Szczecin Dawniej i dzisiaj 1945

.:

:J'

DAWNIEJ -

illClllECOINI DAWINID?B

D DllD?DAJ o RAZ

INFORMATOR

ZEBRALI MGR i

Z

I

1"

I

EDWARD

20

OPRACOW!'LI

WITOLD

?WIOK?O MOSKALEWICZ

I L U S T R A

SZKICEM

C J A

M

I

ORIENTACYJNYM

9

4

5

, --

,

TRE??:

Przedmowa

5

Odrodzenie

Szczecina

Polskiezo

7

Oiców.,

Ziemia Po?o?enie

] 1

i klimat

miasta

14 ] 6

Port

Rozwój Polacv

17

miasta w

Najwa?niejsze Ludno??

24

Szczecinie

przed wojn? z Szczecina dziejów daty i ohszar Szczecina w ró?nych

i

Zach.

Pomorza

czasach

i

dzisiaj

dzisiaj Schematyzm administracyjny Sprawa odbudowy Zak?ady u?yteczno?ci wodoci?gi

29

31

przedsi?biorstwa

publ.

miejskie

32 32

tramwaje

33

elektrownia

34

mie?cie

w

ko?cio?y szko?y,

i

religijne

?ycie

34

naukowe

?ycie

j

spo?eczne

polityczne,

?ycie

kulturalne

34

i

37

towarzyskie

sport

37

zdrowie, przemys?

i

praca

i

opieka

spo?eczna

handel

40

komunikacja

z

Przechadzka

Najwa?niejsze Skorowidz

Skorowidz

(urz?dów,

po

krajem

4]

Szczecinie

43

dla

informacje alfabetyczny adresowy instytucji

bran?owy

Reklamy Szkic

38 40

mieszkania

Spis

31 31

po?arna

?ycie

26 27

Szczecin

stra?

25

firm

i

przesiedle?ców ulic i placów wa?niejszych telefoniczny publicznych, organizacji itp.)

szczeciliskich

46

47 53

71 77

orientacyjny

PRZEDMOWA Praca

podstaw?. spo?ecznego

porz?dku

Sko?czy?a armat w

i

si?

w?asnej ludów

synów niebie

na

bomb.

detonacje

gruzac?

mimo

blasku

w

iesnieiszei,

wspanialszej

si?

i

przesuni?te

tle

tej

Na

i

Szczecin zachodzie

ten

wróci?

Tam, imienia

gdzie

u

polska

Dzi?

kole;

i

linii

dostojn?

Polsk?, okupacji, lej

kontury

ufna

wyrazi?cie,

polsko?ci polski,

Szczecin.

-

najbardziej

na

Rzeczupospolite],

na

po

siedmiu-

si?

t?pienie

?

XII

schy?ku dzi?

wieku

rozpocz??o

zakwit?o

polskie

znowu

?ycie,

tnoum.

Szczecin

xostatn

?wiata.

Macierzy. tam

polskieqo,

zabrzmia?a

kilka

posterunku do

narodów

Jedynie si?

twierdza

gród

ju?

a

zachód.

rusule

wielka

ziemi?,

szescioletniej na

nejm?odszu

uujsunietum

latach

set

si??

--

wspania??,

le?y

najlepszych w

dla

aureoli.

Polski,

nowej

krwi,

jeszcze

prawie

qrzmotu

pokonana

wolno?ci

po

zosta?y

pot?g?

wsi?k?o

widzimy

wykrwawion? to

sw?

s?o?ca,

przycich?y

przelanej

s?once

tym

zmieni?y w

nie

znowu

-

hitlerowska

Morze

europejskich,

wyniszczon?,

wojna

Bestia

jaskini.

zab?ys?o

W

wielka

druga

liczy

polska,

ju? poczta,

30.000

Polaków

telefony,

elektrownia,

W szo?ucli

tramwajowych.

-

polskich

uruchomians

wodoci?gi rozpocz?to

nauczanie.

Powsta?y stauracq],

drobne hoteli

warsztaty,

otwarto

wiele

sklepów,

re-

itp. 5

Dzia?alno??

swoj? spo?eczne

m?odzie?owe, które

Bank

szpitale,

Otwarto

kilka

Czuje

ko?cio?ów

sig

ju?

Szczecin

sobie

jedynie Nie

:zra??

dostatek

i

l-V

praca,

wielkie

nas

W

to

epok?

aby

?e

tylko spo?ecznego.

