Philip Kerr - Bernie Gunther 3 - Niemieckie requiem

PHI​LIP

KERR NIE​MIEC​KIE RE​QU​IEM przełożyła Bar​ba​ra Kopeć-Umia​stow​ska

Tytuł ory​gi​nału: Ger​man Re​qu​iem Co​p y​ri​ght © 1991 Phi​lip Kerr Co​p y​ri​ght © for the Po​lish edi​tion by Gru​p a Wy​daw​ni​cza Fok​sal, MMXIV Co​p y​ri​ght © for the Po​lish trans​la​tion by Bar​ba​ra Kopeć-Umia​stow​ska, MMXIV Wy​da​nie pierw​sze War​sza​wa

Spis treści

Dedykacja Motto Część pierwsza Berlin, 1947 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Część druga 19

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

Od autora Przypisy

Dla Jane i pamięci mo​je​go ojca

To nie to, co zbu​do​wa​li, ale to, co zbu​rzy​li. To nie domy. To prze​strze​nie między do​ma​mi. To nie uli​ce, które ist​nieją. To uli​ce, których już nie ma. To nie two​je wspo​mnie​nia, które cię prześla​dują. To nie to, co za​pi​sałaś. Lecz to, co za​po​mniałaś, co mu​sisz za​po​mnieć. Co mu​sisz za​po​mi​nać przez całe życie. Ja​mes Fen​ton, Nie​miec​kie re​qu​i em, przeł. Je​rzy Jar​n ie​wicz

Część pierw​sza

Ber​lin, 1947

W dzi​siej​szych cza​sach każdy Nie​miec już przed śmier​cią całymi dnia​mi prze​by​wa w czyśćcu, cier​p iąc w życiu do​cze​snym za wszyst​kie grze​chy, za które jego kraj dotąd nie poniósł kary ani nie odbył po​ku​ty. I będzie tak aż do chwi​li, kie​dy na sku​tek działań potężnych mocy – albo mo​carstw – Niem​cy wresz​cie zo​staną oczysz​czo​n e. Al​bo​wiem te​raz żyje​my w stra​chu. To głównie strach przed ru​ski​mi, równie wiel​ki jak po​wszech​n y strach przed francą, która ostat​n io przy​brała ce​chy epi​de​mii, cho​ciaż obie do​le​gli​wości w ogólnym mnie​ma​n iu to jed​n o i to samo.

1

Był piękny i mroźny dzień, taki, ja​kie człowiek z naj​większą przy​jem​n ością ogląda, dokładając do ognia i dra​p iąc za uchem psa. Nie miałem ani psa, ani ognia, co więcej, opału bra​ko​wało, a psów nig​dy nie lubiłem. Ale z no​ga​mi przy​kry​ty​mi kołdrą właści​wie było mi dość ciepło; na​wet zacząłem so​bie gra​tu​lo​wać, że mam pracę, którą mogę wy​ko​n y​wać, nie wy​chodząc z domu – mój pokój pełnił także rolę biu​ra – gdy ktoś za​p u​kał do tego, co w moim miesz​ka​n iu ucho​dziło za drzwi fron​to​we. Zakląłem i zwlokłem się z ka​n a​p y. – To chwilkę po​trwa – krzyknąłem zza de​sek – więc proszę nie od​cho​dzić! – Po​grze​bałem klu​czem w zam​ku i szarpnąłem za wielką mosiężną klamkę. – Łatwiej otwo​rzyć, kie​dy się po​p chnie z zewnątrz! – zawołałem zno​wu. Do​biegło mnie szu​ra​n ie butów na podeście, a po​tem po​czułem par​cie na drzwi, które otwo​rzyły się ze zgrzy​tem. W pro​gu stał wy​so​ki mężczy​zna lat około sześćdzie​sięciu. Miał wy​so​kie kości po​licz​ko​we, wąski, krótki nos, sta​ro​mod​n e bo​ko​bro​dy i wściekłą minę, spra​wiającą, że naj​bar​dziej przy​p o​mi​n ał wred​n e​go sta​re​go króla pa​wianów. – Chy​ba coś so​bie na​de​rwałem – burknął, po​cie​rając ramię. – Przy​kro mi bar​dzo – po​wie​działem i od​sunąłem się, by go wpuścić. – Bu​dy​n ek wyraźnie osia​da i przy​dałoby się po​n ow​n ie osa​dzić drzwi, ale trud​n o zdo​być narzędzia. – Ge​stem wska​załem mu pokój. – Ale i tak nie jest tu naj​go​rzej. Wsta​wi​li nam nowe szy​by, a dach jakoś chro​n i przed desz​czem. Proszę spocząć. – Pod​sunąłem mu je​dy​n e krzesło, ja​kie miałem, i po​n ow​n ie zająłem miej​sce na ka​n a​p ie. Gość od​sta​wił teczkę, zdjął me​lo​n ik i wy​czer​p a​n y, usiadł z wes​tchnie​niem. Na​wet nie roz​p iął sza​rej je​sion​ki, cze​mu trud​n o się było dzi​wić. – Zo​ba​czyłem pańskie ogłoszon​ko na mu​rze na Kurfürsten​damm – wyjaśnił. – Co pan po​wie – od​p arłem, jak przez mgłę przy​p o​mi​n ając so​bie kil​ka słów, które w zeszłym ty​go​dniu na​ba​zgrałem na kawałku tek​tu​ry. To Kir​sten wpadła na taki po​mysł. Nie przy​p usz​czałem, że ktoś to prze​czy​ta, zważyw​szy na liczbę ogłoszeń ma​try​mo​n ial​n ych i to​wa​rzy​skich, po​kry​wających ścia​n y opusz​czo​n ych bu​dynków w Ber​li​n ie. Ale, jak widać, miała ​rację. – Na​zy​wam się No​vak – po​wie​dział. – Dok​tor No​vak. Je​stem inżynie​rem,

me​ta​lur​giem prze​mysłowym w zakładach w Wer​n i​ge​ro​de. Zaj​muję się po​zy​ski​wa​n iem i pro​dukcją me​ta​li nieżela​znych. – Wer​n i​ge​ro​de. – Zamyśliłem się. – To w górach Ha​rzu, praw​da? We wschod​n iej stre​fie? Przy​taknął. – Przy​je​chałem do Ber​li​n a, aby wygłosić cykl wykładów na uni​wer​sy​te​cie. Dziś rano do ho​te​lu przy​szedł te​le​gram, miesz​kam w Mi​tro​p ie… Zmarsz​czyłem czoło, usiłując so​bie przy​p o​mnieć. – To je​den z tych ho​te​li schronów – wyjaśnił No​vak. Przez chwilę jak​by chciał mi po​wie​dzieć coś więcej, ale zmie​n ił zda​n ie. – Te​le​gram był od mo​jej żony; wzy​wała mnie, bym skrócił po​byt i na​tych​miast wra​cał do domu. – Podała jakiś powód? Wręczył mi blan​kiet. – Pi​sze, że moja mat​ka źle się czu​je. Rozłożyłem kartkę, zerknąłem na tekst da​le​ko​p i​su i od​n o​to​wałem, że tak na​p rawdę ko​mu​n i​ko​wał, iż mat​ka No​va​ka jest w ciężkim sta​n ie. – Przy​kro mi to słyszeć. Dok​tor No​vak pokręcił głową. – Pan w to nie wie​rzy? – Nie wierzę, że moja żona w ogóle to wysłała – od​p arł. – Moja mat​ka fak​tycz​n ie jest sta​ra, ale od​zna​cza się wyjątko​wo do​brym zdro​wiem. Za​le​d​wie dwa dni temu rąbała drew​n o. Nie, po​dej​rze​wam, że wy​smażyli to Ro​sja​nie, żeby jak naj​szyb​ciej ściągnąć mnie z po​wro​tem. – Dla​cze​go? – W Związku Ra​dziec​kim bar​dzo bra​ku​je na​ukowców. Sądzę, że za​mie​rzają mnie de​p or​to​wać i zmu​sić do pra​cy w ja​kiejś tam​tej​szej fa​bry​ce. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – To dla​cze​go w ogóle po​zwo​li​li panu tu przy​je​chać? – Przy​p i​su​je pan ra​dziec​kim władzom woj​sko​wym spraw​n ość, której po pro​stu nie mają. Sadzę, że właśnie otrzy​ma​li z Mo​skwy roz​kaz mo​jej de​p or​ta​cji i w popłochu po​sta​n o​wi​li mnie bezzwłocznie odwołać. – Te​le​gra​fo​wał pan do żony? Żeby po​twier​dziła? – Tak. Od​p o​wie​działa tyl​ko, że mam za​raz wra​cać. – I chciałby się pan do​wie​dzieć, czy ru​scy ją do​p a​dli. – Byłem w żan​dar​me​rii tu, w Ber​li​n ie – po​wie​dział – ale… Głębo​kie wes​tchnie​n ie wy​star​czyło za całą resztę. – No tak, nie​wie​le są w sta​n ie pomóc – po​twier​dziłem. – Miał pan rację, że pan do mnie przy​szedł.

– Może mi pan pomóc, Herr Günther? – To ozna​cza wy​jazd do żony – mruknąłem, częścio​wo do sie​bie, jak​by trze​ba mnie było na​ma​wiać, co po​n iekąd było prawdą. – Do Pocz​da​mu. Znam kogoś w szta​bie Gru​p y Wojsk Ra​dziec​kich w Niem​czech, kto pew​n ie dałby się prze​ku​p ić. Ale to będzie pana kosz​to​wało więcej niż kil​ka cze​ko​la​dek. Smut​n ie po​ki​wał głową. – Przy​p usz​czal​n ie nie ma pan żad​n ych do​larów, co, dok​to​rze No​vak? Za​p rze​czył. – No i po​zo​sta​je jesz​cze kwe​stia mo​je​go ho​n o​ra​rium. – Co pan pro​p o​n u​je? Ge​stem dłoni wska​załem jego teczkę. – Co pan tam ma? – Nie​ste​ty tyl​ko pa​p ie​ry. – Musi pan coś mieć. Proszę do​brze pomyśleć. Może w ho​te​lu? Opuścił głowę i znów wes​tchnął, próbując so​bie przy​p o​mnieć, czy jest właści​cie​lem cze​go​kol​wiek, co przed​sta​wia jakąś war​tość. – Proszę posłuchać, Herr Dok​tor, czy zadał pan so​bie py​ta​n ie, co pan zro​bi, jeśli się okaże, że Ro​sja​n ie fak​tycz​n ie prze​trzy​mują pańską żonę? – Tak – od​p arł posępnie i oczy mu się za​szkliły. To było wy​star​czająco wy​mow​n e. Spra​wy Frau No​vak nie wyglądały naj​le​p iej. – Chwi​leczkę – rzekł na​gle, wsa​dzając dłoń do wewnętrznej kie​sze​n i płasz​cza i wyj​mując złote wiecz​n e pióro. – Mam to. Wręczył mi pióro. – To Par​ker. Osiem​n a​sto​ka​ra​to​we złoto. Szyb​ko osza​co​wałem jego war​tość. – Ja​kieś tysiąc czte​ry​sta dolców na czar​n ym ryn​ku – oznaj​miłem. – Tak, to załatwia sprawę ru​skich. Ko​chają wiecz​n e pióra pra​wie tak samo jak ze​gar​ki. – Uniosłem py​tająco brwi. – Nie​ste​ty z ze​gar​kiem nie mogę się roz​stać – po​wie​dział No​vak. – To pre​zent… od mo​jej żony – dodał z nie​wy​raźnym uśmiesz​kiem, do​strze​gając iro​nię sy​tu​a cji. Po​ki​wałem współczująco głową i szyb​ko prze​szedłem nad tym do porządku, nie cze​kając, aż po​czu​cie winy owład​n ie nim całko​wi​cie. – A te​raz pomówmy o moim ho​n o​ra​rium. Wspo​mniał pan o me​ta​lur​gii. Nie ma pan przy​p ad​kiem dojścia do ja​kie​goś la​bo​ra​to​rium? – Ależ oczy​wiście.

– I do pie​ca hut​n i​cze​go? Po​ki​wał głową, naj​p ierw z na​mysłem, po​tem zaś z większym ożywie​niem; zro​zu​miał, o co cho​dzi. – Pan chce do​stać węgiel, tak? – A może pan go trochę dla mnie zdo​być? – Ile pan chce? – Pięćdzie​siąt kilo będzie w sam raz. – Bar​dzo do​brze. – Proszę tu przyjść za dwa​dzieścia czte​ry go​dzi​n y – po​wie​działem. – Po​wi​nie​n em mieć już dla pana ja​kieś wieści. Trzy​dzieści mi​n ut później, po na​p i​sa​n iu kart​ki do żony, opuściłem miesz​ka​n ie i skie​ro​wałem się w stronę dwor​ca ko​le​jo​we​go. Pod ko​n iec 1947 roku Ber​lin wciąż jesz​cze przy​p o​mi​n ał gi​gan​tycz​n y Akro​p ol zbu​rzo​n ych murów i spa​lo​n ych ruin, ko​lo​sal​n y mo​n u​ment o jed​n o​znacz​n ej wy​mo​wie, me​ga​li​tycz​n y po​mnik spu​sto​szeń wo​jen​n ych i siły rażenia sie​dem​dzie​sięciu pięciu tysięcy ton ma​te​riałów wy​bu​cho​wych. Nawała de​struk​cji, która zdru​zgo​tała am​bi​cje Hi​tle​ra, nie miała so​bie równych; znisz​cze​n ia osiągnęły wy​miar wa​gne​row​ski; krąg Pierście​n ia do​mknął się w ostat​n im pożarze zmierz​chu bogów. W wie​lu częściach mia​sta przy​dat​n ość mapy była mniej​sza niż ir​chy do czysz​cze​n ia szyb. Główne ar​te​rie wiły się między wy​so​ki​mi zwałami gruzów, po ster​tach ru​cho​mych, zdra​dziec​kich ru​mo​wisk wiodły kar​kołomne ścieżki; w ciep​lej​sze dni z ruin wy​do​by​wał się za​p ach, sta​n o​wiący niewątp​liwą wskazówkę, że kry​je się pod nimi coś więcej niż tyl​ko szczątki me​bli ku​chen​n ych. Bra​ko​wało kom​p asów i należało mieć sta​lo​we ner​wy, aby się ro​ze​znać na tych niby-uli​cach, przy których, ni​czym po​rzu​co​n e de​ko​ra​cje, wzno​siły się je​dy​n ie fa​sa​dy ho​te​li i sklepów; należało mieć dobrą pamięć, żeby tra​fić do domów, gdzie lu​dzie wciąż gnieździ​li się w wil​got​n ych piw​n i​cach bądź na niższych piętrach ka​mie​n ic, często po​zba​wio​n ych jed​n ej ścia​n y ni​czym w dom​ku dla la​lek, gdzie pra​gnie się uka​zać po​miesz​cze​n ia i toczące się w nich życie. Nie​wie​le osób ry​zy​ko​wało górne kon​dy​gna​cje, choćby dla​te​go, że tak mało zo​stało nie​tkniętych dachów, a tak wie​le uszko​dzo​n ych schodów. Życie na gru​zach po​ko​n a​n ych Nie​miec obec​n ie było nie​kie​dy bar​dziej nie​bez​p iecz​n e niż w ostat​n ich dniach woj​n y; wciąż się słyszało, że gdzieś za​wa​lił się mur, gdzie in​dziej wy​buchł nie​wy​p ał. To wciąż była lo​te​ria. Miałem jed​n ak na​dzieję, że ku​p ując bi​let na dwor​cu ko​le​jo​wym, na​by​-

wam szczęśliwy los.

2

Tej nocy, wra​cając ostat​n im pociągiem z Ber​li​n a do Pocz​da​mu, je​chałem w prze​dzia​le sam. Po​wi​n ie​n em był bar​dziej się pil​n o​wać, jed​n ak prze​pełniało mnie za​do​wo​le​n ie – udało mi się szyb​ko wyjaśnić sprawę inżynie​ra. Jed​n ak byłem także zmęczo​n y, bo zajęła mi ona pra​wie cały dzień i znaczną część wie​czo​ru. Podróże za​bie​rały nie​mało cza​su; za​zwy​czaj trwały dwa, trzy razy dłużej niż przed wojną i jaz​da do Pocz​da​mu, nie​gdyś półgo​dzin​n a, te​raz zajęła mi bli​sko dwie go​dzi​n y. Już pra​wie za​my​kałem oczy, żeby się zdrzemnąć, gdy pociąg zaczął zwal​n iać, po czym gwałtow​n ie stanął. Minęło kil​ka​n aście mi​n ut, po czym drzwi prze​działu otwo​rzyły się i do środ​ka wtargnął duży i okrop​n ie śmierdzący so​wiec​ki żołnierz. Bąknął coś do mnie, więc uprzej​mie skinąłem głową, ale pra​wie na​tych​miast za​marłem – żołnierz zakołysał się łagod​n ie na ogrom​n ych roz​sta​wio​n ych sto​p ach, zdjął z ra​mie​n ia ka​ra​bin Mo​sin Na​gant i z chrzęstem odwiódł za​mek. Jed​nak nie wy​ce​lo​wał go we mnie, tyl​ko odwrócił się i strze​lił przez otwar​te okno – wypuściłem od​dech do​p ie​ro wte​dy, gdy się zo​rien​to​wałem, że był to sy​gnał dla ma​szy​n i​sty. Ro​sja​n in beknął i ciężko zwa​lił się na sie​dze​n ie, a gdy pociąg ru​szył, wierz​chem brud​n ej dłoni ściągnął ka​ra​kułową czapkę, oparł się wy​god​n iej i za​mknął oczy. Wyciągnąłem z kie​sze​n i płasz​cza wy​da​waną przez Bry​tyj​czyków ga​zetę „Te​le​graf” i nie spusz​czając ru​skie​go z oka, zacząłem uda​wać, że czy​tam. Wia​do​mości prze​ważnie do​ty​czyły przestępstw: w stre​fie wschod​n iej gwałty i na​p a​dy były czymś równie po​spo​li​tym, jak ta​n ia wódka, która nie​jed​n o​krot​n ie przy​czy​n iała się do ich popełnie​n ia. Cza​sem miałem wrażenie, że Niem​cy wciąż tkwią w krwa​wym uści​sku woj​n y trzy​dzie​sto​let​n iej. Znałem je​dy​n ie garstkę ko​biet, które dotąd nie zo​stały zgwałcone lub po​tur​bo​wa​n e przez Ro​sjan. Na​wet biorąc po​p rawkę na fan​ta​zjo​wa​n ie neu​ro​ty​czek, licz​ba przestępstw na tle sek​su​a l​n ym wprost zwa​lała z nóg. Kil​ka koleżanek mo​jej żony za​a ta​ko​wa​n o całkiem nie​daw​n o, w rocz​n icę re​wo​lu​cji paździer​n i​ko​wej. Jed​n a z nich, którą na po​ste​run​ku po​li​cji w Rangs​dorf zgwałciło co naj​mniej pięciu czer​wo​n o​a r​mistów, przy oka​zji zarażając ją kiłą, próbowała na​wet wnieść skargę, lecz zo​stała prze​mocą pod​da​n a ba​da​niu le​kar​skie​mu i oskarżona o pro​sty​tucję. Byli jed​n ak tacy, którzy twier​dzi​li, że ru​scy po pro​stu biorą siłą to, co Niem​ki na​der chętnie sprze​dają za pie​-

niądze Bry​tyj​czy​kom i Ame​ry​ka​n om. Składa​n ie zażaleń do ra​dziec​kiej ko​men​dan​tu​ry w wy​p ad​ku ra​bun​ku było równie da​rem​n e. Za​zwy​czaj słyszało się wówczas, że „wszyst​ko, co po​sia​da naród nie​miec​ki, to dar na​ro​du ra​dziec​kie​go”. W ten pro​sty sposób sank​cjo​no​wa​n o ma​so​we gra​bieże na te​re​n ie całej stre​fy so​wiec​kiej – w rze​czy sa​mej na​p ad​n ięty często się cie​szył, że w ogóle udało mu się przeżyć. Ry​zy​ko napaści oraz wiel​ka licz​ba de​zer​terów z Ar​mii Ra​dziec​kiej spra​wiały, że podróże na wscho​dzie Nie​miec były bar​dziej nie​bez​p iecz​n e niż lot hin​den​bur​giem. Pasażerów na li​n ii Ber​lin–Mag​de​burg często roz​bie​ra​n o do naga i wy​rzu​ca​n o z pociągu; dro​ga na Lipsk cie​szyła się tak złą sławą, że po​jaz​dy jeździły w kon​wo​jach, a „Te​le​graf” do​n o​sił, że czte​rej pięścia​rze, jadący na mecz do Lip​ska, zo​sta​li na​p ad​n ięci i po​zba​wie​n i wszyst​kie​go oprócz życia. Naj​większy rozgłos zy​skał tak zwa​n y Gang Nie​bie​skiej Li​mu​zy​n y, działający na dro​dze Ber​lin–Mi​chen​dorf, który miał na kon​cie sie​dem​dzie​siąt pięć na​padów oraz hersz​ta w oso​bie zastępcy ko​men​dan​ta kon​tro​lo​wa​n ej przez So​wietów po​li​cji pocz​dam​skiej. Każdemu, kto wy​bie​rał się do wschod​n iej stre​fy, przede wszyst​kim mówiłem „nie rób tego”, a jeśli nadal się upie​rał, wy​li​czałem: „Nie wkładaj ze​gar​ka, bo ru​scy lubią je za​bie​rać; włóż naj​star​szy płaszcz i buty, bo ru​scy cenią rze​czy wy​so​kiej jakości; nie spie​raj się ani nie py​skuj, bo ru​scy bez skru​p ułów cię za​strzelą; jeśli już mu​sisz z nimi roz​ma​wiać, po​mstuj na ame​ry​kańskich fa​szystów; i nie czy​taj żad​n ych ga​zet oprócz ich własne​go „Ta​egli​che Rund​schau”. Były to do​bre rady, a ja postąpiłbym słusznie, gdy​bym sam się do nich za​sto​so​wał, na​gle bo​wiem ru​sek w moim prze​dzia​le ze​rwał się i stanął nade mną. – Wy wy​cho​di​tie? – za​p y​tałem. Za​mru​gał ka​p ra​wy​mi oczka​mi, po czym po​n u​ro łypnął na mnie i na moją ga​zetę, którą zresztą za​raz wy​rwał mi z rąk. Był to ty​p o​wy górski pa​stuch, wiel​ki tępy Cze​czen o mig​dałowych oczach, kości​stej szczęce sze​ro​kości ste​p u i kla​cie jak odwrócony dzwon. O ta​kich właśnie ru​skich krążyły dow​ci​p y (niektóre na​wet praw​dzi​we), że nie umieją spusz​czać wody w ki​blu, a je​dze​n ie wkładają do se​de​su, myśląc, że to chłod​ziar​ka. – Łoż – warknął, wy​ma​chując ga​zetą i plując śliną przez wiel​kie, żółte, końskie zęby. Po​sta​wił but na sie​dze​n iu obok mnie i po​chy​lił się niżej: – Wran​jo – powtórzył do​bit​n ie w obłoku woni kiełbasy i piwa, bijącej z jego ust w moje bez​bron​n e noz​drza. Wyraźnie wy​czuł, że się go brzydzę, i ob​ra​-

cał tę myśl w ogo​lo​n ej głowie ni​czym lan​drynkę. Następnie rzu​cił ga​zetę na podłogę i wyciągnął sękatą dłoń. – Ja cho​czu po​da​rok – oznaj​mił, po czym wol​n o powtórzył po nie​miec​ku: – Ja… chcieć… pre​zent. Wy​szcze​rzyłem zęby w uśmie​chu i idio​tycz​n ie po​ki​wałem głową; zdałem so​bie sprawę, że będę mu​siał go zabić albo sam zo​stanę za​bi​ty. – Po​da​rok – bąknąłem. – Po​da​rok. Wciąż uśmie​chając się i przy​ta​kując, z wol​n a pod​n iosłem się na nogi i de​li​kat​n ie od​sunąłem rękaw płasz​cza, by za​de​mon​stro​wać brak ze​gar​ka na le​wym nad​garst​ku. Ru​sek też zaczął się uśmie​chać, za​p ew​n e sądząc, że tra​fiła mu się grat​ka. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – U mie​nia niet cza​sow – wyjaśniłem. – Czto u was jest’? – Ni​cze​wo niet – od​p arłem, kręcąc za​ma​szyście głową i za​p ra​szając, by prze​szu​kał mi kie​sze​n ie. – Nic. – Czto u was jest’? – za​p y​tał zno​wu, tym ra​zem głośniej. Pomyślałem, że to przy​p o​mi​n a moją roz​mowę z bied​n ym dok​to​rem No​va​kiem (jego żona, jak udało mi się usta​lić, fak​tycz​n ie zo​stała za​trzy​ma​n a przez MWD), kie​dy chciałem się od nie​go do​wie​dzieć, co ma na wy​mianę. – Ni​cze​go niet – powtórzyłem. Ru​sek prze​stał się uśmie​chać. Splunął na podłogę. – Łgun – warknął i pchnął mnie w ramię. Pokręciłem głową i za​p ew​n iłem go, że nie kłamię. Wyciągnął rękę, żeby znów mnie po​p chnąć, lecz za​wa​hał się i chwy​cił w brud​n e pal​ce rękaw mo​je​go płasz​cza. – Do​ro​go​je – rzekł z uzna​n iem, miętosząc tka​n inę w pal​cach. Pokręciłem głową, cho​ciaż płaszcz był z czar​n e​go kasz​mi​ru. W żad​n ym ra​zie nie po​wi​n ie​n em był go wkładać, jadąc do stre​fy. Kłótnia nie miała sen​su: ru​ski już od​p i​n ał pas. – Ja cho​czu wa​sze pal​to – oznaj​mił, zdej​mując swój połata​n y szy​n el. Następnie pod​szedł do drzwi prze​działu i otwo​rzył je z roz​ma​chem, dając do zro​zu​mie​n ia, że albo od​dam mu płaszcz, albo wy​lecę z pociągu. Nie miałem wątpli​wości, że wy​rzu​ci mnie tak czy owak. Te​raz z ko​lei ja splunąłem. – Nu, nie​lzia – po​wie​działem. – Chcesz ten płaszcz? To przyjdź i weź go so​bie, ty pier​do​lo​n a, brud​n a świ​n io, ty pa​skud​n y, tępy wieśnia​ku. No już, za​bie​raj, ty pi​ja​n y ku​ta​sie! Ru​sek ryknął wście​kle i chwy​cił ka​ra​bin, który przed​tem odłożył na sie​-

dze​n ie. To był jego pierw​szy błąd. Wi​działem, jak strze​lał przez okno, aby dać sy​gnał ma​szy​n iście, wie​działem więc, że w lu​fie nie ma dru​gie​go ostre​go na​bo​ju. Spóźnił się z tym ro​zu​mo​wa​n iem tyl​ko chwilę, ale za​n im znów odwiódł za​mek, zdążyłem wbić mu w kro​cze czu​bek buta. Ka​ra​bin ze szczękiem upadł na podłogę, a ru​sek z bólu aż zgiął się wpół; jedną ręką złapał się między no​ga​mi, drugą ude​rzył na oślep, za​dając mi w udo bo​le​sny cios, po którym noga zmar​twiała mi jak kawał drew​n a. Wy​p ro​sto​wał się, więc za​machnąłem się prawą, po czym od​kryłem, że moja pięść uwięzła w wiel​kiej łapie na​p ast​n i​ka. Gdy próbował chwy​cić mnie za gardło, przyłożyłem mu z byka, więc puścił moją rękę i od​ru​cho​wo złapał się za wiel​ki jak bul​wa nos. Znów się za​machnąłem, on zaś capnął mnie za kla​p y. To był dru​gi błąd, cho​ciaż przez pół se​kun​dy, za​sko​czo​n y, nie bar​dzo ro​zu​miałem, co się dzie​je. Do​p ie​ro gdy krzyknął i za​to​czył się do tyłu, unosząc dłonie jak go​to​wy do ope​ra​cji chi​rurg i brocząc krwią z roz​ciętych palców, przy​p o​mniałem so​bie o żylet​kach, które wie​le mie​sięcy temu wszyłem w kla​p y na wy​p a​dek ta​kiej właśnie sy​tu​a cji. Z rozpędu ściąłem go z nóg. Przewrócił się z łomo​tem, a jego głowa i ra​mio​n a zna​lazły się za drzwia​mi pędzącego pociągu. Spróbował wciągnąć się do środ​ka, lecz przy​gniotłem mu nogi własnym ciałem, ze wszyst​kich sił usiłując temu za​p o​biec. Jego lep​kie od krwi pal​ce prze​orały mi twarz i roz​pacz​li​wie zwarły się na mo​jej szyi. Za​cisnął chwyt i po​wie​trze z char​ko​tem uszło mi z krta​n i ni​czym para z eks​p re​su do kawy. Walnąłem go kil​ka razy w szczękę, po czym na​sadą dłoni na​p arłem na jego podbródek, usiłując wy​p chnąć go w noc. Po​czułem, że skóra na​p i​n a mi się na czo​le, z tru​dem chwy​tałem po​wie​trze. Na​gle usłyszałem strasz​li​wy huk, jak​by przed no​sem wy​buchł mi gra​n at. Pal​ce na mo​jej szyi zwol​n iły uścisk. Sięgnąłem do jego głowy, lecz na​tra​fiłem tyl​ko na pustą prze​strzeń, w której za​ma​ja​czył rap​tow​n ie kończący się pniak za​krwa​wio​n ych ludz​kich kręgów. Jakaś prze​szko​da – drze​wo, a może słup te​le​gra​ficz​n y – schlud​n ie urwała ru​sko​wi głowę. Padłem na wznak z wrażeniem, że w mo​jej klat​ce pier​sio​wej kłębi się sta​do królików. Ogarnęła mnie fala mdłości. Byłem zbyt wy​czer​p a​n y, by się jej od razu pod​dać, jed​n ak po kil​ku se​kun​dach uległem i szar​p a​n y gwałtow​n y​mi skur​cza​mi żołądka zwy​mio​to​wałem ob​fi​cie na mar​twe ciało żołnie​rza. Do​p ie​ro po kil​ku mi​n u​tach od​zy​skałem dość sił, by wy​p chnąć tru​p a na zewnątrz, a w ślad za nim jego ka​ra​bin. Pod​n iosłem z sie​dze​n ia cuchnący szy​n el, chcąc go również wy​rzu​cić, ale się za​wa​hałem. Był ciężki. Prze​szu​kałem kie​sze​n ie, w których zna​lazłem cze​ski sa​mo​p ow​ta​rzal​n y pi​sto​let ka​li​-

ber 38, kil​ka ze​garków – za​p ew​n e kra​dzio​n ych – i połówkę mo​skow​skiej. Uznałem, że za​trzy​mam so​bie broń i ze​garki, następnie zaś od​kor​ko​wałem flaszkę, prze​tarłem szyjkę i uniosłem bu​telkę ku wy​gwieżdżone​mu, mroźnemu nie​bu. – Niech Bóg ma cię w opie​ce – po​wie​działem i upiłem spo​ry łyk. Po​tem wy​rzu​ciłem z pociągu bu​telkę oraz szy​n el i za​trzasnąłem drzwi. Gdy do​tarłem na dwo​rzec, płatki śnie​gu wi​ro​wały w po​wie​trzu jak pie​rze, tworząc małe stro​me górki między ścianą bu​dyn​ku i ulicą. Było zim​n iej niż kie​dy​kol​wiek w tym ty​go​dniu, a ciem​n e nie​bo niosło groźbę cze​goś jesz​cze gor​sze​go. Gęstniejąca na po​bie​lo​n ych uli​cach mgła przy​p o​mi​n ała smu​gi dymu z cy​ga​ra nad wy​kroch​ma​lo​n ym ob​ru​sem. Po​bli​ska la​tar​n ia paliła się nie​zbyt ja​sno, dawała jed​n ak dość światła, by bry​tyj​ski żołnierz, który chwiej​n ym kro​kiem wra​cał do ko​szar, trzy​mając kil​ka bu​te​lek piwa, zdążył dokład​n ie obej​rzeć moją twarz. Na ten wi​dok jego nie​p ew​n y pi​jac​ki uśmiech za​mie​n ił się w gry​mas napięcia. Żołnierz zaklął, dałbym głowę, że ze stra​chu. Minąłem go po​spiesz​n ie, uty​kając na jedną nogę. Z tyłu do​biegł mnie brzęk tłuczo​n e​go szkła – naj​wy​raźniej bu​tel​ka wyśliznęła mu się ze spo​co​nych palców. Na​gle do​tarło do mnie, że całą twarz i ręce mam po​p la​mio​n e krwią ru​ska, nie mówiąc już o mo​jej własnej. Mu​siałem wyglądać jak toga, w której zginął Ju​liusz Ce​zar. Dałem nura w po​bli​ski zaułek i na​braw​szy garść śnie​gu, spróbowałem się obmyć, śnieg wszakże usu​wał krew ra​zem ze skórą i twarz zro​biła mi się chy​ba czer​wieńsza niż przed​tem. Zakończyłem więc lo​dową to​a ​letę i jak naj​szyb​ciej ru​szyłem do domu, gdzie do​tarłem bez dal​szych przygód. Kie​dy wresz​cie pchnąłem drzwi wejścio​we, minęła północ. Wejść było łatwiej, niż wyjść. Spo​dzie​wałem się, że moja żona już śpi, więc nie zdzi​wiłem się, że w miesz​ka​n iu jest ciem​n o. Ale kie​dy wszedłem do sy​p ial​n i, stwier​dziłem, że jest pu​sta. Opróżniłem kie​sze​n ie i przy​go​to​wałem się do snu. Ułożyłem na sto​le zna​le​zio​n e u ru​ska ze​gar​ki: ro​lex, myszkę miki, złote​go pat​ka i doxę. Wszyst​kie cho​dziły i wszyst​kie po​ka​zy​wały tę samą go​dzinę, z dokładnością do dwóch mi​n ut. Tak ogrom​n a punk​tu​a l​n ość spra​wiła, że tym do​tkli​wiej od​czułem spóźnie​n ie Kir​sten. Gdy​by nie pew​n e po​dej​rze​n ia co do tego, gdzie jest i co robi moja żona, oraz zupełne wy​czer​p a​n ie, byłbym się na​wet za​n ie​p o​koił. Dłonie drżały mi ze zmęcze​n ia, kark bolał, jak​by ktoś pobił mnie tłuczkiem do mięsa. Wczołgałem się do łóżka i padłem bezwład​n ie, całko​wi​-

cie wy​p ra​n y z ener​gii, jak​by prze​gna​n o mnie z ludz​kiej wspólno​ty i ka​za​n o jeść trawę jak wołu.

3

Obu​dził mnie da​le​ki wy​buch. Bez prze​rwy wy​sa​dza​n o w po​wie​trze ja​kieś ru​iny, które uzna​n o za za​grażające bez​p ie​czeństwu. Okno zadrżało, sma​gnięte wil​czym wy​ciem wi​chru, ja zaś wtu​liłem się w ciepłe ciało Kir​sten, w myślach roz​szy​fro​wując wszyst​kie tro​p y, wiodące w mrocz​n y la​bi​rynt po​dej​rzeń: za​p ach na jej szyi, wto​p io​n y we włosy pa​p ie​ro​so​wy dym. Nie słyszałem, kie​dy przyszła i się położyła. Duet głowy i pra​wej nogi co​raz boleśniej dawał znać o so​bie, więc znów za​mknąłem oczy i ze stęknięciem odwróciłem się na wznak. Przy​p o​mniały mi się strasz​n e wy​da​rze​n ia ubiegłej nocy – zabiłem człowie​ka, co gor​sza, człowie​kiem tym był ra​dziec​ki żołnierz. To, że działałem w sa​mo​obro​n ie, nie miało – wie​działem o tym – naj​mniej​sze​go zna​cze​n ia dla sądu ste​ro​wa​ne​go przez ru​skich. Za zabójstwo czer​wo​n o​a r​mi​sty kara mogła być tyl​ko jed​n a. Zacząłem się za​sta​n a​wiać, ilu lu​dzi wi​działo, jak ​wra​cam ze sta​cji ko​le​jo​wej Po​ts​da​mer Bahn​hof z twarzą i dłońmi uma​za​n y​mi krwią ni​czym środ​ko​wo​a me​ry​kański łowca głów. Uznałem, że będzie le​p iej przy​n ajm​n iej przez kil​ka mie​sięcy uni​kać stre​fy wschod​n iej. Ale gapiąc się w uszko​dzo​n y przez bombę su​fit sy​p ial​n i, zro​zu​miałem, że sama stre​fa może ze​chcieć mnie od​szu​kać. Ber​lin był jak odsłonięty kawałek bel​ko​wa​n ia na dużej połaci nie​ska​zi​tel​n ej, tyn​ko​wa​n ej ścia​n y, w kącie sy​p ial​n i zaś leżała tor​ba czar​n o​ryn​ko​we​go gip​su, którym pew​n e​go dnia za​mie​rzałem tę dziurę załatać. I nie​wie​lu lu​dzi – ja na pew​n o nie – nadal wie​rzyło, że Sta​lin nie ze​chce podjąć się po​dob​n e​go za​da​n ia i za​kleić małego, odsłoniętego kawałka ber​lińskiej wol​n ości. Pod​n iosłem się z łóżka, ochla​p ałem twarz wodą z dzban​ka, ubrałem się i po​szedłem do kuch​n i zro​bić so​bie śnia​da​n ie. Na sto​le do​strzegłem ar​ty​kuły spożyw​cze, których wczo​raj tam nie było: kawę, masło, puszkę skon​den​so​wa​n e​go mle​ka i kil​ka ta​bli​czek cze​ko​la​dy – wszyst​kie z Post Exchan​ge, czy​li sklepów PX, prze​zna​czo​n ych wyłącznie dla ame​ry​kańskich woj​sko​wych, je​dy​n ych, w których dawało się coś kupić. W do​bie ra​cjo​n o​wa​n ia żywności nie​miec​kie skle​p y opróżnia​n o z to​warów nie​mal na​tych​miast po do​sta​wie. Każde je​dze​n ie było pożądane: zważyw​szy na to, że wspólnie z Kir​sten mo​gliśmy kupić na kart​ki nie​całe 3500 ka​lo​rii dzien​n ie, często by​wa​liśmy głodni i od zakończe​n ia woj​n y stra​ciłem na wa​dze piętnaście kilo. Miałem

swo​je po​dej​rze​n ia co do spo​so​bu, w jaki Kir​sten zdo​by​wa te do​dat​ko​we pro​duk​ty, nie​mniej na ra​zie od​sunąłem je na bok i usmażyłem kil​ka ziem​niaków, do​dając dla sma​ku fusy z na​miast​ki kawy. Kir​sten stanęła w drzwiach kuch​n i zwa​bio​n a wonią je​dze​n ia. – Wy​star​czy dla dwoj​ga? – za​p y​tała. – Oczy​wiście – po​wie​działem i po​sta​wiłem dla niej ta​lerz. Te​raz za​uważyła sińce na mo​jej twa​rzy. – Do​bry Boże, Ber​n ie, co ci się, u diabła, stało? – Wczo​raj wie​czo​rem zwarłem się z jed​n ym ru​skim. – Po​zwo​liłem jej do​tknąć swo​jej twa​rzy i przez chwilę oka​zać troskę, a do​p ie​ro po​tem usiadłem do śnia​da​n ia. – Skur​wiel chciał mnie ob​ro​bić. Po​bi​liśmy się, a po​tem on się za​winął. Chy​ba miał pra​co​wi​ty wieczór. Zo​sta​wił kil​ka ze​garków. – Nie miałem za​mia​ru jej mówić, że Ro​sja​n in nie żyje. Nie było sen​su, abyśmy obo​je się de​n er​wo​wa​li. – Wi​działam. Ładne. Pew​n e war​te kil​ka tysięcy dolców. – Pójdę dziś pod Re​ich​stag i zo​baczę, czy jacyś ru​scy nie ze​chcą ich kupić. – Uważaj, żeby nie przy​szedł cię tam szu​kać. – Nie martw się, nic mi nie będzie. – Zjadłem trochę kar​to​fli, wziąłem do ręki puszkę ame​ry​kańskiej kawy i zacząłem od nie​chce​n ia czy​tać ety​kietę. – Trochę późno wczo​raj przyszłaś, co? – Spałeś jak dziec​ko, kie​dy wróciłam. – Kir​sten przygładziła włosy dłonią i dodała: – Byliśmy wczo​raj bar​dzo zajęci, je​den Jan​kes za​brał nas na przyjęcie uro​dzi​n o​we. – Ro​zu​miem. Moja żona była z za​wo​du na​uczy​cielką, ale pra​co​wała jako kel​n er​ka w ame​ry​kańskim ba​rze w Ze​hlen​dor​fie, do którego wstęp mie​li tyl​ko Ame​ry​ka​n ie. Pod pal​tem, które mu​siała włożyć z po​wo​du zim​n a pa​n ującego w miesz​ka​n iu, miała już na so​bie czer​woną per​ka​lową su​kienkę i maleńki far​tu​szek z fal​banką, składające się na jej służbowy mun​du​rek. Zważyłem puszkę w ręce. – Ukradłaś to? Kiwnęła głową, nie patrząc mi w oczy. – Nie wiem, jak ci to ucho​dzi na su​cho – po​wie​działem. – Czy oni nig​dy was nie prze​szu​kują? Nie za​uważają braków w ma​ga​zy​n ie? Zaśmiała się. – Nie masz pojęcia, ile tam jest żar​cia. Jan​ke​si mają po czte​ry tysiące ka​lo​rii dzien​n ie. Taki sze​re​go​wy GI zja​da na​raz cały twój mie​sięczny przy​dział mięsa i jesz​cze zo​sta​je mu miej​sce na lody. – Skończyła jeść, po​grze​bała

w kie​sze​n i i wyciągnęła paczkę luc​ky stri​ke’ów. – Chcesz? – To też ukradłaś? – Jed​n ak przyjąłem pa​p ie​ro​sa i po​chy​liłem głowę nad zapałką, którą mi pod​sunęła. – Wiecz​n y de​tek​tyw – mruknęła i dodała z rosnącym roz​drażnie​n iem: – Aku​rat te pa​p ie​ro​sy do​stałam w pre​zen​cie od jed​n e​go Jan​ke​sa. Wiesz, niektórzy z nich to jesz​cze chłopcy. Po​tra​fią być bar​dzo mili. – Mogę się założyć. – Zo​rien​to​wałem się, że warczę. – Lubią so​bie po​ga​dać, to wszyst​ko. – Z pew​n ością an​gielsz​czy​zna ci się po​p ra​wia. – Uśmiechnąłem się, by zneu​tra​li​zo​wać cień sar​ka​zmu w głosie. To nie była właściwa pora, jesz​cze nie te​raz. Byłem cie​kaw, czy wspo​mni o fla​ko​n ie per​fum Cha​n el, który ostat​n io zna​lazłem scho​wa​n y w jej szu​fla​dzie. Ale nie wspo​mniała. Jakiś czas po wyjściu Kir​sten roz​legło się pu​ka​n ie do drzwi. Wciąż byłem zde​n er​wo​wa​n y śmier​cią ru​ska, więc na wszel​ki wy​p a​dek wsunąłem do kie​sze​n i jego pi​sto​let. – Kto tam? – Dok​tor No​vak. Szyb​ko załatwi​liśmy sprawę. Wyjaśniłem, że je​den te​le​fon na po​ste​ru​n ek po​li​cji w Mag​de​bur​gu – mia​sta położone​go naj​bliżej Wer​n i​ge​ro​de – wy​star​czył, by moje źródło in​for​ma​cji w szta​bie Gru​p y Wojsk Ra​dziec​kich po​twier​dziło, że Frau No​vak rze​czy​wiście zo​stała za​trzy​ma​n a przez ruską bez​p iekę w „aresz​cie pre​wen​cyj​n ym”. Po po​wro​cie No​vaka do domu obo​je mie​li być na​tych​miast de​p or​to​wa​n i „do pra​cy o za​sad​n i​czym zna​cze​n iu dla in​te​resów na​rodów Związku So​cja​li​stycz​n ych Re​p u​blik Ra​dziec​kich” w mieście Charków na Ukra​inie. No​vak po​n u​ro po​ki​wał głową. – To by się zga​dzało – wes​tchnął. – Ba​da​n ia nad me​ta​lur​gią pro​wa​dzo​n e są głównie tam. – Co pan te​raz zro​bi? – za​p y​tałem. Pokręcił głową z tak przygnębioną miną, że zro​biło mi się go żal. Ale jesz​cze bar​dziej żal mi było Frau No​vak – ona nie miała żad​n e​go ru​chu. – No cóż, wie pan, gdzie mnie zna​leźć, gdy​bym mógł panu jesz​cze w czymś pomóc. No​vak ru​chem głowy wska​zał wo​rek węgla, który po​mog​łem mu przy​nieść z taksówki, po czym po​wie​dział: – Sądząc z wyglądu pańskiej twa​rzy, naj​wy​raźniej za​p ra​co​wał pan na ten węgiel.

– Po​wiedz​my, że gdy​bym spa​lił go od razu, nie byłoby na​wet w połowie tak gorąco. – Za​wa​hałem się. – Dok​to​rze No​vak, to nie moja spra​wa, ale wróci pan? – Ma pan rację, to nie pańska spra​wa. Życzyłem mu więc szczęścia, a gdy od​szedł, za​n iosłem do po​ko​ju wia​dro węgla, żeby na​p a​lić w pie​cy​ku, co uczy​n iłem sta​ran​n ie i w sku​p ie​n iu, zmąco​n ym je​dy​n ie przez moją rosnącą nie​cier​p li​wość, by znów po​czuć ciepło. Spędziłem miły ra​n ek, leżąc na ka​n a​p ie, miałem wręcz ochotę przez cały dzień zo​stać w domu. Jed​n ak po południu od​szu​kałem w sza​fie laskę i pokuśtykałem na Kurfürsten​damm, gdzie od​staw​szy co naj​mniej pół go​dzi​ny w ko​lej​ce, wresz​cie wcisnąłem się do tram​wa​ju jadącego w kie​run​ku wschod​n im. – Czar​n y ry​n ek! – zawołał kon​duk​tor, gdy sta​ry, zruj​n o​wa​n y Re​ich​stag zna​lazł się w zasięgu wzro​ku, po czym tram​waj na​tych​miast opu​sto​szał. Żaden Nie​miec, choćby nie wiem jak god​n y sza​cun​ku, nie miał nic prze​ciw​ko temu, żeby od cza​su do cza​su po​han​dlo​wać troszkę na czar​n ym ryn​ku, a przy śred​n iej ty​go​dniówce w wy​so​kości dwu​stu ma​rek – co wy​star​czało na paczkę pa​p ie​rosów – na​wet le​gal​n e fir​my nie​jed​n o​krot​n ie po​le​gały na czar​n o​ryn​ko​wych to​wa​rach, by zapłacić pra​cow​n i​kom. Nie​mal bez​war​tościo​we re​ich​smar​ki służyły lu​dziom głównie do płace​n ia czyn​szu i wy​ku​py​wa​n ia nędznych ra​cji żywnościo​wych. Dla stu​den​ta kla​sycz​n ej eko​n o​mii Ber​lin sta​n o​wił do​sko​n ały mo​del cy​klu go​spo​dar​cze​go, napędza​n e​go chci​wością i po​trzebą. Przed wy​p a​lo​n ym szkie​le​tem Re​ich​sta​gu, na pla​cu wiel​kości bo​iska do piłki nożnej, stało co naj​mniej tysiąc osób, zbi​tych w małe kon​spi​ra​cyj​n e grup​ki. Wszy​scy trzy​ma​li przed sobą to, co chcie​li sprze​dać, ni​czym pasz​por​ty na ru​chli​wym przejściu gra​n icz​n ym: pacz​ki sa​cha​ry​n y i pa​p ie​rosów, igły do ma​szyn do szy​cia, kawę, kart​ki na żywność (głównie podróbki), cze​ko​ladę i kon​do​my. Między nimi błąkali się ku​p ujący, którzy rozglądali się za po​trzeb​n y​mi ar​ty​kułami, z roz​myślną wzgardą zer​kając na pre​zen​to​wa​n e przed​mio​ty. A kupić tu można było wszyst​ko, od tytułów własności po fałszywkę świa​dec​twa de​n a​zy​fi​ka​cyj​n e​go, gwa​ran​tującego, że właści​ciel jest wol​n y od hi​tle​row​skiej „za​ra​zy”, a za​tem można go za​trud​n ić na ja​kiejś po​sa​dzie po​zo​stającej w ge​stii aliantów, od dy​ry​gen​ta do za​mia​ta​cza ulic. Ale nie tyl​ko Niem​cy przy​cho​dzi​li tu han​dlo​wać. Nic po​dob​n e​go. Fran​cu​zi ku​p o​wa​li tu biżute​rię dla zo​sta​wio​n ych w kra​ju dziew​czyn, Bry​tyj​czy​cy – apa​ra​ty fo​to​gra​ficz​n e na wa​ka​cje nad mo​rzem. Ame​ry​ka​n ie na​by​wa​li an​ty​-

ki, fa​cho​wo pod​ro​bio​n e w jed​n ym z wie​lu warsz​tatów w oko​li​cach Sa​vi​gny​platz, ru​scy zaś ma​rzy​li o tym, by wydać cały za​legły wie​lo​mie​sięczny żołd na ze​gar​ki – a przy​n ajm​n iej na to li​czyłem. Zająłem miej​sce obok fa​ce​ta o ku​lach, dźwi​gającego ple​cak, z którego wy​sta​wała bla​sza​n a noga, stercząca mu wy​so​ko nad głową, po czym chwy​ciłem ze​gar​ki za pa​ski i po​ka​załem je świa​tu. Po pew​n ym cza​sie skinąłem przy​jaźnie do jed​n o​n o​gie​go sąsia​da i za​p y​tałem, co ma do sprze​da​n ia, gdyż nie do​strzegłem, żeby coś pre​zen​to​wał. Szarp​n ięciem głowy wska​zał ple​cak. – Nogę – oświad​czył ze spo​ko​jem. – Jaka szko​da. Na jego twa​rzy od​ma​lo​wała się ci​cha re​zy​gna​cja. Przyj​rzał się moim ze​gar​kom. – Ładne – po​wie​dział. – Ja​kieś piętnaście mi​n ut temu był tu taki ru​sek, który szu​kał do​bre​go ze​gar​ka. Za dzie​sięć pro​cent spróbuję go dla pana zna​leźć. Próbowałem so​bie wy​obra​zić, jak długo będę mu​siał stać na zim​n ie, za​nim uda mi się coś sprze​dać. – Pięć – usłyszałem własny głos. – Jeśli doj​dzie do kup​n a. Mężczy​zna kiwnął głową i kuśty​kając chwiej​n ie ni​czym ru​cho​my trójnóg, od​da​lił się w stronę gma​chu Krol​lo​p er. Po dzie​sięciu mi​n u​tach wrócił, dysząc ciężko i pro​wadząc nie jed​n e​go, ale dwóch ro​syj​skich żołnie​rzy, którzy po dłuższych kłótniach i tar​gach ku​p i​li myszkę miki i złote​go pat​ka za tysiąc sie​dem​set do​larów. Kie​dy ru​scy po​szli, z pli​ku, który od nich do​stałem, od​li​czyłem dzie​więć zatłuszczo​n ych bank​n otów i wręczyłem gościo​wi. – Może te​raz będzie pan mógł za​trzy​mać tę swoją nogę. – Może – od​p arł, pociągając no​sem, później jed​n ak zo​ba​czyłem, że sprze​dał ją komuś za pięć kar​tonów win​stonów. Tego popołudnia nie miałem więcej szczęścia, więc zapiąłem po​zo​stałe dwa ze​gar​ki na prze​gu​bie i po​sta​n o​wiłem wra​cać do domu. Ale mi​jając upior​n y ma​syw Re​ich​sta​gu, jego za​mu​ro​wa​n e okna i kopułę, która mogła się w każdej chwi​li za​wa​lić, zmie​n iłem zda​n ie; je​den z na​gry​zmo​lo​n ych na jego mu​rach na​p isów wy​p a​lił mi dziurę w żołądku: „Od tego, co robią na​sze ko​bie​ty, Nie​miec zapłacze, a GI się spuści”. Pociąg do Ze​hlen​dor​fu i ame​ry​kańskie​go sek​to​ra w Ber​li​n ie zawiózł mnie w po​bliże Kron​p rin​ze​n al​lee, gdzie znaj​do​wał się ame​ry​kański bar U John​ny’ego, w którym pra​co​wała Kir​sten. Nie​spełna ki​lo​metr da​lej mieścił się

sztab ar​mii USA. Ściem​n iało się, kie​dy zna​lazłem bar: ja​sno oświe​tlo​n y, gwar​n y lo​kal o za​pa​ro​wa​n ych oknach, przed którym stało kil​ka dżipów. Na​p is nad tan​det​nym wejściem głosił, że do baru mają wstęp tyl​ko pierw​sze trzy stop​n ie, co​kol​wiek to zna​czyło. Pod drzwia​mi stał sta​ry, zgar​bio​n y jak igloo człowiek: Tschick​kar​re​tie​rer, je​den z wie​lu tysięcy zbie​ra​czy petów w tym mieście, żyjących z pod​n o​sze​n ia nie​do​p ałków. Po​dob​n ie jak pro​sty​tut​ki, zbie​ra​cze petów mie​li swo​je re​wi​ry, przy czym naj​bar​dziej pożądane były chod​n i​ki przed ame​ry​kański​mi skle​p a​mi i klu​ba​mi; w do​bry dzień człowiek mógł tam ze​brać na​wet sto nie​do​p ałków, co star​czało na dzie​sięć do piętna​stu całych pa​p ie​rosów, war​tości około pięciu do​larów. – Czołem, dziad​ku – po​wie​działem. – Chcesz za​ro​bić czte​ry win​sto​n y? Wyciągnąłem paczkę, ku​p ioną pod Re​ich​sta​giem, i wy​stu​kałem na dłoń czte​ry sztu​ki. Mężczy​zna skwa​p li​wie zwrócił załza​wio​n y wzrok ku mo​jej twa​rzy. – Co mam zro​bić? – Dwa te​raz, a dwa później, kie​dy przyj​dziesz mnie za​wia​do​mić, gdy​by wyszła stąd ta pani. – Wręczyłem mu zdjęcie Kir​sten, trzy​ma​n e w port​fe​lu. – Niezła da​mul​ka – mlasnął. – Nic ci do tego. – Ru​chem kciu​ka wska​załem ob​skurną ka​fejkę nie​co da​lej na Kron​p rin​ze​n al​lee, w kie​run​ku szta​bu ame​ry​kańskie​go. – Wi​dzisz tę knajpę? – Kiwnął głową. – Tam na cie​bie za​cze​kam. Zbie​racz petów za​sa​lu​to​wał pal​cem, wsa​dził pa​p ie​ro​sy oraz fo​to​gra​fię do kie​sze​n i spodni i znów schy​lił się ku swo​im płytom chod​n i​ko​wym. Przy​trzy​małem go za brudną chustkę, zawiązaną na szcze​ci​n ia​stej grdy​ce. – Tyl​ko nie za​p o​mnij, do​bra? – mruknąłem, za​ci​skając ją moc​n o. – To mi wygląda na do​bry re​wir. Będę wie​dział, gdzie cię szu​kać, gdy​byś za​p o​mniał przyjść i mnie za​wia​do​mić. Ka​p u​jesz, co mówię? Sta​ry naj​wy​raźniej wy​czuł moje napięcie i okrop​n ie wy​szcze​rzył zęby. – Może ona o panu za​p o​mniała, ale ja nie za​p omnę, może pan być tego pe​wien. Ścisnąłem chustkę moc​n iej, aż po​czer​wie​n iała mu twarz, wyświe​co​n a i tłusta jak po​sadz​ka garażu. – No, to się pil​n uj – po​wie​działem, zwal​n iając uścisk. Było mi trochę głupio, że tak bru​tal​n ie go trak​tuję, więc w ra​mach re​kom​p en​sa​ty dałem mu ko​lej​n e​go pa​p ie​ro​sa i nie zważając na górno​lot​n e kom​p le​men​ty, do​tyczące mo​ich rze​ko​mych cnót, ru​szyłem ulicą w stronę ob​skur​n ej ka​fej​ki. Wy​da​wało mi się, że przez wie​le go​dzin sie​działem w mil​cze​n iu nad dużą,

ale podłą bran​dy, paląc pa​p ie​ro​sy i słuchając toczących się wokół mnie rozmów. Tak na​p rawdę zbie​racz petów zja​wił się po nie​całych dwóch go​dzinach, a jego skro​fu​liczną gębę roz​jaśniał try​um​fal​n y uśmiech. – Proszę pana, proszę pana! – po​n a​glił, ciągnąc mnie na ulicę i ma​chając ręką w stronę dwor​ca ko​le​jo​we​go. – Ta pani poszła w tamtą stronę! – Za​milkł na chwilę, gdy wręczałem mu resztę należności, ale za​raz podjął: – Ze swo​im schätzi. To chy​ba ka​p i​tan. Tak czy in​a ​czej, przy​stoj​n iak. Ale nie słuchałem go już, tyl​ko naj​szyb​ciej jak mogłem ru​szyłem we wska​za​n ym kie​run​ku. Nie​ba​wem do​strzegłem przed sobą Kir​sten i jej ame​ry​kańskie​go to​wa​rzy​sza. Szli objęci, wol​n ym kro​kiem, i w świe​tle pełnego księżyca wi​działem ich aż nad​to wyraźnie. Przez jakiś czas śle​dziłem ich z bez​p iecz​n ej od​ległości, aż wresz​cie zna​leźliśmy się pod zbu​rzoną przez bom​by sześcio​piętrową ka​mie​n icą, której kon​dy​gna​cje leżały jed​n a na dru​giej ni​czym war​stwy francuskie​go cia​sta. Kir​sten i ka​p i​tan zniknęli w środ​ku, a ja zadałem so​bie py​ta​n ie, czy rze​czy​wiście muszę iść za nimi? Czy na​p rawdę muszę wszyst​ko obej​rzeć na własne oczy? Z wątro​by wysączyła mi się gorz​ka żółć i zaczęła nadżerać za​le​gające w żołądku tłuste pokłady wątpli​wości. Byli jak ko​ma​ry – łatwiej było ich usłyszeć, niż zo​ba​czyć. Mówili tak płyn​n ie po an​giel​sku, że nie bar​dzo ro​zu​miałem po​szczególne słowa, od​niosłem jed​n ak wrażenie, że ona mu tłuma​czy, iż nie po​win​n a przez dwa dni z rzędu wra​cać tak późno do domu. Chmu​ra za​kryła księżyc i kra​jo​braz po​ciem​n iał, prze​kradłem się za​tem bliżej i ukryłem za ogromną stertą gru​zu, licząc, że stamtąd łatwiej mi będzie coś doj​rzeć. I rze​czy​wiście, chmu​ra odpłynęła i księżyc znów zaświe​cił przez kra​tow​n icę kro​kwi, za​le​wając sil​nym bla​skiem całe ru​mo​wi​sko. Wte​dy ich zo​ba​czyłem. Mil​cze​li; przez chwilę miałem przed sobą ob​ra​zek nie​win​n ości. Ona klęczała przed nim, on położył rękę na jej głowie, jak​by udzie​lając błogosławieństwa. Nie od razu pojąłem, dla​cze​go Kir​sten tak się kołysze, lecz gdy mężczy​zna jęknął, świa​do​mość tego, co się dzie​je, ogarnęła mnie równie szyb​ko, jak to​wa​rzysząca jej fala mdlącej pust​ki. Od​szedłem bez​sze​lest​n ie i upiłem się do nie​p rzy​tom​n ości.

4

Noc spędziłem na ka​n a​p ie. Kie​dy wresz​cie do​wlokłem się do domu, Kir​sten już spała, chciałem jed​n ak stwo​rzyć po​zo​ry, że po​sta​n o​wiłem spać od​dziel​nie, gdyż cuchnąłem wódką. Choć uda​wałem sen, cze​kając, aż wyj​dzie, nie udało mi się uniknąć pożegnal​n e​go całusa w czoło. Słyszałem, jak wesoło po​gwiz​dując, wy​bie​ga po scho​dach na ulicę. Stałem w oknie i pa​trzyłem za nią, gdy podążała Fa​sa​n en​stras​se, kie​rując się na północ do Dwor​ca Zoo, skąd od​cho​dziły pociągi do Ze​hlen​do​rfu. Stra​ciw​szy ją z oczu, za​brałem się do ra​to​wa​n ia resz​tek sie​bie, aby się zmie​rzyć z nad​chodzącym dniem. Miałem uczu​cie, że w głowie war​czy mi wściekły do​ber​man, umyłem się więc w lo​do​wa​tej wo​dzie, wypiłem kil​ka ka​p i​tańskich kaw i za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa. Już nie​mal nada​wałem się do życia, byłem jed​n ak tak pochłonięty wspo​mnie​n iem Kir​sten robiącej ka​p i​tanowi loda oraz myślą o tym, co sam chciałem mu zro​bić, że nie za​cho​wałem należytej ostrożności. Zupełnie za​p o​mniałem o tym, co zro​biłem pew​n e​mu czer​wo​n o​a r​miście, toteż gdy usłyszałem pu​ka​n ie do drzwi, otwo​rzyłem je bez wa​ha​n ia. Ro​sja​n in był ni​ski, a prze​cież stał wyżej niż naj​wyższy ofi​cer Ar​mii Ra​dziec​kiej. Trzy złote gwiazd​ki i błękit​n a ple​cion​ka na srebr​n ych epo​le​tach płasz​cza jed​n o​znacz​n ie okreś​lały jego tożsamość. Miałem przed sobą pułkow​n i​ka z MWD, Mi​n i​stier​stwa Wnu​trien​n ych Dieł, funk​cjo​n a​riu​sza ra​dziec​kiej po​li​cji po​li​tycz​n ej. – Herr Günther? – za​p y​tał uprzej​mie. Przy​taknąłem po​n u​ro, wściekły na sie​bie, że nie byłem ostrożniej​szy. Za​sta​n a​wiałem się, gdzie położyłem pi​sto​let za​bi​te​go ru​ska i czy ośmielę się rzu​cić do uciecz​ki. Być może u stóp schodów cze​ka​li już lu​dzie pułkow​n i​ka, których zo​sta​wił tam, prze​wi​dując właśnie taką moją re​a kcję. Ofi​cer zdjął czapkę, stuknął ob​ca​sa​mi ni​czym sta​ry Pru​sak i ener​gicz​n ie skinął głową. – Pułkow​n ik Po​ro​szyn, do usług. Mogę wejść? – Nie cze​kał na od​p o​wiedź. Nie był ty​p em człowie​ka, który zwykł cze​kać na co​kol​wiek z wyjątkiem własnych wiatrów. Nie mógł mieć więcej niż trzy​dzieści lat. Od​garnął z czoła włosy, dość długie jak na woj​sko​we​go, i przygładził je na wąskiej czasz​ce, odsłaniając ja​sno​n ie​bie​skie oczy, po czym wszedł do po​ko​ju ze sztucz​n ym uśmie​chem na ustach i spoj​rzał mi pro​sto w twarz.

– Herr Ber​n ard Günther, czy tak? Muszę się upew​n ić. Trochę mnie za​sko​czyło, że wie, jak się na​zy​wam. Za​sko​czyła mnie również ele​ganc​ka złota pa​p ie​rośnica, którą pod​sunął mi pod nos; zbrązo​wiałe czub​ki jego szczupłych palców świad​czyły o tym, że nie tra​cił cza​su na han​del pa​p ie​rosami. Do​szedłem do wnio​sku, że funk​cjo​n a​riu​sze MWD na ogół nie kwa​p ią się do często​wa​n ia lu​dzi, których przy​szli aresz​to​wać. Przyjąłem więc pa​p ie​rosa i przy​znałem się do na​zwi​ska. Po​ro​szyn sam włożył pa​p ie​ro​sa do ust, za​ci​skając kwa​dra​tową szczękę, wyjął równie kwa​dra​tową za​p al​n iczkę Dun​hill, a następnie przy​p a​lił mnie i so​bie. – I jest pan… – skrzy​wił się, gdy dym za​szczy​p ał go w oczy – …szpik, jak to się mówi po nie​miec​ku…? – Pry​wat​n y de​tek​tyw – przetłuma​czyłem nie​mal au​to​ma​tycz​n ie i od razu pożałowałem swo​jej skwa​p li​wości. Brwi Po​ro​szy​n a uniosły się na jego wy​so​kim czo​le. – No, no – za​uważył z ci​chym zdu​mie​n iem, które prze​kształciło się z za​cie​ka​wie​n ie, a po​tem w sa​dy​styczną przy​jem​n ość. – Pan mówi po ro​syj​sku! Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Trochę. – Ale to nie jest po​spo​li​te słowo. Nie dla kogoś, kto mówi po ro​syj​sku tyl​ko trochę. Szpik to również ro​syj​skie okreś​le​n ie so​lo​n ej słoni​n y. Wie​dział pan o tym? – Nie. Znałem tę słoninę aż na​zbyt do​brze; jako je​n iec wo​jen​n y w Związku Ra​dziec​kim zjadłem jej mnóstwo, roz​sma​ro​wa​n ej na ra​zo​wym chle​bie. Skąd on o tym wie? – Bez żartów. – Wy​szcze​rzył zęby w uśmie​chu. – Założę się, że pan zna to określe​n ie. Tak jak pan wie, że je​stem z MWD, co? – Te​raz już śmiał się w głos. – Wi​dzi pan, jaki ze mnie za​wo​do​wiec? Jesz​cze nie ma pięciu mi​n ut, jak z pa​n em roz​ma​wiam, a już się do​wie​działem, że bar​dzo panu zależy, bym się nie domyślił, że mówi pan do​brze po ro​syj​sku. Ale dla​cze​go? – Właści​wie cze​go pan chce ode mnie, pułkow​n i​ku? – Ależ proszę pana – po​wie​dział. – To chy​ba na​tu​ral​n e, że jako ofi​cer wy​wia​du je​stem cie​ka​wy. Pan po​wi​n ien ro​zu​mieć ten ro​dzaj cie​ka​wości le​p iej niż inni, praw​da? – Wypuścił dym no​sem po​dob​n ym do płetwy re​ki​n a, a usta ściągnął w prze​p ra​szającym gry​ma​sie. – Niem​com cie​ka​wość się nie opłaca – od​p arłem. – Nie w dzi​siej​szych cza​sach.

Wzru​szył ra​mio​n a​mi, od nie​chce​n ia pod​szedł do biur​ka i wpa​trzył się w dwa ze​gar​ki leżące na bla​cie. – Możliwe – rzekł w za​du​mie. Miałem na​dzieję, że nie po​su​n ie się do tego, by otwo​rzyć szu​fladę, do której jak so​bie na​gle przy​p o​mniałem, włożyłem pi​sto​let za​bi​te​go ru​ska. – Po​dob​n o agen​cje in​for​ma​cyj​n e i pry​wat​n i de​tek​ty​wi mają za​kaz pra​cy w wa​szej stre​fie? – za​p y​tałem, usiłując znów skie​ro​wać roz​mowę na pier​wot​n y te​mat. – Wier​no, Herr Günther – od​p arł, od​chodząc wresz​cie od biur​ka. – A to dla​te​go, że ta​kie in​sty​tu​cje nie mają w praw​dzi​wej de​mo​kra​cji ra​cji bytu… – Cmoknął, widząc, że chcę mu prze​rwać. – Nie, Herr Günther, bar​dzo pana proszę. Za​mie​rzał pan oznaj​mić, że Związek Ra​dziec​ki trud​n o na​zwać de​mo​kracją; gdy​by pan to zro​bił, to​wa​rzysz prze​wod​n iczący mógłby pana usłyszeć i przysłać strasz​n ych lu​dzi, żeby po​rwa​li pana i pańską żonę. Obaj wie​my, że w tym mieście na​p rawdę za​ra​biają na życie tyl​ko pro​sty​tut​ki, spe​ku​lan​ci i szpie​dzy. Ale pro​sty​tut​ki będą wiecz​n ie, a czar​n y ry​n ek do​trwa tyl​ko do re​for​my wa​lu​to​wej w Niem​czech. Zo​stają szpie​dzy. Oto zajęcie, które trze​ba te​raz upra​wiać, Herr Günther. Po​wi​n ien pan za​p o​mnieć o za​wo​dzie pry​wat​n e​go de​tek​ty​wa; przed ludźmi ta​ki​mi jak pan otwie​ra się wie​le no​wych możliwości… – To brzmi, jak​by pro​p o​n o​wał mi pan pracę, pułkow​n i​ku. Uśmiechnął się cierp​ko. – A wie pan, że to całkiem niezły po​mysł. Ale nie dla​te​go przy​szedłem. – Obej​rzał się na fo​tel. – Mogę usiąść? – Proszę się roz​gościć. Oba​wiam się, że nie mogę panu za​p ro​p o​n o​wać nic oprócz kawy. – Dziękuję, nie. Uważam, że ten napój za bar​dzo mnie po​bu​dza. Usa​do​wiłem się za​tem na ka​n a​p ie, cze​kając, co mi po​wie. – Nasz wspólny przy​ja​ciel, Emil Bec​ker, wpadł, jak to mówią, jak śliw​ka w gówno. – Bec​ker? – Zamyśliłem się. Przed ocza​mi stanęła mi po​stać za​p a​miętana z ro​syj​skiej ofen​sy​wy 1941 roku, a przed​tem z Re​ich​skri​mi​n al Po​li​zei, w skrócie Kri​p o. – Od bar​dzo daw​n a go nie wi​działem. Nie na​zwałbym go przy​ja​cie​lem, ale co on ta​kie​go zro​bił? Za co go po​sa​dzi​liście? Po​ro​szyn pokręcił głową. – Pan nie ro​zu​mie. On ma kłopo​ty nie z nami, tyl​ko z Ame​ry​ka​n a​mi. A kon​kret​n ie z ame​ry​kańską żan​dar​me​rią woj​skową w Wied​n iu. – Hm. Sko​ro do​p a​dli go Ame​ry​ka​n ie, to mu​siał na​p rawdę popełnić ja​kieś

przestępstwo. Po​ro​szyn zi​gno​ro​wał mój sar​kazm. – Zo​stał oskarżony o za​mor​do​wa​n ie ofi​ce​ra, ka​p i​ta​n a ar​mii Stanów Zjed​no​czo​n ych. – Ha, wszy​scy od cza​su do cza​su mamy na to ochotę. – Po​ro​szyn spoj​rzał na mnie py​tająco, lecz tyl​ko pokręciłem głową. – Nie​ważne. – Ważne jest to, że on nie zabił tego ofi​ce​ra – rzekł sta​n ow​czo pułkow​n ik. – Bec​ker jest nie​win​n y. Nie​mniej Ame​ry​ka​n ie mają nie​zbi​te do​wo​dy i jeśli ktoś mu nie pomoże, na pew​n o cze​ka go stry​czek. – Nie wiem, co mógłbym dla nie​go zro​bić. – Chciałby pana za​trud​n ić, oczy​wiście w cha​rak​te​rze pry​wat​n e​go de​tek​ty​wa. Żeby pan udo​wod​n ił jego nie​win​n ość. Jest gotów do​brze panu zapłacić. Bez względu na to, czy panu się uda, czy nie, ho​n o​ra​rium wy​n o​si pięć tysięcy do​larów. Gwizdnąłem mi​mo​wol​n ie. – To mnóstwo pie​n iędzy. – Połowa płatna od razu, w złocie. Resz​ta po pańskim przy​by​ciu do Wied​nia. – A jaki pan ma w tym in​te​res, pułkow​n i​ku? Napiął kark pod cia​snym kołnie​rzy​kiem nie​ska​zi​tel​n e​go mun​du​ru. – Jak po​wie​działem, Bec​ker to mój przy​ja​ciel. – Ze​chciałby mi pan wyjaśnić, jak do tego doszło? – Ura​to​wał mi życie, Herr Günther. Muszę zro​bić, co się da, by mu pomóc. Ale z po​wodów po​li​tycz​n ych byłoby mi trud​n o zająć się tym ofi​cjal​nie, ro​zu​mie pan? – A skąd pan wie, cze​go Bec​ker życzy so​bie w tej spra​wie? Jakoś nie wy​obrażam so​bie, żeby dzwo​n ił do pana z ame​ry​kańskie​go więzie​n ia. – Na​tu​ral​n ie, Bec​ker ma obrońcę. I to właśnie jego ad​wo​kat mnie pro​sił, żebym spróbował pana od​szu​kać i namówić, żeby pan ra​to​wał sta​re​go to​wa​rzy​sza. – Bec​ker nig​dy nie był moim „to​wa​rzy​szem”. Pra​co​wa​liśmy ra​zem, to praw​da; ale nic poza tym. – Jak pan uważa. – Po​ro​szyn wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Pięć tysięcy do​larów. Skąd Bec​ker weźmie tyle pie​n iędzy? – To bar​dzo przed​siębior​czy człowiek. – To tyl​ko jed​n o z możli​wych określeń. Co on te​raz robi? – Kie​ru​je firmą im​p or​to​wo-eks​p or​tową w Wied​n iu. – Bar​dzo przy​jem​n y eu​fe​mizm. Czar​n y ry​n ek, jak przy​p usz​czam.

Po​ro​szyn po​ki​wał prze​p ra​szająco głową i poczęsto​wał mnie ko​lej​n ym pa​pie​ro​sem ze złotej pa​p ie​rośnicy. Roz​myślnie paliłem po​wo​li, za​sta​n a​wiając się, jaki ułamek tego wszyst​kie​go, co mówił, fak​tycz​n ie jest prawdą. – No więc, co pan na to po​wie? Mil​czałem. – Nie mogę tego zro​bić – po​wie​działem wresz​cie. – Naj​p ierw po​dam panu grzecz​n y powód. Wstałem i pod​szedłem do okna. Na uli​cy pod bramą stało nowe, błyszczące bmw z ra​dziec​kim pro​p or​czy​kiem na ma​sce. Opar​ty o nią był duży czer​wo​n o​a r​mi​sta o wyglądzie opry​cha. – Pułkow​n i​ku Po​ro​szyn, za​p ew​n e nie umknęło pańskiej uwa​dze, że wy​jazd z tego mia​sta by​n ajm​n iej nie stał się łat​wiej​szy. Jak​kol​wiek by było, Ber​lin oto​czo​n y jest przez co naj​mniej połowę Ar​mii Czer​wo​n ej. Ale nie​za​leżnie od zwykłych ogra​n i​czeń podróży obo​wiązujących sa​mych Niemców, w ostat​n ich ty​go​dniach sy​tu​a cja znacz​n ie się po​gor​szyła na​wet w sto​sun​ku do wa​szych tak zwa​n ych so​jusz​n ików. Jak​by tego było mało, tak wie​lu di​pisów usiłuje przejść do Au​strii nie​le​gal​n ie, że Au​stria​cy są bar​dzo za​do​wo​le​n i ze wszyst​kich utrud​n ień, unie​możli​wiających podróż do ich kra​ju. No do​bra. To był grzecz​n y powód. – Żadna z tych rze​czy nie sta​n o​wi pro​ble​mu – od​rzekł gładko Po​ro​szyn. – Dla sta​re​go przy​ja​cie​la, ja​kim jest Bec​ker, chętnie pociągnę za kil​ka sznurków. Po​zwo​le​n ia na pociąg, różowa prze​p ust​ka, bi​le​ty, to wszyst​ko da się z łatwością załatwić. Zajmę się całą niezbędną or​ga​n i​zacją, może pan na mnie po​le​gać. – No ale jest jesz​cze dru​gi powód, dla​cze​go nie po​dejmę się tego za​da​n ia, mniej grzecz​n y. Pułkow​n i​ku, ja panu nie ufam. No bo i dla​cze​go miałbym ufać? Twier​dzi pan, że pociągnie za kil​ka sznurków, aby pomóc Emi​lo​wi. Ale może pan z łatwością pociągnąć za nie gdzie in​dziej. Trud​n o prze​wi​dzieć, co się wy​da​rzy po pańskiej stro​n ie płotu. Znam człowie​ka, który wrócił z woj​n y i od​krył, że w jego miesz​ka​n iu za​gnieździło się kil​ku ko​mu​n i​stycz​n ych apa​rat​czyków, którym pociąga​n ie za sznur​ki nie spra​wiło naj​mniej​szych trud​n ości: za​mknęli go w zakładzie dla obłąka​n ych i przejęli jego dom na własność. Ja sam dwa mie​siące temu piłem z dwo​ma ko​le​ga​mi w ba​rze w wa​szym sek​to​rze Ber​li​n a. Le​d​wie zdążyłem ich pożegnać, a już się do​wie​działem, że dosłownie kil​ka mi​n ut później So​wie​ci oto​czy​li lo​kal i za​go​n i​li wszyst​kich obec​n ych na dwa ty​go​dnie do prac przy​mu​so​wych. Po​wta​rzam więc, pułkow​n i​ku: nie ufam panu i nie widzę po​wo​du, by panu ufać. Z tego co o was wiem, po​tra​fi​cie mnie aresz​to​wać, kie​dy tyl​ko po​sta​-

wię nogę w wa​szym sek​to​rze. Po​ro​szyn roześmiał się głośno. – Ale dla​cze​go? Dla​cze​go mie​li​byśmy to zro​bić? – Nie za​uważyłem, żebyście po​trze​bo​wa​li ja​kich​kol​wiek po​wodów. – Znie​cier​p li​wio​n y wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Je​stem pry​wat​n ym de​tek​ty​wem, a dla MWD pra​wie ame​ry​kańskim szpie​giem. Po​dob​n o wy​zwo​lo​n y przez was daw​n y hi​tle​row​ski obóz kon​cen​tra​cyj​n y w Sach​sen​hau​sen jest znów pełen więźniów oskarżonych o szpie​go​wa​n ie na rzecz Ame​ry​kanów. – Herr Günther, po​zwolę so​bie na jedną małą im​p er​ty​n encję; czy pan poważnie sądzi, że dla mnie, pułkow​n i​ka MWD, kwe​stia pańskiej lo​jal​n ości i pańskie​go ewen​tu​a l​n e​go aresz​to​wa​n ia jest ważniej​sza od spraw Rady Kon​tro​li So​jusz​n i​czej? – Pan pra​cu​je w Ko​men​dan​tu​rze? – zdu​miałem się. – Mam za​szczyt być ofi​ce​rem wy​wia​du w ga​bi​n e​cie zastępcy ra​dziec​kie​go gu​ber​n a​to​ra woj​sko​we​go. Jeśli pan mi nie wie​rzy, proszę to po​twier​dzić w sie​dzi​bie Rady na El​sholz​stras​se. – Urwał, cze​kając na moją re​a kcję. – No, co pan na to? Kie​dy nadal nic nie mówiłem, wes​tchnął i pokręcił głową. – Nig​dy nie zro​zu​miem was, Niemców. – A szko​da, prze​cież mówi pan do​brze po nie​miec​ku. Proszę pamiętać, że Marks był Niem​cem. – Tak, ale był również Żydem. Pańscy ro​da​cy przez dwa​n aście lat próbo​wa​li ra​dy​kal​n ie od​dzie​lić Żydów od Niemców. To właśnie jed​n a z rze​czy, których u was nie ro​zu​miem. No to jak będzie? Pokręciłem głową. – Bar​dzo do​brze. – Pułkow​n ik nie wyglądał na roz​drażnio​n e​go moją od​mową. Spoj​rzał na ze​ga​rek i wstał. – Pora na mnie – oznaj​mił, po czym wyjął no​tes i zaczął pisać. – Gdy​by pan jed​n ak zmie​n ił zda​n ie, może pan za​dzwo​n ić do mnie na ten nu​mer w Karl​shorst: 55-16-44, proszę pytać o spe​cjalną sekcję bez​p ie​czeństwa ge​ne​rała Ka​wiern​ce​wa. A tu jest mój nu​mer do​mo​wy: 05-00-19. Uśmiechnął się i wska​zał kartkę ru​chem głowy. – Jeśli aresz​tują pana Ame​ry​ka​n ie, na pańskim miej​scu bym im tego nie po​ka​zy​wał. Mo​gli​by uznać, że jest pan szpie​giem. Jesz​cze na scho​dach śmiał się ze swe​go dow​ci​p u.

5

Nie klęska, lecz od​bu​do​wa stała się bodźcem, aby lu​dzie, którzy nie​gdyś uwie​rzy​li w Va​ter​land, zo​sta​li zmu​sze​n i do re​wi​zji swych pa​triar​chal​n ych poglądów. Ber​lin, obrócony w perzynę wsku​tek py​chy mężczyzn, był naj​lep​szym przykładem, że kie​dy umilkną działa, po​legną żołnie​rze i runą wszyst​kie mury, mia​sto to przede wszyst​kim ko​bie​ty. Kie​dy za​n u​rzyłem się w sza​rym, gra​n i​to​wym wąwo​zie, w którym zmieściłaby się nie​jed​n a czyn​n a ko​p al​n ia, aku​rat opusz​czał go krótki konwój wyłado​wa​n ych ciężarówek, osłania​n ych przez grupę od​gru​zow​n i​czek. Na bur​cie jed​n e​go z po​jazdów wid​n iał kre​do​wy na​p is „Nie ma cza​su na miłość”. Patrząc na za​ku​rzo​n e twa​rze i zapaśni​cze ciała ko​biet, nie miałem co do tego wątpli​wości. Ale ich ser​ca były równie wiel​kie, jak bi​cep​sy. Z uśmie​chem zniosłem gwiz​dy i wzgar​dli​we okrzy​ki tych pań – gdzie są moje ręce te​raz, kie​dy trze​ba od​bu​do​wać mia​sto? – i gwo​li uspra​wie​dli​wie​nia, wy​ma​chując laską, do​tarłem do Pe​sta​loz​zi​stras​se. Według nie​ja​kie​go Frie​dri​cha Kor​scha (sta​re​go zna​jo​me​go z mo​ich czasów w Kri​p o, obec​n ie ko​mi​sa​rza w nie​mal całko​wi​cie ko​mu​n i​stycz​n ej po​li​cji ber​lińskiej) po​wi​n ie​nem był szu​kać żony Eri​cha Bec​ke​ra. Nu​mer 21 była to częścio​wo zbu​rzo​n a pięcio​p iętro​wa ka​mie​n i​ca z za​le​pio​n y​mi pa​p ie​rem okna​mi; tuż za fron​tową bramą, gdzie uno​sił się in​ten​syw​n y odór spa​lo​n e​go mięsa, wi​siała ta​blicz​ka z ostrze​gaw​czym na​p i​sem „Scho​dy nie​bez​p iecz​n e! Wejście na własne ry​zy​ko!”. Na szczęście dla mnie na​zwi​ska i nu​me​ry miesz​kań, wy​p i​sa​n e kredą tuż za drzwia​mi, wska​zy​wały, że Frau Bec​ker miesz​ka na par​te​rze. Do jej miesz​ka​n ia pro​wa​dził ciem​n y, zatęchły ko​ry​tarz. Na podeście obok umy​wal​ki sta​ra ko​bie​ta zry​wała ze ścia​n y duże kawałki grzy​ba i wkładała je do kar​to​n o​we​go pudła. – Pan z Czer​wo​n e​go Krzyża? – za​p y​tała. Za​p rze​czyłem, za​p u​kałem do drzwi i za​cze​kałem. Uśmiechnęła się. – Wszyst​ko w porządku, wie pan. Właści​wie nieźle nam się tu po​wo​dzi. – W jej głosie brzmiało ci​che sza​leństwo. Za​p u​kałem po​n ow​n ie, tym ra​zem głośniej. Za drzwia​mi roz​legły się stłumio​n e kro​ki i szczęk od​su​wa​n ych ry​gli. – Nie głodu​je​my – ciągnęła sta​ra. – Bóg nam do​p o​ma​ga. – Wska​zała na

kawałki grzy​ba w pudełku. – Proszę. Na​wet rosną tu świeże grzy​by. – Z tymi słowy ode​rwała od ścia​n y ko​lej​n y kawał grzy​ba i zjadła go. Drzwi wresz​cie się otwo​rzyły, lecz z obrzy​dze​n ia przez chwilę nie byłem w sta​n ie wy​krztu​sić słowa. Na wi​dok sta​rej ko​bie​ty Frau Bec​ker od​sunęła mnie na bok, żwawo wyszła na ko​ry​tarz i głośno prze​kli​n ając, kazała jej odejść. – Wstrętna sta​ru​cha – mruknęła. – Bez prze​rwy wcho​dzi do bu​dyn​ku i żre ten grzyb. Osza​lała. Zupełna wa​riat​ka. – Pew​n ie to sku​tek cze​goś, co zjadła – rzekłem, po​wstrzy​mując mdłości. Frau Bec​ker przy​gwoździła mnie spoj​rze​n iem zza oku​larów. – No do​bra, kim pan jest i cze​go pan chce? – za​p y​tała ob​ce​so​wo. – Na​zy​wam się Ber​n ard Günther… – zacząłem. – Słyszałam o panu – prze​rwała. – Pan jest z Kri​p o. – Byłem. – Niech pan le​p iej wej​dzie. – Weszła za mną do lo​do​wa​te​go po​ko​ju, za​trzasnęła drzwi i po​spiesz​n ie je za​ry​glo​wała, jak​by śmier​tel​n ie czymś prze​rażona. Widząc moje za​sko​cze​n ie, wyjaśniła: – W dzi​siej​szych cza​sach ostrożności nig​dy za wie​le. – Istot​n ie – przy​znałem. Ob​rzu​ciłem spoj​rze​n iem ob​skur​n e ścia​n y, wy​tar​ty dy​wan i sta​re me​ble. Nie było tego dużo, ale wszyst​ko schlud​n ie utrzy​ma​n e. Na wil​goć nie​wie​le mogła po​ra​dzić. – W Char​lot​ten​bur​gu nie jest naj​go​rzej – rzekłem łagodząco – w porówna​n iu z niektórymi in​n y​mi miej​sca​mi. – Może i tak – od​p arła – ale mówię panu, gdy​by pan przy​szedł po zmro​ku, to mógłby pan pukać do końca świa​ta, a i tak bym panu nie otwo​rzyła. Po nocy kręcą się tu różne szczu​ry. – Z tymi słowy uniosła z ka​n a​p y duży kawał sklej​ki. Przez chwilę, w półmro​ku, myślałem, że bawi się w układankę, ale po​tem do​strzegłem licz​n e zwit​ki bibułek pa​p ie​ro​so​wych Ol​le​schau, tor​by nie​do​p ałków, ster​ty od​zy​ska​n e​go ty​to​n iu i nierówne rzędy skrętów. Usiadłem na ka​n a​p ie, wyjąłem swo​je win​sto​n y i poczęsto​wałem ją. – Dzięki – burknęła niechętnie i wsa​dziła pa​p ie​ro​sa za ucho. – Wy​p alę później. – Ale nie wątpiłem, że go sprze​da, jak wszyst​kie po​zo​stałe. – Po ile te​raz chodzą szlu​gi z od​zy​sku? – Około pięciu ma​rek – od​rzekła. – Płacę moim zbie​ra​czom pięć dolców za sto pięćdzie​siąt petów. Z tego wy​cho​dzi około dwu​dzie​stu porządnych skrętów, za które biorę mniej więcej dzie​sięć dolców. A co, pi​sze pan ar​ty​-

kuł do „Ta​ges​spie​gel”? Niech mi pan oszczędzi ga​dek o ra​to​wa​n iu Ber​li​n a w sty​lu Vic​to​ra Gol​lan​cza. Herr Günther, przy​szedł pan w spra​wie tego par​szyw​ca, mo​je​go męża, praw​da? No więc od daw​n a go nie wi​działam. I mam na​dzieję, że na za​wsze zszedł mi z oczu. Pew​n ie pan wie, że sie​dzi w wie​deńskim pier​dlu, co? – Tak, wiem. – Więc chcę, żeby pan również wie​dział, że kie​dy ten ame​ry​kański żan​darm przy​szedł, żeby mnie po​wia​do​mić o jego aresz​to​wa​n iu, to się ucie​szyłam. Wy​ba​czyłabym mu, że mnie po​rzu​cił, ale nie to, że opuścił na​sze​go syna. Trud​n o orzec, czy Frau Bec​ker zro​biła się wiedźmo​wa​ta, za​n im mąż dał nogę spod jej ku​ra​te​li, czy trochę później. Ale to pierw​sze spo​tka​n ie jakoś nie zdołało mnie prze​ko​n ać, że małżonek do​ko​n ał złego wy​bo​ru, po​rzu​cając taką ko​bietę. Miała kwaśno zaciśnięte usta, wy​stającą dolną szczękę i małe, ostre ząbki. Jesz​cze nie zdążyłem wy​ja​wić jej celu wi​zy​ty, a już zaczęła mi ja​zgo​tać wprost do ucha. Udo​bru​cha​n ie jej w ta​kim stop​n iu, żeby ze​chciała od​p o​wie​dzieć na moje py​ta​n ia, kosz​to​wało mnie resztę pa​p ie​rosów. – Co się właści​wie stało? Może mi pani wyjaśnić? – Żan​darm mówił, że Emil za​strze​lił w Wied​n iu ja​kie​goś ka​p i​ta​n a ar​mii ame​ry​kańskiej. Po​dob​n o złapa​li go na gorącym uczyn​ku. Po​wie​dzia​n o mi tyl​ko tyle. – A ten cały pułkow​n ik Po​ro​szyn? Wie pani coś o nim? – Chce pan wie​dzieć, czy można mu za​ufać? O to panu cho​dzi. – Skrzy​wiła się szy​der​czo. – Niech się pan za​sta​n o​wi, to prze​cież ru​ski! Więcej nie musi pan wie​dzieć. – Pokręciła głową znie​cier​p li​wio​n a. – Och, po​zna​li się tu​taj, w Ber​li​n ie, przy oka​zji ko​lej​n e​go przekrętu Emi​la. Chy​ba cho​dziło o peni​cy​linę. Emil mówił, że Po​ro​szyn za​ra​ził się sy​fi​li​sem od ja​kiejś dziew​czy​n y, na którą le​ciał. Moim zda​n iem, pew​n ie było na odwrót. W każdym ra​zie to był naj​gor​szy ro​dzaj fran​cy, taka, od której się puch​n ie. Sal​war​san na nią nie działał. Emil załatwił penicy​linę w naj​lep​szym ga​tun​ku, pan wie, jak trud​n o ją do​stać. To je​den z po​wodów, dla którego Po​ro​szyn chce te​raz pomóc Emi​lo​wi. Ci ru​scy są wszy​scy tacy sami, mają w kro​czu nie tyl​ko mózg, ale i ser​ce. Wdzięczność Po​ro​szyna płynie pro​sto z jego jaj. – A inne po​wo​dy? Żachnęła się. – Po​wie​działa pani, że to tyl​ko je​den z po​wodów. – No pew​n ie. Prze​cież nie​możliwe, żeby cho​dziło tyl​ko o ura​to​wa​n ie Po​ro​szy​n o​wi dupy, nie? Wca​le bym się nie zdzi​wiła, gdy​by Emil dla nie​go

szpie​go​wał. – Ma pani na to ja​kieś do​wo​dy? Często wi​dy​wał się z Po​ro​szy​n em, kie​dy jesz​cze był w Ber​li​n ie? – Nie po​twier​dzam ani nie za​p rze​czam. – Ale oskarżają go tyl​ko o mor​der​stwo. Szpie​go​stwa nikt mu nie za​rzu​ca. – A jaki miałoby to sens? I bez tego mają dość do​wodów, żeby go po​wie​sić. – To tak nie działa. Gdy​by był szpie​giem, chcie​li​by z nie​go wszyst​ko wyciągnąć. I ci ame​ry​kańscy żan​dar​mi za​da​li​by pani mnóstwo pytań o zna​jo​mych męża. A było tak? Wzru​szyła ra​mio​n a​mi. – Nie przy​p o​mi​n am so​bie. – No wi​dzi pani. Przy naj​mniej​szym po​dej​rze​n iu o szpie​go​stwo roz​poczęliby poważne do​cho​dze​n ie, choćby po to, by spraw​dzić, do ja​kich in​for​ma​cji miał dostęp. Zro​bi​li tu ​re​wizję? Frau Bec​ker pokręciła głową. – Tak czy owak, mam na​dzieję, że Emil zawiśnie – rzekła z go​ryczą. – Niech mu pan to po​wie, kie​dy się pan z nim zo​ba​czy. Ja z pew​n ością nie chcę go wi​dzieć. – Kie​dy wi​dzie​liście się ostat​n i raz? – Rok temu. W lip​cu wrócił z so​wiec​kie​go obo​zu i mie​siąc później dał nogę. – A kie​dy tra​fił do nie​wo​li? – W lu​tym 1943 pod Briańskiem. – Za​cisnęła war​gi. – I pomyśleć, że cze​kałam na tego fa​ce​ta trzy lata. Tylu mężczyzn od​p ra​wiłam. Oszczędzałam się dla nie​go i proszę, co mi zro​bił. – Coś naj​wy​raźniej przyszło jej do głowy. – Chce pan do​wodów szpie​go​stwa, to proszę bar​dzo. Jak to się stało, że zo​stał zwol​n io​n y, co? Niech pan od​p o​wie. Jak to się stało, że wrócił do domu, sko​ro tak wie​lu in​n ych wciąż sie​dzi w obo​zach? Wstałem, żeby się pożegnać. Być może spra​wiły to moje pro​ble​my z własną żoną, ale byłem całym ser​cem po stro​n ie Bec​ke​ra. Usłyszałem dość, by zdać so​bie sprawę, że ten człowiek po​trze​bu​je wszel​kiej możli​wej po​mo​cy, im więcej, tym le​p iej, sko​ro ta ko​bie​ta ma​czała w tym pal​ce. – Frau Bec​ker, ja też byłem jeńcem wo​jen​n ym w Związku Ra​dziec​kim – po​wie​działem. – Tak się składa, że na​wet krócej niż pani mąż. Ale nie czy​n i to ze mnie szpie​ga. Szczęścia​rza, być może, ale nie szpie​ga. – Pod​szedłem do drzwi, otwo​rzyłem je i za​wa​hałem się. – Mam pani po​wie​dzieć, kim się przez to stałem? Dla po​li​cji, dla osób ta​kich jak pani i ta​kich jak moja żona,

która, odkąd wróciłem, le​d​wie po​zwa​la mi się do​tknąć? Mam pani po​wie​dzieć, kim się stałem? Stałem się in​tru​zem.

6

Po​wia​dają, że głodny pies zje na​wet śmierdzące mięso. Ale stan​dar​dy hi​gie​ny to tyl​ko jed​n a z rze​czy, na które głód ma wpływ. Głód otępia, osłabia pamięć – a co do​p ie​ro popęd płcio​wy – i wywołuje ogólną apa​tię. Nic dziw​ne​go za​tem, że w 1947 roku zda​rzyło mi się kil​ka​krot​n ie, iż cier​p iąc wsku​tek bra​ku pożywie​n ia na atro​fię zmysłów, nie​mal padłem ofiarą wy​p ad​ku. Z tego właśnie po​wo​du uznałem, że jeśli mam się za​sta​n o​wić nad swoją dość ir​ra​cjo​n alną chęcią, by jed​n ak przyjąć sprawę Bec​ke​ra, to le​p iej to zro​bić pod do​bro​czyn​n ym wpływem pełnego żołądka. Ho​tel Ad​lon, nie​gdyś naj​p iękniej​szy, najsłyn​n iej​szy ho​tel w Ber​li​n ie, obec​n ie był kom​p letną ruiną. Z ja​kie​goś po​wo​du po​zo​stał jed​n ak otwar​ty dla gości i dys​p o​n o​wał piętna​sto​ma po​ko​ja​mi, które – po​n ie​waż ho​tel zna​lazł się w sek​to​rze ra​dziec​kim – zwy​kle zaj​mo​wa​li ra​dziec​cy ofi​ce​ro​wie. Prze​trwała także mała re​stau​ra​cja w piw​n i​cy, która w do​dat​ku robiła niezłe in​te​re​sy. Nie do wia​ry, ale do Ad​lo​n u wcho​dziło się te​raz pod stertą gruzów na Wil​helm​stras​se. Wejście to znaj​do​wało się nie​da​le​ko Führer​bun​ker – bun​kra, gdzie Hi​tler spo​tkał się ze śmier​cią i który teo​re​tycz​n ie był za​mknięty dla zwie​dzających, ale za kil​ka pa​p ie​rosów udostępnia​n y przez któregoś z po​li​cjantów, powołanych, by ni​ko​go nie wpusz​czać do środ​ka. Od końca woj​n y wszy​scy gli​n ia​rze w Ber​li​n ie mie​li dru​gi etat jako ko​n i​ki. Zjadłem późny obiad – zupa z so​cze​wi​cy, ko​tlet z bru​kwi i owo​ce z pusz​ki – kil​ka​krot​n ie ob​ra​cając pro​blem Bec​ke​ra w głowie nie​n a​wykłej do tak gwałtow​n e​go me​ta​bo​li​zmu, po czym wręczyłem kel​n e​ro​wi kart​ki żywnościo​we i po​szedłem sko​rzy​stać z te​le​fo​n u przy biur​ku, które ucho​dziło za re​cepcję ho​te​lu. Roz​mowę z sie​dzibą ra​dziec​kich władz oku​p a​cyj​n ych w Karl​shorst połączo​n o na​wet dość szyb​ko, za to na połącze​n ie z pułkow​n i​kiem Po​ro​szy​nem cze​kałem bez końca. Fakt, że mówiłem po ro​syj​sku, w żaden sposób nie przy​spie​szył spra​wy, za to przy​ciągnął po​dejrz​li​we spoj​rze​n ia por​tie​ra ho​te​lo​we​go. Lecz kie​dy wresz​cie udało mi się prze​bić, od​n ios​łem wrażenie, iż Po​ro​szyn na​p rawdę się cie​szy, że zmie​n iłem zda​n ie; w każdym ra​zie po​pro​sił, bym zacze​kał na Unter den Lin​den pod por​tre​tem Sta​li​n a, gdzie za kwa​drans przyśle po mnie szta​bo​wy sa​mochód. Popołudnie zro​biło się zim​n e i sine jak ucho bok​se​ra, od​cze​kałem więc dzie​sięć mi​n ut w sto​sun​ko​wo ciepłej bra​mie Ad​lo​n u, po czym wy​szedłem po

schod​kach na górę. Por​tret to​wa​rzy​sza Sta​li​n a, wiel​ki jak ka​mie​n i​ca, wzno​sił się pośrod​ku Wil​helm​stras​se tuż za Bramą Bran​den​burską, górując nad środ​kiem alei; po bo​kach, na dwóch mniej​szych po​stu​men​tach, wid​n iało godło ZSRR, sierp i młot. Cze​kając na sa​mochód, miałem wrażenie, że Sta​lin mnie ob​ser​wu​je. Za​pew​n e był to świa​do​my za​mysł twórcy; oczy dyk​ta​to​ra były czar​n e, głębo​kie i pa​skud​n e jak wnętrze buta li​sto​n o​sza, uśmiech pod ka​ra​lu​szym wąsem zionął chłodem wiecz​n ej zmar​z​li​n y. Za​wsze mnie zdu​mie​wało, że są lu​dzie, którzy mówią o tym po​two​rze „wu​jek Joe” – dla mnie był on mniej więcej tak do​bro​dusz​n y jak król He​rod. Na​wet nie za​uważyłem, kie​dy nad​je​chał sa​mochód Po​ro​szy​n a, zagłusza​n y hu​kiem prze​la​tującej eska​dry myśliwców JAK 3. Wsiadłem i bezwład​n ie opadłem na tyle sie​dze​n ie – bar​czy​sty kie​row​ca o ta​tar​skich ry​sach do​cisnął pedał gazu i bmw zry​wem ru​szyło na wschód w kie​run​ku Ale​xan​der​p latz i da​lej, ku Frank​fur​ter Al​lee i Karl​shorst. – Za​wsze myślałem, że nie​miec​kim cy​wi​lom nie wol​n o jeździć służbo​wy​mi sa​mo​cho​da​mi – po​wie​działem po ro​syj​sku do kie​row​cy. – To praw​da – od​p arł – ale pułkow​n ik po​wie​dział, że jeśli nas za​trzy​mają, po pro​stu wyjaśnimy, że zo​stałeś aresz​to​wany. Na wi​dok mo​jej prze​rażonej miny Ta​tar wy​buchnął grom​kim śmie​chem. Je​dyną po​ciechę sta​n o​wiło to, że je​cha​liśmy z taką prędkością, iż nie za​trzy​małby nas nikt i nic, no, może z wyjątkiem działa prze​ciw​czołgo​we​go. Po kil​ku mi​n u​tach do​tar​liśmy do Karl​shorst. Osie​dle wil​lo​we wokół toru wyścigów kon​n ych, na​zy​wa​n e te​raz „małym Krem​lem”, było całko​wi​cie izo​lo​waną ko​lo​n ią ro​syjską, do której Niem​cy mie​li wstęp tyl​ko ze spe​cjalną prze​p ustką bądź z ta​kim pro​p or​czy​kiem, jaki po​wie​wał na sa​mo​cho​dzie Po​ro​szy​n a. Bez pro​ble​mu minęliśmy kil​ka po​ste​runków i wresz​cie za​trzy​ma​liśmy się przed daw​n ym szpi​ta​lem Świętego An​to​n iu​sza na Zep​p e​lin Stras​se, gdzie obec​n ie mieściła się ber​lińska sie​dzi​ba ra​dziec​kich władz woj​sko​wych. Sa​mochód z chrzęstem za​ha​mo​wał w cie​n iu pięcio​me​tro​wej ko​lum​n y, na której szczy​cie jaśniała wiel​ka czer​wo​n a gwiaz​da, kie​row​ca Po​ro​szy​n a wy​sko​czył z auta, z roz​ma​chem otwo​rzył drzwicz​ki i nie zwra​cając uwa​gi na war​tow​n ików, ru​szył przede mną scho​da​mi do fron​to​wych drzwi. Przy​stanąłem na chwilę, ob​rzu​cając spoj​rze​n iem błyszczące nowe mo​to​cy​kle i sa​mo​cho​dy BMW na par​kin​gu. – Ktoś robił za​ku​p y? – za​kpiłem. – Z fa​bry​ki BMW w Eisen​bach – rzekł z dumą kie​row​ca. – Te​raz jest ra​dziec​ka.

I z tą przygnębiającą myślą zo​sta​wił mnie w po​cze​kal​n i, sil​n ie śmierdzącej kar​bo​lem. Je​dyną de​ko​rację sta​n o​wił tu ko​lej​n y por​tret Sta​li​n a, pod​p i​sa​n y: „Sta​lin, mądry przywódca i obrońca ludu pra​cującego”. Sądząc po mi​n ie Le​n i​n a, wiszącego w mniej​szej ram​ce obok wiel​kie​go języ​ko​znaw​cy, na​wet on wątpił w praw​dzi​wość tego zda​n ia. Te same dwa ob​li​cza po​wi​tały mnie w ga​bi​n e​cie pułkow​n i​ka Po​ro​szy​n a na naj​wyższym piętrze bu​dyn​ku. Jego schlud​n ie od​p ra​so​wa​n a kurt​ka mun​du​ro​wa z dys​tynk​cja​mi pułkow​n i​ka wi​siała na ramiączku za prze​szklo​n y​mi drzwia​mi po​ko​ju, on sam miał na so​bie tyl​ko czer​kieskę z czar​n ym pa​skiem; gdy​by nie lśniące ofi​cer​ki z cielęcej skóry, można by go wziąć za stu​den​ta Uni​wer​sy​te​tu Mo​skiew​skie​go. Ta​tar wpuścił mnie do ga​bi​n e​tu. Pułkow​n ik od​sta​wił ku​bek i wstał zza biur​ka. – Proszę, Herr Günther, niech pan sia​da – rzekł, wska​zując mi gięte krzesło. Wi​dział, że Ta​tar cze​ka na po​zwo​le​n ie odejścia, lecz tyl​ko uniósł ku​bek, abym go le​p iej zo​ba​czył. – Na​p i​je się pan owal​ty​n y, Herr Günther? – Owal​ty​n y? Nie, dziękuję, nie​n a​widzę tego pa​skudz​twa. – Tak? – Wyraźnie się zdu​miał. – Ja to uwiel​biam. – Trochę za wcześnie na napój na do​bra​n oc, nie sądzi pan? Po​ro​szyn uśmiechnął się wy​ro​zu​mia​le. – Pew​n ie wolałby pan wódkę? – Otwo​rzył szu​fladę i po​sta​wił na biur​ku bu​telkę oraz szklankę. Nalałem so​bie sporą porcję. Kątem oka do​strzegłem, że Ta​tar po​cie​ra spra​gnio​n e usta wierz​chem dłoni. Po​ro​szyn również to za​uważył: nalał wódki do dru​giej szklan​ki i umieścił ją na szaf​ce na akta, nie​mal dokład​n ie na wy​so​kości głowy kie​row​cy. – Tych ko​zaków trze​ba tre​so​wać jak psy – wyjaśnił. – Pijaństwo to dla nich nie​mal na​kaz re​li​gij​n y. Prawdę mówię, Je​rosz​ka? – Tak jest – od​p arł Ta​tar bez​n a​miętnie. – Zde​mo​lo​wał bar, rzu​cił się na kel​n erkę, pobił sierżanta i gdy​by nie ja, do​stałby kulkę w łeb. Wciąż możesz ją do​stać, co, Je​rosz​ka? Tyl​ko spróbuj do​tknąć tej szklan​ki bez po​zwo​le​n ia. Zro​zu​mia​n o? – Tak jest. Dla pod​kreśle​n ia swo​ich słów Po​ro​szyn wyjął duży, ciężki re​wol​wer, położył go przed sobą na biur​ku i po​n ow​n ie zajął miej​sce na fo​te​lu. – Wy​obrażam so​bie, Herr Günther, że z pańskim doświad​cze​n iem spo​ro pan wie o dys​cy​p li​n ie. Mówił pan, że gdzie pan służył pod​czas woj​n y? – Nie mówiłem.

