Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja nr 17

:v

-(n

Ńsx'c. Metody tertyfkat metodl

Gesellrhaft e.V

a

:,'I t

-:

,

'-l

TWARZĄWTWARZ

Dlaczego wybrała Pani metodę Vojty?

Terapeutów Metody Vojty' organizujq-

ty pracowałam innymi metodami. StaIe jednak brakowałomi poczucia, że tak

ce dziśsystematycznie szko|eniad|a te. rapeutów, którzy ukończy|i kurs i daIei

naprawdę mam wpĘw na proces lecz. niczy pacientów. A|e iuż podczas pierw-

chcq się kształcić.

szei częścikursu metoda Vojty uwiodła

znaĆ,iz L|Wazam'że metoda Vojty to ideal n e n a r zę dzi e d| a f i zjo t er a peut y po -

mnie swojq |ogikę i bezpośrednimwpłyWem na pacjentów. okazało się, iż jest t o metod a ideaIni e p rz e maw i aj q c a d o

"ł. t-I

I I

W poczqtkach mojej pracy także nie

Ja ko tera p euta z l 7- |e tn i m staże m, przed poznaniem metody Vaclava Voj-

mnie. Pozwa|a ona na dokładnqanalizę pacienta i prowadzenie ściś|e zap|ano-

działało ieszcze Polskie Towarzystwo

Po tych Wszystkich|atachmuszę przy-

zwa|ajqcew pełniświadomieiw sposób kontrolowany prowadzić proces terapeu. tyczny. Zupełnieprzypadkowo wie|e |at

Wanei terapii. Jednocześnieiest bardzo

temu dostałam się na kurs metody Vojty, pierwszy w Polsce organizowany prze

trudna i wymagaiqca od terapeuty pełnego zaangażowaniaW pracę bezpośred-

mnq wieIe moż|iwości terapeutycznych,

|VG,a|e właśnieten kurs otworzył przede

niq z pacientem, a także z rodzicem czy tez osobq, która prowadzi terapię z da-

a takżeszkoleniowych.

nym pacientem' Dziękitemu iednak da|e

Czym według Pani metoda różni się od innych metod?

ogromnq satysfakc|ę zawodoWq. Moje poczętki pracy metodq Vojty byĘ bardzo trudne. Musiałamwie|e zmienić w swoim podeiściu-myś|eniuianalizie pacienta.Konserwatywna rehabilitacia skupia się raczejna tym, żejeże|inp. bo|i ko|ano,to pracujesię nad ko|anem.W metodzie Vojty jest zupełnieinaczej,tzn. np. pacjent przychodzi z problemem koś|awych ko|an,a terapeuta nie skupia się na

Jest wiele różnic. Dotyczy to przede wszystkim podejściado pacienta, sposo' bu ana|izyprob|emóW oraz sposobu ich rozwiqzywania. Jest to nie tylko metoda terapeutyczna,ale takżediagnostyczna. Schemat diagnostykijest bardzo dokładnieopracowany i pozwa|a na bardzo wnik|iwqanaIizęstanu pacienta,iego potrzeb czy tez pozwa|a prognozować pew-

pracy nad kolanamitylko np. musi wypra-

ne możliwości osiqgnięcianowych funk-

cować prawidłowe ustawienie miednicy czy też wpĘnqć na ustawrenie kręgosłupa' co wiqżesię z aktywacjętzw. wrodzo-

cji. U każdego pacjenta dokładnieokreś|a sfę prob/em gtówny i pod tym kqtem ;.est ustalanyplan terapii. Prof. Vojta opraco-

nych wzorców ruchowych, aby poprawi. ło się ko|ano. Zmiana sposobu myśIenia

wał także bardzo dokładnqdiagnostykę

o problemie głównym pacjentato by.łmó' największyprob|em.InnatrudnośćpoIe.

Składa się ona oczywiście- oprócz wywiadu - z analizy motoryki spontanicznej, iako podstawowego klucza tera-

gała na tym, iż w poczqtkach mojej pracy w Po|sce nie było żadnego nauczycie|a wykształconego według standardów międzynarodowychlnternationaleVojta CeselIschaft. Mogłam konsu|tować swoich pacjentów ty|ko w Czechach w o|omouc lub Niemczech,Iub na kursie.Jeże-

dzieci w pierwszym roku.

peutycznego' a także z oceny odruchów prymitywnych i z ana|izy tzw. reakcji ułożeniowych.Diagnostykata pozwaIa takze na wnik|iwqobserwacje dziecka idaje bar. dzo konkretnq moż|iwość monitorowania efektów terapii,co w wielu metodach jest problemem.Metoda Vojty w odróżnieniu

|i miałamtrudnościW pracy z pacjentem i potrzebowałam wsparcia, umawiałam

od innych metod ma zastosowanie u pa-

sięz 3-4 pacientami ijechaIiśmyrazem na kilka dni do np. nauczyciela metody Volty

cientóW W każdymwieku, niezależnieczy jest to noworodek czy też osoba w wie-

w o|omouc. Takie konsu|taciewiqzałysię

ku 88 lat. Nie wymaga ona od pacienta wykonania tzw. konkretnego ruchu, czyli np. zgięcia ramienia na konkretny roz-

z ogromnym nakłademczasowym i skompIikowanq|ogistykq.Dzisiejsimłodzite. rapeuci metody Vojty mogq współpracować z po|skiminauczycieIami,których iest dwóch (według standardóW IVG):ja oraz Pan Grzegorz SerkieszZabrza,

postawQciała,mechanizmypodporowowyprostnei celowyfazowy ruch.Jest to jakbynarzędziepracy- Warsztat'który możnazastosowaću pacjentówzzaburzeniamiruchuw kazdeiprawiejednostce chorobowej,niezaIeżnie od wieku pacienta. MetodaVojtyrożnisię takżetym, iż uczy się w niejkonkretnychfunkcji,takichjak siadanie, chodzenieczy chwytanie.MetodaVojtypobudzamózg do aktywności, czy|ipobudzatzw. wrodzone Wzorceruchowe.Dziękizaktywowaniu tychwzorców W mózgu' pacjent'jeś|i tyl. ko ma motywację, rnożez nichskorzystać i na skutektegoosiqgakonkretnqfunkcję. BardzoważnacechaWzorcóWstosowanychW metodzieVoityiest taka,iżsq one zakodowanew oUN u każdegoczłowieka, możnaje aktywowaćw każdymwieku i nieskończonq i|ość razy' Innawazna rzecz odrózniaiqcametodę Vojtyod innychmetodto to, iżterapia przedewszystkimwykonywanajest przez rodzicówcźyteżosobęprowadzq. cQterapięw domu.Wymaganesq wizyty raz w tygodniua czasemnawetco dwa tygodnieu terapeuty,co nie narażapacientóWna kosztazwiqzanez Ieczeniem, tak jakjestto w przypadkuinnychmetod, gdzienp' trzebadużoczęściej zglaszać się do terapeuty.K{uczemdo efektów .iestpracarodziców czy też.opiekunów w do mu.

kaz. Wzorce stosowane w metodzie Voity wyzwalane sq automatycznie i zawierajq wsze|kie warunki niezbędne d|a lokomocji, czyli: automatyczne sterowanie

Jakie iest zainteresowaniefizioterapeutów tę metodą?||ujest obecniew Po|sce certyfikowanych f izioterapeutów, iIeosób się kształci? Zainteresowanie terapeutówjestbardzo duże,wie|uterapeutówna różnych konferencjachpyta o moż|iwości kształceniaw tym kierunku.Mniejwięcejraz na półtoraroku organizowanyjest nowy kurs.Trudność w większej|iczbiakursów po|egaprzedewszystkimna tym, iż iedenkursprowadziminimumtrzechnauczycieIiwykształconych wg standardów |VGoraz okołodwóch asystentów- kandydatów na nauczycieli. TakdużaIiczba jestzwiqzanaz jaknajwyżprowadzqcych szqjakościq nauczania. Tak,iakwcześniej mówiłam,na tę chwi|ęw Po|scejest ty|ko dwóch wykształconychnauczycie' li,więc każdykurs musiieszczeuzupełPRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

5

TWARZĄWTWARZ

_ , , :il

Po uzyskaniu certyfikatu terapeuta m o ż e uc zes t ni c zy ć w t zw. s zko|e n ia ch rozwijajqcych.odbywajq się one w dwóch formach - jednato spotkaniagrupy robo-

- :r :- l

czei organizowane przez PolskieTowarzy-

:- ::' lr il

: a a 1r t

stwo Terapeutów Metody Voity, Z reguŁy zapIanowanychjest kilka spotkań w ciq-

*, if r ,__i

rd

gu roku. Podczas tych spotkań terapeuci

].:,]!ł

majq możliwość wymiany doświadczeń,

-

a przede wszystkim także np. przedsta.

*

wienia pacjenta, z którym majq probIem y t er a peut y c zne. I nna f o r m a d oszka -

,':q

:*:,1t!l

,".:

!

-

- a : Tiid

Ianiadla terapeutóW już z certyfikatem

' ' r llJ l

to tzW. tygodniowe kursy powtarzajęce.

' r ! il

Sę to tygodniowe spotkaniaterapeutóW

rilf

takżepod okiem nauczycie|i, które umoż-

r il

Iiwiajęrozszerzenie wiedzy. Na wszystkich szkoIeniachwedługstandardów |VG

'

ll

:l

oprócz teorii najważnie.iszę ro|ęodgrywajq pacjenci'których przypadki sq przedsta-

lt

''.::

wiane przez terapeutóW.Spotkaniate cie. | V G R Jo AN N A S U RoW |ŃSKA P oDc ZAs P RACY Z P ACJE NT EM

szq sie ogromnq popuIarnościq ico warte _ takiego programudoszka. podkreś|enia |anianie oferuie żadnainna metoda terapeuryczna.

I -:'

'

: : ,"' t

:..::al*rn !

niać nauczyciel ob co j ęz y c z n y . o b e c n i e w PoIscejest około stu dwudziestu cer-

w e re ak c jei t zw. m ec ha ni zm yuni k u.J uż

Kto może zostać terapeutq Metody Voi. ty? Czy musi to być magister fizjoterapii

tyfikowanych terapeutóW' którzy ukoń. czyIikurs wedługstandardów międzyna-

szóstego dnia na kursiesq pacjenci,od tego momentu jest zawsze kilku pacjentów

czy również technik fizjoterapii może za. pisać się na kurs?

rodowych.Pełnalistaterapeutów podana jest na stronie www.vojta.com.pl.Obecnie w maju rozpoczy n a s i ę n o w y k u rs ,

dziennie.To jest bardzoważnaczęść szko-

T er a peut q t ei m et o dy m o że zost a ć

lenia, która odróżnia kursy Metody Vojty o d i n n y c h k ur s ów. S a m a z wł a s nego

każdaosoba Iegitymujęcasię dyplomem fizjoterapeuty _ dotyczy to osób po licen.

w którym b ędzie ucze stn i c z y ćd w u d z i e stu sześciuterapeutów _ kandydatów na

doświadczenia wiem, iżna wie|u kursach przede wszystkim terapeuci pracujq na

cjacieoraz magistróW. Podstawowe wa.

terapeutę Metody Vojty.

sobie, a ograniczonyjest kontakt z praw,

strefy, uczq się rozpoznawać prawidło-

dziwym pacjentem. Proszę przyb|iiLyćczyte|nlkom, iaki jest system i etapy kształcenia fizjoterapeu-

wie|upacjentów,u których przeprowadza

tóq

się pełnqterapięi ana|izę.Np. na kursieC jest to okołopięćdziesięciu pacjentów.To pozwalatakżena pokazaniepełnychmoz-

ieżeli chodzi o Metodę Vojty? a- L . , 1, , , - ! d 1y Nu |

)

- r. L - J-u d >N1d

-:^ > |ę

.z

a r a el n L L | Lc.zt L !'

'

Lr za . Ę_-

ści,które od b yw ajq si ę ś re d n i oc o p ó ł roku. Pełnykurs to siedem tygodni bardz o intensyw nej na u k i , w ty m j e d e n ty dzień tzw. |ekarski,na którym wykładysq prowadzone przez |ekarzy.Każdaczęść kursu składa się z wykładów, czy|i częściteoretycznej,oraz częścipraktycznej. N a k ursie Metody Vo l ty j ak o n au c z y c i e le przywiqzujemyogromnQwagę do pracy praktycznejz pacjentem.Jużod części A każdyterapeutama możliwość przepro-

6

Na k u r s i e M et o dy Vo jt y jes t ba r dzo

Iiwości terapeutycznychmetody.W przerwach między częściamikursu terapeuci

i TIr{

. :l"lilrrtt ririii1

. -.|

kursto Fundacja,,PromykSłońca,'(www. promykslonca.pl). Na stronieinternetowejFundaciimoż.

*: il

I

"". :r rrg ''

runki kwalifikacjina kurs to dwa lata pracy jako fizjoterapeuta,możIiwość pracy z pacjentamiMetodq Vojty w trakcie kursu.Jednostkaw Polsceodpowiedzialnaza

]l1]||l

ilil

' : 'ł]*r

r. : i. ' ". i H q I

ll'Lrrd

r , . ' ", q d

t" , , t"i, l ]

{u,,,

,'..t

na pobraćdokumentyniezbędnedo kwaIifikacjina kurs.

d "

"l|

sq zobowięzanido pracy z pacjentami,co jest jednym z warunków uzyskaniacerty-

Jak środowisko Iekarskie podchodzi do Metody Voity? Czy |ekarze znaię metodę?

. l. . ' t r r, : I

fikatu. Praktycznie terapeuta, który nie p rac u j e w pr zer wa c h w pa c jent a m i ,ni e j e s t W s ta ni e juz po dc za s na s t ę pnejc zę .

środowiskoIekarskiebardzo róznie podchodzido tego tematu.Mozna powie-

:, -.

dzieĆ,ze metoda ta ma aIbowie|kichzwo-

:.

ścinad4zyĆZa grupq - jest to bardzo waina rzecz dIaterapeutów pIanu|qcych szko-

Ienników aIbo orzeciwników.

lenie Metodq Voity.Terapeutamusi mieć

wadzenia diagnostykiczy też terapii pod

mo żIi w o ś ćpr a c y z pa c jent a m i W pr ze-

oki em na uczyciela.Na s amy m p o c z ętk u t e ra p euci pra cujq na so b i e , w y z w aI aj q

rw ac h mię dzy po s zc zegó| ny m i c zę ś c i a -

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

i:;.

mi k u rs u.

T|@

i1t |

bardzo trudna czy też"d|a bardzo trud-

]Il

ru .r f

B a r dzo zna na i es t l a k o m et od a d ia gnostyczna itu jest zdecydowanie mniej przeciwników.Jako metoda terapeutyczna postrzegana iest częSto jako metoda

t ud

r -{ .'.

,l]]|

J@

.l],l'ARzĄ W

nych przypadków. Ale coraz więcej Ieka-

Pacjenci z iakimi schorzenian.listanowią

rzy przekonuje się do terapii tq metodę.

naiczęstszqgrupę pacientów, u których

ukończenia kursu Lekarze majq możliwość

stosuje się terapię Vojty i u których me.

diagnostycznego,który uprawniado diagnozowania pacjentów Metodq Vojty.Im większa IiczbaterapeutóW jest wykształ.

toda ta daie nailepsze efekty? Metoda Vojty ma zastosowanie we wszystkich jednostkach chorobowych,

cona wedtug standardów IVG' tym ilość przeciwnikówmetody się zmniejsza.Efek. tywnośćterapiijest nai|epszqreklamętej

w k tó ry c h jes t za bur zeni e po s t a wy c zy

m e tod y w środ ow isk ul e k ars k i m'o s o b i -

go, w zaburzeniachośrodkowejkoordy. nacjiruchowej,w mózgowym porażeniu

ścieznam kiIkulekarzy,którzy wcześniej

W zaburzeniachnapięciamięśniowe-

o niej negatywnie, a po kontakcie z róż.

dziecięcym, w obwodowych niedowła. d ac h , n p . po r a ż eni us p| o t u ba r k o wego

n ym i pa cjentamisa mi p rz e k o n aIis i ę d o metody' W środowiskuIekarskimz pew-

c z y te z n p . pa c jenc i z pr zepuk | i nęo po nowo.rdzeniowę, u pacientów z bó|ami

rościęjest za małoszkoteńpokazujęcych Iekarzommoż|iwości terapeutyczne.My.

kręgosłupaize sko|iozq,przy problemach z z u c i e m, s pa ni em c zy k a r m i eni emo s ób

ślęże ten problem nie dotyczy ty|ko me-

dorosłychz niedowładamiczy teŻprob|e.

tody Vojty' ale także innych metod tera-

Spektrumdziałania mami z kręgosłupem. metody jest ogromne. W Polsce Metodę

nie znajqc metody Vojty wypowiada|isię

peutycznych. Którzy pacienci' z iakimi schorzeniami są najbardziejprobIematyczni,a którzy

Vojty traktuje się jako terapię ty|ko dla matych dzieci,aIe na świeciestosowana jest

sprawiaią naiwięcei satysfakcii w Pani co-

lako metoda terapeutyczna we wszystkich schorzeniachwymagajqcychrehabi'

ciziennei pracy?

litac|i.W Niemczechodbywajqsię specia|-

dzę terapięZ pacientamiw każdymwieku,

ne kursyMetodyVojtypod kqtemterapii l:| z dorosłymipacientami.W Polsce takie;]..'j1li;:!łF

od noworodka do osób dorosłych,oraz

k u rs y s q w p| a na c h.

W mojej praktycezawodowej prowanll

rucnu.

r"

z bardzo róznymi schorzeniami.

i ( "-ldaI

Wiele satysfakcjisprawia.jętacy pa. cjenci,u których przeprowadzenie tera:ii j est trudne,tak na p raw d ęd Iamn i e i m trudniejszyprzypadek kliniczny,tym efekt pracy jest bardziejsatysfakcynujQcy, np. pacjent, który trafi na terapię w wieku z at z czterokończyno w y m p o raz e n i e m dziecięcym' a po np. 6 latach pracy zaczyna chodzić, czy tez moia uIubionagrupa pacjentów _ pacjenciz porażeniemsplo'

' ,a -

00

- -i ^

,.o : ji

trzy. dzęce terapię w domu muszq ściś|e m a ć s i ę za I ec eń t er a peut y c zn ych _ t o ja s nas pr a wa ,a | e M et o da Vo jt yto t a k n a -

tu barkow eg o. Jest t o te ż d łu g o faI o w y proces' aIe dajęcywieIesatysfakcjizawo.

dzo trudnych przypadkach,to jak bardzo

z unikamiczy teżwzorcami zastępczymi.

dowej. ProbIematycznagrupa pacjentów

i szybko może pomóc w |żejszychprzy-

Stqd nie ty|ena|eżywykonać całqterapię

to przede w szystkim tak a g ru p a, w k tó -

padkach?

idealnie (oczywiścieieś|iterapia wycho'

re | nie ma moż Iiw oś cciz ęs te g o p ro w adzenia terapii w domu. Jest to element,

|nnymit zwiqzanyz Metodą Vojtyiest taki, iżmetoda jest bardzo bolesna.oczy-

dzi idea|nieto super), a|e starać się szukaćwzorców jak najbardziejzb|iżonych do

który potrafi zaburzyĆefekty terapii. Bar.

wiściepacjent może odczuwać dyskom-

prawidłowych.Terapeutaw trakciewizy-

dzo trudnymi pacientamisę też pacjenci

fort na skutek tego, iżiest ustabilizowany w konkretnym położeniu,ale w żadnym razie nie jest bo|esnai wyzwa|aniestref,

ty dokładniepokazuie, co jest prawidłowq

ze skoliozę,gdyżczęsto ktośz otoczenia mówi np', ,,Tata był krzywy i zy|e'' _ to powoduje,iz czasami pacjenttraci moty.'vację.Najtrudniejszagrupa to pacienci : e sprzężonymgłębokimupośledzęniem

.' c z-

'mysłowym i ruchowym. Brak ń.otywacji ' tych pacjentów powoduie]malyefćktte 'l peutVcznV.

-.da

wykonać terapięideaInie- osoby prowa-

n i a w k aż dy m wi ek u i ni e t y l k o dI a ba r . d z o tru d ny c h pr zy pa dk ów. L o gi c zni e rzecz biorqc,jeże|imetoda pomagaw bar-

:i ej

. 'Ą

bardzo trudnychprzypadków. NaIeżyp+ miętać,iZ jest to metoda do zastosowa-

którymi posługujesię terapeuta' nie po. w o d u j e b ól u.

prawdę (inaczej mówiqc) metoda waIki

reakciq ijak reagować w momencie mechanizmów uniku. Metoda Vojty wymaga bardzo dobrego kontaktu z pacjentamii rodzicami.

Następnymit jesttaki,iżMetoda Vojty to metoda czysto odruchowa,która uczy dziecko pełzac,odsyłam tu do pytania

Rozmawial: M arcin Miedzianorv

o założeniametody Vojty Iub do moich

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

7

,d

tl

Lf

lt

,.Li

r'{

,{L

)l

, llt

]]ł

, r,

ll'

'* I

u

u tu

:1

' tt

ll 'rl

l

ti

I

)fi

l

:]ł

u

,,,

I

llt

il tl l.:

l

li

ull

li

. t

TEMATM|Es|ĄcA

dar mózgu niesie za sobq za' grożeniewystępieniaszeregu nieprawidłowości w obrebie w ie| u układ ó w . a W k o n se ' klvencjiw późniejszymfunkcjonowaniu chorego. Po przebytym udarze mózgu możemy spotkaćzaburzeniaw zakresie: ! mowy (afazia,dysfazja ruchowa, czuciowa, mieszana), . czucia (powierzchowne, głębokie), . na p ięcia mięśni o w e g o(p o raże n i e ,

Zadania wszystkich członków zespołu sę inne, a|e przenikajqsię i majęwspó|ny

cowany' zarówno co do stanu,iak i co do czasu trwania. Decyzjeodnośniedo cza.

ce|:zwiększanie samodzieIności pacienta oraz minima|izacja zmian wtórnych. Do

su rozpoczęcia usprawniania podejmuje Iekarzprowadzqcyjeszcze na oddziaIe

patoIogicznychzmian wtórnych, jakimi zagrożonyjest pacient po udarze mózgu, sq: . zaburzenia w obrębie układu oddechowego (zapaIeniepłuc), . zaburzenia w zakresie układukrażenia (zakrzepowe), . zaburzeniaW zakresieukładumoczo. wego (mikcja),

serwujesię trudnościw: . komunikacji, . odżywianiu, . mobiIności (przemieszczaniesię),

. lokomocji(chód), . samoobsłudze(mycie,przygotowanie posiłków, prowadzenie domu). Konsekwencjami powyższych zabu.zeń mogq być prob|emyw życiuspołeczrrm, czyli w zakresienauki,pracy czy żyja osobistego. Naleźypamiętać,że wymienione za:urzenia mogq Występowaćwspó|nie Iub c'eściowo.Równocześnieobjawy te moga występować w różnym nasileniu:od stabych,ledwie zauważaInych,po si|ne. Jczba prob|emów z jakimi spotyka się paclent po przebytym udarze mózgu jest tak duża,że może on przypominać powaznie niesprawnq osobę. Wdrożenie rehabiIitagl z uwzg|ędnieniemzespofu wie|ospecjaIistycznegoiest niezbędnym elementem .,larunkujqcympowrót pacienta do możli.,rienajwiększejdo osięgnięciasamodzie|ności. W składzespofuwieIodyscypIinarnego wchodzi: . fizjoterapeuta, . lekarz specialistarehabilitacjimedycznei, . persone|pie|ęgniarski, . neurologopeda, I terapeuta zajęciowy, . psycholog, . muzykoterapeuta, . lekarz specialista urolog,

. lekarz specjalistaneurolog, . .:ni specjaliści w miarę potrzeb.

rowym. Zadania fizjoterapii w okresie ostrym t.

Z a po bi ega ni epa t o l o gi c zn ym zm ia nom wtórnym'

Zaburzenia _ w obrębie układunaczyniowego, krężeniai chłonnego. l

niedowład), . afektywnym. Jako efekt powyższychzaburzeń ob-

intensywnejterapii lub na oddziale uda-

W wyniku porazenia Iub niedowładu

Wdrozenie rehabilitacji z uwĄędnieniem Zespołu wielo specjalistycznego jest niezbędnym elementem Warunkuj ąCym powrót pacjenta do .1 .

mozllwle

.

1

naJWlęKSZeJ

t.

nościruchowej, pompa mięśniowajest upoś|edzona, krew nie jest pompowana w sposób wystarczajqcy i pojawia się zagrożenie zaburzeń zakrzepowych i zabu. rzenia w odpĘwie chłonki; I realizacja- wykonywanie ruchów biernych lub wspomaganych we wszystkich stawach kończyn do|nych i górnych, ze szczegó|nym uwzg|ędnieniem eIementów dystaInychkończyn. Dla zapobiegania występowaniu obrzęków od pierwszej doby stosuie się specyficzne pozycje złożeniowe, W tym Zapewniajęceminimalizację występowania obrzęków szcze-

co oslągnlęcla Samodzie1ności.

oraz wynikaiqcego z tego powodu bezru. chu lub znacznego ograniczenia aktyw-

I

. zaburzeniaw zakresiedefekacji, . zaburzeniaw obrębiepowłokiwspó|nej, skory (odIeżyny), . zaburzenia w zakresie układuruchu (podwichnięciaw stawie barkowym, biodrowym), . zaburzenia w zakresie układuruchu (deformacje w stawach: naiczęściej s taw u s k o k o wego , pr o m i eni o wo .nadgarstkowego i stawów dłoni)jako efekt zaburzeń w napięciu mię. śniowym.

REHABILITACJA PACJ ENTOW PO UDARZE MOZGU W OKRESIE OSTRYM - FIZJOTERAPIA (KTNEZYTERAPtA) okresostryto czas'Wktórymdochodzi do normalizacjihomeostazy organizmu. okres ten u pacientów iest zróżni-

RYs. ,|.UŁoZEN|E NA PLECACH [MAL|NoWsKA K., M|KoŁAJEWSM E., )DLEZYNY _ WSP2LNA PŁAszczYzNA DzlAŁAŃ PIELĘGNIAR9K|CH l REHABIL|TAOYJNYCH U PACJENTA LEŻĄCEG). PI EL C HI R ANGI OL. ,2009,2: 60-6 4 !

pRAKryczNAFtzJoTERAptAtREHAB|L|TACJA g I

TEMATMIEs|ĄcA

gó|nie w obrębie dłoni_ ułożenieprzed-

- podwyższeniezagłówka,siad na łóżku

zł o ż eni o wezo dc i qż eni em koń czyn ,a wł a -

.-':

ramienia i dtoni w podwyższeniunp. na

Z opusZczonymikończynami doInymi); l zaburzenia_ w obrębie układuruchu.

ś c i weo dż y wi eni es t a wów z a b e zp ie czq

::

ć wi c zeni a bi er ne| ubws po ma g a n e '

:.

.{ .

--:

'

pod uszce lub klini e . l zaburzenia_ w obrębie układuodde' cnowego;

W poczqtkowym okresie obserwuje się w obrębie układuruchu (bierny,czyn-

Pozycieułożeniowe

Przebywanie w pozycji Iezqcej,trud-

ny) obniżenienapięciamięśniowego, tzw.

nościW odksztuszaniu,zagęszczeniewy-

wiotkość;konsekwencjq takiej sytuacji j e st p r o bl em z ut r zy m a ni em ni epa t o l o -

głowęi kark.Przedramionalekko uniesio-

gicZnegoułożenia w obrębie poszczegó|.

by zabezpieczyćdłoń przed obrzękiem. K o ńc zy ny do | nepr o s t e.

dzielinyoskrzeloweiw konsekwencjimoże spowodować problemy w swobodnej wenty|acjipłucioddychaniu,a nawet zapalenie płuc; l reaIizacja_ we współpracy z personeIem pieIęgniarskimstosujemyzmiany po-

nych eIementów stawów. Cięzarkończyny,grawitacjaoraz wspomnianeobniżone

U ł o ż eni ena p| ec a c h:po d u szka p od

napięciemięśniowe powodujqbrak stabiInościw stawach, co grozi rozciqganiem

ny grzbietowe!' pod głowq mała podusz-

zycii oraz oklepywanie klatki piersiowej

struktur stawowych, szczegó|nie stawu

ka, pod kończynęgórnę i do|nqda|szqod

w częścigrzbietowej ruchem łozeczkowym; jeślistan pacjentapozwaIa(współ-

barkowego i biodrowego. W pierwszym

podłożapodkładamykształtkilub podusz-

okresie po udarze gorsze ukrwienierów-

ki' tak by kończyny byłyzgięte w stawach

praca)' wdrażamynaukę odksztuszania,

nieżdotyczy struktur stawu; I re a l i za c ja - dl a za po bi ega ni a po d-

barkowych iłokciowych oraz biodrowych

ćwiczeniaoddechoweoraz wdrażamypionizacjęw łóżku,W stopniu i formie zaIeż.

wichnięciomw stawach barkowych i bio.

nej od stanu pacjenta(pozyc|apół|eżqca

drowych stosujemy specyficznepozycie

na wysokości miednicy.Kończynado|na|ezQcana podłozupowinna być prosta, koń.

l

:,u

': Tl '.

''] |.{l :'" :rI

:s :

;{ -6

r l]-1 ^ 'u

Jf

i kolanowych pod kętem 90 stopni i by,ły

czyna górna wysunięta|ekkodo przodu. Jeś|istan pozwa|a (brak trudności

i

. ": d : .-

ne na poduszkachlub małychklinach,tak

Ułożeniena boku: zagtówek opusz. czony, tułów podparty wałkiem od stro-

i

' ]l| "''' 1

.. .liu l *. "|

w oddychaniu i pracy serca),można po-

'lł.l ]' , i M

zy c i e uł o ż eni o wer o zs zer zyć o le ż e n ie przodem.

' nllr1

Ułożeniena brzuchu: głowa zwróco-

illll \!tf

na w bok, bez poduszek pod twarzq, pol

'łi||i:

; rr' gq'11

rr(

łtt:llitLL'' llllllllĘ

G

10

RYS' 2. UŁoZENIE NA BoKU [MAL|NoWsKA K.' MIKoŁAJEWSKA,E', )DLEZYNY _ W9P]LNA PŁASZCZYZNA DZ|AŁAN PIELĘGNIARSKICH l REHAB\L|TACYJNYCH U PACJENTA LEŻĄCE' G O . P I E L CH I R A N G IO L..2009.2: 60- 641

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

RYS . 3. UŁoZEN|E NA BRZUC H U [MAL|NoWSKA K'' M|KoŁAJEWSKA E', )DLEŻYNY _ WSP)LNA PŁAszCzYzNA DzlAŁAŃ PlELĘGNlARsKlCH l REHABtL|TACYJNYOH U PACJENTA LEZĄCEG) PI EL C HI R ANGI OL. ,2009,2: 6 0 - 6 4 1

.:l:

TEMATMIEs|ĄcA

L a w{a-

€.

