona; co więcej, poklepał go nawet przyjaźnie po policzku, po czym przestał się interesować traktatem i przystąpił do oględzin kompletu biżuterii oraz srebrnych przedmiotów – również wystawionych na licytację – wymieniając z miejskim skrybą uwagi na temat cen i stanu ozdób. Chłopca rozpoznał natomiast Łysy Pies, który zawsze kręcił się w miejscach, gdzie zbierało się dużo osób, gorączkowe licytacje stanowiły bowiem doskonałą okazję do przywłaszczenia sobie ukradkiem jakiegoś przedmiotu. Na widok jego zgrai strażnicy zwiększyli czujność. Dwaj synowie Jacoba, postawni, krzepcy młodzieńcy, zastąpili drogę Amatowi, którego dobrze znali. Nie potrzebowali nic mówić. Aukcja ciągnęła się przez trzy dni, w czasie których barcelońscy bogacze licytowali dobra zmarłego kupca, niektórzy naprawdę zainteresowani ich nabyciem, inni z czystej próżności. Jacob i jego synowie zdarli sobie gardła, wykrzykując nazwy wystawionych na sprzedaż przedmiotów, wymieniając ich zalety i ceny wywoławcze, zachwalając a to srebrne kielichy, a to pierścień ze szmaragdem czy haftowane serwety. Jeszcze więcej wysiłku musieli włożyć w przekonywanie o wartości strojów, sprzętów domowych i mebli, które im zostały, kiedy szlachta i przedstawiciele władz skończyli zakupy – wszystkie nosiły ślady zużycia, niektóre były podniszczone, inne w bardzo złym stanie. W następnej kolejności licytowano kosze,

liny, talerze, misy, nocniki, kotły, łoża wraz z siennikami, poobijane gliniane lampy, stół z krzywą nogą… Musieli uzyskać pieniądze – choćby symboliczne – nawet za najstarszy, najbardziej zniszczony i najmniej przydatny rupieć. Barcelończycy mieli tego świadomość, dlatego tłoczyli się wokół podwyższenia, by za półdarmo nabyć starą koszulę czy miedziany kocioł. Hugo nie musiał już stać nieruchomo ani pokazywać cennych dóbr. Uczestniczył teraz w chaotycznej licytacji, wykonywał polecenia Jacoba i jego dwóch synów, którzy pracowali bez wytchnienia, nie przestając krzyczeć. Wręczał wylicytowane przedmioty, kiedy prowadzący wskazywał nabywcę. Do sprzedania zostało jeszcze tak dużo gratów, że czasem nie czekano nawet, aż ktoś zaoferuje wyższą cenę. – Nie martw się – wyjaśnił Jacob Hugonowi zaskoczonemu takim pośpiechem. – Podczas następnej rundy wyrwą się pierwsi, żeby kupić byle co. Któryż to szczęśliwiec zostanie właścicielem tej wspaniałej gromnicy?! – zawołał w stronę tłumu, pokazując wypaloną do połowy świecę, jakby chodziło o największy skarb. Hugo chciałby podnieść rękę, żeby zdobyć ogarek, który zapewniłby mu światło w nocy. Gdyby miał choć jedną monetę, licytowałby ten kawałek świeczki. A także ceramiczne miski w zielone i fioletowe wzory, które na pewno spodobałyby się jego matce. Zazdrościł temu, kto kupił je za drobną sumę, której Jacob nie pozwolił podbić. A te tuniki… Arsenda byłaby zachwycona! W końcu udało im się zbyć wszystkie dobra kupca; każdy z licytowanych przedmiotów znalazł nabywcę. Trzeciego dnia o zmierzchu skryba zamknął księgi, a Jacob otrzymał od zarządców spuścizny jeden procent prowizji – sumę niemałą, głównie dzięki sprzedaży unikatów takich jak biżuteria czy księgi. Jacob, jego dwaj synowie i Hugo jak każdego dnia rozstali się tuż przed zmierzchem, tym razem jednak żyd wręczył chłopakowi trzy drobne monety. Zapłata nie była przewidziana w umowie zawartej przez Mar, Jucefa

i Saula, obejmującej wyłącznie wyżywienie, zakwaterowanie i nowe ubranie raz do roku, Jacob chciał jednak nagrodzić go za to, że się nie poruszył. Kiedy dawał mu pieniądze, z udawanym wyrzutem spojrzał na syna, którego Hugo zastąpił. – Dziękuję – wybąkał chłopiec. – Pospiesz się – ponaglił go Jacob. – Zaraz wybije seny del lladre i zostaniesz zamknięty w mieście. Jutro zobaczymy się w składzie. Hugo długo się nie zastanawiał. Ruszył w stronę bramy Orbs, żeby opuścić Barcelonę, zanim dzwon pałacu pełnomocnika, w którego lochach siedział uwięziony Bernat, ogłosi zapadnięcie zmierzchu i zamknięcie bram miasta, wzywając ludzi, by wracali do domów. David, młodszy syn Jacoba, ten, który nie potrafił ustać nieruchomo, kiedy nabywcy przeglądali księgi i inne przedmioty, odprowadził go tamtego dnia, kiedy Mar zjawiła się w żydowskiej dzielnicy. – Możemy dać ci pracę – powiedział, gdy przemierzali razem Barcelonę. Hugo czuł się nieswojo, idąc w towarzystwie żyda odzianego w charakterystyczną tunikę z kapturem i żółtą łatą na piersi. Wydawało mu się, że wszyscy na nich patrzą. – Nie martw się… – zmienił temat młodzieniec na widok ukradkowych spojrzeń rzucanych przez Hugona. – Nie zjadamy ludzi. Pomożemy ci. Hugo wybąkał słowa, które miały zabrzmieć jak przeprosiny. – Przywykniesz – zapewnił go David. – Możemy razem spacerować i rozmawiać… a nawet się śmiać, jeżeli przyjdzie nam na to ochota. Nie możemy tylko razem mieszkać. Żaden chrześcijanin nie może mieszkać pod jednym dachem z żydem, rozumiesz? Dlatego wychodzimy z miasta i dlatego będziesz musiał codziennie dwukrotnie pokonywać tę trasę. Hort i vinyet, barcelońskie ogrody i winnice. Tak nazywano rozległą

równinę

zajmowaną

przez

ziemie

uprawne,

która

rozciągała się za murami miasta. Była to niezwykle żyzna okolica, otaczana przez władze Barcelony szczególną ochroną. Znajdowało się tam kilka osad, między innymi Sant Vicenç de Sarrià, Sant Martí de Provençals, Vallvidrera, Santa María dels Sants czy Sant Gervasi de Cassoles, a także dwa klasztory – Valldonzella i zamieszkany przez klaryski Pedralbes. Na ziemie te dosłownie rzucili się bogaci kupcy i notable z Barcelony, którzy pragnęli upodobnić się do arystokracji i szlachty. Barcelońscy patrycjusze nabywali rozrzucone po całym terytorium Katalonii zamki, baronie i wsie – często z przypisaną jurysdykcją – oraz zarabiali na udzielaniu pożyczek. Oznaczało to dużą zmianę dla gospodarki księstwa, jako że pieniądze szły teraz na zakup lub dzierżawę ziemi, zamiast jak dotąd napędzać handel, który mimo wpisanego weń ryzyka tak bardzo wzbogacił Barcelonę. Nabywano także grunty w hort i vinyet; nikogo nie dziwił już widok samotnych ufortyfikowanych folwarków z kamiennymi domami o grubych murach należących do zamożnych notabli z miasta. Resztę pieniędzy inwestowali w ogrody warzywne, sady, a przede wszystkim w winnice. Na rozległych plantacjach winorośli otaczających Barcelonę uwijali się wyrobnicy i niewolnicy, z pomocą których magnaci uprawiali swoje ziemie. Saúl był właścicielem jednej z takich winnic położonych za murami miasta, w połowie drogi do Sant Vicenç de Sarrià. – To znaczy, że twój dziadek też jest bogaty? – zapytał Hugo po wysłuchaniu wyjaśnień dotyczących zakupu ziemi przez notabli z Barcelony. – Skądże! – David wybuchnął śmiechem. – Jest medykiem. I wcale nie jest bogaty. Od wielu lat moja rodzina, podobnie jak kilka innych żydowskich rodzin, posiada winnice za murami miasta, które teraz, odkąd wzniesiono nowy mur, znalazły się w jego obrębie, w El Raval. Wy, chrześcijanie, możecie pić każde wino, ale my możemy spożywać tylko koszerne.

Hugo spojrzał na niego i nie zwalniając kroku, czekał na wyjaśnienie. Wkrótce je usłyszał: – Winogrona mogą być chrześcijańskie, ale proces fermentacji, przerób, deptanie, tłoczenie, przelewanie, filtrowanie, przechowywanie i cała reszta muszą zostać obowiązkowo przeprowadzone przez żydów, bez udziału choćby jednego chrześcijanina. – Skoro winogrona mogą być chrześcijańskie, to po co wam własne winnice? Wystarczyłoby kupić winogrona… – Po cenie, za jaką sprzedaliby je nam chrześcijanie? Wyszłoby drożej niż złoto. Bywało tak po złych zbiorach, które mogą zdarzyć się każdemu. Pod tym względem jesteśmy równi… Hugo odwrócił głowę i napotkał uśmiech Davida. Wątpił, czy są uważani za równych, ale postanowił nie wdawać się w dyskusję na ten temat. – Za pozwoleniem władz chrześcijanie mogą kupować wino w innych miejscach. My nie. Często zakazują nam nawet nabywania koszernego wina od innych żydowskich wspólnot, które mają go w nadmiarze, a jeżeli musielibyśmy kupować winogrona od chrześcijan… Szli pośród winnic i ogrodów. Za plecami mieli Barcelonę i morze, przed i nad sobą łańcuch górski Collserola. Świadom nieufności, jaką Hugo darzył jego pobratymców, David przemilczał fakt, że większość chrześcijańskich winogron, które trafiały w ręce wspólnoty żydowskiej z miasta, zastępowała pieniądze o wynegocjowanej uprzednio wartości, które służyły do spłacenia zaciągniętych długów. W ten sposób właściciel winnicy oddawał pożyczkę, a wspólnota miała zagwarantowaną wystarczającą ilość owoców do zaspokojenia swoich potrzeb. – Gdyby winogrona musiały być żydowskie, to ty, jako chrześcijanin, nie mógłbyś pracować w winnicach mojego dziadka – podsumował David.

Hugo łączył dwa zajęcia: pomagał Jacobowi przy licytacjach i drugiemu synowi Saula, Mahirowi, w winnicach. Mahir nie tylko doglądał uprawy i był winiarzem, ale przygotowywał także dla żydowskich medyków lekarstwa na bazie wina albo jego destylatu, okowity. Wygląd żyda – chudego i żylastego – kontrastował z jego charakterem, dostosowanym do rytmu biologicznego roślin, którym poświęcił życie; miało się wrażenie, że jedynie susza, powódź albo inna plaga mogą wyprowadzić go z równowagi. Saúl, za przyzwoleniem Jucefa i Mar, zarządził, że Hugo będzie sypiał w szopie, w której znajdowały się narzędzia niezbędne do uprawy winorośli i aparatura do produkcji wina. Argumentował, że nikt tam nie mieszka, więc nie jest to żydowski dom. Zresztą żydzi mogli zatrudniać chrześcijan do prac w polu. Jednakże w dniu, kiedy zakończyli licytację dóbr kupca i Hugo, ściskając w prawej dłoni swoje trzy monety, nocą dotarł do szopy, w środku ktoś był. Saúl uprzedził go o takiej możliwości. – Czasami ja i córka przyjmujemy w winnicy chorych – powiedział, po czym wyjaśnił zdziwionej jego słowami Mar: – Tak. Astruga, moja córka, jest akuszerką, ale też medykiem. Król Piotr przyznał jej ten tytuł, jak wcześniej jej matce, i wierzę, że król Jan przyzna go także mojej wnuczce. Kobiety pozwalają się pielęgnować tylko kobietom, a czasem problemom, z którymi przychodzą… nie można zaradzić w domu w obecności mężów ani w dzielnicy żydowskiej. Niewiele kobiet by się tam udało! Dlatego nie pozostaje nam nic innego, jak robić to ukradkiem, w winnicy. Gdyby któryś z mężczyzn dowiedział się, co zamierza jego żona albo w jakim jest stanie…” Tamtego dnia Hugonowi ciężko było sobie wyobrazić, o jakie inne problemy mogło chodzić, jeśli nie o stosunki płciowe. Jego rodzice często to robili! Oboje krzyczeli i jęczeli, a następnego dnia tłumaczyli jemu i Arsendzie, że nic takiego się nie stało. W końcu dzieci się przyzwyczaiły.

„Przysięgnij, że nigdy nie zdradzisz tego, co mógłbyś zobaczyć w tym budynku!” Poważny, stanowczy głos Saula sprowadził go wtedy na ziemię, choć zdziwił się, że żyd każe mu przysięgać. „Przysięgnij!”, ponagliła go Mar, żeby nie zaprzepaścił swojej szansy. Więc przysiągł. Kiedy wracał z licytacji, na spotkanie wyszła mu Dolça, wnuczka Saula, córka Astrugi. W świetle zmierzchu oszacował, że jest w jego wieku. Miała rozpuszczone bujne, kasztanowe włosy, twarz o twardych, ostrych rysach, bystre oczy i ciało, które wyglądało tak, jakby chciało zrzucić niewinność i objawić swoją zmysłowość i powab. – Hugo? – zapytała, a kiedy przytaknął, przedstawiła się. – Będziesz musiał zaczekać na zewnątrz, aż skończymy. – A ile to jeszcze zajmie? – Tego nigdy nie wiadomo. Ale możesz w tym czasie popilnować, żeby nikt się nie zbliżał. Dolça już zamierzała uznać rozmowę za skończoną, kiedy coś zwróciło jej uwagę. Zlustrowała chłopaka od stóp do głów. Hugo poruszył się niespokojnie, skrępowany tym świdrującym wzrokiem. Chciał ją obsztorcować, ale go uprzedziła. – A mój kuzyn David zapewniał, że potrafisz stać nieruchomo – zażartowała. Wymamrotał coś pod nosem. Roześmiała się, widząc jego zakłopotaną minę. – Dolça! – zawołał ktoś z wnętrza budynku. – Muszę iść. Wiesz, co masz robić: pilnuj. A przede wszystkim, przede wszystkim nie szpieguj, co robimy w środku, ani… – Nie będę – rzucił pospiesznie. – Ani niech ci nie przyjdzie do głowy podglądać przez dużą szparę w bocznej ścianie szopy. Zrozumiałeś? – Chłopak stał jak sparaliżowany. Dolça kokieteryjnie przechyliła głowę. – Nikt nie podejdzie – próbowała go uspokoić. – Ale przede wszystkim, przede

wszystkim… – Tym razem zrobiła kilka kroków i znalazła się tak blisko, że Hugo poczuł jej ciepły, ponętny oddech i odruchowo pokręcił głową. – Ważne, żeby te kobiety, które są w środku, nie zobaczyły cię, kiedy będą wychodzić. Nie mogą wiedzieć, że w szopie ktoś mieszka. – Dolça! Tym razem głos dobiegł sprzed budynku. Należał do innej dziewczynki, w wieku wnuczki Saula. – To Regina, moja koleżanka – wyjaśniła Dolça. – Moja mama uczy nas… – Chodź! – poganiała Regina, przestępując z nogi na nogę i nerwowo wskazując drzwi. Dziewczynki błyskawicznie zniknęły w środku. Spoglądając na rzędy winorośli rozciągające się przed nim niczym wojsko, Hugo zastanawiał się, czy powinien je szpiegować. Rozkazy Dolçy zamąciły mu w głowie. Dlaczego powiedziała o tej dużej szparze w bocznej ścianie? Zanim się zorientował, miał ją przed oczami. Znalazł ją bez problemu. Próbował przekonać sam siebie, że nie powinien tego robić. W środku była Astruga, córka Saula, oraz pacjentki, o których mówiła mu dziewczynka. Nie powinienem, powtarzał sobie. Gdy zrobił to po raz trzeci, stał już z okiem przyklejonym do dziury. W szopie znajdowało się pięć niewiast: Dolça i Regina, które pomagały komuś, najpewniej Astrudze, uważnie słuchając jej wskazówek, a do tego dziewczyna wyglądająca na niespełna dwudziestoletnią i piąta kobieta, być może jej matka. Hugo zobaczył, jak dziewczynki uwijają się przy kociołku stojącym bezpośrednio na żarzących się na ziemi węglach: jedna mieszała, druga wlewała do niego zawartość naczyń, które podawała jej Astruga. „Nie aż tyle. Trochę więcej. Tak. Dobrze… Jeszcze trochę. Doskonale”, odszyfrował bardziej z gestów kobiety, niż z tego, co zdołał usłyszeć. Między kolejnymi poleceniami matki Dolça spoglądała w stronę szczeliny. Hugo przestraszył się, że ze środka też można zobaczyć, co

jest po drugiej stronie. Zanim zdążył to sobie w pełni uświadomić, posłała mu uśmiech, korzystając z okazji, że matka skupiła uwagę na dwudziestolatce. Regina także odwróciła się w stronę szpary i zalotnie przechyliła głowę. Wiedziały, że tam jest i że je podgląda! Już miał odejść, kiedy Astruga zawołała Dolçę. Regina zajęła się kociołkiem, podczas gdy matka z córką podeszły do pacjentki. Astruga nakazała starszej kobiecie, żeby się odsunęła. Hugo zobaczył, że ta spuszcza głowę i posłusznie wykonuje polecenie, jakby los córki nie leżał już w jej rękach. Ciekawiło go, co takiego robią. Rozbierały ją! Odruchowo przykleił do ściany nie tylko oko, ale cały tułów, jakby w ten sposób mógł zobaczyć więcej. Nie zwracał już uwagi na ukradkowe spojrzenia, jakie rzucała mu Dolça; drżał, podczas gdy Astruga z córką odkrywały sekrety tego dwudziestoletniego ciała o dużych, jędrnych piersiach, szerokich biodrach i łonie kasztanowymi jak

pokrytym krótkimi, kręconymi włoskami, włosy okalające twarz dziewczyny, która

oddawała się w ich ręce nie tyle bezwolnie, co z szacunkiem. Astruga zaprowadziła ją nagą do miejsca, w którym stał kociołek, i pokazała, jak powinna stanąć: jedną stopą po każdej stronie naczynia, z szeroko rozstawionymi nogami, żeby nie poparzyć się rozżarzonymi węglami. Regina dalej mieszała zawartość, która zaczęła już wrzeć, Dolça zaś podała dziewczynie coś w rodzaju zakrzywionej na górze laski do podparcia pośladków, by mogła długo wytrzymać na stojąco. Astruga kazała pacjentce rozewrzeć palcami wargi sromowe tak szeroko, jak tylko zdoła, podczas gdy wonne ziołowe opary unoszące się między nogami muskały jej łechtaczkę. – Muszą przedostać się do twojego wnętrza! – zawołała. – W przeciwnym razie nie poronisz bękarta, którego w sobie nosisz. Hugo przyglądał się całej scenie jak zahipnotyzowany. Wpatrywał się w dziewczynę, która szarpała wargi sromowe i łechtaczkę, pieściła je, to znów brutalnie drapała, spocona,

przesiąknięta aromatem oparów. Dyszała, podczas gdy jej piersi unosiły się i opadały w rytm wstrząsających brzuchem skurczów, jakby chciała wchłonąć wyziewy, które miały jej zwrócić wolność, honor… a może narzeczonego albo męża. – Mówiłam ci, że przede wszystkim, przede wszystkim… Hugo odskoczył do tyłu z mocno bijącym sercem. Nie zauważył, że Dolça wyszła z szopy. Nie wiedział, czy jest z nią Regina – nie miał odwagi ponownie zajrzeć do środka przez szparę ani też odwrócić się w stronę dziewczynki. Czuł w kroczu wilgoć. Pomacał się po ciele… Koszulę też miał mokrą! Boże! Stał nieruchomo, odwrócony twarzą do ściany. – Co? – zapytała Dolça, zanim zrozumiała i wybuchnęła śmiechem. – Tam masz zbiornik z wodą – wskazała z kpiną w głosie. – I nie wracaj. Niedługo wyjdą. Hugo bez słowa pożegnania odwrócił się na pięcie i uciekł w stronę zbiornika. – Pokój z tobą! – usłyszał jeszcze głos dziewczyny.

Przez kolejne dni pracował pod okiem Mahira. – Wiesz cokolwiek o winnicach? – zapytał żyd. – O drzewach, ogrodach, ziemi? W takim razie po co cię do mnie przysłali? Hugo wzruszył ramionami. Tak naprawdę wolałby pomagać Jacobowi przy licytacjach, ale Mahir oznajmił mu, że na razie go tam nie potrzebują. – Problem w tym, czy ja będę cię potrzebował – zastanawiał się na głos. Zbliżał się lipiec. Ruszyli ku jednemu z krańców winnicy, gdzie rosły jednoroczne krzewy winorośli. – O tej porze roku słońce i wysoka temperatura są bardzo szkodliwe dla młodych latorośli – wyjaśnił Mahir, po czym pokazał

chłopakowi, jak zwilżać ziemię przy łodydze i dobrze ją ugniatać, żeby słońce nie wdarło się przez szczeliny i nie wysuszyło korzeni. Przez kilka dni pracowali ciężko od wschodu do zachodu słońca. Hugo padał wyczerpany w szopie zaraz po spożyciu posiłku, który codziennie przynosił mu Mahir. Pomieszczenie było przestronne, trzymano w nim narzędzia do pracy w winnicy i aparaturę do produkcji wina. – Kto pilnował tego wszystkiego, zanim ja zacząłem tu spać? – zapytał Mahira. – Są strażnicy, którzy strzegą ogrodów i winnic. Po oporządzeniu młodych winorośli przenieśli się na stare plantacje, by oczyścić je z chwastów. Mahir robił to małą gracą, Hugo gołymi rękami. Upał, wysiłek i zmęczenie zdawały się nie dokuczać chudemu, żylastemu żydowi, natomiast chłopak ledwo mógł się wyprostować, tak bardzo bolały go plecy od pracy w pochylonej pozycji. Mahir nie zwracał najmniejszej uwagi na jego skargi. – Jesteś młody – mówił. – Przejdzie ci. Hugo miał rany na dłoniach, na które nie narzekał, przekonany, że nie warto. Te jednak zaniepokoiły Mahira; niektóre wyglądały naprawdę poważnie. Żyd zobaczył je, kiedy spożywali posiłek w cieniu rosnącego przy szopie figowca. – Bardzo posunęliśmy się z robotą… mimo twojego braku doświadczenia – powiedział. Hugo podniósł ponure spojrzenie znad kawałka sera, który kroił nożem. Mahir posłał mu uśmiech. – Nie da się ukryć, że ciężko pracowałeś – przyznał. – Po obiedzie odwiedzimy mojego ojca, żeby obejrzał twoje dłonie. Nie zastali Saula w domu. Były za to jego córka i wnuczka, które mieszkały z nim, odkąd Astruga została wdową. Kiedy służąca poszła zawołać panią, Mahir zaprowadził Hugona do izby z krzesłem, stołem i pryczą; resztę pomieszczenia wypełniały nieznane chłopcu instrumenty medyczne, książki – dużo książek – oraz mnóstwo

glinianych naczyń i flakonów. Hugo starał się przyzwyczaić do nieznanych zapachów, które mieszały się, walcząc o dominację nad panującym w środku nieprzyjemnym zaduchem. Kiedy do izby weszły Dolça i druga kandydatka na akuszerkę, Regina, oblał się rumieńcem. Twarz poczerwieniała mu ze złości i wstydu, gdy przyjaciółki, udając, że odpowiadają na pozdrowienie Mahira, bezczelnie patrzyły na jego krocze. Wyprostował się i spróbował nad sobą zapanować, pewien, że po tylu dniach czołgania się po winnicach już niczego nie widać. Pojawiła się Astruga. – Zostawiam go wam – powiedział Mahir na pożegnanie, po czym zwrócił się do Hugona: – Wydaje mi się, że przez kilka dni nie będziesz w stanie pracować… w winnicach – dodał, po czym poklepał go po plecach. – Moja siostra dobrze się tobą zaopiekuje. Nie wiadomo dlaczego, Hugo poczuł się porzucony, jakby żyd oddał go w ręce osób, które miały nad nim przewagę. – To ty byłeś podopiecznym Arnaua? – zapytała Astruga, ująwszy jego dłonie, żeby je obejrzeć. Hugo już miał odpowiedzieć, ale kobieta go uprzedziła: – Dobry był z niego człowiek. Ani ciebie, ani mnie nie byłoby na świecie, gdyby nie Arnau Estanyol – dodała, zwracając się do córki, po czym przykazała: – Zabierzcie go do studni i umyjcie mu porządnie dłonie, aż zniknie cała ziemia, która jest w ranach. Opuścili gabinet medyka drzwiami wychodzącymi na ogród. Zapach kwiatów, wieczorny chłód i światło igrające z tysiącami kolorów złagodziły atmosferę. Dziewczynki nabrały wody do cebra i ostrożnie obmyły Hugonowi dłonie. – To prawda – powiedziała Dolça. – Co? – zapytali niemal równocześnie Hugo i Regina. – Że przez kilka dni nie będziesz mógł pracować. Nie miał odwagi spojrzeć na dziewczynę. Za to ona przyglądała mu się niemal wyzywająco.

– Regino – powiedziała, nie spuszczając wzroku z chłopaka; jego dłonie spoczywały na jej rękach. – Idź zapytaj, czy moja matka chce jeszcze wody. Proszę – dodała, uprzedzając protesty przyjaciółki. Zostali sami. Hugo chciał… Chciałby zapytać ją, dlaczego powiedziała mu o szparze w deskach. Zaczerwienił się na wspomnienie rozkraczonej dziewczyny… Potem przypomniał sobie, jak się zawstydził, kiedy Dolça nakryła go na podglądaniu. Wyobraził sobie jej młode, drobne piersi unoszące się i opadające tak samo jak… – Hola! – zawołała, odtrącając gwałtownie jego dłonie. – Przepraszam, nie chciałem… – próbował się tłumaczyć. – Przepraszam, nie chciałem… – powtórzyła, przedrzeźniając go. – Ty lubieżniku! Zresztą, nie zdajesz sobie sprawy, że jestem żydówką? Hugo poczuł skrępowanie. To prawda: on jest chrześcijaninem, a ona żydówką. Wszelkie tego rodzaju myśli były zabronione. – Niczego… nie zrobiliśmy – wyjąkał. – Żaden ksiądz nie uznałby tego za grzech – powiedział bez większego przekonania, ze wzrokiem wbitym w swoje poranione dłonie. – Twoich księży niewiele by obeszło, że chrześcijanin obcował z żydówką, dla nich to tylko kolejny sposób podporządkowania, władzy, jaką nad nami mają. Ale jeśli byłoby na odwrót, sprawy wyglądałyby inaczej. Wasze prawa stanowią, że gdyby nakryto żyda dzielącego łoże z chrześcijanką, oboje powinni zostać natychmiast spaleni. Chłopiec westchnął. – Bardziej martwi mnie reakcja mojej wspólnoty – ciągnęła. – Myślisz, że patrzą przychylnym okiem na związki między żydowskimi kobietami i chrześcijańskimi mężczyznami? Jedną dziewczynę już oszpecili, odcinając jej nos, żeby przestała zachęcać chrześcijanina, który uderzał do niej w konkury. – Wybacz mi – powtórzył nerwowo Hugo, nie wiedząc, w którą stronę ma patrzeć.

– W oczy – zażądała, zauważywszy jego dylemat. – Patrz mi w oczy. Tak też zrobił; w jej ładnych brązowych oczach dostrzegł czułość, ale też i zimny błysk. – Twoja matka mówi, żebyście przyszli, jak tylko będzie miał czyste ręce! – krzyknęła z progu Regina. – Dlaczego chciałaś, żebym zobaczył tamtą dziewczynę? – zapytał Hugo, kiedy wrócili do izby. – To była tylko chrześcijanka – zaskoczyła go Dolça. – Nierządnica, która oddała się, komu nie powinna, i musiała za to zapłacić… choć też nie powinna… poronieniem bękarta. Podobała ci się? Nie odpowiedział. Brązowe oczy Dolçy zamieniły się w jego wyobraźni w lód.

– Opryskał mnie gorący dziegieć do uszczelniania łodzi – skłamał siostrze, gdy zapytała go o rany owinięte skrawkami czystego płótna. Z trudem wspiął się po murze domu zakonnego przy Jonqueres. Kiedy był już na dachu, spojrzał na swoje dłonie. Nadal piekły go od maści, którą posmarowała je Dolça; na początku czuł straszliwe palenie. – Boli! – wrzasnął. – Milcz! – rozkazała, podczas gdy Regina przytrzymywała mu mocno rękę. Zamilkł. A teraz czekał tylko, aż nastanie nowy dzień i Dolça znów zaaplikuje mu smarowidło. Nie miało znaczenia, że piecze. „Kurujcie go przez kilka dni”, poleciła Astruga, oddając go pod opiekę dziewczynek. Awansowane przez Astrugę na medyków, z zapałem oddały się leczeniu chłopaka. Oglądały i analizowały te same rany pod różnymi kątami, udzielały rad, które natychmiast prostowały, i dyskutowały

między sobą. W tym piekle drażniących, przenikliwych zapachów Hugo delektował się naturalną świeżością obu dziewcząt. Powiew młodości i czystego powietrza uderzał go za każdym razem, gdy któraś z nich wykonywała jakiś ruch, muskała jego skórę czy brała go za rękę. Kiedy po zabiegu wychodzili do ogrodu, zasypywały go pytaniami o jego życie. Hugo był oczarowany tymi istotami, które o wszystko go wypytywały. Opowiedział im o swoich rodzicach, o śmierci ojca i ponownym zamążpójściu matki. Dolça przekrzywiła głowę i wyznała, że ona także straciła ojca. – Nie znam go – odrzekł Hugo, gdy Regina zapytała go o ojczyma. – To znaczy, że już nie widujesz się z matką? – zagadnęła niewinnie. – Nigdy nie poszedłeś się z nią zobaczyć, ona nie przyszła zobaczyć się z tobą? Nie, nie przyszła, a gdyby nawet to zrobiła, i tak nie wiedziałaby, gdzie go szukać. Ogarnęły go wątpliwości: a jeżeli poszła do stoczni? Nie, Nawarczyk by go powiadomił, przekonywał sam siebie. Raz próbował odwiedzić matkę. Było to w jedną z sobót, kiedy Mahir dał mu wolne. Od Sitges dzieliło go tylko sześć lig – dziewięć godzin szybkim krokiem. Zdołał jednak dotrzeć zaledwie za Castell de Fels, trzy ligi od Barcelony. Gdy tylko przekroczył bramy miasta, ogarnął go niepokój. Opadło go mnóstwo wątpliwości dotyczących nowej rodziny matki. A jeśli już go nie kocha? O ile jednak był w stanie zapanować nad tymi obawami, które znikały, gdy tylko przywoływał w pamięci uśmiech Antoniny, o tyle nie potrafił przezwyciężyć strachu, jaki poczuł na widok pustej drogi zaczynającej się za Sant Boi. Nigdy nie opuszczał Barcelony. Jedna po drugiej przypomniały mu się wszystkie opowiadane przez ludzi historie o panującym na drogach bezprawiu: o bandach szlachciców na koniach, którzy porywali i zabijali podróżnych, o rabusiach, zbiegłych niewolnikach, korsarzach, czarownicach, demonach…

W miarę jak zbliżał się do masywu Garraf, znikały ogrody i pola uprawne, ustępując miejsca pastwiskom. W zasięgu wzroku nie było żywej duszy. Wokół panowała cisza. Nagle wystraszył go trzask łamanej gałęzi. Stanął nieruchomo na środku drogi, nasłuchując dźwięków, które w jego głowie brzmiały przerażająco. Niektórzy zapewniali, że w lasach takich jak te ukrywają się czarownice i że za sprawą ich magii może zniknąć członek mężczyzny; wkładają go do skrzynki, gdzie nadal się porusza. Opowiadano o ludziach, którzy w ten sposób stracili penisy, inni zarzekali się, że czarownice je kolekcjonują. Kiedyś w szkutni, podczas przerwy w pracy, Hugo słyszał, jak jakiś człowiek przysięgał, że widział je w skrzyneczkach. W połowie drogi poczuł, że kurczą mu się jądra. Spojrzał w stronę Garraf – musiał przejść przez tę górę i przez te lasy. Zobaczył ludzi nadciągających z naprzeciwka… A może nie? Tuman kurzu wskazywał, że biegną. Zszedł ze ścieżki i ukrył się w zaroślach. Minęło trochę czasu, ale nikt się nie pojawiał. Rozejrzał się, raz, drugi, kolejny, ze wszystkimi zmysłami w stanie pogotowia, bojąc się, że nieznajomi go otoczyli. Drżał. Ociekał potem. Wrócił na drogę, gdzie nadal panowała cisza. Morska bryza, wilgotna i słona, dotknęła jego twarzy lepkim muśnięciem. Odwrócił się i odetchnął głęboko na samą myśl, że rusza w drogę powrotną do Barcelony. Nie zamierzał opowiadać o tym wszystkim dziewczynkom. – Nie, nie poszedłem – skłamał. – Nie wiem, gdzie jest Sitges… Nigdy nie opuszczałem Barcelony. – Uznał, że to wystarczająca przeszkoda. – Możesz zapytać wuja – rzuciła Dolça, a widząc zainteresowanie chłopca, poczuła się w obowiązku wyjaśnić: – Wuj Mahir często kontaktuje się z właścicielami winnic z Sitges i okolic. Mówi, że robią tam słodkie greckie wino, bardzo cenione. Nazywają je małmazją. Wydaje mi się, że dość często odwiedza tamte strony. – I zabrałby mnie ze sobą?

Naiwność i nadzieja, z jaką zadał pytanie, wywołały uśmiech na jej twarzy. – Wuj jest dobrym człowiekiem, na pewno by cię zabrał – odparła. Po kolejnym zabiegu Hugo opowiedział jej o Arsendzie i o stoczni. Reginy nie było, musiała wrócić do swojego domu, który także znajdował się w dzielnicy żydowskiej. Nauka u Astrugi nie obejmowała wyżywienia ani noclegu. Dolça słuchała uważnie, kiedy Hugo wspominał z nostalgią, jak marzył, by zostać mistrzem szkutniczym. Opowiedział jej o Estanyolu, o okrutnej, niesprawiedliwej egzekucji, po czym przeklął Puigów i sługę, który go ścigał. – Wydłubałeś mu oko? – zapytała Dolça, zmarszczywszy czoło i wyciągnąwszy szyję, bardziej zaskoczona niż wystraszona. Nie była w stanie wyobrazić sobie Hugona walczącego z silnym sługą, o którym opowiadał jej z takim strachem. – To był jedyny sposób, żeby… – Oczywiście, oczywiście – rzuciła, jakby wybaczała mu ten postępek. Wzruszyła ramionami i pokręciła głową, a kiedy wyobraziła sobie krwawiące oko, jej ciałem wstrząsnął gwałtowny dreszcz. Hugo – już bez reszty oddany dziewczynie – przyznał się do kradzieży toporka i napadu na Łysego Psa, a kiedy mówił o kuszy i Bernacie, przypomniał sobie, że powinien był pójść do więzienia i zainteresować się losem przyjaciela. Zbliżała się noc.

– Jak udało ci się z nim porozmawiać? – zapytała Arsenda, gdy brat opowiedział jej o Bernacie, tej samej nocy, kiedy poszedł go odwiedzić w więzieniu. – Przez kratę w oknie wychodzącym na schody pałacu. Jeśli strażnik pozwoli, rodzina może podejść i porozmawiać przez nie

z więźniem. Bernat miał adwokata, który zamierzał interweniować w jego sprawie. Zdaniem młodzieńca, opłacał go kupiec z Neapolu, z którym jego ojciec utrzymywał bliskie stosunki. „Choć oczywiście za wszystkim stoi nie kto inny jak Jucef – szepnął Hugonowi przez kraty. – Poszedłeś się z nim zobaczyć, prawda? Rozmawiałem z matką”. Dodał też, że opłacają mu jedzenie i siennik. – Przecież próbował zabić człowieka, szlachcica z naszego księstwa, kapitana generalnego króla! – oburzyła się Arsenda, kiedy wysłuchała z ust brata całej historii, nieco zafałszowanej, jeśli chodzi o jego udział. – To nieprawda! – odpowiedział bez większego przekonania. – Torturowali go! Widziałem siniaki na jego ciele. Gdy tylko się dowiedzieli, że jest synem Arnaua Estanyola… – Bracie – przerwała mu. – Poddawanie więźniów torturom jest chwalebnym procederem. Prawda zawsze powinna zwyciężać, a zadawanie męczarni jest narzędziem dopuszczonym przez Kościół i króla. Twój przyjaciel przebywał uzbrojony w pobliżu Małego Pałacu. Musi wyznać powody, które go do tego pchnęły. Nie martw się, jeżeli skłamał, żeby uniknąć bólu podczas tortur, Bóg potrafi osądzić go sprawiedliwie, ale tu i teraz Bernat bez wątpienia zasługuje na karę wymierzoną przez króla, bez względu na to, czy jest synem Arnaua, czy nie. – To dobry człowiek – niemal wyszlochał Hugo, zaskoczony rozumowaniem swojej młodszej siostrzyczki; mówiła jak dojrzała kobieta. – Bóg zdecyduje. Na tym świecie ten młodzieniec zasługuje na karę. Ludzie nie mogą osądzać intencji. Jaką karę? Nie zaczął się jeszcze proces przed barcelońskim trybunałem, choć dowody winy były niezbite – Bernat przyznał się do wszystkiego, dobrowolnie czy w wyniku tortur.

Nic nie zostało ze starej łodzi, w której kiedyś sypiał. Kiedy odprawiono egzorcyzmy, stolarze pospiesznie rozebrali ją na deski. Hugo usiadł na brzegu, jak to często robił po odwiedzinach u Arsendy. Nocny strażnik go nie zatrzymał, chłopiec położył się więc na piasku, chroniony przed wilgocią przez bok innej barki, nowej, jeszcze nie uszczelnionej, pachnącej heblowanym drewnem. Nie mógł zasnąć. Błądził myślami od Dolçy do Bernata i od Bernata do Arsendy, coraz bardziej surowej, pobożnej, dojrzałej. Gdy już skazała młodego Estanyola za zamach na życie kapitana generalnego, nie chciała więcej o nim rozmawiać; wygłosiła mu za to kazanie. Wyglądało na to, że miłość do Boga, o której opowiadała podczas wcześniejszego spotkania, stała się dla niej obsesją. Kiedy się żegnali, Hugo czuł drapanie w ściśniętym gardle. A i ona – pomimo swojej surowości w końcu to jeszcze mała dziewczynka – uroniła kilka łez, sądząc, że ukryje je mrok. Potrzebuję jej, przyznał przed

sobą

Hugo.

Potrzebował

towarzystwa siostry, musiał słyszeć jej głos, czuć jej obecność. Arsenda była… była jak ogniwo łączące go z przeszłością, z jego historią, rodziną, ze szczęśliwym dzieciństwem. Posłał siostrze ostatni uśmiech i przestał zaprzątać sobie nią głowę. Trudniej było mu zapomnieć o uwięzionym Bernacie. W ciągu tych kilku dni jego przyjaciel schudł, choć i wcześniej był mizerny. Wyglądał jak duch, kiedy Hugo patrzył na niego zza kraty w oknie wychodzącym na schody, głos miał zmęczony, jego ruchy były powolne. Jak tam wytrzyma? Wybacz, Bernacie, poprosił w ciemności. I padł w objęcia Dolçy. Nie obchodziło go, że jest żydówką. Nikt na tym świecie nie mógł się dowiedzieć, że o niej śni. A co do tamtego świata… Prawdopodobnie Bóg jest zbyt zajęty flirtowaniem z jego siostrą, żeby przejmować się jakąś żydówką, pomyślał z uśmiechem.

– Oczywiście – powiedział Mahir, kiedy udało mu się wyciągnąć z Hugona prośbę, której chłopiec nie miał odwagi sformułować. Żyd nie wiedział, że matka jego pomocnika wyszła ponownie za mąż. – Zamierzałem wybrać się do Sitges po winobraniu, ale możemy to przyspieszyć. Będziesz mógł się zobaczyć z matką. Nie natknęli się ani na bandę szlachciców na koniach, ani na korsarzy, ani na czarownice żądne męskich członków. Wyruszyli pieszo jeszcze przed świtem; wędrówka upłynęła im w miłej atmosferze: Mahir opowiadał Hugonowi o grodach, które mijali, i o ciągnących się po obu stronach drogi uprawach. Przekazywał mu też swoją wiedzę o winie. Uparcie kładł ją chłopakowi do głowy, odkąd zapałał do niego sympatią. Wydawało się, że nie jest w stanie mówić o niczym innym. Równina aluwialna wzdłuż rzeki Llobregat dawała możliwości, które zaskoczyły Hugona: winorośl pięła się tu w górę, tworząc tunele. Nie zwrócił na to uwagi podczas swojej pierwszej nieudanej wyprawy do Sitges. Teraz weszli do jednej z takich winnic i obaj patrzyli zafascynowani na rozciągający się nad ich głowami dach. Tysiące winorośli owiniętych wokół gałęzi posadzonych w równych odstępach drzew splatało się w górze, tworząc gęsty, powykręcany pułap, z którego zwisały pnącza, zielone liście i mnóstwo kiści winogron. Hugo zerwał jedno i włożył je do ust. – Dojrzewają później niż nasze – uprzedził go Mahir. – To wygląda jak olbrzymi… – Hugo nie potrafił nazwać tego, co widzi. – Zawsze myślałem, że to Eden. Chłopak próbował objąć wzrokiem całą winnicę. Światło kapryśnie przeciskało się między gałęziami, tu i ówdzie błyszczały liście i grona, inne pozostawały w cieniu. Z daleka widać było padające na ziemię promienie słońca przypominające cienkie, rozświetlone strzały. – Jak to robią? – zapytał zamyślony.

Mahir wskazał pień jednego z drzew. Obok posadzono winorośl. Hugo nie potrzebował więcej wyjaśnień. Obrzucił wzrokiem pnącze, które wspinało się po pniu aż do gałęzi, ciągnęło wzdłuż nich i rosło dalej, łącząc się z pnączami z drzewa obok i następnego, i jeszcze jednego. – Jakie wino produkują? – Greckie. Słodkie. Ale w bardzo niewielkich ilościach. Większość zbiorów przeznaczana jest na wino stołowe. Muszkatel. Bardzo cenione w Barcelonie. Postanowili zrobić sobie postój w tym miejscu, przy źródle, pod osłoną liści winogron. Zjedli po kawałku chleba i sera, które wziął ze sobą żyd. Żeby nie zdradzać przed chłopcem zaniepokojenia, Mahir oddał się dalszym wyjaśnieniom i naukom na temat winnic i handlu winem. Żyd do niedawna sądził, że matka chłopca, którego polecili mu Jucef i ojciec, pracuje jako służąca w domu jakiegoś rękawicznika; tak mu powiedziano. Zdziwił się więc, kiedy Hugo oznajmił, że jest żoną bednarza z Sitges. Pomyślał, że coś musiało pójść nie tak, skoro wdowa ponownie wyszła za mąż. Chrześcijanie uważali wdowieństwo za sposobność, by poświęcić życie służbie Bogu. Kobieta, która zostawała wdową, uwalniała się od małżeństwa i władzy mężczyzny, odzyskując status dziewicy. Powołaniem wdowy były czystość i modlitwa, pokuta i post, pokora i skupienie. Chrześcijańskich erudytów niewiele obchodziła finansowa i rodzinna sytuacja kobiet, interesowali się wyłącznie ich obyczajnością, ich moralnością. Jako że wdowy zaznały już cielesnego zbliżenia, ponowne małżeństwo było uważane nie tylko za bigamię, ale wręcz za dowód na rozwiązłość kobiety – wcielenia diabła. Kościół tolerował jednak ponowne zamążpójścia, zwłaszcza młodych wdów, w obawie, by nie popadły w rozpustę, tak jak godził się na prostytucję mającą zapobiec cudzołóstwu i relacjom sprzecznym z naturą. Może dlatego

matkę Hugona wydano za mąż. Mahir zasięgnął języka i dowiedział się, że to kobieta wciąż atrakcyjna, bardzo zmysłowa. Zapytał o rękawicznika i jego podejrzenia się potwierdziły. Udał się do Mar, która z łatwością wyciągnęła od księdza z parafii Matki Boskiej Morskiej – pośrednika w sprawie posagu dla Antoniny – przyczynę powtórnego zamążpójścia matki Hugona: rękawicznik zniewalał młodą wdowę. Wdowy chroniło prawo zarówno ludzkie, jak i Boże, jednak groźba ekskomuniki na niewiele się zdała. Jak Antonina wyznała księdzu podczas spowiedzi, rękawicznik ponownie dopuścił się występku pomimo jej oporu. Rozwiązaniem było znalezienie jej nowej pracy, zanim ktoś rzuci oskarżenie, że mimo wdowieństwa zażywa cielesnych rozkoszy. Gdyby ją jednak oskarżono, nie pomogłaby jej praca z dala od rękawicznika. Bednarz z Sitges okazał się doskonałym wyjściem z sytuacji. Dlatego Mahir wolał bez przerwy opowiadać o winie. Szli szybkim krokiem przez dziewięć godzin – tyle czasu zajmowało dotarcie do Sitges niebezpieczną drogą nieprzejezdną dla wozów, która ciągnęła się wzdłuż wybrzeża i majestatycznie wznosiła niemal pionowo, przecinając imponujący masyw Garraf. Tego właśnie odcinka trasy nie ośmielił się odbyć Hugo ze strachu przed czarownicami kradnącymi członki podróżnikom. Teraz, kiedy słuchał Mahira, pogratulował sobie tamtej decyzji – gdyby wtedy zdecydował się iść dalej, okazałoby się, że nie ma pieniędzy na opłatę za przejście, którą musieli uiścić ponuremu, apatycznemu urzędnikowi, jeżeli chcieli kontynuować wędrówkę wybrzeżem Garraf. Denar za każdego muła, drugi za tego, kto go prowadził, i su za każdego pieszego; stawek dla wozów nawet nie przewidziano. Po uregulowaniu opłaty Mahir przeklął podatki i na moment zmienił temat rozmowy. Wyjaśnił Hugonowi, że król Jan upoważnił wielmożów z okolicy do pobierania myta; zebrane pieniądze miały pozwolić na utrzymanie drogi w dobrym stanie. Ta wciąż jednak pozostawała wyludniona i niebezpieczna, a zamki, które miały jej

bronić – jak Garraf – popadły w ruinę. Dlatego też wino kupowane w Sitges przewożono morzem, co znacznie podwyższało jego cenę. Okolica była piękna, choć wymarła. Szli, mając u stóp morze, aż dotarli do Sitges, nadbrzeżnej osady należącej do Jolanty, żony króla Jana. Miasteczko pięło się po zboczach kamienistego wzgórza, które schodziło do morza i dominowało nad wybrzeżem. Otaczał je stary mur z dwiema bramami wjazdowymi; budowano już nowy, by pomieścić niemal sześćset osób mieszkających pod stojącym na szczycie zamkiem. Między zamkiem i urwiskiem wznosiły się kościół i szpital Świętego Jana z kaplicą i czterema pryczami dla ubogich, chorych, sierot i pielgrzymów. Mahir skierował kroki w stronę stojącego przy placyku na tyłach zamku domu Vitala, żydowskiego bankiera. Nieraz już prowadził z nim interesy. Czasami umowa pożyczki na winobranie zakładała, że rolnik niebędący w stanie spłacić długu straci prawo do czerpania zysków z winnicy, dopóki bankier nie odzyska swoich pieniędzy dzięki dochodom ze zbiorów. W takich wypadkach potrzebni byli wyrobnicy, a Vital znał się tylko na pieniądzach. To Mahir zapewniał mu doświadczonych pracowników i nadzorował winnice, by przynosiły oczekiwane zyski, a nawet brał na siebie sprzedaż winogron. Hugo przechadzał się po placyku, podczas gdy mężczyźni rozmawiali w domu; kazali mu zaczekać na zewnątrz. Nad głową chłopca wznosił się zamek z wybudowaną pośrodku okrągłą wieżą. Dzień był ładny, na ulicach bawiły się dzieci. Zastanawiał się, czy któreś z nich nie jest synem bednarza Ferrana, choć było to mało prawdopodobne, bo – jak wyjaśnił mu Mahir – bednarze zazwyczaj mieszkali na obrzeżach grodów. Praca Ferrana polegała na wyrabianiu beczek na wino i oliwę; rozpalał w nich ogień, żeby rozgrzać i zmiękczyć uprzednio obrobione drewno, po czym ściągał klepki obręczami. Rozpalanie ognia wewnątrz osady o zabudowie opierającej się na drewnianych konstrukcjach stanowiło zagrożenie,

którego obawiały się władze i mieszkańcy, dlatego też na mocy dekretów albo decyzji pełnomocnika królewskiego bednarze byli odsyłani jak najdalej od zabudowań miejskich. Otoczony dzieciakami i kobietami przecinającymi placyk w drodze do okolicznych warsztatów rzemieślniczych, Hugo próbował wyobrazić sobie bednarza, który ukradł mu matkę. Był pewnie ograniczonym, gapowatym mężczyzną niskiego wzrostu… Tak, musiał być niewysoki. Zdaniem Mahira, bednarze byli jak mistrzowie szkutniczy: wykonywali podobną pracę, choć o mniej doniosłym znaczeniu. Żyd powiedział mu też, że wielu bednarzy to dawni terminatorzy szkutników, którzy nie wykazali wystarczających umiejętności, by móc budować statki. Hugo uznał, że ktoś, kto nie zdołał opanować sztuki pozwalającej na zostanie mistrzem szkutniczym, musi być ograniczony, gapowaty i niskiego wzrostu. Mahir wskazał Hugonowi ulicę na obrzeżach Sitges, przy ogrodach warzywnych i winnicach, na której – jak mu powiedziano – mieszka i pracuje bednarz. – Czekają, żeby zaprowadzić mnie do winnic otaczających pustelnię Matki Boskiej z Vinyet – oznajmił. – To niedaleko stąd, zaledwie ćwierć ligi. Tam mnie znajdziesz, gdybym był ci potrzebny. W przeciwnym razie spotkamy się o zmierzchu przy wrotach szpitala. – Nie pójdziecie ze mną? – zapytał chłopak ze wzrokiem utkwionym w ulicy, jakby oczekiwał, że Mahir ruszy przodem. – Lepiej, żeby nie zobaczyli cię w towarzystwie żyda. Nie wiem, jaki jest ten człowiek, ale w tej okolicy mieszka niewielu żydów, więc ludzie są do nas wrogo nastawieni. Mahir zaczekał chwilę, a widząc wahanie chłopca, lekko pchnął go w plecy. – Dalej, biegnij zobaczyć się z matką – zachęcił.

Hugo nie musiał nawet pytać: dwie gotowe beczki wystawione przed drzwiami warsztatu wskazały mu dom, w którym znajdzie matkę. Stał na uboczu, z dala od pozostałych. Budynek był jednopiętrowy, na dole znajdowały się warsztat i sklep, a na górze pomieszczenia mieszkalne. Miał rację co do ograniczoności, o gapiostwie nie zdążył się przekonać, a pogląd o niskim wzroście skorygował, gdy tylko podniósł wzrok i zobaczył krzepkiego mężczyznę o gęstej brodzie, czarnej jak włosy, i krzaczastych brwiach łączących się nad nosem. Obok niego stał chudy chłopiec. – Twoja matka, mówisz?! – wrzasnął bednarz, spoglądając z góry na Hugona. – Po co przyszedłeś? Czego chcesz? – Zobaczyć się z nią – zdołał wykrztusić Hugo, zrobiwszy krok w tył. – Jeśli to nie problem. – Owszem, to problem. – Mężczyzna odwrócił się plecami, jakby chłopak nie istniał, i zabrał się za wyginanie klepek beczki, używając obu dłoni i płaskiego ostrza. Jaki problem? – zastanawiał się Hugo, omiatając spojrzeniem drobnego terminatora trzymającego hebel do wygładzania desek, który dobrze znał ze stoczni. Przecież chodzi o moją matkę! – Posłuchajcie… – zaczął. Nie zauważył grymasu, którym próbował ostrzec go stojący obok bednarza chłopiec. Mocny policzek, który mężczyzna wymierzył wyprostowaną ręką, wierzchem silnej dłoni, odrzucił Hugona na drugi koniec warsztatu. – Nie pozwalam, by przeszkadzano mi w pracy – usłyszał. Bednarz nawet do końca się nie odwrócił, jakby policzkowanie należało do jego codziennych zajęć. Hugo potarł twarz dłonią, starając się złagodzić ból; na próżno, pieczenie jeszcze się wzmogło. Plecy bednarza wydały mu się ogromne, jego ramiona poruszały się w przód i w tył, kiedy

wysklepiał beczkę. Tym razem Hugo spojrzał na terminatora. Nie naciskaj, radził mu ten wzrokiem. Chłopiec postanowił trzymać się z daleka od mężczyzny. – Chciałem tylko zobaczyć się z matką… mistrzu – dodał. Wycofał się na ulicę, słysząc parsknięcie. – To już nie jest twoja matka, rozumiesz?! – zawołał bednarz, prostując się. – Teraz jest moją żoną i macochą moich dzieci i to im jest winna całkowite oddanie. Nie potrzebuje cię. Nie nachodź nas więcej. Odejdź, a nie zrobię ci krzywdy. – Nie odejdę, dopóki się z nią nie zobaczę. Hugona zdumiała własna zuchwałość. Bednarz stał przed nim, olbrzymi, przerażający. W głębi warsztatu terminator gwałtownie kręcił głową i pokazywał chłopcu na migi, żeby odszedł. – Chcesz ją zobaczyć? Niech ci będzie. Antonia! – Krzyk odbił się echem wewnątrz warsztatu; także w głowie Hugona, który zdał sobie sprawę, że popełnił błąd. – Antonia! – nalegał mężczyzna. Poszukał wzrokiem terminatora. Ścisnął mu się żołądek na widok jego poważnej, sposępniałej twarzy i wbitego w ziemię wzroku. – Posłuchajcie, ja nie… – próbował naprawić swój błąd akurat w momencie, kiedy matka pojawiła się w warsztacie z nagim dzieckiem w ramionach i drugim, nieco starszym, uczepionym jej spódnicy. Ona go nie zobaczyła. Za to jemu pękło z bólu serce na widok jej wyniszczonego, niechlujnego wyglądu. Włosy miała skołtunione, była brudna, bosa, ubrana w porwaną sukienkę, a jej ręce pokrywały siniaki. Hugo przeczuwał, co się wydarzy – bednarz spuści jej cięgi. Ucieczka była być może jedyną szansą na uratowanie matki przed pobiciem. Zobaczył, że chudy chłopaczek podchodzi, żeby zająć się dziećmi, jakby wypełniał znany rytuał. Antonina oddała mu je i spuściła wzrok na splecione na brzuchu dłonie, z pokorą, w ciszy, którą zdawały się respektować nawet dzieci. Hugo nie był w stanie się ruszyć, drżały mu kolana.

– Chciałeś ją zobaczyć?! – ponownie wrzasnął bednarz. Policzek równie mocny jak ten, który dostał Hugo, rzucił Antoninę na ziemię między deski i obręcze do beczek akurat w momencie, w którym jej spojrzenie krzyżowało się ze spojrzeniem syna. Doskoczył do bednarza. Terminator znów pokręcił głową. Matka krzyknęła. Dzieci zaczęły płakać, a mężczyzna odtrącił Hugona jednym ciosem. – Hugo! – zawołała Antonina. – Na Boga, wracaj do stoczni! – Chciałeś ją zobaczyć? – powtórzył bednarz, kopiąc Antoninę w brzuch. Zwinęła się w kłębek. Hugo już niczego nie czuł, niczego nie widział, niczego nie słyszał. Ponownie rzucił się na bednarza. – Nie bij go – jęknęła Antonina. – Zostaw chłopaka! – rozległ się z ulicy czyjś głos. Bednarz przestał okładać Hugona. – Zostaw chłopaka, Ferranie – powtórzył towarzyszący Mahirowi mężczyzna. Obaj przybiegli do domu bednarza, kiedy Mahir opowiedział przyjacielowi, że Hugo zamierza zobaczyć się z matką. – Przyszedł, żeby mi zawracać głowę. Czego on chce? – Bednarz potrząsnął ramieniem Hugona. – Zamieszkać tutaj? Może mam go karmić? – Przyszedł tylko zobaczyć się z matką – interweniował Mahir. – Milcz, heretyku! – Ale to prawda, tylko po to przyszedł – powtórzył towarzysz żyda. – To już nie jest jego matka, tylko moja żona, a on nie jest mile widziany w tym domu. – Puść go, proszę. Uwolniony z uścisku bednarza Hugo chciał uklęknąć przy Antoninie, która leżała z głową w ramionach, obawiając się

kolejnych uderzeń. Bednarz odepchnął go od matki. – Odejdź! – rozkazał. – I nie wracaj tu więcej, bo zatłukę ją kijem. Na potwierdzenie swoich słów wymierzył Antoninie kolejnego kopniaka, tym razem w plecy. – Ty nędzniku! – krzyknął chłopak i znów próbował zbliżyć się do matki, która leżała nieruchomo, jakby była martwa. Tym razem to nie bednarz go powstrzymał – Mahir złapał go od tyłu. – Im bardziej będziesz nalegał, tym gorzej dla niej, Hugonie. Chodźmy stąd. W nocy, w śpiącym, otoczonym murami Sitges, Hugo poznał owo okrutne, kapryśne morze, o którym opowiadał mu ojciec. On płakał z powodu matki; morze rozbijało się o skały raz, drugi, trzeci, kolejny. „Jest jej mężem – niemal krzyknął Mahir, kiedy już zakupił wino. – Może ją bić i karać, po warunkiem że jej nie zabije”. „Może ją bić, może ją bić, może ją bić…”, rozlegało się w głowie Hugona w rytm uderzeń fal, które zachęcały go, by rzucił się w otchłań, kładąc kres swoim cierpieniom. Łzy stawały się coraz bardziej słone. Księżyc zakryła chmura i wszystko spowiła ciemność. „Może ją bić”.

6

Barcelona, 1389 Mówiono o niemal osiemnastu tysiącach mężczyzn na koniach, którzy najechali Katalonię i dokonywali grabieży, łupiąc miasta Empúries, na północy księstwa, gdzie zajęli Bàscarę i kilka innych grodów. O licznych chorągwiach złożonych z żołnierzy różnych narodowości, w większości Francuzów i Anglików zwerbowanych i dowodzonych przez Bernarda z Armagnac, brata hrabiego Armagnac. Król Jan, który właśnie przysięgą przypieczętował w Saragossie przywileje Aragonii i zwołał w Monzonie kortezy, wrócił do Barcelony, by przygotować obronę. Ludzie byli niespokojni, większość miała wątpliwości co do postawy i umiejętności króla, który odkąd doszedł do siebie po ostatniej chorobie, oddawał się wyłącznie świętowaniu i rozrywkom. Szlachta i mieszkańcy poszli w ślady monarchy i też zaczęli przygotowywać się do wojny. Barcelona sprowadziła Santa Maríę y Santa Juanę, galerę, którą uzbroiła rok wcześniej do obrony swoich wybrzeży i mórz przed saraceńskimi korsarzami. Hugo pobiegł na plażę, gdy tylko dowiedział się o przybyciu okrętu – był na nim Bernat. Taki bowiem kompromis uzyskano dzięki pieniądzom Jucefa. Wprawdzie ani król, ani jego kapitan generalny nie byli zainteresowani uwolnieniem Bernata, ale leżała im na sercu wolność Barcelony. Wszyscy więźniowie, poza sodomitami, heretykami, mordercami, zbankrutowanymi lichwiarzami, zdrajcami i dezerterami, mogli uzyskać ułaskawienie, jeżeli

zaciągnęli się nieodpłatnie jako wioślarze na galerach, królewskich albo tych wystawianych przez miasta. Jucef przykazał adwokatowi Bernata, by udał się do rajców miejskich i hojnie sypnął denarami. Chociaż tylko jeden z nich, stary brzuchaty farbiarz, zaprotestował przeciwko niesprawiedliwej egzekucji Arnaua, tym razem zażądali od króla, żeby zastosował wobec syna straconego to samo prawo, które objęło pozostałych więźniów. Hrabia Navarcles już się zemścił, po co brać dalszy odwet na siedemnastoletnim młodzieńcu? Bernat nie wrócił jednak na pokładzie Santa Maríi y Santa Juany. – Mówią, że zatrzymali się w pobliżu Tortosy, by zaopatrzyć statek w wodę pitną – wyjaśnił Hugonowi Nawarczyk; stali na plaży, odwróceni plecami do stoczni. – I że Bernat zniknął. – Zbiegł? – Chcę wierzyć, że tak. – Ale przecież skuwają ich łańcuchami i pilnują – drążył temat Hugo. – Bernata nie. Najwyraźniej uznali, że zważywszy na jego wiedzę, lepiej wykorzystać go do innych zadań niż do wiosłowania. – Nie był zbyt silny. – Hugo przypomniał sobie drobną budowę przyjaciela. – Nie, ale widać wystarczająco, żeby uciec. Nie o ucieczce myślał Hugo, kiedy żegnał się z Bernatem. „Weź”, powiedział, podając mu dwa srebrne croaty, które zdołał zaoszczędzić. Miał trochę pieniędzy – monety, które wręczył mu Jacob po pierwszej licytacji, te, którymi rodzina Saula nagradzała go za załatwianie sprawunków, i te, które zarabiał, pomagając w sąsiednich gospodarstwach, kiedy już skończył pracę u Mahira. Żyd pozwalał mu na to, skoro ich umowa nie przewidywała żadnego wynagrodzenia, jedynie siennik w szopie, nowe ubranie raz do roku i jedzenie, jakby był terminatorem. „Bo nim właśnie jesteś”, powiedział. Bernat nie chciał przyjąć pieniędzy. – Nie mogę niczego ze sobą zabrać, już raz mnie przeszukano i…

Hugo spojrzał na niego zdumiony. Przeszukano? Co mógł ukrywać wychudzony chłopak ubrany w prostą znoszoną koszulę? – Połknij je! – zasugerował. – To tylko dwie monety. Przydadzą ci się. Na pewno. Bernat zaprotestował, ale w końcu dał się przekonać. – Ja zdołam zarobić więcej. Jestem wolny – powiedział Hugo. Teraz, stojąc na plaży, wyobraził sobie przyjaciela, jak ucieka przez pola, potyka się i wstaje, może ścigany przez żołnierzy. Nie. Bernat jest inteligentny. Nie złapią go. A dwa croaty może choć częściowo wynagrodzą mu pobyt w więzieniu, za który Hugo wciąż obarczał się winą. – Dokąd się uda? – zapytał Nawarczyka. – Ja na jego miejscu uciekłbym z ziem podległych królowi Janowi i jego kapitanowi generalnemu. Przypuszczam, że do Kastylii. Hugo uśmiechnął się, spoglądając na horyzont. – Powodzenia – życzył przyjacielowi, nie bacząc na to, iż ktoś może usłyszeć, że sprzyja zbiegowi. Przy akompaniamencie szumu morza i dobiegających z oddali pokrzykiwań mężczyzn zwijających żagle Santa Maríi y Santa Juany Nawarczyk obserwował chłopca, który z uwagą wpatrywał się w linię horyzontu, jakby widział tam Bernata. Nie był już dwunastoletnim ciekawskim trzpiotem, który nosił kulę za Genueńczykiem. Ostatnie dwa lata bardzo go zmieniły: jego twarz była zazwyczaj poważna, urósł, miał szerokie barki i umięśnioną klatkę piersiową. Żydzi dobrze go karmią, ucieszył się Nawarczyk, który darzył Arnaua Estanyola ogromną przyjaźnią i z niewyjaśnionych powodów zapałał też szczególną sympatią do jego protegowanego. – Zasługuje na nie – powiedział. – Co takiego? – Bernat – wyjaśnił. – Zasługuje na powodzenie, którego mu życzysz.

Część szopy stojącej w winnicy medyka Saula zajmowała winiarnia, w której fermentował moszcz z rozdeptanych winogron. Tam pracował Hugo, choć myślami był przy statkach. Krótka rozmowa z Nawarczykiem obudziła w nim nostalgię i przeniosła go w czasy, kiedy żył nadzieją na to, że zostanie mistrzem szkutniczym. Przypomniał sobie Genueńczyka… Wiedział, że odzyskał wolność i wraz z pozostałymi więźniami wrócił do ojczyzny. Hugo sprzątał szopę; niedługo miało się zacząć winobranie. Dobry człowiek z tego Genueńczyka, powiedział sobie. Był gotów pomóc mu zostać mistrzem. Przez tego szubrawca Rogera Puiga rozwiały się wszystkie jego nadzieje… Odsunął od siebie myśli o szlachcicu i skupił je na siostrze. Arsenda nie wiedziała o losie matki, bo Hugo nie chciał jej martwić. Wciąż myślała, że brat pracuje w stoczni, zresztą wydawało się, że jest jej wszystko jedno, co robi, byle tylko żył w zgodzie z Bogiem. – Prosiłam ojca z naszego domu zakonnego, żeby porozmawiał z proboszczem z Matki Boskiej Morskiej – poinformowała go podczas jednego z ich nocnych spotkań. – Dowiem się, czy chodzisz na mszę – zagroziła. Oczywiście, że chodził na mszę! Nie opuścił ani jednej niedzieli i żadnego święta. Zobowiązał go do tego Mahir. – Musisz uchodzić za bardziej bogobojnego i pobożnego od innych – powiedział. – W przeciwnym razie możemy mieć problemy, wszyscy. Hugo wiedział, że księża składają wizyty swoim parafianom i nakazują im, by donosili o grzechach innych: cudzołóstwie, czarach, niemoralnym prowadzeniu, zakazanych grach, życiu w konkubinacie, niedopełnianiu obowiązków przez żydów… – Nikt nie może mieć powodów, by wskazać na ciebie palcem – dodał Mahir. Hugo wypełniał to polecenie z nawiązką: nie tylko chodził na mszę, ale też nieodpłatnie pomagał w jednej z winnic, które Kościół

posiadał w barcelońskim hort i vinyet. W kościele Matki Boskiej Morskiej targały nim sprzeczne uczucia. Wracały do niego słowa micer Arnaua; starzec znalazł matkę w Najświętszej Panience. Wtedy Hugo czuł się szczęśliwy, bo miał własną matkę, ale teraz… Nie zamierzał zastępować jej Matką Boską Morską, jak micer Arnau, jednak modlił się do niej, prosząc o wstawiennictwo. „Niech bednarz jej nie bije”, błagał. Uważał, że tym samym wypełnia swój obowiązek. W ciągu dwóch lat, które minęły od dnia, kiedy bednarz spuścił mu lanie, otrzymywał wieści o Antoninie za pośrednictwem Mahira i jego znajomych mieszkających w Sitges. Któregoś dnia żyd oznajmił mu, że jego matka jest w ciąży. Hugo zmarszczył czoło. – Może teraz twój ojczym nie będzie jej już więcej bił – zauważył Mahir. Chłopak zastanawiał się chwilę, po czym pokiwał głową. Żyd milczał; nigdy mu nie zdradzi, co naprawdę mówiono. Zresztą Hugo o nic nie pytał. Jednak tym, co najbardziej zaprzątało mu myśli, kiedy uczestniczył we mszy, słuchając kapłanów, było jego własne położenie. O tym już nie opowiadał Najświętszej Panience. „Bóg widzi i wie wszystko”, przypominali księża do znudzenia, by ich trzoda nie mogła się uwolnić od poczucia winy nawet za grzechy, które trzymała w tajemnicy. No dobrze, Bóg widzi wszystko, ale nie musi zaraz opowiadać Najświętszej Panience, co wie o swoich wyznawcach. A może musi? Bo przecież Dolça wiedziała o tym, co wydarzyło się w Sitges w domu bednarza. Hugo podejrzewał, że prawdopodobnie dowiedzieli się o tym nawet tatarscy niewolnicy z winnic sąsiadujących z plantacją Saula. Nikt jednak nie okazał mu tyle wsparcia i życzliwości co ta dziewczyna. Towarzyszyła mu w milczeniu, kiedy opłakiwał swoje nieszczęście. Obraz matki zwiniętej w kłębek między klepkami w warsztacie bednarza ani na chwilę nie opuszczał jego myśli. Potem, gdy czas przyniósł zapomnienie, Dolça podarowała mu przyjaźń… Jeżeli można nazwać

przyjaźnią to, co oferował mu ktoś zdolny w jednej chwili bez oczywistego powodu przejść od paplaniny do milczenia. Dziewczyna zostawiała go samego, naburmuszona albo oziębła, ale dąsy nie trwały długo i zaraz do niego wracała; tak naprawdę nie wracała, tylko kazała przychodzić jemu. I Hugo przychodził, zawsze. Dorastali razem przez te dwa lata, bawili się w przyjaciół i wrogów. Ona zgłębiała tajniki medycyny, porodów i leków dla kobiet, on tajniki winnic, upraw i wina, każde ze swoim mistrzem, nieustępliwym i wymagającym. Właśnie o tym miała się nie dowiedzieć Najświętsza Panienka. O łaskotaniu, które czuł w brzuchu na widok dziewczyny, i o ciarkach, które przechodziły po jego ciele przy każdym niewinnym dotknięciu. O udręce, jaka ogarniała go, kiedy Dolça krzyczała, zamachiwała się ręką albo rzucała pod jego adresem jakieś wyzwisko i odchodziła. Nie chciał, żeby Matka Boska wiedziała o zapachu dziewczyny, który wdychał w samotności nocą, gdy puszczał wodze fantazji i wyobrażał sobie, że ją całuje, pieści i… Jak miał opowiedzieć Matce Boskiej te wszystkie rzeczy o żydówce? Z całej siły szorował kadź. Roześmiał się na myśl, że zamierza ukryć przed Najświętszą Panienką swoją miłość do żydówki. Ona wie. Jak miałaby nie wiedzieć? Takie rzeczy się wie. Na pewno Bóg jej powiedział. Może nie opowiada jej o grzeszkach tego czy innego tragarza, o cudzołożącym przewoźniku czy o rzeźniku, który oszukuje na wadze, co innego jednak miłość chrześcijanina do żydówki… Jak mógłby to zataić? Niemniej jednak na razie nikt mu nic nie powiedział, nie wyglądało też na to, żeby Najświętsza Panienka się na niego gniewała. Dalej z zapałem pucował olbrzymią kadź, do której miał trafić moszcz do pierwszej fermentacji. Po roku nieużywania należało ją dokładnie wyczyścić. Przez ponad godzinę z budynku dochodziły wyłącznie odgłosy szorowania i przyspieszony, rytmiczny oddech Hugona. Nie będzie mógł zdeptać ani zanieść do szopy nawet jednego winogrona. Wszystko musieli robić żydzi, żeby wino można było uznać za koszerne.

Hugo znów się uśmiechnął na widok desperackich prób dziewczyny, by opędzić się od much, które siadały jej na twarzy. Patrzył, jak nadaremnie macha rękami, chcąc uwolnić się od bzyczenia wokół głowy, i słuchał, jak pomstuje tak głośno, że aż matka musiała zwrócić jej uwagę. To właśnie Dolça ostrzegła Hugona dwa lata wcześniej przed jego pierwszym winobraniem: „Uważaj: opadną cię tysiące much i oblepią ci twarz”. Tak też się stało; much przybywało, w miarę jak słodki sok z winogron przesiąkał ubrania, dłonie, ramiona i twarze zbieraczy. Tamtego pierwszego roku Hugo i Dolça zaśmiewali się beztrosko, kiedy dziewczynka pokazywała przyjacielowi, jak używać noża o zakrzywionym ostrzu przypominającego mały sierp, jak ostrożnie odcinać nim kiście, żeby nie uszkodzić winorośli, jak je potem segregować według jakości i rozdzielać do różnych koszy, w których zostaną zabrane do szopy. Nauczyła go także odróżniać i przebierać spleśniałe i zgniłe winogrona oraz napomniała, by usuwał z kiści ślimaki, pająki, liście i wszelkie nieczystości, a przede wszystkim kwaśne winogrona, które jeszcze nie dojrzały i nadawały winu cierpki posmak. Traktowali to jak zabawę. „Wuj Mahir mówi, że w niektórych miejscach depczą winogrona razem ze wszystkimi tymi brudami i wino się nie udaje”. Wówczas mieli zaledwie po dwanaście lat. Teraz, dwa lata później, Dolça była zbuntowaną dziewczyną o silnym charakterze, który objawiał się w ostrych rysach jej twarzy. – Ja zajmuję się medycyną – poskarżyła się na początku dnia. – Winogrona są już dojrzałe i jasne – odpowiedział czule wuj Mahir. – I słodkie. Spróbuj – poprosił, podając jej małą kiść. – Musimy się pospieszyć, bo burza mogłaby zniszczyć całe zbiory. – Ludzi z winnic zwalnia się z udziału w wojnie na czas winobrania – wtrącił dziadek Saúl. – Medycy… tacy jak ja i ty, nie powinniśmy być gorsi – zawyrokował, stawiając wnuczkę na równi z sobą.

Twarz dziewczyny rozjaśnił uśmiech, który powoli znikał, w miarę jak Mahir zaczynał wydawać rozkazy i rozdzielać zadania. Dolça nie była medykiem, podobnie jak Regina. Zgodnie z normami ustanowionymi przez Uniwersytet Medyczny z Montpellier, lekarze musieli mieć skończone co najmniej dwadzieścia pięć lat, wydawało się więc logiczne, że skoro istniał próg wiekowy dla mężczyzn, nie będzie on niższy dla kobiet, które mogły uzyskać tytuł medyka wyłącznie dzięki uprzejmemu ustępstwu ze strony króla. Opędzając się od much, Hugo podał swojej przyjaciółce kilka małych kiści przejrzałych winogron, które zbierała do osobnego kosza. – Sam je zanieś – rzuciła opryskliwie. Bez zastanowienia wyszedł spośród winorośli, minął Dolçę i wrzucił winogrona do kosza. Dziewczyna przyglądała mu się z zaciśniętymi ustami i zmarszczonymi brwiami. W drodze powrotnej wysunął w jej stronę zaciśnięte pięści. – Wybierz jedną – powiedział. – Przestań… – Wybierz! Wskazała podbródkiem lewą dłoń, naburmuszona, jakby robiła to pod przymusem. Hugo otworzył pięść i pokazał dwa małe winogrona. Włożył jedno do ust i podał jej drugie. Dolça go nie wzięła. – Zjedz – nalegał. W końcu ustąpiła. – Co było w drugiej dłoni? – zapytała, zanim wrócił do pracy. Pokręcił głową. – Trzeba było ją wybrać. Dolça nie odpowiedziała. Hugo wiedział, że tego nie zrobi. Nigdy tego nie robiła. Nie przeprosi go też za swoją niegrzeczną odzywkę. Nigdy nie przepraszała. Czasami sądził, że jej charakter jest reakcją na problemy, z jakimi stykała się podczas pracy u boku matki, ale

potem porównywał ją z Reginą – prostolinijną, radosną i wesołą – i dochodził do wniosku, że nie tu leży przyczyna. Regina była ładna; Dolça nie, ale stawała się piękna w chwilach, gdy zawierała pokój ze wszechświatem… Może także z samą sobą. Wówczas jej rysy łagodniały, nabierały słodyczy. Któregoś razu Hugo zaproponował jej, by poszli nad morze. – To strata czasu – odparła. Musiał nalegać, jak zawsze, kiedy jej cokolwiek proponował. Poszli. Gdy usiedli na brzegu, zachęcił ją, by kołysała się w rytm szumu fal. – Ogrom, który nie myśli – skrytykowała. – Jedynie się rusza, raz, drugi, trzeci. I jeszcze raz. Rok po roku, stulecie po stuleciu. Może i jest majestatyczne, ale zawsze umiera w tym miejscu, u stóp tych, którzy przychodzą na nie patrzeć. Jutro będzie to samo. A kiedy wylewa, zabija, sieje zniszczenie, nie wiedząc, dlaczego to robi. A co do dźwięków, to wolę śmiech dziecka albo rzężenie starca. – Może masz rację – przyznał po chwili Hugo. Nawet na niego nie spojrzała. Bryza odgarnęła włosy z jej twarzy; jej czoło, nos, usta i podbródek wyraźnie rysowały się na tle morza. – Chodźmy poszukać jakiegoś śmiejącego się dziecka! – zaproponował. Posłała mu uśmiech. Jej twarde rysy, które zdawały się toczyć wojnę z nieskończonością, zlały się z wodą i stały się spokojne, łagodne. – Dziś wolę słuchać ciebie – szepnęła. Hugo pokiwał głową, tłamsząc w dłoni mokry piasek. – Wiesz, że mój ojciec leży na dnie tego morza? – Westchnął. – Może to on popycha fale…

Po zakończeniu zbiorów cała rodzina Saula przystępowała do deptania zgromadzonych w szopie winogron. Na drewnianej

platformie umieszczonej nad wyszorowaną przez Hugona kadzią ułożono góry owoców podzielonych według jakości. Chłopak z pewnej odległości przyglądał się garstce osób – Saulowi z żoną, ich dzieciom wraz z małżonkami, wnukom oraz kilkorgu przyjaciół i gości – które wchodziły parami na platformę, boso, z gołymi łydkami i mocno deptały winogrona, podczas gdy do kadzi spływał moszcz. Żeby się nie poślizgnąć, chwytali za zwisające z sufitu liny. Najpierw zdeptali przejrzałe winogrona, potem te najgorszej jakości, na końcu zaś najlepsze. Dwie pierwsze partie będą fermentowały w drewnianych beczkach albo wielkich amforach z gliny wypalanej z piaskiem, nieprzepuszczalnej w przeciwieństwie do porowatej gliny używanej do produkcji dzbanów na wodę. Hugo wyczyścił i przygotował beczki i amfory zgodnie z instrukcjami Mahira, który nie spuszczał go z oka. Wyszorował klepki i sprawdził obręcze. Potem, beczka po beczce, rozpalił pod każdą ogień i trzymał je nad płomieniami, dopóki drewno nie ogrzało się od zewnątrz; wtedy wlewał do nich rozpuszczony dziegieć z odrobiną octu. Jeszcze zimna woda, i gotowe. Z amforami postępował podobnie: ogień i dziegieć. W tych naczyniach miały fermentować moszcz i usuwane później wytłoki. Moszcz winogron najwyższej jakości będzie fermentował w szopie, dobrze przykryty i zamknięty, także z wytłoczynami, przez pięć, sześć dni, może dłużej, jeśli tak zadecyduje Mahir. Po oczyszczeniu zostanie przelany do beczek i amfor do drugiej – wolniejszej – fermentacji. Resztki wytłoków z winogron będą się macerować w wodzie i posłużą do produkcji bezbarwnego, słabego wina zwanego cienkuszem, przeznaczonego dla niewolników. Wszyscy zjedli razem posiłek, popijając wino i wdychając słodkawy zapach moszczu. Rozmawiali, śpiewali i na zmianę tańczyli na owocach, z radością, która przechodziła we wrzawę i zamieszanie, w miarę jak opary stawały się coraz bardziej zniewalające. Nawet Saúl z upływem czasu stracił typową dla niego

stateczność. Kilka osób upadło podczas deptania, kiedy wyślizgnęła im się z rąk zwisająca z sufitu lina, czym wywołały oklaski i kpiny pozostałych. Jedynie Mahir wydawał się kontrolować sytuację, która dla jego krewnych i przyjaciół była tylko okazją do zabawy. Również Hugo uczestniczył w śmiechach i żartach zebranych; nie mógł co prawda deptać winogron, przelewać moszczu i przenosić beczek, wolno mu było jednak pomagać przy pracach niezwiązanych bezpośrednio z winem. Inaczej niż podczas winobrania, Dolça bez protestów dołączyła do zabawy. Sprawiała wrażenie nieświadomej zmysłowości swojego ciała, które z każdym dniem stawało się coraz bardziej ponętne. Deptała winogrona uczepiona liny wyciągniętymi do góry rękami, jakby chciała się na niej uwiesić, i tańczyła na owocach, bez wstydu, nieumyślnie eksponując dziewczęce piersi, które unosiły się i opadały w rytm entuzjastycznych braw krewnych i przyjaciół. Niektórzy oklaskiwali ją bez podtekstów, inni niezupełnie. Boski napój, to faktycznie nektar bogów, powtarzał sobie Hugo, myśląc o pląsających stopach dziewczyny. Przez szparę w ścianie szopy kilkakrotnie podglądał okadzanie chrześcijanek, które chciały poronić albo poddawały się innym zabiegom, jak sprawdzanie, czy są dziewicami albo czy mogą mieć dzieci. W tym celu wkładano im do pochwy rurkę, przez którą wpuszczano opary unoszące się znad szyszek gotowanych z żywicą; w zależności od tego, czy opar docierał do ust, czy nie, i jaki miał smak, kobieta była albo nie była dziewicą i cierpiała albo nie na bezpłodność. „Wagina, nos i usta są ze sobą połączone”, wyjaśniła mu Dolça, kiedy zapytał o te dziwne praktyki. Z czasem jednak wzrok Hugona zaczął przechodzić z przyjmowanych przez Astrugę kobiet na Dolçę, o której nie mógł przestać myśleć. W odróżnieniu od Reginy, która świadoma obecności stojącego po drugiej stronie ściany szpiega, a może wręcz nią podniecona, poruszała się niemal zmysłowo, prezentowała swoje wdzięki i rzucała prowokujące

spojrzenia w stronę szpary w deskach, Dolça, skupiona na swojej pracy, na potrzebach pacjentek i poleceniach matki, nie zważała na Hugona. Tym razem to tańcząca nad kadzią radosna, nieskrępowana Dolça od czasu do czasu rzucała Hugonowi spojrzenia. Co chciały mu powiedzieć te bystre wbite w niego oczy? Poczuł ogarniającą go duszność i wystraszył się, że będzie miał erekcję od widoku czarującej, ponętnej, oblepionej moszczem dziewczyny, która tańczyła bez wytchnienia uczepiona liny. Raptem czar prysnął – Dolça niespodziewanie zniknęła z platformy. To matka pociągnęła ją za rękę i niemal wywlekła z szopy. Astruga nie chciała, by z powodu ciszy, która nagle zapadła, zebrani zwrócili jeszcze większą uwagę na jej córkę, toteż zachęciła pozostałych, by bawili się dalej, jakby nic się nie stało. – Śmiało! Czyja teraz kolej? – powiedziała ze śmiechem, starając się ukryć wzburzenie. Jej bracia i ojciec zrozumieli, o co chodzi, i zaczęli się bić, który pierwszy zajmie miejsce dziewczyny. Hugo poczuł wstyd. Jak mógł patrzeć na Dolçę w taki sposób? Pożądanie i lubieżność na pewno były widoczne na jego twarzy jak wypalone ogniem. Wszyscy oni byli żydami… pomagali mu i… Spuścił wzrok. Zapragnął znaleźć się z dala od tego miejsca. Postanowił przemknąć w stronę wyjścia. Rozejrzał się i stwierdził, że nikt nie zwraca na niego uwagi. Astruga i pozostałe kobiety łajały syna Jacoba – Davida – i jego kolegę; Hugo odetchnął z ulgą. Dolça zniknęła. Nawet jeśli ktoś zauważył, że Hugo opuszcza szopę, nie przywiązał do tego najmniejszej wagi. Słońce błyszczało jeszcze na winoroślach. Nieruchome powietrze wciąż było przesycone słodyczą, unosił się w nim cukrowy, przenikający wszystko dookoła zapach. Hugo ruszył na poszukiwanie przyjaciółki. Udał się do zbiornika z wodą i zobaczył, że siedzi na krawędzi cembrowiny,

bosa, z łydkami oblepionymi moszczem, w poplamionym ubraniu. Związane włosy odsłaniały twarz tak brudną, że aż zabawną. Muskała opuszkami palców lustro wody. Hugo wahał się, czy przerywać ciszę. Dolça wyglądała prześlicznie. Przez chwilę rozkoszował się jej widokiem. Potem odchrząknął. Nie zdziwiło go, że nawet się nie odwróciła ani nie okazała zaskoczenia, kiedy przy niej usiadł: nigdy nie robiła tego, czego można było oczekiwać. – Zaraz przyjdzie moja matka – ostrzegła, nie przestając bawić się wodą. – Beszta twojego kuzyna i jego kolegę. – Nie rozumiem dlaczego – skłamała. Zostawiła w spokoju wodę i odwróciła się w stronę Hugona. Chłopak powstrzymał uśmiech. Zalewało ich słoneczne światło, tworząc wyjątkową atmosferę. – Ja rozumiem. – Przysunął palec do jej twarzy. Nie odważył się dotknąć dziewczyny. – Masz… Potarła dłonią policzki i podbródek. – Nie. To… – Delikatnie dotknął grzbietu jej nosa. – Tutaj. I już – dodał i pokazał jej skórkę winogrona, którą usunął z palca, mocząc go w wodzie. Kiedy znów na nią spojrzał, wpatrywała się w niego wzrokiem pełnym słodyczy, jak przesycone zapachem moszczu powietrze, jakby zatrzymał się czas, jakby na coś czekała. Jedynie jej oddech był nieco przyspieszony. Hugo poczuł, że zaczyna oddychać w tym samym rytmie co ona, a po jego dłoniach, ramionach… całym ciele przeszedł lekki, magiczny dreszcz. Zrobił to bez zastanowienia. Nie mógł się powstrzymać. Przysunął usta do warg dziewczyny i pocałował ją. Odpowiedziała na jego pocałunek, rozchylając buzię, by przyjąć jego język. Na chwilę… – Nie! – zaprotestowała nagle.

Odsunął się. Dlaczego…? – zaczął się zastanawiać, ale Dolça ujęła w dłonie jego policzki i ponownie go do siebie przyciągnęła. – Przyjdzie moja matka – powtórzyła chwilę później, na dobre się od niego odsuwając. Dyszała, a on nie wiedział, co robić, jak zareagować, co powiedzieć. Chciał się odezwać, ale świeży smak jej ust wciąż przyprawiał go o drżenie, a jej ślina nadal zalewała wszystkie jego zmysły. – Idź sobie – poprosiła. Próbował pogładzić jej dłoń. – Idź sobie! Hugo uciekł, oszołomiony, tuż przed tym, zanim w drzwiach szopy ukazała się Astruga.

Po bezowocnych prośbach o pomoc kierowanych do władcy Francji i kilku bitwach stoczonych w miejscach zaatakowanych przez najeźdźców król Jan wezwał mieszkańców Katalonii do udziału w wojnie zgodnie z usatge Princeps namque, prawem pozwalającym powołać pod broń mężczyzn z całego księstwa, niezależnie od tego, czy byli ludźmi wolnymi, czy też wasalami króla, Kościoła bądź szlachty. Początkowo pobór dotyczył wszystkich niezależnie od kondycji, z czasem jednak uznano, że rekruci nie są przygotowani do boju, nie posiadają oręża, którym na mocy prawa powinni dysponować na wypadek wojny, albo jest on w bardzo złym stanie, nie potrafią władać bronią i brak im przymiotów koniecznych na polu walki. Z biegiem lat Princeps namque przeszło w obowiązek, zgodnie z którym osady, miasta i panowie feudalni musieli wypłacać żołd w wysokości dwóch soldów wyuczonym zbrojnym: kusznikom i lansjerom; ich liczba zależała od liczby domostw leżących na danym terenie. Ci pierwsi musieli posiadać kuszę, czterdzieści osiem strzał, hełm i kolczugę. Drudzy – tarczę,

kolczugę, hełm, lancę, miecz i nóż. Oprócz nich – piechurów – opłacani byli także uzbrojeni jeźdźcy, którzy dostawali od czterech do siedmiu soldów dziennie, w zależności od tego, czy ich wierzchowiec był całkowicie osłonięty, chroniony jedynie skórzaną płachtą, czy też bez osłony, jak to się działo najczęściej w przypadku mułów. Dzięki temu systemowi oraz pomocy udzielonej przez Aragonię i Walencję król Jan zebrał wojsko złożone z prawie czterech tysięcy jeźdźców i kilku tysięcy piechurów, na czele którego w marcu 1390 roku wyruszył do Girony, trzy dni drogi na północ od Barcelony w kierunku Francji. W ariergardzie tej imponującej armii, wmieszany w tłum wszelakiej maści kupców, handlarzy starzyzną, nierządnic, złodziei, lawirantów i niegodziwców pragnących wykorzystać zniszczenia spowodowane wojną i okazję do łatwego łupu, Hugo prowadził na postronku wypożyczonego wołu ciągnącego wóz z młodym mocnym, cierpkim winem z ostatniego winobrania przeznaczonym dla żołnierzy, zapieczętowanymi glazurowanymi naczyniami z okowitą oraz prymitywnym alembikiem. – Okowita używana jest jako składnik wielu medykamentów – wyjaśnił Mahir, kiedy destylował w szopie wino, korzystając z alembiku, który wzbudził zainteresowanie chłopaka. – A na wojnie zużywa się dużo leków. Często trzeba produkować ją na miejscu, bo medycy potrzebują złożonej okowity, czyli wina destylowanego z korzeniami bądź ziołami. Nazywają je również aqua ardens albo wodą ognistą z powodu pieczenia, jakie powoduje przy kontakcie z raną i przy połykaniu. – I leczy? – zdziwił się Hugo. – Owszem. Pomyśl, że skoro wino otrzymuje rosę i wilgoć z nieba, to okowita, czyli destylat wina zredukowanego do swojej najczystszej postaci, do swojej kwintesencji, zawiera słońce i gwiazdy. Leczy, oczywiście, że leczy. – Ale skoro pali gardło… – nalegał chłopak.

– Nie zawsze się ją pije! – Mahir wybuchnął śmiechem. – Okowitę wciera się w stłuczenia albo rany, czystą lub z dodatkiem ziół, wkrapla do oczu i uszu i aplikuje na części ciała dotknięte reumatyzmem. Pije się ją, by zaradzić przeziębieniu, chorobom płuc, osłabieniu lub niemocie. Mędrcy ostrzegają jednak, że okowita ma tak dużą moc i tak rozgrzewa, że należy ją stosować w bardzo małych dawkach, wymieszaną z winem, wodą czy innymi płynami. Traktaty medyczne mówią, że zalecana porcja powinna mieścić się w łupinie orzecha laskowego, a nawet być jeszcze mniejsza, dwie, trzy krople, zawsze z odrobiną wina. Okowita może być niebezpieczna. Wino jest nektarem bogów, ale pite w nadmiarze… Nieodpowiednie dawkowanie okowity może doprowadzić do śmierci, tak przynajmniej utrzymują mędrcy i medycy. Pierwszego dnia Hugo był bardzo podekscytowany. Rozglądał się na wszystkie strony, z uwagą wszystko obserwował, doświadczając tysiąca nowych wrażeń. Odkąd pracował u Mahira, towarzyszył mu w wielu podróżach związanych z handlem winem: do Martorell, gdzie produkowano bardzo cenione czerwone wino, do Manresy i pobliskich grodów, jak Navarcles czy Artés. Byli także w Alelli niedaleko Barcelony, słynącej ze słodkiego wina, i w Vilafrance del Penedès, dotarli nawet do Murviedro w Walencji po tamtejsze specjały. Hugo nie chciał wracać do Sitges, zresztą Mahir nawet mu tego nie proponował. Poza tym wszystkie wyprawy poza Barcelonę odbywali dotąd we dwóch, nie licząc towarzystwa przypadkowo spotkanych kupców czy poganiaczy mułów, które nigdy im nie przeszkadzało. Żyd bez przerwy opowiadał o winie i winnicach, a Hugo z uwagą go słuchał. Tamte podróże nie miały nic wspólnego z hordą tysięcy ludzi przemieszczających się teraz za wojskiem. Hugo wyłapywał fragmenty rozmów osób znajdujących się w zasięgu jego uszu: Girona, żołnierze i możni, ludzie hrabiego Armagnac, wojna… Mocno pociągał wołu, podążając tropem słów, które ginęły w oddali.

Czasem wydawało mu się, że słyszy, jak ktoś mówi o kapitanie generalnym, przyspieszał więc kroku, czym narażał się na wyrzuty Mahira, który nie rozumiał jego nagłego pośpiechu. A on ciągnął i ciągnął za powróz wołu, który obojętny na życzenia chłopca obstawał przy opieszałym tempie marszu. – Jeżeli masz pieniądze, przyjdź do mnie dziś w nocy – zaproponowała Hugonowi pewnego dnia jakaś nierządnica, równie wyniszczona co bezwstydna; wyglądała na dwa razy starszą od Astrugi. Gdy odmówił, próbowała przełamać jego opory: – Młódki nie nauczą cię tego co ja. Spuścił wzrok na ziemię, stwardniałą i wysuszoną po przejściu wojska. – A czegóż to by się nauczył od ciebie? – wtrącił niespodziewanie Mahir. – Wigoru, palącego pożądania, a może niewinności? – dodał. Nierządnica machnęła ręką i odeszła, żeby uniknąć zatargu z żydem. – Radości, fantazji… – Szeptał teraz, jakby mówił sam do siebie. – Zaskoczenia, olśnienia, uroku, fascynacji… Zdumienia! Entuzjazmu, oddania… Hugo odwrócił się do Mahira, który szedł przy wozie ze wzrokiem zagubionym we wspomnieniach jakiejś dawnej miłości. – Namiętności. Namiętności. Namiętności – powtarzał dobitnie żyd, jakby wciąż rozmawiał z nierządnicą. – Co dałabyś temu chłopakowi?! – krzyknął ku zdziwieniu idących obok nich ludzi, ale nie jawnogrzesznicy, która była już bardzo daleko. Próbowano im sprzedać wszelkiego rodzaju żywność, towary i specyfiki. Niektórzy kupcy robili to niechętnie, jakby chodziło o obowiązek, który wypełniali od niechcenia; inni z determinacją, naciskając tym bardziej uparcie, im bardziej uparcie Hugo i Mahir odmawiali. Byli wyzywani i opluwani z powodu żółtej łaty przyszytej do długiej do ziemi ciemnej opończy, którą miał na sobie żyd. Hugona zdziwiły opanowanie i spokój, z jakimi Mahir godził się na tę

niezasłużoną karę. „Nie przejmuj się, idź dalej”, próbował uspokoić chłopaka. Niektórzy kupowali od nich wino, inni chcieli ich okraść. Mahir pokazał kilku wojakom instrukcje, które miał ze sobą, czytając je głośno, żeby poznało je jak najwięcej osób. Były to listy od Saula i medyków towarzyszących wojsku. „Czym was wyleczą, jeżeli odniesiecie rany?”, zagroził. Przekazał informację dalej i naciskał na żołnierzy, by pozwolili im iść razem z host – pospolitym ruszeniem – zamiast w ariergardzie z motłochem. Odmówili im, jednak kiedy medycy potwierdzili, jak ważna jest ochrona wiezionej przez Mahira okowity i alembiku do produkcji większych ilości leku, postanowili zapewnić im ochronę i od tej pory wóz codziennie eskortowało dwóch żołnierzy. Noc spędzili na obrzeżach Granollers. Hugo nie był w stanie zadośćuczynić prośbie Mahira, by na zmianę pełnili straż: padł wyczerpany pod wozem, owinięty derką, po zaspokojeniu głodu chlebem, solonym mięsem, serem, cebulą i czosnkiem popitymi kilkoma łykami wina. Mimo obecności żołnierzy Mahir tylko na chwilę zdrzemnął się pod osłoną wozu, mając baczenie na towar i wołu, dobrze spętanego i przywiązanego tuż obok. Rankiem, podobnie jak to czynił w winnicy, wstał pełen nowych sił emanujących z żył i ścięgien dobrze widocznych na jego wychudłym ciele. Natomiast Hugo był zmęczony. W pierwszych promieniach słońca zwiastującego nadejście wiosny poczuł nienawiść do otaczających go kolorów, krzyków i przepychanek. Nawet nie zareagował na wołanie kupca, który chciał do niego podejść, w końcu jednak dał za wygraną. Ogarnęła go rozpacz, kiedy zorientował się, że cały wysiłek, jaki wkładał w ciągnięcie wołu, jest daremny, zwierzę bowiem zawsze szło w tym samym tempie, bez względu na to, czy je szarpał, czy nie. Puścił je więc luzem za jadącym przed nimi wozem, a wół bez popędzania sam z rezygnacją ruszył naprzód.

– W końcu zrozumiałeś – zakpił Mahir za jego plecami. – Brakuje tylko tego, żeby to bydlę spojrzało na ciebie i zaśmiało ci się w twarz. Hugo odwrócił głowę. – Dlaczego nic mi nie powiedzieliście? – To jak z tymi młódkami, chłopcze: musisz sam to odkryć. – Żyd wybuchnął śmiechem. – Cóż byłaby warta nauka, gdyby starzec taki jak ja instruował cię o zwyczajach wołów. „Odkryć młódki…” Hugo niczego bardziej nie pragnął! Minęło już niemal sześć miesięcy, odkąd Dolça pozwoliła mu się pocałować, po czym zaraz się odsunęła, a chwilę później ujęła twarz Hugona i sama przywarła do jego ust. Pocałunek trwał krótko, ale dla niego był to moment magiczny, nie do opisania. Smak dziewczyny; zapach, który kiedy jej dotknął, wreszcie stał się jego, jak gdyby do tej chwili miał prawo jedynie wspominać go z nostalgią; dotyk, delikatny i zniewalający. Hugo zobaczył ją dopiero kilka dni później. Podszedł do niej nieśmiało, pełen nadziei, natknął się jednak na jej gniewną minę. Może dlatego, że jest chrześcijaninem? W takim razie dlaczego go pocałowała? Nie chciała z nim rozmawiać, unikała go i pierwszy raz, odkąd się poznali, nie odzywała się do niego przez ponad miesiąc. Cierpiał wtedy męki, których istnienia do tej pory nie podejrzewał, wywołane lekceważeniem ze strony ukochanej. Stracił apetyt, zaczął źle sypiać. W nielicznych wolnych chwilach – byli akurat w trakcie przekopywania winnic – śledził ją i szpiegował. Ukryty za rogiem czy za filarem arkady, wmieszany w tłum ściągający na targowisko, rozkoszował się jej widokiem. Zazwyczaj wychodziły we trzy, Astruga, Dolça i Regina. Ta ostatnia, choć też była żydówką, przyciągała więcej spojrzeń niż jej przyjaciółka. Może i Regina była powabna, kokieteryjna, delikatna, atrakcyjna, a nawet piękna, ale Dolça emanowała naturalną zmysłowością niedającą się zastąpić innymi przymiotami. W oczach Hugona na całym świecie nie było kobiety, która mogłaby się z nią równać.

Mijały dni. Dolça zareagowała dopiero wtedy, gdy któregoś ranka Regina weszła do piwniczki Saula, gdzie Hugo czyścił amfory z osadu, i zaczęła z nim zalotnie rozmawiać. – Co tu robisz? – niemal krzyknęła Dolça na przyjaciółkę, kiedy zaskoczyła ją w piwniczce i zobaczyła, jak zabiega o względy Hugona, przemawiając do niego słodkim głosem i muskając go piersiami przy każdym ruchu. On i Regina odwrócili się w stronę schodów, w połowie których stała Dolça. – Ja… – próbowała się bronić wystraszona Regina. – Milcz! To mój… – Dolça urwała. – To piwniczka mojego dziadka – poprawiła się zdenerwowana. – Nie powinno cię tu być. Dobrze o tym wiesz. Możemy przebywać tylko na górze. – Musiałam porozmawiać z Hugonem. – Nie masz z nim o czym rozmawiać! – Jej głos zabrzmiał ochryple, groźnie. – Może on też ma coś do powiedzenia – odważyła się zasugerować Regina. W mroku piwniczki Hugo dostrzegł w oczach przyjaciółki ogień. – Masz coś do powiedzenia? – wypaliła. Wzruszył ramionami, uciekając wzrokiem przed Reginą. – Widzisz? – powiedziała wyzywająco triumfalnym tonem Dolça. – Wystarczy ci już? Wynocha stąd. Regina ustąpiła i nie patrząc na Hugona, ruszyła w stronę wyjścia. – A ty możesz zostać? – zapytała, minąwszy stojącą na schodach przyjaciółkę. Dolça nie zwróciła na nią najmniejszej uwagi. Zaczekała, aż na górze za jej plecami rozlegnie się odgłos zamykanych drzwi. – Wolisz Reginę? – zapytała cichym głosem, nagle odmieniona. – Nie!

Podszedł do schodów, nie wiedząc, czy powinien na nie wejść, czy też Dolça zejdzie do niego. Nie stało się ani jedno, ani drugie. – Skoro tak, to dlaczego tu była? – Zeszła… Przyszła tutaj… Nic się nie wydarzyło – wyjaśnił. Drżał mu głos. Dlaczego się waha? Dlaczego się tłumaczy? – Ja… – Mam nadzieję, że to się więcej nie powtórzy. Regina nie jest dobrą dziewczyną. Wielokrotnie uprzedzałam o tym matkę, ale… wygląda na to, że ma jakieś zobowiązania wobec jej rodziny. Zobacz, jaki ona ma nos! Przyjrzyj się jej! Nie przyłapiesz jej, jak odwraca głowę czy wzrok, by dowiedzieć się, o czym mówią inni; nie przyłapiesz jej, jak marszczy czoło; zawsze wydaje się radosna i w dobrym nastroju. Nie usłyszysz z jej ust złego czy obelżywego słowa. Ale zdradza ją nos: niemal niezauważalnie rozdyma nozdrza i jakby go przekrzywia, kiedy skupia uwagę na czymś, na czym nie powinna. Nie jest w stanie nad nim zapanować. Oszukuje wszystkich, ale nie swój własny nos. Ten nos…! Zniknęła równie szybko, jak się pojawiła. Na wspomnienie tamtej sceny Hugo brutalnie popędził wołu. – Co się z tobą dzieje? Nie wyżywaj się na zwierzęciu – usłyszał głos Mahira i zrozumiał, że uderzył zbyt mocno. Ale to były zasłużone cięgi. Nie chodziło mu, ma się rozumieć, o wołu, ale o Dolçę. To ona zasłużyła na te baty, bo po incydencie w piwniczce nadal się nie odzywała i nie zwracała na niego uwagi. Dlaczego więc mu przeszkodziła, kiedy był z Reginą? Od tamtej chwili Hugo koncentrował się na odcinku między nosem Reginy a jej wspaniałymi piersiami, które rysowały się pod ubraniem. Nie widział najmniejszych oznak tego, o czym zapewniała go Dolça, choć ona zwracała mu na nie uwagę, kiedy spotykali się we trójkę: unosiła brodę i robiła surową minę, żeby mu uświadomić, że jest tak, jak mówiła, by się dobrze przyjrzał. I Hugo patrzył: na nos Reginy, na piersi Reginy…

Spędzał całe dnie na pracy, by zapomnieć o wszystkich pytaniach, na które znajdował tylko jedną odpowiedź: jest chrześcijaninem. W tamtym czasie wyrywali kozibród, usuwali odrosty i wszelakie chwasty, które rosły pod winoroślami. Potem ostrożnie, by nie uszkodzić korzeni, okopywali każdą z osobna i robili dołek w ziemi, by mogła przyjmować wodę. Wino znajdowało się już w beczkach i amforach. Pomagał również w winnicy należącej do kościoła Matki Boskiej Morskiej, dostał też trochę pieniędzy za pracę w innych winnicach, którą wykonywał z niewolnikami i najemnymi wyrobnikami. Parafia Matki Boskiej Morskiej otwierała się przed nim gościnnie i oferowała mu ulgę w troskach. Musiał się starać, by Dolça nie zajmowała wszystkich jego myśli. Z większą gorliwością odwiedzał teraz Arsendę. Wejście na teren klasztoru przy Jonqueres wydawało mu się coraz trudniejsze, jakby w miarę dorastania w Hugonie rosło poczucie zagrożenia. Nadal oszukiwał siostrę, że pracuje w stoczni. Jakże odległe były tamte marzenia! Chciał jej opowiedzieć o niepokoju ogarniającym go podczas każdej wizyty, o strachu, że go zatrzymają, ale spontanicznie wyrażona prośba, by nigdy nie przestał jej odwiedzać, sprawiła, że zmienił zdanie. – Jesteś moim kontaktem ze światem… i moją rodziną – wyznała Arsenda. – Zakonnice wychodzą na ulicę, ale mnie nie pozwalają nawet załatwiać sprawunków w mieście z innymi służącymi. Nie wiem, co bym zrobiła, gdyby nie twoje odwiedziny. Zastanowił się nad kobietami obecnymi w jego życiu: matką, Arsendą, Dolçą, Reginą… Przyjaciół miał niewielu… a właściwie żadnego, bo ci, do których zdołał się zbliżyć, zostali w stoczni. Pewnego dnia spotkał przypadkiem chłopców, którzy nosili kule za Genueńczykami. Stali na placu Nova, na wprost pałacu biskupiego przy katedrze, w punkcie, gdzie zbiegało się kilka ulic, tworząc otwartą przestrzeń. Ustawione pośrodku ławy oddzielały stragany wieśniaków ściągających do Barcelony od kramów miejscowych

handlarzy. Przy starej bramie w murach rzymskich sprzedawano chleby wypiekane za miastem, na osobnych stołach wykładano te pieczone w obrębie murów. W powietrzu unosił się zapach świeżego pieczywa, wokół kłębili się ludzie, heroldzi wykrzykiwali obwieszczenia. Informowali akurat o kimś, kto przestał spłacać swoje długi, kiedy Hugo dostrzegł dwóch starszych chłopców ze stoczni. Chciał zwrócić ich uwagę, więc podniósł rękę. Nie zauważyli go. Zawołał głośno, przekrzykując herolda: „Jaume!”. Zdziwił się, że chłopak nie słyszy, choć stał niedaleko. I nagle zrozumiał: chodziło o jego kontakty z żydami albo o to, że zadarł z Rogerem Puigiem, a może o jego aroganckie zachowanie wobec kapitana generalnego. Do przeszłości należało poważanie, jakie zapewnił mu dany wcześniej dowód odwagi. Przez chwilę miał wrażenie, że wzgarda, jaką stłoczeni na placu ludzie okazują niejakiemu Antoniowi Veli, skierowana jest przeciw niemu, jakby ten dłużnik, o którym mówił herold, zamieniał się w ustach urzędnika w Hugona Llora: „… przestał spłacać długi, o czym ostrzega się, podając ten fakt do publicznej wiadomości…”. Cała Barcelona będzie teraz wiedziała, że Antonio Vela, murarz zamieszkały przy ulicy Sant Pau, jest niesłownym płatnikiem. Herold ogłosi to w całym mieście, żeby nikt mu więcej nie ufał; zaczną krążyć plotki, podniosą się głosy oburzenia. Może będą mówić także o nim, o Hugonie, o tym, że popadł w niełaskę, że pracuje dla żydów. Nie miał już wsparcia micer Arnaua ani Nawarczyka. Teraz był trędowatym ze Świętego Łazarza, do którego lepiej się nie zbliżać, dłużnikiem, któremu roztropniej nie ufać. Ale ma jeszcze Bernata, powiedział sobie w duchu i uśmiechnął się, mimo że nie był wcale pewien, czy są przyjaciółmi. Chciał myśleć, że tak, choć niewiele by mu to dało… Bernat nie wróci do Barcelony. Byłby szalony, gdyby to uczynił. – Z Bogiem, chłopcze!

Zachwiał się od klepnięcia w plecy, którym pożegnał go żołnierz. Hugo szedł pogrążony w myślach, prowadzony przez łagodnego, cierpliwego wołu, i nie zwrócił uwagi na wymianę straży. – Z Bogiem – odpowiedział. Stał, patrząc na dwóch kuszników z kołczanami pełnymi strzał na plecach, którzy oddalali się szybkim krokiem. Na pewno pragnęli dołączyć do swoich towarzyszy i zapomnieć o karze, na jaką skazali ich dowódcy: o nudnym, upokarzającym konwojowaniu żyda handlującego winami. Odwrócił głowę i spojrzał na ich zmienników, którzy rozmawiali z Mahirem przy wozie. Musiał chwycić za uprząż wołu, żeby nie upaść, bo jeden z nich był podobny do Łysego Psa. Wziął się w garść i zerknął ponownie, przyklejony do zwierzęcia, jakby chciał stopić się z nim w jedno. Twarz strażnika zasłaniał stary zardzewiały hełm. Kiedy zdjął go, by otrzeć pot, Hugo zobaczył, że to rzeczywiście jest Juan Amat. Nabrał w płuca powietrza, potem je wypuścił. Odwrócił się plecami i starał trzymać jak najdalej od swojego wroga. Szedł spięty dwa kroki przed wołem, jakby go ciągnął. Ile czasu potrzebuje, żeby mnie rozpoznać? – zastanawiał się, czując, że drżą mu ramiona i nogi. Urósł, ale Łysy Pies jeszcze bardziej. Był wysoki, krzepki, bardziej niż drugi starszy strażnik. Jeśli jego nienawiść i uraza urosły w takim samym tempie jak ciało, Hugo był stracony. Nie miał siły iść dalej. Pomyślał o ucieczce. Mógłby zgubić się w towarzyszącym armii tłumie, do czasu postoju na nocleg wół szedłby potulnie za jadącym z przodu wozem, a on wróciłby następnego dnia, po wymianie straży. – Głupcze! Skulił się, przekonany, że został odkryty, ale nikt do niego nie podszedł. Kiedy krzyk rozległ się powtórnie, zrozumiał, że nie chodzi o niego. Zresztą to nie był głos Łysego Psa. Ciekawość zwyciężyła

i Hugo odwrócił głowę. Starszy strażnik potrząsał Amatem jak kukłą. Strzały podskakiwały w jego kołczanie. – Nie do wiary! – wyrwało się Hugonowi. Między jednym szarpnięciem a drugim ich spojrzenia się skrzyżowały. Wzrok Hugona wyrażał zdumienie, wzrok Łysego Psa – pokorę. Na widok swojego wroga Amat spróbował odzyskać godność i zaczął się bronić. Zamachnął się, by uderzyć starszego kolegę pięścią. Tamten uchylił się bez większego wysiłku i zadał mu kilka szybkich ciosów. Łysy Pies padł skulony na ziemię. – Powiedziałem ci już pierwszego dnia – wygarnął mu weteran bez cienia współczucia. – Nie podoba mi się twoje zachowanie ani to, co mówisz, ani… Ile razy będę musiał ci przyłożyć, zanim zrozumiesz, że ze mną nie wygrasz? Musisz się jeszcze dużo nauczyć. Naiwniaku! Długa kolumna posuwała się za wojskiem, a w niej wóz z zaprzęgniętym wołem. Juan Amat skręcał się z bólu na skraju drogi. Hugo dostrzegł wahanie Mahira. Obaj skierowali wzrok na starszego wojaka, który szedł dalej, jakby nic się nie stało. – Chodź! Szybko! – ponaglił żyd Hugona, zbliżając się do Łysego Psa, który leżał nieruchomo na ziemi. Chłopak posłuchał go bez zastanowienia, oszołomiony napaścią, której przed chwilą był świadkiem. We dwóch z wysiłkiem dźwignęli Amata. – Na wóz! Prędzej! – zawołał żyd, wskazując kierunek brodą. Musieli przyspieszyć kroku, choć bezwładne ciało chłopaka wyślizgiwało im się z rąk. Dogonili wołu i wrzucili Amata na wóz niczym worek. – Jedź z nim – przykazał Mahir. – Daj mu trochę wina, niech dojdzie do siebie. Zawrócił po rynsztunek Amata – hełm, kuszę, rozrzucone po ziemi strzały – a Hugo wskoczył na wóz. Nie mógł uwierzyć, że to robi. Nie mieściło mu się w głowie, że przesuwa Łysego Psa, by

ułożyć mu nogi na wozie wypełnionym przyrządami do destylacji, beczkami i bukłakami z koziej skóry. Udało mu się oprzeć go o jedną z bocznych ścian. Łysy Pies trzymał się za żebra, z trudem oddychał. Hugo przyglądał mu się przez chwilę – jego wróg był bezradny, bezbronny, a jednak… – Co się tak gapisz, durniu? – rzucił tamten, zanosząc się kaszlem. Nazwał go durniem? Hugo wstał i oparł stopę na ramieniu pyskacza. – Chcesz wiedzieć, czemu się gapię, nędzniku? – wycedził. – Chcę zobaczyć, jak spadasz z tego wozu i jak depczą cię idące za nami muły. Nacisnął, nie za mocno; czekał, aż tamten odszczeka to, co powiedział. Ale Amat nie odszczekał. Hugo nacisnął więc mocniej, wystarczająco mocno, by ciało Łysego Psa wychyliło się niebezpiecznie z wozu. Amat oddychał z trudem, nie odrywając dłoni od żeber. – Co ty wyprawiasz?! – zawołał z wyrzutem Mahir, który właśnie nadszedł z ekwipunkiem chłopaka. Hugo próbował powstrzymać gniew. Żyd jest dobrym człowiekiem, ale nie wie, z kim ma do czynienia. – To nie wasza sprawa – odparł. Mahir wrzucił rynsztunek na wóz. – A właśnie że moja – odparował. – Wóz jest mój. Jeżeli ten chłopak wypadnie, ja będę temu winny. On mnie oskarży. – Wskazał brodą idącego z przodu starszego żołnierza. – Nieważne, że sam wcześniej go obił. Jeśli chłopak wypadnie z wozu żyda, ja zostanę obarczony za to winą. Rozumiesz? Hugo cofnął nogę. – A teraz daj mu pić. To go uspokoi. Po winie Amat zapadł w uśmierzające ból odrętwienie. Dopiero wtedy Mahir wspiął się na wóz i obejrzał chłopaka.

– Zaczekamy – zdecydował. – Jeśli w ciągu dnia nie dojdzie do siebie, to znaczy, że ma złamane żebro, i trzeba będzie wezwać medyka. Dzień upłynął im na wędrówce, której celem były bramy Girony. Idący za wozem Hugo doglądał obolałego Amata, podczas gdy Mahir pilnował sunącego cierpliwie wołu. Starszy strażnik co rusz znikał im z oczu pomiędzy wozami; dobierał się do kobiet, hałaśliwie wygrażając każdemu, kto próbował mu przeszkodzić. Wieczorem, kiedy Mahir i Hugo rozbili obozowisko pod Gironą, nawet nie pojawił się w pobliżu. Łysy Pies nie mógł albo nie chciał zjeść skromnej kolacji, którą mu zaproponowali. Nie pomogło mu wino, walczył z bólem aż do świtu. Dopiero wtedy pojawił się jego towarzysz. Twarz, niemrawe, niezgrabne ruchy i bełkotliwa mowa strażnika świadczyły o całonocnej hulance. Hugo pomyślał, że ten szubrawiec przed niczym ich nie obroni. Raczej pozwoli, by ich okradziono… jeśli sam tego nie zrobi. – Chłopak jest bardzo chory – obwieścił Mahir poważnym tonem. – Uprzedźcie swoich, żeby z nową zmianą przysłali medyka. – Nie… – Mówienie sprawiało żołnierzowi trudność. – Nie rozkazuj mi… – zdołał wybełkotać. – Heretyku! – To nie jest rozkaz – sprostował Mahir, spuszczając wzrok i zmieniając ton. – On potrzebuje waszej pomocy. – W takim razie… – Mężczyzna odwrócił się i ruszył przed siebie niepewnym krokiem. – Niech będzie… Zrobię to dla towarzysza broni! – zawołał dla kurażu. Mahir zrozumiał, że będą mieli problemy, gdy koczujący kilka kroków od nich sprzedawca ubrań wskazał mu palcem kapitana zmierzającego zdecydowanym krokiem w stronę wozu. Towarzyszyło mu czterech strażników uzbrojonych w tarcze, miecze i noże oraz medyk. – Gdzie jest ranny? – zapytał od razu lekarz. – Tam. – Mahir wskazał ręką.

Hugo obserwował, jak mężczyzna gramoli się na wóz. Nagle dotarły do niego słowa kapitana: – Żydzie! Pau Climent doniósł na ciebie, że zdradziecko pobiłeś jego towarzysza Juana Amata. Masz coś do powiedzenia w tej sprawie? Mahir rozłożył ręce i próbował się tłumaczyć: – Dlaczego miałbym to zrobić? To nie ja. Nie. Dlaczego miałbym skrzywdzić tego młodego człowieka? Zabrałem go na mój wóz. Juan Amat siedział oparty o boczną ścianę fury i przyglądał się całej scenie. Hugo przeniósł spojrzenie na Mahira, potem na kapitana i jego ludzi, którzy baczyli, by żyd i towarzyszący mu chłopak nie próbowali uciec. – Możesz mówić? – zapytał dowódca, podchodząc do Łysego Psa. Ten przytaknął skinieniem głowy. Medyk obmacywał mu właśnie klatkę piersiową. – Czy to prawda, że ci dwaj napadli na ciebie zdradziecko i dotkliwie cię pobili? Hugo zobaczył w oczach Łysego Psa, że potwierdzi słowa swojego towarzysza. Oskarży ich. Na pewno. – Powiedz prawdę – usłyszał dobiegający zza pleców błagalny głos Mahira. Żyd nie jest niczemu winien, pomyślał Hugo. Ja jestem jego wrogiem. – To ja! – zawołał, podchodząc do dowódcy i patrząc wyzywająco na Amata, hardo i wyniośle. – Ten żyd… – wycedził z pogardą – nie byłby zdolny nikogo skrzywdzić. Jest strachliwy jak wszyscy heretycy. – Czy tak właśnie było? – zapytał Amata dowódca. Młodzieńcy wciąż mierzyli się wzrokiem. Hugo miał wrażenie, że dostrzegł w oczach Łysego Psa błysk triumfu. – Tak było – potwierdził Amat słabym głosem. – Nie… – próbował się wtrącić Mahir.

– Milcz! – rozkazał kapitan, odpychając go ręką, i zwrócił się do Hugona: – Jak się nazywasz? – A kiedy chłopak odpowiedział, obwieścił: – Hugonie Llor, zatrzymuję cię w imieniu króla! Dowódca pomyślał, że w więzieniu w Gironie będą musieli go żywić, jeśli zabiorą go ze sobą do Barcelony – również. Co poczną z niewiele ponad czternastoletnim chłopcem? Mogą go pilnować strażnicy z eskorty. To najlepsze rozwiązanie, uznał w końcu. – Zostaniesz tutaj, żyd będzie za ciebie odpowiadał – rozkazał Hugonowi po krótkiej wymianie zdań z lekarzem, w trakcie której medyk kilkakrotnie zaprzeczał ruchem głowy. – Do powrotu wojska do Barcelony będziesz doglądał i karmił tego, któremu wyrządziłeś krzywdę, jakbyś był jego niewolnikiem. Potem staniesz przed pełnomocnikiem królewskim. A ty – dodał, zwracając się do Mahira – drogo zapłacisz, jeśli chłopak ucieknie.

Król Jan obwarował się w Gironie. Opuszczono miejsca nieprzygotowane do obrony i umacniano strategiczne pozycje, jak Manresa, Olesa de Montserrat, Palafrugell, Palamós, Torroella de Montgrí i inne. Potyczki toczyły się w Besalú, Cabanes czy Navacie, gdzie Bernat z Cabrery przerwał linie wroga i przejął czterysta koni. W tym czasie Hugo był do dyspozycji Łysego Psa, który wrócił już do zdrowia i chodził o własnych siłach, tyle że z klatką piersiową przewiązaną bandażami. Mahir spędzał niemal całe dnie w mieście, handlując swoimi towarami, a Amat dla zabawy znęcał się nad chłopakiem pilnowanym przez dwóch zmieniających się co jakiś czas strażników. Wołał go i odsyłał bez żadnego powodu, a ponieważ nie był jeszcze na tyle zdrowy, by go bić, krzyczał na niego, obrzucał go obelgami i opluwał. Najczęściej opluwał. – Bo to nie była wasza wina – powiedział Hugo Mahirowi nie wiedzieć który raz, w nocy, kiedy mogli szeptem porozmawiać o tym, co się wydarzyło. – Gdybym nie wziął winy na siebie, zatrzymaliby

nas obu, możecie być pewni. Wy jesteście żydem, sami mnie ostrzegaliście. Pamiętacie, co się stało na wozie? O mało go nie zepchnąłem. Ostrzegliście mnie, że możecie wszystko stracić. Gdyby tak się stało, nie byłoby mnie tu dziś. Nie wiem, dokąd by mnie zabrali i co by ze mną zrobili. Ale żyd nadal czuł się winny. Dlatego że zabrał Hugona ze sobą, że poprosił strażników o ochronę, że nie interweniował, kiedy starszy żołnierz bił Juana Amata… I że jego, Mahira, ominęła kara. – Nie martwcie się – obstawał przy swoim Hugo. Rozwiązanie przyszło chłopakowi do głowy po tym, jak któregoś popołudnia Łysy Pies upokorzył go i doprowadził do tego, że niemal go pobito. – Mieszka z żydami. – Wskazał go palcem, kiedy przechodził obok naprędce skleconej szopy służącej za lupanar. – Trzeba by sprawdzić, czy ma naciętego kutasa. Mężczyźni czekający przed szopą na swoją kolej wybuchnęli śmiechem. Jeden z nich, zachęcony słowami Amata, podszedł do Hugona. – Dlaczego nie? – zwrócił się do pozostałych. – A jeśli to naprawdę żyd, tyle że nie nosi łaty na ubraniu ani niczego innego, co pozwoliłoby go zidentyfikować? Hugo cofnął się o kilka kroków. Pokazać im? Nic by to nie zmieniło: byli pijani. Wybrał ucieczkę. Pobiegli za nim, krzycząc, żeby ktoś zatrzymał chłopaka. Obozowisko ludzi wędrujących za wojskiem było zbieraniną wozów, mułów, namiotów i szop oddzielonych wąskimi krętymi przejściami. Szybko schwytali Hugona za włosy. Myślał, że mu je wyrwą, ale zaraz złapali go za ramię, potem jeden chwycił go za szyję… Dysząc, próbował wyrwać się napastnikom, lecz doprowadzili go z powrotem do szopy. Tam, w otoczeniu sporej grupki osób zaalarmowanych krzykami i pościgiem, zdarli z niego koszulę i opuścili mu nogawice. Ktoś obmacał jego zwiotczałego penisa.

– Nie jest żydem – oznajmił. Gapie stracili zainteresowanie i zaczęli się rozchodzić. Ale ci, który go pojmali, nie mieli zamiaru odpuścić. Przeciwnie – jeszcze mocniej go przytrzymali, jakby właśnie na to czekali: aż zostaną sami. Zobaczył to na ich twarzach, w lubieżnym błysku w oku, lekkim, trudnym do opanowania podnieceniu. Po co czekać i płacić za dziwki? Chłopak jest młody i urodziwy. Typ, który wcześniej go macał, nadal trzymał rękę przy jego członku. – Chcą mnie zgwałcić! – krzyknął Hugo tak głośno, jak mógł. – Pomocy! Próbowali zatkać mu usta. Kilkoro mężczyzn i kobiet odwróciło głowy. Podeszli, kiedy zobaczyli, że Hugo walczy, by uwolnić się ze szponów szubrawców. – Już wiemy, że to nie żyd! – zawołał jakiś mężczyzna. Znowu zaczęli się gromadzić ciekawscy. – Po co go trzymacie? Jeden z typów puścił Hugona. Ten, który stał z przodu, usunął się na bok, ale trzeci, ten, który zaczął całą zabawę, trzymał go mocno, jakby jeszcze nie miał dosyć. – Ubliżył nam – odparł, szarpiąc chłopaka. – To prawda – rozległ się głos Łysego Psa. – Oskarżył was, że chcecie z nim odbyć stosunek wbrew naturze. Ten z tyłu uderzył Hugona w kark. Już mieli go skopać, kiedy wtrąciła się jakaś kobieta. – Świntuchy! A może jednak byście to zrobili? Może byście go wzięli od tyłu, jak bierzecie wszystko, co stanie wam na drodze? Była obdarta, włosy miała skołtunione i tłuste, a nieliczne zęby – czarne. Broniła się, drapiąc mężczyznę, który starał się ją odepchnąć. Włączyli się inni, próbując zapobiec bójce. – I bez tego mamy tutaj dosyć wojowania. – Uspokójcie się… – To nieporozumienie.

Bezzębna kobieta skorzystała z zamieszania i zwróciła się do Hugona: – Uciekaj! Chciał zapytać, kim jest i dlaczego stanęła w jego obronie. – Uciekaj! – powtórzyła z naciskiem i pchnęła go do przodu.

Kiedyś to zrobi. Nie upłynął jeszcze pierwszy z czterech tygodni rekonwalescencji, które medyk zalecił Łysemu Psu. Po zajściu przed lupanarem Hugo doszedł do wniosku, że wcześniej czy później ten nędznik go zabije. Pomyślał o ucieczce. Ale wtedy odpowiedzialność spadnie na Mahira, żydzi odwrócą się od niego, a Dolça nie będzie chciała go znać. Głowił się nad tym, dopóki nie uznał, że znalazł rozwiązanie. Którejś nocy Łysy Pies kazał mu dolać wina do dzbanka. Trzej strażnicy siedzieli przy ogniu i nie zwracali na nich uwagi. Ci, którzy trzymali wartę, drzemali, a Mahir spał już pod wozem. Nie zastanawiając się, nie sprawdzając nawet, czy ktoś patrzy, Hugo wlał do dzbanka zawartość jednego z bukłaków, w których trzymali drogocenną okowitę. Wahał się, patrząc na ściekający płyn. Przypomniał sobie słowa Mahira: „Porcja powinna mieścić się w łupinie orzecha laskowego, a nawet być jeszcze mniejsza”. Zapuścił oko do bukłaka. Łupina? Przelał już tyle, ile zmieściłoby się w orzechach z całej leszczyny! Postanowił wlać wszystko. Potem rozcieńczył okowitę dużą ilością wina. Napój miał mocny zapach, bardzo mocny, ale Łysy Pies był już bliski stanu upojenia. Po pierwszym łyku zmarszczył nos i popatrzył zdziwiony na dzbanek. Hugo przyglądał mu się zdenerwowany. Amat chuchnął, jakby piekło go w gardle. Mahir mówił, że okowita pali, dlatego nazywano ją też gorzałką. Łysy potrząsnął głową i zaintrygowany, znów zajrzał do dzbanka.

– Piłem już cierpkie i mocne wina – powiedział, nie kierując tych słów do konkretnego rozmówcy – ale to jest… wyśmienite. Mocne! Hugo rozluźnił mięśnie ramion i wypuścił powietrze z płuc, widząc, że Amat pociąga kolejny łyk, tym razem znacznie dłuższy niż poprzedni. – Boże! – wyrwało się Amatowi, kiedy skończył. Mahir nie powiedział, kiedy i jak umierają ofiary okowity. Może jak wściekły pies, może łagodnie jak staruszka, z której ucieka życie. W miarę upływu czasu Hugo nabierał coraz większej pewności, że okowita nie spowoduje śmierci jego wroga. Amat szybko wychylił całą zawartość dzbanka i zażądał następnego. Hugo powtórzył operację. Łysy Pies nie umarł. Hugo włożył wiele wysiłku w to, by nie usnąć w oczekiwaniu na jego zgon, ale noc mu się dłużyła, a powieki same opadały. Budził się przerażony, nie wiedząc, czy upłynęła tylko krótka chwila, czy też kilka godzin, i podchodził do śpiącego Amata. Chłopak chrapał. Kiedy na chwilę zapanowała cisza, dotknął go czubkiem buta, ale Łysy Pies przekręcił się pod derką na bok i znowu zaczął pochrapywać. Nadszedł świt; zamiast śmierci pojawił się potworny ból głowy, na który bydlak narzekał przez cały ranek. – Powinni cię aresztować za wino, które sprzedajesz! – zawołał słabym głosem do Mahira. Żyd zmarszczył czoło. Wskoczył na wóz i od razu odkrył puste bukłaki po okowicie. – Dwa? – zdziwił się, patrząc na Hugona i potrząsając łagwiami. Chłopak westchnął, ale musiał przytaknąć. Mahir zacisnął usta, uniósł brwi i wzruszył ramionami. – Mędrcy też mogą się mylić – skomentował ściszonym głosem, kiedy obaj znaleźli się już na ziemi. Teraz z kolei zdziwił się Hugo, bo żydowi najwyraźniej nie przeszkadzało, że zużył okowitę. – Zresztą nie wiem, czy on zasługuje na śmierć… – zastanawiał się na głos Mahir. – W każdym razie to nie było konieczne.

– Wykończy mnie – poskarżył się Hugo ze wzrokiem ponownie utkwionym w Łysego Psa. – Nie. Zobaczysz. To było dość proste i o wiele tańsze, niż wszyscy myśleliśmy. – Wszyscy? – Masz przyjaciół, Hugonie. Ludzi, którzy chcieli ci pomóc po tym, co dla mnie zrobiłeś. Ale nie było takiej potrzeby. Te żołnierzyki sprzedają się bardzo tanio. Hugo zrozumiał ukryty sens słów Mahira, kiedy przed południem zobaczył Paua Climenta, weterana, który pobił Amata, i kapitana, który chciał go aresztować. Blada twarz Łysego Psa uspokoiła Hugona; Amat panicznie bał się tego człowieka. Ale ani bladość, ani bandaże ściskające mu klatkę piersiową nie uchroniły go od mocnego policzka wymierzonego na dzień dobry przez strażnika. – Kłamca! – ofuknął go Pau. Juan Amat pochylił się, żeby zwymiotować. Hugona zaciekawiło, czy to od okowity, ze strachu, czy też z powodu obu tych rzeczy. Starszy wojak odczekał, aż Łysy Pies wyrzuci z siebie wszystko, co miał w środku. Potem chwycił go za włosy i odchylił mu głowę. – Dlaczego powiedziałeś mi, że to żyd i chłopak cię pobili? – zapytał szyderczo. – Ja… nie… – Kłamca! – ryknął znowu Pau Climent. – Mówisz, że to nie byli oni? – wtrącił się kapitan. Starszy strażnik potrząsał Łysym Psem, trzymając go za włosy, aż ten zawył z bólu i chwycił się dłońmi za boki. – Odpowiedz kapitanowi! – zażądał. – Obaj wiemy, że to nie oni, prawda? Doskonale wiedzieli, pomyśleli równocześnie Hugo i Mahir. – Nie – przyznał Juan Amat. – Nie co? – To nie on.

– W takim razie dlaczego… – wypalił Hugo, zanim Mahir złapał go za koszulę i pociągnął, kręcąc głową. Chłopak zamierzał obstawać przy swoim, ale Mahir znów przykazał mu milczenie. Na tym kończy się sprawa, powie mu później. Taka była umowa ze starszym strażnikiem i z kapitanem: żadnych oskarżeń, żadnych konsekwencji. Kapitan podszedł do Mahira i Hugona. – Wygląda na to, że doszło do nieporozumienia – rzekł jedynie. – Jesteś wolny. Jeszcze w tym samym miesiącu, marcu, król Jan opuścił Gironę na czele swojego wojska, by stanąć do walki z Francuzami. Pomimo znacznej przewagi wrogiej kawalerii tylko nieliczne oddziały francuskie stawiły mu czoła. Te, które się na to odważyły, zostały pokonane, inne uciekły i opuściły Katalonię. Tysiące najemników i złodziei towarzyszących wojskom najeźdźcy, które przez minione miesiące łupiły królestwo, nie miały ochoty mierzyć się z dobrze zorganizowaną armią gotową bronić swojej ziemi. Król postanowił kontynuować marsz aż do Perpignan. Po uwolnieniu Katalonii od najeźdźcy armię zdemobilizowano. Mahir i Hugo wrócili z całą resztą do Barcelony, nie wzbogaciwszy się na spieniężeniu łupów, bo tych nie było.

7

Od Mahira dowiedział się, że w Italii są miasta, w których zbiera się urynę mieszkańców za pomocą rur wychodzących z domów i prowadzących do kadzi, gdzie mocz ulega rozkładowi. I że na placach oraz w innych miejscach publicznych stawia się pisuary z dużymi zbiornikami. Mahir tłumaczył, że taka rozłożona uryna zmieszana z wodą w równych częściach jest używana do nawożenia warzywników, sadów i winnic. Po jakimś czasie wszystkie nawożone w ten sposób rośliny dają więcej owoców, w dodatku lepszej jakości, choć w pierwszym roku, a nawet w drugim, w ich smaku czuje się jeszcze nawóz. Ponowne nawożenie przed upływem pięciu lub sześciu sezonów jest niewskazane. Rozłożony ludzki mocz zmieszany z popiołem ze spalonych gałązek winorośli służy z kolei do leczenia chorych roślin, których grona opadają albo usychają, zanim zdążą dojrzeć. Mahir wiedział, które szczepy wymagają takiej kuracji. Tego rodzaju prace wykonywano wiosną. Po powrocie z Girony żyd zajął się paleniem pędów i uschniętych winorośli, żeby otrzymać dostateczną ilość popiołu, natomiast Hugonowi zlecił dostarczanie do winnicy moczu zebranego w dzielnicy żydowskiej. Opowieść o bójce z udziałem Łysego Psa i weterana oraz o szlachetnym postępku Hugona, który wziął na siebie całą winę, była przekazywana z ust do ust. Wprawdzie posępnego spojrzenia, jakim zazwyczaj obrzucał go strażnik pilnujący bramy przy ulicy Call, na skrzyżowaniu z Font, która wiodła na plac Świętego Jakuba, nie zastąpiło wesołe powitanie, ale przynajmniej przestało ono wyrażać nieufność.

Saúl i jego liczna rodzina również wyrazili wdzięczność chłopakowi. Stary medyk wezwał go do swojego gabinetu, w którym mieszały się tysiące zapachów, i na znak uznania podał mu rękę. – Jestem ci winien wdzięczność, chłopcze. Nigdy nie wiadomo, co może się zdarzyć, kiedy zatrzymują jednego z naszych. Zazwyczaj załatwia się to dzięki pieniądzom, ale w tych burzliwych czasach, na wojnie… – Pokręcił głową. – Dziękuję. Gawędzili przez chwilę, Saúl wypytywał go o winnicę, Arnaua i wiele innych rzeczy. Potem wynagrodził go złotym florenem. Dla Hugona był to prawdziwy majątek, zapomniał o nim jednak, gdy tylko wyszedł z izby; zamknął za sobą drzwi, nie przestając dziękować Saulowi za jego szczodrość, a kiedy się odwrócił, poczuł na ustach dziewczęce wargi. Zanim moneta zabrzęczała na kamiennych płytkach posadzki, Dolça odskoczyła od niego na bezpieczną odległość, by nikt, kto wyjrzałby na korytarz, niczego się nie domyślił. – Matka powiedziała mi, że mam ci pomagać w zbieraniu moczu – oznajmiła. Oszołomiony Hugo przytaknął, nie mogąc uwierzyć w prezent, jakim był dla niego ten pocałunek. – Chodźmy – zdołał wykrztusić. – A moneta? – przypomniała mu Dolça, kiedy zapuścił się głębiej w korytarz. Zawrócił zawstydzony. – Denerwujesz się przeze mnie? – Wyraźnie chciała się z nim podroczyć. – Nie… – Zastanowił się. – Tak! Tak. Ty nie? Przykląkł, żeby nie stawiać jej w jeszcze bardziej kłopotliwej sytuacji. Mięśnie twarzy dziewczyny, o pięknych surowych rysach, ściągnęły się, jakby chciała wznieść mur oddzielający ją od takich pytań. Hugo uznał jej milczenie za odpowiedź i jeszcze przez chwilę

udawał, że szuka monety, choć błysnęła mu, gdy tylko spuścił wzrok na płytki podłogi. – Tam jest. Nie widzisz? – powiedziała, pokazując palcem. Mruknął coś pod nosem, wyciągnął rękę i podniósł monetę. – Wyobrażasz sobie, co moglibyśmy zrobić za tego florena?! – zawołał z uśmiechem i mrugnął do niej okiem. – Schowaj go. Są tacy, którzy dostają cztery albo pięć takich florenów dopiero po latach terminowania w rzemiośle. – Jej twarz odzyskała już dawny wyraz. Na ulicy Hugo chwycił jedną z dwóch starych amfor, które dał mu Mahir. Już wcześniej zbierał mocz, ale pierwszy raz robił to z Dolçą. Dotąd towarzyszyła mu jej matka albo jakaś inna kobieta z licznej rodziny Saula. Podobnie jak w innych grodach dzielnica żydowska Barcelony była miastem w mieście. Jej granice wytyczały katedra, plac Świętego Jakuba, Castell Nou i rzymskie mury. Na małej powierzchni mieszkały prawie cztery tysiące ludzi. Tak małej, że utworzono kolejną, mniejszą dzielnicę, po drugiej stronie Castell Nou, poza dawnymi murami rzymskimi. Mimo to znalazło się w niej miejsce dla pięciu synagog ze szkołami: Synagogi Wielkiej, najważniejszej, jedynej, gdzie ławki i siedzenia były własnością wiernych, Synagogi Kobiet, Synagogi Francuzów, zbudowanej przez żydów wypędzonych z sąsiedniego królestwa, innej, nazwanej imieniem bogatego szlachcica Massota Avengeny, i wreszcie Małej Synagogi. Oprócz tego w dzielnicy żydowskiej upchnięto łaźnie, targ zbożowy, rzeźnię, targowisko rybne, szpital dla ubogich ufundowany przez Samuela ha-Sardí, karczmy, sklepy i warsztaty. Wykorzystano każdą piędź ziemi… i przestrzeni, bo były tu także niezliczone nadające się do zamieszkania mostki i przejścia przerzucone nad uliczkami, które łączyły domy po obu stronach, nie dopuszczając słońca do i tak ciemnych zaułków. Wspólnota żydowska była własnością króla, co roku płaciła mu tytułem podatku stałą sumę, którą ściągała od

swoich członków. Na mocy królewskiego przywileju sama się rządziła, wybierając radę i jej sekretarza, sama decydowała o wewnętrznych przepisach, żyła zgodnie z własnymi prawami, stosowała kalendarz hebrajski, miała własny wymiar sprawiedliwości i praktykowała swoją religię. Krawcy, sprzedawcy korali, wytwórcy kości do gry, jubilerzy i tkacze stanowili większość właścicieli warsztatów rzemieślniczych wychodzących na ulice dzielnicy żydowskiej, którymi wędrowali teraz Hugo i Dolça. On, dźwigając amforę, omijając stoły i ludzi, zwracając uwagę na dźwięki, zapachy, kolory; ona – w pewnej odległości za nim, rosnącej, w miarę jak do Hugona podchodziły kobiety z urynałami i wlewały ich zawartość do amfory, powodując eksplozję smrodu. Zbierali urynę od członków rodziny i kilku wcześniej uprzedzonych przyjaciół. – Jak sfermentuje, będzie śmierdziała jeszcze bardziej – zakpił Hugo, kiedy zobaczył, że Dolça znowu się cofa, wskazawszy mu uprzednio dom i przedstawiwszy gospodynię. – Posłuchaj, wytrzymałam odór rozkładających się trupów. Czyściłam ropiejące, zakażone i cuchnące rany. Leczyłam kobiety… no… kobiety, których sekretne części ciała wydają taki sam smród. Odwrócił głowę, popatrzył na nią i przytaknął, jakby sobie to wszystko wyobraził. – Uważaj! – zawołał jakiś mężczyzna, z którym o mały włos się nie zderzył. – Ma rację – powiedziała Dolça z uśmieszkiem na ustach. – Jeszcze rozleje ci się uryna i będziesz musiał ją zbierać! – Pomogłabyś mi? – Nie. Jeśli to ode mnie zależy, robię tylko to, co lubię. Hugo zatrzymał się i zaczekał, aż się z nim zrówna. – Dlatego mnie pocałowałaś? – szepnął jej do ucha. Drugi raz tego dnia stawiał ją w kłopotliwej sytuacji. Za pierwszym przykląkł, żeby poszukać monety, teraz ruszył dalej

i zostawił ją z tyłu, wyczuwając, że jej twarz znowu spoważniała. – Tak – usłyszał za plecami. Dziewczyna go dogoniła. – Dlatego cię pocałowałam. Ja też się denerwuję. Hugo zrobił ruch, jakby chciał się odwrócić. – Idź! – rozkazała mu Dolça. Posłuchał jej. – Często śnię o tobie… i robię się wilgotna… – Wilgotna? – przerwał jej. – Tak, bardzo. Ty nic o tym nie wiesz, prawda? Nigdy nie byłeś z kobietą, mam rację? – Hugo chciał się zatrzymać, ale Dolça kazała mu iść dalej. – Skręć w następną ulicę, tę, przy której są łaźnie. – A ty? Byłaś kiedyś z mężczyzną? – zapytał, upewniwszy się najpierw, że nikt ich nie słyszy. Zawahała się. Zdecydowała, że nie będzie go okłamywać. – Nie. Ale dużo wiem dzięki mojej pracy. Jestem akuszerką, zapomniałeś?

Minęła wiosna i nadeszło lato. Przez ostatnie miesiące Hugo pracował w winnicach Saula, dla kościoła Matki Boskiej Morskiej i jako sezonowy najemnik dla bogatych notabli, którzy mieli uprawy pod Barceloną, jak kupiec Rocafort. Podczas swoich wędrówek starał się nie wpaść na Łysego Psa, unikał El Raval, okolic ulicy Tallers i bramy Boqueria, za którą stały stragany z kozim mięsem. Nie chciał myśleć o tym, co zrobiłby mu ten bydlak Amat, gdyby dostał go w swoje ręce. Dolça dzień i noc zajmowała jego myśli. Spotykali się po kryjomu, w domu Saula, gdzie mieszkała z matką, albo w winnicy Mahira. Starali się widywać jak najczęściej, a kiedy szczęście im dopisało, czasami wymieniali pocałunki, a nawet nieporadne uściski, które w miarę jak poznawali swoje ciała, stawały się coraz bardziej zmysłowe. Dotykał jej piersi, młodych, jędrnych, o twardych sutkach,

miętosił je, aż w końcu nauczył się je pieścić, pulsując w rytmie jej przerywanego oddechu. Upajał się Dolçą, kiedy pod ubraniem dziewczyny pocierał sztywnym członkiem o jej łono, aż w końcu wybuchał rozgorączkowany i przyciskał ją mocno, jakby nigdy miał jej nie puścić. Zdarzało się jednak, że nie pozwalała mu się do siebie zbliżać. „Odejdź… Zostaw mnie!”, wołała odpychając go. „Dlaczego?”, pytał. „Dlatego”, mówiła tylko, jeśli w ogóle raczyła mu odpowiedzieć, co nie zdarzało się często. Mimo że nalegał, osiągnął jedynie tyle, że któregoś dnia popadła w zamyślenie, jakby miała zamiar mu się zwierzyć. Nie zrobiła tego. Kilkakrotnie to ona go zaskakiwała i przejmowała inicjatywę, spragniona miłości, czułości, przyjemności. „Kocham cię”, wyznał jej kiedyś. Myślał o tym nocami. „Kocham cię, kocham cię, kocham cię…” Wyobrażał sobie, że mówi jej to przy różnych okazjach i w różnych sytuacjach. Dolça zesztywniała, słysząc jego słowa, popatrzyła na niego uważnie i zamiast odpowiedzieć, namiętnie go pocałowała. Oziębłość i namiętność, te dwa przeciwieństwa wydawały się rządzić dziewczyną. „Dość!”, mówiła mu często, rezygnując raptownie z pocałunku, pieszczoty… pożądania. Czasami zmieniała zdanie i odpowiadała z jeszcze większą namiętnością. Kiedy indziej po prostu odwracała się do niego plecami. Był lipiec. Jedna ze służących przyszła po Dolçę, kiedy oboje siedzieli w sadzie, ukryci między jabłoniami. Służąca stanęła nie więcej niż pięć kroków od nich. Co widziała? – zastanawiali się, wymieniając spojrzenia. – Czego chcesz? – zagadnęła Dolça, wygładzając koszulę i poprawiając włosy. – Micer Saúl pytał o Hugona. Czeka na niego w gabinecie, gdzie przyjmuje pacjentów. Skąd wiedziała, że Hugo tu jest? Nikt ich nie widział…

– Czego chce? – zapytała Dolça i od razu pożałowała tych słów, świadoma, że dziadek nigdy nie zdradziłby służącej powodu, dla którego chce rozmawiać z Hugonem. – Nie wiem, ale był w bardzo złym humorze. Na chwilę zapadło milczenie. – Już idzie – rzuciła Dolça. Wystraszony Hugo wszedł do izby o tysiącu zapachów. Posępne oblicze medyka nie wróżyło niczego dobrego. – Usiądź – powiedział Saúl. Hugo uznał to za rozkaz. Nigdy nie siedział w tym pomieszczeniu. Usiadł na krześle z wysokim oparciem, które zmuszało do niewygodnego prostowania pleców. – Wezwałem cię… Chłopak, pochłonięty własnymi obawami, stracił wątek rozmowy. Pomyślał, że weźmie na siebie całą winę, jak wtedy, gdy ratował Mahira, tym razem po to, by oczyścić z zarzutów Dolçę. – Nie słuchasz mnie? – Żyd przerwał jego rozmyślania. – Przepraszam. – Słyszałeś, co powiedziałem? Upłynęła chwila. – Nie. – Zmarła Mar, wdowa po Estanyolu. Jutro pochowają ją na cmentarzu Matki Boskiej Morskiej. Hugo pomyślał o Bernacie, który nie będzie mógł opłakiwać matki. Zadał sobie pytanie, gdzie może teraz być, czy w ogóle żyje.

Schodził ulicą Mar, skrępowany czarną sięgającą za kolana tuniką z długimi rękawami, którą pożyczyli mu żydzi. Ociekał potem. Wełniany strój był za gruby na letnie temperatury. I drapał. Jego wygląd kontrastował z blaskiem precjozów wystawionych na straganach jubilerskich po obu stronach ulicy, które tarasowały

drogę przechodniom. Widział kupujących, którzy zapamiętale negocjowali cenę tej czy innej ozdoby, kobiety przymierzające naszyjniki albo bransoletki, głośno rozmawiających, śmiejących się ludzi… Wszystko oprócz niego zdawało się jaśnieć w promiennym słońcu owego lipcowego poranka, przesiąkniętego zapachem morza, który zwiastował bliskość plaży. Majestatyczny wygląd kościoła Matki Boskiej Morskiej oszołomił go, kiedy tylko wszedł do środka głównymi drzwiami. Świątynia była prawie pusta, tylko tu i ówdzie siedzieli nieliczni wierni. Migotanie świec oświetlających główny ołtarz nikło w potoku kolorowego światła, które sączyło się przez okna i padało na podłogę, pozostawiając resztę kościoła w cieniu. Hugo poczuł się mały. Micer Arnau wielokrotnie opowiadał mu o tym wrażeniu, ale trudno go doświadczyć, kiedy świątynia jest pełna ludzi. Hugo czuł się jak sparaliżowany: niezdolny, by pokonać ogromną przestrzeń, którą miał przed sobą, jakby cały ciężar kościoła, smukłych kolumn, łuków sklepienia z potężnymi kamiennymi zwornikami, spadł mu na ramiona i uniemożliwiał jakikolwiek ruch. Do rzeczywistości przywróciła go trójka dzieci, które próbowały wypędzić ze świątyni psy, szybsze niż one. Sam też musiał to czasami robić. Było to trudne zadanie, nie wypadało jednak odmawiać księżom, kiedy prosili, by przegonić zwierzęta. Kusiło go, żeby krzyknąć: „Nie tak! Widzicie? Uciekły wam!”. – Chodźmy, chłopcze. Mężczyzna, który szturchnął go w plecy, zwrócił na niego uwagę zapewne wyłącznie z powodu czarnego stroju, za to Hugo rozpoznał w nim jednego z pracujących w stoczni bastaixos. Poszedł za nim do ambitu, przejścia okalającego od tyłu główny ołtarz. Tam, w znajdującej się między przyporami absydy kaplicy bastaixos, zebrali się tragarze z rodzinami. Wszyscy byli w żałobie. Hugo nie dostrzegł żadnego z tych, którzy z takim szacunkiem, często graniczącym z uniżonością, pozdrawiali micer Arnaua, kiedy we

dwóch zbierali jałmużnę. Tylko jedna osoba spoza gildii przyszła, by opłakać zmarłą żonę Arnaua Estanyola: był nią Juan Nawarczyk. Stał ukryty za swoim ogromnym brzuchem i bez przerwy ocierał perlący się na łysinie pot. W małej kapliczce żałobnicy tłoczyli się wokół prostej sosnowej trumny. Ksiądz zaczął odprawiać mszę, ale Hugo nie słuchał. Czuł, że zdradził Najświętszą Panienką, nie mówiąc jej prawdy o swoich coraz bardziej płomiennych stosunkach z Dolçą. W dodatku wcale nie miał wyrzutów sumienia. I nie tylko nie zwierzał się Najświętszej Panience, ale też nie rozmawiał z dziewczyną o tym, co ich łączy, jakby zawarli jakieś milczące porozumienie. Wiedział, że ona nigdy nie zostanie chrześcijanką; jej przekonania były niezachwiane. W Katalonii zaś jedyną możliwością zmiany wiary było przejście na chrześcijaństwo. Gdyby Hugo przyjął judaizm, zostałby natychmiast zatrzymany przez inkwizycję. Wiedział o tym. Któregoś dnia, kiedy ramię w ramię pracowali z Mahirem w winnicy, zagadnął go o to, jakby chodziło błahostkę, która właśnie przyszła mu do głowy. – Co by było, gdyby chrześcijanin chciał zostać żydem? Mahir pochylał się akurat nad korzeniami rośliny. – Musiałby dokonać apostazji i przejść na judaizm. Zapadła cisza przerywana jedynie odgłosami wsi: drapaniem żelaza przekopującego ziemię, głosem jakiegoś zwierzęcia, bzyczeniem przelatującego owada. – Chyba nie masz takiego zamiaru, co? – Żyd wstał, trzymając się ręką za lędźwie. – Nie, oczywiście, że nie. – Bo gdybyś to zrobił, zostałbyś uznany za heretyka, zatrzymany przez inkwizycję i oddany pod sąd. Chrześcijanie, którzy odstępują od swojej wiary i przechodzą na judaizm albo mahometanizm, uważani są przez inkwizycję za heretyków. Karą mogłaby być nawet śmierć… Spłonąłbyś na stosie. – Rozumiem – szepnął Hugo.

– Pomyśl, do czego może się posunąć inkwizycja, skoro uważa za heretyków nawet chrześcijan, którzy wyrzekają się wiary poddawani torturom lub by uniknąć śmierci, jak niektórzy jeńcy wyzwoleni przez mercedarian z więzień Berberíi. – Ach tak – bąknął chłopak. Wrócili do pracy, jednak chwilę później Mahir znów gwałtownie się wyprostował i ciągnął swój wywód, tym razem podniesionym głosem, akcentując poszczególne słowa. – Poza apostatami, którzy wyrzekają się chrześcijaństwa, inkwizycja uważa za heretyków również tych żydów czy innowierców, którzy deprawują chrześcijanina. Możesz być pewny, że gdybyś dokonał aktu apostazji, natychmiast zatrzymano by mnie za to, że cię zdemoralizowałem. Dolçę mogłoby spotkać to samo, pomyślał Hugo i zadrżał. – Nie martwcie się. Nie zamierzam dokonywać apo… – Apostazji – pomógł mu Mahir. – Mam taką nadzieję, chłopcze. Płacz kobiet w kaplicy bastaixos sprowadził go na ziemię. Może któregoś dnia będzie mógł uciec z Dolçą dokądś, gdzie nikt ich nie zna, i udawać, że on też jest żydem. Do Grenady. Słyszał, że miastem rządzą muzułmanie i że mieszkają tam żydzi. Kogo w Królestwie Grenady obchodziłoby, czy jest chrześcijaninem, czy nie? Będzie musiał w końcu jej to zaproponować. Cmoknął, za co jakaś staruszka skarciła go wzrokiem. Tysiące razy nosił się z tym zamiarem, ale potem, kiedy był z Dolçą, brakowało mu słów, opadały go wątpliwości, język stawał mu kołkiem, bał się, jaką usłyszy odpowiedź. Pochowali Mar na głównym cmentarzu znajdującym się naprzeciw wejścia do kościoła Matki Boskiej Morskiej. To właśnie tam, w momencie gdy spuszczano trumnę do grobu, Hugo przypomniał sobie o Bernacie i zrobiło mu się żal, że przyjaciel nie może pożegnać się z matką.

Kiedy trumnę zakryła ostatnia łopata ziemi, a ksiądz wypowiedział słowa pożegnania, bastaixos i ich rodziny zawahali się, czy powinni już opuścić cmentarz – nie było żadnego krewnego nieboszczki, któremu mogliby złożyć kondolencje. Hugo zostawił ich z tym dylematem i udał się nad morze. Musiał poczuć jego zapach, odświeżyć się, dotknąć stopami wody, wypełnić płuca słonym powietrzem. – Słyszałem, że pływa pod rozkazami kastylijskiego korsarza. Odwrócił głowę; gonił go zdyszany Nawarczyk. – Bernat? – domyślił się Hugo. – Tak. To tylko pogłoski, ale… – Gdzie jest? – W Kartagenie, w Sewilli… Któż to może wiedzieć? – Cieszę się. Przykro mi z powodu jego matki. – A ty? – zapytał Nawarczyk. – Jak się miewasz? Odchodzę od zmysłów z miłości do żydówki. – Ja? Marzyłem, by zostać mistrzem szkutniczym – postanowił odpowiedzieć. – Wiem. – Chciałbym nadal pracować w stoczni, przy statkach, morzu… – Masz ochotę ją odwiedzić? – Zaproszenie zaskoczyło chłopaka, ale jeszcze bardziej zdumiały go dalsze słowa Nawarczyka: – Wejdziemy główną bramą. Nie będziesz musiał przeskakiwać przez mur i zakradać się nocą. – Przepraszam – wyznał swoją winę Hugo. – Odzyskaliśmy toporek. A co do kuszy… zwrócili ją nam królewscy strażnicy. – Nie udało nam się. – Obaj uszliście z życiem po próbie zamachu na kapitana generalnego wojsk króla Jana – odparł Nawarczyk, energicznie poklepując go po plecach. – Udało wam się, i to jeszcze jak!

W stoczni panowała gorączkowa krzątanina. Hugo nie pamiętał, by kiedykolwiek był świadkiem takiego rejwachu jak ten, który miał teraz przed oczami. Król Jan nakazał budowę floty, która miała popłynąć na Sycylię, by bronić praw jego bratanka do tronu. Marcin Młodszy zawarł niedawno związek małżeński z królową Sycylii Marią, która z powodu buntu sycylijskiej szlachty od niemal dziesięciu lat przebywała na wygnaniu w Katalonii. Robotnicy pracowali bez wytchnienia we wszystkich ośmiu krytych halach, a także na dziedzińcu stoczni. Panował ogłuszający hałas i choć hale były wysokie, nie dało się oddychać powietrzem przesyconym dymem, zapachem drewna, dziegciu, łoju oraz potu ciżby. – Król… – Nawarczyk musiał krzyknąć, żeby sprowadzić oniemiałego chłopaka na ziemię. – Król rozkazał, by wszyscy rzemieślnicy pracujący przy budowie okrętów, od uszczelniaczy i mistrzów szkutniczych po bastaixos i lansjerów, pozostali w Barcelonie do dyspozycji dowódcy królewskiej armady. Wszyscy mamy obowiązek pracować dla króla, jakbyśmy byli wojskiem – dodał z dumą i zatoczył ręką koło, wskazując stocznię. Hugo wiedział o flocie. „Będą potrzebowali wina, dużych ilości – powiedział Mahir. – Zanim jednak zbudują okręty i zdecydują się wypłynąć w morze, minie rok, dwa lata, jeśli nie więcej. W tym czasie my musimy zakontraktować i wykupić plony”. „My”. Hugo przypomniał sobie słowo, którego użył Mahir. „My”. Panujące w stoczni gwar i zamieszanie wydały mu się nagle bardzo obce, dalekie, tak różne od spokoju królującego w winnicach. Po tych kilku latach, które tam spędził, czuł się już częścią ziemi. „My”. Żyda i chłopaka połączyła przyjaźń oparta na sympatii, której Mahir starał się nie okazywać. Nie miał dzieci. Dolça wyjaśniła kiedyś Hugonowi, że jej wuj rozstał się z pierwszą żoną, bo była bezpłodna, nie powiodło mu się też jednak i z drugą, za to w tym czasie pierwsza, przekonana o swojej rzekomej ułomności, wydała na świat dziecko, owoc

pozamałżeńskiego

związku;

sama

najadła

się

wstydu,

a Mahirowi odebrała męskość. „Nie spotkałoby go to, gdyby zostawił sobie obydwie”, zawyrokowała. „Obydwie?”, zdziwił się Hugo. „A jakże – potwierdziła dziewczyna. – Nie było ku temu żadnych przeszkód, tym bardziej że pierwsza była bezpłodna”.

Olśnienie, jakiego Hugo doznał przypadkowo w stoczni, jeszcze bardziej związało go z tą ziemią, która nie należała do niego. Mahir dobrze go traktował, wytrwale i cierpliwie uczył wszystkiego, co sam wiedział o winorośli, winie i okowicie. Chłopak lubił swoją pracę; zaczynał kochać przyrodę, jakby dotąd się na to nie odważył. Tak. Mam szczęście, pomyślał uradowany. Rozważał, czy nie wyznać prawdy Arsendzie, ale w końcu postanowił tego nie robić: nigdy nie pogodziłaby się z tym, że pracuje dla żydów, a już zwłaszcza z tym, że darzy ich uznaniem. Jakiś czas temu zaniechał wspinania się na dach domku zakonnicy. Teraz rozmawiali po cichu przez zakratowane okienko. Zawsze prosiła go, żeby przychodził ją odwiedzać. „Nie zawiedź mnie, braciszku”. Nie mógł jej zawieść. Ale swojej ukochanej też nie. – Jesteś… jesteś jakiś inny – zauważyła Dolça pod koniec września, kilka dni przed winobraniem. Przyszła do szopy razem z Saulem i Astrugą, żeby pomóc przygotować narzędzia. Wykorzystując przerwę w pracy, podeszła do Hugona, który stał kilka kroków dalej; wszyscy ich widzieli. – Tak – potwierdził. Milczał, dopóki wyraz jej twarzy nie zmusił go do dalszych wyjaśnień. – Bo… Odchrząknął i przełknął ślinę. Dziewczyna się zdenerwowała. – Bo co? – Bo ja i ty uciekniemy do Królestwa Grenady, żeby móc bez przeszkód razem zamieszkać – wyrzucił z siebie jednym tchem. Zachichotała, a potem zamilkła. Spojrzała na niego i zamachała rękami. Znów wybuchnęła śmiechem, tym razem donośnym. Po

czym kolejny raz zmierzyła go wzrokiem. – Że co? – parsknęła. Powiedział jej! A ona nie zaprotestowała. – To, co słyszałaś – odrzekł stanowczym głosem, który rozbroił dziewczynę. – Ja i ty… – Jasne, jasne, jasne – przerwała mu Dolça. – Oszalałeś! – Tak… – zaczął Hugo. – Dlaczego oszalał? Pytanie padło z ust Astrugi, która podeszła do nich niezauważona. Dziewczyna zająknęła się i zamilkła. – Bo… – Hugo przerwał, nie wiedząc, co odrzec. Astruga zmarszczyła czoło i wodziła wzrokiem od jednego do drugiego. – Mam powiedzieć? – zapytał naiwnie Hugo, starając się wymyślić na poczekaniu jakieś wyjaśnienie. – Oczywiście! – Dziewczyna skorzystała z okazji, by wymigać się od odpowiedzi. – To moja matka. – Proszę, słucham – nalegała Astruga; wokół nich zaczynała się gromadzić reszta rodziny. Hugo odwrócił się w stronę winnicy, szukając wymówki, która pozwoliłaby mu wybrnąć z ambarasu. – Zaproponowałem, żebyśmy zrobili specjalne wino… Mahir rzucił mu pytające spojrzenie. – Tamte krzewy winorośli… – Hugo wskazał rośliny. – Te, które graniczą z ogrodem Vilatortów, rodzą trochę inne winogrona, może z powodu słońca, nie tak słodkie jak inne, mimo że dojrzewają w tym samym czasie. To była prawda. Hugo lubił ich lekko cierpkawy smak i rzeczywiście nieraz myślał, że mogłyby dać dobre wino, inne niż pozostałe.

– Masz rację – przyznał Mahir. – Tylko że nie wycisnęlibyśmy z nich wystarczająco dużo moszczu. – Nawet gdyby wyszło tylko kilka amfor… – nalegał chłopak. – Co z tego? – Skomplikowalibyśmy sobie jeszcze proces deptania… – Obiecuję, że zerwę je, zanim zbierzemy pozostałe, i odłożę na bok w szopie. W ten sposób nie będzie żadnych komplikacji. Dolça spoglądała na niego, karcąc go wzrokiem za to, że obstaje przy swojej propozycji. „Już wystarczy – mówiły jej przymrużone oczy – już wyszliśmy zwycięsko z tarapatów. Nie nalegaj”. Pozostali, łącznie ze starym Saulem, czekali na decyzję Mahira. – Zgoda – ustąpił wreszcie. – Wobec tego – wtrącił dziadek – niech te winogrona zdepczą moje wnuki, Dolça i Saúl. A wino, które z nich powstanie, zachowamy na ich zaślubiny. Hugo zbladł. Dolça wbiła wzrok w ziemię. – Do przyszłorocznego winobrania, we wrześniu, Saúl będzie miał już skończone dwadzieścia lat, a Dolça, szesnaście. Zdaje się, że taki wiek został uzgodniony w ketubie. A może się mylę? – zwrócił się do córki. – Nie, ojcze, nie mylicie się. Wtedy właśnie zawrą małżeństwo. Zgromadziliśmy już część zapasów na wesele, ale uważam, że to doskonały pomysł, by przygotować na tę okazję specjalne wino. Obyś miał rację, Hugonie. Dobrze to wymyśliłeś, dziękujemy. W odpowiedzi Hugo uniósł dłoń, odwrócony twarzą do winorośli, jakby z daleka je oglądał. Modlił się, by nikt do niego nie podszedł i nie zauważył łez, które spływały mu po policzkach, żeby nikt nie dostrzegł drżenia jego ciała, żeby nikt nie usłyszał powstrzymywanego szlochu. – Pójdę po kilka winogron na spróbowanie – zdołał wybąkać, po czym ruszył między szpalerami winorośli, by znaleźć się jak najdalej od nich wszystkich.

Stał na krańcu winnicy, przy granicy z ogrodem Vilatortów. Zrywał winogrona, których sokiem Dolça uczci swoje małżeństwo. Zdeptał kiść, która spadła na ziemię, myśląc o okrucieństwie dziewczyny. Ma wyjść za mąż! Mahir wyjaśnił mu, że rodzina uzgodniła to, kiedy Dolça i Saúl byli dziećmi, jeszcze zanim Mar trzy lata temu przyprowadziła go za rękę do dzielnicy żydowskiej. I przez cały ten czas o niczym mu nie powiedziała! Była przeznaczona jednemu ze swoich kuzynów, Saulowi, starszemu synowi Jacoba. Hugo znał go z licytacji. Do tej pory darzył go szacunkiem. Potrząsnął głową, próbując uwolnić się od bólu. Zbierze te winogrona. Zbierze tyle, ile będzie trzeba, jest to winien Mahirowi. A potem zniknie. Nie rozmawiał już więcej z Dolçą. Może właśnie dlatego zawsze się wahała, dlatego się od niego odsuwała, dlatego go odtrącała. Nie chodziło o to, że jest chrześcijaninem, ale o to, że była zaręczona. Odejdzie. Podjął decyzję podczas bezsennych nocy, w czasie których albo płakał, albo miotał obelgi. Miał złotego florena i trochę pieniędzy zarobionych w winnicach. Wyruszy na poszukiwanie Bernata, do Sewilli albo do Kartageny, gdzie, zdaniem Nawarczyka, mógł ukrywać się jego przyjaciel. Wstał wcześnie rano, żeby najpierw zebrać i przygotować winogrona z tej części winnicy, jak obiecał Mahirowi. Spojrzał na zdeptaną kiść. Po chwili namysłu wrzucił ją do kosza z resztą owoców, mówiąc sobie, że nie obchodzi go, jak uda się to wino. Kiedy ogołocił już prawie jedną czwartą pnączy, w promieniach opieszale wstającego słońca dostrzegł Mahira, który wchodził do winnicy w towarzystwie kogoś… Zmrużył powieki, zrobił daszek z prawej dłoni i wytężył wzrok. Tak, to Dolça. Co robi tu tak wcześnie? Żyd machał do niego z daleka. W odpowiedzi Hugo niemrawo podniósł lewą rękę. Dolça szła w jego stronę między winoroślami. Stał nieporuszony, trzymając prawą dłoń przy czole, bez słowa, niezdolny myśleć i, czekał, aż podejdzie.

Zatrzymała się przy koszu z winogronami i zaczęła w nim grzebać. – Wybieraj – zaskoczyła go, wysuwając zaciśnięte pięści. – Zostaw mnie w spokoju! Dlaczego nic mi nie powiedziałaś? – Nie miałam z tym nic wspólnego. Wszystko uzgodnili moja matka, wuj i dziadek. Ja wtedy byłam jeszcze małą dziewczynką. – Ale… wyjdziesz za mąż! Dolça nie odpowiedziała. Potem, jakby nie miała innego wyjścia, powtórzyła: – Wybieraj. Hugo przyjrzał się jej twarzy – nie malowała się na niej ta niewzruszona powaga, która zadawała mu takie męki. – Proszę – powiedziała błagalnym tonem. – Lewa – ustąpił. Zamiast otworzyć dłoń, zgniotła winogrona, które trzymała w zaciśniętej pięści; między jej palcami zaczął wyciekać sok. Podsunęła rękę do ust Hugona. – Chcę, żebyś był pierwszym mężczyzną, który wypije sok z tych winogron; sam je wybrałeś. Nie podnosząc głowy, spojrzał w stronę szopy. Mahir pewnie pracował w środku – było dużo do zrobienia. Dopiero wtedy zlizał sok kapiący z palców dziewczyny. – Chcę też, żebyś był pierwszym mężczyzną, który mnie posiądzie. Wbijała mu dłonie w ramiona, aż ustąpił i padł na kolana. Uklękła przy nim, podniosła mu koszulę, spuściła do kolan nogawice i zaczęła pieścić stojący członek. Hugo zadrżał. Po ciele przeszedł mu dreszcz rozkoszy. Dolça odsunęła kilka kamieni, położyła się na ziemi i podwinęła tunikę, odsłaniając łono pokryte kasztanowymi, kręconymi włoskami. Przyciągnęła do siebie chłopaka. Musiała pomóc mu w siebie wejść. On dyszał, wykonując gwałtowne ruchy;

ona powstrzymywała się, by nie krzyknąć z bólu, który wybuchnął w jej wnętrzu. – Kocham cię – powtarzał Hugo raz po raz. Dolça milczała. Wreszcie ból ustąpił i mogła się dopasować do rytmicznych ruchów chłopaka, dopóki ten nie osiągnął rozkoszy i nie eksplodował. Poczuła się pusta, a jednocześnie pełna jego. – Kocham cię – powtórzył. Zwalił się na nią całym ciężarem, spocony i zdyszany. Nie odpowiedziała. Panująca wokół cisza nagle przypomniała im, gdzie są. – Wstawaj – ponagliła. – Ale błagam cię, najpierw się ubierz! – dodała, widząc jego roztargnienie. Hugo posłuchał. Wstał i rozejrzał się. – Mahira nie ma – uspokoił ją. Dziewczyna także się podniosła. – Ja… – zaczął Hugo. – Jest dużo do zrobienia – przerwała mu.

8

– Są kabotażowce, które pływają wzdłuż wybrzeży, z Barcelony głównie do Walencji, choć niektóre docierają i dalej – odpowiedział Nawarczyk na jego pytanie. Hugo wiedział, o jakie statki chodzi. Były to nieduże żaglowce na mniej więcej sześć wioseł na burtę, o małym zanurzeniu, które zapewniały handel na niewielką skalę i – mimo ograniczonej pojemności – mogły zabrać też kilku pasażerów, dwóch, trzech, najwyżej czterech. – Twój złoty floren wystarczy aż nadto, by wzięli cię na pokład – dodał Nawarczyk. – Stąd do Kartageny… Chłopak przyszedł do stoczni i zapytał o pomocnika zarządcy. Chciał się od niego dowiedzieć, jak może odszukać Bernata. Budowie królewskiej armady, która miała zostać wysłana na Sycylię, wciąż towarzyszył ogłuszający hałas. Musiał wyznać Nawarczykowi prawdę. – A dwie osoby? – przerwał. – Złoty floren wystarczy, żeby wzięto na pokład dwie osoby? Nawarczyk obrzucił go wzrokiem. – Znam ją? – Nie. – Przeczeniu towarzyszyło stanowcze pokręcenie głową. – Wystarczy? – Mam nadzieję, chłopcze, że nie zamierzasz popełnić żadnego szaleństwa. Szaleństwo… Tak samo wyraziła się Dolça w dniu, kiedy zaproponował jej ucieczkę. „Oszalałeś?”, zapytała. Wkrótce jednak wszystko się zmieniło. Doszło między nimi do zbliżenia. Czyż całe

jego życie nie było szaleństwem? Podczas winobrania w milczeniu zrywali owoce. Hugo kilkakrotnie próbował zagaić rozmowę. „Milcz! Nic nie mów!”, krzyczała na niego Dolça. „Nie patrz na mnie”, żądała, czując jego wzrok wbity w jej brudną, lepką twarz atakowaną przez muchy. Nie mógł mówić. Nie mógł rozkoszować się jej widokiem… Aż wreszcie nadszedł moment deptania winogron w szopie. Saúl i jego rodzina świętowali winobranie, oklaskiwali młodych, kiedy tańczyli na winogronach uczepieni zwisających z sufitu lin. Dolça reagowała wymuszonym uśmiechem na uśmiech Saula, udawała, że okrzyki i brawa matki oraz wiwaty pozostałych członków rodziny sprawiają jej przyjemność. Hugo patrzył, jak tańczy, tak bardzo zmysłowa. Para narzeczonych wyciskała winogrona, swoje winogrona, te, z których wino zaszczyci stoły na ich weselu. W którymś momencie Hugo dostrzegł łzę spływającą po policzku dziewczyny. Patrzyła na niego. Puściła linę i przeciągnęła dłonią po twarzy. Udała, że się poślizgnęła, i wybuchnęła wymuszonym śmiechem. Uciekną. Oczywiście, że uciekną. Muszą to zrobić. Po winobraniu Dolça traktowała go tak jak wcześniej: czasem namiętna, kiedy indziej pełna wątpliwości; często oziębła. Zabroniła mu wspominać i poruszać w rozmowie to, co wydarzyło się w winnicy jej dziadka, przy granicy z ogrodem Vilatortów. Tak uparcie się tego wypierała, że Hugo zaczął myśleć, iż może dla niej to był błąd, ulotna chwila… Czego? Zastanawiał się, co skłoniło ją do tego, by mu się oddać, by napoić go sokiem z tamtych winogron. „Chcę, żebyś był pierwszym mężczyzną…” Przestał szukać towarzystwa dziewczyny, żeby nie jątrzyć rany, która otwierała się w jej obecności. – Już mnie nie kochasz? – zaskoczyła go któregoś dnia, kiedy spotkali się w domu Saula. Hugo zawahał się z odpowiedzią. – Nie… Tak! To znaczy tak. Oczywiście, że cię kocham! Ale myślałem, że ty…

– Co myślałeś? – Ja… Nie był w stanie wydusić słowa. Zaprowadziła go do piwnicy i zamknęła za sobą drzwi. Ukryli się w ciemności, za beczkami. Rozebrała Hugona pod ich osłoną, potem sama zdjęła ubranie, chwyciła dłonie chłopaka i poprowadziła je po swoim ciele, wzdychając i obsypując go pocałunkami. Sztywniała, wstrzymując oddech, kiedy trafiał na miejsce, którego dotknięcie wywoływało u niej rozkosz. „Tu – zachęcała go w tym momencie i puszczała jego dłonie. – Dalej… Nie przestawaj”. Gryzła go i drapała. Wpadła w ekstazę, zanim jeszcze się położyła, by przyjąć natarcie, które starała się nieco powściągnąć. „Bez pośpiechu”, szepnęła. Słyszała, jak matka tłumaczyła to żydówkom i kilku zaufanym chrześcijankom, które przychodziły do niej po pomoc. Dolça i Regina nie mogły powstrzymać chichotu, słuchając tych rad. „Ty też musisz czerpać z tego rozkosz – dowodziła Astruga. – Przyjemność jest konieczna, by kobieta wytwarzała swoje nasienie. Dzięki temu nasieniu i nasieniu mężczyzny możliwe jest poczęcie. Jeżeli zabraknie satysfakcji z naszej strony, nie dojdzie do niego”. To właśnie czyniła w tym momencie Dolça: oddawała się rozkoszy. Przyszło kolejne spełnienie. Potem osiągnął je Hugo; musiała zatkać mu usta, żeby jego jęków nie usłyszano poza piwniczką. – Ja też cię kocham – wyznała w momencie, kiedy mozolił się, by kolejny raz w nią wejść. Hugo znieruchomiał. – Co powiedziałaś? – Chodźmy stąd, szybko, bo zaczną coś podejrzewać. Zignorował jej słowa i rzucił się, by obsypać ją pocałunkami, jej twarz, usta, piersi, ponownie twarz i znowu… – No już! – Odepchnęła go. Ucieczka stała się dla niego jedynym rozwiązaniem. Kochali się kilkakrotnie; ryzyko, że mogą zostać nakryci, dodatkowo ich

podniecało. Dolça, która znała się na kobiecych sprawach, pilnowała, by nie zajść w ciążę. Hugo opowiedział jej o Grenadzie, o swoich planach. Zostanie żydem. W Grenadzie nie ma inkwizycji, nikogo to nie obejdzie. Wysłuchała go bez słowa, choć tym razem nie zaprotestowała jak przy wcześniejszych okazjach ani nie zarzuciła mu, że oszalał albo że jest naiwny, snując marzenia o wspólnym życiu w muzułmańskim królestwie. Któregoś dnia wyjawił jej, że jest łódź, która mogłaby ich zabrać. „Rozmawiałem z kapitanem – nalegał miesiąc później, kiedy statek wrócił do Barcelony. – Zrobiłby to za mojego złotego florena”. Czas mijał, zbliżał się termin ślubu z kuzynem Saulem. „Zapewniono mnie, że w Grenadzie mieszkają żydzi. Muszą nosić dla wyróżnienia żółte nakrycia głowy. Nie ma tam chrześcijan”, wyjaśnił ukochanej. Nadszedł jednak nowy rok, a ona nadal uparcie milczała. „W Grenadzie jest dużo winnic, a ja się na nich znam. Twój wuj wszystkiego mnie nauczył. Znalazłbym pracę, a ty… jesteś już dobrą akuszerką”. Kochali się, ona z zatrważającą furią, jakby to był ich ostatni raz. „Moglibyśmy dopłynąć łodzią do grodu zwanego Alicante, nieopodal Królestwa Murcji. Powiedziano mi, że niedaleko stamtąd jest Kartagena. Mój przyjaciel…” Wiosna dobiegała końca. Nadejdą lato, winobranie… i dzień wyznaczony na ślub. – Błagam cię, zgódź się – poprosił. – Nie wiem… Jej drżący głos zaskoczył Hugona. Teraz to on milczał, patrząc, jak wybucha płaczem. Nie miał pojęcia, co robić, jak ją pocieszyć. Nigdy nie widział, żeby płakała. Matka. Rodzina. Saúl. Nie może ich zawieść, uciekając z… Dolça nie dokończyła. – Chrześcijaninem? – dopowiedział.

Pokręciła głową; nie chodziło jedynie o to. Przygotowywała się, by zostać medykiem. Umie czytać i pisać. Zna łacinę… Studiuje medycynę. Jej matka odebrałaby sobie życie. Jest wdową i ma tylko ją! Żyje dla niej. Dolça wyobraziła sobie, jak Astruga woła ją bełkotliwym głosem, zagubiona. A dziadek? Czym sobie zasłużył na to, żeby jego ulubiona wnuczka upokorzyła go, znikając z jego życia za rękę z chrześcijaninem? Rodzina Saula okryłaby się hańbą, zostałaby wystawiona na pośmiewisko, doświadczyłaby tragedii. I to wszystko wyłącznie z jej winy. Nie byłaby w stanie dźwigać przez całe życie takiego ciężaru. – Nie mogę, Hugonie. – Powiedziałaś, że mnie kochasz. – Na tym polega moje nieszczęście. – Ale… Rysy dziewczyny zrobiły się twarde jak nigdy przedtem. – Nie rozumiesz?! – krzyknęła. – Zostaw mnie! Nie mogę! Nie pozwalaj mi więcej marzyć.

W głowie Hugona plany ucieczki przeplatały się teraz z myślą o odebraniu sobie życia. Dolça obstawała przy swoim; nakrzyczała na niego, a nawet go zwymyślała. On zaś rozważał, czy nie porzucić Mahira i tych przeklętych winnic, wina, żydów… Wszystkiego, co u boku ukochanej było tak wspaniałe! Mógłby się zaciągnąć na galerę, w jakiejkolwiek roli. Zawiódłby matkę. Pomyślał jednak, że ona też go zawiodła, wychodząc za bednarza. Mógłby uprowadzić Dolçę. Wielokrotnie nachodziła go ta myśl. Porwania kobiet – niektóre za ich przyzwoleniem, inne siłą – nie należały do rzadkości. Wyobrażał sobie, jak to robi: podchodzi do niej z zaskoczenia i zabiera ją ze sobą, starając się nie używać przemocy. Nie wierzył jednak, że Dolça potulnie mu się podporządkuje. Byłaby zdolna… go zabić. Z westchnieniem pokręcił

głową. Mógłby do niej pójść, poprosić o wybaczenie i nadal spotykać się z nią ukradkiem, w tajemnicy… Nawet kiedy już wyjdzie za mąż. Był sierpień, do ślubu zostało trochę ponad miesiąc. Posiądzie ją wtedy inny mężczyzna. Przygnębiony tą wizją – nagiej ukochanej w ramionach innego – dotknął rany na prawej dłoni, którą zrobił sobie w dniu, kiedy starając się odpędzić od siebie ten obraz, rąbnął nią z całej siły w jeden z drewnianych słupów w szopie. Przychodziły mu do głowy szalone pomysły, jak zamordowanie Saula, ale zaraz je odrzucał. Musiał pogodzić się z oczywistym faktem, że Dolça nigdy nie będzie jego. Jak sama powiedziała, zna łacinę. On nie zna niczego. Ponownie ucisnął ranę – ból odwracał uwagę od trosk. Było to długie, niezbyt głębokie rozcięcie na spodzie dłoni. Postanowił sam je wyleczyć i wylał na nie flakonik okowity. Paliła go nie tylko rana. W zamyśleniu przyglądał się naczynku. Potrząsnął nim, przyjrzał mu się pod światło, podniósł je do ust i pociągnął łyk. Wiedział, że nie umrze, tak jak nie umarł Łysy Pies. Któregoś dnia jakby od niechcenia zapytał o to Mahira. Żyd, który długo zastanawiał się nad tym, dlaczego tamten chłopak przeżył po wypiciu dwóch bukłaków, odpowiedział: – Została przedestylowana tylko raz. Wiozłem ją w celu rozcieńczenia albo ponownej destylacji, żeby nie tracić czasu, robiąc wszystko od początku. Na wojnie trzeba być dobrze przygotowanym. Przypuszczam, że właśnie dlatego dwa bukłaki nie zabiły tamtego młodzieńca. Okowita nie osiągnęła właściwej kwintesencji. Na pewno sam się o tym przekonałeś, kiedy ją produkowaliśmy, gdy próbowałeś wody kapiącej z rurki, żeby sprawdzić, czy proces dobiegł końca. Im więcej razy przedestylujemy okowitę, tym mocniejsza jest jej esencja, a jej smak bardziej intensywny, bardziej pali usta, nawet jeśli tylko lekko je umoczymy, i mocniej parzy gardło, kiedy sprawdzamy, czy wyszła jak należy. Wygląda na to, że okowita po pierwszej destylacji, kiedy jeszcze słabo pali, nie zabija.

Hugo powtórzył w myślach skomplikowany proces produkcji okowity. Po pierwszej destylacji zostawała tylko połowa wina ze zbiornika. Płyn ponownie destylowano. Tym razem odzyskiwano siedem dziesiątych i poddawano je trzeciej destylacji. Otrzymywano z niej pięć siódmych objętości cieczy. Zazwyczaj kończyło się na trzech destylacjach, ale równie dobrze można by było przeprowadzić ich siedem, a nawet dziesięć. – Jesteście pewni, że pierwszy destylat nie zabija? – zapytał Hugo. – Wypiłem go sporo… I wciąż tu jestem. Hugo poczuł, jak płyn – efekt pierwszej destylacji – pali mu przełyk, spływając do żołądka. Odchrząknął. Zakaszlał i wydał z siebie kolejne chrząknięcie. Po chwili jednak się odprężył, jego problemy zaczęły się rozpływać. Mahir miał rację: ten napój nie zabija. Hugo stawiał więc czoła kolejnym długim bezsennym nocom dzięki łykom okowity, która przynosiła mu zapomnienie. W soboty doglądał winnicy należącej do kościoła Matki Boskiej Morskiej. Żydzi obchodzili w tym dniu szabas, więc Mahir uznał, że skoro on nie pracuje, nie może pracować też jego terminator, podobnie jak nie pracowała jego służąca; poza tym – stwierdził, puszczając oko do chłopaka – lubi myśleć, że nawet winorośl odpoczywa w ten świąteczny dzień. W pierwszą sobotę sierpnia 1391 roku, po dwóch tygodniach odosobnienia w szopie i winnicy Saula, Hugo postanowił udać się do winnicy należącej do kościoła Matki Boskiej Morskiej. Może później zajrzy do miasta – brama była niedaleko. Niewiele się napracował. Największymi właścicielami ziemskimi w księstwie byli król, kilku możnych i Kościół. Ponieważ prawo zabraniało temu ostatniemu sprzedaży swoich dóbr, oddawał je w emfiteuzę, pozbywając się zarządzania ziemiami w zamian za coroczną opłatę; w praktyce była to zamaskowana transakcja kupna-sprzedaży. Kościół Matki Boskiej Morskiej sam jednak uprawiał swoje ziemie rękami dwóch starych wyrobników, bardziej zainteresowanych winem i nielicznymi

w okolicy kobietami niż doglądaniem upraw. Skoro im nie zależało, Hugo też nie zamierzał się przepracowywać. – Idę – oznajmił na długo przed tym, zanim słońce stanęło w zenicie i letni upał stał się nie do zniesienia. Postanowił pójść nad morze, pooddychać bryzą, popatrzeć na horyzont. Tak, spoglądanie na tę daleką linię napawało go nadzieją, chciałby zobaczyć, jak jakiś statek przybija do brzegu albo wypływa w morze. Takie było jego przeznaczenie. Odpłynąć daleko, zostawić za sobą Dolçę i jej męża. – Zanieś to księżom – powiedział jeden z wyrobników, wskazując kosz pełen brzoskwiń. Hugo miał ochotę zakląć. Nie chciało mu się iść do kościoła; księża zawsze wykorzystywali go do pomocy. Mimo to chwycił kosz i postawił go sobie na ramieniu, bo nie chciało mu się też wdawać w spory ani ubliżać staremu wyrobnikowi, choć wiedział, że spełnienie jego prośby oznacza, że jak zwykle zostanie wplątany w kłótnie księży z Matki Boskiej Morskiej. Sześć lat wcześniej archidiakonem mianowano niepełnoletniego wówczas Berenguera de Barutell. Brak władzy sprawił, że niemal sześćdziesięciu beneficjentów, kler zakonny oraz wikariusze wyższego i niższego stopnia toczyli walki o przywileje, dziedzictwo i dochody bogatej świątyni. Hugo nie był w stanie zapamiętać, czy ten, który wyszedł mu na spotkanie, gdy tylko pojawił się z koszem brzoskwiń, jest drugim czy trzecim beneficjentem kaplicy Świętego Tomasza. O tej porze, w sobotę świętego Dominika, odprawiano tylko jedną prywatną mszę w bocznej kaplicy, więc podekscytowanie duchownego, do którego zaraz dołączył drugi, zwróciło uwagę przechodzących obok kolegów. Hugo postawił kosz na podłodze i odsunął się dokładnie w momencie, kiedy przypadli do niego obaj duchowni, chcąc rozdzielić między siebie owoce, zanim pojawią się pozostali. Nie zdążyli. Chłopak opuścił świątynię z dwiema brzoskwiniami w dłoni,

uciekając przed kolejną kłótnią, która mogła skończyć się bójką – wzajemne urazy i zawiść często wypływały na powierzchnię z tak błahego powodu jak kilka owoców. Z trudem dotarł do szkutni. Do brzegu przybiła właśnie galera z Aleksandrii. Towary, które przywiozła, wyłożono bezpośrednio na plaży, wokół tłoczyli się ludzie. Hugo nie zatrzymał się, nie interesowała go radość z udanej podróży, nie podzielał podziwu dla kupców, którzy przechadzali się dumni pomiędzy sprowadzonymi bogactwami. Wyminął tłum i usiadł na brzegu, żeby zjeść brzoskwinie. Morze było spokojne, błyszczało w sierpniowym słońcu. Niedawno z walenckiego Grau przybyła galera i dwa duże kastylijskie statki, które zarzuciły kotwice przy brzegu, korzystając z ładnej pogody. Ponieważ plaże Barcelony nie były w żaden sposób chronione, gdyby zerwał się sztorm, okręty musiałyby odpłynąć do bezpiecznego portu, najprawdopodobniej w Salou. Genueńczyk kilkakrotnie mu o tym wspominał: „Cóż za ironia losu, że drugie pod względem znaczenia miasto Morza Śródziemnego, które handluje z całym światem i posiada takie stocznie jak nasze, nie ma porządnego portu”. „Drugie”. Hugo uśmiechnął się na wspomnienie szkutnika. Jego losy potoczyłyby się znacznie pomyślniej, gdyby nadal pracował u boku Domenica Blasia. Mógłby nawet popłynąć do Genui. Na jego twarzy znów pojawił się uśmiech. Przyjrzał się kastylijskim statkom i naraz zrozumiał, dlaczego niektóre osoby napotkane na plaży i w mieście wydały mu się takie dziwne – to byli kastylijscy żeglarze. Rozmawiali innym językiem, inaczej wyglądali, inaczej się zachowywali. Spróbował opróżnić głowę z myśli, szukając w morzu potrzebnej mu pociechy. Wsłuchał się w cichy chlupot fal na piasku u jego stóp. Z zamyślenia wyrwał go nagle jakiś harmider. Westchnął i odwrócił głowę. Za wyciągniętymi na piasek łodziami dostrzegł kilku

kastylijskich żeglarzy, którzy krzyczeli, wymachując rękami. Nie słyszał, co mówią, przeniósł więc wzrok z powrotem na morze, jednak nie mógł powstrzymać ciekawości. Gdy wstał, zobaczył, że do mężczyzn dołączają inni Kastylijczycy, tworząc kilkudziesięcioosobową grupę. Pomyślał, że będzie świadkiem bójki. Ale nie o to chodziło. W miejsce, gdzie stali żeglarze, ściągało wielu mieszkańców Barcelony, lecz nie po to, żeby się bić. Przyłączali się do grupy i także krzyczeli. Na plaży zebrał się już tłum. Idąc w jego stronę, Hugo usłyszał, jak ciżba wrzeszczy zgodnym głosem: – Heretycy! Zadrżał. Mogło chodzić wyłącznie o… – Na dzielnicę żydowską! Zamknął oczy, a potem ruszył biegiem w stronę zbiorowiska. – Skończyć z żydami! Dolça! Nagle zorientował się, że został uwięziony w tłumie uzbrojonym w kije, noże i kilka wystających ponad głowami mieczy, który z wyciągniętymi do nieba rękami żądał krwi. Agresywny motłoch przetoczył się wąską uliczką Ciutat. Groźby, wyzwiska i bluźnierstwa odbijały się echem od kamiennych ścian domów. Rzemieślnicy i kupcy w pośpiechu zwijali swoje kramy. Kilku nie zdążyło na czas i tłum powywracał stoły, depcząc wyłożone na nich towary. Rozsierdzona ciżba wyszła na plac Świętego Jakuba, który wkrótce wypełnił się ludźmi. „Co się dzieje?” „O co chodzi?” „Dlaczego się zatrzymujemy?” Pytania krążyły wśród tych, którzy mieli ograniczoną widoczność, mimo to nie przestawali krzyczeć, domagając się śmierci żydów. Uwięziony wśród nich Hugo odetchnął z ulgą na wieść, że bramy dzielnicy żydowskiej są zamknięte. – Oddział strażników pełnomocnika królewskiego zablokował plac, by bronić żydów – powiedział jakiś człowiek. – Zapewne dlatego, że wiedzą o ataku sprzed kilku dni na dzielnicę żydowską w Walencji – zauważył inny. – Mówią, że były

setki ofiar. Ściśnięta ludzka masa poruszała się jak doprowadzona do wrzenia ciecz. Hugo pożałował, że spędził tyle dni zamknięty w winnicy. Gdyby był na bieżąco, mógłby ostrzec swoich przyjaciół. – A drugie tyle walenckich żydów przeszło na jedyną prawdziwą wiarę – dodał jakiś głos. Rodzina Saula musiała o wszystkim wiedzieć. Hugo pomyślał, że może uciekli; choć dzień wcześniej widział Mahira… – Mówi się też, że zaatakowano dzielnicę żydowską na Majorce. – Barcelona nie będzie gorsza! Groźba rzucona przez podekscytowanego żeglarza, którego Hugo znał ze szkutni i którego uważał za zacnego człowieka, zbiegła się z początkiem ataku. Otaczające plac kancelarie skrybów stanęły w płomieniach; ogień szybko się rozprzestrzeniał i buchał wysoko. Podpalono także bramę dzielnicy żydowskiej. Ulice odchodzące od placu Świętego Jakuba pękały w szwach, nie były w stanie pomieścić potoku uciekających ludzi. Wybuchnęła panika. Pełnomocnik królewski, straż i rajcy, którzy przybyli na miejsce, żeby negocjować z buntownikami, zostawili dzielnicę żydowską bez ochrony, w obawie o własne życie. Straż nie stała już na drodze tłumu. Gdy brama ustąpiła pod wpływem płomieni i naporu, na placu Świętego Jakuba podniósł się wrzask. Hugo został wepchnięty do środka przez rozkrzyczaną masę, coraz bardziej rozjuszoną, w miarę jak zagłębiała się w dzielnicę żydowską i rozpraszała po jej uliczkach: Call, Font, Volta del Call, i przy synagogach: Wielkiej, Kobiet i Francuzów. Chłopak nie zdołał dostać się na Call, przy której stał dom starego Saula. Tłum pociągnął go ulicą Font zaczynającą się tuż za bramą. – Dokąd się wybierasz?! – krzyknął jakiś mężczyzna, widząc, że chce zawrócić, i pchnął go naprzód.

Hugo potknął się i niemal upadł na ziemię. Zrozumiał, że gdyby się przewrócił, zwyczajnie zostałby zadeptany, dał się więc ponieść ludzkiej fali. Napastnicy wyważali drzwi i wdzierali się do domów. Większość z nich oddawała się grabieży. Wkrótce okrzyki przerażonych żydów zagłuszyły wrzaski prześladowców. Ulice wypełniły się uciekającymi mężczyznami, kobietami, dziećmi i starcami. Jak to możliwe, że zostali tu, w środku, czekając, aż…? – zastanawiał się Hugo. Aż strażnicy pełnomocnika zostawią ich na łasce losu, odpowiedział sobie natychmiast. Z przerażeniem patrzył na mężczyznę wbijającego nóż w brzuch żyda, który desperacko próbował uciec. Uklękła przy nim młoda kobieta z dwójką dzieci, jego żona, a może córka. Próbowała zatamować krwotok, ale krew płynąca z rany przeciekała jej między palcami. „Uciekaj!”, chciał krzyknąć Hugo. Poczuł mdłości, gdy ktoś kopnął kobietę w brzuch. Zwymiotował w momencie, w którym kobieta w nienaturalny sposób gwałtownie odwróciła głowę, uderzona grubą deską. Napastnicy wdzierali się do domów i opuszczali je objuczeni wszelkiego rodzaju przedmiotami i sprzętami. Tłum rozproszył się po całej dzielnicy; niektórzy opuszczali ją już ze swoim łupem, dzięki czemu chłopak mógł wreszcie swobodniej się poruszać. Rozpychając się, pognał w stronę domu Saula. Musiał wymijać leżących na ulicach żydów, niektórych martwych, innych konających. Rodzina Saula należała do zamożnych. Rabusie jeszcze nie skończyli grabieży. Hugo wszedł do środka. Natknął się na złodziei, widział, jak plądrują dom. Niektórzy burzyli nawet ściany w poszukiwaniu skrytek z biżuterią i pieniędzmi. Nikt nie zwrócił na niego uwagi. Obszedł wszystkie izby. W gabinecie o tysiącu zapachów królował teraz smród nie do zniesienia, flakoniki leżały porozbijane na podłodze, a w powietrzu unosiły się uwolnione opary. Saula nigdzie nie było. Hugo zajrzał do piwnicy, potem do kuchni, ogrodu, sypialni… Nie znalazł nikogo ze swoich przyjaciół.

Jakaś kobieta niosła stertę ubrań. Rozpoznał stroje swojej ukochanej i splunął za plecami chrześcijanki. – A żydzi z tego domu? – zapytał mężczyznę, który układał w stos zastawę stołową. – Nikogo nie było. Musieli uciec jak szczury. Kiedy pojawiła się nadzieja, że jego ukochanej nie grozi niebezpieczeństwo, ogarnęła go taka słabość, że niemal zwalił się na krzesło. Utrzymał się jednak na nogach – nie chciał, by widziano go siedzącego. Wyszedł na zewnątrz. Musiał wydostać się z tego piekła. Pomyślał o Mahirze; pragnął wierzyć, że udało mu się uciec wraz z pozostałymi: ta rodzina zawsze trzymała się razem. Ruszył ulicą Call w stronę bramy. Wszędzie było pełno ciał. Rozpoznał dom, w którym mieszkała Regina. Zobaczył wyważone drzwi i usłyszał dobiegające z wnętrza krzyki. Bez zastanowienia wszedł do środka, wprost do głównej izby. Natknął się na ojca dziewczyny, który leżał z poderżniętym gardłem na krześle, z dwoma skrzyżowanymi kawałkami drewna na piersi. Podążył za odgłosem krzyków i dotarł do sypialni. W jednej z nich ujrzał Reginę leżącą nago na łóżku pośród strzępów szat. Jakiś mężczyzna brutalnie jej dosiadał. Dwóch innych – jeden w spuszczonych nogawicach, z penisem w stanie erekcji – lubieżnie przyglądało się scenie gwałtu, dopingując kolegę i czekając na swoją kolej. Nie zorientowali się, że Hugo wchodzi do izby, nie zauważyli także, że sięga po oparty o ścianę zakrwawiony miecz. Spostrzegli go dopiero w momencie, kiedy podniósł broń i z siłą spuścił ją na kark gwałcącego Reginę nikczemnika. Po trzasku, z jakim pękł mu kręgosłup, nastąpiła absurdalna cisza. – Co…? – Dlaczego…? Dwaj pozostali mężczyźni jąkali się, niezdolni do reakcji. Hugo zobaczył, że są silniejsi od niego, a kiedy ten bez spodni zaczął

podciągać nogawice, by schować sflaczałego penisa, chłopak zrozumiał, że musi szybko wymyślić jakieś usprawiedliwienie. – Mówiłem mu! – krzyknął. Podniósł miecz, tym razem w kierunku dwóch mężczyzn. – Ostrzegałem! – zawył z wściekłością. – Była moja! – Splunął na zwłoki. – Ta młódka była dla mnie! Ostrzegałem go! – Zaczął wywijać mieczem, jakby chciał zaatakować jednego z nich. – Chcecie mi ją odebrać? Tam, na zewnątrz, macie tysiące takich wywłok. Ten ostatni argument i miecz groźnie dygocący nad ich głowami ostatecznie przekonały obu mężczyzn. Gdy tylko opuścili izbę, Hugo zatrzasnął drzwi i przyparł je plecami. Miecz wysunął mu się z dłoni i upadł na podłogę z metalicznym dźwiękiem. Zamknął oczy. U jego stóp było tyle krwi, że poślizgnął się i osunął pod drzwi. Po chwili szloch Reginy przywrócił go do rzeczywistości. Dziewczyna nawet nie próbowała zepchnąć martwego ciała, którym była przygnieciona. Tylko płakała, z rozłożonymi na boki rękami, jakby bała się poruszyć, żeby nie dotknąć gwałciciela. Hugo zobaczył w jej oczach przerażenie. I łzy. Wstał. Przewrócił zwłoki, a gdy zwaliły się na bok łóżka, owinął Reginę prześcieradłem, starając się nie patrzeć na pokrywające jej ciało siniaki, rany i ugryzienia. Pomógł jej wstać i poprowadził ją do wyjścia, nalegając, że powinni uciekać. Na widok ojca Regina wydała żałosny jęk. Przeszli ulicą Call, wymijając ludzi bardziej zainteresowanych ucieczką z łupem niż zdziwionych widokiem chłopaka, który w jednej dłoni dzierżył miecz, a drugą prowadził owiniętą w prześcieradło dziewczynę. Dotarli do placu Świętego Jakuba, na który wrócili już strażnicy pełnomocnika. Napastnicy rozproszyli się po ulicach miasta. Nikt ich nie ścigał, bo władze nie chciały kolejnej rewolty. Do Hugona podszedł jeden ze zbrojnych. – Dokąd mogę ją zabrać? – zapytał chłopak. – Gdzie ją przyjmą? – Widząc wahanie mężczyzny, dodał: – Myślicie, że przyprowadziłbym ją tu, gdybym wyrządził jej krzywdę?

Podszedł do nich niski, chudy mężczyzna, który wcześniej pochylał się nad rannymi. – Regina…? Hugo przytaknął. – Regina? – powtórzył tamten. – Tak, to Regina – odparł chłopak. Mężczyzna nie zwrócił na niego uwagi i przytulił dziewczynę. – Jestem medykiem i przyjacielem jej rodziny – oświadczył w odpowiedzi na sprzeciw Hugona. – Zabierzcie ją do ratusza – ponaglił strażnik, wskazując tyły wychodzącego na plac budynku. – Castell Nou jest pełen uciekinierów, poza tym ta dziewczyna… – Zajmijcie się pozostałymi – odparł lekarz, wskazując brodą rannych chronionych przez straż. – Zabierzcie ich do Castell Nou. Tam jest więcej medyków. „Więcej medyków!” – Wiecie, czy w tym zamku są też Saúl, jego córka Astruga i Dolça? – Owszem – odpowiedział tamten pospiesznie, odwracając się do niego plecami. – Są tam, opatrują naszych rannych. Hugo patrzył, jak mężczyzna przecina plac, wynosząc Reginę. Spod prześcieradła wystawały bose stopy dziewczyny.

Po grabieży i pożarze w dzielnicy żydowskiej, do jakich doszło tamtej tragicznej soboty piątego sierpnia 1391 roku, władze zorganizowały dziesięcioi pięćdziesięcioosobowe grupy uzbrojonych mieszkańców, które w niedzielę pełniły straż w mieście. Zamordowanych zostało ponad dwustu pięćdziesięciu żydów. Setki ukryły się w Castell Nou, dawnej fortecy nad zachodnią bramą rzymskiego muru otaczającego Barcelonę i graniczącego z dzielnicą żydowską. Wielu znalazło schronienie w chrześcijańskich domach,

niektórzy nawet za murami klasztorów, pozostałym zaś szczęśliwie udało się uciec z miasta. Po sobotnim pogromie, kiedy napastnicy siedzieli już w swoich domach, być może chciwie przeliczając zdobyte denary, strażnicy pełnomocnika wyruszyli na poszukiwanie Kastylijczyków, którzy rozpętali rewoltę. Mówiono, że większość z nich uczestniczyła też w rzezi w Walencji, a nawet w grabieży dzielnicy żydowskiej Sewilli – pierwszej, która została zaatakowana na półwyspie w czerwcu tego samego roku wskutek nieustannych podżegań przeciwko żydom ze strony archidiakona z Écijy, Ferrana Martineza. Rewolta objęła resztę królestwa, po czym rozprzestrzeniła się na Kastylię, Walencję, Aragonię, Katalonię i Nawarrę. Zaatakowano dziesiątki dzielnic żydowskich, a ich mieszkańców wymordowano bądź zmuszono do przejścia na chrześcijaństwo. Strażnicy bez trudu znaleźli Kastylijczyków. Do zatrzymań żeglarzy, którzy przypłynęli z walenckiego Grau, a nie mieszkali w Barcelonie, dochodziło na plaży, w oberżach, w pensjonatach, a nawet na pokładach statków. Następnego dnia, w poniedziałek siódmego sierpnia, Rada Stu wydała wyrok skazujący pięćdziesięciu Kastylijczyków na śmierć na szubienicy. Hugo patrzył, jak uzbrojone dziesięcio- i pięćdziesięcioosobowe oddziały ustawiają się na trasie od placu Blat do Świętego Jakuba i Castell Nou. Stanęły także przed kościołami Świętego Michała oraz Świętych Justa i Pastora. We wszystkich tych miejscach miały się odbyć egzekucje. W tamten poniedziałek Rada Stu, niemal w pełnym składzie – cechmistrzowie, wybitni obywatele miasta, kupcy i rzemieślnicy – była nieprzejednana: jeszcze tego samego ranka błyskawicznie wydała wyrok. Zasługują na to, pomyślał Hugo, mając świeżo w pamięci potworności, do których doszło w sobotę. Nie wiedział, co stało się z Reginą, przypuszczał, że pomógł jej medyk. Słyszał, że rodziny prominentów z dzielnicy żydowskiej – członków Rady, bogaczy, uczonych i królewskich urzędników – znalazły

schronienie w domach chrześcijan. Jednakże Saúl, mimo że wchodził w skład Rady, ukrywał się z Astrugą i Dolçą w zamku, gdzie doglądali rannych. Nie zdziwiło go, że tam są i niosą pomoc, ratując życie, lecząc. Teraz, kiedy zatrzymano już Kastylijczyków, którzy podżegali do zamieszek, mieszkańcy miasta mający stać na straży zostali uzbrojeni, a dzielnica żydowska była kompletnie ogołocona, tak że przestała wzbudzać zainteresowanie ciżby, dziewczynie przestało grozić niebezpieczeństwo. Żydzi nie mogli wrócić do swoich domów, zrównanych z ziemią bądź spalonych; musieli w ukryciu czekać, aż sytuacja się uspokoi, a przebywający w Saragossie król Jan podejmie jakieś decyzje. Hugo spał przez te dwa dni na plaży w Barcelonie, pod osłoną gwiazd, którymi usiane było śródziemnomorskie niebo podczas ciepłych letnich nocy. Próbował dostać się do Castell Nou, ponieważ jednak nie był żydem, strażnicy nie pozwolili mu wejść do środka. Skorzystał z okazji, by spotkać się z Arsendą. Zdziwiła go nienawiść do żydów, jaka przebijała ze słów, które skierowała do niego przez okienko: „Heretycy! Wyklęci! Mordercy!”. Nie mógł się od nich uwolnić przez większą część nocy. Za żadne skarby jednak nie chciał się spierać z siostrą – potrzebował jej. Teraz, podobnie jak wielu mieszkańców Barcelony, czekał na egzekucję Kastylijczyków. Niektórzy księża udali się już do więzienia, by wysłuchać spowiedzi skazanych. Hugo rozejrzał się po otaczających go ludziach spieszących tłumnie na plac Blat, jeden z newralgicznych punktów miasta. Obok pałacu pełnomocnika znajdowała się główna jatka. Umieszczony na środku placu kamień dzielił miasto na cztery dzielnice. Po bokach ustawiono stoły, przy których sprzedawano zboże: z jednej strony lokowali się handlujący ziarnem barcelończycy, z drugiej chłopi, którzy przyjeżdżali na targ ze swoimi zbiorami. Na krańcu placu, obok źródła, znajdowała się odgrodzona słupkami część, gdzie stały kramy z warzywami. Na wprost dawnej bramy miasta wznosiły się szubienice.

Niektórzy z tych cierpliwie czekających przykładnych mieszkańców na pewno wzięli udział w ataku na dzielnicę żydowską i chowają w domach biżuterię, srebrne kielichy, jedwabie czy cenne meble, pomyślał Hugo. Przyglądał im się tak natarczywie, że wreszcie jakiś mężczyzna odwrócił się w jego stronę poirytowany. „Na co się gapisz? – wypalił. – Chcesz czegoś?” Wystraszony Hugo przeprosił. Mógł być jednym z tamtych, może nawet zamordował jakiegoś żyda albo zgwałcił jakąś kobietę. Wyglądało jednak na to, że Rada Stu zadowoli się śmiercią Kastylijczyków. Mówiono, że ich egzekucja położy kres zamieszkom. Hugo też tak myślał, bo stracenie wszystkich, którzy brali udział w rzezi – połowy mieszkańców miasta – wydawało się niemożliwe. Przed pałacem pełnomocnika zapanowało poruszenie: nadchodzili rajcy miejscy. Ludzie zaczęli się tłoczyć przy bramach, obok szubienic. Handlarze zbożem zwinęli swoje towary. Tego słonecznego sierpniowego dnia całe miasto zdawało się pulsować. Naraz z ulicy Mar, przy której pracowali złotnicy i która łączyła kościół Matki Boskiej Morskiej z placem Blat, zaczął dobiegać jakiś hałas. Niewiele osób zwróciło na niego uwagę, większość wpatrywała się w bramy pałacu. Tylko nieliczni od czasu do czasu odwracali głowy w przeciwną stronę, skąd dolatywał coraz głośniejszy gwar, który w końcu zamienił się w harmider. Hugo przeżył już coś podobnego poprzedniej soboty. Na plac Blat wtargnęła uzbrojona w kusze, kije, miecze i noże ciżba – tym razem dzierżyła jeszcze wojenne sztandary. – Wiwat król i lud! – krzyczeli jednym głosem. Nie zatrzymali się, żeby porozmawiać z rajcami, którzy wyszli z pałacu, by podjąć pertraktacje. Wystrzelone z kusz strzały dosięgły kilku notabli. Jeden z nich zginął na miejscu, z przeszytą na wylot piersią. Tłum staranował strażników i uzbrojonych mieszkańców, którzy pospieszyli im z odsieczą. Nie napotykając żadnego oporu,

zdobył szturmem pałac i wypuścił na wolność Kastylijczyków oraz wszystkich pozostałych więźniów. Hugo patrzył, jak na pozór spokojni ludzie – tacy jak mężczyzna, który przed chwilą złajał go za to, że mu się przygląda – przyłączają się do rebelii. Większość ruszyła w stronę Castell Nou, gdzie ukrywali się żydzi. Niektórzy udali się do kościołów, by uderzyć w dzwony na alarm i zawiadomić ludzi z okolicznych wsi. Inni pospieszyli otworzyć bramy miasta, by przyjąć chłopów okrzykiem: „Wielcy zrujnowali maluczkich!”. Chłopi zrozumieli to hasło. Złe praktyki zapewniające panom feudalnym olbrzymią władzę nad lennikami – od prawa do pierwszej nocy z oblubienicą, poniewierania nimi i wymierzania chłosty, poprzez narzucanie samowolnie wyznaczanych opłat, na domaganiu się określonych usług kończąc – stawały się coraz bardziej powszechne. Z powodu czarnej śmierci z 1348 roku i dramatycznego spadku liczby ludności wiele pól leżało odłogiem. Jedynym rozwiązaniem, jakie znaleźli feudałowie – w tym Kościół – by zmusić chłopów do pozostania na ich włościach, było nakładanie jeszcze większego jarzma na tych, którzy im służyli. Hasło to trafiało nie tylko do chłopów, ale i do barcelończyków, już od dawna bowiem wielu bogatych mieszczan, zamiast inwestować w handel, nabywało ziemie i prawa, tworząc miejski patrycjat cieszący się podobnymi przywilejami co szlachta królestwa. O ile wcześniej wszystkie warstwy społeczne – rzemieślnicy, kupcy i rękodzielnicy – bogaciły się, kiedy patrycjusze i zamożni notable rządzący w mieście stawiali na rozwój handlu, o tyle teraz zaglądała im w oczy bieda, kiedy ci sami włodarze przeznaczali pieniądze na niepotrzebne z punktu widzenia innych inwestycje. – Wiwat król i lud! – Wielcy zrujnowali maluczkich!

Te dwa hasła rozbrzmiewające w całej Barcelonie zamieniły się w okrzyki wojenne ludzi, których niezadowolenie znalazło ujście w aktach przemocy. Bo pierwszą rzeczą, którą zrobili chłopi po wejściu do miasta, było zebranie się na placu Świętego Jakuba, wzięcie szturmem pałacu i spalenie wszystkich pism i tytułów własności dotyczących ziem podlegających jurysdykcji Barcelony, od Montgat po Castell de Fels, od morza po Vallvidrerę i Molins de Rey. Przez kolejne dni Hugo błąkał się po mieście. Ulica Call, przy której wznosił się Castell Nou, nie była w stanie pomieścić wszystkich próbujących zaatakować go ludzi. Od drugiej strony, za wychodzącą na zachód rzymską bramą, budowli bronił stary mur biegnący za kościołem Matki Boskiej Sosnowej. Hugo podchodził do zamku to od przodu, to znów od tyłu, wraz z tłumem, który bez przerwy obrzucał budynek kamieniami. Wielu weszło na dachy okolicznych domów, skąd zasypywali fortecę strzałami. Hugo doszedł do wniosku, że ciżbie trudno będzie zdobyć zamek, w którym zdążył się zabarykadować pełnomocnik królewski, zanim uderzono w dzwony i zwołano chłopów. Musieli wytrzymać atak i czekać na interwencję króla. Tak właśnie myślał Hugo. Tak też zaczęli myśleć podżegacze i władze. Wielu obawiało się, że podobnie jak piątego sierpnia Kastylijczycy podburzyli ludność przeciwko żydom, tak teraz, jeżeli nie uda się zdobyć zamku, motłoch i chłopi, którzy przybyli spoza Barcelony, skierują swój gniew przeciwko chrześcijanom – sprawującym władzę w mieście notablom – i ich własności. Doszło już do kilku prób napadu na zamożne domy. Dlatego też po całym dniu i długiej nocy bezowocnego oblężenia, we wtorek ósmego sierpnia 1391 roku pełnomocnik króla Jana wydał żydów na pastwę gawiedzi, której wcześniej umożliwił wejście do żydowskiej dzielnicy. Kiedy tłum szturmował zamek, Hugo zdołał przepchać się do środka razem z wichrzycielami. Jeżeli

Dolça rzeczywiście tam jest… Nie chciał nawet o tym myśleć. Nie był w stanie. Trząsł się na całym ciele, ociekał potem. Z niezwykłą siłą brutalnie uderzył w twarz mężczyznę, który próbował zagrodzić mu drogę. Na widok strugi krwi, która trysnęła mu z nosa, reszta poczuła przed chłopakiem respekt i pozwoliła mu przejść. Tłum wypełniał już wszystkie pomieszczenia fortecy. Hugo zastanawiał się, gdzie mogą być żydzi. Okrzyk nakazujący milczenie zdołał uspokoić masę. „Cisza!”, rozległo się znowu. Ludzie zastygli w miejscu, uciszając jedni drugich. – Heretycy! – huknął czyjś głos w przestronnej sali zamku. Do kogo należał? Hugo próbował zobaczyć mówcę. – Wyznawcy Jahwe! Wyprzyjcie się waszej przeklętej religii, a nic złego was nie spotka. Chrystus, w swoim bezgranicznym miłosierdziu, okaże łaskę wam, waszym żonom i waszym dzieciom. Odmówcie, a czeka was śmierć na miejscu. Z katedry na plac Świętego Jakuba przeniesiono w zaimprowizowanej procesji duży krzyż. Zebrali się pod nim duchowni, rejenci i miejscy skrybowie w oczekiwaniu na żydów, którzy zgodzą się przejść na chrześcijańską wiarę. Tu mieli ich ochrzcić i wpisać do rejestru pod nowymi imionami: Juan, Ramón, Pedro… Wewnątrz zamku ponad tysiąc żydów defilowało jeden za drugim przed prowodyrami rewolty. „Nawrócenie czy śmierć?”, pytano krótko. „Nawrócenie”. Tych, którzy zdecydowali się wyrzec swojej wiary, prowadzono na plac Świętego Jakuba. Ponieważ część ludzi opuszczała zamek wraz z tymi, którzy gotowi byli przyjąć chrześcijaństwo, Hugo zdołał przepchać się na środek sali, niedaleko miejsca, gdzie przepytywano żydów. Znalazł się ktoś, kto nie odpowiedział, wierny własnym przekonaniom, gotów z odwagą bronić swojej wiary. „Dureń”, zelżył go jeden

z mężczyzn i jednym szybkim ruchem podciął mu gardło, na miejscu, zgodnie z zapowiedzią. Zwłok przybywało. Ktoś zaproponował, by wynieść je z sali. „Niech na nie patrzą!”, krzyknął jeden z prowodyrów. Hugo patrzył. Owionął go odór krwi i odchodów tych, którzy zdecydowali się umrzeć; ich słabe, delikatne ciała nie stanęły na wysokości zadania. Nie zdziwił się na widok Łysego Psa, który dzierżąc w dłoni duży nóż, pełnił rolę kata. Podrzynał gardła żydom tak, jakby kroił mięso. Smród, krzyki, lamenty mężczyzn i kobiet, uśmiechy morderców… Hugo wyprostował plecy i głęboko odetchnął, stawiając czoła temu horrorowi. „Nawrócenie”. „Nawrócenie”. „Nawrócenie”. Wystarczyła chwila, by zebrani zorientowali się, że to w większości kobiety odmawiały wyrzeczenia się wiary, odpowiadały milczeniem… albo na głos zanosiły modlitwy do swojego Boga. Matki i córki, staruszki i młode dziewczyny wydawały się na śmierć. Hugo dostrzegł ją w sznurze ludzi ciągnącym się od widocznych w oddali drzwi. Dolça także zobaczyła go w tłumie. Uśmiecha się do mnie? – pomyślał zdumiony. Jakby w odpowiedzi na jego pytanie dziewczyna uśmiechnęła się jeszcze szerzej. Szła zdecydowanym krokiem między dziadkiem a matką. Żydzi wybierali śmierć, wierni swojej religii jak męczennicy Kościoła, o których opowiadali księża, ale żaden z nich się nie uśmiechał. Hugo nie pojmował, dlaczego Dolça to robi. Zbliżała się do miejsca, w którym należało dokonać wyboru. Astruga położyła dłonie na ramionach idącej przed nią córki. Dziewczyna pogładziła jedną z nich, nie odrywając wzroku od Hugona. Chciał puścić się biegiem, uciec z tego miejsca. Stał jednak jak sparaliżowany, spoglądając na ukochaną, niezdolny poruszyć mięśniami, które nie wykonywały jego poleceń. – Nawrócenie czy śmierć? – zapytano dziewczyny. „Nawrócenie, nawrócenie”, błagał Hugo szeptem.

Dolça na wszelki wypadek oderwała od niego wzrok, żeby nie narazić go na niebezpieczeństwo. Niemal mogli się dotknąć. – Nie – odpowiedziała. Astruga lekko drgnęła. Poszukała wzrokiem Hugona i znalazła go pośród tłumu. Zamknęła oczy, skinęła głową, jakby znalazła odpowiedź, po czym pocałowała córkę w czubek głowy. – Nie? Co chcesz powiedzieć? – Byłam szczęśliwa – odparła Dolça. – Wyrzekasz się swojej wiary? – Nie. Hugo zrozumiał: umierała z jego powodu! Uwalniała się. Wyzwalała od fatalizmu miłości. „Moje nieszczęście”, wyznała mu kiedyś. Nie może umrzeć. Nie powinna umrzeć! Mieli przed sobą tyle życia… Popchnął stojące przed nim osoby. Chciał do niej krzyknąć, ale uprzedziły go matka z córką. – Nie – powtórzyła Dolça, tym razem zwracając się do niego. – Nie dotykajcie mojej córki! – krzyknęła Astruga, rzucając się na prowodyrów. Wybieg żydówki odwrócił ich uwagę od Hugona. Ludzie gwałtownie się cofnęli i chłopak znów został uwięziony w tłumie. Zamierzał rzucić się do walki, kiedy Łysy Pies brutalnie poderżnął jego ukochanej szyję. Krzyk uwiązł Hugonowi w gardle. Stracił przytomność i upadł na podłogę chwilę po tym, jak osunęło się na nią zakrwawione, martwe ciało dziewczyny.

9

– Szybciej! Dwaj niewolnicy przyspieszyli kroku, kierując się w stronę kamiennego domu. Hugo wlókł się ociężale; kosz z warzywami, który niósł na ramieniu, niebezpiecznie się kołysał. Romeu, zarządca gospodarstwa, chciał do niego podejść i trochę go zdopingować, jednak po chwili zastanowienia tylko wzruszył ramionami, po czym dogonił niewolników dźwigających pozostałe kosze. Hugo w końcu dotrze na miejsce, jak zwykle spóźniony i smutny. Romeu znalazł go przed ponad miesiącem, w dniu ataku na Castell Nou, włóczącego się po winnicach. Wypytywał, co mu się stało, ale skołowany chłopak tylko wybełkotał kilka niespójnych zdań. Mężczyzna znał go i cenił; kilkakrotnie sam zlecał mu pracę na roli. Miał okazję się przekonać, że jest skutecznym, sumiennym pracownikiem. Tamtej nocy zlitował się nad nim i zabrał go ze sobą, uznawszy, że lepiej nie odprowadzać go do winnicy żyda – Bóg jeden wiedział, co mogło się tam dziać. Kiedy chłopak wyjdzie z tego osobliwego odurzenia, sam zdecyduje, co zrobić. Ale odurzenie nie przechodziło. Przez kilka dni Hugo trwał w milczeniu, skulony w kącie, patrząc przed siebie błędnym wzrokiem. Romeu bezskutecznie próbował go nakarmić. Przykazał niewolnicom, żeby na zmianę zwilżały mu usta, by się nie odwodnił. Był już bliski uznania, że najlepiej będzie zabrać go do winnicy żyda i tam zostawić. – Niewolnice nie mogą bez przerwy się nim zajmować – odpowiedział żonie, kiedy zaprotestowała, polubiła bowiem Hugona. – Co powie micer Rocafort, kiedy się o tym dowie?

– Na pewno przyjdzie ci do głowy jakieś wytłumaczenie – odparła żona, lekceważąc groźbę, że pojawi się właściciel gospodarstwa, bogaty kupiec, który handlował niemal wszystkim, od przypraw po niewolników, takich jak dwie młode Rusinki, które teraz zajmowały się Hugonem. – Zresztą co innego mają do roboty te dziewczyny, zanim zostaną sprzedane? Mimo to Romeu udał się do winnicy Saula. Nikogo tam nie zastał. Wyglądało na to, że należąca do żydów szopa ocalała z pogromu. Zadał sobie pytanie, czy Mahir był wśród ponad pięciuset ofiar, które zginęły podczas ataku na dzielnicę żydowską. O takich liczbach mówiono: ponad pięciuset zabitych, setki żydów zmuszonych do wyrzeczenia się swojej wiary i nawrócenia, wielu nadal ukrywanych przez chrześcijańskie rodziny. Żydowska dzielnica została zrównana z ziemią, toteż żaden z nich, nawrócony czy nie, nie mógł wrócić do własnego domu. Niektórzy z tych, którzy ukryli się w klasztorach, otrzymali trochę pieniędzy, by po chrzcie rozpocząć nowe życie, jednak ogromna większość znalazła się w skrajnej nędzy. Romeu zastanawiał się nad tym, by udać się do miasta, spróbować znaleźć Mahira i opowiedzieć mu o chłopaku, w końcu jednak odrzucił ten pomysł, przynajmniej na razie. – Jeżeli chcesz tu zostać, będziesz musiał pracować – oznajmił Hugonowi, zrezygnowawszy z poszukiwań żyda. Chłopak zrozumiał. Zbliżało się winobranie i pomoc, której udzielił – choć smutny i powolny – została dobrze przyjęta przez Romeua. Żaden niewolnik nie pracował tak sumiennie jak ten dzieciak. Poza tym nie umówili się na żadną dniówkę – chłopak miał zapewnione jedynie buty z podeszwą z juty, starą sukienną pelerynę do ochrony przed zimnem, wino, jedzenie i pryczę w przybudówce, gdzie spali niewolnicy, zarówno ci na stałe pracujący w folwarku, jak i ci wynajęci, którzy bez przerwy się zmieniali; nigdy nie było wiadomo, ile osób będzie spać w izbie.

– Nie zamierzasz mu płacić? – zapytała z pretensją w głosie żona Romeua. – Ależ oczywiście. Gdy tylko o to poprosi. Niełatwo o takiego pracownika jak on. Kobieta przytaknęła. Wiedziała, jak ciężko znaleźć wyrobników do pracy w polu. Od czasu czarnej śmierci w 1348 roku brakowało rąk do pracy, a młodzi, zdolni do niej ludzie woleli zaciągnąć się do wojska i wyruszyć na poszukiwanie przygód, niż uprawiać warzywa czy winorośl. Niewolnicy zastępowali Katalończyków przy wielu pracach, także przy uprawie ziem należących do bogatych mieszczan. Najczęściej byli to pochodzący ze Wschodu Rusini, Bułgarzy, Albańczycy, Turcy, Grecy i Tatarzy, kupowani na wybrzeżach Dalmacji, w Genui albo Wenecji, głównych ośrodkach handlu niewolnikami. Liczba Saracenów malała, w miarę jak Katalonia rezygnowała z prowadzenia wojen w Afryce. Kobiety pochodziły z tych samych miejsc i były wykorzystywane do prac domowych; niektóre z nich miały blond włosy, jasne oczy i perłową skórę, które, jak mówiono, fascynują mężczyzn. María, żona Romeua, spojrzała na dwie młode Rusinki, a następnie dokonała przeglądu własnego ciała: pomacała się po biodrach i pośladkach, zważyła w dłoniach piersi. Nadal były jędrne, choć ostatnio nieco przytyła; w gospodarstwie Rocaforta dobrze się jadało. Wciąż przyciągała spojrzenia. Wiedziała o tym i sprawiało jej to przyjemność, ale… Ponownie obrzuciła wzrokiem dziewczyny i poczuła ukłucie zazdrości. Jakże mężczyźni mieliby ich nie pożądać? Micer Rocafort działał na rynku, na którym istniało duże zapotrzebowanie na niewolników. Bogate domy chlubiły się służbą domową, a biedniejsze próbowały je naśladować. Przewoźnicy potrzebowali niewolników do rozładunku towarów, panowie feudalni – do uprawy ziemi; kupowali ich stolarze, powroźnicy, kapitanowie statków, medycy, a także duchowni: zakonnice, księża,

nawet biskupi… Wszyscy chcieli mieć niewolników. Cztery dziewczyny, które mieszkały w folwarku Rocaforta, miały zostać sprzedane bezpośrednio wybranym klientom po cenie wyższej niż przyjęta. Resztę wystawiano na licytacjach na placach Świętego Jakuba i Palau, gdzie został stracony Arnau Estanyol i gdzie przy stołach werbowano załogi na statki, ale przede wszystkim na placu Nova, przed pałacem biskupim. Niewolnikami handlowali także żeglarze i kapitanowie, którzy często nabywali ich w odległych egzotycznych portach; wlekli swój towar ulicami Barcelony, głośno go zachwalając, dopóki nie znaleźli nabywców. Po zakończonym winobraniu Rusinki nadal chciały się opiekować Hugonem, jakby wciąż musiały go poić. Chłopak odrzucał ich pomoc ze słabym uśmiechem. Pomyślał, że mają nie więcej niż po piętnaście lat. Były delikatne i piękne. Przypomniał sobie, że często płakały, kiedy klęcząc przy nim w kącie, podsuwały mu do ust wodę. Wówczas nie był w stanie ich pocieszyć, jego ciało nadal drżało w rytmie ciosów zadawanych nożem przez Łysego Psa, a myśli przesiąkała krew, która wypłynęła strumieniem z gardła jego ukochanej. Któregoś dnia dał się ponieść smutkowi jednej z Rusinek i także zapłakał, pierwszy raz, jakby przebudził się z koszmaru. Dzielony ból stworzył szczególną więź między nim a tymi odebranymi rodzicom dziewczynami, które miały zostać sprzedane barcelońskim patrycjuszom. Praca przy winobraniu dobrze mu zrobiła. Hugo, podobnie jak niewolnicy i reszta pracowników folwarku, nie mógł rozmawiać z Rusinkami, widywał je jednak często, bo żona Romeua zapraszała go do kuchni i zmuszała do jedzenia, próbując się dowiedzieć, cóż za nieszczęście sprawiło, że błąkał się po winnicy i że tak cierpi. – Moja matka… umarła – wykręcił się Hugo, zatajając ból po stracie ukochanej żydówki.

– Przykro mi – powiedziała współczującym tonem kobieta i spróbowała go pocieszyć. Siedział akurat przy stole, ona stała za jego plecami. Pochyliła się nad nim i obsypała go pocałunkami, najpierw policzki, potem szyję, podczas gdy jej dłonie zsuwały się z jego ramion w stronę piersi. Skrępowany chłopak napiął mięśnie. Kobieta musiała to wyczuć, bo odsunęła się, poprawiła zebrane w kok włosy i wygładziła fartuch. – Nie ma większego nieszczęścia niż utrata matki – powiedziała. – Jedz, Hugonie, jedz. A wy, co tu robicie?! – wrzasnęła, zdawszy sobie sprawę z obecności Rusinek, po czym krzyknęła kilka słów w ich języku, wymachując rękami, żeby je odpędzić.

Jesienią zabrano dwie z czterech dziewczyn. Hugo dowiedział się o wizycie nabywców – zamożnych mieszczan z Barcelony – kiedy wrócił z winnicy do izby niewolników. Złapał się na tym, że martwi go ich los. Zaraz jednak rzucił się na siennik, zamknął oczy i przywołał w myślach obraz ukochanej, pozwalając, by cierpienie odżyło. Kolejne odwiedziny były dla wszystkich zaskoczeniem. Pewnego ranka na początku grudnia w folwarku zjawił się niespodziewanie micer Rocafort. Kupiec przyjechał na mule w towarzystwie dwóch mężczyzn; jeden z nich przybył konno, drugi pieszo. – Zmykaj, zmykaj, zmykaj! – ponagliła María Hugona, niemal podnosząc go z krzesła, na którym siedział przy kuchennym stole. – Przyjechał pan. Nie może zobaczyć cię w domu… z dziewczynami. Nie wie, że tu jesteś. – Zawlekła go do drzwi wychodzących na duży dziedziniec przed głównym wejściem. – Niech to diabli! – zaklęła pod nosem, zorientowawszy się, że jest już za późno, by Hugo niezauważony opuścił dom. – Chodź za mną – rozkazała, ciągnąc go za rękę.

Do ich uszu dobiegły wyraźne pokrzykiwania i śmiechy pana oraz jego gościa. Zsiedli już z wierzchowców i wkrótce wejdą do sąsiadującej z kuchnią jadalni. María odrzuciła pomysł, by ukryć Hugona na piętrze – przyłapano by ich na schodach. Otworzyła znajdujące się w jadalni drzwi, które prowadziły do spiżarni. – Nie waż się nawet oddychać! – ostrzegła. Wepchnęła go do środka i wyjęła z szafki kawałek suszonego boczku, jakby to po niego tu przyszła, po czym zamknęła za sobą drzwi. Hugo stał w mroku, wdychając zapachy zgromadzonych w spiżarni wiktuałów. Usłyszał, jak María wita swojego pana. Nieznane głosy. Śmiechy. Teraz mówił Romeu. Nie, Rocafort nie przyjechał na inspekcję folwarku. Kiedy indziej. Na razie potrzebuje tylko najlepszego wina i obfitego posiłku. – Niech dziewczynki się przygotują – rozkazał. Hugona przeszedł dreszcz, a potem kolejny, znacznie silniejszy, gdy usłyszał głos, który odpowiedział: – Mam nadzieję, że są warte tych pochwał, które słyszałem na ich temat! – Nie martwcie… Uchylił drzwi. Rocafort mówił dalej, ale Hugo nie zwracał na niego uwagi. Drugi mężczyzna stał odwrócony plecami, przy stole, przy którym Romeu rozlewał wino. Minęły już cztery lata, ale rozpoznałby go nawet po upływie stu. To Roger Puig towarzyszył micer Rocafortowi. Odwrócił się, by wziąć szklany kielich, który podawał mu Romeu. Miał gęstą, starannie przystrzyżoną brodę, jasną jak włosy. Przepych jego szat kontrastował ze skromnym strojem kupca. Jego wyniosłość można by kroić nożem. – Nie żałuj wina jego wielmożności – zachęcił Rocafort swojego pracownika. – Właśnie wrócił z Grecji, gdzie jego odwaga i bohaterstwo nigdy nie zostaną zapomniane – przypochlebiał się

bezwstydnie. – Przypłynął do Barcelony, by przyłączyć się do floty, która wyruszy na Sycylię. – A także żeby się ożenić – dodał Puig. – Stryj zaaranżował mi wspaniałe małżeństwo. – Słyszałem. Najszczersze gratulacje. Los się do was uśmiecha. Jesteście młodzi, szlachetnie urodzeni, bogaci… – Nie tak bardzo, jak bym chciał! – Z przykrością muszę wam powiedzieć, że nikt nie jest tak bogaty, jak by tego chciał. – Zapewne dlatego, że nie może. – Puig zamilkł, spoglądając na Romeua. Rocafort pokazał pracownikowi, żeby wyszedł. – Ja owszem, mogę – kontynuował szlachcic po wyjściu zarządcy. – Dzięki stryjowi cieszę się przychylnością króla. Jestem w stanie zdobyć wszelkie niezbędne upoważnienia do handlu na Morzu Śródziemnym. W Grecji przeprowadziłem potajemnie korzystne transakcje… Muszę zachować w tej sprawie milczenie, mogę jednak zdradzić, że spotkały się z uznaniem Jego Królewskiej Mości. Hugo stał jak zahipnotyzowany, wyglądając przez szparę, kiedy widok zasłoniła mu jakaś ubrana na czarno postać – Jednooki. Zamknął drzwi. Wstrzymał oddech, kiedy lekkie stuknięcie skrzydła o ościeże zamieniło się w jego uszach w huk. – Monarchowie zawsze żądają zapłaty – usłyszał głos kupca. Jeżeli go tu odkryją, nie będzie mógł już uciec jak wtedy, w szpitalu, kiedy wyłupił słudze oko. – Ekwipuję właśnie galerę, która popłynie na Sycylię – rzekł Roger Puig. – Czego wam zatem potrzeba? – Wspólnika. Nie jestem kupcem, nie będę martwił się o pieniądze… Świadom obecności Jednookiego stojącego po drugiej stronie, Hugo zza zamkniętych drzwi wysłuchał negocjacji Rocaforta i Puiga, które prowadzili, jedząc i pijąc. Wreszcie kupiec ustąpił, osaczony

przez szlachcica. Zawarli umowę opartą na doświadczeniu i kapitale jednego oraz wpływach i skromnych środkach drugiego. Na koniec wznieśli kilka toastów, za każdym razem, kiedy rozemocjonowany Puig wyobrażał sobie swój pełny skarbiec. – Niechaj będzie jasne, że to pierwszy i ostatni statek – powtarzał kupiec. – Jeszcze będziecie mnie błagać o więcej statków, Rocafort! – wykrzyknął Roger Puig, wylewając wino na swój jedwabny kaftan. – A teraz, skoro już załatwiliśmy interesy, pora na Rusinki. Gdzie są te dziewczyny? – Nie wiem, czy w tej sytuacji… – próbował się wymigać Rocafort. Jak mógł postawić dziewczyny przed tym pijanym kapryśnym szlachcicem? – Jakiej sytuacji?! – ryknął Roger Puig. – Mateo! – zawołał, a Hugo wyczuł, że Jednooki oddala się od drzwi. – Przyprowadź te dwie niewolnice, po które przyjechaliśmy. – To nie będzie konieczne – wtrącił kupiec. – Sam się tym zajmę. W jadalni zostali szlachcic i sługa. – Nie ruszaj się stąd – rozkazał Roger Puig. – Ten kupiec nie wydaje się dobrze usposobiony. Gdy Rocafort wrócił do jadalni, jego uwadze nie umknęło zachowanie Jednookiego, który pełnił straż w kącie, skąd miał widok na całe pomieszczenie. Za kupcem weszły María i Rusinki. Zapanowała cisza, kiedy Roger Puig siadał naprzeciw dziewcząt. Hugo zaryzykował i znów lekko uchylił drzwi. Szlachcic pił, wino ściekało mu z kącików ust. Odruchowo otarł je jedwabnym mankietem, urzeczony widokiem niewolnic. Jego zaczerwienione oczy pałały pożądaniem. – Mieliście rację – wybełkotał. Wyciągnął rękę w stronę ramienia jednej z dziewcząt, a ta skuliła się i zadrżała, poczuwszy jego dotyk. – Są jak ptaszki.

Nagle Roger Puig krzyknął. Był to dziki ryk, od którego podskoczyli wszyscy oprócz sługi. Hugo niemal wypadł zza drzwi spiżarni. Jedna z dziewczyn straciła równowagę i przewróciłaby się, gdyby nie chwyciła jej María; druga wybuchnęła płaczem. – Tak traktowaliśmy ptaszki w Grecji – wycedził w stronę dziewcząt, które nie rozumiały jego języka. – Zjadaliśmy je. – Zrozumiały za to gest, który towarzyszył jego słowom: otwarte usta, wyszczerzone zęby i wysunięte dłonie zakrzywione jak szpony. Zaczęły się wycofywać, powstrzymywane przez Maríę i Rocaforta. – No dobrze – powiedział nagle Puig, zmieniając ton głosu i podejście. – Rozbierzcie je. – Ale… – zaczął protestować kupiec. – Rozbierzcie je. Jeżeli mam kupić jedną z nich, muszę wpierw sprawdzić jej przymioty. Hugo widział wiele kobiet przez szparę w ścianie szopy, w której pracowały Astruga i Dolça: niektóre były młode i piękne, inne nie, niemniej jednak zawsze na ich widok do ust napływała mu ślina, jego krocze ogarniało przyjemne mrowienie, a członek reagował. María rozwiązała luźne tuniki, które zsunęły się do stóp dziewcząt. Żadna kobieta nie dorównywała urodą, prostodusznością i niewinnością tym dwóm. Hugo jednak nie poczuł pożądania. Zacisnął zęby i pięści, widząc, jak zawstydzone, ze wzrokiem wbitym w podłogę, zasłaniają dłońmi piersi i łona przed świdrującym spojrzeniem pijanego, pyszałkowatego mężczyzny. María szepnęła im coś do ucha i przez chwilę się z nimi siłowała, aż w końcu opuściły ręce. Odsłoniły ciała i stały ze spuszczonymi głowami, szybko oddychając, a po ich policzkach spływały łzy. – Twarz – nakazał szlachcic kobiecie. Hugo zadrżał, widząc, jak María chwyta je za podbródki i zmusza, by podniosły głowy i stawiły czoła diabłu. Szpara w drzwiach niepostrzeżenie poszerzała się i zwężała, proporcjonalnie do gniewu, który wzbierał w chłopaku. Nikt nie zwrócił na niego uwagi, wszyscy

stali oczarowani dwiema pięknościami, które lubieżnie lustrował Puig. Hugo z trudem się pohamował, kiedy zobaczył, jak szlachcic wyciąga rękę i pieści piersi jednej z nich. – Panie – zaczął Rocafort ostrożnie, nie chcąc urazić gościa – błagam was, byście nie dotykali dziewczyny. Roger Puig nawet nie podniósł na niego wzroku. Z otwartymi, zaślinionymi ustami dalej obmacywał dziewiczą pierś. – Kupię ją od was. Tę – oznajmił. – Mateo! – zawołał i jego sługa natychmiast zareagował, jakby wiedział, jakie jest życzenie jego pana. Podszedł, chwycił dziewczynę w talii i podniósł. Nie zważając na krzyki Rusinki i ignorując obecność Maríi i Rocaforta, którzy nie wiedzieli, jak się zachować, pan i sługa rozejrzeli się w poszukiwaniu jakiejś izby. Roger Puig już rozwiązywał poplamiony winem i śliną kaftan. – Panie… – ponownie poprosił Rocafort. – Na górę – rozkazał szlachcic, wskazując schody. – Nie zapłaciliście za nią – upomniał go kupiec. – Odliczcie jej cenę od waszych przyszłych zysków – odparł Puig, nie odwracając głowy; wchodził już po schodach za niosącym dziewczynę Mateem. Wrzaski niewolnicy słychać było nawet w spiżarni. Najwyraźniej jednak nie stawiała zbyt długo oporu, wkrótce bowiem dom pogrążył się w zatrważającej ciszy, do czasu aż Roger Puig zszedł z piętra w towarzystwie sługi. – Nie myliliście się, Rocafort. Doskonała jakość. Odeślijcie mi ją do domu – rozkazał przed przestąpieniem progu, po czym wsiadł na konia i ruszył w stronę Barcelony.