Szczecinie

nie

nie

Pols?ui

gospodarcze, jest podstaw?

ona

ró?nic

ma

racja

zniech?ci niektórych

st/;dy

nas

Roboty Zdaiemy

pracy.

wykona?.

j?

warto?ci

przera??

jedna

jest

nie-

Oszcz?dnoset.

?ycia.

-

trudno?ci,

nie

niewygoda,

Szczecinie

i

porz?dku

Zachodu.

tyków

epok? po

realne

?e

sprsuie;

polskiego

now? tu

wydajna wszelkiego

i

brobytu

t?tno

w

organizacje równie?

s?d.

wyra?nie

Przyszli?my

dok?adnie

da?

i.:

wkracza

mnostuio.

jest

rozpocz?tu partie polityczne, i sportowe. Uruchomiono Polski, Komunaln? Kasg

mo?e

do-

nie-

nas

poli-

politycznych.

stanu,

ni?

a

jest

polski

Szczecin. J

e

s

t

r

k t

u

M p w

z

r

e

i

n

a

d

o

t

e

p

r

u

ry?

s

kona?

m s

s

t

a

y a

111

Ka?dy Obowi?zkowo??,

?

j

n

e1

e

o

g

S

w

?

i

w

b g d

a

i

n

e

c

poddawa? ka?dy

z

e

o

m

t

a

i

c

i

n

i

j??

w

?

e

sig przy

l

S

e

t

war

z

c

o??,

z

e

c

untbuia?urn suif

jak

ambicjom,

m

warsztacie

i

?yczliwo??

przysz?ego

pracy, wobec

szybkiego

tospo?pracp

sig

powstrzyma?

przyrzeczenie, ukrócimy

uroczyste i broni?-a nas

rozwoju ce?eqo

spo?e-

kto

b?dzienut powa?y

i

II

?.

Szczecin

?e

?eb

ka?demu.

dziejowym

ruiszum

LV

J ó l

z

e

rozwoju. M

f

V-Prezydent

6

I

i

e.

czenstuia.

Sk?edanu) rozbudowywa?

y-

e.

o??, k ?

solidarno??

qumrancja harmonijnej

d

o

p

ca?okszta?tu

b y wat

sumiennosc,

atmosferze

z

d

a

i

z o

miejscu, oto

w

a

iednak

swoim

iospo?obuumteli, miasta

a

11

nale?y na

?

w

o

odbudow?

i

c

y e

y d

e c

nad

e

i

d

z

y

c

p w

we

?

Nie

?

a

c 111.

i

e

j

e

Szczecina

w s

k i

n

?

WIDOK NA

WA?Y

CHROBREGO

\ KRAJOBRAZ DOLNEJ

ODRY

geograficznie

ziem

-

tak na

S?usznym historycznej miasta obj?cie

zw?oczne

do

Odry,

dorzeczem

sprawiejedynie Gda?sk jest jak Kto panuje Odry. nad calo?ci? wi?c

Tak

kluczem

jest

Szczecin nad

jest

Odr?,

poza

uzasadnion?.

a

Zachodzie. ku

I?zeczypospo1itej tej wspanialej, by?o s?usznym obecna chwila jest polsk?. administracj? w?adanie przez iest

i

by?

s?usznym

te?

To

panuje

ten

odzyskanych

Szczecinowi. nej okazji

i

mocna

Wis?y,

do

kluczem w Szczecinie

sicgai?ca dziejowo

Polski,

granica

Obecna

dliw?,

SZCZECINA

POLSKIEGO

ODRODZENIE

d??enie

jest

jak?

p?d

?ywio?owy wykorzystania

jedy-

do

we

nie-

te?

-

sobotniego do Szczecina, raz pochmurnego od przeje?d?aj?hucza?o jeszcze r. miasto 1945 28 kwietnia popo?udnia konostatnich si? bojów daleko tocz?cych od odg?osów czotgów, cych wulsii gada. pokonanego do wesz?a co od zachodu, ?ukiem tylko radziecka Armia ?mia?ym ziemie. swe w?adanie we Polska obj?ta a miasta I?zeczpospo1ita ju? liczba nie ale dnia reprezentantem Jej jedynym tego Bylem wprawdzie dziejowa. lecz sprawiedliwo?? decyduje pierwszy

przyby?em

Gdy

-

-

--

-

-

A

osobliwe

Czy

moi

parni?tacie

i Mosic?nv

Jarnro?v

niewski, szale?czym,

dni

nadesz?y potem i wzruszaj?ce.

heroiczne

wielkie,

kochani, ten

pierwsi moment,

niemal,

codziennie

wspó?pracownicy, gdy w poniedzia?ek

inne,

Syp-

ob.