Od​chy​lił się na krześle i z roz​ma​chem oparł nogi na biur​ku, waląc bu​ta​mi w bi​bu​larz tak moc​n o, że wódka zadrżała w szklan​ce. – A nie, fak​tycz​n ie, nie mówił pan tego. Sądzę jed​n ak, że z pański​mi kwa​li​fi​ka​cja​mi mu​siał pan mieć coś wspólne​go z wy​wia​dem. – Ja​ki​mi kwa​li​fi​ka​cja​mi? – No, no, co za skrom​n ość. Włada pan bie​gle ro​syj​skim, pra​co​wał pan w Kri​p o. A tak, owszem, opo​wie​dział mi o tym ad​wo​kat Emi​la. Po​dob​n o ra​zem z Bec​ke​rem służyliście w wy​dzia​le zabójstw ber​lińskiej po​li​cji. W do​dat​ku pan był ko​mi​sa​rzem. To wy​so​ka ran​ga, praw​da? Po​p i​jałem wódkę, usiłując za​cho​wać spokój. Po​wta​rzałem so​bie, że po​wi​nie​n em się spo​dzie​wać cze​goś ta​kie​go. – Byłem zwykłym żołnie​rzem, wy​ko​n y​wałem roz​ka​zy – po​wie​działem. – Na​wet nie należałem do par​tii. – Rze​czy​wiście, nie​wie​lu z was do niej należało, przy​n ajm​n iej te​raz tak to wygląda. Moim zda​n iem to nie​zwykłe. – Uśmiechnął się i karcąco pod​n iósł pa​lec. – Proszę, niech się pan kry​gu​je, Herr Günther, jak pan chce, ale ja i tak do​wiem się o panu wszyst​kie​go. Wspo​mni pan moje słowa. Choćby po to, żeby za​spo​koić cie​ka​wość. – Cza​sem cie​ka​wość jest jak pra​gnie​n ie Je​rosz​ki – od​rzek​łem. – Le​p iej jej nie za​spo​ka​jać. Chy​ba że cho​dzi o cie​ka​wość in​te​lek​tu​a lną i bez​in​te​re​sowną, która jest do​meną fi​lo​zofów. Od​p o​wie​dzi mają tę przykrą cechę, że spra​wiają zawód. – Dopiłem wódkę i od​sta​wiłem szklankę tuż obok butów Po​ro​szy​n a. – Ale, dro​gi pułkow​n i​ku, ja nie przy​szedłem tu​taj z szy​frem w skar​p et​ce, żeby od​p o​wia​dać na dręczące pana py​ta​n ia. Więc niech mnie pan poczęstu​je ta​kim luc​ky stri​kiem, ja​kie​go palił pan dziś rano, a po​tem za​spo​koi moją cie​ka​wość i opo​wie mi choć trochę o tej spra​wie. Po​ro​szyn wyciągnął rękę i zrzu​cił po​krywkę ze stojącej na biur​ku srebr​n ej szka​tułki na pa​p ie​ro​sy. – Proszę się często​wać – po​wie​dział. Wziąłem pa​p ie​ro​sa i przy​p a​liłem go dzi​waczną srebrną za​p al​n iczką w kształcie działka po​lo​we​go, którą obej​rzałem kry​tycz​n ie, jak​bym sza​co​wał jej war​tość w lom​bar​dzie. ​Po​ro​szyn mnie zde​n er​wo​wał i chciałem mu jakoś do​ku​czyć. – Niezłe łupy pan tu trzy​ma – rzu​ciłem. – To jest nie​miec​kie działko po​lo​we. Kupił pan to czy też ni​ko​go nie było w domu, kie​dy pan przy​szedł? Po​ro​szyn za​mknął oczy i ci​cho par​sknął śmie​chem. Następnie wstał, pod​szedł do okna, uchy​lił jed​n o skrzydło i roz​p iął roz​p o​rek. – To przez to, że piję tyle tej owal​ty​n y – po​wie​dział, naj​wy​raźniej nie​-

przejęty moją próbą zro​bie​n ia mu afron​tu. – Po pro​stu prze​la​tu​je przez człowie​ka. – Zaczął sikać, zer​kając przez ramię na Ta​ta​ra, który wciąż stał na bacz​n ość obok szaf​ki na akta oraz umiesz​czo​n ej na niej szklan​ki wódki. – Pij i wynoś się stąd, pro​sia​ku. Ta​tar nie wahał się ani chwi​li. Jed​n ym hau​stem opróżnił szklankę i po​spiesz​n ie opuścił ga​bi​n et, za​my​kając za sobą drzwi. – Gdy​by pan wi​dział, w ja​kim sta​n ie te kmio​ty zo​sta​wiają tu​tej​sze to​a ​le​ty, toby pan zro​zu​miał, dla​cze​go wolę sikać przez okno – rzekł Po​ro​szyn, za​pi​n ając gu​zi​ki. Za​mknął okno i wrócił za biur​ko. Buty znów załomo​tały o bi​bu​larz. – Moi ro​da​cy cza​sem zupełnie obrzy​dzają mi życie w tym sek​to​rze. Dzięki Bogu za ta​kich lu​dzi jak Emil. Od cza​su do cza​su bywa bar​dzo za​baw​n y. I bar​dzo przed​siębior​czy. Nie ma nic, cze​go nie po​tra​fiłby załatwić. Jak wy tu na​zy​wa​cie han​dla​rzy czar​n o​ryn​ko​wych? – Kom​bi​n a​to​rzy. – Tak, oni kom​bi​n ują. Emil za​wsze umiał coś wy​kom​bi​n o​wać, kie​dy człowiek łaknął roz​ryw​ki. – Na samo wspo​mnie​n ie Po​ro​szyn roześmiał się ser​decz​n ie, na co ja jakoś nie umiałem się zdo​być. – Nig​dy dotąd nie wi​działem, żeby ktoś znał tyle dziew​czy​n ek. Oczy​wiście to same pro​sty​tut​ki i ama​tor​ki cze​ko​la​dy, ale w dzi​siej​szych cza​sach to nie​wiel​ki grzech, praw​da? – To zależy od cze​ko​la​dy – po​wie​działem. – W do​dat​ku Emil bar​dzo spryt​n ie prze​my​cał różne rze​czy przez gra​nicę… Zie​lo​n a gra​n ica, chy​ba tak to na​zy​wa​cie? Kiwnąłem głową. – Przez las. – Ra​so​wy prze​myt​n ik. Za​ra​biał mnóstwo pie​n iędzy. Za​n im to się stało, żył so​bie w tym Wied​n iu całkiem do​brze: duży dom, piękny sa​mochód, ładna dziew​czy​n a. – Ko​rzy​stał pan kie​dyś z jego usług? I nie cho​dzi mi o ja​kieś cze​ko​ladówki. Po​ro​szyn ogra​n i​czył się do powtórze​n ia, że Emil po​tra​fił zdo​być dosłownie wszyst​ko. – Z in​for​macją włącznie? Wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Od cza​su do cza​su. Ale co​kol​wiek Emil robi, robi to dla pie​n iędzy. Trud​no mi uwie​rzyć, że nie or​ga​n i​zu​je cze​goś dla Ame​ry​kanów. W tym przy​p ad​ku jed​n ak ro​botę na​raił mu Au​striak, człowiek na​zwi​skiem König, który zaj​mu​je się ogłosze​n ia​mi i re​klamą. Fir​ma na​zy​wa się Re​klaue & Wer​be Zen​-

tra​le, mają biu​ra tu​taj w Ber​li​n ie oraz w Wied​n iu. König chciał, żeby Emil re​gu​lar​n ie przy​wo​ził mu do Ber​li​n a pro​jek​ty z wie​deńskie​go biu​ra. Po​wie​dział, że te pa​p ie​ry są zbyt ważne, żeby je po​wie​rzać po​czcie lub ku​rie​rom, a sam nie mógł jeździć, bo cze​ka na de​n a​zy​fi​kację. Oczy​wiście Emil po​dej​rze​wał, że prze​syłki Königa, oprócz re​klam, za​wie​rają także inne rze​czy, ale do​sta​wał tyle for​sy, że nie za​da​wał żad​n ych pytań, a po​n ie​waż i tak jeździł re​gu​lar​n ie do Ber​li​n a, nie miał z tym większych pro​blemów. W każdym ra​zie tak mu się zda​wało. Przez jakiś czas wszyst​ko było w porządku: Emil przy​wo​ził do Ber​li​n a pa​p ie​ro​sy albo coś ta​kie​go, przy oka​zji brał ze sobą paczkę Königa, na miej​scu wręczał ją człowie​ko​wi na​zwi​skiem Eddy Holl i in​ka​so​wał zapłatę. Pro​ste i ja​sne. Aż któregoś wie​czo​ru, pod​czas byt​n ości w Ber​li​n ie, po​szedł do klu​bu Gay Is​land w Ber​li​n ie-Schönber​gu i tam przy​pad​kiem na​tknął się na tego Eddy’ego Hol​la. Gość, kom​p let​n ie pi​ja​n y, przed​sta​wił go ka​p i​ta​n o​wi ar​mii ame​ry​kańskiej na​zwi​skiem Lin​den, określając Emi​la jako „na​sze​go ku​rie​ra z Wied​n ia”. Następne​go dnia za​dzwo​n ił rano do Emi​la, prze​p ro​sił go za swo​je pijaństwo i za​su​ge​ro​wał, że byłoby le​p iej dla wszyst​kich za​in​te​re​so​wa​n ych, gdy​by Emil za​p o​mniał, że kie​dy​kol​wiek słyszał o ka​p i​ta​n ie Lin​denie. No i kil​ka ty​go​dni później, kie​dy Emil był już z po​wro​tem w Wied​n iu, ten cały Lin​den za​dzwo​n ił do nie​go i za​p ro​p o​n o​wał spo​tka​n ie. Umówili się w ja​kimś ba​rze, po czym Ame​ry​kanin zaczął wy​p y​ty​wać o tę firmę re​klamową Re​klaue & Wer​be. Emil nie mógł mu po​wie​dzieć zbyt wie​le, ale za​n ie​p o​koił się, że Lin​den w ogóle prze​by​wa w Wied​n iu. Pomyślał, że sko​ro tak, to może już jego, Emi​la, usługi prze​stały być po​trzeb​n e. Byłoby szko​da, uznał, gdy​by taka łatwa for​sa przeszła mu koło nosa, zaczął więc śle​dzić Lin​dena, żeby się do​wie​dzieć, co tam​ten knu​je. Parę dni później zo​ba​czył, że Lin​den spo​tkał się z ja​kimś mężczyzną, i po​szedł za nimi do sta​re​go stu​dia fil​mo​we​go. Kie​dy cze​kał na zewnątrz, usłyszał strzał i za​raz po​tem ten dru​gi fa​cet wy​biegł ze stu​dia. Emil trochę się wahał, ale w końcu wszedł do środ​ka, gdzie zna​lazł nieżywe​go Lin​dena oraz cały trans​p ort kra​dzio​n ych pa​p ie​rosów. Na​tu​ral​n ie nie po​wia​do​mił po​li​cji, w ogóle nie chciał mieć z nimi do czy​n ie​n ia. Na​za​jutrz przy​szedł do nie​go König z jed​n ym gościem, niech pan nie pyta o na​zwi​sko, bo go nie znam, i po​wie​dział, że ich ame​ry​kański przy​ja​ciel za​ginął i bar​dzo się nie​p o​koją, że coś mu się stało. A Emil był kie​dyś śled​czym w Kri​p o, więc bar​dzo go proszą, żeby zajął się tą sprawą, rzecz ja​sna, za od​p o​wied​n im wy​n a​gro​dze​n iem. Emil zgo​dził się na​tych​miast: myślał, że w ten sposób łatwo za​ro​bi trochę for​sy, a przy oka​zji może uda mu się prze​chwy​cić ten tytoń. Przez jakiś czas miał stu​dio pod ob​ser​wacją i parę dni później, kie​dy

uznał, że jest bez​p iecz​n ie, po​je​chał tam fur​go​n etką z dwo​ma chłopa​ka​mi. Ale żan​dar​me​ria między​n a​ro​do​wa już na nich cze​kała. Chłopcy Emi​la lu​bi​li so​bie po​strze​lać, więc skończy​li jako tru​p y. Emil tra​fił do aresz​tu. – Wie, kto dał cynk władzom? – Po​le​ciłem moim lu​dziom w Wied​n iu, żeby się tego do​wie​dzie​li. Po​dob​n o in​for​ma​cja była ano​n i​mo​wa. – Po​ro​szyn uśmiechnął się z uzna​n iem. – A te​raz naj​lep​sze: Emil ma pi​sto​let Wal​ther P38, który za​brał ze sobą do stu​dia. Ale kie​dy przy aresz​to​wa​n iu od​da​wał broń, zwrócił uwagę, że to wca​le nie był jego pi​sto​let, tyl​ko jakiś inny, z nie​miec​kim orłem na rękojeści. Co więcej, miej​sco​wy spec od ba​li​sty​ki szyb​ko stwier​dził, że właśnie z tej bro​n i za​bi​to ka​p i​ta​n a Lin​de​n a. – Ktoś podłożył Emi​lo​wi pi​sto​let, czy tak? – po​wie​działem. – No ja​sne; orzeł na rękojeści to nie jest taki szczegół, który się od razu za​uważy, praw​da? To się bar​dzo zgrab​n ie układa. Po​dej​rza​n y, na​der wy​god​n ie, przy​by​wa na miej​sce przestępstwa, rze​ko​mo po tytoń, który ukradł, i w do​dat​ku ma przy so​bie narzędzie zbrod​n i! Jak​kol​wiek na to pa​trzeć, do​wo​dy są nie​zbi​te. Ostat​n i raz zaciągnąłem się pa​p ie​ro​sem, zdu​siłem go w srebr​n ej po​p iel​nicz​ce na biur​ku Po​ro​szy​n a i sięgnąłem po następne​go. – Nie bar​dzo wiem, jak mogę pomóc w tej spra​wie – oznaj​miłem. – Za​zwy​czaj nie zaj​muję się za​mianą wody w wino. – Emil bar​dzo się de​n er​wu​je. Jego ad​wo​kat, nie​ja​ki dok​tor Liebl, twier​dzi, że po​wi​n ien pan od​szu​kać tego całego Königa. Gość prze​p adł jak ka​mień w wodę. – Mogę się założyć. Sądzi pan, że to König pod​mie​n ił pi​sto​le​ty, kie​dy przy​szedł do Bec​ke​ra do domu? – Z pew​n ością na to wygląda. König albo ten trze​ci fa​cet. – Wie pan coś o Königu i jego fir​mie re​kla​mo​wej? – Niet. Roz​legło się pu​ka​n ie do drzwi i do ga​bi​n e​tu Po​ro​szy​n a zaj​rzał młody ofi​cer. – Pa​n ie pułkow​n i​ku, mamy na li​n ii Am Kup​fer​gra​ben – za​mel​do​wał po ro​syj​sku. – Mówią, że to pil​n e. Nad​sta​wiłem uszu. Przy Am Kup​fer​gra​ben mieściło się naj​większe więzie​nie MWD w Ber​li​n ie. W mo​jej pra​cy na​ty​kałem się na tak wie​le przy​padków osób wy​sie​dlo​n ych i za​gi​n io​n ych, że opłacało się mieć uszy otwar​te. Po​ro​szyn zerknął na mnie, jak​by nie​mal czy​tał mi w myś​lach. – Je​go​row, to będzie mu​siało po​cze​kać – rzu​cił do ofi​ce​ra. – Ja​kieś inne

te​le​fo​n y? – Za​is​ser z K-5. – Jeśli ten hi​tle​row​ski skur​wy​syn chce ze mną roz​ma​wiać, to niech, kur​wa, przyj​dzie i cze​ka pod drzwia​mi. Powtórzcie mu to. A te​raz proszę nas zo​sta​wić. – Zacze​kał, aż drzwi za​mkną się za podwład​n ym, i za​p y​tał: – K-5 coś panu mówi, Günther? – A po​win​n o? – Na ra​zie nie. Ale z cza​sem, kto wie? – Nie roz​wi​jał te​ma​tu, tyl​ko spoj​rzał na ze​ga​rek. – Na​p rawdę mu​si​my się sprężać. Wie​czo​rem je​stem umówio​n y. Je​go​row załatwi panu wszyst​kie niezbędne do​ku​men​ty: różową prze​p ustkę, ze​zwo​le​n ie na podróż, kart​ki żywnościo​we, au​striac​ki dowód tożsamości… ma pan zdjęcie? Nie​ważne, Je​go​row do​p il​n u​je, żeby panu zro​bi​li. A, i jesz​cze coś: sądzę, że to byłby do​bry po​mysł, gdy​by pan do​stał jed​no z na​szych no​wych ze​zwo​leń na tytoń. Dzięki nie​mu będzie pan mógł sprze​da​wać pa​p ie​ro​sy w całej stre​fie wschod​n iej i każdy ra​dziec​ki urzędnik będzie zo​bo​wiązany do udzie​le​n ia panu wszel​kiej możli​wej po​mo​cy. Nie​wy​klu​czo​n e, że przy​da się to panu, gdy​by wpadł pan w kłopo​ty. – Myślałem, że w wa​szej stre​fie czar​n y ry​n ek jest nie​le​gal​n y – po​wie​działem, dzi​wiąc się w du​chu, że ofi​cjal​n a obłuda przy​bie​ra tak osten​ta​cyjną po​stać. – Bo jest – od​p arł Po​ro​szyn, ani trochę nie​spe​szo​n y. – Ale u nas czar​n y ry​n ek zo​stał ofi​cjal​n ie usank​cjo​n o​wa​n y. Dzięki nie​mu po​zy​sku​je​my obcą wa​lutę. Niezły po​mysł, nie sądzi pan? Na​tu​ral​n ie wy​p o​sażymy pana w kil​ka sztang pa​p ie​rosów, żeby to wyglądało bar​dziej wia​ry​god​n ie. – Naj​wy​raźniej pomyślał pan o wszyst​kim. A co z pie​n iędzmi? – Do​star​czy​my panu do domu ra​zem z pa​p ie​ra​mi. Po​ju​trze. – A skąd będą po​cho​dziły te pie​n iądze? Od tego wa​sze​go dok​to​ra Lie​bla czy z kon​ce​sji ty​to​n io​wych? – Pie​n iądze przyśle mi Liebl. Za​n im to się sta​n ie, sprawę będą pro​wa​dziły ra​dziec​kie władze woj​sko​we. Nie​zbyt mi się to po​do​bało, ale nie bar​dzo miałem inne wyjście. Mu​siałem albo przyjąć pie​n iądze od Ro​sjan, albo bez gro​sza wy​je​chać do Wied​n ia i li​czyć na to, że wy​n a​gro​dze​n ie wpłynie pod moją nie​obec​n ość. – No do​brze – zgo​dziłem się. – Jesz​cze jed​n o. Co wie​cie o ka​p i​ta​n ie Lin​de​nie? Mówił pan, że Bec​ker spo​tkał go w Ber​li​n ie. Sta​cjo​n o​wał tu​taj? – A tak. Za​p o​mniałem o nim, praw​da? – Po​ro​szyn wstał i pod​szedł do szaf​ki na akta, na której wciąż jesz​cze stała szklan​ka, opróżnio​n a przez ta​tar​skie​go kie​rowcę. Otwo​rzył szu​fladę i prze​bie​rając pal​ca​mi po grzbie​tach

te​czek, w końcu wyciągnął tę, której szu​kał. – Ka​p i​tan Edward Lin​den – prze​czy​tał, wra​cając na fo​tel. – Uro​dzo​n y w Bro​okly​n ie, Nowy Jork, 22 lu​te​go 1907 roku. W 1930 roku ukończył ger​ma​n i​stykę na Cor​n ell Uni​ver​si​ty; służył w 970. kor​p u​sie kontr​wy​wia​dow​czym; po​p rzed​n io w 26. dy​wi​zji pie​cho​ty, sta​cjo​n o​wa​n y w cen​trum przesłuchań Camp King w Obe​ru​sel jako ofi​cer de​n a​zy​fi​ka​cyj​n y; obec​n ie skie​ro​wa​n y do BDC, ame​ry​kańskie​go Cen​trum Do​ku​men​ta​cji w Ber​li​n ie, jako ofi​cer łączni​ko​wy Crow​cass. Crow​cass to Cen​tral​n y Re​jestr Przestępców Wo​jen​n ych i Po​dej​rza​n ych pro​wa​dzo​n y przez Siły Zbroj​n e Stanów Zjed​n o​czo​n ych. Oba​wiam się, że to nie​wie​le. Rzu​cił otwartą teczkę na biur​ko przede mną. Dziw​n e, jak​by grec​kie zna​ki zaj​mo​wały nie​całe pół stro​n icz​ki. – Nie bar​dzo so​bie radzę z cy​ry​licą – po​wie​działem. Po​ro​szyn nie wyglądał na prze​ko​n a​n e​go. – Cen​trum Do​ku​men​ta​cji Stanów Zjed​n o​czo​n ych, co to właści​wie jest? – Mieści się w bu​dyn​ku w ame​ry​kańskim sek​to​rze na skra​ju lasu Grüne​wald. Ber​lińskie Cen​trum Do​ku​men​ta​cji to skład​n i​ca hi​tle​row​skich do​ku​mentów par​tyj​n ych i rządo​wych, przejętych przez Ame​ry​kanów i Bry​tyj​czyków pod ko​n iec woj​n y. Jest dość wy​czer​p ujące. Mają pełny spis członków NSDAP, co bar​dzo po​ma​ga usta​lić, czy ktoś podał w kwe​stio​n a​riu​szu de​n a​zy​fi​ka​cyj​n ym nie​p raw​dzi​we dane. Założę się, że na​wet pańskie na​zwi​sko gdzieś tam fi​gu​ru​je. – Już mówiłem, że nig​dy nie należałem do par​tii. – Nie. – Wy​szcze​rzył zęby. – No pew​n ie, że nie. – Wziął teczkę i odłożył ją do szaf​ki. – Pan tyl​ko słuchał roz​kazów. Widać było, że mi nie wie​rzy, tak jak nie uwie​rzył, że nie umiem od​szy​fro​wać bi​zan​tyńskie​go al​fa​be​tu świętego Cy​ry​la. I przy​n ajm​n iej w tej ostat​niej kwe​stii się nie mylił. – A te​raz, jeśli nie ma pan więcej pytań, na​p rawdę muszę pana opuścić. Za pół go​dzi​n y po​wi​n ie​n em być w państwo​wej ope​rze w Ad​mi​ral​spa​last. – Zdjął pas i zaczął wkładać mun​dur, jed​n o​cześnie głośno wzy​wając Je​roszkę i Je​go​ro​wa. – Był pan kie​dyś w Wied​n iu? – za​p y​tał, wsu​wając ko​a li​cyjkę pod na​ra​mien​n ik. – Nie, nig​dy. – Tam​tej​si lu​dzie są tacy jak ich ar​chi​tek​tu​ra – rzekł, stu​diując swo​je od​bi​cie w oknie. – Składają się wyłącznie z fa​sa​dy. Człowiek ma wrażenie, że wszyst​ko, co cie​ka​we, znaj​du​je się u nich na wierz​chu. Ale wewnątrz są

całkiem inni. Tak, z ta​ki​mi ludźmi mógłbym pra​co​wać. Wszy​scy wie​deńczy​cy to uro​dze​n i szpie​dzy.

7

Wczo​raj zno​wu przyszłaś późno – po​wie​działem. – Nie obu​dziłam cię chy​ba? – Nago wyśliznęła się z łóżka i po​deszła do tre​ma w kącie sy​p ial​n i. – A poza tym, sam oneg​daj wróciłeś dosyć późno. – Zaczęła uważnie oglądać swo​je ciało. – Jak to miło, kie​dy zno​wu jest ciepło w domu. Skąd, u li​cha, wy​trzasnąłeś węgiel? – Klient. Pa​trzyłem, jak stoi i gładzi się po włosach łono​wych, jak spłasz​cza brzuch dłonią, jak uno​si pier​si, jak uważnie przygląda się swej pociągłej, lek​ko po​brużdżonej twa​rzy o wo​sko​wym połysku, wklęsłych po​licz​kach i za​n i​kających dziąsłach, jak wresz​cie od​wra​ca się, by oce​n ić nie​co już ob​wisły tyłek i maca pośla​dek kościstą dłonią, na której pierścion​ki zro​biły się trochę luźniej​sze niż przed​tem. Nie mu​siałem się za​sta​n a​wiać, co jej cho​dzi po głowie. Była atrak​cyjną, doj​rzałą ko​bietą, zde​cy​do​waną w pełni wy​ko​rzy​stać czas, który jej jesz​cze po​zo​stał. Z po​czu​ciem krzyw​dy i roz​drażnie​n ia wy​sko​czyłem z łóżka i noga na​tych​miast się pode mną ugięła. – Ład​n ie wyglądasz – mruknąłem ze znużeniem i pokuśtykałem do kuch​ni. – Trochę krótki ten twój so​n et miłosny! – zawołała za mną. Na ku​chen​n ym sto​le leżały ko​lej​n e to​wa​ry z PX: kil​ka pu​szek zupy, kost​ka praw​dzi​we​go mydła, ze dwie to​reb​ki sa​cha​ry​n y i opa​ko​wa​n ie kon​domów. Kir​sten, wciąż nago, przywędro​wała za mną do kuch​n i i pa​trzyła, jak oglądam jej zdo​by​cze. Czy był tyl​ko je​den Ame​ry​ka​n in? Czy też było ich więcej? – Widzę, że zno​wu się tru​dziłaś – po​wie​działem, biorąc do ręki paczkę pre​zer​wa​tyw. – Ile one mają ka​lo​rii? Zaśmiała się, zasłaniając usta dłonią. – Kie​row​n ik trzy​ma pod ladą cały za​p as. – Usiadła na krześle. – Pomyślałam, że byłoby przy​jem​n ie. Wiesz, nie ro​bi​liśmy tego od dość daw​na. – Lek​ko roz​chy​liła uda, po​zwa​lając mi do​strzec więcej. – Te​raz jest do​bra pora, gdy​byś miał ochotę. Nie trwało to długo; uwinęła się szyb​ko i spraw​n ie, z nie​mal za​wo​dową non​sza​lancją, jak​by robiła le​wa​tywę. Le​d​wie skończyłem, a już podążała do łazien​ki bez naj​mniej​sze​go śladu ru​mieńca, trzy​mając w pal​cach zużytą pre​-

zer​wa​tywę ni​czym zdechłą mysz, którą zna​lazła pod łóżkiem. Pół go​dzi​n y później ubra​n a i go​to​wa do wyjścia przy​stanęła w sa​lo​n ie, gdzie zdążyłem już prze​grze​bać popiół w pie​cu i te​raz dokładałem węgla. Przez chwilę pa​trzyła, jak przy​wra​cam ogień do życia. – Nieźle to ro​bisz – po​wie​działa. Nie umiałem stwier​dzić, czy jej in​tencją był sar​kazm. Następnie pocałowała mnie zdaw​ko​wo i wyszła. Ra​n ek był zim​n iej​szy niż nóż rze​za​ka, cie​szyłem się więc, mogąc zacząć dzień w czy​tel​n i na Har​den​berg​stras​se. Dyżurny bi​blio​te​karz miał usta tak znie​kształcone bli​zna​mi, że dopóki nie zaczął mówić, nie wie​działem na​wet, gdzie są jego war​gi. – Nie – oznaj​mił głosem bar​dziej od​p o​wied​n im dla lwa mor​skie​go – nie ma żad​n ych książek o BDC. Ale w ciągu ostat​n ich mie​sięcy wi​działem kil​ka ar​ty​kułów w pra​sie. Je​den chy​ba w „Te​le​gra​fie”, dru​gi w „Mi​li​ta​ry Go​vern​ment In​for​ma​tion Bul​le​tin”. Po​zbie​rał swo​je kule i na je​dy​n ej no​dze prze​mieścił się do szaf​ki, gdzie mieścił się duży ka​ta​log fisz​ko​wy, w którym, jak słusznie pamiętał, zna​lazł odsyłacze do obu tekstów. Pierw​szy uka​zał się w „Te​le​gra​fie” w maju i za​wie​rał ob​szer​n y wy​wiad z ko​men​dan​tem Cen​trum, pod​p ułkow​n i​kiem Han​sem W. Hel​mem; dru​gi, au​tor​stwa młod​sze​go pra​cow​n i​ka Cen​trum, opo​wia​dał o początko​wym okre​sie działalności i zo​stał opu​bli​ko​wa​n y w sierp​n iu. Po​dziękowałem bi​blio​te​ka​rzo​wi, który wyjaśnił mi, gdzie zna​leźć eg​zem​pla​rze obu pu​bli​ka​cji. – Miał pan szczęście, że przy​szedł pan dzi​siaj – po​wie​dział. – Ju​tro jadę do Gie​sen, żeby do​p a​so​wać so​bie sztuczną nogę. Lek​tu​ra obu ar​ty​kułów uświa​do​miła mi, że nig​dy nie po​dej​rze​wałem Ame​ry​kanów o taką spraw​n ość. Istot​n ie, w zbie​ra​n iu do​ku​mentów wchodzących w skład zbiorów Cen​trum kil​ka razy pomógł im szczęśliwy traf, na przykład kie​dy żołnie​rze Siódmej Ar​mii Stanów Zjed​n o​czo​n ych na​tknęli się w pa​p ier​n i pod Mo​n a​chium na kom​p let​n e akta członków NSDAP, prze​zna​czo​n e na prze​miał. Ale per​so​n el Cen​trum dokładał sta​rań, aby stwo​rzo​n e i zarządza​n e przez nich ar​chi​wa były jak naj​ob​szer​n iej​sze i rze​czy​wiście po​moc​n e w pro​ce​sie usta​la​n ia, kto był na​zistą. Oprócz pod​sta​wo​wych akt NSDAP w po​sia​da​n iu Cen​trum zna​lazły się wnio​ski o przyjęcie do par​tii, ko​re​spon​den​cja or​ga​n i​za​cyj​n a, in​for​ma​cje o prze​bie​gu służby w SS, akta Urzędu Bez​p ie​czeństwa Rze​szy, do​ku​menty ra​so​we SS, pro​to​koły naj​wyższe​go sądu par​tyj​n e​go i sądów lu​do​wych – słowem, wszyst​ko, od człon​ko​stwa w Na​ro​do​wo-So​cja​li​stycz​n ym Związku Na​uczy​cie​li po szczegółowe dane dzie​ci re​le​go​wa​n ych z Hi​tler​ju​gend.

Gdy po opusz​cze​n iu bi​blio​te​ki szedłem na dwo​rzec, przyszło mi do głowy coś jesz​cze: nig​dy bym nie uwie​rzył, że hi​tle​row​cy mo​gli być na tyle głupi, by re​je​stro​wać swoją działalność tak wy​czer​p ująco i szczegółowo, ze wszyst​ki​mi obciążającymi de​ta​la​mi. Wy​siadłem z U-Bah​n u – jak się oka​zało, o przy​sta​n ek za wcześnie – na sta​cji w sek​to​rze ame​ry​kańskim, którą bez związku z ich oku​p acją mia​sta na​zy​wa​n o Chatą Wuja Toma, i ru​szyłem Ar​gen​ti​n i​sche Al​lee. Do Cen​trum Do​ku​men​ta​cji, położone​go wśród wy​so​kich grüne​waldz​kich świerków na do​brze strzeżonym te​re​n ie nie​opo​dal małego je​zior​ka, pro​wa​dziła bru​ko​wa​n a ślepa ulicz​ka o na​zwie Was​serkäfer​ste​ig. Za ogro​dze​n iem z siat​ki stało kil​ka bu​dynków, z których je​den – dwu​p iętro​wy, biały pa​wi​lon z zie​lo​n y​mi okien​n i​ca​mi – robił wrażenie główne​go. Idąc żwi​ro​waną alejką, pomyślałem, że to ładne miej​sce, choć za​raz przy​p o​mniałem so​bie, że daw​n iej mieścił się tu​taj For​schung​samt – hi​tle​row​skie cen​trum podsłuchu te​le​fo​n icz​n e​go. Żołnierz na war​tow​n i, duży, szczer​ba​ty Mu​rzyn, ob​rzu​cił mnie nie​uf​n ym spoj​rze​n iem. Za​p ew​n e przy​wykł do lu​dzi w sa​mo​cho​dach lub po​jaz​dach woj​sko​wych i sa​mot​n y prze​cho​dzień był dla nie​go czymś nie​spo​ty​ka​n ym. – Cze​go chcesz, fry​cu? – za​p y​tał, za​cie​rając wełnia​n e ręka​wi​ce i przy​tu​pując, by się trochę roz​grzać. – Byłem zna​jo​mym ka​p i​ta​n a Lin​de​n a – wy​du​kałem ku​lawą an​gielsz​czyzną. – Właśnie do​tarła do mnie ta okrop​n a wia​do​mość, więc przy​szedłem po​wie​dzieć, że bar​dzo mi przy​kro i mo​jej żonie również. Był dla nas do​bry, wie pan, dawał nam PX-y. – Z kie​sze​n i wyciągnąłem krótki list, który skom​p o​n o​wałem w pociągu. – Może byłby pan tak do​bry i doręczył to pułkow​n i​ko​wi Hel​mo​wi. Żołnierz na​tych​miast zmie​n ił ton. – Tak jest, proszę pana, za​raz mu za​n iosę. – Przyjął ko​p ertę i przyj​rzał się jej nie​p ew​n ie. – To bar​dzo ład​n ie, że pan pomyślał o ka​p i​ta​n ie. – To tyl​ko kil​ka ma​rek na kwia​ty – po​wie​działem, kręcąc głową. – I wi​zytówka. Chcie​liśmy z żoną zo​sta​wić coś na gro​bie ka​p i​ta​n a Lin​de​n a. Po​szli​byśmy na po​grzeb, gdy​by od​by​wał się w Ber​li​n ie, ale pomyśleliśmy, że ro​dzi​n a pew​n ie za​bie​rze go do domu. – Hm, no nie, proszę pana. Po​grzeb odbędzie się w Wied​n iu w piątek rano. Ro​dzi​n a tak chciała. Pew​n ie to mniej​szy kłopot, niż trans​p or​to​wać ciało taki szmat dro​gi. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Jeśli cho​dzi o miesz​kańca Ber​li​n a, równie do​brze mo​gli​by go po​cho​wać

w Ame​ry​ce. Podróżować w obec​n ych cza​sach nie jest łatwo – wes​tchnąłem i spoj​rzałem na ze​ga​rek. – Le​p iej już pójdę. Mam przed sobą spo​ry spa​cer. – Odwróciłem się, by odejść, i z jękiem chwy​ciłem się za ko​la​n o, po czym, krzy​wiąc się z rze​ko​me​go bólu, usiadłem przed szla​ba​n em wprost na zie​mi, ze stu​ko​tem od​rzu​cając laskę. Niezłe przed​sta​wie​n ie. Żołnierz okrążył budkę. – Nic się panu nie stało? – za​p y​tał tro​skli​wie, pod​n osząc laskę i po​ma​gając mi wstać. – So​wiec​ki szrap​n el. Od cza​su do cza​su się od​zy​wa. Za chwilę mi przej​dzie. – Hej, niech pan wej​dzie na war​tow​n ię i na mi​n utkę usiądzie. – Powiódł mnie na drugą stronę szla​ba​n u i wpuścił przez nie​wiel​kie drzwi do po​miesz​cze​n ia. – Dziękuję. To bar​dzo uprzej​me z pana stro​n y. – E tam, za​raz uprzej​me. Każdy przy​ja​ciel ka​p i​ta​n a Lin​dena… Usiadłem ciężko i po​tarłem ko​la​n o, które pra​wie mnie nie bolało. – Do​brze go pan znał? – Ja tam je​stem tyl​ko star​szym sze​re​go​wym. Nie mogę po​wie​dzieć, że go znałem, ale woziłem go od cza​su do cza​su. Uśmiechnąłem się i pokręciłem głową. – Mógłby pan mówić trochę wol​n iej? Mój an​giel​ski nie jest zbyt do​bry. – Od cza​su do cza​su byłem jego kie​rowcą – powtórzył głośniej żołnierz, naśla​dując kręce​n ie kie​row​n icą. – Mówił pan, że dawał panu PX-y? – Tak, był bar​dzo do​bry. – No, to po​dob​n e do Lin​de​n a. Za​wsze miał mnóstwo ​PX-ów na roz​da​n ie. – Urwał, jak​by przyszło mu coś do głowy. – Była taka para… on był dla nich pra​wie jak syn. Wciąż woził im pacz​ki żywnościo​we CARE. Może pan ich zna? Tych Drex​lerów? Zmarsz​czyłem brwi i z na​mysłem po​tarłem szczękę. – Czy to nie ci, którzy miesz​kają… – strze​liłem pal​ca​mi, jak​bym miał ad​res na końcu języka – …no, gdzie to było? – W Ste​glitz – pod​p o​wie​dział. – Han​dje​ry Stras​se. Pokręciłem głową. – Nie, chy​ba miałem na myśli kogoś in​n e​go. Prze​p ra​szam. – Hej, nie ma za co. – Pew​n ie po​li​cja za​da​wała wam mnóstwo pytań w związku z mor​der​stwem ka​p i​ta​n a Lin​de​n a. – Nie. O nic nas nie py​ta​li. Już do​p a​dli gościa, który to ​zro​bił.

– Już kogoś mają? To do​bra wia​do​mość. Kto to taki? – Jakiś Au​striak. – Ale dla​cze​go to zro​bił? Mówił coś? – Nie. Chy​ba wa​riat. A w ogóle to jak pan po​znał ka​p i​ta​n a? – Spo​tkałem go w noc​n ym klu​bie. Gay Is​land. – Tak, słyszałem. Ja tam w ta​kie miej​sca nie chodzę. Oso​biście wolę lo​ka​le przy Ku-damm: Bar Ron​n y’ego czy Club Roy​a le. Ale Lin​den często cho​dził do Gay Is​land. Miał chy​ba dużo zna​jo​mych Niemców, a oni lu​bi​li tam bywać. – Cóż, świet​n ie mówił po nie​miec​ku. – A i owszem, proszę pana. Jak miej​sco​wy. – Za​sta​n a​wia​liśmy się z żoną, dla​cze​go nie miał dziew​czy​n y na stałe. Na​wet pro​p o​n o​wa​liśmy, że go z kimś po​zna​my. Z jakąś miłą dziew​czyną z do​brej ro​dzi​n y. Żołnierz wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Pew​n o był zbyt zajęty. – Za​chi​cho​tał. – Miał mnóstwo zna​jo​mych, bez dwóch zdań! Kur​de, ten to lubił się bra​tać. Do​p ie​ro po chwi​li zdałem so​bie sprawę, o co mu cho​dzi – był to eu​fe​mizm, ogólnie używa​n y w kręgach woj​sko​wych dla określe​n ia tego, co inny ame​ry​kański ofi​cer robił z moją żoną. Ostrożnie ob​ma​całem ko​la​n o i wstałem. – Na pew​n o do​brze się pan czu​je? – za​p y​tał żołnierz. – Tak, dziękuję. Był pan bar​dzo miły. – E tam, miły. Każdy przy​ja​ciel ka​p i​ta​n a Lin​de​n a…

8

Za​p y​tałem o Dre​xlerów na miej​sco​wej po​czcie w Ste​glitz na Sin​te​n is Platz – małym, spo​koj​n ym pla​cy​ku, nie​gdyś porośniętym trawą, obec​n ie prze​zna​czo​n ym pod uprawę wa​rzyw. Kie​row​n icz​ka pocz​ty, dama z ogrom​n y​mi joński​mi za​wi​ja​sa​mi po bo​kach głowy, po​wia​do​miła mnie zwięźle, że w jej urzędzie znają Dre​xlerów, którzy, jak większość miesz​kańców, od​bie​rają stąd swo​je prze​syłki. Dla​te​go, wyjaśniła, ich dokładny ad​res na Han​dje​ry Stras​se nie jest jej zna​n y. Dodała jed​n ak, że ko​re​spon​den​cja prze​zna​czo​n a dla Dre​xlerów, i tak dosyć ob​szer​n a, te​raz jesz​cze zy​skała na objętości, zważyw​szy na to, że od kil​ku dni nie po​fa​ty​go​wa​li się jej ode​brać. Słowa „nie po​fa​ty​go​wa​li” wymówiła z wyraźnym nie​sma​kiem, toteż za​sta​n o​wiło mnie, czy miała jakiś powód, żeby Dre​xlerów nie lubić. Pro​p o​zy​cja, że do​starczę im pocztę, zo​stała na​tych​miast od​rzu​co​n a. To nie byłoby właściwe. Nie​mniej po​in​for​mo​wała mnie, że na​tu​ral​n ie wol​n o mi im przy​p o​mnieć, by przy​szli i za​bra​li ją so​bie, bo za​czy​n a jej prze​szka​dzać. Po​sta​n o​wiłem spraw​dzić, czy nie do​wiem się cze​goś w pre​zy​dium po​li​cji Schönber​gu na po​bli​skiej Grüne​wald Stras​se. Idąc tam w złowiesz​czym cie​niu murów po​dziu​ra​wio​n ych jak ser szwaj​car​ski, chylących się ku mnie, jak​by wciąż stały na pal​cach, i wśród bu​dynków właści​wie nie​tkniętych, po​zba​wio​n ych je​dy​n ie narożnej ba​lu​stra​dy ni​czym nad​gry​zio​n y tort we​sel​n y, wy​szedłem pro​sto na klub noc​n y Gay Is​land, gdzie Bec​ker miał po​dob​n o spo​tkać Lin​de​n a. Było to miej​sce smętne i po​n u​re, z ta​n im neo​n em nad wejściem; kie​dy je mijałem, po​czułem nie​mal ulgę, że jest za​mknięte. Dyżurny gli​n iarz o twa​rzy długiej jak pa​zno​kieć man​da​ry​n a był bar​dzo uczyn​n y i przej​rzaw​szy re​jestr miesz​kańców, po​wia​do​mił mnie, że Dre​xle​ro​wie nie są całkiem nie​zna​n i schönber​skiej po​li​cji. – To małżeństwo Żydów – wyjaśnił. – Praw​n i​cy. Do​brze zna​n i w oko​li​cy. Można wręcz po​wie​dzieć, że zy​ska​li pe​wien rozgłos. – Och? A dla​cze​go? – Nie cho​dzi o to, że łamią pra​wo, ro​zu​mie pan. – Gru​by jak kiełba​ska pa​luch sierżanta od​n a​lazł ich na​zwi​ska w księdze mel​dun​ko​wej i prze​sunął się w po​p rzek kart​ki do uli​cy i nu​me​ru domu. – No i jest. Han​dje​ry Stras​se, pod sie​dem​n a​stym. – Dziękuję, sierżan​cie. No więc co z nimi? – To pana zna​jo​mi? – W jego głosie za​brzmiała ostrożność.

– Nie, skądże. – Wi​dzi pan, lu​dzie zwy​czaj​n ie nie lubią ta​kich rze​czy. Chcie​li​by za​p o​mnieć o tym, co się stało. Nie sądzę, żeby z ta​kie​go roz​grze​by​wa​n ia przeszłości mogło wy​n iknąć coś do​bre​go. – Proszę wy​ba​czyć, sierżan​cie, ale co oni właści​wie ta​kie​go robią? – Ści​gają tak zwa​n ych nie​miec​kich zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych, proszę pana. Skinąłem głową. – Ro​zu​miem, że to nie przy​spa​rza im po​p u​lar​n ości wśród sąsiadów. – To, co się stało, było złe. Ale te​raz mu​si​my wszyst​ko od​bu​do​wać i zacząć od nowa. A nie da się tego zro​bić, jeśli woj​n a będzie się za nami ciągnąć jak jakiś smród. Chciałem wyciągnąć od nie​go więcej in​for​ma​cji, więc przy​taknąłem. Za​py​tałem o Gay Is​land. – To nie jest miej​sce, w którym chciałbym być przyłapa​n y przez moją starą – od​p o​wie​dział. – Pro​wa​dzi je wesoła pa​n ien​ka na​zwi​skiem Ka​thy Fie​ge. Pełno tam ta​kich dziew​czyn. Ale nig​dy nie było żad​n ych awan​tur, naj​wyżej od cza​su do cza​su jakiś pi​ja​n y Jan​kes. Trud​n o to na​zwać awan​turą. Zresztą jeśli wie​rzyć plot​kom, to wszy​scy niedługo będzie​my Jan​kesami, a przy​n ajm​n iej my z ame​ry​kańskie​go sek​to​ra, nie? Po​dziękowałem mu i pod​szedłem do drzwi. – Jesz​cze jed​n o, sierżan​cie – rzekłem, ob​ra​cając się na pięcie. – Czy ci Dre​xle​ro​wie zna​leźli kie​dyś ja​kie​goś zbrod​n ia​rza wo​jen​n e​go? Długa twarz sierżanta na​brała wy​ra​zu chy​trości i roz​ba​wie​n ia. – Jeśli mo​gliśmy temu za​p o​biec, to nie. Dre​xle​ro​wie miesz​ka​li nie​da​le​ko pre​zy​dium po​li​cji w świeżo od​n o​wio​n ym bu​dyn​ku przy li​n ii S-Bah​n u, na​p rze​ciw​ko małej szkoły. Ale gdy do​tarłem na naj​wyższe piętro i za​p u​kałem do drzwi miesz​ka​n ia, nikt nie od​p o​wie​dział. Za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa, by po​zbyć się wiercącej w noz​drzach woni środ​ka de​zyn​fek​cyj​n e​go, pokręciłem się po podeście i za​stu​kałem zno​wu. Zerknąłem w dół i na po​sadz​ce pod drzwia​mi do​strzegłem dwa nie​do​p ałki, nie wia​do​mo cze​mu rzu​co​n e w tym miej​scu. Naj​wy​raźniej daw​n o nikt tędy nie prze​cho​dził. Po​chy​liłem się, by je pod​n ieść, i po​czułem, że za​p ach stał się sil​n iej​szy. Padłem na podłogę, zro​biłem pompkę i wsa​dziłem nos w szparę pod drzwia​mi. Szarpnął mną od​ruch wy​miot​n y – gardło i płuca po​ra​ził strasz​li​wy smród. Od​to​czyłem się na bok i wy​char​czałem na scho​dy połowę wnętrzności. Kie​dy od​zy​skałem dech, pod​n iosłem się i potrząsnąłem głową. Nie​p o​dob​na, by ktoś mógł żyć w ta​kiej at​mos​fe​rze. Rzu​ciłem okiem na klatkę scho​-

dową. Ni​ko​go nie było. Cofnąłem się od drzwi i zdrowszą nogą kopnąłem w za​mek, ale le​d​wie drgnął. Znów się ro​zej​rzałem, by spraw​dzić, czy hałas nie wy​wa​bił kogoś z miesz​ka​n ia. Stwier​dziłem, że nikt nie zwrócił na mnie uwa​gi, więc kopnąłem jesz​cze raz. Drzwi ustąpiły z trza​skiem i ze środ​ka buchnął tak strasz​li​wy, ja​do​wi​ty za​p ach, że za​to​czyłem się i nie​mal spadłem ze schodów. Za​kryłem nos i usta połą płasz​cza, po czym wbiegłem do ciem​n e​go miesz​ka​n ia i do​strze​gając nie​wy​raźny za​rys kar​n i​sza, szarpnąłem na bok ciężką storę i na oścież otwo​rzyłem okno. Wy​chy​liłem się na zewnątrz, czując, że zim​n e po​wie​trze wy​ci​ska mi łzy z oczu. Ja​kieś dzie​ci, wra​cające ze szkoły, po​ma​chały do mnie; od​p o​wie​działem słabym ru​chem ręki. Prze​ciąg między oknem i drzwia​mi trochę wy​wie​trzył pokój. Spraw​dziłem, że już da się od​dy​chać, i odwróciłem się. Byłem gotów na wszyst​ko, co znajdę – ten okrop​n y smród z pew​n ością nie był skut​kiem de​zyn​sek​cji, owa​dy mu​siałyby mieć roz​miar co naj​mniej słonia. Pod​szedłem do drzwi wejścio​wych i zacząłem ru​szać nimi w tył i w przód, aby wzmóc przepływ po​wie​trza, jed​n o​cześnie rozglądając się po nie​wiel​kim po​miesz​cze​n iu. Biur​ko, krzes​ła, półki na książki, szaf​ki na akta oraz spiętrzo​n e wszędzie ster​ty książek i do​ku​mentów. Da​lej były drzwi, zza których wy​zie​rała krawędź mosiężnego łóżka. Idąc do sy​p ial​n i, potrąciłem coś nogą. Była to ta​n ia bla​sza​n a taca, ja​kie spo​ty​ka się w ba​rach i ka​fej​kach. Gdy​by nie dwie sine twa​rze, leżące obok sie​bie na po​dusz​kach, można by pomyśleć, że ci lu​dzie śpią. Jeśli ktoś wydał na nas wy​rok śmier​ci, to ist​nieją gor​sze spo​so​by jego wy​ko​n a​n ia niż udu​sze​n ie we śnie. Odciągnąłem kołdrę i roz​p iąłem piżamę Herr Dre​xle​ra, odsłaniając wzdęty brzuch, na którym, jak na pleśnio​wym se​rze, żyły i wy​le​wy podskórne utwo​rzyły siny wzór. Na​cisnąłem go pal​cem: skóra była napięta. Gdy na​p arłem całą dłonią, trup pierdnął, co wska​zy​wało na to, że narządy wewnętrzne zo​stały ro​ze​rwa​n e przez gazy. Naj​wy​raźniej obo​je nie żyli od co naj​mniej ty​go​dnia. Po​n ow​n ie za​kryłem ich kołdrą i wróciłem do po​ko​ju. Przez chwilę gapiłem się bez​rad​n ie na ster​ty książek i pa​p ierów na biur​ku, próbując do​pa​trzyć się ja​kiejś wskazówki, ale na ra​zie miałem tyl​ko mętne wy​obrażenie o isto​cie za​gad​ki, toteż po​sta​n o​wiłem nie tra​cić cza​su i szyb​ko dałem so​bie spokój.

Nie​bo na zewnątrz przy​brało barwę ma​ci​cy perłowej. Kie​dy skręciłem w stronę S-Bah​n u, coś przy​ciągnęło moją uwagę. Na uli​cach Ber​li​n a walało się tyle po​rzu​co​n e​go sprzętu woj​sko​we​go, że gdy​by nie sposób, w jaki umar​li Dre​xle​ro​wie, w ogóle bym tego nie za​uważył. Na ster​cie gruzów za​le​gających w rynsz​to​ku leżała ma​ska ga​zo​wa, a gdy uniosłem ją za pa​sek, pod nogi po​to​czyła mi się pu​sta pusz​ka. Szyb​ko do​p o​wie​działem so​bie cały sce​n a​riusz mor​der​stwa i po​rzu​ciw​szy maskę, kucnąłem i prze​czy​tałem ety​kietę na półkolu za​rdze​wiałej bla​chy: „Cy​klon-B. Gaz trujący! Nie​bez​p ie​czeństwo! Prze​cho​wy​wać w su​chym i chłod​n ym miej​scu! Chro​n ić przed słońcem i otwar​tym ogniem! Przy użyciu za​cho​wać naj​wyższą ostrożność! Ka​li​wer​ke A.G. Ko​lin”. Wy​obra​ziłem so​bie mężczyznę, który stoi pod drzwia​mi Dre​xlerów. Jest późny wieczór. Przy​były ner​wo​wo wy​p a​la do połowy dwa pa​p ie​ro​sy, po czym naciąga maskę i za​ci​ska pa​ski, spraw​dzając, czy szczel​n ie trzy​mają. Po​tem otwie​ra puszkę z krysz​tałkami kwa​su pru​skie​go, wy​sy​p u​je gra​n ul​ki – które w ze​tknięciu z po​wie​trzem szyb​ko przy​bie​rają po​stać płynną – na przy​n ie​sioną ze sobą tackę i wsu​wa ją pod drzwi miesz​ka​n ia. Śpiący Dre​xlerowie od​dy​chają głęboko, tracąc przy​tom​n ość w miarę jak cy​klon-B, po raz pierw​szy wy​ko​rzy​sta​n y do za​bi​ja​n ia lu​dzi w obo​zach kon​cen​tra​cyj​n ych, po​wo​li blo​ku​je im dopływ tle​n u do krwi. W taki mróz Dre​xlerowie za​p ew​n e nie śpią przy otwar​tym oknie. Ale być może mor​der​ca kładzie coś – koc albo płaszcz – pod drzwia​mi miesz​ka​n ia, żeby odciąć wszel​ki dopływ świeżego po​wie​trza bądź żeby nikt inny w bu​dyn​ku się nie otruł. Śmier​tel​n e stężenie gazu wy​n o​si je​den do dwóch tysięcy. W końcu gra​n ul​ki całko​wi​cie się roz​pusz​czają, mor​der​ca upew​n ia się, że gaz bez​sze​lest​n ie spełnił swe śmier​cio​nośne za​da​n ie, a do sześciu mi​lionów ​Żydów dołączyło dwo​je ko​lej​n ych, po czym mężczy​zna za​bie​ra swój płaszcz, maskę i pustą puszkę (może nie chce zo​sta​wiać tacy, cho​ciaż nie ma to zna​cze​n ia: z pew​n ością do pra​cy z cy​klonem-B włożył ręka​wicz​ki) i zni​ka w ciem​n ościach nocy. Było to tak pro​ste, że nie​mal zasługi​wało na po​dziw.

9

Gdzieś da​lej na uli​cy jakiś dżip z war​ko​tem od​je​chał w śnieżną ciem​n ość. Ręka​wem prze​tarłem za​p a​ro​wa​n e okno knaj​p y i zo​ba​czyłem w szy​bie od​bi​cie zna​jo​mej twa​rzy. – Herr Günther – usłyszałem, od​wra​cając się na krześle. – Tak myślałem, że to pan. – Głowę przy​by​sza po​kry​wała cien​ka war​stwa śnie​gu. Ścięta czasz​ka z od​stającymi, do​sko​n a​le okrągłymi usza​mi przy​wo​dziła na myśl wia​der​ko z lo​dem. – Neu​mann – zdzi​wiłem się. – A ja już myślałem, że zginęli​​ście. Wy​tarł głowę i zdjął płaszcz. – Po​zwo​li pan, że się dosiądę? Moja dziew​czy​n a jesz​cze nie przyszła. – Od kie​dy to ma​cie dziew​czynę, Neu​mann? Przy​n ajm​n iej taką, której nie mu​si​cie płacić? Wzdrygnął się ner​wo​wo. – Słuchaj pan, jeśli pan będzie… – Spo​koj​n ie – po​wie​działem. – Sia​daj​cie. – Skinąłem na kel​n e​ra. – Cze​go się na​p i​je​cie? – Tyl​ko piwa, dziękuję. – Usiadł i przyj​rzał mi się kry​tycz​n ie, mrużąc oczy. – Nie​wie​le się pan zmie​n ił, Herr Günther. Po​sta​rzał się pan, po​si​wiał i trochę schudł, ale wciąż jest pan taki sam. – Ze stra​chem myślę, do cze​go byłbym po​dob​n y, gdy​byście uzna​li, że wyglądam in​a ​czej – rzekłem z przekąsem. – Ale to, co mówi​cie, brzmi jak dość dokładny opis ostat​n ich ośmiu lat. – To już tyle cza​su minęło, odkąd wi​dzie​liśmy się ostat​n i raz? – Mniej więcej jed​n a woj​n a świa​to​wa. A wy nadal podsłuchu​je​cie pod drzwia​mi? – A żeby pan wie​dział, Herr Günther! – par​sknął. – Je​stem strażni​kiem więzien​n ym w Te​gel. – Nie wierzę! Wy? Bra​liście w łapę jak niedźwiedź w zoo. – Słowo daję, Herr Günther, na​p rawdę. Jan​ke​si za​gna​li mnie do pil​n o​wa​nia zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych. – A wy sta​n o​wi​cie do​dat​ko​wy za​ostrzo​n y ry​gor, co? Neu​mann znów się wzdrygnął. – Nad​cho​dzi wa​sze piwo. Kel​n er po​sta​wił przed nim szklankę, a ja zacząłem coś mówić, ale Ame​ry​ka​n ie przy sąsied​n im sto​li​ku wy​buchnęli głośnym śmie​chem, zagłuszając

moje słowa. Po​tem któryś z nich, jakiś sierżant, dodał coś jesz​cze i tym ra​zem na​wet Neu​mann się zaśmiał. – Mówi, że nie wie​rzy w zbra​ta​n ie – wyjaśnił. – Mówi, że nie chciałby żad​n ej Fräule​in trak​to​wać tak, jak trak​tu​je swe​go bra​ta. Uśmiechnąłem się i spoj​rzałem na Ame​ry​kanów. – Na​uczy​liście się an​giel​skie​go w Te​gel? – No pew​n ie. Ja się uczę mnóstwa rze​czy. – Za​wsze był z was do​bry in​for​ma​tor. – Na przykład – ści​szył głos – słyszałem, że So​wie​ci za​trzy​ma​li na gra​n i​cy bry​tyj​ski pociąg woj​sko​wy i od​cze​p i​li dwa wa​go​n y z nie​miec​ki​mi pasażera​mi. Po​wia​dają, że to w od​we​cie za usta​n o​wie​n ie Bi​zo​n ii. – Miał na myśli połącze​n ie bry​tyj​skiej i ame​ry​kańskiej stre​fy w oku​p o​wa​n ych Niem​czech. Upił trochę piwa i wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Może będzie ko​lej​n a woj​n a. – Nie widzę, w jaki sposób – od​rzekłem. – Wszyst​kim już się od tego fla​ki wy​wra​cają. – No nie wiem. Może i tak. Od​sta​wił szklankę, wyjął ta​ba​kierkę i poczęsto​wał mnie. Pokręciłem głową i skrzy​wiłem się, patrząc, jak bie​rze szczyptę ty​to​n iu i wsu​wa ją pod górną wargę. – Powąchał pan pro​chu w cza​sie woj​n y? – Neu​mann, daj​cie spokój, wykażcie trochę ro​zu​mu. W dzi​siej​szych cza​sach nie za​da​je się ta​kich pytań. Czy ja was py​tam, jakeście do​sta​li zaświad​cze​n ie de​n a​zy​fi​ka​cyj​n e? – A żeby pan wie​dział, że całkiem le​gal​n ie. – Wyciągnął port​fel i podał mi rozłożoną kartkę pa​p ie​ru. – Nig​dy nie byłem w nic wmie​sza​n y. Wol​n y od hi​tle​row​skiej za​ra​zy, tak tu pi​sze. Taki je​stem, i je​stem z tego dum​n y. Na​wet nie wstąpiłem do woj​ska. – Tyl​ko dla​te​go, że was nie chcie​li. – Wol​n y od hi​tle​row​skiej za​ra​zy – powtórzył gniew​n ie. – To pew​n ie je​dy​n a cho​ro​ba, której nig​dy nie mie​liście. – A pan co właści​wie tu robi? – zre​wanżował się szy​der​stwem. – Uwiel​biam przy​cho​dzić do Gay Is​land. – Nig​dy pana przed​tem nie wi​działem, a by​wam tu od ​daw​n a. – Tak, to mi wygląda na miej​sce, gdzie do​brze się czu​je​cie. Ale jak was na to stać z pen​sji strażnika? Neu​mann wy​mi​jająco wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Pew​n ie załatwia​cie różnym lu​dziom różne spra​wy – pod​sunąłem. – Cza​sem trze​ba, no nie? – Uśmiechnął się krzy​wo. – Założę się, że pan tu

jest służbowo, praw​da? – Nie​wy​klu​czo​n e. – Może mógłbym pomóc? Jak mówiłem, często tu przy​chodzę. – No do​bra. – Wyjąłem port​fel i po​ka​załem mu pięcio​do​la​ro​wy bank​n ot. – Słysze​liście kie​dyś o człowie​ku na​zwi​skiem Eddy Holl? Cza​sem tu bywa. Pra​cu​je w ogłosze​n iach i re​kla​mie. W fir​mie Re​klaue & Wer​be Zen​tra​le. Neu​mann przełknął ślinę i po​n u​ro po​p a​trzył w głąb sali. – Nie – bąknął niechętnie – nie znam ta​kie​go. Ale mogę po​p y​tać. Bar​man to mój zna​jo​my. Mógłby… – Już z nim próbowałem. Nie należy do ga​da​tli​wych. Ale z tego co mówił, wy​wnio​sko​wałem, że jed​n ak nie znał ​Hol​la. – Ten in​te​res ogłosze​n io​wy, o którym pan wspo​mniał, jak się na​zy​wa? – Re​klaue & Wer​be Zen​tra​le. Mieszczą się na Wil​mers​dor​fer Stras​se. Byłem tam dziś po południu. Według nich Herr Eddy Hol​la można zna​leźć w biu​rze fir​my mat​ki w Pul​lach. – No więc może on tam jest. W Pul​lach. – Nig​dy na​wet nie słyszałem o tym miej​scu. Nie po​tra​fię so​bie wy​obra​zić, żeby cen​tra​la cze​go​kol​wiek mieściła się w ​Pul​lach. – No to się pan myli. – Do​bra – po​wie​działem. – Za​skocz​cie mnie. Proszę, je​stem go​to​wy. Neu​mann uśmiechnął się i skinął w stronę pięcio​do​larówki, którą już wsu​wałem z po​wro​tem do port​fe​la. – Za pięć do​larów mogę opo​wie​dzieć wszyst​ko, co o tym wiem. – Ale żeby było świeże. Kiwnął głową, więc rzu​ciłem mu bank​n ot. – Le​p iej, żeby to było do​bre. – Pul​lach to małe przed​mieście Mo​n a​chium, a także sie​dzi​ba Urzędu Cen​zu​ry Pocz​ty Ar​mii Stanów Zjed​n o​czo​n ych. Prze​cho​dzi przez nią cała ko​re​spon​den​cja ame​ry​kańskich sze​re​go​wych w Te​gel. – I tyle? – A cze​go by pan jesz​cze chciał, pro​gno​zy po​go​dy? – No do​bra. Nie je​stem pe​wien, czy to mi coś mówi, ale mimo to dziękuję. – Może mógłbym się ro​zej​rzeć za tym Ed​diem Hol​lem? – Cze​mu nie? Ju​tro wyjeżdżam do Wied​n ia. Kie​dy będę na miej​scu, przyślę wam te​le​gram z ad​re​sem, pod który możecie na​p i​sać, gdy​byście coś mie​li. Płatne gotówką przy od​bio​rze. – Chry​ste, szko​da, że nie ja tam jadę. Ko​cham Wie​deń. – Neu​mann, nig​dy nie ro​bi​liście na mnie wrażenia ko​smo​p o​li​ty.

– Pew​n ie nie miałby pan ocho​ty do​star​czyć przy oka​zji kil​ku listów, co? Mam na swo​im pięter​ku kil​ku Au​striaków. – Co, bawić się w li​sto​n o​sza zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych? Nie, dziękuję. – Dokończyłem drin​ka i spoj​rzałem na ze​ga​rek. – Myśli​cie, że ona się zja​wi, ta wa​sza dziew​czy​n a? – Wstałem, żeby odejść. – A która go​dzi​n a? – za​p y​tał, marszcząc brwi. Po​ka​załem mu cy​fer​blat ro​lek​sa na nad​garst​ku; po za​sta​n o​wie​n iu uznałem, że jed​n ak go nie sprze​dam. Neu​mann spraw​dził czas i aż się wzdrygnął. – Przy​p usz​czal​n ie coś ją za​trzy​mało – po​wie​działem. Pokręcił głową ze smut​kiem. – Te​raz to już nie przyj​dzie. Baby. Dałem mu pa​p ie​ro​sa. – W dzi​siej​szych cza​sach je​dy​n a ko​bie​ta, której można ufać, to cu​dza żona – rzekłem. – Pa​skud​n y ten świat, Herr Günther. – Tak, owszem, ale ni​ko​mu o tym nie mówcie, do​brze?

10

W pociągu spo​tkałem człowie​ka, który miał swoją wersję tego, co zro​bi​liśmy Żydom. – Słuchaj pan – prze​ko​n y​wał – nie mogą nas o nic ob​wi​n iać. To było z góry przesądzo​n e. Spełniliśmy tyl​ko ich własną prze​p o​wied​n ię ze Sta​re​go Te​sta​men​tu, tę z Józefa i jego bra​ci. No bo jest re​p re​syj​n y oj​ciec i jest Józef, najmłod​szy, naj​bar​dziej umiłowa​n y syn, którego można uważać za sym​bol całej żydow​skiej rasy. I są po​zo​sta​li bra​cia, którzy sym​bolizują gojów na całym świe​cie, cho​ciaż w tym wy​p ad​ku le​p iej ogra​n i​czyć się do Niemców. Ci bra​cia, co na​tu​ral​n e, mu​sie​li być za​zdrośni o ślicz​n e​go chłopta​sia, który jest od nich ład​n iej​szy i ma szatę z ręka​wa​mi. Mój Boże, nic dziw​n e​go, że zaczęli go nie​n a​wi​dzić! Nic dziw​n e​go, że sprze​da​li go w nie​wolę! I rzecz naj​ważniej​sza: za​cho​wa​n ie bra​ci było w równym stop​n iu re​a kcją na su​ro​wość i au​to​ry​ta​ryzm ojca, czy​li że tak po​wiem, oj​czy​zny, co wy​ra​zem niechęci wo​bec rze​ko​mo roz​p iesz​cza​n e​go bra​ta. – Mężczy​zna wzru​szył ra​mio​n a​mi i jął z na​mysłem ugnia​tać małżowinę uszną, kształtem przy​p o​mi​nającą znak za​p y​ta​n ia. – Na​p rawdę, kie​dy się nad tym za​sta​n o​wić, to właści​wie po​win​n i nam po​dziękować. – A niby dla​cze​go? – za​p y​tałem z ewi​dent​n ym bra​kiem prze​ko​n a​n ia. – Bo gdy​by nie postępki bra​ci Józefa, dzie​ci Izra​ela nig​dy nie po​p adłyby w egipską nie​wolę i Mojżesz nig​dy nie wy​p ro​wa​dziłby ich stamtąd do Zie​mi Obie​ca​n ej. Po​dob​n ie gdy​by nie to, co zro​bi​liśmy my, Niem​cy, Żydzi nig​dy nie wróci​li​by do Pa​le​sty​n y. Proszę, już w tej chwi​li nie​mal założyli so​bie własne państwo. – Gość zmrużył oczka, jak​by był jed​n ym z wy​brańców, którym dane jest zaglądać do dzien​n i​ka Pana Boga. – O tak – oświad​czył – prze​p o​wied​n ia się spełniła. – Nic mi nie wia​do​mo o żad​n ej prze​p o​wied​n i – warknąłem i kciu​kiem wska​załem kra​jo​braz, prze​la​tujący za oknem pociągu, i biegnącą wzdłuż torów au​to​stradę, po której podążał na południe nie​kończący się konwój wojsk Ar​mii Ra​dziec​kiej – ale fak​tycz​n ie wygląda na to, że wylądo​wa​liśmy w Mo​rzu Czer​wo​n ym. Do​brze brzmiała ta na​zwa, wymyślona dla określe​n ia nie​kończącej się ko​lum​n y dzi​kich, wszyst​kożer​n ych czer​wo​n ych mrówek, które pu​sto​szyły zie​mię i uno​siły wszyst​ko, co tyl​ko zdołały udźwignąć – więcej na​wet, niż ważyły ich po​je​dyn​cze ciała – aby wy​wieźć to do swo​ich tym​cza​so​wych ko​lo​n ii znaj​dujących się pod władzą ro​bot​n ików i chłopów. Ni​czym bra​zy​lij​ski

plan​ta​tor, patrzący, jak jego zbio​ry kawy pa​dają pastwą tych społecz​n ych owadów, oprócz nie​n a​wiści do Ro​sjan od​czu​wałem również wiel​ki przed nimi re​spekt. Przez sie​dem długich lat wal​czyłem z ru​ski​mi, strze​lałem do nich, sie​działem w ich więzie​n iu, nie​ustan​n ie po​zna​wałem ich język, aż wresz​cie uciekłem z jed​n e​go z ich obozów. Sie​dem chu​dych kolb ku​ku​ry​dzy, zwa​rzo​n ych przez wiatr od wscho​du, pożarło sie​dem kolb tłustych. Wy​buch woj​n y za​stał mnie na sta​n o​wi​sku ko​mi​sa​rza w sek​cji 5 RHSA, Główne​go Urzędu Bez​p ie​czeństwa Rze​szy, miałem też sto​p ień po​rucz​n i​ka SS, nada​n y mi nie​ja​ko au​to​ma​tycz​n ie. Mu​siałem złożyć przy​sięgę na wier​ność Adol​fo​wi Hi​tle​ro​wi, lecz poza tym nie przej​mo​wałem się zbyt​n io swoją rangą SS-Obe​rsturmführe​ra aż do czerw​ca 1941 roku. Wte​dy to Ar​thur Nebe, uprzed​n io ko​men​dant główny Kri​p o, kry​mi​n al​n ej po​li​cji Rze​szy, nie​daw​n o awan​so​wa​n y na SS-Grup​p enführe​ra, objął dowództwo nad spe​cjalną Ak​tion Grup​p e, powołaną, by to​wa​rzy​szyć ar​mii w in​wa​zji na Związek Ra​dziec​ki. Byłem jed​n ym z po​li​cjantów różnych wy​działów, skie​ro​wa​n ych do gru​p y Ne​be​go. Miała ona – przy​n ajm​n iej tak przy​p usz​czałem – podążać w ślad za woj​skiem w głąb Białoru​si, aby prze​ciw​działać łama​n iu pra​wa, przestępstwom po​spo​li​tym i wszel​kiej maści ter​ro​ry​zmom. Moje za​da​n ie w szta​bie w Mińsku po​le​gało na or​ga​n i​za​cji przejętych przez woj​sko ar​chiwów so​wiec​kie​go NKWD oraz roz​p ra​wie​n iu się ze szwa​dro​n em śmier​ci, sfor​mo​wa​n ym przez en​ka​wu​dzistów i od​p o​wie​dzial​n ym za zli​kwi​do​wa​n ie se​tek białoru​skich więźniów po​li​tycz​n ych, za​n im zo​staną „wy​zwo​le​n i” przez Niemców. Ale ma​so​wa zbrod​n ia pod​czas pod​bo​ju to zja​wi​sko nie​unik​n io​n e, toteż wkrótce stało się dla mnie ja​sne, że również moja stro​n a za​bi​ja ro​syj​skich więźniów, kie​dy chce i jak chce. Nie​ba​wem zaś do​ko​n ałem od​kry​cia, że pod​sta​wo​wym ce​lem Ak​tion Grup​p e nie jest prze​ciw​działanie ter​ro​ry​zmo​wi, lecz sys​te​ma​tycz​n e mor​do​wa​n ie żydow​skiej lud​n ości cy​wil​n ej. Przez czte​ry lata służby woj​sko​wej pod​czas Wiel​kiej Woj​n y nig​dy nie wi​działem nic równie kosz​mar​n e​go, jak to, cze​go byłem świad​kiem w owych let​n ich mie​siącach 1941 roku. Załamałem się zupełnie. I cho​ciaż na ra​zie nie mu​siałem do​wo​dzić plu​to​n em eg​ze​ku​cyj​n ym, do​ko​n ującym ma​so​wych mordów, to pojąłem, że jest to wyłącznie kwe​stia cza​su i że nie​ba​wem do​stanę taki roz​kaz, a wówczas – wnio​sek był nie​uchron​n y – zo​stanę roz​strze​la​n y za od​mowę jego wy​ko​n a​n ia. Wystąpiłem więc o na​tych​mia​sto​we prze​nie​sie​n ie do We​hr​mach​tu z za​mia​rem uda​n ia się na front ​wschod​n i. Jako ge​n e​rał do​wodzący spec​grupą Nebe mógł mnie wysłać do kar​n ej kom​p a​n ii, a na​wet kazać mnie zli​kwi​do​wać. Za​miast tego przy​chy​lił się do

mo​jej prośby o prze​n ie​sie​n ie. Spędziłem na Białoru​si jesz​cze kil​ka ty​go​dni, pra​cując w wy​dzia​le wy​wia​du Obce Ar​mie Wschód (Frem​de He​e re Ost) ge​ne​rała Geh​le​n a, porządkującym zdo​by​te ar​chi​wa NKWD, po czym fak​tycz​nie zo​stałem prze​n ie​sio​n y, nie na front wschod​n i wszakże, lecz do Urzędu Przestępstw Wo​jen​n ych Woj​sko​we​go Szta​bu Ge​n e​ral​n e​go w Ber​li​n ie. Ar​thur Nebe zdążył już w tym cza​sie oso​biście nad​zo​ro​wać rzeź po​n ad trzy​dzie​stu tysięcy mężczyzn, ko​biet i dzie​ci. Po po​wro​cie do Ber​li​n a już go nie wi​działem. Spo​tka​n y po wie​lu la​tach ko​le​ga z Kri​p o po​wie​dział mi, że Nebe, który jako zwo​len​n ik Hi​tle​ra był dość nie​p ew​n y, zo​stał stra​co​n y na początku 1945 roku za uczest​n ic​two w spi​sku hra​bie​go von Stauf​fen​ber​ga. Za​wsze mam dziw​n e uczu​cie, gdy so​bie uprzy​tam​n iam, że być może za​wdzięczam życie ma​so​we​mu mor​der​cy. Ku mo​jej ogrom​n ej uldze człowiek hołdujący oso​bli​wym her​me​n eu​tycz​nym kon​cep​cjom opuścił pociąg w Dreźnie, więc nic nie stało na prze​szko​dzie, bym się prze​spał aż do Pra​gi. Jed​n ak przez większość cza​su roz​myślałem o Kir​sten i o po​zo​sta​wio​n ym jej krótkim liściku, w którym su​cho in​for​mo​wałem, że wyjeżdżam na kil​ka ty​go​dni, i jed​n o​cześnie wyjaśniałem, skąd wzięły się w miesz​ka​n iu złote su​we​re​n y – do​star​czo​n e w przed​dzień przez Po​ro​szy​n a jako połowa mo​je​go ho​n o​ra​rium za podjęcie się spra​wy Bec​ke​ra. Prze​kli​n ałem się w du​chu, że nie na​p i​sałem więcej, że jej nie za​p ew​niłem, iż nie ma rze​czy, której bym się dla niej nie podjął, że nie ist​n ie​je żadna her​ku​le​so​wa pra​ca, której z radością bym dla niej nie wy​ko​n ał. Wszyst​ko to oczy​wiście wie​działa z de​kla​ra​cji, za​war​tych w wy​lew​n ych li​stach, których pa​kiet prze​cho​wy​wała w szu​fla​dzie. Obok fla​ko​n u per​fum Cha​n el, o którym nig​dy nie udało mi się po​roz​ma​wiać.

11

Jaz​da z Ber​li​n a do Wied​n ia daje spo​ro cza​su na roz​p a​mięty​wa​n ie nie​wier​ności żony, więc może le​p iej, że ad​iu​tant Po​ro​szy​n a wy​ku​p ił mi bi​let na najkrótszą trasę – dzie​więtnaście i pół go​dzi​n y przez Dre​zno, Pragę i Brno, w prze​ci​wieństwie do podróży przez Lipsk i No​rym​bergę, która trwa dwa​dzieścia sie​dem i pół go​dzi​n y. W końcu jed​n ak pociąg zwol​n ił i spo​wi​jając nie​licz​n ych pasażerów na pe​ro​n ie obłokiem pary, ze zgrzy​tem kół wje​chał na Franz Jo​sef Bahn​hof. Oka​załem ame​ry​kańskie​mu żan​dar​mo​wi przy ba​rier​ce sto​sow​n e do​ku​men​ty i za​do​wa​lająco wyjaśniw​szy mu swoją obec​n ość w Wied​n iu, udałem się do hali dwor​co​wej, gdzie rzu​ciłem torbę na po​sadzkę i ro​zej​rzałem się za ja​kimś zna​kiem, świadczącym, że ktoś w małym tłumku ocze​kujących spo​dzie​wa się mo​je​go przy​by​cia, a na​wet jest z nie​go za​do​wo​lo​n y. Po​ja​wie​n ie się si​we​go pana w śred​n im wie​ku po​twier​dziło przy​n ajm​n iej pierw​sze z tych ocze​ki​wań, jed​n ak za​raz zo​stałem uświa​do​mio​n y, że dru​gie ma je​dy​n ie cha​rak​ter ilu​zo​rycz​n y. Przy​były oznaj​mił, że na​zy​wa się dok​tor Liebl i że ma za​szczyt występować jako praw​n y pełno​moc​n ik Emi​la Bec​ke​ra. – Cze​ka na nas taksówka – po​wie​dział, zer​kając z powątpie​wa​n iem na mój bagaż. – Nie​mniej, moje biu​ro znaj​du​je się tuż obok, więc gdy​by przy​wiózł pan mniejszą torbę, mog​li​byśmy pójść tam pie​chotą. – Wiem, że to czy​sty pe​sy​mizm – od​rzekłem – ale uznałem, że będę mu​siał ra​czej zo​stać tu na noc. Ru​szyłem za nim przez halę dwor​cową. – Ufam, że miał pan dobrą podróż, Herr Günther. – Je​stem tu​taj, czyż nie? – od​p arłem z wy​mu​szo​n ym uśmiesz​kiem. – Czy w dzi​siej​szych cza​sach dobrą podróż można zde​fi​n io​wać in​a ​czej? – Do​p raw​dy, trud​n o po​wie​dzieć – skwi​to​wał krótko. – Co do mnie, nig​dy nie opusz​czam Wied​n ia. – Machnął lek​ce​ważąco ręką w stronę ob​dar​tych di​p isów, którzy naj​wy​raźniej rozłożyli się obo​zem w bu​dyn​ku sta​cyj​n ym. – Dzi​siaj, kie​dy cały świat znaj​du​je się w podróży, na​dzie​ja, że Pan Bóg szczególnie za​dba o podróżnego, który pra​gnie tyl​ko wrócić tam, skąd przy​był, wy​da​je się dosyć przed​wcze​sna. Za​p ro​sił mnie do cze​kającej taksówki, ja zaś wręczyłem kie​row​cy wa​lizkę, po czym usiadłem z tyłu, aby od​kryć, że wa​lizka ja​kimś spo​so​bem zna​lazła się obok mnie.

– Za bagaż wie​zio​n y na zewnątrz jest do​dat​ko​wa opłata – wyjaśnił dok​tor Liebl, wpy​chając mi wa​lizkę na ko​la​n a. – Jak mówiłem, to nie jest da​le​ko, a taksówki kosz​tują. Dopóki pan tu jest, za​le​cam tram​wa​je, są bar​dzo spraw​n e. – Auto ru​szyło pędem, na pierw​szym zakręcie rzu​cając nas na sie​bie ni​czym fil​mo​wych ko​chanków. – Są również bez​p iecz​n iej​sze – za​chi​cho​tał Liebl – zważyw​szy na to, jacy są wie​deńscy kie​row​cy. – To Du​n aj? – za​p y​tałem, wska​zując na lewo. – Do​bry Boże, nie. To kanał, Du​n aj jest w sek​to​rze ro​syj​skim, da​lej na wschód. – Wska​zał na po​n u​ro wyglądający bu​dy​n ek po pra​wej stro​n ie. – To areszt po​li​cyj​n y, gdzie obec​n ie re​zy​du​je nasz klient. Je​steśmy z nim umówie​n i ju​tro z sa​me​go rana, po czym być może będzie pan miał ochotę wziąć udział w po​grze​bie ka​p i​ta​n a Lin​de​n a na cmen​ta​rzu Zen​tral​frie​dhof. – Liebl znów skinął w stronę aresz​tu. – Tak się składa, że Herr Bec​ker jest tam od nie​daw​n a. Z początku Ame​ry​ka​n ie byli skłonni po​trak​to​wać jego przy​pa​dek jako kwe​stię bez​p ie​czeństwa na​ro​do​we​go, wsku​tek cze​go prze​trzy​my​wa​li go w obo​zie je​n iec​kim w Sti​ft​ska​ser​n e, przy szta​bie ge​n e​ral​n ym żan​dar​me​rii woj​sko​wej w Wied​n iu. Mówię panu, wjeżdżanie i wyjeżdżanie stamtąd to było piekło. Jed​n ak Urząd Bez​p ie​czeństwa Pu​blicz​n e​go Rządu Woj​sko​we​go po​sta​n o​wił, że sprawę należy prze​ka​zać do sądu au​striac​kie​go, więc Bec​ker będzie tam prze​by​wał aż do roz​p ra​wy, kie​dy​kol​wiek ona nastąpi. Liebl po​chy​lił się, do​tknął ra​mie​n ia kie​row​cy i po​le​cił mu skręcić w pra​wo, a po​tem je​chać w stronę szpi​ta​la. – Sko​ro i tak za to płaci​my, to naj​p ierw pod​rzu​ci​my pańską torbę na miej​sce, nadłożymy nie​wie​le dro​gi. Przy​n ajm​n iej zo​ba​czył pan, gdzie sie​dzi pański przy​ja​ciel, więc do​ce​n i pan po​wagę sy​tu​a cji. Nie chcę być nie​grzecz​ny, Herr Günther, ale byłem prze​ciw​n y temu, żeby pan w ogóle przy​jeżdżał do Wied​n ia. Jak​by nie było pry​wat​n ych de​tek​tywów tu, na miej​scu! Sam wie​lo​krot​n ie ko​rzy​stałem z ich usług, co więcej, orien​tują się w Wied​n iu le​piej niż pan. Mam na​dzieję, że nie ma pan mi za złe tego, co mówię. W końcu wca​le pan nie zna mia​sta, praw​da? – Do​ce​n iam pańską szcze​rość, dok​to​rze – rzekłem, wca​le jej tak znów nie do​ce​n iając. – I ma pan rację, nie znam tego mia​sta. Prawdę mówiąc, w życiu tu nie byłem. Będę więc także mówił szcze​rze: mam za sobą dwa​dzieścia pięć lat pra​cy w po​li​cji i nie je​stem szczególnie skłonny przej​mo​wać się tym, co pan sądzi. Dla​cze​go Bec​ker za​trud​n ił mnie, a nie ja​kie​goś miej​sco​we​go węszy​cie​la, to jego spra​wa. A moją sprawą jest to, że chce mi do​brze zapłacić. Nie ma nic pośrod​ku, ani dla pana, ani dla ni​ko​go. Nie te​-

raz. Na sali sądo​wej, jeśli pan ze​chce, będę sie​dział panu na ko​la​n ach i cze​sał panu grzywkę. Ale do tej pory niech się pan zaj​mie lek​turą swo​ich praw​n i​czych książek, a ja już będę się mar​twił o to, co będzie pan mógł po​wie​dzieć, żeby ten idio​ta się wy​winął. – Niech będzie – mruknął Liebl, nie​mal się uśmie​chając. – Do twa​rzy panu z praw​domównością. Jak większość ad​wo​katów, skry​cie po​dzi​wiam lu​dzi, którzy wy​dają się wie​rzyć w to, co mówią. Tak jest, wy​so​ko cenię cudzą szcze​rość, choćby dla​te​go, że my, praw​n i​cy, je​steśmy po brze​gi pełni uda​wa​n ia. – Wy​da​wało mi się, że mówi pan wprost. – To tyl​ko ma​n ewr dla za​my​dle​n ia oczu, za​p ew​n iam pana – oznaj​mił wy​niośle. Zo​sta​wi​liśmy moje bagaże w wy​god​n ie wyglądającym pen​sjo​n a​cie w ósmym Bez​ir​ku w sek​to​rze ame​ry​kańskim, po czym po​je​cha​liśmy do biu​ra Lie​bla w śródmieściu. Po​dob​n ie jak Ber​lin, Wie​deń także zo​stał po​dzie​lo​ny pomiędzy czte​ry mo​car​stwa, z których każde kon​tro​lo​wało od​dziel​n y sek​tor. Jed​n ak tu​taj śródmieście, oto​czo​n e sze​ro​kim bul​wa​rem o na​zwie Ring, gdzie mieściła się większość pałaców i wiel​kich ho​te​li, pozo​stawało pod wspólnym rządem aliantów, spra​wo​wa​n ym za po​mocą pa​tro​li między​na​ro​do​wych. Drugą, bar​dziej bez​p ośred​n io wi​doczną różnicą, był stan sto​li​cy Au​strii. To praw​da, mia​sto przeżyło kil​ka na​lotów, ale w porówna​n iu z Ber​linem wyglądało schlud​n iej niż wi​try​n a przed​siębior​cy po​grze​bo​we​go. Kie​dy wresz​cie usie​dliśmy w biu​rze, Liebl od​szu​kał akta Bec​ke​ra i streścił mi pod​sta​wo​we fak​ty. – Na​tu​ral​n ie, naj​moc​n iej​szym do​wo​dem obciążającym Herr Bec​ke​ra jest broń, którą miał przy so​bie – rzekł ad​wo​kat, wręczając mi plik fo​to​gra​fii pi​sto​le​tu, z którego za​bi​to ka​p i​ta​n a Lin​de​n a. – Wal​ther P38 – po​wie​działem. – Uchwyt ze zna​kiem SS. Sam ta​kie​go używałem w ostat​n im roku woj​n y. Trochę grze​cho​cze, ale kie​dy opa​n u​je się nie​ty​p o​wy spust, za​zwy​czaj daje się z nie​go cel​n ie strze​lać. Nig​dy jed​n ak nie po​do​bał mi się ten odsłonięty ku​rek. Nie, oso​biście wolę mo​del PPK. – Oddałem mu zdjęcia. – Ma pan ja​kieś fo​to​gra​fie ka​p i​ta​n a, zro​bio​n e przez le​ka​rza sądo​we​go? Liebl z wyraźnym nie​sma​kiem prze​ka​zał mi ko​p ertę. – Cie​ka​we, jak oni wyglądają, kie​dy się ich umy​je – mruknąłem, przy​p a​trując się fo​to​gra​fiom. – Za​strze​li​li fa​ce​ta z trzy​dziest​kiósem​ki, a on wygląda, jak​by co naj​wyżej usu​n ięto mu pie​p rzyk. Skur​wy​syn był przy​stoj​ny, trze​ba mu to przy​znać. Zna​leźli po​cisk?

– Następne zdjęcie. Od​szu​kałem je i kiwnąłem głową. Nie​wie​le trze​ba, by zabić człowie​ka, pomyślałem. – W domu Herr Bec​ke​ra po​li​cja od​kryła również kil​ka kar​tonów z pa​p ie​ro​sa​mi – rzekł Liebl. – Pa​p ie​ro​sy były tego sa​me​go ga​tun​ku, co te zna​le​zio​ne w nie​czyn​n ym stu​diu, gdzie leżały zwłoki Lin​de​n a. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Lubi palić. Nie widzę po​wodów, dla których kil​ka pa​czek szlugów miałoby go obciążać. – Nie? To po​zwo​li pan, że wyjaśnię. Te pa​p ie​ro​sy zo​stały skra​dzio​n e z fa​bry​ki ty​to​n iu na Tha​lia​stras​se, całkiem bli​sko stu​dia. Ten, kto je ukradł, ko​rzy​stał ze stu​dia, by je tam składo​wać. Kie​dy Bec​ker pierw​szy raz zna​lazł Lin​de​n a, przed pójściem do domu wziął so​bie kil​ka kar​tonów. – To do nie​go po​dob​n e, nie​ste​ty – wes​tchnąłem. – Za​wsze miał lep​kie pal​ce. – No, te​raz już tyl​ko długość jego szyi ma zna​cze​n ie. Nie muszę panu przy​p o​mi​n ać, że popełnił przestępstwo za​grożone karą główną. – Może mi pan o tym przy​p o​mi​n ać tak często, jak pan uzna za sto​sow​n e, Herr Dok​tor. Proszę mi po​wie​dzieć, do kogo należy to stu​dio? – Drit​te​mann Film und Sen​de​raum Gmbh. Przy​n ajm​n iej taka na​zwa fir​my fi​gu​ru​je na umo​wie dzierżawy. Ale nikt nie pamięta, by kręcono tam ja​kieś fil​my. Po​li​cja, która dokład​n ie prze​szu​kała wszyst​kie po​miesz​cze​n ia, nie zna​lazła na​wet sta​re​go re​flek​to​ra. – Mógłbym się tam ro​zej​rzeć? – Spróbuję to zor​ga​n i​zo​wać. A te​raz, Herr Günther, jeśli ma pan ja​kieś ko​lej​n e py​ta​n ia, pro​p o​n uję, by za​cho​wał je pan do ju​trzej​sze​go ran​ka, do wi​dze​n ia z Herr Bec​ke​rem. Tym​cza​sem jest kil​ka spraw, które mu​si​my do​mknąć, ta​kich, jak po​zo​stała część pańskie​go ho​n o​ra​rium i pańskie wy​dat​ki. Proszę mi wy​ba​czyć, że pana opuszczę na chwilę, muszę wyjąć pie​n iądze z sej​fu. – Pod​n iósł się i wy​szedł z po​ko​ju. Kan​ce​la​ria Lie​bla na Ju​den​gas​se mieściła się na piętrze nad pra​cow​n ią szewską. Kie​dy wrócił do biu​ra, za​stał mnie stojącego przy oknie. – Dwa tysiące pięćset do​larów ame​ry​kańskich w gotówce, jak zo​stało uzgod​n io​n e – oznaj​mił chłodno – oraz tysiąc szy​lingów au​striac​kich na po​kry​cie pańskich wy​datków. Do​dat​ko​we kosz​ty muszą być za​twier​dzo​n e przez Fräule​in Braun​ste​iner, przy​ja​ciółkę Herr Bec​ke​ra. Kosz​ty pańskie​go za​kwa​te​ro​wa​n ia po​kry​je moja kan​ce​la​ria. – Podał mi pióro. – Ze​chce pan pod​p i​sać po​kwi​to​wa​n ie?

Rzu​ciłem okiem na treść i pod​p i​sałem. – Chciałbym się z nią spo​tkać – po​wie​działem. – Chciałbym się spo​tkać ze wszyst​ki​mi zna​jo​my​mi Bec​ke​ra. – Według in​struk​cji, które otrzy​małem, Fräule​in Braun​ste​iner skon​tak​tu​je się z pa​n em w pen​sjo​n a​cie. Wsa​dziłem pie​n iądze do kie​sze​n i i wróciłem do okna. – Mam na​dzieję, że mogę po​le​gać na pańskiej dys​kre​cji, jeśli po​li​cja przyłapie pana z tymi do​la​ra​mi? Obo​wiązują nas prze​p i​sy wa​lu​to​we… – Niech się pan nie mar​twi, nie wy​mie​n ię pańskie​go na​zwi​ska. A swoją drogą, właści​wie dla​cze​go nie miałbym wziąć tych pie​n iędzy i wrócić do domu? – Po​wta​rza pan je​dy​n ie za​strzeżenia, które już zgłosiłem Herr Bec​ke​ro​wi. Po pierw​sze, on twier​dzi, że jest pan człowie​kiem ho​n o​ru i kie​dy weźmie pan zapłatę za ro​botę, to ją pan wy​ko​n a. Nie jest pan ty​p em, który by go zo​sta​wił na lo​dzie. Bar​dzo się przy tym upie​rał. – Je​stem wzru​szo​n y – po​wie​działem. – A po dru​gie? – Mogę być szcze​ry? – A co, dotąd pan nie był? – Proszę bar​dzo. Herr Bec​ker to je​den z naj​większych afe​rzystów w Wied​niu. Mimo obec​n ych kłopotów nie jest zupełnie po​zba​wio​n y wpływów w pew​n ych, po​wiedz​my, nik​czem​n iej​szych re​jo​n ach tego mia​sta. – Zro​bił zbo​lałą minę. – Po​wstrzy​mam się od dal​szych uwag. I bez tego ry​zy​kuję, że wyjdę na po​spo​li​te​go opry​cha. – To było wy​star​czająco szcze​re, Herr Dok​tor. Dziękuję. Pod​szedł do okna. – Na co pan pa​trzy? – Chy​ba je​stem śle​dzo​n y. Wi​dzi pan tego człowie​ka…? – Tego, który czy​ta ga​zetę? – Je​stem pe​wien, że wi​działem go na dwor​cu. Liebl wyjął oku​la​ry z górnej kie​sze​n i i je założył. – Nie wygląda na Au​stria​ka – stwier​dził po chwi​li. – Jaką ga​zetę czy​ta? Wytężyłem wzrok. – „Wie​n er Ku​rier”. – Hm. Przy​n ajm​n iej nie jest to ko​mu​n i​sta. Pew​n ie Ame​ry​ka​n in, te​re​n o​wy agent z Sek​cji Do​cho​dzeń Spe​cjal​n ych ich​n iej żan​dar​me​rii. – W cy​wi​lu? – Wy​da​je mi się, że już nie muszą nosić mun​durów. Przy​n ajm​n iej w Wied​niu. – Liebl zdjął oku​la​ry i się odwrócił. – Przy​p usz​czam, że to ru​ty​n o​wa

czyn​n ość. Chcą wie​dzieć wszyst​ko o każdym zna​jo​mym Herr Bec​ke​ra. Musi się pan spo​dzie​wać, że w pew​n ej chwi​li wezwą pana na przesłucha​n ie. – Dzięki za ostrzeżenie. – Zacząłem od​su​wać się od okna, na mo​ment za​trzy​mując rękę na ma​syw​n ej okien​n i​cy z so​lidną po​p rzeczką. – Wie​dzie​li, jak bu​do​wać te sta​re domy, co? To wygląda, jak​by miało po​wstrzy​mać całą armię. – Nie armię, Herr Günther, ale motłoch. Tu było kie​dyś samo ser​ce get​ta. W piętna​stym wie​ku, kie​dy zbu​do​wa​n o ten dom, należało być przy​go​to​wa​nym na se​zo​n o​we po​gro​my. Nic się spe​cjal​n ie nie zmie​n ia, praw​da? Usiadłem na​p rze​ciw nie​go i za​p a​liłem mem​p hi​sa z pacz​ki, którą wyjąłem z za​p asów Po​ro​szy​n a. Machnąłem paczką w kie​run​ku Lie​bla, który przyjął pa​p ie​ro​sa i odłożył go skru​p u​lat​n ie do pa​p ie​rośnicy. Nie zaczęliśmy naj​le​piej, więc trze​ba było na​p ra​wić kil​ka mostów. – Proszę za​trzy​mać całą paczkę – po​wie​działem. – Jest pan bar​dzo uprzej​my – od​p arł, pod​su​wając mi po​p iel​n iczkę. Pa​trzyłem, jak so​bie przy​p a​la, za​sta​n a​wiając się, jakaż to ge​n e​a lo​gia ze​psu​cia zo​sta​wiła ta​kie ślady na jego ongiś przy​stoj​n ej twa​rzy. Po​licz​ki miał po​ora​n e zmarszcz​ka​mi ni​czym lo​do​wiec i lek​ko ściągnięte, jak​by ktoś opo​wie​dział przy nim nie​smacz​n y dow​cip. Bar​dzo czer​wo​n e, bar​dzo cien​kie usta wy​gi​n ały się w chy​trym, wężowym uśmie​chu, do​dat​ko​wo pod​kreślając wy​raz de​mo​ra​li​za​cji, utrwa​lo​n y w jego ry​sach za​p ew​n e wsku​tek upływu lat albo co bar​dziej praw​do​p o​dob​n e, woj​n y. Sam zresztą do​star​czył mi wyjaśnie​n ia. – Przez pe​wien czas prze​by​wałem w obo​zie kon​cen​tra​cyj​n ym. Przed wojną należałem do par​tii chrześcijańsko​-so​cja​li​stycz​n ej. Wie pan, lu​dzie są skłonni o tym nie pamiętać, ale Hi​tler miał w Au​strii wie​lu zwo​len​n ików. – Za​kasz​lał, wciągając dym w płuca. – To dla nas bar​dzo wy​god​n e, że alian​ci uzna​li Au​strię za ofiarę hi​tle​row​skiej napaści, a nie za kraj, który ko​la​bo​ro​wał z Niem​ca​mi. Ale to również ab​surd. Je​steśmy na​ro​dem do​sko​n ałych biu​ro​kratów, Herr Günther. Licz​ba Au​striaków, którzy pełnili klu​czo​we funk​cje w zbrod​n i​czej or​ga​n i​za​cji Hi​tlera, jest wprost zdu​mie​wająca. Wie​lu z tych lu​dzi, i całkiem spo​ro Niemców, miesz​ka tu​taj, w Wied​n iu. Właśnie w tej chwi​li Dy​rek​to​riat Bez​p ie​czeństwa Górnej Au​strii pro​wa​dzi śledz​two w spra​wie kra​dzieży pew​n ej licz​by do​wodów tożsamości z Wie​deńskiej Dru​kar​n i Państwo​wej. Wi​dzi pan więc, że dla tych, którzy chcą tu zo​stać, za​wsze znaj​dzie się jakiś sposób. Praw​da jest taka, że ci lu​dzie, hi​tle​row​cy, lubią miesz​kać w moim kra​ju. Pięćset lat nie​n a​wiści do Żydów spra​wia, że czują się tu jak w domu. Mówię o tym, bo jako pif​ke… – uśmiechnął się prze​p ra​-

szająco – …jako Pru​sak może pan się spo​tkać w Wied​n iu z pewną niechęcią. W dzi​siej​szych cza​sach Au​stria​cy wolą od​rzu​cać wszyst​ko, co nie​miec​kie. Bar​dzo się sta​rają być Au​stria​ka​mi. Taki ak​cent jak pański może przy​p o​mi​n ać niektórym wie​deńczy​kom, że przez sie​dem lat byli na​ro​do​wy​mi so​cja​li​sta​mi. Fakt nie do przyjęcia dla większości lu​dzi, którzy wolą wie​rzyć, że właści​wie był to tyl​ko zły sen. – Będę o tym pamiętał. Po spo​tka​n iu z Lie​blem wróciłem do pen​sjo​n a​tu na Sko​da​gas​se, gdzie cze​kała na mnie wia​do​mość od przy​ja​ciółki Bec​ke​ra, że wpad​n ie około szóstej, by spraw​dzić, jak się urządziłem. Pen​sion Ca​spian to był pierw​szorzędny ho​te​lik. Do​stałem sy​p ial​n ię z sa​lo​n i​kiem i łazienką, była tu na​wet maleńka kry​ta we​ran​da, na której mógłbym prze​sia​dy​wać la​tem. Działało ogrze​wa​nie i (nie​co​dzien​n y luk​sus) nie wy​da​wało się, żeby kie​dy​kol​wiek bra​ko​wało ciepłej wody. Le​d​wie wy​szedłem z długiej kąpie​li, która znu​dziłaby na​wet Ma​ra​ta, gdy roz​legło się pu​ka​n ie do drzwi sa​lo​n i​ku. Zerknąwszy na ze​ga​rek, od​kryłem, że jest pra​wie szósta, na​rzu​ciłem więc płaszcz i otwo​rzyłem drzwi. Była mała i ja​sno​oka, o różowych dzie​cięcych po​licz​kach i ciem​n ych włosach, które wyglądały, jak​by nig​dy nie za​znały grze​bie​n ia. Na wi​dok mo​ich gołych stóp jej uśmiech, odsłaniający wspa​n iałe zęby, nie​co przy​gasł. – Herr Günther? – za​p y​tała nie​p ew​n ie. – Fräule​in Traudl Braun​ste​iner. Skinęła głową. – Proszę wejść. Oba​wiam się, że spędziłem w wan​n ie trochę więcej cza​su, niż po​wi​n ie​n em, ale ostat​n i raz kąpałem się w na​p rawdę gorącej wo​dzie po po​wro​cie z so​wiec​kie​go obo​zu. Proszę usiąść, za​raz coś na sie​bie na​rzucę. Kie​dy wróciłem do sa​lo​n i​ku, zo​ba​czyłem, że przy​n ios​ła ze sobą flaszkę i stojąc przy sto​li​ku obok drzwi bal​ko​n o​wych, na​le​wa wódki nam oboj​gu. Wręczyła mi szklankę i usie​dliśmy. – Wi​ta​my w Wied​n iu – po​wie​działa. – Emil kazał mi przy​n ieść ci bu​telkę. – Trąciła nogą torbę na podłodze. – Prawdę mówiąc, przy​n iosłam dwie. Przez cały dzień wi​siały za oknem w szpi​ta​lu, więc wódka jest do​bra i zim​na. Nie lubię pić wódki w inny sposób. Stuknęliśmy się szkłem i wy​p i​liśmy, przy czym jej szklan​ka wróciła na stół wcześniej niż moja. – Mam na​dzieję, że nie je​steś cho​ra? Mówiłaś coś o szpi​talu. – Je​stem pielęgniarką w Cen​tral​n ym. Widać go z końca uli​cy. Umieściłam cię tu​taj, bo to bli​sko, ale również dla​te​go, że znam właści​cielkę, Frau Blum-

We​iss. Była przy​ja​ciółką mo​jej mat​ki. Poza tym pomyślałam też, że wolałbyś miesz​kać w po​bliżu Rin​gu i miej​sca, gdzie ten ame​ry​kański ka​p i​tan zo​stał za​strze​lo​n y. To na Det​ter​gas​se, po dru​giej stro​n ie Gürtel, wie​deńskiej ob​wod​n i​cy zewnętrznej. – Bar​dzo mi to miej​sce od​p o​wia​da. Szcze​rze mówiąc, jest tu znacz​n ie wy​god​n iej niż u mnie w domu, w Ber​li​n ie. Tam jest dosyć ciężko. – Nalałem nam jesz​cze po jed​n ym. – Co dokład​n ie wiesz o tym, co się stało? – Wiem wszyst​ko, co po​wie​dział ci dok​tor Liebl, i wszyst​ko, co Emil po​wie ci ju​tro rano. – A in​te​re​sy Emi​la? Traudl Braun​ste​iner uśmiechnęła się chy​trze i za​chi​cho​tała. – Mało jest rze​czy, których bym nie wie​działa o in​te​re​sach Emi​la. – Za​uważyw​szy, że na jej po​gnie​cio​n ym pro​chow​cu dyn​da gu​zik na nit​ce, szyb​ko go urwała i scho​wała do kie​sze​n i. Przy​p o​mi​n ała wy​tworną ko​ron​kową chu​s​teczkę, której przy​dałoby się pra​n ie. – Jako pielęgniar​ka chy​ba mam do tego swo​bod​n iej​szy sto​su​n ek. To zna​czy do czar​n e​go ryn​ku. Bywało, że sama kradłam leki, przy​znaję to bez osłonek. Prawdę mówiąc, wszyst​kie dziew​czy​n y to robią od cza​su do cza​su. Dla niektórych wybór jest pro​sty: sprze​da​wać swo​je ciało czy sprze​da​wać pe​n i​cy​linę. Chy​ba do​brze się składa, że mamy do sprze​da​n ia coś więcej. – Wzru​szyła ra​mio​n a​mi i wy​chy​liła drugą wódkę. – Kie​dy się wi​dzi, jak lu​dzie cier​p ią i umie​rają, to pra​wo i porządek już nie wzbu​dza szczególne​go sza​cun​ku. – Zaśmiała się nie​p ew​nie. – Po co komu pie​n iądze, sko​ro nie jest w sta​n ie ich wydać? Boże, ile mogą mieć tacy Krup​p o​wie? Mi​liar​dy? A prze​cież je​den z nich sie​dzi w zakładzie dla obłąka​n ych tu​taj, w Wied​n iu. – Ależ w porządku – po​wie​działem. – Nie pro​siłem, żebyś się przede mną uspra​wie​dli​wiała. Ale Traudl wyraźnie uspra​wie​dli​wiała się przed samą sobą. Pod​winęła nogi pod sie​bie. Sie​działa w fo​te​lu dość nie​dba​le, jak​by prze​stało ją ob​cho​dzić, że do​strze​gam man​kie​ty jej pończoch, pod​wiązki i gład​kie białe uda. – Co można po​ra​dzić? – rzekła, ogry​zając pa​zno​kieć. – Od cza​su do cza​su każdy w Wied​n iu musi kupić coś, co zatrąca o Res​sel Park. – Wyjaśniła, że to cen​trum czar​n e​go ryn​ku w mieście. – W Ber​li​n ie mamy Bramę Bran​den​burską. – Po​ki​wałem głową. – I plac przed Re​ich​sta​giem. – A to za​baw​n e! – zaśmiała się psot​n ie. – W Wied​n iu wy​buchłby skan​dal, gdy​by przed na​szym par​la​men​tem działy się ta​kie rze​czy.

– To dla​te​go, że w ogóle ma​cie par​la​ment. Tu​taj alian​ci tyl​ko spra​wują nadzór, ale w Niem​czech na​p rawdę rządzą. Obciągnęła spódnicę i stra​ciłem z oczu jej bie​liznę. – Nie wie​działam o tym. Ale to bez zna​cze​n ia, w Wied​n iu i tak byłby skan​dal, z par​la​men​tem czy bez. Au​stria​cy to strasz​n i hi​p o​kry​ci. Mo​gli​by prze​cież trak​to​wać te spra​wy trochę swo​bod​n iej, w końcu czar​n y ry​n ek działa tu od czasów Habs​burgów. Oczy​wiście wte​dy nie cho​dziło o pa​p ie​ro​sy, tyl​ko o przysługi i łaski. Oso​bi​ste kon​tak​ty wciąż bar​dzo się liczą. – Sko​ro o tym mowa, jak po​znałaś Bec​ke​ra? – Załatwiał do​ku​men​ty mo​jej koleżance ze szpi​ta​la, pielęgniar​ce. A my kradłyśmy dla nie​go pe​n i​cy​linę. To zna​czy kie​dy jesz​cze była dostępna. Niedługo przed​tem zmarła moja mama. – Otwo​rzyła sze​rzej błyszczące oczy, jak​by próbując coś zro​zu​mieć. – Rzu​ciła się pod tram​waj. – Spe​szo​n a, roześmiała się z pew​n ym przy​mu​sem, ale za​raz się opa​n o​wała. – Ber​n ie, moja mama, była Au​striaczką w bar​dzo wie​deńskim ty​p ie. My za​wsze popełnia​my sa​mobójstwo. To dla nas sposób życia. W każdym ra​zie Emil był dla mnie bar​dzo do​bry i świet​n ie się z nim bawiłam. Dzięki nie​mu upo​rałam się z żalem i smut​kiem. Wi​dzisz, ja nie mam in​n ej ro​dzi​n y. Mój oj​ciec zginął pod​czas na​lo​tu, a brat w Ju​gosławii, walcząc z par​ty​zan​ta​mi. Gdy​by nie Emil, na​p rawdę nie wiem, co by się ze mną stało. Jeśli te​raz coś mu się przy​tra​fi… – Traudl za​cisnęła usta, jak​by wy​obra​ziła so​bie los, który praw​do​p o​dob​n ie cze​kał jej ko​chan​ka. – Zro​bisz dla nie​go, co w two​jej mocy, praw​da? Emil po​wie​dział, że je​steś je​dyną osobą, na której można po​le​gać, że znaj​dzie coś, co da mu jakąkol​wiek szansę. – Traudl, zro​bię dla nie​go wszyst​ko, co będę mógł, masz na to moje słowo. – Przy​p a​liłem pa​p ie​ro​sy dla nas oboj​ga. – Chcę, żebyś wie​działa: w nor​mal​n ej sy​tu​a cji aresz​to​wałbym własną matkę, gdy​bym przyłapał ją nad tru​p em z dymiącą bro​n ią w ręku. Jed​n ak na ra​zie wierzę w wersję Bec​ke​ra choćby dla​te​go, że jest taka nie​wia​ry​god​n ie zła, a przy​n ajm​n iej taka się wy​da​je, dopóki sam mi jej nie opo​wie. Może dla cie​bie to nic dziw​n e​go, ale, cho​le​ra, nie po​tra​fię nad nią przejść do porządku dzien​n e​go. Nie​mniej, przyj​rzyj mi się uważnie: wi​dzisz u mnie au​re​olę cu​dotwórcy? A ten ka​p e​lusz na kre​den​sie? Myślisz, że nosił go Sher​lock Hol​mes? Więc jeśli mam wyciągnąć twe​go ko​cha​sia z celi śmier​ci, on musi mi do​star​czyć kłębek, z którego da się wy​snuć jakąś nitkę. Le​p iej, żeby ju​tro powie​dział mi coś na swoją obronę, bo in​a ​czej cale przed​sta​wie​n ie nie będzie war​te na​wet ceny szmin​ki ak​tor​skiej.

12

Naj​strasz​liw​sza kara Te​mi​dy za​wsze wy​mie​rza​n a jest w ludz​kiej wy​obraźni: per​spek​ty​wa zgo​n u z rąk kata pod​su​wa człowie​ko​wi myśli o naj​wy​myślniej​szym, ma​so​chi​stycz​n ym cha​rak​te​rze. Po​sta​wić człowie​ka przed sądem, w którym stawką jest jego życie, to napełnić jego umysł ob​ra​za​mi, które są okrut​n iej​sze od wszel​kich kar, ja​kie wymyśliła ludz​kość. Świa​do​mość, że nie​ba​wem otwo​rzy się za​p ad​n ia w podłodze i spad​n ie się kil​ka metrów w dół, aby za​wisnąć tuż nad zie​mią wsku​tek szarp​n ięcia kawałka sznu​ra wokół szyi, po​tra​fi dać człowie​ko​wi w kość. Mie​wa się kłopo​ty z zaśnięciem, tra​ci się ape​tyt, a także, co się często zda​rza, za​czy​n a się cier​p ieć na ser​ce z po​wo​du napięcia, wy​two​rzo​n e​go przez umysł. Wy​star​czy pokręcić głową na kar​ku i posłuchać, jak chru​p ią chrząstki kręgosłupa, a na​wet najtępszy, naj​bar​dziej po​zba​wio​n y wy​obraźni in​te​lekt poj​mie głęboko, aż do trze​wi, jak upior​n a i strasz​n a jest śmierć przez po​wie​sze​n ie. Nie zdzi​wiłem się za​tem, widząc, że Bec​ker za​mie​n ił się w chud​szy i bar​dziej wynędzniały szkic swej daw​n iej​szej po​sta​ci. Spo​tka​liśmy się w małym, pra​wie po​zba​wio​n ym sprzętów po​miesz​cze​n iu w więzie​n iu na Ros​sau​er Lände. Po wejściu Bec​ker bez słowa uścisnął mi dłoń i na​tych​miast odwrócił się do strażnika, który zajął miej​sce przy drzwiach. – Hej, Pepi – za​gadnął jo​wial​n ie. – Po​zwo​lisz? – Sięgnął do kie​sze​n i ko​szu​li i wyjął paczkę pa​p ie​rosów, którą rzu​cił w po​p rzek sal​ki. Strażnik imie​niem Pepi po​chwy​cił ją czub​ka​mi palców i przyj​rzał się mar​ce. – Za​p al so​bie za drzwia​mi, okej? – Do​brze – zgo​dził się Pepi i wy​szedł. Bec​ker z apro​batą skinął głową i we trzech usa​do​wi​liśmy się wokół stołu, przykręco​n e​go do po​kry​tej żółtymi ka​fel​ka​mi ścia​n y. – Niech się pan nie mar​twi – rzu​cił Bec​ker do dok​to​ra ​Lie​bla. – Wszy​scy tu​tej​si strażnicy są umo​cze​n i. Mówię panu, tu jest o wie​le le​p iej niż w Sti​ft​ska​ser​n e. Tych pier​do​lo​n ych Jan​kesów nie da się prze​ku​p ić w żaden sposób. Po pro​stu nie ist​n ie​je nic, cze​go nie mo​gli​by so​bie załatwić we własnym za​kre​sie. – Co ty po​wiesz – mruknąłem, wyciągając własne pa​p ie​ro​sy. Poczęsto​wałem Lie​bla, ale pokręcił głową. – Te po​chodzą od twe​go przy​ja​cie​la Po​ro​szy​n a – wyjaśniłem, kie​dy Bec​ker przyjął szlu​ga z pod​su​n iętej pacz​ki. – Niezły gość, nie? – Two​ja żona myśli, że to twój szef.

Bec​ker przy​p a​lił oba pa​p ie​ro​sy i wy​dmu​chał obłok dymu nad moim ra​mie​n iem. – Roz​ma​wiałeś z Ellą? – za​p y​tał, nie prze​ja​wiając większe​go zdzi​wie​n ia. – Jeśli nie li​czyć tych pięciu tysięcy, to je​stem tu tyl​ko z jej po​wo​du – po​wie​działem. – Mając ją prze​ciw​ko so​bie, po​trze​bu​jesz wszel​kiej możli​wej po​mo​cy. Z jej punk​tu wi​dze​n ia już za​wisłeś. – Tak bar​dzo mnie nie​n a​wi​dzi, co? – Jak wrzo​du na du​p ie. – No cóż, pew​n ie ma rację – wes​tchnął i potrząsnął głową. Następnie zaciągnął się pa​p ie​ro​sem tak moc​n o i ner​wo​wo, że z ty​to​n iu zniknęła cała bibułka. Przez chwilę wpa​try​wał się we mnie prze​krwio​n y​mi ocza​mi, in​ten​syw​n ie mru​gając w obłokach dymu. Po​tem uśmiechnął się i za​kasz​lał jed​n o​cześnie. – No już, za​p y​taj mnie. – Do​brze. Zabiłeś ka​p i​ta​n a Lin​de​n a? – Nie, Bóg mi świad​kiem. – Zaśmiał się. – Je​stem wol​n y, proszę pana? – Znów zaciągnął się roz​p acz​li​wie. – Wie​rzysz mi, praw​da, Ber​n ie? – Wierzę, że gdy​byś chciał skłamać, to wymyśliłbyś lepszą hi​sto​ryjkę. Sądzę, że masz na to dość ro​zu​mu. Ale, jak po​wie​działem two​jej przy​ja​ciółce… – Po​znałeś Traudl? To do​brze. Jest świet​n a, nie? – Owszem. Bóg je​den wie, co ona w to​bie wi​dzi. – Lubi ze mną po​gawędzić po obie​dzie, rzecz ja​sna. Dla​te​go nie po​do​ba jej się, że je​stem tu za​mknięty. Bra​ku​je jej na​szych mi​lut​kich kon​wer​sa​cji o Wit​t​gen​ste​inie. – Uśmiech zniknął z jego twa​rzy. Sięgnął przez stół i chwy​cił mnie kur​czo​wo za ramię. – Słuchaj, Ber​n ie, mu​sisz mnie stąd wy​do​stać. Te pięć tysięcy było tyl​ko na zachętę, żeby cię wciągnąć do gry. Udo​wod​n isz, że je​stem nie​win​n y, a po​troję hono​ra​rium. – Obaj wie​my, że nie będzie łatwo. Bec​ker źle mnie zro​zu​miał. – Pie​n iądze to nie pro​blem; mam mnóstwo pie​n iędzy. W garażu w Her​nals stoi sa​mochód, w bagażniku jest trzy​dzieści tysięcy dolców. Są two​je, jeśli mnie ura​tu​jesz. Liebl aż się skręcił, słysząc, że jego klient prze​ja​wia taki brak zmysłu do in​te​resów. – Do​p raw​dy, Herr Bec​ker, jako pański ad​wo​kat muszę za​p ro​te​sto​wać. Tak się nie robi… – Ci​cho! – warknął wście​kle Bec​ker. – Jak będę chciał pańskiej rady, to

o nią po​p roszę. Liebl wzru​szył dy​p lo​ma​tycz​n ie ra​mio​n a​mi i opadł na opar​cie krzesła. – Słuchaj, o pre​mii po​ga​da​my, kie​dy stąd wyj​dziesz – po​wie​działem. – Z forsą wszyst​ko w porządku, już i tak spo​ro mi zapłaciłeś. Nie mówiłem o pie​n iądzach. Te​raz chciałbym usłyszeć ja​kieś po​mysły. Może za​cznie​my od tego, że opo​wiesz mi o Herr Königu; gdzie go po​znałeś, jak on wygląda i czy two​im zda​n iem lubi kawę ze śmie​tanką, okej? Bec​ker skinął głową i roz​gniótł nie​do​p ałek na podłodze. Splótł pal​ce, roz​pro​sto​wał je, po czym nie​spo​koj​n ie zaczął ugnia​tać knyk​cie. Praw​do​p o​dob​nie opo​wia​dał tę hi​sto​rię zbyt wie​le razy i czuł się głupio, po​wta​rzając ją raz jesz​cze. – No do​bra. Niech pomyślę. Hel​mu​ta Königa po​znałem w Ko​ral​le, to taki noc​n y klub w dzie​wiątym Bez​ir​ku, na Por​zel​lan​gas​se. Po pro​stu pod​szedł i się przed​sta​wił. Po​wie​dział, że słyszał o mnie i chce mi po​sta​wić drin​ka. Więc dałem się za​p ro​sić. Roz​ma​wia​liśmy o tym, co zwy​kle: o woj​n ie, o tym, że byłem w Ro​sji, a przed SS w Kri​p o, właści​wie tak jak ty. Tyle że ty od​szedłeś wcześniej, praw​da, Ber​n ie? – Trzy​maj się te​ma​tu. – Po​wie​dział, że słyszał o mnie od przy​ja​ciół. Nie mówił od kogo. Chciał mi zle​cić pe​wien in​te​res, re​gu​lar​n e trans​p or​ty przez zie​loną gra​n icę. Płatne gotówką, żad​n ych pytań. Łatwi​zna. Miałem je​dy​n ie od​bie​rać małą paczkę z biu​ra w Wied​n iu i za​wo​zić ją do in​n e​go biu​ra w Ber​li​n ie. I tyl​ko wte​dy, kie​dy je​chałem w tamtą stronę z ciężarówką pa​p ie​rosów lub czymś po​dob​nym. Gdy​by mnie złapa​li, pew​n ie na​wet nie za​uważyli​by pacz​ki Königa. Z początku myślałem, że to nar​ko​ty​ki. Ale kie​dyś otwo​rzyłem taką paczkę. To były akta; par​tyj​n e, woj​sko​we, SS. Sta​re spra​wy. Nie ro​zu​miałem, dla​cze​go ktoś chce za to płacić. – Za​wsze tyl​ko akta? Przy​taknął. – Ka​p i​tan Lin​den pra​co​wał w ame​ry​kańskim Cen​trum Do​ku​men​ta​cji w Ber​li​n ie – wyjaśniłem. – Po​lo​wał na hi​tle​rowców. Te akta… pamiętasz ja​kieś na​zwi​ska? – Ber​n ie, to były płotki, ki​jan​ki. Ka​p ra​le SS, płat​n i​cy kom​p a​n ij​n i. Porządny łowca zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych po pro​stu by je wy​rzu​cił. Ci lu​dzie po​lują na gru​be ryby, ta​kie jak Bor​mann albo Eich​mann. A nie, kur​wa, na drob​n ych urzędników. – Nie​mniej, te akta była dla Lin​de​n a ważne. Człowiek, który go zabił, po​sta​rał się, by zginęła również dwójka de​tek​tywów ama​torów. Dwo​je Żydów,

którzy przeżyli obóz i chcie​li wyrównać kil​ka ra​chunków. Zna​lazłem ich zwłoki kil​ka dni temu. Nie żyli od pew​n e​go cza​su. Może te akta były prze​zna​czo​n e dla nich. Więc przy​dałoby się, żebyś jed​n ak spróbował przy​p o​mnieć so​bie ja​kieś na​zwi​ska. – Ja​sne, Ber​n ie, co​kol​wiek ze​chcesz. Spróbuję jakoś to uwzględnić w swo​ich pla​n ach. – Po​sta​raj się. Te​raz opo​wiedz mi o Königu. Jak wyglądał? – Niech pomyślę: na oko około czter​dziest​ki, do​brze zbu​do​wa​n y, ciem​nowłosy, gęste wąsy, mniej więcej dzie​więćdzie​siąt kilo wagi, metr dzie​więćdzie​siąt wzro​stu; miał porządny twe​edo​wy gar​n i​tur, palił cy​ga​ra i za​wsze cho​dził z pie​skiem, małym te​rie​rem. Z całą pew​n ością Au​striak. Cza​sem była z nim dziew​czy​n a imie​n iem Lot​te. Na​zwi​ska nie znam, ale pra​co​wała w klu​bie Ca​sa​n o​va. Ładna dziw​ka, blon​dyn​ka. Tyle pamiętam. – Mówiłeś, że roz​ma​wia​liście o woj​n ie. Nie po​wie​dział, ile zdo​był me​da​li? – Owszem. – Nie sądzisz, że po​wi​n ie​n eś mi o tym po​wie​dzieć? – Nie sądziłem, że to istot​n e. – Ja de​cy​duję, co jest istot​n e. No, da​waj, Bec​ker. Wle​p ił wzrok w ścianę, po czym wzru​szył ra​mio​n a​mi. – O ile pamiętam, mówił, że wstąpił do au​striac​kiej frak​cji NSDAP w 1931 roku, kie​dy jesz​cze była nie​le​gal​n a. Po​tem dał się złapać na wie​sza​n iu pla​katów i żeby uniknąć aresz​to​wa​n ia, uciekł do Nie​miec, gdzie za​trud​n ił się w ba​war​skiej po​li​cji w Mo​n a​chium. Do SS wstąpił w 1933 roku i zo​stał do końca woj​n y. – Ran​ga? – Nie po​wie​dział. – Coś, co by wska​zy​wało, gdzie służył i w ja​kim cha​rak​te​rze? Bec​ker pokręcił głową. – Kiep​skie były te wa​sze roz​mo​wy. Coście oma​wia​li, cenę chle​ba? No do​bra, a ten dru​gi człowiek? Ten, który przy​szedł do cie​bie z Köni​giem i po​le​cił ci szu​kać Lin​de​n a? Bec​ker ścisnął skro​n ie. – Próbuję so​bie przy​p o​mnieć, jak się na​zy​wał, ale mam pustkę w głowie – wes​tchnął. – Był bar​dziej w ty​p ie wyższe​go ofi​ce​ra, no wiesz, taki sztyw​n y i po​p raw​n y. Być może ary​sto​kra​ta. On też miał około czter​dziest​ki, wy​so​ki, szczupły, gładko ogo​lo​n y, łysiejący. Ubra​n y był w żakiet i klu​bo​wy kra​wat. – Potrząsnął głową. – Nie znam się na kra​watach klu​bo​wych. Mógł to być Her​ren​klub, sam nie wiem.