:kapod uniesioach,tak .ekiem. . oP u s zcd stropodusz]lsZQod POOUSZitawach lnowych rli i byĘ

duszka Iub w a łek po d p o d u d z i a, tak b y paIce stóp nie pod w i j ały si ę, k o ń c z y n y górne Iekko w bok, przedramiona Iekko :gięte. Porażoneprzedramięlekko uniesione dIa zab ezp iec z e n i a p rz e d o b rz ę.
zDJ' 1. Cw|czENlAW oDclĄZENIUZ WYKORZYSTANlEM sYsTEMU UGUL:A) WZ|\4ACN|ANIE S|ŁYM|ĘŚN|A PoŚLADKoWEGoW|ELK|EGo LEWEJKoŃCZYNYDoLNEJ(1- oSPRZEToDoIĄZAJĄcY 2 _ STAB|L|ZAcJA |\,1|EDN|CY 3 _ STABIL|ZAcJA W WYPRoSC|EsTAWUKóLANoWEGo ZE WZGLĘDUNA BRAK DosTATEcZNEJs|ŁY |V|ĘŚNlA CZWoRoGŁoWEGo UDA), B) ĆWlCZEN|A M|ĘŚNlSKoŚNYoH BRZUcHA

:ab urzenia w odda w an i u mo c z u i s to l ::. pa mpersy)g rozi Wy stQ p i e n i e mz mi an ....jrnych pod postaciqmaceracjii/|ubod=:t,n.Zmiany te sta n o w i q re aI n ez ag ro ll---ZaS amlZy c ta p a- J- ^. . , : la , a- C - : re uld zorow - - ^i^

Jolnale' ;ta,końrzoou. l dnoś ci tżnapoI eż e n i e z',vrÓco. |r:Q'po-

I

realiza cja - dla z ap o b i e g an i a o d l e : :cm' oprócz ćwiczeń poprawiajqcych - . -. vienie,w d raza my masażs u c h y k o ń ::.,r doInychi górnych oraz pozycje uło::^.cweminimalizujęce naciskna inneczę.: : ia ta. Dla zminimal i z o w an i a n ac i s k u .: :odłoże(tóżko) stosujemy materace : -:=ciwodlezynowejużod pierwszejdo. :iaz regu|arnezmiany pozycji z czę.'- : l'r'ościq co 2 h W d z i e ń i c o 4 g o d z i n y . : cv lub częściej, w zaIeżności od indy: -alnych potrzeb pacienta. ]a b urzenia _ toro w an i e u k ład un e r.

:

ZDJ. 2. MoB|L|zAcJAUKŁADUNERWoWEGO OKOLICYSZYJNO-BARKOWEJ

,vowego. 3ezp ośred nimsk u tk i e m u d aru i e s t .s:
reaIizacja- torowanie układunerwo'.{o musi rozpocz4ćsię jak najwcześniej, . :',,mceIuwdrazamy ćwiczeniazgodne

&

ZDJ . 3, REEDUK AC J A S T ANI AZE S T Y M U. LAoJĄ WYPRoSTU W STAW|E B|oDRoWYI V (T YŁoPocHYLENI E MI ED N I cY ) I ZABEZPIECZENIEM STAWU KOLANOWEGo PRZED PRZEPRosTEt\,,|RĘKA T ERAPEUT Y

: ::tozeniami KoncepcjiPNF lub NDT-Bo:::i:

. nuzykoterapia (uzupełniajqco), . :sychoterapia(uzupełniajęco).

r : ^;*:LITA*JAPAeJĘNTsw

, DARZE MCZGU W OKRESIT , : r..iJI*NIA-FIZJ*TERAPIA ' , NZYTERAPIA,FIZYKST=RA-

. A*Ązi

( Ą E ', ZYZNA 1t'lABl! C EGO.

.,4,'...,.

: - :a kończeniu o k re s u o stre g o ' p o : :crvaniu stanu p ac i e n ta mo żl i w e :-::.ściedo rehabi|itacji, którq moze- - '.'rie nazwaćwłaściwq.

ffi

ZDJ. 4 T EC HNI K A NAUKI S I ADANI A w ŁoŻKU ZE SPUSZCZoNY|VI KKD

ZDJ . 5. T EC HNI K A PRZES ADZANI A PAOJENTA z ŁOZKA NA WOZEK: CHWYT ZA IMIEDN|CĘ| STAB|L|ZACJASTAWU KoLANoWEGo KoŃCZYNY DoLNEJ NI EDoWŁADNEJ K oLANA|V IT ER A P E UT Y PRAKTYCZNAFIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

:t : I

ilLL

t": 3 q el

", I ' d

JI(

'

::liilf l

ririlill ..

Nadal koniecznejest kontynuowanie

Zadania fizioterapii w okresie zdrowienia

p re wenc ji o dI eż y no wejze W Z g| ę duna 1. Za p obiega ni e p ato l o g i c z n y mz ami a-

wciqżograniczonq aktywnośćruchowę,

nom wtórnym. zaburzenia_ uszkodzeniaw układzie

zaburzeniaczucia oraz prob|emyz mikcję i defekacjq(zagrożeniepodwyższonqwi|gotnościęskóry, jej maceracjq);

l

rucnu. Okres zd rowi e n i a to c z as , k i e d y n apięciemięśniowe Wzrastaw kierunkunor-

l

5 . U t r zy m a ni e I ub po pr awa d ł u g ości wł ók i en m i ę ś ni o wy c hi u kł a d u n e r . wowego. MasażkIasyczny,mobiIizacjapowięzi, wydłużanieodIegłości między włóknami miozyny iaktyny.

reaIizacia- kontynuujemypozycje uło-

DIa wydłużaniaskróconego układu

żeniowe,wdrażamymasażsuchy k|asycz-

nerwowego _ mobilizac.iaukładunerwo.

ny, nadal stosuie się materace przeciwo-

Wego o zmniejszonejdługości. 6. Pionizacja.

Wtórnych W stawach' Jeślinapięciemię-

dIeżynowe, a podczasadaptacjido wózka poduszki przeciwodIeżynowe.

śnioweprzekraczagranice napięciazbIizo-

2. Torowanieukładunerwowego.

c ji o d po zy c ji s i edzqc ej na wózku p r ze z

maInego,jednak rzadko pacient go osiQga. Nadal koniecznajest prewencjazmian

nego do normalnego(neonormal),moze

W dr a ż a m y k o I ejne f o r m y p ion iza -

D|atorowania układunerwowego sto-

s i a d bez po dpa r c i a p| ec ów , st a n ie b ie r -

przechodzićw kierunkunapięciamięśnio. wego podwyższonego'zwanego spastycz-

sujesię terapięzgodnie z zasadamimeto-

ne w pionizatorzeIub stanie przy dużych płaszczyznachd|a zapewnienia poczu-

nym. Wówczas konieczne staje się zapo. bieganieograniczeniomw zakresieruchu; I realiza cja- dl a p re w e n c j i p o d w i c h -

3. Wzmacnianiesiłymięśni. Wzm a c ni a ni e s i ł ym i ę ś ni o wejr ea I i zowane jest zgodnie z zasadami metody

nięciom w stawach barkowych i biodro-

NDT-Bobathi/lub PNF lub/iz wykorzysta-

wych stosujemynadal specyficznepozycje

n i e m m o z| i wo ś cri eha bi l i t a c jit zw. , , k | a sy c z nej' ' w za | eż no ś coid s t a nu i m o ż l i . wościpacjenta ćwiczeniaWspomagane'

(bokiem), stanie przy coraz mniejszyclpłaszczyznach pod parcia typu : czwór.

w o dc i qż eni u,w o dc i qż eni uz o bc i ę ż e-

ni e bez po m o c y o r t o pedyczn ych t ylkc

niu. Dla zabezpieczeniastawu barkowego (i w innychprzypadkach)jako metodęuzu-

n i e m , c zy nne wo l ne, ć wi c zeni ao gó| no -

z a s ek ur a c ję t er a peut y , st a n ie sa m o'

rozwojowe w basenie.

dzi el ne.

pełniajqcq możnastosowaćkinesiotaping; l zab urzenia _ z mi an y w o b ręb i e s k ó -

4. Utrzymaniezakresów ruchu. Ćwiczeniabierne,czynne' czynne sa-

l.

ry, odlezyny.

mowspomagane.

o s i qgni ę c i uet a pu s t a ni a s a m od zie In e g c

utozeniowe.Dla zapobieganiaograniczeniom ruchukontynuujesię nadalćwiczenia Wspomaganei czynne,czynneW odcięże.

12

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHAB!LITACJA

dy NDT-Bobathlub/i PNF.

cia bezpieczeństwa (stół rehabiIitacyiny z r eguI o wa nq wy s o k o ś c i q )st ' a n ie p r z) mniejszych /raszczyznach podparcia np. po r ę c za c h jedno s t r o nny c h,d r a b in ka cl.

nóg' trójnóg' Iaskajednopunktowa, sta.

Reedukacjachodu. R ówno c ześ ni e z na uk q st a n ia , p c

r

'lł"ll'

TEMATMIEs|ĄcA

przy duiei płaszczyźniepodparcia moż. na przejśćd o w d rażan i a n au k i c h o d u . W za leżnościod siłymi ęś n i o w e j c, h ó d t e n będ zie mniej Iu b b ard z i e j W s p o magany przez teraPeutę' od całkowitego przesta w ia niakońc z y n y d o l n e j p o rażo -

my Wspomagajqcociepłeokładynp. z pa' rafango piętnaście minut przed ćwiczeniami Iubnaświet|ania Iampqso||uxpiętnaście

stawu kolanowego W wyproście,po samodzieIneprzeniesieniekończyny dolnej

minut,w stawach kończyn do|nychbiodro. wych i/lub kolanowych i/lub skokowych

1. Zapobieganielub walka z patologicz,

mozna wdrożyćwyciqgi z równoczesnym okładem z parafango.

nymi zmianamiwtórnymi. Zmiany w układzie ruchu

W pr zy pa dk u s k o s t ni eń ć wicze n ia zwiększajqcezakres ruchu i redresujęce

Naj c zę s t s zy m ipr o bI em a m i w o br ę bie układuruchu sq ograniczenia zakre-

sę zakazane. Ćwiczenia prowadzimy do gr a ni c y za k r es u i s t ni eję c ego ,p r ób u jq c

ria ćwiczeń z zakresu czynnościdnia co-

su ruchu zwane przykurczami,a drugim probIememmogq być skostnieniaokoło-

dziennego. Uczymy pacjenta wykorzystywaćkończynęgórnq niedowładnęnp.

utrzymać osięgniętyzakres ruchu. Terapia ograniczasię do farmakoterapii, czasa-

stawowe. Ograniczeniaw zakresieruchu jako skutek podpojawiajqsię najczęściej

iv podnoszeniuszklanki,butelki,wyciska-

mi leczeniachirurgicznegooraz wspomagania poprawy funkcjonowaniapoprzez

wyższonego napięciamięśniowegospa-

niu pastydo zębów, a podczaschodzenia:

dobranie zaopatrzeniaortopedycznego.

stycznego'Jeś|inapięcieto iest tak duże, że ćwiczenia z eIementamifizykoterapii ifarmakologii (baclofen) nie sę w stanie

odIeżyny

nego (ADL) Kończyna górna ze względu na sWQ dużqfunkcjęmanuaInqWymaga wdraża-

powięzi'

nie zakresów ruchu.W tym samym czasie na okolice stawu przykurczonego stosuie-

Zadania fizjoterapii w okresie przewlekłym

niedowładnej.

adu n er -

szonym napięciu mięśniowymi zwiększe.

ne i, p rzez ma łe w spo mag an i e W p rz e st aw ieniu kończyny Iu b z ab e z p i e c z e n i u

8. Reeduka cjaczyn n o ś cdi n i a c o d z i e n -

lfugości

RE HABILITACJA PAEJ ENTOW PO UDARZE MOZGU W OKRESIE FRZEWLEKŁYM' FlzJoTERAP|A {KtNEZYTERAPTA,FTZYKOTERAPIA, MASAŻ}

noszenietorebki, kosmetyczki,ręcznika. ..Vza|eżności od moż|iwość w dłoniIub na :rzedramieniu.

zr ównowaiy Ć narastaięcejsiŁymięśnio.

9. Ćwiczeniaw zakresiemobiIności Mobi|nośćw tym wypadku rozumiejako my moż|iwość przemieszczaniasię,

wei, alternatywę staiQsię ostrzyki z toksyny botulinowej. I realizacia - toksyna botulinowa po-

prZemieszczaniemoże byćw łozku,z łoz
woduje czasowe wyłqczenie aktywno.

. psychoterapia . terapia zajęciowa

W tym okresie stopień aktywnościpo. winien być wystarczajqco duzy,by zagrożenieod|eżynowenie byłojużobecne.Jed. nak czasamistan picienta, mimo żeokres ostry jużminqł'nie pozwa|a na dostatecz.

ściwybranych nerwów, brak aktywności mięśniowej,a w końcu szanse i czas na

nie dużqaktywność i zabezpieczanieprzeciwodleżynowejest wciqżkonieczne' I reaIizacja - należypamiętaćo matera-

wzmocnienienie grupy mięśniantagoni-

cach i poduszkachprzeciwodleżynowych

stycznychw stosunkudo mięśnio podwyż-

oraz o higienie skóry. Należy włqczaćza.

łóknami l układu u nerwo-

pioni za r.uprzez nie biery dużych a pocz u litacyjny nie przy arcranp. ńin k a ch ńeiszych t:-czwór)wa, sta
ani a , p o zie l n eg o

ZD J. 6 . W AN N A D O HY DRO G IM N ASTY KI

ZDJ. 7. CHARAKTERYSTYCZNE USTAW |E N|EK oŃC ZYNY GoRNEJ Po UDARZE MOZGU

ZDJ,8. PATOLOGICZNA POZYCJAPACJENTAPo UDARZE:PACJENT,,KŁADZ|Es|Ę"NA KULĘ'PRzEz Co oDCHYLA os c|AŁAoD RZEcZYWlsTEGoP|oNU. A - USTAWENIEPRAW|DŁ)WE/PoĄDANE'B - PAToLoGIcZNIE PRZESUN|ĘTA oŚ clAŁA PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHAB L -ACJA

1 ''

1J

TEMATMlEslĄcA

biegipoprawiajqceukrwienieskóry:ma. saż,kępielewirowe,ćwiczenia w wannie do hydrogimnastyki, elektroterapię(ga|wanizacia kończynygórneji doInej), e|ek. (poś|adtrostymuIację mięśni osłabionych kowy wielki,czworogłowyuda,mięśnie piszczeIoweprzednie,strzałkowe,trój. głowyramienia,prostowniki nadgarstka,prostownikipa|ców)z obserwacjqnapięciamięśniowego (patoIogiczny Wzrost napięciaw kierunkuspastycznego Wymaga wyĘczeniazabiegówe|ektrycznych). 2. Torowanieukładunerwowego. Kontynuacja terapiizgodniez zasadami metodyNDT-Bobath i/lubPNF. Wzmacnianie sĘ mięśn|. 3. NaIezypamiętać,żepo przebytym udarzemózgu porażeniu u|egajq nietylko mięśnie kończynygórneji do|nej,a|e takze mięśnie tułowiapołowyciała. I realizacja - dlategowzmacnianiesiłymięśni nie moze ograniczaćsię do ćwiczeń mięśni kończyngórnychi do|nych, aIenależyrozszerzyćo wzmacnianiemięśnitułowia,prostownikgrzbietu,prosty brzucha,mięśnie skośne brzucha,zębaty przedni,mięśnie obręczybarkowej,mięśnieobręczymiedniczei. zakresu 4. UtrzymanieIubzwiększanie ruchu. Zazwyczaiw tym okresieograniczeniaruchusqjużutrwa|onei konieczneiest stworzeniewarunków ułatwiajqcych Iub umożliwiajqcych higienę.Tegotypu zmia. ny bardzoczęstodotyczqoko|icydłoni (nadgarstek i pa|cedłoni).Dłońzaciśnięta uniemoż|iwia codziennqhigienęi zagraża powstaniemran od|eżynowych.

Należy pamiętać'

ze po przebwm udarze mózga porazeniu ulegają nie tylko mięśnie kończyny górnej i dolnej, ale tal
połowy ciała.

I

I realizacja- w przypadkachskrajnych koniecznestajesięwdrożenie Ieczenia chipo rurgicznego wcześniejszym wypróbo. waniutoksynybotuIinowej, zabiegówwodoIeczniczych typu kqpielewiroweciepłe czy masazwszystkich. chodu. 5. Poprawa|akości W okresieprzewlekłymu pacjentów możnazaobserwowaĆ zazwyczaiduż"o patoIogiiw chodziewynikaiqcychczęsto z niestosowania się do wskazówekotrzymanychprzy wcześniejszych okresach usprawniania.Pacjenciczęsto korzystaięcy z pomocy ortopedycznychpodczas z nichw sposóbwłachodunie korzysta.iq przekraczajq ściwy, |inięśrodkowq ciała, przechy|ajqc się na |askęczy ku|ę.Takie połozeniaciała,rozłoż.enieprawidłowe nieciężaru iobciqżenia stawówpowoduje bó| izmianyw stawachbiodrowych, barkowych,a takżew obrębiekręgosfupa. Zadaniefizjoterapeutypo|egana próbie zmiany pato|ogicznego nawykuchodu.Należy ied-

nak pamiętać,żepo okresieprzyzwycza. jeniazmiananawykówIestbardzotrudna, postaa pacjentskorygowanydo właściwej wy odnosiwrażenie, żektośchcego pze. wrócić,czuie się niepewnie,a wręcz od. czuwaIęk.Takwięc zmianamechanizmu patoIogii chodupo okresieutrwaIenia często iest niemoż|iwa Iubmożeskutkować zaprzestaniem chodzenia,dIategonaIeży przewartościować zyskinadstratamiikażdy przypadekrozpatryWać indywidua|nie. l rea|izacia - naukaprawidłowegoobciqżania kończynydoInejz hyperkorekcjqw asekuracjioraz naukachodzeniapo wytyczonymtrakciedwuliniowymz sze rokościq toru równq szerokości miednicy. pracy 6. Kontynuacja nadpoprawqjako. ściczynności dniacodziennego(ADL). Na|eży dokonaćwywiadui wywnio' skować,z jakimiczynnościami życiacodz iennegopacj enciw dom u sob ie nie radzq,a z jakimi- patrzqcna deficyty i moż|iwość - powiniensobieradzić.Po rozpoznaniuna|eży z pacjentemprzePr.} pokazujqcmożliwość cowaćte czynńości, ichwykonania.Samopoinformowanie pacienta,żepowiniensobieradzićz pewnr mi czynnościami nie przekonapacientą na|ezyz pacjentemto zrobić. Realizacjapoprzezi . muzykoterapię, . psychoterapię. I

DREMILIAMIKoŁAJEWSKA Kli.niczny Oddzial Rebabilitacji Marz log;cznej, Kli'ni'kaRel:abilitacji' 10 WĘskou1Szpital Kli.ni.cznyz Poli.klinikq SP ZOZ u Bydgoszczy-

BIBLIOGRAFIA:

1. Bobath 8., Adult hemiplegia:evaluationand treatment,Wd. 3. Heinemann Medical Books, London 1990. z. Bromfey l,Tetraplegia ond paraplegia: a guide for physiotherapists, Sixth edition. Churchill Livingstone, London zoo6. 3. Davies P. M., steps to foIIow: the comprehensive treatńent of adulthemiplegia,Wyd. z poprawione. Springer, 2ooo. 4. How|e J. M., Neuro.Developmental Treatment Approach, TheoreticąI foundations and principles of clinical proctice, Neuro.Deve|opmental . Association, 2o03. 5. Kowaf ik S., Psychologia rehabilitocjr,Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2oo7. 6. Malinowska K., Mikołajewska E., odleżyny - wspóIna płaszczyznadziałańpielęgniarskich i rehabilitacyjnych u pacjenta leżqcego' Piel Chir Angio|., fi6o-64. 7. Mikołajewska E., Neurorehabilitacja. zaopatrzenie ortopedyczną Wydawnictwo Lekarskie PZWL' Warszawa 2oo9. 8' Mikołajewska E., osoba ciężkochora lub niepehosprawna w domu, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa zoo8. 9. MikołajewskaE.,Niepe.łnosprawnośćirehabilitacja-wczoraj,dziś,jutro,NiepełnosprawnośćiRehabilitacia,zolo,4zloz_l3l. l o. Mikołajewska E., Miejsce fizjoterapii w zapobieganiu i leczeniu ran odleży novvych,Praktyczna Fizioterapia i Rehabi|itac|a, zolo,3z54-56. ll. Miko.|-aiewskaE., Rehabilitacjo pacjentów z zaburzeniami świadomośc|Mag Pie|ęg Położ' 2o1o,1-2i4o-41. tz. Miko.|-aiewskaE.,DziałaniarehabilitacyjneipielęgniarskieuosóbzuszkodzonymoUN'MagPie|ęgPołoż,2cc6,1-2i41. l3. Po|aszek J., StryłaW.' Wdrtośćleczenia usprawniajqcego u osób po niedokrwiennym udarze mózgu' Nowiny Lekarskie zooo, 69, 5, 446-451. l4. SławekJ.(red.),Spostycznośćodpatofizjolo$idoleczenia,ViaMedica,Gdańskzoo7.

1,4

tiiilit

, :: flil(

'',Ę

rtl ' , il

'']lll

l|lł

ii lil

ilm ,d

lii '!

,,iil

ł ]ł

ilu

ilt r, , l

', ł f,

ill .rf illll

rr iltq

,L ,]Ył

liltl

fi ,

" t,łllm iil

Lq r{ {il|

n!rt

.4

'''1fil

il filq

l'xil{

q

|{i

,*!il{

u,rilt nuI $lil iłil

łll|i

TEMATMlEs|ĄcA

. b rak m o bi I no ś c i( pa c jent ni e pr ze-

izioterapia,szczególnie neuroIogiczna,coraz większymi kro.

mieszcza się samodzieInie w łóżku, z łózka na wózek, z wozka na łózko,

ka mi zb liża s i ę d o p o d e j ś c i a eklektycznego. Jest to podei:cle do terapii nie skupiajqcesię na pro. .'.3cZeniupacientajednq metodq fizjote. ..]eutycznQ' a|ełęczy W sobie e|ementy -:::lych metod. Dodatkowo istniejejuż

w wózku). Cel terapii: . ce| długoterminowy- reedukacjacho. oUt

. cel krótkoterminowy - reedukacja

: :,.ra świadomość koniecznościpodej;: : interd yscyplinarn e g ow te rap i i p a::l tów po uda rze mó z g u . o z n ac z a to s::słęwspółpracę w zakresie usta|ania := jrv przez wszystkich członków zespo.- a
funkcii tułowia, l kg i l kd.

TTRAPIA Terapia tułowia Wzmacnianie siłymięśnitułowiajest bardzo ważnymeIementem'gdyżnależy pamiętać'żezgodnie z rozwojem człowieka si|nemięśnietułowiazapewniajqmobi|nqaktywnośćdla kończyn,czyli stanowiq stabiInębazę dIaswobodnychruchów

:::'r neurolog iczne i ,w ty m p o u d arz e - -:{u, sq: metoda ND T - Bo b athd |a d o ' . ).. ch, PNF (proprioceptywnego toro: -'a), kinesiotap i n g u o raz b o g ac tw o

kończyn. Brak stabiIności w obrębie mię. śnitułowiasprawia,że kończyna górna nie będzie miała,,podpory''i ruchy dowo|ne

'- ::era p ii- nazw ijmyto u mo w n i e , , k l a' ::.ej''. Pod hasłe mre h ab i I i tac j ak I a-

dowładnychIub porazonych mięśnitułowia rozpoczynamy ćwiczenia juzw łózku: ' obroty przez stronę niedokładnę, . obroty przez stronępozorniezdrowq,

" -:. a p ow inniśmyro z u mi e ć p e te n W a. . :'- ćwiczeńoraz e|ementyfizykoterapii - :S :zU. Opis przypadku: pacjentka 4z lata, - - :- :c ud arze niedo k rw i e n n y mmó z g u , . .: : Iewostronny,trzy miesięcepo '..,lad - - ::ncie udarowym.

' =ą**liltr{T& łn:!l.',ności: , ::.jent zaadoptowanydo pozycjisie:::cej na w ózku, ' :::doptowany do pozycjistojęcejprzy - .

Ę! . y

Z- d- -)ęNu ^t- , .I- - - : - d L | q'

' :.. < pa toIog iczny c zhmi an w tó rn y c h , -: ezyn,ograniczeńw zakresieruchu, : ='crmac.ji. )vsfu n kcie: . = ..a, kończyna g ó rn a i d o |n a n i e d o ,.'ładna, , laoięcie mięśni o w eo b n i z o n e , ' ::ak funkcjisamodzielnegostania, ',-a kfunkclichod u , . : -:k umieiętnoścsamo i o b s łu g i(p a: = ^ tnie myje się samo d z i e l n i e , n i e ., :'a odziezy,obuwia, nie wykonuje -' :. czynności samoobsługowych),

ZDJ ' 1' RUC HYT ART E DŁoN|

będq utrudnione.DIawzmacnianiasiłynie-

. ćwiczeniaw siadzie. Terapia kończyny górnei: l.

Ćw i c zeni a W s po m a ga ne ( zgo dni e z te c hni k q wy k o ny wa ni a ć wi c zeń wspomaganych).

ZDJ, 2. STYMULACJA CZUCIOWA W oBRĘ B|E M|Ę Ś NI K ŁĘ BoW D Ł oN I

z. Ćwiczeniaw odciqżeniuw wykorzysta. niem systemu odciqżajqcegoUGUL: . k o n i ec zne i es t W zm a c ni a ni em i ę ś ni a naramiennegow iego częściśrodkowe|,ty|neji przednie|(w |eżeniutyłem, odwodzenie,w siadziena wózku zgięcie i wyprost horyzontalny), . wzmacnianie siĘ mięśnizginajęcych i prostujęcychstaw łokciowy (w siadzie lub w leżeniutyłem)w odciqżeniu. 3' Mi ęśni eo dpo wi edzi a I ne za zgi ę c i e i w y pr o s t w s t a wi e na dga r s t k o wo promieniowymwymagajqkontynuacii Ćwiczeń biernych w kierunku wspomaganych (granicapĘnna): . ruchy zgięcia dłoniowego i grzbietowego, . ru c h y o k r ę zne, zgi ę c i a i wy pr o s t u w stawach międzypaIiczkowych,

ZDJ. 3. TERAPIASTANIAZSYMETRYCZNYMoBc|ĄZENIEM oBU KoŃczYN DOLNYCH

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

::lt,

''l::..,...-

,,.:

..'::.'.rł?}.

TEMAT MIESIACA

Z D J. 4 . R E E DUKACJA CHO DU P O SCHO . DACH W DoŁ

r ruchy tarte W obrębie śródręcza, . ruchy przeciwstawianiapa|ców w kie-

*

,or. 5. REEDUKAoJAcHoDU po scHoDAcH w G.RE

Z elementami propriocepcjilekki do-

f,

c i s k do s t a wów ( eI em ent m et o dy PNF),z dociskiemdo powierzchnisto'

runku kciuka, . stymulacjaczuciowa w obrębie mięśnikłębów dłoni. 4. Ćw iczenia sty mu I ac |ip ro p ri o c e p ty wnej w siadzie.Siadbez podparciaple-

/'haz

nrzpnrn
r).

E s t a ni e na dwóc h k oń czyn a ch d oi.

tu terapeutycznegow pozycjach po-

nych przy wysokim stole terapeutycz.

czqtkowych (elementy terapii meto-

ny m z r ówno m i er nym ob ciq ż e n ie r :

dq NDT-Bobath)'

kończyn doInych w pełnejsymetri.

3 . Ćwiczeniaw odciqżeniusystemUGUL,

uni es i eni ek o ńc zy ny d oIn e jp ozor n i.

wzmacniajqcesiłęmięśniprostoWni-

zdrowej na stopień dIa stymuIowani:

cóW' terapeuta od strony grzbietowej,

k ów s t a wu bi o dr o wego ( po ś | a dk o -

staniana kończyniedoIne|niedowłac-

kończyny górne proste w stawach łok-

wy wielki).

nej w pełnymobciqżeniu(stymu|acj:

ciowych symetryczniez dwóch stron tułowia podparte na dłoniach.Tera-

4. C wi c zeni aw o dc i ę ż eni uwzm a c ni a jqce siłęmięśnizginaczy stawu biodro'

peuta Wspomagastabilizacjęstawów łokciowych,Iekki nacisk w kierunku 5, Cw iczenia s ty mu l ac j i p ro p ri o c e p tyw nej w si ad z i e . S i ad b e z p o d p ar-

5 . Cwiczeniaw odciqżeniuwzmacniajqce siłęmięśniprostowników stawu kolanowego (prosty uda). 6. Cwiczeniaw odciqżeniu wzmacnia|qce

cia pleców , te rap e u ta o d s tro n y grzbietowej, kończyny górne proste w stawach łokciowychsymetrycznie z dwóch stron tułowia podparte na

NDT-Bobath).

2. Stanietyłemdo stołuterapeutyczn. go' terapeuta z przodu, przełozer =

go (mm. kulszowo-goleniowe).

ciężaruna kończynęzdrowq, dostaw.. nie (dosunięciepo podłozu)kończ

rębie te| grupy mięśniowej). Cwiczeniapropriocepcii:

L

Reedukacia chodu: 1 . P r zy go t o wa ni e s t o py ( m e t od ND-Bobath).

sitęmięśnizginaczystawu kolanowe' 7. Ćwiczeniabiernew stawie skokowym (ze wzg|ęduna brak aktywności w ob.

dłoniach.Terapeuta Wspomaga stabilizacjęstawów łokciowych'zgięcie

proprioceptywna - element metoc

wego (biodrowo-lędŹwiowe).

niedowładneikończyny górnej.

ny porażonejw kierunkuzdrowej itc 3, Terapiachodu przy stole terapeutyc: nym, stanie bokiem silnym przy sto .

z oparciemna przedramieniuze wspo-

stanie na dwóch kończynachdoInych przy wysokim stole terapeutycznym

maganiem terapeuty.

z r ówno m i er ny m o bc i qż eni emk o ń.

ż o nejdo pr zo du ze st ym u |a cjqt u ,:

c zy n do | ny c h w peł nejs y m et r i i d| a

wia do przodu bez przodopochyle:; miednicy. Z zabezpieczeniem stc:

cia ' W yp ro s tu , ro tac i i z e w n ętrz n e j

stymuIacjirównomiernego obciqżani a k o ńc zy n ( pa c jenc ipo uda r ze m a . jq pr o bI em z o bc i ę ż a ni emk o ńc zy ny

iwewnętrznej w stawie biodrowym

do l nej po r a ż o nej) ;na I eż ypa m i ę t a ć

na zastępić podciqgiem typu FoC-

o ws po m a ga ni u s t a wu k o l a no wego

'UP),

w stawie łokciowym niedokładnym

Terapia kończyny do|nei l.

w ut r zy m a ni u S t a w u W wyp r oście

Ćwiczeniawspomagajqceruchy zgię.

w Iezeniutyłem.

a

terapeutaod strony porażonejWsF: maga prZestawianiekończyny po.:

zawinięciemstrzałkowym(w pocz.; kowejfazie,a w kolejnychfazachmo:

.ł. Po uzyskaniupoprawy WłQczamyterapię chodu przy stabi|nejporęczy przyściennej zgodnie z zasadamimetody NDT-Bobath(zabezpieczanie stawu kolanowego przed przeprostem). Reedukacia chodu po schodach .' Chodzeniepo schodach w dół' Pacjentstoi stronę zdrowq przy poręczy' terapeuta od strony kończy-' :iedowładnej: . pacjentrozpoczyna ruch kończynq niedowładnę,zsuwaiqcję w dół na stopień niższy,stawia stopę od palców po piętę w pełnymwyproście ..r,stawiekolanowym i napięciemmięśniaczworogłowegouda, . :erapeuta stabilizujestaw kolanowy (jeś|i siłamięśniowatego ieszcze ,,1n7maga), . cacjent dostawia kończynę doInq zdrowę na stopniu obok nogi niedo'r,ładnei. ,.V przypadkachzaawansowanychmożnawdrozyć chód niedostawny. Chodzeniepo schodach W górę' 'acjent stoi stronq zdrowę przy poręczy,terapeuta od strony kończy-ledowładnej: . ]acient rozpoczyna ruch kończynq zdrowq, stawiajqcjq na schodku wyż-

,

szym W pełnymwyproście,kończyna niedowładna|uźno,,zwisa,,ztyłu, :erapeuta Wspomaga przeniesieniekończyny niedowładnejW górę na ' stopień, na którym stoi kończyna zdrowa, chwytajqcza staw skokowy

wyp r o ście

ub kolanowy w za|eżności od gabarytów terapeuty i pacjenta(jeś|i siła nięśniowakończyny niedowładnejnie wymaga wspomagania,pacjent

/n a c h d o lfapeurycz-

'
rciqżeniem .V przypadkachZaawansowanychmożnawdroŻyćchód niedostawny.l

rj symetrii; ei pozornie mu l o w an ia niedowład-

DREMILIAMIKoŁAJEWSKA

istymulacja :nt metody

':Jiniczny oddział Rebąbilitaji iliniczn1

re t odN DTI

z Palik/iniką SP ZoZ

Neurolagicznej, Klinik,

Rehabilitacji'

10 WojsLou1, Szpital

u Bydgoszczy.