ob.

kwietnia

30

na schodami by?ego wie?? wbiegli?my p?dem na szczycie? j e j zawiesi? flag? polsk? aby Odr?, "rcgiernngsgeballc!e"*) Polaków ci??awje?d?a?a garstka moment gdy ten osobliwy, Albo ?zami drodze ich, i na powita?a Plac Zwyci?stwa na rówka dzisiejszy Polka Obyw Szczecinie staruszka, i mieszkaj?ca zalana, ?yi?ca szcz??cia watelka ?ab?d?? w czasie gaktórej powoli w Szczecinie, luny noc Albo te pierwsz? rozbrzrniewai?ce sale rz?dowego, gmachu o?wieca?y sn?cych po?arów z konobozów temu dni dwa Polaków od g?osów Wypuszczonych rzeszy centracyjnych?

mlodzie?czvrn

nad

*)

ogromnych w?adz

dalej

"Regierungsgebaude", rozmiarów

budowla

na

nazywany Wa?ach

"gma<:hem Chrobrego,

rz?dowym" przewidziana

-

na

jest siedzib?

to

wojawódzkich.

7

Nie <10

nich

do

oni

Wieczorem

po?arnicza

z

lecz

-

oni

na

15

po

wracaj?cych

Polska

Pcczpospolita

A pami?tacie

mochodami

kopolski, piechot?

a

ci??arowemi za ni? druga

ostatnie

Gdy

ich

Ci,

którzy

jak wvgl?dala dniach. wych

wita?em przed k?adzie si? dzi? wchodz?

nasza

By?

w

to

z?o?ona

z

miasta.

gdy

w

grupa

1000

jeszcze ekipa pierwszych tyto praca. by?a i zorganizowane i uzbrojenie mie-

dniu

4 maja

350

osadników

którzy

osadników,

17?ma z

sa-

Wiel-

przeszli

Szczecina?

do

?e

spraw?,

ulicach

pierwsza

grupa

km

25

na

chwil?,

niezapomnian? przyjecha?a

szczup?a dwóch

Heroiczna uzupe?nione ekwipunek

zosta?y Pierwszy

porzuconego

t?

Szczecina W ci?gu

dziennie.

Zachodu.

z

materia?u

z

czele.

po?arów i milicja

jak

po?arna

do

przyby?a

Pagowskirn

likwidowali Tak stra?

m??czyzn dos?ownie

sobie

kwietnia

30

plk.

z

godni

li

Polskiei

Rzeczypospolitej

przysz?a!

nim

gmachem fundament do tego praca

okres

w

Zarz?du Mieiskiego ") zdawa?em Szczecin. pod Nowy nie sobie gmachu, mog? wyobrazi?, tych cudownych, szale?czych majo-

I3ez ?rodków komunikacyjnych, bez terenu musia?o ?vwno?ciowvch, znajomo?ci osowsz?dzie si? by? i montowa? orzaniz-rwa? z materia?u bi?cie; nienieznanego. Pami?tam miasta cb. wysilek w zorzwyk?y obecnego vice-prezydenta Kotowsklego dzie? ganizowaniu i noc ciempracy. urz?du Pracowali?my przy czym no?ci o?wietlane lunami nocy by?y ustawicznymi po?arów. Wówczas nie niemców do pracy ci nap?yn?li nas. by?o dopiero po od ?miecia, trzeba w aby oczy?ci? Wówczas, gmach rz?dowy by?o przekilku zmobilizowa? 150 któci?gu godzin urz?dników Zarz?du Miejskiego, zadania Szczecin z rzy przed wykonaniem pod has?em "Czy?cimy germa?ca?e miasto z skiego ?miecia", przeszli przez chorugwiarni. dawne chwile. Stare, historyczne, kochane, Zawsze z wzruszeniem prawdziwym br?zow? przegl?dam grub?, w której to Miasta i sprawozdania akta teczk?, zgromadzone Zarz?du s? Szczecina z ?ladów tam okresu walki. Ile tego zaparcia pi?knego naszej I ile? istotnie bólu w tej i serdecznej pracy. si? siebie, szczerej pionierskiej, miasta krótkiej notatce, ewakuacji reguluj?ce] wytyczne 130 ka?dy ?e musieli?my krótki na czas wie, Szczecin wszyscy opu?ci?. nasza to by?o konieczne i celowe. wymaga?a Ale nie Tego polityka, nam w tych dniach od 16 do 19 maja, runie] by?o przykro gdy samochody z przed jeden po drugim, odje?d?a?y gmachu ci??arowe, Zarz?du Miejskiego. mnie je z balkonu ?egna? swego gabinetu. Ci??ko by?o Jaki? i osobliwy by? moment ciekawy ostatniego nabo?e?stwa no?eznaldniem nezo, odprawionego przed wieczorem, wyjazdu. Jak?e inocny by? moment ?ci?gania i ostatniej chor?gwi pa?stwowe] salwy po?egnalnej.

improwizacji.