– A ten gość, który wy​biegł ze stu​dia, gdzie za​bi​to Lin​de​n a, jak wyglądał? – Był za da​le​ko, żebym go do​brze obej​rzał, ale był ni​ski i krępy. Miał ciem​n y płaszcz i bar​dzo się spie​szył. – Założę się – mruknąłem. – Ta fir​ma re​kla​mo​wa, Re​klaue & Wer​be Zen​tra​le, to jest na Ma​ria​hil​fer​stras​se, tak? – Już nie – rzekł Bec​ker po​n u​ro. – Za​mknęli ją niedługo po moim aresz​to​wa​n iu. – Ale i tak mi po​wiedz. Wi​dy​wałeś tam tyl​ko Königa? – Nie. Na ogół sie​dział tam gość na​zwi​skiem Abs, Max Abs. Pro​fe​sor​ski typ: bródka, oku​lar​ki, no wiesz, in​te​li​gen​cik. – ​Bec​ker poczęsto​wał się ko​lej​nym moim pa​p ie​ro​sem. – A, jest coś, co chciałem ci po​wie​dzieć. Któregoś razu, kie​dy tam byłem, słyszałem, jak Abs od​bie​rał te​le​fon od ka​mie​n ia​rza na​zwi​skiem Pi​chler. Może miał jakiś po​grzeb w ro​dzi​n ie? Myślałem, że gdy​byś po​szedł dzi​siaj na po​grzeb Lin​de​n a, to mógł​byś od​szu​kać tego Pi​chlera i do​wie​dzieć się cze​goś o ​Ab​sie. – O dwu​n a​stej – wtrącił Liebl. – Uznałem, że war​to to spraw​dzić, Ber​n ie – dodał Bec​ker. – Klient nasz pan – rzekłem. – Zo​ba​czysz, czy po​ja​wią się jacyś zna​jo​mi Lin​de​n a. A po​tem znaj​dziesz Pi​chle​ra. Większość ka​mie​n ia​rzy w Wied​n iu ma zakłady pod mu​rem Zen​tral​frie​dho​fu, więc nie​trud​n o będzie go od​szu​kać. Może uda ci się do​wie​dzieć, czy Max Abs zo​sta​wił ad​res, kie​dy za​ma​wiał swój kawałek na​grob​ka. Nie bar​dzo mi się po​do​bało, że Bec​ker w ten sposób reżyse​ru​je mój po​ra​nek, ale trud​n o się mówi. Człowiek, któremu gro​zi kara śmier​ci, ma prze​cież pra​wo ocze​ki​wać od swo​je​go de​tek​ty​wa pew​n ych względów. Zwłasz​cza kie​dy płaci z góry gotówką. Po​wie​działem więc: – Cze​mu nie? Do​bry po​grzeb to sama przy​jem​n ość. – Następnie wstałem i zacząłem cho​dzić po celi, jak​bym to ja się de​n er​wo​wał prze​by​wa​n iem w za​mknięciu. Może Emil już się do tego przy​zwy​czaił? – Jed​n a rzecz wciąż mnie dzi​wi – oznaj​miłem po mi​n u​cie pe​ry​p a​te​tycz​nych roz​myślań. – Co ta​kie​go? – Dok​tor Liebl mówił, że nie brak ci w tym mieście wpływów i przy​ja​ciół. – Do pew​n e​go stop​n ia. – No więc jak to się stało, że żaden z nich nie próbował od​n a​leźć Königa? Albo, sko​ro już o tym mowa, jego dziew​czy​n y, tej Lot​te? – A kto mówi, że nie próbował? – Za​mie​rzasz za​trzy​mać to dla sie​bie czy mam ci dać ta​bliczkę cze​ko​la​dy?

– Ber​n ie – zaczął Bec​ker po​jed​n aw​czym to​n em – no wiesz, nie bar​dzo wia​do​mo, co się tu dzie​je, a ja bym nie chciał, żebyś źle zro​zu​miał, o co cho​dzi w tej ro​bo​cie. Nie ma po​wo​du po​dej​rze​wać… – Prze​stań kręcić i po pro​stu po​wiedz, co się stało. – No do​bra. Kil​ku mo​ich zna​jo​mych, lu​dzi, którzy wiedzą, co robią, zaczęło wy​p y​ty​wać o Königa i tę dziew​czynę. Spraw​dzi​li parę noc​n ych klubów, no i … – wzdrygnął się – od tam​tej pory nikt ich nie wi​dział. Może mnie oszu​ka​li. A może wy​je​cha​li z mia​sta. – A może skończy​li tak samo jak Lin​den – pod​sunąłem. – Kto wie? Właśnie dla​te​go tu je​steś, Ber​n ie. Mogę ci za​ufać. Wiem, jaki z cie​bie gość. Sza​n uję to, co zro​biłeś w Mińsku, na​p rawdę. Nie je​steś z tych, którzy po​zwolą po​wie​sić nie​win​n e​go człowie​ka. – Uśmie​chał się po​ro​zu​mie​waw​czo. – Nie wierzę, że je​stem je​dyną osobą, która umie wy​ko​rzy​stać kogoś o two​ich kwa​li​fi​ka​cjach. – Jakoś so​bie radzę – uciąłem, nie​zbyt za​do​wo​lo​n y z po​chleb​stwa, zwłasz​cza z ust klien​ta po​kro​ju Emi​la Bec​ke​ra. – Wiesz, praw​do​p o​dob​n ie zasługu​jesz na stry​czek – dodałem. – Na​wet jeśli nie zabiłeś Lin​de​n a, to mu​siałeś zabić wie​lu in​n ych. – Ja po pro​stu nie wie​działem, co nas cze​ka. Aż zro​biło się za późno. In​a ​czej niż ty. Ty byłeś mądry i dałeś nogę, kie​dy jesz​cze był jakiś wybór. Ja nie miałem ta​kiej szan​sy. Mu​siałem słuchać roz​kazów albo stanąć przed sądem wo​jen​n ym i plu​to​n em eg​ze​ku​cyj​n ym. Nie miałem od​wa​gi zro​bić nic in​n e​go niż to, co robiłem. Pokręciłem głową. Na​p rawdę już nic mnie to nie ob​cho​dziło. – Może masz rację. – Wiesz, że tak. Ber​n ie, byliśmy na woj​n ie. – Stałem bez ru​chu, opar​ty o ścianę w kącie. Bec​ker skończył palić i wstał, żeby spoj​rzeć mi w twarz. – Słuchaj – po​wie​dział ci​cho, jak​by nie chciał, żeby Liebl go usłyszał – wiem, że to nie​bez​p iecz​n a ro​bo​ta. Tyl​ko ty możesz ją wy​ko​n ać. Trze​ba to zro​bić dys​kret​n ie, bez hałasu, tak jak tyl​ko ty po​tra​fisz. Po​trze​bu​jesz za​p al​nicz​ki? Pi​sto​let, za​bra​n y za​bi​te​mu Ro​sja​n i​n o​wi, zo​sta​wiłem w Ber​li​n ie, nie chcąc ry​zy​ko​wać aresz​to​wa​n ia za prze​kra​cza​n ie gra​n i​cy z bro​n ią. Wątpiłem, czy prze​p ust​ka Po​ro​szy​n a by mi wówczas po​mogła. Wzru​szyłem za​tem ra​mio​na​mi i od​p arłem: – Ty mi po​wiedz. To two​je mia​sto. – Moim zda​n iem przy​da ci się coś ta​kie​go.

– Do​brze – po​wie​działem – ale na litość boską do​p il​n uj, żeby był czy​sty. Kie​dy znów zna​leźliśmy się na zewnątrz więzie​n ia, Liebl uśmiechnął się sar​ka​stycz​n ie: – Czy za​p al​n icz​ka to jest to, co myślę? – Tak. Ale to tyl​ko śro​dek ostrożności. – Naj​lep​szym środ​kiem ostrożności w Wied​n iu będzie dla pana uni​ka​n ie ro​syj​skie​go sek​to​ra. Zwłasz​cza późną nocą. Podążyłem wzro​kiem za spoj​rze​n iem Lie​bla na drugą stronę uli​cy i da​lej, gdzie na tam​tym brze​gu kanału w po​ran​n ym wie​trze łopo​tała czer​wo​n a fla​ga. – W Wied​n iu gra​sują gan​gi po​ry​wa​czy, pra​cujące dla ru​skich. Łapią każdego, kto ich zda​n iem wysługu​je się Ame​ry​ka​n om, a w za​mian do​stają czar​n o​ryn​ko​we kon​ce​sje, po​zwa​lające im działać w ro​syj​skim sek​to​rze, co właści​wie sta​wia ich poza pra​wem. Pewną ko​bietę za​bra​li wprost z domu za​wi​n iętą w dy​wan jak Kle​opa​tra. – Cóż, po​sta​ram się nie sy​p iać na podłodze – po​wie​działem. – A te​raz proszę mi po​wie​dzieć, jak mam się do​stać na Zen​tral​frie​dhof? – To w bry​tyj​skim sek​to​rze. Trze​ba złapać 71 na Schwa​rzen​berg​p latz. Uwa​ga: na pańskiej ma​p ie na​zy​wa się on Sta​lin​p latz. Trud​n o go prze​oczyć; na środ​ku stoi ogrom​n y po​mnik so​wiec​kie​go żołnie​rza wy​zwo​li​cie​la, którego my, wie​deńczy​cy, prze​chrzci​liśmy na Nie​zna​n e​go Gra​bieżcę. Uśmiechnąłem się. – Herr Dok​tor, za​wsze po​wta​rzam, że klęskę jakoś przeżyje​my, ale niech nas Pan Bóg bro​n i przed ko​lej​n ym wy​zwo​le​n iem.

13

„Mia​sto in​n ych wie​deńczyków” – tak określiła to miej​sce Traudl Braun​ste​iner. Nie prze​sa​dziła. Zen​tral​frie​dhof był większy od wie​lu zna​n ych mi miast, a także o wie​le bo​gat​szy. Prze​ciętny Au​striak prędzej ominąłby ulu​bioną ka​wiar​n ię, aniżeli zre​zy​gno​wał z wy​staw​n e​go na​grob​ka na tym cmen​ta​rzu. Wyglądało na to, że nikt nie jest za bied​n y na kawał przy​zwo​ite​go mar​mu​ru, toteż po raz pierw​szy zacząłem do​ce​n iać uro​ki in​te​re​su po​grze​bo​we​go. Kla​wia​tu​ra for​te​p ia​n u, na​tchnio​n a muza, wstępne tak​ty słyn​ne​go wal​ca – nic nie było zbyt wymyślne dla wie​deńskich rze​mieślników, żadna rozdęta le​gen​da czy szum​n a ale​go​ria nie prze​kra​czała zdol​n ości ich mar​twej ręki. Ol​brzy​mia ne​kro​p o​lia od​zwier​cie​dlała na​wet re​li​gij​n e i po​li​tycz​n e po​działy żyjącej po​p u​la​cji; znaj​do​wał się tu kwar​tał żydow​ski, pro​te​stanc​ki i ka​to​lic​ki, o czte​rech mo​car​stwach nie wspo​mi​n ając. W ka​p li​cy wiel​kości pierw​sze​go cudu świa​ta pa​n o​wał spo​ry ruch, nabożeństwa następowały jed​n o po dru​gim, więc zja​wiłem się o kil​ka mi​n ut za późno i od​kryłem, że żałob​n i​cy ka​p i​ta​n a już wy​szli. Ale bez tru​du do​strzegłem nie​wiel​ki kon​dukt, który podążał przez ośnieżony park w stronę sek​to​ra fran​cu​skie​go, gdzie Lin​den, jako ka​to​lik, miał być po​cho​wa​n y. Nie udało mi się do​go​n ić kon​duktu na pie​chotę – kie​dy do​tarłem na miej​sce, kosz​tow​n a trum​n a już zjeżdżała do ciem​n obrązo​we​go wy​ko​p u ni​czym łódka, spusz​cza​n a do brud​n ej przy​sta​n i. Ro​dzi​n a Lin​denów, sple​cio​n a ra​mio​n a​mi na po​do​bieństwo od​działu pre​wen​cji, sta​wiała czoło żałobie, jak​by mie​li za to do​stać me​dal. Kom​p a​n ia ho​n o​ro​wa uniosła ka​ra​bi​n y i wy​ce​lo​wała w wol​n o pa​dający śnieg. Usłyszałem salwę i po​czułem się nie​swo​jo; na mo​ment znów zna​lazłem się w Mińsku w dro​dze do szta​bu, kie​dy przy​wa​bio​n y odgłosem strzałów, wszedłem na na​syp i uj​rzałem sześcio​ro mężczyzn i ko​biet, klęczących nad dołem, już i tak pełnym mnóstwa ciał, niekie​dy jesz​cze żyjących, za nimi zaś plu​ton eg​ze​ku​cyj​n y pod dowództwem młode​go po​li​cjan​ta. Na​zy​wał się Emil Bec​ker. – Był pan jego ko​legą? – za​p y​tał męski, ame​ry​kański głos za mo​imi ple​ca​mi. – Nie – po​wie​działem. – Przy​szedłem, bo to je​dy​n e miej​sce, gdzie człowiek nie spo​dzie​wa się strzałów. – Nie umiałem stwier​dzić, czy Ame​ry​ka​n in uczest​n i​czył w po​grze​bie, czy też przy​szedł za mną z ka​p li​cy. Nie był po​dob​n y do człowie​ka, który cze​kał na mnie pod oknem Lie​bla. – Proszę mi

po​wie​dzieć, kogo… – Gościa na​zwi​skiem Lin​den. Ktoś, dla kogo nie​miec​ki nie jest pierw​szym języ​kiem, za​wsze mówi z pew​n ym tru​dem, mogłem się więc mylić, ale w głosie Ame​ry​ka​n i​n a nie usłyszałem ani śladu uczu​cia. Kie​dy obej​rzałem już dosyć i upew​n iłem się, że wśród żałob​n ików nie ma ni​ko​go przy​n ajm​n iej trochę przy​p o​mi​n ającego Königa – choć właści​wie nie spo​dzie​wałem się go tu​taj uj​rzeć – odwróciłem się i ci​cho od​szedłem. Ku memu za​sko​cze​n iu Ame​ry​ka​n in ru​szył za mną. – Kre​ma​cja jest o wie​le łaskaw​sza dla psy​chi​ki żyjących – za​uważył. – Najróżniej​sze ohyd​n e wy​obrażenia po pro​stu zo​stają spa​lo​n e. Dla mnie pro​ces gnil​n y uko​cha​n ej oso​by to coś nie do pomyśle​n ia. Tkwi w umyśle upo​rczy​wie jak ta​sie​miec. Śmierć jest do​sta​tecz​n ie zła i bez tego, żeby ro​ba​ki robiły so​bie ucztę. Coś o tym wiem. Po​cho​wałem ro​dziców i siostrę. Ale ci lu​dzie tu​taj to ka​to​li​cy. Nie chcą, żeby co​kol​wiek na​ra​ziło na szwank ich szansę na zmar​twych​wsta​n ie ciał. Jak​by Bóg za​wra​cał so​bie głowę tym… – objął ge​stem cały cmen​tarz – …tym wszyst​kim. Pan jest ka​to​li​kiem, Herr…? – Cza​sa​mi – od​p arłem. – Kie​dy spieszę się na pociąg albo próbuję wy​trzeźwieć. – Lin​den mo​dlił się do świętego An​to​n ie​go – po​wie​dział Ame​ry​ka​n in. – Wy​da​je mi się, że to pa​tron rze​czy zagu​bio​n ych. Czy on próbuje być ta​jem​n i​czy? – pomyślałem. – Oso​biście nig​dy go nie używam. Wróciliśmy do ka​p li​cy długą aleją wy​sa​dzaną drze​wa​mi; na moc​n o przy​strzyżonych gałęziach, ni​czym nad​to​p io​n e ogar​ki, osiadły kiście śnie​gu, upo​dab​n iając je do świecz​n ików na mszy żałob​n ej dla ol​brzymów. Ame​ry​ka​n in wska​zał na sa​mochód mar​ki Mer​ce​des i za​p ro​p o​n o​wał: – Pod​wieźć pana do mia​sta? Mam auto. To praw​da, że mar​n y był ze mnie ka​to​lik. Za​bi​ja​n ie lu​dzi, na​wet jeśli są Ro​sja​n a​mi, to nie jest grzech, który łatwo uspra​wie​dli​wić przed stwórcą. Nie​mniej wywęszyłem funk​cjo​n a​riu​sza żan​dar​me​rii po​lo​wej na​wet bez zasięga​n ia rady świętego Mi​chała, pa​tro​n a po​li​cjantów. – Może mnie pan pod​rzu​cić do bra​my głównej, jeśli pan chce – usłyszałem swoją od​p o​wiedź. – Ja​sne, wska​kuj pan. Nie zwra​cał już uwa​gi na po​grzeb i żałob​n ików. W końcu te​raz miał mnie, nową twarz, którą się za​in​te​re​so​wał. Być może byłem kimś, kto mógł rzu​cić światło na ciem​n e za​ka​mar​ki całej spra​wy? Cie​ka​we, pomyślałem, co

by po​wie​dział, gdy​by się domyślił, że moje za​mia​ry są dokład​n ie ta​kie same jak jego i że dałem się namówić do przyjścia na po​grzeb Lin​de​n a, mając nie​jasną na​dzieję na ta​kie właśnie spo​tka​n ie. Ame​ry​ka​n in je​chał po​wo​li, jak​by wciąż uczest​n i​czył w kon​duk​cie; niewątpli​wie pragnął jak naj​le​p iej wy​ko​rzy​stać szansę do​wie​dze​n ia się, kim je​stem i co tu robię. – Na​zy​wam się Shields – po​wie​dział. – Roy Shields. – Ber​n ard Günther – od​p arłem, nie widząc po​wo​du, by się z nim dro​czyć. – Po​cho​dzi pan z Wied​n ia? – Pier​wot​n ie nie. – Pier​wot​n ie skąd? – Z Nie​miec. – Tak myślałem, że pan nie jest Au​stria​kiem. – Ten pański zna​jo​my, Herr Lin​den – rzekłem, zmie​n iając te​mat. – Do​brze go pan znał? Ame​ry​ka​n in roześmiał się i po​grze​bał w górnej kie​sze​n i spor​to​wej ma​ry​nar​ki, szu​kając pa​p ie​rosów. – Lin​den? Wca​le go nie znałem. – War​ga​mi wyciągnął pa​p ie​ro​sa z pacz​ki, po czym podał ją mnie. – Przed kil​ko​ma ty​go​dnia​mi dał się za​mor​do​wać i mój szef wpadł na po​mysł, żebym re​p re​zen​to​wał nasz wy​dział na po​grze​bie. – A jaki to wy​dział? – za​p y​tałem, choć byłem nie​mal pe​wien, że znam od​po​wiedź. – Pa​trol Między​n a​ro​do​wy. – Za​p a​lił pa​p ie​ro​sa, po czym dodał, prze​drzeźniając ame​ry​kańskich spi​kerów ra​dio​wych: – Bądź bez​p iecz​n y, za​dzwoń A29500! – Następnie wręczył mi kar​to​n ik zapałek z ja​kie​goś lo​ka​lu o na​zwie Klub Ze​bra. – Stra​ta cza​su, moim zda​n iem, żeby je​chać tu taki kawał dro​gi. – To nie tak da​le​ko – od​p arłem. – Może pański szef uważał, że mor​der​ca też się po​ja​wi. – Cho​le​ra, mam na​dzieję, że nie – zaśmiał się. – Ten gość sie​dzi u nas w pier​dlu. I nie zażądał tego szef, tyl​ko ka​p i​tan Clark. To człowiek, który lubi prze​strze​gać właści​wych pro​to​kołów. – Shields skie​ro​wał sa​mochód w stronę bra​my. – Chry​ste – mruknął – to miej​sce przy​p o​mi​n a jakiś cho​ler​ny ruszt. Wie pan, Günther, że dro​ga, z której właśnie skręciliśmy, ma pra​wie ki​lo​metr długości, pro​sto jak strze​lił? Kie​dy pana zo​ba​czyłem, był pan o ja​kieś dwieście metrów z tyłu za kon​duk​tem i wyraźnie pie​kiel​n ie się pan spie​szył, by nas do​go​n ić. – Wy​szcze​rzył zęby jak​by do sie​bie. – Mam rację?

– Mój oj​ciec jest po​cho​wa​n y nie​da​le​ko gro​bu Lin​de​n a. Kie​dy do​tarłem na miej​sce i zo​ba​czyłem kom​p a​n ię ho​n o​rową, po​sta​n o​wiłem przyjść później, kie​dy będzie spo​koj​n iej. – Szedł pan taki kawał na pie​chotę i nie przy​n iósł pan ​wieńca? – A pan przy​n iósł? – No ja​sne. Kosz​to​wał mnie pięćdzie​siąt szy​lingów. – Pana czy pański wy​dział? – No fak​tycz​n ie, zro​bi​liśmy zrzutkę. – I pan mnie pyta, cze​mu nie przy​n iosłem wieńca! – Daj pan spokój, Günther. Nie ma u was ani jed​n e​go człowie​ka, który nie ma​czałby palców w ja​kimś szwin​dlu. Wszy​scy wy​mie​n ia​cie szy​lin​gi na bony do​la​ro​we albo sprze​da​je​cie pa​p ie​ro​sy na czar​n ym ryn​ku. Wie pan, cza​sem mi się wy​da​je, że Au​stria​cy na łama​n iu prze​p isów za​ra​biają więcej niż my. – To dla​te​go, że jest pan po​li​cjan​tem. Przez główną bramę wy​je​cha​liśmy na Sim​me​rin​ger Haupt​stras​se i stanęliśmy na wy​so​kości przy​stan​ku tram​wa​jo​we​go, gdzie kil​ku mężczyzn już wi​siało na za​p cha​n ym tram​wa​ju ni​czym miot głod​n ych pro​siaków na brzu​chu ma​cio​ry. – Jest pan pe​wien, że nie chce pan pod​je​chać ze mną do mia​sta? – za​p y​tał Shields. – Nie, dziękuję. Mam sprawę do ka​mie​n ia​rzy. – Trud​n o, to pański po​grzeb. – Uśmiechnął się i szyb​ko od​je​chał. Pod wy​so​kim cmen​tar​n ym mu​rem, gdzie naj​wy​raźniej urzędowała większość wie​deńskich ka​mie​n ia​rzy i ogrod​n ików, wy​rosła mi przed no​sem bied​n a sta​rusz​ka i unosząc do góry tani oga​rek, żałości​wie za​p y​tała, czy mam ogień. – Proszę – rzekłem i wręczyłem jej kar​to​n ik zapałek ​Shield​sa. Kie​dy zo​ba​czyłem, że za​mie​rza wziąć tyl​ko jedną zapałkę, po​wie​działem, żeby za​trzy​mała wszyst​kie. – Nie stać mnie, żeby panu zapłacić – wy​znała szcze​rze. Tak jak z całą pew​n ością wie​my, że człowiek cze​kający na pociąg spoj​rzy na ze​ga​rek, tak i ja byłem pe​wien, że nie​ba​wem znów zo​baczę Shield​sa. Ale żałowałem, że nie ma go ze mną tu i te​raz, żebym mógł mu po​ka​zać jedną Au​striaczkę, która nie ma na​wet na zapałki, a co do​p ie​ro na wie​n iec za pięćdzie​siąt szy​lingów. Herr Jo​sef Pil​cher był ty​p o​wym Au​stria​kiem, niższym i szczu​p lej​szym od prze​ciętne​go Niem​ca. Miał bladą, na oko de​li​katną skórę i rzad​kie, nie​doj​-

rzałe wąsiki; zbo​lała mina na jego wydłużonym pyszcz​ku nada​wała mu wygląd osob​n i​ka, który spożył za dużo ab​sur​dal​n ie młode​go wina, ja​kie Au​stria​cy naj​wy​raźniej uważają za zdat​n e do pi​cia. Na​tknąłem się na nie​go na podwórku zakładu, gdy porówny​wał szkic na​grob​n e​go na​p i​su z jego osta​tecz​n ym wy​ko​n a​n iem. – Niech będzie po​chwa​lo​n y – mruknął niechętnie. Od​p o​wie​działem w tym sa​mym du​chu. – Czy Herr Pi​chler, słynny rzeźbiarz? – za​p y​tałem. Traudl zdążyła mnie już po​uczyć, że wie​deńczy​cy namiętnie ko​chają górno​lot​n e po​chleb​stwa i roz​bu​do​waną ty​tu​la​turę. – To ja – od​p arł lek​ko, na​dy​mając się z dumy. – Czy tak pełen ga​lan​te​rii dżen​tel​men ze​chce roz​ważyć złożenie zamówie​n ia? – przemówił ni​czym ku​ra​tor ga​le​rii sztu​ki na Do​ro​the​er​gas​se. – Może za​p ro​p o​n uję jakiś piękny na​gro​bek? – Wska​zał na wy​p o​le​ro​waną taflę czar​n e​go mar​mu​ru, na której złoty​mi li​te​ra​mi wy​p i​sa​n o na​zwi​ska i daty. – Coś mar​mu​ro​we​go? Rzeźbio​n a po​stać? Nie​wiel​ki posąg? – Szcze​rze mówiąc, nie je​stem całkiem pe​wien, Herr Pil​cher. Wy​da​je mi się, że ostat​n io wy​ko​n ał pan wspa​n iałą ro​botę dla mo​je​go zna​jo​me​go, dok​to​ra Mak​sa Absa. Był tak za​chwy​co​n y, że za​sta​n a​wiam się, czy nie zro​biłby pan dla mnie cze​goś po​dob​n e​go. – Tak, chy​ba pamiętam pana dok​to​ra. – Pil​cher ściągnął ka​p e​lu​sik, przy​po​mi​n ający cze​ko​la​do​we cia​stecz​ko, i po​dra​p ał się w czu​bek si​wej głowy. – Ale umy​ka mi ten kon​kret​n y pro​jekt. Pamięta pan, jaki to był ro​dzaj pra​cy? – Nie​ste​ty, wiem tyl​ko, że był za​chwy​co​n y. – No trud​n o. Może czci​god​n y pan ze​chciałby wrócić ju​tro, a ja do tego cza​su z pew​n ością zdołam od​n a​leźć spe​cy​fi​kację na​grob​ku dla pana dok​to​ra. Pan po​zwo​li, że wyjaśnię. – Po​ka​zał mi ry​su​n ek, który trzy​mał w ręku, prze​zna​czo​n y dla zmarłego, opi​sa​n e​go jako „Miej​ski Inżynier Wo​do​ciągów i Ka​n a​li​za​cji”. – Weźmy na przykład tego klien​ta – mówiąc o kon​kre​tach, ka​mie​n iarz wyraźnie się rozkręcał – mam tu pro​jekt z jego na​zwi​skiem i nu​me​rem zamówie​n ia. Kie​dy skończy​my ro​botę, ry​su​n ek tra​fi do akt zgod​n ie z cha​rak​te​rem pra​cy. Od tej chwi​li, żeby zna​leźć na​zwi​sko za​ma​wiającego, będę już mu​siał zaglądać do ksiąg sprze​daży. Ale te​raz trochę się spieszę, żeby skończyć ten na​gro​bek, poza tym… – tu po​kle​p ał się po brzu​chu – … na​p rawdę dzi​siaj je​stem nie​p rzy​tom​n y. – Wzru​szył prze​p ra​szająco ra​mio​n a​mi. – Ro​zu​mie pan, wczo​raj… No i bra​ku​je mi lu​dzi. Po​dziękowałem i od​szedłem, po​rzu​cając go na pastwę Miej​skie​go Inżynie​ra Wo​do​ciągów i Ka​n a​li​za​cji. Za​p ew​n e tak właśnie myślał o so​bie człowiek,

będący jed​n ym z miej​skich hy​drau​lików. Jaki tytuł, za​sta​n a​wiałem się, na​dają so​bie za​tem pry​wat​n i de​tek​ty​wi? W dro​dze po​wrot​n ej do mia​sta, ba​lan​sując na jed​n ej no​dze na zewnątrz tram​wa​ju, sta​rałem się odwrócić myśli od swej kar​kołomnej po​zy​cji, wymyślając co​raz to nowe, ele​ganc​kie na​zwy dla wul​gar​n ej pro​fe​sji, którą upra​wiałem: Sa​mot​n y Wy​znaw​ca Męskie​go Try​bu Życia, Agent Do​cie​kań Nie-me​ta​fi​zycz​n ych, Py​tający Pośred​n ik dla Znęka​n ych i Zmar​twio​n ych, Po​uf​n y Do​rad​ca Za​gu​bio​n ych i Za​p o​mnia​n ych, Pry​wat​n y Po​szu​ki​wacz Świętego Gra​a la; Po​szu​ki​wacz Praw​dy. To ostat​n ie określe​n ie po​do​bało mi się naj​bar​dziej. Ale przy​n ajm​niej w wy​p ad​ku klien​ta, którego pro​p o​zycję właśnie przyjąłem, do głowy nie przyszło mi nic, co choćby w przy​bliżeniu od​da​wałoby moje głębo​kie prze​ko​n a​n ie, że spra​wa jest prze​gra​n a – spra​wa, która zniechęciłaby na​wet skraj​n ie opty​mi​stycz​n e​go wy​znawcę Teo​rii Płaskiej Zie​mi.

14

Według prze​wod​n ików uwiel​bie​n ie, ja​kim wie​deńczy​cy darzą ta​n iec, jest pra​wie tak samo namiętne jak ich miłość do mu​zy​ki. Z dru​giej stro​n y, wszyst​kie te książki zo​stały na​p i​sa​n e przed wojną; nie sądzę, by ich au​to​rzy kie​dy​kol​wiek spędzi​li wieczór w klu​bie Ca​sa​n o​va na Do​ro​the​er​gas​se. Słysząc grający tam zespół, człowiek ma​rzył, by uciec gdzie pieprz rośnie; przy​tu​p y, które tu​taj ucho​dziły za coś zbliżone​go do tańca, wyglądały jak pa​ro​dia ruchów niedźwie​dzia po​lar​n e​go, za​mkniętego w bar​dzo małej klat​ce. Większą namiętność bu​dził wi​dok lodu w szklan​ce, hałaśli​wie ustępującego pod na​p o​rem al​ko​ho​lu. Po go​dzi​n ie spędzo​n ej w Ca​sa​n o​vie byłem zgorzk​n iały jak eu​n uch w łaźni pełnej dzie​wic, jed​n ak zmu​siłem się do cier​p li​wości. Roz​siadłem się w szkarłat​n ej je​dwab​n o-ak​sa​mit​n ej loży, wle​p iając smętne spoj​rze​n ie w dra​p e​rie niby-na​mio​tu na su​fi​cie. Nie mogłem bie​gać po sali i wy​p y​ty​wać stałych by​walców, czy nie znają przy​p ad​kiem Hel​mu​ta Königa lub jego przy​ja​ciółki Lot​te; była to ostat​n ia rzecz, jaką należało zro​bić, jeśli nie chciało się skończyć jak dwaj zna​jo​mi Bec​ke​ra (co​kol​wiek by o tym opo​wia​dał, ra​czej nie miałem wątpli​wości, że nie żyją). Wygląd klu​bu Ca​sa​n o​va – ab​sur​dal​n ie zresztą luk​su​so​wy – nie wska​zy​wał na to, że po​win​n y go uni​kać isto​ty lękli​we. Przy drzwiach nie sta​li umięśnie​n i go​ry​le w smo​kin​gach; je​dyną bro​n ią były co naj​wyżej srebr​n e wykałacz​ki; kel​n e​rzy za​cho​wy​wa​li się usłużnie i z godną po​chwały powściągli​wością. Jeśli König prze​stał bywać w Ca​sa​n o​vie, to nie dla​te​go, że oba​wiał się paść ofiarą kie​szon​kow​ca. – Kręci się? Była to wy​so​ka, efek​tow​n a dziew​czy​n a o nie​co buj​n ych kształtach, ta​kich, ja​kie mogłyby zdo​bić szes​n a​sto​wiecz​n y włoski fresk – same pier​si, brzuch i tyłek. – Su​fit – wyjaśniła, dźgając w górę cy​gar​n iczką. – Na ra​zie nie. – No to możesz po​sta​wić mi drin​ka – oświad​czyła i usiadła przy mnie. – Za​czy​n ałem się mar​twić, że się nie po​ja​wisz. – Wiem, je​stem dziew​czyną, o ja​kiej ma​rzyłeś. No więc oto je​stem. Przy​wołałem kel​n e​ra i po​zwo​liłem jej zamówić whi​sky z wodą so​dową. – Ja nie należę do ma​rzy​cie​li – od​p arłem. – To chy​ba szko​da, praw​da? – Wzru​szyła ra​mio​n a​mi.

– A ty o czym ma​rzysz? – Słuchaj – spoj​rzała na mnie, potrząsając długi​mi, lśniącymi, ciem​n y​mi włosa​mi – to jest Wie​deń. Tu ni​ko​mu nie opo​wia​da się własnych snów. Nig​dy nie wia​do​mo: człowiek mógłby się do​wie​dzieć, co na​p rawdę znaczą, a wte​dy co by się z nim stało? – To brzmi pra​wie, jak​byś miała coś do ukry​cia. – Ty też nie no​sisz ser​ca na dłoni. Większość lu​dzi ma coś do ukry​cia. Zwłasz​cza w dzi​siej​szych cza​sach. A naj​bar​dziej ukry​wają to, co mają w głowach. – Cóż, chy​ba najłatwiej wy​ja​wić imię. Ja je​stem Ber​n ie. – Zdrob​n ie​n ie od Bern​har​da? Jak te psy, które ra​tują lu​dzi w górach? – Mniej więcej. To, czy kogoś ura​tuję, zależy tyl​ko od tego, ile mam bran​dy. Z pełną bu​telką nie je​stem już wca​le taki ​lo​jal​n y. – Nie znam mężczy​zny, który by był. – Wska​zała na mo​je​go pa​p ie​ro​sa. – Możesz mnie poczęsto​wać? Podałem jej paczkę i pa​trzyłem, jak wkręca ust​n ik w cy​gar​n iczkę. – Nie po​wie​działaś, jak ty masz na imię – przy​p o​mniałem, po​cie​rając zapałkę o kciuk, żeby podać jej ogień. – Ve​ro​n i​ka. Ve​ro​n i​ka Za​rtl. Miło mi cię po​znać, a jakże. Chy​ba przed​tem nie wi​działam tu two​jej twa​rzy. Skąd je​steś? Mówisz jak pif​ke. – Z Ber​li​n a. – Tak myślałam. – Co w tym złego? – Nic, jeśli ktoś lubi pifków. Ale tak się składa, że większość Au​striaków ich nie lubi. – Mówiła po​wo​li, prze​ciągając sa​mogłoski w sposób ty​p o​wy dla współcze​snych wie​deńczyków. – Ale nie zwra​caj na nich uwa​gi. Mnie też cza​sem biorą za pif​ke. To dla​te​go, że nie chcę gadać tak jak cała resz​ta. – Za​chi​cho​tała. – To śmiesz​n e, kie​dy jakiś praw​n ik albo den​ty​sta wyraża się ni​czym tram​wa​jarz lub górnik, żeby tyl​ko nie wzięto go za Niem​ca. Za​zwy​czaj robią tak tyl​ko w skle​p ach, aby za​p ew​n ić so​bie dobrą obsługę, która ich zda​n iem należy się wszyst​kim Au​stria​kom. Sam spróbuj, Ber​n ie, a zo​ba​czysz, od razu za​czną cię in​a ​czej trak​to​wać. Wie​deński dia​lekt jest całkiem łatwy: po pro​stu mów, jak​byś coś przeżuwał, i do​da​waj końcówkę „-utkie” do wszyst​kie​go, co mówisz. Spryt​n iut​kie, co? Kel​n er wrócił z jej drin​kiem, na który spoj​rzała z lekką dez​a pro​batą. – Nie ma lodu – mruknęła, gdy rzu​ciłem bank​n ot na tacę, nie biorąc resz​ty, wbrew py​tająco unie​sio​n ym brwiom Ve​ro​n i​ki. – Przy ta​kich na​p iw​kach pew​n ie za​mie​rzasz tu częściej przy​cho​dzić?

– Nie​wie​le ci umy​ka, co? – Czy tak? Za​mie​rzasz tu jesz​cze przyjść? – Nie​wy​klu​czo​n e. Ale czy ten lo​kal za​wsze tak wygląda? Ru​chu tu​taj tyle, co w pu​stym ko​min​ku. – Po​cze​kaj, aż zro​bi się tłoczno, wte​dy pożałujesz, że nie jest tak jak te​raz. – Sącząc drin​ka, od​chy​liła się wy​god​n ie na czer​wo​n e ak​sa​mit​n e opar​cie pozłaca​n e​go fo​te​la, wyciągnęła dłoń i pogładziła pi​ko​wa​n y je​dwab, po​kry​wający ścia​n y loży. – Po​wi​n ie​n eś być wdzięczny, że jest ci​cho – po​wie​działa. – Dzięki temu mamy możliwość bliżej się po​znać. Jak te dwie. – Znacząco machnęła cy​gar​n iczką w stronę dwóch tańczących ze sobą dziewcząt. W krzy​kli​wych suk​n iach, z cia​sno upiętymi w kok włosa​mi, ubra​n e w fałszy​we błyskot​ki, wyglądały jak para cyr​ko​wych koni. Za​uważyw​szy spoj​rze​n ie Ve​ro​n i​ki, uśmiechnęły się i szepnęły coś do sie​bie po​ufa​le, na tyle, na ile po​zwa​lały im fry​zu​ry. Pa​trzyłem, jak za​ta​czają ele​ganc​kie kółka. – Koleżanki? – Nie​zu​p ełnie. – Są… ra​zem? Wzru​szyła ra​mio​n a​mi. – Tyl​ko kie​dy im się to opłaca. – Ze śmie​chem wy​dmu​chała dym przez per​ka​ty nos. – Po pro​stu chcą trochę prze​wie​trzyć swo​je szpil​ki. – Kim jest ta wyższa? – Ibo​lya. To po węgier​sku zna​czy „fiołek”. – A ta blon​dyn​ka? – Mit​zi. – Wy​mie​n iając to imię, Ve​ro​n i​ka zjeżyła się odro​binę. – Może wolałbyś po​roz​ma​wiać z nimi? – Wyjęła pu​der​n iczkę i obej​rzała uszmin​ko​wa​n e usta w maleńkim lu​ster​ku. – Ja i tak niedługo wy​chodzę. Mama będzie się mar​twić. – Nie mu​sisz przy mnie od​gry​wać Czer​wo​n e​go Kap​tur​ka – za​kpiłem. – Obo​je wie​my, że two​jej mat​ce wca​le nie prze​szka​dza, że zbo​czyłaś ze ścieżki i błąkasz się po ciem​n ym le​sie. A co się ty​czy tych dwóch pa​n ie​n ek, fa​cet chy​ba może po​p a​trzeć na wy​stawę, no nie? – No pew​n ie, ale nie musi od razu przy​ci​skać nosa do szy​by. W każdym ra​zie nie w moim to​wa​rzy​stwie. – Ve​ro​n i​ko – po​wie​działem – coś mi się wy​da​je, że bez szczególne​go sta​ra​n ia mogłabyś zacząć gadać jak ślub​n a żona. Szcze​rze mówiąc, właśnie ten ro​dzaj zrzędze​n ia spra​wia, że fa​ce​ci ucie​kają z domu do miejsc ta​kich jak to.

– Uśmiechnąłem się, żeby wie​działa, że wciąż je​stem do niej przy​jaźnie na​sta​wio​n y. – A po​tem zja​wiasz się ty i masz tłuczek w głosie. I człowiek ląduje z po​wro​tem tam, gdzie się znaj​do​wał, za​n im po​sta​n o​wił w ogóle tu wejść. Od​p o​wie​działa mi uśmie​chem. – Chy​ba masz rację – wes​tchnęła. – Wiesz, ty wyraźnie je​steś nowa w tej ro​bo​cie cze​ko​la​do​wej pan​n y. – Chry​ste. – Jej uśmiech zgorzk​n iał. – A która z nas nie jest? Gdy​bym nie był taki zmęczo​n y, być może zo​stałbym dłużej w Ca​sa​n o​vie, może na​wet wróciłbym z Ve​ro​n iką do domu. Ale dałem jej tyl​ko paczkę pa​pie​rosów w za​mian za to​wa​rzy​stwo i obie​całem, że wrócę następne​go wie​czo​ru. Późny wieczór nie był naj​lepszą porą, by porówny​wać Wie​deń z jakąkol​wiek me​tro​p o​lią, być może z wyjątkiem za​gi​n io​n e​go mia​sta Atlan​ty​da. Wi​dy​wałem za​rdze​wiałe sza​le​ty, które były czyn​n e dłużej. Przy ko​lej​n ych drin​kach Ve​ro​n i​ka mi wyjaśniła, że Au​stria​cy wolą spędzać wie​czo​ry w za​ci​szu do​mo​wym, ale kie​dy już po​sta​n o​wią iść w mia​sto, to tra​dy​cyj​n ie za​czy​n ają wcześnie, około szóstej, siódmej po południu. Co ozna​czało, że o 22.30 wlokłem się przez pu​ste uli​ce do Pen​sion Ca​spian, mając do to​wa​rzy​stwa je​dy​n ie własny cień i własne, na wpół pi​ja​n e kro​ki. Po za​dy​mio​n ej at​mos​fe​rze Ber​li​n a po​wie​trze Wied​n ia wy​da​wało się czy​ste jak śpiew pta​ka. Ale noc była chłodna i trząsłem się z zim​n a, mając na so​bie je​dy​n ie cien​ki płaszcz, przyśpie​szyłem więc kro​ku; nie po​do​bała mi się ta ci​sza i przy​p o​mniałem so​bie ostrzeżenia dok​to​ra Lie​bla o upo​do​baniu So​wietów do noc​n ych po​rwań. Tym bar​dziej że gdy szedłem przez Hel​den​p latz w stronę Volks​gar​ten, aby za Rin​giem skie​ro​wać swój krok do domu w Jo​se​fstadt, trud​n o mi było nie myśleć o ru​skich. Na​wet tak da​le​ko od ra​dziec​kie​go sek​to​ra ślady ich obec​n ości były wszech​obec​n e. Ar​mia Ra​dziec​ka zaj​mo​wała między in​n y​mi Ho​fburg – ce​sar​ski pałac Habs​burgów, je​den z wie​lu pu​blicz​n ych gmachów w kon​tro​lo​wa​n ym przez siły między​n a​ro​do​we śródmieściu – nad którego wejściem ja​rzyła się ko​lo​sal​n a czer​wo​n a gwiaz​da z pro​fi​lem ​Sta​li​n a, ​umiesz​czo​n ym na tle znacz​n ie bled​sze​go ​p ro​fi​lu Le​n i​n a. Na wy​so​kości ruin Kun​sthi​sto​ri​sches Mu​seum po​czułem, że ktoś za mną idzie; ktoś, kto ce​lo​wo trzy​mał się z tyłu, prze​my​kał w cie​n iu, krył za ster​ta​mi gruzów. Zatrzy​małem się i znie​ru​cho​miałem, ale ni​cze​go nie do​strzegłem. Wtem około trzy​dzie​stu metrów da​lej, za posągiem, z którego zo​stał tyl​ko tułów po​dob​n y do cze​goś, co wi​działem kie​dyś w kost​n i​cy, roz​legł

się hałas i chwilę później z wy​so​kie​go ru​mo​wi​ska po​to​czyła się la​wi​n a ka​myków. – Je​steś sa​mot​n y, złotko! – zawołałem; wypiłem do​sta​tecz​n ie dużo, by nie czuć się jak idio​ta, za​dając tak głupie py​ta​n ie. Mój głos odbił się echem od znisz​czo​n ej fa​sa​dy mu​zeum. – Jeśli in​te​re​su​je cię wy​sta​wa, to jak wi​dzisz, je​steśmy za​mknięci. Urwa​n ie głowy z tymi bom​ba​mi. – Nie słysząc od​p o​wie​dzi, zacząłem się śmiać. – Jeśli je​steś szpie​giem, to masz szczęście. To nowy mod​n y zawód, zwłasz​cza dla wie​deńczyków. Nie mu​sisz mi wie​rzyć na słowo, po​twier​dził to je​den ru​sek! Wciąż śmiejąc się do sie​bie, odwróciłem się i od​szedłem. Nie chciało mi się spraw​dzać, czy je​stem śle​dzo​n y, ale skręcając w Ma​ria​hil​fer​stras​se, przy​stanąłem, by za​p a​lić pa​p ie​ro​sa, i wte​dy znów usłyszałem kro​ki. Nie była to dokład​n ie najkrótsza dro​ga na Sko​da​gas​se, co przy​zna każdy, kto zna Wie​deń – na​wet sam to so​bie po​wie​działem. Jed​n ak część mnie – za​p ew​n e ta naj​bar​dziej upo​jo​n a al​ko​ho​lem – bar​dzo chciała się do​wie​dzieć, kto i dla​cze​go za mną idzie. Ame​ry​kański strażnik przed Sti​ft​ska​ser​n e, sku​lo​n y na prze​n i​kli​wym zim​nie po dru​giej stro​n ie uli​cy, ob​rzu​cił mniej bacz​n ym spoj​rze​n iem. Być może, pomyślałem, w śledzącym mnie człowie​ku roz​p o​zna ro​da​ka Ame​ry​kanina i członka Spe​cjal​n ej Sek​cji Do​cho​dze​n io​wej własnej żan​dar​me​rii? Może gra​li ra​zem w bejs​bol albo w jakąś inną grę, jaką upra​wia​li ame​ry​kańscy żołnie​rze, kie​dy aku​rat nie byli zajęci je​dze​n iem i uga​n ia​n iem się za spódnicz​ka​mi? W połowie spa​dzi​stej, sze​ro​kiej uli​cy zerknąłem w lewo i przez bramę do​strzegłem wąski kry​ty pasaż oraz schod​ki, naj​wy​raźniej pro​wadzące do uli​cy kil​ka metrów niżej. Od​ru​cho​wo skręciłem w tamtą stronę. W Wied​n iu może nie kwit​n ie buj​n e noc​n e życie, ale to cu​dow​n e mia​sto do pie​szych wy​cie​czek. Człowiek zo​rien​to​wa​n y w gąszczu ulic i ruin, pamiętający wszyst​kie do​god​n e zaułki i prze​smy​ki, prze​go​n iłby ści​gających go po​li​cjantów, jak nie przy​mie​rzając Jean Val​jean – do​sta​li​by niezły wy​cisk, choćby byli nie wiem jak upar​ci. Przede mną ktoś nie​wi​docz​n y scho​dził po scho​dach, pomyś​lałem więc, że gość za mo​imi ple​ca​mi może wziąć jego kro​ki za moje. Przy​warłem do muru i za​cze​kałem w ciem​n ościach. Po nie​całej mi​n u​cie usłyszałem z tyłu szyb​kie, lek​kie kro​ki. U szczy​tu schodów umilkły – ści​gający wi​docz​n ie próbował oce​n ić, czy bez​p iecz​n ie będzie da​lej za mną iść. Ale słysząc stuk butów człowie​ka przede mną, ru​szył naprzód.

Wy​szedłem z cie​n ia i walnąłem go w brzuch tak moc​n o, że przez chwilę myślałem, iż będę mu​siał zbie​rać z zie​mi swoją pięść. Upadł, z tru​dem łapiąc od​dech. Chwy​ciłem go za kołnierz płasz​cza i szarpnąłem w dół, ogra​ni​czając mu ru​chy. Nie miał bro​n i, za​tem wyłuskałem mu z kie​sze​n i port​fel i wyciągnąłem le​gi​ty​mację. – Ka​p i​tan John Be​lin​sky – prze​czy​tałem. – 430 US CIC. Coś ty za je​den? Ko​le​ga pana Shield​sa? Mężczy​zna usiadł chwiej​n ie. – Pier​dol się, szwa​bie – od​p arł ja​do​wi​cie. – Masz roz​kaz mnie śle​dzić? – Cisnąłem mu le​gi​ty​mację na ko​la​n a i przej​rzałem po​zo​stałe przegródki port​fe​la. – Ej, John​n y, chy​ba po​wi​n ie​n eś po​pro​sić, żeby przy​dzie​li​li ci inne za​da​n ia. Nie​zbyt do​brze ci idzie; wi​działem strip​ti​zer​ki, które mniej rzu​cały się w oczy. – W port​fe​lu nie zna​lazłem nic cie​ka​we​go: ja​kieś bony do​la​ro​we, kil​ka szy​lingów au​striac​kich, bi​let do jan​ke​skie​go kina, znacz​ki, kartę mel​dun​kową z ho​te​lu Sa​che​ra i zdjęcie ład​n ej dziew​czy​n y. – Skończyłeś z tym? – za​p y​tał po nie​miec​ku. Rzu​ciłem mu port​fel. – Ładną masz dziew​czynę, John​n y – po​wie​działem. – Ją też śle​dziłeś? Może i ja po​wi​n ie​n em dać ci swo​je zdjęcie. Z ad​re​sem na od​wro​cie. Będzie ci łatwiej. – Pier​dol się. – No co ty, John​n y – rzu​ciłem, ru​szając w górę schodów do Ma​ria​hil​fer​stras​se. – Założę się, że mówisz to wszyst​kim dziew​czy​n om.

15

Pi​chler leżał pod potężną ka​mienną płytą ni​czym jakiś me​cha​n ik sa​mo​cho​do​wy z epo​ki ka​mie​n ia łupa​n e​go, na​p ra​wiający neo​li​tyczną oś. W za​krwa​wio​n ych, po​kry​tych ku​rzem dłoniach ści​skał narzędzia swo​je​go rze​miosła – młotek i dłuto. Wyglądał nie​mal tak, jak​by na chwilę prze​stał ryć na​p is w czar​n ym mar​mu​rze, aby za​czerpnąć tchu i od​czy​tać wy​ra​zy, które wy​da​wały się wy​ra​stać pio​n o​wo z jego pier​si. Ale żaden ka​mie​n iarz nig​dy nie pra​co​wał w ta​kiej po​zy​cji, pod kątem pro​stym do li​ter. A Pi​chler nig​dy już nie miał za​czerpnąć tchu – klat​ka pier​siowa człowie​ka, cho​ciaż do​sta​tecz​n ie od​p or​n a, by osłonić miękkie narządy wewnętrzne, ta​kie jak ser​ce czy płuca, pęka jak sko​rup​ka jaja, gdy spad​n ie na nią półto​ra​to​n o​wy złom wy​p o​le​ro​wa​n ej skały. Po​zo​ry świad​czyły, że to był wy​p a​dek, ale mogłem się upew​n ić tyl​ko w je​den sposób. Zo​sta​wiłem Pi​chle​ra na dzie​dzińcu, gdzie go zna​lazłem, i wszedłem do biu​ra. Jak przez mgłę przy​p o​mi​n ałem so​bie, co zmarły mówił o swo​jej bu​chal​te​rii: szczegóły podwójnej księgowości są dla mnie równie użytecz​n e, jak para getrów. Nie​mniej pro​wa​dziłem sa​mo​dziel​n ie własny, choć nie​wiel​ki in​te​res, i miałem pew​n e pojęcie o skru​p u​lat​n ości i dro​bia​zgo​wości, ja​kie są niezbędne, by uzgod​n ić wer​sje między jedną księgą a drugą. Nie mu​siałem zasięgać rady Wil​lia​ma Ran​dol​p ha He​a r​sta, żeby do​strzec, że przeróbki w księgach Pil​che​ra nie były skut​kiem prze​myślnych ra​chunków, lecz znacz​niej prost​szej me​to​dy, po​le​gającej na wy​ry​wa​n iu kar​tek. Je​dy​n y płynący stąd istot​n y wnio​sek nie do​ty​czył fi​n ansów: śmierć Pil​che​ra w żad​n ym ra​zie nie była dziełem przy​p ad​ku. Cie​ka​we, pomyślałem, czy mor​der​cy wpadło do głowy, że oprócz sto​sow​nych kar​tek z ksiąg ra​chun​ko​wych po​wi​n ien usunąć również szkic na​grob​ka, który zamówił dok​tor Max Abs. Wróciłem na podwórko, żeby się uważniej ro​zej​rzeć, i po kil​ku mi​n u​tach pod ścianą stojącej w głębi szo​p y do​strzegłem rząd za​ku​rzo​n ych, tek​tu​ro​wych te​czek. Roz​wiązałem jedną z nich i pośpiesz​n ie prze​rzu​ciłem ry​sun​ki; nie chciałem, żeby mnie na​kry​to na prze​szu​ki​wa​n iu po​se​sji człowie​ka, który leżał zmiażdżony nie​p ełna dzie​sięć metrów ode mnie. Wresz​cie zna​lazłem po​szu​ki​wa​n y szkic, który szyb​ko złożyłem i wsa​dziłem do kie​sze​n i, za​mie​rzając obej​rzeć go później. Złapałem tram​waj 71 do mia​sta i wy​siadłem w po​bliżu Café Schwa​rzen​berg obok za​jezd​n i na Kärtner Ring. Zająłem sto​lik w rogu, zamówiłem

mélan​ge – wie​deńską wersję cap​p uc​ci​n o – i rozłożyłem przed sobą ry​su​n ek. Miał roz​miar rozkładówki co​dzien​n ej ga​ze​ty, a na ko​p ii zamówie​n ia, schlud​n ie przy​p iętej w pra​wym górnym rogu, wid​n iało wyraźnie wy​ka​li​gra​fo​wa​n e na​zwi​sko Max Abs. Za​mar​ko​wa​n y na na​grob​ku na​p is brzmiał: ŚWIĘTEJ PAMIĘCI MAR​TIN AL​BERS, UR. 1899, ZM. ŚMIER​CIĄ MĘCZEŃSKĄ 9 KWIET​NIA 1945, UKO​CHA​NY MĄŻ LENI I OJ​CIEC MAN​FRE​DA I ROL​FA. OTO OGŁASZAM WAM TA​JEM​NICĘ: NIE WSZY​SCY PO​MRZE​MY, LECZ WSZY​SCY BĘDZIE​MY OD​MIE​NIE​NI. W JED​NYM MO​MEN​CIE, W MGNIE​NIU OKA, NA DŹWIĘK OSTAT​NIEJ TRĄBY – ZA​BRZMI BO​WIEM TRĄBA – UMAR​LI PO​WSTANĄ NIE​NA​RU​SZE​NI, A MY BĘDZIE​MY OD​MIE​NIE​NI. 1 KOR. 15:51–52. Na zamówie​n iu Mak​sa Absa wid​n iał jego ad​res, ale poza tym że dok​tor zapłacił za na​gro​bek w imie​n iu zmarłego – być może szwa​gra? – tym sa​mym stając się przy​czyną śmier​ci ka​mie​n ia​rza, który go wykuł, nie do​wie​działem się z do​ku​mentów zbyt wie​le. Kel​n er w au​re​oli si​wych, kędzie​rza​wych włosów, ota​czających jego łysą, lśniącą czaszkę, wrócił, niosąc małą cy​n ową tackę, na której stała filiżanka mélan​ge i szklan​ka wody, zwy​cza​jo​wo po​da​wa​n a do kawy w wie​deńskich ka​wiar​n iach. Zerknął na ry​su​n ek, za​n im go złożyłem, by zro​bić miej​sce na sto​li​ku, i rzekł ze współczującym uśmie​chem: – Błogosławie​n i są ci w żałobie, al​bo​wiem będą po​cie​sze​n i. Po​dziękowałem mu za do​bre słowo i wręczając suty na​p i​wek, za​p y​tałem, skąd można nadać te​le​gram oraz gdzie szu​kać Berg​gas​se. – Cen​tral​n y Urząd Te​le​gra​ficz​n y mieści się na Börse​p latz – od​p arł – przy Schot​ten​ring. Berg​gas​se leży dwie prze​czni​ce stamtąd na północ. Jakąś go​dzinę później, po wysłaniu te​le​gramów do Kir​sten i Neu​man​n a, byłem już na Berg​gas​se, małej ulicz​ce, łączącej areszt po​li​cyj​n y, w którym sie​dział Bec​ker, ze szpi​ta​lem, gdzie pra​co​wała jego dziew​czy​n a. Ten zbieg oko​licz​n ości był bar​dziej god​n y uwa​gi niż sama uli​ca, za​miesz​ka​n a głównie przez le​ka​rzy i den​tystów. A gdy star​sza pani, właści​ciel​ka bu​dyn​ku, w którym Abs wy​n aj​mo​wał apar​ta​ment na an​tre​so​li, oznaj​miła, iż za​le​d​wie kil​ka go​dzin temu lo​ka​tor oświad​czył jej, że opusz​cza Wie​deń na do​bre, to również nie wydało mi się ni​czym szczególnym. – Po​wie​dział, że musi na​tych​miast wy​je​chać do Mo​n a​chium w spra​wach za​wo​do​wych – wyjaśniła to​n em, z którego wy​wnio​sko​wałem, że wciąż nie może wyjść ze zdu​mie​n ia po tak nagłym wyjeździe dok​to​ra. – Albo przy​najm​n iej gdzieś pod Mo​n a​chium. Wspo​mniał nazwę, ale oba​wiam się, że za​po​mniałam.

– Nie było to Pul​lach przy​p ad​kiem? Próbowała przy​brać zamyślony wy​raz twa​rzy, ale zaczęło to wyglądać, jak​by się gnie​wała. – Nie wiem, czy tak, czy nie – rzekła w końcu. Roz​ch​mu​rzyła się jed​n ak i znów zro​biła się ga​mo​n io​wa​ta. – W każdym ra​zie obie​cał, że poda mi ad​res, kie​dy się urządzi. – Za​brał wszyst​kie swo​je rze​czy? – Nie​wie​le miał do za​bra​n ia – od​p arła. – Tyl​ko kil​ka wa​li​zek. Sam pan wi​dzi, że to są po​ko​je ume​blo​wa​n e. – Znów zmarsz​czyła czoło. – Pan z po​li​cji czy co? – Nie. Za​sta​n a​wiałem się nad miesz​ka​n iem… – No to cze​mu pan nic nie mówi? Niech pan wej​dzie, Herr…? – Właści​wie pro​fe​sor – za​zna​czyłem z iście wie​deńską, jak mi się wy​da​wało, dro​bia​zgo​wością. – Pro​fe​sor Kurtz. – Li​czyłem również na to, że przy​dając so​bie pro​fe​sorski tytuł, odwołam się do sno​bi​zmu w na​tu​rze tej ko​bie​ty. – Dok​tor Abs i ja je​steśmy obaj zna​jo​my​mi nie​ja​kie​go Herr Königa, który po​wie​dział mi, że Herr Dok​tor być może wkrótce zwol​n i świet​n e lo​kum pod tym ad​re​sem. Star​sza pani za​p ro​siła mnie do środ​ka i po​ka​zała drogę do holu. Na jego dru​gim końcu duże oszklo​n e drzwi wy​cho​dziły na nie​wiel​ki dzie​dzi​n iec, gdzie rósł sa​mot​n y pla​tan. We​szliśmy na kręcone, żela​zne scho​dy. – Mam na​dzieję, że wy​ba​czy pani moją ostrożność, ale nie byłem pew​n y, jak da​le​ce wia​ry​god​n a jest in​for​ma​cja mo​je​go ko​le​gi. Bar​dzo pod​kreślał, że jest to zna​ko​mi​te miesz​ka​n ie, a z pew​n ością nie muszę pani mówić, ma​da​me, jak trud​n o dżen​tel​me​n o​wi w dzi​siej​szych cza​sach zna​leźć w Wied​n iu przy​zwo​ity apar​ta​ment. Może zna pani Herr Königa? – Nie – od​rzekła sta​n ow​czo. – Chy​ba nig​dy nie po​znałam żad​n ych zna​jo​mych dok​to​ra Absa. To nie​zwy​kle spo​koj​n y człowiek. Ale pański zna​jo​my jest do​brze po​in​for​mo​wa​n y. Za czte​ry​sta szy​lingów mie​sięcznie nie znaj​dzie pan lep​szych po​koi. To bar​dzo do​bra oko​li​ca. – Po drzwia​mi miesz​ka​n ia ści​szyła po​ufa​le głos: – I całko​wi​cie wol​n a od Żydów. – Z kie​sze​n i żakie​tu wyjęła klucz, który wsunęła do dziur​ki w wiel​kich ma​ho​n io​wych drzwiach. – Oczy​wiście przed An​schlus​sem było tu ich spo​ro. Na​wet w tym domu. Ale większość odeszła, jesz​cze za​n im zaczęła się woj​n a. Otwo​rzyła drzwi i ge​stem za​p ro​siła mnie do apar​ta​men​tu. – Proszę bar​dzo – rzekła z dumą. – Jest tu sześć po​koi; nie tak wie​le jak w niektórych miesz​ka​n iach na tej uli​cy, ale też nie tak dro​go. Całko​wi​cie ume​blo​wa​n e, jak chy​ba mówiłam.

– Ślicz​n ie – po​wie​działem, rozglądając się wokoło. – Oba​wiam się, że jesz​cze nie zdążyłam po​sprzątać – prze​p ro​siła. – Po dok​to​rze Ab​sie zo​stało do wy​rzu​ce​n ia mnóstwo śmie​ci. Ale właści​wie mi to nie prze​szka​dza. Tytułem wy​p o​wie​dze​n ia zapłacił za czte​ry ty​go​dnie. – Wska​zała na je​dy​n e za​mknięte drzwi. – Tam wciąż jesz​cze widać znisz​cze​nia od bom​by. Kie​dy przy​szli ru​scy, na dzie​dzi​n iec spadła bom​ba za​p a​lająca, ale niedługo to na​p ra​wią. – Je​stem pe​wien, że wszyst​ko jest w porządku – za​p ew​n iłem wy​ro​zu​mia​le. – No do​brze. To zo​sta​wiam pana, żeby pan sam się trochę ro​zej​rzał, pro​fe​so​rze Kurtz. Żeby pan po​czuł to miej​sce, jak to mówią. Kie​dy pan wszyst​ko obej​rzy, proszę po pro​stu za​mknąć drzwi na klucz i za​p u​kać do mnie. Po odejściu star​szej pani po​cho​dziłem trochę po po​ko​jach, lecz od​kryłem je​dy​n ie, że jak na sa​mot​n e​go mężczyznę dok​tor Abs do​sta​wał bar​dzo dużo prze​syłek z CARE – pa​czek żywnościo​wych, ja​kie przy​cho​dziły do Eu​ro​p y ze Stanów Zjed​n o​czo​n ych. Gdy po​li​czyłem kar​to​n o​we pudła z cha​rak​te​ry​stycz​nym na​dru​kiem i ad​re​sem na Bro​a d Stre​et w No​wym Jor​ku, oka​zało się, że jest ich po​n ad pięćdzie​siąt. To mi wyglądało nie tyle na CARE, ile na do​bry in​te​res. Kie​dy skończyłem, oznaj​miłem star​szej pani, że szu​kam cze​goś większe​go, i po​dziękowałem, że po​zwo​liła mi obej​rzeć lo​kal. Następnie wróciłem spa​ce​rem do swo​je​go pen​sjo​n a​tu na Sko​da​gas​se. Nie zdążyłem się jesz​cze na do​bre roz​gościć, gdy roz​legło się pu​ka​n ie do drzwi. – Herr Günther? – za​p y​tał fa​cet z na​szyw​ka​mi sierżanta. Przy​taknąłem. – Oba​wiam się, że będzie pan mu​siał pójść z nami. – Czy je​stem aresz​to​wa​n y? – Prze​p ra​szam? Powtórzyłem py​ta​n ie nie​p ewną an​gielsz​czyzną. Ame​ry​kański żan​darm nie​cier​p li​wie prze​sunął gumę w ustach. – W szta​bie wszyst​ko panu wyjaśnią. Sięgnąłem po ma​ry​n arkę. – Proszę pamiętać, żeby za​brać do​ku​men​ty, do​brze? – Uśmiechnął się uprzej​mie. – Nie będzie​my mu​sie​li po nie wra​cać. – Oczy​wiście – po​wie​działem, biorąc płaszcz i ka​p e​lusz. – Ma​cie trans​port? Czy idzie​my na pie​chotę? – Ciężarówka stoi pod drzwia​mi.

Wy​chodząc, po​chwy​ciłem spoj​rze​n ie go​spo​dy​n i, która ku memu zdzi​wie​niu w ogóle nie wyglądała na za​n ie​p o​ko​joną. Być może już zdążyła się przy​zwy​czaić, że Między​n a​ro​do​wy Pa​trol wyciąga jej gości z po​kojów, albo po pro​stu była pew​n a, że ktoś i tak zapłaci za mój po​byt, bez względu na to, czy będę spał tu​taj, czy też w celi w po​li​cyj​n ym aresz​cie. Ciężarówka ru​szyła i po kil​ku​n a​stu me​trach skręciła w pra​wo, po czym udała się Le​de​rer​gas​se na południe, w kie​run​ku prze​ciw​n ym niż śródmieście i sztab IMP. – Nie je​dzie​my na Kärnt​n er​stras​se? – za​p y​tałem. – To nie jest spra​wa Pa​tro​lu Między​n a​ro​do​we​go, proszę pana – wyjaśnił sierżant. – Ta spra​wa pod​le​ga ju​rys​dyk​cji ame​ry​kańskiej. Je​dzie​my do Sti​ft​ska​ser​n e na Ma​ria​hil​fer​stras​se. – Do kogo? Shield​sa czy Be​lin​sky’ego? – Wszyst​ko panu wytłumaczą… – …na miej​scu. Ja​sne. Pseu​do​ba​ro​ko​wa bra​ma do Sti​ft​ska​ser​n e, obec​n ej sie​dzi​by szta​bu 796. pułku żan​dar​me​rii woj​sko​wej, tkwiła, nie​co nie​do​rzecz​n ie, pomiędzy bliźnia​czy​mi wejścia​mi do domu to​wa​ro​we​go Til​le​ra. Zdo​biły ją bo​ga​te re​lie​fy do​ryc​kich ko​lumn, gry​fonów i grec​kich wo​jow​n ików, sta​n o​wiące część fa​sa​dy czte​ro​p iętro​we​go gma​chu, wy​chodzącego na Ma​ria​hil​fer​stras​se. Prze​je​cha​liśmy pod jej ma​syw​n ym skle​p ie​n iem na tyły główne​go bu​dyn​ku, gdzie roz​ciągał się plac ape​lo​wy. Da​lej wzno​sił się ko​lej​n y bu​dy​n ek, mieszczący ko​sza​ry woj​sko​we. Ciężarówka po​ko​n ała kil​ka szla​banów i stanęła przed bramą ko​szar. Eskor​tujący mnie żan​dar​mi po​le​ci​li mi wysiąść z auta, wpro​wa​dzi​li do środ​ka i po​wie​dli na piętro do dużego, ja​sne​go ga​bi​n e​tu, z którego roz​p oście​rał się wspa​n iały wi​dok na wieżę prze​ciw​lot​n iczą, stojącą po dru​giej stro​n ie pla​cu. Shields wstał zza biur​ka i wy​szcze​rzył zęby, jak​by chciał zro​bić wrażenie na swo​im den​tyście. – Wchodź i sia​daj – zawołał, jak​byśmy byli sta​ry​mi zna​jo​my​mi. Spoj​rzał na sierżanta: – I co, Gene, przy​szedł spo​koj​n ie? Czy mu​siałeś mu sko​p ać dupę? Sierżant uśmiechnął się bez prze​ko​n a​n ia i wy​mam​ro​tał coś nie​zro​zu​mia​le. Nic dziw​n e​go, pomyślałem, że nie da się zro​zu​mieć an​gielsz​czy​zny Ame​ry​kanów, oni za​wsze coś żują. – Le​p iej trochę za​cze​kaj, Gene – ciągnął Shields. – Na wy​p a​dek gdy​byśmy mu​sie​li wziąć gościa w ob​ro​ty. – Zaśmiał się krótko i pod​ciągnąwszy

spodnie, usiadł przede mną, sze​ro​ko roz​sta​wiając gru​be nogi. Gdy​by nie to, że był co naj​mniej dwu​krot​n ie większy od do​wol​n e​go Japończy​ka, wyglądałby jak jakiś sa​mu​raj​ski feu​dał. – Po pierw​sze, Günther, do two​jej wia​do​mości: nie​ja​ki po​rucz​n ik Can​field ze szta​bu między​n a​ro​do​we​go, na​p rawdę upier​dli​wy Bry​tol, byłby za​chwy​co​n y, gdy​by ktoś pomógł mu roz​wiązać pe​wien mały pro​blem. Wygląda na to, że pe​wien ka​mie​n iarz w sek​to​rze bry​tyj​skim padł tru​p em, kie​dy zle​ciał mu na klatę kawał ka​mie​n ia. Pra​wie wszy​scy, łącznie z dowódcą tego po​rucz​n ika, uważają, że to był wy​p a​dek. Ale po​rucz​n ik jest gor​li​wy, czy​tał Sher​loc​ka Hol​me​sa i po odejściu z woj​ska chce wstąpić do szkoły de​tek​tywów. Ma teo​rię, że ktoś coś maj​stro​wał przy księgach zmarłego. Nie wiem, czy to wy​star​czający powód, żeby zabić człowie​ka, ale na własne oczy wi​działem, jak wczo​raj rano po po​grze​bie ka​p i​ta​n a Lin​de​n a wcho​dziłeś do warsz​ta​tu Pi​chle​ra. – Za​chi​cho​tał. – Günther, cho​le​ra, no do​bra, przy​znaję się bez bi​cia, szedłem za tobą. No, co na to po​wiesz? – To Pi​chler nie żyje? – Może spróbu​jesz trochę bar​dziej się zdzi​wić? „Coś po​dob​n e​go, Pi​chler nie żyje?!” albo „Boże, nie do wia​ry, co też pan mówi!”. I pew​n ie nie wiesz, co się z nim stało, co, Günther? Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Może przy​gniotły go in​te​re​sy. Na to Shields się roześmiał. Śmiał się, jak​by brał lek​cje śmie​chu, po​ka​zując wszyst​kie zęby, w dużej mie​rze ze​p su​te, osa​dzo​n e w nie​bie​ska​wej szczęce wiel​kiej jak ręka​wi​ca bok​ser​ska, szer​szej na​wet niż jego ciem​nowłosa, łysiejąca czasz​ka. Jak większość Ame​ry​kanów, robił mnóstwo hałasu. Krzepką po​stać o mu​sku​lar​n ych ra​mio​n ach i kar​ku no​so​rożca okry​wał ja​snobrązowy fla​n e​lo​wy gar​n i​tur z sze​ro​ki​mi kla​p a​mi, ostry​mi ni​czym ha​la​bar​dy Gwar​dii Szwaj​car​skiej, kra​wat mógłby wi​sieć nad ka​wiar​n ia​n ym ogródkiem w cha​rak​te​rze mar​ki​zy, na no​gach miał ciężkie brązowe półbuty. Ame​ry​kanie wyraźnie upodo​ba​li so​bie so​lid​n e buty, tak jak Ro​sja​n ie – ze​gar​ki, z tą tyl​ko różnicą, że ci pierw​si ku​p o​wa​li je w skle​p ie. – Szcze​rze mówiąc, gówno mnie ob​chodzą kłopo​ty po​rucz​n i​ka – po​wie​dział. – To ich za​sra​n a działka, nie moja, więc niech ją so​bie sprzątają sami. Nie, ja tyl​ko wyjaśniam, dla​cze​go po​wi​n ie​n eś ze mną współpra​co​wać. Może nie miałeś nic wspólne​go ze śmier​cią Pi​chle​ra, ale je​stem pe​wien, że nie chciałbyś stra​cić całego dnia, tłumacząc się po​rucz​n i​ko​wi Can​fiel​do​wi. Więc pomóż mi, a wte​dy ja po​mogę to​bie i za​p omnę, że kie​dy​kol​wiek wi​działem, jak wcho​dziłeś do warsz​ta​tu Pi​chle​ra. Ro​zu​miesz, co do cie​bie mówię?

– Two​ja niem​czy​zna jest bez za​rzu​tu – po​wie​działem. Nie​mniej ude​rzyła mnie za​wziętość, z jaką ata​ko​wał ak​cent, wręcz te​a tral​n a pre​cy​zja, z którą wy​ma​wiał sa​mogłoski, całkiem jak​by uznał, że mój język należy trak​to​wać okrut​n ie. – Gdy​bym oświad​czył, że nie wiem ab​so​lut​n ie nic o tym, co się stało z Pi​chle​rem, to przy​p usz​czal​n ie nie miałoby zna​cze​n ia? Shields wzru​szył prze​p ra​szająco ra​mio​n a​mi. – Jak po​wie​działem, to pro​blem Bry​tyj​czyków, nie mój. Być może je​steś nie​win​n y. Ale po​wta​rzam, wyjaśnia​n ie tego Bry​tyj​czykom byłoby jak wrzód na du​p ie. Mógłbym przy​siąc, że są prze​ko​n a​n i, że każdy szwab to cho​ler​n y hi​tle​ro​wiec. Uniosłem dłonie na znak, że się pod​daję. – No to jak mogę ci pomóc? – Hm, na​tu​ral​n ie, kie​dy usłyszałem, że przed przyjęciem u ka​p i​ta​n a Lin​de​n a od​wie​dziłeś jego zabójcę w aresz​cie, nie po​sia​dałem się z cie​ka​wości. Daj spokój, Günther – jego ton stał się ostrzej​szy – chcę wie​dzieć, co, u diabła, się dzie​je z Bec​ke​rem i tobą. – Jak ro​zu​miem, znasz wersję Bec​ke​ra. – Jak gra​we​ru​n ek na pa​p ie​rośnicy. – No więc Bec​ker w nią wie​rzy. I płaci mi za to, żebym się jej przyj​rzał. Oraz, ma na​dzieję, udo​wod​n ił, że jest praw​dzi​wa. – Po​wia​dasz, że pro​wa​dzisz śledz​two w tej spra​wie? To kim ty je​steś w ta​kim ra​zie? – Pry​wat​n ym de​tek​ty​wem. – Pry​wat​n y gli​n a? No, no. – Po​chy​lił się do przo​du i chwy​cił połę mo​jej ma​ry​n ar​ki, mnąc tka​n inę w dwóch pal​cach. Na moje szczęście ten kon​kret​ny gar​n i​tur nie miał żyle​tek wszy​tych w kla​p y. – Nie, nie ku​p uję tego. Nie je​steś wy​star​czająco oślizgły. – Oślizgły czy nie, ale to praw​da. – Wyjąłem port​fel i po​ka​załem mu dowód iden​ty​fi​ka​cyj​n y, a po​tem starą blachę. – Przed wojną służyłem w ber​lińskiej po​li​cji kry​mi​n al​n ej. Nie muszę ci pew​n ie mówić, że Bec​ker również. Stąd go znam. – Wyjąłem pa​p ie​ro​sy. – Po​zwo​lisz, że za​p alę? – Pal, ale proszę, kłap dzio​bem, nie prze​szka​dzaj so​bie. – No więc po woj​n ie nie wróciłem już do po​li​cji, pełno tam ko​mu​n istów. – Próbowałem za​rzu​cić na nie​go ha​czyk; nie spo​tkałem ani jed​n e​go Ame​ry​ka​n i​n a, który lubiłby ko​mu​n izm. – Po​sta​n o​wiłem założyć własną firmę. Prawdę mówiąc, w połowie lat trzy​dzie​stych też na pe​wien czas wystąpiłem z po​li​cji i trochę robiłem pry​wat​n ie. Nie je​stem w tej grze no​wi​cju​szem. A te​raz, przy tak wie​lu lu​dziach za​gi​n io​n ych w cza​sie woj​n y, często przy​da​-

je się uczci​wy gli​n iarz. Możesz mi wie​rzyć, przez tych ru​skich w Ber​li​n ie da się ich po​li​czyć na pal​cach jed​n ej ręki. – Tak, tu jest po​dob​n ie. So​wie​ci przy​szli tu pierw​si, więc od razu umieścili we władzach po​li​cji swo​ich lu​dzi. Spra​wy stoją fa​tal​n ie, do tego stop​n ia, że kie​dy rząd Au​strii szu​kał porządne​go człowie​ka na sta​n o​wi​sko zastępcy ko​men​dan​ta główne​go, to mu​siał powołać ko​men​dan​ta straży pożar​n ej. – Pokręcił głową. – Więc je​steś sta​rym ko​legą Bec​ke​ra z po​li​cji? Proszę, proszę. No i jaki był z nie​go gli​n iarz? – Sprze​daj​n y. – Nic dziw​n e​go, że ten kraj to ba​gno. To pew​n ie byłeś też w SS? – Krótko. Kie​dy zo​ba​czyłem, co się dzie​je, po​p ro​siłem o prze​n ie​sie​n ie na front. Niektórzy lu​dzie tak ro​bi​li, wiesz? – Trochę mało ich było. Twój przy​ja​ciel na przykład tego nie zro​bił. – Ściśle mówiąc, to nie jest mój przy​ja​ciel. – To cze​mu wziąłeś tę sprawę? – Po​trze​bo​wałem pie​n iędzy. I mu​siałem na jakiś czas uciec od żony. – Mógłbyś mi po​wie​dzieć dla​cze​go? Za​wa​hałem się, zdając so​bie sprawę, że mówię o tym po raz pierw​szy. – Ona spo​ty​ka się z kimś in​n ym. Z ja​kimś two​im ro​da​kiem w mun​du​rze. Pomyślałem, że jeśli nie będzie mnie miała pod ręką, to może się zde​cy​du​je, co jest dla niej ważniej​sze, na​sze małżeństwo czy ten jej schätzi. Shields po​ki​wał głową i mruknął coś współczująco. – Na​tu​ral​n ie pa​p ie​ry masz w porządku? – Na​tu​ral​n ie. – Podałem mu dowód tożsamości i różową prze​p ustkę, które uważnie obej​rzał. – Widzę, że przy​je​chałeś przez strefę ro​syjską. Jak na człowie​ka, który nie​zbyt lubi ru​skich, mu​sisz mieć w Ber​li​n ie niezłe kon​tak​ty. – Kil​ka nie​uczci​wych osób. – Nie​uczci​wych ru​skich? – A są jacyś inni? Pew​n ie, że mu​siałem po​sma​ro​wać, ale same do​ku​men​ty są au​ten​tycz​n e. Shields zwrócił mi pa​p ie​ry. – Masz ze sobą Fra​ge​bo​gen? Wyciągnąłem z port​fe​la zaświad​cze​n ie de​n a​zy​fi​ka​cyj​n e i podałem mu. Le​d​wie na nie zerknął; wi​docz​n ie nie miał ocho​ty czy​tać od​p o​wie​dzi na sto trzy​dzieści trzy py​ta​n ia. – Oczysz​czo​n y z za​rzutów, tak? Jak to się stało, że nie zo​stałeś za​kla​sy​fi​ko​wa​n y jako opraw​ca? Wszy​scy es​es​ma​n i au​to​ma​tycz​n ie tra​fia​li do aresz​tu.

– Końcówkę woj​n y spędziłem w woj​sku. Na fron​cie ro​syj​skim. Jak mówiłem, załatwiłem so​bie prze​n ie​sie​n ie z SS. Shields stęknął i oddał mi Fra​ge​bo​gen. – Nie lubię es​es​manów – mruknął. – To jest nas dwóch. Shields wpa​trzył się w sy​gnet kor​p o​ra​cji stu​denc​kiej, zdo​biący jego krzy​wy, owłosio​n y pa​luch. – Spraw​dzi​liśmy ali​bi Bec​ke​ra, wiesz. Jest nic nie​war​te. – Nie zga​dzam się. – A to dla​cze​go? – Uważasz, że byłby skłonny zapłacić mi pięć tysięcy do​larów, żebym w tym grze​bał, gdy​by to była tyl​ko pu​sta ga​da​n i​n a? – Pięć tysięcy? – Shields aż za​gwiz​dał. – War​to, kie​dy ma się pętlę na szyi. – Ja​sne. No cóż, być może zdołasz udo​wod​n ić, że gość był gdzie in​dziej, kie​dyśmy go złapa​li. Być może znaj​dziesz coś, co prze​ko​n a sędzie​go, że jego kum​p le do nas nie strze​la​li. Albo że nie miał przy so​bie bro​n i, z której za​bi​to Lin​de​n a. Masz ja​kieś po​mysły, gli​n ia​rzu? Może ta​kie jak ten, który za​p ro​wa​dził cię do Pi​chle​ra? – Bec​ker za​p a​miętał, że ktoś w Re​klaue & Wer​be Zen​tra​le wspo​mniał o tym ka​mie​n ia​rzu. – Kto taki? – Dok​tor Max Abs. Shields skinął głową, roz​p o​znając na​zwi​sko dok​to​ra. – Moim zda​n iem, to on zabił Pi​chle​ra. Za​p ew​n e od​wie​dził go niedługo po mnie i do​wie​dział się, że ktoś po​dający się za jego zna​jo​me​go za​da​je py​ta​nia. Możliwe, że Pi​chler zwie​rzył mu się, że po​le​cił mi przyjść na​za​jutrz. Więc Abs na wszel​ki wy​p a​dek go zabił i za​brał do​ku​men​ty ze swo​im na​zwi​skiem i ad​re​sem. Albo tak mu się zda​wało. Za​p o​mniał o czymś, co do​p ro​wa​dziło mnie do nie​go, ale za​n im do​tarłem na miej​sce, zdążył się już wy​n ieść. Według go​spo​dy​n i jest już w połowie dro​gi do Mo​n a​chium. Wiesz co, Shields, może to nie byłby zły po​mysł, żebyś namówił kogoś, by wy​szedł po nie​go na ten pociąg. Shields pogładził źle ogo​lo​n y podbródek. – Może i nie. Wstał, okrążył biur​ko, pod​n iósł słuchawkę i za​dzwo​n ił w kil​ka miejsc, używając wszakże słownic​twa i ak​cen​tu, których nie ro​zu​miałem. Wresz​cie odłożył słuchawkę, spoj​rzał na ze​ga​rek i po​wie​dział:

– Pociąg do Mo​n a​chium je​dzie je​de​n aście i pół go​dzi​n y, więc jest mnóstwo cza​su, żeby zor​ga​n i​zo​wać dok​to​ro​wi gorące po​wi​ta​n ie, kie​dy będzie wy​sia​dał. Za​dzwo​n ił te​le​fon. Shields ode​brał, gapiąc się na mnie z otwar​ty​mi usta​mi i sze​ro​ko otwar​ty​mi ocza​mi, jak​by znaj​do​wał w mo​jej opo​wieści nie​wie​le wia​ry​god​n ych in​for​ma​cji. Ale gdy odkładał słuchawkę, uśmie​chał się z za​do​wo​le​n iem. – Roz​ma​wiałem między in​n y​mi z Ber​lińskim Cen​trum Do​ku​men​ta​cji – po​wie​dział. – Je​stem pe​wien, że wiesz, co to jest? I że Lin​den tam pra​co​wał? Kiwnąłem głową. – Za​p y​tałem, czy mają coś o tym gościu, Mak​sie Ab​sie. Właśnie od​dzwo​ni​li. Wygląda na to, że również należał do SS. Nie ści​gają go wpraw​dzie za zbrod​n ie wo​jen​n e, ale to zbieg oko​licz​n ości, nie uważasz? Ty, Bec​ker, Abs, sami daw​n i ucznio​wie eli​tar​n ej szkółki Him​m​le​ra. – Zbieg oko​licz​n ości i tyle – od​p arłem ze znużeniem. Shields oparł się na krześle. – Wiesz, je​stem całko​wi​cie go​to​wy uwie​rzyć, że Bec​ker był tyl​ko cyn​glem do załatwie​n ia Lin​de​n a. Wa​sza or​ga​n i​za​cja chciała, żeby zginął, bo się cze​goś o was do​wie​dział. – O? – zdzi​wiłem się uprzej​mie. Teo​ria Shield​sa nie wzbu​dziła we mnie większe​go en​tu​zja​zmu. – A cóż to za or​ga​n i​za​cja? – Pod​zie​mie, We​rwolf. Mi​mo​wol​n ie roześmiałem się w głos. – Ta sta​ra baj​ka o hi​tle​row​skiej piątej ko​lum​n ie? Fa​n a​ty​cy stay-be​hind, którzy mie​li pro​wa​dzić wojnę par​ty​zancką prze​ciw​ko zwy​cięzcom? Shields, chy​ba żar​tu​jesz. – Coś ci się w tym nie po​do​ba? – Na początek, to się trochę spóźnili. Woj​n a skończyła się pra​wie trzy lata temu. Wy, Ame​ry​ka​n ie, zerżnęliście tyle na​szych ko​biet, że na pew​n o już zdążyliście za​uważyć, że nikt nie chce wam po​derżnąć gardła w łóżku. Wil​kołaki… – Pokręciłem głową z ubo​le​wa​n iem. – Wy​da​wało mi się, że to fan​ta​stycz​n y wy​mysł wa​sze​go wy​wia​du; przy​znam szcze​rze: nie sądziłem, że ktoś na​p rawdę wie​rzy w ta​kie gówno. Słuchaj, być może Lin​den fak​tycz​nie od​krył coś o ja​kichś zbrod​n ia​rzach wo​jen​n ych, być może fak​tycz​n ie chcie​li się go po​zbyć. Ale prze​cież nie We​rwolf! Może po​szu​kaj​my cze​goś bar​dziej ory​gi​n al​n e​go, do​bra? – Za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa, patrząc, jak Shields kiwa głową i za​sta​n a​wia się nad tym, co po​wie​działem. – A co Ber​lińskie Cen​trum Do​ku​men​ta​cji mówi o pra​cy Lin​de​n a?

– Ofi​cjal​n ie był tyl​ko ofi​ce​rem łączni​ko​wym Crow​cass, woj​sko​we​go Cen​tral​n e​go Re​je​stru Przestępców Wo​jen​n ych i Po​dej​rza​n ych. Twierdzą, że zaj​mo​wał się wyłącznie ad​mi​n i​stracją i nig​dy nie działał w te​re​n ie. Z dru​giej stro​n y, gdy​by pra​co​wał w wy​wia​dzie, ci chłopcy i tak by nam nie po​wie​dzie​li. Skry​wają więcej ta​jem​n ic niż po​wierzch​n ia Mar​sa. Wstał zza biur​ka i pod​szedł do okna. – Wiesz, nie​daw​n o wpadł mi w ręce ra​p ort, według którego co naj​mniej dwóch na każdy tysiąc Au​striaków szpie​gu​je dla So​wietów. Günther, Wie​deń li​czy 1,8 mi​lio​n a miesz​kańców. Co ozna​cza, że jeśli wuj Sam ma tyle samo szpiegów, co wuj Józek, to mu​siałbym ich obsłużyć po​n ad sie​dem tysięcy. Nie mówiąc już o tym, co robią An​go​le i żabo​ja​dy. I o po​czy​n a​n iach po​li​cji państwo​wej w Wied​n iu: mówię o po​li​cji po​li​tycz​n ej, kon​tro​lo​wa​n ej przez ko​mu​n istów, a nie o zwykłej po​li​cji miej​skiej, cho​ciaż tam też jest kupa ko​muchów. A w do​dat​ku kil​ka mie​sięcy temu mie​liśmy tu bandę węgier​skich taj​n iaków, którzy prze​n iknęli do Wied​n ia, żeby po​rwać lub za​mor​do​wać kil​ku swo​ich ro​daków dy​sy​dentów. Odwrócił się od okna i pod​szedł do krzesła stojącego na​p rze​ciw mnie. Chwy​cił je za opar​cie, jak​by miał ochotę je pod​n ieść i roz​bić mi nim głowę, po czym po​wie​dział z wes​tchnie​n iem: – Próbuję ci po​wie​dzieć, Günther, że to jest zgniłe mia​sto. Po​dob​n o Hi​tler na​zwał je perłą; no więc za​p ew​n e miał na myśli coś pożółkłego i wy​tar​te​go jak ostat​n i ząb zdechłego psa. Szcze​rze mówiąc, patrząc przez to okno, widzę mniej więcej tyle bla​sku, co w błękit​n ym Du​n a​ju, kie​dy do nie​go si​kam. Wy​p ro​sto​wał się, chwy​cił mnie za kla​p y ma​ry​n ar​ki i po​sta​wił na nogi. – Je​stem roz​cza​ro​wa​n y Wied​n iem, Günther, i to mnie złości. Więc nie próbuj nic kom​bi​n o​wać, sta​ry. Jeśli od​kry​jesz coś, co po​wi​n ie​n em wie​dzieć, i nie przyj​dziesz mi o tym po​in​for​mo​wać, to na​p rawdę się wkur​wię. A na​wet w do​brym na​stro​ju, ta​kim jak w tej chwi​li, przy​cho​dzi mi do głowy tysiąc po​wodów, żeby wy​ko​p ać cię z mia​sta. Czy wyrażam się ja​sno? – Jak krysz​tał. – Ode​p chnąłem jego dłonie i po​p ra​wiłem ma​ry​n arkę na ra​mio​n ach. W połowie dro​gi do drzwi przy​stanąłem i za​p y​tałem: – Czy w ra​mach świeżej współpra​cy z żan​dar​me​rią ame​ry​kańską mo​gli​byście zdjąć ten ogon, który się do mnie przy​cze​p ił? – Ktoś cię śle​dzi? – Owszem; wczo​raj wie​czo​rem mu przyłożyłem. – To dziw​n e mia​sto, Günther. Może miał na cie​bie chętkę? – No pew​n ie, dla​te​go uznałem, że pra​cu​je dla was. Ten gość to Ame​ry​ka​-

nin na​zwi​skiem John Be​lin​sky. Shields pokręcił głową, sze​ro​ko otwie​rając nie​win​n e oczęta. – Nig​dy o ta​kim nie słyszałem. Jak mi Bóg miły, nie wydałem po​le​ce​n ia, żeby cię śle​dzić. Jeśli ktoś za tobą cho​dzi, to bez żad​n e​go związku z tym biu​rem. Wiesz, co po​wi​n ie​n eś zro​bić? – Za​skocz mnie. – Wróć do domu, do Ber​li​n a. Tu nie masz cze​go szu​kać. – Może bym i wrócił, tyle że nie je​stem pe​wien, czy tam też mam cze​go szu​kać. Między in​n y​mi dla​te​go tu przy​je​chałem, pamiętasz?

16

Za​n im do​tarłem do klu​bu Ca​sa​n o​va, zro​biło się późno. Lo​kal był pełen Fran​cuzów, ci zaś byli pełni tego, co Fran​cuzi zwy​kli pijać, gdy chcą się urżnąć na sztyw​n o. Ve​ro​n i​ka jed​n ak miała rację – wolałem Ca​sa​n ovę, gdy pa​n o​wał spokój. Nie widząc jej w tłumie, przy​wołałem kel​n e​ra, któremu wczo​raj dałem hoj​n y na​p i​wek, i za​p y​tałem, czy się po​ja​wiła. – Jesz​cze ja​kieś dzie​sięć, piętnaście mi​n ut temu ją wi​działem – od​p arł. – Chy​ba poszła do Ko​ral​le, proszę pana. – Po​chy​lił ku mnie głowę i dodał ci​szej: – Nie​zbyt prze​p a​da za Fran​cu​za​mi, prawdę mówiąc, ja też nie. Bry​tyj​czyków, Ame​ry​kanów, na​wet Ro​sjan można sza​n o​wać, ich woj​ska przy​czy​niły się do na​szej klęski. Ale Fran​cu​zi? To skur​wy​sy​n y. Proszę mi wie​rzyć, wiem, co mówię, miesz​kam w piętna​stym Bez​ir​ku, w sek​to​rze fran​cu​skim. – Wy​p ro​sto​wał się i wygładził ob​rus. – Co mogę panu podać do pi​cia? – Myślę, że też pójdę so​bie obej​rzeć Ko​ral​le. Wie pan, gdzie to jest? – To w dzie​wiątym Bez​ir​ku, na Po​rzel​lan​gas​se, bocz​n ej od Berg​gas​se, bli​sko aresz​tu po​li​cyj​n e​go. Pan wie, o czym ​mówię? – Właśnie się do​wia​duję – zaśmiałem się. – Ve​ro​n i​ka to miła pani – dodał kel​n er. – Jak na cze​ko​ladówkę. Marznący deszcz nad​ciągnął do śródmieścia ze wscho​du, od stro​n y sek​to​ra ro​syj​skie​go. Noc zro​biła się lo​do​wa​ta; krysz​tałki lodu kąsały zmar​z​n ięte twa​rze czte​rech żan​darmów pa​tro​lu między​n a​ro​do​we​go, którzy właśnie pod​je​cha​li pod Ca​sa​n ovę. Bez słowa skinęli głową odźwier​n e​mu i prze​pchnęli się obok mnie, pragnąc czym prędzej dać upust żądzy, której prze​ja​wy, za​wsze pry​mi​tyw​n e i żenujące, na​si​lały się jesz​cze w tym ob​cym kra​ju, pełnym głod​n ych ko​biet, przy​wa​bio​n ych nie​ogra​n i​czo​n ym dostępem do pa​pie​rosów i cze​ko​la​dy. Prze​ciąłem zna​jo​my już Schot​ten​ring, skręciłem w Währin​ger Stras​se i kie​rując się na północ, wy​szedłem na za​la​n y księżycową poświatą Ro​ose​velt​p latz, rozpłata​n y podwójnym cie​n iem kłujących nie​bo wież Vo​ti​vkir​che, które po​mi​mo swej nie​by​wałej wy​so​kości ja​kimś cu​dem uniknęły bom​bar​do​wa​n ia. Gdy po raz dru​gi dziś stanąłem na rogu Berg​gas​se, z ruin bu​dyn​ku po dru​giej stro​n ie uli​cy do​biegł mnie stłumio​n y krzyk. Za​trzy​małem się na chwilę, po​wta​rzając so​bie, że to nie moja spra​wa – nie za​mie​rzałem zba​czać z dro​gi. Ale krzyk znów się roz​legł – i ten kontr​a lt wydał mi się zna​jo​my. Czując, że ze stra​chu cierp​n ie mi skóra, szyb​ko ru​szyłem w tamtą stronę.

Pod ścianą bu​dyn​ku piętrzyły się zwały gruzów, wszedłem więc na ru​mo​wi​sko i przez wy​bi​ty łuk okna spoj​rzałem w dół, do półokrągłej sali wiel​kości nie​wiel​kie​go te​a tru. W pla​mie księżyco​we​go światła pa​dającej na podłogę pod oknem szar​pało się tro​je lu​dzi. Dwaj ro​syj​scy żołnie​rze, obszar​p ani i brud​n i, z głośnym re​cho​tem siłą zry​wa​li ubra​n ie z trze​ciej, ko​bie​cej po​sta​ci. Po​znałem Ve​ro​nikę, jesz​cze za​n im uniosła twarz do światła. Wrzasnęła głośno, ale na​tych​miast do​stała w twarz od Ro​sja​n i​n a, którzy trzy​mał ją za ręce. Jego ko​le​ga na klęczkach za​dzie​rał jej suk​n ię. – Nu, pokaży, dusz​ka – za​re​cho​tał, ściągając dziew​czy​n ie majt​ki do ko​stek. Cofnął się nie​co i z uzna​n iem spoj​rzał na jej na​gie pod​brzu​sze. – Prie​kra​sna​ja – orzekł, jak​by oce​n iał ob​raz, a następnie za​n u​rzył nos we włosach łono​wych Ve​ro​n i​ki. – Wku​sna​ja toże – mruknął. Chrzęst mo​ich kroków na zasłanej gru​zem po​sadz​ce wyraźnie go za​sko​czył. Wyjął głowę spo​między nóg dziew​czy​n y, widząc w mo​jej ręce ołowianą rurkę, po​de​rwał się i dołączył do ko​le​gi, który tym​cza​sem zdążył ode​p chnąć Ve​ro​n ikę na bok. – Ucie​kaj, Ve​ro​n i​ka! – krzyknąłem. Nie trze​ba było jej tego po​wta​rzać; po​rwała płaszcz i pędem rzu​ciła się do okna. Ale Ro​sja​n in, który ją lizał, wyraźnie miał na ten te​mat inne zda​n ie, gdyż w ostat​n iej chwi​li chwy​cił dziew​czynę za długie włosy. Za​machnąłem się rurką i z głośnym brzękiem przy​grzałem mu z boku w za​wszo​n y łeb. Cios był tak moc​n y, że od wi​bra​cji stra​ciłem czu​cie w dłoni. Zdążyłem tyl​ko pomyśleć, że ude​rzyłem go za moc​n o, gdy obe​rwałem kop​n ia​kiem w żebra, po czym ktoś przy​wa​lił mi bu​tem w kro​cze. Pod​ciągnąłem ko​la​n a do pier​si, cze​kając w napięciu, aż wiel​kie bu​cio​ry zmiażdżą mnie na miazgę i wykończą osta​tecz​n ie. Ale usłyszałem tyl​ko krótki, me​cha​n icz​n y szczęk, po​dob​n y do stuk​n ięcia ni​tow​n i​cy, i zo​ba​czyłem but, prze​la​tujący wy​so​ko nad głową. Żołnierz, wciąż z nogą w po​wie​trzu, za​to​czył się jak pi​ja​n a ba​let​n i​ca, po czym zwa​lił się obok mnie z prze​dziu​ra​wioną cel​n ym strzałem czaszką. Jęknąłem i za​mknąłem oczy. Kie​dy znów je otwo​rzyłem i uniosłem się na łokciu, uj​rzałem pod no​sem lufę uzbro​jo​n e​go w tłumik lu​ge​ra. Kucał przede mną trze​ci mężczy​zna, który przez jedną mrożącą krew w żyłach se​kundę mie​rzył mi pro​sto w twarz. – Wal się, szwa​bie! – zawołał nie​zna​jo​my i z sze​ro​kim uśmie​chem pomógł mi się pod​n ieść. – Miałem za​miar sam ci przyłożyć, ale wygląda na to, że ci dwaj ru​scy oszczędzi​li mi kłopo​tu. – Be​lin​sky – wy​chry​p iałem, trzy​mając się za żebra. – Co to, ro​bisz za

anioła stróża? – No! Cu​dow​n e zajęcie. W porządku, szwa​bie? – Może by mnie tak nie bolało w klat​ce pier​sio​wej, gdy​bym rzu​cił pa​le​nie. Tak, w porządku. Skąd ty się, u diabła, ​wziąłeś? – Nie wi​działeś mnie? Zna​ko​mi​cie. Kie​dy mi wy​p o​mniałeś, że nie po​tra​fię śle​dzić, po​sta​n o​wiłem prze​czy​tać podręcznik. Prze​brałem się za Niem​ca, żebyś mnie nie za​uważył. Ro​zej​rzałem się. – Wi​działeś, dokąd poszła Ve​ro​n i​ka? – Chcesz po​wie​dzieć, że znasz tę panią? – Nie​dba​le zbliżył się do żołnie​rza, któremu przyłożyłem rurką, leżącego bez czu​cia na po​sadz​ce. – A ja myślałem, że po pro​stu je​steś ry​cer​ski z na​tu​ry. – Po​znałem ją do​p ie​ro wczo​raj. – Pew​n ie jesz​cze za​n im po​znałeś mnie. – Be​lin​sky przez chwilę wpa​try​wał się w żołnie​rza, po czym wy​ce​lo​wał mu w po​ty​licę i pociągnął za spust. – Jest na zewnątrz – oznaj​mił bez emo​cji, jak​by właśnie strze​lił do bu​tel​ki po pi​wie. – Kur​wa – szepnąłem, widząc taką bez​względność. – Nie ma co, przy​dałbyś się w Ak​tions​grup​p e. – Co? – Po​wie​działem, że mam na​dzieję, że nie spóźniłeś się prze​ze mnie na pociąg. Mu​siałeś go zabić? Wzru​szył ra​mio​n a​mi i zaczął odkręcać tłumik. – Lep​sze są dwa tru​p y niż je​den świa​dek po​zo​sta​wio​n y przy życiu, żeby po​tem ze​zna​wał w sądzie. Wierz mi, wiem, co mówię. – Trącił głowę mężczy​zny czub​kiem buta. – Tak czy in​a ​czej, nikt nie będzie ich szu​kał. Ci ru​scy to de​zer​te​rzy. – Skąd wiesz? Be​lin​sky wska​zał dwa sto​si​ki ubrań i sprzętu przy drzwiach, a obok nich reszt​ki ogni​ska i posiłku. – Wygląda na to, że się tu ukry​wa​li od kil​ku dni, a po​tem z nudów za​chciało im się ja​kiejś… – szu​kał nie​miec​kie​go słowa, po czym, kręcąc głową, dokończył po an​giel​sku – …cipy. – Wsa​dził lu​ge​ra do ka​bu​ry, tłumik zaś wrzu​cił do kie​sze​n i. – Jeśli ktoś ich znaj​dzie, za​n im do​p adną ich szczu​ry, miej​sco​wi chłopcy pomyślą, że to ro​bo​ta MWD. Ale sta​wiam na szczu​ry; w Wied​n iu są naj​większe gry​zo​n ie, ja​kie wi​działem w życiu. Wyłażą bez​pośred​n io ze ścieków. A sko​ro już o tym mowa, ci dwaj śmierdzą tak okrop​nie, że moim zda​n iem również tam byli. Wy​lot główne​go kanału znaj​du​je

się w Stadt Park, tuż obok so​wiec​kiej ko​men​dan​tu​ry i ro​syj​skie​go sek​to​ra. – Ru​szył w stronę okna. – Chodź, szwa​bie, znaj​dziemy tę twoją dziew​czynę. Ve​ro​n i​ka cze​kała na rogu Währin​ger Stras​se, go​to​wa rzu​cić się do uciecz​ki, gdy​by z bu​dyn​ku przy​p ad​kiem wy​szli Ro​sja​n ie. – Kie​dy zo​ba​czyłam, że twój zna​jo​my wcho​dzi do środ​ka – wyjaśniła – po​sta​n o​wiłam zo​ba​czyć, co się sta​n ie. Płaszcz miała zapięty pod szyję i gdy​by nie si​n iec na po​licz​ku oraz łzy w oczach, to nikt by nie od​gadł, że właśnie cu​dem uniknęła gwałtu. Prze​stra​szo​n a, zerknęła py​tająco na bu​dy​n ek za nami. – Wszyst​ko w porządku – po​wie​dział Be​lin​sky. – Już nie będą ni​ko​go nie​po​koić. Wy​lew​n ie po​dziękowała mi za to, że ją ura​to​wałem, a po​tem Be​lin​sky’emu za to, że ura​to​wał mnie. Kie​dy skończyła, od​p ro​wa​dzi​liśmy ją na Ro​ten​turm​stras​se, gdzie zaj​mo​wała pokój w częścio​wo zruj​n o​wa​n ej ka​mie​ni​cy. Tam znów po​dziękowała i za​p ro​siła nas na górę, lecz odmówiliśmy. Mu​siałem jej jed​n ak obie​cać, że rano do niej przyjdę – do​p ie​ro wówczas dała się prze​ko​n ać, by w końcu za​mknąć za sobą drzwi i położyć się do łóżka. – Wyglądasz, jak​byś po​trze​bo​wał się napić – po​wie​dział ​Be​lin​sky. – Pozwól, że po​sta​wię ci drin​ka. Bar Re​n e​sans jest za ro​giem. Tam jest ci​cho, będzie​my mo​gli po​roz​ma​wiać. Bar Re​n e​sans położony w po​bliżu ka​te​dry Świętego Ste​fa​n a, obec​n ie w trak​cie od​bu​do​wy, uda​wał węgierską karczmę z cygańską mu​zyką, taką, ja​kie wi​du​je się na wi​dokówkach. Niewątpli​wie turyści gu​stują w ta​kich lo​ka​lach, ale dla mnie, po​n u​ra​ka i pro​sta​ka, wszyst​ko było tu za​n ad​to wy​kon​cy​p o​wa​n e. Miał on jed​n ak, zda​n iem Be​lin​sky’ego, jedną za​sad​n iczą za​letę: po​da​wa​n o tu cse​resz​nye pa​linkę, czystą węgierską wódkę, pro​du​ko​waną z cze​reśni. Komuś, kto właśnie zo​stał sko​p a​n y, sma​ko​wała na​wet le​piej, niż obie​cy​wał Be​lin​sky. – To miła dziew​czy​n a – po​wie​dział – ale w Wied​n iu po​win​n a bar​dziej uważać. I ty też, jeśli już o to cho​dzi. Jeśli będziesz bie​gał, udając Er​ro​la, kur​wa, Flyn​n a, to mu​sisz mieć pod pachą coś więcej niż kudły. – Pew​n ie masz rację. – Upiłem wódki z dru​gie​go kie​lisz​ka. – Cho​ciaż dziw​n e, że ty mi to mówisz, jako gli​n iarz i tak da​lej. Ściśle biorąc, no​sze​n ie bro​n i nie jest całkiem le​gal​n e, chy​ba że ktoś jest funk​cjo​n a​riu​szem w siłach aliantów. – A kto po​wie​dział, że je​stem gli​n ia​rzem? – Pokręcił głową. – Służę w CIC, w Kor​p u​sie Kontr​wy​wia​dow​czym. Między​n a​ro​do​wa żan​dar​me​ria

gówno o nas wie. – Je​steś szpie​giem? – Nie, już prędzej de​tek​ty​wem ho​te​lo​wym wuja Sama. My nie pro​wa​dzi​my agentów, my ich łapie​my. Szpiegów i zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych. – Dolał mi jesz​cze pa​lin​ki. – Więc cze​mu za mną cho​dzisz? – Właści​wie trud​n o po​wie​dzieć. – Uważasz, że gdzieś znajdę dla cie​bie słownik nie​miec​ki? Be​lin​sky wyjął z kie​sze​n i na​bitą fajkę i py​kając sys​te​ma​tycz​n ie, wy​do​był z niej smużkę dymu, wyjaśniając tym​cza​sem, o co mu cho​dzi. – Pro​wadzę śledz​two w spra​wie zabójstwa ka​p i​ta​n a Lin​dena. – A to do​p ie​ro. Ja też. – Próbu​je​my się do​wie​dzieć, dla​cze​go w ogóle zna​lazł się w Wied​n iu. Nie lubił od​kry​wać kart, dużo pra​co​wał sa​mo​dziel​n ie. – On też był w CIC? – Tak, w 970. pułku, sta​cjo​n ującym w Niem​czech. Ja je​stem w pułku 430., sta​cjo​n ujemy w Au​strii. Na​p rawdę, po​wi​n ien był nas uprze​dzić, że wcho​dzi na nasz te​ren. – A on na​wet kart​ki wam nie przysłał, co? – Ani mru-mru. Za​p ew​n e dla​te​go że nie miał naj​mniej​sze​go po​wo​du, żeby tu przy​jeżdżać. Jeśli pra​co​wał nad czymś, co do​ty​czyło tego kra​ju, to po​wi​nien był nas po​wia​do​mić. – Be​lin​sky wy​dmu​chał chmurę dymu i od​go​n ił ją ręką sprzed nosa. – To był, jak by to na​zwać, śled​czy zza biur​ka. In​te​lek​tu​ali​sta. Taki, co go zo​sta​wiają w po​ko​ju pełnym akt i każą od​n a​leźć re​ceptę na oku​la​ry Him​m​le​ra. Je​dy​n y pro​blem, że przy swo​ich zdol​n ościach nie pro​wa​dził żad​n ej do​ku​men​ta​cji. Trzy​mał wszyst​ko tu​taj. – Be​lin​sky po​p u​kał się w czoło ust​n i​kiem faj​ki. – Więc trochę trud​n o się domyślić, czy wpadł na jakiś trop i dla​te​go zginął. – Wa​sza żan​dar​me​ria naj​wy​raźniej sądzi, że ma​czał w tym pal​ce We​rwolf. – Tak słyszałem. – Obej​rzał tlącą się za​war​tość główki z wiśnio​we​go drew​n a i dodał: – Szcze​rze mówiąc, wszy​scy w tej spra​wie po​ru​sza​my się trochę po omac​ku. I właśnie wte​dy w moim życiu zja​wiasz się ty. Myśleliśmy, że jako w pew​n ym sen​sie miej​sco​wy wy​kryłeś coś, co nam umknęło. A gdy​by tak, to byłbym pod ręką jako przed​sta​wi​ciel wol​n ej de​mo​kra​cji. – Do​cho​dze​n ie kry​mi​n al​n e per pro​cu​ra, co? Nie byłby to pierw​szy taki przy​p a​dek. Przy​kro mi, że spra​wiam wam zawód, ale sam się trochę po​gu​-

biłem. – Może nie. W końcu przez cie​bie zginął już ten ka​mie​n iarz. W moim mnie​ma​n iu to się li​czy jako re​zul​tat. To zna​czy że ktoś się zde​n er​wo​wał, szwa​bie. Uśmiechnąłem się. – Mów mi Ber​n ie. – Ja kom​bi​n uję, że Bec​ker nie wciągnąłby cię do gry, nie dając ci ja​kichś atutów. Na​zwi​sko Pi​chle​ra pew​n ie też do nich należało. – Może to i ra​cja – przy​znałem. – Nie​mniej jed​n ak nie jest to kar​ta, na którą po​sta​wiłbym choćby ko​szulę. – Może dasz mi rzu​cić okiem? – A niby cze​mu? – Ura​to​wałem ci życie, szwa​bie! – warknął. – Zbyt sen​ty​men​tal​n e. Spróbuj prak​tycz​n e​go ar​gu​men​tu. – No do​brze. Być może mogę ci pomóc. – Le​p iej. Dużo le​p iej. – Cze​go po​trze​bu​jesz? – Jest więcej niż pew​n e, że Pi​chle​ra za​mor​do​wał gość na​zwi​skiem Abs, Max Abs. Żan​dar​me​ria twier​dzi, że kie​dyś służył w SS, ale w ni​skiej ran​dze. W każdym ra​zie dzi​siaj ten Abs wsiadł do pociągu do Mo​n a​chium. Mie​li wysłać kogoś, żeby go prze​chwy​cił; pew​n ie mi po​wiedzą, co się stało. Ale muszę do​wie​dzieć się cze​goś więcej o Ab​sie. Na przykład kim był ten gość. – Wyjąłem ry​su​n ek Pi​chle​ra, przed​sta​wiający na​gro​bek Mar​ti​n a Al​ber​sa, i rozłożyłem go przed Be​lin​skym na sto​le. – Gdy​bym się do​wie​dział, kim był ten Mar​tin Al​bers i dlacze​go Max Abs życzył so​bie za​fun​do​wać mu na​gro​bek, może dałoby się usta​lić, dlacze​go Abs uznał za ko​n iecz​n e zabić Pi​chle​ra, za​n im ten ze mną po​roz​ma​wia. – Kto to jest ten Abs? Jaki on ma związek ze sprawą? – Pra​co​wał w fir​mie re​kla​mo​wej tu​taj, w Wied​n iu. Tej sa​mej, którą kie​ro​wał König. König to gość, który za​trud​n ił Bec​ke​ra, żeby prze​my​cał tecz​ki przez zie​loną gra​n icę. Tecz​ki prze​zna​czo​n e dla Lin​de​n a. Be​lin​sky skinął głową. – No do​brze – po​wie​działem. – Te​raz ko​lej​n y atut. König miał dziew​czynę imie​n iem Lot​te, która kręciła się w klu​bie Ca​sa​n o​va. Możliwe, że trochę się pusz​czała, lubiła cze​ko​ladę, tego jesz​cze nie wiem. Zna​jo​mi Bec​ke​ra próbo​wa​li się cze​goś do​wie​dzieć, byli też w paru in​n ych miej​scach, no i do tej pory nie wrócili do domu. Mam po​mysł, żeby napuścić na to tę dziew​czynę, Ve​ro​n ikę. Uznałem, że będę mu​siał naj​p ierw się z nią trochę za​p rzy​jaźnić.

Te​raz, sko​ro wi​działa mnie już na białym ko​n iu i w nie​dziel​n ej zbroi, na pew​n o wszyst​ko pójdzie szyb​ciej. – Przy​p uśćmy, że Ve​ro​n i​ka nie zna tej Lot​te. Co wte​dy? – Przy​p uśćmy, że wymyślisz coś lep​sze​go. – Z dru​giej stro​n y – Be​lin​sky wzru​szył ra​mio​n a​mi – twój plan ma pew​n e za​le​ty. – I jesz​cze jed​n o. Abs i Eddy Holl, który był kon​tak​tem Bec​ke​ra w Ber​li​nie, pra​cują dla fir​my z sie​dzibą w Pul​lach pod Mo​n a​chium. To Południo​wo​nie​miec​kie Przed​siębior​stwo Prze​mysłu Uty​li​za​cyj​n e​go. Może ze​chciałbyś spróbować cze​goś się o tym do​wie​dzieć. Nie mówiąc już o tym, że war​to spraw​dzić, dlacze​go Abs i Holl po​sta​n o​wi​li prze​n ieść się tu​taj. – Nie są to pierw​sze szwa​by, które wolą miesz​kać w ame​ry​kańskiej stre​fie – rzekł Be​lin​sky. – Nie za​uważyłeś? Sto​sun​ki z na​szy​mi ko​mu​n i​stycz​n y​mi so​jusz​n i​ka​mi stają się co​raz trud​n iej​sze. Z Ber​li​n a do​chodzą wia​do​mości, że zaczęto nisz​czyć dro​gi między wschod​n im i za​chod​n im sek​to​rem mia​sta. – Na jego twa​rzy od​ma​lo​wał się wyraźny brak en​tu​zja​zmu, nie​mniej dodał: – Ale zo​baczę, co da się zro​bić. Coś jesz​cze? – Przed wy​jaz​dem z Ber​li​n a na​tknąłem się na małżeństwo nie​ja​kich Dre​xlerów, którzy byli ama​to​ra​mi po​lo​wa​n ia na hi​tle​rowców. Lin​den od cza​su do cza​su za​wo​ził im pacz​ki CARE. Nie zdzi​wiłbym się, gdy​by dla nie​go pra​co​wa​li; wszy​scy wiedzą, że CIC w ten sposób płaci za usługi. Przy​dałoby się wie​dzieć, kogo szu​ka​li. – Nie można ich za​p y​tać? – Nie​wie​le by to dało. Nie żyją. Ktoś wsunął im pod drzwi tacę z gra​n ul​ka​mi cy​klo​n u-B. – Ale i tak po​daj mi ich ad​res. – Wyjął no​tes i ołówek. Za​p i​sał, ściągnął war​gi i po​tarł szczękę. Miał niesłycha​n ie sze​roką twarz, buj​n e krza​cza​ste brwi, które na końcach pod​wi​jały się do góry, głęboko osa​dzo​n e oczy, nos roz​mia​ru czasz​ki małego gry​zo​n ia i bruz​dy od śmie​chu. Wraz z kwa​dra​to​wym podbródkiem i ukośnie wy​kro​jo​n y​mi noz​drza​mi spra​wiało to wrażenie, jak​by jego rysy two​rzyły do​sko​n ały sześciokąt, a twarz wyglądała jak ba​ra​n ia głowa spo​czy​wająca na stożko​wa​tym po​stu​men​cie. – Miałeś rację – przy​znał. – Fak​tycz​n ie, nie​wie​le tych atutów. Cho​ciaż to i tak lep​sza kar​ta niż na​sza, my mu​sie​liśmy spa​so​wać. Za​cisnął fajkę w zębach, założył ręce i wle​p ił wzrok w swój kie​li​szek. Być może z po​wo​du trun​ku, jaki wy​brał, albo włosów, dłuższych niż fry​zu​ra na jeża, ulu​bio​n a przez jego ro​daków, robił oso​bli​wie nie​a me​ry​kańskie wrażenie.