Odrodzona nienawiść do człowieka, o którym zdążył już zapomnieć, i niepokój wywołany niemal całkowitą pewnością, że

Jednooki zrobi wszystko, by go odnaleźć, trochę odwróciły myśli Hugona od cierpień wywołanych śmiercią ukochanej. Nocami i w wolnych chwilach, które rzadko zdarzały się w gospodarstwie, rozmyślał już nie tylko o niej. Doszły mu nowe troski: Roger Puig, jego sługa, a także María, babsko, które wykorzystywało byle pretekst, żeby się do niego zbliżyć, dotknąć go i pocałować. Odkąd Romeu znalazł go błąkającego się po winnicy i zabrał do folwarku Rocaforta, Hugo nie odwiedził Barcelony. Nie wrócił do kościoła Matki Boskiej Morskiej ani nie złożył wizyty Arsendzie. Po co? – mówił sobie. Żeby ją okłamywać? Nie potrafiłby. Nie wyobrażał sobie, że miałby ukryć przed siostrą ból po stracie ukochanej, nie chciał jej znów oszukiwać, wyrzekając się tego, co było największym pragnieniem jego życia: miłości do żydówki, której Arsenda nigdy by nie zaakceptowała. Tu, w gospodarstwie, pod pretekstem rzekomej śmierci matki – o której też nie miał żadnych wiadomości – mógł spokojnie cierpieć i nikt nie zadawał mu pytań. Romeu narzucał mu jedynie obowiązek pracy, jego żona – swoje krępujące towarzystwo. Rusinki zaś, zanim zostały sprzedane przez Rocaforta, liczyły na niewiele więcej niż uśmiech czy posłane z daleka litościwe spojrzenie. Pozostali niewolnicy płakali, śmiali się i rozmawiali, patrząc, jak ucieka im życie. Tak jak mnie, myślał czasem Hugo. W tamten czwartek, czternastego grudnia 1391 roku, podsłuchał kłótnię Romeua i Maríi: oboje chcieli wybrać się do Barcelony, by zobaczyć egzekucję skazanych za atak na dzielnicę żydowską, ktoś jednak musiał zostać, by pilnować gospodarstwa. W końcu padło na Maríę. Hugo, który też chciał być przy straceniu winnych, poszedł z Romeuem do miasta. – Lubisz egzekucje? – zapytał go zarządca po drodze. Nie oczekiwał odpowiedzi i Hugo mu jej nie udzielił. – Zatrzymano głównych podżegaczy do ataku… choć ja osobiście nie skazywałbym ich za wybicie tylu gudłajów. – Romeu mówił do siebie. – Dzięki nim wielu przeszło na chrześcijaństwo. To chyba dobrze dla królestwa?

Mówią, że tak naprawdę król nie jest zły za wymordowanie żydów, bardziej gniewa go bunt chłopów, którzy spalili urzędowe księgi. Nawet uniewinnił kilku przywódców rebelii. Tak czy inaczej, czeka nas wyborne widowisko. Hugo zadał sobie pytanie, czy wśród ułaskawionych znajduje się Łysy Pies. Przeklęty Juan Amat był jednym z głównych sprawców rzezi – jego nóż poderżnął dziesiątki gardeł… Zasłużył na karę. – Kogo uniewinniono? – zapytał. Romeu zdziwił się, słysząc słowa Hugona, a przede wszystkim jego ton. – Jak zwykle tych najważniejszych. Trzeba mieć wpływy, by uzyskać królewską łaskę. Łysy Pies nie miał wpływów. Był tylko synem rzeźnika sprzedającego mięso przy bramie Boqueria. Odkąd Hugo dowiedział się o planowanej egzekucji, towarzyszył mu obraz tego zwyrodnialca wiszącego na stryczku. Wciąż miał go przed oczami. Musiał zobaczyć, jak wieszają Amata, i cieszyć się gorzką zemstą. Dolça na to zasługiwała, zasługiwali na to wszyscy żydzi! Zaniepokojony, zerknął kątem oka na Romeua, jakby mogło go zdradzić samo współczucie okazane innowiercom. Barcelona wrzała. Postawione w różnych punktach miasta szubienice wznosiły się jako symbole władzy. W większości były to stałe konstrukcje, niektóre składały się po prostu z dwóch pionowych słupów i przymocowanej do nich poprzecznej żerdzi, inne były zbudowane z kamieni, zwieńczone belką, na której widniały herby królewski i miasta. Na stryczkach często wisiały zwłoki przestępców, niekiedy dopóty, dopóki nie zgniły, nawet jeżeli trzeba je było potem zbierać z ziemi, albo dopóki monarcha nie udzielił pozwolenia na ich pochówek; zawsze jednak wystawiano je na widok publiczny, by wszyscy drżeli przed królewską sprawiedliwością.

Tego dnia miało zostać straconych jedenaście osób. Hugo odłączył się od Romeua i poszedł zobaczyć raczej cichą niż nagradzaną oklaskami egzekucję dwóch mężczyzn na placu Blat. Żaden z nich nie był Łysym Psem. Zanim drugi z wisielców przestał wierzgać nogami, Hugo przeciął plac, kierując się w stronę wejścia do pałacu pełnomocnika, gdzie stała inna szubienica. Tam też go nie zobaczył. Powiedziano mu, że w podcieniach przy plaży również odbywają się egzekucje, ruszył więc szybkim krokiem w dół ulicy Mar… I tym razem mu się nie poszczęściło. Wrócił tą samą drogą do bramy Orbs, gdzie wisiał kolejny skazaniec. Nie był nim Juan Amat. Dotarł do placu Świętej Anny, a stamtąd udał się na plac Nova. Też nie. Ostatni więzień został stracony przy bramie do dzielnicy żydowskiej, na placu Świętego Jakuba. – Nie! – krzyknął Hugo na widok brzuchatego człowieczka, którego zarówno za życia, jak i w momencie śmierci ośmieszały szeroko rozstawione, krótkie, grube nogi, teraz luźno dyndające. Wśród skazanych nie było Łysego Psa. Hugo pokręcił głową. „Morderca”, szepnął, kiedy w jego pamięci ożyło spojrzenie ukochanej. „Byłam szczęśliwa”. Przypomniał sobie ostatnie słowa, które wypowiedziała, zanim nóż… – Morderca! – zawołał tym razem na cały głos. – Nie zwracaj na siebie uwagi – szepnął ktoś za jego plecami. – Co…? – zaczął, odwracając głowę. Jucef Crescas. Ten, który twierdził, że micer Arnau ocalił mu życie, podobnie jak Saulowi. Nie miał już na sobie opończy ani nie nosił przyszytej żółtej łaty zdradzającej jego żydowskie pochodzenie. – Nie powinieneś nazywać go mordercą – ostrzegł go bankier. – Wielu by tego nie zrozumiało; niektórzy uważają, że nie należało skazywać na śmierć tych, którzy mordowali żydów. Chłopak i stary bankier jakby się umówili: jednocześnie powiedli wzrokiem po mieszkańcach tłoczących się na ulicach Barcelony zamienionej w olbrzymi szafot, w wielkie widowisko.

– Nie jego nazwałem mordercą… – wyznał cicho Hugo. – Choć pewnie i on nim był. Miałem na myśli Łysego… syna rzeźnika, Juana Amata, który poderżnął… Nie mógł dokończyć zdania; głos uwiązł mu w gardle. – W lochach zostało jeszcze jedenastu więźniów, czekają, aż król wyda rozkaz egzekucji. Niestety, nie ma wśród nich Juana Amata – przyznał Jucef. W jego zbolałym tonie można było wyczuć odrazę. – Szukaliśmy go, Bóg nam świadkiem, że go szukaliśmy, pełnomocnik królewski także, ale Amat zapadł się pod ziemię. Wszyscy chcielibyśmy zobaczyć tego nędznika na stryczku. Słowom Jucefa przytaknęła jedna z towarzyszących mu osób, skulonych, wystraszonych mężczyzn i kobiet, pilnujących się, żeby nie podpaść otaczającym ich chrześcijanom. Hugonowi wydawało się, że pamięta kilka z nich z dzielnicy żydowskiej. – Zapadł się pod ziemię… – powtórzył, zwracając się bardziej do siebie niż do Jucefa. – Gdzie mogę was znaleźć? – zapytał po chwili zastanowienia.

Dlaczego by tego nie sprawdzić? Od ataku na dzielnicę żydowską minęły cztery miesiące. Co zamierza Łysy Pies? Gdzie znajdzie pracę? – zastanawiał się Hugo, idąc ulicą Boqueria. Przypomniawszy go sobie w starym hełmie na głowie i z kuszą w dłoni, uznał, że na jego miejscu zaczekałby na pobór żołnierzy, którzy mieli płynąć z flotą na Sycylię. Na wyspie panował ogromny chaos, pilnie potrzebowano oddziałów. Nawet gdyby po jakimś czasie złapano go albo rozpoznano, kiedy ostygną emocje, dla władz nie będzie miało znaczenia, że uciekł od stryczka. Wielu uważało jego zachowanie za właściwe – przed wyborem nawrócenie albo śmierć stawiano już żydów na całym półwyspie. Dzielnica Pi, która wzięła swą nazwę od majestatycznej sosny, wyrosła wokół kościoła Matki Boskiej Sosnowej, między starymi

rzymskimi murami miasta i tymi graniczącymi z Ramblą, zastępowanymi teraz przez kolejne, budowane wokół El Raval. Pi także leżało niegdyś poza granicami Barcelony, zajmowały je ogrody i sady oraz rozsiane tu i ówdzie domy. Z upływem lat zmieniło się w tętniącą życiem dzielnicę o gęstej chaotycznej zabudowie, zamieszkaną przez kupców, rzemieślników, kowali, kamieniarzy, mistrzów budowlanych… Wraz z dzielnicą rozkwitł również kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Sosnowej. W 1391 roku wmurowano ostatni kamień świątyni, której budowa trwała siedemdziesiąt lat. Hugo przyrównywał ją do kościoła Matki Boskiej Morskiej: jednonawowego, pozwalającego od wejścia objąć wzrokiem całe wnętrze, skromnego, ale majestatycznego, przestronnego, aby wierni czuli, że nie są sami, i mogli znaleźć w nim schronienie jak w wielkim rodzinnym domu, z bocznymi kapliczkami wciśniętymi między przypory, które wdzierały się do kościoła, zamiast wznosić się na zewnątrz. Nawa u Matki Boskiej Sosnowej była nieco szersza, za to ta u Matki Boskiej Morskiej dłuższa i wyższa. Najważniejsza różnica polegała jednak na tym, że kościół Matki Boskiej Morskiej miał dwie ośmioboczne wieże, z których rozlegał się głos dzwonów. Wzniesienie wielkiej dzwonnicy przylegającej do Matki Boskiej Sosnowej dopiero planowano. Król Piotr IV obiecał na ten cel pieniądze. Ufając danemu przez władcę słowu, w 1379 roku przystąpiono do prac. Ale monarcha zmarł, nie dotrzymawszy obietnicy. Środków zabrakło, wieża stała więc niedokończona, bezużyteczna, a dzwony trafiły do tymczasowej małej dzwonnicy wzniesionej nad bramą Avemaría. Hugo skręcił z ulicy Boqueria na tyły kościoła Matki Boskiej Sosnowej. Pośród otaczających świątynię i ogród rektora ubogich domów wznosiła się opuszczona, wykończona zaledwie w jednej czwartej konstrukcja, która miała stać się wielką kościelną dzwonnicą. Jakiś czas temu widział, jak Łysy Pies i jego ojciec ćwiczą

tu chodzenie na szczudłach, które przechowywali właśnie w wieży. Później odkrył, że tutaj także mają swoją kryjówkę Amat i jego banda. Łysy Pies być może nadal tu przychodził. Tak samo jak wtedy, kiedy próbował odzyskać buty, Hugo ukrył się na cmentarzu, na którym chowano ślepców. Usiadł wygodnie za wielkim krzyżem, przygotowany na długie czekanie. Nie zdziwiłoby go, gdyby ten nędznik ukrywał się właśnie w wieży. Podczas decydującego ataku na Castell Nou słyszał, że proboszcz parafii Matki Boskiej Sosnowej był jednym z najbardziej zagorzałych inspiratorów rebelii. Jeśli Juan Amat przebywa jeszcze w Barcelonie, na pewno korzysta z pomocy księdza i ten ukrył go w miejscu, gdzie Łysy Pies bawił się jako dziecko. Nie zamierzał jednak dzielić się z Jucefem swoimi podejrzeniami, by nie rozbudzać w nim na próżno nadziei. Siedząc między grobami, Hugo czuł, jak przenika go grudniowy chłód. Nie miał dostatecznie ciepłego okrycia, jedynie znoszoną pelerynę z siermiężnego sukna, którą dostał od Romeua. Jucef powiedział mu, że wynajął dom z miejscem na kantorek nieopodal plaży, na ulicy Ample, równoległej do brzegu morza. Tam też dygoczący z zimna Hugo skierował kroki przed zmrokiem, zanim dzwon pałacu pełnomocnika wezwał mieszkańców, by wracali do domów. – Ukrywa się w dzwonnicy Matki Boskiej Sosnowej – udało mu się powiedzieć mimo szczękania zębów. Nie okazując żadnych emocji, Jucef zaprosił go do środka i zaprowadził do paleniska, gdzie płonął przyjazny ogień, wokół którego skupiło się kilkanaście osób. Niektóre siedziały, inne stały, kilkoro młodych przycupnęło na podłodze. Jucef poprosił o krzesło i z dużego czarnego żelaznego kociołka wiszącego nad ogniem nalał do miski parującą zupę jarzynową. – Widziałem go – powiedział Hugo.

– Potem nam opowiesz – odparł Jucef, wręczając mu miskę. – Najpierw się posil, żebyś nie zachorował. – A co z Saulem? – przypomniał sobie chłopak, usłyszawszy o chorobie. Milczenie Jucefa stanowiło wystarczającą odpowiedź. Hugo nie pytał dalej. Otaczali go żydzi… teraz nawróceni, bladzi, wymizerowani, stłoczeni w niewielkim domu, pogrążeni w smutku, który czuło się nawet w ich oddechu. Ujął miskę z zupą rozgrzanymi już dłońmi, ale krępował go ich wzrok. Nikt nic nie mówił, niektórzy powstrzymywali się od kaszlu, inni ukrywali łzy. Jucef usiadł obok niego, na wprost paleniska. Skupił wzrok i myśli na ogniu. Hugo dochodził do siebie, w miarę jak pochłaniał zupę i wino, które przyniosła jakaś stara kobieta, prawdopodobnie żona Jucefa. – Widziałem go – powtórzył w końcu po długim łyku cierpkiego wina. – Był tak blisko mnie jak wy teraz – dodał, zwracając się do bankiera. Czuł jego zapach, mógł go dotknąć, wystarczyło wyciągnąć rękę. Łysy Pies znienacka pojawił się na cmentarzu, żeby załatwić swoją potrzebę. Hugo powstrzymał oddech, waliło mu serce, ale nawet nie drgnął, dopóki nieświadomy niczego morderca nie wrócił do dzwonnicy. – Na pewno myśli, że uda mu się zaciągnąć do armady płynącej na Sycylię – dodał. – Zabijmy go, jeszcze tej nocy – dały się słyszeć głosy konwertytów. Propozycja została przyjęta okrzykami zachęty. Ale Jucef nadal siedział wpatrzony w ogień. W końcu zapanowała cisza, wszyscy czekali na jego decyzję. – Jutro o świcie pójdę do pełnomocnika króla. Zatrzyma go i wykona na nim wyrok. Wiem to. – Następnie zwrócił się do Hugona: – Nie nazywaj mnie Jucefem, teraz jestem Raimundo… Raimundo Sagrau.

Chwilę później odwołał chłopaka na stronę i zapytał: – Co ci zrobił ten człowiek? – Ukradł mi buty – odparł Hugo z poważną miną. Raimundo skinął głową zamyślony.

W piątek dwudziestego drugiego grudnia 1391 roku król Jan, nieubłagany nawet w obliczu zbliżającego się Bożego Narodzenia, nakazał stracenie dwunastu więźniów: genueńskiego pirata i jedenastu złoczyńców, którzy napadli na dzielnicę żydowską. Był wśród nich Juan Amat, zatrzymany przez pełnomocnika króla zgodnie z przewidywaniami Raimunda. Hugo chciał być obecny przy aresztowaniu, ale mało brakowało, by mu tego zabroniono, pełnomocnik wolał bowiem uderzyć z zaskoczenia. Królewski urzędnik ustąpił dopiero na prośbę Raimunda. Jeden kopniak w deski, które służyły za drzwi do dzwonnicy, otworzył drogę zbrojnym. Hugo nie wszedł do środka. Dotarły do niego odgłosy szamotaniny, krzyki, rozkazy; po chwili na zewnątrz wyszli dwaj strażnicy, a za nimi Amat ze związanymi z przodu rękami i przystawioną do pleców włócznią. Hugo musiał zrobić unik, by nie trafiła go ślina, którą splunął Łysy Pies. – Powinienem był cię zabić w Gironie – rzucił Hugo, uśmiechając się cynicznie. – Cebula i buty zaprowadzą cię na szubienicę, podły morderco. – Szubienicę? – powtórzył pełnomocnik. Wyszedł z niewykończonej wieży, wynosząc przedmioty, które zgromadził w środku Amat. – Poćwiartują go. On nie zasługuje na szubienicę. Tak też się stało. W piątek zdjęto trupy bandytów powieszonych osiem dni wcześniej i wykonano egzekucję na nowych skazańcach. Juana Amata poćwiartowano, zgodnie z tym, co zapowiedział pełnomocnik. Hugo patrzył, jak żołnierze prowadzą Łysego Psa na

plac Świętego Jakuba, pod bramę dzielnicy żydowskiej. Konwertyci i kilku odważnych żydów niezauważenie wmieszali się w tłum, który oklaskiwał króla i wiwatował na jego cześć. Hugo widział, że Amat płacze. Wlekło go dwóch zbrojnych. Prosił, błagał o łaskę. Jakby sam okazał ją jego ukochanej! – To dla ciebie, Dolço – wymamrotał pod nosem, kiedy zobaczył Amata na klęczkach, z szyją na pieńku. – Udało się. Na moment zapanowała cisza. Topór opadł, wywołując nową eksplozję okrzyków. Krew Łysego Psa mieszała się we wspomnieniu Hugona z krwią ukochanej. Krew! Ze zdziwieniem stwierdził, że mocno zaciska pięści. Nie wiedział, czy on także krzyczał. Trzęsły mu się nogi, czuł zawroty głowy, przeżywał w wyobraźni znów te same sceny: buty, toporek, zatrzymanie Bernata, podróż do Girony… strach! Spojrzał na leżącą na ziemi głowę dokładnie w chwili, kiedy żołnierz podnosił ją, by nie dorwały jej psy. To koniec, Dolço, pomyślał. My, chrześcijanie, mamy nadzieję na ponowne spotkanie w niebie. Mówią, że wy, żydzi, nie idziecie do nieba. Stał nieruchomo, podczas gdy kat za pomocą topora i noża ćwiartował ciało Juana Amata: tułów, ręce, nogi. Może będę musiał zostać żydem, żeby się z nią znowu zobaczyć. Czy żydzi mają swoje niebo? – zastanawiał się, koncentrując uwagę na żołnierzu, który nabijał głowę na wysoki pal wkopany w ziemię przy bramie dzielnicy żydowskiej. Części ciała skazańca wystawiono w całej Barcelonie. Zawieszono je na hakach przytwierdzonych do pali: na placu Świętego Jakuba, gdzie nadziano także głowę, przy kantorze skryby Roviry na wprost kancelarii baliwa, naprzeciwko pałacu pełnomocnika królewskiego i obok szubienic na placu Blat. Miały wisieć na widoku publicznym, dopóki psy i ptaki nie dokończą dzieła i ze zwłok nie zostaną same kości. W następnych dniach, za każdym razem, gdy Hugo przychodził z folwarku Rocaforta do Barcelony,

odwiedzał plac Świętego Jakuba, żeby popatrzeć na głowę i ćwiartkę ciała człowieka, który podciął jego ukochanej gardło. – Dziękuję ci… Wszyscy ci za to dziękujemy – usłyszał głos Raimunda, kiedy gapie, zaspokoiwszy chorobliwą ciekawość, zaczęli opuszczać plac. – Co mogę dla ciebie zrobić? „Przywrócić mi Dolçę”, chciał odpowiedzieć Hugo. – Czy wy, żydzi, macie niebo? – zapytał zamiast tego. Raimundo pobladł i rozejrzał się na boki. Hugo zrozumiał swój błąd. Wyglądało jednak na to, że nikt go nie słyszał. – Wybaczcie. To wszystko jest dla mnie bardzo trudne. Nic. Nie musicie nic dla mnie robić.

Kilka dni później spotkali się ponownie na placu Świętego Jakuba. Głowa Łysego Psa, pozbawiona wydziobanych przez ptaki mięśni, oczu i języka, straszyła opadniętą szczęką. – Przeczuwałem, że wrócisz – powiedział Raimundo na powitanie. – Nie wiedziałem, gdzie cię szukać, posłałem dzieciaki, żeby pilnowały placu i dały mi znać, jeśli się pojawisz. – Skąd to zainteresowanie? – zapytał Hugo ze wzrokiem wbitym w szczątki skazańca. – Mam dla ciebie propozycję. Pójdziesz ze mną? Hugo wzruszył ramionami i podążył za bankierem. Było inaczej niż owej nocy, kiedy przyszedł, by ujawnić kryjówkę Amata. Tego dnia Hugo i Raimundo byli sami w kantorze na parterze domu przy ulicy Ample, prostej, skromnej izbie wyposażonej wyłącznie w meble i przybory niezbędne do pracy: księgi rachunkowe, nożyce do cięcia fałszywych monet i stary stół przykryty suknem, które ciężko było uznać za czerwone. – Któregoś dnia omawiałem interesy z Jacobem i jego synami, Davidem i Saulem – zaczął bankier. – Znasz ich, z tego co wiem. – Hugo przytaknął: Saúl był zaręczony z Dolçą. – Żaden z nich nie

może się zająć winnicą dziadka, nie znają się na tym, a ponieważ nadal nie mają żadnych wieści od Mahira, doszli do wniosku, że zginął w czasie szturmu na dzielnicę żydowską. Do tej pory radzili sobie, jak mogli, dzięki licytacjom, które prowadzi Jacob, ale potrzebują pieniędzy, żeby móc robić to dalej. Dużo stracili podczas zamieszek, nie licząc kłopotów, jakie mają ci, którzy pracowali w tym zawodzie, bo żydom zabroniono go wykonywać… W końcu konwertytów zwolniono z tego zakazu. Przyszli z tym do mnie. Nie chcą sprzedać winnicy, gdyby jednak pomylili się co do Mahira. Zresztą jako przechrzty niewiele by za nią dostali. Gdyby jednak ktoś zajął się ziemią, mogliby uzyskać dochód gwarantujący pożyczkę, o którą wystąpili, a może nawet pozwalający na jej spłatę. Co o tym myślisz? Hugo wzruszył ramionami. Nadal nie rozumiał, do czego zmierza Raimundo. – Proponują, żebyś ty użytkował winnicę – wyjaśnił bankier. – Ja? Nie mam pieniędzy. Dlaczego…? – Z wielu powodów – przerwał mu Raimundo. – Po pierwsze, wiedzą, że Mahir, Dolça, a nawet dziadek Saúl darzyli cię dużą sympatią. Po drugie, Mahir zawsze dobrze im o tobie mówił, o tym, że się starasz, że znasz się na uprawie winorośli, a to dla nich wystarczająca gwarancja. A po trzecie, i najważniejsze, ufają, że jeśli kiedykolwiek pojawi się Mahir, podrzesz umowę i zrezygnujesz, niezależnie od stanu winnicy. Na to nie zgodziłby się nikt inny, poza tobą. Mam rację? – Tak. Miał rację. Hugonowi brakowało Mahira. Wywiąże się: w końcu żyd był jego mistrzem. – A więc jesteś zainteresowany? – Tak – potwierdził chłopak. Nie miał nic do stracenia. Raimundo zobowiązał się załatwić wszystko z Jacobem. – Dlaczego to dla mnie robicie?

– Dlaczego wtedy zrobiłeś to dla nas? – Już powiedziałem, że ten psubrat ukradł mi buty. – Zabił też Dolçę i Astrugę, czyż nie tak? – Tak – przyznał Hugo. Zrozumieli się bez słów. Wypytał Raimunda o żydów, których poznał. Już wiedział, że stary Saúl nie żyje. – Nie trzeba było podrzynać mu gardła. Po egzekucji na córce i wnuczce, której był świadkiem, nie mógł oddychać i skonał. O Mahirze już mu mówił, nie było o nim żadnych wieści. W przeciwieństwie do jego ojca, siostry i siostrzenicy, którzy jako medycy postanowili zostać z żydami w Castell Nou, zdołał uciec przed pierwszym atakiem. Od tamtego czasu go nie widziano. Jacob z rodziną także uciekli. Nawrócili się. Mieszkają teraz w Barcelonie. – A Regina? – zapytał Hugo. – Znacie ją? Uczyła się medycyny z Astrugą i Dolçą. Wiecie coś o niej? – Oczywiście! Córka Bonjuhy z Quer. Też miała szczęście i uciekła. O mało nie zginęła, ale uratował ją żyd, którego potem poślubiła. – Żyd? – Tak, Mosé Vives. – Uratował ją? Mosé…? – Vives. Medyk. Kto by przypuszczał? To nie jest człowiek… jak by to powiedzieć? – Raimundo nie musiał kończyć. Hugo przypomniał go sobie z placu Świętego Jakuba: niski, szczupły, o wystraszonej twarzy. – Jego żona zginęła w czasie zamieszek, został sam z dwójką małych dzieci. Po tym, jak uratował Reginę, wzięli ślub. Myślę, że ona dalej uczy się medycyny u jego boku. Vives potrzebował matki dla swoich dzieci, Regina mężczyzny, który by się nią zaopiekował. Pomyśl tylko, trzeba było odtworzyć rodziny, struktury… – Skąd wiadomo, że to on ją uratował? Raimundo wzruszył ramionami. – Była w dzielnicy żydowskiej. Zabito jej ojca. Po co mieliby zmyślać? Wielu z tych, którzy schronili się w ratuszu miejskim,

widziało, jak wnosił ją nagą, owiniętą w prześcieradło. Jaki sens miałoby kłamać? – Tak… – potwierdził Hugo. – Nie miałoby żadnego sensu.

CZĘŚĆ DRUGA MIĘDZY LOJALNOŚCIĄ I ZDRADĄ

10

Barcelona, 1394 Hugo z zadowoleniem słuchał, jak karczmarz zachęca na ulicach Barcelony do kupna jego wina. Zgodnie z przepisem wprowadzonym przez władze, wszyscy właściciele karczm mieli obowiązek podawać do publicznej wiadomości otwarcie każdej nowej beczki. – W dniu dzisiejszym – wydzierał się na placu Świętego Jakuba, podczas gdy ludzie słuchali uważnie jego słów – w karczmie Andresa Beneta na ulicy Flassaders nastąpi otwarcie beczki czerwonego wina z winnicy Hugona Llora, o czym zawiadamia się mieszkańców Barcelony! Hugo sprzedał Benetowi dużą część tegorocznego wina. Władze pobrały cło, a następnie zmierzyły i opieczętowały beczki. Dopiero wtedy bastaixos mogli wnieść je do Barcelony. Hugo poczęstował ich winem, dumny z winnicy i owoców swojej pracy. Nalał im to z winogron rosnących przy ogrodzie Vilatortów, zrobione specjalnie na ślub jego ukochanej; po przetoczeniu i oczyszczeniu przechowywał je w beczkach zakrytych grubym płótnem nasączonym dziegciem i odrobiną olejku goździkowego. Bastaixos nie docenili wina. Połykali je bez napawania się smakiem, jakby chodziło o zwykłe młode wino z tegorocznych zbiorów, ale Hugo wiedział, że jest wyjątkowe, a ci, którzy się na tym znali, przyznali mu rację. Sprzedawał je jako stare, z wcześniejszych zbiorów. Część produkcji z winogron rosnących przy ogrodzie Vilatortów trzymał w beczkach, żeby leżakowała. Wiedział, że trudno jest przechować wino dłużej niż rok tak, by nie skwaśniało. Było to niezrealizowane

marzenie Mahira, który eksperymentował z niewielkimi ilościami. Hugo pocieszał go, kiedy okazywało się, że zamiast wina wyszedł mu ocet. „Rzymianom się udawało – narzekał żyd. – Słynne wino z Falerno musiało leżakować co najmniej dziesięć lat, zanim otwierano beczki. Ówcześni autorzy pisali o jeszcze starszych winach: Pliniusz o stusześćdziesięcioletnim, Horacy o stuletnim. Dlaczego mnie miałoby nie wyjść starsze niż roczne?” Bo nie robiliście go z winogron rosnących od strony Vilatortów, drogi Mahirze, odpowiedział sobie Hugo, gdy podchodził do beczki i stwierdzał, że wino starzeje się, nie kwaśniejąc. Było wyraźnie mocniejsze niż to z pozostałych winogron. Może wszystko zależało od tej jednej właściwości. Kiedy stał przy beczkach, słuchając z dumą, jak wychwalają jego wyrób, myślał o tym, jak bardzo zmieniło się jego życie w ciągu ostatnich trzech lat. Nadal mieszkał w szopie, jak wtedy, gdy pracował z Mahirem. Zachowały się wszystkie narzędzia, amfory i beczki, znalazł nawet zaoszczędzone pieniądze, które kiedyś zakopał w ziemi. Raimundo dotrzymał obietnicy. Niedługo po spotkaniu w kantorze Hugo i Jacob zawarli umowę rabassa morta, szczególny rodzaj porozumienia dotyczącego winnicy, na mocy którego Hugo zostawał dzierżawcą ziemi Jacoba do czasu wymarcia dwóch trzecich najmłodszych winorośli. Przypomniał sobie, co opowiadał mu o nich Mahir, i wyliczył, że umowa będzie obowiązywać przez ponad czterdzieści lat… Chyba że żyd wróci. Potem dowiedział się, że takie umowy można przedłużać niemal w nieskończoność, jakby chodziło o emfiteuzę, a to dzięki wybiegowi o nazwie capficat, czyli zakopywaniu pędów bez odcinania ich od żywego jeszcze krzewu, by wyrosła z nich nowa latorośl. Dzięki temu roślina nigdy nie umierała. W zamian za dzierżawę ziemi Hugo musiał płacić Jacobowi roczny czynsz. Ciężko pracowałem, powiedział do siebie, stojąc przy beczkach. Musiał zwrócić się do Romeua z prośbą o wsparcie w miesiącach,

kiedy potrzebował więcej rąk do pracy. Wiedział, że nie będą mu się podobać warunki, jakie zaproponuje zarządca, ale nie udało mu się samemu zatrudnić wyrobników. Wielu odmawiało, bo wykonywanie poleceń siedemnastolatka wydawało im się upokarzające, ci zaś, którzy godzili się dla niego pracować, uważali, że mają prawo do udzielania mu instrukcji i nauk. Okazywali się aroganccy i niesumienni. Przypuszczał, że Romeu będzie chciał wynająć mu również niewolników. Tak też się stało. – Kiedy skończymy w twojej winnicy, odpracujesz mi to u Rocaforta. – Jak mam odpracować sam to, co zrobi kilku niewolników? – spytał Hugo. – Nie, nie o to mi chodzi. Mam coraz więcej roboty. Rocafort zleca mi sprawy, które nie mają nic wspólnego z gospodarstwem, a niewolników nadzoruje Juan. Znasz go, można mu ufać. Problem polega na tym, że oni nic nie umieją. Chcę, żebyś ich nauczył. Zgoda? Hugo przyjął propozycję. Nie miał wyjścia. – Nie podoba mi się wykorzystywanie do pracy niewolników – tłumaczył Maríi w kuchni domu Rocaforta, zjadając kawałek sera i popijając wino, które mu podała. Postanowił wypełnić najpierw swoją część umowy; w ten sposób ludzie, którzy przyjdą do jego winnicy, będą już coś umieli. – Nie zawsze jest tak, jak z tą małą Rusinką – odparła, mając na myśli gwałt na dziewczynie. – U nas, w Katalonii, niewolników traktuje się dość dobrze. Na ogół zostają wyzwoleni albo udaje im się zapłacić wykupne. – Wykupne? – To, czego zażąda ich pan w zamian za wolność. Co miesiąc płacą niewielką sumę, ale muszą też spełnić inne warunki: zgłosić poręczycieli, którzy spłacą wykupne, w razie gdyby uciekli, utrzymywać się z pracy własnych rąk, raz na tydzień stawiać się

u pana. Nie mogą opuszczać Barcelony i nie wolno im zawierać małżeństw… Żeby nie doszły im wydatki, rozumiesz? Hugo przytaknął. – Nie licząc Rusinek, jedynym niewolnikiem, z którym miałem do czynienia, był Genueńczyk, za którym nosiłem kulę, żeby mógł pracować. Dobry człowiek, nie sądzę, żeby kogokolwiek skrzywdził. Nikt nie powinien być zmuszony do kupowania własnej wolności. – Może i tak, ale jest, jak jest, i ty tego nie zmienisz. Możesz za to pomóc tym nieszczęśnikom. – Co chcesz przez to powiedzieć? – Znasz się na winnicach i na winie, możesz ich dużo nauczyć. Wykup wymaga posiadania jakiegoś zawodu, żeby móc zarobić pieniądze i zapłacić panu. Im więcej się nauczą, tym lepiej będą przygotowani do odzyskania wolności. – Co pan zyskuje na ich uwolnieniu? – zapytał. – Nie wmówisz mi, że twój pan traci pieniądze na niewolnikach. María się zawahała. – Wykupne jest dużo wyższe niż cena niewolnika – przyznała w końcu. – Czyli muszą kupić samych siebie, i to za więcej, niż są warci. – Tak, tak właśnie jest. Tego też nie zmienisz. Romeu wykorzystuje ciebie, twoją dobrą wolę i to, że od czasu do czasu potrzebujesz rąk do pracy. Myślałeś, że nie wiedział, że szukasz najemników? Hugo prychnął. – Ale ty też mógłbyś go wykorzystać – szepnęła. – Nie rozumiem. Jak? Zrozumiał, kiedy María uniosła koszulę i pokazała mu swoje duże piersi z sutkami wielkości małego palca otoczonymi ciemnymi aureolami. Ileż to czasu nie był z kobietą? Dolça. Znał tylko ją. Nie, próbował ze sobą walczyć. Uważał, że już sama erekcja wywołana widokiem obfitych piersi Maríi oznacza zdradę ukochanej. Kobieta

nie dała mu czasu na zastanowienie; usiadła na nim okrakiem. Spółkowali w kuchni, zrywając z siebie ubrania, tłumiąc jęki i westchnienia, początkowo pilnując drzwi, potem zdając się na łaskę losu. Perspektywa, że na dziedzińcu pojawi się Romeu albo, co gorsza, Jednooki, podziałała na Hugona pobudzająco. Ku jego zdziwieniu poczucie, że naraża się na ryzyko, przerodziło się w namiętność, jakby stanowiło część gry miłosnej, a wpatrywanie się w otwarte drzwi, kiedy María ujeżdżała go niczym konia, sapiąc i krzycząc, sprawiło mu nieznaną dotąd rozkosz. Wrócił do gospodarstwa Rocaforta. Zgodził się na pomoc niewolników, sam też im pomagał, ucząc ich tego, co wie o winnicach. Dzięki sprzyjającej pogodzie i ciężkiej pracy ziemia wydała wystarczająco dobre plony. Potem wykorzystał wiedzę na temat produkcji wina, którą przekazał mu Mahir. Jednakże tym, co sprawiło, że tak słynny karczmarz jak Andrés Benet kupił jego wino i zachwalał je teraz na najbardziej uczęszczanych placach, były gorliwość i pasja, z jaką Hugo oddał się pracy. Pomyślał, że nadszedł moment, by cieszyć się owocami dobrze wykonanej roboty. Nalał sobie czarkę wina, by wypić je w samotności. Jego smak przypomniał mu jednak Dolçę. Dolça… Co noc zmuszał się, by ją opłakiwać, nie chciał, żeby wspomnienia zniknęły bez śladu. Czasami obraz żydówki się rozmywał, a zamiast niego pojawiała się dziewczyna, która uśmiechnęła się do niego w kościele Matki Boskiej Morskiej, albo ta, którą minął na ulicy. Wyrzucał sobie, że jest w stanie zapomnieć Dolçę. Szukał jej więc, zaciskał z całej siły powieki i odtwarzał jej ostre, piękne rysy. Wciąż zadawał sobie pytanie, dlaczego wybrała śmierć. Mówiono, że kobiety stanowiły większość ofiar – przede wszystkim one nie wyrzekały się swoich przekonań. Poćwiartowanie Łysego Psa zakończyło serię egzekucji. Król Jan podjął próbę odtworzenia barcelońskiej wspólnoty żydowskiej, która ongiś była dla niego źródłem wielkich dochodów: zagwarantował jej

prawa, z których dotychczas korzystała, i obiecał, że na trzy lata zwolni ją z podatków, w tym z obowiązku żywienia lwów i innych stworzeń ze zwierzyńca przy Małym Pałacu. Żydzi, którzy jeszcze ostali się w Barcelonie, odmówili. Ogłoszono, że w mieście nie będzie dzielnicy żydowskiej. W grudniu 1392 roku zburzono stojącą przy niej wieżę, zmieniono nazwy ulic, zastępując je imionami świętych, a nieruchomości przekazano chrześcijanom. Dwa lata po tym, jak odebrano im domy, barcelońscy konwertyci postanowili rozwiać wątpliwości i podejrzenia co do szczerości ich nowej wiary i ofiarowali się, że sfinansują budowę nowego kościoła pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej, który miał stanąć na terenie dawnej dzielnicy żydowskiej. Hugo przypomniał sobie, że niedaleko tego miejsca, na ulicy Sanahuja, mieszka teraz Regina z mężem Mosé i jego dziećmi. Nadal byli żydami, ale w ich domu nic na to nie wskazywało. Odwiedził ich kilkakrotnie w ciągu ostatnich lat i zawsze miał wrażenie, że ten budynek o grubych kamiennych murach mógłby równie dobrze należeć do zamożnej rodziny chrześcijańskiej. Regina miała teraz dziewiętnaście lat, tyle samo co Hugo. Stała się kobietą o zmysłowych ruchach, szerokim uśmiechu i skrzących oczach, gładką, uwodzicielską i pociągającą w mowie i w obcowaniu. Zdawała sobie sprawę ze swojej urody. Hugo skakał wzrokiem z jej obfitych piersi na nos, jak wtedy, kiedy żyła Dolça. Dawno u nich nie byłem, pomyślał przy drugiej czarce wina. Podczas każdej wizyty przypominał sobie tamten dzień sprzed niemal trzech lat, kiedy przyszedł do niej z Raimundem i poprosił ją o pomoc. Zjawił się w kantorze z mułem Romeua i małym, niskim wózkiem bez boków na dwóch grubych drewnianych kołach, na którym leżała trawiona gorączką Rusinka zgwałcona przez Rogera Puiga. Hugo przez wiele dni rozmyślał o tym, co zaszło. Przypuszczał, że zgodnie z rozkazem szlachcica Rusinka trafiła już do jego pałacu. Na wspomnienie krzyków dobiegających z izby na piętrze jeżył mu się

włos. Kulił się na swojej pryczy, próbując odegnać od siebie obraz dziewczyny zniewalanej przez tego szubrawca. Przeżył moment zaskoczenia, kiedy przyszedł pożegnać się z Maríą, zanim ponownie przeprowadził się do szopy w winnicy Saula, która teraz należała do Jacoba. Szukał jej, aż w końcu usłyszał łkanie dobiegające z sypialni niewolnic. Zawołał, lecz nikt nie odpowiedział. Płacz jednak nie ustawał. Nie wolno było wchodzić do tej izby, ale Romeu przebywał w Barcelonie, a niewolnicy pracowali na polach. Hugo otworzył więc drzwi i wszedł. María trzymała za rękę wychudzoną dziewczynę o trupim wyglądzie. – Krwawiła – powiedziała tonem wyjaśnienia. – Nie przywiązywaliśmy do tego wagi. Czyż nie krwawi się za pierwszym razem? Ale ona nie przestawała krwawić. Rocafort nawet nie chciał słyszeć o medyku, nie wierzył, że zarobi jeszcze jakieś pieniądze na tej niewolnicy. Poprosiliśmy o leki znachorkę. W końcu pojawiła się gorączka. Ta dziewczyna jest bardzo chora. – Nic z tym nie zrobicie? – zapytał z pretensją. Nie miał odwagi podejść do pryczy. Jakiś czas po tym María osobiście pomagała mu zaprząc muła do wózka. – Niech Bóg ma was w opiece – szepnęła, kiedy Hugo popędził zwierzę. Pochód, na czele którego szedł Raimundo, zatrzymał się na ulicy Sanahuja, przed drzwiami domu Mosé Vivesa. – Jesteś mi to winna, Regino. Tymi słowami Hugo pokonał grymas niezadowolenia, jakim Mosé i Regina zareagowali, kiedy odsłonił leżącą na wózku Caterinę. Tego dnia dowiedział się, jak niewolnica ma na imię. – Wy też jesteście mi to winni – rzucił szorstko, widząc po niepewnej, wyrażającej zdenerwowanie minie medyka, że chciałby się sprzeciwić.

Rusinka na wozie odwróciła głowę na bok, jej szklane spojrzenie spoczęło na Hugonie, jakby rozumiała, co się dzieje. Chciała unieść rękę, ale zdołała jedynie nieznacznie poruszyć nadgarstkiem. Próbowała coś powiedzieć, lecz bełkotliwe słowa, które wypowiadała w swoim niezrozumiałym języku, urwały się, kiedy Mosé i Regina wnieśli ją do domu. Caterina przeżyła, pocieszył się Hugo, wspominając pomoc, jakiej udzielił jej z Mosé i Reginą. Niektórzy jednak uważali, że młoda Rusinka powinna była umrzeć. Na przykład Arsenda. Opowiedział o wszystkim siostrze, jakby sam nie brał w tym udziału. Dlaczego muszę ją okłamywać? – wyrzucał sobie później. Arsenda nie pochwalała jego kontaktów z żydowskimi medykami. – Chrzczą ich w portach tylko po to, żebyśmy wierzyli, że wszyscy ci niewolnicy przywożeni ze Wschodu są chrześcijanami, ale co oni wiedzą o Chrystusie? Czy kiedykolwiek byli na mszy? Nawet nie znają naszego języka – powiedziała. Hugo nie słuchał. Opierał się plecami o ścianę, gdy tylko siostra zaczynała napastliwie krytykować jakąś postawę czy zachowanie niegodne pobożnego, bogobojnego świętoszka. Potakiwał szeptem i obserwował zaułek, na który wychodziły domy mniszek. Słowa Arsendy rozbrzmiewały w nocnej ciszy, a on myślał o tym, że to zakonnica, której imienia nie mógł zapamiętać, przemawia ustami jego siostry, kiedy wygłasza te mącące mu w głowie przemowy. Tak, pogratulował sobie w duchu, Caterina przeżyła… Ale zabrali ją do domu Rogera Puiga. Myśl o Puigach zatruła mu tę chwilę wytchnienia. Przez ostatnie trzy lata podczas bezsennych nocy wyobrażał sobie niewykonalne zemsty, które z czasem zastąpiło pragnienie, by Sycylijczycy, z powodu których ów niewygodny dla niego człowiek wsiadł na okręt królewskiej armady, zabili go z taką samą zaciekłością, z jaką on zgwałcił tę biedną dziewczynę, właściwie jeszcze dziecko. Albowiem Roger Puig wyruszył na wojnę z sycylijską szlachtą, która zbuntowała się w 1392 roku. Zostawił

jednak w Barcelonie Matea, jednookiego sługę. Mianował go swoim pełnomocnikiem i polecił mu, by sprawował pieczę nad interesami, które prowadził z Rocafortem, oraz usługiwał jego nowo poślubionej żonie. Na szczęście Jednooki nie rozpoznał Hugona. Ten przekonał się o tym, kiedy nieoczekiwanie wpadł na niego w posiadłości Rocaforta. Hugonowi ścisnął się żołądek, nagle zaschło mu w gardle, udało mu się jednak opanować i wytrzymać spojrzenie jedynego oka. Minęło przecież pięć lat. Mateo przez chwilę mu się przyglądał. „Pokój wam”, pozdrowił go Hugo, nie przystając. Twarz miał ukrytą pod gęstą brodą i kilkoma drobnymi bliznami, pozostałością po zadrapaniach z czasów, kiedy pracował z kotami i oczyszczał domy ze szczurów. Sługa wziął głęboki oddech; wyglądało na to, że się zastanawia. Hugo dowiedział się później, że pytał o niego Romeua. „Przyjaciel żydów”, musiał usłyszeć w odpowiedzi. Albo: „Obrabia winnicę żydów”. Jakże inaczej miałby przedstawić go zarządca? Hugo nie mógł przeboleć, że choć na myśl o winnicy i winie na jego twarzy pojawia się uśmiech, inne aspekty jego życia nie pozwalają mu się cieszyć. Najbardziej martwił go los matki. Jeszcze nie wysechł tusz, którym notariusz podpisał umowę rabassa morta dotyczącą winnicy Jacoba, a Hugo już wyruszył do Sitges po matkę. Nawet nie zajrzał do winnicy, by obejrzeć to, co od tej chwili należało do niego; nie przejął się również tym, że nie zdąży dotrzeć do celu przed zmierzchem. Jakże inna była nieudana podróż, w którą wyruszył jako dziecko! I następna, którą odbył z Mahirem… Potrząsnął głową, by nie dopuścić do siebie wspomnień o cięgach, jakie sprawił mu wtedy bednarz. Z drwiną pomyślał o ataku paniki, który sprawił, że jako dziecko zawrócił z drogi. Czarownice kradnące mężczyznom penisy! Wybuchnął śmiechem. A jednak w nocy, zagrzebany w opadłe liście za załomem kamiennego muru wyznaczającego granicę między dwiema posiadłościami, nie mógł zasnąć. Czarownice nie, ale wilki…? Było mu zimno, czuł strach i głód. Powinien był się przygotować: jedzenie, woda, ubranie…

I zaplanować, co zamierza. Co powie matce? „Chodźcie ze mną. Zostawcie tego szubrawca. Mam winnicę, zamieszkamy razem”. Coś w tym rodzaju. Po prostu. Zacisnął pięści pod suchymi liśćmi. I zakłócając nocną ciszę, przysiągł, że nie będzie tak, jak ostatnim razem. Przysnął i gdy tylko niebo pojaśniało, ruszył w dalszą drogę. Rano musiał zapłacić myto, by móc iść dalej wzdłuż wybrzeża. Kolejny raz pożałował, że nie zabrał zapasu jedzenia. Burczało mu w brzuchu. Wyżebrał trochę pieczywa od grupki wieśniaków podróżujących w przeciwnym kierunku. Mężczyźni wspaniałomyślnie dali mu pajdę chleba z bobu. Łyknął też świeżej wody, a kiedy się rozstawali, jeden z nich wręczył mu surowe jajko wyciągnięte z kosza, w którym miał ich kilka tuzinów. Hugo podziękował, a gdy tamci ruszyli dalej, stanął na środku drogi, odłupał kawałek skorupki, uniósł jajko do ust i wyssał jego zawartość. Westchnął: w tym momencie wypiłby tuzin takich jaj! Od razu skierował się na przedmieścia Sitges, gdzie mieszkał bednarz. Okolica wyglądała mniej więcej tak, jak ją zapamiętał: warsztat i dom stojące na uboczu. Może przybył jakiś budynek… a może nie. Beczki wystawione na ulicy wskazywały cel prac, których odgłosy dochodziły na zewnątrz. – Ojcze! Hugo jednym skokiem ukrył się za murkiem otaczającym ogród położony naprzeciwko warsztatu męża matki. Nie widział terminatora, który kilka lat wcześniej próbował uprzedzić go, że mistrz ma ciężki charakter. Dzieciak musiał być jednym z dwóch synów bednarza. Hugo odniósł wrażenie, że mężczyzna postarzał się i przygarbił. Ale czy tak było naprawdę? Na widok posiwiałej brody już miał sobie odpowiedzieć, że tak, kiedy na prośbę syna bednarz uniósł wielką beczkę. Przyszło mu to z taką łatwością, jakby chodziło o krzesło albo o zwykłą belkę. Hugo skulił się i przywarł plecami do murka. Skorzystał z okazji, by się rozejrzeć: nikogo nie dostrzegł. Usłyszał, jak Ferran beszta syna, nie szczędząc mu krzyków

i wyzwisk, i zaczął się zastanawiać, czy matka wytrzymała z taką bestią. Poczuł, że plecy i dłonie zalewa mu zimny pot. – Słuchajcie! – To były jego słowa. Tak. Zdumiony stwierdził, że stoi na środku ulicy. Ojciec i syn spojrzeli na niego z zaskoczeniem, które znikło z twarzy bednarza, kiedy podszedł bliżej. – Nie pamiętacie mnie. Jestem synem Antoniny. Antonii, waszej żony. Pamiętał, jakżeby nie. – Znowu chcesz dostać? Hugo cofnął się o krok. – Dlaczego mielibyście to zrobić? – próbował go zniechęcić. Wszystko, co sobie wcześniej umyślił, wyparowało mu z głowy na widok tego olbrzymiego mężczyzny. Zrobił kolejny krok w tył. A jeśli matka umarła? Myśl, że rzeczywiście mogło się tak stać, wystarczyła, by rzucił się na bednarza. Krzyknął, uderzył go ramieniem w pierś i obaj potoczyli się po ziemi. Mężczyzna był silny, ale nie tak zwinny jak Hugo. Przez głowę chłopaka przemknęła lekcja sprzed kilku lat, dzięki której stawił czoła Łysemu Psu i odzyskał buty: zręczność i dobra broń. To one uratowały galerę przed algierskimi korsarzami. Skoczył niczym kot. Kopniakiem obronił się przed chwytem ociężałego bednarza. Broń, broń, broń… Tego mu brakowało. Pobiegł w stronę warsztatu, z łatwością uwolnił się od syna bednarza, który próbował go zatrzymać, a kiedy znalazł się w środku, poszukał wzrokiem jakiegoś narzędzia. W końcu zobaczył duży młot, z długim trzonkiem i ciężki. Chwycił go oburącz i zaczął nim wymachiwać. Nie mógł dopuścić do tego, by bednarz także sięgnął po jakąś broń. – Chcę się widzieć z matką! – zażądał, stając przed mężczyzną, gotów do ataku. Ferran wahał się, czy podejść bliżej. Gdy syn bednarza próbował zaatakować Hugona, młot otarł się o jego głowę. – Spokojnie, José! On jest mój – rozkazał ojciec. – A ty, wynoś się do diabła! – powiedział, cofając się. – Twoja matka to ladacznica,

którą chędoży całe miasteczko. Idź, poszukaj jej w lupanarze. Hugo zrobił krok naprzód, ale cień uśmiechu, który pojawił się na ustach bednarza, sprawił, że wrócił na miejsce. Nie powinien ruszać się z warsztatu. Przez chwilę stali naprzeciw siebie. Nagle Hugo z całej siły rąbnął ręką w klepkę przygotowaną do zbicia nowej beczki. Deska pękła wzdłuż całej długości. – Ty szubrawcu! – Złamanie deski zdawało się boleć bednarza bardziej, niż gdyby otrzymał cios w pierś. – Moja matka! – zażądał Hugo; w tym samym momencie wyczuł, że w warsztacie pojawił się ktoś jeszcze. Odwrócił wzrok w stronę prowadzących na piętro schodów, kątem oka pilnując bednarza. Nie poznał jej: czarny strój zwisał z jej ramion, włosy miała rzadkie, a twarz wymizerowaną. – Matko? – szepnął. Wtem dostrzegł jakiś ruch. Zamachnął się młotkiem. Miał rację – Ferran próbował wykorzystać jego nieuwagę, jednak młot zmusił go do zaniechania ataku. – Matko? – powtórzył. Zwilgotniały mu oczy. Bednarz kolejny raz przypuścił szturm. Hugo ponownie się zamachnął. Nie mógł na nią patrzeć! – W końcu cię dopadnę – zagroził mężczyzna. – A wtedy cię zabiję. – Nie zrobisz tego – odpowiedziała Antonina ku zaskoczeniu bednarza. Jej głos brzmiał jak skarga. Utykając, podeszła do syna. – Ciebie też zabiję! – wrzasnął mężczyzna. – Zrób to – postawiła się. – Głupcze, kto się będzie wtedy opiekował twoimi dziećmi? – Mówienie przychodziło jej z trudem. Musiała nabrać powietrza, żeby ciągnąć: – Jesteś stary i biedny, bo trwonisz pieniądze na nierządnice i wino. Nie masz nic do zaoferowania nowej żonie poza gromadką dzieci… złym charakterem… cięgami… i pijatykami. Bednarz poczerwieniał.

– Zabiję cię – powtórzył. – Zrób to – odparła prowokująco Antonina. Spojrzała na syna i posłała mu uśmiech. Chłopak wolał nie patrzeć na jej bezzębne usta. – Co tu robisz? Ponownie zamachnął się młotem. Bednarz zrobił kilka kroków w tył. – Głupiec – rzuciła Antonina. Podeszła do paleniska, gdzie tlił się ogień, przy którym zmiękczano klepki, żeby zacisnąć na nich obręcze. Chwyciła płonącą żagiew i wróciła tam, gdzie stał Hugo, na wprost wyjścia na ulicę, na środku której dyszał bednarz. – Jeżeli spróbujesz jeszcze raz, podpalę warsztat. – Gdy tylko przysunęła pochodnię do wiórów, wystraszony Ferran zamachał rękami. – Odsuń się! Mężczyzna posłuchał. Antonina ponownie rozciągnęła usta w uśmiechu, wzięła głęboki oddech. – Nie miałam o tobie żadnych wiadomości, ale przeczuwałam, że dobrze ci się wiedzie – zwróciła się do syna. – Mam winnicę, matko – przerwał jej. – Chodźcie ze mną. Możemy razem mieszkać i pracować… Zaśmiała się cicho i pogładziła syna po policzku. – Nie mogę. Widzisz tę dwójkę maluchów? – Wskazała brodą schody. Hugo szybko spojrzał w tamtym kierunku. Mimo zapalonej pochodni, którą trzymała matka, nie ufał bednarzowi. Chłopak, który robił za terminatora, może czternastoletni, trzymał się z boku. – Chłopiec i dziewczynka. To twoje rodzeństwo, dzieci twojej matki. Potrzebują mnie. – Zabierzcie je ze sobą – powiedział Hugo bez zastanowienia. Antonina znów się roześmiała, tym razem głośniej; skończyło się to atakiem kaszlu. – Są też jego. Nie mogę ich zabrać. Nie zrobiłabym nawet dwóch kroków, a już by mnie poszukiwano.

– Matko, gaśnie pochodnia – ostrzegł chłopak. Antonina spojrzała na męża. – Dlaczego jesteś takim nędznikiem? – rzuciła mu w twarz, po czym wróciła do paleniska po nową żagiew. Hugo obserwował jej ruchy: nie była już tamtą kobietą, która w dniu, kiedy przybył do Sitges z Mahirem, leżała na ziemi i pozwalała się kopać. Teraz wydawała się inną osobą. Zauważyła spojrzenie Hugona i wyczytała z niego, o czym myśli. Po jej plecach przeszedł dreszcz, kiedy uświadomiła sobie, że nadal jest jej synem, że wciąż potrafi odgadywać jego uczucia i zmartwienia. Wydała go na świat! Opiekowała się nim i karmiła go piersią! Podeszła do niego z nową pochodnią, która oświetlała jej załzawione oczy. Od dawna nie płakała. – Poznałam, co to prawdziwy ból, synu. Odkąd zginął twój ojciec, musiałam nauczyć się przetrwania. – Załamał jej się głos. – Potem przyszedł dzień, w którym zapragnęłam umrzeć, i wówczas zrozumiałam, że to byłaby najgorsza z możliwych śmierci… bo odeszłabym, nie mając żadnych wieści o tobie ani o twojej siostrze. – Westchnęła. – I dlatego, że osierociłabym twoje młodsze rodzeństwo i zostawiła je w rękach tej bestii, która jest ich ojcem. One nie są niczemu winne. Może on też nie jest. To tylko zwierzę. Ta przemowa odebrała jej resztki sił. – Ależ matko… – Jak się miewa Arsenda? – szepnęła. – Dobrze. Jest w domu zakonnym. Nadal chodzę się z nią spotykać. – Cieszy mnie to. Odwiedzaj siostrę i opiekuj się nią. Masz narzeczoną? Wspomnienie ukochanej odżyło z większą siłą niż kiedykolwiek wcześniej, jakby fakt, że zapytała o nią matka, mocniej rozjątrzył ranę.

– Coś się stało? – odgadła Antonina, patrząc na syna stojącego z opuszczonym młotem. Spojrzała na męża, po czym skierowała wzrok na pochodnię. Płonęła. – Umarła, matko – odparł Hugo. Antonina objęła go za szyję wolną ręką, skupiając uwagę na tym, o czym zapomniał jej syn: na mężu. Gdy całowała Hugona w oba policzki, ich łzy się mieszały. – Musisz stąd iść. W którymś momencie to zwierzę straci resztki rozumu. – Ale… on was zabije. – Nie zrobi tego. – Spuści wam cięgi. – Też nie. Już od dawna tego nie robi – skłamała. – Tylko tak chojrakuje. Wie, że jestem słaba i że mógłby mnie zabić, a wtedy zostałby sam z dziećmi. Tyle akurat jest w stanie zrozumieć. – Odwiedzę was jeszcze – obiecał Hugo. – Nie rób tego, synu. Wystarczy mi, że mogłam się dowiedzieć, co u ciebie i twojej siostry. Rada jestem, że dobrze wam się wiedzie. Nie należy kusić diabła. Mógłby zrobić ci krzywdę, a to byłoby dla mnie największe nieszczęście, większe niż własna śmierć… Nie ryzykuj. Błagam cię. – Dobrze – skłamał Hugo, już planując kolejną wizytę. – Idź w pokoju – powiedziała Antonina na pożegnanie. – Pospiesz się, bo pochodnia dogasa – dodała, po czym zwróciła się do męża: – Jeżeli zrobisz krzywdę mojemu synowi, przysięgam na Boga i Przenajświętszą Panienkę, że wszystko spłonie! Hugo zobaczył, jak matka gwałtownie łapie ustami powietrze, którego zabrakło jej po rzuceniu groźby. Była wychudzona i obdarta, miała w sobie jednak jakąś siłę, ducha, który dodawał jej mocy. Nigdy dotąd jej takiej nie widział. Zamiast wyminąć Ferrana i ruszyć

w drogę powrotną, wypuścił z ręki młot i stanął naprzeciw bednarza. – Jeżeli będziecie znęcać się nad moją matką… – Gdy tylko odłoży pochodnię, stłukę ją na kwaśnie jabłko – przerwał mu mężczyzna. Hugo odczekał chwilę, niezbędną, by uspokoiło się jego serce, które waliło tak, że nie mógł mówić. – Wrócę tu bez zapowiedzi – oznajmił wreszcie. – Będę was szpiegował i wypytam o was w miasteczku, gdzie jak mi się zdaje, nie macie wielu przyjaciół. Jeżeli dowiem się, że dręczycie moją matkę albo że nie żyje, przyjdę w nocy i przysięgam wam na Boga i Przenajświętszą Panienkę, i na aniołów, i wszystkich męczenników, nawet na diabła, że podpalę wasz dom, kiedy będziecie spali! Spłoniecie w nim razem z dziećmi, które spłodziliście. Wygaśnie wasz ród opryszków i bandytów. Zrozumiałeś mnie, psubracie? Wtedy ostatni raz rozmawiałem z bednarzem, pomyślał Hugo, dopijając wino. Wspomnienie matki sprawiło, że jego myśli skierowały się ku Arsendzie. Postanowił, że jeszcze tej nocy pójdzie ją odwiedzić. Od jakiegoś czasu wydawała mu się dziwna. Płakała. Milczała. „Nie mogę stać tu przez całą noc”, upominał ją. Ich ostatnia długa rozmowa, którą pamiętał, dotyczyła matki. Ukrył prawdę przed siostrą – zapewnił, że Antonina ma się dobrze i przesyła jej pozdrowienia. Arsenda poprosiła, żeby jej o niej opowiedział. Zrobił to, nie wspomniał jednak słowem o nowym rodzeństwie; nie chciał… – Kiedy znów się z nią zobaczysz? – przerwała jego rozmyślania. – Nie wiem. – Niebawem? – nalegała. – Siostrzyczko, to dość długa podróż, dwa dni tam i z powrotem, a drogi… Z biegiem dni Arsenda gasła. Było oczywiste, że coś się z nią dzieje. Hugo postanowił, że tej nocy odkryje co.

– Arsendo! Skulił się w ciemnościach, kiedy zdał sobie sprawę, że za bardzo podniósł głos. Siostra nie odpowiedziała. Zniknęła, zamieniwszy z nim po cichu kilka słów. Była zima, panował chłód. Słońce wcześnie zachodziło, a odkąd mieszkał w szopie, trudno mu było opuszczać miasto po tym, jak dzwon na wieży pałacu pełnomocnika wybił seny del lladre. – Siostrzyczko – szepnął przez kratę. Wciąż nie odpowiadała. – Arsendo – spróbował ponownie, po czym wspiął się do okienka i przeszył wzrokiem panujący wewnątrz mrok. – Odejdź! To nie był głos jego siostry. Ten był stary i zmęczony. – Kim jesteście? Dlaczego…? Jak nazywa się ta przeklęta zakonnica? – zastanawiał się gorączkowo. – Co z moją siostrą? – Jest z Bogiem. Odejdź i więcej nie wracaj. – Nie, nie, nie. – Bo każę zabić w dzwony, młody człowieku. Złożę na ciebie skargę i zostaniesz zatrzymany. – Na Boga! – jęknął Hugo. – Co się dzieje? Okiennica zamknęła się i nie otworzyła już ani razu, kiedy Hugo podchodził nocami pod okno i gwizdał melodyjkę, którą nucił ich ojciec po powrocie z morza. Zrozpaczony, opowiedział o wszystkim Maríi, gdy odwiedziła go w szopie. Rozpłakał się na oczach zdumionej kobiety. Od ponad trzech miesięcy nie rozmawiał z siostrą. Tym razem nie miał ochoty na zbliżenie, María jednak uparła się, by pocieszyć go na sienniku. Udało jej się. Arsenda opuściła myśli Hugona, gdy tylko wszedł w leżącą z nogami w górze kochankę. Kiedy jednak jego ciałem wstrząsał ostatni dreszcz

rozkoszy, wspomnienie siostry wróciło z jeszcze większą siłą. Jak mógł wyrzucić ją ze swoich myśli po to, żeby spółkować? – Weź mnie jeszcze raz! – zawołała María. – Zrób to! Zaczęła poruszać się rytmicznie, więżąc go między udami, ściskając pochwę, dusząc jego członek, nie pozwalając mu wyjść… – Tak! Właśnie tak – jęknęła, poczuwszy, że młodzieniec reaguje. Hugo znów zawitał w domu zakonnym. Dziwnie się czuł, wchodząc na jego teren główną bramą, od strony placu Jonqueres. Po obu bokach długiej ścieżki prowadzącej do drewnianych drzwi ciągnęły się ślepe mury, za którymi znajdowały się ogródki zakonnic, wychodziło też na nią kilka innych budynków oraz tylna ściana kościoła. Wiedział, że za drzwiami jest krużganek. Oglądał go z Arsendą podczas księżycowych nocy, gdy jeszcze spotykali się na dachu. Miał dwie niezbyt wysokie kondygnacje. „Dzięki temu na dziedziniec dociera słońce”, wyjaśniła mu siostra. Każda z galerii otwierała się na patio sześćdziesięcioma sześcioma ostrołukami, równie smukłymi jak podtrzymujące je kolumny z kapitelami. Uwagę Hugona zwrócił zgrzyt odryglowywanego zamka. Spojrzał w prawo i zobaczył coś w rodzaju stróżówki. Zakratowane okienko przywiodło mu na myśl Jednookiego, lecz głos, który zza niego dobiegł, brzmiał łagodnie. – Niechaj Bóg i Matka Boska z Jonqueres mają was w swojej opiece. Czego sobie życzycie? – Nazywam się Hugo Llor. – Słucham. – Jest tu moja siostra, pracuje jako służąca u… – Na Boga! Jakżeż ona się nazywa? – U jednej z zakonnic. – Której? – Nie pamiętam imienia, ale mieszka w domu niedaleko furtki wychodzącej na ulicę Jonqueres, przez którą dostarcza się zaopatrzenie. – Skąd o tym wiecie?

Głos nadal brzmiał łagodnie, mimo to Hugo nie odważył się wspomnieć o nocnych spotkaniach, żeby nie zaszkodzić Arsendzie. – Od dawna nie mam wiadomości od siostry – powiedział. – Nic dziwnego. To dom zakonny, służymy tu Bogu, dlatego nie kontaktujemy się ze światem. Dziwne jest natomiast to, że wcześniej mieliście od niej wiadomości. Znowu! – Proszę pani… – Siostro. – Siostro, ja tylko chcę wiedzieć, czy z moją siostrą jest wszystko w porządku. – Tak. Wszystko z nią w porządku. – Wybaczcie. Nie chciałbym… Nie chciałbym was urazić, ale jak możecie to wiedzieć? Nie podałem wam nawet jej imienia. – To bez znaczenia, młody człowieku. Od dawna nie przydarzyło nam się tu żadne nieszczęście, dlatego z waszą siostrą musi być wszystko w porządku, niezależnie od tego, kim jest. – Ale… – Szczęść Boże. Wspomnimy was w naszych modlitwach. Okienko się zamknęło. Hugo stał przez chwilę na długiej ścieżce wiodącej do bramy, rozważając, czy powinien uwierzyć zakonnicy. Jeżeli dobrze się nad tym zastanowić, nie miała powodów, żeby go oszukiwać. Ale w takim razie dlaczego Arsenda nie przychodziła na spotkania? Zabroniono jej. Na pewno dlatego. Tak czy inaczej, musi się z nią zobaczyć. Może zakonnice nie przyjmują wizyt, chociaż Arsenda powiedziała mu kiedyś, że korzystają z różnych przywilejów – mogą opuszczać klasztor, posiadać własne dobra, a nawet zawierać małżeństwa. Zresztą przecież Arsenda nie wstąpiła do zakonu, nie ma więc powodów, dla których nie mógłby się z nią zobaczyć. – Jest służącą zakonnicy – odpowiedział mu Pau Vilana, wikariusz z kościoła Matki Boskiej Morskiej, któremu Hugo najbardziej ufał

i którego poprosił, by pomógł mu zobaczyć się z Arsendą. – Jeżeli ona nie pozwoli twojej siostrze opuścić klauzury, nie będziesz mógł się z nią spotkać. Słudzy muszą słuchać swoich panów. Zobaczę, co da się zrobić – obiecał, dostrzegłszy smutek malujący się na twarzy chłopaka. – A ty módl się do Najświętszej Panienki. A właśnie… – dodał, kiedy Hugo zwrócił się w stronę ołtarza. – Powiedziano mi, że już nie przychodzisz pomagać w kościelnej winnicy. – Wygląda na to, że nie zależy wam na pomocy. – Co masz na myśli? – A to, że ci dwaj bezwstydnicy, których zatrudniliście, nigdy nie zapewnią wam żadnych zbiorów. – Oni twierdzą, że… – A wy im wierzycie. Jeśli chcecie, żebym wam pomógł, wyrzućcie ich, a wino zacznie przynosić zyski. – Zastanowię się.

– Jesteś zatrzymany! Urzędnik pełnomocnika królewskiego przybył w asyście dwóch strażników. Hugo zaczął się cofać. Od jakiegoś czasu krążył wokół domu zakonnego przy Jonqueres. Ojciec Pau nie udzielił mu żadnej konkretnej odpowiedzi, zasłaniał się wykrętami i obietnicami, tak jak siostra furtianka: „Ma się dobrze… Uwierz mi”. Po jakimś czasie ojciec Pau zaczął go unikać, aż w końcu Hugo przyparł go do muru i duchowny musiał wyznać, że niczego więcej się nie dowiedział i że przeorysza nie życzy sobie, by odwiedzał Arsendę. Hugo miał świadomość, że zaniedbuje winnicę, niemniej jednak wykorzystał zaoszczędzone pieniądze, by spróbować zdobyć jakieś informacje o siostrze. Zaczekał na kupców, którzy przywozili zakonnicom zaopatrzenie, i zaproponował im monety. Niektórzy odmówili, inni niecnie go oszukali, stracił więc niemal wszystkie pieniądze.

Nagabywał

służące

wychodzące

po

sprawunki,

napastował księży przychodzących odprawić mszę i wyspowiadać zakonnice, wystraszył dziewczynki, które pobierały nauki u sióstr. Jedynym, co osiągnął, było to, że dowiedział się, jak zakonnica, która ukrywała przed nim Arsendę, ma na imię. Jeden ze spowiedników poradził mu, by zapomniał o całej sprawie, bo jego siostra ma się dobrze, a zgodnie z umową zostało jej jeszcze kilka lat służby u siostry Geraldy; jeżeli dalej będzie o nią wypytywał, będą musieli podjąć odpowiednie kroki. Zagroził nawet, że uda się do pełnomocnika królewskiego. – Chcę tylko… – próbował wyjaśnić Hugo, gdy strażnicy zabierali go sprzed głównego wejścia Nie wiedział, dlaczego go zatrzymali. Nie dopuścił się żadnego występku. – Chcę tylko dowiedzieć się o siostrę – nalegał między kolejnymi kuksańcami, kiedy wlekli go przez plac. – Nie masz się czego dowiadywać. Przebywa w domu zakonnym. – Jestem jej bratem! – krzyknął. Uderzyli go. – Jeżeli wy mi nie pomożecie, udam się do króla. – Ja jestem przedstawicielem Jego Królewskiej Mości! – wrzasnął urzędnik. – Udam się do króla! – powtórzył Hugo. Strażnicy schwycili go mocniej i skręcili w stronę płynącego przy klasztorze strumienia. Hugo nie przestawał się wyrywać. Jeden z mężczyzn uderzył go pięścią w brzuch. Chłopak upadł i sturlał się po zboczu, a tamci rzucili się za nim. „Przed nikim nie należy zginać karku”. Już dawno nie przywoływał w pamięci rady micer Arnaua. Wciąż leżąc na ziemi, chwycił kamień i rzucił nim w pierwszego mężczyznę; trafił go w pierś. Drugi, biegnący za nim, wpadł na swojego towarzysza. Urzędnik zachęcał ich z daleka okrzykami. Hugo wykorzystał zaskoczenie poturbowanych strażników i wstał gotów do walki, dzierżąc w ręce niczym młot kolejny kamień. „Poradził ci też, jak to osiągnąć?” Mądre pytanie, które zadał mu

w szkutni Andrés, rozbrzmiało w głowie Hugona, gdy tylko postanowił odrzucić kamień i uciec, korzystając z zamieszania. Biegł tak szybko, jak potrafił, znacznie szybciej niż zażywni, objuczeni bronią strażnicy. Kiedy pokonał rzeczkę Sant Joan, nie docierały do niego już nawet ich krzyki. Wiedzą, kim jestem, powtarzał sobie raz po raz, kiedy nocą krążył po szopie. Jak mieliby nie wiedzieć? Jestem bratem Arsendy. Pomyślał, że może chcieli tylko go nastraszyć i że dadzą mu spokój, skoro uciekł. Potknął się o alembik do produkcji okowity. Nie wiedzą, gdzie mieszka, chociaż jeżeli zapytają o to Arsendę, ta odeśle ich do stoczni, a nie mógł mieć pewności, że Juan Nawarczyk dochowa tajemnicy. W końcu chodziło o królewskiego urzędnika… Mocne walenie w drzwi przerwało jego rozmyślania. Nie odpowiedział. Walenie rozległo się znowu, tym razem jeszcze głośniej. – Hugo Llor! Nie zareagował. Usłyszał, że na zewnątrz ktoś się porusza. Otaczają szopę. Starał się nie hałasować, ale zdradził go brzęk jednej z miedzianych części alembiku. – Hugo Llor! – powtórzył głos z zewnątrz. Cisza. – Wiem, że tam jesteś! Nie miał jak uciec. – Nazywam się Gabriel Muntsó… – usłyszał. – Przysyła mnie z Kartageny Bernat Estanyol. Otwórz! Kiedy wreszcie ochłonął ze zdumienia, pobiegł otworzyć drzwi.

11

– Właścicielem galery? – I kapitanem – odparł Gabriel Muntsó, mężczyzna o pospolitym wyglądzie, niewątpliwie pochodzący z Katalonii, bo władał tutejszym językiem. To właśnie jego wygląd zaskoczył Hugona, kiedy otworzył drzwi: spodziewał się, że wysłannik Bernata będzie człowiekiem potężnym, wręcz budzącym grozę… Z charakterem. Tymczasem Muntsó niczym się nie wyróżniał. – Kartagena to tylko miasteczko z portem i zamkiem, pod którym więcej jest chałup niż kamiennych domów – wyjaśnił. To tam Bernat wszedł w posiadanie sycylijskiej galery przejętej przez baskijskiego korsarza, z którym pływał. – Ale jak zdołał kupić galerę? Siedzieli w szopie w świetle lampy, na dwóch krzesłach nie do pary, przy desce pełniącej funkcję stołu, otoczeni narzędziami, bukłakami na wino i beczkami. – Odkąd kilka lat temu trafił do Kartageny, zyskał sobie szacunek korsarzy, głównie Kantabryjczyków i Basków, którzy traktują tamtejszy port jako schronienie. Bernata cenią także pan zamku i rajcy. Jest wykształcony i ma dobre maniery, umie czytać i pisać, zna łacinę i jest człowiekiem honoru. Wszystkie te przymioty są bardzo cenione na ziemiach graniczących z terenami zamieszkiwanymi przez Maurów, gdzie barbarzyństwo bierze górę nad mądrością. Z łatwością zgłębił tajniki żeglugi i statków, a kiedy pływał z baskijskim kapitanem, wykazał się dużą odwagą.

Hugo uśmiechnął się na wspomnienie Bernata z kuszą ukrytą w worku. O tak, z pewnością nie brakowało mu odwagi. Od tamtej pory minęło dużo czasu… Siedem lat? Tak, siedem. Bernat ma teraz… dwadzieścia trzy. Hugo spróbował skupić się na wyjaśnieniach Muntsó. – Kaperstwo jest dla korony dochodowe, władca pobiera bowiem procent od zysków korsarzy. Dlatego Bernat nie miał specjalnych trudności ze znalezieniem wspólników do zakupu galery. To dobra inwestycja. Mimo starań Hugo ponownie zatonął w myślach. Może Bernat chce, żeby się do niego przyłączył. To wyjaśniałoby obecność Muntsó. Przez moment wyobrażał sobie siebie na galerze Bernata; nie miał pojęcia, jaką pracę miałby tam wykonywać. Ale… co z winnicą? Westchnął. Muntsó utrzymywał, że Bernat jest wielkim kapitanem. Hugo nie mógł jednak zapomnieć o przysiędze złożonej matce: że nigdy nie wejdzie na pokład statku. Musi wrócić do Sitges i upewnić się, że wszystko u niej w porządku. No i jest jeszcze Arsenda, nie zostawi jej samej. – Nie… – przerwał przybyszowi. – Raczej nie mogę. – Nie możesz czego? – Popłynąć razem z nim. Muntsó machnął ręką. – Nie przybyłem, żeby ci to zaproponować. Hugo poruszył się na krześle. – Bernat chce, żebyś przekazywał mu informacje. Potrzebujemy wiadomości o statkach, które wypływają z Barcelony, o ich portach docelowych, a przede wszystkim o towarach, które przewożą. Musimy starannie wybierać ofiary. Kiedy rozpocznie się werbunek załogi, zanim statek wypłynie w morze, będziesz miał wystarczająco dużo czasu, żeby przekazać nam te informacje. Bernat cię potrzebuje. Hugo na chwilę się zamyślił.

– A jak, jego zdaniem, mam je zdobyć? – Mówi, że jakoś sobie poradzisz. – No tak. – Przez moment siedzieli w milczeniu. – A jak miałbym wam o wszystkim donosić? – Pisemnie, z pomocą… – Nie umiem pisać. – Hugo rozłożył ręce w pytającym geście. – Bernat ma tego świadomość. I mówi, że z tym też sobie poradzisz. Wiadomości powinny być dostarczane przez statki kabotażowe do portu Grau w Walencji do rąk tego kupca – dodał, wręczając mu kartkę z nazwiskiem. – Wysyłaj je jako weksle albo dokumenty handlowe. Pływa wiele takich statków. – Wiem. – Możesz też wysyłać wiadomości przez umyślnych, ale wolimy statki. Kupiec dostarczy nam twoje wiadomości – ciągnął Muntsó, kładąc na stole pieczęć. – A to co? – Będziesz je lakował – wyjaśnił, jakby chodziło o coś oczywistego i Hugo niepotrzebnie uniósł zdziwiony brwi. – Bernat nalega, żebyś zwracał szczególną uwagę na statki przewożące towary Puigów i te, w których mają jakieś udziały, jeżeli takie będą. Hugo przytaknął, mrużąc oczy. – Słyszałem, że ojciec Bernata, micer Arnau, doprowadził ich już kiedyś do ruiny – powiedział. – Nie do ostatecznej – odparł Muntsó, dając do zrozumienia, że zna całą historię. Chłopak pociągnął łyk wina. Jego rozmówca zrobił to samo. – Ale… – Hugo zawahał się, czy dokończyć zdanie. Muntsó ruchem głowy zachęcił go, by kontynuował. – Ale jeżeli wydam katalońskie statki, to z mojej winy zginą Katalończycy. – Bernat uprzedził mnie, że możesz mieć skrupuły. Posłuchaj, on i tak będzie atakował katalońskie statki, z twoją pomocą czy bez niej.

Obiecuje jednak, że daruje życie załogom tych, które zostaną napadnięte dzięki twoim wskazówkom. – Jakoś sobie poradzę – zobowiązał się chłopak.

„Jakoś sobie poradzę”. Nie miał jednak pojęcia jak. A minął już tydzień od tamtej nocy, kiedy po zakończeniu rozmowy Muntsó odszedł, nie czekając, aż wstanie świt. Hugo zapytał go o Bernata. Jest żonaty? Nie. Został kiedyś ranny? Wielokrotnie. Zamierza na stałe osiedlić się w Kartagenie? Tego Muntsó nie wiedział. Jest dobrym kapitanem, okrutnym korsarzem? – Kiedy musi, potrafi być straszliwie okrutny – zaskoczył go Muntsó. Hugo nie wyobrażał sobie, żeby jego przyjaciel był w stanie postępować z okrucieństwem, ale może zmusiło go do tego życie – jak wszystkich. Nie wiedział, jak ma zbierać informacje o statkach wypływających z Barcelony i towarach, które przewożą. Był uwiązany do ziemi, teraz już do dwóch winnic. Bo jeszcze w tym samym tygodniu, po niedzielnej mszy, Pau Vilana, ksiądz z kościoła Matki Boskiej Morskiej, wezwał go do siebie i zaoferował mu należącą do świątyni winnicę dzierżawioną dotychczas przez dwóch leniwych starców. „Na zasadzie rabassa morta”, zaproponował. Była to taka sama umowa jak ta, na mocy której Hugo dzierżawił winnicę Jacoba, tyle że nie zawierała zapisu o zerwaniu porozumienia w chwili powrotu Mahira. Hugo postawił za to inny warunek: zażądał, by posadzić kilka rzędów nowych winorośli i by to na ich podstawie ustalić moment wygaśnięcia kontraktu. Argumentował, że te, które rosną w winnicy, były latami źle pielęgnowane. – Prawie bym zapomniał – rzucił duchowny mimochodem, jakby chodziło o coś nieistotnego. Zdezorientowany Hugo odwrócił głowę. Pociągała go ta ziemia, była wspaniała, ale nie rozumiał, dlaczego proponują ją właśnie

jemu. Nie wiedział, czy da radę uprawiać obie winnice… Głos księdza wyrwał go z rozmyślań. – Dowiedziałem się czegoś o twojej siostrze Arsendzie. Hugo zesztywniał. Nadal podchodził pod dom zakonny, ostrożnie, pilnując, czy w okolicy nie kręcą się wciąż strażnicy. – Wezwała mnie do siebie Sança d’Olivera, przeorysza. Twoja siostra przywdziała habit i miewa się doskonale. Siostra Geralda zgodziła się dać jej posag, żeby mogła wstąpić do klasztoru. Nie masz czym się martwić. – Jakiego klasztoru? – Tego nie chciała mi zdradzić. Zdaniem przeoryszy, twoja siostra przyznała, że jest od ciebie nazbyt uzależniona. Od twoich potajemnych wizyt – skarcił go ojciec Pau, potrząsając wyprostowaną dłonią ze złączonymi palcami, jakby chciał dać mu klapsa. – Od waszych rozmów, od wiadomości o świecie zewnętrznym, które jej przekazywałeś. Tak dłużej być nie mogło. Musi cię zapomnieć i oddać się bez reszty Panu Bogu. W dniu, w którym jej się to uda, sama cię wezwie, nie miej co do tego wątpliwości. – Ale… Ksiądz chwycił go za rękę i pociągnął, by razem przespacerowali się po kościele. Wpadające do środka światło zalewało świątynię, która powoli pustoszała; kilkoro dzieci ganiało psy pośród zapachu kadzidła i wosku z mnóstwa świec płonących w kaplicach i na głównym ołtarzu. – Kiedy chcesz się udać do rejenta i podpisać dokument dzierżawy winnicy? – spytał ojciec Pau. – Nie wiem… – Każę go przygotować. – Ale Arsenda… – Hugonie – przerwał mu ksiądz z powagą, zatrzymując się naprzeciw ołtarza, na środku którego wznosiła się figurka Matki

Boskiej Morskiej ze statkiem u stóp. – Rozumiem, że się niepokoisz, ale twoja siostra postanowiła poświęcić życie Bogu. Powinieneś się cieszyć, tym bardziej że nieliczne zostały wybrane – dodał. Hugo spojrzał na Madonnę; tym razem również nie zobaczył na jej twarzy uśmiechu. – Musisz mi obiecać, że przestaniesz nachodzić zakonnice z Jonqueres – zażądał stanowczo ojciec Pau. Taka była umowa, którą zawarł z przeoryszą domu zakonnego. „Owszem, moglibyśmy kazać zatrzymać chłopaka – przyznała mniszka – ale… co by nam to dało? – rzekła po chwili lekko zakłopotana. – To tylko nieszczęśnik, któremu przyda się wasza pomoc, ale pod warunkiem, że zostawi w spokoju swoją siostrę”. Ojciec Pau nie dyskutował. Nie rozumiał, jakie korzyści może mieć z tego paktu klasztor, jednak obietnica protekcji złożona mu przez przeoryszę była na tyle atrakcyjna, że nie żałował, iż wspomniał jej o winnicy. Jeżeli Hugo da sobie radę z uprawą winorośli, na umowie zyska kościół, którego ziemie dotąd nie przynosiły wystarczających zbiorów, a także przeorysza, dom zakonny… i on. – Obiecaj mi – nalegał. Hugo nadal z uwagą obserwował Madonnę, zadając sobie pytanie, dlaczego się do niego nie uśmiecha, choć przecież oddał jej swoją siostrę. Może wciąż wini go za miłość do żydówki? Trudno mu było jednak uwierzyć, że Najświętsza Panienka jest aż tak bardzo pamiętliwa. Może święte dziewice i święci… – Hugonie – wyrwał go z zadumy ojciec Pau, przeciągając ostatnią głoskę jego imienia. – Nie będę ich więcej nachodził – przyrzekł chłopak. To duchownemu wystarczyło. – Miejmy nadzieję, że tak jak obiecałeś, winnica przyniesie urodzajne plony – zmienił temat, jakby tamten został już zamknięty, po czym znów ujął go pod ramię i kontynuowali przechadzkę po kościele.

Hugo przestał się martwić o Arsendę. Tylko od czasu do czasu opadały go wątpliwości, które w końcu od siebie odsuwał. Chciał wierzyć, że ojciec Pau go nie oszukał. A jeśli skłamał? Podpisał rabassa morta na winnicę Matki Boskiej Morskiej. W imieniu kościoła zrobił to pełnomocnik, który nie odezwał się do niego ani słowem, zajęty rozmową z rejentem, jakby obecność chłopaka mu przeszkadzała. – Co tu jeszcze robicie? – zapytał Hugo dwóch starych wyrobników, którzy pracowali dla kościoła. – Ojciec Pau mówił, że już was poinformował… – Powiedział nam, żebyśmy z wami porozmawiali – przerwał mu jeden z mężczyzn. – Że sprawiedliwy z was człowiek i może nas zatrudnicie. Hugo skinął głową. – Najpierw obejrzyjmy winnicę – zaproponował. Jeden ze starców nawet mu nie towarzyszył, drugiemu skończyły się wymówki, w miarę jak Hugo wypominał mu zaniedbania. Nie obejrzeli jeszcze wszystkich winorośli, kiedy mężczyzna pożegnał się splunięciem i dołączył do swojego towarzysza. Hugo zaczekał, aż zrobi się zupełnie cicho, i odwrócił się, by objąć wzrokiem nową winnicę, rozległą i wymagającą dużego nakładu pracy. Wsłuchał się w odgłosy natury i poczuł na twarzy żar słońca. Powinien jeszcze zajrzeć do winnicy Jacoba, położonej nieco dalej, przy drodze do Sant Vicenç de Sarrià. No i musiał dla Bernata zasięgnąć informacji o statkach! – Jakoś sobie poradzę – stwierdził i ukląkł przy jednej z winorośli. – Co ci dolega? – zapytał, pociągając za pnącze. Winnica kościoła Matki Boskiej Morskiej znajdowała się niedaleko Barcelony, w połowie drogi między bramą Świętego Antoniego w nowym murze otaczającym El Raval i klasztorem Valldonzella. Na jej terenie znajdował się mały kamienny dom z ogrodem i niewielkim sadem. Nawet stan zaniedbania, do którego

doprowadzili budynek dwaj wyrobnicy, nie przyćmił radości, z jaką Hugo otworzył drzwi. Dom nie był tak duży jak ten w folwarku Rocaforta, zbudowany przez bogatego barcelończyka na wzór dworku. Ten należący do księży był stary, wiejski, podobny do wieży obronnej: kwadratowy, o grubych, solidnych kamiennych ścianach, z wykopaną w ziemi piwnicą, parterem przeznaczonym na oborę dla zwierząt, których tu nie było, a które powinny ogrzewać znajdujące się na piętrze dwie sypialnie i kuchnię. Hugo obszedł pomieszczenia: palenisko było w dobrym stanie, w izbach stały prycze, zapewne używane przez starych wyrobników. Rozklekotana skrzynia, stół i trzy stoczone przez korniki ławy okazały się w jego oczach skarbem. Obrócił kilka razy z pożyczonym od Romeua mułem i wozem, by przewieźć swój skromny dobytek, beczki z winem zrobionym z winogron rosnących przy granicy z ogrodem Vilatortów oraz alembik do produkcji okowity. Tę noc spędził w swoim nowym domu. Nadal wypożyczał niewolników, teraz dwóch, musiał jednak zmienić warunki umowy z Romeuem. – Nie będę już mógł pracować na waszej ziemi, teraz kiedy doszła mi winnica księży, nie dam rady. – W takim razie będziesz musiał płacić. Myślę, że będzie dla ciebie korzystniej, jeśli ich kupisz – poradził zarządca. Hugo odmówił. Nie widział się w roli właściciela drugiego człowieka. Pracy było jednak tyle, że nie miał nawet czasu na przygotowywanie posiłków, a niewolnicy nie potrafili gotować. Wynajął więc niewolnicę, choć Romeu próbował odwieść go od tego pomysłu. – To bez sensu – powiedział Raimundo, kiedy Hugo przyszedł do kantoru po pieniądze, które tam zdeponował, teraz potrzebne na opłacenie wynajmu niewolników. – Może i nie jesteś ich właścicielem, ale i tak czerpiesz zyski z ich pracy, z ich niewolnictwa. Czyż to nie to samo?

– Ale nie należą do mnie – upierał się Hugo, jakby to zwalniało go z wszelkiej winy. – Lepiej by było, gdyby należeli – poradził mu bankier, a kiedy Hugo rzucił mu pytające spojrzenie, wyjaśnił: – Jestem przekonany, że traktowałbyś ich lepiej niż Rocafort i jego ludzie. Mówiłeś, że wymienia ich, gdy się już czegoś nauczą, prawda? – Hugo przytaknął. – Zastanawiałeś się kiedyś, gdzie trafia niewolnik, którego nauczyłeś pracować, w czyje wpada ręce? Ty lepiej byś się nimi zajął, a skoro tak przejmujesz się ich losem, mógłbyś zwrócić im wolność, gdy już odzyskasz sumę, którą za nich zapłaciłeś. Wiesz dobrze, że inni najpierw latami ich wyzyskują, a potem wyceniają ich wolność na znacznie więcej, niż kosztowali. – Wszyscy jesteśmy niewolnikami Boga – rzekł ojciec Pau po mszy w następną niedzielę, kiedy Hugo podzielił się z nim swoimi wątpliwościami. – Jak myślisz: dlaczego nazywamy go Panem? Dlatego nasza kondycja na tym świecie nie ma znaczenia. Ogromna większość Katalończyków to słudzy swoich panów, wielu z nich jest uwiązanych do ziemi. „Złe praktyki”, prawa dające panom władzę nad sługami, w ostatnich latach jeszcze się pogłębiły. Ci panowie są z kolei wasalami innych, i tak łańcuch poddaństwa dociera aż do króla. Najważniejsza jest wolność duszy, Hugonie. Kup tych niewolników i ucz ich religii katolickiej. Nawróć ich i zrób z nich prawych ludzi w służbie Boga, jedynego Pana, któremu należy okazywać szacunek. – Nie bądź taki przewrażliwiony – orzekła Regina po wysłuchaniu chłopaka po południu tej samej niedzieli, kiedy rozmawiał z ojcem Pauem. – Byłeś świadkiem okrucieństw, jakie sobie nawzajem zadajemy. Co to za różnica, czy jesteś niewolnikiem, czy nie, skoro wolni ludzie zabijają się nawzajem i gwałcą? – Zamilkła na chwilę, w czasie której skrzyżowały się ich pełne bólu spojrzenia. – Kup ich, Hugonie. Bogać się, jeżeli masz taką możliwość. Zasługujesz na to.

Raimundo, ojciec Pau, Regina… wszyscy radzili mu, żeby kupił sobie niewolników. Spojrzał na żydówkę. Siedzieli w ogrodzie domu przy ulicy Sanahuja. Wciąż była tak samo piękna i pełna życia jak zawsze, a jednak… Uśmiechnęli się do siebie. Nie był to ten sam uśmiech, który widział na jej twarzy podczas częstych wizyt, jakie składał w jej domu, odkąd przywiózł do niej Rusinkę. Zarówno Regina, jak i jej mąż Mosé potrzebowali okowity dla swoich pacjentów. Podczas tamtej pierwszej wizyty przez chwilę rozmawiali. Dowiedzieli się, że Hugo uprawia winnicę starego Saula, i poskarżyli na brak produkowanej przez Mahira okowity. Zaproponował im pomoc, choć od dawna nie wytwarzał tego specyfiku, jako że chrześcijanie kupowali go od aptekarzy, a żydów już nie było. Zgodnie z naukami Mahira, przedestylował wino, by otrzymać leczniczy preparat – z doskonałym efektem. Za sprawą kontaktów z Reginą wspomnienia i młodzieńcze uczucia odżyły w nich ze zdwojoną siłą; obojgu gwałtem wydarto radość, nadzieje, miłość, najbliższych… Dolça zawsze była obecna w ich myślach, ale starali się o niej nie rozmawiać, podobnie jak nie wspominali o kłamstwie dotyczącym ocalenia Reginy – historia wymyślona przez nią i Mosé nie miała znaczenia. Jak można było zarzucać cokolwiek ludziom, którzy przeżyli takie piekło? W tym czasie Hugo wreszcie zrozumiał, co miała na myśli Dolça: Regina mówiła, uśmiechała się, gestykulowała, szybka, pewna siebie, z wyższością kobiety świadomej swojej urody i pożądania, jakie budzi w mężczyznach, jednak jej delikatnie rozdęte nozdrza nie zawsze temu wszystkiemu wtórowały. Nos sprawiał, że znikała silna kobieta. Tamtej niedzieli to właśnie on zdradził Hugonowi, że dzieje się coś złego. – Na co tak patrzysz?! – zawołała Regina ze swoim nowym uśmiechem Na twój nos. Powstrzymał się przed powiedzeniem tego na głos. – Cieszę się twoim szczęściem – odparł.

Nie odpowiedziała. Hugo przez chwilę milczał razem z nią. – Coś z twoim mężem? – zapytał w końcu. – Nie – rzuciła z rozdrażnieniem, które przeczyło jej słowom. Hugo podejrzewał, że relacje między małżonkami nie są do końca tak udane, jak twierdziła. Regina nie miała dzieci, co zważywszy na jej temperament, niezmiennie dziwiło Hugona. Mosé całymi dniami pracował poza domem, czasem nawet wyjeżdżał na kilka dni, gdy wzywano go do miejsc położonych daleko od miasta. Niekiedy Hugo miał wrażenie, że Regina ukrywa przed nim swoją prawdziwą sytuację. Wtedy przypominał sobie wyjaśnienie Raimunda: „On potrzebował matki dla swoich dzieci, a ona mężczyzny, który by się nią zaopiekował”. Rzucony mimochodem komentarz, poirytowanie, kiedy chodziło o coś, co dotyczyło dzieci, czasem nawet podniesiony głos nakazujący spokój… Wszystko to zdawało się wskazywać, że Mosé osiągnął swój cel kosztem Reginy, która musiała zrezygnować ze swojego. – Jeżeli to nie Mosé… – naciskał Hugo. – Już tak dłużej nie mogę – wybuchnęła Regina; jej głos stał się ochrypły, jakby zderzyła się z rzeczywistością. – Nie mogę, Hugonie. – Chodzi o dzieci? – O wszystko! O Mosé, dzieci… żydów! Hugo aż podskoczył. – Co takiego…? – zaczął. – Tak, o żydów – powtórzyła, zaciskając pięści. Skierował wzrok na jej nos. – Nie dają nam żyć! – rzuciła. – Chrześcijanom nie wystarczyło, że nas zgwałcili i wymordowali, że zmusili nas do wyrzeczenia się wiary i siłą nawrócili na chrześcijaństwo; nie pozwalają nam nawet oddychać. – Regina przerwała i spróbowała powstrzymać szloch. Hugo siedział w milczeniu. – Po tym, co wydarzyło się w dzielnicy żydowskiej, przenieśliśmy się tutaj, bo w sąsiednich domach mieszkali nasi przyjaciele, niektórzy są przechrztami, inni nie,

wszystkich jednak łączyły jakieś więzi. Kilka osób miało szczęście i zdołało uciec z Castell Nou przed drugą rzezią, nikt też nie miał za złe swojemu bratu czy kuzynowi, że ugiął się przed fanatycznymi żądaniami chrześcijan i przeszedł na ich wiarę. Morderca z nożem w dłoni i zwłoki u twoich stóp to bardziej niż przekonujące argumenty. Do niedawna takie życie wydawało mi się do zniesienia. – Mówiła teraz z werwą, jej rozżalenie zamieniło się w gniew. – Nasi bracia konwertyci udowodnili swoją wiarę, wznosząc kościół Trójcy Przenajświętszej i tworząc bractwo, które skupia ich wszystkich. Wiedziałeś, że nie pozwalają im opuszczać królestwa? Twierdzą, że udają się do Berberíi pod pretekstem handlu, ale że ich prawdziwym celem jest powrót do wiary naszych przodków. Ci, którzy pozostali żydami, wciąż ją praktykują, choć ostrożnie, bez ostentacji, nie obnosząc się publicznie ze swoimi przekonaniami. Zamknięci w domach z braku świątyń i szkół, mają się na baczności, by nie zirytować tej Barcelony, która tak bardzo nas nie chce. Jakby tego było mało, teraz królowa i biskup zabronili nam rozmawiać z konwertytami, nie możemy nawet przebywać w ich towarzystwie! Jeżeli ktoś złamie ten rozkaz, trafi na stryczek, bez szansy na ułaskawienie. Nie możemy z nikim rozmawiać, Hugonie! Jesteś jedną z niewielu osób, które mają odwagę przychodzić do tego domu… jedyną, która odwiedza nas regularnie! Chciał coś powiedzieć, ale Regina nie dała mu dojść do słowa. – Zaostrzono kary za brak odpowiedniego stroju – ciągnęła. – W przypadku mężczyzn ciemnej opończy do kostek z czerwono-żółtą łatą na piersi, u kobiet szpiczastego kapelusza… – Z rezygnacją pokręciła głową. – Ale najgorsze jest to, że biskup dał przechrztom dwa tygodnie na opuszczenie domów, które mają wspólną ścianę z tymi, w których mieszkają żydzi, przez co poróżniliśmy się z przyjaciółmi i krewnymi. Wszyscy nasi sąsiedzi musieli się przeprowadzić! Nie winią nas o to, ale noszą w sercach zrozumiałą urazę. Ludzie mają dość cierpień. A kto zamieszkał w opuszczonych

domach? Fanatycy! Tacy jak ten nowy papież, którego macie w Awinionie. Hugo rozłożył ręce, by zasygnalizować, że nie ma pojęcia, o czym Regina mówi. – On otwarcie występuje przeciwko żydom – powiedziała. – Bóg jeden… wasz, rzecz jasna… wie, co nas czeka. Z każdym dniem przychodzi do mnie po pomoc coraz mniej chorych. Nie mogę wyjść na ulicę, żeby nie obrzucono mnie obelgami i nie opluto – szepnęła na zakończenie, wyrzuciwszy z siebie wszystko, co leżało jej na sercu. Hugo nie wiedział, co odrzec. Regina siedziała ze spuszczoną głową. Spróbował zmienić temat, opowiedział jej o winnicy i Arsendzie, zapytał ją o zdanie w sprawie niewolników… Nie odpowiedziała. – Przykro mi – przeprosiła w końcu. – Doceniam twoje wysiłki, ale nie czuję się najlepiej. Odwróciła się i zostawiła go samego w ogrodzie.

On nazywał się Domingo, ona Barcha. On był Bułgarem, blondynem jak Caterina, ona ciemnoskórą brunetką o niemal kruczoczarnych włosach. On był młody, młodszy od Hugona, wychudzony i nieśmiały, i nie tylko nie znał się na winnicach, ale nie rozumiał słowa po katalońsku. Ona – w nieokreślonym wieku i tęga – nie mogła się pogodzić z utratą splendoru, jakiego być może wcześniej zaznała, i wnosząc z jej zarozumiałej postawy i tego, ile słów wyrzucała z siebie, krzycząc i machając rękami, by przyciągnąć uwagę Hugona, chyba za dużo wiedziała. On niedawno dostał się do niewoli na Wschodzie; mówiono, że jest chrześcijaninem. Ona była muzułmanką; od dziecka mieszkała w Barcelonie, narażając na straty kolejnych właścicieli, którzy – zniecierpliwieni – w końcu odsprzedawali ją coraz taniej. Oboje niewiele go kosztowali i była to

jedyna cecha wspólna nowo nabytych niewolników Hugona Llora. Rocafort, który mu ich sprzedał, zataił przywary Barchy, natomiast ignorancja Dominga od razu rzucała się w oczy. Romeu go oszukał, że niska cena to przysługa z jego strony. María, obecna przy negocjacjach, uznawszy, że Mauretanka nie będzie dla niej konkurencją w łożu młodzieńca, w którym od czasu do czasu gościła, nie zaprotestowała. Miała świadomość, że nadejdzie dzień, gdy Hugo o niej zapomni, na razie jednak nie zwracał najmniejszej uwagi na kobiety zabiegające o względy właściciela dwóch winnic. „Nie jestem zainteresowany ożenkiem – odpowiedział, kiedy którejś nocy María zagadnęła go o córkę swojej znajomej. – Nie nalegaj”. Jedyną osobą, której niska cena za Barchę wydała się podejrzana, był Raimundo. – Jest zdrowa? – zapytał, przeliczając pieniądze, które przyszedł pobrać Hugo, by sfinalizować zakup niewolników. – Tak. Oczywiście. Romeu by mnie nie oszukał – odparł chłopak, bardziej jednak ufał ocenie żony zarządcy. Przechrzta wahał się, czy powinien interweniować. W końcu uznał, że to nie jego problem. Skinął głową i sięgnął po sakiewkę ze wszystkimi oszczędnościami. Chciał coś powiedzieć, udzielić przestrogi, ostrzec przed Rocafortem i otaczającymi go ludźmi. Gdy otworzył usta, Hugo spojrzał na niego w milczeniu; sakiewka zawisła nad stołem, między jednym a drugim. – Niechaj Bóg ma cię w swojej opiece – życzył młodzieńcowi, podając mu pieniądze. Hugo kupił Dominga i Barchę w połowie lutego 1395 roku, u tego samego rejenta, u którego podpisał umowę rabassa morta na winnicę kościoła Matki Boskiej Morskiej. Od razu zapędził ich do pracy. Gdy tylko dotarli do domu i weszli na piętro, gdzie postanowił ich ulokować – Barchę z jej dobytkiem, Dominga z pustymi rękami – natychmiast kazał im zejść i przynieść stare amfory, do których zbierał mocz.

– A jedzenie? – rzuciła Mauretanka. – Gdzie jest jedzenie? Kiedy przygotuję jedzenie? – trajkotała, nie dając mu szansy na odpowiedź. – Co będziemy jedli? – Przejrzała nieliczne naczynia stojące przy palenisku. – Nie ma jedzenia! – Zamilcz. Domingo stał bez słowa w kącie. Barcha nie zamierzała posłuchać swojego nowego pana. – Jeżeli pójdziemy teraz do miasta, nie zdążymy… Mówisz, że mamy zbierać mocz? – Zamilcz. – Po co ci mocz? Chyba nie jesteś jednym z tych panów, co to lubią świństwa. – Bierz amforę! – krzyknął Hugo, podając jej naczynie. Domingo odsunął się wystraszony, gdy nowy pan ruszył w jego stronę z drugą amforą. – Nie zrobię ci krzywdy – uspokoił go Hugo. Musiał podnieść głos, żeby przekrzyczeć narzekania i pytania Barchy. – Zamilcz! – krzyknął w jej stronę. Kiedy ponownie skupił uwagę na Domingu, ten wyglądał na jeszcze bardziej wystraszonego. Barcha nie przestawała zawodzić. Bułgar cały się trząsł i też nie sięgnął po amforę. Hugo parsknął i odstawił ją na podłogę. Mauretanka skorzystała z okazji i zrobiła to samo, mrucząc coś niezrozumiale pod nosem. Rozłożył ręce i prosząc o spokój, kilkakrotnie podniósł skierowane spodem do dołu dłonie. Odwrócił się do każdego z niewolników, najpierw do niej, potem do niego, i bez słowa wskazał, by wzięli amfory i poszli za nim. Sam chwycił dwa duże bukłaki z koziej skóry wypełnione czerwonym winem i nie oglądając się za siebie, zszedł schodami na parter. Domingo udał się za nim ze swoją amforą, Barcha zaś została na górze, nie przestając gderać. – Na Boga! – zawołał Hugo, gdy skierowawszy kroki w stronę Barcelony, zorientował się, że głos Mauretanki słabnie, co oznacza,

że nie ruszyła się z miejsca. – Jestem jej właścicielem dopiero od kilku godzin! – jęknął. Zawrócił do domu. W miarę jak zbliżał się do drzwi, skargi przybierały na sile. Ta kobieta drze się nawet wtedy, kiedy jest sama! – Barcha! – zawołał, stojąc u stóp schodów. Zeszła na półpiętro, bez amfory. Wciąż krzyczała i wymachiwała rękami. Hugo starał się nie zwracać na to uwagi. – Weź amforę i chodź za mną! – rozkazał. Kiedy się odwrócił, wpadł na Dominga, który stał tuż za jego plecami. – Nie. Ty powinieneś był na mnie zaczekać… Co za różnica! Idziemy. Kobieta nie zeszła, ani z amforą, ani bez niej. Została na półpiętrze, krzycząc w jakimś niezrozumiałym języku, może po arabsku… – Weź amforę i chodź za mną! Krzyknęła jeszcze głośniej, niemal wygrażając mu pięścią. Hugo stracił cierpliwość: niewolnica nie może się tak zachowywać. – Jeżeli zaraz nie zejdziesz, to cię… Mauretanka od razu zamilkła, z wyciągniętą w górę pięścią. Hugo nic nie dodał – nie wiedział, jak dokończyć groźbę. Jeżeli nie zejdzie, to co? Będzie się nad nią znęcał? Wychłosta ją? Barcha wyczuła targające nim wątpliwości wynikające ze skrupułów, których byli pozbawieni jej poprzedni właściciele. – Jestem za stara, żeby nosić taką dużą i ciężką amforę. – Jesteś moją niewolnicą, poza tym wcale nie jesteś taka stara. Nigdy nie przypuszczał, że stosunki między panem a niewolnicą mogą podlegać negocjacjom. Widział niewolników na plaży, w Barcelonie było ich pełno, ale żaden nie sprzeciwiał się swojemu właścicielowi. Tych, którzy dopuszczali się najmniejszego uchybienia, karano publiczną chłostą, żeby pozostali zapamiętali lekcję. Nie, zachowanie Mauretanki jest niedopuszczalne, nie może pozwolić, żeby postawiła na swoim. – Masz się mnie słuchać! – zawył.

Kobieta zgodziła się w końcu wziąć jeden z bukłaków z winem, mniejszy i lżejszy. Bułgar niósł amforę, Hugo zaś taszczył drugą oraz większy bukłak. Mimo to przez całą drogę do Barcelony Barcha narzekała i marudziła, a oni dwaj musieli co chwilę przystawać, żeby na nią zaczekać. – Dokąd idziemy? – warknęła, gdy minęli bramę Świętego Antoniego. Przynajmniej już nie krzyczała. Hugo nie miał ochoty jej odpowiadać. Towarzyszył im teraz miejski zgiełk. Do głosów kupców zachwalających swoje towary i krzyków mieszkańców, którzy zdzierali gardła, żeby się porozumieć, dochodziły obwieszczenia heroldów obchodzących ulice i place Barcelony. Rozlegał się dźwięk trąbki mający zwrócić uwagę przechodniów, po czym urzędnicy ogłaszali rozmaite rozporządzenia: edykty, dekrety i wszelkiego rodzaju rozkazy, jak ten, który Hugo usłyszał po koronacji króla Jana, zabraniający członkom rodziny królewskiej posiadania nałożnic w miejskim lupanarze. Barcelończycy musieli znać wszystkie te zarządzenia. Inni heroldzi wywoływali nazwiska przestępców i dłużników, osób wygnanych z miasta i skazanych za kradzież. Niektórzy obwieszczali remonty, które mieszkańcy planowali przeprowadzić w swoich domach. Karczmarze zachwalali wina i ogłaszali całej Barcelonie ich ceny. Osoby prowadzące licytacje informowały na cały głos o swoich towarach, a niektórzy mieszkańcy – o wystawianych na sprzedaż niewolnikach. Zawiadamiano też z krzykiem o śmierci tego czy innego barcelończyka. Jeżeli był bogaczem albo szlachcicem, o jego zgonie donosił ubrany na czarno jeździec, który potrząsał dzwonkiem, wzywając wszystkich do modlitwy za nieboszczyka; jeżeli zmarły nie był bogaty, wiadomość podawał herold poruszający się pieszo. Tych, którzy przekraczali bramy miasta, natychmiast otaczał zgiełk, wszyscy tu krzyczeli.

Narzekania Mauretanki uparcie wypytującej, dokąd idą, zlały się z innymi wrzaskami. – Pospiesz się – ponaglił ją Hugo, nie udzielając żadnych wyjaśnień. – Ciężko mi – jęknęła, zrównując się z nowym panem, kiedy ten jeszcze raz przemyśliwał swój plan: siknięcie za łyk wina. Dla bastaixos będzie to korzystny układ. W ten sposób wypełni amfory moczem potrzebnym do wyleczenia winorośli z winnicy kościoła Matki Boskiej Morskiej, a przy okazji porozmawia z ludźmi posiadającymi informacje o statkach i przewożonych ładunkach; to właśnie oni zabierali towary i roznosili je po magazynach. Zapuścili się w głąb El Raval i pokonali ulicę Hospital ciągnącą się od bramy Świętego Antoniego aż do Rambli. Hugo znów wspomniał Łysego Psa – to było jego terytorium. Minęli szpital Vilar i leprozorium; przed nim nawet Barcha zachowała przez chwilę milczenie. Dalej znajdował się szpital Coloma, gdzie Hugo ukrył się przed sługą Rogera Puiga, po czym wyłupił mu oko. Mateo nadal niczego nie podejrzewał, choć kilkakrotnie spotkali się w folwarku Rocaforta. Zostawili za sobą dom zakonny dominikanek i zeszli Ramblą w stronę stoczni. Była połowa lutego, słońce grzało, oszukując zimowy chłód. W barcelońskim porcie kołysała się duża koga. Hugo zobaczył na plaży grupkę bastaixos rozbierających palisadę chroniącą stocznię przed naporem fal. Wyłuszczył im swoją propozycję; przyjęli ją śmiechem, ale udało mu się przekonać kilka osób. – Gdzie mamy sikać? – zapytał ktoś z rechotem. – Jak długi łyk wina? – wypytywał inny. – Tak długi jak twoje siknięcie – dobiegł z grupy czyjś głos. – Podaj mi bukłak – poprosił Hugo Barchę. Zupełnie o niej zapomniał. Już nie narzekała, ale… Mauretanka podeszła do niego chwiejnym krokiem, głupawo się uśmiechając. Była pijana! Musiała

w czasie drogi ukradkiem pociągać wino. – Oddaj mi go – nalegał, ciągnąc za rzemień, którego kobieta nie chciała wypuścić z rąk. – Hola! Zanim zdołał odzyskać bukłak, jego uwagę zwrócił jeden z bastaixos, który ściskał w dłoni członek i próbował nasikać do trzymanej przez Dominga amfory. Gdy tylko zbliżał penisa do szyjki naczynia, niewolnik robił krok w tył. – Powiedz mu, żeby się nie ruszał – poprosił mężczyzna. – Domingo, chodzi o to, żeby sikali do amfor. Niestety, niewolnik nie rozumiał i nadal uciekał przed tragarzem. – Ja się tym zajmę – zaproponowała niespodziewanie Barcha. Wypuściła bukłak i wesoło chichocząc, ruszyła w stronę mężczyzny z obnażonym członkiem. Nie przestając się śmiać, wyrwała amforę Domingowi i podsunęła ją pod penisa. Potem podniosła serdeczny palec i jakby chodziło o jakiś delikatny zabieg, przycisnęła nim prącie, żeby mężczyzna trafił do środka. – Nie! Hugo chciał ją powstrzymać, ale poniechał tego zamiaru, kiedy zobaczył, że przed Mauretanką ustawia się długi sznur bastaixos i przewoźników; niektórzy powyciągali już penisy, niemal wszyscy się śmiali. Barcha przyglądała im się z otwartymi ustami i klaskała. Ściągnęło kilku ciekawskich, ale bastaixos zaraz ich przegonili. „To nie dla was”, powiedzieli. Pierwszy podszedł do Hugona i zażądał zapłaty. – Tyle, ile nasikałem? – zapytał, biorąc podaną czarkę. – Wtedy nie starczyłoby nawet dla pierwszych pięciu – zaoponował Hugo. Bastaix wypił wino dwoma łykami i podał czarkę swojemu towarzyszowi. Hugo spojrzał na Barchę, napełniając naczynko. Mężczyźni, którzy początkowo ustawili się w szeregu, otaczali teraz Mauretankę, która pomagała palcem każdemu, kto sikał. Zobaczył,

że jeden z nich klepie ją w tyłek. Barcha zachichotała. Krąg jeszcze bardziej się zacieśnił pośród krzyków i śmiechów. Domingo, który nie uczestniczył w ogólnej uciesze, z powagą cofnął się o kilka kroków. – Przelewasz – ostrzegł bastaix, którego obsługiwał Hugo. – A niech to diabli! Postanowił skupić się na winie i mężczyznach, którzy zwabieni przez Mauretankę, przychodzili po łatwo zdobytą rekompensatę. Wypełniał czarki. Niektórzy wrócili po dolewkę. Nie miał im tego za złe, chciał, żeby zostali. Kiedy ktoś pochwalił jego czerwone wino, wyznał, że chciałby handlować nim z Sycylią. Zaczęli udzielać mu rad i rozmowa – tylko od czasu do czasu przerywana wydawanymi przez Barchę okrzykami zdumienia i podziwu – zeszła na interesujący go temat: statki i towary, które akurat przypłynęły do Barcelony albo miały opuścić miasto. Obie amfory były już pełne. Hugo musiał uspokoić tych, którzy nie zdążyli nasikać, obiecując, że także dostaną wina. Ale wkrótce się skończyło. Mimo to jeszcze przez dłuższą chwilę rozmawiał z kilkoma bastaixos i przewoźnikami; on pytał, oni udzielali mu informacji. – Coś za bardzo interesujesz się statkami i ładunkami. Te słowa rozbrzmiały za jego plecami, kiedy grupka już się rozproszyła i został sam. Z uśmiechem odwrócił się w stronę Juana Nawarczyka, zdziwiony, że wcześniej go nie zauważył. Pomocnik zarządcy stoczni nie odpowiedział mu uśmiechem. – Każdy mógł się zorientować – skarcił Hugona. – Któryś z kupców, kapitanów czy urzędników mógłby uznać te wszystkie pytania za podejrzane. – Co chcecie przez to powiedzieć? – Żebyś bardziej uważał. Hugo skrzywił usta, uznając, że nie ma sensu zaprzeczać. – Jak powinienem to robić?

Nawarczyk się uśmiechnął. – Na pewno jakoś sobie poradzisz. „Jakoś sobie poradzisz”. To nie mógł być przypadek. – Powiedzieli mi, że przybył ładunek srebra dla Florentyńczyków; sami go przenosili – rzekł Hugo. – No i? – Co to oznacza? – zapytał, lecz Nawarczyk się wahał. – Błagam was… – Florentyńczycy mieszkający w Katalonii kontrolują cały handel srebrem, sprowadzają je z Awinionu i z Montpellier. Część tego srebra zostanie sprzedana tutaj, ale większość popłynie do Walencji. Tam jest znacznie droższe niż w Barcelonie. – Nie wydaje mi się, żeby Florentyńczycy chcieli powierzyć swoje srebro małym statkom kabotażowym. Mam rację? – Szybko się uczysz – potwierdził Nawarczyk, jakby chodziło o jakąś grę. – Wy na pewno wiecie, które statki wypłyną do Walencji. – Nie. Jeszcze tego nie wiem. – Nawarczyk ściszył głos i dodał: – Pilnuj werbunków. Mówi się o galerze, która wypłynie do Flandrii. Zatrzyma się w porcie w Walencji. To będzie… wasz statek. – Jesteście pewni? – Nie. Są także włoskie i kastylijskie statki, które pływają zachodnią trasą i za Walencją zatrzymują się jeszcze w innych portach Kastylii. One raczej nie zabiorą stąd ładunku, ale… Jeżeli srebro ma przewieźć kataloński statek, na pewno będzie to ten, który uda się do Flandrii. – Mogą być inne płynące w to samo miejsce? – Nie. Wypływa tylko raz do roku. Nie ma więcej rejsów zachodnią trasą. Poza tym od trzech lat większość frachtowców przewozi na Sycylię oddziały wojska. Kolejny statek, na który będą werbować załogę, popłynie do Flandrii, możesz mi wierzyć.

Hugo przytaknął. Nawarczyk wskazał głową Barchę i Dominga, jakby tamta rozmowa została już zakończona. Mauretanka spała pijana na piasku, Bułgar trzymał w pionie amfory z moczem. – Są twoi? – zainteresował się. – Dlaczego zwrócił się do mnie, skoro wy wiecie o tym wszystkim znacznie więcej? – zapytał Hugo, puszczając mimo uszu pytanie o niewolników. – Musi mieć do ciebie większe zaufanie. – To śmieszne. – Nie. To nie jest śmieszne. Przyjaźniłem się z jego ojcem. Arnau mi pomógł i będę za to wdzięczny nawet jego synowi, ale Bernat jest twoim przyjacielem, nie moim. – Liczę na was. – Nie rób tego. Nie mieszaj mnie w to. – Pomocnik zarządcy stoczni przeciągnął rękawem kaftana po spoconej łysinie. – Przyszedłem cię tylko ostrzec, a przy okazji udzieliłem ci pomocy, ale nie licz na więcej, chyba że będzie to kwestia życia i śmierci. Moja praca i życie rodziny zależą od mojej dyskrecji.

– A co ty na tym zyskujesz? Regina zadała to pytanie po zalakowaniu listu, który napisała na adres walenckiego kupca widniejący na kartce, którą Gabriel Muntsó wręczył Hugonowi razem z pieczęcią. Wiadomość głosiła, że mniej więcej za miesiąc, po zakończeniu werbunku, galera Sant Elm wypłynie w kierunku Flandrii, zatrzymując się po drodze w walenckim Grau. Pośród towarów będzie się znajdowała duża ilość srebra, które zostanie wyładowane w porcie. Hugo wzruszył ramionami. – Nic. Zwyczajnie pomagam przyjacielowi – odpowiedział. – Tak po prostu, nie biorąc nic w zamian…

Wyciągnęła w jego stronę rękę z listem. Siedziała przy sekretarzyku, chłopak stał obok niej. – Tak. – Nie wierzę… Zabrała list w momencie, kiedy Hugo wyciągał po niego rękę. – Pomogłem też pewnej przyjaciółce, nie prosząc o nic w zamian – odparł. – Poprosiłeś mnie, żebym wyleczyła Rusinkę – przypomniała mu. – Nie – zaprotestował. – Uwolniłem cię od tamtych trzech oprawców, którzy cię niewolili, i nie poprosiłem o nic w zamian. Potem… po prostu próbowałem pomóc umierającej niewolnicy. Nie poprosiłem cię o nic dla siebie. Regina zastanawiała się przez chwilę, po czym przytaknęła. Podała mu list. – To niebezpieczne – dodała. – Wiem i przepraszam, że zwróciłem się z tym do ciebie, ale ja… – Pokręcił głową. – Nie umiem pisać i nie znam nikogo innego, komu mógłbym zaufać. – Pomyślał też o Raimundzie, ale w końcu odrzucił ten pomysł, nie mógł bowiem wykluczyć, że bankier robi interesy związane z tym czy innym statkiem. – Przykro mi, że narażam cię na niebezpieczeństwo – dodał. – Niebezpieczeństwo? – Regina roześmiała się z ironią. – Niebezpieczne jest życie w tym mieście.

Na plaży wręczył list kapitanowi statku kabotażowego na dwanaście wioseł, który jeszcze tego samego dnia wypływał do Walencji. Hugo wiedział, że zawinął do Barcelony, dlatego udał się do Reginy, by prosić ją o przysługę. – Resztę ureguluje kupiec z Grau – zakomunikował po zapłaceniu połowy ceny. Mężczyzna zważył pieniądze w dłoni.

– To dużo tańsze niż ucieczka z dziewczyną, prawda? – powiedział, mrugając porozumiewawczo. – Co się stało, rozstaliście się? Był to jeden z zaufanych kapitanów poleconych przez Juana Nawarczyka, do którego Hugo udał się kiedyś ze swoim złotym florenem, pełen nadziei, że uda mu się uciec z Dolçą do Grenady. Teraz opowiadanie o tym wszystkim nie miało już sensu. – Zostawiła mnie – odparł. Pomyślał, że to nie do końca kłamstwo. – Kobieta, która cię porzuca, jedynie otwiera drzwi, przez które wejdzie wiele kolejnych. – Żeglarz zarechotał, a Hugo zdobył się na uśmiech. – Nie martw się, osobiście doręczę list. O czym w nim mowa? – O winie – odpowiedział pospiesznie na pytanie, którego się nie spodziewał. – O cenach i możliwościach handlu. – Mógłbym przewozić dużo beczek – zaproponował mężczyzna. – Miej to na uwadze – dodał, wyciągając rękę na pożegnanie. – Nie – rzucił Hugo, czując mocny uścisk kapitana. – Chodzi raczej o wino z zewnątrz, z Sycylii albo z Grecji, a jak wiecie, Walencja broni rodzimych win i trudno sprzedać tam te, które nie pochodzą z jej ziemi. Kapitan się z nim zgodził. Hugo nie zaczekał, żeby zobaczyć, jak odpływa. Przez chwilę zastanawiał się, co będzie, jeżeli ten mężczyzna otworzy list, przeczyta go i doniesie na niego władzom. Ścisnęło go w żołądku, poczuł, że jego ciało opanowuje straszliwa słabość. Nabrał w płuca powietrza i strząsnął z siebie strach, poruszając energicznie rękami i nogami. Dlaczego zawsze pakuje się w kłopoty? Jest mu dobrze w winnicy… Westchnął, tym razem na myśl o Domingu i Mauretance. Prawda była taka, że niewolnicy nie udzielali mu spodziewanej pomocy; co więcej, prawdopodobnie lepiej by mu szło, gdyby nadal pracował sam. Domingo był bojaźliwy, o co nie można było mieć do niego pretensji, zważywszy, że wywieziono go z rodzinnej ziemi i sprzedano tysiące lig dalej,

gdzie nie znał nikogo i gdzie mówiono językiem, którego nie rozumiał. Mimo wszystko wyglądał na dobrego człowieka. Za to Barcha była nie do zniesienia. Pyskowała, krzyczała, nie słuchała się, robiła to, na co miała ochotę… i wrzeszczała coraz głośniej. Którejś nocy – majowy księżyc był w pierwszej kwadrze – Hugo i Domingo wrócili skonani do domu. Przycinali winorośl, głównie te nowe. Niewolnika zdziwiło, że Hugo odcina miękkie, zielone pędy niedawno wypuszczone przez latorośl. – Rośliny się zezłoszczą – rzucił Hugo podczas pracy, nie zważając na to, że tamten go nie rozumie – i przez dwa, trzy tygodnie nie będą rosły, jakby chciały nam wyrzucić, że je pocięliśmy, ale potem, kiedy nadejdą upały, wystrzelą w górę z większą siłą i dadzą duże kiście dorodnych owoców, z których powstanie wyborne wino. Sam się przekonasz. Gdy skończył, spojrzał na Dominga, uśmiechem, jakby się z nim zgadzał.

który

odpowiedział

Tamtego dnia ciężko pracowali. Zaraz po powrocie do domu napili się zimnej wody ze studni, obmyli ręce i twarze i zgłodniali weszli na piętro. W palenisku leżały jednak tylko rozżarzone węgle. Barcha drzemała na krześle; otworzyła jedno oko, spojrzała na nich i ponownie spuściła powiekę. Podeszli do kociołka wiszącego nad dogasającym żarem. Był pusty. – Co to ma znaczyć?! – zawołał Hugo. Domingo szukał między byle jak porozstawianymi naczyniami chleba, czegoś, co można by włożyć do ust. Barcha powtórzyła całe przedstawienie: otworzyła jedno oko, po czym zaraz je zamknęła. – Gdzie jest jedzenie? – dopytywał Hugo. – Nie ma jedzenia – mruknęła Mauretanka znużonym głosem. – Nie? – Tak. – Jak to nie ma jedzenia? – Hugo starał się zachować spokój. – Wczoraj jeszcze było.

Niewolnica wstała. – Skończyło się! Nie ma już nic! Jeżeli chcesz mieć jedzenie, będziesz musiał kupić więcej. Nie ma jedzenia! Sama nic nie jadłam… – Kłamiesz! – Nie jadłam! Skąd możesz wiedzieć, że jadłam? – Dziś rano jeszcze było… – Dziś rano już niczego nie było. Hugo poszukał wzrokiem pomocy u Dominga, który wystraszony wrzaskami przywarł plecami do ściany. Barcha rzuciła się na Bułgara. – Powiedz mu, że dziś rano nie było jedzenia! Bułgar krzyknął coś w swoim języku i bezskutecznie próbował uwolnić się od potężnej Mauretanki. – Nie rozumie cię! – wrzasnął Hugo, spiesząc chłopakowi z pomocą. Szarpanina trwała dłuższą chwilę. Barcha potrząsała Bułgarem, a Hugo walczył z nią, żeby go puściła; oboje wrzeszczeli. – Wychłoszczę cię! – zagroził. Barcha nagle znieruchomiała, jakby czekała na tę groźbę od dnia, w którym ją kupił. Puściła Dominga, odwróciła się do obu plecami i podniosła koszulę – Gdzie mnie wychłoszczesz? – zapytała, przeciągając słowa i pokazując skórę pokrytą głębokimi bliznami. Hugo zamachnął się nogą w powietrzu, a ponieważ to mu nie wystarczyło, wziął czarkę i roztrzaskał ją o podłogę. Następnie opuścił dom wraz z Domingiem, który chyłkiem wymknął się za nim, żeby nie wpaść ponownie w ręce Mauretanki. Napili się wody, żeby oszukać głód, i położyli pod gwiazdami, w ciszy pól zakłócanej tylko chrapaniem Barchy. Mauretanka z równą łatwością krzyczała, co zasypiała, jakby w jednej chwili postanowiła zapomnieć o całym świecie. Wtedy chrapała tak głośno,

że Hugo kazał jej spać po drugiej stronie paleniska, jak najdalej od izb sypialnych, choć tak naprawdę miałby ochotę wysłać ją na parter, gdzie powinno się znajdować bydło. Spędzała dnie na wrzaskach i chrapaniu, cały czas nękając innych… Hugo już nie wiedział, jak ma postępować z niewolnicą. Minęła północ, kiedy poczuł, że ktoś potrząsa jego ramieniem, najpierw delikatnie, potem coraz bardziej nachalnie. Otworzył oczy i dopiero po chwili rozpoznał Dominga, który kucał u jego boku. – Czego chcesz? Niewolnik wskazał studnię i trzymany w dłoni ceber. Uniósł palec, zamknął oczy i spuścił głowę, jakby spał, wydając przy tym kilka chrapnięć. Ponieważ Hugo nadal nic z tego nie rozumiał, Bułgar wstał, wziął ceber w obie dłonie i udał, że ciska nim w swojego pana. Potrząsnął głową, jakby obudził się wystraszony strumieniem wody. – Podziała? – zapytał Hugo z powątpiewaniem, bardziej siebie niż niewolnika. Wyglądało jednak na to, że Domingo go zrozumiał: zaczął udawać, że wylewa ceber za cebrem, po czym wskazał księżyc i przesunął palcem, ilustrując jego wędrówkę po niebie. – Przez całą noc? Bułgar przytaknął. Czemu nie? Tylko to sprawiało przyjemność Mauretance: spanie. Nie martwiło jej, że zostanie wychłostana, ale może coś do niej dotrze, jeśli nie dadzą jej zasnąć. Barcha zerwała się z siennika, gdy tylko Hugo wylał na nią zawartość cebra. Zakrztusiła się wodą, która dostała jej się do ust. – Co…? – próbowała zapytać, zanosząc się kaszlem. – Dziś w nocy nie ma spania! – oznajmił Hugo i podał ceber Domingowi, żeby nabrał więcej wody. – Jak to nie? – Znów zakaszlała; siedziała przemoczona na sienniku. – Dlaczego nie będziemy spać? Trzeba spać! Spanie jest

konieczne! Niewolnicy nie mogą… – Dopóki nie zaczniesz pracować jak należy, nie będziesz spała – przerwał jej. Mauretanka dalej się wykłócała. Wylał na nią kolejny ceber przyniesiony przez Dominga i tak spędzili resztę nocy: stał z przygotowaną wodą i wylewał ją na Barchę, kiedy ta zaczynała narzekać albo zamykała oczy. O świcie wszyscy padali ze zmęczenia, jednak Hugo i Domingo – jeszcze młodzi – jakoś przezwyciężyli senność, podczas gdy kobieta ledwo trzymała się na nogach. – Jeżeli nie będziesz pracować, tej nocy także nie pośpisz, ani jutrzejszej, ani następnej – ostrzegł Hugo, zanim wyszedł do winnicy. – A jak będę miał cię dosyć, zamienię wodę na urynę bastaixos, zrozumiałaś? Zamierzała odpysknąć, lecz po chwili namysłu uznała, że lepiej się zamknąć.

12

Wiadomość o ataku korsarzy na galerę Sant Elm kilka mil od portu Grau w Walencji dotarła do Barcelony na długo przed dwiema sakiewkami, które Gabriel Muntsó położył na stole w kuchni Hugona. Wysłannik Bernata zjawił się pewnego dnia o świcie w jego domu. – Trudno było mi tu trafić – powiedział, kiedy Barcha podała im chleb, wino i solone mięso, a Hugo odprawił oboje niewolników. Muntsó zamierzał mówić dalej, jednak Hugo powstrzymał go ruchem dłoni. Wstał po cichu i przemknął do drzwi wychodzących na schody. Otworzył je i natknął się na stojącą bezczynnie Mauretankę. – Idź do winnicy z Domingiem – rozkazał. – On pokaże ci, co masz robić. – Nie zna naszego języka. – Będziesz mogła go nauczyć. – A jedzenie? Kiedy zrobię…? – Wynocha! Zaczekał, aż Barcha zejdzie ze schodów i dołączy do Bułgara, i wrócił do stołu, przy którym wysłannik Bernata zajadał się chlebem i mięsem. – Teraz możesz mówić. – Zobaczyłem, że szopa stoi pusta, i pomyślałem, że coś ci się stało… – Na przykład, że mnie nakryli? – Na przykład.

Hugo pokiwał głową. Jeszcze zanim dowiedział się o ataku na Sant Elma, wysłał kolejny list informujący o statku płynącym do Aleksandrii i zatrzymującym się między innymi na wyspie Rodos, gdzie miało zostać wyładowane ponad osiemset dzbanów oliwy z oliwek pochodzącej z Tarragony. Najcenniejszym ładunkiem będą jednak tkaniny i duże ilości korala, zarówno w stanie surowym, jak i obrobionego, które popłyną aż do Aleksandrii. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży drogiego korala sprowadzanego z Sardynii miały posłużyć do zakupu towarów na ziemiach sułtana. Drugi list również napisała Regina, a kapitan statku kabotażowego zaoferował pomoc, choć Hugo powtórzył raz jeszcze, że nie zamierza przewozić wina z Barcelony do Walencji. – I jak ci się udało mnie tutaj znaleźć? – zapytał Hugo, starając się odsunąć na bok obawy. – Spędziłem noc w szopie, a dziś rano po prostu zapytałem jakiegoś chłopa. Jesteś dość znany w tej części Barcelony. – Tak, pracuję tu już od jakiegoś czasu. Hugo wskazał brodą dwie sakiewki, które Muntsó położył na stole. – To dla ciebie, w ramach zapłaty za twoje usługi – odparł mężczyzna, po czym otworzył jeden z woreczków i wytrząsnął na stół jego zawartość. Po blacie rozsypało się dwadzieścia srebrnych croatów. Hugo zamierzał coś powiedzieć, ale Muntsó go uprzedził: – Ta druga jest dla Matki Boskiej Morskiej. – Jak to? – Dla kościoła. Bernat powierzył swoje wyprawy opiece Matki Boskiej Morskiej. Mówi, że to na cześć ojca. – I co mam zrobić z tymi pieniędzmi? – chciał wiedzieć Hugo, choć domyślił się odpowiedzi, jeszcze zanim skończył zadawać pytanie.

– Jakoś sobie poradzisz. Masz przeznaczyć je na świątynię albo na jałmużnę, na odnowę figurki albo mszę w naszej intencji. Tego chce Bernat. Zastanawiał się, jak ma zapłacić katalońskim księżom za to, żeby modlili się za korsarza z listem kaperskim od króla Kastylii, który atakuje katalońskie statki, choć sam jest Katalończykiem. Na szczęście nie trzeba było opłakiwać niczyjej śmierci. Bernat dotrzymał słowa. Jeśli zaś chodzi o Najświętszą Panienkę… Przystanie na to? Jest przecież Katalonką. A może nie? Pomyślał, że tak naprawdę jest Matką Boską Morską, a morze jest też kastylijskie… i genueńskie, i pizańskie, i weneckie… Na pewno nie będzie miała nic przeciwko ochronie kastylijskiego korsarza. A co do księży… Ci za kilka monet modliliby się nawet do diabła. – Jakoś sobie poradzę – obiecał. Rozmawiali o Bernacie, o korsarstwie, o Kartagenie, o galerze jego przyjaciela… – Wysyłaj dalej informacje o statkach i towarach – przykazał mu Muntsó, szykując się do wyjścia. – Będę wysyłał. – Bernat miał rację: dobrze sobie radzisz.

Rok 1396 przyniósł kolejne zmiany w życiu Hugona. Kiedy zjawił się Gabriel Muntsó z pieniędzmi, w domu panowała wreszcie przyjemna atmosfera. Barcha nadal krzyczała i narzekała, ale wykonywała swoje obowiązki, a nawet pomagała w winnicy, gdy Hugo ją o to prosił; jakby pogodziła się z myślą, że on jest jedynym panem, który zdołał złamać jej wolę bez użycia przemocy, po prostu nie pozwalając jej spać. A Mauretanka lubiła spać, musiała spać. Domingo zaczynał już mówić łamanym katalońskim i też okazał się niezłym pomocnikiem; starał się, nie czuł jednak miłości do winorośli i do wina, do ziemi, na której pracował pod przymusem.

Może gdyby był wolny… I Barcha. Hugo uśmiechnął się na myśl o tym, jak zareagowałaby Mauretanka, gdyby zwrócił jej wolność. Winnice przynoszą zyski, mam dużo więcej pieniędzy, niż potrzebuję, uznał, przeliczywszy w myślach srebrne croaty, które ukrywał w domu. Przypomniał sobie, że usprawiedliwieniem dla kupna niewolników był właśnie zamiar przyznania im wolności. Nie chciał być niczyim właścicielem. Nie zastanawiając się dwa razy, poszedł do rejenta, po czym wręczył Mauretance i Domingowi świadectwa wolności. Mauretanka wybuchnęła płaczem. Chciała paść mu w ramiona, w ostatniej chwili odstąpiła jednak od tego zamiaru. Hugo z uśmiechem podał jej rękę, którą ona, zamiast uścisnąć, zaczęła obsypywać pocałunkami. – Co teraz zrobię? – zapytała. – Dokąd mam pójść? – Chciałbym, żebyś została tutaj. Będziesz miała dach nad głową, strawę i uposażenie. Trudniej było wytłumaczyć to wszystko Domingowi. Chłopak rozumiał słowo „wolność”, które powtarzali mu Hugo i Barcha – może to pierwsze słowo, jakiego uczą się niewolnicy – nie był jednak w stanie pojąć, dlaczego go wyzwalają. – Zostaw go, panie – powiedziała Barcha. – W końcu zrozumie, o co chodzi. – Nie nazywaj mnie „panem”. Nie robiłaś tego, kiedy byłaś moją niewolnicą, a teraz, gdy już nią nie jesteś… – Byłam twoją niewolnicą, bo mnie kupiłeś, a teraz, kiedy już nią nie jestem, chcę, żebyś był moim panem. Z czasem Bułgar zrozumiał swoje nowe położenie, a Barcha przejęła kontrolę nad życiem Hugona. „Chcesz, żebym do ciebie przyszła? – odpowiedziała María, gdy Hugo spotkał ją na farmie Rocaforta i zapytał, dlaczego go już nie odwiedza. – Obcięcie piersi, jeżeli jeszcze raz ci się oddam, było najłagodniejszą groźbą, jaką uraczyła mnie ta twoja Mauretanka. Tak, ta była najmniej straszna. Wyobraź sobie pozostałe!”

– Nie możesz tracić energii na stare baby, panie – powiedziała na swoje usprawiedliwienie Barcha, kiedy po powrocie do domu ostro ją złajał. Ku zdziwieniu chłopaka mówiła to, nie podnosząc głosu, jakby rozmawiała z dzieckiem. Klęczała przy palenisku, zajęta krojeniem warzyw i wrzucaniem ich do dużego, wiszącego na haku nad ogniem kociołka, w którym od czasu do czasu mieszała. Hugo pamiętał, że jego matka gotowała w tej samej pozycji, tak jak wiele innych kobiet. – To moje życie! – wykrzyknął. – Tak – odpowiedziała Barcha, zerkając na niego kątem oka. – A ta stara harpia wysysa cię jak pijawka, nie dając w zamian nic poza… chwilą przyjemności? A i w to wątpię. Kradnie ci życie, panie. Zasługujesz na więcej. Hugo się zawahał. – Nie wtrącaj się więcej do moich spraw! – rzucił w końcu. Nawet nie chciał się nad tym zastanawiać. Mauretanka nie ma prawa mieszać się w jego życie. Uznawszy, że to ostrzeżenie załatwi sprawę, ruszył w stronę wyjścia. – Jeżeli ta baba się tu kiedyś jeszcze pojawi, przegnam ją kijem – usłyszał. Przystanął, nie zdobył się jednak na konfrontację. Przeczuwał, że Barcha nie ruszyła się z miejsca i że trwają odwróceni do siebie plecami, on na stojąco, ona na klęczkach. – Nie powiedziałam o wszystkim jej rogatemu mężowi, żeby ci nie zaszkodzić – dodała. Hugo zacisnął pięści. Stuknięcie chochli o żelazny kociołek odbiło się echem w pomieszczeniu. – Wyrzuć mnie, jeśli chcesz – zagroziła. María więcej nie wróciła. Za to Barcha zapraszała do domu rodziców z córkami na wydaniu. Niektóre przyglądały się Hugonowi błyszczącymi oczami, większość jednak nieśmiało spuszczała głowy, czy to z prawdziwego, czy z udawanego wstydu. Wszystkie

wiedziały, że Hugo dzierżawi dwie winnice i wytwarza wino znane już w całej Barcelonie. – Karczmarz, który zachwala publicznie wino mojego pana, zarabia dużo pieniędzy – podkreślała z dumą Barcha. Hugo nie cierpiał tych wizyt, niekończących się pogawędek, mrugnięć okiem, prezentów, obietnic posagów… Skąd Mauretanka bierze te dziewczyny? – Na Boga, Barcho, nie przyprowadzaj więcej kobiet, błagam cię. – Powinieneś się ożenić, panie. Powinieneś znaleźć sobie dobrą żonę, która da ci zdrowe dzieci i będzie się tobą opiekować. – Którąś będziesz musiał poślubić – nalegał ojciec Pau po mszy u Matki Boskiej Morskiej. – Skąd o tym wiecie?! – wykrzyknął zdumiony Hugo. – Wszyscy o tym wiedzą. Jesteś dobrą partią. Poza tym ta Mauretanka, która szuka ci żony, bez przerwy to rozgłasza. To prawda, że ją wyzwoliłeś? Może mógłbyś nawrócić ją na prawdziwą wiarę? – Nie… – Dlaczego? – zdziwił się ksiądz. Hugo wyobraził sobie, jak by to było, gdyby podjął się niewykonalnego zadania przekonania Barchy, by przeszła na chrześcijaństwo. Postanowił zmienić temat. – Jak już ojcu wyjaśniłem, przyszedłem tu, by zamówić mszę za Arnaua Estanyola i jego rodzinę, żonę Mar i syna Bernata. – Wracając do Mauretanki, której nie chcesz nawrócić, powiem ci, że nie można ofiarować naszemu Panu większego daru niż przyprowadzenie do Jego stada zbłąkanej owieczki. Masz obowiązek dołożyć wszelkich starań, by tak się stało. Bóg tego od ciebie oczekuje. Jeśli zaś chodzi o modlitwę za dusze zmarłych, owszem, mogę się tego podjąć. Ale nie będę się modlił za Bernata, korsarza, który zaatakował Sant Elma. Nie mogę. Jak mam prosić Boga, by miał w opiece jego duszę?

Hugo potrząsnął sakiewką z monetami. – To mój przyjaciel, ojcze, i dobry człowiek, poza tym nie wyrządził krzywdy żadnemu z żeglarzy. Ojciec Pau zgodził się z tym argumentem, który przybliżał go do woreczka z pieniędzmi. Rzeczywiście mówiono, że Bernat darował życie katalońskim żeglarzom, czego nie robili saraceńscy, pizańscy ani weneccy korsarze – o ich atakach opowiadano straszliwe historie. – Czyż Matka Boska nie interweniuje również w potyczkach? – nalegał Hugo. – Pomódlcie się także za Bernata, żeby za wstawiennictwem Najświętszej Panienki mógł wrócić do ojczyzny… i zostać katalońskim korsarzem. Wiecie dobrze, jakie okoliczności zmusiły go do opuszczenia Barcelony. Szczodrze opłacił msze na cały rok, mimo to w sakiewce z pieniędzmi, które Bernat chciał przeznaczyć na kościół, wciąż było dużo monet. Ojciec Pau nalegał na nawrócenie Mauretanki. – Niezależnie od tego, ile miałoby to kosztować – zachęcał go, Hugo jednak nie zamierzał nawracać byłej niewolnicy. Zważył w dłoni woreczek z pieniędzmi przeznaczonymi na kościół. Na co je zużyć? Pomyślał o jałmużnie. Kto zajmuje teraz miejsce micer Arnaua w Garnuszku Wstydliwych Ubogich? Nagle przyszedł mu do głowy pewien pomysł. Wysypał na dłoń kilka monet. – Ojcze, byłbym skłonny zapłacić za jakąkolwiek wiadomość o mojej siostrze. – Wiesz dobrze, że… – próbował się wymigać ksiądz. Monety zabrzęczały, bo Hugo poruszył dłonią. – Zobaczę, co da się zrobić – obiecał wikariusz, wyciągając rękę po pieniądze. Hugo zamknął dłoń, zanim tamten zdołał ich dosięgnąć. – Jeżeli nadal będziesz szukała mi żony po Barcelonie, wydam obwieszczenie, w którym zaprzeczę, że masz jakiekolwiek

uprawnienia do negocjowania mojego małżeństwa – oświadczył Mauretance zaraz po powrocie do domu. – Zrozumiałaś? – Nie – odrzekła Mauretanka. – Wszyscy będą wiedzieli, że nie możesz układać się w moim imieniu. – A jeśli dalej będę to robić? – Nie możesz oszukiwać ludzi i nadużywać ich zaufania – próbował tłumaczyć. – Wmiesza się pełnomocnik króla. Chcesz pójść do więzienia, teraz, gdy jesteś wolna? Barcha zarzuciła swoje praktyki, a on czasami przypominał sobie którąś z dziewczyn, którą mógł uczynić swoją żoną. Były młode i piękne! Nie wiedział, skąd bierze się jego opór; może chciał po prostu sprzeciwić się Mauretance, nie musieć od niej zależeć. Minęło pięć lat, odkąd Dolça postanowiła złożyć się w ofierze za swoją wiarę… i prawdopodobnie także za niego, z powodu ich niemożliwego związku. Upłynęło wystarczająco dużo czasu, by odbudować swoje życie.

W ciągu tych lat, kiedy tylko pozwalała mu na to praca w winnicy, Hugo kilkakrotnie wyruszał do Sitges. Za każdym razem chciał, by bednarz go widział, by czuł, że jest obserwowany, dlatego przechadzał się po ulicy, przy której stał warsztat. Czasami udawało mu się zobaczyć matkę. Uśmiech, który rozjaśniał wówczas jej oblicze, zdawał się zmazywać smutek widoczny na jej wymizerowanej twarzy i w jej podkrążonych, zapadniętych oczach. Antonina pozdrawiała syna dłonią albo przesyłała mu całusa, z daleka, wdzięczna, że nie próbuje zaostrzać konfliktu z jej mężem. Hugo godził się na to. Jego matka żyje, chodzi, porusza się i uśmiecha, przynajmniej do niego. Czekał na wiadomości o Arsendzie, które miał nadzieję otrzymać za pośrednictwem ojca Paua, kiedy w jego domu pojawiła się Regina.

Było jeszcze ciemno, psy zaczęły głośno szczekać. Zaalarmowany hałasem, wyjrzał przez drzwi na szczycie schodów, wyczuł czyjąś obecność i uciszył psy. Do schodów podszedł jakiś cień; w tej samej chwili za plecami Hugona stanęła Barcha z kagankiem. – Regina? – zdziwił się. Gdy zeszli na parter, Mauretanka oświetliła stojącą nieruchomo żydówkę. Nagle usłyszeli cichy płacz noworodka przytłumiony derką, w którą był owinięty. Regina przyciskała go do piersi. Hugo i Barcha podeszli bliżej. Dominga nie było. Najwyraźniej Bułgar zrozumiał już, co to znaczy być wolnym, bo coraz częściej spędzał noce poza domem. – Co tu robisz? Regina odsłoniła noworodka. – Czyje to dziecko? Jak tu dotarłaś… o takiej godzinie? Podczas gdy on zadawał pytania, Barcha wyciągnęła ramiona i wzięła od Reginy dziecko. – To dziewczynka – powiedziała, nie reagując na dociekliwość Hugona. Dziecka nawet nie umyto po urodzeniu. Kiedy Mauretanka przycisnęła je do swoich wielkich piersi, przestało płakać. – Dlaczego ją tu przyniosłaś? – Bo chcę, żeby została z tobą, jakby była twoją córką. Żebyś się nią zaopiekował. – Jakby była moją córką? Co chcesz przez to powiedzieć? Dlaczego miałbym się nią opiekować? Wszystkie argumenty, jakie przygotowała sobie Regina, nagle się rozpłynęły. Cóż miała mu odpowiedzieć? Mogła wyznać prawdę: że to córka jego siostry… i że już od jakiegoś czasu potajemnie odwiedzała klasztor przy ulicy Jonqueres, żeby przerwać jej ciążę. Do tego potrzebują żydowskiej akuszerki, nawet jeśli są zakonnicami. Do spędzenia płodu. Przeklęte chrześcijanki! – oburzała się w duchu.

Okadzała waginę Arsendy rozmaitymi specyfikami, podczas gdy przeorysza i stara mniszka modliły się, nie spuszczając jej z oczu. Nowicjuszka patrzyła nieobecnym, zagubionym wzrokiem, jakby oprócz Reginy w stanie narkotycznego otępienia utrzymywał ją jeszcze medyk albo nawet same mniszki. Za pierwszym razem Regina okadziła ją dymem z piołunu, gorysza lekarskiego oraz olejku z gałki muszkatołowej i wawrzynu. Arsenda zachowywała się bardzo niespokojnie, kiedy żydówka wykonywała między jej nogami te tajemnicze czynności. – Szatan – usłyszała Regina jej przerażony głos. – Tak, diabeł. – Stanowczy ton przeoryszy sprawił, że Arsenda zamilkła. – Przyjdzie cię ukarać za twoją bezwstydność. W ciągu kolejnych dni Regina wypróbowywała inne kadzidła: z siarki, mirry, galbanum… Arsenda pozwalała jej na wszystko, była bardzo uległa. Jej zachowanie nie miało nic wspólnego z szatanem ani diabłem, nie ulegało wątpliwości, że nowicjuszce zwiększono dawkę narkotyku, który odrywał ją od rzeczywistości. Żaden z zabiegów nie przyniósł rezultatu. „Nowicjuszka” – Regina słyszała, że tak nazywano Arsendę – nie poroniła. Żydówka wprowadzała jej do macicy żołędzie albo palce owinięte wełną, karmiła ją i poiła środkami poronnymi: naturalnym asfaltem, wilczomleczem… Nic nie pomagało. Zastanawiała się, czy to Arsenda, siostra Hugona, o której tyle opowiadał. Mówił, że jest w jakimś klasztorze w Barcelonie. – Hugo! – zawołała któregoś dnia, pocierając waginę i macicę Arsendy korzeniem balsamowca. Dziewczyna zareagowała, słysząc imię brata: uniosła się na posłaniu, na którym leżała z rozłożonymi nogami, i popatrzyła na żydówkę. – Hugo? – zdołała zapytać słabym głosem. Regina udała, że nie rozumie, ale nie musiała już o nic pytać: to była ona, Arsenda. Dalej próbowała z korzeniem balsamowca – bez

efektu. Dziecko z całych sił uczepiło się wnętrzności matki, która na dodatek odmawiała współpracy. Stojąc pod schodami, Regina przyglądała się Hugonowi w świetle kaganka. Powinna mu powiedzieć, że ciało jego siostry było pokryte ranami i siniakami? Mniszki próbowały to ukryć, nie dopuścić, by Arsenda rozebrała się w jej obecności. Zamiar absurdalny, bo jak miała nie odsłonić nóg, skoro musiała rozłożyć je jak najszerzej, by dym przeniknął do macicy? – Nasz Pan wymaga od nas dyscypliny. – Do takiego wyjaśnienia ograniczyła się przeorysza pierwszego dnia, kiedy ujrzawszy rany, Regina z wyrzutem spojrzała na mniszki. Nie wyglądało to na obrażenia spowodowane biczowaniem, ale wolała uniknąć dyskusji na ten temat. Potrafiła rozpoznać ślady, jakie na ciele kobiet zostawia perwersja niektórych mężczyzn. „Szatan!”, poskarżyła się przecież nieszczęsna dziewczyna. Nadeszła chwila rozwiązania. Posadziły Arsendę na krześle z dużym wycięciem z przodu, przez które miało przejść dziecko. Regina usiadła na podłodze, między szeroko rozłożonymi nogami dziewczyny, by ocenić stan położnicy. Zapowiadał się długi i przygnębiający poród. Matka w dalszym ciągu była nieobecna, odurzona narkotykiem, jak wówczas, kiedy próbowały wywołać poronienie. Regina chciała z nią porozmawiać, ale przeorysza i matka Geralda pozwoliły im jedynie na wymianę kilku niezbędnych słów. Pomoc matki i tak była niepotrzebna, skoro dziecko miało umrzeć. Tego właśnie zażądała od Reginy przeorysza. – Bierzecie mnie za czarownicę? Ja nie zabijam dzieci – odparła, ruszając w stronę wyjścia. – Zapłata dwa razy większa od umówionej – zaproponowała przeorysza. – Trzy razy – podniosła stawkę, niewłaściwie interpretując milczenie żydówki, która nie myślała o pieniądzach, tylko o tym, że jeśli odmówi… Zakonnice nie zajmą się matką, umrze

i ona, i dziecko, albo tylko noworodek, skoro tak bardzo zależało im na jego śmierci. Nikt nie mógł się dowiedzieć o tym, co zaszło za murami klasztoru. Regina westchnęła głęboko i skinęła głową. – Niech będzie – zgodziła się przeorysza, nie kryjąc grymasu odrazy. „Tylko czarownice zabijają nowo narodzone dzieci”. Siedząc na podłodze między nogami Arsendy, Regina przypomniała sobie nauki Astrugi. „Czarownice zabijają nowo narodzone dzieci albo składają je w ofierze diabłu. Kiedy się urodzą – pouczała Dolçę i Reginę – nigdy ich nie zabijajcie, by nie ryzykować przekroczenia cienkiej granicy pomiędzy akuszerką a czarownicą”. Poród ciągnął się kilka godzin, melodia cicho śpiewanych litanii zagłuszała stłumione jęki odurzonej położnicy. Regina miała dość czasu, by przypomnieć sobie, co opowiadał o siostrze Hugo. Kochał ją i był przekonany, że przywdziała habit dzięki wianu zakonnicy, u której pracowała… Uśmiechnęła się; Hugo nigdy nie mógł sobie przypomnieć jej imienia. Ona go nie zapomni: Geralda. Spojrzała na nią. Mniszka klęczała z pochyloną głową i złożonymi dłońmi przed wiszącym na ścianie krucyfiksem, nie przestając się modlić. Dobrze odżywione ciało wskazujące na status Geraldy nie pozwalało określić jej wieku. Te chrześcijańskie hipokrytki zanosiły modły, a jednocześnie żądały śmierci dziecka… Chciały zatuszować gwałt na młodej służącej, na który wcześniej przyzwoliły – Regina nie miała co do tego najmniejszych wątpliwości. W trakcie ciąży Arsendy wielokrotnie wahała się, czy powiedzieć Hugonowi prawdę, ale prosty winiarz i tak nic by nie wskórał, mając przeciwko sobie cały klasztor mniszek spokrewnionych ze szlachtą i prominentami. Oszalałby, gdyby się dowiedział o nieszczęsnym losie siostry. Rodziny mniszek zniszczyłyby go… A ona nie chciała, by tak się stało. Coraz bardziej go potrzebowała. Tęskniła za jego wizytami. Nawet zamówiła u niego okowitę, choć wcale nie była jej

potrzebna. Chciała tylko, żeby do niej przychodził. Na ulicach czuło się atawistyczną nienawiść i pogardę chrześcijan do żydów. Powinno być na odwrót, mówiła sobie, kiedy obrzucano ją obelgami, poszturchiwano i opluwano. To ja ich nienawidzę, tych łajdaków…! Gwałcicieli! Morderców! Do czasu ataku na dzielnicę żydowską monarcha chronił żydów, byli jego własnością, służyli mu i płacili wysokie podatki. Protekcja króla powstrzymywała chrześcijan. Teraz nawet papież schizmatyk nie stawał w ich obronie. A ona nie mogła rozmawiać ze swoimi nawróconymi przyjaciółmi. Dom, w którym musiała znosić dzieci podstarzałego męża żywiącego urazę do całego świata, zamienił się w więzienie. Wyzwoleniem były dla niej tylko wizyty Hugona. Wahała się przez chwilę; ten noworodek będzie kolejnym chrześcijaninem, poczętym w klasztorze dzięki diabelskim sztuczkom, które zmusiły dziewczynę do uległości. Gdyby pozwoliła, by umarł, a nawet odebrała mu życie, dokonałaby swego rodzaju zemsty na tych, którzy zniszczyli jej życie. Ale jednocześnie czuła, że to mające przyjść na świat dziecko jest cząstką Hugona: płynęła w nim jego krew. Co innego, gdyby matka poroniła. Nie, nie mogła zabić tego dziecka ani pozwolić, by zrobiły to mniszki. Należało do Hugona. Nikt nie był w stanie przewidzieć, jak potoczy się życie. Poza tym… Nie chciała się do tego przyznać, czuła jednak, że jeśli będzie znała tajemnicę Hugona, zdobędzie nad nim przewagę. Przychodził do niej, a potem zostawiał ją samą z mężem, którego poślubiła oszołomiona śmiercią ojca, masakrą, gwałtem… I z dziećmi, których nie urodziła. Nie powie mu, kim jest dziewczynka ani co przytrafiło się jego siostrze, która – zdaniem Hugona – wiodła szczęśliwe życie, służąc Bogu w jakimś klasztorze. – Ta mała – powiedziała pod schodami – zasługuje na to, by jakiś dobry człowiek zaopiekował się nią jak własną córką… – Gdy te słowa przebrzmiały w ciemności nocy, popatrzyła na Hugona, potem na Barchę, która trzymała dziewczynkę w ramionach. Wydało jej się,

że Mauretanka zachęca ją, by mówiła dalej, jakby była po jej stronie. – Jesteś najlepszym człowiekiem, jakiego znam. – Tak! – wykrzyknęła Barcha. – Nie. – Hugo machnął ręką i zamilkł. – Nie wtrącaj się! Jak możesz chcieć, żebym wziął obcą dziewczynkę? Oszalałaś? – Umrze, jeśli zabiorę ją do szpitala – przerwała mu. – Wiesz o tym. Jest taka mała i taka krucha… Umrze. – Ale… – Zawiesił głos i znieruchomiał, kierując ku górze otwarte dłonie, jakby odwoływał się do jej rozsądku. – W szpitalu… – Umrze – powtórzyła Regina. „Umrze”. To właśnie obiecała obu mniszkom, kiedy Arsenda urodziła dziewczynkę. Siedząc między jej nogami, nie uniosła noworodka w stronę matki. Odcięła pępowinę i zmusiła dziecko do płaczu, nie zważając na zdenerwowanie zakonnic. Położyła sobie dziewczynkę na kolanach i zajęła się położnicą. Arsenda nawet nie próbowała zobaczyć córki. Regina owinęła dziecko we własną koszulę i wstała. – Zapłaćcie mi – zażądała. Przeorysza nie miała odwagi wspomnieć o umowie. Wahała się. Wybełkotała coś, zamachała rękami i nerwowo wskazała niemowlę, które spało w ramionach akuszerki. – Zapłaćcie mi – nalegała Regina. Tamta wyprostowała się urażona. – Ach! Chyba nie chcecie, żebym zrobiła to tutaj, przy matce i przed waszym Bogiem…? – zakpiła – W takim razie… – rzekła przeorysza. Odwróciła się w stronę krucyfiksu i uczyniła znak krzyża. – Nie martwcie się. Zrobię to, do czego się zobowiązałam, ale nie zobaczycie tego ani wy, ani nikt inny. Żadna mniszka nie powie mi, że jestem czarownicą. – Nie taka była umowa! – ryknęła przeorysza, nie zważając na obecność Arsendy.

– Nie przypominam sobie, bym umawiała się, że zabiję niemowlę tu, w klasztorze. Chcecie ją? – Regina próbowała podać dziecko przeoryszy, ale ta cofnęła się o krok. – Nie martwcie się. Co, waszym zdaniem, z nią zrobię? Odprawię nad nią jakieś świętokradcze czy heretyckie rytuały? Zjem jej serce? Jedyne świętokradztwa to te, które popełniono w murach tego klasztoru. – Rozsierdzona mniszka chciała odpowiedzieć, ale Regina nie dopuściła jej do głosu. – Co znaczą te ślady na ciele dziewczyny? Mają związek z diabłem? Wiedziałam, że to on: diabeł. Związki cielesne z diabłem! Może dlatego chcecie śmierci niemowlęcia. To córka diabła? – Zamilcz! – zażądała przeorysza. – Czego się boicie? – ciągnęła nieporuszona Regina. – Może tego, że doniosę na was po wyjściu z klasztoru? Żydówka donosząca na klasztor przy Jonqueres? – Zaśmiała się szyderczo. – Kto mi uwierzy? Prepozyt, który zniewolił tę dziewczynę, nigdy nie pozwoli… – Milcz, heretyczko! – To nie demon dosiadł tej nieszczęśnicy. Dobrze o tym wiecie. – Regina wytrzymała spojrzenie mniszki. Przeorysza trzęsła się ze złości, Geralda nadal się modliła, Arsenda zaś leżała wyczerpana, oszołomiona, nieobecna. – Zapłaćcie mi. Teraz pomacała woreczek z pieniędzmi, który wręczyła jej przeorysza, i stawiła czoła Hugonowi. Nie wierzył własnym oczom, wymachiwał rękami i mruczał pod nosem. – Dlaczego mam wziąć dziewczynkę, która nie jest moja? – zapytał. – Owszem, jest twoja. Muzułmanka podniosła głowę. Hugo przestał machać rękami. – Jak to…? – wybełkotał. – Moja? Co chcesz przez to powiedzieć? Nie znam żadnej kobiety… – Ta dziewczynka była martwa. Żyje wyłącznie dlatego, że o tobie pomyślałam, o tym, że możesz się nią zająć, rozumiesz? Jest twoja. Tak, jest twoja.

– Nie opowiadaj głupstw! – Jest twoja, panie – wtrąciła się muzułmanka. – Zamilcz! Regino, nie możesz… – Umrze. – Nie możesz mnie o to winić – rzucił Hugo z rozżaleniem. – Nie. Oczywiście. To mój błąd. Myślałam, że… Zawsze uważałam cię za dobrego człowieka. Wierzyłam… – A jeśli odmówię, przestanę być dobrym człowiekiem? – parsknął. – Zabierz ją. – Nie. Pozwól jej umrzeć, jeśli jej nie chcesz – powiedziała, po czym odwróciła się i ruszyła w drogę powrotną do Barcelony. – Nie możesz… – zaczął Hugo, próbując ją dogonić. Chwycił ją za ramię, ale wyrwała się gwałtownym ruchem. – Nie możesz mi tego zrobić! – Mogę. – Kusiło ją, by wyjawić mu prawdę: „Jest córką twojej siostry”. – Niech zostanie z tobą, Hugonie. – Jutro zabiorę ją do szpitala – zagroził, pozwalając jej odejść. – Popełnisz błąd. Obiecał sobie, że o świcie zaniesie dziewczynkę do któregoś z barcelońskich szpitali, gdzie przyjmowano sieroty. – I co im powiesz? – rzuciła mu w twarz Barcha, która weszła na górę, nie czekając, aż skończą kłótnię. Kołysała dziewczynkę w ramionach. – Co powiesz? Że znalazłeś ją na drodze? Myślisz, że ci uwierzą? Przyjmą ją i umrze, ale zanim to się stanie, każą ci płacić za jej utrzymanie, bo uznają, że to ty jesteś jej ojcem. Masz pieniądze, nie uchylisz się od tego obowiązku. Możesz ją oczywiście porzucić nocą pod szpitalną bramą, jak robi wiele matek. Hugo posłał jej pełne wyrzutu spojrzenie. – Jutro zabierzemy ją do szpitala – uciął. O świcie w domu nie było ani Barchy, ani dziewczynki. Bułgar też nie wrócił. Hugo pomyślał z żalem, że niewiele przyszło mu z kupienia niewolników i podarowania im wolności. Palenisko było

zimne, węgle wygaszone. Wyjrzał na schody i głośno zawołał Mauretankę. Zamknął drzwi, ale znowu je otworzył, kiedy dobiegły go jakieś odgłosy. Zszedł na dół i udał się do obory. Barcha chodziła w tę i we w tę z przyciśniętą do piersi dziewczynką. Na pewno robiła to przez całą noc. – Nie oddawaj jej, panie – poprosiła błagalnie. – Ja się nią zajmę. – Jak się nią zajmiesz? – Będę się nią opiekować, będę ją karmić i… – Dlaczego? – Miałam trzech synów z dwoma różnymi panami – odparła. W jej głosie wyczuwało się szczerość. – Sprzedali ich, kiedy tylko osiągnęli odpowiedni wiek. Gdybym była chrześcijanką, może któryś z ojców uznałby swoje dziecko, ale ponieważ jestem muzułmanką, żaden z nich tego nie zrobił. Nie wiem, co stało z moimi synami. Nie było mi dane cieszyć się ich dzieciństwem. My, muzułmanki, nie możemy karmić piersią chrześcijańskich dzieci, wiedziałeś o tym? Nie pozwalali mi się nawet do nich zbliżać, bali się… bali się, że zarażę je moją religią. – Milczała przez chwilę. Hugo czekał. – Ty pozwoliłbyś mi się do niej zbliżać, prawda? – Tak. – Więc pozwól mi ją zatrzymać. Jeśli ty jej nie chcesz, mogę ją zabrać. Znajdę pracę… – Nie możesz mieć białej córki. Zatrzymają cię… – Panie…

Ojciec Pau Vilana skrzywił się tylko i pokręcił głową, kiedy usłyszał od Hugona, że dziewczynkę porzucono pod drzwiami jego domu. – Wiesz, kim jest matka? Hugo zaprzeczył. – Nie przychodzi ci do głowy, kto to może być?

Ponownie zaprzeczył. – Przypomnij sobie! – Podirytowany ojciec Pau rozłożył ręce. Hugo zaprzeczył trzeci raz. – No dobrze, widzę, że nic nie wskóram. Jak sobie chcesz. Miała przyczepioną jakąś wiadomość? Dzieci porzucone w szpitalu mają zwykle… – Nie było żadnej wiadomości… – wtrąciła Barcha. – Ojcze… – dodała i mimo wielkiego wzrostu skuliła się pod zimnym spojrzeniem księdza. – Ekscelencjo… eminencjo… – Nie, nie było – rzucił Hugo, pokazując kobiecie, by zamilkła. Ochrzcili ją jeszcze tego samego ranka. Mercè, zadecydował Hugo po chwili wahania. Będzie się nazywać Mercè. Stojąc przy chrzcielnicy obok głównego wejścia do kościoła, pomiędzy kaplicami Świętej Łucji i Świętego Wawrzyńca, spojrzał w stronę głównego ołtarza, gdzie znajdowała się figurka Matki Boskiej Morskiej. „Czy postępuję źle z tym dzieckiem?”, szepnął, zanim ojciec Pau zanurzył dziewczynkę w chrzcielnicy z białego marmuru, dawnym sarkofagu świętej Eulalii, męczennicy i patronki Barcelony. Mercè Paula, ogłosił kapłan, nadając jej drugie imię zapożyczone od własnego, po czym wymienił jeszcze pięć czy sześć imion – Hugo stracił rachubę – osób będących beneficjariuszami kościoła Matki Boskiej Morskiej. Wystąpili oni w roli rodziców chrzestnych dziewczynki, mimo że początkowo wzbraniali się przed tym z powodu dziwnych okoliczności, w jakich pojawiło się dziecko. „Przyrzekłem im sowitą nagrodę”, wyjaśnił szeptem ojciec Pau. Obietnica pieniędzy przełamała ich opory; wszyscy teraz chcieli wziąć udział w sakramencie. Zanim zadłużony u księży Hugo opuścił kościół, trzymając na rękach ochrzczoną dziewczynkę, ponownie spojrzał na figurkę Madonny. Co chcesz mi powiedzieć, Najświętsza Panienko? Kolejny raz usiłował doszukać się uśmiechu, o którym tak często opowiadał mu micer Arnau. Bezskutecznie. Mercè już nie płakała, nagle zaczęła

pojękiwać. Wyglądała na wyczerpaną. Na zewnątrz czekała Barcha. Zdenerwowany, podał jej niemowlaka, zaklinając, żeby coś z nim zrobiła. – Nie martw się, panie – próbowała go uspokoić Mauretanka, wziąwszy dziecko na ręce. – Idź za mną. Poprowadziła go wokół kościoła w stronę ulicy Montcada, przy której stały pałace barcelońskich bogatych kupców i szlachciców. – Poszukamy dla niej mamki – oznajmiła Hugonowi. – Gdzie? – Tam gdzie mieszkają dides, karmicielki. Ruszyli ulicą Montcada, po czym skręcili w lewo w Corders. Tuż przed placem Llana weszli w zaułek, w którym stał dom znany jako zajazd Les Dides, gdzie kwaterowały mamki spoza miasta. – Młoda i zdrowa, jeśli to możliwe z gór, czysta i zadbana – powiedziała po cichu Barcha, kiedy wchodzili do zajazdu. – A mleko? – zapytał Hugo. – Zostaw to mnie. – Dlaczego? Na ich widok wstało kilka kobiet, niektóre z małymi dziećmi na rękach. Barcha bez wahania ruszyła w stronę jednej z nich, śniadej, młodej i wysokiej. Zamieniła z nią kilka słów. Hugo obserwował ją, stojąc przy drzwiach, jakby nie miał odwagi wejść do pomieszczenia, w którym zebrało się tyle niewiast. – Nazywa się Apolonia i będzie mamką Mercè. – Pozostałe karmicielki z powrotem usiadły. – Zapłata taka, jaką zwyczajowo biorą mamki – obwieściła, oddając Apolonii dziewczynkę. Młoda kobieta od razu odsłoniła jedną pierś i potarła sutkiem wargi dziecka, zachęcając, by wzięło go do ust. Wrócili na Corders, przecięli plac Llana i ulicą Bòria dotarli do placu Blat. Stamtąd udali się na plac Świętego Jakuba, do ratusza. – Skąd wiesz, że będzie dobrą mamką? – zainteresował się Hugo po drodze. Karmicielka szła kilka kroków za nimi.

– Od lat mam z nimi do czynienia. W ciągu mojego życia mieszkałam z wieloma z nich. Apolonia właśnie straciła córkę. Jest młoda, zdrowa, wystarczy jej mleka dla dwójki dzieci. – A doświadczenie? – Była dwukrotnie matką. – Porzuciła dzieci? – Potrzebują pieniędzy. Hugo się obejrzał. Wyglądało na to, że dziewczynka ssie pierś. Pokręcił głową; upłynęło zaledwie pół dnia, a on już zobowiązał się do zapłacenia księżom i mamce. Oprócz tego musiał znosić bezczelne, oskarżycielskie spojrzenia urzędników z ratusza, kiedy sprawdzali u pełnomocnika króla i strażników, czy ktoś zgłosił zaginięcie niemowlęcia. „Jest ochrzczona?” „U Matki Boskiej Morskiej?” „Jak się nazywa dziewczynka?” „A ty?” „A matka?” „Na pewno?” „Co robisz? Czym się zajmujesz?” „Gdzie mieszkasz?” Nikt nie robił mu jednak problemów. Uznano, że tylko szaleniec podjąłby się opieki nad cudzym dzieckiem, w dodatku tak małym. Po powrocie do domu Hugo oddał kobietom i dziewczynce jeden z pokoi na piętrze. Zauważył, że nie ma tobołka, w którym Bułgar trzymał ciepłe ubranie, które dla niego kupił, i pismo przyznające mu wolność. Nie widzieli Dominga od dwóch dni. – Nie możesz wyzwalać kogoś, kto sobie na to nie zapracował ani nie zasłużył – upomniała go Barcha, kiedy zrozumiała, dlaczego stoi nieruchomo nad siennikiem Bułgara. Hugo nie ruszał się z miejsca. Nie chciał nawet myśleć, że jego obawy mogą się potwierdzić. – Coś się stało, panie? Nie odpowiedział. Gwałtownie skurczył mu się Spróbował zwilżyć sobie wargi wysuszonym językiem. – Panie?

żołądek.

Poszedł w róg izby, gdzie pod ruchomym kamieniem ukrywał wszystkie swoje pieniądze: te, które zaoszczędził po zakupie niewolników, te przysłane przez Bernata i te przeznaczone na kościół Matki Boskiej Morskiej. Nie chciał powierzać ich Raimundowi, żeby nie musieć się tłumaczyć, skąd je ma. Odetchnął z ulgą, widząc, że kamień tkwi na swoim miejscu. Może jego obawy były nieuzasadnione? Jednak kiedy wyjął go drżącymi rękami, odkrył, że dziura wykuta w grubym murze starego domu jest pusta: sakiewki z pieniędzmi zniknęły. – Przeklęty łajdak! – wykrzyknął.

Doniósł na Bułgara pełnomocnikowi króla. – Tyle pieniędzy? – zapytał urzędnik. – Sprzedaję dobre wino – odpowiedział Hugo. – Pewnie jest już bardzo daleko. Nie będzie czekał, aż go złapiemy. Zrezygnowany Hugo przyznał mu rację. Wyszedł z pałacu pełnomocnika, powtarzając obsesyjnie słowa, którymi urzędnik skwitował zgłoszenie: „Po co wyzwalałeś tego człowieka? Jako niewolnik nie odważyłby się kraść ani uciekać”. Opuściwszy plac Blat, przy którym stał pałac, Hugo dotarł ulicą Bòria do Flassaders. Sosnowa gałąź wisząca przy wejściu pod wykuszem informowała, że jest tu karczma, w której prowadzi się sprzedaż detaliczną wina. Nawet uścisk Andresa Beneta i jego ciepłe powitanie nie pozwoliły Hugonowi zapomnieć o bułgarskim łajdaku. – Potrzebuję pieniędzy – odparł karczmarzowi, kiedy ten zapytał o powód, dla którego Hugo postanowił sprzedać część wina uzyskanego z winogron rosnących przy ogrodzie Vilatortów. – Nie wiem, czy będę miał wystarczającą sumę – usprawiedliwił się Benet.

Hugo rozejrzał się po karczmie zajmującej parter domu zbudowanego w większej części z drewna niż z kamienia. Stały tam beczki z jego winem. Karczmarz miał zezwolenie na równoczesną sprzedaż tylko dwóch gatunków, czerwonego – kupionego od Hugona – i białego, po cenie, jaką ogłoszono na ulicach, i wyłącznie z beczek opieczętowanych przez władze. Kiedy te zostaną opróżnione, opieczętują następne. Jeśli wino będzie takie samo i nie zmieni się jego cena, nie będzie potrzeby ponownie ogłaszać tego na ulicach. – Twoja karczma kwitnie – odparł Hugo, wskazując beczki, klientów i kolejkę ludzi, którzy czekali z dzbanami i bukłakami, żeby kupić wino. – Tak jak twoje winnice. Może to nie moja sprawa… – To prawda – przerwał mu Hugo nieco szorstko. Nie miał ochoty opowiadać o tym, co się stało. Nie chciał, by ludzie wiedzieli, że jakiś bułgarski chłopak, któremu podarował wolność, odpłacił za jego wielkoduszność, uciekając z całym jego majątkiem. Nie chciał, żeby się z niego śmiano. – To nie twoja sprawa. Andrés Benet lepiej niż ktokolwiek inny znał jakość wina, które Hugo produkował z winogron rosnących przy ogrodzie Vilatortów. Sprzedawał je już od jakiegoś czasu. Obaj byli zgodni co do tego, że to wino dla prepozytów, panów i bogatych mieszczan, na które zwykli ludzie nie mogli sobie pozwolić. Tyle że Hugo nie miał dostępu do żadnego z nich, natomiast Andrés… Mahir zawsze twierdził, że karczmarz potrafi znaleźć klientów wśród możnych. – Nie wiem, czy będę mógł zapłacić ci tyle, ile jest warte – próbował targować się Benet. Hugo uznał, że oszustwo Bułgara wyczerpało limit na ten dzień. – W takim razie pójdę do innego karczmarza albo do jakiegoś pośrednika handlującego winami. Benet się zastanowił; zarobiłby na tym szczególnym winie, nawet gdyby zapłacił za nie więcej, niż żądał Hugo. Poza tym zależało mu,

żeby ten młody człowiek nadal dostarczał mu zwykłe wino. Smakowało klientom tak bardzo, że przychodziły po nie nawet kobiety z innych dzielnic Barcelony. Nie, Andrés Benet nie mógł stracić takiego dostawcy. – Zgoda. Przypieczętowali umowę uściskiem dłoni. Hugo przełknął ślinę; nie było to w zwyczaju, ale musiał poprosić. – Potrzebuję zaliczki – powiedział błagalnym tonem.

– Na dole jest jakiś jednooki, chce cię widzieć. Na Hugona padł strach, ale ze względu na obecność Barchy spróbował zachować zimną krew. Nie ruszył się od stołu, gdzie siedział przy misce potrawki z baraniny i warzyw. – Kim jest i czego chce? – zapytał między dwoma kęsami mięsa. – Mam wrażenie, że dobrze wiesz, kim jest – wyrwało się Mauretance. Hugo powstrzymał się, żeby nie parsknąć. Przeklęta baba! – Mówi, że chce się z tobą zobaczyć, ale ja myślę, że nie przyszedł tu tylko po to, żeby cię zobaczyć… albo raczej półzobaczyć – zażartowała, zakrywając sobie dłonią jedno oko. Nie przerwał posiłku, jakby ta wizyta nie miała dla niego znaczenia, ale po przełknięciu kolejnego kawałka mięsa, przestał udawać. – Jest dobrze ubrany? – zapytał. – Jak to sługa możnego pana. – Skąd wiesz, że jest sługą? – Panie, przez całe życie służyłam. Potrafię rozpoznać sługę. Podnosił kolejną łyżkę, ale zatrzymał rękę w połowie drogi do ust. Gdyby Mateo go zdemaskował, nie przyszedłby sam… A on prawdopodobnie byłby już martwy. – Zaproś go na górę – polecił Mauretance.

Popatrzył na miskę. Potem obejrzał swoje dłonie, brudne i pokryte odciskami. Kiedy wrócił z winnicy, Barcha zabroniła mu dotykać dziecka. Nawet nie przyszłoby mu to do głowy. Nie potrafił jednak nie patrzeć na małą Mercè, kiedy się śmiała. Kim jest ta dziewczynka? Dni mijały i w miarę jak się do niej przyzwyczajał, jej pochodzenie coraz mniej go obchodziło. Była jego. Mercè Llor, tak zapisano w jej dokumentach. – Pan Mateo – zaanonsowała Barcha. Hugo oparł się rękami o stół i spróbował wstać. Bezskutecznie; nogi odmówiły mu posłuszeństwa. Nie dał tego po sobie poznać. Podniósł wzrok i utkwił go w Jednookim. Zalały go wspomnienia, przypomniał sobie, jak uciekał ulicami El Raval. Wskazał ręką stojące naprzeciwko krzesło. – Witaj – pozdrowił przybysza. Mateo mruknął coś w odpowiedzi. Hugo się uspokoił, kiedy usłyszał własny głos. Bał się, że będzie drżał tak samo jak nogi. – Siadaj. Chcesz coś zjeść? Barcho! – zawołał, nie dając Jednookiemu czasu na odpowiedź. – Przynieś coś do jedzenia i picia dla naszego gościa. Co cię sprowadza do mojego domu? – Moim panem jest Roger Puig, bratanek hrabiego Navarcles, kapitana generalnego wojsk Katalonii – obwieścił Mateo z dumą. Hugo starał się zachować niewzruszony wyraz twarzy. – Mój pan wrócił niedawno z Sycylii… Hugo pociągnął pospiesznie duży łyk wina. Nie wiedział o tym. Od kiedy Bułgar ukradł mu pieniądze, skupiał się na pracy w winnicach. Miał do pomocy już tylko Barchę, która przestała gderać z powodu dodatkowych obowiązków dopiero wtedy, kiedy zagroził, że wyrzuci ją z domu. To Mercè sprawiła, że charakter Mauretanki się zmienił. Praca, praca, praca i jeszcze raz praca – jej poświęcał cały swój czas. W niedziele chodził na mszę do Matki Boskiej Morskiej, potem rozmawiał z ludźmi, żeby zasięgnąć informacji dla Bernata. Wiedział, że pieniądze, które zostały mu ze sprzedaży wina

z winogron rosnących od strony Vilatortów, będą potrzebne do opłacenia rąk do pracy w czasie zbiorów. Zaledwie miesiąc wcześniej znowu musiał prosić Romeua, by pożyczył mu niewolników. Zarządca domagał się wygórowanej ceny, jakby wyświadczał mu przysługę. Nie sposób było znaleźć płatnych najemników. W związku z wojną rozpoczętą po śmierci króla Jana, który w maju spadł z konia w czasie pościgu za lisem, większość młodych mężczyzn trafiła do wojska. Od sierpnia ochotnicy z Barcelony zajęli Martorell i Castellví de Rosanes i czekali na atak hrabiego Foix, który obiecał odzyskać królestwo dla swojej małżonki Joanny, córki zmarłego władcy. Tak czy inaczej, Hugo zdołał zebrać winogrona. Plony były dobre, wino również. – Nowy władca, król Marcin – kontynuował Jednooki – zdobył przewagę w wojnie na Sycylii. Wysłał więc mojego pana, żeby bronił królestwa. Hugo popatrzył mu prosto w twarz i jego ciałem wstrząsnął dreszcz. Sługa pociągnął łyk wina, ale odsunął na bok misę z jedzeniem. „Co z tego?”, zdawała się pytać twarz Hugona. – Tak… – Mateo wrócił do rozmowy. – Kilka dni temu służący mojego pana kupili od Andresa Beneta kilka beczek czerwonego wina – wyjaśnił. Hugo zesztywniał. – Mój pan, jego żona i goście uznali, że jest wyśmienite. Odetchnął z ulgą. – Miło mi to słyszeć – odrzekł i włożył do ust duży kawałek mięsa. – Tak bardzo zasmakowało mojemu panu, że wysłał jedną beczkę swojemu stryjowi, hrabiemu Navarcles. – Mam nadzieję, że jemu również będzie smakowało – zdołał powiedzieć Hugo z pełnymi ustami. – Roger Puig chce więcej tego wina, wina Vila… – Vilatortów – pomógł mu Hugo. – Vilatortów, właśnie. Wszystko, co masz. Chce wszystko.

– Już go nie mam. Winobranie skończyło się zaledwie miesiąc temu. Twój pan będzie musiał dość długo czekać. Jednooki się skrzywił. – Taka jest prawda – rzekł Hugo. – Wszystko sprzedałem. Jakość tego wina zależy w dużym stopniu od czasu leżakowania. Teraz powinno odczekać dwa albo trzy lata, zanim osiągnie jakość czerwonego wina, które tak smakowało twojemu panu. To matka natura… – Dobrze, już dobrze – przerwał mu niegrzecznie Jednooki. – Poza tym chce, żebyś dla niego pracował. W tym momencie Hugo zakrztusił się i zaczął kasłać. Barcha podbiegła i uderzyła go dłonią w plecy. Sługa nie zwrócił na nią najmniejszej uwagi i ciągnął: – Andrés Benet bardzo dobrze się o tobie wypowiadał. Uważa, że coś w sobie masz, jakąś wyjątkową smykałkę do win. – Jednooki pociągnął z czarki długi łyk wina, przez chwilę trzymał je w ustach. Na jego twarzy odmalowało się w przypisywane winiarzowi talenty. – Nie smakuje ci? – spytał Hugo.

zdziwienie,

jakby

wątpił

Kiedy ochłonął ze zdumienia, próbował skierować rozmowę na inne tory, by dać sobie czas na rozważenie propozycji, którą złożył mu Mateo. Praca dla Rogera Puiga wydawała mu się czymś nie do pomyślenia. Jednooki zrobił pogardliwą minę. – To właśnie wino, które tak chwalił twój pan – skłamał Hugo. – To? – Tak. – Minęła krótka chwila. – Nalej jeszcze – polecił Mauretance. Jednooki pociągnął długi łyk. Tym razem jego mina, zamiast wstrętu, wyrażała zadowolenie… Umiarkowane, ale jednak zadowolenie, jakby przedtem się pomylił. Hugo znów powstrzymał uśmiech. Hipokryta! To było zwykłe wino.

– Wydaje się, że tego właśnie chce mój pan. Twojego wina Vil… – Vilatortów. – Hugo znowu mu pomógł. – Nie sądzę, żeby chciał czekać dwa lata – powiedział Mateo, na co Hugo rozłożył bezradnie ręce. – Pragnie też, żebyś był jego dostawcą, żebyś sprowadzał do jego piwniczki najlepsze wina Katalonii, a jeśli będzie trzeba i całego królestwa. – Nie… – zaczął Hugo. Jednooki nie zmienił wyrazu twarzy. – Nie sądzę, żebym mógł się zgodzić. Mam dużo pracy z… – próbował się tłumaczyć. – Jutro stawisz się w pałacu i przystąpisz do pracy jako dostawca – przerwał mu Mateo, wstając od stołu. – Powiedziałem… – Jutro. – Chyba nie usłyszałeś, co powiedziałem. Jednooki wyprostował się, stając przed Hugonem. – Zdaje się, że to ty mnie nie usłyszałeś. Roger Puig życzy sobie, żebyś pracował dla niego jako dostawca win, a życzenia mojego pana nie tylko są spełniane, ale i przyjmowane z wdzięcznością, zwłaszcza jeżeli kieruje je do takiego obdartusa jak ty. „Obdartus”. Tym obraźliwym słowem upokorzono go w stoczniach. Roger Puig stał wtedy przed nim rozjuszony i trząsł się z wściekłości. „Smarkaty”, dodał wicehrabia Rocabertí. „Smarkaty obdartus”. Dziś Hugo miał brodę, za którą zdołał ukryć swoją tożsamość przed Jednookim i prawdopodobnie także ukryje ją przed jego panem. Tamtego dnia w stoczniach poszedł za radą Arnaua: nie zgiął karku przed nikim, stawił im czoła. Później powiedziano mu, że ten, kto dał mu taką radę, powinien był nauczyć go również, jak wprowadzić ją w życie. Hugo zdał sobie sprawę, że nadal nie wie, jak to osiągnąć. – Nie zamierzam… Nie chcę utrudniać życia twojemu panu, ale powinien zrozumieć…

– Zrozumieć co? – Jednooki walnął pięścią w stół. Dzbanki i misy podskoczyły, wino i zupa rozlały się na blacie. Oburzony Hugo wstał. – Roger Puig nie musi rozumieć żadnego nędznego rolnika! – krzyknął sługa i splunął. – Jutro masz się zjawić w pałacu, a jeśli tego nie zrobisz, przygotuj się na konsekwencje. Hugo odwrócił wzrok od jedynego oka sługi, które rzucało mu wyzywające spojrzenie. – Jutro! – powtórzył Mateo, zanim opuścił dom.

Jeśli się zgodzi, będzie mógł być blisko Rogera Puiga i dokonać na nim zemsty. Każdy ucieszyłby się z okazji, jaką dostarczał mu nieprzyjaciel. Ale on ma oprócz tego dwie winnice, którymi musi się zajmować. Jeszcze tego popołudnia rozmawiał o tym z Raimundem. – To samo było, kiedy umarł król Piotr i zastąpił go król Jan – powiedział konwertyta. – Z tą różnicą, że nowy król Marcin siedzi na Sycylii, a tu rządzi jego małżonka, królowa Maria. Większość doradców zmarłego monarchy zatrzymano i uwięziono. – Więc Puigowie również powinni zostać zatrzymani – przerwał mu Hugo. – Nie. Oni nie – rozczarował go bankier. – I hrabia Navarcles, i jego bratanek Roger Puig wyruszyli z nowym królem na wojnę przeciwko sycylijskim buntownikom. Popierali go i pomagali mu finansowo w ciągu tych wszystkich lat, kiedy walczył, żeby osadzić na tronie Sycylii syna i jego żonę. Roger Puig i jego stryj byli doradcami króla Jana, to fakt, ale Marcin wielce ich sobie upodobał. Krążą pogłoski, że gdy wróci z Sycylii, obsypie tytułami i zaszczytami Rogera, który przywiózł królowej Marii kilka listów. Jeden z nich prawdopodobnie zawierał instrukcje dotyczące jego osoby, bo następnego dnia królowa przekazała mu pałac na ulicy Marquet,

niedaleko stąd, w pobliżu Małego Pałacu, gdzie sama mieszka. Najwyraźniej chce mieć go blisko siebie. – Jaki jest ten król? – zainteresował się Hugo. – Marcin? – Raimundo pokręcił głową. – Niski, o krótkich nogach i tak otyły, że często znienacka zasypia. Powiadają, że jest sprawiedliwy. Jako konwertytę najbardziej martwi mnie to, że jest bardzo religijny… nazywają go „kościelnym”. Marcin Kościelny. Słucha mszy trzy razy dziennie, otacza się zakonnikami. Nie wróży to dobrze przechrztom, a jeszcze gorzej tym z naszych, którzy dotąd nie wyrzekli się swojej wiary. Hugo pomyślał o Reginie. – Źle im się wiedzie – szepnął sam do siebie. – Komu? – Żydom. – Tak. – Przez chwilę milczeli. Stół w kantorze wydzielał zapach stęchlizny. – Co zrobisz? – zapytał w końcu Raimundo. – Z czym? – Pogrążony w zadumie Hugo nadal myślał o Reginie. – Z Rogerem Puigiem. – Mogę się nie zgodzić na zostanie jego dostawcą win? – Nie radziłbym ci. Raimundo pamiętał Rogera Puiga i jego stryja, hrabiego Navarcles, z egzekucji Arnaua Estanyola. Tamtego dnia, po śmierci Piotra Ceremonialnego, był na placu Palau i widział, jak stracono rycerza i ministra zmarłego króla. – Nienawidzę tego… – Hugo szukał odpowiedniego słowa – … psubrata. – To wydało mu się najprostsze. – Ale znasz charakter tego człowieka: jest pyszałkowaty, tym bardziej teraz, po wojnie sycylijskiej. Jeśli się nie zgodzisz, jego reakcja będzie straszna. Nawet nie chcę o tym myśleć. Jest butny. Nie przyjmuje odmowy, a już na pewno nie ze strony… – Powstrzymał się od opinii na temat Hugona. – Zniszczą cię – ostrzegł go. – Zatrzymają z byle powodu, zamkną albo po prosu zabiją.

– Jestem mieszkańcem Barcelony! – Arnau Estanyol też nim był. Mam się porównywać do micer Arnaua, ja, ubogi rolnik? – pomyślał Hugo. – Ale nie… – odezwał się cichym głosem. – Synu, chcą jedynie, żebyś pracował jako dostawca win w domu zamożnego człowieka. To niezła funkcja. Nie sądzę, żebyś często widywał Rogera Puiga. Będziesz zarabiał, może nawet zyskasz poważanie – próbował go pocieszyć Raimundo. Hugo spojrzał na niego nad zniszczonym czerwonym suknem przykrywającym stół, nie rozumiejąc do końca, o czym mówi. Pojął dopiero wtedy, kiedy Raimundo zmrużył wilgotne, zmęczone oczy i szepnął: – Od nas zażądali o wiele więcej. Podjął decyzję. Zawsze chciał mieć sposobność do zemsty, a teraz sam Roger Puig podaje mu ją na tacy. Odmowa byłaby głupotą.

13

Następnego ranka Hugo wybrał się do pałacu Rogera Puiga stojącego już za rzymskim murem, przy ulicy Marquet, która dochodziła do samej plaży, przecinając dwie inne: Ample – gdzie miał swój kantor Raimundo – i Mercè. Nazwę wzięła od wznoszącego się przy niej domu szanowanej w Barcelonie rodziny, do której należeli kupcy, rajcy, a także admirał katalońskiej armady Galcerán Marquet. Hugo dotarł tam ulicą Mercè, przy której stały kościół i klasztor mercedariuszy, zakonu założonego niemal dwa wieki wcześniej przez świętego Piotra Nolasca z myślą o uwolnieniu chrześcijańskich niewolników z rąk Saracenów. Wymijał blokujących mu drogę ludzi, którzy rozmawiali, robili zakupy u piekarza albo przy rozstawionych wzdłuż ulicy kramach. Zaciekawiony, zatrzymał się na moment za grupką osób stłoczonych wokół herolda, który głośno informował o remoncie zaplanowanym w jednym z pobliskich budynków. Otaczający go mieszkańcy chcieli wiedzieć, czy prace w jakikolwiek sposób narażą na szwank ich domy. „Dokąd będzie sięgał balkon?”, usłyszał Hugo. Jak większość zebranych, zaczął go sobie wyobrażać, kiedy majster budowniczy kreślił w powietrzu jego kontury. „Będzie można zobaczyć z niego mój ogródek?”, zapytał ktoś inny. Stojący z tyłu Hugo nie zdołał dostrzec ogrodu, o którym mówił mężczyzna. Zamiast tego przed oczami stanęły mu poprzecinane pręgami plecy, które Barcha ponownie pokazała mu tego ranka. Nie groził jej jak za pierwszym razem. Nie miało to sensu, nie była już jego niewolnicą. Zamienili jedynie kilka słów o świcie, zanim wyruszył do Barcelony.

– Zamilcz – zażądał, kiedy poradziła mu, żeby odrzucił pracę dostawcy win u Rogera Puiga. – Nie wiesz, co mówisz. – Nie masz ochoty dla niego pracować – nalegała Mauretanka. Owszem, nie miał ochoty, ale nie chciał też zadzierać ze szlachcicem jego pokroju, poza tym zależało mu, żeby być blisko niego. – Myślisz, że każdy może robić to, na co ma ochotę? – zapytał, gdy kobieta zmierzała już w stronę schodów. – Przynajmniej trzeba spróbować – odpowiedziała i na poparcie swoich słów pokazała mu pokryte bliznami plecy, konsekwencję jej zuchwalstwa. Pytanie zadane łamiącym się głosem przez jakąś staruszkę sprowadziło go z powrotem na ziemię. „Teraz światło dzienne dociera do mojego domu. A co będzie, kiedy wzniosą tę ścianę?” Skarcił się w duchu, że stoi bezczynnie, tracąc czas. Zapytał o pałac Rogera Puiga kilku malców, którzy pogubili się w wyjaśnieniach, więc w końcu odprowadzili go na miejsce. Zatrzymał się przed wielką drewnianą bramą ozdobioną kwiatami z żelaza, prowadzącą na wybrukowany dziedziniec. Dzieciaki przywarły do niego, by zajrzeć do środka. – No już, idźcie się bawić – pogonił je. Nigdy wcześniej nie postawił stopy w żadnym pałacu. Poczuł się mały, kiedy wszedł na wielki dziedziniec, skąd okazałe schody prowadziły na okalającą patio galerię z arkadami. Spojrzał w górę: wyżej znajdowało się drugie piętro, już bez galerii, za to z wieżyczką, z której można było obserwować morze. Wydawało mu się, że słyszy echo własnego oddechu odbijające się od murów otaczających podwórzec. Znieruchomiał, jakby nie chciał, by czar prysnął. – Co tak stoisz? – zapytał go podejrzliwy ochmistrz. W kuchniach na parterze wyłuszczył mu jego nowe obowiązki. – Będziesz musiał wynajdywać najlepsze wina na stół pana. Zajmiesz się piwniczką, jej zaopatrzeniem i utrzymaniem…

– Mam też polewać wino? – zapytał Hugo. Raimundo powiedział mu, że dostawcy win nalewają trunki razem z podczaszymi. – Ty? – wykrzyknął ochmistrz i na jego twarzy pierwszy raz pojawił się grymas mający przypominać uśmiech. Z pogardą obrzucił go wzrokiem. Hugo spojrzał na swój brudny strój winogrodnika i porównał go z nieskazitelnymi szatami ochmistrza. – Ograniczysz się do kupowania wina i sprawowania pieczy nad piwniczką – przykazał z naciskiem tamten. Hugo odpowiedział potakującym mruknięciem, wbijając wzrok w szpiczaste noski butów z baraniej skóry, które zdawały się pieścić stopy ochmistrza. W winnicy nie dałoby się pracować w takim obuwiu. – Jakie wina zamierzasz kupić? – zapytał mężczyzna podniesionym głosem. – Nie martwcie się. Wasz pan będzie zadowolony – odparł Hugo. – Ależ ja się wcale nie martwię. Zauważ, że nie ja cię wybrałem. Jeżeli sprowadzisz dobre wino, pan będzie kontent i skorzystamy na tym my wszyscy, którzy mu służymy. Jeżeli nie spełni jego oczekiwań, zapewniam cię, że z przyjemnością popatrzę, jak obdzierają cię ze skóry. Omówili szczegółowo obowiązki Hugona i jego wynagrodzenie. Okazało się niczego sobie, porównywalne z tym, ile zarabiali czeladnicy u mistrzów szkutniczych. Pan chce mieć dobre wina natychmiast, ponaglił go ochmistrz. – Jak mam je przewozić? Dostanie muła z wozem. – A jak mam płacić winiarzom i pośrednikom? – Dam ci tyle, ile będziesz potrzebował – odparł ochmistrz w drodze do piwniczki. Dokończył zdanie, wskazując liczące kilkanaście stopni schody. Z ich szczytu Hugo zobaczył dużą podziemną izbę. Wystawała

częściowo ponad poziom ulicy, dzięki czemu miała zapewniony dopływ powietrza przez wąskie, podłużne okratowane okienka, przez które widać było stopy i łydki przechodniów. W twarz uderzył go podmuch stęchłego powietrza. Westchnął. – Brudno tu – powiedział do stojącego za nim ochmistrza. – Są karaluchy. – Wskazał podłogę. – I prawdopodobnie szczury. – Z nostalgią przypomniał sobie czasy dzieciństwa, kiedy pracował przy kotach; właśnie wtedy nauczył się wywąchiwać gryzonie. – Szczury… I panuje zbyt duża wilgoć. – Jesteśmy bardzo blisko morza – bronił się ochmistrz. – Blisko morza też można znaleźć dobre piwniczki – odparł Hugo, nawet nie odwróciwszy głowy. Obejrzał jedną z amfor porzuconych gdzie popadnie i aż cofnął się, czując dolatujący z niej smród. – Możliwe, że nie da się ich wyczyścić. – Posłuchaj mnie uważnie, chłopcze – wybuchnął ochmistrz, nie kryjąc poirytowania z powodu krytyki. – Po to cię właśnie zatrudniono, żebyś to wszystko uporządkował. Jak zapewne wiesz, pan niedawno sprowadził się do tego domu i to nie jest jego wina… – A czy ja zrzucam winę na waszego pana? – przerwał mu Hugo, odwracając się w stronę ochmistrza. – Przed chwilą powiedziałeś… – Po prostu wskazuję problemy. Czyż nie tego właśnie ode mnie oczekujecie? – Rozwiąż je! – Każcie tu przewietrzyć i posprzątać. Niech wyniosą wszystkie beczki i amfory na dziedziniec. Hugona zaskoczył jego własny, pełen energii ton. Ochmistrza także. Przez chwilę mierzyli się wzrokiem w panującym w piwniczce półmroku, po czym mężczyzna ustąpił. Esteve – tak bowiem miał na imię – zmobilizował cały pałacowy personel do przenoszenia beczek i amfor na dziedziniec. Hugo nadzorował prace z połowy kamiennych schodów prowadzących na

piętro. Rozgardiasz wzbudził ciekawość rodziny Rogera Puiga i jego osobistych służących. Na galerii z arkadami Hugo dostrzegł Matea. Jednooki spoglądał na patio, leniwie oparty o balustradę. Po chwili pomiędzy dwiema smukłymi kolumnami jednego z łuków pojawiła się sylwetka Puiga: z jasnymi włosami, ubrany w eleganckie złote szaty, majestatyczny, przypominał bohatera z obrazu przedstawiającego zwycięstwo dobra nad złem. Mimo dreszczu, który przeszedł mu po ciele, Hugo nie spuścił wzroku. Zastanawiał się, czy ten szubrawiec go rozpozna. Może broda i kocie zadrapania zmieniły mu twarz, ale to te same oczy rzuciły szlachcicowi wyzwanie przy szafocie, a później w stoczni. Roger Puig jedynie lekko skinął głową w geście wyrażającym aprobatę, po czym wrócił do pałacu. Hugo wpatrywał się w galerię, dopóki nie zniknęły z niej odziane w błyszczący kaftan plecy. Dopiero wtedy poczuł na sobie czyjś wzrok i spojrzał w prawo. Rozpoznał te jasne oczy. Ostatnim razem, kiedy je widział, były szkliste od gorączki; teraz sypały się z nich iskry, może tylko na jego widok. Uśmiechnął się szeroko. Caterina upewniła się, że Mateo nie patrzy, i odwzajemniła uśmiech. Po chwili wahania także ona zniknęła wewnątrz budynku. Musiał poświęcić uwagę dwóm sługom, którzy przynieśli mu pęknięte wzdłuż naczynie – poradził, żeby je potłukli i zachowali skorupy, mogą się kiedyś przydać. Potem wrócił myślami do Cateriny. Ile to już lat minęło? Cztery, pięć? Jej uśmiech był szczery i równie czarujący jak wspaniałe ciało, które zdołał dostrzec za balustradą. Co działo się z niewolnicą przez cały ten czas? Widział ją jeszcze kilkakrotnie w ciągu dnia, gdy kursował między dziedzińcem i piwniczką. Jasne włosy i blada cera sprawiały, że wyróżniała się spośród reszty służących, o ciemniejszej karnacji. W piwnicy uśmiechnął się na myśl, że mógłby skorzystać z pomocy Anselma i jego kotów, gdyby jeden z mauryjskich niewolników nie obiecał mu wcześniej, że sam pozbędzie się szczurów. Pomyślał

z rozbawieniem, że jeżeli Maur jest podobny z charakteru do Barchy, gryzonie czeka marny los. Pozostali niewolnicy i słudzy zdrapywali osad i resztki dziegciu przyklejone do wewnętrznych ścianek beczek i amfor. Większość beczek musiał jednak kazać zawieźć do bednarzy, żeby naprawili klepki, a przede wszystkim żelazne obręcze, przeważnie obluzowane i przerdzewiałe. Posłał też po wodę morską, by wyczyścić gliniane amfory. – Morska sól dobrze robi – wyjaśnił ochmistrzowi. – Niech tylko postarają się zaczerpnąć czystą wodę, jak najdalej od stoczni, kanału El Cagalell i innych ścieków. Najlepiej by było, gdyby wypłynęli po nią na pełne morze. – Dobrze, już dobrze – zbył go mężczyzna. Następnie Hugo zarządził, by wypalono od środka pozostałe beczki. Po kilku dniach trzymania ich na słońcu to samo zrobiono z amforami.

Zanim zaczęli wypalać amfory, Roger Puig wyruszył na wojnę i zabrał swojego jednookiego sługę Matea. Tak przynajmniej sądził Hugo, przestał go bowiem widywać w pałacu. Francuzi pod dowództwem hrabiego Foix, który żądał królestwa dla swojej żony, infantki Joanny, starszej córki zmarłego króla Jana, sforsowali granicę w trzech punktach: Puigcerdzie, Andorze i Castellbó; przez ten ostatni przejechali hrabia i hrabina z wojskiem złożonym z tysiąca uzbrojonych piechurów, trzech tysięcy jeźdźców i tysiąca sług. Katalonia nie zamierzała dopuścić do dziedziczenia korony w linii żeńskiej. Podczas gdy jego stryj, hrabia Navarcles, bronił Balagueru, Roger Puig przyłączył się do oddziałów hrabiego Urgell, który na początku listopada 1396 roku znajdował się w Cerverze na czele jazdy Księstwa Katalonii. Oddziały Pedra z Urgell walczyły z wojskami Matea z Foix przez niemal dwa miesiące, w czasie których Roger Puig nie tylko zacieśnił przyjaźń z don Pedrem, ale też

wziął na siebie przygotowanie do wojskowego rzemiosła jego szesnastoletniego syna Jaimego, dziedzica hrabstwa Urgell. Wyjazd Rogera Puiga zmniejszył napięcie panujące w pałacu przy ulicy Marquet. Z piętra dochodziły młodzieńcze śmiechy Anny i Agnès – żony i siostry szlachcica – ich przyjaciółek, a nawet służących, zachęcając do podnoszenia wzroku tych, którzy pracowali na dziedzińcu pośród amfor i beczek. W tym Hugona. Kiedyś nawet zobaczył, że kobiety biegają po galerii – ganiały się i piszczały jak małe dziewczynki. – Są szczęśliwe. Caterina bez skrępowania podeszła do niego na pałacowym dziedzińcu. Zdziwił się, słysząc jej głos; mimo że mówiła z wyraźnym akcentem, jak niewolnicy ze Wschodu pracujący na polach i w winnicach, swobodnie posługiwała się katalońskim. Nie miało to nic wspólnego z niezrozumiałym szeptem, jakim ona i pozostałe Rusinki usiłowały pocieszać go po śmierci ukochanej. – Na to wygląda – potwierdził z uśmiechem na ustach. Przez chwilę się sobie przyglądali. Hugo zastanawiał się, ile lat może mieć Caterina. Poznał ruskie niewolnice po zamieszkach w dzielnicy żydowskiej, pięć lat wcześniej, wtedy dawał im nie więcej niż piętnaście lat, teraz więc musiała mieć około dwudziestu. Stała przed nim kobieta niebywałej urody, o jędrnych piersiach, mocnych biodrach, bardzo jasnych oczach nieokreślonego koloru, blond włosach i białej, delikatnej skórze. – Ty też się zmieniłeś – uprzedziła go. – Ja nie… – Stałeś się mężczyzną i wygląda na to, że również dobrym dostawcą win. Hugo przytaknął. – Co u ciebie? – zapytał.

– U mnie? Pani darzy mnie sympatią i często się nade mną lituje. Hrabia jeszcze czasami do mnie przychodzi. Jego jednooki sługa mnie pożąda i tylko czeka, aż jego pan ostatecznie znudzi się swoją ruską dziewczyną. – Przykro mi. – Innym niewolnikom wiedzie się znacznie gorzej. Nawet w tym domu. Nie powinnam narzekać. Ochmistrz Esteve przeciął dziedziniec, kierując kroki w stronę kamiennych schodów, przy których rozmawiali. Miał jakąś sprawę do Hugona, najpierw jednak zganił Caterinę: – Nie masz nic do roboty? Wiesz, że nie wolno ci opuszczać komnat państwa, a tym bardziej schodzić na dziedziniec. Jego wielmożność mówi… – To nie wasza sprawa, czy mam robotę, czy nie – odparła prowokująco Caterina. – Służę pani, i to ona wydaje mi rozkazy. – I rozkazała ci, żebyś traciła czas na rozmowę z dostawcą win, tu na dziedzińcu, na oczach wszystkich? – Zapytajcie o to jej, skoro tak was to ciekawi. Mocno zacisnął pięści, ale opuścił ręce, jakby w ten sposób chciał się powstrzymać przed uderzeniem dziewczyny. Jej spokojne oblicze kontrastowało z malującym się na jego twarzy napięciem. W końcu odepchnął Rusinkę i odwróciwszy się do niej plecami, stanął pomiędzy nią a Hugonem. – Pani powiedziała mi, że aby ulżyć swojemu niepokojowi o losy męża i przebieg wojny, będzie wydawać przyjęcia dla przyjaciółek znajdujących się w podobnej sytuacji – rzekł. Hugo uniósł brwi. – Potrzebuje słodkiego wina, a nie mamy ani kropli. – Zajmę się tym – odparł Hugo, choć myślał o czymś, co przed chwilą usłyszał: Caterinie nie wolno opuszczać komnat i schodzić na dziedziniec. – To pilne – nalegał ochmistrz.

– Dlaczego nie pozwalają jej wychodzić? – zapytał. Na widok zdziwienia mężczyzny wskazał Caterinę. – Mam na myśli ją. Esteve zamierzał odpowiedzieć, ale uprzedziła go Rusinka. – Pan boi się, że niewolnicy i słudzy mogliby nie uszanować jego własności, czyż nie? – powiedziała, zwracając się do ochmistrza. – I dobrze robi – odparł mężczyzna. – Chociaż, moim zdaniem, boi się też, że ty sama nie uszanujesz jego własności – dodał z sarkazmem. – Niewolnice mają skłonność do rozpusty. Tak zostało napisane! – wykrzyknął, nie pozwalając dziewczynie odpowiedzieć. – Twoje miejsce jest u boku państwa. – Odwrócił się do Hugona. – Co będzie z tym słodkim winem? – Jutro pójdę je kupić. – Dokąd? Nie musiał się zastanawiać nad odpowiedzią. – Do Sitges.

Zerknął na swoje buty ze skórzaną podeszwą i nowe ubranie – choć używane, były dobrej jakości. Wybrała je dla niego żona Rogera Puiga. „Nikt, kto zobaczy cię w tych szmatach, nie uwierzy, że jesteś pałacowym dostawcą win”, powiedział ochmistrz, wręczając mu strój. Ubrany jak mieszczanin, choć z poranionymi stopami, obolałymi od kilkugodzinnego marszu, przypieczętował umowę z Antonem, winiarzem, który miał swój interes niedaleko pustelni Matki Boskiej z Vinyet w Sitges. Nazajutrz rano Anton przywiezie do pałacu Rogera Puiga trzy beczki małmazji. Negocjowali, siedząc przy stole i kosztując wino, aż wreszcie doszli do porozumienia. Na koniec Hugo wspomniał Mahira. – Był heretykiem. – Zaskoczyła go odpowiedź Antona. – Jeżeli nie przeszedł na chrześcijaństwo, nie przyjął prawdziwej wiary, nie

uznał swoich grzechów i naszego Pana Jezusa Chrystusa, którego oni ukrzyżowali, dobrze, że zniknął. To tak, jakby umarł! Regina miała rację: nienawiść do żydów jeszcze się pogłębiła. Hugo poznał winiarza, kiedy pierwszy raz wybrał się do Sitges z Mahirem, po straszliwej scenie z udziałem matki i bednarza. Wystarczyło kilka lat, żeby zamienił pochwały na wyzwiska. Hugo westchnął i pomyślał, że ten człowiek na pewno nie powiedziałby tego wszystkiego przy Mahirze. – Mam coś do załatwienia – mruknął. – Możesz spać tutaj – zaproponował winiarz. Hugo chciał odmówić, ale prawdę powiedziawszy, nie miał gdzie spędzić nocy. Sprawdzenie, w jakim stanie jest matka, pewnie jak zwykle nie zajmie mu dużo czasu. Pomysł, że mógłby potem przyjść do pustelni, przespać się i wrócić do Barcelony razem z ładunkiem wina dla żony Puiga i jej przyjaciółek, nie wydawał się taki zły. Przy warsztacie bednarza jak zwykle było niemal pusto, bo stał na uboczu. Widząc strój Hugona, Ferran ze zdziwienia uniósł brew. Wzruszył jednak tylko ramionami i wrócił do pracy: naciągał akurat żelazną obręcz na starej beczce. Nikt mu nie pomagał. Hugo przespacerował się w górę i w dół ulicy. Może matki nie ma w domu. Przypomniał sobie, że kiedyś musiał jej szukać w miasteczku. Spuściła wtedy głowę na jego widok. „Nie, nie w mieście”, szepnęła, gdy się zrównali. Zrozumiał i minął ją w milczeniu. Bała się, że ludzie doniosą bednarzowi. Wspominał tamten moment, kiedy do warsztatu zszedł chłopak uczący się na majstra – najstarszy syn bednarza. Dostrzegł coś dziwnego w spojrzeniu, jakie rzucił mu wyrostek, a także w jego ruchach: wydawały się wymuszone. Zaniepokojony, zdecydowanym krokiem wszedł do szopy. – Co z moją matką?! – wykrzyknął. – Jest na górze – odparł bednarz, podczas gdy jego syn próbował się schować. – Chcę się z nią zobaczyć. Powiedzcie jej, żeby zeszła.

Ferran podszedł do niego, trzymając w dłoni jakieś narzędzie, którego Hugo nie byłby w stanie nazwać. Zrobił krok do tyłu. – Nie może zejść. Bednarz pierwszy raz udzielał mu wyjaśnień. Hugonowi wydawało się też, że wyłapał nieznaczną zmianę w tonie jego głosu. – Dlaczego? – Umiera – powiedział Ferran, po czym odwrócił się do niego plecami. Hugo zamilkł. Tyle razy wyobrażał sobie ten moment, a teraz chciało mu się płakać. Przez chwilę kręciło mu się w głowie. – Posłuchajcie mnie… – zdołał wybąkać. – Odejdź! – warknął mężczyzna, tym razem głośno. – Powinienem cię zabić. Zagroziłeś, że spalisz mój dom, jeżeli twoja matka umrze. Otóż umiera. Odejdź, zanim to zrobię. – Muszę ją zobaczyć – nalegał Hugo. – Nie słyszałeś, co powiedziałem? Hugo wyciągnął sakwę i wyjął kilka monet przeznaczonych na zakup małmazji dla żony Puiga. – Pozwólcie mi ją zobaczyć, na Boga! – poprosił, pokazując pieniądze. – Oszalałeś, chłopcze? Pokazujesz mi swoje pieniądze i chcesz wejść do mojego domu?! Mógłbyś nigdy z niego nie wyjść. Nikt by się nie dowiedział. – Dowiedziałoby się całe miasteczko. Wcześniej poszedłem po małmazję do winnicy Antona, tego z pustelni Matki Boskiej z Vinyet. Wie, że tu jestem, i wie dlaczego – skłamał. – Zaraz by was zatrzymano i stracono, najpewniej także któregoś z waszych synów, jeżeli by uznano, że wam pomagał. Ten wygląda na wystarczająco dorosłego. Przyjmijcie pieniądze, pozwólcie mi wejść na górę, a potem idźcie zapytać Antona. Nie martwcie się, zastaniecie mnie tu po powrocie. Ferran się wahał.

– Więcej – zażądał wreszcie. Hugo dorzucił jeszcze dwie monety, starając się powstrzymać drżenie, kiedy mężczyzna podszedł, żeby je wziąć. – Zaprowadź go, José. Wywęszył śmierć zaraz po wejściu do małej izby z zamkniętym oknem. Czuć ją było w dusznej atmosferze, w zepsutym powietrzu. Przypomniał sobie, jak ksiądz ze szpitala Świętego Krzyża wyjaśniał mu, dlaczego nawy są tam takie wysokie – żeby powietrze miało gdzie krążyć i nie gniło. Przykazał dzieciom, które siedziały przy Antoninie, by otworzyły okno, i wciągnął do płuc świeże powietrze. Podszedł do matki leżącej nieruchomo na sienniku i zaczął do niej przemawiać. Dzieci przycupnęły w kącie izby. Antonina nawet nie otworzyła oczu. Jedynie cichy świst zdradzał, że jeszcze żyje. Nie zareagowała, kiedy ją pogłaskał, gdy ścisnął jej kościstą dłoń. Przez kilka minut siedział przy matce, a kiedy zrozumiał, że nawet nie jest świadoma jego obecności, wstał i przeszedł się po izbie. Spojrzał na dzieci: dwójka najmłodszych to jego rodzeństwo. Niczego nie czuł, bo byli także dziećmi bednarza. Ponownie usiadł na brzegu siennika. – Ksiądz! – niemal krzyknął. – Otrzymała ostatnie namaszczenie? – Nie przyjdzie do nas – odpowiedział José. – Mówisz, że nie przyjdzie do tego domu? Biegnij zanieść mu te pieniądze. – Wyciągnął z sakwy kilka monet. – Powiedz, że jeżeli zjawi się tu, zanim moja matka umrze, dostanie drugie tyle. Wkrótce przybył ksiądz z wiatykiem i dwoma ministrantami. Udzielił Antoninie ostatniego namaszczenia i zażądał obiecanej zapłaty. – Zajmiecie się jej pogrzebem? – zapytał Hugo. Duchowny uniósł brwi i rozejrzał się po izbie – odpowiedzią na pytanie była otaczająca ich nędza. – Ferran nie należy nawet do cechu – wyjaśnił, wskazując na warsztat, skąd dobiegało walenie młota. – Zewsząd go wyrzucali za

pijaństwo i awanturnictwo. – Ksiądz poczerwieniał ze złości i z wściekłością wymachując rękami, dodał: – Za zepsucie i uganianie się za kobietami! Uspokoił się, kiedy Hugo pokazał mu sakiewkę z pieniędzmi. Trumna, msza żałobna, msze za duszę zmarłej… „Ile chcesz?” Grabarze. „Jakiś napis?” Ministranci. „Może jeszcze jakaś jałmużna?” Płaczki… Hugo spisał na straty całą zawartość sakiewki, upuścił ją na podłogę i ponownie usiadł przy matce, mimo otwartego okna z trudem powstrzymując mdłości. Ujął rękę umierającej kobiety. Ksiądz chciał odejść, ale go zatrzymał. – Módlcie się, ojcze. Módlcie się, dopóki Bóg łaskawie nie wezwie do siebie swojej służebnicy. W tym momencie poczuł na dłoni ucisk. Wstrzymał oddech. – Matko – szepnął. Ucisk stał się nieco mocniejszy… i nagle świst ucichł.

Przed świtem ruszyli w stronę Barcelony. Antonina zmarła po zmroku, kiedy zamknięto już bramy miasteczka. Hugo schronił się w winnicy Antona. Legł na sienniku przy najstarszym synu winiarza. Było zimno i wilgotno. Pomieszczenie wypełniały pokasływania i chrapanie. Leżał na plecach, wpatrując się w kształty, które kreślił na suficie czerwony blask rzucany przez węgle z paleniska. Płakał. Mimo ciepła wydzielanego przez ciało chłopaka, z którym dzielił siennik, wilgoć przeniknęła mu kości. Leżał nieruchomo, zwinięty w kłębek. Płakał. I drżał z zimna, ze strachu i z żalu. Nie był dobrym towarzyszem podróży dla winiarza z Sitges, który szybko zrezygnował z prób nawiązania rozmowy i skupił się na prowadzeniu karawany mułów uciążliwą drogą wzdłuż wybrzeża

Garraf. Hugo myślał o matce; zastanawiał się, czy ksiądz dotrzyma słowa i wyprawi jej pogrzeb. Po tym, jak umarła, został przy niej tylko chwilę. W jego głowie kłębiły się wyrzuty: powinien był więcej dla niej zrobić, kiedy żyła, powinien był ją zabrać od bednarza. Gdy udawało mu się odsunąć od siebie to dręczące poczucie winy, natychmiast dawało o sobie znać kolejne zmartwienie: nie miał czym zapłacić za małmazję. Strach ściskał mu żołądek i narastał na myśl o każdej brakującej monecie. Wydał wszystko na matkę, a teraz nie wiedział, jak wybrnąć z tej sytuacji. Antón proponował, by przewieźli wino łodzią, ale on nie miał pieniędzy na opłacenie frachtu, dlatego nalegał, by przetransportować ładunek na grzbietach mułów, argumentując, że tak będzie szybciej i taniej. Dopiero w styczniu czy w lutym zacznie sprzedawać wino z ostatnich zbiorów. Mógłby co prawda zrobić to wcześniej albo poprosić o pożyczkę pod zastaw – był niemal pewny, że Raimundo mu jej udzieli – ale nie zdoła załatwić kredytu jeszcze tego samego dnia, a odkąd przez Bułgara stracił wszystkie oszczędności i poświęcił wino Vilatortów na zapłacenie księżom za chrzest Mercè, a najemnikom za pracę przy zbiorach, deptaniu winogron i przelewaniu wina, zostało mu zaledwie kilka monet, które trzymał dobrze ukryte w domu. Potrzebował ich, by jakoś dotrwać do stycznia. Nie miał nawet pieniędzy, żeby dotrzymać obietnicy złożonej ojcu Pauowi Vilanie, który pytał o niego, by przekazać mu nowe wiadomości o Arsendzie. Wkrótce dotrą do pałacu. Wyraźnie widział w myślach tę scenę. Antón wyładuje małmazję i zażąda umówionej zapłaty. Nie miał pojęcia, co mu wtedy odpowie. – Zapłaćcie mu, Esteve. – Ja? – Ochmistrz aż podskoczył. Hugo przytaknął. Rozwiązanie przyszło mu do głowy w momencie, gdy wszedł na brukowany dziedziniec i zobaczył, że

nie ma już na nim beczek i amfor. Piwniczka była czysta i uporządkowana dzięki niemu: dostawcy win. – Co zrobiłeś z pieniędzmi, które ci dałem?! – krzyknął ochmistrz. – Bo chyba nie zaprzeczysz, że ci je dałem? – wybełkotał. Esteve zaczął rozważać taką możliwość. Widać było, że ogarnia go niepokój, kiedy Hugo zwlekał z odpowiedzią. – Jak miałbym zaprzeczyć, Esteve? Oczywiście, żeście mi je dali, abym kupił wino, i to właśnie uczyniłem… – uspokoił go wreszcie. Zdziwiony ochmistrz zamachał rękami, wskazując palcem winiarza z Sitges. – Ale nie to, na Boga! Kupiłem wino i za nie zapłaciłem, ale nie za małmazję. Za nią musicie zapłacić wy. – Ale zamówienie pani… Powiedziałeś mi… – Pan chce wina, a ja jestem jego dostawcą, tak? Trafiła się okazja, by nabyć doskonałe wino po dobrej cenie. Wasz pan będzie kontent. – Zadowolony z obrotu rozmowy Hugo czuł się coraz pewniej. – A gdzie jest to drugie wino? – dopytywał Esteve. – Będzie gotowe na styczeń, luty, fermentacja dobiegnie końca około Bożego Narodzenia. – Ale… – A właśnie, kosztowało dwa razy więcej, niż mi daliście. – Nie! – Wolicie, żebym odwołał transakcję? – Gdzie kupiłeś to wino? Pytanie odbiło się od murów dziedzińca. Hugo wiedział, czyj to głos, jeszcze zanim podniósł wzrok na galerię. Okazało się, że Mateo nie pojechał na wojnę ze swoim panem. Hugo wahał się przez chwilę, postanowił jednak trzymać się obmyślonego planu i spojrzał wprost na Jednookiego, który stał oparty o balustradę. – Wino pochodzi z okolic posiadłości twojego pana… – To także twój pan – przerwał mu szorstko Mateo.

– Oczywiście. Chodzi o winnicę w Artés, niedaleko Navarcles, skąd… – Dobrze wiem, skąd pochodzi hrabia i jego rodzina – przerwał Hugonowi ponownie sługa. – Od kogo je kupiłeś? – Nabyłem je przez pośrednika. – Kogo? Hugo spojrzał na Jednookiego. Znał pośredników, ale jeżeli poda mu jakieś nazwisko, ten szubrawiec gotów jeszcze go odszukać i potwierdzić informacje. – Gdybym ujawnił ci jego nazwisko, każdy mógłby pójść kupić od niego wino, a wtedy stałbym się zbędny. – Pośrednicy są powszechnie znani. – Naturalnie, trzeba jednak znać ich zalety i wady, jak w przypadku win: nie można wybrać byle którego. Przez chwilę mierzyli się wzrokiem. Gdybyś wiedział, pomyślał po raz kolejny Hugo, po czym zdobył się na wymuszony uśmiech. – Dam ci spróbować wina, gdy tylko je przywiozą – zaproponował Jednookiemu i odwrócił się ponownie do Estevego, którego najwyraźniej uspokoiła interwencja sługi. – Tym razem zapłacę za małmazję – zgodził się ochmistrz. – Ale niech mi się to więcej nie powtórzy. Esteve i Antón zniknęli w pałacu, Hugo tymczasem ruszył do piwniczki. W pomieszczeniu panował teraz idealny porządek: zachowane beczki ustawiono w równym rzędzie, amfory umieszczono na drewnianych podstawach, które utrzymywały je w pionie, podłogę umyto, a powietrze nie zalatywało już stęchlizną. Maur dotrzymał słowa – Hugo nie wyczuł szczurów.

Nad winnicami zapadła zimowa noc, kiedy zjawił się w domu. Ponieważ o świcie nikt nie hałasował, obudził się dopiero późnym rankiem. Barcha dostrzegła na jego twarzy smutek, nie miała jednak

odwagi o nic zapytać. By okazać mu troskę, przygotowała obfite, niecodzienne śniadanie: chleb, jajka, ser, solone mięso i wino. Usiadłszy przy stole, Hugo wyraził jej uznanie. Nawet się nie odwróciła; klęcząc przy palenisku, gdzie warzyła w kociołku strawę na obiad i wieczerzę, machnęła tylko ręką i wymamrotała kilka niezrozumiałych słów. Zaspokoiwszy głód, Hugo spojrzał na śpiącą spokojnie Mercè, po czym pożegnał się z Barchą. Miał świadomość ogromu pracy, jaka czeka go w winnicach, a przede wszystkim w piwniczce. W listopadzie powinien nawieźć plantację Jacoba. Ziemie kościoła Matki Boskiej Morskiej użyźnił rok wcześniej i przez następne pięć lat nie zamierzał więcej używać moczu. Postanowił, że w obu winnicach wykorzysta popiół ze spalonych latorośli. Był już spóźniony. W grudniu i styczniu będzie musiał ostatni raz przelać wino, zanim je sprzeda – oprócz wina Vilatortów, które zamierzał pozostawić do leżakowania, niezależnie od tego, jak bardzo byłby nim zainteresowany Roger Puig. Znał się na szczurach, łatwo więc było mu przekonać Estevego, że nadal są w piwniczce. Wystarczyło zebrać z ulicy odchody i rozrzucić je pod kilkoma amforami. „Ciągle tu biegają”, oznajmił, pokazując ślady ochmistrzowi. Sądził, że dzięki temu uda mu się ponownie zobaczyć z muzułmańskim niewolnikiem. Polał Maurowi wina, kiedy ten próbował odkryć, gdzie chowają się gryzonie. Wydawało się, że chce je wywęszyć. Zrobili sobie przerwę; Hugo ponownie wypełnił po brzegi czarki. Opowiedział mu, że kiedyś sam pracował jako szczurołap. Popijając, śmiali się z jego historii. Aliazar – tak nazywał się niewolnik – nienawykły do wina pitego przez panów, stracił głowę już przy drugiej czarce. – Ostatnio zauważyłem w pałacu duże poruszenie – powiedział Hugo. Rzeczywiście wnoszono jakieś pakunki, które zamykano na klucz w jednym z pomieszczeń. Aliazar był wśród tragarzy. – Może stąd biorą się szczury…

Była to bezsensowna sugestia, która przyniosła jednak pożądany efekt. – Nie! – zaprzeczył stanowczo Maur. – To klejnoty… – dodał, ściszając głos przypominający bełkot. – Aż tyle? Kto je będzie nosił? – Nie! – powtórzył niewolnik, przeciągając ostatnią głoskę, i pokiwał palcem. – One są na sprzedaż. Srebrne łyżki. A także krzyże, naszyjniki z pereł i medaliony. Wszystko ze srebra, kupione u złotników z ulicy Mar. Aliazar widział je na własne oczy. Przenosił też zwoje tkanin, katalońskich i sprowadzonych z zewnątrz, nie wiedział jednak dokładnie skąd, bo tylko dostarczał je do warsztatów, w których były pakowane. „Po co pakować tkaniny?”, zdziwił się Hugo. To akurat niewolnik wiedział: prawo zabrania transportowania pakunków przekraczających ustaloną wagę, dlatego pakowacze odcinali i zawijali dozwolone ilości. Hugo nie znał tego zarządzenia. – A dokąd zamierzają je przewieźć? – Na Sycylię. – Jesteś pewien? – Jednooki za dużo gada – odparł Aliazar, wyciągając w jego stronę pustą czarkę. Hugo z westchnieniem dolał mu wina. – To straszny szubrawiec – dodał Maur, mając na myśli Matea. – Klejnoty są przechowywane tutaj, w pałacu, ale inne towary przenosiliśmy do magazynu jakiegoś kupca… Nie wiem – odpowiedział, kiedy Hugo uniósł brwi, chcąc poznać jego nazwisko. – Ale jest bogaty. – Rocafort? – Tak, Rocafort obiło mi się o uszy, nie mam jednak pewności. Są tam skóry, a nawet solone ryby, chyba dorsze. Maur nie wiedział, kiedy towar wypłynie, lecz był pewien, że hrabiemu się spieszy.

Dostaniesz za swoje, Rogerze Puig, pomyślał Hugo w drodze do stoczni. Może Juan Nawarczyk będzie mógł udzielić mu więcej informacji. Był marzec, początek sezonu żeglugi. Kiedy jednak zapytał o pomocnika zarządcy, spotkała go przykra niespodzianka: zmarł. Potwierdziło to kilku przewoźników uwijających się przed budynkiem stoczni. „Nie żyje co najmniej od sześciu miesięcy!”, powiedział jeden z nich. „A gdzie tam! Będzie już z rok!”, wtrącił drugi. Matka i Nawarczyk, dwie osoby, które miały na niego największy wpływ w dzieciństwie, odeszły. A także Mahir i inni żydzi… Zamiast nich pojawiła się dziewczynka, która nosi jego nazwisko. I niewolnicy… teraz już wolni, i winnice… No i został dostawcą wina. Jak bardzo wszystko się zmieniło! Powodowany nostalgią, wdał się w rozmowę z przewoźnikami, jak równy z równymi. Gawędził z ludźmi morza w obecności kilku terminatorów, którzy zachłannie słuchali ich opowieści, jak ta o zatonięciu Santa Marty. „To ty byłeś jednym z przewoźników, który wpadł wtedy do morza!”, wykrzyknął z podziwem w pewnym momencie. Genueńczyk. Ocalenie tych dwóch przewoźników, którzy wpadli do morza podczas sztormu, kiedy galera rozbijała się o pirs Świętego Damiana. Zjeżyły mu się włosy na głowie, jak innym, którzy byli z nim na plaży.

– Nie kończ jeszcze listu – poprosił Reginę, kiedy spisała to, co podyktował jej na temat rejsu planowanego przez Puiga. Informacje uzyskane od Aliazara i innych niewolników oraz to, czego dowiedział się na plaży, rozpytując przewoźników, żeglarzy i bastaixos, pozwoliły mu uzyskać wyraźny, rzetelny obraz sytuacji. Statek Rogera Puiga miał wypłynąć z Barcelony na początku kwietnia, wypełniony towarami, których po miesiącach wojny i życia w niedostatku spragnieni będą szlachta, poszukiwacze przygód

i żołnierze. Podniesie kotwice, kiedy flota króla Marcina opuści Sycylię, by udać się na Sardynię, gdzie monarcha zamierzał przez jakiś czas pozostać. Hugo informował Bernata w liście, że to posunięcie króla pozbawia Rocaforta i Puiga obstawy, jako że większość okrętów wojennych została oddana do dyspozycji Jego Wysokości, a pozostali kapitanowie pragnęli zapomnieć o kampanii sycylijskiej i wrócić do handlu. Dlatego należało się spodziewać, że będzie płynął sam, ewentualnie w towarzystwie jeszcze jednej galery. Hugo uprzedził jednak, że chodzi o duży statek z Bajonny, o tonażu przewyższającym tysiąc beczek, wyposażony w dwa mostki kapitańskie, w pełni uzbrojony, z oddziałem żołnierzy na pokładzie. Żydówka, która siedziała z piórem w dłoni przy biurku męża, spojrzała pytająco na stojącego obok Hugona. List był długi. Sama podrzucała mu, co napisać. Wiedziała o nienawiści, jaką chłopak darzył Puigów, a nawet ją podzielała po tym, jak wysłuchała jego żalów. Pominęła milczeniem plany zemsty, które wydawały jej się nieziszczalne. W końcu to nie ona przeżyje rozczarowanie. – Co chcesz jeszcze dodać? – Nie wiem… To… szczególny list. Może zrujnować Rogera Puiga. – Hugo na chwilę zamilkł. – Życz mu szczęścia – powiedział w końcu. Usłyszał skrobanie pióra po papierze. – O czym myślisz? – zaskoczyła go Regina, skończywszy pisanie. – Że chciałbym tam być. – Będziesz tutaj. Twój pan – dodała cynicznym tonem – nigdy się nie zniży do prowadzenia handlu. Zostanie w pałacu, a ty będziesz mógł się cieszyć, patrząc, jak wpada w szał na wieść, że stracił statek… i pieniądze. Wyobrażał sobie ten moment. Puig nie wie, kim on jest, i nie domyśli się, że to on zawiadomił Bernata. Jego sługa Mateo także nie podejrzewa, że to on pozbawił go oka. Trudna sytuacja… zwłaszcza jeżeli mnie nakryją. Uśmiechnął się.

Regina, która nadal siedziała przy biurku z twarzą zwróconą w jego stronę, odwzajemniła uśmiech. Hugo miał sposobność przyjrzeć się jej nozdrzom, które drgały w niemal niedostrzegalny sposób, jakby chciały zaprzeczyć temu uśmiechowi. Była niespokojna; nie wiedział dlaczego. Uśmiechnęła się jeszcze szerzej, ale z wahaniem, zdenerwowana. Z pożądaniem? Jej oczy go wzywały. Stanął za nią i położył dłonie na jej ramionach. Znieruchomiała, w izbie słychać było jedynie jej przyspieszony oddech. Hugo zjechał dłońmi po jej szyi, wsunął je pod tunikę i musnął piersi. Westchnęła. Ścisnął je. Ileż to razy pragnął ich dotknąć? Pocałował ją w ucho. Ona chwyciła przez koszulę jego dłonie i zaczęła nimi sterować. Hugo delikatnie ugryzł ją w szyję i w ucho. Regina wydała z siebie zduszony okrzyk. Spędzili tak dłuższą chwilę; całował ją i ściskał jej piersi, dopasowując pieszczoty do rytmu wyznaczanego przez jej ręce i westchnięcia. Wreszcie osiągnęła rozkosz pod wpływem samego tylko dotyku; uwolniła się od dłoni Hugona, wstała i pocałowała go z namiętnością, jakiej dotąd nie doświadczył. Potem wzięła go za rękę, przypomniała mu, żeby zabrał list, pociągnęła go do sypialni i zamknęła drzwi. – Na pewno nikt tu nie przyjdzie? – zapytał z obawą. – Co za różnica! – odparła lekceważąco, zdejmując ubranie. Nie przestawała na niego patrzeć błyszczącymi od pożądania oczami. – A jeśli…? – A jeśli nakryłby cię Jednooki albo twój pan? Hugo nawet się nad tym nie zastanowił. Przestał myśleć, gdy tylko zobaczył ciało Reginy. Było takie, jak tylekroć wyobrażał je sobie jako chłopiec: piękne, jędrne, ponętne, zmysłowe… Nawet się nie rozebrał, dosiadł jej w uniesieniu, niemal w szale. Potem zdjęła z niego ubranie i kochali się jeszcze raz, tym razem ona usiadła na nim w rozkroku, domagając się, by był bardziej brutalny, bardziej gwałtowny. Podrapała mu pierś, pochyliła się nad nim i gryzła go w sutki, bezwstydnie krzycząc. W tym połączeniu furii i pożądania

Hugo odnalazł nieznaną dotąd rozkosz. Regina nie dała za wygraną i zażądała trzeciego razu – przez dłuższą chwilę siedziała na nim, prezentując swe wdzięki, kręcąc się, mówiąc mu czułe słowa, mrucząc, liżąc jego ciało, aż wreszcie dopięła swego. Wyszedł z jej domu oszołomiony. W dłoni trzymał zalakowany list do walenckiego kupca z Grau, jakby zamierzał oddać go pierwszej napotkanej osobie. Nie mógł zrozumieć tego, co się wydarzyło. Nie… Nie był w stanie spokojnie się nad tym zastanowić. Kręciło mu się w głowie. Znajdował się na ulicy, ale wciąż czuł Reginę, na sobie… pod sobą, jej pożądanie wciąż paliło go we wspomnieniach! Czyżby Barcha miała rację? Czuł się słaby, mógłby zwalić się gdzieś w kącie i zasnąć, a jednocześnie spełniony, pełen energii… A może pusty? Nogi mu nie ciążyły, jakby wypełniało je powietrze. Potrząsnął rękami – to samo. Zwrócił uwagę jakiejś staruszki. Uśmiechnął się do niej. Mógłby jej opowiedzieć… Nie! Regina jest mężatką. Dotarł do ulicy Boqueria, żeby zejść do stoczni. Musiał oddać list, który niósł ukryty pod ubraniem. Obojętny na miejski gwar, szedł pogrążony w myślach, zastanawiając się nad tym, co zaszło. „Nigdy o tym nie marzyłeś?”, zapytała Regina, kiedy żegnali się w progu. Odparł, że nie. Ale to było kłamstwo. Pragnął jej tysiące razy, tysiące razy snuł na jej temat fantazje. Chciał uciec, jakby czuł się winny, że ją oszukał. Zatrzymała go i spytała: „Wciąż o niej myślisz?”. Dolça! Co stało się z Dolçą? Regina była z nią blisko związana. Minęło wiele lat od jej śmierci, ale często przywoływał w myślach jej obraz, który z czasem zaczął się rozmywać. Nie czuł się jednak winny, że zdradził jej pamięć. Odpowiedział Reginie, że coraz rzadziej o niej myśli. „Była wspaniałą kobietą. Nigdy o niej nie zapomnij”, odparła ku jego zaskoczeniu. Zszedł Ramblą w stronę morza, starając się odzyskać spokój. Przed chwilą dopuścił się cudzołóstwa z żydówką. Prawo niewiele

mówiło o karze za stosunki z mężatką: sąd Boży, a dla cudzołożnicy groźba dożywotniego więzienia; mąż nie mógł jej zabić, ale znane były przypadki ułaskawienia udzielanego przez króla zabójcom żon, które dopuściły się zdrady. Cudzołożenie z żydówkami nie było karalne, jeżeli natomiast przyłapano żyda obcującego z chrześcijanką, oboje skazywano na stos, bez szansy na ułaskawienie. To właśnie wypomniała mu któregoś dnia Dolça: pożycie chrześcijanina z żydówką nie stanowi wykroczenia, jest po prostu kolejnym sposobem na podporządkowanie żydowskich kobiet. Zastanawiał się nad tym w drodze do stoczni. Nikt nie uznałby Reginy za podporządkowaną, pomyślał z uśmiechem. Dotarł do plaży. Wzburzone morze przywiodło mu na myśl ojca… i matkę… i Arsendę. Któregoś dnia powinien wybrać się do ojca Paua. Kiedy będę mógł mu zapłacić, postanowił z westchnieniem. Poszukał znajomych twarzy, potrzebował bowiem zaufanej osoby do doręczenia listu. – Walencjanin? – odpowiedział jeden z przewoźników. – Masz pecha – dodał, kiedy Hugo potwierdził. – Wypłynął akurat wczoraj. – Kiedy wróci? – Uświadomił sobie bezsensowność swojego pytania, zanim jeszcze tamten wzruszył ramionami. – Jakoś w listopadzie czy w grudniu, choć to przecież tylko żegluga przybrzeżna… Pożegnał się i spojrzał na stojące w porcie łodzie. Żadnej nie znał. Jak wyśle list do Grau? Bał się oddać go nawet Walencjaninowi. Po trzech przesyłkach, które mu powierzył, nie zdziwiłby się, gdyby którąś otworzył. Mimo to zaczął się rozpytywać na plaży: żaden z cumujących przy brzegu kabotażowców nie wybierał się do Walencji. Jeden dobijał do Tortosy, pozostałe płynęły na północ. – Ile jest z Tortosy do Walencji? – zapytał. – Jakieś dwadzieścia pięć lig. – A znalazłby się w Tortosie jakiś statek płynący do Walencji?