-

-

-

....

...

/

*)

Gmach

g?ówny

przy

Al.

Jedno?ci

Narodowoj.

?e ?egnal?c pami?tam, si? z radzieckim ?e za dwa maja zaznaczy?em, miesi?ce dok?adnie osohliwiei: jeszcze zrz?dzi? raz komendantem po drugi. tym?e

Ale

dniu

w

19

Los ?em

si?

z

s?a

Opu?cilo garstka

ctwo,

kilka

Ale nikt chwiana

by?a

?em

nich

z

z

si? operacyjn?

grup?

dnia

bowiem

Miejskiego,

Zostawili?my sklepów. nie upad?

tym

razem

I

znów

tym,

opu?ci?

19

jednego polscy

Szczecin

czerwca

zrazi?

definitywnie pozostali którego w?adzy

alnei

te

s?

Po

?e z

Pornocv

pozbawiony

on

kierowa?

ob.

by?

re;

Alfons

tych nasz nast?pi? bezpo?rednio polska administrucia, i zaci?ciem uporem I od tego czasu

i

odleg?e które

w

przecie?

A

historyczne.

rów-

miast

innych

historii

lat.

dziesi?tkami w?drówkach

i

trzeci

-

lipca,

nie

kilka

zaledwie z

iako si? miesi?cy,

wspomina

czasy

nich

od

noznaczne

4

po

do?wiadczeniach, definitywny

wa?nych polska do trwa

swego

okres

po

rozmowach szko?a

w

i

rozczarowaniach

do

przyjazd

i

Szczecina.

Berlinie,

polskie

wojsko

okres

wzmacniania

z?u-

W dniu obwie?-

mog?em wraca

ponow-

miasta.

budowy,

si?,

okres

pracy.

A

w

znów

wie??

nam

Szczecin to

pó?niej

miesi?c radosn? ju?

Powracaj?c tarniaru

-

r

up?yn??o

ci?,

tym

Komitet

okres

przej?ciowy ?e trudniejsza, Pracami Komitetu ten

przez

by?a

/

Dzi?

dach

nie

w

-

egzekutywy.

Karczmarek.

nieza-

niczym niezra?onych osadników, naszych musia?em z cz??ci q wspó?pracowników pó?niej nieTen raz móg?by drugi wyjazd po drugi. i osadnicy instynkt jednak przemóg? zdrowy

broni? praca

i

naszego

pracy.

Szczecinie.

w

interesów

Ich

Polakom,

Miasto

dni

10

w

los

przeszkód,

fala

nap?yn??a ?e

i

nie

ani

wzro-

i rze?ni-

krado wn?trza powróci?a Koszalinie. Stworzypolskim 9 czerwzda?a swój egzamin do Szczecina ekipa Zarz?du ta ani?eli sk?adzie pierwsza. bo w osoblitrudniejsza, tym w niemcy zubo?a?o, mi?dzyczasie administrasi? niemiecka stworzy?a

Miejskiego tu?aczy która "Szczecin", raz wiecha?a po drugi w liczniejszym ju? robota od pocz?tku,

Zarz?du p?dzi?

I znów si? rozpocz??a warunkach. wych odby?a si? bez z powrotem, nap?ywali cja miejska. nawet

konieczno??

w

tej liczby piekarnie warsztaty rozpacza?, powrotu.

Do

uruchomione mieszkania

duchu, dziejow?

na

wojennym si? ponownie. pó?niej ?egna-

spotkamy w miesi?c

Polaków.

4500

Ca?e

-

wiara

grupa

zdecydowa?a

Tego

ca.

ju?

nasza

Nieliczna lecz

ju,

ekipy.

odje?d?aj?cych

z

oko?o

Szczecin

wówczas

pierwszej czynnych

z

komendantem

ponure

o

sposób do my?l?

w

milczenie

z Berlina, 4 sierpnia, nios?c ponownie Konferencji Poczdarnskiei, przyznaj?cej i konkretny. wvra?uv sobie chwil ualmocniei uprzvtych niedawnych koniez do wiadomo?ci jakim niemcy przyj?li

wracani

uchwale

oddania

czno??