– Skąd je​steś? – za​p y​tałem po ja​kimś cza​sie. – Wil​liams​burg w sta​n ie Nowy Jork. – Be​lin​sky – wy​ce​dziłem, skan​dując sy​la​by. – Co to za na​zwi​sko dla Ame​ry​ka​n i​n a? Wzru​szył ra​mio​n a​mi, nie​p rzejęty. – Ame​ry​ka​n i​n em je​stem w pierw​szym po​ko​le​n iu. Mój oj​ciec po​cho​dził z Sy​be​rii; jego ro​dzi​n a uciekła tam przed jed​n ym z car​skich po​gromów. Tra​dy​cja an​ty​se​mi​ty​zmu w Ro​sji ma chy​ba tyle samo lat, co wa​sza. Irving Ber​lin po​dob​n o na​zy​wał się Be​lin​sky, za​n im zmie​n ił na​zwi​sko. A co się ty​czy na​zwisk Ame​ry​kanów, to żydow​skie na​zwi​sko nie jest wca​le gor​sze niż nie​miec​kie, na przykład Eisen​ho​wer, nie uważasz? – Pew​n ie nie. – A sko​ro już o tym roz​ma​wia​my, to kie​dy będziesz znów gadał z żan​dar​ma​mi, byłoby le​p iej, gdy​byś nie wspo​mi​n ał o mnie ani o CIC. A to z tego po​wo​du, że ostat​n io spie​p rzy​li nam jedną ope​rację. Fa​ce​ci z MWD ja​kimś cu​dem wy​kra​dli mun​du​ry żan​dar​me​rii ar​mii Stanów Zjed​n o​czo​n ych ze szta​bu ba​ta​lio​n u w Sti​ft​ska​ser​n e i w tym prze​bra​n iu prze​ko​n a​li żan​darmów w dzie​więtna​stym Bez​ir​ku, żeby po​mo​gli im aresz​to​wać na​sze​go naj​lep​sze​go wie​deńskie​go in​for​ma​to​ra. Kil​ka dni później inny ka​bel po​wie​dział nam, że gość jest przesłuchi​wa​n y w szta​bie MWD na Mo​zart​gas​se, a niedługo po​tem przyszła wia​do​mość, że go za​strze​li​li. Jed​n ak naj​p ierw puścił farbę i wy​ja​wił kil​ka na​zwisk. Zro​biła się pie​kiel​n a chry​ja i ame​ry​kański Wy​so​ki Ko​mi​sarz mu​siał sko​p ać dupę komuś z siedemsetdzie​więćdzie​siątkiszóstki za złama​n ie reguł bez​p ie​czeństwa. Po​sta​wi​li przed sądem po​lo​wym ja​kie​goś po​rucz​n i​ka, a sierżanta zde​gra​do​wa​li do sze​re​gow​ca. W związku z czym w oczach tych ze Sti​ft​ska​ser​n e CIC to coś gor​sze​go od trądu i za​ra​zy. Za​pew​n e jako Niem​co​wi jest ci trud​n o to pojąć. – Wręcz prze​ciw​n ie – za​p rze​czyłem. – Po​wie​działbym, że my, Niem​cy, aż zbyt do​brze ro​zu​mie​my, co to zna​czy, kie​dy lu​dzie trak​to​wa​n i są jak trędo​wa​ci.

17

Woda w kra​n ie, do​p ro​wa​dza​n a wo​do​ciągiem z Alp Sty​ryj​skich, był czyst​sza niż pal​ce den​ty​sty. Nalałem so​bie i za​brałem szklankę z łazien​ki do po​ko​ju, bo za​dzwo​n ił te​le​fon. Ode​brałem i po​p i​jając, cze​kałem, aż Frau Blum-We​iss połączy roz​mowę z mia​sta. – No, no, dzieńdo​be​rek – ode​zwał się głos Shield​sa ze sztucz​n ym ożywie​niem. – Mam na​dzieję, że już wstałeś? – Właśnie myłem zęby. – I jak się masz dzi​siaj? – ciągnął, wciąż nie prze​chodząc do rze​czy. – Trochę boli mnie głowa, to wszyst​ko. – Wczo​raj trochę nadużyłem ulu​bio​n ej wódki Be​lin​sky’ego. – Cóż, to pew​n ie wszyst​ko przez fen – pod​sunął Shields, mając na myśli su​chy i ciepły wiatr, nie​ty​p o​wy dla tej pory roku, który cza​sem scho​dził z gór na Wie​deń. – Każdy miesz​ka​n iec tego mia​sta zwa​la na nie​go wszyst​kie swo​je dzi​wac​twa i wy​bry​ki. Ja za​uważyłem tyl​ko, że końskie gówno śmier​dzi wte​dy go​rzej niż zwy​kle. – Miło zno​wu z tobą po​ga​dać, Shields. Cze​go chcesz? – Twój przy​ja​ciel Abs nie do​tarł do Mo​n a​chium. Je​steśmy ra​czej pew​n i, że wsiadł do pociągu, ale na dru​gim końcu nie było po nim śladu. – Może wy​siadł gdzie in​dziej. – Je​dy​n y przy​sta​n ek po dro​dze to Sal​zburg, a tam też na nie​go cze​ka​liśmy. – Może ktoś go wy​rzu​cił. Pod​czas jaz​dy. – Aż za do​brze wie​działem, jak mogło do tego dojść. – Nie w ame​ry​kańskiej stre​fie. – Ale ona za​czy​n a się do​p ie​ro w Lin​zu. Między Wied​n iem a waszą strefą roz​ciąga się po​n ad sto ki​lo​metrów ro​syj​skiej Dol​n ej Au​strii. Sam po​wie​działeś, że je​steś pe​wien, że wsiadł do tego pociągu. To co nam zo​sta​je in​n e​go? – Tu przy​p o​mniałem so​bie, co Be​lin​sky mówił o słabych środ​kach bez​pie​czeństwa w ame​ry​kańskiej żan​dar​me​rii. – Oczy​wiście, możliwe, że po pro​stu wy​mknął się wa​szym lu​dziom. Że był dla was za cwa​n y. – Günther – wes​tchnął Shields – kie​dyś, kie​dy nie będziesz zbyt zajęty swo​imi kum​p la​mi Niem​ca​mi, za​wiozę cię do obo​zu di​p isów w Au​hof, żebyś so​bie obej​rzał tych żydow​skich nie​le​gal​n ych emi​grantów, którzy myśleli, że są dla nas za cwa​n i. – Roześmiał się. – To zna​czy, jeśli się nie bo​isz, że ktoś cię roz​p o​zna z obo​zu kon​cen​tra​cyj​n e​go. Byłoby za​baw​n ie cię tam zo​sta​wić.

Sy​jo​n iści nie po​dzie​lają mo​je​go po​czu​cia hu​mo​ru w kwe​stii SS. – Rze​czy​wiście, bar​dzo by mi tego bra​ko​wało. Roz​legło się ci​che, nie​mal ukrad​ko​we pu​ka​n ie do drzwi. – Słuchaj, muszę już iść. – Tyl​ko do​brze patrz pod nogi. Przy naj​mniej​szym po​dej​rze​n iu, że wdepnąłeś w gówno, na​tych​miast wsadzę cię do klat​ki. – Jeśli coś wywęszysz, to będzie wyłącznie sku​tek fenu. Shields zaśmiał się zgrzy​tli​wie i odłożył słuchawkę. Otwo​rzyłem drzwi i do środ​ka wszedł ni​ski ty​p ek o roz​bie​ga​n ych oczkach, przy​wodzący na myśl wiszący w ja​dal​n i por​tret pędzla Klim​ta. Ty​pek miał na so​bie brązowy pro​cho​wiec z pa​skiem, przykrótkie spodnie do białych skar​p e​tek oraz ty​rol​ski ka​p e​lu​sik z całym na​bo​jem pla​kie​tek i piórek, który le​d​wie przy​kry​wał jego blond czu​p rynkę. Dłonie skry​wał w dużej wełnia​n ej muf​ce, co wydało mi się trochę nie​do​rzecz​n e. – Co sprze​da​jesz, pro​chy? – za​p y​tałem. Roz​bie​ga​n e oczka łypnęły na mnie po​dejrz​li​wie. – Günther, to nie ty? – zaciągnął nie​p raw​do​p o​dob​n ym ba​sem, ni​skim jak kra​dzio​n y fa​got. – Spo​koj​n ie – po​wie​działem – ja je​stem Günther. A ty mu​sisz być oso​bi​stym rusz​n i​ka​rzem Bec​ke​ra. – T’jest. Na imię mam Rudi. – Ro​zej​rzał się i trochę uspo​koił. – Sam je​steś w tej pusz​ce? – Jak włos na wdo​wim cyc​ku. Przy​n iosłeś mi pre​zent? Rudi skinął głową i z chy​trym uśmie​chem wyjął dłoń z muf​ki. Trzy​mał w niej re​wol​wer, który wy​ce​lo​wał w mój ro​ga​lik. Po krótkiej nie​p rzy​jem​n ej chwi​li uśmiechnął się sze​rzej i roz​luźnił chwyt na kol​bie, po​zwa​lając, by broń za​wisła luźno na jego pal​cu, kołysząc się na osłonie spu​stu. – Jeśli zo​stanę w tym mieście, będę mu​siał się za​opa​trzyć nowe po​czu​cie hu​mo​ru – rzekłem, biorąc od nie​go re​wol​wer. Był to smith 38 z sześcio​ca​lową lufą; na czar​n ym wykończe​n iu wid​n iały wyraźnie wy​gra​we​ro​wa​n e słowa „Mi​li​ta​ry and Po​li​ce”. – Pew​n ie gli​n iarz, do którego to należało, sprze​dał ci go za dwie pacz​ki pa​p ie​rosów. – Rudi zaczął coś mówić, ale mu prze​rwałem: – Słuchaj, mówiłem Bec​ke​ro​wi, że broń ma być czy​sta, nie jakiś główny dowód w spra​wie o mor​der​stwo. – To nowy re​wol​wer – obu​rzył się Rudi. – Wciśnij oko w lufę. Wciąż jest na​oli​wio​n y, nikt z nie​go jesz​cze nie strze​lał. Przy​sięgam, że ci na górze nie wiedzą, że zginął. – Skąd go masz?

– Z Ar​se​n ału. Słowo ho​n o​ru, Herr Günther, ten gnat jest czy​sty, w dzi​siej​szych cza​sach nie znaj​dzie pan nic lep​sze​go. Niechętnie po​ki​wałem głową. – Przy​n iosłeś amu​n icję? – Sześć sztuk w ma​ga​zyn​ku. – Wyciągnął z muf​ki drugą rękę, a w niej nędzną garstkę na​bojów, które ułożył na kre​den​sie obok dwóch bu​te​lek przy​n ie​sio​n ych przez Traudl. – I to. – Co, kupiłeś je na kart​ki? Rudi wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Oba​wiam się, że to wszyst​ko, co mogłem załatwić na po​cze​ka​n iu. – Ob​li​zał łap​czy​wie war​gi, wpa​trzo​n y w wódkę. – Ja je​stem po śnia​da​n iu – po​wie​działem. – Ale ty się na​p ij. – Tyl​ko jed​n e​go na roz​grzewkę, co? – bąknął i ner​wo​wo ​n apełnił szkla​neczkę, którą na​tych​miast opróżnił. – Proszę bar​dzo, wy​p ij jesz​cze jed​n e​go. Nig​dy nie staję na dro​dze spra​gnio​n e​mu człowie​ko​wi. – Za​p a​liłem i pod​szedłem do okna. Z da​chu ta​ra​su, ni​czym flet​n ia Pana, zwi​sały pisz​czałki so​p li. – Zwłasz​cza w taki ziąb jak dzi​siaj. – Dzięki – rzekł Rudi – wiel​kie dzięki. – Uśmiechnął się nie​wy​raźnie i już spo​koj​n iej nalał so​bie drugą szklankę, którą zaczął po​wo​li po​p i​jać. – No to jak leci? Zna​czy śledz​two? – Jeśli masz ja​kieś po​mysły, to z radością je usłyszę. Bo w tej chwi​li fak​ty jakoś się do mnie nie pchają. Rudi napiął i roz​luźnił ra​mio​n a. – No, po mo​je​mu, to ten ka​p i​tan Ami, ten, co wsiadł do 71… Po​cze​kał, aż sko​jarzę: 71 to był nu​mer tram​wa​ju, który kur​so​wał na Zen​tral​frie​dhof. Kiwnąłem głową, żeby ​mówił da​lej. – No więc on mu​siał ma​czać pal​ce w ja​kiejś afe​rze. Niech pan pomyśli. – Wyraźnie się roz​grze​wał. – Je​dzie z ja​kimś gościem do ma​ga​zy​n u, gdzie jest szlugów po dach. Cho​dzi o to, po co tam w ogóle po​szli? Nie​możliwe, żeby zabójca chciał go za​strze​lić. Nie zro​biłby tego tak bli​sko swo​ich za​p asów, nie? Pew​n ie po​je​cha​li, żeby obej​rzeć to​war, i się pokłócili. Mu​siałem przy​znać, że to trzy​mało się kupy. Za​sta​n a​wiałem się przez chwilę. – Rudi, po​wiedz, kto w Au​strii han​dlu​je pa​p ie​ro​sa​mi? – Oprócz wszyst​kich jak leci? – Główni ma​che​rzy. – Oprócz Emi​la są jesz​cze ru​scy, je​den ame​ry​kański sierżant szta​bo​wy,

kom​p let​n y wa​riat, który miesz​ka w zam​ku pod Sal​zbur​giem, je​den rumuński Żyd tu​taj w Wied​n iu i je​den Au​striak, nie​ja​ki Kurtz. Ale Emil jest z nich naj​większy. Lu​dzie na ogół słysze​li na​zwi​sko Emil Bec​ker właśnie w związku z tym. – Uważasz, że to możliwe, że któryś z nich wy​sta​wił Emi​la, aby po​zbyć się z in​te​re​su kon​ku​ren​cji? – Ja​sne, że możliwe. Ale nie kosz​tem stra​ty tych wszyst​kich szlugów. Czter​dzieści skrzy​n ek pa​p ie​rosów, Herr Günther! Ktoś na​p rawdę się prze​je​chał. – Kie​dy dokład​n ie ob​ro​bio​n o tę fa​brykę na Tha​lia​stras​se? – Parę mie​sięcy temu. – Żan​dar​me​ria po​dej​rze​wała, kto to zro​bił? Mie​li kogoś na oku? – Naj​mniej​szych szans. Tha​lia​stras​se jest w szes​n a​stym Bez​ir​ku, to w sek​to​rze fran​cu​skim. Fran​cu​scy żan​dar​mi w tym mieście nie umieją złapać na​wet try​p ra. – A miej​sco​wi gli​n ia​rze? Po​li​cja wie​deńska? Rudi sta​n ow​czo pokręcił głową. – Są zbyt zajęci prze​p y​chan​ka​mi z po​licją po​li​tyczną. Mini​ster​stwo Spraw Wewnętrznych próbuje włączyć bez​p iecz​n iaków do re​gu​lar​n ych sił po​li​cyj​nych, ale Ro​sja​n om się to nie po​do​ba, więc robią, co mogą, żeby jak naj​więcej roz​p ier​do​lić. – Wy​szcze​rzył zęby. – Nie mogę po​wie​dzieć, żebym tego żałował. Nie, miej​sco​wi są pra​wie tak bez​n a​dziej​n i jak żabo​ja​dy. Jeśli mam być szcze​ry, to je​dy​n i gli​n ia​rze coś war​ci to ame​ry​kańcy. Na​wet An​go​le są dosyć głupko​wa​ci, jak​by się kto mnie pytał. Zerknął na je​den z licz​n ych ze​garków, które miał na ręce. – Słuchaj pan, muszę le​cieć, bo prze​ga​p ię swój dyżur w Res​sel. Co rano tam siedzę, Herr Günther, znaj​dzie mnie pan w ra​zie po​trze​by. Albo tam, albo po południu w Hau​swirth Café na Fa​vo​ri​ten​stras​se. – Wysączył szklankę. – Dzięki za na​p itkę. – Fa​vo​ri​ten​stras​se – powtórzyłem, marszcząc brwi. – To prze​cież w sek​to​rze ro​syj​skim? – Święta praw​da – przy​znał Rudi. – Ale nie je​stem przez to ko​mu​n istą. – Uchy​lił ka​p e​lu​si​ka i uśmiechnął się sze​ro​ko. – Tyl​ko człowie​kiem roz​trop​nym.

18

Smut​n y wy​raz twa​rzy, wbi​ty w zie​mię wzrok, opusz​czo​n y podbródek, nie​co już ciężki, nie wspo​mi​n ając o tan​det​n ym ubra​n iu z dru​giej ręki, wszyst​ko to kazało mi po​dej​rze​wać, że Ve​ro​n i​ka jako pro​sty​tut​ka nie za​ra​biała zbyt do​brze. Również jej zim​n y, prze​p ast​n y pokój, wy​n ajęty w sa​mym ser​cu dziel​ni​cy czer​wo​n ych la​tar​n i, świad​czył o tym, że dziew​czy​n a żyje z dnia na dzień i eg​zy​stu​je za​le​d​wie trochę powyżej po​zio​mu prze​trwa​n ia. Jesz​cze raz po​dziękowała mi za po​moc i tro​skli​wie wy​p y​tała o moje potłucze​n ia, a po​tem przystąpiła do za​p a​rza​n ia her​ba​ty. Jed​n o​cześnie zwie​rzyła mi się, że pra​gnie któregoś dnia zo​stać ma​larką, więc bez większe​go en​tu​zja​zmu obej​rzałem jej ry​sun​ki i akwa​re​le. Przygnębio​n y po​n u​rym wnętrzem za​p y​tałem ją, jak to się stało, że skończyła na uli​cy. To nie było zbyt mądre; nie należy kwe​stio​n o​wać po​czy​nań pro​sty​tut​ki, a tym bar​dziej jej mo​ral​n ości, uspra​wie​dli​wia mnie je​dy​nie, że na​p rawdę było mi jej szko​da. Może ona też kie​dyś miała męża? I może ten mąż wi​dział, jak za kil​ka ta​bli​czek cze​ko​la​dy robi fran​cu​za ja​kie​muś Ami w ru​inach ​ja​kie​goś bu​dyn​ku? – Kto po​wie​dział, że pra​cuję na uli​cy? – od​p arła za​czep​n ie. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Nie z po​wo​du kawy nie śpisz po no​cach. – Możliwe. Nie​mniej moja noga nie po​sta​n ie w bur​de​lach na Gürtel, gdzie dziew​czyn​ki tyl​ko zmie​n iają się w po​ko​jach. Nie zo​ba​czysz mnie przed Ame​ry​kańskim Urzędem In​for​ma​cyj​n ym ani przed ho​te​lem Atlan​tis. Może i daję za cze​ko​ladę, ale nie je​stem dziwką. Klient musi mi się po​do​bać. – Ale i tak coś ci się może stać. Na przykład tak jak wczo​raj. Że nie wspomnę o cho​ro​bie we​n e​rycz​n ej. – Co ty po​wiesz! – za​kpiła wzgar​dli​wie. – Ględzisz jak te skur​wy​sy​n y z oby​czajówki. Złapią człowie​ka, zba​dają na tryp​ra, a po​tem jesz​cze każą wysłuchać wykładu o strasz​n ych skut​kach syfa. Ty też za​czy​n asz gadać jak gli​n a. – Ale może ci po​li​cjan​ci mają rację. Przyszło ci to kie​dyś do głowy? – Owszem, ale nig​dy nie zna​leźli u mnie nic złego. I nie znajdą. – Uśmiechnęła się spryt​n ie. – Już mówiłam, uważam na sie​bie. Klient musi mi się po​do​bać. Co ozna​cza, że nie obsługuję czar​n uchów ani rusków. – No ja​sne, prze​cież kto to wi​dział, żeby jakiś An​gol albo Ami cho​ro​wał na kiłę.

– Spójrz tyl​ko na pro​cen​ty. – Skrzy​wiła się. – A co ty w ogóle, do cho​le​ry, możesz o tym wie​dzieć? Słuchaj no, Ber​n ie, fak​tycz​n ie ura​to​wałeś mi dupę, ale nie daje ci to jesz​cze pra​wa, żeby mi czy​tać dzie​sięć przy​ka​zań. – Nie trze​ba być pływa​kiem, żeby rzu​cić komuś koło ra​tun​ko​we. Znałem w życiu spo​ro pa​n ie​n ek i wiem, że na ogół na początku wszyst​kie prze​bie​rają tak jak ty. Do chwi​li gdy zja​wi się ktoś, kto spuści im man​to, i następnym ra​zem, kie​dy go​spo​darz do​ma​ga się czyn​szu, już nie mogą so​bie po​zwo​lić na wy​brzy​dza​n ie. Wspo​mniałaś o pro​cen​tach. No więc, patrząc na rzecz sta​ty​stycz​n ie, po czter​dzie​st​ce two​je szan​se, żeby zro​bić komuś fran​cu​za za dzie​sięć szy​lingów, będą mar​n e. Ve​ro​n i​ko, miła z cie​bie dziew​czy​n a. Gdy​by na moim miej​scu sie​dział jakiś ksiądz, to wygłosiłby ci krótką ho​mi​lię, ale sko​ro go nie ma, to mu​sisz za​do​wo​lić się mną. Uśmiechnęła się ze smut​kiem i pogładziła mnie po głowie. – Nie je​steś taki zły. Cho​ciaż nie mam pojęcia, dla​cze​go uważasz to za ko​niecz​n e. Na​p rawdę, nic mi nie będzie. Za​oszczędziłam trochę pie​n iędzy. Niedługo będę miała dosyć, żeby się za​p i​sać do ja​kiejś szkoły ar​ty​stycz​n ej. Pomyślałem, że jest to równie praw​do​p o​dob​n e, jak uzys​ka​n ie przez nią zamówie​n ia na od​ma​lo​wa​n ie Ka​p li​cy Syk​styńskiej, ale zmu​siłem się, by uprzej​mie wygiąć war​gi w opty​mi​stycz​n ym uśmie​chu. – Ja​sne, że ci się uda – przy​taknąłem. – Słuchaj, może mógł​bym ci pomóc. Może mo​gli​byśmy pomóc so​bie na​wza​jem. – W ten bez​n a​dziej​n ie to​p or​n y sposób próbowałem skie​ro​wać kon​wer​sację z po​wro​tem na główny cel mo​jej wi​zy​ty. – Być może. – Skinęła głową, po​dając mi her​batę. – Więc po​wiem jesz​cze jed​n o, a po​tem będziesz mógł udzie​lić mi błogosławieństwa. Wie​deńska oby​czajówka ma w kar​to​te​ce po​n ad pięć tysięcy dziew​czyn. Ale to na​wet nie jest połowa. W dzi​siej​szych cza​sach wszy​scy muszą robić rze​czy, które kie​dyś były dla nich nie do pomyśle​n ia. Ty pew​n ie też. Głodo​wa​n ie nie ma wiel​kiej przyszłości. Ani ja, jeśli wrócę do Cze​chosłowa​cji. – Je​steś Czeszką? Upiła łyk her​ba​ty i wyjęła pa​p ie​ro​sa z pacz​ki, którą jej wczo​raj dałem. Kie​dy jej przy​p a​liłem, zaciągnęła się głęboko. – Według do​ku​mentów uro​dziłam się w Au​strii. Ale fak​ty są ta​kie, że je​stem Czeszką, su​decką Niem​ko-Żydówką. Większość oku​p a​cji spędziłam, ukry​wając się w ki​blach i na stry​chach. Po​tem byłam trochę u par​ty​zantów, a później spędziłam pół roku w obo​zie di​p isów, za​n im uciekłam przez zie​loną gra​n icę. Słyszałeś o miej​sco​wości Wie​n er Neu​stadt? Nie? No więc jest to mia​stecz​ko około pięćdzie​sięciu ki​lo​metrów od Wied​n ia, gdzie spędza się

oso​by, które cze​ka de​p or​ta​cja do Związku Ra​dziec​kie​go. W każdym mo​men​cie prze​by​wa tam mniej więcej sześćdzie​siąt tysięcy lu​dzi. Ru​scy se​gre​gują ich następująco: wrogów Związku Ra​dziec​kie​go wysyłają do obozów pra​cy, a tych, którym nie da się od razu udo​wod​n ić, że są wro​ga​mi, kie​ru​je się na ro​bo​ty na zewnątrz obozów, więc tak czy in​a ​czej kończą jako nie​wol​n i​cy. Chy​ba że należą do trze​ciej gru​p y, czy​li są za młodzi, za sta​rzy albo za cho​rzy, żeby pra​co​wać, wte​dy roz​strze​li​wu​je się ich na​tych​miast. Przełknęła z wysiłkiem i znów głęboko wciągnęła dym. – I wiesz co? Go​to​wa je​stem prze​spać się z całą armią bry​tyjską, z sy​fi​li​ty​ka​mi włącznie, jeśli dzięki temu ru​scy mie​li​by mnie nie dopaść. – Próbowała się uśmiechnąć. – Ale tak się składa, że mam przy​ja​cie​la w służbie zdro​wia, który załatwił mi kil​ka ampułek pe​n i​cy​li​n y. Więc wstrzy​kuję so​bie pewną dawkę od cza​su do cza​su, po pro​stu pro​fi​lak​tycz​n ie. – To musi kosz​to​wać. – Jak po​wie​działam, to jest przy​ja​ciel. Nic mnie to nie kosz​tu​je i nic mu nie za​bie​ram; nic, co można by prze​zna​czyć na od​bu​dowę. – Pod​n iosła czaj​nik. – Chcesz jesz​cze trochę ​her​ba​ty? Pokręciłem przecząco głową. Chciałem jak naj​szyb​ciej wyjść z tego po​ko​ju. – Chodź, pójdzie​my gdzieś – za​p ro​p o​n o​wałem. – Do​brze. To lep​sze, niż tu sie​dzieć. Jak zno​sisz wy​so​kości? Bo w nie​dzielę w Wied​n iu jest tyl​ko jed​n o miej​sce, gdzie się cho​dzi. Wesołe mia​stecz​ko na Pra​te​rze – ogrom​n y dia​bel​ski młyn, ka​ru​ze​le i ko​lej​ka górska – wyglądało dość nie​do​rzecz​n ie w kwar​ta​le, który wpadł w ręce Ar​mii Ra​dziec​kiej ostat​n i i w związku z tym nosił naj​większe ślady znisz​czeń, wyraźnie do​wodzące, że nie znaj​du​je​my się w naj​za​baw​n iej​szej części mia​sta. Oko​licz​n e błonia wciąż szpe​ciły roz​sia​n e wra​ki czołgów i ster​ty za​rdze​wiałej bro​n i, a na mu​rach ka​mie​n ic na Aus​stel​lungs​stras​se wid​niało wy​tar​te kre​do​we słowo cy​ry​licą: ata​ko​wat’, co na​p rawdę ozna​czało: gra​bić. Ze szczy​tu dia​bel​skie​go młyna Ve​ro​n i​ka wska​zała mi na​brzeża mo​stu Ar​mii Ra​dziec​kiej, czer​woną gwiazdę na wznoszącym się nie​opo​dal obe​li​sku, a za nimi Du​n aj. Kie​dy ma​szy​n a ru​szyła i ka​bi​n a zaczęła wol​n o zjeżdżać ku zie​mi, sięgnęła mi pod płaszcz i chwy​ciła mnie za jaja, lecz słysząc moje skrępo​wa​n e wes​tchnie​n ie, na​tych​miast za​brała dłoń. – A może wolałbyś Pra​ter z czasów przed Hi​tle​rem – mruknęła roz​drażnio​n a – kie​dy przy​cho​dzi​li tu roz​kosz​n i chłopcy, żeby złapać klien​ta. – Ależ skąd! – zaśmiałem się.

– Kie​dy mówiłeś, że mogę ci pomóc, czy właśnie o to ci cho​dziło? – ciągnęła nie​zrażona. – Nie, po pro​stu je​stem ner​wo​wy. Może spróbuj jesz​cze raz, kie​dy nie będzie​my wi​sie​li dwa​dzieścia metrów nad ​zie​mią. – Ner​wy, co? Myślałam, że po​wie​działeś, że do​brze zno​sisz wy​so​kości. – Skłamałem. Ale masz rację, mogłabyś mi pomóc. – Po​zy​cja ho​ry​zon​tal​n a to je​dy​n a ku​ra​cja, jaką zgod​n ie ze swo​imi kwa​li​fi​ka​cja​mi mogę za​le​cić na zawrót głowy. – Ve​ro​n i​ko, ja kogoś szu​kam; dziew​czy​n y, która kie​dyś ​bywała w klu​bie Ca​sa​n o​va. – A po co mężczyźni w ogóle by​wają w Ca​sa​n o​vie? Wszy​scy szu​kają tam dziew​czy​n y. – To kon​kret​n a dziew​czy​n a. – Może nie za​uważyłeś, ale wszyst​kie dziew​czy​n y w Ca​sa​n o​vie są bar​dzo kon​kret​n e. – Zmrużyła oczy i ob​rzu​ciła mnie uważnym spoj​rze​n iem, jak​by na​gle prze​stała mi ufać. – No właśnie, już przed​tem wy​da​wało mi się, że ga​dasz jak gli​n iarz. Te bzdu​ry o try​p rze i w ogóle. Pra​cu​jesz z tym ame​ry​kańcem? – Nie, je​stem pry​wat​n ym de​tek​ty​wem. – Jak w Pa​pie​ro​wym człowie​ku? Kiwnąłem głową, na co wy​buchnęła śmie​chem. – Myślałam, że ta​kie rze​czy dzieją się tyl​ko w fil​mach! I chcesz, żebym ci po​mogła w śledz​twie, które pro​wa​dzisz, czy tak? Znów przy​taknąłem. – No do​bra, co praw​da nig​dy nie wi​działam sie​bie jako Myr​n y Loy – oświad​czyła – ale ci po​mogę, jeśli będę mogła. Co to za dziew​czy​n a, której szu​kasz? – Ma na imię Lot​te. Nie znam na​zwi​ska. Mogłaś ją wi​dy​wać z gościem, który na​zy​wa się König. Nosi wąsy i ma małego te​rie​ra. Ve​ro​n i​ka wol​n o skinęła głową. – Tak, pamiętam ich obo​je. Właści​wie znam Lot​te całkiem do​brze. Na​zy​wa się Hart​mann, ale nie było jej w klu​bie od kil​ku ty​go​dni. – Nie? A wiesz, gdzie może być? – Nie​zu​p ełnie. Po​je​cha​li ra​zem na nar​ty, Lot​te i Hel​mut König, jej schätzi. Gdzieś w Ty​rol au​striac​ki, tak mi się zda​je. – Kie​dy to było? – Nie wiem. Dwa, trzy ty​go​dnie temu. König wyraźnie ma mnóstwo pie​niędzy.

– Wiesz, kie​dy wra​cają? – Nie mam pojęcia. Wiem, że za​p o​wie​działa, że jeśli do​brze im się ułoży, to nie będzie ich przy​n ajm​n iej mie​siąc. O ile znam Lot​te, to ozna​cza, że wszyst​ko zależy od tego, jaką roz​rywkę König jej za​fun​du​je. – Je​steś pew​n a, że ona wróci? – Tyl​ko la​wi​n a mogłaby ją po​wstrzy​mać przed po​wro​tem do Wied​n ia. Lot​te jest wie​denką z krwi i kości; nie umiałaby miesz​kać gdzie in​dziej. To pew​n ie ozna​cza, że chcesz, żebym w two​im imie​n iu trzy​mała rękę na pul​sie. – Mniej więcej – zgo​dziłem się. – Oczy​wiście ci zapłacę. Wzru​szyła ra​mio​n a​mi. – Nie ma po​trze​by – od​p arła, przy​ci​skając nos do szy​by. – Lu​dzie, którzy ra​tują mi życie, do​stają roz​ma​ite zniżki. – Muszę cię ostrzec, że to może być nie​bez​p iecz​n e. – Nie mu​sisz mi mówić – po​wie​działa spo​koj​n ie. – Po​znałam Königa. W klu​bie jest uro​czy i gładki, ale mnie on nie na​bie​rze. To gość, który za​bie​ra ka​stet, idąc do spo​wie​dzi. Gdy znów zna​leźliśmy się na dole, wy​ko​rzy​stałem kil​ka swo​ich kar​tek, by na po​bli​skim stra​ga​n ie kupić to​rebkę węgier​skich pla​cuszków smażonych z czosn​kiem. Po tym skrom​n ym posiłku po​je​cha​liśmy ko​lejką Lil​li​p ut na sta​dion olim​p ij​ski, skąd wróciliśmy pie​chotą na Haup​tal​lee przez zaśnieżony las. Dużo później, gdy znów zna​leźliśmy się w jej po​ko​ju, za​p y​tała: – Jesz​cze się de​n er​wu​jesz? Sięgnąłem po jej ciężkie pier​si pod zwil​got​n iałą od potu bluzką. Po​mogła mi ją roz​p iąć i ściągnęła spódnicę, a ja pieściłem dłońmi jej biust. Od​sunąłem się, by mogła zdjąć ubra​n ie, a gdy je od​wie​siła na opar​cie krzesła, ująłem ją za rękę i przy​ciągnąłem do sie​bie. Przez chwilę trzy​małem ją moc​n o, czując na szyi jej ury​wa​n y, chra​p li​wy od​dech. Po​tem sięgnąłem do wy​p ukłych, opiętych pa​sem pośladków i włożyłem rękę pod ciasną mem​branę pończoch, między miękkie, chłodne, ściśnięte pod​wiązka​mi uda. Wpraw​n ie po​zbyła się skąpych resz​tek odzieży, a ja pocałowałem ją głęboko i śmiałym pal​cem zacząłem eks​p lo​ro​wać jej ta​jem​n e za​ka​mar​ki. W łóżku, kie​dy sta​rałem się w nią wniknąć, uśmie​chała się le​n i​wie. Pa​trzyłem w jej otwar​te oczy, za​le​d​wie trochę sen​n e, myśląc, że ona przez cały czas pamięta, iż li​czy się przede wszyst​kim moja roz​kosz. Od​kryłem jed​n ak, że je​stem zbyt po​bu​dzo​n y, by się przej​mo​wać kosz​ta​mi, i stać mnie na ele​men​tarną uprzej​mość. Moje piesz​czo​ty spra​wiły, że uległa pożąda​n iu

i nie​od​p ar​cie pod​n ie​co​n a pod​ciągnęła uda do pier​si. Wówczas otwar​ty​mi dłońmi roz​chy​liła nogi i roz​p o​starła się pode mną ni​czym kawałek tka​n i​n y napięty pod igłą ma​szy​n y do szy​cia. Patrząc, jak mia​ro​wo w nią wchodzę, po​czułem skurcz w pod​brzu​szu i po chwi​li wy​trysnęło ze mnie życie, pcha​n e własnym, gwałtow​n ym popędem. Tej nocy spadło dużo śnie​gu i mróz za​p a​n o​wał na​wet w kanałach. Cały Wie​deń zo​stał za​mrożony, by się prze​cho​wać do lep​szych czasów. Nie śniło mi się jed​n ak mia​sto za​kon​ser​wo​wa​n e, ale mia​sto, które do​p ie​ro miało na​dejść.

Część dru​ga

19

Ter​min roz​p ra​wy Herr Bec​ke​ra zo​stał już wy​zna​czo​n y – oznaj​mił Liebl – co ozna​cza, że bez​względnie mu​si​my przy​spie​szyć na​sze przy​go​to​wa​n ia do obro​n y. Ufam, że pan mi wy​ba​czy, Herr Günther, kie​dy pod​kreślę pilną po​trzebę do​star​cze​n ia do​wodów, mających pod​trzy​mać wersję na​szego klien​ta. Mimo że pokładam wielką wiarę w pańskich zdol​n ościach jako de​tek​ty​wa, bar​dzo chciałbym dokład​n ie się do​wie​dzieć, ja​kie po​czy​n ił pan dotąd postępy, by móc jak naj​le​p iej do​ra​dzić Herr Bec​ke​ro​wi, w jaki sposób mamy pro​wa​dzić naszą sprawę w sądzie. Ta roz​mo​wa odbyła się kil​ka ty​go​dni po moim przy​by​ciu do Wied​n ia, ale Liebl nie pierw​szy raz na​ci​skał na mnie, żebym mu zre​fe​ro​wał, co osiągnąłem. Sie​dzie​liśmy w Café Schwa​rzen​berg. Muszę przy​znać, że od czasów przed​wo​jen​n ych nig​dzie nie czułem się bar​dziej jak w biu​rze; wie​deńska ka​wiar​nia przy​p o​mi​n a klub dżen​tel​menów, w którym dzien​n a składka kosz​tu​je tyle, co filiżanka kawy, za to można tu sie​dzieć, jak długo się chce, czy​tać na miej​scu ga​ze​ty i cza​so​p i​sma, prze​ka​zy​wać wia​do​mości za pośred​n ic​twem kel​n erów, re​zer​wo​wać sto​lik na spo​tka​n ia, słowem, pro​wa​dzić całko​wi​cie pry​watną firmę na oczach całego świa​ta. Wie​deńczy​cy sza​n ują pry​watność tak samo jak Ame​ry​ka​n ie cenią sta​rożytności, toteż klient Schwa​rzen​bergu prędzej za​mie​sza komuś pal​cem kawę, aniżeli zaj​rzy mu przez ramię. Już po​p rzed​n io mówiłem Lie​blo​wi, że idea postępu sen​su stric​to nie ist​nie​je w świe​cie pry​wat​n e​go de​tek​ty​wa; nie jest to działalność, pod​czas której można stwier​dzić, że coś na pew​n o nastąpi w określo​n ym cza​sie. Na tym po​le​ga kłopot z praw​n i​ka​mi – ocze​kują, że cały świat będzie funk​cjo​n o​wał jak ko​deks Na​p o​le​ona. W tym kon​kret​n ym przy​p ad​ku miałem jed​n ak Lie​blo​wi coś do po​wie​dze​n ia. – Dziew​czy​n a Königa, Lot​te, zno​wu jest w Wied​n iu. – Czyżby wresz​cie wróciła z wy​jaz​du na nar​ty? – Na to wygląda. – Ale pan jesz​cze jej nie zna​lazł. – Zna​jo​ma oso​ba z klu​bu Ca​sa​n o​va ma koleżankę, która roz​ma​wiała z Lot​te dwa dni temu. Jest w mieście, może na​wet od ty​go​dnia. – Od ty​go​dnia? – powtórzył Liebl. – Dla​cze​go usta​le​n ie tego trwało tak długo? – Ta​kie rze​czy trwają. – Pro​wo​ka​cyj​n ie wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. Miałem

już dosyć wiecz​n ych pytań Lie​bla i zacząłem czer​p ać dzie​cinną przy​jem​n ość z do​ku​cza​n ia mu po​p i​sa​mi non​sza​lan​cji. – Tak – mruknął. – Już mi pan to mówił. – Naj​wy​raźniej nie był prze​ko​na​n y. – Nie dys​p o​n u​je​my prze​cież ad​re​sa​mi tych lu​dzi – po​wie​działem. – A Lot​te Hart​mann od po​wro​tu nie zbliżyła się do Ca​sa​n o​vy. Dziew​czy​n a, która z nią roz​ma​wiała, mówi, że Lot​te sta​ra się o małą rólkę w fil​mie kręco​n ym w Stu​dio ​Sie​ve​ring. – Sie​ve​ring? To w dzie​więtna​stym Bez​ir​ku. Właści​cie​lem jest wie​deńczyk Karl Hartl. Był kie​dyś moim klien​tem. W fil​mach reżyse​ro​wa​n ych przez Har​tla grały naj​większe gwiaz​dy: Pola Ne​gri, Lya de Put​ti, Ma​ria Cor​da, Vil​ma Bánky, Li​lian Ha​rvey. Wi​dział pan Ba​ro​na cygańskie​go? No więc to był ​Hartl. – Przy​p usz​cza pan, że on może coś wie​dzieć o tym stu​diu fil​mo​wym, gdzie Bec​ker zna​lazł ciało Lin​de​n a? – Drit​te​mann Film? – Liebl ma​chi​n al​n ie mie​szał kawę. – Gdy​by to było praw​dzi​we stu​dio, Hartl na pew​n o by o nim wie​dział. W Wied​n iu nie​wie​le dzie​je się bez jego wie​dzy, jeśli cho​dzi o pro​dukcję filmów. Ale to było właści​wie tyl​ko na​zwi​sko na umo​wie naj​mu. Nikt nie kręcił tam żad​n ych filmów. Spraw​dził pan to oso​biście, praw​da? – Tak – od​p arłem, wspo​mi​n ając bez​owoc​n e popołudnie, ja​kie spędziłem tam dwa ty​go​dnie temu. Oka​zało się, że umo​wa do​biegła końca i nie​ru​cho​mość wróciła na własność państwa. – Ma pan rację, Lin​den był pierwszą i ostat​n ią osobą, jaką tam wzięto na cel. – Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Po pro​stu przyszło mi to do głowy. – Więc co pan te​raz zro​bi? – Spróbuję od​n a​leźć Lot​te Hart​mann za pośred​n ic​twem Sie​ve​ring. To nie po​win​n o być trud​n e. Nie za​bie​ga się o rolę w fil​mie, nie zo​sta​wiając ad​re​su do kon​tak​tu. Liebl hałaśli​wie siorbnął kawę, a po​tem de​li​kat​n ie otarł usta chu​s​teczką wiel​kości spi​n a​ke​ra. – Proszę, żeby pan bezzwłocznie od​szu​kał tę osobę – po​wie​dział. – Przy​kro mi, że tak na pana na​ci​skam, ale dopóki nie usta​li​my miej​sca po​by​tu Herr Königa, nie mamy zupełnie nic. Kie​dy pan go znaj​dzie, będzie​my mo​gli przy​n ajm​n iej zmu​sić go, by się po​ja​wił w sądzie jako świa​dek. Przy​taknąłem po​tul​n ie. Mogłem mu po​wie​dzieć więcej, ale iry​to​wał mnie jego ton, a dal​sze wyjaśnie​n ia dałyby początek py​ta​n iom, na które po pro​stu na ra​zie nie czułem się przy​go​to​wa​n y. Mógłbym, na przykład, zre​la​cjo​-

no​wać mu wszyst​ko, cze​go przy tymże sto​li​ku w Café Schwa​rzen​berg do​wie​działem się mniej więcej ty​dzień temu, kie​dy Be​lin​sky oca​lił mi skórę. In​for​mację tę wciąż ob​ra​całem w głowie, próbując do​p a​trzyć się w niej sen​su. Nic tu nie było ta​kie pro​ste, jak Liebl so​bie z ja​kie​goś po​wo​du wy​obrażał. – Po pierw​sze – wyjaśnił wówczas Be​lin​sky – Dre​xle​ro​wie byli tym, na kogo wyglądali. Ona przeżyła obóz kon​cen​tra​cyj​n y w Mau​thau​sen, on ura​to​wał się z łódzkie​go get​ta i Au​schwitz. Spo​tka​li się po woj​n ie w szpi​ta​lu Czer​wo​n e​go Krzyża, przez jakiś czas miesz​ka​li we Frank​fur​cie, a po​tem prze​n ieśli się do Ber​li​n a. Po​dob​n o ściśle współpra​co​wa​li z ludźmi z Crow​cass i urzędem pro​ku​ra​to​ra ge​n e​ral​n e​go. Mie​li spo​ro te​czek po​szu​ki​wa​n ych zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych; pro​wa​dzi​li wie​le spraw na​raz. Z tego po​wo​du nasi lu​dzie w Ber​li​n ie nie po​tra​fi​li usta​lić, czy ich śmierć i zabójstwo ka​p i​ta​n a Lin​de​n a były związane z ja​kimś kon​kret​n ym śledz​twem. Miej​sco​wa po​li​cja drep​cze w miej​scu, jak to mówią. I praw​do​p o​dob​n ie jej to od​p o​wia​da. Szcze​rze mówiąc, gówno ich ob​cho​dzi, kto zabił Dre​xlerów, a do​cho​dze​n ie ame​ry​kańskiej żan​dar​me​rii też wyraźnie spełzło na ni​czym. Nie​mniej nie wy​da​je się, by Dre​xle​ro​wie jakoś szczególnie in​te​re​so​wa​li się Mar​ti​n em Al​ber​sem. Do 1944 roku pra​co​wał on jako szef taj​n ych ope​ra​cji SS i SD w Bu​da​p esz​cie, po​tem zo​stał aresz​to​wa​n y za udział w spi​sku ba​ro​n a von Stauf​fen​ber​ga i wresz​cie, w kwiet​n iu 1945 roku, po​wie​szo​n y w obo​zie kon​cen​tra​cyj​n ym Flos​senbürg. Ośmielę się stwier​dzić, że do​stał za swo​je. Według wszyst​kich re​la​cji z Al​ber​sa był kawał skur​wy​sy​n a, na​wet jeśli pod ko​n iec rze​czy​wiście chciał się po​zbyć Hi​tle​ra. Wiesz, muszę po​wie​dzieć, że strasz​nieście się z tym ociągali. Nasz wy​wiad sądzi na​wet, że Him​m​ler przez cały czas wie​dział o spi​sku i po​zwo​lił mu się roz​wi​jać w na​dziei, że sam zaj​mie miej​sce wo​dza. W każdym ra​zie oka​zało się, że ten cały Max Abs był służącym, kie​rowcą i chłopcem na posyłki Al​ber​sa, więc wygląda na to, że po pro​stu fa​cet po​sta​n o​wił uczcić pamięć daw​n e​go sze​fa. Ro​dzi​n a Al​ber​sa zginęła pod​czas na​lo​tu i pew​n ie nie było komu wy​sta​wić na​grob​ka. – Kosz​tow​n y gest, nie uważasz? – Tak myślisz? No, szwa​bie, ja na pew​n o nie chciałbym dać się zabić, pil​nując two​jej dupy. Następnie Be​lin​sky opo​wie​dział mi o przed​sięwzięciu w Pul​lach. – To spon​so​ro​wa​n a przez Ame​ry​kanów or​ga​n i​za​cja pod kie​row​n ic​twem nie​miec​kim, założona w celu od​bu​do​wa​n ia nie​miec​kie​go han​dlu na te​re​nach Bi​zo​n ii. Cho​dzi o to, by Niem​cy jak naj​szyb​ciej stały się go​spo​dar​czo sa​mo​wy​star​czal​n e, żeby wuj Sam nie mu​siał wciąż wyciągać was z ta​ra​patów. Sie​dzi​ba fir​my mieści się w ame​ry​kańskiej mi​sji Camp Ni​cho​las,

którą jesz​cze kil​ka mie​sięcy temu zaj​mo​wał urząd cen​zu​ry pocz​to​wej ar​mii Stanów Zjed​n o​czo​n ych. Camp Ni​cho​las to wiel​ki kom​p leks, pier​wot​n ie zbu​do​wa​n y dla Ru​dol​fa Hes​sa i jego ro​dzi​n y. Kie​dy Hess po​szedł na sa​mo​wolkę, przez jakiś czas re​zy​do​wał tam Bor​mann, po​tem zaś Kes​sel​ring i jego sztab. Te​raz cały te​ren należy do nas. Jest strzeżony aku​rat w ta​kim stop​niu, że miej​sco​wi lu​dzie uwie​rzy​li, że to sie​dzi​ba ja​kiejś placówki ba​daw​czej, co ni​ko​go nie dzi​wi, zważyw​szy na hi​sto​rię tego miej​sca. W każdym ra​zie za​cni miesz​kańcy Pul​lach omi​jają go sze​ro​kim łukiem i wolą zbyt​n io nie wni​kać w to, co się tam dzie​je, na​wet jeśli to nie​szko​dli​wy in​sty​tut go​spo​dar​czo-han​dlo​wy. Pew​n ie mają w tym wprawę, zważyw​szy na to, że Da​chau leży tyl​ko kil​ka ki​lo​metrów da​lej. To za​p ew​n e wyjaśniało Pul​lach, pomyślałem. Ale co z Ab​sem? Jakoś nie wy​da​wało mi się, żeby człowiek, który chciał upa​miętnić bo​ha​te​ra nie​miec​kie​go ru​chu opo​ru (kim​kol​wiek był przed​tem), mógł zabić nie​win​n e​go ka​mie​n ia​rza tyl​ko po to, by za​cho​wać ano​n i​mo​wość. I jaki był związek Absa z Lin​de​n em, rze​ko​mym łowcą hi​tle​rowców? Czy Abs był in​for​ma​to​rem? A może również zo​stał za​mor​do​wa​n y, tak jak Lin​den i Dre​xle​ro​wie? Dopiłem kawę, za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa i po​go​dziłem się z fak​tem, że te i inne py​ta​n ia mogę na ra​zie po​sta​wić je​dy​n ie na fo​rum własnych myśli. Tra​sa tram​wa​ju nu​mer 39 ciągnęła się przez całą Sie​ve​rin​ger Stras​se aż po Döbling i kończyła na skra​ju La​sku Wie​deńskie​go – ostro​gi Alp, która sięga nie​mal po Du​n aj. Stu​dio fil​mo​we to nie jest miej​sce, gdzie ślady ak​tyw​n ości prze​mysłowej szczególnie rzu​cają się w oczy. Nie​wy​ko​rzy​sta​n y sprzęt bez końca za​le​ga w fur​go​n et​kach, wy​n ajętych do jego trans​p or​tu; de​ko​ra​cje za​wsze wyglądają na zbu​do​wa​n e połowicz​n ie, na​wet gdy są wykończo​n e. Ale za​wsze kręci się tu mnóstwo lu​dzi, z których wszy​scy po​bie​rają upo​sażenie, cho​ciaż tyl​ko stoją bez​czyn​n ie. Stoją, palą pa​p ie​ro​sy i hołubią ko​lej​n e kawy, a stoją tyl​ko dla​te​go, że nikt nie trak​tu​je ich dość poważnie, by dać im ja​kieś krzesła. Człowiek, który lek​ko​myślnie daje się namówić na fi​n an​so​wa​n ie po​dob​n e​go mar​n o​traw​stwa, musi w końcu uznać, że taśma fil​mo​wa to naj​droższy ma​te​riał świa​ta od czasów, gdy wy​n a​le​zio​n o chiński je​dwab. Dok​tor Liebl, pomyślałem, z pew​n ością osza​lałby tu z nie​cier​p li​wości. Za​p y​tałem ja​kie​goś gościa z podkładką do pi​sa​n ia, gdzie jest kie​row​n ik stu​dia, po czym zo​stałem za​p ro​wa​dzo​n y do małego biu​ra na pierw​szym piętrze. Tam zna​lazłem wy​so​kie​go, brzu​cha​te​go gościa z far​bo​wa​n y​mi włosa​mi, ubra​n e​go w li​lio​wy swe​te​rek i pre​zen​tującego ma​n ie​ry eks​cen​trycz​n ej sta​rej pan​n y. Wysłuchał mo​jej prośby, ści​skając ner​wo​wo dłonie,

jak​bym pro​sił o rękę jego bra​ta​n i​cy. – Co pan, jakiś po​li​cjant? – za​p y​tał wresz​cie, przygładzając pal​cem nie​sforną brew. Gdzieś w głębi bu​dyn​ku roz​legł się głośny dźwięk trąbki, od którego mężczy​zna wyraźnie się wzdrygnął. – De​tek​tyw – od​p arłem nie​szcze​rze. – No, za​wsze sta​ra​my się współpra​co​wać z władzą, nie ma spra​wy. Jak pan mówił, do ja​kie​go fil​mu chce się do​stać ta dziew​czy​n a? – Nie mówiłem. Nie​ste​ty, nie wiem. Ale cho​dzi o ostat​n ie dwa, trzy ty​go​dnie. Pod​n iósł słuchawkę i na​cisnął przełącznik. – Wil​ly? To ja, Otto. Bądź taki ko​cha​n y i wpad​n ij do mnie na chwilkę, do​brze? – Odłożył słuchawkę i spraw​dził fry​zurę. – Wil​ly Re​ich​mann jest tu kie​row​n i​kiem pro​duk​cji. Może zdoła panu pomóc. – Dzięki – od​p arłem i poczęsto​wałem go pa​p ie​ro​sem. Wsunął go za ucho. – Jak miło, wy​p alę go później. – Co kręci​cie w tej chwi​li? – za​p y​tałem, żeby skrócić ocze​ki​wa​n ie. Osob​nik grający na trąbce ude​rzył w dwa wy​so​kie tony, które jak​by nie pa​so​wały do resz​ty. Otto wydał głuchy jęk i znacząco po​p a​trzył w su​fit. – To się na​zy​wa Anioł z trąbką – oznaj​mił z ewi​dent​n ym bra​kiem en​tu​zja​zmu. – Film jest mniej więcej skończo​n y, ale reżyser to strasz​n y per​fek​cjo​n i​sta. – Karl Hartl? – Tak. Pan go zna? – Tyl​ko Ba​ro​na cygańskie​go. – Ach – mruknął kwaśno. – To. Roz​legło się pu​ka​n ie do drzwi i do po​ko​ju wszedł ni​ski mężczy​zna o ja​skra​wo​ru​dych włosach i wyglądzie trol​la. – Wil​ly, to jest Herr Günther. De​tek​tyw. Jeśli zdołasz mu wy​ba​czyć, że po​do​bał mu się Ba​ron cygański, to może uda ci się mu pomóc. Szu​ka pew​n ej dziew​czy​n y, ak​tor​ki, która nie​daw​n o była u nas na przesłucha​n iu. Wil​ly uśmiechnął się nie​p ew​n ie, uka​zując rząd zębów wyglądających jak krysz​tałki soli ka​mien​n ej, a następnie kiwnął głową i po​wie​dział pi​skli​wym głosem: – Le​p iej przejdźmy do mo​je​go biu​ra, Herr Günther. – Tyl​ko niech pan go nie męczy zbyt długo! – zawołał Otto, gdy ru​szyłem ko​ry​ta​rzem za drobną syl​wetką Wil​ly’ego. – Jest umówio​n y za piętnaście

mi​n ut. Wil​ly odwrócił się na pięcie i spoj​rzał na sze​fa stu​dia tępym wzro​kiem. Otto wes​tchnął z roz​drażnie​n iem: – Wil​ly, czy ty nig​dy nic nie za​p i​su​jesz w ka​len​da​rzu? Mamy tego An​gli​ka z Lon​don Films. Pan Lyn​don-Hay​es. Pamiętasz? Wil​ly burknął coś pod no​sem i za​mknął za nami drzwi. Po​szliśmy w głąb ko​ry​ta​rza, gdzie za​p ro​sił mnie do in​n e​go po​ko​ju. – No więc jak się na​zy​wa ta dziew​czy​n a? – za​p y​tał, wska​zując mi krzesło. – Lot​te Hart​mann. – Pew​n ie pan nie zna na​zwy fir​my pro​duk​cyj​n ej? – Nie, ale wiem, że zgłosiła się tu​taj w ciągu ostat​n ich kil​ku ty​go​dni. Usiadł i otwo​rzył szu​fladę biur​ka. – Tak. Przez ostat​n i mie​siąc ro​bi​liśmy przesłucha​n ia tyl​ko do trzech filmów, więc to nie po​win​n o być zbyt trud​n e. – Krótki​mi pal​ca​mi wyciągnął trzy tecz​ki, położył je na bi​bu​la​rzu i zaczął wer​to​wać ich za​war​tość. – Ma ja​kieś kłopo​ty? – Nie. Li​czy​my na to, że po pro​stu zna kogoś, kto mógłby pomóc po​li​cji w do​cho​dze​n iu. – To przy​n ajm​n iej była ​p raw​da. – Tak, jeśli sta​rała się o rolę nie więcej niż mie​siąc temu, to będzie w jed​nej z tych te​czek. Może w Wied​n iu brak atrak​cyj​n ych ruin, ale za to ak​to​rek mamy mnóstwo. Połowa z nich daje za cze​ko​ladę, uważasz pan, ale na​wet w naj​lep​szych cza​sach ak​tor​ka to tyl​ko cze​ko​ladówka pod inną nazwą. – Skończył z jedną stertą pa​p ierów i zaczął prze​rzu​cać następną. – Nie mogę po​wie​dzieć, żeby tu​tej​szy brak ruin mi prze​szka​dzał – za​uważyłem. – Je​stem z Ber​li​n a. U nas ru​iny mają skalę epicką. – Jak​bym o tym nie wie​dział. Ale ten An​glik, z którym muszę się spo​tkać, żąda mnóstwa ruin tu​taj, w Wied​n iu. Żeby było jak w Ber​li​n ie. Jak u Ros​sel​li​n ie​go – wes​tchnął ze smut​kiem. – No, py​tam pana: co my tu mamy oprócz Rin​gu i oko​lic ope​ry? Po​ki​wałem współczująco głową. – Cze​go on się spo​dzie​wa? Woj​n a skończyła się trzy lata temu. Czy on so​bie wy​obraża, że wstrzy​ma​my od​bu​dowę, bo może się tu​taj zja​wić bry​tyj​ska eki​p a fil​mo​wa? Może w An​glii wszyst​ko trwa dłużej niż w Au​strii. Nie byłbym zdzi​wio​n y, zważyw​szy na to, ile biu​ro​kra​tycz​n ych pro​blemów stwa​rzają Bry​tyj​czy​cy. Strasz​n e z nich urzędasy. Dia​bli wiedzą, co ja mam po​wie​dzieć temu gościo​wi. Będą mie​li szczęście, jeśli znajdą choć jedną roz​bitą szybę, za​n im za​czną kręcić. Pchnął w po​p rzek biur​ka kartkę pa​p ie​ru. Przy​p ięte w le​wym górnym

rogu wid​n iało zdjęcie pasz​p or​to​we. – Lot​te Hart​mann – oznaj​mił. Spoj​rzałem na na​zwi​sko i fo​to​gra​fię. – Na to wygląda. – Właści​wie to ją pamiętam – rzekł na​gle Wil​ly. – Do tam​tej pro​duk​cji szu​ka​liśmy cze​goś in​n e​go, ale obie​całem, że znajdę jej ja​kieś zajęcie przy oka​zji tych An​glików. Ładna, muszę jej to przy​znać. Ale jeśli mam być szcze​ry, Herr Günther, to żadna z niej ak​tor​ka. Kil​ka epi​zodów w Burg​the​ater pod​czas woj​n y i to wszyst​ko. No ale An​gli​cy kręcą film o czar​n ym ryn​ku, więc po​trze​bują wie​le hm… ama​to​rek. Zważyw​szy na szczególny ro​dzaj doświad​cze​n ia za​wo​do​we​go Lot​te Hart​mann, pomyślałem, że może się nadać. – Och? A ja​kie to doświad​cze​n ie? – Za​ba​wiała gości w klu​bie Ca​sa​n o​va. A te​raz jest kru​p ierką w Ca​si​n o Orien​tal. Przy​n ajm​n iej tak mi po​wie​działa. Co ja tam wiem, równie do​brze może być tan​cerką eg​zo​tyczną. W każdym ra​zie, jeśli pan jej szu​ka, to taki ad​res podała. – Mogę wziąć tę kartkę? – Proszę bar​dzo. – Jesz​cze jed​n o; gdy​by z ja​kie​goś po​wo​du Fräule​in Hart​mann się z pa​n em skon​tak​to​wała, byłbym wdzięczny, gdy​by pan za​cho​wał moją wi​zytę dla sie​bie. – Jak nową pe​rukę. Wstałem, żeby się pożegnać. – Dziękuję – po​wie​działem. – Bar​dzo mi pan pomógł. Och, i życzę po​wo​dze​n ia z ru​ina​mi. Uśmiechnął się cierp​ko. – Tak, jeśli pan zo​ba​czy ja​kieś chwiej​n e mury, niech pan zro​bi mi tę uprzej​mość i moc​n o je po​p chnie. Tego wie​czo​ru zja​wiłem się w Orien​ta​lu kwa​drans po ósmej, aku​rat na pierw​szy po​kaz. Naga dziew​czy​n a tańcząca na nie​mal świątyn​n ym par​kie​cie przy wtórze sześcio​oso​bo​we​go ze​społu miała oczy zim​n e i twar​de jak naj​czar​n iej​szy por​fir Pi​chle​ra. Wy​raz po​gar​dy na jej twa​rzy robił wrażenie bar​dziej utrwa​lo​n e​go aniżeli pta​ki wy​ta​tu​owa​n e na jej małych, dziewczęcych pier​siach. Kil​ka​krot​n ie z tru​dem po​wstrzy​my​wała ziew​n ięcie i raz po raz z gry​ma​sem zer​kała na go​ry​la, wy​zna​czo​n e​go do pil​n o​wa​n ia tan​ce​rek na wy​p a​dek, gdy​by ktoś zbyt ob​ce​so​wo chciał wy​ra​zić im swo​je uzna​n ie. Po trzech kwa​dransach zakończyła swój występ dy​gnięciem,

będącym jawną drwiną ze wszyst​kich, którzy ją oglądali. Skinąłem na kel​n e​ra, po czym przyj​rzałem się wy​stro​jo​wi klu​bu. Opis na kar​to​n i​ku zapałek, zna​le​zio​n ym w mosiężnej po​p iel​n icz​ce, za​chwa​lał Ca​si​no Orien​tal jako „Cu​dow​n y egip​ski noc​n y ka​ba​ret” i rze​czy​wiście, było tu z pew​n ością do​sta​tecz​n ie lep​ko, by lo​kal mógł ucho​dzić za bli​skow​schod​n i, przy​n ajm​n iej w zbla​zo​wa​n ych oczach ja​kie​goś sce​n o​gra​fa ze stu​dia Sie​ve​ring. Długie, kręte schod​ki pro​wa​dziły w dół do piw​n i​cy utrzy​ma​n ej w sty​lu mau​re​tańskim, ze złoco​n y​mi ko​lum​n a​mi, półko​li​stym skle​p ie​n iem i per​ski​mi go​be​li​n a​mi na wykłada​n ych mo​zaiką ścia​n ach. At​mos​ferę Orien​tu do​dat​ko​wo potęgował zatęchły piw​n icz​n y za​p ach, kłęby dymu z ta​n ich tu​rec​kich pa​p ie​rosów oraz licz​ba pro​sty​tu​tek. Nie​mal ocze​ki​wałem, że przy in​tar​sjo​wa​n ym sto​li​ku zasiądzie ze mną złodziej z Bag​da​du, ale na​p a​to​czył się tyl​ko wie​deński na​ga​n iacz. – Szu​ka pan miłej dziew​czy​n y? – za​gadnął. – Gdy​by tak było, nie przy​szedłbym tu​taj. Su​te​n er opacz​n ie zro​zu​miał moje słowa i wska​zał dużą, ru​dowłosą ko​bietę, siedzącą przy ana​chro​n icz​n ym ame​ry​kańskim ba​rze. – Mogę pana przy​tul​n ie urządzić z tamtą sztuką. – Nie, dzięki. Już stąd czuję jej majt​ki. – Słuchaj no, pif​ke, ta cze​ko​ladówka jest taka czy​sta, że mógłbyś jeść ko​lację z jej cipy. – Aż taki głodny nie je​stem. – No to może coś in​n e​go? Jeśli się mar​twisz, że do​sta​n iesz try​p ra, wiem, gdzie zna​leźć świeży śnieg, nie​tknięty ludzką stopą. Ka​p u​jesz, o co cho​dzi? – Po​chy​lił się przez stół. – Dziew​czyn​ka, która nie skończyła jesz​cze szkoły. Co po​wiesz na taki nu​me​rek? – Zni​kaj, spa​daj, za​n im dam ci w zęby. Od​chy​lił się rap​tow​n ie. – Nie gorączkuj się, pif​ke – za​szy​dził. – Chciałem tyl​ko… – Za​sko​wy​czał z bólu i po​de​rwał się na równe nogi; Be​lin​sky zwarł pal​ce na jed​n ym z jego bo​ko​brodów i szarpnął do góry. – Słyszałeś, co mówił ko​le​ga – rzekł ci​cho i złowiesz​czo, po czym ode​pchnął gościa i usiadł na​p rze​ciw mnie. – Jezu, jak ja nie​n a​widzę al​fonsów. – Co ty po​wiesz? – od​rzekłem i znów skinąłem na kel​n e​ra, który widząc, w jaki sposób od​p ra​wi​liśmy na​ga​n ia​cza, zbliżył się z większą uniżonością niż egip​ski fel​lach. – Co będziesz pił? – za​p y​tałem Ame​ry​ka​n i​n a.

– Piwo. – Dwa razy gos​ser – rzu​ciłem do kel​n e​ra. – Już po​daję. – Kel​n er po​spiesz​n ie od​biegł. – No, z pew​n ością zro​bił się przez to bar​dziej uczyn​n y – po​wie​działem. – E, chy​ba nikt nie bywa w Ca​si​n o Orien​tal ze względu na wy​tworną obsługę. Lu​dzie przy​chodzą tra​cić pie​n iądze na ru​letę albo dziw​ki. – A występy? Za​p o​mniałeś o występach. – A diabła tam! – Zaśmiał się obleśnie i zaczął mi tłuma​czyć, że sta​ra się obej​rzeć występy w Orien​ta​lu co naj​mniej raz na ty​dzień. Kie​dy opo​wie​działem mu o dziew​czy​n ie z ta​tuażem na pier​siach, pokręcił głową z obojętnością świa​tow​ca i zmu​sił mnie do wysłucha​n ia kil​ku opo​wieści o strip​ti​zer​kach i tan​cer​kach eg​zo​tycz​n ych, ja​kie wi​dy​wał na Da​le​kim Wscho​dzie, gdzie dam​skie ta​tuaże nie robią na ni​kim wrażenia. Ta​kie roz​mo​wy wszakże słabo mnie in​te​re​sują, więc kie​dy po kil​ku mi​n u​tach Be​lin​sky’emu skończyły się pie​p rz​n e aneg​do​ty, ucie​szyłem się, że mogę zmie​nić te​mat. – Zna​lazłem dziew​czynę Königa, Fräule​in Hart​mann – oznaj​miłem. – Tak? Gdzie? – W sąsied​n iej sali. Roz​da​je kar​ty. – Kru​p ier​ka? Ta blon​dyn​ka z opa​le​n izną i so​p lem lodu w du​p ie? Przy​taknąłem. – Próbowałem po​sta​wić jej drin​ka – po​wie​dział – ale równie do​brze mógłbym sprze​da​wać szczot​ki. Szwa​bie, jeśli za​mie​rzasz się do niej za​le​cać, to będziesz miał pełne ręce ro​bo​ty. Jest taka oziębła, że od jej per​fum nos za​ma​rza. Po​wi​n ie​n eś ją po​rwać, może wte​dy miałbyś ja​kieś szan​se. – Myślałem o czymś w tym ro​dza​ju. A poważnie, jak sto​isz z żan​dar​me​rią tu​taj, w Wied​n iu? Be​lin​sky wzru​szył ra​mio​n a​mi. – To praw​dzi​we gniaz​do żmij. Od​p o​wiem kon​kret​n iej, kie​dy zdra​dzisz, co ci cho​dzi po głowie. – Co po​wiesz na to? Któregoś wie​czo​ru wkro​czy tu Pa​trol Między​n a​ro​do​wy i pod ja​kimś pre​tek​stem za​a resz​tu​je mnie oraz dziew​czynę. Za​biorą nas na Kärnt​n er​stras​se, gdzie ja za​cznę się sta​wiać i mówić, że popełniają błąd. Może na​wet wręczę im ja​kieś pie​n iądze, żeby uwia​ry​god​n ić sy​tu​a cję. W końcu lu​dzie lubią sądzić, że po​li​cja jest sko​rum​p o​wa​n a, nie? Więc nie​wy​klu​czo​n e, że ona i König do​ce​n ią taki szczegół. W każdym ra​zie, kie​dy nas wy​p uszczą, dam Lot​te Hart​mann do zro​zu​mie​n ia, że jej po​mogłem, bo bar​dzo na nią lecę. Oczy​wiście ona będzie mi bar​dzo wdzięczna i na​wet

będzie chciała to oka​zać, ale ma przy​ja​cie​la. Więc może on mi się jakoś zre​wanżuje? Za​p ro​p o​n u​je mi jakiś in​te​res, te rze​czy? – Urwałem, żeby za​p a​lić pa​p ie​ro​sa. – No, co o tym sądzisz? – Po pierw​sze – rzekł z na​mysłem Be​lin​sky – Pa​trol Między​n a​ro​do​wy nie ma tu​taj wstępu. Przy drzwiach wejścio​wych wisi wiel​kie ogłosze​n ie. Za dzie​sięć szy​lingów ku​p u​jesz tu so​bie coś w ro​dza​ju jed​n o​ra​zo​wej kar​ty wstępu do cze​goś na kształt pry​wat​n e​go klu​bu, co ozna​cza, że żan​dar​me​ria nie może tu wtargnąć ot tak so​bie, żeby na​n ieść błota na dy​wan i na​stra​szyć kwia​ciar​ki. – No do​bra – po​wie​działem – więc niech cze​kają na zewnątrz i wybiórczo spraw​dzają wy​chodzących z klu​bu. Chy​ba tego im nikt nie za​bro​n i? I niech za​mkną mnie i Lot​te, ją po​dej​rze​wając o pro​sty​tucję, a mnie o jakiś przekręt. Zja​wił się kel​n er z na​szy​mi pi​wa​mi. Tym​cza​sem na par​kie​cie zaczął się ko​lej​n y nu​mer. Be​lin​sky upił łyk piwa i roz​siadł się na krześle, aby po​p a​trzeć. – Ta mi się po​do​ba – mruknął. – Ma dupę jak za​chod​n ie wy​brzeże Afry​ki. Po​cze​kaj, a zo​ba​czysz. – Z za​do​wo​le​n iem pykał fajkę zaciśniętą w wy​szcze​rzo​n ych zębach, nie od​ry​wając wzro​ku od dziew​czy​n y, która po​wo​li ściągała biu​sto​n osz. – To by się na​wet mogło udać – orzekł w końcu. – Ale wy​bij so​bie z głowy prze​ku​p y​wa​n ie Ame​ry​kanów. Nie, jeśli chcesz po​zo​ro​wać łapówkę, to na​prawdę musi być ru​sek albo żabo​jad. Tak się składa, że CIC ma w IP ska​p e​ro​wa​n e​go so​wiec​kie​go ka​p i​ta​n a. Po​dob​n o gość chce za​p ra​co​wać na wy​jazd do Stanów Zjed​n o​czo​n ych, więc or​ga​n i​zu​je dla nas zaświad​cze​n ia tożsamości, re​gu​la​mi​n y służby, po​uf​n e in​for​ma​cje, ta​kie rze​czy. Sfin​go​wa​n e aresz​to​wa​n ie po​win​n o leżeć w za​kre​sie jego możliwości. A szczęśli​wym tra​fem ru​scy pre​zy​dują w tym mie​siącu, więc łatwo będzie to załatwić, kie​dy on będzie na służbie. Dziew​czy​n a zsunęła majt​ki z pokaźnego tyłka, uka​zując mi​kro​sko​p ij​n e figi, i Be​lin​sky wy​szcze​rzył się jesz​cze bar​dziej. – Och, no po​p atrz tyl​ko! – za​chi​cho​tał z ucie​chy jak uczniak. – Opra​wiłbym tę dup​cię w ładne ram​ki i po​wie​sił so​bie nad łóżkiem. – Wy​chy​lił resztę piwa i lu​bieżnie puścił do mnie oko. – Jed​n o muszę wam, szwa​bom, przy​znać. Wa​sze baby są zbu​do​wa​n e równie so​lid​n ie, jak wa​sze sa​mo​cho​dy.

20

Ubra​n ia zaczęły jak​by le​p iej na mnie leżeć. Spodnie już nie zwi​sały mi w kro​ku jak pan​ta​lo​n y cyr​ko​we​go klau​n a. Wkładając ma​ry​n arkę, nie czułem się jak chłopiec, który opty​mi​stycz​n ie przy​mie​rza gar​n i​tur po zmarłym ojcu. Kołnie​rzyk opi​n ał moją szyję cia​sno ni​czym ban​daż ramię tchórza i de​kow​n i​ka. Nie ule​gało wątpli​wości, że przez dwa mie​siące w Wied​n iu przy​brałem trochę na wa​dze, już trochę bar​dziej przy​p o​mi​n ałem tego człowie​ka, który po​szedł do so​wiec​kie​go obo​zu je​n iec​kie​go, a nie tego, który z nie​go wy​szedł. Cie​szyło mnie to, nie wi​działem jed​n ak po​wo​du, by tra​cić kon​dycję, po​sta​n o​wiłem więc mniej cza​su spędzać w Café Schwa​rzen​berg i zażywać więcej ru​chu. Była to pora roku, gdy bez​list​n e drze​wa za​czy​n ają się po​kry​wać pąkami, a de​cy​zja, czy włożyć płaszcz, prze​sta​je być od​ru​cho​wa. Na błękit​n ym bez​kre​sie nie​ba do​strzegłem je​dy​n ie strzępek białej chmur​ki, za​p ragnąłem za​tem przejść się po Rin​gu i wy​sta​wić swo​je pig​men​ty na ciepłe wio​sen​n e słońce. Ni​czym żyran​dol, który robi wrażenie zbyt dużego do po​ko​ju, w którym go po​wie​szo​n o, tak również gma​chy rządowe na Ring​stras​se, zbu​do​wa​n e w okre​sie gdy do​mi​n o​wał im​p e​rial​n y opty​mizm, wyglądały na zbyt wiel​kie i zbyt oka​załe jak na geo​gra​ficz​n e re​a lia obec​n ej Au​strii. Z sześcio​ma mi​lio​na​mi miesz​kańców Au​stria stała się za​le​d​wie końcówką bar​dzo dużego cy​ga​ra. To nie Ring okrążałem, lecz wie​n iec żałobny. Ame​ry​kański war​tow​n ik, stojący przed za​re​kwi​ro​wa​n ym przez Sta​n y Zjed​n o​czo​n e ho​te​lem Bri​stol, uno​sił różową twarz do po​ran​n e​go słońca. Jego ra​dziec​ki od​p o​wied​n ik, stojący po sąsiedz​ku pod również za​re​kwi​ro​wa​n ym ho​te​lem Grand, wyglądał ze swoją śniadą cerą, jak​by całe życie spędził na ste​p ie. Zmie​rzając do par​ku na Schu​ber​trin​gu, prze​szedłem na południową stronę uli​cy i zna​lazłem się pod ko​men​dan​turą ra​dziecką – daw​n iejszą sie​dzibą ho​te​lu Im​p e​rial – aku​rat w chwi​li gdy pod wejście, zwieńczo​n e czte​re​ma ka​ria​ty​da​mi z ogromną czer​woną gwiazdą, za​je​chał wiel​ki służbowy sa​mochód Ar​mii Ra​dziec​kiej. Drzwi auta otwo​rzyły się i ze środ​ka wy​siadł pułkow​n ik Po​ro​szyn. Na mój wi​dok nie oka​zał naj​mniej​sze​go zdzi​wie​n ia. Wy​da​wało się wręcz, że spo​dzie​wał się tego spo​tka​n ia, gdyż przez chwilę pa​trzył na mnie tak, jak​by za​le​d​wie kil​ka go​dzin temu sie​dział ze mną w swo​im ga​bi​n e​cie na

ber​lińskim „małym Krem​lu”. Chy​ba opadła mi szczęka, bo po se​kun​dzie uśmiechnął się, mruknął: „Do​bro​je utro” – i ru​szył ku wejściu w asyście dwóch ofi​cerów niższych rangą, którzy spoj​rze​li na mnie po​dejrz​li​wie. Stałem jak wry​ty, za​p o​mniaw​szy języka w gębie. Fakt, że Po​ro​szyn zja​wił się w Wied​n iu właśnie te​raz, był co naj​mniej za​gad​ko​wy, zawróciłem więc nie​co nie​p rzy​tom​n ie do Café Schwa​rzen​berg i nie​mal padłem ofiarą star​szej pani na ro​we​rze, która wście​kle przepędziła mnie dzwon​kiem. Mu​siałem się za​sta​n o​wić, co ozna​cza przy​jazd Po​ro​szy​n a. Mój pro​gram ru​chu na świeżym po​wie​trzu i tak legł w gru​zach, zająłem więc miej​sce przy zwykłym sto​li​ku i zamówiłem małą przekąskę. Z żołądkiem pełnym cia​sta i kawy jakoś łatwiej przyszło mi wytłuma​czyć so​bie obec​n ość pułkow​n i​ka. W końcu właści​wie dla​cze​go miałby tu nie przy​je​chać? Jako pułkow​n ik MWD mógł prze​cież jeździć, gdzie tyl​ko miał ochotę. Za​p ew​n e nie chciał ni​cze​go oma​wiać przy swo​ich podwład​n ych i dla​te​go nie za​trzy​mał się, żeby ze mną roz​ma​wiać albo za​p y​tać o postępy śledz​twa i sy​tu​a cję przy​ja​cie​la. Wy​star​czyło, żeby pod​n iósł słuchawkę i za​dzwo​n ił do szta​bu pa​tro​lu między​n a​ro​do​we​go, a na​tych​miast by się do​wie​dział, że Bec​ker nadal prze​by​wa w więzie​n iu. Nie​mniej czułem przez skórę, że przy​jazd Po​ro​szy​n a z Ber​li​n a ma związek z moim do​cho​dze​n iem i że nie​ko​n iecz​n ie jest to związek ko​rzyst​n y. Jak człowiek, który spożył na śnia​da​n ie su​szo​n e śliw​ki, uznałem, że z pew​n ością coś nie​ba​wem da znać o so​bie.

21

Czte​ry mo​car​stwa zmie​n iały się co mie​siąc, po ko​lei spra​wując ad​mi​n i​stra​cyjną kon​trolę nad porządkiem pu​blicz​n ym w śródmieściu; Be​lin​sky określił to jako „pre​zy​dencję”. Wpraw​dzie wzmian​ko​wa​n e pre​zy​dium mieściło się w sali kon​fe​ren​cyj​n ej szta​bu połączo​n ych sił w Pa​la​is Au​er​sperg, ale jego wpływ roz​ciągał się na​wet na to, kto sie​dział obok kie​row​cy w po​jaz​dach Między​n a​ro​do​we​go Pa​tro​lu. Choć bo​wiem IP ucho​dził za or​gan wy​ko​n aw​czy wszyst​kich aliantów łącznie i w teo​rii pod​le​gał roz​ka​zom szta​bu, to pro​ble​my prak​tycz​n e, do​tyczące zarządza​n ia i za​opa​trze​n ia, leżały bez wyjątku w ge​stii Ame​ry​kanów. Po​jaz​dy, pa​li​wo, ole​je, ra​dio, części za​mien​n e, kon​ser​wa​cja i na​p ra​wa po​jazdów oraz urządzeń ra​diowych, obsługa łączności ra​diowej i or​ganizacja pa​tro​li – za to wszyst​ko od​p o​wia​dał 796 pułk ar​mii Stanów Zjednoczo​n ych. Ozna​czało to, że po​jazdem za​wsze kie​ro​wał ame​ry​kański członek pa​tro​lu, który obsługi​wał ra​dio i do​ko​n y​wał bez​p ośred​n ich na​p raw. Nie​mniej, przy​n ajm​n iej gdy cho​dziło o same pa​tro​le, „pre​zy​dencja” sta​n o​wiła coś w ro​dza​ju ru​cho​me​go święta. Acz​kol​wiek wie​deńczy​cy stro​ili so​bie żarty z „czte​rech fa​cetów w jed​n ym dżipie” albo, nie​kie​dy, z „czte​rech słoni w jed​n ym dżipie”, to w rze​czy​wi​stości dżip był za mały, by po​mieścić czte​ro​oso​bo​wy pa​trol z krótko​falówką, nie mówiąc już o ewen​tu​a l​n ych aresz​tan​tach, i daw​n o zo​stał po​rzu​co​n y na rzecz ważącego dwie tony bo​jo​we​go wozu roz​p o​znaw​cze​go, obec​n ie sta​n o​wiącego ulu​bio​n y śro​dek trans​p or​tu IP. Wszyst​ko to wyjaśnił mi ra​dziec​ki ka​p ral, dowódca wozu Pa​tro​lu Między​na​ro​do​we​go, stojącego opo​dal Ca​si​n o Orien​tal na Pe​ter​splatz. Zo​stałem za​trzy​ma​n y już jakiś czas temu i sie​działem w za​p ar​ko​wa​n ym pojeździe, cze​kając, aż ko​le​dzy ka​p rala do​p ro​wadzą Lot​te Hart​mann. Ka​p ral, który nie mówił ani po fran​cu​sku, ani po an​giel​sku i tyl​ko trochę dukał po nie​miec​ku, nie po​sia​dał się z za​chwy​tu, że zna​lazł kogoś, z kim dało się po​ga​dać, na​wet jeśli był to je​dy​n ie władający języ​kiem ro​syj​skim aresz​tant. – Przy​kro mi – prze​p ro​sił – ale nie je​stem w sta​n ie nic po​wie​dzieć o po​wo​dach two​je​go za​trzy​ma​n ia, oprócz tego, że ma ono związek z han​dlem czar​n o​ryn​ko​wym. Na Kärnt​n er​stras​se do​wiesz się więcej. Obaj się do​wie​my, co? Mogę ci tyl​ko wyjaśnić, jaka jest pro​ce​du​ra. Mój ka​p i​tan wypełni for​mu​larz aresz​to​wa​n ia w dwóch eg​zem​p la​rzach (wszyst​ko ro​bi​my z kopią) i prze​każe je au​striac​kiej po​li​cji. Oni prześlą je​den eg​zem​p larz Urzędowi Bez​p ie​czeństwa Pu​blicz​n e​go Rządu Woj​sko​we​go. Jeśli tam​ci po​sta​n o​wią, że

masz stanąć przed sądem woj​sko​wym, to za​rzu​ty przy​go​tu​je mój ka​p i​tan, a jeśli przed sądem au​striac​kim, to sto​sow​n e in​struk​cje dosta​n ie miej​sco​wa po​li​cja. – Ka​p ral zmarsz​czył brwi. – Szcze​rze mówiąc, ostat​n io właści​wie nie za​wra​ca​my so​bie głowy czar​n ym ryn​kiem. Ani przestępstwa​mi oby​cza​jo​wy​mi. Ści​ga​my głównie prze​myt​n ików albo nie​le​gal​n ych emi​grantów. Kur​wa, ci trzej pomyślą, że zwa​rio​wałem. Ale ta​kie mam roz​ka​zy. Uśmiechnąłem się wy​ro​zu​mia​le i po​wie​działem, że je​stem wdzięczny za wyjaśnie​n ie. Za​sta​n a​wiałem się właśnie, czy nie poczęsto​wać go pa​p ie​ro​sem, gdy drzwi wozu otwo​rzyły się i fran​cu​ski żołnierz pomógł po​bladłej Lot​te Hart​mann usa​do​wić się obok mnie. Następnie sam wsiadł do środ​ka, a za nim we​p chnął się An​glik, który za​trzasnął drzwi od wewnątrz. Odór stra​chu dziew​czy​n y był tyl​ko trochę słab​szy od przesłod​zo​n ej woni jej per​fum. – Dokąd nas wiozą? – za​p y​tała szep​tem. Od​p arłem, że na Kärnt​n er​stras​se. – Roz​ma​wia​n ie za​bro​n io​n e – warknął an​giel​ski żan​darm strasz​liwą niem​czyzną. – Za​trzy​ma​n i milczą, dopóki nie do​trze​my do szta​bu. Uśmiechnąłem się w du​chu. Język biu​ro​kra​cji był to je​dy​n y język obcy, który ro​do​wi​ty An​glik po​tra​fi opa​n o​wać w miarę bezbłędnie. Sztab Pa​tro​lu Między​n a​ro​do​we​go mieścił się w sta​rym pałacu o rzut nie​do​p ałkiem od gma​chu Ope​ry. Po​jazd za​je​chał pod wejście, po czym przez ogrom​n e prze​szklo​n e drzwi wpro​wa​dzo​n o nas do ba​ro​ko​we​go holu, pełnego naj​roz​ma​it​szych atlantów i ka​ria​tyd, świa​dec​twa wszech​obec​n e​go kunsz​tu wie​deńskich ka​mie​n ia​rzy. Wśród urn i po​p ier​si za​p o​mnia​n ych no​ta​bli we​szliśmy na piętro scho​da​mi, sze​ro​ki​mi jak tor ko​le​jo​wy. Na górze otwo​rzyły się przed nami ko​lej​n e drzwi, drew​n ia​n e i wy​so​kie ni​czym nogi cyr​kow​ca na szczudłach, za którymi znaj​do​wał się sze​reg prze​szklo​n ych po​ko​ików. Ka​p ral za​p ro​wa​dził nas do jed​n e​go z nich i kazał za​cze​kać. – Co po​wie​dział? – za​p y​tała Fräule​in Hart​mann, kie​dy zo​sta​liśmy sami. – Po​wie​dział, żeby za​cze​kać. – Usiadłem, za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa i ro​zej​rzałem się po po​miesz​cze​n iu. Stało tu biur​ko oraz czte​ry krzesła, a na ścia​nie wi​siała duża drew​n ia​n a ta​bli​ca, ja​kie wi​du​je się przed kościołami, ta jed​n ak była za​p i​sa​n a cy​ry​licą. Wid​n iały na niej na​kreślone kredą ko​lum​n y słów i liczb pod nagłówka​mi „Po​szu​ki​wa​n i”, „De​zer​te​rzy”, „Skra​dzio​n e po​jaz​dy”, „Pil​n e wia​do​mości”, „Zamówie​n ia część I”, i „Zamówie​n ia część II”. W ko​lum​n ie za​ty​tułowa​n ej „Po​szu​ki​wa​n i” do​strzegłem na​zwi​ska Lot​te Hart​mann oraz swo​je. Ten ru​ski fa​gas Be​lin​sky’ego po​sta​rał się, by rzecz wyglądała prze​ko​n ująco.

– Ma pan ja​kieś pojęcie, o co w tym wszyst​kim cho​dzi? – za​p y​tała Lot​te drżącym głosem. – Nie – skłamałem. – A pani? – Oczy​wiście, że nie. To musi być jakaś pomyłka. – Naj​wy​raźniej. – Nie bar​dzo się pan tym przej​mu​je. Czy pan nie ro​zu​mie, że to Ro​sja​n ie ka​za​li nas tu przy​p ro​wa​dzić? – Mówi pani po ro​syj​sku? – Nie, skądże – rzu​ciła nie​cier​p li​wie. – Ten ame​ry​kański żan​darm, który mnie aresz​to​wał, po​wie​dział, że to ro​bo​ta rusków i on nie ma z tym nic wspólne​go. – No cóż, w tym mie​siącu rządzą ru​scy – rzekłem filo​zo​ficz​n ie. – A ten Fran​cuz co po​wie​dział? – Nic. Tyl​ko gapił mi się w de​kolt. – No pew​n ie – uśmiechnąłem się. – Jest na co po​p a​trzeć. Ob​da​rzyła mnie sar​ka​stycz​n ym gry​ma​sem. – No ale chy​ba nie do​p ro​wa​dzi​li mnie tu​taj, żeby oglądać wy​stawę, nie sądzi pan? – Mówiła z wyraźnym nie​sma​kiem, nie​mniej przyjęła pa​p ie​ro​sa, którym ją poczęsto​wałem. – Nic lep​sze​go nie przy​cho​dzi mi do głowy. Zaklęła pod no​sem. – Już chy​ba panią wi​działem, praw​da? – za​gadnąłem. – W Ca​si​n o Orien​tal? – A pan co robił w cza​sie woj​n y? Wy​p a​try​wał pan samo​lotów? – Niech pani będzie miła. Może uda mi się pani pomóc. – Niech pan naj​p ierw so​bie pomoże. – Tego może pani być pew​n a. Drzwi otwo​rzyły się wresz​cie i do po​ko​ju wszedł wy​so​ki, zwa​li​sty ofi​cer Ar​mii Ra​dziec​kiej. Przed​sta​wił się jako ka​p i​tan Ru​sta​we​li i ciężko usiadł za biur​kiem. – Słuchaj pan – za​a ta​ko​wała Lot​te Hart​mann – może by mi pan wyjaśnił, po co przy​wieźliście mnie tu​taj w środ​ku nocy? Co tu się, u diabła, dzie​je? – Wszyst​ko w swo​im cza​sie, Fräule​in – od​p arł ka​p i​tan nie​n a​ganną niem​czyzną. – Proszę sia​dać. Opadła na krzesło obok mnie i łypnęła na nie​go po​n u​ro. Ka​p i​tan spoj​rzał na mnie. – Herr Günther? Kiwnąłem głową i po​wie​działem po ro​syj​sku, że dziew​czy​n a mówi tyl​ko

po nie​miec​ku. – Jeśli ogra​n i​czy​my się do języka, którego ta pani nie ro​zu​mie, tym bar​dziej go​to​wa będzie uznać, że ze mnie cho​ler​n ie ob​rot​n y skur​wy​syn. Ka​p i​tan Ru​sta​we​li spoglądał na mnie lo​do​wa​to. Prze​mknęło mi przez głowę, że coś poszło nie tak i Be​lin​sky nie uprze​dził ra​dziec​kie​go ofi​ce​ra, że całe na​sze aresz​to​wa​n ie jest in​sce​n i​zacją. – No do​brze – oznaj​mił po chwi​li. – Nie​mniej jed​n ak mu​si​my przy​n ajm​niej upo​zo​ro​wać praw​dzi​we przesłucha​n ie. Mogę zo​ba​czyć pańskie do​ku​men​ty, Herr Günther? – Sądząc po ak​cen​cie, po​cho​dził z Gru​zji. Tak samo jak to​wa​rzysz ​Sta​lin. Sięgnąłem do kie​sze​n i ma​ry​n ar​ki i wręczyłem mu zaświad​cze​n ie tożsamości, do którego, za radą Be​lin​sky’ego, jesz​cze w ciężarówce włożyłem dwa bank​n o​ty stu​do​la​ro​we. Ru​sta​we​li bez mru​gnięcia okiem wsunął pie​n iądze do kie​sze​n i bry​czesów, ja zaś kątem oka do​strzegłem, że Lot​te Hart​mann szczęka opadła na biust. – Jaka hoj​n ość – mruknął, ob​ra​cając we włocha​tych pal​cach moje świa​dec​two tożsamości. Po​tem otwo​rzył teczkę z moim na​zwi​skiem na wierz​chu. – Acz​kol​wiek całkiem zbędna, za​p ew​n iam pana. – Ka​p i​ta​n ie, trze​ba mieć na uwa​dze jej uczu​cia. Chy​ba nie chce pan, by po​zbyła się uprze​dzeń? – W żad​n ym ra​zie. Ładna, nie sądzi pan? – Bar​dzo. – Kur​wa, pańskim zda​n iem? – Owszem albo coś w tym ro​dza​ju. Oczy​wiście, mogę się tyl​ko domyślać, ale po​wie​działbym, że taki typ lubi osku​bać fa​ce​ta do czy​sta, nie wy​star​czy jej dzie​sięć szy​lingów i bie​li​zna. – Nie jest to dziew​czy​n a, w której można się za​ko​chać, co? – To jak położyć ogon na ko​wa​dle. W biu​rze Ru​sta​we​le​go było bar​dzo ciepło, więc Lot​te zaczęła wa​chlo​wać się połą kurt​ki, co po​zwo​liło Ro​sja​n i​n o​wi kil​ka​krot​n ie rzu​cić okiem na jej pokaźny biust. – Rzad​ko kie​dy przesłucha​n ia są tak zaj​mujące – po​wie​dział i zer​kając na do​ku​men​ty, dodał: – Ładne cyc​ki. Taką prawdę je​stem w sta​n ie usza​n o​wać. – Wam, Ro​sja​n om, chy​ba o wie​le przy​jem​n iej na to pa​trzeć. – No cóż, co​kol​wiek miał osiągnąć ten mały po​p is, mam na​dzieję, że ją pan zdobędzie. Nie przy​cho​dzi mi do głowy żaden inny powód, żeby za​da​wać so​bie tyle kłopo​tu. Co do mnie, to cier​p ię na cho​robę na tle sek​su​a l​nym: za każdym ra​zem, gdy widzę ko​bietę, puch​n ie mi ogon.

– No, to chy​ba ty​p o​we dla Ro​sjan. Ru​sta​we​li uśmiechnął się cierp​ko. – A tak na mar​gi​n e​sie, Herr Günther, mówi pan świet​n ie po ro​syj​sku. Jak na Niem​ca. – Pan też, ka​p i​ta​n ie. Jak na Gru​zi​n a. Skąd pan po​cho​dzi? – Tbi​li​si. – Tam uro​dził się Sta​lin? – Nie, dzięki Bogu. To nieszczęście spo​tkało mia​sto Gori. – Ru​sta​we​li za​mknął moją teczkę. – Chy​ba wy​star​czy, by zro​bić na niej wrażenie, jak pan sądzi? – Tak. – Co mam jej po​wie​dzieć? – Że według po​sia​da​n ych przez pana in​for​ma​cji jest kurwą – wyjaśniłem – więc niechętnie ją pan zwal​n ia. Ale zdołałem pana na to namówić. – No do​brze, chy​ba w porządku, Herr Günther – rzekł ​Ru​sta​we​li, wra​cając do niem​czy​zny. – Prze​p ra​szam, że pana nie​p o​koiłem. Może pan odejść. Zwrócił mi zaświad​cze​n ie tożsamości, ja zaś wstałem i skie​ro​wałem się do drzwi. – A co ze mną? – jęknęła Lot​te. Ru​sta​we​li pokręcił głową. – Nie​ste​ty, Fräule​in, pani musi zo​stać. Le​karz z oby​czajówki wkrótce tu będzie. Zada pani kil​ka pytań o pracę w Ca​si​n o Orien​tal. – Ależ ja je​stem kru​p ierką – za​p ro​te​sto​wała – nie dziwką. – Nie według na​szych in​for​ma​cji. – Ja​kich in​for​ma​cji? – Kil​ka in​n ych dziewcząt wy​mie​n iło pani na​zwi​sko. – Ja​kich in​n ych dziewcząt? – Pro​sty​tu​tek, Fräule​in. Być może będzie pani mu​siała się pod​dać oględzi​nom le​kar​skim. – Oględzi​n om? A po co? – Na cho​robę we​n e​ryczną, rzecz ja​sna. – Cho​robę we​n e​ryczną…? – Ka​p i​ta​n ie Ru​sta​we​li – po​wie​działem, prze​krzy​kując głośny pisk obu​rzo​nej Lot​te. – Mogę poręczyć za tę panią. Nie po​wiem, żebym znał ją zbyt do​brze, ale jest moją zna​jomą do​sta​tecz​n ie długo, abym mógł ka​te​go​rycz​n ie oświad​czyć, że nie jest pro​sty​tutką. – No… – bąknął niechętnie.

– Za​p y​tam pana: czy ona wygląda na pro​sty​tutkę? – Szcze​rze mówiąc, jesz​cze nie spo​tkałem au​striac​kiej dziew​czy​n y, która się nie sprze​da​je. – Na chwilę za​mknął oczy i potrząsnął głową. – Nie mogę złamać pro​to​kołu. To są poważne za​rzu​ty. Wie​lu ra​dziec​kich żołnie​rzy zo​stało zarażonych. – O ile do​brze pamiętam, ar​mia nie ma wstępu do Ca​si​n o Orien​tal, gdzie za​trzy​ma​n o Fräule​in Hart​mann. Miałem wrażenie, że wasi lu​dzie wolą cho​dzić do Mo​ulin Ro​uge na Wal​fi​sch​stras​se. Ru​sta​we​li ściągnął war​gi i wzru​szył ra​mio​n a​mi. – To praw​da, nie​mniej jed​n ak… – Ka​p i​ta​n ie, być może gdy​by znów udało się nam spo​tkać, mo​gli​byśmy prze​dys​ku​to​wać możliwość udzie​le​n ia Ar​mii Ra​dziec​kiej drob​n ej re​kom​p en​sa​ty za wszel​kie nie​do​god​n ości, związane z na​ru​sze​n iem pro​to​kołu. Tym​cza​sem jed​n ak, po​zwo​li pan, że oso​biście poręczę za do​sko​n ałą opi​n ię Fräule​in Hart​mann? Ru​sta​we​li z na​mysłem po​skro​bał się po szcze​ci​n ie. – No do​brze – rzekł w końcu – ręczy pan oso​biście. Ale proszę pamiętać, że mam wa​sze ad​re​sy. W każdej chwi​li mogę kazać was aresz​to​wać powtórnie. – Zwrócił się do Lot​te Hart​mann i oznaj​mił jej, że może iść. – Dzięki Bogu – szepnęła, zry​wając się na nogi. Ru​sta​we​li kiwnął na ka​p ra​la po dru​giej stro​n ie brud​n ych szkla​n ych drzwi i kazał mu wy​p ro​wa​dzić nas z bu​dyn​ku. Następnie strze​lił ob​ca​sa​mi i prze​pro​sił nas za „pomyłkę”, tyleż z myślą o swo​im ka​p ra​lu, co o wrażeniu, ja​kie wy​wie​rał na Lot​te Hart​mann. Ze​szliśmy za ka​p ra​lem główny​mi scho​da​mi, słysząc echo własnych kroków, od​bi​te od ozdob​n ych gip​so​wych gzymsów wy​so​kie​go su​fi​tu, po czym wy​szliśmy na ulicę przez szkla​n e, zwieńczo​n e łukiem drzwi, gdzie ka​pral na​chy​lił się nad chod​n i​kiem i splunął ob​fi​cie do rynsz​to​ka. – Pomyłka, co? – zaśmiał się gorz​ko. – Wspo​mni​cie moje słowa, to na mnie zwalą całą winę. – Mam na​dzieję, że nie – po​wie​działem, ale żołnierz tyl​ko wzru​szył ra​mio​n a​mi, po​p ra​wił ka​ra​kułową czapkę i ze znużeniem powlókł się z po​wro​tem do szta​bu. – Chy​ba po​win​n am panu po​dziękować – mruknęła Lot​te, za​p i​n ając kołnierz kurt​ki. – Nie ma o czym mówić – od​p arłem i ru​szyłem w stronę Rin​gu. Za​wa​hała się, a po​tem do​go​n iła mnie, stu​kając ob​ca​sa​mi. – Niech pan za​cze​ka! – zawołała.

Za​trzy​małem się i odwróciłem do niej. En face była jesz​cze ład​n iej​sza niż z pro​fi​lu, gdyż długi nos mniej rzu​cał się w oczy. I wca​le nie była zim​n a – Be​lin​sky nie miał ra​cji, biorąc cy​n izm za ogólną obojętność. Prawdę mówiąc, od​n iosłem wrażenie, że wie, jak przy​ciągnąć mężczyznę, choć po wie​czo​rze ob​ser​wo​wa​n ia jej w Ca​si​n o byłem pra​wie pe​wien, że należy do tych nie​sym​p a​tycz​n ych ko​biet, z którymi trud​n o osiągnąć sa​tys​fakcję, gdyż wabią obiet​n icą in​tym​n ości tyl​ko po to, by na później​szym eta​p ie się wy​co​fać. – Tak? O co cho​dzi? – Proszę posłuchać, wiem, że był pan bar​dzo uprzej​my – po​wie​działa – ale czy ze​chciałby pan jesz​cze od​p ro​wa​dzić mnie do domu? Jest za późno, żeby przy​zwo​ita dziew​czy​n a cho​dziła sama po uli​cy, a wątpię, czy o tej po​rze uda mi się zna​leźć taksówkę. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi i spoj​rzałem na ze​ga​rek. – Gdzie pani miesz​ka? – Nie​zbyt da​le​ko, w trze​cim Bez​ir​ku, w sek​to​rze bry​tyj​skim. – No do​brze – wes​tchnąłem z osten​ta​cyj​n ym bra​kiem en​tu​zja​zmu. – Niech pani pro​wa​dzi. Skie​ro​wa​liśmy się na wschód uli​ca​mi, na których pa​n o​wała taka ci​sza jak w klasz​to​rze fran​cisz​kańskich ter​cja​rzy. – Nie wyjaśnił pan, dla​cze​go mi pan pomógł – rzekła po pew​n ym cza​sie, prze​ry​wając mil​cze​n ie. – Cie​ka​we, czy An​dro​me​da o to pytała, kie​dy Per​se​usz ura​to​wał ją przed mor​skim po​two​rem. – Nie wygląda pan aż tak he​ro​icz​n ie, Herr Günther. – Niech pani nie zwiodą moje ma​n ie​ry – za​kpiłem. – W lo​kal​n ym lom​bar​dzie leży całe pudło mo​ich me​da​li. – A więc sen​ty​men​tal​n y też pan nie jest. – Wręcz prze​ciw​n ie, lubię sen​ty​men​ty. Ład​n ie wyglądają na ma​kat​kach i kart​kach świątecz​n ych. Tyl​ko jakoś słabo działają na ru​skich. A może pani nie pa​trzyła. – O tak, pa​trzyłam, a jakże. Świet​n ie pan so​bie z nim po​ra​dził, je​stem pod wrażeniem. Nie wie​działam, że ru​skich można tak po​sma​ro​wać. – Po pro​stu trze​ba wy​brać właściwy try​bik. Ten ka​p ral za​p ew​n e za bar​dzo by się bał, ma​jor z ko​lei byłby zbyt dum​n y. Nie mówiąc już o tym, że spo​tkałem już na​sze​go ka​p i​ta​n a Ru​sta​we​le​go, kie​dy był jesz​cze zwykłym po​rucz​n i​kiem Ru​sta​we​lim i ra​zem z dziew​czyną złapa​li syfa. Załatwiłem mu wte​dy porządną pe​n i​cy​linę, za co był mi bar​dzo wdzięczny.

– Nie wygląda pan na szmu​gle​ra. – Nie wyglądam na szmu​gle​ra, nie wyglądam na he​ro​sa. Co pani jest, sze​fo​wa od ca​stin​gu w wytwórni War​n er Bro​thers? – Chciałabym – mruknęła. – Ale to pan zaczął – ożywiła się. – Po​wie​dział pan temu Ru​sko​wi, że nie wyglądam na cze​ko​ladówkę. W pańskich ustach to brzmi pra​wie jak kom​p le​ment. – Jak po​wie​działem, wi​dy​wałem panią w Ca​si​n o Orien​tal i nie wi​działem, żeby sprze​da​wała pani co​kol​wiek oprócz pe​cha. Na mar​gi​n e​sie, mam na​dzieję, że do​brze gra pani w kar​ty, bo po​wi​n ie​n em wrócić i dać mu coś za uwol​n ie​n ie pani. Zakładając, że fak​tycz​n ie nie chce pani iść do ki​cia. – Ile to będzie? – Dwieście dolców po​win​n o wy​star​czyć. – Dwieście dolców? – Jej słowa roz​legły się echem na Schwar​zen​berg​platz, kie​dy szliśmy obok wiel​kiej fon​tan​n y w stronę Ren​n ​weg. – Skąd ja wezmę taki szmal? – Wy​obrażam so​bie, że stamtąd, skąd pani wzięła tę opa​le​n iznę i tę śliczną kur​teczkę. A jeśli się nie uda, za​wsze może go pani za​p ro​sić do klu​bu i dać mu parę asów ze spodu ta​lii. – Mogłabym, gdy​bym była taka do​bra. Ale nie je​stem. – No to mar​n ie. Przez chwilę za​sta​n a​wiała się w mil​cze​n iu. – Może prze​ko​n ałby go pan, żeby wziął mniej? W końcu naj​wy​raźniej nieźle mówi pan po ru​sku. – Może – zgo​dziłem się. – Chy​ba nie byłoby do​brze, gdy​bym stanęła przed sądem i próbowała udo​wod​n ić swoją nie​win​n ość, praw​da? – Prze​ciw​ko ru​skim? – zaśmiałem się szy​der​czo. – Równie do​brze mogłaby pani pro​sić o litość bo​gi​n ię Kali. – No tak, tak myślałam. Skręciliśmy w jedną z bocz​n ych uli​czek i stanęliśmy przed ka​mie​n icą opo​dal małego par​ku. – Chce pan wstąpić do mnie na drin​ka? – za​p y​tała, grze​biąc w to​reb​ce w po​szu​ki​wa​n iu klu​czy. – Mnie z pew​n ością się przy​da. – Mógłbym go na​wet zli​zać z dy​wa​n u – od​rzekłem i ru​szyłem za nią przez drzwi wejścio​we, a po​tem po scho​dach, aby w końcu zna​leźć się w przy​tul​nym, so​lid​n ie ume​blo​wa​n ym miesz​kan​ku na piętrze. Nie dało się za​p rze​czyć, Lot​te Hart​mann była bar​dzo atrak​cyj​n a. Są dziew​czy​n y, na których wi​dok od razu ob​li​cza​my so​bie, jaka jest mi​n i​mal​n a

ilość cza​su, na którą by​li​byśmy go​to​wi się zgo​dzić. Na ogół im ład​n iej​sza ko​bie​ta, tym skrom​n iej​sze są na​sze ocze​ki​wa​n ia – tym krótsza chwil​ka, na​szym zda​n iem, byłaby w sta​n ie nas za​do​wo​lić; w końcu na​p rawdę atrak​cyj​na ko​bie​ta musi zna​leźć czas, by za​spo​ka​jać wie​le po​dob​n ych życzeń. Lot​te należała do tych, z którymi człowiek zgo​dziłby się na​wet na pięć mi​n ut, namiętnych i nie​skrępo​wa​n ych. Tyl​ko pięć mi​n ut, pod​czas których mo​gli​byśmy robić wszyst​ko, co nam pod​p o​wie wy​obraźnia; nie​zbyt wygóro​wa​n e żąda​n ia, jak sądzę. Nie​mniej, zważyw​szy na to, jak się spra​wy po​to​czyły, od​n ios​łem wrażenie, że po​da​ro​wałaby mi znacz​n ie więcej – może na​wet całą go​dzinę. Nie​ste​ty, byłem zupełnie sko​n a​n y, poza tym chy​ba wypiłem za dużo jej świet​n ej whi​sky, więc nie zwra​całem uwa​gi na to, że przy​gry​za dolną wargę i zer​ka na mnie za​lot​n ie spo​za pajęczych czar​n ych rzęs. Być może ocze​ki​wała, że ułożę się po​tul​n ie na jej łóżku, we​sprę pysk na jej im​p o​nująco wy​dat​n ym łonie i po​zwolę się tar​mo​sić za wiel​kie, oklapłe uszy – jed​n ak skończyło się tym, że zasnąłem jak suseł na jej ka​n a​p ie.

22

Obu​dziłem się dość wcześnie, po​spiesz​n ie skreśliłem na kawałku pa​p ie​ru swój ad​res oraz te​le​fon i zo​sta​wiając Lot​te śpiącą spo​koj​n ie w łóżku, złapałem taksówkę z po​wro​tem do pen​sjo​n a​tu. Tam umyłem się, zmie​n iłem ubra​n ie i spożyłem sute śnia​da​n ie, co w dużym stop​n iu przywróciło mi siły. Właśnie czy​tałem po​ran​n y „Wie​n er Ze​itung”, gdy za​dzwo​n ił te​le​fon. Męski głos z mi​n i​mal​n ym śla​dem wie​deńskie​go ak​cen​tu za​p y​tał, czy może mówić z Herr Bern​har​dem Günthe​rem. Kie​dy się przed​sta​wiłem, głos po​wie​dział: – Je​stem zna​jo​mym Fräule​in Hart​mann. Wiem od niej, że pan był uprzej​my pomóc jej wczo​raj wy​do​stać się z opre​sji. – Jesz​cze nie całkiem się z niej wy​do​stała – po​wie​działem. – Otóż to. Miałem na​dzieję, że możemy się spo​tkać i omówić tę sprawę. Fräule​in Hart​mann wspo​mniała o kwo​cie dwu​stu do​larów dla tego ro​syj​skie​go ka​p i​ta​n a. Po​dob​n o za​p ro​p o​n o​wał pan, że będzie jej pośred​n i​kiem. – Tak? No, może i tak. – Miałem na​dzieję, że mógłbym prze​ka​zać panu pie​n iądze dla tego szu​braw​ca. Chciałbym panu również oso​biście po​dziękować. Byłem pe​wien, że to König, ale mil​czałem przez chwilę, nie chcąc, by wy​czuł, jak bar​dzo pragnę się z nim spo​tkać. – Jest pan tam? – Co pan pro​p o​n u​je? – za​p y​tałem niechętnie. – Zna pan Ama​lien​bad na Reu​man​n ​p latz? – Znajdę. – Po​wiedz​my za go​dzinę? W łaźni tu​rec​kiej? – Niech będzie. Ale jak ja pana po​znam? Nie po​wie​dział mi pan jesz​cze, jak się pan na​zy​wa. – Nie, nie po​wie​działem – od​p arł ta​jem​n i​czo – ale będę gwiz​dał tę me​lo​dię. – I zaczął ją gwiz​dać przez te​le​fon. – Bel​la, bel​la, bel​la Ma​rie – po​wie​działem, roz​p o​znając modną kil​ka mie​sięcy temu pio​senkę, której wszech​obec​n ość do​p ro​wa​dzała mnie do szału. – Właśnie – po​wie​dział mężczy​zna i rozłączył się. Cała ta kon​spi​ra​cja wydała mi się dosyć dziw​n a, ale po​wie​działem so​bie, że jeśli fak​tycz​n ie dzwo​n iącym był König, to miał po​wo​dy, by mieć się na bacz​n ości. Łaźnie Ama​lien​bad mieściły się w dzie​siątym Bez​ir​ku, w sek​to​rze ra​dziec​-

kim, co ozna​czało prze​jazd tram​wa​jem nu​mer 67 kur​sującym Fa​vo​ri​ten​stras​se. Była to dziel​n i​ca ro​bot​n i​cza z dużą liczbą sta​rych, brud​n ych fa​bryk, nie​mniej sto​sun​ko​wo nie​daw​n o zbu​do​wa​n y, sied​mio​p iętro​wy bu​dy​n ek łaźni miej​skich na Reu​man​n ​p latz re​kla​mo​wał się, bez wyraźnej prze​sa​dy, jako je​den z naj​większych i naj​n o​wo​cześniej​szych zakładów tego typu w Eu​ro​p ie. Zapłaciłem za kąpiel oraz ręcznik, prze​brałem się i po​szu​kałem sau​n y męskiej. Zna​lazłem ją za ba​se​n em, ogrom​n ym jak bo​isko piłkar​skie; kil​ku wie​deńczyków owi​n iętych w przeście​radła kąpie​lo​we usiłowało tam wy​p o​cić z sie​bie nad​wagę, o którą w au​striac​kiej sto​li​cy było dość łatwo. Z głębi po​kry​te​go ja​skra​wy​mi ka​fel​ka​mi po​miesz​cze​n ia do​biegł mnie u​ry​wa​n y gwizd, po​wta​rzający się raz po raz. Ru​szyłem w stronę źródła dźwięku, po​dej​mując me​lo​dię. Wresz​cie z kłębów pary wyłoniła się po​stać siedzącego mężczy​zny o jed​no​li​cie białym cie​le i jed​n o​li​cie ciem​n ej twa​rzy; wyglądał, jak​by po​czer​n ił so​bie ob​li​cze ni​czym Al Jol​son, lecz oczy​wiście ten kon​trast barw był pamiątką z nie​daw​n e​go wy​jaz​du na nar​ty. – Nie znoszę tej pio​sen​ki – po​wie​dział – ale Fräule​in Hart​mann bez prze​rwy ją podśpie​wu​je, a ja nie po​tra​fiłem wymyś​lić nic in​n e​go. Herr Günther? Skinąłem ostrożnie głową, jak​bym przy​szedł tu wyłącznie pod przy​mu​sem. – Po​zwo​li pan, że się przed​sta​wię. Na​zy​wam się König. – Uścisnął mi dłoń, a ja usiadłem obok nie​go. Był to do​brze zbu​do​wa​n y mężczy​zna o gęstych, ciem​n ych brwiach i dużych, buj​n ych wąsach, wyglądających jak ga​tu​n ek leśnej kuny, która schro​n iła się na jego górnej war​dze, ucie​kając przed chłod​n iej​szym, północ​nym kli​ma​tem. Nad usta​mi Königa zwi​sał po pro​stu mały tu​mak, przy​dając me​lan​cho​lii jego i tak zbo​lałemu ob​li​czu o ciem​n obrązo​wych, smętnych oczach. Gość wyglądał dokład​n ie tak, jak opi​sał go Bec​ker, bra​ko​wało tyl​ko małego pie​ska. – Mam na​dzieję, Herr Günther, że lubi pan łaźnię tu​recką? – Tak, jeśli jest czy​sta. – Więc do​brze się składa, że wy​brałem właśnie tę – po​wie​dział – a nie Dia​n a​bad. Oczy​wiście, Dia​n a w cza​sie woj​n y uległa spo​rym znisz​cze​n iom, ale chy​ba zbie​ra się tam więcej nie​ule​czal​n ych przy​p adków i mętów, niż wy​n i​kałoby ze sta​ty​sty​ki. Przy​ciągają ich tam​tej​sze kąpie​le ter​mal​n e. Za​n u​rze​n ie na własne ry​zy​ko. Wcho​dzi się z łuszczycą, a wy​cho​dzi z kiłą. – To fak​tycz​n ie nie​zdro​wo. – Przy​p usz​czal​n ie trochę prze​sa​dzam. – König uśmiechnął się. – Pan nie

po​cho​dzi z Wied​n ia, praw​da? – Nie, z Ber​li​n a – od​p arłem. – W Wied​n iu tyl​ko by​wam. – No i co tam ostat​n io słychać w Ber​li​n ie? Chodzą pogłoski, że sy​tu​a cja jest co​raz gor​sza. Po​dob​n o so​wiec​ka de​le​ga​cja wyszła z po​sie​dze​n ia Ko​mi​sji Kon​tro​l​n ej? – Tak – po​twier​dziłem. – Niedługo do​stać się do Ber​li​n a lub z nie​go się wydo​stać będzie można tyl​ko sa​mo​lo​tem woj​sko​wym. König cmoknął z dez​a pro​batą i ze znużeniem po​tarł owłosioną pierś. – Ko​mu​n iści – wes​tchnął. – Tak właśnie jest, kie​dy robi się z nimi in​te​re​sy. To okrop​n e, co się stało w Pocz​da​mie i Jałcie. Jan​ke​si po pro​stu dali ru​skim wziąć, co chcie​li. Wiel​ki błąd, trze​cia woj​n a świa​to​wa jest pra​wie pew​na. – Wątpię, wszyst​kim już się od tego fla​ki wy​wra​cają – od​p o​wie​działem tym sa​mym sfor​mułowa​n iem, ja​kie​go użyłem wo​bec Neu​man​n a w Ber​li​n ie. Była to z mo​jej stro​n y re​a k​cja nie​mal od​ru​cho​wa, nie​mniej na​p rawdę tak uważałem. – Na ra​zie może nie. Ale lu​dzie mają krótką pamięć i z cza​sem – wzru​szył ra​mio​n a​mi – kto wie, co się zda​rzy? Na ra​zie żyje​my da​lej i da​lej pro​wa​dzi​my na​sze in​te​re​sy naj​le​p iej, jak po​tra​fi​my. – Przez chwilę za​wzięcie po​cie​rał czaszkę. – A pan w ja​kiej jest branży? – za​p y​tał w końcu. – Py​tam tyl​ko dla​te​go, że mam na​dzieję, iż mógłbym w jakiś sposób zre​wanżować się panu za po​moc udzie​loną Fräule​in Hart​mann. Na przykład po​desłać panu jakąś ro​botę. Pokręciłem głową. – To nie jest ko​n iecz​n e. Zaj​muję się im​p or​tem i eks​p or​tem, jeśli na​prawdę chce pan wie​dzieć. Ale będę z pa​n em szcze​ry, Herr König; po​mogłem jej, bo po​do​bał mi się za​p ach jej ​p er​fum. Po​ki​wał z uzna​n iem głową. – To na​tu​ral​n e. Jest bar​dzo ładna. – Po​wo​li jed​n ak jego za​chwyt ustąpił kon​ster​n a​cji. – Ale to jed​n ak dziw​n e, nie sądzi pan? Że was obo​je zgar​n ięto ra​zem? – Nie mogę mówić za pańską zna​jomą, Herr König, ale w mo​jej branży za​wsze jest spo​ra kon​ku​ren​cja i nie​je​den ry​wal z radością usunąłby mnie z dro​gi. Ry​zy​ko za​wo​do​we, by tak rzec. – Według Fräule​in Hart​mann jest to ry​zy​ko, któremu po​tra​fi pan do​sko​na​le spro​stać. Słyszałem, że załatwił pan tego ru​skie​go ka​p i​ta​n a nie​zwy​kle fa​cho​wo. Wiel​kie wrażenie zro​biło na niej to, że mówi pan po ro​syj​sku. – Byłem plen​nyj – od​p arłem. – To zna​czy byłem w Ro​sji jako je​n iec wo​-

jen​n y. – To niewątpli​wie wie​le tłuma​czy. Ale proszę po​wie​dzieć, na​p rawdę pan sądzi, że ten Ro​sja​n in mówił poważnie? Że Fräule​in Hart​mann po​sta​wio​n o ja​kieś za​rzu​ty? – Oba​wiam się, że bar​dzo poważnie. – A wie pan, skąd on miał te in​for​ma​cje? – Nie, tak jak nie mam pojęcia, skąd wziął moje na​zwi​sko. Może ktoś jest cięty na tę panią. – A nie do​wie​działby się pan, kto to taki? Zapłaciłbym panu. – To nie moja działka – od​rzekłem, kręcąc głową. – To był praw​do​p o​dob​nie ano​n i​mo​wy cynk. Pew​n ie ktoś się zemścił. Wy​rzu​ciłby pan pie​n iądze w błoto. Jeśli mam coś ra​dzić, to proszę po pro​stu zapłacić temu ru​sko​wi, ile chce. Dwieście dolców to nie​wie​le, by wy​ma​zać na​zwi​sko z kar​to​te​ki. A kie​dy ru​scy się uprą, żeby nie do​p usz​czać psa do suki, to naj​le​p iej bez ga​da​n ia wyrównać ra​chun​ki. König uśmiechnął się i po​ki​wał głową. – Może ma pan rację – po​wie​dział. – Ale wie pan, przyszło mi do głowy, że pan jest w zmo​wie z tym ru​skiem. W końcu to niezły sposób na ro​bie​n ie kasy, nie? Ru​sek przy​ci​ska kogoś nie​win​n e​go, a pan ofe​ru​je swo​je usługi jako pośred​n ik. – Nadal kiwał głową, jak​by nie mógł się na​dzi​wić sub​tel​ności swo​jego po​mysłu. – Tak, to mógłby być do​cho​do​wy in​te​res dla kogoś z właści​wym przy​go​to​wa​n iem. – Niech pan mówi da​lej – zaśmiałem się. – Może uda się panu zro​bić coś z ni​cze​go. – To możliwe, przy​zna pan. – W Wied​n iu wszyst​ko jest możliwe. Jeśli pan sądzi, że próbuję panu coś wcisnąć za nędzne dwie stówy, to pańska spra​wa. Może to umknęło pańskiej uwa​dze, Herr König, ale to pańska przy​ja​ciółka po​p ro​siła, żebym od​p ro​wa​dził ją do domu, i to pan namówił mnie, żebym tu przy​szedł. Szcze​rze mówiąc, mam lep​sze rze​czy na ta​p e​cie. – Wstałem, jak​bym się zbie​rał do odejścia. – Herr Günther – zawołał – proszę, niech pan przyj​mie moje prze​p ro​si​n y! Może zbyt​n io po​n iosła mnie wy​obraźnia. Ale muszę przy​znać, że ta cała spra​wa mnie in​try​gu​je. Moje po​dej​rze​n ia w dzi​siej​szych cza​sach bu​dzi bar​dzo wie​le rze​czy, na​wet kie​dy nic się nie dzie​je. – Cóż, to mi wygląda na re​ceptę na długo​wiecz​n ość – rzek​łem, po​n ow​n ie zaj​mując miej​sce. – W mo​jej branży opłaca się pew​n a doza scep​ty​cy​zmu.