BIBLIOGRAFIA:

peutycznerr:ełożenie a. dostawie:.,\ --l

l .^i--,, NUr rr4y-

:crowej itd. e'apeutyczn orzy stole, żonejwspoc:Yny pora' ruIacjqtuło. cp oc h y l en ia Iniemstopy r (w poczqtrazachmoż. ti'pu FOOT-

'. 3 o b a th B. , Ad u l th e m iplegio:eva lu a t ion a n dt redt m en t ,Wyd. 3.ine mannMe d ical He 3 o o k s , L o n d o n r 9 9 o. :. 3romley 1.,Tetraplegiaand paraplegio:a guide for physiotherapists,Sixth edition. Ch u r c h i l lL i v i n g s ton e,Lon don zoo6. ;. Davies P. M., Steps to follow: the comprehensivetredtment of adult hemiplegia, \'Vyd.z poprawione. Springer,zooo. :. Howle J. M., Neuro-DevelopmentalTredtment Approach. Theoreticalfoundations and principles of clinical proctice, Neuro-Developmental Treatment Association, . : '


, :-.

'łłł!., ;r,::;.'!;&&

TEMAr MlEslĄcA

"rll

r

pGSTĘpol/v'ątl lE S-*ąS€ Y *tN. S=
il

t-T

llt

.9

I

,,,lr.II l1'-,'; : 1,:

.

':-

:--

-l

a p ięc i e mi ęs n i o w e s p asty c z . ne gen e ro w an e j e s t w w y n i -

:".-.

układ un e rw o w e g o . Ró w n i e z u osób p o ud arz e mó z g u p ac j e n t mo z e

z gi ę c i epo des zwo we,s upi na c jaw s t a -

pa dk a c h do br ze r ea guję cychn a p o

wie skokowym.

woIne rozcięganiestosujemywyciqg redresyjna(ale bez wchodzeniaw gra

Us t a wi eni e t a k i e !es t s po wo do wa n e po dwy ż s zo ny mna pi ę c i emw o br ę bi e

ni c e ból u) .

w y br a ny c hgr up m i ę s ni o wy c h.T a k i eus t a .

Fizykoterapia:

w i e ni e pr zez dl uzs zy c za s , zby t m a t a s i -

el ek t r o s t y m ul a c jam i ę śnai n t a g on ]

wia się to ograniczeniemw zakresieruchu

l a mi ę s ni a nt a go ni S t y c zny c hs pr a wi a ,ż e

s t y c zny c h( o s t a bi o ny c h ) ,

w pew nych staw ac h k o ń c z y n w w y n i k u

d o c ho dzi do ut r wa l eni apr zeds t a wi o ne-

k r i o t er a pi a m i ejs c o w a m ię śn isp a

skrócenia się dł u g o ś cwi łó k i e n mi ęś n i o .

g o u s t a wi eni ai ut r wa l o ny c h pr zy k ur c zy

stycznych,

wych, których włókienka aktyny i miozyny,, sk| ejajq się''.Ru c h j e st u tru d n i o n yIu b

mi ęśni o wy czh o gr a ni c zeni emw za k r es i e

krioterapiaogó|noustrojowa(kriokc

ru c hu. Ogr a ni c zeni ew za k r es i e za k r es u

mory),

niemożliwy,łqczniez stałymiutrwalonymi

ru c hu po wo duje t r udno s c iw o s i ę gni ę c i u fu n k c ji k o ńc zy n. K o ni ec zne jes t o bni ze-

masazintensywnymięśni osłabionyci

mieć p roblem Ze s p asty c z n o ś c i qo. b |a-

zmianamiw ust aw i e n i uw s taw ac h . w obrębie Charakterystyczne ułożenie porażonejsp asty c z n i ek o ń c z y n i eg ó rn e j : p rzyw iedze n i e ,ro tac j aW e W n ętrZn a

spasrycznycn, za bi egi c i epI ne pr zed ć wicze n ia r

n y m na pi ę c i u:

|a m p q sc i m a s a zem ( na ś wi et |a n ia

zgięcie,p ronac j a(c z as amisu p i n ac j a) w stawie tokciowym,

ni e o bni ż a na pi ę c i m e,i nus y :o bni zana -

zgięciedł oni o w e ,p rz y w i e d z e n i ep ro -

pi ę c i er ówni eżw m i ę ś ni a coh na pi ę c i u

mieniow e w s taw i e n ad g arstk o w o -

no r m a l ny mi o bni ż o ny m .

w stawie barkowym,

promieniowym, .. zgięciedtoniowe paIców. W obrębiekończynydolnejnajczęściej spotykane ustawienieto: odw iedzenie , ro tac i a Ze w n ętrz n a w stawie biodrowym, ,' w yp rost w s taw i e k o l an o w y m (c z asa mi zgięcie),

20

n i e po dwy zs zo negona pi ę c i am i ę ś ni o wego w grupachmięśniowych o podwyższo, i ż eni ena F a r m a k o I o gi(aba c l o f en)zbl pi ę c i ado neo no r m a l - pl us y :s k ut ec z-

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA REHABILITACJA

,{

m a s a z ł a go dny ,wy c i sza ję cym ię ś:

l ux , o k t a dy z pa r a f a ng o,okl'a d yz o=

K i nezy t er a pi a ( ć wi c zeni a wy k o r zy _ _ _ / a -_ elempntri . -, ćt_ N t c zen l po zy
c ji s t r ec hi ngu, a l e do gr a ni c y bo l u)

'i

' ' - razciaęl: ' ---' Y o J nI e m | ę s nIS pa s t y c zny c hm o ż e da c ef ek t o dwr o t ny d o o c zek i wa nego ; na I eż ypa m i ę t a ć ,

_ n>dmiprnc

:^ Zę

+^ LU

> > LyL1 -^P1d-+ ,,--^|IU> ^ -l L

1 l'.i1 o NLld

.Vt ) Nu r

l.u

I ro

^ -+ ^ l^ ^ i P d LUIU1 3 |LŁ |ld

r ^ -.i) d r n ip I

l ę\A/ n r u

v-

ZDJ , 1, ORT EZA OT WARTAN A KoŃC ZYNĘ DoLNĄ Z REGULA CJĄ K Ą T / W STAWIE KOLANOWYM

I l\"

TEMAT MIESIACA

.affint.

Ępie|e wirowe kończyn, kqpiel nlfurona catego ciała).

>łt1źsze sposoby wykorzystu jemy mEt6tir'e lub Ę|ko ich część- terapeuta mnnldecyduje, na które czynniki pacjent reaguie, które powodujq obniżeffire mrcnapńęia mięśniowego i zwiększenie ffirs.-

r'uchu.W przypadkach opornych,

ru € f rce

niekwa|ifikujqcychsię do |eczena ;:irurgicznego, stosuje się: . :s=r'knięcia z toksyny botu|inowej, . mslomagaięco d|a utrzymania efek:: '', uzyskanych ortezy z regu|acjq 1;-:atvskazanytyp: otwarte, na rze:,: :akładaniena spastycznekończy- . :-:ez zamkniętych sprawia duże *'r f,cty, zdenerwowanie u pacienta '. -ezuItaciepodwyższenienapięcia -:sriow eg o. I _ R E}IILIA MIKoŁAJEWSKA ::,:.,,'o ddziął Rehąbilitacj i Neura lagicznej,

X

BTBLToGRAFTA: Barnes M. P.,An overview of the clinicalmanagementof spasticity,WtBarnes M. p., Johnson C. R. (red.) Upper motor neuron syndrome and spasticity:clinicalmanagement and neurophysiology. Cambridge University Press 2oo1. Barnes M' P', Postępowanie w spastyczności. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neuro|ogii,zoo5, 3i r41-r48. Bobath 8., Adult hemiplegia:evaluationand treatment,Wyd. j. Heinemann Medical Books, ronBromley 1.,Tetraplegiaand paraplegia:a guide for physiotherapists,Sixth edition. Churchill Livingstone,London 2oo6. Davies P. M., Steps to follow: the comprehensivetreatment of adult hemiplegia,Wyd. z poprawione. Springer, 2ooo.

Howle J. M., Neuro-DevelopmentalTreatmentApproach. Theoreticalfoundations and principles of clinicalpracticą Neuro-DeVeIopmentaITreatment Association' 2oo]. 7. Kowalik 5., Psychologia rehabilitacji,Wydawnictwa Akademickie i Profesionalne Warszawa 2007. 8. Mikołajewska E., Neurorehabilitacja'Zaopatrzenie ortopedyczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa zoo9. 9. Mikołajewska E., osoba ciężkochora lub niepełnosprawnaw domu, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2oo8. lo' Miko.łajewskaE., Niepełnosprawność i rehabilitacja. wczoraj, dziś,jutro, Niepełnosprawność i Rehabilitacja,zo1o,4i 1or-131. fl. Pandayan A. D., Cregoric M., Barnes M. P. i wsp., Sposticity:clinicalperceptions,neurological realitiesand meaningfulmeasurement,Disabil.Rehabil.,zoo5, z7: z-6. lz. SławekJ. (red.) Spastyczność: od patofizjologiido leczenia,ViaMedica, Gdańsk, zoo7'

t-; Rehabilitaclji, 10 Wojskault Szpital ':,t.v z Poliklinikq

SP ZOZ u Bydgaszczy.

'ch na pol).Wycięgi lnraw gra-

antagonii eśnis p aia (krioko'Łabionych, |cy m i ę śni

::r! .alrai ):i.a:a:: iaa:,':::a. ,:

i czen i a mi ' a m p ę s oIrłzdyz pa-

,CJĄ KĄTA

: !,

l[$*effxŁ*{ . ]i3lnstruktoró w

27

..::a rt,tttt:t'.t.... r: : l

TEMATMIEs|ĄcA

**b*r x&*pmtrxesr*a *r**p*dyea*ę*#* p* ud&rx* * *PXS ffiffiXYp&ffiK# r-

,u

ru

l;m

;iirrr';

T

iilą] rllr! ::ll

l ,l

iiliL....

x

'.rta,.

łlIiiii i1u

NLLl

pacjentów po udarze mózgu

Iubchodzęcychtylko na niewie|kiedy-

bardzo często stosuiemy za-

stanse;funkciahemi umoż|iwianapęd z uiyciem ty|ko jednej kończyny gór-

opatrzenieortopedyczneułatwiajqce poprawić jakośćży-

nia tę funkcję dwuczłonowy apara:

nej; . la s k i wi el o punk t o we i jedno punk t o -

typu foot-up - pozwala na ruch czynny w przypadku powrotu funkcji i nie

W zaIeżności od stanu pac|entastosu' jemy wspomagajęco oprócz terapii wła-

we. W po c zqt k o wy m et a pi e na uk i chodu mozna wykorzystać|askiwie.

ograniczaruchu,tak jak to robięłusk typu AFO. Korzystnym w przypadku

ściwej,zaopatrzenie ortopedyczne' Te-

Iopunktowe(czwórnog, tróinóg). Dajq one dośćduzqphszczyznę podpar-

stopy opadajqcejmoże byćłuska,aIe w nowoczesnej wersji DAFO. Nie ma t u, ja k w pr zy pa dk u k I a syczn ychł u '

cia, a takze funkcjonowaniepacienta.

rapeuta sam decyduie, który z nich |est konieczny'Poniżejprzedstawionopoten. cjalnesprzęty,jakich pacjent potrzebuje , ^, +- 11. ^i ^ v v L l d NL |E

r^- - ^i : . L ęl d P ||.

. wózek ze stabiIizacjqgłowy i pIeców _ tylko u p ac |e n tó w w b ard z o c i ęż. kim stanie; . wózek inwa|idzkiz funkcjęhemi - wózek dIa osób j e s z c z e n i e c h o d z q c y c h

22

. podcięg na stopę w przypadku sto. py opadajqcej. Bardzo dobrze speł'

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

cia, aIenie powodujq kładzeniasię na nich.W miarę poprawy jakościchodu zmn iejszamy płaszczyznę pod pa rcia

1lł]]

llllt

ilnTll

nl illll

rrm

sek DAFO,sztywnejrynienkiz przegL. bem w stawie skokowym, a tylko łu.

na |askęjednopunktowq, ażdo całkowitej rezygnacjiz podporu,jeś|istan

ska umożliwiajqca ruch czynnyzgięcia

i umiejętności pacjentana to pozwaIaję'Takierozwiqzanieiest najkorzyst-

z przetoczeniemstopy,i zabezpieczejqca przed opadaniem stopy, aIe be:

niejsze,ale nie zawsze moż|iwe;

klasycznegoprzegubu w okolicy sta-

grzbietowego i podeszwowego, wra:

'

łtn t,'r'

,l*t[

illfifił r Lrrd ,, ri'ld ,, l,{d

1iiillńfi

TEMAT MIESIACA

l&

p ad k u br a k u pr a c y ek s c ent r y c znei mięśniaprostego uda konieczne jest

7-€ / \

z ab e z pi ec zeni e s t a wu k o l a no wego

-- , . 1 . O R TE Z AN AS TAW KO LAN O W Y _: 3 EZPiECZAJĄCA PRZED PRZEPRo. : - = . ' 1( P E Ł E N Z AK R Es ZG lĘc |A' : ] ąAN | CZ E N l E W Y P RoSTU TY LKo Do : - } C JI Z E R O W E J)

struktur stawu kolanowego; . orteza stawu ko|anowegoz regu|acjq kqta - wykorzystywanaw terapii przy-

manie higieny.

*Pls sRgYFe*KąJ

. orteza stawu barkowego zabezpieczajqca przed Wysuwaniem się głowy kościramiennejz panewki stawu barko-

. ._:

- .. ...ÓniAm

--A
pu aircasu . problem: przeprost w stawie kolano-

Iuksac|q)a innymi aparatami odwo-

przed przeprostem;

puhemiflex; . orteza stawu łokciowegoz reguIacjq kqta,wykorzystywanew terapiiprzy'

,;-^Al.^,^,^

tyzaopatrzenie:aparat stabiIizujęcy

ni a ;

na zastosowaćaparat odciqżajęcy ty-

. .----: , ^:€ Jl -sr-taD|||zu : ' - - . -} , r- ^. L :l :-, . i -o ,W st a w Doc Zj Ęc

problem: niestabiIność stawu skokowego,

wym podczas fazy pełnegoobciqże-

dziennym).Dla zabezpieczeniastawu barkowego w pozycji siedzqcejmoż.

- ".:s: - umożliwiaruchw płaszczyŹ.

Zaopatrzenie:aparat typu foot-up; .

zgięcia sZyi oraz niezabezpieczajqcym dobrze stawu barkowego przed sub-

dużyciężar,niepraktycznew życiuco.

- : lJkowego (specyfika konstruk- -::eriatu); . - . . . : . tab ilizujq c ys taw sk o k o w y o d .. : - locznej i prz y ś ro d k o w e j ty p u

mózgu, niedowładpraWostronny. . prob|em:stopa opadaiqca'

mi ęd zy t em bI a k i em( po wo dujqc y m -

(duze wymiary, dzqco-odciqża|qcymi

KoNcZY-. . - :DARAToDC|ĄZAJĄCY : ":RNĄ N|EDoKŁADNĄ LUB PoRAX) W O ZK U -. .- 1PU H EIM I F L ENA

Pacjentka5o lat, dwa lata po udarze

kurczców d|a zabezpieczeniaefektów terapii;

wego. Bardzo korzystny kompromis

I aParat

w ustawieniu umozliwiajqcymutrzy-

przed przeprostem i nadWyrężeniem

Łj

d
aIe wyższanienapięciamięśniowego,

" stabilizatorstawu kolanowegozabezpieczajqcyprzed przeprostem.W przy-

a

zaopatrzenie:orteza zabezpieczajqca ' pr o bl em : s ubl uk s a c i a s t a wu b a r kowego; zaopatrzenie:orteza typu rękaw od. ciqŻaj4cy; ' pr o b| em :ni epewno ś ćpo dcza s ch odzenia na zewnQtrz na dłuższychdystansacn. zaopatrzenie:Iaskajednopunktowa,

kurczów dIa zabezpieczeniaefektów

z zabezpieczeniem antypoś|izgowym

terapii.Na|eżyzwrócić uwagę' by by-

w okresie zimowym. I

ła z zabezpieczeniem dłoni, w obrębie której bardzo często mamy rów. n i e z o gr a ni c zeni a w za k r es i e r uc hu i deformacje; ł orteza na dłońi przedramię_ stosuie. my jq jedynie w przypadkach,w któ-

DREMILIAMIKoŁAJEWSKA Kliniczn1l o ddziął Re hąbilitaji

rych zakres zgięciowego ustaWienia

K|iniką Rehąbilitaji,

w obrębie nadgarstkai dłonijest tak d u z y i t a k s zy bk o po s t ę pu, i e,m i m o

Kliniczry

Neuro logicznej,

10 Wojsńauy Szpital

z Polińlinińą

SP ZoZ

w B1dgoszcz1,.

wdrożone|terapii,żedIa zachowania higienykoniecznejest stosowanieortez, które mogq też powodować pod-

ich czynrkcjii nie rbiqłuski zvp a d k u uska,ale ,. Ni e m a :-lychłu. ' ar7? C'tt-

F'. -Ó_

:vIkołuri.Z g i ę c ia go, wraz . a l e b ez olicy sta-

B IB L IO G R A FI A : : - - 1 . . r d u i t h e m iplegiaeva : lu a t ion dn dt rea t m en tW , yd. 3. He ine mannMe d ical Books, Lond on r99o. - : .. 'ietraplegiadnd paraplegia:a guide for physiotherapists,Sixth edition. Churchill Livingstone,London uoo6. : ' . ' . - i te p s tofollow:t h ec om preh en sivet redt m entof adulthe miple g id, Wyd . 2p oprawione . S p ring e r, 2ooo. , . ' . . \ . e u r o- Developm en t a lTredt m en t Approa ch. T he ore ticalfoundationsand p rinciple sofclinicalpractice Ne uro-De ve lopme ntalT reatm ent . r : : - . tJo l . c^,ologia rehabilitacji,Wydawnictwa Akademickie i Pro{esionalne,Warszawa 2oo7. \eurorehabilitacjo'ZÓopotrzenieortopedyczne,Wydawnictwo Lekarskie PZWL, WarszaWa 2oo9' osoba cięzko chora lub niepełnosprawnaw domu, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, WarszaWa 2oo8. 'xiepełnosprowność i rehabilitacja_ wczoraj,dziś,jutro, N iepetnosprawnośći RehabiIitacja,zo1o,4i 102_131. S:astyczność: od patofizjologiido leczenia,ViaMedica, Cdańsk uoo7.

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHAB L -::

,a:t;t1'lttl':'''

lxil;r:.

TEMAT MIESIACA

zYKŁADo

HABILITA

przyp

:+

.śś

i: jlt {"-

i.5

,$;

'1. :'.= .:Ś €

, .,.,

',a-.

"x ,:ł

. ,c-

ll' 'Bli : IACJA:.

s"

.s

..,...:" 9.

r.-a

TEMATMIEs|ĄcA

OPIS PRZYPADKU Kobieta (5o lat),2 lata po udarze niedo krw iennym mózg u , z d i ag n o z o w an a prawostronnahemiplegia.

kończynaniedowładna utrzymuiebuteIkęna sto|e,dłońzdrowaodkręca i zakręcabute|kę. Pozycjawyiściowa: siad przed sto. łem,oparciekończyngórnychna sto' Ieopartychna stawachłokciowych.

Terapia

Rehabilitacja ADL daje

J\Vzględnieniemręki hemipIegiczneinie'lrykorzystywanejprzez pacjentkę. l. Pozyc.iawyjściowa:siad przed stołem,oparcie kończyn górnych na stoNauka ruchów seIektywnych dłoni: otwieraniei zaciskaniedłoni. ]. Pozycja wyjściowa:siad przed sto. łem,oparcie kończyn górnych na sto|e

udarowego.

opartych na stawach łokciowych. Nauka chwytaniaprzedmiotu,np. szklanki' dłoniqniedowładnqZe Wspomaganiem dłoniękończyny górnej zdrowei;

rowego, . osięgnięty postęp przyczyniłsię do zwiększeniasamodzielności pac|ent-

wyniki nawet po długim czasieod incydentu

Ie opartych na stawach łokciowych.

nego (otwieranie i zamykanie dłoni w odciqżeniu). Wnioski: . rehabilitac.ja ADL daje wyniki nawet po długim czasie od incydentu uda-

Cel terapii: praktyczne wykorzystarie wyuczonych elementów terapii z uży. .iem strony porażonei,ze szczegó|nym

. f unk c ję t r zy m a ni a jedno r ę czn e g o przedmiotów małych(łyżeczka), . umieiętność kontro|iruchu se|ektyw-

ki w czynnościach życiacodziennego.

PODSUMOWANIE Wykorzystanie mozIiwościinfrastruktury pracowni ADL różnego typu umożliwi rozszerzenie terapii poudarowej

ffi

oraz wdrożenie naukowego podejścia, do praktyki klinicznejzgodne zparadyg-

Nauka chwytania przedmiotu,nP. łY-

ruchy zblizaniaszklankido ust i odkaqdaniana stół.

matem EBM. PozwoIito na wyodrębnie. nie i Iepszezrozumienie róznych technik

żeczka do herbaty dłoniqniedowład.

podejściazorientowanego na funkcie/

nq, ćwiczenieruchu nabieraniacukru;

;" Pozycja wyjściowa:siad przed stołem,oparcie kończyn górnych na sto|e

6. Pozycia wyiściowa:siad przed stołem,

l za da ni a o ' u' m bż l i * o ś c i i c h d ob or u pod kętem maksymaIizacjiefektywno-

oparcie kończyn górnych na przedra. mionach. Nauka smarowania kromki

uka chwytania przedmiotu, np. szklanki' jednq dłoniqniedowładnq;ruchy

ściu pacjentów, w za|eżności od rodzaju i poziomu deficytów orazczasu po uda-

ch|eba:dłoń niedowładnawłasnym

zb|iżaniaszk|ankido ust i odkładania :la stół.

rze i postępów w odzyskiwaniusprawnościfunkcjonalnej,równiez w połqczeniu

wa smaruje chleb masłem.

opartych na stawach łokciowych. Na.

l

Pozycja wy,jściowa: siad przed stołem,oparcie kończyn górnych na stole opartych na stawach łokciowych. Na. uka chwytaniaprzedmiotu,np. butel
ciężaremstabilizujekromkę, dłońzdro.

WYNIKI

z innym metodami fizjoterapii,farmakot er a pi i i t p. w r a m a c h t er a pi i kom p le ksowej. Znakomitym uzupełnieniempra. cowni ADL jest ogródek do nauki jazdy

Uzyskano: . funkcje trzymaniaoburęcznego, . fu n k c ję t r zy m a ni a jedno r ę c znego

na wózkach (z funkcjq hemi) oraz reedu-

przedmiotów dużych(szk|anka),

składaćsię z przeszkód, które pacient możenapotkaćw swoim naturaInym,co.

kacjichodu w formie toru przeszkód. NaIeżypamiętać,żetor przeszkód powinien

dziennym otoczeniu.Nie powinny to być sztuczne przeszkody z figur geometrycznych, poniewaz pacjentowi będzie trud. no odnieść to warunków, z jakimispotka się we własnym środowisku.l

DREMILIAMIKoŁATEWSKA Kliniczny Oddziat Rehabilitacji Neurologiznej, Klinika Rehabilitącji,10 WojskauySzpital Kinicznjt z Poliklinik4 SP ZOZ u Bydgoszczy. -]J. 1' HEM|PLEG|CZNA RĘKA PACJENTK|: A) PRZED TERAP|Ą' B) Po TERAP|| PRZYGOTOń Ą N | AD Ł o N | ( R UCHY TARTE KoŚc | ŚRÓ DRĘCZA' RoZC |ERAN|E KŁĘ BÓW DŁoN|, RoZc|E:.lNIE M|ĘŚNI M|ĘDZYPAL|CZKoWYCH, RUCHY ZG|NAN|A I PRosToWAN|A PALcoW DŁo\ RUCHY PRZEC|WSTAW|AN|APALCÓW Kc|UKoW|)

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

25

i}'

.{r*'

. . ..'-'''..* TEMATM|Es|ĄcA : ,t"a : '*

:

::t

..t

:'

I

i

n

x

Z D J. 2 ' R E H A BIL|TACJACZY N N oŚc l ZY c|A c oDZIENNEGo ZoRlENT oWANA NAWYKoNYWANlE ZADAŃ FUNK cJ oNALNYC H: A) P RA CA B I LA TERALNA- CHWYT SZKLANK| DW|EMA RĘKAM|' B) PRACA RĘKĄ PoRAZoNĄ, c) PRAoA DWURĘoZNA_ K^ŻD^z RĄK WYKoNUJE INNĄ oZYN. NoŚc' D) PRECYZYJNA PRAoA RĘKt: CHWYT ŁYZECZK1 Do HERBATY E) | F) PRoBA RUCHoW SELEKTYWNYoH DŁoNI

BTBLToGRAFTA:

r. Bravi 1., Stoykov M. E., New directions in occupationaltherapy:implementdtionof the task-orientedapproach in conjunctionwith cortical stimulatior after stroke, Top Stroke Rehabil.,2oo7,14(6)t68-73. z. CzłonkowskaA', Sarzyńska-Długoszt., Krawczyk M., ocena dostępnościwczesnejkompleksowej rehabilitacjipoudarowej w Polsce, Neurol Neurochi. P o l . ,z 0 0 6 , 4 o :1o- 15. 3 . Cz to n k o ws k a A.,Sa rzyńska .Dłu gosz1.,M ożIiwościre habilitacjipoud arowe jwPolsce , Ze szytyNaukowe AWFKatowice , zoi43 _ 5 2 ' 4 . D a v i e s P . M . , S t epst ofollow:t h ec om preh en sivet reatme ntofadulthe miple g ia, Wyd . 2p oprawione . S p ring e r, 2ooo. 5. Daving Y., Claesson 1., Sunnerhagen K.5., Agreement in activities of daily living performance after stroke in a postal questionnoirednd interview c" community-livingpersonsI Acta N eurol Scand.,zoo9, lt 9(6): 39o-6. Ne ur osurg P sy chiatn. 6 . F e r r a r e l l o F . , Ba c cin M i .,Rin a ldi L.A.iwsp.,E fficoc yofp hysiothe rap yinte rve ntionslate afte rstroke :ame ta-analysis, J Ne urol zott, Sz(z): t36-43. 7. Cuidetti S., Andersson K., Andersson M. i wsp., Client'centredself-careinterventionafter stroke: a feasibilitystudy, Scand J Occup fher., zo'to,t7(t 176-85. 8. Hofgren C', Esbjórnsson E., Sunnerhagen K. S.' Return to work after acquired brain injury:facilitatorsand hindrancesobserved in a sub-acuterehabilit:tion setting,Work, 2o1o,36(4): 431-9. 9' How|e J. M., Neuro-DevelopmentalTreatmentApproach, Theoreticalfoundations and principlesof clinicalpracticą Neuro-Deve|opmentalTreatme[: As s o c i a ti o n ,z oo3. 10. H uang Y. H.,Wu C. Y., Hsieh Y. W. i wsp ., Predictorsof changein quolityof life after distributedconstroint-inducedtherapy in patients with chronicstrok.Neurorehabil NeuraI Repair, zot o, z4(6): 559-66. rehrbilitacjipoudarowej?Zeszyty Naukow,e AWF Katowice, fo:.59-70. 11.Jaracz K., Czy ocenajakościżyciajestwyznacznikiemskuteczności r 2. Jones F.,Strotegiesto enhancechronic diseaseself-management:how can we dpply this to stroke?,Disabil Rehabil.,zoo6, z8(t3-t4): 84t-7. 13. Kristensen H. K., Persson D., Nygren C. i wsp., Evaluotionof evidence within occupationaltherapy in stroke rehobilitotion,Scand J Occup Ther, zo" r 8 ( r ) :r - 2 5 . l4. MikołaIewskaE.,Neurorehabilitacja'Zaopatrzenieortopedyczne,Wydawnictwo Lekarskie PzwL,2oo9, l5. MikołajewskaE., osoba ciężkochora lub niepełnosprawnaw domu, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2oo8. l6. MikołajewskaE.,PrzykładterapiiniedowładnejkończynygórnejmetodqNDT-Bobdth,Praktyczna Fizjoterapiai Rehabilitacja,2o1o,11:.f4_f8. wczesnejrehabilitacjipo udarze mózgu _ obserwacjapóhoczna. Przeg|qdMedyczny Uniwersytetu Rzeszorl 17' Miller E,' ocenafunkcjonalnaskuteczności skiego, 2o07, j, zo5-21o. r 8. Moreland J. D., Depaul V. C., Dehueck A. L. i wsp., Needs o ssessmentof individualswith stroke after dischargefrom hospitalstratifed by acute Functior1, IndependenceMedsurescore, Disabil Rehabil.,foo9, 31(f6)tf185-95. 19. Muren M. A., Hut|er M', Hooper J., Functionalcaprcity and health-relatedquality of life in individualspost stroką Top Stroke Rehabi|.,zoo8' l5(l): 5l-S 20. Murtezani A., Hundozi H., Cashi S. i wsp., Fdctorsassociatedwith reintegrationto normal livingafter stroke, Med Arh., zoo9, 63(4):zt6-9. 21. Nakao S., Takata S., Lemura H. i wsp., Relationshipbetween Barthel lndex scores during the acute phose of rehabilitationand subsequent ADL in stro, p a ti e n t, J M e d In vest .,2olo,57( 1- 2)81: 8.

26

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

ARTYKUŁ sPoNsoRoWANY

].. r.3:Ą.ik,ś? i*,::xl łx..*r, Y*{:*Y."lś r,f*:.rgi X*.r*ś,*;'!:* i

tl,,''.?

d Ud

+

s,,,, ,'!.i r ':'i. i.*1,!:

"i !,'

; , - F-; '

.

't, ';,. ,,,#!_,".

-(.; '\, tt' ' .. ':r.i;l ' . '..f.: . ,. :,..,.,,: ,. ,.,*:,:,:. :::|.. :::,,, .. ,. ,r:i,': a,r,rr.,-::a

,,

*. E' '

..- a

'6:

'\: \-.-:

l?1: :'l .

ZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

i__

ł]:^'*

ę N> P ę l

LUvv

.I 'lL. :ikute czności Fle -

x i ba r o :ból e pl ec ów' jedno s t r o nne postaWa, nieprawidłowa obciqżenie, mięśni to pojęcia, brak ruchubqdŹsłabość z którymi prędzejczy późniejstykasię każdy syndroz nas.Jednakdotknięcipowyższymi mamisq ludziecorazmtodsi,obrazchoroby a możliwe iest corazbardziejzróżnicowany, terapie_ corazbardziejzłodo zastosowania i a jęjużza e c i enc m żo ne.N i ejedno k r o t nipa s o b ę dł ugędr o gę pr zez m ę k ę z t er a pi a m i bazujqcymina relatywniepasywnychi moz którychnie notonnychmetodachIeczenia, wynika|qzadne szczegóInekorzyści,a motywacia do aktywnejwspółpracyspadatym samymodpowiednioszybko.ldeaInabyłaby więc metodatreningowai lecznicza,którq możnaw mozliwiełatwysposóbzawszewłqktóra niesie czyćw rytmnaszejcodzienności, i_ w idez sobqtrwałyefekt,a równocześnie aInymprzypadku- przyjemność. F|exibar@jest wielofunkcyjnymi trójpłaszczyznowymprzyrZqdemtreningoWoterapeUtycznym,dajqcymsię zastosować równie łatwow gabinetachfizioterapeutycz. nych,w domu,w centrumfitnessczy klubie sportowym,jak iw miejscupracy.Pozwala Ćwiczyćcałeciało,powoIiprzywracaćsiłę Treningna urzqdzeniach i podnosićkondycję. w c ent r a c hs po r t o wy c ho r a z ni ena t ur a l ny wysiłekjesto wiele mniejefektywnyniżdo' woIneporuszaniesię w przestrzeni(Muller-Wohlfahrt& Schmidtlein2007,Tomorrow FocusAC zoo8)' nazywanerównież,,Functi o na l K i net i c s " ,t zn. f unk c jo na l nyt r eni ng trójpłaszczyznowy' Każdyz ruchów, jakie wykonuiemyna co dzień,jestw swoim na' We. turaInymprzebiegulrójpłaszczyznowy. (Mu||er-Wohlfahrt & długMulIer-Wohlfahrt wibracjedrqzSchmidtleinzoo7)oscyIujqce nie ty|kopojedynczemięśnie, ka stymuIu|ę współdziałaaIecałeich zwoje(jednoczesne jeSta5pekt Istotniej5Zy nie Iicznychmięśni)' , k i em a m y pr zefu n k c jo na I nyć wi c zeni aja prowadzić.UnikaćnaIeży treninguniefunkcjonaInego,jak izokinetyka,czy ćwiczenia przyrzędachfitness, na niefunkc|onaInych jak |eg-extension' Przywołuiqc słowaVana Wingerdena(Muller-Wohlfahrt& Schmidi zy t|ei nzo o 7 ) :, , P r zyuzy c i uwi ę k s zo ś cpr rzqdów nie jest koniecznaponadtoaktywpozostałych części ciała(np. na stabiIizac|a kręgoslupa), co równieżprzemawiaprzeciwdroko używaniu tego typu niejednokrotnie gich przyrzędów'''

obszaryzastosowaniasq nadzwyczajroz. norodne: leczeniuindywiw fizjoterapeutycznym dualnym, (fizykoterapia, w dziedzinierehabilitacji równieżw domu:opiekapozabiegowa), w oomu, w centrumfitnesslub klubiesportowym, w dziedzinietreningupersonalnego. ogó|nierzeczbior4ców przyrzqdtrenin. gowy do ćwiczeniamięśni dajesię świetnie terapii zastosowaćw dziedziniefizjoterapii, sportowej,ortopedii,chirurgii,traumatologinekologiii reumatologii, gii,neurologii, iak równieżw dziedzinieprewencjii rehabilitacjl będźgrupow ramachterapiiindyw|dua|nej lat z powodzenien. wej,od ponaddziesięciu drqżkitreningowew fizjo. stosujęelastyczne przynastępujq. terapiisportowej,zwłaszcza (przypisya, b medycznych cychwskazaniach -

^ .+ .^ .ł -ł ^ i- ila P d Lr z u sLoLr

.+ .^ ^ .\. r r r u ilol,

i chroniczneschorzenia degeneratywne spond1'. kręgosłupa, np.osteochondroza, kręgik|inowe,cho. lartroza,spodyloIiza, stawów(Facetten robazwyrodnieniowa k
zwężeniekanałukręgowego, (kręgozmyk)' spondyloIisteza syndromyHWS, LWS,BWS, po operacjachkręgosłup: doIegliwości Iubchrzqstkimiędzykręgowej' międzykręgowej' treningchrZqstki leczenieskoliozy, po frakturzekręgosłupa i miednicy(zta mania), stymulacja tkankiłęcznej' np' kc więzadeł i ścięgien' niestabiIność lana,kostki,barku,łokcia,AcC, HWSet( ramion,kolan'łokcii dłc dolegliwości np' rupturasto: ni bqdźpooperacyjne, barku,PHS, ka rotatorów,zwichnięcia po operacjach stawów biodrowychi kc Ianowych,np' protezy,rupturawięzad'. krzyżowego, artrozai osteoporoza, i osłabienie/uszk: dysbaIans mięśniowy r lT a n ia

n ^ < t a \A/\/

szkołapIeców,treningpostawy, stawów,treningrn. treningmobiIności bilizacyjny, ćwiczeniarozciqgaiqceze zwiększor. na muskulaturę' wibracjqprzenoszonQ

ARTYKUŁ sPoNsoRoWANY

r

v".;czal roznruindywi*.oterapia, łbiegoWa), portowym, d' ;

I t óU .

Źad trenini€ śWietnie aeii,terapii r"umatolojak arclogii, renabilitacji ndźgrupo. ,todzeniem r,,.,e w fizjorastępuiQ' ' x:ypisy a, b rscrt o r ze n la l:a, spondy$nowe,choru; Facetten-

-rbilizacjaneuralna (ULTT,SIump; SLR), .:"orzenianeurologiczne, tj.MorbusPar. -son, - rbilizacjadiaphragmy/przepony (oste- ratia), ::{ościowy treningmięśni stóp, osi nóg, :"a miednicy,ćwiczeniapoporodowe, ^:pięciew p|ecach, ramionachi karku, ::ie głowyi karku, : :'aplegia,dlawzmocnieniamuskulatu- :ułowia, ramionirqk, oraztreninguktaw pozycjisiedzęcejlub |eżq'.
Drqzekz włóknaszk|anegojest bardzo popularnywśródmoichpacjentóww każdej grupiewiekowej,właśnie dlatego,żez pomocęiednegoprzyrz4du05iqgnQć możnaw krótkim czasieikrótkimi cyk|amiprostychćwiczeń pozytywnemedycznerezultaty'SzczegóInie warty podkreślenia głębo. iest treningmięśni kich.Badanianad(RNS)stymuIacjq neuromię(Riegeri in.zoo3)wykazujq, śniowo-rytmicznq żeformy treningoweopierajqcesię na wibra. cji sq bardzoskuteczneiwp,ływajq obiecujqco na musku|aturęi efektywność iej sity.Wprawiony w ruch drężekwywołujeprzez swo|q wibracjęniezwykłq,głębokqreakcjęciałaodruchowyskurcztułowia,który normaInie jest bardzotrudnowywołać, bo niemoż|iwe dowolnesterowanieciałem'Treningten poWodu.iepracę głębokichi średniogłębokich prostownikówgrzbietu,całejmuskulatury brzucha,jak równieżdna miednicy,które to spinajqsięW Wynikudrgań'jakiewywierana ciałodrqżek.Równieżzbyt słaboWykształco. ne mięśnie wieIodzieIne możnaodpowiednio trenować,czego nie da się osiqgnęćtradycy|' nym treningiemsiłowym(MuIIer-Woh|fahrt & Schmidtlein 2oo7).RóWnieżw terapiibólu (patrzPain/Gate Contro|)zastosować można jestw przeefektywnieF|[email protected]żenie WażajQcei mierzenieefektywnei prowadzić możeraczejdo degenerac|ii atrofii.Terapie, które nie wpływajq terapeutycznie będźnie trenujqfunkcjistruktur,sę skuteczne_ o i|e W ogó|e- iedyniekrótkotrwaIe'Zasadqtreninjestzwiększanie gu funkcjonaInego sprawnościfizycznej nieprzezodcięzanie, a sensowne (VanWingerden1998). obciqżanie

.. . . 1 rotację(tre n i n gs tab i l i z u j q csyta'.1usculiMultifidii),dynamicznytre- -: stabilizacyiny (Muller,Wohlfahrt & -, -'*:d tlein2oo 7), - : ..lropraktyce,jak równieżW terapii .

.

. - = ' r e r a n i i z a h t rzc ń st a wu zu ch wo' , - o n i o we g o w c elu st a biliza cj i.

' . . . : u j q c e s c h orzen ia prowa dzę por - z e h i p o r|n n rn h |ęp61ł7 ze st a bi-

: :'.''ięzku zczymrówniezwymagajq : - - ::'llvia|ę terapię stabi|izacyjnq:róŻ: ' : ].ccesy reumatyczne' bezwład, ze. - . - a ( o s ł a b i en iet ka n ki łqczn e|)dys, ' - - : - . n e u r o p a t ie,celoweza pobiega n ie , : : - , - ( M u l l e r - Woh lfa h rt& Sc h m idt le-

k:ęgosłupa

gorvej, .

E r e n, np. ko :C. HWS etc., r' łokci i dło. Uf,tura stoż. u -k u , P H S, korvych i koura więzadła

MARKUSD.GUNSCH

Z D J ' 2 : sP oRT oW Y T RE N I N G K RĘG o s Ł U PA (GOLFIE)

: 3 LIOG R A FIA :

€;'

iednicy (zła.

ZDJ.1.ZASTOSOWANIE W CWICZENIACH POPORODOWYCH I DNA I\,4IEDNICY

" . :. . ' .erategestatzteKrąnkengymnastik und medizinische Fitness,Kran kengymnastik-Zeitschrift ft]rPhysiothefapeUte n,2oo4, o4i1fi. : -; -rbH, http://www.flexi-sports.com/physio/content/news/index.php, MLinchenApril 2ooB : .. :.ąmmierte Theropieam Bewegungsopparat,springer Verlag, Berlin 2oo]. . ') : ęBeha n dlungde'pate]]ofemor olenschmer z syndr o msmi tK amp r e ssi an u n d d e r e n W i r ku n g sw e i se ' Z .f .P h ysi oth e r ap e u te n ,2 oo6 ,5 8 ,1 : 2 ].J ] . .. .' !'A', vom criff zur Behąnd]ung'Thieme Ver|ag,stuttgart2oo8. :''.abi]dung filr die Physiatherąpie'Proxis,PhysioPraxis,)ao), 7|44fi. :. : '-Df'H. W Schmidtleino.,Besser Tr ąinier en|D engonze n K ór p e r u n d n i ch tn u r Mu ske l n tr ą i n i e r e n ,Z ab e ń san d man n V e r |ag ,Mt]n ch e n 2 oo7 .

': : : -::-. fa o 3 , 6 i1 fr . : ] : Ac. ZeitschriftFitfońun,http://Www.fitfońun.de/frtness/studiotraining/flexi bar-aid_5oJ9.html, 's MarZ 2oo8 i: i'] : -::''A ngewo ndteP hysiologie.Bd1.D asBindegew ebedesBe w e g u n g sap p ar ą te sve r ste h e n u n d b e e i n f ]u sse n ,T h i e me V e r |ag ,stu ttg ar t2 oo],1 ' ' j : . : : .: : ,' ,ĄngewąndtePhysiologie,Bd, 4, strukturen der Nazizeptionund der Schmerzverdrbeitung,Thieme Verlag, stuttga rt ńo], 2. , - i. -:. ': : . . C a briJ. , ElveyB.etal.,Angew ondteP hysiologie.Ther 1 p i e ,T r ai n i n g ,T e sts,T h i e me V e r l ag ,Stu ttg ar t2 ool . " . . -::. 3AM Bindegewebein der Rehabilitątion, : scripto Ver|ag, Lichten stein1998' ', : : - : - ;:amiePhysiologie, Urban und FischerVerlag,Miinchen 2002. - : ','rog,EganM., Strukturender N : :-: \/erlag,Stuttgart2oo]

: nie podano ina.zejr Markus D. Cuns.h

) ienie /uszk o ta\vy,

: dÓi:Yc7ące [lexi'bar.J opracowane -:hen, .:irvch vlska:;ń

-

, t!'ening mo' :i v i ęks zona r : sk uI atu r ę ,

poCi adresen

Zcsteły We wspótpracy

: .:joterapertą i nau.zyCiele*] Wy{holvania fi:vc:nego, . .: cIl.ij]egc, n.in. w K|inice 6o!{a \Ą'Mcnacl]iL|m.

' .

: .: łl.irv"flexi spolts'cÓm

:e specjailsta kregosłupa dr me{J' R. 5chnIiderhan

: Mo!];Chiun,

l]itp:/IWWW.Wdr'de/t\'lciah.im!rcurt€ | weg:/selvice/gesundheitl2'c!02o]'phtnl'

orl lai zlvi.:anl,lI

z {€ n tfl]1l

M:r:.(

K|eg.słupa y/ 'i.lachirn.

Medyczne

Ccntrum

2o08

Jest lakze 5PeCjlIi5tq y,,:a|(|eśie

cfaŻ na !Vww.k|ubbel'pI

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REl ]:

1a

6z - |e tn i e jk o b i e ty p o z ła.

zm ni ejs zeni eo br zę k u w o bm i ę ś ni o wej, rę bi e I ewego ba r k u, po pr a wę s t a nu bl i -

dziękiczemu jestwodoodpornyorazprzę' puszczapowietrze,co pozwala na wymi;

man i u l e w e g o o b o l c z y -

zny i jakościżyciapacjentki.Metoda kine-

k a, o p e ro w an e j w S p e -

siotapinguw stabiIizacjipodwichniętego stawu mostkowo-obojczykowegoznacz-

nę ciepInq.Przyklejonyplastertworzy fatc skórny między skórę wtaściwęa jej wa:

p rac y o p i s an o p rz y p ad e k

cjalistycznymS z p i tal u i m. p ro f. A l fre d a Sokotow skie g o w S z c z e c i n i e - Zd u n o w o , którq następniepoddano terapii uspraw-

nie wpływana proces usprawnianiafizjo.

s t wq br o da wk o wq. P owię kszon a p r ze strzeń pozytywnie wpływa na kręzeni=

M et o da po l ega na a pl i k a c jis pec ja l -

krwi oraz chłonki,w wyniku czego dochc dzi do szybszejregeneracjii nasileniapr:

nych taśmbawełnianych, np' KinesioTex, przyk|ejanych bezpośrednio na oczyszczo-

c es ów s a m o I ec zeni aw ob r ę b ie zm ie n i: nych chorobowo tkanek.Ponadto plast.

nq skórę. Warstwę kle|qcęstanowi akry|

ni e po wo duje o gr a ni c z e ń fu n kcji st a v..

b ez do m i es zk i l a t ek s u, c o m i ni m a l i zuje występowanie podrażnieńskóry i reakcji

a ni m i ę ś niM . a r ówni eż d zia ł a n iese n s: motorycZnepoprzez podrażnianiezakc.

niku terap iiu z y s k an oz w i ęk sz e n i ez ak re -

u c zuI eni o wy c h.C i ę za r ,gr ubo ś ći r o zc i ę pIastrazbliżonajest do właściwo. g|iwość

się w wa' czeń nerwowych' zna|dujqcych skóry, Co więcej, korygr-. stwie właściwej

su ruchomościw różnych płaszczyznach

ściIudzkiegonaskórka.Jego bawełniane

ustawieniedwóch sęsiadóWstawowyc.

W sta w ie rami e n n y m, z w i ęk s z e n i e s i ty

włókienka zostałyutkane sinusoidalnie,

W pĘ wa r ówni eż na o b n iż e n ieWzm o.:

niajęcejw Poradni FizjoterapiiZoZ Szkoł W yż szychw Sz c z e c i n i e .o p i e rałasi ę o n a na róż nych m e to d ac h fi z j o te rap e u ty c z nych i zabiegachfizykalnych.Metoda kinesiotapingu stosowana byłaprzez siedem miesięc y , w p ły w aj ęc n a p o p raw ę f unkcjonowaniakończyny górnej. W wy-

30

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

+ Ór a n A||f

\/.7 n Ad ^

..:. Z PRAKTYKI GABINETU

^egotonu5u mięśn i o w e g ow mi ęś n i ac h :rzeciqż onych,na to mi as t w mi ęś n i ac h

FizjoterapiiZoZ SzkołWyzszych w Szczecinie.

:słabionychi nadmiernierozciqgniętych

stwierdzononiewielkiprzykurczw stawie łokciowym,osłabieniesiłyzginaczystawu ramiennego (mierzoneitestem Lovetta)

ich napięcie.Funkcjakorekcy.ina --dnosi : astra znaIazłazastosowanie zarówno . s p orcie, np. p o uraz ac h sp o rto w y c h ,

MATER|AŁ | METCInY 29 Września 2009 r. pacjentkaK. K.,lat

i obrzęk w oko|icyzłamania[5, 7]. t4 grudniafoo9 r, rozpoczętorehabi|i-

.< iw medycynie,n p . w n e u ro l o g i iw l e --eniuporazenianerwu twarzowego czy

6z, w wynikuupadkuna |eweramiędoznałazłamaniaobojczykapo tej samejstronie

tację.W pierwszymokresie usprawniania Zastosowanoćwiczeniaw odciqżeniuisa-

:.:v korekcjiopada|qcejstopy u chorych :: uda rze [2, 6].

oraz nadwichnięcia stawu mostkowo-oboj-

m o ws po m a ga ne, m a jqc e na c e Iu zwię k. szenie zakresu ruchomościw stawie ra-

:

Do głównychtechnik apIikac|ip|astra .

'=
1 :t'

we wszystkich płaszczyznach. Ponadto

Tev

z;lirzzmw.

czykowego. z paŹdziernika2oo9 r. prze' prowadzono zabieg operacyjny,podczas którego wykonano nastawienie otwar-

. technikęmięśniowq, , lechnikę więzadłowq,

te i zespoIeniezłamaniap,łytQ. W okresie pooperacy|nymu pacjentkinie występiły

' technikępowięziowę, ' :echnikękorekcjipowięziowej,

żadnepowikłania.ZaIeceniaIekarskiedo.

' iechnikęfunkc|o n aIn ę, ' :echnikę|imfatycznq|3]. )rzykłademskutecznegoWspomaga- =-ehabilitacjiprzezplastry KinesioTex :j :

6z.| etn i e jk o b i e ty , k tó ra 'rzyp ad ek .-.ała p odda na Iec z e n i uo p e rac y j n e mu ' !:ecja listycznymSz p i tal ui m. p ro f. A l '.. . : S okotow skiegow S z c z e c i n i e - Zd u -

tyczyty utrzymywaniaoperowanej kończyny w chuścietróikQtneiprzez okres czterech tygodni oraz wykonywania ćwiczeń czynnych i biernych (ruchy rotacyjne,zgięcia iwyprostu w stawiełokciowym).Szwy usuniętoW czternasteidobie od dnia za. biegu.

miennym.NastepnierehabiIitacja została rozszerzonao neuromobilizacię,PNF' rel a k s a c jępo i zo m et r y c znq o r a z p od d a n o pa c jent k ę dzi a ł a ni upo I a m a gn e t yczn e go. Dołęczonorównież masaze wirowe kończyny górnej w ce|uuzyskaniaroz|uźni eni a m i ę ś nipr zedr a m i eni a i r a m ie n ia , które w wyniku kompensac|i byłymocno przeciężone[l]. ze Wzg|ęduna niestabiIność staWu mostkowo-obo.jczykowego oraz obrzęki Iimfatycznei osłabienie

Po d c za s k o nt r o l i o r t o pedy c znej ba -

m i ę ś nit,er a pi ę uzupeł ni o nome t od ę kines i o l o gy t a pi ngu. W c el u zm n ie jsze n ia

danie k|inicznewykazałoZnaczneograni-

obrzęku struktur zastosowano apIikację

czenie ruchomości kończynygórnej lewej

Iimfatycznę,poIegajęcqna umiejscowie-

. z powodu urazu lewego obojczyka.

:-:kcie upadku,efektem którego było _:nie kościobojczykowej, ". doszłorów" Jo podwichnięciastawu mostkowo-: ' ::ykowego (z9 wrześniazoo9 r.).Ze :. :du na niebezpieczeństwopowikłań ^
*'

1; , orazprzer ia wymia:,',orzy fałd : a jej war'> -

:'- ::'a za kw alifikowan ad o l e c z e n i ao p e ': -ego, podczasktórego złamanqkość ' :: : ], ono Pł ytQ(2 paŹd z i e rn i k az o o 9r, ). - .'.chnięcienie wymagałonatychmia:j interwencji,w zwiqzku z tym nie : :dniono go podczaszabieguzespo. - . rroces usprawnianiawrazzwyko-

zDJ' 1. ZDJĘC|^PRZEDSTAW|AJĄ STAN Po oTWARTYM NASTAW|ENIUZŁAMAN|A LEWEGo oBoJCZYKA Z WEWNĘTRZNĄ STAB|L|ZACJĄ U PACJENTK| K.K.' LAT 62

: .::'riem kinesiot ap i n g utrw ałs i e d e m _ :j . cy i był w yko n y w an y w Po rad n i

,< r>ź onip ''Y--

:qo dochors' l en i ap ro,e zmi en io:::o plaster -
f,

' . :oToGRAF|EDoKUM|ENTUJĄCE KoŃcoWY WYNlKZAKRESURUCHUWZNosUKoŃCZYNYGoRNEJ LEWEJPRZEZoDWoDZENIE :. :.ENTK|Po ZŁAMANlUoBoJcZYKAI PoDW|cHN|ĘclU STAWUMosTKoWo-oBoJcZYKoWEGoPo REHAB|L|TACJ| | ZASTosoWANlU - : -ąoW K|NEs|oTEX PRAKTYCZNA FIzJoTERAPIA I REHABILITAC,A 3

1

Z PRAKTYKI GABINETU

wie ramiennym, głównie w płaszczyźnie

niu rozciętego na WieIeWęsóW p|astra, który bazq byłprzyklejony w obrębie wę-

osłabionychmięśni.Ponadto zaobserwowano zniesienieskutku wciqganiabIizny.

złów chłonnych,zaśodnogi w naciqgut5% okaIałyobrzękniętqokolicę ciała.Dodat.

Ustabilizowanie stawu mostkowo-oboiczykowego pIastrem KinesioTex, wzdłuŻ

jest fakt, ze pacjentkabyłaIeczona ope.

kowo zastosowana apIikacjamięśniowa, od przyczepu stałego do przyczepu ru-

p rzebi egu wi ę za deł s t a bi l i zujqc y c ht en

racyjnie. W zwiqzku z powyzszym zmini.

staw, spowodowało radykalne i natychw stamiastowe zwiekszenieruchomości

który maIizowanookres unieruchomienia, bardzo często wiqżesię z powstawaniem

chomego, wpłynęłana zwiększenie siły

czołowei(w ruchu odwodzenia). l s t o t ny m w pr o c es i e u sp r a wn ia n ia

re

zmian pato|ogicznychw obrębie torebki stawowej,zwiększeniemnapięciamięśnitonicznych oraz osłabieniemmięśni fazowych. Wykorzystanie odpowiedniepIastraKinesio go stopnia rozciqg|iwości Tex pozwo|iło z jednej strony na Wspomaganiefunkcjirozciqgniętychwięzadeł i t o r ebk i w po dwi c hni ę tym st a wie , za ś z drugiej strony nie ograniczyłoruchów kończyny.

WYNIKI B a da ni e o r t o pedy c zn e p o sie d m iu miesiqcach rehabilitacjiwykazało istotnQ poprawę ruchomościkończyny gór. nej z nieznacznymograniczeniemrotacjt wewnętrznej oraz ograniczeniemw koń. c o wej f a zi e r uc hu o dwi ed ze n ia . P on a d to siłamięśniosłabionych wzrosła o poł stooniaw skali Lovetta.Zaobserwowano całkowitewchłonięcieobrzęku z okolicy barku oraz prawidłowq ruchomośćb|izny pooperacyjnej.Zastosowanie kompIeksowe,irehabilitacjidoprowadziłodc osiqgnięciaopisanejpoprawy' natomiast wydaje się, że kluczowq ro|ęodegrałasta-

KoNcoWYWYN|KZAKRESURUoHURoTAc.' ZDJ.3. FoToGRAFlEDoKUMENTUJĄCE Po ZŁAMANIL 62-LETNlEJ, KoŃCZYNYGÓRNEJ LEWEJU PACJENTK| WEWNĘTRZNEJ oBoJCZYKA l PoDWlcHN|ĘcIUSTAWUMosTKoWo-oBoJcZYKoWEGo Po REHABIL|TAoJl PLASTROWKINESIOTEX I ZASTOSOWANIU

bilizacjalewego stawu mostkowo-oboiczykowego, po której zakres ruchu w stawie ramiennym zwiększyłsię w sposób znaczacy.

J,,,.4'

FoToGRAF|APRZEDSTAW|AJĄCA KoŃcoWY WYNlKZAKRESURUcHU WZNosu oBU KoŃCZYNGoRNYcH PRzEz zG|Ęc|EU PACJENTK|62-LETNIEJ' Po ZŁAMANIUoBoJcZYKA l PoDWlcHNlĘcIUSTAWUMosTKoWo-oBoJcZYIZASTOSOKOWEGOPO REHABILITACJI TEX WANIUPLASTROWKINESIO

32

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

ZDJ. 5. FoToGRAF|E UKAZUJĄCE MoZLlWoŚc WYKoNAN|A RoTAcJl ZEWNĘTRZNEJ KoŃoZYNY GoRNEJ LEWEJ PRZEZ PACJENTKĘ 62-LETN|Ą' Po ZŁAMANIU oBoJcZYKA I PoDPo REHABIL|TACJIl ZASTosoWANIU W|cHN|ĘcIU STAWU MosTKoWo-oBoJcZYKoWEGo PLAS T ROW K I NES I OT EX

0

116

Z PRAKTYKI GABINETU

i,r,, i;

,,.4,, ,t:,:

HoRYZoNTALNEGoLEWEJKoNCZYNYGoRNEJ PAoJENTKI WYKoNANlERUCHUPRZYW|EDZEN|A ZDJ.6. FoToGRAF|EPRZEDSTAW|AJĄCE | ZAsTosoWANIU STAWU|VosTKoWo-oBoJcZYKoWEGoPo REHAB|L|TAoJ| K' K' , LAT62,Po ZŁAMANIUoBoJcZYKA I PoDW|cHN|Ęc|U PLASTROWKINESIOTEX

f

,o,. 7 . ZD JĘC|EPRZED.TAWIAJĄ.E ZAKRES RUCHU ODWODZENIA PRZED REHABIL|TACJĄ i ZAsTosoWANIEM PLASTROW KINESIO TEX U PACJENT. KI PO OTWARTYM NASTAWIENIUI ZEs P o L E N I U P ŁY TĄ ZŁAM AN el xoŚc l OBOJCZYKOWEJ LEWEJ ORAZ POD. W|cHN|ĘcIU STAWU MoSTKoWo-oBoJ. CZYKOWEGO PO TEJ SAMEJ STRONIE

T

WNIOSKI Na pod staw i e si e d mi o mi e s i ęc z n e i obserwacii 6z-letniejpacjentki w czasie

ZDJ. 8. PRZEDSTAW|A MoZL|WoŚcI WYKoNAN|A RoTAcJI WEWNĘTRZNEJ PRZEZ 62-LET N|ĄPAC J ENT KĘ PRZED REHABIL|TACJĄ | ZAsToSoWANIEM PLASTRoW K|NEs|o TEX Po ZŁAMAN|U oBoJ C ZYKA I PoDW|cHN|Ę cI U STAWU IVIOSTKOWO-OBOJCZYKOWEGO PO S T RONI E LEWEJ

ZDJ. 9. KoŃCoWY ZAKRES PRZYW|E. DZENI AHORYZONT ALNE G OP RZE D ZASTOSOWAN IEM REHABILITACJI I PLASTROW KINESIO TEX U PACJENTK| K. K.. LAT 62' Po ZŁAMAN|U LEWEGo oBoJ cZYKA I PoDW|cHN | Ęc| US T A WU MOSTKOWO-OBOJCZYKOWEGO PO TEJ S AMEJ S T RONI E

mostkowo-oboiczykowego zastosojest niezbędnym wanie kinesiotapingu

rapeutycznegouzyskanegopo zabie

f.

Róznorodne techniki aplikacyjnepIa-

prowadzonej terapii usprawniaj4cejz uzy-

stra Kinesio Tex da.iqmoż|iwośćindy-

ciem kinesiotapingu,mozemy stwierdzić

widualnego dopasowywania do po-

ie:

trzeb pacjenta. Zastosowanieplastrapowoduje prze-

l.

po złamaW Ieczeniuusprawniajęcym niu obojczyka i podwichnięciustawu

gach fizykalnych.I

uzupełnieniemterapii.

3.

WIoLETTA JAGUCKA-MĘTEL

dłużeniepozytywnego działaniate.

s|Ę T1ł

t

BTBLTOGRAFTA:

1 . Bo c z a r J. , W oj t yc zekŁ.,N eu rom obiliza Ą a ,F iziot erap iaPo|skazoo3, vol'2, n(4''s. ]8ą_]86. z. Hałas|.,Senderek T., Krupa L., Wykorzystaniekinesiotapinguw usprawnioniupacjentkipo rekonstrukcjinerwu twarzowego, FizjoterapiaPo|ska,.vol. i. r o o 5 , s . 2 7 r -276. 3. Jaraczewska E.,Metoda kinesiotapingui jejzastosowaniew wybranychprzypadkachortopedycznych,Warszawa 2oo5. 4. Kuciel-LewandowskaJ., Paprocka-Borowicz M., Kierzek A., Pozowski A., Boerner E.,Zdstosowaniekinesiotapinguw usprawnianiupourazowego uszkcdzenia nerwu strzałkowego_ opis przypadku, Acta Bio-optica et ]nformaticaMedica 3/zoo8' Vo|.14,s. 2f4-fz5. WychowaniaFizyczne gowK atowicach, Katowice 't999, s. 11- 1 9 , r\ 9 - 2 6 1 . 5 . K u b a c k i J. , Za rysort opediiit ra u m a t ologii,W yda wnictwoAkade mii 6' Zait.KWiatkowskaJ.,Rajkowska-LabonE.,SkrobotW.,BakułaSt.,Kinesiotapingmetodawspomagajqcaprocesusprawnianiafizjoterdpeutycznego_\Ą|: brane aplikale kliniczne,Nowiny Lekarskie 2oo5,74, r, s.190-194. 7. Zembaty A', Kinezyterapiatom l, Wydawnictwo ,,Kasper,,,Kraków zooz,

34

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

5:' lmr[,f m neF' liim

:l!t

;lll('njFtirr; '! ' rU,?fl łi"'..l4 -.

h =\TKI

ff I t

t" lE=l JE NT-

ł'.EGo P9 TE J

: rl l

c f abie

EL

il :

owikłaniamedyczne spowoooWane udarem mózgu sięgajQaż 85%przypadkóW[1].W tej gru. pie znajdujesię również bole-

;;-. bark, którego Występowanie mieści - : m ięd zy9%_72%| 2- 7]'

G . v o1. ; .

!: JSzkC-

Ból utrudniarehabiIitację, a jak poda: ::ódła ponad 5o%pacientóW pozosta. t .iepełnosprawnymi[B],co narzuca na ".: odpowiedzialność, aby procespowro. :o zdrowia byłoptymaIny.Jednak ieśli : - :wia się bó|, pacjentzaprzestajewyko. ,'ania kazdego ruchu' który go WyWo. :. Jeśliponad to ma b ó | W sp o c z y n . Jchy|asię ogóInie od jakiegoko|wiek ': J ramu rehab ilita c j il g l . l o Z p ac j e n -

utrudnienia w życiucodziennym[to]. Naszyń zadaniemprzedprzystępie. niem do rehabilitacji jest rozpoznać; co jest przyczynq bolesnego barku. Jak to zrobic! Różnicowaniew oparciu o badania obrazowe nie przynoszq pokładanych nadziei.Np. badaniarezonansemmagnetycznymsę obciqżonemarginesemfałszy. wie pozytywnychwyników [11]'poniewaz w b ad an i u pa c jent ów z ból em ba r k u po u d arz e o tr zy m a no wy ni k i : 5 6 %t endi no patia przynajmniejjednego mięśnia, zo% te n d i n o p a t i a wi eI u m i ę ś ni ,2 7 %a t r o l i a przynajmniejjednego mięśnia,z6%płyn w kaletcepodbarkowej(subacromialbur-

pozwa|anam na dokładnezróżni

przyczynybóIu' a co za tym idzie my mozliwościzastosowania ukie wanego leczenia. Natomiast poł badania klinicznegoz badaniami wymi daje moż|iwości interpretacjiobec. nego stanu pacjenta[tz]. Medycyna Ortopedyczna wg Cyriax'a posiada doskonałenarzędziadiagnostyczne,czyliwywiadi badaniefunkcjonalne' dzięki którym uzyskujemykompIetnę i nf o r m a c ję na t em a t ba da nego p a c|e n ta. Symptomy i objawy sq interpretowane i skatalogowane W formie ,,wzorcól'v PRAKTYoZNA F|ZJoTERAPJA I REHABlLlTńc':

.