To os?upienie który narodu, przyzwyczajony ?e pró?n? sobie, uprzytomni? by?a tylowiekowa nie podniós? ciemnej g?os si? na tej sali, b?d?narodu poha?bienia ciemi??ców.

miasta.

nam

wschód,

nagle Ani i rabunek. jeden grabie? ?wiadkiem cej historycznego i??

wci??

na

miasta niech kochanego uprzytomtowar polski polski panuje handel, w tym rozkwit?a murach. ?e w?a?nie w jego miejscu, ponownie tu, w?a?nie ?e w?a?nie k?adzie osadnictwo. tu polska polska szko?a, polskie kultura, nowe rozkwit pod naszego ?ynarodu, jego pod nowy podwaliny si? dzi? szlak na zwrócone odwieczny piastowski. idealny cie, ponownie jedynie

Kto

ni

sobie

dzi?

.My

si?

Daleko, Ale

to

co

ju?

fakt,

tu

Rzeczypospolitej czym

dniu

ju?

nie

nazbyt

jest,

jest

do

ofensywie!

w

my

-

daleko realu e,

ko?ca

-

namacalne,

etap

zachodni? spokojnie

POLSKI

i

kroku

dalszego nowe

tereny

granic?, i ufnie

w

mato.

pochodzie

zapleczu.

na

b?dziemy

dalej,

z

m?odziell-

budowa?:

SZCZECIN!

In?.

10

tak

jeszcze

wspaniale.

dzie?a.

naszego

dokonali?my obeiruui?c o

zrobili?my

mocne

br.

pa?dziernika na Zachód,

mocno oparci Dzi?, i entuzjazmem zapa?em

kupiec,

cofamy

pierwszy 4

naszego

polski

?e

a?

Ko?czymy \V

ulice

przemierza

chwil?

na

Pi

o

l

r

Z[Jl'el1lba

r

L_

NAJSTARSZE

PIECZ?CIE Z

MIEJSKIE POLOWY

XIII

MIASTA w.

SZCZECINA

OJCÓW

ZIEMIA

...

,

pomorskie

Szczepy tej

samej

i

Polacv

co

daleko

ziemie

mieszkiwali

wiele

a?

zachód,

na

po

za

to, i

?ab?

?e

Sal?,

lat. od 4000 co najmniej spadkobierc? Piastów by?o z epoki polskie obejmowa? który Ponielów, mu dynastii pa?stwowego i Sal?. a? po od Bugu ?ab? j?zykiem, jednym mówi?cych S?owian ziemie od tego oderwa? pa?stwa wschód nizrnu na pierwszych naszych za?o?enia polityczne Dlatego w kierunku pó?nocno-zachodnim, lini pa?stwa rozbudowy zdrowym to podyktowana stall. polityka By?a pierwotny i wzgl?dami bezpiecze?stwa. tycznym kolejno wieku przemocy VIII bowiem ulega?y Od ko?ca

stuleci,

dziesi?tków

Pa?stwo

wysuni?te wszystko,

najbardziej wi?c czyni? germallskich

na

od

mocnieiszvm

Pomorzanie

jednym

z

umacniana

germa?skiei .

Nale?ato

celem by?o Pomorze Szczeci?skie, poga?skie i Boles?awa KrzywoChrobrego Mieszka I, Boles?awa i byli a Odr? Wisl? doln? zamieszkiwali kraj mi?dzy czas d?ugi jeszcze Ta wspólnota by?a plemienna polskich. Plastami polmat?e?skich mi?dzy zwi?zków kojarzenie

plemion przez

szczeci?skimi.

ksi???tami

a

Warcislawa

Brat

Boles?awa ka I I,

a

wnuka

Mieszka

-

Krzywoustego. ?ona

woustemu

ca??

Warcislawa III

I, mia? Racibor X o?eni? Bogus?aw Zofia, by?a I I,

za

si? córk?

Przvbvslawe, córk? ?on? Mieszz Anastazj?, córk? Odonicza W?adys?awa

Starego.

nawrócesprawie po?wi?ci? panowanie zimie \V Krzywousty. by? Boles?aw Warcislawa. Krzyktóry z?o?y? on ksi?cia Szczecin, stolic? ku Zachodowi. za Opaho?d. Boles?awa dalej Odr? si?gna? Or?? i ?wi?t? a nawet Rugi?. wysp? Weletów, ziemi?

Tym, który nia i przy??czenia r. 1107 zdoby? nowa?

organizS?owian ziemi? Pochód gerrnaZachodnich. sz ly po królów przywróci? aby rozumem poli-

Polsce,

Najbli?sze misyjnych

ustego.

skimi

s?owia?skich.

narodów

za-

wielu

ci?gu

?