– Trudno powiedzieć – odparł kapitan, do którego zwrócił się o pomoc. – Zazwyczaj są, ale pamiętaj, że wojna z Francuzami odbija się na handlu, brakuje wioślarzy, żeglarzy, a nawet towarów. Kupcy nie chcą ryzykować – dodał. Hugo, miał ochotę zaprzeczyć; znał jednego, który szykował duży ładunek. – Mówią, że hrabia Foix opuścił Katalonię, żeby przystąpić do oblężenia Barbastro w Aragonii. Aragończycy stawili mu czoła, a hrabia Urgell ściga go na czele katalońskiej kawalerii. Jeżeli dobrze pójdzie, niedługo wszystko wróci do normy. Hugo nie pomyślał, że ma tak mało czasu. List musi jak najszybciej dotrzeć do Walencji. Przyszło mu do głowy, by samemu popłynąć do Tortosy i tam poszukać rozwiązania. A jeżeli nie znajdzie łodzi, zawsze może przebyć pieszo pozostałe dwadzieścia pięć lig… Ale co z winnicami? Ziemia wymaga doglądania. – Coś się dzieje, młody człowieku? Hugo się zawahał. – Muszę wysłać pilnie list do Walencji – zdradził po chwili namysłu. – Chodzi o handel winem… – W czym problem? Wyślij go przez umyślnego. Przypomniał sobie, że podczas pierwszego spotkania Muntsó wspomniał mu, że może przekazywać listy przez posłańców, choć woleli dostawać je drogą morską. – Przez umyślnego? – zapytał bardziej siebie niż rozmówcę. Słyszał tylko o posłańcach królewskich i miejskich. Zdezorientowany rozłożył dłonie. – Przez umyślnego? – powtórzył. – Tak. Znajdziesz ich na ulicy Bòria, tam gdzie mają warsztaty kotlarze – wyjaśnił kapitan na widok jego miny. – Jest przy niej specjalny zajazd dla posłańców. Mówiłeś o Walencji? Nie będzie problemu. Między Barceloną a Walencją zawsze krąży mnóstwo listów i dokumentów. Cech posłańców, który ma siedzibę w szpitalu Marcusa, skupia członków z obu miast. To jedyny cech dopuszczający obcych pracujących poza miastem.

– Co mam więc zrobić? – I ty zamierzasz handlować winem? – zakpił kapitan. – Idziesz do zajazdu, oddajesz list i wynajmujesz posłańca do Walencji. Jeżeli to pilne i zawiezie tylko twój dokument, wyjdzie drogo. Taniej będzie, jeżeli skorzystasz ze wspólnego posłańca, dostarczającego także przesyłki innych kupców. Wszystko zależy od tego, jak bardzo ci się spieszy, w każdym razie kursy do Walencji są częste. – A w Walencji…? – Tam zostawi listy w miejscowym zajeździe, a jego właściciel przekaże je osobom, do których są skierowane. Hugo przez chwilę wpatrywał się w kapitana. Nie był do końca przekonany. – A czy oni… są godni zaufania? – Synu, wszystko, co ma związek z kupcami i handlarzami, jest godne zaufania… a do tego dyskretne, jeżeli właśnie to cię martwi. Posłańcy kupieccy podlegają Konsulatowi Morskiemu.

Hugo wysłał list. Zgodnie z tym, co powiedział mu kapitan kabotażowca, następnego dnia wyruszał posłaniec do Walencji. Hugo wreszcie przestał się martwić o przesyłkę – był nawet spokojniejszy niż wówczas, kiedy korzystał z drogi morskiej. Zabrał się za użyźnianie winnic popiołem ze spalonych winorośli. Poprosił o pomoc Romeua, który za bajońską sumę wynajął mu młodego niewolnika, po czym wraz z nim i z Barchą zaczął nawozić winnicę Jacoba, kopiąc dołki przy łodygach pnączy, by popiół przeniknął w głąb ziemi wraz z zimowym deszczem. Mauretanka nieśmiało zaprotestowała – wszystko, co oznaczało rozstanie z dziewczynką, wprawiało ją w zły humor. Po kilku dniach pracy postanowili przetoczyć wino. To z beczek łatwo było przelać, jako że kurek, z którego płynęło, znajdował się powyżej dna, gdzie zbierał się wytwarzany podczas leżakowania

osad. Większy problem sprawiały duże gliniane amfory – podczas ich przechylania osad ponownie mieszał się z winem. To właśnie nad amforami spędził najwięcej czasu. Wino musiało być przezroczyste, pozbawione wszelakich mętów. Pracował cierpliwie, powoli, spokojnie, więc mógł do woli rozmyślać o Reginie. Ciarki przechodziły go na samo jej wspomnienie. Myślał o tym, że mógłby ponownie ją posiąść, a jednocześnie bał się, że to był jedynie kaprys żydówki. Dręczyło go to, że nie potrafił przewidzieć, jak potoczy się ich następne spotkanie… Może nawet nie pozwolą mu wejść. Służba musiała słyszeć jej okrzyki rozkoszy. Przed oczami stanął mu obraz oburzonego męża, ale szybko odsunął od siebie tę myśl, i skupił uwagę na Mauretance nadzorującej niewolnika. Co powie swojej byłej służącej, jeżeli ta dowie się o jego romansie z Reginą? Nie przyprowadzała mu już wprawdzie do domu panien, niemniej jednak regularnie przypominała, że powinien znaleźć żonę, najlepiej jakąś dobrą partię, młodą dziewczynę, która wniesie pokaźny posag. A on tymczasem marzył o żydówce, która była niemal w jego wieku. Barcha odwzajemniła jego spojrzenie, jakby czytała mu w myślach, lecz nic nie powiedziała. Uśmiechnął się do siebie. Obecność dziewczynki zdołała przynajmniej utemperować charakter Mauretanki. Przyszło mu do głowy, że choćby dlatego warto było zatrzymać dziecko, choć musiał przyznać, że śmiech małej Mercè uspokajał także i jego. Pozostało jeszcze rozwiązanie kwestii wina obiecanego ochmistrzowi Rogera Puiga. Do lutego zostały dwa miesiące, a on nie miał ani wybornego wina, ani tym bardziej pieniędzy. Wspomnienie twarzy Jednookiego, kiedy przepytywał go z galerii na piętrze pałacu, zniknęło, gdy sięgnął po amfory z winem Vilatortów. Nie mógł się teraz rozpraszać, żeby nie popełnić żadnego błędu. Wezwał do pomocy Barchę i niewolnika. Chciał, by to wino leżakowało przez co najmniej cztery lata. Sam wyznaczył sobie taki czas – zdaniem Mahira tyle właśnie zajmowało mnichom z klasztoru

w Banyoles oczekiwanie na ich doskonałe wina. Oszuka Rogera Puiga, oddając mu część, a resztę przechowa w piwniczce, żeby się zestarzała. Najpierw musiał je przelać, by usunąć osad, a potem sklarować, by pozbyć się pływających w nim zawiesin. Zostawił to Mauretance, sam zaś zaczął przygotowywać pastę złożoną z drobnego piasku i jajek, którą mieszał z cennym napojem. Następnie należało już tylko zaczekać, aż piasek i jajka opadną na dno, pociągając za sobą męty, a wino stanie się czyste i przezroczyste. Mahir wyjaśnił mu, że do czerwonego wina wrzuca się całe jajko – białko i żółtko – do białego zaś tylko białko, jako że żółtko zmieniłoby jego kolor. Gdy zakończy przelewanie i klarowanie, wypełni czyste amfory po same brzegi, żeby po zamknięciu nie zostało miejsca na powietrze. Potem odstawi je w najchłodniejsze miejsce piwniczki do czasu kolejnego przelewania. Amfory z osadem zalanym odpowiednią ilością wina, by zapobiec zepsuciu, przechowa osobno do kolejnych zbiorów. Wtedy wleje do nich młode wino, żeby fermentowało powoli z „winem macierzystym”. Któregoś z tych wypełnionych intensywną pracą dni posłano po niego z pałacu Puiga, skończyło się bowiem zaopatrzenie. Do tej pory dostarczył jedynie małmazję dla dam, pozostali jednak także musieli coś pić, a nie zamierzali czekać do lutego. Hugo, nie opuszczając Barcelony, nabył czerwone wino – jednakowe dla wszystkich. Nie chciał kupować słabej jakości cienkusza przeznaczonego dla niewolników i sług, powstającego w wyniku dodania wody do wytłoków po dwu- czy trzykrotnym wyciśnięciu moszczu. Posłano po niego również z domu medyka Mosé Vivesa, gdzie pilnie potrzebowano okowity, tym razem bez ziół, w czystej postaci. Dawno nie wytwarzał gorzałki bez ziół czy przypraw: terpentyny, żywicy, różanego olejku, kauczuku, a także szafranu, imbiru, piżma, olbrotu…

Dodawał

już

najróżniejszych

rzeczy.

Przezroczyste,

krystaliczne krople przepływające rurką alembiku przypomniały mu podróż do Girony z Łysym Psem. Juan Amat nie umarł od mieszanki wina i spirytusu; wręcz przeciwnie – posmakowała mu. Mówił, że jest mocna, wyśmienita… Rzeczywiście była mocna? „Wino powinno być mocne i wonne”, utrzymywał Eiximenis, uczony mnich piszący dla króla Jana. Inni z kolei zamiast ciężkich woleli wina wodniste, jak te z Roussillon. Umoczył usta w okowicie. Paliła, ale nie zabijała. Mahir wyjaśnił mu, że zabija kwintesencja powstająca po trzeciej, może czwartej destylacji, a już na pewno ta po siódmej, „woda doskonała” zdaniem Rajmunda Llulla. Przecież Hugo sam jej próbował, kiedy odrzuciła go Dolça; pił ją dużymi haustami. Pociągnął odrobinę okowity z pierwszej destylacji. Płyn podrażnił mu gardło i żołądek. Przy trzecim łyczku poczuł w środku ciepło i zakręciło mu się w głowie. Cudowne wrażenie! Zanim wybrał się do domu Reginy z dostawą okowity, odszukał Jofré Desplà, pośrednika, od którego kupił czerwone wino dla Puiga. – Klaret – zlecił mu teraz. – Słaby, najsłabszy, jaki znajdziesz. Jofré zmarszczył czoło. – Najtańszy – dodał Hugo. – Nie będzie miał żadnego smaku – odparł pośrednik. – Mogę go mieć w lutym, ale… – Tanio? – Drożej wyjdzie transport. – Tego właśnie potrzebuję. Hugo zamówił dwa razy więcej wina, niż zamierzał dostarczyć hrabiemu. Uzgodnili warunki sprzedaży i prowizję Jofré. – Produkujesz najlepsze wino w Barcelonie. Mogę zapytać, po co ci ten ohydny klaret? – Żeby oszukać bogaczy – wypalił młodzieniec. – Aha! – Przez dłuższą chwilę obaj milczeli. – Ale ja nie będę zamieszany w te matactwa, prawda?

– Nie, jeżeli zachowacie tę informację dla siebie. Jeśli ktoś się dowie, powiem, że to wasza wina. – Utrudniasz mi sprawę. – Zarobicie znacznie więcej, Jofré. Obietnica zysku wystarczyła, by pośrednik zabrał się do roboty. W wysoko położonych, zimnych rejonach Katalonii, Walencji i Aragonii produkowano wina słabej jakości, krótko fermentujące, które nadawały się do spożycia zaledwie przez kilka miesięcy i nie miały smaku… ani duszy. Wina, które rzeczywiście były tańsze niż ich transport.

W grudniu Roger Puig powrócił do Barcelony. Tuż przed Bożym Narodzeniem hrabia Foix uciekł z Aragonii, gdzie stawiał opór po tym, jak wypędzono go z Katalonii, i przez Nawarrę udał się z powrotem na swoje ziemie. Posiłki, które miały nadciągnąć z Francji, zostały zatrzymane w dolinach Aranu i Andory. Aragończycy dzielnie bronili swoich pozycji, a hrabia Urgell na czele katalońskiej kawalerii, wśród której wyróżniał się Roger Puig, niestrudzenie atakował francuskie wojska. Na Boże Narodzenie Hugo zaopatrzył pałacową piwniczkę w pimen, białe przyprawione wino, którego nie mogło zabraknąć na stołach bogaczy podczas świąt. Kiedy jednak dowiedział się, że wraca Roger Puig – okryty jeszcze większą chwałą niż po wyprawie na Sycylię – zjawił się w pałacu z beczką wina Vilatortów i zaczął negocjować z Estevem jego cenę. – Tylko jedna beczka? – zapytał ochmistrz. – Mam tylko tę – skłamał Hugo. – Reszta musi leżakować. Nie smakowałoby waszemu panu. – Naszemu panu. – Otóż to.

W pałacu Rogera Puiga nie brakowało wina. W grudniu, z pomocą Jofré, Hugo zaopatrzył piwniczkę: w słodkie wino greckie sprowadzone z Sardynii; w wino czerwone z Roussillonu, ze starego rocznika, ciężkie i mocne; w słabsze, jaśniejsze czerwone wino z Martorell oraz w wino białe – młodsze i starsze. W czasie kolacji wigilijnej Hugo nie pił pimenu, ale otworzył amforę z najlepszym winem Vilatortów, jakie posiadał. Przypomniał sobie Dolçę; to było jej wino, to, które obiecał jej dziadek i którego wyprodukowanie on sam zaproponował. Wzniósł toast z Barchą i Apolonią, mamką Mercè, które zasiadły z nim do stołu. Kobiety nieśmiało podniosły kielichy, po czym zaraz łapczywie wypiły ich zawartość. Wybuchnął śmiechem. Stół uginał się od smakołyków: warzyw, baraniny uduszonej przez Barchę w mocno przyprawionym sosie, wina Vilatortów, którego na próżno pożądała cała szlachta, i białego pieczywa z pszennej mąki. Prawdziwa uczta! W ten sposób Hugo chciał uczcić Boże Narodzenie, doskonałe zbiory i trunek, który kończył fermentowanie w piwniczce. Spróbował go – smakował wyśmienicie. Oderwał od bochenka kawałek chleba bez skórki, zrobił z niego kulkę, umoczył ją w winie Vilatortów i włożył do ust Mercè siedzącej obok niego na kolanach Mauretanki. Wraz z kobietami czekał na reakcję dziewczynki – wykrzywiła twarzyczkę i wypluła chleb. – Co ty sobie wyobrażałeś? – naskoczyła na niego Barcha. – Myślałeś może, że dziecko…? – Trzeba ją przyzwyczajać. – Nie ma nawet roku! Hugo puścił jej naganę mimo uszu. Przygotował kolejną kulkę, zanurzył ją w winie, przysunął do ust Mercè i czekał. Obie kobiety uważnie mu się przyglądały. W końcu dziewczynka otworzyła buzię, przez chwilę smakowała chleb, po czym wreszcie go połknęła. Hugo spoglądał na nią w milczeniu. Mercè siedziała cicho, jakby była świadoma powagi chwili.

– Widzisz? – zwrócił się do Mauretanki. W lutym dostał wino, które zamówił u Jofré: dwie duże beczki pełne podłej jakości klaretu. Gdy tylko znalazły się w jego piwniczce, przystąpił do pracy. Nie przygotował zawczasu odpowiedniej ilości okowity i teraz z niecierpliwością czekał, aż z rurki alembiku wydostanie się esencja wina, jego dusza: strumyczek spływający do beczki. Im cieńszy, tym lepsza okowita. Codziennie pracował do świtu w części domu przeznaczonej na oborę. Sypiał niewiele, tak mało, że poprosił Barchę, by pilnowała, żeby nie zasnął przy alembiku. Zaproponowała, że go zastąpi, jeżeli nauczy ją obsługiwać aparaturę. Hugo jej podziękował, zapewnił jednak, że to niemożliwe, niezbędne jest bowiem doświadczenie, by kontrolować moc ognia podgrzewającego kocioł, w którym wrze wino, aż odparuje jego esencja i po przejściu przez rurkę ponownie zamieni się w płyn. Trzeba było mieć dużo do czynienia z okowitą, by rozróżnić skład strumyczka wyciekającego z rurki: najpierw wydostawało się powietrze, a następnie zawiesina, której należało się pozbyć. W miarę spływania okowita traciła duszę i ponownie przybierała postać zawiesiny wymagającej kolejnej destylacji. Czas destylacji wskazywały Hugonowi zmysły węchu, smaku, a nawet wzroku, kiedy sprawdzał, czy płomyk jest niebieski. Nie, Mauretanka nie ma odpowiedniego przygotowania, jeszcze by się upiła, jak w dniu, kiedy zbierali mocz od bastaixos, albo podeszła do alembiku z zapaloną pochodnią i wysadziła wszystko w powietrze. Mimo to asystowała mu całymi dniami, pilnie obserwując każdy jego ruch. Hugo przedestylował część klaretu zakupionego od Jofré. Otrzymał płyn niemal bez zapachu, pozbawiony smaku. Został mu jednak jeszcze duży zapas. Kiedy destylował okowitę, ogarnęły go wątpliwości. Nigdy nie mieszano wina z okowitą, nie licząc minimalnych dawek mieszczących się w łupinie orzecha laskowego, zalecanych w celach leczniczych przez medyków; on sam zmieszał je tylko dla Łysego Psa i dla siebie. Klaret wzmacniało się, łącząc go

z mocniejszymi winami, albo – jak wyjaśnił mu Mahir – dodając podczas fermentacji ugotowany moszcz z winogron lepszej jakości. Takie wina nosiły nazwy nadane im przez Rzymian: sapa i defrutum, w zależności od tego, czy łączono je w proporcji pół na pół czy dwie trzecie do jednej trzeciej. On zamierzał zmieszać klaret z okowitą. I bał się, że ktoś odkryje jego podstęp. Pokrzepiał się myślą, że to niemożliwe, nikt bowiem nie zna smaku okowity, tym bardziej wymieszanej z winem w ustalonych przez niego proporcjach. Nie, próbował przekonać sam siebie, to niemożliwe… Strach jednak całkowicie nie zniknął. Westchnął; ścisnął mu się żołądek, kiedy wyobraził sobie, jak Roger Puig, wściekły, że z niego zakpiono, i biegnący za swoim panem jednooki sługa szukają go, by dać mu nauczkę. Ponownie westchnął, po czym spróbował płynu spływającego z rurki alembiku. Potrzebował jeszcze sporo czasu, by przedestylować całe wino. Starał się zapanować nad strachem. Po ponad dwóch tygodniach pracy powiedział sobie, że przecież nie miał innego wyjścia. Owszem, mógł poprosić o pożyczkę pod zastaw wina zgromadzonego w piwnicy, sprzedać je awansem albo pozbyć się Vilatorty. Nie zamierzał jednak tego robić. Powierzył Mauretance przelanie klaretu z dwóch dużych beczek do paru mniejszych i bardziej poręcznych. Zgodnie z jego przewidywaniami, kilkakrotnie skończyła dzień kompletnie pijana. Podszedł do jednej z beczek i podniósł wieko. Musiał być bardzo dokładny. Spróbował wina przypominającego w smaku cienkusz przeznaczony dla niewolników. Po co się zadłużać, żeby zadowolić Rogera Puiga, skoro można go oszukać? – pomyślał, odmierzając okowitę. Wcześniej zalał nią gruszki z odrobiną cynamonu i zostawił na cały dzień. Gruszki rosły w jego ogrodzie, ale cynamon był bardzo drogi. Spróbował. Płyn nabrał smaku gruszki przebijającego zza nutki cynamonu. Hugo nie przejmował się tym, że okowita straciła przezroczystość – i tak wlał ją do beczki z winem. Mieszając, pomyślał, że skoro Bernat zamierza napaść na statek Puiga i przejąć

jego towary, on także ukradnie mu, co tylko zdoła. Ponownie skosztował klaretu. Nabrał mocy, a przenikliwy zapach okowity ginął przytłumiony przez woń wina, gruszek i cynamonu tworzących nieco mdłą mieszankę. Dodał trochę czystej okowity. Roger Puig jest szubrawcem, bratankiem innego szubrawca, który zamordował micer Arnaua! Ten niegodziwiec kazał spuścić mu cięgi przy szafocie, przed tamtą zaślinioną odrażającą staruchą. Potem chciał go zamknąć w lochach zamku, nie dopiął swego tylko dzięki Genueńczykowi i duszkowi od statków, ale doprowadził do tego, że wyrzucono go ze stoczni, i nasłał na niego Jednookiego… Po prawdzie wtedy miał jeszcze dwoje oczu, pomyślał Hugo i wybuchnął śmiechem. Znów skosztował wina. Próbował jeszcze kilkakrotnie, starając się zapamiętać poszczególne kroki, by powtórzyć je z pozostałymi beczkami. Teraz trochę okowity, którą zalał gruszki, teraz odrobina czystej. W końcu mieszanka zaczęła mu nawet smakować. Pociągnął kolejny łyk. Tak, wyszła doskonała i mocna, jak dobrej jakości wino. Nie powinien mieć najmniejszych wyrzutów sumienia, że oszukuje Puiga. Zasługuje na to, by go otruto… Była to kusząca myśl. Wpatrywał się w twarz Jofré, kiedy ten kosztował wina. Jofré pracował jako pośrednik, miał wyrobione podniebienie i znał się na winie, choć najprawdopodobniej nigdy nie próbował okowity. Potrzymał wino w ustach, po czym połknął je i marszcząc czoło, spojrzał na Hugona. Nic nie powiedział. Pociągnął kolejny łyk. – To klaret, który ci sprzedałem? – Tak. – I ty chcesz oszukiwać bogaczy? Jakiego wina dodałeś? Zmarnowałeś dobre wino, żeby zrobić tę mieszankę! W taki sposób się nie oszukuje. – To moja sprawa – uciął Hugo. – Nie jestem w stanie tego pojąć. Po co ci było złej jakości wino? Żeby wyprodukować większą ilość? Bo jeśli nie, to…

– Nie przejmujcie się, Jofré. Ile beczek chcecie? Zawarł z pośrednikiem intratną umowę. Kluczem do sukcesu jest ukrycie w miarę możliwości przejmującego zapachu i smaku okowity, pomyślał Hugo, idąc za bastaixos niosącymi beczki do pałacu. Udało mu się to do tego stopnia, że Jofré wściekł się, przekonany, iż zmarnował dobre wino, mieszając je z klaretem. Po spotkaniu z pośrednikiem wyzbył się resztek obaw i poszedł do celnika pobierającego podatki od wina, by zgłosić beczki, które zamierzał dostarczyć Puigowi. Musiał opłacić cło, zanim bastaixos wniosą beczki do Barcelony. Wyjaśnił jednak, że nie ma pieniędzy, jest tylko dostawcą wina Rogera Puiga, i to on powinien uiścić opłatę. Urzędnik wahał się; musiał zasięgnąć rady, lecz w końcu nazwisko odbiorcy przekonało go, że lepiej pobrać cło bezpośrednio od szlachcica i nie nastręczać mu niepotrzebnych problemów. Kiedy kilka dni później Esteve bez sprzeciwu zapłacił resztę kwoty, którą Hugo mocno zawyżył, uznał, że wino musiało smakować w pałacu. Liczył pieniądze, gdy ochmistrz rzucił niespodziewanie: – Pan chce cię widzieć. Hugo nie odpowiedział, mimo to pogubił się w rachunkach. Zaczął liczenie od początku. – Nie słyszałeś? – nalegał Esteve z powagą. – Słyszałem – odparł Hugo, wsypawszy monety do sakwy. – Po co chce mnie widzieć? – Myślisz, że mi się tłumaczy? – Smakował mu klaret? – Wygląda na to, że tak. Miałeś szczęście. Roger Puig jest bardzo wymagający, jeśli chodzi o wino. – Hugo nie mógł powstrzymać grymasu, który nie umknął uwadze ochmistrza. – Znieważasz jego wielmożność? – Nie – zreflektował się szybko. – Ale rozbawiło mnie to, co powiedzieliście o szczęściu. Ciężko pracowałem, by uzyskać wino

takiej jakości. – Nic mnie to nie obchodzi. Chodź za mną. Weszli na piętro i znaleźli się w przedsionku. Esteve przesadnie delikatnie zapukał do drzwi, po czym zniknął w izbie, ruchem ręki przykazawszy mu, by został na zewnątrz. Po chwili wrócił i kazał mu czekać. Hugo westchnął i podszedł do wąskiego intarsjowanego krzesła z wysokim oparciem. – Na stojąco! – krzyknął Esteve, zaraz jednak pożałował, że podniósł głos. – Stój spokojnie – warknął i zostawił go samego. Minęła dłuższa chwila. Hugo był świadom upływającego czasu, bo w miarę jak wznosiło się słońce, po posadzkach i murach prześlizgiwały się cienie. W końcu miał dość widoku nieszczęsnego krzesła, dwóch stojących obok skrzyń, a nawet gobelinu z wizerunkiem świętego Jerzego wiszącego na jednej z kamiennych ścian. Usiadł, przywarł plecami do wysokiego oparcia i obserwował chodzących tam i z powrotem służących i niewolników. Była wśród nich prześliczna Caterina, która przeprosiła za swoje milczenie przelotnym uśmiechem. Znikali za drugimi drzwiami przedsionka, w którym czekał, powoli tracąc nadzieję. Nikt nie opuścił izby, do której zajrzał Esteve, ani nie wszedł do środka. Hugo wstał i przyłożył ucho do drewnianych drzwi, intarsjowanych podobnie jak krzesło, nie wyłapał jednak żadnego dźwięku. Wyszedł na zewnątrz i wychylił się z galerii. Z tego miejsca dla uprzywilejowanych przez wąskie ostrołuki spoglądał na ludzi uwijających się na dziedzińcu, biegających to tu, to tam. Kiedy dostrzegł ukradkowe spojrzenia, jakie kierowali w górę, w stronę galerii panów, poczuł, czym może być władza. Zadał sobie pytanie, czy to właśnie odczuwają możni. – Co tu robisz? Odwrócił się i wpadł na Jednookiego. – Już długo czekam… – Nie powinno cię tu być.

Spróbował go wyminąć, ale Mateo zagrodził mu drogę, stając z nim twarzą w twarz. – Skąd wziąłeś to wino? – rzucił. Hugo udał, że się go nie boi, i z trudem wydał z siebie dźwięk mający brzmieć jak wybuch śmiechu. – A więc o to chodzi? Już ci mówiłem: z Artés. – Kłamiesz! – oskarżył go Jednooki. – Zostaw mnie w spokoju. Próbował się uwolnić od sługi, ten jednak mu na to nie pozwolił. Hugo go popchnął, a kiedy Mateo chwycił go za szyję, wymierzył mu cios pięścią, zaraz jednak znieruchomiał, czując na brzuchu ostrze noża. – Przestań mnie zwodzić – zagroził sługa. – Nie znasz mnie. Hugo był bezbronny, zdany na łaskę Jednookiego. Wiedział, że ten człowiek jest zdolny nadziać go na swój nóż. Czekał na niego jednak Roger Puig. Z miejsca, w którym stał, widział otwarte drzwi izby. – Nie zamierzam cię zwodzić – próbował uspokoić Matea. Aby uwolnić się od nacisku noża, zrobił krok w tył i wpadł na kamienną balustradę. Jeżeli ten łajdak go zabije, Roger Puig stanie w obronie swojego sługi; ufa mu, potrzebuje go bardziej niż jakiegoś tam dostawcy win. Jednooki może go wypchnąć na dziedziniec, udając, że to wypadek. Chwycił za nadgarstek dłoni dzierżącej broń. Przez chwilę się mocowali. Hugo przeczuwał, że jeżeli ustąpi, Jednooki dźgnie go nożem. – Caterina! – krzyknął nagle. Wystarczyła chwila – chwila, w której Mateo odwrócił wzrok, by odkryć podstęp. Chwila, którą Hugo wykorzystał, żeby odepchnąć go na bok i pobiec do izby, w której czekał Puig. Jednooki puścił się za nim. – Chcieliście mnie widzieć? – zapytał Hugo, stanąwszy przed szlachcicem.

Znajdował się w długiej sali z witrażowymi oknami. Na jej końcu, za przysuniętym do ściany biurkiem, siedział hrabia. Roger Puig podniósł wzrok znad dokumentów i spojrzał na niego ze zdziwieniem. – Ach tak! – powiedział wreszcie. – Dostawca win? Hugo przytaknął. Obejrzał się za siebie i zobaczył Matea krążącego niespokojnie po przedsionku. – Wyborne wino! – powiedział hrabia, zachwycony klaretem zmieszanym z okowitą. – Weź – dodał, nagradzając go kilkoma drobnymi monetami. Hugo nie miał innego wyjścia, jak tylko przystać na jego szczodrość. Do tego jeszcze musiał okazać wdzięczność. – Dziękuję wam, panie… wasza wielmożność – powiedział cicho, pochyliwszy głowę jak zwykły sługa. Roger Puig chłodno wskazał mu drzwi. Hugo zrobił kilka kroków tyłem, nie wiedząc, czy powinien się pokłonić. Ponieważ jednak nie miał pojęcia, jak to się robi, nawet nie próbował; odwrócił się i ruszył do wyjścia zirytowany tym, że siedzący przy biurku szlachcic nie posłał mu nawet jednego spojrzenia. Któregoś dnia się zemszczę, obiecał sobie w duchu rozeźlony, nie przejmując się Jednookim, na którego wpadł w przedsionku. Nie miał już w dłoni noża – może powstrzymała go bliskość Puiga. Hugo mocno go popchnął. Mateo, niespodziewający się ataku, upadł na podłogę wraz z krzesłem o wysokim oparciu. – Co to za hałasy?! – krzyknął Roger Puig zza biurka. – Nic takiego – odparł Hugo, zaglądając do komnaty. – Wasz sługa upadł, kiedy szedł wam coś powiedzieć. – Wejdź, Mateo! Hugo wyciągnął prawą rękę w stronę sali, Jednookiemu drogę, którą ten nie mógł nie podążyć. – Psubrat – wycedził sługa, mijając go. – Szubrawiec! – szepnął Hugo.

wskazując

Opuścił pałac. Co za skąpstwo! Tak wielcy wynagradzają swoje sługi? A on obiecał księżom… – To wszystko, co mam – tłumaczył się przed ojcem Pauem, kiedy ten zdradził mu, gdzie przebywa jego siostra: w zakonie klarysek Świętej Elżbiety w Walencji. – Nie tyle mi obiecałeś… – Ojcze, nie mam więcej. Jeśli zdobędę trochę pieniędzy… Wiecie, czy Arsenda miewa się dobrze? – odważył się zapytać. – A dlaczego myślisz, że jest inaczej? – odparł szorstko duchowny. – Wszak służy Bogu.

14

Hugo dostał od Bernata sakwę pełną pieniędzy. Gabriel Muntsó wręczył mu też drugą, dla kościoła Matki Boskiej Morskiej. Hugo ukrył przed posłańcem kradzież, jakiej dopuścił się bułgarski niewolnik, a także to, że ojciec Pau zakomunikował mu, iż nie będzie się więcej modlił za Bernata, ponieważ nie może wstawiać się za kimś, kto tak okrutnie traktuje katalońskie statki, a zwłaszcza żołnierzy i żeglarzy. Hugo podejrzewał, że tak naprawdę ksiądz jest zły z powodu skromnej sumy, jaką wręczył mu w zamian za informacje o Arsendzie, musiał jednak przyznać mu rację: wprawdzie Bernat wcześniej dotrzymał obietnicy i darowywał życie załogom statków, na które napadał, ale obszedł się okrutnie z żeglarzami bajońskiego frachtowca wiozącego towary Rogera Puiga. Opowiadano, że walka była zacięta i że po jej zakończeniu korsarz kazał powiesić na rejach głowami w dół kapitana, sternika i oficerów, resztę zaś wrzucił do morza, po czym podpalił statek. Ocalało jedynie dwóch młodych majtków. Bernat puścił ich wolno, żeby mogli opowiedzieć o jego wyczynie, który urastał, w miarę jak historię przekazywano z ust do ust. Ludzie morza musieli przyznać, że korsarz nie popełnił żadnego błędu: ustawił się zawietrzną stroną do gotowego do walki wroga, mając za plecami słońce, rozwinął żagle, a galernicy wiosłowali z niespotykaną siłą. Po mistrzowsku zaatakował kataloński statek – płynąc z dużą prędkością, uderzył dziobem w śródokręcie pod kątem czterdziestu pięciu stopni i podniesiony taran korsarskiej galery uszkodził frachtowiec przeciwnika. Potem, gdy zaczęły się zmagania, nieporadni, wystraszeni żeglarze próbowali przypomnieć sobie

wcześniejsze doświadczenia, by ocalić życie, korsarze zaś działali instynktownie, tak jak walczyli tydzień, góra dwa tygodnie wcześniej, żądni łupu, obojętni na śmierć. Po ataku Bernata władze katalońskie złożyły u władcy Kastylii kolejną skargę na korsarza, domagając się odszkodowania za poniesione straty. Katalonia i Kastylia nie były w stanie wojny, dlatego królewski list kaperski nie powinien obejmować rozbójnictwa przeciwko katalońskim statkom. Niemniej jednak wielu baskijskich korsarzy upoważnionych przez władze Kastylii bezkarnie atakowało katalońskie frachtowce. Hugo nie szczędził Muntsó wyrzutów. – Obiecał mi, że ocali żeglarzy. – I dotrzymał słowa. Ale ci się nie poddali. Walka była zacięta. – Ale powiedziałeś… – Przecież musiałeś mieć tego świadomość. Wiedziałeś! – skarcił go Muntsó. – Nie możesz oczekiwać, że podczas bitwy morskiej nie będzie ofiar ani rannych. Po chwili namysłu Hugo przytaknął. Ale Bernat… To ostatnia osoba, która łączy go z przeszłością! Jest synem micer Arnaua! – To prawda – przyznał. – Mimo wszystko wierzyłem, że Bernat… Gdybym nie przekazał mu tych wszystkich informacji, nie zginęłoby tyle osób. Muntsó wybuchnął śmiechem. – Myślisz, że jesteś naszym jedynym szpiegiem? Uważasz, że uzależniamy nasze ataki i zyski od twoich informacji? – zakpił. – Nie grzesz zadufaniem. Już wcześniej wiedzieliśmy o wyprawie Rogera Puiga. Zakup takiej ilości towaru i przygotowania do podróży nie mogą pozostać niezauważone. Wiesz, dlaczego powiedziałem ci, żebyś wysyłał listy statkami kabotażowymi? – One też dla was szpiegują? – Niektóre. Jak ten, który miał cię zabrać do Walencji razem z twoją żydowską wybranką.

– Skąd…? – Wiemy wiele rzeczy, Hugonie. Szpiedzy są wszędzie. – W takim razie Bernat na pewno nie będzie miał nic przeciwko temu, jeżeli ja przestanę nim być. Muntsó przez chwilę się zastanawiał. – Trudno jest przestać być szpiegiem; rodzą się wtedy podejrzenia, że stąd już blisko do zdrady. W twoim przypadku jest jednak inaczej. Bernat cię ceni, mówi, że mu pomogłeś, jemu i jego rodzinie. Dlatego nie sądzę, by ci nie ufał.

Okrzyki Rogera Puiga budziły w Hugonie mieszane uczucia. Czasem przenosił się myślami pod szafot na placu Palau, gdzie stracono micer Arnaua, i słyszał w głowie głos nakazujący spuścić mu cięgi; kiedy indziej po prostu się uśmiechał. Niech cię diabli wezmą, nędzniku! – przeklinał go w duchu. Zdarzało się też jednak, że ubolewał nad śmiercią katalońskich żeglarzy. Wiedzieli, jaką sławą cieszy się Bernat, powinni byli się poddać, zamiast stawać do walki… Chyba że Puig wydał im inne rozkazy. Muntsó zdjął z niego część winy, przyznając, że nie jest ich jedynym szpiegiem. Mimo to nie miał do końca czystego sumienia. Poprosił Reginę, żeby napisała kolejny list. – Ostatni – oznajmił. Była to krótka wiadomość. – „Te pieniądze – podyktował – są przeznaczone dla rodzin żeglarzy poległych podczas ataku na statek…” Jak on się nazywał? Nie wiem. Wszystko jedno. Napisz: „na statek przewożący towary Rogera Puiga, zaatakowany przez korsarza Bernata Estanyola”. – Czy to oznacza, że w grę wchodzą też pieniądze? – zapytała Regina. – Tak – przyznał w końcu Hugo. – Chcesz je? – Nie są mi potrzebne… pod warunkiem że będę miała ciebie.

Znów się kochali, gwałtownie, dziko, tak jak chciała. Jeszcze tego samego dnia o zmierzchu Hugo klęczał w kościele Matki Boskiej Morskiej, udając, że się modli. Dlaczego tutaj? – zastanawiał się. Dzwon wybił seny del lladre i wierni, którzy jeszcze byli w świątyni, zaczęli się rozchodzić do domów. Może dlatego, że właśnie ten kościół chciał wspomóc Bernat, może dlatego, że jest świątynią żeglarzy i micer Arnaua, a może dlatego, że tu przychodził na mszę, najpierw z obojgiem rodziców, potem już tylko z matką… albo dlatego, że jest kościołem ludu, mieszkańców barcelońskiej dzielnicy La Ribera. Ukrywał się za dużą chrzcielnicą, dawnym sarkofagiem świętej Eulalii, podczas gdy świątynia stopniowo pogrążała się w ciszy. Od czasu do czasu któryś z zakrystianów obchodził nawę i kaplice. Jedni byli czujni, inni ospali. Większość świec już wygaszono, poza tymi przy głównym ołtarzu, gdzie stała mała figurka Matki Boskiej Morskiej. Otaczały go wieloramienne kunsztowne kandelabry z kutego żelaza, z prawie stoma migoczącymi w mroku gromnicami. Stojący na drugim końcu kościoła Hugo wpatrywał się oczarowany w półkole wyznaczone przez dziesiątki świec opromieniających Najświętszą Panienkę i osiem znajdujących się za nią kolumn, które domykały krąg i zdawały się wznosić w nieskończoność, niknąc w ciemności absydy, gdzieś wysoko, gdzie nie docierał blask gromnic. Pomyślał, że to świetlista lśniąca wysepka otoczona mrokiem, przypominająca galerę, która przybija nocą do brzegu, kołysząc się na czarnym morzu, statek oświetlony zapalonymi pochodniami. Ponieważ nie słyszał teraz kroków żadnego zakrystiana, ufnie ruszył nawą, nie spuszczając wzroku z Najświętszej Panienki. Minął kandelabry odgradzające główny ołtarz i podszedł do figurki. Pierwszy raz w życiu był tak blisko niej. Posążek Matki Boskiej z Dzieciątkiem wznosił się nad katalońską kogą, umieszczony na kolumnie, by całość górowała nad wiernymi. Musnął palcami łódź

i stopy Panienki. Wsadził do statku napisany przez Reginę list, a przy podstawie kolumny położył dwie sakwy: tę, którą Bernat wysłał dla Madonny, i tę, którą sam dostał w ramach zapłaty za przekazane informacje. Czy tym czynem oczyści się z winy za śmierć tylu Katalończyków? Spojrzał na figurkę i zrobił znak krzyża. „Przepraszam”, wyszeptał. Nie miał czasu się pomodlić. Dziesiątki otaczających go zapalonych świec tworzyły oniryczną atmosferę; zapach wosku i kadzideł, ciepło, dym… Zakręciło mu się w głowie, ruszył więc z powrotem w stronę swojej kryjówki. Minął kandelabry i odwrócił się, by jeszcze raz spojrzeć na Najświętszą Panienkę. Wydawała się nabierać życia, rozmazana za unoszącą się nad gromnicami zasłoną ciepła, od której drżało powietrze. „Widzisz, jak się uśmiecha?”, pytał zawsze micer Arnau. Hugo znów wbił wzrok w usta figurki. Wydawało mu się, że drgnęły. Tak… uśmiechała się! Chciał wierzyć, że Matka Boska Morska mu wybaczyła. Ponownie ukrył się za sarkofagiem świętej Eulalii. Nie musiał długo czekać. Zakrystian robiący obchód dostrzegł kartkę zasłaniającą część łodzi, gdy tylko spojrzał na ołtarz. Hugo przyglądał się, jak ją wyjmuje i czyta. Następnie pochylił się, by podnieść sakwy, zważył je w ręce i odwrócił głowę, jakby kogoś szukał. Pospiesznie opuścił świątynię z listem i pieniędzmi. Hugo rozważał spędzenie nocy w kościele, kiedy zakrystian wrócił z jednym z proboszczów. Potem ściągnęło więcej osób, jak gdyby dokonał się cud. Hugo wykorzystał mrok i zamieszanie, by wymknąć się na zewnątrz, rzuciwszy Najświętszej Panience pożegnalne spojrzenie.

Przy ulicy Marquet napięcie i wściekłość zdawały się tryskać nawet z bruku na głównym dziedzińcu, skąd przeciskały się przez dziury i szpary do pałacu, zalewając wszystkie pomieszczenia.

Roger Puig bez przerwy krzyczał. Rodzina, służba i niewolnicy w milczeniu przemykali z miejsca na miejsce. Nie słychać było żadnych śmiechów, żadnych rozmów, żadnych uwag, jedynie rozjuszony głos szlachcica odbijający się od ścian domu. Hugo starał się zmazać uśmiech z twarzy i zachować powagę jak inni. Któregoś ranka, kiedy opuszczał piwniczkę, wpadł na wchodzącą do pałacu Caterinę. Dziewczyna miała obrzękłą twarz, spuchnięte, popękane wargi i podbite oko. Już miał zapytać, co się stało, ale przeszkodził mu Mateo, który nagle wyrósł za jej plecami. – Nie zatrzymuj się – zażądał, ciągnąc niewolnicę. – A ty, na co patrzysz?! – wrzasnął na Hugona, po czym zniknął na dziedzińcu. Hugo wolał nie odpowiadać; przez niego mogliby jej zrobić jeszcze większą krzywdę. Mijając Caterinę, zauważył jej wzdęty brzuch. Za niecały miesiąc ciąża dziewczyny będzie widoczna dla każdego, kto zobaczy, jak z trudem porusza się po galerii. Jeszcze tego samego ranka pomodlił się w intencji Cateriny do Najświętszej Panienki. Odkąd zostawił list i pieniądze, częściej zaglądał do kościoła Matki Boskiej Morskiej. Poczucie winy z powodu okrucieństw popełnionych przez Bernata rozmywało się w modlitwach i usprawiedliwieniach, które znajdował dla samego siebie. Nie licząc tego… był szczęśliwy! Winnice, wino… wszystko szło po jego myśli. Cieszyła go nawet obecność Mercè, kiedy wracał do domu. Zarobił pokaźną sumę na klarecie z okowitą, który tak bardzo smakował Puigowi. Udało mi się, myślał. Dwa miesiące spóźnienia i byłoby już po abordażu. Wtedy szlachcic nie byłby dla niego tak hojny… o ile w ogóle zapłaciłby mu drugą połowę pieniędzy, której zażądał od Estevego w dniu, kiedy zjawił się w pałacu z małmazją z Sitges i pustą sakwą. W stanie euforii opuścił kościół i przy kramie z rybami w La Ribera kupił dużego świeżo złowionego tuńczyka; udał się do domu Jofré i sprezentował go żonie pośrednika.

Kilka dni po sprzedaży klaretu z okowitą Jofré zaprosił go do swojej karczmy. Chciał mu pogratulować, a przy okazji wybadać, czy zamierza w przyszłości podjąć się podobnych transakcji. Uznał, że jeśli Hugo sprzedał wino po podobnej cenie jak on, musi być zadowolony. Miał dla niego także pewną wiadomość. – Złożył mi wizytę jednooki sługa twojego pana – zaskoczył Hugona, gdy tylko ten wszedł do jego karczmy, przypominającej tę należącą do Andresa Beneta, który także pośredniczył w handlu winem. – Po co? Czego chciał? Jak się o was dowiedział? Jofré wskazał mu ławę przy jednym ze stołów. – Chciał wiedzieć, skąd pochodzi klaret, ale skoro ty mu o mnie nie powiedziałeś, nie rozumiem… Przerwał w połowie zdania, a Hugo zastanawiał się chwilę, po czym wyraził swoje przypuszczenie: – Celnik. Na pewno Jednooki dokładnie go wypytał, kiedy przyszedł do pałacu pobrać podatek od wina. Musiał mu o nas opowiedzieć. Zgłosiliśmy towar tego samego dnia. Wystarczyło powiązać nasze nazwiska. Co mu powiedzieliście? – Nic. Ostrzegłem jedynie, że jeśli nadal będzie mnie nachodził, udam się ze skargą do cechmistrzów albo do Konsulatu Morskiego. Że miasto broni kupców i handlarzy i że nie mam obowiązku udzielać mu żadnych informacji, a tym bardziej zdradzać mu źródeł zaopatrzenia. Hugo z uznaniem pokiwał głową. – Wyglądał na złego człowieka, zaczął krzyczeć i grozić, ale na wzmiankę o Konsulacie nieco się uspokoił. Właśnie wtedy, podczas tej rozmowy, Hugo zobaczył ją po raz pierwszy: młodą, uśmiechniętą, promienną, niewinną. – Moja najstarsza córka, Eulàlia – oznajmił Jofré. Dziewczyna nie wyglądała na oburzoną tym, że tak się w nią wpatruje. Musiała zobaczyć w jego oczach podziw, bo odpowiedziała

mu czarującym uśmiechem. – Wybacz jej tupet, jest jeszcze bardzo młoda… – Niech Bóg da, żeby nigdy go nie straciła – przerwał mu Hugo bez namysłu. – Wybaczcie! – zreflektował się zaraz. – Nie chciałem obrazić… – Jej matka zawsze się uśmiecha – wyznał Jofré, uspokajając Hugona ruchem dłoni. Potem badawczo mu się przyjrzał, jakby dotąd nie rozważał możliwości, która właśnie zaświtała mu w głowie. – W zasadzie wcale nie jest już taka młoda – dodał po chwili zdecydowanym tonem. – Ma szesnaście lat. Może za rok, góra za dwa lata… Tego dnia Valença, matka Eulàlii, z radością przyjęła tuńczyka, którego przyniósł jej w prezencie Hugo, i obiecała przyrządzić go z pomocą córki. Oczywiście zaprosili go na obiad. Rok. Dwa lata, trzy, cztery, pięć… Hugo był gotów czekać na nią tak długo, jak będzie trzeba. Chociaż Jofré, Valença i młodsze rodzeństwo Eulàlii nigdy nie zostawiali ich samych i zawsze ktoś im towarzyszył, stopniowo zakochiwał się w dziewczynie. Ich narzeczeństwo przybrało postać niewinnej zabawy, szczerej, wolnej od intryg. Eulàlia bez przerwy się uśmiechała, a nawet wybuchała śmiechem, narażając się na reprymendy matki. Często też oblewała się rumieńcem, kiedy jej dotknął. Czasem nawet bez wyraźnego powodu… może wskutek jakiejś myśli. Zastanawiał się wtedy, co takiego chodzi po głowie tej niewinnej dziewczynie, że aż ją zawstydza. Niemal przy każdej wizycie przynosił Eulàlii w prezencie jakiś przysmak, który potem jedli – sami, ale pod czujnym okiem któregoś z krewnych, albo z całą rodziną. A to langustę, a to tuńczyka, a to miecznika albo owoce czy sery. Zawsze też przynosił wino, dobre, najlepsze z jego piwniczki: Vilatortów. Barcha zdała sobie sprawę, że coś się dzieje.

– Kim ona jest? – zapytała. Mimo że nie otrzymała odpowiedzi, zadowolona puściła do niego oko. Odeszła, powłócząc nogami. Boi się, pomyślał Hugo, przekonany, że Mauretanka sądzi, iż nowa kobieta zakwestionuje jej władzę, która stała się w tym domu absolutna. – To dobra dziewczyna! – krzyknął za nią. Barcha przytaknęła, nie odwracając głowy. Wyglądała na zmęczoną. Starzeje się, pomyślał. – Nie tego chciałaś? Żebym się ożenił? – Chcę też, żeby Mercè chowała się zdrowa i szczęśliwa – odpowiedziała energicznie. Odwróciła się i wytrzymała jego spojrzenie, jak dawniej, jak uparta Barcha, którą kupił do swojej winnicy. Zdradził ją jednak głos, zgaszony, wyrażający skargę. – Tylko przygotowuję ją do tego, by kiedyś mogła mnie opuścić. – Nie… – zaczął Hugo. Ta straszna perspektywa nie przyszła mu wcześniej do głowy. Nauczył się kochać tę dziewczynkę. – Będziesz czuł to samo, winiarzu. Ktoś przyjdzie i ją zabierze. Humor Mauretanki oscylował między smutkiem i radością, za to Regina – zaślepiona nienawiścią do chrześcijan, która z dnia na dzień coraz bardziej narastała – zdawała się w ogóle nie zauważać zmiany, jaka zaszła w Hugonie. – Teraz nie pozwalają już, żeby żydowskie akuszerki i medycy zajmowali się chrześcijankami – ubolewała. – Dwadzieścia batów dla żydówki, dwadzieścia dni w więzieniu, w żelaznej obręczy na szyi, o chlebie i wodzie dla chrześcijanina, który skorzysta z jej usług. Przy takich karach któż odważy się złamać zakaz? Nienawidziła chrześcijan. Nienawidziła Mosé, niewidzialnego dla Hugona męża, który zawsze przebywał poza domem, lecząc chorych. Nienawidziła jego dzieci. Nie kupowała już od Hugona okowity, nie była jej potrzebna. Po prostu po niego posyłała; służąca szła do jego domu albo czekała na niego pod pałacem Rogera Puiga, w bezpiecznej odległości od bramy. Kiedy się widzieli, Regina

narzekała, krzyczała i przeklinała. Za każdym razem kończyli w małżeńskim łożu, zawsze gotowym ich przyjąć. Zastanawiał się, dlaczego nie widzi, że się zmienił. Kiedy myślał o Eulàlii, czuł się winny, że zdradza ją z Reginą. Czasami próbował się opierać, ale żydówka nalegała, prosiła, błagała, a nawet płakała. W końcu odpowiadał na jej pieszczoty, na jej zmysłowość. Odmowa była prawie niemożliwa w obliczu tego pociągającego ciała, które oddawała mu z nieokiełznaną namiętnością, wyciszając jego wyrzuty sumienia z każdym pocałunkiem, zadrapaniem, ugryzieniem. Regina gziła się desperacko, jakby chciała eksplodować za każdym razem, gdy osiągała ekstazę. Kiedy to robił, gdy z całej siły na nią napierał, by zaspokoić jej żądzę, myślał o niewinnej Eulàlii. Z czasem zaskarbił sobie na tyle zaufanie Jofré i jego żony, że przestali tak rygorystycznie pilnować młodych. Zastanawiał się nad tym, jak różne były kobiety, które dotąd poznał. Jego związek z Dolçą zależał od zmiennego charakteru dziewczyny, który uniemożliwiał mu rozpoznanie, czego tak naprawdę pragnie i co do niego czuje. María przypuściła na niego szturm już pierwszego dnia. A Regina… Wymagała, naciskała, przynaglała, gryzła… Natomiast Eulàlia oznaczała dla Hugona powrót do nieporadnej młodości. Nie miał śmiałości jej dotknąć, bał się, że ją wystraszy, jeśli weźmie ją za rękę. Zadrżała, kiedy pierwszy raz odważył się musnąć jej dłoń, rozsunąć delikatnie palce i spleść je ze swoimi. Próbował unikać spotkań z Reginą, szukał wymówek, żeby do niej nie chodzić. Zapominał o niej, kiedy tylko pomyślał o Eulàlii: w jej obecności znikał cały świat. W końcu jednak zawsze wracał do żydówki. Jej służąca nalegała, chodziła za nim po mieście, nie przestając go prosić. A on… Owszem, pragnął Reginy, ale nie tak, jak to było z Dolçą, nie tak jak Eulàlii. Wiedział, że Dolça – gdziekolwiek jest, na pewno nie w niebie chrześcijan – akceptuje jego związek z Eulàlią. Nigdy nie myślał w ten sposób o relacji z Reginą, którą

Dolça nazwała złym człowiekiem, ale o córce Jofré owszem. Zlewały się w jego myślach, Dolça i Eulàlia. I nic się nie działo. Dlatego wiedział, że ma jej przyzwolenie. Mógł snuć fantazje na temat Eulàlii bez poczucia, że zdradza pamięć tamtej.

Którejś nocy po powrocie do domu zastał Barchę bawiącą się z Mercè. Dziewczynka podbiegła do niego i wyciągnęła rączki. Podniósł ją w nagłym przypływie czułości. Robiła się coraz cięższa. Polecił Mauretance, by okryła dziecko. Barcha otuliła ją derką. Przycisnął maleństwo do piersi i pomyślał, jak bardzo urosła, odkąd Regina przyniosła ją do jego domu. Zszedł po schodach i zapuścił się do winnicy, chwilami oświetlanej blaskiem księżyca, chwilami pogrążonej w mroku z powodu chmur. Przechadzał się między winoroślami, pędy muskały mu nogi i ręce. Czuł ciepły oddech dziewczynki. – To twoja ziemia – szepnął w momencie, kiedy księżyc wyszedł zza chmury i oświetlił otwierające się przed nimi nierówne rzędy winorośli. Stał nieruchomo. Jak wiele razy przedtem pomyślał o matce. Przypomniała mu się Dolça, która kochała się z nim po raz pierwszy pośród takich samych krzewów. Prawdopodobnie to wówczas przypieczętowała swój los i skazała się na śmierć. „Byłam szczęśliwa”, powiedziała, zanim oddała się w ręce kata. Poczuł ucisk w gardle. Odetchnął głęboko, raz, drugi, trzeci. Jego życie się zmieniło. Spotkał inną kobietę, którą pokochał. Trzymał na rękach córkę. Dziewczynkę, która nie jest jego dzieckiem, ale którą kocha, jakby płynęła w niej jego krew. Wypowiedział głośno jej imię, Mercè Llor, i przycisnął ją do piersi. Zdał sobie sprawę, że maleństwo usnęło.

W kwietniu roku 1399 Marcin został ogłoszony w Saragossie królem Aragonii i hrabią Barcelony. Dziesięć dni później, w czasie uroczystości na cześć świętego Jerzego, odbyła się koronacja jego żony Marii. Minęły trzy lata od śmierci króla Jana i dwa, od kiedy następca tronu wrócił do Barcelony po wojnie sycylijskiej. Do 1399 roku koronacja monarchy – który był już królem na mocy prawa – napotykała liczne przeszkody, jak choćby konieczność odzyskania królewskich koron oddanych pod zastaw pożyczek udzielonych poprzednim władcom. Najważniejszą przyczyną były jednak liczne wyprawy wojenne, które opóźniały uroczystości. I tak w 1397 roku, niedługo po powrocie króla z Sycylii, berberyjscy piraci zaatakowali miasteczko Torreblanca w Królestwie Walencji, sprofanowali miejscowy kościół i ukradli monstrancję z Najświętszym Sakramentem. Miasto uzbroiło dwie galery, gildie sfinansowały dwie inne, podobnie jak Barcelona. Statki ruszyły w stronę wybrzeży Afryki. Armada dobiła do brzegów Algierii, zaatakowała Tedelis, skąd pochodzili świętokradcy, i odzyskała monstrancję z Ciałem Pana. Wśród szlachciców walczących, by pomścić tę haniebną zniewagę, znalazł się hrabia Castellví de Rosanes, do której to godności król Marcin wyniósł po powrocie z Sycylii Rogera Puiga. W lutym 1397 roku ostatecznie poddało się sycylijskie miasto Palermo, a niespełna rok później Antonio Ventimiglia na czele innych możnych wzniecił nowe powstanie na wyspie, do stłumienia którego wysłano z Barcelony kolejną flotę. W tym samym czasie hrabia Foix ponownie najechał Aragonię i zajął zamek w Tiermas. Naprzeciw wyszedł mu sam król. Z pomocą hrabiego Urgell, Rogera Puiga i aragońskich rycerzy pokonał buntownika, zmuszając go do powrotu na własne ziemie. Jakby tego było mało, w tym samym 1398 roku król Marcin poprosił papieża Benedykta XIII o wydanie bulli pozwalającej na rozpoczęcie krucjaty przeciwko Maurom. Z Walencji wypłynęła flotylla złożona z walenckich i majorkańskich okrętów,

która pustoszyła wybrzeża Afryki, dopóki sztorm nie zmusił jej do powrotu. Flotylla wysłana na Sycylię, zamiast po stłumieniu buntu Ventimiglii wrócić do Barcelony, wyruszyła na pomoc Ludwikowi Andegaweńskiemu, by wesprzeć go w podboju Neapolu. Pod koniec roku król Marcin wyekwipował osiemnaście galer i wysłał je na odsiecz Benedyktowi XIII, Aragończykowi, a w dodatku kuzynowi jego żony, którego pałac w Awinionie oblegały francuskie wojska. Biskupi Królestwa Francji postanowili wypowiedzieć posłuszeństwo papieżowi z Awinionu, doprowadzając do schizmy w ramach schizmy zachodniej. Przyłączyły się do nich Królestwa Neapolu, Kastylii i Nawarry. Katalońskim galerom nie udało się wybawić z opresji papieża Benedykta. Nie zdołały popłynąć w górę Rodanu i dotrzeć do Awinionu. Wojsko zeszło na ląd, a okręty wróciły do portu, porzucając osaczonego papieża. Pomimo wsparcia wojskowego i dyplomatycznych starań oblężenie trwało ponad cztery lata. W tym czasie Ojciec Święty i jego dwór musieli żywić się upolowanymi w pałacu szczurami. Ostatecznie Benedykt XIII wyprowadził w pole oblężających i uciekł przebrany za mnicha zakonu kartuzów. Ludzie ubolewali nad losem uwikłanego w wojnę aragońskiego papieża, któremu nie zdołano udzielić pomocy, ale Hugona niewiele obszedł los osiemnastu galer. Zrobił na nich dobry interes, wyposażając je w wino na czas wyprawy. Żeglarze, wojsko, a nawet wiosłujący galernicy dostawali wino trzy razy w tygodniu rankiem i codziennie wieczorem. Załogi i setki zaokrętowanych zbrojnych oznaczały dużo beczek wina i duże zyski. Hugo podzielił się pieniędzmi z Jofré, który traktował go już tak, jakby był jego zięciem. W czasie dwuletniego narzeczeństwa Eulàlia dorastała wraz z Hugonem. Choć miała już osiemnaście wiosen, nadal żyła zamknięta w milczeniu i niewinności, która go wzruszała. Często ją odwiedzał, częściej, od kiedy robił interesy z jej ojcem, ale widywali się także na mszy w kościele Matki Boskiej Morskiej, spacerowali po

plaży albo po Barcelonie, zawsze eskortowani przez rodziców dziewczyny, i uczestniczyli w organizowanych przez miasto uroczystościach. Eulàlia odwiedziła winnice Hugona. Wcześniej musiał powiedzieć jej o Mercè. Trzyletnia dziewczynka była bardzo bystra, dorastała rozpieszczana przez mężczyznę niemającego pojęcia o wychowywaniu dzieci i Mauretankę, która znalazła w niej jedyny cel życia. – Błąd młodości – wyznał Hugo z przesadną skruchą, czym rozrzewnił Eulàlię. – Jest ochrzczona! – zapewnił stanowczo Jofré i Valençę na widok malującego się na ich twarzach zdumienia. Eulàlia z uśmiechem kiwała głową, być może bawiąc się już w myślach z tą nieznaną dziewczynką. Nikt nie zadawał więcej pytań, kiedy Hugo zapewnił, że matka dziecka nie żyje. Spacerowali po winnicy w promieniach słońca. Trzymali się za ręce – Jofré, oprowadzany przez Barchę, oglądał akurat domową piwniczkę. Hugo pokazywał Eulàlii winorośl. Znała się na winach, ale nie na winnicach. Problemy z prowadzeniem rozmowy, w dodatku z dziewczyną, która udzielała oszczędnych odpowiedzi i oblewała się rumieńcem z powodu najniewinniejszego żartu, zniknęły, kiedy pokazywał jej winnicę. Przechadzali się między roślinami, dotykali liści, muskali dłońmi kiście winogron, schylali się, by dotknąć ziemi. Hugo rozprawiał z pasją, ona słuchała zainteresowana, a nawet odważyła się zadawać pytania. Tu pierwszy raz ją pocałował. Stali blisko siebie, między dwiema winoroślami. On nie mógł się zdecydować. Ona nie uciekła. Młodość. Jej usta smakowały świeżością. Boże! To był tylko lekki dotyk, delikatne muśnięcie, a jednak oszołomiło go poczucie pełni. Eulàlia zarumieniła się i spuściła wzrok. Tym razem jednak Hugo nie zachęcał jej, by podniosła głowę, jak to zazwyczaj czynił, ale wyjąkał coś onieśmielony, po czym poprosił, by kontynuowali spacer.

W 1399 roku Hugo miał dwadzieścia cztery lata, brakowało mu zaledwie roku, by móc zostać pośrednikiem w handlu winem, a Jofré był zainteresowany współpracą. Zgodnie z prawem, pośrednicy musieli pracować w parach, jako że nie istniał cech, który broniłby ich interesów. Dzięki temu wspólnicy mogli zastępować się nawzajem w razie choroby i w ciągu pierwszych piętnastu dni związanej z nią nieobecności byli zobligowani do dzielenia się zyskami. Do pośredników zaliczano nawet tych, którzy negocjowali małżeństwa, pobierając prowizję, której wysokość zależała od wnoszonego przez żonę wiana. Dostęp do wykonywania tego zawodu miały osoby mianowane przez konsulów morskich, a ich pracę kontrolowało dwóch notabli wybieranych w dniu świętej Marii Magdaleny przez ich poprzedników. Hugo nie zastanawiał się, czy chce być pośrednikiem w handlu winami. Był gotów na wszystko, by pozostać u boku Eulàlii. Życie uśmiechało się do niego, smarkatego obdartusa, jak nazwał go kiedyś admirał królewskiej armady w obecności Rogera Puiga i jego świty, która tylko słuchała i potakiwała jego słowom. Eulàlia odwzajemniała jego uczucia. Wydobycie z niej tego zwierzenia kosztowało go wiele pocałunków i miłosnych wyznań. Ale się udało. Przełamawszy opory, rzuciła mu pytające spojrzenie, którym upominała się otwarcie o to, by podjął zobowiązanie i zdobył się na poświęcenie, o jakie nikt nigdy go wcześniej nie prosił. Pocałował ją, może trochę zbyt gwałtownie, nie chcąc, by zauważyła, że w jego oczach odbija się wspomnienie Reginy. Udało mu się ograniczyć wizyty u żydówki, mimo to Regina stale nalegała. Po tym, jak przez ponad miesiąc ignorował jej prośby przekazywane za pośrednictwem służącej, przezwyciężyła swój strach przed chrześcijanami i zjawiła się u niego. Aby nakłonić ją do opuszczenia jego domu, musiał obiecać, że odwiedzi ją jeszcze tego wieczoru.

Winnice przynosiły dochód. Wino było dobre, a to z winogron rosnących od strony Vilatortów wręcz wyborne, do tego stopnia, że sam król przysyłał po nie swojego dostawcę. Hugo przechowywał je przez cztery lata w dużych glinianych amforach; udało mu się znaleźć sposób na to, by nie kwaśniało i nie ulegało zepsuciu. Ze zwykłej ciekawości zachował też kilka bukłaków klaretu wzmocnionego okowitą. Udało mu się zamienić podły, obrzydliwy w smaku trunek w mocne wino, którym zachwycali się klienci karczmy. Zastanawiał się, jakie jeszcze korzyści… albo szkody może przynieść okowita dodana do wina, i doszedł do wniosku, że posiada właściwości konserwujące. Klarety – mało treściwe i niemal pozbawione zapachu, które można pić jak wodę – należało spożywać, kiedy były młode, w roku winobrania. Nie nadawały się do leżakowania w beczkach i glinianych amforach, kwaśniały niedługo po zakończeniu fermentacji. Tłumaczył mu to kiedyś Mahir, sam zresztą też się o tym przekonał, potwierdzili to również Jofré i inni znawcy tematu. Natomiast klaret zmieszany z okowitą dał się przechowywać w beczce. Dusza wina! Kwintesencja! Hugo dodał więc okowity do wina Vilatortów, niewiele, tyle jednak wystarczyło, by znakomity trunek nie kwaśniał i nie tracił swoich właściwości. Wino, to, co zarabiał jako dostawca, interesy z przyszłym teściem… Miał dużo pieniędzy. Mógł kupić dwóch niewolników do pracy w winnicy. Pokłócił się o to z Barchą, która chciała nimi rządzić, ale w końcu dał im wolność. – To samo zrobiłem z tobą! – krzyknął. – To samo zrobiłeś z Bułgarem i zobacz, jak ci się odpłacił. – Nie. Teraz będzie inaczej. Wyzwolę ich, ale pod warunkiem, że zapłacą za wolność i będą mi pomagać w winnicy, kiedy ich wezwę. Będą musieli stawiać się do pracy przez osiem lat. Raimundo doradził mi, żebym wyznaczył taki okres, w ten sposób ja nie będę stratny, a oni zapłacą wyłącznie swoją cenę.

Mauretanka dłużej nie protestowała. Znała wielu niewolników, którym postawiono taki sam warunek, dopóki spłacali na raty swoją wolność. W tym czasie ich sytuacja była szczególna: posiadali „świadectwo wolności”, ale musieli czekać na jej ostateczne otrzymanie. Jeśli nie wypełniali obowiązków, nie tylko stawali się na powrót niewolnikami, ale i tracili wszystkie zapłacone już pieniądze. Do tego warunku – który właściciel nie zawsze stawiał, jako że w większości przypadków niewolnicy musieli znaleźć pracę, żeby móc zapłacić za swoje wyzwolenie – dochodziły inne, które ze względu na częstotliwość wykroczeń były często wymieniane w umowach wykupu: niewolnikom nie wolno było się upijać, zajmować stręczycielstwem, oddawać grom hazardowym, popełniać przestępstw, uczestniczyć w bójkach ani zawierać małżeństw, które zwiększały koszty utrzymania. Były też jeszcze inne, o których decydował właściciel: niewolnik musiał stawiać się w jego domu raz w tygodniu, co trzy dni albo codziennie, nie wolno mu było opuszczać Barcelony albo mógł się oddalać od miasta tylko do określonego miejsca, a także musiał znaleźć poręczycieli, którzy zapłaciliby wykupne w przypadku jego ucieczki. Hugo wyzwolił dwóch niewolników, których kupił od Romeua. Zgodnie ze wskazówkami Rocaforta, zarządca wyprzedawał ich tanio po katastrofie, jaką okazała się transakcja z Rogerem Puigiem. Byli to dwaj młodzi Maurowie, jeden czarny, drugi Mulat jak Barcha. Obaj przebywali już od jakiegoś czasu w Katalonii i przeszli na katolicyzm. – Uważaj na Matea, tego jednookiego, który służy Puigowi – ostrzegła Hugona María podczas jednej z wizyt, które złożył w folwarku, by negocjować zakup niewolników. – Był tu i wypytywał o ciebie. – Dlaczego? Po co przyszedł? – Wie o bułgarskim niewolniku, który cię okradł, i o tym, że doniosłeś na niego pełnomocnikowi króla.

Hugo parsknął. – Co mu powiedzieliście? – Romeu niczego mu nie zdradził, zapewnił, że nawet nie pamięta tego Bułgara. Po ataku na statek Rocafort zerwał stosunki z Puigiem. Przygoda z tym pyszałkiem kosztowała go dużo pieniędzy, powiedziałabym, że niemal doprowadziła go do ruiny. Hrabia nie wypełnił swoich zobowiązań, a Jednooki to zwykły szubrawiec. Mojemu mężowi podobało się, że może go oszukać, dlatego udał, że nic o tobie nie wie. – A Jednooki mu wierzył? – Jakie to ma znaczenie? Hugona kusiło, by odpowiedzieć, że owszem, ma. A jeśli Mateo znów zjawi się u niego w domu, jak wtedy, kiedy zażądał, żeby został dostawcą win Rogera Puiga? Musi uprzedzić Barchę. Dokonał w myślach przeglądu folwarku. Tylko jedno mogłoby wzbudzić podejrzenia Jednookiego: alembik. Dwa duże naczynia w kształcie dyni rzucały się w oczy. Nie przypuszczał jednak, by ten nędznik wpadł na to, że Hugo wymieszał kiedyś klaret z okowitą. – Muszę poprosić cię o przysługę. Chciałbym… María patrzyła na niego tęsknym wzrokiem. Poprawiła sobie włosy i przygładziła ubranie. Nie, tylko nie to, pomyślał. – Muszę ukryć gdzieś alembik, a jedynym miejscem, gdzie… Kobieta wykonała ruch, jakby chciała do niego podejść. Splatała nerwowo dłonie na fartuchu. Zanim zrobiła krok do przodu, schowała je za plecami. Hugo ją powstrzymał. – Niedługo się żenię. María znieruchomiała. Jej dolna warga drżała. – Nie powinienem, Marío… – obstawał przy swoim. – Nikt się nie dowie. Kiedy ty chciałeś mnie chędożyć, nie obchodziło cię, że ja nie powinnam, że jestem mężatką.

Wziął głęboki oddech. Miała rację. niezdecydowanie i zarzuciła mu ręce na szyję.

Wykorzystała

jego

– Ostatni raz – szepnęła mu do ucha. Proszę… – Pocałowała go w szyję. – Widzisz, że chcesz! – zawołała, czując, że członek Hugona zesztywniał. – Nie! – krzyknął, odsuwając się od niej gwałtownie, czego natychmiast pożałował. – Przykro mi… Masz rację, ale nie mogę. Nie powinienem. Naprawdę mi przykro – powtórzył, po czym odwrócił się, by odejść. – Przynieś ten alembik – zgodziła się kobieta za jego plecami. Hugo odwrócił głowę i posłał jej uśmiech. – Dzięki temu znowu cię zobaczę… – Odwzajemniła mu się wymuszonym uśmiechem i dodała: – Może zmienisz zdanie.

Kiedy galery wysłane na odsiecz papieżowi Benedyktowi XIII wypływały w stronę Awinionu, zaopatrzone w jego wino, Hugo przystąpił do umawiania zaręczyn z Eulàlią. Ślub miał się odbyć w ciągu najbliższych trzech miesięcy. Najpierw zaplanowano uroczystość w domu jej rodziców, podczas której narzeczeni mieli złożyć przysięgę małżeńską, zamiast wypowiedzieć słowa, którymi ślubowano sobie wierność podczas zrękowin. Później, w czasie ceremonii publicznej w kościele, potwierdzą chęć zawarcia małżeństwa u wrót świątyni, w obecności księdza, by nikt nie mógł powiedzieć, że ich związek został zawarty potajemnie. Ustalili, że uroczystość odbędzie się w kościele Matki Boskiej Morskiej. Poprosili ojca Paua, by udzielił im ślubu. Ksiądz przyjął wiadomość o ożenku Hugona tak, jakby chodziło o powrót syna marnotrawnego. Celebrowanie publicznych zaślubin w świątyni było sukcesem barcelońskich mieszczan. Wcześniej panny często padały ofiarą porwań i cichych małżeństw. Kościół uznawał takie związki, pod warunkiem że zrękowiny odbywały się w obecności dwóch

świadków, a związek przypieczętowało cielesne połączenie. Ponieważ ten ostatni warunek zwykle bywał spełniany, mieszczanie dowiadywali się nagle, że ich córki wyszły za mąż za jakiegoś pozbawionego środków do życia szarlatana czy oszusta albo zostały rozdziewiczone i porzucone. Dlatego w Barcelonie nie akceptowano potajemnych związków, wymierzano za nie surowe kary i wymagano, by małżeństwa były zawierane publicznie, in facie ecclesiae. Podczas zrękowin Jofré i Valença dali córce posag w postaci łoża, pościeli, mebli oraz sześciu tysięcy soldów, które małżonkowie mieli przeznaczyć na zakup domu w Barcelonie. Para młoda miała bowiem zamieszkać w mieście, a nie w kamiennym domu stojącym w winnicy. Przyszli teściowie Hugona twierdzili, że tak zostało postanowione, chociaż on nie miał okazji wyrazić zdania w tej kwestii. Jako rekompensatę za otrzymane w wianie sześć tysięcy soldów Hugo musiał wnieść escreix. W Barcelonie obejmował on połowę posagu, do jakiego zobowiązywała się narzeczona, w przypadku Hugona nieco ponad trzy tysiące soldów. Nie posiadał tych pieniędzy. – Ale masz ziemie – przypomniał mu Jofré. – Nie martw się. My musimy wypłacić posag w dniu, kiedy się pobierzecie, ale ty nie musisz uiszczać escreix. Zgodnie z prawem, zostanie uznany za wniesiony, gdy tylko formalnie zawrzecie małżeństwo. Kiedy rejent, który odczytywał umowę małżeńską, doszedł do fragmentu o escreix, Hugo stracił wątek. – …który, jak dobrze wiadomo – tłumaczył łysy, mały, stateczny mężczyzna – zapłaci mąż za dziewictwo kobiety, którą dziś zobowiązuje się poślubić. W kantorze – gdzie oprócz rejenta, Hugona i Eulàlii byli obecni także Jofré, Valença i urzędnicy – zapadła cisza, kiedy człowieczek przerwał czytanie, by nabrać powietrza. Zrobił to w teatralny

sposób, kierując pod adresem Eulàlii westchnienie, które wywołało na twarzy dziewczyny rumieniec i kazało jej spuścić wzrok. Płacę za jej dziewictwo! – pomyślał Hugo. Przestał słuchać rejenta. Wpatrywał się w Eulàlię, dopóki nie obdarzyła go wymuszonym nerwowym uśmiechem, wciąż pokraśniała. Przeszedł go lekki dreszcz, kiedy wyobraził sobie kontakt z tym ciałem: młodym, czystym, delikatnym… Dziewiczym. Zaręczyny otwierały w życiu Hugona nowy etap. Powiedział sobie, że zostawi pracę u Puiga i zerwie kontakt z Reginą, choć tylko to drugie zależało od niego. Czasami pocieszał się myślą, że choć nie dokonał upragnionej zemsty na szlachcicu, przynajmniej zdołał upokorzyć go materialnie: przyczynił się do złupienia statku, który wiózł towary jego i Rocaforta, oraz wzbogacił się jego kosztem, sprzedając mu klaret z okowitą i oszukując go na jakości i cenach innych win, które dla niego kupował. Był jednak świadom, iż nie jest to zemsta, jakiej pragnął. W ciągu niemal trzech lat, które przepracował u niego jako dostawca, Puig rzadko przebywał w swoim pałacu, a jeszcze rzadziej zabawiał tam na dłużej. Brał udział we wszystkich wojnach i wyprawach króla Marcina: w ataku na Tedelis, w zdobyciu Palermo, w obronie Katalonii przed najazdem hrabiego Foix… W każdej z nich brylował jako dowódca katalońskich oddziałów. A kiedy nie wojował, polował na rozległych terenach łowieckich hrabiego Urgell, z którym zbratał się podczas wielu wspólnie stoczonych bitew, albo zażywał przyjemności w swoich włościach w Castellví de Rosanes. Utrata statku i pieniędzy, które Roger Puig zainwestował z myślą o handlu na Sycylii, nie miała skutków, jakich można było się spodziewać, słysząc jego krzyki na wieść o poniesionych szkodach. Szybko przebył drogę od ruiny, do której powinien był doprowadzić go atak Bernata, do bogactwa, kiedy król wyniósł go do godności hrabiego i nagrodził kolejnymi stanowiskami i pieniędzmi za oddanie i odwagę w czasie działań wojennych.

Nie. Nie dość, że Hugo nie dokonał zemsty, której szukał, odkąd został dostawcą szlachcica, to pałał do niego coraz większą nienawiścią. Każdego spędzonego w pałacu dnia hrabia dostarczał mu do niej nowych powodów. Pycha Rogera Puiga rosła proporcjonalnie do królewskiej przychylności. Krzyki były coraz głośniejsze, kary coraz dotkliwsze, niewolników okładano kijami, a służbę zamykano w więzieniu za zwykłe przewinienia. Caterina wydała na świat bękarta hrabiego, który prawdopodobnie nie miał być ostatnim. Czasami pozdrawiała Hugona z galerii uśmiechem, piękna jak zwykle. Jego też nie ominęły kaprysy tego nadętego pyszałka. – Bierzesz mnie za głupca?! – wrzasnął hrabia, kiedy Hugo stał przy długim stole, za którym on jadł obiad z krewnymi mieszkającymi w pałacu i kilkoma przyjaciółmi: możnymi i notablami z Barcelony oraz ich małżonkami. – To wino jest wstrętne! – dodał, ciskając w niego kielichem. Naczynie uderzyło Hugona w przedramię, wino zmoczyło sukienny napierśnik. – Nie… – Nad czym się zastanawiasz? – wykrzyknął hrabia, nie pozwalając mu dokończyć. Ktoś przy stole wybuchnął śmiechem, w jego ślady poszli inni. Hugo dostrzegł w kącie jadalni Jednookiego, który uśmiechał się, wcale się z tym nie kryjąc. – Jaśnie panie, to jest to samo wino… – znów próbował tłumaczyć. – To jest to samo wino, które piją niewolnicy! – Tym razem hrabia cisnął glinianym dzbankiem, ale Hugo zrobił unik i naczynie rozbiło się o podłogę. Dwie kobiety również rzuciły w Hugona kielichami. Żadna nie trafiła, ochlapały za to kilku biesiadników, którzy zareagowali śmiechem. Większość – i kobiety, i mężczyźni – była pijana. – Przynieś nam dobre wino albo każę cię wychłostać.

Hugo nie miał najmniejszych wątpliwości, że hrabia spełni swoją groźbę. Odwrócił się, by zejść do piwniczki. W tym samym momencie usłyszał odgłos gwałtownie odsuwanego krzesła. Hrabia wstawał od stołu. Hugo puścił się biegiem, żeby uniknąć kopniaka w zadek. Rozległy się krzyki i śmiechy, które przybrały na sile, kiedy Roger Puig ociężale zwalił się na podłogę. W piwniczce pojawili się ochmistrz i dwaj służący. – Macie. – Hugo wręczył im małą beczułkę, żeby podali do stołu nowe wino. – To go zadowoli? – zaniepokoił się Esteve. – Powiedzcie mu, że to najlepsze z jego piwniczki. – A dlaczego to poprzednie nie było najlepsze? – Kto wam powiedział, że nie było najlepsze? – Więc to… – zdziwił się stary ochmistrz. – Jest najlepsze. – Jak mu to wyjaśnię? – Wasza sprawa. – Ty jesteś dostawcą win! – Owszem, ale to wy pokazaliście mi wino, które miałem podać – skłamał Hugo, próbując go nastraszyć. – Chcecie, żebym poszedł na górę i mu to powiedział? Kiedy ochmistrz i służący wychodzili z piwniczki, Hugo opuszczał pałac. Nazajutrz dowiedział się, że drugie wino smakowało hrabiemu i jego gościom, że chwalono gospodarza i oklaskami nagrodzono znakomitą jakość drogocennego płynu. „To było to samo, co za pierwszym razem, nędzny głupcze!”, miał ochotę rzucić mu w twarz. Roger Puig zniknął kolejny raz; tym razem wyjechał do Walencji jako emisariusz króla. Zmalało prawdopodobieństwo, że Hugo zdąży zemścić się na hrabim, nim poślubi Eulàlię. Często rozmyślał, na czym miałaby polegać ta upragniona zemsta. Szczerze mówiąc, nie wyobrażał sobie, że mógłby zabić hrabiego. Marzył, by okryć go

hańbą. Nie zależało mu nawet na tym, by spuścić mu cięgi, jak te, które ten łajdak kazał mu sprawić, kiedy był dzieckiem. Chciał go po prostu upokorzyć, zobaczyć, jak siedzi goły okrakiem na ośle prowadzonym ulicami Barcelony, jak jest chłostany, opluwany, obrzucany kamieniami i obelgami. Szubrawiec! Czekając na okazję do zemsty, przeklinał los, który zmuszał go do pracy u hrabiego. Był w pułapce i tylko odejście ze służby – o trudnych do przewidzenia konsekwencjach – mogło zmienić jego sytuację. Pilniejszą sprawą było zakończenie schadzek z Reginą. Ostatnimi czasy wychodziła z domu już tylko po to, by go odszukać. Chodziła za nim, domagała się, by okazywał jej względy w miejscu, w którym go spotkała, na oczach wszystkich, wyuzdana. Czasami Hugonowi udawało się znaleźć wymówkę: „Mam robotę, Regino. Nie rozumiesz?”. Nie. Nie rozumiała. Płakała albo krzyczała. Służąca, która zwykle jej towarzyszyła, próbowała załagodzić sytuację. Mimo że Regina mu się naprzykrzała, zdołał ograniczyć do minimum wizyty w jej domu, zdarzało się jednak, że nawet służąca nie była w stanie przekonać swojej pani. Wtedy ustępował, zanim pojawił się strażnik albo, co gorsza, jakiś duchowny, który mógłby donieść inkwizycji o zażyłości, która łączyła go z żydówką. Kiedy już go do siebie ściągała, stale powtarzała starą śpiewkę: krytykowała chrześcijan, żaliła się, że nie dają jej żyć, narzekała na męża, na jego dzieci… Z każdym dniem plotła coraz większe bzdury. Na końcu nieuchronnie lądowali w wielkim małżeńskim łożu. Wydawało się, że Mosé nigdy nie ma w domu. Hugo zaczął podejrzewać, że może cały czas był obok, ale patrzył obojętnie na cudzołóstwo żony. Niemożliwe, żeby nie wiedział, w jakim stanie jest Regina! Jeśli faktycznie siedział gdzieś w kącie, na pewno słyszał, jak jęczy i krzyczy z rozkoszy, gdy osiąga spełnienie, i błaga go, by nie odchodził.

– Nie ożenisz się! Przeczuwał, że taka właśnie będzie reakcja Reginy, dlatego długo odkładał ten moment. Poinformował ją o swoim ślubie dopiero na miesiąc przed uroczystością. Niekiedy zastanawiał się, czy w ogóle jej o tym mówić, czy nie ożenić się i nie zniknąć z jej życia, bał się jednak, jak zareaguje, gdy poczuje się odsunięta, tym bardziej że ostatnio wydawała się niezrównoważona. Podczas rozmowy starał się zachować spokój. Otworzył się przed nią, robiąc sobie złudne nadzieje; wyjaśnił, kim jest Eulàlia, jak wygląda, co planują po ślubie… Wysłuchała go bez słowa, opanowana, nieporuszona… Nie licząc lekkiego pulsowania nozdrzy. Nie zamierzała na to przystać. Ale Hugo był przygotowany, dobrze przemyślał swoje argumenty. – Ty też jesteś po ślubie. Dlaczego ci przeszkadza, że i ja będę? Regina parsknęła śmiechem. – Ja jestem żoną przedwcześnie podstarzałego mężczyzny. Tacy są najgorsi. Ci, którzy dobrowolnie się starzeją, przestają o siebie dbać, aż w końcu stają się zramolałymi, bezużytecznymi impotentami. Ty poślubisz młodą piękną dziewczynę, sam mi to powiedziałeś… I zostawisz mnie samą. – Nie zrobię tego – skłamał. – Dlaczego miałbym to zrobić? Moglibyśmy dalej… – Zrobisz. – Dlaczego mi nie ufasz? Zawiodłem cię kiedyś? – Zawodzisz mnie od dwóch lat. Przychodziłeś tu, ale myślami byłeś zawsze z nią, gdzie indziej. Hugo zdał sobie sprawę, że jego argumenty się walą. – Skoro tak cię zawiodłem, dlaczego chcesz mnie zatrzymać? – Jesteś wszystkim, co mam. – Nieprawda. Masz… Nie wiedział, jak skończyć zdanie. Przyjrzał się Reginie. Była w jego wieku, miała dwadzieścia cztery lata, ale nadal wyglądała

młodo. Nie wychodziła z domu, nie pracowała, bo nawet nieliczne żydówki, które zostały w Barcelonie, nie chciały się u niej leczyć. Nie starzała się, nienawiść i uraza zdawały się utrzymywać jej mięśnie w stałym napięciu, dodając jej siły i energii. – Widzisz? Nie potrafisz niczego powiedzieć. Ty jesteś moim życiem, wiesz o tym. – Nie możesz się sprzeciwić. Zdał sobie sprawę, że popełnił błąd, zanim jeszcze skończył zdanie. Wielokrotnie obiecywał sobie, że nie wysunie tego argumentu. Powinien się opanować, pohamować złość, nie dawać jej powodów do… – A właśnie, że mogę. Myślisz, że twojej narzeczonej spodobałoby się, że jej przyszły mąż od lat utrzymuje stosunki z żydówką? – Byłabyś zdolna jej to powiedzieć? – zapytał zdumiony i wściekły. – Hugonie, ty niczego nie rozumiesz. Jeśli mnie zostawisz, wszystko straci sens, umrę za życia. Nie ja bym jej to powiedziała, ale mój demon. – Coś takiego! Wy, żydzi, też macie demony? – wybuchnął zjadliwie. – Mnóstwo – odparła Regina takim samym tonem. – Wystarczająco dużo, by inny poszedł do Rogera Puiga i opowiedział mu o liście, który wysłałeś do Bernata Estanyola. Jak myślisz, co zrobiłby hrabia? Na pewno by cię zabił. – Oszalałaś! – Tak – przyznała Regina. – Pamiętasz, ilu żeglarzy zginęło w czasie tamtego ataku? Setki! Stracą cię w najokrutniejszy sposób, jaki można sobie wyobrazić. Hugo poczuł tak straszną słabość w nogach, że aż oparł się o ścianę. Prześladują go zmarli. Przecież Matka Boska Morska już mu wybaczyła.

– Egzekucja na Łysym Psie – ciągnęła – byłaby aktem miłosierdzia w porównaniu z karą, którą Barcelona nałożyłaby na ciebie. Całe miasto! Rozumiesz? Odczekał, aż przestanie mu się kręcić w głowie. – Ty także miałaś swój udział w ataku na statek Rogera Puiga – zdołał z siebie wyrzucić. Regina patrzyła na niego wyzywająco, rozdymając nozdrza. – To byłoby dla ciebie samobójstwo. – Nie chcesz zrozumieć, że ja i tak byłabym już martwa. – Dlaczego…? Dlaczego mi to robisz? Co na tym zyskasz? – Ciebie. Ty jesteś moim zyskiem. Jesteś mój. Kiedy ta dziewczyna zniknie z twojej głowy, kiedy zrozumiesz, że nie jest dla ciebie, i zapomnisz o tych absurdalnych mrzonkach zakochanego młodziana, znowu mnie rozbudzisz, oddasz mi się i przestaniesz być taki nieobecny… Wrócisz do mnie, na nowo się odnajdziemy. Będzie cudownie. – Nasz związek nie ma żadnej przyszłości. Chrześcijanin i żydówka, na dodatek zamężna… W końcu wszyscy się dowiedzą i oboje napytamy sobie biedy. Twój mąż… – Mosé jest wyrozumiałym rogaczem. Zna prawdę, ale sam nie byłby w stanie zaspokoić nawet dwunastoletniej dziewczynki. Już od dawna mu nie staje! Nie staje mu! – krzyknęła donośnie, niewątpliwie z nadzieją, że mąż ją usłyszy. – Nie będziemy się oglądać na Mosé – dodała. – Nie przejmuj się nim. – Ludzie… – Hugo nagle zamilkł. – Nie będziemy się oglądać na Mosé? Co chcesz przez to powiedzieć? – Że Mosé nie będzie przeszkodą. – Nie rozumiem cię, Regino. – Hugonie… – Podeszła do niego, tym razem słodko się uśmiechając. Cofnął się o krok. – Nie proponuję ci, żebyśmy ukrywali nasz związek i pilnowali się na każdym kroku. – Ujęła jego dłonie. – Proponuję, żebyśmy wspólnie przeszli przez życie. – Ale…

– Milcz! Jestem gotowa porzucić moją wiarę i przejść na twoją religię. – Musiała poczuć zimny pot, który pokrył jego dłonie, mimo to mówiła dalej: – Kiedy to zrobię, moje małżeństwo z Mosé stanie się nieważne, a ty i ja będziemy wolni, będziemy mogli wziąć ślub i razem cieszyć się szczęściem. Zacznę znowu pracować jako akuszerka. Za rok król będzie mógł mianować mnie medykiem. Dalej się uczę, wiesz? Dużo. Nie mam nic innego do roboty w tym domu, a w bibliotece Mosé jest mnóstwo ksiąg. Głos Reginy rozpływał się i docierał do uszu Hugona w postaci pomruku, niewyraźnego, jak niewyraźna wydawała mu się jej sylwetka. Mówiła mu o nawróceniu się? Że wyjdzie za niego za mąż? Nie chciał się żenić z Reginą! „To zły człowiek”, ostrzegała go Dolça. Te słowa rozległy się w jego głowie, zastępując inne dźwięki. Wrócił do rzeczywistości i do monologu Reginy. – … jeśli nie będziemy mieć dzieci… – Ty chrześcijanką? – rzucił, uwalniając się od jej dłoni. – Tak. Dokładnie to przemyślałam. Czy to ma jakieś znaczenie? Dla mnie najważniejsze jest to, by uwolnić się od męża i jego dzieci. Dzięki temu wrócę do pracy, a przede wszystkim będę miała ciebie, jawnie, bez tajemnic. W końcu twoja religia to tylko sekta złożona z zabójców, gwałcicieli, rozpustnych biskupów i księży, którzy niewolą i zastraszają ludzi. Hugo westchnął. – Skąd to westchnienie? – Ja nie… – Hugonie – przerwała mu szorstko – o nic cię nie proszę. Dobrowolnie wyrzeknę się swojej wiary, żeby być z tobą. Skoro ja jestem gotowa podawać się za chrześcijankę jak moi wrogowie, ci, którzy mnie zgwałcili, zabili mi rodzinę, przyjaciół, to ty nie możesz się wahać. Nie masz wyboru, rozumiesz?

Zamilkła na chwilę, jakby chciała dać mu czas, by przyswoił sobie jej ostatnie słowa. – Albo połączysz się ze mną… albo ze śmiercią. – Może to ja zabiję cię tu i teraz. Regina parsknęła śmiechem – Nie zrobiłbyś tego. Znam cię – powiedziała. – Nie jesteś zdolny kogokolwiek skrzywdzić. Hugo próbował zapanować nad drżeniem. Ogarnęła go wściekłość. Im bardziej on był wzburzony, tym spokojniejsza wydawała się Regina, jakby próbowała pokazać mu, że jest opanowana, zimna. – Gdybyś to zrobił, gdybyś mnie zabił, co stanie się z Mercè? Pójdziesz do więzienia, powieszą cię za zabójstwo, a może nawet oskarżą o herezję, skoro byłeś z żydówką. Kto wtedy zajmie się dziewczynką? Mauretanka? – Dała mu chwilę na zastanowienie, po czym kontynuowała: – Będziesz ze mną szczęśliwy, dużo bardziej niż z tą głupią młódką, możesz być tego pewien. Posłuchaj mnie. Masz tylko dwa wyjścia: ja albo hrabia Castellví de Rosanes, sąd oraz marny los i hańba dla twojej córki. W twoim życiu nie ma miejsca dla tej dziewczyny, o której mi opowiedziałeś, ona się nie liczy, nie istnieje. Wybieraj: śmierć albo ja.

Wstawał o świcie i wracał dopiero późno po zmroku. Był luty, czas przycinania winorośli, który zaczynał się przed nadejściem zimy, a kończył w marcu. W cieplejszych regionach rośliny przycinano wcześniej, a w winnicach położonych w chłodniejszych strefach – na początku wiosny. Tam gdzie panowały umiarkowane temperatury – jak w Barcelonie – czas przycinania nie był ściśle określony. Mahir tłumaczył mu jednak kiedyś, że krzewy przycinane zimą dają mniej owoców, a więcej drewna niż te cięte w lutym lub

w marcu. Teraz Hugo wiedział o tym również z własnego doświadczenia. Początkowo korzystał z pomocy swoich nowych niewolników, Murzyna Joana i Mulata Nicolaua. Pierwszy okazał się mańkutem, zaczął ciąć winorośl po drugiej stronie wyznaczonej linii, więc Hugo szybko się go pozbył. Drugi nie potrafił przycinać pędów jednym pewnym ruchem, choć Hugo kilkakrotnie mu to pokazywał. Cierpiał, słysząc trzask rozszczepiającego się drewna, jakby to na niego spadał cios. W dodatku brakowało mu cierpliwości, jaką kiedyś Mahir okazywał jemu, dlatego pozbył się również Mulata i sam przystąpił do przycinania, winorośl po winorośli. Obchodził krzewy i oglądał je z każdej strony, dotykał pędów, bo nie wszystkie przycinało się w ten sam sposób. Znowu stanęła mu przed oczami twarz Eulàlii, mimo że starał się o niej nie myśleć. Ani o Reginie, której słowa jeszcze dźwięczały mu w uszach. Skupił się na przycinaniu. Nie chciał myśleć o nikim. Barcha przynosiła mu jedzenie, i to ona po tygodniu pracy przyniosła mu również wiadomość, że w domu pojawił się zaniepokojony Jofré. Odpowiedziała mu, że nie wie, gdzie jest jej pan, że dopisuje mu zdrowie, że wróci na noc i że przekaże mu pozdrowienia. Hugo pominął milczeniem jej słowa, wziął miskę z jedzeniem i usiadł na ziemi, żeby się posilić. – Panie… – Mauretanka próbowała skłonić go do rozmowy. Myślał, że pozbędzie się jej krótkim i szorstkim „Zostaw mnie!”, ale ona nie dała mu spokoju. – Nie słyszałaś? – ponownie przerwał jej Hugo. – Słyszałam! – krzyknęła w końcu. – Ale Mercè chce przyjść do winnicy. Wie, że tu jesteś. – Jeśli jej pozwolisz, już jej więcej nie zobaczysz. Znowu skoncentrował się na przycinaniu, obojętny na wszystko i wszystkich. Kiedy obchodził dookoła kolejne rośliny, przypominały mu się nauki Mahira. Badał winorośl, ostukiwał, obrywał pędy.

„Ważne, żeby wyrastały z mocnego pnia, żywotnego, zdolnego utrzymać ciężar co najmniej czterech wychodzących z niego gałęzi, a jeszcze lepiej pięciu”, tłumaczył mu żyd. Spadł deszcz. Barcha przyniosła mu pelerynę. Nie zdołała powstrzymać Jofré, kiedy kilka dni później przyszedł do winnicy w poszukiwaniu przyszłego zięcia. – Co ci jest, synu? Nie mając pojęcia, co rzec, Hugo nie zareagował. Dalej ciął, ignorując pytania pośrednika. – Dlaczego nam to robisz? Hugo nie wiedział, jak powinien przyciąć ten krzew. Rozpraszały go pytania Jofré i spojrzenie stojącej za jego plecami Mauretanki. Ojciec Eulàlii, próbując zmusić go do odpowiedzi, chwycił go za rękaw, ale Hugo gwałtownie mu się wyrwał. Gwałtowniej, niżby tego chciał, bo ten człowiek nigdy nie zrobił mu nic złego, zawsze zachowywał się wobec niego przyzwoicie i… Ale przecież musi przyciąć tę winorośl! Jofré wrócił jeszcze kilkakrotnie. Hugo nigdy się do niego nie odezwał. Kolejną wizytę pośrednik złożył w towarzystwie Eulàlii, która płakała tak żałośnie, że udręczony Hugo zapomniał o podcinaniu, odwrócił się do nich plecami i oddalił szybkim krokiem, lawirując między krzewami winorośli. Zastanawiał się, czy nie zabrać Mercè i nie uciec. W ten sposób uwolniłby się od Reginy… i od Eulàlii. Ale nie mógł tego zrobić! Te winnice były wszystkim, co miał, jego życiem i przyszłością Mercè. Ojciec Pau także zażądał od niego wyjaśnień. Głównie dlatego, że proboszcz z kościoła Trójcy Przenajświętszej, zbudowanego przez żydów po ataku na ich dzielnicę i przymusowym nawróceniu, przyszedł do kościoła Matki Boskiej Morskiej, by porozmawiać o żydówce imieniem Regina, która chce przejść na wiarę chrześcijańską, unieważnić swoje małżeństwo z heretyckim

medykiem i parafianina.

wyjść

za

niejakiego

Hugona

Llora,

tutejszego

– Co to ma znaczyć, Hugonie? Porzucisz Eulàlię, żeby wziąć za żonę konwertytkę? A twoje obietnice? A zaręczyny? Spowiadasz się u mnie, ale nigdy mi nie mówiłeś o tej żydówce. Skąd ją znasz? Zamierzał nie odpowiadać, ale przecież ojciec Pau należał do wspólnoty Matki Boskiej Morskiej, właścicieli winnicy. – Czyż nie wy powiedzieliście mi kiedyś, że nawrócenie jest najlepszym podarunkiem dla naszego Pana? Czyż nie wy utrzymywaliście, że należy do niego doprowadzić za wszelką cenę? Co was tak dziwi, ojcze? Macie swoje nawrócenie… za cenę mojego szczęścia. Mahir powiedział mu, że winorośl jest posłuszną rośliną, że dobry ogrodnik może zrobić z nią to, co garncarz z gliną: dowolnie ją modelować. Teraz miał okazję się o tym przekonać. Z młodych pnączy, które zasadził cztery lata wcześniej w winnicy kościoła Matki Boskiej Morskiej, wyrosły mocne, zdrowe krzewy. Spojrzał na nie, po czym odwrócił się do duchownego. – Nie mogę uwierzyć, że byłbyś w stanie skrzywdzić tę dziewczynę – wypomniał mu ksiądz. – Czyż nie tego właśnie chce Kościół? Ta żydówka przechodzi na chrześcijaństwo, żeby móc wyjść za mnie za mąż. Jeżeli mnie nie poślubi, nie zmieni wiary. Nie dacie mi rozgrzeszenia, ojcze? Od trzech tygodni bez wytchnienia pracował w winnicach. Chwilami udawało mu się przekonać samego siebie, że pogróżki Reginy były tylko kłamstwem. Ale nie: mówiła poważnie. I zawsze dotrzymywała słowa. Nie zostawi go w spokoju. „To zły człowiek”. „To zły człowiek”. „To zły człowiek”. Te słowa, wypowiedziane przez Dolçę, bezustannie rozbrzmiewały mu w głowie. Jeżeli Regina na niego doniesie, z pewnością powieszą go jako najbardziej występnego ze złoczyńców. Co stanie się wtedy z Mercè? Na samą myśl o dziewczynce, wytykanej palcami jako córka niegodziwego

zdrajcy, kurczył mu się żołądek i ściskało go w gardle. Odkąd Regina mu zagroziła, nie mógł odpędzić od siebie obrazu bezbronnej Mercè, lżonej i opluwanej na ulicach przez całą Barcelonę. Postanowił, że do tego nie dopuści. Nie może. Zostawi Eulàlię, nie ma innego wyjścia, i schroni się tu, w swoich winnicach, w swoim domu, na swoich ziemiach. Później zobaczy, jak potoczą się sprawy z Reginą. Może nie będzie musiał się z nią ożenić… Jofré kolejny raz pojawił się w winnicy. Z daleka zwyzywał go od heretyków, obrzucił obelgami, a nawet cisnął w jego stronę kamieniem. Kilka dni później odwiedził go łysy rejent, w obecności którego sfinalizowali zrękowiny, z obstawą złożoną z dwóch urzędników. Tu, w winnicy, wydawał się równie drobny jak wtedy, ale już nie taki dobrotliwy. Chciał wiedzieć, czy Hugo jest gotów zawrzeć małżeństwo z panną Eulàlią Desplà, córką Jofré… Hugo przerwał mu i odparł, że nie, nie zamierza. Czy to oznacza, że zrywa zaręczyny? – Tak. Po kolejnych dwóch dniach pracy w winnicy, gdy uznał przycinanie roślin za zakończone, zjawił się u niego urzędnik w towarzystwie skryby i dwóch strażników. – Hugo Llor? – To ja. Urzędnik wręczył mu dokument. – Zawiadamiam was o postępowaniu sądowym wszczętym na wniosek Eulàlii Desplà, która żąda od was winnicy będącej własnością kościoła Matki Boskiej Morskiej w Barcelonie, a także tej należącej do Francesca Riery, konwertyty, Jacobem… – Co takiego? – Macie pięć dni, by stawić się przed sądem. – O czym wy mówicie? – Stracicie ziemie – wyjaśnił szorstko urzędnik.

niegdyś

zwanego

– Ja nie… – Podpisaliście umowę przewidującą karę za zerwanie zaręczyn. Kto się tego dopuści, musi wypłacić rekompensatę stronie, która jest gotowa zawrzeć małżeństwo. To bardzo proste. Sierp do podcinania winorośli wyślizgnął się z dłoni Hugona i spadł na ziemię. To są jego winnice. To są… – Zrozumieliście, co wam powiedziałem? Eulàlia Desplà pozwała was, by odebrać wam winnice.

15

Przeciąwszy dzielnicę El Raval, Hugo wszedł bramą Boqueria do starej części miasta. Pierwszy raz Barcelona wydała mu się tak niegościnna. Publiczne obwieszczenia, pokrzykiwania handlarzy, rzemieślników, targujących się kupców, ludzi nawołujących się z przeciwnych stron ulicy uderzyły w niego, jakby próbowały mu przypomnieć, że to tu, w tym dużym grodzie, decydują się ludzkie losy. Jakże odległy od tego zgiełku był spokój panujący w winnicach! Tym razem tłum sprawił, że poczuł się obco. Wszyscy wydawali się czymś zajęci, podczas gdy jemu pozostało już tylko czekać na werdykt w procesie, który uważał za z góry przegrany. Tego samego zdania był adwokat, którego polecił mu Raimundo. – Widziałem skargę złożoną u pełnomocnika królewskiego przez ojca twojej… przez ojca Eulàlii – sprostował Pau Juliol, tęgawy starzec mówiący niezwykle wolno. – Jako osoba niepełnoletnia, niemająca skończonych dwudziestu pięciu lat… Z przykrością muszę cię poinformować, że nie masz prawa do obrony – oznajmił podczas drugiego spotkania w kancelarii. – Ale… – W umowie zaręczynowej uzgodniono karę dla tego z narzeczonych, który nie dotrzyma złożonej obietnicy. Rodzice Eulàlii zobowiązali się wręczyć posag, ty – escreix, czyli wiano. Wysokość kary odpowiada mniejszej z tych dwóch sum. Hugo nie pamiętał tej części umowy, pamiętał za to, że stracił wątek, kiedy rejent zrobił aluzję do dziewictwa Eulàlii. – Nie przypominam sobie zapisu, o którym mówicie.

– To, że sobie nie przypominasz, nie jest żadnym argumentem obrony. W przypadku niedotrzymania obietnicy zawarcia małżeństwa jedynym usprawiedliwieniem, jakie przewiduje barcelońskie prawo, jest pomyłka. A ty sam przyznałeś później przed rejentem, że zamierzasz zerwać umowę. – Adwokat spojrzał na Raimunda, który siedział po drugiej stronie biurka obok Hugona, i zwrócił się tym razem do niego: – Zrozum, nie mogę zająć się twoją sprawą. – Nie moglibyśmy jakoś się bronić? – wtrącił Hugo. – Że się pomyliłem, że popełniłem błąd. Stracę winnice! – Idąc dalej tą drogą, stracisz nie tylko winnice, ale i wolność. Posłuchaj, młody człowieku: w sądzie zażądają od ciebie złożenia przysięgi o dobrej wierze, i ode mnie, jako twojego adwokata, również. – Co to takiego? Juliol dał znak, by mu nie przerywał. – Chodzi o przyrzeczenie przed sędzią, że podczas procesu będziemy się kierować dobrą wiarą i że wierzymy w słuszność sprawy, której zamierzamy bronić. Ja nie złożę takiej przysięgi… I radzę ci, byś ty także jej nie składał, bo nie tylko przegrasz proces, ale zostaniesz skazany za mówienie nieprawdy, co mogłoby się okazać zgubne w skutkach. Przykro mi. Obawiam się, że nie znajdziesz adwokata, który przyszedłby ci z pomocą. W tym mieście wszyscy przedstawiciele mojej profesji musieli przysiąc, że nie będą bronić z góry przegranych spraw, takich jak twoja. Kto łamie tę zasadę, okrywa się hańbą i straci klientów. – Nie ma innego wyjścia? – nie dawał za wygraną Hugo. – Posłuchaj, wyjaśnię ci, jak to działa. Pełnomocnik królewski nie zna się na prawie, dlatego potrzebuje jurystów, którzy doradzają mu podczas procesu. Tymi jurystami jesteśmy my, adwokaci. Co tydzień pryncypał naszego… nazwijmy to cechem, wybiera spośród nas tych, którzy będą pełnili funkcję doradców i sędziów w procesach

wytoczonych przez pełnomocnika królewskiego i baliwa. Znamy się, jesteśmy kolegami po fachu, przyjaciółmi, mogę cię więc zapewnić, że sędzia, któremu przypadła twoja sprawa, ma już wyrobione zdanie. Nie masz najmniejszych szans, Hugonie. – Mogą zatrzymać winnice? One nie należą do mnie, dzierżawię je tylko na podstawie umowy… – Emfiteuzy – uzupełnił Juliol. – Rabassa morta. A odpowiadając na twoje pytanie, owszem, mogą zatrzymać winnice. Takie umowy są przekazywalne, pod warunkiem że winnice nie trafią w ręce osób o wyższej pozycji lub statusie niż właściciel i że nabywca zapłaci ustanowione przez prawo laudemium. Eulàlia Desplà nie posiada szlacheckiego tytułu, dlatego też może osobiście przejąć winnice, i jestem pewien, że zapłaci podatek, żeby wziąć je w posiadanie. – Przecież obie winnice, narzędzia i wino są warte znacznie więcej, niż zobowiązałem się wnieść w ramach… – Escreix – pomógł mu obrońca. – Escreix – powtórzył Hugo niechętnie. – Może tak, może nie. Wcale nie byłbym tego taki pewien. Mówimy o trzech tysiącach soldów! W każdym razie przy zrękowinach przystałeś na taką sumę i zagwarantowałeś jej spłatę dwiema winnicami, narzędziami, wyrobnikami i wszystkim, co z nimi związane, jeżeli nie dotrzymasz obietnicy małżeństwa. Przez chwilę wszyscy trzej siedzieli w milczeniu. – Przykro mi – dodał po chwili adwokat tonem wskazującym na to, że uznał ich spotkanie za zakończone. Po wyjściu z kancelarii Hugo naskoczył na Raimunda w ostrych słowach, które ten przypisał jego desperacji. – Muszę zdobyć te trzy tysiące soldów! – To zbyt wysoka suma – odpowiedział stary bankier, próbując go uspokoić. – Przykro mi, ale nie sądzę, żeby ktokolwiek ci tyle pożyczył. Ja sam nie mam teraz takiej kwoty, ale nawet gdybym ją miał…

Udzielenie

takiej

pożyczki

młodzikowi,

który

jedynie

dzierżawi dwie winnice, byłoby zbyt dużym ryzykiem. Jedne złe zbiory… Przykro mi, Hugonie, naprawdę mi przykro. Poza tym zostało niewiele czasu. Jeżeli chcesz, możesz spróbować, ale raczej ci się nie powiedzie. Hugo oschle pożegnał się z bankierem machnięciem ręką i bez namysłu ruszył do domu Eulàlii. Nie może wszystkiego stracić. Ona nie ma prawa odbierać mu winnic. Musi zrozumieć, że nie chciał jej skrzywdzić. Pojawienie się Hugona w karczmie Jofré zostało przyjęte milczeniem i kilkoma krzywymi spojrzeniami, które sprawiły, że zaczął wątpić, czy dobrze robi. Przybytek z wiszącą nad progiem sosnową gałązką znajdował się przy Arrover, zaułku za placem Born, niedaleko domu rękawicznika, u którego pracowała niegdyś jego matka. Ta okolica nie mogła mu przynieść szczęścia. – Wynocha stąd! – krzyknął Jofré, który stał plecami do drzwi, przesuwając beczkę, i odwrócił się zdziwiony nagłym milczeniem, jakie zapadło po wejściu Hugona. – Jofré… Chciałbym… – Won! Jeden z mężczyzn, którego Hugo znał z widzenia, podniósł się od stołu. – To ty porzuciłeś małą Eulàlię? W odpowiedzi Hugo rozłożył ręce, jakby nie ponosił winy za to, co się wydarzyło. Mężczyzna chlusnął mu w twarz winem ze swojej czarki. – Wynoś się! – krzyknął. Przyłączyli się do niego pozostali bywalcy oberży. – Heretyk! – Wracaj do swojej żydówki! Wrzawa przybierała na sile. Ktoś wymierzył mu kuksańca. Hugo próbował przebłagać Jofré wzrokiem, ale gdy ten ruszył rozwścieczony w jego stronę, zrobił krok w tył i potknął się; na szczęście nie upadł. Wyzwiska i krzyki nie słabły. Kiedy wyszedł

z karczmy, z balkonów wychyliło się kilka kobiet zaalarmowanych wrzaskami, które przybierały na sile odbite echem od murów stojących przy uliczce budynków. Niektóre z niewiast go rozpoznały. – Szubrawiec! – Nędznik! Spadł na niego deszcz plwocin. – Nie wracaj tu więcej! Zrzuciły na niego z góry ceber ekskrementów. I drugi, pełen zgniłych warzyw. Hugo z początku powstrzymywał się, by ruszyć biegiem, w końcu jednak uciekł jak niepyszny.

Późnym rankiem szedł ulicą Boqueria w stronę placu Świętego Jakuba i pałacu Rogera Puiga. Od jego rozmowy z adwokatem i bezowocnej wizyty u Jofré upłynęło kilka dni. Minął ulicę Sanahuja, przy której stał dom Reginy. Odwiedził ją dzień po tym, jak wyrzucono go z karczmy. Chciał ją przekonać, by zmieniła zdanie i zaakceptowała jego małżeństwo z Eulàlią. Tylko w ten sposób nie straci winnic: jeżeli nie zerwie zaręczyn, dziewczyna nie będzie mogła niczego od niego żądać. Ale oczywiście Regina już tu nie mieszkała – pośród żydów nie było miejsca dla kogoś, kto szykował się do przejścia na chrześcijaństwo. Służąca odesłała go do piętrowego domu w pobliżu kościoła Trójcy Przenajświętszej. Znalazł Reginę w małym pokoiku, który dzieliła z parą leciwych konwertytów. Stała przy oknie i czytała, korzystając ze skąpego słonecznego światła. Kiedy schodził za nią po schodach, czuł na plecach spojrzenia staruszków. – Idę do kościoła – próbowała ich uspokoić. I tam się udali. Hugo myślał, że to zwykła wymówka, ale Regina rzeczywiście zaciągnęła go do Trójcy Przenajświętszej. Przyklękła przy wejściu i przeżegnała się z być może udawaną pobożnością.

– Jeszcze nie zostałam ochrzczona – powiedziała cicho, by nie przeszkadzać innym wiernym. Hugo nie mógł uwierzyć własnym oczom. Regina modliła się na stojąco przed ołtarzem, jej szept zlewał się ze szmerem modlitw innych. Kościół Trójcy Przenajświętszej był małą, jednonawową świątynią o niskim wysklepionym suficie, prostą jak konwertyci, którzy ją wznieśli. – Muszę z tobą porozmawiać – szepnął. Kazała mu długo czekać. Wiedział, że udaje; nienawidziła chrześcijan i wszystkiego, co miało z nimi związek – zwierzała mu się z tego tysiące razy. Nie rozumiał, po co odgrywa przed nim to przedstawienie. – Regino! – przywołał ją w końcu. Przerwała modlitwę. Zaszyli się w kącie przy wejściu, pod osłoną mroku, którego nie były w stanie pokonać nieliczne migoczące nieopodal świece. Jednym tchem opowiedział jej o procesie i grożącej mu konfiskacie winnic… – Spisali wszystko, co się w nich znajduje, nawet najbardziej bezużyteczne i zniszczone narzędzie trafiło do ksiąg skryby, razem z winami, amforami, niewolnikami… Wszystko! Odbiorą mi to, jeżeli nie ożenię się z Eulàlią. Kobieta przez chwilę się zastanawiała. – Pamiętasz, co powiedział święty Mateusz: temu, kto chce prawować się z tobą i wziąć twoją szatę, odstąp i płaszcz – zacytowała. – My, chrześcijanie, nie powinniśmy się procesować. Naszymi czynami powinno kierować miłosierdzie. Nie przejmuj się, będziemy równie szczęśliwi bez winnic, a może nawet jeszcze bardziej. Będziesz miał dla mnie więcej czasu. Zdusił słowa protestu, które cisnęły mu się do gardła. Przyjrzał się Reginie, poważnej, na pozór pewnej swoich przekonań. W mroku nie widział wyraźnie jej nosa. Zmrużył oczy, ona tymczasem kontynuowała swój monolog:

– Niedługo zostanę ochrzczona. Masz świadomość, co to oznacza? Potrafię czytać i znam łacinę, więc moje nawrócenie przebiegnie znacznie szybciej niż w przypadku innych konwertytów. Proboszcz jest bardzo zadowolony z moich postępów. Niedługo będziemy mogli się pobrać i razem zamieszkać. Powiedziałeś już o tym dziewczynce? Ile lat ma Mercè? Trzy? To wystarczająco dużo, by zrozumieć, co się wokół niej dzieje, nie sądzisz? Regina mówiła dalej. Hugo nie zdołał dojrzeć jej nosa. Nie miał siły na dyskusje. Wielokrotnie próbował ją przekonywać, świadom, jaką usłyszy odpowiedź. Nigdy natomiast nie podejrzewał, że Regina będzie w stanie udawać pobożność, tak sprzeczną z jej prawdziwym podejściem do chrześcijaństwa. Zmieniający skórę wąż, oto czym jest. Żmiją, która go pożre, jeżeli nie zadośćuczyni jej życzeniom. Długo się zastanawiał, czy rzeczywiście spełniłaby swoją groźbę, czy wydałaby go Rogerowi Puigowi i władzom. Czasami myślał, że byłaby w stanie to uczynić, lecz kiedy przypominał sobie ich śmiechy i rozmowy, cielesne zbliżenia, do których dochodziło jeśli nie z miłości, to przynajmniej z sympatii czy czułości, mówił sobie, że nie, nie zrobiłaby tego. Są przyjaciółmi! Ocalił jej życie! Przedstawienie, jakie odegrała przed nim w kościele Trójcy, oddając cześć temu, czego najbardziej nienawidziła, utwierdziło go jednak w przekonaniu, że jeżeli nie zadośćuczyni jej woli, gotowa jest poświęcić samą siebie. Pozostawała mu jedynie ucieczka, ale nie miał dokąd się udać. Nie mógł nawet zwrócić się do Bernata, bo sam odmówił mu dalszej pomocy. Może mimo wszystko zgodziłby się, żeby został z nim w Kartagenie… „To tylko miasteczko z portem i zamkiem, pod którym więcej jest chałup niż kamiennych domów ”, powiedział mu Gabriel Muntsó. Tak czy inaczej, nawet gdyby Bernat go przyjął, nie było to dobre miejsce dla Mercè, pośród korsarzy, na ziemiach wiecznie pustoszonych wojną, graniczących z rządzoną przez Maurów Grenadą.

Postanowił porzucić ten pomysł. Zostało mu jeszcze trochę pieniędzy zarobionych na interesach prowadzonych z Jofré, których skryba nie wciągnął do rejestru, a także alembik, który leżał w ukryciu, odkąd Jednooki zaczął węszyć wokół klaretu. Ale winnice… Są całym jego życiem, przyszłością dziewczynki… Nie może ich stracić! Wrócił do domu, w którym mieszkała Regina. – Nie rób mi tego! – krzyknął ku zaskoczeniu staruszków. Regina podniosła wzrok znad modlitewnika, który czytała oparta o parapet. Wyglądała na spokojną, życzliwie nastawioną. – Ocaliłem ci życie! – przypomniał jej. – W takim razie nie odbieraj mi go teraz. – Wszystko stracę. – Podszedł do niej z rękami wyciągniętymi w błagalnym geście. – Odbiorą mi… – Będziesz miał mnie – przerwała mu. Odeszła od okna i odłożyła książeczkę na pryczę, na której siedzieli staruszkowie. – Nie chcę ciebie! – Hugo chwycił ją za rękę i zaczął nią szarpać. – Rozumiesz mnie? Chcę moje winnice, moje wino! Muszę się ożenić z Eulàlią! – Musisz się ożenić ze mną – poprawiła go, kiedy przestał nią potrząsać. – Nie! Próbowała go objąć, ale ją odepchnął. Upadła na siennik. Staruszkowie skulili się i przywarli do siebie, nie mając odwagi wykonać najmniejszego ruchu. Hugo dalej awanturował się w malutkiej izbie. Zajrzała do niej jakaś kobieta, a potem kilkoro innych sąsiadów. – Coś się dzieje? – zapytał jeden z nich. – Ten młody człowiek… – chciał wyjaśnić staruszek. – Nic się nie dzieje! – Regina wstała z pryczy i ruszyła w kierunku ciekawskich. – Zajmijcie się swoimi sprawami! – krzyknęła, zatrzaskując im drzwi przed nosem. – Musisz się uspokoić. Uderz mnie, jeśli chcesz.

Hugo się zawahał. Gdyby ją zabił, skończyłyby się jego problemy. – Uderz, jeżeli ma cię to uspokoić – prowokowała. – Jestem twoja. Spuścił głowę i zakrył twarz dłońmi. Regina podeszła, by go pocieszyć, gdy tylko usłyszała szloch. Kiedy go dotknęła, znów ją odepchnął, po czym opuścił izbę. Po kilku dniach wrócił. I znów mówił jej o winnicach, o swoich planach, o przyszłości córki. – Nie ożenię się z tobą – oświadczył. Byli sami, staruszkowie wyszli do miasta. – Ożenię się z Eulàlią. Jeszcze zdążę pójść do trybunału i odwołać wcześniejszą decyzję. – Pomocy! Zdumienie Hugona na widok Reginy wychylającej się z okna na ulicę i wzywającej pomocy ustąpiło miejsca przerażeniu, gdy usłyszał ciąg dalszy jej krzyków: – Jest tutaj! – wrzasnęła, wskazując w głąb izby. – Zdrajca, który informował o katalońskich frachtowcach, żeby… Hugo odciągnął ją od okna, zakrywając jej usta dłonią. – Oszalałaś? – Jak inaczej mam ci to wytłumaczyć? – zapytała, gdy tylko ją puścił. Na schodach rozległy się głosy i hałas kroków wbiegających na górę ludzi. – Oboje zginiemy, jeżeli mnie zostawisz. A dziewczynka umrze z głodu albo ze wstydu za swojego ojca. O ile przeżyje nędzę, jaka ją czeka. Przysięgam na twojego Boga! – zdążyła mu jeszcze zagrozić, zanim otworzyły się wyważone kopniakiem drzwi. – Co się tu dzieje?! – krzyknął pierwszy z mężczyzn, którzy wtargnęli do izby. Było ich czterech. Stanęli na wprost pary. Regina rzuciła Hugonowi pytające spojrzenie. Ten poszukał odpowiedzi w jej nozdrzach: napiętych, sztywnych. Zrobi to, doniesie na niego. Nie miał co do tego żadnych wątpliwości. Westchnął. To wystarczyło Reginie.

– Co robicie? – zapytała mężczyzn, udając zdziwienie. – Dlaczego tu wpadliście? – Wzywałaś pomocy przez okno – odparł jeden z nich. – I powiedziałaś coś o jakimś zdrajcy. – Mylicie się – rzuciła z opanowaniem niedopuszczającym żadnych dyskusji. – Ale… – Dlaczego miałabym wzywać pomocy? O jakim zdrajcy mówicie? – Widziałem cię! – Jesteś w błędzie. Może i widziałeś mnie w oknie, ale nie prosiłam o pomoc. – Prosiłaś. – To nieprawda – wtrącił Hugo. Spojrzeli na siebie. – Nie prosiłam – obstawała przy swoim Regina.

Zapadł wyrok i choć spodziewany, okazał się dla Hugona bardzo bolesny. Mauretanka spakowała ich manatki. Uprzedził ją, że prawdopodobnie nie będzie w stanie dalej jej płacić, i poradził, by poszukała sobie innej pracy. – Miałabym zostawić dziewczynkę? – oburzyła się i zapewniła, że wystarczy jej kąt do spania i trochę strawy. – Ufam, że tego nam nie zabraknie – szepnął. Minął czas, jaki urzędnik dał im na wyprowadzkę. Hugo starał się nie patrzeć na dom i na winnicę, mógł jednak wyczuć je nosem: zapach suchej ziemi, przenikliwy aromat wina leżakującego w piwniczce i słodkawą woń dojrzewających winogron. Wszystkie te zapachy otoczyły go niczym ogniwa łańcucha, który chciał przykuć go do tego miejsca. Otarł łzy spływające mu po policzkach i podniósł wzrok na winnicę. Przechadzał się po niej Jofré. Dotykał latorośli. Schylał się i oglądał ziemię. Co jakiś czas zrywał winogrona, zgniatał

je w palcach i zlizywał sok. Co on może wiedzieć o uprawie? – zastanawiał się Hugo. Ojciec Eulàlii odwrócił się, jakby czytał w jego myślach, i przez chwilę mierzyli się wzrokiem. – Panie – usłyszał Hugo za plecami głos Mauretanki. Nie odpowiedział. Łzy zamieniły się w gniew. Jofré zapewniał go, że niczego nie straci, że nie ryzykuje, podpisując umowę o zapłacie… za dziewictwo Eulàlii. Nie uprzedził, jaka czeka go kara, w razie gdyby nie dotrzymał obietnicy małżeństwa. O niczym go nie uprzedził! Twierdził, że to zwykłe formalności. Posag, zrękowiny, escreix… Mówił, że tak nakazuje prawo. Hugo nie sądził, żeby Jofré chciał go oszukać, denerwował go jednak jego uśmiech. – Heretyk! – krzyknął pośrednik. – Panie – powtórzyła Barcha. Hugo chciał mu odpowiedzieć, dać się ponieść wściekłości, nagle jednak przypomniał sobie, że trzyma w ramionach Mercè. – Mamy dużo do zrobienia, panie. Mauretanka stanęła przed nim, trzymając się pod boki. – Mamy dużo do zrobienia, ojcze – powtórzyła piskliwie dziewczynka. Spojrzał na córkę: była słodka, naiwna, niewinna. – Macie rację, jest dużo do zrobienia – przytaknął, całując Mercè. W dniu, w którym pojawiła się w domu, Barcha odmówiła dźwigania amfory, gdy wybrali się po mocz do bastaixos. Teraz, kiedy go opuszczali, Hugo niósł na rękach dziewczynkę, przyciskając ją do piersi, Mauretanka zaś taszczyła wór z nielicznymi rzeczami, które pozwolił im zabrać urzędnik. Hugo już nie odwracał się za siebie, wbijał wzrok w otaczające miasto mury, w morze. – Będziesz szczęśliwa w Barcelonie – zwrócił się do córki. – Sama zobaczysz. Będziesz miała dużo koleżanek do zabawy. Wszystko dokładnie przemyślał. Lubił dzielnicę La Ribera – kiedy przyszło mu wybrać okolicę, w której zamieszkają, poczuł, że ciągnie

go do morza, do miejsca, gdzie spędził dzieciństwo i gdzie snuł marzenia, które odebrał mu hrabia. Wynajęcie izby w domu przy uliczce między kościołem Matki Boskiej Morskiej a plażą kosztowało stosunkowo niewiele, była to bowiem dzielnica ubogich rybaków, przewoźników i żeglarzy. Jeżeli dalej będzie pracował dla Rogera Puiga jako dostawca wina, zdoła opłacić czynsz, ale… Skoro mieszkańcy pobliskiej ulicy Arrover, przy której stała oberża Jofré, wiedzieli o afroncie, jaki zrobił Eulàlii, i obarczali go winą za jej hańbę, może ci z La Ribery też są zorientowani. To tu znajdowały się źródła wody: przy domu zakonnym Świętej Klary, przy kościołach Matki Boskiej Morskiej i Estany na placu Palau. Tu też, obok giełdy jedwabiu, stały hale z rybami – stara i nowa. Kobiety z ulicy Arrover, wśród nich Valença, matka Eulàlii, na pewno przychodziły tu po ryby, które spożywano podczas licznych dni postu. Hugo wyobrażał sobie, jak rozprawiają o nim w kolejce po wodę, po ryby czy do jatki przy placu Llulla albo po wyjściu z mszy. Nie miał wątpliwości, że obdarłyby go ze skóry za zniewagę, jakiej doznała od niego Eulàlia. Nie może tu zamieszkać, nie powinien narażać Mercè na taki wstyd. W końcu wynajął izbę na drugim końcu Barcelony, w El Raval, gdzie jako chłopiec uganiał się za Łysym Psem, dzielnicy zamieszkanej przez ludzi może jeszcze uboższych niż żeglarze z La Ribery, bo osiedlali się w niej niewolnicy spłacający wykupne, którym nie wolno było mieszkać w obrębie starych murów miasta. Wybrany przez niego piętrowy budynek stał przy ulicy Hospital i, jak wiele innych w okolicy, był stosunkowo nowy. Znajdował się kilka kroków od szpitala Coloma, gdzie Hugo wyłupał oko słudze Puiga, i należał do Jaumego, zgarbionego, łysego i niemal bezzębnego wdowca w podeszłym wieku, który na widok Barchy spróbował wyprostować plecy. – W dniu, w którym zawarliśmy umowę, nie mówiłeś, że będzie z nami mieszkać Mauretanka – powiedział z uśmiechem.

– Powiedziałem, że przyprowadzę córkę i służącą, która się nią zajmuje, pamiętasz? Co w tym dziwnego, że jest Mauretanką? Pełno ich w Barcelonie. – Nic w tym dziwnego, nic w tym dziwnego – powtórzył Jaume, wpuszczając ich do środka. – Jesteś ochrzczona? – zapytał niespodziewanie kobietę. – Nie. Kiedy wchodzili po wąskich schodach prowadzących do wynajętej izby, odwróciła się gwałtownie i zaczęła szarpać z idącym za nią starcem. Próbowała dać mu do zrozumienia, że nie chce, by łapał ją za tyłek, on jednak, zachęcony jej słabym oporem, nie dawał za wygraną. Gdy znaleźli się na piętrze, Mauretance przeszła chęć do śmiechu. Jaume ulokował ich w małej izbie z dwiema pryczami. Barcha powstrzymała się od komentarzy, Hugo wyobrażał sobie jednak, co myśli. Kiedy uzgadniał warunki najmu, pokój wydawał mu się większy. Teraz, z Barchą, workiem i biegającą w kółko Mercè, przestrzeń znacznie się skurczyła. Na jednej pryczy będą spały Mauretanka i dziewczynka, na drugiej on, zarządził, pomijając milczeniem niewygody. Przez okno wychodzące na ogród Jaume wskazał im wychodek. Palenisko i kuchnię widzieli wcześniej na parterze. Starzec spał w izbie naprzeciwko. Wyjaśnił im, że od śmierci żony mieszka sam. Jego dzieci także zmarły. Opowiedział o swojej dawnej pracy w warsztacie na parterze, gdzie przez większość życia wyrabiał drewniane trzonki do puginałów, sztyletów i noży. Barcelona wytwarzała noże i miecze nie tylko na własny użytek, ale i na sprzedaż poza granicami miasta, dlatego Jaumemu dobrze się wiodło do czasu, aż popsuł mu się wzrok, a ręce zaczynały drżeć, kiedy najbardziej ich potrzebował. Wynajmował izbę, by zarobić trochę pieniędzy, których zaczynało mu już brakować. Odkąd płatnerze i nożownicy przestali korzystać z jego usług, najął się do pomocy w pobliskim szpitalu Coloma i po jakimś

czasie został jednym z trzech acaptatores, którzy codziennie obchodzili Barcelonę, żebrząc o chleb. Niedługo po ich przeprowadzce w domu przy ulicy Hospital pojawiła się Regina. Przejście na chrześcijaństwo tyle ją kosztowało, że nie zamierzała tracić kontaktu ze swoim przyszłym mężem. Hugo spędzał całe dnie w pałacu Rogera Puiga, gdzie nawet niewolnicy zdawali się wiedzieć o jego niedoli. Kiedy Regina pierwszy raz odwiedziła go w nowym domu, Jaume uśmiechnął się na jej widok, Barcha zaś wykrzywiła usta, najpierw patrząc na żydówkę, a potem na starca. Ten natychmiast przestał szczerzyć zęby, jednak nie oderwał wzroku od jędrnych, wydatnych piersi Reginy. Mercè, skupiona na topornych figurkach, które Jaume wyrzeźbił dla niej z resztek drewna po trzonkach, zignorowała pieszczoty i czułe słówka, jakimi żydówka próbowała zaskarbić sobie jej sympatię. Wizyty Reginy stały się tak częste, że w końcu mała Mercè dała się skusić słodyczom, którymi ta starała się jej przypochlebić. Skusił się także Jaume: któregoś dnia, kiedy Barcha pilnowała dziewczynki bawiącej się na ulicy, złapał Reginę za pośladek. Żydówka wybuchnęła śmiechem. – Jesteś za stary na takie rzeczy – skarciła go czule. Chciał odpowiedzieć, nie dała mu jednak dojść do słowa. – Obłapiaj Mauretankę – poradziła. – Ona nie będzie się skarżyć. Mimo to od tej pory, zawsze gdy z tego czy innego powodu zostawali sami, starzec podskubywał Reginę. Któregoś razu posunął się za daleko i musiała dać mu w twarz, żeby zostawił ją w spokoju, przeważnie jednak ograniczał się do kilku klepnięć i podszczypnięć, za które karciła go z uśmiechem. Chciała mieć w nim sprzymierzeńca, potrzebowała przyjaciela, przynajmniej dopóki Hugo będzie mieszkał w tym domu, jako że próba zbliżenia do Mauretanki zakończyła się porażką, co zresztą żadnej z nich nie zdziwiło.

– Miej na uwadze, że wkrótce zostanę twoją panią – zagroziła Regina, zmęczona bezowocną rozmową. – Będziesz musiała się mnie słuchać. – Nie martw się. Potrafię to robić. Żydówka była zaskoczona odpowiedziami Barchy. Mauretanka nie sprzeciwiała się jej otwarcie, było jednak oczywiste, że nie ma dla niej krzty szacunku. – Żyłoby ci się lepiej, gdybyś poddała się mojej woli. – Będę żyła tak, jak rozkażesz. – Każę wygarbować ci skórę. – Jestem tylko Mauretanką, przywykłam do tego. – Jesteś wolna. Mogłabyś poszukać sobie innego zajęcia. – Nie sądzę, bym gdziekolwiek znalazła pracę podobną do tej, jaką oferujesz mi ty – odparła kąśliwie. – Możesz być tego pewna – powiedziała Regina, przeciągając słowa. – Jeszcze pożałujesz swojej decyzji. Odbiorę ci wszystko, nawet chęć do życia. Im większy gniew okazywała Regina, tym szerszy stawał się uśmiech na twarzy Mauretanki. W końcu żydówka powiedziała coś, czego nie powinna była mówić: – Na początek odbiorę ci dziewczynkę… Stały w ogrodzie, gdzie Regina odnalazła Barchę. Była niewolnica rzuciła się na nią i chwyciła ją za szyję. Potknęły się i upadły na ziemię, muzułmanka na żydówkę. – Zabiję cię, słyszysz? – wyrzuciła z siebie Barcha, zaciskając dłonie na szyi Reginy. – Zabiję cię, jeżeli rozdzielisz mnie z małą. Zabiję cię, jeżeli zrobisz jej jakąkolwiek krzywdę. Zabiję cię, jeżeli poróżnisz mnie z Hugonem. Regina machała rękami. Jej twarz zaczynała nabiegać krwią, kiedy Barcha w końcu zwolniła uścisk. – Możesz się już zacząć zastanawiać, jak to zrobisz, ty mauryjska suko – odparła, gdy tylko odzyskała oddech. – Bo przy pierwszej

nadarzającej się okazji odbiorę ci wszystko, co kochasz i czego pragniesz. Zniszczę cię. Tym razem to Barcha była zaskoczona. Regina wykorzystała jej wahanie, wyswobodziła się i przekręciła na bok. Wstały, brudne, zdyszane i drżące, i przez chwilę mierzyły się wzrokiem. – Nie boję się ciebie, ty mauryjskie straszydło – powiedziała Regina, zanosząc się kaszlem. – Każdy tak mówi, dopóki nie stanie twarzą w twarz ze śmiercią. Jeszcze będziesz mnie błagać. Regina zastanowiła się przez chwilę. – Nie odbiorę ci miłości dziewczynki – postanowiła ustąpić. – I nie nastawisz przeciwko mnie Hugona – zażądała Barcha. – Niech ci będzie. – W takim razie będę ci służyć. – I będziesz mi posłuszna. – I będę ci posłuszna. – I… – Barcha! Barcha! Krzyki poprzedziły pojawienie się Mercè w drzwiach wychodzących na ogród. Kobiety równocześnie wysiliły się na uśmiech. – Barcha, chodź tu szybko! – ponagliła Mercè, pokazując jedną z figurek.

Hugo i Regina pobrali się szóstego grudnia 1400 roku, w dniu świętego Mikołaja, w kościele Trójcy Przenajświętszej w Barcelonie wzniesionym przez nawróconych żydów. Tego dnia tutejsze bractwo obchodziło święta swoich dwóch patronów i wszyscy konfratrzy mieli obowiązek stawić się na uroczystej mszy. Wnętrze kościółka

rozświetlały dziesiątki migoczących świec, ołtarz pokrywało sukno wyszywane złotem, a w powietrzu unosił się zapach kadzidła. Proboszcz, ojciec Ramón Vilanova, wybrał ten ważny dla konfraterni dzień w nagrodę za postępy Reginy i gorliwość, jaką wykazała podczas nauki chrześcijańskiej doktryny i nawracania się na nową wiarę. Miesiąc wcześniej została ochrzczona, a jej małżeństwo z Mosé Vivesem unieważniono. Regina nie zmieniła imienia, które należało wszak także do chrześcijańskiej męczennicy, przyjęła za to nowe nazwisko, Vilanova, to samo, które nosił proboszcz. W kościele znajdowała się niemal cała społeczność barcelońskich konwertytów – wszyscy oni należeli do bractwa Trójcy Przenajświętszej. Świadkami Hugona byli Raimundo i Jacob, a Reginy – która wyglądała przepięknie w sukni z cienkiej czerwonej wełny haftowanej przy mankietach i kołnierzu, ściśniętej w talii czerwonym paskiem, i w atłasowych bucikach w tym samym kolorze – dwie koleżanki z dzieciństwa, z którymi po chrzcie odnowiła przyjaźń zakazaną wcześniej przez króla pod groźbą kary śmierci. Hugo miał na sobie mieszczański strój, który kiedyś podarował mu ochmistrz Rogera Puiga. Regina nalegała, by kazał sobie uszyć nowe ubranie, ale on niepokoił się wydatkami, jakie pociągał za sobą ślub, uszczuplając jego oszczędności. Już sam czerwony materiał na suknię Reginy, choć nie był tak wytworny jak te, które sprowadzano z innych królestw i z których szyli sobie stroje bogacze i szlachta, oznaczał spory wydatek. „Dobra leridzka wełna”, zapewnił sprzedawca. Hugo nigdy wcześniej nie kupował tkanin. Regina i jej dwie przyjaciółki, które ochoczo wypowiadały się we wszystkich sprawach – podniecone, jakby to one wychodziły za mąż – także nie miały doświadczenia w tej kwestii. „To na suknię ślubną!”, wrzasnęła jedna z nich piskliwym głosem. We trzy oglądały materiał, jakby znały się na tkaninach. „Wełna z długim włosiem – wyjaśnił kupiec – najdłuższym na rynku,

z dojrzałych owiec strzyżonych wiosną. Tylko wełna otrzymywana z takiego runa może nosić znak miasta Barcelony. Jest tutaj, widzicie?” Regina nie zdołała co prawda przekonać Hugona, by odnowił swoją garderobę, namówiła go za to, by zadbał o nowe ubranko dla Mercè. Kupili więc także kawałek tkaniny na sukienkę dla dziewczynki, zielonej, z cienkiej wełny, również ze znakiem miasta Barcelony. Do tych wydatków należało doliczyć opłatę za ceremonię w kościele i posługę księdza oraz ofiary za dusze żywych i zmarłych z bractwa Trójcy Przenajświętszej, do którego Hugo był zmuszony wstąpić, przede wszystkim jednak koszt wesela. Przyjęcie miało się odbyć zaraz po uroczystości kościelnej, w Domu Ślubów, budynku z wielką salą niedaleko placu Llulla i bramy Nou. Miasto oddało go do dyspozycji mieszkańców, których domy nie pomieściłyby weselnych gości. Ludzie tak bardzo lubili świętować, że kolejni królowie musieli stopniowo ograniczać kwoty wydawane na zabawę: można było zaprosić tylko osiemdziesiąt osób, po czterdzieści na małżonka, po dwadzieścia każdej płci. Nie wolno było też obwozić panny młodej konno po ulicach Barcelony ani podawać na przyjęciu ptactwa – kur, kuropatw, kapłonów… Posiłek musiał się ograniczyć do dwóch dań. Na przyjęciu weselnym Hugona i Reginy nie zaserwowano więc ptactwa, na stołach pojawiły się za to baranina gotowana z warzywami i pieczona cielęcina z hojnie przyprawionymi sosami, a także białe pszenne pieczywo i wino, dużo wina, białego, czerwonego i słodkiego z Grecji. Do tego kwiaty i girlandy do ozdobienia Domu Ślubów oraz muzycy, którzy mieli grać na trąbkach, bębnach i fletach, by goście mogli tańczyć i śpiewać do białego rana. Po uroczystej mszy Hugo i Regina zawarli małżeństwo, wypowiadając przed zgromadzonymi słowa przysięgi.

– Ja, Regina – zaczęła panna młoda mocnym głosem – oddaję ci Hugonie Llor moje serce jako prawa małżonka i biorę cię za prawego męża. Hugo słyszał swój głos recytujący obrzędową formułkę, jakby wypowiadał ją ktoś inny. Czuł się tak, odkąd stracił winnice. Jakby Regina wykorzystała jego zniechęcenie i przygnębienie, by zawładnąć jego wolą. Ona o wszystkim rozstrzygała. Kiedy wracał z pałacu Rogera Puiga, zawsze zastawał ją w domu Jaumego. Rządziła się i wszystkimi dyrygowała: sprawowała pieczę nad jego pieniędzmi, decydowała, co mają jeść, co powinni kupić, kiedy wyjść z domu, co należy robić, a czego nie… Co ciekawe, Barcha także była jej posłuszna, łagodna jak owieczka mimo swoich gabarytów. Stary Jaume wyglądał na zadowolonego, a Mercè wesoło biegała po domu. Można by powiedzieć: idealna rodzina. W niedziele, po mszy w kościele Trójcy Przenajświętszej, gawędzili z innymi przechrztami i spacerowali po mieście. Nie mieli także oporów, by spółkować za zaryglowanymi drzwiami izby. Hugo nie mógł już dłużej wymawiać się związkiem z Eulàlią – Regina rzucała się na niego, jakby przez ponad rok żyła w celibacie. Żądała od niego takiej samej namiętności, raz, drugi, aż Hugo padał wyczerpany na siennik. Powiedziała, że po ślubie chce mieć dziecko, jedno albo i więcej. Do tej pory piła wywary, żeby nie zajść w ciążę, ale teraz nie były jej już potrzebne. Zasypywała go pocałunkami. Pogodziła się z mieszkaniem w domu Jaumego, uznała jednak, że potrzebują więcej przestrzeni. Barcha i dziewczynka miały się przenieść do drugiego pokoju na piętrze, a starzec spać w warsztacie. Hugo chciał się zbuntować, ale mu nie pozwoliła: „Przecież już nie wyrabia tam trzonków do noży!”. Utrzymywała, że wyświadczają mu przysługę – zarobi więcej pieniędzy, będzie mógł ostatecznie zrezygnować z pracy i zająć się rzeźbieniem zabawek dla Mercè. „Bardzo lubi małą – zauważyła. – Nie ma żadnej rodziny, prawda?” Hugo wyczuł w tym pytaniu jakiś podstęp, zamilkł jednak na widok kontrastu

między łagodnym, marzycielskim spojrzeniem Reginy nozdrzami, napiętymi, jakby już została panią tego domu.

a

jej

Tak, Regina była panią wszystkiego, także jego woli. – …i biorę cię za prawą żonę – skończył recytować, po czym pocałował pannę młodą i przyjął uściski, gratulacje oraz życzenia od rozradowanych gości.

Jaume przystał na propozycję Reginy – wynajął im także własną izbę, a sam przeniósł się do warsztatu na parter. Hugo ponownie przeliczył w myślach pieniądze. Oszacował stan swojego posiadania – trochę oszczędności i wynagrodzenie, jakie dostawał w pałacu – a następnie zsumował wydatki: na czynsz, na jedzenie, bo teraz miał jeszcze jedną gębę do wyżywienia, ubrania – Regina kupiła już nowe buty i stroje dla siebie i dziewczynki – uposażenie Barchy, u której zaciągnął duży dług… Jak ma sobie z tym wszystkim poradzić? – Dziś pójdę z tobą do pałacu Rogera Puiga – zaskoczyła go Regina kilka dni po ślubie. Była w nowej sukni, ciemnoniebieskiej, eleganckiej i dyskretnej, choć dopasowanej w talii. Na głowie miała mały czepiec w tym samym kolorze, obszyty lamówką i zawiązany pod szyją jaskrawymi wstążkami, które odbierały nieco powagi jej wyglądowi. – Po co? – zapytał. – Muszę nadrobić stracony czas. – Tam? – Tam zamierzam zacząć. Kiedy weszli na dziedziniec pałacu, dwóch służących przystanęło oczarowanych ubraną na niebiesko postacią o krągłych kształtach. Zaraz pojawił się ochmistrz, a także Jednooki, jakby wyczuł obecność Hugona. Wychylił się przez barierkę, a na widok Reginy rozdziawił jełopowato usta. – Kim jest ta kobieta? – zapytał Esteve.

– Jestem żoną Hugona – pospieszyła z odpowiedzią. – Nazywam się Regina Vilanowa, jestem chrześcijanką, akuszerką doświadczoną w leczeniu wszelkich chorób, jakie mogą dotknąć kobiety, i rozwiązywaniu ich problemów. Esteve słuchał jej przemowy z szeroko otwartymi oczami, a Mateo uśmiechał się, stojąc na galerii. – Przyszłam zaoferować moje usługi waszej pani. Wyjaśnijcie jej, że poznałam sekrety zawodu jako przodująca uczennica wielkiej Astrugi, medyka z królewską licencją Piotra Ceremonialnego, a następnie uczyłam się u Mosé Vivesa, także medyka. Oboje byli żydami. – Nie sądzę, by was przyjęto – odparł ochmistrz. – Potrafię leczyć także mężczyzn – przerwała mu Regina. Esteve chciał jej ponownie odmówić, jednak krzyk, który nagle dobiegł z galerii, sprawił, że wszyscy odwrócili głowy. – Regina! – Caterina biegła schodami w dół. Rusinka z płaczem rzuciła się na żonę Hugona, dziękując jej za uratowanie życia. W końcu Reginie udało się uwolnić od rąk, które nie chciały jej puścić. – Przyszłam zaoferować moje usługi hrabinie – powiedziała niewolnicy. – Oczywiście! – ucieszyła się Caterina. – Sama jej o tobie opowiem. – Jak to „oczywiście”? – obruszył się ochmistrz. – Jesteś tylko niewolnicą, nie możesz nikogo polecać. – Zostaw ją w spokoju, Esteve! – dało się słyszeć z galerii. Jednooki wodził lubieżnym spojrzeniem od jednej kobiety do drugiej: od Rusinki o jasnych włosach i białej skórze do ciemnowłosej, ogorzałej akuszerki. Obie były zmysłowe, ponętne, kształtne. Ciekawe, jakież to fantazje snuje teraz Jednooki? – pomyślał Hugo.

– Wpuszczasz ją na swoją odpowiedzialność – zagroził Esteve słudze hrabiego. Mateo wzruszył ramionami i machnął na niego ręką. Caterina poprowadziła Reginę na galerię, Hugo zaś udał się do piwniczki. Nie miał dużo pracy: codziennie przygotowywał i wskazywał ochmistrzowi wina, które powinien podać na stół hrabiostwu, pozostałe zaś przelewał i oczyszczał, żeby lepiej się konserwowały, kupił już nawet pimen z myślą o nadchodzącym Bożym Narodzeniu. Przygotował wino, które miało zostać podane tego dnia, po czym zaczął się przechadzać między beczkami i amforami, wyobrażając sobie Reginę czekającą w tym samym miejscu, w którym stał on w dniu, kiedy Roger Puig nagrodził go za klaret. Przeszedł go dreszcz na wspomnienie noża, który Jednooki przytknął mu do brzucha. Czuł, że sługa nieustannie go pilnuje. Żył we względnej zgodzie z ochmistrzem, kucharzem, pozostałymi służącymi, a nawet z niewolnikami – zarządzał winem, nikt więc nie chciał mieć w nim wroga. Poza Mateem. Może Jednooki będzie nagabywał Reginę, tak jak prześladuje jego? Przypomniał sobie lubieżność, z jaką na nią patrzył. Nie mógł napastować Cateriny, była bowiem własnością hrabiego, nic jednak nie stało na przeszkodzie, by nękał żonę dostawcy wina. Hugo zląkł się na myśl, że to właśnie zamierza. Powodowany strachem, wyszedł na brukowany dziedziniec i znalazł się u stóp schodów. Z góry dobiegały głosy. Wspiął się po stopniach, przyklejony do ściany – zbędne środki ostrożności, jako że każdy i tak mógł go zobaczyć, zarówno z dołu, jak i z galerii. Odsunął się od ściany i starał zachowywać naturalnie. Głosy dolatywały go teraz wyraźniej. Jeden z nich należał do jego żony, a drugi… Na górze udał, że szuka czegoś przy arkadzie na wprost przedsionka, w którym znajdowały się drzwi do gabinetu Puiga i te prowadzące do komnat pałacu. Starał się usłyszeć, o czym hrabia rozmawia z Reginą.

– Jak to możliwe, akuszerstwem?

że

taka

piękna

kobieta

trudni

się

– Tak wyszło, wasza wielmożność – odparła tonem, który wydał się Hugonowi przesłodzony. – Nie uważacie, że wasze zdrowie skorzysta na tym, że zajmie się nim piękna kobieta? – Tu całkowicie się z wami zgadzam – odparł hrabia uwodzicielsko. Hugo usłyszał odgłos kroków… Może Puig podszedł do jego żony? Regina zachichotała. – Nie – usłyszał. Znów się roześmiała. Roger Puig mruczał jak kot. – Nie – nalegała. – Nie… – powtórzyła, już bez przekonania. Przez chwilę rozlegał się tylko szelest ubrań przeplatany tłumionymi jękami rozkoszy. Potem do uszu Hugona dobiegł odgłos czyichś pospiesznych kroków, powstrzymywany śmiech i trzaśnięcie drzwiami, po którym zapanowała grobowa cisza. Hugo nie starał się już zachowywać pozorów. Stał jak sparaliżowany przy arkadzie na wprost korytarza. Nie dochodziły go żadne dźwięki. Zalał go zimny pot na myśl, że miałby zajrzeć do przedsionka i przekonać się, że Regina już tam nie czeka. Mimo to zaryzykował. Wąskie drewniane krzesło z wysokim oparciem, dwie skrzynie i gobelin z wizerunkiem świętego Jerzego, nic więcej. Ale przecież ich słyszał. Na pewno! Dlaczego nie interweniował we właściwym momencie? Nie chciał odpowiadać sobie na to pytanie, nie miał odwagi. Podszedł do drzwi gabinetu hrabiego i przyłożył ucho do drewna: śmiechy, cisza, coś jakby dyszenie, krzyk… Regina. Znał doskonale jęki żony, krzyki przybierające na sile, w miarę jak nadchodziła rozkosz. Opuścił pałac i ulicą Marquet dotarł do plaży. Był grudzień. Słońce chowało się za ciemnymi chmurami, lekko wzburzone morze miało srebrzysty kolor. Wyciągnięte na piasek łodzie odpoczywały, a ludzie morza snuli się niemrawo, jakby

zapadli w zimowy sen w oczekiwaniu na warunki sprzyjające żegludze. Co go obchodzi, że Regina uległa hrabiemu? Przeciągnął dłonią po burcie jednej z łodzi. Zawarł małżeństwo pod przymusem. A jednak go to obchodziło. W końcu jest jego żoną. Najbardziej bolało go jednak, że zdradziła go z Rogerem Puigiem. Szlachcic będzie chwalił się nową zdobyczą, może nawet opowie o niej Jednookiemu. Hugo kilkakrotnie walnął otwartą dłonią w łódkę. Może nawet… Nie. Z Mateem nie. Regina nie oddałaby się słudze… chociaż nigdy nie wiadomo. Starał się uwolnić umysł od tych myśli, skupiając uwagę na morzu. Co mówiła Dolça o morzu? Nie lubiła go. Poszedł plażą aż do stoczni. Tam zawsze panował ruch. W miesiącach, kiedy nie żeglowano albo kiedy pływały tylko duże statki, pozostałe łodzie zamykano w halach i naprawiano, a niektóre nawet całkowicie rozbrajano i rozbierano, jak powiedziało Hugonowi kilku bastaixos, którzy wychodzili z budynku, dźwigając duże deski. Rozłożyli na części łódź do transportu koni, której nigdy nie zwodowano i która niszczała w stoczni. Wiele elementów zachowano z myślą o innych statkach, ale deski sprzedano na publicznej licytacji – zostaną w większości przeznaczone na budowę domów. Bastaixos zanosili je teraz do nabywców. Hugo rozmawiał z nimi chwilę, podobnie jak z innymi ludźmi morza kręcącymi się koło stoczni: przewoźnikami, którzy nie mieli czego rozładowywać, żeglarzami czekającymi na zlecenie, które pozwoliłoby im zarobić trochę pieniędzy, rybakami… Niegdyś próbowałby wyciągnąć od nich informacje dla Bernata. Tym razem to oni zaczęli wypytywać jego. „Kiedy będziesz potrzebował moczu?”, zagaił ze śmiechem jakiś bastaix. Hugo skrzywił się i wyjaśnił sytuację. Pozostali wiedzieli już, co stało się z winnicami. – To prawda, że zniewoliłeś tamtą dziewczynę, a potem zostawiłeś ją dla żydówki? – spytał jeden z nich.

Hugo wreszcie dowiedział się, jakie krążą o nim plotki. – Moja żona twierdzi, że nałożono na ciebie ekskomunikę za ożenek z żydówką – dodał ktoś inny. – Nie. Po prostu popełniłem błąd. Tylko tyle. Nie zniewoliłem Eulàlii, przez cały okres narzeczeństwa nawet jej nie dotknąłem. I owszem, ożeniłem się, ale z chrześcijanką. – Przechrztą – uściślił któryś z mężczyzn. – A więc tym lepszą chrześcijanką, bo sama wybrała swoją wiarę – zasugerował Hugo. – Ośmielasz się twierdzić, że przechrzczona żydówka jest lepszą chrześcijanką niż my? Wśród mężczyzn podniósł się szmer. Hugo zobaczył, że nadciąga coraz więcej osób. – Nie to miałem na myśli… – Ale to właśnie powiedziałeś! – wykrzyknął któryś z mężczyzn. – Wszyscy słyszeliśmy! – potwierdził inny. – Co takiego? – zainteresował się trzeci, który właśnie dołączył do zbiegowiska. – Przykro mi – przeprosił Hugo. – Nie miałem zamiaru was urazić. – A jednak ci się udało, chłopcze – upierał się jakiś stary szpetny żeglarz. – Wybaczcie. – Dajcie mu wreszcie spokój – próbował uspokoić nastroje jeden z bastaixos. – Przecież przeprosił. Wszyscy popełniamy błędy. – Ale nie takie, żeby żenić się z żydówką. – Przech… – chciał odpowiedzieć Hugo, postanowił jednak zamilknąć. – Ani nie takie, żeby dla żydowskiej kobiety porzucać chrześcijańską dziewczynę. Hugo zrobił krok w tył. Nikt go nie zatrzymał. Odwrócił się, wymamrotał pożegnanie i ruszył w stronę El Raval. – Żydzi nie są w stanie naprawdę się nawrócić! – usłyszał.

– Ma rację! – Oszukują nas! – Nie uda im się to! – Nie pozwolimy im!

– Dlaczego nie zaczekałeś na mnie w pałacu? – zapytała zdziwiona Regina. Siedzieli przy stole w domu przy ulicy Hospital. Barcha klęczała przy palenisku i kończyła przygotowywanie posiłku. Hugo prześwidrował żonę wzrokiem. Uznał, że tak naprawdę nie oczekuje od niego odpowiedzi. Wróciła do domu rozradowana. Wyjaśniła, że hrabina Anna obiecała, iż wkrótce po nią pośle, podobnie jak jej szwagierka Agnès, siostra hrabiego. Długo rozmawiały, z pewnością je sobie zjednała. „Są mną oczarowane!”, wykrzyknęła, wspominając rozmowę z damami. – Ta się nie zna – zawyrokowała, kiedy hrabina wyjawiła jej, kto ma dostęp do ich sekretów: sławna akuszerka, starsza wiekiem. Słysząc słowa Reginy, szlachcianka uniosła głowę i zmarszczyła brwi. – Przykro mi to mówić, pani, ale taka jest prawda. Dobrze ją znam. Jest biegła, jeśli chodzi o porody i noworodki, ale nie udzieli wam rad, których potrzebują kobiety. – Kiedy Anna i Agnès równocześnie przekrzywiły głowy w oczekiwaniu na dalsze wyjaśnienia, Regina dodała: – Mam na myśli sposoby na zdobycie miłości mężczyzny… albo kobiety. Sposoby na to, by mężczyzna współżył tylko z żoną albo by pokłócił się z przyjacielem. Eliksiry i okłady na pobudzenie stosunku, na kopulowanie z ferworem i pasją – ciągnęła. Kobiety wymieniły uśmiechy i przysunęły się bliżej Reginy. – Na wzmocnienie lędźwi, na przerwanie lub wywołanie ciąży, na odtworzenie straconego dziewictwa albo zatrzymanie nasienia wewnątrz macicy. A także sposoby na usuwanie owłosienia, barwienie na jasno włosów, zabijanie wszy

i leczenie strupów na głowie, na zmniejszanie dużych piersi i ujędrnianie zwiotczałych, na usuwanie zapachu potu i nieprzyjemnego zapachu z ust, na wybielanie lub likwidowanie plam na twarzy… Kiedy skończyła wymieniać wszelkie możliwe usługi, jakie dobra akuszerka powinna móc zaoferować kobietom, szlachcianki zarzuciły ją pytaniami. Caterina z daleka przysłuchiwała się ich rozmowie. Hrabina pokazała Reginie małą brodawkę pod jedną ze swych młodych piersi – przeszkadzała jej. Akuszerka obiecała, że ją usunie. Szwagierka po chwili wahania zapytała o poronienia. „Agnès!”, skarciła ją Anna, po czym porozumiewawczo mrugnęła do niej okiem. Któż może być kochankiem siostry hrabiego? Regina zastanawiała się nad tym, przypominając sobie owo mrugnięcie, kiedy Barcha postawiła na stole miski ze strawą. – Poznałaś hrabiego? – zapytał naraz Hugo, jakby od niechcenia. – Nie – odparła Regina równie obojętnie. Zmierzył ją wzrokiem, lecz nawet nie drgnęła, zajęta karmieniem Mercè. – Ale hrabina obiecała, że przedstawi mnie mężowi – dodała, nie odwracając głowy, skupiona na dziewczynce. Hugo spojrzał na jej nos. Odniósł wrażenie, że tym razem jej nie demaskuje. Na moment zwątpił, czy to na pewno Regina była z hrabią. Chociaż słyszał jej głos… Wówczas mógłby przysiąc, że to ona, ale był zdenerwowany, a duży kamienny przedsionek może zniekształcał głosy. Ponownie spojrzał na żonę. Wyglądała na spokojną. Bawiła się z dziewczynką. Jaume także na nie patrzył, śmiał się bezzębnymi ustami i od czasu do czasu wtrącał do zabawy. Barcha dobrze ukrywała nienawiść; potrafiła to robić. Jadła, siedząc na brzegu paleniska, przy ogniu. Scena wyglądała na idylliczną. Hugo nie był już pewien tego, co słyszał.

Po obiedzie postarał się znaleźć z żoną sam na sam – była jeszcze bardziej rozochocona niż kiedykolwiek. Oddana i zuchwała jak rzadko. Lubieżna. Rozpłomieniona. Pełna pasji. Jakby to był ich pierwszy raz.

16

Hugo w końcu pojednał się z Barceloną. Chodził po mieście wyprostowany i uśmiechnięty, pokazując Mercè warsztaty rzemieślników i wyjaśniając, co się w nich wytwarza albo sprzedaje. Od czasu do czasu pochylał się, żeby skwapliwie odpowiedzieć na pytanie córki, która w 1401 roku miała już pięć lat. „Kto jest tam w środku?”, zapytała, kiedy przechodzili przez plac Świętego Jakuba. „Bardzo dobrze!” „A jak się nazywa ten kościół?” „A ten zamek, kto mieszka w tym zamku?” „Jak się nazywa ten plac?” „A tam… co tam sprzedają?” Ojciec i córka przemierzali Barcelonę, trzymając się za ręce. Kiedy dziewczynka zaczynała okazywać zmęczenie, bez proszenia brał ją na ręce i mocno do siebie przyciskał. Z Mercè drzemiącą w jego ramionach szedł popatrzeć na morze albo na małe winnice rozsiane po El Raval. Ogromny, niezabudowany teren otaczał już nowy mur – niedawno wzniesiono ostatnią z bram, Świętego Pawła – ciągnący się aż do pluskającego przy stoczniach morza. Hugo sumiennie wypełniał swoje obowiązki dostawcy win Rogera Puiga. Piwniczka była dobrze zaopatrzona. Kupował wino od wielu pośredników – żaden nie mógł oszukać jego węchu ani podniebienia. „Nie mam już tamtej winnicy”, wyjaśnił, kiedy hrabia poprosił go o wino Vilatortów. Jeżeli tak zasmakowało królowi, będzie musiał je kupić od Jofré Desplà. Tak też uczyniono, jednak z tego, co słyszał, w niczym nie przypominało wina, w którego przygotowanie sam wkładał tyle serca. Prawdopodobnie Jofré albo człowiek, któremu niedoszły teść Hugona zlecił uprawę winnicy, nie wiedział nawet, o który szczep chodzi. Po wypełnieniu codziennych obowiązków

Hugo odkrywał szczęście, którego istnienia do tej pory nie podejrzewał: przeżywanie dzieciństwa córki. Tylko to wynagradzało mu znienawidzoną pracę, od której nie mógł uciec. Nie wyglądało na to, by hrabia zamierzał go zwolnić, a było to jedyne rozwiązanie, jeżeli nie chciał ściągnąć na siebie straszliwych represji, jakie czekałyby tego, kto samowolnie porzuciłby służbę u Rogera Puiga. Ostatnio przypominała mu o tym od czasu do czasu nawet własna żona, jakby nie chciała ryzykować, że wypadnie mu to z pamięci. Groźba ujawnienia treści listów nadal wisiała nad Hugonem – Regina uciekała się do niej za każdym razem, gdy czuła taką potrzebę. Wkrótce została zaufaną akuszerką Anny i Agnès. Z niesłychaną swobodą poruszała się teraz po pałacu Puiga. Nie zamierzała rezygnować z tej uprzywilejowanej pozycji. Nie minęło dużo czasu, a inne zamożne szlachcianki i mieszczanki zaczęły zabiegać o jej usługi. Praca pochłaniała Reginie całe dnie, Hugo jednak nie korzystał z zysków, jakie rzekomo przynosiła, nie licząc znikomego wkładu w domowe wydatki, kontrolowane za jego plecami przez żonę. Regina znalazła sobie uczennicę, która towarzyszyła jej podczas pracy, chciała jednak, by w przyszłości jej miejsce zajęła Mercè. Dlatego powinni nauczyć ją czytania, pisania i łaciny niezbędnej do studiowania medycznych ksiąg… Hugo prosił, by zaczekali z tym jeszcze dwa, trzy lata, Mercè nadal będzie wtedy małą dziewczynką. Nie zdołał przekonać żony. Kilka dni później Regina poleciła Mauretance, by codziennie prowadzała Mercè do domu Perego Colomy. Był to magister scholarum, który udzielał prywatnych nauk, niezależny od biskupstwa i szkół publicznych podlegających katedrze lub miastu. Regina musiała użyć przekonujących argumentów i jeszcze bardziej przekonujących denarów – których akurat na ten cel nie żal jej było wydać – by nauczyciel zgodził się przyjąć dziewczynkę, w dodatku tak małą.

– Czyż dzieci nie zaczynają pracować w wieku pięciu lat? – powiedziała Barcha, kiedy zakwestionował przy niej decyzję żony. Hugona zdziwiły jej słowa. – Tak, ale… – upierał się przy swoim. – Skoro mogą pracować, nie widzę przeszkód, by mała zaczęła poznawać księgi, żeby któregoś dnia zostać medykiem jak Regina. Barcha musiała uprzedzić Mercè o brakach jej ojca, dziewczynka bowiem nie wspominała przy nim o swoich postępach w świecie nauki, tak dalekim jego intelektualnym możliwościom, za to z ogromną radością przyjmowała wszystko, co jej proponował, jak udział w zeszłorocznym winobraniu, kiedy to Jaume poprosił Hugona, by pomógł mu przy zbiorach, deptaniu winogron i przelewaniu wina. Poza ziemiami oddanymi w dzierżawę na zasadzie emfiteuzy szpital Coloma posiadał kilka tysięcy arów winnic, które zapewniały wino pokrywające roczne zapotrzebowanie chorych i personelu. Większość chłopów zajmujących się winogrodnictwem w El Raval znała Hugona i liczyła się z jego zdaniem. Przechadzał się między winoroślami, udzielał im porad, gawędzili, rozprawiali o chorobach roślin, technikach uprawy i zwyczajach. Starał się przywrócić zerwaną więź, która niegdyś łączyła go z ziemią, choć ta nie należała już do niego. Mercè chłonęła nauki ojca, któremu ściskało się gardło na widok dziewczynki gładzącej latorośl albo zrywającej delikatnie kiść winogron. Jakież dobre zbiory mogli świętować razem, jakież dobre wino wytwarzać! Było już jednak na to za późno. W okresie winobrania sprzeciwił się, by córka chodziła na nauki. Jego spojrzenie wystarczyło, by Regina i Barcha ustąpiły. Zebrali winogrona, oboje oblepieni słodkim moszczem, otoczeni rojem bzyczących much, które przyklejały im się do twarzy i dłoni. Na widok dziewczynki walczącej z owadami na moment powróciło wspomnienie… Dolça… Czyżby popełnił w życiu tyle błędów, żeby teraz musieć za nie tak drogo płacić? Śmiech Mercè sprowadził go na

ziemię. W odpowiedzi nasunął jej głębiej słomkowy kapelusz. Starał się wyjaśnić córce, jak rozpoznawać i oddzielać dorodne owoce od niedojrzałych, które mogłyby zakwasić wino. Nauczyła go tego Dolça podczas jego pierwszego winobrania. Przykazała mu także, by oczyszczał kiście ze ślimaków i liści i odrzucał zgniłe winogrona. Teraz zalecał to samo Mercè, choć w szpitalnej winnicy nie dzielono winogron; wrzucano wszystkie do jednego kosza, wino było bowiem przeznaczone dla chorych i umierających. Szpitalny składzik z winem wyglądał tak samo jak we wspomnieniach Hugona, był może tylko jeszcze ciemniejszy, bardziej zaniedbany, bardziej złowrogi. Zachowały się też drzwi z okienkiem, przez które wypchnął kij i wyłupił oko słudze. Ciągnąc wózek z częścią winogron, spojrzał na zarządcę szpitala i przekonał się, że jest nim już ktoś inny. Ten był znacznie młodszy. Hugo nie zobaczył również nigdzie klucznicy, którą tamtego dnia obrzucił wyzwiskami. Jaume dobrze znał cały personel i gdy Hugo zostawił wózek, przedstawił go zarządcy, księdzu, siostrze służebnej i gosposi, którzy podobnie jak starzec pracowali w szpitalu z powołania, służąc ubogim. Zarządca i ksiądz porzucili obojętny wyraz twarzy, którym początkowo odpowiedzieli na powitanie Hugona, gdy tylko Jaume przedstawił go jako dostawcę win hrabiego Castellví de Rosanes. „Czy pan hrabia mógłby jakoś wesprzeć nasz szpital?”, zapytał kapłan. Hugo chciał im odpowiedzieć, że powinni raczej poprosić o to jego żonę, na pewno ma większy wpływ na hrabiego niż on. Obiecał jednak, że przekaże Puigowi ich prośbę, choć nie powinni oczekiwać zbyt wiele. „Wiecie, jacy są możni”, próbował się wytłumaczyć. W końcu udało mu się uwolnić od osób, które podeszły, by porozmawiać i popatrzeć, jak pracuje. Chciał… Miał potrzebę deptania winogron, pragnął znów poczuć, jak pod jego stopami powstaje moszcz, jak rodzi się wino. W przyszpitalnym składziku nie

było kadzi – winogrona deptano w kufie, skąd sok płynął do beczek i amfor. Hugo zdjął buty, wdrapał się do kufy, po czym wstawił do środka Mercè. Dziewczynka niemal zniknęła w jej wnętrzu. Trzymając się za ręce, ojciec i córka deptali winogrona, tańcząc, śmiejąc się, żartując i śpiewając.

Hugo nie musiał prosić Rogera Puiga, by wspomógł szpital Coloma. Pierwszego lutego 1401 roku Rada Stu postanowiła podjąć rozmowy z biskupem i kapitułą katedry, by połączyć w jeden wszystkie szpitale Barcelony, bez względu na to, komu podlegają: miastu, biskupstwu czy kapitule. Na początku piętnastego wieku opiekę nad chorymi sprawowały małe, niezależne od siebie domy dla chorych, zdolne pomieścić od dziesięciu do dwudziestu pacjentów każdy, nie licząc porzuconych pod ich drzwiami dzieci. Niektóre z tych instytucji, mających już po sto lat, borykały się z problemami finansowymi mimo środków przyznanych im w momencie założenia, jałmużny i spadków, jakie wielu barcelończyków zapisywało im w testamencie. Nawet najubożsi uwzględniali w ostatniej woli szpitale. Średniowieczna koncepcja szpitala jako schronienia dla ubogich i pielgrzymów, w którym pomagano umierać ludziom, zmieniała się, w miarę jak poszerzał się zakres wiedzy medycznej. W roku 1401 Barcelona zarządziła budowę wielkiego szpitala, który miał przyjmować, utrzymywać przy życiu i karmić ubogich mężczyzn i kobiety, osoby kalekie, słabe, obłąkane i dotknięte innymi ludzkimi bolączkami, rannych, porzucone dzieci oraz pozostałych nieszczęśników bez względu na ich pochodzenie i status społeczny. Rajcy i duchowni osiągnęli porozumienie: postanowiono połączyć sześć barcelońskich szpitali w jeden, pod wezwaniem Świętego Krzyża. Miał zostać wzniesiony w okolicach szpitala Coloma,

w którym na prośbę zarządcy i księdza Hugo nieodpłatnie opiekował się piwniczką. Mimo wysiłku, jaki włożył w ich wyhodowanie, winogrona z zeszłorocznych zbiorów, które zdeptał z Mercè, zamieniły się po kilku miesiącach w młode, cierpkie wino drapiące gardło i drażniące żołądek, ale i tak ubodzy chorzy ze szpitala Coloma pili je, jakby to był nektar. Zastanawiał się, czy nie wzmocnić go okowitą. Regina namówiła go, by odzyskał alembik, który z pomocą Maríi ukrył w gospodarstwie Rocaforta. Dopasował go do paleniska w domu Jaumego i nocami destylował nad ogniem leki, o które prosiła go żona. W końcu jednak zrezygnował z tego pomysłu – czerwone wino ze szpitala Coloma miało wystarczającą moc. Choć krzepkie wina cieszyły się uznaniem, to akurat było cierpkie i kwaśne, zbyt ordynarne, by podać je królowi Marcinowi, jego szacownej małżonce, biskupowi czy rajcom, którzy mieli położyć kamień węgielny pod wielki barceloński szpital. Zarządca i ksiądz okazali się hojni. Hugo nabył kilka beczek młodego czerwonego wina, odpowiednio przygotowanego – w przeciwieństwie do szpitalnego, przy produkcji którego mieszano owoce ze ślimakami i liśćmi winorośli. Potrzebował wina, w którym czułoby się smak winogron. Kiedy już je zdobył, dodał wystarczającą ilość okowity, by jej moc zrównoważyła smak owoców. W niedzielę siedemnastego kwietnia 1401 roku do El Raval zawitali król Marcin, jego żona Maria de Luna, biskup Joan Ermengol i barcelońscy rajcowie, by zainaugurować budowę szpitala. Uczynili to ze stosowną pompą. Para królewska przyjechała konno przy akompaniamencie trąbek i bębnów, w asyście straży, otoczona zaufanymi ludźmi, wśród których był także Roger Puig. Z monarchą konkurował biskup, który kroczył pod baldachimem z armią księży i ministrantów. Poważni, wyniośli, ubrani na czarno rajcy szli ze swoimi laskami, przewodząc członkom Rady Stu i dzierżącym proporce przedstawicielom cechów. Procesja niosąca

cztery pierwsze kamienie pod nowy budynek wyruszyła spod katedry i dotarła na miejsce ulicą Hospital, specjalnie wyszykowaną na tę okazję: drogę zamieciono i spłukano wodą, domy ozdobiono kwiatami i gałązkami, na niektórych fasadach zawieszono nawet stare gobeliny. Lokalne władze kazały mieszkańcom cieszyć się i wiwatować pod karą grzywny w wysokości pięciu soldów dla każdego, kto się nie przyłączy, sumy znacznie mniejszej niż ta, którą musiałyby zapłacić cechy, gdyby nie pojawiły się na uroczystości. Hugo, przyodziany w swój stary mieszczański strój, mógł się swobodnie poruszać po niezabudowanej przestrzeni przy szpitalu Coloma – rozległych ogrodach, gdzie miały zostać położone fundamenty pod nowy budynek. Miejsce było zbyt małe, by pomieścić tłum ludzi, którzy korzystając ze słonecznego, wiosennego wolnego dnia, postanowili asystować przy inauguracji budowy. Tłoczyli się za zbrojnymi broniącymi dostępu do podium pełnego krzeseł, na których zasiadali para królewska, możni, duchowni i władze miejskie. Mercè, która odkąd jej ojciec zaczął pracować w piwniczce, zadomowiła się w szpitalu, na prośbę księdza przestała swawolić, gdy król Marcin, niski i otyły, nieudolnie wyplątał się z siodła pod dyskretną osłoną rycerzy ze swojej świty, pozwalając, by dworzanie chwycili go i postawili na ziemi. Królowa Maria także skorzystała z pomocy, zsiadła jednak z konia zwinniej i z większą godnością niż jej małżonek. Przyjęła bukiet kwiatów od dziewczynek z El Raval, wśród których była także córeczka Hugona Llora. Hugo z uśmiechem przyglądał się tej scenie. Wyczuł, że żona z daleka karci go wzrokiem. Poszukał w tłumie kobiet jej zimnego, gniewnego spojrzenia – stała za hrabiną Anną i jej przyjaciółkami. Miała na sobie nową suknię uszytą specjalnie na tę okazję. O ile skąpiła pieniędzy na codzienne wydatki, które musiała dzielić z Hugonem, o tyle nigdy nie żałowała ich, kiedy chodziło o jej wygląd – stroje, ozdoby, pomady – lub własne interesy, zarówno księgi

kupowane drogo na licytacjach, jak i darowizny czy jałmużny, którymi starała się przypodobać księżom. Posprzeczali się o Mercè. – Mała jest szczęśliwa – odparł Hugo w odpowiedzi na jej pretensje, że dziewczynka bawi się i brata z dzieciarnią z okolicy. Regina uważała, że nie powinna się z nimi spoufalać. Jakby była córką szlachcica! – Czyż nie pobiera już nauk u mistrza? – przerwał jej wywód Hugo. – Tak, ale… I tym razem nie pozwolił jej dokończyć. – To moja córka! Te słowa nie spodobały się Reginie. Wyprostowała plecy; jej ramiona i szyja zesztywniały, a nos drżał prowokująco. – Ja ci ją dałam! – krzyknęła z nutą groźby w głosie. – I co z tego? – Hugo podjął wyzwanie i zrobił krok naprzód, stając z żoną twarzą w twarz. Byli sami w kuchni. Zapadł już zmrok. On przygotowywał okowitę, ona właśnie wróciła, Bóg jeden wie skąd. – To moja córka – powtórzył. – A ja jestem twoją żoną. – Moją żoną?! – Okrzyk wydobył się z głębi jego duszy. Spojrzał na Reginę. Już chciał machnąć na wszystko ręką, ale wyniosłość kobiety wzbudziła w nim złość. – Jesteś rozpustnicą, nałożnicą wszystkich tych możnych, którymi się otaczasz – wygarnął jej prosto w oczy. – Uważaj na to, co mówisz! – Nierządnica! – Ta nierządnica może cię pogrążyć w nędzy – zagroziła. Wybuchnął śmiechem. – Listami? Zrób to! – Jakiż ty jesteś naiwny! – Zmrużyła oczy. Hugo zobaczył przed sobą jej nos, poważny, stanowczy. – Chcesz, żebym powiedziała

małej prawdę? – Poczuł, jak z twarzy odpływa mu krew. Regina uśmiechnęła się, widząc, że zbladł. – Nierządnica, mówisz…? Nie zdołała dokończyć zdania. Przerwała jej Barcha, która wygładzając suknię, wyszła z warsztatu, gdzie spał Jaume. – Jeżeli jej to powiesz, zabiję cię – syknęła, zostawiając w spokoju swój strój. Na twarzach Hugona i Reginy odmalowało się zdumienie. – Barcha! – próbował przywołać ją do porządku. – Ty wstrętna heretyczko! – rzuciła Regina. – Nie – zaprotestowała Mauretanka, wymachując ze złością rękami. Zignorowała wyzwisko. – Ty tego nie zrobisz, panie. Jesteś zbyt dobry. Znosisz to, czego żaden mąż nie powinien znosić. Ale ja owszem – dodała, odwracając się do kobiety. – Zabiję cię, jeżeli dziewczynka dowie się, że Hugo nie jest jej ojcem. Obedrę cię żywcem ze skóry, jeśli zdradzisz jej, że opowieść o śmierci jej matki to kłamstwo. Tym razem Regina nie odpowiedziała z gwałtownością, z jaką kilka miesięcy wcześniej zareagowała na podobną groźbę, jakby nowy status przechrzty obracającej się w towarzystwie żon możnych i szlachty nie pozwalał jej wykłócać się ze służącą. Teraz, stojąc pośród szlachcianek, wbijała w męża takie samo spojrzenie jak to, które posłała mu tamtego dnia, zanim odwróciła się i weszła na piętro. Mimo jej protestów Mercè dalej bawiła się z dziećmi z dzielnicy; śmiała się i płakała jak one, brudziła ubrania, biła się z innymi, biegała i upadała na ziemię, obcierając sobie dłonie i kolana. Na podwyższeniu podano słodkości i niemal wszyscy obecni skosztowali przygotowanego przez Hugona wina. Większość obsypała je pochwałami. Podczas rozmowy z monarchą Roger Puig wyciągnął w stronę Hugona palec. Ten dostrzegł ten gest: hrabia wskazywał go, jakby do niego należał, jakby był jego niewolnikiem. Król Marcin skosztował wina, Hugo zauważył, że trzyma je w ustach

i smakuje. Po chwili skinął głową, wyciągnął w jego kierunku złoty kielich i z daleka wzniósł toast. Cień uśmiechu malujący się na twarzy władcy kontrastował z chmurnym spojrzeniem stojącego za nim hrabiego. Hugo natychmiast zrozumiał, w czym rzecz, i domyślił się, że ściągnął na siebie problemy – Roger Puig nie miał tego wina w swojej piwniczce. Uwagę Hugona odwrócił początek przemówienia. – Ten szpital – zawołał rajca, żeby przekrzyczeć zebrany tłum – zostanie wzniesiony w stylu będącym znakiem rozpoznawczym naszego miasta, charakteryzującym także jego pozostałe budowle: kościoły Matki Boskiej Morskiej i Matki Boskiej Sosnowej, salę Tinell, kaplicę Świętej Agaty, stocznie czy Salę Kolumnową w budynku giełdy towarów! – Ludzie słuchali w pełnym szacunku milczeniu. – Będzie duży i solidny, wybudowany z porządnych kamieni z naszych kamieniołomów w Montjuïc, prosty, a jednocześnie majestatyczny… – Udzieli schronienia wszystkim chorym i ubogim, mężczyznom i kobietom, bez podziałów – obiecał biskup. – Barcelona będzie miała największy szpital na Zachodzie! – wykrzyknął król Marcin, wywołując większe owacje niż jego poprzednicy. – Nigdy jeszcze w żadnym z otaczających nas królestw nie przedsięwzięto dzieła tak ogromnego i doniosłego jak szpital Świętego Krzyża. Tak jak tyle razy wcześniej, Barcelona, czyli wy, mieszkańcy Barcelony, poniesie światło całemu cywilizowanemu światu. Okrzyki i oklaski zagłuszyły słowa króla, który gdy tylko ponownie zapanowała cisza i mógł kontynuować przemowę, jeszcze bardziej rozgrzał tłum. Hugona przeszedł dreszcz, kiedy zdał sobie sprawę, że uczestniczy w tej zbiorowej radości i klaszcze z takim samym zapałem jak pozostali. Dużo się nasłuchał o nowym szpitalu, który miał nie mieć sobie równych w całej Europie: o jego majestatyczności, okazałości i otwartości, a także o wiedzy jego medyków. Miał się składać z czterech długich naw, z których każda

będzie szpitalną salą, rozmieszczonych wokół dziedzińca otoczonego krużgankiem. Nawy będą dwupoziomowe: parter zwieńczą gotyckie sklepienia, piętro zaś pokryje drewniany dwuspadowy dach podtrzymywany przez ostrołukowe arkady. – Sale będą przypominały dormitoria klasztoru z Poblet czy Santes Creus – próbował wyjaśnić Hugonowi ksiądz ze szpitala Coloma, gdy któregoś dnia rozmawiali o nowym budynku w składziku, gdzie duchowny starał się zdobyć więcej wina, niż przypadało mu w udziale. Hugo pokręcił głową; skąd miał wiedzieć, jak wyglądają klasztorne dormitoria? Ksiądz zrozumiał. – Pomyślmy… – Jak w stoczniach? – Tak, ale… nie do końca. Sufit będzie taki sam i na podobnej wysokości… – Sale będą aż tak wysokie? – przerwał mu ponownie Hugo. – W stoczniach mieszczą się statki. – A tu będą musieli zmieścić się chorzy. Wielu chorych. Sale będą tak wysokie, by zapewnić dobrą wentylację i zapobiec psuciu się powietrza. Jednakże szpital będzie się różnił wyglądem od stoczni; jej dach spoczywa na zaokrąglonych łukach, a tu, w szpitalu, będą ostre, niezaokrąglone, rozumiesz? Coś jak… – Widząc wahanie Hugona, ksiądz spróbował narysować je w powietrzu. – Jak amfory z winem, otóż to – podsumował i wskazał jedno z naczyń. – Wyjaśnijcie to dokładniej, ojcze – poprosił Hugo nie bez ironii. – Spód amfory. Widzisz? Jest ostro zakończony, boki zaś są zaokrąglone, czyż nie tak? – Hugo skinął głową. – Wyobraź sobie, że przecinasz amforę mniej więcej w połowie, a potem ją odwracasz. Taki właśnie łuk będzie podtrzymywał dach szpitala. Hugo próbował przekazać Mercè nowo zdobytą wiedzę, dziewczynka jednak nie okazała najmniejszego zainteresowania. Po lekcjach czytania i pisania miała ochotę tylko na zabawę, teraz też swawoliła, podczas gdy król kładł w wykopanym dole pierwszy

kamień nowego szpitala. Lud ponownie nagrodził go brawami. Hugo wpatrywał się w córkę, kiedy królowa Maria umieszczała obok swój kamień. Mercè stała w grupce dziewczynek, które na początku uroczystości wręczyły monarchini bukiet kwiatów. Śmiały się i szeptały między sobą, zakłócając ciszę, głuche na napomnienia pilnującego je księdza, który kazał im stać spokojnie. Mercè najbardziej rozrabiała. Uśmiechnął się. Przebiegł wzrokiem tłum i natknął się na Reginę. Na jej twarzy malował się uśmiech. Fałszywy. Fałszywy. Fałszywy. Zobaczył, jak przyłącza się do oklasków w momencie, w którym królowa złożyła kamień. Fałszywa. Ileż racji miała Dolça! Westchnął. Trzeci kamień kładł w imieniu księcia Marcina Młodszego, króla Sycylii, Jaume z Prades. Hugo dalej wodził spojrzeniem po tłumie, aż trafił na Jednookiego stojącego pośród świty szlachciców. Nie mogło go zabraknąć, zawsze był blisko. Cóż za ironia losu, pomyślał: ożenił się z osobą, którą Dolça gardziła, i nie mógł się od niej uwolnić. Rozważał, czy nie oskarżyć jej o cudzołóstwo, musiał jednak porzucić ten pomysł. Regina jakby odgadła jego myśli, a może naprawdę w nich czytała – Hugo często podejrzewał, że wszystkie kobiety posiadają ten dar. Spojrzenia obojga spoczęły na Mercè i na moment się skrzyżowały. On pierwszy spuścił wzrok. Nie. Mercè nie jest gotowa, by poznać prawdę, której ujawnieniem groziła mu Regina. A może to on nie jest przygotowany na to, by ją odkryła… To bez znaczenia. Nigdy nie zrobi niczego, co mogłoby skrzywdzić Mercè. Regina zazwyczaj wracała do domu o zmroku, gdy na dworze zaczynało się już ściemniać, dzwony nie wybiły jednak jeszcze seny del lladre. Nie udzielała mu żadnych wyjaśnień. Zresztą Hugo wcale o to nie prosił. Już od dawna się do siebie nie odzywali. Nie dość, że nie spełniał się w małżeństwie, to jeszcze pracował dla człowieka, którego najbardziej nienawidził. Taki był efekt szantażu Reginy.

Oklaski sprowadziły go z powrotem na ziemię. Przyszła kolej na biskupa i rajców mających przemawiać w imieniu Kościoła i miasta. Ponownie spojrzał na Jednookiego. Pracuję teraz w miejscu, w którym go okaleczyłem, pomyślał. Spróbował zapomnieć o nich wszystkich – o hrabim, królu, Jednookim, Reginie – i skupił uwagę na Mercè. Co by się z nim stało, gdyby nie radość, jaką dawała mu dziewczynka? Za nic w świecie nie zaryzykuje przyszłości córki. Uroczystość dobiegła końca, ludzie rozpierzchli się, gdy tylko król i pozostałe osobistości opuściły dzielnicę. Rozbrzmiała muzyka i zaczęły się tańce. Popłynęło wino. Hugo odszukał w tłumie Mercè – była z nią Barcha. Jakże słabą intuicją wykazał się przy ocenie ludzi! Na przestrzeni lat kupił kilku niewolników, wielu wynajmował. Nigdy by się nie spodziewał, że akurat Mauretanka pozostanie mu wierna. Przyjrzał się jej; tańczyła właśnie z jego córeczką. Sam nie umiał tańczyć, zobaczył jednak, że i one poruszają się nieporadnie, postanowił więc do nich dołączyć. Barcha chciała odejść, ale Hugo chwycił ją za rękę i zachęcił, by dalej z nimi pląsała. Później pojawił się też Jaume. Zabawa trwała do późnej nocy. El Raval rozświetlały palące się na ulicach i murach ogniska oraz pochodnie zatknięte na dzwonnicach kościołów przy szpitalach Coloma i Carme, a także w pozostałych świątyniach ubogiej barcelońskiej dzielnicy. Być może wino spowolniło refleks Mauretanki, w każdym razie nie dostrzegła zbliżającego się od tyłu Jednookiego, dopóki ten nie chwycił Hugona za ramię i gwałtownie go nie odwrócił. – Dlaczego kpisz sobie z pana hrabiego? Hugo także nie był w stanie na czas zareagować. Zdezorientowany, wypuścił dłoń Mercè, z którą tańczył. Kiedy Jednooki uderzył go mocno w brzuch, zgiął się wpół i jego twarz znalazła się na wysokości buźki dziewczynki. – Dlaczego on nie ma tego wina? – rzucił Mateo.

Buźka Mercè zniknęła z pola widzenia Hugona po tym, jak Jednooki wymierzył mu cios w twarz. Bardziej zabolał go jednak piskliwy krzyk córki. Upadł na ziemię. Ludzie tańczyli i niewielu spostrzegło, co się dzieje. Wydawało mu się, że widzi, jak Barcha przytula dziewczynkę. Spróbował wstać pośród pląsających nóg; nadal wszystko rozmazywało mu się przed oczami. Kiedy Mateo chwycił go za włosy, do uszu Hugona dobiegł szloch wystraszonej Mercè. – Jutro masz podać to samo wino mojemu panu – wycedził Jednooki. Pochylał się nad nim, ich twarze niemal się stykały. – W ilości wystarczającej, by jego wielmożność mógł uraczyć przyjaciół tym samym winem, którym król wzniósł dzisiaj toast. Zrozumiałeś? Mercè płakała. Hugo nie słyszał niczego poza jej szlochem. Skoczył na Jednookiego i razem poturlali się między nogami otaczających ich ludzi, którzy odsuwali się, robiąc im miejsce. Nie zdążyli wdać się w bójkę, bo kilku strażników pilnujących zabawy brutalnie ich rozdzieliło; ludzie znów zaczęli tańczyć, a Hugo stracił z oczu Matea. Wiedział jednak, że jest gdzieś niedaleko. – Nic się nie stało, kochanie. – Pochylił się, żeby pocieszyć Mercè. – Uderzył was. – Znowu się rozpłakała. – Dlaczego? Boli was? Hugo westchnął. – Pomylił się. Myślał, że to ktoś inny. Dziewczynka dotknęła rączką jego policzka. – Boli was? – powtórzyła.

Następnego ranka Hugo przetransportował do pałacu przy ulicy Marquet resztę wina, które trzymał w szpitalnym składziku i którego miał duży zapas, jako że niewiele go kosztowało. Przekonał zarządcę, że nie mogą poić nim ubogich, a jeśli sprzeda je hrabiemu, dostanie pieniądze, dzięki którym będzie mógł zapełnić piwniczkę. Do

przeniesienia beczek wykorzystał bastaixos. Po drodze zastanawiał się, dlaczego to robi. Odpowiedź była prosta: nie miał innej pracy. Żywili się i płacili czynsz dzięki dniówce, którą zarabiał u hrabiego. Zażądał od Estevego wysokiej zapłaty. Nie pozwolił bastaixos postawić beczek na ziemię, jakby chciał pokazać, że mogą w każdej chwili zabrać je z powrotem, jeżeli ochmistrz nie przystanie na jego warunki. – Aż tyle? – zaoponował Esteve. – To wino króla, to, o które poprosił pan hrabia. – Ale… – Mam na nie innych nabywców. Jeżeli hrabia go nie chce, kupi je ktoś inny. Hugo odwrócił się do bastaixos, jakby zamierzał kazać im ruszyć w powrotną drogę. Esteve go powstrzymał. – Zgoda – ustąpił. – Transport płatny osobno – dodał Hugo, wskazując tragarzy. – Nie! Znowu się odwrócił i ochmistrz kolejny raz się ugiął. Musiał wiedzieć, co zaszło podczas uroczystości. – Przygotujcie pieniądze – polecił Hugo, prowadząc bastaixos do piwniczki. Ustawiał beczki, kiedy usłyszał, że ktoś schodzi na dół. Natychmiast zorientował się, że to nie może być ochmistrz – kroki były zbyt żwawe, zbyt szybkie. Odskoczył w momencie, gdy Jednooki rzucił się na niego z pięściami. Uniknął ataku i schował się za beczkami. Przewrócił jedną z nich i potoczył ją po podłodze. Wygrażając mu, Mateo zawadził nogą o amforę, która przewróciła się i pękła; wino rozlało się po posadzce. Sługa poślizgnął się i upadł. Hugo odetchnął z ulgą. Może już pora, by stawił czoła temu nędznikowi. To przecież w składziku z winem pozbawił go oka.

– Przeklęty ślepaku! – krzyknął, szukając czegoś do obrony. Znalazł żelazną sztabę używaną jako dźwignia do otwierania beczek. Mateo zdążył już wstać. W dłoni ściskał nóż. Hugo ruszył w jego stronę z podniesioną sztabą. – Spokój! – usłyszał dobiegający ze szczytu schodów rozkaz. Nie spuszczając oka ze sługi, od którego dzieliła go duża beczka, Hugo dostrzegł Rogera Puiga stojącego nieruchomo na ostatnim stopniu. – Odłóż tę sztabę – zażądał hrabia. – Niech on odłoży nóż. W końcu Jednooki zrozumiał, że powinien wykonać rozkaz, by nie stawiać swego pana przed koniecznością zadośćuczynienia żądaniom służącego. Schował sztylet. Hugo wypuścił z rąk sztabę. Nie zdążyła jeszcze dotknąć ziemi, kiedy Mateo przeskoczył nad beczką, rzucił się na niego i powalił go na posadzkę. Potoczyli się po podłodze, wszczynając bitwę, której nie mogli rozegrać poprzedniego wieczoru. Okładali się pięściami, kopali, a nawet gryźli. W końcu Mateo ponownie wyciągnął nóż i przystawił go Hugonowi do szyi. Obaj dyszeli, dygotali z wysiłku. Hugo czuł drżenie noża tuż przy swojej grdyce. – Zabiję cię! – zawył sługa. – Nie zrobisz tego. – Były to pierwsze słowa hrabiego, który do tej pory trzymał się na uboczu. – Przynajmniej nie w tym domu. Nie chcę problemów, Mateo – dodał, jakby zależało mu nie na życiu Hugona, ale na własnej wygodzie. Podszedł do nich, starając się nie dopuścić, by rozlane na podłodze wino poplamiło jego czerwone buty z kurdybanu, o noskach tak długich, że przywiązywał je sobie łańcuszkiem do kostki. – Ty – zwrócił się do Hugona – jesteś moim dostawcą win. Ja płacę ci dniówkę. Ubliżasz mi, nie podając na mój stół najlepszego wina… Choćby miało być lepsze niż królewskie!

Hugo spróbował zapanować nad oddechem, zanim udzielił odpowiedzi. Czuł na szyi ostrze noża; muskało jego skórę przy każdym ruchu grdyką. Jednooki siedział na nim okrakiem i boleśnie przyciskał kolanami jego ręce. – W żadnym razie nie chciałem wam ubliżyć, jaśnie panie – wybełkotał Hugo. – Przyniosłem wam wino, to samo, które pił król… – Powinieneś był dostarczyć mi je wcześniej, niedojdo! – A gdyby wino nie zasmakowało królowi? – zdołał powiedzieć. Hrabia zamilkł, zamyślony. Jednooki nieznacznie odsunął sztylet, dzięki czemu Hugo mógł mówić dalej: – Tylko wy jesteście w posiadaniu tego wina. Nikt inny w Barcelonie nie może się nim pochwalić; zakupiłem je, kiedy zobaczyłem, że smakuje królowi. Po co miałbym wcześniej trwonić wasze pieniądze? Nagle zamilkł. Hrabiego już nie było. Poszedł sobie! Jednooki parsknął śmiechem na widok jego rozpaczy. Roger Puig zostawił go w rękach tego łajdaka! Jest zdany na jego łaskę. Mateo wyprostował się i jeszcze mocniej wbił mu kolana w ramiona. Hugo bał się, że połamie mu kości. Nie czuł rąk, kiedy w końcu sługa wstał. Spróbował usiąść, ale Jednooki poczęstował go kopniakiem w twarz. Nie miał na stopach kurdybanowych trzewików jak szlachcic, ale ciężkie skórzane buciska z drewnianą podeszwą. Usta Hugona zalała krew. Jeszcze jeden kopniak w twarz i dwa następne w plecy na wysokości nerek. Skulił się w kłębek na podłodze, na rozlanym winie. Jeszcze jeden. Cisza… I znowu, jakby ta bestia nie mogła opuścić piwniczki, nie połamawszy mu kości. – Przemyśl to – usłyszał. – Dopóki jesteś pod ochroną mojego pana, nie zabiję cię. Ale gdy tylko nie będziesz mu już potrzebny, zrobię to. Zabiję ciebie i tę dziewczynkę, która tak bardzo płakała wczoraj w nocy. To twoja córka? – Kiedy Hugo przekręcił się na bok, Mateo poczęstował go kolejnym kopniakiem. – Przemyśl to – powtórzył, po czym splunął na niego i wyszedł z piwnicy.

Odkąd zainaugurowano budowę szpitala Świętego Krzyża, wokół szpitala Coloma zaczął panować ożywiony ruch. Wykupiono wszystkie działki między ulicami Hospital i Carme, przy której stał klasztor karmelitanek. W okolicach uwijali się mistrzowie budowlani, stolarze, kamieniarze, mulnicy, wyrobnicy wszelkiej specjalności, czeladnicy i terminatorzy. Na miejsce zaczęto znosić wapno, gips, drewno oraz tysiące kamieni rozmaitej wielkości z kamieniołomów na górze Montjuïc będących własnością mistrzów budowlanych. Najpierw zabrano się za nawę zwaną wschodnią, przylegającą do szpitala Coloma. Prace żwawo posuwały się naprzód. Barcelonie zależało, by budynek powstał jak najszybciej. Kiedy kilku nadzorców nie pojawiło się w pracy – może dlatego, że mieli inną robotę, może z powodu zbyt niskiego wynagrodzenia – król Marcin wydał przepis nakazujący wszystkim mistrzom budowlanym w mieście obowiązkowo uczestniczyć we wznoszeniu szpitala. Wyznacznikiem wysokości ich wynagrodzenia miał być rynek. Na wieść o decyzji monarchy Hugo pomyślał, że tak samo było, gdy królowie rekrutowali mistrzów szkutniczych do budowy królewskiej armady w stoczniach: nakładali na nich grzywny i zabraniali im wyjeżdżać z miasta. Wrócił wspomnieniami do statków, do Genueńczyka, jego kuli, stoczni, Nawarczyka… i do Bernata. Od kiedy przestał dla niego szpiegować, nie miał o nim wiadomości z pierwszej ręki. Nie wiedział, co się dzieje z korsarzem. Od Raimunda usłyszał, że na nic zdały się skargi, które barcelońscy konsulowie morscy, a nawet sam król, składali kastylijskim władzom na kaperskie wyprawy Bernata przeciwko statkom Katalonii, z którą Kastylia nie prowadziła wojny. Sytuacja w Królestwie Kastylii była niespokojna, odkąd zapoczątkowana przez królewskiego bękarta dynastia Trastamarów doszła do władzy po zamordowaniu w bratobójczej wojnie Piotra Okrutnego. Henryk III Chorowity, obecny król Kastylii, odziedziczył królestwo, w którym wielcy

panowie cieszyli się dużymi przywilejami, posiadali rozległe dominia, pobierali wysokie renty i często byli właścicielami niedostępnych zamków. Tymczasem monarcha – jak opowiadano – musiał któregoś wieczoru zastawić swój płaszcz, by mieć co zjeść na kolację. Walka o podporządkowanie sobie tych bogatych, samowolnych, aroganckich i próżnych wielmożów stała się głównym celem króla Kastylii. „Miałby się przejmować zwykłym korsarzem, który kotwiczy w Kartagenie?”, zapytał Raimundo na zakończenie swojej relacji. Była pogodna niedziela, właśnie wyszli z kościoła Trójcy Przenajświętszej. – Pomyśl, że Kartagena stała się dla króla Kastylii jednym z głównych portów – kontynuował bankier. Zabijali czas rozmową w oczekiwaniu na Reginę, która została, by pomóc księdzu po mszy. Dla Hugona był to kolejny dowód na jej obłudę. – Zgodnie z miejskimi prawami, król może zażądać od statków kotwiczących w kartageńskim porcie, żeby zasiliły flotę wojenną. Niedawno Henryk Trzeci wysłał poselstwa do Tamerlana, żeby wynegocjować ewentualne nowe szlaki handlowe na Wschodzie. Zaatakował wybrzeża w pobliżu Tangeru, żeby oczyścić region z korsarzy, którzy nękają wybrzeża Andaluzji. Nie! Gdyby chodziło o jakiegoś szlachcica, którego trzeba poskromić, pewnie by to zrobił, ale Henryk Trzeci nie podejmie żadnych środków przeciwko zwykłemu kapitanowi statku, takiemu jak Bernat Estanyol, który prawdopodobnie pomaga mu w jego wyprawach wojennych. Nie mówiąc już o pokaźnych zyskach, jakie król czerpie z korsarki, wszystko jedno, czy celem są statki muzułmańskie, czy… katalońskie. – Rozmawiacie o statkach muzułmańskich i katalońskich? – zapytała Regina. – Rozmawialiśmy o Bernacie Estanyolu, korsarzu – wyjaśnił uprzejmie Raimundo, który bardzo poważał żonę Hugona. – Ten bestialski rzeźnik nie powinien napadać na naszych.

– Naszych? – zdziwił się Hugo. – Chrześcijan, oczywiście. Nie powinien napadać na żaden chrześcijański statek – odparła oburzona. – Od kiedy uważasz chrześcijan za swoich? – zapytał Hugo, nie kryjąc cynizmu, gdy we dwójkę wracali do domu. – Od kiedy zobaczyłam światło i nawróciłam się – podjęła grę. – Nie ma pobożniejszej kobiety ode mnie. Jeśli nie była pobożna, to przynajmniej taką udawała. Chodziła na msze, pomagała w kościele i wspierała go finansowo, towarzyszyła księdzu, gdy odwiedzał chorych, i sama ich leczyła. Nadal uczęszczała na kazania katechetów przeznaczone dla konwertytów. Odwiedzała też bezinteresownie wszystkie żeńskie klasztory Barcelony, łącznie z tym przy ulicy Jonqueres – przeorysza nie okazała, że się znają. Regina rozwiązywała kobiece problemy mniszek, proszono ją również o rady dotyczące innych dolegliwości, prawdziwych i urojonych. „Nie jestem medykiem – tłumaczyła, zanim spełniła jakąkolwiek prośbę. – Ale mogłabym nim być”, dodawała, kiedy wiedziała, że jej słowa zostaną zrozumiane. Ponieważ przez osiem lat małżeństwa z Mosé Vivesem nie wolno jej było pracować w charakterze akuszerki wśród chrześcijanek, a konwertytom za kontakty z żydami groziła kara śmierci, Regina mogła tylko w kółko czytać te same książki z biblioteczki medycznej męża. Wiedziała, co robi. Teraz miała dwadzieścia pięć lat, osiągnęła wiek wymagany, by zostać medykiem. Znajomość z Rogerem Puigiem oraz innymi barcelońskimi szlachcicami i prominentami zapewniła jej poparcie, kiedy zwróciła się do króla Marcina, by przyznał jej tytuł. W szpitalu Świętego Krzyża miała powstać sala dla chorych kobiet, które nie chciały być leczone przez mężczyzn, jeśli dolegliwości dotyczyły ich tajemnic. Regina uważała, że ona najlepiej się nimi zajmie. Sprawy związane z opieką nad chorymi szczególnie leżały na sercu królowi Marcinowi. Członkowie Rady Stu nie chcieli, by w ich mieście przebywali studenci posiadający odrębne prawa,

odrzucili więc propozycję monarchy, by utworzyć w Barcelonie studium generale5. Uzyskanie specjalnych przywilejów kosztowało miasto i jego mieszkańców wiele trudu, pieniędzy i ustępstw, nie zamierzali pozwolić, by horda studentów – zawsze konfliktowych – została wyjęta spod władzy barcelońskich sędziów i rajców miejskich. Sprzeciwili się utworzeniu studium generale, nie zaoponowali natomiast przeciwko rozbudowie i rozwojowi prywatnej szkoły medycyny przy klasztorze Świętego Franciszka w Barcelonie. Budowa dużego szpitala oznaczała konieczność dysponowania zespołem wykwalifikowanych medyków, dlatego król przyznał szkole takie same przywileje, jakie posiadał uniwersytet w Montpellier. Mogła nadawać stopnie, co roku przekazywano jej też ciała straconych na szubienicy złoczyńców do praktycznej nauki anatomii, pod warunkiem że nie były to zwłoki mieszkańców Barcelony i że szczątki pozostałe po ich wykorzystaniu zostaną pogrzebane. W roku 1401 zakazano nauczania medycyny poza szkołą, na prywatnych kursach. Wreszcie monarcha objął opieką wszystkich medyków, nauczycieli, bakałarzy, posiadaczy licencji na nauczanie, studentów, a także ich żony, dzieci i krewnych, obecnych i przyszłych, chroniąc ich przed krzywdą, obrazą i przemocą. W tym samym 1401 roku Marcin Kościelny przyznał wdowie po barcelońskim medyku Perem Molinerze pełną licencję na praktykowanie medycyny, mając na uwadze jej umiejętności. Mogła leczyć chorych na terenie wszystkich królestw, bez egzaminu wstępnego wymaganego w zarządzeniach i konstytucjach. Król, pod karą grzywny w wysokości tysiąca złotych florenów, nakazał wszystkim władzom, by zezwoliły jej na swobodne działanie. Regina nie była wdową po lekarzu, ale z czasem zyskała wsparcie być może ważniejsze niż to, jakiego mogli jej udzielić szlachta i medycy, zwłaszcza w oczach monarchy, który trzy razy dziennie słuchał mszy, gościł na swoim dworze zakonników ze wszystkich

zgromadzeń, głównie franciszkanów, a nawet został upomniany przez ich przełożonego, by ograniczył praktyki religijne i zajął się zarządzaniem królestwami. Dzięki modlitwom, darowiznom, odwiedzinom u chorych i zakonnic Regina zyskała bezwarunkowe poparcie Kościoła. W końcu sam biskup Barcelony wstawił się za nią u króla Marcina. – Wzorowy przykład nawrócenia! – przedstawił ją Jego Królewskiej Mości. – Prawdziwy wzór cnót i poświęcenia.

CZĘŚĆ TRZECIA MIĘDZY ZEMSTĄ I MIŁOŚCIĄ

17

Barcelona, lipiec 1409 Wiadomość nadeszła w czasie obrad katalońskich kortezów: Marcin Młodszy, król Sycylii, syn króla Marcina, dziedzic tronu Aragonii i hrabstwa Barcelony, na czele dwunastotysięcznej armii pokonał Sardyńczyków w bitwie pod Sanluri. Stawił czoła ponad dwudziestu tysiącom Sardyńczyków, Genueńczyków i Francuzów, którzy sprzymierzyli się przeciwko władzy Katalonii. W zażartej walce poległo wielu znakomitych wojowników, w tym rajca miejski Barcelony, Juan Desvalls. Książę stłumił kolejne już powstanie na Sardynii, wiecznie zbuntowanej i niesubordynowanej. Napisał ojcu, że wziął udział w tej wojnie, by naśladować bohaterstwo i wielkie czyny swoich poprzedników, okrytych chwałą królów, którzy zapisali się w pamięci mieszkańców. Dopiął swego, wspierany przez sycylijską armię i katalońską armadę. Na wieść o zwycięstwie Barcelona eksplodowała radością, w całym mieście rozległo się bicie dzwonów. Król Marcin wezwał mieszkańców, by podziękowali Bogu – ze wszystkich parafii miały wyruszyć procesje. Sam monarcha zobowiązał się do udziału w odprawianej w katedrze nowennie. Gdy pierwszego dnia opuszczał zamek Valldonzella, towarzyszyła mu cała Barcelona. Ponad dwadzieścia pięć tysięcy osób przeszło przez miasto w procesji, dziękując Bogu za zwycięstwo. Kiedy mieszkańcy dali już wyraz swojej pobożności, przez kilka dni świętowali na ulicach, korzystając z letniej pogody, długich dni

i ciepłych nocy. Wino, słodkości, muzyka, tańce i turnieje uprzyjemniały zabawę. W szpitalu Świętego Krzyża ukończono już budowę wschodniej nawy. Hugo mógł się naocznie przekonać, że sufit pierwszego piętra tworzą łuki przypominające ustawione obok siebie przepołowione amfory i że wznoszą się do nieba jak sklepienia stoczni królewskich. Olbrzymia, wysoka nawa była zdolna pomieścić nawet stu chorych mężczyzn – kobiety kładziono w sali na parterze, również o łukowym sklepieniu, choć już nie tak wysokim. Zajmowały się nimi Regina, która uzyskała już licencję medyka, oraz Mercè, która niechętnie towarzyszyła macosze. Na parterze szpitala znajdował się także składzik z winami, którego zaopatrzenie zarządcy zlecili Hugonowi. Skromna dniówka nie pozwalała mu jednak porzucić pracy u Puiga, choć niczego bardziej nie pragnął. Wciąż pamiętał cięgi, które osiem lat wcześniej dostał od Jednookiego. Zgodził się zaopatrywać szpitalną piwniczkę, bo lubił tę wielką budowlę. Esteve pozwolił mu łączyć oba zajęcia, jak wtedy, kiedy Hugo zajmował się swoją winnicą. Poza tym chodziło o pracę w szpitalu Świętego Krzyża w Barcelonie, a nie u jakiegoś rywalizującego z hrabią szlachcica – na to Puig nigdy by się nie zgodził. Hugo przeklinał los zmuszający go do służby u człowieka, którego nienawidził, ale dobrze wiedział, że nie może zrobić niczego, by to zmienić. Szpitalny skład z winami był okazały. Hugo jeszcze podczas budowy wynegocjował z majstrem niektóre detale, takie jak rozkład pomieszczeń, wentylacja, przeznaczenie izb – w jednej wino fermentowało, w drugiej je przelewano, w trzeciej leżakowało, w innej znajdowała się kadź do deptania winogron – oraz nachylona ceglana podłoga umożliwiająca zbieranie płynów. Załatwił nawet palenisko, nad którym mógł zainstalować alembik i destylować wino. Praca była ciężka. W szpitalu wydawano duże ilości wina, musiał więc

stale

uzupełniać

zapasy

i

pilnować,

by

podczas

przechowywania nie zmieniło się w ocet. Nie zawsze mu to wychodziło. Istniały podobno metody na odwrócenie procesu kwaśnienia i odzyskiwanie wina. Opowiadał mu o nich Mahir, odnosił się do tego jednak tak sceptycznie, że Hugo zaraził się jego nieufnością. Metoda polegała na wlewaniu do dzbanów ze skwaśniałym winem wywaru z orzechów włoskich z dodatkiem kory wierzbowej. Mówiono, że po trzech, czterech dniach wino traci smak octu. Hugo nigdy nie próbował tego robić, aż do 1409 roku, kiedy to do chorych leżących w szpitalu Świętego Krzyża doszło około dwustu ubogich. W tym czasie w Barcelonie przebywał papież awinioński, Benedykt XIII, który uciekł z Perpignan przed epidemią dżumy. Stanął przed katalońskimi kortezami, by omówić z nimi i z władcą sytuację Kościoła, która jeszcze bardziej się skomplikowała, odkąd na placu boju pojawił się trzeci papież. Aleksander V został wybrany miesiąc wcześniej na soborze zwołanym w Pizie, po tym, jak Benedykt XIII i Grzegorz XII nie zdołali przezwyciężyć rozłamu. Obaj papieże – rzymski miał już osiemdziesiąt lat – umówili się na spotkanie w Savonie. Benedykt XIII wsiadł na statek płynący do Italii, gdzie dotarł we wrześniu 1407 roku. Grzegorz XII, który dojechał tylko do Sieny, zaproponował inne miejsce spotkania: Pietrasantę. Papież awinioński zszedł na ląd w Portovenere, rzymski zatrzymał się w Lucce. Obu dzieliła od Pietrasanty niewielka odległość, ale z obawy przed rywalem żaden nie odważył się zrobić pierwszego kroku. Nie spotkali się więc i schizma nie została zakończona. Kościół katolicki był podzielony na trzy obediencje: awiniońską, rzymską i pizańską. Kardynałowie i królowie popierali tego lub innego papieża w zależności od własnych interesów, przyrzekali mu lub wypowiadali posłuszeństwo. Towarzyszyła temu żonglerka biskupstwami, bullami, prebendami, pieniędzmi i królestwami.

Razem z Benedyktem XIII podróżował jego spowiednik, dominikanin Vicente Ferrer, który rzekomo czynił cuda. Kilka lat wcześniej, w czasie poprzedniej wizyty w Barcelonie, ujrzał przy bramie Orbs, przy której zbierali się ślepcy, anioła z lśniącymi skrzydłami i mieczem w dłoni. Dowiedział się od niego, że jest Aniołem Stróżem Barcelony i że z tego miejsca broni miasta. Członkowie Rady Stu, zachwyceni kazaniami dominikanina, kazali zbudować kapliczkę na szczycie bramy, od tamtej pory nazywanej Bramą Anioła. Tym razem brat Vicente przybył do stolicy hrabstwa Barcelony, zwanej również Hrabiowskim Miastem, w ślad za papieżem Benedyktem XIII, w otoczeniu setek wyznawców reprezentujących najróżniejsze języki i narody. Byli to w znacznej części oberwańcy, którzy podążali za zakonnikiem, by móc oglądać cuda i słuchać jego apokaliptycznych kazań. Vicente Ferrer wkraczał do miast w otoczeniu armii biczowników rozrywających sobie plecy uderzeniami bata. Na cześć dominikanina Rada Stu przeznaczyła trzysta złotych florenów na odzież i jedzenie dla towarzyszących mu biedaków. Ulokowała ich w nawie szpitala i na wielkim dziedzińcu, gdzie wznoszono właśnie okazały krużganek. Dostali ubrania i jedzenie, trzeba było im jednak dać też coś do picia. Ludzie świętowali zwycięstwo króla Marcina Młodszego na Sardynii i w mieście zaczynało brakować wina. Nikt nie sprzedawał go już w większych ilościach, chyba że po bajońskich cenach. To właśnie ci nędzarze jako pierwsi skosztowali cierpkiego wina, które Hugo próbował polepszyć, dodając orzechów włoskich. Sam wypluł je zaraz po spróbowaniu. Maksymalnie rozcieńczył napitek, dolał nawet trochę wina z zapasów przeznaczonych dla chorych… I znowu splunął. Spróbował dodać owoce. Tym razem efekt również go nie zadowolił. Biedacy jednak chętnie pili wino, wznosząc toasty za brata Vicentego.

Hugo widział, jak się uśmiechają – większość bezzębnymi ustami – unosząc kubki. Widać było, że cieszą ich używane ubrania, jedzenie i wino, które dostali. „Za króla Marcina! – wznosili kolejne toasty. – Za jego syna, Marcina Młodszego! I za Barcelonę, która tak gościnnie nas przyjmuje!” Prosili o dolewkę. Hugo pozwolił im pić, ile chcieli. Sam też przyłączył się do zabawy, przepijał do innych tym zamaskowanym octem, który drapał go w gardle i wyżerał mu przełyk aż do samego żołądka. Wszędzie kłębili się ludzie, pokrzykując, chichocząc, żartując. Obejrzał się, gdy ktoś klepnął go w tyłek. Nie wiedział, kto to zrobił. Poczuł kolejne klepnięcie, od drugiej strony. Znów się odwrócił. „Pij!”, ponagliły go dwie staruchy. Przyjrzał im się. Kiedy jedna z nich złapała go za krocze, odskoczył do tyłu. Wybuchnęły śmiechem. Druga obróciła się, żeby pokazać mu swoje nowe odzienie, z błyskiem kokieterii w pożółkłych oczach. „Pij!”, zażądały, wznosząc swoje kubki i wpatrując się w niego. Wydało mu się, że znowu słyszy ten sam rozkaz, tym razem wypowiedziany szeptem, jakby kobiety przemawiały cicho do małego chłopca. Uniósł swoją czarkę. Ocet wydał mu się mniej cierpki. Opróżnił ją jednym haustem. Nie poczuł zbyt dużej różnicy w porównaniu z winem, które rano rozdzielił pomiędzy nędzarzy na szpitalnym dziedzińcu. Przypomniał sobie dwie staruchy i z uśmiechem pokiwał głową. Może i kobiety towarzyszyły świętemu zakonnikowi, ale ich zachowanie było niezbyt pobożne. – Jakież to myśli sprawiają, że się tak uśmiechacie, ojcze? Mercè miała już trzynaście lat i wyglądała zachwycająco. Hugo wolał nie tłumaczyć jej powodów swojego uśmiechu. Próbował odszukać Barchę w tłumie ludzi, którzy bawili się i tańczyli w pobliżu kościoła Matki Boskiej Morskiej. Na znajdującym się przy plaży placu Palau, obok kilku bud, gdzie sprzedawano wino i słodkości, grali muzycy, zachęcając do świętowania zwycięstwa na Sardynii. Nie znalazł Mauretanki. Na pewno uznałaby te dwie

staruszki za harpie gotowe wyssać z niego krew za… za nic. Mniej więcej to samo powiedziała o Maríi, kiedy próbowała zakończyć ich znajomość. Od dawna nie rozmawiał z żoną Romeua, choć czasem tęsknił za ich spotkaniami. Od lat nie współżył z żoną. Ograniczał się do przypadkowych zbliżeń z niewolnicami i służącymi albo niezaspokojonymi czy rozpustnymi mężatkami, które poznawał w szpitalu, w karczmach bądź w czasie licznych uroczystości, jak ta teraz, organizowanych w Barcelonie z byle powodu. Były to szybkie potajemne spotkania, czasem kosztowne, kiedy odwiedzał lupanar przy ulicy Viladalls, prawie zawsze rozczarowujące. Przypomniał sobie dziewiczość Eulàlii, czysty, świeży smak jej ust, jej młode ciało, swoje złudne nadzieje na wieczne rozkosze. Nie miał pojęcia, co się z nią dzieje, nigdy nie próbował się tego dowiedzieć. Odpędził od siebie wspomnienia. Staruchy ze szpitalnego dziedzińca przestały żartować, kiedy przyłączył się do ich toastu. Opróżniły swoje kubki, milcząco dziękując mu za towarzystwo, za to, że nie przegonił ich, jakby były zadżumione, że pije z nimi wino jak kawalerowie, którzy zalecali się do nich w młodości. Jak niewiele było trzeba, by odżyły tamte czasy. Jeden łyk wina. Już go nie dotykały, już się nie śmiały. Ich oczy przezwyciężyły starość i lekko błyszczały, a pomarszczone twarze odprężyły się, przybierając wyraz, który go ujął. – Myślę o dwóch staruszkach, które okazały mi… wdzięczność – odpowiedział córce. – Za co? Hugo przez chwilę się zastanawiał. – Za nic. – Ojcze! Jeśli niczego im nie daliście, dlaczego miałyby okazywać wam wdzięczność? Przyciągnął ją do siebie i mocno przytulił. – Tak naprawdę dałem coś tym staruszkom. Trochę czułości.

– To się nie liczy. Tego macie w nadmiarze! – zaskoczyła go córka. Ścisnął ją jeszcze mocniej, aż jęknęła. – Brutal! – zganiła go ze śmiechem. – Czyżbyście zamierzali się zmienić? Potrząsnął nią delikatnie, choć chciałby zrobić to gwałtowniej, żeby ją poczuć, usłyszeć, jak się śmieje i krzyczy, dzielić z nią jej żywotność i młodość. Zdążył tylko pocałować ją w policzek, zanim odsunęła się od niego i ponownie go skarciła: – Brutal! Razem cieszyli się dzieciństwem Mercè. Dzięki krzątaninie wokół budowy szpitala ich życie zyskało na atrakcyjności, stało się ciekawsze i bardziej urozmaicone. Hugo zachęcał córkę, by w chwilach wolnych od nauki bawiła się z innymi dziećmi. Lubiła te momenty. Odkąd jednak Regina zaczęła zajmować się chorymi kobietami, które umieszczono na parterze – na piętrze wciąż trwały roboty – Mercè była zmuszona jej pomagać. Nie odważyła się powiedzieć głośno, że nie lubi medycyny. Hugo o tym wiedział. Jemu to wyznała. – A co, według ciebie, miałaby robić Mercè? – zapytała Barcha. – Wytwarzać wino? Nie masz już winnic. A może handlować winem? Żadna kobieta się tym nie zajmuje… – Niech wyjdzie za mąż, jak wszystkie kobiety. – A posag? Nie masz go dla niej. Nie mamy nic do zaoferowania, panie. Za kogo wyjdzie? Mogłaby liczyć najwyżej na rzemieślnika albo na murarza, albo na jednego z tych wyzwoleńców, których pełno w El Raval. Pozwól, by ta harpia nauczyła ją czegoś o medykamentach. Regina zna się na tym, trzeba jej to przyznać. Mercè będzie łatwiej, jeśli zostanie dobrą akuszerką. Hugo przyznał rację Mauretance i wbrew woli zachęcał córkę do pracy z Reginą, choć kiedy tylko miała wolną chwilę albo macocha spuszczała ją z oka, uciekała do szpitalnej piwniczki, by trochę pobyć z ojcem, albo biegła do swoich przyjaciół.

Jaume zmarł jeszcze w 1409 roku. Podejrzenia Reginy się sprawdziły, natomiast pomyliła się co do konsekwencji: staruszek rzeczywiście nie miał rodziny, której mógłby zostawić w spadku dom, ale zapisał go nie Mercè, lecz Mauretance. Teraz płacili czynsz byłej niewolnicy. Regina pogodziła się z tym, bo nie chciała się przeprowadzać. Piwniczka u Świętego Krzyża dawała Hugonowi możliwości, których nie miał u hrabiego. Jego praca polegała na przygotowywaniu wina dla chorych, w dużych ilościach. Po zużyciu szpitalnych zapasów, kupował tanie wino, korzystając ze szczupłych środków otrzymywanych na ten cel od zarządcy. Po skończeniu pracy w pałacu przy ulicy Marquet zamykał się w piwniczce szpitala i eksperymentował. Kiedy już zaopatrzył chorych, nikt mu nie przeszkadzał i nikomu nie musiał się tłumaczyć. Usiłował zrozumieć wino. Dlaczego na początku tak mocno bulgoce, a potem fermentuje już spokojnie? Spróbował nad tym zapanować. Starał się zmieniać jego smak, moc, konsystencję, wygląd. Okowita, gruszki, jeżyny, łodygi trzciny, goździki, imbir, cynamon, mech, skórka jabłek albo dojrzałych pomarańczy, oregano, rodzynki, kminek, mięta polej… Znał tysiące sposobów na modyfikowanie wina w czasie fermentacji, kiedy można zmieniać jego smak, a także w czasie przetaczania i leżakowania. Przygotowywał również lekarstwa, które zlecali mu medycy: czerwone wino gotowane z szałwią i miodem na bóle głowy, białe z anyżem i bluszczem na kamienie w pęcherzu moczowym albo z piołunem na kamienie w nerkach, czerwone z ostróżeczką na nieświeży oddech… Istniały dziesiątki recept na leczenie najróżniejszych dolegliwości i chorób. Hugo szukał w piwniczce schronienia. Tracił tam poczucie czasu i przestrzeni: był tylko on i jego wina. Regina nie istniała. Mercè wiedziała, gdzie go szukać, i pojawiała się w najmniej oczekiwanych momentach. Przekazywał jej wtedy swoją wiedzę o winach, a córka

słuchała z większym zainteresowaniem niż to, które okazywała swojemu nauczycielowi i Reginie, kiedy ta nalegała, by poznawała choroby i metody leczenia. Mercè odpłacała ojcu podziwem i szacunkiem dla jego wiedzy, radowała jego uszy pytaniami i prośbami o szczegóły. Hugona rozpierała duma. Potem przychodziła Barcha i przypominała mu, że powinien coś zjeść, a gdy zapominał o obiedzie, przynosiła mu misę z potrawką. Od czasu do czasu pozwalał sobie na spacer po winnicach w El Raval, by porozmawiać z winogrodnikami i poczuć zapach ziemi. Często zabierał ze sobą Mercè, kiedy miała czas, żeby pochodzić z nim po Barcelonie. Tamtego słonecznego popołudnia świętowali na placu Palau, między kościołem Matki Boskiej Morskiej a spokojnym, połyskującym morzem, zwycięstwo króla Sycylii Marcina Młodszego nad połączonymi wojskami Sardyńczyków, Genueńczyków i Francuzów. Ludzie tańczyli na esplanadzie. Flety i kotły głośno zagrały kolejną melodię do tańca. Ojciec i córka patrzyli na siebie w milczeniu. Muzyka pozwoliła im tylko na czułe głębokie spojrzenie, znaczące dużo więcej niż jakiekolwiek słowo. Nagle rozległo się bicie dzwonów. Na wieży kościoła Matki Boskiej Morskiej i w pozostałych świątyniach Barcelony. Muzycy przestali grać. Nie były to szybkie uderzenia, jedno po drugim, obwieszczające zwycięstwo. To nie było radosne bicie. Nie wzywało mieszkańców, by się bawili. Dzwony biły umarłym. Muzycy złożyli instrumenty, jakby składali broń. Ludzie zamilkli i powoli zaczęli się rozchodzić; spoglądali na siebie pytająco, czekając na wyjaśnienie. Czyja śmierć była tak ważna, że przerwano zabawę? Tylko nieliczni odważyli się zasugerować to, czego większość się obawiała: śmierć króla. Rzeczywiście chodziło o śmierć króla, ale nie Marcina, tylko jego syna Marcina Młodszego, władcy Sycylii, który zmarł z powodu gorączki niedługo po swoim zwycięstwie. Buntownicza Sardynia, zawsze przysparzająca Katalończykom zmartwień, odebrała życie

jeszcze jednemu człowiekowi. Radość zamieniła się w płacz. Zabawa – w żałobę i pogrzeb. Umarł król Sycylii, jednak w nastrojach poddanych bardziej wyczuwało się żal, że odszedł dziedzic korony Królestwa Aragonii i Księstwa Katalonii, męski potomek barcelońskiej dynastii zapoczątkowanej przez Wilfreda Włochatego. Należeli do niej najwięksi władcy: czterej Rajmundowie Berengerowie, Jakub Zdobywca, Piotr Wielki, drugi Piotr – Ceremonialny – i wielu innych monarchów, którzy rozsławili królestwo, dokonali podbojów nad Morzem Śródziemnym, rozwinęli handel i wzbogacili swoich poddanych. Jedynym przedstawicielem dynastii, który pozostał przy życiu, był stary Marcin, owdowiały trzy lata wcześniej, po śmierci królowej Marii; wkrótce miał skończyć pięćdziesiąt trzy lata. W 1409 roku Marcin Kościelny był człowiekiem opasłym, nękanym przez czwartaczkę, wiecznie zmęczonym i sennym. Ostatnim władcą z wielkiego rodu hrabiów Barcelony. Na królestwo opłakujące śmierć następcy tronu padł strach przed nieuniknioną – i zdaniem pesymistów zatrważająco bliską – walką o sukcesję.

Rok 1409 przyniósł śmierć jeszcze jednego żołnierza: hrabiego Navarcles, kapitana generalnego katalońskich wojsk. Roger Puig odziedziczył po stryju tytuł i ziemie, jako że hrabia nie pozostawił żywych potomków. – Jaśnie pan chce, żebyś wybrał się z nim do zamku w Navarcles i sprawdził stan i zaopatrzenie tamtejszej piwniczki. Jutro o świcie – obwieścił Hugonowi ochmistrz. – Do Navarcles? – zdziwił się Hugo. Hrabia ani razu nie prosił go, żeby udał się z nim do Castellví de Rosanes, gdzie też miał zamek i prawdopodobnie również piwniczkę

z winami. Nie rozumiał, dlaczego chce, by towarzyszył mu do Navarcles. – Jego stryj, kapitan generalny, miał dużą piwnicę ze znakomitymi winami, tak przynajmniej sądzi jego wielmożność – wyjaśnił Esteve, kiedy Hugo wyłuszczył swoje wątpliwości. – Myślę, że właśnie dlatego chce, byś mu towarzyszył… Chyba że planuje cię zabić daleko od Barcelony, żeby nikt się nie dowiedział. Ten żart zaniepokoił Hugona. Nie był tak niewinny, jak mógł się wydawać. – Jednooki też jedzie? – zapytał, nie kryjąc niepokoju. Esteve rozejrzał się na boki. Stali przy drzwiach do piwniczki. On też nie lubił Matea. W pałacu przy ulicy Marquet ci, którzy nie bali się Jednookiego, darzyli go nienawiścią, a wielu żywiło oba te uczucia w równej mierze. Ochmistrz uważał jednak, że nazywanie go Jednookim jest zbyt niebezpieczne. Ktoś mógł usłyszeć i donieść słudze. – Nie sądzę – odparł uspokojony, kiedy stwierdził, że w pobliżu nikogo nie ma. – Wiesz, że Mateo zajmuje się wszystkim, kiedy pan wyjeżdża z Barcelony. Myślę, że zostanie tutaj i będzie doglądał pałacu. Miasteczko Navarcles leżało kilka dni drogi od Barcelony. Należało udać się w górę rzeki Llobregat, a potem traktem prowadzącym przez Manresę i Bergę do Puigcerdy. Był to dość uczęszczany szlak, w Puigcerdzie produkowano bowiem dobrej jakości sukno. Hrabia pokonał tę drogę konno. Hugo pieszo, razem z trzema zbrojnymi, którzy na zmianę prowadzili parę zaprzężonych do wozu mułów. Furmanka jechała praktycznie pusta, Hugo sądził jednak, że wróci załadowana. Podczas trwającej kilka dni podróży, on spał w brogach, ogrodach i stajniach, podczas gdy hrabiego goszczono w najlepszych izbach najlepszych domów we wsiach, które wybierał na nocleg. Navarcles powitało ich jesiennym słońcem, które choć

niemrawe, oświetlało ziemie, wioskę, a w pewnym sensie także dusze mieszkańców przywykłych do życia w jego śródziemnomorskim cieple. Skierowali się do stojącego na szczycie wzniesienia zamku, otoczonego murami kompleksu złożonego z budowli chaotycznie rozmieszczonych wokół czegoś, co kiedyś było basztą. W drzwiach czekał na nich kasztelan. Roger Puig postanowił zatrzymać urzędnika, który pracował dla jego stryja. Był to mężczyzna starszy, szorstki, stanowczy w obejściu i w mowie. Tam właśnie, przed murami zamku, przykląkł na jedno kolano i przysiągł wierność nowemu hrabiemu. Za jego plecami tłoczyli się wynędzniali wieśniacy, chłopi pańszczyźniani. Stali z pochylonymi głowami, zaniepokojeni zmianą pana. Hugona i pozostałych umieszczono w przestronnej izbie z kilkoma siennikami, gdzie sypiali zamkowi zbrojni. – Podzielcie się, a jeśli nie starczy dla wszystkich, niech śpią na podłodze – odpowiedział hrabia kasztelanowi, kiedy ten zwrócił mu uwagę, że brakuje sienników. – To mój dostawca win. Pokaż mu piwniczkę. A ty – rozkazał Hugonowi – podaj mi najlepsze wino mojego stryja. Piwniczka była wspaniała: duża, zbudowana pod ziemią z wielkich kamieni, które utrzymywały chłód i stałą temperaturę zarówno w lecie, jak i w zimie. O ile jednak samo pomieszczenie budziło podziw, nie dało się tego powiedzieć o czystości, kadzi, beczkach, amforach i narzędziach ani o wentylacji. Znakomite wina? – pomyślał z ironią na wspomnienie słów Estevego, kiedy poczuł kwaśny zapach octu. – Pootwieraj wszystkie okna – polecił słudze, który mu towarzyszył. – Kto był dostawcą poprzedniego hrabiego? – zapytał, gdy mężczyzna wykonywał jego polecenie, a on przystąpił do sprawdzania zawartości beczek.

– Od jakiegoś czasu nie miał dostawcy. Ostatni zmarł kilka lat temu. Pan hrabia zatrudnił na próbę kilku miejscowych, ale okazali się pijakami. Od tamtego czasu sami się tym zajmowaliśmy. – My? – Zamkowa służba. – W których beczkach jest tegoroczne wino? – zapytał Hugo, myśląc, że powinno jeszcze powoli fermentować. – W tamtych. – Nie są uporządkowane według roczników? – zapytał, widząc, że nie ma na nich żadnych oznaczeń. Próbował przekręcić zablokowany kurek jednej z beczek. Sługa nie odpowiadał na jego pytanie. Kiedy w końcu się odwrócił, Hugo wyczytał z jego twarzy, że nie ma o niczym pojęcia. Siłą obrócił kurek i zlał do dzbanka trochę wina. Wypluł je. Jeśli wszystkie są takie, Roger Puig nie będzie zadowolony. Otworzył następną beczkę, ale wino wydało mu się równie odrażające. – To właśnie pijał kapitan generalny katalońskich wojsk? – Tak – odparł sługa, wzruszając ramionami. – To jest wino chłopów z jego posiadłości – dodał. Hugo westchnął. – Wszyscy pijemy to wino – niemal krzyknął sługa, urażony jego pytaniem. Podszedł do Hugona, wyrwał mu z rąk dzbanek i wychylił jednym haustem to, co zostało. – Bardzo dobre! To wino stąd. Może takie wino smakowało mieszkańcom tej ziemi, zimnej i surowej, może zadowalało również pana tych włości, zahartowanego w bojach żołnierza, ale Hugo znał podniebienie Rogera Puiga. Było ono znacznie bardziej wymagające niż podniebienie sługi wychwalającego zwykły ocet. Wino, które w końcu podał nowemu hrabiemu Navarcles, znalazł w nietkniętej beczce. Początkowo wydawało mu się, że też szczypie w język, ale jakiż smak mogło mieć w tym otoczeniu, po degustacji innych, które były czystym octem? Umył dokładnie dzbanek

i wypłukał usta. Nalał niewielką ilość i zakołysał naczyniem, żeby przewietrzyć trunek. To dotrwało, uznał, kiedy wychwycił różnicę między cierpkością octu a mocnym, wyrazistym smakiem pospolitego wina, które leżakowało Bóg wie od jak dawna. Nie dało się tego określić, choć prawdopodobnie minęło niewiele ponad rok… Bóg nie jest skłonny do czynienia takich cudów! Na wszelki wypadek, zanim wlał wino do srebrnego kielicha hrabiego, rozcieńczył je nieco wodą, by osłabić nieprzyjemny posmak, który sprawiał, że z trudem przechodziło przez gardło. Roger Puig siedział w wieży przy wielkim stole, podczas gdy grupka wasali czekała, by złożyć nowemu panu hołd i wiernopoddańczą przysięgę lenną. Kasztelan przedstawiał ich jednego po drugim, a potem, posiłkując się księgami rachunkowymi i innymi rozłożonymi na stole dokumentami, omawiał czynsz dzierżawny, jaki każdy z nich wpłacał do skarbca hrabiego. Hugo wkrótce dostrzegł, że te formalności są dla Puiga nie do zniesienia. Jako nowy pan feudalny musiał przyjąć przysięgę lenną od poddanych, ale gdy tylko przechodzili do cyfr i praw, zaczynał się niecierpliwić i wybuchał gniewem. Żaden z wasali nie uchronił się przed złością nowego hrabiego. – Tyle szumu i tylko takie dochody? Nastały ciężkie czasy, brakuje chłopów do pracy w polu. Wszyscy, jeden po drugim, uciekali się nieodmiennie do takiego właśnie wyjaśnienia. – Każ ciężej pracować tym leniwym nędznikom! – krzyczał hrabia. – Chcę więcej pieniędzy, rozumiesz? Rozumieli to. Roger Puig, rozparty na krześle stojącym u szczytu stołu niczym tron, znieważał i sztorcował swoich wasali, popijając wino, którego co rusz dolewał mu jego dostawca. Wkrótce Hugo przestał zwracać uwagę na to, co dzieje się w sali. Zastanawiał się, co tu robi, z dala od rodziny, znosząc impertynencje człowieka, którego nienawidzi. Potrzebował jednak tej pracy – dzięki jego dniówce mieli

co jeść, gdzie spać i w co się przyodziać. Zresztą nawet gdyby jej nie potrzebował, i tak nie mógłby odejść, jeśli nie chciał ściągnąć na siebie gniewu hrabiego. Nie oznaczało to wszakże, że musi zdobywać dla niego dobre wino. Gdyby podał mu to niesmaczne, tłumacząc, że innego nie było, nikt nie mógłby go o nic oskarżyć. Ani Roger Puig, ani jego sługa, który zresztą gustował w octowym winie, nie znaleźliby nietkniętej beczki. Po chwili zastanowienia Hugo doszedł do wniosku, że nie robi tego dla hrabiego, tylko dla wina. Szanuje je, szanuje do tego stopnia, że nie jest w stanie podać podłego wina swojemu najgorszemu wrogowi. Uśmiechnął się. Ponownie napełnił pusty srebrny kielich, który Roger Puig odstawił na stół. – Ukarz ich, a przekonasz się, jak potrafią pracować! – krzyknął hrabia do spoconego grubego wasala. Ten jakby skurczył się w sobie; w rękach, które trzymał na wysokości brzucha, miął nerwowo kapelusz. Stał z lekko przechyloną głową, nie mając odwagi spojrzeć w oczy swojemu panu. Hugo z łatwością wyobraził go sobie w odwrotnej sytuacji, jak sam wyzywa i ciemięży swoich wasali, rolników, chłopów pańszczyźnianych. Widział grubasa, jak stoi wyprostowany i spluwa, obwiniając ich o marne zyski, policzkuje ich, kopie i grozi surowszą karą. Ze wstrętem odwrócił wzrok. – Więcej wina! – zawołał chwilę później hrabia. Hugo wykonał polecenie. Kilkakrotnie schodził do piwniczki, by napełnić dzban. Roger Puig nie przestawał pić, jego rozkazy i obelgi brzmiały coraz bardziej niezrozumiale, plątał mu się wyschnięty język, wino odbierało mu jasność myślenia. Gdy zapadł zmierzch, kasztelan przerwał paradę wasali i przezornie próbował się wycofać. – Dokąd idziesz? – zaskoczył go hrabia. – Wydać dyspozycje odnośnie do kolacji, wasza wielmożność. Na przystawkę podano dużą tacę różnorodnych wieprzowych kiełbas. Roger Puig potrącił kielich z winem. Hugo pospiesznie go

podniósł i ponownie napełnił. Hrabia odgryzł kawałek kiełbasy, ale tak mocno ją ścisnął, że rozpadła mu się w dłoni. Rzucił resztkami w jednego ze sług. „Głupiec!”, zaklął i dalej złorzeczył pod nosem. Kielich, po który sięgnął, wyślizgnął mu się z zatłuszczonej ręki i spadł na podłogę. Brzęczał u jego stóp, aż szlachcic posłał go kopnięciem na drugi koniec sali. Hugo wziął kielich z wodą, wylał jego zawartość i napełnił go winem. Hrabia wybuchnął śmiechem; chciał go pochwalić, nie zdołał jednak odwrócić głowy. Kurczęta, kuropatwy i półmisek warzyw. Stół wypełniał się potrawami, w które Roger Puig nawet nie był w stanie wbić widelca. Grzebał w nich rękami i garściami pakował jedzenie do ust. Krzyczał i ubliżał sługom, ciskał w nich resztkami i talerzami, przysięgał, że zabije ich, gdy tylko wstanie świt. Podczas jednej z takich tyrad Hugo skorzystał z okazji, sięgnął po połówkę kurczęcia i zjadł ją za plecami hrabiego. Wkładał mu w dłoń kielich, gdy tylko szlachcic wyciągał w jego stronę rękę. Zanim pan zdążył zaprotestować, kasztelan wycofał się, tłumacząc, że nazajutrz musi wcześnie wstać. Kiedy wyszedł, Roger Puig przerwał swój bełkot i warknął. Następnie krzyknął, zwyzywał i spoliczkował sługę, który nieopatrznie nazbyt się do niego zbliżył, po czym beknął i zwymiotował. Oddał mocz na krzesło, nie ściągając nogawic, zaczął ciskać talerzami z jedzeniem i miotać niezrozumiałe przekleństwa, aż wreszcie wybuchnął niedorzecznym histerycznym śmiechem. Przede wszystkim jednak pił. Zapadła noc, w sali zapanowała cisza przerywana jedynie pochrapywaniem hrabiego przeplatanym niepowiązanymi ze sobą słowami. Od czasu do czasu Puig wyciągał rękę ze srebrnym kielichem, który nadal ściskał w dłoni, a Hugo napełniał go winem. Szlachcic najczęściej wylewał je sobie na szaty, kiedy utyskując, walczył, by podsunąć naczynie do ust. Czasami wino wylewało się na podłogę, gdy trzymany przez hrabiego kielich przechylał się pod ciężarem płynu.