<

Z PRAKTYKI GABINETU

k|inicznych''.Diagnoza stanoWi dokładny

tkyl

opis uszkodzenia- błędemiest podawanie diagnozy jako zespół stożka rotato-

"'Ętł'!i

rów, periarthritis, zamrożony bark. Jeś|imamy do czynienia z bó|em, to podstawowe pytanie brzmi: skqd on po-

!ri::-t

chodzi] Która struktura powoduje doIeg|i. wości?Jeś|irozpoznamy iq, szukamy gdzie

'\r/ililt

Ieżymiejsce uszkodzenia.A.jeś|i podejrzeWany przyczynę mięśniowę,to w badaniu

3

musimy otrzymać wynik wskazuiqcy' który to mięsień igdzie dokładniew tym mięśniuleżymieisce uszkodzenia? Wywiad jest pierwszym i najważniej-

ilĘfT{.i

I

* " a . 1 . . EG M EN T c 4

I

* " a . 2 . . EG M EN T c 5

ilrienr i

,trlil rr

szym krokiem do osiqgnięciadiagnozy. Zadajqc odpowiednie pytania uzyskuiemy odpowiedzi, które powinny tworzyć pomiędzy symptomami obraz zaIeżności

.l].l\łil::. l

lur -il

ku ich uszkodzenia będzie w dermatomie c5. W tym regionie wyjqtek stanowi staw

pacjenta,a spoczynkiem,wysiłkiem,pew-

barkowo-obojczykowy, który unerwiony

nymi aktywnościamiIub pozyciami, co daje nam potwierdzeniezaburzeniapocho-

iest z segmentu C4. Musimy jednak pamiętać'że bó| w segmencie C5 może po-

dzqcego z układu ruchu'

chodzić z odcinka szyjnego, Iecz wtedy w wywiadzie dominować będzie prowo-

Tkanki miękkie zachowujq się w typowy sposób _ z tego powodu bada|qc

wane leki, wcześniejsze|eczenie.Sq to pyi mr'ń'al tania standardowe, bez których nie po I-r]E winniśmyprzystępowaćdorehabiIitacii. .rr=l ,M{5trl;t

STANDARDOWE BADANIE FUNKCJONALNE BARKU i-

kacja bólu W czasie ruchów szyjq. Bó| poniżei' powyżei łokcia, ty|ko w bar. ku

obejmujedwanaście testów.WykonłN nie wszyslkichtestów możnazobaczyĆna!;esr www.cyriax.pl Trzy testy globalne:

danie funkciona|nedaje nam możIiwość

Zgodnie z regułamizachowania się, bó| promieniujqcegoim bardziej dystaInie odczuwany jest tym większego uszkodze-

interpretaciif unkcjiposzczególnych testo-

nia możemy się spodziewać.Bó| poniże|

wanych struktur, np. bolesny test oporowy (mięsień')odnoszQckażdorazowopojawiaiqcqsię odpowiedźdo anatomii,co

łokcia będzie istotnym symptomem w interpretacii obrazu klinicznego. Zachowanie się bó|u

przynosi wiele informacji. Widzimy m.in{ m=-r,

pozwa|a na dokładnyopis obecnego za-

Bó| odczuwany w spoczynku wskazuje na przyczynę zapa|nq, podobnie iak

zaangażowaniepacjenta,ponadto

!ffiffii{

pr esiastr ukturI eż qcy ch W p rzestrz

:hwmE

kompresja stawu w czasie |eżeniana zaję-

ni podbarkowej jest największawłaś

!,a

tym boku. Natomiast wywoływanie bó|u

w czasie ruchu aktywnego.

pacjentów z tym samym zaburzeniem' będziemy spodziewać się tego samego wywiadu i tych samych reakcji na testy funkcjonalnekazdego z nich. Dlatego ba-

burzenia. Zgłaszaneprzez pacienta symptomy iobjawy z reguły sq ściś|e zwiqzane z obecny m u s z k o d z e n i e m, d l ate g o w b ad aniu sz u k amy p raw d o p o d o b i e ń stwa, które jest ich sekwencjq na|eżęcq

tylko w czasie konkretnegoruchu lub po-

do obrazu klinicznego konkretnej pato-

zycji niesie ze sobq konsekwencje szczegółowego przeanaIizowania, odtworze.

|ogii.Np. ból w czasie unoszenia ręki ponad głowę' test oporowego odwiedzenia

Od kiedy

- bolesnywskazuie na mm. odwodziciele

nia czynnika sprawczego.

:i

litl"ltłl=i

t. Aktywnaelewacjaodwiedzeniowa.Wił' l.ii!l| Mimo tego' żeiestto test anga ffiflidfr wielestruktur,specyficznewykonanie W6 ł

oceniamybó| izakresruchu, wujemy obecnośćbo|esnegołuku'

=

nie mamy ograniczenia, oznacza to, ze stawy nie sQ zajęte'

dawany w wywiadzie pokrywa się z wyni-

moleczeniu,np. urazowe zapaleniestawu

końcowe.

kiem badaniaf unkcjonalnego.

- bó| powinien mijaćpo 6 miesięcachod występieniadoIegliwości.

3. Sprawdzeniebo|esnegołuku.

VVYWIAD

Wiek

LokaIizacia bólu

Wiek pac|enta odgrywa ro|ę w róznicowaniu typu zapalenia, które będzie

Lokalizacia bólu wskazuie na iego po. tenciaIneprzyczyny.rorebka stawu łopat-

istotnym elementem decyduiqcym o stosowanym sposobie leczenia.

kowo-ramiennego, kaletka podbarkowa,

Uzupełnienie

pierścienia mięśnie rotatoróW unerwione

Czy zaięte sq również inne stawy? To pytanie o schorzenia układowe, przyjmo-

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

3ę

Jeś|iw czasie wykonania tego testu

To pytanie, które daje nam moż|iwość interpretacii procesów podIegajqcychsa-

36

mili

] 1

2. Pasywnaelewaciaodwiedzeniowa.

ramienia, co oznacza, że mechanizm po-

sę z segmentu c5 (rys.1),więc ból w wyni.

rlP Tr_'

oceniamy: ból, zakres ruchu, czucie U;

:ńTHlI "'"ilHlT::".:Ł"..Jff Poiawia się on W czasie ruchu pornięj,y

dwoma bezbolesnymi sektorami.

E'r

M

'p Jeś|iból Wystqpił w badaniu aktyw. ffiiiry nym' teraz mamy okazję dokładnie goli nltfr

przeanaIizować - wskazujena chwiIowq illlaułn zakleszczenie sięstruktur,,poddacher{ lllmrn podbarkowei). stawu"(w przestrzeni I i ,|

Z PRAKTYKI GABINETU

a I

t) Ę to pyr'niepobilitacji.

Pasywne testy stawu łopatkowo. -ramiennego

3. oporowa rotacja zewnętrzna, mm. infraspinatus,teres minor. 4. oporowa rotacia WeWnętrzna' mm. teres mdior, Idtissimusdorsi, pec-

Wykonanie tych testów prowokuje struktury niekurczliwe (INERT)- w tym radaniu przede wszystkim torebkE sta-

m. triceps brachii.

o dpo wi a da na ws zy s t k i e t r zy p yt a n ia twierdzqco, mamy do czynienia z zapa|e.

o ceniamy: b ó| , zak re s ru c h u , c z u c i e

PRAKTYCZNE PRZYKŁADY INTERPRETACJI


niem w trzecim stadium,czyli maksymalne podrażnieniebłonymaziowej. Badanie funkcjonalne . aktywna elewacja odwiedzeniowa:

Przykładt.

lvch i informujego o strukturach'które sQ lb nie sq ograniczoneruchowo. Rotacje

U wie|upacjentów po udarze pojawia

ra|q zwykle czucie końcowe eIastyczne,

się znaczne ograniczenieruchu rotacjize-

:zuciespastycznewskazuje na zapalenie

wnętrznei w barku, stowarzyszone z bóIem [t3],a zakres ruchu rotacjizewnętrzn e j u w aż a ny jes t za zna c zqc y c zy nni k

:crebki,natomiast czucie twarde zwykle na zwyrodnieniestawu. ",'skazuie r. Pasywneodwiedzenie. :. Pasywna rotaciaWeWnętrzna.

styczne, l pasywna rotacia zewnętrzna'.bó|, za. kres - 6oo,czucie końcowe: spastyczr pa s y wne o dwi edzeni e: bó |, za kr e s

Wywiad . p ac i ent :5 5l a t ,

YĘkona.

_. ł )

l

. czynnik sprawczy:uraz.

eczyćna

Testy oporowe (mięśniowe)

nrowa.

Izometrycznewykonanie testów dae moż|iwośćsprowokowania struktur (KoNTRAKTIL).Ból w czasie -'urcz|iwych .';ykonania testu świadczyo uszkodzeniu

gażujqcy

:estowanego mięśnia, natomiast interpre-

nanie go my m . i n .

:acjakombinacii bó|u i siłypozwoli nam :cenićwielkość uszkodzenia.Np. bó|, bez

Jto kom-

:słabienia- małeuszkodzenie, bó| i osła-

zestrze-

:'enie - częściowezerwanie mięśnia' '.

bó|, zakres - 6oo, r pasywna elewacia odwiedzeniowa: bó|, zakres _ 5oo'czucie końcowe: spa.

w ocenie bolesnego barku [t4].

;. Pasywna rotacia zewnętrzna.

KU.

Te trzy pytaniastanowię,,bazę''w in. terpretaciistadium zapaIenia.Jeś|ipac|ent

6. oporowy wyprost łokcia,

ny w sposób izo|owany'

, odnoto-

ramieniuT . w spoczynku? l W czasie |ezeniana zajętymboku?

toralis major,subscapularis. 5. oporowe zgięcie łokcia, m. biceps brachii.

'vu ramienno.łopatkowegoi więzadłasta,vu barkowo-obojczykowego. Wykonuje'

rlvtaśnie

Loka|izacja izachowanie się bó|u: . Czy bó| wystepuje w ramieniu, przed'

Wiek pacjentawskazujena możliwość wystqpieniaurazowego zapaleniastaWu. 45rokzycia iest granicq wieku, od które. go moz|iwe iest WystQpienietego typu za. burzenia stawu. . Czynnik sprawczy: unieruchomienie oraz wiek

oceniamy: bó| i siłę.

Jeś|ipacjent miałbywięcej niż6o Iat, doszłaby druga możliwa przyczyna zapa.

Op orow eod w ied z e n i e .

l e n i a, c z y l i uni er uc ho m i eni e,Z a pa l eni e

mm. supraspinątus,deltoideus

w w y n i k u uni er uc ho m i eni ai es t zna c zq.

:. Oporowe przywiedzenie.

niowa.

mm. pectoralis major, Iatissimusdorsl,

cq komp|ikacjępacjentów z hemip|egiq [l5]. Jak wiadomo, powyżej6o rok życia

8o testu za to, że

teres major, teres minor.

Wzrasta częstot|iwość udaru It6].

T

RYS . 2. BoLES NY ŁUK

u, czucie U.

I

TAB. 1 TABELKA PoDsUMoWUJĄcA

ZAPALENIE STAWU

!achowaywnego. ri.

(-) (-)

(+)

Bó| ponizejłokcia

u aktywadn i e g o

Bó| w czasie leżeniana zajętymboku

t)

(+)

flwilowe

Czucie końcowe

Zbyt twarde

nmiędzy

I da c h em orvei).

Bó| w spoczynku

Leczenie

Rozciąganie torebki

(+)

Zbyt twarde

Spastyczne

Spastyczne

Kortykosteroid Działaniepzeciwbó|owe

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

37

Z PRAKTYKI GABINETU

pasywnarotaciawewnętrzna:bó|,zakres_ l5o,czuciekońcowe:spastyczne' testy oporowe:negatywne. Interpretac j a te s tó w p as y w n y c h w oparciu o ból oraz ograniczenie uzupełnione o odnotowanie czucia końcowego opiera się o dwa Wzorce: torebkowy i pozatorebkowy. Wzorzec torebkowy to ograniczenie ruchomościspecyficzne dIa każdego stawu, wskazujqce na zwyrodnienie Iub zapal.enie.Im większe ograniczenie, tym większe zapaIenielub zwyrodnienie,które zwykle jednak nie daie dużychograniczeń, a czucie końcowe jest twarde; DIa stawu ramienno.łopatkowego wzorzec torebkowy to: naiwiększe ograniczenie rotacii zewnętrznej, mniejsze ograniczenie odwiedzenia, naimnieisze ograniczeniedotyczy rotacjiwewnętrznej. W tym przypadku mamy do czynienia z dużym Wzorcem torebkowym sta-

na przy9. Uszkodzeniem. infraspinatus czepie. ro. Uszkodzeniem.subscapularis na przyczepie.

Medycyna Ortopedyczna wgCyriax'a posiadadoskonate narZędz,ia diagnostyczne, ,4i wywiad i badanie funkcjonalne, dzię|l którym uzyskujemy komp1etną informacjęna temat badanego pacjenta.

Bo,Iesr

Tak więc po naszej interpretaciistawiamy diagnozę:przewlekłezapaIeniekaletki podbarkowel.

Tutai znów korzystamy ze współpracy z lekarzem,poniewaz proponowanymleczeniem jest iniekcja sterydowa.

mmydło r]rflr]]lL s4r

r

mmd'lp Lokalizacja i zachowanie się bó|u: . bó| ramienia,

na duze zapalenie stawu. Typ zapalenia: urazowe, |ubjeśIiwskazuje na to wiek pa.

cji zapalnej w stawie.

ręka musi trafić do rękawa za p|ecami,

cjenta oraz unieruchomienie,typ zapalenia okreś!amyjako po unieruchomieniu.

dojdzie do zapaIenia,iest ruch (ieś|ipacjent nie może' to ruch pasywny). Unikaj

Jest to częsta (5oz przypadków [l7]) przy. czyna bolesnego barku po udarze.

unieruchomienia[24].

Profilaktycznym rozwięzaniem,zanim

Przykl"ad z. Wywiad: . Pacient:6o lat Lokalizacia izachowanie się bó|u: . Ból ramienia, . W pewnych pozycjach,w podpieraniu,

i umoz|iwićaktywny ruch. ZaIecanymied-

się na ręce,przy obracaniusię w łóżku.

nak rozwiqzaniem iest podanie sterydu

karzem iest niezbędna w ceIu skrócenia czasu trwania problemu jakim jest zapa|eniestawu. Jeś|iczucie końcowe zmieni się w twarde, możemy zaczqć mobi|izację stawu. Dla wszystkich, u których 5q przeciwwskazania do podania sterydu, proponujemy Ieczenieprzeciwbó|owe, by umoż.

3 8 |

PRAKTYoZNAFtzJorERAptA I REHAB|LTTAoJA

przy unoszeniu ręki do góry, . w spoczynku nie ma bó|u, l stan utrzymuje się od trzech miesięcy, bez zmian. Badanie funkcjonalne: . aktywna elewacja odwiedzeniowa: ból' pełenzakres ruchu:bo|esnyłuk, . pasywna elewacja odwiedzeniowa: ból końca ruchu, czucie końcowe: ela.

nie to wyciszaćmaziówkę, redukować ból

kończyny ['8-z3]. Nasza wspóĘraca z le-

gófl

dmłĘr'

przy zakładaniukoszuIi,kurtki,kiedy

włęczeniaaktywnei rehabiIitacjiporażonej

lw]i4'€z Trryr,i

Wywiad . Pacient:50 lat

Iiwićruch również bezbolesny,wpływajqc

okreś|a|ekarz,jest skrócenie okresu |eczenia zapalenia stawu i przyspieszenie

Bo

m cl< trmmło t

t

tym samym pośredniona obniżeniereak-

dostawowo. Efektem tego postępowania mimo wie|u przeciwwskazań, które

fuadart prsriin

Przykład 3.

zewnętrznei i WeWnętrznej co wskazuje

spowodować pogorszenie. Nasze zada-

cerrie

mrirod uwamń

Leczenie

Leczenie

!:

Przyczyny z-4 wyklucza wynik bada-

Wo spastyczne czucie końcowe w rotacii

wskazuje na obecnośćzapaIenia,więc porusza nie zap aI o n y m s taw e m mo że

łuĘn

nia, poniewaz testy oporowe nie sq po.

. w pewnyń ruchu ramienia,najczęściei

muiqce się spastyczne czucie końcowe

on'obk Bo

Emnou b.o'|es

zytywne.

wu ramienno-łopatkowego,a dodatko-

Po pierwsze: nie mobiIizować! Utrzy-

]]iuwT

Badanie funkcjonalne: . aktywna elewacia odwiedzeniowa: bó|, pełenzakres ruchu:bolesnyłuk, . bo|esnyfuk: bó| pomiędzy 8oo-1ooo aktywnej elewacii, I testy pasywne: negatywne, r testy oporowe: negatywne.

styczne, ,. bo|esnyłuk:ból pomiędzy 8oo_1ooo aktywnei elewacji, . testy pasywne: negatywne, r test oporowego odwiedzenia:bó|. Negatywny wynik testów pasywnych wyklucza prob|em stawowy; innymi sło wy: szukamy zaburzeń w strukturach mię śniowych.W badaniu mamy bo|esnyłuĘ sięgamy więc do ,,kataIogu', czterech podstawowych przy czyn (czytaj wyzej). W tym przypadku testy oporowe sq pc'

Bolesny fuk ma 4 podstawowe przyczyny: 7. Przewlekłe zapaIenie kaletki podbar. kowei. 8. U s zk o dzeni e m . s upr o s pi na t us na przyczepie.

zytywne' oczywiście wykonanie testów oporowych u pacienta po udarze niejest proste' a czasami niemoż|iweze Wzg|ędu na porażenie.Nawet jeś|inie będziemy mie|i do dyspozycii wyniku testów opo

[ffil

Frr

lflnĘrcg

I Erl

r!l

wej Iob

E I

t !

E ibbac tprot

Z PRAKTYKI GABINETU

ii':r :: ,

s na przy-

-owych' całyobraz k|inicznywskazuje na probIemmięśniowy.

Ę n: nr7\/-

Bolesneoporowe odwiedzeniewska:uje na uszkodzenieodwodzicieli(supra-

nik bada|ie sQ po:tacjistaalenieka-

pĘracy ranym reL

spinatus,deltoideus),natomia5tobecność bolesnego tuku wyklucza m. deltoideus. 3oIesnył uk ozna cza c h w i l o w e z ak |e s z :zenie się struktur leżęcychW przestrzeri podbarkowej,co pozwa|ana zróż'nico-

tki, kiedy r plecami,

state struktury sq unerwione z c5.reraz po r ównui ę c wy ni k ba da ni a f u n kcjon a |.

'vanietych mięśniod siebie, więc wynik :adania wskazu.jena uszkodzenie m. susrspinatus.

nego otrzymamy potwierdzenie naszej wstępnej diagnozy.

Przykład 4.

B o| esny ł uk w c z as i e ak ty w n e j e l e . .vacjiodwiedzeniowej w tym przypadku rówi o lokaIizacji uszkodzeniamięśnia na

Jak mówiq badania obrazowe,az 67% pacientów po udarzema przerosttorebki stawu barkowo-obojczykowego. przyjrzyj-

Badanie funkcionalne . aktywna elewacia odwiedzeniowa: bó|, bez ograniczenia, r pasywna elewac.iaodwiedzeniowa:

lrzyczepie, we włóknach powierzchow. lych, a bóI końca ruchu pasywne.je|ewa.

1. supraspinatusna przyczepie we włók^achpowierzchownych i głębokich. Leczenie

ajczęściej

Unieruchomienietkankiw okresiego|enianiesie ze sobę ryzyko nawrotów, po.

nieważutworzonabIiznanie jest optyma|na, przez co wytrzymałość tkankijest mała.

:jiodwiedzeniowejwskazujeuszkodzenie :olnych włókien przyczepu' Tak więc mary do czynieniaz dużymuszkodzeniem

tu:

mobiIizacjitkanki, która jest przeprowa. Ból w barku nieschodzqcy do ramiedzana poprzeczniedo przebieguwłókien ni a t o bó| zl o k a I i zo wa nyw de r m a t om ie uszkodzonejstruktury(mięśnie/ścięgna/ C4. Takie zachowanie się bólu iest WyjQtwięzadła),przez co próbujemy utrzymać Kowe w tym regionie i wskazu.iena staw naturalnqruchomość, barkowo-obojczykowy,ponieważpozo-

Prop onujemy głęb o k i masaż p o :rzeczny, który |estspecyficznqtechnikę

my się temu, .;akwyglqda obraz k|iniczny tei często występujqcejzmiany. Wywiad . p ac jent : 5 ol a t , . czynnik sprawczy:bez uchwytne.jprzyczyny. Lokalizacjaizachowanie się bólu: . ból w barku,nie schodzi do ramienia, . czasami w spoczynku.

bó| końca ruchu,czucie końcowe:ela. styczne, l pasywnarotacjazewnętrzna:bó| koń. ca ruchu,czuciekońcowe:eIastyczne. I pasywne odwiedzenie:bez bó|u, bez ograniczenia, ! pasywna rotacjawewnętrzna:ból końca ruchu,czuciekońcowe:eIastyczne' r testy oporowe: negatywne. od razu wykluczamy mięśnie, ponieWaŹtesty oporowe sq negatywne' nato-

h mie s i ę-

!enrowa: esnyłuk, reniowa: owe: ela-

Wejdźna Www.cyriax.p| Tobacz więcej!

ffi

YE

Boo-1oo"

ia:ból' sywnych rvmi słorach mię. esny łuKJ :zterech 4.lvyżej). le Sq poe testó\Ą e ni e i es t lvzg|ędu ędZ i e m\ ów opo-

Zobaczfilmy z technikamibadania! Wprowadźdo swojej pracy standardyMedycyny Ortopedycznejwg Cyriax,a

)Y

Z PRAKTYKI GABINETU

miast musimy dokładnieprzeanaIizować wynik testów pasywnych. Bó| w czasie wykonywania testów po.iawiasię na końcu zakresu ruchu, lecz nie zmienia czucia końcowego. Taki wynik sugeruje,że zaburzona struktura,mimo aktualnego problemu, nie powoduje ograniczenia.Tak zachowujq się więzadła,bó| zwiqzany jest z ich reakcjqna rozcięganie.Podobnie mamy ze stawami, które nie posiadajqmięśni na partnerach stawowych, co uniemoż|i-

sugerujqzaburzeniestawubarkowo-obojczyKowego. Leczenie Jeśli zaburzonesq włóknagórne stawu barkowo-obojczykowego (palpacja stawu będziebo|esna),możemywykonaćgłębokimasazpoprzeczny,jeś|i natomiastmamydo czynienia z uszkodzeniem włókiendo|nych, to iestto wskazaniena infi|trację sterydoWq.

cjentów neuroIogicznych,czyIiwszędzie tam, gdzie różnicowanie bolesnych tka. nek miękkichjest konieczne do podjęcia celowanego leczenia.I

MGRGRZEGORZGI'J'USZKA Instruktar Medycyqt Ortopedycznel tug Cyriax'a (OMI Global) Centrum Rehabilitacji Gałuszka tśRoma-

wia wyhamowanie bolesnego ruchu. Ta, kim stawem iest staw barkowo-obofczy-

PODSUMOWANIE

nauskL Bielsko-Biata

kowy. Więc ból końca ruchu W badaniu W testach pasywnych i wyjętkowy wywiad

MedycynaońopedycznawedługCyriax,aodnajdujeswojemieiscewśródpa-

uuu.ryriax.pl

Tluoje Centrwn Rehabilitacji, Krakóu

BTBLTOGRAF|A:

I

1. LanghorneP.'StottD.J.,RobertsonL.,MacDonaldJ.,JonesL.,McAlpineC.,DickF.,TaylorG.S.,MurrayC,.,Medicalcomplicationsafterstroke centerstudy,Stroke.zoooJun3t(6\ tzz3-9. 2. Wanklyn P.' Forster A., Young J., Hemiplegicshoulderpoin (HSP):natural historyand investigationof associatedfeatures,Disabil Rehabil.1996 Oct;18(1 o):497-5or. P.J.,JonesA.K,.Poststrokeshoulderpain:morecommonthanpreviouslyrealized,EurJpain.zooo;4(3 3. CambleC.E.'BarberanE.,BowsherD.,Tyrrell

Ę.

4 . S a c k l e y C. , Br it t leN .,P a t elS.,E llin sJ.,scot t M .,W rightC . , De we yM. E. , T he p re vale nce ofjointcontracture s, pre ssure sore s, painfulshould er, otherp ain, falls, and depression in the year after a severely disabling stroke, Stroke. 2oo8 Dec39(tz)3329-34. Epub zooS Sep lr. 5. Aras M.D., Gokkaya N.K., Comert D., Kaya A., Cakci A., Sho.ulderpain in hemiplegio: results from a national rehabititation hospitat in Turkey, Am J phys Med Rehabil,zoo4 Sep;83(9):713-9. 6 . Be n d e r L . ' M c Ken n a K.,Hem iplegic sh ou lderpa in :de fining the proble manditsmanage me nt, Disabil Re habil. zoolNovto;23(l6)t698-7 0 5 . 7 . V a n O u we n a l l e rC.,La pla ceP .M .,Ch a n t ra in eA.,P a infulshould e rinhe miple g ia, ArchPhysMe d Re habil. . tgs6J an;67(t):4-6. 8. Medyczny serwis edukacyjny www.udarmozgu.pl prowadzony pod patronatem Kralowego Konsultanta w dziedzinie neurologii prof. dr hab. med. Huberta Kwiecińskiego. 9. Davies'PatriciaM.,StepsToFollowlAC'uideToTheTreatmentOfAdultHemiplegia,Springer-verlag.t985. 10. Zyluk A., Zyluk B., Upper limb pain and limited mobility in the patients after stroke,Wiad Lek. 2006;59(3-4): zz7-3t. 11. Raiiv R., Shah' M.D.; Sepideh Haghpanah, MD; Elie P. Elovic, MD; Steven R. Flanagan,MD; Anousheh Behnegar, MD; Vu Nguyen, MD; Stephen J. page, PhD; MRI Findings in the Painful Poststroke Shoulder, Stroke zoo8. 12. Dinnes J., Loveman E.' Mclntyre 1., Waugh N., The effectiveness of diagnostic tests for the ossessment of shoulder pain due to soft tissue disorders:a systematic review, Health Technol Assess. ro o];7(29)ttl, 1-1 66. 13' zorowitz R.D., Hughes M.B., ldank D., IkaiT., Johnston M.V., Shoulder pain and subluxationafter stroke:correlotionor coincidence?; Am J Occup Ther. r996 Mar;5o(3):194-201. 14. Bohannon R.W., Larkin P.A., Smith M.8., Horton M.C., Shoulder pain in hemiplegia: stotistical retotionship with five variables, Arch phys Med Rehabil. t9 8 6 Au g ; 6 7 ( 8) 5r4: 6. 15. Poufin de Courval 1., BarsauskasA., Berenbaum B., Dehaut F., Dussault R., Fontaine F.S., Labrecque R., Leclerc C., Giroux F., poinful shoulderin the hemiplegicand unilateralneglect,Arch Phys Med Rehabil. 1990 Aug;71(g):68-6. 16. Sudfow C.1., Warfow C.P., Comparable studies of the incidence of stroke and its pdthotogicat types: results from an international collaboration. Internationol Stroke Incidence Collaboration, Stroke. t 997 Mar;28(3):49t-9. 17. Lo 5.F.,Chen S.Y., Lin H.C.,Jim Y.F., Meng N.H., Kao M.J., Arthrographic and clinical fndings in patientswith hemiptegicshoulderpain,Arch phys Med Rehabil, 2o03 Dec;84(12)t1786-91. 18. Sakeni R.A., Al-Nimer M .S.,Comparison between intraarticular triamcinolone acetonide and methylprednisolone acetate injectionsintreatment of frozen shoulder,Saudi Med J. 2oo7 May;28(5)t7o7-1r. 19. Ryans 1.,Montgomery A., Galway R., Kernohan W.G., McKane R., A randomized controlled trial of intra-articular triamcinolone andlor physiotherapy in shouldercapsulitis,Rheumatology (Oxford). 2oo5 Apri44(4):529-35.Epub 2oo5 Jan 18. 20. Dekker J'H., Wagenaar R.C.,Lankhorst G.J.,de Jong 8.A., The painful hemiplegic shoulder:effectsof intra-articulartriamcinoloneocetonide,Am J phys Med Rehabil. 1997 Jan-Feb;76(r ):+:-8. 21. Snels 1.A.,DekkerJ.H., van der Lee J.H., Lankhorst G.J., Beckerman H., Bouter L.M.,Treotingpatientswithhemiplegicshoutder pain, Am.l phys Med Rehabil.zooz Feb;81(z):r5o-6o. 22. Snels 1.A.,Beckerman H.,Twisk.J.W.,DekkerJ.H., Peter De Koning, Koppe P.A., Lankhorst G.J., Bouter 1.M., Effectof triomcinoloneacetonideinjections on hemiplegicshoulder pain:A randomized clinicaltridl, Stroke. zooo Oct;31(1o): 2396-401. 21. de Jong B.A., Dahmen R., Hogeweg J.A., Marti R.K., Intra-articulartriamcinolone acetonide injection in patients with capsulitisof the shoulder:a corn parative study of two dose regimens. Clin Rehabil.r998 Jun;lu(3):zll-5. 24. N eviaser J.S., Adhesive capsulitis of the shoulder, Bone Joint Su rg 194jiz7ifi1-222.

40

|

PRAKTYczNAFrzJorERAptAI REHABtLtTACJA

,: t::, ':a, ,.'....,.... ,r, ::,-

Z PRAKTYKI GABINETU

jest wskazane'sę one bezbo|esne.Tak jak

niego wyrostka koIczystego.Następnie

w przypadkuleczeniainnymitechnikami, jeżelipodczas mobiIizac|ipacientodczuje

bocznq krawędźkłębukciuka Iewej ręki

strony i przedramieniemprawejręki obe|muje jego głowę,stabiIizujqcjq własnym

układamypod zgięty paliczek środkowy

ciałem.Układamałypa|ecna wysokości

jakikolwiekbó|, naIeżyprzerwaćzabieg.

małego paIca prawei ręki.W tym ułoże'

kręgu znajdujqcegosię tuż powyżejmiej-

Techniki,,NAGS'' sq często stosowane w potqczeniuz technikami ,,SNAGS'',

niu wykonujemyWymaganyś|izg' zgodnie

sca |okalizacjido|egliwości. W |ewejręce

z płaszczyzn4|eczeniaza pośrednictwem

zginamy środkowy,serdeczny i małypa.

Iub,, odw róco n y mi T e c h n i k ami NA c S ''.

małegopaIcaprawej ręki,wspomagane-

|ec,i układamydłońtak, aby b|iższystaw

Pamiętaimy,Że zawsze naIeżyzdiagnozo-

m i ę dzy pa I i c zk o wypa I cawska zu iq ce g o

waĆ,czy ograniczeniezakresuruchomości

go ktębem kciuka |ewejręki do góry ido przodu w kierunku gałekocznych. Nad.