Odry.

wypraw

grupy

S?owianie w

-

si? uderzenia do bezpo?redniego nie dopu?ci? aby nam nale?a?o najbli?sze Przeciwnie, polskie. pa?stwo uczyni? z naszym pa?stwem. powstaj?cym ?ci?le] zachód na jeszcze i stawi? naje?d?com, opór

m?ode

zwi?za?

S?owian grupy to pa?stwo

Zachód

na

Zachodnich, jak Odr?,

S?owian

grupy

s?owia?skie Drzewianie. na "dowodów

narody

zalabscy

zgromadzi?a

polska

Nauka

lechickiej

inne i

Po?abianie

Obodrvci,

Weleci,

do

nale?a?y wszystkie

ca?e

do

swe

Polski

36

letnie

Pomorza,

11

Jedn? Pomorza i wsnólnracv

decyduj?cych

z

za?o?enia

i

?w. powodzeniem. witym wezwaniem ?w. pod

Polski stanu racji Dzie?o to, przy

\V

1124

r.

Piotra

i

by?a

nawrócenia

sprawa

Krzywoustego

poparciu

bamberskiezo,

zosta?o

ca?koko?ció?

uwie?czone

w zbudowano Szczecinie wkrótce za?o?ono tutaj

pierwszy biskupstwo

pomor-

(1133).

skie

Pod nie

wykazali

kim

trudem

Kraje od

dla

biskupstwa. Ottona. biskupa

koniec

XII

W.,

dcstatccznego i krajami,

zaodrza?skie

i

Owcze?ni

Polski.

rezultacie Zachodnie

stracili Pomorze

pomorscy

ksi???ta

w

-

stworzenia

chodu

germa?skiego

pot??nego

polscy

Polsk?

o

Polska

sob?, synowie zdobytymi je,

zlepkiem

Szczecinem

s?owia?scy, w nierównej

pomoc

jest

sk?óconych na -

posz?o

Krzywoustego,

sob? pi?knie

tak

Zachodzie,

dla

na

ta-

z

wydobycia odpad?y Bogus?aw walce

mi?dzy

ojca

przez

mocarstwem

ju?

I i Boles?awów,

pa?stwa

bez

wet

na

ze

nie

Mieszka

Wschód,

na

Ksi???ta

mi?dzy

zainteresowania,

zimierz I , daremnie prosz? nie Pomocy tej otrzymuj?. czy jest Krzywoustego Wielkie dzie?o nicowych. wane,

'powa?nieni

or??a. wtedy II i Kaz naje?d?c?. Chrobreg-o, dzielksi?stw zapocz?tko-

zahamowania

po-

marne.

bez

zrozumienia dla genialnej polityki swego zw?aszcza Poldla ruskie, halickie, stwarzaj?c ski nowe hez k?npotv jakichkolwiek korzy?ci. Opuszczony przez polskich Bogus?aw ksi???t I , chc?c si? zabezpieprzeciwko w czy? 1181 r. hold cesarzowi najazdom, z?o?y? przymuszony Fryderykowi Rudobrodemu. Odt?d zaczyna likwidacja wp?ysi? stopniowa wów na polskich korzy?? ?ywio?u germa?skiego. Pomimo siedmiuset lat jednak okaza? niemczenia, s?owia?ski ?ywio? si? nieprawdopodobnie Jeszcze w pocz?tkach XX stulecia odporny. mo?na wsiach by?o spotka? i miasteczkach po Pomorza Zachodniego starszych s?owia?skim. ludzi, iczvkiem mówi?cych i przewidulacv M?dry Kazimierz o monarcha, Wielki, my?la? odzyskaniu dla Polski ziem. tych za z Córk? sw? Aldon? wyda? jednego ksi???t a wnuka Ka?ka szczeci?skich, chcia? jego swoim Szczeci?skiego, uczyni? w nast?pc?, aby dla Polski t? drog? odzyska? przysz?o?ci kraj. utracony Sta?o si? jednak inaczej. Pó?niejsza pa?stwowa szuka?a mo?lipolska my?l wo?ci dla na rozwojowych naszeg-o pa?stwa Wschodzie, pozostawiaj?c s?owia?skich systematycznie niemczonych ich w?asneksi???t pomorskich

ojca,

mieszali

mu

losowi, Ostatni

si?

w

za?,

sprawy

XIV z rodu Bogus?aw zmar? bezdzietnie Barnirnów, ?e ksi???ta i tylko pomorscy niech?tnie pod przymusem znosili VIIi w ?wiadczy bitwie kuratel? niemieck?, wyst?pienie Bog-us?awa Takich pod Grunwaldem faktów po stronie uciskowi Jagie??y. przeciw germa?skiemu one by?o niew?tpliwie wi?cej. Zosta?y przez jednak, kronikarzy niemieckich lub stronniczo na?wietlone. celowo, przemilczane

dopiero

w

Po a

tak?e

(1648). 12

z

r.