Było już bardzo późno, kiedy Roger Puig położył głowę na stole i wypuszczony przez niego kielich znów z brzękiem upadł na posadzkę. Hugo przez chwilę słuchał chrapania szlachcica. Nie wiedział, co ma robić, obszedł go więc i ruszył w stronę drzwi, przez które wchodzili i wychodzili słudzy. Jeden z nich – ten spoliczkowany przez hrabiego – spał przy bukłaku z winem, prawdopodobnie jeszcze bardziej pijany niż jego pan. Hugo trącił go stopą w nogę, ale mężczyzna ani drgnął. Szturchnął go mocniej, z tym samym efektem. Zapuścił się głębiej w korytarz. Nie dochodziły go żadne dźwięki. Zawołał. Nie otrzymał odpowiedzi: zamek był pogrążony w niczym niezmąconej ciszy. Wrócił do sali. Hrabia przypominał rozczłonkowaną kukłę; siedział pochylony na krześle, z trudem zachowując równowagę, z głową na stole i rękami zwisającymi bezwładnie wzdłuż boków. Hugo przyjrzał mu się, stojąc w drzwiach. – Rogerze Puig, hrabio Castellví de Rosanes i Navarcles! – wyrecytował głośno, podchodząc do stołu. Zdumiał go dźwięk własnych słów i na moment zastygł w bezruchu. Hrabia nie zareagował. Oto jego wróg, pokonany, uwalany gównem. Chwycił go za włosy i pociągnął. Szlachcic spojrzał na niego pustym, niewidzącym wzrokiem. Hugo puścił głowę, która z głuchym dźwiękiem opadła na blat. Nic. Ponownie podniósł ją i wypuścił. I tym razem Roger Puig nie zareagował. Za trzecim razem jeszcze popchnął głowę, żeby mocniej uderzyła o stół. Mógłby mu ją roztrzaskać. Podszedł do ściany, na której wisiała broń. Zawahał się na widok miecza – nigdy nie miał takiego w dłoni. Zdjął go i chwilę nim wywijał. Uznał, że jest niewygodny i trudno się nim włada. Toporek. Zacisnął zęby, przypomniawszy sobie tamten ze stoczni: swoje buty, Łysego Psa… dzieciństwo! Topór z zamku był o wiele większy i cięższy. Niewykluczone, że podczas bitwy manewrowało się nim jeszcze trudniej niż mieczem, jednak podniesienie go i spuszczenie na czyjąś szyję nie wymagało

nadzwyczajnej zręczności. Pomyślał, że nawet nie musiałby uderzyć: ostrze było wystarczająco ciężkie, by przeciąć szyję Rogera Puiga. Podszedł do stołu i uniósł topór. Pragnął go spuścić, tak jak niegdyś hrabia Navarcles rozkazał spuścić topór na szyję micer Arnaua, na jego oczach, zalanych krwią, która płynęła mu po twarzy po cięgach, jakie dostał na polecenie tego szubrawca. Usłyszał swój przyspieszony oddech. Stocznie, dzień, w którym Roger Puig kazał go wyrzucić. A teraz ten człowiek był tu, zdany na jego łaskę. Zniewolenie Cateriny. Bernat. Upokorzenia, jakich sam doświadczał w pałacu przy ulicy Marquet. Razy, które za jego przyzwoleniem wymierzył mu w piwniczce Jednooki. Zemsta była w zasięgu ręki, zaskakująco łatwa: śmierć. Nie uczynił tego – nie mógł zabić człowieka… bezbronnego. Odwiesił topór na miejsce.

Zgodnie z katalońską tradycją – nie istniało bowiem żadne prawo zakazujące dziedziczenia korony w linii żeńskiej – z braku męskiego następcy tronu król Marcin postanowił mianować nim swojego wnuka Fryderyka, bękarta Marcina Młodszego ze związku z Sycylijką Tarsią Rizarri. Kortezy nadal obradujące w Barcelonie, Rada Stu, papież, a nawet królewscy doradcy sprzeciwili się tej nominacji. „Katalonia nigdy nie zaakceptuje bękarta”, argumentowali, tym bardziej że król Marcin, choć stary i schorowany, mógł przecież jeszcze się ożenić i spłodzić syna. Monarcha nalegał, by uznać Fryderyka za prawowitego dziedzica, przyznał się do niemocy płciowej i stwierdził, że nie nadaje się już na męża. Lud żądał jednak, by powtórnie się ożenił, więc słaby, dobrotliwy władca podporządkował się w końcu woli poddanych. Przedstawiono mu dwie kandydatki: Cecylię Aragońską, siostrę hrabiego Urgell, i Małgorzatę, wnuczkę hrabiego Prades, która po przedwczesnej śmierci ojca trafiła do pałacu, gdzie dorastała jako

dama dworu Marii de Luna, pierwszej żony króla Marcina. To właśnie z tego powodu monarcha ostatecznie zdecydował się na Małgorzatę, ładną dziewczynę, która miała niewiele ponad dwadzieścia lat. Kiedy nowa żona została już wybrana, hrabia Prades udzielił zgody na zaślubiny wnuczki, a Benedykt XIII, jeden z głównych orędowników małżeństwa, przymknął oko na przewidzianą w prawie kanonicznym przeszkodę, jaką było dalekie pokrewieństwo dziewczyny z Jakubem II Sprawiedliwym, pradziadkiem króla Marcina. Marcin Młodszy zmarł na Sardynii dwudziestego piątego lipca, a niespełna dwa miesiące później, siedemnastego września, jego ojciec zawarł związek małżeński z Małgorzatą z Prades w kaplicy leżącego u stóp gór Collserola Bellesguard, skąd roztaczał się widok na ciągnącą się do morza Barcelonę. Monarcha szczególnie upodobał sobie ten zbudowany na planie kwadratu zamek z wieżyczkami na rogach, otoczony blankowym murem. Wszystko odbyło się w takim pośpiechu, że król Marcin nie zdołał zebrać pieniędzy na pokrycie kosztów ożenku – jego klejnoty i ziemie zostały już wcześniej oddane w zastaw. Zgodnie z tradycją, przed królewskimi zaślubinami nakładano specjalny podatek na pokrycie wydatków związanych z ceremonią, tym razem jednak monarcha musiał szukać pomocy u lichwiarzy i zadłużyć się na poczet przyszłych podatków, by móc zapewnić młodej narzeczonej gody, na jakie zasługiwała. Brat Vicente Ferrer połączył parę węzłem małżeńskim, a Benedykt XIII pobłogosławił ich związek. Następnie w zamku odbyła się uczta, na którą zaproszono wiele osobistości przebywających akurat w Barcelonie w związku z obradami kortezów. Po powrocie z Navarcles Hugo nie mógł wrócić do pracy w piwniczkach szpitala Świętego Krzyża i pałacu przy ulicy Marquet, wezwano

go

bowiem,

by

sprawował

pieczę

nad

winem

przeznaczonym dla setek weselnych gości. Suknie ze złotogłowiu, wyszywane złotem jedwabie, haftowane srebrem i ozdobione perłami tuniki, kapelusze przybrane szlachetnymi kamieniami, srebrna zastawa stołowa, złote kielichy, gobeliny, kotary, monarchowie siedzący na ławie obitej barwną wełnianą tkaniną, na aksamitnych poduszkach z królewskimi herbami. Hugo stał tuż za podczaszym, szlachcicem Guillemem Ramonem z Montcady, i jak on musiał smakować wino, zanim podano je władcy. Kosztowano wszystkiego, w obawie przed otruciem, choć nic takiego nie wydarzyło się dotąd w dziejach Katalonii. Podstolowie, którzy defilowali w procesji pod przewodnictwem dzierżącego laskę ochmistrza, próbowali przed monarchą każdego z dań. Piekarz próbował chleba, a cukiernik owoców i słodkości. Każdą degustację nadzorował osobiście sam ochmistrz. Hugo asystował przy tych rytuałach, męcząc się w niewygodnym czarnym stroju ze zgrzebnego płótna, który kazano mu wdziać. Męki te były jednak niczym w porównaniu z nękającym go głodem. Śniadanie zjadł wiele godzin wcześniej, trzydaniowa uczta była więc dla niego prawdziwą gehenną – cierpiał istne udręki, patrząc na obfite porcje serwowane gościom. „Katalończycy winni jeść i pić z umiarem”, radził brat Eiximenis w swoich księgach. Dlatego posiłki władców zwykle składały się jedynie z dwóch dań, trzech podczas większych uroczystości: latem jadali kurczęta, zimą zaś kury, a także wieprzowinę, cielęcinę, kuropatwy… Inną kwestią była ilość. Jednym daniem króla mogłoby się najeść dwadzieścia osób; porcjami patriarchów i arcybiskupów – szesnaście; biskupów i rycerzy z królewskiego rodu – dwanaście; szlachty i rycerzy – osiem. – Zawsze tak jest przy dużych uroczystościach, jak właśnie śluby – wyjaśnił Hugonowi jeden z pomocników, kiedy zszedł do piwniczki napełnić dzban. – Przy zwykłych ucztach także obowiązuje hierarchia, królowi przypada osiem porcji, a ostatnim w kolejce jedna na dwie osoby.

– Przecież marnuje się mnóstwo jedzenia! – zauważył Hugo, któremu ciekła do ust ślinka. – Nie, nic się nie marnuje. To, co nie zostanie zjedzone przy królewskim stole, oddaje się jałmużnikom, żeby rozdzielili resztki między biednych. Rozumiesz? – Nie. – W ten sposób to król daje największą jałmużnę i hierarchia zostaje zachowana także w dobroci i szczodrości. – Teraz rozumiem.

Ochmistrz króla zjawił się niespodziewanie w szpitalnej piwniczce w asyście dwóch zbrojnych dwa tygodnie przed weselem. – Jego Wysokość król Marcin pragnie, byś zaopatrzył go w wino – powiedział. Hugo przypomniał sobie, że takie słowa padły już kiedyś z ust Jednookiego, gdy przyszedł zaproponować mu, by został dostawcą win u Rogera Puiga. – Nie… Ochmistrz udał, że nie słyszy. Jednooki zareagował wówczas podobnie. – Dostarczysz najlepsze wina na królewskie wesele. Jego Wysokość pamięta jeszcze to, które pił podczas inauguracji szpitala. – Jego Wysokość ma dobrą pamięć – odrzekł Hugo na myśl, że od tamtej pory minęło już osiem lat. – I wzywa mnie z powodu wina, które pił tak dawno? Nie ma własnego dostawcy? – Nie mnie osądzać decyzje Jego Wysokości, niezależnie od czasu, który minął – odparł z powagą ochmistrz. – Z tego, co mi wiadomo, to hrabia Castellví polecił mu ciebie, by rozwiązać problem wina na wesele. Dwór ma ograniczone środki. A co do dostawcy win… to król nie ma swojego. Już od dawna nikt nie pełnił tej funkcji. Ja sam kupowałem wino. Po śmierci królowej Marii Jego Wysokość nie

potrzebował dostawcy, jednak pojawienie się nowej królowej wraz z dworem zmieni ten stan rzeczy. – Ale ja… – Hugo westchnął, nie wiedząc, jak sprzeciwić się królewskiej woli, wzmacnianej dodatkowo przez dwóch zbrojnych, którzy po pierwszej odmowie zaczęli patrzeć na niego złym okiem. – Szpital… – Rozmawiałem już z zarządcami, rozumieją sytuację. – Rozumieją? – Oni tak. A ty? Hugo wahał się przez chwilę – wystarczająco długo, by jeden ze zbrojnych zmarszczył czoło i niespokojnie się poruszył. – Rozumiem. A hrabia Castellví…? – On także rozumie. Życzenia władcy są dla niego najważniejsze. – Zgoda. – Wobec tego udamy się teraz do twojego domu, żebyś mógł zabrać swoje rzeczy. Hugo się skrzywił. – Co chcecie powiedzieć? Po co mi moje rzeczy? Dobrze im tam, gdzie są. – Królewski dostawca win musi spać w piwniczce. Hugo próbował się opierać. – Ruszamy! – przykazał ochmistrz zbrojnym. Hugo nie czekał, aż ten ze zmarszczonym czołem pchnie go lancą. Na czele orszaku pokonał kilka metrów dzielących go od domu Barchy, po drugiej stronie ulicy Hospital. Po drodze pomyślał, że życie ludzi takich jak on zależy zawsze od decyzji możnowładców, czy to hrabiego, czy króla. Jeżeli nie chcieli ściągnąć na siebie gniewu panów – a reakcje możnych były nieprzewidywalne – niewiele mogli zrobić, by sprzeciwić się żądaniom tych, którzy sprawowali władzę absolutną. – Masz szczęście, panie, że zjawili się tu w dobrych zamiarach – zakpiła Mauretanka, kiedy Hugo wyjaśnił jej sytuację – bo gdyby

chcieli cię zatrzymać, wysłaliby całe wojsko. Wrócisz? – zapytała, kiedy związał w mały tobołek kilka sztuk znoszonej odzieży: cały swój dobytek. – Czy wrócę? – zastanowił się na głos, po czym zacisnął usta, wzruszając ramionami. – Mam taką nadzieję. Dlaczego miałbym nie wrócić? – A dziewczynka? – zapytała Barcha łamiącym się głosem. – Opiekuj się nią – poprosił. Mauretanka nie mogła spełnić jego prośby, Regina bowiem także została wezwana do zamku Bellesguard i zabrała Mercè ze sobą. Hugo spał w wilgotnej, ciemnej klitce wydzielonej w piwniczce, jego żona i córka zaś dzieliły jeszcze mniejszą izbę znajdującą się nad częścią zamieszkiwaną przez służbę zamku. W przeciwieństwie do niego, mogły jednak przynajmniej cieszyć się skąpym światłem wpadającym do środka przez wąskie, wysokie okienko. – Co tu robicie? – zdziwił się, gdy jeszcze przed królewskim ślubem wpadł na córkę i żonę. – Ojcze! – zawołała Mercè. Regina nie okazała zdziwienia. Musiała wiedzieć, że Hugo jest w zamku – nie dało się przed nią niczego ukryć. – Królowa potrzebuje naszej pomocy – odpowiedziała. Pierwszy raz dostrzegł w niej czarownicę. Czarownica! Nią właśnie jest. Jego myśli zeszły jednak na inny tor, gdy Mercè porozumiewawczo puściła do niego oko. – Mamy sprawić, by król począł następcę tronu – dodała szeptem, jakby zdradzała mu sekret. – Król nie ma nadwornych medyków? – Ma – wtrąciła Regina, ostentacyjnym gestem nakazując pasierbicy milczenie. – Można jednak oczekiwać porażki. – Widzę, że nie masz żadnych wątpliwości. – Co do porażki królewskich medyków? Najmniejszych.

Hugo jak zwykle odwrócił wzrok od żony i z uśmiechem spojrzał na córkę. – Cieszę się, że tu jesteś – powiedział, ignorując Reginę. – Znajdziesz mnie zawsze w piwniczce. Jest… – Nie obchodzi nas to – przerwała mu żona. – Mamy dużo pracy – ponagliła pasierbicę. – Odwiedzę was – obiecała Mercè, ruszając za Reginą. – Nie martwcie się, znajdę ją. Najzimniejsze miejsce w całym zamku, prawda? – powiedziała, odwracając uśmiechniętą twarzyczkę. Hugo odpowiedział na jej uśmiech i zaczekał, aż znikną za rogiem korytarza. Wtedy wróciło tamto skojarzenie: czarownica. A skoro Regina jest czarownicą, nie chciał nawet myśleć, co stanie się z Mercè, jeżeli będzie się od niej uczyć. Opowiadano, że po nocy poślubnej Małgorzata pozostała dziewicą, że król nie był nawet w stanie w nią wejść. Miesiąc po ślubie królowa dostała miesięcznego krwawienia. W tym czasie do zamku Bellesguard przybyła misja na czele z biskupem Couserans, wprawnym mówcą i uczonym jurystą, przysłana przez Ludwika, króla Neapolu i męża Jolanty Aragońskiej, córki Jana i bratanicy króla Marcina. Biskup przekazał, iż władca Neapolu pragnie, by jego sześcioletni syn Ludwik, książę Kalabrii i wnuk Jana, został przyjęty na dwór króla Marcina i dorastał u jego boku, aby poznać katalońskie zwyczaje i w przyszłości odziedziczyć po nim koronę. Duchowny wygłosił długą, płomienną przemowę, w czasie której król Marcin zdrzemnął się, ku irytacji oratora i zmartwieniu obecnych, w tym także królowej. Jednakże kiedy biskup skończył, monarcha odpowiedział po kolei na wszystkie przedstawione postulaty, po czym odrzucił propozycję oznaczającą oddanie korony gałęzi francuskich władców. Słowa, jakich użył, wzbudziły śmiech królowej i pozostałych zebranych.

– Bóg raz jeszcze uczyni mnie ojcem dzięki mojej umiłowanej żonie, jako że oboje w miarę możliwości robimy, co w naszej mocy, by zostać rodzicami. – Para królewska spojrzała na siebie przy akompaniamencie śmiechu dworzan. – I nie tylko Bóg nam sprzyja. Medycy twierdzą, że łatwiej o dzieci ze związku dojrzałego ojca i młodej matki niż dwojga młodych małżonków. Odrzucenie francuskich roszczeń do tronu dało początek walce o sukcesję. Kandydaci na następcę mieli prawo żądać korony, nie czekając, aż król pocznie syna, tak jak zażądał jej Francuz. Mały Ludwik – książę Kalabrii; Fryderyk – bękart Marcina Młodszego; Alfons – hrabia Gandii; Jaime – hrabia Urgell; oraz Ferdynand – syn króla Kastylii. Wszystkich ich łączyły z barcelońską rodziną królewską mocniejsze czy słabsze więzy krwi. Faworytem katalońskiego ludu był hrabia Urgell – prawnuk Alfonsa IV, mąż córki Piotra Ceremonialnego, przyrodniej siostry samego króla Marcina – który także wyciągnął rękę po koronę. Po śmierci syna, w lipcu 1409 roku, Marcin mianował go namiestnikiem i królewskim prokuratorem, a zgodnie z tradycją, urząd ten piastował następca tronu. Ludwik Andegaweński i Fryderyk byli dziećmi, co oznaczało konieczność powołania regenta, hrabia Gandii zaś dobiegał osiemdziesiątki. Żaden z nich nie miał szans na zdobycie korony. Pojedynek toczył się więc między hrabią Urgell oraz infantem Ferdynandem. Pierwszy – Katalończyk – był prawowitym następcą tronu wywodzącym się z głęboko zakorzenionego w dziejach księstwa rodu szlachciców, książąt i rycerzy oddanych obronie tych ziem. Drugi pochodził z rodu bękartów, który zdobył koronę Kastylii, przede wszystkim jednak był Kastylijczykiem, obcym. Niewielu stawiało na jego wygraną w walce z Katalończykiem, hrabią Urgell. Tymczasem król Marcin, zgodnie z zapewnieniem złożonym posłańcowi władcy Neapolu, starał się spłodzić syna, chociaż otyłość uniemożliwiała mu spółkowanie, a somnolencja i czwartaczka, na

które cierpiał, odbierały mu wolę niezbędną do przezwyciężenia problemów w łożu. Królewscy lekarze nie dawali za wygraną, musieli jednak ustąpić, kiedy kobiety z otoczenia królowej – wśród nich Regina – wzięły sprawę w swoje ręce i zaczęły udzielać monarchini rad. Do zwyczajowych metod, jak pielgrzymka pary królewskiej do Montserrat, by prosić o płodność, doszły także afrodyzjaki, maści i eliksiry. Hugo również miał swój udział w tych zabiegach. – Matka mówi, że potrzebne jej to mocne wino, które kiedyś zrobiliście dla hrabiego – zakomunikowała mu któregoś dnia Mercè, która często wymykała się do piwniczki. Hugo przypomniał sobie klaret zmieszany z okowitą. – Po co? – Dla pobudzenia popędu króla. Matka mówi, że większość mężczyzn i kobiet z pałacu… – Urwała w połowie zdania, uśmiechnęła się i puściła do ojca oko. Hugo machnął ręką i przez chwilę przyglądał się córce. Stała się kobietą. Dziewczyna pozwoliła, by na nią patrzył, świadoma, że ojciec musi pogodzić się z tym, iż już nie jest małym dzieckiem. Mercè znała kobiece ciała – pracowała przy nich. Mogła porównywać się z innymi: z uwagą oglądała własne piersi, okrągłości, pośladki, łono, nogi. Zapytała Reginę, jakie kobiety podobają się mężczyznom. Zdziwiła ją poważna, szczera odpowiedź macochy: te o pięknej twarzy i pięknych oczach, dużych, kształtnych, jędrnych piersiach, krągłych, twardych udach i pupie, którą kręcą przy chodzeniu. Kobieta nie może być owłosiona ani gruba. „Chcą, byśmy były skromne, posłuszne, czyste i usłużne, zwłaszcza w łożu”, dodała. – Jakie są moje oczy, ojcze? I moja twarz? – zapytała Mercè, zanim Hugo zdążył skomentować jej wcześniejszą odpowiedź.

Starał się ukryć wzruszenie, które ścisnęło go za gardło, kiedy podszedł do córki, chwycił ją za brodę i zaczął przekrzywiać jej głowę, oglądając ją, jakby jej nie znał. Odchrząknął, zanim odpowiedział. – Są najpiękniejsze w całej Barcelonie… – Ojcze! – Przysięgam. Nie ma ładniejszych. – Hugo zdał sobie sprawę, że w swoim życiu rzadko musiał schlebiać kobietom. Nawet Dolça przejęła inicjatywę. – Tak, najpiękniejsze – powtórzył. – I… – I? – Rozkochasz w sobie nawet książąt. – No cóż, kręci się tu kilku, ale żaden nie wydaje się zainteresowany. Przemawiała przez nią Regina. Hugo instynktownie spojrzał na nos córki. Nie. Nos Mercè towarzyszył jej słowom. – Córeczko… – powiedział z powagą, rezygnując z pochlebnego tonu. – Jesteś piękna, bardzo. Zapomnij o książętach, nic ci po nich, i rozkochaj w sobie jakiegoś dobrego chłopaka. Przytuliła się do ojca. – A wino? – zapytała przed wyjściem z piwniczki. – Dostanie je. – Ojcze, któregoś dnia będziecie musieli mi wyjaśnić, jakież to szczególne właściwości ma to wino, które wszystkim tak bardzo smakuje – poprosiła zuchwale łobuzerskim tonem. – Wynocha! – zawołał Hugo, zanosząc się śmiechem. Nie miał w zamku okowity ani alembiku, jednak to nie wino dla króla zaprzątnęło jego myśli, gdy został już sam w piwniczce. „Rozkochaj w sobie jakiegoś dobrego chłopaka”, doradził przed chwilą córce. Jakiego mężczyznę może rozkochać w sobie Mercè, skoro on nie jest w stanie dać jej porządnego posagu? Bo to się właśnie liczy, bardziej niż miłość. Wielokrotnie się nad tym zastanawiał, zawsze jednak odsuwał od siebie ten problem: ma

jeszcze czas, by zgromadzić wiano. Ale lata szybko mijały i teraz stała przed nim trzynastoletnia kobieta, niezaprzeczalnie piękna, która puszczała do niego oko, przytulała go i bez skrępowania zachęcała, by opowiedział jej o winie, którego właściwości Regina na pewno już jej wyjawiła. Ależ z niego głupiec! Potrzebuje pieniędzy. Musi mieć gotowy posag dla córki. Na widok Hugona Mauretanka zaczęła krzyczeć, jakby przez ostatnie dni dawała jej się we znaki samotność. Krzyczała, gdy z nim rozmawiała, rozgorączkowana, ale też wdzięczna, że ją odwiedził. Krzyczała i krzyczała, nie dopuszczając go do głosu, jak na początku, kiedy ją kupił. Od czasu do czasu ocierała łzy, po czym zaczynała krzyczeć jeszcze głośniej i rzucała jakieś przekleństwo. On mówił jej o Mercè, o królu i o królowej. Ona jemu – o Barcelonie. – W mieście mówią, że jeszcze nie pozbawił jej wianka – szepnęła. Hugo westchnął. – Ludzie mają nadzieję, że mianuje następcą tronu hrabiego… – Urgell – pomógł jej. – Właśnie. Hugo wreszcie zdołał uwolnić się od Mauretanki, przysiągłszy jej, że wkrótce wróci. Przeciął ulicę i wszedł na teren szpitala Świętego Krzyża. Nadal trwały prace przy budowie krużganku i dachu nad północną nawą. Musiał porozmawiać z zarządcą lub z księdzem. W końcu odnalazł ich obu. Zapytał o swoją posadę. Okazało się, że szpital zatrudnił już na jego miejsce dostawcę win, protegowanego biskupa, człowiek ten jednak przez większość czasu chodził pijany. Tegoroczne winobranie było jedną wielką katastrofą. Wino nadal fermentowało, w budynku unosił się zapach octu. Ten nieudacznik nawet nie wyczyścił beczek! – Trzeba kochać wino – powiedział Hugo. – Trzeba kochać chorych, mój synu – poprawił go kapłan. – Wino jest jednym z leków, które Bóg daje potrzebującym. Dlatego należy

przygotowywać je sumiennie i z pasją, jest bowiem narzędziem w rękach Pana. Podczas nieobecności Hugona nikt nie wchodził do zamkniętego na klucz pomieszczenia, w którym przechowywał alembik i butelki z okowitą. Nikt nie przeszkadzał mu w pracy. Wziął pustą beczkę, wyczyścił ją i przelał do niej cały zapas okowity – było jej jeszcze całkiem sporo. Następnie rozebrał alembik na części: dwa miedziane naczynia w kształcie dyni, spiralne cewki i rurkę, którą płynęła ciecz. Poprosił Barchę, żeby mu go przechowała – zgodziła się z wrzaskiem – a zarządcę szpitala, by pomógł mu go przetransportować do domu, który niegdyś należał do Jaumego, tego od drewnianych trzonków do noży, a teraz był własnością Mauretanki, „tak, tej”. Powiedział mu, że potrzebuje dwóch z krzepkich młodzików, co to zawsze kręcą się przy szpitalu, by zanieśli beczkę do zamku Bellesguard.

Zdobył kosz jeżyn, które słudzy króla zbierali w lasach gór Collserola – ich słodko-kwaśny sok zamaskował smak okowity dolanej do młodego czerwonego wina. Otrzymana mieszanka była smaczna, wonna i mocna, Hugo nie wiedział jednak, czy to wystarczy, by rozbudzić w królu chuć. Zaniósł wino podczaszemu, Guillemowi z Montcady, a ten, skosztowawszy napitku, ze zdziwieniem uniósł ramiona, pociągnął kolejny długi łyk i wykrzyknął: – Do diabła! Skąd to wziąłeś?! – Kupiłem. – Posłuchaj, Hugonie. Nazywasz się Hugo, prawda? Wystraszony tonem i powagą szlachcica, Hugo przytaknął. – Czegoś takiego nie da się kupić – orzekł Guillem z Montcady. – Od wielu lat jestem podczaszym Jego Królewskiej Mości i znam się trochę na winie. Ten jeżynowy smak… Zakamufluj go bardziej. Jeśli

zaś chodzi o resztę, nie wiem i nie chcę wiedzieć, co tam jeszcze dodałeś, w każdym razie jeżeli dzięki temu król spłodzi następcę tronu, masz moje błogosławieństwo. Może przesadziłem z okowitą, pomyślał Hugo. Dolał do mieszanki wina i podał ją do kolacji. Podczaszy ponownie spróbował napoju i skinął głową na znak aprobaty, zanim nalał go do kielichów króla i królowej. Małgorzata rozcieńczyła wino wodą. Szlachcice zaproszeni do królewskiego stołu, z których Hugo znał jedynie Rogera Puiga i jego żonę, z radością wznieśli toast i wychylili kielichy. Guillem z Montcady marszczył czoło i rzucał Hugonowi ukradkowe spojrzenia, zastanawiając się nad składem wina. Kilka kroków dalej, przy kredensie, na którym stała taca z dzbanem, Hugo zadawał sobie pytanie, czy wystarczająco rozcieńczył okowitę. Przy stole panowała wrzawa. Król zanosił się śmiechem. Kobiety, choć idąc za przykładem królowej Małgorzaty, rozwodniły wino w swoich kielichach, przekrzykiwały się nawzajem, mężczyźni zaś spoglądali na nie roziskrzonym wzrokiem. Atmosfera w niczym nie przypominała powagi wcześniejszych biesiad, przy których Hugo asystował, odkąd został królewskim dostawcą win. Gdy wieczerza dobiegła końca, ruszył w stronę wyjścia. – Nie. – Podczaszy chwycił go za rękę. – Kiedy król zostanie sam na sam z żoną, może poprosić o więcej tego wina, które wprawiło go w tak wyborny nastrój. Masz być pod ręką. Zapłacisz życiem, jeżeli coś mu się stanie z powodu tego, co do niego dodałeś. Hugo chciał się wytłumaczyć, ale szlachcic już odszedł. „Zapłacisz życiem”. Na miękkich, drżących nogach ruszył za orszakiem, niosąc tacę, dzban i dwa kielichy – wszystko ze złota. Przemierzali kamienne, zimne, pozbawione mebli, oświetlone pochodniami korytarze, aż dotarli do królewskiej sypialni. Stłoczyli się w przedsionku i czekali. Hugo, który stanął przy wyjściu, nie za bardzo wiedział na co. Zaczął przysłuchiwać się rozmowom. Panujące przy stole wesołość i ożywienie osłabły, dobiegały go

jedynie szepty. „Ciekawe, czy dziś mu się uda”, usłyszał z ust jakiejś starszej, energicznej i wyniosłej kobiety w bogato zdobionej sukni. Rozmówczyni nazwała ją Margaritą. „Był kontent”, odpowiedziała. „Sama wesołość nie wystarczy – zauważyła tamta. – Potrzeba męskości…” Zamilkła, słysząc własny ton. „Niech lepiej pospieszą się z przygotowaniami”, dodała. To ostatnie zdanie uzmysłowiło Hugonowi, na co czekają: żeby zobaczyć, jak spółkują król i królowa. Próbował przekonać sam siebie, że zwykły dostawca wina nie zostanie wpuszczony do królewskiej alkowy, choć mogłoby to być jeśli nie zabawne, to przynajmniej ciekawe doświadczenie. Już nie drżały mu nogi. Okowita nikomu nie zaszkodziła. Nie musi się bać, że przyjdzie mu zapłacić za cokolwiek życiem, przekonywał sam siebie. Naraz otworzyły się dwuskrzydłowe drzwi komnaty. Nie wszyscy obecni zostali wpuszczeni do środka. Większość została na zewnątrz. Stara Margarita weszła do sypialni przed innymi kobietami, za nimi zaś garstka szlachciców (wśród nich Roger Puig) oraz Hugo, którego przywołał stojący w drzwiach podczaszy. Starał się nie patrzeć, nie mógł jednak powstrzymać ciekawości. Na łożu leżała młoda, piękna królowa odziana w białą lnianą koszulę sięgającą kolan. Hugo patrzył na nią oczarowany nie tyle jej urodą, co postawą, pełną pokory, ale i godności. Miał już westchnąć, kiedy dostrzegł stojące u wezgłowia Reginę i Mercè. Nozdrza Reginy drgnęły, jakby wyrzucała mu, że wtargnął na jej teren. Córka pozdrowiła go, wysuwając cztery palce jednej ze splecionych na podołku dłoni. Nie była w stanie powstrzymać uśmiechu, za to Regina stała nieruchomo, niewzruszona; w jej twarzy nie drgnął nawet jeden mięsień. Podczaszy przywołał Hugona. Ten rozpoznał króla dopiero wówczas, gdy znalazł się u jego boku. Taca drżała nieco w jego dłoniach, kiedy Guillem z Montcady nalewał władcy wino. Podobnie jak wcześniej Hugo walczył ze sobą, by nie patrzyć na królową, tak i teraz starał się skupić wzrok na kielichach i winie, by nie spoglądać

na fałdy tłuszczu monarchy ubranego tylko w nocną koszulę i starą, fioletową robioną na drutach szlafmycę. Król pociągnął łyk wina i mlasnął. Następnie wzniósł kielich w stronę Hugona, jak to uczynił w dniu inauguracji szpitala, niezdarnie dźwignął swoje grube cielsko i powlókł się boso w stronę łoża. Hugo i podczaszy zostali sami na środku komnaty, pomiędzy królem a stłoczonymi przy ścianie na wprost posłania szlachcicami, którym zasłaniali widok. – Chodź ze mną – rzucił Guillem i zaprowadził go w kąt alkowy, gdzie powinna wisieć zapalona pochodnia. Zamiast niej, do wbitej w ścianę żelaznej obręczy przywiązano konopną linę, jak te używane na statkach. Hugo powiódł wzrokiem wzdłuż sznura i zobaczył bloczek umocowany na suficie nad królewskim łożem. Z drugiego końca liny zwisało coś przypominającego uprząż. – Odwiąż ją – nakazał. Gruby skórzany pas zjechał na wysokość monarchy. Ubrany na czarno mężczyzna obwiązał nim władcę, ściskając królewskie brzuszysko, jak tylko się dało. Hugo nie wierzył własnym oczom. Lina zwisała luźno w jego dłoniach. Spojrzał na córkę i Reginę – obie stały nieruchomo, skupione, wyczekujące. – Dalej – ponaglił go podczaszy. – Podniesiemy Jego Wysokość. Do ciągnięcia przyłączyło się dwóch szlachciców. Z trudem powstrzymywali śmiech. Hugo poczuł ich oddechy zalatujące winem, jeżynami i okowitą. Przy powitaniu podczaszy nazwał ich Pedrem i Bernardem. – Lekarz udzieli nam instrukcji – uprzedził Guillem całą trójkę. Hugo spojrzał na mężczyznę w czerni. Zobaczył, że Regina i Mercè podeszły do króla. Dziewczyna stała, trzymając w dłoni jakiś flakonik. Kiedy medyk podniósł koszulę nocną, odsłaniając członek Jego Królewskiej Mości, Regina uklękła przed monarchą i zaczęła mu go czymś nacierać. – Czym go smarują? – zapytał szeptem szlachcic o imieniu Pedro.

– Wydaje mi się… – drugiemu szlachcicowi, równie otyłemu jak król, z trudem przychodziło mówienie – wydaje mi się, że olejem… z żółwia. – Co za ohyda! – Cisza – skarcił ich szeptem podczaszy. – Nie słyszą nas – usprawiedliwił się Pedro. – Mimo to. – Poprzednio… – nie posłuchał Bernardo, najbardziej pijany ze wszystkich – posmarowali mu go pastą z mrówek. – Nie zdołał powstrzymać śmiechu. – Zamilczcie! – Z tych, co mają takie duże skrzydła – zdołał wypowiedzieć jednym tchem, po czym znów wydał z siebie stłumiony chichot. – A ponieważ król nie pofrunął, teraz to my musimy go podnosić – powiedział z przekąsem Pedro. Tym razem nawet podczaszy musiał pohamować śmiech. Hugo nie wiedział, co robić. Wciśnięty między trzech mężczyzn uczepionych liny, jakby mieli uderzać w dzwony, spojrzał na króla, który przyjmował akurat błogosławieństwo od swojego spowiednika. – Pociągnijcie delikatnie. Teraz! Rozkaz medyka rozbrzmiał w alkowie, jednak nie tak głośno jak jęk, który wydobył się z ust monarchy, gdy czterech ciągnących linę mężczyzn uniosło go ściśniętego uprzężą. Hugo i trzej szlachcice przestali szarpać, jakby przestraszyli się, że mogą mu zrobić krzywdę. Władca zawisł w powietrzu daleko od swojego celu. – Wyżej! – rozkazał medyk. Król był ciężki. Zdyszany, czerwony na twarzy Bernardo wypuścił linę, zmęczony wysiłkiem, i monarcha zjechał w dół. – Wyżej! Wyżej! Wyżej! – żądał Guillem z Montcady. Kiedy król Marcin zawisł kilka piędzi nad Małgorzatą, lekarz przykazał, by przestali ciągnąć. – Przytrzymajcie go tak!

Hugo, Guillem i Pedro znieruchomieli, utrzymując ciężar władcy. Bernardo patrzył to na nich, to na królewską parę. Miał nabiegłe krwią oczy, a na jego twarzy malował się głupkowaty uśmiech. Kobiety – wśród nich stara Margarita – układały królową pod wiszącym monarchą, który starał się nie machać w powietrzu rękami. – A jeśli lina puści? – zapytał Bernardo, wyciągając ręce. Twarz wykrzywiał mu grymas, ni to poważny, ni to rozbawiony. – Zmiażdży ją! – Pedro się roześmiał. Król zakołysał się w powietrzu w rytmie śmiechów tłumionych przez trzech utrzymujących go w górze mężczyzn. Hugo także chichotał. Franciszkański spowiednik króla ruszył w ich stronę, by zaprowadzić porządek. Hugo natychmiast zamilkł, pozostali jednak nie byli w stanie się opanować i dusili się ze śmiechu, ociekając z wysiłku potem. – Teraz! – rozkazał mnich zgodnie ze wskazówkami medyka. – W dół! Stopniowo, stopniowo. Powoli! Zgromadzeni szlachcice wstrzymali oddech. Kobiety obnażyły łono królowej, która rozłożyła nogi gotowa na przyjęcie męża. Medyk uniósł królowi koszulę i pokierował nim w powietrzu, tak by jego członek wszedł wprost w Małgorzatę. Ściskając napiętą linę, Hugo, podobnie jak inni zebrani, pokręcił głową, gdy monarcha, oparłszy krótkie, tłuste nogi na łożu, z brzuchem ściśniętym uprzężą, parę razy poruszył tyłkiem, bezskutecznie próbując wejść w żonę, podczas gdy stara Margarita i jakaś druga kobieta manewrowały jego penisem niczym członkiem kryjącego klacz ogiera. Król jeszcze raz machnął zadkiem, a potem z westchnieniem zaniechał dalszych starań. Kobiety nadal kierowały jego penisem, zachęcając go, by się nie poddawał. Spróbował ostatni raz, po czym zastygł w bezruchu, jakby zapadł w drzemkę. Ponieważ nie wypiął już więcej tyłka, ksiądz nakazał pociągnąć linę, by wydobyć spod niego królową. Tak też uczynili. Kiedy zebrani

opuszczali alkowę, spuścili go na łoże. Trzymający sznur Hugo poczuł, jak ciało monarchy rozlewa się po posłaniu. Nie pomogły wino ani żółwie, ani bloczki, ani uprzęże. Małgorzata z Prades nadal była dziewicą.

Król Marcin starał się zadowolić żonę, kortezy i lud, który domagał się następcy tronu, chciał to jednak zrobić po swojemu. Chociaż zapewniano, że nie szczędzi wysiłków, by spłodzić syna, postanowił mianować swoim sukcesorem wnuka, bękarta Fryderyka, potomka w linii prostej dwóch władców, jego samego i Marcina Młodszego, króla Sycylii. Jedyną wadą Fryderyka było pochodzenie z nieprawego łoża, choć król Marcin nie uważał tego za wielką plamę na honorze, zważywszy że chłopiec urodził się, kiedy jego ojciec był jeszcze kawalerem, nie mogło być zatem mowy o cudzołóstwie. Ponieważ jednak obowiązywało prawo ustanowione przez króla Alfonsa IV, wykluczające z sukcesji nieślubnych potomków, królowi Marcinowi pozostało tylko jedno rozwiązanie: Benedykt XIII musiał uznać chłopca za prawowitego dziedzica. Król poświęcał noce żonie, dnie zaś spędzał na potajemnych zabiegach o legitymizację swojego wnuka Fryderyka. Odprawił posłańców, których Ferdynand Kastylijski, gdy tylko się dowiedział o misji z Neapolu, przysłał, by bronili jego praw do tronu, pod pretekstem złożenia kondolencji z powodu śmierci Marcina Młodszego. Na katalońskim dworze zjawili się także wysłannicy sycylijscy orędujący za bękartem i ci od hrabiego Gandii. Wszyscy, łącznie z hrabią Urgell, jedynym pretendentem do tronu, który przeniósł się do Barcelony, pilnowali swoich interesów, szukając wsparcia i spiskując przeciwko konkurentom. W swojej czarnej szacie ze zgrzebnego płótna, trzymając tacę z wypełnionym winem dzbanem, Hugo przysłuchiwał się rozmowom prowadzonym na zamku, przez króla przy stole i przez

królową w towarzystwie dam dworu. Tam dowiedział się, kim jest starsza kobieta, która tak nieskutecznie manewrowała królewskim członkiem, kiedy wciągali monarchę na linie. Była to Margarita z Montferrat, matka hrabiego Urgell, która wraz z synową – przyrodnią siostrą króla Marcina – i paroma innymi kobietami, wśród nich żoną Rogera Puiga, nie odstępowały królowej, podnosiły ją na duchu i pocieszały. Hugo dowiedział się także, że hrabia Urgell – ulubieniec Katalończyków – posprzeczał się z Benedyktem XIII o nowego biskupa Barcelony, który miał zostać mianowany po śmierci Francesca z Blanes. Hrabia, namiestnik króla, pragnął, by powierzono to stanowisko jego protegowanemu, archidiakonowi kościoła Matki Boskiej Morskiej, Berenguerowi de Barutell, papież zaś chciał, by biskupstwo objął Francesc Climent. Zdaniem niektórych, hrabia Urgell, który wtargnął do barcelońskiej katedry i przerwał posiedzenie kapituły – akurat w momencie, gdy przemawiał papież – by wstawić się za Berenguerem, wykazał się arogancją i zadufaniem, jakby już był władcą. Benedykt XIII nie wybaczył mu tego afrontu i zażądał od króla Marcina nie tylko mianowania biskupem jego kandydata, ale także wydalenia hrabiego z Barcelony. Władca, któremu zależało, by papież uznał jego wnuka Fryderyka za prawowitego potomka, zadośćuczynił obu tym prośbom: zatwierdził nowego biskupa i wysłał hrabiego Urgell do Saragossy, gdzie arcybiskup i trybunał Aragonii – najwyższe władze w królestwie – odebrały mu tytuł namiestnika i królewskiego prokuratora. Dwunastego maja 1410 roku król Marcin postanowił przenieść się z zamku Bellesguard do domu zakonnego Valldonzella, w miejsce zwane Creu Coberta, gdzie znajdowała się także królewska rezydencja, w której władcy zatrzymywali się przed wjazdem do Barcelony. Udało mu się wreszcie przekonać papieża, by uznał Fryderyka; oficjalna uroczystość miała się odbyć w Barcelonie

pierwszego czerwca. Hugo znał dobrze te okolice, klasztor stał bowiem niedaleko winnicy kościoła Matki Boskiej Morskiej. Król lubił atmosferę skupienia panującą w cysterskim klasztorze. Królowa rozpaczała z powodu zbliżającej się ceremonii uznania bękarta. Sama nie mogła zajść w ciążę, nawet nie przestała być dziewicą. Pozostali pretendenci stracili nadzieję na tron, kiedy ogłoszono, że Fryderyk zostanie uznany za prawowitego potomka Marcina Młodszego. Dwudziestego dziewiątego maja królowa, damy dworu oraz towarzyszące im Regina i Mercè podały władcy gęś, odpowiednio przyrządzoną i przyprawioną, by dodać mu sił niezbędnych do zapłodnienia żony. Tej samej nocy, zaraz po wieczerzy, króla dopadły silny ból żołądka i wysoka gorączka, a na jego ciele wystąpiły plamy. W nocy stan monarchy uległ pogorszeniu. Barcelonę obiegła wieść, że król jest ciężko chory. Następnego ranka sypialnię, w której dogorywał, wypełnili szlachcice, notable, rajcy i duchowni różnej rangi. Opuszczali komnatę w milczeniu, poważni i zaniepokojeni. Podczaszy polecił Hugonowi obsługiwanie gości; nie mogło im zabraknąć wina. Wciśnięty w kąt sypialni, widział między zebranymi łoże, na którym umierał król. Monarcha drzemał rozgorączkowany i spocony, a z jego płuc wydobywał się świst. Szlachcice i duchowni po cichu prosili Hugona o wino. Nikt nie podnosił głosu, wszyscy szeptali, świadomi tego, co nastąpi – król umrze, nie wyznaczywszy następcy. W pewnym momencie ciszę rozdarł krzyk. Margarita z Montferrat i przyrodnia siostra króla, infantka Isabel – matka i żona Jaimego z Urgell – podeszły do łoża, chwyciły umierającego za poły koszuli i zmusiły go, by usiadł. – Należy do mojego syna! – krzyczała Margarita. – Tron, którego odmawiacie mu wbrew prawu i sprawiedliwości, należy się mojemu synowi! – Nie wiem… o czym mówicie… i nie sądzę, byście mieli rację – zdołał wykrztusić król Marcin, zanim kilku szlachciców schwyciło

Margaritę i zbeształo ją za to, jak potraktowała monarchę. Margarita i Isabel opuściły komnatę. Kwestia sukcesji pozostała nierozstrzygnięta. Jeszcze tej samej nocy delegacja katalońskich kortezów na czele z rajcą Barcelony Ferrerem Gualbesem udała się w asyście rejenta do królewskiej alkowy. Król Marcin siedział na krześle, albowiem kiedy leżał, płuca wypełniał mu płyn i zaczynał się dusić. – Panie, czy chcecie, by po waszej śmierci należące do was królestwa i ziemie przypadły temu, komu należą się zgodnie z prawem? – zapytał rajca. Odnotował, że król odpowiedział hoc („tak”) na zadane pytanie. Trzydziestego pierwszego maja 1410 roku, zaledwie dzień przed ceremonią, podczas której papież miał uznać bękarta, Marcin Ludzki zmarł, pozostawiając otwartą kwestię sukcesji imperium złożonego z pięciu terytoriów: Katalonii, Aragonii, Walencji, Majorki i Sycylii. Wszystkie były od siebie niezależne, miały własne dwory i parlamenty, własne monety i prawa, kulturę i zwyczaje, a w razie konieczności także i własne wojska. Wszystkie posiadały odrębne władze, odrębne instytucje, a nawet odrębne języki. Pięć terytoriów łączyła wyłącznie osoba monarchy.

18

– Mówią, że syn Rogera Puiga poślubi jedną z córek hrabiego Urgell, a matka dostanie tytuł baronowej. – Hugo i Barcha podskoczyli, słysząc słowa Mercè. – Naprawdę – potwierdziła z powagą. Siedzieli we trójkę przy stole w domu Mauretanki. – Zaraz po koronacji hrabiego matka zostanie co najmniej baronową. Obiecały jej to doña Margarita i doña Isabel, matka i żona przyszłego króla. I że otrzyma ziemie i wasali. – Nonsens! – wykrzyknęła Barcha. – Dostała już sakiewkę złotych florenów. – A czemuż to matka i żona przyszłego króla miałyby zrobić coś takiego? – zapytał Hugo. Mercè zmrużyła oczy i rozejrzała się po izbie. – Kogo jeszcze spodziewasz się zobaczyć, skoro nawet my się tu nie mieścimy? – rzuciła Barcha. Zanim dziewczyna odpowiedziała ojcu, posłała im porozumiewawcze spojrzenie. – Król Marcin miał nie dożyć do pierwszego czerwca… – szepnęła. W kuchni zapanowała cisza. Hugo spojrzał na córkę. – Chcesz powiedzieć…? Mercè skinęła głową. – Niemożliwe – jęknął. – Przecież to król! – O czym wy mówicie? – zapytała Mauretanka. – O tym, że Regina otruła Jego Wysokość. – Pst! – przykazała Mercè, przykładając palec do ust. – To tajemnica. – Ależ dziecko, przecież to zabójstwo!

Dziewczyna zawahała się, słysząc słowa ojca. – W pałacu… mówiono, że król Marcin nie może uznać prawa do tronu swojego nieślubnego wnuka – próbowała się tłumaczyć. – Korona należy się Jaimemu z Urgell. – A cóż my możemy wiedzieć o królach i koronach? To sprawa możnych i uczonych, i… – Uczonych? – przerwała mu córka, tym razem bardziej stanowczo. – Tych, którzy utrzymują, że król odpowiedział na ich pytanie twierdzącym hoc? To było zwykłe kaszlnięcie! Hoc, hoc, hoc – zakasłała, by udowodnić, że ma rację. Hugo i Barcha słuchali zdumieni jej przemowy, płomiennej, pełnej pasji. – Dlaczego król miałby rezygnować z oddania korony w ręce wnuka? – spytała Mercè. – Takie było jego życzenie, papież miał następnego dnia uznać jego prawo do tronu. Ostatecznie tego nie zrobił, wycofał się, gdy zabrakło króla. Ale Jego Wysokość nie wiedział przecież, że tak się stanie. Dlaczego wobec tego miałby się ugiąć przed kortezami? Czy władca taki jak król Marcin odpowiedziałby zwykłym hoc na to doniosłe pytanie, które zadał mu kataloński parlament? Nie. Gdyby król zrozumiał, o co go pytano, gdyby był w pełni władz umysłowych, poleciłby ogłosić następcą swojego wnuka, bo taka była jego wola. Przecież miało się to odbyć następnego dnia. W żadnym wypadku nie ograniczyłby się do lakonicznego hoc! Hoc, hoc, hoc – zakasłała ponownie na potwierdzenie swoich słów. Hugo i Barcha siedzieli w milczeniu. – Hrabia Urgell powinien zostać nowym królem – ciągnęła Mercè. – Tak nakazują więzy krwi i sprawiedliwość. – To oczywiste, że tak się stanie – przerwał jej wreszcie Hugo. – Nie, ojcze. To oczywiste tutaj, w Barcelonie, ale królowa Jolanta z Baru, wdowa po królu Janie, i arcybiskup Saragossy stoją po stronie Ludwika Andegaweńskiego i jemu udzielają wsparcia.

Arcybiskup Saragossy jest jedną z osób, które odmówiły uznania Jaimego z Urgell za królewskiego prokuratora. Hrabia ma wielu adwersarzy w Aragonii. – Adwersarzy? – zapytał Hugo. – Kogo? – przyłączyła się do niego Barcha. Mercè zrozumiała, że użyła zbyt wyszukanego słowa. – Przeciwników – wyjaśniła cierpliwie. – Wrogów. Hugo i Barcha wymienili spojrzenia. Od jak dawna jest ze mną Mauretanka? – zastanowił się Hugo. Od jakichś piętnastu lat. Kupił ją niedługo po ataku na dzielnicę żydowską w 1391 roku; tej daty nigdy nie zapomni. A teraz… Uśmiechnął się. Nie wiedział, czy Barcha myśli o tym samym co on. Nigdy nie pytał jej o wiek. Jej skóra ciemniała, w miarę jak pokrywała się plamami i zmarszczkami. Pozostała tęgą, energiczną kobietą, choć była to nie tyle fizyczna siła, co po prostu odzwierciedlenie jej uporu. Wykrzywił usta, czuł, że Mauretanka także szacuje jego wiek. – Czas płynie jednakowo dla wszystkich – powiedziała, jakby znów czytała w jego myślach. Dla wszystkich… Pokręcił głową i skierował wzrok na córkę. „Adwersarze”. Znów się uśmiechnął. Umiała czytać, po katalońsku i po łacinie. Nic więc dziwnego, że używała słów, których oni nie znali. Od śmierci króla Marcina nie mieszkali już razem. Regina i Mercè wchodziły teraz w skład dworu hrabiego Castellví de Rosanes i Navarcles i, podobnie jak inni służący, rezydowały w jego pałacu przy ulicy Marquet. Mercè została damą dworu hrabiny. Hugo nie mógł znieść myśli, że jego mała dziewczynka usługuje żonie Puiga. Nie zdołał jednak sprzeciwić się tej decyzji w dniu, kiedy Regina przez posłańca kazała mu opuścić piwniczkę i udać się na galerię pałacu. Mercè czekała na niego ubrana w czerwoną suknię z jedwabiu, uczesana i umalowana: zgrabna, piękna, zmysłowa

kobieta. Jej uśmiech całkowicie go rozbroił. Opowiadała mu o swoich nowych obowiązkach z takim entuzjazmem, że nie wiedział, co odrzec. Nadal miała pomagać matce w charakterze medyka. „Ale już rzadko – szepnęła ojcu do ucha. – Wiecie dobrze, że nie interesują mnie porody ani chorzy”. Resztę czasu spędzała z hrabiną i jej krewnymi. Czytała im. Szyły jedwabne stroje i przędły. I grały w gry towarzyskie, i rozmawiały, i śmiały się, i zwierzały się sobie z sekretów, i jadały razem podwieczorki… – I…? – zapytał Hugo, chcąc wiedzieć, do czego zmierzają wszystkie te wyjaśnienia. – I znajdą mi dobrego męża, szlachcica! Hrabina obiecała mi posag. Teraz Hugo rozumiał już powody tej szczodrości: odpłacały się Reginie za śmierć króla Marcina. Jego żona zmamiła Mercè, żeby mu ją ukraść. Z jakiegoś powodu – może przez wzgląd na pokryte pręgami plecy, które Mauretanka pokazywała z dumą jako dowód swojej krnąbrności – nie opowiedział jej o tym, co wydarzyło się w zamku w Navarcles. Nie żałował, że nie zabił Rogera Puiga; nie miał do siebie najmniejszej pretensji o to, że nie spuścił na jego szyję topora. Czuł się wręcz wyzwolony, jakby cała nienawiść wyparowała po tej próbie zemsty, której nie dokonał. Odwiedził Matkę Boską Morską i zobaczył, że znów się do niego uśmiecha, co ostatecznie przekonało go o słuszności podjętej decyzji: nie jest mordercą. Nie pracował już jako królewski dostawca win, jako że po śmierci Marcina jego młoda małżonka, Małgorzata z Prades, z rozkazu prokuratora królewskiego hrabiego Urgell znalazła się na trzysta dni pod nadzorem czterech akuszerek. Owdowiała królowa opuściła zamek Bellesguard i przeniosła się do Dużego Pałacu, gdzie dniem i nocą pilnowała jej któraś z kobiet, dopóki nie poświadczono, że nie jest brzemienna. Żyła niemal jak w więzieniu, w otoczeniu dworu zredukowanego do niezbędnego minimum. Małgorzata nie miała

pieniędzy. Król Marcin w przypływie hojności podarował jej Bellesguard i Mały Pałac w Barcelonie oraz trochę klejnotów, które były jednak zastawione jako zabezpieczenie spłaty wcześniejszych pożyczek. W skład spadku nie wchodziły pieniądze, które pozwoliłyby jej odzyskać kosztowności. Król nie mógł zostawić żonie wiele, jako że z królewskiego dziedzictwa nic się nie ostało; nie starczyło nawet na pokrycie kosztów pogrzebu monarchy. Jego zabalsamowane zwłoki wystawiono na widok publiczny na osiemnaście dni. Wykonawcy testamentu byli zmuszeni zaciągnąć u katalońskich kortezów dług w wysokości dziesięciu tysięcy florenów, by pochować z należytą pompą ostatniego władcę z dynastii barcelońskiej. Dobra odziedziczone w spadku przez Małgorzatę, które nie zostały zastawione, posłużyły za poręczenie nowej pożyczki. Hugo musiał więc opuścić zamkową piwniczkę – nie wypłacono mu nawet ostatnich dniówek. Nie mógł też odzyskać dawnej posady w szpitalu Świętego Krzyża, ponieważ pijaczyna sprawujący pieczę nad tamtejszym składem wina, mimo śmierci biskupa, który go polecił, zachował wpływy w kapitule katedry. Nie mógł również uciec od służby u hrabiego. Wiedział o tym. I wiedział, że ma obowiązek być tam, gdzie Mercè.

– Ojcze… Hugo zdziwił się, widząc córkę w piwniczce. Ostrzegał ją wielokrotnie, że poplami tu sobie wspaniałe szaty, wyglądało jednak na to, że dziewczyna nie może żyć z dala od wina, od jego zapachu… – Wynocha, wynocha – przepędził ją ruchem dłoni. Choć od śmierci króla Marcina upłynęło już kilka miesięcy, Hugo wciąż nie mógł się nadziwić przemianie Mercè. Dziewczyna wymykała się często do piwniczki, żeby pogawędzić z ojcem. Regina obiecała, że nigdy nie zdradzi jej, iż tak naprawdę nim nie jest. Kiedy tak na nią patrzył – piękną, wesołą, promienną i szczęśliwą –

wyobrażał sobie, że to córka jakiejś księżniczki: po niej musiała odziedziczyć elegancję, z jaką się poruszała, jakby unosiła się w powietrzu, a przedmioty same podpływały jej do rąk, by nie musiała wkładać wysiłku w ich podnoszenie. Tego dnia nie uśmiechała się jednak tak radośnie jak zwykle. – Coś się stało? – zapytał z niepokojem, kiedy opuścili piwniczkę. – Nie… nic. – W jej głosie można było wyczuć wahanie. – Po prostu… – Córeczko – ponaglił ją. – Jego wielmożność chce, byście przemierzyli królestwo i zasięgnęli informacji o pretendentach do korony, którzy rywalizują z hrabią Urgell. – Dlaczego ty mi o tym mówisz? – Wkrótce hrabia sam wam to zaproponuje. Kiedy tylko się o tym dowiedziałam, postanowiłam was uprzedzić. Hugonowi trudno było uwierzyć, że Puig chce, by dla niego szpiegował. – Jego wielmożność utrzymuje – ciągnęła Mercè – że wy nie wzbudzicie podejrzeń. Moglibyście tłumaczyć waszą podróż zakupem wina. Nikt nie przemieszcza się z miejsca na miejsce w celach innych niż handel. Wy znacie się na winach. Jesteście najlepsi… – Nie. – Ojcze, dlaczego nie? – Mercè… – Twarz dziewczyny nagle posmutniała. Hugo się zawahał. – Nie – zaoponował mimo wszystko. – Proszę, zgódźcie się. – Mercè podeszła do ojca. Hugo odsunął się, by nie poplamić jej stroju swoimi brudnymi dłońmi, dziewczyna jednak opacznie zinterpretowała jego gest. – Ojcze… – Prośba zabrzmiała rozdzierająco. Hugo pokazał jej brudne dłonie, by wytłumaczyć swoje zachowanie.

Nie zrozumiała. – Musimy pomóc hrabiemu Urgell – nalegała bliska płaczu. – Jest królem! Nie możemy pozwolić, żeby Katalonią rządził jakiś Francuz! – Nawet nie umiem pisać. Jak mam, twoim zdaniem, zostać szpiegiem? Łzy popłynęły z oczu dziewczyny tak gładko, że Hugo nabrał podejrzeń. – A jaki ty masz w tym interes? – Jeżeli hrabia Urgell zostanie nowym królem… – wydukała pośród szlochów – my będziemy bogatymi szlachcicami. Wszyscy. Wilgotne oczy córki wpatrywały się w niego błagalnie. Te oczy osiągną wszystko, co tylko sobie postanowią, pomyślał Hugo, na moment zapominając o poleceniu Puiga. Westchnął. Chciał ponownie odmówić, w końcu jednak zmienił zdanie. Przecież nie ma innej pracy niż ta u hrabiego… w piwniczce czy gdziekolwiek indziej. Nadal darzył pogardą tego szubrawca, nie wykorzystał jednak szansy, kiedy miał okazję go zabić. Zemścił się na nim finansowo, i to mu wystarczało, teraz gdy wyparowała już cała nienawiść. Poza Mauretanką nikt na niego nie czekał, a jedynym, co miał, dla czego żył, była Mercè. Zadośćuczyni jej prośbie, bo chce zobaczyć, jak się uśmiecha. Poza tym nic nie straci na tej podróży. Mógł nawet stracić życie! Zmienił zdanie, usłyszawszy od hrabiego, że wyruszy w towarzystwie Matea. Nie odważył się jednak odmówić. Przysiągł to córce. Znalazł schronienie w radości, jaką okazała, kiedy obiecał spełnić jej prośbę, w ramionach, którymi go objęła, w pocałunkach, którymi obsypała jego twarz. – To nic, że pobrudzę suknię! – zawołała. Później, gdy podzielił się z nią obawami co do podróżowania w towarzystwie Jednookiego, powiedziała, nieświadoma i naiwna: – On bardzo wam się przyda. Caterina, niewolnica z Rusi, także starała się go przekonać do podróży, jednak z innych powodów.

– Zabierz go stąd, na Boga – poprosiła, po czym wybuchnęła płaczem. – I zabij. Dźgnij go w moim imieniu choćby i czterdzieści razy. Hugo przypomniał sobie pierwszą i właściwie jedyną rozmowę, jaką miał możność przeprowadzić z Rusinką w pałacu Rogera Puiga. Opowiedziała mu wtedy, że hrabia jeszcze czasem do niej zachodzi, a Jednooki patrzy na nią z pożądaniem i tylko czeka, aż sprzykrzy się jego panu. Po dwóch ciążach Roger Puig ostatecznie znudził się Cateriną i odstąpił ją swemu wiernemu słudze. Hrabina Anna także się jej pozbyła, bo niewolnica zaczęła zjawiać się z podkrążonymi oczami, wyczerpana, zaniedbana i rozdrażniona po nocach spędzonych z Mateem. Caterina, wierząc w życzliwość, jaką pani okazywała jej w ciągu tych wszystkich lat, próbowała podzielić się z nią swoimi problemami, hrabina jednak nie chciała jej słuchać. Pałacowa hierarchia, której Rusinka nie doświadczała, dopóki cieszyła się względami państwa, uderzyła w nią teraz niczym sfora czyhających w ukryciu psów. Jednooki nachodził ją co noc, a i w dzień często nie dawał jej spokoju, bez względu na to, co akurat robiła, przez resztę czasu zaś życie utrudniali jej służący i niewolnicy, którzy żywili do niej urazę za wcześniejsze przywileje. Wszystko to sprawiło, że Caterina stojąca teraz przed Hugonem wyglądała jak straszydło, cień pięknej kobiety, która wieki temu powitała w pałacu nowego dostawcę win. – Choćby na kilka dni. – Rozszlochała się. – Tylko go stąd zabierz. Jednakże to Regina ostatecznie przekonała go do podróży z Jednookim. Odszukała go w pałacu, gdy dowiedziała się o jego rozmowie z Mercè. – Nie możesz choć raz zrobić czegoś dla swojej córki? – wypomniała mu. Hugo chciał jej odpowiedzieć, ale przeszkodziła mu, kontynuując agresywnym tonem: – Niedługo będzie musiała wyjść za mąż. Zaoszczędziłeś choć jednego solda na posag? Co będzie, jeżeli z twojej winy hrabina pogniewa się na Mercè

i postanowi ją od siebie odsunąć? Pozostanie jej tylko nadzieja, że któryś z kościołów da jej nędzne wiano, jakby była byle służącą. – Czując, że trafiła w jego słaby punkt, przerwała, by dać mu szansę na odpowiedź. Ponieważ Hugo nie znalazł żadnych argumentów, pastwiła się nad nim dalej: – Jesteś nędznikiem, który dba wyłącznie o własne interesy. Poświęć się dla córki. Bądź ojcem jak należy. Nie był nędznikiem. Oczywiście, że wyruszy w drogę z Jednookim, z dwoma Jednookimi, z hrabią czy z kim tylko będzie trzeba, nie zamierzał jednak przyznawać się do tego przed Reginą. Nie chciał dać jej tej satysfakcji. – Jak śmiesz oskarżać mnie o bycie złym ojcem?! Ty, która czepiasz się posagu uzyskanego dzięki otruciu króla? Regina wzdrygnęła się wystraszona, co rzadko jej się zdarzało. Hugo natychmiast pożałował, że zdradził, iż zna prawdę, którą Mercè wyznała mu najwyraźniej w tajemnicy. – Nie otrułam żadnego króla – obruszyła się. – Po prostu pomogłam umrzeć majaczącemu starcowi i zrobiłam to dla dobra królestwa, dla prawowitego władcy. – Gdyby ktoś to odkrył… – próbował zagrozić jej Hugo. – Zawsze jesteś krok do tyłu. Gdyby ktoś to odkrył, twoja córka zostałaby skazana na stryczek. Jest tak samo winna jak ja.

Kiedy z pokładu miotanej przez fale feluki Hugo spoglądał na malejącą plażę Barcelony, przypomniał sobie obietnicę złożoną matce: że nigdy nie wypłynie na morze. Był listopad, miesiąc niesprzyjający żegludze, nawet jeśli podróżowało się tylko statkiem kabotażowym do Walencji. Gdyby przed laty uciekł taką łodzią z Dolçą, jego życie wyglądałoby teraz zupełnie inaczej. Dziób feluki wycelował w szare niebo, zanim zniknął między dwiema falami. Hugo musiał chwycić się mocno liny, żeby nie wypaść za burtę. Miał przemoczone ubranie. Spojrzał na Jednookiego, który stał blady

i przemoknięty i również trząsł się z zimna. Pomyślał, że tam, na dole, pod wodą, jest jego ojciec, znamienity żeglarz. Nie wypuszczając z rąk liny, wychylił się za burtę i zagwizdał melodię, którą ojciec nucił po powrocie do domu, tę samą, którą on wywoływał z klasztoru Arsendę. W felukę uderzyła kolejna fala. Hugo utrzymał się na nogach, odwrócił głowę i zobaczył, że Mateo wymiotuje sobie na stopy. W końcu zgodził się odbyć podróż w jego towarzystwie, choć tak naprawdę nie miał wyboru. Roger Puig zaskakująco szybko wystarał się o przyjęcie go do grona pośredników w handlu winem. Zapewnił, że dzięki temu i wcześniejszej funkcji królewskiego dostawcy będzie mógł bez przeszkód poruszać się po całym królestwie. Hugo dowiedział się przy okazji, że Jofré nie żyje, nikt więc nie zgłosił sprzeciwu i konsulowie morscy mianowali go pośrednikiem. Nie interesowało go, co stało się z Eulàlią i z winnicami. Puig obiecał zresztą dać mu jedną ze swoich, gdy tylko hrabia Urgell wstąpi na tron. Wszyscy zakładali, że Jaime z Urgell zostanie koronowany na króla; wydawało się, że nikt nie dopuszcza możliwości, iż może stać się inaczej. Początkowo Hugo miał się udać do Saragossy. Docierające stamtąd wieści mówiły o straszliwej wojnie toczonej przez dwa wrogie stronnictwa: zwolenników hrabiego Urgell i stronników pretendenta z Francji. Na ulicach stolicy Królestwa Aragonii, a także w większych i mniejszych miasteczkach dochodziło do starć, bitew i zabójstw. Roger Puig chciał mieć informacje z pierwszej ręki – pragnął usłyszeć je z ust swojego sługi, któremu przekazał ponadto kilka listów. Plany uległy jednak zmianie, kiedy roszczenia do tronu zgłosił regent Kastylii, Ferdynand. Po długim, okrutnym oblężeniu zakończonym we wrześniu 1410 roku infant odbił z rąk muzułmanów Antequerę, ważne andaluzyjskie miasto na południu półwyspu. Po rekonkwiście grodu Ferdynand skoncentrował się na

walce o koronę Aragonii i Księstwa Katalonii, do której miał prawo jako wnuk króla Piotra Ceremonialnego ze strony matki. O ile jednak główny kandydat do tronu, hrabia Urgell, podporządkował się rozkazom katalońskich kortezów, które zażądały, by nie używał tytułu prokuratora królewskiego i rozpuścił swoje oddziały w Aragonii, o tyle Ferdynand Kastylijski, zwany od teraz Ferdynandem z Antequery, nie tylko uważał, że ma większe prawo do korony, ale też przysiągł kastylijskiej szlachcie, że zdobędzie tron siłą. „Jeżeli stoicie po mojej stronie – perorował – pozwólcie mi posłać armię na tę wojnę, by podporządkować te ludy naszej władzy, nie tylko dla mojej własnej korzyści, ale na rzecz całego królestwa, Hiszpanii i Kościoła”. Kataloński hrabia, wierząc w sprawiedliwość kortezów, które zebrały się pod koniec września 1410 roku w Montblanc, podporządkowywał się żądaniom prawodawców. Natomiast kastylijski książę zbroił armię i jeszcze przed początkiem grudnia przy granicy Murcji z Królestwem Walencji zgromadziły się jego pierwsze oddziały. Tam właśnie na rozkaz hrabiego Castellví de Rosanes wybierali się handlarz winem Hugo Llor i jednooki sługa. – Pamiętaj, że służy mnie i że to on dowodzi wyprawą – ostrzegł szlachcic Hugona. – Oficjalnie ty będziesz jego panem, jako że znasz się na winach, ale nie daj się zwieść pozorom. Hugo poczuł się zmuszony odwzajemnić uśmiech, którym Roger Puig zakończył tamtą rozmowę. Między kolejnymi uderzeniami fal przyglądał się Jednookiemu. Przelewająca się przez pokład woda zmyła wymiociny spod stóp Matea. Czas płynął także dla niego. Musiał mieć teraz jakieś czterdzieści pięć lat. Hugo – o dziesięć mniej. Jednooki stracił wigor i sporo zębów. Hugo zastanawiał się, gdzie ukrył swój nóż. Hrabia kazał mu zmienić strój. „Sługa handlarza winem nie może ubierać się tak jak sługa hrabiego!”, krzyknął na widok miny, jaką zrobił Mateo, dotknąwszy prostych spłowiałych szat, które mu podano. Naprawdę się postarzał. Przez

moment, kiedy tak stał uczepiony liny, Hugo poczuł, że jest w stanie pokonać go w każdej sytuacji. Gdy zostawili za sobą brzeg, wreszcie się odprężył – albo dlatego, że morze było teraz spokojniejsze, albo po prostu przyzwyczaił się do diabelskiego kołysania feluki, wyładowanej towarami, które żeglarze starali się utrzymać w miejscu. Usiadł oparty plecami o burtę. Jednooki już jakiś czas temu zasnął, podobnie jak nierządnica płynąca do lupanaru w Walencji i małżeństwo, które nie otworzyło ust po tym, jak przed wejściem na pokład w Barcelonie jeden z żeglarzy dla żartu nastraszył ich, że to najgorszy rok niewypowiedzianej wojny między Genuą a Katalonią. Po śmierci władcy Sycylia wykorzystała bezkrólewie i uwikłała się w kolejną wojnę o władzę między Blanką, wdową po Marcinie Młodszym, a Bernardem z Cabrery, królewskim sędzią. Sycylijska szlachta opowiadała się po jednej bądź drugiej stronie, przede wszystkim jednak ścierały się miasta: Palermo z Mesyną, sprzyjające Katalończykom Trapani z oboma tymi grodami, Katania zaś z Syrakuzami, walcząc o własne interesy. Także zawsze skora do rebelii Sardynia po śmierci Marcina Młodszego wszczęła kolejne powstanie i z Barcelony wyruszyła nowa flota, spiesząc z pomocą gubernatorowi wyspy. Korsarstwo i bitwy morskie między Katalonią a Genuą stały się okrutniejsze i bardziej krwawe niż kiedykolwiek: nie brano już jeńców, pokonanym ścinano głowy lub topiono ich wraz ze statkami, skutych w łańcuchy albo powieszonych na masztach. Jednooki odżył, gdy po kilku dniach żeglugi i zawijania do portów, z którymi handlowano, zszedł na ląd w Walencji. Ponieważ żaden z nich nie znał stolicy królestwa, zaufali nierządnicy Maríi, która zapewniła ich, że wokół lupanaru powstało wiele zajazdów i gospód, gdzie na pewno znajdą miejsce do spania. – Albo miejsce do dobrej zabawy zamiast spania – dodała, puszczając do Hugona oko.

Odpowiedział jej mrugnięciem. Jednooki mruknął coś pod nosem i splunął na ziemię. Podczas podróży ta młoda, niebrzydka wdowa, którą życie zmusiło do oddania syna do ochronki i uprawiania nierządu, zaprzyjaźniła się z handlarzem winem. Jego sługa z irytacją patrzył, jak śmieją się i rozmawiają. Którejś nocy Mateo wypomniał mu to i zażądał, by więcej się do niej nie zbliżał. „Zostaw nas w spokoju!”, postawił się Hugo. Zesztywniał, widząc, jak Jednooki zaciska zęby i marszczy czoło, jednak ku jego zdziwieniu zamiast odpowiedzieć, odwrócił się na pięcie i odszedł. Hugo opowiadał Maríi o winie, a ona jemu o nierządnicach. Gdy zapytał ją o klasztor, w którym przebywa Arsenda, roześmiała się – była w Walencji tylko dwa razy. Takie jak ona zwykle przenosiły się z miejsca na miejsce. Pochodziła z Barbastro, jednego z głównych miast Aragonii. Nazywano ją Maríą z Barbastro. Wcześniej pracowała w Barcelonie… „Swoją drogą nigdy cię tam nie widziałam”. Ta wiadomość ucieszyła Hugona – rzadko bywał w lupanarze. Zachęcała go, żeby spróbował, powtarzała, że to nie grzech. Nierządnice pojawiały się i znikały. Klienci chcieli zmian, a rajfurzy zaspokajali ich zachcianki… Co prawda stręczycielstwo było zabronione, ale większość kobiet potrzebowała kogoś do ochrony. Płynęła do Walencji, bo powiedziano jej, że to duże miasto liczące niemal czterdzieści tysięcy mieszkańców, przede wszystkim jednak bogate, w przeciwieństwie do Barcelony, w której zaczynało brakować pieniędzy. A wiadomo, że tam, gdzie są pieniądze, mężczyźni wydają je na kobiety takie jak ona. „Dla ciebie zeszłabym z ceny”, zaproponowała uwodzicielskim tonem. Rzeczywiście, Walencja musiała być bogatym miastem, bo tamtejszy lupanar nie był zwykłym domem jak ten w Barcelonie, ale miasteczkiem w mieście, do którego prowadziła tylko jedna ulica. Pozostałe zagrodzono, jak w dzielnicy Maurów, która jeszcze ostała się w Walencji, w przeciwieństwie do dzielnicy żydowskiej – ta, podobnie jak barcelońska, została zburzona w 1391 roku i miasto

ogłoszono wolnym od żydów. W obrębie strefy przeznaczonej na lupanar, która ciągnęła się aż do nowej bramy i baszty Świętej Katarzyny, znajdowały się karczmy i gospody, a także parterowe domki z zadbanymi ogródkami. „Oczywiście – odpowiedziała María na pytanie Hugona. – W każdym z tych domów mieszka kobieta… co najmniej jedna”. Tej nocy, kiedy Hugo próbował opuścić wynajętą izbę, Jednooki zaprotestował, posprzeczali się i Hugo pchnął go tak mocno, że tamten zatoczył się na drugi koniec izby. Widząc błysk noża w dłoni Matea, zaczął szukać jakiejś broni. Sługa jednak nie rzucił się na niego. Na pewno hrabia, który był świadkiem cięgów, jakie Jednooki spuścił mu w piwniczce, i wiedział, że się nienawidzą, zabronił Mateowi go tknąć. Hugo był potrzebny szlachcicowi. – Kiedy ty będziesz z tą ladacznicą, ja będę się zadowalał, myśląc o twojej córce – zagroził jedynie Mateo, trzymając w dłoni nóż. – Ty łotrze! Nieuzbrojony Hugo zrobił krok w przód. Zreflektował się jednak w porę: wiedział, że nie warto, wyszedł więc z izby, trzaskając drzwiami. Tę noc spędził z Maríą z Barbastro.

Następnego winem. Hugo skierowane do zostały daleko

dnia obeszli Walencję w poszukiwaniu handlarzy przypomniał sobie kupca, który odbierał listy Bernata i którego nigdy nie poznał… Tamte czasy za nim. Musiał natomiast udać się do klasztoru

Świętej Elżbiety, gdzie, według świętej pamięci ojca Paua, złożyła śluby jego siostra. Wspomnienie Arsendy znowu zaczęło zaprzątać jego myśli, gdy tylko dowiedział się, że pierwszym miastem, które odwiedzą, będzie Walencja, leżąca jakieś pięćdziesiąt lig na południe od Barcelony. Krążył ulicami dużej stolicy, rozglądając się na wszystkie strony w poszukiwaniu klasztorów, ślepych murów

pozbawionych okien uniemożliwiających zapuszczenie spojrzenia do klauzury, dużych niedostępnych budowli. – Jestem nierządnicą! – musiała przypomnieć mu María z Barbastro, kiedy zapytał ją, czy zna klasztor klarysek. – Jedynymi klasztorami, jakie znają nierządnice – dodała niemal ze śmiechem, który zaraz przeszedł w łamiący się głos – są domy dla skruszonych, przygarniętych czy odnalezionych kobiet… nazywaj je, jak chcesz… gdzie zamykają nas na czas Wielkiego Tygodnia, byśmy odpokutowały za nasze grzechy. Po tym, jak odbiorą nam naszą młodość, nadzieje, urodę i niewinność. Tak czy inaczej, María z Barbastro obiecała, że zdobędzie dla niego informacje o klasztorze, a karczmarze z lupanaru polecili mu handlarzy winem mających odpowiednie referencje. Zgodnie z instrukcjami hrabiego, Jednooki wybierał gospody stojące niedaleko miejsc, w których miał zostawiać listy. Kiedy docierali do gospody, Hugo odprawiał go, by mógł wykonać swoje zadanie. Oddychał z ulgą za każdym razem, gdy pozbywał się Matea. Udawał się do sprzedawcy, przedstawiał jako pośrednik i dostawca win zmarłego króla Marcina i natychmiast zapominał o Jednookim i powodach, jakie przywiodły go do Walencji. Znał się na winach, potrafił je produkować i smakować, jednak jego wiedza ograniczała się do gatunków, którymi handlowano w Katalonii. A było ich sporo. Oczywiście, że znał wino z Murviedro! Któż by nie znał? Kupował je do piwniczki hrabiego i dla króla. Przypomniał sobie Mahira i jego nauki: „Sagunto, jak nazywano je w starożytności, już wówczas sprzedawało Rzymowi niemal cały zapas wina”. Jednakże dobre wina wytwarzano także w innych miejscowościach położonych w dolinie Palancii i w okolicach. Dali mu do spróbowania win z Segorbe, Jériki, Viveru, a także Lirii i Nules. Większość produkcji z winnic w górze rzeki była przewożona w dzbanach przez muły do miasteczek w górach Teruelu, gdzie niskie temperatury nie pozwalały na uprawę winorośli.

– Bardzo dobrze za nie płacą – wyjaśnił mu z uśmiechem jeden z handlarzy. – Ludzie potrzebują wina. – A wino z Murviedro? – wypytywał Hugo. – Gdzie je sprzedajecie? – Pije się je w Walencji, na Majorce, w Aragonii i Katalonii. Ale mogę was zapewnić, że także znaczna większość galisyjskich i baskijskich rybaków – jeżeli nie wszyscy – którzy przypływają do Walencji, by sprzedać ryby, nie wraca do siebie z pustymi rękami: udają się do portu w Murviedro po beczkę tamtejszego wina. Hugo umówił się z jednym z pośredników na zakup wina z Murviedro. „Z ostatniego winobrania nic mi już nie zostało. Dopiero z następnego”. Kiedy pytał o tutejsze wina, wielu Walencjan wyrażało zainteresowanie winem katalońskim. Walencja była jedną z dużych stolic, które nadal chroniły handel rodzimym winem i nie pozwalały na sprzedaż i spożycie tych sprowadzanych z zewnątrz. Powiedziano mu jednak, że w pewnym momencie zapasy się kończyły, tak że co roku, począwszy od Zielonych Świątek, zezwalano na zakup wina z innych królestw. Zgodnie z przewidywaniami hrabiego, profesja Hugona, którego niektórzy handlarze odwiedzali nawet w gospodzie przy lupanarze, oddaliła podejrzenia od jego prawdziwej misji. O ile w Aragonii ścierały się dwa szlacheckie rody popierające każdy swojego kandydata do tronu – Lunowie hrabiego Urgell, Urreowie pretendenta z Francji – o tyle rywalizujące ze sobą rody z Walencji – Vilaragutowie i Centellesowie – z większym lub mniejszym zapałem sekundowali Jaimemu z Urgell. W zasadzie sprzyjało mu całe Królestwo Walencji. – A ty kogo popierasz? – zapytał wprost Francisco Darch, handlarz winem, który rozmawiał w gospodzie z Hugonem i jej właścicielem. Nieco dalej, przy tym samym długim, prostym stole z nieheblowanego drewna, siedział Mateo.

– Tego, kogo wskaże jednoznacznej deklaracji.

sprawiedliwość.

–

Hugo

uniknął

Odpowiedź ta sprawiła, że Jednooki rzucił mu zaskoczone spojrzenie. Nieźle to sobie wykoncypował. – Dobre sobie! – wtrącił kpiąco właściciel gospody. – Nie pleć bzdur! Zawsze się kogoś popiera. – Słyszałem na własne uszy, jak król Marcin odpowiadał rajcy, że na tronie powinien zasiąść ten, komu należy się on zgodnie z prawem – zapewnił Hugo z powagą, przypominając sobie udawane ataki kaszlu, którymi córka próbowała udowodnić, że władca nie wypowiedział przypisywanych mu słów. – Jestem zwykłym dostawcą win, nie znam się na królewskiej krwi. Dlaczego miałbym się sprzeciwiać woli mojego pana? – Bo korona należy się hrabiemu Urgell! – wykrzyknął Francisco Darch, prowokująco wodząc wzrokiem po klientach zajmujących dużą salę na parterze. – Za Jaimego, hrabiego Urgell! – krzyknął ktoś z kąta, wznosząc kubek z winem. – Za króla Jaimego! – przyłączyła się do toastu większość mężczyzn, którzy tego wieczoru popijali w gospodzie, niektórzy ulżywszy już swoim popędom, inni dopiero w oczekiwaniu na zaspokojenie chuci. – W Walencji trzeba być zwolennikiem hrabiego Urgell – przekonywał właściciel gospody. – Guillem z Bellery, regent królestwa, jest jednym z jego najwierniejszych popleczników. Lepiej mu się nie narażać. – To prawda – dodał Francisco Darch. – Chociaż ostatnimi czasy regent powaśnił się z Centellesami i ściął bądź powiesił łącznie ponad czterdziestu członków i sojuszników rodu. – W końcu jest regentem – wtrącił Hugo. – Czymś sobie zasłużyli… – Niczym – odparł właściciel gospody, ściszając głos. – Po prostu byli Centellesami.

– Ale… – Hugo nie chciał uwierzyć w to, co słyszy. – Ktoś musiał przecież złożyć skargę na Guillema z Bellery. – Owszem. Bernardo Centelles, baron. Poskarżył się hrabiemu Urgell i zażądał sprawiedliwości. – Centellesowie także popierają hrabiego, prawda? – zapytał Hugo. – Na pewno otoczył ich ochroną. – Don Jaime nie ruszył palcem. Postawił na regenta i Vilaragutów. Jak ma ukarać kogoś, kto z takim oddaniem broni jego praw do tronu? Zanim umarł król Marcin, walenckie sądy, chcąc zapobiec krwawym potyczkom na ulicach, mogły jedynie wyrzucić z miasta członków ścierających się stronnictw i ich sojuszników: Vilaragutów z Boïlami i Solerami, Centellesów z Perezami z Arenós i Montagutami. Kiedy władzę w królestwie objął Guillem z Bellery, wyrzucono Centellesów i ich sprzymierzeńców, podczas gdy Vilaragutowie mieszkają w mieście, sprawując kontrolę nad handlem i nad czym tylko zapragną. – Ale jeżeli hrabia nie stanie w obronie Centellesów, ryzykuje… – zaczął Hugo, lecz właściciel gospody przerwał mu w pół słowa. – Że straci ich poparcie. Rozmowa toczyła się dalej. Mateo przysłuchiwał się z uwagą, Hugo zaś przez cały czas miał go na oku. Tej samej nocy sługa burknął, że następnego dnia opuszczą gospodę. – Będziesz musiał zaczekać – zaprotestował Hugo. Zobaczył się z Maríą z Barbastro dopiero dwa dni później. Miała dla niego informacje o klasztorze, którego szukał – znajdował się tuż obok, niedaleko lupanaru, w obrębie nowych murów miasta, przy dzielnicy Maurów. – Nie mam zamiaru na nic czekać – odparł Jednooki. Ich stosunki stawały się coraz bardziej napięte, im dłużej Mateo musiał udawać, że jest sługą pośrednika. – Ty, jednooki! – zawołał tamtego wieczoru Francisco Darch, zamierzając przypochlebić się Hugonowi. – Masz szczęście, że twój

pan cię szanuje i pozwala ci siedzieć przy swoim stole. Gdyby to ode mnie zależało, jadłbyś ze świniami. Tam jest miejsce dla służących, tym bardziej takich kalek jak ty. Hugonowi wydawało się, że czuje gniew Matea płynący słojami nieoheblowanego blatu stołu. Podczas nocy spędzanych we wspólnej izbie niemal nie spał; drzemał, nie tracąc czujności. Mateo zajmował pryczę, Hugo zaś kładł się na podłodze na stosie słomy. Nie miał pewności, że sługa wypełni rozkaz swojego pana. Zawsze mógłby skłamać, że zabił go ktoś inny. Udawało mu się zasnąć jedynie wówczas, gdy od dłuższej chwili słyszał chrapanie Jednookiego, budził się jednak wystraszony przy każdym kaszlnięciu, mruknięciu, a nawet szepcie. – Skoro nie chcesz czekać, sam ruszysz w dalszą drogę. Ja mam tu jeszcze coś do załatwienia.

Chociaż zakonnica, która kryła się za zakratowanym okienkiem w drzwiach prowadzących do wielkiego budynku z przylegającym do niego majestatycznym kościołem, była nieco milsza niż ta w domu zakonnym Jonqueres, zaprzeczyła, jakoby przebywała tu jego siostra. – Arsenda? Nie mamy tu takiej – powiedziała lapidarnie. Może po złożeniu ślubów zmieniła imię. – Skąd mam to wiedzieć? Jest nas prawie trzysta. Hugo nie wiedział, co robić. Zakonnica wyjaśniła mu cierpliwie, że jeśli jest jej bratem, nie powinno go martwić, czy rzeczona Arsenda przebywa w tym, czy w innym klasztorze. Jest z Bogiem i On ją chroni. W końcu jednak Hugo otrzymał odpowiedź, choć nie taką, jakiej się spodziewał. – Mówicie, że wasza siostra mieszkała ze szlachciankami w domu zakonnym Matki Boskiej przy ulicy Jonqueres w Barcelonie?

Przytaknął. – Przykro mi zatem, młody człowieku, ale tu jej nie znajdziecie. – Przecież… Ojciec Pau powiedział, że właśnie tutaj przebywa. – Jestem stara i spędziłam tu całe życie. Nigdy nie mieliśmy u siebie nowicjuszki, zakonnicy ani służącej pochodzącej z domu zakonnego Jonqueres w Barcelonie, mogę was o tym zapewnić. Włóczył się po Walencji, a kiedy nocą wrócił do izby, nie zastał w niej Jednookiego. Położył się na słomie. Nikt jej nie wymienił na świeżą – było to zadanie Matea. Zasnął, ale chwilę później obudził się wystraszony. W drzwiach rysowała się postać sługi. – Twoja wdówka, ta z Barbasss… Bartras… – Plątał mu się język, był pijany. – Barbastro! – wymówił wreszcie. – Przekonała się tej nocy, co to prawdziwy mężczyzna. Nie zdołał powiedzieć nic więcej. Chwiejnym krokiem ruszył w stronę pryczy. Powinien był upaść, zanim do niej dotarł, nogi podążyły jednak za ciałem siłą bezwładności i zwalił się po przekątnej na siennik. Wychędożył Maríę! Głośne chrapanie Jednookiego sprowadziło na Hugona sen, spokojny – pierwszy raz od kilku dni. Tej nocy ten szubrawiec nie zdoła się ruszyć, będzie leżał bez życia jak teraz, mimo ewidentnie niewygodnej pozycji: stopy trzymał na podłodze, nogi zwisały mu z pryczy, reszta ciała zaś spoczywała na sienniku. O świcie ruszyli w stronę Catarrojy, ligę drogi od Walencji, z zamiarem dotarcia do granicy z Murcją. Hugo szedł przodem, Mateo wlókł się za nim. Rozczarowanie z powodu nieodnalezienia Arsendy zlało się ze słowami Jednookiego. Chędożył Maríę! Miał wrażenie, że ponętne, jeszcze młode i jędrne ciało wdowy o dużych, krągłych piersiach i szerokich biodrach zostało skalane przez obcowanie z tym cuchnącym, bezzębnym psubratem. Jak mogła się oddać Jednookiemu? Zwolnił kroku. A on? Czym różni się od tego nikczemnika? Zapytał Maríi, czy ma ochotę, czy go pragnie? Nie, wykorzystał ją jak jakąś…

– Wyła z rozkoszy – powiedział znienacka Jednooki, jakby kontynuował rozmowę rozpoczętą poprzedniej nocy. Wiatr, zimowy chłód i ruch przywróciły mu trochę energii. – Udawała – odparł Hugo bez zastanowienia. – Tak jak twoja żona z tobą? Pamięta twoje imię, kiedy jej dosiadasz? Przy mnie kobiety nie udają. Wcześniej podcinam im szyje. Hugo zamilkł. Wolał uniknąć starcia. – Twoja córka będzie wyła tak samo jak ta ladacznica, kiedy będę miał ją pod sobą. Poczuł nóż Matea, gdy tylko odwrócił się w jego stronę. – Nie nadziej się na ostrze – ostrzegł Jednooki, udając, że chce go dźgnąć. – Musiałbym cię zabić. Szli, mijając miasteczka takie jak Cilla czy Almusafes, gdzie spędzili noc. María z Barbastro przestała zaprzątać myśli Hugona, gdy tylko skupił je na siostrze. Był o nią spokojny, wierząc, że ma się dobrze, że służy Bogu… i innym zakonnicom walenckiego klasztoru, a teraz… Gdzie może być? Zadał sobie pytanie, czy ojciec Pau go nie oszukał. Albo to jego oszukano. Hugo nie dał mu wszystkich obiecanych pieniędzy, ale kiedy ksiądz mówił mu o klasztorze, nie wiedział jeszcze, że tak się stanie. Hugo pokazał mu monety dopiero wówczas, gdy duchowny zdradził mu miejsce pobytu siostry… Teraz nie może go już o to zapytać, ojciec Pau zmarł bowiem kilka miesięcy wcześniej. Następnego dnia minęli Algemecín, Alcirę, La Pueblę… Przemierzał dziennie od czterech do pięciu lig, bez przerwy rozmyślając o Arsendzie, w milczeniu przerywanym jedynie niestosownymi żartami i nieuzasadnionymi wybuchami śmiechu Jednookiego. Poruszali się drogami przecinającymi żyzne ziemie, pola warzyw, pszenicy, ryżu, kukurydzy, a nawet trzciny cukrowej. Walenccy rolnicy woleli te zróżnicowane uprawy od winorośli. Kilkakrotnie

zatrzymywali

ich

strażnicy,

na

trakcie

albo

w miasteczkach. Kim są? Dokąd idą? Udało im się nie wzbudzić żadnych podejrzeń. W Xàtivie zamiast winogron uprawiano ryż, len i konopie. Wino, które pito w tej miejscowości, jednej z głównych w Królestwie Walencji, pochodziło z położonego dwie ligi dalej Beniganimu. Hugo nie znał tych win, słyszał za to o winoroślach z doliny Vinalopó niedaleko Murcji, rosnących między białymi skałami rzecznej doliny. Dotarli do Orihueli przy granicy z Kastylią, która szykowała się do wojny i umacniała obwarowania. Zabroniono wstępu do królestwa katalońskim, aragońskim i kastylijskim rycerzom i szlachcicom, niezależnie od tego, komu sprzyjali, dopóki nie zostanie koronowany nowy król. Hugo i jego jednooki sługa bratali się z miejscowymi w karczmach i zajazdach. W ten sposób zdobywali informacje o kastylijskich wojskach. Zapewniano ich, że kastylijski kapitan generalny, Pedro Manrique, czeka gotowy w Murcji na czele pięciuset jeźdźców. Opowiadano o wypadach kastylijskich oddziałów w głąb terytorium Walencji i choć nikt ich nie widział, wszyscy o nich wiedzieli. Wkrótce pogłoski o wypadach się potwierdziły: Walencja przygotowała zamek w Xàtivie do ewentualnej obrony królestwa. Kastylijscy jeźdźcy pojawili się nie tylko w osadach graniczących z Murcją, jak Requena, ale też w głębi kraju, w Llombai, a także w leżących na wybrzeżu Segorbe i Burrianie, ważnych z punktu widzenia hrabiego Urgell. Tam właśnie dwustu kastylijskich jeźdźców dołączyło do Bernarda Centellesa. Po uzyskaniu tej informacji Jednooki zarządził, by jak najszybciej pokonali osiem lig dzielących Orihuelę od Alicante i wsiedli na statek płynący do Barcelony. Musieli donieść hrabiemu, że Centellesowie stają po stronie Ferdynanda Kastylijskiego. W połowie drogi okazało się jednak, że Mateo nie jest w stanie kontynuować wędrówki. Już wcześniej Hugo zauważył, że Jednooki powłóczy nogami, a oddychanie kosztuje go dużo wysiłku. Jego komentarze i drwiny ustąpiły miejsca urywanym świstom, które brzmiały przerażająco

w ciszy rozległych, świeżo nawiezionych pól. Tu i ówdzie na tle słońca odcinała się w oddali postać jakiegoś chłopa. Powiedziano mu, że w Orihueli zakazano uprawy winorośli i że pola przeznaczono pod łany zbóż. – Mateo, nie słyszę cię – pastwił się Hugo nad sługą, przyspieszając kroku. – Nie tak szybko – rozkazał tamten, mówienie kosztowało go jednak tyle wysiłku, że zaniósł się kaszlem. – Nie dojdziemy – odparł Hugo, nie odwracając głowy. – Czyż nie zamierzałeś dotrzeć do Alicante jeszcze przed zmierzchem? Jednooki nie chciał okazywać słabości, ale drogo przypłacił swoją dumę: padł gdzieś między Elche i Albaterą, w szczerym polu, na ziemi niczyjej. Hugo udał, że tego nie zauważył. – Do mnie, psie! Odwrócił się. – Psie? – zapytał z oddali. – Do mnie! Lepiej niż słowa zrozumiał ruch palca, którym przywoływał go do siebie leżący na środku gościńca Jednooki. Nawet z miejsca, gdzie stał, Hugo był w stanie dostrzec jego bladą twarz, jakby odpłynęła z niej cała krew. – Musimy jak najszybciej dotrzeć do Barcelony – usprawiedliwił się, ruszając naprzód. – Hrabia czeka na wieści. – Wracaj! – Zabrzmiało to jak krzyk konającego. Ale Hugo szedł dalej. Jednooki o nic już nie prosił. Było wielce prawdopodobne, że umrze. Hugo przystanął. Potem zawrócił i podszedł do Matea. Mimo panującego zimna sługa ociekał potem. – Pomóż mi… – zaczął, próbując wstać. Hugo uniósł go na tyle, by odsłonić sakwę z listami z Walencji i pieniędzmi hrabiego. Jedno pociągnięcie wystarczyło, by mu ją odebrać. Gdy puścił Jednookiego, ten zwalił się na ziemię. – Psubrat! – zdołał powiedzieć Mateo.

Hugo przez chwilę mu się przyglądał. Pomyślał, że powinien zabrać mu także nóż, ale w końcu zrezygnował. Nie umiałby go użyć, zresztą nie sądził, by był do tego zdolny. – Kanalia! Kiedy Hugo usłyszał tę obelgę, pomyślał, żeby go zabić. Przypomniał sobie wszystkie cięgi, płacz małej Mercè w dniu, gdy położono pierwszy kamień pod budowę szpitala Świętego Krzyża. Mógłby go zabić, miał do tego prawo. I nikt by się o tym nie dowiedział. – Umrzyj jak pies, którym jesteś – zdecydował. Ruszył naprzód, ale po kilku krokach znów się zatrzymał. – Mateo! – zawołał. Zaczekał, aż Jednooki podniesie głowę, którą znów położył na ziemi. Musiał mu to powiedzieć. – Pamiętasz, jak ci wyłupili ślepie? – Zaczekał, aż sługa zrozumie. Jego zdrowe oko zapłonęło. – To ja stałem za tamtymi drzwiami. Ja wysunąłem kij przez okienko. Ja byłem chłopakiem ze stoczni, który dźwigał kulę Genueńczyka, tym, którego obiłeś tego nieszczęsnego dnia, kiedy twoi panowie stracili Arnaua Estanyola, dobrego człowieka. – Hugo napełnił płuca zimnym grudniowym powietrzem. – Pamiętaj o tym w piekle! – wybuchnął. Mateo otwierał szeroko usta, bezskutecznie próbując nabrać powietrze. – Niech cię diabli wezmą, parszywy ślepaku! „Nigdy już nie zbliżysz się do Mercè”, dorzucił pod nosem. Ruszył, nie oglądając się za siebie, w uszach rozbrzmiewało mu jeszcze przedśmiertne rzężenie Matea. Szedł tak długo, aż uznał, że jest już poza zasięgiem wzroku Jednookiego. Kiedy natknął się na przecinającą drogę ścieżkę, skręcił w stronę morza. Nie miał zamiaru pozwolić, żeby na niego doniósł i żeby znaleźli go w Elche czy w Alicante, jeśli jakimś szczęśliwym zrządzeniem losu ktoś przyjdzie mu z pomocą. Zawahał się. Zawrócił i z daleka spoglądał na Matea leżącego bez ruchu, rozciągniętego na drodze. Jedynym szczęśliwym zrządzeniem losu,

na jakie Jednooki mógł liczyć, było odłożone w czasie dotarcie do piekła. Hugo skierował kroki w stronę przylądka Cervera, gdzie – jak mu powiedziano – znajdowały się rozległe saliny. Stanął oniemiały, kiedy po kilku dniach marszu zobaczył błyszczącą w słońcu suchą sól. Saliny La Mata należały do miasta Orihuela, którego mieszkańcy mogli z nich czerpać tyle soli, ile potrzebowali na własny użytek. Dowiedział się, że aby ożywić handel na południu Królestwa Walencji, król Marcin nakazał swego czasu puścić w niepamięć wszystkie przestępstwa i długi ochotników, którzy przybędą do portu na przylądku Cervera, by sprzedawać albo kupować sól. Było to kotwicowisko pod osłoną cypla, na którym wznosiła się wieża strażnicza i obronna z załogą złożoną z dwóch zbrojnych i ich dowódcy. Z portów w Guardamar i Alicante wyruszały transporty soli i niewielkich partii pszenicy, uprawianej na tych terenach w dużych ilościach. Oprócz tego między Orihuelą a Walencją kursowały małe barki przewożące broń, narzędzia, meble… Hugo miał szczęście. Po dwóch dniach rozmów o winach i winnicach ze zbrojnymi, znudzonymi życiem wśród salin i kilku chałup na krzyż, udało mu się wsiąść na niewielką felukę wracającą do Walencji. Tam spędził noc. Odwiedził też Maríę z Barbastro. Za pierwszym razem nie wzięła od niego pieniędzy, ale teraz Hugo postanowił być hojny: płacił hrabia. Za pierwszym razem musiała go zachęcać, lecz teraz niemal wziął ją siłą. – Wyciśnij wszystko… Wyrzuć z siebie! – krzyczała w czasie brutalnych szarży Hugona, który dosiadał jej jak w transie. – Wszystko! Jeszcze! Jeszcze! Jeszcze!

19

– Umarł? – Hugo skinął głową. – Na drodze? Znowu przytaknął. Znajdował się w sali, w której Roger Puig gawędził z krewnymi i gośćmi. Poprowadzony przez starego kulejącego Estevego na środek komnaty, Hugo stał, dopóki hrabia nie raczył zwrócić na niego uwagi. Dopiero co przybył z Walencji. Wiedział, że kiedy tylko postawi stopę na ziemi, musi się udać wprost do pałacu. – Co dla niego zrobiłeś? Hugo przewidział to pytanie. – Odmówiłem modlitwę – odparł z powagą. Hrabia patrzył na niego przenikliwym wzrokiem. Potem jeszcze raz przejrzał zawartość sakwy, którą wręczył mu ochmistrz. Było tam kilka listów, ale żadnych pieniędzy. W Walencji María z Barbastro odprowadziła Hugona do portu, gdzie dobił targu z właścicielem płynącej do Barcelony łodzi. Kiedy mu zapłacił, oddał wdowie resztę pieniędzy, nie zważając na jej obiekcje. „W ten sposób będę musiał znowu się z tobą zobaczyć”, uciszył ją, zaciskając usta. Patrzyli na siebie przez chwilę, świadomi, że to mrzonka. Chociaż właściwie dlaczego nie? – pomyślał. María jest… – Smutny koniec jak na dobrego sługę – powiedział hrabia sentencjonalnie, przywracając Hugona do rzeczywistości, jaką była ogromna pałacowa sala, zimna pomimo ognia płonącego w kominku tak wielkim, że zmieściłby się w nim człowiek. Roger Puig przeczytał listy od Walencjan. Hugo przez cały czas stał, podczas gdy inni obecni spoglądali to na niego, to na hrabiego. Niektórzy siedzieli obojętni, inni rozmawiali, gestykulując, większość

trwała jednak w milczeniu. Hugo wielokrotnie widywał ich w pałacu. Byli to kuzyni Rogera Puiga i jego żony, choć nie brakowało również przyjaciół, przede wszystkim zaś pochlebców. – Co wiadomo o wojskach infanta Kastylii? – zapytał szlachcic, składając ostatni list. Hugo opowiedział mu o oddziałach konnych, o których rozprawiano w Walencji. – Mówią, że dwustu kastylijskich konnych przyłączyło się do stronnictwa Centellesów w Burrianie – zakończył swoją relację. Hrabia wyprostował się na krześle. – Wygląda na to, że Centellesowie postanowili wesprzeć infanta. W sali zapanowała cisza. – Jesteś pewien? – zapytał w końcu Puig. Hugo sapnął. Westchnienie odbiło się echem tak głośnym, jakby na podłogę z ceramicznych płytek spadła jedna z ozdabiających komnatę ksiąg. – Tak mówią. – Nie potwierdziliście tego? – drążył temat hrabia. – Kiedy to się stało, byliśmy na południu królestwa, daleko od Burriany – usprawiedliwił się Hugo. – Powinniście byli… Odważył się przerwać hrabiemu. – Zanim Mateo umarł, nalegał, żeby dostarczyć tę informację waszej wielmożności, a ja nie podważałem tej decyzji. Oto jestem, nawet nie byłem jeszcze w moim… Hrabia ruchem ręki kazał mu zamilknąć. – Dobrze – uciął rozmowę. Przez chwilę nic nie mówił, myślał. – Dobrze – powtórzył. – Bądź do dyspozycji Estevego. Za kilka dni dostaniesz instrukcje, dokąd masz się udać. Chociaż nie ma już Matea, chcę, żebyś dalej zdobywał dla mnie informacje. – Nie – wyrwało się Hugonowi.

Przez moment słychać było tylko trzask płonących w kominku polan. – Powiedziałeś „nie”? – zapytał Puig, jakby zwracał się do dziecka. – Tak. Jaśnie panie… – Hugo nie chciał już szpiegować dla hrabiego, ale krępowała go obecność tylu szacownych osób, które czekały na jego dalsze słowa. Odchrząknął kilka razy, zanim powiedział: – Nie nadaję się do tego bez Matea. – Jeśli się nie nadajesz, zdemaskują cię i poderżną ci gardło. Albo powieszą. A może poćwiartują. Ktoś się roześmiał. Hugo poszukał go wzrokiem. – Słyszałeś, co powiedziałem?! – ryknął hrabia z wściekłością. – Ty! Patrz na mnie, kiedy do ciebie mówię! Roger Puig wskazywał go palcem. Żyły na jego szyi i skroniach nabrzmiały i pulsowały, tak samo jak tamtego dnia w stoczniach, kiedy zwyzywał go wicehrabia. Jak on mnie wtedy nazwał? Obdartus! Tak, to było to słowo: obdartus. – Uwięzić go! Ktoś chwycił go za ramiona. – Do lochu! – usłyszał Hugo. Siłą wywleczono go z sali. – Nie macie prawa tego robić! Jestem wolnym człowiekiem! Jeden ze zbrojnych uciszył go ciosem w twarz.

– Wolałabym, żebyś go zabił – wyrzucała mu Caterina, gdy przyniosła do lochu miskę zupy i dzbanek wina. Było to ciasne pomieszczenie w piwnicach pałacu, zamykane solidnymi drewnianymi drzwiami, bez okien, z metalowym pierścieniem wmurowanym w jedną ze ścian, z którego zwisały zardzewiałe łańcuchy skuwające mu kostki u nóg. Zastanawiał się nad tym kilkakrotnie, od kiedy porzucił Matea na drodze, ale zawsze dochodził do wniosku, że nie byłby w stanie

nikogo zabić, chyba że w ten sposób miałby ochronić niewinną osobę. Taka jest prawda: zabił, żeby ratować Reginę przed mężczyzną, który gwałcił ją w czasie napadu na dzielnicę żydowską. To był nieświadomy, spontaniczny odruch, życiu Reginy zagrażało niebezpieczeństwo. Zrobiłby to jeszcze raz, gdyby coś groziło jego córce. Ale żeby zabić z zimną krwią, kierując się wyłącznie nienawiścią… Nie, on nie jest taki! – Umierał – odparł. Wziął z rąk Rusinki miskę i usiadł na wilgotnej podłodze. – Prawie nie oddychał – dodał po przełknięciu pierwszej łyżki zupy. – Ale może lepiej było się upewnić, że już po nim. – Na pewno jest martwy! – wykrzyknął z pełnymi ustami. – Dogorywał, Caterino. Jeśli ktoś się przy nim zatrzymał, to tylko po to, żeby go okraść. – Oby Bóg cię wysłuchał – powiedziała z westchnieniem. Spojrzał na nią. Odżyła pod nieobecność Jednookiego; jej jasne oczy błyszczały, a blada cera odzyskała różowawy kolor, którym odznaczała się jako młoda dziewczyna. – Oby Bóg mnie wysłuchał – dołączył do prośby, choć nie mógł pozbyć się strachu przed tym, co by było, gdyby Jednooki wrócił jednak do Barcelony. Po latach dbania o pozory Hugo przestał udawać. Roger Puig nie wydawał się specjalnie poruszony, gdy usłyszał, że jego sługa umarł w drodze. Poruszyło go za to nieposłuszeństwo Hugona: już trzy dni siedział w lochu. Jak zareagowałby hrabia, gdyby dowiedział się, że to on jest tym chłopcem ze stoczni? Mimo wszystko Hugo był przekonany, że wkrótce zostanie wypuszczony na wolność. Nie znajdowali się we włościach hrabiego, gdzie mógł robić, co mu się żywnie podoba. Byli w Barcelonie! Rajcy go uwolnią. Przynajmniej chciał w to wierzyć. Był przecież pośrednikiem, królewskim dostawcą win i mieszkańcem miasta korzystającym z pełni praw. Poprosił Caterinę, żeby zgłosiła jego sprawę władzom. Zobaczył, że

kobieta blednie i zaczyna drżeć na całym ciele. Nie musiała nic mówić, zrozumiał bez słów. „Zapomnij o tym, nic nie rób”. Z taką samą prośbą zwrócił się do Mercè w czasie pierwszych odwiedzin, na które jej pozwolono. Zgodziła się, ale Hugo wyczuł lekkie wahanie w głosie córki, w tym, jak unikała jego wzroku, w jej zachowaniu. – Nie chcę cię zmuszać, Mercè. – Jesteście moim ojcem. Jak mogę tego nie zrobić? – odparła. Hugo daremnie czekał na ciąg dalszy, ale Mercè tylko wbiła wzrok w ziemię. Było oczywiste, że woli nie sprzeciwiać się hrabiemu ani matce. Przypomniał sobie radosną minę córki, kiedy mówiła jemu i Mauretance, co im obiecano, jeśli hrabia Urgell zasiądzie na tronie. Regina zostanie baronessą, co mogło oznaczać dla niej i dla Mercè mnóstwo korzyści. – Nie chcesz się sprzeciwiać hrabiemu, prawda? – zapytał. Dziewczyna nie miała odwagi odpowiedzieć. Jej marzenia rywalizowały z miłością do ojca. – Córeczko, nie ja spowodowałem całe to zamieszanie z hrabiami i szpiegami, jestem tylko zwykłym dostawcą wina. – Stawka jest wysoka, ojcze – powiedziała Mercè szeptem, nadal nie podnosząc wzroku. – To niebezpieczne – próbował argumentować Hugo. – Mówią… Słyszałam, że tak naprawdę niebezpieczne jest to, że królestwo może wpaść w nieodpowiednie ręce. – W nieodpowiednie ręce? Wszyscy pretendenci do tronu są wielkimi panami, wszyscy są w jakiś sposób związani z dawnymi królami. – Jedynym, który ma prawo do tronu, jest hrabia Urgell. Tylko on może być królem. – Mercè podniosła głowę, ale nadal uciekała wzrokiem przed ojcem. Hugo zdał sobie sprawę, że córka powtarza wielokrotnie słyszane argumenty, i postanowił nie nalegać. – Hrabia może sobie znaleźć innych, którzy będą dla niego szpiegować… – Próbował skierować rozmowę na inne tory, ale jego

postawa najwyraźniej dodała dziewczynie odwagi. – Już ich ma, ojcze – przerwała mu. – Mnóstwo ludzi szpieguje dla hrabiego Urgell, tak jak inni robią to dla pozostałych kandydatów do tronu. Zainteresował się wami, bo wasza wiedza o winach pozwala wam podróżować bez wzbudzania podejrzeń. Dłuższą chwilę siedzieli w milczeniu. Hugonowi wydawało się, że słyszy za drzwiami lochu czyjś oddech. Pomyślał, że to na pewno Regina. – Nie donoś władzom Barcelony na Rogera Puiga – zakazał dziewczynie. – Ale wówczas wy… – Pójdę. Mercè mocno go uściskała. Hugo zdał sobie sprawę, że córka przestała być dzieckiem. Jej piersi, niedokładnie ukryte pod suknią, w którą ubrała ją Regina, urosły od czasu, kiedy ostatni raz zwrócił na nie uwagę. Odsunął się od dziewczyny z lekkim zakłopotaniem. Popatrzył na nią, wyliczył, że powinna mieć mniej więcej piętnaście lat. Tak. Nie jest już dziewczynką, ale zdrową młodą kobietą. Ma zaokrąglone biodra, ładną twarz o wyraźnych rysach, pełne usta, prosty nos, wysokie czoło i oczy o tym samym odcieniu brązu co włosy. Kogoś mu przypominała. Tak, ta twarz przywodziła mu na myśl jakąś kobietę, ale nie umiał odgadnąć kogo. – Kiedy powiecie o tym jego wielmożności? – zapytała Mercè, powstrzymując się, żeby nie wybiec z klitki i nie przekazać hrabiemu wiadomości, że jej ojciec podporządkuje się jego rozkazom. Jakie to ma znaczenie? – pomyślał Hugo. Każdy moment jest równie zły na ukorzenie się przed tym człowiekiem. W odpowiedzi poruszył nogami; łańcuchy zadźwięczały, uderzając o podłogę. – Ach! – zrozumiała dziewczyna. – Nie martwcie się, ojcze. Postaram się, żeby jak najszybciej was do niego zaprowadzono. Wkrótce zdjęto mu obręcze z nóg i dwóch strażników odprowadziło go do drzwi. Przy wyjściu z celi dołączyła do nich

Regina. Rzuciła mu spojrzenie wyrażające zarzut, którego nie zrozumiał, po czym uczepiła się ramienia Mercè. Idąc za kobietami, dotarł do drzwi tej samej sali, w której został zatrzymany. Esteve, którego o wszystkim poinformowali, wszedł do komnaty, a po chwili wpuścił ich do środka. Hrabia już czekał na Hugona. Czekała na niego hrabina. Cały zebrany tam dwór zdawał się na niego czekać. Regina zostawiła go na środku sali. Znów czuł się jak przedmiot wystawiony na licytacji na placu Świętego Jakuba. Roger Puig spojrzał na niego i lekko skinął głową, wykrzywiając usta. – A więc zmieniłeś zdanie – powiedział w końcu. – Tak. Hrabia ponownie zdecydowanie.

skinął

głową,

tym

razem

bardziej

– Udasz się do Królestwa Aragonii. Chcę, żebyś przejechał przez główne miasta, aż do granicy z Kastylią. Dam ci muła, żeby było szybciej. Dowiesz się, jakim poparciem cieszą się tam Francuz i Kastylijczyk i czy są tam jakieś obce wojska. Będziesz regularnie opisywał mi wszystko, co odkryjesz. – Nie umiem pisać, wasza wielmożność. Chyba już kiedyś wam o tym mówiłem – wyznał. Hrabia wzdrygnął się. – Nie umiem też czytać – dodał. – Zatem… – Roger Puig się zamyślił. – Mamy kogoś, kto mógłby mu towarzyszyć? Szlachcic rzucił pytające spojrzenie w stronę swoich dworskich dostojników, lecz ci zaprzeczyli. Hugo już myślał, że uwolni się od zlecenia, kiedy zobaczył, że hrabia marszczy brew. Podążył wzrokiem za jego spojrzeniem i odkrył, że Puig utkwił je w Mercè. – Oczywiście! – wykrzyknął hrabia. – Twoja córka umie czytać i pisać. Kochanie – zwrócił się do żony. – Możesz obyć się przez kilka dni bez jednej z twoich dwórek? Zatem niechaj tak się stanie –

zadecydował po uzyskaniu pozwolenia od Anny. – Któż byłby dla ciebie lepszym kompanem niż własna córka? – Nie – zaprotestował Hugo. Robił to wszystko dla Mercè, a teraz jego decyzja mogła narazić ją na niebezpieczeństwo. – Jak to nie?! – przerwał mu rozwścieczony szlachcic. – Chcesz wrócić do lochu? – To zbyt niebezpieczne dla młodej dziewczyny – odparł. Chciał trzymać córkę z dala od tego rodzaju misji. – W takim razie zabierz matkę, twoją żonę. Ona też umie czytać i pisać. – Nie! Szczera odmowa, która wyrwała mu się mimowolnie, odbiła się echem po całej komnacie. Hrabia wybuchnął równie głośnym śmiechem. Zawtórowało mu kilka osób. – Rozumiem cię – powiedział, zanosząc się kaszlem. Teraz śmiali się już prawie wszyscy. Hugo wolał nie patrzeć na Reginę. Wyobraził sobie, jak próbuje ukryć gniew, wyczuł też instynktownie fałszywy, wymuszony uśmiech na jej ustach. – W takim razie postanowione – uciął dyskusję szlachcic. – Mamy za dużo rzeczy do zrobienia, żeby tracić czas. Wszystkie szczegóły przekaże ci Esteve. Pojedziesz z córką. Hugo wykonał gest sprzeciwu, ale Roger Puig nie dopuścił go do głosu. – Będziesz posłuszny… Albo oboje, ojciec i córka, skończycie w lochach jednego z moich zamków, z dala od pełnomocnika królewskiego i rajców miejskich – zagroził, pochylając się lekko do przodu. – A jeśli będziesz się upierał, zamknę cię na resztę życia razem z twoją żoną. Zaśmiał się z własnego żartu przy wtórze dworzan i ruchem ręki dał znać, że uważa audiencję za zakończoną.

Dopiero w połowie stycznia 1411 roku Hugo i Mercè wyruszyli w drogę do Saragossy, stolicy Królestwa Aragonii, położonej w głębi lądu, prawie pięćdziesiąt lig od Barcelony. Hugo robił wszystko, co mógł, by opóźnić wyjazd, argumentując, że zima w Aragonii jest surowa, a podróże kupców do Saragossy są o tej porze roku rzadsze. W końcu jednak wyczerpał wymówki. Hrabia stracił cierpliwość i kazał mu jak najszybciej wyruszyć. Ojciec i córka przyłączyli się do karawany mułów wiozących najrozmaitsze towary, które miały zostać sprzedane w Léridzie i Saragossie, począwszy od jedwabi sprowadzanych przez mieszkających w Barcelonie Florentyńczyków, przez przyprawy, srebro, nici, a nawet szlafmyce, skończywszy na kościach do gry i kartach. Saragossa z kolei handlowała nad Morzem Śródziemnym bawełną i pszenicą, na ogół przewożonymi Ebro do Tortosy. Łodzie wracały w górę rzeki puste, holowane z brzegów na linach. Kiedy Hugo stracił z oczu Barcelonę, a wokół rozlegały się już tylko odgłosy karawany – idących mułów i ludzi – ogarnął go strach o córkę. Dlaczego się zgodziłem? – pytał samego siebie. To nie miejsce dla młodej dziewczyny. Mercè w milczeniu słuchała o niebezpieczeństwach i trudach, o których do znudzenia opowiadał jej przed wyjazdem. „Ojcze, nic złego nas nie spotka”, stwierdzała niezmiennie Jednakże ufność, z jaką wyruszyła w drogę, ulotniła się teraz, kiedy wędrowali z innymi podróżnymi. Miała na sobie luźny, ciemny zimowy strój, który maskował jej figurę, ale przez kaprys odmówiła skrócenia włosów i spod czapki i kaptura często wymykały się niesforne loki nadające znudzonemu i zmęczonemu obliczu wędrowca wesoły, figlarny wyraz. Towarzyszący im mulnicy i kupcy, zamiast patrzeć na muły i na drogę, kierowali wzrok na Mercè. Hugo to dostrzegał… Widział nieprzyzwoite spojrzenia tych bezwstydników, ich miny, słyszał, o czym szeptali, jakby ciągnęli losy o jego dziecko.

– Skąd ci przyszło do głowy, żeby podróżować w towarzystwie młodej dziewczyny? – robił mu wyrzuty jeden z kupców pierwszego wieczoru, w pobliżu Vilafranki del Penedès. – To moja córka. Nie mogłem jej zostawić w Barcelonie – skłamał Hugo. – Byłoby lepiej. Uważaj. – Cały czas mam na nią baczenie – zapewnił. – No to najpierw zabiją ciebie, a potem rzucą się na dziewczynę. Nie trzeba było długo czekać, by potwierdziła się ta ponura przepowiednia. Którejś nocy musieli rozbić obozowisko w szczerym polu. Mercè oddaliła się za potrzebą, Hugo jej towarzyszył. W ślad za nimi ruszyli trzej mulnicy, brudni i nieokrzesani, którzy przez całą drogę naprzykrzali się dziewczynie nieprzyzwoitymi propozycjami i sprośnymi uwagami. Wszyscy z obozowiska widzieli, jak się podnieśli i podążyli za ojcem i córką. Niektórzy wymienili spojrzenia, ktoś zmarszczył czoło, ktoś inny pokręcił głową, udali jednak, że są zajęci własnymi sprawami, choć odgłosy mulników przedzierających się przez zarośla słychać było mimo trzaskającego głośno ognia. W ciszy nocy rozległy się ich pokrzykiwania. „Tutaj!” „Nie!” „Gdzie ona się podziała?” „Gdzie jesteś, ślicznotko?” „Wychędożę cię!” I jeszcze wyraźniejsze odgłosy chodzenia po krzakach między drzewami oświetlonymi blaskiem księżyca. „Nie ma jej!” „Poznasz, co to mężczyzna!” – Nie mogli tak zni…! – poskarżył się jeden z nich. Nie skończył zdania. Hugo wychynął zza drzewa i wbił mu sztylet między żebra, poniżej serca. Zaskoczony mężczyzna zdążył tylko zamachnąć się w powietrzu swoim wielkim nożem. Hugo wciskał ostrze w głąb ciała, dopóki mulnik nie wypuścił broni z ręki i nie zwalił się na ziemię. Dwa kroki dalej stała Mercè; drżała i łapała ustami powietrze. Ojciec już miał ją uspokoić, ale powstrzymało go wołanie umierającego. Kopnął go w twarz.

– Czyżbym usłyszał „pomocy”? – zdziwił się jeden z mulników. – Martín? – zapytał trzeci. – Gdzie jesteś? Mercè stała jak sparaliżowana. Hugo pociągnął ją w stronę, z której dobiegały głosy. Drugiemu z mulników, stojącemu najbliżej niego, poderżnął od tyłu gardło: chwycił go za włosy i przejechał nożem po szyi. Przed oczami stanął mu Łysy Pies w ten sam sposób dokonujący egzekucji na żydach, którzy nie chcieli się nawrócić. W nozdrza uderzył go metaliczny zapach krwi. W ciszy, która zapanowała pośród nocy, można było wyraźnie usłyszeć rzężenie pierwszego rannego mulnika. – Martín? Felipe? Gdzie jesteście? Nikt nie odpowiedział. Może dwa trupy wystarczą. W świetle księżyca Hugo zobaczył, że córka osuwa się na ziemię. Zdążył ją podtrzymać, zanim upadła, pogładził po włosach i utulił, żeby przestała drżeć. To był jego pomysł, zaakceptowała go, bo nie miała już odwagi twierdzić – jak robiła to w Barcelonie – że nic złego się im nie przydarzy. Po kilku dniach bezustannego nękania potwierdziły się obawy Hugona, że trzej nieokrzesani, napastliwi mulnicy są zdolni go zabić, żeby zgwałcić jego córkę. Przekonał Mercè, że powinni ich ubiec i wywieść w pole. Nie był w stanie uśmiercić swoich wrogów: hrabiego Navarcles i Jednookiego, a teraz zasztyletował dwóch ludzi… Ale niczego sobie nie wyrzucał, nie miał poczucia winy. Wbijał nóż dla swojej córki i zrobiłby to jeszcze raz, gdyby zaszła taka potrzeba. Skoro zabił człowieka z powodu Reginy, to dla Mercè gotów byłby zabić tysiąc mulników. Przekonani, że trzeci mężczyzna odpuści, postanowili wrócić do obozu. Gdy usłyszeli jego krzyk, wiedzieli, że znalazł jednego ze swoich towarzyszy, tego, którego nazywano Martinem. Wkrótce natknie się na ciało Felipego. Dotarli do obozowiska. Hugo oczyścił z krwi ostrze noża, wycierając je o nogawicę. Usiedli przy ogniu. Bladość i drżenie Mercè

najlepiej podkreślało tchórzostwo tych, którzy pozostali przy ognisku. Hugo bez przerwy wycierał i gładził ostrze swojego wielkiego noża. Dała mu go Barcha, gdy dowiedziała się, że wyrusza w drogę z Mercè. „To szczególny nóż”, zapewniła, powtarzając słowa Jaumego. Drewniana, zdobiona filigranem rękojeść była dostosowana do kształtu dłoni. Jaume twierdził, że to najlepszy trzonek, jaki kiedykolwiek zrobił, dlatego zamiast go sprzedać, znalazł dla niego odpowiednie ostrze. Trzeci mulnik wrócił do obozowiska szybkim, energicznym krokiem. Na jego czerwonej twarzy malowała się wściekłość. W dłoni trzymał sztylet. – Zabiłeś moich dwóch towarzyszy. Hugo nie odpowiedział. Nie mógł już wykorzystać elementu zaskoczenia i ciemności, do tego mulnik wydał mu się olbrzymi, silny i z całą pewnością bardziej biegły w posługiwaniu się bronią niż on. – Zabił dwóch gwałcicieli. Hugo odwrócił się, zdziwiony. Siedzący na ziemi kupiec, który ostrzegł go w Vilafrance, patrzył mulnikowi prosto w oczy. Chwilę później przyłączyli się do niego dwaj inni handlarze. – Ma rację – orzekł jeden z nich. – To były zwykłe kanalie! – krzyknął drugi. Hugo przytulił do siebie Mercè. Zrozumiał, że sytuacja uległa zmianie: mulnik był teraz sam, nie należał już do budzącej strach trójki, więc pozostali podróżni mieli odwagę stawić mu czoła. Hugo odniósł wrażenie, że część obozowiska go popiera: patrzyli z podziwem i szacunkiem, jak wycierał z krwi ostrze noża. – Chciałeś zrobić krzywdę dziewczynie? – dało się słyszeć głos innego kupca, siedzącego dalej od ognia. Mulnik się zawahał.

– Jeśli tak, zasługujesz na ten sam los co tamci – podsumował ktoś inny. – Nie – odparł mulnik po chwili. – Nie miałem zamiaru wyrządzić jej najmniejszej krzywdy. Musiało minąć trochę czasu, żeby Hugo – który zaczął już spokojniej oddychać – zamiast napięcia poczuł niemoc ogarniającą całe jego ciało. Z przytroczonej do muła sakwy wyjął bukłak i pociągnął z niego długi łyk okowity. Potem przystawił skórzany worek do ust dziewczyny. Mercè odepchnęła go ręką, gdy tylko poczuła smak trunku. – Co robicie? Co to jest? – spytała. – Wypij trochę – nalegał Hugo. – Ale co to jest? – Okowita – szepnął. – Co? To może was zabić! – zaprotestowała, również ściszając głos. – Ale nie zabija – powiedział i żeby to udowodnić, pociągnął kolejny łyk. Mercè upiła odrobinę bojaźliwie. Ten mały łyczek wystarczył, żeby zaniosła się kaszlem. – Trzy… – czknęła. – Trzymajcie – wymówiła w końcu i zwróciła mu bukłak. Wziął go od niej, rad, że na twarz córki powraca rumieniec i że przestała dygotać.

Hugo i Mercè odetchnęli z ulgą, kiedy trzeci mulnik został w Léridzie położonej w połowie drogi do Saragossy. Kilka dni później już bez żadnych incydentów dotarli do stolicy Królestwa Aragonii. Nocowali w zajazdach, gdzie spotykali karawany zmierzające w przeciwnym kierunku. Czasami zasiadali do wieczerzy z właścicielami zajazdów. W ten sposób zbierali informacje

o sytuacji panującej w Królestwie Aragonii. Stronnictwa popierające lub zwalczające hrabiego Urgell były uwikłane w spory i walki. Saragossa znajdowała się w rękach wrogów hrabiego. Arcybiskup, jego krewni, kanclerz sprawiedliwości Aragonii oraz znaczna większość notabli i rajców sprzeciwiali się jego koronacji. Czyją trzymali stronę? Mówiono, że niektórzy opowiadają się za Francuzem, ale wielu innych zaczyna popierać kastylijskiego infanta. – To cudzoziemiec – szepnęła Mercè ojcu podczas jednej z takich rozmów. Nie mogła słuchać obojętnie, jak ktoś broni infanta Kastylii. – To cudzoziemiec – powtórzył głośno Hugo, przyjmując obiekcje córki za swoje. – Jest Kastylijczykiem. Nie ma prawa zasiadać na tronie hrabiów Barcelony. – Niektórzy sądzą inaczej – odpowiedział mu jeden z kupców. – Nie tylko Katalończycy decydują, kto będzie królem – wtrącił ktoś inny. – W Calatayud zebrały się aragońskie kortezy. To stamtąd wyjdzie propozycja Królestwa Aragonii. – Kortezy złożone z jurystów, księży i rajców nie powinny decydować o tym, kto będzie nowym królem – powiedział podzielający opinię Hugona mężczyzna mówiący z wyraźnym katalońskim akcentem. – Zresztą mylą się, uważając, że wybór zależy od nich. Kastylijczyk szykuje armię, żeby zająć królestwo siłą, wszyscy o tym wiemy. Do Walencji już weszło wojsko, rozstawia się też na granicy z Aragonią. Infant ma do dyspozycji kastylijską armię, z łatwością zagarnie nasze ziemie. – A hrabia Urgell? – zapytał ktoś. – Hrabia Urgell był w Almunii, na życzenie katalońskich kortezów rozpuścił swoje wojska. Hugo poczuł, że córka, słysząc te rewelacje, ściska go za ramię. – Dlaczego kastylijski infant nie postąpił tak samo? – zapytał. Nikt nie odpowiedział.

Niemal pół ligi przed Saragossą Hugo i Mercè przeprawili się z mułem przez rzekę Gállego barką holowaną za pomocą lin rozciągniętych między brzegami. Dziewczyna przyglądała się ojcu, jak ciągnie linę razem z przewoźnikiem i poganiaczami mułów. Zbliżał się luty, dzień był zimny, wietrzny i szary. Wartki nurt Gállego utrudniał przeprawę. – Szybciej, ojcze! – ponagliła go Mercè w chwili, kiedy barka dotykała już brzegu, na którym tłoczyli się wieśniacy i kupcy pragnący przepłynąć rzekę w przeciwnym kierunku. Hugona zdziwił widok tylu obładowanych ludzi. „Dokąd chcecie się udać?” „Nie można wjechać do Saragossy”. „Okradną was!” Ostrzeżenia i skargi płynęły od tych, którzy czekali, by wejść na pokład i przedostać się na drugą stronę Gállego. Hugo pokręcił głową. Takie nagromadzenie ludzi z towarami wydało mu się nienormalne: produkty sprzedawano w wielkich miastach, a nie z nich wywożono. Na brzegu stłoczyli się przypływający i odpływający, wybuchła wrzawa pytań, odpowiedzi, przekleństw wypowiadanych w językach tych ziem, po katalońsku i aragońsku. Hugo rozumiał oba. – Stronnictwo popierające hrabiego Urgell praktycznie oblega miasto i nie pozwala wwozić ani wywozić towarów –– wyjaśnił mu jeden z chłopów, który wracał z Saragossy, nie zdoławszy sprzedać swoich produktów. – Dlaczego przewoźnik nie ostrzegł nas, zanim przepłynęliśmy rzekę? – zapytała zaniepokojona Mercè. – Co teraz zrobimy? – A czy my mamy jakieś towary albo żywność? – odpowiedział Hugo i puścił do niej oko. – Nie. Nas to nie dotyczy. Grupy zbrojnych uniemożliwiały wjazd do Saragossy i wyjazd z miasta. Hugo nie widział, żeby kogokolwiek okradali, choć owszem, używali siły, kiedy któryś kupiec upierał się, by kontynuować podróż.

– Przybywamy z Barcelony – wyjaśnił człowiekowi, który wyglądał na dowodzącego. Ten wzruszył ramionami i machnięciem ręki pokazał, by zawrócili. – Walczymy o tego samego króla – nalegał Hugo. – Nawet jeśli tak jest, dlaczego musicie dostać się do Saragossy? Dlaczego miałbym was przepuścić? Kiedy żołnierz wypowiadał te słowa, Hugo pogrzebał w sakiewce z pieniędzmi, które dostał od hrabiego, i wręczył mu dwie monety. Tamten wziął pieniądze, uśmiechnął się i wyciągniętą ręką wskazał im drogę. Mercè, zdumiona przebiegłością ojca, ruszyła za mułem. Ebro było największą rzeką Aragonii. Wydała im się olbrzymia. Doszli wzdłuż jej brzegów do osady Pina. Poborcy mostowego ucieszyli się na ich widok, jako że ostatnio mało osób udawało się do miasta. Hugo uiścił myto, jak robił to wielokrotnie, odkąd wyruszyli z Barcelony, wybrali bowiem trasę bezpieczniejszą, ale też i droższą, prowadzącą dawnym rzymskim traktem. Widzieli, że niektórzy kupcy zbaczają z drogi, by ominąć miejsca, w których pobierano podatki, a było ich wiele wzdłuż tego szlaku handlowego, jednego z najbardziej uczęszczanych w owych czasach. Ponieważ coraz więcej handlarzy schodziło z głównej drogi, król kazał postawić nowy punkt celny na bocznej trasie. W grę wchodziło również bezpieczeństwo, albowiem im dalej od szlaku, tym większe było ryzyko, że ktoś ich napadnie i okradnie. Mieli pieniądze – hrabia hojnie wyposażył ich na drogę – mimo to Hugo niechętnie uiścił należność. – Nie powinno się płacić nawet jednego solda za przejście w tym miejscu – wyjaśnił córce, wskazując niestabilny most z bali. Wody Ebro uderzały z całej siły w powiązane ze sobą zakotwiczone barki, na których ułożono belki. – I tak macie szczęście – rzucił jeden z poborców, który usłyszał jego narzekania. – Do niedawna nie było nawet tego przejścia i rzekę

przepływało się barką. Wezbrane wody nieraz porywały most. Prowadzący muła Hugo wyciągnął szyję, by popatrzeć na rwący nurt Ebro. Córka poszła w jego ślady, jednak zaraz się cofnęła. – Ale nie dziś – uspokoił ją mężczyzna, wybuchając śmiechem. – Woda jest wzburzona, ale most wytrzyma, panienko. – A ten kamienny? – zainteresował się Hugo i pokazał samotnie stojący filar. Drugi znajdował się na wprost, na przeciwległym brzegu. – Wszystkiemu winne wylewy. Od prawie dwustu lat próbuje się zbudować most z kamienia, ale rzeka ciągle go zrywa, a ponieważ niszczy też drewniany, stale brakuje pieniędzy na roboty. Po ostatniej próbie zostały tylko te dwa filary. Przekroczyli Ebro po niestabilnych belkach i weszli do miasta przez Bramę Portową. Minęli tak zwane Domy Mostowe, w skład których wchodził budynek rady miejskiej, pałac arcybiskupi i katedra wzniesiona na miejscu głównego meczetu z czasów muzułmańskiej dominacji. Zasięgnąwszy języka, znaleźli izbę na ulicy Mesón de la Concepción, w pobliżu kościoła Matki Boskiej Większej, gdzie, jak się wkrótce dowiedzieli, czczono kolumnę podarowaną apostołowi Jakubowi przez samą Najświętszą Panienkę. Hugo usilnie prosił córkę, by zachowywała się dyskretnie. W mieście czuło się napięcie, po ulicach chodzili uzbrojeni ludzie. Powiedział jej, że przede wszystkim nie powinni rozmawiać o hrabim Urgell. W Saragossie uzyskali potwierdzenie zasłyszanych po drodze informacji. Większość liczących się osobistości Aragonii mimo strachu przed wojskiem, które zbierało się przy granicach królestwa, popierała infanta Ferdynanda Kastylijskiego. Wiadomo było, że infant kupuje poparcie za miliony maravedisów przyznanych mu przez kortezy Kastylii albo za obietnice zaszczytów i przywilejów dla tych, którzy przejdą na jego stronę. Mercè ukryła twarz w kapturze, słysząc, jak wielkimi środkami dysponuje Kastylijczyk. Poruszyła się niespokojnie na krześle, kiedy dotarło do

niej, że przekupuje nie tylko Aragończyków: również w Katalonii pieniądze i obietnice korzyści przyjmowało wielu możnych, rycerzy i duchownych. Ferdynand z Antequery przekupywał prominentów z Katalonii! – A co z hrabią Urgell? – zapytał Hugo, jakby mimochodem, winiarza, który opowiedział im o łapówkach wręczanych Katalończykom. – Nie płaci swoim ludziom? Mężczyzna zaśmiał się niechętnie i pokręcił głową. – Hrabstwo Urgell jest jednym z najbogatszych w królestwie, ale Jaime to utracjusz. Rok po odziedziczeniu tytułu i ojcowizny musiał poprosić króla o zarządcę, by uniknąć ruiny, tak bardzo spadły mu dochody. Jego ojciec, stary hrabia, opuścił dwór i poświęcił czas i środki, by zadbać o swoje włości. Wybudował kościół w Castelló de Farfanya, krużganek klasztoru w Àger, fortecę dla hrabiny w Balaguerze, zamek w Agramuncie… Był wielkim magnatem, dbał o swoje ziemie i tych, którzy mu służyli. Syn już po roku musiał poprosić króla o pomoc. Po roku! Posłuchajcie – dodał winiarz konfidencjonalnym tonem – popieram hrabiego Urgell, nie chcę, żeby królestwa wpadły w obce ręce, ale Jaime jest pod dużym wpływem matki i żony, a to bardzo niebezpieczne. Do wojska i pieniędzy, które zapewniały przewagę infantowi Kastylii, doszedł jeszcze Kościół z papieżem Benedyktem XIII na czele, wrogiem hrabiego Urgell od czasu konfliktu wokół obsadzenia urzędu biskupa Barcelony. Papież opowiedział się za infantem, świadom, że kiedy ten dostanie koronę, będą mu winne posłuszeństwo dwa wielkie królestwa z Półwyspu Iberyjskiego. W sytuacji gdy trzech papieży kłóciło się o tron Piotrowy, było to niezbędne, by dalej piastować urząd Chrystusowego Wikariusza. Ale nie tylko Benedykt XIII udzielił wsparcia infantowi Kastylii. Dominikanin Vicente Ferrer, za którym zawsze ciągnęła armia biczowników nazywających go „świętym mężem”, również postawił na Kastylijczyka, wierząc, że ułatwi mu on szerzenie chrześcijaństwa

poprzez nawracanie żydów. Wygłaszał antysemickie kazania w całej Kastylii: w Toledo, gdzie konsekrował dawną synagogę jako kościół Matki Boskiej Białej, w Salamance, w Valladolid i w Ayllonie należącym do Wspólnoty Ziemskiej Segowii. We wszystkich tych dużych miastach zakonnik przemawiał do tłumów, nawołując do nawracania żydów. „To zdrajcy, ludzie mściwi, lichwiarze, bogobójcy!”, krzyczał do ciżby. Jego kazania podżegały chrześcijan do zemsty i prowadziły do wypędzania lub konwersji wyznawców judaizmu. Brat Vicente utrzymywał, że współistnienie chrześcijan i żydów w jednym mieście jest zgubne dla tych pierwszych. W Ayllonie zakonnik znalazł się akurat w tym samym czasie co Ferdynand z Antequery i kastylijski dwór. Owocem spotkania Vicentego Ferrera i infanta Ferdynanda w owym miasteczku była najsurowsza ordynacja prawna dotycząca żydów, jaką kiedykolwiek uchwalono. Nie wolno było z nimi rozmawiać ani handlować, kupować od nich jedzenia i picia, żydowskie kobiety nie mogły ubierać się w stroje szyte ze szlachetnych tkanin, a mężczyźni ścinać włosów ani bród; musieli mieszkać w osobnych skupiskach i zawsze nosić na piersi żółtą łatę. Zakazano im także wykonywania wielu zawodów: poborcy podatkowego, medyka, aptekarza… Vicente Ferrer zamierzał zaprowadzić w Aragonii i Katalonii te same porządki, które udało mu się przeforsować w Kastylii, i liczył na to, że jeżeli Ferdynand wstąpi na tron, wesprze go w tej misji. Hugo podyktował córce sprawozdanie dla hrabiego Navarcles, w którym dzielił się swoimi obserwacjami i donosił o panującej w Saragossie atmosferze niepokoju oraz niemal jednogłośnym wsparciu aragońskich notabli dla infanta Kastylii. – Na pewno wie już o tym, co mu relacjonujemy – zauważyła Mercè, przerywając pisanie. – Ma innych szpiegów, przez miasto przewija się wielu kupców. Ojciec wzruszył ramionami.

– Pewnie masz rację, ale może nie zna wszystkich szczegółów. W każdym razie na pewno chce, byśmy potwierdzili te informacje. Kto wie, co wygadują mulnicy i kupcy! To właśnie jednemu z kupców wracających do stolicy, zwolennikowi hrabiego Urgell („Jak przystało na szanującego się Katalończyka!”, szepnął zdecydowanym tonem, przysuwając się do Hugona, kiedy siedzieli przy stole w karczmie), powierzył list dla Rogera Puiga. Uznał, że to najbezpieczniejszy wybór w mieście, w którym nikt nikomu nie ufa. Niedługo po tym, jak Hugo i Mercè przybyli do Saragossy, złożyli im wizytę przedstawiciele władz, wypytując o cel ich podróży. Podobnie jak w Walencji, handel winem okazał się wiarygodną przykrywką. Podczas rozmów przy posiłkach, kiedy Mercè gawędziła z kobietami lub trzymała się dyskretnie na uboczu, gdy w karczmie byli sami mężczyźni, Hugo poznał sprzedawców wina i nawiązał znajomości, które kiedyś mogły okazać się przydatne. W okolicach Saragossy widział kilka winnic, jednak nie dawały one wystarczającej ilości winogron, a ich jakość pozostawiała wiele do życzenia. Dowiedział się, że najlepsze wino pochodzi z Barbastro – przy okazji wspomniał Maríę, wdowę poznaną w drodze do Walencji – oraz z Cariñeny, Calatayud i Tarazony. Trafiało głównie do miast Kastylii – Sorii, Medinaceli, Moliny – ze szkodą dla tamtejszej produkcji, w tym słabszych i droższych win z doliny rzeki Duero. Po co jechać aż do granicy z Kastylią i oddalać się coraz bardziej od domu? – zastanawiał się Hugo. Ostatnie wieści głosiły, że aragońscy notable popierający Ferdynanda nawiązali kontakty z członkami katalońskich kortezów. Co więcej on i Mercè mogli odkryć? – Wracamy do domu – oznajmił córce. Mercè nie od razu mu odpowiedziała. Była szczęśliwa u boku ojca. Co czeka ją w Barcelonie? Hrabina, pałac, hipokryzja, zawiść,

codzienna rutyna… Nigdy nie przypuszczała, że kiedykolwiek będzie tak myśleć. To, że ojciec bronił jej z narażeniem życia, nie sprawiło, iż zaczęła go bardziej kochać, ale człowiek, którego macocha przedstawiała jej jako pechowego winiarza i nieudacznika, stał się niespodziewanie w jej oczach nieulęknionym, odważnym bohaterem gotowym zabić dla swojej córki. Była dumna z ojca! – Moglibyśmy opóźnić trochę powrót – zaproponował Hugo, widząc jej wahanie. Udali się więc na południe, do Cariñeny. Mahir opowiadał mu o tamtejszych winach, których miał okazję skosztować w Saragossie. Potem niespiesznie ruszyli w stronę Teruelu i Walencji. Przyłączali się do karawan mułów ciągnących traktem i zatrzymywali się, kiedy mieli ochotę. Nie obchodziło ich, że zostaną w tyle. – Nie przejmuj się, córciu, niech idą – uspokajał Mercè, gdy patrzyli na oddalających się towarzyszy podróży. – Jeżeli zostaniemy sami, możemy paść

ofiarą

złodziei

i rozbójników – odparła zaniepokojona dziewczyna. – Jedyny raz, kiedy padliśmy czyjąś ofiarą, podróżowaliśmy akurat w towarzystwie. Nie przytrafiło im się nic złego. Jeżeli nie docierali do miasteczka przed zmrokiem, prosili o nocleg w gospodarstwach. Nieraz przemoczył ich deszcz i dokuczył im chłód dobiegającej końca zimy. Kiedy Hugo widział, że Mercè drży z zimna, zachęcał ją, by wypiła kilka łyków okowity. Raczyli się nią także nocami, gdy przyszło im spać w brogach, z dala od ognia paleniska. Pili i rozmawiali ze swobodą, która w końcu postawiła Hugona w kłopotliwej sytuacji, któregoś razu bowiem córka poprosiła: – Opowiedzcie mi o matce. – Była równie piękna jak ty – odparł, odchrząknąwszy kilkakrotnie, by zyskać na czasie. Jakich kłamstw naopowiadał jej, kiedy była małą dziewczynką? Co zdradziła jej Regina? Nie zamierzał wyjawiać, że nie jest jego

córką, tym bardziej teraz, gdy się do niego uśmiechała, głaskała go i czule całowała. Z dala od Reginy, sam na sam z Mercè, czuł się z nią związany bardziej niż kiedykolwiek wcześniej. – Ojcze! Co jeszcze? Co jeszcze mógł jej powiedzieć? Antonina, Dolça, Arsenda i Eulàlia. Tylko na podstawie znajomości tych czterech kobiet mógł wymyślić matkę, która zaspokoiłaby ciekawość Mercè. Eulàlię, z jej ambicją i winnicami, lepiej było zostawić w spokoju. Na myśl o Antoninie, jego własnej matce, odżywały bolesne wspomnienia: bednarz, bicie, wychudzone ciało. Dolça była jego i tylko jego, nie chciał się nią z nikim dzielić. Pozostawała Arsenda. Kiedy udał się do kościoła Matki Boskiej Morskiej, by dowiedzieć się o miejsce jej pobytu, ojciec Pau (świeć, Panie, nad jego duszą) wyjaśnił mu tonem usprawiedliwienia: „Powiedziano mi, że przebywa w klasztorze Świętej Elżbiety”. Była to ostatnia wiadomość, jaką miał o siostrze. Tak, Arsenda. Ona będzie dobrym przykładem. – Wiesz, jak ją poznałem? Nocami zakradałem się pod jej dom i wspinałem na dach. Tam na mnie czekała… – Zakradaliście się?! Wspinaliście?! – wykrzyknęła Mercè. Wcześniej nie potrafiłaby wyobrazić sobie ojca wdzierającego się do domu ukochanej, ale po zajściu z mulnikami wszystko wydawało jej się możliwe. – Tak. I rozmawialiśmy w świetle księżyca przytuleni do siebie pod kocem. – Hugo poczuł, że słowa drapią go w gardle, że wilgotnieją mu oczy. Minęło tyle lat… a on wciąż tęsknił za siostrą. – Opowiadaliśmy sobie wszystko, co nam się przytrafiło. – I nigdy was nie nakryto? – Nie. Nigdy. Twoja matka była bardzo zmyślna… i bardzo pobożna. Opowiedział jej o Arsendzie. Z łatwością przerabiał tamte przeżycia, jakby chodziło nie o siostrę, ale o żonę, resztę zaś zmyślił.

Czy to okowita rozwiązała mu język i pobudziła jego wyobraźnię? Nie, odpowiedział sobie. To bliskość córki, która przytulała się do niego na słomie. Oddychanie w tym samym rytmie co ona podczas momentów ciszy, by nie zakłócać jej myśli. Czucie jej, dotykanie, wdychanie jej zapachu… Miłowanie! Miłowanie! W Longares i Cariñenie przespacerowali się ścieżkami między szpalerami winorośli, jeszcze bez liści i owoców, w większości nierówno posadzonych, sterczących z suchej lub kamienistej ziemi w oczekiwaniu na nadejście wiosny. – Kiedy latorośle są jak te tutaj, nagie, suche i poskręcane, wyglądają na… smutne, ponure – rzekł Hugo. – Kto by podejrzewał, że wydadzą nektar bogów? – Dużo tu winnic – zauważyła Mercè, rozglądając się. – Owszem. Ziemię oddawano tutaj za darmo. – Odpowiedź ojca zaskoczyła dziewczynę. On sam dowiedział się tego w Saragossie. – Oddawano ją, żeby zaludnić tereny odzyskane z rąk Maurów. Każdy, kto zaczął uprawiać winnicę pozbawioną właściciela, wchodził w jej posiadanie w dniu, kiedy obsadził winoroślami trzy pola, co roku jedno, czyli po trzech latach pracy. Na ziemiach lennych obowiązywały inne umowy, ale także dość korzystne dla winogrodników. Stąd tyle tu winnic. – Ale straszny w nich nieporządek. W Barcelonie jest inaczej. – Oczywiście. Istnieje mnóstwo małych upraw, część z nich w miejscach pozornie niedostępnych. Poza tym tutaj rozmnażają winorośl przez odkłady. W Katalonii też to robimy… to robią – poprawił się, wykrzywiając usta. – Nazywają to fer capficades. Chodzi o to, by nie obcinać jednego z pędów, tylko pozwolić mu, żeby rósł. Widzisz tamten? – Wskazał, zaraz jednak dostrzegł inny bliżej. – Widzisz ten przysypany ziemią pęd? Mercè podążyła wzrokiem za palcem ojca: jedna z odnóg rośliny została przegięta i zamiast rosnąć w górę, schodziła w dół i niknęła pod ziemią.

– Kiedy pęd jest już wystarczająco długi, by dotknąć ziemi – wyjaśniał dalej Hugo – zakopuje się go, nie odcinając od winorośli. Wypuści korzenie i powstanie nowa roślina. Problem w tym, że stosując tę metodę, trudno o równe szpalery. – Nie jest to w końcu takie ważne. – Owszem, jest. Jeżeli krzewy winorośli nie rosną w równym rzędzie, komplikuje się winobranie i uprawa. Nie można między nimi przejść ze zwierzęciem ani z pługiem. – Rozumiem. – Oboje powiedli wzrokiem po winnicach. – Lubicie to, ojcze, prawda? – Nawet nie wiesz, jak bardzo, córciu. Oddałbym… Oddałbym to, czego nie posiadam, żeby znów mieć winnicę. – Jestem pewna, że będziecie ją kiedyś mieli – szepnęła dziewczyna. Hugo spojrzał na córkę. Zimowe słońce odbijało się od skał. Mimo to panował chłód niesiony przez wiejący z uporem wiatr, który towarzyszył im przez całą podróż. Teraz smagał twarz Mercè i targał jej ciężkim strojem. Dziewczyna zdjęła kaptur – wiatr zmierzwił jej rozpuszczone włosy. Odrzuciła je do tyłu i ten kobiecy gest sprawił jej radość. Tysiące wspomnień z życia dziewczynki, którą pewnego dnia zostawiła mu Regina, wymieszały się w myślach Hugona, kiedy patrzył, jak spokojna, silna, piękna stawia czoła wiatrowi. Tak, Mercè była wszystkim, co miał. Czy naprawdę będzie znowu właścicielem winnicy? W słowach córki najbardziej uderzyło go to, że nie uzależniła tego od koronacji hrabiego Urgell.

Kiedy hrabia Castellví de Rosanes i Navarcles przebywał w swoim pałacu, Caterina szukała schronienia w piwniczce. Mało kto tam zaglądał, mogła więc pozostać niezauważona. Wiadomość o śmierci

Matea sprawiła, że doszła do siebie, jakby wstąpiło w nią nowe życie. Poza tym hrabia nie przyzywał jej już do swojego łoża, hrabina też nie korzystała z jej pomocy. Nie miała stałego zajęcia w pałacu, a kiedy nowy ochmistrz, który zastąpił zmarłego Estevego, chciał jej coś przydzielić, sprytnie wykorzystała sytuację. „Moim zadaniem jest być do dyspozycji państwa”, zaprotestowała. Mężczyzna zapytał o to któregoś dnia hrabiego. Roger Puig zmrużył oczy, zanim udzielił mu odpowiedzi, może wspominając rozkosz, jaką niegdyś dawało mu to ponętne, białe jak mleko ciało o gładkiej skórze, wydatnych piersiach i krągłych biodrach, pokornie znoszące kolejne szturmy, jakie na nie przypuszczał. Kiwając głową, pomyślał, że kupił Caterinę, kiedy była właściwie jeszcze dziewczynką, patrzył, jak dorasta. Spłodził z nią dwóch bękartów, może więcej… Wykrzywił usta i wybuchnął śmiechem. „Oczywiście!”, odparł. Fakt, że oddał ją Mateowi, to jedno, ale nie mógł pozwolić, by matka jego bękartów, z którą kiedyś dzielił łoże i która wykarmiła piersią jednego z jego prawowitych synów, była obłapiana i chędożona przez całą pałacową służbę jak jakaś suka. „Macie okazywać jej szacunek! – krzyknął do nowego ochmistrza. – Pozostaje do mojej dyspozycji”. Pod nieobecność hrabiego, który często przebywał poza Barceloną, Caterina zdobywała się na odwagę i opuszczała pałac, by nacieszyć się miastem. Zgodnie z rozkazem Puiga, nowy ochmistrz darzył ją respektem, więc proponowała mu czasem pomoc, zwłaszcza taką, która wymagała wyjścia z pałacu. Większość czasu spędzała jednak w piwniczce. To tam poznała szczegóły podróży Hugona do Saragossy. Opowiedział jej o niej po złożeniu relacji hrabiemu. Ukrył jednak przed obojgiem zabójstwo mulników, przykazał też córce, by nie wspominała o tym macosze ani nikomu innemu. Odkąd Mercè wróciła do służby u hrabiny i ta praca pochłaniała większość jej czasu, Hugo spędzał dnie na rozmowach z Cateriną. Niewolnica coraz częściej się śmiała. Wspominali smutny pobyt

w gospodarstwie Rocaforta, to, jak sprzedano ją Puigowi, jej chorobę, niemal cudowne uzdrowienie, Jednookiego… Na wspomnienie tego człowieka przechodził ją dreszcz; nadal bała się, że któregoś dnia wróci. Hugo starał się ją uspokoić. Rozmawiali o winnicach, objaśniał jej, jak się nimi zajmować, jak produkować wino, jak je przechowywać. W półmroku piwniczki trudno było dostrzec przelotne czułe spojrzenia, które wymieniali, gdy byli sami. Czasami przyłączała się do nich Mercè, Hugo podawał wówczas ser i najlepsze wino hrabiego, a rozmowa nieuchronnie schodziła na sytuację w królestwie. Stronnictwo hrabiego Urgell szło w rozsypkę. Jego najważniejszy poplecznik w Królestwie Aragonii, szlachcic Antonio de Luna, zabił arcybiskupa Saragossy, zastawiwszy na niego pułapkę. Zamierzał się w ten sposób pozbyć potężnego wroga, sprawił jednak, że Ferdynand Kastylijski w porozumieniu z rodziną zamordowanego najechał Aragonię. Prawie dwa tysiące zbrojnych, w tym tysiąc jeźdźców, dowodzonych przez doświadczonych kapitanów, którzy udowodnili swoją waleczność w wojnach z Maurami, wkroczyło do najważniejszych miast królestwa: Saragossy, Fragi i Alcañiz, gdzie przeniosły się aragońskie kortezy. W tym samym czasie w Walencji kastylijskie oddziały kierowały się w stronę Morelli na odsiecz stronnikom Centellesów, francuskie wojsko zaś, wykorzystując bezkrólewie, z rozkazu wicehrabiego Castellbó wkraczało na teren Księstwa Katalonii, by odzyskać baronię Martorell będącą niegdyś własnością szlachcica. Jaime z Urgell, który wciąż pełnił funkcję królewskiego prokuratora, zaproponował katalońskim kortezom, że zbierze wojsko i ruszy przeciwko Francuzom, te jednak, w obawie że hrabia wykorzysta żołnierzy do walki o koronę, zaprotestowały. Zamiast tego zwołały pospolite ruszenie, które pokonało najeźdźców. Stanowiło to ujmę dla honoru hrabiego Urgell, kolejny raz upokorzonego na własnej ziemi.

Te same kortezy, które nie pozwoliły hrabiemu zebrać armii, napiętnowały infanta Ferdynanda za wkroczenie z kastylijskimi oddziałami na teren Aragonii i Walencji i zażądały, by natychmiast wycofał swe wojska. Infant odmówił. Jako że oba te królestwa nie posiadały własnej armii, pozostały pod kontrolą jego oddziałów. Atmosfera panująca w pałacu przy ulicy Marquet stała się napięta, chociaż Królestwo Walencji nadal sprzyjało hrabiemu Urgell, podobnie jak znaczna część Aragonii. Niemniej jednak katalońskie kortezy, zamiast popierać jedynego męskiego potomka rodu hrabiów Barcelony, były mu coraz bardziej niechętne. Hrabia zaczął paktować z gaskońskimi najemnikami, szykując się do wojny, którą w obliczu kastylijskiej inwazji uważał za nieuniknioną. Nadszedł styczeń 1412 roku. Hugo chciał wykorzystać znajomości nawiązane podczas wyprawy do Walencji i umowy zawarte z kilkoma tamtejszymi pośrednikami, którzy obiecali dostarczyć mu wyborne wino z Murviedro. Podyktował więc Mercè list i wysłał go przez posłańca. Pod koniec miesiąca otrzymał odpowiedź: nie ma wina na sprzedaż. Walencki pośrednik jasno postawił sprawę: – „Wszystkie nadwyżki zostały obiecane kastylijskim kupcom” – przeczytała Mercè. Hugo i Caterina słuchali z uwagą. Często opowiadał Rusince o winie z Murviedro. Spotykali się w piwniczce od kilku miesięcy: połączyła ich więź, której żadne z nich nie miało odwagi nazwać. – Jaka szkoda! – wykrzyknęła niewolnica, wiedząc, jak bardzo jej przyjaciel cieszył się na zakup tego wina. Hugo przytaknął i ponaglił córkę, by czytała dalej. – „Jak zapewne wiecie, wymiana handlowa między królestwami Walencji i Kastylii od lat napotykała przeszkody, niekiedy dochodziło wręcz do zerwania kontaktów. Teraz…” – Mercè zawahała się, czy ma kontynuować. – Teraz co? – dopytywał ojciec.

– „Teraz infant Ferdynand przyrzekł ułatwić handel z Kastylią i obiecał walenckim kupcom wielkie korzyści, jeżeli wybiorą go na króla” – dokończyła. – Kupił całe królestwo – wyraził ubolewanie Roger Puig, gniotąc w dłoni list, który przekazał mu Hugo. – Do jakich jeszcze forteli ucieknie się ten kastylijski psubrat? Hrabia Castellví de Rosanes i Navarcles miał okazję wkrótce się tego dowiedzieć. Pod koniec lutego jeden z Centellesów ukradł w Walencji sześć tysięcy sztuk bydła należącego do Vilaragutów. Kradzież dała początek wojnie, którą Centellesowie – do tej pory zniewoleni i poniżeni – wypowiedzieli Vilaragutom i regentowi Walencji. Walki toczyły się właśnie w Murviedro, niedaleko morza, w miejscu zwanym Codolar, gdzie pospolite ruszenie z Walencji pod dowództwem regenta Guillema z Bellery wraz z czterystoma gaskońskimi jeźdźcami wyekspediowanymi przez hrabiego Urgell i żołnierzami Vilaragutów stawiło czoła zbrojnym zastępom Centellesów i kastylijskim oddziałom wysłanym na pomoc przez infanta Ferdynanda. Zwyciężyło potężne wojsko z Kastylii. Poległo tysiąc ich przeciwników, a wielu wzięto do niewoli, co oznaczało kres dominacji Vilaragutów w Królestwie Walencji, a tym samym i hrabiego Urgell. Centellesowie zemścili się na Guillemie z Bellery: zmusili jego najmłodszego syna, by zaniósł zatkniętą na pikę głowę swojego ojca do stolicy, gdzie wystawiono ją na widok publiczny, ośmieszając dawnego pana i potwierdzając objęcie rządów przez ich dynastię. Utrata poparcia Walencji dla hrabiego Urgell oraz kontrola wojskowa infanta Kastylii nad dwoma królestwami sprawiły, że rozmowy prowadzone w piwniczce przybrały pesymistyczne tony. Całej trójce udzieliło się panujące w pałacu przygnębienie, o którym donosiła Mercè.

– Nie słyszę nic innego – wyjaśniła w odpowiedzi na pytania Hugona. – Cały pałac mówi tylko o tym. Hrabia, hrabina, ich krewni… Nawet służący! Nie sposób nie wiedzieć, co się dzieje. Kortezy z królestw Aragonii i Walencji oraz Księstwa Katalonii postanowiły wyznaczyć po trzech przedstawicieli, którzy wybiorą nowego władcę. Tych dziewięciu delegatów zbierze się w miejscowości Caspe. – A królestwa Majorki i Sycylii? – Wygląda na to, że nie biorą ich pod uwagę. Skoro tym trzem terytoriom tak trudno dojść do porozumienia, co dopiero mówić o pięciu! – Jeżeli zdecydują sprawiedliwie… – zastanawiał się Hugo na głos. – Ojcze, któż odważy się teraz sprzeciwić ogłoszeniu Ferdynanda z Antequery królem i hrabim Barcelony? – przerwała mu niegrzecznie córka, powtarzając słowa Rogera Puiga. Hugo spojrzał na nią, zaskoczony jej zuchwalstwem. Ostatnio przestała się mitygować w towarzystwie jego i Cateriny i reagowała spontanicznie, jak przy Mauretance. – Jeżeli go nie wybiorą, zrówna królestwa z ziemią i siłą zdobędzie koronę – ciągnęła dziewczyna. – Sam to zapowiedział! Po to nas najechał. A co zrobili katalońscy posłowie? Powiem wam: nic – zakończyła, rozzłoszczona. Katalońscy posłowie nie zrobili też nic, kiedy hrabia Urgell i kilku patrycjuszy – hrabiowie Prades, Cardony i Quirry, a także Montcadowie i Queraltowie – poskarżyli się kortezom na ewidentną stronniczość sędziów wybranych na obrady w Caspe. Królestwo Aragonii wytypowało jurystę Berenguera de Bardají służącego infantowi Ferdynandowi z Antequery za pięćset florenów miesięcznie. Drugim przedstawicielem został szwagier Berenguera, biskup Hueski Domingo Ram. Aragońsą trójkę zamykał kartuz, nieznający się na prawie ani teologii brat służebny, który dobrowolnie odciął się od ziemskich spraw i zamknął w klasztorze

Porta Coeli. Strój oraz zaniedbane włosy i broda potwierdzały jego oderwanie od społeczeństwa. Królestwo Walencji mianowało antysemitę Vicentego Ferrera, jego brata Bonifacia, także kartuza, oraz jurystę Pedra Beltrana. Wreszcie w imieniu Księstwa Katalonii stawili się Bernat de Gualbes, zdeklarowany wróg hrabiego Urgell rerezentujący papieża Benedykta XIII na soborze w Pizie razem z biskupem Hueski Domingiem Ramem, sędzią wysłanym przez Aragonię. Pozostałymi delegatami Katalonii byli arcybiskup Tarragony oraz uczony Guillem de Vallseca. Skarga wniesiona przez katalońskich baronów, dotycząca wyboru sędziów na obrady w Caspe, nie została uwzględniona przez kortezy. Po wysłuchaniu pretendentów do tronu dominikanin Vicente Ferrer ogłosił werdykt: królem z Bożej łaski został wybrany infant Ferdynand z Kastylii. Głosowało na niego czterech duchownych z Vicentem Ferrerem na czele, podporządkowanych papieżowi Benedyktowi XIII, a piąty głos zapewnił opłacany przez infanta Berenguer de Bardají, którego król nagrodził dodatkowo czterdziestoma tysiącami złotych florenów. Pięć głosów z dziewięciu stanowiło większość, jednak aby kandydat został wybrany na króla, musiał uzyskać co najmniej po jednym głosie od każdego królestwa czy księstwa. Szósty głos, który ostatecznie przyznał koronę infantowi Ferdynandowi z Kastylii, należał do Katalończyka Bernata de Gualbes, którego katalońscy możni na próżno próbowali wykluczyć z reprezentacji kortezów. Po koronacji nowego króla Bernat de Gualbes miał zostać jego kanclerzem. Dwaj pozostali katalońscy sędziowie, arcybiskup Tarragony oraz Guillem de Vallseca, poparli Jaimego z Urgell, natomiast trzeci reprezentant Walencji wstrzymał się od głosu. Interesy gospodarcze, a jeszcze bardziej religijne, łapówki, przede wszystkim zaś groźba najazdu kastylijskich wojsk – przedstawione

przez brata Vicentego Ferrera jako Boża łaska – zastąpiły sprawiedliwość, której król Marcin powierzył wybór nowego władcy, wypowiadając przed śmiercią słynne hoc… Jeśli nie było to zgubne dla losów korony kaszlnięcie, jak utrzymywała Mercè. Katalonia, Aragonia, Walencja oraz pozostałe królestwa i terytoria miały być rządzone przez kastylijskiego króla, obcego, który wbrew odwiecznym zwyczajom i woli ludu uzasadniał swoje prawo do tronu sukcesją w linii żeńskiej, w przeciwieństwie do wywodzącego się z linii męskiej hrabiego Urgell.

20

Dwudziestego dziewiątego listopada 1412 roku, pięć miesięcy po wyborze na króla przez delegatów zebranych w Caspe i złożeniu przysięgi przed aragońskimi kortezami, Ferdynand wjechał triumfalnie do Barcelony. Zgodnie ze zwyczajem, zatrzymał się na kilka dni w klasztorze Valldonzella, by miasto mogło dokończyć przygotowania do przyjęcia nowego monarchy. Na placu przed domem zakonnym Świętego Franciszka, przy plaży w pobliżu stoczni, wzniesiono dużą trybunę obitą satyną, z baldachimem i zasłonami, z której władca miał obejrzeć organizowane na jego cześć zawody i inne zabawy. Zanim jednak orszak, mijając przystrojone budynki, dotarł do trybuny wyłożonymi trzciną i rogożyną ulicami, przejechał przed podwyższeniem obok szpitala Świętego Krzyża, na którym tłoczyli się zamknięci w nim obłąkańcy, z mniejszym lub większym powodzeniem poprzebierani za rycerzy. Wmieszany w tłum, czekając wraz z Barchą i Cateriną na przybycie króla, Hugo przyglądał się kilkudziesięciu nieuleczalnie chorym mężczyznom i kobietom. Byli uzbrojeni w miecze i lance, niektóre prawdziwe, inne zrobione z drewna lub trzciny, i wygrażali nimi stłoczonej na ulicy ciżbie, podczas gdy personel szpitala starał się nie dopuścić, by zeszli z podwyższenia i rozpętali prawdziwą bitwę; powstrzymywał ich także przed zdejmowaniem z głów starych zardzewiałych szyszaków i rzucaniem nimi w publiczność, która znudzona czekaniem dla zabicia czasu podżegała krzykami to szczególne wojsko. Obłąkańcy robili takie zamieszanie, że przed podwyższeniem skupili się gapie, ustawieni dotąd wzdłuż całej ulicy. Niektórzy

chorzy reagowali agresją na drwiny i wyzwiska, inni próbowali się ukryć, siadając lub zwijając się w kłębek na deskach, wielu zakrywało uszy dłońmi, kilku kołysało się w rytm dźwięków, które rozbrzmiewały tylko w ich uszach – albo w ich wyobraźni – jeszcze inni krążyli po podwyższeniu, jedni z powagą i godnością, drudzy, śmiejąc się z tłumu. Hugo miał do czynienia z szaleńcami, kiedy pracował w szpitalnej piwniczce. Trafili do Świętego Krzyża, gdy zamknięto pozostałe szpitale w mieście. Kilku chyba nawet poznał. Nie stanowili żadnego zagrożenia; nie byli złymi ludźmi. Jego rozmyślania przerwał dźwięk trąbek i bębnów ogłaszających, że król przejechał przez bramę Świętego Antoniego. Podczas gdy gapie walczyli, by wrócić na swoje miejsca wzdłuż ulicy, a personel szpitala, by podnieść pacjentów, którzy usiedli na deskach, zatrzymać tych, którzy chodzili w tę i we w tę, uciszyć krzyczących i postarać się ustawić wszystkich w szyku, nadciągnął Ferdynand, na koniu, majestatyczny, dumny, odziany w błyszczącą w słońcu kolczugę oraz podbitą gronostajem kapę i dublet ze złotogłowiu, które kazał sobie uszyć specjalnie na wjazd do Barcelony. Król wybuchnął śmiechem i pozdrowił armię szaleńców oddających mu cześć z podwyższenia. Choć ignorowali instrukcje personelu szpitala, chyba rozumieli, że człowiek, który ich mija, cieszy się o wiele większym autorytetem niż inni. Orszak towarzyszący królowi Ferdynandowi przyłączył się do śmiechów i pozdrowień. Zebrani klaskali i wiwatowali, a kilku obłąkanych zeskoczyło z podwyższenia i niepostrzeżenie wmieszało się w tłum. Hugo starał się śledzić wzrokiem czubek szyszaka jednego z nich – lawirując między zebranymi, zdołał dotrzeć do strzemienia kastylijskiego rycerza z królewskiej świty. Chory dzierżył lancę z trzciny; wzniósł ją nad głową w geście, który można było interpretować jako zwycięski bądź wrogi. Ludzie otaczający rycerza – szlachcica o gęstej kasztanowej brodzie ubranego w czarne szaty ze złoconymi lamówkami i prosty kapelusz, z przypiętym do pasa

długim ciężkim mieczem – zamilkli w oczekiwaniu na jego reakcję. Hugo wyciągnął szyję i zmrużył oczy, by wyostrzyć wzrok. Kastylijczyk przechylił się w siodle i chwycił szaleńca za ramię. Hugo zdołał dostrzec jego twarz. Zawahał się. Czy to…? Jednym szarpnięciem szlachcic w czerni wciągnął nieszczęśnika na zad swojego konia. Gruchnęły wiwaty. Gdy minęło początkowe zdumienie, szaleniec zawył i wzniósł ku niebu swoją trzcinę. Król odwrócił się i posłał mu uśmiech. Rycerz obracał się na boki i wesoło pozdrawiał oklaskujących go mieszkańców, dopóki nie przestali wiwatować na jego cześć. W pewnym momencie Hugo dostrzegł przy jego prawym oku pieprzyk. Taki jak u micer Arnaua. Jak u jego syna, Bernata Estanyola. Patrzył, jak oklaskiwany przez tłum jeździec oddala się ulicą Hospital z siedzącym za nim szaleńcem wznoszącym trzcinową lancę. Nie widział go od dwudziestu pięciu lat, a od wielu nie miał o nim żadnych wiadomości.

W pałacu przy ulicy Marquet rozbrzmiewały krzyki podobne do tych, które wiele lat wcześniej rozlegały się po ataku korsarzy na statek Rogera Puiga. – Admirał! – lamentował hrabia. – Jak nędzny korsarz mógł zostać admirałem katalońskiej armady? Ktoś próbował wytłumaczyć hrabiemu, że Bernat zasłużył się jako dowódca królewskich galer w bitwach z Maurami i Portugalczykami, ktoś inny napomknął, że przyjaźń łącząca Ferdynanda i Bernata sięga czasów, gdy ten pierwszy był zaledwie regentem Kastylii, drugi zaś służącym mu kapitanem. Roger Puig nie chciał jednak słuchać żadnych pochlebstw pod adresem człowieka, który niemal doprowadził go do ruiny. – Nie powinniśmy byli pozwolić, by wyszedł na wolność po tym, jak próbował targnąć się na życie mojego stryja – rzekł. Wiedział,

kim jest Bernat Estanyol, sprawdził to po ataku na statek: synem zdrajcy straconego po śmierci Piotra Ceremonialnego. – Tak właśnie się dzieje, kiedy pozwolimy rosnąć chwastom! – zawołał do swoich dworzan. A teraz Bernat Estanyol, były korsarz z listem kaperskim od kastylijskiego władcy i nowo mianowany admirał katalońskiej floty, oraz Roger Puig, hrabia Castellví de Rosanes i Navarcles, byli zmuszeni współistnieć w otoczeniu władcy. Ani Roger Puig, ani pozostali możni, którzy bronili interesów hrabiego Urgell, nie bali się represji ze strony Ferdynanda. Podczas uroczystego zaprzysiężenia w Saragossie nowy monarcha wybaczył wszystkim, którzy nie poparli jego roszczeń do tronu, a nawet tym, którzy go zwalczali. Uznał, że ludzie kiedyś źle mu życzący i atakujący go czynili to w obronie swoich praw. Był dla nich wówczas zwykłym człowiekiem. Odkąd wstąpił na tron, wrogowie stali się jego poddanymi, on zaś jako król – ojcem ich wszystkich. Owo ułaskawienie objęło także hrabiego Urgell, ale nie jego sprzymierzeńca, Antonia de Luna, zabójcę arcybiskupa Saragossy. Mimo to Jaime zwlekał ze ślubowaniem wierności nowemu władcy. Tak długo, że przed udaniem się do Barcelony Ferdynand ruszył do Léridy na czele dwóch tysięcy zbrojnych, by zmusić do posłuszeństwa tego, który nie chciał mu się podporządkować nawet teraz, gdy Ferdynand został już królem. Do kastylijskiego wojska dołączyli aragońscy możni i oddziały walenckich Centellesów, którzy na własną rękę najechali na ziemie hrabiego, podczas gdy od strony Francji ciągnął Antonio de Luna na czele kompanii gaskońskich najemników. W Léridzie monarcha uroczyście obiecał respektować konstytucje, prawa i zwyczaje Katalończyków. Kortezy zażyczyły sobie, by trzy reprezentowane w nich stany – duchowieństwo, rycerstwo i mieszczanie – ślubowały mu wierność dopiero w Barcelonie. Szlachcice, zaliczani do stanu rycerskiego, musieli

złożyć mu także hołd lenny jako królewscy wasale. Za to w Léridzie wierność ślubował hrabia Urgell, który świadom, że nie zdoła stawić czoła oddziałom monarchy, wysłał swoich przedstawicieli, by w jego imieniu dopełnili tego obowiązku. Dzięki temu pozornemu podporządkowaniu powstrzymał królewski atak, ale dalej odwlekał osobiste potwierdzenie przysięgi złożonej przez jego wysłanników. Nie wszystko jeszcze stracone, pomyślał Hugo, wspominając ciężkie westchnienie Mercè podczas ich rozmowy w piwniczce Puiga. Z ociąganiem szedł w stronę Małego Pałacu, w którym, jak się dowiedział, zamieszkał Bernat. To nerwy, powtarzał sobie, próbując usprawiedliwić niezwykłą ślamazarność wynikającą z napięcia, które paraliżowało mu ciało. To szaty, które mam na sobie, pomyślał następnie. Tak naprawdę chodziło jednak o słowa córki. – Hrabia Urgell układa się z francuskimi rycerzami i księciem Clarence, synem króla Anglii, by pomogli mu zdobyć koronę. – A dlaczegóż to Anglicy mieliby się mieszać w nasze sprawy? – zdziwił się Hugo. – Są bardzo daleko. – Hrabia obiecał im w zamian za pomoc Królestwo Sycylii. – A więc to tak… Kolejne obietnice hrabiego uwarunkowane zdobyciem korony! Hugo miał ochotę zadrwić ze szlachcica, powstrzymały go jednak powaga malująca się na twarzy córki i zaangażowanie, z jakim przemawiała, jakby jej życie i marzenia były powiązane z losami hrabiego. – Anglicy wyślą potężną armię – dodała, starając się pokazać rękami domniemany ogrom oddziałów angielskiego księcia. – Armię, która pokona Kastylijczyków, tym bardziej że brakuje im już pieniędzy i mają coraz mniej zbrojnych. Hugo pogłaskał córkę po twarzy. – Skoro ci Anglicy mają tak wielką i potężną armię, gotowi są przywłaszczyć sobie nasze królestwa – ostrzegł.

– Nie – odpowiedziała Mercè, choć po jej twarzy przebiegł cień wątpliwości. – Nie! – wykrzyknęła, machając ręką. – Oczywiście, że nie – powtórzył Hugo z uśmiechem. Informacje, którymi dysponowała dziewczyna, były znane także królowi i jego doradcom. Negocjowano przywileje, jakie Ferdynand powinien nadać buntownikowi, by ten podporządkował się jego władzy. Monarcha był zwolennikiem pokonania hrabiego z użyciem wojska, ministrowie doradzali mu jednak, by przystał na pakt, który zaskarbi mu przychylność ludu. Niezwykle szczodra oferta została podana do wiadomości poddanych, by wszyscy dowiedzieli się o wspaniałomyślności nowego monarchy: pięćdziesiąt tysięcy złotych florenów na pokrycie wydatków, jakie pociągnęła za sobą wojna o tron, Księstwo Montblanc i należące do niego ziemie, prestiżowy tytuł do kolekcji oraz obietnica poślubienia przez królewskiego syna Henryka jednej z córek hrabiego (chociaż władca wolałby ożenić go z córką innego króla, by w ten sposób zacieśnić międzynarodowe sojusze). Może będzie to ta sama córka, którą hrabia Urgell obiecał synowi Rogera Puiga, pomyślał Hugo z uśmiechem, stojąc u wrót Małego Pałacu. Roger Puig! Nagle uświadomił sobie, że właśnie z powodu tego nazwiska plątały mu się nogi w drodze na spotkanie z Bernatem, przyjacielem, od którego mógł oczekiwać jedynie wdzięczności. Z powodu tego, co syn Arnaua powie, gdy dowie się, że on pracuje dla Rogera Puiga. Próbował przekonywać samego siebie, że Bernat nie ma prawa się na niego złościć, wszak przystał na służbę u hrabiego, by go szpiegować, dzięki czemu były korsarz osiągnął znaczne zyski. Przypomniał sobie, że on także chciał się zemścić na Puigu, i zadał sobie pytanie, czy mu się to udało. Owszem, sprzedał mu drogo tanie wina i udzielił Bernatowi informacji o statku… Czy to jednak zrekompensowało upokorzenia, jakich doznał w dzieciństwie, cięgi, wyrzucenie ze stoczni? Nie potrafił zabić go

w zamku w Navarcles. Coś w nim wrzało za każdym razem, kiedy o tym myślał. Może minęło już wystarczająco dużo lat, by nienawiść ostygła? Ale przecież Roger Puig nadal nią pałał, wnosząc po jego krzykach. Tak czy inaczej, nie wyjawi Bernatowi prawdy. Nie może stracić tej pracy, chyba że admirał podarowałby mu, na przykład, winnicę. Możni zawsze nagradzają swoich stronników. Ale co będzie z Mercè? Gdyby miał winnicę, nie musiałby pracować dla Rogera Puiga, żeby móc się widywać z córką. – Czego chcesz? – przerwał jego rozmyślania jeden ze strażników pilnujących bram Małego Pałacu. – Przyszedłem zobaczyć się z Bernatem Estanyolem – odparł Hugo zdecydowanym tonem. Strażnik spojrzał na swojego towarzysza. – Kim jesteś? – zapytał ten drugi. „Człowiekiem, który dał mu dwa srebrne croaty w dniu, kiedy wzięli go na galerę”, chciał odpowiedzieć Hugo z półuśmiechem. – Nazywam się Hugo Llor – odparł. – Zawiadomcie go, że przyszedłem się z nim zobaczyć. – Co ty sobie wyobrażasz? Nie możemy niepokoić admirała tylko dlatego, że ktoś chce się z nim spotkać. Strażnicy postanowili go zlekceważyć. – Jestem jego przyjacielem. – Ty? Ponownie mu się przyjrzeli, tym razem z większą uwagą. Kiedy poczuł na sobie ich wzrok, opadły go wątpliwości dotyczące własnego wyglądu. Miał na sobie strój zdobyty przez Caterinę: koszulę, ciemny kaftan, spod którego wystawał dublet, niebieskie nogawice i skórzane buty. „Oszalałaś?”, skarcił ją na widok tych szat. „Jeszcze tej nocy je zwrócimy”, uspokoiła go. Wyprostował się przed strażnikami, żeby jego postawa nie kontrastowała ze strojem.

– Powiedzcie mu, że przyszedł Hugo Llor. – Poruszył się niespokojnie, chcąc przerwać ich oględziny. – Uwierzcie mi, nie jestem pierwszym lepszym petentem. Jestem jego przyjacielem. Pożałujecie, jeżeli go nie powiadomicie. – Grozisz nam? – Możecie to rozumieć, jak chcecie. Jego słowa dały strażnikom do myślenia. Odeszli na bok i przez chwilę się naradzali. Jeden z nich wzruszył ramionami, drugi najwyraźniej próbował go przekonać i w końcu krzyknął do Hugona, żeby zaczekał. Ten starał się stać wyprostowany, patrząc, jak strażnik znika w pałacu. Odwrócił się w stronę uliczki, którą miał za plecami – Baixada dels Lleons. To tu Łysy Pies spuścił mu cięgi, tutaj strażnicy pilnujący bramy Małego Pałacu zatrzymali Bernata. Nastąpiła zmiana warty, a Hugo nadal stał przed wrotami. Podszedł do nowych strażników, żeby wytłumaczyć im swoją sytuację, ale kazali mu czekać. Kilka godzin później pojawił się jakiś chudy, szpetny człowieczek. – Mówisz, że jesteś przyjacielem admirała – rzucił, nawet się nie przedstawiwszy. – Owszem. Powiedziałeś mu…? – Admirał ma dużo pracy i nie może przyjmować każdego, kto twierdzi, że jest jego przyjacielem. Hugo zmarszczył czoło. Nie wiedział, czy Bernat nie chce się z nim widzieć, czy też w ogóle nie został poinformowany o jego wizycie. – W tym miejscu… – Hugo wskazał palcem ulicę. – Tutaj zatrzymano waszego admirała, kiedy próbował zabić hrabiego Navarcles, kapitana generalnego wojsk króla Jana. Człowieczek przekrzywił głowę, jakby chciał go lepiej słyszeć. – Wiesz, jakiej broni zamierzał użyć? – zapytał Hugo, po czym nie czekając, aż tamten zaprzeczy, kontynuował jednym tchem: – Kuszy, którą dla niego zdobyłem. Musiałem ją ukraść z arsenału

w stoczniach. A wiesz, dlaczego chciał zabić kapitana generalnego? Bo ten stracił jego ojca, mojego mistrza, micer Arnaua. Słyszałeś o nim? A o Mar, matce admirała? Jest pochowana tutaj, na cmentarzu przy kościele Matki Boskiej Morskiej. Na jej pogrzeb przyszedłem tylko ja i kilku bastaixos. Bernata nie było, ale się za niego modliłem. Zastanawiasz się pewnie, co tam robili bastaixos. Prawdopodobnie o tym nie wiesz, ale ojciec Bernata też należał do bastaixos. Zanim został bankierem i konsulem morskim, micer Arnau rozładowywał statki i nieodpłatnie nosił kamienie, z których wzniesiono kościół Matki Boskiej Morskiej. Musiał przerwać, człowieczek pospieszył bowiem do pałacu szybkimi małymi kroczkami. – Chcecie, żebym opowiedział wam do końca historię admirała? – zagadnął Hugo przyglądających mu się strażników. – To ja dałem mu dwa croaty… Odeszli, zanim zdążył dokończyć. Nie kazano mu dłużej czekać. Po chwili człowieczek wybiegł z pałacu, takimi samymi szybkimi kroczkami, i zaczął go przepraszać. Oczywiście, że admirał go przyjmie, powiedział, prowadząc go do środka niemal z uniżeniem. Zdradził, że Bernat wybuchnął śmiechem, kiedy dowiedział się, o kogo chodzi, i tak mocno rąbnął go w plecy, że wciąż czuje ból. Pokonali bramę w asyście strażników i weszli na krużganek, z którego rozciągał się widok na część zadbanych pałacowych ogrodów znajdujących się poniżej poziomu ulicy. Kiedy przemierzali galerię, Hugo co rusz przystawał, rozglądając się na wszystkie strony, czym doprowadzał do rozpaczy człowieczka, który mimo wszystko uparcie go wyprzedzał, jakby nie był w stanie zwolnić kroku. Gdy widział, że Hugo został w tyle, zatrzymywał się, żeby na niego zaczekać, albo zawracał, nie przestając mówić i wzdychać. Zaciskał pięści, jakby powstrzymywał się, żeby go nie pogonić. Powiedział, że admirał musi darzyć go dużym szacunkiem, rzadko bowiem kogokolwiek

przyjmuje. Jest… jak by to powiedzieć? Inny niż pozostali szlachcice i kapitanowie z otoczenia króla. Nie potrafi ukryć swej korsarskiej natury. Jest szorstki w obyciu i często opryskliwy, czym zresztą się szczyci, dlatego właśnie nie przyjmuje prawie nikogo. Między kolejnymi wyjaśnieniami człowieczek jeszcze raz przeprosił Hugona, jakby bał się represji ze strony Bernata. Przemierzali korytarze i izby, kierując się w stronę pałacowych salonów, dwóch wysokich pomieszczeń wystających ponad dach budynku o sklepieniach podtrzymywanych widocznymi z zewnątrz przyporami, jak w kościele Matki Boskiej Morskiej. Człowieczek powiedział, że jedna z komnat nazywa się Salą Koni; w czasach, gdy pałac należał do zakonu templariuszy, odbywały się tu oficjalne uroczystości z udziałem wierzchowców. Druga to Duża Sala, wybudowana przez Piotra Ceremonialnego na podobieństwo sali Tinell w Dużym Pałacu. Człowieczek uważał obie za „imponujące”. Rzeczywiście takie były. Hugo poczuł się mały po wejściu do Dużej Sali. Nie znał sali Tinell, ale ta, w której się znalazł, przypominała nawy stoczni… i szpitala Świętego Krzyża. Było to ogromne pomieszczenie ozdobione obrazami, z podłogą wyłożoną ceramicznymi płytkami i z płaskim drewnianym sufitem podtrzymywanym przez dwa łuki jak te, o których opowiadał mu ksiądz ze szpitala Coloma, przypominające odwróconą, przeciętą na pół amforę. Nie widział, jak podchodzi, torując sobie drogę pośród licznych zebranych w sali osób. Bernat – silny, potężnie zbudowany mężczyzna – klepnął go mocno w plecy. Hugo zdążył jeszcze zobaczyć wyraz współczucia malujący się na twarzy człowieczka, zanim admirał złapał Hugona za ramiona, potrząsnął nim, uścisnął go i ucałował w oba policzki. – Przyjacielu, jak się miewasz? Nie miałem od ciebie żadnych wieści, więc myślałem, że nie żyjesz. Dlaczego się nie odezwałeś? – Bernat zaprowadził go do sąsiedniej komnaty, także obszernej

i wysokiej, choć nie tak jak Duża Sala, z jednym łukiem w połowie długości. Ta z kolei była pusta. – Opowiedz mi o sobie! – nalegał. – Dowiedziałem się od Gabriela Muntsó… – Co u niego? – przerwał mu Hugo, wspominając emisariusza, który przynosił mu sakiewki z pieniędzmi. – Nie żyje – odparł Bernat. – Dowiedziałem się od niego, że zajmujesz się uprawą winorośli i że dobrze ci się wiedzie. Wciąż to robisz? – Nie, nie mam już winnic. – Proszę, proszę! – Admirał objął go ramieniem i popchnął, by przespacerował się z nim po sali. Hugo zrozumiał w tym momencie, skąd wziął się pośpiech człowieczka: pewnie zawsze musiał pędzić za swoim panem. – A rodzina? Masz dzieci? – Tak, mam córkę. – Chętnie ją poznam. Mam u ciebie dług wdzięczności, okażę ci hojność, możesz być tego pewny. Wasze życie się odmieni. Hugo spojrzał Bernatowi w oczy. Była to realna obietnica, nie jak ta uwarunkowana zdobyciem korony przez hrabiego Urgell – obietnica admirała królewskiej armady, który zapewniał go o swojej hojności. Wyobraził sobie, jak zareaguje Mercè, kiedy jej o tym powie… – Guerao wspomniał mi o pogrzebie matki – wyrwał go z rozmyślań Bernat. – Opowiedz mi o nim. Wciąż spacerowali po sali. Hugo z trudem utrzymywał równowagę, bo ramię przyjaciela spoczywające na jego barkach krępowało mu ruchy. Bernat w milczeniu słuchał, kiedy opowiadał mu o Mar, o żydach, o bastaixos, o pogrzebie na cmentarzu Matki Boskiej Morskiej. – Co zrobiłeś z pieniędzmi przeznaczonymi na kościół? Hugona zaskoczyło pytanie zadane po dłuższej chwili milczenia, które zapadło, gdy skończył opowiadać Bernatowi o matce. Dawno już zapomniał o tamtych pieniądzach.

– Jeżeli król mi pozwoli – ciągnął Bernat – w najbliższą niedzielę pragnę wybrać się na mszę do kościoła Matki Boskiej Morskiej i chciałbym wiedzieć… – Skradziono mi je… tamte pieniądze – wyjaśnił Hugo, nie wiedząc za bardzo, co rzec. Bernat pierwszy raz przerwał spacer. – Zrobił to niewolnik, który potem uciekł – sprecyzował. – Zabrał i twoje, i moje pieniądze. – Bernat stał nieruchomo. – Ale odprawiono wiele mszy w intencji twoich rodziców, a nawet w twojej. Trudno mi było przekonać księdza, żeby się za ciebie modlił, musiałem wykorzystać drugą sakiewkę, którą mi wysłałeś. Twierdził, że ponieważ jesteś wrogim Katalonii korsarzem… – Dlaczego nie wspomniałeś o niczym Muntsó? – Bernat wypowiedział te słowa tak głośno, że Hugo miał wrażenie, iż odbiły się od ścian i sufitu sali. – Przekazał ci pieniądze podczas pierwszego spotkania. Potem jeszcze go widziałeś. Hugo przypomniał sobie krążące na temat Bernata pogłoski i opowieści, w których przedstawiano go jako okrutnego korsarza. Muntsó nie zaprzeczył, gdy go o to zapytał. Teraz, kiedy przed nim stał, wyczuwał jego surowość i chłód. – Próbowałem je odzyskać – odpowiedział, choć gdy przypomniał sobie tamte dni, zrozumiał, że tak naprawdę nie przejął się specjalnie kradzieżą. – I co się stało? – zapytał Bernat. – Nie udało mi się, a potem pomyślałem… Nie wiem… Nie wiem, co myślałem. Przepraszam. Hugo poczuł ciężar ramienia Bernata na swoich barkach i odniósł wrażenie, że coś się zmieniło – teraz było napięte, sztywne. – Czyli nie posiadasz już winnic? – Pytanie dało początek kolejnej przechadzce po sali. – Skoro już nie zajmujesz się winem… – Dalej zajmuję się winem, ale nie mam winnic.

Spacerowali po komnacie. Nie powie mu, nie może mu powiedzieć, że pracuje dla Puiga! Pod żadnym pozorem nie wyjawi mu prawdy, nie po usłyszeniu srogiego tonu, jakim zapytał go o pieniądze dla Matki Boskiej Morskiej. Ramię admirała wciąż mu ciążyło… Za bardzo. Bernat na pewno w końcu dowie się o tym, że pracuje dla Rogera Puiga, na razie jednak Hugo nie był gotów się do tego przyznać. – Jestem pośrednikiem w handlu winem – dodał. – I dostawcą. Byłem dostawcą win króla Marcina… – Kiedy? Hugo wzruszył ramionami, jakby ta informacja nie miała żadnego znaczenia. – Kiedy ożenił się z Małgorzatą z Prades – odpowiedział. Z ust Bernata wydobył się pomruk. – Zajmowałem się też piwniczką szpitala Świętego Krzyża. – To tam stali ci szaleńcy poprzebierani za rycerzy, prawda? Sympatyczny gest – powiedział admirał, siląc się na uśmiech. – W tym, co od ciebie usłyszałem, coś mi nie pasuje. Jeden z Puigów, tych, którzy zabili mojego ojca, ten, który kazał cię wytłuc, pamiętasz…?! Hugo zadrżał: Bernat nie mówił podniesionym głosem, jego ton brzmiał jednak oskarżycielsko. – Musisz pamiętać – nalegał w odpowiedzi na milczenie przyjaciela. – Ten, który wyrzucił cię ze stoczni. Otóż ten służalczy nędznik zaproponował Ferdynandowi usługi swojego dostawcy win, twierdząc, że ten człowiek zaopatrywał też w wino króla Marcina. Nie przerwali spaceru. Hugo wystraszył się, że Bernat na pewno wyczuł jego drżenie, i ogarnęła go jeszcze większa trwoga. Niemożliwe, żeby nie domyślił się prawdy. – Ta podła kanalia zapewnia – przerwał Bernat jego rozmyślania, tym razem podnosząc głos – że jego dostawca potrafi zdobywać

doskonałe wino, to właśnie, które pito na weselu króla Marcina i Małgorzaty. Hugo milczał. – Cóż za zbieg okoliczności, nieprawdaż? – ciągnął Bernat. Zatrzymali się na środku sali pod łukiem. Hugo wbił wzrok w podłogę. Admirał czekał. Milczenie wystarczyło mu za odpowiedź. – I go nie zabiłeś?! – zawył. – Nie. Gdy Bernat zdjął ramię z jego szyi, Hugo bezradnie rozłożył ręce. – Za co miałbym go zabijać? – Za mnie! – wykrzyknął admirał, wymierzając mu w twarz straszliwy cios pięścią. Hugo poleciał do tyłu i bezwładnie upadł na podłogę. Na szyi Bernata wystąpiły nabrzmiałe żyły, jego twarz poczerwieniała ze złości. – Gdybyśmy byli na morzu, powiesiłbym cię za jaja na najwyższej rei, a potem ciągnąłbym twoje zwłoki za statkiem jako przynętę dla ryb. Nie ocaliłoby cię nawet wspomnienie moich rodziców. Masz szczęście, że jesteś w pałacu króla, pod jego pieczą. Hugo wstał i macając policzek, zrobił kilka kroków w tył. – Nie jestem mordercą – bronił się. – Jesteś tchórzem! Spojrzał na człowieka, którego uważał za przyjaciela. Nie odnalazł go w potężnym barbarzyńcy, który dyszał przed nim rozsierdzony. Miał przed sobą korsarza zdolnego wymordować całą załogę, bestię. Nie mylił się: w ciągu tych wszystkich lat Bernat nauczył się odrzucać słabość i litość. Postępował i reagował impulsywnie, bez zastanowienia, ufając intuicji. Niezdecydowanie zatopiło wiele statków i doprowadziło do śmierci wielu członków załogi, mówił sobie, gdy zaczynał wątpić w słuszność swoich metod. Należało podejmować decyzje od razu, bez wahania, niszcząc wszystko, co stawało na drodze; błąd był lepszy niż niepewność. Musiał decydować, decydować, decydować, choćby miał się pomylić.

Hugo chciał coś powiedzieć, ale Bernat go uprzedził. – Wracaj do swojego pana, psie! – Miałem okazję to zrobić – wyznał. – Miałem okazję go zabić – powtórzył, robiąc kilka kroków w tył – ale nie jestem zabójcą ani żołnierzem… ani korsarzem. Wciąż się wycofywał. Bernat zmierzał w jego stronę z przekrwionymi oczami. – Nie masz racji! Ty też niczego nie zrobiłeś! – krzyknął wtedy Hugo. Udało mu się sprawić, że admirał przystanął zaskoczony, zaraz jednak parsknął i ruszył naprzód. – Dlaczego nie zjawiłeś się tutaj, żeby go zabić? Powiedz! Dlaczego nie wysłałeś jakiegoś siepacza? Takie to było trudne? Byłeś najgroźniejszym z korsarzy! Dlaczego ja miałem to zrobić? To twojego ojca zamordował! Nie zdążył dokończyć zdania, bo Bernat rzucił się na niego. Hugo zdołał go wyminąć i pobiegł w stronę wyjścia, zostawiając admirała, który krzyczał, przeklinał i wymachiwał rękami.

Spojrzał na imponujący zamek górujący nad miastem Balaguer i ciągnącą się do samej Léridy żyzną nizinę przeciętą rzeką Segre. Tu Ferdynand rozlokował swoje oddziały mające przystąpić do oblężenia miasta. Zamek wznosił się na urwistej skale, która nie wymagała żadnych obwarowań; od drugiej strony chronił go otaczający gród solidny mur poprzetykany bramami i wieżami obronnymi. Poza jego obrębem znajdował się most na rzece Segre prowadzący do Léridy, klasztor dominikanów i inny zamek, mniejszy, nazywany Fortecą Hrabiny, wzniesiono go bowiem na życzenie Margarity z Montferrat. Mówiono, że to właśnie hrabina była przyczyną nieszczęść Jaimego z Urgell. „Król albo nic”, powtarzała mu z uporem matka. Hugo przypomniał sobie kobietę obmacującą członek króla Marcina, kiedy on ciągnął przywiązaną do uprzęży linę, i szarpiącą monarchę

za koszulę, gdy ten leżał już na łożu śmierci, domagającą się krzykiem królestwa dla swojego syna. To Margarita nagrodziła Reginę sakwą florenów za otrucie króla Marcina. To także Margarita uznała za dowód słabości łaskawość i szczodrość Ferdynanda, który próbował dobrocią zapewnić sobie kapitulację i posłuszeństwo rodu z Urgell. Margarita, Antonio de Luna i pozostali ludzie z ich otoczenia naciskali na hrabiego, by odrzucił wspaniałą ofertę nowego monarchy i stanął z nim do walki o koronę. „Cała Katalonia chwyci za broń, by wesprzeć hrabiego Urgell!”, wykrzyknęła Mercè, dowiedziawszy się o paru nieistotnych zwycięstwach odniesionych przez część wojsk sprzyjających hrabiemu. Margarita, matka hrabiego, utrzymywała, że Kastylijczycy nie będą już pomagać Ferdynandowi, odkąd został królem Aragonii i hrabią Barcelony. Nieliczne obce oddziały, na które mógł liczyć Antonio de Luna, mnożyły się w rozmowach i pogłoskach, urastając do niewyobrażalnych rozmiarów. „I cieszy się poparciem Anglii!”, dodawano na koniec. Książę Clarence ze swoimi wojskami bez wątpienia przechyli szalę zwycięstwa, kiedy wypełni swoją część umowy. O tym wszystkim rozmyślał Hugo, kierując się w stronę Balagueru w ślad za zebranym przez Ferdynanda wojskiem, podobnie jak wielu innych: kupcy, handlarze, złodzieje, nierządnice i zwykli oportuniści. W pewnym momencie ogarnęła go nostalgia na wspomnienie podróży do Girony, którą odbył w towarzystwie Mahira, kiedy to król Jan odniósł zwycięstwo nad Francuzami. Wtedy przewozili wino i okowitę na wozie ciągniętym przez wołu, teraz prowadził dwa muły zaprzęgnięte do fury, w które zaopatrzył go Roger Puig. Dziś Hugo zastępował Mahira, a rolę jego pomocnika pełniła Caterina, która bez przerwy rozglądała się, jakby wszystko było dla niej nowe. Bo było, stwierdził Hugo, od dłuższego czasu obserwując z kozła kobietę, która szła przy wozie. Niewolnica sprzedana Rogerowi Puigowi, kiedy miała czternaście lat, nigdy

dotąd nie opuszczała Barcelony, a teraz odkrywała rozciągający się za jej murami świat. Hugo nawet nie zaprotestował, kiedy Roger Puig kazał mu się udać do Balagueru w roli pośrednika między nim a hrabią Urgell. Cios i wyzwiska Bernata zmieniły jego życie: admirał był ostatnim ogniwem łączącym go z dzieciństwem, z micer Arnauem, z okresem… Myślał, że jest jego przyjacielem! Czuł się tak, jakby ukradziono mu część wspomnień. Korsarz popierał nowego króla Ferdynanda, Mercè zaś wiązała swoją przyszłość z hrabią Urgell, fantazjując na temat korzyści, jakie przyniesie im jego zwycięstwo: pieniądze, ziemie, zaszczyty… Jako ojciec miał obowiązek jej pomóc. – Oczywiście, że pojadę! – potwierdził, a ona, już w piwniczce, podziękowała mu za tę decyzję. – Pojadę dla ciebie, córeczko, zrobię to dla wszystkiego, czego tak bardzo pragniesz. – Pocałował ją w policzek. – Ale ty zaczekasz na mnie tutaj – szepnął dziewczynie do ucha, przytrzymując jej głowę i wdychając zapach jej włosów. – Nie – sprzeciwił się, kiedy Mercè chciała zaprotestować. – To nie miejsce dla ciebie. Roger Puig, podobnie jak większość katalońskiej szlachty, przysiągł wierność królowi Ferdynandowi i oddał się pod jego rozkazy, ale nie zamierzał porzucać hrabiego Urgell, na wypadek gdyby ten zdobył koronę. Niemniej jednak nie chciał się angażować osobiście. Osiągnął swój cel. Regina posmarowała go maścią na wszy, którą wzmocniła jeszcze wilczomleczem i innym środkiem podrażniającym. „Będzie bolało i piekło – uprzedziła hrabiego – ale nie wyrządzi wam żadnej krzywdy, a skóra z czasem się zregeneruje”. Szlachcic pozwolił, by natarła mu twarz i szyję. Siedziała przy nim w nocy, próbując różnymi sposobami złagodzić pieczenie. Następnego ranka hrabia obudził się z taką wysypką, że gdyby nie jego szlacheckie pochodzenie, najpewniej zamknięto by go w leprozorium Świętego Łazarza. Królewscy medycy przykazali, by nie pojawiał się w Małym Pałacu, dopóki nie wyzdrowieje. Puig

wysłał Ferdynandowi po trzydziestu mężczyzn z każdego ze swoich dwóch hrabstw oraz list, w którym przepraszał, że nie może udać się osobiście do Balagueru, by walczyć u jego boku. Monarcha odpowiedział, że dziękuje mu za wsparcie i że modli się, by ustąpiła choroba, o której już wiedział. Jaimemu z Urgell Puig przesłał denary, które ucieszyły tamtego bardziej niż obecność hrabiego Castellví de Rosanes i Navarcles w zamku w Balaguerze – on także wiedział o chorobie, a w dodatku potrzebował środków na wynajęcie francuskich wojsk. Antonio de Luna, który negocjował we Francji z kilkoma kapitanami, stopniowo spieniężał rodowe klejnoty hrabiego Urgell, by móc opłacić zbrojnych. W końcu za bezcen sprzedał resztę skarbu kupcom, świadomym, że nagli go potrzeba. Jaime z Urgell nieustannie prosił Rogera Puiga o więcej pieniędzy. Caterina uśmiechnęła się, zauważywszy, że Hugo ją obserwuje. – Dziękuję – powiedziała kolejny już raz. Nikt nie kwapił się do wyruszenia na pole bitwy pod Balaguerem; nikt poza Mercè. Puig, z twarzą wysmarowaną maścią na pieczenie i owiniętą bandażami, oznajmił Hugonowi, że tym razem nie będzie musiał pisać listów, ograniczy się do odbierania wiadomości przychodzących z Barcelony i dostarczania ich ludziom hrabiego Urgell i na odwrót. Wszystko, czego się dowie w obozie króla, będzie przekazywał ustnie jednym bądź drugim, łącznie z informacjami udzielonymi przez zbrojnych z Castellví de Rosanes i Navarcles, którzy służyli interesom swojego pana. – Kto będzie towarzyszył dostawcy win, wasza wielmożność? – zapytał ochmistrz, wysłuchawszy słów hrabiego. – Potrzebuje kogoś? Ochmistrz spojrzał pytająco na Hugona, wzruszając ramionami. – Będę musiał przemieszczać się po obozie, zdobywać wino, zapraszać na napitek, słuchać, krążyć tam i z powrotem, a nie dam rady tego robić z wozem i mułami. Jeżeli ktoś zajmie moje miejsce,

posłańcy za każdym razem będą musieli mnie szukać. Poza tym nie zostawię wozu bez opieki. Hugo pamiętał, jak było w Gironie, gdzie udał się z Mahirem za wojskiem króla Jana. Wiedział, że niepilnowany wóz z winem nie uchowa się długo w obozie pełnym lumpów. – Zabierz ze sobą ruską niewolnicę – rzucił niespodziewanie hrabia, wyrywając go z zamyślenia. – I tak już ją chędożysz – dodał ku zaskoczeniu Hugona. – Nie… Hrabia ze zniecierpliwieniem wskazał dłonią, by wyszli. – Nie chędożę jej – próbował tłumaczyć ochmistrzowi, kiedy opuścili już gabinet Puiga. Ten machnął ręką podobnie jak jego pan. Hugo nie chędożył jej, chociaż prawdę mówiąc, snuł na ten temat fantazje. Caterina była prześliczna: przybrała na wadze i jej ciało znów wyglądało ponętnie. Doszli wręcz do wniosku, że lepiej by było, żeby hrabia jej nie widywał. Kiedy nie przebywała w piwniczce, chowała swoją zmysłowość pod prostym luźnym strojem i bez wahania morusała się na twarzy i dłoniach. Ukrywała też przed wzrokiem innych uśmiech, radość i żywotność, które odsłaniała w obecności Hugona i Mercè. Nigdy jednak się nie kochali. – Nie mogę zdradzić kobiety, która uratowała mi życie – wyznała Rusinka w dniu, gdy może z powodu wina, a może ciepła, światła i zapachów, w obojgu obudziło się gwałtowne pożądanie. Hugo zrozumiał i cofnął rękę gotową spleść się z dłonią niewolnicy; siedzieli przy stole w piwniczce. Regina… Niemal jej nie widywał. Z rzadka na nią wpadał. Kiedy kończył pracę, wracał do domu Barchy, gdzie nadal mieszkał. Mercè po podróży z ojcem do Saragossy próbowała zbliżyć do siebie macochę i Hugona, szybko jednak zrozumiała, że żadne z nich sobie tego nie życzy.

– To ja uratowałem ci życie – odpowiedział Caterinie. – Regina tylko cię wyleczyła, i to wyłącznie dlatego, że była mi winna przysługę. Jesteś w błędzie, jeśli myślisz, że zrobiła to dla ciebie. Zamyślił się na chwilę, uświadomiwszy sobie, że ocalił trzy kobiety obecne teraz w jego życiu. Mercè, kiedy była noworodkiem i Regina oddała mu ją, grożąc, że jeśli jej nie weźmie, mała umrze. Reginę, zgwałconą podczas ataku na żydowską dzielnicę. I Caterinę, którą znalazł konającą w izdebce w domu Rocaforta. Westchnął. – To nie byłaby zdrada – stwierdził znużonym głosem. – Nasze małżeństwo już nie istnieje, dobrze o tym wiesz. Wiesz także, że była nałożnicą hrabiego i wielu innych. – Tak, ale… – Szanuję twoją decyzję, Caterino. – Wziął ją czule za rękę; miała gładką skórę, co było rzadkością u niewolnicy. Nie puszczając jej dłoni, musnął ją palcami; tym razem mu na to pozwoliła. – Ale pomyśl o tym, co ci powiedziałem. Regina nie zasługuje na twoją lojalność, ty zaś zasługujesz… Nie miał odwagi dokończyć, ze strachu, że Caterina po prostu szuka wymówki, że tak naprawdę wcale nie chce z nim obcować. Uśmiech kobiety rozwiał jednak jego wątpliwości. Zanim wyruszyli w drogę do Balagueru, ochmistrz wręczył mu dokumenty, które Hugo musiał podpisać w obecności sekretarza hrabiego. – O czym w nich mowa? – zapytał. – O tym, że pan hrabia przekazuje ci Rusinkę, by pojechała z tobą sprzedawać wino do obozu w Balaguerze. Ma pozwolenie na opuszczenie Barcelony i udanie się na miejsce pod twoją opieką. Jakby należała do ciebie.

Hugo i Caterina dotarli do ogrodów warzywnych pod Balaguerem na

początku

sierpnia

1413

roku,

dwa

dni

przed

królem

Ferdynandem. W lipcu wszystkie trzy stany katalońskich kortezów jednogłośnie uznały hrabiego Urgell za winnego obrazy majestatu. W sierpniu ci sami Katalończycy, którzy chwycili za broń, w chwili gdy zobaczyli powiewające proporce hrabiego Urgell – jak niestrudzenie powtarzała jego matka i inni sojusznicy – nie tylko go opuścili, ale przyłączyli się do wojsk Ferdynanda, który aby pokazać swoją władzę, nakazał mobilizację zbrojnych z katalońskich miast: Léridy, Cervery, Tàrregi, Manresy, Bergi, Vilafranki, Montblanc… Wszyscy odpowiedzieli na królewskie wezwanie i wraz z mieszkańcami królestw Aragonii i Walencji ruszyli z odsieczą kastylijskim wojskom. Ferdynand opuścił Barcelonę, by pokierować oblężeniem. W obawie, że pod jego nieobecność sojusznicy wroga mogą połączyć siły, poprosił brata Vicentego Ferrera, by udał się do stolicy i kazaniami, ostrzeżeniami i groźbami wiecznego ognia utrzymał porządek, gdyby ktoś postanowił zbuntować się przeciwko nowemu władcy. Nie tylko Katalończycy zdradzili hrabiego Urgell. Król Nawarry, który dotychczas pozwalał na przemarsz gaskońskiego i francuskiego wojska przez swoje ziemie, pod naciskiem Ferdynanda zmienił zdanie i zakazał, by jego królestwo sprzyjało powstańcom. W tym samym czasie umarł król Anglii, a tron objął książę Walii, ukoronowany jako Henryk V, który doszedł do porozumienia z Ferdynandem, unieważniając tym samym umowę zawartą z hrabią Urgell przez swojego brata, księcia Clarence. Na koniec większość gaskońskich oddziałów, które Antonio de Luna wynajął kosztem utraty majątku i klejnotów rodu z Urgell, zniknęła razem z pieniędzmi. Wszystkie te informacje dotarły do uszu Hugona, kiedy sprzedawał wino z wozu w pełnym ludzi obozie. Zapasy szybko mu się skończyły, był więc zmuszony kupować od królewskich dostawców podłe wino po bajońskich cenach. Ferdynand zapewniał wikt i opierunek ośmiu tysiącom piechurów i czterem tysiącom

jeźdźców tworzącym jego wojsko, racje okazały się jednak niewystarczające. Do tych wszystkich niezaspokojonych zbrojnych szukających innych źródeł zaopatrzenia dochodziły tysiące cywili, mężczyźni i kobiety podążający za wojskiem oraz wynajęci wyrobnicy, którzy zamienili obóz w małe miasteczko: cieśle wznoszący wieże oblężnicze, drwale, aptekarze, rusznikarze wytwarzający proch, mulnicy, stelmachowie, powroźnicy, kowale odlewający bombardy i inni fachowcy. Wyróżniali się wśród nich kamieniarze, którzy zamiast ciosać młyńskie kamienie, kruszyli skały do produkcji kul miotanych przez bombardy. Pracy przy uzupełnianiu zapasów kul dla wojska bez wytchnienia ostrzeliwującego Balaguer było tyle, że wielu z nich rezygnowało i uciekało z obozu. Król kazał ich ścigać i sprowadzać z powrotem zakutych w kajdany, a w końcu wezwał do Balagueru wszystkich kamieniarzy z Katalonii. Dwanaście tysięcy zbrojnych po stronie Ferdynanda. Tysiąc osiemset po stronie hrabiego Urgell. Do sierpnia jeźdźcy hrabiego organizowali wypady przeciwko oddziałom oblężniczym i stawali z nimi do walki, w końcu jednak przestali się zapuszczać na teren wroga. Podczas gdy obozowe bombardy – niektóre pokaźnych rozmiarów – bezustannie strzelały, wszystkie jednocześnie, by spowodować jeszcze bardziej ogłuszający huk, a znad zburzonych kamieniami budowli wznosiły się imponujące słupy pyłu, hrabiemu zabrakło prochu, w związku z czym po jego stronie wystrzały rozlegały się sporadycznie i były właściwie symboliczne. Hrabina Urgell – akurat przy nadziei – poprosiła króla, by okazał łaskę i zabronił artylerzystom bombardowania wieży, w której mieszkała wraz z dwórkami. Ferdynand przystał na jej prośbę, ale postawił jeden warunek: że nie będzie z nią męża. Ponieważ w mieście brakowało żywności, oblegani wymykali się z Balagueru, by kupić prowiant w dobrze zaopatrzonym obozie. Niektórzy wracali, część jednak, skuszona obietnicą królewskiej łaski, wolała zdezerterować.

– Jak wygląda sytuacja tam w środku? – zapytał Hugo którejś nocy jednego z zaufanych zbrojnych hrabiego, który od jego przyjazdu pełnił rolę łącznika. Mężczyzna tylko ciężko westchnął. Była połowa września. Ich spotkania zawsze trwały krótko, musieli być ostrożni i zachowywać czujność, żeby nie wzbudzić podejrzeń. W takich okolicznościach nie mieli szans na dłuższą rozmowę. – Powiedz – nalegał Hugo, tym razem podając żołnierzowi czarkę wina, które zabłysło w świetle księżyca. Ten spojrzał na niego, wykrzywiając usta. – Nie istnieje najmniejsze prawdopodobieństwo, że ktokolwiek przybędzie nam z pomocą. Na nic zdadzą się już kłamstwa, które matka hrabiego wymyślała, żeby podtrzymywać nadzieję w zwolennikach swojego syna – wyrzucił jednym tchem, po czym wypił duszkiem zawartość czarki i wyciągnął rękę, prosząc o dolewkę. Hugo udał, że tego nie widzi, a tamten zrozumiał. – Nie mamy jedzenia, a tym bardziej wina – oznajmił. – Nie mamy siarki, nie mamy prochu. Nie mamy obroku dla koni. Nie mamy nic. Rajcy zażądali od hrabiego, by poddał Balaguer królowi. Odpowiedział, że Ferdynand to tylko infant Kastylii, a królem jest on. Niektórzy doradzają mu, żeby uciekł, ale jego matka i inni, którzy jako szlachta nie mogą w razie złożenia broni liczyć na łaskę Ferdynanda, upierają się, że Jaime ma zostać królem albo zginąć na polu walki. – Zginie – odważył się wyszeptać Hugo. – Nie ma co do tego wątpliwości – potwierdził żołnierz i ponownie wyciągnął czarkę. Hugo napełnił naczynie, a jego rozmówca znów wypił wszystko jednym haustem. – Ohyda – warknął. – Takie czasy. Tylko to jest – tłumaczył się Hugo.

– Niech ci będzie. Masz listy dla hrabiego? – Nie – skłamał. – Nie. Żołnierz spojrzał na niego zaskoczony. – Mój pan spodziewał się kilku listów. Powiedział, że… – Do mnie żaden nie dotarł – odparł zdecydowanym tonem Hugo. – Może goniec się spóźnia. – Pewnie w tym rzecz – potwierdził, wzruszając ramionami. – Coś zatrzymało go w drodze. – Wrócę… albo i nie – powiedział żołnierz na pożegnanie. – Powodzenia. Hugo wziął od niego list z pieczęcią hrabiego Urgell i schował go pod deską wozu, razem z trzema innymi wysłanymi przez Rogera Puiga, które postanowił zatrzymać. – Dlaczego go oszukałeś? – zapytała spod wozu Caterina. Jeżeli zmuszała ich do tego zła pogoda, spali na ziemi pod furą, a kiedy było ładnie – przy wozie, pod gołym niebem usianym gwiazdami. Hugo wybrał to miejsce już pierwszej nocy. Po chwili zastanowienia Caterina położyła się po drugiej stronie wozu, przy mułach. Sypiali tak, aż któregoś dnia gwałtowna letnia burza zmusiła Hugona do szukania schronienia pod furą. „Zmieścimy się oboje”, zachęcił, widząc, jak Caterina stara się osłonić przed ulewą. Od tamtej pory kładli się obok siebie. I kochali się. Wyszło tak jakoś naturalnie: którejś nocy po prostu przywarli do siebie ciałami. „Pokaż mi, na co zasługuję”, szepnęła niewolnica. Przebiegł dłońmi po jej biodrach, ona pieściła mu pierś. Kochali się w ciszy, bez pośpiechu i uniesień, bez słów wdzięczności, deklaracji miłosnych, jęków, każde skupione na własnej rozkoszy, pozostawiając za sobą… albo i nie, wspomnienia i doświadczenia. Tej nocy Hugo długo siedział oparty o wóz i rozmyślał, spoglądając w niebo. Zobaczył spadającą gwiazdę i zadał sobie pytanie, czy to dobra wróżba. Potem położył się obok Cateriny. Rusinka zdawała się młodnieć z każdym dniem spędzonym na

sprzedawaniu wina zbrojnym, rzemieślnikom i terminatorom. Komplementy i pochlebstwa, które jej prawili, żarty, śmiechy, zwykła rozmowa budziły ducha, którego odebrano jej w dniu, gdy Roger Puig dotknął młodziutkiej piersi czternastoletniej niewolnicy, po czym brutalnie ją zgwałcił. Caterina cieszyła się teraz największą wolnością, jaką była sobie w stanie wyobrazić. Jej jasne oczy błyszczały w półmroku. – Powiedz mi, dlaczego go oszukałeś? – powtórzyła, przystępując do pieszczot. – Bo moja córka Mercè uzależniła swoją przyszłość i swoje plany od zwycięstwa hrabiego Urgell, a ja nie chcę, żeby z powodu jego klęski stała jej się krzywda. – I jak zamierzasz to osiągnąć? – Wydaje mi się, że wiem, jak to zrobić. Przez chwilę leżeli w milczeniu. – A ona się na to zgodzi? – przerwała ciszę Caterina, domyślając się, co planuje Hugo. – Wiesz dobrze, jaką obsesję na punkcie hrabiego Urgell ma twoja córka. – Wierzę, że tak. Hrabia i jego stronnicy są już skazani. Regina i Roger Puig namieszali mojej córce w głowie… A nawet jeżeli Mercè nie zrozumie, to jest to mój ojcowski obowiązek. Roger Puig popadnie w niełaskę, nie mam co do tego żadnych wątpliwości. Straci wszystko, co posiada. Nie pozwolę, żeby pociągnął za sobą na dno moją córkę. – To okrutna zemsta – powiedziała cicho Rusinka. – Owszem – odszepnął Hugo, po czym zamilkł. To będzie okrutna zemsta, choć nie on jej dokona. – To Bernat weźmie na nim odwet. Nie sądzę, żeby zgodził się na mój udział. – Admirał będzie ci wdzięczny. – Nie obchodzi mnie jego wdzięczność. Widziałem, jakim stał się człowiekiem. Uwierz mi, nie obchodzi mnie to.

– Hugonie – szepnęła Caterina po chwili milczenia. – Znajdzie się dla mnie miejsce w tej nowej przyszłości? Zastanowił się, po czym skinął głową. Próbowała coś powiedzieć, ale jej słowa przeszły w płacz. Przyciągnął ją do siebie, a kiedy położyła głowę na jego piersi, zaczął ją głaskać po włosach i policzkach. – Wstawię się do kogo będzie trzeba za moją córką, a także za tobą – pocieszył ją.

O świcie, kiedy obóz dopiero się budził, Hugo przystąpił do przygotowywania wina. Zachował do własnego użytku trochę tego, które przywiózł z Barcelony, dobrej jakości. Caterina miała podniebienie nawykłe do wodnistej mieszanki pitej przez niewolników, zadowalała się więc cierpkim winem dla żołdaków. Tylko Mercè i Barcha znały jego sekret. Pierwsza dowiedziała się o nim podczas podróży do Saragossy, druga – kiedy destylowali wino, żeby zaopatrzyć piwniczkę Puiga. Teraz wtajemniczył także swoją pomocnicę. Caterina patrzyła zdumiona, jak łączy wino z okowitą, cynamonem i szczyptą szafranu, po czym kosztuje powstałego w ten sposób napitku. Gdy uznał, że nadaje się do spożycia, nalał jej na spróbowanie, ale odsunęła się, jakby kusił ją sam diabeł. – To dla admirała, czcigodnego Bernata Estanyola – wyjaśnił pełniącym straż zbrojnym, pokazując bukłak. Przemierzył cały obóz, aż dotarł do wzgórza, na którym, chronione ogrodzeniem, wznosiły się namioty króla i doradzających mu szlachciców. Przed bramą zatrzymali go gwardziści. – Kim jesteś i dlaczego przynosisz admirałowi wino? – Nazywam się Hugo Llor. Byłem dostawcą win króla Marcina. W Barcelonie obiecałem admirałowi, że przyniosę mu to samo wino, którym monarcha świętował swoje zaślubiny z Małgorzatą z Prades.

Zbrojni skinęli głowami, jako że historia brzmiała przekonująco i wiarygodnie. Hugo stał sztywno, starając się nie okazywać strachu. Nie wiedział, jak zareaguje Bernat. – Mogłoby być zatrute – zauważył jeden z gwardzistów. Był to logiczny argument, na który Hugo miał przygotowaną odpowiedź. – Skądże – próbował ich uspokoić. Włożył bukłak pod pachę, nalał szczodrze wina do przywiązanej do niego czarki i pociągnął długi łyk. – Nie jest zatrute. Chcecie spróbować? Wymienili pytające spojrzenia, w końcu jednak przyjęli wino. Wypili do dna, więc Hugo nalał im drugą kolejkę. – Czyli to piją bogacze i szlachta? – rzucił jeden z gwardzistów, wykrzywiając usta, po czym pokiwał głową. – Dobre wino! – pochwalił drugi. Poszli powiadomić admirała. Hugo spojrzał na Balaguer, jego mury i domy zniszczone od nieustannego bombardowania. Był początek października i dni stawały się coraz chłodniejsze w tej krainie o surowym klimacie charakteryzującym się gwałtownymi, znacznymi zmianami temperatury. Imponujące oddziały Ferdynanda rozciągały się pod szarym niebem na całej równinie, czekając na królewski rozkaz szturmu na miasto. Budowano wysoką wieżę oblężniczą, którą zamierzano podsunąć pod mury obronne. Była niemal skończona; z miejsca, w którym stał, Hugo widział jej szkielet. Tym razem nie kazano mu czekać godzinami. Wkrótce pojawił się chudy, szpetny człowieczek, którego Bernat zwał Guerao. Tak jak poprzednio komicznie drobił, podążając szybko za jednym z gwardzistów. – Ty tutaj?! – zawołał z daleka. – Nie masz dość po ostatnim razie?! Hugo zaczekał, aż podejdą.

– Zamilcz! – rozkazał. Człowieczek wzdrygnął się zaskoczony, jakby nie oczekiwał takiej reakcji. Hugo zawahał się po tej niegrzecznej odzywce; wszystko, co sobie przygotował, uleciało mu z głowy. Powiedział więc tylko: – Chcę się zobaczyć z admirałem. – Straż! – zawołał Guerao. – Nie – zaprotestował Hugo, zanim zbrojni zareagowali. – Pamiętasz Rogera Puiga? – zapytał, kiedy gwardziści chwytali go pod pachy. – Mam dowody na to, że zdradził króla… Złapali go mocno. Podczas gdy Hugo starał się wyswobodzić, Guerao podniósł rękę i dwaj gwardziści znieruchomieli. – Przysięgam, że jeżeli mój pan nie będzie zadowolony, tym razem to ja wygarbuję ci skórę – zagroził człowieczek. Bernat siedział w małym, skromnym namiocie odziany jak zwykły żołnierz. Na całe wyposażenie składały się krzesło, prycza oraz szafka z miednicą i świecznikiem. Stały na gołej ziemi, bez dywanów, gobelinów czy poduszek. Guerao wpuścił Hugona do środka, nie zapowiadając nawet jego przybycia. Dostrzegł malującą się na twarzy Bernata konsternację. – Co…?! – ryknął admirał. – Mówi, że ma dowody na zdradę hrabiego Castellví i Navarcles – pospieszył z wyjaśnieniem Guerao. Bernat zamilkł i przeszył Hugona wzrokiem. – Zdrajcy trzymają się razem – powiedział. – Nie jestem żadnym zdrajcą – odparł Hugo. Był o tym przekonany, bo powtarzał to sobie tysiące razy: nie jest nim, nigdy nim nie był. – Nikogo nie zdradziłem. Ani ciebie, ani twojego ojca, ani twojej matki… – Nie interesuje mnie twoje życie – przerwał mu Bernat. – O jakich dowodach na zdradę Puiga mówisz? – Mam listy, które wymieniał z hrabią Urgell. – I o czym jest mowa w tych listach?

Tego Hugo nie wiedział, ale z łatwością mógł się domyślić ich treści. – Nie chciałem łamać pieczęci – wytłumaczył. – Ale dotyczą pomocy, jakiej Roger Puig udziela hrabiemu. – Dlaczego masz te listy? Nie odpowiedział. Próbował wytrzymać zimne, niewzruszone spojrzenie Bernata. – Jesteś szpiegiem – stwierdził admirał, gdy tylko Hugo spuścił wzrok. – Jesteś najzwyklejszym szpiegiem. Mógłbym kazać cię powiesić, tu i teraz, bez żadnych wyjaśnień. – W takim razie zrób to – poddał się Hugo, podnosząc wzrok. Tym razem go nie odwrócił. „Zrób to”, powtórzyły jego oczy. – Nie imponuje mi twoja hardość – zakpił były korsarz, wybuchając śmiechem, z którego przebijało zmęczenie. – Fałszywa odwaga. Wszyscy głupcy, którzy chcą umrzeć, w końcu dopinają swego. Co chcesz w zamian za listy? – zapytał nagle. – Żebyś otoczył opieką moją córkę – odparł Hugo jednym tchem. – Żebyś zabezpieczył jej przyszłość i dał jej wystarczająco duży posag, by mogła znaleźć bogatego męża. – Tylko to? Przez chwilę się zastanawiał. Czegóż więcej mógł chcieć dla córki ojciec poza porządnym posagiem? Prawdopodobnie Mercè przeżyje rozczarowanie, może nawet wyrzeknie się go za to, że zdradził Rogera Puiga i hrabiego Urgell, jednak jej przyszłość była dla niego najważniejsza. Przypomniał sobie obietnicę złożoną Caterinie. – Jest też niewolnica… Bernat machnął ręką. – Nie zajmuję się niewolnicami. Załatw to z nim. – Wskazał brodą Gueraa. – Zgoda. Zaopiekuję się dziewczyną, wezmę ją do siebie i dam jej posag. Jeżeli rzeczywiście wydasz mi hrabiego Castellví i Navarcles, dostanie tyle pieniędzy, że w całej Barcelonie nie

znajdzie godnego jej męża. Tylko niech jedno będzie jasne: moje wiano jest dla niej, ciebie nie chcę widzieć. Gdzie są te listy? – W kryjówce. – Przynieś je – rozkazał Bernat. – Musimy… Najpierw musimy spisać umowę u rejenta. Tak doradziła mu Caterina. „Nie oddawaj listów, zanim nie podpisze nadania przywilejów twojej córce i…” Nie dokończyła zdania, jakby nie śmiała uwzględniać siebie. Teraz Hugo wystraszył się, że ten brak zaufania rozjuszy Bernata, ale admirał tylko spojrzał na Gueraa, a ten skinął głową, potwierdzając zasadność prośby. – Zgoda. Idź po listy. Ja w tym czasie sprowadzę rejenta. – Aha! – Hugo odwrócił się przed opuszczeniem namiotu. – Jest jeszcze jedna rzecz, której chcę w zamian za listy.

21

Król Ferdynand nie zamierzał okazać litości, kiedy wysłuchał oskarżeń Bernata i przeczytał listy, które ten mu wręczył. Z Balagueru uciekło już mnóstwo ludzi, niektórzy za przyzwoleniem hrabiego Urgell, inni nie. Monarcha okazywał im miłosierdzie, jeżeli oddawali się pod jego rozkazy. Część z nich prosiła go także o łaskę dla hrabiego, wśród nich ciężarna żona Jaimego, ciotka Ferdynanda, która padła na kolana i nie chciała wstać, póki nie osiągnęła celu. Król był nieubłagany, Isabel klęczała jednak wytrwale, licząc na zmianę jego decyzji. Monarcha ponownie rozważył jej prośbę i w końcu zgodził się na darowanie życia jej mężowi, odmawiając wszystkich innych łask, o które prosiła go krewna. Nigdy nie zdołał wybaczyć najbliższym sojusznikom hrabiego, w tym Antoniowi de Luna, oraz innym biorącym udział w zamordowaniu arcybiskupa Saragossy. Do osób, które nie zasłużyły na litość władcy, należał też Roger Puig. – Niektórzy uchybili mnie i mojemu autorytetowi i wypowiedzieli mi wojnę – powiedział król Bernatowi w prywatnej rozmowie. – Zostali pokonani, ale ryzykowali życie w obronie swoich przekonań i honoru. Jako wojownicy mogą liczyć na miłosierdzie zwycięzcy. Natomiast hrabia Castellví de Rosanes i Navarcles jest zwykłym zdrajcą, tchórzliwym obłudnikiem, który prowadzi podwójną grę. Skażę go na banicję, jego i całą tę rodzinę, i skonfiskuję na rzecz korony wszystkie ich dobra. Bernat rzucił swemu królowi i przyjacielowi pytające spojrzenie. Monarcha zrozumiał.

– Musisz zaczekać, aż zemścimy się na hrabim Urgell – rzekł. – Potem Roger Puig będzie twój. Na razie zachowamy wszystko w tajemnicy. Niech twój szpieg dalej przekazuje nam listy. Trzydziestego pierwszego października 1413 roku hrabia Urgell poddał się i opuścił Balaguer, by udać się do obozu i paść na kolana przed królem, który skazał go na dożywotnie uwięzienie oraz konfiskatę wszystkich dóbr i ziem. Następnie Ferdynand triumfalnie wkroczył do miasta, pozwalając swojemu wojsku na rozgrabienie własności hrabiego. W dniu, w którym zostało zdobyte Balaguer, Bernat wyruszył do Barcelony w asyście czterdziestu piechurów, dwóch kapitanów, kilku konnych wysokiej rangi oraz trzech królewskich skrybów. Hugo i Caterina podążali za nimi wozem. Towarzyszył im również Guerao, na ośle, który szedł tak samo jak on: szybkimi drobnymi kroczkami, starając się dogonić galopującego wierzchowca admirała. Po drodze rozdzielili się na grupy: jeden z kapitanów, dziesięciu zbrojnych i skryba udali się do Castellví de Rosanes, podobny zastęp ruszył w stronę Navarcles. Gdy tylko wjechali do Barcelony, jeden z konnych odłączył się od reszty, żeby – jak usłyszał Hugo – przekazać rozkazy monarchy pełnomocnikowi królewskiemu i rajcom. Hugo spojrzał na Bernata, który zmierzał w stronę pałacu przy ulicy Marquet. Nad kasztanową brodą widać było zaciśnięte usta, patrzył przed siebie zimnym spojrzeniem. Na ulicy Hospital jeden z konnych zwolnił i zaczekał, aż Hugo się z nim zrówna. – Ile wyjść ma pałac? – zapytał. Kiedy Hugo udzielił mu odpowiedzi, jeździec rozkazał swoim ludziom, by mieli je na oku. Najwyraźniej Bernat nie zamierzał czekać na przybycie władz miasta. Wdarł się na pałacowy dziedziniec. Patio wypełnił metaliczny brzęk końskich kopyt uderzających o bruk i dobywanych z pochew mieczy. Osioł i wóz Hugona ostatnie przeszły przez bramę. Zbrojni

usiłowali powstrzymać tłum ciekawskich, którzy podążyli za oddziałem przejeżdżającym ulicami stolicy. – Rogerze Puig! – wykrzyknął Bernat. Zaniepokojeni hałasem służący i niewolnicy wyjrzeli na dziedziniec. Jeden z konnych kazał im wyjść i ustawić się w szeregu. – Rogerze Puig! – powtórzył. Podobnie jak pozostali, Hugo wbijał wzrok w galerię, na któ rej zaczęli się pojawiać mieszkający w pałacu szlachcice i krewni Puiga. Nie było wśród nich hrabiego. Dostrzegł za to jego żonę Annę, a także Reginę i Mercè. Inny przyboczny admirała w asyście uzbrojonych w lance i miecze mężczyzn próbował zebrać ich razem w bocznym skrzydle galerii. Jeden z kuzynów hrabiego zaprotestował i zaczął się siłować z przybocznym admirała, reakcja nowo przybyłych była jednak tak bezwzględna, że już nikt więcej nie odważył się im sprzeciwiać. Nikt poza hrabiną, która myślała może, że jako kobieta uniknie przemocy. Przyboczny wychylił się na dziedziniec i spojrzał na admirała, który pozostał na koniu. Niemal niedostrzegalny ruch kasztanową brodą wystarczył, by człowiek Bernata poczęstował damę kilkoma kuksańcami. Od tego momentu sprzeciw ograniczył się do zwykłych skarg i kilku rzuconych pod nosem obelg. Hugo zsiadł z wozu i podszedł do Gueraa. – Jest wśród nich moja córka – powiedział, wskazując Mercè stojącą pomiędzy krewnymi hrabiego. – Oddzielcie ją od wszystkich tych ludzi. Po chwili namysłu człowieczek skinął głową. Przywołał jednego z przybocznych, który musiał się pochylić, by go usłyszeć. – Jak się nazywa? – zapytał Guerao Hugona. – Mercè. – Mercè – powtórzył Guerao, jakby człowiek admirała nie usłyszał odpowiedzi. Ten zasięgnął opinii Bernata. Hugo odetchnął z ulgą, widząc, jak admirał kiwa głową. Nie był pewien, czy dawny przyjaciel dotrzyma

obietnicy, chociaż, wielce ukontentowany informacjami zawartymi w listach, przypieczętował ją umową. Tam, w swoim namiocie, w obecności rejenta, ustalił wysokość posagu na pięćdziesiąt tysięcy soldów, na co mogły liczyć tylko szlachcianki z najbogatszych rodzin w Barcelonie. Rejent poprosił, by powtórzył sumę, przekonany, że źle zrozumiał. „Pięćdziesiąt tysięcy soldów! Nie słyszałeś?” Hugo upatrywał w tej hojności rekompensaty za to, jak Bernat potraktował go w Małym Pałacu. Może jeszcze raz wszystko przemyślał i przypomniał sobie przyjaźń, która ich kiedyś łączyła. Lecz nawet jeśli tak było, nie zadał sobie trudu, żeby to okazać: odzywał się do Hugona tylko wtedy, gdy musiał, zawsze z lekceważeniem, które przebijało nawet z jego ruchów. Dlatego Hugo nie był pewien, czy dotrzyma słowa i przyzna jego córce umówiony posag… Zamęt na galerii przywrócił go do rzeczywistości. Regina, która chciała towarzyszyć pasierbicy, zaczęła wykłócać się ze zbrojnymi. Jeden z nich odepchnął ją bezceremonialnie i pociągnął dziewczynę po schodach w dół. Mercè dotarła na podwórzec w chwili, kiedy wkraczał tam pełnomocnik króla w towarzystwie kilku rajców. Ona podeszła do wozu Hugona, tamci do admirała. – Co się dzieje? – zapytała i uczepiła się ramienia ojca, jakby ten bliski kontakt miał jej zapewnić bezpieczeństwo. – Później ci to wyjaśnię – odparł Hugo, ze wzrokiem wbitym w galerię, na której wreszcie pojawił się Puig. Prawdopodobnie, bojąc się, że admirał sam zechce wymierzyć mu sprawiedliwość, czekał na przybycie władz miejskich. Hrabia wychylił się przez barierkę. Z jego ściągniętej twarzy nadal schodziła skóra. Bernat dał znak jednemu ze skrybów, ten zaś wręczył pełnomocnikowi dokument. – Odczytajcie to – zażądał admirał. – „My, Ferdynand – zaczął pełnomocnik po przejrzeniu dokumentu – z Bożej łaski król Aragonii, Walencji, Majorki, Sycylii,

Korsyki i Sardynii, hrabia Barcelony, książę Aten i Neopatrii, hrabia Rosellón i Cerdanii…” Do uszu Hugona docierały słowa „zdrajca”, „wiarołomca” i „obłudnik”, skupiał jednak uwagę na Bernacie. Niedostrzegalne drżenie dolnej wargi admirała zdawało się zadawać kłam opiniom o jego arogancji i porywczości. Hugo znał tego przyczynę. Bernat opowiadał mu o tym przed laty na barcelońskiej plaży, między wyciągniętymi na brzeg łodziami. Zaślepiony nienawiścią do Puigów, zdradził Hugonowi, że jego ojciec miał niegdyś okazję ich unicestwić. „Powinien był zabrać im wszystko, ale on pozwolił im wrócić do Navarcles, gdzie odzyskali swoją potęgę”. Tego dnia historia zatoczyła koło: Estanyol wyrzucał Puigów z ich pałacu. Hugo widział, jak Bernat kilkakrotnie pociąga nosem, a potem unosi dłonie do oczu. Czyżby myślał o rodzicach? Arnaua stracono jak pospolitego przestępcę, Mar umarła w nędzy, przygarnięta przez skromnych bastaixos. Bernat też doświadczył na własnej skórze gniewu Puigów! Ale teraz to on tu rządzi. – „…postanawiamy skazać go na wygnanie…” – czytał dalej pełnomocnik. Roger Puig zbladł i pochylił głowę, jakby jego szyja nie miała dość siły, by utrzymać ją w górze. Spojrzenia Hugona i Bernata na moment się skrzyżowały. Wzrok admirała znowu był lodowaty. – „…konfiskujemy na rzecz Korony wszystkie jego dobra i ziemie, dokonanie tego nakazujemy gubernatorom, pełnomocnikom, baliwom i pozostałym urzędnikom Naszych królestw, księstwa, wysp i hrabstw, którzy narażą się na Nasz gniew, jeśli postąpią wbrew Naszej woli. Wydane w Balaguerze, trzydziestego pierwszego dnia miesiąca października roku Pańskiego tysiąc czterysta trzynastego. Ferdynand, król”. Tylko okrzyki ludzi tłoczących się przy wejściu i przekazujących na ulicę informacje o królewskim wyroku przerywały ciszę, jaka

zapanowała w pałacu, kiedy pełnomocnik skończył obwieszczenie. Zwinął dokument w rulon i oddał go skrybie.

czytać

Bernat Estanyol rozchylił usta w uśmiechu. – Rogerze Puig! – zawołał. Hrabia wyprostował się. – Zejdź tutaj, ty łotrze! Chwila wahania hrabiego wystarczyła, by jeden z dowódców rozkazał dwóm zbrojnym sprowadzić go na podwórzec. Roger Puig chciał się od nich uwolnić, ale tamci mu na to nie pozwolili. Doprowadzili go przed konia, na którym nadal siedział admirał. – Zacznij spisywać jego dobra – polecił skrybie, po czym zwrócił się do mężczyzn, którzy przywlekli hrabiego: – Ściągnijcie z niego wszystko, co na sobie ma. Zostawcie mu tylko koszulę i nogawice, żeby ludzie nie musieli oglądać jego ułomności. – Jestem rycerzem! Nie możesz traktować mnie w ten sposób! – zaoponował hrabia. – Prawa… Bernat Estanyol spiął konia ostrogami, natarł na szlachcica i ten padł u jego stóp. – Rycerzem?! – wykrzyknął admirał. Puig próbował się podnieść, ale Bernat zmusił zwierzę do wykonania kilku obrotów. Hrabia skulił się na ziemi, osłaniając głowę rękami. – Rycerz nie zdradza swojego króla! Nie słyszałeś, że Ferdynand pozbawił cię dóbr i tytułów? Jesteś zdrajcą. Nędznym obdartusem. Hugo poczuł dreszcz, słysząc tę obelgę. Obdartus! Na krótką chwilę wrócił wspomnieniami do królewskich stoczni: był wtedy dzieckiem, obdartusem. – Rozdziejcie go! – usłyszał żądanie Bernata. – Odbierzcie mu broń… i klejnoty. Zbrojni niezdarnie przystąpili do wykonywania rozkazu, pozbawiając hrabiego broni, klejnotów, ozdób i jedwabnych szat. – Buty! – wrzasnął admirał. – Chcę, żeby był bosy!