Iub bó| nie sq spowodowane poważnym

garstek |ewejręki terapeuty powinien być

we k c i uk a i pa I c aws k a z u ję ce g owyp r o-

urazem strukturalnymlub innym przeciw-

Wyprostowany,a przedramię nachy|one

stowane. Ustawione w ten sposób kciuk

wskazaniem do wykonywania zabiegu.

w kierunku płaszczyznstawów międzywyrostkowych.Głowapacientapozosta. j e c a ł k o wi c i eni er uc ho m a . ś | i zgina I ezy

i palec wskazuiqcybędq mobiIizowaćwy-

i i:l::.t,.,=ir::'t'lrt,i,: ::iir:i,!r'ii.i:_" i"ii.i i r.,i ::: i::'i.;a l i..ti.l ,.;':li,;,],;t' I - t--=i,l ]...i'j.j: . ;]:.: ....: i' i:'.:.'i ;.il.;;1'1; ....ś

ilj i:::

i.:r: i..'i-:.+. i i".l. s -j..':,;ś ir. l.i :.1i--: i]..l..l!'i !i.: ii.]+] j|.:.:.:]1 : i..ii;..i]:ł.]:.i' ;:i..': j. II ii.i':.] iri-:t::.-; + .'-il::ir:,j :i,r:.1i I i =i :..]: I-..:'::.]

leżności od terapiiwyrostkistawowe (po-

sekundę,w sektorze od połowy do koń-

łqczeniastawowego) doInejczęścikręgo.

ca zakresu ruchu.Terapeutamusi pamię-

<'łllne

P o dc za s m o bi l i za c j iw od cin ku szyl-

z płaszczyznqleczenia, gdyi inaczei za-

nym wykonujemy ś|izgpowierzchni sta-

hadzip

hnlp
Mobilizacjęnależypowtórzyc do 6 ra. zy, a następniewykonać ponownie bada-

niczona.Testowaniei ocenę ruchomości

wtórzyĆ ki|kaserii zabiegu.W przypadku

pacjentapod kętem ograniczeńi/Iubbó|u

b r a k u po pr a wy na I eż ywy k o na ć m o bi I i -

nie zakresuruchu i bo|esności. Można po-

naIeżywykonać przed terapiQw pozycji

zację na innym poziomie, pamiętajqc,że

siedzqcej'

probIemmożedotyczyćkiIkusegmentów. JeżeIipacjentodczuwa podczas wykony.

t.

wania zabiegu dyskomfort,naIeżyzasto.

Pacjentw pozyc|isiedzqcej.Terapeuta staje po prawel stronie pacjenta(przy załoŻeniu,że terapeuta iest praworęcz-


wykonywane by,łyzgodnie tać, aby ś|izgi

opisyw an e te c h n i k i n aI e żyz asto s o w ać u p ac| enta, u k tó re g o ru c h o mo ś ć w odcinkuszyjnymjest bolesnai/lubogra-

na środkowy odci''NAGs'' nek kręgosłupa szyinego.

rostki poprzecznepo obu stronachkręgu W górnym odcinku piersiowym Iub w za-

wykonywać rytmicznie,około trzech na

hioo

Technika

byłzgięty' a staWy śródręczno-paliczko-

sować niewieIkętrakcję'przenoszqcwięcej ciężaruna prawq nogę. Technikęte możemy dostosować do sytuacjibó|owej pacjenta.Jeże|ichcemy

ny),ma to na celu ustabilizowanieprawego barku pacienta.Głowapacjenta oparta jest o k|atkępiersiowę terapeuty i przy-

wykonać |ednostronnyś|izgw celu przy-

trzymyw ana p raw y m p rz e d rami e n i e m

giei stronie kręgu (zd|.l.).

ZDJ . 1. , . NAGS "NA S RO D K OWY OD CI N E K KRĘ GoS ŁUPA S ZYJ NEG o

wrócenia ZgięciabocZnegoczy rotacji,na' leżymałypa|ecumieścić po jednejIubdru-

w poprzek Iewego stawu skroniowo-żuchwowego pacienta za potylicę. Unikaszyjnym. Nas tęp n i e z ah ac z amy z g i ęty

e' ,,odwrócone techniki NAGs''. T ec hni k i t e s q o dwr óc eni em t ec hn ik , , N A G S " .W pr zy pa dk uwy k o na ni at ej

środkowypaIiczekmałego paIca prawe.i

techniki powierzchniastawowa dolnego

ręki wokół wyrostka koIczystegogórne.

se gm ent u pr zes uwa s i ę wzg| ę dem po -

go kręgu segmentu' który ma być mobiIizow a ny.Jeze l i c h c e my w y k o n ać mo b i .

wierzchni stawowej górnego segmentu, odwrotnie nii przy zastosowaniutechnik

Iizac|ęna połęczeniustawowym C5/C6, zahaczamy paliczek pod wyrostkiem sta-

,,NACS''.Te zabiegi mobilizacyjnena|eży zastosować,gdy techniki ,,NAcS'' okażę

wowym C5.Terapeutastaiew niewielkim

się nieskuteczne.Zdecydowaniestosuje' my l e ja k o t ec hni k i z wy bo r u pr zy do l e-

my rotacji i zgięcia bocznego w odcinku

rozkroku,przenoszęcciężarciałana praW Qstopę. Pop rz e z p rz e n i e si e n i ec i ężaru ciałaidodanie chwytu prawę rękq za po-

gIiwościach górnego odcinka kręgosłupa piersiowego,chociażbywajqrównieżsku-

tylicęuzyskujemydeIikatnqtrakc|ękręgo.

teczne W przypadku doleg|iwości doIne.

słupaszyjnego.PraWQrękę wykonujemy

go odcinka kręgosłupaszyjnego.

niewielkiezgięciekręgostupa,co możezapewnić nam Iepszydostęp do odpowied-

42

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

Pacjentznajdujesię w pozycjisiedzq. cei. Terapeuta stoi obok niego z prawej

ZDJ . 2. . ODWROC ONA T E CH N I K A N A G S ' DLA GoRNEGo oDcI NK A K RE G oS Ł UP A PI ERS I OWEGO

ZDJ ' 3' UŁoZENI E PALcoW W CE LU WY KONANI AZABI EGU NA G OR N Y M OD CI N KU KRĘ GoS ŁUPA PI ER sI oWE G o

LL

ZPRAKTYKI 'A@

iak pozostałetechniki terapii manuaInej metodę Briana Mu||igana,odpowiednio wykonywane da.jqpoczucie bezpieczeń' stwa i komfortu zarówno dla pacjenta, jak i terapeuty. Sq również dobrym na-

pa-

rzędziem badawczym itestem na wrażIiwość, ieżelitak de|ikatna i bezpieczna

Fego Eko-

t ec hni k a ni e m o ze by ć wy k o nan a b e z. jest to sygnałd|a terapeuty,że boleśnie,

lProkciuk ź*yręgu w za!(po-

naIeżyzachowaĆszczegó|nqostrożność i zastanowić się, czy inne formy terapii manuaInejsq W tym przypadkupomocne czy też-sq również przeciwwskazaniem do leczenia. I

Ę8otszyista-

wowei dolnego kręgu do góry, wzg|ędem kręgu górnego. Wykonujemy pchnięcie do góry zgodnie z płaszczyznqleczenia lewq rękq znajdujęcqsię poniżej.Mobi. lizujqcw górnej częścikręgosłupapiersiowego, naipierw naciskamy mocno le, rvqrękę,tak aby kciuk i pa|ecwskazujqcy mocno przy|egałdo wyrostkóW poprzecznych wybranych segmentów, a następnie ivykon ujemy ś|izgdoczaszkowy wzdłuz *aszczyzny leczenia. W przypadku jednostronnego ograr i cz enia ruchomośc imo żn a w y k o n ać

*J*

mobiIizacjępo stronie' gdzie występuje cgraniczenie.JeżeIiograniczenierucho-

I

IAGS' ŁUPA

LU VVY'. )DCtN-

mościwystępu.jepo obu stronach, moż. na wykonać jednostronne techniki, kon.

MGRPIOTRPACTWA

centruiqcsię najpierwna jednej,a potem

WSA Bie hkrBiala,

na drugiej stronie' Pozycja wyjściowadla technikijednostronnejiest taka sama,ale

St udi a Doktorantk i e ł4WF Ka touire,

naciskwykonywany jest palcem wskazujqcym Iub kciukiem.

Wydział Fizjo terĘii,

,Neurocentrum"- gabinet terapii manualnej, terapeutametodyMul ligana, certyf kouany terĘ euta metad1 M cKenzi ego,

Techniki,,NAGs,'i,,odwrócone techniki NAGS'' stanowiq ciekawe uzupełnie-

DRANDRZEJ

n re w ars zt a t u pr a c y t er a peut y za i m uj q c e g o si ę l ec zeni em o dc i nk a s zy jnego

AWF Krakóu, Wydział Reńabilitaji

\ZCZYGIEŁ

i p i e rsi o wego k r ę go s ł upa . M o gę by ć s to so w ane s a m o dzi eI ni e o r a z w po ł qczeniu z innymi technikami czy metoda-

Mulligan Practitioner) - dyplomouany

mi leczenia bólu kręgosłupa.Podobnie

terapeuta metody Mu Iligana.

Ruc hou ej, Kate dra FĘ oterapii - Zakład Kinezyterąii'

CMP (Cłtifed

BtBLtOGRAFIA:

.' Mu||iganB.,Terapia Manualna,techniki,,NAC,,,,,sNAc,,,,,MWM".Wyd. V., wersja po|ska.,wyd. ||poprawione, Kraków zoo8. : . H o r to n S . J. , Ac u te l o ckedt h ora cic spin e:t rea t m en t wit h a modifie d S NAC . Manual T he rap yzooz, T (z), 1o3-1o7. i . Ex e l b y L . , Th e l o c k e d lu m ba rfa cet ioin t :in t erven t ion u sin gmobilisationswithmove me nt-case re port. Manual T he rapyzoot, 6(z), . t't6-. tzt. :' Mann f . Y"l-,Efficacyof the Mulligan Concept:A review of the evidencebose. Paper presented at the lN proceedings of the 39th Annual Conference of the Malaysian PhysiotherapyAssociation 2oo2. :' Konstantinou )., The useand reported effects of mobilization with movement techniques in low back pain mandgement; a cross-sectional descriptive survey of physiotherapists.Manual Therapy zooz,7 (4), 2c6-114. a. Ne to F . ' C a l a d i n e L . , l mm edia t eeffec t sofh old- rela xa n dM u lligan'stractionstraightte g raise te chnique sonhamstring fte x ibility. p ape r p resented atthe Proceedings of The Spine - World Congress on Manual Therapy, Rome, Italy2oo5. -' Mulligan B. R, Manual Therapy. ,,NACS", ,,SNAIS", ,,MWM's etc. Wellington (New-Zealand):Plane View Services, Revised Fourth Edition 1999. :' SzczygietA.,MańkoG.,KowalskaK.,KużdżałA.,ocenaefektywnościtechnikterapiimanuolnejwgKoncepcjiBrianaMulliganazastosowanychwleczeniu pacjentów z bóIami dolnego odcinka kręgosłupa- wybrane zgadnienia,Artykuł oryginalny./Effectivenessof Brian Mul|igan's manua| therapy Concept techniques i therapy of patients with low back pain - Chosen aspects/- Oryginal Article. Firioterapia polska.,Vol. 5., Nr 2., str. V4-1gr roo5. r. VicenzinoB.,Paungmali,Buratowski S.,WrightA.,specificmanipulativetherapytreotmentforchroniclateralepicondylaliaproducesuniquelycharacteristic hypoalgesia.Manual Therapy 2ool, 6(4), zos-ztz. 'l ' vicenzino B., Paungmali A. and Teys P., Mulligan's mobilization-with-movement, positional foults and pain relief: Current concepts from a critical review of literatureMąnual Therapy2oo7 lz(z), 98_ro8. Wilson E-,Mobilisationwith movement ond adverseneural tension:an explorotion of possiblelinks.Manipulative physiotherapistz 7(t): 4o-46,t995. " ':. Wilson E., Central facilitation for remote efiects: treating both ends of system. Manual Therapy z(z): 165-16g, 1997. ]. PutM.'SzczygiełA.,Starzyński)',zastosowaniewybranychtechniktapingulimfatycznegoorazterapiimanualnejwg.B.Multiganowusprawnioniuzłamań podudzia. Medycyna Manualnej.T.X.nr.2 i3., GłogóW.20o6. '"!.wilson E.,The Mulligan concept:NACS, SNAGS and mobilisotionwith movement. Journal of Bodywork and Movement Therapies zoot, 5(z):gt-g9. .]. Pactwa P., Szczygid A., Leczenie zespołów bóIowych odcinka lędźwiowego i piersiowego kręgosłupa metodq Briana Mulligana. Praktyczna fizioterapia i rehabilitacjanr 15marzec zoo1. PRAKTYoZNAFtzJorERAptAI REHAB|LTTAoJA | 43

nna:el :€

srl

s;a,.1 nEI-€ r'trJ30 {i; -4.( EJ

i,ł:'at fiE,Jrlr lilMĘŹ.!

*r- :i .:l :?

rLrf433 ffi3:

-:\il

-"

-

ii]lh]' ł {':.

r, ! : d !r::

]] iliq.ć

?-:, r, -

Z PRAKTYKI GABINETU

amiętaćnaIeży, żepod pojęciem ,,skręconystaw skokowy'' kry. .jesię dwojakimechanizmtego

n e j b q d źpr zy o pi s i e ba da ni aza zna c za , i z n p . ma m y do c zy ni eni az us zk o dzeni em stawu skokowego ||stopnia. Proponuję przyi4ćpodziałuszkodzeniastawu skoko-

bo I es no ś ć .dr l ź e o gr a n icze n ie r u c hu. S q o bec ne o bja wy nie st a b iIn oś c ipo , r us za ni es i ę jes t zn a czn ieog r a -

urazu. Usz k ad z ai q cte n staW , możemy go nadwyrężyćz dwóch stron:

wego na trzy stopnie.Jest to najpopular-

z e strony b ocznej (n aj c z ęś c i e jo)raz z e strony przyśrodkowej. Uraz uszkadzajqcy

nieiszy, a zarazem najstarszysposób prostego okreś|enia rozIegłości uszkodzenia

biernestrukturystabiIizujqce staw skokowy po stronie bocznej następujew wyniku nadmiernegoodwrócenia stopy (nad-

tego typu kontuzji.NaIeżypamiętaćjednak,żesę inne podziałyi w przypadkunie. jasności dobrze byłobyskontaktowaćsię

mierna inw ersja ). W tak i m p rz y p ad k u

N i em a | ż ew k a ż dy mus zk od ze n iun a rzqdu ruchu odpowiednia diagnozafizjo-

z Iekarzemordynujęcym.

t er a peut y c zna s t a no wi po dst a wę p óź ni ejs zego po s t ę po wa ni a . C e Ie i fu n kcje

stopa opiera się o swojq krawędźbocznq. SytuacjaszczegóI n i en i e b e z p i e c z n aw y inwersjistopa znajdujesię w maksyma|nym Zgięciupodeszwowym (np. u siatka-

I\iemalze w kazdym uszkodzeniu narcądu ruchu odpowiednia diagnoza fizjoterapeutyczna stanowi podstawę późniejszego postępowania.

rzy bqdźkoszykarzy ma to miejsce podczas lędowania z wyskoku, zwłaszczajeś|i upadaję na nierówne podłoże,na Przykładna but drugiejosoby). Uszkodzić staw s k o k o w y mo z e my r ów nież w w yniku me c h an i z mu z u p e ł' nie odwrotnego od opisanego powyżej. Wykonu|qc nadmierne nawrócenie sto. py (ewersja),mozemy uszkodzić bierne stabiIizatoryprzedziałuprzyśrodkowego. Niemniejjednak jest to kontuzia nie:wykle rzadko spotykana,dIategoteżten artykułszerze|będzie traktowało urazie zdecydowanieczęściej występu|qcym. q zku z ty m, że d o , , o d sz y fro

n

ńa rehabi|itacjęod |ekajest wiedza :ych w o z n ac z e n i ac h p o -

p o |sk i ei mi ę-

Stopnie uszkodzenia stawu skokowe-

bionej dyscyplinysportowel). Niestety,moim zdaniem,testy stabilnościstawu skokowego po zakończonym cyk|uIeczeniazazwyczajsę pomi|ane.Pacjent' czu|qcsię dobrze, nie decyduje się na ko|ejnqWizytęu fizjoterapeuty(bo wedługniego nie ma takiejpotrzeby).To |est naiczęstszy błqd,gdyz to właśnieosta. t ec Z na o c ena c a ł ego c y k | u p ost ę p owa ni a da je na m o bi ek t y wnq o d p owie d Ź n a bardzo często zadawane pytanie:czy po takiej kontuz,jibędę jeszcze mógł wrócić do uprawianiamojej ulubionejdyscypliny po wieIokrotnymskręceniustawu skokoWego nie powinno się uprawiaćpewnego DIanas, fizjoterapeutów,najważniejs za k wes t i a t ego za ga dni enia d ot yczy

l.

o k r eś | aus zk o dzeni e po I ega jqc ena naciqgnięciuwięzadeł,bez cech nies tabi l no ś c iM. o ż e wy s t ę pi ćni ewi el k i

2.

obrzęk. Funkcjakończyny pozostaje

okresów, w |akichpowinniśmyi możemy przeprowadzićtakie testy u naszego pacienta.Temat nie jest łatwy,wzbudza wie-

bez wiekszvch zaburzeń.

Ie wqtpliwościi kontrowersji.

W y s t ę puje t ut a j na der wa ni e wi ę za .

J a k wi a do m o , o k r es o d u r a zu wię za dła do jego pełnegowygo|eniadzie|isię

ięzadłostrzałkowo-skoko.

deł,łatwo zauważaInyobrzęk,wylew

li@nteriortalo-fibulare

podskórny.Charakterystyczna jest bo. Ie s no ś ćuc i s k o wa . W y s t ę puję s po r e tru d no ś cw i c ho dzeni u i ws pi ę c i u na palcach.W badaniuobrazowym mozna zaobserwowaćrozerwaniewięzadeł.Uraz okreśIanymianem ,,umiarkowany".

.1,:::,:.:.rirl

(przedpowrotem danegopacjentado ulu-

rodzaju aktywnościfizy cznej.

stabilizujqcestaw sko-

leczenieuszkodzone-

że po skończonymcykluterapeUtycznym

ce rozIegłość kontuz|i):

oznaczajq konkretnę

talofibularligament), strzałkowo.piętowe Iigament).

r a peU t y c znego . P o wi nna b yć r ówn ie ż przeprowadzonaw trakcieleczenia,a tak-

go (podstawowe objawy charakteryzujq-

staW iiĘ:śtabiIizuiqcQ uIe1kióienaiczęście;

:6ócznóito'

do m y m i es t , ż e po wi nna on a b yć wyk o na na na po c zqt k u po s t ę powa n ia t e .

sportowej? Niestety sq przypadki,gdzie

inycr'st.oto*,dosćczę-

ieć symbo|eIite-

P*msT"Ąw*wffi T=sTY *EAGFj**TY*ał,tffi

di a gno s t y k is q po ws zec hni ezn a n e .Wia -

stępuieWtedy,kiedy podczas nadmierne|

an ato mi c z n y c h ,

ni c zo ne.

Je s t za I i c za nydo c i ę ż k i c hus zk o dzeń

na trzy fazy: . faza ostrego stanu zapalnego - trwa o k o ł o z4 go dzi ny bqdźnie zn a czn ie dłuzej, . faza naprawcza _ trwa róznie długo, ni em ni e|jedna k dI a f izjo t e r a p e u t ów ważnqinformacjQiest fakt, iżw okres i e do k o ńc a t r zec i ego t yg od n ia od

stawu skokowego.Mamy tutajdo czy-

ur a zu ni e po wi nni ś m ypa t oIog iczn ie

n i eni a z pewny m r o zer wa ni em wi ę -

obciqżaćuszkodzonegowięzadła.Nie-

zadet. Pojawia się masywny obrzęk,

prawidłowe działaniaw tym okresie

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA :::lr:.-,.:r;

Z PRAKTYKI GABINETU

mogq Wpłynqćna trwałe ukształtowanie się struktury ko|agenu,co może skutkować nieprawidłowymi jego

żonego napięcia mięśniowego.Dlatego w dokumentacli medycznej z pierwsze-

dopodobnie będziemymieć do czynienia

g o ba da ni a pr zez l ek a r za do ś ćc zę s t o

iqcych staW. KoIeinym testem oceniajqcym stan wi ę za deł s t a wu s k o k o w e g o je st t e st

parametrami w przyszŁości.W kon-

spotykamy się ze sformułowaniami, któ-

sekwencji wygojone więzadło stra-

re diagnozętakiego uszkodzeniaokreś|aię

ci na swojejwydolności.Nie oznacza

mniej więcej tak: uszkodzenie stawu sko.

to iednak, zeprzez trzy tygodnie noga powinna pozostać w całkowitym

kowego w stopniu ||/|l|. o i|edla większościjest to dośćdziwne, o tyle takie ziawi.

unieruchomieniu.Dopuszczasię tutaj

sko powinno przekazać nam |ednq, dość iasnq i przejrzystqwiadomość- mamy do

stosowanie ruchów biernych Iub czyn-

z patologiqw obrębie więzadełstabiIizu-

bocznej stabilności(zwany również pró. bq przechy|eniabqdźodwrócenia kości skokowej). Polega on na wykonaniu silnego nawrócenia (inwers.ii)stopy z jednoczesnq obserwaciq rozszerzaiqcejsię

czynienia z powazniejszym uszkodzeniem

szpary stawowej po stronie bocznei. Tu-

pełnym zakresie ruchomości(środ-

stawu skokowego, które Wymaga szcze. gó|nej uwagi podczas procesu uspraw-

kowy zakres ruchomoścido granicy

niania.

taj powinniśmyzwrócić uwagę na koniec ruchu (czy iest,,miękki', czy też. ''twar. dy''). Jeże|ijest miękki' a szpara stawo-

no.biernych w prawidłowych osiach i płaszczyznach anatomicznych w nie-

bó|u bqdźdyskomfortu d|a każdejz sekwencji ruchu). . faza przebudowy i dojrzewania- trwa nawet do dwunastu miesiecvod urazu.

Po dokładnymobeirzeniu stawu, na|e-

prawdopodobieństwa mamy do czynie-

konania dokładnych ucisków odpowiednich struktur anatomicznych (zazwy czai

nia z uszkodzeniem ATFL i CFL. Badanie

sq t o m i ei s c a pr zy c zepów i pr zebi egu Rozpoczynajqc diagnostykę stawu skokowego, w pierwszej ko|ejnościpow inniśmyzw ró c i ć u w ag ę n a j e g o w y . g|qd.WieIkość opuchliznyoraz WystęPo-

wa wyraźniesię rozszerza, to z duzqdozq

ży przejśćdo badania paIpacyjnego- wy.

ścięgieni więzadeł).Miejsca uszkodzone powinny być wrażliwe na ucisk.Takq typowq okolicę, $dzie mozna odnotować tkliwośćuciskowq, jest przednia krawędź

wanie (bqdźbrak) krwawych wybroczyn jest pierwszq, bardzo ważnq informacjq,

kościstrzałkowej.

rozległośćkontuzii. Pamię. okreś|ajqcq

Staw skokowy, podobnie jak inne sta-

staie się bardzo obiektywne, kiedy zostanie wykonane podczas robienia zdjęcia RTG, wówczas przy uszkodzonych więzadłachprzemieszczenie kościskokowei w swoich widełkach jest bardzo dokładnie widoczne. O dodatnim wyniku badania polega-

wy obwodowe, może być różnie wydo|ny.

iqcego na odwróceniu kościskokowej, wykonanego przy użyciuaparatury RTG

tajmy, że poważniejszekontuzje stawu

DIatego też,istnieje kiIkatestów funkcjo-

mówimy wówczas, kiedy odchylenie ko-

skokowego (stopnia drugiego i trzeciego) w pierwszych 48 godzinach po kon-

na|nych,które wybitnie okreś|ajq stan tei

ściskokowej w porównaniu do stawu po

Ea

struktury anatomicznej. Poprawnie przeprowadzone mogq nosić znamię dobrego

stronie przeciwnej wynosi lo" (i więcej). Za normę przyjmu|ęsię wartośćdo 5o. Do da t k o wy m na r zęd zie m d ia g n o-

dtures

stycznym może być tutai aparat do USG'

-arut

TilUi]I

tuzji charakteryzujqsię występowaniem

s

terystycznych krwawych wybroczyn. Pa-

badania obiektywnego. Poniże.j zaprezenpopularne i najłatwie|. tuję te naibardziej

cjent odczuwa wówczas bó| podczas zwy-

sze do wykonania.

Uszkodzone tkanki miękkiebędq dobrze

kłegoporuszaniasię, często Wręcz nie iest W stanie przeiśćkiIkumetrowejodIegłości

Badanie występowania tzw. szuflady przedniej(znanei iako objaw lub test szuflady przedniej) polega na ufiksowa-

widoczne, gdyz Ieżqstosunkowo powierz-

rfr,lr]]

chownie. W takiej sytuacji powinniśmy

rfil'ł6T

dysponować dokładnym opisem bada.

niu piszczeliwraz ze sprawdzaniemmoż-

nia, na podstawie którego można rozpo-

wręcz niewykonalne' W takich sytuacjach powinniśmypoIecićunieruchomienieda-

Iiwościprzesunięcia stopy wzg|ędem gol e n i w k i er unk u pr zedni m . B a da ni e t o

częć programowanieusprawniania.

fumiui mre: $@D

nei kończyny, zakazaĆ obciqżaniachorej

powinno być wykonane porównawczo

nogi oraz wysłaćnaszego pacjenta do |e-

dIa obydwu kończyn. 5posób interpretacji wyników jest dośćważny,gdyż nie każdy

bardzo rozległejopuchlizny oraz charak-

bez pomocy ortopedycznej. Wspięcie na palcach iest trudne do wykonania bqdź

karza ortopedy, celem zdiagnozowania cięzkościobrażeń oraz wykluczenia zła. mań w obrębie uszkodzonejokoIicy.Bardzo przydatne jest tutaj wykonanie zdjęć RTG. Warto zaznaczyĆ, iz w przewaza ję-

w tym przypadku wyznacza nam wynik badania na kończynie przeciwnei.Wynik

rluł:lu P

lrcsrn m trn

lllut6lT'!r

Leczenie skręconego stawu skokowego jest ściś|e obuzaIeżnione od wie|kości

l1lrąn

rażenia,które dośćdobrze okreś|awyżej

unull|

wymieniony podziałna trzy stopnie. W jednej kwestii autorzy wszystkich

lffipf'

stawu skokowego. Jeżeli ''wzorcowego'' taki incydent miał miejsce w przeszłości,

znanych mi opracowań sq zgodni - nieza-

T fiT@l'M

Ieznieod cięzkościskręceniazawsze obo-

lpołlM

wówczas za wzorzec powinniśmyprzyj4Ć

wiqzuie ograniczenie aktywnościrucho-

Włee

iż okres ostry i podostry uniemozliwia nam przeprowadzenieodpowiednich te-

wartośćprzesunięciastopy wzg|ędem go-

wei na minimum kilka dni. I nie myś|ę tuta|

cliln!l

leni nie większqniż3 mm. Jeże|iwynik ba-

o unieruchomieniu,tylko o ograniczeniu

mmłń

stów funkcjonaInych z powodu Wzmo-

dania wskazuje na większq wańość,praw-

obciqzaniadanej kończyny.

lMr:eS

ce! liczbie przypadków, na poczqtku postęp ow a nia Iec z n i c z e g o , n i e i e ste ś my w stanie stwierdzić ciężkości uszkodzenia w stopniach przytoczonych powyżej. Powodem takiego stanu rzeczy jest fakt,

46

,,|uźnystaw'' moze być stawem z uszkodzonym aparatem więzadłowym. Normę

ulur ff

PRoPoNoWANEPosTĘPoWANlE FIZJOTERAPEUTYCZNE Po sKRĘcENlUSTAWU SKOKOWEGO

te n m o ż em y uzna ć za , , s o | i dnqno r m ę , ' ty|ko iwyłqcznie wtedy, gdy pacjent ni. gdy przedtem nie doznałurazu skrętnego

llm o!

I tsnia lizustan test lpróhości b sillied$ się

i ru-

tr|iec [varawodozq tniebnie rista|ęcia twięDwei kładlegawei, r RTG b koiJ po

Faza ostra

Ęcei). gno-

Świeżo po urazieproces leczniczybędziesię opierałna ograniczeniuruchomo-

USG.

ści(ewentuaInym założeniuunierucho-

Srze

50.

nerz-

rnienia),elewacjiuszkodzonejkończyny, chłodzeniui uciskaniu miejsc opuchnię.

ffmy

tych. Naszym zadaniem iest zwalczenie

rada-

bó|u i op uch| izny.Jeże |ib ó | i o p u c h Ii z n a

Dzpo-

nie zmniejszęsię w ciqgu 48 godzin od wy. stqpieniakontuzji,koniecznaiest Wizyta ; lekarzaspecjalistyw celu ustaleniapre-

INIE

ryzyjnej diagnozy. Pamiętajmy, ze czas trwania tej fazy jestróżny, itak dla lekkiego skręceniamo. :e trwać do z dni, d|a skręceniall/|lI stopria nawet do tygodnia.

*kich

ZwróĆmy uwagę' ze z naszego (fizio. :erapeutycznego)punktu widzenia unie.uchomieniepowinno skupiaćsię głównie .la ograniczeniu obciqżaniachorej nogi. .V przypadku |żejszychurazów możemy,

ileza-

3 nawet powinniśmy,Wkroczyćtutai z od-

:obo-

rowi ed nimi ćw iczeni ami s taw u sk o k o głóWnie ćwiczenia biernego będź -vego: :zynno-biernego Wyprostu i zgięcia oraz :wiczeniaczynnepo|egajqcena uniesieniu

DWeki obvyżei I

uchoitutai zeniu

rzegu bocznego stopy. Ćwiczeniaizome.

tryczne w przytoczonych kierunkachruchu powinny dobrze Przygotować nam mięśniedo późnieiszych ćwiczeń opo'

popraWę czucia głębokiego.Stosujemy unieruchomieniew formie ortezy bqdźin. ne, zalecone przez lekarza.

rowych' Unikamy wszeIkiejaktywności, która wymuszałabyruch w kierunku uniesienia brzegu przyśrodkowegostopy' Pre.