?mierci i

wyspa

Praktycznie

nich,

1637.

Bogus?awa XIV, !\'ugi?, przypad?y Pomorze byto

Pomorze

Szwecji, w r?kach

Zachodnie na

mocy

szwedzkich

wraz

ze

Szczecinem.

pokoju westfalskiego Gustaw wcze?niej.

okupowa?

Adolf

Po ze

Szczecinem

ca

i

organizator Okres

by? poleona, zwyci?stwie z Pomorzem, do przegranej Od

Pomorze sko?ci Polsce

Bogus?a-

?ycia

dla w przegranej wyniku szwedzkiego, panowania Pomorza Zachodniego cz??? znaczn? pó?nocnej, twórI (1721), Wilhelm Fryderyk otrzymuje Odry Polski pruskiej. dla pot?gi niebezpiecznej Namonarchii przez a? do rozbicia pruskiej pruskich, rz?dów Po ci??ki. szczególnie resztek dla s?owia?szczyzny ocala?ej wraz ca?e Prusv i Auerstadt Napoleon zaj?? (1806) pod Jen? trwa? ten Stan francuski. i ustanowi? tutaj zarz?d a? po Wis?? narodów" (1813). t. zw. w pod Lipskiem "bitwie Napoleona

tego

wojny i uj?ciami

by?o

systematycznie t?pione. wschodnia

tylko

do

a?

czasu,

okrutniej

naj

za

r.

latach

90

wielkiej

Szwecji

jeszcze

Meklemburgi?

i

Odry

U]SCla

1630

od

XIV,

wa

polskiego pa?stwa powstania wszelkie a germanizowane, traktatu wersalskiego Moc?

cz???

Pomorza,

praktycznie

w

1918

przejawy w

bez

1919

r.

Gda?ska

r.,

ca?e

pol-

przypad?a i uj?cia

Wis?y. idea?u r. 1945 w sprawiedlidemokratycznego zwyci?stwo i gwa?tu, idea?ami naprawi?o krzywd? si?y wielk? faszystowskirui nam zieciele Narodu na i wróci?o Polskiego, ?ywym dokonan? dziejow?, niewoli. mie d?ugiej po ojców naszych ?ukow m. SzczeMarsza?ek r. w Berlinie, 1945 przekaza? Dnia 5 lipca na Pomorza Polskiei cin Pelnomocnikowi Rzeczypospolitej Okr?g l?z?du I3orkowiczowi i Prezydentowi Miasta Leonardowi ob. pp?k. Zachodniego do nasze 2 sierpnia 1945 r. dniu w a Za remhie, prawo Piotrowi ob. inz. MCluznane zosta?o i Nise przez Trzy i ziem ?u?yck? Szczecina Odr? po

Dopiero

wo?ci

carstwa

nad

na

konferencji

RZ?D

w

JEDNO?CI

PROWADZI

NA

Poczdamie.

ZIEMIE

NAS

NARODOWEJ NA

OJCÓW 13

PO?O?ENIE

MIASTA

i

KLIMAT

o powstawaniu i rozktóre decydowa?y czynnikami, i topograficzne. po?o?enie geograficzne nainne warunki rozros?y si?, sprzyja?y, Miasta, którym powy?sze nie tomiast lub do ulegaj?c ?redniej wielko?ci, pozosta?y ma?ymi dosz?y na wahaniom etnicznym wzgl?dem pod przestrzeni czasu, znaczniejszym i terenowym. dwóch warunków inne Oprócz tych zasadniczych jeszcze istniej? które razem t. zw. loci" uboczne, dopiero wzi?te tworz? "genius szcz??liwe i miejsca, warunków skojarzenie miasta. rozwojowi sprzyjaj?cego miast Do takich loci" w?a?nie posiadaj?cych por"genius zaliczamy s?owia?skie miasto SZCZECIN. prastare towe, szeroko?ci i 32'11° Miasto Szczecin wschodpod 53'25° le?y pó?nocnej dluzo?ci 64 kilometrów od Ba?tyku, w niej geograficzncl, odleg?o?ci przy rzeki lejowatym uj?ciu Odry. Szczecin a jest portem baltvckim, jednocze?nie nainajwi?kszym na miastem dalej pó?nocno-zachodnich terenach wysuni?tym pa?stwa polCentrum ze wraz skiego. na lemiasta, wszystkimi przedmie?ciami le?y i magazyny Port wym brzegu Odry. portowe po?o?one s? na wyspach prawodami kana?ów. wobrze?nych Odry, otoczonych Ukszta?towanie miasta i okolicy powierzchni ró?norodne. jest Dzi?ki florze i faunie, ten bogatej z namo?na .kraiobraz malowniczy porówna?