Jego ludzie dodatkowo upokorzyli Puiga, łapiąc go pod pachy, by utrzymać go w pionie. Mężczyznę, który dawno przekroczył czterdziestkę, pozbawiono szlachectwa, zostawiono w samej koszuli, odarto z dumy… – Ją też mu zdejmijcie! – wybuchnął admirał, widząc, że koszula jest uszyta z kosztownego materiału. – Niech zostanie nagi, jak wydała go na świat matka. Przebiegł wzrokiem po szeregu sług, aż w końcu znalazł… – Ty! Daj mu swoje portki – rozkazał staremu niewolnikowi, który wnosząc po brudnym, obszarpanym ubraniu, pracował w pałacowych piwnicach. Roger Puig, choć stał nagi, odmówił przyjęcia ubrania niewolnika. – Nie szkodzi – powiedział admirał. – Włoży je w więzieniu… jeśli będzie chciał. Sprowadzić mi tych z góry! – Później zwrócił się do sług i niewolników: – Idźcie po swoje ubrania. Kiedy służący wchodzili do pałacu, a zbrojni wypychali zebranych na galerii szlachciców, Hugo miał okazję przyjrzeć się hrabiemu. Puig stał nagi między dwoma zbrojnymi, odarty z dostojeństwa, z którym do tej pory tak się obnosił. Drżały mu kolana, szczęki, a nawet dłonie. Nie wiedział, co z nimi zrobić, zakrył krocze, ale musiał wydać się sobie jeszcze bardziej śmieszny, bo zaraz opuścił ręce. Zawahał się, w końcu skulił się w sobie. Zbrojni wyprostowali go siłą, przy akompaniamencie okrzyków i szyderstw gapiów. Strażnicy pilnujący bramy stopniowo schodzili z drogi tłumowi, być może zbytnio zajęci tym, co działo się wewnątrz, a może ustępując pod jego naporem. Wkrótce podwórzec wypełnił się ciekawskimi. Bernat z uśmiechem napawał się smakiem zemsty. Hugo ze zdziwieniem stwierdził, że on też się uśmiecha: tego szubrawca spotykała zasłużona kara. Spojrzał na siedzącą na wozie Caterinę. Choć miała aż nadto powodów, by cieszyć się z niedoli i upokorzenia tego, który ją gwałcił, siedziała nieporuszona, obojętna, ze wzrokiem wbitym w hrabiego. Kiedy poczuła, że na nią

patrzy, odwróciła się i skinęła głową. Pragnęła zapomnieć. Powtarzała to Hugonowi wielokrotnie, gdy się do niego tuliła. Spokojne spojrzenie jej jasnych oczu mówiło mu, że kobieta chce żyć. Oddać się cichemu, harmonijnemu związkowi, który ich połączył, sprzedawać wino, sypiać na wozie, kochać się pod gwiazdami, powoli, bez przemocy i zadających ból uniesień… A to był pierwszy krok w tym kierunku. W królewskim obozowisku pod Balaguerem ustalono, że Caterina odzyska wolność, ale nie było przy tym rejenta. „Admirał nie może dysponować czymś, co do niego nie należy – tłumaczył Guerao – ale jego wielmożność daje ci słowo, że ją wyzwoli”. Hugo wahał się, tym bardziej że Caterina prosiła go, by wszystko zostało poręczone przez rejenta. – Czyżbyś nie wierzył słowu danemu przez korsarza? – zakpił Bernat, widząc jego niezdecydowanie. – Nie wierzę – zadziwił wszystkich Hugo. Bernat poderwał się z krzesła. – Ale uwierzę w słowo syna micer Arnaua – dodał, skłaniając admirała do ponownego zajęcia miejsca. Chciał uspokoić Caterinę choćby gestem, kiedy jego uwagę zwróciły jakieś krzyki. Bernat potraktował kobiety równie brutalnie jak Rogera Puiga. Jeden z członków Rady Stu poprosił go o łaskę. – Jesteś ich przyjacielem?! – wykrzyknął admirał i z wysokości końskiego grzbietu wskazał rozebranego szlachcica i jego rodzinę. – Ich przyjaciele też zostaną uznani za zdrajców! Członek Rady Stu wystraszył się i wmieszał w grupkę stojących obok osób. Bernat kazał oddzielić służbę od niewolników. – A ty? – zapytał Reginę, która głośno protestowała i zapewniała, że mimo bogatego stroju nie jest krewną hrabiego. – Jestem żoną Hugona – powiedziała na swoją obronę, wskazując wóz. Mercè ścisnęła ojca za ramię, ale ten nakazał jej milczenie.

– Zbyt wytworne to szaty jak na żonę zwykłego dostawcy win! – odparł Bernat, nawet nie odwróciwszy się w stronę Hugona. – Te klejnoty i ten strój należą do króla. Wszystko, co jest w tym pałacu, należy do króla! Zdejmij je jak inni. Regina próbowała się buntować. Jej „Jestem medykiem” utonęło w krzykach, które podniosły się, kiedy admirał ogłosił swoją decyzję. Zabrali ją razem z innymi kobietami, które rozbierały się same, by nie zrobili tego zbrojni. Zasłaniały się nawzajem, usiłowały ukryć ciała przed lubieżnymi spojrzeniami zebranych na podwórcu mężczyzn. Mercè chciała wstawić się za macochą, ale Hugo jej na to nie pozwolił. Dziewczyna nie rozumiała, dlaczego odłączono ją od reszty. – Co się dzieje, ojcze? – zapytała ponownie. – Dlaczego mnie nie traktują jak innych? – Porozmawiamy o tym później, córeczko. To nie jest odpowiedni moment. – A matka? Zatrzymają ją. – Nie. – Ale… – Nic jej się nie stanie – uspokoił ją. – Ojcze… Przykazał jej milczenie. Mężczyźni i kobiety ubierali się w łachmany, które przynieśli im służący. Roger Puig ugiął się i w końcu włożył portki niewolnika. Zbrojni składali ubrania i biżuterię przed skrybą. Ponieważ nie był w stanie wszystkiego spisać, kazał zabrać skonfiskowane dobra do pałacu. Bernat zmusił konia do kilku obrotów, by rozejrzeć się po dziedzińcu. – Został ktoś w środku? – zapytał jednego z kapitanów, a ten pokręcił głową. – Dobrze! Rogerze Puig, oddaję ciebie i twoich krewnych w ręce barcelońskiego pełnomocnika króla, żeby odprowadził was pod strażą do granicy królestwa, zgodnie z karą

wygnania, na jaką skazał was król. Podziękuj za łaskę okazaną przez Ferdynanda hrabiemu Urgell. Skoro on nie umrze, ty też zachowasz życie, ale jeśli odważysz się wrócić, zostaniesz powieszony za nogi niczym niewolnik i będziesz tak wisiał, aż umrzesz. Możecie ich zabrać! – Dał znak pełnomocnikowi. Kilku krewnych Rogera Puiga, wśród nich jego siostra i szwagier, podeszło do Bernata i padło na kolana, by odwołać się od wyroku. – Nie popełniliśmy żadnego przestępstwa, wasza wielmożność. – Zawsze byliśmy lojalni wobec króla Ferdynanda. – Nie wiedzieliśmy… Koń Bernata stanął dęba, jakby zaatakował go nieprzyjaciel. – Prawujcie się! – doradził im admirał. – Błagajcie króla o łaskę! Ale róbcie to spoza granic naszych królestw! Zabierzcie ich! – rozkazał pełnomocnikowi. Zbrojni ruszyli w stronę Puiga i jego stronników. Hugo tymczasem podszedł do Gueraa. Mały człowieczek od razu zrozumiał, w czym rzecz; podbiegł drobnymi kroczkami do admirała i szepnął mu coś, choć sięgał głową zaledwie do strzemienia. Bernat przytaknął. – Zaczekajcie! – zawołał do swoich ludzi. – Wszystkich innych możecie zabrać, ale tego – wskazał najpierw Rogera Puiga, a później osła, na którym przyjechał Guerao – przewieźcie po całej Barcelonie i rozgłoście jego zdradę, żeby wszyscy dowiedzieli się, że jest wiarołomcą. Hugo już miał się przyłączyć do wiwatów, którymi przyjęto decyzję admirała, kiedy podeszła do niego uśmiechnięta Caterina. – O tym mi nie powiedziałeś – rzekła z wyrzutem. Nie, przyznał Hugo w duchu. To była jego osobista zemsta. Nie zabił Puiga w zamku w Navarcles, ale teraz nadszedł moment, by on, Hugo Llor, wyrównał ze szlachcicem zaległe rachunki. Strażnicy sądowi i zbrojni podzielili się zadaniami. Kilku związało Rogerowi Puigowi ręce i posadziło go okrakiem na ośle.

Stopy hrabiego dotykały ziemi. Inni popychali zwolenników Puiga w stronę bramy. Regina nie chciała wypełnić rozkazu. Strażnik przez chwilę naradzał się z Bernatem, w końcu ten lekceważącym gestem pozwolił, by została na dziedzińcu. Podbiegła do Hugona i Mercè. Dziewczyna objęła ją, on przywarł jeszcze mocniej do Cateriny. – Posłuchajcie! – rozległ się ponownie głos Bernata, kiedy strażnicy pełnomocnika przeszli przez bramę pośród rozstępującego się tłumu. Roger Puig siedział z opuszczoną głową na ośle i patrzył na sznury, którymi miał związane ręce. Czekał na swoją kolej. Admirał spojrzał na niego wyniośle z grzbietu konia i zaśmiał się. – Teraz ten pałac jest własnością króla Ferdynanda – oznajmił. – Niewolnicy i wszystko, co jest w środku, należą do skarbu królestwa. Wolni słudzy mogą tu zostać albo odejść, wybór należy do was. Jeśli zostaniecie, będą utrzymane warunki, na jakich pracowaliście dla zdrajcy. Królewski skryba i mój… ochmistrz – dodał, wskazując Gueraa – zajmą się wszystkim, co dotyczy tego pałacu oraz hrabstw Navarcles i Castellví de Rosanes. Czy to jasne? – zwrócił się do rajców, którzy nadal stali na dziedzińcu. Dał się słyszeć pomruk aprobaty. – Ja udam się do króla Ferdynanda – mówił dalej Bernat. – Do mojego powrotu w pałacu zamieszka moja podopieczna. Będzie… – Popatrzył na Hugona i skinął ręką. – Nie ty! – krzyknął do niego. – Ty też nie! – dodał, zwracając się do Reginy. – Ty tak. Ty, moja panno. Zbliż no się tutaj. Hugo lekko pchnął córkę, zachęcając ją, by podeszła do admirała. – Jak masz na imię? – zapytał Bernat. Dziewczyna stanęła przy koniu i cicho wyjąkała odpowiedź. – Mercè – powtórzył głośniej admirał. – Panią tego zamku będzie moja podopieczna Mercè i żądam, by wszyscy darzyli ją szacunkiem i okazywali jej posłuszeństwo. Mój gniew spadnie na każdego, kto nie wypełni tego rozkazu.

Mercè rozglądała się, nie rozumiejąc, dlaczego ten człowiek nazywa ją swoją podopieczną. Za to Regina od razu pojęła, w czym rzecz. – Sprzedałeś nas! – zawołała. Rozdęte nozdrza wskazywały, że jest wściekła. Oskarżenie odbiło się echem w ciszy, która akurat zapadła na dziedzińcu. Mercè aż podskoczyła. Bernat zmarszczył czoło i spojrzał na Reginę, podobnie jak rajcy miejscy. Wśród reszty obecnych zapanowało poruszenie. – Nas?! – ryknął Bernat. – Zaliczasz samą siebie do zdrajców? Hugo dawno nie widział na twarzy żony takiego niezdecydowania. Zrozumiał, że Regina nie wie, co odpowiedzieć. Mercè odważyła się wystąpić w jej obronie. – Jaśnie panie – odezwała się drżącym głosem, niemal szeptem. Bernat wyglądał na odprężonego, pierwszy raz, odkąd wjechał na pałacowy podwórzec. Oparł rękę na główce łęku i pochylił się w stronę dziewczyny. – To był dom hrabiego. Wasza wielmożność wie, jaki to człowiek. Nie można było mu się sprzeciwiać… Nawet jeśli myśleliśmy inaczej. Na ustach admirała pojawił się uśmiech. Wykorzystała to, by powiedzieć błagalnym tonem: – To moja matka… Bernat wyprostował się w siodle. – Zrozumieliście moje polecenia? – zapytał głośno, uznając temat Reginy za zakończony. Niektórzy odpowiedzieli, że tak, inni przytaknęli skinieniem głowy. Mercè patrzyła pytająco na Hugona i macochę, jakby nie docierało do niej, że to koniec. Nie mogła uwierzyć, że ojciec naprawdę ich sprzedał. Nikt już nie zwracał na nią uwagi. Bernat jeździł po dziedzińcu, wydawał rozkazy strażnikom pełnomocnika i pozostałym zbrojnym. Niektórzy wracali z nim konno do Balagueru, bo trzeba było szybko dołączyć do króla, inni zaś mieli

zostać na miejscu, by chronić pałac. Wcześniej jednak należało obwieźć Rogera Puiga po Barcelonie. – Zdradziłeś nas? – zapytała Mercè ojca, kiedy do niego podeszła. Hugo zaprzeczył ruchem głowy. – Porozmawiamy o tym później – odparł, unikając jednoznacznej odpowiedzi. Korzystając z panującego zamieszania, Bernat przywołał do siebie strażnika ściskającego w dłoni bat. – Chcę, żebyś po opuszczeniu pałacu wyrwał mu serce. Niech nie zsiądzie żywy z tego osła – powiedział cicho, pochyliwszy się ku mężczyźnie, po czym donośnym głosem rozkazał: – Zaczynaj! Strażnik groźnie trzasnął batem. Roger Puig skulił się na ośle. Strażnik zamachnął się, by zadać pierwszy cios, kiedy nagle wyrósł przed nim Hugo i zażądał, by podał mu bat. Admirał wzruszył ramionami z miną wyrażającą przyzwolenie. – Chcecie… chcesz – poprawił się Hugo, stanąwszy przy Puigu – żebym ci coś powiedział? – Mówił niemal szeptem. Ludzie stłoczeni przy bramie patrzyli na niego zaintrygowani. – Mów głośniej! – zawołał Bernat. – Niech wszyscy słyszą. Ale to moja zemsta, pomyślał Hugo. Dlaczego miałby się nią dzielić? Chociaż… mógłby to być podwójny rewanż – wszak prosił go o to sam Bernat. – Pamiętasz chłopca, który bronił Arnaua Estanyola w dniu, kiedy twój stryj, hrabia Navarcles, wykonał na nim wyrok na placu Palau?! – wykrzyknął najgłośniej, jak potrafił. Puig odwrócił się w jego stronę tak gwałtownie, że o mało nie spadł z osła. Hugo nie chciał się oglądać za siebie, na Bernata. Stukot podków uderzających o kamienie podwórca świadczył o wzburzeniu jeźdźca. – Dostałem od ciebie kije za to, że broniłem Arnaua Estanyola! – wykrzyczał.

Za jego plecami mocno zastukały kopyta wierzchowca. – Potem sprawiłeś, że wyrzucono mnie ze stoczni, i napuściłeś na mnie Matea – dodał, ściszając głos. Twarz Rogera Puiga – mimo że obłażąca ze skóry – była biała. Hugo odstąpił od niego o kilka kroków i zamachnął się biczem. Pierwsze uderzenie rozcięło skórę, pozostawiając cienką linię, z której od razu pociekła krew. Ludzie przyglądali się w milczeniu. Przy drugim uderzeniu zaczęli bić brawo i wiwatować. Hugo uderzył trzeci raz, równie mocno jak wcześniej, starając się, by rzemień owinął się wokół pleców Puiga, a jego czubek trzasnął w pierś albo twarz. Kiedy szykował się do czwartego ciosu, strażnik, któremu wcześniej przeszkodził, teraz przerwał jemu. – Musi wytrzymać przejażdżkę po mieście – zganił go. Hugo podszedł do osła. – Szubrawiec! – rzucił w twarz Puigowi; nos i policzki pozbawionego tytułów szlachcica przecinała cienka krwawiąca linia. – Zapamiętaj mnie na zawsze, Hugona Llora, który bronił Arnaua Estanyola. To ja pogrążyłem cię w nędzy. To ja doniosłem o twojej zdradzie królowi Ferdynandowi. Na znak Bernata orszak ruszył w stronę bramy. Zgromadzeni przed pałacem ludzie powitali go okrzykami. Zakrwawione plecy hrabiego Castellví de Rosanes i Navarcles były ostatnim obrazem, jaki zobaczył Hugo, zanim skazańca otoczył tłum i zaczął go opluwać, obrzucać kamieniami i obelgami. Hugo przeniósł się wspomnieniami do dzieciństwa, przypomniał sobie zielone cebule i buty. Rajcy miejscy byli dla niego wówczas łaskawi: użyto sznurów konopnych, ale i one pozostawiły mu rany na plecach. „Złodziej cebuli!”, wołano za nim. „Zdrajca!”, „Nikczemnik!”, „Wiarołomca!”, rozlegało się teraz na ulicy Marquet. Ilu z tych ludzi popiera hrabiego Urgell? – zastanawiał się Hugo, kiedy osioł oddalał się od pałacu, a wrzawa stopniowo cichła.

Na dziedzińcu znowu dał się słyszeć odgłos kopyt konia Bernata. Admirał odjeżdżał, nie postawiwszy stopy na ziemi, by móc górować nad wszystkimi z wysokości siodła. – Zawsze taki był – mruknął Guerao, który stał przy wozie z winem i jak pozostali patrzył za swoim odjeżdżającym panem. – Co chcesz przez to powiedzieć? – zapytał Hugo. – Nigdy nie odpoczywa. Żyje w pośpiechu, jakby ścigał go jakiś kataloński statek… Właściwie to już nieaktualne! – Zaśmiał się z własnego żartu. – Raczej algierski. Nikt nie jest w stanie za nim nadążyć… – Sprzedałeś nas! – przerwał im krzyk Reginy. Człowieczek cofnął się o krok, ale Hugo stał nieporuszony. Podeszła do nich Mercè. – Nie, nikogo nie sprzedałem. Ja tylko… dotrzymałem słowa, które przed wielu laty dałem sobie samemu: że zemszczę się na Rogerze Puigu. – I doprowadziłeś nas wszystkich do ruiny – dodała jego żona. – Wszystkich nie. Zadbałem o dobro mojej córki. Czyż nie zarzucałaś mi od dawna, że nie przejmuję się jej losem? Admirał zobowiązał się, że wypłaci jej posag w wysokości pięćdziesięciu tysięcy soldów, kiedy będzie wychodzić za mąż. Nawet stojąca za Reginą Mercè otworzyła ze zdumienia usta. Pięćdziesiąt tysięcy soldów to olbrzymia suma! – Za cenę klęski hrabiego Urgell – obstawała przy swoim Regina, ściągając dziewczynę na ziemię. – Jeśli będziesz to dalej powtarzać, wezwę kapitana, żeby cię zatrzymał i doprowadził razem z innymi do pełnomocnika króla – ostrzegł ją Guerao. – Ten, którego nazywasz hrabią Urgell, został skazany przez katalońskie kortezy za obrazę majestatu. – Hrabiego zniszczyli jego matka i jej zausznicy – dodał Hugo. – Ja sprzedałem tylko Rogera Puiga. Powinienem był to zrobić dużo

wcześniej. Szkoda, że stało się to dopiero teraz, ale przynajmniej skorzysta na tym moja córka. – A ja? Moje zdanie się nie liczy? – poskarżyła się Mercè. – Nie – odpowiedziała jej szorstko Regina. – Niestety nie, córeczko – usprawiedliwił się Hugo. – Moje też nie. Ani jego. – Wskazał na Gueraa. – Ani niczyje. Liczy się tylko zdanie królów i możnych. My jesteśmy wyłącznie ich pionkami, figurami szachowymi. Wcześniej czy później Roger Puig pociągnąłby cię za sobą na dno, wiesz o tym. Taka jest prawda. – Rzucił córce pytające spojrzenie, ale dziewczyna wbiła wzrok w ziemię. – Myślę, że postąpiłem najlepiej, jak mogłem. – Co do tego twój ojciec ma rację – wtrącił ponownie Guerao. – Ty jesteś ochmistrzem admirała? – Regina odwróciła się w jego stronę. Człowieczek westchnął i zamachał dłonią, prostując kolejno palce, jakby chciał pokazać, że jest ochmistrzem, sekretarzem i pełni jeszcze wiele innych funkcji. – W takim razie zamilcz. Nie potrzebujemy twojej opinii. Wejdźmy do środka i porozmawiajmy – zaproponowała. Wzdrygnęła się ze wstrętem, dotknąwszy łachmanów, które kazano jej włożyć. – Nie! – sprzeciwił się ochmistrz, kiedy trzymając Mercè pod ramię, ruszyła w stronę schodów prowadzących na galerię i do pałacowych komnat. Regina odwróciła głowę; na jej twarzy malowała się wystudiowana odraza. – Powiedziałam ci już, że nie obchodzi nas twoje zdanie. – Ty nie możesz wejść do tego pałacu. Stojący przy schodach strażnik wzmógł czujność. – Czyż admirał nie kazał być posłusznym Mercè? – usiłowała go przekonać. – Wejdę na górę z moją córką, bo takie jest jej życzenie. Prawda?

Strażnik stanął przed kobietami, blokując im dostęp do schodów. Kiedy Regina próbowała go wyminąć, bezceremonialnie ją odepchnął. – Ani ty, ani twój mąż nie możecie mieszkać w tym pałacu – powtórzył z naciskiem Guerao. – To rozkaz admirała. – Co takiego?! To prawda? – zwróciła się do Hugona. – Tak. Pomyślałem, że nie będziesz chciała korzystać na niedoli Rogera Puiga – powiedział cynicznie. – Dlatego niczego dla ciebie nie wynegocjowałem. Twarz Reginy poczerwieniała, jej nozdrza poruszały się niczym chrapy konia po biegu. Mercè przysłuchiwała się rozmowie, nie wierząc własnym uszom. – W takim razie ja też nie będę tu mieszkała – wybuchnęła. – Będziesz, córeczko. Zrobisz to – nakazał Hugo. – Prawda, Regino? Poświęć się dla córki – zażądał, używając tych samych słów, którymi ona kiedyś oskarżyła go w pałacowej piwniczce. – Bądź matką jak należy. Zrób to! Regina zawahała się, ale w końcu podniosła wzrok na Mercè i przytaknęła kiwnięciem głowy. Oczy miała pełne łez. Czy kiedykolwiek widziałem, jak płacze? – zastanowił się Hugo. Jeśli nawet, to tego nie pamiętał. – Nie martw się o mnie, córeczko. Zostań tutaj. Wyjdziesz za mąż, a jeśli twój mąż okaże się bardziej wielkoduszny niż ten… admirał – przeciągnęła sylaby ostatniego słowa – znowu będziemy mieszkały razem. Nie marnuj tego, co uzyskał twój… ojciec, nawet jeśli to owoc zdrady. Przecież możemy nadal się widywać. – Nie tutaj – odpowiedział Guerao na spojrzenie, które rzuciła mu Regina. – No to kilka kroków stąd! W bramie! Teraz muszę wejść na górę po moje rzeczy – rzekła, próbując wyminąć strażnika. Nie pozwolił jej na to.

– Wszystko, co jest w tym pałacu, należy do króla Ferdynanda. Nie słyszałaś, co powiedział admirał? Odwróciła się, jakby nagle pożałowała arogancji, z jaką potraktowała człowieczka. Wyglądała na skruszoną, ale Hugo zauważył, że wydęła nozdrza. To oznaczało, że poprosi raz, może dwa, ale potem wybuchnie. – Poskarż się królowi – odpowiedział Guerao na pierwszą prośbę Reginy. Nie wzruszyły go błagania kobiety, która miała stracić swoje suknie, pieniądze, klejnoty… swoje księgi i instrumenty potrzebne do pracy! Wszystko znajdowało się w pałacu. Regina rzuciła pod adresem człowieczka jakieś przekleństwo. Pokonana, opuściła ręce, jak wcześniej Roger Puig. Choć nie była naga, wyglądała nie mniej żałośnie: miała zmierzwione włosy, była boso, w brudnym podartym odzieniu którejś z niewolnic. – Zajmę się tym, matko – próbowała ją pocieszyć Mercè. – Zrób to, córko. Porozmawiaj z tym człowiekiem i przekonaj go. Zadbaj o moje rzeczy, błagam cię. To moje życie. – Skoro wszystko zostało wyjaśnione – wtrącił się ochmistrz Bernata – opuśćcie pałac. Musimy zrobić spis rzeczy, a to wymaga dużo czasu. – Nie wszystko zostało wyjaśnione – sprostował Hugo, wskazując brodą Caterinę. – Rzeczywiście! – przypomniał sobie Guerao. Regina podniosła głowę, nadstawiając ucha. – Na razie niewiele można zrobić – powiedział ochmistrz. – Zobaczymy, jakie dyspozycje co do wszystkich dóbr, w tym niewolników, wyda król. – Hugo już miał zamiar zaprotestować, ale człowieczek przerwał mu i wyciągnął do niego otwarte dłonie. – Do tego czasu niewolnica pozostanie u ciebie, pod twoją opieką. Tak będzie dobrze? Zabierz ją i wróć jutro po dokumenty. Zanim Hugo zdążył przytaknąć, Regina rzuciła się na niego.

– Nie zadbałeś o moje interesy, ale o tę wywłokę tak! – oskarżyła go z wściekłością. Wytrzymał jej atak. Nie cofnął się, bo kiedy zamachnęła się, żeby uderzyć go oburącz w pierś, Mercè chwyciła ją w talii. – Matko – powiedziała błagalnym tonem. Regina przez moment się szarpała, wreszcie jednak skapitulowała i opuściła ręce. – Daję ci go w prezencie. – Splunęła w stronę Cateriny, wskazując Hugona.

Hugo uwierzył w słowa Reginy dopiero wtedy, kiedy przez jakiś czas nie miał od niej żadnych wiadomości. Tamtego dnia razem opuścili pałac: ona skierowała się w stronę placu Świętego Jakuba, on i Caterina ruszyli do El Raval. Brzegiem morza dotarli do Rambli, po czym skręcili w ulicę Hospital, przy której stał dom Barchy. Hugona zdziwiło, że ani Guerao, ani skryba, ani żaden ze strażników nie przeszkodzili im w zabraniu pary mułów i wozu z beczkami wina. – Musieli uznać, że wóz jest nasz – stwierdził. – Widzieli, jak nim przyjechaliśmy i że są na nim nasze rzeczy… Nie rozmawiał z Mauretanką, odkąd wyruszył pod Balaguer. Męczył ją wtedy uporczywy kaszel. Żołądek mu się skurczył na myśl, że tamta choroba mogła oznaczać koniec. Zapadła noc, listopadowy chłód połączony z ciągnącą od morza wilgocią przenikał wyciągnięte na brzeg łodzie i zdawał się zagęszczać spokojne wody, jakby ruch kosztował teraz leniwe fale więcej wysiłku niż pod śródziemnomorskim słońcem. To zła pora dla kaszlących. Rozmawiał o tym z Mercè, która choć porzuciła leczenie, zobowiązała się do opieki nad Barchą. „Wczoraj ją widziałam, czuła się dobrze”, zapewniła, zanim się rozstali. Mimo to Hugo wzniósł twarz w stronę ciemnego nieba i pomodlił się za Mauretankę, myśląc

jednocześnie, jak absurdalne jest wstawianie się do Boga za poganką. Ale Matka Boska też jest kobietą, może okazała jej litość. Caterina szła przy wozie jakby nieobecna. Hugona uspokoił jej pogodny uśmiech, łagodny jak ona. Nie odezwała się słowem, od kiedy Guerao oświadczył, że może odejść z Hugonem i że wkrótce odzyska wolność. Nie zapytała nawet, dokąd idą. I tak jej to powiedział. „Mówiłem ci o Mauretance. – Caterina przytaknęła szeptem. – Na pewno się dogadacie”. Popędził muły. Przez okiennice stojącego za szpitalem piętrowego domu przenikało światło. Hugo zatrzymał wóz i zsiadł z kozła. – Witaj! Cielsko Barchy, która wyszła im naprzeciw z otwartymi ramionami, wypełniło niemal całe światło drzwi. Musiała wyglądać przez szparę w okiennicy. Uścisnęła Hugona. – A ona? – zapytała, nie wypuszczając go z ramion. – To Caterina – odpowiedział jej na ucho. – Tylko Caterina? – Dużo więcej – przyznał. – Był już najwyższy czas, żebyś porzucił tę żydowską spryciulę. Jeszcze napytałaby ci biedy. – Jest niewolnicą – uprzedził. – To widać. Zaprowadź muły do ogrodu i postaraj się, żeby mi nie zjadły tych kilku warzyw, które rosną o tej porze roku – powiedziała, jakby było oczywiste, że oboje chcą zostać w jej domu. – Caterino – dodała, nadając głosowi łagodny ton – chodź ze mną do środka, a mężczyzna niech trochę popracuje. Zamknęła drzwi, zanim jeszcze Hugo zdążył popędzić muły. Ucieszyło go, że nie słyszy kaszlu. – Widzę, że masz się dużo lepiej niż wtedy, kiedy widzieliśmy się ostatni raz – rzekł zaraz po wejściu do domu.

Kobiety siedziały przy stole naprzeciw paleniska. Barcha machnęła ręką. – Jestem silna – odparła, po czym odwróciła się do Cateriny i zarzuciła ją pytaniami: „Od kiedy?”, „Przywieźli cię jako dziecko?”, „Jak cię traktowali?”, „Ruś?”. Problem polegał na tym, że gdy tylko Caterina otwierała usta, Barcha wpadała jej w słowo i sama zaczynała gadać, rozgorączkowana jak zawsze. – Ja jestem w Barcelonie od dziecka, ale nie zostałam chrześcijanką. Nie. Mówisz, że podróżowałaś z Hugonem? – Kiedy Caterina chciała odpowiedzieć, uprzedziła ją: – Ja nigdy stąd nie wyjeżdżałam i prawdę mówiąc… – Cieszę się – przerwał jej Hugo, siadając między nimi za stołem, twarzą do ognia, który dodawał otuchy w tę chłodną noc. – Z czego się cieszysz? – zapytała Mauretanka. – Że czujesz się dobrze i jesteś silna. – Aha. Spodziewałeś się, że umrę? – Oczywiście, że nie! – zawołał, choć całkiem niedawno taka myśl przemknęła mu przez głowę. – Mam zamiar żyć tysiąc lat, z pomocą mojej dziewczynki, która codziennie przychodziła zaopiekować się swoją… Mauretanką, i z pomocą… oko… oko… – Okowity? – podsunął jej Hugo. – Chyba lepiej nazywać ją gorzałką. – Pomyślał, że okowita, aqua vitae, nie jest zbyt trafnym słowem na określenie czegoś, co ma moc zabijania ludzi, którzy wypiją jej więcej niż zawartość skorupki orzecha laskowego. – O to to… Jak zwał, tak zwał. – Chcesz powiedzieć, że masz… że produkujesz gorzałkę? – Hugo nie mógł uwierzyć w to, co zaczął podejrzewać. – Tak! Jest wspaniała! Poprawia nastrój i nawet leczy kaszel. Co, twoim zdaniem, miałyśmy tu robić we dwie, same? Kupiłam wino,

wzięłyśmy te wielkie rondle, które zostawiłeś, i powtórzyłam to, co robiłeś w domu w winnicy. Pamiętasz? To proste. – A Mercè ci pomagała? – Uch! Cieszyła się jak dziecko! – Pewnie wypiłaś trochę? – Wypiłam i nadal piję. Codziennie małą czareczkę… I czuję się jak nowo narodzona! – Mercè też próbowała? – zapytał Hugo osłupiały. – Moja dziewczynka? Pytasz, czy ona też piła? Tak, oczywiście, niedużo, ale coś tam spróbowała. Pozwoliłam jej, bo mówiła, że ty też jej dawałeś. Nawet sobie nie wyobrażasz, jak się śmiałyśmy. Przez chwilę wszyscy troje siedzieli w milczeniu. Barcha i Caterina przyglądały się z uśmiechem Hugonowi, który nagle popadł w zadumę. – Przyjechaliście, żeby tu zostać? – zmieniła temat Mauretanka. – Tak. – Odpowiedzi udzieliła Caterina, bardziej stanowczo, niż miała w zwyczaju. Zaraz jednak pożałowała swojego tonu, jakby uznała, że nie powinna zabierać głosu. – Cieszę się. – Zadowolona Barcha poklepała lekko dłoń niewolnicy. – Będę miała towarzystwo pod nieobecność Hugona. Zdaje się, że nie jedliście wieczerzy. Wzmianka o kolacji wystarczyła, żeby obudzić w nich głód. Tego dnia nie mieli niemal niczego w ustach. Barcha postawiła na stole chleb, ser i wino dla Hugona, Caterinę zaś przywołała, by uklękła obok niej przy palenisku i pomogła jej przygotować strawę. Zwykła zupa jarzynowa z mięsem wydała im się wyborna. Rozmawiali, grzejąc się przy palenisku. Hugo opowiedział Mauretance o Bernacie i Rogerze Puigu, a także o umowie, na mocy której admirał wręczy Mercè posag w wysokości pięćdziesięciu tysięcy soldów. Barcha kiwała głową i uśmiechała się na myśl o szczęściu jej dziewczynki i losie hrabiego, na którego zawsze narzekał jej Hugo.

– A Regina? – przerwała. – Co z nią? Na pewno już coś knuje… Może oskarżyć was o cudzołóstwo. Chociaż nie… Dopóki jesteś niewolnicą, nie będzie mogła oskarżyć Hugona. Któż nie spółkuje z niewolnicą? Opowiedział jej także o Reginie. Na wieść, że wyrzucono ją z pałacu, ciemną, pomarszczoną twarz Mauretanki rozjaśnił uśmiech. Późno w nocy napili się gorzałki. Polali drugą kolejkę. Hugo musiał przyznać, że destylat nie jest zły. Barcha zawsze go zaskakiwała. Gawędzili, dopóki alkohol i zmęczenie nie zmogły Hugona i Cateriny. To był bardzo ciężki dzień. Mimo to, kiedy leżeli już na jednej z prycz w izbie na piętrze, Hugo otoczył Caterinę ramieniem. – Co myślisz o Mauretance? – zapytał szeptem, przywierając do jej pleców, by ciepło jego ciała rozbudziło w niej pożądanie. Pocałował ją w szyję. Nie odpowiedziała ani się nie poruszyła: już smacznie spała.

– To było szaleństwo, córeczko – powtórzył Hugo kolejny raz. Spacerował z Mercè po Barcelonie, za nimi szedł strażnik. – Muszą nas pilnować? – poskarżył się, też nie wiadomo który raz z rzędu. – Tak mówi Guerao – powtórzyła Mercè zrezygnowanym tonem. – Twierdzi, że jeśli spotka mnie coś złego, admirał każe mu obciąć… wiadomo co. Guerao de Sant Esteve, tak nazywał się ochmistrz. Powiedziała mu o tym Mercè. „Guerao de Sant Esteve – powtórzył Hugo. – Za długo jak na tak małego człowieka”. „Nie kpijcie. To usłużny, poczciwy mężczyzna”. Szli za dwiema służącymi, które robiły zakupy dla pałacu. Niedaleko kościoła Matki Boskiej Morskiej kupiły ryby: solonego tuńczyka i sardynki. Potem ulicą Mar przeszli w stronę jatki na placu

Blat. Po drodze Hugo jeszcze raz wytłumaczył córce powód, dla którego zdradził Rogera Puiga. Nalegała, by jej wszystko wyjaśnił. Kilkakrotnie wyrzucała ojcu, że nie skonsultował z nią swoich planów. – Jest mi wszystko jedno, co sobie myślisz – powiedział, gdy dotarli do placu; chciał zakończyć tę dyskusję. – Bunt hrabiego Urgell był szaleństwem, które wcześniej czy później odbiłoby się i na tobie. Skąd pewność, że po pokonaniu hrabiego król nie znalazłby tych listów? Co by się wtedy stało? Widziałaś, jak postępuje admirał: skończyłabyś na pałacowym dziedzińcu, naga i upokorzona tak jak inni zausznicy hrabiego, w nędzy, skazana na wygnanie razem z twoją matką. To była bardzo niebezpieczna gra, a co więcej, z góry skazana na porażkę. Jeśli to cię nie przekonuje, pomyśl, że Roger Puig po prostu zapłacił mi za cięgi, które z jego winy dostałem jako dziecko, za wyrzucenie mnie ze stoczni, za napuszczenie na mnie swojego sługi, za upokorzenie, za pozwolenie na to, by mnie okładano… – Za chędożenie mojej żony, pomyślał, ale to ostatnie postanowił pominąć. – Okrucieństwo Rogera Puiga naznaczyło całe moje życie. – Ale pracowaliście dla niego, podawaliście mu wino, szpiegowaliście… – Robiłem to pod przymusem – uciął Hugo. – Ty nigdy nie znalazłaś się w takiej sytuacji. My, maluczcy, nie możemy sprzeciwiać się wielkim. Potem robiłem to dla ciebie, żeby być blisko, ale zareagowałem, kiedy zrozumiałem, że twoje marzenia są zagrożone. Taka jest prawda, córeczko. Zasługujesz na to wiano. Znajdziesz dobrego męża i będziesz mogła żyć tak, jak pragniesz. – Niczym sobie nie zasłużyłam na to wiano. Dlaczego miałabym je dostać? – Jesteś moją córką, oto twoja zasługa. A Roger Puig miał u mnie dług.

Zamilkł: Roger Puig już spłacił swój dług. Zapłacił życiem, które kilka dni wcześniej uszło z niego w szpitalu Świętego Krzyża. Kiedy tam trafił, jego tułów i twarz były obdarte ze skóry, zamienione w nierozpoznawalną masę krwawego mięsa. – Ojcze! – zawołała Mercè, widząc, że pogrążył się w myślach. – My tylko ściągnęliśmy ten dług – powiedział poważnie. – Ale to ja na tym korzystam. A wy? – Nie martw się o mnie – odparł, ucinając temat. Znacznie bardziej interesowało go coś innego. – Powiedz mi, co wiesz o matce. Nie widziałem jej od kilku dni, a to dziwne. Mercè opowiedziała mu, że matce udało się odzyskać pieniądze. Nic więcej, bo nie zwrócono jej strojów, klejnotów, ksiąg ani jej cennych instrumentów medycznych. Trzymała pieniądze w schowku, którego nie odkryli Guerao ani skryba, którzy robili spis rzeczy w jej izbie. Mercè wiedziała, gdzie są, wystarczyło je wyjąć i oddać matce. – Co zrobiła potem? – Udała się do Tortosy. – Do Tortosy? Dlaczego ją tam poniosło? – W Tortosie toczy się największy spór w historii Kościoła – wyjaśniła Mercè. – Najbardziej uczeni żydzi i chrześcijanie z naszych królestw dyskutują o kłamstwach, herezjach i obrzydliwościach Talmudu. – A co to ma wspólnego z twoją matką? Ona już się nawróciła na chrześcijaństwo. – Tak. Ale największymi obrońcami nauki chrześcijańskiej są konwertyci. Matka mówi, że skoro konwertyci dobrze znają księgi żydowskie, znają również zawarte w nich błędy i kłamstwa, dlatego są lepiej przygotowani do dyskusji niż chrześcijanie. Ze strony chrześcijan dyskusję prowadzi Jerónimo de Santa Fe. Był lekarzem papieża Benedykta, ochrzcił go brat… – …Vicente Ferrer – skończył za nią Hugo.

– Tak – potwierdziła ze śmiechem. – Jego imię pojawia się wszędzie. Mówią, że już zdążył uczynić cud w miasteczku. – Nie interesuje mnie to – mruknął Hugo, ale Mercè i tak mu o tym opowiedziała. – Most na barkach na rzece Ebro załamał się pod ciężarem tłumu, który za nim szedł. – Taki jak ten, przez który przechodziliśmy w Saragossie? – Taki sam, tyle że w Tortosie. Mówią, że go naprawił, czyniąc tylko znak krzyża, i że nikt nie utonął. – Nie życzę bratu Vicentemu, żeby spotkał twoją matkę. Cud, jaki musiałby wtedy uczynić, przeszedłby do historii. – Ojcze! – skarciła go córka. Na placu Blat skierowali się ku jednemu ze straganów, by wybrać sery, które pokazywały im niezdecydowane służące. – Proszą mnie o zdanie, a ja nie wiem, co im odpowiedzieć – poskarżyła się Mercè. – Umiem czytać i znam się na medycynie, lecz nie mam pojęcia o serach, jedzeniu i tym podobnych rzeczach. – Będziesz musiała coś z tym zrobić – odparł Hugo, wąchając sery. Porównał je do win i wybrał te, których zapach najbardziej mu się podobał. – Wyobrażam sobie, że twój przyszły mąż będzie wolał żonę, która zna się na jedzeniu, nie medyczkę. – Skoro mój przyszły mąż ma być bogaty, nie będzie potrzebował żony, która chodzi na targ. Czy widzicie tu jakąś szlachciankę? Plac Blat, wyznaczający środek miasta, rozciągał się poza starożytne rzymskie mury, do których częściowo przylegały pałac pełnomocnika i więzienie. Dawną Bramą Wielką – w czasach Rzymian Północną – schodziło się do Dużego Pałacu. Hugo i Mercè rozejrzeli się po placu. Dzień był zimny, ale słoneczny; ludzie przechadzali się, pokrzykiwali i spierali się ze sprzedawcami o ceny i jakość zboża i innych produktów. – Nieważne, czy są tu bogate szlachcianki. – Hugo i jego córka ruszyli w stronę położonego kilka kroków dalej placu Oli, gdzie

sprzedawano oliwę. – Chciałbym tylko wiedzieć, po co twoja matka udała się do Tortosy. Czyżby znowu została żydówką? – Nie, choć Guerao znalazł pomiędzy jej książkami poświęconymi medycynie kilka judaistycznych ksiąg… – Może jej za to grozić surowa kara – przerwał córce z powagą w głosie Hugo. Jego wątpliwości co do żarliwego chrześcijaństwa Reginy ostatecznie się rozwiały. – Naraża się na represje ze strony biskupa albo inkwizycji. – Nie sądzę. Guerao schował księgi i nie pozwolił skrybie wpisać ich do rejestru. – Dobry z niego człowiek – skwitował Hugo z odrobiną ironii. – Życzliwy – dodała Mercè. – Przypuszczam, że wcześniej musiał nasłuchać się twoich błagań… – Życzycie źle matce? Nie odpowiedział na pytanie córki. – Nadal nie wyjaśniłaś mi, co robi w Tortosie. – Została wezwana przez przeoryszę domu zakonnego, który już wcześniej odwiedzała przy różnych okazjach… Rozumiecie, co mam na myśli, prawda? – Otóż nie, nie rozumiem. – Chodzi o kobiece sprawy. Ma rozwiązywać problemy zakonnic, które mimo habitu nie przestają być kobietami. – W Tortosie? – Zebrały się tam tysiące osób! Na początku roku do Tortosy przybył papież wraz z całym swoim dworem, a także siedemdziesięciu kardynałów, arcybiskupów i biskupów wszystkich miast, książęta, szlachta oraz, oczywiście, żydzi: rabinowie, którym Jego Świątobliwość nakazał wziąć udział w dyspucie, choć nie sądzę, żeby to akurat oni szukali towarzystwa zakonnic. Wyobrażacie sobie, ilu zakonników i księży musi otaczać tych wszystkich dostojników?

Wielu

duchownych

zamieszkało

w

klasztorach

zakonnic, osobno, ale… – Twarz Mercè lekko się zaczerwieniła. – Teraz mnie rozumiecie? Hugo próbował sobie wyobrazić to, o czym mówiła córka. Jedynym domem zakonnym, jaki znał, był ten przy ulicy Jonqueres, gdzie służyła Arsenda. Wydawał się niedostępny, ale czyż on sam przez długi czas nie wspinał się na jego dach? Każdy mógł się zakraść do środka i obcować z zakonnicami, jeżeli tylko by mu na to pozwoliły. Większość ludzi twierdziła, że tak właśnie się dzieje, ale była to jedynie niepotwierdzona pogłoska. – Zakonnice…? – spytał zakłopotany. – Czy… no wiesz… – dodał, łącząc środkowe palce obu dłoni w geście symbolizującym zespolenie. – Nieraz towarzyszyłam matce podczas wizyt w domach zakonnych! Płacą najlepiej ze wszystkich. Matka ma doświadczenie, a zakonnice ślepo ufają jej wiedzy i dyskrecji. Służące kupiły już oliwę, a towarzyszący im strażnik stał bezczynnie, czekając, aż ruszą z powrotem w stronę ulicy Marquet. Hugo żałował, że spotkanie z córką dobiegło końca. Kiedy dotarli do bram pałacu i nadszedł moment rozstania, Mercè dostrzegła malujący się na jego twarzy smutek. – Wracajcie, ojcze. Guerao to dobry człowiek. Nie złamie rozkazu admirała, ale przecież zawsze możemy widywać się poza pałacem, jak dzisiaj. – Gdy Hugo przysunął się, by cmoknąć ją w policzek, zapytała: – Co łączy was z Cateriną? Rozmawialiśmy dużo o matce, ale o was… – Coś, czego Regina nigdy nie była gotowa mi dać – wpadł jej w słowo. Mercè odsunęła się gwałtownie, otwierając szeroko oczy. – Miłość. Niczym mały chłopiec oczekiwał aprobaty ze strony córki. Nie zazna szczęścia, póki jej nie uzyska. Dziewczyna przymknęła powieki i skinęła głową. Mimo młodego wieku była świadoma plotek i komentarzy, które krążyły na temat Reginy, kiedy mieszkały razem

w pałacu. W samotności płakała z ich powodu, aż w końcu pogodziła się z tym, że jej ojca i macochy nie łączą miłość ani czułość. Ponownie pokiwała głową, tym razem spoglądając na Hugona, i pocałowała go w policzek. – Jak załatwicie to z matką? – zapytała. Wzruszył ramionami.

Ferdynand został koronowany w Saragossie, gdzie zorganizowano z tej okazji różne uroczystości, pojedynki na kopie i turnieje. Król mógł spać spokojnie: ku rozpaczy swoich zwolenników hrabia Urgell został uwięziony w zamku w Urueñi, niedaleko kastylijskiego Valladolid, setki lig od Katalonii. Kiedy monarcha poczuł się już pewnie na tronie, okazał hojność wszystkim, którzy pomogli mu go zdobyć. Zniknęło hrabstwo Urgell, a wchodzące w jego skład rozległe włości sprzedano albo rozdano stronnikom nowego władcy. Berenguer de Bardají, już i tak opłacany przez króla jako sędzia podczas obrad w Caspe i nagrodzony pięćdziesięcioma tysiącami złotych florenów, otrzymał dodatkowo zamki i osady Almolda, Ossó oraz Castellfollit; Mateo Ram, królewski giermek – zamki i osady Samitier i Puig de Mercat; Antonio z Cardony, wielki łowczy – zamek i osadę Oliana. Ziemie i zamki należące do hrabiego Urgell Ferdynand rozdzielił pomiędzy królewskiego skrybę, koniuszego, ochmistrza, sekretarza królowej, prokuratora Katalonii, kamerlinga, sędziów oraz wielu innych urzędników i osób ze swojego otoczenia. Rozległe włości zbiegłego do Francji Antonia de Luna zostały sprzedane. Dobra Martina Lopeza z Lanuzy, sojusznika hrabiego Urgell, skonfiskowano i przekazano Alvarowi Garabito, ziemie Luisa de Cegrany zaś – Nuñowi Lagunie. Bernat Estanyol, admirał i towarzysz broni króla Ferdynanda, dostał dobra należące wcześniej do Rogera Puiga. Pałac

przy ulicy Marquet z całym wyposażeniem oraz ziemie i zamek hrabstwa Navarcles stały się jego własnością. – Wnuk wróci jako właściciel i pan zamku, z którego musiał uciekać jego dziadek – ogłosił władca, informując przyjaciela o darowiźnie. Ferdynand dobrze znał historię Bernata i jego ojca Arnaua, wiedział, że jego dziadek, zmuszony do ucieczki z zamku Navarcles z kilkumiesięcznym umierającym synem, dotarł do Barcelony, która przyjęła ich jako wolnych mieszczan. Król rozmawiał o tym ze swoim admirałem podczas niespokojnych długich nocy poprzedzających bitwy. – Dziękuję wam, Wasza Wysokość – odparł Bernat, zastanawiając się, czy kiedykolwiek postawi stopę w tym miejscu.

Wiosną 1414 roku, niedługo po tym, jak król nagrodził swojego admirała, do drzwi domu Barchy zapukał człowieczek. – Pokój wam – powitała go Mauretanka.

chudy,

szpetny

Na widok Gueraa Caterina przerwała przyrządzanie posiłku i podeszła do drzwi. Wizyta służącego admirałowi ochmistrza w El Raval, w domu wyzwolonej niewolnicy, była niecodziennym wydarzeniem. Oblał ją zimny pot na myśl, że coś złego przytrafiło się Mercè. Hugo umarłby, gdyby jego córkę spotkała jakakolwiek krzywda! Guerao stał sztywno przed kobietami. Caterina wytarła ścierką dłonie, nie odważyła się jednak podać mu ręki. Nowo przybyły przywitał ją lekkim skinieniem głowy. – Zastałem Hugona? – Jest w ogrodzie – odparła Barcha, wskazując za plecy ochmistrza. Przez kilka sekund obie kobiety trwały w bezruchu.

– Ach! – wykrzyknęła Rusinka i pobiegła po Hugona. – Pokój z tobą. – Hugo oczyścił ręce tą samą ścierką, której wcześniej użyła Caterina, jednak i on nie odważył się uścisnąć Gueraowi dłoni. – Coś się stało? – zapytał zaniepokojony. – Z Mercè wszystko w porządku? – Twoja córka cieszy się dobrym zdrowiem. Hugo odetchnął z ulgą. Barcha i Caterina także. – Proszę, wejdź – zaproponował. – Nie. Nie ma takiej potrzeby. – Ochmistrz przetrząsnął swoje szaty, wyciągnął zza pazuchy jakiś dokument i podał go Hugonowi. – Dowód na to, że syn Arnaua Estanyola dotrzymuje słowa – oznajmił. Caterina wybuchnęła płaczem, jeszcze zanim Hugo sięgnął po pismo. Barcha przytuliła ją. – Żadne z nas nie potrafi czytać – uprzedził Hugo z lekkim uśmiechem. – To pismo stwierdzające wyzwolenie rusińskiej niewolnicy imieniem Caterina. Dużo w nim prawniczych zawiłości, ważne jest jednak to, że wolność zostaje przyznana bezwarunkowo, nie trzeba jej spłacać ani odpracowywać. – Podziękuj Bernatowi – poprosił Hugo pod wpływem chwili. – Admirał nie chce twojej wdzięczności – odrzekł Guerao oschłym tonem, o którym na moment zapomniał, poruszony widokiem płaczących ze szczęścia kobiet. Hugo zmierzył go bezczelnie wzrokiem. – Musi być nieprzyjemnie służyć takiemu panu. Guerao zastanowił się, zanim odpowiedział, stanowczym tonem, jakby słowa Hugona osobiście go dotknęły. – To odważny, hojny człowiek, lojalny wobec króla i swoich ludzi, choć, niestety, nie jest w stanie schować do pochwy miecza. Tego nauczyło go życie. Nigdy nie liczył na wdzięczność… Ani na twoją, ani na niczyją inną.

22

– Jest tu już niemal od dwóch tygodni – wyznała Mercè, gdy znów wybrali się po sprawunki. – Nadzoruje budowę galer w stoczniach. Sycylia i Sardynia wciąż jeszcze… Hugo przestał jej słuchać. Odbiegł myślami od tego, co opowiadała mu córka. Nie obchodziła go sytuacja panująca w tych odległych królestwach, które zawsze burzyły się przeciwko władzy. Ciekawe, że kiedyś budowa galer była jego marzeniem. Chciał być mistrzem szkutniczym, jak Genueńczyk! Potem, wykorzystując to, że lubiły go psy Juana Nawarczyka, przeskoczył przez mur, żeby ukraść kuszę, z której Bernat miał zabić kapitana generalnego. A teraz, po latach, to Bernat był w stoczni, jako admirał i nowy hrabia Navarcles, nosząc tytuł tego, którego wtedy zamierzał uśmiercić. Westchnął, wystarczająco głośno, by córka przerwała swoją opowieść o armadzie. – Coś się dzieje, ojcze? – Nie. Kontynuuj, kontynuuj. – Wczoraj opowiedział mi o galerach. – Kto? – Bernat. – Bernat? – Tak, Bernat, admirał. – Wiem, kim jest Bernat, ale… Zwracasz się do niego po imieniu? – A jak mam się zwracać? – Nie wiem… Nie… Wasza wielmożność? Admirale? Dziewczyna wybuchnęła śmiechem. – Przy stole? Chcecie, żebym nazywała go admirałem?

– Siadacie razem do obiadu? – Oczywiście. I do śniadania, i do wieczerzy. – Z kim jeszcze? – Z nikim. Tylko ja i on. – Córeczko… – Nie jesteśmy sami, ojcze. Otaczają nas służący i niewolnicy, zazwyczaj jest też Guerao. – Mercè, nie wiem, czy wypada, by taka młoda panna… – Ojcze! Nie ufacie mi? – Tobie tak, kochanie. Jemu… Machnęła ręką. – Phi! Bernat jest nieszkodliwy. – Nieprawda. Jest jednym z najokrutniejszych korsarzy… – Jest nieszkodliwy, uwierzcie mi, ojcze. Może jest okrutny na morzu albo wobec swoich wrogów na polu bitwy, ale z dala od nich to tylko smutny człowiek. Nikogo nie ma. Nie sypia. Wiem, że tak jest, Guerao mi powiedział. Czuje się bardzo samotny. Kilka dni temu dowiedział się, że potrafię czytać. – I? – Teraz czytamy nocami. Poezję, ojcze. Poezję! „Kobieto, na Boga – wyrecytowała – błagam was o łaskę, wszak jestem waszym rycerzem, jeśli zaś łaską nie chcecie mnie obdarzyć, pozwólcie przynajmniej, bym was kochał”. Hugo spojrzał na córkę ze zdumieniem. Ona miała ochotę mu wyznać, co jeszcze wydarzyło się podczas tego nocnego czytania, czuła jednak, że nie powinna. „Oczy Bernata zaszły łzami, ojcze”. Nie. To… To zbyt intymne! Nie może zdradzić kogoś, kto ufał jej do tego stopnia, że odsłonił przed nią swoje uczucia. – Te same wiersze, które czytałam hrabinie. Bernat mówi, że on też je czytał, wiele lat temu. Są wspaniałe! „Wasza odwaga, kobieto niemająca równych sobie…” – zaczęła ponownie recytować, wykonując dłońmi faliste ruchy.

– Dziecko! – przerwał jej Hugo. – Dziecko? – Tak, dziecko, dziecko – powtórzył. – Uważaj z tymi wierszami i z tą liryką, pomyśl lepiej, dlaczego znalazłaś się w tym pałacu, bo na pewno nie po to, żeby czytać admirałowi poezję. Jeżeli ty tego nie zrobisz, sam będę musiał mu przypomnieć, że ma ci znaleźć męża. – Pamięta. Rozmawialiśmy o tym. – I? – Nie spieszy mi się, ojcze. – Może tobie nie, ale twojemu ciału owszem. Kobiety powinny wychodzić młodo za mąż. Mercè, skrępowana słowami ojca, poszukała wzrokiem służących. Ponieważ nigdzie ich nie zobaczyła, spojrzała pytająco na towarzyszącego im strażnika. Ten rozłożył ręce, po czym wskazał ziemię, by poskarżyć się, że już zbyt długo stoją w miejscu i rozmawiają. Skinęła głową. – To prawda – przyznała. – Powinnam wracać. Strażnik odpowiedział jej uśmiechem. Mercè podążyła w stronę pałacu. Hugo zszedł im z drogi i patrzył, jak się oddalają. Jego córka szła przodem, pewnym krokiem, jakby przez całe życie mieszkała w pałacu i nie ruszała się z niego bez asysty strażnika. Początkowo bał się, że nie przywyknie do roli podopiecznej Bernata i do nowego życia, z dala od hrabiny, rozdzielona z macochą, teraz jednak widział, że jego obawy były nieuzasadnione. Poezja! Mercè i Bernat czytają nocami poezję, pomyślał przerażony.

– Gorzałka nie jest dla ciebie – skarcił Hugo Barchę, kiedy przyłapał ją z kubkiem w dłoni. – Ani dla ciebie – dodał, zwracając się do Cateriny, którą zdradzały błyszczące oczy i udawana powaga, z jaką zareagowała na reprymendę. – Zdecydujemy, co zrobimy

z resztą, jeżeli coś zostanie – ustąpił pod wpływem błagalnych spojrzeń obu kobiet. Destylowali wino na gorzałkę. Hugo rwał się do pracy. On i Barcha nigdy nie mieli wygórowanych potrzeb, zadowalali się winem, pełnym kociołkiem wiszącym nad ogniem i chlebem, który nie musiał być koniecznie biały – wystarczył ten z semoliny. Z rzadka kura czy koźlę albo ryba w czasie przypadających często postów. Kiedy pracował dla Rogera Puiga, Mauretanka umiejętnie gospodarowała jego dniówkami, tak że udało im się odłożyć kilka monet, jednak odkąd hrabia Castellví de Rosanes i Navarcles popadł w niełaskę, Hugo stracił zajęcie i dochody. Dysponował za to wozem, dwoma mułami i kilkoma beczkami wina kupionego w Balaguerze dla zbrojnych, które mu podarowano. Nikt też nie zażądał od niego zwrotu pieniędzy, które hrabia wypłacił mu, żeby dla niego szpiegował, ani tych, które zarobili z Cateriną, sprzedając podłe wino przebywającym w obozie zbrojnym i cywilom. Niektórzy kupowali je tylko po to, by przez chwilę porozmawiać z piękną, ponętną niewiastą. To właśnie zaoszczędzone pieniądze, nabyte w Balaguerze wino, alembik i pozycja pośrednika umożliwiająca handel w Barcelonie wytyczyły Hugonowi dalszą drogę. – Ktoś jeszcze próbował gorzałki? – poczuł się zmuszony zapytać Mauretankę. Gdyby ktoś poznał smak destylatu, mógłby wyczuć go w mieszankach, które produkował, i oskarżyć go o oszustwo, a Barchę odwiedzało mnóstwo ludzi. Głównie wyzwoleńcy, którzy musieli mieszkać w El Raval, dopóki spłacali swoją wolność, a po jej uzyskaniu zostawali w dzielnicy, w większej części nadal niezabudowanej, jak w czasach, kiedy Hugo był dzieckiem. – A co, według ciebie, mam robić, gdy ty jesteś w pałacu hrabiego? – odpowiedziała Barcha, kiedy któregoś dnia zapytał o odwiedzających ją wyzwoleńców. – Dobrze się rozumiemy.

Wszyscy byliśmy niewolnikami i doświadczyliśmy niesprawiedliwości. Rozmawiamy. Opłakujemy nasze nieszczęścia, a czasami, gdy ktoś przynosi wino, cieszymy się naszą wolnością. Wspieramy się nawzajem. Ci, którzy doświadczyli niewolnictwa, pomagają bliźnim. Odkąd zamieszkała z nimi Caterina, te wizyty stały się częstsze. Wcześniej Barchę odwiedzali głównie Maurowie, teraz dołączyli do nich Rusini, Grecy, Tatarzy i inni niewolnicy pochodzący ze Wschodu. Przy okazji Caterina wypytywała ich o dwójkę niemowląt, które przed laty sprzedał Roger Puig. Niektórzy panowie zatrzymywali przy sobie bękartów, wielu uznawało ich w testamentach, nieraz za życia. Nawet Kościół nie piętnował stosunków panów z niewolnicami. Roger Puig nigdy jednak nie chciał swoich bękartów w pałacu, nie zamierzał też ich żywić do czasu, aż staną się zdolni do pracy, dlatego sprzedawał niemowlęta, gdy tylko zostały odstawione od piersi. Jak zwierzęta… Bo tym dla niego były. Caterina gorzko opłakała utratę każdego z dwojga swoich dzieci. Barcha przysięgła, że nikt nie próbował gorzałki. – A gdyby ktoś na mnie doniósł? – zapytał, żeby uświadomić Mauretance, jak ważne jest, by wyznała mu prawdę. Mieli destylować wino nocami, w tajemnicy. Barcha jęknęła, zmęczona już na samą myśl o czekającej ją pracy. Hugo uśmiechnął się, przypomniawszy sobie, jak przed laty zdołał przykrócić jej cugli, wylewając na nią cebry wody i nie pozwalając jej spać. Tym razem postanowił jej tego oszczędzić. Wino mieli przechowywać w ogrodowej szopie. – Tak, na pewno się zmieści – odpowiedział Mauretance i Caterinie, które bały się, że potrzebna będzie duża piwnica. – Nie zamierzam w końcu odstawiać go do leżakowania, przechowywać ani nawet przelewać. Będę kupował młode tanie wino, dodawał

gorzałki i owoców lub przypraw, a potem drogo je sprzedawał. O to tylko mi chodzi. Poprosił obie o dyskrecję. – Myślisz, że mogłybyśmy komuś o tym opowiedzieć? – Mówicie za dużo – przerwał Mauretance, nie zważając na jej urażony ton. Beczki, które przywiózł z Balagueru, poszły na pierwszy ogień. Zyski były spore, choć nie tak duże, jak by chciał, a to z powodu rady, której udzieliła mu Caterina, kiedy po przedestylowaniu wina położyli się do łóżka. – Nie możesz mieć stale najlepszego wina w mieście, najdroższego i najsmaczniejszego. Pozostali pośrednicy, karczmarze, a nawet notable nabiorą podejrzeń i w końcu odkryją prawdę. Uważaj, ukochany. Obracaj się pośród ludzi ubogich, sprzedawaj wino czeladnikom i rzemieślnikom. Nie zawsze tak będzie, marzył Hugo. Kiedy zarobi dużo pieniędzy, kupi dobre wino, z Murviedro… jeżeli mu je sprzedadzą, i ze wszystkich miejsc, które odwiedził jako szpieg hrabiego. Nabędzie wyśmienite, mało znane wina. Na pewno ubije na nich dobry interes, tymczasem jednak warto posłuchać rady Cateriny. I może kiedyś będzie miał własną winnicę. Gdy skończyło się wino z Balagueru, zaprzągł muły do wozu i wyruszył na zakupy. Tym razem wybrał region Penedès w okolicy Vilafranki, usiany folwarkami. Większość była zaopatrzona w piwniczki, w których wytwarzano wino na własne potrzeby. Hugonowi nie zależało na dużych ilościach ani wysokiej jakości – kupował po jednej beczce, a nawet po pół, dzięki czemu rolnicy mu nie odmawiali, nie ryzykowali bowiem uszczuplenia zapasów, które musiały wystarczyć im do końca stycznia, kiedy nowe wina będą się nadawały do picia. Sprzedali mu wino po dobrej cenie, choć było już poza sezonem.

W drodze powrotnej, po uiszczeniu opłaty za przejazd drewnianym mostem na rzece Llobregat na wysokości Sant Boi, zatrzymał się na drugim brzegu przy targowisku. Zostawił wóz i muły w budzie pilnowanej przez jakiegoś mężczyznę i dwóch obdartych wyrostków, po czym ruszył na obchód straganów. Odłożył trochę pieniędzy, żeby kupić Caterinie jakiś upominek. Gdy objeżdżał gospodarstwa w poszukiwaniu wina, nocami wyobrażał sobie, jak wręcza jej prezent, i cieszył się na myśl o jej uradowanej minie. Kiedyś wyznała mu, że nigdy jej niczego nie podarowano. „Poza wolnością”, dodała i złożyła na jego ustach namiętny pocałunek. Nie chciał przywozić jej przysmaków – jak Eulàlii – nie wiedział jednak, co innego mógłby dla niej kupić. Zastanawiał się nad garnkiem albo czymś innym do kuchni, jako że ozdoby ze srebra czy koralu znacznie przekraczały jego możliwości. W końcu skusiły go wystawiane przez kupców tkaniny. Nie odważył się ich dotknąć dłońmi brudnymi od przelewania wina, zaprzęgania mułów i długiej podróży, wskazał więc kilka palcem i zapytał o cenę. Chodził od straganu do straganu, nie będąc w stanie przetrawić wszystkich informacji, których udzielali mu sprzedawcy. Ceny tkanin różniły się w zależności od rodzaju wełny, momentu strzyżenia, długości włókien, osnowy, ciężaru, barwnika, koloru… Podobały mu się wszystkie i wszystkie były drogie. Przeliczył pieniądze, trochę się potargował, a w końcu zaproponował tyle, ile miał. Kiedy wziął w ręce tkaninę z niebieskiej wełny „barwionej urzetem”, wyobraził sobie uśmiechniętą twarz Cateriny. – Wasza małżonka będzie zadowolona – zapewnił kupiec. W domu pełnym wyzwoleńców panował gwar. Korzystając z okazji, że mają coś do załatwienia w Barcelonie, zaglądali do Barchy i Cateriny. Solidarność niewolników, nawet tych różnych narodowości i ras, była ich sposobem na odzyskiwanie wolności. Wykupy, czyli umowy, na podstawie których niewolnik zyskiwał wolność, wymagały pieniędzy, a tym samym pracy, przede

wszystkim jednak gwarantów, którzy poręczyliby przed panem, że niewolnik nie ucieknie. – Opowiadano, że kiedyś, nie tak znowu dawno, bo jakieś czterdzieści lat temu, wystarczyło jedynie dwóch czy trzech gwarantów, żeby pan zgodził się na wykup niewolnika – zrelacjonowała mu wieczorem Caterina, gdy byli już sami w izbie. – Potem potrzeba było już sześciu, a dziś rzadko zdarzają się umowy wykupu wymagające mniej niż ośmiu poręczycieli. Każdy niewolnik, który ma szansę zabiegać o wyzwolenie przez wykup, musi znaleźć osiem takich osób. Tylko pomyśl! Ośmiu wyzwoleńców, którzy byliby gotowi poręczyć, że dotrzyma umowy. Hugo nie chciał dawać jej prezentu w obecności Barchy. Choć szacunku, jakim darzył Mauretankę, nie dało się porównać z miłością do Cateriny, źle by się czuł, widząc, jak jedna z kobiet się cieszy, podczas gdy druga być może byłaby zawiedziona. Barcha z pewnością i tak się o wszystkim dowie i wtedy powie jej prawdę: że wydał wszystkie pieniądze na ten kawałek niebieskiej tkaniny. – Wobec tego, kto za nich ręczy? – zapytał, żeby podtrzymać rozmowę. – Wszyscy – odpowiedziała z pośpiechem, który nie umknął uwadze Hugona. – Ale… – zaczął, lecz mu przerwała. – Poza tym pracują jedni u drugich… Może po to, żeby się nawzajem pilnować. Wyobrażasz sobie, w jakim położeniu znajdują się rodziny poręczycieli, kiedy niewolnik ucieka? – Owszem, wyobrażam sobie, ale kto…? – Toczy się sporo procesów – przerwała mu po raz kolejny Caterina. – Wielu niewolników prawuje się w sądach, by uzyskać wolność. Jeden z adwokatów… „od nędzarzy”, tak go nazywają… nieodpłatnie reprezentuje niewolników, którzy utrzymują, że nie powinni nimi być, przede wszystkim dlatego, że nie zostali wzięci do

niewoli podczas „słusznej wojny”, ale schwytani na terenach, z którymi królestwa nie toczą walk. Caterina zamilkła, a on nie chciał przerywać ciszy; czekał na ostatnie zdanie, które wyjaśniłoby mu, co leży jej na sercu. – Mój lud z nikim nie wojował… Tym bardziej nie z Katalonią – szepnęła. – Może gdybym wcześniej wiedziała o tym obrońcy od nędzarzy… Siedziała na łóżku, nieruchomo, ze spuszczoną głową. Hugo podszedł do stojącej w izbie skrzyni i wyjął z niej tkaninę. – Nie wystarczy, by ulżyć twojemu cierpieniu – powiedział i uklęknął przed Cateriną, trzymając w dłoniach materiał – ale chciałbym, żebyś dzięki temu upominkowi zrozumiała, jak wielką miłością cię darzę. Wybuchnęła płaczem. Wzruszenie nie pozwalało jej wziąć tkaniny z rąk Hugona. – Czuję się jak nikczemnik, kiedy pomyślę, jak wielkie miałem szczęście, że ten okrutny los przywiódł cię do mnie. Nie mam do ciebie prawa. Nie chcę rozpamiętywać przeszłości. Pragnę ci jedynie powiedzieć, że dzisiaj jestem tutaj, z tobą, i że cię kocham. Caterina odwróciła głowę, by łzy nie zmoczyły materiału. Hugo stał przed nią z uśmiechem i czekał, płaczowi jednak nie było końca. – Caterino – poprosił w końcu. Skinęła głową. Pociągnęła nosem, otarła łzy przedramieniem, po czym z determinacją wstała z pryczy. Wzięła materiał, delikatnie go pogładziła, włożyła do skrzyni i odwróciła się do Hugona. – Jesteś najlepszym upominkiem, jaki mogłam dostać – szepnęła, zdejmując odzienie. Jej spojrzenie było zalotne, a ruchy zmysłowe. – Przeżyłabym jeszcze raz moje życie, takie samo, dzień po dniu, jeżeli miałabym gwarancję, że znów cię spotkam. Wstrzymał oddech, kiedy stanęła przed nim naga. Znał ją. Przebiegał to cudowne ciało dłońmi, językiem, a nawet wyobraźnią, teraz jednak wydało mu się jeszcze piękniejsze, jeszcze wspanialsze,

jak gdyby łzy, słowa, deklaracje miłosne i niebieska tkanina unosiły się w izbie, pieściły stwardniałe sutki tych dużych, jędrnych piersi, spływały wzdłuż krągłych bioder i muskały jej łono. Jasne oczy Cateriny, teraz błyszczące, przyzywały go do siebie. Zrobił krok naprzód, chciał coś powiedzieć, ale zamknęła mu usta długim, wilgotnym pocałunkiem. Potem powoli go rozebrała, położyła na pryczy i lizała, dopóki nie osiągnął pełni.

– Wkrótce skończę dwadzieścia lat, ojcze. Już kilkakrotnie wysyłali służące, by same zrobiły zakupy. Początkowo kobiety upierały się, by im towarzyszyć, jako że admirał zrezygnował ze straży, uznawszy, że obecność służących w zupełności wystarczy, Mercè udało się jednak w końcu je przekonać. Okrążali kościół Matki Boskiej Morskiej – nie wchodzili do świątyni, w obawie że mogą się natknąć na Bernata – spacerowali po placu Palau i po plaży lub siadali na piasku i przyglądali się pracy żeglarzy, rybaków i cieśli okrętowych. Już prawie dwadzieścia lat! – pomyślał Hugo. W takim razie ile ma on? Musi dobijać do czterdziestki. – Co chcesz mi przez to powiedzieć? – zapytał, odsuwając od siebie inne myśli. – To, że jestem już w odpowiednim wieku, by wybrać sobie męża. – Nie tak to się odbywa. Córki powinny być posłuszne… – zaczął Hugo. Mercè przerwała jego przemowę: – …ojcom. To prawda. Ale wy ze mną nie mieszkacie. Powiedzcie mi zatem, czy wolicie, by wyboru dokonał Bernat czy ja. – Skoro tak stawiasz sprawę, może powinienem zdać się na twój wybór – przyznał. – W takim razie będziesz musiał jeszcze trochę poczekać, ojcze! – Roześmiała się i ruchem dłoni wskazała mu, by jej nie przerywał. –

Ci, którzy nie są starzy i zgrzybiali, to młodzicy, których interesuje wyłącznie mój posag. – To normalne, że zależy im na posagu. – Jestem dziewicą, zachowałam czystość dla przyszłego męża. Problem w tym, że na wzmiankę o obowiązku uiszczenia escreix w wysokości odpowiadającej połowie posagu uciekają albo, co gorsza, wybuchają śmiechem. Synowie bogaczy i szlachciców nie starają się o moją rękę. Najwyżej jacyś zrujnowani dostojnicy, nikt więcej. Bądźmy szczerzy: jestem tylko… – Milcz – poprosił, spoglądając na nią z czułością. – Wkrótce pojawi się odpowiedni mężczyzna. Możesz być tego pewna. Co mówi Bernat? – Myśli podobnie jak wy – odparła z westchnieniem. – Że się pojawi. – No cóż, w tej kwestii wszyscy się zgadzamy, chociaż… Nie miał odwagi jej ponaglać, by pospieszyła się z zamążpójściem. Był zły, że wybór męża dla córki się odwleka i że do tego czasu Mercè musi mieszkać w pałacu z Bernatem. Uważał, że to nie przystoi, jednak jego wątpliwości rozpraszały się, gdy z nią rozmawiał i widział, że wprost tryska szczęściem. „Jestem dziewicą”, wyznała mu w przypływie szczerości. Kolejny raz powtórzył sobie, że powinien jej zaufać. – Chociaż co? – zapytała zdziwiona nagłym milczeniem ojca. – Nie. Nic. Co u twojej matki? – zmienił temat rozmowy, jednocześnie obiecując sobie, że nie będzie już tak nalegał na małżeństwo. Mercè nie miała wieści od Reginy. Opowiedziała mu za to, co działo się podczas tak zwanej „dysputy z Tortosy”. – Ten ich zakonnik, brat Vicente Ferrer, dzięki swoim kazaniom codziennie nawraca kolejnych żydów – powiedziała z przekąsem. Rzeczywiście tak było: ponad dwieście rodzin z dzielnic żydowskich

Saragossy,

Calatayud

i

Alcañiz

przeszło

na

chrześcijaństwo, do tego sto dwadzieścia z Daroki, Fragi i Barbastro oraz niemal wszystkie z Caspe, Maelli, Léridy, Tamaritu i Alcolei. Od Gueraa Mercè dowiedziała się, że dysputa zmierza ku końcowi. Ze wszystkich tematów zgłoszonych do dyskusji zdołano omówić tylko jeden: przyjście Mesjasza. Mówiono, że Jerónimo de Santa Fe, przechrzta, który zabrał głos podczas debaty, zdołał je udowodnić na podstawie znalezionych w Talmudzie błędów. W sumie niemal trzy tysiące żydów – w tym rabinów i wpływowych postaci – wyrzekło się w Tortosie swojej wiary i przeszło na chrześcijaństwo. – Wobec tego niedługo wróci – powiedział Hugo z żalem w głosie. – Prawdopodobnie. – Na chwilę oboje zamilkli. – Odwiedziła mnie Barcha – dodała Mercè niespodziewanie. Hugo westchnął. Co też znowu knuje Mauretanka? – Wiesz, jaka ona jest – rzekł. – Często cię odwiedza? Nic mi nie powiedziała. – Tak, przychodzi dość regularnie. Wykłóca się ze strażnikami przy bramie i na wszystkich krzyczy. Schodzę wtedy na dziedziniec i chwilę rozmawiamy. Nie wybieramy się nawet na przechadzkę. Zjawia się na krótko, tylko po to, żeby mnie zobaczyć i ucałować. – Co za tupet! – Żebyście wiedzieli, ojcze! Wczoraj naskoczyła na Bernata. – Co takiego?! – wykrzyknął Hugo ze zdumieniem. – Pojawił się na dziedzińcu, skądś wracał. Zamienił ze mną kilka słów. Kiedy chciał odejść, Barcha zawołała go i zaczęła mu grozić. „Nie zrób jej krzywdy. W przeciwnym razie będziesz miał do czynienia ze mną… w piekle”. – Co na to Bernat? – Otóż… w milczeniu skinął głową – odparła Mercè, zakłopotana. – Wcale się nie zezłościł. Nawet nie chcę myśleć, co by było, gdyby jakiś sługa z pałacu odezwał się do niego w ten sposób… A jej odpowiedział tylko skinieniem głowy. Potem zapytałam ją, co miało znaczyć to ostrzeżenie, ale zbyła mnie wykrętami.

– Mam nadzieję, że nie przysporzy ci więcej problemów. Wiesz, że bardzo cię kocha. – Poprosiła mnie też o pieniądze… A w zasadzie – sprostowała, by uspokoić ojca, który aż podskoczył, słysząc jej słowa – poprosiła mnie, żebym ja poprosiła o nie Bernata. – Na pewno na wyzwolenie jakiegoś niewolnika! – ryknął rozwścieczony. – Nie. – Mercè na moment się zawahała. – Dla was – wyznała w końcu. – Żebyście mogli kupić wino na sprzedaż. Westchnął głęboko, a potem wypuścił powietrze z głośnym parsknięciem. – Mówi, że ich potrzebujecie. – Mauretanka zawsze musi wtrącać się w moje życie! Wiesz, że nawet szukała mi żony? Nie potrzebuję teraz tych pieniędzy. Wygląda na to, że sprawy zaczynają się dobrze układać… – Zawahał się. – Sprzedałem wino z Balagueru, potem kolejną partię z Penedès… – Córka spojrzała na niego zaskoczona. – Sprzedaję… Kiedy poprosiła cię o te pieniądze? – Wczoraj. – To i tak daremna prośba – rzucił, myśląc o Mauretance, Caterinie, wyzwoleńcach, ich wykupach, procesach i gwarancjach. – Bernat nigdy nie udzieli mi pożyczki. – Rzeczywiście niełatwo było go przekonać, ale w końcu się zgodził. Hugo przyniósł ze spaceru z Mercè dwie wiadomości: o wielce prawdopodobnym powrocie Reginy w związku z zakończeniem dysputy z Tortosy i pożyczce, o którą poprosiła Barcha. – Mam zajrzeć do kryjówki, w której trzymamy pieniądze? – zapytał zaraz po wejściu do domu. Milczenie obu kobiet było wystarczającą odpowiedzią. Hugo spuścił głowę i zamknął oczy; te pieniądze miały mu pozwolić zacząć nowe życie. Marzył, że będzie handlował winem, że kupi winnicę…

– Jeden z niewolników uciekł – usłyszał tłumaczenie którejś z kobiet. Cateriny czy Mauretanki? Nie rozpoznał głosu. – Musiałyśmy zapłacić naszą część gwarancji. – Odzyskamy pieniądze – dodała druga. Hugo marzył o winnicy. Nocami, w momencie poprzedzającym utratę świadomości, czuł nawet zapach winogron, próbował słodkiego moszczu, smakował wino. A teraz te dwie… te dwie… Z całej siły zacisnął pięści. Wydały jego oszczędności! A Mauretanka poszła wstawiać się za nim u Bernata. Co pomyślał sobie admirał? Sprawiło mu satysfakcję, że Hugo Llor prosi go o pieniądze, choćby za pośrednictwem wyzwolenicy i córki? – Niewolnicy to też ludzie. Te słowa wyrwały go z rozmyślań. I tym razem nie wiedział, z czyich ust padły. Podniósł głowę i odpowiedział z goryczą: – A ja? Ja nie jestem człowiekiem? Nie zasługuję na to, by mi się dobrze wiodło, by wyjść z nędzy? – Ty jesteś wolny – zauważyła Mauretanka. – I masz mnie – dodała Caterina. – O jakiej nędzy mówisz? Spojrzeli na siebie. – I mnie – odważyła się powiedzieć Barcha tonem, jakiego Hugo do tej pory u niej nie słyszał: pełnym słodyczy. Wciąż stał ze ściągniętą twarzą, zastanawiając się, ile zostało z ukrytych oszczędności, ale coś… – Będę pracowała nocami – zaproponowała Barcha, tym razem usłużnie. Słysząc tę deklarację, uniósł kąciki ust. – Masz wspaniałą córkę – dodała Caterina. – Która wyjdzie za księcia – podsumowała Mauretanka. Mówiły na przemian, przymilne i pochlebcze, podczas gdy Hugo z trudem powstrzymywał uśmiech. – Jesteś najlepszym dostawcą win w królestwie.

– Znasz tajemnicę gorzałki. – Dopisuje ci zdrowie. – I jesteś pełen wigoru! Barcha zareagowała na okrzyk Cateriny machnięciem ręki i pogardliwym grymasem. – E tam! – zakpiła. Kobiety dalej mu schlebiały, aż w końcu dał sobie zamydlić oczy. – Zostało trochę z pieniędzy? – chciał wiedzieć. – Kilka drobnych monet. Mimowolnie z rozczarowaniem pokręcił głową. – Ale masz… – chciała zacząć od początku litanię wymówek jedna z nich. – Wiecie, co mam? – przerwał im Hugo. – Okrutną, nikczemną żonę, która wróci do Barcelony, prawdopodobnie do tego domu, choćby tylko po to, żeby mnie gnębić. Wiedział, że Regina wróci, i choć nie sposób było przewidzieć, jakie będą jej roszczenia, miał pewność, że nie pobłogosławi jego związku z Cateriną. Musieli we troje znaleźć sposób, by jakoś ją zastraszyć. Hugo nie opowiedział kobietom o dniu, w którym wychyliła się przez okno, żeby rozgłosić wszem i wobec jego zdradę. Regina była gotowa złożyć się w ofierze z czystej nienawiści. Opowiedział im za to o żydowskich księgach znalezionych w pałacu przy ulicy Marquet. „Moglibyśmy to wykorzystać, żeby wywrzeć na niej presję”, zaproponował. Rozważyli za i przeciw: w sprawę zamieszana będzie Mercè, a także Guerao, który nie ujawnił istnienia ksiąg. Czy ochmistrz admirała przyzna, że jest w ich posiadaniu? Czy choćby potwierdzi, że je znalazł? Jeżeli wszystkiego się wyprze, Mercè wyjdzie na kłamczuchę, a jeśli powie prawdę, może mieć do czynienia z inkwizycją. – Zapomnijmy o ochmistrzu i o Mercè – zadecydował Hugo, kładąc kres wątpliwościom.

Kara za przechowywanie żydowskich ksiąg mogła grozić wyłącznie konwertytom. Takim jak Regina. Tak, inkwizycja na pewno by się za nią wzięła. Fałszywe przechrzty stanowiły jeden z najpoważniejszych problemów Kościoła. Po co było wkładać tyle wysiłku w ich nawrócenie, skoro nie stali się prawdziwymi chrześcijanami? Regina nie odważy się zakwestionować słów osoby z otoczenia admirała katalońskiej armady, tym bardziej że jest w pełni świadoma swojej winy. Mogą to wykorzystać, postanowił z zadowoleniem Hugo.

Regina wróciła do Barcelony. Poza kilkoma tysiącami nawróceń dysputa z Tortosy przyniosła także papieską bullę Etsi Doctoris Gentium, jedno z najokrutniejszych wydanych dotąd rozporządzeń dotyczących żydów. Porównywalna do obowiązujących w Kastylii przepisów ustanowionych w Ayllonie w wyniku starań brata Vicentego Ferrera, bulla Benedykta XIII zmierzała do ostatecznego wyeliminowania wyznawców judaizmu, którzy po dyspucie z Tortosy nadal trwaliby w swojej wierze. Na chrześcijaństwo przechodziły całe dzielnice żydowskie, jednak kilka jeszcze się ostało: w Teruelu, Gironie, Perpignan, Falsecie, Tarazonie, Monzonie, Besalú, Huesce, Jace i w samej Tortosie… Poza wprowadzeniem rygorystycznych zasad izolowania żydów, przede wszystkim jednak konwertytów, zakazu wykonywania określonych zawodów i innych przepisów, które znacznie utrudniały im życie i przetrwanie, zabroniono im także posiadania ksiąg traktujących o judaizmie. Ten, kto takowe miał, musiał w ciągu miesiąca oddać je władzom kościelnym pod groźbą oskarżenia o herezję i trafienia w ręce inkwizycji. Poza zapisem dotyczącym ksiąg, nowością wprowadzoną przez papieską bullę w porównaniu z prawami z Ayllonu było zamknięcie synagog,

zwłaszcza

tych

najbogatszych,

gdzie

heretyckim

ceremoniom towarzyszył przepych, oraz tych wzniesionych w miejsce chrześcijańskich kościołów. Chrześcijanie utrzymywali, że jeśli zniszczy się lub znieważy żydowskie świątynie, judaistyczne kredo straci sens. Tak też uczyniono w wielu miejscach, poczynając od jedynej synagogi w dużej dzielnicy żydowskiej w Gironie. Fałszywe świadectwa, jakoby zbudowano ją w miejscu chrześcijańskiej kaplicy poświęconej świętemu Wawrzyńcowi, doprowadziły do jej natychmiastowego zamknięcia. – Chcesz, żebym doniosła proboszczowi, że żyjesz jak mąż z żoną z tą… – Regina zawahała się, szukając właściwego słowa na określenie Cateriny. – Z tą niewolnicą? Zjawiła się w domu Barchy dobrze ubrana, w towarzystwie nastoletniego Maura dźwigającego skrzynię z jej rzeczami. Hugo ustalił z kobietami, że to on będzie mówił. Zrobił krok w stronę żony. Regina i niewolnik stali z jednej strony kuchni, ich troje zaś z drugiej, niczym dwa wrogie wojska. – Jeżeli tylko spróbujesz donieść… – chciał jej zagrozić, przeszkodziła mu jednak Barcha. – Nie donoś na nikogo! Błagamy cię! – zawołała. Regina rozluźniła mięśnie twarzy. Hugo spojrzał na jej nos. Był napięty, a to oznaczało tylko jedno: kłamała. – Wejdź i usiądź z nami – zaproponowała Mauretanka. – To także twój dom. Na znak Reginy niewolnik wniósł do środka skrzynię. – Znasz drogę – powiedziała Barcha z przekąsem, kiedy Regina odwróciła się plecami i ruszyła schodami na piętro. Zanim dotarła na górę, Hugo i Caterina spojrzeli pytająco na Mauretankę. Ta przykazała im milczenie, po czym weszła do pomieszczenia pełniącego niegdyś funkcję warsztatu, w którym Jaume strugał trzonki do noży. – Nie możemy wikłać w to wszystko Mercè – szepnęła. – To by jej tylko zaszkodziło. Nie łudź się!

Hugo i Caterina musieli przyznać jej rację. Jakże zmienia się perspektywa od momentu, w którym pojawia się pomysł, do chwili wcielenia go w życie! Szantażowanie Reginy ujawnieniem żydowskich ksiąg nie mogło być dobrym pomysłem, jeżeli oznaczało wmieszanie Mercè w całą tę sprawę. – Nie możemy ryzykować, że zaszkodzimy dziewczynce – ciągnęła Barcha. – Regina to problem nasz, nie Mercè, dlatego to my musimy się z nim zmierzyć. Przed laty dla dobra dziecka obiecałam jej posłuszeństwo, ale teraz, kiedy Mercè jest bezpieczna, mogę skutecznie uprzykrzyć jej życie. – Hugo przypomniał sobie, jak zachowywała się Barcha, gdy ją kupił: ta niewolnica zdołała zmusić swojego pana, by dźwigał najcięższą amforę. – Nas jest troje, ona jedna. Schyli w końcu to swoje dumne czoło. – Uważajcie na to, co daje wam do jedzenia. – Tylko to lapidarne zdanie przyszło do głowy Hugonowi. Mauretanka uśmiechała się, wyobrażając sobie tysiące sposobów na dokuczenie Reginie. Caterina ani się nie uśmiechnęła, ani nie odpowiedziała – na jej twarzy malowała się troska.

Nadszedł styczeń 1415 roku. Młode wino nadawało się już do spożycia po drugiej, powolnej fermentacji. – Admirał żąda, żebyś kupił je w okolicy Navarcles – powiedział Guerao, który występował w roli pośrednika Bernata. – Skoro już ma wyłożyć te pieniądze, niech przynajmniej przyniosą korzyści jego ziemiom. Może w innych okolicznościach Hugo próbowałby dyskutować, bo kimże był Bernat, żeby mówić mu, gdzie ma kupować wino? Jednakże w zaistniałej sytuacji pragnął jedynie pieniędzy, które pozwoliłyby mu zacząć wszystko od początku. Było to możliwe dzięki gorzałce. Po powrocie Reginy to właśnie wyjawił szeptem Caterinie w stojącej w ogrodzie szopie, gdzie przechowywali beczki.

– Czy nie ty doradzałaś mi ostrożność? – Tak. I nie odwołuję tej rady. Po co chcesz być bogaty, jeśli nie po to, by pomagać cierpiącym? – Pragnę jedynie mieć winnicę, która zapewniłaby nam utrzymanie. Chcę dożyć moich lat, uprawiając winorośl. Chciałbym też żyć wystarczająco długo, by móc przekonać się o jakości moich win. Tylko na tym mi zależy. Nie chcę być bogaty. – Będziesz miał winnicę, na pewno – powiedziała Caterina, biorąc go za rękę. – Zasługujesz na to. Chciał zaprotestować, ale zamknęła mu usta pocałunkiem. Wspominał akurat ten moment, kiedy poczuł, że ktoś ściska go za ramię. Guerao ponaglał go, by opuścili kancelarię rejenta, w drzwiach której stanął zamyślony. – Dobrze, dobrze – zgodził się. – Czy chociaż za to mogę podziękować jego wielmożności? – zapytał człowieczka, gdy wyszli na ulicę. Kwota, którą dostał, nie była duża, wystarczy jednak, by nabyć większą partię wina. – Admirał nie potrzebuje niczyjej wdzięczności, już ci o tym mówiłem. Pragnie jedynie, byś zwrócił mu pieniądze. – Na razie sam ma u mnie dług – mruknął Hugo. – Mówiłeś coś? – Nie. Nie? – pomyślał. Przecież to prawda. – Ja też dałem mu kiedyś pieniądze… – powiedział bez ogródek. – A on nigdy mi ich nie zwrócił. – Chcesz, żebym mu o tym przypomniał? – zapytał Guerao. – Admirał cieszy się sławą człowieka, który zawsze spłaca swoje długi. Hugo przez chwilę zastanawiał się nad słowami ochmistrza, w końcu jednak doszedł do wniosku, że najważniejsza jest Mercè. Ostatnio usłyszał od niej, że w pałacu przy ulicy Marquet zjawił się stary

owdowiały

baron

w

towarzystwie

dwóch

synów

z wcześniejszego małżeństwa. Obaj byli mniej więcej w wieku Mercè. W przeciwieństwie do ojca, młodzieńcy otwarcie przyglądali jej się pożądliwym wzrokiem, jakby już ciągnęli losy, któremu przypadnie w udziale. „Wreszcie Bernat walnął pięścią w stół tak mocno, że aż poprzewracały się kielichy z winem”, wyjaśniła córka, po czym dodała, że od tego momentu trzej mężczyźni zaczęli okazywać jej szacunek i admirał nie musiał już więcej interweniować. – Nie – odparł Hugo, ocknąwszy się z zamyślenia. – Lepiej nie przypominaj o niczym admirałowi. – Kiedy wyruszysz w drogę? – Jak najszybciej. Teraz jest dobry moment na kupowanie wina. – Powodzenia. Dotarli do katedry, która prezentowała się w całej okazałości, odkąd kilka lat wcześniej zburzono zasłaniający fasadę rzymski mur. Rozstali się za placem Świętego Jakuba: jeden podążył w stronę ulicy Marquet, drugi do El Raval. – Guerao! – zawołał Hugo, zanim ochmistrz zdążył się oddalić. Postanowił mu zaufać: w końcu Mercè utrzymywała, że to dobry człowiek. – Nie rozumiem, dlaczego małżeństwo mojej córki tak się odwleka. Tak – uprzedził odpowiedź ochmistrza – wiem, co mówi Mercè: że nie może znaleźć kandydata godnego jej ręki. – To prawda. Gdyby twoja córka zechciała, mogłaby wyjść za mąż choćby w przyszłym tygodniu. Sam bym się z nią ożenił, nawet gdyby jej posag stanowił tylko nędzny siennik. Nie chciałem ci uchybić, a tym bardziej twojej córce. Wybacz, jeżeli tak to zabrzmiało – dodał Guerao, widząc jego zmarszczone czoło. – Wierzę ci – odparł Hugo, bo słyszał w przeprosinach szczerą skruchę. – Może i tak, ale wyraz twojej twarzy mówił sam za siebie. Nie wydasz jej za mnie, choć jestem ochmistrzem admirała armady… Teraz to Hugo próbował się tłumaczyć, ale Guerao ruchem ręki nakazał mu milczenie.

– To tylko przykład. Taką samą minę robi mój pan na widok przewijających się przez pałac bezwstydników i lawirantów, którzy przychodzą zwabieni posagiem pięknej dziewczyny, jaką jest twoja córka. Możesz być jednak pewien, że wcześniej czy później znajdzie się odpowiedni kandydat. – A tymczasem nadal mieszka w pałacu… – Co insynuujesz? – Ochmistrz podniósł głos. – Niczego nie insynuuję – odparł Hugo po krótkim namyśle. – Stwierdzam tylko, że to nie przystoi, by samotny mężczyzna przez tyle czasu mieszkał pod jednym dachem z młodą panną – dodał zdecydowanym tonem. Jego słowa dały Gueraowi do myślenia. – Hugonie, twoja córka jest zdrowa i ma dobrą opiekę. Zapewniam cię, że darzona jest także szacunkiem, na jaki zasługuje. Niemniej jednak… Nie będę ukrywał, że i mnie niepokoi ta sytuacja. Porozmawiam o tym z admirałem. – Koniecznie – przycisnął go Hugo. Kiedy szedł ulicą Boqueria w stronę El Raval, uspokojony obietnicą złożoną przez ochmistrza i zapewnieniem o szacunku, jakim w pałacu darzą jego córkę, pomyślał, że Mercè rzeczywiście nie dzieje się żadna krzywda: tryska radością i szczęściem. Nie mógł się nadziwić, że córka jest taka zadowolona, żyjąc u boku człowieka pokroju Bernata. Poezja? – pomyślał z przekąsem, zaśmiewając się w duchu. Ktoś odwrócił za nim głowę. Niezrażony, szedł dalej z uśmiechem na twarzy. Mercè znajdzie dobrego męża, nie miał co do tego wątpliwości. Za to jego małżeństwo przysparzało mu samych kłopotów. Powrót jego żony zburzył panującą w domu harmonię. Barcha zarządziła, by Regina zamieszkała sama w izbie, którą do tej pory zajmowali Hugo i Caterina. On miał spać w pokoju obok, a młody mauryjski niewolnik, którego Regina kupiła w Tortosie – na podeście

schodów między tymi dwoma pomieszczeniami, na siedząco, oparty o ścianę. Barcha i Caterina ulokowały się w warsztacie na parterze. Już od świtu atmosfera stawała się nie do zniesienia. Barcha krzyczała, wpadała na Reginę, z samego rana zapraszała do domu niewolnice i wyzwolenice, przez co Regina nie miała co jeść ani gdzie usiąść przy stole. – Oczekujesz, że będę cię karmić?! – krzyknęła Barcha pierwszego ranka. – Na mnie też doniesiesz twojemu proboszczowi? Biegające po domu dzieci budziły Reginę i z wrzaskiem wpadały do jej pokoju, ścigane przez młodego Maura próbującego odzyskać ubrania skradzione jego pani, które maluchy zatykały na kije i przekazywały jeden drugiemu niczym wydarte wrogowi sztandary. Barcha zabroniła Reginie czerpać wodę ze studni w ogrodzie. „Jest moja. Musisz za nią płacić”. Maur musiał więc codziennie chodzić do ujęcia przy szpitalu Świętego Krzyża. Caterinie brakowało temperamentu Mauretanki. Przyglądała się temu wszystkiemu w milczeniu, z każdym dniem coraz wyraźniej dostrzegając, jak krępująca i denerwująca dla Hugona jest ta sytuacja. W końcu postanowiła opuścić izbę, którą dzieliła z Barchą, i przenieść się na piętro. „Niech doniesie na nas proboszczowi”, powiedziała, zablokowawszy drzwi i skuliwszy się obok niego na pryczy. Tak naprawdę Hugo wątpił, by Regina spełniła swoją groźbę. Rzadko przebywali sam na sam; czasami tylko wpadali na siebie w ogrodzie albo mijali się na ulicy. Któregoś wieczoru zostali we dwoje przy palenisku, kiedy Barcha i Caterina wróciły do swoich obowiązków. Hugo miał wrażenie, że Regina szuka jego towarzystwa. Próbowała się do niego zbliżyć, choć on zawsze się odsuwał. „Moglibyśmy spróbować jeszcze raz – zaproponowała słodkim, łagodnym tonem. – Nadal cię kocham. Co się z nami stało? Wiem, że twoje serce wciąż trochę dla mnie płonie”. Nozdrza potwierdzały jej słowa. Hugo uznał, że nie kłamie. Naprawdę w to

wierzy! Jego żona zabiega o niemożliwe pojednanie. Nie wspomniał o tej rozmowie Caterinie. Zdał sobie sprawę, że mimo spotkań z Mercè w życiu Reginy brakuje kogoś, kto by ją kochał. Była sama.

Hugo wrócił do Navarcles tą samą drogą, którą niegdyś udał się tam z Rogerem Puigiem: wzdłuż rzeki Llobregat. Znalazł towarzystwo dwóch poganiaczy prowadzących karawanę mułów. Caterina, teraz kobieta wolna i pewna siebie, niepodobna do niewolnicy, która wyruszyła z nim do Balagueru, szorstko ostudziła pożądliwość, z jaką spojrzał na nią jeden z zuchwałych mulników. „Na co się gapisz?!”, krzyknęła, zdecydowanym krokiem podchodząc do mężczyzny tak blisko, że niemal stykali się twarzami. Prawą dłoń ukryła pomiędzy szatami, jakby ściskała w niej nóż. Hugo nie wykluczał, że rzeczywiście ma go przy sobie. Zanim wyruszyli w drogę, Barcha pożyczyła mu wspaniały nóż Jaumego, równie dobrze mogła dać drugi Caterinie. Patrząc, jak rozjuszona Rusinka stoi przed mulnikiem, obiecał sobie, że ją o to zapyta. Jeszcze nigdy nie była taka śliczna… Wolność, walka o prawa wyzwoleńców i niesiona im pomoc dodawały jej otuchy i energii, co znajdowało odzwierciedlenie także w jej ponętnym ciele i twarzy, której rysy, piękne, niemal doskonałe, zdawały się nabierać wyrazistości pod wpływem jej zdecydowania i chęci do życia. Zdołał przekonać Caterinę, żeby mu towarzyszyła, choć pomagała akurat prawującej się o uzyskanie wolności greckiej niewolnicy, która postawiła na głowie cały ich dom. Wszystko zdawało się kręcić wokół tej dziewczyny. Prawdą było jednak, że od powrotu Reginy Caterina żyła w nieustannym napięciu. Barcha potraktowała żonę Hugona jak wyzwanie i zachowywała się wobec niej bezczelnie. Hugo myślał czasem, że po latach poniżeń wręcz rozkoszuje się tą zemstą. Natomiast Caterina nie mogła się zdecydować, by pójść w jej ślady. Regina ją wyleczyła, Regina jest żoną Hugona, Regina poznała

ją, kiedy była niewolnicą… Rusinka nie mogła się uwolnić od tych faktów, które wzbudzały w niej wyrzuty sumienia. Żeby zapomnieć o Reginie, postanowiła towarzyszyć Hugonowi, odsuwając na dalszy plan problemy małej Greczynki. – Szczerze mówiąc – powiedział Hugo, kiedy szli obok mułów – nie rozumiem do końca, o co chodzi z tymi greckimi niewolnikami. Teoretycznie jako chrześcijanie powinni być wolni… Ale jest wielu innych chrześcijańskich niewolników, którym nie przyznaje się wolności. Nie szukając daleko, ty zawsze byłaś chrześcijanką. Caterina szeptem przyznała mu rację. – Różnica polega na tym, że ja jako dziecko zostałam ochrzczona siłą – dodała, gdy uszli kilka kroków. – Ściślej mówiąc, nie rozumiałam wtedy znaczenia tego sakramentu. Jak miałam go zrozumieć, skoro nawet nie znałam języka? Za to Grecy i Albańczycy to ludy chrześcijańskie, Albańczycy są katolikami. Głęboko wierzą, służą u chrześcijańskich rodzin. Nie są przechrztami, którzy nawrócili się po trafieniu do niewoli. Jeżeli bycie chrześcijaninem wyzwalałoby z niewolnictwa, wszyscy niewolnicy przechodziliby na chrześcijaństwo. Hugo spojrzał na nią zaskoczony. – Skąd o tym wszystkim wiesz? O Grekach, Albańczykach, przechrztach… – To normalne, najdroższy. Od jakiegoś czasu nie rozmawiam o niczym innym. – Chrześcijanin to zawsze chrześcijanin… – Hugo ze zrozumieniem pokiwał głową. – Problem w tym, kto akurat rządzi. Dawno temu wy, chrześcijanie, myśleliście, że nawróceni niewolnicy powinni być wyzwalani. Stało się jednak to, o czym mówiłam. Wiesz, który zakonnik jako pierwszy powiedział, że chrzest nie powinien oznaczać wyzwolenia niewolnika? Hugo pokręcił głową. Szli teraz za mulnikami.

– Rajmund z Penyafortu, kataloński dominikanin. – Naprawdę dużo wiesz – przyznał Hugo, zaciskając usta. – Z dnia na dzień coraz więcej. – A Grecy… Co oni mają z tym wszystkim wspólnego? – Kościół nagle uznał, że niewolnikom, którzy przeszli na chrześcijaństwo, wcale nie należy się wyzwolenie, co więcej, zaakceptował niewolnictwo chrześcijan. Kilkakrotnie wspominałeś, jak to wyruszyłeś na wojnę z tym żydem… Jak on się nazywał? – Mahir – odparł Hugo, ciekaw dalszego ciągu wyjaśnień. – To była wojna przeciwko Francji, a Francuzi są chrześcijanami, prawda? – Tak. – Otóż dowiedziałam się, że nasz król pozwolił, by do zakończenia wojny francuscy jeńcy byli sprzedawani jako niewolnicy… W większości chodziło o towarzyszące oddziałom dzieci. Już wcześniej inny kataloński władca za przyzwoleniem Kościoła wziął do niewoli chrześcijan schwytanych na Sardynii. – Ale co z Grekami? – dopytywał Hugo. – Okazuje się, że Kościół jest podzielony. Niektórzy biskupi postanowili chronić greckich niewolników, jako że są chrześcijanami. Nasz barceloński biskup udziela im schronienia w swoim pałacu. Mówią, że jakiś grecki niewolnik ukrywa się tam już od ponad ośmiu lat. Innym kościelny trybunał przyznaje wolność. – Kościelny trybunał? – Tak. Biskupi. – I co mają z tego niewolnicy? – Nic, bo ani pełnomocnik królewski, ani baliw, ani rajcy miejscy nie uznają tych wyroków. Król Marcin, ten, dla którego pracowałeś jako dostawca win, zarządził, że jedynie baliw może wyrokować w sprawie wyzwolenia niewolników, i zrobił to właśnie po to, żeby do sprawy nie mieszali się biskupi.

– Konflikty między wielkimi zawsze szkodzą maluczkim – podsumował Hugo, pragnąc zakończyć tę rozmowę. Caterina mogła jedynie przytaknąć jego słowom.

Styczniowe temperatury nad brzegiem rzeki Llobregat różniły się znacznie od ciepłej, czasami wręcz upalnej pogody, jaka towarzyszyła im podczas letniej wyprawy do Balagueru. Teraz panował ziąb przesycony wilgocią, która przesiąkała ubrania i przenikała kości. Hugo i Caterina spali objęci pod wozem, przykryci derką, ubrani we wszystko, co ze sobą zabrali. Zależało im jedynie na tym, by się ogrzać. „A kysz! Jesteś lodowaty!”, skarciła Caterina Hugona, kiedy którejś nocy próbował wsunąć dłoń pod jej ubranie. Gdy spadł deszcz, przemokli do suchej nitki. Hugo nieraz żałował, że przekonał Caterinę, by mu towarzyszyła. Lepiej by jej było w Barcelonie, z Barchą i tą grecką niewolnicą, której proces zaprzątał jej myśli. Niespełna piętnastoletnia dziewczyna przypłynęła do Barcelony dwa lata wcześniej. „Prawie nie mówi po katalońsku”, powiedziała Caterina. Mimo to z wyraźnym zainteresowaniem śledziła toczone w domu Barchy dyskusje na temat jej praw… i jej przyszłości. „Przykro mi”, przeprosił Hugo Caterinę pewnej zimnej, deszczowej nocy, kiedy błoto uczyniło drogę nieprzejezdną i nie mogli dotrzeć do wsi, w której zamierzali poszukać schronienia. Trzęśli się oboje pod wozem, popijając gorzałkę, by poczuć w gardłach palenie. „Niech ci nie będzie przykro – odpowiedziała, wyjmując mu z rąk bukłak. – Myślisz, że pozwoliłabym, żebyś szukał ciepła u jednej z tych ladacznic, które podchodzą do karawany, gdy tylko zobaczą mężczyznę takiego jak ty?” Boczny trakt skręcający w stronę Navarcles przypomniał Hugonowi cel wyprawy: wino. Caterina z nawiązką odpokutowała utratę pieniędzy z pierwszej sprzedaży. Pracowała dniem i nocą,

dopóki jej nie wybaczył. „Ale ty nadal będziesz destylowała nocami wino”, zwrócił się do Barchy, przywoławszy do siebie obie kobiety. „Jeżeli aby zasłużyć sobie na całkowite odkupienie, mam zachodzić do twojej izby jak ona…”, zasugerowała Mauretanka, rozwiązując tunikę i odpychając biodrem Caterinę, by stanąć przed Hugonem. Wybuchnął śmiechem i uwolnił się od uścisku, którym próbowała go unieruchomić. „Będziesz destylowała nocami wino!”, uciął. Uśmiechnął się na wspomnienie tamtej rozmowy. Okolice Navarcles słynęły z produkcji dobrego wina. Kilkakrotnie miał okazję próbować wybornych win wytwarzanych w klasztorze benedyktynów w Bages, znanych w całej Katalonii. Przypomniał sobie jednak beczki, które znalazł w zamkowej piwniczce, kiedy wybrał się tu z Rogerem Puigiem. Były tak zapuszczone, że zawartość większości nie nadawała się do picia. Nie chciał z góry przygotowywać się na najgorsze. Od zamku w Navarcles dzieliło ich już tylko kilka kroków. Spojrzał na Caterinę. Rusinka pierwszy raz przekraczała bramy fortecy, nieświadoma panującego wewnątrz rozgardiaszu. Żony wasali miały obowiązek przychodzić do zamku, by piec chleb, przyprowadzać zwierzęta do podkucia i przynosić narzędzia do naprawy. Wszędzie kręcili się ludzie. Ziemię pokrywało błoto – efekt zimowych deszczy – zamarznięte w ocienionych miejscach. Powoli zaczynało zmierzchać. Zamkiem nie zarządzał już kasztelan Rogera Puiga – Bernat kazał go wymienić, jeszcze zanim król nagrodził admirała hrabstwem Navarcles. Jego następca ruszył w stronę Hugona i Cateriny, gdy tylko dostał wiadomość od strażnika, który zatrzymał ich w bramie. – Czekałem na was – przywitał ich przyjaznym tonem młody mężczyzna. – Ochmistrz pana hrabiego poinformował mnie, że się zjawicie. Wezwał jednego ze strażników, by zajął się wozem i mułami, po czym zaprowadził ich do niskiego budynku przylegającego do wieży, składającego się z długiej izby przypominającej galerię, gdzie

znajdowały się stoły, ławy i kilka pryczy, na których spali strażnicy. W tym samym pomieszczeniu ulokowano Hugona podczas pierwszej wizyty. – Możecie tu spać – rzekł kasztelan. – Podejrzewam, że jesteście zmęczeni. – Owszem – przyznała Caterina, opadając na krzesło. – Zaraz damy wam suchą słomę na pryczę i rozpalimy ogień. Gdy się ściemni, moja żona przyniesie wam strawę, a jutro wyruszymy na poszukiwanie wina. Dostali dymiący kociołek wypełniony po brzegi mięsem i warzywami, upieczony w zamku chleb oraz wino. Zajadali, niewiele rozmawiając. Przysunęli jeden ze stołów do olbrzymiego kamiennego kominka, w którym płonęło kilka szczap. Do izby weszło dwóch strażników i zapytali, czy mogą usiąść przy ogniu. Hugo przytaknął. Kiedy zaspokoili głód, położyli się na pryczy przykryci derką, a inne osoby z zamku skorzystały z okazji, by przysunąć się do kominka. Hugo i Caterina nie słyszeli ich przytłumionych rozmów, żartów i sporadycznych wybuchów śmiechu, które brutalnie przerywały nocną ciszę. Oboje głęboko zasnęli. Navarcles, Calders, Sant Fruitós, Artés… We wszystkich tych miejscowościach uprawiano winorośl i produkowano takie ilości wina, że już Pliniusz wyróżnił ten rejon ze względu na urodzajne plony. Hugo jechał na wozie, Caterina szła obok, a kasztelan imieniem Arnaldo towarzyszył im konno wraz z dwoma uzbrojonymi w lance strażnikami podążającymi pieszo za furmanką. – Potrzebujemy ochrony? – zdziwił się Hugo na widok tych dwóch. – Zawsze mi towarzyszą – odparł Arnaldo, dając znak, że mogą ruszać w drogę. – Zresztą od jakiegoś czasu dobrze podróżować po polach z ochroną – dodał po chwili zastanowienia. Hugo zachęcił go ruchem głowy, by kontynuował.

– Wśród remences, chłopów pańszczyźnianych uwiązanych do ziemi, panuje duże poruszenie. Przed wstąpieniem na tron infanta Kastylii żywili nadzieję, że uwolnią się spod jarzma złych praktyk. Wiedział coś niecoś o tych powszechnie obowiązujących, okrutnych prawach, które właściciele ziemscy stosowali wobec pracujących dla nich chłopów. Pamiętał dobrze, jak Roger Puig krzyczał na swoich wasali, żądając, by jeszcze bardziej ciemiężyli wieśniaków. Czym innym było jednak słyszeć o nich teraz, kiedy oddalali się od zamku w stronę lasów, pól uprawnych i winnic, w których pracowali remences. Nadstawił ucha, Caterina także. Kasztelan wydawał się skory do rozmowy. – Poprzedni władcy barcelońskiej dynastii zawarli porozumienie z chłopami, chcąc w ten sposób kontrolować szlachtę i mieszczaństwo, które skupiały w swoich rękach coraz więcej przywilejów i zgłaszały coraz więcej roszczeń. Monarchowie wykorzystali prostych ludzi w negocjacjach z możnymi… – Wybaczcie – wtrąciła Caterina ku zaskoczeniu kasztelana. – Jakież to prawa mają właściciele ziemscy wobec swoich chłopów? – Chłop jest uwiązany do ziemi. Nie może jej porzucić, chyba że pan sprzeda mu jego wolność. Hugo i Caterina spojrzeli na siebie, myśląc, że to samo można powiedzieć o niewolnikach. – Musi służyć swojemu panu – ciągnął kasztelan. – Uprawiać jego ziemie, wznosić i naprawiać jego zabudowania, budować trakty. Chłopki muszą karmić piersią dzieci pana, który ma prawo obcować z nimi pierwszej nocy po ślubie, jeszcze przed mężem. Może także pobierać opłaty za użytkowanie jego ziem, dziedziczyć po swoich wasalach, w określonych okolicznościach przywłaszczać sobie ich dobra, sądzić ich i gnębić… – Ale dlaczego mówicie, że chłopi stracili nadzieję na zmianę swojego położenia?

– Bo po śmierci króla Marcina i nastaniu dynastii Trastamarów wszystko uległo zmianie. Podczas ostatniego posiedzenia barcelońskich kortezów w tysiąc czterysta trzynastym roku w Caspe, rok po objęciu władzy przez Ferdynanda, uchwalono prawo, które dodatkowo pogarsza położenie remences. Zamiast przyznać im wolność, jeszcze bardziej ich zniewolono. Nowa konstytucja, Com a molts entenents, przewiduje surowe kary, w tym śmierć, dla remences, którzy wzniecą bunt lub choćby nim zagrożą. Posuwali się naprzód pośród pól i winnic. Podobnie jak poprzedniego dnia słabe słońce nie było w stanie pokonać chłodu i wystarczająco ich rozgrzać. – Ale dlaczego? – dopytywała się Rusinka. – Dlaczego ukarano chłopów pańszczyźnianych? – Skinęła głową, więc kasztelan ciągnął: – To bardzo proste. Właścicielom ziemskim zależy, by utrzymać czynsz dzierżawny co najmniej na stałym poziomie, a od czasu epidemii z ubiegłego wieku liczba remences ciągle maleje. Niegdyś mogli liczyć na pewną ochronę ze strony króla, teraz zaś szlachta i bogaci właściciele ziemscy każą sobie płacić za wsparcie, jakiego udzielili infantowi Kastylii. Królem powinien był zostać hrabia Urgell. Nikt nie negował jego prawa do tronu, ale taki wybór nie był na rękę możnym, bo hrabia postępowałby tak samo jak jego królewscy poprzednicy z dynastii barcelońskiej. Zdradzili więc Jaimego z Urgell i wybrali Trastamarę, kierując się wyłącznie własnym interesem. Nowa konstytucja jest przykładem na to, jak kortezy mogą zdominować władcę. – Hrabia Navarcles jest zwolennikiem króla Ferdynanda – zauważył Hugo zaskoczony słowami kasztelana. – Wiem, ale nie powiedziałem niczego, co nie byłoby zgodne z prawdą. Każdy wie, że król Ferdynand kupił Katalończyków, że Barcelona ugięła się przed żądaniami Aragończyków i Walencjan i podporządkowała Kastylijczykowi. Pochodzę stąd, z Manresy. Hrabia zna moje zdanie.

Nabyli wino. Hugo początkowo zamierzał odwiedzić wszystkie folwarki, do których obiecał zabrać go kasztelan, po czym wrócić do tego, gdzie produkowano najlepsze, okazało się to jednak niemożliwe. Tylko nieliczne gospodarstwa należały do zamożnych rodzin; w większości zamieszkiwali je ubodzy chłopi, uwiązani do ziemi do końca swoich dni – oni, ich dzieci oraz dzieci ich dzieci. Kasztelan zapewniał, że niemal każdy z nich wytwarza wino i że wszyscy bez wyjątku będą chcieli odsprzedać mu część własnych zapasów. Odstąpią mu je, bo potrzebują pieniędzy. „W takim razie dlaczego jeszcze ich nie sprzedali?”, zastanawiał się Hugo, zanim znalazł odpowiedź w cierpkim, kwaśnym winie, które wypluł na klepisko. – Nie – jęknął, wykrzywiając ze wstrętem usta. – Nie nadaje się do picia. Odpowiedziało mu milczenie. Dosyć młode chłopskie małżeństwo patrzyło na niego z malującym się na twarzach rozczarowaniem. Ich dzieci, dwójka umorusanych, gołych, wychudzonych maluchów, które do tej pory biegały po chałupie, wyczytały z min rodziców – z przenikliwością, jaką Bóg obdarza potrzebujących – znaczenie odmowy udzielonej przez mężczyznę popijającego ich wino. Przywarły do Cateriny, a ta objęła je, zaciskając usta. Kasztelan i zbrojni czekali na zewnątrz. Hugo westchnął. Cała piątka wbijała w niego spojrzenie. Na twarzy Cateriny malowała się czułość, na jej ustach igrał uśmiech, który ukazał się w całej okazałości, kiedy Hugo sięgnął po czarkę i pociągnął kolejny łyk wina. Nie może być gorsze od tego, które nabył dla Rogera Puiga po tym, jak wydał na pogrzeb matki pieniądze przeznaczone na zakup małmazji. Z trudem przełknął napitek. Owszem! Jest gorsze. A przynajmniej bardzo podobne. – Tak naprawdę…

Pomyślał, że skoro udało mu się poprawić smak tamtego wina, poradzi sobie i z tym. – Tak naprawdę wcale nie jest takie złe. Caterina skinęła głową, po policzku spłynęła jej łza. Matka przywołała do siebie dzieci, a ojciec podszedł do Hugona i uścisnął mu rękę. Wino było złe, za to cena najlepsza z możliwych, podobnie jak w przypadku innych win, które Hugo kupował w kolejnych gospodarstwach, pokonany przez błagalne, głębokie, smutne spojrzenia. „Widziałeś dzieci? – pocieszała go potem Caterina. – A tamta staruszka? Matka jest w ciąży!” W jednym folwarku wzięła go za rękę, w drugim pocałowała, w jeszcze innym podziękowała, nie mogąc powstrzymać łez. Wydawał pieniądze powodowany ludzkim nieszczęściem i wdzięcznością Cateriny. Nędza, nędza i jeszcze raz nędza. Zamiast winem, wypełnił wóz nędzą. – Dziękuję ci – powiedziała Caterina, kiedy dwa dni później wracali do Barcelony wzdłuż rzeki Llobregat. – Gdybyś nie rozpłakała się w pierwszym gospodarstwie, nie kupiłbym tych wszystkich win. – Kłamca – skarciła go. – Beze mnie też byś je kupił. – Nieprawda. – Akurat! Przebyli już spory odcinek drogi. Szli sami w zimowym słońcu, spowici panującą na polach ciszą. Nie natknęli się jeszcze na trasie na żadnego mulnika ani na karawanę, spodziewali się jednak, że spotkają kogoś w okolicach Manresy. Caterina zaczęła pogwizdywać jakąś melodię. Gdy Hugo spojrzał na nią z uśmiechem, chwyciła lejce i zjechała z drogi do lasu. – Co robisz? – zapytał, lecz ona nie odpowiedziała. Wóz podskakiwał na nierównym terenie, drewno trzeszczało, obijały się beczki. – Popękają…

Caterina zatrzymała się na małej, oświetlonej słońcem polanie, po czym przywiązała muły do drzewa. – Chodź – zachęciła go zalotnym tonem i spojrzeniem. – Zwrócę ci wszystkie te pieniądze, które straciłeś. – Tutaj? – Tutaj. – Sięgnęła po bukłak i pociągnęła spory łyk gorzałki. – Masz, napij się. Hugo skorzystał z propozycji. Caterina popchnęła go, by oparł się plecami o bok wozu. – Nie chcę, żebyś stracił równowagę – szepnęła z uśmiechem, po czym uklękła między jego nogami. Grzebała w jego szatach, aż trafiła na stojący członek. Wzięła go do ust. Hugo jęknął, czując wargi i zęby Cateriny pieszczące penisa, jej palce miarowo masujące i ściskające jądra. Osiągnął rozkosz. Wtedy pociągnęła go, by uklęknął przy niej. Położyli się na rozłożonej pod wozem derce. – Mam lodowate ręce – zażartował Hugo. – Ale gorące serce – odparła, przytulając się do niego. – Gorące i wielkie – szepnęła, obsypując go pocałunkami. Minął ranek, drogą przeszło kilka karawan, na które żadne z nich nie zwróciło najmniejszej uwagi.

Barcelona powitała ich barwnymi uliczkami, jak zwykle wypełnionymi krzykami heroldów, kupców, rzemieślników, kobiet… Hugo opłacił cło za wino, po czym ruszyli do domu Barchy. Caterina odpędzała chłopców, którzy próbowali wspiąć się na wóz, Hugo zaś mocno trzymał lejce, starając się wyminąć uliczne stragany. – Zobacz, czy w domu jest ktoś, kto pomógłby mi wyładować beczki – poprosił, kiedy Caterina ruszyła w stronę drzwi. Sam udał się do ogrodu i zabrał za wyprzęganie mułów, przekonany, że ktoś zaraz przyjdzie mu z pomocą, choćby Barcha

i Caterina. Czas mijał, ale nikt się nie pojawił. – Najświętsza Panienko! – wykrzyknęła Rusinka na widok Hugona zaglądającego do środka przez wychodzące na ogród drzwi. – Zupełnie zapomniałam! Sześć osób otaczało stół, przy którym siedziały Mauretanka i dziewczyna o ostro rzeźbionych rysach, czarnych kręconych włosach i dużych gagatowych oczach. Caterina złapała za ręce dwóch z obecnych w izbie mężczyzn i pociągnęła ich do ogrodu, prosząc o pomoc. – Co się tam dzieje? – zapytał Hugo zmęczonym głosem, choć podejrzewał, w czym rzecz. Wyzwoleńcy, prawdopodobnie Maurowie, wyładowywali beczki i ustawiali je pod krytą strzechą szopą pełniącą rolę piwniczki. – Chodzi o Elenę – odparła Caterina. – Greczynkę, o której tyle razy rozmawialiśmy. Biskup wyzwolił ją, bo jest chrześcijanką. – Co w takim razie tu robi? – zapytał, choć znał odpowiedź. – Ukrywa się. – Narobi nam kłopotów. – Jakich? Jest wolna. – Skoro jest taka wolna, to dlaczego i przed kim się ukrywa? Caterina nie odpowiedziała, jej broda drżała, a oczy błyszczały, bliskie płaczu. – Powiem ci – zaczął Hugo – przed swoim panem i przed… – Jest wolna! – zawołała Rusinka. Jedna z beczek niemal spadła z wozu, kiedy wystraszeni Maurowie przerwali pracę. Hugo chciał odpowiedzieć, ale na widok rozpaczy malującej się na twarzy Cateriny ścisnęło mu się serce. Wbił wzrok w ziemię. Ona sama była niewolnicą, uprowadzili ją z Rusi jako małą dziewczynkę, potem zgwałcili, kiedy miała mniej więcej tyle samo lat co ta Greczynka. Dobrze o tym wiedział, choć nigdy nie rozmawiali na ten temat. Później dalej ją niewolili, a wreszcie po latach poniżeń Roger Puig oddał ją lubieżnemu

Jednookiemu, jak byle nierządnicę. Jakże odmówić tym ludziom prawa do walki o wolność, choćby tę przyznaną przez biskupa? – Tak, jest wolna – przytaknął, po czym objął Caterinę i zaczął kołysać ją w ramionach. – A my jej pomożemy. Wybuchnęła płaczem. Przytulił ją mocno, zrozumiawszy, że płacze nie tylko nad losem małej Greczynki, ale także nad własnym. Nad tym, jak wyglądało jej życie. – Pomożemy jej. Przecież wyzwoliłem już kilku niewolników – próbował ją przekonać. Chwycił ją za brodę i uniósł jej głowę: śmiała się przez łzy. Gdy Maurowie ustawili beczki, jeden z nich wskazał je, prosząc Hugona o wino. Caterina poszła po czarkę. Mężczyźni pili, bacznie obserwowani przez parę – wino im zasmakowało. Wznieśli toast za zdrowie Hugona i Cateriny i wylewnie podziękowali za napitek. – Widzisz? Wcale nie jest takie złe – powiedziała z uśmiechem. – Jak ma im nie smakować? Przywykli do cienkusza, do wytłoczyn, resztek pozostałych po dwukrotnym zdeptaniu winogron, które barwią wodę i dodają jej odrobinę smaku. Znów musieli przedestylować część wina, by otrzymać gorzałkę. Odkąd Regina wróciła do domu, nie korzystali już z alembiku, lecz jeśli Hugo chciał sprzedać z zyskiem wino z Navarcles, musiał połączyć je z okowitą i przerobić. Wszedł z Cateriną do domu, mając myśli zaprzątnięte winem, ale jego zmartwienia uleciały, gdy tylko spojrzał w oczy młodej Greczynki. Rysy, które z daleka wydały mu się twarde i ostre, jak wyrzeźbione dłutem, z bliska okazały się niespodziewanie piękne. Upajał się pełnym słodyczy głosem Eleny, kiedy dziewczyna niepewnie odpowiadała na pytania Barchy, próbując znaleźć właściwe słowa. Przypomniał sobie, że prawie nie mówi po katalońsku. Przyjrzał jej się z uwagą: gładkiej delikatnej szyi, na której wisiał prosty drewniany krzyżyk, piersiom, które jeszcze nie do końca urosły, ale już zapowiadały się majestatycznie. Jest taka

młoda… Jakież zło mogła wyrządzić ta istota, że pozbawiono ją wolności? Zimowa noc zapadła wcześnie i dom opustoszał. Na kolację zjedli to, co spożywali niemal zawsze: potrawkę zapijaną winem, nie tym z Navarcles. Gawędzili przy gorzałce z zapasów, które Barcha trzymała schowane w swojej izbie. Wyczerpana Elena starała się nie zamykać oczu, choć kiwała jej się już głowa. – Co zamierzacie z nią zrobić? – zapytał Hugo, kiedy Greczynka zasnęła na splecionych na stole rękach. Mauretanka wzruszyła ramionami. – Czekać. Coś się wydarzy – odparła. – A wy, co zamierzacie zrobić z tą tutaj? – zapytała, usłyszawszy wchodzącą do domu Reginę. Hugo popatrzył na żonę. Ta spiorunowała go wzrokiem, po czym zatrzymała go na Elenie. Nie przywitała się. O nic nie zapytała. Weszła na górę, gdzie czekał na nią młody niewolnik, który przez cały dzień pilnował, żeby nikt nie okradł jego pani. Co ona zamierza? – zastanawiał się Hugo. Jak długo potrwa jeszcze ta sytuacja, z każdym dniem coraz bardziej napięta? – Czekać… – powtórzył za Barchą. – Coś się wydarzy – upierała się. – A jeżeli Regina na nią doniesie? – zapytał, wskazując brodą Greczynkę. – Nie musi wiedzieć, kim jest. – Ale jej niewolnik wie. Mauretanka wzruszyła ramionami. – Elena nie może zostać tu do końca życia – rzuciła. – Wolność jest po to, żeby się nią cieszyć, nie po to, żeby się ukrywać, choć faktycznie sytuacja tego dziecka jest skomplikowana. Znalazła się w centrum walki dwóch władz: biskupa i miasta. Każdy kieruje się swoimi prawami. – Prawami, które skazują na śmierć za szukanie wolności u biskupa – dodał Hugo.

– Tak, to prawda. Jeżeli ktoś by na nią doniósł, biskup musiałby poczynić stosowne kroki i bronić swojej decyzji, od tego zależy jego autorytet. Ale nie martwmy się na zapas, wielcy zawsze dochodzą do porozumienia, żeby nie utrudniać sobie życia. – Jak tu się nie martwić? – szepnął Hugo. – Bóg dopomoże, czyż nie? – próbowała go uspokoić Caterina. Poszli spać. Barcha i Greczynka zostały na parterze, a Caterina i Hugo weszli na górę. Żeby dostać się do izby, musieli przeskoczyć nad nogami rozłożonego na podeście niewolnika Reginy. Caterina zaryglowała drzwi od środka i pocałowała Hugona. – Nie. Znowu? – poskarżył się, pół żartem, pół serio. – Dziś rano wyssałaś ze mnie wszystkie siły. – Już nie pamiętam, co było dziś rano – odparła zalotnie. – Tak źle się spisałem? – Nie! Nie to chciałam powiedzieć… – Zmarszczyła czoło, delikatnie popchnęła Hugona na łóżko, po czym usiadła przy nim i zaczęła głaskać go po piersi. – Chociaż nie, rzeczywiście źle się spisałeś. Masz teraz okazję to naprawić.

Początkowo wydawało mu się, że to sen. Przez okno wpadało światło poranka. Otworzył oczy i zobaczył, że Caterina jeszcze śpi. Dom ponownie zadrżał od walenia do drzwi. Usiadł, nadstawiając ucha, po czym potrząsnął Rusinką. – Co się dzieje? – zapytała. Z dołu dobiegły ich krzyki, wśród których wyróżniały się wrzaski Barchy. Krzyki. Dużo krzyku. – Co się dzieje? – powtórzyła Caterina. Nie chciał zdradzać jej swoich podejrzeń. Jednocześnie wyskoczyli z łóżka i wybiegli z izby. Głosy rozlegały się teraz donośniej. Niewolnik Reginy stał sztywno na podeście przyklejony do ściany, a na jego twarzy malował się strach. Zostawili go tam

i przepychając się, zbiegli ze schodów, zbyt wąskich, by mogli się oboje zmieścić. Na dole Barcha wymachiwała rękami i wydzierała się wniebogłosy na baliwa, który przybył w asyście co najmniej pięciu uzbrojonych strażników. Greczynka próbowała się za nią schować, trzymając w dłoniach dokument z decyzją biskupa o przyznaniu jej wolności. W progu stało kilkoro ciekawskich, popychanych do środka przez innych, którzy także chcieli wiedzieć, co się dzieje. – Zatrzymajcie ją! – rozkazał baliw, nie zważając na wrzaski Mauretanki. – Jest wolna! – krzyknęła Barcha. – Jest wolna! – przyłączyła się do niej Caterina. Niektórzy z gapiów powtórzyli szeptem ich słowa. – Biskup przyznał jej wolność! – próbował wesprzeć kobiety Hugo. – Biskup nie może przyznać wolności żadnemu niewolnikowi – opowiedział baliw i ruchem ręki ponaglił swoich ludzi, by zabrali dziewczynę. Barcha i Caterina podniosły krzyk, kiedy strażnicy rzucili się na Mauretankę i chowającą się za jej plecami Elenę. Niektórzy z gapiów przyłączyli się do protestów kobiet. Hugo nie miał wątpliwości, co się zaraz wydarzy: Barcha zamierzała bronić Greczynki własną piersią, baliw wyjął już miecz z pochwy, a dwóch stojących dalej strażników groźnie wysunęło lance. – Na Boga! – interweniował. – Przypomnij sobie, co mi wczoraj powiedziałaś. Nie stawiaj oporu. Już biskup zajmie się tą sprawą. – Posłuchaj go, kobieto – poradził baliw. – Barcho, proszę – nalegał Hugo. – Caterino… – szukał pomocy u Rusinki. – Pójdziemy donieść na was do pałacu biskupa – zapowiedziała Caterina. – Nie protestuj już, Barcho.

Gdy Mauretanka opuściła ręce i schyliła głowę, strażnicy skorzystali z okazji i złapali Elenę, która spojrzała na kobiety załzawionymi oczami. – Przyjdziemy po ciebie! – obiecała Caterina. – Nie martw się, Eleno. Będziesz wolna! Zabrali dziewczynę. Bosą, ubraną w za małą, prostą, białą koszulę z cienkiego materiału, sięgającą ledwo za kolana. Strażnicy dzierżyli lance, ona zaś ściskała pismo poświadczające jej wolność. Orszak przeszedł pomiędzy mieszkańcami ubogiej dzielnicy, w większości wyzwoleńcami, którzy oklaskiwali Greczynkę i wiwatowali na jej cześć, by dodać jej otuchy. – Szybko! – zawołała Barcha. – Ubierzcie się i pójdziemy do pałacu biskupa. Przemierzyli tę samą drogę co baliw i jego strażnicy: ulicą Hospital dotarli do Rambli i bramy Boqueria w starym murze. Puścili się biegiem, jednak atak kaszlu sprawił, że Barcha musiała się zatrzymać. – Idźcie sami – ponagliła ich, zgięta wpół. – Ja was dogonię. Nie mieli odwagi. Zaczekali chwilę, aż Mauretanka dojdzie do siebie, i wszyscy ruszyli w stronę placu Świętego Jakuba. Barcha starała się biec, Hugo i Caterina – dopasować do jej kroku. – Dokąd mogli ją zabrać? – zastanawiała się Mauretanka. – Do więzienia – odpowiedział Hugo. – Albo do domu pana – poprawił się na widok jej wystraszonej miny. – Nie ma pana. Jest wolna – upierała się Caterina. Barcha znów zaniosła się kaszlem. – Idźcie – pogoniła ich, kiedy na nią spojrzeli. Na placu Świętego Jakuba zobaczyli ludzi biegnących w stronę katedry i pałacu biskupa. – Co się dzieje? – zapytał Hugo jakiejś kobiety. – Zbiegła niewolnica – odpowiedziała, nawet się nie zatrzymując. – Powieszą ją na placu Nova.

Tłum popchnął ich, kiedy stali jak wryci przy wylocie ulicy Bisbe. Caterina potknęła się, zdołała jednak odzyskać równowagę, zanim runęła na Hugona, który nie zareagował, wciąż bowiem nie mógł uwierzyć w to, co przed chwilą usłyszał. – Jest wolna! – krzyknęła Rusinka. – Kto? – zapytał mijający ich mężczyzna. – Ta Greczynka, o której mówią? – Wybuchnął śmiechem, kiedy Caterina skinęła głową. – Zaraz się przekonacie, jaka jest wolna. Niewolnicy nie mogą zwracać się do biskupa… Słowa mężczyzny niknęły, w miarę jak się oddalał. – Jest wolna – szepnęła Caterina. Hugo chciał ją przytulić, ale ubiegła go Barcha. Ruszyli ulicą Bisbe, przeszli przez bramę Decumana w rzymskim murze i dotarli na plac Nova. Tłum otaczał szubienicę wznoszącą się przed katedrą w pobliżu pałacu biskupa. Hugo nie zdołał zobaczyć Eleny, choć domyślał się, że stoi w kręgu utworzonym przez wystające ponad głowami ciekawskich lance. Ich czubki błyszczały w porannym słońcu. Nawet Barcha nie zdołała przepchać się łokciami i szturchańcami przez tłum, który walczył, by zająć jak najlepsze miejsce. – Powieszą ją? – zapytała Caterina naiwnie, wbijając wzrok w jakiś punkt za deskami, z których zwisał sznur. – Tak – odpowiedział z niedowierzaniem Hugo. Barcha nadal próbowała utorować sobie drogę w ciżbie, żeby podejść bliżej szubienicy. W tym momencie rozległ się dźwięk trąbki, do której przyłączyła się kolejna. Na plac dotarli rajcy miejscy. Tłum zamilkł na widok herolda, który wszedł na podwyższenie z szubienicą. – Z rozkazu baliwa miasta Barcelony… – ogłosił. Nie będzie procesu. Herold przypomniał, że prawo uchwalone przez króla i miasto stanowi, iż każdy niewolnik, który uda się na dwór biskupi, żądając wolności, i uzna wyrok wydany przez Kościół

i kościelne sądy, ściągnie na siebie karę śmierci, która zostanie natychmiast wykonana przez baliwa. Skazana, jako Greczynka, a więc chrześcijanka, nie zostanie przeciągnięta przez miasto jak inni niewolnicy, tylko od razu powieszona. Niektórzy zareagowali na tę łaskawość gwizdami, inni oklaskami. Kiedy herold wykrzykiwał obwieszczenie, wiele osób – wśród nich Hugo – spoglądało na pałac biskupa stojący przy jednej z ulic wychodzących na plac Nova. – Biskup jest w środku – zaczęli szeptać obecni. – Wyzwól ją teraz! – krzyknęła jakaś kobieta. – Jest chrześcijanką! – argumentował ktoś inny. – Nie powinna być niewolnicą! Dały się słyszeć kolejne gwizdy i kolejne wiwaty. Kolejne obelgi. A nawet jakaś kłótnia. Ktoś poinformował, że właśnie otwarto wielkie kraty broniące dostępu do dziedzińca biskupiego pałacu. Nastrój wyczekiwania sprawił, że wrzawa zamieniła się w szmer. Z rezydencji biskupa wyszli na plac baliw i kilku rajców, a za nimi jakiś ksiądz w towarzystwie dwóch zakrystian. Ludzie zaczęli snuć domysły. – Idzie ją wyspowiadać – wyjaśnił jakiś stojący obok Hugona starzec. Nie mogli się już ruszyć. Ludzie coraz tłumniej gromadzili się za Hugonem i Cateriną. Rusinka stała nieco dalej, po prawej stronie, wodząc zagubionym spojrzeniem. Barcha również została unieruchomiona, kilka rzędów przed nimi. Poszło szybko: Greczynkę wyspowiadano i wprowadzono na podwyższenie. Ktoś zarzucił jej na szyję pętlę i ciągnął za sznur, dopóki jej stopy nie zawisły ponad głowami gapiów. Ludzie zamilkli, kiedy zobaczyli, jak wierzga nogami. Chwilę później przez cienką koszulę osłaniającą bezwładne, nieruchome ciało Eleny przebiło się słońce i tłumowi ukazały się jej dziewczęce kształty…

23

– Zapomnieliśmy, że kiedy chodzi o pieniądze, barcelończycy są gotowi stawić czoła samemu diabłu – ubolewał Hugo po powrocie do domu. Caterina powłóczyła nogami uczepiona ramienia Barchy. Wiele osób wracało wraz z nimi do El Raval, głównie wyzwoleńcy oraz prości ludzie, którzy szli z opuszczonymi głowami i rozmawiali szeptem. Inni zawzięcie dyskutowali, a ich głośne krzyki nakładały się na płacz kobiet. – Baliw i Rada Stu dali okrutną nauczkę biskupowi i wszystkim niewolnikom, którzy zamierzali się do niego zwrócić – stwierdził Hugo. Dom wydał im się nieprzyjazny. Elena mieszkała tu zaledwie kilka dni, więc to nie jej nieobecność była przyczyną tego wrażenia. Winę ponosiła zżerająca ich wątpliwość… Wątpliwość, czy to na nich spoczywa odpowiedzialność za śmierć tej nieszczęsnej młodej Greczynki. – Czyżby Regina na nią doniosła? – zapytał Hugo. Caterina opadła na jedno z krzeseł stojących przed paleniskiem, wpatrzona w wysłużony, porysowany blat stołu. Barcha wolała stać. To ona odpowiedziała: – Zaraz się tego dowiemy. Podeszła do schodów i krzyknęła coś po arabsku. Na piętrze nikt się nie poruszył. Zawołała ponownie, tym razem ze zdwojoną siłą. Już miała wejść na górę, kiedy niewolnik Reginy zszedł po schodach. Nie zdążył się odezwać, bo Mauretanka chwyciła go za rękę i potrząsając nią, wykrzykiwała do niego pytania. Młodzieniec nie

odpowiadał. Patrząc mu w oczy, pokazała placem drzwi i dalej krzyczała po arabsku coś, co musiało być straszeniem ogniem wiecznym, przynajmniej tak się Hugonowi wydawało. Kiedy podniosła rękę z zamiarem wymierzenia mu policzka, niewolnik skulił się i zajęczał. Mauretanka uderzyła go w twarz, potem wyciągnęła na ulicę, ciągle nim potrząsając. Pełen skruchy ton, jakim chłopak odpowiadał na pytania Barchy, utwierdził Hugona w podejrzeniach co do udziału Reginy w zatrzymaniu Greczynki. – Pytała o dziewczynę – potwierdziła w końcu Barcha. – Chciała, żeby jej opowiedział wszystko, co o niej słyszał, a dziś rano wyszła znacznie wcześniej niż zwykle. Regina pracowała jako medyk. Po pobycie w Tortosie znów zajęła się leczeniem kobiet w szpitalu Świętego Krzyża, poza tym świadczyła swoje usługi wszędzie, gdzie ich potrzebowano. Często zdarzało się, że krewni jakiegoś pacjenta przychodzili do domu Barchy po Reginę. Na początku Mauretanka próbowała ich ignorować, bo ostatnią rzeczą, jakiej pragnęła, było wyświadczanie przysług Reginie, ale poruszały ją błagalne spojrzenia tych ludzi i w końcu kierowała ich do jej pokoju albo pozwalała im wejść, usiąść i zaczekać, jeśli nie zastali jej w domu. Gdzie Regina jadała śniadania, obiady i kolacje? Hugo i Caterina zobaczyli kiedyś, jak niewolnik spożywa kolację na podeście schodów, ale niczego więcej nie wiedzieli. Do czasu aż Mercè wyjawiła to ojcu: – Jada z mniszkami, zazwyczaj w klasztorze przy ulicy Jonqueres, ale chodzi także do innych klasztorów w Barcelonie. Z tego, co matka mi mówiła, wynika, że spędza z mniszkami większość czasu. Robiła to już przed Tortosą, ale teraz… Myślę, że gdyby nie była waszą żoną, wstąpiłaby do zakonu. Jest coś dziwnego w tych jej relacjach z zakonnicami… – Co konkretnie? – zapytał zaintrygowany Hugo. Mercè się zawahała.

– Zresztą myślę, że to już nie ma znaczenia. – Córeczko! – Matka kazała mi obiecać, że nigdy tego nie ujawnię, ale minęło już tyle czasu, a ja nie chcę być medykiem ani akuszerką. – Wybuchnęła śmiechem. – Wolę czytać wiersze niż traktaty o medycynie. Zrobiłam się wygodna, ojcze. – Co chciałaś powiedzieć? – nie dawał za wygraną. – A tak! Mniszki. Niektóre łamią śluby, tak po prostu, i zachodzą w ciążę. Wiedzą, co robią, ale są też inne przypadki… Chodzi o prawdziwe gwałty, ojcze. Niektóre mają na ciele ślady od ognia albo noża. Diabelskie rytuały, tak mi powiedziała matka. – Mniszki? – Tak. Ale przede wszystkim służki, które nie są szlachetnie urodzone ani bogate i zostają przyjęte do klasztoru, by służyć innym w zamian za skromny posag. Wśród służek jest dużo młodych, ładnych dziewcząt. – Ale co to ma wspólnego z Reginą? – Zawsze ją wzywają, kiedy jest jakiś problem. Nawet poza Barcelonę. Już wam to tłumaczyłam, kiedy wyjechała do Tortosy. Matka wyświadczyła klasztorom wiele przysług. Myślę, że dlatego udzielają jej schronienia.

Czy to Regina doniosła na Greczynkę? Hugo sądził, że tak, a Barcha i Caterina były o tym przekonane, podobnie jak wielu innych niewolników i wyzwoleńców, wśród których rozeszła się taka pogłoska. Najpierw zauważył dwóch wyzwoleńców, którzy kręcili się koło ich domu. Nie przejął się tym zbytnio, kiedy zamykał okiennice na parterze, mimo że dzwon pałacu pełnomocnika ogłosił już jakiś czas temu ciszę nocną. Owszem, w El Raval przestrzegano jej mniej rygorystycznie niż w starej części miasta, albowiem winnice i pola nadal rozciągające się między murami utrudniały kontrolę, która nie

mogła być tu równie skuteczna, jak na obszarze gęstej zabudowy, między pierwszymi murami wzniesionymi przez hrabiów Barcelony. Hugo nie przywiązał wagi do obecności tych dwóch wyzwoleńców, teraz jednak zaczął się niepokoić, bo kiedy zamierzał położyć się do łóżka, przez szpary w okiennicy swojej izby na piętrze zobaczył, że jest ich już nie dwóch, tylko sześciu czy siedmiu. – To mi się nie podoba – mruknął, ale nie odpowiedział Caterinie, kiedy z łóżka zapytała go: „Co takiego?”. Jakiś czas wcześniej Regina pojawiła się w domu, minęła ich w milczeniu i zamknęła się w swoim pokoju. Barcha i Caterina odprowadziły ją wzrokiem, spięte i poirytowane. Hugo zobaczył, że Mauretanka wstaje z krzesła, jakby miała zamiar coś zrobić albo powiedzieć, ale po chwili zastanowienia opadła ponownie na siedzisko, zdjęta bólem po śmierci młodej Greczynki, który nie był już w stanie wycisnąć z niej ani jednej łzy. Regina nawet nie zauważyła tego odruchu. Hugo uchylił okiennice i dyskretnie wyjrzał, żeby mieć lepszy widok na ulicę Hospital, gdzie stały grupki złożone z dwóch, trzech, a nawet czterech osób. Usłyszał czyjąś kłótnię, niestosowną o tej porze. Jego obawy potwierdziły się, kiedy zobaczył, że jakiś mężczyzna pokazuje ręką dom Barchy. Hugo wybiegł ze swojego pokoju, przeskoczył nad nogami leżącego Maura i wpadł do izby Reginy, która czytała coś przy blasku świecy. Wystraszona zerwała się z krzesła. – Co się dzieje?! – zawołała, schylając się po księgę, która wyleciała jej z rąk. – Czego chcesz? – Nagle w jej zachowaniu zaszła zmiana; miała błyszczące oczy i rozszerzone nozdrza. – Zamknij drzwi – zaproponowała uwodzicielskim tonem. – Nie. – Hugo odrzucił tę propozycję machnięciem ręki. – Musisz uciekać. – O czym ty mówisz? – Ciszej! – nakazał jej. – Uciekaj. Jeśli tego nie zrobisz, zabiją cię.

– Kto? Gdy wskazał okno, podeszła i wyjrzała przez szparę. – Czego chcą? – odważyła się zapytać i zrobiła to dość obojętnym tonem. Hugo zlustrował ją wzrokiem. Nadal była atrakcyjną kobietą. Upływ lat zaokrąglił jej ciało i twarz… Teraz nozdrza pozostawały nieruchome, jakby zamiast się nadąć, jak chwilę wcześniej, chciały się zapaść. Regina się bała. Zdała sobie sprawę, że on to wie, i wyprostowała się dumnie. Głupia duma! Pokręcił głową. – Może chcą się zemścić na tym, kto doniósł na tę grecką dziewczynę – powiedział, cedząc słowa. – A co to ma wspólnego ze mną? – próbowała dalej udawać obojętność. – Jeśli to nie ty, nie sądzę, żeby zrobili ci krzywdę – odparł i skierował się do drzwi, w których stała już czujnie nasłuchująca Caterina. – Nie odchodź! – Regina wyciągnęła rękę, by go zatrzymać. – Co tu robisz? – zapytała Rusinkę zupełnie innym tonem. – Robi, co chce – stanął w jej obronie Hugo. – To jej dom! Regina się zawahała. – Chodź do mnie – zaproponowała, na co zaśmiał się cicho. – Nadal mnie pożądasz. – Jeśli się nie pospieszysz, zabiją cię. Pokręciła głową. – Pożałujesz tego – zagroziła, ale jednocześnie pokazała ręką niewolnikowi, by zaczął zbierać jej rzeczy. Na ulicy dały się słyszeć pierwsze okrzyki. – Nie bądź głupia! Nie masz czasu. Nikt z nas nie przeciwstawi się tłuszczy w twojej obronie, Regino. Ukryj się w ogrodzie, za beczkami z winem, a kiedy wejdą do domu, uciekaj i zaczekaj na polach aż do świtu. Jeśli nie jest już za późno…

Kilkakrotnie pokręciła głową, tak jak obłąkani ludzie, których leczyła w szpitalu. Krzyk na ulicy przybrał na sile. Regina w końcu zareagowała. Uciekła; zapomniała o butach, wierzchnim okryciu, ale nie o sakiewce z pieniędzmi schowanej pod siennikiem. Zrzuciła go z łóżka, chwyciła woreczek i pospiesznie ruszyła w stronę drzwi. Hugo zrobił jej przejście, lecz Caterina nie poszła w jego ślady i Regina na nią wpadła. – Z drogi, niewolnico! – rozkazała, odpychając ją ręką. Rusinka nie zamierzała ustąpić. Rzuciła się na Reginę. – Odpowiesz za to, suko! To ty ją zabiłaś! Splotły się ramionami na podeście schodów, wymieniając ciosy. Młody niewolnik przyglądał się tej scenie wystraszony z pokoju Hugona, który też nie wiedział, jak zareagować. Chciał tylko uratować życie Reginie, a teraz Caterina walczyła, by oddać ją w ręce tłumu. Regina zdołała się uwolnić od Rusinki, przewróciła ją na podłogę, po czym pognała schodami w dół. Caterina, na kolanach, splunęła za nią. – Zabijcie tę sukę! – krzyknęła. Barcha, która siedziała w swoim pokoju na parterze i udawała, że nie ma jej w domu, nie mogła się zdecydować, czy otworzyć drzwi. Zrobiła to, kiedy wsłuchując się w krzyki, zrozumiała, że ci ludzie chcą Reginy. Ale ta w tej samej chwili zdołała się przemknąć za jej plecami i uciec do ogrodu, zanim kilku wyzwoleńców, którym przyszło do głowy, by dotrzeć do domu od tyłu, zdążyło obejść kwartał. Ukryła się między beczkami, idąc za radą Hugona, który teraz patrzył na Caterinę, wytrzymując jej spojrzenie. – Cóż nam przyjdzie po jeszcze jednej nieboszczce? – zapytał ją i rozłożył ręce. Rusinka, nadal klęcząc, wybuchnęła płaczem. Przykucnął przy niej, objął ją i zaczął kołysać.

Nędzna furtka do ogrodu rozleciała się przy drugim kopnięciu. Kiedy mężczyźni szturmowali dom, Regina wymknęła się na ulicę, puściła biegiem i nie przystanęła, aż dotarła do królewskich stoczni. Ciężko dysząc, wsłuchiwała się w ciszę przerywaną odgłosami fal. Nikt jej nie gonił. Podczas gdy stocznie i klasztor franciszkanów spowijała cisza, w domu Barchy zapanowało straszliwe zamieszanie. Gromada mężczyzn – i nie tylko – z różnych stron świata, o różnych wyznaniach, językach i odcieniach skóry, wtargnęła, szukając Reginy. „Nie ma jej”. „Uciekła”. Informacje przekazywali ci, którzy weszli na piętro, a teraz schodzili, tak jak Hugo i Caterina. Niektórzy pokazywali części ubrania, księgi i rzeczy osobiste porzucone przez Reginę. – Pomogliście jej uciec – oskarżył ich wysoki ciemnoskóry Maur. Barcha podskoczyła do niego z pazurami, z otwartymi ustami, gotowa go pogryźć. Hugo nie zrozumiał, co krzyknęła, może było to coś po arabsku, ale jej przenikliwy głos sprawił, że przeszedł go dreszcz. Trzej mężczyźni rzucili się, by zapobiec bójce. Wysoki Maur, zaskoczony, nie odważył się uderzyć kobiety. Kiedy oderwali ją od niego, miał przeorane policzki, a z długich cienkich zadrapań zaczynała spływać krew. Barcha wrzeszczała coś w swoim języku. Kilka kobiet, które wdarły się do domu, podeszło, by ją uspokoić. Caterina ograniczyła się do obserwowania całej sceny załzawionymi oczami, z rozchylonymi ustami. Hugo postanowił się wtrącić: – Czy naprawdę uważacie, że Barcha albo Caterina są zdolne… zdradzić swoich? Cisza, wymiana spojrzeń, pomruki, kaszlnięcie, czyjś szept, jeszcze jedno kaszlnięcie, gesty wyrażające skrępowanie. Żadnej odpowiedzi. – To był bardzo ciężki dzień – dodał. – Wracajcie do swoich domów – zachęcił ludzi, którzy już i tak zaczęli się rozchodzić.

Przez następne dni Hugo pracował nad winem z Navarcles: gruszki, jabłka, przyprawy i gorzałka. Robili to w ciszy, po zmierzchu, bez krępującej obecności Reginy, która znalazła schronienie w klasztorze przy Jonqueres, o czym dowiedzieli się, kiedy jakaś mniszka przyszła do domu po niewolnika, kuferek i rzeczy osobiste. Zabrała tylko młodego Maura i skrzynię, większość rzeczy bowiem zniknęła podczas zamieszania. – Złodzieje! – odważyła się powiedzieć zakonnica po wysłuchaniu wyjaśnień Hugona. – Obłudnica! – wtrąciła Caterina. Mniszka zawahała się; nie wiedziała, czy powinna z nią dyskutować. W końcu postanowiła tego nie robić i skierowała się ku drzwiom. – Zostawicie sobie Reginę na zawsze? – zakpiła Barcha. W tym samym tygodniu, w niedzielę, nawet Mauretanka towarzyszyła Hugonowi i Caterinie w drodze do kościoła Matki Boskiej Morskiej, gdzie ci zamierzali wziąć udział w sumie. Na placu przed główną fasadą z dwiema ośmiobocznymi wieżami i olbrzymią rozetą nad drzwiami z brązu z dwiema płaskorzeźbami przedstawiającymi bastaixos przenoszących kamienie zaczął się zbierać kolorowy tłum niewolników i wyzwoleńców, którzy zwykle uczęszczali do innych kościołów w mieście. Hugo i Caterina nie weszli do świątyni, jak to zwykle czynili, lecz przyłączyli się do prostych, często ubogich ludzi czekających w chłodzie śródziemnomorskiej zimy. Chłodzie niedającym się we znaki dzięki mocno świecącemu słońcu. – To bastaixos dźwigający kamienie; pracowali za darmo przy budowie kościoła – odpowiedział Hugo na pytanie jakiegoś wyzwoleńca, który widział, że wpatruje się w niewielkie wypukłości na drzwiach. Chwilę wcześniej Hugo błądził myślami daleko od miejsca, w którym się znajdowali. Potrzebował trochę czasu, żeby móc

ciągnąć swoją opowieść. Wspominał micer Aranaua, jego słowa i wzruszenie, które czuł, kiedy je przywoływał. Jakaś kobieta i dwóch młodych ludzi stojący obok nich słuchali uważnie, tak jak wyzwoleniec, natomiast Caterina uśmiechała się, znowu słysząc tę wielokrotnie opowiadaną historię. – Zauważ, że na fasadzie – próbował powtórzyć słowa Arnaua – nie ma herbów książąt ani panów Kościoła. Nie ma inskrypcji. Jedyne, co jest, to tych dwóch bastaixos. Hołd miasta Barcelony złożony skromnym tragarzom towarów, którzy poświęcili się dla swojej Morskiej Panienki. – Wśród bastaixos jest wielu niewolników – powiedział jeden z mężczyzn. – Na początku byli niewolnikami, tak – odparł Hugo. – Ale potem wszyscy zostali wolnymi ludźmi. I są z tego dumni. Bastaixos nie mogą być niewolnikami. – Ale niektórzy są – upierał się przy swoim mężczyzna, a jego towarzysz przytaknął ruchem głowy. – Nie, nie mogą – rzekł Hugo. – Przestaliby być bastaixos, nie miej co do tego wątpliwości. – Nie widzę powodu… – zaczął pierwszy z młodych ludzi, ale w tym momencie zaczął bić jeden z dzwonów u Matki Boskiej Morskiej, w jakiejś szczególnej tonacji, monotonnej i smutnej. Dźwięk dzwonu nadal rozbrzmiewał, kiedy procesja księży i beneficjariuszy – tym razem reprezentujących wszystkie stany – wchodziła na wypełniony tłumem plac. Przemieszani z nimi duchowni, z biskupem na czele, i członkowie kapituły katedralnej trzymali w rękach zapalone świece. Po chwili schody prowadzące do świątyni i duża część przestrzeni przed wejściem zostały opanowane przez ogromną liczbę duchownych z posępnymi minami i gromnicami w dłoniach. Nadal było słychać natrętne uderzenia dzwonu, jedno, drugie, następne… mimo że któryś z duchownych rozwinął jakiś dokument i zaczął czytać po łacinie.

Obecni przekazywali sobie z ust do ust tłumaczenie tych, którzy znali ten język. W ten sposób dowiedzieli się, że biskup ekskomunikował baliwa Barcelony, Joana Sa Bastidę, i nakazywał ogłosić to publicznie przed jego kościołem parafialnym. Powodem był wyrok śmierci wykonany na Elenie, greckiej niewolnicy, której hierarcha dał wcześniej wolność jako chrześcijance. – Żadna pociecha – dało się słyszeć w grupie niewolników i wyzwoleńców. – A czego oczekiwaliście od biskupa? – odpowiedział ktoś; Hugo nie był w stanie stwierdzić, czy ten człowiek broni hierarchy, czy też go krytykuje. Joana Sa Bastidę odsunięto od Kościoła. Umierał za życia i nawet nie mógł zostać pochowany na cmentarzu. Kościół żądał, by wierni odcięli się od baliwa; nie powinni utrzymywać z nim żadnych kontaktów, jakby był zadżumiony. Sa Bastida został pozbawiony prawa do zajmowania jakiegokolwiek stanowiska. Nikt nie będzie mógł się tłumaczyć nieznajomością decyzji o ekskomunice po podaniu jej do publicznej wiadomości w taki sposób, czyli w obecności wiernych z jego parafii. Miejscowości lub miejsca, w których znalazłby schronienie, zostaną obłożone interdyktem, a sam ekskomunikowany, jeśli w ciągu roku nie pojedna się z Kościołem, będzie uznany za heretyka i oddany w ręce inkwizycji. Po zakończeniu odczytywania decyzji biskupa duchowni zgasili świece, ustał też monotonny dźwięk dzwonu towarzyszący ceremonii. Procesja wkroczyła do kościoła Matki Boskiej Morskiej, część wiernych się rozeszła, niektórzy w stronę swoich parafii, inni do domów albo do miasta, by w ten słoneczny dzień skorzystać z jego uciech. Pozostali, wśród nich Hugo i Caterina, weszli do świątyni, by wziąć udział w niedzielnej mszy świętej. – Powinien był to zrobić, zanim stracili dziewczynę – wyraziła ubolewanie Barcha, nim się pożegnali. – Może wtedy uratowałby jej życie.

– Słyszałam, że aby móc go dzisiaj ekskomunikować – wtrąciła kobieta, która szła obok Mauretanki – biskup musiał wydać trzykrotne ostrzeżenie, więc na pewno zrobił to przed wykonaniem wyroku na Greczynce. – W takim razie musiał to zrobić bardzo szybko – dorzuciła Caterina. – Bo od chwili jej zatrzymania do powieszenia upłynęło bardzo mało czasu. – Może tego nie zrobił… – Albo zrobił. – Może. – To nam nie zwróci Eleny – przerwał te spekulacje Hugo. Rozpoczęła się suma. Setki wiernych zebrały się w kościelnym wnętrzu zaprojektowanym na podobieństwo katalońskiego domu, przestronnym, surowym i majestatycznym. Światło słoneczne wciskało się przez okna absydy, psując efekt niezliczonych świec palących się w świecznikach, przed głównym ołtarzem i na ścianach po obu stronach świątyni między przyporami. Tam gdzie stali Hugo i Caterina, w tłumie ludzi, w pewnej odległości od ołtarza, można było wyczuć obecność morza. Choćby w świetle zalewającym wnętrze. Micer Arnau twierdził, że wpadające do kościoła słońce przynosi szczególny blask, który przekazuje mu morze. Caterina jednak pokręciła głową, kiedy Hugo jej o tym powiedział. – To rybacy. I żeglarze, przewoźnicy, bastaixos, robotnicy uszczelniający łodzie i mistrzowie szkutniczy. To nie światło, to oni pachną morzem. Światło czy ludzie? A dlaczego nie jedno i drugie? – pomyślał Hugo. Pewne było to, że w tej świątyni – kościele ludu, morskiej katedrze – zbierali się ubodzy, którzy pomogli w jej zbudowaniu. A razem z nimi szlachetnie urodzeni i zamożni mieszczanie żyjący w swoich pałacach przy ulicy Montcada, na tyłach kościoła Matki Boskiej Morskiej, albo ci z ulicy Marquet jak na przykład admirał armady katalońskiej, Bernat Estanyol, który właśnie w tym

momencie wkraczał majestatycznie do świątyni, a za nim Guerao i Mercè wraz z damą do towarzystwa. Ta ostatnia pojawiła się w pałacu wkrótce po rozmowie Hugona z ochmistrzem, podczas której ojciec wyraził niezadowolenie z tego, że jego córka i admirał mieszkają „sami”. Towarzyszyli im służący z fotelami, na których państwo mieli się rozsiąść, przed ludźmi, na wprost głównego ołtarza. Parafianie rozstąpili się i Hugo mógł zobaczyć, jak jego córka, odziana w niebieski jedwab, kroczy za Bernatem, naśladując jego postawę niczym królowa. Ludzie wędrowali wzrokiem od admirała – wysokiego, poważnego mężczyzny z gęstą brodą, owianego sławą okrutnego żeglarza, na widok którego milkły rozmowy, bardziej ze strachu niż z szacunku – do podążającej za nim młodej, pięknej dziewczyny. Hugonowi, jak wielu innym, sprawiał przyjemność widok Mercè, która zdawała się unosić nad podłogą, kiedy tak szła lekkim i spokojnym krokiem. Wydawało mu się, że jest wielką damą. Stojący najbliżej orszaku admirała zachowywali milczenie, jakby z powodu czyjegoś kaszlnięcia albo szorstkich słów jakiegoś żeglarza mógł prysnąć czar. Inaczej było z tymi, którzy stali z tyłu. – Pięćdziesiąt tysięcy soldów posagu – powiedział ktoś za plecami Hugona. – I nie znajduje męża – dodał ktoś inny. To nieprawda, chciał sprostować Hugo. Wygląda na to – tak powiedziała mu Mercè w czasie ich ostatniego spaceru – że kogoś znaleźli. – Nie ma takiego, który odpowiadałby jej pozycji – wtrąciła jakaś kobieta. – Jakiej pozycji? – dało się słyszeć czwartą osobę. Hugo poczuł, że Caterina ściska go za ramię. – Jest tylko córką dostawcy win. – Królewskiego dostawcy win – zauważył ktoś inny. Jakie znaczenie miało to, że był królewskim dostawcą? Pięćdziesiąt tysięcy soldów zdołało przyciągnąć młodszego syna

z bogatej barcelońskiej rodziny handlującej suknem, na którego Mercè chyba przystała. Jest młody, poważany, tak mu powiedziała córka. Hugo dokładnie pamiętał jej słowa: „Poważany… i nawet urodziwy”. – Jej ojciec jest synem zwykłego żeglarza – zauważył ktoś. – A czy jest jakiś lepszy stan niż żeglarski? – zaprotestował uszczypliwie jeden z mężczyzn, do których skóry – zdaniem Cateriny – przylgnął zapach morza. Kiedy zamilkli, Bernat i Mercè zniknęli już z ich pola widzenia. Hugo nie słuchał mszy. Mercè mieszka w pałacu od końca 1413 roku, a teraz był luty 1415. Upłynął rok i kilka miesięcy, w czasie których panna z największym wówczas posagiem w Barcelonie odrzucała jednego po drugim wszystkich defilujących przed nią pretendentów do jej ręki, do momentu kiedy pojawił się młodszy syn rodziny handlującej suknem. „Poważany!” Słowo to rozbrzmiewało w uszach Hugona jak akt kapitulacji córki wobec przeciągającej się sytuacji, która zaczynała być krępująca. Targały nim sprzeczne uczucia. Z jednej strony rad był z tego, że Mercè wychodzi za mąż, bo to będzie oznaczało, że wreszcie opuści pałac przy ulicy Marquet. Wprawdzie Bernat zatrudnił damę do towarzystwa, ale Hugonowi coraz bardziej przeszkadzało to, że córka mieszka z admirałem. „Zazdrość?”, odpowiedział rozdrażniony Caterinie, kiedy ta któregoś dnia dała mu do zrozumienia, co jest przyczyną jego zgryzoty. Może była w tym odrobina prawdy, przyznał to po jakimś czasie, ale tylko przed sobą, bo strzegł się, by nie powiedzieć tego Caterinie. Zazdrość o to, że córka jest szczęśliwa, mimo że musi mieszkać z człowiekiem, który nim pogardza. Małżeństwo Mercè położyłoby kres tej udręce. Mógłby odwiedzać ją w jej domu i zabierać ze sobą Caterinę, bo cierpiał, zostawiając ją, gdy szedł do córki. „Nasza sytuacja i tak jest bardzo skomplikowana z powodu Reginy – usprawiedliwiła się kiedyś przed nim. – Tylko tego brakuje, żeby wszyscy barcelończycy

zobaczyli, jak spaceruję z podopieczną admirała. Ja, wyzwolona niewolnica. Naprawdę nie chciałabym zaszkodzić Mercè”. Hugo był rad, że ziszczą się jego nadzieje, ale z drugiej strony złościła go oczywista rezygnacja córki z jej marzeń, to, że zadowala się czyimś młodszym synem, który jest „poważany” i może się wydać nawet urodziwy. – To dobra partia – oznajmiła Barcha. – To, że jest urodziwy, najmniej się liczy – poparła ją Caterina. – Ważne, żeby dziewczyna była szczęśliwa, a z tego, co słyszałam, to dobry człowiek. Ciebie wybrałam nie dlatego, że jesteś urodziwy – zażartowała, puszczając oko do Mauretanki. Powieszona Greczynka, ekskomunikowany baliw, Mercè pogodzona z zamążpójściem… Hugo nie zdołał nawet zobaczyć Najświętszej Panienki – tak miał do niej daleko – żeby jeszcze raz stwierdzić, iż ciepło bijące od świec stwarza wrażenie, że jej usta drgają w uśmiechu. Lubił delektować się tym uśmiechem, odgadywać jego znaczenia, znajdować w nim oparcie… albo przebaczenie. Czyż nie tego oczekiwali wszyscy, którzy po prostu klękali przed figurką? Wyszedł z Cateriną z kościoła. Mimo że minęło już południe, słońce jeszcze grzało, może trochę słabiej, jakby ostrzegało mieszkańców, że kiedy zajdzie, dopadnie ich zima. – Kubek wina? – zaproponował Hugo. Propozycja, jak każdej niedzieli, obejmowała wizytę w karczmie, wypicie wina i oczywiście skrytykowanie go, połączone z rozmową z innymi bywalcami, w trakcie której z każdą kolejką wino zyskiwało na jakości, a rozmowa przekształcała się w kłótnię. – Tak – zgodziła się zadowolona Caterina, jak w każdą niedzielę. W karczmach odnoszono się do Hugona życzliwie. Ona gawędziła z kobietami, które towarzyszyły swoim mężom, a nawet się śmiała. Czy ktoś mógł przewidzieć w ciągu lat spędzonych w pałacu przy ulicy Marquet, kiedy była skazana na kaprysy hrabiego albo

Jednookiego, że pewnego dnia będzie prowadzić pogaduszki z kobietami przy winie w karczmie? Prawie wszyscy znali tam historię Cateriny i Hugona i wiedzieli, że nie mają ślubu. Prawdopodobnie robili uwagi za ich plecami, ale dopóki płynęło wino, nikt nie przywiązywał do tego wagi. Byli też i tacy, którzy patrzyli na Rusinkę z pożądliwością, mimo że ta tuliła się do Hugona, dumna ze swojego mężczyzny, niwecząc w ten sposób nieprzyzwoite urojenia, jakie mogły chodzić im po głowie. Skierowali się w stronę Voltes del Vi, na wprost starej szkutni, gdzie budowano łodzie na plaży pod gołym niebem. Hugo pracował tam, kiedy wyrzucono go ze stoczni królewskich. Niektórzy ludzie jeszcze go pamiętali. – Admirał chce cię widzieć. Guerao zaskoczył ich na placu Palau, kiedy stali w cieniu budynku giełdy towarowej, dwa kroki od ulicy Marquet. Hugo musiał przyznać, że zaczyna cenić człowieczka, głównie z powodu uznania, z jakim wyrażała się o nim Mercè. – Chce zaprosić nas na wino? – zażartował Hugo. – Ciebie tak. – Nie przejmuj się – wtrąciła Caterina. – Nie chcę być zawadą. Jeśli admirał pragnie cię zaprosić na wino, to może sprawa zaślubin została już załatwiona. Hugo wahał się, choć perspektywa potwierdzenia małżeństwa zmuszała go do przyjęcia zaproszenia. – Idź. Ja pójdę do Barchy. Przyda jej się towarzystwo – nalegała Caterina. – Z kupcem już wszystko zostało uzgodnione? – zapytał Hugo ochmistrza, kiedy szli w stronę pałacu. Nie zrozumiał odpowiedzi udzielonej przez Gueraa, który szedł szybkim krokiem ze spuszczoną głową. Przypomniał sobie dzień, w którym mały człowieczek wyznał mu, że sam ożeniłby się z Mercè, nawet jeśli całym jej wianem byłby skromny siennik. Może zakochał

się w jego córce. Ale któż by się nie zakochał, mieszkając z nią pod jednym dachem? – pomyślał Hugo z uśmiechem na twarzy. Mercè powitała ich na pałacowym podwórcu. Wszystko wyglądało tu tak samo jak za czasów hrabiego, co Hugo stwierdził z nutką nostalgii, choć może teraz mniej było służby biegającej tam i z powrotem. Cisza, przerwana pozdrowieniem i nerwowym chichotem Mercè, także nie była czymś zwyczajnym w czasach hrabiego. Hugo uściskał córkę, starając się okazać radość i zapomnieć o „poważanym”. – Musi chodzić o coś ważnego, skoro Bernat łamie słowo i zaprasza mnie do pałacu. – To jest ważne, owszem – potwierdziła. Wzięła go za rękę i pociągnęła schodami na górę. Próbował ją zatrzymać. Chciał jej powiedzieć, żeby nie czuła się zobowiązana do zaakceptowania małżeństwa z kimś, do kogo nie ma przekonania. Wydało mu się zbędne mówienie o miłości, kiedy o rękę jego córki starano się z powodu wielkiego posagu. A jeśli nie miłość, musi być chociaż pożądanie, nawet jeśli Caterina i Mauretanka miały zupełnie inne zdanie na ten temat. Jednakże Mercè nie pozwoliła mu na to i zmusiła go do wejścia po schodach szybkim krokiem. „Bernat na nas czeka”, powtarzała. Była to ta sama sala, w której przyjmował go Roger Puig, ale zamiast całej kolekcji krewniaków otaczających szlachcica i badawczo obserwujących Hugona, gdy godził się szpiegować dla hrabiego Urgell, teraz zobaczył tylko Bernata siedzącego w tym samym fotelu co kiedyś Roger Puig. Mercè stanęła po prawej stronie admirała, nieco z tyłu, Guerao zaś dyskretnie się wycofał. Hugo miał wrażenie, że runął na niego sufit pustej sali imponujących rozmiarów, gdy Bernat, nie wstając i nie okazując nawet cienia gościnności, gestem wskazał mu, by usiadł na drugim fotelu, po jego lewej ręce.

Hugo próbował bezskutecznie znaleźć odpowiednią pozycję. Nie szukał wygody na starym siedzisku, które zapadło się pod jego ciężarem, a oparcie wystawało ponad jego głowę. Nie wiedział, co zrobić z rękami i nogami. Nigdy nie siedział w fotelu, a już na pewno nie w czymś takich rozmiarów, i ostatnią rzeczą, jakiej pragnął, było, by córka musiała się za niego wstydzić. Oparł ręce na podłokietnikach i poczuł się śmiesznie. Bernat trzymał swoje nieruchomo, naturalnie. Jego wyniosłość wystarczyła, by Hugo poczuł się znieważony. – Chciałem porozmawiać z tobą o zobowiązaniu, jakie na mnie nałożyłeś: o małżeństwie twojej córki… – zaczął admirał. Nie widać żadnego dzbanka z winem, pomyślał Hugo w tej samej chwili. – Słuchasz mnie? – zganił go Bernat. – Tak… Tak, słucham cię – odparł. – Wiem o małżeństwie Mercè z tym kupcem sukiennym… – Nie – przerwał mu Bernat. – Mercè nie wyjdzie za tego kupca. – W takim razie za kogo? Bernat milczał. Hugo spojrzał pytająco na córkę. Dziewczyna drżała i poruszała rękami przed sobą, jakby tymi gestami chciała wyrzucić z siebie słowa, które utknęły jej w gardle. Hugo bezskutecznie próbował wyprostować się na zapadniętym siedzisku. – Kto to jest? – zapytał. – Jest w tej sali – zdołała odpowiedzieć Mercè drżącym ze zdenerwowania głosem. – Nie! – Hugo oparł się o poręcze fotela, by wstać, ze wzrokiem wbitym w Gueraa. – Ty nie… – Jasne, że nie, głupcze – ryknął Bernat. – To nie Guerao. Twoja córka wyjdzie za mnie. Odgłos pękającej trzciny, który zabrzmiał, kiedy siedzisko Hugona ugięło się pod jego ciężarem, był jedynym słyszalnym dźwiękiem, dopóki Mercè nie odważyła się ponownie przemówić.

– Wyłącznie za waszym przyzwoleniem, ojcze – próbowała złagodzić wrażenie wywołane władczym tonem Bernata. Hugo żałował, że nie ma wina. Popatrzył na córkę, ale zaraz mocno zacisnął powieki na samą myśl, że dzieliła łoże z Bernatem. – Czyżbyście…? – Nie skończył zdania. Siedząc w niewygodnej pozycji, postukał kilkakrotnie jednym palcem wskazującym o drugi, na brzuchu, jakby chciał ukryć ten gest. – Jasne, że nie! – wykrzyknął Bernat. – Mercè…! Dziewczyna uspokoiła admirała, opierając dłoń na jego ramieniu. Dopiero wtedy do Hugona dotarła cała prawda. – Mercè jest dziewicą, nie miej co do tego wątpliwości – powiedział Bernat. Hugo poczuł, że kręci mu się w głowie. – Przynieść wino? – zaproponował Guerao na widok jego blednącej twarzy. Admirał kiwnął głową. Mercè wyszła zza jego pleców i uklękła przed ojcem. – Będę szczęśliwa – próbowała dodać mu otuchy. – Kocham Bernata – wyznała. Guerao przyniósł wino, podał srebrny kielich Hugonowi, a ten wychylił zawartość jednym haustem. Ochmistrz ponownie go napełnił, ale gdy Hugo podnosił ciężkie naczynie, słowa Bernata zatrzymały jego rękę w połowie drogi do ust. – Twoja córka mówi, że mnie kocha, a ja cię zapewniam, że jest to uczucie odwzajemnione. Hugo spojrzał w twarz człowieka, który kiedyś był jego przyjacielem. – Masz z tym jakiś problem, z powodu którego tak desperacko pijesz? – wypalił Bernat. – Jestem bogaty. Jestem admirałem katalońskiej armady, jednym z faworytów króla. Jestem hrabią, więc gdy twoja córka za mnie wyjdzie, zostanie hrabiną. Wypłacę

obiecane wiano, więc będzie w dodatku bogata. Czego jeszcze możesz żądać? Uniesiona dłoń Mercè, klęczącej na podłodze przed Hugonem, zmusiła Bernata do zamilknięcia. – Ojcze – odezwała się prawie szeptem – to prawda. Kochamy się. – Trudno mi w to uwierzyć – rzucił Hugo z powątpiewaniem. – To korsarz. Musiał mieć mnóstwo kobiet. – O co ci chodzi? – Bernat przerwał mu, nie zważając na błagalny wyraz twarzy dziewczyny. – Tak, jestem korsarzem i jak słusznie zauważyłeś, miałem mnóstwo kobiet. Twoja córka wie o tym, powiedziałem jej, rozmawialiśmy na ten temat. Ale żadnej z nich nie dałem swojego nazwiska, a jeśli spłodziłem jakieś dziecko, będzie tylko bękartem. Daję Mercè moje nazwisko, mój tytuł, mój majątek i chcę mieć z nią dzieci z prawego łoża. – Możesz wybrać pośród kobiet szlachetnie urodzonych i… – Nie interesują mnie, Hugonie. Nie interesują mnie kobiety szlachetnie urodzone, bogate, kapryśne i płoche. Nie lubię królewskiego dworu. Kocham twoją córkę. Jest inteligentna i wykształcona… i czuła. A całą wyniosłość oddała mnie – skończył z uśmiechem na twarzy. Hugo wychylił kielich, który nadal trzymał przy ustach. Tym razem zrobił to statecznie, niemal tak, jakby smakował wino, choć w rzeczywistości nie był w stanie go odróżnić od cienkusza dla niewolników, tak bardzo się martwił. Mercè ma zostać żoną Bernata! – Ojcze… – nalegała dziewczyna. Bernat też pił, z jego oczu biła ufność. Hugo nie chciał spuścić wzroku i spojrzeć na córkę. Wiedział, że jeśli to zrobi, skapituluje. Zamiast tego rzucił pytające spojrzenie Gueraowi, który stał daleko, pod ścianą. Mały człowieczek wyobraził sobie, co dzieje się w głowie Hugona. Wzruszył ramionami i rozłożył ręce. Jego gest był oczywisty. „Cóż złego jest w tym małżeństwie?”, pytał bez słów.

Cóż złego? – zadał sobie to pytanie Hugo, ponownie unosząc kielich do ust.

Hugo wzniósł się ponad uprzedzenie po cięgach i obelgach, jakie spotkały go w Małym Pałacu, i po tym, jak Bernat traktował go w czasie ich nielicznych późniejszych spotkań. W drodze do domu doszedł do wniosku, że jedyną przeszkodą jest wiek admirała. Z tego, co pamiętał, był o cztery lata starszy od niego, miał więc teraz czterdzieści cztery. Wielu ludzi nie dożywa takiego wieku, jeszcze więcej umiera w dzieciństwie, ale prawdą było również i to, że może jeszcze pożyć dwadzieścia lat… Znał mnóstwo takich przykładów. Mercè go kochała. Przed chwilą zobaczył to na własne oczy i usłyszał z jej ust szczere wyznanie. Tak naprawdę widać to było w całym jej zachowaniu. Nie chodziło o kaprys naiwnej panienki ani o oczarowanie pieniędzmi i władzą Bernata. Miłość wzięła się z czytanych wspólnie nocami wierszy. Jego córka zakochała się w tym smutnym, samotnym, cierpiącym na bezsenność mężczyźnie, którego kiedyś mu opisała, a którego Hugo nie znał. Uśmiechnął się, zrozumiawszy teraz, że dlatego odrzuciła tylu zalotników. Będzie szczęśliwa, powiedział sobie w duchu, żeby przekonać samego siebie, choć wątpliwości natychmiast powróciły. Nagłe przygnębienie spotęgowało efekt wypitego wina. Nie było złe, ale może przesadził z liczbą kielichów. Pierwsze miały mu pomóc wyjść z początkowego osłupienia, następne były fetowaniem ojcowskiego przyzwolenia, z Mercè na jego szyi obsypującą go pocałunkami. Na Rambli, zanim przeszedł przez bramę Boqueria, parsknął głośno. Jakieś dzieciaki zaczęły się śmiać i szydzić, naśladując go. Hugo uśmiechnął się i przyłączył do ich fukania. Moja córka będzie szczęśliwa, dlaczego miałaby nie być? – rozstrzygnął optymistycznie po tym, jak gromada dzieci znudzona zabawą oddaliła się biegiem.

Wygląda to tak, jak Bernat powiedział w pałacu, pomyślał, idąc ulicą Hospital. Admirał jest w stanie dać Mercè wszystko, czego może pragnąć kobieta: pieniądze, tytuły, ziemie, prestiż. Jeśli do tego dodać miłość, którą ona mu okazuje, jak tu sprzeciwić się takiemu związkowi, nawet jeśli zostanie zawarty z tym okrutnym, brutalnym człowiekiem? Z drugiej strony może… może Mercè go okiełzna. Może to drugie oblicze korsarza, które, jak się wydaje, ukazał tylko jej, w końcu weźmie górę. Hugo miał co do tego wątpliwości. – Mercè wychodzi za mąż! A… Chciał zaskoczyć Barchę i Caterinę zaraz po wejściu do domu. Obie siedziały przy stole. Ich milczenie i wygląd sprawiły, że przerwał w połowie słowa. Odwróciły się w jego stronę, Caterina miała zaczerwienione oczy i nos, Mauretanka zaciśnięte usta i wykrzywioną twarz. – Co się znowu dzieje? – zapytał niecierpliwie. – Spełniła swoją obietnicę – odparła Barcha. – Regina oskarżyła was o cudzołóstwo. – Powinniśmy byli ją zabić – wymamrotała Caterina. Hugo usiadł przy nich. – Opowiadajcie – poprosił, starając się je uspokoić. Przyszedł do nich ksiądz z kościoła Matki Boskiej Sosnowej, z parafii, która obejmowała dzielnicę El Raval, i ogłosił to, nawet nie siadając. Regina doniosła, że Hugo i Caterina cudzołożą, a jakaś mniszka to poświadczyła. Ksiądz oznajmił, że sam się pofatygował, żeby wypytać o to ludzi w dzielnicy, kilku pobożnych i żyjących w bojaźni Bożej mieszkańców… Nie, to jeszcze nie jest oficjalny proces. Gdyby był, wszyscy ci ludzie musieliby się stawić w kurii biskupiej, by złożyć zeznania. Niemniej jednak ich oświadczenia były zgodne: Hugo, dostawca win, i Caterina, wyzwolona niewolnica, żyją jak małżeństwo. Nikt nie miał co do tego wątpliwości. Pewna staruszka powiedziała nawet, że była pewna, iż są małżeństwem. – I co zrobił potem? – zapytał Hugo.

– Krzyczał – odparła Barcha. – Długo – dodała Caterina. – Mówi, że jesteś cudzołożnikiem. – I że ja jestem kobietą rozwiązłą… jeśli nie prostytutką. – Sukinsyn zagroził nam, że musi to zbadać – zaznaczyła Mauretanka. – Co zbadać? – Właśnie to, czy Caterina jest, czy nie jest nierządnicą. Nawet nie próbował wyobrazić sobie, co by się stało, gdyby wszczęto takie śledztwo i wyciągnięto wniosek, że Caterina rzeczywiście jest ladacznicą, bo żyje z nim jak żona. W takim wypadku zarządzający lupanarem przyszedłby po nią w towarzystwie podlegających mu prostytutek i przy akompaniamencie werbli odprowadziłby ją jako towarzyszkę innych ladacznic do lupanaru, skąd nie mogłaby już wyjść. Hugo był nieraz świadkiem takich scen. – To niemożliwe, żeby śledztwo zakończyło się uznaniem ciebie za kobietę rozwiązłą – próbował ją uspokoić, starając się jednocześnie odsunąć od siebie wizję dudniących bębnów. – Hugonie – Barcha pochyliła się nad stołem – jeśli zajmą się tym mniszki i księża, wszystko będzie możliwe. To prawda, zgodził się z westchnieniem, świadom, że znalezienie fałszywych świadków nie będzie kosztować Reginę wiele wysiłku. Musi coś zrobić. Ona nie może znowu go pogrążyć. – Dokąd idziesz? – zapytała Caterina, kiedy zerwał się raptownie, przewracając krzesło. – Do księdza, załatwić tę sprawę. – Jak to zrobisz? – Nie martw się – przerwał jej i pochylił się, by pocałować ją w usta. W drodze do kościoła przypomniał sobie o córce i pomyślał, że ani Caterina, ani Barcha nie zainteresowały się Mercè. Może,

zaabsorbowane własnymi obawami, nie słyszały, co powiedział. Miał do pokonania tylko kawałek ulicą Hospital do Rambli, a potem wystarczyło przejść przez bramę Boqueria, by trafić na kościół Matki Boskiej Sosnowej stojący po lewej stronie. Słońce stało już bardzo nisko; zimno zaczęło mu dokuczać równie dotkliwie co głód. W pałacu przy ulicy Marquet tylko pił wino, w domu też nie miał okazji niczego zjeść, zresztą Caterina i Barcha nawet nie zaproponowały mu posiłku. Najprawdopodobniej same od rana nie miały nic w ustach. Budowa dzwonnicy kościoła Matki Boskiej Sosnowej, w której przed laty ukrywał się Łysy Pies, była jeszcze daleka od ukończenia. Między obiema budowlami wznosiła się plebania, przypominająca bardziej dom w winnicy Matki Boskiej Morskiej niż budynki stłoczone w obrębie starych murów miasta. Stajnie, spichlerz i drewutnia na parterze, pomieszczenia mieszkalne zajmowane przez księdza na piętrze i spory ogród wskazywały, że Matka Boska Sosnowa była początkowo wiejską parafią. Hugo bez zastanowienia wspiął się po schodach. Izba nie była zaryglowana. – Pokój wam – powiedział, uchyliwszy drzwi. Po dłuższej chwili pojawiła się jakaś staruszka. – Pokój wam – odpowiedziała, otwierając drzwi na oścież. – Czego sobie życzycie o tej godzinie? – Muszę porozmawiać z proboszczem. – To nie jest odpowiedni moment. – Powiedzcie mu, że przyszedł Hugo Llor, pośrednik w handlu winem z ulicy Hospital – dodał, wskazując kciukiem za plecy. Kiedy się przedstawiał, bezzębna staruszka o białych rzadkich włosach pokiwała głową, jakby wiedziała już, o co chodzi. Jego podejrzenia potwierdziły się, gdy niespodziewanie zmieniła zdanie i kazała mu zaczekać na schodach.

Po chwili zjawił się proboszcz. Jego niezadowolona mina świadczyła o tym, że wyrwano go z poobiedniej drzemki. Podobnie jak sterczące włosy, których nie chciało mu się nawet przygładzić dłonią. – Wyzwolenica już ci pewnie powiedziała… – Caterina – przerwał mu Hugo. Księdzu nie spodobało się to. – W tym momencie nie muszę wiedzieć, jak się nazywa – odparł szorstko. – Powiedziałem już wyzwolenicy… – Caterinie – obstawał przy swoim Hugo. – Za kogo ty się uważasz! – wybuchnął proboszcz. – Bo zaraz…! – Powiem wam, co zaraz zrobicie! – przerwał mu podniesionym głosem Hugo i palcem wskazującym dźgnął go w pierś. – Pójdziecie do mojej żony i przekażecie jej, że mąż chce ją widzieć dziś wieczorem w domu, u siebie. Powiecie to także zakonnicom, u których się ukrywa. Dopóki Regina nie wróci tam, gdzie czeka na nią jej mąż, nie chcę więcej o was słyszeć, a tym bardziej nie życzę sobie, byście nachodzili Caterinę i Mauretankę. W przeciwnym razie udam się do biskupa i doniosę mu, że moja żona porzuciła mnie z księdza pomocą, za przyzwoleniem waszym i zakonnic. Ja uważam, że miejsce kobiety jest u boku męża… Zrozumieliście mnie dobrze? Po zakończeniu przemowy Hugo jeszcze kilkakrotnie dźgnął proboszcza palcem. Duchowny cofał się w głąb izby. Staruszka wytrzeszczała oczy tak szeroko, że niemal wychodziły jej z orbit. Wreszcie ksiądz wybełkotał jakieś słowa. Hugo stał przed nim wyprostowany. – Mam powtórzyć? – zapytał. Proboszcz nie odpowiedział. – Albo moja żona wróci do domu… albo zapomnicie o Caterinie. – Ruszył w stronę schodów. – Dziś w nocy! – przypomniał jeszcze, zbiegając na parter.

Regina się nie pojawiła, proboszcz także więcej nie przychodził. Hugo, próbując wrócić do codziennej rutyny, zajął się winem kupionym w Navarcles. Sprzedał je po korzystnej cenie, czterokrotnie przewyższającej jego wartość. Postanowił ukryć pieniądze przed Barchą i Cateriną. „Myślisz, że nie wiemy, gdzie je chowasz?”, zakpiła któregoś razu Mauretanka. Już miał im przykazać, żeby nie ruszały monet, w końcu jednak ugryzł się w język i uznał, że poszuka innej kryjówki, choć był pewien, że i tę odkryją. Niewiele rzeczy umykało uwadze Barchy. Nadszedł czas, by wyruszyć po nowe wino. Tym razem nie szukał daleko, ograniczył się do kilku dwudniowych wypraw do nadmorskich winnic, na północ do Mataró i Badalony, na południe do Sant Boi i Sitges. Kupował niewielkie ilości, za które dobrze płacił chłopom. „Sprzedaję je niewolnikom i wyzwoleńcom za niewiele więcej, niż daję wam. To dobry interes. Łatwy i szybki”, kłamał w odpowiedzi na pytania wieśniaków zdziwionych zainteresowaniem, jakie okazywał winu, które nie mogło zadowolić podniebień mieszczan z Barcelony. Nie chciał kupować dużych partii wina, nawet jeżeli oznaczało to konieczność częstego podróżowania. Radził się w tej sprawie Barchy i Cateriny, kiedy razem destylowali gorzałkę: jakakolwiek ostentacja mogła zwrócić na niego uwagę, czy to jako nabywcy, czy jako sprzedawcy, a gdyby ktoś porównał wina, które kupował, z tymi, którymi handlował, mogłoby to ściągnąć na niego kłopoty. Ubodzy chłopi raczej nie odkryją jego podstępu, a sprzedać wino było znacznie prościej, niż je kupić. Dopóki płacił cło przy wjeździe do miasta, władze nie zadawały pytań, a karczmarzom zachwalającym jego wina na ulicach mówił, że pochodzą z miejsca, które nie wzbudzało niczyich podejrzeń: z ziem hrabiego Navarcles. Któż podawałby w wątpliwość, że przyszły teść admirała katalońskiej armady kupuje dobre wino na ziemiach należących do jego zięcia? Bo o zaręczynach Bernata i Mercè wiedziało już

i rozprawiało całe miasto. Któregoś ranka, kiedy Hugo mijał szpital Świętego Krzyża, prowadząc muły ciągnące wóz z beczką, zauważył, że jakaś kobieta wskazuje go palcem. Gdy przed nią stanął, przestała szeptać i ukryła się grupce towarzyszek. Wszystkie na niego patrzyły. Przyglądał im się przez chwilę, po czym pognał muły, świadom, że jak tylko odwróci się do nich plecami, znów zaczną rajcować. Pomyślał, że on, prosty handlarz winem znany w dzielnicy, nie może być przedmiotem ich plotek i intryg, więc na pewno obmawiają jego córkę. – Co cię obchodzi, co gadają ludzie? – skarciła go Barcha, kiedy wrócił do domu. – Kieruje nimi zazdrość. Każda z tych kobiet byłaby gotowa zabić, żeby to samo spotkało jej córkę. Wiele z tych pannic bawiło się z Mercè pośród kamieni pod budowę szpitala, biegały z nią po polach i ogrodach El Raval. Na jedną, która cieszy się jej szczęściem, przypada dziewięć zazdrośnic. Na ślubach bogaczy i szlachciców ludzie klaszczą i wiwatują, niektórzy nawet uczestniczą w przyjęciach wydawanych przez niedostępne dla nich osobistości, ale jeżeli to któremuś z nich się poszczęści, jak teraz Mercè, zdają sobie sprawę, że los mógłby się uśmiechnąć do nich, nie tylko do… ziemskich bogów. I ta świadomość, myśl, że coś takiego mogło się przydarzyć również im albo ich córkom, jest najpotężniejszym nasieniem zawiści. Karczmarze, którym sprzedawał wino, zaczęli go traktować z większym szacunkiem i momentami irytującą życzliwością. W kościele Matki Boskiej Morskiej ustępowano mu miejsca, a Caterina nie mogła się spokojnie modlić, świadoma szeptów, cynicznych uśmiechów i ukradkowych, a czasami jawnie rzucanych spojrzeń. Rusinka ucieszyła się na wieść o zaręczynach Mercè, okazało się za to, że Barcha ma pewne obiekcje. – Czyż do nas też nie uśmiechnęło się szczęście i nie wyzwoliłyśmy się z niewolnictwa? – powiedziała Caterina, próbując

przełamać nieufność Mauretanki. – Życie czasem daje takie możliwości. – Tak, wiem, wiem – przerwała jej Barcha. – Nie twierdzę, że dziewczyny nie spotkało ogromne szczęście. Ale coś mnie niepokoi w tym człowieku. – Mercè go kocha – powiedział Hugo, ucinając dalszą dyskusję. Jednakże ta miłość, która rozproszyła wszystkie wątpliwości Hugona, nie przekonała Reginy. – Powiedziała, że zabrania mi zawierać to małżeństwo – wypłakiwała się Mercè ojcu podczas spaceru po mieście. Zaręczyny nie oznaczały cofnięcia zakazu wstępu do pałacu, a Hugo nie chciał naciskać na córkę. – Upiera się, że pod żadnym pozorem nie mogę wyjść za Bernata. Ojcze, nawet nie wyobrażacie sobie, jakie słowa wyszły z jej ust, kiedy o nim mówiła. Doskonale to sobie wyobrażał. Domyślał się ich… Już wcześniej bał się, że Regina zareaguje w ten sposób. – Ona go nienawidzi! – wykrzyknęła Mercè. Hugo przypomniał sobie dzień, w którym Roger Puig został wyrzucony z pałacu przy ulicy Marquet, półnagą Reginę w łachmanach niewolników, upokorzoną przez Gueraa, pozbawioną swojego dobytku. Bernat oznaczał dla Reginy koniec marzeń o potędze, porażkę, którą pewnie wcześniej czy później i tak by poniosła, przybrała ona jednak postać admirała. Od tamtej pory zżerała ją uraza. – Przejdzie jej – próbował uspokoić córkę, świadom, że Regina nigdy nie wyrzeknie się nienawiści. – Tak myślicie? – zapytała przybita Mercè. – Oczywiście. – Ale jeżeli matka nie zezwoli… Nie chcę nawet myśleć, co będzie, jeśli Bernat się dowie. – Zgody na małżeństwo muszę udzielić ja, nie twoja… matka. – Nie wyglądało na to, by ten argument, choć niezbity, uspokoił Mercè.

– Porozmawiam z nią – zobowiązał się. – O nic się nie martw. Szeroki uśmiech Mercè, nagle uwolnionej od poczucia winy za sprzeciwianie się kobiecie, która była dla niej jak matka, przekonał Hugona, że powinien dotrzymać obietnicy złożonej bardziej po to, by zadowolić córkę, niż żeby kłócić się z tą, która nadal była jego żoną, o coś, o czym i tak nie mogła decydować.

– A ty?! – krzyknęła Regina. – Ty niby możesz?! Ludzie przecinający plac Jonqueres bezceremonialnie obserwowali parę. Hugo od wczesnego ranka wyglądał Reginy przed domem zakonnym, na końcu prowadzącej do wrót ścieżki. To tu zakradał się nocami, żeby odwiedzić Arsendę. Już jej więcej nie zobaczył, nie miał też o niej żadnych wiadomości. Zalały go tęsknota i miłość do młodszej siostrzyczki. Jak zwykle, nie był w stanie przypomnieć sobie imienia zakonnicy, u której służyła, za to odtworzył w pamięci noce pod gwiazdami, w czasie których przytulali się do siebie owinięci kocem. To wspomnienie schwyciło go za gardło, zwilgotniały mu oczy. Najpierw stracił Arsendę, a teraz Mercè oddaje się w ręce innego mężczyzny… Nadejście Reginy wyrwało go z rozmyślań. Pokłócili się. Hugo błagał ją, by miała na względzie dobro córki, ona jednak potraktowała go wyniośle i arogancko. Nos pozostawał w zgodzie z jej zachowaniem. Nie dawała się przekonać. Hugo niepotrzebnie przypomniał jej, że nie jest matką Mercè, że nie może decydować o jej życiu. Jak we wszystkich dyskusjach z Reginą, użył niewłaściwego argumentu, choć wielokrotnie obiecywał sobie, że nigdy go nie wysunie. – Ty też nie jesteś jej ojcem! – wyrzuciła mu w odwecie. – Sam nie możesz o niczym decydować. – Prawo mówi, że nim jestem. – A ja mówię, że nim nie jesteś. Ja wiem, że nim nie jesteś!

– Nie ma znaczenia, co mówisz, a nawet co możesz wiedzieć. Kto by ci teraz uwierzył? – Więcej osób, niż myślisz. Mercè pierwsza. Hugo poczuł, że strach ściska mu żołądek. Zawahał się. Nabrał wątpliwości. – Byłabyś do tego zdolna? – zapytał, choć znał odpowiedź, która nadeszła w postaci cynicznego, triumfalnego uśmiechu. – Dlaczego nie pozwolisz jej być szczęśliwą? – A czy ja jestem? Zdradziłeś mnie ze swoim przyjacielem Bernatem, wykluczyłeś mnie z tej niesprawiedliwej umowy, którą z nim zawarłeś, i porzuciłeś mnie dla ruskiej ladacznicy. A kiedy upominam się o moje prawa małżonki, każesz mi wrócić do domu, w którym czeka mnie pewna śmierć. – Zasłużyłaś sobie na to wszystko. – W takim razie ty zasłużyłeś sobie na to, by twoja córka dowiedziała się, że nie jesteś jej ojcem! W ten sposób oboje dostaniecie nauczkę. Potem… Nie potrafił wytłumaczyć, jak to się stało, ale chwycił Reginę i zaciągnął ją do strumyka, do którego wrzucili go niegdyś strażnicy, kiedy rozpytywał o Arsendę. Teraz on tak samo potraktował żonę: zepchnął ją ze zbocza. Jeżeli nawet ktoś ich widział, nie zareagował. Regina nie krzyknęła ani nie stawiła oporu, czy to z powodu zaskoczenia, czy dumy. Choć tyle razy go wykorzystywała i poniżała, nigdy nie odpowiedział jej przemocą, mogła więc być niemal pewna, że i teraz nie wyrządzi jej krzywdy. Tym razem jednak zbladła, szaty miała mokre i poszarpane przez chaszcze, włosy – potargane. Zobaczyła, że Hugo zbiega ze zbocza i rzuca się na nią, spięty i zdyszany. Chwycił ją za szyję i zaciskał dłoń, tak że nie mogła oddychać. Jej twarz z białej stała się czerwona, nabrzmiała krwią z powodu braku powietrza. Regina otwierała i zamykała usta, machała rękami, na próżno usiłując uwolnić się od napastnika, zaślepionego gniewem, opętanego. Na niewiele zdawały

się ciosy, które mu wymierzała. Już zaczynało jej brakować sił, kiedy Hugo dostał nagle kamieniem w okolice skroni. Oszołomiony, wypuścił swoją ofiarę i odwrócił głowę. Zobaczył mauryjskiego niewolnika, który trzymał w dłoni kolejny kamień. Regina klęczała na ziemi, wsparta na rękach, kaszląc i dysząc. Hugonowi kręciło się w głowie, musiał chwycić się gałęzi drzewa, żeby nie upaść. Ćmiło mu w oczach, nie widział dokładnie, co się dzieje; usłyszał jedynie odgłos kroków niewolnika ześlizgującego się po zboczu i domyślił się, że próbuje podnieść Reginę. – Zabiję cię – zdołał wybełkotać. – Zabiję cię, jeżeli unieszczęśliwisz moje dziecko. Zaniosła się kaszlem. Hugo dostrzegł, że stoi tuż przy nim. – Daj mi nóż – zażądała od Maura. – Daj mi go! – krzyknęła między kolejnymi kaszlnięciami. – Nie… pani. Hugo zrobił krok w tył, ale potknął się i upadł na ziemię. Zaraz wstał. – To ja cię zabiję, psubracie – zagroziła. – Nóż! – Nie róbcie tego… Pani, nie… Hugo odsunął się i zdołał wyostrzyć wzrok: Regina wyciągała otwartą dłoń w stronę niewolnika, który szukał broni pod szatami. Nie dosięgnie mnie, uspokoił sam siebie. – Zrobię to – obiecał, celując w nią palcem. – Zrobię to, jeżeli zaszkodzisz mojej córce. Miała w dłoni nóż i groźnie wyciągała go w jego stronę. – Odejdź z mojego życia, Regino, zapomnij o mnie. Nigdy cię nie skrzywdziłem. – Zniszczyłeś mi życie! – Ja? Jak możesz tak mówić? – Przeklinam cię, Hugonie. Przeklinam ciebie i twoją córkę. Opuściła nóż i oddała go niewolnikowi. Hugo zdał sobie jednak sprawę, że nie był to akt kapitulacji – aż wrzała z nienawiści i urazy.

Jeszcze nie tak dawno nalegała, żeby do niej wrócił, twierdziła, że go kocha. Teraz jej nozdrza, sztywne, napięte jak nigdy wcześniej, wskazywały, że zrzuciła kolejną skórę, jak wąż. Nie mógł jednak ustąpić. – Uważaj, Regino – ostrzegł. – Nie pozwolę, żebyś skrzywdziła moją córkę. Odwrócił się i ruszył w dół strumienia, oddalając się od wyzwisk i gróźb, które rozbrzmiewały za jego plecami.

Wiosną 1415 roku Bernat i Mercè wzięli ślub. Odbył się ciepłego, słonecznego ranka w kościele Matki Boskiej Morskiej. Kamienne mury przyozdobiono gobelinami, na podłodze rozłożono dywany. Jeden z nich, w szkarłatnym kolorze, wyszywany złotem i obramowany futrem, zdobił schody prowadzące do głównego ołtarza pokrytego satynowym obrusem haftowanym srebrem i złotem. Najświętsza Panienka miała na sobie sięgającą do ziemi i zakrywającą kolumnę szatę. Były także świece, tysiące płonących gromnic. We mszy, którą odprawił sam biskup, uczestniczyło stu kapłanów z kościoła Matki Boskiej Morskiej ubranych w najlepsze ornaty, a także rajcy miejscy, szlachcice i notable. Świątynię zalewały organowa muzyka i wpadające przez witraże światło. Żenił się admirał katalońskiej armady! Zabrakło tylko króla Ferdynanda, który akurat przebywał w Walencji, ponieważ jednak Bernat nie chciał przesuwać uroczystości, monarcha zezwolił, by odbyła się bez niego. Hugo poinformował Gueraa, że Regina sprzeciwia się zamążpójściu Mercè, pominął jednak milczeniem kwestię ojcostwa. Ochmistrz porozmawiał ze swoim panem, a ten najwyraźniej podjął jakieś środki, Regina bowiem więcej nie zbliżyła się do dziewczyny. „Przejdzie jej złość”, uspokajał Hugo córkę.

Bernat był ubrany w czerń, w której zwykle pokazywał się publicznie, mającą świadczyć o jego rzekomej skromności, tym razem jednak przeczyły jej najlepsze jedwabie wykończone srebrem, które wybrała dla niego Mercè. Panna młoda wyglądała przepięknie: włożyła suknię w kolorze morskiego błękitu wyszywaną perłami, również we włosy miała wplecione perły. Przyjechała pod kościół na białym wierzchowcu prowadzonym przez sługę, na siodle pokrytym złotogłowiem, pośród okrzyków i oklasków mieszkańców Barcelony. Długa złoto-srebrna peleryna spływała od szyi dziewczyny na zad zwierzęcia. Hugo wystąpił w nowych butach i ubraniu, które sprezentowała mu córka, podobnych do tych, jakie wiele lat wcześniej otrzymał jako dostawca win hrabiego. Siedział w pierwszym rzędzie przed ołtarzem, wciśnięty między szlachciców i notabli. Mercè promieniała radością, urodą, młodością, zmysłowością i… Dziewczyna odwróciła głowę i uśmiechnęła się do ojca, jakby wyczuła, że o niej myśli. Hugo odpowiedział jej powściągliwym, nieśmiałym uśmiechem, speszony obecnością tylu osobistości oraz nadmiarem zbytku i splendoru, przez które admirał łamał prawa regulujące dopuszczalny na ślubach przepych. Uroczystość, podczas której para zawarła małżeństwo, wypowiadając słowa przysięgi, dobiegła końca. Hugonowi wydała się krótka, jego myśli pochłaniali bowiem córka, goście, szlachcice i Najświętsza Panienka. A także Caterina, której nie widział, ale wiedział, że stoi z tyłu, gdzie tłoczyła się większość wiernych, ubrana w suknię uszytą z niebieskiego materiału, który jej kiedyś podarował i który przechowywała w skrzyni niczym największy skarb. Na koniec małżonkowie przeszli nawą kościoła. Przewodzili orszakowi ochranianemu przez szpalery zbrojnych, którzy nie pozwalali, by wierni zbliżyli się do nowożeńców. Mercè uniosła dół sukni, udając, że o nią zawadziła, kiedy potknęła się na widok Barchy,

która

stała

wyprostowana

w

pierwszym

rzędzie,

wyróżniając się spośród obecnych wzrostem, tuż za plecami jednego ze zbrojnych odgradzających orszak od gapiów. Zdziwiła się, widząc Mauretankę w kościele. Barcha uśmiechnęła się do niej i posłała jej pocałunek. Dziewczyna odszukała wzrokiem ojca. Na widok przerażenia malującego się na twarzy córki Hugo rozejrzał się na boki i zrozumiał, co je wywołało. Pokręcił głową, spoglądając na Mauretankę. Mercè skinęła głową i lekkim uniesieniem dłoni odpowiedziała na pocałunek kobiety, która ją wychowywała. Potem, pewna, że ojciec jakoś to załatwi, pospiesznie dogoniła Bernata. Spojrzenie, które Hugo posłał Mauretance, krocząc za nowożeńcami, znacznie różniło się od ciepłego, pełnego wdzięczności wyrazu oczu Mercè. Barcha była ubrana w czarny strój mający dodać jej godności, którą dodatkowo potwierdzał wielki srebrny krzyż kołyszący się na jej dużych piersiach. Hugo widział go wcześniej – należał do Jaumego. Czarny, nasunięty na brwi kapelusz miał ukryć rysy jej twarzy i kolor skóry. „Idź do domu!”, chciał jej przykazać, kiedy ją mijał. Nie spojrzał na nią jednak ze strachu, że z jego winy ktoś ją nakryje. Słowa nie przeszły mu przez gardło, choć z malującego się na jego twarzy niepokoju Barcha musiała wyczytać, co chce jej powiedzieć. Kto jest w stanie okiełznać Mauretankę? Przyszła z nimi na plac, by zobaczyć, jak Mercè podjeżdża pod kościół na koniu. Tam się rozstali. Musiała pobiec do domu i wrócić jako pobożna chrześcijanka. W żadnym momencie nie zdradziła im swoich zamiarów. Próbował wziąć głęboki oddech, kiedy szedł między zbrojnymi w stronę głównego wyjścia prowadzącego na plac przed kościołem. Nie potrafił przestać myśleć o tej wielkiej kobiecie, która zjawiła się w świątyni, nie zważając na setkę księży, zbrojnych i urzędników. Każdy z nich mógł ją rozpoznać, zatrzymać i wtrącić do więzienia… albo wydać w ręce inkwizycji. Jest Mauretanką! Jakież to przestępstwo przypisano by muzułmance udającej chrześcijankę w chrześcijańskim kościele? Herezję, profanację, bluźnierstwo. Nic

się nie stanie, powtarzał sobie. Mimo to umysł zaćmił mu szereg możliwych ciągów zdarzeń, które wszystkie prowadziły prosto na stryczek albo na stos. Dlatego niemal nie rozpoznał Cateriny idącej za zbrojnymi ochraniającymi orszak. Odważył się jedynie wskazać brodą za plecy. Caterina nawet nie mrugnęła okiem. Dopiero po jakimś czasie dostrzegł, że twarz ukochanej jest bledsza niż zazwyczaj. Po chwili wahania przystanął, zderzając się z idącymi za nim gośćmi. Ktoś bezceremonialnie go popchnął. Zrobił kilka kroków, po czym opuścił szereg, przeciskając się między zbrojnymi, którzy nawet nie próbowali go powtrzymać. Przepchał się łokciami do miejsca, w którym stała Caterina. Nie musiał jej o nic pytać, wystarczyło, że podążył za jej wzrokiem: przed głównym ołtarzem, na którym majestatycznie wznosiła się oświetlona setkami świec figurka Najświętszej Panienki, Regina zawzięcie gestykulowała przed dwoma księżmi i wyciągała dłoń, wskazując wciśniętą między tłum i zbrojnych Barchę, jakby sama chciała ją z daleka aresztować. Hugo poczuł, że Caterina wspiera się na jego ramieniu i osuwa na podłogę. Chwycił ją, zanim upadła, i zaczął nią potrząsać, by do jej twarzy wróciła krew.

– Chcesz zepsuć ślub i wesele własnej córki?! – nakrzyczał na niego Guerao. Hugo zamierzał mu odpowiedzieć, ale kiedy otworzył usta, ochmistrz wydawał już rozkazy niewolnikom, sługom, muzykantom i lokajom. Stali na pałacowym dziedzińcu, na którym zdawały się skupiać wszystkie problemy związane z wielkim przyjęciem odbywającym się na piętrze. – Guerao… Guerao! Ochmistrz gwałtownie strząsnął dłoń, którą Hugo złapał go za ramię, i wrócił do pracy. W końcu jednak poświęcił mu chwilę uwagi.

– Nie chcę sobie nawet wyobrażać, co by było, gdyby admirał dowiedział się, że w dniu takim jak dziś jego żona doznała jakichkolwiek przykrości z powodu jakiejś starej muzułmańskiej wyzwolenicy. – Moja córka… – Teraz jest żoną admirała. Już nie jest twoją córką. – Nawet jako jego żona Mercè kocha tę starą. – To Mauretanka, Hugonie! Była niewolnica, która, jak sam mi powiedziałeś, nawet nie przyjęła chrześcijańskiej wiary. Muzułmanka, która miała czelność znieważyć Matkę Boską Morską, wchodząc do jej świątyni z krzyżem na piersiach. Czyż nie jest tak, jak mówię? Hugo skinął głową, przypominając sobie, jak księża, podżegani przez Reginę, ruszyli biegiem w stronę Barchy. Zatrzymali ją strażnicy, przy których stała – wystarczyło, że się odwrócili. – Tak, ale… Zamilkł. Gueraa znów pochłonęły sprawy organizacji przyjęcia. W jednej chwili otoczyła go grupka osób. Ktoś zapytał o wino. Hugo z westchnieniem pomyślał, że nie jemu przydzielono pieczę nad piwniczką. Ciągnąc za sobą Caterinę, ruszył za księżmi i strażnikami, którzy popychali przed sobą Mauretankę. Obok szła Regina, którą Barcha obrzucała katalońskimi i arabskimi wyzwiskami. Dotarli do pałacu biskupa. Hugo i Caterina musieli zostać przed bramą, wraz z grupą ciekawskich, którzy po drodze przyłączali się do procesji. – Chcę cię przed czymś ostrzec – wystraszył go głos Gueraa, który nagle wyrósł przed nim z poważną miną. – Lepiej, żeby nie było cię w pobliżu, kiedy admirał dowie się, że jakaś muzułmanka sprofanowała kościół Matki Boskiej Morskiej. – Barcha go nie sprofanowała – zaprotestował Hugo. – A jak inaczej nazwiesz to, że Mauretanka wkradła się do świątyni z krzyżem na piersiach, udając chrześcijankę? Jesteś

pewien jej zamiarów? – Hugo chciał odpowiedzieć, ale Guerao brutalnie mu przerwał. – Mógłbyś przysiąc, że okazała szacunek, że w głębi serca nie przeklinała Najświętszej Panienki, chrześcijan albo naszej wiary? Że krzyż na jej piersi nie był tylko szyderstwem? To ślub admirała… z twoją córką! Jak ci się wydaje, co pomyśli jego wielmożność, kiedy dowie się o tej kobiecie? Wiesz, ile razy narażał życie, walcząc z niewiernymi? Hugo spuścił wzrok, nie znalazłszy odpowiedzi. – To jego ślub! – powtórzył jeszcze człowieczek, zanim służba kolejny raz zarzuciła go pytaniami i prośbami. – Barcha chciała tylko nacieszyć oczy widokiem swojej dziewczynki w najszczęśliwszym dniu jej życia – odparł. – Ta dziewczynka jest żoną hrabiego Navarcles, admirała katalońskiej armady. Żadna niewierna nie musi cieszyć oczu jej widokiem. Mam wrażenie, Hugonie, że nie dotarło do ciebie, jakim człowiekiem jest admirał. Powtarzałem ci wielokrotnie, że nie ma złego charakteru, reaguje jednak tak, jakby był na morzu, walcząc z niewiernymi czczącymi fałszywego proroka, jak ta twoja Mauretanka. Jeżeli coś mu grozi albo budzi w nim odrazę, nie myśli, odpowiada przemocą. W ten sposób wygrał wiele bitew. W ten sposób chroni to, co kocha: swój statek, swoją załogę, a teraz także swoją żonę. Nie prowokuj go. Nie ujawniaj mu, że jakaś niewierna zbezcześciła jego kościół i uroczystość jego zaślubin. – Przecież mnie nie zabije – odpowiedział Hugo, ruszając w stronę prowadzących na piętro schodów. – Nie wykluczaj żadnej możliwości – odparł ochmistrz, po czym zniknął oblężony przez pałacowy personel. Hugo zdobył się jedynie na wymuszony uśmiech, gdy mijał stół, przy którym siedzieli Bernat i Mercè, a także szlachcice, rajcy miejscy, a nawet biskup… Biskup! Wymienili z admirałem spojrzenia. Nie. Nie może zawracać mu teraz głowy. Nie obchodzi go Bernat, jego reakcja ani groźba, że mógłby go zabić, ale to wesele

jego córki. Ufał, że będzie jeszcze czas, by załatwić sprawę Barchy. Kiedy paź prowadził go do jego stołu, Mercè pomachała mu ręką. Uśmiechnął się, tym razem szczerze. Dziewczyna westchnęła, jakby wszystko to ją przerastało, odpowiedziała mu uśmiechem i posłała kilka całusów. Pił wino, siedząc między bogatymi kupcami i barcelońskimi notablami, którzy nie zaszczycili go nawet spojrzeniem. Dużo wina. Było wyborne i po kilku kielichach uderzyło mu do głowy.

24

Od ślubu Mercè minęło kilka miesięcy. Z całego wesela Hugo zapamiętał jedynie moment, kiedy obudził się w pałacowej piwniczce u boku Cateriny, której Mercè przykazała czuwać nad jego pijaństwem. Do szoku po egzekucji greckiej niewolnicy Eleny dołączyła rozpacz z powodu uwięzienia Barchy, aż w końcu zlały się w jedno. Zgodnie z przewidywaniami Gueraa, Bernat przeklął muzułmankę, która miała czelność pojawić się w kościele Matki Boskiej Morskiej w dniu jego ślubu. Mercè kilkakrotnie wstawiała się za Mauretanką – bezskutecznie. Poznała bezwzględność korsarza, której do tej pory przed nią nie odsłonił. „Ten kościół budował mój ojciec!”, zawył Bernat, po czym przysiągł, że poćwiartuje każdego niewiernego, który choćby zbliży się do świątyni. „Jeżeli Bernat dowiedziałby się, że próbuję jej pomóc – wypłakiwała się Mercè ojcu kilka dni po ślubie – byłby gotów pójść do pałacu biskupa i udusić Barchę własnymi rękami”. Położenie Mauretanki nie było do końca jasne: jedni uważali ją za heretyczkę, która dopuściła się bluźnierstwa, za co powinna zostać wydana inkwizycji, inni utrzymywali, że sprofanowała kościół, więc decyzja należy do biskupa, byli też tacy, którzy domagali się, by natychmiast ją stracono, bez możliwości ułaskawienia, zgodnie z katalońskim prawem przewidującym taką właśnie karę dla tych, co ciężko znieważyli Boga, Matkę Boską albo świętych. Hugo i Caterina dowiedzieli się o tym wszystkim od niewolników pracujących w pałacu biskupim, zaniepokojonych losem zamkniętej w lochach Barchy, która tyle zrobiła na rzecz ich wspólnoty. Także od nich pochodziła informacja, że Mauretanka nie wspomniała

o Mercè, nie chcąc narażać jej na problemy. Próbowano dowiedzieć się, po co przyszła do kościoła. „Żeby zobaczyć ślub admirała, jak wszyscy”, odpowiedziała, a kiedy zapytano ją o krzyż, odparła, że myślała, iż do świątyń wchodzi się z krucyfiksem na szyi. Tak przecież robili wszyscy. Początkowe zaskoczenie wywołane zatrzymaniem Mauretanki stopniowo słabło i po zeznaniach pierwszych świadków – w tym Reginy, która także nie wspomniała o Mercè, prawdopodobnie chcąc uniknąć konfrontacji z Bernatem – postępowanie potoczyło się w opieszałym tempie charakteryzującym procesy w sprawie błahych wykroczeń. Koniec końców, kim była ta stara Mauretanka i jakie dobra posiadała? Duchowni dowiedzieli się – może od Reginy – o należącym do niej domu i natychmiast go zajęli. Szybko jednak odkryli, że dom jest zabezpieczeniem spłaty wykupu kilku niewolników i nie mogą nic zyskać na jego konfiskacie. Kiedy stwierdzono ubóstwo Mauretanki, wszyscy, którzy domagali się prawa do rozstrzygania o jej losach, albo się go wyrzekli, albo przestali nalegać. Sprawa Barchy dołączyła do licznych procesów, które mogły ciągnąć się w nieskończoność z winy nieudolnych, leniwych urzędników, tym bardziej że Hugo zapewniał oskarżonej utrzymanie, nie stanowiła więc obciążenia dla biskupiego skarbca. Ile czasu mogą ją więzić? – zastanawiali się Hugo i Caterina. Nie znaleźli adwokata, który podjąłby się obrony Mauretanki. „Poproszę Gueraa, żeby odroczył zwrot pożyczki, jaką zaciągnąłem u Bernata”, powiedział Hugo Caterinie. Chciał wykorzystać te pieniądze na opłacenie obrońcy. Nie było to jednak konieczne: wszyscy juryści odmówili pomocy muzułmance, która zakradła się do kościoła Matki Boskiej Morskiej. Kiedy minęło początkowe wzburzenie, Hugo i Caterina odwiedzili przyjaciółkę, przekupując strażnika, który zgodził się odpowiedzieć na ich pytanie: – Ile czasu? Wielu umiera, zanim zostaną osądzeni czy skazani. Więzienie nie jest karą, powinniście je postrzegać jako okazję do

skruchy. Czas tutaj się nie liczy. Wsłuchani we własne oddechy, patrząc pod nogi, Hugo i Caterina zeszli do lochów znajdujących się w podziemiach pałacu biskupa. Zatrzymały ich krzyki. – Teraz przynosisz mi jedzenie, wałkoniu?! – Głos odbijał się od murów, zagłuszając jakiekolwiek inne dźwięki. – Od dawna na nie czekam! Barcha krzyczała tym samym tonem co wtedy, gdy trafiła do domu Hugona. Mimo okoliczności nie mogli powstrzymać uśmiechu. – Strażnik! Wyczyść to całe gówno! Kiedy się tu je? – Nie wiem tylko, ile ja z nią wytrzymam – wyznał mężczyzna, wpuściwszy ich do dużego, mrocznego, wilgotnego, brudnego i cuchnącego pomieszczenia, którego inkwizytorzy używali do łamania woli więźniów. – Stul wreszcie pysk, heretyczko! – krzyknął, wskazując Hugonowi i Caterinie kąt lochu. Była przykuta łańcuchem do ściany, jak pozostali więźniowie, których sylwetki dało się dostrzec w mroku. W większości trwali w bezruchu, niektórzy drgali w agonii. Barcha przestała krzyczeć. Caterina z płaczem padła jej w ramiona. Hugo zawahał się, rozejrzał na boki, zaszurał butami… Kobiety nadal się obejmowały. Wreszcie czule pogładził Mauretankę po ręce, ale ta niespodziewanie go odepchnęła. – Teraz chcesz mnie wykorzystać? – zakpiła, choć on nie miał nastroju do żartów. – Musiałeś zaczekać, aż będę skuta łańcuchami? – ciągnęła, klepiąc go w pierś. Zmusił się, żeby wtórować jej żartom. Gdy rozmawiali, Barcha powtarzała co chwila, że jest już stara, z zawziętym uporem odrzucając jakąkolwiek nadzieję. – Zresztą co wam dwojgu z tego przyjdzie? Dlatego zabraniam, żebyście mieszali w to wszystko Mercè! – ostrzegła. Hugo i Caterina milczeli, więc mówiła dalej: co to ma za znaczenie, gdzie i jak umrze? Zawsze podejrzewała, że zginie

z powodu tej przeklętej religii. Ale nigdy nie przyszłoby jej do głowy – nawet w najśmielszych marzeniach – że uzyska od Hugona wolność, że wychowa dziewczynkę taką jak Mercè i że będzie szczęśliwa, jak była przez te wszystkie ostatnie lata. – Dwadzieścia lat, Hugonie – szepnęła ochrypłym głosem. – Policzyłam je. Dzień po dniu. Jeden po drugim. Od początku. Dziękuję. Dziękuję za każdy z nich. – Nie – wykrztusił. – Zostało ci jeszcze wiele lat życia! Nie udało im się jej przekonać. Nikt nie wspomniał też o Reginie. Barcha uparcie obstawała przy swoim: jest tylko starą niewolnicą, którą nikt nie powinien się przejmować. Strażnik zaczął ich ponaglać. Żegnali się tak długo, że musiał powtórnie ich napomnieć. „Ukryj go dobrze”, przykazał Hugo, wręczając Mauretance bukłak z gorzałką, który udało mu się przemycić mimo kontroli przy wejściu. Barcha pocałowała go w usta.

Od niewolnika pracującego dla skryby z trybunału biskupiego, który przekazał im wiadomość przez wyzwolenicę z El Raval, Hugo i Caterina dowiedzieli się o nakazie konfiskaty dóbr Barchy, mimo że były zastawione. Tej samej nocy we dwoje opróżnili dom ze swoich rzeczy: paru sztuk ubrań, beczek, wina, alembiku… Zabrali też wspaniały nóż należący niegdyś do Jaumego. Powiedzą o tym Mauretance podczas kolejnych odwiedzin, na pewno przyklaśnie ich decyzji. Przeszukując jej rzeczy, znaleźli podpisane przez rejenta pismo przyznające jej wolność, schowane w skórzanej sakwie. Niewiele więcej… Stare stroje przesiąknięte zapachem Mauretanki i drewniane figurki wyrzeźbione przez Jaumego. – Kocioł! – zawołała Caterina, kierując się w stronę paleniska. – Nie – powtrzymał ją Hugo. – Jeszcze uznają nas za złodziei. Każdy dom ma swój kocioł. Ale za to – dodał, rozejrzawszy się po

kuchni – nie potrzeba aż trzech czarek, jedna wystarczy. To samo zrobili z talerzami, prześcieradłami i derkami: zostawili tylko to, co konieczne do życia dla jednej osoby, resztę załadowali na wóz, włącznie z dojrzałymi warzywami z ogrodu. Do diabła z księżmi! – pomyślał Hugo. Ryzykując, że zostaną zatrzymani, przejechali uliczkami Barcelony długo po tym, jak zabił dzwon z pałacu pełnomocnika, bez obowiązkowej pochodni, która mogła zwrócić na nich uwagę, zbędnej podczas nocy rozjaśnionej imponującym księżycem bliskim pełni. Nie przecięli Rambli, bo chcieli ominąć starą część miasta. – Wiele lat temu, kiedy byłem chłopcem, też szukałem schronienia w tej okolicy – wspomniał Hugo z nostalgią. Winnice, pola i ogrody warzywne nadal zajmowały znaczną część barcelońskiej dzielnicy El Raval, którą teraz przemierzali, poganiając muły ciągnące niebezpiecznie wyładowany wóz. Jedynie w okolicach szpitala Świętego Krzyża powstało kilka nowych budynków. Choć dzielnicę i stocznie otaczały już mury, mieszkańców nie przybywało. – Dlaczego? – zainteresowała się Caterina. Na twarzy Hugona pojawił się uśmiech. – Ścigał mnie Jednooki… Choć wtedy jeszcze nim nie był. Przez chwilę szli w milczeniu, kierując się w stronę morza. – Ciekawe, co się z nim stało – zastanawiała się Caterina. – Pewnie jest w piekle. Przystanęli przy jednej z winnic. Była połowa września, niedługo miało się rozpocząć winobranie. Hugo czuł woń owoców. Zerwał jeden, odgadł, że wkrótce zjaśnieje i dojrzeje. Włożył go do ust. Za kilka dni osiągną idealną słodycz. – To wtedy wyłupiłeś mu oko? – zapytała Caterina, kiedy ruszyli w dalszą drogę. – Tak. – Dokąd idziemy? Nie odpowiedział od razu.

– Nad morze. Jutro z samego rana chcę oddać Gueraowi pieniądze, które Bernat pożyczył mi na zakup wina. Nie zamierzam nosić ich przy sobie i ryzykować, że nas okradną… Pomacał wypchaną sakiewkę, którą trzymał za pazuchą. Nie mógł sobie pozwolić na kolejny fałszywy krok. Miał sporo pieniędzy: sumę na spłatę pożyczki Bernata i zyski ze sprzedaży wina. Nadal destylowali nocami gorzałkę, żeby wzmocnić wina, które kupowali tanio i sprzedawali po kilkakrotnie wyższej cenie. Na plaży poczęstowali strażnika pilnującego łodzi kilkoma czarkami wina, a on w zamian pozwolił im ogrzać się przy ogniu łagodzącym chłód wrześniowej nocy i ciągnącą od morza wilgoć. Zdrzemnęli się przy akompaniamencie trzasku polan, które strażnik dorzucał do ogniska. Zjedli na śniadanie warzywa z ogrodu Barchy i wczesnym rankiem ruszyli w stronę ulicy Marquet. Bernata nie było w pałacu. Jakiś czas temu wyruszył na czele dwóch królewskich galer do Perpignan, gdzie król Ferdynand miał się spotkać z papieżem Benedyktem XIII i władcą Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Zygmuntem. Guerao, który jak zwykle sprawował pieczę nad pałacem, ulitował się nad parą i mułami zaprzężonymi do wyładowanego po brzegi wozu, z beczkami i gratami byle jak przywiązanymi do desek, i pozwolił im wjechać na dziedziniec. Tam Hugo oznajmił mu, że pragnie oddać dług: nie chce trzymać pieniędzy, które do niego nie należą. Ochmistrz uprzedził, że nie powiadomili rejenta, ale jeśli chce, on sam poświadczy podpisem zwrot pożyczki jako reprezentant admirała, żeby nie musieli iść do kancelarii. Hugo nie wiedział, co rzec, nie był bowiem pewien, czy jest to procedura zgodna z prawem. – Wciąż mi nie ufasz? – Człowieczek się uśmiechnął. – Jeżeli chcesz, możemy poprosić także twoją córkę, żeby podpisała. – Nie.

– Nie opuściła jeszcze swoich komnat – dodał Guerao, widząc, że Hugo przebiega wzrokiem po galerii na piętrze, zdziwiony, że hałas towarzyszący wjazdowi wozu ciągniętego przez muły nie wywabił jej na zewnątrz. – Wiesz, co wydarzyło się z… – Guerao zamilkł. – Poproszę pokojówkę, żeby ją zawiadomiła. – Nie ma takiej potrzeby – powiedział Hugo, nie chcąc przeszkadzać córce. – Obdarłaby mnie ze skóry, gdyby dowiedziała się, że nie zawiadomiłem jej natychmiast o twoim przybyciu, choćbyś przyjechał o północy. Przejęła niektóre nawyki od admirała. – Człowieczek zachichotał, jakby podobał mu się ten nowy charakter Mercè. Dziewczyna wkrótce pojawiła się między dwiema smukłymi kolumnami podtrzymującymi arkadę galerii. Zobaczyła, że ojciec siedzi okrakiem na pakunkach na wozie, a Caterina z dołu pomaga mu napiąć utrzymujące ładunek liny. Na widok córki schodzącej na dziedziniec Hugo zachwiał się i niemal spadł z furmanki. – Ojcze! Zdołał odzyskać równowagę. Podobnie Mercè, z przesadną troskliwością przytrzymywana za ramię przez pokojówkę. Hrabina Navarcles, ubrana w pięknie haftowaną, prostą jedwabną tunikę i rozchylony kaftan, nie kryła wczesnej ciąży, której Hugo nie domyślił się podczas ich ostatniego spotkania. Zdecydowanie zbyt długo jej nie odwiedzałem, skarcił się w duchu, zeskakując na ziemię. Mercè uwolniła się ze szpon pokojówki i zbiegła po schodach. – Dziadku – powiedziała na powitanie. Hugo nie odważył się dotknąć jej brzucha, dopóki sama nie chwyciła go za rękę. – Jeszcze nic nie czuć – rozczarowała go. – Dlaczego mi nie powiedziałaś? Dlaczego nie przekazałaś mi wiadomości?

– Wiedziałam, że jesteście zaprzątnięci sprawą Barchy. Zresztą… Sami wiecie, że jeśli chodzi o ciążę, lepiej zaczekać, aż się potwierdzi.

Budynek ze składem na parterze i częścią mieszkalną na piętrze znajdował się przy ulicy Boqueria, niedaleko placu Świętego Jakuba. „Wszystko skupia się przy placu Świętego Jakuba, ojcze!”, przekonywała Hugona córka, kiedy Guerao na wieść o tym, że musieli opuścić dom Barchy, zaproponował, by wynajęli lokal należący do jego znajomego, któremu – powołując się na Bernata – kazał obniżyć czynsz. Hugo i Caterina nie mieli dokąd pójść. Gdzie się podzieją z tym wyładowanym wozem? Co z nimi począć? Nie mógł ich wyrzucić, Mercè nigdy by się na to nie zgodziła. Ale rozkaz admirała był kategoryczny: nie chce widzieć teścia w pałacu. Mercè miała rację. Katedra, pałace biskupa i pełnomocnika, Duży i Mały Pałac, siedziba Rady Stu… Wielka Barcelona skupiła się przy placu Świętego Jakuba. Kilka lat wcześniej rajcy kazali odnowić fasadę ratusza. Zakupiono także okazały budynek w dawnej dzielnicy żydowskiej przeznaczony na pałac Deputacji Generalnej Katalonii. Jednak ani ratusz, ani siedziba Deputacji nie wychodziły na plac Świętego Jakuba. Pierwszy budynek, choć stał przy placu, miał wejście od strony sąsiedniej ulicy Ciutat, drugi zaś znajdował się przecznicę dalej, przy ulicy Bisbe. Kościół Świętego Jakuba z podcieniami o pięciu wysmukłych łukach oraz wiąz służący za pręgierz, gdzie wystawiano na widok publiczny przestępców, stanowiły atrakcję placu, przez który codziennie przewijały się tysiące osób i z którego rajcy chcieli uczynić centrum Barcelony. Dlatego przenieśli do dzielnicy La Ribera blokujące przejście licytacje i nakazali regularnie zamiatać plac, by wyglądał czyściej i szykowniej.

– Mieszkają tam zamożni ludzie – nalegała Mercè. – Członkowie Rady Stu i kapituły katedralnej, biskup, pełnomocnik królewski, baliw i niezliczeni urzędnicy, którzy dla nich pracują… Trudno o lepsze miejsce na sprzedaż waszych win. Interes będzie kwitł, ojcze. W ten sposób Hugo z dnia na dzień z pośrednika w handlu winem stał się karczmarzem. – Jeżeli zechcesz, będziesz mógł nadal pracować jako pośrednik, choć przecież tak naprawdę nigdy nim nie byłeś: nigdy nie przeprowadziłeś żadnej transakcji – powiedział Guerao. Hugo zdziwił się, słysząc jego słowa. Ochmistrz wytłumaczył mu wszystko w drodze na ulicę Boqueria. – Pośrednik nie kupuje wina. Jego rola polega wyłącznie na pośredniczeniu między nabywcą i sprzedawcą, od których pobiera prowizję. Tak wygląda praca pośrednika. Co innego kupować, a potem odsprzedawać – to już zajęcie dla kupców. Pośrednikom nie wolno handlować na własną rękę. Na przykład ci, którzy pośredniczą w handlu suknem, nie mogą pracować jako barwiarze, chociaż… – W takim razie jak mogę być karczmarzem? – przerwał mu Hugo. – Bo istnieje mnóstwo wyjątków, żeby ludzie mogli uczciwie zarabiać na życie. Władze pozwalają pośrednikom sprzedawać niewielkie ilości towarów przed drzwiami ich domów, ale tylko tam. A także kupować niewolników, żeby ich później odnajmować, a nawet samemu szyć stroje z tkanin, które się sprzedaje. Kolejnym wyjątkiem są karczmy. Pośrednicy w handlu winem mogą je posiadać, a przy okazji pośredniczyć w kupnie i sprzedaży wina. Ciekawe, prawda? A skoro już jesteś pośrednikiem w Barcelonie, możesz otworzyć tu karczmę. Nie każdy ma taką sposobność. Wykorzystaj ją.