– Jaka to branża? – Kie​dyś pra​co​wałem w re​kla​mie. Ale to ob​mierzłe, nie​wdzięczne zajęcie, pełne cia​snych umysłów bez praw​dzi​wej wi​zji. Roz​wiązałem firmę, której byłem właści​cie​lem, i prze​rzu​ciłem się na ba​da​n ia ryn​ku. Przepływ dokład​nej in​for​ma​cji jest klu​czo​wy we wszyst​kich gałęziach han​dlu, nie​mniej jest to coś, co należy trak​to​wać z naj​wyższą ostrożnością. Lu​dzie, którzy chcą być do​brze po​in​for​mo​wa​n i, muszą naj​p ierw wzbu​dzić w so​bie sto​sowną dozę wątpli​wości. Wątpli​wości dają początek py​ta​n iom, a z pytań rodzą się od​p o​wie​dzi. To rzecz niezbędna, wy​ma​ga tego rozwój każdego no​we​go przed​sięwzięcia. A nowe przed​sięwzięcia są niezbędne dla roz​wo​ju no​wych Nie​miec. – Mówi pan jak po​li​tyk. – Po​li​ty​ka. – Ob​da​rzył mnie znużonym uśmie​chem, jak​by uważał te​mat za zbyt dzie​cin​n y, by się nim zaj​mo​wać. – Im​p re​za to​wa​rzysząca główne​mu wy​da​rze​n iu. – Którym jest? – Woj​n a: ko​mu​n izm kon​tra wol​n y świat. Jeśli chce​my się oprzeć ty​ra​n ii So​wietów, to je​dy​n a na​dzie​ja w ka​p i​ta​li​zmie, chy​ba się pan zgo​dzi? – Ja tam nie je​stem zwo​len​n i​kiem ru​skich – od​rzekłem – ale ka​p i​ta​lizm też ma swo​je wady. Ale König le​d​wie mnie słuchał. – Wal​czy​liśmy w niewłaści​wej woj​n ie – ciągnął – z niewłaści​wym wro​giem. Trze​ba było wal​czyć z ru​ski​mi, Ame​ry​kańcy te​raz to wiedzą. Zro​zu​mie​li, ja​kim błędem było da​n ie So​wie​tom wol​n ej ręki w Eu​ro​p ie Wschod​niej. I nie za​mie​rzają po​zwo​lić, żeby to samo stało się z Au​strią i Niem​ca​mi. Prze​ciągnąłem się w cie​p le i ziewnąłem le​n i​wie. König za​czy​n ał mnie nu​dzić. – Wie pan – oznaj​mił – moja fir​ma mogłaby wy​ko​rzy​stać człowie​ka o pańskich szczególnych zdol​n ościach. Z pańskim przy​go​to​wa​n iem. No to czym się pan zaj​mo​wał w SS? – Od​n o​to​wał zdu​mie​n ie ma​lujące się na mo​jej twa​rzy, po czym wyjaśnił: – Bli​zna pod pachą. Pan również po​sta​rał się jak najprędzej usunąć ese​sow​ski ta​tuaż, za​n im Ro​sja​n ie wezmą pana do nie​wo​li. – I pod​n iósł rękę do góry, uka​zując po​dobną bliznę. – Kie​dy woj​n a się skończyła, służyłem w wy​wia​dzie woj​sko​wym, w Abweh​rze, nie w SS. Tam​to zda​rzyło się znacz​n ie wcześniej. Ale co do bli​zny miał rację; po​wstała wsku​tek strasz​li​wie bo​le​sne​go opa​rze​n ia przez ogień wy​lo​to​wy, kie​dy strze​liłem so​bie pod pachę z pi​sto​le​tu au​to​ma​tycz​n e​go. Wybór był ja​sny: albo to zro​bię, albo za​ry​zy​kuję zde​ma​-

sko​wa​n ie i śmierć z rąk NKWD. Sam König nie uznał za sto​sow​n e wyjaśnić, dla​cze​go usunął swój ta​tuaż. Za​miast tego sze​rzej przed​sta​wił swoją ofertę pra​cy. To było o wie​le więcej, niż ocze​ki​wałem. Ale wciąż mu​siałem być bar​dzo ostrożny; prze​cież za​le​d​wie kil​ka mi​n ut wcześniej oskarżył mnie o zmowę z ka​p i​ta​n em Ru​sta​we​lim. – Nie cho​dzi o to, że pra​cując dla kogoś, do​staję wy​syp​ki – od​rzekłem – ale na ra​zie mam co in​n e​go na warsz​ta​cie. – Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Może, kie​dy zakończę tamtą sprawę… kto wie? Ale dzięki mimo wszyst​ko. Nie wyglądał na urażone​go, że od​rzu​cam jego pro​p o​zycję; fi​lo​zo​ficz​n ie wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Jak pana zna​leźć, gdy​bym zmie​n ił zda​n ie? – za​p y​tałem. – Fräule​in Hart​mann z Ca​si​n o Orien​tal będzie wie​działa, gdzie mnie szu​kać. – Pod​n iósł zwi​n iętą ga​zetę, leżącą obok jego uda. – Proszę ostrożnie roz​winąć, kie​dy pan stąd wyj​dzie. Znaj​dzie pan tu dwie stu​do​larówki dla ru​ska i jedną dla pana za fa​tygę. Wtem jęknął i chwy​cił się za twarz, obnażając kły i sie​ka​cze, równiut​kie jak rząd bu​te​le​czek mle​ka. Zerknął na moje py​tająco unie​sio​n e brwi i biorąc to za wy​raz tro​ski, wyjaśnił, że nic mu nie jest, ale że ostat​n io do​p a​so​wa​n o mu dwie pro​te​zy zębowe. – Jakoś nie mogę się przy​zwy​czaić, że mam je w ustach – po​wie​dział, a ślepa, nie​mra​wa dżdżowni​ca jego języka szyb​ko prze​p ełzła po równiut​kich górnych i dol​n ych zębach. – Kie​dy patrzę w lu​stro, mam wrażenie, że szcze​rzy się do mnie jakiś całkiem obcy człowiek. To bar​dzo peszące. – Wes​tchnął i ze smut​kiem pokręcił głową. – Właści​wie szko​da. Za​wsze miałem zęby w ide​a l​n ym sta​n ie. Wstał, po​p ra​wiając na pier​si przeście​radło, po czym podał mi rękę. – Miło mi było pana po​znać, Herr Günther – rzekł ze swo​bod​n ym wie​deńskim wdziękiem. – Ależ cała przy​jem​n ość po mo​jej stro​n ie – od​p arłem. – Ko​le​go, jesz​cze zro​bi​my z pana Au​stria​ka – za​chi​cho​tał König i zniknął w obłoku pary, gwiżdżąc tę samą nie​znośną me​lo​dyjkę.

23

Wie​deńczy​cy nade wszyst​ko uwiel​biają, żeby było „przy​tul​n ie”. Zwłasz​cza w ba​rach i re​stau​ra​cjach próbują osiągnąć miłą at​mos​ferę, za​trud​n iając kwar​tet mu​zycz​n y, złożony z kon​tra​ba​su, skrzy​p iec, akor​de​onu i cy​try – dziw​n e​go in​stru​men​tu, po​dob​n e​go do pudełka cze​ko​la​dek, z trzy​dzie​sto​ma kil​ko​ma stru​n a​mi, które szar​p ie się jak stru​n y gi​ta​ry. Dla mnie ten nie​zmien​n y skład ze​społu, po​dob​n ie jak lep​ka słodycz i afek​to​wa​n a grzecz​ność, sym​bo​li​zo​wał wszyst​ko, co w Wied​n iu fałszy​we. Rze​czy​wiście, czułem się tu przy​tul​n ie; ale była to przy​tul​n ość z ro​dza​ju tych, ja​kich człowiek doświad​cza, gdy go za​bal​sa​mują, za​mkną w ołowia​n ej trum​n ie i umieszczą w schlud​n ym mar​mu​ro​wym mau​zo​leum na Zen​tral​frie​dho​fie. Cze​kałem na Traudl Braun​ste​iner w Her​ren​dorf, re​stau​ra​cji na Her​ren​gas​se. Sama wy​brała to miej​sce, ale się spóźniała. Wresz​cie przyszła, za​czer​wie​n io​n a, trochę z zim​n a, a trochę dla​te​go, że biegła. – Kie​dy tak sie​dzisz w naj​ciem​n iej​szym kącie, nie wyglądasz na całkiem przy​zwo​ite​go ka​to​li​ka – orzekła, sa​do​wiąc się przy sto​le. – Bar​dzo się o to sta​ram – od​p arłem. – Nikt nie za​trud​n i de​tek​ty​wa, który przy​p o​mi​n a uczci​we​go sze​fa pocz​ty. Słabe oświe​tle​n ie sprzy​ja in​te​re​som. Skinąłem na kel​n e​ra i szyb​ko złożyliśmy zamówie​n ie. – Emil się nie​p o​koi, że ostat​n io nie przy​cho​dzisz na wi​dze​n ia – oznaj​miła Traudl, zwra​cając mu jadłospis. – Jeśli chce wie​dzieć, co robiłem, po​wiedz, że przyślę mu ra​chu​n ek za na​prawę zelówek. Przewędro​wałem to cho​ler​n e mia​sto wzdłuż i wszerz. – Wiesz, że w przyszłym ty​go​dniu ma się sta​wić na roz​p ra​wie? – Trud​n o, żebym o tym za​p o​mniał w sy​tu​a cji, kie​dy Liebl dzwo​n i do mnie co​dzien​n ie. – Emil też ra​czej o tym nie za​p o​mni – mruknęła ci​cho, wyraźnie zde​n er​wo​wa​n a. – Prze​p ra​szam – po​wie​działem – to było głupie z mo​jej stro​n y. Ale posłuchaj, mam trochę do​brych wieści. Wresz​cie udało mi się po​roz​ma​wiać z Köni​giem. Twarz jej się roz​jaśniła. – Roz​ma​wiałeś?! – zawołała. – Kie​dy? Gdzie? – Dziś rano – od​p arłem. – W Ama​lien​bad. – Co po​wie​dział? – Chce, żebym zaczął dla nie​go pra​co​wać, Sądzę, że to niezły po​mysł,

w ten sposób zbliżę się do nie​go i może uzy​skam ja​kieś do​wo​dy. – Nie mógłbyś po pro​stu po​wie​dzieć po​li​cji, gdzie on jest, żeby go aresz​to​wa​li? – Pod ja​kim za​rzu​tem? – Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Z punk​tu wi​dze​n ia po​li​cji spraw​ca już sie​dzi, krop​ka. A poza tym na​wet gdy​bym ich prze​ko​n ał, Königa nie tak łatwo zdjąć. Ame​ry​ka​n ie nie mogą wejść do ra​dziec​kie​go sek​to​ra i go aresz​to​wać, na​wet gdy​by chcie​li. Nie, po​wi​n ie​n em jak naj​szyb​ciej zdo​być za​ufa​n ie Königa, to jest dla Emi​la naj​większa szan​sa. Dla​te​go od​rzu​ciłem jego pro​p o​zycję. Traudl przy​gryzła wargę, znie​cier​p li​wio​n a. – Ale dla​cze​go? Nie ro​zu​miem. – König musi uwie​rzyć, że ja wca​le nie chcę dla nie​go pra​co​wać; już i tak sposób, w jaki po​znałem jego dziew​czynę, bu​dzi w nim po​dej​rze​n ia. Oto co za​mie​rzam zro​bić: Lot​te jest kru​p ierką w Ca​si​n o Orien​tal. Chcę, żebyś mi dała trochę pie​n iędzy, żebym mógł je prze​p uścić ju​tro wie​czo​rem. Spo​ro, żeby wyglądało, że się spłukałem do nit​ki. Co do​star​czy mi po​wo​du, by znów roz​ważyć pro​p o​zycję Königa. – To się za​li​cza do uza​sad​n io​n ych wy​datków, tak? – Nie​ste​ty, tak. – Ile? – Trzy, czte​ry tysiące szy​lingów po​win​n o wy​star​czyć. Zamyśliła się, a tym​cza​sem przy​szedł kel​n er z bu​telką rie​slin​ga. Kie​dy napełnił kie​lisz​ki, Traudl upiła trochę wina i oznaj​miła: – Niech będzie. Ale pod jed​n ym wa​run​kiem: pójdę z tobą i po​p atrzę so​bie, jak prze​gry​wasz. Po jej zaciśniętych szczękach po​znałem, że się uparła. – Pew​n ie to nie​wie​le da, nie​mniej jed​n ak przy​p o​mi​n am ci, że to może być nie​bez​p iecz​n e. Nie możesz mi tak po pro​stu to​wa​rzy​szyć; nie stać nas na to, żeby się po​ka​zać ra​zem, bo ktoś może cię roz​p o​znać jako dziew​czynę Emi​la. Gdy​by tu nie było tak spo​koj​n ie, na​le​gałbym, byśmy spo​tka​li się u cie​bie w domu. – Nie martw się o mnie – rzekła sta​n ow​czo. – Będę cię trak​to​wać, jak​byś był prze​zro​czy​sty. Znów zacząłem coś mówić, ale za​kryła małe uszy dłońmi. – Nie, już nie chcę tego więcej słuchać. Idę z tobą i to moje ostat​n ie słowo. Chy​ba zwa​rio​wałeś, jeśli sądzisz, że po pro​stu wręczę ci czte​ry tysiące szy​lingów i nie do​p il​n uję, co się z nimi dzie​je. – Coś w tym jest. – Przez jakiś czas wpa​try​wałem się w przej​rzy​sty krąg

wina w kie​lisz​ku, po czym za​p y​tałem: – Bar​dzo go ko​chasz, praw​da? Traudl przełknęła z tru​dem i przy​taknęła. Po kil​ku chwi​lach dodała: – Noszę jego dziec​ko. Wes​tchnąłem i spróbowałem wymyślić coś po​cie​szającego. – Słuchaj – mruknąłem – nie martw się. Wyciągnie​my go z tego gówna. Nie ma po​wo​du się załamy​wać. No już, weź się w garść. Wszyst​ko będzie do​brze, po​ra​dzisz so​bie, ty i two​je dziec​ko, je​stem tego pe​wien. – Co za nie​udol​n e przemówie​n ie, pomyślałem, po​zba​wio​n e praw​dzi​wej wia​ry. Traudl z uśmie​chem potrząsnęła głową. – Czuję się do​brze, na​p rawdę. Po pro​stu przy​p o​mniał mi się ostat​n i raz, kie​dy byliśmy tu​taj z Emi​lem. Kie​dy mu po​wie​działam, że je​stem w ciąży. Często tu przy​cho​dzi​liśmy. Wiesz, na​p rawdę nie miałam za​mia​ru się w nim za​ko​chać. – Nig​dy nie ma się ta​kie​go za​mia​ru. – Spo​strzegłem, że bez​wied​n ie wziąłem ją za rękę. – To się po pro​stu zda​rza. Jak wy​p a​dek sa​mo​cho​do​wy. – Jed​n akże patrząc na jej za​bawną twa​rzyczkę, wca​le nie byłem pe​wien, czy istot​n ie tak uważam. Jej uro​da nie należała do tych, które rano zo​stają roz​ma​za​n e na po​dusz​ce, lecz do tych, które spra​wiają, że mężczy​zna jest dum​n y, że jego dziec​ko będzie miało taką matkę. Uświa​do​miłem so​bie, jak bar​dzo za​zdroszczę Bec​ke​ro​wi tej ko​bie​ty, jak bar​dzo sam chciałbym się w niej za​ko​chać, gdy​bym wcześniej spo​tkał ją na swej dro​dze. Puściłem jej dłoń i szyb​ko za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa, żeby się skryć za zasłoną dymu.

24

Następne​go wie​czo​ru ostry chłód, który – wbrew pro​gno​zom po​god​n iej​szej aury – za​p o​wia​dał ra​czej śnieg, zmu​sił mnie do jak naj​szyb​sze​go za​n u​rze​n ia się w ciepłym, lu​bieżnym za​du​chu Ca​si​n o Orien​tal. Kie​sze​n ie miałem cia​sno wy​p cha​n e pie​n iędzmi Emi​la Bec​ke​ra. Kupiłem garść żetonów naj​wyższej war​tości, następnie zaś powędro​wałem do baru, by tam za​cze​kać, aż przy sto​le do gry w kar​ty po​ja​wi się Lot​te. Zamówiłem drin​ka, po czym po​zo​stało mi tyl​ko opędzać się od dzi​wek i ama​to​rek cze​ko​la​dy, które ni​czym mu​chy natrętnie kręciły się wokół mnie i mo​je​go port​fe​la, co uzmysłowiło mi do​bit​n ie, jak się czu​je końska dupa w pełni lata. Przed dzie​siątą, gdy oga​n iałem się ogo​n em już dość apa​tycz​n ie, Lot​te wresz​cie uka​zała się przy jed​n ym ze stołów. Za​cze​kałem dla po​zo​ru kil​ka mi​n ut, a po​tem wziąłem szklankę, pod​szedłem do kawałka zie​lo​n e​go suk​n a, przy którym królowała Lot​te, i usiadłem dokład​n ie na​p rze​ciw​ko niej. Przyj​rzała się żeto​n om, które ułożyłem przed sobą w schlud​n y sto​sik, i równie schlud​n ie ściągnęła war​gi. – Nie sądziłam, że z pana taki ry​zy​kant – po​wie​działa, mając na myśli skłonność do ha​zar​du. – Myślałam, że ma pan więcej rozsądku. – Może pani pal​ce przy​n iosą mi szczęście – od​p arłem ​wesoło. – Nie li​czyłabym na to. – No cóż, wezmę to pod uwagę. Słaby ze mnie kar​ciarz. Nie po​tra​fiłbym na​wet określić, jak się na​zy​wała gra, w którą gra​liśmy. Toteż bar​dzo się zdzi​wiłem, kon​sta​tując po dwu​dzie​stu mi​n u​tach, że mój pier​wot​n y zasób żetonów nie​mal się po​dwoił. O iro​nio, oka​zało się, że prze​grać pie​n iądze w kar​ty jest tak samo trud​n o, jak wy​grać. Lot​te roz​dała kar​ty i po raz ko​lej​n y wy​grałem. Ode​rwałem na chwilę wzrok od stołu i spo​strzegłem, że na​p rze​ciw​ko sie​dzi Traudl z małym sto​si​kiem żetonów. Prze​ga​p iłem, kie​dy weszła do klu​bu, cho​ciaż w tłumie, który się tym​cza​sem tu ze​brał, prze​ga​p iłbym na​wet Ritę Hay​worth. – Chy​ba mam szczęśliwy dzień – rzu​ciłem w prze​strzeń, gdy Lot​te przy​sunęła mi wy​graną. Traudl uśmiechnęła się uprzej​mie, jak​by mnie nie znała, i przystąpiła do własnych skrom​n ych zakładów. Zamówiłem ko​lej​n e​go drin​ka i sku​p iłem wszyst​kie siły, by grać jak zupełny fra​jer; do​bie​rałem kar​ty, gdy le​p iej było za​cze​kać, pod​bi​jałem

stawkę, gdy trze​ba było pa​so​wać, i w ogóle ko​rzy​stałem z wszel​kich oka​zji, by zmar​n o​wać szansę. Od cza​su do cza​su grałem rozsądniej, żeby to, co robię, nie rzu​cało się za​n ad​to w oczy, nie​mniej jed​n ak po czter​dzie​stu mi​n u​tach udało mi się stra​cić całą swoją wy​graną i połowę pier​wot​n ej kwo​ty. W końcu Traudl, uspo​ko​jo​n a, że prze​gry​wając tak dużo, używam for​sy jej na​rze​czo​n e​go we właści​wym celu, odeszła od stołu, a ja dopiłem drin​ka i wes​tchnąłem z roz​drażnie​n iem. – Naj​wy​raźniej to jed​n ak nie jest mój szczęśliwy dzień – po​wie​działem po​n u​ro. – Szczęście nie ma nic do tego, jak pan gra – mruknęła Lot​te. – Mam tyl​ko na​dzieję, że był pan zręczniej​szy, roz​ma​wiając z tym ro​syj​skim ka​p i​ta​nem. – Och, proszę się o nie​go nie mar​twić, już się z nim upo​rałem. Nie będzie pro​blemów z jego stro​n y. – Cieszę się, że to słyszę. Po​sta​wiłem ostat​n i żeton, prze​grałem i wstałem od stołu, burcząc, że może jed​n ak byłbym wdzięczny, gdy​by König po​n o​wił ofertę pra​cy. Ze smut​n ym uśmie​chem wróciłem do baru, gdzie zamówiłem drin​ka i przez jakiś czas pa​trzyłem, jak dziew​czy​n a z obnażonym biu​stem wy​ko​n u​je na par​kie​cie pa​ro​dię la​ty​n o​skie​go tańca przy wtórze me​ta​licz​n ej, ro​ze​dr​ga​n ej mu​zy​ki ze​społu jaz​zo​we​go. Nie wi​działem, kie​dy Lot​te odeszła od stołu, żeby za​te​le​fo​n o​wać, ale po pew​n ym cza​sie zo​ba​czyłem Königa, schodzącego po schod​kach do klu​bu. To​wa​rzy​szył mu mały te​rier, idący przy no​dze, oraz wy​so​ki, dys​tyn​go​wa​n y mężczy​zna w żakie​cie i klu​bo​wym kra​wa​cie. Ten zniknął za zasłoną z pa​ciorków w głębi sali, a König po te​a tral​n ej pan​to​mi​mie zdołał po​chwy​cić mój wzrok. Pod​szedł do baru, po dro​dze kłaniając się Lot​te, i wyciągnął świeże cy​ga​ro z kie​szon​ki zie​lo​n e​go twe​edo​we​go gar​n i​tu​ru. – Herr Günther – rzekł z uśmie​chem – jak to miło zno​wu pana wi​dzieć. – Cześć, König – od​p arłem. – Jak pańskie zęby? – Moje zęby? – Uśmiech za​marł mu na ustach, jak​bym za​p y​tał, jak się ma jego szan​kier. – Nie pamięta pan? – wyjaśniłem. – Opo​wia​dał mi pan o no​wych pro​te​zach. Roz​luźnił się. – A tak, rze​czy​wiście. O wie​le le​p iej, dziękuję. – Znów za​sto​so​wał uśmiech. – Słyszałem, że nie miał pan wie​le szczęścia w kar​tach.

– Fräule​in Hart​mann uważa in​a ​czej. Po​wie​działa mi, że szczęście nie ma tu nic do rze​czy, po pro​stu fa​tal​n ie gram. König skończył przy​p a​lać swoją co​ronę za czte​ry szy​lin​gi i za​chi​cho​tał. – A więc po​zwo​li pan, że po​sta​wię panu drin​ka. – Ge​stem przy​wołał bar​ma​na, zamówił dla sie​bie szkocką, a dla mnie jesz​cze raz to samo. – Dużo pan prze​grał? – Więcej, niż mnie stać – od​p arłem smętnie. – Około czte​rech tysięcy szy​lingów. – Wysączyłem szklankę i pchnąłem ją po kon​tu​a rze, prosząc o powtórkę. – Zupełna głupo​ta. W ogóle nie po​wi​n ie​n em grać, nie mam do tego smy​kałki. Więc je​stem spłuka​n y. – W mil​cze​n iu wzniosłem to​a st za Königa i pociągnąłem łyk wódki. – Dzięki Bogu, że miałem dość rozsądku, by zapłacić z góry za ho​tel. Poza tym nie mam się spe​cjal​n ie z cze​go cie​szyć. – A więc po​zwo​li pan, że coś panu pokażę – po​wie​dział König. Ener​gicz​nie zaciągnął się cy​ga​rem, wy​dmu​chał duże kółko nad głowę swo​je​go te​rie​ra, a po​tem po​wie​dział: – Pora za​p a​lić, Lin​go. – Ku ucie​sze właści​cie​la, zwierzątko zaczęło pod​ska​ki​wać, z pod​n ie​ce​n iem wciągając w noz​drza na​sy​co​n e ni​ko​tyną po​wie​trze ni​czym złak​n io​n y używki nar​ko​man. – Ładna sztucz​ka – uśmiechnąłem się. – Ależ to nie sztucz​ka – rzekł König. – Lin​go do​ce​n ia do​bre cy​ga​ra pra​wie tak samo jak ja. – Po​chy​lił się i po​kle​p ał psa po grzbie​cie. – Praw​da, chłopie? – Pies szczeknął w od​p o​wie​dzi. – No, jak​kol​wiek to na​zwać, te​raz po​trze​buję pie​n iędzy, nie roz​ryw​ki – za​uważyłem. – Przy​n ajm​n iej dopóki nie wrócę do Ber​li​n a. Wie pan, właści​wie do​brze się składa, że pan wpadł. Właśnie sie​działem tu​taj i za​sta​n a​wiałem się, jak by tu wrócić do pańskiej pro​p o​zy​cji pra​cy. – Mój dro​gi, wszyst​ko w swo​im cza​sie. Jest ktoś, komu chciałbym pana przed​sta​wić. Na​zy​wa się ba​ron von Bol​schwing i kie​ru​je tu​tejszą filią Ligi Au​striac​kiej na rzecz Na​rodów Zjed​n o​czo​n ych, wy​daw​n ic​twem Öster​re​ichi​scher Ver​lag. To również sta​ry to​wa​rzysz i wiem, że byłby za​in​te​re​so​wa​n y po​zna​n iem ta​kie​go człowie​ka jak pan. Zro​zu​miałem, że König mówi o SS. – Nie jest przy​p ad​kiem związany z tą pańską firmą ba​dawczą? – Związany? A tak, związany – zgo​dził się. – Tacy lu​dzie jak ba​ron do​ce​niają dokładną in​for​mację. Uśmiechnąłem się i pokręciłem głową z nie​do​wie​rza​n iem. – Co za mia​sto! Mówi​cie „przyjęcie pożegnal​n e”, a na​p rawdę myśli​cie „msza żałobna”. Pańskie „ba​da​n ia” brzmią trochę jak mój „im​p ort i eks​-

port”, Herr König: ozdob​n a ko​kar​da na dość zwykłym cieście. – Herr Günther, nie chce mi się wie​rzyć, aby te niezbędne eu​fe​mi​zmy były obce komuś, kto służył w Abweh​rze. Jed​n akże, sko​ro pan so​bie życzy, odsłonię przed pa​n em, jak to mówią, swoją flankę. Ale odejdźmy od tego baru. Usie​dliśmy przy sto​li​ku na ubo​czu. – Or​ga​n i​za​cja, której je​stem człon​kiem, to w za​sa​dzie związek nie​miec​kich ofi​cerów. Na​szym głównym ce​lem i za​mia​rem jest zbie​ra​n ie da​n ych – par​don, wy​wia​dow​czych – do​tyczących za​grożenia, ja​kie Ar​mia So​wiec​ka sta​n o​wi dla wol​n ej Eu​ro​p y. Cho​ciaż rzad​ko posługu​je​my się stop​n ia​mi woj​sko​wy​mi, obo​wiązuje nas woj​sko​wa dys​cy​p li​n a, je​steśmy bo​wiem ofi​cerami i dżen​tel​me​n a​mi. Na​sza wal​ka z ko​mu​n i​zmem jest roz​p acz​li​wa, toteż cza​sem mu​si​my robić rze​czy, które uważamy za nie​p rzy​jem​n e. Ale w wy​p ad​ku wie​lu sta​rych to​wa​rzy​szy, usiłujących do​sto​so​wać się do życia w cy​wi​lu, sa​tys​fak​cja z dal​szej służby na rzecz stwo​rze​n ia no​wych, wol​n ych Nie​miec prze​waża nad ta​ki​mi względami. No i oczy​wiście na​gro​dy są hoj​n e. Słowa te brzmiały tak, jak​by König wygłaszał je – albo im po​dob​n e – przy wie​lu in​n ych oka​zjach. Za​czy​n ałem po​dej​rze​wać, że licz​ba sta​rych to​wa​rzy​szy, którzy walcząc o przy​sto​so​wa​n ie do życia w cy​wi​lu, zna​leźli pro​ste re​me​dium w po​sta​ci pod​p orządko​wa​n ia się ja​kiejś for​mie dys​cy​p li​n y woj​sko​wej, była większa, niż kie​dy​kol​wiek sądziłem. Mówił o wie​le więcej, ale głównie wpusz​czałem to jed​n ym uchem, a wy​p usz​czałem dru​gim, więc po pew​n ym cza​sie wysączył ze szklan​ki resztkę al​ko​ho​lu i oznaj​mił, że jeśli nadal je​stem za​in​te​re​so​wa​n y jego pro​p o​zycją, to po​wi​n ie​n em po​znać ba​ro​na. Usłyszaw​szy, że owszem, je​stem bar​dzo za​in​te​re​so​wa​n y, kiwnął z za​do​wo​le​n iem głową i skie​ro​wał mnie ku zasłonie z ko​ra​lików. Po​ko​n a​liśmy długi ko​ry​tarz, po czym we​szliśmy na dru​gie piętro. – Ten lo​kal należy do mo​dyst​ki z sąsiedz​twa – wyjaśnił König. – Właści​ciel​ka jest człon​ki​n ią Or​ga​n i​za​cji i po​zwa​la nam ko​rzy​stać z miesz​ka​n ia w ce​lach re​kru​ta​cyj​n ych. Przy​stanął pod drzwia​mi i za​stu​kał de​li​kat​n ie, a na za​p ra​szający okrzyk wpro​wa​dził mnie do środ​ka. Je​dy​n e światło po​cho​dziło z la​tar​n i ulicz​n ej na zewnątrz, w po​miesz​cze​n iu było wszakże dość ja​sno, bym zdołał doj​rzeć twarz człowie​ka siedzącego za biur​kiem przy oknie – wy​so​kie​go, szczupłego, gładko ogo​lo​n e​go i lek​ko łysiejącego mężczy​zny o ciem​n ych włosach; wyglądał na ja​kieś czter​dzieści lat. – Proszę usiąść, Herr Günther – rzekł ba​ron, wska​zując mi krzesło po prze​ciw​n ej stro​n ie biur​ka.

Usunąłem z krzesła stos pudeł na ka​p e​lu​sze, a König pod​szedł do okna za ple​ca​mi ba​ro​n a i przy​siadł na sze​ro​kim ​p a​ra​p e​cie. – Herr König jest prze​ko​n a​n y, że byłby pan zna​ko​mi​tym przed​sta​wi​cie​lem na​szej fir​my – oznaj​mił mój rozmówca. – Chce pan po​wie​dzieć agen​tem, praw​da? – od​p arłem, za​p a​lając pa​p ie​ro​sa. – Jeśli pan woli. – Zo​ba​czyłem, że się uśmie​cha. – Ale za​n im do tego doj​dzie, po​wi​n ie​n em do​wie​dzieć się cze​goś o pańskim cha​rak​te​rze i sy​tu​a cji życio​wej. Przesłuchać pana, abyśmy mo​gli usta​lić, jak naj​le​p iej pana wy​ko​rzy​stać. – Taki Fra​ge​bo​gen? Ro​zu​miem. – Za​cznij​my od tego, jak się pan zna​lazł w SS. Opo​wie​działem mu wszyst​ko o swo​jej służbie w Kri​p o i RHSA i o tym, że ofi​ce​rem SS zo​stałem nie​ja​ko au​to​ma​tycz​n ie. Wyjaśniłem, że po​je​chałem do Mińska z Ak​tion Grup​p e Ar​thu​ra Ne​be​go, ale nie mogąc znieść mor​do​wa​n ia ko​biet i dzie​ci, po​p ro​siłem o prze​n ie​sie​n ie na front, za​miast cze​go do​stałem przy​dział do Urzędu do spraw Zbrod​n i Wo​jen​n ych We​hr​mach​tu. Ba​ron wy​py​ty​wał mnie dokład​n ie, ale uprzej​mie, jak przy​stało na do​sko​n ałego au​striac​kie​go dżen​tel​me​n a. Ale było coś w ota​czającej go au​rze, pew​n a fałszy​wa skrom​n ość i nie​szcze​rość wy​czu​wal​n a w ge​stach i spo​so​bie mówie​n ia, co zda​wało się wska​zy​wać na rze​czy, z których praw​dzi​wy dżen​tel​men nie ​byłby już taki dum​n y. – Proszę opo​wie​dzieć o swo​jej służbie w Urzędzie do spraw Zbrod​n i Wo​jen​n ych. – To było od stycz​n ia 1942 roku do lu​te​go 1944 – wyjaśniłem. – Jako ofi​cer w stop​n iu Obe​rleu​te​n an​ta pro​wa​dziłem przesłucha​n ia, do​tyczące be​stialstw popełnia​n ych zarówno przez Niemców, jak i przez Ro​sjan. – A gdzie dokład​n ie miało to miej​sce? – Główna sie​dzi​ba mieściła się w Blu​men​hof, na​p rze​ciw​ko Mi​n i​ster​stwa Woj​n y. Od cza​su do cza​su wy​ma​ga​n o ode mnie wy​jazdów w te​ren. Zwłasz​cza na Krym i na Ukra​inę. Później, w 1943 roku, biu​ra OKW z po​wo​du bom​bar​do​wań prze​n iosły się do Tor​gau. Ba​ron uśmiechnął się wy​n iośle i potrząsnął głową. – Pan wy​ba​czy – po​wie​dział – ale nie miałem pojęcia, że w obrębie We​hr​mach​tu ist​n iała taka in​sty​tu​cja. – W ni​czym to nie od​bie​ga od stan​dardów ar​mii pru​skiej w okre​sie Wiel​kiej Woj​n y – od​p arłem. – Trze​ba przyjąć ja​kieś ogólne war​tości hu​ma​n i​tar​ne na​wet na polu wal​ki.

– Pew​n ie tak – wes​tchnął ba​ron, ale nie wyglądał na prze​ko​n a​n e​go. – No do​brze. Co stało się później? – Kie​dy działania wo​jen​n e się na​si​liły, za​ist​n iała ko​n iecz​n ość wysłania na front wschod​n i wszyst​kich mężczyzn zdol​n ych do no​sze​n ia bro​n i. W lu​tym 1944 roku zo​stałem skie​ro​wa​n y na Białoruś, do ar​mii północ​n ej ge​n e​rała Schor​n e​ra, i awan​so​wa​n y na Haupt​man​n a. Byłem ofi​ce​rem wy​wia​du. – W Abweh​rze? – Tak. Już wte​dy mówiłem nieźle po ro​syj​sku. I trochę po pol​sku. Moja pra​ca po​le​gała głównie na tłuma​cze​n iu. – I w końcu tra​fił pan do nie​wo​li. Gdzie? – W Królew​cu, w Pru​sach Wschod​n ich, w kwiet​n iu 1945 roku. Wy​wie​zio​no mnie do ko​p al​n i mie​dzi na Ura​lu. – A gdzie dokład​n ie na Ura​lu, jeśli pan tak uprzej​my? – Pod Swierdłowskiem. Tam osta​tecz​n ie do​szli​fo​wałem ​język ro​syj​ski. – Był pan przesłuchi​wa​n y przez NKWD? – Oczy​wiście. Wie​lo​krot​n ie. Każdy ofi​cer wy​wia​du bar​dzo ich in​te​re​so​wał. – I co pan im po​wie​dział? – Szcze​rze mówiąc, wszyst​ko, co wie​działem. Woj​n a się skończyła i na tym eta​p ie nic już nie miało zna​cze​n ia. Oczy​wiście nie przy​znałem się do wcześniej​szej przy​n a​leżności do SS i pra​cy w OKW. Es​es​manów za​bie​ra​n o do spe​cjal​n e​go obo​zu, gdzie albo ich roz​strze​li​wa​n o, albo zmu​sza​n o do pra​cy dla So​wietów w Ko​mi​te​cie Wol​n ych Nie​miec. Wy​da​je mi się, że to spośród nich re​kru​tu​je się większość funk​cjo​n a​riu​szy nie​miec​kiej po​li​cji lu​do​wej. Po​dej​rze​wam, że również tu​tej​szej wie​deńskiej Sta​a t​spo​li​zei. – Owszem. – Jego ton był cierp​ki. – Proszę mówić da​lej, Herr Günther. – Pew​n e​go dnia w grud​n iu 1945 roku do​sta​liśmy wia​do​mość, że niektórzy z nas zo​staną prze​n ie​sie​n i do Frank​fur​tu nad Odrą. Po​wie​dzie​li, że wysyłają nas do obo​zu wy​p o​czyn​ko​we​go. Jak pan so​bie za​p ew​n e wy​obraża, uzna​liśmy to za niezły żart. Ale pod​czas trans​p or​tu usłyszałem roz​mowę dwóch strażników, którzy mówili, że je​dzie​my do ko​p al​n i ura​n u w Sak​so​n ii. Chy​ba żaden z nich nie zda​wał so​bie spra​wy, że ro​zu​miem po ro​syj​sku. – Pamięta pan nazwę tego miej​sca? – Jo​han​n ​ge​or​gen​stadt w Erz​ge​bir​ge na gra​n i​cy z Cze​cha​mi. – Dziękuję – rzekł krótko ba​ron. – Wiem, gdzie to jest. – Niedługo po prze​kro​cze​n iu gra​n i​cy pol​sko-nie​miec​kiej przy pierw​szej oka​zji wy​sko​czyłem z pociągu i prze​do​stałem się do Ber​li​n a. – Tra​fił pan do jed​n e​go z obozów dla po​wra​cających jeńców wo​jen​n ych?

– Tak, w Sta​a ken. Nie za​ba​wiłem tam zbyt długo, dzięki Bogu. Tam​tej​sze pielęgniar​ki nie bar​dzo zwra​cały uwagę na nas, plen​nych. In​te​re​so​wały się wyłącznie żołnie​rza​mi ame​ry​kański​mi. Na szczęście Urząd Opie​ki Społecz​nej przy Ra​dzie Mia​sta pra​wie od razu od​n a​lazł moją żonę pod na​szym sta​rym ad​re​sem. – Miał pan mnóstwo szczęścia, Herr Günther – oświad​czył ba​ron. – Pod wie​lo​ma względami. Nie po​wie​działbyś, ​Hel​mut? – Już panu mówiłem, ba​ro​n ie, że Herr Günther jest bar​dzo za​rad​n ym człowie​kiem – od​rzekł König, ma​chi​n al​n ie głaszcząc psa. – W rze​czy sa​mej. Ale proszę mi po​wie​dzieć, Herr Günther, czy nikt pana nie przesłuchi​wał w związku z oko​licz​n ościa​mi pańskich przeżyć w Związku Ra​dziec​kim? – Na przykład kto? Tym ra​zem włączył się König. – Człon​ko​wie na​szej or​ga​n i​za​cji roz​ma​wia​li z wie​lo​ma jeńcami po​wra​cającymi z Ro​sji. Nasi lu​dzie występują jako pra​cow​n i​cy so​cjal​n i, hi​sto​ry​cy i tym po​dob​n i. Pokręciłem głową. – Może gdy​bym zo​stał ofi​cjal​n ie zwol​n io​n y, ale ja uciek​łem… – Tak – po​twier​dził ba​ron. – Pew​n ie o to cho​dzi. W którym to przy​p ad​ku, Herr Günther, jest pan podwójnie szczęścia​rzem. Bo gdy​by zo​stał pan ofi​cjal​n ie zwol​n io​n y, nie​mal na pew​n o już daw​n o ka​za​li​byśmy pana za​strze​lić po pro​stu z ostrożności, aby za​p ew​n ić na​szej Or​ga​n i​za​cji bez​p ie​czeństwo. Wi​dzi pan, mówiąc o Niem​cach, których skłonio​n o do pra​cy na rzecz Ko​mi​te​tu Wol​n ych Nie​miec, miał pan ab​so​lutną rację. Za​zwy​czaj tych zdrajców zwal​n ia​n o w pierw​szej ko​lej​n ości. Na​to​miast w ko​p al​n i ura​n u w Erz​ge​bir​ge, dokąd za​mie​rza​n o pana wysłać, nie przeżyłby pan na​wet dwóch mie​sięcy. Le​p iej już byłoby do​stać od Ro​sjan kulę w łeb. Wi​dzi pan więc, że te​raz możemy być pana pew​n i, bo wie​my, że So​wie​ci bez wa​ha​n ia da​li​by panu umrzeć. Ba​ron wstał; przesłucha​n ie wyraźnie do​biegło końca. Zo​ba​czyłem, że jest wyższy, niż przy​p usz​czałem. König zsunął się z pa​ra​p e​tu i stanął obok nie​go. Po​de​rwałem się z krzesła i uścisnąłem dłoń ba​ro​n o​wi, a następnie Köni​go​wi. König uśmiechnął się i wręczył mi jed​n o ze swo​ich cy​gar. – Przy​ja​cie​lu – rzekł. – Wi​taj w Or​ga​n i​za​cji.

25

W ciągu następnych paru dni König jesz​cze kil​ka razy spo​ty​kał się ze mną u mo​dyst​ki obok Ca​si​n o Orien​tal i szko​lił mnie w za​kre​sie różnych skom​p li​ko​wa​n ych i se​kret​n ych działań Or​ga​n i​za​cji. Naj​p ierw jed​n ak mu​siałem uro​czyście pod​p i​sać de​kla​rację, że przy​sięgam na ho​n or nie​miec​kie​go ofi​ce​ra, iż nig​dy nie zdradzę żad​n e​go szczegółu taj​n ych przed​sięwzięć, po​dej​mo​wa​nych przez grupę. De​kla​ra​cja prze​wi​dy​wała również, że wszel​kie na​ru​sze​nia ta​jem​n i​cy będą su​ro​wo ka​ra​n e; König ostrzegł mnie, że naj​le​p iej zro​bię, ukry​wając swoją nową pracę nie tyl​ko przed krew​n y​mi i zna​jo​my​mi, ale – przy​ta​czam dokład​n ie jego wy​p o​wiedź – „na​wet przed na​szy​mi ame​ry​kański​mi ko​le​ga​mi”. Te słowa, jak również kil​ka in​n ych, rzu​co​n ych mi​mo​cho​dem uwag, spra​wiły, że na​brałem prze​ko​n a​n ia, iż w grun​cie rze​czy Or​ga​n i​za​cja jest całko​wi​cie fi​n an​so​wa​n a przez ame​ry​kański wy​wiad. Kie​dy więc moje szko​le​n ie – znacz​n ie skrócone, zważyw​szy na doświad​cze​n ie, które zy​skałem w Abweh​rze – do​biegło końca, gniew​n ie zażądałem od Be​lin​sky’ego, by na​tych​miast ze mną po​roz​ma​wiał. – Co cię gry​zie, szwa​bie? – za​p y​tał, roz​sia​dając się przy za​re​zer​wo​wa​n ym dla nas sto​li​ku w spo​koj​n ym kącie Café Schwa​rzen​berg. – Jeśli je​stem w le​sie, to dla​te​go, że po​ka​załeś mi złą mapę. – Ach tak? Jak to? – Jak zwy​kle wyjął wykałaczkę o woni goździków i wziął się do ro​bo​ty. – Do​sko​n a​le wiesz, kur​wa. Be​lin​sky, König należy do nie​miec​kiej or​ga​n i​za​cji wy​wia​dow​czej, którą założyli twoi lu​dzie. Wiem o tym, bo właśnie skończy​li mnie wer​bo​wać. Więc albo mnie oświe​cisz, albo pójdę stąd pro​sto do Sti​ft​ska​ser​n e i opo​wiem, że do​szedłem do wnio​sku, iż Lin​de​n a za​mor​do​wała gru​p a nie​miec​kich szpiegów spon​so​ro​wa​n a przez Ame​ry​kanów. Be​lin​sky ro​zej​rzał się chyłkiem, po czym po​chy​lił się ku mnie kon​fi​den​cjo​n al​n ie, obej​mując sto​lik ra​mio​n a​mi, jak​by miał za​miar go unieść i walnąć mnie w głowę. – Nie wy​da​je mi się, żeby to był do​bry po​mysł – wy​ce​dził ci​cho. – Nie? Może myślisz, że mnie po​wstrzy​masz? Tak jak po​wstrzy​małeś tego ro​syj​skie​go żołnie​rza? Może i o tym po​wi​n ie​n em wspo​mnieć? – Nie​wy​klu​czo​n e, że cię za​biję, szwa​bie – po​wie​dział. – To nie po​win​n o być zbyt trud​n e. Mam pi​sto​let z tłumi​kiem. Mógł​bym cię za​strze​lić tu i te​raz, pew​n ie nikt by nie zwrócił uwa​gi. To miła ce​cha wie​deńczyków; cu​dzy mózg bry​zga im do filiżanki, a oni i tak usiłują pil​n o​wać własne​go nosa. –

Za​chi​cho​tał, roz​ba​wio​n y swo​im kon​cep​tem, po czym pokręcił głową i zagłuszył mnie, gdy próbowałem od​p o​wie​dzieć. – Ale o czym my w ogóle mówimy? Nie ma po​wo​du, żeby się kłócić. Naj​mniej​sze​go po​wo​du. Masz rację. Może po​wi​n ie​n em był to przed​tem wyjaśnić, ale jeśli zo​stałeś zwer​bo​wa​n y przez Or​ga​n i​zację, to na pew​n o mu​siałeś pod​p i​sać zo​bo​wiąza​n ie do za​cho​wa​n ia ta​jem​n i​cy, czy tak? Przy​taknąłem. – Może ty nie pod​cho​dzisz do tego poważnie, ale przy​n ajm​n iej zro​zum, że mój rząd wy​ma​gał ode mnie pod​p i​sa​n ia po​dob​n ej de​kla​ra​cji, a ja trak​tuję to bar​dzo se​rio. Do​p ie​ro te​raz mogę cię całko​wi​cie wta​jem​n i​czyć. Skądinąd to iro​n ia losu: pro​wadzę do​cho​dze​n ie w spra​wie tej właśnie or​ga​n i​za​cji, w której two​je obec​n e człon​ko​stwo po​zwa​la mi uznać, że nie sta​n o​wisz już za​grożenia dla bez​p ie​czeństwa. Co po​wiesz na taką pokrętną lo​gikę? – No do​bra – rzekłem. – Wysłuchałem two​ich uspra​wie​dli​wień. Te​raz może spróbuj wszyst​ko mi opo​wie​dzieć, co? – Wspo​mi​n ałem już o Crow​cass, praw​da? – O Ko​mi​sji Zbrod​n i Wo​jen​n ych? Tak. – No więc, jak by to po​wie​dzieć? Ści​ga​n ie zbrod​n ia​rzy hi​tle​row​skich i wy​ko​rzy​sta​n ie nie​miec​kie​go per​so​n e​lu wy​wia​dow​cze​go to nie są całkiem od​dziel​n e za​gad​n ie​n ia. Od dłuższe​go cza​su Sta​n y Zjed​n o​czo​n e re​kru​tują byłych członków Abweh​ry, żeby szpie​go​wa​li So​wietów. W Pul​lach powołano nie​za​leżną in​sty​tucję pod kie​row​n ic​twem wyższe​go ofi​ce​ra nie​miec​kie​go, mającą zbie​rać in​for​ma​cje na rzecz CIC. – Południo​wo​n ie​miec​kie Przed​siębior​stwo Prze​mysłu ​U ty​li​za​cyj​n e​go? – Właśnie. Kie​dy zakłada​n o Or​ga​n i​zację, udzie​lo​n o jej wyraźnych wskazówek, kogo jej wol​n o wer​bo​wać. To miała być, ro​zu​miesz, czy​sta ope​ra​cja. Ale od pew​n e​go cza​su po​dej​rze​wa​my, że Or​ga​n i​zacja przyj​mu​je w swo​je sze​re​gi byłych funk​cjo​n a​riu​szy SS, SD i ge​sta​p o, co sta​n o​wi na​ru​sze​n ie jej pier​wot​n ych upraw​n ień. Na litość boską, chcie​liśmy za​trud​n iać pra​cow​n ików wy​wia​du, a nie zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych. Moim za​da​n iem jest wy​kry​cie, do ja​kie​go stop​n ia te nie​p ożądane ele​men​ty prze​n iknęły do Or​ga​ni​zacji. Nadążasz? Kiwnąłem głową. – Ale co w tym wszyst​kim robił ka​p i​tan Lin​den? – Jak już wyjaśniałem, Lin​den pra​co​wał w ar​chi​wum. Nie​wy​klu​czo​n e, że dzięki sta​n o​wi​sku w Cen​trum Do​ku​men​ta​cji mógł pełnić funkcję kon​sul​tan​ta Or​ga​n i​za​cji w za​kre​sie po​zy​ski​wa​n ia no​wych członków. Spraw​dzać, czy to, co lu​dzie mówią, zga​dza się z tym, co fi​gu​ru​je w prze​bie​gu ich służby, ta​-

kie rze​czy. Nie muszę ci chy​ba mówić, że Or​ga​n i​za​cja robi, co może, by uniknąć in​fil​tra​cji przez Niemców, których So​wie​ci w obo​zach je​n iec​kich zdążyli prze​ciągnąć na swoją stronę. – Tak – po​twier​dziłem. – Wyjaśnio​n o mi to nie​dwu​​znacz​n ie. – Może Lin​den na​wet im do​ra​dzał, kogo war​to zwer​bo​wać. Ale tego aku​rat nie je​steśmy pew​n i. Tego oraz zawar​tości prze​syłek, których prze​wożeniem zaj​mo​wał się twój kum​p el ​Bec​ker. – Może wypożyczał im tecz​ki po​ten​cjal​n ych kan​dy​datów, których właśnie przesłuchi​wa​li, kie​dy mie​li ja​kieś po​dej​rze​n ia – pod​p o​wie​działem. – Nie, to po pro​stu nie​możliwe. Ochro​n a w Cen​trum jest szczel​n iej​sza niż dupa małża. Wi​dzisz, po woj​n ie ar​mia oba​wiała się, że wasi lu​dzie będą próbować od​zy​skać do​ku​men​ty, prze​cho​wy​wa​n e w Cen​trum. Albo je znisz​czyć. Z ta​kie​go miej​sca nie wy​cho​dzi się z naręczem akt. Wgląd do do​ku​mentów w całości od​by​wa się na miej​scu i jest skru​p u​lat​n ie roz​li​cza​n y. – No to może Lin​den pod​mie​n ił ja​kieś akta. Be​lin​sky pokręcił głową. – Nie, to już nam przyszło na myśl, więc spraw​dzi​liśmy wszyst​kie tecz​ki, z którymi Lin​den miał do czy​n ie​n ia, od ogólne​go re​je​stru po​czy​n ając. Nie ma śladu, że coś zo​stało znisz​czo​n e lub usu​n ięte. Wygląda na to, że je​dyną szansą, by się do​wie​dzieć, co kom​bi​n o​wał, jest two​je człon​ko​stwo w tej za​sra​n ej Or​ga​n i​za​cji. Że nie wspomnę o na​dziei, że przy oka​zji znaj​dziesz coś, co oczyści two​jego kum​p la Bec​ke​ra z za​rzutów. – Mam co​raz mniej cza​su. Jego spra​wa wcho​dzi na wo​kandę na początku przyszłego ty​go​dnia. Be​lin​sky się zamyślił. – Może mógłbym ci coś ułatwić u two​ich no​wych ko​legów. Przy​p uśćmy, że do​starczę ci ja​kiejś war​tościo​wej in​for​ma​cji o So​wie​tach, wte​dy twój pre​stiż w Or​ga​n i​za​cji od razu wzrośnie, praw​da? Oczy​wiście, naj​p ierw obejrzą to moi lu​dzie, ale twoi chłopcy nie muszą o tym wie​dzieć. Gdy​bym to ubrał we właściwą pro​we​n iencję, zy​skałbyś opi​n ię niezłego szpie​ga. Co ty na to? – Do​brze. A sko​ro je​steś w ta​kim twórczym na​stro​ju, to może pomożesz mi z inną za​gwozdką. Kie​dy König już mnie po​in​stru​ował, jak ko​rzy​stać ze skryt​ki na mieście, przy​dzie​lił mi pierw​sze za​da​n ie. – Tak? Bar​dzo do​brze. Ja​kie? – Chcą, żebym zabił dziew​czynę Bec​ke​ra, Traudl. – Tę śliczną pielęgnia​reczkę? – Był na​p rawdę obu​rzo​n y. – Tę ze szpi​ta​la ogólne​go? Po​wie​dzie​li dla​cze​go? – Przyszła do Ca​si​n o Orien​tal, żeby zo​ba​czyć, jak prze​p usz​czam pie​n iądze

jej ko​cha​sia. Ostrze​gałem ją, ale nie chciała słuchać. Chy​ba to ich zde​n er​wo​wało. Ale nie był to powód, który podał mi König. – Cza​sem od razu zle​ca się mokrą ro​botę jako próbę lo​jal​n ości – zamyślił się Be​lin​sky. – Po​wie​dzie​li, jak masz to ​zro​bić? – Po​win​n o to wyglądać na wy​p a​dek – po​wie​działem. – Oczy​wiście w tej sy​tu​a cji muszę ją jak naj​szyb​ciej wy​p ra​wić z Wied​n ia. I to jest two​je za​da​nie. Możesz jej załatwić ze​zwo​le​n ie na podróż i bi​let ko​le​jo​wy? – Ja​sne – od​p arł. – Ale spróbuj ją prze​ko​n ać, żeby zo​sta​wiła tu​taj jak naj​więcej swo​ich rze​czy. Prze​wie​zie​my ją przez strefę ro​syjską i wsa​dzi​my w pociąg do Sal​zbur​ga. W ten sposób będzie wyglądało, że za​ginęła albo nie żyje. To by ci po​mog​ło, nie? – Po pro​stu do​p il​n uj​my, żeby bez​p iecz​n ie wy​do​stała się z Wied​n ia – rzekłem. – Jeśli ktoś ma ry​zy​ko​wać, to le​p iej, żebym to był ja, a nie ona. – Zo​staw to mnie, szwa​bie. To mi zaj​mie kil​ka go​dzin, ale pa​n ien​ki już właści​wie tu nie ma. Pro​p o​n uję, żebyś wrócił do ho​te​lu i za​cze​kał, aż przy​niosę ci dla niej pa​p ie​ry. Po​tem pójdzie​my ją za​brać. Właści​wie byłoby le​piej, gdy​byś z nią przed​tem w ogóle nie roz​ma​wiał. Może nie ze​chce zo​sta​wić wa​sze​go ko​le​gi Bec​ke​ra, żeby sa​mot​n ie wypił piwo, którego na​wa​rzył? Więc le​p iej, jeśli ją od razu za​bie​rze​my i po pro​stu jak naj​szyb​ciej stąd wy​je​dzie​my. Wte​dy na​wet jeśli po​sta​n o​wi pro​te​sto​wać, to nie​wie​le już na to po​ra​dzi. Be​lin​sky od​szedł po​czy​n ić ko​n iecz​n e kro​ki, ja zaś zacząłem się za​sta​n a​wiać, czy wy​wo​ziłby Traudl z Wied​n ia równie skwa​p li​wie, gdy​by zo​ba​czył fo​to​gra​fię, którą dał mi König. Ten ostat​n i po​wie​dział mi, że Traudl Braun​ste​iner jest agentką MWD. Znając dziew​czynę, uznałem to za całko​witą bzdurę. Ale ktoś inny – a zwłasz​cza członek CIC – na wi​dok zdjęcia zro​bio​ne​go w wie​deńskiej re​stau​ra​cji, na którym Traudl dob​rze się bawi w to​wa​rzy​stwie pułkow​n i​ka MWD Po​ro​szy​n a, mógłby dojść do wnio​sku, że nie jest to wca​le ta​kie ja​sne.

26

Po po​wro​cie za​stałem w Pen​sion Ca​spian list od żony; roz​p o​znałem ściśnięte, nie​mal dzie​cin​n e pi​smo na ta​n iej, sza​rej ko​p er​cie, wy​gnie​cio​n ej i brud​n ej po kil​ku ty​go​dniach wędrówki przez cha​os usług pocz​to​wych. Po​sta​wiłem prze​syłkę na półce nad ko​min​kiem w sa​lo​n i​ku i wpa​try​wałem się w nią przez chwilę. Przy​p o​mniałem so​bie liścik, który ongiś tak samo po​sta​wiłem nad ko​min​kiem w na​szym ber​lińskim miesz​ka​n iu, i pożałowałem, że na​p i​sałem tak ob​ce​so​wo. Od tam​tej pory wysłałem do Kir​sten je​dy​n ie dwa te​le​gra​my: je​den, żeby za​wia​do​mić, że bez​p iecz​n ie do​tarłem do Wied​n ia, i podać swój ad​res, i dru​gi, w którym uprze​dzałem, że spra​wa może po​trwać trochę dłużej, niż pier​wot​n ie prze​wi​dy​wałem. Przy​p usz​czal​n ie po ana​li​zie pi​sma Kir​sten każdy gra​fo​log z łatwością by mnie prze​ko​n ał, że sądząc z wszel​kich oznak, ko​p er​ta za​wie​ra list na​p i​sa​n y przez ko​bietę cu​dzołożną – co więcej, ko​bietę, która po​sta​n o​wiła oznaj​mić swe​mu ga​p io​wa​te​mu mężowi, że cho​ciaż zo​sta​wił jej dwa tysiące do​larów w złocie, ona i tak za​mie​rza się z nim roz​wieść, a pie​n iądze wy​ko​rzy​stać na wy​jazd do Stanów Zjed​n o​czo​n ych z przy​stoj​n ym ame​ry​kańskim schätzi. Wciąż jesz​cze pa​trzyłem na ko​p ertę z drżeniem w ser​cu, kie​dy za​dzwo​n ił te​le​fon. To był Shields. – No i jak się dzi​siaj mie​wa​my? – za​p y​tał swoją zbyt pre​cy​zyjną niem​czyzną. – Mie​wam się całkiem do​brze, dziękuję – od​p arłem, prze​drzeźniając jego sposób mówie​n ia, ale naj​wy​raźniej tego nie za​uważył. – Czym mogę panu służyć, Herr Shields? – No, zważyw​szy na to, że twój przy​ja​ciel Bec​ker za​raz sta​je przed sądem, szcze​rze mówiąc, zacząłem się za​sta​n a​wiać, co z cie​bie za de​tek​tyw. Zadałem so​bie py​ta​n ie, czy od​kryłeś coś istot​n e​go dla spra​wy; czy twój klient za swo​je pięć tysięcy dolców w ogóle coś do​sta​n ie. Urwał, cze​kając na moją od​p o​wiedź, lecz mil​czałem, więc dodał znie​cier​pli​wio​n y: – No? Jaka jest od​p o​wiedź? Zna​lazłeś ten de​cy​dujący dowód, który oca​li Bec​ke​ra przed strycz​kiem? Czy też twój koleś pójdzie na sza​fot? – Shields, zna​lazłem świad​ka Bec​ke​ra, jeśli o to panu cho​dzi. Tyl​ko nie mam nic, co by go łączyło z Lin​de​n em. Przy​n ajm​n iej na ra​zie. – No to mu​sisz się po​spie​szyć, Günther. W tym mieście pro​ce​sy mają ten​-

dencję do szyb​kich zakończeń. Byłoby mi przy​kro, gdy​byś w końcu udo​wod​nił, że zmarły był nie​win​n y. To fa​tal​n ie wygląda, je​stem pe​wien, że się ze mną zgo​dzisz. Mar​n ie dla nas, mar​n ie dla was, a naj​go​rzej dla fa​ce​ta na końcu sznur​ka. – A gdy​bym wy​sta​wił wam tego gościa, żebyście go za​trzy​ma​li jako ważnego świad​ka w spra​wie? – Pro​p o​zy​cja była roz​p acz​li​wa, ale uznałem, że war​to spróbować. – In​a ​czej nie da się go ściągnąć do sądu? – Nie. A Bec​ker przy​n ajm​n iej miałby kogo po​ka​zać ​p al​cem. – Chcesz, żebym na​srał na dy​wan. – Shields wes​tchnął. – Nie znoszę, kie​dy dru​ga stro​n a nie do​sta​je uczci​wej szan​sy. No do​bra, po​wiem ci, co zro​bię. Po​ga​dam z moim przełożonym, ma​jo​rem Wim​ber​ley​em, i zo​baczę, co on za​le​ci. Ale nie mogę ni​cze​go obie​cać. Ma​jor praw​do​p o​dob​n ie każe mi pójść na całość i uzy​skać wy​rok ska​zujący, do diabła z wa​szym świad​kiem. Wszy​scy wokół na​ci​skają na szyb​ki wy​n ik, wiesz, jak to jest. Bry​ga​dier nie lubi, kie​dy w jego mieście mor​du​je się ame​ry​kańskich ofi​cerów. Mówię o ge​ne​ra​le bry​ga​dy ​Ale​xan​drze O. Gor​de​rze, dowódcy 796. pułku. To twar​dy skur​wy​syn. Będę w kon​tak​cie. – Dzięki, Shields. Je​stem wdzięczny. – Jesz​cze mi nie dziękuj, sta​ry. Odłożyłem słuchawkę i wziąłem do ręki ko​p ertę. Po​wach​lowałem się nią, po​tem wy​czyściłem rożkiem pa​znok​cie, aż wresz​cie ją roz​darłem. Kir​sten nie​spe​cjal​n ie lubiła pisać li​sty. Wi​dokówki były bar​dziej w jej sty​lu, tyle że pocztówka z Ber​li​n a nie zo​sta​wiłaby wiel​kie​go pola wy​obraźni. Bo cóż by mogło na niej być? Wi​dok ruin Ka​iser Wil​helm Kir​che? Zbom​bar​do​wa​n y gmach ope​ry? Ba​rak eg​ze​ku​cyj​n y na Plötzen​see? Pomyślałem, że jesz​cze długo nie będzie żad​n ych pocztówek z Ber​li​n a. Roz​p ro​sto​wałem kartkę i zacząłem czy​tać. Dro​gi Ber​nie, mam na​dzieję, że ten list do Cie​bie do​trze, ale życie jest tu​taj ta​kie trud​ne, że może się nie udać, wte​dy spróbuję wysłać te​le​gram, choćby po to, by Ci po​wie​dzieć, że u mnie wszyst​ko w porządku. Z roz​ka​zu Sokołowskie​go so​wiec​ka żan​dar​me​ria kon​tro​lu​je cały ruch z Ber​li​na na Zachód, co może ozna​czać, że pocz​ta nie do​cho​dzi. Na​p rawdę się bo​i my, że to się skończy pełną blo​kadą Ber​li​na, z za​mia​rem wy​p chnięcia z mia​sta Ame​ry​kanów, Bry​tyj​czyków i Fran​cuzów – cho​ciaż aku​rat po Fran​cuzach nikt chy​ba płakać nie będzie. Ni​ko​mu nie prze​szka​dza, że Jan​ke​si i An​go​le się tu rządzą – przy​najm​niej z nami wal​czy​li i wy​gra​li. Ale żabo​ja​dy? Strasz​ni z nich hi​p o​kry​ci. Fik​cyj​ny ob​ra​zek zwy​cięskiej fran​cu​skiej ar​mii jest dla prze​ciętne​go Niem​ca nie do znie​sie​nia.

Lu​dzie mówią, że Ame​ry​ka​nie i An​gli​cy nie będą po pro​stu stać i pa​trzeć, jak mia​sto wpa​da w łapy ru​skich. Bry​tyj​czyków nie byłabym taka pew​na. W tej chwi​li mają pełne ręce ro​bo​ty z Pa​le​styną (z ber​lińskich księgarń i bi​blio​tek zniknęły wszyst​kie książki o sy​jo​ni​stycz​nym na​cjo​na​li​zmie, co zda​je się już zna​my skądinąd). Z dru​giej stro​ny, właśnie te​raz, kie​dy wszy​scy są zda​nia, że Bry​tyj​czy​cy mają ważniej​sze spra​wy na głowie, zaczęły krążyć pogłoski, że uniesz​ko​dli​wi​li nie​miecką flotę! W mo​rzu jest pełno ryb, które mo​gli​byśmy zjeść, a oni zaj​mują się wy​sa​dza​niem statków! Czyżby za​mie​rza​li nas ura​to​wać od ru​skich tyl​ko po to, by ska​zać nas na śmierć głodową? Wciąż się słyszy plot​ki o ka​ni​ba​li​zmie. Po Ber​li​nie krąży hi​sto​ria, że ktoś we​zwał po​licję do ja​kie​goś domu na Kreu​zber​gu, bo lo​ka​to​rzy z par​te​ru usłysze​li na piętrze strasz​li​wy rwe​tes i krzy​ki, a po​tem z su​fi​tu zaczęła kapać krew. Kie​dy wyłama​li drzwi, zna​leźli parę sta​ruszków, pożywiających się su​ro​wym mięsem kuca, którego przy​wle​kli z uli​cy i zatłukli ka​mie​niem. Może to nie​p raw​da, ale mam strasz​ne po​dej​rze​nie, że jed​nak tak. Mo​ra​le z pew​nością sięgnęło dna. Na nie​bie jest gęsto od sa​mo​lotów trans​p or​to​wych, a żołnie​rze wszyst​kich czte​rech mo​carstw zro​bi​li się strasz​nie ner​wo​wi. Pamiętasz Kar​la, syna Frau Fer​sten? W zeszłym ty​go​dniu wrócił z so​wiec​kie​go obo​zu dla jeńców wo​jen​nych w bar​dzo złym sta​nie zdro​wia. Po​dob​no le​karz orzekł, że bied​ny chłopak właści​wie nie ma płuc. Jego mat​ka powtórzyła mi, co mówił o po​by​cie w Ro​sji. To okrop​ne! Ber​nie, cze​mu nig​dy o tym ze mną nie roz​ma​wiałeś? Może oka​załabym większe zro​zu​mie​nie, może bym Ci po​mogła. Zdaję so​bie sprawę, że odkąd woj​na się skończyła, byłam dla Cie​bie marną żoną. Jakoś trud​niej mi to znieść te​raz, kie​dy Cię nie ma. Więc pomyślałam, że kie​dy wrócisz, mo​gli​byśmy wydać trochę tych pie​niędzy, które zo​sta​wiłeś – tyle for​sy! ob​ro​biłeś bank? – żeby wy​je​chać gdzieś na wa​ka​cje. Na jakiś czas opuścić Ber​lin i spędzić trochę cza​su we dwo​je. Tym​cza​sem część tych pie​niędzy prze​zna​czyłam na na​p rawę su​fi​tu. Tak, wiem, że pla​no​wałeś sam to zro​bić, ale pamiętam również, że wciąż odkładałeś to na później. W każdym ra​zie już po wszyst​kim i su​fit wygląda bar​dzo ład​nie. Wra​caj szyb​ko, żeby go obej​rzeć. Tęsknię za Tobą. Two​ja ko​chająca żona Kir​sten

I tyle, co się ty​czy gra​fo​lo​ga z mo​jej wy​obraźni, pomyślałem radośnie i nalałem so​bie resztkę wódki Traudl. Co od​n iosło taki sku​tek, że na​tych​miast wy​p a​ro​wało ze mnie całe napięcie, które wzbu​dzała ko​n iecz​n ość za​dzwo​n ie​n ia do Lie​bla, by mu zre​fe​ro​wać mi​kro​sko​p ij​n e postępy, ja​kie po​czy​n iłem. Do diabła z Be​lin​skym, zawołałem w du​chu, po​sta​n a​wiając za​p y​tać Lie​bla, czy jego zda​n iem próba za​trzy​ma​n ia Königa, żeby siłą zmu​sić go do ze​znań, przy​n iosłaby Bec​ke​ro​wi jakiś pożytek. Jed​n ak gdy Liebl wresz​cie pod​szedł do te​le​fo​n u, jego głos brzmiał, jak​by ad​wo​kat właśnie spadł ze schodów. Za​zwy​czaj bez​p ośred​n i i popędli​wy, tym ra​zem robił wrażenie wy​stra​szo​n e​go i mówił jak człowiek ba​lan​sujący nie​bez​p iecz​n ie bli​sko krawędzi załama​n ia. – Herr Günther – wy​chry​p iał, po czym przełknął ślinę i za​milknął. Usłyszałem, że bie​rze głęboki wdech, żeby się opa​n o​wać. – Zda​rzył się

okrop​n y wy​p a​dek. Fräule​in Braun​ste​iner nie żyje. – Nie żyje…? – powtórzyłem tępo. – Jak to? – Prze​je​chał ją sa​mochód – rzekł ci​cho Liebl. – Gdzie? – Nie​mal na pro​gu szpi​ta​la, w którym pra​co​wała. Po​dob​n o zginęła na miej​scu. Nic nie dało się dla niej zro​bić. – Kie​dy to było? – Za​le​d​wie przed dwo​ma go​dzi​n a​mi, kie​dy wy​cho​dziła po dyżurze. Nie​ste​ty, kie​row​ca się nie za​trzy​mał. Tyle mogłem sam od​gadnąć. – Pew​n ie się bał. Może pił. Kto wie? Au​stria​cy tak źle pro​wadzą. – Czy ktoś wi​dział ten… wy​p a​dek? – Te słowa w mo​ich ustach za​brzmiały wręcz gniew​n ie. – Dotąd pory nie zgłosił się żaden świa​dek. Ale ktoś po​dob​n o za​p a​miętał, że trochę da​lej na Al​ser Stras​se wi​dział czar​n e​go mer​ce​de​sa, który je​chał o wie​le za szyb​ko. – Chry​ste – jęknąłem – to tuż za ro​giem. I pomyśleć, że może na​wet słyszałem pisk opon… – Tak, tak, no właśnie! – jęknął Liebl. – Ale nie czuła bólu. To stało się tak szyb​ko, że w ogóle nie cier​p iała. Sa​mochód ude​rzył ją w sam śro​dek pleców. Le​karz, z którym roz​ma​wiałem, po​wie​dział, że kręgosłup był kom​plet​n ie zmiażdżony. Za​p ew​n e zginęła, za​n im jesz​cze upadła na zie​mię. – Gdzie ona te​raz jest? – W szpi​tal​n ej kost​n i​cy – wes​tchnął Liebl. Usłyszałem, jak za​p a​la pa​p ie​ro​sa i głęboko się zaciąga. – Herr Günther – po​wie​dział. – Oczy​wiście, będzie​my mu​sie​li po​wia​do​mić Herr Bec​ke​ra. A sko​ro pan go zna znacz​n ie le​p iej… – O nie – za​p ro​te​sto​wałem szyb​ko. – Mam dosyć par​szy​wych zajęć, nie po​dejmę się jesz​cze tego. Niech pan za​bie​rze jej po​lisę ubez​p ie​cze​n iową i te​sta​ment, będzie panu łatwiej. – Za​p ew​n iam pana, Herr Günther, że je​stem tym równie przejęty, jak pan. Nie ma po​trze​by… – Tak, ma pan rację. Prze​p ra​szam. Proszę posłuchać, nie chcę, żeby to za​brzmiało gru​boskórnie, ale może dzięki temu uda nam się załatwić od​ro​cze​nie. – Nie wiem, czy to do końca kwa​li​fi​ku​je się jako „po​wo​dy oso​bi​ste” – za​du​mał się Liebl. – Prze​cież nie byli małżeństwem ani nic. – Na litość boską, miała uro​dzić jego dziec​ko.

Za​p adła krótka, pełna emo​cji ci​sza. W końcu Liebl wy​krztu​sił: – Nie miałem o tym pojęcia! Tak, oczy​wiście ma pan rację. Zo​baczę, co da się zro​bić. – Ko​n iecz​n ie. – Ale jak ja to po​wiem Herr Bec​ke​ro​wi? – Niech mu pan po​wie, że zo​stała za​mor​do​wa​n a – od​p arłem. Zaczął pro​te​sto​wać, ale nie byłem w na​stro​ju do sporów. – To z pew​n ością nie wy​p a​dek, proszę mi wie​rzyć. Niech pan mu po​wie, że to ro​bo​ta jego sta​rych kum​pli. Dokład​n ie tymi słowa​mi. On zro​zu​mie. Może to trochę po​bu​dzi jego pamięć! Może te​raz przy​p o​mni so​bie coś, co po​wi​n ien był mi po​wiedzieć wcześniej. Niech mu pan po​wie, że jeśli te​raz, po tym, co się stało, nie ujaw​ni wszyst​kie​go, co wie, to zasługu​je na to, żeby za​wisnąć. – Roz​legło się pu​ka​n ie do drzwi; Be​lin​sky przy​n iósł do​ku​men​ty Traudl. – Niech mu pan to po​wie! – uciąłem i z trza​skiem odłożyłem słuchawkę. Po​tem prze​szedłem przez sa​lo​n ik i szarp​n ięciem otwo​rzyłem drzwi. Be​lin​sky po​de​tknął mi pod nos zbędne już do​ku​men​ty podróżne Traudl, po czym wma​sze​ro​wał do po​ko​ju, wesoło nimi wy​ma​chując, zbyt za​do​wo​lo​ny z sie​bie, aby za​uważyć mój nastrój. – Nie było łatwo załatwić tak szyb​ko różową prze​p ustkę – oznaj​mił – ale sta​ry Be​lin​sky się po​sta​rał. Tyl​ko nie py​taj, w jaki sposób. – Ona nie żyje – po​wie​działem su​cho i zo​ba​czyłem, że jego płaska twarz wiot​cze​je. – Kur​wa – zaklął – a to przy​krość. Co się, u diabła, stało? – Prze​je​chał ją sa​mochód. – Za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa i opadłem na fo​tel. – Śmierć na miej​scu. Przed chwilą ad​wo​kat Bec​ke​ra po​wie​dział mi o tym przez te​le​fon. To się stało nie​da​le​ko stąd, dwie go​dzi​n y temu. Be​lin​sky po​ki​wał głową i usiadł na ka​n a​p ie. Cho​ciaż uni​kałem jego wzro​ku, czułem, że próbuje wej​rzeć mi w duszę. Przez chwilę potrząsał głową, po​tem zaś wyjął fajkę i zaczął ją na​bi​jać. Kie​dy skończył, przystąpił do roz​pa​la​n ia, a gdy wresz​cie mu się to udało, za​p y​tał, py​kając łap​czy​wie raz po raz, jak​by od tego zależało jego życie: – Wy​bacz… że py​tam… ale nie zmie​n iłeś… zda​n ia… co? – W ja​kiej spra​wie? – warknąłem wście​kle. Wyjął fajkę z ust i zaj​rzał do główki, a następnie znów we​tknął ją między wiel​kie, nierówne zęby. – Żeby zabić ją oso​biście. Od​czy​tując od​p o​wiedź z mo​jej szyb​ko zmie​n iającej barwę twa​rzy, potrząsnął głową i od​p o​wiedział sam so​bie:

– Nie, oczy​wiście, że nie. Co za głupie py​ta​n ie. Prze​p ra​szam. – Wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Nie​mniej jed​n ak mu​siałem za​p y​tać. Mu​sisz przy​znać, że to nie​zwykły zbieg oko​licz​n ości, praw​da? Or​ga​n i​za​cja każe ci sfin​go​wać jej wy​p a​dek, a za​raz po​tem ona gi​n ie potrącona przez sa​mochód. – Może to ty zro​biłeś – usłyszałem swój głos. – Może. – Be​lin​sky po​chy​lił się ku mnie. – No, zo​bacz​my: naj​p ierw mar​nuję całe popołudnie, żeby załatwić tej nieszczęsnej Fräule​in bi​let i pa​p ie​ry, żeby wy​do​stać ją z Au​strii, a po​tem z zimną krwią roz​jeżdżam ją na uli​cy w dro​dze do cie​bie. Tak to wi​dzisz? – Jaki sa​mochód pro​wa​dzisz? – Mer​ce​de​sa. – Ja​kie​go ko​lo​ru? – Czar​n e​go. – Ktoś wi​dział, jak czar​n y mer​ce​des pędem odjeżdżał z miej​sca wy​p ad​ku. – Ośmielę się za​uważyć, że jesz​cze nie wi​działem, żeby sa​mochód w Wied​niu je​chał wol​n o. A gdy​byś nie za​uważył, przy​p o​mi​n am, że co dru​gi nie​woj​sko​wy sa​mochód w tym mieście to czar​n y mer​ce​des. – Nie​mniej – upie​rałem się – może obej​rzy​my przed​n i zde​rzak i spraw​dzi​my, czy nie ma wgnie​ceń na ma​sce? – Proszę bar​dzo. – Rozłożył ręce nie​win​n ym ge​stem, jak​by chciał wygłosić ka​za​n ie na górze. – Nad​mie​n iam tyl​ko, że cały sa​mochód jest po​wgnia​ta​n y. Wygląda tak, jak​by obo​wiązywało ja​kieś pra​wo, za​bra​n iające ostrożnej jaz​dy. – Na chwilę zajął się fajką. – Słuchaj, Ber​n ie, wy​bacz, że to mówię, ale gro​zi nam, że wy​le​je​my tu dziec​ko z kąpielą. Strasz​n ie mi szko​da, że bied​n a Traudl nie żyje, ale nie ma sen​su, żebyśmy się z tego po​wo​du kłócili. Może na​p rawdę zda​rzył się wy​p a​dek? Sam wiesz, że to praw​da, co mówię o tu​tej​szych kie​row​cach. Są gor​si od So​wietów, a to wie​le po​wie​dzia​n e. Jezu, rze​czy, które się dzieją na uli​cach tego mia​sta, są gor​sze niż wyścigi ry​dwanów. Zga​dzam się, że to dia​bel​n y zbieg oko​licz​n ości, ale chy​ba sam przy​znasz, że tak mogło być, można to so​bie wy​obra​zić. – Taak. – Po​wo​li po​ki​wałem głową. – Przy​znaję, nie jest to nie​możliwe. – Z dru​giej stro​n y, może Or​ga​n i​za​cja wysłała więcej niż jed​n e​go agen​ta, żeby ją zabić? Gdy​by to​bie się nie udało, do​p adł​by ją kto inny. Za​ma​chy często tak się or​ga​n i​zu​je, nic w tym dziw​n e​go. A przy​n ajm​n iej ta​kie mam doświad​cze​n ia. – Urwał i wy​ce​lo​wał we mnie fajkę. – Wiesz, co myślę? Myślę, że kie​dy następnym ra​zem zo​ba​czysz się z Köni​giem, po pro​stu nic nie mów. Jeśli sam o tym wspo​mni, możesz założyć, że to praw​do​p o​dob​n ie był wy​p a​dek, a cała zasługa i tak przy​p ad​n ie to​bie. – Po​grze​bał w kie​sze​n i,

wyciągnął brązową ko​p ertę i rzu​cił mi ją na ko​la​n a. – W tej sy​tu​a cji to za​pew​n e nie będzie po​trzeb​n e, ale trud​n o. – Co to ta​kie​go? – Z po​ste​run​ku MWD pod So​p ro​n em, w po​bliżu gra​n i​cy nie​miec​kiej. Szczegółowy spis pra​cow​n ików MWD i me​tod sto​so​wa​n ych w całych Węgrzech i Dol​n ej Au​strii. – I niby jak wszedłem w po​sia​da​n ie tego dro​bia​zgu? – Wy​obrażałem so​bie, że przej​miesz pro​wa​dze​n ie gościa, który nam to do​star​czył. Prawdę mówiąc, taki właśnie ma​te​riał naj​bar​dziej ich pod​n ie​ca. Na imię ma Ju​rij. Więcej nie mu​sisz wie​dzieć. Tu jest plan do​jaz​du i położenie skryt​ki, której używa. Nie​da​le​ko mia​stecz​ka Mat​ters​burg znaj​du​je się most ko​le​jo​wy. Obok mo​stu pro​wa​dzi kładka i mniej więcej w dwóch trze​cich jej długości jest złama​n a poręcz. Górna część tej poręczy to lity me​tal, pu​sty w środ​ku. Mu​sisz tyl​ko raz na mie​siąc za​brać stamtąd in​for​ma​cje i zo​sta​wić trochę pie​n iędzy oraz in​struk​cje. – Jak mam wyjaśnić, skąd go znam? – Do nie​daw​n a Ju​rij był od​ko​men​de​ro​wa​n y do Wied​n ia. Ku​p o​wałeś dla nie​go zaświad​cze​n ia tożsamości. Ale te​raz zro​bił się bar​dziej am​bit​n y, a ty nie masz pie​n iędzy, żeby zapłacić za to, co pro​p o​n u​je. Więc prze​ka​zu​jesz go Or​ga​n i​za​cji. CIC już oce​n iło jego war​tość. Wzięliśmy wszyst​ko, co dało się z nie​go wyciągnąć, przy​n ajm​n iej na krótką metę. Nic złego się nie sta​n ie, jeśli te​raz sprze​da to samo Or​ga​n i​za​cji. – Be​lin​sky znów roz​p a​lił fajkę i pykał ener​gicz​n ie, cze​kając na moją re​a kcję. – Na​p rawdę – dodał – nic łatwiej​sze​go. Taka ope​ra​cja właści​wie nie zasługu​je na okreś​le​n ie „wy​wia​dow​cza”. Tak jak zresztą pra​wie żadna inna, możesz mi wie​rzyć. Ale wziąwszy wszyst​ko ra​zem, ta​kie źródło i rze​ko​mo uda​n e mor​der​stwo nieźle cię uwia​ry​god​n ią u tych chłopców. – Wy​bacz mój brak en​tu​zja​zmu – od​p arłem oschle – ale jakoś prze​staję wi​dzieć, co ja tu w ogóle robię. Be​lin​sky pokręcił nie​zo​bo​wiązująco głową. – Myślałem, że chcesz oczyścić swo​je​go sta​re​go kom​p ana. – Chy​ba nie​uważnie słuchałeś. Bec​ker nig​dy nie był moim przy​ja​cie​lem, ale na​p rawdę sądzę, że nie jest wi​n ien zabójstwa Lin​de​n a. I tak samo myślała Traudl. Dopóki żyła, czułem, że war​to zaj​mo​wać się tą sprawą, próba udo​wod​n ie​n ia, że Bec​ker jest nie​win​n y, miała jakiś sens. Ale te​raz nie je​stem tego już taki pew​n y. – Daj spokój, Günther – żachnął się Be​lin​sky. – Życie Bec​ke​ra na​wet bez dziew​czy​n y i tak jest lep​sze niż brak życia. Uczci​wie sądzisz, że Traudl

chciałaby, żebyś zre​zy​gno​wał? – Możliwe, gdy​by wie​działa, w ja​kim gównie on tkwi. Z ja​kimi ludźmi się za​da​wał. – Wiesz, że to nie​p raw​da. Ja​sne, że z Bec​ke​ra nie był żaden mi​n i​strant, ale wnosząc z tego, co mi o niej opo​wia​dałeś, o co zakład, że świet​n ie o tym wie​działa? Nie​wie​le nie​win​n ości zo​stało na tym świe​cie, a już na pew​n o nie w Wied​n iu. Wes​tchnąłem i ze znużeniem po​tarłem kark. – Może masz rację – przy​znałem. – Może to cho​dzi tyl​ko o mnie. Przy​zwy​czaiłem się do le​p iej zde​fi​n io​wa​n ych sy​tu​a cji. Przycho​dził klient, płacił, a ja ru​szałem w kie​run​ku, jaki w da​n ej chwi​li wy​da​wał mi się sto​sow​n y. Cza​sem uda​wało mi się na​wet roz​wiązać sprawę. To bar​dzo przy​jem​n e uczu​cie, wiesz? Ale te​raz ze​wsząd na​p ie​rają na mnie lu​dzie, którzy mi mówią, jak mam pra​co​wać. Jak​bym stra​cił całą nie​za​leżność. Prze​stałem się czuć jak pry​wat​n y de​tek​tyw. Be​lin​sky zakołysał głową jak człowiek, który wszyst​ko już sprze​dał. A przede wszyst​kim wyjaśnie​n ia. Ale i tak spróbował: – No co ty, chy​ba już pra​co​wałeś jako taj​n y agent? – Ja​sne – po​wie​działem. – Ale cel był jaśniej​szy. Przy​n ajm​n iej po​ka​zy​wa​li mi fo​to​gra​fię przestępcy. Wie​działem, co jest słuszne. Te​raz jed​n ak wszyst​ko się za​ma​zało i to mnie jakoś zniechęca. – Nic już nie będzie ta​kie samo, szwa​bie. Woj​n a zmie​n iła wszyst​ko dla wszyst​kich, w tym dla pry​wat​n ych de​tek​tywów. Lecz jeśli chcesz obej​rzeć fo​to​gra​fie przestępców, to chodź, pokażę ci kil​ka se​tek. Sami zbrod​n ia​rze wo​jen​n i. – Zdjęcia szwabów? Posłuchaj, Be​lin​sky, je​steś Ame​ry​ka​n i​n em i je​steś Żydem. O wie​le łatwiej ci tu​taj odróżnić do​bro od zła. Ale ja? Ja je​stem Niem​cem. Przez jedną krótką, pa​skudną chwilę należałem na​wet do SS. Gdy​bym spo​tkał któregoś z two​ich zbrod​n ia​rzy, ten człowiek pew​n ie uścisnąłby mi dłoń i na​zwał sta​rym to​wa​rzy​szem. Na to nie zna​lazł już od​p o​wie​dzi. Wziąłem jesz​cze jed​n e​go pa​p ie​ro​sa i wy​p a​liłem go w mil​cze​n iu, po czym ze smut​kiem pokręciłem głową. – A może to cho​dzi o Wie​deń? Może już za długo je​stem poza do​mem? Na​pi​sała do mnie żona. Kie​dy wyjeżdżałem z Ber​li​n a, nie za bar​dzo nam się układało. Szcze​rze mówiąc, nie mogłem się do​cze​kać wy​jaz​du i wziąłem tę sprawę właści​wie wbrew so​bie. W każdym ra​zie te​raz ona pi​sze, że ma na​dzieję, że za​cznie​my od nowa. I wiesz co, nie mogę się do​cze​kać, żeby do

niej wrócić i się do tego przy​mie​rzyć. Może… – Potrząsnąłem głową. – Może muszę się napić. Be​lin​sky en​tu​zja​stycz​n ie wy​szcze​rzył zęby. – To ro​zu​miem, szwa​bie! – zawołał. – W tej ro​bo​cie na​uczyłem się jed​n e​go; wątpli​wości naj​le​p iej zalać al​ko​ho​lem!

27

Kie​dy wy​szliśmy z Me​lo​dies Bar, noc​n e​go klu​bu w pierw​szym Bez​ir​ku, było już późno. Be​lin​sky odwiózł mnie do domu i za​p ar​ko​wał pod pen​sjo​n a​tem, lecz gdy wy​sia​dałem z sa​mo​cho​du, z cie​n ia po​bli​skiej bra​my na​gle wy​n u​rzyła się ko​bie​ta. Była to Ve​ro​n i​ka Za​rtl. Uśmiechnąłem się do niej z przy​mu​sem – za dużo wypiłem i nie miałem ocho​ty na to​wa​rzy​stwo. – Dzięki Bogu, że je​steście – po​wie​działa. – Cze​kam na was od kil​ku go​dzin. – Wzdrygnęła się, słysząc przez otwar​te drzwi auta wul​gar​n y ko​men​tarz Be​lin​sky’ego. – Co się dzie​je? – za​p y​tałem. – Po​trze​buję two​jej po​mo​cy. W moim po​ko​ju jest męż​czy​zna. – A co w tym dziw​n e​go? – za​kpił Be​lin​sky. Ve​ro​n i​ka za​gryzła wargę. – Ber​n ie, on nie żyje. Mu​sisz mi pomóc. – Nie bar​dzo wiem, w jaki sposób – od​p arłem nie​p ew​n ie, żałując, że nie zo​sta​liśmy dłużej w Me​lo​dies. „W dzi​siej​szych cza​sach dziew​czy​n a nie może ni​ko​mu ufać”, mruknąłem do sie​bie, ale po​wie​działem tyl​ko: – Wiesz, właści​wie to jest ro​bo​ta dla po​li​cji. – Nie mogę we​zwać po​li​cji – jęknęła znie​cier​p li​wio​n a. – To by ozna​czało oby​czajówkę, au​striacką po​licję kry​mi​n alną, urzędników służby zdro​wia, roz​p rawę w sądzie. Stra​ciłabym pokój i wszyst​ko poza tym. Nie ro​zu​miesz tego? – Do​brze, już do​brze. Co się stało? – Chy​ba miał atak ser​ca. – Spuściła głowę. – Prze​p ra​szam, że cię nie​p o​koję, ale na​p rawdę nie mam się do kogo ​zwrócić. Znów zakląłem w du​chu, po czym wsa​dziłem głowę do sa​mo​cho​du Be​lin​sky’ego. – Ta pani po​trze​bu​je po​mo​cy – burknąłem bez entu​zja​zmu. – Nie tyl​ko tego. – Ale włączył sil​n ik i dodał: – No do​bra, wska​kuj​cie, szyb​ko. Zawiózł nas na Ro​ten​turm​stras​se i stanął pod uszko​dzoną przez bom​by ka​mie​n icą, w której Ve​ro​n i​ka zaj​mo​wała pokój. Kie​dy wy​sie​dliśmy z sa​mo​cho​du, wska​załem częścio​wo od​bu​do​waną ka​tedrę po dru​giej stro​n ie ciem​ne​go, wy​bru​ko​wa​n e​go pla​cu. – Zo​bacz, czy nie znaj​dziesz na bu​do​wie ja​kiejś plan​de​ki – zwróciłem się do Be​lin​sky’ego – a ja pójdę na górę i się ro​zejrzę. Jeśli wy​trzaśniesz coś od​-

po​wied​n ie​go, przy​n ieś to na dru​gie piętro. Był zbyt pi​ja​n y, by się spie​rać. Skinął tępo głową i ru​szył w stronę obu​do​wa​n ej rusz​to​wa​n iem ka​te​dry, ja zaś wszedłem za Ve​ro​n iką po scho​dach. Na jej dużym, dębo​wym łóżku leżał nieżywy tęgi mężczy​zna lat około pięćdzie​sięciu. Zawałom ser​ca często to​wa​rzyszą tor​sje, toteż usta i nos zmarłego po​kry​te były wy​mio​ci​n a​mi i jego twarz wyglądała, jak​by poważnie się po​p a​rzył. Przyłożyłem pal​ce do spo​co​n ej szyi de​n a​ta. – Jak długo tu leży? – Trzy, czte​ry go​dzi​n y. – Całe szczęście, że go przy​kryłaś – po​wie​działem. – Za​mknij to okno. – Zdarłem pościel z ciała zmarłego i uniosłem go do po​zy​cji siedzącej. – Pomóż mi z tym – po​le​ciłem. – Co ro​bisz? – Po​mogła mi przy​giąć tułów tru​p a do jego stóp, jak​byśmy za​my​ka​li wy​p chaną wa​lizkę. – Usiłuję skur​wy​sy​n a ułożyć – od​p arłem. – Odro​bi​n a gim​n a​sty​ki po​win​n a spo​wol​n ić tężenie pośmiert​n e, będzie łatwiej wsa​dzić go do sa​mo​cho​du, a po​tem wyjąć. – Z całej siły przy​gniotłem zmarłemu kark, a po​tem, dysząc z wysiłku, znów opuściłem kor​p us na za​rzy​ga​n e po​dusz​ki. – Twój wuj​cio mu​siał mieć do​dat​ko​we kart​ki żywnościo​we – wy​sa​p ałem. – Waży pew​n ie po​n ad sto kilo. Do​brze, że mamy Be​lin​sky’ego do po​mo​cy. – Be​lin​sky jest po​li​cjan​tem? – za​p y​tała. – Czymś w tym ro​dza​ju – od​rzekłem – ale nie martw się, to nie taki gli​niarz, który by się przej​mo​wał sta​ty​styką przestępczości. Be​lin​sky ma inny orzech do zgry​zie​n ia: po​lu​je na zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych. – Wziąłem się do zgi​n a​n ia rąk i nóg zmarłego. – Co za​mie​rzasz z nim zro​bić? – za​p y​tała, jak​by do​stała mdłości. – Zrzu​cić go na tory ko​le​jo​we. Jeśli będzie nagi, wszy​scy pomyślą, że to ru​scy się z nim za​ba​wi​li i wy​rzu​ci​li go z pociągu. Przy odro​bi​n ie szczęścia prze​je​dzie po nim eks​p res i nikt go już nie po​zna. – Prze​stań, proszę… – jęknęła słabym głosem. – Był dla mnie bar​dzo miły… Wresz​cie skończyłem z ciałem, wy​p ro​sto​wałem się i po​p ra​wiłem kra​wat. – To ciężka pra​ca dla kogoś, kto pił wódkę na ko​lację. Gdzie, u diabła, jest ten Be​lin​sky? – Do​strzegłem ubra​n ie mężczy​zny, złożone schlud​n ie na krześle stojącym przy brud​n ych zasłonach okien​n ych. – Przej​rzałaś mu już kie​sze​n ie? – Nie, oczy​wiście, że nie. – Ty fak​tycz​n ie je​steś nowa w tej ro​bo​cie, co?

– W ogóle nic nie ro​zu​miesz. To był mój do​bry zna​jo​my. – Naj​wy​raźniej. Wszedł Be​lin​sky, niosąc długi kawał białej tka​n i​n y. – Oba​wiam się, że nic więcej nie dało się zna​leźć. – Co to jest? – Ob​rus ołta​rzo​wy, jak mi się wy​da​je. Zna​lazłem go w sza​fie w za​kry​stii. Nie wygląda, żeby ktoś go używał. Kazałem Ve​ro​n i​ce pomóc Be​lin​sky’emu owinąć gościa w tka​n inę, a sam prze​szu​kałem jego kie​sze​n ie. – Jest w tym niezły – zwrócił się Be​lin​sky do dziew​czy​n y. – Kie​dyś zre​wi​do​wał i mnie, tyle że ja jesz​cze od​dy​chałem. Po​wiedz mi, złotko, na​p rawdę to robiłaś z tym gru​ba​sem, kie​dy od​wa​lił kitę? – Daj jej spokój, Be​lin​sky. – Błogosławie​n i, już te​raz, ci, którzy umie​rają w Panu – za​chi​cho​tał. – Co do mnie, mam na​dzieję, że umrę w do​brej ​ko​bie​cie. Otwo​rzyłem port​fel zmarłego i rzu​ciłem na to​a ​letkę zwi​tek bank​n otów do​la​ro​wych i szy​lingów. – Cze​go szu​kasz? – za​p y​tała Ve​ro​n i​ka. – Sko​ro mam się po​zbyć ludz​kie​go ciała, chciałbym do​wie​dzieć się o nim cze​goś więcej, niż ja​kie​go ko​lo​ru ma majt​ki. – Na​zy​wał się Karl Heim – po​wie​działa ci​cho. Zna​lazłem wi​zytówkę. – Dr Karl Heim – prze​czy​tałem. – Den​ty​sta, co? To on dawał ci pe​n i​cy​linę? – Tak. – Człowiek, który lubił się za​bez​p ie​czać, co? – mruknął Be​lin​sky. – Sądząc z wyglądu tego po​ko​ju, mogę zro​zu​mieć dla​cze​go. – Skinął w stronę leżących na to​a ​let​ce pie​n iędzy. – Za​trzy​maj tę forsę, ślicz​n ot​ko. Załatw so​bie no​we​go de​ko​ra​to​ra wnętrz. W port​fe​lu He​ima była jesz​cze jed​n a wi​zytówka. – Be​lin​sky – za​p y​tałem – słyszałeś kie​dyś o kimś, kto na​zy​wa się ma​jor Jes​se P. Bre​en? Z cze​goś o na​zwie DP Scre​ening Pro​ject? – Ja​sne, że tak – po​wie​dział, pod​chodząc do mnie i wyj​mując mi wi​zytówkę z palców. – DPSP to spe​cjal​n y wy​dział 430. pułku. Bre​en to miej​sco​wy ofi​cer łączni​ko​wy CIC do spraw Or​ga​n i​za​cji. Jeśli jakiś członek Or​ga​ni​za​cji ma kłopo​ty z ame​ry​kańską żan​dar​me​rią woj​skową, za​da​n iem Bre​ena jest pomóc mu ją zbla​to​wać. Chy​ba że spra​wa jest poważna, na przykład gdy cho​dzi o mor​der​stwo. Ale nie wy​klu​czam, że to również umie

załatwić, pod wa​run​kiem że ofiarą nie był An​glik ani Ame​ry​ka​n in. Wygląda na to, że nasz przy​ja​ciel mógł być two​im to​wa​rzy​szem bro​n i, Ber​n ie. Be​lin​sky gadał, a ja tym​cza​sem zaj​rzałem do kie​sze​n i spodni He​ima, skąd wyjąłem pęk klu​czy. – W ta​kim ra​zie chy​ba byłoby do​brze, żebyśmy we dwóch zaj​rze​li do ga​bi​n e​tu za​cne​go dok​to​ra – oświad​czyłem. – Czuję w skar​p et​kach, że mo​gli​byśmy tam zna​leźć coś cie​ka​wego. Po​rzu​ci​liśmy na​gie zwłoki He​ima na spo​koj​n ym od​cin​ku torów w po​bliżu Ost​bahn​hof w so​wiec​kim sek​to​rze mia​sta. Zależało mi na tym, żeby jak naj​szyb​ciej się od​da​lić, ale Be​lin​sky uparł się za​cze​kać w au​cie, aż jakiś pociąg dokończy dzieła. Nie minął kwa​drans, kie​dy po to​rach z łosko​tem prze​to​czył się pociąg to​wa​ro​wy, jadący na wschód przez Bu​da​p eszt, i ciało He​ima roz​padło się na strzępy pod set​ka​mi par kół. – Wszel​kie ciało to jak​by tra​wa – za​in​to​n o​wał Be​lin​sky – a cały wdzięk 1 jego jest niby kwiat po​lny. Tra​wa usy​cha, więdnie kwiat . – Prze​stań, do​bra? – warknąłem. – To mnie de​n er​wu​je. – A du​sze spra​wie​dli​wych są w ręku Boga i nie dosięgnie ich męka. Jak so​bie życzysz, szwa​bie. – Daj spokój – po​wie​działem. – Jedźmy stąd. Po​je​cha​liśmy na północ do Währing w osiem​n a​stym Bez​ir​ku. Ele​ganc​ki dwu​p iętro​wy bu​dy​n ek stał na Türken​schanz​p latz w po​bliżu spo​re​go par​ku, który prze​ci​n ała bocz​n i​ca ko​le​jo​wa. – Mo​gliśmy zgu​bić na​sze​go pasażera tu​taj – rzekł Be​lin​sky – nie​mal na pro​gu jego domu. I oszczędzić so​bie wy​ciecz​ki do sek​to​ra so​wiec​kie​go. – Tu jest sek​tor ame​ry​kański – przy​p o​mniałem mu. – Tu​taj wy​rzu​ca się z pociągu tyl​ko tych lu​dzi, którzy jadą na gapę. I na​wet się cze​ka, aż pociąg przy​sta​n ie. – No proszę, jaki do​bry jest wuj Sam, co? Ale masz rację, Ber​n ie, na​sze​mu tru​p o​wi le​p iej u ru​skich. Nie​raz już wy​rzu​ca​li któregoś z na​szych z pociągu. Za nic nie chciałbym pra​co​wać u nich jako to​ro​wiec. Cho​ler​n ie nie​bez​p iecz​ne zajęcie, moim zda​n iem. Wy​sie​dliśmy z sa​mo​cho​du i po​de​szliśmy do bu​dyn​ku. Nic nie wska​zy​wało na to, że ktoś jest w domu. Nie​wiel​ki płotek szcze​rzył do nas drew​n ia​n e szta​che​ty, ciem​n e okna w biało tyn​ko​wa​n ych ścia​n ach ziały pustką ni​czym oczo​doły w ogrom​n ej czasz​ce. Zaśnie​działa ta​blicz​ka przy furt​ce po​wia​da​miała z ty​p ową wie​deńską prze​sadą, że miesz​ka tu Dr Karl Heim, chi​rurg i kon​sul​tant or​to​don​ta, uty​tułowa​n y większością li​ter al​fa​be​tu, oraz wska​zy​wała dwa wejścia:

do miesz​kania i do ga​bi​n e​tu. – Ty obej​rzyj dom – po​wie​działem, otwie​rając klu​cza​mi drzwi fron​to​we – a ja wejdę bocz​n ym wejściem i sprawdzę pokój przyjęć. – Jak so​bie życzysz. – Be​lin​sky wyciągnął z kie​sze​n i płasz​cza la​tarkę, a widząc, że się w nią wpa​truję, dodał: – No co? Bo​isz się ciem​n ości, czy jak? – Zaśmiał się głośno: – Masz, weź. Ja widzę po ciem​ku. W mo​jej branży trze​ba to umieć. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi i ode​brałem mu la​tarkę. Wte​dy jesz​cze raz sięgnął do kie​sze​n i i wyjął pi​sto​let. – Poza tym – dodał, przykręcając tłumik – wolę mieć jedną rękę wolną, żeby na​ci​skać klam​ki. – Tyl​ko uważaj, do kogo strze​lasz – rzu​ciłem i od​szedłem. Okrążyłem dom i wszedłem drzwia​mi do ga​bi​n e​tu, które ci​cho za​mknąłem za sobą. Do​p ie​ro wte​dy za​p a​liłem la​tarkę, sta​rając się kie​ro​wać pro​mień światła na po​krytą li​n o​leum podłogę, z dala od okien, na wy​p a​dek gdy​by jakiś wścib​ski sąsiad jed​n ak pil​n o​wał po​siadłości. Znaj​do​wałem się w małej re​cep​cji i po​cze​kal​n i, ozdo​bio​n ej rośli​n a​mi w do​n icz​kach i akwa​rium z żółwia​mi słod​ko​wod​n y​mi; to pew​n a od​mia​n a po zwy​kle spo​ty​ka​n ych złotych ryb​kach, pomyślałem, a pamiętając, że ich właści​ciel nie żyje, sypnąłem trochę śmierdzącej kar​my na po​wierzch​n ię wody. To był mój dru​gi do​bry uczy​n ek tego dnia. Do​bro​czyn​n ość wcho​dziła mi w na​wyk. Za biur​kiem re​cep​cjo​n ist​ki zna​lazłem książkę wi​zyt i przy świe​tle la​tar​ki prze​rzu​ciłem stro​n i​ce. Wyglądało na to, że Heim nie po​zo​sta​wił kon​ku​ren​cji w spad​ku zbyt wie​lu pa​cjentów – zakładając, że w ogóle ich miał. W dzi​siej​szych cza​sach mało kogo stać było na le​cze​n ie zębów i Heim niewątpli​wie za​ra​białby więcej, han​dlując le​ka​mi na czar​n ym ryn​ku. Wer​tując książkę od końca, do​strzegłem, że śred​n io mie​wał dwóch, trzech pa​cjentów na ty​dzień. Wśród za​p isów sprzed kil​ku mie​sięcy zna​lazłem dwa zna​jo​me na​zwi​ska: Max Abs i Hel​mut König: obaj za​p isali się na całko​witą eks​trakcję w odstępie za​le​d​wie kil​ku dni. Całko​witej eks​trakcji pod​dało się także wie​le in​n ych osób, ale nie roz​p o​znałem żad​n ej z nich. Pod​szedłem do sza​fek z kar​to​te​ka​mi pa​cjentów, lecz od​kryłem, że są nie​mal pu​ste, wyjąwszy jedną, za​wie​rającą dane sprzed 1940 roku. Poza tym me​bel wyglądał, jak​by od tam​tej pory nikt go nie otwie​rał, co wydało mi się dziw​n e, gdyż den​tyści na ogół są w ta​kich spra​wach skru​p u​lat​n i; i rze​czy​wiście, wcześniej Heim su​mien​n ie pro​wa​dził kar​ty pa​cjentów, w każdej wy​szczególniając reszt​ko​we zęby, plom​by i pro​te​zy. Za​sta​n o​wiło mnie, czy

zro​bił się po pro​stu nie​chluj​n y, czy mały ruch w in​te​re​sie zniechęcił go do pro​wa​dze​n ia dokład​n ych no​ta​tek? I skąd tyle eks​trak​cji w ostat​n im okre​sie? To praw​da, że wsku​tek woj​n y wie​le osób, ja również, miało ze​p su​te zęby; w moim przy​p ad​ku był to spa​dek po rocz​n ym okre​sie głodo​wa​n ia w ro​syj​skim obo​zie je​n iec​kim. Nie​mniej, udało mi się za​cho​wać cały kom​plet, in​n ym jeńcom również, dla​cze​go więc König, który – przy​p o​mniałem so​bie – wspo​mi​n ał o swo​ich nie​gdyś zdro​wych zębach, uznał za sto​sow​n e usunąć je wszyst​kie? Czy cho​dziło mu o to, że były zdro​we, a po​tem się ze​psuły? Wpraw​dzie nie był to ma​te​riał choćby na pół opo​wia​da​n ia Co​n an Doy​le’a, nie​mniej wszyst​kie te fak​ty ra​zem wzięte wydały mi się za​gad​ko​we. Ga​bi​n et pre​zen​to​wał się tak samo jak wszyst​kie inne, w których zda​rzyło mi się bywać. Być może był trochę brud​n iej​szy, ale nic już nie było ta​kie czy​ste jak przed wojną. Obok fo​te​la z czar​n ej skóry stał duży zbior​n ik gazu znie​czu​lającego. Odkręciłem zawór przy wy​lo​cie i słysząc syk, zakręciłem go zno​wu. Wyglądało na to, że wszyst​ko jest w porządku. Za​mknięte drzwi pro​wa​dziły do nie​wiel​kie​go składzi​ku i tam zna​lazł mnie Be​lin​sky. – Masz coś? – za​p y​tał. Po​wie​działem mu o bra​ku kart pa​cjentów. – Masz rację – od​p arł z uśmie​chem w głosie. – To mi wca​le nie wygląda na ty​p o​wo nie​miec​kie za​cho​wa​n ie. Prze​je​chałem pro​mie​n iem la​tar​ki po półkach w składzi​ku. – Halo – zawołał Be​lin​sky – a co my tu mamy?! – Wyciągnął rękę i do​tknął sta​lo​we​go bębna z wy​p i​sa​n ym żółtą farbą na boku wzo​rem che​micz​nym „H2SO4 ”. – Na two​im miej​scu bym tego nie ru​szał – ostrzegłem. – To nie jest „Mały che​mik”; o ile się bar​dzo nie mylę, to kwas siar​ko​wy. – Oświe​tliłem górną część bębna, gdzie uka​zał się na​p is: „ZA​CHO​WAĆ OSTROŻNOŚĆ!” – Wy​star​czy, żeby cię za​mie​n ić w parę litrów zwierzęcego tłuszczu. – Byłby ko​szer​n y, mam na​dzieję – rzekł Be​lin​sky. – Po co den​tyście cała becz​ka kwa​su siar​ko​we​go? – A bo ja wiem? Może mo​czył w nim w nocy sztucz​n e zęby? Na półce obok bębna, spiętrzo​n e jed​n a na dru​giej, leżały sta​lo​we mi​secz​ki w kształcie ner​ki. Wziąłem jedną z nich i obej​rzałem uważnie przy świe​tle. Za​wie​rała kupkę dziw​n ych cu​kierków, po​skle​ja​n ych ze sobą, jak​by jakiś obrzy​dli​wy ba​chor je po​ssał, a następnie wy​p luł, zo​sta​wiając na później. Ale na niektórych były ślady krwi.

Be​lin​sky ze wstrętem zmarsz​czył nos. – Co to jest, u diabła? – Zęby. – Wręczyłem mu la​tarkę i wyjąłem z mi​secz​ki je​den przed​miot, by mu się bliżej przyj​rzeć. – Wy​rwa​n e zęby. I to po​chodzące z kil​ku szczęk. – Nie​n a​widzę den​tystów – syknął Be​lin​sky. Po​grze​bał w kie​szon​ce ka​mi​zel​ki i zna​lazł wykałaczkę do żucia. – Założę się, że to one tra​fiały do becz​ki z kwa​sem. – Więc? – Be​lin​sky za​uważył moje za​cie​ka​wie​n ie. – Jaki den​ty​sta wy​ko​n u​je wyłącznie całko​wi​te eks​trak​cje? – za​p y​tałem re​to​rycz​n ie. – W książce wi​zyt nie ma nic in​n e​go, tyl​ko rwa​n ie. – Obróciłem ząb w pal​cach. – Two​im zda​n iem ten trzo​n o​wy jest ze​p su​ty? On nie był na​wet plom​bo​wa​n y! – Wygląda jak całko​wi​cie zdro​wy ząb. Za​mie​szałem pal​cem lepką kupkę w mi​sce. – Tak jak i resz​ta – za​uważyłem. – Nie je​stem den​tystą, ale nie ro​zu​miem, po co usu​wać zęby, w których nie ma ani jed​n ej plom​by. – Może Heim miał taką spe​cja​li​zację. Może po pro​stu lubił rwać zęby. – Bar​dziej, niż pro​wa​dzić kar​ty cho​ro​by. Żaden z ostat​n io przyjętych pa​cjentów nie ma kar​ty. Be​lin​sky wziął drugą mi​seczkę ne​reczkę i przyj​rzał się za​war​tości. – Ko​lej​n y kom​p let – oznaj​mił. W mi​sce coś się po​to​czyło; wyglądało jak maleńkie łożysko kul​ko​we. – No, no, a to co? – Pod​n iósł ku​leczkę i wpa​trzył się w nią, za​fa​scy​n o​wa​n y. – O ile się strasz​li​wie nie mylę, po​wie​działbym, że w każdym z tych cu​kie​reczków jest daw​ka cy​jan​ku po​ta​su. – Śmier​tel​n a? – Tak jest. Były bar​dzo po​p u​lar​n e wśród two​ich ko​legów, szwa​bie. Zwłasz​cza wśród es​es​manów i wyższych funk​cjo​n a​riu​szy par​tii i rządu, to zna​czy tych, którym star​czało od​wa​gi, aby przedłożyć sa​mobójstwo nad nie​wolę u ru​skich. Wy​da​je mi się, że wymyślono je dla agentów nie​miec​kie​go wy​wia​du, ale w pew​n ym mo​men​cie Ar​thur Nebe i SS uzna​li, że na​czal​stwo bar​dziej ich po​trze​bu​je. Gość kazał den​tyście zro​bić sztucz​n y ząb albo wy​ko​rzy​stać dziurę w ist​n iejącym i włożyć tam to maleństwo. Miło i przy​tul​n ie, zdzi​wiłbyś się. Bywało, że agent, tra​fiając do nie​woli, dla zmyłki na​wet mie​wał w kie​sze​n i fiolkę z tru​cizną, dzięki cze​mu po​tem nikt już nie zaglądał mu w zęby. A kie​dy jego zda​n iem przyszła właściwa pora, wyj​mo​wał sztucz​ny ząb, języ​kiem wydłuby​wał kap​sułkę i żuł, dopóki nie pękła. Śmierć następowała pra​wie na​tych​miast. W ten sposób zabił się Him​m​ler. – Po​dob​n o również Göring.