Na co powinniśmy położyĆgłówny nacisk w tym okresie usprawniania?powinniśmywaIczyćprzede wszystkim z bó-

ferowane pozycje wyjściowew tych ćwi. czeniach to leżeniebędźsiad podparty na łóżku terapeutycznym oraz siad na krześ|e. Taki codzienny cykl ćwiczeń w te| fazie nie powinien trwać więcej niz godzinę na dobę - w myś|zasady, żeodpoczynek jest równie wazny jak cykl ćwiczeń.Powinien zakończyĆ się schłodzeniem stawu oraz nałozeniemopaski uciskoweji chwi|owei elewacii kończyny. Faza podostra

Iem iopuchIiznq.Na zmnieiszeniedo|eg|iwościbó|owych może mieć wpływ wie|e działań f iz jote ra pe ut y czny ch, któ rych rodzaj jest ściśIe uzaIeżnionyod rozległościuszkodzenia.Na|ezypamiętać,że wybitne działanieprzeciwbó|owe moż. na uzy s k a ć po pr zez s t o s o wa ni e p r q d u Treberta, który iest również określanyjako,,masażprqdem impuIsowym''.Głów. nq zaletq tego prqdu iest to' ze można go stosować nawet przy założonymgipsie na kostkę, ponieważ,jak pamiętamy, mamy tutaj do czynieniaz oddziaływaniem segmentarnym,a najIepszymułozeniem

okres ten jest kontynuacjępoprzedniego i może trwać od z do't4 dni w zaIeżności od ciężkości uszkodzenia. Skupiamy się tutaj głównie na zwiększeniu

elektrod w przypadku uszkodzenia stawu skokowego będzie ułożenienr 4 (|ędŹwiowo-krzyżowe),gdzie katoda powinna być

bezbolesnego zakresu ruchomości(bez

JeżeIijestmoż|iwość dojścia do uszko. dzonego miejsca(np. ściqgana szyna gipsowa), poIeca się stosowanie prqdów

ruchu uniesieniabrzegu przyśrodkowe. go), staramy się wyzbyć bólu i obrzęku, wzmacniamy mięśnieoraz wpływamy na

ułożonadoogonowo.

interferencyinych na mieisce o wzmożo. PRAKTyczNA FrzJorERAplA I REH^BtLtrAcJA | 47

ny c h do l eg| i wo ś c i a c bó|owych h ' Bior q c pod uwagę probIem k|iniczny,z którym mamy tutajdo czynienia,podczaszabiegu powinniśmy wywołaćzdecydowanqreakcję czuciowq,w przypadkuobrzęku chro. ni c znego - deI i k a t nqr ea kcję r u ch owq . Unikamy stosowania stałeiczęstot|iwościna korzyść rytmicznychzmian. Zabieg po wi ni en t r wa ć do 2 0 min u t w ilościd o l5 seansów codziennieIubco drugi dzień. A | t er na t y wq s q t ut a j u It r a d Ź wię ki ( U D) . W s t a na c h po do s t r ych d a wka n ie powinna przekraczaćo,5-1Wcm'' Jeże. l i wy m i eni o na da wk a po wod u je zb yt n i Wzrost temperatury, powinniśmyjq obnizyć do około o,3 W/cm', wówczas odczuciatermicznenie powinny być zauważ a I ne.W t y m za bi egu,pop r ze z d zia ł a n ie bi o | o gi c zne,m o ż em y uzyska ćp r zysp ie . s zeni e go jeni a t k a nek . P a m ię t a jm y,ż e w pr zy pa dk u s t o s o wa nia UD w st a n ie za pa I ny m( ś wi ezy m- do 4 B g od zin ) ,n ie możemy wywołać działaniatermicznego. Działanietojest wskazane dIa obrzęków chronicznych' W przypadku wystqpieniaobrzękuświeżego UD powinny być stosowane w formie impulsowej(mikrom a s a z) . W wa|cez opuch|iznqmożemywyko. rzystaćokładyz Iodu (bqdŹ innego tworu s peł ni a jqc ego f unk c ję | o d u ,n p . ,,ż e Iki'') , które powinny trwać okoto 20 minut. Dobre efekty, szczegó|nie po ćwiczeniach, przynosi masaz kostkq |odu oraz naprzem i enne zi m no _ c i epł ekq p ie Ie( p o|e wa . nia stawu wodę). K ł a dzi em yna c i s k na st op n iowe ob c i qza ni e k o ńc zy ny ( jeż e |iIe ka r z p r owa dzqcy nie zaIecicałkowitegozakazu obciqzania).Pamiętajmy,że podczas próby powinniśmy zwrócić szczegó| obciqżania, nq uwagę na obuwie irodzai podłoża,po którym porusza się pacjent. Na|lepszym rozwiqzaniembyłybyćwiczeniabez obuwi a , na pr zy c zepny m i st a b iln ym ( t wa r dym) podłożu. B i o r qc po d uwa gę Ć wicze n ia ,m oż e ' my pozwolić sobie tutaj na znacznie więc ej ni z w bezpo ś r edni mokr e sie p o u r a zi e. J eż eI ini e m a pr zec iwwska za ń or a z r o dza i uni er uc ho m i enia n a t o p ozwa la ( uni er uc ho m i eni e jes t ściq g a ln eszyn : a gipsowa' orteza) naIeżyrozpoczqćwykonywanie ćwiczeń biernych z e|ementam: rozciqganiaw granicznychzakresachru.

Z PRAKTYKI GABINETU

rI I

N

chomościdIa ruchów zgięcia podeszwowego i grzbietowego. Wraz z postępem

|!.{. P'" pu Fk

treningu,naIeżynauczyćpacienta samodzieInegowykonywania takich ćwiczeń (ćwiczenieza pomocq zwykłegoręcznika:

!ro!ą. !ro-

zahacza za stopę i przyciqga palce do sie. bie - ćwiczy zgięcie grzbietowe stopy)' Aktywizujemy również stawy paIców oraz

F"e ld o

staw ko|anowy (zgięcie iwyprost z obciqżeniem- tutai obciqzeniem może to być

|ę*i

n p. s zyna gip sow a na k o s tc e ). Mo żn a próbować wykonywać ćwiczenia czucia

Fń' fnie Pzehni

głębokiego za pomocQ przyborów (dysk korekcyiny,specialne pochy|niedo ćwi. czeń stawu skokowego, deski uchy|ne/

iooiod-

/równoważne).Ćwiczeniaproprioceptywne wykonujemy w pozycji siedzqcej bqdź stojqcej'ale z minimaInymobciqżeniem.

pie-

Unikamy unoszenia brzegu przyśrodko-

Eże Erie

wego stopy. Do tych ćwiczeń dobrze za. bezpieczyć się odpowiednim rodzajem

in i e Lre-

plastrowania,które ograniczy ruch uniesienia brzegu przyśrodkowego(nawró-

rzę

cenia).

|5tq. lbyć

Finalnie,pod koniec fazy podostrei, powinniśmyw prow ad z i ć ru c h y o k ręż. ne stopy - czynne' bez zadnych oporów,

i^,. hi"

kro-

ewentualniew wodzie. ykorcru h"),

Faza stabi|izacyjna - powrót funkcii, powrót do uprawiania zajęć sporto.

.Do-

wych

!rch, sze

Fazę tę można przypisać na okres od okołotrzeciego tygodnia od urazu.Jej koniec iest Wręcz niemoż|iwydo dokładniej. szego okreś|enia_ o wyleczeniu kontu-

n'va: obr ob-

zji pacjenta powinien powiadomić |ekarz będźprowadzęcy fiz|oterapeuta.okres

ńb.v

ten charakteryzujesię szybkim powrotem

Egół.

utraconychfunkcji kończyny. Często my|-

l po Eym

nie kusi pacjenta do podjęcia przedwcze-

obu-

moze doprowadziĆ do powtórnej kon. tuz.ii.W tym czasie powinniśmyuzyskać bezbolesne,pełneobciqżeniekończyny. )oruszaniesię w celu wykonaniacodzien-

nń/a-

snei, zbyt dużej aktywnościfizycznej, co

warpże.

rych czynnościnie powinno sprawiać pa:jentowi problemu.

)wig I UTEF

orai

Pod staw ow ym cel e m n as z e g o p o stępowania iest zwiększenie zakresu ru-

wala iłyna

:homościstawu skokowego We wszyst
ryko tarn' ń ru.

il

wzmocnienie podstawowych mięśnista. bi|izujqcychten staw. Szczególnie po.

L

winniśmy skupićsięna mięśniu strzałkowym oraz piszczelowymprzednim.Nie oznaczato jednak,żepozostałemięśnie mogq zostaćpominięte.Bardzopomoc. ne sq tutajćwiczeniaz taśmami e|astycznymi,które mogębyćwykonanew formie koncentrycznej, ekscentrycznej i izotonicznejoraz inne,jak na przykładstanie na piętachz uniesieniempa|cówstóp ponad podłoze,akcentujqcuniesieniebrze. gu bocznegostopy(ćwiczenie równoważpolecasięwykonaćje no-wzmacniajqce' przy drabinkach). Dodatkowqtrudnościq będziewykonaniew tej pozycjipóŁprzy. siadu,ewentualnepoleceniewykonania marszuna piętachpo miękkimmateracu. Aby wzmocnićmięśnie odpowiedziaIne za zgięciepodeszwowestopy'polecasięwykonaniewspięćna pa|cachz pozyciiwyiściowej sumo''bqdźwspina,,przysiadu niesięna palcachw różnymułożeniu stóp (w inwersji, ewersji,ułożeniu neutralnym). Bardzodobrymsposobempodwyż. szeniawydolności fizycznejmięśni nas jestodpowiedniozmodyinteresujqcych fikowanytreningrowerowy.Poprzezodpowiednieumocowaniestóp do pedału roweru'możemytak zaordynować ćwiczenie,aby miałoono swó,idużywpływ zarówno na prostowniki'jak i zginacze stawuskokowego. Tak naprawdęi|ość iiakość ćwiczeń tutaiod wiedzyi inwenc|i iest uzależniona twórczeiosobyprowadzqcej zajęciarehabiIitacy|ne. Ważneiest,aby przestrzegać podstawowychzasad bezpieczeństwa (np.odpowiednieobuwie)oraz nie wykonywaćĆwiczeń,które w sposób patologiczny obciqżaĘbyprzedziałboczny stawu. Te iinne ćwiczenia wymagajqwykony. waniatreningurozcięgajqcego dIakazdego z trenowanychmięśni, szczegó|niedIa mięśnia tróigłoWegołydki. Bardzodużqwagęprzykłada siętutaj do treninguproprioceptywnego. Wpierw rozpoczynamyzajęciaod ćwiczeńpro. stych(staniez zamkniętymioczamina róż'nym podłożu), staniena jednejnodze, ba|answ staniuna iedneinodze,ćwiczenia obunóżna speciaInych p|atformach uchylnych,piłkachkorekcyjnychze stopniowymutrudnianiem utrzymaniarówno. wagi- rozpraszaniem uwagi,np.podawaniemsobiepiłki,odpowiedniećwiczenia

na zwykłejdeskoro|ce.Wraz ze wzro. przechodzisię do ćwistem sprawności czeń dynamicznych na różnympodłożu, ażw końcuwykonujesię ćwiczeniabiegowe ze stopniowowzrastajqcq bqdźdy. namiczniezmiennqszybkościq (np' bieg po koperciezróznqprędkościq na sygnał . ćwiczenied|apacjentaw końcowejfazie procesuusprawniania, powracajqcego do zajęćsportowych).KońcowymsprawdzianemdIanaszegopacientasq ćwicze. nia wykonanew bieguz pełnqprędkościq iw zmiennymkierunku. Jeżelisq one moż|iwe do wykonania, wówczasmożemy choremupozwolićna powrót do za. jęćsportowych. PROFILAKTYKA Na|eż ymieć ś w iado mo śĆ, ze raz uszkodzonystawskokowyIubisię,,odezwać,,w przyszłości, szczegó|niew przypadkutakichsportów,jak koszykówka, siatkówka,dyscypIinybiegowe,tenis. D|ategoteż w końćowychetapachrehabi|itacii po|ecasię stosowaćróznego rodzajuzabezpieczenia, takieiak odpowiedniestabilizatorystawu,buty z wysuniętqpodeszwqpo stroniebocznejlub plastrowanie (tappingsporstabilizacyine pamiętać' towy).NaIeży żekażdorazowe stosowanietego typu pomocyortopedycznejbez speciaInych ćwiczeńwzmacniajqcychmięśnie wpływajqce na stabi|. ność stawumożeprzynieść więcejszkody niżpozytku.D|ategoteż,w przypadku zdecydowaniasię na któryśw wyżejwymienio nychspo so bów o chr o nyp rzed po no w nymLr r az em, ser decz n iep olecam kontynuowanie,wręcz wpIecenie ćwiczeńwzmacniajqcych staw skokowy w cyk|treningowy.Ty|kotakie postępowaniepozwoliustrzecsportowcaprzed koIejnqkontuz.iq. Kończqccyk|rehabiIitacyiny, poleca się wykonaćopisanejużw tym artyku|etestystabilności oraztest funkcjonalny,jak na przykładskokw da||ubwzwyż na jednejnodze.Wpierw,po odpowied, niejrozgrzewce,skok oddajemyna nodze zdrowej,potemna chorej.D|akażdei nogipowinniśmy wykonaćpo trzy próby. Z testu tego, wynik,jaki będzienas interesował,będziewynikiemnailepszymdla nogi leweji prawej.Wynikbadanianogi PRAKTYoZNAFtzJorERAptAI REHABTLITAoJA | 4g

Z PRAKTYKI GABINETU

kowania się do nich. Programów postępowania po kontuzji tegoż stawu iest niema| tyle, i|ejest osób zajmujqcychsię rehabili. taciQtei jednostkichorobowej. D|atego też uważam, ze aby prawidłowo zapIanowaći przeprowadzićkomp|eksowy proces usprawnianiapo skręceniu stawu skokowego, na|eżyoprzeć się przede wszystkim o dokładnędiagnozę Iekarskę.To właśnieWytyczne postaWione przez tq osobę powinny być szkieletem koIejnych,iuż rozbudowanych eta. pów rehabilitacji' Na|eżyzdać sobie sprawę z Łego,że go t o wy pl a n us pr a wn ia n ia n ie za wsze załatwiza nas całqpracę. Zawsze będę powtarzał, ż"ekazda kontuzja iest inna, każdystaw iest inny,u kazdego pacienta różny jest również czas powrotu do okrer-, ;:.1

trl

i€ . ,;..-

ś|onychczynności.D|ategoteż dane okresowe dla poszczegó|nychetapów rehabi. Iitacjimaję charakter czysto orientacyjny' przez co, pokusiłemsię o dośćogó|nikowe ich przedstawienie.

niekontuzjowanejbędzie stanowiłnormę (loo%),a nogi kontuziowanejbędzie obIi-

pienie kontuzji'jest częste w wywiadzie, powtarzajqce się skręcenie stawu skoko.

Każdyfizioterapeutapowinien umieć wykazać się umiejętnościq improwizacji,

czony w odniesieniudo otrzymanejwcześniejnormy (proste równanie ,,nakrzyi,,).

wego. Taki stan świadczyo istnieniu prze-

opańej na fachowej i rzetelnejwiedzy me-

w|ekłejniestabiIności stawu.

dycznej' Gdyżod tego właśnieza|ezyforma itreśćprogramowanego przez nas in-

Wynik na poziomie 9o%będziezadowaIajqcym' który pozwoli pacientowi powró.

PODSUMOWANIE

dywidualnegoprocesu usprawniania.I

cić do zajęćsportowych. Bezwzg|ędnymprzeciwwskazaniem do kontynuowania zajęćsportowych i rekreacyjnych, które spowodowały wystq.

Zagadnienia dotyczqce programów rehabilitacjipo kontuzji stawu skokowego sq dośćtrudne do ocenieniai ustosun-

WOTCIECHWOLSKI Mgrfzjoterąii

I

BTBLTOGRAF|A:

1. S. Brent Brotzman' Kevin E. \Ni|k,Rehobilitacjaortopedyczna' Redakcja wydania l polskiego Artur Dziak. Tom 2. E|sevierUrban & Pańner' Wrocław 2oo8. 2 , Tr a u m a to l ogiosport owdpodreda kcj qJ.ca r|ickeig oiW. M. K usia. Wyd anie ||. Pań stwowyZakŁad Wyd awnictwLe karskich, Warsz aw a1 9 8 8 . 3 . J. Ba b e c k i ' A.Dzia k,Zła m a n ia kośc iizwic h n ięc ia stowów. Radyd laozdrowie ń ców. , Wydanie I l|, Pań stwowyZakład Wyd awnictw Lek arsk ich. Warsz aw a 1973. 4. A.Dziak,Z.Rusin,Traumatologiosportowa.Poradnikdlatrenerd.centra|nyośrodekSportu,Warszawa2ooo' 5. Dziak Artur, Tayara Samer, Urazy i uszkodzeniaw sporcie,Wydawnictwo Kasper, Kraków zooo. 6 . Jo n C. Th o m pson ,At ldsdn dt om iiort opedyczn ej N e tte ra, Else vie rUrban&Partne r, Wroc{ awzoo7. 7. A. Bochenek' M. Reicher' Anatomia człowieka,Tom I.Wydawnictwo Lekarskie PZWL' Warszawa 2oo7. 8. Meir Nyska, Cideon Mann, The unstdbleankle,Human Kinetics Publisher.zoou. 9. R. Słoniak' T. Tittinger' Taping sportowy w rehabilitacji. Atlos Zabiegów, Fizioterapia Rafał 9oniak, Rzeszów zoo8. 1o. ortopedia, traumatologia i rehabilitacja narzqdów ruchu pod redakcjq S. Piqtkowskiego, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich' WarszaWa 199o. 11. NowotnyJ, PodstawyFizjoteropii.Częśćz.WydawnictwoKasper, Krakówzoo4. 12. Rona|d McRae, Klinicznebadanie ortopedyczne pod redakcjqT. Gaździk,Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław 2006. lJ. Klaus Backup. Testy klinicznew badaniu kości,stawów i mięśni, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2oo8. l4. David E. Brown' Randa||D. Neumann.Sekrety ortopedii.wydanie I polskie pod redakcjqA. Dziaka. E|sevierUrban & PartnerWrocław zoo6. 15. KasprzakW., Mańkowska A. Fizykoterapia.MedycynaUzdrowiskowaiSPA, PZWL 2o1o. 16. Mika T., Kasprzak W. Fizykoterapia,PZWL 2oo1.

I

50

|

PRAKTYCZNAFtzJorERAprAI REHAB|L|TAoJA

I

Z PRAKTYKI GABINETU

' em a t - -Li l i

r:a wi
ffiffiffi&ffiffiŁ€ € - &*sśą

w stwardnieniu r ozsianym

ęio

a \ v l o( iel e-

, i ,' s ze i n n a,

emat stwardnienia rozsianego jest obecnie wyjqtkowo popu-

oKre-

larny.W ostatnim dziesięcioIe' c i u po ws t a ł S zer eg p u b lika cji,

okre-

doniesieńi badań odnośnie te,iże choroby. Nastqpił znaczny postęp w jej diagnozo-

ń r h;

,r'jnY' niko-

waniu,Ieczdo dziśdnia etioIogiapoZostała nieusta|ona. Wiadomo za to na pewno' że będęc chorobq ośrodkowegoukładu

rnieć

nerwowego,dotyka ona pierwotnieosło-

:acii,

nek mieIinowychnerwów, tworZqc typo- ogniskatkanki we plakidemielinizacyjne

'rmer forrs in-

r.I

f

nerwowej, w obrębie której aksony pozba wi o ne s q m i eI i ny . SM jest chorobę przew|ekłę, trwajqcq całeżycie,|ednak stopień nasi|eniai dynamika rozwoju sę indywidua|nedla każdego przypadku. Znaczna utrata funkcii zmienia całkowicieżyciepac|enta,dIatego też prob|emyzwiqzane ze stwardnieniem rozsianymdotyczqnie ty|kochorych, aIe także ich rodzin, przyiaciołi Wszystkich z ich najb|iższegootoczenia. StanoWi to istotny prob|em społeczny,ponieważ na całym świecieżyjeponad z mln pa c i ent ów z S M , w wi ę k s zościlu d n ości pochodzenia europejskiego.Dlatego tez

C'AW

niezwykle pozytywnym zjawiskiem jest

iii'

t r wa jqc y o bec ni e t r end na p osze r za n ie wiedzy i świadomości społecznejw zak r es i e di a gno zo wa ni a i t er a p ii ch or ych pozwa|ajqcyim, ich rodzinom' per;,.*,'' '', medycznemu i wszelkim zain@pelowi teićsowanym pogłębiaćswoję wiedzę tt^,,

odrębnym zagadnieniemjest Ieczenie brak poznanejetiologiichoroby , ze nie ma dostępnychIeków itektóre powodowałybycałkowita:e.śtwardnienia rozsianego.otr's:e*'

1i!':::i

'.IPRAKTYCZNAF|ZJoTERAPlA ą=_::

Z PRAKTYKI GABINETU

istnieieszereg farmakoterapeutyków,które spowaIniaiqproces postępu choroby,

Cexem fizjoterapiijest więc Lltrzymanie sprawnośclmotsrycznej pacjenta na maksyrnalnie wysokim poziornie, adekwatn3rryl do uszkodzęnia somatyerneg* w cbrębie o{JIn{.

lecz nie usuwajq przyczyny. D|ategoteż tak istotnym jest akurat w 5M działanie fizjoterapeutyczne,które stosoWane per. manentniei holistyczniedaje współmierne rezultaty.Należyjednak podkreś|ić, żete. rapia taka trwa latami, praktycznie przez całyokres choroby, z przerwami w okresie zaostrzania się choroby (rzutów).

FIZJOTERAPIAWSM Fizioterapia w stwardnieniu rozsianym polega na wykorzystaniuruchu, za-

niezbędnedIa utrzymaniaprawidłowych

biegów fizykalnychoraz masażu.Najko-

czynnościżyciacodziennego [l, z]'

rzystniei iest, gdy te wszystkie powyzsze składowesq ze sobq połqczonew postaci

Za pomocqfizjoterapiiIikwidujesię następujqceobjawy: _ " obniżonenapięciemięśniowe wiotkość,

terapii skojarzone.j,działajqcna wszystkie częściaparatu kostno-mięśnioWego' nerWowego i krqżeniowego.Wtedy to korzy-

' po dwy zs zo ne na pi ę c i e m i ę ś ni o we - spastyczność, o przykurczewięzadłowo-mięśniowe,

ścize stosowania fizjoterapiisę najpełniejsze i utrzymujq się re|atywnie długo po zakończeniu Ieczenia'

' zaburzeniarównowagi i koordynacii " bó| [ l ' z] .

proces usprawniania,naIezy P|anu'iqc pamiętać' że u chorych na SM powstajq znaczne deficyty motoryczne, co prowadzi

KINEZYTERAPIAW SM

do ograniczenia ich aktywnościruchowej,

:_ :*{ _:

x

mościw stawach oraz zmniejszajęce spastyczność, * ćwiczenia dynamiczne zwiększajqce nie tkanek oraz ogólnq kondycję,wydoIność oraz odpornośćorganizmu, ' ćwiczeniaoddechowe zwiększajęce wydoIność układuoddechowego'rozIuźniajęce, relaksujqce, . ćwiczenia równoważne poprawiajqce równowagę, ułatwiajęcesamokontro|ę nad organizmem i stabilnoścprzy poruszaniusię, ' ćwiczenia koordynacyjne poprawiajęce zbornośćruchów, ułatwiajqceIo.

suje się w formie ćwiczeńmięśninie ty|ko

go okreś|ajqc ce|ew fizjoterapiiSM, na|eży

objętychniedowładem,ale równieżkom-

uwzględnićfakt, że powodem postępujqcego deficytu jest nie tylko pierwotne

pleksowo wszystkich mięśniorganizmu, takze tych nieobjętych niedowłademspa-

podczas wykonywania czynnościży-

uszkodzenieistoty białei,ale również na-

stycznym Iub hipotonię.

cia codziennego [3].

Kinezyterapię(terapię ruchem) sto-

W składćwiczeń fizycznych wchodzq: n ćwiczenia rozciqgające . zwiększajqce eIastyczność mięśnii zakres rucho-

komocię, ' ćwiczenia izometryczne pozwaIajęce kontroIowaćnapięcie mięśniowe

oczywiściekażdyplan ćwiczeń bezwzględniemusi być konstruowanyindywi.

nościmotorycznei pacienta na maksymalnie wysokim poziomie, adekwatnym do uszkodzenia somatycznego w obrębie oUN. Na|eżypodkreś|ić, żeżadenobjaw choroby nie możebyćtraktowany jako samoistnycel fizjoterapii,tyIko jako składowa częśćcałoścideficytu ruchowego' oznacza to, że niemoz|iwyjest niedowład bez towarzyszqcychnieprawidłowości napięciamięśniowego'które z ko|eiwywofuje ob.jawyzmęczenia, zaburzeń koordyna. c.jiiw konsekwencjiograniczeniezakresu ruchów. Dobierajęcwięc środkii metody fizjoterapii,trzeba mieć na uwadze wie|okierunkowy |ej WPłyW.oznacza Ło, iz przy. kładowo,niweIujqcprzykurczemięśniowe u chorego na SM, na|eżywpływać równieżna równowagę iinne funkcie,które sQ

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

=

:,i

poprawiajqceodżywiesiłęmięśniowę,

a w konsekwencjido zmniejszeniaaktywnościwe wszystkichsferach życia.Dlate-

kładajęcesię wtórne ograniczenia aktyw. nościchorego (ak i n e z j a, ry s. 1). c e l e m fizjoterapiijest więc utrzymanie spraw-

52

:E

Rys. 1.SKUTKT oBNrzoNEJAKTywNoscrFrzyczNEJWSM t2l

:il

Z PRAKTYKI GABINETU

duaIniedo potrzeb imoz|iwościchorego, dIategoteż nie ma iednego uniwersalne. go zestaw u dla pa c j e n tó w z S M. K az d y

d z i e n ny c h ć wi c zeń na pi ę ć po ś l a dk ów u chorych majqcych prob|emy z nietrzy-

strów dynamicznych (kinesiotapów) oraz innych przyborów pozwalajęcychutrwaIić

maniem moczu.

i przedłuzyĆefekty wypracowane za po-

K o lejny m wa ż ny m a s pek t em jes t

chory musi zostaćnajpierwzbadany,aby móc usta|ić,który rodzaj ćwiczeń naIeży zastosować'a które Wye|iminowaćz pro'

I

J a k wi da ć , k i nezy t er a pia je st b e zW zg| ę dni ews k a za na dl a o s ób z SM i t o

gramu leczniczego. W zwiqzku z czym - usta la jq c p rogra m tre n i n g ó w , n aIe -

lepszejdyspozycjido Ćwiczeń(pacjencize

z y pa mięta ć' ż e co d z i e n n a re h ab i |i tac j a powinna obejmować takie zadania, któ.

stwardnieniemrozsianymczęsto ź|etoIew godzinachporannych)' rujqaktywność

dujqc e pr zy k ur c ze, zwi ę k s za jq ce sił ę m i ę ś ni o wę ,po pr a wi a | qc e r ówn owa g ę

re w maksymalny sposób aktywizuię ornie. ganizm' nie wywołujqcjednocześnie

Nad to ni gdy bezpo ś r edni opo po s i ł k u, a raczej godzinę, półtorej przed posiłkiem. Wazne jest również to, aby nie do-

przyjemnych skutk ó w u b o c z n y c h , n p . zwiększenia spastycznościpo zaięciach

ljqce rrvie-

nym elementem iest takze zastosowanie

ffiut

ćwiczeń rozpoznawania czucia ułożenia własnegociała. W pozycji stojqcejczy sie-

, roz-

dzqcej,a nawet Iezqcej,gdyż zaburzenia czucia głębokiego,tak częste W stward-

r]qce

n ieniu rozsianym' u tru d n i ai QW s Zy s tk i e fazy rehabilitacji.Ponadto w wielu przy'

ntro-

pa d kach konieczn e j e st d o łq c z e n i ec o -

Iiqce

mocq ćwiczeń.

u chorych na SM. Na|ezy wybrać stałę, optymalnqporę dnia, kiedy jest on w nai-

z e W zg| ędu na p rz e g rz an i e o rg an i z mu (ćwiczyc w pomieszczeniachprzewentyIowanych,jednak bez przeciqgów)' Istot-

tjęce

uwzg|ędnianie rytmu okołodobowego

prowadzaćdo bó|u i przemęczeniaorganiZmu oraz nie trzymaćsięjednegozestawu

nie tylko ze Wzg|ędu na działanieIikwi.

i koordynację,ale również uczqce funkcjonowaniaw grupie i akceptaciisamego siebie [2, 3, 4].

FIZYKCITERAPIAW SM Fizykoterapiaw terapii stwardnienia

ćwiczeń.o i|eto moż|iwe,możnarównież stosowaććwiczeniagrupowe' gdyz majq

rozsianegotraktowana jest głóWniejako

one korzystny wpływ na pac.ienta,Wprowadzajqc system zdrowej rywalizacjispor-

składowa pomocnicza leczenia,słuzqca pr zede ws zy s t k i m zwa l c za n iu lu b za p o-

towej, lednak pod warunkiem,ze chorzy podzie|enisQ na grupy o zb|iżone.i moż|i-

i wiotkobieganiunasiIeniaspastyczności

wościpsychofizycznej'

W tym celu stosuje się szereg zabiegów

ścioraz przygotowaniu do kinezyterapii.

Warto równiez dodac' że w procesie

fizykaInych,do których należq:kriotera.

te rap ii r uc hem wa ż nq r o | ę o dgr y wa za . stosowanie różnego rodzaju ortez, p|a'

pia, hydroterapia, elektroterapia, ultradŹwiękii inne (tab. 1).

przy r\via:e lolIaję'Owe .i :. , .t L y -

OLR

URZĄDZENlE IM IEJSCOWEJ

Urządzen

tkanki osiąg

jestdomiejscowego wychładzania

parciekłego któreuWy|otu dyszy azotu' -1600c

\^lywr-

* *

$r iomed pol

)K

zakresu

fizycznego stosowania Inych

KRIOMEDPOL Sp.z o.o. 272 ul..Warszawska StareBabice 05-082 21 te|.2275293 7331905 tel.22 21 fax2275293 [email protected] www.kriomedpol.pl

UMOZLIWIAMY U TESTOWANIE tel.502 PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABLL -

Z PRAKTYKI GABINETU

MASAZ W SM

t*

T AB. 1. ZES T AWI ENI EZABI EGOW FI ZYKALNYC HS T OS OWANYC H W LEC ZE N I U S M I 5 I

Masaż.jestmetodq fizjoterapiiwzbu. dzajqc4wieIe kontrowers.jiwśród spec,iaIistów zajmujqcychsię SM. Jedna grupa wykIucza całkowiciestosowanie u chorych na SM masażuk|asycznego,uznajqc

Krioterapia

Stosowanaw postaci|oka|nej: okładówkostką|odu|ub schłodzonym zeIem,lokaInychgazowychkqpieIikriostymu' |acyjnychnajczęŚciejciekłymazotem|ubdwut|enkiem węg|a na mięśnie spastyczne. W postaciogó|nej:komorykriogeniczne, zmniejszajqcenapięciemięśniowe'

Hydroterapia

Stosowanaw postacikqpieIicałkowitych Iubczęściowych, zmniejszających napięciemięśniprostownikówi ułatwiające wykonywanieruchówczynnych. Kąpie|i|eczniczych: so|ankowychi perełkowych, zmniejszającychprzykurczew stawach, okładów:parafinowychi borowinowych. pzynoszącychu|gę napiętymmięśniom. W przypadkunietrzymaniamoczu moz. na stosowaćtamponyborowtnowe(baIneoterapia).

Elektroterapia

Jonoforeza działa1qca pzeciwbó|owo, przeciwprzykurczowo. Kąpie|ee|ektryczno-wodne,działĄącena mięśniewiotkie (katodana karku)i spastyczne(anodana karku)orazprzeciwbó|owo' Prądydiadynamiczne, zmniejszającebó| oraz napięciemięśniowe' ElektrostymuIacja przywracĄqcasiłęmięŚniową, mięśni, reedukującamięsieńwiotki,mięŚniepęcherzamoczowego. MetodaHufschmidtadotyczącagrzbietowejczęścirdzenta, obniżająca przez pobudzenieantagonistów. napięciemięśni TonoIiza,obniżajqcanapięciemięśniowe. Prąd Trabeńa, działĄącyprzeciwbó|owo. TENS' działajqcy siIniepzeciwbó|owo. Stosowanieelektroterapii możebyĆograniczone,ze wzg|ędu na Uszkodzeniew SM połqczeńneurona|nych.

UItradŹwięki

Tradycyjne'obnizającebó| i napięciemięŚniowe. Fonoforezy,po|egające na wprowadzeniuleku u|tradŹwiękami.

Światłolecznictwo

Lampa Soł|ux: filtrniebieski(pzeciwbó|owo,uspokajajqco), fi|trczerwony(obnizająconapięciemięśniowe).

ten zabieg za wyjqtkowo szkod|iwy.Dru. ga grupa z kolei zalecawykonywanierozIuźniajqcego masażuk|asycznego. obecnie większośćopracowań przy. chy|asię do stwierdzenia,że stosowanie ma sażuk| asyc z n e g oj e s tj ak n aj b ard z i e j w skaza ne, po n i e w aż k o rz y stn i e w p ły Wa na poprawę aktywnościchorych. Ponadto stosowanie tego rodzaju masażu na: grzbiecie,mięśniach przykręgosłupowych oraz poś|adkach powoduje roz|uŹ. nienie mięśnik o ń c z y n d o |n y c h ,a c o z a tym id zie, p opraw i a z d o In o ś cIi o k o mo rrrina

nerionl'r

ordynacjamasażuklasycznegow SM przedstawiasię następujqco: grzbietu- głaskanie, rozciera' mięśnie nie, ugniatanie,słabawibracja, * mięśnieprzykręgosłupowe_ głaskanie, rozcieranie,rozcieranie punktowe' przetamywanie mięśni,piłowa. nie mate i dużeoraz wibracja, u masażpośIadków* głaskanie,rozcie. ranie,ugniatanie,wibracja[6].