Hugo zamierzał to zrobić. Ostatecznie przekonały go do tego podziemia budynku przerobione na piwniczkę. Caterina przyjęła propozycję z radością, jakiej nie okazywała, odkąd uwięziono Barchę. „Dobrze szło mi sprzedawanie wina w obozie pod Balaguerem, pamiętasz?”, powiedziała z uśmiechem. Guerao i Alonso, przedstawiciel właściciela lokalu, nie spuszczali z niej wzroku, kiedy spocona pomagała rozładowywać wóz dwóm sprowadzonym przez ochmistrza niewolnikom, podczas gdy mężczyźni omawiali warunki umowy. Zreflektowali się dopiero, słysząc chrząknięcie Hugona. – Brakuje stołów i ław – zauważył jeden. – W Barcelonie to żaden problem – odparł drugi. Umówili się na podpisanie dokumentu. – Tego samego dnia, kiedy wystawimy potwierdzenie spłaty pożyczki – zaproponował Guerao. Hugonowi przeszkadzało tylko to, że nieopodal wznosił się Castell Nou, gdzie dwadzieścia pięć lat wcześniej Dolça i tysiące żydów zginęły z rąk morderców, takich jak Łysy Pies. Skulił się, spoglądając na górującą nad nim fortecę broniącą zachodniej bramy starego rzymskiego muru. – Gdzie postawić tę ostatnią beczkę? Głos Cateriny sprowadził go na ziemię. Odwrócił głowę i zobaczył, że stoi przy nim, brudna i spocona. Przez chwilę upajał się podniecającym zapachem piżma, który wydzielała. Potrząsnął głową, żeby odpędzić pożądanie. – Jeżeli nie wiesz, gdzie postawić beczkę, podaruj ją nam. Te słowa dobiegły z drugiej strony wozu, który zajmował niemal całą szerokość ulicy Boqueria, blokując drogę innym furmankom i zaprzęgom. Handlarze i kupcy z rezygnacją czekali na przejazd, niektórzy zaproponowali nawet pomoc przy rozładowywaniu beczek i wnoszeniu ich do domu. Teraz jednak, kiedy na wozie została już tylko jedna, zaczynali się niecierpliwić.

Hugo wykonał w ich stronę przepraszający gest i ponaglił niewolników, żeby jak najszybciej ją wyładowali. Caterina wspięła się na wóz. – Wszyscy jesteście zaproszeni na pełną czarkę wina – ogłosiła, żeby wynagrodzić im czekanie, jednocześnie szukając wzrokiem aprobaty Hugona. Z rzędu zablokowanych furmanek dobiegły krzyki i oklaski. – Na dwie! – Ty musisz nam je nalać! – Ślicznotka! Była śliczna. Tak samo postrzegali ją ci, którzy krzyczeli: jako kobietę o pięknych rysach i jędrnym, kształtnym ciele, które opierało się upływowi czasu. Hugo zadrżał pod wpływem fali czułości, jaka go zalała, kiedy patrzył na stojącą na wozie Caterinę, górującą nad śmiertelnikami niczym bogini. Ta kobieta go kocha, jest jego. Rusinka odwróciła się z szerokim uśmiechem, jakby czytała w jego myślach. Ja także ją kocham, powiedział sobie, chwytając ją w talii, by pomóc jej zejść z wozu. Pot, zapach piżma i piersi, które przycisnęła do jego twarzy, kiedy go objęła, wywołały podniecenie, jakiego dawno nie odczuwał. Czekało ich dużo pracy, więc znów spróbował nad nim zapanować, tym razem jednak bezskutecznie. Jeden z niewolników odstawił pusty wóz do ogrodu na tyłach domu. Gdy Guerao i Alonso pożegnali się, Hugo i Caterina zostali sami. Spojrzeli na siebie, po czym obeszli izbę, w której stały beczki. – Musimy jeszcze znaleźć stoły i ławy – powiedział. Wodzili wzrokiem po obszernym jasnym pomieszczeniu o kamiennych ścianach. Mniej więcej w połowie jednej z nich znajdowało się palenisko, nad którym wisiał żelazny kocioł. Drzwi i okna wychodziły na ulicę Boqueria, po bokach stały sąsiednie budynki, z tyłu znajdował się ogród. Widoczne w kącie schody prowadziły na piętro i do piwniczki.

– I czarki – dodała Caterina. – I kubki, i talerze. I sztućce, i polana, i… – I sosnową gałąź do powieszenia w wejściu – przerwał jej Hugo. – Gdzie dokładnie? – zapytała, oglądając drzwi. – Tutaj. Kiedy podniósł rękę, żeby wskazać miejsce ponad jej głową, Caterina objęła go i zaczęła całować w szyję. – Caterino – skarcił ją bez większego przekonania, lecz nie zareagowała. – Widzi nas cała Barcelona – dodał z uśmiechem na widok kobiety, która przystanęła kilka kroków od nich i bezczelnie im się przyglądała. – W ten sposób dowiedzą się o naszej miłości. – Ale… – Próbował wyswobodzić się z uścisku. – Jeżeli ją puścisz, nie masz co liczyć, że przyjdę na wino do twojej karczmy – zagroziła kobieta z ulicy. – Ani ja, ani nikt inny! Hugo się wahał, ale nie Caterina. Pospiesznie zaprosiła kobietę na czarkę wina, „ale później”, po czym zamknęła drzwi i owładnięta żądzą, jaką rzadko okazywała, zaczęła zdejmować ubranie. Stał nieruchomo. Nie kochali się od zatrzymania Barchy, jakby nieszczęsny los Mauretanki zakłócił ich stosunki. Ale teraz są w nowym domu, zaczynają niemal nowe życie. Zamknięcie drzwi przez Caterinę było symbolicznym odcięciem się od poczucia winy: nie zamierza pozwolić, by cierpienie dalej odbierało im przyjemność i radość. Zdjęła długi kaftan i rozwiązała sznurki tuniki. Mimo obiekcji Hugo poczuł ogarniające go pożądanie wywołane zarówno widokiem wystających pomiędzy połami koszuli piersi – białych, wydatnych, jędrnych, o sutkach sterczących z dużych różowych otoczek – jak i podnieceniem Cateriny wyczuwalnym w jej urywanym oddechu. Ścisnął jej piersi i zaczął lekko gryźć sutki, które jeszcze bardziej stwardniały, podczas gdy ona walczyła, by wyswobodzić się z tuniki. Potem skupiła uwagę na rozbieraniu Hugona, bo on już zupełnie zatracił się w pożądaniu i popychał ją,

żeby się położyła, choćby na podłodze. Roześmiana, próbowała rozpiąć mu kaftan i podnieść koszulę, pod którą czuła sztywny członek. – Zaczekaj – poprosiła, kiedy ruszył do ataku, położywszy ją na podłodze. – Nie tak! Nie! – nalegała, czując, że skotłowane szaty blokują mu dostęp. Wciąż chichotała i walczyła, by rękami utorować drogę członkowi Hugona, który nacierał na nią tak, jakby już w nią wszedł. Dyszał, śmiał się, a chwilę później jęczał. Caterina pieściła go, aż osiągnął rozkosz. Westchnął i wybuchnął śmiechem. Ona także. – A teraz sprawdzimy, czy potrafisz zrobić to jak należy – zapowiedziała. – Ale wcześniej zaprosicie mnie na obiecaną czarkę wina! – usłyszeli dobiegający z ulicy głos. Spojrzeli w stronę drzwi. Tamta kobieta nie mogła ich słyszeć… – Okno… – Caterina wskazała ręką. – Jest otwarte. – Niemożliwe! Stłumiła krzyk Hugona, przykładając mu palce do ust. – Musimy wracać do pracy – szepnęła mu na ucho. – Jeżeli zasmakuje jej wino, może przyjdzie po więcej. – Ale… – Następnym razem bądź mniej porywczy i zrób to jak należy – wypomniała mu z czułością i odepchnęła go obiema rękami, by uwolnić się od jego ciężaru.

Rok 1416 obfitował w ważne wydarzenia, zarówno dla Katalonii, jak i dla Hugona oraz jego rodziny. Do pierwszego doszło w styczniu, kiedy po spotkaniu z władcą Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Zygmuntem, król Ferdynand z Antequery wypowiedział posłuszeństwo Benedyktowi XIII. Uczynił to za pośrednictwem brata Vicentego Ferrera, który w dniu Objawienia Pańskiego podczas

wygłoszonego w katedrze kazania oznajmił, że królestwa przestają uznawać zwierzchność aragońskiego papieża. Benedykt XIII na próżno domagał się od Ferdynanda wdzięczności za pomoc w zdobyciu korony Aragonii i hrabstwa Barcelony, udzieloną mu zaledwie cztery lata wcześniej. „Zsyłacie na pustynię mnie, który uczyniłem was królem”, miał rzekomo odpowiedzieć władcy. Chrześcijański Zachód od lat był podzielony z powodu współistnienia trzech papieży: Jana XXIII, Grzegorza XII i Benedykta XIII. By zakończyć schizmę, pod koniec 1413 roku cesarz Zygmunt i pizański papież Jan XXIII zwołali sobór w Konstancji, na którym przedstawiciele wszystkich królestw i księstw chrześcijańskich mieli wybrać nową, jedyną głowę Kościoła. W maju 1415 roku zgromadzenie soborowe suspendowało i wtrąciło do lochów Jana XXIII, ogłaszając się najwyższą władzą religijną. W zaistniałej sytuacji w lipcu tego samego roku drugi z kandydatów, którzy stanęli w szranki, rzymski papież Grzegorz XII, dobrowolnie abdykował, zatwierdziwszy zwołany już sobór, by w ten sposób uprawomocnić jego działania. Po tej abdykacji pozostał już tylko papież aragoński Benedykt XIII. Ferdynand z Antequery, porozumiawszy się z bratem Vicentem Ferrerem, zażądał pod koniec 1414 roku w Morelli w Królestwie Walencji ustąpienia Benedykta. Ten odmówił. Podczas kolejnego spotkania w Perpignan z udziałem cesarza Zygmunta Benedykt nadal utrzymywał, że jest jedynym prawowitym papieżem, zwłaszcza po abdykacji dwóch pozostałych, i nie zamierza zrzekać się tronu Piotrowego. Nawet jego spowiednik, brat Vicente Ferrer, odwrócił się do niego plecami. Poparcia udzielały mu już tylko Szkocja i hrabstwo Armagnac. Król Ferdynand, pomny straszliwej morskiej podróży z Walencji do Perpignan, kiedy to dały mu się we znaki bóle i gorączka – objawy kamicy, która przykuła go do łoża na czas trwania konferencji – postanowił wrócić do Barcelony drogą lądową. Dotarł do miasta

dwudziestego siódmego lutego 1416 roku. Czekał tam już na niego Bernat, którego galery przybiły wcześniej. Ferdynand nie na długo zabawił w stolicy. W czasie krótkiego pobytu zdążył jednak rozjuszyć mieszkańców miasta. Podczas zakupów w jatce na placu Blat królewski intendent próbował uchylić się od zapłaty akcyzy za mięso pod pretekstem, że od króla i jego rodziny nie powinno się pobierać podatków. Rzeźnik, poparty przez kupców i klientów, zaoponował. Spór przybrał na sile i przeszedł w zamieszki. Na znak protestu zamknięto wiele straganów. Większość mieszkańców wezwała rajców, by zmusili monarchę do przestrzegania praw i przywilejów, które przysiągł szanować. Rada Stu na specjalnie zwołanym posiedzeniu przychyliła się do tego wniosku. Rajca Joan Fivaller został wydelegowany, by z narażeniem życia zażądać od Ferdynanda uiszczenia podatków. „Przysięgaliście szanować

nasze

przywileje

–

wypomniał

monarsze. – Podatki należą do hrabstwa, nie do was. To pod tym warunkiem zgodziliśmy się, byście zostali naszym królem. Powinniście zrozumieć, że prędzej oddamy życie niż wolność i że nie ma śmierci bardziej honorowej i okrytej większą chwałą niż ta w obronie wolności, honoru i potęgi ojczyzny”. Fivaller wysunął przed królem i jego dworem wiele innych argumentów, lecz żaden z nich nie przekonał Ferdynanda z Antequery. „To szaleństwo zmuszać władcę, by podporządkowywał się poddanym!”, utyskiwał podczas spotkania z doradcami. W końcu jednak wziął pod uwagę ich zdanie i przystał na żądania miasta. „Nie traktujcie tego jako zwycięstwa”, zakończył, zaakceptowawszy postulaty Fivallera. Następnego ranka, dziewiątego marca 1416 roku, król opuścił Barcelonę w lektyce, nie uprzedziwszy rajców o swoim wyjeździe. Zaledwie trzy tygodnie później, drugiego kwietnia, trzydziestosześcioletni Ferdynand z Antequery zmarł w Igualadzie,

gdzie po czterech dniach podróży zatrzymał się z powodu nasilenia kamicy uniemożliwiającej mu oddawanie moczu. Bernat został wezwany, by towarzyszyć choremu królowi, podobnie jak wielu katalońskich i kastylijskich dworzan, szlachciców i duchownych, którzy zalali małe miasteczko i okoliczne miejscowości. Dlatego admirał nie był obecny przy narodzinach swego pierworodnego syna, który przyszedł na świat pod koniec marca 1416 roku. Młoda akuszerka usiadła na podłodze między nogami Mercè i odebrała zdrowego, silnego chłopca z dużym pieprzykiem pod prawym okiem. Na polecenie Bernata dziecko ochrzczono w kościele Matki Boskiej Morskiej, nadając mu imię Arnau, po dziadku ze strony ojca. Wciąż nie mieli żadnych wiadomości o Reginie. Zanim Bernat wyruszył na spotkanie papieża, króla i cesarza w Perpignan, jasno postawił sprawę: nie chce, żeby ta harpia choćby zbliżała się do pałacu, jeżeli jego nadzieje się potwierdzą i okaże się, że Mercè jest w ciąży. „Nie jest twoją matką, nigdy nią nie była”, wycedził, ucinając dyskusję. „Jeżeli się tu pojawi, zamknij ją i zaczekaj na mój powrót”, rozkazał Gueraowi. Mały Arnau został ochrzczony w tej samej chrzcielnicy, w której przyjęła swój pierwszy sakrament Mercè: dawnym marmurowym sarkofagu świętej Eulalii. Ojciec Pau, który podał Hugonowi nieprawdziwe miejsce pobytu Arsendy, już nie żył, zastąpili go inni księża. Hugo przypomniał sobie, jak chował się za sarkofagiem, kiedy ofiarował Najświętszej Panience pieniądze, które Bernat przesłał mu po ataku na statek Rogera Puiga i zmasakrowaniu jego załogi. Uznał wtedy, że Matka Boska mu przebaczyła: uśmiechnęła się do niego, jak uśmiechała się do micer Arnaua. W przeciwieństwie do Cateriny, która nie mogła oderwać wzroku od noworodka o pomarszczonej twarzyczce i zaciśniętych piąstkach, wyjącego piskliwym głosem, Hugo nie śledził uroczystości. Modlił się do Najświętszej Panienki. Ale nie za małego Arnaua, za którego wznosili modły wszyscy księża, lecz za Mauretankę. Uśmiechnął się na myśl,

że jako chłopiec modlił się za żydówkę, teraz zaś wstawia się za muzułmanką. Nie odważył się wyznać Caterinie, a tym bardziej córce, która wkrótce miała urodzić, że zabroniono im odwiedzać Barchę. Karczma – wyposażona w końcu w dwa długie stoły, ławy, kubki, czarki i pozostałe sprzęty, których żądała Caterina – przynosiła duże zyski. Nadal po kryjomu destylowali nocami gorzałkę. Hugo wzmacniał nią niektóre wina, kupował też jednak inne, wysokiej jakości, które odsprzedawał po dobrej cenie. Rusinka promieniała szczęściem. Nie chciał mówić jej o położeniu Mauretanki, by nie odbierać jej tej radości. – Barcelona ma nowego biskupa. Nazywa się Andreu Bertran – poinformował go strażnik, zawiedziony, że musi odmówić przyjęcia pieniędzy, które jak zwykle przyniósł mu Hugo. – Zabronił odwiedzać Mauretankę. – Tylko ją? – przerwał mu zdziwiony Hugo. – Tak, tylko ją. Co do pozostałych nie wydał żadnego rozkazu. – Dlaczego? Strażnik wzruszył ramionami. Hugo był pewien, że Regina musiała mieć coś wspólnego z tym zakazem, skoro nie pojawiła się w pałacu podczas ciąży Mercè. Odkąd w styczniu król Ferdynand wypowiedział posłuszeństwo papieżowi Benedyktowi, kler był zdenerwowany i niespokojny. Niektórzy popierali decyzję monarchy, większość jednak ją potępiała. Benedykt, który ukrywał się w swoim zamku w położonej niedaleko Walencji Peñíscoli – wiszącej nad morzem fortecy nie do zdobycia – nadal decydował o losach chrześcijaństwa: dyktował bulle, przyznawał przywileje i rozstrzygał spory. Jedną z decyzji, które podjął w 1416 roku, było mianowanie Andreua Bertrana nowym biskupem Barcelony. Część duchownych, którzy odwiedzali karczmę Hugona, czy to po to, żeby kupić wino, czy też żeby przy czarce pogawędzić z innymi

bywalcami, rozmawiała o nowym biskupie. „Był papieskim jałmużnikiem”, poinformował któryś z nich. „Ale wszyscy wiedzą, że to przechrzta. Był żydem”. Hugo nadstawił ucha. „Brał udział w dyspucie z Tortosy”. „To prawda, uczestniczył w dwóch posiedzeniach, podważając obronę Talmudu wygłoszoną przez rabina Josefa Albó z Daroki”. „Czyżby nie było w Katalonii lepszych chrześcijan, że musieliśmy wybrać na tron biskupi przechrztę?”, poskarżył się inny z księży. Był przechrztą i brał udział w dyspucie z Tortosy, tak jak Regina, a sytuacja Barchy uległa pogorszeniu, gdy tylko pojawił się w Barcelonie… Dla Hugona było oczywiste, że jego żona maczała w tym palce. Dlaczego ktoś, a tym bardziej biskup, miałby przejmować się jakąś Mauretanką, skoro nikt nie miał nawet ochoty postawić jej przed sądem? Tylko co oni mogli na to poradzić? – Trzeba więcej zapłacić – odpowiedziała Caterina, kiedy musiał wreszcie wyznać jej prawdę, bo upierała się, żeby odwiedzić Barchę i przekazać jej informację o narodzinach synka Mercè. Hugo dosypał jeszcze kilka monet, ale strażnik odmówił. – Nie mógłbym sam przekazać jej wiadomości? – zaproponował. – Mógłbym nawet zanieść jej ten… pakunek, co to go zawsze chowasz za pazuchą – dodał, wskazując bukłak, który Hugo starał się ukryć. – Nie – odpowiedziała Caterina. Gdy Hugo zwiększył sumę, strażnik się zawahał. Jeszcze jedna moneta. Westchnął. Ostatnia. Strażnik postawił im jeden warunek: mieli odwiedzić ją w nocy. Hugo i Caterina nie chcieli ryzykować i po zmroku przecinać placu Świętego Jakuba, pewni, że natkną się tam na jakiegoś strażnika, więc po cichu, ostrożnie przeszli wzdłuż starego rzymskiego muru, między kościołem Matki Boskiej Sosnowej i dawną dzielnicą żydowską. Po prawej stronie wznosił się groźnie Castell Nou, po lewej, na rogu Boquerii, znajdowały się publiczne łaźnie, od których wzięła nazwę ulica – Banys Nous. Przemykali przyklejeni do fasad

budynków. Jeżeli zostaliby zatrzymani, mieliby problemy; straż mogłaby ukarać ich grzywną za przemieszczanie się bez pochodni. Hugo jednak najbardziej bał się o gorzałkę, którą chował za pazuchą. Strażnicy nie wiedzieliby nawet, co jest w bukłaku, chyba że zetknęli się wcześniej z czystą okowitą, niezmieszaną z owocami, przyprawami, ziołami czy winem. – A jeżeli to pułapka zastawiona przez Reginę i zostaniemy nakryci? – szepnęła nagle Caterina, zatrzymując się na rogu ulic Banys Nous i Palla. Po prawej stronie ciągnął się mur na tyłach pałacu biskupa, z furtką, przy której umówili się ze strażnikiem. Hugo brał pod uwagę taką możliwość i żeby nie narażać Cateriny na niebezpieczeństwo, przed wyjściem zaproponował jej, by została w domu. Gwałtownie zaprotestowała, twierdząc, że pragnie się zobaczyć z Barchą. Regina była zdolna posunąć się do czegoś takiego, Hugo nie miał co do tego wątpliwości, chciał jednak wierzyć, że strażnik nie zawiedzie ich zaufania. Teraz, kiedy stali przy furtce, ta wiara osłabła; zalał go zimny pot. – Nie martw się, najdroższa. Na pewno nie. Strażnik nie zrezygnuje z pokaźnej sumy, którą mu zaoferowaliśmy, wie, że będziemy dalej płacić. Ale jeżeli chcesz, możemy wrócić do domu. Jeszcze jest czas. Nie zrobiliśmy niczego złego. – Nie – zaprotestowała. – Chcę uściskać tę mauryjską uparciuchę. Ogromny wiosenny księżyc przesuwał się nad ich głowami, a to błyszczący, a to przyćmiony przez chmurę. Strażnik nie przychodził. Trzymając się za ręce, czekali przyklejeni do fasady jednego z domów i od czasu do czasu podskakiwali wystraszeni odgłosami nocy, które często trudno było rozpoznać. Hugo przeczuwał, że wskazanie Barchy w kościele Matki Boskiej Morskiej i jej zatrzymanie to dopiero początek uknutej przez Reginę zemsty. Mauretanka siedziała w lochach prawie od roku, od dnia ślubu Mercè. Przypomniał sobie, jak napadł na Reginę nad

strumykiem koło domu zakonnego przy placu Jonqueres. Uraza i nienawiść, jakie malowały się wtedy na jej twarzy, wskazywały, że nie poprzestanie na Mauretance. Caterina przekonywała go, że nie on jest odpowiedzialny za jej zatrzymanie. „To nie twoja wina – zapewniła go podczas jednej z wizyt także sama Barcha. – Ale uważajcie: ta suka nie zadowoli się mną, jestem tylko…” Zamilkła. Dłoń Cateriny, która chwyciła ją za przedramię, nie pozwoliła jej dokończyć skargi. „Zabierze się za was – dodała po chwili Mauretanka. – Dziewczynki nie odważy się ruszyć. Mercè jest hrabiną, żoną człowieka, który mógłby jej bardzo zaszkodzić, ale wy… Nie spocznie, dopóki się nie zemści. Nie zapominajcie, że ta bestia żyje tylko po to, by sprowadzić na was nieszczęście”. Furtka w murze biskupiego pałacu otworzyła się i jakiś cień zachęcił ich, by weszli. Caterina pociągnęła Hugona do środka. „Nie zapominajcie”, rozbrzmiewało w jego głowie. Znaleźli się w otaczających pałac ogrodach. W momencie, w którym strażnik zamknął furtkę, rzucili się na nich czterej zbrojni, krzycząc: „Złodzieje!”. – Nie teraz, Boże, nie, kiedy jesteśmy tacy szczęśliwi! – Caterina zaszlochała, osuwając się bezwładnie na ziemię, przekonana, że podzieli los Barchy. – Szubrawiec! – Splunęła w stronę strażnika. Gdy Hugo ukląkł przy niej, wysunął mu się bukłak, który miał przytroczony do ubrania, i zawisł między jego kolanami, dotykając ziemi. – Kim jesteście? Zostajecie zatrzymani w imieniu biskupa. Wtargnęliście na teren należący do Kościoła. Hugo odwrócił głowę. Strażnik zniknął. Otaczało ich czterech zbrojnych; od niechcenia wyciągali w ich stronę miecze, jakby Hugo i Caterina nie zasługiwali na większe zaangażowanie. Bo tak rzeczywiście było. Co mogli zrobić tym uzbrojonym mężczyznom, zamknięci jak w pułapce na terenie pałacu? Wstał z westchnieniem w momencie, kiedy księżyc zakryła chmura i miecze przestały

mienić się w jego blasku. Jedynie lampa trzymana przez któregoś z mężczyzn rzucała słabe światło, niewystarczające, by mógł dostrzec twarze napastników. Wypuścił dłoń Cateriny i chwycił zwisający bukłak. – Co to takiego? – zapytał jeden ze zbrojnych. – To? – „Woda życia”, chciał odpowiedzieć Hugo. Jak mogli zatrzymać kogoś, kto miał przy sobie kwintesencję winogron, wina, nektaru bogów? Pokazał im bukłak. – Wino – skłamał. – Najlepsze wino w Katalonii. Kiedy tamten pochylił się nad odkorkowanym bukłakiem, Hugo ścisnął skórzany worek i chlusnął mu w oczy strumieniem gorzałki. Zanim pozostali trzej mężczyźni pojęli, co się dzieje, obrócił się i opryskał także ich twarze. Czterej mężczyźni, oślepieni, wypuścili na ziemię miecze i lampę, krzyczeli i tarli oczy, bezskutecznie próbując złagodzić pieczenie. – Idziemy – ponaglił Hugo Caterinę, podnosząc ją z ziemi i ciągnąc w stronę furtki. Zniknęli w mroku. Biegiem dotarli do rogu ulicy Boqueria; łaźnie publiczne mieli teraz po prawej stronie, zamek zaś po lewej. – Co zrobimy? – wydyszała Rusinka, przystanąwszy, żeby odpocząć. Nikt ich nie gonił. Ich dom znajdował się zaledwie kilka kroków dalej. – Tutaj nas znajdą – wyszlochała. Nadstawili uszu. Rozlegające się za ich plecami okrzyki słabły. – Na pewno po nas przyjdą – przepowiedziała. – Co mielibyśmy zrobić? Uciec? Dokąd? Nie mamy dokąd pójść, Caterino. Wszystko zostawimy? Karczmę, wino… nasze życie? – Krzyki zbrojnych zupełnie ucichły. – Jakiegoż to występku się dopuściliśmy? Próbowaliśmy tylko odwiedzić uwięzioną kobietę. Niczego sobie nie przywłaszczyliśmy. Strażnik otworzył nam furtkę. Brońmy się. Zresztą może ci czterej niczego nie ujawnią, żeby nie

wyjść na niedorajdy. Nie zrobiliśmy niczego złego. Nie popełniajmy błędu teraz – powiedział, ciągnąc ją w stronę domu. – I tak musimy ukryć alembik – dodał, kiedy zbliżali się do karczmy.

Regina i biskup musieli dojść do tych samych wniosków, które wysnuł Hugo tamtej nocy na rogu ulic Boqueria i Banys Nous, a może rzeczywiście zbrojni o niczym im nie powiedzieli. Tak czy inaczej, nikt ich nie szukał ani nie nachodził. Alembik leżał zakopany głęboko w ogródku i pozostał tam, dopóki nie musieli wzmocnić słabych win, by móc zaoferować klientom karczmy towar, którego zaczynało w mieście brakować. Trzy miesiące po śmierci Ferdynanda z Antequery jego syn, król Alfons, wezwał do Barcelony kardynałów wszystkich królestw, by nakazać im udział w soborze w Konstancji, na którym miano wybrać nowego – jedynego – papieża. Król Alfons ratyfikował wypowiedzenie posłuszeństwa Benedyktowi XIII, złagodził jednak nieco blokadę zamku w Peñíscoli, którego z rozkazu Ferdynanda nikt nie mógł odwiedzać ani opuszczać. Królewscy ministrowie i urzędnicy oraz przedstawiciele trzech stanów katalońskich kortezów zebrali się w Barcelonie, by uczestniczyć w ceremonii zaprzysiężenia nowego monarchy, która odbyła się w sali Tinell w Dużym Pałacu. Do miasta ściągnęli także najważniejsi prałaci księstwa, każdy ze swoim dworem. Nieczęsto widywano tyle osobistości w jednym miejscu: kardynała Tolosy, arcybiskupa Tarragony, biskupów Vic, Elny, Barcelony, Urgell, Girony i Tortosy, mistrza zakonu z Montesy, opatów klasztorów z Sant Cugat del Vallès, Ripoll, Montserrat, Santes Creus, Banyoles, Estany, Solsony i Sant Pere de Rodes oraz wielu innych kościelnych dostojników. Hugo i Caterina musieli zatrudnić terminatora do pomocy w karczmie, bez przerwy pełnej księży, zakonników, skrybów

i służących. Duchowni zostali wezwani przez króla Alfonsa w lipcu 1416 roku. Wkrótce po wynajęciu lokalu, które zbiegło się w czasie z winobraniem, Hugo kupił w El Raval winogrona i zdeptał je wraz z Cateriną, dopuszczając ją do swoich rytuałów i otwierając przed nią ostatecznie drzwi do swojej przeszłości. Dysponował wystarczającą ilością wina, by obsłużyć lawinę klientów, nie musiał sięgać po to najlepsze, które leżakowało w piwniczce. „Dobre wino zawsze można sprzedać, i to po niezłej cenie, nawet gdy zabraknie wszystkich tych świętoszkowatych pijaków”, odpowiedział, kiedy Caterina zapytała, po co przechowuje te beczki i chroni je niczym największy skarb. Nie widywali się z Barchą, ale otrzymywali o niej wiadomości od niewolników z pałacu biskupiego, bardziej skorych do pomocy, od kiedy mieli możliwość oderwania się od swoich obowiązków i zajrzenia do karczmy, w której posłańcy Mauretanki zawsze byli mile widziani. Musieli jednak przychodzić od tyłu, przez ogród, jako że prawo zabraniało karczmarzom udzielania noclegu oraz wydawania jedzenia i napoi niewolnikom niebędącym ich własnością. Jedno z dwojga niewolników biskupa – Mauretanka, jak Barcha, choć czarnoskóra i chrześcijanka, albo malutki nerwowy Turek, również ochrzczony, który przypominał Hugonowi Gueraa – zaglądało do karczmy za każdym razem, gdy opuszczali pałac, by załatwić coś w mieście. Oboje zapewniali, że Barcha dzielnie się trzyma, pomagając sobie krzykami i wyzwiskami. Hugo i Caterina przekazywali im dla niej pieniądze. „Dostaje je”, zapewniali oboje. „Była dla nas dobra – powiedział kiedyś Turek. – Poręczyła wykup mojego brata”. Wyjaśnili, że stróż nie stanowi problemu, że tam w środku każdy ma coś do ukrycia i jakiś dług do spłacenia. „Znasz Reginę?”, zapytali Turka. „Jak wygląda? – spytał. – Opowiedzcie mi o niej”. Wystarczył powierzchowny opis, żeby domyślił się, o kogo chodzi. „Często bywa w pałacu. Biskup zawsze ją przyjmuje”, dodał.

Nie wiedział nic więcej, poza tym, że darzą się wzajemnym szacunkiem. Potajemne spotkania w ogrodzie zawsze były krótkie, kończyły się, gdy tylko niewolnik wypił wino i zjadł ser, które przynosili mu Hugo i Caterina. Potem znikał, oni zaś przez dłuższą chwilę trwali w milczeniu, zadając sobie pytanie, ile jeszcze wytrzyma Barcha w tych plugawych, odrażających lochach i czy na pewno robią dla niej wszystko, co w ich mocy. Hugo nie szczędził starań: udał się do pałacu pełnomocnika i do ratusza, gdzie zbierała się Rada Stu. Trudno było mu się wysłowić, waliło mu serce, a zdenerwowanie sprawiało, że się jąkał. Żadnego z urzędników, którzy wysłuchali jego słów – jedni obojętnie, inni rozbawieni jego plączącym się językiem – nie obeszły losy starej Mauretanki, która ośmieliła się wejść do chrześcijańskiej świątyni. Żaden nie chciał się w to mieszać; argumentowali, że to sprawa biskupa i on powinien zdecydować, kiedy wszcząć proces przeciwko wyzwolenicy. „Mówisz tak, jakbyś myślał, że chcą ją tam trzymać, dopóki nie umrze!”, wypalił jeden ze skrybów. Urzędnik z ratusza odpowiedział z rozdrażnieniem: „Biskup nałożył ekskomunikę na baliwa Joana Sa Bastidę. Żeby zdjęto z niego karę, musiał zwrócić się do samego papieża z pismem sygnowanym przez wszystkich rajców Barcelony. Myślisz, że mamy jakiekolwiek wpływy za tamtymi murami?”. We wszystkich miejscach radzono mu to samo: „Idź błagać biskupa”. – Nie możesz iść do biskupa – zaprotestowała Caterina. – To jego teren, jego i Reginy. Jaką masz pewność, że cię nie zatrzymają? Nie sądzę, żeby ci ludzie, do których się udałeś, pospieszyli ci z pomocą. To sprawa Kościoła, będą woleli uniknąć problemów. – Hugo pokiwał głową. – Barcha nie pozwoliłaby, żebyś narażał się na takie niebezpieczeństwo – dodała, chcąc ulżyć jego zmartwieniu. Przekazywali pieniądze na utrzymanie Mauretanki, żałowali jednak, że nie mogą przesyłać jej gorzałki. Rozmawiali o tym

wielokrotnie, ale nie mieli odwagi tego zrobić. To był ich sekret; wątpili, czy niewolnicy pohamują ciekawość, kiedy przekażą im wypełniony bukłak… Na pewno spróbują gorzałki, nawet jeśli Hugo i Caterina powiedzą im, że to wino albo likwor. A jeżeli nie zdradzą im, co jest w środku, tylko wzmogą ich ciekawość. Nie, po pierwszej takiej przesyłce karczma przestałaby przynosić zyski. Wiadomość o nieznanym napoju rozeszłaby się po mieście, ludzie mogliby uznać, że to jakieś czary. Nie było sensu nawet próbować. Za każdym razem, kiedy Hugo myślał o gorzałce, dotykał wierzchem dłoni ust, w które pocałowała go Barcha, kiedy przyniósł jej pierwszy bukłak. Potem wypijał jednym haustem wypełnioną po brzegi czarkę wina, obserwowany przez Caterinę, która mimo wykrzywionych ust ze zrozumieniem kiwała głową. „Za ciebie, mauryjska uparciucho!”, mówił, nieznacznie unosząc naczynie. Nie licząc smutnego losu Barchy i groźby, że Regina znajdzie sposób, by zemścić się także na którymś z nich – o czym nigdy nie udawało im się do końca zapomnieć – życie uśmiechało się do Hugona i Cateriny. Byli zdrowi, zarabiali dużo pieniędzy i darzyli się miłością. Po narodzinach Arnaua Mercè wykorzystała swoją pozycję matki dziedzica hrabiego Navarcles i admirała armady, by złagodzić wydany przez męża zakaz: Hugo i Caterina, była niewolnica z pałacu, mogli widywać się z wnukiem. Nie mieli co prawda wstępu na pokoje hrabiostwa, ale za każdym razem, gdy Hugo zjawiał się w pałacu – a robił to często – Mercè albo mamka znosiły na dziedziniec niemowlę, tak szczelnie owinięte w jedwabie, że czasem trudno było dojrzeć jego twarzyczkę ozdobioną pieprzykiem Estanyolów. Córka pozwalała ojcu rozsuwać tkaninę, brać niemowlę na ręce i gładzić je po główce, w przeciwieństwie do mamki, która wyrywała mu małego Arnaua, gdy próbował zrobić coś więcej, niż tylko na niego patrzeć albo przemawiać do niego pieszczotliwym głosem.

– Kiedy ty byłaś mała, robiłem te same głupoty – wyznał Mercè, gdy wybuchnęła śmiechem na widok jego pieszczot. – Jak tylko będziesz chodził, pójdziemy deptać razem winogrona. Chcesz? – zapytał chłopczyka, przyciskając go do piersi. – Jest jeszcze na to za wcześnie, ojcze! Ma dopiero cztery miesiące. – Wiem, ale pozwolisz mi? – Oczywiście. A jeżeli wy mi pozwolicie, będę wam towarzyszyć. I zrobimy to w naszej winnicy. – W Navarcles? – Nie! – zawołała pospiesznie Mercè. – Nie, oczywiście, że nie. Tutaj, w Barcelonie. Jak wtedy, kiedy pamiętacie? – Ja tak, ale ty byłaś wtedy bardzo mała.

byłam

dziewczynką,

– Opowiadaliście mi o tym wy i… – Mercè nie chciała wspominać o Mauretance i zakończyła zdanie westchnieniem. – Nie zapomniałam o niej. Prawie udało mi się przekonać Gueraa, żeby się za nią wstawił… Jak wam mówiłam, będziemy mieli winnicę, tu, w Barcelonie. Może uda nam się nawet zdobyć tę, w której rosły szczepy Vilatorta. Nie wypuszczając z objęć wnuka, Hugo przechylił głowę, jakby śnił na jawie. Tamte wspaniałe winogrona… – Twój mąż nigdy się na to nie zgodzi – powiedział w końcu. – Nie zgodzi się? Zostawcie tę bestię mnie. – Mercè uśmiechnęła się i puściła do ojca oko, podnosząc dłońmi piersi, jakby szykowała się do wykonania ciężkiego zadania. Ten spontaniczny gest odsłonił przed Hugonem nowe oblicze córki, inne niż to, które znał do tej pory: macierzyństwo ją zmieniło, ugruntowało jej urodę, okiełznało temperament i wyostrzyło inteligencję. Jakże daleko było jej do młodej Mercè, która towarzyszyła mu podczas wyprawy do Saragossy! Teraz dominowała, królowała. Wspomniał czasy, gdy pracował u hrabiego

jako dostawca win, a córka była zwykłą dwórką hrabiny i niezauważona przemykała galerią. Teraz, kiedy wychylała się spomiędzy arkad… Kruszał nawet bruk na dziedzińcu!

O ile drzwi do pałacu przy ulicy Marquet zaczynały się otwierać dla Hugona, o tyle drzwi lochów, które Mercè starała się przekroczyć z pomocą Gueraa, zamknęły się z hukiem, i to nie z winy czy woli Bernata. Wbrew założeniom monarchy w połowie lipca 1416 roku zgromadzeni w Barcelonie duchowni zadeklarowali wierność papieżowi Benedyktowi XIII i zażądali od króla Alfonsa, by poszedł w ich ślady, on i jego królestwa. Władca odmówił, a ponieważ biskupom nie spieszyło się do Konstancji na sobór mający wyznaczyć następcę świętego Piotra, wybrał własnych przedstawicieli. Jako pierwszy udał się tam przełożony zakonu mercedarian, brat Antonio Caxal. Zakonnik przestrzegał ślubów ubóstwa, co większości jego współwyznawców nawet nie przyszłoby do głowy; szczycił się tym, że nigdy nie zdjął szat, nawet do snu, i nie rozstawał się z włosiennicą i dyscypliną, które raniły jego ciało, nadając skórze charakterystyczny blady odcień, i które w Konstancji doprowadziły go do śmierci. Ubóstwo zakonnika kontrastowało z zachłannymi żądaniami, jakie król Alfons postawił uczestnikom soboru w zamian za podporządkowanie się jego decyzjom. Domagał się prawa do czerpania zysków z Sycylii i Sardynii bez konieczności płacenia podatku Stolicy Apostolskiej, zwolnienia z wypłaty stu pięćdziesięciu tysięcy florenów, które jego ojciec obiecał cesarzowi Zygmuntowi, oraz kolejnych stu tysięcy przeznaczonych na posag królowej Jolanty z Neapolu, córki króla Jana. Monarcha uważał, że dług został spłacony. Do królewskiej listy należało jeszcze dodać osobiste żądania każdego z wysłanników i urzędników pałacu.

– Guerao już miał to zrobić – tłumaczyła Mercè ojcu siedzącemu wygodnie z kubkiem wina w dłoni w głównej sali pałacu, w której niegdyś upokorzył go Roger Puig. Było sierpniowe popołudnie, na zewnątrz paliło słońce, ale w środku, za grubymi kamiennymi murami utrzymującymi chłód, panowała przyjemna temperatura. Mamka karmiła piersią Arnaua, a Bernat przebywał w walenckich stoczniach. – Niestety, król zadarł z kardynałami, biskupami i przeorami – ciągnęła dziewczyna. – To nie jest dobry moment, żeby sekretarz jego admirała wstawiał się u biskupa za starą, biedną Mauretanką. Słysząc twarde słowa córki, Hugo pochylił się na fotelu – nie był to już ten sam zapadnięty mebel, na którym siedział, gdy Bernat i Mercè ogłosili, że zamierzają się pobrać. – Przekazuję tylko, co mi powiedział – wyjaśniła pospiesznie, rozkładając ręce. Hugo mógł odwiedzać córkę, kiedy tylko chciał, pod warunkiem że w pałacu nie było Bernata, co zważywszy na jego obowiązki, zdarzało się dość często. – To także się zmieni – zapewniła Mercè. – Nie. Nie wiem, czy jestem tym zainteresowany – powiedział niby żartem, ale w jego słowach kryło się ziarno prawdy. – Ojcze, musiałam długo przekonywać Bernata, żebyście mogli cieszyć się waszym wnukiem i żebyście mogli robić to tutaj… – skarciła go córka, wskazując salę. – Ze mną, a nie potajemnie, jak jakiś przestępca. – Przykro mi – rzucił, próbując zakończyć rozmowę. – Nie – zaprotestowała Mercè. – Chciałabym, żebyśmy mogli mieszkać wszyscy razem, w zgodzie. Byliście z Bernatem przyjaciółmi, dlaczego nie spróbujecie się pojednać? – Znasz swojego męża. – Hugo sceptycznie pokręcił głową. – Zastanawiałem się nad słowami Gueraa. Bernat działa bez zastanowienia, instynktownie, jakby nadal pływał na korsarskiej

galerze. Zachowuje się tak wobec wszystkich poza tobą. Nie obchodzą go konsekwencje. Nie, nie sądzę, żeby pojednanie było możliwe, choć nie z mojej winy. – Pewnie was to zdziwi, ale Bernat potrafi być wyrozumiały i serdeczny. Nie przeczę, czasem rzeczywiście jest potworem, za jakiego go uważacie. Widziałam to… Ale nigdy nie w stosunku do mnie! Kocha mnie… – Mercè mówiła tak, jakby przekonywała samą siebie, po czym zwróciła się do ojca: – Wy jesteście najlepszym przykładem. W końcu ustąpił. I znowu ustąpi. Chcę, byście obaj przy mnie byli, cieszyli się Arnauem i moim szczęściem. A gdy tylko sytuacja się zmieni… co nastąpi, tak powiedział Bernat… sprawię, że admirał katalońskiej armady sam uda się do pałacu biskupa i zażąda uwolnienia Barchy. Przysięgam wam, ojcze! Jesteście moją rodziną – powiedziała łamiącym się głosem. – Zaliczasz do twojej rodziny także… matkę? – Z trudem przyszło mu użyć tego ostatniego słowa. – Matce odjęło rozum. Nie mam od niej żadnych wiadomości… Ale jeżeli któregoś dnia oprzytomnieje, znajdzie we mnie wyrozumiałą córkę. – To się nigdy nie stanie – zapewnił ją Hugo. – Skąd wiecie? – Możesz być tego pewna. Uwierz mi. Nie chciał zgłębiać tematu, w obawie, że zrani to jej córczyne uczucia, których nie mógł podważać. Zapytał ją za to o Caterinę. – Chcesz, żebym mieszkał z Bernatem pod jednym dachem. A Caterina? Mercè się zawahała. – Ona też – odpowiedziała, choć nie z takim zdecydowaniem, jakie chciałby usłyszeć w jej głosie ojciec. Kiedy Bernat pozwolił, by widywali niemowlę na dziedzińcu lub w piwniczce, Caterina przychodziła do pałacu z Hugonem. Nie towarzyszyła mu co prawda za każdym razem, gdy odczuwał

potrzebę zobaczenia wnuka, ale często zjawiali się wspólnie. Odmówiła natomiast wizyt na piętrze z komnatami. – Byłam tam niewolnicą, Hugonie. Chciał jej odpowiedzieć, że on był dostawcą win, na szczęście w porę ugryzł się w język. W tych murach Caterina była niewolona, poniżana, krzywdzona. Jak mógł porównywać ich położenie? Nie znalazł argumentów, żeby ją przekonać, w głębi duszy czuł jednak, że nie to jest prawdziwym powodem, dla którego nie chciała wchodzić do komnat. Mimo niewolniczej przeszłości w codziennym życiu Caterina zachowywała się swobodnie, była pewna siebie, czepiała się wolności jak najdrogocenniejszego skarbu, stojącego ponad wszelkimi przywilejami i względami, którymi szczycili się inni. Była świadoma swojej urody i pożądania, jakie budzi w mężczyznach, rozmawiała z każdym jak równa z równym. Komentarze o jej związku z Hugonem kwitowała zawsze tym samym zdaniem. „Jak tylko umrze ta przechrzczona suka, pobierzemy się”, zapewniała każdego, kto chciał jej słuchać, a w karczmie była takich cała armia. Nie. To nie niewolnicza przeszłość powstrzymywała ją przed udaniem się do pałacu: chodziło o jego wnuka. Hugo zrozumiał to, kiedy którejś nocy ze snu wyrwał go jej tłumiony szloch. – Co się dzieje? – zapytał w ciemności. Odwrócona plecami, kilkakrotnie pociągnęła nosem, ale nie odpowiedziała. – Wszystko w porządku? – dopytywał się. Poruszyła się i powiedziała coś, czego nie usłyszał. Sytuacja się powtórzyła. Caterina płakała tak cicho, tak bardzo chciała ukryć swoją niedolę, że Hugo nie miał odwagi prosić, żeby zdradziła mu swój sekret. Aż któregoś dnia domyślił się prawdy. Tak, Caterina była niewolnicą w tym pałacu, ale co ważniejsze, wydała tam na świat dwójkę dzieci, które Roger Puig sprzedał jako niewolników. Po odzyskaniu wolności próbowała dowiedzieć się

czegoś o ich losie. Bez powodzenia. Rozpytywała pałacowy personel, który po wygnaniu hrabiego pozostał na służbie u admirała, w tym niewolnicę, która przeszła przez to samo co ona. Nikt nic nie wiedział. Ktoś twierdził, że hrabia wysłał dzieci daleko od Barcelony, żeby nigdy ich z nim nie powiązano. Ci, którzy go znali, wiedzieli, że to bardziej niż prawdopodobne. „Muszą być jakieś dokumenty stwierdzające sprzedaż niemowląt – oświeciła ich któregoś dnia Barcha. – Jeżeli je znajdziemy, dowiemy się, kto je kupił, i może uda nam się odkryć, gdzie są”. Mercè rozbudziła w nich nadzieję: obiecała przekonać Gueraa, żeby odszukał te dokumenty wśród papierów zabranych hrabiemu. Niestety, po kilku dniach rozwiała ich złudzenia. „Wszystko zostało wysłane do kancelarii królewskiej. Nic się nie da zrobić. Nie wiemy również, który z barcelońskich rejentów to podpisał… Niczego nie wiemy!” Jednakże Caterina, wspierana przez Barchę, wykorzystywała każdą okazję; chodziła od jednego wyzwoleńca do drugiego, od jednego niewolnika do drugiego, i wypytywała o dwójkę swoich dzieci. Nie natrafiła na żaden ślad. Teraz wyglądało na to, że narodziny Arnaua skomplikują stosunki między nią a Hugonem. Czuła, że ponownie otwiera się rana, której gojenie było równie powolne, jak zapominanie, o ile matka w ogóle może zapomnieć o swoich dzieciach. On z kolei nie potrafił, chociaż bardzo się starał, ukryć radości, jaką dawali mu córka i wnuk. Chciał dzielić to uczucie ze swoją towarzyszką, tak jak podzielił się z nią radością, że może znów zostanie właścicielem winnicy. – I nauczę cię przycinać pędy, dbać o nie, leczyć… – Będzie twoja? – Caterina przerwała ten niemal dziecięcy wybuch radości. – Co?

– Ta winnica. Będzie twoja czy Bernata, a ty będziesz tylko w niej pracował? Zastanawiał się chwilę. – Nasza. Będzie nasza – oświadczył stanowczo. – Twoja i moja.

25

– W tej chwili wszystko jest w stanie zawieszenia, tylko Benedykt ma odwagę wydawać bulle i ingerować w sprawy Kościoła. Wygląda na to, że jest jedyną osobą, która podejmuje decyzje. Wszyscy inni czekają. Katalońskie duchowieństwo, wierne Benedyktowi podobnie jak duża część kastylijskiego, nie chce zdradzać papieża, dopóki nie pojawi się nowy, wybrany w Konstancji, który go zastąpi i zakończy schizmę, ale nie chce też się sprzeciwiać królowi Alfonsowi, który popiera prace soboru i opowiada się za zakończeniem rozłamu. Tak przemawiał Bernat Estanyol, hrabia Navarcles i admirał armady katalońskiej, siedząc u szczytu długiego stołu w sali jadalnej pałacu przy ulicy Marquet, w towarzystwie kilkunastu barcelońskich notabli i ich małżonek. Hugo słuchał uważnie, bo od rozwiązania problemów Kościoła i króla zależało uwolnienie Barchy. Tak bardzo się na tym skupił, że sługa krojący mięsa i nakładający je na talerze biesiadników pokazał ruchem brody jego talerz, wyrzucając mu, że prawie nie tknął swojej porcji wyluzowanych kuropatw. – Ba! – wykrzyknął jeden z rajców siedzący naprzeciw Hugona. Obaj zostali umieszczeni odpowiednio po prawej i lewej ręce Mercè zajmującej miejsce u drugiego szczytu stołu. Hugon w tym momencie brał palcami spory kawałek kuropatwy i chleb. Mięso było wyborne. Delikatne i soczyste. Mercè uśmiechnęła się, widząc, że ojciec je. – To tylko kwestia pieniędzy i zaszczytów – kontynuował rajca. – Wszyscy, począwszy od kardynałów, a skończywszy na najskromniejszym beneficjariuszu z jakiegoś zagubionego w górach

kościoła, boją się, że nowy papież wybrany w Konstancji odbierze im ich prebendy. – A jeśli Konstancja zakończy się fiaskiem? – wtrącił ktoś trzeci. „Nie”. „To szaleństwo”. „Tak”. „Może być”. „Nigdy…” Hugo, który nie przestawał żuć, nie był w stanie śledzić rozmaitych opinii, niemal jednocześnie i bezładnie prezentowanych przy stole. – A dlaczego nie miałaby się zakończyć fiaskiem? – zapytał podniesionym głosem ten, który jako pierwszy wysunął takie przypuszczenie. – Od ponad trzydziestu lat mamy dwóch albo trzech papieży, a każdy z nich ma swoje ambicje, interesy, poparcie i ochronę ze strony różnych nacji, które też zabiegają o własne korzyści. Gra toczy się o duże pieniądze i władzę – dodał, zwracając się bezpośrednio do Bernata. Admirał przytaknął. Na jego kasztanowej brodzie widać było ślady tłuszczu. – Racja, dlaczego mieliby dojść do porozumienia właśnie teraz? – Benedykt zrobi, co w jego mocy, żeby utrudnić obrady soboru. – Niewiele może zdziałać odizolowany w swoim zamku w Peñíscoli – rzekł Bernat. – Nie uwierzycie – wtrącił ktoś inny. – Ale z tego zamku obłożył już ekskomuniką kilku swoich krytyków, mianował nowego inkwizytora i nowych biskupów… Ludzie nie wiedzą, co robić. Tak czy inaczej, dopóki w Konstancji nie dokonają wyboru, dziś mamy tylko jednego papieża i jest nim Benedykt. Kiedy Hugo zasiadał za stołem, czuł się skrępowany. Mercè trzymała go za rękę, chwilę wcześniej Bernat powitał go prychnięciem. „Poprawi się”, szepnęła ojcu na ucho. Cateriny nie zaproszono. – Zważcie, ojcze… – Mercè chciała się wytłumaczyć, ale nic więcej nie powiedziała, jakby uznała, że powód, dla którego nie zaproszono wyzwolonej niewolnicy do stołu admirała, był zrozumiały sam przez się. – Wszystko się ułoży – dodała szybko. – Posuwamy się drobnymi

kroczkami, a ten jest bardzo ważny, tak jakbyśmy pokonali pierwszą linię obrony fortecy. Może to była prawda, może – jak twierdziła Mercè – wszystko się ułoży, ale to on musiał poinformować Caterinę, że nie oczekują jej w pałacu. – Będzie tam Bernat, ma się rozumieć, i kilku rajców z żonami – powiedział jej. – Nawet kanclerz królewski! To bardzo ważna uczta. Ja włożę strój ze ślubu Mercè, ale będziemy musieli kupić jakąś ładną suknię dla ciebie. Ta niebieska jest już stara. – Wydać mnóstwo pieniędzy na suknię, żeby pójść na ucztę do pałacu Bernata? Ani myślę! Poza tym co ja będę robiła między admirałami, rajcami, kanclerzami i ich żonami? Hugo westchnął i postarał się, by jego twarz wyrażała zdziwienie, przechodzące w rozczarowanie, w miarę jak Caterina mówiła. Bolało go, że musi ją oszukiwać, czuł się podle, ale nie chciał zawieść Mercè po tym, jak udało jej się przekonać męża, by zgodził się na jego udział w przyjęciu. Nie mógł rozczarować córki. To jego rodzina: jego córka i jego wnuk. Ale do jego rodziny należała również Caterina. Kochał ją. Uwielbiał! Dlatego nie był w stanie powiedzieć, że nie została zaproszona, że niewolnica nie zajmie miejsca przy stole panów. Tego by nie zrobił. Siedząc za stołem Bernata i Mercè, Hugo przypomniał sobie, jak udawał, że próbuje przekonać Caterinę, by zmieniła zdanie. „Idź sam, idź sam”, ucięła rozmowę. Słuchał dyskusji o soborze w Konstancji i o wewnętrznych walkach między królami i kardynałami. Stawką było nie tylko zakończenie schizmy zachodniej, ale także równowaga między królestwami, władza i pieniądze. Wielka władza i wielkie pieniądze. Przed wyborem nowego papieża zgromadzeni w Konstancji musieli pozbawić Piotrowego tronu Benedykta XIII i w tym celu wszczęli procedurę prawną, w ramach której zbierali informacje i szukali świadków w krajach objętych jego pontyfikatem.

– Świadków? Co chcą osiągnąć? – zapytał ktoś. – Skazać go, to oczywiste – odparł jeden z członków Rady Stu. – Nie mogą wybrać nowego papieża, dopóki cały Zachód nie potępi Benedykta. Jana XXIII skazano i siedzi w więzieniu za ponad siedemdziesiąt przestępstw, między innymi za to, że spółkował z mniszkami w klasztorach… – Większość mężczyzn uśmiechnęła się w tym momencie, mówiący zaś odczekał, aż ustanie szmer głosów kobiet. – Jak myślicie? Jak można zaświadczyć, że papież spółkował z zakonnicą? – Nie wyobrażam sobie obecności pisarza poświadczającego taki akt – zauważył mężczyzna siedzący naprzeciw Hugona. Część uśmieszków zastąpiły wybuchy śmiechu. – I o to właśnie chodzi: potrzebują świadków. – Szukają ich również tutaj, w Katalonii? – We wszystkich królestwach – odparł Bernat autorytatywnie, jak człowiek, który wie, co mówi. – Ale przecież mnisi są zwolennikami Benedykta… – Nie wszyscy – sprostował admirał. – Już nie wszyscy. Twarda postawa króla Alfonsa, który opowiedział się za Konstancją, sprawiła, że wielu z nich zastanawia się, komu ma okazać lojalność.

Hugo wrócił do karczmy po pożegnalnym prychnięciu Bernata, tym razem połączonym z odorem wina, po dwóch cudownych pocałunkach córki i wielu uściśnięciach dłoni pozostałych osób. Nie zapytał o wnuka. Musiał się przewietrzyć, dlatego mimo zbliżającej się zimy, a z nią coraz szybciej zapadającego zmroku, skierował się ku plaży i poszedł w stronę stoczni. Wietrzyk wiejący od morza chłodził mu twarz. Bernat nie szczędził gościom wina. Wznosił jeden po drugim toasty za zdrowie swojego dziedzica. Tak uśmiechniętego nikt go wcześniej nie widział: oczy mu iskrzyły, wyglądał na dumnego

i zadowolonego. Taki mógł być po abordażu genueńskiego statku przewożącego skarb, jakiego nikt wcześniej nie zdobył. „Za mojego syna!”, „Za Arnaua!”, wykrzykiwał co chwila admirał. Wypili tyle, że Hugo uznał, iż propozycja złożona mu przez rajcę siedzącego naprzeciwko była po prostu wynikiem braku umiaru. Ale mężczyzna zapewniał, że mówi poważnie. – Tak, wypiłem, mnóstwo razy wznosiłem toast za waszego wnuka – odparł nieco dotknięty powątpiewaniem okazanym przez Hugona, na co Mercè próbowała zwrócić ojcu uwagę, kopiąc go lekko pod stołem. – Ale w tych sprawach nigdy nie żartuję. Rajca zaproponował mu, żeby wstąpił do Rady Stu sprawującej władzę w mieście. – Cóż ja miałbym robić pośród rajców? Hugo nagle zamilkł, bo takich samych słów użyła Caterina przed tym przyjęciem. – To samo co wszyscy, którzy są członkami Rady Stu – odparł tamten. – Są tam barcelońscy handlarze i rzemieślnicy. Rymarze, żeglarze, kupcy korzenni, pośrednicy, jak wy, przewoźnicy, szewcy, stolarze… Ludzie, dzięki którym to miasto jest wielkie. – Dlaczego miałoby was tam nie być, ojcze? Jesteście najlepszym dostawcą win w Barcelonie. – Mówiono mi, że byliście dostawcą króla Marcina, to prawda? – zainteresował się rajca. Rozciągały się przed nim jaśniejące w mroku stocznie. Muszą tam pracować bez przerwy, bo Sardynia znowu się buntuje, pomyślał. „Tak, byłem dostawcą win króla Marcina”, odpowiedział rajcy. Ale tak naprawdę zawsze marzyłem, żeby zostać mistrzem szkutniczym, pomyślał teraz, kiedy zapach morza, drewna, żywicy i dziegciu spowijający stocznie płatał mu figla, budząc tęsknotę. Idąc spacerem Ramblą do bramy Boqueria, przeniósł się wspomnieniami do czasów nie tak odległych, ale za to tak innych, kiedy chodził za Łysym Psem, żeby odzyskać swoje buty. Kanał

ściekowy nadal był szerokim korytem, którym spływały do morza wody deszczowe, brudy i śmieci, zyskał jednak nowe znaczenie na terenach, które dawniej służyły jako targowisko, gdzie handlowano koźliną i baraniną. Choć rzeźnicy poskładali już swoje stoły, na ziemi pozostały ślady krwi wskazujące, że dokonywano tam również uboju. Teraz, kiedy dzielnicę El Raval otaczały nowe mury, stare – ciągnące się wzdłuż ulicy Rambla niemal w prostej linii od Świętej Anny aż do morza – przestały spełniać funkcję obronną. Na przylegających do nich terenach powstały ogrody warzywne, baraki, można było nawet spotkać murowane domy przylegające do starych fortyfikacji. Te ostatnie czekał pewnie los rzymskich murów: za zgodą króla zostaną wykorzystane jako podpora dla nowych budynków. Przeszedł między dwiema wysokimi wieżami przy bramie Boqueria – jedynymi w całym ciągu murów miejskich, o których można było powiedzieć, że są monumentalne i na swój sposób ładne, bo pozostałe zbudowano na modłę wież wojskowych, prostych, wielobocznych, z których jedne stały po bokach bram miejskich, inne jako wzmocnienie budynków – i ruszył ulicą Boqueria w stronę swojej karczmy. Nocny chłód, morze, spacer… Wspomnienia dodały mu ducha i przekształciły ociężałe ruchy w kroki pełne wigoru. Nie jest mistrzem szkutniczym, był za to królewskim dostawcą win, a winnica i wino dały mu wszystko, co ma. A teraz ma zostać członkiem Rady Stu Barcelony. Może stamtąd będzie mógł pomóc Mauretance. Barcha jakoś wytrzymywała uwięzienie. Tak mówili im niewolnicy z pałacu biskupiego, zawsze gotowi udzielić informacji za kilka czarek wina i kawałek sera. Twierdzili, że kobieta odpędza krzykiem od siebie choroby dręczące pozostałych więźniów. „Myślę, że wiąże się to z tym, iż dobrze je i ma ubranie”, powiedziała Caterina Hugonowi, patrząc na znikającego w tylnej bramie tureckiego niewolnika, jak zawsze pełna obaw, czy odzież, którą mu

właśnie wręczyła, żeby Barcha mogła stawić czoła nadchodzącej zimie, trafi w jej ręce. Zdziwił się, że o tak późnej godzinie w karczmie wciąż siedzi tylu klientów. Niedługo rozlegnie się dzwon z pałacu pełnomocnika króla. Co najmniej kilkunastu mężczyzn tłoczyło się przy rogu jednego ze stołów. Śmiali się, pokrzykiwali, pili. Hugo pokiwał głową zadowolony. Nie widział Cateriny, która może poszła już na górę, był za to Pedro, młodzian, którego zatrudnili – kiedy karczmę zalała lawina księży – na prośbę jednego z beneficjariuszy kościoła Trójcy Przenajświętszej, świątyni konwertytów, opiekuna chłopaka od kiedy ten został sierotą. Po zjeździe duchowieństwa Hugo i Caterina postanowili go zatrzymać. Pedro, który miał około czternastu lat, był dobrym dzieckiem, grzecznym i zdolnym, ruchliwym i zwinnym. Tego dnia jednak podszedł do Hugona z ociąganiem. Na twarzy miał siniaki. – Co się stało? – zapytał go Hugo. Ujął go za brodę i obrócił jego twarz w stronę światła, żeby przyjrzeć się lepiej. – Gdzie Caterina? Pedro nie odpowiedział. Ruchem głowy uwolnił się od ręki Hugona i wskazał koniec długiego stołu, gdzie mężczyźni śmiali się i krzyczeli. – Chcesz powiedzieć…? – zaczął Hugo. – Próbowałem jej bronić, przysięgam… Ale… – wyjąkał chłopak. Zaślepiony wściekłością Hugo puścił się biegiem. Cateriny prawie nie było widać zza mężczyzn stłoczonych wokół zsuniętych ław. Siedziała u szczytu stołu, jej włosy były potargane, blada skóra twarzy zaczerwieniona, a jasne oczy nabiegłe krwią. Zobaczyła go… a może i nie. Znieruchomiał jak sparaliżowany, kiedy dostrzegł, że dłoń jednego z mężczyzn ściska jej pierś. Miał spodnie spuszczone do łydek. Inny grzebał jej ręką między nogami, a jeszcze inny trzymał pod stołem głowę między jej kolanami. Pozostali śmiali się, obmacywali ją albo próbowali pocałować, przed czym broniła się powolnymi, omdlałymi i nieskoordynowanymi ruchami. Odwracała

głowę, żeby uniknąć czyjegoś pocałunku, tymczasem całował ją inny. Odsuwała czyjąś dłoń od swojej piersi, lecz obłapiały ją dwie inne. – Sukinsyny! Kundle! Hugo chwycił za włosy tego, który siedział najbliżej, pociągnął go i zwalił z ławy na podłogę. Pozostali, również pijani, nie zareagowali od razu. Złapał drewnianą czarkę i rąbnął w głowę następnego. Trzeciemu wymierzył cios pięścią. Po chwili zdał sobie sprawę, że do walki włączył się Pedro uzbrojony w przybory kuchenne; pogrzebacz podał Hugonowi, sobie zostawił żelazną chochlę, którą mieszali w kociołku. Bili bezlitośnie, po głowach, ramionach, piersiach, nie bacząc, że mogą wyrządzić komuś krzywdę. Opilcy nie byli zdolni do walki, stawiali słaby opór. Większość opuściła karczmę, zataczając się, pośród wyzwisk, krzyków i razów, kilku padło na podłogę. Ci, którzy uniknęli ciosów, wybiegli, śmiejąc się. W całym tym zamęcie Hugo zauważył, że człowiek spod stołu próbuje wymknąć się na czworakach. Prawie wszyscy byli już na zewnątrz, Hugo odczekał więc, aż wyjdzie spod blatu na drugim jego końcu. Straszliwe uderzenie w lędźwie w chwili, gdy mężczyzna chciał wstać, powaliło go na podłogę. Hugo uniósł pogrzebacz, żeby zadać kolejny cios, ale czyjaś dłoń chwyciła pręt w momencie, kiedy już opadał na głowę tamtego. – Nie warto go zabijać – powiedział Pedro. – Mielibyście mnóstwo problemów. Ja się nim zajmę – dodał i wskazał Caterinę. Siedziała z głową na stole i spuszczonymi rękami; wyglądała na ledwo żywą. Pomimo tego widoku chłopak musiał siłować się z Hugonem, by odebrać mu pogrzebacz. Kiedy ten zdał sobie sprawę, że pozbawiono go żelaznego pręta, kopnął czołgającego się w kierunku wyjścia mężczyznę w twarz.

Nazajutrz rano Caterina nie odezwała się nawet słowem. Nie wstała, płakała w łóżku. Nie tknęła jedzenia, które przyniósł jej

Hugo. Poprosił, by przyszła do karczmy, lecz nie zeszła. Od czasu do czasu wchodził do niej, ale za każdym razem odwracała się do niego plecami. W południe znowu zaniósł jej jedzenie, odgrzaną potrawkę z poprzedniego dnia. – Nie było cię – wyrzuciła mu, kiedy tylko wszedł. Stała na wprost okna, obejmując się mocno ramionami skrzyżowanymi na piersi okrytej koszulą nocną, którą włożył jej wieczorem. Była uczesana. – Wiesz przecież, że byłem u Mercè. Nie chciałaś iść… Nawet na niego nie spojrzała. Postawił tacę z miską na stole. – W całym moim życiu miałam tylko panów, którzy mnie brali siłą, gwałcili, by dogodzić swoim zachciankom. Nigdy nie miałam przyjaciół. Potem miałam tylko ciebie… i Barchę. – I nadal mnie masz. Kocham cię. Ja… Cofnęła się gwałtownie, gdy chciał jej dotknąć; wciąż obejmowała się ramionami. – Wczoraj cię nie było. – Ale… – Wczoraj znowu zostałam niewolnicą. – Nie, Caterino, to wino… – Nie, Hugonie, to samotność. Wczoraj czułam się samotna, bardzo samotna. Ty często jesteś gdzieś daleko. Jeśli nie handlujesz winem, idziesz do córki i wnuka. Barchy też tu nie ma… Jestem twoją kobietą, ale nie mogę być twoją żoną, bo jest nią Regina. Zadaję sobie pytanie… – Kocham cię – szepnął, podchodząc bliżej. – A jeśli jutro znów się napiję, a ciebie też nie będzie? – Będę… Przysięgam ci. Na jej ustach pojawił się wymuszony uśmiech. Pokręciła głową. – Nie powinieneś zostawiać córki i wnuka, to krew z twojej krwi, twoja rodzina. Nie wolno mi cię o to prosić. Nie chcę. Nie możesz też obejść się bez pracy.

– Caterino… – Zostaw mnie – poprosiła, nie odrywając wzroku od domów wznoszących się za ulicą Boqueria. W następnych dniach Hugo zrezygnował z wizyt u Mercè i Arnaua. „Caterina nie czuje się dobrze”, tę wiadomość przekazał córce przez Pedra. Po bójce napływ klientów do karczmy zmalał. Plotki i pogłoski sprawiły, że ludzie przechadzali się przed drzwiami i zaglądali do środka z wrogą miną. Hugo zakładał, że potrwa to tylko kilka dni, do czasu, aż zapomną. A jednak nieliczni, którzy wchodzili, szybko opuszczali karczmę, jakby popadła w niełaskę. Caterina nadal siedziała na piętrze. Czasami płakała, ale większość czasu spędzała, wyglądając w milczeniu przez okno. – Jeśli nic się nie zmieni i klienci nie wrócą, będziemy musieli zamknąć interes – oznajmił Hugo któregoś wieczoru. Leżała już w łóżku, nadal odwrócona do niego plecami. To nie była prawda. Największy dochód przynosiło wino sprzedawane w beczkach notablom, bogatym kupcom czy rzemieślnikom, pite przez nich w domu. To, co wypijano w karczmie po wcześniejszym obwieszczeniu w mieście informacji o otwarciu każdej beczki, nie mogło konkurować z dużymi zamówieniami składanymi przez możnych, których uznaniem Hugo cieszył się już po niespełna roku. Kupował wino znakomitej jakości. Chodził do skrybów na placu Świętego Jakuba i dyktował im zamówienia adresowane do wszystkich winiarzy z miejsc, które odwiedził jako szpieg Rogera Puiga: Murviedro, Cariñeny, Vinalopó… Pod wpływem nalegań Gueraa i z jego pomocą odważył się nawet zamówić wino w Neapolu i Kalabrii, za pośrednictwem konsulatów, które otworzyła tam Barcelona, na razie jednak nie dostał odpowiedzi. Początkowo chciał poprosić o napisanie tych listów córkę, ale przypomniał sobie dni, gdy robił to z Reginą, i ewentualne porównania wzbudziły w nim odrazę. Kiedy listy były gotowe, zanosił je na ulicę Bòria, do zajazdu, w którym zatrzymywali się

posłańcy. Niektóre z tych starań przyniosły owoce i musiał skorzystać z weksli, żeby dokonać płatności poza Barceloną. Guerao znowu mu pomógł i w końcu Hugo wszedł w posiadanie, między innymi, wina z Murviedro na sprzedaż. Starczyło go zaledwie na kilka dni, ale i tak zarobił na nim niezłe pieniądze. Caterina wiedziała, że gros zysku przynoszą beczki sprzedawane przez Hugona. Ale wiedziała również, że kiedy on dyktuje swoje listy, chodzi do zajazdu posłańców, pertraktuje z kupującymi w ich domach i przewozi baryłki, ona musi przejąć prowadzenie karczmy. To jej zadanie. Następnego dnia wczesnym rankiem obudziła kopniakiem Pedra, który jeszcze spał zwinięty w kłębek na dole, na sienniku przy palenisku. Otworzyła drzwi i stanęła na środku ulicy Boqueria. Popatrzyła w jedną i w drugą stronę. O tej porze panował niewielki ruch. Jakaś kobieta przyglądała się jej uważnie z balkonu. Caterina weszła do środka i zajęła się przygotowywaniem śniadania i sprzątaniem lokalu; pokrzykiwała przy tym na Pedra, który z uśmiechem przyjmował jej reprymendy, te uzasadnione i te bezpodstawne. Zjedli śniadanie we trójkę: zwykłe wino, to, które pijali klienci, suchy chleb i solone mięso. – Będę musiała zrobić zakupy – oznajmiła. – O niczym nie pomyśleliście. Nie ma jedzenia. Ty pójdziesz ze mną – powiedziała do chłopca, a potem zwróciła się do Hugona: – Możesz się zająć karczmą? Przytaknął. Zachowywała się tak, jakby nic nie zaszło. Mówiła o wyjściu na ulicę po zakupy, kiedy pół Barcelony musiało wiedzieć, że była pijana i oddawała się klientom. A jednak zrobiła to, wyprostowana, zdeterminowana. Hugo podszedł do drzwi i usłyszał, jak wita uprzejmie Ramona, krawca, którego pracownia przylegała do karczmy od strony placu Świętego Jakuba. Musiała się udać do starej Barcelony, bo w przeciwnym kierunku, w El Raval, nie było

żadnego targowiska. Hugo miał wrażenie, że Ramón ociąga się z odwzajemnieniem powitania, a kiedy to zrobił, Caterina już witała się z Maríą, żoną stolarza, którego warsztat sąsiadował z pracownią krawca. Dalej prowadził interes wytwórca futerałów, gburowaty mężczyzna, do którego prawie się nie odzywali z powodu nieudanej próby zakupu pochwy na niezwykły sztylet Barchy z rękojeścią zrobioną przez Jaumego. Chociaż Hugo przedstawił mu się jako sąsiad, wytwórca futerałów był wobec niego grubiański, w związku z czym Hugo nic od niego nie kupił. Ale tego dnia Caterina przywitała się z nim, niemal krzycząc, jakby tamten znajdował się w głębi swojego warsztatu. Głosy z dalszych miejsc, gdzie mieszkali powroźnik i kupiec korzenny, już do karczmy nie dochodziły. Caterina i Pedro wrócili obładowani zakupami zrobionymi na kilku targowiskach Barcelony. Klękła przy palenisku i zaczęła przygotowywać potrawkę na obiad i wieczerzę. Hugo zszedł do piwnicy i zajął się winem z pierwszych zbiorów po słynnym zjeździe duchowieństwa zwołanym przez króla Alfonsa. Za każdym razem, kiedy wchodził na górę, zastawał karczmę pustą i cichą. Wymieniał wtedy rozpaczliwe spojrzenia z Pedrem, który czuł się w obowiązku naśladować właścicielkę i czyścić to, co już było czyste. – Trzeba to zmienić – wybuchnęła za którymś razem Caterina. – Ale jak? Hugo nie otrzymał odpowiedzi. Zobaczył, że przyczesuje sobie włosy, potem obciągnęła odziewek, dzięki czemu jej piersi niemal wylały się z koszuli i kaftana. Jakby tego było mało, uniosła je jeszcze dłońmi. Hugo miał zapytać, co zamierza zrobić, ale zanim zdążył się odezwać, wyszła z karczmy. Obaj z Pedrem wyjrzeli przez okno. – Piłeś moje wino – usłyszeli, jak mówi przymilnie, prawie ocierając się o jakiegoś mężczyznę, którego dopadła na ulicy. – To stolarz, mieszka za nami – szepnął Pedro. Zaskoczony rzemieślnik stał nieruchomo.

– Wejdź – zachęciła go Rusinka, a kiedy tamten chciał zaoponować, chwyciła go za ramię i prawie wciągnęła do karczmy. – Pedro! – krzyknęła do chłopaka. – Temu panu stawiamy pierwszy kubek wina. A ty zabaw go i zajmij rozmową – poleciła Hugonowi po cichu, gdy go mijała, ponownie wychodząc na ulicę. „To było głupie”. „Wróć”. „Nasze wino jest najlepsze, przecież wiesz”. „Tak ci powiedzieli? Nieprawda!” „Jasne, że ja cię obsłużę!” Caterina śmiała się, prosiła, błagała, proponowała i ku zdziwieniu Hugona, który nie musiał już nikogo zabawiać, bo w karczmie przybywało gości, zachowywała się tak, jakby oferowała samą siebie: zwracając się do klientów, wykonywała lubieżne ruchy. Przez cały dzień wchodziła do lokalu i z niego wychodziła, nie szczędząc nikomu miłych słów i zmysłowych gestów zarówno w środku, jak i na ulicy. Hugo rozpoznał dwóch spośród mężczyzn, których musiał siłą wyrzucić tego dnia, kiedy zastał ją pijaną, ale dziś Caterina nic nie piła, to nie ulegało wątpliwości. Nie widział, by tknęła kubek albo czarkę, a jej ruchy, niezdarne i bezskuteczne, kiedy próbowała się bronić przed napaścią, teraz były szybkie i pewne. Tak czy inaczej, zaciskał pięści, widząc, jak ten czy ów klepie ją po tyłku, obejmuje w talii, by zatrzymać ją przy sobie, korzysta z okazji, by obmacać Caterinę i pomiętosić, albo próbuje uszczypnąć ją w pierś. Robiła zręczne uniki, ale Hugona irytował uśmiech, z jakim uwalniała się od prześladowców. Niektórzy bywalcy spoglądali na niego, trwało to moment, jednak wystarczająco długi, by w powietrzu zawisło pytanie. Zdawali się pytać, czy na to przyzwala. Przecież nie jest jego żoną, mówiło sobie wielu z nich. Chciał wrócić do piwnicy, gdzie czekały na niego nowe fermentujące wina, przelewanie zawartości beczek, czyszczenie, obserwowanie i cisza, ale zazdrość, nad którą nie potrafił zapanować, kazała mu zostać na górze i nalewać wina do kubków i czarek, podczas gdy Pedro je zmywał, a Caterina podawała, kokietując zadowolonych klientów.

Gdy zapadła noc, mieli problemy z wyrzuceniem ostatnich gości. W końcu zamknęli drzwi i w karczmie zapanowała cisza. Z powodu napiętej atmosfery Pedro wymknął się po cichu do ogrodu. – Chcę, żeby jutro to wszystko było czyste – ostrzegła go Caterina. – Caterino – zaczął Hugo – nie wiem, czy… – Udało nam się. – Odwróciła się raptownie do niego z uśmiechem na ustach, tym samym, z którym zwracała się do klientów. – To był ciężki dzień, chodźmy odpocząć – poprosiła, podając mu rękę, by wszedł z nią na górę do sypialni. – Uważasz, że to jest dobry sposób, żeby ściągnąć ludzi do karczmy? – O jakim sposobie mówisz? To jedyny, jaki znam: zwabić klientów. – Nadal trzymała wyciągniętą rękę. Hugo jej nie ujął. – Chodź! – nalegała, przebierając palcami. – Nie. Chodzi o sprzedawanie wina, a nie o… – O co? – O to, żeby cię obmacywali i dotykali. – To właśnie robili ze mną przez całe życie. Pokręcił głową; nie mógł uwierzyć w to, co właśnie usłyszał. – Mnie też do nich zaliczasz? Nigdy cię tak nie traktowałem. – Ty masz swoją córkę i wnuka. – Niedawno powiedziałaś mi, że nie powinienem się od nich odseparowywać. – To prawda – przyznała. – Ale ukrywasz przede mną swoje ambicje. – Co chcesz przez to powiedzieć? – Kilka dni temu, kiedy wieczorem przyszedł ten człowiek i zaproponował, żebyś wszedł do… czego? – Do Rady Stu – odparł przygnębiony. Powinien był powiedzieć jej o tym wcześniej, osobiście. Teraz to wiedział. Rajca przyszedł do karczmy, żeby go przekonać, by został członkiem Rady Stu.

– Twoja rodzina. Twoje ambicje. Twoja żona – wyrwała go z zamyślenia. – Nie bądź niesprawiedliwa. – I karczma – ciągnęła. – To… – Rozłożyła ręce i pomachała nimi. – To wszystko: twoje wino, twoje beczki, twój alembik. – Caterino, nie… Naprawimy to. Przykro mi… – Masz wóz, dwa muły… i Rusinkę. – Boże! – Chciał do niej podejść, lecz cofnęła się o kilka kroków. – To nieprawda! Nie mam cię tak, jakbyś była moją własnością. – Hugonie, gdyby ta Rusinka postanowiła wyjść przez te drzwi, dokąd mogłaby pójść? Z czego by żyła i co by jadła? Kogo miałaby przy sobie? – Kocham cię… Cała reszta nie ma znaczenia. Mówisz o karczmie? Daję ci ją w prezencie. I zrezygnuję z Rady Stu. Chwyciła go za rękę i pociągnęła na piętro. – Caterino… Nie wiem. Nie… Nie zdążyli jeszcze wejść do pokoju, kiedy odwróciła się do niego i pocałowała go w usta. Przyjął pocałunek, ale starał się wykręcić od następnego. – Musimy porozmawiać – wyjąkał. Ona jednak nie chciała rozmawiać. Nie chciała słyszeć z jego ust niemożliwych do spełnienia obietnic. Pociągnęła go do łóżka i pchnęła na pościel. – Caterino, ja… – Cicho – poprosiła, pochylając się, by go rozebrać. Nie chciał się kochać. Przez cały dzień patrzył na mężczyzn, którzy ślinili się na jej widok, a ona robiła uniki, lecz ich nie odpychała. Uśmiechnięta, uprzejma. Przypomniał sobie, jak wyszła na ulicę, by zwabić klientów. – Nie… – zdołał powiedzieć w chwili, kiedy sięgnęła po penisa. – Odpychasz mnie? – Nie – sprostował od razu. – Pragnę cię.

Usiadła na nim i zdjęła koszulę. Poruszała się rytmicznie, pieszcząc swoje piersi, biodra i twarz, by ukryć spływające po niej łzy. „Nie porzucaj mnie – prosiła w ciszy z zamkniętymi oczami. – Nie zostawiaj mnie”. Hugo potrzebował trochę czasu, by osiągnąć spełnienie. Ona je udawała – dwoma przerywanymi jęknięciami. Pochyliła się, pocałowała go w usta i zeszła z niego. – Nie mogę się zgodzić, żeby klienci cię dotykali – powiedział szeptem, kiedy ich oddechy już się uspokoiły. – Nie lubię, jak zostawiasz mnie samą – odparła. – Będę rzadziej ich odwiedzał – obiecał. Caterina skwitowała to milczeniem. – Ale chcę nadal widywać wnuka. – Nie musisz mnie prosić o pozwolenie, jeżeli będziesz pamiętał, że twoja rodzina jest tutaj, że jestem ja, że karczma jest twoją winnicą. – Dobrze. – Więc nikt mnie już nie dotknie – obiecała.

Na początku próbowali, ale Caterina wzbraniała się, z wdziękiem i dowcipnie, żeby nikt się nie obraził. Pewien kamieniarz zaskoczył ją i uszczypnął w tyłek. Był silnym mężczyzną, przyzwyczajonym do obrabiania kamienia, nie potrafił jednak obronić się przed lawiną ciosów zadanych rękami i nogami. Caterina osobiście postawiła mu później kubek wina. „Co najmniej trzy”, zażądał po chwili zastanowienia. Miał rozciętą, krwawiącą wargę. Przystała na to i ktoś zaczął bić brawo. Rozeszła się pogłoska, że zadzieranie z karczmarką może oznaczać kłopoty. Caterina nadal była sympatyczna, czarująca, czasami za bardzo, jak na gust Hugona, ale zyskiwała szacunek bywalców. Okazała się na tyle roztropna, że nie piła wina ani gorzałki przed nocą; robiła to tylko po zamknięciu karczmy i zawsze w towarzystwie Hugona. On też dotrzymał słowa: chodził w odwiedziny do Mercè i wnuka raz w tygodniu.

– Caterina przechodzi trudny okres – wyjaśnił córce. – Myśli, że zaniedbuję ją z waszego powodu. Czuje się… odtrącona. – Przykro mi. Może ma rację. Chcecie, żebym coś zrobiła? Porozmawiała z nią? Bernat nie pozwala mi zabierać Arnaua do karczmy, myślę, że nawet mnie samej nie pozwoliłby tam pójść, ale mogłabym się wyrwać od czasu do czasu i z nią pogadać. W ten sposób może poczułaby, że należy do nas. Szczere słowa córki zaskoczyły Hugona. Zrozumiał, że w głębi duszy Mercè nie traktuje Cateriny jako części swojej rodziny. „Do nas” zabrzmiało, jakby byli przed nią zamknięci, jakby ją wykluczali. Mercè postawiła sprawę tak, jak widziała ją robiąca mu wyrzuty Caterina, z tą różnicą, że jedna była hrabiną, kobietą zamężną i szczęśliwą matką, druga zaś wyzwoloną niewolnicą, która – jak sama słusznie zauważyła – może być kobietą Hugona, ale nie jego żoną. – Nie… – Zawahał się. – To zbyteczne. Dziękuję. To minie… Taką mam nadzieję. – I dodał: – Bardzo się przejęła losem Barchy. I martwi ją myśl, że mogłaby zostać sama. – Znalazłaby się w tej samej sytuacji co wiele innych kobiet w Katalonii. Z wyjątkiem posagu, którego zresztą wiele z nich nie odzyskuje, wdowom po śmierci mężów nie zostaje zwykle nic. – Już chcesz mnie uśmiercić? – zażartował, wyciągając palec do wnuka, żeby ten go chwycił. Hugo odmówił stawienia się przed Radą Stu, a Caterina przyjęła tę decyzję z entuzjazmem. I tak mieli dużo pracy, może nawet za dużo, ale rekompensatą były uzyskiwane dochody. – Jeśli tak dalej pójdzie, niedługo będziesz mógł kupić tę swoją winnicę – zachęcała go po kolejnym przeliczeniu oszczędności, które ukrywali w podwójnym dnie wbudowanym przez Hugona w żłób dla mułów. – Jeśli tak dalej pójdzie, niedługo uwolnimy Barchę – zaskoczył ją. – Jesteś pewien?

– Rozmawiałem o tym… – Chciał jej powiedzieć, że z Gueraem i Mercè, ale pominął to milczeniem. – Rozmawiałem o tym z jednym z księży od Matki Boskiej Morskiej. – Kiedy? Zawsze chodziła z nim na msze, a nie widziała, żeby z kimkolwiek rozmawiał. – Kiedyś, po dostarczeniu beczek z winem na ulicę Montcada, w domu micer Aragalla – odparł i widząc, że Caterina czeka, że zdradzi jej coś więcej, dodał: – Powiedziano mi, że jeśli Barcha uzna swoją winę, biskup może okazać się tak łaskawy, jak hojni okażemy się my. – A Regina? – Wątpię, by ona zapłaciła cokolwiek za to, żeby dalej trzymano Barchę w zamknięciu. – A ja wątpię, żeby Barcha przyznała się do jakiejkolwiek winy. – Tej wiosny miną dwa lata, jak ją zamknęli. Czas, żeby skapitulowała i wyszła. Nie jest już młoda. W każdej chwili może nadejść koniec. – Dopóki będzie miała co jeść i na kogo krzyczeć, wytrzyma. Hugo wzdrygnął się i rzucił Caterinie pytające spojrzenie, ale ona nie wycofała swoich słów. – Zwłaszcza na kogo krzyczeć – dorzuciła. – Jest zdolna oddać miskę jedzenia za kilka celnych obelg. – Nie mówisz tego poważnie. – Oddałabym wszystko za jej uwolnienie – odparła stanowczo. – Wiesz jednak, że to, co mówię, jest prawdą. – Lepiej, żeby krzyczała na wolności, nie sądzisz? – Oczywiście. – Caterina uśmiechnęła się melancholijnie. – Chociaż z drugiej strony wystraszy nam klientów… – zażartowała nieoczekiwanie. – Lubi, jak macają jej tyłek. – Caterino! – Daj Boże, żeby obmacywali jej tyłek tutaj, w karczmie.

– Nie wiem, czy powinniśmy mieszać Boga do tyłka – zganił ją. – Muzułmańskiego, mam na myśli boga Maurów – wyjaśniła, znowu się uśmiechając. – Ile jeszcze pieniędzy będziemy potrzebować? – Mam na oku dobry interes – oznajmił Hugo. Caterina przechyliła głowę. – Kupcy z Barcelony zamówili u mnie dużą partię wina do wysłania na Sycylię. – Skoro są z Barcelony, co na tym zyskujesz? – Prowizję. Tak naprawdę pierwszy raz będę pracował jako pośrednik. – Dlaczego nie kupią wina bezpośrednio? Ci kupcy. – Bo nie wiedzą jak ani nie mogą. Od tego jesteśmy my, pośrednicy. Mają obowiązek korzystać z naszych usług. Oni tylko nakręcają interes, dają pieniądze, wynajmują statek, załogę, amfory… Zapewniają wszystko z wyjątkiem wina. Prawie cały tydzień Hugo podróżował po okolicach miejscowości Vilafranca. W połowie lutego młode wino kończyło powolną fermentację i było gotowe do spożycia… Ta wyprawa do krainy dobrego wina i dobrych ludzi uszczęśliwiła Hugona. Błąkał się po winnicach, dotykał pędów, stąpał po ziemi, upajał się tysiącem zapachów przesiąkających piwniczne ściany i podłogi, stągwie i beczki, jak w ekstazie badał smak wina. Wpłaciwszy a conto dziesięć procent wartości, zamówił wino, które miało zaspokoić potrzeby kupców, i skorzystał z okazji, by nabyć trochę także dla siebie, po dogodnej cenie. To pierwsze, przeznaczone do wywozu na Sycylię, winiarze mieli dostarczyć do Barcelony, do magazynu kupca Manuela Galliné, tuż przy plaży, na własną odpowiedzialność i własny koszt, w drewnianych beczkach dobrej jakości, w których nigdy nie przechowywano innych płynów, na przykład oliwy. Wino przeznaczone dla swojej karczmy załadował na wóz i pewnego dnia o świcie, kiedy łagodne zimowe słońce już oświetlało pola i winnice, popędził muły.

– Jak się nazywają? – zapytał go jakiś chłopczyk, wskazując zwierzęta. Szedł obok niego, poważny, jakby wyruszał z nim w podróż. Jak się nazywają? – zadał sobie w duchu pytanie Hugo. – Nie mają imion – odparł. – Ejże! Jak mogą nie mieć imion? – A co myślisz o Czerwony i Biały? – przyszło mu do głowy. – Jak winogrona? – Tak. – To za proste. Wiele mułów i wołów ma takie imiona – powiedział chłopiec z wyrzutem, nie kryjąc rozczarowania. – No tak – mruknął Hugo. – A ty jak masz na imię? – Manuel. – Wielu ludzi ma na imię Manuel. – No tak – powtórzył za nim malec. – Tylko że ja nazywam się Manuel Aragall, a poza mną nie znam innego Manuela Aragalla. – No tak. Szli dalej, oddalając się od domu małego Manuela. Hugo spojrzał za siebie, jakby chciał uświadomić chłopcu, że odległość się zwiększa. – Zwykle chadzam dużo dalej – uprzedził go malec. – No tak. A więc te muły nazywają się Czerwony i Biały Llorowie. – Muły z nazwiskiem? – Jasne, moim. Są moje, dlatego noszą moje nazwisko. – Takich jest niewiele, prawda? Hugo roześmiał się i zmierzwił jego brudne, szorstkie włosy. – Ja znam tylko jednego Llora, siebie – powiedział z czułością w głosie. – No tak. Kilka kroków dalej Manuel wykonał ruch, jakby chciał zawrócić. Hugo zatrzymał go, przeszukał sakwę i dał mu drobną monetę. Malec położył ją na środku dłoni i patrzył szeroko otwartymi oczami,

jakby była pierwszą, jaką zobaczył w całym swoim życiu. Próbował coś powiedzieć, ale wyszedł z tego bełkot. – To dla mnie? – zdołał wykrztusić po chwili, a kiedy Hugo przytaknął, mocno zacisnął dłoń. Uśmiechnął się, a jego oczy błyszczały. – Dziękuję. To pierwsza, jaką mam – wyznał. – Schowam ją… – Nie – przerwał mu Hugo. – Kup sobie na targu coś, co ci się spodoba. – No tak – zgodził się chłopiec po krótkim namyśle, a następnie szybko się odwrócił i bez pożegnania pobiegł w stronę domu. Hugo spoglądał za nim przez jakiś czas, potem ruszył w dalszą drogę. „Biały i Czerwony… Llorowie”, szepnął i roześmiał się, patrząc na muły. Nie mogły być młode, ale nie wyglądały na stare. Nie znał się na mułach, te były jednak zdrowe, nie miały żadnych ran, narośli ani otarć i dobrze pracowały. Obliczył, ile czasu są u niego. Klęska hrabiego Urgell, konfiskata jego dóbr… Trzy lata. Tylko trzy lata, a miało się wrażenie, że minęło całe życie. – Dalej, Czerwony! Zobaczymy, czy prześcigniesz Białego – pogonił zwierzęta i dostosował krok do ich nowego rytmu. Wybuchnął śmiechem, uświadomiwszy sobie, że rozmawia z mułami. Rozejrzał się: pola, lasy, pustkowia, rozległe połacie ziemi, ale nikogo na drodze. Był przekonany, że w Vilafrance del Penedès znajdzie kogoś, z kim powędruje do Martorell, a stamtąd do Barcelony towarzystwa mu nie zabraknie. Lecz w tej chwili droga była pusta. – Czekają na nas w Barcelonie! – zawołał. Powiedział sobie, że na razie ma tylko muły, świeżo ochrzczonych Czerwonego i Białego. – Miałyście inne imiona, ale teraz ja je wam zmieniłem. – Mało je to obchodzi, pomyślał, w końcu to tylko dwa muły. – Pospieszcie się, czeka na nas Caterina i… Zamilkł. Klepnął w zad Czerwonego albo Białego, musiał jeszcze zdecydować, który jest który. Czekali na niego również Mercè

i Arnau, ale od jakiegoś czasu ukrywał radość z widywania wnuka. – Wiecie co…? – Zawahał się, bo pierwszy raz miał to powiedzieć głośno. Wiedziały o tym tylko Regina i Barcha. – Mercè nie ma mojej krwi… ale ma za to moją duszę, moją całą, całą duszę… i moją czułość, i moją miłość. Przejechali spory kawałek, w tym czasie słychać było tylko odgłos małych kopyt przebierających po ubitej drodze, skrzypienie drewnianych kół i wozu, łomot uderzających o siebie beczek i trzeszczenie powrozu przy pokonywaniu wybojów. Na myśl o Mercè poczuł, że ściska mu się gardło. Głupiec! – zwymyślał się w duchu. Nie jest już jego dziewczynką, ale hrabiną Navarcles, dumną ze swojego męża, który warczy na niego przy powitaniu i pożegnaniu. Cały czas wpatrzony w drogę, przypomniał sobie wnuka. – Już się uśmiecha i gaworzy. Caterina czuje się trochę odsunięta. Nie, nie myślcie o niej źle. To wspaniała kobieta, wiele wycierpiała w życiu, więc boi się samotności i biedy. Gdybyście ją poznały, kiedy była młodą dziewczyną, niedługo po tym, jak przywieziono ją do Barcelony… Była jak Najświętsza Panienka: czysta, nieskalana, otoczona blaskiem emanującym z jej jasnych włosów i białej skóry. To oczywiste, że po tym wszystkim, co przeżyła, nie chce mnie stracić! Ani ja jej! – Nagle zdał sobie sprawę, że niemal stanęli na środku drogi; podczas jego monologu muły stopniowo spowalniały swoje drobne kroki. Pozwolił, by się zatrzymały. – Ty jesteś Biały, a ty Czerwony. – Wskazał je palcem. Czerwonym został muł o nieco ciemniejszej maści. Ciszę zakłócały teraz jedynie polne odgłosy: bzyczenie owadów, tupot łapek przemykających gryzoni, łopot skrzydeł wznoszących się do lotu ptaków. – Tak – ciągnął Hugo oparty o zad Czerwonego. – Wrócę do Barcelony, do Cateriny, ofiaruję jej całą moją miłość. Przysięgam

wam, że ją kocham, choć czuję się tak, jakbym przez cały czas ją oszukiwał, bo chcę jak najczęściej widywać Arnaua i Mercè. Popędził muły, chyba delikatniej niż kiedykolwiek wcześniej. Sam zdał sobie z tego sprawę. – Pewnie ten chrzest zrobił z was inne zwierzęta. – Wybuchnął śmiechem i dopasował krok do tempa mułów. – Nie… Caterinie niełatwo czuć się swobodnie w towarzystwie Mercè. Rozumiem ją. Czasami sam nie czuję się przy niej swobodnie! Gdyby nie była moją córką, nie miałbym do niej dostępu. Prawdziwa z niej hrabina, wydaje rozkazy i wszystkimi dyryguje. – Ponownie parsknął śmiechem. – Nie chciałybyście, żeby była waszą panią. Służący i niewolnicy darzą ją szacunkiem, podejrzewam, że wręcz się jej boją. Ale to nie jest żadna poza. Po prostu dorastała pośród wszystkich tych szlachciców, pobierała nauki. Hrabia Urgell! Ileż niespełnionych obietnic! Tymczasem jednak moja córeczka nasiąkała stylem życia żony Rogera Puiga. Bogate suknie, wytworne maniery. Nauczyła się mówić, chodzić, jeść i zachowywać jak szlachcice i bogacze. Potem łut szczęścia sprawił, że została hrabiną Navarcles. No… może ja też miałem w tym swój udział. Ale nie zdradzę wam, jak jej się to udało. Rzeczywiście trudno sobie wyobrazić, żeby hrabina i wyzwolenica mieszkały w zgodzie pod jednym dachem, choć może powrót Barchy wszystko naprawi – zakończył, próbując podnieść się na duchu. Przez resztę lutego Hugo osobiście przyjmował przybywających do Barcelony winiarzy z Vilafranki. Sprawdzał ilość i jakość wina, a jeżeli wszystko się zgadzało, zlecał wypłacenie należności rachmistrzowi Manuela Galliné, który miał kantor w składzie przy plaży. W kącie magazynu aż do początku marca gromadzono większe i mniejsze beczki, otoczone innymi towarami, którymi handlowali Galliné i jego wspólnicy, głównie suknami, ale także dużymi ilościami suszonych ryb i wolej skóry, sprowadzonymi niedawno z Galicji. Zgodnie z zaleceniem władz Barcelony, naczynia

z winem musiały spełniać odpowiednie kryteria, podobnie jak bele tkanin, które nie mogły być zbyt ciężkie dla transportujących je bastaixos i przewoźników. Ponieważ miasto nie posiadało portu, to oni obsługiwali intensywny morski handel. Przewoźnicy rozładowywali towary, a na brzegu przekazywali je bastaixos, dowozili też na frachtowce te, które przynosili im tragarze. Nie było ramp, dźwigów ani innych urządzeń mechanicznych, więc cała praca musiała zostać wykonana ręcznie. Ciężkie beczki o dużej pojemności, które normalnie turlano po ziemi jak koła albo przetaczano na dolnych krawędziach, obracając je niczym partnera w tańcu, nie nadawały się do załadunku na statki ani przenoszenia na rękach do galer. Dlatego kiedy Hugo zgromadził już cały zapas wina, zaczął przelewać ich zawartość do zwykłych glinianych amfor bez ozdób i emalii, tak zwanych alfàbies. Były to typowe dla Barcelony naczynia, jajowate, podłużne, o krótkiej szyjce, a niekiedy wręcz bez niej, i płaskiej, mniejszej niż wylot podstawie. Ponieważ miały pojemność niespełna pięćdziesięciu litrów6, bastaixos, przewoźnikom i ładowaczom łatwiej było nimi manewrować. Ich wnętrze – jak we wszystkich amforach służących do przechowywania wina – pokrywała warstwa żywicznego dziegciu, któremu napitek zawdzięczał cierpki posmak. Alfàbies czopowano szczelnie wapienną zaprawą. W przeciwieństwie do większości amfor nie miały uchwytów, wkładano je więc do worków z ostnicy z trojgiem uszu, by łatwiej było je przenosić i chronić. Brak uchwytów sprawiał, że alfàbies zajmowały mniej miejsca i wygodniej się je układało w ładowniach, a worki z ostnicy zabezpieczały je przed ocieraniem jednych o drugie i rozbiciem. Hugo przelał całe wino do alfàbies kupionych przez Manuela Galliné i jego wspólników u garncarzy z Barcelony, jak wskazywały pieczęcie, którymi każdy z nich sygnował swoje wyroby i gwarantował ich jakość. Nie spał, rozmyślając niemal przez całą noc, aż w końcu postanowił, że poprosi Caterinę, by wypożyczyła mu

na kilka dni Pedra, nie ufał bowiem terminatorom przysłanym przez rachmistrza. Wino to szczególny towar, jeśli chodzi o transport morski. Hugo zdał sobie z tego sprawę, kiedy pierwszy raz wynajął statek. Tym razem amfory miały popłynąć dużą galerą na dwadzieścia dwa rzędy wioślarzy. Patrząc, jak Hugo i Pedro wchodzą na jej pokład w słoneczny, bezwietrzny dzień, trudno było powiedzieć, który z nich wygląda na bardziej rozentuzjazmowanego. To nie żeglarze układali wino w ładowni. Nikt im tego nie zabraniał, jednak właściciele statków żądali od kupców, by przed podniesieniem kotwicy osobiście sprawdzili i zaakceptowali rozmieszczenie alfàbies. W ten sposób za ewentualne straty czy uszkodzenia odpowiadał kupiec, nie kapitan. Poza tym wilgotność, temperatura i oczywiście kołysanie statku mogły sprawić, że wino dotrze do celu wstrząśnięte. Hugo i Pedro pomogli bastaixos odpowiednio ułożyć alfàbies mające popłynąć na Sycylię. Z powodu niewielkich rozmiarów ładowni była to uciążliwa i skomplikowana praca. Niektórzy tragarze wciąż pamiętali wino, którym Hugo częstował ich w zamian za oddanie moczu do amfory trzymanej przez pijaną Barchę, zachwyconą widokiem tylu obnażonych członków. Wspominali ze śmiechem tamte czasy i dużo rozmawiali. Po południu Galliné i jego wspólnicy przyszli skontrolować rozmieszczenie ładunku, dotykali amfor, dopychali je, naciągali liny, sprawdzając najdrobniejsze szczegóły. W końcu wyrazili zgodę na wypłynięcie statku. Przewoźnicy zabrali ich z powrotem na plażę. Hugo z trudem zszedł z galery na łódkę. Kiedy spuszczał się z burty, musiało go przytrzymać dwóch bastaixos. Blady, skulił się na jednej z ławek. Spędził wiele godzin na galerze, która mimo spokojnego morza przez cały czas kołysała się na falach. Gdy znalazł się na plaży, jeszcze trudniej było mu utrzymać równowagę. Pedro pomagał mu iść, jedną ręką obejmując go w pasie, drugą zaś trzymając pod pachę.

– Zaprowadź mnie do karczmy – poprosił Hugo. Nie zrobili nawet dwóch kroków między wyciągniętymi na plażę łodziami, kiedy dopadł do nich jakiś mały człowieczek. Pedro próbował obronić Hugona, który dopiero po chwili oprzytomniał, zdołał wyostrzyć wzrok i pokonać siłę grawitacji. To był Guerao, który nieskładnie coś im tłumaczył. Zawroty głowy ustąpiły. Hugo wyczuł, że wydarzyło się jakieś nieszczęście, albowiem nigdy wcześniej nie widział, by ochmistrz stracił opanowanie. – Coś z Arnauem? – zapytał. – Mały ma się dobrze. Chodzi o twoją córkę… – Co się stało? – Nie możemy jej znaleźć. Nie wróciła! – zawołał wystraszony ochmistrz. – Jak to nie wróciła? – Dlatego przyszedłem zapytać… – Co to znaczy, że nie wróciła? – nalegał Hugo, potrząsając człowieczkiem. – Gdzie ona jest? – Ty nie wiesz? – A skąd mam wiedzieć? Nie! Nie wiem! Jego krzyki uciszyły stojących nieopodal kupców, bastaixos, przewoźników i innych ludzi morza. Przysłuchiwali się rozmowie, niektórzy podchodząc bliżej, inni zza łodzi. – Idziemy – ponaglił ochmistrza Hugo, ruszając pospiesznym krokiem w stronę pobliskiej giełdy towarowej. – Pytałeś w karczmie? Może Caterina coś wie. – Tak, byłem u niej, ale ona także nie wie nic o twojej córce. To właśnie ona powiedziała mi, że cię tu znajdę. Hugo dowiedział się od Gueraa, że Bernat przebywa wraz z królem poza Barceloną. Nie był w stanie rozstrzygnąć, czy to lepiej, czy gorzej, że go nie ma. Kiedy dotarli do pałacu przy ulicy Marquet, zobaczył, że na dziedzińcu wrze; wszędzie było pełno sług

i niewolników. Po chwili zrozumiał, że nie robią nic poza okazywaniem niepokoju. Arnau był na górze z mamką. Hugo pocałował go w policzek, mimo że kobieta jak zwykle próbowała odsunąć od niego niemowlę. „Chcesz, żebym pocałował ciebie?” Mamka skrzywiła się i dopiero po interwencji Gueraa pozwoliła mu podejść do dziecka. Ochmistrz opowiedział mu, że po obiedzie Mercè udała się do kramu handlarza suknem przy katedrze… „Sama?”, przerwał mu Hugo. Nie, nie była sama, zresztą to i tak nieważne, żonie admirała katalońskiej armady nie mogło grozić w Barcelonie żadne niebezpieczeństwo. Hugo chciał zaprotestować, zwrócić mu uwagę na charakter Bernata i licznych wrogów, jakich admirał musi mieć w mieście, uznał jednak, że to nie jest właściwy moment. Była ze służącą. „I co mówi ta służąca?”, zapytał. Tak szlochała, że niewiele dało się zrozumieć z jej wyjaśnień. Kiedy ją przyprowadzili, potwierdziła przed Hugonem, że szła z panią, ale na moment została w tyle, bo coś odwróciło jej uwagę… Nie jest niczego pewna, nic nie pamięta, nic nie wie…! Zaklinała się, że to trwało tylko chwilę, a kiedy skręciła na rogu ulic Freneria i Presó, hrabiny już nie było. – Jak to nie było? – dopytywał się Hugo. – Nie mogła przecież zniknąć. Guerao wzruszył ramionami. – Zgłosiłeś to pełnomocnikowi króla? – Właśnie kazałem go wezwać. Nie chciałem tego robić, nie porozmawiawszy wcześniej z tobą. Hugo nie zrozumiał, o co mu chodzi. – Musiałem się upewnić, że nie wiesz, gdzie jest twoja córka, zanim powiadomię pełnomocnika. – Aha. – Zapadło milczenie. Hugo przerwał je, gdy zorientował się, że jest z nimi Pedro. – Chłopcze, idź do karczmy. Opowiedz Caterinie, co się wydarzyło, i przekaż jej, że wrócę później.

Od siedmiu dni nie mieli wiadomości o Mercè. Hugo i Guerao powitali Bernata razem ze stajennym i jednym ze służących, których ochmistrz musiał wypchnąć na podwórzec. Reszta sług i niewolników pochowała się po kątach. Bernat zeskoczył z konia, puścił go luzem na dziedzińcu, splunął i zdecydowanym krokiem ruszył w stronę Gueraa, z czerwoną twarzą i zaciśniętymi pięściami. Chociaż ochmistrz najwyraźniej spodziewał się takiej reakcji, nie uchylił się od uderzenia i cios pięścią wymierzony w twarz powalił go na ziemię. – Byłeś za nią odpowiedzialny! – oskarżył go admirał. – Bydlaku! – Hugo rzucił się na Bernata. – Gdzie tu jego wina? Zatrzymał się na widok miecza, który niespodziewanie pojawił się w dłoniach admirała. Nawet nie słyszał, jak Bernat wyciąga go z pochwy, a teraz celował nim w jego pierś. – Przychodzisz do mojego domu, żeby mnie obrażać?! – wrzasnął. Guerao nadal leżał na dziedzińcu, za to stajenny i sługa ulotnili się wraz z koniem. Hugo drżał, nie ze strachu, ale ze zmęczenia. Był wycieńczony. Duże fioletowe worki pod przekrwionymi oczami świadczyły o tym, jak mało spał w ostatnich dniach i jak bardzo cierpiał. – Zabijesz mnie? – powiedział słabym głosem, nie było w nim jednak uległości. Bernat zmarszczył czoło. – Jeżeli nie opuścisz tego domu, owszem. Możesz być tego pewny. – To moja córka. – I to daje ci do niej jakiekolwiek prawo? Przypominam ci, że jest moją żoną, matką mojego syna. W jakim celu miałbyś zostać w tym domu? Na co możesz się przydać? Tylko będziesz przeszkadzał. – Mogę ci pomóc. We dwóch zdziałamy więcej… W spojrzeniu Bernata mieszały się ból i pogarda. On był admirałem, dawnym korsarzem, który przeżył tysiąc bitew, człowiekiem przywykłym, by zdobywać to, czego chce, bez względu

na cenę. „W czym może pomóc ten tchórzliwy dostawca win?”, zdawały się mówić jego oczy. – Nie potrzebuję cię! – odpowiedział wreszcie. – W takim razie mogę na każdym kroku przypominać ci o bezliku trupów, jakie za sobą zostawiłeś, o wrogach, którzy chcą ci zaszkodzić. Jednemu z nich się udało. Bernat ponownie zmarszczył czoło, ale Hugo nie wystraszył się groźby, jaką oznaczał ten wyraz twarzy. – Przypominać ci – ciągnął – że aby odzyskać Mercè, może powinieneś… zstąpić z tronu dumy i arogancji, na który się wdrapałeś. – Miał wrażenie, że celujący w jego pierś miecz nieznacznie zadrżał, ale nie doczekał się skruchy ze strony Bernata. Od murów dziedzińca odbił się za to echem śmiech admirała. – Sam to powiedziałeś: niemal wszyscy to trupy i możesz być pewien, że taki sam koniec czeka tych, którzy ośmielili się mnie znieważyć, porywając moją żonę. – Masz świadomość, że kiedy ty będziesz się pastwił nad swoimi wrogami, któryś z nich może zabić Mercè? – Moją matkę także porwano. – Hugo aż podskoczył, zdumiony tą rewelacją. Ani micer Arnau, ani doña Mar nigdy mu o tym nie opowiadali. – Mój ojciec ją ocalił. Ja zrobię to samo. – To była sprawka Puigów? – zainteresował się Hugo. Razem z Gueraem poważnie zastanawiali się nad tym, czy porwanie Mercè nie jest aby zemstą krewnych za zakatowanie hrabiego na śmierć. Przedstawili taką możliwość pełnomocnikowi króla, który wysłał pisma do kastylijskich władz, by dowiedzieć się o miejsce pobytu wypędzonych Puigów, nie otrzymali jednak jeszcze odpowiedzi. – Nie, nie zrobili tego Puigowie. – Te słowa zawisły w powietrzu, jakby Bernat nie wykluczał, że to może być ich sprawka. – Byliśmy…

Bernat nie pozwolił mu dokończyć, odwrócił się i wskazał Gueraowi, by udał się z nim na piętro. – Opowiedz mi, jakie kroki poczyniliście podczas mojej nieobecności – rozkazał mu szorstko. – A ciebie nie chcę tu więcej widzieć – dodał, nie odwracając głowy, kiedy był już na schodach. – Odebrałeś mi córkę! Z twojej winy ją porwano! – wybuchnął Hugo. Był sam na dziedzińcu, wiedział jednak, że obserwują go słudzy, niewolnicy, a może także mamka Arnaua. Admirał znieruchomiał z uniesioną w powietrzu stopą. Wziął głęboki oddech, postawił ją delikatnie na stopniu i w milczeniu ruszył dalej. – Będę przychodzić – nie ustępował Hugo. – To moja córka… Tym razem nie pozwolę, byś odsunął mnie na bok.

26

Kazano im długo czekać. O upływającym czasie przypominał dzwon katedry – Honorata – który od kilku lat wybijał godziny zgodnie ze wskazaniami klepsydry. Sygnalizował także godziny kanoniczne – prymę, nonę… Z czasem jednak przestały one wyznaczać rytm życia mieszkańców Barcelony, którzy przywykli do czasu świeckiego. Siedzieli na długiej drewnianej ławie, w ascetycznym, niemal pustym pomieszczeniu o ścianach bielonych wapnem i dwojgu drzwiach: przez jedne weszli wraz z księdzem, drugimi duchowny opuścił salę, zostawiając ich samych. Poza ławą na umeblowanie składały się mała skrzynia stojąca pod przeciwległą ścianą oraz krucyfiks. W końcu Hugo i Caterina mieli już dość bicia Honoraty docierającego do miejsca, w którym czekali: pałacu biskupa. Oferta, jaką złożyli biskupowi w zamian za uwolnienie Barchy, była bardziej niż hojna. Nawet nie przyszło im do głowy, że mogliby zapłacić mniej – mieli wystarczające zapasy wina, by karczma mogła dalej prosperować. Oddaliby wszystko. Za takie pieniądze można było wykupić trzech albo i czterech niewolników, bez dodatkowych zobowiązań, od razu. Ojciec Guillem, ksiądz z kościoła Matki Boskiej Morskiej, do którego zwrócili się o pomoc, niemal zagwarantował im, że Barcha odzyska wolność. Podniósł ich na duchu, zapewniając, że biskup nie zrezygnuje z takiej sumy z powodu ubogiej Mauretanki, która siedzi zamknięta w lochach już od dwóch lat. Odważył się też zasugerować, że może nie będzie potrzeba wszystkich tych pieniędzy, mogliby przeznaczyć część z tego, co zaoszczędzą, na kościół Matki Boskiej Morskiej, któremu ciągle

brakuje środków. Caterina jednak zaprotestowała ostrym tonem, jakim nigdy nie zwracała się do księży. A teraz ten przeklęty dzwon przypominał im, ile czasu już czekają. Hugo ściskał mocno sakwę z pieniędzmi, bojąc się, że może ją zgubić. „To znaczy, że ją wypuszczają – zauważyła Caterina. – W przeciwnym razie po co by tak długo nas tu trzymali?” Hugo przytaknął szeptem. Chciał wierzyć, że to prawda, dlatego nie powiedział, że możni zawsze każą na siebie czekać, choćby tylko po to, by udowodnić, jacy są ważni. Powstrzymał ziewnięcie. Nie chciał, żeby Caterina opacznie zinterpretowała tę oznakę zmęczenia. Faktem było jednak, że po dwóch tygodniach, które minęły od zniknięcia Mercè, jego ciało domagało się odpoczynku, a cisza zapadająca pomiędzy kolejnymi uderzeniami dzwonu, surowe, ascetyczne pomieszczenie pozbawione czegokolwiek, na czym można by zawiesić wzrok, i ławka (choć twarda) sprawiały, że ogarniała go senność, której z chęcią by się poddał, mimo iż wiedział doskonale, że sen przyniesie tylko krótkotrwałą ulgę, zaraz bowiem wrócą smutek, strach i płacz, jak co noc, kiedy leżał w łożu. Wstał, by rozprostować nogi i ręce. Przespacerował się po salce, a kiedy Caterina odwróciła wzrok, potrząsnął głową. Nie chciał jej niepokoić. Przez ostatni tydzień niemal się nie widywali, większość czasu spędzał w pałacu przy ulicy Marquet, na dziedzińcu, w piwniczce albo w kuchni, gdzie czekał, aż Guerao zrelacjonuje mu spotkania z pełnomocnikiem królewskim, rajcami czy baliwem i opowie o bezowocnych jak dotąd poszukiwaniach córki. Bernat nie zabronił mu przychodzić, nie pofatygował się jednak nigdy, żeby do niego zejść. Caterina posmutniała – znów czuła się opuszczona. Nie powiedziała mu o tym, nie wypominała nieobecności, wręcz przeciwnie, podnosiła go na duchu i próbowała uspokoić, ale Hugo dostrzegał jej przygnębienie i niepokój. Prowizja za sprzedaż wina wysłanego na Sycylię, którą polecił wypłacić mu Galliné, obudziła w Hugonie nadzieję na uwolnienie

Barchy. Kupiec był zadowolony, zaproponował mu nowe transakcje. Hugo odmówił. „Nie. Oczywiście, że jestem zainteresowany, ale wiecie, co przytrafiło się mojej córce, żonie admirała…” Galliné skinął głową, a Hugo pobiegł do karczmy. Caterina powitała go wspaniałym uśmiechem, może trochę niestosownym, zważywszy na położenie Mercè. Hugo poczuł ukłucie bólu, zaraz jednak się opamiętał: czy on sam nie przemierzył Barcelony, rozpychając przechodniów, żeby pokazać jej pieniądze? Kto chwycił ją za ramiona i powiedział, że idą po Barchę? To on ją całował, by poczuć słodycz, którą z powodu udręki nie delektował się jak dawniej. To on zaciągnął ją do stajni, gdzie trzymali muły, żeby zabrać resztę oszczędności ukrytych w podwójnym dnie żłobu. Jak Caterina miała się nie uśmiechać? – Przykro mi. To, o co prosicie, nie jest możliwe. Wolność… Hugo zdążył na czas podbiec do Cateriny i przytrzymać ją, by nie osunęła się omdlała na podłogę. Ku jego zaskoczeniu ojciec Guillem usiadł na ławce i zaczekał, aż kobieta dojdzie do siebie. Wziął ją za rękę i powiedział: – Nie musisz płacić za wolność twojej przyjaciółki, ona tego nie potrzebuje – szepnął, gładząc ją po grzbiecie dłoni. – Co macie na myśli? – zapytał Hugo, który nadal kucał przed Cateriną. – Chyba nie chcecie powiedzieć, że…? – …nie żyje? – dokończyła Caterina. – Na Boga, nie! Jest cała i zdrowa. To silna kobieta. Chcę powiedzieć, że Ramona… Tak się teraz nazywa, przynajmniej na razie. Otóż Ramona przyznała się do winy, której nie można uznać za grzech, dopuściła się bowiem swego czynu, nie będąc chrześcijanką, i postanowiła porzucić mahometanizm, by przyjąć prawdziwą wiarę. Wkrótce dołączy do nas kolejna dusza oddana naszemu Panu. Biskup, który jak wam zapewne wiadomo, także jest konwertytą, człowiekiem, na którego spłynęła światłość – dodał szeptem, jakby wyjawiał im jakiś sekret – przejął się i szczerze

wzruszył na wieść, że Duch Święty zstąpił na zagorzałą, niezłomną wyznawczynię mahometańskiej sekty właśnie w murach jego pałacu. – Duch Święty? Na Barchę? – zapytał Hugo, który już zdążył podnieść się z kucek. – Na Ramonę, teraz nazywa się Ramona – poprawił go ojciec Guillem. – To jej własne słowa, potwierdzone przez strażnika. Zstąpiło na nią białe oślepiające światło… – Możemy się z nią zobaczyć? – przerwała mu Caterina. Niezadowolony ksiądz zignorował jej pytanie i ciągnął: – Mówi, że zalało jej głowę. Że ją oświeciło. Od tamtej pory nie przestaje się modlić. Zna wszystkie modlitwy, cytuje całe fragmenty Biblii. To niewyobrażalne w przypadku Mauretanki, która nigdy nie była na mszy. Modli się bez przerwy od czterech dni, na kolanach, nie przyjmując żadnych posiłków i niemal żadnych napojów. Caterina stała teraz obok Hugona; na twarzach obojga malowało się niedowierzanie. – Czasami pada wyczerpana na podłogę, mimo to nie przestaje szeptać modlitw! Trzeba jej wtedy dać trochę wody, żeby doszła do siebie. Zaraz z powrotem klęka, błagając Boga o przebaczenie i łaskę. – W tych cuchnących lochach? – zapytał Hugo. – Nie, oczywiście, że nie. Biskup przydzielił jej małą izbę z pewnymi udogodnieniami, z których bynajmniej nie korzysta. Hugo i Caterina wymienili pytające spojrzenia; nie mogli uwierzyć w to, co opowiadał im ksiądz. – Możemy się z nią zobaczyć? – zapytał Hugo. – Nie. Nikt nie może jej odwiedzać, poza biskupem. Jest z nią też ksiądz… Dowiadujecie się o tym pierwsi. Do tej pory biskup wolał utrzymać wszystko w największym sekrecie, na wypadek gdyby to była jakaś farsa, ale ponieważ ta kobieta modli się od czterech dni i oddała się Kościołowi jako niewolnica… – Co takiego?!

– Oszalała?! – wykrzyknęła Caterina, równie zdumiona co Hugo. – Nie. Nie oszalała. Jakiż lepszy los mógłby spotkać zbłąkaną Mauretankę niż oddanie się ciałem i duszą Świętej Matce Kościołowi? – I już… Już coś podpisała? – zaniepokoił się Hugo. – Nie. Biskup nie zdecydował jeszcze, czy przyjmie ją jako niewolnicę. Równie dobrze może pracować na rzecz Kościoła bez konieczności utraty wolności. Ramona musi być przykładem nawrócenia. Hugo głośno westchnął. To już drugie przykładne nawrócenie, którego jest świadkiem. Najpierw Regina, teraz Barcha. Co zamierza Mauretanka? Jaki ma w tym cel? Nie wierzył, że Barcha się nawróciła, że zobaczyła magiczne światło Ducha Świętego. Już wcześniej umiała się modlić. Wyznała mu to dawno temu, opowiadając, jak jej poprzedni właściciele starali się zmusić ją do zmiany wiary. Nie, nie dokonał się żaden cud, Barcha będzie modlić się bez przerwy przez tysiąc dni, odmawiając jedzenia i picia, byle tylko osiągnąć swój cel. Hugo nie potrafił jednak odgadnąć, co nim jest. Powtórzyli, że chcą się z nią zobaczyć. Ksiądz odparł, że to niemożliwe. – Owszem, to możliwe – rzucił Hugo, otwierając sakiewkę z pieniędzmi. Biskup nie pozwala, powtórzył ojciec Guillem. Hugo nie wysypał na dłoń monet, potrząsnął tylko pełnym woreczkiem. Biskup nie musi o niczym wiedzieć, dodał. Duchowny patrzył na sakiewkę zmrużonymi oczami, może próbując ocenić, ile jest w niej pieniędzy. Hugo wyjął dwie srebrne monety. Mogło się wydawać, że to za mało, on jednak wiedział, że ksiądz podjął decyzję, że postanowił już, co z nimi zrobi, a może nawet zdążył je w myślach wydać. Caterina nie była w stanie zapanować nad rękami; wykonała taki gest, jakby chciała zwiększyć sumę. Hugo odsunął od niej sakiewkę, po czym

wyjął jeszcze dwie monety. Ksiądz czekał. Hugo udał, że chce wrzucić je z powrotem do kiesy i zrezygnować z dalszych negocjacji. – Zaczekaj – powstrzymał go ojciec Guillem. – Pójdziemy do niej, ale pozwolę wam tylko spojrzeć na nią z drzwi izby. Nie możecie z nią rozmawiać. Hugo i Caterina podążyli za księdzem korytarzami pałacu. Po drodze mijali duchownych i świeckich, nikt jednak nie zwrócił na nich uwagi. – Zapłaciliśmy wam wystarczająco dużo, by móc zamienić z nią kilka słów – skarżył się Hugo. – I by móc ją uściskać. Teraz to ojciec Guillem wiedział, że Hugo i Caterina zadowolą się możliwością zobaczenia przyjaciółki… choćby przez witrażową szybkę. Zatrzymał się i zanim zdążył sięgnąć po monety, Hugo ustąpił: – W porządku, niech będzie z drzwi izby. Minęło dużo czasu, odkąd ostatni raz widzieli Mauretankę. Hugonowi ścisnął się żołądek, kiedy weszli w długi korytarz, przy którym najpewniej znajdowały się cele służących biskupowi duchownych. Caterina mocno ścisnęła go za rękę; miała zimne palce. Mijali wąskie drewniane drzwi, identyczne i pozamykane. Głęboką ciszę zakłócały jedynie ich kroki dudniące na posadzce z płytek. Wreszcie duchowny przystanął i zapukał do drzwi. Uchylił je młody ksiądz. Caterina chciała zajrzeć do środka, ale ojciec Guillem jej na to nie pozwolił. Wszedł do celi, zostawiając ich samych na korytarzu. Oboje przykleili uszy do drzwi: duchowni rozmawiali ściszonym głosem. Hugo uśmiechnął się, słysząc brzęk monet. Odszedł od drzwi, pewien, że wkrótce się otworzą. Tak też się stało. Wreszcie mogli zajrzeć do środka. Barcha klęczała na leżącej na podłodze poduszce, z rękami skrzyżowanymi na piersiach i wzrokiem wzniesionym w stronę wiszącego na ścianie krucyfiksu, ubrana w czarną tunikę, którą przysłano jej najpewniej z jakiegoś klasztoru. Hugo zorientował się, że dostrzegła ich kątem oka.

Apatyczny szept, który wydobywał się z jej ust, przybrał na sile i energii. – Dzięki Ci, Panie Boże mój! – powtórzyła trzykrotnie, robiąc znak krzyża. Hugo uśmiechnął się i mocno ścisnął dłoń Cateriny, która nie puściła jego ręki. To z nimi rozmawiała Barcha. – Powiedział Pan, że diabeł nie szczędzi wysiłków, by zachwiać nas w naszej wierze, to bestia, która żyje jedynie po to, by wyrządzić krzywdę nam, chrześcijanom. Diabeł, bestia, szuka zemsty za zwycięstwo Pana nad ciemnościami. Hugo spojrzał na duchownych. Słuchali oniemiali, jakby przez usta nawróconej muzułmanki przemawiał sam Chrystus. Tymczasem Barcha mówiła o tej samej bestii, przed którą ostrzegła ich w lochach: „Regina nie spocznie, dopóki się nie zemści. Nie zapominajcie, że ta bestia żyje tylko po to, by sprowadzić na was nieszczęście”. – Panie Boże, nie pozwól, żeby diabłu udało się zemścić na tych, którzy trwają przy Jezusie, Twoim synu! Przede wszystkim na Jego matce, niewinnej kobiecie. Nie dopuść, by bestia porwała tę młodą, niewinną kobietę! Odszukaj bestię! Skończ z nią, ze złem! Barcha osunęła się na ziemię. Caterina podbiegła do niej, a kiedy ojciec Guillem i drugi ksiądz próbowali ją powstrzymać, Hugo zagrodził im drogę. – Może potrzebuje pomocy kobiety – wymyślił na poczekaniu. Ta prosta wymówka onieśmieliła duchownych – zastanawiali się przez chwilę, zanim wyminęli Hugona i podeszli do obu kobiet. Caterina siedziała na piętach i podtrzymywała klęczącą Barchę, obsypując ją pocałunkami i zalewając łzami. Pozwoliła, żeby ją podnieśli. Mauretanka nadal trwała w transie. – Nie tak się umawialiśmy – wypomniał im ojciec Guillem. – Wy też nam nie powiedzieliście, że zemdleje – odparł Hugo. – Nie byliśmy na to przygotowani.

– Co ci powiedziała? Nie opuścili jeszcze ogrodzonego kratą dziedzińca pałacu, kiedy Hugo zadał Caterinie to pytanie. Szła kilka kroków przed nim, jakby spieszno jej było wrócić do karczmy. – Pedro pewnie sobie nie radzi. Tak długo nas nie było… – Caterino, co powiedziała ci Barcha? – Nic – odrzekła, nie odwracając głowy. – Tylko płakała. Wyszli na plac Świętego Jakuba. Otoczył ich tłum: skrybowie, kupcy, ludzie stłoczeni pod podcieniami kościoła. Hugo spojrzał na marcowe niebo. Świeciło gorące słońce, ale choć stało w zenicie, nie paliło tak jak latem. Na moment jego uwagę odwróciły dzieci, które głośno wyśmiewały się z mężczyzny stojącego w dybach przy topoli. Dlaczego Caterina nie chce mu powiedzieć, o czym rozmawiała z Barchą? Bo przecież z nią rozmawiała. Zanim Mauretanka udała omdlenie, mówiła o Reginie i o Mercè. „Nie dopuść, by bestia porwała tę młodą, niewinną kobietę!”, przykazała im. – W ciągu ostatnich dni, które spędziłem w pałacu Bernata… – zaczął, dogoniwszy Caterinę, ona jednak przyspieszyła kroku, skręcając w ulicę Boqueria. Delikatnie ujął ją za ramię i zmusił, by się zatrzymała. Nie stawiała oporu. – Caterino, chcę jedynie wiedzieć, czy pod moją nieobecność do karczmy przyszedł któryś niewolnik z pałacu biskupa. Rusinka przygryzła dolną wargę. – A ty powiedziałaś mu o porwaniu Mercè, prawda? Caterina przytaknęła. Po jej policzku spłynęła pierwsza łza. Hugo rozumiał teraz reakcję Barchy: wiedziała o porwaniu jej dziewczynki. Wciąż jednak nie pojmował, co zamierza osiągnąć. Nie puścił Cateriny i ruszyli pod rękę w stronę karczmy. Zgodnie z jej przewidywaniami, lokal był pełen klientów, głównie nowych, najprawdopodobniej zwabionych informacją o porwaniu. Caterina

weszła

do

środka

energicznym

krokiem,

radośnie

i zdecydowanie, z uśmiechem na ustach. Pogawędziła z jednym z mężczyzn, pośmiała się z innym. Gdy wezwano ją do jednego ze stołów, natychmiast tam pobiegła, a po drodze spojrzała kątem oka na Hugona, który stał na środku sali. Podczas gdy ona obsługiwała klientów, on zaszył się w piwniczce, napełnił czarkę dobrym czerwonym winem przeznaczonym dla niego i Cateriny, które przez dwa lata leżakowało w drewnianej beczce, i oddał się rozmyślaniom. Barcha ostrzegła ich przed Reginą, to oczywiste, ale co mogła wiedzieć o zniknięciu Mercè? I po co Regina miałaby porywać dziewczynę? Jaką krzywdę chce jej wyrządzić? Przecież ona również ją wychowywała. To niemożliwe! Mauretanka ma urojenia, dwa lata spędzone w cuchnących lochach każdego mogły przyprawić o utratę zmysłów, uznał, napełniając winem kolejną czarkę. Poza tym Reginy nie ma w Barcelonie, tak przynajmniej powiedziała mu furtianka z domu zakonnego Jonqueres, kiedy poszedł poinformować żonę o zniknięciu Mercè. To na pewno sprawka któregoś z wrogów Bernata. Szlachcice bez skrupułów porywają kobiety, których pożądają, zarówno panny, jak i mężatki. A Mercè jest piękna. Tylko że wieści o takich porwaniach zwykle szybko się rozchodziły, szlachcice nigdy nie kryli się z tym, co zrobili, byli wręcz z tego dumni. A jeśli to rzeczywiście Regina? Może właśnie dlatego nie ma jej w Barcelonie… – Dlaczego, Regino?! Dlaczego?! – krzyknął, ciskając czarką o jedną z beczek. Caterina zaczekała, aż ucichnie odgłos drewnianego naczynka toczącego się po podłodze, i dopiero wtedy zeszła do piwniczki. – Barcha nie zna odpowiedzi na to pytanie. – Jej głos zadrżał pośród unoszących się w powietrzu zapachów. – Ale jest pewna, że to Regina. Mówi, że jeśli znajdziemy Reginę, znajdziemy też dziewczynkę. – A jak się mamy dowiedzieć, gdzie jest Regina? Na pewno siedzi w jakimś klasztorze i próbuje swoich sztuczek, żeby przywrócić

zakonnicom cnotę. – Ona to odkryje. Barcha nam powie. Hugo spojrzał na Caterinę stojącą nieruchomo przy schodach. Wpadające z góry światło nie pozwalało dostrzec jej twarzy. – I wtedy zostanę sama – dodała łamiącym się głosem. Hugo bał się zadać to pytanie: – Dlaczego tak mówisz? – Bo… – wyjąkała. – Bo zostawisz mnie, żeby jej szukać, a jeśli Barcha ma rację i za tym wszystkim stoi Regina, zemści się najpierw na twojej córce, a potem na tobie. Nie czekając na jego odpowiedź, z płaczem wbiegła po schodach.

Kolejne wieści o Mauretance nadeszły już po dziesięciu dniach – wypełnionych niepewnością, odwiedzinami w pałacu przy ulicy Marquet, a przede wszystkim napiętymi relacjami z Cateriną. W karczmie zjawili się urzędnik biskupa i dwaj zbrojni. – Pójdziesz z nami – rozkazał urzędnik, kiedy Hugo potwierdził swoją tożsamość. – Ty nie – zwrócił się do Cateriny. – Dlaczego ona nie może iść? – zaprotestował Hugo. Obnażone miecze zbrojnych były wystarczającą odpowiedzią. Schowali je po wyjściu na ulicę. – Po co ta przemoc? – zapytał Hugo urzędnika. – Pospiesz się. Musiało się wydarzyć coś ważnego, wywnioskował, podążając za mężczyznami przepychającymi się przez tłum duchownych stłoczonych w korytarzu, z którego wchodziło się do cel, tym samym, którym niedawno szli z ojcem Guillemem. Kiedy minęli duchownych i ucichły szepty, wydawało mu się, że słyszy przyspieszony oddech Cateriny idącej u jego boku. Czyżby Barcha popadła w ekstazę? – pomyślał, powstrzymując uśmiech. Mauretanka była zdolna oszukać biskupa i wszystkich księży, którzy stanęliby na jej drodze.

Weszli do celi pilnowanej przez strażników, zostawiając duchownych za drzwiami. Hugo mógł się przekonać, że Barcha nie popadła w ekstazę. Nikogo już nie oszukiwała. Znów była sobą: upartą despotką. Siedziała na podłodze w najbardziej oddalonym od wejścia kącie, oparta o ścianę z krucyfiksem, do którego wcześniej się modliła. Między jej wyciągniętymi, rozłożonymi nogami, z głową wciśniętą między jej brzuch i piersi, leżał biskup Barcelony, konwertyta Andreu Bertran, spocony i blady, w szatach przesiąkniętych moczem. Mauretanka trzymała przy szyi biskupa odłamek glinianego talerza, ostry niczym szpikulec. Na podłodze walały się skorupy i resztki jedzenia. – Barcho, co ty wyprawiasz? – zapytał przerażony Hugo. – Zbrojni wynocha – rozkazała. – Za drzwi. Macie czekać razem z tamtymi. Biskup nie musiał potwierdzać jej słów. Przerażenie, jakie odmalowało się w jego oczach, kiedy Mauretanka przycisnęła mu czubek ostrza do tętnicy, wystarczyło, by strażnicy posłuchali. – Co ty wyprawiasz, Barcho? – powtórzył Hugo. – Synu, powiedz swojej przyjaciółce… – wybełkotał biskup. – Siedź cicho. Uciszyła biskupa, przyciskając mu do grdyki zaimprowizowaną broń. Duchowny zaczął wzywać pomocy, gdy z szyi popłynęła mu stróżka krwi. Zbrojni ruszyli na odsiecz swojemu panu. – Stać! – Wrzask Mauretanki ich powstrzymał. – Jeżeli nie będziesz siedział cicho, zginiesz – zagroziła biskupowi. – Jeśli pozwolisz mi działać, wypuszczę cię całego i zdrowego, już ci to wielokrotnie powtarzałam. – Kto mi to zagwarantuje? – Twój Bóg – odpowiedziała z kpiną w głosie. – Taka gwarancja ci nie wystarczy? Podejdź no tu, Hugonie, usiądź przy mnie. Może nie spodoba ci się to, co powiem – dodała, kiedy Hugo odgarnął skorupy

i spoczął na podłodze, opierając się plecami o ścianę. – Mercè – powiedziała szeptem, który tylko oni dwoje mogli słyszeć – dziewczynka jest córką jednej z zakonnic z klasztoru Jonqueres… – Skąd wiesz? – zapytał Hugo podniesionym głosem. Barcha dała mu znak, by mówił ciszej. – Regina powiedziała to jemu, a on mnie – odparła. – Moja siostra Arsenda służyła w domu zakonnym Jonqueres. Biskup pokręcił głową, jakby nie obchodziła go jakaś tam służąca. – Matka ma na imię Arsenda? – zapytała go Barcha. – Nie – ponownie zaprzeczył biskup. – To przeorysza Beatriz. Nazywa się Beatriz. – Czyli Mercè nie jest córką twojej siostry, ale to bez znaczenia. – Na pewno nie – rzucił biskup. – Służąca nie zostałaby przecież przeoryszą zakonu. – Tak czy inaczej – ciągnęła Barcha – wygląda na to, że… Wygląda na to, że ta przeorysza zajmuje się… no wiesz… rozwiązywaniem kłopotów, w jakie popadają zakonnice. Jak słusznie przypuszczałeś, Regina bardzo się z nią zżyła podczas pobytu w Tortosie, gdzie rozprawiano o żydach. – Co to ma wspólnego ze zniknięciem Mercè? – Dużo. Dla niektórych wręcz wszystko: w grę wchodzą ich dobra, ich pozycja, ich dobre imię. Ten nowy sobór, który odbywa się w… – Konstancji – pomógł jej Hugo. – Właśnie. Wysłano stamtąd mnóstwo szpiegów i wydano rozkaz, by zbadać i podać do publicznej wiadomości wszystkie występki, jakich mógł się dopuścić papież Benedykt, on sam albo jego kardynałowie i biskupi. Jego chcą pozbawić papiestwa, ich podporządkować. Wielu zaczęło się obawiać, że przeorysza Beatriz wyjawi wszystko, co wie… a wie dużo… o stosunkach cielesnych prominentów Kościoła Katalonii, a nawet o diabelskich praktykach. – To nieprawda… – wtrącił biskup.

– Wcześniej powiedziałeś mi, że tak było. Nasz biskup przepowiada, że wybuchnie znacznie większy skandal niż ten, który wywołało skazanie drugiego papieża za rozwiązłość. Nieprawdaż? – Barcha poruszyła czubkiem odłamka, by zmusić go do odpowiedzi, i duchowny wydukał zduszone „Tak”. – Właśnie dlatego musieli znaleźć jakiś sposób na tę całą Beatriz, a bestii nie przyszło do głowy nic lepszego, niż porwać jej córkę, by w ten sposób zagwarantować sobie milczenie przeoryszy. – Gdzie jest Mercè? – zapytał Hugo. – Mówi, że nie wie, ale mogę go przycisnąć – dodała, wpijając ostrze w szyję biskupa. – Nie! – powstrzymał ją Hugo, nie spuszczając wzroku ze stojących w drzwiach zbrojnych, gotowych w każdej chwili interweniować. – A gdzie mogę znaleźć tę Beatriz? – W klasztorze… – Barcha się zawahała. – Którym? – Bonrepòs, u podnóża gór Montsant. Jest… przeoryszą – odparł biskup. Nazwa gór brzmiała znajomo, Hugo nie potrafił ich jednak umiejscowić. – Gdzie to jest? – zapytał wprost. – W Priorat, niedaleko kartuzji Escaladei. Teraz już wiedział. Priorat… Słyszał o przybyłych z Francji kartuzach i o tamtejszych winach. Próbował ich kiedyś z Mahirem. – Tam znajdziesz matkę Mercè – powiedziała Barcha, wyrywając go z zamyślenia. – I? – zapytał Hugo, bardziej samego siebie. Westchnęła. – To musi ci wystarczyć. Tylko tyle zdołałam odkryć i obawiam się, że nie pożyję wystarczająco długo, by dowiedzieć się więcej. Oderwał myśli od Mercè i skupił je na tym, co działo się w celi: na Mauretance, która groziła śmiercią biskupowi, na sobie, który przy

niej siedział, na zbrojnych i księżach, którzy stali w drzwiach, gotowi się na nich rzucić. – Może ja też nie będę miał okazji, żeby cokolwiek dla niej zrobić… – Za to ty owszem, prawda? – zażądała Barcha od biskupa. – Nawet jeżeli teraz obieca, że daruje mi życie, zawsze może potem powiedzieć, że zrobił to pod przymusem, i cofnąć gwarancję – zauważył Hugo. – Ty nie zrobiłeś niczego złego, Hugonie – powiedziała. – Masz rację, ten szubrawy przechrzta na pewno wycofałby swoją obietnicę, ale tego nie zrobi. Przecież hrabia Navarcles i admirał katalońskiej armady nie może dowiedzieć się o tym, że biskup Barcelony uczestniczył w porwaniu jego młodej żony, matki jego dziedzica. Podejrzewam, że twój przyjaciel byłby zdolny spalić ten pałac albo zrównać go z ziemią. – To prawda – potwierdził Hugo, wyobrażając sobie reakcję Bernata. – Ale jaką biskup ma gwarancję, że mu o wszystkim nie powiem? Domyślił się odpowiedzi, zanim jeszcze udzieliła mu jej Barcha. – Wyjawiłbyś temu okrutnikowi, że Mercè nie jest twoją córką, że jej matką jest zakonnica, a o ojcu niczego nie wiadomo? – szepnęła mu na ucho. – Nie – parsknął Hugo, kuląc się na myśl, jak zareagowałby Bernat, gdyby poznał prawdę. – No i masz swoje zabezpieczenie. Żadnemu z was nie zależy na tym, by pan hrabia wszystko odkrył. – Mogą nie wypuścić mnie z tego pałacu. W ten sposób też nikt by się nie dowiedział. – Wrócisz do swojej karczmy, a ja nie uwolnię biskupa, dopóki nie przyjdzie tu ten młodzieniec, którego, jak mi mówiłeś, masz za pomocnika. Jeżeli będzie za długo zwlekał, zabiję biskupa. Zrozumiałeś? – zapytała duchownego. Mężczyzna przytaknął. –

Kiedy się stąd wydostaniesz – zwróciła się ponownie do Hugona – opowiesz o wszystkim Caterinie i jakiejś innej zaufanej osobie. Dzięki temu twoja śmierć nie będzie mu już na rękę. Zgoda? Barcha wezwała urzędnika i przekazała mu wskazówki. Biskup, który zaczynał mieć nadzieję, że może uda mu się ocalić życie, je potwierdził. – A co będzie, jeżeli pospieszą uprzedzić przeoryszę albo Reginę? Mauretanka wzruszyła ramionami. Gest ten sprawił, że ostrze drasnęło szyję biskupa. – Przepraszam, Wasza Eminencjo – zakpiła. – Po co mieliby uprzedzać przeoryszę? Przecież sami jej grożą. A co do Reginy… Oczywiście, że ją uprzedzą. I możesz być pewien, że ucieszy ją ta wiadomość. Tak czy inaczej, musisz podjąć ryzyko. Wzmianka o ryzyku sprowadziła Hugona na ziemię. – A ty? – Zapomnij o mnie, musisz ocalić moją dziewczynkę – odpowiedziała łamiącym się głosem. – Zabiją ją, Hugonie. Na pewno. Nikt nie wychodzi bez szwanku z takich intryg. Kiedy wszystko zostanie załatwione, w ten czy w inny sposób zabiją ją albo pozwolą, by gniła w jakichś tajemnych lochach. Nie dopuszczą, by zwróciła się przeciwko nim. Pospiesz się, tu chodzi o życie Mercè. Nie ufaj nikomu. Nikomu, zrozumiałeś? Ani jej mężowi, ani człowieczkowi, ani duchownym czy pełnomocnikom królewskim… Nawet Caterinie. – Ale… – To dobra kobieta, bardzo dobra, tylko że brak jej siły. Tak naprawdę jest bardzo słaba. Nie ufaj nikomu, Hugonie. Nikomu. Będziesz z tym sam. Ja zostanę tutaj… – Barcha zamilkła na chwilę, dwukrotnie odchrząknęła, po czym ciągnęła: – Od dwóch długich lat gniję w tych lochach za to, że pełna pokory i szacunku weszłam do kościoła, wyobrażasz więc sobie, jaka kara czeka mnie za grożenie Jego Eminencji. Jestem przygotowana. Nigdy nie znalazłabym

lepszego sposobu, by umrzeć, niż oddając dziewczynkę… i za ciebie. A teraz już idź.

życie

za

moją

Hugo się wahał. – Wyrok w mojej sprawie już zapadł. Nie masz się nad czym zastanawiać, niczego nie możesz zrobić. Idź. Podnosząc się z podłogi, Hugo oddał Mauretance tamten pocałunek w usta, którym pożegnała go, gdy pierwszy raz odwiedził ją w lochach. Ze spuszczoną głową, z trudem powstrzymując łzy, przeszedł między księżmi i zbrojnymi, którzy rozstępowali się w milczeniu, żeby zrobić mu przejście. – Co z jedzeniem? – rozległy się dobiegające z celi krzyki Barchy. – Przez was, głupcy, musiałam stłuc talerz z jedzeniem! Donośny wybuch śmiechu, którego echo towarzyszyło Hugonowi aż do wyjścia z pałacu, sprawił, że zjeżyły mu się włosy.

Będą ją ciągnąć ulicami Barcelony, poćwiartują ją i wystawią jej szczątki na pręgierzach. „Zawsze ciągną po mieście saraceńskie niewolnice, zanim je powieszą”, szepnął Hugo, ale Caterina nie odpowiedziała. Od kilku nocy budził się wystraszony drgawkami, które wstrząsały jej ciałem. Próbował ją uspokoić, lecz okrucieństwo kary zdawało się dręczyć ją nawet we snach; spała ze ściągniętą twarzą i zaciśniętymi dłońmi. Nie było sposobu, żeby ją pocieszyć. W końcu przytulał się do niej i płakał jak dziecko. Szukał także pocieszenia u wnuka. Bernat nie sprzeciwiał się, by go odwiedzał, jednak mamka nie pozwalała mu dotykać Arnaua, czasem wręcz szyderczo się uśmiechała. „Nie jest twój, suko”, zrugał ją za którymś razem. Kobieta bez słowa wyjaśnienia odeszła z dzieckiem na rękach. „Żmija!” Jego wyzwiska dołączyły do przekleństw, bluźnierstw i obelg hrabiego, które przez cały dzień rozbrzmiewały w pałacu. Patrząc na przerażonych, milczących służących przemykających niczym duchy, Hugo dochodził do

wniosku, że wyznanie mu, iż Mercè jest córką zakonnicy, nie jego, tylko pogorszyłby sytuację. Bernat by go uśmiercił, bez zastanowienia, na miejscu. Wyciągnąłby miecz z pochwy i przeszył go nim na wylot. A może zabiłby go własnymi rękami: ściskałby mu szyję tak długo, aż przestałby wierzgać, albo zmiażdżyłby ciosami pięści. Morze nie przyniosło mu spodziewanego ukojenia. Szukał pociechy w szumie fal i bryzie, przypomniały mu one jednak tylko o pogardzie, jaką darzyła morze Dolça: „Jedynie się rusza, raz, drugi, trzeci”. Może miała rację… Na widok winnic El Raval wróciły wspomnienia wszystkich błędów, które popełnił w ciągu całego życia. Istna lawina. Wydawało mu się, że słyszy wołanie latorośli: „Barcha, Barcha, Barcha”. Do egzekucji zostały dwa dni. Schronił się w piwniczce, ale ciążyły mu panujące tam mrok i cisza. Serce zaczęło mu walić jak szalone, płynący ze wszystkich porów pot przyprawił go o dreszcze. Uciekł schodami na górę. Karczma była już zamknięta, Pedro udawał, że śpi przy palenisku. Caterina siedziała na brzegu łóżka ze spuszczoną głową; była spokojna, nie płakała. Hugo padł na posłanie i leżał na brzuchu. Spowijała ich cisza. „Wrócę”, obiecał. Oznajmił jej, że zaraz po egzekucji Mauretanki wyruszy na poszukiwanie córki. Zlekceważył ostrzeżenie Barchy, że Caterina jest na to zbyt słaba: opowiedział jej o wszystkim, co wydarzyło się w celi, i zaproponował, by towarzyszyła mu do Priorat. „Kto się zajmie karczmą?”, zapytała obojętnie, jakby szukała wymówki. Hugo nalegał bez przekonania: „Wybierz się ze mną”. Ona obstawała jednak przy swoim, nalegając, że powinien iść sam. Rozmowa się urwała. Caterina położyła się z westchnieniem; Hugo, odwrócony plecami, udał, że śpi. Nocna cisza oskarżała ich o brak szczerości. Uchwycił się słów zachęty, którymi Caterina namawiała go, by ruszył na poszukiwanie Mercè, choć wiedział, że

nie były szczere. Bała się, niepewna swojej przyszłości. Poza tym z powodu Mercè miała zostać okrutnie stracona jej przyjaciółka Barcha. Mercè, zawsze Mercè… Hugo domyślał się wewnętrznej walki, jaką toczyła ze sobą Caterina: zachęcała go, by ratował córkę, nie bacząc na niebezpieczeństwa, jakie niosło mieszanie się w sprawy możnych, do których należało dochodzenie dotyczące papieża i prepozytów Kościoła, choć tak naprawdę oddałaby wszystko, czego nie posiadała, by z nią został, by jej nie opuszczał. Hugo poczuł, że coś ściska go w gardle. – Kocham cię – szepnął w ciemności. Caterina nie odpowiedziała.

Nadeszła ostatnia niedziela kwietnia 1417 roku. Było południe, słońce oświetlało rozbawioną Barcelonę. Chłodna, wilgotna bryza przypominała o bliskości Morza Śródziemnego, które uczyniło to miasto wielkim. Barcha opuściła pałac biskupa, krocząc za osłem, do którego ją przywiązano. Krzyki towarzyszące jej wyjściu ściągnęły tłumy tłoczące się teraz na ulicy Bisbe i placu Nova. Hugo zrobił kilka kroków w tył. Zakręciło mu się w głowie od harmidru. Widział przed sobą dziesiątki pleców: mężczyzn, kobiet i dzieci. Na trasie, którą miała przebyć skazana, były ich setki. Próbował skupić wzrok na plecach stojących przed nim gapiów, napiętych, wzburzonych, porywczych… Raniły go wyzwiska, które rzucali. Co on tu robi? Caterina nie chciała mu towarzyszyć. „Nie mogę się przyglądać, jak umiera”, przyznała. On także nie miał ochoty patrzeć, jak Barcha umiera, jak cierpi, ale na myśl, że przebędzie tę drogę krzyżową w samotności, zdecydował się na ten bolesny krok. Uznał, że jest jej to winien. Ciżba zawyła, gdy Barcha upadła na bruk; osioł wlókł ją teraz za sobą. Okrzyki i wyzwiska przybrały na sile. Hugo zasłonił twarz dłońmi. „Wstawaj, Mauretanko!”, usłyszał. Ktoś pomógł jej się

podnieść, nie z litości, ale żeby dożyła momentu, w którym ją poćwiartują. Na trasie biegnącej obok katedry, przez plac Blat i ulicę Mar, prowadzącej do kościoła Matki Boskiej Morskiej i przez podcienia przy plaży, wspinającej się ulicą Ciutat do ratusza i kończącej na placu Świętego Jakuba, Barcha upadnie jeszcze nie jeden raz. Na placu przy katedrze usiłował podejść bliżej orszaku, ciżba jednak nie pozwoliła mu przecisnąć się do przodu. Próbował utorować sobie drogę łokciami. Młodszy i znacznie silniejszy od niego mężczyzna odepchnął go do tyłu, jakaś kobieta splunęła na Hugona, kiedy próbował się przepchnąć, dzieci go wyśmiały. Wreszcie, gdy po przejściu skazanej tłum na moment się rozstąpił, zdołał zobaczyć nagie plecy Barchy wystające spomiędzy poszarpanych szat: szła przywiązana do osła, powłócząc bosymi stopami. Wzdłuż ulic, którymi miała przejść, wciąż gromadzili się nowi gapie; została jej do przebycia jeszcze długa droga. Pobiegł do kościoła Matki Boskiej Morskiej – tam tłum był nieco mniejszy. Wszedł na schody prowadzące do głównego wejścia i oparł się plecami o fasadę świątyni. Barchy nie było na razie widać. Hugo miał czas, by nieco się odprężyć i rozejrzeć po placu. To tu, w niedziele jak dzisiaj, jego matka uwalniała się na chwilę od małżeństwa rękawiczników, rozmawiała z nim, głaskała go po włosach i z uśmiechem słuchała jego opowieści o tym, jak to zostanie najlepszym mistrzem szkutniczym nad całym Morzem Śródziemnym… Dopóki nie zabrał jej bednarz. Wspomniał także Arnaua… i doñę Mar, pochowaną zaledwie kilka kroków dalej, na cmentarzu po drugiej stronie kościoła. Nie był w stanie przywołać w pamięci obrazu ojca, jakby morze pochłonęło także wspomnienia. Widział za to wyraźnie twarz Arsendy. Gdzie teraz jest? Czy jeszcze żyje? Pojawienie się Barchy poprzedziły krzyki dobiegające z ulicy Mar, przy której złotnicy wytwarzali i sprzedawali ozdoby. Zadrżał

i przylgnął plecami do fasady, wbijając paznokcie w kamienną ścianę. Ze schodów mógł zobaczyć korytarz utworzony przez żądny krwi i przemocy tłum, który chwilę wcześniej wyszedł z sumy, poważny i natchniony Bożą łaską. Barcha zjawiła się na placu ciągnięta przez osiołka, zostawiając za sobą czerwoną smugę. Dwóch mężczyzn podniosło ją z ziemi. Krwawiły jej piersi, brzuch, ręce, nogi. Postrzępione szaty, uwalane krwią i błotem, przyklejały się do ciała. Ludzie znieruchomieli wyczekująco. Wreszcie strażnik popędził osła. Kiedy mężczyźni puścili Mauretankę, znowu zwaliła się na ziemię. Pomruk dezaprobaty poprzedził kolejne wrzaski i wyzwiska. Jakaś kobieta wyminęła zbrojnych i kopnęła Barchę, krzycząc: „Heretyczka!”. Hugo nie chciał patrzeć na to, co wydawało mu się strzępem Mauretanki. Zbliżała się do środka placu, zaraz znajdzie się na wprost wejścia do kościoła. Im bardziej starał się powstrzymać łzy, tym wyraźniej czuł, że krwawią mu palce przy paznokciach zniszczonych drapaniem ściany. Spojrzał: jest jej to winien, ma przecież umrzeć dla Mercè. Mauretanka odwróciła głowę w stronę kościoła. To stąd trafiła do lochów w pałacu biskupa. Nikt nie mógł się domyślić, ile otuchy dodało jej wspomnienie dziewczyny podjeżdżającej przed świątynię niczym królowa. Hugo wiedział, że Barcha go zauważyła, ich spojrzenia skrzyżowały się przelotnie, ten moment wystarczył jednak, by mogli sobie wszystko powiedzieć. Mauretanka krzyknęła, jak to ona, i spróbowała się podnieść. Po policzkach Hugona spłynęły łzy. Nagle osioł stanął – czy to z powodu wycia Barchy, czy nagłego milczenia, jakim ciżba zareagowała na wysiłek konającej, a może po prostu dlatego, że takie było jego widzimisię. Strażnik, który go prowadził, ze zdziwieniem spojrzał na zwierzę. Tłum także. Barcha podniosła się z ziemi i stanęła na wprost kościoła, starając się wyprostować plecy. Promienie słońca sprawiły, że poobijana, pokryta krwią i błotem kobieta wyglądała niczym zjawa.

Spojrzenia Hugona i Mauretanki znów się spotkały. Drżąc, próbowała się utrzymać w pionie i wykrzywiła bezzębne usta. Hugo zrozumiał wszystkie znaczenia tego grymasu: wdzięczność, serdeczność, czułość… „Zapamiętaj ten moment jako to, czym naprawdę jest: jako mój prezent. Oddaję za nią życie. Ocal moją dziewczynkę”, mówiła jej twarz. Oboje lekko się uśmiechnęli. Barcha, nie kryjąc wysiłku i bólu, jeszcze bardziej wyprostowała plecy, pokazując, jaka jest wielka. Chciała, by Hugo tak właśnie zapamiętał swoją mauryjską niewolnicę, by nie patrzył, jak umiera, by uciekł. Strażnik ciągnął osła, który zgodnie ze swoją naturą zapierał się i nie chciał ruszyć z miejsca. – Przed Matką Boską Morską – szepnęła jakaś kobieta stojąca w tłumie na schodach obok Hugona. – Jakby to był jakiś cud – rzuciła inna. – Cud! – zawołała trzecia. – Najświętsza Panienka nie chce, żebyście ją zabili! – Puśćcie ją wolno! „Cud!”, zaczęli krzyczeć pozostali. Hugo rozglądał

się,

wstrzymując oddech. Uda się ocalić tę biedną skazaną? Strażnik towarzyszący orszakowi wydobył z pochwy miecz i płazem mocno uderzył osła w zad. Zwierzę ryknęło, skoczyło do przodu, ponownie przewracając Barchę, i ruszyło dalej swoją drogą. – Cud? – zakpił, kłaniając się osiołkowi. Scenie towarzyszył chóralny wybuch śmiechu.

27

Hugo wrócił do karczmy, wybierając uliczki jak najbardziej oddalone od trasy, którą posuwał się orszak: Barchę przeciągnięto plażą w stronę stoczni. Nie był w stanie powstrzymać łez. Miała zginąć dla nich, dla Mercè. Poćwiartują ją na placu Nova, na wprost pałacu biskupa, potem nabiją jej głowę na pikę, a inne części ciała wystawią w całej Barcelonie. Zanim dotarł na plac Świętego Jakuba, musiał przysiąść na kamiennej ławce, bo owładnięte niemożliwym do opanowania drżeniem nogi odmówiły mu posłuszeństwa. Wziął głęboki oddech i zmusił się, by wstać. Orszak przejdzie tędy w drodze powrotnej do pałacu biskupa. W karczmie nie było ani jednego klienta. Caterina siedziała sama przed czarką wina przy jednym z długich stołów. Pedro pokręcił głową, kiedy Hugo wskazał naczynie. „To pierwsza”, przesylabizował, poruszając wargami. Hugo poprosił, żeby jemu też nalał, usiadł obok Cateriny i wziął ją za rękę. – Wczoraj byłem u rejenta. Uczyniłem cię moją spadkobierczynią. Jeżeli coś by mi się stało… – Gdy wypowiedział te słowa, Rusinka puściła jego dłoń, zakryła twarz i wybuchnęła płaczem. – Caterino… – szepnął, próbując ją pocieszyć. – Nie chcę karczmy – odparła ku zaskoczeniu Hugona. – Chcę ciebie. – Wiem, ale pragnę cię zabezpieczyć. – Nie chcę myśleć, że mógłbyś umrzeć – odpowiedziała głośno, spuszczając dłonie zakrywające jej twarz i odsłaniając zaczerwienione oczy. – Nic mi się nie stanie, najdroższa.

– W takim razie dlaczego…? – Nagle zamilkła. „Dlaczego sporządziłeś testament?”, chciała go zapytać. – Będę się o to modlić – obiecała zamiast tego. Bez słowa pili wino. Z oddali, może już z Rambli, dobiegały wrzaski makabrycznego orszaku wracającego na plac Nova. Caterina drżała, oboje czekali w pełnym szacunku milczeniu, świadomi tego, co dzieje się w tym momencie na zewnątrz. Odgłos kroków, krzyki i śmiechy dolatujące z ulicy Boqueria, do tej pory niemal pustej i pogrążonej w ciszy, oznaczały, że Barcha nie żyje. Hugo wstał od stołu i czule pocałował Caterinę w czubek głowy. Wszedł do izby na piętrze, spakował ciepłe ubrania, zabrał też ser, solone mięso i część zaoszczędzonych pieniędzy. Następnie wrócił do karczmy, gdzie czekała na niego milcząca blada Caterina. – Ruszam w drogę – szepnął jej do ucha. – Jeżeli będą ci potrzebne pieniądze, monety są ukryte tam, gdzie zawsze. Znowu ją pocałował, jednak i tym razem nie zareagowała. Przed wyjściem zwrócił się do Pedra: – Opiekuj się nią. Szybkim krokiem ruszył w stronę Rambli i bramy Świętego Antoniego. Nie miał pojęcia, w których częściach miasta wystawiono kawałki poćwiartowanej Mauretanki. Wiedział na pewno, że głowa pozostanie na placu Nova, przed pałacem biskupa, nie potrafił jednak powiedzieć, gdzie trafią pozostałe części ciała. Żołądek podchodził mu do gardła już na samą myśl, że mógłby natknąć się gdzieś na szczątki Barchy. Przyspieszył kroku, wymijając barcelończyków świętujących egzekucję. Pośpiech i zgromadzone na ulicach tłumy sprawiły, że nie odwrócił głowy w stronę karczmy. Stojąca w jej drzwiach Caterina opuściła rękę, widząc, że na próżno mu macha. Kiedy wydostał się z Barcelony bramą Świętego Antoniego, poczuł ulgę, że nie musi się mierzyć z poćwiartowanymi zwłokami. Jest potrzebny Mercè, Barcha oddała życie, by mógł ocalić córkę. Ruszył

w stronę Tarragony. Po tym, jak Mauretanka zdradziła mu miejsce pobytu przeoryszy Beatriz, próbował się dowiedzieć, gdzie ma szukać klasztoru Bonrepòs, nikt jednak nie był w stanie udzielić mu tej informacji. Wiele osób słyszało natomiast o pobliskiej kartuzji w Escaladei. Znajdowała się kilka lig od Tarragony, w głąb lądu. Dowiedział się, że prowadzi tam również droga przechodząca koło klasztoru w Poblet, gdzie chowano władców, odradzono mu jednak tę trasę. Lepiej, by udał się do Vilafranki del Penedès, a stamtąd zszedł w stronę morza, do Tarragony. Barcha i Caterina. Jedna zginęła, druga nawet się z nim nie pożegnała. Nie powinna się bać, przekonywał sam siebie. Przyspieszył kroku, myśląc o Mercè. Niebezpieczeństwo grożące córce pobudziło go do działania. Zepchnął wspomnienie zaniepokojonej twarzy Cateriny w niedostępny zakamarek umysłu, a wraz z nim wątpliwości co do słuszności swojego postępowania. Przez te wszystkie lata Regina uparcie milczała, nie chcąc zdradzić, kim jest matka Mercè. Snuł na ten temat różne domysły: mogła umrzeć przy porodzie, być młodą niezamężną dziewczyną albo kobietą pogrążoną w nędzy. Nigdy jednak nie przyszłoby mu do głowy, że chodzi o zakonnicę z domu przy ulicy Jonqueres. Arsendy już tam nie było, kiedy urodziła się Mercè, chyba że ojciec Pau go oszukał, jak wtedy, gdy powiedział mu, że siostra jest w Walencji. Pamiętał tamto spotkanie, dzień, w którym ksiądz zaproponował mu dzierżawę winnicy Matki Boskiej Morskiej i zażądał, by w zamian za to przestał nachodzić zakonnice. Z czasem zrozumiał, że to był prawdziwy powód, dla którego oddano mu winnicę. To wtedy duchowny powiedział, że jego siostry nie ma już w Barcelonie, że odesłano ją gdzie indziej, bo musi się uwolnić spod jego wpływu. Było to, jeszcze zanim kupił Mauretankę. Barcha… Przypomniał sobie, jak kołysząc na rękach dziewczynkę, nalegała, żeby ją zatrzymali, i groziła, że w przeciwnym razie odejdzie z gospodarstwa.

Bernatowi, hrabiemu Navarcles i admirałowi katalońskiej armady, wręczył dwa srebrne croaty, zanim ten jako więzień wszedł na pokład galery. Bernat nigdy mu ich nie oddał i nie podziękował. Natomiast rodzice małego Manuela Aragalla, któremu podarował drobną monetę, żeby kupił sobie coś na targowisku – ubodzy rolnicy z folwarku znajdującego się niedaleko Vilafranki – odwdzięczyli mu się z nawiązką. Chłopiec najwyraźniej zawsze kręcił się w okolicach drogi. Od razu rozpoznał Hugona, kiedy ten trafił do Vilafranki po dwóch dniach marszu, nie licząc niedzieli, w którą stracono Mauretankę. Pierwszego dnia, dręczony wspomnieniem Barchy, Cateriny i Mercè, nie zadbał o schronienie, zdrzemnął się po prostu pod gołym niebem, zjadłszy trochę solonego mięsa. Chłód, który dokuczał jeszcze czasem o tej porze roku, i powracające makabryczne koszmary nękały go przez całą noc. Dwie kolejne spędził w folwarkach. Chętnie udzielano mu noclegu; spragnieni nowin domownicy wypytywali go, co dzieje się w Barcelonie, zadowoleni, że mogą uciec od nudy wieczorów na wsi. Hugo dużo opowiadał, za to niewiele jadł, świadom, że jego słowa mają znacznie większą wartość niż kilka drobnych monet, które ofiarowywał gospodarzom, by podzielili się z nim swoją nędzą. Spał pod dachem, ze zwierzętami, a o świcie dziękował i ruszał w dalszą drogę. Rozpoznał malca dopiero wtedy, kiedy ten zapytał go o muły, o Czerwonego i Białego. Jego włosy nadal były sztywne od brudu. „No tak”, stwierdził, usłyszawszy wykrętną odpowiedź Hugona, po czym cmoknął. Spojrzeli na siebie. Manuel był jeszcze małym chłopcem, jednak jak większość dzieci przywykł do nieszczęść, do biegu wydarzeń, na który nie ma się wpływu: niespodziewanej śmierci, bezlitosnych plag… „Za monetę, którą mi daliście, kupiłem drewnianą figurkę – wyznał, jakby był winien Hugonowi jakieś wyjaśnienie. – Mam ją w domu. Chcecie ją zobaczyć?”

Kiedy oczom Hugona ukazał się masyw Montsant, zjadł ostatni kawałek solonego boczku, który skrupulatnie sobie wydzielał, zanim po kilku dniach drogi dotarł do Escaladei. Nadal spędzał wieczory na rozmowach w folwarkach, których było tu mniej niż w Pendès i innych prowincjach. Montsant, święta góra, nazwana tak z powodu zamieszkujących ją w przeszłości pustelników, była częścią rozległego pasma górskiego, niedostępnego, porośniętego gęstymi lasami, które kontrastowały z olbrzymimi nagimi skałami widocznymi na jednym ze stoków, przypominającymi pionową ścianę nie do zdobycia. W ostatnim gospodarstwie, w którym udzielono mu gościny, Hugo dowiedział się, że przed mniej więcej dwustu pięćdziesięcioma laty kraina ta została odbita z rąk muzułmanów, a następnie oddana kartuzom z Escaladei. Ci stopniowo poszerzali swoje włości, aż objęli jurysdykcję nad dziewięcioma wsiami liczącymi łącznie tysiąc pięciuset mieszkańców. Tak, poza kartuzją istnieje także żeński klasztor, Bonrepòs, który niegdyś cieszył się przywilejami i pobierał sowite daniny. Znajduje się w dolinie, we wsi La Morera de Montsant, chronionej masywem górskim. Winorośl uprawiana na tarasach schodzących ze zboczy była wdzięczna za majowe słońce, które delikatnie ogrzewało te zimne, wysoko położone ziemie, oddalone o siedem lig od umiarkowanego klimatu wybrzeża. Wiosenne światło odbijało się od roślin i łupkowego podłoża. Hugo spoglądał na dolinę ze ścieżki schodzącej z jednego ze szczytów, która niknęła między drzewami. Nie widział stąd żadnej budowli, jedynie las. Uznał, że klasztor Bonrepòs musi być niewielki. Powiedziano mu, że służy w nim trzynaście zakonnic, którym pomagają oblatki i służące. Zaczął schodzić ścieżką. Wkrótce spowiło go gęste listowie; między gałęziami i liśćmi próbowało się przecisnąć światło. W lesie panowała niemal absolutna cisza, która sprawiała, że roślinność wydawała się groźna. Hugo dowiedział się także, że dla Bonrepòs

nastały ciężkie czasy. W ubiegłych stuleciach klasztor przyjmował córki szlachciców z Tarragony, Léridy i innych okolicznych miejscowości, potem jednak sytuacja uległa zmianie i podupadł. Jak miał nie podupaść, skoro leży na końcu świata? – zastanawiał się Hugo. Która szlachcianka, panna czy wdowa, chciałaby spędzić resztę życia w tak niedostępnym, odległym miejscu? Słyszał, że klasztory, zwłaszcza te stojące na uboczu, często przenoszą się do miast, gdzie łatwiej jest zapewnić zakonnicom bezpieczeństwo. Jedynie Bóg mógłby stanąć w obronie tych kobiet, gdyby ktoś na nie tu napadł, pomyślał. Sam był przyzwyczajony do morza, miasta i panującego w nim zgiełku, do winnic, ogrodów i rozległych otwartych pól, które otaczają Barcelonę, ciągnąc się aż do podnóża gór Collserola. Czuł się niepewnie w otoczeniu przyrody, która wydawała mu się nieprzenikniona. Na klasztor Bonrepòs składały się mały kościółek, dwa budynki przypominające fortece oraz otaczający je płaski teren, na którym uprawiano winorośl i warzywa. Nie okalał go żaden mur, jakby to było zwykłe gospodarstwo. Hugo zobaczył jakąś kobietę pracującą w ogrodzie i ruszył w jej kierunku. – Pokój wam – wystraszył ją, witając się ze skraju grządek. – Pokój wam – odpowiedziała odziana w znoszony habit oblatka, zlustrowawszy go szybko wzrokiem. Najwyraźniej doszła do wniosku, że nie stanowi zagrożenia, nie ruszyła się jednak z miejsca. – Czego chcecie? – Zobaczyć się z przeoryszą Beatriz. – Po co? – To osobista sprawa. – Hugo spodziewał się takiego pytania. Ponieważ oblatka przechyliła na bok głowę i zmrużyła oczy, poczuł się w obowiązku udzielić dodatkowych wyjaśnień. – Powiedzcie jej, że chcę z nią porozmawiać o kobiecie imieniem Mercè.

– Jestem tylko świecką zakonnicą, oblatką pracującą w klasztorze. Przekazywanie wiadomości przeoryszy nie należy do moich obowiązków. Ich rozmowę przerwały dwie dziewczyny, które wyszły z lasu pogrążone w rozmowie, ale na widok Hugona ponownie skryły się między drzewami. Jedna z nich była w zaawansowanej ciąży. Oblatka zorientowała się, że Hugo dostrzegł brzemienną, i wyraźnie się zmieszała. – Tak czy inaczej, przeoryszy nie ma w klasztorze. – Spróbowała odwrócić jego uwagę. – A gdzie jest? Zaskakująco szybko odzyskała pewność siebie, Hugo zaś zdał sobie sprawę, że jego pytanie było niestosowne. – To znaczy… Czy jest we wsi? – poprawił się. – Wróci dzisiaj? – Nie wiem, gdzie jest przeorysza. Nie informuje mnie o takich rzeczach – odpowiedziała mu oschłym tonem i wróciła do pracy przy grządkach. Zrozumiał, że nie chce z nim dłużej rozmawiać, lecz nie mógł do tego dopuścić. – Myślicie, że te dwie młódki z lasu będą wiedziały, gdzie jest przeorysza? – zapytał, ruszając w stronę zagajnika. Oblatka odpowiedziała na jego pytanie jeszcze szybciej niż poprzednio. – Jakie młódki? – rzuciła niewinnie. Gdy wskazał podbródkiem drzewa, spojrzała w tamtą stronę i ustąpiła. – Naprawdę nie wiem, gdzie jest przeorysza. Udała się w podróż. Często to robi. – Wiecie, kiedy planuje wrócić? Oblatka pokręciła głową. – Nawet w przybliżeniu? – nalegał. Kobieta ponownie zaprzeczyła. – W takim razie skąd będę wiedział, że już jest w klasztorze?

Wzruszyła ramionami. Na twarzy Hugona malowała się desperacja, zacisnął pięści. Droga, którą przebył, była zbyt długa, a jego udręka zbyt dotkliwa, żeby miał stąd odejść, nie uzyskawszy odpowiedzi. – Nie wystarczy wam, że porozmawiacie z jej zastępczynią? – Nie – niemal krzyknął; wróciły wszystkie czarne myśli i niepokój, bo życiu Mercè nadal groziło niebezpieczeństwo. – Jeżeli chcecie, możemy was zawiadomić, kiedy przeorysza Beatriz wróci z podróży. – Nie mam się gdzie zatrzymać. – Moglibyście… – Pojawiła tu kiedykolwiek jakaś medyczka? – przerwał jej Hugo. Milczenie siostry wskazywało, że zna Reginę. – Jest tu jeszcze? – Nie. Przeorysza wyrzuciła ją z klasztoru. Hugo domyślał się dlaczego. Regina groziła przeoryszy, więc ta ją odprawiła. Wyobraził sobie, jak jego żona opuszcza klasztor, wściekła, a jednocześnie zadowolona, że udało jej się osiągnąć cel. – Zastępczyni albo jakaś inna zakonnica będą wiedziały, gdzie się udała? – zapytał, wracając do rzeczywistości. – Nie sądzę. Zresztą one nie opuszczają klauzury. – Czy możecie je o to zapytać? – Aż takie to dla was ważne?

W odróżnieniu od klasztoru Bonrepòs, małego i ukrytego pośród drzew w głębi doliny, oddalona niewiele ponad ligę kartuzja w Escaladei była duża i zamożna. Wznosiła się majestatycznie pośród pól i winnic. To tu oblatka z Bonrepòs skierowała Hugona po rozmowie z zastępczynią, która zgodnie z jej podejrzeniami nic nie wiedziała o podróżach przeoryszy. Czasami wracała po tygodniu, kiedy indziej po miesiącu. Nigdy nie informowała, dokąd się

wybiera. „Zresztą nawet gdyby wiedziała – przyznała w przypływie szczerości oblatka – też nic by wam nie wyjawiła”. Anglesola. Tak brzmiało imię zastępczyni matki przełożonej, które Hugo powtórzył furtianowi kartuzji. Clara, oblatka, która pracowała w ogrodzie, zapewniła go, że w Escaladei dadzą mu strawę i nocleg – kartuzi są bogaci i szczodrzy, często goszczą podróżnych. Tam po niego poślą, kiedy wróci przeorysza. Furtian Domingo z uwagą wysłuchał wyjaśnień Hugona. – A jakąż to sprawę macie do omówienia z przeoryszą Beatriz? Hugo był przygotowany, że i tu usłyszy to pytanie. Po drodze obmyślił sobie odpowiedź. Historia musiała brzmieć wiarygodnie – zakonnicy są sprytni, nie chciał, żeby przyłapali go na kłamstwie. – Moja siostra Arsenda służyła w domu zakonnym Jonqueres w Barcelonie. Próbuję ją odnaleźć i wydaje mi się, że przeorysza Beatriz mogłaby mi w tym pomóc. – Jeżeli była w domu zakonnym Jonqueres, to na pewno. Słyszałem, że właśnie stamtąd pochodzi przeorysza. Problem w tym, że nigdy nie ma jej tam, gdzie powinna być, w klasztorze, w klauzurze. Zamiast modlić się z innymi zakonnicami, oddana Jezusowi, zajmuje się ziemskimi sprawami. Nie takie są obowiązki przeoryszy. – Domingo zamilkł na chwilę. – Może sobie na to pozwolić, bo ma wpływowych protektorów… Trudno było powiedzieć, czy komentarz ten wymknął mu się przypadkiem, czy też rzucił go celowo. Mimo wyraźnej niechęci, która przebijała z jego słów i wyrazu twarzy, zaniechał jednak dalszej krytyki matki przełożonej. – Możecie zaczekać tutaj na jej powrót – oświadczył, zmieniając ton. – Pomożecie w pracach na polu, by opłacić wikt i dach nad głową. Zgoda? – Mogę zapłacić pieniędzmi – zaproponował Hugo.

– I co będziecie wtedy robili? Próżnowali przez cały dzień? W naszym zakonie obowiązuje milczenie, spędzamy dnie na modlitwie, lekturze i medytacji. To nie idzie w parze z nieróbstwem. Chcecie pracować w zamian za gościnę? Hugo przystał na propozycję furtiana. W kartuzji w Escaladei mieszkało niemal trzydziestu zakonników, którzy praktycznie nie opuszczali swoich cel. Były one większe niż w innych klasztorach, przypominały małe pustelnie, w których kartuzi dzielili swoją samotność z Bogiem, zachowując ścisłe milczenie, i tak jak powiedział furtian, spędzali czas na modlitwie, medytacji i nauce. Umartwiali ciała biczowaniem i pościli o chlebie i wodzie. Również w milczeniu słuchali śpiewów chóru i uczestniczyli w nabożeństwach; tylko w niedziele spożywali wspólnie posiłki i mogli chwilę porozmawiać. Hugo widział kiedyś, jak ustawieni parami i trójkami spacerują w szeregu po swoich ziemiach. Udawali się na taką przechadzkę dwa razy w tygodniu, by utrzymać w formie oddane kontemplacji ciała. Poza klauzurą w kartuzji mieszkała równie liczna grupa zakonników świeckich, którzy nie przyjęli święceń. Pomagali w pracach niezbędnych do utrzymania klasztoru, pól, winnic, młynów i reszty dobytku należącego do kartuzów. Po nocy spędzonej ze zwierzętami w budynku oddalonym od kartuzji na tyle, by nie burzyć panującego w niej spokoju, Hugo o czwartej rano udał się na mszę wraz z braćmi świeckimi i tymi, z którymi miał pracować: oblatami, mężczyznami, którzy nie wstąpiwszy do zakonu ani nie złożywszy żadnych ślubów, poświęcali życie służbie przy klasztorze. Na winnicach. Zna się na winnicach i winach. To właśnie odpowiedział po mszy klasztornemu administratorowi, który zajmował się przydziałem prac. Udał się do winnicy wraz z ośmioma oblatami, którzy wymknąwszy się spod kurateli mnichów, swobodnie

rozmawiali,

a

nawet

żartowali,

choć

starali

się

powstrzymywać od śmiechu, by uszanować wszechobecną atmosferę ascezy. Jeden z nich zatrzymał się przy łanie pszenicy. Pięciu innych odłączyło od grupy, kiedy mijali kolejne uprawy: pola jęczmienia, gaje oliwne, sady i warzywniki. Pozostali wspięli się wraz z Hugonem na schodzące w dół zbocza tarasy. Na tych zimnych obszarach maj był miesiącem, w którym plewiono chwasty i przekopywano ziemię. Zdziwił się, poczuwszy pod stopami podłoże winnicy: pokrywała je nie ziemia, ale łupki, cienkie skalne płytki różnych rozmiarów. Teren był kamienisty. Pochylił się i pełen podziwu, podniósł jeden z odłamków. – Llicorella, tak to tu nazywamy – wyjaśnił któryś z oblatów. – Nigdy nie widziałem takiego podłoża – przyznał Hugo. – Niecałą piędź niżej znajduje się macierzysta skała. – A co z wodą? Skoro to wszystko skały, gdzie zatrzymuje się woda? – Korzenie same jej szukają. – Ale jak rośliny mogą trzymać się prosto bez ziemi? – dopytywał Hugo. – I czym się żywią? Zainteresowanie, jakie okazywał, zwróciło uwagę innego oblata. – Niewiele jedzą. Dlatego są takie małe, widzicie? Hugo skinął głową. Krzewy winorośli rzeczywiście były bardzo niskie. – Wody i wilgoci szukają w szczelinach skały, która jest pod spodem. Tam znajdują także pożywienie, w ziemi, która gromadzi się w rysach i pęknięciach. Rośliny są małe, w przeciwieństwie do korzeni, które rosną długie i mocne, muszą bowiem walczyć, by znaleźć wodę między skałami. – Wobec tego winogrona i wino… – Grymas pogardy, którego Hugo nie mógł powstrzymać, wywołał uśmiech na twarzach mężczyzn.

– Skosztujcie – zaproponował jeden z oblatów, podając mu skórzany bukłak. Pamiętał jak przez mgłę, że próbował wina z Priorat z Mahirem, było to już jednak tak dawno, że nie potrafił przywołać jego smaku, choć zwykle nie zapominał raz wypitych win. Ciecz spływająca do czarki wydała mu się gęsta. Zakołysał naczynkiem – czerwień była tak ciemna, że niemal czarna. – Zakonnicy rozcieńczają je wodą – usłyszał. Spróbował. Było mocne, mocniejsze niż wina, do których dolewał gorzałkę, gęste, a przede wszystkim… Upił kolejny łyk. Nie potrafił… – To metal – podpowiedział mężczyzna, który podał mu czarkę. – Kamień, minerał – wtrącił ktoś inny. Hugo przytaknął. – Tak. Smakuje skałą. – To właśnie jest llicorella. Z ochotą przystąpił do pracy w winnicy schodzącej tarasami ze zbocza góry. Powyrywał chwasty. Oblaci podzielili się z nim jedzeniem i winem. Patrzył, jak w słońcu błyszczy winorośl, jak jego promienie odbijają się od miedzianych łupków. – To jeszcze jedna zaleta tego podłoża – zauważył któryś z mężczyzn. – Odbija tylko część promieni słonecznych, resztę wchłania llicorella. Tak więc nocami, które w górach są zimne, winnice odzyskują ciepło zgromadzone w ciągu dnia przez kamienie. O zmierzchu wrócili do Escaladei. Po drodze przyłączyli się do nich oblaci, a nawet kilku świeckich i obecność tych drugich urwała wszelkie rozmowy. Szli w milczeniu, które tak upodobali sobie kartuzi. – Zakonnicy utrzymują, że milczenie sprzyja winnicom – szepnął jeden z oblatów.

Hugo został w Escaladei, czekając na powrót przeoryszy Beatriz do klasztoru Bonrepòs. Mieszkał w budynku nieco oddalonym od klasztoru wraz z ośmioma oblatami, którzy z czasem obdarzyli nowo przybyłego zaufaniem, wyzbyli się wątpliwości i bez oporów łamali w jego obecności ścisłe reguły kartuzów. Wracał z winnicy wycieńczony. Zapracowywał się, żeby nie myśleć o Mercè i Caterinie, nie opłakiwać Barchy i nie poprzysięgać sobie zemsty na Reginie. Nie udawało mu się to, ale przynajmniej sen łagodził jego udrękę. Pomagało mu owo mocne wino o wyrazistym zapachu i przyjemnym, nietypowym smaku skały. W klasztorze go nie brakowało, a zakonnicy nie żałowali mu ani napitku, ani jadła. Kiedy czuł, że głowa przestaje mu ciążyć, a myśli unoszą się gdzieś ponad nim, szukał ukojenia w rozmowach oblatów. Niektórzy tylko się przysłuchiwali jak on, inni mówili za dwóch. Jedni wypowiadali się autorytatywnie, chcąc narzucić swoje zdanie, drudzy się przechwalali. Ktoś zadawał zagadki, inny zapewniał, że potrafi je rozwiązać. Dyskutowali szeptem i przywoływali do porządku tego, kto zanadto podniósł głos. Wyglądało na to, że są dobrymi przyjaciółmi. Toczona po cichu rozmowa sprowadzała na Hugona pokrzepiający sen, który kończył się następnego dnia o czwartej rano. Siódmego poranka klasztorny administrator przekazał mu po mszy długo wyczekiwaną wiadomość: poprzedniego wieczoru przeorysza Beatriz wróciła do Bonrepòs. Kiedy ruszyli w stronę pól i winnic, Hugo pożegnał się z oblatami i pospieszył w kierunku doliny. Czekano na niego. Jakaś zakonnica wpuściła go do skromnego, ascetycznego kościółka o jednej nawie i kazała mu zaczekać na przeoryszę. Został sam; przez dłuższy czas chodził tam i z powrotem, przeświadczony, że ktoś go obserwuje. W dolinie panowała absolutna cisza, czas płynął powoli, wlókł się coraz bardziej, w miarę jak w Hugonie odżywał niepokój o Mercè. Oglądał

kamienie w poszukiwaniu jakiegoś otworu, przez który siostry mogły go szpiegować: czuł, że go pilnują. – Powiedziano mi, że chcecie ze mną rozmawiać. Głos rozległ się w momencie, kiedy był już gotów opuścić świątynię i udać się na poszukiwanie którejś z zakonnic. Dobiegał z boku ołtarza, zza szerokiej, sięgającej sklepienia drewnianej kraty umieszczonej na średniej wysokości murku. Już wcześniej podchodził do niej kilkakrotnie: stąd musiały słuchać mszy zamknięte w klauzurze zakonnice. Teraz ponownie zbliżył się do kraty. – Przeorysza Beatriz? – zapytał. – Czy to wy? – Tak. Miał wrażenie, że głos dobiega z oddali, jakby zakonnica nie chciała zanadto zbliżyć się do drewnianej kraty. Jej odpowiedź ograniczyła się do tego lakonicznego stwierdzenia. Przez kratę nie sposób było cokolwiek dostrzec, choćby cienia. Panowała za nią kompletna ciemność. – Ja… – zawahał się, próbując dobrać słowa. – Chciałem porozmawiać z wami o mojej córce… o waszej córce – sprostował. – O Mercè. – Nie doczekał się żadnej reakcji. – Została uprowadzona. Biskup powiedział, że jest waszą córką i dlatego ją porwano, żeby zapewnić sobie wasze milczenie w sprawie papieża i schizmy. Zamilkł i przez chwilę uważnie nasłuchiwał. Miał wrażenie, że za kratą nikogo nie ma. Przeorysza powinna była zareagować, kiedy oskarżył ją, że ma córkę. Przecież jest zakonnicą! – Jesteście tam? – zapytał. – Tak. – Regina… Przechrzczona żydówka, medyczka, jest moją żoną. Wy ją znacie. Nie wiem, czy wam o mnie opowiadała. To ona oddała mi Mercè zaraz po jej przyjściu na świat. Po drugiej stronie kraty wciąż panowało milczenie. Hugo przywarł do niej i kolejny raz spróbował zajrzeć przez otwory

w drewnie, ale niczego nie zobaczył. Poruszył się niespokojnie i odczekał chwilę, pewien, że przeorysza coś mu odpowie. Czuł się obserwowany – do kościoła wpadało światło. – Posłuchajcie mnie – wybuchnął, podnosząc głos. – Chcę uwolnić moją córkę. Wiem, że grozi jej niebezpieczeństwo, i potrzebuję waszej pomocy. – Znów odpowiedziało mu milczenie. – Dlaczego nic nie mówicie?! – krzyknął, wkładając palce w otwory i potrząsając kratą, jakby chciał ją wyrwać. – Jesteś w domu Boga – skarciła go przeorysza. Hugo się uspokoił. – Dlaczego nie reagujecie na to, co wam mówię? – Hugonie… Jego imię przecisnęło się przez otwory kraty i rozproszyło po kościele, podzielone na tysiąc kawałków. – Znacie mnie? – zapytał, czując na plecach dreszcz. Odpowiedź nadeszła dopiero po dłuższej chwili. – Powiedziano mi, że tak właśnie się nazywasz. Mogło tak być, ale ton, jakim zakonnica wypowiedziała jego imię, brzmiał dziwnie. Po plecach Hugona przeszedł kolejny dreszcz, tym razem słabszy. Czuł, że w słowach przeoryszy kryje się kłamstwo. – Musicie pomóc mi uwolnić moją córkę… Waszą córkę… Mercè! – Hugonie – powtórzyła przełożona. Na dźwięk swojego imienia znów poczuł ten sam niepokój co poprzednio. – Ja nigdy nie miałam córki. – Ale biskup mówi, że mieliście! – Czyżby biskup wiedział o mnie więcej niż ja sama? – To Regina twierdzi, że Mercè jest waszą córką. – Regina jest w błędzie. – To znaczy, że ją znacie. – Owszem, pomaga… pomagała nam. Chciałby móc zobaczyć jej twarz, przeanalizować jej wyraz, może dostrzec zdenerwowanie przejawiające się w mocnym spleceniu

dłoni albo determinację wyrażoną zmarszczeniem czoła. Jednakże poza sposobem, w jaki wymówiła jego imię, które dwukrotnie odbiło się od murów świątyni, słowa ukrytej za kratą przeoryszy brzmiały beznamiętnie. Nie mógł uwierzyć, że Regina popełniła taki straszny błąd. Porwanie żony admirała armady katalońskiej po to, by wywrzeć presję na matkę, która okazała się nią nie być, wydawało się kompletnie niedorzeczne. Od kiedy Barcha, trzymając między nogami zaszantażowanego i zastraszonego biskupa, powiedziała mu o tym sekrecie, Hugo rozpatrywał mnóstwo możliwości, ale żadna z nich nie przewidywała, że Beatriz wyprze się macierzyństwa. – Powiedzcie mi – przyszło mu do głowy zapytać – nawet jeśli nie jesteście matką tej kobiety, co wiecie o porwaniu dokonanym przez Reginę? – Dlaczego miałabym cokolwiek wiedzieć o tym porwaniu? – Bo Regina uważała, że jesteście matką Mercè – nalegał. – Dlatego musiała tu przyjść, żeby was przycisnąć, tak jak planowała – zakończył, lecz przeorysza nadal milczała. – Zakładam, że przekonaliście ją, że nie jesteście matką… I wtedy…? – Wtedy? – Regina musiała coś wam powiedzieć. Gdzie ukrywa tę kobietę? Dlaczego myślała, że to wasza córka? Jakie ma teraz wobec niej plany, skoro już nie jest przydatna dla jej celów? – Nic mi nie powiedziała – odparła przeorysza tym samym spokojnym głosem. – Chcecie mnie przekonać, że kiedy Regina przyszła, by wywrzeć na was presję, twierdząc, że Mercè jest waszą córką i że porwała ją, byście dochowali wierności papieżowi Benedyktowi, wy jej odpowiedzieliście, że nie jesteście matką, i na tym się skończyło? – Nie pamiętam, żebym przyznała w twojej obecności, że Regina wywierała na mnie naciski. – Ale tak było, prawda?

Za kratą znów zapanowała cisza. Hugo zacisnął pięści z powodu tego muru nie do pokonania uniemożliwiającego normalną rozmowę. – Tak – odparła przeorysza. Tym samym potwierdziła, że Regina ją szantażowała, a w rezultacie przyznała, że przetrzymuje gdzieś Mercè. Jest przeoryszą, może odmówić odpowiedzi i odejść. Czyż nawet zwykłe furtianki nie traktowały go w ten sposób za każdym razem, kiedy przychodził do ich klasztoru? A jednak Beatriz, w końcu przeorysza, nie zrobiła tego, rozmawia z nim. Hugo przysunął się do kraty najbliżej, jak mógł. – Wiecie, gdzie ją więzi? – Nie, nie wiem. Byłoby z jej strony głupotą, gdyby mi to powiedziała. – Dlaczego, skoro nie jesteście matką? Cisza znowu uderzyła Hugona. W końcu, kiedy myślał już, że jest w kościele sam, Beatriz się odezwała: – Aby być matką dziecka, trzeba tego chcieć. Ja nigdy nie byłam matką tej dziewczynki. Mercè jest córką diabła. Hugo rzucił się na kratę, ale ta wytrzymała jego atak. – Nie jest moją córką! – krzyknęła przeorysza. – Jest córką diabła! Nie jest moją córką! Głos cichł w głębi klasztoru, w miarę jak oddalały się jej szybkie kroki. – Nie zostawiajcie mnie tak! – zawołał Hugo. – Pomóżcie mi! Oparł czoło o drewno, wsłuchany w spowijającą kościół ciszę. Co przeorysza chciała powiedzieć, nazywając Mercè córką diabła? Uderzył czołem o kratę i zacisnął palce wczepione w otwory. Szarpnął, a potem powtarzał ten ruch z jeszcze większą siłą, czując, jak w głowie dzwoni mu szatańskie oskarżenie. Widział, że mocne deski ustępują w miejscach, gdzie wpuszczono je w murek. W odpowiedzi na ten pokaz siły któraś z mniszek zaczęła piszczeć w głębi klasztoru, ale on się nie przestraszył. Przeciwnie, szarpał

jeszcze mocniej. Dał się słyszeć trzask, potem następny. Krata zaczęła tańczyć w jego rękach. Mur wykruszył się w jednym miejscu, puszczały pozostałe złącza. W końcu drewniana konstrukcja runęła z hukiem na podłogę i światło zalało pomieszczenie stanowiące skrzydło poprzecznej nawy, w którym ukrywały się przed światem zakonnice. Hugo przeskoczył przez murek i wszedł do środka. Kilka ubranych w biało-czarne habity mniszek z zakrytymi głowami wyszło mu na spotkanie, nie okazując żadnych oznak strachu. – Czego chcecie? – zapytała jedna z nich. – Jesteśmy pod ochroną króla. Był bardziej zainteresowany jej głosem niż tym, jak wygląda. Nie, to nie głos przeoryszy. – Drogo zapłacicie za waszą zuchwałość! – Chcę się widzieć z przeoryszą. – Wysłaliśmy powiadomienie – ciągnęła zakonnica, nie zważając na żądanie Hugona. Policzył, że pilnują go cztery kobiety. Przyjrzał im się, jednej po drugiej, ale żadna nie pasowała do obrazu przeoryszy, jaki sobie stworzył na podstawie jej głosu. – Zaraz przybędzie tu baliw ze swoimi strażnikami – mówiła dalej mniszka. – Im będziecie się musieli wytłumaczyć. – Zanim do niego dotrzecie i zanim się tu pojawi, mógłbym… Nie dokończył zdania. Patrząc na grupkę bezbronnych kobiet, nie wypowiedział groźby, która przemknęła mu przez myśl. Zamiast tego odepchnął jedną z nich, by ruszyć korytarzem prowadzącym w głąb klasztoru. – Matko przeoryszo! – zawołał kilkakrotnie. Mniszki szły za nim, przyłączyło się do nich kilka innych. Doszli do wybrukowanego podwórca, czegoś w rodzaju niewielkiego krużganka, gdzie czekała reszta z trzynastu mieszkających w klasztorze zakonnic, wszystkie w biało-czarnych habitach. Otoczyły go. Przyglądał się im uważnie, ale stwierdził, że jest ich za dużo, by mógł z całą pewnością rozpoznać tę, której szukał.

– Matko przeoryszo? Żadna nie odpowiedziała. – To ja. Głos dobiegł zza jego pleców. Tak. To przeorysza. Mniszki otworzyły krąg, Hugo już miał zrobić krok do przodu, lecz nagle zatrzymał się osłupiały. – Nie… – szepnął. To, że minęło ponad dwadzieścia lat, nie przeszkodziło mu w rozpoznaniu siostry. Targała nim burza sprzecznych uczuć. – Ty…? – wybełkotał, śmiejąc się. Chciał do niej podejść, ale ponieważ ona się nie poruszyła, on także pozostał tam, gdzie stał. Ledwo dostrzegalny, ale władczy ruch ręki sprawił, że pozostałe zakonnice opuściły podwórzec. Po chwili zostali sami, naprzeciw siebie, bez żadnej kraty między nimi. – Dlaczego? – zareagował w końcu Hugo. – Dlaczego ukrywałaś przede mną, kim jesteś? Dlaczego nigdy nie dałaś mi znaku życia? Arsenda pierwsza podeszła bliżej, ale go nie dotknęła. Wskazała mu ławkę z kamienia wbudowaną w ścianę i sama na niej usiadła. Z ociąganiem zajął miejsce obok niej. – Szukałem cię – zaczął, a ona pozwoliła mu mówić. Siedziała na brzegu ławki z wyprostowanymi plecami, nie dotykając nimi ściany, ze wzrokiem skierowanym przed siebie. – Grozili mi, a potem… Jakie to ma teraz znaczenie! – Machnął ręką. – Dlaczego mówisz, że Mercè jest córką diabła? Jesteś czy nie jesteś jej matką? Wytłumacz się, na Boga! – Ta kobieta jest córką diabła… – wyszeptała przeorysza. – Jak możesz tak mówić? – Przykro mi, Hugonie, ale tak jest… Patrzył na nią zdumiony i zrozpaczony. – Zniewolił mnie diabeł! – Jak możesz twierdzić coś takiego? Mercè… Mercè jest stworzeniem Bożym. Mercè…

Opowiedział jej chaotycznie o dziewczynce, którą wychował, o jej dzieciństwie, jej charakterze, jej prawości, jednak pozbawiona wyrazu twarz siostry przekonała go, że nie zdołał oddać nawet odrobiny tej miłości, którą czuł do Mercè. Myślał, że mu się uda, ale upór Arsendy zwyciężył. „Córka diabła”, powtarzała raz za razem, zawzięta, ślepa na wszelkie argumenty. – Tylko Bóg… i diabeł znają jej drogi – oznajmiła, kiedy Hugo powiedział, że Mercè jest pobożna i nigdy nikomu nie wyrządziła krzywdy. – Ale to jest twoja córka. – Nie jestem jej matką. Arsenda zaparła się, powtarzała, że nie jest matką dziewczynki, którą Regina oddała Hugonowi zamiast ją zabić, choć zobowiązała się do tego w obecności przeoryszy klasztoru przy ulicy Jonqueres. – Może mylisz się co do diabła i klasztoru. Byłaś bardzo młoda i naiwna. – Nie, Hugonie. Nie mylę się. – Ale diabeł… w klasztorze? – Tak, w klasztorze. Oczywiście,

że

tak

–

potwierdziła

zdecydowanie. – Diabeł cieszy się, gdy popełnia swoje bezecne czyny w miejscach świętych, a jeszcze bardziej, kiedy drwi z sakramentów. Wyjaśniła mu, że Lucyfer próbuje uwieść pobożne dziewice, a czyż jest lepsze do tego miejsce niż klasztor? Przybiera postać mężczyzny, nawet duchownego, wchodzi w niego, i z pomocą rozmaitych podstępów i czarów wydziera cnotę niewinnym młódkom. Tak było i z nią. Powiedziała, że zna te diabelskie sztuczki, bo po tym, jak stała się celem napaści i uwolniono ją od złych czarów, zajmuje się pomaganiem tym, które przeżyły to samo co ona. – Powiedziano mi, że za dużo wiesz o występkach cielesnych wielu prepozytów Kościoła broniących Benedykta i dlatego wywarto na ciebie presję, porywając Mercè. Arsenda przerwała mu sarkastycznym śmiechem.

– Od diabła i demonów przeszłam do ukrywania szatańskich postępków ludzi i szukania właściwego wyjścia z takich sytuacji, to prawda. Przeorysze odsuwają się od świata, poświęcają modlitwie; niewiele z nich wie, jak stawić czoła problemom, które nawet jeśli nie są dziełem diabła, bez wątpienia biorą się z podszeptów samego szatana. Przyznała, że współpracowała z Reginą, że ta ją oszukiwała latami, ukrywając, iż nie zabiła diabelskiego pomiotu, który ona urodziła, i że teraz próbowała na nią naciskać, groziła, że zabije Mercè, jeśli Arsenda stanie po stronie uczestników soboru w Konstancji i doniesie na dostojników Kościoła. – Powiedziałam jej, żeby spełniła teraz przyrzeczenie złożone po urodzeniu dziewczynki, żeby ją zabiła. – Słysząc to, Hugo aż podskoczył na ławce. – Przechrzta wpadła w gniew i opuściła klasztor – dodała jego siostra. Od tamtej pory o niej nie słyszała. Hugo błagał ją, by sprowadziła Reginę; dzięki temu dowiedziałby się, gdzie więzi Mercè. Ale Arsenda nie ustąpiła: córka diabła nie zasługuje na żadne względy. Ona na pewno jej nie pomoże. Ukląkł przed siostrą, bezskutecznie próbując ją przekonać. Co teraz zrobię? – przeraził się. Gdzie znajdę Reginę i Mercè? Wstał z kolan i pozwolił, by przemówiła przez niego złość. – Zrobisz to! – zawołał. – Wyślesz wiadomość Reginie! Zaprzeczyła ruchem głowy, zacisnęła usta w grymasie wyrażającym pobłażliwość i współczucie, co jeszcze bardziej zezłościło jej brata. Chwycił ją za ramię, jednym pociągnięciem ściągnął z ławki i potrząsnął nią. – Zrobisz to! Na podwórcu pojawiło się kilka mniszek. – Hugonie – zdołała powiedzieć, mimo że się z nią szamotał – raczej umrę, niż pomogę córce diabła. Puścił ją nagle, jakby odrzucał pochodnię parzącą mu dłonie.

– To właśnie ty pozbawisz mnie życia? – rzuciła mu zaczepnie. – Tyle lat myślałem o tobie, modliłem się za ciebie… Po to, żebyś teraz skazała na śmierć tę, którą kocham najbardziej na świecie. – Oby umarła, Hugonie. – Nie był w stanie zareagować na to makabryczne życzenie. – To pewne, że ludzkość uwolni się od złej istoty. Zdał sobie nagle sprawę, że ma zaciśnięte pięści, gotowe uderzyć. Oprzytomniał, starał się uspokoić. Pokręcił głową. Diabeł. Upadły anioł. Książę ciemności. Wierzył w istnienie diabła; to było coś, czego nikt nie kwestionował, ani książęta, ani lud, ani duchowni. Szatan żyje pośród ludzi i czyha na nich, by wykorzystać ich słabości. Hugo przypomniał sobie siostrę z czasów klasztoru przy ulicy Jonqueres, naiwną, niewinną dziewczynkę, z której wyrosła głęboko wierząca, niezwykle pobożna panna. Zaniepokoiła go nienawiść siostry do żydów, objawiona podczas napadu na dzielnicę żydowską. Nie znalazła wtedy słów współczucia dla mężczyzn i kobiet zamordowanych w imię chrześcijańskiego Boga. Był zaskoczony, kiedy zapytała go, czy grzeszy pychą i arogancją; to skłoniło go do pojednania z Łysym Psem. Pamiętał również dzień, gdy Arsenda powiedziała mu, że nie może rywalizować z Bogiem o jej miłość. Więc to w taki sposób Bóg wynagrodził jej oddanie? Czyniąc z niej matkę dziecka zrodzonego z węża albo kozła? – zadał sobie w duchu pytanie. Zadrżał na myśl, że siostra została zgwałcona przez nieznaną istotę, tłustą, czarną, zieloną albo czerwoną, z racicami zamiast dłoni, z ogonem, rogami i pierzastymi albo wysuszonymi jak u nietoperzy skrzydłami. Nawet gdyby owa istota przyjęła postać mężczyzny, to jeśli była diabłem, skrywała w sobie potwora. To przecież niemożliwe! Kochał kiedyś Arsendę, ale teraz w tej okrutnej nieprzejednanej mniszce nie rozpoznawał siostry, dla której ochoczo wdrapywał się na mur barcelońskiego klasztoru, ciesząc się, że ją zobaczy. Mercè nie mogła być córką diabła. Gdyby Arsenda ją zobaczyła i z nią porozmawiała, zrozumiałaby absurdalność takiego

stwierdzenia. Początkowo drżał na myśl, że jego dziewczynka została spłodzona przez Lucyfera, przez Belzebuba, ale teraz, kiedy to sobie wyobraził, poczuł wstręt. Na widok niezadowolenia malującego się na jego pobladłej twarzy Arsenda zrobiła ruch, jakby chciała mu pomóc. Uwolnił się od jej ręki. – Nic dla niej nie zrobisz? – zapytał. – Nigdy. – Nie nazywaj mnie bratem. Już nim nie jestem. Pospiesznie skierował się do wyjścia, tą samą drogą, którą wtargnął do klasztoru. Przeszedł po zwalonej kracie i przeskoczył murek oddzielający klauzurę od jedynej nawy kościoła. Jego uwagę na chwilę przykuła figurka Madonny z Dzieciątkiem. Cmoknął. Niewiele mi pomogła Matka Boska, pomyślał. Arsenda pozwoliła mu odejść; stała nieruchomo, bez słowa pożegnania, które złagodziłoby całą jej postawę. Wspinał się po zboczu doliny, w której leżało ukryte Bonrepòs. Nie zjadł śniadania w Escaladei, bo chciał jak najszybciej dotrzeć do przeoryszy Beatriz. Obiadu też nie jadł. Idąc leśną gęstwiną, uświadomił sobie, że znów jest na początku drogi, jak w dniu, kiedy opuścił Barcelonę po śmierci Barchy i nie wiedział, dokąd skierować kroki w poszukiwaniu córki. Nie zastanawiał się długo; głód zaprowadził go wprost do domu oblatów z klasztoru w Escaladei. – Szukam córki – wyznał im wieczorem, najedzony, ale zdesperowany, gadatliwy z powodu mocnego wina, które miało posmak skały. – Po jej porwaniu i przez to porwanie straciła życie moja dobra przyjaciółka, zostawiłem na pastwę losu moją… – nie wiedział, jakim słowem określić Caterinę w rozmowie z ludźmi, którzy słuchali wyczekująco – kobietę, która przed Bogiem powinna być moją żoną, i ścigam tę, która jest moją żoną zgodnie z prawem, a którą czasami miałbym ochotę zabić… A do tego wszystkiego odnalazłem siostrę, którą uważałem za zmarłą, zaginioną albo

ukrywaną… a która po dwudziestu latach okazała się nieubłaganą i bezlitosną zakonnicą. – Oni wszyscy tacy są – rzucił ktoś. – Na tym polega bycie zakonnikiem. Hugo wyciągnął przed siebie ręce i w czytelnym geście zniechęcenia opuścił dłonie na blat stołu, przy którym siedzieli, co we wszystkich ośmiu współbiesiadnikach obudziło pragnienie, by wdać się z nim w rozmowę. Ośmiu mężczyzn, którzy mieli zakaz przerywania milczenia i ciszy. Ośmiu mężczyzn, którzy jeśli nie słuchali uważnie tekstów Pisma Świętego, rozmawiali, ale tylko o polach, winnicach, drzewach owocowych i młynach. – Kim była ta przyjaciółka, o której powiedziałeś, że umarła? Hugo się zawahał. Po co miałby opowiadać im o Mauretance? Dolali mu wina. Większość z nich wychyliła zawartość swoich czarek, jakby przygotowywali się do długiego przesłuchania. Nie ustawali w zadawaniu pytań: „Dlaczego porwano twoją córkę? Wiadomo, kto to zrobił?”. Wino i mężczyźni, bez wątpienia ciekawscy, ale uczciwi. Pili i rozmawiali, na pytaniach, kolejkach alkoholu i odpowiedziach upłynęła im noc. Hugo w końcu otworzył się przed nimi, opowiedział o Mauretance, o jej poświęceniu i śmierci, i o Caterinie, kobiecie, którą kocha. – Ożeń się z nią gdzieś, gdzie was nie znają – poradził mu jeden z oblatów. Rada wywołała gorącą dyskusję, jedni byli za, inni – nieco liczniejsi – przeciw. Rozmowa się ciągnęła, choć niejeden z nich uciekał spojrzeniem, kiedy słyszał o admirale katalońskiej armady. Wino rozwiało ewentualne obawy i sami odważyli się poruszyć temat schizmy i Konstancji. Kartuzi mówili im o tych sprawach na mszach, ale Benedykt nadal jest papieżem, bo nie wybrano innego… Przynajmniej nic o takim nie wiedzą. – A twoja żona, ta prawdziwa? Mówisz, że jest medykiem?

– Nie tak dawno jakaś kobieta, która twierdziła, że jest medykiem, Regina, tak właśnie się przedstawiła, prosiła zakonników o pomoc – przypomniał sobie jeden z oblatów. Nawet człowiek podający w tym momencie wino uniósł butelkę, żeby skapujący do czarek płyn nie zmącił ciszy, jaka zapadła w sali jadalnej. Hugo skierował pytający wzrok na tego, który przed chwilą mówił, ale odpowiedział mu ktoś inny: – Twierdziła, że przyszła z Bonrepòs, tak. Hugo odwrócił głowę. Kilku z obecnych zaczęło mówić jednocześnie. – Była sama. – Szukała opieki albo towarzystwa, żeby wrócić do Barcelony. – Tak, była trochę niespokojna. – Do Barcelony – mruknął Hugo do siebie. – Tak – potwierdził ktoś. – Nie – usłyszał z ust innego. Hugo rzucił mu pytające spojrzenie. – Zamierzała się udać do Barcelony – wyjaśnił tamten – ale wcześniej chciała pójść do Garraf… Tak, jestem tego pewien. Poszła ze mną do Tarragony tego dnia, kiedy wybraliśmy się po ryby na czas postu. Pamiętasz? Oblat, u którego szukał potwierdzenia, drzemał już z głową na stole opartą na rękach. – Tak było. Powiedziała mi, że ma zamiar odwiedzić najpierw Garraf. – Po co? – Nie wiem. I nie pytałem jej o to. Po prostu zabrałem ją do Tarragony, żeby przyłączyła się tam do jakiejś karawany. – Niczego nie wyjaśniła? – Nie. Nie była zbyt rozmowna. – Garraf… – powtórzył Hugo, patrząc na pozostałych oblatów.

Większość z nich przestała śledzić rozmowę. Jeden spał, trzej inni wyszli, dwaj rozmawiali o swoich sprawach. Tylko dwóch, może najmniej upojonych winem, poświęcało mu jeszcze uwagę. – To ziemie należące do dominium Pia Almoina katedry barcelońskiej i pozostające pod jej jurysdykcją – zaskoczył go jeden z nich. – Co chcesz przez to powiedzieć? – spytał Hugo. – Że Garraf jest własnością Pia Almoina, katedralnej instytucji dobroczynnej. – No tak, oczywiście.

Garraf. Hugo znał te tereny. Przechodził przez ten masyw górski, w pewnych miejscach kończący się pionową ścianą schodzącą do morza, kiedy wędrował do Sitges, miasta, które również należało do tej instytucji charytatywnej, podobnie jak Campdàsens czy Miralpeix. Rozległe połacie ziemi, które zapewniały katedrze wysokie dochody. O tym Hugo również wiedział. Pia Almoina pomaga setkom potrzebujących, codziennie zapewnia im wyżywienie: miskę strawy, chleb i wino. Zanim Pia Almoina weszła w posiadanie Sitges i innych żyznych terenów obsianych pszenicą i obsadzonych winoroślą, kupowała wino od barcelońskich pośredników. Potem połowę wina i zboże do wypieku chleba przywożono z Sitges specjalnym statkiem. Barcelońscy kupcy byli niezadowoleni ze spadku sprzedaży tych towarów. Prawdopodobnie biskup Barcelony pomógł Reginie i Mercè jest przetrzymywana właśnie tam, na terenach będących pod jurysdykcją Kościoła i należących do jego dominium, pomyślał Hugo, stojąc w jednym z najwyżej położonych punktów masywu Garraf, skąd roztaczał się widok na góry i morze. Po uzyskaniu tej informacji pospiesznie opuścił Priorat, ale przedtem wykorzystał krótki czas,

jaki mu pozostał do czwartej nad ranem, na sen, potem zaś poszedł na mszę i zjadł przed podróżą obfite śniadanie. Teraz, w Garraf, mając u stóp spokojne, lśniące morze aż po horyzont, nie wiedział, co robić. Rozpytywał, przechodząc przez Sitges, ale na tych terenach było rozrzuconych wiele zamków, wież i fortyfikacji. Zamek z Sitges, ten w Ribes, Czerwona Wieża w Viladecans, inna w Fonollar, zamek Podrit czy ten w Campdàsens i wiele innych twierdz. Jeśli Mercè jest w którejś z nich, to w której? Jak to sprawdzić, w dodatku nie wzbudzając podejrzeń? Campdàsens, na przykład, miało zaledwie dwadzieścia domów, około siedemdziesięciu mieszkańców żyjących w kamiennych domostwach otaczających zamek, o czym również dowiedział się w Sitges. Niewielu podróżnych wędrowało po Garraf, regionie, którego miasteczka obfitowały wyłącznie w to, co dawała uprawa ziemi. Nie mógł pytać. Ludzie na wsi – z czego sobie zdawał sprawę – są szczodrzy i bezinteresowni, wiedzą, co to bieda i kłopoty, dlatego solidaryzują się z bliźnimi, ale potrafią być także niezwykle podejrzliwi w stosunku do obcych, którzy o nich wypytują. Jest w tym jakaś logika: jaki interes, inny niż niecne zamiary, mógłby przywieść kogoś w to proste i prymitywne środowisko, jakim jest wieś? Wszystko to przy założeniu, że Mercè nadal jest więziona, a przecież nie miało sensu trzymanie jej w odosobnieniu w celu wywarcia presji na jakiejś przeoryszy, która wyrzekła się córki. Tak czy inaczej, Regina nie mogła jej uwolnić. Bernat by ją zabił. „Nie dopuszczą, by zwróciła się przeciwko nim”. Tak powiedziała Barcha, kiedy ostrzegła Hugona, że jej dziewczynka zostanie zabita. Zadrżał, poczuł skurcz żołądka, odszedł kilka kroków od skraju przepaści, bo poczuł zawrót głowy na myśl o tej możliwości, która stawała się coraz bardziej prawdopodobna i która po tym, jak Arsenda odmówiła udzielenia pomocy, prześladowała go i nie dawała mu spokoju w czasie długiej podróży z Escaladei.

Przez chwilę patrzył na morze, potem westchnął i wrócił na drogę: czekała na niego Barcelona. Okulbaczy muła, bo po wąskich i złych drogach Garraf nie mogą jeździć wozy, weźmie pieniądze i wróci tu jako pośrednik w handlu winami. Odetchnął głęboko i spróbował się uspokoić. Ma czas, tak powiedział mu jeden z braciszków ostatniej nocy, zanim Hugo położył się spać w kamiennym domostwie w Escaladei. Z soboru w Konstancji nie dochodziły żadne wieści, a było mało prawdopodobne, by ktoś podjął jakąkolwiek decyzję, zanim się wyjaśni, jak zostanie rozwiązana kwestia Benedykta i jaką postawę przyjmą główni bohaterowie: król Alfons, nowy papież i uparty Benedykt, mocno trzymający się Piotrowego tronu.

Rankiem wszedł do Barcelony bramą Świętego Antoniego prowadzącą na ulicę Hospital. Miejski gwar przybierał na sile, w miarę jak Hugo zbliżał się do szpitala Świętego Krzyża, zostawiając za sobą ogrody i pola El Raval. Przeszedł przed domem Barchy; próbował na niego nie patrzeć, ale w końcu spojrzał. Okiennice i drzwi były zamknięte, nic nie wskazywało na to, że jest zamieszkany. Z pewnością skonfiskował go Kościół, nawet jeżeli nieruchomość była gwarancją spłaty wykupu niewolników, bo jeśli ci się wywiązywali z umowy, płacili za swoją wolność i nie uciekali, dom pozostawał wolny od wszelkich obciążeń. Melancholia trwała krótką chwilę, zastąpiły ją wizja cierpień Mauretanki i przeszywający ból z powodu jej niesprawiedliwej śmierci. Próbował oszukać zmysły, patrząc na szpital Świętego Krzyża. Krużganki i wschodnia nawa były już całkowicie ukończone, w tym momencie trwały prace nad północną. Zgodnie z tym, co król Marcin, biskup i rajcy miejscy zadeklarowali w dniu położenia pierwszego kamienia, gmach był monumentalny. Jego wysokie nawy podtrzymywane przez łuki w kształcie przeciętych w połowie amfor

górowały majestatycznie nad innymi domami, niskimi i skromnymi, tworzącymi zabudowę dzielnicy El Raval. Stocznie królewskie, Święty Krzyż, Matka Boska Morska, pałac przy ulicy Marquet, zamek Bellesguard króla Marcina… Najwspanialsze gmachy Barcelony przypominały Hugonowi poszczególne etapy jego życia. Zgiełk panujący na Hospital, gdzie cisnął się tłum ludzi i ciągle coś obwieszczano, przeszedł we wrzawę w miejscu, gdzie ulica wychodziła na kanał ściekowy przy Rambli. Słońce oświetlało nieregularny przestronny plac, do którego prowadziła brama Boqueria. Tu rozstawiono jeden przy drugim kilkanaście rozkładanych stołów i sprzedawano na nich mięso objęte zakazem handlowania w obrębie Barcelony: koźlinę, wieprzowinę, baraninę… Do wrzawy czynionej przez ludzi wypełniających plac i do szczekania psów walczących o kawałek skóry dochodziły rozpaczliwe głosy zwierząt, które przeczuwały egzekucję. Mięso pochodzące ze szczątków albo zwłok zwierząt znalezionych lub ubitych poza miastem sprzedawano przy bramie Trentaclaus, następnej, idąc w kierunku morza. Metaliczny zapach krwi zlewał się w jedno ze strachem, pod wpływem którego Hugo zwolnił kroku. Ponad rzeźnikami, sprzedawcami, bydłem, ludźmi i psami wznosiła się jedna z największych szubienic Hrabiowskiego Miasta. Mijając ją, Hugo próbował na nią nie patrzeć z obawy, że jego wzrok natknie się na nogę albo rękę Barchy, bo głowa z całą pewnością musi jeszcze tkwić na widoku publicznym na placu Nova, obok pałacu biskupiego, żeby prepozyt mógł ją codziennie oglądać. Resztę poćwiartowanego ciała Mauretanki na pewno rozprowadzono po mieście. Uniósł wzrok i wypuścił powietrze z płuc: to nie ona. Nieco więcej niż dwa tygodnie podróży wystarczyło, by Barcelona ukarała kolejnego przestępcę; wisiał teraz spuchnięty na szubienicy, groteskowy, gnijący w słońcu, w upale. Dzieci rzucały w trupa kamieniami i licytowały się, gdzie trafią. Kiedy któreś trafiało w wyznaczony cel,

zyskiwało aplauz pozostałych. Jeśli mu się to nie udawało, wyśmiewano go z takim samym entuzjazmem. – W głowę! Oklaski po trafieniu w cel. – Teraz w jaja! Tym razem gwizdy. – Dajcie mi spróbować! – zażądało jakieś dziecko. – Gdzie? – W jaja! Pochwały za celność ostatniego rzutu towarzyszyły Hugonowi, kiedy przechodził bramą Boqueria między dwiema wysokimi wieżami. Żaden strażnik – ci dzięki nowym murom w El Raval byli już niepotrzebni – nie kontrolował przepływu ludzi ani towarów. Hugo poszedł ulicą Boqueria w kierunku karczmy. Miał zamiar zabrać muła i pieniądze, może jeszcze napić się dobrego wina, odpocząć chwilę, jeśli okoliczności na to pozwolą, i wrócić do Garraf. Caterina zrozumie… Musi to zrozumieć! Nie chciał się z nią kłócić ani jej zawieść, na samą myśl o tym czuł wielką pustkę. Kochał ją. Wygląda na to, że nie licząc Cateriny, nie miał szczęścia do kobiet. Jego matka Antonina, Dolça, Barcha, Mercè, nie mówiąc już o Eulàlii albo Arsendzie czy Reginie. A może to kobiety – przyszło mu w końcu do głowy – nie miały szczęścia do niego? Śmierć Barchy i Dolçy prześladowała go w koszmarach nocnych. Pierwsza poddała się okrutnej egzekucji, żeby ratować jego córkę, druga dochowała wierności swojej wierze i zginęła wdzięczna za to, że była z nim szczęśliwa w tej ich zakazanej miłości. Matki nie zdołał uwolnić od biedy i przemocy, których ofiarą padła z winy bednarza. Mercè, jego córka, została porwana. O Eulàlii nigdy więcej nie słyszał; ktoś kiedyś chciał mu o niej coś opowiedzieć, ale się tym nie zainteresował. Arsenda stała się kobietą nieprzejednaną, doprowadzoną niemal do stanu obłędu, opętaną wizją szatana, upadłego anioła, kata

grzeszników, pana piekieł. Nikt nie wątpi w jego istnienie, powtórzył sobie raz jeszcze Hugo. Duchowni mówią o nim w kościele, straszą wiernych jego obecnością i ostrzegają, by się mieli przed nim na baczności. Krąży mnóstwo opowieści o czarownicach i dziewicach gwałconych przez diabła. Czary i uroki, dzieci mordowane w ofierze Złemu. Księża też o tym mówią. Na istnienie Lucyfera wskazują również święte księgi. Ale Mercè nie jest córką demona. O tym Hugo był całkowicie przekonany. Zaprzątnięty takimi myślami stanął przed drzwiami karczmy. Patrząc z ulicy, miał wrażenie, że w środku panuje spokój. Zobaczył kilku siedzących i grzecznie popijających wino klientów. Odczekał chwilę, to wystarczyło, by skończył przeglądać listę nieszczęsnych kobiet. Regina… „Nierządna żmija”, mruknął do siebie, wchodząc do karczmy. Pedro podszedł, gdy tylko go zobaczył. Hugo rozejrzał się, szukając Cateriny, ale nie było jej w pomieszczeniu. – Wszystko w porządku? – zapytał chłopaka. Pedro przytaknął mruknięciem. Podążał wzrokiem za Hugonem, który oglądał beczki, meble i inne sprzęty. – A Caterina? – zapytał. – Jak się miewa? – Jest smutna – odparł Pedro i ruchem głowy pokazał izbę na piętrze. Schody wydały mu się tak strome, jakby wchodził na najwyższe szczyty łańcucha Montsant. Drzwi były otwarte. Zobaczył Caterinę siedzącą na krześle na wprost okna i zatrzymał się w progu. Spojrzała na niego, uśmiechnęła się i wstała, by go powitać. – Odnalazłeś córkę? – zapytała, gdy była o krok od niego. – Nie – odparł. – Nie – powtórzył, tym razem odpowiadając sobie samemu – ale chyba wiem, gdzie jest. Caterina objęła go i ukryła twarz w jego szyi. – Więc ją znajdź. – Uniosła głowę i popatrzyła mu prosto w oczy.

W przeciwieństwie do tego, co wyczuł, kiedy ją ostatnio opuszczał, tym razem w słowach Cateriny dostrzegł zachętę, a nie tylko rezygnację. – Pospiesz się – nalegała. – Nie wracaj bez niej. Będę tu czekała na ciebie tak długo, jak będzie trzeba. Musisz ją uwolnić. To twoja córka. Twoja rodzina… – Ty też… – próbował jej powiedzieć. – Wiem. Wiem. Już nie mam wątpliwości. Ja też jestem twoją rodziną. – Mówiła zdecydowanym tonem. – Dlatego musisz uwolnić Mercè. Będę dla ciebie ukojeniem w cierpieniu, jeśli jej nie znajdziesz, ale nie chcę, żebyś cierpiał, i nie życzę ci takiej krzywdy. Chcę, żebyś był przy moim boku szczęśliwy. Musisz być silny i szczęśliwy, żeby znosić i naprawiać moje błędy. Odchrząknął raz, drugi raz… Nie mógł odpowiedzieć, gardło miał ściśnięte, chropowate. Caterina pogładziła go po policzku grzbietem dłoni i ten gest przekonał go, że może i nie miał szczęścia do wielu kobiet w swoim życiu, ale w końcu los się do niego uśmiechnął i podarował mu tę, która go naprawdę kocha i której on odpłaca tym samym.

CZĘŚĆ CZWARTA MIĘDZY CIERPIENIEM I SPRAWIEDLIWOŚCIĄ

28

Jeździł tam i z powrotem. Już trzeci raz Hugo wracał do Barcelony z ładunkiem drogiego, a w dodatku podłego wina i, co najgorsze, bez najmniejszej wskazówki co do miejsca pobytu Mercè. Za każdym razem objeżdżał zamki i warowne domostwa, rozmawiał ze zbrojnymi, wieśniakami i służbą, kupował wino i pił je, nie rezygnując z prób dyskretnego zebrania informacji. Zdesperowany brakiem wyników, w czasie trzeciej podróży zrobił sobie nawet nacięcie na łydce, żeby móc zapytać o Reginę. „Medyk, mówisz? Kobieta? W tych stronach? Nigdy o nikim takim nie słyszano. Poza tym to skaleczenie nie wymaga żadnego medyka. Ależ jesteście delikatni, wy z miasta. Zobacz, już nie krwawi!” – Następnym razem będziesz musiał uciąć sobie rękę – powiedziała mu Caterina, próbując rozładować atmosferę i wywołać uśmiech na ustach Hugona po tym, jak opowiedział jej o niepowodzeniu swojej ostatniej wyprawy. Jednocześnie polewała gorzałką ranę, która znów zaczęła krwawić. – Raczej nie będzie czwartego razu. – Zaczął dmuchać na skaleczenie, kiedy zobaczył, że wódka w kontakcie z raną zaczyna się pienić. – Nikt mi nie uwierzy. Już podczas tej podróży spotkałem się z podejrzeniami. To nie jest normalne, by pośrednik w handlu winami kręcił się stale w tej samej okolicy. W tych miejscach nie ma zbyt dużo wina. Natknąłem się nawet na kogoś, kto próbował kupić je ode mnie! Zastanawiał się, czy nie nabyć w Sitges wina dobrej jakości i nie podjąć kolejnej próby w drodze powrotnej przez Garraf. – A może byś się przebrał? – zaproponowała Caterina.

– Kogo mógłbym udawać? Przyczepią się do mnie strażnicy i pełnomocnik króla. Tamtędy chadzają tylko przestępcy. Nikt nie wędruje z miejsca na miejsce, jeśli nie ma ku temu powodu. Jaki ja mógłbym mieć? Zmarszczyła czoło. Przez chwilę milczeli. Znajdowali się na piętrze, w swojej izbie, on siedział na krześle, spoglądając od czasu do czasu na ranę na nodze, ona przechadzała się po pomieszczeniu. – A admirał? – zapytała w końcu Caterina, która znała już okoliczności narodzin i życie Mercè. – Co on wie? Między kolejnymi wyprawami Hugo skorzystał z okazji i kilkakrotnie poszedł do pałacu przy ulicy Marquet. Nie był przyjmowany przez Bernata, ale to nie znaczy, że admirał nie chciał słyszeć o nim ani o jego staraniach, bo Guerao korzystał z każdej sposobności, by o wszystko Hugona wypytać. Piastunka Arnaua, kiedyś krnąbrna, teraz wychodziła i zostawiała ich samych z ponadrocznym dzieckiem, które już chodziło, upadało i wstawało, a swoim śmiechem i krzykiem odbijającym się od kamiennych ścian wnosiło życie i radość do miejsca od porwania Mercè przypominającego mauzoleum. Hugo bawił się z wnuczkiem, opowiadał mu o Mercè, jednocześnie znosząc cierpliwie pytania Gueraa. „Garraf? Tam kupujesz wino?” „Twoja matka niedługo wróci”, szeptał Hugo wnukowi do ucha. „Znowu Garraf?”, dziwił się ochmistrz. Po trzeciej wyprawie Hugo postanowił skłamać w odpowiedzi na pytania małego człowieczka. – W podróży? Nie. Po prostu nie mogłem odwiedzić Arnaua. Karczma zajmuje mi mnóstwo czasu. – Aha. Jaśnie pan niepokoił się twoją nieobecnością. Bernat zaniepokojony? – zastanawiał się Hugo. Do czego zmierza ochmistrz, mówiąc coś takiego? Co Bernata obchodzi, gdzie jestem? – Może uważa, że mam coś wspólnego z porwaniem mojej córki? – wypalił nagle.

Zaintrygowała go reakcja Gueraa na to pytanie. Oczekiwał, że tamten się zerwie, przynajmniej wzdrygnie, ale ochmistrz zachował spokój, jakby rzeczywiście rozważał taką możliwość. Guerao długo myślał nad odpowiedzią. – Nie. Jaśnie pan nie sądzi, że porwałeś jego żonę, ale brak wiadomości o niej jest dziwny i niepokojący. Wykorzystaliśmy wszystkie dostępne nam środki, żeby odnaleźć Mercè, bez rezultatu. Nawet król Alfons interweniował. Spotkał się w Królestwie Nawarry z krewnymi Rogera Puiga i wygląda na to, że oni nie brali udziału w porwaniu. Śledziliśmy najbardziej zagorzałych wrogów admirała i też nic. Nie, hrabia Navarcles nie myśli, że ją porwałeś, ale od pewnego czasu zastanawia się, czy są jakieś okoliczności, które mogłyby działać na szkodę Mercè, o których on nie wie… choć powinien wiedzieć. Hugo uniósł chłopczyka i potrząsał nim nad swoją głową, próbując ukryć reakcję na słowa ochmistrza. Oczywiście, że są rzeczy, o których Bernat nie wie! Arnau wybuchnął kaskadą śmiechu, niewinnego, czystego, wibrującego, przenikającego do serca Hugona niczym życiodajny podmuch. – Nie – odpowiedział Gueraowi, nadal kołysząc dziecko w górze. – Może być spokojny, wie o wszystkim, o czym musi wiedzieć. Tego wieczoru usiadł na sienniku, zakrył twarz rękami i westchnął. Caterina stała kilka kroków od niego. Wiedziała, na czym polega jego dylemat, rozmawiali o tym zaraz po powrocie Hugona z ulicy Marquet. Bał się o życie córki. Poszukiwania w Priorat i Garraf nic nie dały. Ale mógł pójść do Bernata i wyznać mu prawdę: opowiedzieć o Arsendzie, przyznać się, że nie jest ojcem Mercè, że dostał ją od Reginy… i ostrzec, że to nie wrogowie admirała podstępnym posunięciem pozbawili go żony, lecz Kościół działający na rzecz Benedykta XIII. Nie chciał nawet sobie wyobrażać, jaka byłaby reakcja Bernata, gdyby dowiedział się, że – jak twierdzi Arsenda, która urodziła

Mercè – ta jest córką diabła. Czy ofiarą jego złości mógłby paść także Arnau? Bernat był korsarzem, nieprzewidywalnym w swoich gwałtownych reakcjach. W tej chwili tylko jedno nie ulegało wątpliwości: Arnau jest szczęśliwy, o czym Hugo sam się właśnie przekonał. Wyznanie jego ojcu prawdy mogłoby oznaczać koniec tego szczęścia… albo i nie. Tego Hugo nie wiedział, zresztą to też nie zagwarantowałoby wolności Mercè. Kościół oczywiście zaprzeczyłby, że brał w tym udział. Interwencja admirała mogłaby nawet doprowadzić do tego, że porywacze pozbyliby się młodej kobiety, by nie musieć przyznawać się do winy przed tak wysokim rangą urzędnikiem królewskim. Pomyślność wnuka kosztem bezpieczeństwa córki – na tym polegał dylemat. Co Hugo mógł zrobić, skoro nawet nie wiedział, gdzie Mercè jest więziona? – Decyzja jest oczywista – odezwała się Caterina po dłuższej chwili. Nadal zakrywał twarz rękami. Kiedy je opuścił, zwróciła uwagę na jego zaczerwienione oczy. – Jaka? – zapytał drętwym głosem. – Taka, którą podjęłaby każda matka: zrobić wszystko dla swojego dziecka, nawet jeśli miałaby stracić życie. Zachowaj dla siebie to, co wiesz o Mercè. W końcu przytaknął. Caterina ma rację, tyle że jego kolejna podróż wzbudzi nieufność mieszkańców Garraf, a to jest argument za tym, by z niej zrezygnować, a przynajmniej przełożyć ją na później. – Jak mam spokojnie czekać, wiedząc, że moja córka jest gdzieś więziona? A jeśli jej zrobią krzywdę? – Nie, nie będziemy spokojnie czekać. Jest jeszcze wielu ludzi, którzy pamiętają Mauretankę i są jej wdzięczni. Może czują też trochę wdzięczności wobec mnie – dodała skromnie. – Pomyślałam, że moglibyśmy sprawdzić to i owo przez niewolników. My, niewolnicy, zawsze wiedzieliśmy, co się wokół nas dzieje.

Próbowali już wykorzystać sieć niewolników, by odnaleźć dzieci Cateriny sprzedane przez Rogera Puiga, ale nic z tego nie wyszło. Hugo nie przypomniał jej tego, ale zważywszy na to, co powiedziała przed chwilą o matkach i dzieciach, czuł, że po głowie chodzi jej ta sama myśl. – Dobrze, zróbmy tak – zgodził się, a jej twarz rozjaśnił uśmiech. – Dziękuję. Porozmawiała z kilkoma niewolnikami, do których miała zaufanie. Jeden z nich, odebrany Rogerowi Puigowi, mieszkał nadal w pałacu przy ulicy Marquet. Powiedziała im, że szukają Mercè, która dla Barchy była jak córka, o czym wszyscy wiedzieli. Podejrzewają, że jest więziona gdzieś w Garraf. Zależy im również na tym, żeby odnaleźć Reginę, tę, która doniosła na Elenę, młodą Greczynkę. Z tego, co wiedzą, wynika, że znalazła schronienie w którymś z żeńskich klasztorów. Ważne jest, by porozmawiali z niewolnikami kupców korzennych i wytwórców leków. Regina potrzebuje ziół i specyfików i któregoś dnia ona albo ktoś w jej imieniu przyjdzie do nich coś kupić. Miesiąc później, w lipcu 1417 roku, sobór w Konstancji wydał wyrok w sprawie papieża Benedykta XIII. „Obrazoburca, krzywoprzysięzca, heretyk i schizmatyk”, brzmiały postawione mu zarzuty. Nie obwiniono go natomiast o nieczystość i niestosowne obcowanie z zakonnicami, pannami, mężatkami czy wdowami, jak Jana XXIII. Jeżeli papież dopuścił się tych występków, to Arsenda niczego nie zdradziła. Porywacze nie wypuścili Mercè na wolność, choć odkąd zapadł wyrok, jej przetrzymywanie nie miało już sensu… Czy jeszcze żyje? – zadręczał się Hugo. W listopadzie tego samego roku sobór w Konstancji wybrał nowego papieża. Został nim Oddone Colonna, kardynał obediencji rzymskiej, który przyjął imię Marcin V. Tym samym Kościół położył kres schizmie zachodniej. Czekano już tylko na abdykację Benedykta,

który tymczasem nadal mianował biskupów i wysyłał swoich zwolenników do najważniejszych diecezji: Climenta do Saragossy, Bertrana do Barcelony, Nicolaia do Hueski, Rama do Léridy, Mura do Girony, Tovíę do Urgell, Moncadę do Tortosy… Benedykt wierzył, że dzięki temu kontroluje Kościół w królestwach. Nakładał ekskomuniki na dysydentów i bez przerwy apelował o lojalność. Kiedy on się bronił, Marcin V także rozgrywał swoją kartę. Na jego prośbę król Alfons zaakceptował odwołanie Benedykta, odmówił jednak wysłania wojska, by wypędzić go z zamku w Peñíscoli, czego domagał się nowy papież. Monarcha miał ku temu powód. Marcin V przystał wprawdzie, by Alfons nie płacił podatku za prawo do czerpania zysków z Sycylii i Sardynii, ale tylko przez pięć lat, podczas gdy władca dążył do zwolnienia z opłat na zawsze. Widząc, że król poparł sobór z Konstancji, pod koniec roku także wierni dotąd Benedyktowi kardynałowie i biskupi, na czele z arcybiskupem Saragossy Franceskiem Climentem, wezwali go do abdykacji. Złożona Benedyktowi propozycja wydawała się nie do odrzucenia: anulowanie wyroku, status drugiej głowy Kościoła zaraz po rzymskim papieżu i wysokie dochody. Sobór w Konstancji osiągnął swój cel: pozbawił urzędu trzech papieży roszczących sobie prawo do tytułu głowy Kościoła. Grzegorza XII, który dobrowolnie abdykował w 1415 roku, mianowano arcybiskupem Porto, nie piastował jednak długo tego urzędu, zmarł bowiem w październiku 1417 roku, miesiąc przed wyborem Marcina V. Jana XXIII, skazanego za ponad siedemdziesiąt przestępstw, w tym za otrucie swojego poprzednika, papieża Aleksandra V, nagrodzono stanowiskiem kardynała i biskupa Tusculum. – Prawdziwy papież nigdy nie abdykuje – odpowiedział Benedykt XIII, który za interesownym przyzwoleniem króla Alfonsa przedłużał schizmę, nawet wtedy, kiedy wszystkie królestwa wypowiedziały mu już posłuszeństwo.

Marcin V nie pozbawił stanowisk biskupów i kardynałów mianowanych przez Benedykta. Stosował represje jedynie wobec tych, którzy podważali jego autorytet, przebaczał im jednak, gdy tylko zmieniali zdanie. Należało uzdrowić podzielony schizmą Kościół, zapomnieć o wzajemnych urazach i rozwiązać problemy. Na drodze do tego celu stał już tylko Benedykt, uparty Aragończyk przekonany o swoim prawie do tronu Piotrowego. Zdesperowany Marcin V kazał go otruć. Nie udało się, a zakonnik, któremu zlecono popełnienie zbrodni, spłonął żywcem na plaży w Peñíscoli. Z czasem jednak niepokonany dziewięćdziesięcioletni starzec, odizolowany w swoim niezdobytym, zbudowanym na wcinającej się w morze skale zamku, stracił zwolenników i opór przeciwko nowemu papieżowi osłabł.