– Nie – od​p arł Be​lin​sky. – Göring użył jed​n ej z tych zmyłko​wych fio​lek. Ame​ry​kański ofi​cer prze​my​cił mu ją do więzie​n ia. A to do​p ie​ro, co? Że któryś z na​szych wzru​szył się lo​sem tego tłuste​go skur​wie​la! – Wrzu​cił kap​sułkę z po​wro​tem do mi​secz​ki. Wy​sy​p ałem kil​ka ku​le​czek na dłoń, żeby się im le​p iej przyj​rzeć. Wręcz zdu​mie​wające, że coś tak małego mogło być tak śmier​cio​n ośne. Czte​ry maleńkie perełki ozna​czały śmierć czte​rech lu​dzi. Nie sądziłem, abym z czymś ta​kim w ustach – fałszy​wy ząb czy nie – mógł ze sma​kiem zjeść obiad. – Wiesz, co myślę, szwa​bie? Myślę, że mamy te​raz kupę bie​gających po Wied​n iu bezzębnych Niemców. Wróciłem za nim do ga​bi​n e​tu. – Zakładam, że zna​n e ci są tech​n i​ki den​ty​stycz​n e, po​zwa​lające usta​lić tożsamość zwłok na pod​sta​wie uzębie​n ia. – Jak każdemu gli​n ia​rzo​wi – od​rzekłem. – Tuż po woj​n ie bar​dzo nam się przy​dały – wyjaśnił Be​lin​sky. – Naj​lep​szy sposób, żeby stwier​dzić, kim był zmarły. Co na​tu​ral​n e, wie​lu hi​tle​rowców wy​cho​dziło ze skóry, by nas prze​ko​n ać, że nie żyją. Za​da​wa​li so​bie bar​dzo dużo tru​du. Na pół zwęglo​n e zwłoki z le​wy​mi pa​p ie​ra​mi, wiesz, o co cho​dzi. No więc, oczy​wiście, po pierw​sze za​wsze pro​si​liśmy den​tystę, żeby obej​rzał zęby de​n a​ta. Na​wet bez kar​ty pa​cjen​ta po zębach można przy​n ajm​n iej stwier​dzić, w ja​kim zmarły był wie​ku: pa​ra​don​to​za, re​sorp​cja ko​rze​n ia i tak da​lej to pew​n e wskazówki, że zmarły nie jest tym, za kogo się go bie​rze. Be​lin​sky urwał i ro​zej​rzał się po ga​bi​n e​cie. – Skończyłeś tu​taj? Przy​taknąłem i za​p y​tałem, czy zna​lazł coś w miesz​ka​n iu. Pokręcił przecząco głową. Po​wie​działem więc, żebyśmy wy​n o​si​li się stąd do diabła. Kie​dy wsia​da​liśmy do sa​mo​cho​du, podjął wyjaśnie​n ia: – Weźmy na przykład ta​kie​go He​in​ri​cha Mülle​ra, sze​fa ge​sta​p o. Ostat​n io wi​dzia​n o go żywe​go w bun​krze Hi​tle​ra w kwiet​n iu 1945 roku. Po​dob​n o miał zginąć w maju tegoż roku w bi​twie o Ber​lin. Ale gdy po woj​n ie eks​hu​mo​wa​n o jego zwłoki, sto​ma​to​log z ber​lińskie​go szpi​ta​la w sek​to​rze bry​tyj​skim, spe​cja​li​zujący się w chi​rur​gii szczęko​wej, nie po​twier​dził, że zęby fak​tycz​n ie należały do czter​dzie​stocz​te​ro​let​n ie​go mężczy​zny. Był zda​n ia, że zna​le​zio​n e ciało to człowiek młody, naj​wyżej dwu​dzie​sto​p ięcio​let​n i. – Be​lin​sky przekręcił klu​czyk, przez chwilę do​da​wał gazu, po czym wrzu​cił bieg. Jak na Ame​ry​ka​n i​n a pro​wa​dził fa​tal​n ie; wi​siał sku​lo​n y nad kie​row​n icą, podwójnie wy​sprzęglał, nie ra​dził so​bie z bie​ga​mi i ogólnie zbyt ostro

skręcał. Było ja​sne, że kie​ro​wa​n ie wy​ma​ga odeń naj​wyższej uwa​gi, tym​cza​sem spo​koj​n ie pe​ro​ro​wał da​lej, na​wet gdy nie​mal za​bi​liśmy mi​jającego nas mo​to​cy​klistę. – Kie​dy już do​p ad​n ie​my któregoś skur​wie​la, oka​zu​je się, że ma lewe pa​pie​ry, nową fry​zurę, wąsy, brodę, oku​la​ry, co tyl​ko chcesz. Ale do usta​la​n ia tożsamości zęby są równie do​bre, jak ta​tuaż, a cza​sem i od​cisk pal​ca. Więc jeśli niektórzy dają so​bie wy​rwać wszyst​kie zęby, to od​p a​da nam jed​n a z me​tod iden​ty​fi​ka​cji. W końcu gość, który po​tra​fi strze​lić so​bie pod pachę, żeby usunąć nu​mer SS, pew​n ie nie prze​stra​szy się sztucz​n ej szczęki, co? Pomyślałem o bliźnie po opa​rze​n iu pod swoją prawą pachą i uznałem, że Be​lin​sky praw​do​p o​dob​n ie ma rację. Z pew​n ością zgo​dziłbym się na całko​witą eks​trakcję, żeby ukryć się przed Ro​sja​n a​mi, zwłasz​cza przy założeniu, że miałbym możliwość wy​ko​n a​n ia jej bez​bo​leśnie, jak Max Abs i Hel​mut König. – Nie, pew​n ie nie. – Założę się, o co chcesz. I dla​te​go ukradłem książkę wi​zyt He​ima. – Po​kle​p ał się po płasz​czu na pier​siach, gdzie przy​p usz​czal​n ie te​raz ją trzy​mał. – Spraw​dze​n ie, kim są ci fa​ce​ci z ze​p su​tym uzębie​n iem, może być cie​ka​we. Na przykład twój kum​p el König. A także Max Abs. Ja się py​tam, dla​cze​go jakiś es​es​mański szo​fe​rak miałby czuć po​trzebę ukry​cia, co ma w gębie? No chy​ba że wca​le nie był ka​p ra​lem. – Be​lin​sky za​chi​cho​tał z sa​tys​fakcją. – Dla​te​go muszę wi​dzieć po ciem​ku. Twoi daw​n i ko​le​dzy cza​sem na​p rawdę po​tra​fią mylić tro​p y. Wiesz, wca​le bym się nie zdzi​wił, gdy​byśmy mu​sie​li wciąż po​lo​wać na tych skur​wy​synów, kie​dy już wnu​ki będą im po​sy​p y​wać tru​skaw​ki cu​krem. – Nie​mniej – wtrąciłem – im dłużej po​trwa po​lo​wa​n ie, tym trud​n iej będzie usta​lić ich tożsamość. – Już ty się o to nie martw – warknął mści​wie. – Nig​dy nie za​brak​n ie świadków, którzy chętnie się zgłoszą, żeby ze​zna​wać prze​ciw​ko tym gnoj​kom. A może sądzisz, że lu​dziom ta​kim jak Müller i Glo​boc​n ik po​win​n o to ujść na su​cho? – Kto to jest, u li​cha, Glo​boc​n ik? – Od​ilo Glo​boc​n ik. SS-Grup​p enführer i Ge​n e​ral​leut​n ant po​li​cji. Stał na cze​le Ope​ra​cji Re​in​hardt, zakładał wszyst​kie wiel​kie obo​zy śmier​ci w Pol​sce. Ko​lej​n y skur​wiel, który po​dob​n o zginął w 1945 roku. No więc co o tym myślisz? Właśnie trwa pro​ces w No​rym​ber​dze. Sądzą nie​ja​kie​go Otto Ohlen​do​rfa, dowódcę jed​n ej z tych ese​sow​skich Ak​tion​grup​p e. Uważasz, że po​wi​nien za​wisnąć za zbrod​n ie wo​jen​n e?

– Zbrod​n ie wo​jen​n e? – powtórzyłem ze znużeniem. – Ja​kie zbrod​n ie wo​jen​n e? Posłuchaj, Be​lin​sky, przez trzy lata pra​co​wałem w Urzędzie do spraw Zbrod​n i Wo​jen​n ych We​hr​mach​tu. Więc nie myśl, kur​wa, że możesz mnie w tej spra​wie po​uczać. – Po pro​stu je​stem cie​kaw twe​go sta​n o​wi​ska, szwa​bie. A wy, Nie​miasz​ki, ja​kie właści​wie zbrod​n ie ba​da​liście? – Po​twor​n ości popełnia​n e przez obie stro​n y. Słyszałeś o ​le​sie katyńskim? – Oczy​wiście. Wyście to ba​da​li? – Wcho​dziłem w skład ze​społu. – Coś po​dob​n e​go! – Był au​ten​tycz​n ie za​sko​czo​n y. Większość lu​dzi tak re​ago​wała. – Szcze​rze mówiąc, uważam, że oskarżanie walczących żołnie​rzy o zbrod​nie wo​jen​n e to ab​surd. Mor​der​cy ko​biet i dzie​ci po​win​n i być uka​ra​n i, owszem. Ale lu​dzie tacy jak Müller i Glo​boc​n ik mor​do​wa​li nie tyl​ko Po​laków i Żydów. Mor​do​wa​li również Niemców. Może gdy​byście dali nam cień szan​sy, sami wy​mie​rzy​li​byśmy im spra​wie​dli​wość. Be​lin​sky skręcił na południe z Währin​ger Stras​se i minąwszy długi gmach szpi​ta​la ge​n e​ral​n e​go, wje​chał w Al​ser Stras​se. Tu​taj z sza​cun​kiem zwol​n ił, za​p ew​n e przy​p o​mniał so​bie to samo, co ja. Wi​działem, że za​mie​rzał od​p o​wie​dzieć na moją uwagę, ale mil​czał, zupełnie jak​by po​czuł, że nie należy dawać mi więcej po​wodów do ob​ra​zy. Zwal​n iając pod moim pen​sjo​n a​tem, za​p y​tał: – Czy Traudl miała jakąś ro​dzinę? – Nic mi o tym nie wia​do​mo. Jest tyl​ko Bec​ker. – Za​sta​n o​wiło mnie to jed​n ak; jej zdjęcie z pułkow​n i​kiem Po​ro​szy​n em nie dawało mi spo​ko​ju. – No to w porządku. Jego żałoba nie będzie mi spędzać snu z po​wiek. – To mój klient, w ra​zie gdy​byś o tym za​p o​mniał. Po​dob​n o ci po​ma​gam, bo w ten sposób łatwiej mi będzie udo​wod​n ić, że jest nie​win​n y? – A je​steś tego pe​wien? – Owszem. – Z pew​n ością wiesz, że jest na liście Crow​cass? – Ależ z cie​bie roz​kosz​n ia​czek – po​wie​działem tępo. – Po​zwo​liłeś mi kręcić się w kółko, a te​raz mi to mówisz? A gdy​by mi się udało wy​grać te za​wo​dy, to po​zwo​lisz mi ode​brać na​grodę? – Ber​n ie, twój kum​p el to hi​tle​row​ski mor​der​ca. Na Ukra​inie do​wo​dził plu​to​n em eg​ze​ku​cyj​n ym, brał udział w rze​ziach mężczyzn, ko​biet i dzie​ci. Na mój ro​zum zasłużył na stry​czek, nie​ważne, czy zabił Lin​de​n a, czy nie. – Roz​kosz​n ia​czek z cie​bie, Be​lin​sky – powtórzyłem z go​ryczą i zacząłem

wy​sia​dać z sa​mo​cho​du. – Ale jeśli o mnie cho​dzi, to za​le​d​wie płotka. In​te​re​sują mnie grub​sze ryby niż Emil Bec​ker. Możesz mi pomóc. Możesz podjąć próbę na​p ra​wie​n ia przy​n ajm​n iej niektórych krzywd wyrządzo​n ych przez twój kraj. Sym​bo​licz​ny gest, jeśli chcesz. Ale kto wie, gdy​by do​sta​tecz​n ie wie​lu Niemców zro​biło to samo, to może doszłoby do wyrówna​n ia ra​chunków. – O czym ty ga​dasz? – za​p y​tałem, stając na jezd​n i. – Ja​kich ra​chunków? Wspar​ty o drzwi auta po​chy​liłem się do środ​ka. Be​lin​sky spo​koj​n ie na​bi​jał fajkę. – Ra​chunków Pana Boga – od​rzekł ci​cho. Roześmiałem się i pokręciłem głową z nie​do​wie​rza​n iem. – Co się dzie​je? Nie wie​rzysz w Boga? – Nie wierzę, że można z nim za​wrzeć jakąś umowę. Mówisz o Panu Bogu, jak​by był sprze​dawcą używa​n ych sa​mo​chodów. Oce​n iłem cię nie​p ra​widłowo. Je​steś w większym stop​n iu Ame​ry​ka​n i​n em, niż sądziłem. – No i tu się właśnie my​lisz. Bóg lubi za​wie​rać umo​wy. Spójrz tyl​ko na przy​mie​rze z Abra​ha​mem i układ z Noem. Pan Bóg to han​dlarz, Ber​n ie. Tyl​ko Nie​miec może uznać umowę za bez​p ośred​n i roz​kaz. – Przejdź do sed​n a, do​brze? Prze​cież jest ja​kieś sed​n o? – Za​cho​wa​n ie Be​lin​sky’ego wyraźnie na to wska​zy​wało. – Za​gram z tobą w otwar​te kar​ty… – Tak? Zda​wało mi się, że już to zro​biłeś jakiś czas temu. – Wszyst​ko, co ci po​wie​działem, to praw​da. – Ale będzie więcej, czy tak? Be​lin​sky przy​taknął i znów za​p a​lił fajkę. Miałem ochotę wybić mu ją z gęby. Jed​n ak znów wsiadłem do auta i za​trzasnąłem drzwi. – Z taką skłonnością do wybiórcze​go mówie​n ia praw​dy po​wi​n ie​n eś pra​co​wać w agen​cji re​kla​mo​wej. No, słucham. – Tyl​ko nie drzyj na mnie mor​dy, dopóki nie skończę, ​do​bra? Kiwnąłem głową. – No do​brze. Za​cznij​my od tego, że my w Crow​cass je​steśmy nie​mal pew​ni, że Bec​ker nie popełnił tego mor​der​stwa. Wi​dzisz, broń, z której za​strze​lo​n o Lin​de​n a, zo​stała użyta w in​n ym mor​der​stwie pra​wie trzy lata temu w Ber​li​n ie. Lu​dzie od ba​li​sty​ki stwier​dzi​li, że tam​ten po​cisk jest iden​tycz​n y jak ten, od którego zginął Lin​den, i że oba wy​strze​lo​n o z tego sa​me​go pi​sto​le​tu. Na czas pierw​sze​go zabójstwa Bec​ker ma świet​n e ali​bi: był jeńcem wo​jen​n ym w Ro​sji. Oczy​wiście, teo​re​tycz​n ie mógł tym​cza​sem jakoś wejść w po​sia​da​n ie tej bro​n i, ale za​raz dojdę do tego, co naj​cie​kaw​sze: dla​cze​go

chciałbym, żeby Bec​ker na​p rawdę był nie​win​n y. Ten pi​sto​let to zwykły przy​działowy es​es​mański wal​ther P38. Od​n a​leźliśmy jego nu​mer se​ryj​n y w kar​to​te​ce w Cen​trum Do​ku​men​ta​cji i usta​li​liśmy, że należał do par​tii pi​sto​letów, wy​da​n ych wyższym ofi​ce​rom ge​sta​p o. Ten kon​kret​n y eg​zem​p larz tra​fił do He​in​ri​cha Mülle​ra. To był strzał w ciem​n o, ale po​sta​n o​wi​liśmy porównać po​cisk, od którego zginął Lin​den, z po​ciskiem wyjętym ze zna​le​zio​n e​go gościa, który po​dob​n o miał być Mülle​rem. No i proszę, proszę, bin​go! Lin​de​n a zabił ten sam człowiek, który posłał do pia​chu do​mnie​ma​n e​go He​in​ri​cha Mülle​ra! Ro​zu​miesz, Ber​n ie? To jak do tej pory naj​lep​sza wskazówka, że Müller nadal żyje. To ozna​cza, że kil​ka mie​sięcy temu mógł prze​by​wać tu​taj, w Wied​n iu, i pra​co​wać dla Or​ga​n i​za​cji, której zo​stałeś człon​kiem. Może na​wet nadal tu prze​by​wa. Poj​mu​jesz, ja​kie to ważne? Tyl​ko się za​stanów. Müller był twórcą hi​tle​row​skie​go ter​ro​ru, przez dzie​sięć lat kie​ro​wał naj​bru​tal​n iejszą tajną po​licją, jaką znał świat. Był nie​mal tak potężny jak Him​m​ler. Wy​obrażasz so​bie, ilu lu​dzi tor​tu​ro​wał? Ilu lu​dzi kazał zgładzić? Ilu zabił Żydów, Po​laków, a także Niemców? Ber​n ie, to jest two​ja szan​sa, żeby pomścić tych za​bi​tych Niemców. Do​p il​n o​wać, żeby spra​wiedliwości stało się zadość. Zaśmiałem się wzgar​dli​wie. – Tak to się te​raz na​zy​wa? Do​p usz​czasz, żeby człowiek za​wisnął za coś, cze​go nie zro​bił, i na​zy​wasz to spra​wie​dli​wością? Może się mylę, Be​lin​sky, w ta​kim ra​zie mnie po​p raw, ale czy to nie jest przy​p ad​kiem część wa​sze​go pla​n u? Żeby ​Bec​ker po​szedł na sza​fot? – Na​tu​ral​n ie, mam na​dzieję, że do tego nie doj​dzie. Ale jeśli to ko​n iecz​n e, niech i tak będzie. Dopóki Bec​ker jest w rękach żan​dar​me​rii, Müller się nie spłoszy. I jeśli trze​ba go będzie po​wie​sić, to trud​n o. Do​wie​działem się o Emi​lu Bec​kerze ta​kich rze​czy, że nie sądzę, by jego śmierć spędzała mi sen z po​wiek. – Be​lin​sky wpa​try​wał się w moją twarz, próbując do​strzec jakiś cień apro​ba​ty. – Daj spokój, je​steś prze​cież gli​n ia​rzem. Do​brze wiesz, jak to się załatwia. Nie po​wiesz mi chy​ba, że nig​dy nie wsa​dziłeś ni​ko​go za jedną rzecz, bo nie mogłeś mu udo​wod​n ić cze​goś in​n e​go. To wszyst​ko się wyrównu​je, sam wiesz naj​le​p iej. – Pew​n ie, że tak. Ale nie wte​dy, gdy cho​dziło o czy​jeś życie. Ludz​kim życiem nig​dy się nie bawiłem. – Jeśli pomożesz nam dopaść Mülle​ra, je​steśmy go​to​wi za​p o​mnieć o Bec​ke​rze. – Z faj​ki wy​do​był się mały znak dym​n y, jak​by zna​mio​n ujący pew​n e znie​cier​p li​wie​n ie mówiącego. – Słuchaj, pro​p o​n uję tyl​ko, żebyśmy na ławie oskarżonych po​sa​dzi​li Mülle​ra za​miast Bec​ke​ra.

– Na​wet jeśli znajdę Mülle​ra, co wte​dy? Chy​ba nie po​zwo​li mi po​dejść i zakuć się w kaj​dan​ki? Jak mam go do​p ro​wa​dzić, żeby nie od​strze​lił mi łba? – To już zo​staw mnie. Mu​sisz tyl​ko usta​lić, gdzie on dokład​n ie jest. Za​dzwo​n isz do mnie i moja gru​p a z Crow​cass zro​bi co trze​ba. – A jak go roz​p o​znam? Be​lin​sky sięgnął za sie​bie i wyciągnął zza sie​dze​n ia tanią skórzaną teczkę. Roz​p iął ją, wyjął ko​p ertę i wy​do​był z niej małe pasz​p or​to​we zdjęcie. – To jest Müller – oznaj​mił. – Po​dob​n o mówi z bar​dzo wyraźnym mo​n a​chij​skim ak​cen​tem, więc na​wet gdy​by ra​dy​kal​n ie zmie​n ił wygląd, bez tru​du po​znasz, że to on. – Przyglądał mi się, gdy obróciłem fo​to​gra​fię do światła la​tar​n i i wpa​trzyłem się w nią uważnie. – Miałby te​raz czter​dzieści sie​dem lat. Nie​zbyt wy​so​ki, duże chłopskie łap​ska. Może na​wet wciąż nosi obrączkę. Z fo​to​gra​fii nie dało się wy​czy​tać zbyt wie​le. Nie była to twarz, która co​kol​wiek zdra​dzała, a prze​cież przy​ku​wała uwagę. Müller miał kwa​dra​tową czaszkę, wy​so​kie czoło i zaciśnięte, wąskie usta. Ale na​p rawdę nie​sa​mo​wi​te były oczy, na​wet na ta​kim małym zdjęciu – były to oczy śnie​go​we​go bałwana, dwa czar​n e, lo​do​wa​te kawałki węgla. – A tu jest jesz​cze jed​n a – po​wie​dział Be​lin​sky. – Po​dob​n o to je​dy​n e dwie ist​n iejące fo​to​gra​fie. Dru​gie zdjęcie przed​sta​wiało grupę lu​dzi. Pięciu ofi​cerów sie​działo za dużym dębo​wym stołem, jak​by właśnie skończy​li jeść obiad w wy​god​n ej re​stau​ra​cji. Trzech roz​p o​znałem: u szczy​tu stołu He​in​rich Him​m​ler bawił się ołówkiem i z uśmie​chem spoglądał na siedzącego po swo​jej pra​wi​cy Ar​thu​ra Ne​be​go, mego daw​n e​go to​wa​rzy​sza, jak na​zwałby go Be​lin​sky; po le​wej stro​n ie Him​m​lera, naj​wy​raźniej zasłucha​n y w słowa Re​ichsführe​ra SS, sie​dział Re​in​hardt Hey​drich, szef RHSA, zgładzo​n y w 1942 roku przez cze​skich za​ma​chowców. – Kie​dy zro​bio​n o to zdjęcie? – za​p y​tałem. – W 1939 roku. – Be​lin​sky po​chy​lił się i puknął ust​n i​kiem faj​ki w po​zo​stałych dwóch lu​dzi na fo​to​gra​fii. – Ten obok Heyd​ri​cha to Müller – po​wie​dział. Aku​rat w chwi​li gdy za​p adła mi​gaw​ka, Müller mu​siał po​ru​szyć ręką, toteż ob​raz wy​szedł za​ma​za​n y, co wyglądało tak, jak​by zasłaniał dłonią do​ku​men​ty na sto​le, lecz mimo to obrączka była do​sko​n a​le wi​docz​n a. Spuścił wzrok, jak​by wca​le nie słuchał Him​m​le​ra. W porówna​n iu z Hey​dri​chem miał małą głowę i był krótko ostrzyżony, a na​wet wy​go​lo​n y do sa​me​go

czub​ka czasz​ki, gdzie po​zwo​lił włosom trochę urosnąć na małej, sta​ran​n ie utrzy​ma​n ej działce. – Co to za człowiek na​p rze​ciw Mülle​ra? – Ten, który no​tu​je? To Franz Jo​sef Hu​ber, szef ge​sta​p o tu​taj, w Wied​n iu. Za​trzy​maj te zdjęcia, jeśli chcesz. To tyl​ko od​bit​ki. – Jesz​cze nie zgo​dziłem się ci pomóc. – Ale się zgo​dzisz. Bo mu​sisz. – Be​lin​sky, na ra​zie po​wi​n ie​n em ci po​wie​dzieć, żebyś spier​da​lał. Wi​dzisz, ja je​stem jak sta​re pia​n i​n o, nie lubię, jak się na mnie ćwi​czy palcówki. Ale je​stem zmęczo​n y. I trochę za dużo wypiłem. Być może ju​tro roz​jaśni mi się w głowie. – ​Otwo​rzyłem drzwi i dru​gi raz wy​siadłem z auta. Be​lin​sky mówił prawdę; ka​ro​se​ria mer​ce​de​sa była cała po​wgnia​ta​n a. – Za​dzwo​n ię do cie​bie rano – po​wie​dział. – Zrób tak – od​rzekłem i trzasnąłem drzwia​mi. Od​je​chał, jak​by wiózł sa​me​go diabła.

28

Nie spałem do​brze. Wzbu​rzo​n y słowa​mi Be​lin​sky’ego nie mogłem ze​brać myśli, które wpra​wiały w nie​p okój moje kończy​n y; po kil​ku go​dzi​n ach snu obu​dziłem się przed świ​tem mo​kry od zim​n e​go potu i już nie udało mi się zasnąć. Gdy​by tyl​ko nie wspo​mniał o Bogu, po​wta​rzałem do sie​bie. Dopóki nie wylądowałem w nie​wo​li u Ro​sjan, nie byłem ka​to​li​kiem. W obo​zie je​n iec​kim pa​n o​wały wszakże tak strasz​n e wa​run​ki, że moim zda​niem ist​n iały spo​re szan​se, iż nie wyjdę z nie​go żywy. W po​szu​ki​wa​n iu uko​je​n ia za​warłem za​tem zna​jo​mość z pol​skim księdzem, je​dy​n ym du​chow​n ym spośród współwięźniów. Wpraw​dzie wy​cho​wa​n y zo​stałem w wie​rze lu​te​rańskiej, lecz w tym okrop​n ym miej​scu różnice wy​zna​n io​we wy​da​wały się nie​istot​n e. Nawróce​n ie na ka​to​li​cyzm wo​bec nie​uchron​n ej śmier​ci tyl​ko wzmogło moje przy​wiąza​n ie do życia, toteż po uciecz​ce z obo​zu i po​wro​cie do Ber​li​n a nadal cho​dziłem na nabożeństwa, ce​le​brując wiarę, która po​n iekąd oca​liła mi życie. Jeśli cho​dzi o re​la​cje z Hi​tle​rem, mój nowo od​kry​ty Kościół nie spi​sał się zbyt do​brze, te​raz również nie po​czu​wał się do winy i nie przyj​mo​wał do wia​do​mości żad​n ych za​rzutów. A sko​ro – tak za​p ew​n e wnio​sko​wa​n o – Kościół ka​to​lic​ki był nie​win​n y, to tym bar​dziej nie był win​n y żaden z jego członków. Po​dob​n o ist​n iały na​wet teo​lo​gicz​n e ar​gu​men​ty po​zwa​lające od​rzu​cić tezę o zbio​ro​wej od​p o​wie​dzial​n ości Niemców. Wina, po​wia​da​li księża, jest w grun​cie rze​czy oso​bistą sprawą pomiędzy człowie​kiem i jego Bo​giem, więc przy​p i​sy​wa​n ie jej przez je​den naród in​n e​mu na​ro​do​wi za​kra​wa na bluźnie​rstwo, al​bo​wiem wkra​cza w bo​skie pre​ro​ga​ty​wy. Po czymś ta​kim – mówio​n o – po​zo​sta​je nam tyl​ko mo​dlić się jed​n a​ko​wo za zmarłych i sprawców zła i jak naj​szyb​ciej puścić w nie​p a​mięć całą grozę i hańbę mi​nio​n ej epo​ki. Jed​n ak wie​lu lu​dzi od​czu​wało nie​p okój, widząc, jak łatwo za​mie​cio​n o pod dy​wan mo​ralną ohydę. Z całą pew​n ością naród nie może od​czu​wać zbio​ro​wej winy i każdy człowiek musi oso​biście się z nią upo​rać. Właści​wie do​p ie​ro te​raz uświa​do​miłem so​bie, jaki cha​rak​ter ma moja własna wina, może nie tak znów bar​dzo różniąca się od winy in​n ych osób: mil​czałem i nie kiwnąłem pal​cem, żeby prze​ciw​sta​wić się hi​tle​row​com. Uświa​do​miłem so​bie również, że potępiam He​in​ri​cha Mülle​ra także z in​n ych względów: jako szef ge​sta​p o bar​dziej niż kto​kol​wiek inny przy​czy​n ił się do zde​p ra​wo​-

wa​n ia po​li​cji, z pra​cy w której byłem nie​gdyś tak dum​n y. Skut​kiem tego stał się ma​so​wy ter​ror. A te​raz się oka​zało, że jed​n ak nie jest za późno, żeby coś zro​bić. Ist​n iał cień szan​sy, że przy​czy​n iając się do ujęcia ​Mülle​ra – który wszak sta​n o​wił nie tyl​ko sym​bol mo​jej własnej zgni​li​zny, ale również zgni​li​zny Bec​ke​ra – i po​sta​wie​n ia go przed sądem, zdołam choć trochę oczyścić się z winy. Be​lin​sky za​dzwo​n ił wcześnie, zupełnie jak​by od​gadł, jaką de​cyzję podjąłem. Po​wie​działem, że po​mogę mu od​n a​leźć Ge​sta​p o Mülle​ra, ale nie ze względu na Crow​cass ani na armię Stanów Zjed​n o​czo​n ych, ale ze względu na Niem​cy. Jed​n ak przede wszyst​kim, po​wie​działem, po​mogę mu dopaść Mülle​ra ze względu na sa​me​go sie​bie.

29

Tam​te​go ran​ka, po te​le​fo​n ie Königa, z którym umówiłem się na prze​ka​za​nie rze​ko​mo taj​n ych ma​te​riałów Be​lin​sky’ego, na​tych​miast udałem się do kan​ce​la​rii Lie​bla na Ju​den​gas​se, prosząc, żeby załatwił mi wi​dze​n ie z Bec​ke​rem w po​li​cyj​n ym aresz​cie. – Chciałbym mu po​ka​zać fo​to​gra​fię – wyjaśniłem. – Fo​to​gra​fię? – powtórzył Liebl z na​dzieją w głosie. – Czy ta fo​to​gra​fia może być do​wo​dem w spra​wie? Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – To zależy od Bec​ke​ra. Liebl odbył kil​ka krótkich rozmów te​le​fo​n icz​n ych i umiejętnie wy​ko​rzy​stując ta​kie ar​gu​men​ty, jak śmierć na​rze​czo​n ej Bec​ke​ra, możliwość zdo​by​cia no​wych do​wodów i zbliżający się ter​min roz​p ra​wy, załatwił nam pra​wie na​tych​mia​sto​wy wstęp do więzie​n ia. Po​szliśmy pie​szo, bo dzień był ładny, ale Liebl ma​sze​ro​wał z pa​ra​so​lem w ręku ni​czym sierżant szta​bo​wy w gwar​dii ce​sar​skiej. – Po​wie​dział mu pan o Traudl? – za​p y​tałem. – Wczo​raj wie​czo​rem. – Jak to przyjął? Siwa brew ad​wo​ka​ta drgnęła nie​p ew​n ie. – Za​ska​kująco do​brze, Herr Günther. Po​dob​n ie jak pan sądziłem, że będzie tą wia​do​mością zdru​zgo​ta​n y. – Brew zno​wu drgnęła, tym ra​zem jak​by w kon​ster​n a​cji. – Ale nie. Nie, naj​bar​dziej przejął się swoją nieszczęśliwą sy​tu​a cją. I postępami pańskiej pra​cy czy też ich bra​kiem. Herr Bec​ker naj​wy​raźniej bez​gra​n icz​n ie wie​rzy w pańskie zdol​n ości de​tek​ty​wi​stycz​n e. Zdol​ności, których, będę z pa​n em szcze​ry, na ra​zie nie miałem oka​zji za​ob​ser​wo​wać oso​biście. – Ma pan pra​wo do swo​je​go zda​n ia, dok​to​rze Liebl. Wy​da​je mi się, że jest pan taki sam jak wszy​scy praw​n i​cy, których dane mi było po​znać: na​wet do​stając za​p ro​sze​n ie na ślub własnej sio​stry, przede wszyst​kim spraw​dzi pan, czy jest opa​trzo​n e pieczęcią i pod​p i​sa​mi dwóch za​p rzy​siężonych świadków, i do​p ie​ro wte​dy będzie pan za​do​wo​lo​n y. Może gdy​by pański klient był w sto​sun​ku do nas bar​dziej otwar​ty… – Po​dej​rze​wa pan, że coś za​taił? Tak, przy​p o​mi​n am so​bie, że wczo​raj po​wie​dział pan coś ta​kie​go przez te​le​fon. Ale nie wiedząc dokład​n ie, o czym pan mówi, nie po​tra​fiłem wy​ko​rzy​stać… – tu się za​wa​hał – …żałoby Herr

Bec​ke​ra, żeby po​sta​wić mu taki za​rzut. – Sza​le​n ie pan de​li​kat​n y, do​p raw​dy. Być może to zdjęcie odświeży mu pamięć. – Mam taką na​dzieję. Może również tym​cza​sem do​tarło do nie​go, jaką bo​lesną stratę poniósł, i jego żal będzie bar​dziej wi​docz​n y. Uznałem, że to sen​ty​ment w bar​dzo wie​deńskim ty​p ie. Ale Bec​ker, gdy go zo​ba​czy​liśmy, nie robił wrażenia szczególnie przejętego. Za po​mocą pacz​ki pa​p ie​rosów prze​ko​n ałem strażnika, żeby opuścił pokój wi​dzeń i zo​sta​wił nas sa​mych, po czym spróbowałem do​wie​dzieć się więcej. – Przy​kro mi z po​wo​du Traudl – po​wie​działem. – Była na​p rawdę wspa​niałą dziew​czyną. Skinął głową bez​n a​miętnie, jak​by słuchał wyjaśnień Lie​bla w ja​kiejś nud​nej kwe​stii praw​n i​czej. – Muszę po​wie​dzieć, że nie wyglądasz, jak​by cię to zbyt​n io po​ru​szyło – za​uważyłem. – Radzę so​bie z tym, jak umiem – od​p arł ci​cho. – Nie​wie​le mogę zro​bić, siedząc tu​taj. Praw​do​p o​dob​n ie nie po​zwolą mi na​wet wziąć udziału w jej po​grze​bie. Jak ja się czuję, two​im zda​n iem? Zwróciłem się do Lie​bla, py​tając, czy nie ze​chciałby na chwilę wyjść z po​miesz​cze​n ia. – Jest coś, o co chciałbym za​p y​tać Herr Bec​ke​ra na osob​n ości. – No do​bra, Ber​n ie, wy​p luj to z sie​bie wresz​cie – po​n a​glił Bec​ker z półziew​n ięciem. – Co cię gry​zie? – Twoją dziew​czynę za​bi​li twoi kum​p le z Or​ga​n i​za​cji – rzek​łem, bacz​n ie wy​p a​trując na jego wy​chudłej twa​rzy naj​mniej​sze​go śladu uczu​cia. Nie byłem pe​wien, czy moje stwier​dze​n ie jest prawdą, ale bar​dzo chciałem spraw​dzić, czy Bec​ker ujaw​n i coś przy tej oka​zji. Ale nie za​re​a go​wał. – Wręcz po​le​ci​li, żebym to ja ją zabił. – A więc – od​p arł, mrużąc oczy – je​steś w Or​ga​n i​za​cji. – Zro​bił się ostrożniej​szy. – Od kie​dy? – Zwer​bo​wał mnie twój ko​le​ga König. Twarz nie​co mu się roz​luźniła. – Cóż, tak myślałem, że to tyl​ko kwe​stia cza​su. Mówiąc szcze​rze, kie​dy przy​je​chałeś do Wied​n ia, wca​le nie byłem pe​wien, czy już nie je​steś w Or​ga​n i​za​cji. Ty, ze swo​im doświad​cze​n iem, je​steś właśnie ta​kim człowie​kiem, ja​kich na​tych​miast re​kru​tują. Jeśli w tym tkwisz, to przy​znam, że się uwinąłeś. Je​stem pod wrażeniem. Czy König ci po​wie​dział, dla​cze​go masz

zabić Traudl? – Po​wie​dział, że była szpie​giem MWD. Po​ka​zał mi zdjęcie, na którym Traudl roz​ma​wia z pułkow​n i​kiem Po​ro​szy​n em. Bec​ker uśmiechnął się smut​n ie. – Nie była szpie​giem – rzekł, kręcąc głową – i nie była moją dziew​czyną. Była dziew​czyną Po​ro​szy​n a. Początko​wo uda​wała moją na​rze​czoną, żebym mógł utrzy​my​wać kon​tak​ty z Po​ro​szy​n em, prze​by​wając w więzie​n iu. Liebl nic o tym nie wie​dział. Po​ro​szyn mówił, że nie​zbyt się kwa​p iłeś, żeby przy​je​chać do Wied​n ia. Twier​dził, że nie masz o mnie zbyt do​bre​go zda​n ia. Sądził wręcz, że na​wet jeśli przy​je​dziesz, to nie za​ba​wisz tu zbyt długo. Uznał więc, że to do​bry po​mysł, by Traudl trochę cię uro​biła, żeby cię prze​ko​n ała, że na wol​n ości jest ktoś, kto mnie ko​cha i po​trze​bu​je. Ber​n ie, on bar​dzo prze​n i​kli​wie oce​n ia lu​dzi. No już, przy​znaj, że zająłeś się moją sprawą przy​n ajm​n iej w połowie z jej po​wo​du. Pomyślałeś, że na​wet jeśli ja sam nie zasługuję na do​mnie​ma​n ie nie​win​n ości, to zro​bisz to dla mat​ki i dziec​ka. Te​raz to Bec​ker mi się przyglądał, cze​kając na moją re​a kcję. Lecz dziw​n a rzecz, od​kryłem, że wca​le się nie gnie​wam. Przy​zwy​czaiłem się, że prze​ważnie znam tyl​ko pół praw​dy. – Więc przy​p usz​czal​n ie wca​le nie była pielęgniarką. – Ależ była. Kradła dla mnie pe​n i​cy​linę, żebym nią hand​lował na czar​nym ryn​ku. To ja przed​sta​wiłem ją Po​ro​szy​n o​wi. – Wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Przez jakiś czas nie miałem pojęcia, że są ra​zem. Ale nie zdzi​wiło mnie to, Traudl lubiła się za​ba​wić, jak większość ko​biet w tym mieście. Kie​dyś na​wet byliśmy ko​chan​ka​mi, ale w Wied​n iu nic nie trwa długo. – Two​ja żona mówiła, że załatwiłeś mu pe​n i​cy​linę, bo za​cho​ro​wał na kiłę. To praw​da? – Załatwiłem pe​n i​cy​linę, owszem, ale nie dla nie​go, tyl​ko dla jego syna. Chłopak miał za​p a​le​n ie opon mózgo​wych. Chy​ba pa​n u​je jakaś epi​de​mia, a an​ty​bio​tyków brak, zwłasz​cza w Ro​sji. W Związku Ra​dziec​kim w ogóle bra​ku​je wszyst​kie​go z wyjątkiem siły ro​bo​czej. Po​tem Po​ro​szyn wyświad​czył mi kil​ka przysług. Lewe pa​p ie​ry, kon​cesję na pa​p ie​ro​sy, ta​kie rze​czy. Za​p rzy​jaźniliśmy się. Więc kie​dy Or​ga​n i​za​cja wresz​cie po​sta​n o​wiła mnie zwer​bo​wać, o wszyst​kim mu opo​wie​działem. Dla​cze​go nie? Uznałem, że König i jego kum​p le to kupa wa​riatów, z tym większą przy​jem​n ością wyciągnąłem od nich trochę pie​n iędzy. Właści​wie nie​wie​le miałem z nimi do czy​n ie​n ia, tyl​ko trochę pojeździłem jako ku​rier do Ber​li​n a. Jed​n ak Po​ro​szynowi zależało, żebym się do nich zbliżył, i za​p ro​p o​n o​wał mi kupę for​sy,

więc zgo​dziłem się spróbować. Ależ ci idio​ci są po​dejrz​li​wi! Ber​n ie, kie​dy wy​ra​ziłem za​in​te​re​so​wa​n ie pracą dla nich, upar​li się, żeby mnie przesłuchać na te​mat mo​jej służby w SS i po​by​tu w ra​dziec​kim obo​zie je​niec​kim. Strasz​n ie się wzbu​rzy​li, że zo​stałem zwol​n io​n y. Wte​dy nic nie po​wie​dzie​li, ale zważyw​szy na wszyst​ko, co stało się później, chy​ba uzna​li, że nie można mi ufać, i po​sta​n o​wili usunąć mnie z dro​gi. – Bec​ker za​p a​lił pa​pie​ro​sa i roz​p arł się na krześle. – Cze​mu nie po​wie​działeś o tym po​li​cji? Roześmiał się. – Myślisz, że nie mówiłem? Kie​dy wspo​mniałem o Or​ga​n i​za​cji, te głupki pomyślały, że mówię o We​rwol​fie. Wiesz, cho​dzi o te gównia​n e pogłoski o hi​tle​row​skich gru​p ach ter​ro​ry​stycz​n ych. – A więc stąd się wziął po​mysł Shield​sa. – Shields? – Bec​ker par​sknął po​gar​dli​wie. – To skończo​n y kre​tyn! – No do​brze, a mnie cze​mu nie po​wie​działeś o Or​ga​n i​za​cji? – Już mówiłem, Ber​n ie, nie byłem pe​wien, czy nie zwer​bo​wa​li cię już w Ber​li​n ie. Byłeś w Kri​p o, byłeś w Abweh​rze, dokład​n ie kogoś ta​kie​go szu​ka​li. Gdy​bym ci o nich po​wie​dział, a oka​załoby się, że do nich nie należysz, to zacząłbyś cho​dzić po Wied​n iu i roz​p y​ty​wać, a wte​dy skończyłbyś jako trup, po​dob​n ie jak moi dwaj wspólni​cy od in​te​resów. Z dru​giej stro​n y, pomyślałem, że gdy​byś jed​n ak był jed​n ym z nich, to może tyl​ko na te​re​n ie Ber​li​n a, a tu​taj możesz wystąpić jako zwykły de​tek​tyw, człowiek, którego znam i któremu ufam. Ka​p u​jesz? Mruknąłem twierdząco i wyjąłem własne pa​p ie​ro​sy. – Nie​mniej po​wi​n ie​n eś był mi po​wie​dzieć. – Możliwe. – Zaciągnął się wście​kle. – Posłuchaj, Ber​n ie. Pod​trzy​muję pier​wotną pro​p o​zycję: trzy​dzieści tysięcy do​larów, jeśli zdołasz mnie wy​rwać z tej dziu​ry. Więc jeśli masz ja​kie​goś asa w ręka​wie… – Mam to – prze​rwałem i pod​sunąłem mu le​gi​ty​ma​cyj​n e zdjęcie Mülle​ra. – Po​zna​jesz? – Nie sądzę. Ale Ber​n ie, ja już wi​działem to zdjęcie. Przy​n ajm​n iej tak mi się zda​je. Traudl mi je po​ka​zała przed two​im przy​jaz​dem do Wied​n ia. – Ach tak? A mówiła, skąd je ma? – Pew​n ie od Po​ro​szy​n a. – Przyj​rzał się uważnie fo​to​gra​fii. – Na​szyw​ki z dębo​wy​mi liśćmi, srebr​n y haft na na​ra​mien​n i​kach… Na oko jakiś SS-Bri​ga​deführer. Kto to w ogóle jest? – He​in​rich Müller. – Ge​sta​p o Müller?!

– Ofi​cjal​n ie nie żyje, więc chciałbym, żebyś na ra​zie ni​ko​mu o tym nie wspo​mi​n ał. Połączyłem siły z ame​ry​kańskim agen​tem z Crow​cass, który in​te​re​su​je się sprawą Lin​de​n a. Pra​co​wał w tym sa​mym wy​dzia​le. Po​dob​n o pi​sto​let, z którego za​strze​lo​n o Lin​de​n a, należał do Mülle​ra i zo​stał użyty do za​bi​cia człowie​ka, który miał być za Mülle​ra uzna​n y. Co ozna​cza, że Müller mógł pozo​stać przy życiu. Na​tu​ral​n ie ci goście od zbrod​n i wo​jen​n ych prze​bie​rają no​ga​mi, żeby za wszelką cenę dopaść Mülle​ra. Co ozna​cza, że nie​ste​ty je​steś uzie​mio​n y, przy​n ajm​n iej na ra​zie. – Uzie​mie​n ie mi nie prze​szka​dza, go​rzej, gdy​by otwo​rzyła się pode mną zie​mia. Ze​chciałbyś mi łaska​wie wyjaśnić, co to wszyst​ko właści​wie ozna​cza? – To zna​czy, że nie za​mie​rzają zro​bić nic, co by spra​wiło, że Müller się wy​stra​szy i uciek​n ie z Wied​n ia. – Zakładając, że w ogóle tu jest. – Właśnie. A po​n ie​waż to ope​ra​cja wy​wia​du, nie za​mie​rzają jej prze​ka​zy​wać żan​dar​me​rii. Gdy​by te​raz wy​co​fa​n o prze​ciw​ko to​bie za​rzu​ty, to Or​ga​n i​za​cja mogłaby dojść do wnio​sku, że gro​zi im po​n ow​n e do​cho​dze​n ie. – Na litość boską, to co mi po​zo​sta​je? – Ten ame​ry​kański agent, z którym współpra​cuję, obie​cał, że puszczą cię wol​n o, jeśli na two​je miej​sce da się wsa​dzić Mülle​ra. Chce​my spróbować wy​wa​bić go z kryjówki. – I tym​cza​sem po​zwolą, żeby doszło do roz​p ra​wy, a może i do wy​ro​ku? – Tak to mniej więcej wygląda. – I pro​sisz, żebym tym​cza​sem trzy​mał gębę na kłódkę? – A co miałbyś po​wie​dzieć? Że być może Lin​de​n a za​mor​do​wał fa​cet, który od trzech lat nie żyje? – To wszyst​ko jest ta​kie… – Bec​ker cisnął nie​do​p ałek w kat po​ko​ju – … ta​kie cho​ler​n ie bez​dusz​n e. – Może byś prze​stał uda​wać świętosz​ka? Oni wiedzą, co robiłeś w Mińsku. Po​gry​wają two​im życiem i to jest ostat​n ia rzecz, ja​kiej by się brzy​dzi​li. Szcze​rze mówiąc, nie​szczególnie ich ob​cho​dzi, czy zawiśniesz, czy nie. To two​ja je​dy​n a szan​sa i do​sko​n a​le o tym wiesz. Bec​ker po​n u​ro po​ki​wał głową. – No do​bra – po​wie​dział. Pod​n iosłem się, żeby wyjść, ale na​gle przyszło mi coś do głowy. – A tak z cie​ka​wości – za​p y​tałem, za​trzy​mując się przy drzwiach – właści​wie dla​cze​go ru​scy wypuścili cię z tego obo​zu je​n iec​kie​go? – Sam byłeś w nie​wo​li. Wiesz, jak tam było. Człowiek bez prze​rwy się

bał, że od​kryją jego przy​n a​leżność do SS. – Właśnie dla​te​go py​tam. Wahał się przez chwilę. – Je​den taki gość – po​wie​dział – miał być niedługo zwol​n io​n y. Był bar​dzo cho​ry. I tak by za​raz umarł. Nie było sen​su wysyłać go do oj​czy​zny. – Wzru​szył ra​mio​n a​mi i spoj​rzał mi pro​sto w oczy. – Więc go udu​siłem. Nażarłem się kam​fo​ry, żeby się po​cho​ro​wać, mało od tego nie zdechłem, i zająłem jego miej​sce. – Pa​trzył na mnie nie​ru​cho​mo. – Ber​n ie, ja byłem w de​spe​ra​cji. Pamiętasz, jak to wyglądało. – Tak, pamiętam. – Nie udało mi się ukryć obrzy​dze​n ia. – Nie​mniej gdy​byś mi to po​wie​dział wcześniej, po​zwo​liłbym, żeby cię po​wie​si​li. – Wciąż nie jest za późno. Co cię po​wstrzy​mu​je? Gdy​bym po​wie​dział Bec​ke​ro​wi prawdę, nie wie​działby, o czym mówię. Praw​do​p o​dob​n ie uznałby, że me​ta​fi​zy​ka to coś służącego do pro​duk​cji ta​niej pe​n i​cy​li​n y na czar​n y ry​n ek. Pokręciłem więc tyl​ko głową i od​p arłem: – Po​wiedz​my, że za​warłem z kimś umowę.

30

Spo​tkałem się z Köni​giem w Café Sperl przy Gum​p en​dor​fer Stras​se, która znaj​do​wała się w sek​to​rze fran​cu​skim nie​da​le​ko Rin​gu. Był to lo​kal duży i mimo nie​zli​czo​n ych se​ce​syj​n ych lu​ster na ścia​n ach dość po​n u​ry, ale mieściło się tu kil​ka pełno​wy​mia​ro​wych stołów bi​lar​do​wych. Nad każdym z nich wi​siała lam​p a, przy​twier​dzo​n a do pożółkłego su​fi​tu mosiężną oprawką jak​by wy​sza​bro​waną ze sta​re​go U-Bo​ota. Te​rier Königa, ni​czym pies z ety​kie​ty wytwórni płyto​wej, sie​dział wpa​trzo​n y w swe​go pana, śledząc jego sa​motną, lecz roz​ważną grę. Zamówiłem kawę i pod​szedłem do stołu. Sta​ran​n ie zmie​rzył ude​rze​n ie długością kija, po czym, w mil​cze​n iu skinąwszy mi głową na po​wi​ta​n ie, po​tarł jego czu​bek kawałkiem kre​dy. – Nasz Mo​zart szczególnie lubił tę grę – po​wie​dział, patrząc w dół na suk​no. – Niewątpli​wie uważał ją za przy​jem​n e od​wzo​ro​wa​n ie nie​zwy​kle pre​cy​zyj​n e​go me​cha​n i​zmu, ja​kim był jego in​te​lekt. – Wle​p ił wzrok w bilę ni​czym snaj​p er mierzący do celu i po długiej, wni​kli​wej chwi​li strze​lił białą bilą w jedną czer​woną bilę, a po​tem w następną. Dru​ga czer​wona bila nie​spiesz​nie po​to​czyła się po sto​le, zakołysała na krawędzi łuzy, a następnie, wywołując u wy​ko​n aw​cy po​mruk za​do​wo​le​n ia – nie ma bo​wiem wdzięczniej​sze​go przykładu praw ru​chu i gra​wi​ta​cji – bez​sze​lest​n ie zniknęła nam z oczu. – Mnie na​to​miast bar​dziej cie​szy zmysłowy cha​rak​ter tej gry – ciągnął. – Uwiel​biam stu​kot zde​rzających się bil i ich gładki, równy bieg. – Wyciągnął czer​woną bilę z łuzy i pie​czołowi​cie upla​so​wał ją w pożąda​n ym miej​scu. – Ale najbar​dziej ko​cham ko​lor zie​lo​n y. Czy pan wie, że Cel​to​wie uważają, że zie​lo​n y ko​lor przy​n o​si nieszczęście? Nie? Wierzą, że za zie​le​n ią następuje czerń. Być może dla​te​go, że An​gli​cy wie​sza​li Ir​land​czyków za ubie​ra​n ie się na zie​lo​n o. A może Szkotów? – Przez chwilę König obłąkańczo wpa​try​wał się w po​wierzch​n ię stołu, nie​mal jak​by chciał go po​li​zać. – Niech pan tyl​ko spoj​rzy – wy​szep​tał. – Zie​leń to ko​lor am​bi​cji i młodości, ko​lor życia i wiecz​n e​go od​p o​czyn​ku. Re​qu​i em æter​nam dona eis. – Z ociąga​n iem odłożył kij na suk​n o i wy​cza​ro​wując z kie​sze​n i cy​ga​ro, odwrócił się od stołu. Te​rier pod​n iósł się wy​cze​kująco. – Po​wie​dział pan przez te​le​fon, że coś dla mnie ma. Coś ważnego. Wręczyłem mu ko​p ertę od Be​lin​sky’ego. – Prze​p ra​szam, że atra​ment nie jest zie​lo​n y – po​wie​działem, patrząc, jak

wyciąga z niej pa​p ie​ry. – Czy​ta pan cy​ry​licę? König potrząsnął głową. – Nie​ste​ty, równie do​brze mógłby to być ga​elic​ki. – Nie​mniej za​p a​lił cy​ga​ro i zaczął rozkładać do​ku​men​ty na sto​le bi​lar​do​wym. Pies za​szcze​kał i zo​stał uci​szo​n y. – Może byłby pan tak do​bry i wyjaśnił mi, co właści​wie mam przed sobą? – To są szczegółowe dys​p o​zy​cje i me​to​dy działania MWD na te​re​n ie Węgier i Dol​n ej Au​strii. – Uśmiechnąłem się chłodno i usiadłem przy po​bli​skim sto​li​ku, gdzie kel​n er po​sta​wił moją kawę. König po​wo​li po​ki​wał głową, przez mo​ment pa​trzył na pa​p ie​ry nie​ro​zu​miejącym wzro​kiem, po czym ze​brał je, wsa​dził do ko​p er​ty i wsunął całość do kie​sze​n i ma​ry​n ar​ki. – Bar​dzo cie​ka​we – oznaj​mił, sia​dając przy moim sto​li​ku. – Załóżmy na chwilę, że są praw​dzi​we… – Och, z pew​n ością są praw​dzi​we – wtrąciłem po​spiesz​n ie. Ob​da​rzył mnie cier​p li​wym uśmie​chem, jak​bym nie miał pojęcia o długo​tr​wałym pro​ce​sie, w trak​cie którego sta​ran​n ie spraw​dza się praw​dzi​wość ta​kich in​for​ma​cji. – Zakładając, że są praw​dzi​we – powtórzył z na​ci​skiem – w jaki dokład​nie sposób pan je uzy​skał? Przy sto​le zja​wi​li się dwaj mężczyźni, za​mie​rzając za​grać par​tyjkę. König od​sunął krzesło i ru​chem głowy na​ka​zał mi iść za sobą. – W porządku – za​p ew​n ił je​den z gra​czy. – Jest dużo miej​sca, da się przejść. Nie​mniej jed​n ak prze​n ieśliśmy krzesła na nie​co bez​p iecz​n iejszą od​ległość, a następnie zre​fe​ro​wałem Köni​go​wi hi​sto​rię, wcześniej przećwi​czoną z Be​lin​skym. König znów potrząsnął głową, tym ra​zem ener​gicz​n ie, po czym wziął na ko​la​n a psa, który radośnie po​li​zał go w ucho. – To nie jest właściwy czas i miej​sce – prze​rwał mi. – Ale je​stem pełen uzna​n ia dla pańskiej ob​rot​n ości. – Uniósł brwi i z roz​tar​gnie​n iem spoj​rzał na bi​lar​dzistów przy sto​le. – Dziś rano do​tarła do mnie wia​do​mość, że udało się panu załatwić kart​ki na ben​zynę dla tej mo​jej me​dycz​n ej zna​jo​mej. Tej ze szpi​ta​la ogólne​go. – Uświa​do​miłem so​bie, że mówi o zabójstwie Traudl. – W do​dat​ku tak szyb​ko po na​szej roz​mo​wie. Do​p raw​dy, jest pan niesłycha​nie sku​tecz​n y. – Wy​dmu​chał dym w nos psu, który powąchał i kichnął. – W dzi​siej​szych cza​sach w Wied​n iu trud​n o li​czyć na stałe za​opa​trze​n ie. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Po pro​stu trze​ba znać właści​wych lu​dzi i tyle.

– A pan naj​wy​raźniej ich zna, przy​ja​cie​lu. – Po​kle​p ał się po kie​sze​n i zie​lo​n ej twe​edo​wej ma​ry​n ar​ki, gdzie scho​wał do​ku​men​ty Be​lin​sky’ego. – W tak szczególnych oko​licz​n ościach czuję, że po​wi​n ie​n em pana przed​sta​wić komuś w na​szej fir​mie, kto le​p iej niż ja po​tra​fi oce​n ić jakość pańskich źródeł. Komuś, kto jak się oka​zu​je, bar​dzo chce pana po​znać, aby za​de​cy​do​wać, jak człowiek tak zdol​n y i przed​siębior​czy jak pan może być wy​ko​rzy​sta​n y. Mie​liśmy za​miar po​cze​kać kil​ka ty​go​dni, za​n im was za​zna​jo​mi​my, ale nowe in​for​ma​cje, które pan uzy​skał, wszyst​ko zmie​n iają. Jed​n ak naj​pierw muszę za​dzwo​n ić. To po​trwa tyl​ko kil​ka mi​n ut. – Ro​zej​rzał się po ka​wiar​n i i wska​zał mi wol​n y stół bi​lar​do​wy. – Cze​mu pan tym​cza​sem nie poćwi​czy ude​rzeń? – Nie​szczególnie lubię gry zręcznościo​we – oświad​czyłem. – Nie ufam grom, które po​le​gają na czymś in​n ym niż szczęśliwy traf. Wte​dy, jeśli prze​gram, nie muszę mieć do sie​bie pre​ten​sji. Mam silną skłonność do sa​mo​oskarżeń. W oczach Königa zabłysły iskier​ki roz​ba​wie​n ia. – Mój dro​gi – rzekł, wstając od sto​li​ka – chy​ba nie jest pan ty​p o​wym Niem​cem. Pa​trzyłem, jak idzie na za​p le​cze, żeby sko​rzy​stać z te​le​fo​n u, z wier​n ym te​rie​rem u nogi. Za​sta​n a​wiałem się, kim jest ten ktoś, do kogo miał za​miar dzwo​n ić; człowie​kiem le​p iej przy​go​to​wa​n ym do oce​n y mo​ich źródeł mógł być na​wet sam Müller. Ale nie należało się spo​dzie​wać zbyt wie​le. König wrócił kil​ka mi​n ut później wyraźnie pod​n ie​co​n y. – Tak jak myślałem – kiwał głową z ożywie​n iem – jest ktoś, kto pra​gnie na​tych​miast za​p o​znać się z ma​te​riałem i spo​tkać się z pa​n em. Mój sa​mochód stoi na zewnątrz. Je​dzie​my? König jeździł czar​n ym mer​ce​de​sem, ta​kim sa​mym jak ​Be​lin​sky, i po​dob​nie jak Be​lin​sky pro​wa​dził nie​bez​p iecz​n ie szyb​ko, za szyb​ko jak na jezd​n ię mokrą po po​ran​n ej ule​wie. Po​wie​działem, że le​p iej do​je​chać późno, niż nie do​je​chać wca​le, ale nie zwra​cał na mnie uwa​gi. Mój dys​kom​fort potęgowało jesz​cze za​cho​wa​n ie psa Königa, który sie​dział na ko​la​n ach swe​go pana i przez całą drogę szcze​kał z pod​n ie​ce​n ia, jak​by udzie​lał mu wskazówek, jaką trasą mamy je​chać. Roz​p o​znałem drogę pro​wadzącą do Stu​dia Sie​ve​ring, ale w tej sa​mej chwi​li do​je​chaliśmy do skrzyżowa​n ia i skręciliśmy na północ w Grin​zin​ger Al​lee. – Zna pan Grin​zing?! – za​p y​tał König, prze​krzy​kując nie​ustające szcze​ka​nie psa. Od​p arłem, że nie. – To pan nie zna praw​dzi​wych wie​deńczyków – oce​n ił. – Grin​zing słynie z pro​duk​cji win. W let​n ie wie​czo​ry wszy​scy tu

przy​chodzą, by po​sie​dzieć w go​spo​dzie i spróbować młode​go wina. Piją za dużo, słuchają kwar​tetów Schram​m​la i śpie​wają sta​re pio​sen​ki. – Brzmi mi​lut​ko – rzekłem bez en​tu​zja​zmu. – Bo jest miłe. Sam je​stem właści​cie​lem kil​ku win​n i​czek. Tyl​ko dwa małe po​let​ka, ro​zu​mie pan. Ale to jakiś początek. Mężczy​zna musi mieć zie​mię, nie sądzi pan? Wrócimy tu la​tem i wte​dy sam pan zo​ba​czy, jak sma​ku​je młode wino. Wie​deńska krew. Grin​zing wca​le nie wyglądał jak przed​mieście Wied​n ia, już prędzej jak uro​cza wio​ska. Ale może ze względu na blis​kość sto​li​cy ten roz​kosz​n y wiej​ski wdzięk wydał mi się równie sztucz​n y, jak sce​n o​gra​fie, które wi​działem w Sie​ve​ring. Wje​cha​liśmy na wzgórek dróżką, wijącą się wśród wiej​skich ogródków obok sta​rej go​spo​dy Heu​ri​ge, przy czym König wciąż pod​kreślał, jak to oko​li​ca wypiękniała z na​dejściem wio​sny. Jed​n ak tak wiel​ka daw​ka sie​lan​ko​wej baj​ko​wości spra​wiła je​dy​n ie, że mia​sto​wa część mego je​ste​stwa po​czuła wzgardę, więc po​p rze​stałem na niechętnych stęknięciach i wy​mam​ro​tałem coś o tu​ry​stach. Dla człowie​ka przy​wykłego do wi​do​ku nie​kończących się gru​zo​wisk Grin​zing leżący wśród lasów i łąk był aż prze​sad​nie zie​lo​n y. Po​wstrzy​małem się wszakże od uwag na ten te​mat w oba​wie, że spro​wo​kuję Königa do ko​lej​n ej ty​ra​dy o tym mdlącym ko​lo​rze. Za​trzy​mał sa​mochód pod wy​so​kim mu​rem z żółtej cegły, ota​czającym spo​ry, po​ma​lo​wa​n y na żółto dom oraz ogród, który wyglądał, jak​by spędził cały dzień w sa​lo​n ie piękności. Wy​so​ki, dwu​p iętro​wy bu​dy​n ek miał stro​my dach z man​sar​do​wy​mi okna​mi, ale ubóstwo de​ta​li i ozdób spra​wiało, że mimo ja​snej bar​wy było w nim coś ofi​cjal​n e​go. Wyglądał trochę jak ele​ganc​ki ra​tusz. Pchnąłem furtkę i w ślad za Köni​giem podążyłem nie​ska​zi​tel​n ie obrzeżoną ścieżką ku ciężkim, na​bi​ja​n ym gu​za​mi drzwiom, w ro​dza​ju tych, do których le​p iej pukać, trzy​mając w ręku topór wo​jen​n y. We​szliśmy do środ​ka, ni​ko​go nie spo​ty​kając, i stanęliśmy na drew​n ia​n ej podłodze, tak trzeszczącej, że nie​je​den bi​blio​te​karz do​stałby zawału. König za​p ro​wa​dził mnie do małego sa​lo​n i​ku, po​le​cił za​cze​kać i wy​szedł, za​my​kając za sobą drzwi. Ro​zej​rzałem się do​okoła, ale nie​wie​le było tu do ogląda​n ia, rzu​cały się w oczy je​dy​n ie do​wo​dy bu​ko​licz​n ych upodo​bań go​spo​da​rza. Drzwi na bal​kon za​gra​dzał ma​syw​n y, gru​bo cio​sa​n y stół, przed ko​min​kiem wiel​kim jak szyb górni​czy stały dwa wiej​skie krzesła z kół od wozu. Usiadłem na ka​n a​p ie, która wyglądała nie​co wy​god​n iej, i zawiązałem porządnie sznu​ro​wadła. Po​tem prze​tarłem buty skra​jem wy​tar​te​go dy​wa​n u.

Upłynęło chy​ba pół go​dzi​n y i zdążyłem się porządnie wy​n u​dzić, kie​dy König wresz​cie po mnie przy​szedł. Przez la​bi​rynt po​kojów i ko​ry​ta​rzy po​pro​wa​dził mnie na tyły domu, a po​tem scho​da​mi na piętro, cały czas za​cho​wując się sztyw​n o, jak​by nosił frak pod​bi​ty dębową bo​a ze​rią. Nie dbając już o to, czy po​czu​je się urażony – miałem wszak po​znać kogoś ważniej​sze​go – po​wie​działem: – Gdy​by pan włożył inny gar​n i​tur, byłby z pana zna​ko​mi​ty ka​mer​dy​n er. Nie odwrócił się, lecz usłyszałem, że wy​szcze​rzył pro​te​zy i zaśmiał się krótko i oschle. – Cieszę się, że pan tak uważa. Ale wie pan, mimo że cenię u lu​dzi po​czu​cie hu​mo​ru, nie ra​dziłbym panu po​p i​sy​wać się nim przed ge​n e​rałem. Prawdę mówiąc, jest nie​zwy​kle ​su​rowy. Otwo​rzył ja​kieś drzwi i we​szliśmy do ja​sne​go, prze​stron​n e​go po​ko​ju, gdzie na ko​min​ku palił się ogień i stały hek​ta​ry pu​stych półek na książki. Pod dużym oknem, za długim bi​blio​tecz​n ym stołem, uj​rzałem syl​wetkę krótko ostrzyżone​go mężczy​zny w sza​rym gar​n i​tu​rze, którego nie​mal roz​p o​znałem. Gdy się odwrócił i uśmiechnął do mnie, jego za​krzy​wio​n y nos nie po​zo​sta​wił żad​n ych wątpli​wości: oto miałem przed sobą własną przeszłość. – Cześć, Günther – po​wie​dział. König spoglądał na mnie py​tająco. Za​mru​gałem bez​rad​n ie, w pierw​szej chwi​li nie mogąc wy​krztu​sić słowa. – Wie​rzy pan w du​chy, Herr König? – za​p y​tałem wresz​cie. – Nie. A pan? – Te​raz już tak. Jeśli się nie mylę, tego pana pod oknem po​wie​szo​n o w 1945 roku za udział w spi​sku na Hi​tle​ra. – Możesz nas zo​sta​wić, Hel​mut – rzekł mężczy​zna. König krótko kiwnął głową, odwrócił się na pięcie i wy​szedł. Ar​thur Nebe wska​zał mi krzesło przy sto​le, na którym leżały rozłożone do​ku​men​ty Be​lin​sky’ego, obok zaś oku​la​ry i wiecz​n e pióro. – Sia​daj, proszę – po​wie​dział. – Na​p i​jesz się? – za​p ro​p o​n o​wał ze śmie​chem. – Wyglądasz, jak​by ci się przy​dał je​den głębszy. – Nie co​dzien​n ie wi​duję, jak ktoś wsta​je z mar​twych – rzek​łem ci​cho. – Le​p iej niech ten głębszy będzie duży. Nebe otwo​rzył duży ba​rek z rzeźbio​n e​go drew​n a, uka​zując wykłada​n e mar​mu​rem wnętrze oraz kil​ka bu​te​lek. – Za sta​rych to​wa​rzy​szy. – Uniósł szklankę do góry. Uśmiechnąłem się nie​p ew​n ie. – Do dna. Nie zniknę od tego po​n ow​n ie. Wypiłem wódkę jed​n ym hau​stem i ode​tchnąłem głęboko; spa​rzyła mi

żołądek. – Ze śmier​cią ci do twa​rzy, Ar​thur. Do​sko​n a​le wyglądasz. – Dzięki. Nig​dy nie czułem się le​p iej. Za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa i przez chwilę trzy​małem go w ustach. – Mińsk, praw​da? – po​wie​dział. – Rok 1941. Wte​dy wi​dzie​li​śmy się ostat​ni raz? – Tak jest. Załatwiłeś mi prze​n ie​sie​n ie do Urzędu do spraw Zbrod​n i Wo​jen​n ych. – Po​wi​n ie​n em był po​sta​wić cię przed sądem za to, o co pro​siłeś. A na​wet kazać cię za​strze​lić. – Z tego co słyszałem, tego lata bar​dzo lubiłeś strze​lać do lu​dzi. – Nebe puścił to mimo uszu. – Więc dla​cze​go tego nie zro​biłeś? – Byłeś cho​ler​n ie do​brym po​li​cjan​tem, dla​te​go. – Ty również. – Moc​n o zaciągnąłem się pa​p ie​ro​sem. – Przy​n ajm​n iej przed wojną. Co spra​wiło, że się zmie​n iłeś? Nebe po​sma​ko​wał wódki, a następnie szyb​ko wypił ją do końca. – Do​bra wódka – rzekł nie​mal do sie​bie. – Ber​n ie, nie ocze​kuj, że się będę uspra​wie​dli​wiał. Miałem swo​je roz​ka​zy, które mu​siałem wy​ko​n y​wać, więc była to sy​tu​a cja typu albo-albo. Zabić albo dać się zabić. W SS za​wsze tak było. Dzie​sięć, dwa​dzieścia, trzy​dzieści tysięcy, co za różnica. Kie​dy człowiek już so​bie skal​ku​lu​je, że musi ra​to​wać własne życie kosz​tem in​n ych, to licz​by właści​wie nie mają zna​cze​n ia. I to, Ber​n ie, było moje osta​tecz​n e roz​wiąza​n ie; osta​tecz​n e roz​wiąza​n ie palącej kwe​stii mo​je​go własne​go prze​trwa​n ia. Miałeś szczęście, że nig​dy nie mu​siałeś do​ko​n y​wać ta​kiej kal​ku​la​cji. – Dzięki to​bie. Nebe skrom​n ie wzru​szył ra​mio​n a​mi, a następnie wska​zał pal​cem pa​p ie​ry. – Po obej​rze​n iu tego wszyst​kie​go chy​ba jed​n ak się cieszę, że cię nie za​strze​liłem. Na​tu​ral​n ie te ma​te​riały musi oce​n ić spe​cja​li​sta, ale na pierw​szy rzut oka wy​da​je mi się, że tra​fiłeś wy​graną na lo​te​rii. Nie​mniej chciałbym się cze​goś do​wie​dzieć o two​im źródle. Powtórzyłem swoją hi​sto​ryjkę, po czym Nebe za​p y​tał: – Sądzisz, że można mu ufać? Temu ru​sko​wi? – Jak dotąd, nig​dy mnie nie zawiódł – od​p arłem. – Oczy​wiście przed​tem załatwiał mi tyl​ko lewe pa​p ie​ry. Nebe, który po​n ow​n ie napełniał szklan​ki, żachnął się. – Jakiś pro​blem? – zdzi​wiłem się.

– Cho​dzi o to, że znam cię już dzie​sięć lat, Ber​n ie, i jakoś nie bar​dzo po​tra​fię uwie​rzyć, że za​mie​n iłeś się w po​spo​li​te​go spe​ku​lan​ta. – Ar​thu​rze, mnie jest równie trud​n o uwie​rzyć, że ty za​mie​n iłeś się w zbrod​n ia​rza wo​jen​n e​go. I w ogóle uwie​rzyć, że je​steś wśród żywych, sko​ro już o tym mowa. Nebe uśmiechnął się. – Coś w tym jest. Ale przy tylu możliwościach, przy tak ogrom​n ej licz​bie za​gi​n io​n ych osób, dzi​wi mnie, że nie wróciłeś do daw​n e​go za​wo​du i nie zo​stałeś pry​wat​n ym de​tek​ty​wem. – Pra​ca de​tek​ty​wa i czar​n y ry​n ek nie wy​klu​czają się na​wza​jem – po​wie​działem. – Do​bra in​for​ma​cja jest jak pe​n i​cy​li​n a albo pa​p ie​ro​sy. Ma swoją cenę. A im lep​sza, im bar​dziej za​ka​za​n a in​for​ma​cja, tym cena jest wyższa. Za​wsze tak było. A tak na mar​gi​n e​sie, mój Ro​sja​n in będzie chciał, żeby mu zapłacić. – Oni za​wsze tego chcą. Cza​sem wy​da​je mi się, że ru​scy bar​dziej wierzą w potęgę do​la​ra niż sami Ame​ry​ka​n ie. – Nebe złożył dłonie i oparł pal​ce wska​zujące o swój chy​try nos. Następnie wy​ce​lo​wał je we mnie jak pi​sto​let. – Do​brze się spi​sałeś, Ber​n ie. Bar​dzo do​brze. Ale muszę przy​znać, że wciąż coś mnie za​sta​n a​wia. – Ja w roli Czar​n e​go Pio​tru​sia? – To jakoś od bie​dy mogę za​a k​cep​to​wać, ale ni​jak nie po​godzę się z myślą, że zabiłeś Traudl Braun​ste​iner. Mor​der​stwo nig​dy ci nie leżało. – Nie zabiłem jej – po​wie​działem. – Kie​dy König kazał mi to zro​bić, myślałem, że po​tra​fię, bo była ko​mu​n istką. W obo​zie je​n iec​kim zacząłem ich nie​n a​wi​dzić. Ale po za​sta​n o​wie​n iu stwier​dziłem, że nie je​stem w sta​n ie. Nie z zimną krwią. Może gdy​by cho​dziło o mężczyznę, jakoś bym się przemógł, ale dziew​czynę? Nie. Chciałem mu o tym po​wie​dzieć dzi​siaj rano, jed​n ak kie​dy zaczął mi gra​tu​lo​wać, po​sta​n o​wiłem trzy​mać gębę na kłódkę i przy​p i​sać so​bie całą zasługę. Kom​bi​n o​wałem, że może z tego skap​n ie mi jakaś for​sa. – A więc zabił ją kto inny. In​try​gujące. Pew​n ie nie masz pojęcia, kto to mógł być? Pokręciłem przecząco głową. – Cóż, ta​jem​n i​ca. – Tak jak two​je zmar​twych​wsta​n ie, Ar​thu​rze. Jak właści​wie ci się to udało? – Oba​wiam się, że nie mogę przy​p i​sać so​bie żad​n ych zasług – oznaj​mił. – To rzecz, którą wymyślili lu​dzie z wy​wia​du. W ostat​n ich mie​siącach woj​n y

zdołali spre​p a​ro​wać akta wyższych funk​cjo​n a​riu​szy SS i działaczy par​tyj​nych z ta​kim skut​kiem, że wszyst​kich nas uzna​n o za zmarłych. Większość rze​ko​mo zgładzo​n o za udział w za​ma​chu hra​bie​go von Stauf​fen​ber​ga na życie Hi​tle​ra. W końcu, ja​kie zna​cze​n ie ma do​dat​ko​we sto eg​ze​ku​cji na liście, liczącej tysiące na​zwisk? Inni zginęli pod​czas na​lotów albo w bi​twie o Ber​lin. Trze​ba było tyl​ko do​p il​n o​wać, żeby te akta wpadły w ręce Ame​ry​kanów. Więc SS prze​trans​p or​to​wało je do pa​p ier​n i w po​bliżu Mo​n a​chium, której właści​ciel, wier​n y członek NSDAP, do​stał po​le​ce​n ie, żeby wstrzy​mać się z nisz​cze​n iem do​ku​mentów, dopóki Jan​ke​si nie za​stu​kają do jego drzwi. – Nebe zaśmiał się. – Pew​n ie myśleli, że tra​fiła im się nie lada grat​ka! Oczy​wiście większość przejętego ma​te​riału była całkiem au​ten​tycz​n a. Ale ci z nas, którym naj​bar​dziej gro​ziło do​cho​dze​n ie w spra​wie tych idio​tycz​n ych zbrod​n i wo​jen​n ych, zy​ska​li spo​ro cza​su, żeby ode​tchnąć i wy​sta​rać się o nową tożsamość. Nie ma to, jak umrzeć, żeby załatwić so​bie trochę prze​strze​n i. – Znów się roześmiał. – W każdym ra​zie to ich​n ie ame​ry​kańskie Cen​trum Do​ku​men​ta​cji w Ber​linie nadal pra​cu​je dla nas. – Jak to? – za​p y​tałem, za​sta​n a​wiając się, czy za​raz usłyszę coś, co pomoże mi wyjaśnić za​gadkę za​mor​do​wa​n ia Lin​de​n a. A może po pro​stu ka​pi​tan od​krył, że akta zo​stały sfałszo​wa​n e, za​n im wpadły w ręce aliantów? Czy to nie było wy​star​czające uza​sad​n ie​n ie jego zabójstwa? – Nie, na ra​zie dość tego ga​da​n ia. – Nebe upił nie​co wódki ze szklan​ki i z uzna​n iem ob​li​zał war​gi. – Ber​n ie, na​p rawdę żyje​my w cie​ka​wych cza​sach. Człowiek może zo​stać, kim tyl​ko ze​chce. Weźmy na przykład mnie: na​zy​wam się Nol​de, Ar​thur Nol​de, i zaj​muję się pro​dukcją win w swo​im tu​tej​szym majątku. Zmar​twych​wstałem, po​wia​dasz. No więc nie bar​dzo mi​jasz się z prawdą. Tyle że zmar​li hi​tle​row​cy, kie​dy wstają z mar​twych, są bez ska​zy. Prze​obrażeni, mój dro​gi. To Ro​sja​n ie są te​raz be i chcą przejąć na​sze mia​sto. My, odkąd pra​cu​je​my dla Ame​ry​kanów, je​steśmy uważani za grzecz​n ych chłopców. Dok​tor Schne​ider, który przy udzia​le CIC założył Or​ga​n i​zację, re​gu​lar​n ie się z nimi spo​ty​ka w na​szym szta​bie w Pul​lach. Na​wet po​je​chał do Stanów, żeby się zo​ba​czyć z ich se​kre​ta​rzem sta​n u. Wy​obrażasz so​bie? Wyższy ofi​cer nie​miec​ki roz​ma​wia z nu​me​rem dwa w Białym Domu? Chy​ba nie można być bar​dziej nie​ska​zi​tel​n ym, nie w dzi​siej​szych cza​sach. – Wy​bacz – prze​rwałem – ale trud​n o mi uznać Jan​kesów za świętych. Kie​dy wróciłem z Ro​sji, moja żona przyj​mo​wała do​dat​ko​we ra​cje od pew​n e​go ame​ry​kańskie​go ka​p i​ta​n a. Cza​sem myślę, że nie są lep​si od rusków. – Nie ty je​den w Or​ga​n i​za​cji tak uważasz – wzru​szył ra​mio​n a​mi Nebe. – Ale jeśli o mnie cho​dzi, to nig​dy nie słyszałem, żeby ru​scy py​ta​li damę

o zgodę albo da​wa​li jej cze​ko​ladę. To by​dla​ki. – Uśmiechnął się do no​wej myśli. – Nie​mniej przy​znaję, że niektóre ko​bie​ty po​win​n y być Ro​sja​n om wdzięczne. Gdy​by nie oni, nig​dy nie po​znałyby, jak to jest. To był mar​n y dow​cip w bar​dzo złym guście, ale i tak się roześmiałem. Wciąż jesz​cze się de​n er​wo​wałem w to​wa​rzy​stwie Ne​be​go i chciałem być z nim w do​brej ko​mi​ty​wie. – No i jak roz​wiązałeś sprawę żony i tego ame​ry​kańskie​go ka​p i​ta​n a? – za​p y​tał, gdy już prze​stał się śmiać. Z ja​kie​goś po​wo​du za​wa​hałem się przed od​p o​wie​dzią. ​Ar​thur Nebe był człowie​kiem in​te​li​gent​n ym. Przed wojną, jako ko​men​dant po​li​cji kry​mi​n al​nej, ucho​dził za naj​wy​bit​n iej​sze​go po​li​cjan​ta w Niem​czech. Wyjaśnie​n ie, su​ge​rujące, że miałem ochotę zabić ka​p i​ta​n a ar​mii ame​ry​kańskiej, byłoby zbyt ry​zy​kow​n e; tam, gdzie inni wi​dzie​li tyl​ko rękę ka​p ryśnego boga, Nebe do​strze​gał wspólne ele​men​ty, god​n e zba​da​n ia zbie​gi oko​licz​n ości. Za do​brze go znałem, by uwie​rzyć, że za​p o​mniał, iż kie​dyś przy​dzie​lił Bec​ke​ra do pro​wa​dzo​n e​go prze​ze mnie do​cho​dze​n ia w spra​wie mor​der​stwa. Cień sko​ja​rze​nia, choćby in​cy​den​tal​n e​go, między śmier​cią jed​n e​go ame​ry​kańskie​go ofi​ce​ra, w którą za​mie​sza​n y był Bec​ker, a śmier​cią in​n e​go, która mogła mieć związek ze mną, a Nebe niewątpli​wie po​le​ciłby mnie zabić. Je​den ame​ry​kański ofi​cer to już nieszczęście, ale dwóch to zbyt wie​lu, żeby to był przy​pa​dek. Wzru​szyłem za​tem ra​mio​n a​mi, za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa i od​p arłem: – A co miałem zro​bić? Mogłem tyl​ko do​p il​n o​wać, żeby to ona do​stała w gębę, a nie on. Ame​ry​kańscy ofi​ce​ro​wie nie lubią ob​ry​wać po py​sku, a już naj​mniej od szwabów. To je​den z małych przy​wi​lejów zwy​cięzcy, że nie trze​ba zno​sić szaj​su od po​ko​n a​n e​go wro​ga. Nie przy​p usz​czam, żebyś o tym za​p o​mniał, Herr Grup​p enführer, kto jak kto, ale nie ty. Z dużą cie​ka​wością przyglądałem się, jak szcze​rzy zęby. Był to chy​try uśmiech na twa​rzy sta​re​go lisa, ale zęby Ne​be​go wyglądały na praw​dzi​we. – Mądrze zro​biłeś – po​chwa​lił. – Za​bi​ja​n ie Ame​ry​kanów nie jest wska​za​ne. – I na po​twier​dze​n ie mo​ich obaw po dłuższej prze​rwie dodał: – Pamiętasz Emi​la Bec​ke​ra? Nie byłem tak głupi, by uda​wać, że nie mogę so​bie przy​p o​mnieć. Znał mnie na wy​lot. – Oczy​wiście – od​p arłem. – To jego dziew​czynę kazał ci zabić König. A przy​n ajm​n iej jedną z jego dziew​czyn. – Ale König mówił, że ona była z MWD. – Zmarsz​czyłem py​tająco brwi. – Bo była. I Bec​ker także. Zabił ame​ry​kańskie​go ofi​ce​ra, ale przed​tem

próbował prze​n iknąć do Or​ga​n i​za​cji. Po​wo​li pokręciłem głową. – Zga​dzam się, że Bec​ker to łobuz – po​wie​działem – ale nie widzę go jako ru​skie​go szpie​ga. – Nebe upar​cie kiwał głową. – Tu​taj, w Wied​n iu? – Znów przy​taknął. – On wie, że żyjesz? – Oczy​wiście, że nie. Używa​liśmy go od cza​su do cza​su do drob​n ych prac ku​rier​skich. To był błąd. Bec​ker han​dlo​wał na czar​n ym ryn​ku, tak jak ty, Ber​n ie. Tak się składa, że z po​wo​dze​n iem. Ale miał nie​re​a l​n e wy​obrażenia na te​mat swo​jej przy​dat​n ości. Myślał, że jest pośrod​ku bar​dzo wiel​kie​go sta​wu, a cały czas tkwił przy brze​gu. Mówiąc zupełnie szcze​rze, gdy​by w ten staw przy​p ier​do​lił me​te​oryt, Bec​kerem na​wet by nie zakołysało. – Jak się o nim do​wie​działeś? – Jego żona nam po​wie​działa – od​p arł Nebe. – Kie​dy wrócił z obo​zu je​niec​kie​go, nasi lu​dzie w Ber​li​n ie wysłali do nie​go kogoś z Or​ga​n i​za​cji, żeby zo​ba​czyć, czy da się go zwer​bo​wać. Ale się z nim roz​minęli, a kie​dy wresz​cie udało im się po​roz​ma​wiać z jego żoną, wy​je​chał już z Ber​li​n a i za​miesz​kał tu​taj, w Wied​n iu. Żona opo​wie​działa im o przy​jaźni Bec​ke​ra z pew​n ym pułkow​n i​kiem MWD. Ale z ja​kichś po​wodów (właści​wie to zwykła nie​kom​pe​ten​cja) trochę trwało, za​n im ta in​for​ma​cja do​tarła do na​szej sek​cji w Wied​n iu. A wte​dy już zdążył go zwer​bo​wać je​den z ​n a​szych in​ka​sentów. – To gdzie on te​raz jest? – Tu, w Wied​n iu. Sie​dzi w więzie​n iu. Ame​ry​ka​n ie będą go sądzić za mor​der​stwo i pra​wie na pew​n o cze​ka go stry​czek. – To dla was dosyć wy​god​n e – po​wie​działem, trochę nad​sta​wiając kar​ku. – Zbyt wy​god​n e, gdy​by mnie kto pytał. – Za​wo​do​wy in​stynkt, Ber​n ie? – Po​wiedz​my, że prze​czu​cie. W ten sposób, jeśli na​wet się mylę, to nie wyjdę na kom​p let​n e​go ama​to​ra. – Wciąż wie​rzysz swo​im be​be​chom, co? – Owszem, a zwłasz​cza te​raz, kie​dy zno​wu są pełne. Wie​deń po Ber​li​n ie wy​da​je się tłusty. – Więc sądzisz, że zabójstwo tego Ame​ry​ka​n i​n a to na​sza spraw​ka? – To zależy od tego, kim on był i czy mie​liście jakiś powód. Mu​sie​liście się tyl​ko upew​n ić, że Ame​ry​ka​n ie znajdą ja​kie​goś kozła ofiar​n e​go. Kogoś, kogo wo​le​liście się po​zbyć. W ten sposób załatwi​li​byście dwie spra​wy za jed​n ym za​ma​chem. Mam rację? Nebe lek​ko prze​chy​lił głowę. – Możliwe. Ale w żad​n ym ra​zie nie rób głupstw i nie próbuj tego udo​wod​-

nić tyl​ko po to, by mi przy​p o​mnieć, ja​kim byłeś do​brym de​tek​ty​wem. To wciąż bo​le​sna spra​wa dla niektórych lu​dzi w na​szej sek​cji, więc byłoby naj​le​p iej, gdy​byś w ogóle trzy​mał na ten te​mat gębę na kłódkę. Wiesz, gdy​byś na​p rawdę chciał za​ba​wić się w de​tek​ty​wa, to mógłbyś nam do​ra​dzić, jak od​n a​leźć na​sze​go własne​go za​gi​n io​n e​go. Na​zy​wa się dok​tor Karl Heim i jest den​tystą. Miał dzi​siaj wcześnie rano je​chać do Pul​lach z na​szy​mi ludźmi, ale kie​dy po​szli po nie​go do domu, to nie było po nim śladu. Oczy​wiście możliwe, że po pro​stu po​szedł na tu​tejszą ku​rację. – Nebe mówił o run​dzie po knaj​p ach. – Ale w tym mieście za​wsze trze​ba pamiętać o tym, że mo​gli go po​rwać ru​scy. Działa tu​taj kil​ka nie​za​leżnych gangów, z którymi współpra​cują Ro​sja​n ie, w za​mian udzie​lając im kon​ce​sji na sprze​daż pa​p ie​rosów na czar​n ym ryn​ku. Z tego co wie​my, te gan​gi pod​le​gają temu ro​syj​skie​mu pułkow​n i​ko​wi od Bec​ke​ra. Za​p ew​n e to od nich Bec​ker pier​wot​n ie brał to​war na han​del. – Ja​sne – przy​taknąłem, wzbu​rzo​n y re​we​lacją na te​mat związków Bec​ke​ra z Po​ro​szy​n em. – Więc co chciałbyś, żebym zro​bił? – Po​ga​daj z Köni​giem – po​le​cił Nebe – i po​radź mu, jak ma się za​brać do po​szu​ki​wań He​ima. Mógłbyś mu na​wet trochę pomóc, jeśli znaj​dziesz czas. – To pro​ste – po​wie​działem. – Coś jesz​cze? – Tak, chciałbym, żebyś tu wrócił ju​tro rano. Je​den z na​szych lu​dzi spe​cja​li​zu​je się w spra​wach do​tyczących MWD. Mam prze​czu​cie, że bar​dzo by mu zależało, żeby z tobą po​ga​dać o tym two​im źródle. Po​wiedz​my o dzie​siątej? – O dzie​siątej – powtórzyłem. Nebe wstał i okrążył stół, żeby uścisnąć mi dłoń. – Miło zo​ba​czyć zna​jomą twarz, Ber​n ie, na​wet jeśli wygląda jak moje su​mie​n ie. Uśmiechnąłem się słabo i podałem mu rękę. – Co było, to było – mruknąłem. – Właśnie – rzekł, kładąc mi dłoń na ra​mie​n iu. – Do ju​tra za​tem. König od​wie​zie cię do mia​sta. – Nebe otwo​rzył drzwi i ru​szył na dół do fron​to​we​go wyjścia. – Przy​kro mi słyszeć, że masz kłopo​ty z żoną. Jeśli chcesz, mógłbym załatwić, żeby wysłali jej ja​kieś PX-y. – Nie rób so​bie kłopo​tu – od​p arłem szyb​ko. Człowiek z Or​ga​n i​za​cji, zja​wiający się w moim ber​lińskim miesz​ka​n iu i za​dający Kir​sten nie​wy​god​n e py​ta​n ia, na które nie umiałaby od​p o​wie​dzieć, był ostat​n ią rzeczą, ja​kiej so​bie życzyłem. – Pra​cu​je w ame​ry​kańskim ba​rze i do​sta​je tyle PX-ów, ile du​sza za​p ra​gnie.

W holu na​tknęliśmy się na Königa, który bawił się ze swo​im psem. – Ko​bie​ty! – zaśmiał się Nebe. – To ko​bie​ta kupiła Köni​go​wi psa, nie​praw​daż, Hel​mut? – Tak, Herr Ge​n e​ral. Nebe po​chy​lił się, żeby po​dra​p ać psa po brzu​chu. Zwierzę odwróciło się na grzbiet i po​kor​n ie pod​dało się pal​com Ne​be​go. – A wiesz, cze​mu kupiła mu psa? – Złowiłem gry​mas zażeno​wa​n ia na twa​rzy Königa i wy​czułem, że Nebe za​mie​rza so​bie z nie​go za​kpić. – Żeby na​uczyć mężczyznę posłu​szeństwa. Przyłączyłem się do ogólne​go roz​ba​wie​n ia. Jed​n ak po kil​ku dniach bliższej zna​jo​mości z Köni​giem byłem zda​n ia, że Lot​te Hart​mann prędzej na​uczyłaby swe​go przy​ja​cie​la re​cy​to​wać Torę.

31

Za​n im do​tarłem do swe​go po​ko​ju, nie​bo po​sza​rzało. Usłyszałem, jak garść kro​p el ude​rza w bal​ko​n ową szybę, po se​kun​dzie zo​ba​czyłem błysk, a za​raz po​tem roz​legł się potężny grzmot, który wypłoszył z mo​je​go bal​ko​n u stad​ko gołębi. Stojąc w oknie, pa​trzyłem na szar​p a​n e nawałnicą drze​wa i spie​n io​ne rynsz​to​ki, aż wresz​cie nad​miar ener​gii elek​trycz​n ej się wyłado​wał i po​wie​trze znów stało się ja​sne i przej​rzy​ste. Dzie​sięć mi​n ut później pta​ki rozśpie​wały się w gałęziach drzew, jak​by świętując oczysz​czający wpływ bu​rzy. Pomyś​lałem, że można im tyl​ko po​zaz​drościć szyb​kiej ku​ra​cji kli​ma​tycz​n ej; szko​da, że moje własne napięcie nie dało się rozłado​wać w tak pro​sty sposób. Usiłowałem uprze​dzić i prze​wi​dzieć wszyst​kie kłam​stwa, w tym swo​je własne, czułem jed​n ak, że moja prze​myślność za​raz się wy​czer​p ie i prze​stanę nadążać za sprawą, że stracę nad nią pa​n o​wa​n ie – nie mówiąc już o życiu. Do​cho​dziła ósma wie​czo​rem, gdy za​dzwo​n iłem do Be​lin​sky’ego do ho​te​lu Sa​che​ra na Phil​har​mo​n i​ker​stras​se, za​re​kwi​ro​wa​n e​go przez woj​sko. Nie sądziłem, że o tej po​rze go za​stanę, ale był u sie​bie. Głos miał swo​bod​n y i spo​koj​n y, jak​by przez cały czas wie​dział, że Or​ga​n i​za​cja chwy​ci przynętę. – Po​wie​działem, że za​dzwo​n ię – przy​p o​mniałem. – Jest trochę późno, ale byłem zajęty. – Nie ma pro​ble​mu. Ku​p i​li to? Tę in​for​mację? – Cho​le​ra, nie​mal od​gryźli mi rękę. König zawiózł mnie do ja​kie​goś domu w Grin​zin​gu. Możliwe, że to jest ich wie​deński sztab. Nie je​stem pe​wien, ale z pew​n ością jest na to do​sta​tecz​n ie oka​zały. – Do​brze. Wi​działeś może Mülle​ra? – Nie. Ale wi​działem kogoś in​n e​go. – Och? A kogóż to? – Do głosu Be​lin​sky’ego wkradł się chłód. – Ar​thu​ra Ne​be​go. – Ne​be​go? Je​steś pe​wien? – pod​n ie​cił się Be​lin​sky. – Oczy​wiście, że je​stem pe​wien. Znam Ne​be​go sprzed woj​n y. Myślałem, że nie żyje. Ale roz​ma​wia​liśmy przez go​dzinę dzi​siaj po południu. Chce, żebym pomógł Köni​go​wi od​n a​leźć na​sze​go zna​jo​me​go den​tystę i żebym przy​je​chał ju​tro rano do Grin​zin​gu na spo​tka​n ie, by po​roz​ma​wiać o li​stach miłosnych two​je​go ru​ska. Mam prze​czu​cie, że będzie tam Müller. – A z cze​go to wnio​sku​jesz? – Nebe po​wie​dział, że za​p ro​si kogoś, kto spe​cja​li​zu​je się w spra​wach

mających związek z MWD. – Tak, w ustach Ar​thu​ra Ne​be​go ten opis na​wet pa​so​wałby do Mülle​ra. O której jest to spo​tka​n ie? – O dzie​siątej. – Więc mam tyl​ko dzi​siej​szy dzień, żeby wszyst​ko zor​ga​n i​zo​wać. Chwi​leczkę, niech się za​sta​n o​wię. – Mil​czał tak długo, że zacząłem po​dej​rze​wać, że się rozłączył. Ale w końcu usłyszałem, jak bie​rze głęboki wdech. – Jak da​le​ko od dro​gi stoi ten dom? – Dwa​dzieścia, trzy​dzieści metrów od fron​tu z północ​n ej stro​n y. Na tyłach od południa roz​ciąga się win​n i​ca, nie wiem, gdzie tam jest dro​ga. Między do​mem a win​n icą rośnie rząd drzew i są tam ja​kieś bu​dyn​ki go​spo​dar​cze. – Podałem mu wskazówki do​jaz​du naj​le​p iej, jak umiałem. – Świet​n ie – rzekł żwawo. – Więc zro​bi​my tak. Trochę po dzie​siątej dys​kret​n ie otoczę dom mo​imi ludźmi. Jeśli Müller tam będzie, dasz nam sy​gnał i przyj​dzie​my po nie​go. To naj​trud​n iej​szy mo​ment, bo nie spuszczą z cie​bie oka ani na chwilę. Kie​dy tam byłeś, ko​rzy​stałeś przy​p ad​kiem z to​a ​le​ty? – Nie, ale prze​cho​dziłem obok niej, kie​dy byłem na piętrze. Jeśli, jak przy​p usz​czam, spo​tka​n ie odbędzie w bi​blio​te​ce, gdzie przed​tem roz​ma​wiałem z Ne​bem, to z tej właśnie to​a ​le​ty będzie​my ko​rzy​stać. Wy​cho​dzi na północ, na drogę i Jo​se​fstadt. Jest tam okno z beżową ro​letą. Może mógłbym jej użyć, żeby dać wam sy​gnał. Be​lin​sky zno​wu za​milkł. Wresz​cie za​de​cy​do​wał: – Dwa​dzieścia mi​n ut po umówio​n ej go​dzi​n ie, jeśli ci się uda, pójdziesz do świątyni du​ma​n ia. Tam opuścisz ro​letę, od​li​czysz pięć se​kund, a po​tem na pięć se​kund ją pod​n ie​siesz. Powtórzysz ten ma​n ewr trzy razy. Będę ob​ser​wo​wał dom przez lor​n etkę i gdy zo​baczę twój sy​gnał, trzy​krot​n ie na​cisnę klak​son. To będzie hasło, żeby moi lu​dzie wkro​czy​li do ak​cji. Ty wrócisz na spo​tka​n ie, przy​wa​ru​jesz i za​cze​kasz na przy​by​cie ka​wa​le​rii. – To brzmi bar​dzo pro​sto. Właści​wie aż za pro​sto. – Słuchaj, szwa​bie, mógłbym za​p ro​p o​n o​wać, żebyś wy​sta​wił dupę przez okno i za​gwiz​dał Di​xie, ale to byłaby za duża atrak​cja – wes​tchnął z pew​nym roz​drażnie​n iem. – Günther, taki na​lot wy​ma​ga mnóstwa pa​p ier​ko​wej ro​bo​ty. Muszę przy​go​to​wać kryp​to​n i​my i uzy​skać naj​roz​ma​it​sze spe​cjal​n e upo​ważnie​n ia na dużą akcję w te​re​n ie. A jeśli się okaże, że to był fałszy​wy alarm, to cze​ka mnie śledz​two. Mam na​dzieję, że się nie my​lisz co do Mülle​ra. Wiesz, że urządze​n ie tej im​p rez​ki zaj​mie mi całą noc? – To fak​tycz​n ie szczyt wszyst​kie​go – po​wie​działem. – Ja tkwię po uszy w gównie, a ty psio​czysz na plam​ki na su​kien​ce. Do​p raw​dy, nie po​sia​dam

się ze smut​ku, że masz tyle pa​p ierków do załatwie​n ia. Be​lin​sky par​sknął śmie​chem. – Daj spokój, szwa​bie. Nie żołądkuj się. Po pro​stu cho​dzi o to, że byłoby miło, gdy​byśmy mie​li pew​n ość, że Müller tam będzie. Pomyśl rozsądnie. Prze​cież wciąż do końca nie wia​do​mo, czy on w ogóle należy do wie​deńskiej części Orga​n i​za​cji. – A właśnie że wia​do​mo – skłamałem. – Dziś rano udałem się do aresz​tu po​li​cyj​n e​go i po​ka​załem Emi​lo​wi Bec​ke​ro​wi zdjęcie Mülle​ra. Na​tych​miast go roz​p o​znał jako człowie​ka, który przy​szedł ra​zem z Köni​giem pro​sić, żeby Bec​ker spróbował od​szu​kać ka​p i​ta​n a Lin​de​n a. To zna​czy że Müller musi należeć do tu​tej​szej Or​ga​n i​za​cji, no chy​ba że ma fe​blik do Königa. – Kur​wa – zaklął Be​lin​sky – dla​cze​go ja na to nie wpadłem? To ta​kie pro​ste. Jest pew​n y, że to Müller? – Bez naj​mniej​szej wątpli​wości. – Pod​rażniłem się z nim jesz​cze trochę, póki nie na​brał za​ufa​n ia. – No do​bra, nie gorączkuj się tak. W rze​czy​wi​stości Bec​ker wca​le go nie roz​p o​znał. Ale wi​dział tę fo​to​gra​fię już przed​tem, po​ka​zała mu ją Traudl Braun​ste​iner. Chciałem się tyl​ko upew​n ić, że nie do​stała jej od cie​bie. – Wciąż mi nie ufasz, co, szwa​bie? – Jeśli mam dla cie​bie wejść do ja​ski​n i lwa, to muszę naj​p ierw przy​n ajm​niej się upew​n ić, czy masz do​bry wzrok. – No, ale wciąż po​zo​sta​je pro​blem, skąd Traudl Braun​ste​iner zdo​była zdjęcie Ge​sta​p o Mülle​ra. – Przy​p usz​czal​n ie od pułkow​n i​ka Po​ro​szy​n a z MWD. Udzie​lił Bec​ke​ro​wi kon​ce​sji na han​del pa​p ie​ro​sa​mi tu​taj, w Wied​n iu, w za​mian za in​for​mację i od cza​su do cza​su ja​kieś upro​wa​dze​n ie. Kie​dy Or​ga​n i​za​cja zgłosiła się do Bec​ke​ra, ten opo​wie​dział wszyst​ko Po​ro​szy​n o​wi i zgo​dził się do​wie​dzieć, ile tyl​ko mógł, a gdy zo​stał aresz​to​wa​n y, po​ro​zu​mie​wał się z Po​ro​szy​n em za pośred​n ic​twem Traudl. Tyl​ko uda​wała jego dziew​czynę. – Szwa​bie, wiesz, co to zna​czy? – Ru​scy też szu​kają Mülle​ra, tak? – Ale za​sta​n o​wiłeś się, co będzie, kie​dy go do​p adną? Szcze​rze mówiąc, szan​se, że sta​n ie przed sądem w Związku Ra​dziec​kim, są nie​wiel​kie. Jak już mówiłem, Müller szczególnie zaj​mo​wał się me​to​da​mi so​wiec​kiej po​li​cji. Nie, Ro​sja​n ie chcą mieć Mülle​ra, bo mógłby być dla nich bar​dzo użytecz​n y. Na przykład mógłby im po​wie​dzieć, kim byli agen​ci ge​sta​p o w NKWD. Lu​dzie, którzy za​p ew​n e te​raz nadal zaj​mują sta​n o​wi​ska w MWD. – No to możemy tyl​ko mieć na​dzieję, że ju​tro się zja​wi.

– Le​p iej mi po​wiedz, jak tam tra​fić. Udzie​liłem mu ja​snych wskazówek i po​p ro​siłem, żeby się nie spóźnił. – Boję się tych skur​wie​li – wyjaśniłem. – Hej, wiesz co? Ja się boję was wszyst​kich, szwa​by. Ale nie tak jak Ro​sjan. – Za​chi​cho​tał po swo​je​mu, co na​wet za​czy​n ałem lubić. – Do wi​dze​n ia, szwa​bie – rzekł – i po​wo​dze​n ia. I rozłączył się, zo​sta​wiając mnie wpa​trzo​n e​go w ci​cho buczącą słuchawkę z dziw​n ym uczu​ciem, że od​cie​leśnio​n y głos, z którym roz​ma​wiałem, nie ist​niał nig​dzie poza moją wy​obraźnią.

32

Dym kłębił się pod skle​p io​n ym su​fi​tem noc​n e​go klu​bu na po​do​bieństwo najgęstszych wy​ziewów króle​stwa pod​zie​mi. Spo​wi​jał sa​motną po​stać Be​lin​sky’ego, który ni​czym po​wstały z gro​bu Bela Lu​go​si po​wol​n ym kro​kiem zmie​rzał w stronę mo​je​go sto​li​ka. Zespół, który tu grał, trzy​mał rytm go​rzej niż jed​n o​n o​gi ste​p ujący tan​cerz, ale Be​lin​sky’emu jakoś uda​wało się kro​czyć do tak​tu. Wie​działem, że wciąż jest na mnie zły, bo nie oka​załem mu za​ufa​nia, co więcej, miał świa​do​mość, iż nadal usiłuję do​ciec, jak to się stało, że nie przyszło mu na myśl, aby poka​zać Bec​ke​ro​wi zdjęcie Mülle​ra. Nie zdzi​wiłem się za​tem szczególnie, kie​dy chwy​cił mnie za włosy i dwu​krot​n ie walnął moją głową o sto​lik, wrzeszcząc, że je​stem tyl​ko po​dejrz​li​wym szwa​bem. Wstałem i półprzy​tom​n y ru​szyłem do wyjścia, gdzie od​kryłem, że drogę zastępuje mi Ar​thur Nebe. Jego obec​n ość tak mnie za​sko​czyła, że nie sta​wiałem opo​ru, gdy chwy​cił mnie za uszy i ude​rzył moją czaszką o fut​rynę raz, a po​tem jesz​cze raz, na szczęście, i oznaj​mił, że sko​ro sam nie zabiłem Traudl Braun​ste​iner, to może po​wi​n ie​n em wy​kryć, kto to zro​bił. Wy​rwałem głowę z jego uścis​ku i oświad​czyłem, że to mniej więcej tak, jak od​gadnąć, że Rum​p elsz​tyk ma na imię Rum​p elsz​tyk. Z dez​a pro​batą pokręciłem głową, po czym zacząłem mru​gać w ciem​nościach. Do​biegło mnie pu​ka​n ie do drzwi i usłyszałem nie​wy​raźny szept. – Kto tam? – za​p y​tałem, za​p a​lając lampkę nocną i sięgając po ze​ga​rek. Imię in​tru​za nic mi nie po​wie​działo, więc od​rzu​ciłem kołdrę, wstałem z łóżka i pod​szedłem do drzwi. Z prze​kleństwem na ustach otwo​rzyłem je trochę sze​rzej, niż było bez​piecz​n ie. Na pro​gu stała Lot​te Hart​mann ubra​n a w połyskliwą suk​n ię wie​czo​rową i ka​ra​kułową kurtkę, którą za​p a​miętałem z na​sze​go wspólne​go wie​czo​ru. Miała py​tający, im​p er​ty​n enc​ki błysk w oku. – Tak? – za​p y​tałem. – O co cho​dzi? Cze​go chcesz? Sapnęła chłodno i wzgar​dli​wie, po czym lek​ko pchnęła drzwi uręka​wi​czoną dłonią, zmu​szając mnie do zro​bie​n ia kro​ku wstecz. Weszła do środ​ka, za​trzasnęła za sobą drzwi i oparła się o nie ple​ca​mi, rozglądając się po po​miesz​cze​n iu. Po​czułem w noz​drzach drażniącą woń dymu ty​to​n io​we​go, al​ko​ho​lu i per​fum, które nosiła na swym sprze​daj​n ym cie​le. – Przy​kro mi, że cię obu​dziłam – po​wie​działa, patrząc nie na mnie, lecz na pokój. – Wca​le nie – od​p arłem.

Ru​szyła na obchód apar​ta​men​tu, zaglądając do sy​p ial​n i, a po​tem do łazien​ki. Cho​dziła z nie​wy​mu​szo​n ym wdziękiem i pew​n ością sie​bie, ja​kich na​by​wają ko​bie​ty, przy​zwy​cza​jo​n e do tego, że mężczyźni nie od​ry​wają wzro​ku od ich tyłka. – Masz rację – wy​szcze​rzyła zęby. – Wca​le nie jest mi przy​kro. Wiesz, ten lo​kal nie wygląda tak źle, jak sądziłam. – Wiesz, która go​dzi​n a? – Bar​dzo późna. – Za​chi​cho​tała. – Two​ja go​spo​dy​n i nie była za​do​wo​lo​n a, nic a nic. Mu​siałam jej po​wie​dzieć, że je​stem twoją siostrą i że przy​je​chałam szmat dro​gi z Ber​li​n a, żeby prze​ka​zać ci złą wia​do​mość. – Znów za​chi​cho​tała. – Ta zła wia​do​mość to ty? Zro​biła nadąsaną minę, ale tyl​ko uda​wała; nadal była zbyt za​do​wo​lo​n a z sie​bie, żeby się ob​ru​szyć. – Kie​dy za​p y​tała, czy mam duży bagaż, po​wie​działam, że Ro​sja​n ie ukra​dli mi wa​liz​ki w pociągu. Bar​dzo mi współczuła, była na​p rawdę bar​dzo miła. Mam na​dzieję, że ty też okażesz się miły. – Ach tak? A ja myślałem, że być miłą to two​je za​da​n ie. Czy też oby​czajówka zno​wu się cie​bie cze​p ia? Zi​gno​ro​wała obelgę, to zna​czy zakładając, że ją w ogóle za​uważyła. – No więc właśnie wra​całam do domu z Flot​ten​ba​ru, wiesz, tego na Ma​ria​hil​fer​stras​se? Nie od​p o​wie​działem. Za​p a​liłem pa​p ie​ro​sa i umieściłem go w kąciku ust, z tru​dem się po​wstrzy​mując, żeby na nią nie war​czeć. – W każdym ra​zie to nie​da​le​ko stąd. No i wiesz – rzekła bar​dziej uwo​dzi​ciel​skim to​n em – uznałam, że dotąd nie miałam możliwości porządnie ci po​dziękować. – Tu na chwilę za​wie​siła głos, a ja pożałowałem, że nie mam na so​bie szla​fro​ka. – Za wyciągnięcie mnie z tej opre​sji u ru​skich. – Roz​wiązała ta​siem​ki pod kołnie​rzem kurt​ki i po​zwo​liła jej osunąć się na podłogę. – Nie za​p ro​p o​n u​jesz mi nic do pi​cia? – Po​wie​działbym, że masz dość. – Ale i tak po​szedłem i zna​lazłem dwa kie​lisz​ki. – Może miałbyś ochotę oce​n ić to oso​biście? – Roześmiała się bez​tro​sko i usiadła, ani trochę się nie za​ta​czając. Wyglądała na kogoś, kto mógłby przyjąć al​ko​hol dożyl​n ie, a po​tem bez mru​gnięcia okiem prze​ma​sze​ro​wać po krawężniku. – Chcesz coś do tego? – za​p y​tałem, unosząc w górę kie​li​szek wódki. – Możliwe – od​p arła z na​mysłem. – Kie​dy się już na​p iję.