POBSUMOWANIE Na za końc z e n i e i e s z c z e raz W arto pod kreślićszc z e g ó |n 4 ro Ię,j ak ę o d g ry w a fizjoterap i a w z ap o b i e g an i u p o stępowaniu deficytów neuromotorycznych stwardnieniarozsianego.Właściwie jest ona jedynym bezspornie zaakceptowanym przez wszelkie środowiskamedyczne postępowaniemterapeutycznym,które wywołuje wszelkie korzystne efekty leczniczeprzy jak najmniejszychefektach

ubocznych. DIategoteż fizjoterapiajest

ps y c ho l o gi i ,s o c jo l o gi i i in n ych d zie d zin

wręcz nieodzowna praktycznie na kazdym etapie postępu tejże choroby (wy.

życiabezpośredniozwiqzanych z prawidłowqfunkcjonalnościq pac,ientaz SM. I

łqczajqcokresy rzutów). Należyjednak dodać,że aby osiqgnqćoptymalne rezu|. taty,konieczneiest zestawienierehabilitac|iz innymidostępnymiiakceptowaInymi metodami terapeutycznymi.W tym celu niezbędnajest współpracainterdyscypIi-

MAGDALENAZABOWKA 1V18rJĘzJaterap t1'

narnego zespołuspecjaIistówmedycyny,

ffi _"_1"i:_"_:Tl: l. SeImajK.,stwardnienierozsiane,Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań zoo6 r' z . S e | m a j K . ( r ed') 'St wa rdn ien ierozsia n e_m a t erioĘzkonfe re ncjinaukowo. szkole niowe j, Me dycynaPraktyczna, K rakówzoo6r' 3 ' W o s z c z a k M , P ost ępowon iereh a bilit a cyj n ewst wa rd nie niurozsianym, wyd. V iaMe d ica, , , Po|ski Prze g |qd Ne uro|ogiczny', 2006, to m 1 , 3 ' 1 3 0 . 1 3 3 ' 4. Berkowicf T', Selmaj K., Leczenieobjawowe stwardnieniarozsianego,wyd. Via Medica, ,,PoIskiPrzeglqd Neuro|ogiczny',2oo5, tom 1,3, str.D4_129 5. Kowa|czyk S., Materiały multimedialne ,,centrum Rehabilitacyjne d|a chorych na SM w Bornem-Sulinowie'', kwartalnik impu|s',, ''Pozytywny nr ozlzooT 6 ' M a g i e r a L . , K la syc zn ym a sa żleczn ic zy.Teoria ipraktyka, wyd'Bio'S tyl, K rakówl997r.

-'l 54

| I

pRAKryczNAFtzJorERAptAI REHAB|L|TACJA

;,= UB la

L

pe

'lgę DZi!r'o. t g.

Ęp ia, il^/.

:Ć Zl n

ęw i \1.I

FIZYKOTERAPIA

ap aI e n i en ad k ły k c i ab o c z n e g o koścrami i e n n e j ,p o to c z n i e n azywane jest zespołembo|esne.. =::.]- go łokcia.Jest to zespół bólo' wy tkanek miękkichpołożonychbocznie w stosunku d o staw u ło k c i o w e g o , p o chod zqcy najc z ęś c i e zj u s z k o d z o n y c h

nych łokciach,wykonywanie ruchów podobnych jak przy wyrywaniu chwastów l u b depi l a c ji .

dzeniem przyczepów mięśnianawrotnego obłegoIub mięśniazginaczapromienio-

Bardzo podobnę jednostkęchorobowę jest zapalenienadkłykciaprzyśrodko.

można upatrywaćw wyniku sumowania się mikrourazów lub zespołu przeciqzeniowego wskutek powtarzaInychruchów

wego kościramiennejczęstookreśIane ja.

p rzyczep ów mi ęś n p i ro sto w n i k ó w p a|ców, które przyczepiajqsię do nadkłyk' cia b oczneg o k o ś c rami i e n n e |.E ti o Io g i a

wego nadgarstka. NajczęstszĄ przy czynę

nadgarstkawbrew oporowi (np. gra w golfa, rzucaniepiłkqbasebal|owę).

:.,:;;:

Przy obu schorzeniachleczeniew stanie ostrym polega na czasowym unieruc ho m i eni u ( wy po c zy nk u ) z wł q cze n ie m

najczęściej zwiqzana iest z przeciężenia. mi i/ lub drob ny mi u raz ami w z y c i u c o -

ni es t er y do wy c h I ek ów p r ze ciwza p a Inych (doustnie lub miejscowo).Korzyst-

d ziennym i spo rc i e w y c z y n o w y m. Bó | może występować w okolicy stawu łok-

ny efekt daje takżewłęczeniedo procesu l ec zeni a w s t a ni e po do s tr ym i p r ze wle kłymfizjoterapii(szczegó|nie zabiegów

ciowego po stronie bocznej lub promieniow a ć,zgod ni e z p rz e b i e g i e mmi ęś n i a' w kierunku prze d rami e n i ai n ad g arstk a.

f i zy k a l ny c h) .J eż eI iza bi eg i n ie p r zyn ios ę po pr a wy ' m o zna r o zwa zyĆ za st oso. wanie unieruchomieniakończyny górnej,

B óI możesię na s i I aćp o d c z as o d w rac an i a ora z w yprostu p rz e d rami e n i a.D o p rz e _ ciqżeniai urazów tego przyczepu najczę-

zgiętei pod kqtem prostym w stawie łokc i o wy m . W po jedy nc zy ch p r zyp a d ka ch

ściejdochod zi w w y n i k u w y k o n y w an i a na p rzemienny c h ru c h ó w p ro s to w an i a

k o ni ec znem o ż e o k a za ćs ię |e cze n ieop e -

i odw ra ca nia na d g ars tk a (n p . u z y w an i e

r a c y jne,po I ega jqc ena uwoIn ie n iu r oz. cięgna mięśniaprostownika wspó|nego

śrubokręta,odbijanie piłkiz backhandu p rzy zg iętym ł o k c i u ,p o d c z as p i san i a n a kla w ia turzekomp u te ra c z y w c z as i e g ry na pianinie).Ze w z g l ęd u n a mo n o ty p i ę ruchow ę pod czas w y k o n y w an i a p rac y doleg|iwość ta może występować u stomatoIogów, elektryków, masazystów,

ko łokiećgolfistyIub oszczepnika.Jest to zespót bóIowy tkanek miękkich połozo.

garncarzy,śIusarzy.Doleg|iwościmogę także współwystępować przy noszeniu ciężkichprzedmiotów przy Wyprostowa-

nych przyśrodkowo w stosunkudo stawu łokciowego,zwiqzany na|częściej z uszko-

paIców. NiewieIkiedoIegIiwości bó|owe mogq utrzymywać się nawet kiIkatygodni po za k o ńc zeni u l ec ze n ia . W t a kich pr zy pa dk a c h na I ezy uni ka ć czyn n ości obciqżajqcychstaw łokciowy' Korzystne bywa takżestosowanie opaski na przedramieniu,zwykle 5 cm poniże|stawu łok. ciowego, która zmniejsza napięcie mięśniaprostownika paIców.

TAB. 1,PRoPoZYCJE ZABIEGoW, KToRE N/oGĄ ZoSTAC ZLECoNE W ETEZoPATIACH STAWU ŁoKcIoWEGo CH O R O BY

: Zabiegioziębiajqce(zimneokłady,kompresy, Prqdydiadynamiczne (ellllozele/ Jonoforeza TENS Prądyinterferencyjne AMF U|tradzwięki Solluxz filtremniebieskim Laser Biotron Magnetoterapia Magnetostymu|acja Krioterapia

:

.'

W ZALEZNoŚC| oD sTADlUM

..'

Prądydiadynamiczne Jonoforeza PrądTrżibeńa Prądyinterferency;ne AMF Terapiaskojarzona TENS lG 50 Solluxz filtremczenrvonym Laser Biootron Diatermiakrótkofa|owa Skanlab Hydroterapia Magnetoterapia Magnetostymulacja Krioterapia UItradŹwięki Fala uderzeniowa

..: .'.

t

;f;

I

FIZYKOTERAPIA

E-

.l'ł.."'...'.-'.'.

|]-

tt.-.._..-,..

nę ria le0la-

um al-

Z D J. , l . P R Z Y K Ł ADY UŁoZE N |A E LE KTRoD P oDCZAS ZA B|EGU T ENS PRZYŁoKc|U TE N I S I S TY

!L_

su

*ź

ZDJ. 3. PRZYKŁADY UŁoZEN|A ELEKTRoD PoDcZAs ZABIEGU PRĄDA|\II ŚREDNIEJ cZĘSToTL\WoScl AMF PRZY ŁoKcI U T ENI sI sT Y

le-

\

io-

\

aej'

rkcn

|€tzgo ve locn

z D J. 2 ' P R Z Y K Ł ADY UŁoZE N |A E LE KTRoD P oDcZAs ZABlEGU PRĄDAI V ||NT ERFERENcYJ N Y | V IP R Z Y Ł o K c |U TE N |S|STY( UŁoZE N ] E P RZY ZASTosoWANI U KLAS YC ZNlE C ZT EREC H ELEKTRoD oRAZ PRZYKŁAD ELEKTRoDY cZTERoPoLoWEJ)

ZDJ, 4. ZABIEG TERAPII SKOJARZONEJ PRZY ŁoKcI U T ENI S I sT Y

icr ne d

rk-

Główny ceI zabiegów fizykaInychpo-

tro d y tej s a m ei W i el k o ś c iM . o ż na za s t o -

ię-

Ieg a na uzyska niu e fe k tu p rz e c i w b ó l o .

sować eIektrodypłytkoweIub cyrklowe.

a no da , t o m o ż e by ć o na m ni e jszaod ka -

wego, przeciwzapalnegooraz stymulacji

tody.

procesów regeneracyjnych.Zabiegi fizy.

Je że I iz a bi eg s t o s ujem y z k o m po nent q g aI w ani c znq,us t a wi a m y jq na po zi o m i e

ka Inemog q b yć sto s o w an e an al o g i c z n e

l-3 mA. Następnie dawkujemy prqd dia-

w obu schorzenia c h .Ró z n i c a b ęd z i e p o .

dynamicznydo indywidualnejgranicyto-

c hc e s i ę uzy s k a ć ef ek t pr zeciwb ólowy ( w s t a ni e po do s t r y m ) o r a z p r ze ciwza -

lega łana IokaIizac jmi i e j s c az ab i e g o w e go i umieszcza niuel e k tro d c z y n n y c h l u b

Ierancjiprzez pacjentawedługnastępu|qcego algorytmu:DF - z min., CP - 6 min.

głowic zabiegowych w miejscu schorzenia (nadkłykiećboczny - przy łokciuteni. _ przy go|sisty' natomiastprzyśrodkowy

Możnatakżeułożyć katodęna miejscebó|owe,a anodę proksymaIniew od|egłości

twór 1_z%(najczęściej zaIeca się po

3 cm iwybrać DF - 2 min.,LP u_3 min. Ko-

z ampułkina zabieg)Iubw formie że-

fisty).Propozyc|ezabiegów, które mogę

Ie j n eu ł o ż eni et o : k a t o dę um i es zc za m y

zostaćzleconeW eteZopatiachstawu łok-

dystaInieod punktu bóI, natomiastanodę proksymalniei wykonujemy DF - 2 min.,

lu z%spod anody (+), - hydrokortyzonu, spod katody (-), .. diclofenac_ wodny roztwór 2,5%a|bo

re

ciowego w zaIeżności od stadium choro. by przedstawionow tabeli r. :' :.:,: i ].,r :...i: ::. t..:

j

LP 2-3 min.

Elektrody układasię poprzecznie na

poprzecznie na staw łokciowy. Elektro-

staw łokciowy.EIektrodęczynnq umiesz-

dę czynnę (-) umieszcza się w zależności

c z a s i ę w za I ezno ś c io d do I egI i wo ś c i (nadkłykiećboczny przy łokciutenisisty

od doIegliwościna nadkłykciubocznym przy tokciu tenisistyIub przyśrodkowym

W y k o nuję c jo no f o r ezę na jczę ście j

paInyw przew|ekłym.Substancjamileczniczymi za|ecanymido tego zabiegu sę: ,. chlorowodorek lidokainy, wodny roz-

zel't%,spod katody (-), " chlorekwapnia 1-f%,spod anody (+), .. ketonal,ketoprom,traumon,spod ka-

.: :.j -:..:li'r:: i j i.:'::::

Podczas zabiegu e|ektrodyukładasię

cji siedzęcej'JeżeIielektrodq czynnq jest

Iub przyśrodkowyprzy łokciu goIfisty).

tody (-), , borowina,spod katody (-) i inne. Z a l ec a ny c za s za bi egu t o i5 m in . Zabiegi naikorzystniej jest wykonywać

przy łokciugo|fisty,natomiast anodę po-

E l e k tro dę bi er nq uk t a da s i ę po pr zec i w-

c o dzi enni e pr zez1 0 dni , pr zy n a t ę ż e n iu do o,t mA/cm'elektrodyczynnej- dawka

przecznie p rzez staw . S to s u j e s i ę e I e k '

n e i stro ni e. P a c jent pr zeby wa w po zy -

staba.

PRAKTYCZNA FIZJOTERAPIA I REHABILITACJA

FIZYKOTERAPIA

'i'::..r a=..:, TENS jest zabiegiemtypowo przeciwbó|owym' W przypadku entezopatii naiczęściej zaIecanyjestTENS konwencjona|ny o nastęPuiqcychparametrach: . czas impulsu - 2oo l.ls, ' c z ę s t o t | i wo ś ći m pul s u: 1 5 o -2 o o H z (st a n po do s t r y ) , w s t a ni e pr zewl ekłym l-zo Hz (moze nie być dobrze tolerowany przez wszystkich pacjenZ D J' 5 . Z AB| E G LAM P Ą B|oP TRoN P RZY Ł o K C l U TE N I S I STY

tów, wtedy 8o_zoo Hz, . kształtimpu|su- symetrycznyIubasymetryczny (impuIsytrójkętne w sta. nie Podostrym,a prostokętneW przewIekĘm)'

100-250Hzprzez 15minut.Ułożenieelek. trod jest poprZeczne przez staw łokciowy i za pr ezent o wa no je na zdi. 3 . W st a n ie przew|ekłymmożemy ustawić po 5 minut każdyz zakresów: 1oo-25oHz,75 Hz i 1-r5o Hz. i-:;i::..ii::=:Ś i: ].]! 1.=:.:':. N a jk o r zy s t ni eijes t wy k on a ć t e n za bieg dwuetapowo.W pierwszejkoIejności bezpośredniona staw łokciowy,układajqc katodęw miejscubó|u,a anodę poprzecz. nie przez staw. Natężeniezwiększamydo granicy tolerancji pacienta. Zabieg trwa l5 min., prqdy naIeżyreaIizowaćdo ustqpieniabó|u' a|enie dłużejniżlo razy w se-

c z a s t r wa ni a za bi egu - m i ni m um zo -3o minut (nawet dwa razy dziennie) Iubjeże|isq moż|iwości to nawet 1 go-

rii.W drugimetapie e|ektrodęczynnę(kat o dę ) uk ł a da m ypr zy k r ę gosł u p owo n a

d zi nę .

odcinku szyjnym,natomiastanodę na ra-

Utożeniazabiegowe mogq być kom-

mieniu (odpowiednio na prostowniki lub zginaczew zaIezności od schorzenia).Parametry zabiegu analogiczniejak wyżej'

b i n ac ję dwóc h I ub c zt er ec h eI ek t r o d u k ład a ny c h na pr zebi egu ner wu pr zy p ro mi eni o wa ni u bó| u do k o ńc zy ny a | bo poprzecznie na okoIicęstawu łokciow e g o . Do za bi egu m o ż na wy k o r zy s t a ć eIektrodypłaskieIub podciśnieniowe (va-

Sq to prqdy' których główny efekt po|ega na pobudzeniu krqżenia,zniesie-

cum).Te drugieze wzg|ęduna duzq bodź-

ni u c zuc i a bó| u ( a na l gezja )or a z ob n iż e -

c o w o śćza l ec a ne r a c zej w s t a ni e pr ze. w |e k ł y m i ni e za ws ze do br ze uda je s i ę je przytwierdzićdo ciałapacjenta(mogę

niu wzmozonego napięciamięśniowego' Występujepod jego wpĘwem efekt, okreś | a nypr zez pa c jent ów ja k o ,,st u ka n ie ''

b y Ć z a duze do t ej o k o I i c yza bi ego wej) . PrzykładrozmieszczeniaeIektrodzaprezentowano nazdi.1.

aIbo wibracja,dzięki czemu uzyskuiemy r o zI uź ni eni em i ę ś niw o k o I i cyp od d a n e | zabiegowi.Czas trwania zabieguto t5 minut. Katodę układamypo stronie bó|u.

.;:...... ::::-'ill::;.'1' -..: .,--.,.: I i.t:.:.,.i.:::a+ l=:-.... .:1.:.::.i:=:...i ii.

P rę dy ś r edni ejc zę s t o t | i wo ś cpr i zeprowadzamy w ułożeniuczteroeIektrod o w y m I ub za po m o c ę jednej eI ek t r o dy czteropoIowej(zdi. z). Wybieramy cZęsto-

s o wa ni u t er a peut y c znego dzia ł a n iafa Ii

t|iwości |ecznicze1_1oHz przez lo-t5 min. |u b p o 5 m i n. na k a ż dy za k r es : o _ 1 o H z,

uItradŹwiękoweji impuIsowego bodźca elektroterapeutycznego.W terapii zalec a s i ę ł ę c znes t o s o wa ni e U D i T E NS |u b

75 Hz o r a z 1 -1 o o H z. Z a bi egi wy k o nujemy codzienniew serii 6-lo razy.

UD i prędów średniej częstotliwości z odmianę AMF. Pod głowicqUD pacjent bę-

:.::!.j:::

W f i zy k o t er a pi i m o ż na za s t o s o wa ć ZDJ. 6, MAGNETOSTYIVULACJAZ ZASTOSOWANIEI\,4 PODUSZKI, ADAPTERA LUB APLIKATORA PUNKTOWEGO PRZY Ł o K c I U TE N I S I STY

PoIegaona na równoczesnym Zasto-

dzie odczuwał działanieprqdu w postaci intensywnego mrowienia Iub wibracli. Czas trwania zabiegu terapii skojarzonej wy no s i 1 o _ 2 o m i nut . J eż eI iwyb ie r a m y

tak że o dm i a nę pr ę dów ś r edni ejc zę s t o tIiwości w postaci modulowanejampIitu-

dłuiszy czas zabiegu,powinno się apIikować impuIsowqfa|ęuItradŹwiękowq, aby

dy częstotliwości(AMF). Chcqc uzyskać efekt przeciwbó|owy,najkorzystniejjest

nie dopuścićdo przekroczeniaIeczniczej dawki,,nadźwiękawiania'' oraz powstania

wybrać Zakres cZęstotliwościIeczniczei

nadmiernegoefektu termicznego.Zaleca

FIZYKOTERAPIA

:<\i/ -j-

-z


Si ę stosow anie d aw e k s łab y c hIu b ś re d n ich w p rzed zialeod o , o 5 d o o , 5 W / c m, .

c y o , z W / c m ' pr zez3 -5 m i n. U D w wo dzi e p o l e g ajq na na peł ni eni upł a s k i ejk uwe-

Now oczesna terap i a sk o j arz o n a p o l e ga na ZastosowaniuUD o częstotliwości 1 |ub 3 MH z. Jeż e| imamy w y b ó r, to k o -

P a r a m et r y za bi ego we t o: cię g ł e uder zeni a f a I i o c i ś ni eni uz ba r ów i czę '

ty (p l as t i k o we|I ub z wł ók na s zk I a nego )

s t o t | i wo ś c il o H z o r a z I i c zb ie u d e r ze ń 2 o o o . Ś r edni a wa r t o ś ćener g ia fa li t o

r z ystniejsze będ zie p ły tsz e d z i ałan i e gt ow icy 3 M Hz. W y b i e raj ęcT E NS , n al e z y ustaIićczęstotIi w o s cn a p o z i o mi e l o o Iu b l5o H z, jeż eliAMF to z ak re s l o o _z 5o Hz.7ab ieg i w ykonuj e si ę c o d z i e n n i e Iu b

w takiej i|ości, aby można było zanurzyć całeprzedramię do łokcia.Czas zabiegu 3 mi n . , m o c o , 1 -o , 2W / c m ' , c o dwa dni w se ri i 6 _ l z za bi egów. N a l eż ys i ę upewniĆ,czy w dostępnym urzędzeniugłowic a U D f es t s zc zel na i pr o duc ent za l ec a w y k o n y wa ni e za bi egów w i m er s jiwo d-

co d rug i d zień. Podc z as c ałe g oz ab i e g u głowicęUD przemieszczasię metodę dy-

n e j . Zab i eg m o ż em y wy k o ny wa ć t a k ż e

namicznq,natomiasteIektrodępłytkowq przytwierdZasię stabilniedo ciałapacjen.

oleju (w temperaturzeizotermicznef) lub p rz y u z y c i u N L P Z np. di c l o f ena c ( w r o z-

t a. Przykta d zab ieg u p rz e d s taw i o n o n a

nych postaciach) w postaci fonoforezy,

p rz y z as t o s o wa ni u zeI u s pr zę ga | qc ego ,

z d i. 4. Do za b ieg u Z ami astże I uc z y o Ie j u

Parametry zabiegowe i sposób przepro-

parafinowego możemywykorzystaćmaść

w ad z e ni aza bi egui es t a na l o gi c znydo za b i e g u UD.

|ub Że|z grupy NLPZ (niesterydowychIeków przeciwzapaInych).

UD możemy w y k o n ać me to d q |ab i Inq , seg mentarnie I u b w k q p i e I iw o d n e j . Przykręgosłupowoprowadzimy głowicę od odcinka piersiowe g o d o C 4 p rz y mo -

o , 1 zm J / m m ' .

Ta nowa forma terapiioferowanajest w y łęc z ni epr y wa t ni e' J e, jza s t o s o wa ni e zmniejszaodcZuwaniebó|u przez pacjen-

Biostymulacjalaserowa ma zastosowa ni e w ni we| o wa ni ubó| u po p r ze z st y. muIac|ęwytwarzaniaendorfinoraz innych mediatorów tkankowych odpowiedzia|nych za efekt analgetyczny.Dodatkowo powodujeefekt przeciwzapalnyi stymuluje procesy regeneracyjnena poziomie komórkowym. W terapiinaIeżydobraćdawkę w zaIeżności od stopnia dolegliwości: 3 -6 ) l c m ' s t a n po do s t r y , l ub 6 -lz J/cm , W stanie przew|ekłym. Z a bi eg pr zepr o wa dza s ię m e t od q k o nt a k t o wę | a bi I nq po o dp owie d n ie j s t r o ni e na dk ł y k c i al ub s t a bi | nęn a p u n kt y 5 puS t o we.o gó| na da wk a t e r a p e u t ycz.

tó w . Za l ec as i ę 3 _ 4 za bi egiz 3 _ 4 . dni o wę

na po dc za s za bi egu ni e po win n a p r ze k r o c zy ć 2 o o J . Z a I ec a s i ę 6 -15 , a n a \,.!'e :

prZerWQ.

3 o za bi egów. P RAK T Y CZ N AFI Z J OT FRAP i

::.-:

.

:

--

FIZYKOTERAPIA

:.t-:-

:re, Lampę so||uxz fi|tremniebieskimstosuie się u pacientóWW stanie podostrym' natomiastz czerwonymw stanieprzewlekłym.Czas zabiegu 1o_15minut' codziennie. Naj|epiejstosować na poczqtku dnia zabiegowego jako przygotowanie do fizi o t er a pi i ,s zc zegó| ni e m asa ż ui kin e zyterapii. i:i

: :, ',.:'..-.:-'j':

ta.:,..:

=:==::i=r=:= C za s na ś wi et I a ni 8a -1 o m in u t . La m pa ustawiona nad zmienionym choroboWo stawem w odległościod 5 do 15 cm od ciałapac.ienta(zdi.s.). Sposób apIikac ji uza I eż ni o nyjes t o d t y pu p osia d a n e i lampy (czy.iestto Iampana statywie,czy trzymanaprzez terapeutępodczas zabie. gu). Zabieg może być powtarzany2_3 razy w cięgu dnia z ki|kugodzinnymiodstę' pami czasowymi.

Zabieg magnetoterapiimożnawykonać,umieszcza|qc kończynęgórnq w obręczy (małejIub średniej) iwybierajqcpara' metry:indukciapo|alo mT, częstot|iwość l5 Hz, przebiegpo|a prostokqtny.Zabiegi należyprzeprowadzaćraz dziennieprzez iz-15 minut przez 3 tygodnienajlepiejo tej samej porze maksymalniedo godziny t7, aby nie zaburzaćrytmu dobowego. Zabieg z zakresu magnetostymulacji mozna wykonać ambulatoryjnieIub|eżeli pacjentposiadaurzqdzenie,takżew domu po przeszkoIeniuprzezfizjoterapeutę. Do tego ce|umozna postużyćsię podusz. k q, a da pt er em I ub a pI i k a tor e mp u n kt owym (zdj.6.).

W s t a ni e o s t r y m k o r z yst n e je st za s t o s o wa ni e za bi egów ozię b ia jq cych W po s t a c i zi m ny c h o k ł a dów, kom p r e sów termicznych czy gotowych dostępny c h w a pt ek a c h i s k l epa chm e d yczn ych termożeli.Można takżewykonać masaż kostkq |odu Iub wykonać okładz zamro. żonegoręcznikaZanurzonegoW soIance. N a l eż ypa m i ę t a ć ,a by o k ł a d ya p likowa ć

FIZYKOTER,APIA

poPrzezbawełnianq Iub|nianqtkaninę, foliqna skórę.Po ki|. a nie bezpośrednio ku dniachmożnawłqczyćkriostymuIa. cjęmiejscowq(nawetf_3 razydziennie) z łagodnymićwiczeniami w połqczeniu mięśni i stawów. Zabiegtrwajqcyz-3 mi. stawu) nuty(do wyraźnego schłodzenia wykonuiemyna staw łokciowyze szcze. gólnym uwzględnieniem,przy którym bólo. nadkłykciu występujq doleg|iwości we. Strumieńpar gazupodczaszabiegu możnatakżekierowaĆ wzdłuzprzebiegu mięśni (odpowiednioprostowników lub zginaczy).

bólowych w oko|icysta. ku do|eg|iwości wu łokciowego wybieramy małq głowicę. Pacjentowi układamypod przedramię uziemia|qcqelektrodę prętowq |ub przyk|ejamye|ektrodę jednÓrazowq. Czas zabiegu to 1o-12minut na poziomie energii 4-7. Głowicęprzemieszczamy odpowied. nio po stronie bólu. Do zabiegu stosuiemy specjaInyże|zalecanyprzez producenta.

TERAPl.'1-S

Przy zabieguimpulsowympolemelekefektcieplnyiestogratromagnetycznym niczony.Głowicęumieszczamytużnad stawemłokciowym.Proponu|esięnastęDK F puiqceparametry: . częstot|iwość w stanie podostrym L a| e ca si ę st o s o wa n i e e |e k tr o d w stanieprze2oo-3oo Hz, natomiast umieszczonych w odIegłości sztywnych przy Hz' wlekłym3oo-4oo wy. 2-4 cm od stawu łokciowego . czasimpulsu6o ps, prostowanejkończyniegórnej ułożonej . czaszabiegui2-15min. na podparciuprzez czasio-15min.Naikorzystniejsza będziedawka ||i |||,czyKĄPIELWtRoWAKCIŃcZYN (powoduiqcaodczucia IioIigotermiczna G*RNYCH łagodnegociepła)|ubtermiczna(dajqcq i przyjemnego ciepła). efektwyraźnego Zabiegten możebyćuzupełnieniem Zabiegiwykonuiesięco drugidzieńw serii jestpo. postępowaniafizykoterapeutycznego' konieczne lo-l5 zabiegów.Jeże|i a częstorozpoczynadzień zabiegowy. wtórzenieseriizabiegÓw,naIeży to przewody podczaszabieguto prowadzićpo dwutygodniowej przerwie. Temperatura Kqpiel trwa 15minut.Kończynę 36:7"c. górnQzanurzasięw wanienkachdo%wysK,ĄNLAB ramienia. Zabiegmoznawzboga. sokości cić perleniemwody, czylidodatkowym Rodzajem nowoczesnei diatermiikrót. zassanympowietrzemdo dysz masażem kofalowej metody kondensatorowei iest zabiegowych. aparat Skanlab z5 Bodywave. W przypad-

I

za h

Powyżejzostałyprzedstawionepropozycjezabiegów najczęście.i ordynowanych przy łokciutenisistyi go|fisty. Podczasplanowaniapostępowaniafizy. koterapeutycznego naIeżyindywiduaInie przeciwdobraćzabiegiz uwzględnieniem jednei w seriizabiegów wskazań.Naj|epiej (np. za|ecićzabiegio różnychbodźcach światłoIeczz eIektroterapii, termoterapii, nictwa).Bardzoistotnaiestpozycjaułoże. niowapodczaszabiegu.Najkorzystnieisza będziepozycjasiedzqcaz oparciemprzedramieniaw lekkimzgięciuw stawiełokciowym.Aby utrwalaćefektterapii,warto zastosowaćtapy. pamiętać, iżsamoustqpienie NaIeży bó|owych nie .iestieszcze doleg|iwości WażneiestWprowaoznakqwy|eczenia. dzenie prawidłowychnawyków w zyciu codziennymoraz reedukaciętechnikigry nawrow sporciew celuwyeliminowania tów schorzenia.l

DRAGNIESZKA PISULA-LEWANDOWSKA Doktar nauh a kulturzefzycznej, adiunkt Zaktadu FĄkoterapii Wycbouania FĄnnego

i Muażu Akademii tlse Wrocłauiu

- Katedra Fizjoterapii, nłonek Pokkiego Tbuarzystua Medy cyny FĄ kaInej i Balneoklimatologii, manager x.sstużbie zd rau i a, autorka licznyth p ublika cji z zakresufzykoterapii i nasażu.

BTBLTOGRAFTA:

poradnikfiĄoterapii,,,Problemy uzdrowiskowe,,,zeszyt5_6(z4|zza) część l|,Warszawa1986r. t. Wink|erowaJ.,We|onK.,PawlakH.,Praktyczny z. Konarska1.,Medycynafizykalna,PZWL,Warszawa,1968r. w praktyce,ElamedWydawnictwo'Katowice2o1or. 3. TaradajJ., SierońA', JarzębskiM., Fizykoterapia po MarkmedRehabilitacia s.c.ostrowiecśW.2oo5r. 4. BauerA.' WiechećM., Przewodnikmetodyczny wybranychzabiegachfizykalnych, i PZWL' Warszawa SPA, zoo8 r. Fizykoterapia, medycyna uzdrowiskowa Kasprzak W., Mańkowska A., 5. A., M edycynafizykalnd,PZWL,Warszawa'2ooo. 6. StraburzyńskiG', Straburzyńska.Lupa Co,LTD,2oo3. KaseK.,WaflisJ.,KaseT.,ClinicaltherapeuticapplicationsoftheKinesioTapingmethod,Tokyo:Ken'Kai 7. treotmentof tenniselbow AnnReadaptMed Phys,zoo4, Nr 47,s.346355. 8. BoisaubertB.,BrousseC.,ZaouiA., Nonsurgical A., KompleksowyprogrampostępowaniafiĄoterapeutycznegow zespolebólowym bocznegoprzedziałusta9. Wa|aszekR., KasperczykT., Kużdżał wu łokciowego(tzw.łokiećtenisisty),FizioterapiaPolska 2oo5'T. V' Nr 4, , s 451-456. leczeniafalq uderzeniowqi terapiqskojarzonqpacjentówz tzw. lo' Korabiewska|.,Sipko H., Lewandowska M., BiałoszewskiD.,ocena skuteczności łokciemtenisisty,Acta Balneologica,2o1o,L||,f; 76_83. pRAKryczNA FtzJorERAprA I REHAB|LrIT,!

6 1