Wprawdzie siatka niewolników nie zdołała natrafić na ślad dzieci Cateriny, które równie dobrze mogły zostać sprzedane do najdalszych zakątków księstwa, a nawet Kastylii czy Nawarry, lecz z Reginą było zupełnie inaczej. Nawrócona żydówka potajemnie kursowała między klasztorami ubrana w habit, wybawiając z opałów zakonnice, które rozwiązłość zmusiła do skorzystania z jej usług. Jeśli zaś chodzi o Arsendę, to informacja, że córka diabła, którą wydała na świat, wciąż żyje, najwyraźniej bardzo ją poruszyła, mówiono bowiem, że spędza teraz większość czasu na modlitwie, umartwiając się postem i biczowaniem, zamknięta w Bonrepòs ku zadowoleniu kartuzów z Escaladei. A Regina nie była wystarczająco znana wśród zakonnic, by móc się obejść bez pośrednictwa przeoryszy Beatriz. Wiedziała, że szuka jej mąż – biskup niezwłocznie doniósł jej o zamachu Mauretanki i o tym, że Barcha zdradziła Hugonowi tajemnicę, którą dwa lata wcześniej on był zmuszony wyjawić nawróconej żydówce. Jedna z zakonnic z Bonrepòs, wdzięczna za

przysługę, którą niegdyś wyświadczyła jej Regina, poinformowała ją o wizycie Hugona w klasztorze. Choć nie wiedziała o jego wyprawach do Garraf, przeczuwała, że jeżeli uda mu się odnaleźć żonę, ta może wpaść w poważne tarapaty. Reginie podobało się życie w klasztorach. Zataiła, że jest mężatką, i przyłączyła się do beginek, kobiet, które służyły Bogu i bliźnim, choć nie wiązały ich śluby i nie podlegały żadnej regule ani zakonowi. Niektóre zajmowały się chorymi, inne uzyskały królewskie pozwolenie na grzebanie ciał i szczątków powieszonych skazańców, jeszcze inne oblekały zwłoki w całuny, uczyły czytać dzieci w szpitalach albo mieszkały pośród trędowatych w leprozorium Świętego Łazarza. Pragnęły czynić dobro i prowadzić uduchowione życie, ale nie za murami klauzury. Kościół próbował zmusić je do posłuszeństwa, napotykał jednak silny opór ze strony tych pobożnych niewiast cieszących się w dodatku poparciem władz i większości mieszkańców. Regina bez problemu zaadaptowała się w tej pozbawionej zwierzchnika i zasad wspólnocie. Odziana w szary habit ze zgrzebnej wełny, biały welon i czarną pelerynę odwiedzała klasztory, gdzie darzono ją szacunkiem. Czasami nawet dostawała pieniądze, choć nie były jej potrzebne, zawsze bowiem miała w co się ubrać, gdzie spać i co włożyć do ust. Praktykowała medycynę, która była jej pasją, ale od jakiegoś czasu pociągało ją także klasztorne życie: odosobnienie, modlitwa i milczenie. Świat zewnętrzny, który tak okrutnie ją potraktował, kiedy była żydówką, chrześcijanie nadal nieufający przechrztom, podający w wątpliwość ich szczerość i uczciwość, intrygi i kłamstwa szlachty i prominentów, którzy zawiedli jej oczekiwania i nadzieje… wszystko to pozostawało za murami klasztorów. Nie potrzebowała już mężczyzn u swego boku. Jej nozdrza rozdymały się, gdy tylko o nich myślała. Wszyscy są egoistami, nie nadają się nawet do tego, by dawać rozkosz, zależy im tylko na własnej przyjemności, którą na domiar złego zbyt szybko osiągają. Nie, nie potrzebuje mężczyzn. By zostać beginką, musiała

się ich wyrzec. Przyszło jej to z łatwością – i tak nie potrafili jej dogodzić. Znalazła za to spełnienie w kobietach. Uwolnienie Mercè oznaczałoby dla Reginy oddanie się w ręce admirała, a podczas najazdu na pałac Rogera Puiga miała okazję się przekonać, do czego jest zdolny. Dziewczyna wykorzystała zdradę, jakiej dopuścił się Hugo wobec hrabiego Urgell, a ją odsunęła na bok. Mogła się za nią wstawić u ojca, ale tego nie zrobiła, przez co ona musiała się rozebrać na dziedzińcu… Później także Mercè jej nie pomogła. Niczego dla niej nie uczyniła. Oddała jej co prawda pieniądze, ale co ze strojami, księgami, przyrządami medycznymi? Wyszła za mąż pomimo jej sprzeciwu, nigdy też nie poprosiła jej o wybaczenie. Mercè osiągnęła wszystko – korzystny mariaż, tytuł hrabiny, bogactwo i zaszczyty – o czym marzyła Regina i z czym musiała się pożegnać z powodu jednej złej decyzji: wsparcia udzielonego niewłaściwemu pretendentowi do tronu, hrabiemu Urgell. Mimo to Regina nie zamierzała jej zabić. Nie uczyniła tego, kiedy dziewczynka przyszła na świat, nie zrobi tego i teraz. Zasugerowano jej takie rozwiązanie, gdy zapadł wyrok w sprawie Benedykta XIII i Mercè nie była im już potrzebna. Mogli pozbyć się zwłok, admirał nie dowiedziałby się nigdy, że Regina miała cokolwiek wspólnego ze zniknięciem jego żony. „Nie”, zaprotestowała. „I tak wcześniej czy później umrze”, próbowali ją przekonać – z powodu zamknięcia w lochach, szczurów, robactwa, wilgoci, brudu, chorób… Ale ona obstawała przy swoim: woli zostawić ją przy życiu, zdaną na łaskę losu, niż zadać jej śmierć. Mauryjski niewolnik, z którym wróciła z dysputy w Tortosie, okazał się przeszkodą uniemożliwiającą jej pobyt w niektórych klasztorach, sprzedała go więc i kupiła młodą Tatarkę: ponętną, egzotyczną, zmysłową i potulną. Posłuszną i uległą za każdym razem, gdy pani przyzywała ją do swojego łoża. Kiedy dziewczyna o mięsistych ustach i zielonych, lekko skośnych oczach trzeci raz zjawiła się w sklepie zielarza Guillema Marçala przy ulicy Especiers,

niedaleko Dużego Pałacu, pomiędzy placami Blat i Świętego Jakuba, pracujący tam niewolnik postanowił przekazać tę informację wyzwoleńcowi, który obiecał zapłacić za nią dwa soldy. Ponoć kogoś takiego właśnie szukali: osoby, która odwiedzałaby sklep sporadycznie, kupowała zioła na czyjeś polecenie i wybierała specyfiki używane przez akuszerki: terpentynę, aloes, styrak, pierściennik… Pakując zakupy do koszyka dziewczyny, niewolnik niepostrzeżenie ukrył jedno z drewnianych pudełeczek, do których Guillem Marçal wkładał zioła. Kiedy Tatarka wyszła ze sklepu, spuścił głowę i ze skruszoną miną pokazał pojemniczek swojemu panu zaprzątniętemu przygotowywaniem kolejnego zlecenia. „Biegnij za nią, niedojdo!” Niewolnik dogonił dziewczynę, ruszył w ślad za nią i oddał jej pudełeczko dopiero wtedy, gdy odkrył, dokąd się udaje – dwa soldy obejmowały także i tę informację. Dom zakonny Jonqueres. „Gdzież by indziej!”, wykrzyknął Hugo zmęczonym głosem. Po wysłuchaniu relacji niewolnika ze sklepu zielarskiego dodał do nagrody jeszcze jednego solda. Młodzieniec rozmawiał chwilę z Tatarką. Dziewczyna – szczęśliwa, że dzięki niemu uniknie reprymendy, jaka z pewnością czekałaby ją za zgubienie pudełeczka z ziołami – powiedziała, że nazywa się Felipa i że nie wie, kiedy ponownie przyjdzie do sklepu, bo ciągle podróżuje ze swoją panią od klasztoru do klasztoru. Zamilkła na moment, kiedy uświadomiła sobie, że łamie rozkazy Reginy, która zaleciła jej dyskrecję. Ponieważ jednak oboje byli niewolnikami, a do tego chłopak zadał sobie trud, by wyświadczyć jej przysługę, beztrosko kontynuowała rozmowę. Powiedziała mu nawet, że chciałaby niedługo znów odwiedzić sklep, ze szczerością, do której popchnęły ją przyjemne, nieznane dotąd dreszcze, jakich nie czuła, gdy dotykała jej pani. Potem, na widok młodych, błyszczących oczu, które wprost ją pożerały, i jednego z najszczerszych uśmiechów, jaki kiedykolwiek jej posłano, zaczęła udawać naiwną skromność.

Zaledwie trzy czy cztery kobiety w księstwie mogły się poszczycić tytułem medyka. Hugo obmyślił plan działania: zakradnie się nocą do klasztoru, jak w czasach, kiedy odwiedzał Arsendę, i porwie stamtąd Reginę. Gdy tylko niewolnik zakończył swoją relację, Hugo pobiegł sprawdzić, czy na ścianie domu starej zakonnicy – nadal nie pamiętał jej imienia – jest występ, z którego korzystali jeźdźcy, by dosiąść konia przed opuszczeniem Barcelony. – Lepiej nie – poradziła mu Caterina. Hugo próbował uciec przed jej spojrzeniem, jednak nie dawała za wygraną. – Twój pomysł jest szalony. To dom zakonny, mała forteca, która ma chronić zakonnice. Znasz go. Nie zdołasz stamtąd wyjść, a tym bardziej nie uprowadzisz stamtąd kobiety takiej jak Regina. Narobi rabanu i zostaniesz zatrzymany. – Muszę to zrobić. Słyszałaś, co mówił niewolnik: Regina odejdzie i stracimy trop. – Nie dopuścimy do tego. Pedro może pilnować zakonu na zmianę z jakimś kolegą. Strumyk przy placu to idealne miejsce na kryjówkę. Dopóki Regina nie opuści budynku, ktoś zawsze będzie na straży, w dzień i w nocy. – W nocy nie trzeba. Bramy miasta są zamknięte. – Może przenieść się do innego domu zakonnego w Barcelonie. Hugo przyznał jej rację. – Na pewno dołączy do jakiejś karawany. Beginka i młoda niewolnica nie mogą podróżować same – powiedział.

Udawały się do Terrassy, w Vallès. Tak powiedzieli Pedrowi mulnicy, którzy wczesnym rankiem czekali na beginkę i jej niewolnicę przy bramie Jonqueres. Wino, którym chłopak poczęstował ich w zamian za kawałek chleba i sera, rozwiązało im języki. Pedro skłamał, że chce zostać mulnikiem i przemierzać trakty. Z rozbawieniem opowiadali mu o swoich przygodach.

„Powiedzcie, dokąd wybieracie się teraz z beginką?”, nalegał. Mieli się posuwać wzdłuż rzeki Llobregat. Hugo i Caterina wymienili porozumiewawcze spojrzenia: ta droga prowadzi do Navarcles. Na wysokości Castellbisbal beginka zamierzała przyłączyć się do innej karawany, zmierzającej do Terrassy, gdzie znajdował się klasztor Świętej Małgorzaty z Mujal. Hugo spojrzał pytająco na Caterinę – Rusinka wzruszyła ramionami. Żadne z nich nie słyszało o tym klasztorze. Za to mulnicy owszem. „Jakiś czas temu – wyjaśnili konfidencjonalnie, jakby zdradzali Pedrowi jakiś sekret – biskup musiał zamknąć go z powodu niestosownego zachowania zakonnic, które obcowały z mężczyznami, wygląda jednak na to, że zaczęły się zachowywać przyzwoicie, bo zakon został ponownie otwarty”. Hugo uśmiechnął się złośliwie: skoro do klasztoru wybiera się Regina, tamtejsze zwyczaje nie uległy wielkiej zmianie. – Co zrobimy? – zapytała Caterina, kiedy Pedro zostawił ich samych w izbie nad karczmą. – Ty nic – odparł Hugo. Ujął ją pod brodę i podniósł jej głowę, którą spuściła, gdy tylko usłyszała jego odpowiedź: – Zostaniesz tutaj i zajmiesz się karczmą. Pozwól, że sam to załatwię. – Ale co zrobisz? – zapytała łamiącym się głosem. – Najdroższa, o to samo pytałaś już w dniu, w którym ci powiedziałem, że zamierzam zakraść się do domu zakonnego Jonqueres. Nie możesz się powtarzać, skoro poszedłem za twoją radą. Pocałował ją w usta i poczuł słony smak łez skapujących na jej wargi.

Jeszcze tego samego ranka ruszył w pościg za Reginą. Planował, że kiedy już obejdą góry Collserola, wyprzedzi ją, przemieszczając się bocznymi ścieżkami, i zaczeka na nią w pobliżu klasztoru

w Terrassie. Wraz z Cateriną zaprzęgli muły i załadowali na wóz kilka pustych beczek. Rusinka dała mu na drogę chleb, ser i solone mięso, które Hugo położył obok bukłaka z winem, flaszki gorzałki i ciepłych ubrań. Zdobyła się na pożegnalny uśmiech, z trudem powstrzymując płacz, zdradzał ją jednak drgający podbródek. Hugo pocałował ją czule, raz i drugi. Szepnęła, żeby na siebie uważał, że będzie na niego czekać, że go potrzebuje, że jej życie nie ma bez niego sensu. Uszczypnął ją w policzek i posławszy jej ostatni pocałunek, pogonił muły i opuścił ogród na tyłach domu. Przeciął Barcelonę obojętny na krzyki, obwieszczenia i zgiełk. Ściskało go w żołądku na wspomnienie Cateriny powstrzymującej łzy. Wciąż miotała się między strachem przed samotnością a potrzebą wsparcia go w walce o odzyskanie córki. Dowiedział się od Pedra, że kiedy on był w Garraf, chodziła do pobliskiego kościoła Trójcy Przenajświętszej – świątyni przechrztów – gdzie zaprzyjaźniła się z jednym z księży, ojcem Juanem. To właśnie on zachęcał ją, by okazała Hugonowi wsparcie. Stąd zmiana jej postawy od czasu jego ostatniej bezowocnej podróży. Chociaż Hugo nadal chodził do kościoła Matki Boskiej Morskiej, potrafił być szczodry także wobec ojca Juana: przynosił mu w prezencie wino, chętnie gościł go w karczmie i wdawał się z nim w pogawędki. Ksiądz skorzystał z okazji, by udzielić mu kilku rad, kiedy Hugo wyjaśnił mu swoją sytuację. „A wasza żona?”, zapytał na wstępie. Hugo przemieszał prawdę z kłamstwem: zniknęła, nie wie, gdzie jest… o ile w ogóle jeszcze żyje. Duchowny pokiwał głową – wielu współmałżonków umiera w takich okolicznościach, że rodziny nie są w stanie poświadczyć ich śmierci. Ojciec Juan – człowiek łagodny, uprzejmy i życzliwy – pomógł Hugonowi i Caterinie odzyskać spokój, jaki charakteryzował ich związek na początku, podczas wyprawy do Balagueru, kiedy to Hugo oddał Rusince swoje serce, a do tego przysłużył się Mercè. Od tamtej pory minęły cztery lata. Obliczył, że on sam musi mieć teraz około

czterdziestu dwóch, choć nie był tego do końca pewien. Caterina była nieco młodsza. Bóg obdarzył ich długim życiem; mieli nadzieję, że jeszcze trochę pociągną. Oboje cieszyli się dobrym zdrowiem, nie brakowało im sił, poruszali się żwawo i mieli wszystkie zęby. Jasne włosy Cateriny były gęste i błyszczały w słońcu, a i on zachował większość swoich. Odżyła w nich miłość, łączyła ich też troska o losy Mercè. Caterina przezwyciężyła strach i okazała mu wsparcie. To dodawało Hugonowi sił, kiedy na drodze wiodącej do Navarcles wróciły wspomnienia z wcześniejszych wypraw po wino, jak ta, gdy poruszony spojrzeniem Cateriny napełnił beczki nędzą miejscowych chłopów. W gospodarstwach i wsiach wypytywał ostrożnie o karawanę, do której przyłączyła się Regina. „Nie mogę czekać, aż zjawi się kolejna, a chciałbym podróżować w towarzystwie”, przekonywał. Jakiś mężczyzna poinformował go, że przed nim szło tą drogą kilku mulników i że wyprzedzają go o jakąś ligę, góra dwie. – Nie wiem, czy zdołam ich dogonić. Poruszają się szybko? – Hugo celowo zadał to pytanie. – Nie! Możecie być spokojni – odparł ze śmiechem mężczyzna. – Ciągną ze sobą jakąś zakonnicę czy beginkę… nie odróżniam ich. Będą musieli zrobić postój. Nie sądzę, żeby była w stanie dotrzymać im kroku ani żeby wsadzili ją okrakiem na jedno ze zwierząt. Hugo był pewien, że Regina dotrze z mulnikami do Castellbisbal, spędzi tam noc, a jeśli tylko będzie miała z kim podróżować, następnego dnia wyruszy do Terrassy. Przed zmierzchem dotarł w pobliże Castellbisbal. Zapytał rolnika pracującego w ogrodzie z dwoma chłopakami – prawdopodobnie synami – czy nie przejeżdżała tędy karawana, do której mógłby dołączyć. Tak, niedawno minęło ich kilku mulników. Młodzieńcy zmierzyli Hugona wzrokiem i z uwagą przyglądali się wozowi. Co tu robi? Kupuje wino? Sprzedaje? Poczęstował ich winem z bukłaka. Ojciec i synowie

podziękowali, po czym wszyscy zamilkli, jakby jeden łyk im nie wystarczył. Pociągnęli po kolejnym. – Co do karawany… – próbował zagaić rozmowę Hugo. – Tak bardzo was interesuje? – zapytał jeden z młodzieńców. – Podróżuję sam. Tak. Już wam mówiłem, że chciałbym przebyć resztę drogi w towarzystwie. – Was interesuje raczej towarzystwo niewolnicy – skarcił go z przekorą któryś z synów. Hugo zawahał się i udał, że nie wie, o co chodzi. – Niewolnicy beginki! – wyjaśnił młodzieniec. Mieli na myśli Tatarkę, której nigdy nie widział na oczy, pomyślał Hugo i uśmiechnął się. Pozwolił pociągnąć im po kolejnym łyku wina. – Nieczęsto widuje się tu tak piękne kobiety – zapewnił ojciec. – Ani tak wredne jak jej pani – dodał ze śmiechem drugi syn. Brat i ojciec mu zawtórowali. Hugo również się do nich przyłączył. – Pokusa i męki…! – zawołał. – Złe połączenie podczas podróży. Wolę iść sam. – Słusznie – usłyszał, kiedy już się odwrócił. – Tym kobietom towarzyszy grzech. „Nawet nie wiecie, jak wielki”, miał ochotę odpowiedzieć.

Na obrzeżach Terrassy, w pobliżu drogi prowadzącej do miasteczka od strony kościoła i zamku w Rubí, przy którym skupiło się kilka domów, odnalazł niewielki klasztor i stojącą obok pustelnię Świętej Małgorzaty z Mujal. Nadchodził grudzień, a wraz z nim surowa zima, która w tej otoczonej górami krainie wydawała się zaostrzać z każdym powiewem lodowatego wiatru hulającego po dolinie i mocno smagającego odkryte twarze mieszkańców tych ziem.

Hugo ukrył muły i wóz w pobliskim lesie, po czym zaczaił się między drzewami przy ścieżce wiodącej do klasztoru. Z tego miejsca miał dobry widok zarówno na drogę, jak i na budynek, a nawet na główny trakt biegnący na niemal całej długości wzdłuż rzeki. Na rozgrzewkę pociągnął spory łyk gorzałki. Płyn podrapał i sparzył mu gardło, spłynął przełykiem i rozlał się w żołądku. Czuł, że wkrótce ujrzy Reginę. Najpewniej odłączą się z niewolnicą od karawany, która pójdzie dalej do Terrassy, i skręcą w ścieżkę kończącą się przy klasztorze. Okolica jest odsłonięta, dobrze widoczna, a odcinek między drogą a zakonem krótki, jego pokonanie nie wymagało towarzystwa ani ochrony; byłaby to zbyteczna i nieuzasadniona ostrożność. Dotknął noża Barchy i wysunął go nieco zza pazuchy, żeby sprawdzić, czy da się łatwo wyciągnąć. Najzwyczajniej w świecie rzuci się na nie z bronią w ręce. Regina nie będzie krzyczeć ani wołać o pomoc. Był tego pewien: to nie leżało w jej charakterze, tym bardziej nie zrobi tego na jego oczach. Nie potrafił przewidzieć reakcji niewolnicy, miał jednak nadzieję, że jeśli jej pani nie narobi krzyku, Tatarka pójdzie w jej ślady. Jeżeli mimo wszystko ktoś odprowadzi je pod samą bramę, Hugo oceni swoje szanse. Najwyżej zaczeka tu, ile będzie trzeba, aż Regina opuści klasztor, żeby udać się do innego. Stawką było życie Mercè. Czekał cały dzień, a także następny. Stał w ukryciu aż do nocy, kiedy na drodze wzdłuż rzeki zrobiło się pusto. Ciepłe ubranie i gorzałka, której ubywało z każdym kolejnym łykiem, nie wystarczały, by wytrzymać tak niskie temperatury. Jeszcze jeden dzień, powiedział sobie. Był skostniały z zimna. Miał wino, ale zaczynało mu brakować jedzenia, a nie mógł opuścić swojego punktu obserwacyjnego, by kupić prowiant w miasteczku. Coś musiało się stać. Nie ruszył się stąd na krok, widział kilku mulników i wielu chłopów podążających traktem w stronę Terrassy, Regina i niewolnica na pewno skorzystałyby z towarzystwa któregoś z nich. Był pewien, że jeszcze nie dotarły do klasztoru. Mimo to zanim

zawrócił do Castellbisbal, opuścił kryjówkę i pewnym krokiem ruszył w stronę budynku. – Przyszedłem z nią z Barcelony – niemal krzyknął do furtianki, która pozdrowiła go przez zakratowane okienko w drzwiach oddzielające zakonnice od świata zewnętrznego. – Z klasztoru Jonqueres. Powiedziała mi, że wybiera się tu, żeby… No wiecie. – Hugo szybko przekazywał informacje, by przekonać słuchającą go zza kraty zakonnicę, że dobrze zna Reginę. – Po drodze leczyła mi ranę na nodze, widzicie? – Pochylił się, udając, że odsłania obrażenie. – Widzicie? Nie, oczywiście, że nie. Trzy dni temu dotarliśmy do Castellbisbal, wyprzedziłem pozostałych, żeby coś załatwić, powiedziała, że wykuruje mi ranę tutaj. Możecie ją zawiadomić, że czekam na zewnątrz? – Nie ma jej tu – odpowiedziała zakonnica. – Ale przecież rozstałem się z nią trzy dni temu! – Nie dotarła do nas. Coś musiało ją zatrzymać w Castellbisbal. Hugo miał wrażenie, że zakonnica mówi prawdę. – To pewne? – nalegał. – Ja nie kłamię. Dlaczego miałabym to robić? – obruszyła się furtianka. – Wybaczcie mi. Ta rana bardzo mnie niepokoi. Tak, zapewne coś nieprzewidzianego zatrzymało ją w Castellbisbal. Ponownie minął ogród należący do wieśniaka, z którym rozmawiał w drodze do Terrassy. Tym razem towarzyszył mu tylko jeden syn. Robiło się ciemno, chłód dawał się coraz bardziej we znaki. Zatrzymał się przy mężczyznach i zaproponował im wino. Nie chciał wjeżdżać do Castellbisbal. Jeżeli Regina wciąż tam jest, mogłaby go zobaczyć. – Dobrze, że uprzedziliście mnie, że ta karawana z beginką strasznie się wlecze, bo gdybym spóźnił się choćby o dzień, nie zdołałbym załatwić wszystkich spraw.

Tyle wystarczyło, by ojcu rozwiązał się język. Co za awantura! Kilku uzbrojonych mężczyzn wdarło się do zajazdu i porwało beginkę, która nocowała tam razem ze swoją niewolnicą. – Niewolnicę zostawili – wtrącił syn, zadowolony, jakby teraz należała do niego. – Jest u baliwa. – Żeby porwać beginkę! – wykrzyknął ojciec, robiąc znak krzyża. – Już są ekskomunikowani, nikt nie musi tego nawet ogłaszać. Żeby napadać na kobietę, która czyni samo dobro! Któż widział taką podłość? Hugo podał mu bukłak z winem. – Było ich kilku – ciągnął mężczyzna w odpowiedzi na jego pytanie – choć nikt nie wie, ilu dokładnie. Jedni mówią, że trzech, inni, że czterech… Zanim Hugo zdążył zapytać, dodał, że nie powiedzieli niczego, co mogłoby zdradzić, kim są ani dlaczego to robią. Mówią, że nie odezwali się ani słowem. Regina porwana, zdumiał się Hugo. Kto mógł dopuścić się czegoś takiego? Żołądek ścisnęło mu złe przeczucie, a tymczasem chłop dalej z oburzeniem opowiadał o ataku. – Wiecie, czy któryś z nich był niskiego wzrostu? – spytał Hugo. Mężczyzna nieżyczliwie pokręcił głową, zdziwiony tym pytaniem. – Niskiego wzrostu? – Owszem. – Hugo wyciągnął dłoń na wysokości szyi, by wskazać wzrost Gueraa. – Chudy, poważny, o wrogim wyrazie twarzy. – Nie. Wszyscy byli silni i… – Chodzi wam o tego, który chodził szybkimi drobnymi kroczkami, jak kaczka? – wtrącił syn. – Tak – odpowiedział ze smutkiem Hugo. – Nie było go wśród porywaczy, ale widziałem kogoś takiego, zanim jeszcze uprowadzono beginkę.

Bernata nie było w Barcelonie, wyruszył z królem do Aragonii, by położyć kres walkom szlachciców, które wybuchły po tym, jak Juan z Pomar najechał zamek w Mozocie i porwał swoją ukochaną, Angelinę Coscón, żonę głównego baliwa Aragonii Ramona de Mur. Krewni i przyjaciele znieważonego małżonka wystąpili przeciwko bliskim porywacza. Te sojusze i wzajemna wrogość nieuchronnie prowadziły królestwo do wojny domowej. Hugona zastanawiało, dlaczego Bernat zajmuje się porwaniem cudzej żony, a nie własnej. W pałacu przy ulicy Marquet nie zastał także Gueraa. Kiedy o niego zapytał, usłyszał tylko arogancką odpowiedź. Gdy opuszczał dziedziniec, stary niewolnik, który służył jeszcze Rogerowi Puigowi i którego Caterina poprosiła o pomoc w poszukiwaniu Reginy, zdradził mu szeptem, że ochmistrz przebywa w zamku w Navarcles. Hugonowi przyszła do głowy taka możliwość, gdy odkrył, że Reginę porwali ludzie Bernata. Próbując uwolnić się od wieśniaka z ogrodu, który dopytywał, skąd wie o tym dziwnym człowieczku widzianym przez jego syna w dniu porwania beginki, rozważał, czy nie udać się z Castellbisbal do Navarcles. Jednakże muły na rozdrożu skręciły do morza, zamiast w stronę gór, a Hugo, uznawszy, że porywacze mogli zabrać Reginę gdziekolwiek, pozwolił podjąć zwierzętom decyzję. Teraz wiedział, że wybrały złą drogę. Nie pozwolono mu zobaczyć się z wnukiem. Pod nieobecność Bernata i Gueraa decyzje dotyczące dziecka podejmowała mamka, darząca Hugona głęboką niechęcią. Powoli zaczynała zastępować Arnauowi brakującą matkę. Hugo ze smutkiem myślał, że ta kobieta przywłaszcza sobie miłość i oddanie niespełna rocznego chłopczyka niemającego pojęcia o porwaniach, Kościele i papieżach, który stopniowo nieświadomie spychał wspomnienie prawdziwej matki w jakieś niedostępne miejsce swojej niewinności. Zobaczę jeszcze kiedykolwiek wnuka? – zastanawiał się w drodze powrotnej do karczmy. Regina wyjawi miejsce, w którym więzi Mercè… zakładając, że jego córka nadal żyje. Przeszedł go dreszcz,

gdy przed oczami stanął mu obraz rozwścieczonego Bernata w lochach zamku w Navarcles. Któż nie wyjawiłby admirałowi tego, co chce wiedzieć? Regina skapituluje, nie miał co do tego wątpliwości. Nie był za to w stanie przewidzieć, co zrobi Bernat, kiedy się dowie, że on nie jest ojcem jego żony… Pierwszy raz uświadomił sobie, że prawdę odkryje także sama Mercè. Wcześniejszy dreszcz był niczym w porównaniu z tym, który wstrząsnął jego ciałem na tę myśl. Nie potrafił sobie wyobrazić, jak zareaguje, gdy się dowie, że przez tyle lat ją okłamywał. Regina będzie z kolei przekonywać, że Mercè jest córką diabła. Nie sposób przewidzieć, czy Bernat uwierzy w tę kalumnię. Hugo wszedł do karczmy i bez słowa chwycił czarkę z winem, którą Pedro niósł do stołu. Wychylił ją jednym haustem. Caterina spojrzała na niego zaskoczona, a kiedy podszedł do beczki, napełnił po brzegi kielich i opróżnił go duszkiem, na jej twarzy odmalował się niepokój. Hugo wyobraził sobie łańcuch nieszczęść. Mercè nie żyje… A jeśli żyje, ma do niego pretensje. Obwinia go, że ją oszukał, wyrzeka się go jako ojca. Odsuwa go na zawsze od wnuka. Lawina złych przeczuć obejmowała także Bernata, który okłada go pięściami albo każe zatrzymać, podejmuje wobec niego represje, a także wobec swojej żony, która, według Reginy, jest córką diabła. To podobałoby się tej żmii… Już miał ponownie napełnić kielich, kiedy powstrzymała go czyjaś ręka. Caterina uśmiechnęła się do niego, on jednak spróbował uwolnić się od jej ciepłych palców. „Nie zadręczaj się tak”, poradziła mu z czułością w głosie. Potem sama nalała mu wina do kielicha, żeby wiedział, że jest przy nim, że go chroni. Mimo czułości, jaką mu okazywała, i częstych odwiedzin ojca Juana, z którym się zaprzyjaźnili, choć ukrywali przed nim sprawę Mercè, oczekiwanie na wieści od Bernata było dla Hugona prawdziwą męczarnią. Nie położyła jej kresu poważna, posępna

twarz Gueraa, który pewnego ranka zjawił się w karczmie, by wezwać go do pałacu przy ulicy Marquet. – Zaraz? – zapytał Hugo zdziwiony rozkazem ochmistrza. – Tak. – Pójdę z tobą – zaproponowała Caterina. – Nie – zaooponował ochmistrz. – Ale… – próbowała dyskutować. – Nie trzeba, najdroższa – uspokoił ją Hugo. Guerao milczał przez całą drogę do pałacu Bernata. Hugo zapytał go, czego się dowiedzieli o Mercè i co wyjawiła im Regina w zamku Navarcles. Na twarzy Gueraa nie drgnął ani jeden mięsień, kiedy Hugo zdradził, że wie o jego udziale w porwaniu beginki. Człowieczek szedł szybkim krokiem, patrząc pod nogi. Po wejściu na dziedziniec poprowadził Hugona do dużej komnaty na piętrze, gdzie czekał Bernat. Przyjął ich na siedząco, ubrany w czarne szaty. Guerao wycofał się w kąt sali, Hugo zaś stał przed admirałem, który nie zaproponował mu nawet, żeby usiadł. – Oszukałeś mnie – zarzucił mu. Hugo zwracał większą uwagę na gesty i ton Bernata niż na jego słowa. Wydawał się opanowany, jego głos był chłodny i oschły, na razie jednak nie brzmiał jeszcze groźnie. – Co masz mi do powiedzenia? – Nie – odpowiedział. Wielokrotnie zastanawiał się, jak zareaguje na to oskarżenie. – Nie oszukałem cię. – Mercè nie jest twoją córką. – Jest. Kochałem ją, zajmowałem się nią i opiekowałem od dnia jej narodzin. – To nie czyni z ciebie ojca. Pierwszy raz mężczyźni spojrzeli sobie w oczy. – Dla mnie czyni – rzekł Hugo prowokująco. Bernat nie odpowiedział, pozwalając Hugonowi rozpocząć przemowę, którą sobie wcześniej przygotował.

– Liczy się miłość, oddanie, codzienne życie. Troska o jej dobro, wspólnie przeżywana radość… albo smutek. – Ponieważ słowa więzły mu w gardle, próbował spojrzeniem przekazać admirałowi te doznania, Bernat jednak siedział nieporuszony. – Wszystko, co robiłem, robiłem dla Mercè, a teraz gotów jestem oddać za nią życie! Rozumiesz? – Admirał nawet nie mrugnął powieką. – Owszem, nie spłodziłem jej, ale co to za różnica, kto jest jej ojcem, skoro zajmowałem to miejsce od dnia jej narodzin? – To różnica, jeśli jest nim diabeł. – Bernat wycedził te słowa przez zęby. Hugo poczuł, że po plecach spływa mu zimny pot. – Chyba nie wierzysz w te bzdury? Znasz dobrze Mercè, jesteś jej mężem. – Już nie. Zwróciłem się do biskupa z prośbą o unieważnienie małżeństwa. A co do tego, co nazywasz bzdurami, to sama matka Mercè, twoja siostra… twoja siostra! – wykrzyknął, po czym kontynuował spokojniejszym tonem: – …utrzymuje, że Mercè jest córką diabła. Że dosiadł jej szatan. Że chędożył ją czort. Potwierdziła to własnym podpisem w obecności skrybów biskupa. Byłem tam. Widziałem ją. Słyszałem relację zakonnic, które ją oglądały, miała znaki diabła wypalone ogniem między udami! – Na Boga…! – wykrzyknął Hugo. – Powiedziała mi, żebym ją zabił! Żebym ją zabił! – zawył Bernat. – Która matka chciałaby takiego losu dla swojej córki, jeśli ta nie byłaby pomiotem szatana? – Nie możesz w to wierzyć. – Biskup również w to wierzy, a także księża i zakonnice. Hugo daremnie szukał wzrokiem czegoś, na czym mógłby się wesprzeć. Guerao ruszył w jego stronę, widząc, że cały się trzęsie, Bernat jednak powstrzymał go kategorycznym ruchem dłoni. Hugo wziął kilka głębokich oddechów, podniósł głowę i wyprostował plecy.

– Gdzie jest moja córka? – zapytał, przekonany, że już wszystko stracone. – Co się stało z Mercè? – Nie wiem i nie chcę wiedzieć. Nie mam zamiaru się za nią wstawiać. Hugonowi zabrakło słów, więc tylko pokręcił głową. Jak to możliwe, że Bernat tak ozięble odtrącał kogoś, komu jeszcze niedawno wyznawał miłość? – Jak… jak możesz być… tak okrutny? – Czuję odrazę już na samą myśl, że dzieliłem łoże z córką diabła. Nie mogę spać, bo przypominam sobie, że obcowałem z tą przeklętą istotą! Twierdzisz, że jestem okrutny? Obrzydzenie bierze górę nad jakimkolwiek innym uczuciem. Zresztą król pozbawiłby mnie admiralskiego tytułu, gdybym postąpił inaczej. Czy ktokolwiek powierzyłby swoją armadę człowiekowi, który mieszka pod jednym dachem z pomiotem diabła? – Bernacie, zaklinam cię na Boga, na twojego ojca, na twoją matkę! Jako jeden z niewielu byłem na jej pogrzebie. Na kuszę, którą dla ciebie ukradłem, i na srebrniki, które ci podarowałem… – Nawet jej matka, twoja siostra, nie zamierza się wstawiać za Mercè. Chce, żebym ją zabił! – Ona… – Hugo przez moment dobierał słowa. – Gdybym ci przysiągł, że opuścimy królestwo, że udamy się do Kastylii albo jeszcze dalej… do Portugalii… pomógłbyś ją uwolnić? – Nie. Hugo poczuł się bezradny. Ze ściśniętym żołądkiem i napływającymi do oczu łzami upadł na kolana przed Bernatem i ucałował jego buty. – Litości, mój panie – błagał, szlochając i nie odsuwając ust od skórzanych trzewików. Bernat nie zachęcił go choćby gestem, żeby wstał. – Okaż miłosierdzie! Łaska. Wspaniałomyślność… Hugo w końcu zmęczył się błaganiem i całowaniem butów. Nie podnosząc głowy, zamilkł

i odsunął usta od trzewików. Drżał. W dużej sali zapanowała cisza. – Wolałbym, żeby umarła, ale nie zamierzam narażać się diabłu za odebranie życia jego córce – powiedział w końcu Bernat. – Któż jest w stanie przewidzieć, jakie byłyby tego konsekwencje? – Gdzie ona jest? – nalegał Hugo. – Mówiłem ci już, że nie wiem. – Regina wie, a ty ją więzisz. Pozwól mi z nią porozmawiać. – Będziesz miał po temu sposobność. Hugo podniósł wzrok i natknął się na nogawice Bernata. – Regina woli umrzeć za życia tu, w Barcelonie, niż zgnić pośród szczurów w moim zamku. Nikt nie będzie mnie bezkarnie okradał, nawet jeśli jego czyny usprawiedliwia fakt, że chodziło o córkę diabła. – Regina działała w zmowie z biskupem i innymi osobistościami Kościoła. Oni pozostaną bezkarni? – To nie twoja sprawa, powinieneś jednak wiedzieć, że biskup odradzał jej porwanie Mercè. Tak mi powiedział. Regina działała na własną rękę i własne ryzyko. – Gdyby rzeczywiście tak było, jak znalazłaby miejsce, w którym mogła przetrzymywać Mercè? Jest tylko beginką… Admirał przerwał mu, machając z pogardą dłonią; jego palce zawisły w powietrzu, rozczapierzone, zwiotczałe. Guerao podbiegł do Hugona, złapał go pod pachy i zmusił, żeby się podniósł. Bernat wstał z krzesła i ruszył w stronę wyjścia. – A chłopczyk? – zdołał zapytać Hugo. Bernat przystanął i po chwili namysłu odwrócił głowę. – Arnau jest teraz w rękach Kościoła. Oni zdecydują, czy jest diabelskim pomiotem. Jeżeli nie, wróci do mnie jako mój prawowity syn i dziedzic. – Przerwał, po czym dodał, starając się, by ton jego głosu wyrażał nieskończoną pogardę: – Nie chcę cię więcej widzieć, Hugonie. Uważaj, by nasze drogi się nie zeszły, bo teraz już nie ma kto się za tobą wstawić.

– Bernacie… – poprosił ponownie Hugo, próbując wyswobodzić się z rąk ochmistrza. – Straż! – zawołał Guerao, kiedy Bernat zostawił ich samych. Do sali wbiegło dwóch strażników, brutalnie chwycili Hugona, wyciągnęli go na ulicę i z nieskrywaną satysfakcją rzucili na ziemię pełną błota i nieczystości, które nagromadziły się w ciągu tych deszczowych dni grudnia 1417 roku. Hugo poślizgnął się i upadł pod nogi przechodniów; ci najpierw odsunęli się, żeby ich nie potrącił, a potem próbowali go wyminąć. Widok dwóch zbrojnych zaśmiewających się przy bramie pałacu sprawił, że nikt nawet nie zaproponował mu pomocy.

29

Jeszcze tego samego dnia, kiedy Bernat zakomunikował mu, że odtrącił Mercè, Hugo wrócił do Garraf i zaczął otwarcie rozpytywać o córkę. Nikt nic nie wiedział o młodej kobiecie rzekomo uwięzionej w jednym z okolicznych zamków czy fortec. Szczodrze zapłacił za nocleg w jakimś folwarku, gdzie spędził zimną noc w stajni, grzany przez zwierzęta i gorzałkę. Próbował zasnąć, ale Mercè absorbowała wszystkie jego zmysły: widział ją, wydawało mu się, że może jej dotknąć, a nawet czuł zapach córki, mimo że otaczały go kozie i owcze odchody. Leżał nieruchomo, skulony na słomie, przerażony, zrozpaczony. Wypił więcej gorzałki niż zwykle, aż wreszcie zapadł w niespokojną drzemkę. Uspokoił się dopiero wtedy, gdy we śnie zobaczył Caterinę. To ona, po tym, jak zrelacjonował jej rozmowę z Bernatem, zachęciła go, żeby kolejny raz wyruszył w bezsensowną podróż do Garraf. Pocałowała go i życzyła szczęścia, jednak los mu nie sprzyjał. Kiedy rankiem wszedł do folwarcznej kuchni, by zjeść śniadanie, natknął się na kasztelana wieży obronnej w Campdàsens. Mężczyzna, który strojem, wyglądem i zachowaniem przypominał raczej miejscowego chłopa, czekał na niego rycerzem, wskazywały zardzewiały miecz chabeta przywiązana do obręczy na ścianie. Małżeństwo wieśniaków mieszkało staruszków, kilkorgiem dzieci w różnym

od świtu. Na to, że jest i stojąca na zewnątrz z parą bezzębnych wieku oraz z ciotką

i kuzynką – jak przedstawiono mu je poprzedniego wieczoru. Wszyscy oni powitali Hugona z większym lub mniejszym entuzjazmem. Gwar stopniowo słabł, aż zapadła niemal uroczysta cisza.

– Pokój wam – pozdrowił Hugo kasztelana, siadając przy stole na miejscu zwolnionym przez jednego ze starszych synów. Chłopak stanął obok innych członków tej licznej rodziny, dla których także zabrakło stołków. – Dlaczego tak rozpytujesz o jakąś uwięzioną kobietę? – spytał kasztelan, nawet się nie przywitawszy. Celował w Hugona pajdą chleba. – Szukam mojej córki. Nazywa się Mercè. – I twierdzisz, że więżą ją gdzieś w okolicy? – To możliwe. – Jakiego występku dopuściła się twoja córka? – Żadnego – odparł Hugo, starając się opanować poruszenie. – Wobec tego dlaczego mielibyśmy ją więzić w Garraf? Hugo nie chciał odpowiadać. Usłyszał za plecami szepty, chłop i jeden z jego synów niespokojnie poruszyli się na stołkach. Rycerz nadal trzymał w dłoni kawałek chleba, którym kreślił w powietrzu kółka. Ktoś zatarł z zimna ręce. W kominku trzaskał ogień, jednak po otwarciu okiennic do izby wciskał się wiatr. Hugo westchnął, po czym powiedział: – Zrozumcie, ja tylko szukam córki. To dobra kobieta. – Nikogo tu nie więzimy. Ani w Campdàsens, ani w żadnym innym zamku Garraf. Te ziemie należą do Pia Almoina działającej przy barcelońskiej katedrze. Jakże biskup albo jego wasale mieliby więzić kobietę, która nie dopuściła się żadnego występku? Z jakiego powodu mieliby to robić? Spojrzał na kasztelana, starając się przekazać mu wzrokiem to wszystko, czego nie mógł opowiedzieć słowami. – Pytałeś w biskupstwie? Tam ci powiedzą – poradził mu rycerz. Hugo westchnął i pokręcił głową. Kasztelan odłożył chleb na stół, ale po chwili zastanowienia włożył go do ust. – Nie chcę cię tu więcej widzieć – rozkazał z pełnymi ustami, z

których

trysnął

w

stronę

Hugona

deszcz

okruchów.

–

W przeciwnym razie ty sam zostaniesz uwięziony. Tutaj to my sądzimy przestępców i ostrzegam cię: jesteśmy surowi. Nie chcemy, żeby tacy ciekawscy nędznicy jak ty kręcili się wokół naszych domostw i nachodzili naszych mieszkańców. – Ja tylko próbuję odnaleźć córkę! – Odejdź – nakazał kasztelan. Gdy Hugo wyciągnął rękę po kawałek chleba i boczku, za które zapłacił poprzedniego wieczoru, kasztelan walnął dłonią w stół, drugą zaś chwycił rękojeść miecza. – Wynocha!

Pedro odskoczył do tyłu, kiedy Hugo ze wstrętem splunął pod jego stopy. To była już druga beczka ze skwaśniałym winem. – Psiamać! – wykrzyknął Hugo, po czym posypały się inne przekleństwa. Zrobił krok w tył. To wino leżakowało od niemal dwóch lat, a teraz… – Wszystko diabli wzięli! Dlaczego mnie nie uprzedziłeś? – wyrzucił Pedrowi. Chłopak zaczął się jąkać. – Ale… Ja nie wiem. Zawsze mówiliście, żebym nie dotykał beczek… – Wymówki! – przerwał mu Hugo, gwałtownie gestykulując. Stracił równowagę i musiał przytrzymać się jednej z beczek. – Co z ciebie za karczmarz, skoro nie wiesz, kiedy kwaśnieje ci wino. – Nie pozwalacie mi ruszać tych beczek – powtórzył Pedro. – Zapach! Już sam zapach powinien ci wystarczyć! Hugo znów zamachał rękami, ale potknął się i kolejny raz musiał się wesprzeć na beczce. – Co to za krzyki? – zapytała ze szczytu schodów Caterina. Pedro nie odpowiedział, Hugo także. – Głupiec! – krzyknął.

Rusinka zeszła do piwniczki, a gdy zorientowała się, o co chodzi, szepnęła coś Pedrowi, poklepała go po policzku i wysłała na górę do klientów. Potem podeszła do Hugona. – Skwaśniały dwie beczki! – poskarżył się. – To nie jest wina chłopaka. On się na tym nie zna. – Kto w takim razie zajmuje się winem, kiedy mnie tu nie ma? Może ty? – Wiesz dobrze, że nie. Tylko ty znasz się na winie – odpowiedziała spokojnie. Wyciągnął w jej stronę czarkę i wskazał beczkę, z której miała nalać sobie wina. Caterina wzięła naczynie, tłumiąc pełne rezygnacji westchnienie. Już poprzedniego wieczoru prosiła go, żeby tyle nie pił. Nalegała, ale zbył ją opryskliwie, co było do niego niepodobne. Przestała naciskać, a teraz posłusznie włożyła czarkę do otwartej beczki i zanurzyła ją w winie. Od jego powrotu z Garraf minęło kilka miesięcy. Wszystkie dni kończyły się podobnie: Hugo pił i albo upijał się do nieprzytomności, albo na przemian tracił i odzyskiwał świadomość, mimo usilnych starań, by zupełnie odpłynąć. To, w jakim stanie się znajdował, zależało od tego, czy pił wino, czy gorzałkę, a to z kolei od tego, jak bardzo wyrzucał sobie danego dnia nieudane próby odnalezienia Mercè. Zgodnie z zaleceniem rycerza z Campdàsens, udał się do biskupa, raz, drugi, trzeci. Nie wpuszczono go nawet na dziedziniec pałacu. – To wy przyjęliście jako swoją córkę diabła – wypomniał mu młody ksiądz pełniący funkcję furtiana, zanim zabronił mu wstępu. Rozmawiał z nim, zachowując bezpieczną odległość, jakby miał do czynienia z zadżumionym. Więcej Hugo nie próbował. Interwencja Bernata u biskupa, prośba o unieważnienie małżeństwa, zeznania przeoryszy Beatriz, która potwierdziła, że zniewolił ją diabeł, oddanie Arnaua Kościołowi, żeby księża ustalili, czy chłopiec odziedziczył stygmaty

po matce, niemożność dotarcia do Reginy i wydobycia z niej prawdy… Historia żony admirała rozeszła się najpierw wśród duchownych, a wkrótce była na ustach wszystkich. Odbijało się to negatywnie na dochodach karczmy – traciła klientów. Notable i bogaci kupcy przestali kupować beczki wina do piwniczek swoich domów i pałaców, choćby tylko dlatego, by okazać solidarność hrabiemu Navarcles, admirałowi armady tak podstępnie oszukanemu przez Hugona. Na ulicy mężczyźni i kobiety ostentacyjnie wytykali go palcami. Nawet podczas niedzielnych mszy u Matki Boskiej Morskiej słyszał za plecami szepty i komentarze. Początkowo wyzywająco spoglądał na oszczerców. Niektórzy spuszczali wzrok, większość jednak arogancko wytrzymywała spojrzenie Hugona, osłabiając jego determinację i pewność siebie. Wkrótce to on zaczął wbijać wzrok w ziemię. Niemal nie opuszczał karczmy, ograniczył wyjścia do niezbędnego minimum. Nie chciał też już chodzić do kościoła. Caterina pomijała milczeniem jego ciągłą obecność w domu, zaprotestowała jednak przeciwko opuszczaniu niedzielnej mszy. Modlitwa to jest ich ostatni ratunek. Wiara w łaskawość Pana. Nadzieja pokładana w Bogu. Przekonała Hugona, że nie może odmawiać tego Mercè, i zaproponowała, by chodzili do kościoła Trójcy Przenajświętszej, gdzie służył ojciec Juan. „Do świątyni przechrztów, takich jak Regina? Moja stopa nigdy więcej tam nie postanie”, wypalił Hugo. Jego kościołem jest Matka Boska Morska. Świątynia żeglarzy, rybaków i bastaixos, ludzi, którzy mieli na skórze i we włosach zapach morza. Caterina trzymała Hugona pod rękę, udając, że się na nim wspiera, choć tak naprawdę nie chciała, by ludzie zorientowali się, że przyszedł do kościoła chwiejnym krokiem. Tej niedzieli zadała sobie pytanie, czy dobrze robi, nalegając, by chodził na mszę i modlił się nietrzeźwy. Przyglądała mu się kątem oka: przygnębiony, wbijał

zaczerwienione oczy w figurkę Madonny, która ze swojego piedestału górowała nad głowami wiernych. Kościół wypełniały modlitwy księży i parafian. Caterina delikatnie szturchnęła Hugona łokciem w żebra, by wyszedł z tego dziwnego transu i przyłączył się do chóru głosów. Nie udało jej się. Nadal wpatrywał się jak zaczarowany w kolorowe snopy światła padające na Najświętszą Panienkę z witraży absydy. Ponieważ za sprawą alkoholu widział wszystko jak przez mgłę, wydawało mu się, że są namalowane. Snopy w intensywnych barwach: niebieskie, czerwone i zielone. Kolorowe szkiełka witraży miały łagodzić blask słońca, które wynurzało się z Morza Śródziemnego i przenikało do wnętrza świątyni. Caterina już nie nalegała. Martwiła się o niego. Hugo tak mocno wytężał wzrok, że poczerwieniały mu oczy, i tak już przekrwione z powodu nadmiaru gorzałki. Potarł je gwałtownie, przez co zaszły łzami. Obraz rozmazał się jeszcze bardziej. Na moment wszystko zasnuła mgła, wszystko poza tym magicznym światłem spływającym z okien absydy na ołtarz, na którym stała na podwyższeniu Najświętsza Panienka. Zabarwiona na czerwono, zielono i niebiesko. Modlitwy przybrały na sile, spowiły Hugona. Rzeczywistość przestała istnieć, liczyła się tylko ta wielobarwna postać, która… uśmiechała się do niego. Cóż takiego chciała mu powiedzieć Matka Boska Morska? Próbował się modlić, zaczął bełkotać słowa pacierza. Caterina znów szturchnęła go łokciem, tym razem mocniej. Większość wiernych milczała i z powagą słuchała odprawiającego mszę księdza. Tymczasem Hugo, obojętny na kazanie, modlił się dalej. Mercè żyje, to właśnie mówi mu Najświętsza Panienka. – Dzięki Ci, Pani – powiedział na głos. Wiele osób obróciło głowy w jego stronę, on jednak ich nie widział. Dalej wpatrywał się w figurkę, nie reagując na kuksańce Cateriny. Tak, musi uwolnić Mercè. – Co takiego? – szepnął nagle.

Najświętsza Panienka nadal się do niego uśmiechała. Bernat. Bernat wie. Bernat się jej wyrzekł. Bernat… – Bernat! Okrzyk rozległ się w kościele pogrążonym w pełnej skupienia ciszy. Caterina zobaczyła, że siedzący w pierwszym rzędzie admirał wydaje rozkazy swoim ludziom. Wierni poszukali wzrokiem źródła tego zamieszania, a ci, którzy stali obok nich, odsunęli się o kilka kroków. Caterina mocno zacisnęła pięści i powieki. – Gdzie jest moja córka, Bernacie?! – zawył Hugo. Kilku zbrojnych ruszyło w ich stronę, torując sobie drogę w tłumie. – Co zrobiłeś z Mercè?! Przyznaj się! Przyznaj się do swojego grzechu przed Matką Boską Morską! Ktoś od tyłu zasłonił mu dłonią usta. Dwóch innych mężczyzn rzuciło się na niego z pięściami. Hugo nie stawiał oporu. Krzyczał mimo ręki zatykającej mu usta, wydając z siebie stłumiony, rozjuszony bełkot. W końcu mężczyźni wspólnymi siłami wyrzucili go z kościoła. Bicie dzwonów obwieściło koniec mszy. Wierni opuścili świątynię. Wielu zatrzymało się na placu przed głównym wejściem, by popatrzeć, jak dwóch zbrojnych siłą trzyma Hugona na cmentarzu w oczekiwaniu na rozkazy admirała. Kilka kroków dalej stała zapłakana Caterina. – Co mamy z nim zrobić? – zapytał Bernata jeden ze zbrojnych. – Oddać go pełnomocnikowi królewskiemu albo biskupowi? – Przyznaj się! – zawołał Hugo, zanim drugi wymierzył mu pięścią cios w brzuch; wtedy zgiął się wpół i upadł na kolana. – Tutaj leży pochowana moja matka. – Admirał wskazał cmentarz. – Nie dopuście, by ten pijak zwymiotował na jej grób. Zbrojni wyciągnęli Hugona na plac. Po uderzeniu w brzuch czuł nudności. W końcu zwymiotował żółcią. Caterina nie przestawała

płakać. Bernat zaczekał, aż Hugo dojdzie do siebie, po czym zagroził: – Ostrzegałem cię, żebyś nie stawał mi więcej na drodze, i… – Tutaj… – przerwał mu Hugo, również wskazując cmentarz – ja, Hugo Llor, pochowałem twoją matkę… Admirał przez dłuższą chwilę spoglądał w stronę miejsca, gdzie spoczywały szczątki Mar. – Zostawcie go – rozkazał, po czym podnosząc głos, by usłyszał go tłum ciekawskich, dodał: – To tylko zwykły pijak. – Splunął, opryskując twarz Hugona śliną. – Nie chcę cię więcej widzieć u Matki Boskiej Morskiej, nie będziesz profanował mojego kościoła. Powtarzam ci ostatni raz: jeżeli mnie nie posłuchasz, zabiję cię. Hugo z trudem podniósł się z ziemi i stanął naprzeciw niego. Miał pobrudzone ubranie. Caterina odwróciła wzrok. Jeden ze zbrojnych chciał go zatrzymać, żeby nie zbliżył się do admirała, ten jednak pohamował go ruchem dłoni. Ludzie szeptali, czekając na ciąg dalszy. – Co zrobiłeś z moją córką? – zapytał nadspodziewanie wyraźnie Hugo. Zanim Bernat odpowiedział, uprzedził go oschłym tonem: – Słucha cię twoja matka. – Twoja córka zapewne jest z diabłem, swoim ojcem – odparł admirał po chwili zastanowienia. – Nie żyje? – zapytał słabym głosem Hugo, spuściwszy głowę. Nie otrzymał odpowiedzi, bo Bernat już odwrócił się do niego plecami.

W czerwcu 1418 roku Caterina zrozumiała wreszcie, co miał na myśli Bernat, kiedy kilka miesięcy wcześniej poinformował Hugona o losach Reginy: „Woli umrzeć za życia tu, w Barcelonie, niż zgnić pośród szczurów w moim zamku”. Nawet ojciec Juan dopiero w ostatniej chwili poznał tożsamość skazanej, która miała zająć celę o powierzchni trzech kroków na trzy, wybudowaną z rozkazu

biskupa przy bocznej ścianie kościoła Trójcy Przenajświętszej. Od początku było za to oczywiste, że w celi zostanie zamurowana kobieta. Malutkie, ciemne pomieszczenie wyposażone jedynie w małą pryczę miało dwa okienka: jedno wychodziło na zewnątrz, by skazana mogła przyjmować jałmużnę w postaci wody i jedzenia, drugie, jeszcze mniejsze, wykute w ścianie kościoła, pozwalało jej uczestniczyć w nabożeństwach. Otwory znajdowały się wystarczająco wysoko, by uwięziona nie mogła utrzymywać kontaktów ze światem zewnętrznym. Kobiety często zamurowywały się dobrowolnie w celach przylegających do klasztorów, szpitali i kościołów. Odcinały się od świata w pojedynkę – w Barcelonie takie jednoosobowe izby znajdowały się przy leprozorium i kościele Świętych Justa i Pastora – albo w grupie, także w małych celach albo w leżących w obrębie murów domach. Większość zamurowywanych nie należała do żadnej zakonnej wspólnoty, były to głównie osoby świeckie: beginki, oblatki, pustelnice albo dewotki, które wybierały drogę ascezy i pokuty. Spędzały mijające powoli godziny na medytacji i modłach, dopóki nie nadeszła śmierć. Przy życiu utrzymywała je ludzka litość, a także królowie i królowe, którzy okazywali im wdzięczność za bezustanne modlitwy postrzegane jako służba dla dobra ogółu, otaczali je ochroną, nagradzali darami, a nawet pod groźbą kary zabraniali zakłócania spokoju i ciszy w sąsiedztwie takich cel. Dwaj murarze zamknęli otwór, przez który w milczeniu weszła Regina, ubrana w szary habit, wyniosła, z nikim się nie pożegnawszy. Mężczyźni szybko uwijali się z pracą. Begince towarzyszyło kilku księży i strażnik. Obecny był także ojciec Juan i inni beneficjariusze z kościoła przechrztów. Z daleka całą scenę obserwowała grupka barcelończyków. Kiedy wejście zostało zamurowane, ktoś odmówił modlitwę, zgromadzeni przeżegnali się i rozeszli. Kilka pobożnych kobiet przez okienko podało Reginie

jedzenie i wodę. O zmierzchu okolice celi opustoszały. Przy wejściu do kościoła została tylko jasnowłosa kobieta o bladej karnacji i jasnych oczach nieokreślonej barwy. Z miejsca, w którym stała, Caterina widziała boczną ścianę jednonawowego kościółka. Niemal na jej końcu, na prawo od ołtarza, znajdowała się mała wypustka, która wyrastała ze świątyni niczym wrzód i zajmowała wąskie przejście oddzielające kościół od sąsiednich domów. Z czasem, kiedy brud upodobni mury, nie sposób będzie odróżnić celi od reszty budowli. Caterina stała nieruchomo, nie podchodząc do miejsca, w którym znajdowała się sprawczyni wszystkich nieszczęść Hugona, odpowiedzialna za zniknięcie jego córki i śmierć Barchy. Przypomniała sobie Elenę, grecką niewolnicę, i pobyt w pałacu Rogera Puiga, gdy obie służyły hrabiemu… i zaspokajały jego kaprysy, jedna z przymusu, jako niewolnica, druga zaś dla korzyści, niczym ladacznica. Przypomniała sobie także czas spędzony w domu Mauretanki. Poczuła, że po policzkach płyną jej łzy. Chociaż kiedyś uważała, że ma dług wobec tej zamurowanej kobiety, teraz nienawidziła jej ze wszystkich sił. Ta plugawa żmija zadała już tyle bólu. Westchnęła, otarła łzy i ruszyła w stronę karczmy. Hugo będzie w domu, jak zawsze. Już się nie upijał, pił tylko tyle, by móc się utrzymać w stanie ciągłego letargu. Kiedy go osiągał, nie interesowało go już nawet wino. Rozumiał, co się do niego mówiło, ale nie odpowiadał albo reagował z opóźnieniem. Jego ruchy stały się apatyczne, zmęczone, na niczym mu nie zależało, wszystko było mu obojętne. Jadł niewiele, Caterina i Pedro musieli go prosić, by wziął cokolwiek do ust. Mizerniał, nie miał ani siły, ani ochoty, by cieszyć się miłością. Caterina wahała się, czy opowiedzieć mu, że Reginę zamurowano tuż obok, kilka kroków od karczmy, w kościele przechrztów. Jeżeli zrozumiałby, co do niego mówi, gotów byłby podpalić celę. Kiedy wrócił z Garraf i dowiedział się, że Bernat znalazł Reginę

w Castellbisbal, podczas gdy on czekał na nią przy klasztorze, uparł się, że odwiedzi ją w Navarcles, gdzie siedziała zamknięta w lochach zamku. „To szaleństwo – przekonała go w końcu Caterina. – Nie dostaniesz się do celi, a jeśli natkniesz się na Bernata, zabije cię, jak to tylekroć obiecywał”. Wino i gorzałka osłabiły wolę Hugona. Jego groźby ograniczały się do czczych przechwałek, a gdy Caterina podejrzewała, że w przebłysku świadomości albo opanowania mógłby zrealizować swoje samobójcze plany, sama zachęcała go do picia, bezskutecznie zabiegała o pieszczoty albo wymyślała coś, co skierowałoby jego myśli na inny tor. Potem zostawiała przybitego Hugona i biegła wyspowiadać się ojcu Juanowi. „Dobrze robisz – uspokajał ją proboszcz. – Nie możesz pozwolić, by popełnił jakieś szaleństwo. Zaufaj Bogu i módl się, dużo się módl. Wszystko będzie dobrze”. Kiedy dotarła do karczmy, nie zastała w środku żywej duszy. Zajście w kościele Matki Boskiej Morskiej wystraszyło nielicznych klientów, którzy jeszcze do nich zachodzili. Od czasu do czasu zjawiał się jakiś zdesperowany pijaczyna, którego nie chciano obsłużyć w innych miejscach, niewolnicy próbujący złamać zakaz picia w karczmach albo szumowiny, których nie wpuszczano gdzie indziej. Polewała im skwaśniałe wino, rozwodnione i zmieszane z innym, lepszym. Płacili, zawsze jednak miała pod ręką nóż Jaumego, na wypadek gdyby któryś zaczął się wykłócać. Kończyły im się oszczędności, kilka monet uzyskanych ze sprzedaży wina stanowiło niewielką pociechę. Caterina przeliczała pieniądze. Musieli zapłacić czynsz i podatki, kupić jedzenie… Wina mieli w nadmiarze, jak choćby to, które Hugo odłożył do leżakowania, a któremu teraz nie poświęcał najmniejszej uwagi. Zastała go w izbie, leżał na łożu w ubraniu, z zagubionym wzrokiem. Nie, postanowiła. Nie powiem mu o Reginie i o jej zamurowaniu. Bóg zadecyduje, czy pozna prawdę.

Po unieważnieniu małżeństwa z Mercè – córką diabła – Bernat zdecydował się na ponowny ożenek. W 1418 roku król Alfons oficjalnie wypowiedział wojnę Republice Genui. Stosunki z nią były napięte już od jakiegoś czasu, bo Genueńczycy wspierali Sardyńczyków podczas ich ciągłych powstań przeciwko Katalonii, jednak bezpośrednią przyczyną wojny stał się atak na kataloński frachtowiec wysłany przez samego monarchę. Genueńscy korsarze nie tylko przejęli ładunek i statek, ale wrzucili do morza całą załogę i płynących na pokładzie kupców. Król nakazał barcelońskim stoczniom budowę armady. Katalońskie kortezy i władze miejskie zadeklarowały pomoc i wyłożyły pieniądze na pokrycie kosztów wyprawy wojennej. Jednakże choć parlament poparł wojnę z Genuą i obronę wiecznie zbuntowanej Sardynii, nie podobało mu się, że król Alfons – podobnie jak jego ojciec, Ferdynand z Antequery – otoczył się kastylijskimi ministrami i doradcami, przyznając wszystkie pałacowe stanowiska obcym, a nie Katalończykom. Wybrano więc przedstawicieli, którzy mieli udać się do monarchy i zaprotestować przeciwko takiej polityce. Król na próżno próbował uniknąć spotkania z posłami, w końcu musiał ich przyjąć i wysłuchać. Zmienił też nastawienie, świadom, że jego wyprawa wojenna zależy od hojności kortezów. Osoby z najbliższego otoczenia władcy zasugerowały Bernatowi Estanyolowi, że powinien wziąć za żonę córkę jednego ze szlachciców lub miejskich patrycjuszy, którzy z pewnością będą zachwyceni, mogąc przyjąć do rodziny wybitnego doradcę króla Alfonsa. W ten sposób Bernat podkreśli swoje katalońskie korzenie, a władca będzie mógł się bronić, że stanowisko admirała armady zajmuje osoba pochodząca z Księstwa Katalonii. Marta była pierworodną córką Galcerana Destorrenta, powszechnie szanowanego mieszkańca Barcelony, właściciela kilku galer, wspólnika wielu przedsiębiorstw handlowych, posiadacza nieruchomości w mieście oraz prawa do piekarni i młyna. Niegdyś

zasiadał w Radzie Stu jako reprezentant stanu kupieckiego, ale po tym, jak kupił baronię i hrabstwo i został szlachcicem, musiał zrezygnować z tego stanowiska. Galcerán był bogaty, bardzo bogaty. Podobnie jak wielu ludzi z jego pozycją, nabył dwa zamki i otaczające je ziemie położone na niedogodnych terenach w głębi Katalonii; odwiedził je tylko raz, jedynie po to, by odebrać zwyczajowy hołd. Za pozwoleniem króla odkupił je wraz z tytułami od szlachciców potrzebujących pieniędzy, których on miał w nadmiarze. Na drodze do małżeństwa popieranego przez obie strony mogła stanąć tylko jedna przeszkoda: Arnau. Biskup i księża uznali, że syn Bernata jest wolny od diabelskich stygmatów, więc chłopczyk wrócił do pałacu przy ulicy Marquet, admirał zaś uznał go publicznie za swojego prawowitego dziedzica. Kupiec próbował negocjować z Bernatem, by spadkobiercą został pierworodny syn jego córki, ale przyszły zięć się temu sprzeciwił. „Mam już męskiego potomka, a wasza córka nawet jeszcze nie poczęła”. Galcerán Destorrent przemyślał sprawę i w końcu uściskiem dłoni przypieczętowali umowę. Naprędce wyprawiony ślub admirała – który nadal był zahartowanym, silnym, zdrowym mężczyzną, mimo że dobijał do pięćdziesiątki – odbył się na początku wiosny 1419 roku w kościele Matki Boskiej Morskiej. Jeśli ten, który połączył go z Mercè, był wystawny, to zaślubiny z Martą Destorrent miały iście królewską oprawę. Tym razem ślub uświetnili swoją obecnością Alfons z małżonką. Para młoda, monarchowie i liczni goście nie pomieściliby się w pałacu przy ulicy Marquet, dlatego przyjęcie wyprawiono w Dużym Pałacu. Dla mieszkańców urządzono zaś na plaży całonocną zabawę na cześć nowożeńców i władców, z trubadurami, błaznami, linoskoczkami, kuglarzami, muzyką i darmowym winem. Większość barcelończyków skupiła się w okolicach kościoła Matki Boskiej Morskiej i na plaży, gdzie pili

i tańczyli, podczas gdy reszta miasta była niemal wyludniona: tylko tu i ówdzie przemykały pojedyncze osoby i od czasu do czasu rozlegał się krzyk zachwalający towary, których prawdopodobnie nikt nie kupi. Zamknięto prawie wszystkie warsztaty i pochowano stragany, które zazwyczaj zastawiały ulice. Jedną z osób, które nie udały się na plażę, by świętować zaślubiny Bernata, była Caterina. Znów stała pod ścianą kościoła Trójcy Przenajświętszej. Wpatrywała się w celę, w której od niemal dziewięciu miesięcy siedziała zamurowana Regina. Hugo był w karczmie. Kiedy niedawno dowiedział się o planowanym ożenku Bernata, obrzucił go wyzwiskami i życzył mu śmierci w agonii i zstąpienia do piekieł. Caterina i Pedro uśmiechnęli się wobec takiej reakcji, gniew był bowiem lepszy niż apatia, w jakiej trwał przez ostatnie miesiące. Czasami Hugo schodził do piwniczki, choć nie zawsze po to, by przygotować wino. „Przynajmniej tam schodzi”, próbował pocieszyć Caterinę Pedro, gdy opowiedziała mu, że Hugo po prostu bezczynnie siedzi na beczce. Nigdy nie rozmawiali o Reginie; Caterina nie chciała nawet o niej wspominać. Wydawało się, że Hugo powoli wychodzi z przygnębienia, więc wyjawienie mu, że jego żona znajduje się tuż obok, zamurowana przy kościele, mogłoby spowodować kolejne załamanie. Poza tym była pewna, że choćby nie wiadomo jak się starał, nie zdołałby wyciągnąć żadnej informacji od tej przewrotnej kobiety, odciętej od świata przez mury celi. Nie rozmawiali także o Mercè. Wyglądało na to, że Hugo pogodził się z myślą, że córka nie żyje. Od jej porwania minęły dwa lata; było mało prawdopodobne, że przeżyła tyle czasu w odrażających lochach jakiegoś niedostępnego zamku, czy to w Garraf, czy gdziekolwiek indziej. Tak twierdził w momentach, kiedy opłakiwał córkę. Caterina odrzucała myśl, że Mercè nie żyje. Dobrze znała trudy życia, wiedziała, że ludzie są w stanie wytrzymać więcej, niż można się po nich spodziewać, także to, co wydaje się nie do zniesienia.

Krzywdy, cięgi, gwałty, poniżenia… okrucieństwo! Życie instynktownie chwyta się z uporem najbledszego światełka. Nie wierzyła również, by ktokolwiek ją zabił, zwłaszcza jeśli porywacze sądzili, że jest córką diabła. Nikt nie chciałby zadzierać z tą potężną, złą istotą, zabijając jej domniemanego potomka. Marzyła o tym, by uwolnić Mercè. Od tego zależało szczęście Hugona… a tym samym i jej własne. Jeżeli jej nie znajdą i nie wyzwolą, będzie musiał się pogodzić z rzeczywistością, ale głębokie, bolesne rany pozostaną na zawsze. Nie zasługiwał na to, ona też nie. Kiedy zamurowano Reginę, poszła porozmawiać z ojcem Juanem. Musi wyciągnąć z tej kobiety informację, gdzie przetrzymują Mercè. – Podstępem, ojcze – napomniała księdza. – Jest równie przebiegła co zła, a jeżeli zorientuje się, że próbujecie poznać miejsce pobytu Mercè, gotowa obciąć sobie język. Starania księdza nie przyniosły jednak żadnych efektów. – Może z czasem poczuje skruchę i wtedy… – próbował podnieść na duchu Rusinkę. – Regina miałaby poczuć skruchę? – zapytała z malującym się na twarzy niedowierzaniem. Nigdy nie poczuje skruchy, a Mercè, jeśli jeszcze żyje, do śmierci będzie siedziała w lochach. Po zamurowaniu Reginy Caterina zaczęła się zastanawiać, jak zmusić ją do mówienia. W karczmie łatwo było wyciągnąć z każdego informacje – wystarczyło kilka czarek wina i ludzie zaczynali się zwierzać – ale osoba zamurowana w celi… Pomysł przyszedł jej do głowy, kiedy zobaczyła, że jakaś kobieta podaje Reginie przez okienko wodę. – Musisz być pobożny – pouczyła Pedra. – Módl się, módl i jeszcze raz módl. Niech słyszy, jak szeptem odmawiasz pacierze. Nie daj jej powodów, by nabrała podejrzeń. Zaczęli od czarki wina na parapecie okienka. Regina opróżniła ją dopiero następnego dnia i odstawiła na miejsce, żeby ten, kto przyniósł naczynko, mógł je z powrotem zabrać. Minął miesiąc, codziennie pojawiała się nowa

czarka. Caterina obserwowała celę, która stopniowo upodabniała się kolorem do murów kościoła. Rusinka wymykała się z karczmy, gdzie zresztą nie miała nic do roboty, i godzinami wystawała przy drzwiach świątyni wzniesionej przez żydów zmuszonych do zmiany wiary. Dodawała do wina gorzałki. „Kim jesteś?”, zainteresowała się któregoś dnia Regina. Pedro spojrzał w stronę drzwi i gwałtownie zamachał rękami. „Pyta”, przesylabizował bezgłośnie. Caterina wskazała mu na migi, żeby odpowiedział to, co uzgodnili: że nazywa się Pedro, że jego ojciec ma karczmę między Małym Pałacem a plażą i że matka, która od dawna leży chora, poprosiła go, by zanosił begince wino – jedyną rzecz, której mieli pod dostatkiem – i dziękował, że dała się zamurować. Jakże pomagają jego matce jej modlitwy! „Chcecie więcej wina? Oczywiście. Matka będzie szczęśliwa. Módlcie się za nią, błagam was, pani”. Dwie czarki dziennie. Z gorzałką. Trzy miesiące później Pedro podniósł wysoko bukłak i przecisnął go przez okienko. „Tak będzie wygodniej dla nas obojga”, stwierdził. Regina piła. Niewiele jadła, ludzie wiedzieli bowiem, że do obietnic złożonych przez zamurowane należą także głodówka i pokuta, przynosili jej więc tylko po pajdzie chleba, kawałku sera czy cebuli. Podczas przepisowego postu, kiedy inni spożywali ryby, Regina nie dostawała nic do jedzenia. Złe odżywianie, zamknięcie w czterech ścianach i wino wymieszane z gorzałką, dużo wina, ile tylko zapragnęła, z dnia na dzień coraz więcej. Czasem prosiła o nie bełkotliwym głosem, kiedy indziej natarczywym, nieprzyjemnym, nieznoszącym sprzeciwu tonem – jak to ona. „Natychmiast przynieś mi wina, Pedro! No już! Albo przestanę się modlić za twoją matkę”. Ojciec Juan stanął przed moralnym dylematem, gdy odkrył, że kobieta zamurowana przy jego kościele jest niemal bez przerwy pijana. Wiedział, dlaczego Regina skończyła w tej celi, nie chodziło bynajmniej o pobożność ani oddanie Chrystusowi. Wiedział także, do

czego dąży Caterina: chce ocalić niesłusznie uwięzioną kobietę. „Jeżeli Mercè rzeczywiście jest córką diabła, powinna trafić pod opiekę Kościoła, a nie siedzieć zamknięta w lochach, w mroku, z dala od światła i Bożego miłosierdzia”, przekonała ostatecznie duchownego. Hugo zaczął coś podejrzewać, odkąd Caterina i Pedro uparli się, by nocami destylować wino. – Po co nam tyle gorzałki? – zapytał. Rusinka ociągała się z odpowiedzią, a chłopak nawet nie próbował wytrzymać spojrzenia swojego pana. – Sprzedamy ją – odparła wreszcie Caterina. – Skoro już nikt nie przychodzi po wino, może ludzie będą kupować gorzałkę. Wzruszył ramionami i niemrawo powlókł się schodami na górę. Caterina i Pedro przekrzywili głowy, wymieniając porozumiewawcze spojrzenia. Dziewięć miesięcy później jak zwykle czekała przy ścianie kościoła Trójcy Przenajświętszej. Ojciec Juan wyjawił jej, że Regina stała się bardziej rozmowna, że coraz częściej przyzywa go do okienka wychodzącego na ołtarz i prosi, żeby jej wysłuchał. – To częste u opilców, o ile nie zbiera im się na płacz albo nie ogarnia ich nostalgia – wtrąciła Caterina. – Szukają kogoś, kto by ich wysłuchał. – Wiem. Ale im częściej mnie wzywa, tym większe plecie bzdury. – To też prawda. Tylko że w tym pleceniu zawsze jest źdźbło prawdy, tej prawdy, której często nawet oni sami nie są w stanie odkryć. Powinniście uważnie jej słuchać. Na pewno powie wam coś o Mercè i o miejscu, w którym ją zamknęła. Nie mogła jej wyrzucić z pamięci, to niemożliwe… Przez tyle lat była dla niej matką! Kiedyś ją kochała. Coś musi kłuć ją w środku na wspomnienie tej dziewczyny i przysięgam na Boga, że z niej to wyciągniemy. – Nie przysięgaj! – skarcił ją ksiądz.

W dniu ślubu Bernata z córką Galcerana Destorrenta Caterina miała przeczucie, że nadeszła chwila prawdy. Nie zdała się jedynie na intuicję – dodała sporej ilości gorzałki do bukłaka z winem, który Pedro o świcie przecisnął przez okienko w celi zamurowanej kobiety. Odważyli się sprzedawać gorzałkę. Nieliczni klienci, którzy odwiedzali karczmę – pijacy i rzezimieszki – zasmakowali w tym mocnym, nieznanym trunku. Kiedy próbowali go pierwszy raz, spoglądali na siebie ze zdziwieniem, zdumieni kręcili głowami i wykrzykiwali pochwały pod adresem tej nowej mikstury. Zamawiali następną kolejkę i bez szemrania płacili za obie. Wieść rozeszła się po El Raval i karczmę znów wypełnili goście. Zjawili się też przedstawiciele władz. Caterina wypiła gorzałkę w ich obecności, podobnie jak wielu klientów. Nie szkodzi nikomu, tyle że upija wcześniej niż wino, jeśli to w ogóle można uznać za szkodę, stwierdził ze śmiechem jeden z bywalców. „Jak przygotowywane przez zakonników likwory!”, zawołał mistrz szewski – człowiek prosty, członek barcelońskiej Rady Stu – po czym zamówił następną kolejkę. Podobnie musiał pomyśleć mostassaf – urzędnik wyznaczony przez władze miejskie do sprawowania nadzoru nad targowiskami, warsztatami, wagami, cenami, jakością towarów i ewentualnymi nadużyciami – bez wahania bowiem zezwolił na sprzedaż tego nowego produktu, ustaliwszy uprzednio wysokość podatku. Caterina i Pedro pracowali bez wytchnienia. W dzień zajmowali się karczmą, nocami zaś destylowali gorzałkę, której sprzedaż przynosiła duże zyski. Hugo początkowo obserwował ich z daleka. Sam nigdy nie rozważał możliwości handlowania okowitą. – Pamiętasz, jak Barcha bardzo ją lubiła? – zapytała Caterina, próbując zmusić go do jakiejś reakcji. – Piła okowitę podczas destylowania.

Hugo pokiwał głową na wspomnienie Mauretanki i od tej pory pomagał im w przygotowywaniu gorzałki. Niejeden karczmarz postanowił pójść w ich ślady. Kupowali okowitę, dobrej jakości wino poddane kilkakrotnej destylacji w celu wydobycia z niego kwintesencji, nektaru, który rzekomo zawierał w sobie słońce i gwiazdy, potrafił goić rany i leczyć chorych. Kiedy okazało się, że pali w ustach, rozcieńczali ją wodą. Niektórzy odważyli się ją przełknąć, ale poczuli pieczenie w przełyku. Inni posunęli się jeszcze dalej i wystawili rozcieńczoną okowitę na sprzedaż, klienci jednak wypluwali ją zaraz po spróbowaniu, grożąc zgłoszeniem sprawy władzom i zamknięciem karczmy. Gorzałka dokonała cudów. Nie tylko zapewniała im zyski, ale sprawiła też, że Hugo wziął się do pracy, być może powodowany wspomnieniem Mauretanki. Całymi nocami siedział przy alembiku, podczas gdy Pedro kładł się obok na swoim legowisku, a Caterina wracała na górę do izby. Bali się, że Hugo może przy okazji próbować destylatu, ale kiedy Pedro szpiegował go którejś nocy, udając, że śpi, nie zauważył, żeby wlewał w siebie gorzałkę. Skoncentrowany na alembiku i monotonnym skapywaniu alkoholu, Hugo wypijał najwyżej jedną czarkę, i to nie zawsze. Przypominał wtedy przyczajone zwierzę. Co prawda potem przesypiał większość dnia, ale przynajmniej nie pił. Caterina zaczęła szukać w jego oczach jakiejś iskierki życia. Miała nadzieję, że te same cuda, które gorzałka zdziałała w jej domu i życiu, dokonają się także w cuchnącej celi przy kościele nawróconych żydów. Podczas gdy Hugo był w coraz lepszej formie, Regina coraz bardziej popadała w nałóg. Kobiety, które od czasu do czasu przynosiły jej coś do jedzenia, zaczęły się skarżyć ojcu Juanowi. Regina krzyczała na nie i obrzucała je wyzwiskami, żądała wina zamiast chleba i groziła, że sprowadzi na nie wszelkiego rodzaju nieszczęścia, jeżeli nie spełnią jej życzenia. Księdza, który

początkowo przymykał oko na całą sprawę, ogarnął strach, że wieść się rozejdzie i dotrze do uszu biskupa. Dlatego wszystko musiało rozstrzygnąć się w dniu ponownego ożenku Bernata. Nie licząc dwóch modlących się szeptem staruszek, w kościele nikogo nie było, większość wiernych świętowała bowiem na plaży. Ojciec Juan miał więc czas, by spokojnie przesłuchać Reginę, która była już kompletnie pijana, dzięki czemu straciła swoje zimne, wyrachowane opanowanie. – Nic. Caterina podskoczyła wystraszona. Stała pogrążona w myślach, ze wzrokiem wbitym w celę, i nie zauważyła, że ojciec Juan opuścił kościół i wyrósł za jej plecami. – Co mówicie? – Nic – powtórzył zniecierpliwiony duchowny. – Ta kobieta nawet po pijanemu nie zdradzi nam żadnej wskazówki. Rusinka poczuła, że drżą jej nogi. Ojciec Juan musiał ją przytrzymać. – Nie mogę tego dłużej ciągnąć – powiedział. – Zrozum, nie godzi się, by pustelnica była przez cały czas pijana. – Caterina zbladła, usłyszawszy jego słowa. – Trzeba z tym jak najprędzej skończyć. Popełniliśmy błąd… Ja popełniłem błąd, pozwalając, by do tego doszło. Odtrąciła rękę, która pomagała jej utrzymać się na nogach, i weszła do kościoła. Ojciec pospiesznie ruszył za nią, wołając szeptem: – Co zamierzasz? Co chcesz zrobić? Jesteśmy w domu Bożym! Dotarcie do ołtarza małej, skromnej jednonawowej świątyni nie zajęło im dużo czasu. Caterina nie przeżegnała się przed świętymi obrazami, nawet nie spojrzała w ich stronę. Ruszyła do prawej ściany, wbijając wzrok w maleńkie okienko celi, jeszcze mniejsze niż to wychodzące na zewnątrz. Ojciec Juan czekał w milczeniu przed

ołtarzem, zerkając kątem oka na dwie staruszki, które na szczęście nie zwracały na nich najmniejszej uwagi. Caterina stanęła pod okienkiem, nie wiedząc, co ma dalej robić. Ojciec Juan skrzywił się i rozłożył ręce w pytającym geście. Uderzyła pięścią w ścianę. Rozległ się głuchy, stłumiony dźwięk. Co może zrobić? Ponownie uderzyła w mur. Odwróciła się i oparła plecami o ścianę. Czuła na sobie wzrok księdza, a także jednej ze staruszek. Miała ochotę wykrzyczeć Reginie, kim jest, zagrozić jej. Czym jednak można zagrozić zamurowanej w celi kobiecie? – Chodźmy – nalegał szeptem ksiądz, wyciągając rękę. – Nie – odparła błagalnym tonem i jeszcze mocniej przywarła do ściany. Od dziewięciu miesięcy realizowała swój plan. Udało jej się uzależnić Reginę od gorzałki, mimo to ta wywłoka nie ustępowała. Ojciec Juan dalej nalegał. – Nie – powtórzyła Caterina. Staruszki opuściły kościół i zostali sami. Mercè. Rusinka przypomniała sobie dziewczynę, która z uśmiechem schodziła do piwniczki w pałacu przy ulicy Marquet i pełna nadziei opowiadała im o hrabim Urgell, o tym, jak zmieni się ich życie, kiedy zostanie królem. Jakże Hugo ją kocha! Muszą ją wyzwolić. Tymczasem ta szansa wymyka jej się z rąk. Zakryła twarz dłońmi i wybuchnęła płaczem. Ojciec Juan stał w milczeniu ze spuszczoną głową. – Kto płacze? Głos dobiegł z okienka w ścianie. Caterina pociągnęła nosem, pokręciła głową i zaniosła się jeszcze głośniejszym szlochem. Ksiądz nadal trwał w milczeniu. – Kto to? – wybełkotała Regina władczym tonem. – Kto… Kto płacze w kościele? Ojciec Juan zastanawiał się przez chwilę, z przechyloną na bok głową i zmrużonymi oczami.

– Nikt, Regino – odparł. – Czyżbyś słyszała czyjś płacz? Kobieta nie odpowiedziała, a on na migi pokazał Caterinie, by płakała dalej. „Po cichu…”, poinstruował, rytmicznie poruszając dłońmi. – Słyszysz czyjś płacz? – powtórzył, nie otrzymawszy odpowiedzi. – Jestem sam w kościele. Ludzie świętują na plaży. – Słyszę płacz… Tak! – zawołała nagle Regina. – Płacze… Ktoś… Jakaś kobieta płacze w kościele! – W kościele nie. Nikogo tu nie ma. Jak możesz słyszeć płacz? Może powinnaś wsłuchać się w siebie, żeby odkryć, kto płacze. – Nie… – Skrzywdziłaś jakąś kobietę? – zapytał z premedytacją. Caterina zaszlochała głośniej, zachęcona pełnym uśmiechem, który pojawił się na ustach księdza.

nadziei

– Regino… płacz, który słyszysz, musi należeć do udręczonej duszy kogoś, kogo zraniłaś. Beginka upiła wina zmieszanego z gorzałką. Usłyszeli, jak w bukłaku chlupie płyn, jak zamurowana kobieta głośno go przełyka, jak się krztusi, zanosi kaszlem i pociąga kolejny łyk. Płacz, szlochy i jęki Cateriny sprawiły, że ponownie przyłożyła bukłak do ust. Zaczęła krążyć po celi, a to szeptała, a to mówiła na głos. Kilkakrotnie upadła. Wykrzyczała jakieś niespójne słowa. – Ojcze! – zawołała. Ksiądz Juan nie opowiedział. – Ojcze! – wrzasnęła, lecz on nadal milczał. – Wciąż płacze – wyznała drżącym głosem, przywierając do ściany z okienkiem. – Regino, nie będę mógł ci pomóc, jeżeli nie powiesz mi, kto płacze. – Nikt… nikt nie mo… może mi pomóc! Mówienie przychodziło jej z trudem. Słowa więzły jej w przeżartym alkoholem gardle.

– W takim razie ten płacz będzie cię palił w środku przez całą wieczność. Teraz to Regina zaniosła się szlochem, wydając z siebie długi skowyt. – Regino, Bóg jest miłosierny, zaufaj Jego dobroci. On może ci pomóc, na pewno to zrobi. – Nie! – Nawet mordercy szukają łaski u naszego Pana… – Ja jej nie zabiłam! – powiedziała jednym tchem. Caterina zamilkła, słysząc jej słowa, ojciec Juan wskazał jej jednak, by dalej płakała. – Nie pozwoliłam im… Caterina powstrzymała się, żeby nie krzyknąć. Regina mówiła o Mercè. Ileż to duszyczek nienarodzonych dzieci musiało ją dręczyć? Dziesiątki, setki. Ale usprawiedliwianie się, że nie pozwoliła jej zabić, mogło dotyczyć wyłącznie Mercè. Zapadła cisza. – Pan czeka na twoją spowiedź – naciskał ksiądz.

30

Okazało się, że chodzi o zamek w Sabanell położony w głębi lądu, za Garraf, w prowincji Penedès, na żyznej równinie obsadzonej winoroślą i obsianej zbożem. Na jednym z jej nielicznych pagórków wznosiła się forteca, która wraz z zamkami Gelidy, Papiol i Eramprunyà tworzyła niegdyś jedną z linii obrony przed muzułmańską konkwistą Półwyspu Iberyjskiego, w czasach, kiedy Katalonia była zaledwie francuską prowincją mającą powstrzymać Saracenów przed przekroczeniem Pirenejów. Hugo tyle razy przemierzał te ziemie, że zaczął się bać, iż ktoś go w końcu rozpozna. Niespełna liga dzieliła Sabanell od Vilafranki, dokąd wielokrotnie udawał się po wino. To tam na prośbę małego Manuela nazwał swoje muły Białym i Czerwonym. Tym razem zostawił je w Barcelonie. Podróżował pieszo, przebrany za ubogiego chłopa szukającego pracy w rozciągających się dookoła winnicach.

– Mercè jest uwięziona w zamku w Sabanell, w Penedès! – oznajmiła Caterina po wejściu do karczmy, pustej z powodu ślubu Bernata. Pedro przyjął tę wiadomość z entuzjazmem, który osłabł na widok reakcji Hugona siedzącego przy jednym z długich drewnianych stołów. Caterina podeszła i dotknęła jego ramienia. – Żyje – odważyła się przepowiedzieć. Trudno było mu uwierzyć, że córka nie umarła. Z okazji ślubu Bernata pił i w samotności wznosił toasty, by admirała spotkały same nieszczęścia. Nie wypił dużo, zaledwie dwie czy trzy czarki,

tyle wystarczyło jednak, by słowa Cateriny zderzyły się ze stanem jego ducha, który oscylował między gniewem a błogim zapomnieniem. Nagle wszystko eksplodowało mu w głowie: Bernat, Mercè… Z oczu Hugona popłynęły łzy. Caterina pochylała się, obejmując go od tyłu ramionami. Tego wieczoru opowiedziała mu o Reginie i o tym, jak zmusiła ją do wyjawienia prawdy. – Wywłoka. Zabiję ją – wycedził. – Nie ma takiej potrzeby – szepnęła Rusinka. – I tak już umarła za życia. Następnego dnia o świcie wyruszył w stronę Penedès. Kiedy Caterina pocałowała go z czułością na pożegnanie, na jego ustach zarysował się uśmiech. – Nie wracaj bez niej – powiedziała, podając mu wypchaną pieniędzmi sakwę. Hugo pokiwał głową i zważył woreczek w dłoni, jakby miał ubić jakiś ważny interes. – Są twoje, mogą ci się przydać – rzuciła Rusinka. – Gorzałka przynosi duże zyski. Zostało nam więcej. Pedro zawahał się, kiedy przepuściła go, by on także mógł się pożegnać. Hugo pierwszy rozłożył ramiona i przytulił chłopaka, który pozwolił się objąć, niezdarnie spuszczając ręce, jakby nie wiedział, co z nimi począć. – Dziękuję. – Hugo wiedział o udziale Pedra w spisku, który zakończył się spowiedzią Reginy. Caterina rozpłakała się na widok błysku, jaki pojawił się w jego oczach, gdy patrzył na nią, ściskając chłopaka.

Nie zabrał ze sobą wina ani gorzałki, jedynie wodę, ser i solone mięso. Teraz był na miejscu; spoglądał na zamek w Sabanell, donżon otoczony

rozmaitymi

budowlami,

które

po

zwycięstwie

nad

Saracenami wypartymi do Królestwa Grenady – daleko stąd – straciły swój obronny charakter i zostały przekształcone w pałac. Ponad imponującymi fortecznymi blankami widać było fragmenty kompleksu z misternymi oknami zakończonymi ostrołukami i otwarte galerie o łukach wspieranych przez smukłe kolumny. Zamkiem zarządzał kasztelan będący wasalem barona Sabanell, władcy ludzi, ziemi i domostw rozrzuconych na otaczających zamek terenach. Hugo przypomniał sobie złe doświadczenie z rycerzem z wieży obronnej w Campdàsens, w Garraf, dlatego tym razem postanowił odwiedzić najpierw zamek. Był początek marca, słońce lśniło na czystym niebie i oświetlało rozległą równinę porośniętą winoroślą i zbożem. Panowała przyjemna temperatura, dzień był jeszcze rześki. Natężenie robót w winnicach będzie teraz coraz większe: okopywanie, przycinanie, nawożenie obornikiem… Ta pora roku oraz winobranie to czas, kiedy rolnicy mogą potrzebować więcej najemnych rąk do pracy. – Pokój wam – pozdrowił strażnika przy bramie. Mężczyzna popatrzył na niego wzrokiem, który wyrażał coś pośredniego między obojętnością a zaciekawieniem. Za wjazdem Hugo zobaczył dziedziniec, na którym tkwili bezczynnie inni zbrojni. – Czego szukasz? – zapytał strażnik. – Pracy. Chciałbym pracować w polu. Strażnik wzruszył ramionami. – Wiem, że te ziemie są lennem barona Sabanell, wolałbym mieć jego zezwolenie. Nie potrzebuję kłopotów. – Chcesz rozmawiać z panem? – zdziwił się strażnik. – Jasne, że nie. Może z zamkowym kasztelanem. – Tamten popatrzył na niego jak na wariata. – Z ochmistrzem? – obniżył poprzeczkę Hugo, ale mężczyzna nie zmienił podejścia. – Z waszym przełożonym? – spróbował na koniec Hugo. – Kapitanie! – zawołał w odpowiedzi strażnik.

Kosztowało go to kawałek sera, który mu jeszcze pozostał. Dzięki niemu zdołał udobruchać korpulentnego, łysego mężczyznę z dużym brzuchem i posępną miną, o rysach, które zastygły w grymasie wyrażającym odrazę. Obojętnie wysłuchał kłamstw Hugona mających usprawiedliwić jego obecność w Sabanell. Kłamstw, wśród których było fałszywe imię Pau i miejsce pochodzenia: Tarragona. – Masz tylko to? – zapytał dowódca straży, schowawszy ser za pazuchę. – Tak, panie kapitanie. – Hugo wykonał ruch, jakby chciał podsunąć mu swój tobołek i umożliwić przejrzenie zawartości. Kapitan machnął ręką, więc Hugo ponownie zarzucił tobołek na plecy. Trzos wypchany pieniędzmi ukrył pod ubraniem, mniej więcej w miejscu, gdzie tamten schował ser. – Jestem parobkiem, zwykle pracuję w winnicach. – Nie chciał mówić, że jest dostawcą, że zna się na piwnicach i doglądaniu win. To nawet tu, w Penedès, mogło zdradzić jego tożsamość. Powinien jak najmniej rzucać się w oczy, dopóki nie opracuje planu uwolnienia Mercè. – Dobrze – powiedział kapitan, odwracając się do niego plecami. – Możesz pracować jako najemnik… – Nagle zawrócił. – Znajdź wdowę po Devesie. – Zabrzmiało to prawie jak rozkaz. – To dobra kobieta. Jej mąż niedawno umarł, a dzieci są małe, przyda jej się ktoś, kto pomoże w winnicy. Dzięki temu będzie mogła zapłacić podatki baronowi i spłacić wierzycieli. Powiedz jej, że to ja cię przysłałem. Może ta młoda jeszcze kobieta zdoła zapłacić baronowi zaległe podatki, jak twierdził kapitan. Co do wierzycieli, Hugo nie bardzo zrozumiał, o co chodzi, wydawało mu się natomiast mało prawdopodobne, by przy takich obciążeniach wdowa była w stanie wypłacać dniówki za jego pracę. Adelaida, bo tak się nazywała, mieszkała pół ligi od zamku, z trójką dzieci, dwiema dziewczynkami i chłopcem, w parterowym domu zbudowanym na planie prostokąta,

z kamienia, o jednospadowym dachu z gałęzi i ziemi, w dość kiepskim stanie. Myśli Adelaidy musiały pójść w tym samym kierunku, bo w miarę jak Hugo mówił, kręciła coraz bardziej głową. – Nie mam ci czym zapłacić – odparła na zakończenie jego przemowy, coraz mniej entuzjastycznej z powodu jej miny. – Nie rozumiem zatem, dlaczego kapitan przysłał mnie do ciebie – mruknął Hugo. Wzruszyła ramionami. Uwagę Hugona przyciągnęły dzieci bawiące się prawie nago przy domu. Może zostać i pomóc tej kobiecie. Nie potrzebuje żadnych pieniędzy, ale zakładając, że jest parobkiem, powinien żyć z pracy rąk. Kapitan z pewnością wiedział, że wdowa nie ma pieniędzy. – Coś cię łączy z kapitanem? – zapytał znienacka. Adelaida uciekła spojrzeniem. W jej przestrachu Hugo wyczytał odpowiedź: łączy ją. Ale co? Mogło chodzić wyłącznie o niedozwolony związek, w przeciwnym razie skąd to zakłopotanie? Przebywanie w pobliżu kochanki dowódcy straży zamku w Sabanell może się okazać interesujące, ale jak pracować dla kogoś, kto nie ma pieniędzy, żeby mu płacić? Pierwszy zacznie coś podejrzewać sam kapitan. – Sprzedałaś winogrona z góry? – zapytał. Kobieta zaprzeczyła. – W takim razie łóżko i wyżywienie – zaproponował. – Na razie niczego więcej nie potrzebuję. Zapłacisz mi po winobraniu, w dniu, kiedy sprzedasz zbiory. – Od sprzedaży był mój mąż, ja nie umiem… – Sam się tym zajmę – obiecał Hugo. Dom był podzielony na trzy części. W jednym końcu znajdowało się pomieszczenie z kuchnią, w którym mieszkała cała rodzina, pośrodku drugie, zajmowane przez wychudzonego muła, z przegrodami do przechowywania ziarna i żywności, niepokojąco pustymi, zdaniem Hugona. Trzecia część, na drugim końcu,

przeznaczona była na piwniczkę. Stało tam kilka pustych beczek i trochę narzędzi do prac w winnicy i wyciskania owoców po zbiorach. Przenikliwy kwaśny zapach octu połączony z odorem zgniłych wytłoków sprawił, że Hugo skrzywił się i szybko stamtąd wyszedł. – Jak dawno zmarł twój mąż? – zapytał Adelaidę prosto z mostu, kiedy przekonał się, że winnica jest w jeszcze gorszym stanie niż dom. – Tuż po zeszłorocznym winobraniu. Hugo pokręcił głową. – Winnica już znacznie wcześniej była zaniedbywana. Teraz to kobieta pokręciła głową. – Josep… mój mąż, wolał cieszyć się winem, niż je produkować. Zacisnął zęby i zachował dla siebie pytanie, które cisnęło mu się na usta: pił, bo żona zdradzała go z kapitanem, czy ona zdradzała go dlatego, że pił? Pomyślał o ostatnich miesiącach, kiedy sam stale chodził pijany, szukając zapomnienia w winie. Bezdenna wciągająca otchłań, równie ponętna, co okrutna, z której wyjście było prawie niemożliwe. Odetchnął głęboko. Napełnił płuca zapachem ziemi i winorośli, za którym tak tęsknił. Przypominał mu młodość, marzenia, nadzieje… Westchnął. Syn Adelaidy, który biegał z siostrami pośród krzewów, odwrócił się i spojrzał w jego stronę. Hugo posłał mu uśmiech. Nie wrócił do picia, odkąd Caterina powiedziała mu, że Mercè żyje; nie czuł już takiej pokusy. Caterina! Co by się z nim stało, gdyby jej przy nim nie było, gdyby z takim uporem nie kruszyła woli Reginy? Poczuł nieskończoną wdzięczność, a jednocześnie smutek z powodu odległości, jaka dzieliła go od kobiety, którą kochał. – Trzeba przyciąć te krzewy – stwierdził.

Spał na słomianym sienniku w pomieszczeniu zajmowanym przez muła. Od jego przybycia minęły dwa miesiące. Poza pracą w winnicy zajmował się zbieraniem wszelkich możliwych informacji o baronie Sabanell, jego zamku, strażnikach, a przede wszystkim o lochach i przetrzymywanych w nich więźniach. Łatwo było mu kierować rozmowy na te tematy, jak wtedy, kiedy szpiegował dla Bernata i zdobywał informacje o statkach. Odwiedzał domy stojące wokół obejścia Adelaidy pod pretekstem naostrzenia jakiegoś narzędzia albo pożyczenia innego, którym nie dysponował, czy jakimkolwiek innym, na przykład rozmowy o klimacie czy obyczajach na tych nieznanych mu terenach. To stwarzało okazje do pogawędek z rolnikami tej żyznej równiny. Wszyscy wiedzieli, kim jest Adelaida. Większość była na bieżąco, jeśli chodzi o jej romans z kapitanem z zamku. Jednym rozpoczęcie rozmowy o tym zajmowało więcej czasu, innym mniej, niektórzy mówili bez ogródek, ale wszyscy bez wyjątku kierowali rozmowę z Hugonem na temat rozwiązłości wdowy, kiedy dowiadywali się, że dla niej pracuje. Niektórzy udawali zgorszenie, pokazując, jacy oni sami są pobożni i cnotliwi; większość uśmiechała się bezczelnie albo mrugała porozumiewawczo do Hugona. – Uważaj na kapitana – poradził mu młody wieśniak, który, sądząc po stanowczym tonie, z jakim to powiedział, musiał na własnej skórze odczuć przewagę dowódcy zamkowej straży. – Nie spodoba mu się, że sypiasz pod jednym dachem z jego kochanką – zauważył inny. Hugo zataił informację, że to właśnie kapitan zaproponował mu, by pomógł Adelaidzie. – Byłby zdolny mnie uwięzić? – Udał, że się wystraszył. – Oczywiście! Ten sukinsyn zamykał wielu z nas za dużo lżejsze przewinienia. Noga barona nie postała w zamku. Miał inne ziemie w starej Katalonii, na północy, i tam wolał mieszkać. Kasztelan, niejaki

Riambao, był jego wasalem w Sabanell. Dalej w hierarchii kapitan straży i jego zbrojni. Wszyscy chcieli rządzić, a skoro nie mogli się wzbogacić, to przynajmniej próbowali skorzystać z miejscowego wina i kobiet, wdów i mężatek. Do panien podchodzili z respektem, ze strachu przed karą, jaką wymierzyłby im baron, gdyby którąś unieszczęśliwili, a jej rodzice zażądaliby sprawiedliwości i zadośćuczynienia finansowego. Wieśniacy opowiadali Hugonowi, że i tak niejedna była napastowana. Czy byli kiedyś więzieni? Czy znają lochy? Siedzieli tam? – Skąd tyle pytań? – zdziwił się podejrzliwie któryś z nich. – Ze strachu, ma się rozumieć. Jaki mógłby być inny powód? Więżą też kobiety? – zapytał innego, który nie miał oporów przed rozmową o tych sprawach. – Tak? Musi to być dla nich bardzo ciężkie… Mówię tak z powodu i kapitana, i jego ludzi… Oczywiście, to mam na myśli. Był maj. Hugo okopywał krzewy winorośli z pomocą Adelaidy i z niezbyt wydajnym udziałem dzieci. Nie poświęcał pracy tyle uwagi i nie starał się tak bardzo jak lata temu, kiedy obrabiał własne winnice. Bezustannie myślał o Mercè i to go rozpraszało. Tak. W zamku w Sabanell kogoś przetrzymywano. Wydedukował to na podstawie słów pewnej wieśniaczki, którą uwięziono na ponad miesiąc za to, że sprowadziła wino spoza miasteczka i sprzedała je razem z własnym, jakby było miejscowej produkcji. Ta kobieta słyszała, jak strażnik kieruje kroki w głąb lochu, w którym przetrzymywano więźniów. Po chwili wracał, jakby doglądał kogoś w innej piwnicy. Tego dnia, gdy ją uwolniono, zobaczyła, że galeria, którą chodził strażnik, nie ma wyjścia, więc logiczne było, że na końcu korytarza jest jeszcze jedna cela. „Nie”, odpowiadała na inne pytania Hugona. Nie wie nic więcej. – To przez zakład – usprawiedliwił swoje zainteresowanie, kiedy kobieta wyraziła zdziwienie. – Założyłem się, że w tak dużym zamku jest więcej niż jeden loch, a mój znajomy twierdzi, że nie.

– Aha – uspokoiła się wieśniaczka. – Jeśli chcesz to wiedzieć, musisz zapytać Francesca. Mąż kobiety, obecny przy rozmowie i słuchający jej uważnie, przytaknął na potwierdzenie słów żony. – Kim jest Francesc? – zapytał Hugo, starając się, by zabrzmiało to obojętnie. – Miejscowy pijaczyna. Znajdziesz go w Sabanell… Jeśli nie siedzi w lochu, bo z powodu awantur, jakie wszczyna, spędza tam więcej czasu niż w domu. Joan! – zawołała nagle do męża. – Joan, czy Francesc ma dom? – Tamten tylko wzruszył ramionami. – Zresztą, to nieważne. W czasie, kiedy ja tam siedziałam, Francesca nie zamykano w lochu. Pozwalają mu swobodnie chodzić, aż się trochę uspokoi. Wtedy strażnik każe mu zamiatać i sprzątać gówna, zanim go wypuści. Hugonowi nie udało się wyjaśnić tajemnicy, jak Francesc się upijał. Sabanell było skupiskiem chałup z gliny (bez karczmy, warsztatów czy nawet miejsca do handlowania), baraków stłoczonych u stóp zamku i wokół małej, ciemnej kapliczki pod wezwaniem Świętego Bartłomieja, surowej, o grubych murach, z jedną nawą i sklepieniem kolebkowym. Kościół był równie ubogi, jak parafianie. Hugo dowiedział się wreszcie, z jakiego powodu Adelaida i wszyscy mieszkańcy wioski oraz trzech okolicznych osad pozostających pod jurysdykcją barona Sabanell muszą płacić wierzycielom, o których wspomniał kapitan w trakcie ich pierwszej rozmowy. Sabanell było w stanie upadłości. Wiele katalońskich miejscowości znajdowało się w podobnej sytuacji. Ich panowie feudalni, hrabiowie i baronowie, zaciągali ogromne długi, by prowadzić wystawne życie, zachować wygody i luksusy albo wypełniać coraz bardziej kosztowne zobowiązania wojenne. Aby móc pokrywać te wszystkie wydatki, możni sprzedawali bogatym notablom z miast, głównie z Barcelony, tak zwane censales. Dostawali od nich duże pożyczki, w zamian za co zobowiązywali się

wypłacać im roczną rentę, będącą czymś w rodzaju procentu od kapitału. Jeśli pożyczka miała charakter wieczysty, oprocentowanie było niższe, ale jeśli udzielano jej tylko na jedno lub dwa pokolenia (tak zwane violario), osiągało ono zwykle dwukrotnie wyższą wartość niż w przypadku zwykłego censal. Przy tego rodzaju operacjach finansowych panowie feudalni żądali, by chłopi i wasale sami płacili roczne renty. Dżuma, która spustoszyła świat i zredukowała jego ludność, złe zbiory, wojny, kolejne epidemie, a także zwyczajne skąpstwo feudałów, wszystko to sprawiło, że wiele z censales sprzedanych notablom z miast i przyjętych jako zobowiązania przez wasali nie sposób było spłacić. Wtedy miejscowość przechodziła w stan upadłości, administrowali nią sami dłużnicy, którzy negocjowali i układali się co do sposobu spłaty, upustów, a nawet zamiany censal na zwykłą pożyczkę, przez co roczna rata pomniejszała sumę do zwrotu. W takiej sytuacji znalazło się Sabanell i inne wsie we włościach barona. Wasale nadal płacili daninę swojemu panu i drugą – w tym przypadku siódmą część zbiorów – wierzycielom, którzy nabyli censal. Pomimo urodzajnych ziem życie tych pokornych wieśniaków było znojne i naznaczone okrucieństwem. Chodzili do małego kościółka, by modlić się do Boga i do Maryi Panny o spokój i szczęście potrzebne do pokonania biedy. Hugo wiedział, że w Sabanell nie sprzedaje się wina, dlatego następnej niedzieli po tym, jak wieśniaczka opowiedziała mu o Francescu, poszedł na mszę z dużym bukłakiem będącym własnością męża Adelaidy. Bukłak śmierdział, ale on nawet nie zadał sobie trudu, by go umyć. Wino kupił na kredyt, żeby nie pokazywać pieniędzy, w jednym z domostw, obok których przechodzili w drodze do Sabanell. Nikt go o nic nie pytał. Nikt nie zwrócił najmniejszej uwagi na to, że gdzieś zdobył wino. Każdej niedzieli po mszy wszyscy zbierali się w miasteczku, czasami na dziedzińcu zamkowym, i świętowali przed powrotem do domu na obiad. Liczba

mieszkańców Sabanell, tych z zamku i tych z domostw rozrzuconych po okolicy, nie przekraczała pięćdziesięciu, łącznie z dziećmi i starcami. W ciągu tych kilku godzin ludzie oddawali się piciu. Jeden ze zbrojnych umiał grać na flecie i jeśli proboszcz pozwolił, uprzyjemniał te spotkania muzyką. Rozmawiano o pogodzie i zbliżającym się winobraniu. Adelaida zazwyczaj znikała wtedy z kapitanem. Hugo nie miał problemów z rozpoznaniem Francesca pośród osób gawędzących na placu przed kościołem. Chudy, brudny i obdarty mężczyzna chodził od grupki do grupki i żebrał o łyk alkoholu. Byli tacy, którzy mu dawali. Hugo odłączył od reszty, usiadł samotnie na ziemi pod drzewem, którego gałęzie osłaniały przed słońcem, ciepłym i łagodnym o tej porze wiosny. Czekał. W momencie, kiedy Francesc na niego spojrzał, uniósł bukłak nad głowę i napił się, co można było zinterpretować jako zaproszenie. Natychmiast miał go przed sobą. Mężczyzna pokazał ręką skórzany worek. Hugo odchrząknął i zakasłał, tak ostry był smak wina, o czym przesądził brudny bukłak i kwaśny trunek kupiony na kredyt. – Dasz łyka? – zapytał obcesowo przybysz. Hugo wyciągnął w jego stronę worek. Francesc usiadł pod drzewem i przytknął go do ust. – Ej! Starczy! – musiał zwrócić mu uwagę Hugo, bo wyglądało na to, że pijaczyna jest w stanie wydudlić wszystko. Hugo pociągnął ponownie, najmniej, ile się dało. Jego kompan wręcz przeciwnie. Hugo przedstawił się jako Pau i dodał, że jest tu nowy, a gdy Francesc, który już o tym wiedział, pokiwał głową, skorzystał z okazji i zaczął wypytywać o Sabanell, o ludzi na placu. Pokazywał ich palcem, za każdym razem podając bukłak Francescowi. Niektórzy rzucali w ich stronę spojrzenia, ktoś nawet wskazał ręką parę siedzącą pod drzewem, ale prawie wszyscy okazywali im całkowitą obojętność. Hugonowi wydało się, że na ustach jednego z nich czyta: „Niech ten nowy pomęczy się trochę

z tym natrętnym pijakiem”. Francesc nie ociągał się z udzielaniem odpowiedzi, mówił szybko, czasami niespójnie z powodu klejących się warg. Przez cały czas miał w kącikach ust strużki białawej gęstej śliny. Wino! – pomyślał Hugo, zanim przeszedł do interesującego go tematu. Na dobre czy na złe, całe jego życie obraca się wokół nektaru bogów. Caterina ustaliła miejsce pobytu Mercè, upiwszy Reginę, teraz on robi to samo. – Powiedziano mi, że bardzo dobrze znasz zamek. Francesc wzruszył ramionami i nie odpowiedział, więc Hugo wyrwał mu bukłak. Ten wyciągnął ręce w błagalnym geście. – Znasz zamek? Lochy? – nalegał Hugo. – Tak. Bądź tak dobry… Dasz mi jeszcze wina? Proszę… Słuchając tych próśb, kolejny raz miał do czynienia z tym, co znał z własnego doświadczenia: nieodpartą, niekontrolowaną potrzebę picia. Odsunął bukłak tak, by Francesc nie mógł go dosięgnąć. – Jak wyglądają lochy? – Są… A jakie mają być? Lochy! Zdał sobie sprawę, że ten pijaczek nie będzie umiał ich opisać. Pokazał mu bukłak. – Opowiedz mi o kobiecie, którą trzymają zamkniętą w ostatniej celi, na końcu korytarza. Pomimo stanu, do jakiego się doprowadził, Francesc natychmiast zareagował. – Nie… Nie mogę… – Nagle zadrżał. – Nie. Nie wolno o niej mówić. Guillem, strażnik… – Zamachał gwałtownie rękami. – Nie mogę. Nie. Nikt nie może o niej wiedzieć… – Oczywiście – przerwał mu Hugo i podał bukłak. Musiał go uspokoić, zanim ktoś zauważy zdenerwowanie Francesca, dlatego pozwolił mu pić. – Wiem, że nikt nie może o tym wiedzieć. – Zmusił go, by przerwał picie. – Ale ja już wiem. Prawda, że wiem? Pijaczyna patrzył na niego skonfundowany.

– Tak. Skąd…? Skąd o tym wiesz? – Bo Guillem jest moim przyjacielem i kasztelan Riambao też. Dlatego wiem. Ze mną możesz rozmawiać o tej kobiecie. Ale z nikim więcej! – prawie krzyknął. – Zrozumiałeś? Nie wolno ci mówić z nikim więcej o tej kobiecie! Z nikim! Zrozumiałeś? Francesc kilkakrotnie przytaknął, oszołomiony instrukcjami Hugona. Potem pociągnął kolejny łyk. – Na początku często płakała, a kiedyś nawet porozmawiała ze mną – wyszeptał niespodziewanie. – Ale teraz rzadko można usłyszeć, jak szlocha. – Żyje? – Hugo aż podskoczył. – Tak – zapewnił Francesc, przeciągając to słowo. – Byłem tam niedawno, zaniosłem jej jedzenie i zabrałem wiadro z odchodami. – W tym momencie pokręcił głową, jakby żalił się na swój los. – Widziałeś ją? – Nie… Właściwie tak. Cień w kącie, ukryty. Wystraszony. Zachowuje się tak, od kiedy kilku zbrojnych… Hugo rąbnął zaciśniętymi pięściami o ziemię. Nie chciał pytać, czego Mercè obawia się ze strony zbrojnych. – Jest jak mały ptaszek – usłyszał głos Francesca. – Co chcesz przez to powiedzieć? – Jedzenie… Je mało jak ptaszek. Tam, pod drzewem, gdy między jednym a drugim łykiem Francesc opowiadał mu chaotycznie o jego córce i pozostałych więźniach, Hugo wielokrotnie musiał powstrzymywać łzy i równie często odchrząkiwać. Od tego czasu obsesyjna myśl o uwolnieniu Mercè zajmowała każdą chwilę jego życia. I sprawiła, że stał się nieuważny, jak tamtego majowego dnia, kiedy w czasie pracy o mało nie uciął ręki synowi Adelaidy, który dokazywał pod krzakiem winorośli, udając, że mu pomaga.

Im dłużej Hugo przemyśliwał nad sposobem uwolnienia Mercè, tym bardziej zamek w Sabanell jawił mu się jako twierdza nie do zdobycia. Jego córkę więziono już od dwóch lat, chociaż nie przez cały czas w Sabanell. Musieli ją tam przenieść po skazaniu Benedykta XIII i zakończeniu schizmy wraz z wyborem Marcina V. Ponieważ wyrok już zapadł, ewentualne wyznanie Arsendy dotyczące zakazanych praktyk z zakonnicami i innymi kobietami, które mogłoby zaszkodzić papieżowi, nie było teraz nikomu potrzebne. Mercè przetrzymywano już tylko po to, by zatrzeć ślady świadczące o jej porwaniu. Jeśli nigdy się nie odnajdzie, nikt nie będzie mógł oskarżyć o przestępstwo tych, którzy maczali palce w uprowadzeniu mieszkanki Barcelony. To zapewniało bezpieczeństwo przede wszystkim biskupowi Hrabiowskiego Miasta, Andreuowi Bertranowi, choć ten i tak – jak należy przypuszczać – zabezpieczył się przed niespodziankami ze strony Bernata, unieważnił przecież jego małżeństwo z córką diabła, a potem potwierdził, że Arnau, jego jedyny męski potomek, jest owocem Bożej dobroci. Powód, dla którego przeniesiono Mercè z więzienia w Garraf, na ziemiach biskupich, do Sabanell, pod rządami barona, był dla Hugona niezrozumiały. W następstwie soboru w Konstancji interesy Kościoła zbiegały się jednak z interesami możnych tak ściśle, że wszystko było możliwe. Przeszedł się po zamkowym dziedzińcu. Usiłował nie patrzeć w stronę drzwi prowadzących do wnętrza donżonu. Za tymi drzwiami, zawsze pilnowanymi przez strażnika, po prawej stronie były schody, którymi można było zejść do lochów. Tak mu powiedział Francesc. Czekał na okazję, korzystając z tego, że Adelaida piekła chleb w zamkowym piecu. Wasale barona mieli obowiązek robić to właśnie tutaj, tak samo jak musieli mleć zboże w jego młynie czy naprawiać narzędzia i kuć konie w zamkowej kuźni. Płacili też

związane z tym podatki: od mielenia, od wypiekania, uprawiania winnic, sprzedaży wina. Jako dożywotni dzierżawcy jego ziemi dokładali się do censal i płacili daninę proporcjonalną do zbiorów, nie licząc kościelnej dziesięciny. Hugo spojrzał na drzwi. A jeśli zejście do lochów jest po lewej stronie, nie po prawej? A jeśli po prawej też nie ma schodów? Musi dokładnie poznać plan podziemi. Nie miał jeszcze pojęcia, jak uwolni córkę, ale wiedział, że będzie to wymagało znajomości zamkowych wnętrz. – Wynocha stąd, wieśniaku! – krzyknął na niego strażnik, kiedy tylko zbliżył się do drzwi wieży. Hugo powiedział coś na swoje usprawiedliwienie i poszedł w stronę pieca, gdzie Adelaida nadal czekała, trochę na uboczu, z dala od innych kobiet, które jak ona przyszły upiec chleb. Było wśród nich kilku mężczyzn, prawdopodobnie ich mężów. Nie zastanawiał się długo. – Dlaczego tak na nią patrzysz? – rzucił wyzwanie jednemu z nich, temu, który wyglądał na najsilniejszego. – Co tam o niej szepczesz? – Wskazał Adelaidę jedną ręką, podczas gdy drugą chwycił go za kaftan i szarpnął z całej siły. Nie trzeba było długo czekać na reakcję rolnika, nieokrzesanego wieśniaka. Pobili się; wymienili kilka ciosów pięściami, po czym przywarli do siebie i potoczyli się po ziemi. Kobiety krzyczały, mężczyźni zagrzewali ich do walki. Wymiana uderzeń, niezbyt mocnych, bo zadanych z niewielkiej odległości w kłębowisku splątanych rąk i nóg, trwała wystarczająco długo, by Hugo zaczął żałować, że wpadł na taki pomysł: wbrew jego oczekiwaniom zbrojni nie interweniowali. W końcu jednak trzech z nich zdołało ich rozdzielić. Wszyscy jednogłośnie oskarżyli Hugona: to on rozpoczął bójkę, bez żadnego powodu napadł na wieśniaka, człowieka rozsądnego, łagodnego, żyjącego w bojaźni Bożej, o czym dobrze wiedzą ci, którzy go znają.

Zbrojni odpędzili mężczyzn i kobiety, którzy chórem starali się wybronić swojego towarzysza, a Hugonowi nie dali nawet szansy na otwarcie ust. „Idziemy!”, rozkazał najstarszy. Francesc powiedział prawdę: zaraz za drzwiami prowadzącymi do wieży, po prawej stronie, znajdowały się schody. To miejsce należało do starej części zamku, mury były tu z grubego kamienia, schody i korytarze wąskie, wszystko spowijał mrok rozjaśniany miejscami pochodnią zatkniętą na ścianie. Panowały tu przenikająca kości wilgoć i smród zgnilizny, odchodów… a przede wszystkim strachu i śmierci. Mimo to Hugo starał się zapamiętać każdy swój krok. Dotarli na dół, gdzie był przedsionek z pryczą dla strażnika, korytarz i drzwi prowadzące do ciemnego lochu. – Do środka! – polecił jedyny strażnik, który mu teraz towarzyszył. Hugo stawił opór. Musiał zobaczyć więcej niż swoją celę, zajrzeć na koniec korytarza, sprawdzić, czy Francesc powiedział mu prawdę. – Nie – odważył się sprzeciwić. Strażnik wyprostował się i odsunął wystarczająco daleko, by zagrozić mu włócznią, którą do tej pory trzymał niedbale w pozycji pionowej. Hugo wyciągnął rękę w stronę żelaznego ostrza, ale kiedy strażnik wykonał ruch mający zapędzić go do lochu, zrozumiał, że nie da się jednocześnie rozglądać i skupiać uwagi na broni. – Ja nie napadłem na tego człowieka! – zaprotestował. – To nie mój problem! – wrzasnął tamten i ponownie zagroził mu włócznią. – Ale twojego kapitana już tak. Strażnik zawahał się na chwilę, którą Hugo wykorzystał, żeby spojrzeć w głąb korytarza. Zobaczył, że ciągnie się daleko i że po lewej stronie, za miejscem, w którym stali, są chyba inne drzwi. – O co chodzi z tym kapitanem?

Hugo nie zwracał na niego uwagi. Mógł go pchnąć, zabrać mu włócznię i zmusić go do posłuszeństwa. W przedsionku widział klucze do cel… Ale co potem? Jak wyjdą z Mercè z zamku w świetle dnia, na oczach wieśniaków i zbrojnych? Dokąd uciekną? Nagle znalazł się w celi. Wszedł do niej, jakby instynkt doradził mu, by to zrobił. Rozległ się łomot zamykanych za nim drzwi. Powiedział sobie, że musi dobrze przygotować tę ucieczkę, bo przecież Mercè nie będzie w stanie biec. Po ciemku zbadał wnętrze lochu. Ktoś przysunął się do niego. „Masz…?” Hugo nie pozwolił mu dokończyć. Jednym pchnięciem ręki pozbył się więźnia i podszedł do drzwi. Kapitan zapewne wkrótce go uwolni – w winnicy Adelaidy jest jeszcze dużo do zrobienia. Jego myśli uleciały ku Mercè. Dzieli ich tylko mur! Chciał krzyczeć, powiedzieć, że tu jest, że ją kocha, że ją uwolni, ale był świadom, że nikt nie powinien się dowiedzieć o tym, że coś ich łączy. „Ptaszek”. Nie będzie w stanie iść. Nie starczy jej sił. Światło porani jej oczy. Słyszał gdzieś, że tak dzieje się z więźniami, którzy spędzili dużo czasu w ciemnościach. Westchnął. Zamek – niedostępny; zbrojni – liczni; teren dokoła – równina, na której nie ma się gdzie schować; jego córka – niezdolna do współpracy. Jak on tego dokona?

Kapitan ukarał go, każąc mu czekać do końca dnia i przez całą noc, zanim o świcie go uwolnił. – Podziękuj Adelaidzie, że nie przetrzymam cię w więzieniu cały miesiąc – powiedział do Hugona, kiedy ten wyszedł z lochu. Hugo nie spał tej nocy; nadsłuchiwał, w litanii głuchych, przytłumionych dźwięków próbował rozpoznać głos Mercè. Nie było to dla niego karą. Samotność, smutek i ból sprawiły, że podjął ostateczną decyzję. Nie odpowiedział kapitanowi. Rzucił mu w myślach wyzwanie: zabiję cię, jeśli tego dnia staniesz mi na

drodze. Tamten, jakby wyczuwając zagrożenie bijące z oczu Hugona, zdusił w sobie złość, zamilkł i odszedł. Ten dzień w końcu nadszedł. Był koniec września, już po winobraniu. W ciągu prawie czterech miesięcy, jakie upłynęły od jego uwięzienia, Hugo wyłącznie pracował i modlił się, by jego córka, jego maleńka, wytrzymała jeszcze jeden dzień, a potem następny. Matka Boska Morska. W nocy widywał Maryję Pannę, swoją Maryję. Uśmiechała się do niego. Miał wszystko przygotowane: pieniądze, nóż Barchy, muła i rozklekotany dwukołowy wózek, który kupił w Garraf. „Pożyczyli mi go moi dawni pracodawcy, bo już skończyli winobranie – okłamał Adelaidę jakiś czas temu. – Dzięki niemu wcześniej uporamy się z naszym”. W dzień świętego Michała wieśniacy tacy jak ona – dzierżawiący wieczyście ziemie będące własnością barona Sabanell – musieli zapłacić należną mu daninę, jedenastą część winobrania, nie licząc tej dodatkowej, przeznaczonej dla wierzycieli w ramach censal. Opowiadano Hugonowi, że tego dnia w Sabanell i w zamku panuje straszny chaos. Administratorzy wierzycieli i kasztelana, każdy niezależnie od siebie, przeprowadzili już inspekcję ziem Adelaidy i innych rolników, by ustalić wysokość świadczeń. Hugo skorzystał z okazji, by sprzedać administratorowi wierzycieli z Barcelony, kupcowi, którego na szczęście nie znał, to, co zostało z winobrania Adelaidy. Kupiec był zaskoczony wiedzą człowieka, który przedstawił mu się jako zwykły parobek. Hugo wyczuł to, dlatego postanowił nie naciskać tak bardzo, jak mógłby to zrobić, ale i tak uzyskał dla wdowy dobrą cenę. Ważne było nie tylko to, że w tym dniu wszyscy wieśniacy zjawiali się w zamku, płacili daniny i udeptywali winogrona w tłoczni, co powodowało wielkie zamieszanie, ale także to, iż przy okazji w Sabanell następowało coś w rodzaju zmiany rządów. Wszystko, co miało związek z dodatkową daniną oraz sprawowaniem

władzy,

nawet

sądowniczej,

i

to

zarówno

w sprawach cywilnych, jak i karnych, przechodziło na tych, którzy nabyli censales. Chodziło o to, by administrator wierzycieli mógł korzystać z praw – które w normalnych warunkach były zastrzeżone dla barona Sabanell – bezpośrednio, bez konieczności uciekania się do pomocy zbrojnych i ludzi feudała. Dziesiątki wieśniaków, tu danina dla jednego, tam dla drugich, strażnicy barona, inni wynajęci przez wierzycieli, mężczyźni i kobiety udeptujący winogrona, wino w bukłakach przechodzących z rąk do rąk, zły humor chłopów okradzionych z ich dochodów, kłótnie, zwłaszcza między zbrojnymi… Jeśli to nie był odpowiedni dzień na uwolnienie Mercè, to lepszego nie będzie. Chaos panujący w zamku był taki, jak to sobie Hugo wyobrażał. Po wejściu na zamkowy dziedziniec razem z innymi wieśniakami wyładowali winogrona. Po chwili administratorzy pana i wierzycieli podeszli do Adelaidy, by sprawdzić jej dane i przypisaną jej daninę. Zatwierdzili wszystko i kazali im czekać. Dzień był chłodny. Noc będzie jeszcze chłodniejsza, pomyślał Hugo. Świecące mocno słońce wskazywało, że niewiele brakuje do południa. Musiał czekać, nad czym w głębi duszy ubolewał, gładząc pod ubraniem rękojeść noża Barchy. Zauważył, że ma coraz bardziej napięte mięśnie. Był zdecydowany oddać życie, jeśli zajdzie taka potrzeba, nic ani nikt nie będzie w stanie go powstrzymać. Adelaida gdzieś zniknęła, podawszy Hugonowi ze wstydliwym uśmiechem jakiś niezrozumiały pretekst. Dzieci szły za nią po dziedzińcu, dopóki nie zatrzymał ich strażnik pilnujący wejścia do wieży. „Mnie nie zatrzyma!”, pomyślał Hugo. Boże, dopomóż! Dla córki…! Dla Barchy, która oddała życie, żeby on mógł się tu znaleźć. Rozlano wino, ale nawet go nie spróbował. Dzieci zniknęły mu z pola widzenia, kiedy rozpoczęto udeptywanie winogron w wielkiej drewnianej kadzi, w której mieściły się nawet cztery osoby. Przez otwór tuż nad ziemią moszcz spływał do balii w zamkowych piwnicach.

Po południu Adelaida wróciła, ale wkrótce znowu sobie gdzieś poszła. Strażnik pilnujący wieży też pojawiał się i znikał, jak wszyscy, kiedy wypite wino zaczęło uderzać do głów. Zdarzały się bójki, a zatrzymanych odprowadzano do lochu. Ta bieganina nie podobała się Hugonowi. Uznał jednak za dobrą wróżbę zachód słońca barwiący niebo na czerwono. Na dziedzińcu rozpalono dwa ogniska, więcej zapłonęło poza murami zamku. Powiedział sobie, że nadszedł właściwy moment. Zacisnął mocno dłoń na rękojeści noża i nie wyjmując go, przesunął pod ubraniem tylko po to, by sprawdzić, czy da się go łatwo wyciągnąć. Skierował kroki do drzwi wieży i kręcił się w pobliżu, aż wreszcie strażnik opuścił swoje stanowisko i podszedł do najbliższego ogniska, bo jeden z siedzących tam towarzyszy zaproponował mu coś do zjedzenia. Niewiele myśląc, Hugo wślizgnął się do środka. Schody po prawej stronie prowadziły do lochów. Nie rozglądał się, nawet nie zwrócił uwagi, czy ktoś na niego patrzy. Schody, schody, schody… Dotarł do nich i zszedł do podziemi. Wilgoć, smród. Nie poczuł ich. Przedsionek. Wydobył nóż. Wydało mu się, że słyszy głosy. Ile? Wciągnął głęboko powietrze. Dwukrotnie zabił, raz dla Reginy, raz dla Mercè. To było proste, przypomniał sobie, ściskając z całej siły rękojeść. Nikogo! Przedsionek był pusty. Rozejrzał się, jakby nie mógł w to uwierzyć: nikogo! Skąd w takim razie te głosy…? Dochodziły z lochu. Klucze były na swoim miejscu, dla niego. Chwycił pęk i pobiegł korytarzem. „Mercè, Mercè, córeczko”, szeptał. Nie… to nie ten. Pęk kluczy wyślizgnął mu się ze spoconych zdrętwiałych rąk i spadł na ziemię. Dźwięk, chociaż stłumiony przez wilgotny piasek, zabrzmiał w jego uszach jak wybuch. Odczekał. Tylko chwilę. Nikogo. – Mercè! – zawołał, podnosząc klucze. – Córeczko… Zamek zazgrzytał. Hugo przesunął rygiel, otworzył drzwi i wszedł do celi. Cień. Tego właśnie szukał, cienia ptaszka zaszytego w kącie. Oczy przyzwyczaiły się do mroku. Wtedy ją zobaczył. Zapłakał.

– Córeczko. Podszedł do niej. Mercè siedziała odwrócona plecami; skuliła się, kiedy jej dotknął, jakby w obawie, że zrobi jej krzywdę. – Córeczko. Chwycił ją za ramiona, ale zaraz puścił. Te kości obleczone skórą nie mogły być ramionami jego córki… Opadły go wątpliwości. A jeśli to nie ona? – Mercè, córeczko moja… Jestem Hugo, twój ojciec. – Próbował dojrzeć jej twarz, ale mu się to nie udało. – Przyszedłem cię uwolnić… Twój syn, Arnau… Pamiętasz Arnaua? Na dźwięk tego imienia kobieta odwróciła lekko głowę. – Arnau – szepnął. – Jest w Barcelonie. Czeka na ciebie. Obiecałem mu, że cię przyprowadzę. – Arnau – powiedziała Mercè ochrypłym głosem. To ona! Hugo nie chciał dłużej czekać. – Idziemy! Zaczął ją okrywać łachmanami, w które była odziana, ale powstrzymał go czyjś władczy głos. – Agustí! Okrzyk dobiegł z przedsionka. Ten, kto krzyczał, kimkolwiek był, chyba zajrzał do korytarza z celami, bo jego głos stał się teraz wyraźniejszy. – Agustí, jesteś tam? Masz klucze? Hugo zareagował błyskawicznie. Podszedł do drzwi i zamknął je od środka. W tym czasie strażnik szedł korytarzem, wlokąc kolejnego zatrzymanego, którego krzyki i narzekania zagłuszyły skrzypienie drzwi i zgrzyt zamka. Hugo przywarł plecami do ściany; usłyszał, że mężczyzna zatrzymuje się przed bliższą celą, tą dla zwykłych więźniów. Zaczął szarpać drzwi i wybuchnął gradem przekleństw. – Co za psubrat zabrał klucze do cel? Sukinsyn! Nie wolno wynosić kluczy! Agustí!

Hugo usłyszał, że strażnik wraca korytarzem. Nie mógł do tego dopuścić. Jeśli wyjdzie na dziedziniec i zacznie szukać Agustí, a ten powie, że nie ma kluczy, w lochach zjawi się gromada zbrojnych, pijanych albo nie. To byłby koniec. – Tu jestem! – zawołał. Otworzył celę i zostawił uchylone drzwi. – Tutaj. – Tam? – zdziwił się strażnik, wybuchając śmiechem. – Co robisz w środku z tą przywiędłą wywłoką? Zostało jej jeszcze trochę ciała, żeby było za co złapać? Już dawno nie… Hugo doskoczył do niego. Słysząc śmiech mężczyzny, mocniej ścisnął nóż, a jego słowa sprawiły, że stanąwszy na wprost niego, wbił mu ostrze w brzuch. Strażnik nie dokończył, ostatnie zdanie zawisło w powietrzu. Hugo splunął mu w twarz, podczas gdy ten osuwał się na ziemię oparty plecami o ścianę, bezskutecznie próbując zatamować krew płynącą już z rany. Zatrzymany, którego przywlókł, był tak pijany, że chyba nic do niego nie dotarło. Hugo chwycił go, zaciągnął do celi Mercè i zostawił na ziemi. Potem zataszczył tam także rannego, który jeszcze żył. – Nie ma odwrotu – szepnął do Mercè, zarzucił ją sobie na ramię, niczym tobołek, lekki, zbyt lekki, żeby zawierał coś więcej niż ból i cierpienie. Kto mógłby podejrzewać, że to, co niesie, jest istotą ludzką? – zadał sobie w duchu pytanie w przedsionku. Zawahał się, zanim zaczął wspinaczkę po schodach. Na górze, na dziedzińcu, strażnik mógł już stać na swoim posterunku przy drzwiach wieży. Hugo i tak miał wielkie szczęście z tym na dole. Może i są nietrzeźwi, brudni i rozmamłani, ale to ludzie wojny, nawykli do walki. Zawrócił. Zabrał ponownie pęk kluczy i otworzył pierwszą celę, w której siedziało kilku wieśniaków, jedni pijani, inni wściekli z powodu podatków. – Jazda! – krzyknął do nich.

Całą gromadą rzucili się do wyjścia. Hugonowi nie pozostało nic innego, jak pójść za nimi. – Hola! Co wy robicie?! Strażnik bezskutecznie próbował zatrzymać pierwszego z uwolnionych, a kiedy zobaczył, że ucieka mu następny, wezwał pomoc. Hugo schował się po drugiej stronie korytarza, żeby zobaczyć, czy inni przyjdą mu w sukurs. Przez chwilę miał wątpliwości, czy podjął właściwą decyzję, bo z powodu strażnika zadźganego nożem, życie jego i Mercè było poważnie zagrożone. W drzwiach pojawili się zbrojni, niektórzy mocno podpici. Nie, nie pomylił się. Wieśniacy walczyli, rzucili się na strażników i na włócznie, którymi tamci wymachiwali. Odbierano im plony, chleb dla żon i dzieci, nie chcieli pozwolić, by odebrano im też wolność. Przyszli im z pomocą inni chłopi przebywający na zamkowym dziedzińcu. Hugo postanowił działać. Bez żadnych środków ostrożności zdecydowanym krokiem wyszedł przez drzwi i minął walczących. Wózek z mułem już na niego czekał. Kładąc na nim Mercè, musiał stłumić westchnienie. Boże, jego córka jest już tylko… zastraszonym ptaszkiem. Przez moment widział jej wytrzeszczone, zapadnięte oczy. – Córeczko… – Pogładził ją po twarzy pod łachmanami. – Jedziemy! Odzyskasz siły! Arnau na ciebie czeka. Przykrył ją kilkoma grubymi derkami, o które w tym celu się postarał. Pogratulował sobie przezorności i skierował muła w stronę zamkowej bramy. – Nic nie mów, córeczko, nie ruszaj się, błagam cię. Nikt ich nie zatrzymał, na murach nie było wartowników. Hugo zamknął drzwi celi Mercè, ale druga została otwarta. Strażnicy szybo zrozumieją, co się wydarzyło. Wystarczy, że zabiją jednego z chłopów, żeby reszta się wystraszyła i przestała walczyć. Wtedy nadejdzie chwila, kiedy zamkną w lochu nowych zatrzymanych

i dowiedzą się o ucieczce Mercè. Ruszą za nimi w pościg, był tego pewien. Nie miał dużej przewagi. – Jazda! – rzucił i pogonił muła uderzeniem bata, którego trzask słychać było pomimo panującej wrzawy. Już poza murami ktoś pozdrowił go przy jednym z ognisk palących się na zboczu wzgórza, na którym stał warowny zamek. W odpowiedzi Hugo uniósł dłoń i poszedł dalej, ciągnąc zwierzę. Ponownie pogonił muła, niespokojnie nadsłuchując krzyków za plecami. Przed nim rozpościerała się ciemność. Zostawili za sobą ogniska, zamek, baraki, malutki pusty kościółek i zanurzyli się w mrok pól. Po policzku Hugona spłynęła łza. Pachniało moszczem, winogronami, zaoraną ziemią i drewnem starych winorośli.

31

Nocą nie udało mu się ujść daleko. W ciemnościach, czasami nieprzeniknionych, ścieżki były niewidoczne. Hugo czekał, aż rozejdą się chmury i odsłonią księżyc, którego łagodny blask wskaże mu drogę. Powolne tempo doprowadzało go do rozpaczy, złościł upór muła, który często odmawiał posuwania się naprzód po ciemku. Cisza… Cisza trochę go uspokajała, oznaczała bowiem, że nikt ich nie ściga. Ale ten niemal absolutny spokój, kiedy tak stali zagubieni w morzu winorośli, popychał go do tego, że porzucał uzdę i podchodził do wózka, żeby sprawdzić, czy Mercè jeszcze oddycha. Wtedy sam oddychał z ulgą, wypuszczając wstrzymywane nieświadomie powietrze. Musi dotrzeć do Barcelony. Wielkie miasto ich ochroni. Czerwonawy brzask, który wreszcie oświetlił pola, zastał Hugona ciągnącego muła głównym traktem prowadzącym do Hrabiowskiego Miasta. Zboczył z niego i dalej posuwał się bocznymi ścieżkami, nadsłuchując, czy jakiś oddział konny nie jedzie ich śladem. Nie wiedział, co by zrobił, gdyby do tego doszło. Wzniósł oczy ku niebu i pomodlił się: „Pani, nie pozwól na to”. Świt, który ułatwił podróż, przyniósł jednak inny problem. Do tej pory dotykał Mercè, by sprawdzić, czy jest ciepła, czy oddycha, ale teraz mógł ją oglądać, i to go przerażało, bo pod derkami wyczuwał dotykiem wychudłe ciało, niczym szkielet, bo pamiętał, jak mało ważyła na jego ramieniu, bo nie chciał stawić czoła nieszczęściu, jakie spotkało jego córkę… Bo z pewnością już jej powiedziano, że on nie jest jej ojcem. – Ale żyjesz – powiedział ochrypłym głosem, stojąc na środku pustej drogi.

Pociągnął muła w stronę drzewa figowego rosnącego na jej skraju. Na drzewie zostało jeszcze trochę fig. Hugo zerwał jedną i stanął przy dwukołowym wózku. Mercè leżała nieruchomo, zwinięta w kłębek pod derkami. Gdy odsłonił jej głowę, zacisnęła powieki oślepiona słonecznym światłem, jeszcze słabym o tej wczesnej godzinie. Hugo przypomniał sobie, jaka była kiedyś piękna. To sprawiło, że ostatecznie stracił spokój, przebłyski szczęśliwych wspomnień przemieszały się z tym, co miał przed oczami. Wybuchnął płaczem. Zobaczył Mercè, jak biega i skacze przy szpitalu Świętego Krzyża wraz z innymi dziećmi, jak się śmieje, jak daje mu całusa… Zawył do nieba. Odkrył resztę ciała córki. Wymyślał całemu światu, najpierw z uniesioną pięścią, potem z mocno splecionymi dłońmi, którymi uderzał się w czoło. Wszedł na wóz, delikatnie, bojąc się, że ją połamie, wziął Mercè w ramiona i zaczął kołysać. Nie płakała. Bujał ją długo, po czym zasypał obietnicami, które nie wywołały żadnej reakcji. Przysunął jej do ust bukłak z wodą, kilkakrotnie zwilżył jej wargi i wreszcie ruszył w dalszą drogę. Nocą jego ucieczkę spowalniała ciemność, teraz widoczność ograniczały mu łzy. Dotarli do Barcelony, zanim dzwon wybił seny del lladre, obwieszczając zamknięcie bram. – Wiozę ją do szpitala – oznajmił, kiedy jeden ze strażników stojących w bramie Świętego Antoniego odskoczył, podniósłszy derki, którymi była okryta Mercè. – Do Świętego Łazarza? – raczej stwierdził, niż zapytał, strażnik. – Nie. Mercè nie jest trędowata, nie ma potrzeby zamykać jej w leprozorium. Hugona nie zdziwiła jednak reakcja strażnika. Wrzody pokrywające twarz i ciało jego córki mogły prowadzić do takich wniosków. Kiedy był szpitalnym dostawcą win, dowiedział się, że wiele rodzin i niektórzy medycy wysyłają chorych do leprozorium z powodu objawów, które w rzeczywistości nie miały

nic wspólnego z trądem. Jakiekolwiek rozległe zmiany na skórze mogły skazać na dożywotnie zamknięcie w szpitalu dla trędowatych. Wystarczył zaś krótki pobyt w tym miejscu, by zarazić się tą straszliwą deformującą ciało chorobą. Strażnik pokręcił głową i już zamierzał zaprotestować, jednak Hugo go uprzedził. – Nie ma trądu – zapewnił stanowczo. – Ale ostatecznie rozsądzą to medycy ze szpitala Świętego Krzyża. – Dobiegły ich utyskiwania osób stojących w kolejce za Hugonem. – Przecież zarządca nie przyjmie trędowatej – przekonywał, podprowadzając muła bliżej bramy. – Nie podchodź! – zawołał strażnik. – I tak będę musiał tędy przejść – zauważył Hugo, nie bacząc na ostrzeżenie. Ruszył naprzód. Ludzie rozstąpili się na boki, a strażnicy wpuścili go do środka. Miał rację – nowy mur, który otoczył El Raval, zamknął szpital Świętego Łazarza w obrębie miasta. Brama Świętego Antoniego wychodziła na ulicę Hospital, przy której stały zarówno leprozorium, jak i szpital Świętego Krzyża. Dziesięć lat to bardzo dużo, pomyślał Hugo, bojaźliwie zerkając na leprozorium. Minął je bez zatrzymywania. Tyle czasu upłynęło od 1409 roku, kiedy to król Marcin, krótko przed śmiercią, mianował go swoim dostawcą win. W szpitalu Świętego Krzyża nawiązał kilka przyjaźni: z zarządcami, księdzem, niektórymi medykami… Czasem prosili go o jakąś przysługę: a to o wino, a to o pomoc w przygotowywaniu leczniczych preparatów, a to o okowitę. Nigdy im nie odmawiał. Miał nadzieję, że któryś z nich nadal pracuje w szpitalu. Rozpoznał księdza, ojca Bartolomé z Vilademany, postarzałego o dziesięć lat. „Ciebie czas też nie oszczędził”, orzekł duchowny, kiedy wypuścił go z objęć. Stali w przyszpitalnym kościele, trzymając się za ramiona, i uważnie się sobie przyglądali. W tym czasie dwie oblatki zabrały Mercè do sali dla kobiet.

Stojący przy tej samej ulicy kościół mieścił się w dawnym szpitalu Coloma. Tą nawą o kolebkowym sklepieniu – wówczas zastawioną przez prycze przeznaczone dla ubogich i chorych – Hugo uciekał przed Mateem chwilę przed tym, jak pozbawił go oka. Walczył z lawiną wspomnień i uczuć, która zalała go na myśl o Jednookim. – Wyglądasz, jakbyś zagubił się w czasie – zauważył ojciec Bartolomé. – Kiedyś biegłem tędy jako dzieciak – wyznał Hugo. – Wiem. Nie zapominaj, że byłem rektorem kościoła przy szpitalu Coloma i że opowiedziałeś mi o tym podczas jednego ze spotkań, kiedy udostępniałeś piwniczkę przyjaciołom. Hugo zdobył się jedynie na słaby uśmiech. Ksiądz odgadł, że coś go dręczy. – Co cię tak martwi? – spytał. – Chodzi o Mercè… – Co przytrafiło się twojej córce? – zapytał zaniepokojony duchowny. Hugo o wszystkim mu opowiedział. Ojciec Bartolomé zawsze bardzo lubił Mercè, poza tym nie należał do księży, którzy czerpali zyski z przynależności do stanu duchownego i walczyli o kosz brzoskwiń, jak ci z kościoła Matki Boskiej Morskiej. W szpitalu Świętego Krzyża pracowało zaledwie dwóch księży: proboszcz pełniący funkcję zarządcy oraz rektor, czyli ojciec Bartolomé, który sprawował pieczę nad kościołem i ołtarzami wzniesionymi w salach, by cierpiący chorzy mogli w każdej chwili spojrzeć na Chrystusa i świętych. Spędzał dnie z chorymi. Hugo widział, jak podnosi ich na duchu, dogląda i niesie im pociechę w cierpieniu, a często także w agonii i w chwili śmierci. Uznał, że może poszukać pomocy u kogoś, kto doświadczył tyle bólu i nędzy. Zważywszy na stan córki, potrzebował kogoś, komu mógłby zaufać. Nie pominął żadnego szczegółu. Duchowny znał Reginę. Kiedy Hugo doszedł do historii z córką diabła, ksiądz wzniósł oczy do nieba

i pokręcił głową. – Wielokrotnie słyszałem te bzdury – przyznał. – Diabeł… – powiedział z kpiną w głosie. – Tylko Pan mógł obdarzyć Mercè taką radością życia i inteligencją! Córka diabła… – Ponownie pokręcił głową. Hugo opowiadał dalej. Ksiądz aż się przeżegnał, gdy opisał mu straszliwe warunki, w jakich więziono Mercè. Kiedy skończył relację o ucieczce z zamku w Sabanell, duchowny głęboko westchnął i podzielił się z nim swoimi obawami: jest wielce prawdopodobne, że za Mercè wysłano pościg. Hugo podejrzewał, że choć nie zdradził, jak się naprawdę nazywa ani skąd pochodzi, nietrudno będzie powiązać jego nagłe zniknięcie z uwolnieniem tak szczególnej więźniarki. Zaczną szukać jej rodziny i wcześniej czy później do niego dotrą. Był gotów wywieźć Mercè tak daleko, jak będzie trzeba, żeby tylko jej nie znaleźli, nie pozwalał na to jednak jej stan. – Nie martw się – pocieszył go ksiądz. – Została już wpisana do księgi przyjęć? – Nie. Gdy tylko się dowiedziałem, że nadal jesteście tu księdzem, przyszedłem się z wami zobaczyć. – A gdzie miałbym być? Spodziewałeś się znaleźć mnie na cmentarzu? – spytał duchowny, rozładowując ponurą atmosferę, jaka zapanowała, kiedy Hugo skończył swoją opowieść. – Oczywiście, że nie! Obaj się uśmiechnęli. Ojciec Bartolomé przyjaźnie poklepał Hugona po przedramieniu. – Powiedziałem oblatkom, że najpierw chcę porozmawiać z wami, a później podam im potrzebne informacje – oznajmił Hugo. – Nawet proboszcz nie pozna prawdziwej tożsamości tej kobiety – obiecał ksiądz. Własnoręcznie wpisał dane do księgi przyjęć. Przechrzcił dziewczynę na Maríę Grans. „Ileż to lat ma już Mercè – zastanawiał się na głos. – Niewiele ponad dwadzieścia, prawda? Wpiszemy

czterdzieści”, zdecydował, zanim Hugo zdążył odpowiedzieć. „Zajęcie?” Hugo wzruszył ramionami. „Nieznane”, wpisał ksiądz do księgi. „Brak przedmiotów osobistych do oddania po opuszczeniu szpitala albo do zwrotu spadkobiercom, o których również brak informacji. Przywieziona do szpitala Świętego Krzyża przez pobożnego, bogobojnego człowieka, który znalazł ją nieprzytomną na ugorze… W którym miejscu?”, zapytał. „Przy drodze wiodącej do Badalony, na drugim krańcu Barcelony. Przyjęta do szpitala przytomna, z licznymi obrażeniami powstałymi wskutek obicia kijami i zniewolenia przez jakichś nędznych bezdusznych niegodziwców, jak sama wyznała niżej podpisanemu księdzu Bartolomé z Vilademany”, zakończył, po czym wyjaśnił Hugonowi: „Wpiszę siebie, bo dzięki temu, jeśli ktokolwiek przyjdzie wypytywać o chore przyjęte do szpitala, niemal na pewno mnie wezwą”. Zamknął księgę, dopisawszy datę. – Mogę się z nią zobaczyć? – zapytał Hugo. – Nie – sprzeciwił się duchowny tonem bardziej stanowczym, niżby chciał. Zaraz się jednak zreflektował i złagodził wyraz swojej starej, zmęczonej twarzy, która tężała w obliczu ludzkiego cierpienia i odprężała się, kiedy niósł pociechę chorym. – Teraz pewnie ją myją – wyjaśnił. – To pierwsze, co się robi po przyjęciu chorego. Nie możesz być przy tym obecny, nie zezwala się również na wizyty mężczyzn w salach dla kobiet. Rozumiesz zapewne, że to nie przystoi. Hugo skinął głową. – W takim razie nie będę mógł jej odwiedzać, dopóki… – Dopóki jej stan się nie poprawi i nie będzie mogła wyjść na krużganek. Choć nie wiem, czy to dobrze, by widziano was razem. Czas pokaże. Tymczasem będę cię o wszystkim informował. Pamiętaj, że domniemana rodzina Maríi nie musi wiedzieć, że się tu znajduje, choć z drugiej strony powinienem przekazać wiadomość

jej bliskim. Naszym obowiązkiem jest odszukanie krewnych. – Zawahał się. – Wszystkim się zajmę. Ty zaczekaj tu chwilę, a ja pójdę dowiedzieć się o stan twojej córki – dodał ksiądz, ruszając w stronę wyjścia z kancelarii. Wrócił zmieniony na twarzy. Malował się na niej taki niepokój, że Hugo podbiegł do niego, obawiając się najgorszego. – Będzie żyła – uspokoił go duchowny łamiącym się głosem. – Bóg jest mi winien zbyt wiele przysług, żeby odmówić mi pomocy!

Caterina znieruchomiała na widok stojącego w progu Hugona. – Odnalazłeś córkę? – zapytała z daleka drżącym głosem. – Tak. – Wszystko z nią dobrze? – Wyzdrowieje. Podbiegła do niego z krzykiem. Łzy popłynęły jej po policzkach, jeszcze zanim zdążyła zarzucić mu ręce na szyję. Nie zdołała wykrztusić ani słowa więcej, zanosiła się płaczem. Pocałowała go, raz, drugi; trzymała go w objęciach, nie pozwalając mu nawet przekroczyć progu karczmy. Pedro stał za nimi na ulicy, zastanawiając się, co zrobić z kolejnym mułem i kolejnym wozem. – Zaprowadzić go do ogrodu? – zapytał. Hugo nie odpowiedział. Całował namiętnie Caterinę. Odkąd przed dwoma laty zniknęła Mercè, a może jeszcze dłużej, nie pożądał swojej kobiety. Wydawało mu się, że jest wykończony: w nocy nie zmrużył oka, przez cały dzień ciągnął muła niedostępnymi ścieżkami, zamartwiając się stanem córki i nasłuchując, czy nie dobiegnie go tętent koni wskazujący, że zaraz zostaną ujęci przez ludzi kasztelana z Sabanell. A jednak bliskość ciała Cateriny, jej pocałunki i łzy obudziły w nim pożądanie. Pospiesznie udali się do izby, nie odpowiedziawszy na pytanie Pedra. Kiedy się rozbierali, wymienili tylko kilka niezbędnych słów.

– Jest w szpitalu? – zainteresowała się Caterina. – Ojciec Bartolomé zapewnia, że wyzdrowieje, że Bóg jest mu to winien. – Można żądać spłaty długów od…? – Rusinka zamilkła, czując na pośladkach sztywny członek Hugona. Westchnęła z rozkoszy. – Od Boga? Chciała dokończyć pytanie, zanim jej oddech przejdzie w jęki. Te wydobyły się z jej ust, kiedy Hugo ścisnął ją za piersi i zaczął szczypać sutki. – Księża mogą – szepnął, całując i liżąc jej szyję, ucho… – Chyba że tak. Będę przy niej siedziała. – Nie możesz. Nie została wpisana jako Mercè, ale jako María, María Grans. Dotknął dłonią łona Cateriny. – Nie martw się… – Urwała w pół słowa. Po jej ciele przeszedł dreszcz, kiedy Hugo zaczął pieścić palcami jej łono. Wzięła głęboki oddech i dokończyła: – Ja też nie będę Cateriną, ruską wyzwolenicą. Grans, powiadasz? W takim razie ja będę się nazywać… – Musisz być cierpliwa – przerwał jej. – Twoje jasne włosy, twoja biała skóra, twoja uroda… – Przywarł do Cateriny, by udowodnić jej, jak bardzo go pociąga; kobieta jęknęła. – To wszystko by cię zdradziło. Na pewno. Na razie Mercè zajmie się ksiądz, a z czasem… Zobaczymy. Przez dłuższą chwilę trwali w tej pozycji: Hugo przyciskał się od tyłu do Cateriny, pieścił jej piersi, podbrzusze, łono, czuł, jak wilgotnieje, słyszał, jak jęczy za każdym razem, kiedy dotykał jej sromu. W końcu nie wytrzymała i pociągnęła go na łoże. Na czworakach, z twarzą ukrytą w pościeli, wypięła się, zachęcając Hugona, żeby w nią wszedł. Przesunął dłonią po jej plecach i pośladkach, po czym pomagając sobie ręką, włożył członek do jej pochwy. Chwycił ją za biodra i natarł z całych sił. Jęki i krzyki docierały aż do karczmy. Ustały dopiero wówczas, kiedy Hugo

osiągnął rozkosz. Caterinę przeszedł dreszcz, gdy poczuła, że rozlewa się w jej wnętrzu. Uwolniła się z jego uścisku i przewróciła na plecy, żeby pocałować go w usta. Hugo dyszał, wyczerpany, z trudem chwytając powietrze. Przyjął pocałunek z zamkniętymi oczami. Otworzył je dopiero następnego dnia rano. Pedro przygotował mu obfite śniadanie: ser, cebulę, solone mięso, spory bochenek białego chleba i wino. – Z jednej ze starych beczek. Spróbujcie – zachęcił go z dumą w głosie. – Nie skwaśniało. Hugo pociągnął łyk wina: było mocne i smaczne, pachniało winnicą i drewnem. Przypomniało mu czasy, kiedy pracował w winnicy i przelewał wino w szopie… – Znakomite! – wykrzyknął, po czym pociągnął kolejny, dłuższy łyk. – Dobrze się spisałeś – pochwalił terminatora, sadowiąc się wygodnie na krześle i sięgając po kawałek sera. Karczma była pusta, a jemu dokuczał głód. – Gdzie jest Caterina? – Wyszła z samego rana. – Dokąd? – Powiedziała, że idzie się pomodlić. Rusinka wróciła z kościoła Trójcy Przenajświętszej, zanim Hugo skończył śniadanie. Jadł i pił bez pośpiechu, delektując się każdym kęsem i każdym łykiem wina, z zainteresowaniem obserwując klientów, którzy zamawiali gorzałkę. Tylko nieliczni prosili o wino. – Dobrze nam szło, kiedy cię nie było – powiedziała Caterina, siadając naprzeciwko niego przy stole. – Potrzebujemy więcej wina, żeby destylować gorzałkę. Pedro nie chce przerabiać tego starego, dogląda beczek, jakby od tego zależało jego życie. – Zauważyłem – odparł Hugo, unosząc czarkę. – Kupię słabe wino. Wystarczy nam, żeby dotrwać do stycznia czy lutego? – Caterina zmarszczyła czoło. – Poszukam czegoś, żebyśmy mieli co destylować, dopóki nie zaczną sprzedawać wina z tegorocznych zbiorów.

– Muszę opowiedzieć ci o czymś, co wydarzyło się pod twoją nieobecność. Hugo uniósł głowę. – Złe wieści? – Nie. Regina nie żyje. Znaleźli jej zwłoki w celi, w której była zamurowana. Hugo w milczeniu przyjął tę wiadomość. Ileż krzywdy wyrządziła im ta kobieta! Przypomniał sobie, jak Dolça ostrzegała go przed nią, choć ta była wtedy zaledwie dziewczynką. Także Barcha zalecała mu ostrożność. Nawet teraz, kiedy Regina już nie żyła, nienawidził jej równie mocno, nie za to, co zrobiła jemu, ale za męki, na jakie skazała jego córkę. To Regina była wszystkiemu winna; zasługiwała, by przez całą wieczność smażyć się w piekle. – Jak się czuje Mercè? – zapytała Caterina, wyrywając go z zamyślenia. Nie od razu odpowiedział. – Na razie nie powinniśmy pokazywać się w szpitalu. Ojciec Bartolomé będzie nas o wszystkim informował. Jeszcze tego samego ranka otrzymali wiadomość przekazaną przez zaufaną oblatkę: Mercè spokojnie przespała noc. – Wyleczą jej rany? – zapytał Hugo. – Te na ciele na pewno. Gorzej z tymi cięższymi, na duszy… – Kobieta zacisnęła usta, kręcąc głową. – Opiekujcie się nią – poprosił Hugo i wyjął kilka monet. – Moja córka… – Opieka szpitalna jest darmowa, ja także nie pobieram zapłaty za moją pracę. Kieruję się chrześcijańskim miłosierdziem – przerwała mu, odmawiając przyjęcia pieniędzy. – Nie chciałem was urazić. Weźcie je – nalegał Hugo, wkładając jej monety do ręki. – Jestem pewien, że przydadzą się wam, by pomóc jednemu z potrzebujących, któremuś z osieroconych dzieci. A może się mylę?

Po chwili zastanowienia oblatka skinęła głową. – Nie chcę, byście myśleli, że biorę pieniądze za opiekę nad waszą córką. – Nawet nie przyszło nam to do głowy, wiemy, jak bardzo jesteście oddani szpitalowi. Chciałbym natomiast, byście przekazali ojcu Bartolomé to wyborne wino. Na pewno przyjmie prezent. – Podał kobiecie bukłak ze starym winem, o które wcześniej poprosił Pedra. – Powiedzcie mu, żeby wypił za zdrowie moje i Mercè. – Wino jest darem od Boga. – W takim razie to podwójny podarek – dodał Hugo. – Ojciec Bartolomé na pewno potrafi to docenić. Dwa dni później oblatka przyniosła Hugonowi pusty bukłak, a wraz z nim nowe wieści o Mercè. Przyznała, że chora z trudem wraca do zdrowia. Nie mówi, nawet podczas spowiedzi. Za to je i pije, wystarczająco, by medycy uznali, że to dobry znak. Ma prawidłową temperaturę ciała, w jej moczu i kale nie wykryto krwi. „Módlcie się i bądźcie spokojni”, próbowała ich pocieszyć, zanim opuściła karczmę z kolejnymi monetami i pełnym bukłakiem. Modlili się codziennie, nie w kościele Trójcy Przenajświętszej, jak życzyłaby sobie Caterina, Hugo bowiem nadal odmawiał uczęszczania do świątyni wzniesionej przez przechrztów, ale u Matki Boskiej Morskiej. Nie udało im się jednak odzyskać spokoju. Hugo był przekonany, że ich szukają. Baron Sabanell i inne osoby zamieszane w tę sprawę nie puszczą mu płazem uwolnienia Mercè i zabójstwa strażnika, jeśli cios, który Hugo mu zadał, rzeczywiście był śmiertelny. Jego najgorsze przeczucia potwierdziły się tydzień po ucieczce z zamku, kiedy w karczmie zjawił się urzędnik pełnomocnika króla w towarzystwie kilku strażników. – Hugo Llor! – zawołał mężczyzna. Dwaj klienci pospiesznie zapłacili za napitek i opuścili karczmę, pozostali z ciekawością czekali na dalszy rozwój wydarzeń. Hugo

podszedł do urzędnika. – To ja. Zobaczył Gueraa stojącego w drzwiach za strażnikami. Ich spojrzenia się skrzyżowały. Urzędnik zajął miejsce przy jednym z długich stołów i pomachał otwartą, zwiotczałą dłonią w stronę mężczyzn, którzy pozostali w karczmie. – Wyrzućcie ich – rozkazał swoim ludziom. Nie było takiej potrzeby: klienci sami wstali i wyszli. Karczmę opuścili także strażnicy. W środku zostali Hugo, Caterina, Pedro, urzędnik i Guerao, który usiadł w pewnej odległości od przedstawiciela pełnomocnika królewskiego. – Wy też wyjdźcie – przykazał urzędnik Pedrowi i Caterinie. – Ale… – zaczęła Rusinka. – Wynocha – powtórzył szorstkim tonem, nie podnosząc głosu. Hugo ruchem głowy dał jej znak, by wykonała rozkaz. – Wiemy, że to twoja sprawka – powiedział urzędnik, gdy zostali we trzech. Hugo zatrzymał się w połowie drogi do stołu, walcząc, by zapanować nad drżeniem. Na pewno zauważyli, pomyślał, siadając na wprost mężczyzn. – Co macie na myśli? – zdołał zapytać. – Mercè Llor. Jej uwolnienie z zamku w Sabanell. Nocną ucieczkę. – Nie – powtórzył, tym razem z przekonaniem. – Ja nie mam z tym nic wspólnego. – Nie cieszysz się, że twoja córka jest wolna? – wtrącił Guerao. Jeszcze zanim zdążył dokończyć zdanie, Hugo zrozumiał swój błąd: powinien był zaprzeczyć, jakoby Mercè uciekła. – Jest wolna?! To wspaniała wiadomość! – zawołał, udając radość. – To ty pomogłeś jej uciec. – oskarżył go urzędnik. – Przy okazji zraniłeś strażnika. Powinieneś dziękować Bogu, że przeżył. Hugo zdołał powstrzymać westchnienie.

– Powtarzam, nie mam z tym wszystkim nic wspólnego. Od bardzo dawna nie wiem, gdzie jest moja córka. – My ci powiemy – przerwał mu urzędnik. – W szpitalu Świętego Krzyża, pod fałszywym nazwiskiem María… – Zawahał się. – María coś tam. Hugo zbladł, poczuł, że żołądek podchodzi mu do gardła. Spuścił głowę, by ukryć mdłości. – Jeśli to cię uspokoi, to nie ojciec Bartolomé nam o wszystkim opowiedział – podkreślił Guerao. Hugo zapanował nad nudnościami. Kiedy podniósł głowę i spojrzał na ochmistrza Bernata, zauważył, że na jego czole perli się pot. – Medycy… Objawy stwierdzone u Mercè nie pasowały do historii wpisanej do księgi przyjęć. Było oczywiste, że kobieta od dawna przebywała w zamknięciu. Przez chwilę nikt się nie odzywał. – Co teraz będzie? – zdołał zapytać Hugo. – Czy… czy znowu wyślecie ją do lochu? Błagam was… – Upadł na kolana po drugiej stronie stołu. – Zabierzcie mnie, tylko nie róbcie jej jeszcze większej krzywdy. – Uspokój się. – W karczmie rozbrzmiał głos urzędnika. – Twojej córki nie spotka żadna krzywda, o nic się jej nie oskarża. Nie popełniła żadnego przestępstwa. Żeby nie runąć na podłogę, Hugo podparł się rękami, które wcześniej trzymał złożone. – Pełnomocnik królewski jako reprezentant monarchy nie ma żadnego powodu, by karać twoją córkę – ciągnął, kiedy Hugo usiadł z powrotem na ławie. – Wobec tego… Dlaczego więziono ją przez dwa lata? – Nic nam o tym nie wiadomo. Nie stwierdziliśmy, żeby siedziała w więzieniu. Ani pełnomocnik, ani król, ani żadna inna władza zależna od Jego Wysokości nie wiedzieli, że twoja córka jest

przetrzymywana. Nie dopuściliby do tego, bez oskarżenia, bez procesu. Co to wszystko oznacza? – zastanawiał się Hugo. Nie osadzą Mercè w więzieniu, ale udają, że nie wiedzą nic o jej porwaniu… – Muszę wracać do pałacu. – Słowa urzędnika wyrwały go z zamyślenia, a prośba, z którą zwrócił się do niego chwilę później, zdumiała: – Za te dobre wieści zasługuję chyba na czarkę tego napoju, o którym tyle się mówi. Jak go nazywacie? Gorzałka? Hugo skinął głową i podniósł się z ławy. Mercè jest wolna… Uśmiechnął się. Dopiero po chwili wahania przypomniał sobie, że wstał po to, by nalać mężczyznom gorzałki. – Ty także chcesz? – zaproponował Gueraowi, lecz ochmistrz odmówił. Zszedł do piwniczki, gdzie stały beczki opieczętowane przez władze, i napełnił gorzałką butelkę. Mercè jest wolna! Ale… Dlaczego twierdzą, że nie wiedzieli nic o nieszczęściach, jakie spotkały jego córkę? Zadumany wrócił na górę. Urzędnik wyrwał mu butelkę, pożegnał się i wyszedł z karczmy. Dopiero wtedy Hugo ocknął się z zamyślenia. Zobaczył, że przed drzwiami wciąż stoją strażnicy, blokując przejście Caterinie i Pedrowi. Już miał zaprotestować, ale powstrzymało go stukanie w stół. Guerao przywołał go, by z nim usiadł. – Zaraz ci to wyjaśnię – oznajmił, gdy tylko Hugo zajął miejsce. – Rajcy miejscy dowiedzieli się o tym, co spotkało Mercè i gdzie się teraz znajduje. Nie ty ich zawiadomiłeś, prawda? – Hugo pokręcił głową. – W takim razie zrobił to pewnie ojciec Bartolomé. Wygląda na odważnego człowieka. Rajcy uprzedzili pełnomocnika królewskiego, że cała ta historia z córką diabła nic ich nie obchodzi, że jeśli Kościół albo inkwizycja chcą sądzić Mercè za naruszenie chrześcijańskiego porządku, mogą to zrobić, a oni, jako pobożni wierni, uznają ich wyrok, dopóki jednak nie zapadnie, zabraniają, by

ktokolwiek niepokoił mieszkankę Barcelony. Nawet biskup umył ręce, przechrzta nie chce już słyszeć o córce diabła. – Ale to oni ją porwali – dowodził Hugo. – Nie. Twierdzą, że zrobiła to twoja żona Regina. Zapewniają, że nie miał z tym nic wspólnego nikt związany z Kościołem. – Kłamią! – zawołał oburzony Hugo. – Nazywasz biskupa kłamcą? – Regina nie miała wystarczającej władzy, by zamknąć kogoś w zamku w Sabanell. – Baron Sabanell zaprzecza, jakoby więził ją w swoim zamku – stwierdził stanowczo Guerao. – Co takiego?! On też kłamie! Ja sam…! Cierpliwe spojrzenie Gueraa zmusiło go do milczenia. – Biskup kłamie, baron kłamie. Kto jeszcze kłamie, Hugonie? – Każdy, kto neguje to, co się wydarzyło. Regina porwała ją w zmowie z biskupem i… – Wygląda na to, że twoja córka dochodzi do siebie – przerwał mu ochmistrz. – Nie szukaj kłopotów. Ciesz się i dziękuj za szczęście, jakie cię spotkało. – Szczęście? – Tak, Hugonie, szczęście – powtórzył Guerao, ściszając głos. – Twoja córka mogła już dawno umrzeć, a przecież żyje. Ciesz się tą nową szansą, którą daje ci Bóg, i nie drąż dłużej tej sprawy. Nic ci z tego nie przyjdzie, co więcej, od Mercè mogłoby się odwrócić szczęście. – Grozisz mi? – Możesz rozumieć moje słowa, jak zechcesz. Zamilkli. – Co się stanie z Arnauem? – zapytał nagle Hugo. – Będziemy mogli go widywać? – Posłuchaj mnie, Hugonie. Wszystko to, co zostało powiedziane do tej pory, mógłby przekazać ci urzędnik. Przyszedłem tu z nim, by

cię uprzedzić, że ani ty, ani twoja córka, ani nikt inny z twojego otoczenia nie możecie się zbliżać do chłopca i do pałacu czy niepokoić hrabiny. – To dziecko Mercè, mój jedyny wnuk – szepnął Hugo. – To pierworodny syn hrabiego Navarcles, admirała katalońskiej armady. Jego dziedzic. Człowieczek z westchnieniem wstał od stołu. – Nie zbliżajcie się do chłopca. Represje, jakie mogliby podjąć wobec was biskup, baron Sabanell czy którakolwiek z osób biorących udział w porwaniu twojej córki, są niczym w porównaniu ze środkami, jakie poweźmie Bernat, jeżeli mnie nie posłuchasz. Znam go, Hugonie. Do tej pory był dla ciebie wyrozumiały. Widziałem, jak zabija ludzi gołymi rękami albo poddaje ich torturom, dopóki nie zaczną błagać o śmierć, której im wówczas odmawia. Teraz syn jest dla niego wszystkim. Trzymajcie się z daleka od jego rodziny. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, opuśćcie Barcelonę. Zniknijcie! To byłaby dobra decyzja. – Mielibyśmy zniknąć? Nigdy! To mój wnuk, syn Mercè. Nie wyrzekniemy się… – Ostrzegłem cię – przerwał mu Guerao, kierując się w stronę drzwi. – Możesz sobie wsadzić w zadek twoje ostrzeżenia! – zawołał Hugo. – Powiedz Bernatowi, że zrobię wszystko, co w mojej mocy, żeby móc cieszyć się wnukiem. Guerao trzymał już dłoń na klamce. Odwrócił się i pokręcił głową, spoglądając na Hugona z politowaniem. – To ja dałem temu korsarzowi jego pierwszą kuszę – rzucił Hugo ku zaskoczeniu ochmistrza. – Musiałem ją ukraść ze stoczni! Przeskoczę każdy mur, jaki stanie mi na drodze, żeby być z wnukiem. Powiedz Bernatowi, że będzie musiał mnie zabić, bo nie wyrzeknę się tego chłopczyka.

– Dlaczego nie powiedział mi prawdy? Caterina nie miała odwagi spojrzeć Mercè w oczy. Od dwóch dni przeczuwała, że chora wyszła już z bliskiego śpiączce stanu odrętwienia, w jakim trafiła do szpitala, i że tylko udaje letarg, jakby chciała wiedzieć, co dzieje się wokół, nie musząc w tym uczestniczyć. Odkąd urzędnik oznajmił, że na Mercè nie ciążą żadne zarzuty, Caterina siedziała przy niej każdej nocy. Przez dwie ostatnie czuła, że chora obserwuje ją w rozjaśnianym przez lampy mroku. O świcie, kiedy medycy i chirurdzy odwiedzali pacjentów, a wolontariuszki wracały do swoich domów, chciała wierzyć, że to nieprawda, że to tylko złudzenie wywołane przez cienie, płacz i jęki chorych. Przez zmęczenie. Od ponad dwóch miesięcy spędzała każdą noc przy Mercè, a po powrocie upierała się, by pomagać w karczmie. Hugo musiał jej grozić, żeby poszła się na chwilę zdrzemnąć. Dlatego też nie zdziwiło jej, że Mercè zadała pytanie, którego tak bardzo obawiał się Hugo: dlaczego zataił przed nią jej pochodzenie? Wielokrotnie z nim o tym rozmawiała, co ranka ze strachem czekał na jej powrót i z niepokojem pytał, czy Mercè coś jej mówiła. „Nie”, uspokajała go. Tym razem jednak nie będzie mogła tak mu odpowiedzieć. – Zawsze byłaś jego córką. Uważał, że nie warto wyjawiać ci prawdy, która nie była ci do niczego potrzebna. Nic byś na niej nie zyskała. Barcha uważała tak samo – dodała po chwili milczenia. Mercè odczekała chwilę, zanim ponownie się odezwała. Caterina siedziała na krześle u wezgłowia pryczy, ze wzrokiem wbitym w wiszącą na przeciwległej ścianie lampę. Miały przed sobą całą noc. – Nie przyszło mu do głowy, że skoro jestem córką diabła, powinnam znać prawdę? – Twój ojciec o tym nie wiedział, Regina nie zdradziła mu nigdy, kto cię urodził. Myślał, że jakaś uboga kobieta. Nie jesteś córką diabła ani żadnego innego demona.

– Tak twierdzi moja matka… Ta prawdziwa, ta, która wydała mnie na świat. Kto może wiedzieć to lepiej niż ona? Ta druga, Regina, także uważa, że jestem córką diabła. Dwie matki… I obie są zgodne w tej kwestii. W Caterinie zawrzała krew, kiedy usłyszała imię Reginy. Ileż zła wyrządziła ta podła suka! Gdy wreszcie zdradziła, gdzie przetrzymywana jest Mercè, przestali przynosić jej z Pedrem bukłaki. Nie musieli długo czekać na skutki: Regina krzyczała jak opętana, spragniona wina i gorzałki. Wewnątrz kościoła słychać było przytłumione odgłosy wydawane przez jej obijające się o ściany ciało, z wychodzącego na ołtarz okienka wyraźnie dobiegało zawodzenie. Ojciec Juan nie mógł odprawiać mszy, co chwila przerywały mu wrzaski i coraz bardziej bezwstydne obelgi. Tam właśnie, w kościele wzniesionym przez przechrztów, którzy chcieli udowodnić swoją nową wiarę szykanującej ich chrześcijańskiej społeczności, Regina zaczęła krzyczeć po hebrajsku, w języku, którym jako dziewczynka posługiwała się w dzielnicy żydowskiej i w synagogach. Oburzeni wierni poskarżyli się biskupowi. Kiedy jednak wykuto dziurę w ścianie celi, natknięto się na zwłoki beginki. Nikt już od dawna nie przynosił jej jedzenia ani picia. – Regina nie żyje – wyznała Caterina Mercè. – Nie powinnaś się przejmować tym, co mówiła. Była złą, perfidną kobietą, zdolną sprzedać osobę, którą uważała za córkę. Doświadczyłaś tego na własnej skórze. Zamilkła, ciekawa reakcji Mercè. – Nie jest mi przykro – odparła ze spokojem dziewczyna. – Nie jest mi przykro. – Mnie również – powiedziała Rusinka, nie zdradzając, jak bardzo ucieszyła ją wiadomość o śmierci tej żmii. – A twoja prawdziwa matka… – Zmieniła temat w obawie, że nie zdoła ukryć radości, jaka ogarniała ją na samą myśl, że Regina nie żyje. – Hugo jest zdania, że została oszukana. Była młodą, przesadnie pobożną, religijną

dziewczyną; wierzyła we wszystko, co mówiły jej zakonnice, zwłaszcza jeśli miało to związek z Bogiem i Kościołem, a także… czemu nie? Z diabłem. Ktoś ją zniewolił, odebrał jej cnotę, jako pierwszy i ostatni wykorzystał jej młodość i urodę. Bo była młoda i piękna, jak ty. Tyle że to nie diabeł był tym nędznikiem. Twój ojciec sądzi, że to sprawka jakiegoś zwyrodniałego prepozyta, księcia Kościoła, który wymyślił tę historię, by ukryć swój grzech. Od tamtej pory twoja matka wierzy w to kłamstwo, przekonana, że posiadł ją szatan. Nie wiedziała natomiast, że żyjesz. – A mój syn? – zapytała po chwili milczenia Mercè. – Ma się dobrze – odparła Caterina. Zamknęła oczy i dodała: – Rośnie zdrowy i silny. Mercè nie odezwała się przez resztę nocy. Rusinka uszanowała jej milczenie i dopiero przed wyjściem, kiedy w sali zjawił się medyk i dwie oblatki, zapytała: – Chcesz, żebym opowiedziała twojemu ojcu o naszej rozmowie, czy wolisz, bym zachowała ją w tajemnicy? – Któregoś dnia i tak się o niej dowie, prawda? Caterina przytaknęła. – Powiedz, że mu wybaczam – rzuciła dziewczyna. Rusinka nie ruszyła się z miejsca, dopóki Mercè nie dodała: – I że go kocham. Zamilkły, spoglądając sobie głęboko w oczy. Przeszkodził im medyk, który z uśmiechem podszedł do pryczy, gdy tylko usłyszał, że chora wypowiada się z taką swobodą. W świetle dnia widać było, że Mercè doszła do siebie, choć jej ciało nadal nosiło ślady złego traktowania: miała przerzedzone włosy, kościste dłonie, wychudzoną twarz usianą jasnymi plamami w miejscach, gdzie odpadły strupy… Mimo to wydał z siebie wesoły okrzyk, którego Caterina już nie usłyszała, opuściła bowiem salę ze spuszczoną głową, ukrywając łzy. Rozmawiały o ojcu, pozostała jeszcze kwestia syna, Arnaua.

Hugo przyglądał się, jak uczepiona ramienia jednej z oblatek, powoli idzie w jego stronę krytym krużgankiem szpitala Świętego Krzyża. To jego córka. Wychudzona i słaba, ale wystarczająco dumna, by na widok ojca puścić oblatkę i pójść dalej sama. Westchnął. Gdyby on potrafił być równie silny! Przez ostatni tydzień Caterina ukrywała prawdę przed Mercè. „Nie mogę jej powiedzieć, że nie wolno jej widywać syna. Zrozum, Hugonie. Nie zrobię tego. Nie chcę być tą, która złamie jej serce”. Od czasu wizyty urzędnika i Gueraa w karczmie Hugo usilnie starał się o audiencję w pałacu. Bernata nie ma, zdradził w końcu jeden ze strażników, który poczuł litość na widok Hugona chodzącego w tę i we w tę po ulicy, z dala od bramy. Jest z królem w Walencji, dokąd popłynął z Badalony na czele dziesięciu galer, albo w Sant Cugat del Vallès, miejscowości w pobliżu Barcelony, gdzie zebrały się kortezy, by omówić wojnę z Genuą i wysłanie na Sardynię floty, której budowa i taklowanie już niemal dobiegły końca. Strażnicy zabraniali Hugonowi nawet zbliżać się do wrót. „Nie podchodź bliżej niż na dwadzieścia kroków albo cię zatrzymamy!”, grozili. Ulica Marquet była szeroka najwyżej na trzy, Hugo musiał więc oddalać się od pałacu. Kilkakrotnie widział, jak wychodzi z niego nowa żona Bernata, i prosił ją o wstawiennictwo u męża – bezskutecznie. W listach błagał o pomoc króla i rajców miejskich. Pisał je dla niego bankier, który po śmierci starego Raimunda przejął jego kantor i sprawował pieczę nad dużymi pieniędzmi, jakie Hugo zarabiał na sprzedaży gorzałki. Bankier nazywał się Higini, był wysoki i lubił sobie popić, choć często znikał bez słowa wyjaśnienia, zostawiając niedopitą czarkę wina czy gorzałki. Król nie odpowiedział, za to rajcy owszem; Higini przeczytał Hugonowi, że jego córka nie jest już żoną hrabiego Navarcles, admirała katalońskiej armady, że jej małżeństwo zostało rozwiązane i że w związku z tym nie przysługuje jej żadne prawo do

widywania pierworodnego syna hrabiego i utrzymywania z nim kontaktów. Musiał teraz przekazać to wszystko Mercè, która wtulała się w jego ramiona. Żadne z nich nie było w stanie wypowiedzieć słowa. Hugo kilkakrotnie pocałował córkę w czoło. Dziewczyna wypuściła go z objęć dopiero po interwencji oblatki. – Nie powinna się męczyć – uprzedziła. Ojciec i córka usiedli na ławce pod ścianą. Hugo trzymał dłoń Mercè w swoich rękach, obserwował krużganek, celowo przedłużając milczenie. Kryta galeria ciągnęła się po wschodniej stronie dziedzińca. Budowy zachodniej nawy jeszcze nie rozpoczęto. Za znajdującymi się na wprost nich arkadami – wspartymi na kolumnach zwieńczonych ozdobionymi liśćmi kapitelami – widać było ogrody i warzywniki. Kapitele podtrzymywały nie tylko łuki arkad, ale także pułap wychodzącej na patio galerii. Hugo spoglądał na żebra wzmacniające ostrołukowe sklepienia, takie same jak te w nawach, gdzie leżeli chorzy, które ojciec Bartolomé opisał mu wiele lat temu na przykładzie przeciętej na pół amfory. Uśmiechnął się do tych wspomnień. – Dlaczego się uśmiechasz? – Córka sprowadziła go na ziemię. Wypuścił dłoń Mercè i złączył opuszki wyciągniętych, lekko zgiętych palców na wzór żeber podtrzymujących rozpostarte nad ich głowami sklepienia. – Wspominam dawne czasy, kiedy bawiłaś się i biegałaś koło szpitala. Mercè przywarła do ojca. Otoczył ją ramieniem i znów przez chwilę siedzieli w milczeniu, pogrążeni każde we własnych wspomnieniach. Nie mógł powiedzieć jej prawdy. Nie pozwolił mu na to błysk, który pojawił się w jej oczach na wzmiankę o chłopcu. Już sam dźwięk jego imienia tchnął życie w to osłabione, poranione ciało.

Przemilczał groźby Bernata, gdy Mercè pytała o Arnaua z energią i radością, które sprawiały, że żal ściskał go za serce. – Bernat nie pozwala, żebym przyprowadzał go do szpitala – skłamał w odpowiedzi na prośbę córki. – Ze strachu, że mógłby się zarazić jakąś chorobą. Przerwała mu ruchem dłoni, wskazującym, że rozumie tę decyzję. – Na szczęście medyk powiedział, że niedługo stąd wyjdę. Caterina nie była w stanie skarcić Hugona za to, że zataił przed córką prawdę. „Co zrobimy, kiedy wyjdzie?”, zapytała cichym, wystraszonym głosem.

Oszukiwali Mercè – a także samych siebie – jeszcze przez kolejny tydzień. Wreszcie, tuż przed Bożym Narodzeniem 1419 roku, w dniu, kiedy medyk wypisał ją ze szpitala, Hugo poczuł się zmuszony wyznać jej prawdę. – Nie… Nie chcieliśmy… Nie chcieliśmy, żeby ta informacja zaszkodziła twojemu powrotowi do zdrowia. Mercè spojrzała na niego z wściekłością, której nigdy nie okazywała, uwolniła się od podtrzymujących ją rąk i opuściła szpital. Nie udała się jednak do karczmy, ale zdecydowanym krokiem ruszyła w stronę ulicy Marquet. – Za dużo już tych kłamstw, ojcze! – wyrzuciła Hugonowi, kiedy próbował ją zatrzymać. Zgnębiony, podążał kilka kroków za córką, nie odzywając się. Zeszli Ramblą niemal do samego morza, skręcili w ulicę Mercè, przemierzyli ją, wymijając stragany kupców i rzemieślników, otoczeni gwarem i krzykami charakterystycznymi dla dużego miasta. Dzień był zimny i pochmurny, a wrażenie chłodu potęgowała ciągnąca od morza wilgoć, która jakby skoncentrowała się w uliczce Marquet.

– Wpuśćcie mnie! – rozkazała Mercè strażnikom, kiedy ci skrzyżowali lance, zabraniając jej wstępu na brukowany dziedziniec. – Kim jesteś? – zapytał jeden z mężczyzn. Drugi musiał od lat służyć u Bernata, bo rozpoznał jego byłą żonę i przykazał towarzyszowi, by zamilkł. – Kapitanie! – zawołał. – Pozwól mi przejść! – poprosiła Mercè, zorientowawszy się, że strażnik wie, kim jest. – Przykro mi, pani. Kapitanie! – powtórzył, niespokojny. Pragnął, by to jego przełożony podjął decyzję w tej sprawie. – Salvadorze! – wykrzyknęła Mercè na widok dowódcy, który zjawił się zaalarmowany krzykami strażnika. Mężczyzna spojrzał na swoją dawną panią, stłumił westchnienie i stanął za skrzyżowanymi lancami. – Czego chcecie? – zapytał. – Mojego syna. Pragnę jedynie zobaczyć Arnaua… – To niemożliwe – szepnął. – To mój syn, Salvadorze. – Podeszła do lanc, dowódca zaś zrobił krok w tył. – Od ponad dwóch lat nie mam o nim żadnych wiadomości. Muszę go zobaczyć, przytulić… Muszę… Kapitan słuchał ze spuszczoną głową. – Takie są rozkazy admirała – przerwał jej błagania, nie podnosząc wzroku. – W takim razie powiedz admirałowi, że chcę się z nim zobaczyć. Wpuść mnie, sama z nim porozmawiam. – Nie ma go. – Gdzie go znajdę? – Nie ma go – powtórzył oficer. – Odejdźcie stąd. – Nie. Nie odejdę. Muszę zobaczyć… – Nie możecie tu stać. Mercè natarła na lance, pchała je ciałem, z opuszczonymi wzdłuż boków rękami. Strażnicy znosili to nieporuszeni. Hugo stanął przy

córce. – Odejdźcie oboje! Straż! – zawołał dowódca. Pojawiło się jeszcze dwóch mężczyzn. – Zamknijcie bramy! Podczas gdy jedni strażnicy powstrzymywali napierającą na lance Mercè, drudzy zamknęli ciężkie drewniane wrota ozdobione kwiatami z żelaza, prowadzące na wybrukowany dziedziniec pałacu. – Nie. Nie, nie, nie… – błagała Mercè, kiedy ostrza lanc znikały za zwężającą się szparą. W końcu wrota ostatecznie się zamknęły. – To mój syn! – zawyła, przekrzykując metaliczny odgłos zasuwanego od wewnątrz rygla. – Powiedzcie mu, że tu jestem! Że go kocham! Zaczęła łomotać w bramę, nie zważając na Hugona, który starał się ją powstrzymać. Wyrwała się z jego uścisku i oparła czołem o wrota. Płakała. Znów zaczęła walić pięściami w drewno. – Arnau! – wołała, lecz jej głos stawał się coraz słabszy. – Arnau… – szepnęła, zanosząc się szlochem, po czym zemdlona osunęła się w ramiona ojca.

Hugo

nie

mógł

powstrzymać

córki

przed

codziennym

rozpaczliwym przemierzaniem trasy do pałacu przy ulicy Marquet, którą pokonała zaraz po opuszczeniu szpitala. Za każdym razem strażnicy zagradzali jej drogę i nie pozwalali zobaczyć syna. Hugo i Caterina bali się, że Mercè zachoruje, ale matczyna miłość i walka o możliwość zobaczenia Arnaua dodały energii jej wychudzonemu, zmaltretowanemu, słabemu ciału. Admirał nie chciał jej przyjąć. Nadeszło Boże Narodzenie. – Bernat musi być w pałacu – powiedziała Mercè któregoś wieczoru. Siedziała razem z Hugonem, Cateriną i Pedrem przy jednym z długich stołów zamkniętej dla klientów karczmy.

– Niekoniecznie – odparł Hugo. – W zeszły wtorek król postanowił przenieść do Tortosy posiedzenie kortezów, które odbywało się w Sant Cugat del Vallès. Nie po to dziewiętnastego grudnia Bernat udał się do Tortosy, żeby dwudziestego piątego wrócić do Barcelony. Najprawdopodobniej spędzi Boże Narodzenie tam, z Jego Wysokością, zamiast być w tym czasie ze swoją rodziną. Hugo miał rację. Admirał nie pojawił się ani na pasterce w kościele Matki Boskiej Morskiej, ani na żadnej innej z wielu uroczystości religijnych obchodzonych w Barcelonie z okazji narodzin Pana. Kortezy nadal obradowały w Tortosie, a Hugo nadal towarzyszył córce, która codziennie podchodziła pod pałac, uparta, wytrwała, nieustępliwa, jak gdyby danie strażnikom spokoju choćby na jeden dzień miało oznaczać, że przestało jej zależeć na synu. Ojciec nie próbował jej już przekonywać, żeby dała za wygraną. Jak mógłby odmówić matce prawa do walki o swoje dziecko, nawet jeśli walczyła o nie tak nieskuteczną bronią? Przytulał ją wieczorem, kiedy szukała u niego pocieszenia z oczami pełnymi łez, które spływały po jej policzkach, gdy tylko poczuła się bezpieczna w jego ramionach. Martwił się, widząc ją tak wyczerpaną. Myślał, że może następnego dnia odpocznie, ale słońce poranka budziło w niej nową energię. Nikła w oczach mimo wysiłków Cateriny, która starała się dobrze ją karmić. „Jak ptaszek”, przypomniał sobie Hugo porównanie, którego użył pijaczyna z Sabanell. Tak też jadła Mercè, jak ptaszek, ledwo dziobała to, co kładła jej na talerz Rusinka. Z biegiem dni dziewczyna zmieniła taktykę: nie dobijała się już do bram, ale stawała na jednym z rogów ulicy Marquet i czekała, aż nowa żona Bernata wyjdzie z pałacu. Widzieli ją kilkakrotnie – bez chłopca – i ruszali jej śladem. „Po co?”, zapytał za którymś razem Hugo. Mercè wzruszyła ramionami. „Ona mieszka z moim synem”,

odpowiedziała, wskazując hrabinę. twarzyczce malowała się pogarda.

Na

jej

wymizerowanej

Był styczeń 1420 roku. Pewnego słonecznego, mroźnego ranka Hugo, który dla zabicia czasu obserwował przechodzących ulicą ludzi i wsłuchiwał się w ich rozmowy oraz w krzyki heroldów obwieszczających wszelkiego rodzaju wydarzenia i rozkazy, odwrócił się w stronę córki bacznie wypatrującej każdego, kto przekraczał bramę pałacu Bernata. Mercè drżała. Stanął za jej plecami i zobaczył Martę zmierzającą w stronę przeciwległego krańca ulicy. Tym razem hrabinie towarzyszyli trzej zbrojni i służąca, która prowadziła za rękę Arnaua. – To mój syn – szepnęła Mercè. Hugo złapał ją za ramiona, żeby dodać jej otuchy, a także żeby zatrzymać ją w miejscu. – Chodźmy… Odwróciła się, by podążyć za synem, zatrzymał ją jednak widok twarzy ojca. – Nie – próbował protestować. – Arnaua pilnują zbrojni. Co innego wystawać pod bramą pałacu, a co innego nagabywać hrabinę na ulicy – dodał, przypomniawszy sobie ostrzeżenia Gueraa. – Nic nie zrobimy, ojcze – przerwała mu Mercè. – Chcę jedynie zobaczyć syna. Podejść do niego najbliżej, jak tylko zdołam. Obiecuję wam, że nie zrobię nic więcej. Nie chcieli przechodzić przed strażnikami pilnującymi pałacu, okrążyli więc budynek i znaleźli się na jego tyłach, na ulicy Ample. Hugo musiał chwycić córkę za ramię, żeby zwolniła kroku i trzymała się w bezpiecznej odległości od grupki, której schodzili z drogi stłoczeni na ulicy ludzie. Usłyszał, jak szlocha na widok Arnaua, który ciągnął za rękę służącą, domagając się, by poszli a to tu, a to tam, jak każde trzyletnie dziecko. Sam poczuł, że ściska go w gardle i z trudem przełyka ślinę.

Skręcili w Baixada dels Lleons, przy której stał Mały Pałac. Hugo oderwał wzrok od grupki i spojrzał na budowlę, okazały, niesymetryczny kompleks pałacowy z imponującą okrągłą wieżą wznoszącą się w jednym z rogów. To na tej ulicy – „tu, na wprost tych drzwi”, chciał wyjaśnić Mercè – stłukli go Łysy Pies i jego banda, tutaj też zakończyła się przygoda Bernata z kuszą, z której zamierzał zabić hrabiego Navarcles. – Ojcze! – wyrwała go ze wspomnień Mercè. Spojrzał w kierunku wskazanym przez córkę. Marta, nowa żona Bernata, zmieniła nazbyt pobłażliwą służącą i teraz mocno ciągnęła chłopca, który upierał się, żeby zawrócić. Darł się na całe gardło i kładł na ziemi, kobieta zaś podnosiła go wysoko za rączkę, każąc mu iść dalej. Hugo chwycił córkę za ramię. – Nie, Mercè. To tylko atak złości… Nie zdołał jednak powstrzymać córki, kiedy Marta wrzasnęła na Arnaua i wymierzyła mu podwójny policzek. Mercè puściła się biegiem w stronę hrabiny. Czyżbym uwolnił jej rękę? – zastanawiał się, próbując ją dogonić. Pochłonięci utarczkami chłopca z macochą zbrojni nie zauważyli zbliżającej się Mercè. Prześlizgnęła się między nimi i z całej siły odepchnęła hrabinę, tak że ta potknęła się i upadłaby, gdyby nie pomoc służącej. Zaalarmowany strażnik zatrzymał Hugona. Sprzeczka przyciągnęła uwagę kilku przechodniów, podobnie jak bójka z Łysym Psem, w którą Hugo wdał się wiele lat temu na tej samej uliczce. Wraz z Hugonem unieruchomionym przez strażnika przyglądali się, jak wychudzona kobieta, która przed chwilą popchnęła hrabinę, kuca przed chłopcem. Malec przestał krzyczeć i spoglądał na nią ze zdziwieniem. – Arnau – szepnęła. Hrabina próbowała dojść do siebie, towarzyszący jej zbrojni nie ruszyli się z miejsca – znali matkę chłopca.

– Arnau – powtórzyła Mercè, wyciągając rękę. Chłopczyk zrobił krok do tyłu. Mercè zawahała się na widok jego wystraszonej buzi. Hugo mocno zacisnął powieki. Otworzył je, kiedy potwierdziły się jego obawy: malec wybuchnął płaczem. Arnau przyszedł na świat trzy lata wcześniej, a dwa ostatnie, więcej nawet, spędził bez matki, która przypominała teraz ludzki wrak. – Arnau! – zawołała głośniej Mercè. – Jestem twoją matką. Chłopczyk zapłakał jeszcze rzewniej i ukrył się między nogami jednego ze zbrojnych. – Nie pamiętasz mnie? Objął mężczyznę za łydkę i schował głowę za jego kolanem. Kątem oka zerkał na kobietę o zapadniętych, podkrążonych oczach, która wyciągała w jego stronę kościstą rękę. – Nie poznaje mnie – powiedziała zrozpaczona, szukając wsparcia u Hugona. – Arnau – nalegała, zobaczywszy, że ojciec nie może jej pomóc. Chłopczyk odwrócił się, żeby na nią nie patrzeć. – To ja, twoja matka, Mercè, twoja matka… – Zatrzymajcie ją! – rozkazała hrabina. Hugo wyrwał się z uścisku strażnika, kiedy pozostali zbrojni pochylali się, żeby podnieść Mercè z ziemi. – Stać! – krzyknął. Jeden z nich zagroził mu lancą. – Nie wystarczy wam jej niedola? – odezwał się błagalnym tonem Hugo. Znieruchomieli. Grupka gapiów, którzy zebrali się wokół, przytaknęła jego słowom. – To, że nie poznaje jej własny syn, jest już dostateczną karą! – zawołała jakaś staruszka. Hugo przypomniał sobie kobietę, która wstawiła się za nim na tej samej ulicy, gdy odkryto, że Bernat ma kuszę.

Hrabina czuła, że jest obserwowana; wokół gromadziło się coraz więcej osób. Zbrojni czekali na jej decyzję, podobnie jak Hugo. Stał nieruchomo obok córki, nadal kucającej przed Arnauem. Chłopczyk przyglądał się wszystkiemu szeroko otwartymi oczami. – Okażcie łaskę – poprosił któryś z gapiów. – Wiemy, kim jesteście, Marto Destorrent! – zawołał inny. – Wy macie wszystko, a ta nieszczęśnica straciła nawet syna. Wśród zebranych rozległ się szmer aprobaty. Posypały się kolejne komentarze. Zbrojni dali hrabinie do zrozumienia, że powinni odejść: nie sposób zapanować nad ludzką niechęcią, nie są tu bezpieczni. Żona Bernata podporządkowała się ich woli, rozkazała służącej, by wzięła Arnaua na ręce, i ruszyli w dalszą drogę. Mercè, która nie podniosła się z kucek, dostrzegła, że jej syn, bezpieczny w ramionach służącej, spogląda na nią teraz z pewnym zaciekawieniem.

32

Choć Hugo bardzo się starał, nie zdołał przywrócić owej zażyłości i zrozumienia, jakie łączyły go z Mercè podczas podróży do Saragossy, którą odbyli razem jakieś dziesięć lat wcześniej, gdy szpiegowali dla Rogera Puiga. Wtedy zbliżyli się do siebie i otworzyli przed sobą serca, teraz szli przy wozie w niemal grobowym milczeniu. W lutym Hugo wyruszył na poszukiwanie taniego słabego wina, z którego mógłby destylować gorzałkę – o tej porze roku było już gotowe do sprzedaży po drugiej fermentacji. Chciał zaopatrzyć w wino armadę, która wkrótce miała wyruszyć na Sardynię, było jednak mało prawdopodobne – o ile wręcz niemożliwe – że Bernat zgodzi się, by został jego dostawcą. Tak czy inaczej, zyski z handlu gorzałką przekraczały ich najśmielsze oczekiwania. Potrzebował więc tylko taniego wina. Przygotowywał się do podróży, kiedy Caterina zaproponowała mu, by zabrał ze sobą Mercè. „Dobrze jej to zrobi. Zmieni otoczenie, trochę się porusza. Całymi dniami siedzi zamknięta w izbie”. Nazajutrz po scysji z nową hrabiną odwiedził ich ten sam urzędnik, który poprzednio przyszedł z Gueraem. Tym razem towarzyszył mu tylko jeden strażnik. Przedstawiciel pełnomocnika królewskiego otwarcie zagroził im zatrzymaniem. Wie o zajściu z chłopczykiem. Teraz, powodowany chrześcijańskim miłosierdziem, jeszcze im daruje… Ale nie będą mieli drugiej szansy. Jeżeli znowu ośmielą się nagabywać rodzinę admirała, trafią do więzienia. Hugo podziękował urzędnikowi, że ich od razu nie zatrzymał. Mercè nie odezwała się ani słowem, milczała jak teraz, w drodze do Penedès, dokąd wyruszyli po wino. Hugonowi za to nie zamykały się

usta; starał się zagaić rozmowę, opowiadał o winie, wspominał podróż do Saragossy… Zamierzał też wspomnieć o rodzinie, wyznać, jak bardzo jest szczęśliwy z Cateriną, powstrzymał się jednak, uznawszy, że ze względu na położenie córki nie jest to dobry pomysł. Wrócił do wina, na tym najlepiej się znał. Mercè szła w milczeniu po drugiej stronie wozu. Hugo opowiedział jej o Mahirze i o swoim dzieciństwie. Co stało się z żydem? Nigdy więcej o nim nie słyszał; prawdopodobnie zginął zamordowany podczas krwawej rebelii w 1391 roku. Opowiedział jej też o winie Vilatortów i o dziewczynie o imieniu Dolça. Mercè milczała, czuł się tak, jakby szedł sam. Pierwszy raz na głos opisywał swoje przejścia, wspominając małą żydówkę. Zwierzył się córce ze swojej nieszczęśliwej miłości, z tego, jak cierpiał, kiedy odkrył, że Dolça ma poślubić kuzyna. Przeklął sam siebie za to, że zaproponował wyprodukowanie specjalnego wina na ich ślub, do którego nigdy nie doszło. – „Byłam szczęśliwa” – powiedział łamiącym się głosem. – To wyznała mi Dolça przed śmiercią. Mercè nadal milczała. Hugo odchrząknął i opowiedział jej o winie Vilatortów. O tym, jak je przygotowywał i jak o nie dbał, i jak w końcu stracił winnicę, która przeszła w ręce Eulàlii. W pewnym momencie odwrócił głowę i spojrzał na córkę. Jego głos stopniowo cichł. Dziewczyna nie zorientowała się nawet, że zamilkł. Owinięta derką chroniącą ją przed zimnem, spoglądała przed siebie zagubionym wzrokiem. Arnau, hrabina, Bernat, Arnau, Arnau, Arnau… Wokół nich musiały obsesyjnie krążyć jej myśli. Żal ścisnął Hugona za serce i przez chwilę trudno było mu dotrzymać kroku mułom. Obliczył, że Mercè musi mieć dwadzieścia cztery lata, choć wyglądała na więcej – znacznie więcej. Więzienie odebrało jej młodość, a Bernat syna i chęć do życia. Mimo to może jeszcze ułożyć sobie życie, tak przynajmniej utrzymywała Caterina. „Ja straciłam dwoje dzieci – powiedziała którejś nocy, kiedy leżeli w łożu

i nasłuchiwali, czy z sąsiedniej izby, w której spała Mercè, docierają jakieś dźwięki. – W dodatku sprzedano je jako niewolników, by można je było wyzyskiwać i poniżać. Arnau jest traktowany niczym książę. To powinno uspokoić twoją córkę. Bernat umrze. Arnau dorośnie i będzie mógł naprawić błąd ojca”. Hugo wtrącił, że skoro chłopiec nie rozpoznał matki w wieku trzech lat, nie będzie jej szukał, kiedy skończy dwadzieścia. Jeśli w ogóle Mercè dożyje tej chwili… Jak tak dalej pójdzie, może umrzeć przed Bernatem, powiedział zdenerwowany już na samą myśl o takiej perspektywie. „Ja byłam niewolnicą…”, zaczęła Caterina, ale przerwał jej w pół słowa: ich sytuacji nie można porównywać. Mercè dorastała w pałacu, otoczona zbytkiem, wyszła za mąż za admirała, była hrabiną. „Uwierz w nią – nalegała Caterina. – Twoja córka jest kobietą. Kościół mówi, że uosabiamy grzech, że powinno się nas karać, a wy w to wierzycie i nas karzecie. – Uciszyła Hugona, który próbował protestować, i ciągnęła: – Ty nie, ale ogromna większość mężczyzn owszem. Cierpimy. Rodzimy, Hugonie, rodzimy dzieci. Dajemy życie. Nigdy o tym nie zapominaj. Twoja córka jest matką, a kiedy kobieta zostaje matką, nic, nic – niemal krzyknęła – jej nie powstrzyma, gdy chodzi o obronę rodziny. Ale matka potrafi także pogodzić się z bólem, jeżeli w grę wchodzi dobro jej dziecka”. Hugo ponownie spojrzał na Mercè. Nie wyglądała, jakby była w stanie o cokolwiek walczyć. Może się poddała i zaczynała godzić z sytuacją… – Chcę poznać moją matkę – zaskoczyła go w tym momencie. Odpowiedział milczeniem na jej prośbę. Poznać Arsendę? Kobietę, która zapewniła w obecności Bernata i biskupa, że Mercè jest córką diabła, która przyznała, że pragnie jej śmierci? – Nie sądzę… – powiedział kilka kroków dalej. Mercè zatrzymała się na środku drogi. On także stanął, ciągnąc za postronek, na którym prowadził muły.

– Odebrano mi syna i grozi mi zatrzymanie, jeżeli spróbuję się do niego zbliżyć – rzekła stanowczym głosem. – Dowiaduję się, że nie jesteście moim ojcem i że kobieta, która była dla mnie w dzieciństwie jak matka, wykorzystała mnie jako zakładniczkę, by wygrać religijną dysputę, a potem porzuciła, żebym zgniła w lochach. Mój mąż wyrzeka się mnie i wyrzuca mnie jak psa z pałacu, który był moim domem. Dowiaduję się, że Barcha oddała życie, by zdobyć jakieś informacje na mój temat. I wreszcie słyszę, że mam matkę, która jest przekonana, że zniewolił ją diabeł, która utrzymuje, że moim ojcem jest Zły, i która nic dla mnie nie zrobiła, kiedy prosiliście ją o pomoc po moim porwaniu. W całej tej… tragedii, tym nieszczęściu, pozostaje mi do poznania już tylko ta ostatnia osoba. Ojciec i córka spojrzeli na siebie nad wozem. Hugo nie potrafił odczytać uczuć Mercè: nie płakała, nie śmiała się, jej twarz była poważna, nie malowały się na niej żadne emocje. – Chcę poznać moją matkę – powtórzyła. Zadrżał, gdy usłyszał z ust córki litanię nieszczęść, które spotkały ją w ostatnich latach. Współczuł jej. Było zimno, słońce zakrywały niskie chmury. Ze wszystkich osób wymienionych przez Mercè jedynie Barcha o nią walczyła i oddała za nią życie. Hugo wspomniał ją z rozrzewnieniem. – Miałaś prawdziwą matkę. Mauretanka… – Wiem, ale chcę poznać tę, która mnie urodziła. – Pójdziemy do Bonrepòs – zadecydował, uznawszy, że po tym wszystkim, przez co przeszła Mercè, nie może odmówić jej tego prawa. Przypomniał sobie jednocześnie nieprzejednanie, jakim wykazała się jego siostra podczas ich ostatniego spotkania: zabierze do niej Mercè, nie może jednak obiecać, że Arsenda zgodzi się ją przyjąć.

Drewniana krata oddzielająca klauzurę od kościoła, którą Hugo wyrwał z muru podczas ostatniej wizyty, została starannie naprawiona. Zakonnica, która ich przyjęła, rozpoznała przybysza i wybąkawszy jakieś usprawiedliwienie, pobiegła powiadomić przeoryszę. – Wygląda na to, że przynajmniej jest w klasztorze – szepnął Hugo córce. Dotarcie do Bonrepòs zajęło im kilka dni. Nie kupili wina. Hugo przypomniał sobie kamienistą stromą ścieżkę schodzącą przez las do klasztoru, umówił się więc, że odbierze beczki w drodze powrotnej. Przewożenie ich tą trasą wozem mogło się okazać ryzykowne. Podróż upłynęła w ciszy i bez większych przeszkód. Hugo hojnie płacił chłopom, którzy dawali im nocleg i zapewniali wszystko, czego potrzebowali. W Penedès odszukał gospodarstwo, w którym mieszkał Manuel. Także i o nim opowiedział Mercè. „To on kazał mi nazwać muły. Czerwony i Biały”. Chłopca nie było. Rodzice nie udzielili Hugonowi żadnych wyjaśnień, a on o nic nie zapytał na widok łez, którymi zaszły oczy matki, gdy tylko usłyszała imię swojego synka. Pożegnał się uprzejmie i ruszyli w dalszą drogę. – Dlaczego nie zostaliśmy tam na noc? – zapytała Mercè. – Manuel kupił sobie drewnianą figurkę za monetę, którą mu dałem. – Hugo na chwilę zamilkł. – Nie chciałem znów oglądać tej figurki, nie sądzę zresztą, żeby jego rodziców ucieszyła nasza obecność. To oczywiste, że chłopiec umarł, może od gorączki, z której się nie wykurował, albo zginął w jakimś wypadku na polu… Przez całą drogę do Bonrepòs wahał się, czy nie porównać tego, co spotkało Manuela, z losem Arnaua. „Twój syn żyje”, chciał powiedzieć córce. To samo pocieszenie sugerowała Caterina. Nie odważył się jednak tego zrobić. Teraz zaś czekali przy drewnianej kracie na Arsendę, dla rozgrzewki chuchając w ręce i tupiąc nogami w podłogę kościółka ukrytego w najgęściej zalesionej części doliny. – Dlaczego wróciłeś, Hugonie?

Pytanie zaskoczyło ich oboje. Nie słyszeli, że nadchodzi. „Jak długo nas obserwuje?”, pytały spojrzenia, które wymienili. – Przyprowadziłem twoją córkę – odparł równie oschłym tonem jak ten, którym powitała go Arsenda. – Chce poznać matkę. – Nie jestem matką tej kobiety… ani żadnej innej. Mercè zdecydowanym krokiem podeszła do kraty. Hugo stał za nią, od czasu do czasu spoglądał na górującą nad małą świątynią Madonnę i zadawał sobie pytanie, czy powinien się za nie pomodlić. Postanowił jednak posłuchać, o czym rozmawiają jego córka i siostra. – Urodziliście mnie – odpowiedziała Mercè. – Zatem jesteście moją matką. – Żeby być matką, trzeba tego pragnąć, chcieć. Ja byłam tylko przedmiotem w rękach diabła, za pomocą którego uczynił zło. Zwykłym instrumentem. Nigdy nie byłam matką. – Czyżbym uosabiała zło? – zapytała Mercè. Milczenie, którym Arsenda odpowiedziała na pytanie jego córki, dało Hugonowi czas, by zastanowić się nad słowami siostry. A jeśli ona zdoła przekonać Mercè, że rzeczywiście jest uosobieniem zła? Śmierć Barchy, utrata Arnaua, więzienie, pełne udręki życie… Łatwo byłoby przypisać to wszystko szatańskiemu stygmatowi i wmówić dziewczynie, że przyczyną jej nieszczęść jest właśnie owo diabelskie pochodzenie. Mercè wyciągnęła zza szat srebrny krzyżyk, który nosiła na szyi na łańcuszku, i podniosła go w stronę Arsendy. Obie milczały. Następnie podeszła do figurki Madonny z Dzieciątkiem stojącej na jedynym ołtarzu kościółka i padła na kolana. – Ave Maria, gratia plena… – zaczęła odmawiać na głos Pozdrowienie Anielskie. Jej słowa odbiły się od kolebkowego sklepienia i rozbrzmiały w całej świątyni. Hugonowi wydawało się, że słyszy dobiegający zza kraty przyspieszony oddech Arsendy. – Mater Dei…

Czyżby Arsenda wzdychała? Hugo podszedł do przegrody. – To twoja córka – szepnął przez szpary, Mercè tymczasem zaczęła kolejną modlitwę. – Salve, Regina, Mater misericordiae… Jej głos donośnie rozlegał się w kościele. – Wyczuwasz jej pobożność? – dopytywał Hugo. – Posłuchaj jej, siostro. Myślisz, że to kłamstwo, że oszukuje Najświętszą Panienkę? Poczuj ją, Arsendo! Poczuj jej żarliwość. – O clemens, o pia… – modliła się Mercè. – …o dulcis Virgo Maria – dokończyła Arsenda niemal niesłyszalnym szeptem. Mercè długo odmawiała pacierze. Hugo usłyszał, że kilka zakonnic przyłączyło się do modlitwy obu kobiet, jakby brały udział w nabożeństwie. Małą, zaniedbaną, wilgotną, zimną, niezbyt przytulną świątynię zalały szepty, które unosiły się w powietrzu, wypełniając ją magią. Kiedy Mercè na chwilę przerwała, nadal klęcząc przed Madonną, jedna z zamkniętych w klauzurze zakonnic zaczęła śpiewać. Po chwili przyłączyły się do niej pozostałe mniszki. Mercè uniosła głowę – po jej policzkach płynęły łzy. Odśpiewały trzy psalmy. Potem, po chwili ciszy, zza kraty dobiegł odgłos kroków. Hugo pomógł córce wstać. Ważyła niewiele, mimo to poczuł, jak rozprostowuje zdrętwiałe nogi i mocno staje na podłodze. Zdecydowanym krokiem ruszyła w stronę kraty, za którą kryły się zakonnice. – Matko? – Nikt nie odpowiedział, po drugiej stronie rozległy się jednak szepty. – Matko? – powtórzyła Mercè podniesionym głosem. – Nie ma jej – odpowiedziała po chwili jedna z mniszek. – Dokąd poszła? Wezwijcie ją. Zaczekam – poprosiła Mercè. Znów cisza. Hugo także przywarł do kraty. – Gdzie jest Arsenda… Beatriz? – Przeorysza się modli – odpowiedział jakiś głos. – Ale…

– Posłuchaj, dziecko – próbowała uspokoić Mercè zakonnica o pełnym słodyczy głosie. – Przeorysza Beatriz zamknęła się w swojej celi. Ma wiele do przemyślenia i wiele do wymodlenia. – Zaczekam – powtórzyła z uporem Mercè. – Przez całe życie? – zapytała inna zakonnica. – To właśnie zwaliło się teraz na przeoryszę: całe jej życie. Pozwólcie, by mogła wszystko przemyśleć, porozmawiać z Bogiem, a jeśli będzie miała taką potrzebę, także się wypłakać. – Tak – dodała pierwsza zakonnica. – Dajcie jej czas. To, co dziś przeżyła, podważyło zasady, którymi się kierowała, fundamenty, na których oparła swe oddanie Bogu, a może nawet swą wiarę. – W takim razie co mamy robić? – zapytał Hugo. – Czego chcecie? – Kiedy byliście tu za pierwszym razem, mieliście konkretny cel – włączyła się kolejna zakonnica. – Chcieliście, by przeorysza ocaliła waszą córkę. Bóg zrobił to za nią. Czego chcecie dzisiaj? – To moja matka – powiedziała Mercè, uprzedzając odpowiedź Hugona. – Jeżeli nawet to prawda, czego od niej oczekujecie? Matka Beatriz jest zakonnicą, oddała życie Bogu. Zabiegasz o jej błogosławieństwo? My ci go udzielimy: idź w pokoju Chrystusa. – Nie licz na nic więcej. Jeżeli przeorysza Beatriz będzie chciała się z tobą zobaczyć, sama cię odnajdzie. Możesz być tego pewna. Tymczasem idźcie w pokoju. – Muszę wiedzieć, że matka nie uważa mnie za córkę diabła. Hugo dostrzegł poruszenie za kratą. Jedna z zakonnic odchrząknęła, jakby zamierzała coś powiedzieć, zachowała jednak milczenie. Rozległy się szepty. W końcu nadeszła odpowiedź: – Nie wierzymy, że jesteś córką diabła. Modliłyśmy się z tobą, nasze dusze zlały się w jedno, a ta komunia dusz to właśnie Kościół. Poczułyśmy twoją szlachetność, przeniknęła do naszych serc. Nie, nie mieszka w tobie diabeł, co nie oznacza, że nie zniewolił

przeoryszy… Jedynie Pan zna prawdę. Jego ścieżki są niezbadane. Daj jej czas, dziecko. Przez całe życie nosiła to piętno, przekonana, że zniewolił ją szatan, że wydała na świat demona. Tak, myślała, że nie żyjesz, ale przez cały czas dręczyła ją myśl, że w jej wnętrzu wykiełkowało nasienie Zła. Nie wystarczy jeden dzień ani nawet cały rok, by o tym wszystkim zapomnieć, niezależnie od tego, jak silna jest przeorysza. – Najprawdopodobniej matka Beatriz myśli tak samo – dodała inna mniszka. – Dlatego właśnie odeszła – wtrąciła trzecia. – Gdyby uważała cię za nasienie diabła, na pewno stawiłaby ci czoła.

Co prawda Hugo Llor nie zaopatrzył w wino armady płynącej na Sardynię, ale sprzedaż małych bukłaków gorzałki zbrojnym przybyłym z okolic Barcelony przyniosła mu znacznie większe zyski. Król Alfons szykował się, by na nowo podporządkować sobie wyspę. Przekazane przez kortezy pieniądze przeznaczył na budowę galer, wynajem statków, ich zaopatrzenie i opłacenie żołdu ponad siedmiuset wojaków. Na każdą z trzydziestu galer przypadało czterdziestu kuszników i dwudziestu zbrojnych. Mimo to armia była zbyt mała, by podołać wojennej wyprawie. Alfons miał do dyspozycji dwa tysiące pięciuset wojaków, podczas gdy potrzebował ich co najmniej pięć tysięcy. Brak ludzi opóźniał chrzest bojowy władcy, który już w 1418 roku wypowiedział wojnę wspierającej Sardyńczyków Genui. Przez ten czas słał listy do ponad sześciuset możnych ze swoich królestw, a także do notabli z wolnych miast, takich jak Barcelona, by na swój koszt wzięli udział w wojnie i wspomogli go ludźmi, końmi i bronią; obiecywał, że hojnie ich za to wynagrodzi.

Panowie i miasta odpowiedziały na wezwanie króla, toteż w kwietniu 1420 roku monarcha dysponował niemal sześciotysięcznym wojskiem złożonym z kuszników i piechurów oraz ponadtysięczną jazdą. Flota gromadziła się w porcie Los Alfaques w La Rápicie niedaleko Tortosy, gdzie nadal przebywał władca, który postanowił, że właśnie stamtąd wyruszy na Sardynię. Uzbrojone statki ściągały do Los Alfaques z całej Katalonii: z Salou, Sant Feliu, Cotlliure, Roses i oczywiście z Barcelony, miasta, które wyłożyło największe środki. Na Minorce do floty miały dołączyć statki z Królestwa Majorki, z Walencji oraz cztery galery z Republiki Weneckiej. Gorzałka Hugona, nowy napój drapiący gardło, palący żołądek i upijający znacznie szybciej niż wino, wzbudziła zachwyt młodych żołnierzy, którzy przybyli do Barcelony, gotowi narażać życie za króla Alfonsa, a także za hojne wynagrodzenie, jakie obiecano im w razie zwycięstwa. Odkąd kilka dni wcześniej zaczęto w mieście grupować oddziały, karczma pękała w szwach. Co wieczór Hugo i Caterina mieli problem z zamknięciem jej i wyrzuceniem przesiadujących za stołami klientów. Wszyscy chcieli pić, większość pragnęła również zaopatrzyć się w gorzałkę na czas podróży i nieuniknionej wojny z Sardyńczykami i ich genueńskimi sojusznikami. Hugo, Caterina, Mercè i Pedro spędzali noce na destylowaniu wina, by sprostać potrzebom tej ogromnej rzeszy mężczyzn gotowych zapłacić za gorzałkę każdą cenę. Pieniądze lały się obfitym strumieniem. Mercè nie miała czasu na myślenie, niekiedy nawet się uśmiechała, słysząc grubiańskie komplementy żołnierzy, którym nie przeszkadzały jej chude ciało i wymizerowana twarz. Jeden z nich klepnął ją w pośladki, gdy podawała mu gorzałkę. Hugo chciał stanąć w obronie córki, ale Caterina chwyciła go za rękę i wskazała brodą Mercè: wprawdzie zwyzywała młodego żołnierza, ale coś się zmieniło w sposobie jej mówienia, w jej zachowaniu. Kiedy odwróciła głowę od stołu, nie

była w stanie powstrzymać uśmiechu zadowolenia, który zniknął z jej twarzy, gdy tylko zobaczyła, że patrzą na nią ojciec i Caterina. Nie zdołała za to ukryć lekkiego, bardziej zdecydowanego kroku. – Zresztą nie zamierzałeś chyba bić się z tym młodym człowiekiem? – dodała Caterina, kiedy Mercè prosiła zapracowanego Pedra o następną kolejkę gorzałki. – Dlaczego nie? – obruszył się Hugo z błyskiem ironii w oku, wzruszając ramionami. Caterina wybuchnęła śmiechem, na dźwięk którego wielu klientów odwróciło głowy.

Drugiego maja 1420 roku, kiedy Hugonowi skończył się już zapas wina przeznaczonego do destylowania gorzałki, a na okręty załadowano broń i prowiant, admirał katalońskiej armady Bernat Estanyol dał rozkaz wypłynięcia w morze. Na plażę ruszyło ponad sześciuset rycerzy w asyście dwóch tysięcy piechurów, kuszników i uzbrojonych członków załóg galer przybyłych z całego księstwa. Odprowadzał ich tłum mieszkańców, jedni po to, by pożegnać się z krewnymi, inni zwabieni kolorowym, hałaśliwym widowiskiem, jakim było wejście wszystkich tych ludzi na pokład. Mercè stała na plaży pośród zbrojnych przybyłych z Granollers. Byli młodzi, jak ona, jak chłopak, który klepnął ją w tyłek. Prości ludzie, którzy porzucili swoje zajęcia i przybyli na wezwanie króla, oddani, pełni entuzjazmu i nadziei. Świąteczna atmosfera, jaka panowała w Barcelonie w dniach poprzedzających wypłynięcie armady, udzieliła się także Mercè. Hugo i Caterina przejmowali jej obowiązki, kiedy przysiadała się do stołów, żeby porozmawiać i pośmiać się z młodymi wojakami. Wielu z nich nie wróci do domów, ich ciała zostaną na polach bitwy w Alghero i okolicach. Świadomość niebezpieczeństwa zdradzały ich nerwowe śmiechy, spięte

twarze,

wbite

czasami

w

jakiś

nieodgadniony

punkt

spojrzenia, w których malowała się tęsknota za tym, co zostawiali za sobą, lub strach przed tym, co ich czeka. Gorzałka uspokajała, rozwiązywała języki, rozluźniała napięte mięśnie… Tak samo działała na Mercè. Opuściła karczmę w ich towarzystwie, przyłączyli się do nich inni wojacy i kobiety, śmiali się, rozmawiali, spacerowali po świętującej Barcelonie oddającej cześć mężczyznom, którzy ryzykowali życie w obronie jej ziem.

Oszołomiona panującym na plaży harmidrem, wspominała to, co wydarzyło się poprzedniego wieczoru. Dzwon nie wezwał jeszcze mieszkańców, by rozeszli się do domów. Chłopak miał na imię Miquel. Bezskutecznie szukała go wzrokiem w tłumie. Jeszcze przed chwilą stał przy niej na wprost królewskich stoczni. Poprzedniego wieczoru jej zapragnął. Ogarnął ją strach. Nie czuła się pociągająca, ale gorzałka, malujący się w oczach młodzieńca smutek i widok pozostałych kobiet, które z radością i beztroską oddawały się wojakom, sprawiły, że nie odmówiła. To było szybkie, niesatysfakcjonujące, wręcz bolesne. Zrobili to w ubraniach, na piasku, ukryci za łodzią rybacką, w blasku niesamowitego księżyca. Sapanie Miquela zlewało się z przyspieszonymi oddechami innych mężczyzn, z okrzykami rozkoszy wydawanymi przez kobiety – szczerymi albo udawanymi. Myślała, że po tym, co przeżyła w lochach zamku w Sabanell, kiedy czekała na śmierć, a strażnicy niewolili ją, dopóki nie odstraszyły ich jej stan zdrowia i wygląd, nigdy więcej nie odda się mężczyźnie, ale gorzałka nie przejmowała się wspomnieniami, ani złymi, ani dobrymi. Mercè pociągnęła łyk, potem drugi i trzeci, zanim pozwoliła, by Miquel zachłannie ścisnął jej piersi. Wtedy pomyślała o Bernacie. Był jedynym mężczyzną, którego dopuściła do swoich sekretów. Co za różnica, uznała, wygładzając ubranie i otrzepując je z piasku, podczas gdy Miquel leżał wycieńczony. Bezwzględny i ponury w obejściu korsarz był

niezwykle delikatny, kiedy trzymał ją w ramionach, jakby się bał, że może ją skrzywdzić. Cóż takiego zrobiła, że oskarżono ją o bycie córką diabła i odebrano jej szczęście? Była z nim szczęśliwa. Dzięki Bernatowi czuła się kobietą. Przeszła jej ochota na znalezienie Miquela w zebranym na plaży tłumie. Kochałby się z nią, gdyby wiedział, że jest córką diabła? Uśmiechnęła się z ironią. Jak wiele innych kobiet stała pośród wojaków. Wokół panowała gorączkowa krzątanina, morze było usiane galerami, galeotami, statkami o pękatych kadłubach i barkami do przewożenia piechoty i jazdy. Dowódcy i żołnierze krzyczeli. Rozbrzmiewały dźwięki fletów i tamburynów. Przewoźnicy transportowali wojaków na galery. Setki koni rżały i wierzgały nerwowo, czekając na załadunek. Bałagan, chaos, wrzawa, płacze, pocałunki, pożegnania, nawet bójki… Mercè zatraciła się w tym zamęcie. Jakiś nieznany żołnierz, który zmierzał w stronę brzegu, żeby wsiąść na jedną z łodzi przewoźników, pocałował ją w usta. Był to przelotny, niespodziewany pocałunek. Zanim Mercè otrząsnęła się ze zdziwienia, kolejny zrobił to samo. Pokręciła głową, jakby nie wierzyła w to, co się stało. Kiedy trzeci próbował pójść w ślady swoich towarzyszy, odsunęła się szybko, wyciągając przed siebie ręce. Młodzieńcy wybuchnęli śmiechem. W końcu Mercè także się roześmiała, a otaczające ją osoby zaczęły klaskać. – Wrócimy po ciebie, ślicznotko – obiecał jeden z wojaków. – Wygramy wojnę dla ciebie! – wykrzyknął inny. – I dla wszystkich kobiet Katalonii! – dało się słyszeć w grupie. Wiwaty, owacje, śmiechy. Po tym, co zaszło w nocy, po gorzałce i winie ranek zaczynał jawić się Mercè jak sen. W pewnym momencie okrzyki przybrały na sile. – Niech żyje nasz admirał! – Święty Jerzy!

Liczne głosy powtórzyły ten wojenny okrzyk. Pośród harmidru zbrojni i mieszkańcy zebrani na plaży rozstępowali się, robiąc przejście Bernatowi Estanyolowi. Mercè zobaczyła, że idzie w jej stronę: musi ją minąć, jeśli chce dotrzeć do stoczni, gdzie czekali na niego biskup Barcelony i przedstawiciele kleru z chorągwiami i proporcami, które pobłogosławiono podczas uroczystej mszy w katedrze i przeniesiono na plażę w procesji. Będą powiewać na masztach statków. Bernat szedł w obstawie strażników, otoczony przez swoich adiutantów i doradców, w towarzystwie nowej hrabiny w zaawansowanej ciąży. Przed nimi biegł Arnau w ubranku z niebieskiego jedwabiu połyskującego w wiosennym słońcu. Nikt nie trzymał go za rękę, rozentuzjazmowany rozglądał się na boki. Pod prawym okiem miał pieprzyk podobny do tego na twarzy ojca. Szli prosto na nią. Przestała słyszeć krzyki ludzi. Z jej pola widzenia zniknęło wszystko poza tym niewiele ponadtrzyletnim chłopczykiem biegnącym w jej kierunku. Ktoś pociągnął ją za rękę, żeby się odsunęła. Dała mu kuksańca, uwalniając się od trzymającej ją dłoni. Arnau był już tylko dwa kroki od niej. Nie wiedziała, czy dostrzegli ją Bernat, Marta albo ktokolwiek z ich orszaku. Nie widziała ich. Nie miało to dla niej znaczenia. Stanęła na wprost syna i rozłożyła ręce. Zaaferowany chłopczyk wpadł prosto w jej ramiona. Mocno go przytuliła. Arnau krzyknął. Mercè błagała go, żeby się uspokoił, obsypała jego twarzyczkę wszystkimi pocałunkami, których nie mogła mu dać podczas ich rozłąki. Bernat rzucił się na nich wraz z jednym ze swoich zbrojnych. Żołnierze i gapie otoczyli ich szczelnym kręgiem. Admirał krzyczał na swoich towarzyszy, by ratowali jego syna, ale ci bali się, że mogą zrobić dziecku krzywdę. Mercè nie wypuszczała z objęć chłopczyka, który płakał i odpychał ją rączkami, próbując wyswobodzić się z uścisku. – Zostaw go, Mercè! – wrzasnął Bernat. – Odejdź od niego, diablico! – zażądała hrabina.

Jeden z adiutantów chwycił Mercè za włosy. Przyciskała twarz do buźki syna i kołysała go w ramionach. Arnau, czerwony od płaczu, niemal nie mógł oddychać. Adiutant trzymał w dłoni sztylet. „To proste”, mówiło spojrzenie, które posyłał admirałowi. Podniesione włosy odsłaniały nagi kark Mercè, jak u zwierzęcia, które ma zostać złożone w ofierze. Bernat zawołał bez wahania: – Zrób to! Uwolnij dziecko! Adiutant pociągnął Mercè za włosy, tak że niemal podniósł ją z ziemi, i odsunął ją od chłopca na tyle, by odsłonić jej gardło. Wtedy przez tłum przedarł się jakiś mężczyzna, który krzycząc, torował sobie drogę łokciami i kuksańcami. – Nie! Zatrzymajcie się! – Hugo stanął w miejscu, drżąc na całym ciele, jak gdyby jego bezruch miał się udzielić adiutantowi gotowemu poderżnąć gardło jego córce. – Bernacie, błagam cię… – jęknął, nie odrywając wzroku od błyszczącego w słońcu ostrza. Admirał nie odpowiedział na jego błagania. Zamiast niego zrobił to biskup Barcelony, który wraz ze swoim dworem majestatycznie pokonywał niewielką odległość dzielącą go od miejsca zdarzenia. Za jego plecami, przy stoczniach, powiewały pilnowane przez zbrojnych chorągwie. – Powstrzymaj się, w imię Boga! Donośny, władczy głos przebił się przez szepty zebranych. Adiutant, który podnosił Mercè, by zadać jej śmierć, poniechał swojego zamiaru i pozwolił jej upaść na ziemię. Hugo głośno wypuścił długo wstrzymywane w płucach powietrze. Biskup i jego świta dotarli do miejsca, w którym Mercè nadal trzymała w objęciach Arnaua. – To nie jest sprawa Waszej Eminencji! – ryknął Bernat. Biskup spojrzał na niego z niechęcią. – Miłosierdzie i łaska zawsze są sprawą Kościoła. Co zyskacie na śmierci tej służebnicy Pańskiej? – zapytał, podnosząc głos.

Admirał chciał odpowiedzieć, ale duchowny władczym ruchem dłoni przykazał mu milczenie.

lekkim,

acz

– Dziś katalońska armada wypływa pod sztandarami, które przed chwilą poświęciliśmy w katedrze – powiedział, wskazując chorągwie. Wyróżniał się pośród nich sztandar z wyhaftowanym krzyżem świętego Jerzego. – Walczmy z naszymi wrogami zamiast poprzez bezsensowną zemstę ściągać nieszczęście na flotę. Bóg jest miłosierny. Bierzmy z Niego przykład. Ludzie przekazywali sobie szeptem słowa biskupa; Bernat poczuł, że obserwują go setki oczu, błagają, żeby nie ściągał nieszczęścia na okręty, które zaraz mają wyruszyć na wojnę. Zła wróżba wpłynęłaby na morale wojska, tym bardziej że pochodziła od samego biskupa Barcelony. Dlatego Bernat w końcu niechętnie ustąpił. – Niech puści mojego syna – zażądał. – Puść go, błagam – poprosił biskup. Przy Mercè ukucnął jakiś młody ksiądz. – Zostaw go, córeczko – przyłączył się Hugo. Dziewczyna wypuściła Arnaua z objęć. Oszołomiony chłopiec uciekł. „Odzyskam cię”, szepnęła. – Odzyskam cię, synu! – wykrzyknęła po chwili. – Nawet jeśli miałabym zapłacić za to życiem. Hrabina chciała złapać Arnaua, ale chłopczyk pobiegł schować za nogami ojca. – Dobra wola ludzi… – zaczął biskup, jednak Bernat nie pozwolił dokończyć mu kazania. Nie mógł co prawda wykorzystać tej okazji i pozbyć się Mercè, by dała spokój Arnauowi, nie zamierzał jednak dopuścić, żeby biskup zepchnął go na drugi plan: wszak wydarzeniem dnia było zaokrętowanie jego oddziałów, nie msza, na której poświęcono chorągwie. – Ten człowiek powinien służyć w wojsku, bronić naszego króla i naszych ziem! – zawołał, wskazując Hugona. – Wiem, że jest młodszy ode mnie, a także zdrowy i silny.

Hugo spojrzał na niego, nie rozumiejąc, do czego zmierza. Ludzka przesądność już drugi raz wyratowała go z opresji. Pierwszy raz ocaliła go, kiedy jako chłopiec pracował w stoczniach, w dniu, gdy Roger Puig chciał go uwięzić w swoim zamku, a Genueńczyk użył argumentu podobnego do tego, którym posłużył się teraz biskup. Uniknął więzienia, musiał jednak opuścić stocznie. Co czeka go tym razem? Domyślił się tego ze słów Bernata. – Zamiast tego, zamiast walczyć u waszego boku, by zapewnić potęgę naszemu królestwu, rozpija oddziały miksturą, którą sprzedaje wraz z córką. To ona… – Wskazał Mercè. – To ona chciała skrzywdzić mojego dziedzica i zrobiłaby to, gdyby nie interwencja Jego Eminencji. Hugo pomyślał, że pochwała pod adresem biskupa na pewno ma na celu pozyskanie jego przychylności. Po chwili przerwy admirał kontynuował podniesionym głosem: – Rujnuje naszych wojaków, sprzedając im po wygórowanej cenie tę truciznę! Po tłumie przeszedł szept. – Nie… – próbował się bronić Hugo. – Bóg dał nam wino – przerwał mu biskup – boski, niebiański napój. Święty Paweł ostrzegł jednak: „Nie upijajcie się winem, bo to jest przyczyną rozwiązłości”. – Moi ludzie tego nie robią – wtrącił znowu Bernat. – Piją z umiarem, jak nakazuje Kościół i król. Hugo zmusił Mercè, by wstała. Domyślił się intencji Bernata i zrozumiał, że powinien przygotować się na najgorsze. – A jednak jest ktoś, kto zamienia wino w spirytus, ale nie po to, by leczyć, jak to czyniono do tej pory, lecz by upijać młodych ludzi – powiedział admirał. Adiutant również zrozumiał, co zamierza jego przełożony. – Działa na ich szkodę! – zawołał. – Upija ich! – dobiegł czyjś głos z tłumu.

Mercè uczepiła się ojca, wystraszona rosnącą liczbą otaczających ich ludzi. – Nigdy dotąd nie zabierano gorzałki na wojnę – ciągnął Bernat. – Jeśli nasi wojacy będą pijani, jak mają walczyć? – Pokonają nas! – Zdrajca! – krzyknęła jakaś staruszka. Ktoś splunął Mercè i Hugonowi pod nogi. – Genueńczyk! – zaczęto mu wymyślać z dalszych rzędów. „Szpieg”. „Złodziej”. „Psubrat”. „Renegat”. „Sprzedawczyk”. „Nikczemnik”. „Po stokroć zdrajca”. Wszystko to padało z ust tłumu, który otaczał Hugona i Mercè. Szukali schronienia u boku biskupa i jego świty, jak niegdyś zrobił to Arnau. Bernat spojrzał porozumiewawczo na adiutanta i skinął głową. – Do karczmy! – wrzasnął tamten. – Trzeba zniszczyć tę jaskinię zła! Wyjący tłum opuścił plażę i rozbiegł się po ulicach w kierunku bramy Boqueria. – Zaopiekujcie się moją córką – poprosił Hugo jednego z duchownych, myśląc o Caterinie i Pedrze. – Nie idź tam – zatrzymał go inny duchowny, łapiąc go za ramię. – To szaleństwo. Zabiją cię. – Ojcze! – dołączyła do niego Mercè. – Tam jest Caterina! – Wyrwał się z rąk księdza. – Mercè, nie idź za mną, błagam cię. Nie pozwólcie jej – poprosił duchownych. I pobiegł za gawiedzią. Mercè chciała pójść w jego ślady, ale ten sam ksiądz, który złapał za ramię jej ojca, teraz przytrzymał ją. – Nie idź tam, kobieto – poradził. – Zrobią ci krzywdę, rzucą się na ciebie, twój ojciec cię nie wybroni. Chcesz go postawić w takiej sytuacji? Chcesz, żeby patrzył, jak poniewierają jego córką? Przemyślała jego słowa, pokręciła głową i przystanęła. Nagle, jakby się przebudziła, wokół niej zrobiło się luźniej, wszystko nabrało życia. Mogłaby przysiąc, że wszyscy zbrojni i mieszkańcy

Barcelony otoczyli ich, by potem, zachęceni przez Bernata, pobiec w stronę karczmy, ale na plaży nadal były setki ludzi, wchodzących na pokład okrętów, ładujących na nie konie, broń, żywność… Oślepiło ją słońce, wstrząsnęła nią wrzawa. – I kto teraz obroni twojego ojca? – zapytała przewrotnie hrabina, kiedy mijała ją z uśmiechem na ustach. Orszak ponownie skierował się w stronę stoczni, biskup szedł obok Bernata, prowadzącego za rękę Arnaua. Ksiądz, który trzymał pod ramię Mercè, pociągnął ją za nimi. Nie była w stanie odpowiedzieć hrabinie. Kto mógłby obronić jej ojca przed tą rozgorączkowaną hołotą, zadała sobie w myśli pytanie, pozwalając, by ksiądz wlókł ją za sobą. Żołądek nagle jej się skurczył i zbuntował, usta niespodziewanie wypełniła ślina, co było zapowiedzią, że zaraz zwymiotuje.

Kiedy Hugo zdołał dotrzeć w pobliże karczmy, zorientował się, że wyprzedziła go liczna rzesza mieszczan i zbrojnych. Gromadząca się tłuszcza zablokowała ulicę Boqueria. Spróbował przejść. Rozpychał ludzi, przeciskał się między nimi, aż wreszcie stanął unieruchomiony. Nie rozpoznali go, może nie zwrócili na niego uwagi, tak bardzo zależało im na dotarciu do karczmy. On też nie rozpoznał żadnego z klientów ani sąsiadów. W tym ścisku przypomniał sobie podobną sytuację: dni, kiedy też starał się przedrzeć przez tłum, by dotrzeć do Castell Nou, gdzie znalazła schronienie Dolça, bardzo niedaleko miejsca, w którym stał teraz. Unieruchomiony, bezradny, doszukał się tylko jednej różnicy: w czasach jego młodości wznoszono okrzyki nienawiści przeciwko żydom, hasła religijne; teraz ludzie się śmiali. Niektórzy krzyczeli, ale większość była tu tylko dlatego, że przyłączyła się do tłumu. – Co robimy? – zapytał Hugona stojący obok niego młodzieniec.