Wręczyłem jej kie​li​szek i sam szyb​ko wlałem w sie​bie dru​gi, żeby dodać so​bie ani​mu​szu. Po​n ow​n ie zaciągnąłem się dy​mem z na​dzieją, że pod​chmie​lo​n y zdobędę się na to, by ją wy​ko​p ać. – No, co się dzie​je? – za​p y​tała nie​mal try​um​fal​n ie. – Spe​szo​n y je​steś czy co? Chy​ba czy co, pomyślałem. – Ja nie – od​rzekłem. – Tyl​ko moja piżama. Nie jest przy​zwy​cza​jo​n a do dam​skie​go to​wa​rzy​stwa. – Sądząc z wyglądu, mógłbyś jej używać do mie​sza​n ia be​to​n u. – Poczęsto​wała się moim pa​p ie​ro​sem i wy​dmu​chała mi smużkę dymu pro​sto w kro​cze. – Mógłbym się jej po​zbyć, jeśli ci prze​szka​dza – rzekłem idio​tycz​n ie. Kie​dy znów się zaciągnąłem, po​czułem, że zaschło mi w ustach. Chciałem, żeby so​bie poszła, czy nie chciałem? Wy​rzu​ca​n ie jej na tę śliczną buzię jakoś nie bar​dzo mi szło. – Naj​p ierw trochę po​roz​ma​wiaj​my. Może usiądziesz? Usiadłem, czując z ulgą, że jesz​cze jakoś zgi​n am się w pa​sie. – No do​brze – rzu​ciłem – a może byś mi po​wie​działa, gdzie dzi​siaj jest twój chłoptaś? Skrzy​wiła się. – To nie jest do​bry te​mat, Per​se​uszu. Znajdź jakiś inny. – Po​p rzty​ka​liście się? Jęknęła. – Mu​si​my o tym mówić? – Nie​spe​cjal​n ie mnie to ob​cho​dzi. – Wzru​szyłem ra​mio​n ami. – To skur​wy​syn – po​wie​działa. – Ale nadal nie chce mi się o tym gadać. Zwłasz​cza dzi​siaj. – A co jest ta​kie​go szczególne​go w dzi​siej​szym dniu? – Do​stałam rolę w fil​mie. – Gra​tu​luję. Jaka to rola? – To film an​giel​ski. Moja rola, ro​zu​miesz, nie jest duża. Ale ma w nim za​grać kil​ka wiel​kich gwiazd. Ja gram dziew​czynę z noc​n e​go klu​bu. – No to chy​ba będzie dość pro​ste. – Czy to nie pod​n ie​cające? – za​p isz​czała. – Za​gram z Or​so​n em Wel​le​sem! – Tym od Woj​ny światów? Wzru​szyła ra​mio​n a​mi z nie​ro​zu​miejącą miną. – Nie wi​działam tego fil​mu. – Nie​ważne. – Oczy​wiście nie mają pew​n ości co do Wel​le​sa. Ale uważają, że są spo​re

szan​se, że go namówią na przy​jazd do ​Wied​n ia. – To wszyst​ko brzmi bar​dzo zna​jo​mo. – Co ta​kie​go? – Nie wie​działem na​wet, że je​steś ak​torką. – Chcesz po​wie​dzieć, że ci nie mówiłam? Co ty, ta pra​ca w Orien​ta​lu jest tyl​ko tym​cza​so​wa. – Całkiem nieźle ci idzie. – Och, za​wsze miałam dryg do liczb i pie​n iędzy. Kie​dyś pra​co​wałam w tu​tej​szym urzędzie po​dat​ko​wym. – Po​chy​liła się w moją stronę z prze​sad​n ie do​cie​kli​wym wy​ra​zem twa​rzy, jak​by za​mie​rzała wy​p y​tać mnie o rocz​n e ze​sta​wie​n ie wy​datków. – Słuchaj – zniżyła głos – chciałam cię za​p y​tać. Tego wie​czo​ru, kie​dy stra​ciłeś całą tę forsę, co mi chciałeś udo​wod​n ić? – Udo​wod​n ić? Nie bar​dzo ro​zu​miem, o co cho​dzi. – Nie? – Uśmiechnęła się sze​rzej, rzu​cając mi łobu​zer​skie, po​ro​zu​mie​waw​cze spoj​rze​n ie. – Wi​dy​wałam już różnych świrów, dro​gi pa​n ie. Roz​p o​znaję wszyst​kie typy. Pew​n e​go dnia na​wet na​p iszę o tym książkę. Jak Franz Jo​sef Gall, słyszałeś może o nim? – Muszę przy​znać, że nie. – To był au​striac​ki le​karz, twórca na​uki o fre​n o​lo​gii. O tym chy​ba słyszałeś, nie? – Pew​n ie – od​p arłem. – No i co, po​tra​fisz wy​czy​tać coś z guzów, ja​kie mam na głowie? – Mogę po​wie​dzieć, że nie należysz do typów, którzy roz​stają się z forsą bez poważnego po​wo​du. – Na jej gład​kim czo​le uniosła się mi​strzow​sko na​kreślona brew. – Mam pew​n e po​dej​rze​n ie również na ten te​mat. – No to słucham – zachęciłem, na​le​wając so​bie ko​lej​n e​go drin​ka. – Nie​wy​klu​czo​n e, że od​czy​tasz moje myśli le​p iej niż wy​p ukłości na czasz​ce. – Nie uda​waj trud​n e​go do zdo​by​cia – ofuknęła mnie. – Obo​je wie​my, że je​steś fa​ce​tem, który lubi robić wrażenie. – No i co? Zro​biłem wrażenie? – No prze​cież tu je​stem, nie? Cze​go byś chciał, Tri​sta​n a i Izol​dy? A więc o to cho​dziło. Uznała, że prze​grałem pie​n iądze z myś​lą o niej. Żeby mnie wzięła za grubą rybę. Wysączyła resztkę wódki, wstała i oddała mi kie​li​szek. – Na​lej mi jesz​cze tego miłosne​go nek​ta​ru, a ja tym​cza​sem pójdę przy​p u​dro​wać nos. Gdy zniknęła w łazien​ce, napełniłem kie​lisz​ki nie​zbyt pewną ręką. Nie​zbyt lubiłem tę ko​bietę, lecz jej ciało nie bu​dziło mo​ich za​strzeżeń, wręcz

prze​ciw​n ie. Przyszło mi wpraw​dzie do głowy, że kie​dy już li​bi​do prze​sta​n ie mną rządzić, ro​zum za​p ro​te​stu​je prze​ciw całej awan​tur​ce, jed​n ak w tej kon​kret​n ej chwi​li stać mnie było je​dy​n ie, by iść za cio​sem i do​brze się bawić. Nie​mniej i tak nie byłem przy​go​to​wa​n y na to, co nastąpiło później. Usłyszałem, że otwie​ra drzwi łazien​ki i mówi coś zwy​czaj​n e​go o per​fu​mach, których użyła, ale gdy się odwróciłem z kie​lisz​ka​mi w rękach, zo​ba​czyłem, że per​fu​my to wszyst​ko, co ma na so​bie. Właści​wie miała jesz​cze pan​to​fle, ale trochę trwało, za​n im moje spoj​rze​n ie do nich do​tarło, od​ry​wając się od jej pier​si i trójkątne​go łona. Nie licząc szpi​lek, Lot​te Hart​mann była naga ni​czym ostrze skry​tobójcy i za​p ew​n e równie zdra​dli​wa. Stała w drzwiach sy​p ial​n i, oparłszy dłonie o obnażone uda, i zaróżowio​na z ucie​chy pa​trzyła, jak wodzę języ​kiem po spie​czo​n ych war​gach, których, co stało się do​tkli​wie oczy​wi​ste, nie po​tra​fiłbym już użyć do cze​go​kol​wiek in​n e​go. Może fak​tycz​n ie po​wi​n ie​n em jej wygłosić na​p u​szo​n y wykładzik; w końcu wi​działem w swo​im cza​sie wie​le na​gich ko​biet, a niektóre były w całkiem niezłej for​mie. Po​wi​n ie​n em był od​rzu​cić ją jak rybę, ale spo​tniałe dłonie, rozdęte noz​drza, ucisk w gar​dle i tępy ból w kro​czu po​wie​działy mi, że ma​chi​na ma własny po​mysł, co te​raz należy zro​bić, na​wet jeśli za​miesz​kujący ją deus nie całkiem się na to zga​dza. Za​chwy​co​n a wywołanym efek​tem Lot​te uśmiechnęła się do mnie i wyjęła mi kie​li​szek z dłoni. – Mam na​dzieję, że nie masz mi za złe, że się ro​ze​brałam – rzekła – ale ta suk​n ia jest bar​dzo kosz​tow​n a, a od​n iosłam dziw​n e wrażenie, że za​raz ją ze mnie ze​drzesz. – A cze​mu miałbym mieć ci to za złe? W końcu skończyłem już czy​tać popołudniową ga​zetę. A poza tym miło, kie​dy po domu kręci się goła baba. – Nie mogłem ode​rwać wzro​ku od jej tyłka, który po​dry​gi​wał lek​ko, gdy le​ni​wie prze​cho​dziła przez pokój. Następnie dopiła wódkę do końca i cisnęła pustą szklankę na ka​n apę. Na​gle za​p ragnąłem uj​rzeć jej pupę drżącą jak ga​la​re​ta pod ude​rze​n ia​mi mego pożądli​we​go brzu​cha. Wyraźnie to wy​czuła, gdyż po​chy​liła się i uchwy​ciła się ka​lo​ry​fe​ra ni​czym pięściarz, który naciąga liny rin​gu w narożniku. Stanęła w nie​dużym roz​kro​ku i cze​kała spo​koj​n ie, wypiąwszy ku mnie za​dek, jak​by spo​dzie​wała się nie​p o​trzeb​n ej re​wi​zji oso​bi​stej. Zerknęła na mnie przez ramię, napięła poślad​ki i znów odwróciła się twarzą do ścia​n y. Być może za​p ra​sza​n o mnie już bar​dziej wy​mow​n ie, ale nie bar​dzo pamiętałem kie​dy – krew szu​miała mi w uszach, za​le​wając nie​licz​n e sza​re

komórki, które jesz​cze nie zdążyły otępieć pod wpływem al​ko​ho​lu i ad​re​n a​li​n y. Ale chy​ba prze​stało mnie to ob​cho​dzić. Zdarłem z sie​bie piżamę i ru​szyłem w jej stronę. Nie je​stem już ani taki młody, ani taki szczupły, żeby leżeć w łóżku z czym​kol​wiek oprócz pa​p ie​ro​sa lub kaca. Możliwe za​tem, że obu​dziłem się zdjęty zdu​mie​n iem, iż spało mi się nad​spo​dzie​wa​n ie wy​god​n ie. Do​cho​dziła szósta, lecz ​Lot​te, która mogła wszak ska​zać mnie na bez​sen​n ość, nie było w mo​ich objęciach – przez krótką, szczęśliwą mi​n utę miałem na​wet na​dzieję, że poszła do domu. Jed​n ak wówczas z sa​lo​n i​ku do​biegł mnie ci​chy, stłumio​n y szloch. Niechętnie wyśliznąłem się spod kołdry, na​rzu​ciłem płaszcz i po​szedłem spraw​dzić, co się dzie​je. Leżała nago, zwi​n ięta w kłębek na podłodze pod ka​lo​ry​fe​rem, gdzie było cie​p lej. Przy​kucnąłem obok niej i za​p y​tałem, cze​mu płacze. Wiel​ka łza sto​czyła się jej po za​ma​za​n ym po​licz​ku i za​wisła na war​dze niby przej​rzy​sta bro​daw​ka. Dziew​czy​n a zli​zała ją, chlipnęła i przyjęła ode mnie chu​s​teczkę. – A co cię to ob​cho​dzi? – jęknęła z go​ryczą. – Za​ba​wiłeś się i już. Co do tego miała rację, ale na​tu​ral​n ie za​p ro​te​sto​wałem przez grzecz​n ość. Lot​te wysłuchała mnie uważnie, a gdy jej próżność zo​stała za​spo​ko​jo​n a, spróbowała uśmiechnąć się krzy​wo, co przy​wiodło mi na myśl nieszczęśliwe dziec​ko, które można po​cie​szyć, dając mu pięćdzie​siąt fe​n igów lub cu​kier​ka. – Je​steś słodki – przy​znała w końcu i otarła za​czer​wie​n io​n e oczy. – Te​raz już będzie do​brze, dziękuję. – Chcesz mi o tym opo​wie​dzieć? Lot​te zerknęła na mnie z uko​sa. – W tym mieście? Naj​p ierw niech pan poda swoją stawkę, dok​to​rze. – Wy​dmu​chała nos i zaśmiała się głucho. – Byłbyś niezłym le​ka​rzem od świrów. – Jak dla mnie, wyglądasz na całkiem nor​malną – od​p arłem, po​ma​gając jej usiąść w fo​te​lu. – Nie li​czyłabym na to. – To two​ja rada jako za​wo​dow​ca? – Za​p a​liłem dwa pa​p ie​ro​sy i podałem jej jed​n e​go. Zaciągnęła się roz​p acz​li​wie, naj​wy​raźniej bez przy​jem​n ości. – To moja rada jako ko​bie​ty, która osza​lała do tego stop​n ia, że nawiązała ro​mans z mężczyzną, który właśnie zbił ją po twa​rzy jak cyr​ko​we​go klau​n a. – König? Nie wygląda na skłon​n e​go do prze​mo​cy. – Jeśli robi wrażenie do​brze wy​cho​wa​n e​go, to wyłącznie dzięki mor​fi​n ie. – Jest nar​ko​ma​n em?

– Właści​wie nie wiem, czy jest uza​leżnio​n y. Ale co​kol​wiek robił pod​czas służby w SS, mu​siał brać mor​finę, żeby prze​trwać wojnę. – No więc cze​mu ci przy​lał? Wście​kle przy​gryzła wargę. – No, z pew​n ością nie dla​te​go, że uznał, iż przy​dałby mi się ru​mie​n iec. Par​sknąłem śmie​chem. Mu​siałem jej to przy​znać, twar​da z niej była sztu​ka. – W każdym ra​zie nie z tą opa​le​n izną – po​wie​działem. Pod​n iosłem ka​ra​kułową kurtkę z podłogi, gdzie ją rzu​ciła, i okryłem jej ra​mio​n a. Lot​te ściągnęła kołnierz cia​sno pod brodą i uśmiechnęła się gorz​ko. – Nikt nie będzie mnie kle​p ał po twa​rzy – oznaj​miła – jeśli kie​dy​kol​wiek jesz​cze chce mnie kle​p ać gdzie in​dziej. Dzi​siaj był pierw​szy i ostat​n i raz, kie​dy mnie ude​rzył, słowo daję. – Wy​dmu​chała dym przez noz​drza jak gniew​n a smo​czy​ca. – Tak się to właśnie kończy, kie​dy człowiek chce komuś pomóc. – Komu? – Wczo​raj około dzie​siątej wie​czo​rem König przy​szedł do Ca​si​n o Orien​tal – wyjaśniła. – Był w pa​skud​n ym na​stro​ju, a kie​dy go za​p y​tałam, o co cho​dzi, za​p y​tał, czy pamiętam den​tystę, który przycho​dził do klu​bu trochę so​bie po​grać. – Wzru​szyła ra​mio​n a​mi. – No więc ja go pamiętałam. Mar​n y był z nie​go gracz, ale na pew​n o nie tak mar​n y jak ty, kie​dy uda​jesz. – Spoj​rzała na mnie nie​p ew​n ie. Po​ki​wałem po​n a​glająco głową. – Mów da​lej. – Hel​mut chciał wie​dzieć, czy dok​tor Heim, ten den​ty​sta, był u nas w ciągu ostat​n ich kil​ku dni. Po​wie​działam, że nie wy​da​je mi się. Po​tem chciał, żebym wy​p y​tała dziew​czy​n y, czy któraś z nich go nie wi​działa. No, jest jed​n a taka, więc po​wie​działam, że po​wi​n ien z nią ko​n iecz​n ie po​ga​dać. Trochę pe​cho​wa, ale ładna. Le​ka​rze za​wsze na nią le​cie​li, pew​n ie dla​te​go, że wygląda na taką bar​dziej bez​radną, a niektórym mężczy​znom się to po​do​ba. Tak się złożyło, że aku​rat sie​działa przy ba​rze, więc mu ją po​ka​załam. Po​czułem, że robi mi się nie​do​brze. – Jak się na​zy​wa ta dziew​czy​n a? – Ve​ro​n i​ka coś tam – od​p arła i widząc moje zde​n er​wo​wa​n ie, za​p y​tała: – A co? Znasz ją? – Trochę – od​p o​wie​działem. – I co się stało da​lej? – Hel​mut z ko​legą za​bra​li Ve​ro​n ikę do lo​ka​lu po sąsiedz​ku.

– Do skle​p u z ka​p e​lu​sza​mi? – Tak – rzekła ci​szej, jak​by trochę za​wsty​dzo​n a. – Hel​mut w złości… – wzdrygnęła się na samo wspo​mnie​n ie – …w każdym ra​zie, prze​stra​szyłam się. Ve​ro​n i​ka to miła dziew​czy​n a. Trochę na​iw​n a, ale miła. Wiesz, miała ciężkie życie, ale ma jaja. Może za wiel​kie dla własne​go do​bra. Pomyślałam, że Hel​mut w ta​kim na​stro​ju, w ta​kim hu​mo​rze… że jeśli coś wie, to le​p iej, żeby mu po​wie​działa, i to szyb​ko. On nie jest zbyt cier​p li​wy. Na wy​p a​dek gdy​by zro​bił się agre​syw​n y. – Skrzy​wiła się. – Nie bar​dzo jest gdzie się ukryć, kie​dy się zna Hel​muta. No więc poszłam za nimi. Kie​dy ich zna​lazłam, Ve​ro​n i​ka płakała, już zdążyli jej porządnie przyłożyć. Miała dość, więc zawołałam, żeby prze​sta​li. Wte​dy mnie trzepnął. Dwa razy. – Do​tknęła po​licz​ka, jak​by ból wrócił na samo wspo​mnie​n ie. – Po​tem wy​p chnął mnie na ko​ry​tarz, kazał mi się nie mie​szać i pil​n o​wać własne​go nosa. – Co się stało po​tem? – Poszłam do to​a ​le​ty, od​wie​dziłam kil​ka barów, a po​tem przyszłam tu​taj, w tej ko​lej​n ości. – Wi​działaś, co się stało z Ve​ro​n iką? – Wy​szli z nią ra​zem, Hel​mut i ten dru​gi. – Chcesz po​wie​dzieć, że gdzieś ją za​bra​li? Lot​te mar​kot​n ie wzru​szyła ra​mio​n a​mi. – Chy​ba tak. – Gdzie mo​gli ją za​brać? – Pod​n iosłem się i po​szedłem do sy​p ial​n i. – Nie wiem. – Spróbuj się za​sta​n o​wić. – Pójdziesz jej szu​kać? – Sama po​wie​działaś, że spo​ro już przeszła. – Zacząłem się ubie​rać. – I co więcej, ja ją w to wpa​ko​wałem. – Ty? Jak to? Opi​sałem, jak w dro​dze po​wrot​n ej z Grin​zin​gu mówiłem Köni​go​wi, jak ja bym postąpił, żeby od​szu​kać za​gi​n ioną osobę, w tym wy​p ad​ku dok​to​ra He​ima. – Wytłuma​czyłem, że spraw​dziłbym w ulu​bio​n ych lo​ka​lach He​ima, oczy​wiście gdy​bym wie​dział, gdzie one są – powie​działem. Ale nie przy​znałem się Lot​te, że nie sądziłem, iż spra​wy zajdą tak da​le​ko; że założyłem, iż Müller, a być może także Nebe i König, zo​staną wcześniej aresz​to​wa​n i przez Be​lin​sky’ego i lu​dzi z Crow​cass, a wte​dy nie będzie już trze​ba szu​kać dok​to​ra He​ima; że myślałem, iż udało mi się za​grać na zwłokę i König za​cze​ka do spo​tka​n ia w Grin​zin​gu, za​n im za​cznie szu​kać swo​je​go zmarłego den​ty​sty.

– Dla​cze​go uzna​li, że po​tra​fiłbyś ją zna​leźć? – Przed wojną byłem de​tek​ty​wem w ber​lińskiej po​li​cji. – Po​win​n am była się domyślić – sarknęła. – Nie​ko​n iecz​n ie – od​rzekłem, po​p ra​wiając kra​wat i wty​kając pa​p ie​ro​sa do ust, w których czułem kwaśny smak. – Na​to​miast ja oczy​wiście po​wi​n ie​nem był się domyślić, że twój aro​ganc​ki ko​chaś pójdzie i za​cznie szu​kać He​ima na własną rękę. Byłem głupi, sądząc, że za​cze​ka. – Włożyłem płaszcz i wziąłem ka​p e​lusz. – Uważasz, że mo​gli ją za​wieźć do Grin​zin​gu? – za​p y​tałem. – Te​raz, kie​dy o tym myślę, od​n oszę wrażenie, że wy​bie​ra​li się do po​ko​ju Ve​ro​n i​ki, gdzie​kol​wiek to jest. Ale jeśli nie, to równie do​brze mogą być w Grin​zin​gu. – Cóż, miej​my na​dzieję, że znajdę ją domu. – Ale już mówiąc te słowa, in​stynk​tow​n ie czułem, że to mało praw​do​p o​dob​n e. Lot​te wstała. Kurt​ka osłaniająca jej pier​si i górną część tułowia nie sięgała jed​n ak do go​rejącego krze​wu, który wcześniej tak prze​ko​n ująco do mnie prze​ma​wiał, ale przez który te​raz czułem się jak królik ob​dar​ty ze skóry. – A co ze mną? – za​p y​tała ci​cho. – Co ja mam robić? – Ty? – Ru​chem głowy wska​załem jej nagość. – Za​kryj te wdzięki i wra​caj do domu.

33

Po​ra​n ek był po​god​n y, ja​sny i zim​n y. W par​ku przed no​wym ra​tu​szem, którędy pro​wa​dziła moja dro​ga do śródmieścia, pod​biegły do mnie w pod​sko​kach dwie wie​wiórki, chcąc się przy​wi​tać i przy oka​zji spraw​dzić, czy nie do​staną śnia​da​n ia. Ale jesz​cze za​n im zbliżyły się na do​bre, mu​siały do​strzec moją chmurną twarz i wy​czuć bijący ode mnie strach, a być może od​no​to​wały na​wet ciężki kształt w kie​sze​n i płasz​cza, w każdym ra​zie zmie​n iły zda​n ie. Rozsądne zwierzątka – w końcu jesz​cze nie​daw​n o w Wied​n iu za​bi​jało się małe ssa​ki, żeby je zjeść. Toteż po​spiesz​n ie od​da​liły się w swoją stronę; wyglądały jak małe fu​trza​n e prze​cin​ki. W no​rze, którą za​miesz​ki​wała Ve​ro​n i​ka, wi​dok ob​cych lu​dzi, zwłasz​cza mężczyzn, kręcących się tu​taj o każdej po​rze dnia i nocy, nie był ni​czym nad​zwy​czaj​n ym. Wątpię, czy na​wet naj​bar​dziej mi​zan​tro​p icz​n a go​spo​dy​n i les​bij​ka zwróciłaby na mnie uwagę, gdy​byśmy zde​rzy​li się na scho​dach. Tak się jed​n ak złożyło, że nie spo​tkałem ni​ko​go i wszedłem na górę do Ve​ro​n i​ki bez żad​n ych przeszkód. Nie mu​siałem wyłamy​wać drzwi. Stały otwo​rem, po​dob​n ie jak wszyst​kie sza​fy i ko​mo​dy. Cie​ka​we, pomyślałem, po co za​da​li so​bie tyle tru​du, sko​ro wszel​kie po​trzeb​n e do​wo​dy wciąż wi​siały na krześle, gdzie zo​sta​wił je dok​tor Heim. – Głupia dziw​ka – mruknąłem wście​kle. – Po co było w ogóle usu​wać ciało fa​ce​ta, sko​ro jego gar​n i​tur wciąż tu wisi? Z hu​kiem za​trzasnąłem szu​fladę tak moc​n o, że je​den z żałosnych ry​sunków Ve​ro​n i​ki zsunął się z ko​mo​dy i opadł na podłogę ni​czym wiel​ki zwiędły liść. König praw​do​p o​dob​n ie przewrócił wszyst​ko do góry no​ga​mi z czy​stej złośliwości. A po​tem za​brał ją do Grin​zin​gu. Zważyw​szy na ważne spo​tka​n ie, które miało się tam odbyć dziś rano, mało praw​do​p o​dob​n e, żeby po​je​cha​li gdzie in​dziej – oczy​wiście przy założeniu, że od razu jej nie za​bi​li. Z dru​giej stro​n y, jeśli Ve​ro​n i​ka po​wie​działa im prawdę o tym, co się stało – że dwóch zna​jo​mych po​mogło jej po​zbyć się ciała He​ima, który zmarł u niej na zawał – to być może (jeśli nie wy​mie​n iła na​zwi​ska mo​je​go i Be​lin​sky’ego) puścili ją wol​n o. Całkiem możliwe jed​n ak, że po​sta​n o​wi​li ją trochę sko​p ać, po pro​stu dla pew​n ości, iż wy​ja​wiła im wszyst​ko, co wie; wówczas, gdy​bym przy​był jej na ra​tu​n ek, byłbym już roz​p o​zna​n y jako człowiek, który za​brał od niej ciało den​ty​sty. Przy​p o​mniałem so​bie, jak Ve​ro​n i​ka opo​wie​działa mi o swo​im życiu su​-

dec​kiej Żydówki pod​czas woj​n y. O tym, jak ukry​wała się w to​a ​le​tach, brud​nych piw​n i​cach, sza​fach i na stry​chach. I o półrocz​n ym po​by​cie w obo​zie di​p isów. „Ciężkie życie” – opi​sała to Lot​te Hart​mann. Im więcej o tym myślałem, tym wyraźniej so​bie uświa​da​miałem, że właści​wie nig​dy nie miała nic, co można by na​zwać życiem. Spoj​rzałem na ze​ga​rek i zo​ba​czyłem, że do​cho​dzi siódma. Do roz​p oczęcia spo​tka​n ia zo​stały trzy go​dzi​n y; do spo​dzie​wa​n e​go przy​by​cia „ka​wa​le​rii” pod wodzą Be​lin​sky’ego trochę więcej. Z dru​giej stro​n y lu​dzie, którzy upro​wa​dzi​li Ve​ro​n ikę, byli tacy, jacy byli, zacząłem więc przy​p usz​czać, że ist​n ie​je re​a l​n a możliwość, iż dziew​czy​n a nie pożyje tak długo. Wyglądało na to, że nie mam in​n e​go wyjścia, jak sam po nią po​je​chać. Przed zejściem na dół wyjąłem z ka​bu​ry re​wol​wer, otwo​rzyłem sześcio​strzałowy bęben i spraw​dziłem, czy jest nałado​wa​n y. Na po​sto​ju przy rogu Kärnt​n er​stras​se złapałem taksówkę i kazałem kie​row​cy je​chać do Grin​zin​gu. – Gdzie do Grin​zin​gu? – za​p y​tał, do​dając gazu i od​da​lając się od krawężnika. – Po​wiem panu, kie​dy do​je​dzie​my. – Pan tu rządzi – od​p arł, za​ma​szyście skręcając na Ring. – Py​tam tyl​ko dla​te​go, że o tak wcze​snej po​rze wszyst​ko tam będzie za​mknięte. A pan mi nie wygląda na górskie​go tu​rystę. Nie w tym płasz​czu. – Sa​mochód za​dy​go​tał, pod​ska​kując na dwóch ogrom​n ych wy​rwach. – I nie jest pan Au​stria​kiem, po​znaję po ak​cen​cie. Mówi pan jak pif​ke, proszę pana. Mam rację? – Da​ruj pan so​bie ten ulicz​n y uni​wer​sy​tet, do​bra? Nie je​stem w na​stro​ju. – Ależ proszę bar​dzo. Py​tam tyl​ko na wy​p a​dek, gdy​by pan miał ochotę trochę się za​ba​wić. Bo wie pan, tyl​ko kil​ka mi​n ut dro​gi od Grin​zin​gu, przy dro​dze na Co​benzl, stoi taki ho​tel, Schloss-Ho​tel Co​benzl. – Sa​mochód wpadł w ko​lejną dziurę i taksówkarz moc​n iej ścisnął kie​row​n icę. – Te​raz mieści się w nim obóz dla di​p isów. Są tam dziew​czy​n y, które można mieć za dwa pa​p ie​ro​sy. Na​wet o tej po​rze dnia, gdy​by pan ze​chciał. Człowiek w ta​kim płasz​czu jak pański mógłby mieć dwie albo trzy na​raz. Może na​wet urządziłyby dla pana po​kaz między sobą, jeśli mnie pan ro​zu​mie. – Zaśmiał się obleśnie. – Niektóre z nich do​ra​stały w obo​zach i mają mo​ral​n ość jak króliki, słowo daję. Zro​bią wszyst​ko. Niech mi pan wie​rzy, wiem, o czym mówię. Sam ho​duję króliki. – Za​chi​cho​tał czu​le na samą myśl. – Mógłbym coś panu załatwić. Na tyl​n ym sie​dze​n iu. Oczy​wiście za małą pro​wizję. Po​chy​liłem się ku nie​mu. Nie wiem, dla​cze​go za​wra​całem so​bie głowę. Może po pro​stu nie lubię al​fonsów; a może nie po​do​bała mi się gęba tego

so​bowtóra Troc​kie​go. – Byłoby faj​n ie – rzekłem twar​do – gdy​by nie ru​ska pułapka, której ofiarą padłem na Ukra​inie. Par​ty​zan​ci umiesz​czają gra​n at na sprężynie za szu​fladą biur​ka, którą odro​binę wy​su​wają, a do środ​ka, na przynętę, wkładają bu​telkę wódki. Prze​cho​dziłem, otwo​rzyłem szu​fladę, zwol​n iłem sprężynę i gra​n at eks​p lo​do​wał. Wy​rwał mi z brzu​cha mięsko ra​zem z ja​rzynką; pra​wie zdechłem z szo​ku, a po​tem pra​wie zdechłem z upływu krwi. A kie​dy w końcu od​zy​skałem przy​tom​n ość, pra​wie zdechłem z żalu. Mówię panu, na sam wi​dok cip​ki do​staję szału, taki je​stem sfru​stro​wa​n y. Gotów byłbym zabić naj​bliższe​go fa​ce​ta z czy​stej zawiści. Kie​row​ca obej​rzał się ner​wo​wo. – Prze​p ra​szam – wybąkał. – Nie chciałem… – Nie​ważne – od​p arłem, nie​mal się uśmie​chając. Kie​dy minęliśmy żółty dom, kazałem taksówka​rzo​wi pod​je​chać na sam szczyt wzgórza. Po​sta​n o​wiłem po​dejść do domu Ne​be​go od tyłu, przez win​nicę. Po​n ie​waż licz​n i​ki w wie​deńskich taksówkach były sta​re i roz​re​gu​lo​wa​n e, aby uzy​skać sto​sowną kwotę, płaco​n o za prze​jazd zwy​cza​jo​wo, mnożąc ich wska​za​n ia przez pięć. Licz​n ik wska​zy​wał sześć szy​lingów, gdy taksówka się za​trzy​mała, i tyle też zażądał ode mnie taksówkarz. Drżącą ręką przyjął pie​niądze i za​n im się zo​rien​to​wałem, że za​p o​mniał ta​blicz​ki mnożenia, od​je​chał z ry​kiem sil​n i​ka. Stałem na błotni​stej ścieżce przy dro​dze, za​sta​n a​wiając się, cze​mu nie trzy​małem języka za zębami – prze​cież chciałem go po​p ro​sić, żeby za​cze​kał. Te​raz, gdy​bym zna​lazł Ve​ro​n ikę, miałbym pro​blem, jak się stąd wy​do​stać. Ja i moja nie​wy​p a​rzo​n a gęba, pomyślałem. Bied​n y skur​wiel tyl​ko ofe​ro​wał mi swo​je usługi, po​wta​rzałem w du​chu. Ale pod jed​n ym względem nie miał ra​cji: je​den lo​kal jed​n ak był otwar​ty, za​jazd Ru​del​shof na Co​ben​zl​gas​se. Uznałem więc, że sko​ro mam się narażać, wolę to zro​bić z pełnym żołądkiem. Knaj​p a była mała i przy​tul​n a, jeśli komuś nie prze​szka​dzają wy​p cha​n e zwierzęta. Usiadłem pod szkli​stym oczkiem wy​li​n iałej łasi​cy i za​cze​kałem, aż źle wy​p cha​n y właści​ciel przyczłapie do mo​je​go sto​li​ka. – Niech będzie po​chwa​lo​n y – po​wi​tał mnie. – Ślicz​n y po​ra​n ek. Za​to​czyłem się od jego de​sty​lo​wa​n e​go od​de​chu. – Widzę, że pan już te​raz do​brze się bawi – po​wie​działem, znów otwie​rając swoją nie​wy​p a​rzoną gębę. Bez zro​zu​mie​n ia wzru​szył ra​mio​n a​mi i przyjął ode mnie zamówie​n ie.

Wie​deńskie śnia​da​n ie za pięć szy​lingów sma​ko​wało, jak​by wy​p y​chacz zwierząt przyrządził je między jedną ro​botą a drugą: bułka świeżością przy​po​mi​n ała kawał chrząstki, kawa była pełna fusów, jaj​ko zaś twar​de, jak​by po​cho​dziło z ka​mie​n iołomów. Ale zjadłem wszyst​ko. Głowę miałem do tego stop​n ia zaprzątniętą czym in​n ym, że zjadłbym na​wet wy​p chaną łasicę, gdy​by położyli ją na grzan​ce. Po wyjściu z ka​wiar​n i po​szedłem jesz​cze kawałek drogą, po czym prze​lazłem przez mur, który, jak sądziłem, ota​czał win​n icę Ar​thu​ra Ne​be​go. Nie​wie​le było tu do ogląda​n ia. Młod​ziut​kie sa​dzon​ki wi​n o​rośli, rosnące w równych rzędach, sięgały mi le​d​wie do ko​lan. Tu i ówdzie na wy​so​kich wózkach stały urządze​n ia, wyglądające na po​rzu​co​n e sil​n i​ki spa​li​n o​we; w rze​czy​wi​stości były to pal​n i​ki. Wciąż jesz​cze ciepłe w do​ty​ku, uru​cha​mia​ne były w nocy, żeby ogrzać po​wie​trze wokół sa​dzo​n ek i uchro​n ić je od przy​mrozków. Pole miało wiel​kość sto na sto metrów i nie dało się tu nig​dzie ukryć. Cie​ka​we, pomyślałem, gdzie właści​wie Be​lin​sky roz​lo​ku​je swo​ich lu​dzi. Mogłem spróbować prze​mknąć się pod mu​rem do drzew bez​pośred​n io ota​czających dom i za​bu​do​wa​n ia go​spo​dar​cze, in​a ​czej po​zo​sta​wało mi tyl​ko czołga​n ie się przez pole. Do​tarłem do drzew i zacząłem się rozglądać za śla​da​mi życia, ale nic nie za​uważyłem. Pod​szedłem bliżej i usłyszałem głosy. Pod naj​większym, długim bu​dyn​kiem, po​dob​n ym do obo​ry z muru pru​skie​go, sta​li dwaj nie​zna​n i mi lu​dzie i głośno roz​ma​wia​li. Każdy z nich miał na ple​cach me​ta​lo​wy zbior​n ik i trzy​mał w ręku długą, cienką me​ta​lową tu​leję, połączoną ze zbior​n ikiem gu​mową rurką i przy​p usz​czal​n ie służącą do opry​ski​wa​n ia roślin. Skończy​li roz​ma​wiać i ro​ze​szli się na dwie stro​n y win​n i​cy, wyraźnie za​mie​rzając roz​p ocząć atak na różne szko​dli​we bak​te​rie, grzy​by i owa​dy. Za​cze​kałem, aż od​dalą się na bez​p ieczną od​ległość, po czym opuściłem schro​nie​n ie pod drze​wa​mi i prześliznąłem się do bu​dyn​ku. W nos ude​rzył mnie owo​co​wy za​p ach pleśni. Pod od​kry​ty​mi kro​kwia​mi da​chu, ni​czym ogrom​n e sery, ciągnęły się długie sze​re​gi dębo​wych ka​dzi i zbior​n ików. Po ka​mien​n ej po​sadz​ce do​tarłem na dru​gi ko​n iec „obo​ry” i stanąłem pod bramą wy​chodzącą wprost na drzwi następne​go bu​dyn​ku, pod kątem pro​stym do domu miesz​kal​n e​go. Ta dru​ga „obo​ra” mieściła set​ki dębo​wych be​czek, leżących na boku, jak​by cze​kały, aż przyjdą ol​brzy​mie ber​n ar​dy​n y i uniosą je w góry. Wąskie scho​dy pro​wa​dziły w ciem​n ość piw​n i​cy, która wyglądała na do​bre miej​sce, by kogoś więzić, za​p a​liłem więc światło i zszedłem na dół rzu​cić okiem.

Ale zna​lazłem je​dy​n ie tysiące bu​te​lek wina, ułożonych na półkach; każda półka opa​trzo​n a była ta​bliczką z wy​p i​sa​n y​mi kredą licz​ba​mi, które za​p ew​ne coś dla kogoś zna​czyły. Wróciłem na górę, zga​siłem światło i stanąłem przy oknie wśród be​czek. Wszyst​ko wska​zy​wało na to, że Ve​ro​n i​ka jed​n ak znaj​du​je się w głównym bu​dyn​ku. Z miej​sca, gdzie stałem, miałem do​sko​n ały wi​dok na bru​ko​wa​n e podwórko i za​chod​n ią stronę domu miesz​kal​n e​go. W otwar​tych drzwiach sie​dział wiel​ki czar​n y kot i gapił się na mnie. Obok widać było okno, za​pew​n e ku​chen​n e. Na pa​ra​p e​cie do​strzegłem duży, błyszczący kształt, jak​by gar​n ek albo czaj​n ik. Po pew​n ym cza​sie kot ru​szył po​wo​li w stronę bu​dyn​ku, w którym się ukry​wałem, i zaczął głośno miau​czeć pod moim oknem. Przez kil​ka se​kund wpa​try​wał się we mnie zie​lo​n y​mi śle​p ia​mi, po czym bez wyraźnego po​wo​du uciekł. Znów zacząłem ob​ser​wo​wać drzwi i ku​chen​n e okno. Po kil​ku mi​n u​tach uznałem, że mogę bez​p iecz​n ie opuścić kryjówkę, i wy​szedłem na podwórko. Zro​biłem może trzy kro​ki, gdy usłyszałem szczęk au​to​ma​tycz​n e​go zam​ka i nie​mal równo​cześnie po​czułem na kar​ku chłód moc​n o dociśniętej sta​lo​wej lufy. – Załóż ręce za głowę – po​wie​dział chra​p li​wy głos, nie​zbyt wyraźnie. Zro​biłem, jak mi ka​za​n o. Broń, którą czułem za uchem, robiła wrażenie dość ciężkiej, być może na​wet czter​dziest​ki​p iątki. Wy​star​czyło, by roz​p ra​wić się ze spo​rym kawałkiem mo​jej czasz​ki. Syknąłem, gdy mężczy​zna wcisnął mi lufę między szczękę a tętnicę szyjną. – Tyl​ko spróbuj się ru​szyć, to ju​tro będziesz karmą dla świń – warknął, kle​p iąc mnie po kie​sze​n iach i wyj​mując re​wol​wer. – Niedługo się prze​ko​n asz, że Herr Nebe się mnie spo​dzie​wa – po​wie​działem. – Nie znam żad​n e​go Herr Ne​be​go – od​p arł bełko​tli​wie, jak​by miał zde​for​mo​wa​n e usta. Na​tu​ral​n ie nie miałem ocho​ty się od​wra​cać, żeby mu się porządnie przyj​rzeć. – A tak, praw​da, zmie​n ił na​zwi​sko, nie? – Gorączko​wo usiłowałem so​bie przy​p o​mnieć nowe na​zwi​sko Ne​be​go. Tym​cza​sem usłyszałem, że człowiek za mo​imi ple​ca​mi cofnął się o kil​ka kroków. – Te​raz idź w pra​wo – po​le​cił. – Do tych drzew. Tyl​ko nie przewróć się o sznu​ro​wadła albo co. Mówił jak ktoś duży i nie​zbyt by​stry, dziw​n ie ak​cen​to​waną niem​czyzną; jak​by dia​lek​tem pru​skim, ale trochę in​n ym, bar​dziej przy​p o​mi​n ającym sta​ro​p ru​ski, którym mówił mój dzia​dek. Pra​wie jak nie​miec​ki, który ​słyszałem

w Pol​sce. – Słuchaj, popełniasz błąd – po​wie​działem. – Może za​p y​tasz swo​je​go sze​fa? Na​zy​wam się Bern​hard Günther. O dzie​siątej jest ze​bra​n ie. Mam być na nim obec​n y. – Jesz​cze nie ma na​wet ósmej – burknął mój strażnik. – Sko​ro przy​szedłeś na ze​bra​n ie, to po co je​steś tak wcześnie? I dla​cze​go nie wszedłeś od fron​tu jak nor​mal​n y gość? Po co skra​dasz się przez pola? Po co węszysz po obejściu? – Je​stem wcześniej, bo mam w Ber​li​n ie kil​ka wi​n iar​n i – za​ry​zy​ko​wałem. – Pomyślałem, że byłoby miło ro​zej​rzeć się po po​siadłości. – Rozglądałeś się, a jakże. Węszyłeś aż miło. – Za​chi​cho​tał kre​tyńsko. – Mam roz​kaz strze​lać do ta​kich, co węszą. – Za​raz, za​raz. – Odwróciłem się, lecz na​tych​miast obe​rwałem pi​sto​le​tem jak ma​czugą. Pa​dając, zdążyłem jed​n ak do​strzec dużego mężczyznę z ogo​loną głową i jak​by koślawą szczęką. Kie​dy chwy​cił mnie z tyłu za kołnierz i po​sta​wił na nogi, w du​chu zadałem so​bie py​ta​n ie, dla​cze​go nig​dy nie wpadło mi do głowy, żeby wszyć żylet​ki w tę część kołnie​rza. Wy​p chnął mnie na po​lankę za drze​wa​mi, gdzie w nie​wiel​kim zagłębie​n iu stało kil​ka dużych po​jem​n ików na od​p ad​ki. Przez dach ce​gla​n ej chat​ki sączył się dym i słod​ka​wy, nie​zdro​wy odór pa​lo​n ych śmie​ci. Obok leżała ster​ta worków, chy​ba z ce​men​tem, i ar​kusz bla​chy fa​li​stej wspar​ty na kil​ku cegłach. Fa​cet kazał mi go odciągnąć. Te​raz mnie oświe​ciło. To był Łotysz. Wiel​ki, dur​n y Łotysz. Do​tarło również do mnie, że jeśli pra​co​wał dla Ar​thu​ra ​Ne​be​go, to za​p ew​n e należał do łotew​skiej dy​wi​zji SS, która obsługi​wała obo​zy śmier​ci w Pol​sce. W miej​scach ta​kich jak Au​schwitz służyło wie​lu Łotyszów. Oka​zy​wa​li an​ty​se​micką gor​li​wość już wte​dy, gdy uko​cha​n ym sy​n em Nie​miec był Mojżesz Men​dels​sohn. Pod odciągniętą blachą uka​zał się jak​by sta​ry ściek albo gnojówka. Z pew​n ością śmier​działo tak samo. Na​gle znów zo​ba​czyłem kota, który wyłonił się spo​między pa​p ie​ro​wych worków z na​p i​sem „Nie​ga​szo​n e wap​no” i za​miau​czał wzgard​li​wie, jak​by mówiąc: „Ostrze​gałem cię, że ktoś jest na podwórku, ale nie chciałeś mnie słuchać”. Ze ście​ku wy​do​by​wał się kwaśny, wa​p ien​n y za​p ach, od którego ścierpła mi skóra. „Masz rację – miauknął kot ni​czym isto​ta z Ed​ga​ra Al​la​n a Po​ego – nie​ga​szo​n e wap​n o to naj​tańszy al​ka​lo​id używa​n y do od​kwa​sza​n ia gle​by. Dokład​n ie cze​goś ta​kie​go należy się spo​dzie​wać w win​n i​cy. Poza tym bar​dzo sku​tecz​n ie przyśpie​sza rozkład ludz​kie​go ciała”.

Z prze​rażeniem pojąłem, że Łotysz na​p rawdę za​mie​rza mnie zabić, tym​cza​sem ja, ni​czym jakiś fi​lo​log, próbuję umiej​sco​wić jego ak​cent i za​sta​n a​wiam się nad wzo​ra​mi che​micz​n y​mi, wy​ku​ty​mi w szko​le. Wte​dy po raz pierw​szy porządnie mu się przyj​rzałem. Był duży i krzep​ki jak koń cyr​ko​wy, ale nie to było naj​ważniej​sze: przede wszyst​kim przy​ciągała uwagę jego twarz, z pra​wej stro​n y nie​fo​rem​n a i wy​p u​czo​n a, jak​by po​li​czek miał wy​p chnięty prymką ty​to​n iu, oraz oko, znie​ru​cho​miałe, jak​by zro​bio​n e ze szkła. Był tak krzy​wy, że mógłby nie​mal pocałować się w lewe ucho. I za​p ew​n e to robił, zważyw​szy na to, że mu​siał być bar​dzo złak​n io​n y uczu​cia, jak zresztą każdy człowiek mający taką twarz. – Klęknij nad dziurą – warknął jak go​ryl, po​zba​wio​n y kil​ku istot​n ych chro​mo​somów. – Chy​ba nie za​bi​jesz sta​re​go to​wa​rzy​sza, co? – za​ry​zy​ko​wałem roz​p acz​li​wie, usiłując przy​p o​mnieć so​bie nowe na​zwi​sko Ne​be​go bądź też nazwę ja​kie​goś łotew​skie​go pułku. Roz​ważyłem na​wet we​zwa​n ie po​mo​cy, wie​działem jed​n ak, że wówczas Łotysz za​strze​li mnie bez wa​ha​n ia. – Ty? Sta​ry to​wa​rzysz? – za​szy​dził bez większych ​oporów. – Obe​rsturmführer w Pierw​szym Łotew​skim – od​p arłem z po​li​to​wa​n ia godną non​sza​lancją. Łotysz splunął w krza​ki i spoj​rzał na mnie tępo swym wyłupia​stym okiem. Jego re​wol​wer, wiel​ki au​to​ma​tycz​n y colt z błękit​n ej sta​li, nie​wzru​sze​n ie ce​lo​wał mi w pierś. – Pierw​szy Łotew​ski, tak? Nie mówisz jak Łotysz. – Je​stem Pru​sa​kiem – po​wie​działem. – Miesz​kałem z ro​dziną w Ry​dze. Oj​ciec był stocz​n iow​cem z Gdańska. Ożenił się z Ro​sjanką. – Na po​twier​dze​n ie wygłosiłem kil​ka ro​syj​skich słów, cho​ciaż nie byłem pe​wien, czy w Ry​dze mówi się głównie po ro​syj​sku, czy też po nie​miec​ku. Zmrużył oczy, jed​n o bar​dziej niż dru​gie. – No to w którym roku powołano Pierw​szy Łotew​ski? Z tru​dem przełknąłem ślinę i wytężyłem pamięć. Kot miauknął zachęcająco. Wy​li​czyw​szy, że mo​bi​li​za​cja łotew​skie​go pułku mu​siała nastąpić już po ope​ra​cji „Bar​ba​ros​sa”, od​p arłem: – 1941. Drab ohyd​n ie wy​szcze​rzył zęby i pokręcił głową z sa​dy​styczną po​wol​nością. – 1943 – oznaj​mił, zbliżając się o kil​ka kroków. – To było w 1943. A te​raz klękaj albo roz​walę ci be​be​chy. Po​wo​li opadłem na ko​la​n a na krawędzi dołu, wy​czu​wając przez tka​n inę

spodni wil​got​n y grunt. Wi​działem aż nad​to zbrod​n i SS, by pojąć, co Łotysz chce zro​bić: strzał w tył głowy, ciało wy​god​n ie wpa​da do przy​go​to​wa​n e​go gro​bu, a na wierzch na​rzu​ca się kil​ka szu​fli wap​n a. Kot usa​do​wił się, by obej​rzeć so​bie spek​takl, owi​jając ogon schlud​n ie wokół łapek. Za​mknąłem oczy i cze​kałem. – Ra​inis – roz​legł się nowy głos. Upłynęło kil​ka se​kund. Nie śmiałem się ro​zej​rzeć. Czyżbym na​p rawdę zo​stał ura​to​wa​n y? – Już do​brze, Ber​n ie. Możesz wstać. Wypuściłem od​dech, potężnie be​kając ze stra​chu. Ko​la​n a ugi​n ały się pode mną, le​d​wie się pod​n iosłem znad krawędzi dołu. Odwróciłem się i uj​rzałem Ar​thu​ra Ne​be​go, który stał kil​ka metrów za łotew​skim po​two​rem. Ku mej iry​ta​cji uśmie​chał się sze​ro​ko. – Miło, że cię to bawi, dok​to​rze Fran​ken​ste​in – burknąłem. – Ale twój potwór omal mnie nie zabił. – A coś ty so​bie wy​obrażał, Ber​n ie? – od​p arł Nebe. – Po​wi​n ie​n eś wy​ka​zać więcej ro​zu​mu. Ra​inis tyl​ko wy​ko​n u​je swoją pracę. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Jest ładny dzień, Pomyślałem, że obejrzę so​bie Grin​zing. Właśnie po​dzi​wiałem twoją po​siadłość, kie​dy ten tu​taj Lon Cha​n ey we​tknął mi lufę w ucho. Łotysz wyjął mój re​wol​wer z kie​sze​n i kurt​ki i podał go Ne​be​mu. – Miał przy so​bie spluwę, Herr Nol​de. – Za​mie​rzałeś strze​lać do drob​n e​go zwie​rza, tak, Ber​n ie? – W dzi​siej​szych cza​sach ostrożności nig​dy dosyć. – Cieszę się, że tak uważasz – rzekł Nebe. – To mi oszczędzi kłopo​tli​wych prze​p ro​sin. – Zważył moją broń w dłoni i wsa​dził ją do kie​sze​n i. – Nie​mniej jed​n ak na ra​zie za​cho​wam ten dro​biazg, jeśli po​zwo​lisz. Od pi​sto​letów niektórzy nasi przy​ja​cie​le robią się ner​wo​wi. Przy​p o​mnij mi, żebym ci to oddał, za​n im nas opuścisz. No, do​bra, Ra​inis – zwrócił się do Łoty​sza. – Zro​biłeś, co do cie​bie należało. Pro​p o​n uję, żebyś te​raz po​szedł i zjadł śnia​da​n ie. Potwór skinął głową i od​szedł w stronę domu. Kot ru​szył w ślad za nim. – Założę się, że zja​da tyle orzeszków, ile sam waży. Nebe uśmiechnął się słabo. – Niektórzy lu​dzie dla ochro​n y trzy​mają złe psy. Ja mam Ra​ini​sa. – No to mam na​dzieję, że jest na​uczo​n y czy​stości. – Zdjąłem ka​p e​lusz i otarłem chustką spo​co​n e czoło. – Ja tam nie wpuściłbym go za próg. Trzy​małbym go na łańcu​chu na podwórku. Jemu się wy​da​je, że co to jest? Tre​-

blin​ka? Ar​thur, ten skur​wiel aż prze​bie​rał no​ga​mi, żeby mnie załatwić. – Och, nie wątpię. On lubi za​bi​jać lu​dzi. Gdy poczęsto​wałem go pa​p ie​ro​sem, od​mow​n ie pokręcił głową. Ale mu​siał podać mi ogień; ręka cho​dziła mi tak, jak​bym kon​wer​so​wał na migi z głuchym Apa​czem. – To Łotysz – wyjaśnił Nebe. – Służył jako ka​p ral w obo​zie kon​cen​tra​cyj​nym w Ry​dze. Ro​sja​n ie wzięli go do nie​wo​li, ska​ka​li mu po głowie i bu​ta​mi złama​li mu szczękę. – Wierz mi, ro​zu​miem, co czu​li. – Spa​ra​liżowało mu pół twa​rzy, od tam​tej pory jest trochę nie​spełna ro​zu​mu. Za​wsze był bru​tal​n ym mor​dercą, ale te​raz bar​dziej przy​p o​mi​n a zwierzę. I jest od​da​n y jak pies. – Na​tu​ral​n ie, nie wątpię, że musi mieć ja​kieś za​le​ty. Ryga, co? – Ru​chem głowy wska​załem otwar​ty dół i spa​lar​n ię. – O co zakład, że w tej fa​brycz​ce uty​li​za​cyj​n ej czu​je się jak w domu? – Z wdzięcznością zaciągnąłem się pa​pie​ro​sem i mruknąłem: – A sko​ro już o tym mowa, o co zakład, że wy obaj czu​jecie się tu jak w domu? Nebe zmarsz​czył brwi. – Chy​ba po​wi​n ie​n eś się napić – po​wie​dział ci​cho. – Nic dziw​n e​go. Tyl​ko do​p il​n uj, żeby nie dali mi wap​n a. Chy​ba stra​ciłem do nie​go całe upodo​ba​n ie.

34

W domu Nebe za​p ro​wa​dził mnie do bi​blio​te​ki na piętrze, gdzie roz​ma​wia​liśmy po​p rzed​n ie​go dnia. Przy​n iósł z bar​ku kie​li​szek bran​dy i po​sta​wił przede mną na sto​le. – Wy​bacz, że nie do​trzy​muję ci to​wa​rzy​stwa – rzekł, patrząc, jak łap​czy​wie wle​wam al​ko​hol do gardła. – Nor​mal​n ie lubię napić się ko​n ia​ku do śnia​da​n ia, ale dzi​siaj muszę za​cho​wać ja​sność umysłu. – Uśmiechnął się wy​ro​zu​mia​le, gdy od​sta​wiałem pu​sty kie​li​szek. – Le​p iej się czu​jesz? Skinąłem głową. – Po​wiedz mi – za​p y​tałem – czy zna​leźliście już tego za​gi​n io​n e​go den​tystę, dok​to​ra He​ima? – Te​raz, gdy nie mu​siałem się już mar​twić własny​mi szan​sa​mi oca​le​n ia, Ve​ro​n i​ka znów wyszła w mo​ich myślach na pierw​szy plan. – Nie​ste​ty, nie żyje. To bar​dzo nie​do​brze, ale znacz​n ie gor​sza była nieświa​do​mość, co się z nim stało. Przy​n ajm​n iej te​raz wie​my, że nie do​p a​dli go ru​scy. – A co się stało? – Miał atak ser​ca. – Z ust Ne​be​go wy​do​był się su​chy śmie​szek, który za​p a​miętałem z czasów pra​cy w Alex, głównej ko​men​dzie ber​lińskiej po​li​cji kry​mi​n al​n ej. – Wygląda na to, że był wte​dy z dziew​czyną. Z cze​ko​ladówką. – Chcesz po​wie​dzieć, że oni właśnie…? – Właśnie to chcę po​wie​dzieć. Cóż, wy​obrażam so​bie, że są gor​sze spo​so​by, żeby odejść, a ty? – Po tym, co przed chwilą przeżyłem, Ar​thu​rze, nie mam z tym większych trud​n ości. – No tak. – Uśmiechnął się z pew​n ym zakłopo​ta​n iem. Poświęciłem chwilę, żeby zna​leźć od​p o​wied​n ie słowa, dzięki którym mógłbym się do​wie​dzieć, jaki los spo​tkał Ve​ro​n ikę, nie wzbu​dzając przy tym po​dej​rzeń. – I co ona zro​biła? Zna​czy, ta cze​ko​ladówka? Za​dzwo​n iła na po​licję? – Zmarsz​czyłem brwi. – Nie, chy​ba nie. – Cze​mu tak sądzisz? Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi, żeby pod​kreślić, że wyjaśnie​n ie jest pro​ste. – Nie przy​p usz​czam, żeby ry​zy​ko​wała prze​p y​chan​ki z oby​czajówką. Nie, pew​n ie spróbowała się go jakoś po​zbyć. Pew​n ie jej al​fons się tym zajął. – Uniosłem brwi py​tająco. – I co? Mam rację?

– Tak, masz rację – po​wie​dział, nie​mal jak​by po​dzi​wiał moje ro​zu​mo​wa​nie. – Jak zwy​kle – wes​tchnął tęsknie. – Jaka szko​da, że nie pra​cu​je​my już w Kri​p o. Nie masz pojęcia, jak mi bra​ku​je tego wszyst​kie​go. – Mnie też. – Ale ty możesz za​wsze znów wstąpić do służby. Ber​n ie, chy​ba nie je​steś za nic ści​ga​n y? – Miałbym pra​co​wać dla ko​mu​n istów? Nie, dziękuję. – Ściągnąłem war​gi, próbując zro​bić stra​p ioną minę. – W każdym ra​zie wolałbym te​raz nie wra​cać do Ber​li​n a. Pe​wien ro​syj​ski żołnierz próbował mnie ob​ro​bić w pociągu. Zabiłem go w sa​mo​obro​n ie, ale jed​n ak. Wi​dzia​n o mnie, kie​dy wra​całem z miej​sca zbrod​n i uma​za​n y krwią. – „Miej​sce zbrod​n i” – powtórzył Nebe, sma​kując tę frazę na języku ni​czym do​bre wino. – Jak to przy​jem​n ie zno​wu roz​ma​wiać z de​tek​ty​wem. – Dla mo​jej za​wo​do​wej cie​ka​wości, Ar​thur; po​wiedz, jakeście zna​leźli tę małą od cze​ko​la​dy? – Och, to nie ja, to König. Mówi, że to ty pod​sunąłeś mu po​mysł, jak ma się za​brać do po​szu​ki​wa​n ia bied​n e​go He​ima. – Prze​cież to ru​ty​n a, Ar​thu​rze. Sam mogłeś mu pod​p o​wie​dzieć. – Być może. W każdym ra​zie oka​zało się, że dziew​czy​n a Königa roz​p o​znała He​ima na fo​to​gra​fii. Po​dob​n o bywał w klu​bie noc​n ym, w którym ona pra​cu​je. Przy​p o​mniała so​bie, że Heim szczególnie le​ciał na jedną tam​tejszą dziwkę. Hel​mut mu​siał tyl​ko prze​ko​n ać tę małą, żeby wszyst​ko wyśpie​wała. Pro​ste. – Wyciąga​n ie in​for​ma​cji od dziw​ki nig​dy nie jest pro​ste – rzekłem. – To jak zmu​szać za​kon​n icę do prze​kli​n a​n ia. Je​dy​n y sposób, żeby nakłonić taką dziew​czynkę do mówie​n ia i nie zo​sta​wić sińców, to dać jej pie​n iądze. – Za​cze​kałem, aż Nebe mi za​p rze​czy, ale nic nie po​wie​dział. – Oczy​wiście si​n iec wy​cho​dzi ta​n iej i mar​gi​n es błędu jest mniej​szy. – Wy​szcze​rzyłem zęby, jak​by pod​kreślając, że oso​biście nie czułbym szczególnych skru​p ułów, by dać dziw​ce po gębie w in​te​re​sie spraw​n iej​sze​go śledz​twa. – Moim zda​n iem König nie należy do lu​dzi, którzy sza​stają forsą, nie? Ku memu roz​cza​ro​wa​n iu Nebe tyl​ko wzru​szył ra​mio​n a​mi i zerknął na ze​ga​rek. – Le​p iej sam go za​p y​taj, kie​dy się spo​tka​cie. – A to on też ma być na tym ze​bra​n iu? – Będzie obec​n y. – Nebe po​n ow​n ie spoj​rzał na ze​ga​rek. – Nie​ste​ty, te​raz muszę cię opuścić. Mam jesz​cze parę rze​czy do zro​bie​n ia przed dzie​siątą. Może byłoby le​p iej, gdy​byś tu​taj za​cze​kał. Dzi​siaj wzmoc​n i​liśmy ochronę,

a nie chcie​li​byśmy ry​zy​ko​wać ko​lej​n e​go in​cy​den​tu, praw​da? Po​p roszę kogoś, żeby przy​n iósł ci kawę. Roz​p al ogień, jeśli masz ochotę. Trochę tu zim​n o. Po​stu​kałem w kie​li​szek. – Nie mogę po​wie​dzieć, żebym te​raz to od​czu​wał. Nebe ob​rzu​cił mnie cier​p li​wym spoj​rze​n iem. – Tak, cóż, proszę, poczęstuj się jesz​cze bran​dy, jeśli sądzisz, że ci to po​trzeb​n e. – Dzięki – od​p arłem, sięgając po ka​rafkę. – Nie mam nic prze​ciw​ko temu. – Ale bądź czuj​n y. Będą ci za​da​wać mnóstwo pytań o two​je​go ro​syj​skie​go przy​ja​cie​la. Nie chciałbym, żeby two​ja opi​n ia o jego dla nas war​tości zo​stała po​da​n a w wątpli​wość tyl​ko dla​te​go, że wypiłeś za dużo. – Ru​szył do drzwi po skrzy​p iącej podłodze. – Nie martw się o mnie – uspo​koiłem go, wpa​trując się w pu​ste półki. – Po​czy​tam so​bie książkę. Spo​ry nos Ne​be​go zmarsz​czył się z dez​a pro​batą. – Tak, to rze​czy​wiście szko​da, że bi​blio​te​ka prze​p adła. Po​dob​n o po​p rzed​ni właści​ciel zo​sta​wił wspa​n iały zbiór, ale kie​dy przy​szli Ro​sja​n ie, wszyst​ko poszło na opał do boj​le​ra. – Ze smut​kiem pokręcił głową. – Nie wia​do​mo, co robić z ta​ki​mi pod​ludźmi. Gdy Nebe wy​szedł z bi​blio​te​ki, postąpiłem zgod​n ie z jego su​ge​stią i roz​p a​liłem ogień w ko​min​ku. To zajęcie po​mogło mi się sku​p ić; mu​siałem na​tych​miast wymyślić jakiś plan działania. Patrząc, jak zbu​do​wa​n y prze​ze mnie sto​sik po​lan i pa​tyków sta​je w płomie​n iach, do​szedłem do wnio​sku, że roz​ba​wie​n ie, ja​kie wzbu​dziły w Ne​bem oko​licz​n ości śmier​ci He​ima, naj​wy​raźniej świad​czyło o tym, iż w prze​ko​n a​n iu Or​ga​n i​za​cji Ve​ro​n i​ka po​wie​działa prawdę. Wpraw​dzie nadal nie miałem pojęcia, gdzie ona może być, lecz od​n iosłem wrażenie, że König jesz​cze nie do​tarł do Grin​zin​gu. Bez bro​n i nie bar​dzo mogłem wyjść i szu​kać jej gdzie in​dziej, co więcej, do roz​p oczęcia ze​bra​n ia zo​stały tyl​ko dwie go​dzi​n y, uznałem więc, iż naj​le​p iej zro​bię, jeśli za​cze​kam na Königa w na​dziei, że roz​p ro​szy moje oba​wy. Gdy​by się oka​zało, że zabił Ve​ro​n ikę lub ją oka​le​czył, byłem gotów oso​biście wyrównać ra​chun​ki, gdy zja​wi się Be​lin​sky i jego lu​dzie. Wziąłem z ko​min​ka po​grze​bacz i ma​chi​n al​n ie po​p ra​wiłem ogień. Człowiek Ne​be​go przy​n iósł mi kawę, ale nie zwróciłem na nie​go uwa​gi. Kie​dy wy​szedł, wyciągnąłem się na ka​n a​p ie i za​mknąłem oczy. Ogień za​sy​czał, kil​ka​krot​n ie trzasnął i ogrzał mi bok. Ja​sna czer​wień pod

mo​imi po​wie​ka​mi za​mie​n iła się w ciem​n y fio​let, a po​tem w coś bar​dziej kojącego… – Herr Günther? Po​de​rwałem głowę z ka​n a​p y. Od kil​ku​mi​n u​to​we​go snu w nie​wy​god​n ej po​zy​cji kark mi ze​sztyw​n iał jak kawał nie​gar​bo​wa​n ej skóry. Ale kie​dy spoj​rzałem na ze​ga​rek, oka​zało się, że spałem po​n ad go​dzinę. Pokręciłem głową. Siedzący obok ka​n a​p y mężczy​zna w sza​rym fla​n e​lo​wym gar​n i​tu​rze po​chy​lił się ku mnie i podał mi dłoń – sze​roką, mocną i zdu​mie​wająco silną u tak ni​skie​go człowie​ka. Nig​dy przed​tem go nie spo​tkałem, a prze​cież jego twarz wydała się zna​jo​ma. – Je​stem dok​tor Molt​ke – po​wie​dział. – Wie​le o panu słyszałem, Herr Günther. – Mówił z tak sil​n ym ba​war​skim ak​cen​tem, że wręcz dałoby się zdmuchnąć pianę z jego słów. Kiwnąłem nie​p ew​n ie głową. W jego oczach było coś, co głęboko mnie za​nie​p o​koiło; miał spoj​rze​n ie hip​n o​ty​ze​ra z mu​sic-hal​lu. – Miło mi pana po​znać, Herr Dok​tor. No proszę, ko​lej​n y gość, który zmie​n ił na​zwi​sko. Ko​lej​n y, który po​dob​n o nie żył, jak Ar​thur Nebe. A prze​cież nie był to po​spo​li​ty przestępca, ukry​wający się przed wy​mia​rem spra​wie​dli​wości, jeśli w ogóle w 1948 roku gdzieś w Eu​ro​p ie ist​n iała spra​wie​dli​wość. Dziw​n ie się czułem ze świa​do​mością, że właśnie uścisnąłem rękę człowie​ka, który – gdy​by nie nie​wy​jaśnio​n e oko​licz​n ości jego „śmier​ci” – za​p ew​n e byłby naj​gor​li​wiej ści​ga​n ym człowie​kiem na świe​cie. Miałem przed sobą He​in​ri​cha „Ge​sta​p o” Mülle​ra we własnej oso​bie. – Ar​thur Nebe wie​le mi o panu opo​wia​dał – oznaj​mił. – Wie pan, wy​da​je mi się, że my dwaj je​steśmy bar​dzo do sie​bie po​dob​n i. Byłem śled​czym w po​li​cji, tak jak pan, cho​ciaż za​czy​n ałem jako zwykły po​ste​run​ko​wy. Za​wo​du uczyłem się w twar​dej szko​le zwy​czaj​n ej pra​cy po​li​cyj​n ej. I tak jak pan zna​lazłem swoją spe​cjal​n ość: pan zaczął pra​co​wać w wy​dzia​le zabójstw, mnie pociągała in​wi​gi​la​cja funk​cjo​n a​riu​szy par​tii ko​mu​n i​stycz​nej. Podjąłem na​wet ba​da​n ia nad me​to​da​mi sto​so​wa​n y​mi przez mi​licję ra​dziecką. Wie​le rze​czy wzbu​dziło mój po​dziw. Z pew​n ością pan również jako po​li​cjant do​ce​n ia ich pro​fe​sjo​n a​lizm. MWD, daw​n iej​sze NKWD, to chy​ba naj​lep​sza taj​n a po​li​cja na świe​cie. Lep​sza na​wet niż ge​sta​p o. A to z tego pro​ste​go po​wo​du, moim zda​n iem, że in​a ​czej niż ko​mu​n izm, na​ro​do​wy so​cja​lizm nig​dy nie był w sta​n ie wzbu​dzić wia​ry, która na​rzu​całaby tak kon​se​kwent​n e po​dejście do życia. A wie pan dla​cze​go?

Pokręciłem głową. Owa sil​n a ba​war​ska wy​mo​wa su​ge​ro​wała na​tu​ralną do​bro​dusz​n ość, która, jak do​brze wie​działem, w żad​n ym ra​zie nie ce​cho​wała tego człowie​ka. – Po​n ie​waż, Herr Günther, w prze​ci​wieństwie do ko​mu​n istów my nig​dy na​p rawdę nie byliśmy atrak​cyj​n i dla in​te​li​gen​cji. Wie pan, ja sam wstąpiłem do par​tii do​p ie​ro w 1939 roku. Sta​lin robi te rze​czy le​p iej. Dzi​siaj po​strze​gam go w in​n ym świe​tle niż daw​n iej. Żachnąłem się. Czyżby Müller chciał mnie wypróbować? A może to był żart? Ale naj​wy​raźniej mówił całkiem poważnie. Wręcz z na​masz​cze​n iem. – Po​dzi​wia pan Sta​li​n a? – za​p y​tałem z nie​do​wie​rza​n iem. – Wy​ra​sta wy​so​ko po​n ad po​ziom na​szych za​chod​n ich przy​wódców. W porówna​n iu z nim na​wet Hi​tler był małym człowiecz​kiem. Proszę pomyśleć, z czym Sta​lin i jego par​tia mu​sie​li się mie​rzyć. Był pan w ich obo​zie. Wie pan, do cze​go są zdol​n i. Na​wet mówi pan po ro​syj​sku. Z ru​ski​mi człowiek za​wsze wie, na czym stoi. Albo po​sta​wią pana pod ścianą i za​strzelą, albo dadzą panu Or​der Le​n i​n a. Nie tak jak Ame​ry​ka​n ie albo Bry​tyj​czy​cy. – Na twa​rzy Mülle​ra od​ma​lo​wała się gwałtow​n a niechęć. – Ga​dają o mo​ral​n ości i spra​wie​dli​wości, a po​zwa​lają, żeby Niem​cy przy​mie​rały głodem. Roz​wodzą się o ety​ce, po czym jed​n e​go dnia posyłają na​szych to​wa​rzy​szy na szu​bie​n icę, a następne​go wer​bują ich do swo​ich służb bez​p ie​czeństwa. Ta​kim lu​dziom nie można ufać, Herr Günther. – Wy​ba​czy pan, Herr Dok​tor, ale od​n iosłem wrażenie, że pra​cu​je​my dla Ame​ry​kanów. – Niesłusznie. Współpra​cu​je​my z Ame​ry​ka​n a​mi, owszem. Ale ko​n iec końców pra​cu​je​my dla Nie​miec. Dla no​wej oj​czy​zny. Przy​brał bar​dziej sku​p io​n y wy​raz twa​rzy i pod​szedł do okna. Zamyśle​n ie przyjęło u nie​go po​stać milczącej udręki, ty​p o​wej ra​czej dla wiej​skie​go księdza, zma​gającego się z su​mie​n iem. Składał i rozkładał mięsi​ste ręce, aż wresz​cie za​cisnął je w pięści i zaczął ugnia​tać so​bie skro​n ie. – W Ame​ry​ce nie ma co po​dzi​wiać. Nie tak jak w Ro​sji. Ale Jan​ke​si mają władzę, a tę władze daje im do​lar. To jest je​dy​n y powód, dla którego mu​si​my prze​ciw​sta​wiać się Ro​sja​n om. Po​trze​bu​je​my ame​ry​kańskich do​larów. Związek Ra​dziec​ki może nam je​dy​n ie służyć przykładem: przykładem tego, co można osiągnąć dzięki lo​jal​n ości i poświęce​n iu, na​wet bez pie​n iędzy. Proszę pomyśleć, co mogłyby osiągnąć Niem​cy, gdy​by miały ro​syjską de​ter​mi​n ację i ame​ry​kańską gotówkę! Bez po​wo​dze​n ia usiłowałem stłumić ziew​n ięcie. – Po co mi pan to wszyst​ko mówi, Herr… dok​to​rze Molt​ke? – Przez jedną

upiorną se​kundę chciałem zwrócić się do nie​go per Müller. Czy kto​kol​wiek oprócz Ar​thu​ra Ne​be​go oraz, być może, von Bol​schwin​ga, który mnie wcześniej przesłuchi​wał, wie​dział, kim na​p rawdę był Molt​ke? – Działamy na rzecz no​we​go ju​tra, Herr Günther. Może dzi​siaj po​dzie​li​li Niem​cy między sie​bie, ale przyj​dzie czas, że będzie​my wiel​kim mo​car​stwem. Wiel​kim mo​car​stwem go​spo​dar​czym. Dopóki na​sza Or​ga​n i​za​cja współpra​cu​je z Ame​ry​ka​n a​mi, ci będą prze​ko​n a​n i, że wol​n o dopuścić do od​bu​do​wy Nie​miec. Z na​szym prze​mysłem i tech​n iką osiągnie​my to, co Hi​tle​ro​wi nig​dy by się nie udało. I o czym Sta​lin, tak, na​wet Sta​lin z jego ogrom​n ym pla​nem pięcio​let​n im, na ra​zie nie może na​wet ma​rzyć. Niem​cy może już nig​dy nie będą potęgą woj​skową, ale go​spo​darczą – owszem. Eu​ropę pod​bi​je nie swa​sty​ka, lecz mar​ka. Wątpi pan w to, co mówię? Jeśli wyglądałem na zdu​mio​n e​go, to tyl​ko dla​te​go, że ob​raz prze​mysłu nie​miec​kie​go górującego nad czym​kol​wiek oprócz kupy złomu wydał mi się całko​wi​cie nie​do​rzecz​n y. – Po pro​stu się za​sta​n a​wiam, czy wszy​scy w Or​ga​n i​za​cji myślą tak jak pan? Wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Nie, właści​wie nie. Ist​n ieją roz​ma​ite opi​n ie na te​mat war​tości na​szych so​jusz​n ików i podłości na​szych wrogów. Ale wszy​scy zga​dzają się co do jed​ne​go, że po​wstaną nowe Niem​cy. Czy miałoby to trwać pięć lat, czy pięćdzie​siąt pięć. Müller w roz​tar​gnie​n iu podłubał w no​sie. Po kil​ku se​kun​dach uważnie obej​rzał pal​ce, po czym wy​tarł je w zasłony Ne​be​go. Uznałem, że to mar​n y przed​smak no​wych Nie​miec, o których tyle roz​p ra​wiał. – W każdym ra​zie chciałem panu po​dziękować oso​biście za ini​cja​tywę, którą pan prze​ja​wił. Uważnie przyj​rzałem się do​ku​men​tom do​star​czo​n ym przez pańskie​go zna​jo​me​go i nie mam naj​mniej​szych wątpli​wości: to pierw​szorzędny ma​te​riał. Ame​ry​ka​n ie nie będą się po​sia​dać z radości, kie​dy go do​staną. – Miło mi to słyszeć. Müller nie​spiesz​n ie pod​szedł do krzesła obok ka​n a​p y i znów na nim usiadł. – Proszę po​wie​dzieć, czy pańskim zda​n iem można po​le​gać na tym człowie​ku? Czy będzie nadal do​star​czał tak war​tościo​wych in​for​ma​cji? – W stu pro​cen​tach. – Zna​ko​mi​cie. Wie pan, to się nie mogło zda​rzyć w lep​szym mo​men​cie. Południo​wo​n ie​miec​kie Przed​siębior​stwo Prze​mysłu Uty​li​za​cyj​n e​go

występuje do ame​ry​kańskie​go De​p ar​ta​men​tu Sta​n u o przy​zna​n ie większych fun​du​szy. Ma​te​riał prze​ka​za​n y przez pańskie​go człowie​ka będzie istotną częścią na​sze​go wnio​sku. Na dzi​siej​szym ze​bra​n iu zgłoszę po​stu​lat, aby wy​ko​rzy​sta​n ie tego no​we​go źródła in​for​ma​cji stało się tu, w Wied​n iu, za​da​niem prio​ry​te​to​wym. Chwy​cił po​grze​bacz i wście​kle dźgnął do​ga​sający ogień. Nie​trud​n o było so​bie wy​obra​zić, jak robi to ja​kiejś żywej isto​cie. Następnie rzekł: – Herr Günther, zważyw​szy na moje oso​bi​ste za​in​te​re​so​wa​n ie tą sprawą, chciałbym pana pro​sić o pewną przysługę. – Słucham, Herr Dok​tor. – Muszę przy​znać, że mam na​dzieję, że po​zwo​li mi pan oso​biście pro​wa​dzić tego in​for​ma​to​ra. Za​sta​n a​wiałem się przez chwilę. – Na​tu​ral​n ie, będę go mu​siał za​p y​tać o zda​n ie. On mi ufa. To może zająć trochę cza​su. – Oczy​wiście. – Oraz, jak już mówiłem Ne​be​mu, on będzie żądał pie​n iędzy. Dużo pie​niędzy. – Może mu pan po​wie​dzieć, że wszyst​ko zor​ga​n i​zuję. Kon​to w szwaj​car​skim ban​ku. Cze​go​kol​wiek za​p ra​gnie. – W tej chwi​li naj​bar​dziej pra​gnie mieć szwaj​car​ski ze​ga​rek – za​im​p ro​wi​zo​wałem. – Doxę. – Nie ma pro​ble​mu. – Müller wy​szcze​rzył zęby w uśmie​chu. – Wi​dzi pan, co mam na myśli, gdy mówię o Ro​sja​n ach? Dokład​n ie wiedzą, cze​go chcą. Ład​n e​go ze​gar​ka. Niech pan zo​sta​wi to mnie. – Müller odłożył po​grze​bacz na sto​jak i roz​siadł się za​do​wo​lo​n y. – Z tego wnoszę, że nie ma pan za​strzeżeń do mo​jej pro​p o​zy​cji? Na​tu​ral​n ie zo​sta​n ie pan wy​n a​gro​dzo​n y za za​pew​n ie​n ie nam tak cen​n e​go źródła. – Sko​ro pan o tym mówi, to przy​cho​dzi mi do głowy pew​n a sum​ka. Müller uniósł dłonie, zachęcając mnie, bym ją wy​mie​n ił. – Może pan o tym nie wie, ale ostat​n io po​n iosłem spo​re stra​ty przy grze w kar​ty. Prze​grałem pra​wie wszyst​kie pie​n iądze, około czte​rech tysięcy szy​lingów. Myślałem, że mógł​by pan mi to wyrównać, a na​wet pod​n ieść do pięciu tysięcy. Ściągnął war​gi i po​wo​li po​ki​wał głową. – To brzmi dość rozsądnie. W tych oko​licz​n ościach. Uśmiechnąłem się. Roz​ba​wiło mnie, że Müller tak bar​dzo chciał za​bez​p ie​czyć ob​szar swych kom​p e​ten​cji w Or​ga​n i​za​cji, iż był gotów od​ku​p ić ode

mnie kon​takt z Ro​sja​n i​n em Be​lin​sky’ego. Ja​sne, że w ten sposób re​p u​ta​cja Ge​sta​p o Mülle​ra jako au​to​ry​te​tu od wszyst​kich spraw związa​n ych z MWD zo​stałaby osta​tecz​n ie ugrun​to​wa​n a. Zde​cy​do​wa​n ym ru​chem klepnął się po ko​la​n ach. – Do​brze. A więc wszyst​ko usta​lo​n e. To była miła po​gawędka. Po​roz​ma​wia​my jesz​cze po dzi​siej​szym ze​bra​n iu. O tak, z pew​n ością, pomyślałem. Tyle że roz​mo​wa odbędzie się w Sti​ft​ska​ser​n e albo w in​n ym miej​scu, gdzie lu​dzie z Crow​cass ze​chcą przesłuchać Mülle​ra. – Oczy​wiście, będzie​my mu​sie​li omówić pro​ce​durę po​ro​zu​mie​wa​n ia się z pańskim źródłem. Ar​thur mówi, że ma​cie już usta​loną skrzynkę kon​tak​tową. – Wszyst​ko jest za​p i​sa​n e – od​p arłem. – Zo​ba​czy pan, na pew​n o wszyst​ko będzie w porządku. – Zerknąłem na ze​ga​rek i zo​ba​czyłem, że minęła dzie​siąta. Pod​n iosłem się z ka​n a​p y i po​p ra​wiłem kra​wat. – Och, proszę się nie mar​twić – rzekł Müller, po​kle​p ując mnie po ra​mie​niu. Te​raz, gdy już do​stał to, cze​go chciał, za​cho​wy​wał się nie​mal jo​wial​n ie. – Za​cze​kają na nas, za​p ew​n iam pana. Ale nie​mal w tej sa​mej chwi​li drzwi bi​blio​te​ki otwo​rzyły się, uka​zując nie​co roz​drażnio​n e ob​li​cze von Bol​sh​win​ga. Ba​ron stanął w pro​gu i uniósł znacząco ze​ga​rek: – Herr Dok​tor, na​p rawdę mu​si​my za​czy​n ać. – Bar​dzo do​brze – od​rzekł Müller. – Właśnie skończy​liśmy. Może pan po​wie​dzieć po​zo​stałym, że mogą już wejść. – Bar​dzo panu dziękuję. – Ba​ron wciąż był nadąsany. – Ze​bra​n ia – sarknął Müller. – Jed​n o po dru​gim w tej or​ga​n i​za​cji. Nie ma końca udręce. Jak wy​cie​ra​n ie dupy oponą. Zupełnie jak​by Him​m​ler wciąż żył. Uśmiechnąłem się. – To mi przy​p o​mi​n a, że muszę iść na stronę. – Nie​co da​lej ko​ry​ta​rzem – pod​p o​wie​dział. Prze​p ro​siłem Ar​thu​ra Ne​be​go i ba​ro​n a, po czym ru​szyłem do wyjścia, prze​p y​chając się między ludźmi, którzy tym​cza​sem zaczęli wcho​dzić do bi​blio​te​ki. O tak, to istot​n ie byli Sta​rzy To​wa​rzy​sze. Mężczyźni o ka​mien​n ych oczach, zwiot​czałych ustach, wy​p cha​n ych brzu​chach i spe​cy​ficz​n ej aro​gan​cji, jak​by żaden nig​dy nie prze​grał żad​n ej woj​n y ani nie zro​bił nic, cze​go mu​siałby się wsty​dzić. To była zbio​ro​wa twarz owych no​wych Nie​miec, o których tyle ględził Müller.

Lecz Königa wciąż nie było. Zna​lazłszy się w nieświeżo cuchnącej to​a ​le​cie, sta​ran​n ie za​mknąłem drzwi na za​suwkę, spraw​dziłem go​dzinę i stanąłem przy oknie, próbując do​strzec drogę za drze​wa​mi pod do​mem. Wiatr po​ru​szał gałęzia​mi i trud​n o było coś zo​ba​czyć wyraźnie, jed​n ak od​n iosłem wrażenie, że w od​da​li ma​ja​czy jak​by błotnik dużego czar​n e​go auta. Sięgnąłem po sznu​rek ro​le​ty z na​dzieją, że jest moc​n iej przy​twier​dzo​n a do ścia​n y niż ro​le​ta w mo​jej łazien​ce w Ber​li​n ie, i de​li​kat​n ie opuściłem ją na pięć se​kund, a następnie pod​n iosłem na ko​lej​n e pięć. Zgod​n ie z umową powtórzyłem tę czyn​n ość trzy razy, za​cze​kałem na sy​gnał Be​lin​sky’ego i z ogromną ulgą usłyszałem w od​da​li trzy​krot​n e trąbie​n ie klak​so​n u. Po​tem spuściłem wodę i otwo​rzyłem drzwi. Na środ​ku ko​ry​ta​rza, w połowie dro​gi dzielącej mnie od drzwi bi​blio​te​ki, stał pies Königa. Powęszył wokół, spoj​rzał na mnie, jak​by mnie po​zna​wał, po czym odwrócił się i po​drep​tał na dół. Naj​szyb​ciej od​n ajdę Königa, pomyślałem, jeśli po​zwolę, żeby zwie​rzak zro​bił to za mnie. Ru​szyłem w ślad za nim. Za​trzy​mał się pod ja​ki​miś drzwia​mi na par​te​rze i szczeknął pi​skli​wie. Kie​dy je otwo​rzyłem, ru​szył pędem, skręcając w ko​ry​tarz pro​wadzący na tyły domu. Po chwi​li znów się za​trzy​mał i zaczął dra​p ać podłogę pod in​n y​mi drzwia​mi, naj​wy​raźniej pro​wadzącymi do piw​n i​cy. Przez chwilę wahałem się, co robić da​lej, lecz pies za​szcze​kał po​n ow​n ie, uznałem więc, że le​p iej dać mu przejść, niż ry​zy​ko​wać, że zja​wi się zwa​bio​n y hałasem König. Na​cisnąłem klamkę i pchnąłem. Drzwi ani drgnęły. Po​sta​n o​wiłem pociągnąć. Otwo​rzyły się z le​ciut​kim skrzyp​n ięciem, które jed​n ak na​tych​miast zo​stało zagłuszo​n e do​bie​gającym z głębi odgłosem, który z początku wziąłem za miau​cze​n ie kota. Owionął mnie piw​n icz​n y chłód, po czym twarz mi ścierpła; do​tarła do mnie strasz​n a świa​do​mość, że nie mam do czy​n ie​n ia z ko​tem. Po​czułem, że wstrząsa mną mi​mo​wol​n y dreszcz. Pies za​winął się wokół fra​mu​gi drzwi i zbiegł po gołych de​skach schodów. Roz​p o​znałem w żałosnym jęku głos Ve​ro​n i​ki, jesz​cze za​n im do​tarłem na dół. Przy​stanąłem pod osłoną dużego sto​ja​ka na wino; sce​n a, którą uj​rzałem, nie wy​ma​gała większe​go za​sta​n o​wie​n ia. Dziew​czy​n a sie​działa na krześle, obnażona do pasa i śmier​tel​n ie bla​da. Tuż przed nią sie​dział jakiś mężczy​zna w ko​szu​li; miał pod​wi​n ięte rękawy i ka​le​czył jej ko​la​n o za​krwa​wio​n ym me​ta​lo​wym przed​mio​tem. Stojący za nią König w miarę po​trze​by tłumił jej krzy​ki zwi​n iętą w kłąb szmatą. Nie miałem cza​su przej​mo​wać się bra​kiem bro​n i, na szczęście König, zdzi​-

wio​n y po​ja​wie​n iem się psa, na chwilę spuścił wzrok. – Lin​go – po​wie​dział, spoglądając na zwierzę – jakżeś się tu do​stał? Myślałem, że za​mknąłem cię na zewnątrz. – Kie​dy się po​chy​lił, by pod​n ieść psa, pędem wy​p adłem zza sto​ja​ka i rzu​ciłem się na nich. Siedzący mężczy​zna na​wet nie zdążył się pod​n ieść, gdy z całej siły strze​liłem go dłońmi w uszy. Wrzasnął i chwy​tając się za głowę, padł na podłogę, gdzie zaczął się roz​p acz​li​wie wić, usiłując opa​n o​wać ból bębenków, które nie​mal na pew​n o były pęknięte. Do​p ie​ro wte​dy zo​ba​czyłem, co robił Ve​ro​n i​ce. Z jej ko​la​n a pod kątem pro​stym ster​czał kor​ko​ciąg. Tym​cza​sem König wciąż nie​zdar​n ie wyciągał broń z ka​bu​ry pod pachą. Sko​czyłem na nie​go, zadałem mu strasz​li​wy cios pięścią w odsłonięty bok i po​p ra​wiłem krawędzią dłoni w górną wargę. Każde z tych ude​rzeń wy​star​czyłoby, aby go obezwładnić. Puścił krzesło Ve​ro​n i​ki i za​to​czył się do tyłu, brocząc ob​fi​cie krwią z nosa. Nie mu​siałem go wpraw​dzie bić da​lej, ale te​raz, kie​dy ode​tkał dziew​czy​n ie usta, zaczęła krzy​czeć tak roz​dzie​rająco, że puściły mi ner​wy i przyłożyłem mu łokciem w śro​dek most​ka. Stra​cił przy​tom​n ość, jesz​cze za​n im upadł na podłogę. Pies na​tych​miast prze​stał wście​kle szcze​kać, wyciągnął język i zajął się przy​wra​ca​n iem swe​go pana do życia. Po​n iosłem z podłogi pi​sto​let Königa, wsunąłem go do kie​sze​n i spodni i po​spiesz​n ie roz​wiązałem Ve​ro​n ikę. – Wszyst​ko do​brze – po​wie​działem – za​raz stąd idzie​my. Lada chwi​la zja​wi się Be​lin​sky z po​licją. Usiłowałem nie pa​trzeć na miazgę, w którą za​mie​n iło się jej ko​la​n o. Kie​dy zdej​mo​wałem sznur z jej za​krwa​wio​n ych nóg, jęknęła żałośnie; miała lo​do​watą skórę, drżała na całym cie​le i wyraźnie była w szo​ku. Ale kie​dy zdjąłem ma​ry​n arkę i za​rzu​ciłem jej na ra​mio​n a, przy​trzy​mała mnie za rękę i wy​ce​dziła przez zaciśnięte zęby: – Wyj​mij to! Na litość boską, wyj​mij mi to z ko​la​n a! Mając oko na scho​dy – zbyt długo nie zja​wiałem się na górze i lu​dzie Ne​be​go za​p ew​n e już mnie szu​ka​li – klęknąłem przed nią i przyj​rzałem się ra​nie oraz narzędziu, które ją spo​wo​do​wało. Był to zwy​czaj​n y kor​ko​ciąg z drew​n ia​n ym uchwy​tem, obec​n ie lep​ki od krwi, którego ostry ko​n iec tkwił wbi​ty w staw ko​la​n o​wy dziew​czy​n y na głębokość kil​ku​n a​stu mi​li​metrów. Nie było spo​so​bu, żeby go wyciągnąć, nie spra​wiając jej co naj​mniej ta​kie​go bólu, jaki wywołało jego wkręca​n ie. Przy najlżej​szych do​tknięciu uchwy​tu głośno krzy​czała.

– Proszę, wyj​mij to! – po​n a​gliła, wy​czu​wając moje nie​zde​cy​do​wa​n ie. – Do​brze – od​p arłem – ale złap się za krawędź krzesła. To będzie bolało. – Przy​sunąłem dru​gie krzesło bliżej, żeby nie kopnęła mnie w kro​cze, i usiadłem. – Go​to​wa? Za​cisnęła po​wie​ki i przy​taknęła. Przy pierw​szym ob​ro​cie w lewo wrzasnęła co sił w płucach, a jej twarz okryła się szkarłatem. Przy dru​gim ob​ro​cie na szczęście ze​mdlała. Przez chwilę wpa​try​wałem się w trzy​ma​n y w ręku przed​miot, po czym z całej siły cisnąłem nim w człowie​ka, którego trzasnąłem w uszy. Opraw​ca Ve​ro​n i​ki leżał w kącie i ciężko dy​szał. Wyglądało na to, że mar​n ie z nim – cios był strasz​li​wy i choć nig​dy go przed​tem nie sto​so​wałem, wie​działem ze szko​le​nia w woj​sku, że cza​sem po​wo​do​wał śmier​tel​n y wy​lew krwi do mózgu. Ko​la​n o Ve​ro​n i​ki bar​dzo krwa​wiło, więc ro​zej​rzałem się za czymś, żeby je za​ban​dażować. Ko​szu​la ogłuszo​n e​go gościa świet​n ie nada​wała się do tego celu. Pod​szedłem i zdarłem mu ją z kar​ku, cia​sno złożyłem ple​cy i przód, po​wstałym opa​trun​kiem ucisnąłem ranę i wszyst​ko owinąłem ręka​wa​mi, które na ko​n iec zawiązałem porządnie na supeł. Kie​dy skończyłem, opa​tru​n ek wyglądał pierw​szorzędnie. Ale od​dech Ve​ro​n i​ki był bar​dzo płytki i nie wątpiłem, że po​trzeb​n e będą no​sze, by ją stąd wy​n ieść. Piętnaście mi​n ut upłynęło, odkąd dałem Be​lin​sky’emu sy​gnał, lecz jak dotąd nie do​biegł mnie żaden dźwięk, który wska​zy​wałby, że coś się dzie​je. Ile cza​su po​trze​bo​wa​li jego lu​dzie, żeby wkro​czyć do ak​cji? Nie słyszałem żad​n e​go krzy​ku, nic, co by świad​czyło o ja​kim​kol​wiek opo​rze. A nie przy​pusz​czałem, że z ta​ki​mi pa​chołkami jak Łotysz Müller i Nebe pod​dadzą się bez wal​ki. König jęknął i po​ru​szył nogą jak przetrącony owad. Od​sunąłem psa stopą, po​chy​liłem się i przyj​rzałem Köni​go​wi. Skóra pod jego wąsami na​brała ciem​n o​si​n ej bar​wy; ilość krwi, cieknąca mu po po​licz​kach, wska​zy​wała, że praw​do​p o​dob​n ie mój cios ode​rwał mu chrząstkę nosa od górnej szcze​ki. – Trochę po​trwa, za​n im wy​p a​lisz ko​lej​n e cy​ga​ro – mruknąłem po​n u​ro. Wyjąłem z kie​sze​n i mau​zer Königa i spraw​dziłem za​mek. Przez otwór wzier​n i​ka do​strzegłem zna​jo​my błysk na​bo​ju cen​tral​n e​go zapłonu. Je​den w ko​mo​rze. Wyjąłem ma​ga​zy​n ek; było w nim sześć ko​lej​n ych, ułożonych schlud​n ie jak pa​p ie​ro​sy. Na​sadą dłoni wbiłem ma​ga​zy​n ek w rękojeść i od​wiodłem ku​rek. Wszedłem po scho​dach i przez chwilę nasłuchi​wałem pod drzwia​mi.

Wydało mi się, że słyszę sa​p a​n ie, po czym uświa​do​miłem so​bie, że to mój własny od​dech. Uniosłem broń na wy​so​kość głowy, od​bez​p ie​czyłem ją i zro​biłem krok naprzód. Przez ułamek se​kun​dy mignął mi czar​n y kot Łoty​sza, po​tem zaś po​czułem, że wali się na mnie su​fit. Do​biegł mnie dźwięk jak​by kor​ka wy​ska​kującego z bu​tel​ki; nie​mal roześmiałem się na myśl, że mój wstrząśnięty mózg tyl​ko tyle usłyszał, kie​dy pi​sto​let, który trzy​małem w dłoni, wy​p a​lił przy​p ad​ko​wo. Leżałem na podłodze jak ogłuszo​n y łosoś na brze​gu, moje ciało wi​bro​wało ni​czym ka​bel te​le​fo​n icz​n y. Zbyt późno przy​p o​mniałem so​bie, że Łotysz, choć wiel​ki, po​ru​szał się nie​zwy​kle lek​ko. Przyklęknął obok mnie, wy​szcze​rzył zęby i jesz​cze raz za​machnął się pałką. Za​p adła ciem​n ość.

35

Cze​kała na mnie wia​do​mość. Ktoś wy​p i​sał ją dużymi li​te​ra​mi, żeby pod​kreślić jej zna​cze​n ie. Wytężyłem wzrok, ale na​p is wciąż się po​ru​szał. Przez za​p uch​n ięte po​wie​ki spróbowałem od​czy​tać po​je​dyn​cze li​te​ry – żmud​n e zajęcie, lecz nie miałem wyjścia. Wresz​cie ułożyły się w jakąś całość: wia​do​mość brzmiała „CARE USA”. Z ja​kie​goś po​wo​du wydało mi się, że to bar​dzo ważne, cho​ciaż nie wie​działem dla​cze​go. Ale po​tem do​strzegłem, że to tyl​ko część na​p isu, w do​dat​ku ostat​n ia. Przełknąłem ślinę, ha​mując mdłości, po czym pra​co​wi​cie prze​brnąłem przez pierwszą część. Na​p i​sa​n a była szy​frem: GR. WT 26lbs. CU. FT. 0’10. Co to mogło zna​czyć? Wciąż głowiłem się nad tym ko​dem, gdy roz​legły się kro​ki, a po​tem zgrzyt przekręca​n e​go w zam​ku klu​cza. Dwie pary sil​n ych rąk szarpnęły mnie do góry i na​tych​miast boleśnie prze​jaśniło mi się w głowie. W kąt po​le​ciało od​rzu​co​n e kop​n ia​kiem pu​ste pudło CARE, po czym dwaj mężczy​źni siłą wy​p ro​wa​dzi​li mnie z po​miesz​cze​nia. Kark i ramię bolały mnie tak bar​dzo, że do​stałem gęsiej skórki, gdy złapa​li mnie za ręce, które – uświa​do​miłem to so​bie do​p ie​ro te​raz – miałem sku​te z przo​du. Zbie​rało mi się na wy​mio​ty, więc roz​p acz​li​wie spróbowałem położyć się na podłodze – tyl​ko tam czułem się jako tako wy​god​n ie. Ale trzy​ma​li mnie moc​n o, a wy​ry​wając się, tyl​ko potęgowałem ból, toteż dałem się po​wlec krótkim, zatęchłym ko​ry​ta​rzem obok ja​kichś połama​n ych be​czek, po​tem zaś po schod​kach na górę do ogrom​n ej dębo​wej ka​dzi. Tam bez​ce​re​mo​n ial​n ie po​sa​dzi​li mnie na krześle. Głos – głos Mülle​ra – po​le​cił dać mi trochę wina. – Chcę, żeby był w pełni przy​tom​n y, kie​dy będzie​my go przesłuchi​wać. Ktoś przy​tknął mi do warg szklankę i boleśnie od​chy​lił ​głowę do tyłu. Kie​dy wypiłem, po​czułem w ustach smak krwi. Splunąłem; było mi wszyst​ko jed​n o. – Dzia​do​stwo – wy​chry​p iałem. – Wino do po​traw. Müller par​sknął śmie​chem, więc obróciłem głowę w tamtą stronę. Światło na​giej żarówki było mętne, lecz i tak raziło mnie w oczy. Moc​n o za​cisnąłem po​wie​ki, a po​tem znów je otwo​rzyłem. – Do​brze – po​chwa​lił Müller. – Wciąż jesz​cze tkwią w panu ja​kieś siły, Herr Günther. Przy​dadzą się panu, żeby od​p o​wie​dzieć na wszyst​kie moje py​ta​n ia. Może pan być tego pe​wien.

Sie​dział na krześle z nogą na no​dze i rękami skrzyżowa​n y​mi na pier​siach, jak​by za​raz miał obej​rzeć próbę w te​a trze. Obok nie​go, trochę mniej roz​luźnio​n y, za​sia​dał Nebe. Nie​co da​lej uj​rzałem prze​bra​n e​go w czystą ko​szulę Königa, który przy​ci​skał chustkę do warg i nosa, jak​by cier​p iał na ka​tar sien​n y. Na podłodze u ich stóp leżała Ve​ro​n i​ka. Była nie​p rzy​tom​n a i jeśli nie li​czyć ban​daża na ko​la​n ie, całkiem naga. Po​dob​n ie jak ja miała ręce sku​te kaj​dan​ka​mi, cho​ciaż sądząc z jej bla​dości, była to całko​wi​cie zbędna ostrożność. Obróciłem głowę w pra​wo. Stał tam Łotysz z ja​kimś zbi​rem, którego nig​dy przed​tem nie wi​działem. Łotysz szcze​rzył zęby z pod​n ie​ce​n ia, bez wątpie​nia nie​cier​p li​wie cze​kając, aż będzie mógł się do mnie do​brać. Znaj​do​wa​liśmy się w naj​większym bu​dyn​ku go​spo​dar​czym. Za okna​mi, obojętna na prze​bieg wy​da​rzeń, za​p a​dała noc. Gdzieś ci​chut​ko mru​czała prądni​ca. Po​ru​sza​n ie głową i szyją spra​wiało mi ból; od​kryłem, że mniej uciążliwe jest pa​trze​n ie na Mülle​ra. – Py​taj​cie, o co chce​cie – szepnąłem – nic ze mnie nie wyciągnie​cie. Ale już mówiąc te słowa, wie​działem, że w doświad​czo​n ych rękach Mülle​ra szan​se na to, iż nic mu nie po​wiem, są mniej​sze niż na to, że zo​stanę mia​n o​wa​n y pa​p ieżem. Uznał moją bra​wurę za tak za​bawną, że aż się roześmiał i pokręcił głową. – Od kil​ku lat nie pro​wa​dziłem przesłucha​n ia – wy​znał jak​by z no​stal​gią. – Ale mam na​dzieję, że przy​zna pan niedługo, że nie stra​ciłem wy​czu​cia. Spoj​rzał na Ne​be​go i Königa, jak​by szu​kając apro​ba​ty. Obaj po​n u​ro skinęli głowa​mi. – Pew​n ie do​sta​wałeś za to na​gro​dy, ty kur​du​p lu. Po tych słowach Łotysz uznał za sto​sow​n e moc​n o zdzie​lić mnie w twarz. Nagły cios spra​wił, że całe moje ciało, aż po pal​ce u nóg, prze​szył prze​n i​kli​wy ból. Krzyknąłem. – Nie, Ra​inis, nie – po​wie​dział karcąco Müller jak oj​ciec do dziec​ka – mu​si​my po​zwo​lić Günthe​ro​wi się wy​p o​wie​dzieć. Może te​raz nas obraża, ale w końcu po​wie nam wszyst​ko, co chce​my usłyszeć. Proszę, już go nie bij, chy​ba że ci roz​każę. – Nic z tego, Ber​n ie – ode​zwał się Nebe. – Fräule​in Za​rtl po​wie​działa nam, jak ty i ten Ame​ry​ka​n in po​zby​liście się ciała tego bie​da​ka He​ima. Za​sta​n a​wiałem się, cze​mu ona tak cię in​te​re​su​je. Te​raz już wie​my. – Prawdę mówiąc, wie​my dość dużo. – Müller przejął pałeczkę. – Kie​dy ty so​bie drze​małeś, tu obec​n y Ar​thur, udając po​li​cjan​ta, do​stał się do two​je​go po​ko​ju. – Uśmiechnął się z za​do​wo​le​n iem. – To nie było zbyt trud​n e; Au​-

stria​cy to taki po​tul​n y, pra​worządny naród. Ar​thur, po​wiedz Herr Günthe​ro​wi, co zna​lazłeś. – Zna​lazłem two​je zdjęcia, He​in​rich. Zakładam, że do​stał je od Ame​ry​ka​ni​n a. Co ty na to, Ber​n ie? – Idźcie do diabła. Nebe, nie​wzru​szo​n y, ciągnął da​lej: – Był tam również ry​su​n ek na​grob​ka Mar​ti​n a Al​ber​sa. Herr Dok​tor, pamięta pan tę nieszczęsną hi​sto​rię? – Tak – od​p arł Müller – to była ze stro​n y Mak​sa wiel​ka nie​ostrożność. – Ośmielę się przy​p uścić, Ber​n ie, że wpadłeś na to, że Max Abs i Mar​tin Al​bers to jed​n a i ta sama oso​ba. Max był człowie​kiem sta​ro​mod​n ym i trochę sen​ty​men​tal​n ym. Po pro​stu nie chciał uda​wać mar​twe​go jak my wszy​scy. Nie, mu​siał mieć ka​mień na​grob​n y, by upa​miętnić swo​je odejście, żeby wszyst​ko wyglądało przy​zwo​icie. Do​p raw​dy, ty​p o​wy wie​deńczyk, nie sądzisz? Myślę, że to ty uprze​dziłeś żan​dar​me​rię w Mo​n a​chium, że Max ma przy​je​chać. Oczy​wiście nie mog​łeś wie​dzieć, że ma przy so​bie kil​ka ze​stawów do​ku​mentów i prze​p u​stek na podróż. Wi​dzisz, Max spe​cja​li​zo​wał się w pa​p ie​rach, był mi​strzem fałszer​stwa. Jako były ko​men​dant sek​cji taj​n ych ope​ra​cji w Bu​da​p esz​cie był jed​n ym z na​szych naj​lep​szych fa​chowców. – Jak mnie​mam, był to ko​lej​n y fałszy​wy uczest​n ik spi​sku na życie Hi​tle​ra – sarknąłem. – Ko​lej​n y sfa​bry​ko​wa​n y wpis na liście roz​wa​lo​n ych. Po​dob​n ie jak ty, Ar​thu​rze. Muszę przy​znać, że byliście bar​dzo cwa​n i. – To był po​mysł Mak​sa – po​wie​dział Nebe. – Spryt​n e, ale przy po​mo​cy Königa zor​ga​n i​zo​wa​liśmy to bez tru​du. Wi​dzisz, König do​wo​dził plu​to​n em eg​ze​ku​cyj​n ym w Plötzen​see, gdzie po​wie​szo​n o set​ki spi​skowców. Do​star​czył nam wszyst​kich szczegółów. – Bez wątpie​n ia do​star​czył również haków rzeźni​czych i strun od for​te​pia​n u. – Herr Günther – wybełkotał König przez chu​s​teczkę – mam na​dzieję, że będę mógł dla pana zro​bić to samo. Müller zmarsz​czył brwi. – Tra​ci​my czas – rzekł dziar​sko. – Nebe po​wie​dział pańskiej go​spo​dy​n i, że po​li​cja au​striac​ka po​dej​rze​wa, że zo​stał pan upro​wa​dzo​n y przez Ro​sjan. Po czymś ta​kim bar​dzo nam po​mogła. Po​dob​n o za pański apar​ta​ment zapłacił dok​tor Ernst Liebl. A my już wie​my, że ten człowiek jest obrońcą Emi​la Bec​ke​ra. Zda​n iem Ne​be​go zo​stał pan wy​n ajęty, żeby przy​je​chać do Wied​n ia i spróbować oczyścić Bec​ke​ra z za​rzu​tu za​mor​do​wa​n ia ka​p i​ta​n a Lin​de​n a. Ja też po​dzie​lam to zda​n ie. Wszyst​ko, by tak rzec, pa​su​je.

Müller skinął na go​ry​la, który pod​szedł i wziął Ve​ro​n ikę na gru​be jak py​lo​n y ręce. Nie po​ru​szała się i jej głowa zwi​sała luźno; gdy​by nie ciężki, wy​si​lo​n y od​dech, można by pomyśleć, że nie żyje. Wyglądała jak odu​rzo​n a nar​ko​ty​kiem. – Müller, może byście zo​sta​wi​li ją w spo​ko​ju – po​wie​działem. – Po​wiem wam wszyst​ko, co chce​cie wie​dzieć. Müller udał za​sko​czo​n e​go. – To się do​p ie​ro zo​ba​czy. – Wstał, a za nim pod​n ieśli się Nebe i König. – Ra​inis, przy​p ro​wadź Herr Günthe​ra. Łotysz po​de​rwał mnie do góry, ale chcąc utrzy​mać się na no​gach, nie​mal ze​mdlałem. Zawlókł mnie do krawędzi wpusz​czo​n ej w podłogę okrągłej dębo​wej ka​dzi wiel​kości spo​rej sa​dzaw​ki. Nad ka​dzią wzno​siła się do su​fi​tu gru​ba sta​lo​wa ko​lum​n a, zakończo​n a pro​stokątną me​ta​lową płytą, wy​p o​sażoną w dwa półokrągłe skrzydła na po​do​bieństwo rozkłada​n e​go stołu. Zbir, który niósł Ve​ro​n ikę, zszedł na dół i położył ją na dnie. Po​tem wy​szedł z ka​dzi i opuścił oba dębowe półkola, które utwo​rzyły do​sko​n ały, śmier​cio​nośny krąg. – To jest pra​sa wi​n iar​ska – oznaj​mił Müller rze​czo​wo. Szarpnąłem się bez​sil​n ie w uści​sku Łoty​sza, ale nie mog​łem nic zro​bić; praw​do​p o​dob​n ie miałem złama​n e ramię lub oboj​czyk. Ob​rzu​ciłem ich naj​gor​szy​mi wy​zwi​ska​mi, na co Müller z apro​batą po​ki​wał głową. – Pańska tro​ska o tę młodą damę jest bu​dująca – rzekł. – To jej szu​kałeś dziś rano, praw​da? – za​p y​tał Nebe. – Wte​dy, kie​dy wpadłeś na Ra​ini​sa? – Tak, tak, zga​dza się, tak właśnie było! Ale te​raz ją puśćcie, na litość boską! Ar​thur, daję ci moje słowo, że ona zupełnie nic nie wie! – Owszem, to praw​da – przy​znał Müller. – W każdym ra​zie nie​wie​le. A przy​n ajm​n iej tak twier​dzi König, a on ma duży dar prze​ko​n y​wa​n ia. Z pew​n ością po​chle​bi panu in​for​ma​cja, że przez dłuższy czas udało jej się za​ta​jać pański udział w znik​n ięciu He​ima. Czy nie tak, Hel​mut? – Tak jest, pa​n ie ge​n e​ra​le. – Ale w końcu wy​znała nam wszyst​ko – ciągnął Müller. – Jesz​cze za​n im z tak niesłycha​n ym he​ro​izmem zja​wił się pan na sce​n ie. Po​wie​działa, że łączyły ją z pa​n em sto​sun​ki in​tym​n e i że był pan dla niej do​bry. Dla​te​go po​pro​siła pana o po​moc, kie​dy trze​ba było usunąć zwłoki He​ima. I dla​te​go przy​szedł pan tu jej szu​kać, kie​dy König ją za​brał. Na mar​gi​n e​sie, muszę pana po​chwa​lić. Bar​dzo spraw​n ie uśmier​cił pan jed​n e​go z lu​dzi Königa. To wiel​ka szko​da, że człowiek o tak ogrom​n ych umiejętnościach jak pańskie

nig​dy nie będzie pra​co​wał dla na​szej Or​ga​n i​za​cji. Jed​n ak kil​ka rze​czy wciąż nas za​sta​n a​wia, więc spo​dzie​wam się, Herr Günther, że pan nas oświe​ci. – Obej​rzał się na człowie​ka, który ułożył Ve​ro​n ikę na dnie ka​dzi, a te​raz stanął przy małej elek​trycz​n ej ta​bli​cy roz​dziel​czej, umiesz​czo​n ej na ścia​n ie. – Wie pan coś o tym, jak się robi wino? – za​p y​tał Müller, okrążając kadź. – Roz​gnia​ta​n ie, jak sama na​zwa wska​zu​je, to pro​ces, pod​czas którego wi​n o​gro​n a są miażdżone, skórka pęka i wypływa z nich sok. Jak pan za​p ew​n e wie, kie​dyś ro​bio​n o to, depcząc owo​ce w dużych becz​kach. Ale te​raz większość no​wo​cze​snych pras ma napęd pneu​ma​tycz​n y lub elek​trycz​n y. Wy​ci​ska​n ie po​wta​rza się kil​ka​krot​n ie, co sta​n o​wi pe​wien wskaźnik jakości wina, gdyż pierw​szy wy​cisk jest naj​lep​szy. Kie​dy sok zo​sta​je wyciśnięty do ostat​n iej kro​p li, po​zo​stałości, Nebe na​zy​wa je „miazgą”, wysyłane są do go​rzel​n i, a w przy​p ad​ku małych win​n ic, jak tu​tej​sza, po pro​stu idą na kom​post. – Müller spoj​rzał na Ar​thu​ra Ne​be​go. – No i co, Ar​thu​rze, do​brze po​wie​działem? Nebe uśmiechnął się pobłażli​wie: – Do​sko​n a​le, Herr Ge​n e​ral. – Nie znoszę wpro​wa​dzać lu​dzi w błąd – rzekł Müller po​god​n ie. – Na​wet lu​dzi, którzy mają za​raz umrzeć. – Urwał i zaj​rzał do ka​dzi. – Oczy​wiście, w tym kon​kret​n ym mo​men​cie to nie pańskie życie sta​n o​wi naj​bar​dziej gniotący pro​blem, jeśli wy​ba​czy mi pan ten nie​zbyt smacz​n y żar​cik. Wiel​ki Łotysz par​sknął mi śmie​chem w ucho i na​gle owionął mnie smród jego za​p ra​wio​n e​go czosn​kiem od​de​chu. – A za​tem, Herr Günther, radzę panu od​p o​wia​dać szyb​ko i dokład​n ie. Od tego zależy życie Fräule​in Za​rtl. Skinął na człowie​ka przy de​sce roz​dziel​czej, który na​cisnął gu​zik. Roz​legł się me​cha​n icz​n y pisk, stop​n io​wo przy​bie​rający na sile. – Proszę nie sądzić nas zbyt su​ro​wo – ciągnął Müller. – Cza​sy są ciężkie. Wszyst​kie​go bra​ku​je. Gdy​byśmy mie​li pen​ta​tlon sodu, tobyśmy go panu po​da​li. Mo​gli​byśmy na​wet po​szu​kać go na czar​n ym ryn​ku. Ale przy​zna pan, że ta me​to​da jest bar​dziej sku​tecz​n a aniżeli do​wol​n e se​rum praw​dy. – No już, da​waj pan te cho​ler​n e py​ta​n ia! – Ach, te​raz spie​szy się pan z od​p o​wie​dzią. To do​brze. Proszę mi więc po​wie​dzieć: kim jest ten ame​ry​kański po​li​cjant? Ten, który pomógł panu po​zbyć się zwłok He​ima? – Na​zy​wa się John Be​lin​sky. Pra​cu​je dla Crow​cass. – Jak pan go po​znał? – Wie​dział, że sta​ram się udo​wod​n ić nie​win​n ość Bec​ke​ra. Skon​tak​to​wał

się ze mną i za​p ro​p o​n o​wał współpracę. Na początku mówił, że chce się po pro​stu do​wie​dzieć, dla​cze​go ka​p i​tan Lin​den zo​stał za​mor​do​wa​n y, ale po pew​n ym cza​sie przy​znał, że tak na​p rawdę cho​dzi mu o pana. O to, czy miał pan coś wspólne​go ze śmier​cią Lin​dena. – Więc Ame​ry​ka​n ie nie są prze​ko​n a​n i, że schwy​ta​li właści​we​go człowie​ka? – I tak, i nie. Żan​dar​me​ria owszem, jest o tym prze​ko​n a​n a. Ale lu​dzie z Crow​cass nie całkiem. Udało im się do​wie​dzieć, że broń, z której za​strze​lo​no Lin​de​n a, zo​stała wcześniej użyta do za​mor​do​wa​n ia kogoś w Ber​li​n ie. Kogoś, czy​je zwłoki, Müller, uzna​n o za pańskie. Pi​sto​let fi​gu​ru​je jako pański w re​je​strze SS w ber​lińskim Cen​trum Do​ku​men​ta​cji. Lu​dzie z Crow​cass nie po​wia​do​mi​li żan​dar​me​rii, bo się oba​wia​li, że pan się wy​stra​szy i wy​je​dzie z Wied​n ia. – Więc nakłoni​li pana, żeby w ich imie​n iu prze​n iknął pan do Or​ga​n i​za​cji? – Tak. – I są całkiem pew​n i, że tu je​stem? – Tak. – Ale do dzi​siej​sze​go ran​ka nig​dy mnie pan nie wi​dział. Więc proszę mi wytłuma​czyć, skąd o tym wiedzą. – In​for​ma​cja, którą prze​ka​załem od rze​ko​mej MWD, miała pana wy​wa​bić z ukry​cia. Wiedzą, że uważa się pan za spe​cja​listę od tych spraw. Zakłada​li, że mając dane ta​kiej jakości, będzie pan chciał oso​biście po​p ro​wa​dzić przesłucha​n ie. Gdy​bym pana spo​tkał dziś rano, miałem dać znać Be​lin​sky’emu, trzy razy zaciągając ro​letę w oknie to​a ​le​ty. Po​wie​dział, że będzie ob​ser​wo​wał dom przez lor​n etkę. – I co po​tem? – Miał oto​czyć dom swo​imi agen​ta​mi i aresz​to​wać pana. Umo​wa była taka, że jeśli ak​cja się uda, to w za​mian wy​p uszczą Bec​ke​ra. Nebe zerknął przez ramię na jed​n e​go ze swo​ich lu​dzi i skinął głową ku drzwiom. – Weźcie lu​dzi i sprawdźcie te​ren, na wszel​ki wy​p a​dek. Müller wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Więc mówi pan, że je​dy​n ym do​wo​dem mo​jej obec​n ości w Wied​n iu miał być pański sy​gnał, prze​ka​za​n y z okna to​a ​le​ty, czy tak? – Przy​taknąłem. – Dla​cze​go za​tem ten Be​lin​sky nie wkro​czył do ak​cji i mnie nie aresz​to​wał, tak jak było pla​n o​wa​n e? – Proszę mi wie​rzyć, za​daję so​bie to samo py​ta​n ie.

– Za​raz, za​raz, Herr Günther. To prze​cież nie trzy​ma się kupy, niech pan sam po​wie. Jak ja mam w to uwie​rzyć? – Czy zacząłbym szu​kać tej dziew​czy​n y, gdy​bym nie był prze​ko​n a​n y, że za​raz zja​wią się agen​ci? – O której miał pan dać ten swój sy​gnał? – Dwa​dzieścia mi​n ut po roz​p oczęciu na​ra​dy miałem prze​p ro​sić ze​bra​nych. – A więc dwa​dzieścia po dzie​siątej. Ale pan zaczął szu​kać Fräule​in Za​rtl jesz​cze przed siódmą rano. – Uznałem, że może nie do​cze​kać na​dejścia Ame​ry​kanów. – I spo​dzie​wa się pan, że damy wiarę, że za​ry​zy​ko​wał pan po​wo​dze​n ie całej ope​ra​cji dla jed​n ej – tu Müller skrzy​wił się z nie​sma​kiem – małej cip​ci? – Pokręcił głową. – Bar​dzo mi trud​n o w to uwie​rzyć. – Kiwnął na człowie​ka ste​rującego prasą. Ten na​cisnął dru​gi gu​zik, ze szczękiem uru​cha​miając napęd hy​drau​licz​n y. – No, no, Herr Günther. Jeśli to, co pan mówi, jest prawdą, to dla​cze​go Ame​ry​ka​n ie nie przy​by​li, ode​braw​szy pański sy​gnał? – Nie wiem! – wrzasnąłem. – To niech pan spróbuje się domyślić. – Nie mie​li za​mia​ru w ogóle pana aresz​to​wać – po​wie​działem, kon​kre​ty​zując własne po​dej​rze​n ia. – Chcie​li się tyl​ko upew​n ić, że pan żyje i pra​cu​je dla Or​ga​n i​za​cji. Wy​ko​rzy​sta​li mnie, a kie​dy do​wie​dzie​li się tego, cze​go chcie​li, po​rzu​ci​li mnie. Bez​sil​n ie mio​tałem się w uści​sku Łoty​sza. Pra​sa zaczęła wol​n o zjeżdżać w dół. Ve​ro​n i​ka leżała nie​p rzy​tom​n a, nieświa​do​ma zbliżającej się płyty; wciąż od​dy​chała i jej pierś uno​siła się łagod​n ie. – Słuchaj​cie, na​p rawdę nie wiem, dla​cze​go nie przy​szli! – A więc – podjął Müller – wyjaśnij​my to so​bie. Nie licząc wspo​mnia​n ych przez pana wątłych śladów ba​li​stycz​n ych, je​dy​n ym do​wo​dem, że po​zo​stałem przy życiu, jest dla nich pański sy​gnał. – Chy​ba tak. – Jesz​cze jed​n o py​ta​n ie. Czy wie​cie, dla​cze​go ka​p i​tan Lin​den zo​stał za​bi​ty? – Nie – od​p arłem; przyszło mi jed​n ak do głowy, że ne​ga​tyw​n e od​p o​wie​dzi nie są mile wi​dzia​n e, więc dodałem: – Do​szliśmy do wnio​sku, że miał dostęp do in​for​ma​cji o zbrod​n ia​rzach wo​jen​n ych w łonie Or​ga​n i​za​cji. Przy​je​chał do Wied​n ia, żeby to zba​dać na miej​scu. Z początku sądzi​liśmy, że tych in​for​ma​cji do​star​czał mu König. – Potrząsnąłem głową, usiłując przy​po​mnieć so​bie niektóre teo​rie, ja​kie stwo​rzyłem, żeby wyjaśnić śmierć Lin​-

de​n a. – Następnie pomyśleliśmy, że może jakoś prze​ka​zy​wał dane Or​ga​n i​za​cji, aby pomóc wam wer​bo​wać no​wych członków. Na litość boską, wyłączcie tę ma​szynę! Pra​sa do​tarła do krawędzi ka​dzi i Ve​ro​n i​ka zniknęła mi z oczu. Zo​stało jej dwa do trzech metrów życia. – Nie wie​dzie​liśmy dla​cze​go, do cho​le​ry! Głos Mülle​ra brzmiał spo​koj​n ie i chłodno jak głos chi​rur​ga. – Herr Günther, mu​si​my mieć pew​n ość. Po​zwo​li pan, że powtórzę py​ta​nie… – Nie wiem!… – Dla​cze​go zabójstwo Lin​de​n a było ko​n iecz​n e? Roz​p acz​li​wie potrząsnąłem głową. – Niech pan po pro​stu po​wie prawdę. Co pan wie? Nie postępuje pan fair wo​bec tej młodej damy. Proszę wyjaśnić, cze​go się pan do​wie​dział. Wy​cie ma​szy​n y przy​brało na sile. Przy​p o​mniał mi się dźwięk win​dy w moim daw​n ym ber​lińskim biu​rze. Gdzie po​wi​n ie​n em był zo​stać. – Herr Günther. – W to​n ie Mülle​ra za​brzmiała lek​ka przy​n a​glająca nuta. – Dla do​bra tej bied​n ej dziew​czy​n y błagam pana. – Na litość boską… Zerknął na zbi​ra przy de​sce roz​dziel​czej i pokręcił krótko ostrzyżoną głową. – Nie umiem nic wam po​wie​dzieć! – wy​krzy​czałem. W ze​tknięciu z żywą prze​szkodą pra​sa za​dy​go​tała. Me​cha​n icz​n y wizg, po​ko​n ując zwiększo​n y opór, na chwilę stał się wyższy o dwie okta​wy, po czym wrócił do nor​mal​n e​go tonu, aż wresz​cie pra​sa zakończyła swe okrut​n e za​da​nie. Müller po​n ow​n ie skinął głową i hałas ucichł. – Nie umie pan czy nie chce, Herr Günther? – Ty gno​ju – jęknąłem, na​gle osłabły z obrzy​dze​n ia. – Ty wred​n y, okrut​ny gno​ju. – Nie sądzę, żeby czuła zbyt wie​le – oznaj​mił z wy​stu​dio​waną obojętnością. – Była pod wpływem środków odu​rzających. Panu tak łatwo nie pójdzie, kie​dy powtórzy​my to małe ćwi​cze​n ie, po​wiedz​my za… – tu zerknął na ze​ga​rek – …dwa​n aście go​dzin. Tyle ma pan cza​su, żeby so​bie wszyst​ko prze​myśleć. – Spoj​rzał na dno ka​dzi. – Oczy​wiście, nie mogę obie​cać, że za​biję pana od razu. Nie tak, jak tę dziew​czynę. Może ugniotę pana dwa albo trzy razy, za​n im roz​rzu​ci​my pana po po​lach. Tak jak wi​n o​gro​n a. Z dru​giej stro​n y, jeśli po​wie mi pan to, co chcę wie​dzieć, mogę za​p ew​n ić panu śmierć trochę mniej bo​lesną. Pigułka byłaby znacz​n ie mniej przy​kra,

nie sądzi pan? Po​czułem, że usta wy​krzy​wia mi gry​mas. Gdy zacząłem kląć, Müller wzdrygnął się z nie​sma​kiem i pokręcił głową. – Ra​inis – po​wie​dział – ude​rzysz Herr Günthe​ra tyl​ko je​den raz, a po​tem od​p ro​wa​dzisz go na kwa​terę.