Nawet nie był w stanie wzruszyć ramionami, jak pierwotnie zamierzał zrobić. – Mówią, że rozdają wino. – Gorzałkę – wyjaśnił ktoś trzeci. Do rozmowy włączyli się otaczający ich ludzie. – Co to takiego gorzałka? – Lepsza niż wino – zauważył jeszcze inny, rozpychając się w tłumie otaczającym karczmę i gotowym wejść do środka. – Pchajcie! – Nie starczy dla nas. – Funduje król? – Admirał. – Pchajcie! Ruina. Karczma została kompletnie zdemolowana, o czym Hugo przekonał się zaraz po wejściu. Zobaczył kilka ostatnich osób, które bezskutecznie czegoś szukały, a ponieważ niczego nie znajdowały, ze złością kopały to, co zostało z beczek, krzeseł i stołów. Stwierdził, że ukradziono również alembik, kiedy zobaczył, że ktoś schyla się, bierze do ręki kawałek rurki, którą spływała okowita, i ogląda ją z ciekawością, unosząc wysoko do światła. Zniknęły czarki, sztućce i saganki, a nawet łańcuch, na którym wisiały nad ogniem. Kilku rabusiów zeszło z góry. „Nic już tam nie zostało”, uprzedzili tych, którzy czekali u stóp schodów, by wejść na piętro. Mimo to niektórzy wchodzili, niczym padlinożercy. Wino i gorzałkę porozlewano po podłodze. Wychodzący z piwnicy mieli buty poplamione winem. Większość z tych, którzy przyszli z Hugonem, rezygnowała na widok takiego rozboju. Inni, zachłanni, jak ci, którzy poszli na górę, wchodzili w poszukiwaniu łupów. Hugo pohamował wściekłość. Miał ochotę krzyczeć i bić wszystkich, którzy nadal bezcześcili jego dom, jego własność. Jego wina! Ale to pociągnęłoby za sobą jeszcze więcej kłopotów. Nie dało się już nic zrobić, mógł tylko próbować odnaleźć zdrową, bezpieczną

Caterinę, no i oczywiście Pedra. Szukał ich zdesperowany, pamiętając, jak łatwo i bezkarnie motłoch dokonuje egzekucji. Nie było ich na dole. Wszedł na piętro, walcząc po drodze z tymi, którzy sądzili, że ich uprzedzi w wyścigu po nieistniejący łup. Nie zostało nic: ani jedno krzesło, ani kufer z ubraniami, ani sienniki, na których spali. Tu też ich nie było. Zszedł do piwniczki, zalanej, tak jak się spodziewał. Dane mu było jeszcze zobaczyć, jak jego cenne stare wino, które wytrzymało w beczkach lata, wsiąka powoli w ziemię między płytkami podłogi. Pobiegł do ogrodu. Ukradziono muły i obydwa wozy, a grządki zrównano z ziemią. Ukradkiem rzucił okiem na żłoby dla mułów. Pieniądze trzymali ukryte w ich podwójnym dnie. Wyglądały na nietknięte. Wszedł do domu i oparty o ścianę, czekał, aż ludzie zrezygnują z bezsensownej już teraz grabieży. Nie przejmował się tym, że mogli go rozpoznać. Widok owoców jego pracy zniszczonych przez awanturniczy tłum doprowadził go do stanu, w którym przestał być ostrożny. Minął ranek. Żołnierze wrócili na plażę, by wsiąść na okręty płynące na sycylijską wojnę, ludzie przestali przychodzić do karczmy. Od czasu do czasu ktoś zaglądał do środka, rzucał okiem i odchodził. Niektórzy nie szczędzili mu obelg. „Zasługujesz na to”. Inni gwizdali i śmiali się. Ktoś poczuł litość, ale nic nie powiedział. Zanim nastało południe, próg karczmy przestąpili w milczeniu Caterina i Pedro. – Uciekliśmy przez ogród – wyjaśniła Rusinka, głaszcząc Hugona obiema rękami po policzkach. Kiwnął głową, jakby o tym wiedział. Gdyby zostali ranni, coś by o tym usłyszał. Caterina usiadła przy nim, oparła się o ścianę i poszukała jego dłoni. – Nie wiedzieliśmy, co robić. Siedzieliśmy w ukryciu aż do teraz. – Dobrze zrobiliście – odparł, ściskając ją za rękę. W tym momencie Pedro wyszedł z piwniczki, do której skierował swoje kroki od razu po wejściu do domu. Usiłował ukryć łzy.

– Zaczniemy od nowa – starał się go pocieszyć Hugo. – Zrobimy wszystko lepiej, jeśli się da. Tym razem będziesz w tym uczestniczył od samego początku. Zdradzę ci kilka sekretów, które znam tylko ja. Siedzieli tak we trójkę. Hugo opowiedział im po cichu, co wydarzyło się na plaży. W końcu przyszła Mercè. Nie odważywszy się przestąpić progu karczmy, wybuchnęła płaczem na widok stanu, w jakim ją znalazła. – Ale żyjesz – powiedział Hugo, kiedy wreszcie podbiegła do ojca i przywarła do niego. – Żyjesz i tylko to się liczy.

33

W połowie sierpnia 1420 roku dotarła do Barcelony dobra nowina o zwycięstwie króla Alfonsa nad Sardyńczykami i Genueńczykami. Cała Sardynia złożyła mu hołd. Armada, która wyruszyła z Los Alfaques, przybyła do Alghero. W tamtejszym porcie wysadziła na ląd wojska, które miały pomóc hrabiemu Artalowi de Luna walczącemu z buntownikami. Potem upadły Terranova, Longosardo i Sassari. W ciągu zaledwie trzech miesięcy udało się ponownie spacyfikować wyspę. W Barcelonie było lato, a to na wybrzeżu Morza Śródziemnego oznaczało światło i ciepło. Ludzi przepajała życiowa energia przekazywana przez słońce świecące przez większość dnia. Z nadejściem nocy ustępowało miejsca ogniskom płonącym przed gmachami publicznymi i domami, na placach, na blankach murów miejskich i na kościelnych dzwonnicach. Świąteczny nastrój. Miasto świętowało zwycięstwo, mieszkańcy Barcelony wyszli na ulice. – Idź, zabaw się – zachęcał Hugo córkę. Byli w karczmie, z Cateriną i Pedrem. – Świętować zwycięstwo Bernata? – odparła z pogardą w głosie. – Zwycięstwo króla, armii – próbował ją przekonać Hugo. Rozmowa utknęła. Ponownie pogrążyli się w milczeniu, w ciężkiej atmosferze z powodu dużej ilości wina i gorzałki, którymi podczas szturmu tłuszczy przesiąknęły drewniane ściany i podłogi, przez co teraz, w letnim upale, karczma śmierdziała jak piwniczka wypełniona stęchłym kwaśnym trunkiem. W ciągu ostatnich trzech miesięcy dokładali starań, by doprowadzić ją do porządku dzięki pieniądzom, których na szczęście łupieżcy nie znaleźli w skrytce

w podwójnym dnie żłobów dla mułów. Hugo kupił stoły i krzesła, misy, sztućce, garnki i beczki, a także sienniki do spania i nową skrzynię, która teraz stała pusta. Zamówił też nowy alembik, o większej mocy przerobowej niż poprzedni, ale jeszcze go nie dostał. Za każdym razem, kiedy odwiedzał kotlarza, upominając się o sprzęt, ten wypraszał go bezceremonialnie, a nawet był gotów zwrócić mu zaliczkę. Hugo nie chciał na to przystać. Ustępował rzemieślnikowi, świadom powodów, dla których ten nie miał ochoty zajmować się jego alembikiem. To samo było z pośrednikami, do których zwrócił się o pomoc, by zgromadzić nowy zapas wina: żaden nie chciał mu go sprzedać. Wielu tłumaczyło, że nie ma wina, ale byli i tacy, którzy powiedzieli wprost, że zdrajcom nie sprzedają. Baudilio, pośrednik, z którym utrzymywał w miarę przyjazne stosunki, wyznał mu, że ochmistrz Galcerana Destorrenta, ojca hrabiny, człowieka bogatego i szanowanego, wpływowego notabla, zastraszył ludzi, by nie robili żadnych interesów z Hugonem. Nikt nie chciał mu się sprzeciwić, łącznie z Baudiliem. Hugo doszedł do wniosku, że ojciec hrabiny naciskał również na kotlarza. Mimo to nie tracił nadziei, że któregoś dnia zrobi mu alembik: to dobry rzemieślnik. W Barcelonie wino nabywane w celu odsprzedaży można było kupować wyłącznie od pośredników, dlatego Hugo musiał szukać go poza miastem, a ponieważ nie miał już wozów ani mułów, był zmuszony wynająć je u zaprzyjaźnionego wyzwoleńca, który mieszkał w El Raval. Zgłosił władzom złupienie karczmy. – Chcesz, żebyśmy wsadzili do więzienia połowę królewskiej armii? – odpowiedziano mu w pałacu pełnomocnika królewskiego, w położonym nad więzieniem pomieszczeniu, w którym skrybowie prowadzili księgi. – Chcę, byście uczynili zadość sprawiedliwości. – Doszło do mnie, że królowi też nie podoba się ten interes z gorzałką – usłyszał za plecami głos urzędnika.

Hugo starał się ważyć słowa. – Upodobania króla nie mają nic wspólnego z tym, co się robi w uczciwie prowadzonej karczmie… – Zajmij się winem – przerwał mu jeden ze skrybów. – Będziesz miał mniej kłopotów. „Nic nie zrobią”, musiał przyznać po powrocie do karczmy. A teraz, chociaż kupił wino w Penedès, drożej niż zwykle, też nikt nie przychodził do karczmy, tak jak wtedy, kiedy klienci odwrócili się od nich, gdy Hugo starł się z Bernatem w kościele Matki Boskiej Morskiej i zażądał, by ujawnił mu miejsce pobytu Mercè. Wówczas zaczęli ponownie zarabiać, kiedy zaskoczyli ludzi i wystawili na sprzedaż gorzałkę, ale teraz nie mieli alembiku, a klienci nie chcieli nawet słyszeć o winie, które sprzedawał Hugo. – Zdrajca! – oskarżyła go jakaś kobieta na placu Coles, gdy zaczął ogłaszać sprzedaż nowego wina w karczmie przy ulicy Boqueria, z beczek stosownie opieczętowanych przez władze. – Czerwone wino z Penedès…! – zmusił się, by kontynuować pośród pomruków niezadowolenia i jeszcze liczniejszych szyderczych okrzyków. – Wynocha! – krzyknął jeden ze sprzedawców kapusty. Dokończył reklamowanie wina na placu i ruszył w kolejne miejsce. Publicznie wyrażana niechęć zachęciła dzieci: szły za nim i rzucały w niego kamieniami, kiedy tylko gdzieś stawał i zaczynał wykrzykiwać tekst obwieszczenia. Przechodnie reagowali śmiechem. Powtórzył ogłoszenie jeszcze w dwóch miejscach w centrum miasta tak szybko, jak zdołał, starając się uchylić przed gradem kamieni, nie dało się jednak uchronić przed szyderstwami i obelgami. Potem uznał, że wypełnił już w wystarczającym stopniu obowiązek spoczywający na nim jako karczmarzu. Siedzieli teraz we czwórkę, ze swoim winem z Penedès, przesiąkając przykrą wonią i czekając, aż ktoś wejdzie – jakiś pijak albo ladacznica z tych, których nie obsługiwano gdzie indziej, czy

choćby niewolnik, w karczmach.

mimo

obowiązującego

ich

zakazu

picia

– Moglibyście świętować zwycięstwo króla, gdyby nie ja – powiedziała Mercè, stojąc u stóp schodów tego wieczoru, kiedy dotarła wiadomość o triumfie na Sardynii. Weszła na górę, zanim zdążyli zareagować. – Zostaw ją – poradził Hugo Caterinie, gdy chciała pójść za dziewczyną.

Następnego dnia rano Mercè oznajmiła ojcu, że wychodzi z domu. – Dokąd idziesz? – Przyznać się… do moich błędów. – Możesz mi to wytłumaczyć? Hugo zagrodził jej drogę. – Idę prosić hrabinę o wybaczenie. Może w ten sposób uda mi się wszystko naprawić. Przytrzymał ją za ramię, kiedy próbowała go wyminąć. – Upokorzysz się, a to i tak nic nie zmieni. – Możliwe. Ale wiem, że już została matką. Urodziła syna. Powiedział mi o tym ksiądz. Może ten nowy stan uczyni ją łagodniejszą, zmieni, sprawi, że zrozumie, że muszę zobaczyć Arnaua… Tylko zobaczyć, na chwilę. Jeśli jej ojciec przestanie nam szkodzić, ty i Caterina będziecie szczęśliwi. – Jesteśmy rodziną, Mercè. Wszyscy razem stawimy temu czoła. Uciekła wzrokiem. Hugo przypomniał sobie dni, kiedy córka była hrabiną, a Caterinę odsunięto, nie przyjmując jej w pałacu. – Jesteśmy rodziną, córeczko – powtórzył. – Dziękuję. – Twarz Mercè rozjaśnił uśmiech. – W takim razie pozwól, bym zajęła się tym, czym powinnam: moim synem, moją rodziną.

– Niczego nie powinnaś! – Hugo pożałował, że powiedział to takim tonem i że ścisnął ją tak mocno za ramię. – Niczego nie zrobiłaś. – Złagodził i ton, i uścisk. – Nikomu nie uczyniłaś krzywdy. Nie musisz niczego naprawiać. – Ale nie mogę ustawać w staraniach, by zobaczyć syna, zrozumcie to, ojcze. Nie mogę tu siedzieć… – Zaszlochała. – Nie mogę… – powtórzyła, po czym wybuchnęła płaczem. – Nie. Nie powinnam się poddawać. Caterina podeszła do nich z zamiarem oddzielenia Hugona od Mercè, dając mu do zrozumienia, że powinien zgodzić się na wizytę córki u hrabiny. – Zatrzymają ją – zwrócił się do Rusinki. – Mogą to zrobić. Już nas przed tym ostrzegali – nalegał, nie puszczając ramienia córki. – Ostatnim razem o mało nie poderżnęli ci gardła. – Byłam nierozsądna. Postaram się nie powtórzyć tego błędu. – A jeśli ci się nie uda? Mercè uśmiechnęła się tak słodko, że Hugo poczuł się zmuszony ją puścić. Zanim córka wyszła na ulicę, Caterina objęła go i szepnęła mu do ucha: – Nic złego się nie stanie twojej dziewczynce.

Latem Barcelona wrzała: obwieszczenia, krzyki, kłótnie, śmiechy i tłumy z trudem poruszające się po ulicach i targowiskach, bo przestrzeń dla pieszych zajmowali rzemieślnicy i ich warsztaty. Na placu Świętego Jakuba wisiały wystawione na widok publiczny rozkładające się zwłoki jakiegoś przestępcy. Zapachy zmieniały się w zależności od dzielnicy i mieszkających w niej rzemieślników. Rozlewające się po plażach i winnicach słońce walczyło, by oświetlić zaułki pozasłaniane suszącym się praniem rozwieszonym w najmniej spodziewanych miejscach, i ustępowało cieniowi tam,

gdzie konstrukcje łączące nad ulicą dwa budynki uniemożliwiały dostęp promieni. Determinacja, z jaką Mercè wyszła z karczmy i skierowała się w stronę pałacu przy ulicy Marquet, malała, w miarę jak dziewczyna uświadamiała sobie sytuację pracujących w mieście kobiet. Widywała je zawsze, ale chyba nigdy dobrze się im nie przyjrzała. Poprzedniego wieczoru Hugo wybuchnął pełnym niedowierzania śmiechem, kiedy Caterina, poważna i zaniepokojona brakiem klientów w karczmie, rzuciła, że zawsze mogą przecież prząść albo pójść do kogoś na służbę, żeby zarobić na życie. Mając nadal w głowie zapowiedź takiej przyszłości, Mercè nie mogła oderwać oczu od kobiet, które siedziały na ławkach wmurowanych w ściany domów od strony ulicy i przędły, a ich dzieci bawiły się pośród przechodniów. Zawsze tam były, pracowały dla handlarzy suknem, na świeżym powietrzu z powodu światła, które nie docierało do wnętrz ich małych, ciemnych domów. Wieczorami te ubogie kobiety dalej wykonywały tę samą robotę, w świetle lamp oliwnych albo łojowych świec, ale wtedy praca była cięższa, nie tylko z powodu niedostatecznego, słabego oświetlenia, ale także dlatego, że musiały jeszcze uważać, by nie poplamić swoich wyrobów. Siedzące w szeregach wzdłuż ulic Barcelony prządki pracowały, rozmawiały i śmiały się, nie zwracając uwagi na otaczający je zgiełk. Mercè nie umiała prząść. Nauczyła się haftować w czasach, kiedy towarzyszyła hrabinie Annie, ale niczego poza tym. Patrzyła na inne kobiety, sprzedające owoce ze swoich sadów, przycupnięte na progu domów, jakby popełniały jakieś przestępstwo. Smutnym wzrokiem wodziła za staruszkami, które chodziły powolnym zmęczonym krokiem objuczone wiązkami drew na opał zebranych na polach, by sprzedać je na ulicy. Inne sprzedawały w mieście owoce leśne albo zioła lecznicze zerwane poza jego murami. Były też praczki i tłum wieśniaczek; te ostatnie przychodziły do Barcelony obładowane

koszykami albo z kurą pod pachą, z którą musiały się rozstać, żeby zarobić na targu kilka monet. Mnóstwo kobiet pracowało za marną dniówkę. Były uzależnione od mężczyzn, nic więc dziwnego, że popadały w nędzę, kiedy ich zabrakło. Kontakt z biedą wywołał u Mercè niepokój; próbowała się pocieszać śmiechem ojca, ale przeszkodziła jej w tym powaga ich sytuacji, którą unaoczniła jej Caterina. W takim nastroju stanęła przed pałacem przy ulicy Marquet. Podniosła głowę i zdumiała się wysokością bram i muru otaczającego rezydencję admirała. Nigdy nie robiły na niej wrażenia, gdy była panią tego domu. – Czego chcesz? – usłyszała pytanie wartownika. – Dlaczego tak tu stoisz? Mercè wydało się, że rozpoznaje mężczyznę z czasów, kiedy jeszcze mieszkała z Bernatem. Nie więcej jak trzy lata temu ten sam strażnik traktował ją z szacunkiem, a nawet z usłużnością. Teraz wyrzucał z siebie słowa, patrząc na nią bezczelnie. – Chcę się widzieć z hrabiną. Powiedz twojej pani, że Mercè Llor chce, by ją przyjęła. Wartownik się zdziwił. – Nie sądzę, żeby miała ochotę cię przyjąć. – To nie twoja sprawa – przerwała mu szorstko. – Przekaż jej moją wiadomość. Nigdy nie da się przewidzieć reakcji wielkich, pomyślał i niechętnie, ale przekazał wiadomość. – Będziesz musiała zaczekać – przyniósł odpowiedź otrzymaną od pokojówki hrabiny. Mercè wykonała ruch, jakby chciała wejść na pałacowy dziedziniec, ale strażnik zastąpił jej drogę. – Na ulicy – rozkazał. Czekała cały ranek, chodząc tam i z powrotem wzdłuż Marquet, opierając się o ściany po jednej i drugiej stronie, obserwowana

bezustannie przez zmieniających się przy bramie wartowników. Słudzy, zbrojni i niewolnicy wychodzili z pałacu i wracali; ci też na nią patrzyli, większość z nich znała ją z czasów, kiedy to ona była tu panią. Mercè wiedziała, że także hrabina na nią patrzy, przechadzając się dumnie na szczycie wieży, z której widać było morze i zbliżające się do Barcelony statki, a także wejście do pałacu i ulicę Marquet. Nadeszła pora obiadu, a ona dalej tu stała, oszukując głód. Nie chciała pytać. W którymś momencie wydało się jej, że widzi ojca u wylotu jednej z ulic, ale zniknął, gdy zorientował się, że został odkryty. Pozwoliła sobie na uśmiech. Nadeszło popołudnie, w miarę upływu czasu coraz więcej osób zbierało się na plaży, by dalej świętować zwycięstwo na Sardynii. Wiele z nich przechodziło ulicą Marquet, Mercè musiała przywierać do fasad domów, by ustąpić miejsca potokom śmiejących się i krzyczących ludzi. Słysząc muzykę i śmiechy, wyobrażała sobie, jak tańczą, i zazdrościła im ich radości. Wraz z zapadnięciem nocy wróciła do karczmy. Powtórzyła to samo następnego dnia. Strażnik ponownie przekazał wiadomość, a kiedy wrócił, kazał jej czekać, z tym samym rezultatem. Jedyną nowością była istna defilada dostatnio odzianych kobiet w asyście służby, które wchodziły i wychodziły, przystając na chwilę, by się jej przypatrzeć, większość bezczelnie. Hrabina Navarcles przedstawiała przyjaciółkom swoją ostatnią zdobycz, ostatni sukces: upokorzenie tej, która przed nią dzieliła łoże z admirałem. Marta jej nie przyjęła. To samo było następnego dnia, z tą tylko różnicą, że hrabina wyszła z pałacu, żeby popatrzeć z bliska na Mercè. Otaczający ją zbrojni nie pozwolili się do niej zbliżyć, co wywołało u oczekującej pod bramą kobiety łzy wstydu i rozpaczy. Wytrwała przy swoim zamiarze jeszcze przez dwa kolejne dni. Niektórzy spośród strażników okazywali jej współczucie, ale większość z niej szydziła.

– Chcesz zaczekać w środku i usiąść z nami? – zapraszali ją z bezwstydnym uśmieszkiem. – Chcę mojego syna! – Nie martw się, zrobimy ci następnego – powiedział jeden z nich. – Więcej niż jednego! – Wtedy nie będziesz taka smutna. Świętowanie zwycięstwa trwało nadal, ludzie wciąż ciągnęli ulicami prowadzącymi na plażę, a Mercè płakała albo krzykiem domagała się syna, obrzucała wyzwiskami hrabinę i Bernata i życzyła im wszystkiego najgorszego. Tysiąc razy przysięgła, że odzyska Arnaua. – To ich bawi – orzekł wzburzony Hugo w rozmowie z Cateriną. – Ta podła wywłoka hrabina traktuje ją jak trefnisia, śmieje się z niej. Gdyby było inaczej, już by ją uwięzili.

– Niech mnie zamkną. Niech to zrobią. Takiej odpowiedzi Mercè udzieliła ojcu, który uprzedził ją, co się stanie w dniu, kiedy hrabinie znudzi się widok krzyczącej i ubliżającej jej pod bramą pałacu kobiety. – Co życie ma mi do zaoferowania, ojcze? – mówiła dalej stanowczym głosem. – Nie znajdzie się mężczyzna, który weźmie za żonę kogoś, kogo nazywają córką diabła. Najwyżej będą mnie chcieli szybko wychędożyć, a potem mnie zostawią. – Córeczko! – Tak, ojcze, tak. Nie mam męża, nie mam syna, nie mam przyszłości… nie mówiąc o tym, że czynię nieznośnym wasze życie i życie Cateriny, i… Rusinka przerwała jej, kładąc rękę na dłoni Mercè. Obie siedziały przy stole. – Nie – upierała się Mercè. – Nie musicie cierpieć z powodu moich problemów. Jestem tylko zawadą, która przeszkadza waszemu

szczęściu. – Córeczko… – szepnął Hugo. – To nie… – próbowała ją pocieszyć Caterina. – Nie! – Mercè wstała rozgniewana od stołu, nie pozwalając im dojść do słowa. – Niech mnie zatrzymają i wsadzą do więzienia. Niech mnie stracą, jeśli będzie trzeba. Nie zrezygnuję. Moje życie to mój syn. Hugo miał zamiar odpowiedzieć, lecz powstrzymało go głośne walenie do drzwi. – Zamknięte! – krzyknął zdenerwowany, ale kiedy znowu usłyszał, że ktoś się dobija, poszedł otworzyć. – Kto…? – Zamilkł, widząc za progiem Gueraa. Był sam. – Co tu robisz? Ochmistrz wyminął Hugona i szybko wszedł do karczmy. Powitał Mercè skinieniem głowy, zastanowił się chwilę i powtórzył ten sam gest wobec Cateriny. – Zamknij – ponaglił Hugona. – Zarygluj – poprosił, gdy tamten spełnił jego życzenie. Mercè patrzyła na ochmistrza Bernata ze zdumieniem. W pałacu żyli w przyjaźni. Wydawało się, że ceni ją za to, że uczyniła szczęśliwym człowieka, któremu tak wiernie i ślepo służył. Usiadła obok Cateriny, która też życzliwie wspominała Gueraa: to ten człowieczek przyniósł do domu Barchy list dający jej wolność. – Co cię tu sprowadza? – zapytał Hugo. – Jeśli zjawiasz się, żeby mnie ostrzec, bym nie przychodziła do pałacu… – Mercè stawiła mu czoła zza stołu. – …możesz wracać, skąd przyszedłeś. – Nie – odparł Guerao zmęczonym głosem. – Nie po to – dodał i z westchnieniem usiadł. – W takim razie? – zapytała zaniepokojona. – Kto to? – Guerao wskazał ruchem brody na Pedra. – Jest dla mnie jak syn – zapewnił Hugo.

– W porządku. – Ochmistrz kiwnął głową. – Arnau umrze – wyrzucił z siebie nieoczekiwanie. – Co?! – krzyknęła Mercè. – Jak to…? Guerao poprosił o ciszę, wyciągając przed siebie dłonie. – Wkrótce umrze. Hrabina zabije dziecko, zanim admirał wróci z wyprawy na Sardynię. Nie pozwoli, by Arnau dziedziczył, a jej syn Gaspar był drugi w kolejce. Dowiedział się o tym od jednej ze służących hrabiny, choć znając Martę Destorrent i jej ojca, nietrudno było to przewidzieć, zwłaszcza po narodzinach drugiego chłopca. Powiedział im, że Bernat nie chciał widzieć tego niebezpieczeństwa. Jak ktoś mógłby chcieć zrobić krzywdę Arnauowi, narażając się na jego gniew? Tak, jest tego pewien, jak może być pewien każdy, kto zna hrabinę, kobietę zaślepioną żądzą władzy i pieniędzy, której doradza ojciec równie nikczemny jak ona. – Kilka dni temu – zaczął Guerao szeptem, jakby ktoś w tym domu mógł go podsłuchać – pojawiła się w pałacu akuszerka, ale nie ta, która zawsze przychodziła do hrabiny. Od tego czasu Arnau zachowuje się dziwnie. Za dużo śpi. Nie można go dobudzić. Próbowałem nawet dziś wieczorem, zanim tu przyszedłem, żeby się upewnić, że dobrze robię. Potrząsałem nim, podniosłem mu głowę, ciągnąc za włosy… a on dalej spał i słabo oddychał. W ciągu dnia je mało, jest blady, nawet się nie bawi. Macocha na pewno daje mu do picia jakiś wywar. – Donieś na hrabinę i jej ojca! – zażądała Mercè. Guerao dał jej znak, żeby ściszyła głos. – Mówisz o szanowanym mieszkańcu Barcelony, szlachetnie urodzonym, wysoko postawionym, bogatym, bardzo wpływowym, i o jego córce, hrabinie Navarcles, żonie admirała. Chcesz, żebym na nich doniósł? Powiesiliby mnie za nogi i wisiałbym tak aż do śmierci! Nie mam zamiaru tego robić. Poza tym już wezwali medyka. Działają

przebiegle, żeby nikt nie mógł ich o nic oskarżyć. Przyszedł taki jeden, zaufany ojca hrabiny, zbadał chłopca… – I co powiedział? – Upuścił mu krwi i przepisał leki. Przychodzi codziennie, upuszcza dziecku krwi… Arnau jest coraz bledszy. Wcale mu się nie poprawia. Boję się… Boję się, że niedługo nadejdzie koniec. – Napisałeś do Bernata? – zapytał Hugo. – Po co? – Jak to po co?! – Mercè aż podskoczyła. – Żeby go ostrzec… – Przed czym? Że żona ma zamiar zabić jego pierworodnego? Wiesz, ile czasu szedłby ten list na Sardynię, jeśli w ogóle by tam dotarł? Wtedy malec byłby już martwy, a na dodatek ja byłbym winowajcą. A jeśli nie umrze, zostanę oskarżony o to, że nie ufam hrabinie. Nic nie jest proste, gdy ma się do czynienia z możnymi i ich sprawami. Ja nie mogę o niczym wiedzieć. O niczym nie wiem. Mówię to wam, bo wszyscy kochamy to dziecko, ale jeśli któregoś dnia zapytają mnie, ktokolwiek, admirał, pełnomocnik czy nawet sam król, nie przyznam się, że o tym wiedziałem ani że wam to zdradziłem. Już dawno nauczyłem się, że na moim stanowisku lepiej jest niczego o nikim nie wiedzieć. – W takim razie? – Hugo pokręcił głową, jakby chciał powiedzieć, że nie rozumie. – Za bardzo kocham to dziecko – rzekł Guerao i nikt nie wątpił w szczerość tego wyznania. – Był… był radością tego pałacu, od kiedy się urodził. Wiesz o tym, Mercè. – Popatrzył na nią, a ona przytaknęła. – Mogę wam pomóc w porwaniu Arnaua i ukryciu go do czasu, aż Bernat wróci i podejmie decyzję. Nie przychodzi mi do głowy żadne inne rozwiązanie, nie znam lepszej ochrony. Mercè wybuchnęła płaczem, zdenerwowana, roztrzęsiona. Caterina podeszła i położyła obie dłonie na jej ramionach. – Kiedy? – zapytał Hugo. Córka przestała szlochać i popatrzyła na niego.

– Nie powinniście się do tego mieszać, ojcze, ani Caterina… – Oczywiście, że powinniśmy. – Ale… – Zamilcz, dziecko. Kiedy? – powtórzył pytanie. – Jeszcze dziś w nocy – odparł Guerao. – Nie sądzę, żeby dzieciak wytrzymał kolejnych kilka dni, skoro hrabina go truje, a medyk upuszcza mu krwi. Ochmistrz przyjrzał się twarzy każdego z nich, nie wyłączając Pedra. Caterina pierwsza przytaknęła, potem zrobił to Hugo. Mercè uniosła dłonie do twarzy i wykonała kilka gwałtownych ruchów głową na znak zgody. Pedro uśmiechnął się i nalał wina do czarek aż po same brzegi. – Dobrze – zgodził się Guerao. – Dziś. O północy. Idźcie świętować, żeby nikt was nie podejrzewał. Bądźcie pod bramą pałacu, zobaczę was z wieży i przyjdę po was. – I co wtedy będziemy musieli zrobić? – zapytał Hugo. – Ułatwię wam wejście. A potem… będziecie sami.

– Ojcze, nie powinniście tam chodzić. – Mercè już się pozbierała i po chwili milczenia, jakie zapadło po wyjściu Gueraa, postawiła sprawę jasno. – Ani ty – dodała, zwracając się do Cateriny. – Nie ma potrzeby, żeby was do tego mieszać. – Nie odsuniesz nas na bok. To twój syn, ale mój… nasz wnuk. – Hugo przeniósł spojrzenie na Caterinę, która się do niego uśmiechnęła. – Mimo to… – Nie dyskutuj ze mną – przerwał jej Hugo. Caterina potrząsnęła nią przyjaźnie za ramiona. Mercè roześmiała się nerwowo. – Co zrobimy z Arnauem? – zapytała po chwili. – Nie możemy trzymać go w ukryciu tutaj, w karczmie. To będzie miejsce, od

którego zaczną poszukiwania. A jeśli z nim uciekniemy… dokąd możemy pójść? Będą nas ścigać. Dwie kobiety i mężczyzna z małym dzieckiem… Będziemy przyciągać uwagę. Nie zdołamy przekroczyć granic księstwa. – Masz rację. – A jeśli będzie płakać? – Mercè wyobrażała już sobie syna w swoich ramionach. – Może zapłacze. Obudzi się i będzie płakać. Nie mogę go wziąć na ręce. – Posmutniała, przypominając sobie, jak Arnau odepchnął ją na plaży. – Ja nie mogę… – Córeczko… – Wy będziecie musieli go wziąć na ręce, ojcze – znowu mu przerwała. – Ja nie mogę! – Zrobię to – uspokoił ją Hugo. – Mnie będzie pamiętał. Chociaż z tego, co powiedział Guerao, wynika, że dziecko jest w takim stanie, iż nie przysporzy nam wielu kłopotów. Kiwnęła głową. – A potem? Co z nim zrobimy? Wszyscy wstrzymali oddech i spoglądali na siebie w milczeniu. Ani Hugo, ani Mercè nie mieli odwagi zaproponować rozwiązania, które oznaczałoby pogrzebanie nadziei i marzeń Cateriny z powodu dziecka, z którym niewiele ją łączy. – Ucieczka? – podpowiedziała mimo wszystko Rusinka. – Dziękuję, najdroższa – rzekł Hugo. – Ale jeśli to zrobimy, będą wiedzieli, że to my, i znajdą nas niezależnie od tego, gdzie się udamy. Musimy zostać tutaj, w karczmie, żeby nikt nie zaczął nas podejrzewać, i znaleźć kogoś, kto ukryje dziecko i będzie je chronił. – Poprośmy o pomoc wyzwoleńców – zaproponowała Caterina. – Nie zawiodą nas. – To niebezpieczne – zaoponował Hugo. – Zapewne, ale dużo nam zawdzięczają i można im zaufać. – W końcu i tak wszystko wychodzi na jaw – wtrąciła Mercè. – Niełatwo jest trzymać dziecko w ukryciu. Je, płacze, musi wychodzić

na zewnątrz, bawić się… Zobaczą go, sąsiedzi się dowiedzą. Zawsze znajdzie się ktoś gotowy sprzedać się hrabinie, która ogłosi zniknięcie syna admirała i przewróci Barcelonę do góry nogami, żeby znaleźć Arnaua. – To oczywiste, ale nie możemy sprawić, że dziecko zniknie. – Wcale nie takie oczywiste – rzuciła Mercè. Nawet siedzący przy beczkach Pedro posłał jej pytające spojrzenie. – Jak to? – zapytał Hugo, mimo że przewidywał, jaka będzie odpowiedź. – Bonrepòs. To jedyne miejsce, w którym nie przyjdzie im do głowy go szukać. – Przez chwilę słychać było, jak Mercè oddycha. – Ona go przyjmie – dodała. – Musi. To, czego nie zrobiła dla mnie, będzie musiała zrobić dla swojego wnuka. Caterina i Hugo zastanawiali się przez chwilę. Rozwiązanie nie wydawało się takie złe, choć całkowicie zależało od dobrej woli kogoś, kto wcześniej im nie pomógł. – A jeśli tego nie zrobi? – zapytał Hugo. – Nic nie stracimy, próbując – argumentowała Mercè. – Wątpię, by odmówiła, a potem na nas doniosła. Możemy go tam zawieźć… – Nie my – przerwał jej ojciec. – Zostaniemy tutaj, jakbyśmy w tym nie brali udziału. To będzie pierwsze miejsce, które odwiedzą władze, kiedy wyjdzie na jaw zniknięcie Arnaua. Będziesz musiała być bardzo przekonująca w dniu, w którym po ciebie przyjdą. – Będę – obiecała Mercè. – A jeśli chodzi o zawiezienie dziecka do Priorat, znamy kogoś absolutnie zaufanego, kto nas nie zdradzi – powiedziała Caterina. – Dobrze! – zawołał Pedro, który przysuwał się do nich coraz bliżej. – Co będę musiał zrobić? Wszyscy troje się uśmiechnęli. – Pilnować karczmy – zlecił mu Hugo. Wyglądało na to, że odpowiedź rozczarowała chłopaka. Chciał brać w tym udział. –

Przyjdą po nas, Pedro – wyjaśnił poważnym i stanowczym tonem. – Wtedy będziemy cię potrzebować. Wszyscy byliśmy tej nocy w karczmie. Nikt nie wychodził. To będziesz musiał im powiedzieć. Bez zająknięcia. – To bardzo ważne, Pedro – podkreśliła Mercè. – Nie wyciągną ze mnie nic innego, choćby mieli mnie poćwiartować. Uścisnęła mu dłoń. – Dziękuję – powiedziała cicho.

Do północy brakowało jeszcze sporo czasu, Barcelona nadal się bawiła, a Hugo i Caterina ruszyli w stronę El Raval. Ulicą Boqueria doszli do bramy w starych murach. Przecięli Ramblę, minęli miejsce, gdzie w ciągu dnia rzeźnicy sprzedawali mięso, i ulicą Hospital dotarli do Carme. Skręcili w Jutglar i doszli do ulicy Tallers przy nowych murach, ubogiej dzielnicy, gdzie mieszkało dużo wyzwoleńców. Hugo i Caterina wielokrotnie bywali w tej części Barcelony, na północnym krańcu miasta, najbardziej oddalonym od morza, przy nowych murach otaczających El Raval. Przeważały tu warsztaty, w których wyrabiano cegły, i miejsca, w których rozbierano mięso. Nazwa ulicy Tallers wzięła się od tych drugich. Od połowy poprzedniego stulecia wyzwoleńcy posiadający „świadectwo wolności”, czyli spłacający wykupne swoim właścicielom, tkwiący w swego rodzaju otchłani między niewolą a wolnością, mieli obowiązek osiedlania się za bramą Świętej Anny, po drugiej stronie Rambli, poza murami miasta (wówczas nie było jeszcze nowych murów otaczających El Raval). W miarę upływu dziesięcioleci zapomniano o tym przepisie, ale zwyczaj pozostał i wyzwoleńcy nadal osiedlali się tam, gdzie tacy jak oni mieszkali od lat, dzielnica stała się więc właśnie z tego powodu ciasna, tania, jeśli chodzi

o czynsze i wynajem, i skupiała dużą część barcelońskiej biedoty. To na ulicach Tallers i Jutglar instytucje dobroczynne pomagające rodzinom w potrzebie miały najwięcej roboty. W czasach kiedy Hugo i Caterina sprzedawali gorzałkę, ich pieniądze służyły również wyzwoleńcom i niewolnikom, ponieważ obydwoje, pamiętając o Mauretance, dokładali się do wykupienia wolności wielu z nich, a Caterina czyniła to z radością, że może pomóc tym, którzy – jak dawniej ona – cierpią w niewoli. Jednakże gdy odwiedzali tę przygnębiającą okolicę, Hugo nie myślał o niewolnikach ani nawet o Mauretance, lecz o Łysym Psie, który tu mieszkał. Na jednej z tych ulic Hugo oddał mu buty, ale ten ich nie chciał i zażądał toporka. Ileż to lat upłynęło od tamtego czasu! Skierowali się w stronę domu Llúcii, Mauretanki ciemnoskórej jak Barcha, może trochę jaśniejszej, która pracowała jako szwaczka. Była w tym bardzo zręczna, dzięki czemu nie miała kłopotów ze znalezieniem pracy u krawca i spłacaniem wykupnego, nawet przed czasem. Simón, jej mąż, pracował jako mulnik i często odnajmował od nich muły, żeby powiększyć swoje stadko. Po tym, jak tłum napadł na karczmę, on pierwszy wyraził żal z powodu utraty Czerwonego i Białego oraz bezimiennego muła, którego Hugo przyprowadził z Sabanell. Caterina i Llúcia utrzymywały bliskie stosunki, choć nie tak bliskie jak te łączące niegdyś Llúcię z Barchą. Obie były przecież Mauretankami. Małżeństwo nie miało dzieci. – Byliśmy zbyt starzy, kiedy odzyskaliśmy wolność i mogliśmy się pobrać – narzekała Llúcia. – A jeśli zaszłabym w ciążę w okresie „świadectwa wolności”, nie dotrzymalibyśmy umowy i znów popadlibyśmy w niewolę. Mimo braku potomstwa Llúcii i Simonowi dobrze się wiodło. Zajmowali dość przestronne dwuizbowe mieszkanie, wynajmowane w dwupiętrowym domu na ulicy Tallers, a ponieważ mieli niewielkie

potrzeby, mogli solidarnie pomagać niewolnikom. Wspierali potrzebujących, poręczali ich wykupne, tak jak kiedyś zrobiły to Barcha i Caterina. Mimo że zapadł zmrok, Llúcia szyła w domu w świetle lampy. Zdziwienie widoczne na jej twarzy, kiedy Hugo i Caterina zjawili się w jej izbie, zawsze otwartej dla przybyszów, ustąpiło zaniepokojeniu na widok ich min. – Zrobi to – obiecała, po wysłuchaniu ich, uprzedzając słowa wyrażające zgodę, które jej mąż miał już na końcu języka. Hugo się uśmiechnął. Taka sama jak Barcha, pomyślał. Despotyczna, nie do powstrzymania. – To może być niebezpieczne – uprzedziła ich Caterina. – Duch Barchy nie dałby mi spokoju, gdybym odmówiła ci pomocy – zażartowała krawcowa. – Może się u was pojawić pełnomocnik króla. – Gorzej by było, gdyby po domu błąkał się całymi dniami rozgniewany duch Barchy. – Kobieta wybuchnęła śmiechem. – Wolę już pełnomocnika i jego zbrojnych. Ona kochała Mercè jak własną córkę, a my… – Mimo że od śmierci Mauretanki minęło już dużo czasu, Llúcia musiała kilkakrotnie odchrząknąć. – My, ja i Barcha, byłyśmy jak… byłyśmy jak siostry. A rodzina sobie pomaga – zakończyła.

W czasie gdy Hugo i Caterina przebywali w El Raval, Mercè udała się do kościoła Trójcy Przenajświętszej i poprosiła ojca Juana o papier i pióro. Po powrocie do karczmy usiadła przy jednym z nowych stołów. Czuła, że ręka jej drży. Już dawno nie pisała. „Matko”, naskrobała, starając się zapanować nad dłonią. Nie udało jej się. Czubek pióra nie ślizgał się gładko po papierze, wychodziły spod niego koślawe linie. Chciała zacząć od nowa, ale nie mogła marnować papieru. „Mam nadzieję, że list ten zastanie Waszą Miłość

w dobrym zdrowiu”. Mnie ono dopisuje, chciała jej przekazać. Nie. To nieprawda. Drży. Poci się. Cierpi. „Simón, doręczyciel tego listu, przywiózł ze sobą Waszego wnuka Arnaua…” Jej wnuka? Co też ona najlepszego robi? Przecież nie zna swojej matki, nigdy jej nie widziała. Czuła jedynie jej obecność za kratą kościoła w tamtym ukrytym w lesie klasztorze. Arsenda zawsze wierzyła, że wydała na świat córkę diabła, którą z tego powodu pozbawiono życia zaraz po urodzeniu. Ale modliły się razem do Najświętszej Panienki, można było odnieść wrażenie, że to ją poruszyło. Stara zakonnica o spokojnym głosie powiedziała, że jej matka potrzebuje czasu. Miała go wystarczająco dużo: minął ponad rok, a Mercè nie dostała od niej żadnej wiadomości. Jak może jej zaufać…? „To moje jedyne dziecko…”, napisała mimo wszystko, już pewną ręką. Jest jej matką! Jest jej matką! Musi jej pomóc! „Narodzone z małżeństwa z admirałem armady Bernatem Estanyolem, który później mnie odtrącił i odsunął od syna. Jak wyjawił mi ochmistrz Bernata, którego darzę całkowitym zaufaniem, chłopcu grozi poważne niebezpieczeństwo: ma zostać zamordowany, by jego młodszy przyrodni brat zajął miejsce dziedzica, które zgodnie z Bożym i ludzkim prawem należy się Arnauowi. Przekazuję go Wam, byście go chronili, ukryli choćby przed samym królem, karmili, wychowywali w chrześcijańskiej wierze i otaczali troską…” Zawahała się. „Dlatego że w jego żyłach płynie Wasza krew. Chłopiec prawdopodobnie dotrze do Was chory. Ufam, że Wasza opieka oraz odseparowanie od macochy i uniemożliwienie podawania mu trucizny doprowadzą do jego wyzdrowienia. Posyłam Wam także trochę pieniędzy, będę przekazywać je regularnie, by dziecko nie stało się ciężarem dla Waszej wspólnoty. Przyjdę po niego, gdy nie będzie mu już grozić żadne niebezpieczeństwo”. Jak zakończyć list? Wasza córka śle Wam wyrazy szacunku…? Nie, nie, nie. Przez chwilę się zastanawiała. „Wierzę, dla dobra tej niewinnej istoty, że

wysłuchacie moich błagań, i życzę Wam, by Święta Trójca miała Waszą Miłość w swej opiece. Napisano w Barcelonie…” Przeczytała list kilka razy. Zamknęła oczy i pokręciła głową. Zapomniała… „Postscriptum. Mój ojciec, Wasz brat…” To bez sensu, pomyślała. Słowa zostały już jednak napisane. „Przesyła Wam pozdrowienia i błaga, byście ze względu na pamięć o nim, na Boga i Wszystkich Świętych okazali dobroć i przyjęli Waszego wnuka”. Denerwowała się coraz bardziej. Wkrótce nastanie północ, a Hugo i Caterina jeszcze nie wrócili. – Posłuchaj, Pedro… Przeczytała mu list. – Może tak być? Dodałbyś coś? Chłopak stał przy palenisku, przy którym sypiał. Pokręcił głową. – Tak jest dobrze. – Na pewno? – dopytywała. – Jestem sierotą, Mercè – wyznał. – Niemal nie pamiętam moich rodziców, a dziadków w ogóle nie poznałem. Mimo to nie wierzę, by jakakolwiek kobieta odmówiła ochrony swojemu wnukowi.

Nocą Hugo, Caterina i Mercè przemknęli ulicą Boqueria. Z oddali dobiegała ich muzyka – na plaży i w okolicach placu Llulla nadal świętowano zwycięstwo nad Sardynią; paliło się jeszcze kilka ognisk, ulice były pełne ludzi, niektórzy wracali do domów, inni szukali miejsca, w którym mogliby kontynuować zabawę. Starali się wmieszać w tłum. Skręcili w Ollers Blancs i szli w stronę morza, aż dotarli do ulicy Ample. Zaskoczył ich głos jakiegoś zakochanego młodzieńca, który śpiewał swojej wybrance miłosną pieśń. Przystanęli, by posłuchać: głosowi prawdopodobnie akompaniowała lutnia, zagłuszały ją jednak bębny i flety świętujących. Może akurat dziś strażnicy zostawią zalotnika w spokoju, ale z zasady zabraniano nocnych

śpiewów i gry na instrumentach. „Głupcy!”, szepnęła Caterina ku zaskoczeniu Hugona i Mercè. Cóż może być bardziej urzekającego niż głos młodzieńca, który z powodu kobiety zakłóca starcom spokój i odpoczynek i przypomina, że oni też byli niegdyś młodzi i zakochani. Czy może być lepsza lekcja dla dzieci niż poznanie znaczenia i siły miłości? Kiedy znaleźli się na ulicy Ample, bez wahania skierowali kroki w stronę pałacu. Hugo i Caterina wzięli się za ręce. „Posłuchaj”, powiedział kiedyś, gdy też dobiegał ich nocny śpiew zakochanego. Wtedy Caterina przytuliła się do niego w łożu i słuchała docierającej z oddali pieśni. Prosiła Boga, by tamta para mogła być tak szczęśliwa jak oni dwoje. Wyznała to Hugonowi, kiedy zapytał, o czym myśli. Potem pocałowali się i stopili w miłosnym uniesieniu. Teraz przypomnieli sobie tamtą noc. Gdy jednak dochodzili do ulicy Marquet, śpiew ustał, jakby zakochany się z nimi bawił. Wielkie drewniane wrota pałacu były zamknięte. Podnieśli głowy, by spojrzeć na wieżę; w jej wnętrzu zadrżało światełko. Hugo i Caterina uścisnęli splecione dłonie. Wydało im się, że pośród odgłosów świętowania słyszą morze, ale wyraźniej niż uderzenia fal dobiegały do ich uszu własne przyspieszone oddechy, dowód niepokoju, którego nie potrafili ukryć i który narastał, w miarę jak przedłużało się wymuszone oczekiwanie. Wszyscy troje znali pałac, Caterina i Mercè lepiej niż Hugo. Bez najmniejszych problemów mogłyby trafić do izby chłopca. Hugo wolną ręką gładził trzonek noża Barchy, który Caterina uratowała z grabieży karczmy, bo zwykła go nosić przy sobie. Pomyślał, że jest z nimi duch Mauretanki. Ale Guerao się spóźniał i przestraszony Hugo zaczął już podejrzewać, że to może być zasadzka. Popatrzył na twarze obu kobiet w skąpym świetle księżyca, które przenikało do uliczki. Caterina zacisnęła zęby i pokiwała głową. Mercè uśmiechnęła się, zdenerwowana. Obie były gotowe na wszystko. W środku kwaterowali zbrojni, ale oni

wiedzieli, że po zamknięciu bramy i drzwi, kiedy cała służba znalazła się już w pałacu, nawet trzymający wartę strażnik spokojnie śpi sobie w kuchni. Po jakimś czasie otwarło się okienko w jednym ze skrzydeł bramy i Guerao dał im ręką znak, by weszli na dziedziniec. Panował tam półmrok, bo oświetlała go tylko jedna pochodnia. Ochmistrz wyciągnął rękę w lewo, wskazując mieszczącą się tuż przy bramie budkę wartowników. Wszyscy troje o niej wiedzieli, więc tylko przytaknęli w milczeniu, świadomi, że jest bardziej niż prawdopodobne, że któryś ze stróżów śpi wewnątrz. Weszli po schodach na piętro, a kiedy zapuścili się do części pałacu, w której znajdowały się sypialnie, pozostawiając za sobą, po lewej, gabinet Bernata, gdzie wcześniej urzędował Roger Puig, Guerao pożegnał ich skinięciem głowy i zniknął. Hugo wstrzymał oddech i przez chwilę obserwował Caterinę i Mercè: obie wydawały się wspominać czasy, gdy przemierzały te korytarze, i przyglądały się tańczącym na kamieniach odbiciom płomieni lamp. Teraz, kiedy tak stali bez ruchu, zaskoczyła ich panująca w pałacu cisza. – Chodźmy – szepnął Hugo i ruszył bez wahania w stronę sypialni Arnaua. – A jeśli w korytarzu śpi któryś z niewolników? – zapytała równie cicho Caterina. – Wtedy coś wymyślimy – odparł Hugo, ściskając w dłoni sztylet Barchy. Na nikogo się nie natknęli. – A piastunka, która śpi z Arnauem? – spytała z kolei Mercè, kiedy stanęli na wprost drzwi sypialni jej synka. Hugo miał ochotę jej odpowiedzieć, że zabije tę kobietę za to, że tyle razy nie pozwalała mu cieszyć się wnukiem, ale zamiast tego bardzo wolno otworzył drzwi. Pokój oświetlał słaby płomień lampy. Już od wejścia uderzył ich w nozdrza odór choroby i śmierci.

Caterina stanęła przy drzwiach, Mercè podbiegła do łóżeczka, w którym spał jej syn, Hugo zaś podszedł do posłania, na którym spoczywała służąca. Nie przemyśleli, co będzie, jeśli kobieta się obudzi… a może żadne z nich nie chciało sobie tego wyobrażać. On postanowił pominąć tę ewentualną przeszkodę, bo i tak nie miał wyjścia. Jeśli ta kobieta się obudzi… naprawdę będzie musiał ją zabić. Poznałaby ich, zniszczyłaby im życie. Ścisnął nóż jeszcze mocniej, gotów wbić go w szyję niańki w chwili, gdy ta otworzy oczy. Skupiwszy uwagę na niej, nie zauważył, jak Mercè pieści i całuje twarzyczkę syna, po czym delikatnie go podnosi. Tak jak przewidział Guerao, malec nawet nie zaprotestował. Mercè płakała, kiedy przyciskała do piersi zwiotczałe ciałko dziecka. Caterina musiała dać znak Hugonowi, że jego córka pospiesznie opuszcza izbę. Zamknęli drzwi sypialni i skierowali kroki na dziedziniec, tym razem szybko, bez ostrożności i rozwagi, które wykazywali, idąc po chłopca, jakby oczami wyobraźni już widzieli się na ulicy. Hugo przytknął dłoń do twarzy wnuka: była ciepła, dziecko oddychało. – Nie martw się – pocieszył szeptem córkę. – Wszystko z nim dobrze. Będzie żył, to pewne. Przyszliśmy na czas. Ojciec i córka wpadli na uniesione ramię Cateriny, która szła przed nimi, a teraz nagle się zatrzymała i przykazała im zrobić to samo. – Cicho – szepnęła. Posłuchali. Z dziedzińca dobiegł ich tupot kroków i powstrzymywane śmiechy. Hugo wychylił się za barierkę na piętrze. – Strażnicy nie poszli spać – szepnął. – Byli na plaży, by świętować z innymi. – Miejmy nadzieję, że się położą – powiedziała Caterina. – To bardzo niebezpieczne. Ktoś może się obudzić, jakaś służąca albo niewolnik. W dodatku… – Jeszcze bardziej się wychylił,

próbując przeszyć wzrokiem panujący na dziedzińcu półmrok. – W dodatku chyba przenieśli zabawę tutaj. Są i niewiasty. Caterina także się wychyliła. Na dole strażnicy pili i gonili kobiety, upominając je, by rozmawiały i śmiały się ciszej. Zobaczyła, że jakaś para znika w budce wartownika. Pozostali, czterech, może pięciu, próbowali całować i obłapiać swoje towarzyszki, które udawały, że się opierają. Było ich tyle samo co mężczyzn. – Co teraz zrobimy? – jęknęła Mercè za plecami ojca i Cateriny. – Są pijani – zauważyła Rusinka, widząc, że ci na dole się zataczają. – Chodźmy – rzuciła i sama ruszyła w dół przyklejona do ściany, kryjąc się w mroku. Hugo chciał zaprotestować, wydało mu się to szaleństwem, ale nic nie powiedział. Pokazał Mercè, by poszła przodem, on sam zamykał pochód. Na dziedzińcu poruszali się pod osłoną ściany, przeciwległej do tej, na której płonęła zatknięta pochodnia, aż znaleźli się zaledwie kilka kroków od wartowników. Trzech nadal stało przy budce, na wprost bramy; widzieli, jak kolejna para oddala się chwiejnym krokiem, tym razem w stronę stajni. – Co teraz? – wyszeptał Hugo. – Teraz kolej na mnie – odpowiedziała Caterina. – Poproszę cię, żebyś nie patrzył, ale musisz być czujny. – Co chcesz zrobić? – Kocham was – przerwała mu. Hugo nie potrafił odgadnąć, co zamierza. – Rozpoznają cię – próbował powstrzymać Caterinę, łapiąc ją za rękę. – Nie. Od lat tu nie mieszkam. Są pijani, jest ciemno. Nikt mnie nie rozpozna – zakończyła; uwolniła rękę z dłoni Hugona i wyszła z mroku, zmierzając w stronę strażników i kobiet. – Nie, na Boga, Caterino! – błagał Hugo, ale ona już była na dziedzińcu, a podążenie jej śladem naraziłoby na niebezpieczeństwo Mercè i dziecko.

– Jeszcze jedna! – wykrzyknął któryś z mężczyzn, widząc, że Rusinka dołącza do ich grona. – Skąd ty się wzięłaś? – zapytał inny. – Twój przyjaciel jest tak pijany, że mu nie staje. Potrzebuję mężczyzny – odpowiedziała, zanim pocałowała go w usta i wsadziła mu rękę między nogi. Hugo westchnął, a Mercè zamknęła oczy. Tymczasem Caterina przejmowała dowództwo nad grupką strażników i kobiet równie pijanych, jak ich kompani. Pocałowała drugiego i odciągnęła ich od bramy. Pogłaskała trzeciego, a także jedną z kobiet, która odwzajemniła pieszczotę, ściskając piersi Cateriny. Mężczyźni umilkli; przyglądali się im jak w ekstazie. Caterina objęła kobietę i pocałowała ją w usta. Zatraciły się w uścisku, który Rusinka wykorzystała, by odciągnąć niewiastę jeszcze dalej w głąb dziedzińca, dzięki czemu strażnicy odwrócili się plecami do bramy. Rozpaleni, nie mogli oderwać wzroku od tych dwóch kobiet, a nawet trzech, bo dołączyła do nich kolejna. Gapił się na nie także Hugo, nagle jednak zobaczył, że Caterina pokazuje mu palcami jednej ręki, żeby uciekali. To ryzykowne, pomyślał, ale jeszcze bardziej niebezpieczne byłoby, gdyby zostali tutaj, przyklejeni do ściany na dziedzińcu pałacu Bernata, z Arnauem w ramionach Mercè. Zawahał się, bo strażnicy stali bardzo blisko. Caterina to dostrzegła i pomogła mu, zdzierając brutalnie kaftan z kobiety, którą trzymała w objęciach, tak że obnażyła jej piersi. Mężczyźni rzucili się na nie, zaślepieni. Hugo delikatnie popchnął Mercè. Żaden z tamtych się nie odwrócił, nikt niczego nie zauważył. Otworzył furtkę i uciekli, zostawiając Caterinę.

Dopiero po jakiejś godzinie wróciła do karczmy. Zastała tam tylko Pedra,

który

zatrwożył

się,

widząc

ją

rozczochraną,

w pokiereszowanym, a miejscami podartym odzieniu. Rusinka go uspokoiła, poprosiła, żeby zaniósł jej na górę trochę wody, by mogła się obmyć, po czym poszła do izby. Hugo i Mercè, pomyślała, muszą być teraz w domu Llúcii i Simona. Czekają na wschód słońca, do którego już niewiele brakuje. O brzasku mulnik wymknie się z Arnauem ukrytym w jednym z koszy przytraczanych do zwierząt. Kiedy Hugo i Mercè wrócili do karczmy, Caterina czekała na nich, siedząc przy stole, ubrana i schludna. Mercè podbiegła do niej, ale zatrzymała się nagle, gdy dzielił ją od Rusinki zaledwie krok. Nie przypominała sobie, by kiedykolwiek wcześniej uściskała kobietę swojego ojca. Caterina wstała. – Dziękuję – powiedziała Mercè. To Caterina pierwsza otworzyła ramiona, by córka Hugona mogła się w nich schronić, ale tylko na moment, bo Hugo dopomniał się o swoją kolej i czule pocałował swoją kobietę w usta. – Nic nie mów – poprosiła. – Pójdę przyrządzić strawę. Po czym uklękła przed paleniskiem, nad którym wisiał saganek, i zabrała się do gotowania. Mercè wstała i uklękła obok niej.

Nie skończyli jeszcze obfitego śniadania, które uwarzyły kobiety, kiedy do karczmy wtargnęło z krzykiem kilku mężczyzn. Byli to pełnomocnik królewski z paroma strażnikami oraz olbrzymi, otyły mężczyzna z tak grubą szyją, że w porównaniu z nią jego głowa wydawała się malutka. Za nimi weszli hrabina, sędzia, kilku skrybów i Guerao. Odepchnęli Pedra oraz Hugona, który na próżno żądał wyjaśnień. Paru strażników pobiegło na piętro, do izb, inni zeszli do piwniczki, jeszcze inni popędzili do ogrodu, a dwóch szukało między beczkami i przetrząsało wszystkie kąty karczmy.

Mercè i Caterina wstały i przywarły do Hugona. Przewidzieli, że to się stanie, że po nich przyjdą, lecz brutalność, z jaką przeszukiwali dom, nie tylko ich przeraziła, ale też kazała zwątpić w to, o czym rozmawiali przy śniadaniu. „Tamci pijani wartownicy nie przyznają się do swoich nocnych hulanek – twierdziła wcześniej Caterina. – Wiedzą, że ryzykują życie. Że jeśli Bernat się dowie, to ich zabije”. Hugo przytaknął. Mercè się o to modliła. „Poza tym – dodała chwilę później Rusinka – żaden z nich mnie nie rozpoznał. Wątpię, by któryś z nich wiedział, kim jestem, jeśliby teraz spotkał mnie na ulicy. Byli bardzo pijani! Kompletnie ślepi! No i dodajmy do tego jeszcze ciemność…” – Gdzie on jest? Krzyk pełnomocnika królewskiego ściągnął Mercè na ziemię. Jeszcze mocniej przywarła do ojca. Hugo chciał się wmieszać, ale urzędnik odepchnął go jednym ruchem ręki. – Nie radzę ci – uprzedził, gdy zobaczył, że Hugo zamierza się bronić. – Domagam się szacunku dla mojej córki i dla nas wszystkich tu obecnych. Jesteśmy mieszkańcami Barcelony. Po co tu przyszliście? – Gdzie on jest? – powtórzył pełnomocnik królewski, spoglądając na Mercè i ignorując jego słowa. – O kim mówicie? – spytała, próbując udawać zdziwienie. – Gdzie go ukryłaś, diablico? – wycedziła przez zęby hrabina i w tej samej chwili rzuciła się na Mercè. Próbowała ją spoliczkować, ale ta uniknęła ciosu, chwytając Martę za ręce. Hugo i dwóch strażników zdołało je rozdzielić w momencie, kiedy hrabina zaczęła kopać Mercè. Hugo spojrzał ponad głowami zebranych na Gueraa, szukając u niego wsparcia, ale ten, tak jak ich uprzedził, wytrzymał chłodno jego wzrok, jakby podzielał oskarżenia towarzyszących mu osób. – Co ta wariatka mówi?! – zawyła Mercè.

– Nie udawaj, że nie wiesz! – wykrzyknął tym razem grubas z nabrzmiałą szyją i czerwoną twarzą. – Nie próbuj nas oszukać! Mercè podeszła do niego. – Kim jesteś? – zapytała, traktując go jak równego sobie, choć domyślała się, kto to taki. Mężczyzna bezczelnie zmierzył ją wzrokiem od stóp do głów. – To Galcerán Destorrent – odpowiedział za niego skryba. – Szanowany mieszkaniec Barcelony, hrabia… – Ojciec Marty – wyszeptała Mercè, przerywając listę tytułów szlacheckich, które Destorrent kupił sobie w ciągu życia. Caterina wzięła głęboki oddech, żeby dodać sobie odwagi w obliczu tylu ważnych osobistości. Spróbowała załagodzić sytuację. Nie pozwolili jej. – Milcz, niewolnico! – wypaliła hrabina. – Co wiesz o swoim synu? – zapytał pełnomocnik królewski, podchodząc do Mercè. Wiedziała, że o świcie uśpiony Arnau przekroczył bramy Barcelony ukryty w koszu, w którym doskonale się mieścił, zawieszonym na boku jednego z mułów Simona. Hugo i ona czekali w domu wyzwolenicy, aż ta wróci po upewnieniu się, że jej mąż wyszedł za mury miasta, kiedy tylko otwarto bramy. „Poza granicami Barcelony nikt nie schwyta mojego Simona”, usiłowała ich uspokoić. Teraz trzeba już tylko, by Arsenda ulitowała się nad Arnauem i by dziecko zwalczyło truciznę, którą mu podawano. Podejrzewali, że robiono to w minimalnych dawkach, bo hrabina chciała zabijać je stopniowo, dzień po dniu, za zgodą swojego medyka, którego obecność zapewniała jej alibi. Pełnomocnik królewski potrząsnął Mercè, żeby odpowiedziała. – Do czego zmierzacie, pytając mnie, co wiem o moim synu? – tym razem to ona zadała mu pytanie. – Nic nie wiem. Nie pozwalają mi go widywać ani z nim rozmawiać. – Tej nocy zniknął.

Hugo zdołał w porę schwycić córkę, która nie zawahała się przed osunięciem się na podłogę. – Suko! – wybuchnęła hrabina. Musieli znowu ją przytrzymać. – Flądro! To ty go porwałaś! – Słowa padały z jej ust jak plwociny. – Gdzie on jest? Powiedz nam, gdzie on jest! Mercè przez chwilę się nie odzywała, jakby nie była w stanie zrozumieć, o czym tamta mówi. Po chwili wyprostowała się, wyrwała z objęć ojca i zrobiła krok w stronę hrabiny. – Zabiłaś go – wyszeptała. Pełnomocnik królewski przekrzywił głowę, jakby chciał jej wysłuchać… – Zabiłaś go! – wykrzyknęła Mercè głośniej, niż zrobiła to dotąd którakolwiek z obecnych osób. W karczmie na moment zapanowała cisza. – Wywłoko – wycedziła, korzystając z milczenia pozostałych. – Zabiłaś go, żeby twój syn został dziedzicem, a teraz próbujesz obwiniać mnie! Nawet strażnicy, którzy wrócili do karczmy, kręcąc głowami, by zasygnalizować, że nikogo nie znaleźli, zaczęli rozważać możliwość, że hrabina w przystępie szaleństwa rzeczywiście spowodowała zniknięcie Arnaua, dla dobra własnego syna. Mercè chciała się na nią rzucić i ją pobić, ale zachowała spokój, by wyłożyć klarownie przed pełnomocnikiem króla następujące argumenty: – Co bym zyskała na porwaniu syna? Tylko ściągnęłabym na niego nieszczęście. Straciłby swoją spuściznę, a Bernat jest wszak wojownikiem, w każdej chwili może zginąć. Po wtóre, gdzie moglibyśmy się udać, tak żeby nie dosięgli nas admirał albo król? Gdzie go ukryłam? – zapytała strażników, podnosząc głos. – Powiedzcie mi – zwróciła się teraz bezpośrednio do pełnomocnika – jak zdołałam się dostać do pałacu? Wyczuła, że zasiała niepewność. Potwierdzały to zmarszczone brwi zamyślonego pełnomocnika, nerwowe ruchy strażników, spuszczony wzrok skryby. To był właściwy moment, by zaskoczyć wszystkich.

– Ona go zabiła! – zawyła, rzucając się na hrabinę. – Zabiła mojego syna! Trochę to trwało, zanim udało im się rozdzielić kobiety. Mercè wykorzystała tych kilka chwil: ugryzła i podrapała Martę, wymierzyła jej też kilka kopniaków i ciosów pięścią. Hrabina się broniła, Mercè również nie wyszła z bójki bez szwanku, ale zwycięstwo było wyraźnie po jej stronie. Teraz, już rozdzielone, jedna szarpana przez Hugona, druga przez strażników, miotały obelgami i pluły na siebie, skoro nie pozwolono im dłużej walczyć. – Zatrzymajcie ją! – wykrzyknęła hrabina. – Od kilku dni włóczy się pod pałacem. To oczywiste, że przygotowywała porwanie. Przysięgała, że odzyska swojego syna. Wykrzykiwała to tysiące razy na ulicy przed bramą mojego domu. Cała Barcelona mogła ją usłyszeć. – Wtrąćcie ją do więzienia! – odparła Mercè. – To morderczyni. – Czy to prawda, że włóczyłaś się przed pałacem? – przerwał jej urzędnik królewski. – I że przysięgałaś, iż odzyskasz swojego syna? Hugo i Caterina odruchowo wymienili zatroskane spojrzenia, co nie uszło uwagi Galcerana. – To ich sprawka! – wykrzyknął. – Nie – odpowiedział kategorycznie Hugo. – Co robiłaś przed pałacem? – naciskał pełnomocnik królewski. – Chciałam prosić hrabinę o wybaczenie. – Mercè załkała. W karczmie zapadła cisza, którą przerwał dopiero czyjś wymuszony śmiech. – Prosić o wybaczenie?! – wrzasnął ojciec Marty, wbijając wzrok w urzędnika. – Niedawno na plaży chcieli jej poderżnąć gardło, a jakoś nie była zdolna do wyrażenia skruchy. Prosić o wybaczenie! – powtórzył sarkastycznym tonem. – O wybaczenie czego? – zapytał pełnomocnik króla. Mercè zawahała się, a hrabina, wykorzystując ten moment niepewności, wykrzyknęła:

– Kłamie! Nie widzicie tego? – To oczywiste, że kłamie – nalegał Galcerán Destorrent. – Zamilczcie! – zażądał Hugo, podchodząc do niego. Gniew dało się odczytać nawet w jego ruchach. Strażnicy ruszyli w jego stronę. – Spokój! – nakazał pełnomocnik. – Zamilczcie wszyscy! Widzę, że nie zaprzeczasz, iż byłaś w pałacu – zwrócił się do Mercè. – Co to za historia z tym proszeniem o wybaczenie? Dlaczego chciała prosić o wybaczenie? Nie wie. Nie wiedziała tego wtedy i teraz też nie wie. Łudziła się, że ta nowa żona Bernata zmieni nastawienie. Pragnęła tego. Ale hrabina nie raczyła jej przyjąć i stroiła sobie z niej żarty. W tym momencie Mercè postanowiła, że już nie będzie się więcej upokarzać przed tą suką. Nie powinna była mówić o wybaczeniu. – Nie wiem – odpowiedziała urzędnikowi. – Widzicie? – wypalił Galcerán. – Nawet nie ma żadnego wytłumaczenia. Szykowała porwanie dziecka. – Gdzie byłaś tej nocy? – zapytał pełnomocnik, ignorując notabla. – Byliśmy wszyscy w karczmie – uprzedził córkę Hugo. – Pytam ją. – Tutaj – potwierdziła Mercè. – Z moim ojcem, Cateriną i Pedrem. – Tak było? – Pełnomocnik zwrócił się do chłopaka, a ten przytaknął. – Nie daj się oszukać – wtrącił Galcerán. Urzędnik królewski nakazał gestem dłoni, by zamilkł, po czym rozmyślał przez chwilę, lustrując jednocześnie wzrokiem wszystkich po kolei. Hugo zacisnął mocno oczy, gdy tylko usłyszał jego słowa. – Nie wytłumaczyłaś nam, po co włóczyłaś się wokół pałacu akurat w dniach poprzedzających porwanie dziecka, dlatego zostaniesz zatrzymana do czasu, aż wyjaśnimy tę sprawę… Mercè wysłuchała tej decyzji z podniesioną głową, nieporuszona.

– Popełniacie błąd – przerwała pełnomocnikowi króla. – Zabiła go ta oto suka, ta córka wywłoki. – Spokój! – wrzasnął urzędnik, uprzedzając odpowiedź hrabiny. – Admirał wkrótce wróci po zwycięstwie na Sardynii. Wtedy zadecyduje. – Nie możecie wtrącić jej do więzienia za to, że obeszła pałac dookoła! – zawołał Hugo. – Ależ mogę. I ciebie także mogę uwięzić, i ją, i jego – dodał, wskazując Caterinę i Pedra. – Więzienie to odpowiednie miejsce dla twojej córki. Temu służy: trzymaniu w zamknięciu. Nie zapominaj, że więzienie nie jest karą, do tego służą place, pręgierze i szubienice. Zaczeka tam, aż skończy się postępowanie sądowe w związku ze zniknięciem dziecka. Wtedy… – A jej nie uwięzicie? – wtrąciła Mercè, wskazując Martę. – To hrabina. Chodźmy – nakazał, rzucając Mercè surowe spojrzenie. Strażnicy musieli usunąć gapiów, którzy cisnęli się do drzwi, a nawet do okien karczmy. „Wynocha!” Wszyscy się rozstąpili, robiąc przejście pochodowi, który zamknął Guerao. Nawet nie odwrócił głowy, by spojrzeć na Hugona.

34

Ironią losu było, że Hugo, który odwiedził więzienie w pałacu pełnomocnika tylko raz w życiu, zrobił to, kiedy zamknięto w nim Bernata po nieudanej próbie zabicia hrabiego Navarcles. Wtedy udało mu się z nim porozmawiać, a nawet podać przez kratę, z przylegających do więzienia schodków, srebrne croaty, które zdołał zaoszczędzić. Jednakże na odgrodzonym kratami wewnętrznym dziedzińcu przebywali wyłącznie mężczyźni, kobiety przetrzymywano w przybudówce nad patio i celami więźniów. W przeciwieństwie do nich nie mogły spacerować, surowo zakazano im też przyjmowania wizyt i komunikowania się ze światem zewnętrznym. – Skąd będę wiedział, czy moja córka ma się dobrze? – zapytał Hugo Luisa Pelata, nadzorcy więziennego, który tak naprawdę nie miał prawa do noszenia tego tytułu, bo tylko dzierżawił swój urząd. Mercè właśnie została wtrącona do więzienia. – A dlaczego miałaby nie mieć się dobrze? – odpowiedział Pelat. – Dbam o więźniarki. Co dwa tygodnie przychodzi do nich medyk i rajcy miejscy. Jeśli będziesz mi płacił, pokrywał koszty jej utrzymania i pryczy, będzie jej tu dobrze. – Nie ma jakiegoś sposobu, żeby się z nią zobaczyć? – Hugo udał, że waży na dłoni woreczek z pieniędzmi. – Schowaj swoje pieniądze – poradził mu Luis Pelat. – Twoja córka nie jest zwykłą przestępczynią ani dłużniczką. Pełnomocnik króla mnie ostrzegł. Nie chcę też mieć problemów z admirałem. Hugo uiścił zapłatę dla nadzorcy, stałą dniówkę pobieraną od każdego więźnia, dał też pieniądze na pryczę i dzienne utrzymanie

Mercè, a także spory bochen chleba, który kupił w drodze do pałacu. Następnie wraz z Cateriną opuścili kwaterę Pelata tuż przy celach, gdzie załatwiał sprawy związane z funkcjonowaniem więzienia. Żadne z nich nie miało ochoty na komentowanie rozmowy z nadzorcą. Udali się wprost do kancelarii jurysty, którego polecił im bankier Higini. Chcieli go wynająć do obrony Mercè podczas rozpoczętego już postępowania sądowego. Wszyscy doskonale wiedzieli, w jak strasznych warunkach są przetrzymywani mężczyźni i kobiety w barcelońskim więzieniu. Istniała wprawdzie instytucja dobroczynna o nazwie Garnuszek Ubogich Więźniów, zajmująca się zbieraniem jałmużny na ich utrzymanie, zarówno pod więzieniem, jak i u drzwi kościołów, ale nigdy nie wystarczało jej pieniędzy. Na dodatek nie były one sprawiedliwie rozdzielane pośród osadzonych bez środków do życia, bo ci, którzy mieli zamożne rodziny, nie mogli liczyć na publiczną dobroczynność. Więźniowie przymierali głodem w ciemnych, wilgotnych celach, nie dbano o higienę, znane były przypadki niewolenia kobiet, które padały też ofiarą różnych nadużyć ze strony pomocników nadzorcy. Niektóre pracowały jako służące w jego domu, było też powszechnie wiadomo, że żona Luisa Pelata każe im prząść, nieraz dłużej niż do północy, bez dniówki ani żadnej innej zapłaty. Czasami do władz docierały skargi, rzadko, bo w tym miejscu rządził strach. Nadzorca miał nieograniczone możliwości wymierzania więźniom kar cielesnych, takich jak chłosta, pręgierz, rozciąganie albo zamknięcie w lochach zamkowej wieży. – Teraz to coś zupełnie innego niż przetrzymywanie w Sabanell – próbowała pocieszyć Hugona Caterina, gdy dochodzili do kancelarii jurysty. Wyobrażała sobie, jakie czarne myśli muszą nękać Hugona, który szedł, powłócząc nogami. Pozwolił jej mówić. – Dziś Mercè wie, że jej syn ma się dobrze, że jest bezpieczny. Będzie walczyć. Zniesie wszystko dla tego dziecka.

– Ile może znieść jeden człowiek? – rzucił z żalem. – Dużo… – Caterinie załamał się głos. – Dużo. Zapewniam cię. Również adwokat odmówił wzięcia trzosika z monetami, którego wcześniej nie chciał nadzorca. – Prawo zakazuje mi pobierania jakichkolwiek pieniędzy do czasu wydania ostatecznego wyroku – wyjaśnił im, nie kryjąc zakłopotania tym, że Hugo zaproponował mu zapłatę. – W takim razie ryzykujecie, że nie dostaniecie nic. – Mógłbym zażądać wysokiej zaliczki, ale polecił was Higini, więc tego nie zrobię. Hugo i Caterina nie zostawili w kancelarii pieniędzy, zostawili za to całą nadzieję. Zimny, bezlitosny jurysta bardzo ich wystraszył. – Jaki powód miała twoja córka, by włóczyć się w okolicach pałacu admirała? Chciała prosić o wybaczenie? – zasugerował odpowiedź. – Skąd o tym wiecie, skoro wszystko wydarzyło się dzisiaj rano? Joan Borra, człowiek z gęstą kasztanową brodą, za to niemal łysy, nie licząc kilku kępek włosów zakrywających mu uszy, zmierzył ich przenikliwym spojrzeniem zza swojego biurka. On siedział, oni stali. – W Barcelonie nie mówi się o niczym innym, jak o zniknięciu syna admirała i zatrzymaniu twojej córki – odparł po chwili. – Wszyscy już o tym wiedzą. Twoja córka nie ma dużych szans na wygranie tego procesu. Próbowała ukraść dziecko hrabinie… – To nieprawda. – Widziano, jak się go uczepiła, opętana, ryzykując życie! – wykrzyknął jurysta. – Widziała ją cała Barcelona! Biskup, admirał… Ja sam! Byłem tam. Hugo westchnął. Caterinie popłynęły z oczu łzy. – Ta kobieta wykrzyczała wszystkim, którzy zechcieli jej słuchać, że odzyska swojego syna – powiedział Borra. – I zdarzyło się to nie pierwszy raz… z tego, co słyszałem. – Odczekał chwilę. – Ona to zrobiła, prawda?

Caterina przycisnęła łydkę do nogi Hugona. „Nie przyznawaj się!”, próbowała dać mu do zrozumienia. – Była z nami przez całą noc – oświadczył Hugo. – Nie, to nie ona – uprzedził odpowiedź Borry. – W takim razie utrzymujesz, że zrobiła to hrabina? – spytał na koniec jurysta. – A któż skorzysta na tym więcej niż ona? – Nie znajdziesz takiego sądu, który skazałby hrabinę Navarcles. To jest naprawdę trudna sprawa. Nie chcę wam robić próżnych nadziei. – Co teraz będzie? – chciał wiedzieć Hugo. – Dziś hrabina oskarżyła osobiście, w obecności pełnomocnika królewskiego, twoją córkę o porwanie, a może nawet zamordowanie Arnaua Estanyola, pierworodnego syna admirała katalońskiej armady. W związku z tym został mianowany sędzia asesor. Ta funkcja przypadła w udziale jednemu z jurystów wpisanych do oficjalnego rejestru, którzy pełnią w tym tygodniu służbę. Teraz oskarżyciel, jeśli uzna to za stosowne, wniesie zarzuty w ciągu najpóźniej dwudziestu pięciu dni, zważywszy, że winowajczyni już przebywa w więzieniu. Odbiorą od twojej córki zeznania, a jeśli się nie przyzna… oskarżyciel na pewno zażąda od sędziego, by była poddawana torturom do czasu, aż to uczyni. Wcale bym się nie zdziwił, gdyby, zważywszy na to, co zaszło, sędzia na to przystał. Ja bym tak zrobił na jego miejscu. Hugo musiał opanować zawrót głowy, by podtrzymać Caterinę, która się zachwiała. – Was także wezwą, byście złożyli zeznania. I muszę was ostrzec, że tortury stosowane są także wobec świadków, których wiarygodność wydaje się wątpliwa – kontynuował Borra, nie dając im czasu na dojście do siebie. – Musicie być przygotowani, na wypadek gdyby rzeczywiście doszło do takiej sytuacji.

– Czy mimo wszystko możecie bronić mojej córki? – zapytał Hugo. Po wszystkich tych uwagach narastał w nim strach, że Borra odmówi złożenia przysięgi o dobrej wierze, jak przed laty uczynił jurysta, do którego się zwrócił, gdy Eulàlia odebrała mu winnice. – Nie bardzo – odrzekł Joan Borra. – Ale nie znajdziecie nikogo, kto zrobi to lepiej ode mnie – dodał z przechwałką w głosie.

– Przeorysza udawała, że się zastanawia, jakby chciała pokazać, że trudno jej podjąć decyzję. Zasłaniała się różnymi niedogodnościami, powiedziała nawet, że nie pozwalają jej na to zasady – opowiadał im dwa dni później Simón po powrocie z Priorat. – Ale miała łzy w oczach, a jej dłonie aż się rwały, żeby pogłaskać chłopca po włosach. W końcu przystała na prośbę Mercè. – A co z Arnauem? – zapytała Caterina. – Nadal był śnięty, ale wyglądał lepiej… nawet mimo ciężkiej podróży. Nakarmili go i chociaż nie rzucił się żarłocznie na strawę, to coś tam zjadł. Był trochę onieśmielony tym, że otaczają go same kobiety w habitach, ale zajęło się nim kilka młodych mniszek, jedna z małym dzieckiem na rękach, i to mu się spodobało. Zapytał o hrabinę… tak ją nazwał, „hrabina”, i nawet się uśmiechnął, kiedy usłyszał, że nie ma jej tam. – Caterina poprosiła go wzrokiem, żeby opowiedział coś więcej o malcu. Simón uśmiechnął się, zanim spełnił jej życzenie. – Będzie mu tam dobrze. Będzie mu tam dobrze, nie miejcie co do tego wątpliwości. Skutki trucizny, którą mogła mu podawać hrabina, naprawdę ustępują. Tak czy inaczej, dzieciak, którego zostawiłem w klasztorze, nie był już tym samym, którego ukryłem w koszu przytroczonym do muła i z którym odbyłem całą tę podróż. – Przeorysza… dała ci jakiś list dla Mercè? – Nie. Powiedziała mi tylko, bym przekazał jej, że zgodnie z jej wolą, zaopiekuje się Arnauem. Mercè nie ma?

Gdy Hugo opowiedział mu, co zaszło, wyzwoleniec spochmurniał. – Wszyscy wiedzieliśmy, że to niebezpieczne – wyszeptał. Hugo zaczynał teraz rozumieć, jak bardzo niebezpieczną decyzję podjęli z miłości, nie kalkulując należycie ryzyka. Za porwanie dziecka grozi kara śmierci, a pełnomocnik króla zignorował wyjaśnienia, które złożyli mu w karczmie. Co będzie, jeśli ktoś zacznie mówić na torturach? A jeśli któryś ze strażników zezna prawdę? Caterina była w to zamieszana. A także Llúcia i Simón. I Pedro. Bernat nie okaże im miłosierdzia, podobnie jak pełnomocnik króla i sędziowie. Hugonowi ścisnął się żołądek na myśl o wszystkich ludziach dobrej woli, którym może zaszkodzić ich pospiesznie podjęta decyzja. – Przeorysza nic ci więcej nie powiedziała? – wtrącił się do rozmowy, by odepchnąć od siebie natłok wątpliwości i lęków, które go osaczyły. – Nie. No dobrze, tak… ale zakonnice zwykle mówią takie rzeczy: żeby twoja córka modliła się do Najświętszej Panienki i takie tam. – Jakie „takie tam”? – nalegał Hugo. Simón podniósł głowę, zirytowany. – No cóż… – Przez chwilę się zastanawiał. – Coś w tym rodzaju, żeby nie wątpiła, że ona będzie jej towarzyszyć w modlitwach – powiedział wreszcie. Twarz Hugona rozjaśnił uśmiech. – To takie ważne? – zainteresował się mulnik. – Nie masz pojęcia, jak bardzo – odpowiedziała za Hugona Caterina, która wiedziała o spotkaniu Arsendy i Mercè w kościele w Bonrepòs i o ich wspólnej modlitwie.

– Twoja córka nie chciała się przyznać do zbrodni – zakomunikował Joan Borra Hugonowi i Caterinie. Ten pyszny, chełpliwy mężczyzna stał się jedyną nicią łączącą ich z Mercè. Widywał ją. Rozmawiał z nią.

– Oni ją… ją torturowali? – zdołał zapytać Hugo. – Na razie nie, jak sądzę. Poczekają na powrót admirała armady albo na jego ewentualne instrukcje na piśmie. Tego zażądał pełnomocnik, którego admirał zostawił tu, by zajmował się jego sprawami… Jak on się…? – Guerao – pomógł mu Hugo. – Tak, właśnie on. – Mówicie, że na razie…? – dopytywał się Hugo. Caterina milczała. Autorytet tego człowieka dosłownie ją paraliżował. – Otóż to. Zarówno oskarżyciel, jak i pełnomocnik królewski uważają, że jeśliby poddano więźniarkę torturom, dowiedzieliby się wcześniej o miejscu pobytu dziecka. Opóźnianie jego ewentualnego uwolnienia niesie ze sobą ryzyko. Nikt tak naprawdę nie zrozumiał stanowiska pełnomocnika admirała. – Bernat o wszystkim wie? – Jeśli nie wie, to się dowie. Zakładam, że zajęli się tym jego żona i ten Guerao. Chociaż, oczywiście, pełnomocnik królewski oficjalnie powiadomił go o zniknięciu jego syna i wszczęciu postępowania przeciwko jego pierwszej żonie. Guerao powstrzymał tortury, ucieszył się Hugo. Mimo usprawiedliwień i ostrzeżeń, którymi zasypał ich tego wieczoru, kiedy przyszedł do karczmy, człowieczek nie będzie mógł ukryć przed swoim panem, że porwania Arnaua dokonano dla bezpieczeństwa dziecka. I bez względu na to, jak bardzo okrutny jest Bernat, może okaże się na tyle rozsądny, że poniecha procesu przeciwko Mercè i ją uwolni… Albo i nie? – Czy moja córka cokolwiek wam powiedziała? – O co ci chodzi? – Czy przekazała wam jakąś wiadomość dla nas… – Nie jestem posłańcem!

Hugo się zawahał. Ten człowiek ma bronić jego córkę, a Higini, usłyszawszy o wątpliwościach, jakich nabrali po pierwszym z nim spotkaniu, obstawał, że to najlepszy obrońca, jakiego mogli wybrać. Hugo zmierzył go wzrokiem. Siedzący za biurkiem człowiek nawet nie drgnął. – Nie chciałem was obrazić. Wybaczcie, ale… powiedzcie… co z jej zdrowiem? – Nie jestem również medykiem. – Wiemy już, że nie jesteście medykiem ani posłańcem – wybuchnął Hugo, podchodząc do biurka i opierając pięści na rozrzuconych na nim plikach papierów. Pochylił się tak, że niemal zetknęli się nosami. – Wątpię natomiast, czy jesteście prawym i szlachetnym człowiekiem. Wyniosłość nie przeszkodzi wam jednak we wzięciu pieniędzy, które zarobili swoją pracą karczmarz i wyzwolenica. Chcemy tylko wiedzieć, jak się miewa nasza córka. Czy ludzie tacy jak wy nie są zdolni okazać współczucia? Jurysta westchnął. Mercè miewa się dobrze, przyznał po chwili. – Chociaż… – dodał – widać po niej zwykłe konsekwencje uwięzienia. Podkrążone oczy, brud, wychudnięcie… – wymieniał na prośbę Hugona. – Ale jest zdrowa. Nie musisz się o to martwić – zapewnił. Nie, nie, rozmawiali tylko o procesie, nie powiedziała nic, co miałby im przekazać. Była oszczędna w słowach i upierała się, że to hrabina zabiła Arnaua.

Dni i bezsenne noce bardzo dłużyły się Hugonowi i Caterinie. Oskarżyciel przedstawił Mercè zarzuty, a oni zostali wezwani do złożenia zeznań. Wszyscy troje: Hugo, Caterina i Pedro. Wiedzieli, że nie powinni tego robić, ale i tak wypili trochę wina, żeby dodać sobie sił, zanim zjawili się w pałacu pełnomocnika, gdzie w maleńkiej, zabałaganionej izdebce pełnej stosów papierów wypytano ich o to,

co wydarzyło się tamtego wieczoru. Skryba zapisywał ich odpowiedzi. Najbardziej kategoryczne oświadczenie o tym, że Mercè była wtedy z nimi, złożył Pedro. Nie mówiono o torturach ani o więzieniu, wrócili więc zadowoleni i spokojni do nadal omijanej przez klientów karczmy. Co jakiś czas zaglądali tu zabłąkani przechodnie, czasem coś wypili, ale większość z nich tego nie robiła – uciekała przed ciszą i ponurą atmosferą oraz przed smrodem skwaśniałego wina, który nadal docierał ze środka. Wszyscy czekali na Bernata. To bezsensowne! Śmieszne! Czekać na powrót człowieka, który wtedy na plaży kazał poderżnąć Mercè gardło? Tego, który ją odtrącił i bezlitośnie odsunął od syna? – Nie zrobi nic złego Mercè, zanim nie odzyska Arnaua – tłumaczyła mu Caterina. – Nie może ryzykować. – To dziecko nie może być jak towar w handlu wymiennym, najdroższa. Mercè nigdy się na to nie zgodzi. Co zrobi ten nędznik, kiedy już oddamy mu dziecko? Wyobrażasz to sobie? – Nie wiem, jak mógł być twoim przyjacielem. – Był wtedy inny – odpowiedział Hugo po chwili zastanowienia. – Zmieniła go korsarka. – Ja widzę to inaczej. Już wcześniej chciał kogoś zabić. Hugo zastanowił się nad słowami Cateriny i musiał jej przyznać rację. Wszystko zaczęło się od niesprawiedliwej egzekucji micer Arnaua: już wtedy Bernat był gotów zabić człowieka.

Zostawili pustą karczmę pod opieką Pedra, a sami poszli do adwokata. „Żadnych nowych wiadomości”, przekazał im bez ogródek jeden z jego urzędników. Zaszli też do kościoła pomodlić się w intencji Mercè. Caterina nalegała, by tym razem odwiedzili Przenajświętszą Trójcę, gdzie posługę sprawował ojciec Juan. Hugo jak zwykle nie chciał pójść do

świątyni nawróconych żydów, zwłaszcza że ciągnęło go do Morskiej Panienki, ale w końcu przystał na prośbę Rusinki. – Mamy aż nadto dni, by się modlić, modlić i jeszcze raz modlić – ustąpił zmęczonym tonem z nutką defetyzmu w głosie. Caterina pokręciła głową. – Zaufaj Najświętszej Panience – zachęcała go. – Jutro pójdziemy do Matki Boskiej Morskiej. Myśleli, że powrót zwycięskiej armady, a wraz z nią admirała, jest kwestią dni, może tygodni. Gdy nazajutrz wracali od Matki Boskiej Morskiej do karczmy, zrozumieli, że nie mogą na to liczyć. Słyszeli zapalczywe komentarze ludzi zebranych na otoczonym podcieniami dziedzińcu kościoła Świętego Jakuba, na placu, gdzie mieszkańcy Barcelony zwykle gromadzili się, by podyskutować. Zaciekawieni, podeszli bliżej. Nadeszły nowe wieści o armadzie. Joanna II, władczyni Neapolu, zaproponowała królowi Alfonsowi, że go adoptuje i mianuje swoim następcą. Monarcha się zgodził. Nakazał swojemu admirałowi podnieść kotwicę i popłynąć na czele dwunastu galer i trzech galeot, by uwolnić Królestwo Neapolu od oblężenia, w którym trzymali je Andegaweńczycy połączeni sojuszem z Genueńczykami i wspierani przez siły kondotiera Sforzy. – Co to jest ten Neapol? – zapytała któraś z kobiet. Hugo mógłby jej odpowiedzieć: to królestwo Italii, które wytwarza doskonałe wino. Kupował je: czerwone z Kalabrii, ładowane na statki w porcie Tropea, albo greckie wino z Neapolu, najdroższe na rynku, najlepsze w całej Barcelonie. – To italskie królestwo. Zajmuje niemal całą południową połowę półwyspu… – odpowiedział ktoś z tłumu. – Po co król Alfons ma się mieszać w sprawy tego królestwa? – odezwał się trzeci głos. – To skomplikowane… – odpowiedział tamten, według Hugona musiał być kupcem, poza tym widać było, że inni go szanują, bo

zajmował dobre miejsce i nikt się na niego nie pchał. – Jak wszystko, co dotyczy królów – przerwał mu mężczyzna stojący przed Hugonem. Ten, zważywszy na jego ubiór i zapach ryb, którym przesiąkali wszyscy ludzie morza, był na pewno żeglarzem. – Królów… i papieża – zgodził się z nim kupiec. – Tak jest. Papież nie chciał pomóc królowej Neapolu, którą teraz atakuje Ludwik Andegaweński… – Ludwik Andegaweński? – dobiegł kolejny głos. – Czyż Ludwik Andegaweński nie był…? – Tak, był jednym z pretendentów do naszej korony po śmierci króla Marcina. To wnuk króla Jana w linii żeńskiej, ale nic nie wskórał w Caspe. Teraz z pomocą papieża, Genueńczyków i kondotiera Sforzy, który wcześniej służył pod rozkazami królowej Joanny, ubiega się o koronę Neapolu. – Jakże łatwo przychodzi im zmiana sojuszników – wyraził ubolewanie ktoś z zebranych. – Tak. Wierność jest w przypadku możnych, czy to naszych, czy tamtejszych, niezbyt stałą cnotą. – Kupiec się zaśmiał. Większość otaczających go coraz tłumniej osób przytaknęła jego słowom. – Kiedy papież nie tylko odmówił pomocy królowej Joannie, ale w dodatku zachęcił hrabiego Andegawenii, żeby zagarnął Królestwo Neapolu, ta nie miała innego wyjścia, jak szukać wsparcia u naszego króla Alfonsa. – A Alfons na to przystał! – pochwaliła się swoją wiedzą jakaś staruszka, wykonując obsceniczny gest. – Perspektywa zagarnięcia królestwa o takim znaczeniu jak Neapol, połowy Italii, zachwyciła naszego króla – ciągnął kupiec, kiedy tylko ucichły śmiechy wywołane gestem staruszki. – A jakby tego było mało, walka z Andegaweńczykiem, rywalem Trastamarów, i z jego genueńskimi sojusznikami, naszymi zagorzałymi wrogami, jawi mu się jako wielka przygoda. Alfons jest młody. Już pokonał i spacyfikował Sardynię, ale to nie wystarcza ambitnemu monarsze.

Wojna go pociąga, został do niej przyuczony, więc wbrew opiniom swoich ministrów, którzy odradzali mu kolejny konflikt, pragnie powiększyć swoje królestwa, by móc się równać z wielkimi władcami z dynastii barcelońskiej. Słuchający zaczęli głośno protestować. – To dlaczego ministrowie odradzali królowi przyjęcie propozycji? – Nowe królestwo tylko nas wzmocni. – Co złego czy niebezpiecznego jest w tym, że tamta królowa go adoptuje i mianuje swoim następcą? Kupiec dał się chwilę prosić, zanim odpowiedział w taki sposób, jakby zdradzał jakiś sekret. – Trzeba znać ludy Italii. To ziemia podzielona na kawałki, pozbawiona silnej władzy, która by zapanowała nad tymi wszystkimi panami i kondotierami będącymi niczym więcej, jak poszukiwaczami przygód, wśród których animozje i sojusze zmieniają się z dnia na dzień. Sposób postępowania tych ludzi, czy pochodzą z Neapolu, czy z Genui, Mediolanu czy Pizy albo Wenecji, nie ma nic wspólnego z charakterem Katalończyków, Aragończyków i oczywiście jeszcze mniej z naturą Kastylijczyków. Notable z Italii są układni, eleganccy, uprzejmi i wykształceni, bardzo wykształceni, ale te cnoty jedynie skrywają perfidię, skąpstwo i okrucieństwo, często naprawdę brutalne. Wśród słuchających zapanowała cisza. Niektórzy chłonęli słowa kupca z otwartymi ustami. – Na przykład taka królowa Joanna. Myślicie, że jest święta, jak nasza królowa Maria, żona Alfonsa? Zdradziła swojego kapitana generalnego, Sforzę, który teraz stanął przeciwko niej, uwięziła swojego drugiego męża Jakuba Burbona po tym, jak ściął jej kochanka. Uzgodniła co prawda, że wyjdzie za brata naszego króla Alfonsa, ale kiedy Jan po podpisaniu umowy małżeńskiej dotarł do Neapolu, żeby ją poślubić, okazało się, że ona jest już żoną Jakuba.

W tłumie rozległy się szepty i obelgi. Wielu pamiętało ten upokarzający dla korony epizod. – Wybór Burbona wcale nie wyszedł jej na dobre! – krzyknął ktoś z tłumu. – Nie – przyznał kupiec. – Kiedy został uwięziony, a następnie uwolniony, tak bardzo bał się własnej żony i pałacowych intryg, że uciekł do Francji i tam przywdział franciszkański habit. – W tym momencie tu i ówdzie dały się słyszeć śmieszki. – Teraz królestwem rządzi inny kochanek Joanny, którego mianowała seneszalem. Propozycja, którą przedstawili naszemu królowi, nie jest nowa. Przed laty poprzedniczka obecnej Joanny, także Joanna, zaadoptowała i wyznaczyła na swojego następcę dziada Ludwika Andegaweńskiego, papież nawet koronował go w Awinionie na króla, ale nigdy nie panował. Stąd cała ta sprzeczka i rady ministrów, żeby król nie pakował się w tę pułapkę i zajął obroną własnych ziem, zamiast ubiegać się o inne i wdawać w konflikt z Francuzami i Genueńczykami. – Właśnie dlatego król Alfons się do tego wmieszał: żeby pokonać francuskie i genueńskie szczury! – wykrzyknął ktoś i jego słowa natychmiast skwitowano oklaskami i owacjami. Hugo westchnął i wycofał się z placu, a za nim Caterina. Szedł. nie wiedząc, co by wolał: czy żeby Bernat wrócił jak najszybciej, czy żeby powrót admirała się opóźnił. W jego głowie zapanował jeszcze większy zamęt, gdy następnego dnia rankiem poszedł do więzienia, by opłacić koszty utrzymania Mercè. – Znałeś tego człowieczka, który był pełnomocnikiem admirała? – zapytał Luis Pelat po przeliczeniu pieniędzy i pokiwaniu głową z wyraźnym zadowoleniem. Znałem? – zdziwił się Hugo. – Tak, znam go – potwierdził. – Guerao… – Popełnił samobójstwo w pałacu. – Niemożliwe!

– Ależ tak, oczywiście, że możliwe – odpowiedział nadzorca z ironią. – Znaleźli go wczoraj wieczorem. Na belce. Powieszonego.

Samobójstwo Gueraa zostało potraktowane przez pełnomocnika króla, oskarżyciela i hrabinę jako bezpośrednia konsekwencja udziału człowieczka w uprowadzeniu Arnaua. – To dręczone grzechem i zdradą sumienie pchnęło go do popełnienia tego równie godnego politowania co tchórzliwego czynu – podsumował ktoś. – Nigdy nie zazna spokoju. – Dlatego sprzeciwiał się torturowaniu więźniarki – oskarżył zmarłego ktoś inny. – Bo był wspólnikiem przestępstwa. – To będzie kolejny poważny cios dla morale Bernata – spekulowała cynicznie hrabina. – Nie tylko uprowadzili jego syna, ale zrobili to w zmowie z człowiekiem, któremu ufał. Hugo i Caterina widzieli to zupełnie inaczej. – Nie mogę uwierzyć, że Guerao popełnił samobójstwo – powiedziała Rusinka. Rozmawiali w karczmie o tym, co się stało. – Ani ja – rzucił Hugo. – Zamordowali go. I to jest na pewno sprawka hrabiny i jej ojca. – Dlaczego to zrobili? – Wiedzą, że to my porwaliśmy dziecko. Wyobrażam sobie, że doszli do wniosku, iż pomógł nam ktoś z pałacu, a tym kimś mógł być wyłącznie Guerao. To logiczne podejrzenie, zwłaszcza po tym, jak człowieczek sprzeciwił się torturowaniu Mercè. Myślę, że tym ostatecznie się zdemaskował. Jeśli hrabina i jej bliscy mieli jeszcze jakiekolwiek wątpliwości, wtedy wszystko stało się dla nich jasne. Dzięki jego śmierci osiągają dwa cele: eliminują osobę, która mogłaby donieść na nich Bernatowi, kiedy ten wróci, i której na pewno uwierzyłby prędzej niż własnej żonie, a po drugie… Hugo nie odważył się sformułować na głos drugiej konsekwencji, jaką niosła ze sobą ta śmierć: Mercè zostanie poddana torturom.

Stało się to wkrótce po tym, jak nadeszła wiadomość, że król Alfons odniósł wielkie zwycięstwo podczas swojej nowej wojennej kampanii. Monarcha nadal przebywał na Sardynii, ale katalońska armada pod wodzą Bernata Estanyola po dotarciu do Zatoki Neapolitańskiej zmusiła do ucieczki genueńską flotę dowodzoną przez generała Battistę di Campofregoso. Kiedy wojska zeszły na ląd, hrabia Andegawenii zbiegł do Genui, a siły kondotiera Sforzy wycofały się z miasta. Admirał i reszta królewskiego poselstwa triumfalnie weszli do Neapolu i zajęli zamek Nuovo, w którym ulokowali garnizon Katalończyków. Niespełna dwadzieścia dni później królowa Joanna zwołała neapolitańską szlachtę i w obecności wysłanników Alfonsa adoptowała króla, mianowała go dziedzicem korony i nadała mu związany z tym tytuł księcia Kalabrii. Następnie przekazała zamek Ovo Ramonowi z Perellós, którego Alfons mianował wicekrólem Neapolu i Kalabrii. Wydawało się, że złe wieści przychodzą zawsze w tym samym czasie co wiadomości o katalońskich zwycięstwach, a niepokój i smutek muszą się mieszać z radością świętujących mieszkańców miasta. – Twoja córka zniosła pierwszą turę tortur – powiedział im Joan Borra, gdy tylko weszli do jego kancelarii. – Nie przyznała się. Zapadła cisza. Caterina zamknęła oczy. Hugo nie śmiał o nic więcej pytać. Adwokat zaczynał już mieć wątpliwości, czy ten karczmarz i jego dziwaczna rodzina naprawdę są niewinni. – Co z nią? – odważył się w końcu zapytać Hugo. – Wiem, że nie jesteście medykiem, ale… – Została poddana najlżejszej torturze: sznura. Hugo spojrzał mu prosto w oczy. Rzadko ośmielał się to robić. Czy chcę to wiedzieć? – zapytał samego siebie. Czy chcę wiedzieć, na czym polega tortura ze sznurem? Kary wymierzano publicznie: ćwiartowanie, szubienica, chłosta, pręgierz… Ludzie to oglądali. Natomiast z torturami było inaczej, to tylko środek, próba, zadawało

się je w ukryciu: kat i skryba, obrońca i oskarżyciel, sędzia i więzień. Co to jest sznur? Hugo słyszał o tej metodzie torturowania, ale… – Na czym polega to ze… – zapytał. – Okręca się sznurem ramiona i nogi – zaczął Borra, marszcząc brwi – i ściska z pomocą krępulca, jeśli więzień odmawia przyznania się do winy, i tak aż do chwili, gdy ukaże się żywe mięso. Czasem wciera się w nie sól, by piekło… Gestem dłoni Hugo kazał mu zamilknąć. Caterina stała przy nim z nadal zamkniętymi oczami, jakby w ten sposób mogła odciąć się od tego, co mówiono w tej kancelarii. Ale łzy i tak znalazły ujście w kącikach powiek. – Skoro nie wydarli z niej przyznania się do winy, przestaną ją torturować? – chciał wiedzieć Hugo. – Obawiam się, że nie. Poczekają, aż zagoją się rany, które pozostawił na członkach twojej córki sznur, a potem poddadzą ją torturze innego rodzaju… cięższej. Znów zapadła cisza. Hugo pożegnał jurystę. Nie chciał wiedzieć, na czym będzie polegała ta kolejna metoda.

Nazajutrz, kiedy poszedł zapłacić za utrzymanie Mercè, pobrali od niego także zapłatę za usługi kata wyznaczonego do torturowania jego córki.

W Neapolu trwała wojna. Po pierwszym zwycięstwie katalońskiej armady królowa Joanna uznała, że Alfons za długo zwleka, by pospieszyć jej z pomocą na czele znacznie liczniejszych wojsk. W związku z tym zmieniła zdanie – przed czym ostrzegali monarchę jego ministrowie – i rozpoczęła rozmowy z Ludwikiem

Andegaweńskim; teraz z kolei i mianowanie go następcą tronu.

jemu

obiecywała

adopcję

Kiedy dowiedział się o tym Alfons, wysłał do Neapolu wojska i najął słynnego kondotiera Braccia da Montone, który na czele trzech tysięcy jeźdźców starł się z wojskami Sforzy. Papież w dalszym ciągu trzymał stronę hrabiego Andegawenii, wysłał też kapitana Tartaglię da Lavello na czele liczącej tysiąc koni jazdy, która przyłączyła się do oddziałów Sforzy. Król Alfons poczuł się zmuszony, by oficjalnie wypowiedzieć wojnę hrabiemu Andegawenii. Kiedy jego posłańcy wypełnili swoją misję, w czerwcu 1421 roku sam przybył do Neapolu na czele armady złożonej z osiemnastu galer, ośmiu okrętów i wielu mniejszych jednostek, które na rozkaz admirała Bernata Estanyola rzuciły kotwice w sycylijskim porcie Mesyna.

Metoda łamania kości polegała na ściskaniu patyków, między które wsadzono palce rąk i nóg. Rany po sznurze już się zabliźniły. Kat miażdżył Mercè palce, podczas gdy sędzia zadawał pytania i domagał się wyznania winy. Mercè płakała, krzyczała z bólu. Skryba drapał piórem po papierze, spisując pytania sędziego i odpowiedzi torturowanej kobiety: „Nie. Jestem niewinna. Aresztujcie hrabinę. Boże! Gdzie trzymacie moje dziecko? Nie”. W obliczu jej uporu na znak sędziego kat jeszcze mocniej zacisnął krępulce, łamiąc jej kilka palców u rąk i u nóg. Mercè zawyła z bólu. Nadal zaprzeczała. Ścisnęli jeszcze mocniej. Znów odgłos łamanych kości. – Jestem niewinna! Sędzia zamknął oczy i kazał katowi, żeby wykonał jeszcze jeden obrót krępulcem.

– Nie!

– Twoja córka zniosła drugą turę tortur. Tym razem Joan Borra kazał przynieść dla nich stołki i uprzejmie zaproponował Hugonowi i Caterinie, żeby usiedli. – Proszę waszą miłość, żeby powiedział mojej córce, że wszyscy mamy się dobrze i czekamy na jej powrót. – Zrobię to – obiecał adwokat, jakby miał swobodny dostęp do więzionej; tym razem nie mówił, że nie jest niczyim posłańcem. „Wszyscy mamy się dobrze”. Hugo i Caterina wcześniej o tym rozmawiali. „Mercè powinna wiedzieć, że Arnau jest bezpieczny ze swoją babką”, napomykała od początku Caterina, ale jak to zrobić? Nadzorca nie chciał ich do niej wpuścić. Doszli do wniosku, że hrabina i jej ojciec musieli mu za to zapłacić. Nie mieli sposobu, by przekazać córce wiadomość. Ona to wie, chciał wierzyć Hugo. Gdyby znaleziono dziecko, pełnomocnik królewski lub sędzia już by jej o tym powiedzieli. Mercè ma świadomość, że skoro nadal trzymają ją w więzieniu i przesłuchują, to znaczy, że nikt nic nie wie o jej synu. Gdyby znaleźli Arnaua, zadawaliby jej zupełnie inne pytania i inaczej wyglądałyby też tortury. Skończyli rozmowę i w milczeniu ruszyli do karczmy. Ból z powodu cierpień Mercè przenikał ich ciała i umysły, czynił je obojętnymi na miejską wrzawę. Zaskoczył ich widok kotlarza, który długo się tłumaczył z opóźnienia przy robieniu nowego alembiku. Nie tylko go skończył, ale nawet zmontował. Teraz pod wielkim dolnym naczyniem płonął żwawo ogień, a Pedro spoglądał na nie wielce zadowolony. Próbował, jak działa, destylując wodę. Para gwizdała. Alembik lśnił. Na widok Hugona i Cateriny ten sam kotlarz, który jeszcze niedawno ich lekceważył, spuścił głowę i skierował kroki w stronę drzwi karczmy.

– Poczekaj – zatrzymał go Hugo. – Muszę ci zapłacić resztę umówionej sumy. – To nie jest konieczne. Zrobisz to, kiedy zechcesz. Gdy kotlarz wychodził, ktoś zajrzał do karczmy. – Macie gorzałkę? Caterina rzuciła Hugonowi pytające spojrzenie. Torturują Mercè, a… – Jutro rano – obiecał cichutko Hugo. Praca dobrze im robiła, pozwalała na jakiś czas zapomnieć o Mercè. Po całym dniu destylowania noce wydawały im się wyzwaniem nie do zniesienia. Kładli się i leżeli, nie śpiąc, jedno obok drugiego, słuchając swoich skarg. Za to ludzie zaczęli im okazywać sympatię. W mieście wiedziano, że Mercè już dwukrotnie wytrzymała tortury i coraz więcej osób skłaniało się do uwierzenia, że jest niewinna. Jak w przeciwnym razie matka mogłaby wytrzymać tortury? – zastanawiało się wiele kobiet. Niektóre zdobywały się na zuchwałość i oskarżały hrabinę o zniknięcie Arnaua. – Szkoda, że prawo zabrania torturowania możnych – usłyszał Hugo. W ten sposób wyrażano mu poparcie. – Królowa Sybilla była torturowana – przypomniał ktoś. – Tak, ale nakazał to sam król Jan, a nie nasi sędziowie. Hugo nie przywiązywał wagi do tego, co mówią. Podszedł do Cateriny, która siedziała obok beczek. – To są ci sami ludzie, którzy odwrócili się od nas po napadzie na karczmę – szepnął jej do ucha, wskazując pogardliwym gestem klientów. – Niektórzy z nich nawet brali udział w grabieży. – To są ludzie, którzy zapewniają nam strawę. Patrz na nich w ten sposób. Mamy tylko siebie, najdroższy. Mercè i malca… Twoją siostrę? Któż to wie? Pedra, Llúcię, Simona… może ojca Juana. I jeszcze ze cztery osoby, a może i nie? Czyli nikogo. Taka jest rzeczywistość. Walczmy o nią.

Neapol świętował hucznie przybycie króla Alfonsa, któremu towarzyszyło wojsko, a także około tysiąca pięciuset książąt i szlachciców z Katalonii, Aragonii, Sycylii, Kastylii i samego Królestwa Neapolu. Podczas gdy na jego neapolitańskich ziemiach kondotier Braccio da Montone wojował ze Sforzą i hrabią Andegawenii, król Alfons wystawił flotę złożoną z ośmiu galer, która uzbroiła się na wybrzeżach Sycylii, po czym wyruszyła w stronę Pizy, gdzie dołączyły do niej kolejne dwa okręty. Stamtąd popłynęła do portu w Genui, by stawić czoła swoim zagorzałym wrogom. Zaalarmowany książę Genui Tomaso di Campofregoso wysłał do walki z Katalończykami własną flotę pod wodzą swojego brata Battisty. Do bitwy doszło w Fosso Pisano, gdzie katalońska armada pokonała genueńską, przejęła pięć z ośmiu jej galer, zmusiła do ucieczki kolejne dwie i wzięła do niewoli ich dowódcę Battistę di Campofregoso. Zwycięstwo armady króla Alfonsa w bitwie morskiej było brzemienne w skutki. Po pierwsze, władze Genui uznały zwierzchność księcia Mediolanu, Filippa Marii Viscontiego, i oddały mu republikę we władanie. Po drugie, papież Marcin V doprowadził do rozejmu między Alfonsem i hrabią Andegawenii, który gotów był uznać władcę Aragonii jako księcia Kalabrii i następcę Joanny, królowej Neapolu. Rozejm przyniósł Królestwu Neapolu chwilowy pokój, inaczej jednak miały się sprawy w Królestwie Kastylii. Ferdynand z Antequery, który za sprawą wojska, przekupstw i przebiegłości skłonił sędziów z Caspe do oddania mu korony Aragonii, Walencji i Majorki, a także Księstwa Katalonii, zadbał też o to, by jego synowie, infanci Aragonii, przejęli kontrolę nad Kastylią. Obsypał ich tytułami, nadał im zamki i olbrzymie lenna, obdarzył godnościami mistrzów najpotężniejszych zakonów rycerskich, jak zakony Świętego Jakuba czy Alcántara, jednak bracia, zamiast

działać zgodnie, jak chciał ich ojciec, rywalizowali ze sobą i w końcu wystawili przeciwko sobie armie. Jeden z nich, infant Henryk, uprowadził piętnastoletniego króla Kastylii Jana II i jego siostrę Katarzynę, z którą chciał się ożenić. Jego plan się nie powiódł: musiał rozpuścić wojska, poddać się i podporządkować woli kastylijskiego władcy. Wszystko to wydarzyło się pod koniec 1420 roku. Król Alfons, który przez cały ten czas utrzymywał kontakt ze swoją siostrą, infantką Marią Aragońską, żoną Jana II, miał świadomość, że plan jego ojca, Ferdynanda z Antequery, legł w gruzach. Wiedział o konflikcie między swoimi dwoma braćmi, infantami Aragonii, zdawał też sobie sprawę, że król Kastylii będzie chciał się zemścić za upokorzenie, jakim było uprowadzenie go przez Henryka. Alfons przeczuwał, że jego brat zostanie zatrzymany i uwięziony. Dlatego kiedy po zwycięstwie w bitwie morskiej, która doprowadziła do pokoju w Neapolu, admirał Bernat Estanyol poprosił o pozwolenie na powrót do Barcelony, by mógł zająć się sprawą osobliwego uprowadzenia pierworodnego syna oraz śmierci swojego sekretarza, król nie odmówił. W obliczu konfliktu, jaki groził Kastylii z winy jego braci, potrzebował w swoich królestwach ludzi, którym mógł całkowicie ufać.

Za trzecim razem poddano Mercè torturze ognia. I tym razem przysłano medyka, by wyleczył rany po łamaniu palców. Chodziło zwłaszcza o miejsca, które miały być potraktowane ogniem: o stopy. Posmarowali je więźniarce smalcem i posadzili ją na krześle, zmuszając, by wyciągnęła nogi w stronę paleniska. Sędzia popatrzył na wychudzoną kobietę z podkrążonymi oczami, na ślady, jakie pozostawiły na jej ramionach, nogach, dłoniach i stopach sznury i krępulce. Poprosił, by wyznała swoją

winę, zanim tłuszcz się rozgrzeje. W jego głosie słychać było współczucie. – To nie ja – odpowiedziała. – Jestem niewinna. Smalec rozsmarowany na podeszwach Mercè zaczął skwierczeć. Sędzia nalegał. Ona zaprzeczała. W sali tortur słychać było coraz głośniejsze skwierczenie tłuszczu. Pomieszczenie wypełnił charakterystyczny zapach opalanego mięsa. Mercè wytrzymała. – Aresztujcie… Aresztujcie… hrabinę! – zdołała wykrzyczeć. – To morderczyni! – Przyznaj się – powiedział sędzia, ale już bez przekonania. Torturowana kobieta zawyła z bólu. Potem zemdlała. Był to tak zwany „oczyszczający efekt tortury”. Po trzeciej turze sędzia uniewinnił Mercè i wypuścił ją na wolność. W Katalonii więzień, który wytrzymał tortury, był oczyszczany z zarzutów i nie wolno już było sądzić go za te same czyny. Wiele osób dowiedziało się o decyzji sędziego, jeszcze zanim urzędnik pełnomocnika królewskiego przybył do karczmy, by przekazać werdykt Hugonowi. Pobiegli po nią, otoczeni ludźmi, którzy klaskali i wiwatowali. W miarę upływu czasu prości ludzie zaczęli postrzegać uwięzienie i męki Mercè jako starcie bogatej, wpływowej hrabiny ze skromną mieszkanką Barcelony, której ukradziono syna. Dlatego zebrany przed wejściem do więzienia tłum z szacunkiem rozstąpił się przed Mercè. Wśród zebranych były głównie kobiety: prządki, owdowiałe staruszki, które sprzedawały drwa na opał i handlowały ziarnem na placu Blat, przy pałacu pełnomocnika albo na pobliskich placach Llana czy Oli. Nadzorca przekazał Hugonowi wpółprzytomną, cuchnącą potem, połamaną kobietę. Leżała na drewnianych noszach, używanych być może do wynoszenia zmarłych więźniów. Chociaż nie była w stanie chodzić ani mówić, posłała ojcu i Caterinie zwycięski uśmiech. Hugo nie ośmielił się jej dotknąć. Z jego oczu

popłynęły łzy. Jacyś dwaj mężczyźni pospiesznie zastąpili strażników przy noszach. Czekali na rozkazy Hugona. – Masz – zwrócił się do niego nadzorca. – Ostatnim razem zapłaciłeś mi za dłuższy czas, niż twoja córka spędziła w więzieniu. Tyle zostało mi z twoich pieniędzy. – Zwrócił mu kilka monet. – Odliczyłeś część przypadającą katu? – zapytał z goryczą w głosie Hugo. Nadzorca nie odpowiedział. – Chodźmy – ponagliła Hugona Caterina, ciągnąc go za ramię. Przemaszerowali przez tłum. Wiwaty zamieniły się w szepty, kiedy ludzie zobaczyli, w jakim stanie jest Mercè. Leżała z zamkniętymi oczami i zaciśniętymi ustami; najmniejszy ruch noszy sprawiał jej ból. Hugo i Caterina szli oszołomieni, w oczach stały im łzy. Wkrótce pełne skupienia milczenie zgromadzonych przeszło w owacje i wiwaty. – Dzielna kobieta! – Matka! Jesteś prawdziwą matką! – Dałaś im nauczkę! – Gdzie teraz jest hrabina? Już ją zatrzymali?

35

Czekali na niego. Wiedzieli od klientów o przybyciu galery admirała, która eskortowana przez dwa inne okręty pokonała tasques – mielizny utrudniające dostęp do plaży. Wraz z nimi kilkakrotnie przepłynęła tam i z powrotem wzdłuż wybrzeża, świętując zwycięstwa w Neapolu i na Sardynii. Na maszcie powiewała bandera admirała, żeglarze tłoczyli się przy nadburciu, odpowiadając na wiwaty zgromadzonych na plaży mieszkańców. Po zakończeniu uroczystości do galery podpłynęła łódź. Admirał stał wyprostowany na jej pokładzie, rzucając wyzwanie silnym falom, z którymi zmagali się wioślarze. Wysiadł na chwiejny, naprędce zbudowany drewniany pomost, na końcu którego czekali już pełnomocnik królewski, baliw i kilku barcelońskich rajców. Nie tracili czasu na powitania i gratulacje. Był szary dzień końca stycznia 1422 roku, panował nieprzyjemny chłód, wiatr zwiewał w stronę brzegu krople morskiej wody, które zraszały zebranych na plaży gapiów. Mimo późnej pory Hugo i Caterina spodziewali się, że Bernat jeszcze tego samego dnia wezwie ich do pałacu. Nikt jednak po nich nie przyszedł. Podobnie było następnego dnia. Wraz z nimi czekali też klienci, którzy przez kilka godzin siedzieli nad czarką wina lub gorzałki: nie zamierzali się ruszyć od stołu, dopóki nie zaspokoją ciekawości. Ludzie gromadzili się w karczmie albo stali bezczynnie na ulicy. Jednakże drugiego dnia także nie pojawił się nikt od admirała. – Widziałem, jak pełnomocnik wchodzi do jego pałacu – powiedział ktoś tamtego ranka.

– Na pewno tłumaczy mu, co się stało… – dodał inny. Hugo nie chciał słuchać komentarzy, które posypały się po tych słowach. Podszedł do Cateriny i Pedra stojących przy beczkach z winem. – Wezwie cię? – zapytała Caterina. – Z pewnością. Nie nastąpiło to jednak ani tego, ani następnego dnia. Dopiero czwartego, tuż przed świtem, Bernat osobiście przyszedł do karczmy. Sam, bez pełnomocnika i zbrojnych. Zapukał do jeszcze zamkniętych drzwi. Otworzył mu zaspany Pedro, zdecydowany nie wpuszczać gościa do środka, kimkolwiek by był… Odsunął się jednak na widok wysokiego, postawnego admirała. Ani Hugo, ani Caterina nie zeszli jeszcze z góry. Mercè rzadko to robiła, chyba że towarzyszyło jej któreś z nich. Bernat usiadł za jednym ze stołów. Pedro chciał pójść na piętro, by uprzedzić resztę domowników, ale admirał pokręcił głową. Wskazał kociołek wiszący nad paleniskiem, gdzie nadal żarzyły się polana. W zimowe noce Pedro nie dopuszczał, by ogień całkiem wygasł. – Daj mi jeść i nalej solidną czarkę wina. Chłopak usłuchał. – Życzycie sobie, żebym uprzedził Hugona? – Nie. Najpierw chcę zjeść i wypić. Potem… ci powiem. Zjadł i wypił, nie jak admirał katalońskiej armady ani jak hrabia, ani nawet jak minister króla Alfonsa. Pedro obserwował, jak opróżnia miskę, zagryza chlebem i popija winem, jakby był jednym z klientów karczmy. Kiedy prosił o drugą kolejkę, na schodach pojawił się Hugo. Obaj mężczyźni długo mierzyli się wzrokiem. Wreszcie Bernat potrząsnął czarką, by przypomnieć Pedrowi, że miał mu dolać wina. Hugo zszedł na dół i usiadł na wprost admirała. – Mnie też nalej – poprosił Pedra.

– Zabiję was wszystkich – zagroził Bernat między dwoma kęsami, jakby te słowa nie miały dużego znaczenia. – Nie wyłączając chłopaka – dodał z pełnymi ustami, wskazując Pedra – jeśli w ciągu kilku dni nie odzyskam mojego syna całego i zdrowego. – Powinieneś zapytać o to żonę – odparł Hugo, próbując zachować równie chłodny ton głosu.

Rozmawiali o tym wcześniej, w izbie na piętrze: Mercè, Caterina i on. Po śmierci Gueraa nikt nie uwierzy, że porwanie było konieczne, bo hrabina chciała pozbyć się dziedzica Bernata. Nie uwierzą również, że ochmistrz przyszedł im z pomocą. Mercè błagała ich, by nie oddawali Arnaua Bernatowi. Spędzała dnie w łóżku: miała przypalone stopy, niektóre kości palców jeszcze jej się nie zrosły, a rany po sznurach nadal były widoczne. – Wcześniej czy później hrabina wyładuje gniew na chłopcu. Bernat wróci na morze, na wojnę, to jego żywioł. A wtedy ta suka rozprawi się z Arnauem. Nie róbcie tego, błagam was. Hugo nie był w stanie sobie wyobrazić, co się teraz wydarzy. Arnau jest szczęśliwy w Bonrepòs. Simón podjął się informowania ich o stanie chłopca i przy okazji każdej wyprawy w okolice Tarragony zbaczał z drogi do klasztoru. – Bóg nam podpowie – zdecydowała wreszcie Caterina. – Póki dziecko ma się dobrze, my niczego o nim nie wiemy. Decyzję pomógł im podjąć jurysta Joan Borra. Kiedy poszli wypłacić mu jego wysokie honorarium, oznajmił, że Mercè została uniewinniona ze wszystkimi tego konsekwencjami. Ludzie o tym wiedzą… i darzą ją podziwem! Ani pełnomocnik królewski, ani baliw, ani rajcy miejscy nie dopuszczą, by Bernat sam wymierzył sprawiedliwość. Lud się nie zgodzi, by torturowana kobieta, która nie przyznała się do popełnienia przestępstwa, została ponownie ukarana, nawet gdyby karę miał wymierzyć admirał armady. A jeśli

będzie próbował zemścić się na nich? Borra głośno westchnął. „Nie sądzę”, oznajmił. – Wiem, że hrabina tego nie zrobiła – odpowiedział Bernat na oskarżenie wysunięte przez Hugona. – Skąd masz taką pewność? Admirał pociągnął długi łyk wina, zanim odpowiedział. Kiedy już otwierał usta, Hugo go uprzedził: – Będziesz ją torturował? Bernat zawahał się, próbując powściągnąć gniew. – Wystarczy, że spojrzę jej w oczy. – W takim razie spójrz w moje! Głos dobiegł z wąskich, stromych schodów prowadzących na piętro, na których widać było tylko obwiązane stopy Mercè. Admirał spojrzał w tamtą stronę, Hugo odwrócił głowę. Mercè, podtrzymywana przez Caterinę, powoli zeszła po stopniach. W każdym jej ruchu czuło się ból. Na odsłoniętych kostkach nadal widać było blizny po sznurach, resztę ciała zakrywała koszula nocna. Doglądali jej najlepsi medycy z Barcelony, którzy zdołali zapobiec temu, czego wszyscy najbardziej się obawiali: zaognieniu się ran. – Spójrz mi w oczy! – powiedziała wyzywająco, kiedy zeszła do karczmy. Caterina trzymała się blisko niej, bacząc, by nie straciła równowagi i nie upadła. Bernat się nie poruszył, wbił spojrzenie w oczy Mercè. – Ty to zrobiłaś – orzekł chłodno, nie odwracając wzroku. Hugo poczuł, że ściska mu się żołądek. Czy to możliwe, żeby ten korsarz był zdolny zmusić jego córkę do wyznania prawdy po tym, jak trzykrotnie wytrzymała tortury? Śmiech Mercè – smutny i krótki – przekonał go, że się myli. – Głupcze! – wykrzyknęła. Bernat podniósł się od stołu rozgniewany tą obelgą i zrobił krok w jej stronę. Zanim Hugo zerwał się z ławy, by stanąć w obronie

córki, admirał zatrzymał się, jakby przestraszyła go ta kaleka i krucha kobieta. – Co zrobisz? – zapytała Mercè. – Zabijesz mnie? – Straciła równowagę, kiedy rozłożyła ramiona na znak, że oddaje się cała Bernatowi. Caterina podtrzymała ją za ramię. – Widzisz? – powiedziała Mercè z rezygnacją w głosie. – Nie jestem w stanie się ruszyć. A wszystko dlatego, że twoja żona postanowiła zamordować twojego pierworodnego. – Bernat zaprzeczył ruchem głowy. – A później zabiła Gueraa. On nigdy nie popełniłby samobójstwa. Nigdy nie skrzywdziłby twojego syna. Wiesz o tym! Spójrz mi w oczy! – zażądała, dostrzegłszy, że admirał się waha, prawdopodobnie na wspomnienie lojalności ochmistrza. Szybko jednak odzyskał stanowczość. Rzucił jej wyzywające spojrzenie. Mercè zrobiła krok w jego stronę, tak zdecydowany, że Caterina i Hugo rzucili się, by ją podtrzymać, zanim upadnie na podłogę. Rozpłakała się w ramionach ojca. Bernat przyglądał im się bez słowa. – Nie zabiłeś mnie na plaży – wyjąkała pośród szlochów. – Zrób to teraz. Zabij mnie, ty łajdaku! – Zrobię to, kiedy odzyskam syna – odparł chłodnym tonem. – Ciebie i ich wszystkich – dodał, wskazując Hugona, Caterinę i Pedra. – Możesz być tego pewna. Tylko Arnau mnie przed tym powstrzymuje. – Jak mamy cię przekonać, że twoja żona…? Miecz świsnął w powietrzu i uderzył płazem w ramię Hugona, powalając na podłogę jego i Mercè. Chociaż Bernat miał już ponad pięćdziesiąt lat, błyskawicznie dobył broni i wymierzył potężny cios. – Nigdy mnie nie przekonasz, głupcze. – Bernat nie czekał, aż ojciec i córka, wspomagani przez Caterinę i Pedra, podniosą się z podłogi. – Wiem, że zrobiła to twoja córka. Wiem. Nikt mi nie wmówi, że było inaczej. – A Guerao? – zapytała z podłogi Mercè. – Też brał w tym udział?

– Gdzie go trzymasz? – nalegał Bernat, ignorując jej pytanie. – Nie ma wielu miejsc, w których mogłaś go ukryć. Hugo wstał obolały i pomógł podnieść się córce. – Nie ma w tobie nawet odrobiny współczucia? – wyrzucił Bernatowi. – Nikt nie może oskarżyć mojej córki o porwanie Arnaua. Zniosła tortury, by udowodnić swoją niewinność. Sznur, łamanie palców, wytrzymała nawet ogień… – Diabły lubią ogień… – przerwał mu admirał, po czym nagle zamilkł. Hugo i Caterina także się zorientowali: Mercè popełniła błąd, przymykając na chwilę oczy. Bernat wybuchnął śmiechem. – Wiesz, ilu ludzi osądziłem, zanim wrzuciłem ich do morza albo straciłem na polu walki? Większość z nich była winna: odwracali wzrok tak jak ty przed chwilą. To diabły, prawda? Chronicie swoich. Wysłałaś mojego syna do diablicy. – Nie! – wykrzyknął Hugo. Bernat nie zwrócił na niego uwagi. Był już pewien, że odkrył kryjówkę, w której trzymano jego syna. Nic więcej go nie obchodziło. – Uciekajcie stąd, w przeciwnym razie zabiję was po powrocie. – Bernacie… – próbowała go zatrzymać Mercè, ale on nawet nie odwrócił głowy. Wkrótce potem Hugo spakował w pośpiechu sakiewkę z pieniędzmi, chleb, wino i ciepłe ubranie, opuścił Barcelonę i wyruszył w stronę Priorat. Nie przeszedł jednak jeszcze nawet przez most na rzece Llobregat w Sant Boi, kiedy tętent końskich kopyt ostrzegł jego i wieśniaków, z którymi podróżował, że muszą zejść z drogi na pobocze. Pięć wierzchowców wyprzedziło wędrowców galopem, unosząc tumany kurzu i zasypując ich gradem kamyków. Na czele pędził Bernat.

Pod koniec stycznia dni są jeszcze krótkie. Hugo skorzystał ze światła ostatnich promieni słońca, by podejść jak najbliżej klasztoru Bonrepòs. Wiedział, że Bernat już tam jest. Czy odebrał dziecko? Jak tych trzynaście zakonnic może się sprzeciwić żądaniom admirała i jego ludzi? Zapadła noc, nie sposób było iść dalej. Wyobraził sobie, jak rozgorączkowany Bernat wpada do klasztoru… Nie mógł zasnąć, zapadł tylko w lekką drzemkę, czekając, aż świt znów wskaże mu drogę. Duży ruch na ścieżce prowadzącej do Bonrepòs wskazywał, że coś musiało się stać w tej ukrytej dolinie. Kiedy wcześniej przebywał tę drogę, najpierw sam, a potem z Mercè, towarzyszyła mu cisza przerywana jedynie odgłosami gęstego lasu, który wdzierał się na dróżkę. – Co się dzieje? – zapytał jakiegoś mężczyznę niosącego gracę, który tak jak on schodził zboczem. Wieśniak spojrzał na niego zdziwiony. – Nie wiesz? – spytał, a gdy Hugo pokręcił głową, rzucił: – To po co tam idziesz? Hugo się zawahał. Nie przewidział takiego pytania. – Jedna z mniszek jest moja siostrą, a ponieważ akurat tędy przechodziłem… – Aha. – Wieśniak najwyraźniej zaspokoił swoją ciekawość, bo zaraz odpowiedział na jego pytanie. – Twoja siostra i pozostałe zakonnice mają problemy. Admirał katalońskiej armady oskarża je o porwanie i przetrzymywanie jego syna. Zagroził im, że weźmie klasztor szturmem, by odzyskać dziecko. – Ilu ich jest? – Przyjechali w pięciu, ale jeden opuścił pole bitwy. – Mężczyzna zaśmiał się z własnego dowcipu. Hugo zmusił się, by mu zawtórować. – Podejrzewamy, że wyruszył po posiłki. – A co na to zakonnice?

– Zakonnice twierdzą, że nie muszą nikomu składać wyjaśnień, chyba że byłby to biskup Tarragony, i że jeśli ci szlachcice zaatakują klasztor, zostaną natychmiast ekskomunikowani. – A wy? – Ja jestem wasalem zakonnic. Mieszkam tam, na górze. – Chłop wskazał kciukiem za plecy. – W La Morera. Wezwały mnie, bym bronił klasztoru. Wielu innych wasali też pospieszyło im w sukurs. Ludzie z Montsant, La Morera, Cornudelli, Albarki, Ulldemolins… Zmieniamy się, by trzymać straż, a przy tym nie zaniedbywać naszych obowiązków, chociaż z drugiej strony, o tej porze roku nie ma zbyt dużo roboty. Ci szlachcice wyrwali nas z zimowej nudy! – Zamierzacie przeciwstawić się admirałowi katalońskiej armady? Ministrowi króla Alfonsa? – Nawet król nie może naruszać nietykalności kościołów i klasztorów! – odparł kategorycznie wieśniak. – Tak stanowi prawo Katalonii. Kościół może ich ekskomunikować zgodnie z prawem Bożym, a my możemy zabić każdego, kto chciałby to prawo złamać. Nikt nie będzie mógł nas za to ukarać. Nieważne, czego żądają ani jak usprawiedliwiają zamiar zaatakowania klasztoru. Nie mogą tego zrobić. To właśnie powiedziano admirałowi i jego towarzyszom. – Ale jeśli mniszki przetrzymują syna admirała… Hugo ciągnął mężczyznę za język. Przez gęstwinę widać już było dno doliny. – Mniszki są oblubienicami Boga. Czemu miałyby kogokolwiek przetrzymywać? A nawet jeśli, to na pewno mają ku temu powód. W każdym razie nie nam je osądzać. Jesteśmy ich wasalami, niewystąpienie w ich obronie oznaczałoby dla nas utratę ziemi i praw. Powody kłótni między wielkimi i możnymi to nie nasza sprawa. To, co mężczyzna nazwał żartobliwie „polem bitwy”, wydało się Hugonowi raczej wesołym spotkaniem dziesięciu wieśniaków uzbrojonych w rolnicze narzędzia. Gawędzili, śmiali się, pili, kątem

oka pilnując admirała i trzech zbrojnych, którzy stali na uboczu, w miejscu, gdzie zaczynała się nieprzenikniona gęstwina lasu. W ogrodzie pracowały dwie służki, na pozór nie zważając na panujące wokół zamieszanie. – Spał tu…? Admirał? – Hugona zdziwił brak obozowiska czy choćby jednego namiotu. – Nie – odparł rolnik, zanim dołączył do swoich towarzyszy. – Wczoraj wieczorem zostawili jednego, żeby trzymał wartę, pewnie miał pilnować, by nikt nie opuścił klasztoru… Choć łatwo byłoby go oszukać. Admirał i pozostali pojechali do klasztoru w Escaladei. Tam się dobrze je, jeszcze lepiej pije i można wyspać się w ciepłym miejscu. Hugo przypomniał sobie dni spędzone z oblatami z Escaladei i poczuł w ustach wino o posmaku skały, w którą winorośl zapuszcza korzenie w poszukiwaniu wody. Westchnął. Ciepło słoneczne dochodzące do najniżej położonych części doliny przyniosło mu pocieszenie po chłodzie dającym się we znaki na zacienionej leśnej drodze. Spojrzał w stronę miejsca, gdzie znajdował się Bernat. Admirał nie rozpozna go z tej odległości… Z drugiej strony, Hugo był jedynym mężczyzną, który nie miał ze sobą żadnego narzędzia. Bernat zresztą i tak na pewno wiedział, że pójdzie za nim do Bonrepòs. Hugo oddalił się trochę, żeby go nie odkryli. Ominął główną fasadę, pod którą zebrali się rolnicy, i okrążył klasztor, szukając wejścia do kościoła. Drewniane drzwi były zamknięte. Przywołał jedną ze służek pracujących w ogrodzie. „Pokój wam”, przywitali się. – Muszę porozmawiać z przeoryszą Beatriz. – Dziewczyna pokręciła głową, ale nie dał się zbyć tym gestem. – Powiedz jej, że Hugo Llor jest tutaj i że pragnie ją widzieć. Nie mów tego nikomu innemu. Determinacja Hugona w końcu przekonała służkę, młodą, wesołą dziewczynę o bystrym spojrzeniu. Miała może tyle samo lat co

Arsenda, kiedy zgwałcono ją w klasztorze Jonqueres. – To ważne, żeby wiedziała o tym tylko przeorysza Beatriz. Czekał ukryty we wnęce drzwi kościoła. Chwilę później jedno skrzydło uchyliło się na tyle, by mógł wślizgnąć się do środka. Arsenda natychmiast je zamknęła. Słabe migoczące światło świec rozjaśniające wnętrze ukazało Hugonowi twarz zmęczonej kobiety, nieprzypominającej nieprzejednanej przeoryszy, którą widział tylko raz… Jednakże jej głos, stanowczy i władczy, rozwiał wszelkie wątpliwości Hugona co do jej stanu ducha. – Spodziewałam się ciebie – powiedziała Arsenda. Głos odbił się echem w pustym kościele. – Jak się czujesz, siostro? – Z tym furiatem u bram klasztoru? – zażartowała. – Na pewno udręczona. W kościele nie było gdzie usiąść, więc zaprowadziła go do kraty, przez którą przeszli dzięki ukrytym drzwiczkom. Usiedli obok siebie. Drżące światło świec wpadało przez otworki w drewnianej ścianie. – Przykro mi z powodu kłopotów… – odezwał się Hugo. Arsenda uniosła rękę i zmusiła go do milczenia. – Niech ci nie będzie przykro z mojego powodu. Wszystko to… Nie wiem… Obudziło mnie z letargu, w którym trwałam całe życie. Na nowo odkryłam miłość. Nie tę doskonałą miłość do Boga, ale miłość prawdziwą, którą czuje się w wątpiach. Jeden dzień z Arnauem wystarczył, żebym zapłakała, widząc, jak tęskni za domem, a później śmiała się razem z nim. Wystraszyłam się, że może zrobić sobie krzywdę albo zgubić się w lesie, wzruszyłam się, kiedy zobaczyłam, że do mnie wraca. Jeden dzień, Hugonie! – Otarła oczy rękawem habitu. – Wszystko to w ciągu jednego dnia – powtórzyła. – Nie wiem, dlaczego Bóg odmówił mi takich radości, takiego poczucia spełnienia. Są nieszkodliwe, nie odwracają mojej uwagi od celu, jakim jest służba Jemu. Przeżyłam wiele lat ze ściśniętym sercem,

poczucie winy przeżerało moje wnętrzności. Uważałam Mercè za córkę diabła… Arsenda wybuchnęła płaczem. Hugo nie wiedział, czy powinien ją objąć. Wolno mu? Zrobił to, a ona oparła głowę na jego ramieniu. – Pamiętasz, jak gawędziliśmy przytuleni pod derką, na dachu klasztoru? – zapytała, szlochając. Miał ściśnięte gardło, więc tylko kiwnął głową. – Wykreśliłam to z mojego życia. Wyrzuciłam cię. Tak po prostu. Ale kiedy wróciłeś z Mercè i jej modlitwy do Matki Boskiej przeniknęły do mojej duszy, przypomniałam sobie każdą z tamtych nocy, tak dokładnie, że mogłabym policzyć gwiazdy, które oświetlały nasze dziecięce marzenia. – Arsendo, Mercè… Mercè jest chora. – Wiem. – Wiesz? – Od kiedy

ją

poznałam,

interesowałam

się

jej

życiem

i zasięgałam na jej temat informacji. To nie było trudne. Czasochłonne, ale proste. Proszę Boga o jej wyzdrowienie. Wiem, że była torturowana. Podziwiam ją. Żałuję, że wiele lat temu Pan nie dał mi choćby małej cząstki jej siły, żebym mogła ją chronić, tak jak ona chroniła swojego syna! – Byłaś wtedy bardzo młoda. Nie rób sobie wyrzutów. – Byłam, tak. I naiwna. Bardzo. Byłam sama… – Ja… – Przez te lata – przerwała mu – poznałam tyle zła, tyle zepsucia… tyle hipokryzji, że zamknęłam się w sobie i wyrzekłam wszystkiego, nawet rodziny. – Zamilkła. – No dobrze… – Arsenda otarła łzy, wyprostowała się na krześle i wygładziła habit. – Teraz jesteś tutaj i to jest najważniejsze. Hugo westchnął. – Czy mogę cię pocałować? – zaskoczył siostrę.

– Nie wiem, czy zakonnica powinna… – Zawahała się. – Chociaż przecież byłam świadkiem tylu tragedii, także z udziałem zakonnic. Tak, myślę, że możesz mnie pocałować. Jedyne pocałunki, jakie otrzymałam od mężczyzny… Tak, chyba na to zasługuję. Podsunęła mu policzek, a Hugo czule go ucałował. – Za nasze dzieciństwo – powiedział. – I za naszą starość. – Co zrobimy z dzieckiem? – zapytał po chwili. – Nie chciałam oddawać Arnaua admirałowi. Wiem, że jest jego ojcem, ale wiem też, że Mercè przeszła straszliwe tortury, żeby uratować tę istotę przed pewną śmiercią. Chłopiec z trudem wrócił do zdrowia, udało mu się to z Bożą pomocą… oraz dzięki modlitwom i opiece wszystkich zakonnic. Łatwo byłoby uciec nocą. Admirał zostawia na straży jednego człowieka, ale chyba robi to bardziej po to, by podtrzymać wrażenie, że jesteśmy oblężone, niż żeby rzeczywiście nas pilnować. Czeka na coś, nie wiem na co. Wątpię, żeby liczył na wsparcie wojska, ma aż nadto ludzi, żeby zmusić do ucieczki wieśniaków, którzy nas chronią. To nie są zbrojni. Jeden wypad kilku konnych i parę machnięć mieczem, a wszyscy uciekną przerażeni. Może zabiega o pozwolenie królowej… albo arcybiskupa. Nie wiem, co odpowie królowa, ale arcybiskup nigdy nie zezwoli najechać klasztor, już się o to postarałam. Admirał wie, że po zmroku każdy może stąd uciec. – Dokąd byśmy poszli? – zastanowił się Hugo. – W tym właśnie leży problem, dlatego admirał czeka. Wie, że nie macie dokąd pójść. – To prawda – przyznał. – Ucieczka nie ma sensu. Mercè z trudem się porusza, potrzebuje pomocy Cateriny. A ja nie będę uciekał sam z Arnauem, daleko od jego matki… i od Cateriny… – Przerwał zamyślony. – Po śmierci Gueraa uważałem… uważaliśmy z Cateriną, że najlepiej byłoby, gdyby matka i dziecko zniknęli. Dalibyśmy im wystarczająco dużo pieniędzy, żeby mogli zacząć nowe życie. Na

przykład w Grenadzie. W Grenadzie mogłaby się ukryć pośród Maurów. Gdy wypowiadał słowo „Grenada”, wróciło wspomnienie Dolçy. Kiedyś marzył, że razem tam uciekną! – W karczmie znowu nam się darzy, przynosi dochody – mówił dalej, zepchnąwszy wspomnienie o swojej pierwszej miłości do najciemniejszego zakątka pamięci. – Ale dopóki Mercè nie dojdzie do siebie po torturach, to niemożliwe. Nie mogę też wrócić z dzieckiem do Barcelony. To byłoby jak przyznanie się do winy, zatrzymaliby mnie jeszcze przy bramie. Początkowo liczyliśmy na Gueraa, że będzie nas bronił przed Bernatem i powie mu prawdę, potem myśleliśmy o Grenadzie… albo jakimkolwiek innym miejscu! Teraz nie mogę nawet wrócić z Arnauem tam, gdzie jest jego matka. – Dopóki się nie pogodzicie, nie zaznasz spokoju. – Nie pogodzimy się? – Tak. Z admirałem. Niedobrze mieć go za wroga. To potężny i okrutny przeciwnik. Bez rozejmu ani ty, ani twoja rodzina nie zaznacie spokoju. – Przysiągł, że nas wszystkich pozabija! – Powinieneś spróbować… Albo stawić mu czoła.

Czuł jeszcze ból po uderzeniu mieczem, które Bernat zadał mu kilka dni wcześniej w karczmie. Nie wiedział, jak mogliby się pogodzić. Jedynym wyjściem było stawić mu czoła i pozbawić go życia, ale nie wyobrażał sobie, że miałby go uśmiercić. Nigdy nie walczył na miecze. Chociaż zabił mulników, którzy chcieli zniewolić Mercè w drodze do Saragossy, a wiele lat wcześniej stanął w obronie Reginy, niełatwo będzie mu zadać śmierć admirałowi. Mulników przechytrzył. Nie mógł tak postąpić z Bernatem, musiałby wyzwać go na pojedynek, pójść do niego, popatrzeć mu w oczy… Żołądek i jądra skurczyły mu się na samą myśl o rzucającym się na niego korsarzu.

Przespał się w kościele, przy drzwiach, możliwie najdalej od kraty, za którą mniszki śpiewały i odmawiały godzinki. Arsenda pozwoliła mu zostać, dopóki wszystko się nie wyjaśni, ale pod warunkiem, że nie wejdzie do klasztoru i nie zobaczy się z Arnauem. Oszukują chłopca, trzymają go w celi bez okien. Zakonnice chodzą tam kolejno, by go zabawiać. Wymyśliły historię o złych ludziach wysłanych przez hrabinę, którzy chcą go do niej zabrać. Sama wzmianka o hrabinie wystarczyła, by chłopczyk chętnie przystał na to odosobnienie. Po zmierzchu, kiedy Bernat odjeżdżał, by odpocząć w Escaladei, zakonnice pozwalały dziecku spacerować i bawić się na krużganku. Arnau nie może się też dowiedzieć, że to jego ojciec zagraża klasztorowi, zawsze mówi o nim dobrze, z czułością. „Nie można trzymać dziecka w tym wieku zamkniętego przez długi czas w klasztornej celi”, powiedziała Hugonowi siostra. Czy to było ostrzeżenie? Jeśli tak, Arsenda nie drążyła tematu, wypytywała go za to o Mercè. Chciała wiedzieć więcej o życiu córki; pogrążona w myślach słuchała opowieści Hugona, dopóki nie zawołała jej jedna z mniszek. Wzywały ją obowiązki. Po komplecie, już po zapadnięciu zmroku, młoda służka przyniosła Hugonowi kolację i derkę dla zabezpieczenia przed chłodem. Ubolewała, że będzie musiał spać na podłodze, jakby to ona była temu winna. Tej nocy nie zobaczył więcej Arsendy. Myślał, że nie zmruży oka, nie tylko z powodu zimna i twardej podłogi, na której się położył, ale także śpiewów i modlitw jutrzni oraz innych odmawianych za kratą przez zakonnice. A jednak zmęczenie podróżą, niespokojne i krótkie noce spędzone w brogach albo w stajniach między zwierzętami sprawiły, że poddał się i zapadł w lekki sen, z którego kilkakrotnie w ciągu nocy budził się zaskoczony blaskiem świec otaczających Matkę Boską z Dzieciątkiem, często tylko na chwilę, dopóki zmęczenie znów go nie pokonało. Matka Boska z Dzieciątkiem zawładnęła jego snami. I uśmiechała się. I płakała. A Hugo budził się poruszony, by znów ją

ujrzeć, spowitą w chmurę ciepła świec unoszącego się w kościele i tchnącego w Nią życie, tak samo jak w Matkę Boską Morską tamtej nocy, kiedy oddał kościołowi pieniądze otrzymane od Bernata za zdradę katalońskich żeglarzy. W jego snach Bernat mieszał się z Matką Boską, z Mercè, Barchą i Cateriną. O świcie, po odmówieniu prymy, Arsenda zastała brata klęczącego przed figurką. Modlił się z zamkniętymi oczami. Skończył, kiedy ją zauważył. – Miałaś rację – powiedział. – Co do czego? – Albo rozejm, albo śmierć. Arsenda zmarszczyła brwi. – Ja nie mówiłam nic o śmierci. – Ale to jedyne wyjście. Jeszcze dziś, kiedy tylko przyjdzie, pójdę do niego.

Na nic zdały się rady Arsendy. Owszem, mówiła o stawieniu czoła Bernatowi, ale nie chciała, by zrobił to osobiście. Obstawała przy ugodzie zawartej z udziałem pośredników, na przykład arcybiskupa Tarragony – był przyjacielem Arsendy i zawdzięczał jej wiele przysług. O tym myślała, o interwencji osób trzecich, które miałyby odpowiedni autorytet i mogłyby odegrać rolę mediatorów. A co do stawienia czoła… Jeśli to było konieczne, istnieją skuteczne sposoby pozwalające uniknąć przemocy, Kościół się na tym doskonale zna. – Nie idź – nalegała Arsenda, kiedy Bernat i jego ludzie nadjechali, robiąc mnóstwo hałasu, pośród stukotu kopyt, rżenia koni i krzyków. – Zabije cię. Ale Hugo wyglądał na natchnionego duchem zwycięstwa. – Ona mi pomoże – odparł, czyniąc znak krzyża przed Matką Boską z Dzieciątkiem.

Wykorzystał krótki moment, gdy zaniepokojona Arsenda patrzyła na figurkę, obwiniając się o to, że przez nią brat popełnia błąd, i zdecydowanym ruchem otworzył drzwi kościoła, by wyjść na otwartą przestrzeń. Odziany był prosto, jak to karczmarz, którym przecież był: w solidne buty z twardej skóry, popielate portki z dobrej wełny, ciemną koszulę, czerwony, również wełniany kaftan, sprany, sięgający do połowy uda. Nie miał nic na głowie, za jedyną ozdobę służył mu czarny skórzany pas ze srebrną sprzączką – podarunek od Cateriny – założony na kaftan. Inną jego „ozdobą”, którą zwykle zabierał ze sobą w podróż, bo w Barcelonie jego noszenie było zabronione z powodu długości ostrza, był nóż Barchy, teraz porzucony w kościele obok derki, peleryny i tobołka z jego rzeczami. Kiedy nadjechał Bernat, mgła już ustąpiła, dolinę rozciągającą się przed klasztorem pokrywała patyna z kropelek rosy. Słońce nie świeciło, ale Hugo nie czuł zimna. Wszystkie jego zmysły koncentrowały się na majestatycznej postaci, człowieku, który w tym momencie śmiał się głośno z żartu któregoś ze swoich ludzi. Admirał miał na sobie sięgającą niemal ziemi purpurową pelerynę z kapturem, podbitą futrem i haftowaną srebrem. Okrywała go całego, z wyjątkiem rękojeści miecza, która sterczała na wysokości pasa, i jego czubka wystającego w okolicach kostki. Czterej wieśniacy trzymający tej nocy straż zniżyli głos do szeptu na widok Hugona pokonującego odległość dzielącą obie strony. Nagła cisza zwróciła uwagę Bernata i jego ludzi. Wszyscy skierowali wzrok w stronę klasztoru. Dzieliło ich jeszcze około dwudziestu kroków, kiedy admirał rozchylił usta w uśmiechu i zrzucił pelerynę, gotów do potyczki z Hugonem. Ten zatrzymał się w połowie drogi. Odchrząknął kilka razy. – Myślę, że powinniśmy porozmawiać – powiedział. – Nie mam o czym z tobą rozmawiać – odparł Bernat.

– Ja uważam, że masz. Jest wiele rzeczy, które nas łączą i które nas łączyły – nie ustępował Hugo. – Mercè, Arnau, twój ojciec, twoja matka… Bernat gwałtownym ruchem wyciągnął miecz z pochwy. – Nie wspominaj moich rodziców, psie! – krzyknął, podchodząc bliżej. – Kalasz ich pamięć – wycedził, gdy znalazł się w takiej odległości od Hugona, że mógł wcisnąć czubek miecza w jego pierś. – Nie jesteś godny ich wspominać. Hugo rozłożył szeroko ręce, aby wszyscy – także zakonnice, które poszły za przykładem Arsendy i stłoczyły się w nielicznych okienkach na piętrze klasztoru – mogli zobaczyć, że nie ukrywa broni. – Teraz mordujesz bezbronnych? – rzucił zaczepnie. Admirał nie zastanawiał się ani chwili, odpiął pas, z którego zwisała pochwa na miecz, i nie obejrzawszy się ani nie wydawszy żadnego rozkazu, wyciągnął rękę. Broń odebrał któryś z jego ludzi. To samo Bernat zrobił ze sztyletem, pierścieniami i łańcuchem z dużym złotym krzyżem. Ściągnął również jedwabny kaftan obszyty perłami. – Chcesz, żebym to zrobił gołymi rękami? – zadrwił. W tym czasie zbrojni zbierali jego odzież, broń i ozdoby. – Nie będziesz pierwszy. Został w białej haftowanej koszuli, portkach tego samego koloru i butach do jazdy konnej. Nawet teraz wyglądał imponująco. Hugo powstrzymał jęk w obliczu siły, która z niego emanowała. Nie miał czasu, żeby się nad tym zastanawiać. Bernat doskoczył do niego, uderzył go pięścią w brzuch, a kiedy Hugo zginał się wpół, rąbnął go w twarz. Hugo poleciał do tyłu. – Wstawaj. Walcz – przynaglił Bernat leżącego w trawie na plecach przeciwnika. Ten otworzył usta, by złapać powietrze. Zdołał uklęknąć; w głowie mu huczało. Przypomniał sobie radę micer Arnaua: „Nie

zginaj przed nikim karku”. Pozwolił sobie na cień uśmiechu, odczekał chwilę i wielkim wysiłkiem woli rzucił się na Bernata. Admirał zrobił unik i roześmiał się. – Głupiec! – rzucił mu w twarz. Hugo siłą rozpędu znalazł się w miejscu, gdzie stali zbrojni. Złapali go i odwrócili, by stawił czoła ich panu. Wieśniacy również podeszli, żeby popatrzeć na walkę. Panowała cisza. – Już dawno powinienem był to zrobić – powiedział Bernat, podchodząc, by wymierzyć mu kolejny cios. Tym razem jednak Hugo go uprzedził i trafił zaciśniętą pięścią w twarz admirała. Bernat cofnął się o parę kroków i zaskoczony potrząsnął głową. Hugo skupił całą uwagę na przeciwniku. Okazało się, że potrafił go uderzyć. Może to zrobić jeszcze kilka razy, powinien to zrobić. Pochylił się do przodu z wyciągniętymi rękami, czujny, szybki. Bernat ryknął, znowu rzucając się na niego. Hugo odskoczył, ale zdążył jeszcze podstawić mu nogę. Admirał z hukiem runął na ziemię tuż przy swoich ludziach. Kiedy próbowali pomóc mu się podnieść, odepchnął ich, wymachując rękami. Był wściekły. Hugo starał się zachować spokój. Bernat zmienił taktykę i obchodził go powoli, on jednak obracał się, nie pozwalając, by zaszedł go od tyłu. – Walczysz jak niewolnicy. Nie masz odwagi uderzyć. Przez cały dzień będziesz się tak kręcił w kółko i unikał walki? Tchórz! Hugo ignorował te obelgi i robił swoje. Bernat, sapiąc, wyprowadził kilka ciosów, ale żaden z nich nie był celny. Hugo uwierzył, że może z nim wygrać. Matka Boska jest z nim! Doskoczył do przeciwnika i znowu uderzył go w twarz, ale tym razem admirał się nie cofnął, lecz mocno zacisnął wokół niego ramiona. Hugo walił pięściami w jego boki, dopóki nie powstrzymało go uderzenie kolanem w przyrodzenie. Ciało przeszył mu ból. Zawył i spróbował uwolnić się z uścisku, nierozważnie opierając ręce na ramionach Bernata, jakby go o coś błagał. Odpowiedzią było kolejne

uderzenie kolanem w pachwinę. A potem trzecie. Dopiero wtedy admirał go puścił, ale zanim omdlały Hugo zwalił się na ziemię, Bernat jedną ręką chwycił go za włosy, drugą zaś zadał mu brutalny cios. Pozwolił mu upaść, a kiedy Hugo już leżał, poczęstował go jeszcze kilkoma wściekłymi kopniakami. – Powstrzymaj się, na miłość boską. To nie był krzyk, tylko prośba, która mimo to zagrzmiała w głowach obecnych. Admirał zwrócił spojrzenie ku Arsendzie. – Dlaczego miałbym to zrobić? – Dlatego, że oddam ci dobrowolnie dziecko i nie będziesz musiał najeżdżać klasztoru i stawać się wrogiem Boga. – Tak po prostu? – Tak – odparła Arsenda. – Postawię ci tylko jeden warunek – dodała. Bernat się skrzywił. – Zostawisz w spokoju moją córkę i mojego brata. I nie doniesiesz na nich. Admirał skinął głową. – Nie obchodzą mnie, pod warunkiem że nie staną mnie ani mojemu synowi na drodze. – Niech tak będzie – zgodziła się przeorysza. Leżący na ziemi Hugo chciał coś powiedzieć; przyciągnął uwagę siostry, unosząc z trudem rękę. Arsenda wyminęła admirała i przykucnęła przy nim. – Nie… Nie rób tego – zdołał wyartykułować, a jego twarz wykrzywił grymas bólu. – To wszystko niczemu nie posłuży. – Posłuży temu, że cię teraz nie zabije. Muszę to zrobić, braciszku. – Nie chciała się dłużej spierać. Wstała i poprosiła wieśniaków, żeby zaprzęgli klasztornego muła do wózka i zawieźli Hugona do Escaladei, gdzie opatrzą mu rany. – Chodź ze mną – zwróciła się chłodnym tonem do Bernata. Admirał zarzucił pelerynę na ramiona i wraz ze swoimi ludźmi prowadzącymi konie za uzdy poszedł za nią do klasztoru. Weszli do środka przez kościół.

– W domu Bożym niepotrzebna ci broń – powiedziała z wyrzutem, widząc, że przypina sobie pas z mieczem. – A może boisz się kilkunastu zakonnic? – Bardziej niż całej armii mężczyzn – odparł Bernat, teatralnym ruchem podając miecz kapitanowi, który wsunął mu do ręki sztylet, by ukrył go pod peleryną. Arsenda spostrzegła to i pogardliwie odwróciła się do niego plecami. – Wejdź sam. Zaczekaj tu na mnie – poleciła, kiedy znaleźli się w kościele. – Mógłbyś wykorzystać obecność Matki Boskiej, żeby pokajać się za grzechy i obiecać jej prawość i dobroć. – Matka Boska inspiruje mnie, bym bronił prawości i dobroci mieczem, nie słowem. Nie odpowiedziała. Zniknęła za kratą, a po chwili wróciła. Bez Arnaua. – Co znaczy ten podstęp?! – ryknął Bernat. – Trzymaj. – Przeorysza podała mu rulon papieru. – Przeczytaj to – poprosiła, widząc, że admirał waha się, czy go przyjąć. – Nie zrobi ci krzywdy ani nie zaszkodzi. Kiedy to przeczytasz, dotrzymam słowa, możesz być pewny. Bernat podszedł do ołtarza, na którym płonęły świece, i uważnie, ale nie zdradzając, że lektura wywiera na nim jakiekolwiek wrażenie, przeczytał list Mercè do matki, w którym opisała niebezpieczeństwo, jakie zdaniem Gueraa groziło Arnauowi. Skończył czytać. Arsenda spostrzegła to, bo choć nie oderwał wzroku od listu, jego usta przestały się poruszać. – Twój syn przyjechał do Bonrepòs zatruty. Gdyby został w Barcelonie z twoją żoną, kilka dni później by umarł, to nie ulega wątpliwości. Córka prosiła mnie, żebym się nim zajęła, dopóki nie wrócisz. Zabójstwo Gueraa zmieniło jej plany. Jego zabójstwo – powtórzyła to słowo – uniemożliwiło im udowodnienie przed tobą, że działali w obronie i dla dobra Arnaua. Ty oczywiście im nie

uwierzyłeś. Za to, że broniła Arnaua przed chciwością twojej żony, moja córka popadła w niełaskę, a ty omal nie zabiłeś mi brata. Powinieneś… – Gdzie jest dziecko? – przerwał jej. – Padnij na kolana przed Matką Boską – powiedziała groźnym tonem Arsenda, odwracając się, by pójść po Arnaua. – I złóż przed nią swój miecz.

36

Wiadomość przekazała Mercè Caterina. Córka Hugona siedziała, grzejąc się na słońcu w ogrodzie. Nogi miała jeszcze owinięte bandażami, ciało pokryte bliznami po sznurach, niektóre palce bezpowrotnie zesztywniałe. – Bernat wrócił z Bonrepòs z dzieckiem – oznajmiła Rusinka prosto z mostu. Mercè spuściła głowę. Nie miała już łez, wylała wszystkie. Zresztą od kiedy Hugo wyjechał do Priorat, żadna z nich nie wyobrażała sobie innego zakończenia niż właśnie takie: admirał katalońskiej armady odzyskuje syna. Caterina położyła dłonie na jej ramionach. – A ojciec? – spytała Mercè. – Nic o nim nie wiemy – odparła Caterina, bezskutecznie starając się, by nie zadrżał jej głos. – Bernat podróżuje konno. Hugonowi powrót zajmie więcej czasu. Przez trzy następne dni wciąż nie miały wiadomości o Hugonie. Jeszcze tego samego popołudnia, kiedy z niepokojem oczekiwały jego przybycia, dowiedziały się o wydarzeniach, do których doszło w pałacu. Mercè usłyszała o nich, gdy siedziała w ogrodzie. Bez niczyjej pomocy, powłócząc nogami, weszła do domu. Podekscytowani klienci karczmy rozprawiali o tym, że admirał chciał zabić żonę. – Mówią, że gdy tylko przyjechał, obszedł pałac z mieczem w dłoni i krzykiem wzywał hrabinę – twierdził jakiś mężczyzna. – I znalazł ją? – zapytał ktoś. – Nie. Była wtedy u swojej przyjaciółki. Służąca pobiegła ją ostrzec, dlatego schroniła się w domu swojego ojca.

– Galcerán był na tyle przezorny, że zamknął drzwi pałacu. W przeciwnym razie admirał wpadłby tam jak trąba powietrzna i zabrałby ją. Przysiągł na ulicy, że ją zabije, dopiero pełnomocnik królewski przekonał go, żeby wrócił do domu. – Złożył mu doniesienie? – Nie, nie złożył. Na nikogo nie doniósł. Mercè odetchnęła, słysząc te słowa. Nie wiedziała o obietnicy złożonej przez Bernata Arsendzie. – Jest oczywiste, że winę za porwanie dziecka ponosi ta kobieta. Jeśliby tak nie było, to dlaczego admirał miałby chcieć ją zabić? – No to niech na nią doniesie – zasugerował ktoś. – Po co? Sam wykona na niej wyrok śmierci – odparł klient, który wyglądał na najlepiej poinformowanego o całej sprawie. Mężczyźni przytaknęli, ktoś rzucił jakiś żart. Pedro zauważył Mercè, która stała oparta o ścianę w kącie korytarzyka prowadzącego do ogrodu. Zaproponował jej wino, które niósł, by postawić je na jednym ze stołów. Odmówiła. Zatrzymała go, kiedy ponownie przechodził tamtędy w drodze do beczek. – Mów mi o wszystkim, co usłyszysz, proszę cię. – Wskazała ręką stoły. – Ale tak, żeby Caterina się nie dowiedziała. Nie chcę jej martwić. Pedro się zgodził. Rusinka spędzała większą część dnia w swojej izbie, niespokojna, czekając na wieści od Hugona. – Jestem sierotą, wiesz o tym. Chciałbym mieć taką matkę jak ty, zdolną do zrobienia tego wszystkiego, co ty uczyniłaś dla swojego syna – powiedział z ożywieniem. – Nie zniechęcaj się, Mercè. Przekażę ci wszystko, o czym ludzie będą mówili, i pomogę, w czym będzie trzeba. Możesz na mnie liczyć. Dwa dni później klienci krzyczeli jeszcze głośniej. Bernat znowu pojawił się w pałacu Galcerana Destorrenta z tym samym zamiarem: zabrać hrabinę i ją zabić. Mężczyźni, niektórzy siedzący za długimi

stołami, inni na stojąco, mówili szybko i dużo; przerywali sobie wzajemnie, starając się udowodnić, że są najlepiej poinformowani o tym, co się wydarzyło. – Drzwi były otwarte – zaczął jeden. – Wszedł z obnażonym mieczem, jak na wojnie… – I natknął się na sześciu rycerzy, wasali z jednej z posiadłości Galcerana Destorrenta, którzy stawili mu opór – ciągnął ten pierwszy. – Admirał przyszedł tylko z dwoma zbrojnymi. – Walczyli, aż znowu pojawił się pełnomocnik króla, przybyli też baliw i kilku rajców miejskich. – Ludzie Galcerana nie mają pozwolenia, ani od króla, ani od Rady Stu, na noszenie mieczy w Barcelonie – zauważył ktoś. – Admirał i jego zbrojni mają. Przecież są żeglarzami. Mogą nosić broń – dodał jeszcze inny klient. – Tak, ale Galcerán twierdzi, że jego ludzie użyli jej tylko wewnątrz pałacu, żeby odeprzeć napaść, a tam to on udziela pozwolenia albo go odmawia. – I tu ma rację. – Nie… – Admirał – przerwał mu inny – odpowiedział, że nie chodzi o żadną napaść. Że w środku jest jego żona i że nie spocznie, dopóki ona nie wróci z nim do pałacu. – A co na to pełnomocnik i baliw? – zapytał jakiś starszy mężczyzna. – Powiedzieli, że obaj są szlachetnie urodzonymi i wysoko postawionymi osobistościami, że mają się uspokoić. – Było kilku rannych… – A admirał? Bernat miał tylko drobne rozcięcie na ramieniu. Mercè zaczęła sobie wyrzucać, że za bardzo się tym interesuje, że poczuła ulgę na wieść, że nie został ciężko ranny. Kiedy mężczyźni zaczęli się

powtarzać, wróciła do ogrodu. Coraz pewniej stawiała kroki, mimo że odczuwała przy tym silny ból, ale wiedziała, że musi wyleczyć rany. Bernat wystąpił przeciwko hrabinie i jej rodzinie, jakby to była walka na śmierć i życie. Tak czy inaczej, powinna wykorzystać tę nową sytuację.

Przekazana przez Arsendę wiadomość o Hugonie i jego powrocie do zdrowia w Escaladei dotarła do karczmy na krótko przed tym, zanim on sam doszedł tu o własnych siłach. Przez całą drogę powtarzał sobie słowa wypowiedziane przez siostrę w czasie jednej z jej wizyt w klasztorze w Escaladei, gdzie dochodził do siebie po bójce z Bernatem: „Jestem przekonana, że admirał dotrzyma słowa, ale ty i Mercè też powinniście zostawić ich w spokoju, jego i dziecko. Arnau ma szczęście, odziedziczy tytuły i majątek, zostanie jedną z najwyżej postawionych osobistości w Katalonii. Tak to widzę. Cieszcie się z tego. Żyjcie szczęściem dziecka! Wystarczająco już wycierpieliście z powodu troski o tego chłopczyka. Arnau jest szczęśliwy. Niech się spełni wola Boża. Módlcie się i zaufajcie Panu”. Hugo doszedł do wniosku, że Arsenda ma rację, tak samo jak wtedy, kiedy udzielała mu rad albo go łajała na dachu klasztoru przy Jonqueres. To prawda, Arnau jest bezpieczny i będzie żył jak książę. A walka z Bernatem przysporzyła im tylko problemów i nieszczęść. Mercè musi to zrozumieć, niezależnie od tego, jak bardzo będzie cierpieć. Jej syn ma się dobrze i tylko to się liczy. Poszedł za radą siostry i modlił się. Obiecał sobie również, że zacznie nowe życie, z Cateriną i córką. Niezwłocznie odbył rozmowę z Mercè, podzieliwszy się uprzednio swoimi przemyśleniami z Cateriną, która w pełni się z nim zgodziła. „Pozwól synowi dorosnąć”. „Nie szukajmy więcej kłopotów”. „Arnau będzie hrabią, wysoko postawioną osobistością

w Katalonii”. „Żyjmy własnym życiem”. „Zaufaj Bogu”. Zrezygnowana Mercè potakiwała argumentom Hugona i Rusinki. Nie chciała się z nimi spierać. Zrozumiała, że nie może. Ojciec od lat o nią walczył: szpiegował dla Rogera Puiga, uzyskał dla niej duży posag, który ona zmarnotrawiła, wychodząc za Bernata, odebrano jej go bowiem, kiedy unieważniono małżeństwo pod pretekstem, że jest córką diabła. Potem ojciec odszukał ją i uwolnił z zamku w Sabanell. Walczył o Arnaua… desperacko. A Caterina, wyzwolona ruska niewolnica, oddała swoje ciało jak zwykła ladacznica, żeby mogli uciec z pałacu przy ulicy Marquet. Mercè nie chciała się sprzeciwiać żadnemu z nich, dlatego jeszcze raz przytaknęła, kiedy namawiali ją, by się uspokoiła, zaczęła nowe życie, może znalazła męża… Powiedzieli to z uśmiechem. Ukryła przed nimi, że nie może tego zrobić, udając nagły ból, który sprawił, że jęknęła i zaczęła sobie masować nogę. Nie była w stanie się uśmiechnąć. Śniła o synu, ale z drugiej strony, ojciec był szczęśliwy z Cateriną, oboje na to zasłużyli, a ona nie chiała, żeby ich życie znowu się skomplikowało. Ponownie wyjść za mąż? – zadała sobie cynicznie pytanie, gdy tamci opuścili już ogród. Jedynym, co skłaniało ją, by dalej żyć, był obraz małego Arnaua, myśl o ucałowaniu go i uściskaniu, zanim ją całkowicie zapomni. Spełnieniu marzeń Mercè zdawały się sprzyjać wydarzenia, o których ciągle opowiadali klienci karczmy. Bernat zażądał od pełnomocnika królewskiego, by ten zmusił jego żonę – skoro sama nie chciała do niego wrócić – do oddania mu Gaspara, jego drugiego syna. Obiecał potraktować go tak samo, jak ona potraktowała jego pierworodnego. Mercè doskonale wiedziała, co oznacza ta groźba wykrzyczana przez Bernata pod drzwiami pałacu Galcerana w chwili, kiedy pełnomocnik domagał się oddania dziecka. Hrabina i jej ojciec nie ugięli się przed tym żądaniem: odwołali się do królowej Marii, żony Alfonsa, która w tym czasie prowadziła w zastępstwie króla rozmowy z kortezami w Barcelonie.

Jeszcze nie nastał świt, kiedy Hugo udał się do kantoru Higiniego. „Kiedyś Raimunda… Jucefa”, przypominał sobie na głos. Przybył za wcześnie, Higini jeszcze nie otworzył, więc Hugo musiał zaczekać. Nie miało to dla niego znaczenia. Widok ulicy Ample wywołał mnóstwo wspomnień. Przecinała ulicę Marquet, przy której stał pałac Bernata, i dochodziła aż do wejścia do stoczni. Był bardzo blisko klasztoru mercedarianów, a trochę wyżej stał Mały Pałac. Schodząc w dół, można było dojść do plaży, do Voltes dels Encants zwanych też Voltes del Vi, do starej szkutni pod gołym niebem. Tam pracował przy łodziach, a później przy kotach po tym, jak uznali, że opętał go szatan. Tam poznał Bernata. – Z czym się nie zgadzasz? Hugo nie zdawał sobie sprawy, że faktycznie chodzi z opuszczoną głową i kręci nią, jakby czemuś zaprzeczał. Uśmiechnął się do Higiniego i zrobił to raz jeszcze po wejściu do prostego, skromnego kantoru. Higini zachował go w stanie, w jakim znajdował się w czasach Jucefa: księgi rachunkowe, stary kontuar, nożyce do cięcia fałszywych monet. Wymienił tylko na nowe czerwone sukno, które musiało leżeć na stole każdego bankiera, poświadczając, że jest wypłacalny i posiada zezwolenie Rady Stu na wykonywanie swojego zawodu. Wytarte sukno Jucefa zostało zastąpione czerwonym jedwabiem, skrzącym się w świetle dnia. Przypomniał sobie, że to tu Jucef nagrodził go winnicami Saula. Żydzi odpłacili mu za oddanie w ręce władz Łysego Psa, mordercy ich pobratymców. Od tamtego czasu minęło wiele lat. Jego ciało przebiegł dreszcz. Przeczuwał to. Teraz tu, w tym samym kantorze, rozpocznie nowe życie. – Znam pośrednika, który ma do sprzedania winnice w El Raval, obok… – zaproponował bankier po wysłuchaniu, z czym Hugo do niego przyszedł, ale ten mu przerwał: – Chcę tamtą, Higini, tamtą, którą ci pokazałem. Kup ją.

Zaczęli rozmawiać o pieniądzach i doszli do porozumienia. Hugo miał fundusze – jego zdaniem, wystarczające, by zapłacić cenę, którą wyznaczy dzierżawca, ale w razie potrzeby mógł też liczyć na Higiniego, na pożyczenie brakującej sumy. Gwarancją jej spłaty byłyby zbiory. – Zleciłem Higiniemu, żeby znalazł jakiegoś zaufanego pośrednika i kupił winnicę graniczącą z posiadłością Vilatortów – wyznał Caterinie tego samego dnia wieczorem. Nie uśmiechnęła się od razu, ale potem wpadła w entuzjazm. – To dobrze zrobi Mercè – uznała. – Tobie też, oczywiście. Kiedy to się stanie? – Liczę na to, że zaraz po naszym ślubie. Dla Cateriny słowa te znaczyły coś więcej niż wyznanie miłości. Jej oczy wypełniły się łzami na myśl, że wreszcie zostanie żoną Hugona przed ludźmi i przed Bogiem. Życie, które w przeszłości tak okrutnie się z nią obeszło, ofiarowywało jej teraz spełnienie wszystkich marzeń: małżeństwo z Hugonem, jedynym mężczyzną, którego kiedykolwiek kochała. Uśmiechnęła się i jednocześnie rozpłakała. Padła w ramiona tego, który miał zostać jej mężem, i pierwszy raz poczuła się kobietą w pełni szczęśliwą.

Można było jeszcze rozpoznać starą szopę, choć wraz z upływem lat uległa wielu przeróbkom. Hugo zostawił kobiety i udał, że rozgląda się ciekawie, ale tak naprawdę szukał szpar w ścianie, przez które zaglądał ukradkiem do środka, gdy Dolça, jej matka i Regina rozwiązywały problemy swoich pacjentek. Już ich nie było. Minęło ponad trzydzieści lat, odkąd pierwszy raz przywarł do tej ściany, by drżąc, oglądać nagą kobietę, której okadzano krocze. Popatrzył na krzewy winorośli: były zadbane. Ta ziemia w barcelońskich hort i vinyet nie należała już do Jacoba ani do jego

synów, Davida czy Saula, nie była też własnością Eulàlii, która się jej pozbyła. Nie miał problemów z umową, której zredagowaniem zajęli się bankier Higini i pośrednik. Ostatnią właścicielką była wdowa po pewnym kupcu, która uważała, że w hierarchii społecznej stoi wyżej od Hugona, zwykłego karczmarza. Po zapłaceniu kobiecie absurdalnie wysokiej sumy mógł przejąć jej prawa na mocy rabassa morta. – Myślę, że twój ojciec jest bardziej szczęśliwy z kupna tej winnicy niż… wtedy, kiedy brał mnie za żonę – zauważyła Caterina, gdy razem z Mercè przyglądały się, jak Hugo głaszcze liście jednej z roślin. – To są dwa różne rodzaje radości – próbowała ją przekonać Mercè, choć wiedziała, że Rusinka nie myli się w swojej ocenie. – Nie można ich porównywać. – Oczywiście, że nie. Ta jest szalona, radość z naszego ślubu była… powściągliwa – powiedziała ze śmiechem. Tak też się to odbyło: wzięli skromny ślub w kościele Matki Boskiej Morskiej. Ale tego domagała się sama Caterina. „Nie chcę więcej powodów do plotek”, wyznała Hugonowi. Zaprosili niewielu gości: Mercè, Pedra, ojca Juana, kilku pośredników handlujących winem i pięciu czy sześciu kupców, z którymi Hugo robił wcześniej interesy. Ze strony Cateriny przyszli Llúcia, Simón i kilku innych wyzwoleńców. Uczcili to wydarzenie w karczmie, przy dobrym jedzeniu i jeszcze lepszym winie. – To nie jest tak – sprostowała z wyrzutem w głosie Mercè. – Ojciec był bardzo zadowolony, że się z tobą żeni. – Nie jestem zazdrosna o te winnice – rzuciła ze śmiechem Rusinka. – Radość twojego ojca jest moją radością… i oboje mamy nadzieję, że będzie również twoją. Mercè westchnęła, rozdrażniona.

– Spróbuj, błagam cię – nalegała Caterina, widząc, że córka Hugona z niechęcią myśli o pracy w winnicy. Nie odważyła się powiedzieć wcześniej tego ojcu, żeby nie psuć przepełniającego go naiwnego szczęścia, ale nie miała siły, a tym bardziej nastroju, by towarzyszyć mu w tej przygodzie. Zwierzyła się z tego Caterinie. – Mam jeszcze kłopoty z chodzeniem – powiedziała poważnie. – A moje ręce… – usprawiedliwiła się, pokazując jeden z palców, które nie odzyskały sprawności. – Jak miałabym pracować w winnicy? – Przecież za jakiś czas nogi ci wydobrzeją. Tak mówią medycy. Wtedy będziesz mogła… – Rusinka zamilkła, widząc wyraz twarzy Mercè. – Tam dalej – odezwała się po chwili, wskazując ręką – jest folwark micer Rocaforta. Nie wiem, czy wciąż należy do niego, od lat o nim nie słyszałam. Tam zaprowadzono mnie, kiedy byłam bardzo młodą dziewczyną, niedługo po tym, jak zeszłam ze statku. Tam pierwszy raz zgwałcił mnie Roger Puig, który kupił mnie jako niewolnicę, i tam bym umarła, gdyby nie upór twojego ojca, bo już uznano mnie za martwą. On chciał, żebym wyzdrowiała. W tym momencie Caterina przypomniała sobie Reginę; wtedy żydówka z pomocą swojego męża medyka uratowała jej życie. A ona przyczyniła się do odebrania jej życia, wykorzystując do tego wino i gorzałkę. Potrząsnęła głową, by odegnać sprzeczne uczucia. Wytłumaczyła sobie, że Regina, która umarła zamurowana, nie miała nic wspólnego z żydówką, która dawno temu zajęła się nią i wyleczyła. – Wygląda na to – przerwała milczenie Caterina – że twój ojciec uparł się teraz, żebyś ty wyzdrowiała i była szczęśliwa. – Ba! – Nie lekceważ jego zamiarów. Dobrze wiesz, jaki jest uparty.

Zgodnie z przewidywaniami Alfonsa, jego brat, infant Henryk Aragoński, został uwięziony przez króla Kastylii. Jakby tego było mało, Neapol zamienił się w labirynt intryg, przed którym ostrzegali go wcześniej jego ministrowie. Papież Marcin V uznał adopcję Alfonsa przez królową Joannę i wydał bullę potwierdzającą, że to on jest następcą tronu, ale jednocześnie spiskował przeciwko niemu z hrabiami Andegawenii i Mediolanu. Sforza, kondotier w służbie Andegaweńczyka, przeszedł na stronę Joanny i Alfonsa, po czym zaraz ich zdradził. Król został zaatakowany w Neapolu i poniósł dotkliwą porażkę. Królowa Joanna kolejny raz zmieniła zdanie: odwołała adopcję Alfonsa i uznała za następcę tronu Królestwa Neapolu Andegaweńczyka, mianując go również księciem Kalabrii, choć tytuł ten otrzymał wcześniej Alfons. Do tego należało dodać kamarylę neapolitańskich możnych, zmiennych jak ich monarchini, i ciągłe knowania seneszala. W roku 1422 królowa Maria zwołała w Barcelonie katalońskie kortezy, by prosić o wsparcie i sfinansowanie nowej armady. Miała ona wypłynąć do Neapolu z odsieczą królowi, który musiał szukać schronienia w zamku Nuovo. Do Barcelony wezwano trzy stronnictwa wchodzące w skład katalońskich kortezów: kościelne, z arcybiskupem Tarragony na czele, reprezentowane przez biskupów, przedstawicieli kapituł katedralnych, przeorów, opatów i przełożonych zakonów rycerskich; wojskowe, pod przewodnictwem księcia Cardony, złożone ze wszystkich hrabiów, markizów, wicehrabiów, baronów, notabli i rycerzy z całego księstwa; i wreszcie królewskie, reprezentujące miasta koronne: Léridę, Gironę, Tortosę, Vic, Cerverę i dwadzieścia siedem innych z Barceloną włącznie. Kolejny raz miasto przeżyło najazd posłów i towarzyszących im świt. Kolejny raz w karczmie przy ulicy Boqueria pracowano bez przerwy, obsługując i sprzedając w ciągu dnia, a destylując nocami. Hugo nie mógł więc odwiedzać winnicy tak często, jak by tego chciał.

Był potrzebny w karczmie, gdzie pomagała nawet Mercè, z już trochę podleczonymi ranami na nogach. Zebrane w sali kapitulnej katedry kortezy, którym przewodniczyła siedząca na tronie z baldachimem królowa Maria, czyniły postępy w pracach nad rozmaitymi propozycjami, takimi jak czterdzieści jeden punktów modyfikujących prawa katalońskie, ale kiedy tylko zaczynano omawiać kwestię pomocy finansowej dla króla Alfonsa, wielu członków stronnictwa reprezentującego miasta opuszczało swoje miejsca, przez co, ku rozpaczy królowej, decyzje się odwlekały. To Galcerán Destorrent wykorzystywał swoje wpływy i naciskał na miasta, by odmówiły pomocy finansowej, niezbędnej do pospieszenia władcy na ratunek. Królowa Maria niezbyt zwlekała ze spełnieniem życzeń patrycjusza. – Posłała po admirała… – powiedział jeden z siedzących w karczmie duchownych. – Już nie jest admirałem – zauważył drugi. – To prawda. Widziałem go. Był w katedrze. Królowa pozbawiła go funkcji. – Dlaczego? – Bo się jej sprzeciwił. Przed rozpoczęciem obrad kortezów poprosiła o ciszę i powiedziała to admirałowi… – Już nie jest admirałem. – Niech będzie: hrabiemu… Powiedziała hrabiemu, że osobiście zagwarantowała ochronę jego żonie, hrabinie, więc jeśli spróbuje ją zabić, to będzie tak, jakby nastawał na życie Jej Wysokości. – I? – Hrabia odpowiedział, że jego żona może sobie być pod ochroną królowej albo nawet samego króla, a on i tak ją zabije, kiedy tylko nadarzy się sposobność. Że hrabina próbowała uśmiercić jego pierworodnego syna i zamordowała ochmistrza, a on nie zamierza pozwolić, by uszło jej to bezkarnie, tak jak nie powinna na to

pozwolić para królewska, dla której przez tyle lat walczył i której poświęcił życie. – Powiedział, że ją zabije? – dało się słyszeć pośród gwaru, który nagle zapanował w karczmie. – Tak. Na pewno. Zagroził, że ją zabije. Na chwilę zapadła cisza. Wreszcie ktoś zapytał o to, co ciekawiło także Mercè i pozostałych klientów. – I co zrobiła królowa? Duchowny wziął głęboki oddech, po czym odpowiedział, gwałtownie gestykulując: – Zrobiła się czerwona na twarzy. Podobno zaczęła na niego krzyczeć, a nawet wstała rozwścieczona z tronu, z którego przewodniczy obradom kortezów. Ministrowie zdołali ją jakoś uspokoić. – I co było potem? – Biskup powtórzył Bernatowi, że hrabina jest pod ochroną króla i królowej, i ostrzegł go, żeby nie ważył się wyrządzić jej krzywdy. Klienci niecierpliwie czekali na ciąg dalszy opowieści. – A hrabia? – zachęcił jakiś głos. – Ciągle to samo! – oznajmił niemal triumfalnym tonem duchowny. – Przysiągł, że ją zabije, kiedy tylko nadarzy się sposobność. Że to podła suka, która zasługuje na to, by umrzeć. Wybuchła wrzawa, pytaniom i okrzykom nie było końca. Mercè miała ochotę wyjść z ukrycia i przykazać gościom, by zamilkli, chciała bowiem poznać zakończenie tej historii. – Kilku posłów próbowało przekonać hrabiego, by podporządkował się woli królowej – rozległo się, kiedy w karczmie zapanowała wreszcie cisza. – On jednak odmówił, przeprosił tylko, że podniósł głos w świętym miejscu. Biskup wyrzucił go z katedry. Mówią, że królowa wie, jak wielkim szacunkiem darzy Bernata jej mąż, jak bardzo jest mu wdzięczny za poświęcenie i odwagę, które tylekroć wykazał podczas wojen, dlatego zaczeka, aż król sam

postanowi coś w sprawie impertynenckiego zachowania hrabiego. Mimo to przychyliła się do żądań Galcerana Destorrenta i pozbawiła Bernata Estanyola tytułu admirała katalońskiej armady. Król potrzebuje pieniędzy. – A co na to ten Galcerán? Był tam? – Nie ma odwagi przychodzić. W jego imieniu występuje prokurator.

W połowie maja 1422 roku mieszkańcy Barcelony zebrali się na plaży, by pożegnać flotę złożoną z dwudziestu dwóch galer i ośmiu galeasów, dowodzoną przez admirała Juana Ramona Folcha, hrabiego Cardony. Koszty żołdu i utrzymania pięciu tysięcy zbrojnych przez sześć miesięcy miało w całości pokrywać Księstwo Katalonii. Pobyt pięciotysięcznej armii w mieście zapewnił Hugonowi i jego rodzinie sowite zyski. Żołnierze przesiadywali w karczmie, kupowali też gorzałkę na drogę. Ponieważ Bernat nie był już admirałem, Hugo, na równi z innymi pośrednikami, mógł zaopatrzyć okręty w wino, które wojsko miało pić podczas wyprawy do Neapolu. – Zawsze marzyłem, że kiedyś razem zbierzemy winogrona z tej plantacji – wyznał córce. Był wrzesień 1422 roku. Hugo przypomniał sobie ich wspólne winobranie w winnicy szpitala Coloma w dzielnicy El Raval. Mercè była wtedy małą dziewczynką, wymachiwała rączkami, żeby odpędzić muchy, które lgnęły do słodkiego soku oblepiającego jej ciało. Minął już ponad rok, odkąd poddano ją torturom, a ona wciąż ostrożnie stawiała stopy, by nie upaść. Ubranie skrywało blizny po sznurach. Najbardziej widocznym śladem tego, co przeszła, były trzy zmiażdżone palce. Wymówiła się bólem od pracy w winnicy: orania, przekopywania, sadzenia, obrywania liści, przycinania pędów,

palikowania, nawożenia, czyszczenia kadzi i beczek, szykowania narzędzi… Nie chciała tego robić, nie czuła się na siłach, by uczestniczyć w tym, co dla Hugona było wielkim świętem i darem od Boga, choć dzień w dzień wracał do domu zmęczony, spocony i połamany. Caterina przyszła jej w sukurs. – Twoja córka nie może pracować w polu. Zostaw ją ze mną. Pomaga mi w karczmie. Zamiast niej zabierz Pedra, przekaż mu swoją wiedzę. Zasłużył sobie na to. Chłopiec musi… – zawahała się, jakiego użyć słowa – do czegoś dojść. Pedro, niewysoki, ale za to silny, zdrowy i dobrze odżywiony, nie był już chłopcem. Skończył dwadzieścia lat, stał się mężczyzną. Uderzał w konkury do pewnej panny, z którą bardzo chciał się ożenić. Hugo z przyjemnością uczył go pracy w winnicy, widząc w nim swojego następcę. Traktował go jak członka rodziny. Młodzieniec chłonął jego nauki, podobnie jak kiedyś on z uwagą słuchał Mahira, przede wszystkim jednak traktował rośliny z czułością i darzył ziemię szacunkiem. To właśnie najbardziej radowało Hugona i ostatecznie przekonało go do chłopaka. Mając do pomocy Pedra, nie wywierał już takiej presji na Mercè. „Wyobrażasz mnie sobie z sochą?”, uspokoiła młodzieńca, kiedy zakłopotany zapytał, czy nie ma mu za złe, że pracuje ramię w ramię z jej ojcem. Winobranie było jednak dla Hugona ważnym wydarzeniem, którym pragnął cieszyć się z córką, sam na sam, jak zawsze marzył. Caterina i Mercè zamknęły karczmę, by udać się do winnicy. Simón wynajął im muły do przewożenia winogron i wraz z Llúcią przyłączyli się do święta zbiorów. Wszyscy słuchali z uwagą wskazówek Hugona: – Macie noże? – zapytał, pokazując narzędzie o zakrzywionym ostrzu, przypominające mały sierp. – Musicie ciąć zdecydowanym

ruchem, aby nie uszkodzić pędów. Nie należy szarpać kiści. – Żeby im to zademonstrować, pociągnął grono, które wcale nie oderwało się od gałęzi. – Szypułka, ogonek, który je z nim łączy, jest zazwyczaj bardzo gruba, więc jeżeli będziecie za nią ciągnąć, uszkodzicie roślinę. – Wszyscy słuchali go uważnie, skupieni wokół krzewu, który wybrał do zilustrowania swoich wyjaśnień. – Kiedy już odetniecie kiść, powinniście ją oczyścić z liści i robaków. Jeśli zauważycie jakieś zgniłe, robaczywe albo pęknięte winogrono, należy je odrzucić. Potem trzeba ostrożnie ułożyć kiść w koszu, nie wolno jej wrzucać ani zgniatać. Zgniataniem zajmiemy się po zakończeniu winobrania… – Wybuchnął śmiechem. – Będziemy jedli, pili i deptali winogrona, to przednia zabawa. Przekonacie się, że są różne rodzaje kiści: niektóre wyrastają z krótko przyciętych pędów. Te owoce są najlepsze. Odkładamy je do osobnego kosza. A te… – Sięgnął po kolejne grono. – Te z dłuższych pędów do drugiego. A do trzeciego późne winogrona, te malutkie, które wyglądają tak, jakby nie do końca dojrzały. – Przyjrzymy się, jak ty to robisz, i najwyżej będziemy pytać – przerwała mu Caterina. – Nic z tego. Ja będę z Mercè. O tam. – Wskazał ręką. – Przy granicy z posiadłością Vilatortów. Obserwowanie, jak córka zrywa winogrona takie jak te, z których miało powstać wino na ślub Dolçy z jej kuzynem Saulem, wywołało w Hugonie sprzeczne uczucia. Początkowo pracowała tylko ona. – Chciałbym, żebyś sama to zrobiła. To coś wyjątkowego. Wino, które powstało z tych winogron, ma dla mnie szczególne znaczenie. Mercè nieudolnie odcięła jedną z kiści. Obejrzała ją, oczyściła i odłożyła do kosza. Kiedy odwróciła się do ojca, zobaczyła, że drży mu broda, a do jego oczu napływają łzy. – Nie przerywaj, błagam – poprosił ją łamiącym się głosem, kilkakrotnie odchrząknąwszy. Kolejna kiść.

W tym miejscu, może krok albo dwa dalej, przy tamtym krzaczku… albo tym tutaj, Dolça pierwszy raz mu się oddała. Kochali się. Niedługo potem zginęła w Castell Nou. „Byłam szczęśliwa”, powiedziała, zanim Łysy Pies podciął jej gardło. Mercè pracowała sama. Z winogron jak te, które Dolça zgniotła w ręce, żeby zlizał płynący z nich sok, zrobił najlepsze wino w całej Katalonii. Później Eulàlia i jej ojciec odebrali mu winnicę. Udało mu się jednak ją odzyskać. – Ta winorośl to nie tylko wino, prawda? – zapytała Mercè, wyrywając go z zamyślenia. Hugo skinął głową. – Kiedy byłaś malutka, obiecałem ci, że te ziemie będą twoje. Wysiliła się na uśmiech, po czym wróciła do pracy. – Córeczko, Bóg był dla mnie łaskawy i pozwolił, bym po wielu latach i licznych przeciwnościach losu mógł być dziś z tobą w tym miejscu. Właśnie to chcę ci pokazać: nie poddawaj się, któregoś dnia odzyskasz Arnaua, tak jak mnie udało się spełnić moje marzenie. – Nie chcę czekać latami! – Krzyk Mercè rozszedł się echem po polach i wystraszył ptaki, które przeleciały nad winnicą, głośno trzepocząc skrzydłami. – Potrzebuję go teraz! Myślicie, że któregoś dnia nowy hrabia Navarcles przyjdzie tu, żeby zbierać ze mną winogrona? Z każdym mijającym dniem coraz bardziej się ode mnie oddala. Nawet mnie nie poznaje! Mnie, jego matki! Wy nie straciliście córki, ojcze, wy straciliście tylko przeklętą winnicę. A cóż takiego zesłał Bóg mnie oprócz nieszczęść? Zaniepokojona krzykami Caterina biegła już w ich stronę. Zanim do nich dołączyła, Mercè odwróciła się od ojca, cisnęła nożyk na ziemię i ruszyła w kierunku Barcelony. – Córeczko! – zawołał Hugo. – Potrzebuję Arnaua teraz, ojcze – odparła, nie oglądając się za siebie. – Teraz… jeszcze dziś.

Hugo i Caterina patrzyli, jak oddala się między krzewami winorośli w stronę drogi, zmęczona i smutna.

Niemożliwe, żeby wyszło z tego dobre wino, myślał Hugo w drodze do karczmy. Po odejściu Mercè w milczeniu zerwali owoce i zdeptali je w kadzi. Caterina próbowała ich rozruszać, pozostali silili się na uśmiechy, ale w końcu wszystkich zmęczyło udawanie. To, co miało być wielkim wydarzeniem, zamieniło się w rutynową pracę. Nie. To wino nie będzie dobre, nawet jeśli doprawi je owocami, ziołami czy gorzałką. Trzeba kochać winorośl, winogrona, moszcz i samo wino, przekazywać mu pasję, jaką wkłada się w przygotowanie tego daru zesłanego ludziom przez bogów. Ale to wino, z pospiesznie zebranych i niemrawo zdeptanych owoców, zawsze będzie mu przypominało, że córka opuściła go w chwili, gdy spełniał marzenie… Swoje marzenie, jak słusznie zauważyła Mercè. Karczma była zamknięta, w środku panowała cisza. – Miała klucz – przypomniała Caterina. Mercè nie było w izbie. Hugo pokręcił głową. – Pewnie jest… – chciała go uspokoić Rusinka, ale przerwał jej gwałtowniej, niż zamierzał. – Pewnie jak zwykle jest przed pałacem Bernata i błaga go, żeby pozwolił jej zobaczyć syna. – Myliliśmy się, sądząc, że będzie w stanie go zapomnieć… Nie chciałam powiedzieć „zapomnieć”… – sprostowała. – Rozumiesz mnie… Zostaw ją. Wróci. Hugo chciał pójść za jej radą, ale przypomniał sobie, co się działo, odkąd Bernat odzyskał Arnaua. Ścisnął mu się żołądek na myśl o jego egoizmie. – Idę po nią – oznajmił nagle. Caterina przytaknęła; wiedziała, że tak postąpi.

– Przyprowadź ją z powrotem – wyszeptała, pocałowawszy go w usta. Nie mógł tego zrobić. Strażnik zapewniał, że Mercè nie przyszła do pałacu, ale Hugo był niemal pewien, że go oszukuje. Strażnik był młody, odwrócił na chwilę wzrok, uciekając przed jego spojrzeniem, po czym podszedł do swojego towarzysza, jakby szukał u niego wsparcia. Ten splunął na ziemię, twarz wykrzywił mu grymas pogardy. Dlaczego mieliby udzielać jakichkolwiek wyjaśnień wrogowi hrabiego? – Chcę się widzieć z admirałem… Z hrabią Navarcles – zwrócił się Hugo do starszego z mężczyzn. – Powiedzcie mu, że przyszedł… – Wiemy dobrze, kim jesteś. Wiemy też, że hrabia nie życzy sobie twoich wizyt. – Nalegajcie – domagał się Hugo. Strażnik spojrzał na niego i wybuchnął stłumionym, ironicznym śmiechem. – Zabieraj się stąd! – zażądał, po czym odwrócił się plecami. – Jesteście pewni, że nie było tu mojej córki? – zapytał Hugo tego młodszego, kiedy jego towarzysz odszedł na bok. – Jestem. – Może przyszła, zanim objęliście wartę… – Wyrzuć go! – krzyknął ten starszy. – Odejdź od bramy – ostrzegł młody strażnik, popychając Hugona lancą. – Już ci mówiłem, że nie było tu twojej córki. – Znowu uciekł przed jego spojrzeniem. Kiedy zorientował się jednak, że popełnił błąd, dźgnął go czubkiem włóczni. – Wynocha! Mercè nie trzeba było popychać ani dźgać lancami. Tego samego popołudnia odeszła zapłakana sprzed pałacu, potykając się z powodu poranionych stóp. Strażnicy widzieli, jak upadła. Dwójka przechodniów próbowała jej pomóc, ale odpędziła ich gwałtownie i pobiegła w kierunku plaży. Przyszła prosić, by pozwolili jej zobaczyć syna. Strażnicy odmówili, próbowali ją wyrzucić, ale ona

dalej ich błagała. Nie odeszła. Nalegała. W końcu zjawił się kapitan straży. Ze wstrętem zmierzył ją wzrokiem. – Chcę tylko zobaczyć mojego synka – powiedziała, szlochając. Kapitan zmarszczył czoło. – Naprawdę chcesz, żebym ci go przyprowadził? – zapytał. – Tak! – Jesteś pewna? – ostrzegł, wyciągając w jej stronę otwartą dłoń. – Oczywiście, że tak. To jedyne, czego pragnę… Co…? Zawahała się i podążyła wzrokiem za palcem wymierzonym w jej brudne bandaże i buty. Kapitan uniósł rękę, wskazując stare, zniszczone ubranie, „najlepsze na winobranie”, jak poradził jej ojciec. Potem spojrzał jej w oczy i uśmiechnął się z ironią. Mercè podniosła rękę do włosów, szorstkich i lepkich, jej okaleczone palce zaplątały się w kołtun. Przypomniała sobie tortury, ślady po sznurach. Popatrzyła na dłonie – nadal były na nich blizny. W oczach stanęły jej łzy, kiedy zdała sobie sprawę ze swojego wyglądu; miała worki pod oczami, była wychudzona, okaleczona na resztę życia. Potwór. Czego może oczekiwać od takiej matki – na dodatek już zapomnianej – sześcioletnie dziecko wychowane pośród jedwabiów? – Pójdę po niego – oznajmił kapitan; zabrzmiało to jak pogróżka. – Nie! Na Boga, nie! Nie przyprowadzaj go! – poprosiła Mercè. – Przecież chciałaś go zobaczyć. – Nie! – krzyknęła, cofając się w stronę wąskiej ulicy Marquet.

Dzwony Matki Boskiej Morskiej wzywały na sumę ostatniej niedzieli września 1422 roku. Hugo krążył po placu przed kościołem, czekając na Bernata. Od trzech dni nie miał żadnych wiadomości o Mercè. Bernat nie chciał go przyjąć, podobnie jak pełnomocnik króla, kiedy dzień po zniknięciu córki Hugo przyszedł zgłosić jej zaginięcie. „Znowu?”, zakpił jeden z urzędników. Odprawiono go,

gdy uzasadnił swoje podejrzenia przeczuciem, że strażnicy kłamią. Mercè musi być przetrzymywana w pałacu hrabiego Navarcles, w przeciwnym razie po co mieliby go oszukiwać? Nikt nie kiwnął palcem, by pomóc mu ją odnaleźć. Przechadzał się po placu przed kościołem. Matka Boska. Zawsze Matka Boska, myślał, podnosząc oczy na ośmioboczne dzwonnice. Tu miały miejsce wydarzenia, które naznaczyły jego życie. Popatrzył na Caterinę, kryjącą się u wylotu wychodzącej na plac ulicy. Z trudem powstrzymała łzy, gdy powiedział jej, co zamierza. „Co zrobisz, kiedy już staniesz z nim twarzą w twarz, a on zaprzeczy, że przetrzymuje Mercè?” Nie umiał jej odpowiedzieć. Nie nalegała. W ogóle się nad tym nie zastanawiał. Bernat może go zabić, zrobiłby to przecież w Bonrepòs, gdyby nie Arsenda. Jednakże umowa, jaką zawarła z nim jego siostra, na nic się nie zdała: teraz, kiedy Mercè ją złamała, Bernat też nie musiał już dotrzymywać słowa. Znowu rozległ się dźwięk dzwonów. Hugo omiótł spojrzeniem zbierających się na placu ludzi. Niektórzy ustawiali się nawet na cmentarzu na wprost kościoła. Czekał, aż rozstąpią się z szacunkiem, by zrobić przejście hrabiemu. W ten sposób przyjmowali innych szlachciców i możnych, którzy schodzili się na mszę. Był tak pochłonięty wypatrywaniem Bernata, że nie zauważył, iż na placu zbiera się coraz więcej osób. Czekały w przyjemnym wrześniowym słońcu, nie wchodząc do świątyni. Zauważyła to natomiast Caterina. Przed kościołem gromadzili się wyzwoleńcy, niewolnicy i inni: żeglarze, bastaixos, rzemieślnicy, mężczyźni i kobiety. Kiedy pełnomocnik króla odmówił przyjęcia zawiadomienia o zniknięciu Mercè, Rusinka ściągnęła do karczmy wyzwoleńców. Hugo poczęstował ich winem i poprosił o pomoc. Wiadomość rozeszła się pocztą pantoflową po całym mieście. Ruszyli na poszukiwania Mercè po tym, jak jeden z niewolników z pałacu przy ulicy Marquet zapewnił, że nie ma jej u hrabiego – wiedziałby o tym, nawet gdyby trzymali ją w najskrytszym i najciemniejszym

miejscu. Mieszkańcy miasta dowiedzieli się o ponownym zniknięciu tej bezradnej, ale walecznej kobiety, która zniosła trzy rundy tortur, utrzymując, że nie porwała syna. Zachowanie hrabiego Navarcles, który po odzyskaniu dziecka próbował zabić swoją drugą żonę, rozwiało ostatecznie wątpliwości, które nurtowały jeszcze niektórych sceptyków. A teraz mówiono, że hrabia uprowadził Mercè, że trzyma ją uwięzioną w lochach pałacu przy ulicy Marquet albo w swoim zamku w Navarcles, daleko od Barcelony. Kiedy Bernat pojawił się w asyście dwóch zbrojnych, na placu ucichły szepty, inaczej niż wtedy, gdy do kościoła przychodziły inne osobistości. Był ubrany w bogate czarne szaty wyszywane perłami. Nie miał miecza, ale zza pasa sterczała rękojeść sztyletu. Tłum rozstąpił się, by zrobić mu przejście. Na drugim końcu tego korytarza stał Hugo. Hrabia na moment zwolnił. Zmarszczył brwi, parsknął i zdecydowanym krokiem ruszył w jego stronę. Wiedział, że Hugo oskarżył go o to, że przetrzymuje Mercè w pałacu, powiadomił go o tym osobiście pełnomocnik królewski. Zaproponował urzędnikowi reprezentującemu króla i wymiar sprawiedliwości, by przeszukał pałac, ale ten odrzucił jego ofertę: wystarczy mu jego słowo. Mimo to ludzie nadal plotkowali. Ochmistrz, sekretarz i służący przekazywali hrabiemu krążące pogłoski. Bernat uznał, że nie pozostaje mu nic innego, jak liczyć na to, że Mercè w końcu się pojawi… żywa czy martwa. Na tę myśl ogarniał go smutek, który kazał mu wypijać jednym haustem kielich wina, wołać Arnaua i podrzucać go w górę albo robić cokolwiek innego, co uwolniłoby go od tego nieoczekiwanego przygnębienia. Gdyby jego ludzie mieli odwagę i determinację tej kobiety, byłby teraz panem świata. Podziwiał męstwo innych, jednak nigdy by nie przypuszczał, że odwagę okaże właśnie Mercè, którą odtrącił i tak okrutnie potraktował. Nie podejrzewał też, że po tym, jak obił jej ojca w Bonrepòs, ten znowu rzuci mu wyzwanie, w dodatku publicznie,

przed jego kościołem. Bo najwyraźniej właśnie to zamierzał uczynić Hugo: zastąpił mu drogę, spokojny i wyprostowany. – Czego teraz ode mnie chcesz?! – krzyknął Bernat, kiedy dzieliło ich jeszcze kilka kroków. – Chcę, żebyś uwolnił moją córkę. – Nie mam twojej córki – rzucił hrabia. Stali twarzą w twarz. – Nie chcę mieć twojej córki, rozumiesz? Nawet gdyby mi się oddała jako niewolnica, nie przyjąłbym jej do mojego domu. Zresztą nie muszę ci się tłumaczyć. Próbował odepchnąć Hugona, choć po jego bokach było wystarczająco dużo miejsca; nie chciał go wymijać. Hugo się nie ruszył, czekał na reakcję Bernata. Hrabia poczerwieniał ze złości i zamachnął się, żeby go uderzyć. – Dlaczego twierdzisz, że nie musisz się tłumaczyć? – zapytał nagle któryś z gapiów. Bernat opuścił rękę i odwrócił głowę. Hugo podążył za jego spojrzeniem. Jakiś staruszek wystąpił przed szereg. – Otóż to – powiedział z naciskiem. – Dlaczego miałbyś nie udzielić wyjaśnień, kiedy oskarżają cię o porwanie mieszkanki Barcelony? Po tłumie przeszedł szmer aprobaty. Bernat pokręcił głową i cmoknął zniecierpliwiony. – Za bardzo się spieszę, by tu stać i z tobą dyskutować, starcze. Muszę iść do kościoła… – Nie zasługujesz na to, by wejść do tej świątyni, nie jesteś jej godzien. – Staruszek na chwilę się zamyślił. Bernat zdążył w tym czasie ochłonąć ze zdumienia. – Powiem więcej: zakazuję ci wstępu do tego kościoła. – Ty? Oniemiały Hugo spoglądał na starca. Wydawało mu się, że skądś go zna…

– Tak, ja. Budowałem świątynię Matki Boskiej Morskiej, podobnie jak wielu innych spośród tych, którzy znajdują się teraz na placu. Wzrok starca spoczął na zebranych. Niektórzy kiwali głowami, jakichś dwóch starszych mężczyzn przepchało się naprzód, by potwierdzić jego słowa. To bastaixos! Hugo poznał starca i jego towarzyszy. Setki razy rozmawiał z nimi na plaży. – A jeśli nie budowali jej oni, robili to ich ojcowie… Tak jak twój, Bernacie Estanyolu. Tak właśnie – rzekł starzec, wbijając wzrok w hrabiego. – Mój ojciec pracował ramię w ramię z twoim, razem przenosili kamienie pod budowę tego kościoła. – Co chcesz mi przez to powiedzieć? – rzucił wyzywającym tonem Bernat. – Moja rodzina jest spokrewniona z rodziną twojej matki, Mar. Jej ojcem również był bastaix. Hrabia wzruszył ramionami. – Ta świątynia nie należy do króla ani do miasta, ani nawet do Kościoła… A tym bardziej do szlachciców, takich jak ty. Jest własnością ludu, a lud zakazuje ci wstępu do Matki Boskiej Morskiej. Bernat wybuchnął śmiechem. – A kimże jest lud…? – zaczął, przerwał jednak, gdy zobaczył, że jakaś kobieta, za nią druga, potem mężczyzna, a za nimi inni, ustawiają się przed drzwiami kościoła, ogromnymi wrotami ozdobionymi jedynie dwiema płaskorzeźbami z brązu przedstawiającymi taszczących kamienie bastaixos. – Sprzeciwisz się ludowi? To tu, z nami, jest duch twojego szlachetnego, wspaniałomyślnego ojca, Bernacie Estanyolu. Swoją arogancją i samowolą obrażasz jego pamięć. – Nie rób tego – poradził mu Hugo, obawiając się reakcji Bernata. – To tylko garstka… starców – wycedził hrabia. Hugona zdziwiło, że w ogóle odpowiedział. – Nie wytrzymaliby dwóch ciosów pięścią.

– I co byś tym osiągnął? – spytał Hugo. – Pewnie wszedłbyś do kościoła, ale czy nie sądzisz, że kościół to coś więcej? Kościół to właśnie ci ludzie pod drzwiami. Bernat stał nieruchomo na wprost Hugona. Spojrzał na tę żywą zaporę, która zagradzała mu drogę do Matki Boskiej Morskiej. Kolejne uderzenie w dzwony przeniosło go do dnia inauguracji kościoła, kiedy wszedł do środka trzymany za rękę przez ojca. Wierni rozpoznali Arnaua Estanyola i rozstąpili się – jak dziś ludzie na placu – by mógł przejść do głównego ołtarza, gdzie czekali na niego patrycjusze. Ojciec wysłuchał wtedy mszy na stojąco, wmieszany w tłum bastaixos, żeglarzy i rybaków. On sam też tak robił, zanim wrócił do Barcelony jako zwycięski admirał katalońskiej armady. Od tamtej pory zajmował miejsce przed głównym ołtarzem, podczas gdy ci, wśród których obracał się jego ojciec, ci, którzy teraz zabraniali mu wstępu do świątyni, jemu, synowi micer Arnaua, stali z tyłu. „Widzisz, jak się uśmiecha, Bernacie?”, zapytał go tamtego dnia ojciec, wskazując Matkę Boską Morską. Nie, nie widział. Nigdy nie widział, by Najświętsza Panienka się do niego uśmiechała. Zakręciło mu się w głowie, gdy ujrzał jak na dłoni całe swoje życie. Ogarnęła go niemoc, z trudem opanował drżenie. Zrozumiał, że ludzie go nienawidzą, i poczuł się samotny. Samotny i stary. Spoglądając na tych mężczyzn, zrozumiał, że całe jego dotychczasowe życie prowadziło go właśnie do tego miejsca. Lata korsarki zrobiły z niego twardego człowieka, nigdy ich nie żałował. Bano się go, jednak wyzwanie, jakie rzucili mu dziś ci mężczyźni i kobiety, pokazało, że strach nie może trwać wiecznie. Jego ojciec zyskał sobie powszechny szacunek, on może się pochwalić jedynie tym, że parł naprzód, że wzbogacił się, walcząc i zabijając. Pokonał dumę, która popychała go, by stawić czoła tym ludziom, i powstrzymał się, by nie wybuchnąć śmiechem. Popatrzył na Hugona, który nieporuszony wytrzymał jego spojrzenie.

– Twoja córka nie weszła do mojego pałacu – powiedział, odchrząknąwszy. – Strażnicy chyba sądzą inaczej. – Skoro tak, sprawdzę to. – Dziękuję ci – powiedział Hugo, wyczuwając w jego głosie szczerość. Przez chwilę obaj stali w milczeniu. – Idziemy? – zaproponował Hugo i dyskretnie wskazał starcowi, by kazał rozstąpić się ludziom. Bastaix posłuchał. Hugo i Bernat Estanyol razem przeszli przez drzwi kościoła Matki Boskiej Morskiej. Dobiegła do nich Caterina, pospiesznie zajmując miejsce u boku męża. – Nie – sprzeciwił się Bernat, kiedy chcieli się od niego odłączyć. – Pozwólcie mi zostać z wami. Następnego dnia Bernat przesłuchał swoich strażników, którzy kolejny raz powtórzyli mu, że Mercè nie weszła do pałacu. Przyznali natomiast, że oddaliła się upokorzona, gdy kapitan zakpił z jej wyglądu. Hrabia uwierzył swoim ludziom. Poprosił, by sprawdzili, czy ktoś widział potem matkę jego syna. Jako korsarz nauczył się wyczuwać zdenerwowanie osoby, która ukrywa przed nim prawdę. Szybko zorientował się, że jeden ze strażników kłamie. Przycisnął go mocniej, zagroził mu śmiercią – najokrutniejszą z możliwych – i w końcu wyciągnął z przerażonego mężczyzny wyznanie. Strażnik powiedział, że jest opłacany przez Destorrentów. Tamtego dnia poszedł za Mercè, która była zrozpaczona i płakała. Wykorzystał jej słabość i zaprowadził ją do hrabiny. – Po co?! – ryknął Bernat. – Czego ta wywłoka chce od Mercè?! Strażnik, który wiedział, że i tak jest już martwy, wyznał prawdę: – Hrabina nienawidzi jej z całej swojej duszy. Wiedziałem, że mnie nagrodzi, jeśli ją przyprowadzę, więc tak zrobiłem… Bernat wykonał wyrok na zdrajcy, zanim ten dokończył zdanie. Z mieczem ociekającym krwią zamknął się w komnacie ze swoim

sekretarzem. Gdy zrobił już to, co powinien, wyszedł na podwórzec i rozkazał swoim ludziom, by towarzyszyli mu do pałacu Galcerana Destorrenta. Jego donośny głos odbijał się od murów pałacu, kiedy zażądał posłuszeństwa od tych, którzy powinni mu służyć. Posłuchało go zaledwie pięciu zbrojnych. Gdy dotarli do pałacu Destorrenta, tylko jeden z nich wszedł z Bernatem na dziedziniec. Wkrótce poległ w walce. Hrabia samotnie starł się z chroniącymi pałac rycerzami. Stawił im czoła z taką samą odwagą, z jaką napadał na wrogie statki, kiedy był jeszcze młodym korsarzem. Ranił dwóch i szykował się do pojedynku z trzecim, gdy jakiś tchórz wbił mu w plecy miecz.

37

Barcelona, wrzesień 1423 Niedługo po śmierci hrabiego Navarcles zmarł uparty papież Benedykt XIII, który dożył sędziwego wieku zamknięty w zamku w Peñíscoli. Kościół żywił nadzieje, że jego zgon położy kres zachodniej schizmie, jednak król Alfons szybko je rozwiał. Przystał na to, by jedyni dwaj kardynałowie, którzy pozostali wierni Benedyktowi, mianowali papieżem kanonika Barcelony, który już jako Klemens VIII wybrał nowe kolegium kardynalskie. Ten ruch Alfonsa miał być ostrzeżeniem dla papieża Marcina, który nadal spiskował przeciwko władcy, by odsunąć go od Królestwa Neapolu i przekazać je Andegaweńczykowi. Król Alfons nie poprzestał na dyplomatycznych i kościelnych naciskach. Dodał do nich zwycięstwa na polach walki: nowa katalońska armada wysłana przez królową Marię, dowodzona przez hrabiego Cardony, ponownie podbiła Królestwo Neapolu. W niedzielę jedenastego lipca 1423 roku w barcelońskiej katedrze odprawiono uroczystą mszę dla upamiętnienia tego zwycięstwa. Po jej zakończeniu królowa Maria w otoczeniu szlachty, notabli, duchownych i całego ludu przeszła w procesji do kościoła Matki Boskiej Morskiej.

Dwa miesiące później Hugo i Caterina patrzyli objęci na winnicę przy posiadłości Vilatortów, w której Mercè zbierała owoce razem ze swoim synem.

– W tym roku będziemy mieli wyborne wino – szepnął Hugo łamiącym się głosem. Śmiechy Mercè i Arnaua dobiegały wyraźnie do miejsca, w którym stali. Słyszeli je także pozostali, którzy pomagali im w winobraniu: Pedro z żoną, Llúcia i Simón oraz kilku innych przyjaciół towarzyszących im w tym świątecznym dniu. Po śmierci Bernata królowa Maria wezwała Galcerana Destorrenta i zażądała, by natychmiast uwolnił Mercè. – Nie wiem, o czym mówicie, Wasza Wysokość – próbował się tłumaczyć. – My, królowie, musimy czasem podejmować niesprawiedliwe decyzje dla dobra wyższego, na przykład dobra ludu albo samego króla. Zamilkła, świadoma ustępstw, na jakie musiała pójść, by kortezy sfinansowały katalońską armadę. Ale było warto: Alfons odniósł zwycięstwo w Neapolu. – Waleczny admirał katalońskiej armady – ciągnęła podniesionym głosem, stanowcza i poważna – który bardzo pomógł mojemu mężowi, a wcześniej jego ojcu, królowi Ferdynandowi, nie mógł aż tak się pomylić. Bernat Estanyol zginął przekonany, że ta kobieta jest w twoich rękach, a ja, królowa, pomna na jego zasługi, wierzę mu. Mężczyzna z grubą szyją i małą głową zaczął się jąkać; szukał kolejnych wymówek, nie był jednak w stanie wydusić z siebie ani słowa. – Znajdź ją! – rozkazała Maria. – Całą i zdrową. Od tego zależy twoje życie. Mercè odnalazła się jeszcze tego samego dnia. Hugo chciał złożyć skargę na Destorrenta, ale odradził mu to pełnomocnik króla. „Daj mu spokój. Bernat nie żyje. Nie szukaj więcej kłopotów. Twoja córka już ma to, czego chciała”.

Miał rację. Uczesana, wyperfumowana, odziana w jedwabie Mercè zjawiła się na pogrzebie Bernata Estanyola za rękę z synem. Towarzyszyli im Hugo i Caterina, a także Pedro i jego żona oraz królowa Maria i tłum szlachciców i możnych. – Dzisiaj tam… – Hugo się zawahał. – W niebie na pewno zobaczysz uśmiech Najświętszej Panienki, Bernacie – wyszeptał w momencie, gdy wnoszono do kościoła trumnę z ciałem admirała. Mały Arnau odwrócił się do dziadka, słysząc jego słowa. – Zawsze mi o tym mówił – powiedział z prostodusznością sześciolatka. – Za każdym razem, kiedy przychodziliśmy do kościoła, pokazywał mi ją i pytał: „Widzisz, czy się uśmiecha?”. – Oczywiście, że się uśmiecha – odrzekł Hugo drżącym ze wzruszenia głosem. Po pogrzebie poszli do pałacu przy ulicy Marquet, gdzie mieszkała Mercè z synem. Nad ich bezpieczeństwem czuwało dwóch służących, którzy strzegli bramy i zajmowali się domem. Pierwszą rzeczą, którą zrobiła Mercè, było zwolnienie strażników. Zgodnie z testamentem podpisanym przez Bernata, zanim po zabiciu zdrajcy pobiegł do pałacu Galcerana, Arnau odziedziczył po ojcu wszystkie dobra, nie licząc zapisu dla drugiego syna hrabiego, obowiązkowych darowizn na rzecz biednych, szpitali i Kościoła oraz datków na msze za dusze jego i jego rodziców, Arnaua i Mar, a także Gueraa. Mercè została opiekunką prawną Arnaua do czasu, aż ten skończy dwadzieścia lat. Bernat nakazał też wypłacić jej w całości posag, który niegdyś obiecał. – A co z hrabiną? – zapytał Hugo rejenta, wypowiadając głośno wątpliwość, która trapiła również Mercè. – Hrabinie… Marcie Destorrent – poprawił się rejent – przysługuje wyłącznie to, co zapewnia jej prawo: rok żałoby w pałacu hrabiego na koszt spadkobierców. Nie ma innych przywilejów, Bernat niczego jej nie przekazał, jedynie zwrócił jej posag. Hrabia Navarcles postanowił, że przez ten rok jego drugi syn będzie mieszkał z twoją

córką. Jeden z ministrów królowej Marii już mnie powiadomił, że Marta Destorrent zrezygnowała z prawa do zajmowania pałacu podczas żałoby. Oczywiście jest też dyspozycja, która dotyczy ciebie. Hugo spojrzał na niego zdziwiony. – Dwa srebrne croaty. Hrabia uznał, że nie chce iść do grobu z niespłaconym długiem.

Tamtego wrześniowego dnia widok Arnaua i Mercè zbierających winogrona rozmywał się w oczach Hugona, w miarę jak zapach ziemi, winorośli i moszczu, niczym wirująca z zawrotną prędkością trąba powietrzna, przynosił mu wspomnienia wszystkiego, co przeżył, zanim wrócił do tej winnicy. Odpędził te złe, czuł jednak, że ma ściśnięte gardło. Odchrząknął kilkakrotnie. Caterina zauważyła jego wzruszenie. Chciała go puścić, by nie zakłócać tej intymnej chwili. – Powinnam pójść pomóc Pedrowi i reszcie – próbowała się usprawiedliwić. Hugo objął ją w talii. – To ja potrzebuję cię u mojego boku. Żona powinna być przy swoim mężczyźnie – odezwał się czule. Chwyciła go w pasie i mocno się do niego przytuliła. Spojrzeli na winnicę. – Zasłużyła na to – powiedziała. Nie musiała wymawiać imienia Mercè, która wprost promieniała radością i energią. Hugo kiwnął głową i pocałował żonę w usta. – Ty także na to zasługujesz. Otwierała się przed nimi obiecująca przyszłość. Mercè podziękowała Caterinie za to, że tak zaangażowała się w jej poszukiwania i pomogła zapewnić bezpieczeństwo Arnauowi. Zniknęło jej uprzedzenie wobec dawnej niewolnicy; kobiety połączyła serdeczność. Mercè wpoiła to uczucie także swojemu

synkowi, który polubił tę nowo odkrytą babcię. W końcu jesteśmy rodziną, pomyślał Hugo z zadowoleniem. Brakowało tylko Barchy… Przenikliwy dziecięcy śmiech przywrócił go do rzeczywistości. Wzruszył się na widok Mercè: śmiała się i płakała jednocześnie z powodu natłoku uczuć, które eksplodowały w niej, kiedy próbowała pomóc synkowi opędzić się od bzyczących much zwabionych słodkim sokiem oblepiającym mu twarz.

Od autora

Po rozbudowie La Ribery, której symbolem stała się morska katedra, na przełomie XIV i XV wieku Barcelona zaczęła się rozrastać w kierunku El Raval, nowej dzielnicy, którą z czasem otoczyły miejskie mury. Stocznie królewskie, gdzie bohater tej powieści, Hugo Llor, nosił żelazną kulę za genueńskim niewolnikiem, ofiarą ciągłych wojen toczonych z Genuą (w rzeczywistości informacje o jeńcach takich jak on pochodzą z 1354 roku, czyli sprzed okresu, o którym opowiada niniejsza książka), oraz szpital Świętego Krzyża, w którym później będzie pracował jako dostawca win, to prawdopodobnie dwie najbardziej charakterystyczne budowle tamtej epoki. Zostały wzniesione zgodnie z zasadami gotyku katalońskiego (i nie doznały uszczerbku wskutek późniejszych przeróbek), majestatycznego, a jednocześnie surowego stylu, który możemy podziwiać do dziś, patrząc na kościół Matki Boskiej Morskiej czy inne wielkie pomniki średniowiecza w Hrabiowskim Mieście. Prawie sto lat przed wypędzeniem żydów z Hiszpanii przez Królów Katolickich – Izabelę i Ferdynanda – barcelończycy, podobnie jak mieszkańcy wielu innych miast Półwyspu Iberyjskiego, zaatakowali i zniszczyli dzielnicę żydowską, mordując wszystkich, którzy wpadli im w ręce i odmówili nawrócenia. Znawcy przedmiotu twierdzą, że to żydowskie kobiety najczęściej poświęcały życie w obronie wiary. Nawróceni żydzi wznieśli w Barcelonie kościółek Trójcy Przenajświętszej, który – po drobnych przeróbkach – istnieje do dziś.

Obecnie nosi nazwę Świętego Jakuba i znajduje się na ulicy Ferran w starej części miasta. W czasach opisanych w powieści wspaniała świątynia pod tym wezwaniem, ze swoimi charakterystycznymi podcieniami, mieściła się na placu Świętego Jakuba. Została zburzona w pierwszej połowie XIX wieku. Nie podzielił jej losu klasztor przy ulicy Jonqueres, gdzie służyła Arsenda i gdzie później wielokrotnie znajdowała schronienie Regina. W 1835 roku wydalono z niego mniszki na mocy przyjętego przez liberalny rząd dekretu o sekularyzacji i konfiskacie majątków zgromadzeń zakonnych, a w połowie XIX wieku Rada Rewolucyjna nakazała jego zburzenie. Gotycka budowla została jednak przeniesiona kamień po kamieniu na ulicę Aragó jako kościół Niepokalanego Poczęcia, dzięki czemu nadal możemy podziwiać jej dzwonnicę i krużgankowy dziedziniec. Nie możemy natomiast ucieszyć oczu widokiem zamków w Navarcles i w Sabanell, oba są bowiem wytworem wyobraźni autora.

Historię Barcelony końca XIV i początku XV wieku, epoki, w której toczy się akcja tej powieści, należy widzieć – jak przystało na jedno z głównych miast basenu Morza Śródziemnego – w kontekście lokalnych i międzynarodowych wydarzeń przypadających na te lata: zmiany dynastii panującej w Katalonii, Aragonii, Walencji i innych królestwach, schizmy w Kościele Zachodu i ciągłych wojen mających na celu utrzymanie i powiększenie terytoriów oraz obronę dominacji i przywilejów w handlu. W wyniku walki o wpływy w mieście jego burmistrz kazał powiesić niewolnicę, która ubiegała się o wolność przed sądem biskupim, argumentując, że jest chrześcijanką. Biskup

ekskomunikował burmistrza, kiedy władze cywilne – ku przestrodze innych niewolników – wykonały egzekucję. Marcin Kościelny, nazwany później Ludzkim, był ostatnim z królów dynastii barcelońskiej. Jego wysiłki, by spłodzić prawowitego potomka z pomocą różnego rodzaju wywarów, maści i przyrządów, takich jak opisana w książce uprząż (historyk niemal współczesny monarsze zapewniał, że rzeczywiście w ten sposób próbowano pomóc władcy skonsumować małżeństwo), nie przyniosły rezultatu – monarcha był zbyt otyły. Historiografowie rozważają otrucie (w powieści jest to sprawka Reginy) jako możliwą przyczynę śmierci króla Marcina. Z logicznego punktu widzenia ta teoria wydaje się najbardziej prawdopodobna. Jak dowodzi na stronach tej powieści Mercè, absurdem byłoby twierdzić, że monarcha, który wiedział, iż następnego dnia papież Benedykt XIII uzna jego wnuka za prawowitego następcę tronu, odpowiedział na podstępne pytanie rajców jednym słowem hoc („tak”), niezależnie od tego, jak bardzo był chory. Trudno uznać za przypadek zgon Marcina akurat w noc poprzedzającą ogłoszenie papieskiej decyzji. Z powodu konfliktu interesów, który być może doprowadził do śmierci monarchy, rozpętała się walka o tron, zakończona werdyktem wydanym w Caspe, przez wiele lat uznawanym za pokojowe rozwiązanie problemu sukcesji, będące wynikiem ugody wynegocjowanej przez królestwa. Współcześnie owa decyzja, niesłusznie nazywana Kompromisem z Caspe, doczekała się nowej oceny, wskazującej na powszechne w tamtych czasach przekupstwo, na interesy Kościoła reprezentowanego przez papieża Benedykta XIII i brata Vicentego Ferrera – wyniesionego później na ołtarze pogromcy żydów – oraz na wojskową presję i pogróżki infanta Ferdynanda z Antequery. Katalończycy nie pozwolili, by hrabia Urgell – naturalny kandydat do tronu – wzmocnił swoją władzę, która zrównałaby jego

szanse w konfrontacji z kastylijskim pretendentem do tronu. Ostatecznie poparli obcego króla i podporządkowali mu się, przekonani, że będą w stanie wpływać na jego decyzje. Tę koronację należy uznać za zwieńczenie katalońskiego systemu zawierania paktów między monarchą a poddanymi. Ówcześni możni umiejętnie ją wykorzystali: jedną z pierwszych konsekwencji tego paktu było pogorszenie warunków życia przywiązanych do ziemi chłopów, tak zwanych remences, niewolników ziemi. Schizma w Kościele Zachodu, podtrzymywana przez papieża Klemensa VIII za zgodą króla Alfonsa V Aragońskiego, zakończyła się w roku 1429, kiedy monarcha uwikłał się w absurdalną, rujnującą wojnę z Kastylią w obronie praw swoich braci, infantów Jana i Henryka, która odwróciła jego uwagę od prawdziwego celu, jakim był Neapol. Alfons pogodził się w końcu z papieżem Marcinem V, który odwołał wytoczone mu procesy i zaczął współpracować na rzecz ustanowienia pokoju z Kastylią, podpisanego rok później. Pozbawiony królewskiego poparcia Klemens VIII, schizmatyk, następca Benedykta XIII, zrezygnował z tiary, za co został nagrodzony funkcją biskupa Majorki, a Kościół Zachodu po ponad pięćdziesięciu latach schizmy zjednoczył się pod rządami jednego papieża: Marcina. Wskutek rozmaitych przeciwności losu Alfons V zdobył Królestwo Neapolu dopiero w 1442 roku. Zmarł w roku 1458. Nigdy już nie wrócił do Hiszpanii.

Wizygoccy barbarzyńcy, którzy doprowadzili do upadku Cesarstwa Rzymskiego, zaakceptowali w końcu wino jako napój. Mogłoby się wydawać, że osiem wieków panowania muzułmanów w Hiszpanii narazi na szwank uprawę winorośli i produkcję wina z

powodu

obowiązującego

wyznawców

islamu

zakazu

picia

alkoholu. Niemniej autorzy, którzy zgłębili historię enologii, utrzymują, że za ich rządów wino pili nie tylko chrześcijanie, ale i muzułmanie, dopóki nie zabroniły im tego bardziej restrykcyjne interpretacje zasad Koranu, które dotarły na Półwysep Iberyjski za sprawą Almorawidów i Almohadów. Według źródeł pisanych, po hiszpańskiej rekonkwiście uprawa winorośli i konsumpcja wina znacznie odbiegały od kultury picia wina starożytnych Rzymian. Wystarczy proste porównanie, niewymagające wiedzy na temat win w średniowieczu, by dojść do wniosku, że w czasie niemal osiemsetletniego panowania muzułmańskiego z jego koranicznymi zakazami uprawa winorośli rzeczywiście poważnie u nas ucierpiała. W Hiszpanii wino należało spożyć w ciągu roku od zebrania owoców, w przeciwnym razie zamieniało się w ocet. Tymczasem ze wzmianek o włoskim winie z Falerno czy o winach opisywanych przez Pliniusza i innych rzymskich autorów wynika, że już wówczas najbardziej ceniono alkohole przechowywane przez dłuższy czas. Nie ma zbyt wielu tekstów źródłowych opisujących proces przechowywania wina w czasach hiszpańskiego średniowiecza. Co więcej, dynamika sprzedaży tego trunku na wsi i w miastach oraz zakaz sprowadzania wina z zagranicy do momentu, aż skończą się rodzime zapasy, mogą prowadzić do wniosku, że w Katalonii rzadko pozwalano mu się zestarzeć i raczej go nie składowano, chociaż istnieją także zapisy o vi vell, czyli starym winie. Jeśli chodzi o gorzałkę, istnieje jeszcze mniej opracowań na ten temat. Ówczesne traktaty (Arnaua de Vilanovy czy Ramona Llulla) wspominają o okowicie jako produkcie niemal magicznym, alchemicznym i wyłącznie leczniczym. Według znawców, gorzałka przestała mieć wyłącznie medyczne zastosowanie i zaczęła być ceniona jako napój między 1420 i 1430 rokiem (we Włoszech), chociaż niektórzy autorzy twierdzą, że stało się to dopiero w XVI wieku.

W średniowiecznych traktatach poświęconych winu opisano wiele sposobów doprawiania go rozmaitymi substancjami, takimi jak żywica, dziegieć, gips czy przyprawy, lecz brakuje w nich wzmianek o okowicie czy gorzałce. Dopiero w następnych wiekach stanie się ona składnikiem w pełnym tego słowa znaczeniu, zwiększającym moc wina i ułatwiającym jego przechowywanie. W tej powieści przyjąłem teorię, że gorzałki zaczęto używać jako napoju alkoholowego już w pierwszych dekadach XV wieku. Tym samym prawdopodobnie nieco przesunąłem w czasie jej wykorzystanie jako składnika wina, choć tak naprawdę nigdy nie wiadomo, czy jakiś sprytny winiarz nie zastosował tej techniki już na tak wczesnym etapie dziejów.

Na koniec pragnę podziękować mojej żonie Carmen i mojej redaktorce Anie Liarás za ich zainteresowanie, pracę i pomoc w powstaniu tego dzieła, a także tym wszystkim, którzy umożliwili jego wydanie. Barcelona, luty 2016

Postacie historyczne występujące w powieści

Aleksander V (1339–1410), antypapież obediencji pizańskiej w latach 1409–1410. Alfons V Aragoński (1396–1458), zwany Wspaniałomyślnym, król Aragonii, Korsyki i Sardynii, hrabia Barcelony, król Neapolu. Benedykt XIII (1328–1423), antypapież obediencji awiniońskiej w latach 1394–1417. Eleonora Sycylijska Aragońskiego.

(1325–1375),

trzecia

żona

Piotra

IV

Ferdynand I Sprawiedliwy (1380–1416), król Aragonii, Walencji, Majorki, Sycylii, Sardynii i Korsyki, hrabia Barcelony, Rosellón i Cerdanii, książę Aten i Neopatrii. Ferrer Vicente (ok. 1350–1419), święty Wincenty Ferreriusz, hiszpański dominikanin. Grzegorz XII (1326–1417), papież w latach 1406–1415. Henryk III Chorowity (1379–1406), król Kastylii i Leonu. Henryk V Lancaster (1387–1422), król Anglii w latach 1413–1422. Jaime II (1380–1433), hrabia Urgell, prawnuk Alfonsa IV, pretendent do tronu Aragonii po śmierci Marcina I Ludzkiego. Jakub I Zdobywca (1208–1276), król Aragonii, Walencji i Majorki, hrabia Barcelony, hrabia Urgell. Jakub II Burbon (1370–1438), mąż Joanny II, królowej Neapolu. Jan I Myśliwy (1350–1396), król Aragonii, Majorki, Walencji, Korsyki i Sardynii, hrabia Barcelony, Rosellón i Cerdanii.

Jan II Aragoński (1398–1479), król Aragonii, Korsyki, Sardynii i Nawarry, hrabia Barcelony. Jan II Kastylijski (1406–1454), syn Henryka III Kastylijskiego, król Kastylii i Leonu. Jan XXIII (1365–1419), antypapież obediencji pizańskiej w latach 1410–1415. Joanna II (1373–1435), królowa Neapolu w latach 1414–1435. Jolanta Aragońska (1379 lub 1384–1442 lub 1443), córka Jana I Myśliwego i Jolanty de Bar, żona Ludwika II Andegaweńskiego. Jolanta de Bar (ok. 1365–1431), druga żona Jana I Myśliwego. Klemens VII (1342–1394), antypapież obediencji awiniońskiej w latach 1378–1394. Klemens VIII (1369–1446), antypapież obediencji awiniońskiej w latach 1423–1429. Ludwik II Andegaweński (1377–1417), książę Andegawenii, hrabia Maine, Prowansji, Forcalquier i Piemontu, najstarszy syn Ludwika I Andegaweńskiego, pretendent do tronu Neapolu. Ludwik III Andegaweński (1403–1434), syn Ludwika II Andegaweńskiego i Jolanty Aragońskiej, książę Andegawenii, hrabia Maine, Prowansji, Forcalquier i Piemontu, pretendent do tronu Neapolu. Małgorzata z Prades (1395–1422), druga żona Marcina I Ludzkiego. Marcin I Ludzki (1356–1410), król Aragonii, Walencji, Majorki, Sardynii i Korsyki, hrabia Barcelony. Marcin I Sycylijski Młodszy (1374–1409), król Sycylii, syn króla Aragonii, Marcina I Ludzkiego. Marcin V (1369–1431), papież w latach 1417–1431. Maria Aragońska (1396–1445), żona Jana II Kastylijskiego. Maria Kastylijska (1401–1458), żona Alfonsa V Aragońskiego. Maria de Luna (1358–1406), pierwsza żona Marcina I Ludzkiego. Maria Sycylijska (1363–1401), żona Marcina I Sycylijskiego Młodszego.

Piotr I Okrutny (1334–1369), zwany także Sprawiedliwym, król Kastylii i Leonu. Piotr IV Aragoński Ceremonialny (1319–1387), król Aragonii, Walencji, Majorki, Sycylii, Sardynii i Korsyki, hrabia Barcelony, książę Aten i Neopatrii. Timur Chromy (1336–1405), zwany również Tamerlanem, założyciel dynastii Timurydów. Tomasz Lancaster (1388–1421), książę Clarence, syn króla Anglii Henryka IV Lancastera. Urban VI (1318–1389), papież w latach 1378–1389. Zygmunt Luksemburski (1368–1437), książę Luksemburga, król węgierski, niemiecki, włoski, czeski, od 1433 r. Święty Cesarz Rzymski.

Przypisy

1

Tragarze pracujący w porcie Barcelony przy rozładunku i załadunku statków, skupieni we własnym bractwie. Termin używany w XIII–XV w. 2 Tytuł honorowy używany w Królestwie Aragonii w odniesieniu do ludzi wykształconych. 3 Na końcu książki znajdują się informacje o postaciach historycznych występujących w powieści. 4 Samorządowy organ władzy w Barcelonie, istniejący od XIII do XVII w. 5 Łacińska nazwa nadawana w średniowieczu niektórym szkołom w Europie Zachodniej, które później przekształciły się w uniwersytety. Barcelońskie studium generale powstało w 1450 r. 6 Dla ułatwienia zastosowano dziesiętny system miar, który oczywiście nie istniał w średniowieczu (przypis hiszpańskiego wydawcy).

ILDEFONSO FALCONES Hiszpański pisarz mieszkający w Barcelonie, z zawodu adwokat. Jego debiut literacki z 2006 r., epicka powieść Katedra w Barcelonie, ukazał się w 40 krajach. Książka przez 13 miesięcy nieprzerwanie zajmowała pierwsze miejsce na hiszpańskich listach bestsellerów, a jej łączny nakład osiągnął 4 miliony egzemplarzy. Powieść otrzymała m.in. Euskadi de Plata, Nagrodę Fundación Jose Manuel i prestiżową włoską Nagrodę Giovanniego Boccacia. W 2009 r. ukazała się druga książka Falconesa, Ręka Fatimy, która również stała się bestsellerem, zarówno w Hiszpanii, jak i poza jej granicami. ‚Trzecia powieść autora, Bosonoga królowa, ukazała się w Hiszpanii w 2013 r., a trzy lata później Falcones wydał swoją czwartą powieść, Dziedzice ziemi, w której wraca do czasów średniowiecznej Barcelony.

Tego autora KATEDRA W BARCELONIE RĘKA FATIMY BOSONOGA KRÓLOWA DZIEDZICE ZIEMI

Spis treści O książce Strona tytułowa O autorze Tego autora Strona redakcyjna Część pierwsza. Między morzem i ziemią 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Część druga. Między lojalnością i zdradą 10 11 12 13 14 15 16

Część trzecia. Między zemstą i miłością 17 18 19 20 21 22 23 24 25

4 2 1019 1020 3 6 7 31 50 73 94 127 162 180 203

226 227 249 277 307 345 379 407

429 430 468 493 524 554 585 626 663 695

26 27

Część czwarta. Między cierpieniem i sprawiedliwością 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

Od autora Postacie historyczne występujące w powieści Przypisy

725 746

778 779 804 827 851 880 902 934 957 978 1004

1009 1015 1018