36

Zna​lazłszy się z po​wro​tem w celi, po​wo​li ma​so​wałem żebro, ru​szające się nad wątrobą, którą Łotysz Ne​be​go wy​brał jako cel swo​je​go pa​ra​liżującego cio​su. Równo​cześnie usiłowałem zga​sić światło nad wspo​mnie​n iem losu, który spo​tkał Ve​ro​n ikę. Bez skut​ku. Znałem lu​dzi, którzy pod​czas woj​n y byli tor​tu​ro​wa​n i przez Ro​sjan. Pamiętam, jak mówili, że naj​strasz​n iejszą rzeczą jest nie​p ew​n ość – czy się umrze, czy się zdoła znieść ból. Niewątp​li​wie pod tym względem mie​li rację. Je​den z nich ra​dził, co zro​bić, by ból wydał się mniej​szy: od​dy​chając głęboko i przełykając ślinę, człowiek wpra​wiał się w stan lek​kie​go oszołomie​n ia, które działało trochę znie​czu​lająco. Je​dy​n y pro​blem po​le​gał na tym, że mój zna​jo​my po tym wszyst​kim zaczął mieć skłonność do ataków hi​p er​wen​ty​la​cji, które w końcu spo​wo​do​wały u nie​go śmier​tel​n y atak ser​ca. Prze​kli​n ałem sie​bie za ego​izm. Nie​win​n a dziew​czy​n a, już i tak ofia​ra hi​tle​row​skie​go ter​ro​ru, zginęła tyl​ko dla​te​go, że za​da​wała się ze mną. Ci​chy wewnętrzny głos od​p o​wie​dział mi, że sama pro​siła mnie o po​moc i że równie do​brze mo​gli ją tor​tu​ro​wać i zabić bez mo​je​go udziału. Ale nie byłem w na​stro​ju, by so​bie pobłażać. Czy na​p rawdę nie mogłem po​wie​dzieć o zabójstwie Lin​de​n a cze​goś, co za​do​wo​liłoby Mülle​ra? I co miałem mu wy​ja​wić te​raz, gdy przyszła ko​lej na mnie? Pojąłem, że znów myślę tyl​ko o so​bie. Ale ego​tyzm był jak podstępny wąż, nie dało się go uniknąć. Nie chciałem umie​rać. I co ważniej​sze, nie chciałem umie​rać na ko​la​n ach, żebrząc o litość jak jakiś włoski bo​ha​ter wo​jen​n y. Po​wia​dają, że nie​uchron​n ie zbliżający się ból sprzy​ja oczysz​cze​n iu i sku​pie​n iu umysłu. Müller niewątpli​wie był tego świa​do​my. Ale roz​myślając o śmier​cio​n ośnej pigułce, którą mi obie​cał, gdy​bym po​wie​dział mu to – co​kol​wiek to było – co pragnął usłyszeć, przy​p o​mniałem so​bie istotną rzecz. Ob​ra​cając kaj​dan​ki, sięgnąłem do kie​sze​n i spodni i małym pal​cem wywróciłem ją na lewą stronę. Na mo​jej dłoni spoczęły dwie małe pigułki, które za​brałem z ga​bi​n e​tu He​ima. Właści​wie sam nie wie​działem dokład​n ie, dla​cze​go je wziąłem. Może z cie​ka​wości. A może podświa​do​mość mi podpowie​działa, że kie​dyś mogę po​trze​bo​wać bez​bo​le​sne​go wyjścia. Z mie​szanką ulgi i prze​raźli​wej fa​scy​n a​cji długo wpa​try​wałem się w maleńkie kap​sułki cy​jan​ku. Po chwi​li ukryłem jedną z nich w man​kie​cie spodni, drugą zaś – która przy​p usz​czal​n ie miała mnie zabić – po​sta​n o​wiłem trzy​mać w ustach. Do​ce​n iałem iro​n ię sy​tu​a cji: te

pigułki, stwo​rzo​n e dla taj​n ych agentów Hi​tle​ra, a później prze​zna​czo​n e dla wy​so​kich funk​cjo​n a​riu​szy SS, za​wdzięczałem Ar​thu​ro​wi Ne​be​mu. Nie​wy​klu​czo​n e, że ta, którą trzy​małem w ręku, była dla nie​go za​re​zer​wo​wa​n a. Z ta​kich właśnie roz​ważań, w naj​wyższym stop​n iu nie​p raw​do​p o​dob​n ych, składa się fi​lo​zo​fia człowie​ka w ostat​n ich go​dzi​n ach jego życia. Wsunąłem pigułkę do ust i ostrożnie przy​gryzłem. Czy będę miał dość od​wa​gi, by ją użyć, kie​dy przyj​dzie pora? Języ​kiem prze​p chnąłem pigułkę w kąt po​licz​ka. Po​tarłem twarz pal​ca​mi, wy​czu​wając mały kształt pod skórą. Czy ktoś ją za​uważy? Je​dy​n e światło w celi po​cho​dziło z na​giej żarówki, która zwi​sała z drew​n ia​n ych kro​kwi, jak​by trzy​mała się na sa​mych pajęczy​n ach. Nie​mniej jed​n ak nie mogłem oprzeć się myśli, że za​rys pigułki w mo​ich ustach ogrom​n ie rzu​ca się w oczy. Gdy w zam​ku roz​legł się zgrzyt klu​cza, zdałem so​bie sprawę, że nie​ba​wem się tego do​wiem. W drzwiach stanął Łotysz, trzy​mając w jed​n ej ręce col​ta, a w dru​giej małą tacę. – Odsuń się od drzwi – wy​mam​ro​tał. – Co to jest? – za​p y​tałem, od​su​wając się na tyłku. – Posiłek? Może prze​ka​załbyś kie​row​n ic​twu, że naj​bar​dziej chciałbym do​stać pa​p ie​ro​sa? – Ciesz się, że w ogóle coś do​sta​jesz – warknął. Przy​kucnął ostrożnie i po​sta​wił tacę na za​ku​rzo​n ej po​sadz​ce. Był tam dzba​n ek kawy i duży kawałek stru​dla. – Kawa jest świeżo pa​rzo​n a. Stru​del jest do​mo​wy. Przez jedną idio​tyczną se​kundę za​sta​n a​wiałem się, czy się na nie​go nie rzu​cić, ale w porę przy​p o​mniałem so​bie, że człowiek w moim sta​n ie rzu​ca się mniej więcej tak szyb​ko jak za​mar​z​n ięty wo​do​spad. I że szan​se na obezwład​n ie​n ie łotew​skie​go ol​brzy​ma są nie większe niż możliwość nawiąza​n ia z nim so​kra​tej​skie​go dia​lo​gu. Naj​wy​raźniej jed​n ak drań do​strzegł na mo​jej twa​rzy jakąś iskrę na​dziei – pigułka po​zo​stała nie​zau​ważona – gdyż po​wie​dział: – No już, da​lej, tyl​ko spróbuj. Bar​dzo bym tego chciał; mógł​bym od​strze​lić ci rzepkę ko​la​n ową. I re​chocząc jak nie​do​ro​zwi​n ięty niedźwiedź griz​zly, wy​cofał się z celi, z hu​kiem za​trza​skując za sobą drzwi. Sądząc po roz​mia​rze, Ra​inis należał do lu​dzi, którzy lubią so​bie pod​jeść. Kie​dy nie za​bi​jał lu​dzi lub ich nie dręczył, była to za​p ew​n e jego je​dy​n a praw​dzi​wa przy​jem​n ość. Może na​wet był obżar​tu​chem. Przyszło mi do głowy, że gdy​bym zo​sta​wił stru​del nie​tknięty, Ra​inis nie oparłby się i sam by go pożarł. Więc gdy​bym włożył do stru​dla jedną z kap​sułek z cy​jan​kiem,

to być może później, już po mo​jej śmier​ci, głupi Łotysz pochłonąłby cia​sto i zdechł. Do​szedłem do wnio​sku, że to, iż drań niedługo pójdzie w moje ślady, będzie dla mnie pewną po​ciechą w go​dzi​n ie śmier​ci. Roz​myślając o tym, po​sta​n o​wiłem wypić kawę. Czy śmier​tel​n a kap​sułka roz​p usz​cza się w ciepłej wo​dzie? Nie wie​działem. Na wszel​ki wy​p a​dek wy​plułem ją z ust i uznaw​szy, że równie do​brze mogę wpro​wa​dzić w życie swój żałosny plan, we​p chnąłem ją pal​cem głęboko w jabłkową masę. Z radością pochłonąłbym wszyst​ko, cia​sto ra​zem z pigułką, taki byłem głodny. Ze​ga​rek po​wie​dział mi, że minęło już piętnaście go​dzin, odkąd jadłem śnia​da​n ie w Wied​n iu. Kawa bar​dzo mi sma​ko​wała. Łotysz, pomyślałem, za​p ew​n e przy​n iósł mi ko​lację tyl​ko dla​te​go, że po​le​cił mu to Ar​thur Nebe. Minęła ko​lej​n a go​dzi​n a. Po​li​czyłem, że zo​stało mi jesz​cze osiem, za​n im przyjdą i zaciągną mnie na górę. Za​mie​rzałem cze​kać z ode​bra​n iem so​bie życia do ostat​n iej chwi​li, aż nie będzie już żad​n ej na​dziei, żad​n e​go ra​tun​ku. Zacząłem ro​zu​mieć, co czuł Bec​ker, któremu gro​ził stry​czek. Ja przy​n ajm​niej byłem w lep​szej sy​tu​a cji: miałem swoją śmier​cio​n ośną pigułkę. Do​bie​gała północ, gdy znów usłyszałem zgrzyt klu​cza w zam​ku. Po​spiesz​nie prze​n iosłem drugą pigułkę z man​kie​tu spodni do ust, na wy​p a​dek gdy​by po​sta​n o​wi​li prze​szu​kać mi ubra​n ie. Ale nie był to Ra​inis po tacę, lecz Ar​thur Nebe. W ręku trzy​mał pi​sto​let au​to​ma​tycz​n y. – Nie zmu​szaj mnie, żebym tego użył, Ber​n ie – po​wie​dział. – Wiesz, że bez wa​ha​n ia cię za​strzelę, jeśli będę mu​siał. Le​p iej odsuń się pod tamtą ścianę. – Co to ma być? Wi​zy​ta to​wa​rzy​ska? – za​p y​tałem, od​czołgując się od drzwi. Rzu​cił mi paczkę pa​p ie​rosów i zapałki. – Coś w tym ro​dza​ju. – Mam na​dzieję, Ar​thu​rze, że nie przy​szedłeś po​ga​dać o daw​n ych do​brych cza​sach. Nie je​stem w tej chwi​li skłonny do sen​ty​mentów. – Spoj​rzałem na pa​p ie​ro​sy. Win​sto​n y. – Ar​thu​rze, a Müller wie, że pa​lisz ame​ry​kańskie szlu​gi? Uważaj, możesz mieć kłopo​ty; on ma dziw​n e po​mysły co do Ame​ry​kanów. – Za​p a​liłem i zaciągnąłem się po​wo​li, z roz​koszą. – Nie​mniej jed​n ak niech cię Bóg błogosławi. Nebe przy​ciągnął zza drzwi krzesło i usiadł. – Müller ma swo​je po​mysły również na te​mat Or​ga​n i​za​cji – oznaj​mił. – Ale jego pa​trio​tyzm i de​ter​mi​n a​cja nie ule​gają wątpli​wości. Jest bez​względny. – Nie mogę po​wie​dzieć, żebym tego nie za​uważył. – Jed​n akże ma nie​for​tunną skłonność do sądze​n ia in​n ych lu​dzi według

swo​ich to​p or​n ych stan​dardów. Co ozna​cza, że jest prze​ko​n a​n y, że na​prawdę po​tra​fiłbyś trzy​mać gębę na kłódkę i dać tej dziew​czy​n ie umrzeć. – Uśmiechnął się. – Oczy​wiście, ja znam cię znacz​n ie le​p iej. Günther, po​wta​rzałem Mülle​ro​wi, to człowiek sen​ty​men​tal​n y. Na​wet trochę głupi. To do nie​go po​dob​n e, żeby nad​sta​wiać kark dla kogoś, kogo pra​wie nie zna. Na​wet dla ja​kiejś cze​ko​ladówki. Tak samo było w Mińsku, po​wie​działem. Był gotów iść na front, byle tyl​ko nie za​bi​jać niewin​n ych lu​dzi. Lu​dzi, którym nic nie był wi​n ien. – To nie czy​n i ze mnie bo​ha​te​ra, Ar​thu​rze. Po pro​stu istotę ludzką. – To czy​n i z cie​bie kogoś, z kim Müller umie się ob​cho​dzić: człowie​ka z za​sa​da​mi. Müller wie, co lu​dzie po​tra​fią znieść i nadal mil​czeć. Wi​dział wie​le osób, które poświęciły przy​ja​ciół i sie​bie sa​mych, żeby do​cho​wać ta​jem​n i​cy. To fa​n a​tyk. Fa​n a​tyzm to je​dy​n a rzecz, jaką ro​zu​mie. W re​zul​ta​cie sądzi, że ty też je​steś fa​n a​tykiem. Jest prze​ko​n a​n y, że coś przed nim za​taiłeś. Jak mówiłem, ja znam cie​bie znacz​n ie le​p iej. Gdy​byś wie​dział, dla​cze​go za​bi​to Lin​de​n a, już byś nam to powie​dział. – No to miłe, że ktoś na​resz​cie mi wie​rzy. Łatwiej zniosę to, że za​mie​n ią mnie na te​go​rocz​n y zbiór wi​n o​rośli. Słuchaj, Ar​thu​rze, po co mówisz mi to wszyst​ko? Żebym przy​znał, że traf​n iej oce​n iasz lu​dzi niż Müller? – Pomyślałem, że gdy​byś po​wie​dział Mülle​ro​wi dokład​n ie to, co chce usłyszeć, oszczędziłoby ci to wie​le bólu. Nie chciałbym pa​trzeć, jak sta​ry przy​ja​ciel cier​p i. A wierz mi, on spra​wi, że będziesz cier​p iał. – Nie wątpię. To nie ta kawa spędza mi sen z po​wiek, słowo daję. No do​bra, o co tu cho​dzi? Sta​ry nu​mer z do​brym i złym gli​n ia​rzem? Jak po​wie​działem, nie mam pojęcia, cze​mu roz​wa​li​li Lin​de​n a. – Nie, ale mógłbym ci to po​wie​dzieć. Wzdrygnąłem się; dym za​szczy​p ał mnie w oczy. – Za​raz, wyjaśnij​my to so​bie – rzekłem nie​p ew​n ie. – Ty mi po​wiesz, co się stało z Lin​de​n em, żebym mógł to ujaw​n ić Mülle​ro​wi i w ten sposób oszczędzić so​bie losu gor​sze​go niż śmierć, czy tak? – Mniej więcej. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi z pew​n ym bólem. – Nie widzę, co miałbym do stra​ce​n ia – wy​szcze​rzyłem zęby. – Oczy​wiście, Ar​thu​rze, mógłbyś po pro​stu dać mi uciec. – Mie​liśmy nie roz​ma​wiać o sta​rych cza​sach, sam tak po​wie​działeś. Tak czy in​a ​czej, za dużo wiesz. Wi​działeś Mülle​ra. I wi​działeś mnie. Ja nie żyję, pamiętasz? – Ar​thu​rze, to nic oso​bi​ste​go, ale żałuję, że żyjesz. – Wyciągnąłem ko​lej​-

ne​go pa​p ie​ro​sa i przy​p a​liłem od nie​do​p ałka. – No do​bra, da​waj. Dla​cze​go Lin​den zo​stał za​bi​ty? – Lin​den po​cho​dził z ro​dzi​n y ame​ry​kańsko-nie​miec​kiej, stu​dio​wał na​wet ger​ma​n i​stykę na Uni​wer​sy​te​cie Cor​n el​la. Pod​czas woj​n y ode​grał pewną rolę w wy​wia​dzie, a po​tem pra​co​wał jako ofi​cer de​n a​zy​fi​ka​cyj​n y. Był to człowiek spryt​n y, toteż nie​ba​wem puścił w ruch niezły in​te​res: sprze​da​wał zaświad​cze​n ia oczysz​czające, po​zy​tyw​n ie lu​stro​wał sta​rych to​wa​rzy​szy, te rze​czy. Po​tem wstąpił do CIC jako śled​czy i zo​stał ofi​cerem łączni​ko​wym Crow​cass w Ber​lińskim Cen​trum Do​ku​men​ta​cji. Oczy​wiście cały czas pod​trzy​my​wał wszyst​kie czar​n o​ryn​ko​we zna​jo​mości, w do​dat​ku Or​ga​n i​za​cja zdążyła go uznać za kogoś, kto nam sprzy​ja. Nawiązaliśmy z nim kon​takt w Ber​linie i za​p ro​p o​n o​wa​liśmy pewną sumę w za​mian za nie​wiel​kie przysługi, które wyświad​czałby nam od cza​su do cza​su. Pamiętasz, jak mówiłem, że wie​lu z nas sfin​go​wało własną śmierć? Zdo​było nową tożsamość? No więc to była ro​bo​ta Al​ber​sa, Mak​sa Absa, którym się tak in​te​resowałeś. Jego po​mysł. Ale oczy​wiście, fun​da​men​talną słabością każdej no​wej tożsamości, zwłasz​cza kie​dy czas na​gli, jest to, że człowiek nie ma przeszłości. Tyl​ko pomyśl, Ber​n ie: woj​n a świa​to​wa, każdy spraw​n y mężczy​zna w wie​ku od lat dwu​n a​stu do sześćdzie​sięciu pięciu wcie​lo​n y do woj​ska, a tu na​gle brak ja​kich​kol​wiek da​n ych o moim, Al​fre​da Nol​de, prze​bie​gu służby. Gdzie byłem? Co robiłem? Uważaliśmy, że byliśmy bar​dzo cwa​n i, ukry​wając na​sze praw​dzi​we tożsamości, po​zwa​lając, by na​sze akta wpadły w ręce Ame​ry​kanów, ale tak na​p rawdę tyl​ko daliśmy początek no​wym py​ta​n iom. Nie mie​liśmy pojęcia, że Cen​trum Do​ku​men​ta​cji będzie miało tak sze​ro​ki za​kres. Że będzie w sta​n ie spraw​dzić każdą od​p o​wiedź w na​szym kwe​stio​n a​riu​szu de​n a​zy​fi​ka​cyj​n ym. Na tym eta​p ie wie​lu z nas już pra​co​wało dla Ame​ry​kanów. Oczy​wiście te​raz wy​god​n ie im przy​mknąć oko na przeszłość niektórych członków Or​ga​n i​za​cji. Ale jak będzie ju​tro? Po​li​ty​cy mają zwy​czaj zmie​n iać swo​je stra​te​gie. W tej chwi​li je​steśmy przy​ja​ciółmi, gdyż ramię w ramię wal​czy​my z ko​mu​n i​zmem. Ale czy będzie to prawdą za pięć albo dzie​sięć lat? A więc Al​bers wymyślił nowy plan: prze​ro​bie​n ia do​ku​men​ta​cji na po​trze​by na​szych wyższych funk​cjo​n a​riu​szy, ze sobą włącznie. Wszy​scy otrzy​ma​liśmy skrom​n iej​sze, mniej skom​p ro​mi​to​wa​n e tożsamości w SS i Abweh​rze, sta​liśmy się mniej win​n i, niż byliśmy na​prawdę. Jako Al​fred Nol​de byłem sierżan​tem w dzia​le kadr SS. Moje akta za​wie​rają praw​dzi​we dane, na​wet dane den​ty​stycz​n e. Spędziłem wojnę spo​koj​n ie, właści​wie niewin​n ie; byłem wpraw​dzie człon​kiem NSDAP, ale nie byłem przestępcą wo​jen​n ym. To był ktoś inny. Fakt, że je​stem po​dob​n y do

Ar​thu​ra Ne​be​go, nie ma tu zna​cze​n ia. Cen​trum jest ściśle strzeżone, nie da się stamtąd wy​n ieść żad​n ych do​ku​mentów – ale sto​sun​ko​wo łatwo je wnieść. Nikt nie jest prze​szu​ki​wa​n y przy wejściu do Cen​trum, je​dy​n ie przy wyjściu. I na tym właśnie po​le​gało za​da​n ie Lin​dena. Raz na mie​siąc Bec​ker prze​wo​ził do Ber​lina nowe akta, sfa​bry​ko​wa​n e przez Al​ber​sa. A Lin​den umiesz​czał je w ar​chi​wum. Na​tu​ral​n ie, to było, za​n im do​wie​dzie​liśmy się o ro​syj​skich przy​ja​ciołach Bec​kera. – Dla​cze​go do​ku​men​ty fałszo​wa​n o tu​taj, a nie w Ber​li​n ie? – za​p y​tałem. – Mo​gliście wy​eli​mi​n o​wać ko​n iecz​n ość ko​rzy​sta​n ia z ku​rie​ra. – Dla​te​go że Al​bers ka​te​go​rycz​n ie nie chciał się zbliżać do Ber​li​n a. Po​do​bało mu się tu​taj, w Wied​n iu, również dla​te​go, że Wie​deń to pierw​szy etap uciecz​ki szczurów. Łatwo się stąd prze​do​stać przez gra​n icę do Włoch, a po​tem na Bli​ski Wschód i do Ame​ry​ki Południo​wej. Wie​lu z nas uciekło na południe. Jak pta​ki na zimę, co? – Więc co się stało? – Lin​den zro​bił się zachłanny, oto, co się stało. Wie​dział, że do​sta​je fałszy​we ma​te​riały, ale nie mógł zro​zu​mieć, na czym cała rzecz po​le​ga. Z początku, jak sądzę, po​wo​do​wała nim zwykła cie​ka​wość. Zaczął fo​to​gra​fo​wać do​ku​men​ty, które mu prze​ka​zy​wa​liśmy. Ale po​tem, próbując usta​lić, o co cho​dzi w no​wych ak​tach, kim są ci wszy​scy lu​dzie, wciągnął do po​mo​cy dwo​je żydow​skich praw​n ików, po​lujących na zbrod​n ia​rzy wo​jen​n ych. – Dre​xlerów. – Dre​xle​ro​wie współpra​co​wa​li z Grupą Połączo​n ych Ar​mii w spra​wie zbrod​n i wo​jen​n ych. Praw​do​p o​dob​n ie nie mie​li pojęcia, że prosząc ich o po​moc, Lin​den kie​ro​wał się głównie na​dzieją na oso​bi​sty zysk. Dla​cze​go mie​liby mu nie wie​rzyć? Miał nie​p od​ważalne re​ko​men​da​cje. W każdym ra​zie sądzę, że za​uważyli coś w ak​tach tych wszyst​kich no​wych funk​cjo​n a​riu​szy SS i par​tii. Na przykład, że wszy​scy, zmie​n iając tożsamość, za​cho​wa​liśmy te same ini​cjały. To zna​n a sztucz​ka, kie​dy bu​du​je się nową le​gendę; człowiek czu​je się swo​bod​n iej z no​wym na​zwi​skiem, a od​ru​cho​we czyn​n ości, na przykład ta​kie jak pa​ra​fo​wa​n ie umo​wy, stają się bez​p iecz​n e. Myślę, że Dre​xler ze​sta​wił nowe na​zwi​ska z na​zwi​skami to​wa​rzy​szy, którzy za​ginęli lub zo​sta​li uzna​n i za zmarłych, i pod​p o​wie​dział Lin​denowi, aby porównał za​war​tość po​sia​da​n ej tecz​ki Al​fre​da Nol​de​go z da​n y​mi Ar​thu​ra Ne​be​go, He​in​ri​cha Mülle​ra z He​in​ri​chem Molt​ke, Mak​sa Absa z Mar​ti​n em Al​ber​sem i tak da​lej. – Więc dla​te​go ka​za​liście zabić Dre​xlerów. – Właśnie. Za​raz po tym, jak Lin​den po​ja​wił się tu​taj, w Wied​n iu,

i zażądał więcej pie​n iędzy. Pie​n iędzy za to, że będzie trzy​mał gębę na kłódkę. To Müller się z nim spo​tkał i Müller go zabił. Wie​dzie​liśmy, że Lin​den nawiązał kon​takt z Bec​ke​rem, z tego pro​ste​go po​wo​du, że Lin​den sam nam o tym po​wie​dział. Po​sta​n o​wi​liśmy za​tem zabić dwa wróble za jed​n ym za​ma​chem. Naj​p ierw do ma​ga​zy​n u, gdzie za​bi​to Lin​dena, pod​rzu​ci​liśmy kil​ka kar​tonów z pa​p ie​ro​sa​mi, żeby obciążyć Bec​ke​ra. Po​tem König po​szedł do Bec​ke​ra i po​wie​dział mu, że Lin​den za​ginął. Cho​dziło o to, żeby Bec​ker zaczął roz​p y​ty​wać o Lin​dena, żeby szu​kał go w ho​te​lu i w ogóle rzu​cał się w oczy. Jed​n o​cześnie König pod​mie​n ił broń Mülle​ra na pi​sto​let Bec​ke​ra. No i wresz​cie za​wia​do​mi​liśmy po​licję, że to Bec​ker za​strze​lił Lin​dena. Fakt, że Bec​ker wie​dział, gdzie zna​leźć ciało Lin​dena, i że wrócił na miej​sce zbrod​n i, aby za​brać pa​p ie​ro​sy, to była do​dat​ko​wa pre​mia. Oczy​wiście Jan​ke​si już na nie​go cze​ka​li i przyłapa​li go na gorącym uczyn​ku. Do​wo​dy były nie​zbi​te. Nie​mniej jed​n ak gdy​by wy​ko​n a​li swoją ro​botę choćby odro​binę bar​dziej kom​p e​tent​n ie, od​kry​li​by, że Bec​ker miał kon​takty z Lin​denem już w Ber​li​nie. Moim zda​n iem, na​wet nie pomyśleli o tym, żeby wyjść z do​cho​dze​n iem poza Wie​deń. Są za​do​wo​le​n i z tego, co mają. A przy​n ajm​n iej tak sądzi​liśmy do​tych​czas. – Sko​ro Lin​den tyle wie​dział, dla​cze​go się nie za​bez​p ie​czył i nie zo​sta​wił li​stu? Żeby za​wia​do​mio​n o po​licję w wy​p ad​ku jego śmier​ci. – Ależ on to zro​bił – zaśmiał się Nebe. – Tyle że dziw​n ym tra​fem praw​n ik, którego so​bie wy​brał w Ber​li​n ie, również należał do Or​ga​n i​za​cji. Po śmier​ci Lin​de​n a prze​czy​tał list i prze​ka​zał go sze​fo​wi sek​cji ber​lińskiej. – Nebe spo​koj​n ie spoj​rzał mi w oczy i z po​wagą po​ki​wał głową. – To wszyst​ko, Ber​n ie. Tego właśnie chce się do​wie​dzieć Müller: czy wiesz o tym, czy nie. No więc te​raz już wiesz i możesz mu to wy​ja​wić, aby uniknąć tor​tur. Na​tu​ral​n ie wolałbym, żeby na​sza roz​mo​wa po​zo​stała między nami. – Ar​thu​rze, dopóki żyję, możesz na mnie po​le​gać. Nebe kiwnął głową i ro​zej​rzał się z zakłopo​ta​n iem. Na​gle jego wzrok padł na nie​zje​dzo​n y kawałek stru​dla. – Nie je​steś głodny? – Ape​tyt nie​spe​cjal​n ie mi do​p i​su​je – po​wie​działem. – Chy​ba mam inne zmar​twie​n ia. Daj to Ra​ini​so​wi. – Za​p a​liłem trze​cie​go pa​p ie​ro​sa. Czy mnie wzrok mylił, czy Nebe rze​czy​wiście ob​li​zał war​gi? Nie li​czyłem na wie​le, ale war​to było spró​bować. – Albo sam zjedz, jeśli masz ochotę. Te​raz Nebe na​p rawdę się ob​li​zał. – Mogę? – za​p y​tał grzecz​n ie.

Nie​dba​le skinąłem głową. – No, sko​ro je​steś pe​wien… – rzekł, biorąc ta​le​rzyk z tacy na podłodze. – Upiekła go moja go​spo​dy​n i. Pra​co​wała w cu​kier​n i De​me​la. Naj​lep​szy stru​del, jaki jadłem w życiu. Szko​da byłoby go zmar​n o​wać, co? – Od​gryzł spo​ry kawałek. – Nig​dy szczególnie nie prze​p a​dałem za słody​cza​mi – skłamałem. – Ber​n ie, w ta​kim mieście jak Wie​deń to wręcz tra​ge​dia! Jeśli cho​dzi o cia​sta, to nie mogłeś tra​fić le​p iej. Szko​da, że nie byłeś tu przed wojną: Gerst​n er, Leh​mann, He​iner, Aida, Haag, Slu​ka, Bre​den​dick, cu​kier​n i​cy, ja​kich świat nie wi​dział! – Przełknął ko​lej​n y kęs. – Przy​je​chać do Wied​n ia i nie prze​p a​dać za słody​cza​mi? Boże, to jak​by jeździć na dia​bel​skim młynie na Pra​te​rze, będąc ślep​cem. Nie wiesz, co tra​cisz. Nie spróbu​jesz ani kawałecz​ka? Sta​n ow​czo pokręciłem głową. Ser​ce waliło mi tak moc​n o, że chy​ba mu​siał słyszeć jego bi​cie. A jeśli nie dokończy cia​sta? – Na​p rawdę nie mógłbym nic przełknąć. Nebe pokręcił ze współczu​ciem głową i znów zjadł trochę cia​sta. Te zęby nie mogą być praw​dzi​we, uznałem, przyglądając się ich równej bie​li. Własne zęby Ne​be​go były o wie​le bar​dziej pożółkłe. – Poza tym – rzu​ciłem od nie​chce​n ia – po​wi​n ie​n em pil​n o​wać wagi. Od przy​jaz​du do Wied​n ia przy​tyłem kil​ka kilo​gramów. – Ja też – od​p arł. – Wiesz, na​p rawdę po​wi​n ie​n eś… Nie dane mu było skończyć tego zda​n ia. Za​kasz​lał i zaczął się dławić, jed​no​cześnie spa​zma​tycz​n ie szar​p iąc głową. Ze​sztyw​n iał, z jego pier​si wy​rwał się ohyd​n y odgłos, jak​by próbował grać na tu​bie, z ust wy​p adły mu kawałki na pół przeżute​go cia​sta. Ta​le​rzyk ze stru​dlem stuknął o zie​mię, a Nebe zwa​lił się w ślad za nim. Próbowałem wy​rwać mu z ręki pi​sto​let, za​n im wy​pa​li i ściągnie mi na kark Mülle​ra i jego zbirów, lecz ku swe​mu prze​rażeniu do​strzegłem, że ku​rek jest od​wie​dzio​n y. W tym sa​mym ułamku se​kun​dy pa​lec Ne​be​go za​cisnął się na spuście. Ale ku​rek stuknął bez​sil​n ie: broń nadal była za​bez​p ie​czo​n a. Nogi Ne​be​go drgnęły nie​znacz​n ie; jed​n a po​wie​ka za​mru​gała i opadła, dru​ga, jak​by na przekór, po​zo​stała otwar​ta. Jego ostat​n ie tchnie​n ie za​mie​niło się w prze​ciągły, za​fleg​mio​n y bul​got o moc​n ym mig​dałowym za​p a​chu. Wresz​cie znie​ru​cho​miał z lek​ko po​si​n iałą twarzą. Ze wstrętem wy​p lułem śmier​cio​n ośną kap​sułkę. Nie współczułem mu spe​cjal​n ie. Za kil​ka go​dzin pa​trzyłby bez sprze​ci​wu, jak to samo dzie​je się ze mną.

Wy​szarpnąłem pi​sto​let z po​si​n iałej dłoni Ne​be​go i przetrząsnąłem mu kie​sze​n ie, bez​sku​tecz​n ie szu​kając klu​czy​ka do kaj​da​n ek. Wstałem. Strasz​li​wie bolała mnie głowa, ramię, żebra, na​wet pe​n is, a jed​n ak czułem się nie​skończe​n ie le​p iej, ści​skając w dłoni wal​the​ra P38, pi​sto​let, z ja​kie​go za​bi​to Lin​de​n a. Od​wiodłem ku​rek, tak jak zro​bił to Nebe, wchodząc do celi, i na​sta​wiłem broń na działanie półau​to​ma​tycz​n e. Od​bez​p ie​czyłem ją również, cze​go Nebe za​p o​mniał uczy​n ić. Następnie wyśliznąłem się na zewnątrz. Wil​got​n ym ko​ry​ta​rzy​kiem do​tarłem do schodków pro​wadzących do po​miesz​cze​n ia, w którym zginęła Ve​ro​n i​ka i gdzie od​by​wało się wy​ci​ska​n ie oraz fer​men​ta​cja. Na górze paliła się tyl​ko jed​n a żarówka przy drzwiach wejścio​wych, ru​szyłem więc w tamtą stronę. Nie miałem od​wa​gi spoj​rzeć na prasę wi​n iarską. Gdy​bym w tej chwi​li na​tra​fił na Mülle​ra, kazałbym mu wejść do ma​szy​n y i wy​cisnąłbym jego ba​warską skórę jak cy​trynę. Gdy​bym miał do dys​p o​zy​cji nowe, sil​n e ciało, być może na​wet za​ry​zy​ko​wałbym spo​tka​n ie z Łoty​szem i wrócił do główne​go bu​dyn​ku, żeby go schwy​tać – cho​ciaż pew​n ie zwy​czaj​n ie bym go za​strze​lił. Ale po ta​kim dniu jak ten mog​łem je​dy​n ie sta​rać się ujść z życiem. Zga​siłem światło i otwo​rzyłem drzwi. Za​dy​go​tałem – nie miałem ma​ry​nar​ki, a noc była zim​n a. Prze​kradłem się do drzew, gdzie chciał mnie załatwić Łotysz, i skryłem się w krza​kach. Win​n icę rozświe​tlały płomie​n ie pal​n ików ga​zo​wych. Pra​cow​n i​cy pcha​li wy​so​kie wózki z pal​n ikami między sze​re​ga​mi krzewów i umiesz​cza​li je na po​zy​cjach, które uważali za istot​n e. Z miej​sca, gdzie przy​kucnąłem, długie płomie​n ie wyglądały jak ol​brzy​mie świe​tli​ki, po​wo​li prze​su​wające się w po​wie​trzu. Naj​wy​raźniej mu​siałem zna​leźć inną drogę uciecz​ki z po​siadłości Ar​thu​ra Ne​be​go. Wróciłem pod ścianę domu i prze​kradłem się obok kuch​n i do fron​to​we​go ogródka. Na par​te​rze było ciem​n o, ale w oknie na piętrze paliło się światło, kładąc się na traw​n i​ku ja​snym pro​stokątem jak duży kwa​dra​to​wy ba​sen. Przy​stanąłem na rogu i wciągnąłem no​sem po​wie​trze. Ktoś stał na gan​ku i palił pa​p ie​ro​sa. Upłynęła chy​ba wiecz​n ość, lecz w końcu usłyszałem chrzęst kroków na żwi​ro​wej ścieżce i zer​kając szyb​ko za róg bu​dyn​ku, uj​rzałem cha​rak​te​ry​styczną syl​wetkę Ra​ini​sa, który ciężko człapał w stronę otwar​tej bra​my. Stało tam sza​re bmw, za​p ar​ko​wa​n e przo​dem do dro​gi. Szyb​ko pokuśtykałem przez traw​n ik, omi​jając snop światła pa​dającego z domu, Łotysz otwo​rzył już bagażnik i te​raz szpe​rał w nim, jak​by cze​goś szu​kał, ale nie zdążył go za​mknąć. Kie​dy dzie​liło nas pięć metrów, odwrócił się i za​-

marł. Zo​ba​czył lufę wal​the​ra wy​ce​lo​waną w swój bez​kształtny łeb. – Włóż te klu​czy​ki do sta​cyj​ki – rzekłem ci​cho. Gęba Łoty​sza, i tak już pa​skud​n a, na mój wi​dok wy​krzy​wiła się jesz​cze bar​dziej. – A ty jak się wy​do​stał? – warknął. – Klucz zna​lazłem w stru​dlu – za​szy​dziłem i skinąłem roz​ka​zująco w jego stronę. – Klu​czy​ki – powtórzyłem. – Zrób to. Po​wo​li. Cofnął się i otwo​rzył drzwi kie​row​cy. Po​tem się po​chy​lił, a chro​bot klu​czyków po​wie​dział mi, że włożył je do sta​cyj​ki. Po​n ow​n ie się wy​p ro​sto​wał, nie​mal od nie​chce​n ia po​sta​wił nogę na stop​n iu i oparłszy się o dach auta, wy​szcze​rzył zęby w uśmie​chu o kształcie i bar​wie za​rdze​wia​łego kra​n u. – Chce, żebym go umył, za​n im od​je​dzie? – Nie tym ra​zem, Fran​ken​ste​in. Za to bar​dzo bym chciał, żebyś mi dał klu​czy​ki do tego. – Po​ka​załem wciąż sku​te nad​garst​ki. – Do cze​go? – Do kaj​danków. Wzru​szył ra​mio​n a​mi, wciąż uśmiech​n ięty. – Nie mam klu​czy do żad​n ych kaj​danków. Nie wie​rzy, niech po​szu​ka i sam się do​wie. Słysząc, jak mówi, nie​mal się wzdrygnąłem. Ra​inis, jako nie​co słaby na umyśle Łotysz, był na ba​kier z gra​ma​tyką nie​miecką. Pew​n ie sądził, że ko​niu​ga​cja to imię Cy​gan​ki grającej w trzy kar​ty na rogu uli​cy. – Ja​sne, że masz te klu​cze, Ra​inis. To ty mnie skułeś, pamiętasz? Wi​działem, jak wkładałeś je do kie​sze​n i ka​mi​zel​ki. Mil​czał. Miałem co​raz większą ochotę go zabić. – Słuchaj, ty dur​n y łotew​ski dup​ku. Kie​dy po​wiem „skacz”, to le​p iej, żebyś się nie rozglądał po zie​mi za ska​kanką. To jest pi​sto​let, kur​wa, a nie szczo​tecz​ka do zębów. – Zro​biłem krok do przo​du i wy​ce​dziłem przez zaciśnięte zęby: – Więc le​p iej znajdź ten klu​czyk albo zro​bię ci w tej pa​skud​nej gębie taką dziurę, że żaden klucz nie będzie już po​trzeb​n y. Ra​inis osten​ta​cyj​n ie po​kle​p ał się po kie​sze​n iach, po czym wyciągnął z ka​mi​zel​ki srebr​n y klu​czyk i ni​czym błystkę go uniósł. – Rzuć go na fo​tel kie​row​cy i odejdź od sa​mo​cho​du. Te​raz, gdy Ra​inis pod​szedł bliżej, mu​siał wy​czy​tać z mo​jej twa​rzy, że prze​p ełnia mnie nie​n a​wiść. Posłuchał bez wa​ha​n ia i rzu​cił klu​czyk na sie​dze​n ie. Jed​n ak popełniłem błąd, biorąc go za głupka, który na​gle spo​tul​niał. Byłem bar​dzo zmęczo​n y. Skinął głową w stronę koła.

– Le​p iej naj​p ierw na​p ra​wię tę kichę – po​wie​dział. Spoj​rzałem w dół i na​tych​miast pod​n iosłem wzrok, ale już le​ciał na mnie jak wściekły ty​grys, wyciągając mi do gardła ogrom​n e łap​ska. Pół se​kun​dy później pociągnąłem za spust; słysząc, jak ko​lej​n y po​cisk wpa​da do ko​mo​ry spu​sto​wej wal​the​ra, wy​strze​liłem po​n ow​n ie. Huk strzałów odbił się echem po ogro​dzie i wzle​ciał do nie​ba, jak​by niosąc duszę Łoty​sza na Sąd Osta​tecz​ny. Ra​inis całym ciężarem wiel​kie​go ciel​ska zwa​lił się na twarz i ​znie​ru​cho​miał na żwi​rze. Pod​biegłem do auta i wsko​czyłem na sie​dze​n ie, igno​rując klu​czyk pod tyłkiem. Nie miałem cza​su go szu​kać; mu​siałem szyb​ko uru​cho​mić sil​n ik. Obróciłem klu​czyk w sta​cyj​ce i wiel​ki, pachnący nowością sa​mochód ożył z ry​kiem. Z tyłu roz​legły się krzy​ki. Chwy​ciłem leżący na ko​la​n ach pi​sto​let i ob​ra​cając się za sie​bie, wy​strze​liłem kil​ka​krot​n ie w kie​run​ku domu. Po​tem od​rzu​ciłem broń na sie​dze​n ie obok, pchnąłem do przo​du dźwi​gnię biegów, za​trzasnąłem drzwi i z całej siły dodałem gazu. Tyl​n e koła za​buk​so​wały i bmw sko​czyło do przo​du. Kaj​dan​ki na rękach na ra​zie mi nie prze​szka​dzały: dro​ga przede mną pro​wa​dziła pro​sto w dół. Na mo​ment puściłem kie​row​n icę, by wrzu​cić dru​gi bieg, jed​n ak sa​mochód nie​bez​p iecz​n ie za​rzu​cił. Na​tych​miast zno​wu ją chwy​ciłem, w ostat​n iej chwi​li omi​jając ja​kieś stojące przy dro​dze auto i nie​mal pa​kując się w przy​drożny żywopłot. Gdy​bym tyl​ko zdołał do​trzeć do Sti​ft​ska​ser​n e i do Roya Shield​sa, opo​wie​działbym mu o za​mor​do​wa​n iu Ve​ro​n i​ki! Gdy​by Ame​ry​ka​nie się po​spie​szy​li, mo​gli​by przy​skrzy​n ić ich wszyst​kich przy​n ajm​n iej z tego po​wo​du! Wyjaśnie​n ia na te​mat Mülle​ra i Or​ga​n i​za​cji, pomyślałem, mogę odłożyć na później, a gdy żan​dar​me​ria wsa​dzi Mülle​ra za krat​ki, będę bez końca robić koło dupy Be​lin​sky’emu, Crow​cass i CIC – całej tej ban​dzie zgniłków. We wstecz​n ym lu​ster​ku doj​rzałem z tyłu re​flek​to​ry sa​mo​cho​du. Nie byłem pe​wien, czy ktoś mnie ściga, na wszel​ki wy​p a​dek jed​n ak zmu​siłem wyjący sil​n ik, by jesz​cze przy​spie​szył, po czym gwałtow​n ie za​ha​mo​wałem, jed​n o​cześnie skręcając w pra​wo. Sa​mochód odbił się od krawężnika, po czym wrócił na jezd​n ię. Znów wcisnąłem gaz do de​chy; na ni​skim bie​gu sil​n ik za​pro​te​sto​wał gwałtow​n ie. Ale nie mogłem ry​zy​ko​wać pusz​cze​n ia kie​row​n i​cy i wrzu​ce​n ia trójki, gdyż dro​ga przede mną była co​raz bar​dziej kręta i trud​na. Na rogu Bil​l​ro​th​stras​se i Gürtel wy​ko​n ałem ostry skręt, aby uniknąć zde​rze​n ia z po​le​waczką, i znów mnie za​rzu​ciło. Do​p ie​ro wówczas zo​ba​czyłem blo​kadę, lecz było już za późno; gdy​by nie ciężarówka po dru​giej stro​n ie ba​-

rie​ry, chy​ba​bym się nie fa​ty​go​wał, żeby skręcić lub się za​trzy​mać. Jed​n ak w tej sy​tu​a cji odbiłem w lewo i na mo​krej jezd​n i tyl​n e koła stra​ciły przy​czep​n ość. Prze​stałem pa​n o​wać nad kie​row​n icą i bmw obróciło się w miej​scu. Przez chwilę zo​ba​czyłem całą scenę jak w ​ca​me​ra ob​scu​ra: ba​rierę, ma​chających rękami ame​ry​kańskich żan​darmów, drogę, którą właśnie przy​je​chałem, ści​gający mnie sa​mochód, rząd skle​p ików, wielką szybę wy​sta​wową. Sa​mochód, niby me​cha​n icz​n y Char​lie Cha​p lin, zatańczył bo​kiem na dwóch kołach i z trza​skiem wpadł do skle​p u w wodo​spa​dzie szkła. Bezwład​n ie prze​to​czyłem się przez sie​dze​n ie pasażera, lądując na drzwiach aku​rat w chwi​li, gdy z dru​giej stro​n y wbiło się przez okno coś twar​de​go. Po​czułem pod łokciem ostry kant, ude​rzyłem głową we fra​mugę i chy​ba urwał mi się film. Trwało to za​p ew​n e tyl​ko kil​ka se​kund; w jed​n ej chwi​li ota​czał mnie ruch, hałas, ból i cha​os, w następnej wokół pa​n o​wała ci​sza i tyl​ko wol​n o ob​ra​cające się koło mówiło mi, że wciąż jesz​cze żyję. Na szczęście sil​n ik zgasł, więc mój obezwład​n iający lęk, że auto za​raz sta​n ie w płomie​n iach, ustąpił. Do​biegły mnie kro​ki, chrzęszczące na szkle; ame​ry​kańskie głosy wołały, że po mnie idą. Krzyknąłem, żeby ich zachęcić, ale ku memu zdu​mie​n iu z ust wy​do​był mi się tyl​ko szept. A gdy spróbowałem unieść rękę, żeby sięgnąć do klam​ki na drzwiach, na do​bre stra​ciłem przy​tom​n ość.

37

No i jak się dzi​siaj czu​je​my? – Roy Shields, siedzący na krześ​le przy szpi​tal​nym łóżku, po​chy​lił się i po​stu​kał w gips na mo​jej ręce. W wy​p ro​sto​wa​n ej po​zy​cji utrzy​my​wał ją dru​cia​n y wyciąg. – To pew​n ie bar​dzo prak​tycz​n e? Per​ma​n ent​n e hi​tle​row​skie po​zdro​wie​n ie? Cho​le​ra, wy, Niem​cy, na​wet ze złama​n ej ręki umie​cie zro​bić coś pa​trio​tycz​n e​go. Ro​zej​rzałem się szyb​ko. Byłby to całkiem nor​mal​n y od​dział szpi​tal​n y, gdy​by nie kra​ty w oknach i ta​tuaże na przed​ra​mio​n ach pielęgnia​rzy. – Co to za szpi​tal? – Je​steś w szpi​ta​lu woj​sko​wym w Sti​ft​ska​ser​n e – po​wie​dział. – Dla własne​go bez​p ie​czeństwa. – Jak długo tu leżę? – Pra​wie trzy ty​go​dnie. Miałeś niezłego guza na swo​im za​ku​tym łbie. Pęknięcie czasz​ki. Złama​n y oboj​czyk, roz​bi​te ramię, popękane żebra. Od chwi​li przyjęcia byłeś nie​p rzy​tom​n y. – Tak? No, to chy​ba przez ten fen. Shields za​chi​cho​tał, ale za​raz spo​ważniał. – Po​czu​cie hu​mo​ru bar​dzo ci się przy​da – oznaj​mił. – Mam dla cie​bie złe wia​do​mości. Prze​kart​ko​wałem kar​to​tekę w głowie. Większość fi​szek zo​stała roz​rzu​co​na na podłodze, ale te, które pod​n iosłem naj​p ierw, wydały mi się szczególnie istot​n e. Coś, czym się zaj​mo​wałem. Na​zwi​sko. – Emil Bec​ker – po​wie​działem, przy​p o​mi​n ając so​bie roz​gorączko​waną twarz. – Po​wie​szo​n o go przed​wczo​raj. – Shields prze​p ra​szająco wzru​szył ra​mio​na​mi. – Przy​kro mi. Na​p rawdę mi przy​kro. – No, z pew​n ością nie tra​ci​liście cza​su – sarknąłem. – To ta sta​ra, do​bra ame​ry​kańska sku​tecz​n ość? Czy tyl​ko je​den z wa​szych lu​dzi opa​n o​wał ry​nek? – Nie spędzałoby mi to snu z po​wiek, Günther. Bez względu na to, czy Bec​ker zabił Lin​de​n a, czy nie, zasłużył na szu​bie​n icę. – To nie jest zbyt do​bra re​kla​ma ame​ry​kańskie​go sys​te​mu spra​wie​dli​wości. – Daj spokój, prze​cież wiesz, że tego gola strze​lił mu au​striac​ki sąd. – Ale to wy po​da​liście piłkę, nie? Shields na chwilę odwrócił wzrok, a po​tem roz​drażnio​n y po​tarł szczękę.

– Ee, diabła tam. Je​steś gliną. Wiesz, jak to jest. Ta​kie rze​czy zda​rzają się w każdym sys​te​mie. Nie ku​p u​jesz no​wej pary butów tyl​ko dla​te​go, że do po​de​szwy przy​warło ci trochę gówna. – Ja​sne, ale przy oka​zji się uczysz, że trze​ba cho​dzić ścieżką, a nie łazić na przełaj przez pola. – Mądra​la. Na​wet nie wiem, po co pro​wadzę z tobą tę roz​mowę. Wciąż nie do​star​czyłeś mi ani strzępka do​wo​du, dla​cze​go miałbym uznać, że to nie Bec​ker za​mor​do​wał Lin​de​n a. – I co, na​ka​załbyś powtórze​n ie roz​p ra​wy? – Za​wsze można uzu​p ełnić akta – od​p arł, wzru​szając ra​mio​n a​mi. – Spra​wa nig​dy nie jest całkiem za​mknięta, na​wet gdy wszy​scy uczest​n i​cy nie żyją. Wciąż dręczy mnie kil​ka nie​wy​jaśnio​n ych szczegółów. – Co ty po​wiesz, Shields, nie​wy​jaśnio​n ych szczegółów? No, no, strasz​n ie się przejąłem. – Może po​wi​n ie​n eś, Günther – odciął się ostrzej​szym to​n em. – I może ja po​wi​n ie​n em ci przy​p o​mnieć, że to jest ame​ry​kański szpi​tal pod​le​gający ame​ry​kańskiej ju​rys​dyk​cji. Być może pamiętasz, że już raz miałem przy​jem​ność cię ostrzec, żebyś nie mie​szał się do tej spra​wy. A sko​ro to zro​biłeś, to moim zda​n iem mu​sisz się z kil​ku rze​czy wytłuma​czyć. Na początek, po​sia​da​nie bro​n i pal​n ej przez oby​wa​te​la Nie​miec lub Au​strii jest sprzecz​n e z Prze​p i​sa​mi Bez​p ie​czeństwa Pu​blicz​n e​go Woj​sko​we​go Rządu Au​strii. Tyl​ko za to mógłbym ci wle​p ić pięć lat. Da​lej, ten sa​mochód, który pro​wa​dziłeś. Całkiem nie​za​leżnie od tego, że miałeś na rękach kaj​dan​ki i naj​wy​raźniej nie po​sia​dasz ważnego pra​wa jaz​dy, po​zo​sta​je jesz​cze drob​n y pro​blem sta​ra​n o​wa​n ia po​ste​run​ku woj​sko​we​go. – Urwał i za​p a​lił pa​p ie​ro​sa. – No więc jak będzie? Ga​dasz czy idziesz sie​dzieć? – Schlud​n ie to ująłeś. – W ogóle schlud​n y ze mnie gość. Jak wszy​scy gli​n ia​rze. No do​bra. Do ro​bo​ty. Zre​zy​gno​wa​n y opadłem na po​dusz​ki. – Ostrze​gam cię, Shields, będziesz miał więcej nie​wy​jaśnio​n ych szczegółów niż na początku. Wątpię, czy zdołałbym ci udo​wod​n ić połowę tego, co mam do po​wie​dze​n ia. Ame​ry​ka​n in założył na pier​si mu​sku​lar​n e ra​mio​n a i roz​siadł się wy​god​niej na krześle. – Do​wo​dy są dla sądu, ko​le​go. Je​stem de​tek​ty​wem, pamiętasz? To in​for​ma​cja do mo​ich pry​wat​n ych akt. Po​wie​działem mu pra​wie wszyst​ko. Kie​dy skończyłem, twarz miał po​-

nurą. Później po​ki​wał głową z miną mędrca. – Tak, chy​ba dałoby się trochę z tego wy​ssać. – To do​brze – wes​tchnąłem – ale na ra​zie bolą mnie cyc​ki, dzi​dziu. Więc jeśli masz ja​kieś py​ta​n ia, to może za​cho​waj je na następny raz. Chciałbym się trochę prze​spać. Shields wstał. – Ju​tro tu wrócę. Jesz​cze tyl​ko jed​n a rzecz: ten fa​cet z Crow​cass… – Be​lin​sky? – Tak, Be​lin​sky. Jak to się stało, że wy​p adł z gry przed ​cza​sem? – Wiem tyle, co ty. – Może jed​n ak więcej. – Wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Po​p y​tam. Na​sze sto​sun​ki z chłopca​mi z wy​wia​du po​p ra​wiły się od cza​su wy​da​rzeń w Ber​li​n ie. Ame​ry​kański rząd woj​sko​wy oświad​czył, że mu​si​my występować zwar​tym fron​tem na wy​p a​dek, gdy​by So​wie​ci chcie​li spróbować cze​goś ta​kie​go tu​taj. – Ja​kich wy​da​rzeń w Ber​li​n ie? – prze​ra​ziłem się. – Na jaki wy​p a​dek? Cze​go tu​taj spróbować? Shields zmarsz​czył brwi. – To ty nic nie wiesz? No tak, skąd miałbyś wie​dzieć, co? – Słuchaj, moja żona jest w Ber​li​n ie, więc może le​p iej szyb​ko mi po​wiedz, co się stało? Znów usiadł, tym ra​zem na krawędzi krzesła, co zwiększyło jego wyraźny dys​kom​fort. – So​wie​ci ogłosi​li całko​witą woj​skową blo​kadę Ber​li​n a – po​wie​dział. – Ni​ko​go nie wpusz​czają do stre​fy ani z niej nie wy​p usz​czają. Za​opa​tru​je​my mia​sto drogą lot​n iczą. To się stało tego dnia, gdy twój ko​le​ga od​le​ciał na za​wsze. Dwu​dzie​ste​go czwar​te​go czerw​ca. – Uśmiechnął się krzy​wo. – Z tego co słyszę, jest tam dość nie​cie​ka​wie. Mnóstwo lu​dzi uważa, że doj​dzie do ja​kiejś potężnej roz​p ier​du​chy między nami i ru​ski​mi. Ja tam wca​le bym się nie zdzi​wił. Po​win​n iśmy już daw​n o kopnąć ich w dupę. Ale na pew​n o nie odpuścimy Ber​li​n a, tego możesz być pe​wien. Jakoś to prze​trwa​my, pod wa​run​kiem że nikt nie stra​ci głowy. Shields za​p a​lił pa​p ie​ro​sa i wsunął mi go w usta. – Przy​kro mi z po​wo​du two​jej żony – po​wie​dział. – Długo je​steś żona​ty? – Sie​dem lat – od​p arłem. – A ty? Masz żonę? Pokręcił głową. – Chy​ba nig​dy nie spo​tkałem właści​wej dziew​czy​n y. Pozwól, że za​p y​tam: do​brze się wam układa? Zważyw​szy, że je​steś de​tek​ty​wem, i w ogóle. Za​sta​n o​wiłem się przez chwilę.

– Tak – po​wie​działem. – Układa nam się zna​ko​mi​cie. W całym szpi​ta​lu tyl​ko moje łóżko było zajęte. Tej nocy obu​dził mnie kro​wi ryk sy​re​n y, do​bie​gający z bar​ki płynącej kanałem, po czym po​rzu​cił na pastwę bez​sen​n ości. Wpa​try​wałem się w ciem​n ość, słuchając, jak posępne echo od​da​la się ku wiecz​n ości ni​czym za​wo​dze​n ie trąby na Sąd Osta​tecz​n y. Za​ga​p io​n y w smo​listą czerń, gdy tyl​ko szmer od​de​chu przy​p o​mi​n ał mi, że je​stem śmier​tel​n y, uświa​do​miłem so​bie, że choć nic nie widzę, to za​ra​zem do​strze​gam w mro​ku coś jak naj​bar​dziej na​ma​cal​n e​go: samą śmierć, chudą, wy​li​n iałą po​stać w czar​n ej ak​sa​mit​n ej opończy, za​wsze go​tową w mil​cze​n iu przyłożyć kom​p res z chlo​ro​for​mem do ust i nosa ofia​ry, wy​n ieść ją do cze​kającej pod bramą czar​n ej li​mu​zy​n y i za​wieźć do ja​kiejś okrop​n ej stre​fy, do obo​zu dla di​p isów, gdzie bez końca trwa ciem​n ość i skąd nie ma uciecz​ki. Wraz ze światłem dnia, które wróciło i prze​n iknęło przez kra​ty, wróciła mi również od​wa​ga, wie​działem jed​n ak, że słudzy śmier​ci wca​le nie cenią wyżej tych, którzy sta​wiają im czoło bez lęku. Czy człowiek jest gotów na śmierć, czy nie, jego re​qu​iem za​wsze brzmi tak samo. Upłynęło kil​ka dni, za​n im Shields wrócił do szpi​ta​la. Tym ra​zem to​wa​rzy​szyło mu dwóch mężczyzn, Ame​ry​kanów, jak wy​wnio​sko​wałem z ich fry​zur i do​brze odżywio​n ych ciał. Po​dob​n ie jak Shields no​si​li prze​sad​n ie ja​skra​we gar​n i​tu​ry, ale twa​rze mie​li star​sze i mądrzej​sze; byli to fa​ce​ci w ty​p ie Bin​ga Cros​by’ego, z tecz​ka​mi i faj​ka​mi, których emo​cjo​n al​n e re​a k​cje ogra​n i​czały się do wy​n iosłego uno​sze​n ia brwi. Praw​n i​cy, ofi​ce​ro​wie śled​czy – albo pra​cow​n i​cy wy​wia​du. Shields zajął się pre​zen​tacją. – To jest ma​jor Bre​en – oznaj​mił, wska​zując star​sze​go mężczyznę. – A to ma​jor Me​dlin​skas. A więc ofi​ce​ro​wie śled​czy. Ale z ja​kiej or​ga​n i​za​cji? – A to kto? – za​p y​tałem. – Stu​den​ci me​dy​cy​n y? Shields wy​szcze​rzył zęby z zakłopo​ta​n iem. – Chcie​li​by zadać ci kil​ka pytań. Po​mogę w tłuma​cze​n iu. – Po​wiedz im, że czuję się o wie​le le​p iej i dziękuję za wi​n o​gro​n a. Może któryś podałby mi noc​n ik? Shields nie zwra​cał na mnie uwa​gi. Wszy​scy trzej przy​sunęli so​bie krzesła i usie​dli rzędem ni​czym sędzio​wie na po​ka​zie psów, Shields naj​bliżej łóżka. Otwo​rzy​li tecz​ki i wyjęli no​te​sy. – Może po​wi​n ie​n em we​zwać swe​go pa​p ugę. – Czy to na​p rawdę ko​n iecz​n e? – za​p y​tał Shields. – Ty mi po​wiedz. Ja tyl​ko patrzę na tych dwóch i ra​czej nie widzę w nich ame​ry​kańskich tu​rystów. Chy​ba że chcie​li​by się do​wie​dzieć, gdzie w Wied​-

niu naj​le​p iej szturchnąć ładną dziew​czynę? Shields przetłuma​czył moje py​ta​n ie po​zo​stałym dwóm, na co star​szy mruknął i po​wie​dział coś o kry​mi​n a​li​stach. – Ma​jor mówi, że to nie jest spra​wa kry​mi​n al​n a – przełożył Shields. – Ale jeśli chcesz ad​wo​ka​ta, to ci ja​kie​goś przy​p ro​wa​dzi​my. – Jeśli to nie jest spra​wa kry​mi​n al​n a, to dla​cze​go znaj​duję się w szpi​ta​lu woj​sko​wym? – Kie​dy wyciągnęli cię z auta, miałeś na rękach kaj​dan​ki – wes​tchnął Shields. – Na podłodze leżał pi​sto​let, a w bagażniku ka​ra​bin ma​szy​n o​wy. Gdzie mie​li cię za​wieźć, do położni​cze​go? – Wszyst​ko jed​n o, nie po​do​ba mi się to. Nie wy​obrażaj so​bie, że sko​ro mam ban​daż na głowie, to masz pra​wo trak​to​wać mnie jak idiotę. Kim w ogóle są ci lu​dzie? Wyglądają mi na szpiegów. Po​znaję ten typ. Czuję na ich pal​cach za​p ach atra​men​tu sym​p a​tycz​n e​go. Po​wiedz im to. Po​wiedz im, że przez lu​dzi z CIC i Crow​cass do​stałem nad​kwa​so​ty, bo już raz za​ufałem jed​n e​mu z nich i strasz​li​wie się naciąłem. Po​wiedz im, że gdy​by nie ame​ry​kański agent na​zwi​skiem Be​lin​sky, to w ogóle bym tu nie leżał. – Właśnie o tym chcą z tobą roz​ma​wiać. – Ach, tak? No to może by odłożyli te no​te​sy? Czułbym się trochę swo​bod​niej. Naj​wy​raźniej zro​zu​mie​li, co mówię, bo jed​n o​cześnie wzru​szy​li ra​mio​n a​mi i scho​wa​li no​te​sy do aktówek. – Jesz​cze jed​n o – oznaj​miłem. – Sam mam duże doświad​cze​n ie w pro​wa​dze​n iu przesłuchań. Pamiętaj​cie o tym. Jeśli od​n iosę wrażenie, że za​mier​za​cie mnie wy​sta​wić do wia​tru, wro​bić i po​sta​wić za​rzu​ty na​tu​ry kry​mi​n al​n ej, to będzie po roz​mo​wie. Star​szy z mężczyzn, Bre​en, po​p ra​wił się na krześle i splótł ręce na ko​la​nie. Nie dodało mu to uro​ku. Ale gdy się ode​zwał, jego niem​czy​zna była lep​sza, niż się spo​dzie​wałem: – Nie widzę żad​n ych przeszkód – rzekł ci​cho. I zaczęło się. Większość pytań za​da​wał ma​jor; młod​szy mężczy​zna kiwał głową i od cza​su do cza​su wtrącał uwa​gi słabą niem​czyzną, prosząc mnie o do​dat​ko​we wyjaśnie​n ia. Od​p o​wia​dałem na py​ta​n ia – lub wykręcałem się od nich – przez nie​mal dwie go​dzi​n y, lecz tyl​ko raz czy dwa wprost odmówiłem od​p o​wie​dzi, gdyż wy​da​wało mi się, że prze​kra​czają gra​n i​ce umo​wy. Stop​n io​wo wszakże zacząłem zda​wać so​bie sprawę, że in​te​re​sują się głównie fak​tem, iż ani w 927. pułku CIC w Niem​czech, ani w 430. pułku CIC w Au​strii nikt nig​dy nie słyszał o żad​n ym Joh​n ie Be​lin​skym. W rze​czy

sa​mej, żaden John Be​lin​sky nie był związany z Cen​tral​n ym Re​je​strem Zbrod​n i Wo​jen​n ych i Po​dej​rza​n ych pro​wa​dzo​n ym przez Siły Zbroj​n e Stanów Zjed​n o​czo​n ych (Crow​cass) na​wet tym​cza​so​wo. Nikt o tym na​zwi​sku nie służył w żan​dar​me​rii ani w woj​skach lądo​wych. Jakiś John Be​lin​sky był w siłach lot​n i​czych, ale miał pra​wie pięćdzie​siąt lat; trzech Johnów Be​lin​skych służyło w ma​ry​n ar​ce, lecz wszy​scy prze​by​wa​li na pełnym mo​rzu. Po​dob​n ie jak ja. Ame​ry​ka​n ie raz po raz ra​czy​li mnie ka​za​n ia​mi, żebym nie ważył się ni​ko​mu wspo​mi​n ać, cze​go się do​wie​działem o Or​ga​n i​za​cji i jej związkach z CIC. Było mi to nie​zwy​kle na rękę; co więcej, uznałem to za wyraźną wskazówkę, że kie​dy tyl​ko wy​do​brzeję, po​zwolą mi odejść wol​n o. Jed​n ak w tym po​czu​ciu ulgi była spo​ra do​miesz​ka cie​ka​wości, gdyż na​p rawdę pragnąłem się do​wie​dzieć, kim był w rze​czy​wi​stości John Be​lin​sky i co za​mie​rzał osiągnąć. Żaden z przesłuchujących nie ujaw​n ił mi swo​jej opi​n ii, ale na​tu​ral​n ie miałem własne do​mysły w tej kwe​stii. W ciągu kil​ku ko​lej​n ych ty​go​dni Shields i obaj Ame​ry​ka​n ie wie​lo​krot​n ie zja​wia​li się w szpi​ta​lu, żeby kon​ty​n u​ować do​cho​dze​n ie. Byli za​wsze nie​ska​zi​tel​n ie uprzej​mi, nie​kie​dy wręcz do gra​n ic śmiesz​n ości, a py​ta​n ia za​wsze do​ty​czyły Be​lin​sky’ego. Jak wyglądał? Czy mówił, z ja​kiej dziel​n i​cy No​we​go Jor​ku po​cho​dzi? Czy pamiętam nu​mer re​je​stra​cyj​n y jego sa​mo​cho​du? Po​wie​działem im wszyst​ko, co zdołałem so​bie przy​p o​mnieć. Spraw​dzi​li jego pokój u Sa​che​ra, ale nic nie zna​leźli; wyniósł się tego sa​me​go dnia, kie​dy mi obie​cał, że przybędzie do Grin​zin​gu na cze​le od​działu ka​wa​le​rii. Ob​sta​wi​li kil​ka barów, w których po​dob​n o lubił bywać, myślę, że na​wet py​ta​li o nie​go Ro​sjan. Ale gdy spróbo​wa​li po​roz​ma​wiać z gru​zińskim ka​p i​ta​n em pa​tro​lu między​n a​ro​do​we​go Ru​sta​we​lim, który owe​go wie​czo​ru na po​le​ce​n ie Be​lin​sky’ego aresz​to​wał mnie i Lot​te Hart​mann, oka​zało się, że ten zo​stał na​gle odwołany do Mo​skwy. Oczy​wiście wszyst​kie ich działania były spóźnio​n e. Mle​ko już się wylało; stało się ja​sne, że Be​lin​sky przez cały czas pra​co​wał dla Ro​sjan. Nic dziw​n e​go – oznaj​miłem moim ame​ry​kańskim tro​p i​cie​lom praw​dy – że tak pod​sy​cał ry​wa​li​zację między CIC i żan​dar​me​rią woj​skową. Moim zda​n iem wy​ka​załem się nie​zwykłą in​te​li​gencją, że tak wcześnie to za​uważyłem. Ale te​raz pew​n ie zdążył już opo​wie​dzieć dokład​n ie swe​mu sze​fo​wi w MWD, w jaki sposób Ame​ry​ka​n ie zwer​bo​wa​li He​in​ri​cha Mülle​ra i Ar​thu​ra Ne​be​go. Ist​n iało jed​n ak kil​ka spraw, o których po​sta​n o​wiłem nie mówić. Jedną z nich były moje kon​tak​ty z pułkow​n i​kiem Po​ro​szy​n em: nie chciałem na​wet

myśleć o tym, co by się działo, gdy​by wyszło na jaw, że przy​je​chałem do Wied​n ia dzięki po​mo​cy wy​so​kie​go funk​cjo​n a​riu​sza MWD. Już i tak czułem się nie​swo​jo, wy​p y​ty​wa​n y o do​ku​men​ty podróży i ze​zwo​le​n ie na han​del pa​pie​ro​sa​mi. Po​wie​działem, że mu​siałem prze​zna​czyć spo​ro for​sy na łapówkę dla pew​n e​go ro​syj​skie​go ofi​ce​ra, i chy​ba uzna​li tę od​p o​wiedź za wy​star​czającą. W du​chu za​sta​n a​wiałem się jed​n ak, czy od początku leżało w za​mia​rach Po​ro​szy​n a, żebym się spo​tkał z Be​lin​skym. Na przykład oko​licz​n ości, w ja​kich nawiązaliśmy współpracę: czy to możliwe, że Be​lin​sky za​strze​lił dwóch ru​skich de​zer​terów tyl​ko po to, by zro​bić na mnie wrażenie, do​wodząc swej bez​względnej nie​n a​wiści do ​wszyst​kie​go, co so​wiec​kie? Upar​cie mil​czałem również w in​n ej kwe​stii, a była nią opo​wieść Ne​be​go o tym, jak Or​ga​n i​za​cja sa​bo​to​wała działanie Cen​trum Do​ku​men​ta​cji Stanów Zjed​n o​czo​n ych w Ber​li​n ie przy po​mo​cy ka​p i​ta​n a Lin​de​n a. Uznałem, że to ich pro​blem. Prawdę mówiąc, nie miałem ocho​ty wspie​rać rządu, który w po​n ie​działki, środy i piątki gotów był wie​szać hi​tle​rowców, a we wtor​ki, czwart​ki i so​bo​ty re​kru​to​wał ich do swo​ich służb spe​cjal​n ych. W tej przy​najm​n iej kwe​stii He​in​rich Müller miał rację. Co się ty​czy oso​by Mülle​ra, ma​jor Bre​en i ka​p i​tan Me​dlin​skas sta​n ow​czo utrzy​my​wa​li, że mu​siałem się po​my​lić. Były szef ge​sta​p o – za​p ew​n ia​li mnie – od daw​n a nie żyje. Be​lin​sky – upie​ra​li się – z so​bie tyl​ko zna​n ych po​wodów po​ka​zał mi zdjęcie kogoś in​n e​go. Żan​dar​me​ria woj​sko​wa bar​dzo sta​ran​n ie prze​szu​kała po​siadłość Ne​be​go w Grin​zin​gu, ale od​kryła, że je​dy​ny właści​ciel, nie​ja​ki Al​fred Nol​de, prze​by​wa w in​te​re​sach za gra​n icą. Nie zna​le​zio​n o żad​n ych zwłok ani do​wodów, że kto​kol​wiek zo​stał tam za​bi​ty. I cho​ciaż fak​tycz​n ie ist​n iała or​ga​n i​za​cja, zrze​szająca byłych nie​miec​kich woj​sko​wych, współpra​cująca z rządem ame​ry​kańskim, aby prze​ciw​działać roz​p rze​strze​n ia​n iu się między​n a​ro​do​we​go ko​mu​n i​zmu, to – byli tego pew​n i – nie​p o​dob​n a, by w skład tej or​ga​n i​za​cji wcho​dzi​li ukry​wający się nie​miec​cy zbrod​n ia​rze wo​jen​n i. To była rzecz nie do pomyśle​n ia. Słuchałem tych bzdur z nie​wzru​szo​n ym spo​ko​jem, zbyt wy​czer​p a​n y całą sprawą, by się przej​mo​wać tym, w co wierzą lub nie wierzą, albo – sko​ro już o to cho​dzi – tym, w co chcie​li, żeby uwie​rzył ja sam. Widząc, że są całko​wi​cie im​p re​gno​wa​n i na prawdę, stłumiłem pierw​szy od​ruch, którym było posłanie ich do wszyst​kich diabłów, i tyl​ko uprzej​mie kiwałem głową ni​czym rdzen​n y miesz​ka​n iec Wied​n ia. Wy​da​wało mi się, że przy​znając im rację, zmie​rzam najkrótszą możliwą drogą do wol​n ości. Shields wszakże był mniej ugo​do​wy. Z dnia na dzień sta​wał się co​raz bar​-

dziej opry​skli​wy i niechętny, widać było, że źle się czu​je w roli tłuma​cza, nie po​do​bało mu się, że przesłuchujący wyraźnie pragną za​taić – nie zaś ujaw​n ić – wszyst​kie kon​se​kwen​cje tego, co mu zdążyłem przed​tem opo​wie​dzieć i cze​mu z pew​n ością dał wiarę. Rozzłościła go de​kla​ra​cja Bre​ena, że spra​wa ka​p i​ta​n a Lin​de​n a zo​stała za​do​wa​lająco wyjaśnio​n a i zakończo​n a. Być może je​dyną sa​tys​fakcję spra​wiała mu świa​do​mość, że 796 pułk żan​dar​me​rii woj​sko​wej, wciąż boleśnie przeżywający to, że Ro​sja​n ie pod​szy​wa​li się pod jego funk​cjo​n a​riu​szy, miał te​raz pod​sta​wy, by się od​gryźć 430. pułkowi CIC – oto ro​syj​ski szpieg, udający agen​ta ame​ry​kańskie​go wy​wia​du, kwa​te​ro​wał w za​re​kwi​ro​wa​n ym przez woj​sko ho​te​lu, jeździł po​jaz​dem za​re​je​stro​wa​n ym na na​zwi​sko ame​ry​kańskie​go ofi​ce​ra i w ogóle cho​dził jak chciał po te​re​n ach, gdzie wstęp mie​li tyl​ko Ame​ry​ka​n ie. Wie​działem jed​n ak, że jest to mar​n a po​cie​cha dla kogoś ta​kie​go jak Roy Shields, po​li​cjan​ta z dosyć często w tym za​wo​dzie spo​ty​kaną ob​sesją schlud​n ości. Współczu​cie przyszło mi z łatwością; sam często czułem po​dob​n ie. Pod​czas dwóch ostat​n ich przesłuchań Shield​sa zastąpił ktoś inny, jakiś Au​striak. Nig​dy więcej już go nie zo​ba​czyłem. Ani Bre​en ani Me​dlin​skas nie po​wia​do​mi​li mnie o końcu do​cho​dze​n ia, nie dali mi również żad​n ej wskazówki, czy uzna​li moje od​p o​wie​dzi za wy​star​czające. Po pro​stu zo​sta​wi​li sprawę w za​wie​sze​n iu. Ale ta​kie są oby​cza​je lu​dzi z taj​n ych służb. W ciągu ko​lej​n ych dwóch, trzech ty​go​dni pra​wie całko​wi​cie wy​li​załem się z ran. Roz​ba​wiła mnie jed​n ak – i trochę zszo​ko​wała – in​for​ma​cja, której udzie​lił mi więzien​n y le​karz: po​dob​n o w chwi​li przyjęcia po wy​p ad​ku do szpi​ta​la byłem cho​ry na rzeżączkę. – Po pierw​sze – po​wie​dział – miałeś cho​ler​n e szczęście, że przy​wieźli cię do nas. My mamy pe​n i​cy​linę. Gdy​byś zna​lazł się gdzie​kol​wiek in​dziej aniżeli w ame​ry​kańskim szpi​ta​lu woj​sko​wym, to po​trak​to​wa​n o by cię sal​war​sa​n em, który pie​cze jak piekło i sza​ta​n i. Po dru​gie, miałeś szczęście, że to tyl​ko try​p er, a nie ru​ska kiła. Roz​n oszą ją wszyst​kie tu​tej​sze kur​wy. Czy wy, szko​p y, nig​dy nie słysze​liście o gum​kach? – Masz na myśli kon​do​my? Pew​n ie, że tak. Ale ich nie no​si​my. Da​je​my je hi​tle​row​skiej piątej ko​lum​n ie, która robi w nich dziu​ry i sprze​da​je wa​szym żołnie​rzom, żeby cho​ro​wa​li, kie​dy rżną na​sze ko​bie​ty. Dok​tor par​sknął śmie​chem, wydało mi się jed​n ak, że w naj​od​le​glej​szym zakątku du​szy mi uwie​rzył. Był to je​den z wie​lu po​dob​n ych in​cy​dentów, które mi się zda​rzyły, gdy do​chodząc do zdro​wia, le​p iej opa​n o​wałem język an​giel​ski, co po​zwo​liło mi pro​wa​dzić roz​mo​wy z dwo​ma Ame​ry​ka​n a​mi za​-

trud​n io​n y​mi w więzie​n iu jako sa​n i​ta​riu​sze. Śmiejąc się i żar​tując z nimi, miałem wrażenie, że widzę w ich oczach coś dziw​n e​go, cze​go wszakże nie udało mi się roz​p o​znać. I wtem, kil​ka dni przed wy​p i​sa​n iem, oświe​ciło mnie i równo​cześnie ze​mdliło. Po​n ie​waż byłem Niem​cem, ci Ame​ry​ka​n ie na​p rawdę do​sta​wa​li dresz​czy na mój wi​dok! Patrząc na mnie, od​twa​rza​li so​bie w myślach fil​my nakręcone w Ber​gen​-Bel​sen i Bu​chen​wal​dzie, a w ich oczach do​strze​gałem py​ta​n ie: jak mo​gliście na to po​zwo​lić? Jak mo​gliście dopuścić do cze​goś ta​kie​go? Być może jesz​cze przez kil​ka po​ko​leń inne na​ro​dy będą pa​trzeć nam w oczy z tym sa​mym mdlącym, nie​mym py​ta​n iem w ser​cu.

38

Było przy​jem​n e wrześnio​we popołudnie, gdy ubra​n y w źle skro​jo​n y gar​n i​tur, który pożyczyłem od pielęgnia​rzy w szpi​ta​lu woj​sko​wym, wróciłem do swo​je​go pen​sjo​n a​tu na Sko​da​gas​se. Frau Blum-We​iss, właści​ciel​ka, po​wi​tała mnie ciepło, oznaj​miła, że mój bagaż leży bez​p iecz​n ie złożony w jej piw​n i​cy, wręczyła mi kartkę, do​star​czoną przed nie​spełna półgo​dziną, po czym za​p y​tała, czy życzę so​bie zjeść śnia​da​n ie. Od​p arłem, że owszem, po czym po​dziękowałem za opiekę nad rze​cza​mi i spy​tałem, czy je​stem jej wi​n ien ja​kieś pie​n iądze. – Dok​tor Liebl wszyst​ko ure​gu​lo​wał, Herr Günther – po​wie​działa. – Ale gdy​by pan chciał zająć swe daw​n e po​ko​je, to bar​dzo proszę. Stoją pu​ste. Nie miałem pojęcia, kie​dy będę mógł wrócić do Ber​li​n a, oświad​czyłem za​tem, że chętnie. – Czy dok​tor Liebl zo​sta​wił dla mnie jakąś wia​do​mość? – za​gadnąłem, znając już od​p o​wiedź. Liebl nie próbował skon​tak​to​wać się ze mną, gdy prze​by​wałem w szpi​ta​lu woj​sko​wym. – Nie – od​rzekła. – Żad​n ej wia​do​mości. Po​tem za​p ro​wa​dziła mnie do apar​ta​men​tu i po​le​ciła sy​n o​wi, żeby zaniósł mój bagaż na górę. Po​n ow​n ie jej po​dziękowałem, mówiąc, że zjem śnia​da​nie, kie​dy tyl​ko prze​biorę się znów we własny gar​n i​tur.
 – Wszyst​ko tu jest – za​p ew​n iła, gdy jej syn układał wa​liz​ki na sto​ja​ku. – Na tych kil​ka rze​czy, które za​brała po​li​cja, do​ku​men​ty i tak da​lej, do​stałam po​kwi​to​wa​n ie. – Następnie uśmiechnęła się słodko, znów życzyła mi przy​jem​n e​go po​by​tu i wyszła, za​my​kając za sobą drzwi. Za​cho​wała się jak ty​p o​wa miesz​kan​ka Wied​n ia: nie prze​ja​wiła żad​n ej cie​ka​wości, jak so​bie ra​dziłem od chwi​li, gdy po​p rzed​n io miesz​kałem w jej domu. Na​tych​miast po jej wyjściu otwo​rzyłem wa​lizkę i ku swe​mu za​sko​cze​n iu i nie​małej uldze od​kryłem, że wciąż je​stem dum​n ym po​sia​da​czem dwóch i pół tysiąca do​larów w gotówce i kil​ku kar​tonów pa​p ie​rosów. Położyłem się na łóżku i z uczu​ciem gra​n iczącym z roz​koszą za​p a​liłem mem​p hi​sa. Przy śnia​da​n iu otwo​rzyłem list. Za​wie​rał tyl​ko jed​n o krótkie zda​n ie, i to na​p i​sa​n e cy​ry​licą: „Spo​tka​n ie w Ka​iser​gruft dzi​siaj o je​de​n a​stej rano”. Bez pod​p i​su, ale nie był po​trzeb​n y. Gdy Frau Blum-We​iss wróciła do mego sto​li​ka, żeby sprzątnąć na​kry​cie, za​p y​tałem, kto do​star​czył prze​syłkę. – Jakiś uczniak, Herr Günther – od​p arła, zbie​rając ta​le​rzy​ki na tacę. – Zwykły uczniak.

– Mam się z kimś spo​tkać w Ka​iser​gruft – wyjaśniłem. – Gdzie to jest? – Ce​sar​ska Kryp​ta? – Wy​tarła rękę w wy​kroch​ma​lo​n y far​tuch, jak​by za​raz sama miała się spo​tkać z Ka​ise​rem, a po​tem się przeżegnała. Wzmian​ka o ko​ro​n o​wa​n ych głowach za​wsze na​p a​wała wie​deńczyków podwójną dawką sza​cun​ku. – Ależ to w koście​le Ka​p u​cynów po za​chod​n iej stro​n ie Neu​er Markt. Proszę tam iść wcześnie, Herr Günther, bo kryp​ta otwar​ta jest tyl​ko od dzie​siątej do dwu​n a​stej. Je​stem pew​n a, że bar​dzo pana za​cie​ka​wi. Uśmiechnąłem się i z wdzięcznością kiwnąłem głową. Nie ule​gało wątpli​wości, że istot​n ie mogło to być dla mnie bar​dzo cie​ka​we przeżycie. Neu​er Markt wca​le nie wyglądał jak plac tar​go​wy. Stało tu kil​ka sto​lików jak na ta​ra​sie ka​wiar​n ia​n ym, ale wie​lu gości w ogóle nie piło kawy, kel​n e​rzy nie kwa​p i​li się, by ich obsłużyć, a w oko​li​cy nie było śladu ka​wiar​n i, gdzie można byłoby kupić kawę. Wszyst​ko wyglądało na pro​wi​zorkę na​wet według stan​dardów wie​deńskiej od​bu​do​wy. Rzu​cała się w oczy spo​ra licz​ba gapiów, zupełnie jak​by popełnio​n o tu przestępstwo i wszy​scy cze​ka​li na przy​by​cie po​li​cji. Nie zwróciłem jed​n ak na to większej uwa​gi; na po​bli​skiej wieży ze​ga​ro​wej wybiła je​de​n a​sta, więc po​spiesz​n ie ru​szyłem w stronę kościoła. Na całe szczęście dla zoo​lo​ga, który nadał nazwę słyn​n ej małpce, krój ha​bi​tu mnichów ka​p u​cynów bar​dziej rzu​ca się w oczy niż ich nie​p o​zor​n y kościół w Wied​n iu. W porówna​n iu z wie​lo​ma in​n y​mi świąty​n ia​mi w tym mieście Ka​p u​zi​n er​kir​che wyglądał, jak​by w chwi​li gdy go bu​do​wa​n o, pro​wa​dził flirt z kal​wi​n i​zmem. Albo to, albo skarb​n ik za​ko​n u na​wiał z forsą prze​zna​czoną dla ka​mie​n ia​rzy, gdyż na fa​sa​dzie nie było ani jed​n ej rzeźby. Gmach robił tak po​spo​li​te wrażenie, że raz prze​szedłem obok, nie zwróciw​szy na nie​go uwa​gi. I zro​biłbym to po​n ow​n ie, gdy​by nie grup​ka ame​ry​kańskich żołnie​rzy, którzy ze śmie​chem kręcili się przy wejściu; dosłyszałem, że wspo​mnie​li coś o „sztyw​n ych” i dzięki świeżej zna​jo​mości z an​gielsz​czyzną, którą za​warłem za pośred​n ic​twem sa​n i​ta​riu​szy ze szpi​ta​la, zro​zu​miałem, że wy​bie​rają się w to samo miej​sce co ja. Zapłaciłem sta​re​mu zgryźli​we​mu mni​cho​wi szy​lin​ga za wstęp i zna​lazłem się w długim, prze​stron​n ym ko​ry​ta​rzu, który, jak uznałem, sta​n o​wił część klasz​to​ru. Wąskie scho​dy pro​wa​dziły w dół do kryp​ty. W rze​czy​wi​stości była to nie jed​n a kryp​ta, lecz osiem połączo​n ych po​miesz​czeń, o wie​le mniej po​n u​rych, niż przy​p usz​czałem. Pro​ste, po​ma​lo​wa​ne na biało wnętrza, częścio​wo wykłada​n e mar​mu​rem, sil​n ie kon​tra​sto​wały z prze​p y​chem za​war​tości. Oto miałem przed sobą szczątki po​n ad set​ki Habs​burgów z ich słyn​n y​mi

szczękami, cho​ciaż według prze​wod​n i​ka, który ze sobą przy​n iosłem, ich ser​ca zo​stały za​kon​ser​wo​wa​n e w urnach i ukry​te w pod​zie​miach ka​te​dry Świętego Ste​fa​n a. Był to naj​bar​dziej nie​zbi​ty dowód, że na​wet królo​wie są śmier​tel​n i, jaki można zna​leźć na północ od Ka​iru. Ni​ko​go nie bra​ko​wało, z wyjątkiem ar​cy​księcia Fer​dy​n an​da, który dał się po​cho​wać w Gra​zu, naj​wy​raźniej zły na krew​n ych, którzy tak się upar​li, by od​wie​dził Sa​ra​je​wo. Pośled​n iej​sza, to​skańska część ro​dzi​n y leżała pod ścianą najdłuższej kryp​ty w ołowia​n ych trum​n ach, spiętrzo​n ych jed​n a na dru​giej jak bu​tel​ki wina. Nie​mal od​n iosłem wrażenie, że za​raz zja​wi się jakiś sta​rzec i za​cznie je otwie​rać, by wypróbować młotek i kil​ka osi​n o​wych kołków. Na​tu​ral​n ie Habs​bur​gom z naj​większym ego przy​p adły w udzia​le naj​bar​dziej luk​su​so​we sar​ko​fa​gi. Ogrom​n ym, cho​ro​bli​wie przy​ozdo​bio​n ym mie​dzia​n ym trum​n om bra​ko​wało je​dy​n ie gąsie​n ic i wieżyczek strzel​n i​czych, żeby z po​wo​dze​n iem mog​ły za​a ta​ko​wać Sta​lin​grad. Je​dy​n ie ce​sarz Józef II wy​ka​zał się pewną powściągli​wością w wy​bo​rze swej skrzyn​ki; nie​mniej je​dy​n ie wie​deński prze​wod​n ik mógł opi​sać jego trumnę jako „wręcz prze​sad​n ie prostą”. Zna​lazłem Po​ro​szy​n a w kryp​cie Fran​cisz​ka Józefa. Na mój wi​dok uśmiechnął się ciepło i klepnął mnie po ra​mie​n iu. – No wi​dzi pan, miałem rację. Jed​n ak czy​ta pan cy​ry​licę. – A może pan czy​ta w mo​ich myślach? – No ja​sne – po​twier​dził. – Za​sta​n a​wia się pan te​raz, co w ogóle mamy so​bie do po​wie​dze​n ia, zważyw​szy na to wszy​stko, co się stało. A przy​n ajm​niej w tym miej​scu. Myśli pan, że gdy​byśmy byli gdzie in​dziej, spróbowałby mnie pan zabić. – Pułkow​n i​ku, po​wi​n ien pan występować na sce​n ie. Mógł​by pan zo​stać dru​gim pro​fe​so​rem Schaf​fe​rem. – Wy​da​je mi się, że jest pan w błędzie. Pro​fe​sor Schaf​fer nie czy​ta w myślach, to hip​n o​ty​zer. – Trzepnął ręka​wiczką w otwartą dłoń jak ktoś, kto zdo​był punkt. – A ja nie je​stem hip​n o​ty​zerem, Herr Günther. – Pan nie do​ce​n ia swo​ich możliwości. Udało się panu mnie prze​ko​n ać, że jako pry​wat​n y de​tek​tyw po​wi​n ie​n em przy​je​chać do Wied​n ia, żeby oczyścić Emi​la Bec​ke​ra z za​rzu​tu mor​der​stwa. Hip​n o​tycz​n e fan​ta​zje jak się pa​trzy! – Sil​n a su​ge​stia, być może – zgo​dził się Po​ro​szyn – ale zro​bił pan to z własnej woli. – Wes​tchnął ciężko. – Szko​da bied​n e​go Emi​la. Myli się pan, sądząc, że nie ocze​ki​wałem, iż dzięki panu udo​wod​n i​my jego nie​win​n ość. Ale używając ter​mi​n o​lo​gii sza​cho​wej, to mój wie​deński gam​bit; za​czy​n a się spo​koj​n ie i po​ko​jo​wo, lecz gra środ​ko​wa jest pełna sub​tel​n ości i możliwości ata​ku. Po​trzeb​n y jest je​dy​n ie sil​n y i bo​jo​wy sko​czek.

– To pew​n ie ja. – Tocz​no. I te​raz wy​gra​liśmy par​tię. – Mógłby pan wyjaśnić, w jaki sposób? Po​ro​szyn wska​zał trumnę na naj​wyższym po​stu​men​cie, po pra​wej stro​n ie sar​ko​fa​gu, w którym spo​czy​wał Fran​ci​szek Józef. – Następca tro​n u, książę Ru​dolf – oznaj​mił. – Popełnił sa​mobójstwo w swym słyn​n ym dom​ku myśliw​skim w May​er​lin​gu. Ogólnie ta hi​sto​ria jest dość do​brze zna​n a, nie​mniej szczegóły po​zo​stają nie​wy​jaśnio​n e, a mo​ty​wy mętne. Właści​wie je​dy​n a rzecz, której możemy być pew​n i, to ta, że książę leży w tym właśnie gro​bie. I jeśli o mnie cho​dzi, ta pew​n ość zupełnie wy​star​czy. Ale nie każdy, kto na​szym zda​n iem popełnił sa​mobójstwo, jest mar​twy jak książę Ru​dolf. Weźmy He​in​ri​cha Mülle​ra. Udo​wod​n ić, że on wciąż żyje, to była gra war​ta świecz​ki. Więc kie​dyśmy się o tym upew​n ili, par​tia zo​stała wy​gra​n a. – Ależ ja skłamałem – rzekłem nie​fra​so​bli​wie. – W ogóle nie wi​działem Mülle​ra. Dałem sy​gnał Be​lin​sky’emu tyl​ko dla​te​go, że chciałem, by jego lu​dzie po​mo​gli mi ura​to​wać Ve​ro​n ikę Za​rtl, pa​n ienkę z Ca​si​n o Orien​tal. – Owszem, przy​znaję, że pańska umo​wa z Be​lin​skym w zamyśle nie była zbyt pre​cy​zyj​n a. Ale tak się składa, że ja wiem, że pan kłamie właśnie te​raz. Wi​dzi pan, Be​lin​sky na​p rawdę był w Grin​zin​gu z grupą agentów, oczy​wiście nie Ame​ry​kanów, ale mo​ich lu​dzi. Każdy po​jazd, który opusz​czał żółty dom, był śle​dzo​n y, w tym, po​zwolę so​bie za​uważyć, również pański. Kie​dy Müller i jego kom​p a​n i zo​ba​czy​li, że pan uciekł, wpa​dli w taką pa​nikę, że od razu wzięli nogi za pas. Wy​star​czyło za nimi je​chać, za​cho​wując dys​kretną od​ległość, dopóki nie uzna​li, że są już bez​p iecz​n i. Od tam​tej pory udało nam się sa​mo​dziel​n ie roz​p o​znać Herr Mülle​ra. Więc sam pan ro​zu​mie, że pan wówczas mówił prawdę. – To dla​cze​goście go po pro​stu nie aresz​to​wa​li? Na co on wam się przy​da na wol​n ości? Po​ro​szyn zro​bił chytrą minę. – W mo​jej branży aresz​to​wa​n ie człowie​ka, który jest moim wro​giem, to nie za​wsze naj​lep​sza po​li​ty​ka. Cza​sem sta​je się o wie​le cen​n iej​szy, gdy po​zwo​li mu się działać swo​bod​n ie. Nie​mal od początku woj​n y Müller był podwójnym agen​tem. Oczy​wiście pod ko​n iec 1944 roku bar​dzo chciał już całkiem ulot​n ić się z Ber​li​n a i przy​je​chać do Mo​skwy. Wy​obraża pan to so​bie, Herr Günther? Szef hi​tle​row​skie​go ge​sta​p o, żyjący i działający w sto​li​cy de​mo​kra​cji so​cja​li​stycz​n ej? Gdy​by od​kryły to agen​cje bry​tyj​skie​go lub ame​ry​kańskie​go rządu, w ja​kimś po​li​tycz​n ie sto​sow​n ym mo​men​cie in​for​ma​cja

niewątpli​wie prze​ciekłaby do pra​sy świa​to​wej. Po​tem mo​gli​by już spo​koj​n ie pa​trzeć na naszą kom​p ro​mi​tację. Po​sta​n o​wio​n o więc, że Müller do Mo​skwy nie przy​je​dzie. Je​dy​n y pro​blem po​le​gał na tym, że bar​dzo dużo o nas wie​dział. Oraz, na​tu​ral​n ie, o roz​miesz​cze​n iu dzie​siątków szpiegów Abweh​ry i ge​sta​p o w Związku Ra​dziec​kim i całej Eu​ro​p ie Wschod​n iej. Mu​sie​liśmy go uniesz​ko​dli​wić, za​n im od​p ra​wi​my go z kwit​kiem. Więc podstępem wy​do​by​liśmy od nie​go na​zwi​ska wszyst​kich agentów, a jed​n o​cześnie zaczęliśmy mu prze​ka​zy​wać nowe in​for​ma​cje, które co praw​da nie miały zna​cze​n ia dla nie​miec​kie​go wysiłku wo​jen​n e​go, ale mogły bar​dzo za​in​te​re​so​wać Ame​ry​kanów. Nie muszę wspo​mi​n ać, że te in​for​ma​cje również były fałszy​we. W każdym ra​zie wciąż odkłada​liśmy ewa​ku​a cję Mülle​ra do Związku Ra​dziec​kie​go, mówiliśmy, żeby jesz​cze trochę po​cze​kał, prze​ko​n y​wa​liśmy, że nie ma się czym mar​twić. A gdy byliśmy go​to​wi, oświad​czy​liśmy, że z po​wodów po​li​tycz​n ych nie możemy go przyjąć. Mie​liśmy na​dzieję, że to go skłoni, by za​p ro​p o​n o​wać swe usługi Ame​ry​kanom, tak jak przed​tem uczy​niło wie​lu in​n ych, na przykład ge​n e​rał Geh​len albo ba​ron von Bol​schwing. Na​wet Him​m​ler, choć on zwy​czaj​n ie był zbyt do​brze zna​n y, aby Bry​tyj​czy​cy mo​gli zgo​dzić się na jego pro​p o​zycję. A także zbyt sza​lo​n y, praw​da? Owszem, do​p usz​cza​liśmy możliwość, że po​my​li​liśmy się w ra​chu​bach. Że Müller się spóźnił i nie zdołał umknąć przed czuj​n ym okiem Mar​ti​n a Bor​man​n a i es​es​manów, strzegących bun​kra Hi​tle​ra. Kto wie? W każdym ra​zie Müller rze​ko​mo popełnił sa​mobójstwo. Trochę trwało, za​n im udało nam się za​do​wa​lająco udo​wod​n ić, że je sfin​go​wał, to bar​dzo in​te​li​gent​n y człowiek. A kie​dy do​wie​dzie​liśmy się o ist​n ie​n iu Or​ga​n i​za​cji, uzna​liśmy, że Müller wkrótce wypłynie. Ale on wciąż upar​cie trzy​mał się w cie​n iu; po​dob​n o wi​dzia​n o go tu i ówdzie, lecz wciąż nie mie​liśmy pew​n ości. I wte​dy za​strze​lo​no ka​p i​ta​n a Lin​de​n a, a naszą uwagę zwróciło to, że nu​mer se​ryj​n y narzędzia zbrod​n i jest taki sam, jak pi​sto​le​tu, który pier​wot​n ie przy​dzie​lo​n o Mülle​ro​wi. Lecz tę część już pan zna, jak sądzę. – Be​lin​sky mi po​wie​dział – przy​taknąłem. – Nie​zwy​kle po​mysłowy człowiek. Wie pan, jego ro​dzi​n a wy​wo​dzi się z Sy​be​rii. Po re​wo​lu​cji, kie​dy był jesz​cze mały, wrócili do Ro​sji. Be​lin​sky był na wskroś ame​ry​kańskim chłopcem, lecz i on, i wszy​scy jego krew​n i nie​ba​wem pra​co​wa​li już dla NKWD. To on wymyślił, że będzie uda​wał agen​ta Crow​cass. Sprzy​jał temu fakt, że Crow​cass i CIC często nie mogą się do​ga​dać i działają w sposób nie​sko​or​dy​n o​wa​n y, po​n ad​to w Crow​cass często za​trud​n ia się per​so​n el CIC. Co więcej, ame​ry​kańska żan​dar​me​ria woj​sko​wa na ogół nie jest in​for​mo​wa​n a o ope​ra​cjach Crow​cass/CIC; do​p raw​dy, ame​-

ry​kańskie struk​tu​ry or​ga​n i​za​cyj​n e są jesz​cze bar​dziej bi​zan​tyńskie niż na​sze. W każdym ra​zie Be​lin​sky był dla pana wia​ry​god​n y, co więcej, uwie​rzył w nie​go również Müller. Kie​dy pan mu wy​ja​wił, że ma na ogo​n ie agen​ta Crow​cass, spłoszył się tak bar​dzo, że wy​szedł z ukry​cia, ale na szczęście nie aż tak, by zwiać do Ame​ry​ki Południo​wej, gdzie nie mie​li​byśmy z nie​go pożytku. W końcu w CIC pra​co​wa​li także inni lu​dzie, nie tak wy​bred​n i jak ci z Crow​cass, i ci lu​dzie bez oporów za​trud​n i​li​by zbrod​n ia​rza wo​jen​n e​go. Müller mógł bez obaw oddać się pod ich opiekę. I tak się stało: w tej chwi​li Müller znaj​du​je się dokład​n ie tam, gdzie chcie​liśmy go mieć, wśród swo​ich ko​legów w Pul​lach. Jest dla nich bar​dzo przy​dat​n y; użycza im swej ogrom​nej wie​dzy o struk​tu​rach ra​dziec​kie​go wy​wia​du i me​to​dach taj​n ej po​li​cji tu​dzież prze​chwa​la się siatką lo​jal​n ych agentów, którzy, jak sądzi, nadal działają dla nie​go w te​re​n ie. Pierw​szy etap na​szego pla​n u, czy​li dez​in​for​ma​cja Ame​ry​kanów, zo​stał zre​a li​zo​wa​n y. – Bar​dzo spryt​n ie – rzekłem z niekłama​n ym po​dzi​wem. – A dru​gi? Twarz Po​ro​szy​n a przy​brała bar​dziej fi​lo​zo​ficz​n y wy​raz. – We właści​wym cza​sie to my zor​ga​n i​zu​je​my prze​ciek do pra​sy świa​to​wej: oto Ge​sta​p o Müller jest narzędziem w rękach wy​wia​du Stanów Zjed​n o​czo​n ych. I to my roz​siądzie​my się wy​god​n ie i będzie​my się przyglądać, jak tam​ci wiją się z zażeno​wa​n ia. Może nastąpi to za lat dzie​sięć, może za dwa​dzieścia. Ale nastąpi, jeśli Müller wciąż będzie żył. – A jeśli pra​sa świa​to​wa wam nie uwie​rzy? – Do​wo​dy nie​trud​n o będzie zdo​być. Ame​ry​ka​n ie, gdy cho​dzi o akta i kar​to​te​ki, są nie​zwy​kle skru​p u​lat​n i. Wy​star​czy spoj​rzeć na to ich​n ie Cen​trum Do​ku​men​ta​cji. A prze​cież mamy jesz​cze in​n ych agentów. Wiedząc, cze​go mają szu​kać, bez tru​du znajdą to co trze​ba. – Naj​wy​raźniej pomyśleliście o wszyst​kim. – Na​wet pan so​bie nie wy​obraża. A te​raz, Herr Günther, sko​ro od​p o​wie​działem na pańskie py​ta​n ia, sam chciałbym pana o coś za​p y​tać. Od​p o​wie mi pan? – Nie mam pojęcia, co mógłbym panu jesz​cze po​wie​dzieć, pułkow​n i​ku. To pan jest tu​taj gra​czem, nie ja. Ja je​stem tyl​ko skocz​kiem w pańskim gam​bi​cie wie​deńskim, pamięta pan? – Nie​mniej mam py​ta​n ie. Wzru​szyłem ra​mio​n a​mi. – Niech pan strze​la. – Tak – zamyślił się – wróćmy na chwilę do sza​chow​n i​cy. Wia​do​mo, że nie​kie​dy trze​ba coś poświęcić. Na przykład Bec​ke​ra. A także pana, oczy​-

wiście. Ale cza​sem do​cho​dzi do nie​spo​dzie​wa​n ej stra​ty ma​te​riału. – Pańska królowa? Zmarsz​czył brwi. – Sko​ro pan chce. Be​lin​sky mi po​wie​dział, że to pan zabił Traudl Braun​ste​iner. W całej tej spra​wie postępował na​der bez​względnie i to, że byłem oso​biście za​in​te​re​so​wa​n y Traudl, nie miało dla nie​go spe​cjal​n e​go zna​cze​nia. Zabiłby ją bez wa​ha​n ia, wiem o tym. Ale pan… Po​le​ciłem lu​dziom w Ber​li​n ie spraw​dzić pańską teczkę w ame​ry​kańskim Cen​trum Do​ku​men​ta​cji. Mówił pan prawdę: nig​dy nie należał pan do par​tii. Cała resz​ta też jest praw​dzi​wa, rze​czy​wiście po​p ro​sił pan o prze​n ie​sie​n ie z SS. Mo​gli pana za to za​strze​lić. Być może więc jest pan sen​ty​men​tal​n ym głupcem. Ale zabójcą? Po​wiem panu wprost, Herr Günther: ro​zum pod​p o​wia​da mi, że pan jej nie zabił, ale muszę to wie​dzieć tu​taj. – Klepnął się po brzu​chu. – Być może tu​taj naj​bar​dziej. Wle​p ił we mnie bla​do​n ie​bie​skie oczy, lecz nie wzdrygnąłem się i nie odwróciłem spoj​rze​n ia. – Zabił ją pan? – Nie. – Prze​je​chał ją pan? – To Be​lin​sky miał sa​mochód, nie ja. – Niech pan po​wie, że nie ma​czał pan palców w jej zabójstwie. – Za​mie​rzałem ją ostrzec. Po​ro​szyn po​ki​wał głową. – Da – mruknął. – Do​go​wo​ri​lis’. Mówi pan prawdę. – Sława Bogu. – Słusznie mu pan dziękuje. – Znów klepnął się po brzu​chu. – Gdy​bym tego tu​taj nie po​czuł, mu​siałbym zabić również pana. – Również? – żachnąłem się. Kto jesz​cze zginął? – Be​lin​sky? – Tak, to bar​dzo nie​for​tun​n e. To przez tę jego pie​kielną fajkę. Bar​dzo nie​bez​p iecz​n y nałóg, pa​le​n ie. Po​wi​n ien pan rzu​cić. – Jak? – Sta​ry sposób Cze​ka. Nie​wiel​ka ilość te​try​lu umiesz​czo​n a w ust​n i​ku, połączo​n a z lon​tem, pro​wadzącym na dno główki. Kie​dy za​p a​la się fajkę, za​p a​la się lont. Całkiem pro​ste i całkiem zabójcze. Urwało mu głowę. – Po​ro​szyn mówił nie​mal obojętnym to​n em. – Wi​dzi pan? Ro​zum mi pod​p o​wia​dał, że to nie pan ją uśmier​cił. Chciałem się tyl​ko upew​n ić, że nie będę mu​siał zabić również pana. – A te​raz jest pan pe​wien?

– Ja​sne – od​p arł. – Nie tyl​ko wyj​dzie pan stąd żywy… – Zabiłby mnie pan tu​taj? – To sto​sow​n e miej​sce, nie sądzi pan? – O tak, bar​dzo po​etycz​n e. Co za​mie​rzał pan zro​bić? U​kąsić mnie w szyję? Czy za​mi​n o​wał pan trumnę? – Ist​n ie​je wie​le tru​cizn, Herr Günther. – Wyciągnął rękę; na jego dłoni leżał mały nóż sprężyno​wy. – Te​tro​do​tok​sy​n a na ostrzu. Naj​mniej​sze za​draśnięcie i pa, pa. – Scho​wał nóż do kie​sze​n i ma​ry​n ar​ki i z lek​kim zażeno​wa​n iem wzru​szył ra​mio​n a​mi. – Co to ja mówiłem? Aha. Nie tyl​ko wyj​dzie pan stąd żywy, ale jeśli uda się pan te​raz do Café Mo​zart, od​kry​je pan, że ktoś na pana cze​ka. Moje za​sko​cze​n ie naj​wy​raźniej go roz​ba​wiło. – Nie po​tra​fi pan zgadnąć? – za​p y​tał za​chwy​co​n y. – Moja żona? Wy​do​stał ją pan z Ber​li​n a? – Ko​niecz​no. Jak in​a ​czej by się stamtąd wy​do​stała! Ber​lin ota​czają na​sze czołgi. – Kir​sten cze​ka na mnie w Café Mo​zart? W tej chwi​li? Spoj​rzał na ze​ga​rek i przy​taknął. – Już od kwa​dran​sa – oświad​czył. – Le​p iej, żeby nie kazał jej pan cze​kać długo. Taka atrak​cyj​n a ko​bie​ta sama w mieście ta​kim jak Wie​deń? Ostat​n io trze​ba bar​dzo uważać. Cza​sy są nie​bez​p iecz​n e. – Pułkow​n i​ku, jest pan pełen nie​spo​dzia​n ek – zdu​miałem się. – Pięć mi​nut temu był pan gotów mnie zabić, kie​rując się czymś tak nie​uchwyt​n ym jak nie​straw​n ość. A te​raz oznaj​mia pan, że przy​wiózł pan z Ber​li​n a moją żonę. Dla​cze​go mi pan tak po​ma​ga? Ja nie po​ni​ma​ju. – Po​wiedz​my, że to jałowy ko​mu​n i​stycz​n y ro​man​tyzm, wot i wsio. – Strze​lił ob​ca​sa​mi jak ra​so​wy Pru​sak. – Do wi​dze​n ia, Herr Günther. Kto wie? Może znów się spo​tka​my, kie​dy skończy się ta spra​wa z Ber​li​n em. – Mam na​dzieję, że nie. – A to szko​da. Człowiek o pańskich zdol​n ościach… – Tu odwrócił się i od​ma​sze​ro​wał. Opuściłem Ce​sarską Kryptę kro​kiem mniej więcej tak sprężystym jak Łazarz. Na zewnątrz, na Neu​er Markt, tłum lu​dzi, przyglądających się dziw​ne​mu ta​ra​so​wi ka​wiar​n i bez ka​wiar​n i, jesz​cze zgęstniał. Na​gle do​strzegłem ka​me​ry i re​flek​to​ry, a równo​cześnie mignęła mi ruda czu​p ry​n a Wil​ly’ego Re​ich​man​n a, małego kie​row​n i​ka pro​duk​cji ze stu​dia fil​mo​we​go w Se​ve​rin​gu. Roz​ma​wiał po an​giel​sku z ja​kimś mężczyzną, który trzy​mał w ręku me​ga​fon. Ach tak, z pew​n ością kręcono tu​taj ten an​giel​ski film, o którym opo​-

wia​dał mi Wil​ly, ten, do którego niezbędne były ru​iny, co​raz rza​dziej spo​ty​ka​n e na​wet w Wied​n iu. Film z rolą dla Lot​te Hart​mann, dziew​czy​n y, która poczęsto​wała mnie zasłużoną porcją try​p ra. Przy​stanąłem na chwilę, żeby po​p a​trzeć, cie​kaw, czy zo​baczę gdzieś przy​ja​ciółkę Königa, ale nig​dzie jej nie było. Jed​n ak wy​da​wało mi się mało praw​do​p o​dob​n e, żeby wy​je​chała z Wied​n ia ra​zem z ko​chan​kiem, re​zy​gnując ze swo​jej pier​wszej ekra​n o​wej roli. Je​den z gapiów obok mnie za​p y​tał: – Co oni, u li​cha, robią? – Na co dru​gi od​p arł: – To ma być ka​wiar​n ia, Café Mo​zart. – Przez tłum prze​to​czył się szmer chi​cho​tu. – Co, tu​taj? – ode​zwał się inny głos. – Po​dob​n o stąd wi​dok jest ład​n iej​szy – wyjaśnił czwar​ty. – Na​zy​wają to li​cencją po​etycką. Fa​cet z me​ga​fo​n em po​p ro​sił o ciszę, kazał puścić w ruch ka​me​ry i zawołał: – Ak​cja! Na plan we​szli dwaj mężczyźni – je​den z książką, trzy​maną jak święta iko​n a – przy​wi​ta​li się uści​skiem dłoni i usie​dli przy sto​li​ku. Po​rzu​ciłem tłum, żeby obej​rzał so​bie ciąg dal​szy, po czym szyb​kim kro​kiem ru​szyłem na południe, zmie​rzając do praw​dzi​wej Café Mo​zart, gdzie cze​kała na mnie moja żona.

Od au​to​ra

W 1988 roku do Iana Say​era i Do​ugla​sa Bot​tin​ga, au​torów hi​sto​rii CIC pod tytułem Ame​ri​ca’s Se​cret Army: The Untold Sto​ry of the Co​un​ter-In​tel​li​gen​ce Corps, zwróciła się z prośbą jed​n a z agen​cji śled​czych rządu Stanów Zjed​n o​czo​n ych. Cho​dziło o zwe​ry​fi​ko​wa​n ie za​war​tości pew​n ej tecz​ki, w której znaj​do​wały się do​ku​men​ty z końca 1948 roku, pod​p i​sa​n e przez agentów CIC w Ber​li​n ie. Do​ku​men​ty do​ty​czyły za​trud​n ie​n ia He​in​ri​cha Mülle​ra w cha​rak​te​rze do​rad​cy; wy​n i​kało z nich, iż służby so​wiec​kie zda​wały so​bie sprawę, że Müller nie zginął w 1945 roku i że praw​do​p o​dob​n ie pra​cu​je na rzecz za​chod​n ich agen​cji wy​wia​dow​czych. Say​er i Bot​ting zdys​kwa​li​fi​ko​wa​li ma​te​riał, uznając go za fałszywkę „pod​ro​bioną przez osobę zdolną, lecz dość nie​kom​p e​tentną”. Z poglądem tym zgo​dził się również pułkow​n ik E. Brow​n ing, który w okre​sie gdy ba​da​n e do​ku​men​ty rze​ko​mo zo​stały sporządzo​n e, pełnił funkcję dowódcy działań ope​ra​cyj​n ych CIC we Frank​fur​cie. Brow​n ing uznał, że sam po​mysł za​trud​n ie​n ia Mülle​ra jako do​rad​cy CIC byłby tak ry​zy​kow​n y, że wręcz śmiesz​n y. „Z żalem mu​si​my stwier​dzić – na​p i​sa​li au​to​rzy – że los sze​fa ge​sta​p o Trze​ciej Rze​szy nadal to​n ie w mro​kach ta​jem​n i​cy i jest przed​mio​tem licz​n ych do​mysłów. Tak było i pew​n ie za​wsze tak będzie”. Próby dokład​n iej​sze​go zba​da​n ia spra​wy, podjęte przez czołowy dzien​n ik bry​tyj​ski oraz ame​ry​kańskie cza​so​p i​smo in​for​ma​cyj​n e, jak dotąd spełzły na ni​czym.

1

Bi​blia Tysiącle​cia, Iz. 40, 6–8.

Przekład: Bar​ba​ra Kopeć-Umia​stow​ska Re​dak​cja: Ewa Ro​jew​ska-Ole​jar​czuk Ko​rek​ta: Mag​da​le​na Bu​gal​ska, Małgo​rza​ta De​nys Pro​jekt okładki: Iza​bel​la Mar​ci​now​ska Fo​to​gra​fie na I stro​nie okładki: © Da​vid E. Scher​man / The LIFE Pic​tu​re Col​lec​tion / Get​ty Ima​ges; Three Lions / Hul​ton Ar​chi​ve / Get​ty Ima​ges Logo se​rii: Ma​rek Go​ebel Pro​jekt ty​p o​gra​ficz​ny: Ro​bert Oleś / d2d.pl Skład i łama​nie: d2d.pl, s.c., Kraków Gru​p a Wy​daw​ni​cza Fok​sal Sp. z o.o. 00-372 War​sza​wa, ul. Fok​sal 17 tel. 22 828 98 08, 22 894 60 54 biu​ro@gwfok​sal.pl ISBN 978-83-280-1640-8 Skład wer​sji elek​tro​nicz​nej: Mi​chał Olew​nik / Gru​p a Wy​daw​ni​cza Fok​sal Sp. z o.o. i Mar​cin Ka​p u​sta / Vir​tu​alo Sp. z o.o.