Najwa?niejszymi

miasta

woju

sa:

-

-

Szwajcari?

sz?

Na sów. i

Z

ziemiop?odów

4,2%

na

Z

58%

Szczecina przypada: uprawiane s?

li?ci

plantacje Peszta

i

Kaszubsk?. okolice

3,4%

tytoniowych, przypada: pszenic?.

obszarów

40,2%

zalesionych,

na

tu

ziem

ziemniaki

16%

ornych, w

21,7%,

zasiewu. ogólnego 24% na owies, ?yto,

76,5%

obejmuj?

??k

6,5%

lasy

iglaste,

26%

i

buraki

la-

cukrowe

j?czmie?

na

a

23,5%

lasy

li?ciaste. W zwi?zku

gate

s?

trzebieniu, rzeczu

??cz?c?

wdzi?cza 14

z

zwierzyn?,

w

wskutek

Rzeka Odra, i doskona?ej

?l?sk Szczecin

z

du?ym która

stosunkowo w ostatnich dzia?a?

zalesieniem, czasach

okolice

uleg?a,

Szczecina

bo-

znacznemu

niedawnych wojennych. masom dzi?ki swym wody, bogato rozga??zionemu i stanowi jest regulacji, bardzo ?eglown? wa?n? Z jednej Ba?tykiem. wi?c strony, ca?y swój rozwój blisko?ci i dogodnemu z nim ?l?ska po??czeniu

prze-

do-

drog? zaza

po-

Odry,

?rednictwem

po?o?enia go

portu

mo?no??

strony,

do

dopomog?a

z dogodnego gospodarcze-

korzystania rozwoju

?l?ska. i okolice

Szczecin nia

za?

z drugiej szczeci?skiego,

temperatura

nicach

od

7°

do

8°

do

nale??

C.

ostatnich

i

w

poszczególnych

porach

Zim?

w

granicach

\Viosn? La t

roku

do

-2,5°

C

od

+5,6

do

+7,5°

C

16,4

do

+7,4

do

+

si?

il,"ra-

w

wynosi?a:

-0,2

od

Jesieni?

waha

lat

30

od

od

C 111

?red-

umiarkowanego.

morskiego

klimatu

przestrzeni

na

roczna,

+

17,5°

C

+8,7°

C

do zimnej. roku z zaliczamy pór ka?dej temperatur? Przeci?tnie rozpoczynaj? dni Ch?ody letnich upalne. bywaj? W ci?gu miesi?cy jednak do kwietnia w??cznie. i trwaj? w sierpniu si? ju? du?a. powododo?? temperatury Zmiany jest powietrza Wilgotno?? mieisce roku cz?W ci?gu maj? wschodnimi. wiatrami wane wiej?cymi s? i trwa w grudniu si? Zima rozpoczyna praktycznie ste atmosferyczne. opady dniach po nieiednokrotnie, bywaj?' okresie zimowym \V marca. do po?owy zdarza aby Nie si?, na ?agodne. ogó? s? i mg?y. Zimy odwil?e mro?nych, temu Dzi?ki lodow?. tafl? pokryte bez rzeki nrzerwv by?y w zimy, ci?gu i morskiego jest ruchu ?ródl?dowo-rzecznego klimatowi ci?g?o?? ?agodnemu lodowej skorupy si? W pojawienia rok. wypadku ca?y przez utrzymana lodu. stosuje si? ?amacze

POLSKI

KLIMATYCZNE

DZIEDZINY

T

Miejscowo??

Dzicrbina

-?rt?dnia rnr,ZO??

Szczecin

80

Ba?tycka

Gda?sk

7,40

Pojezierna

Chojnice

6,70

Zakopane

Karpacka

Pozna?

?rodkowo

-

Polska

\V

arsz

Kraków

awa

Ol

e

p

e

r

t

a

u

r

li

op

I

st

-

-

-

yczn«

lipca

1,40 1,60

170 17,40

3,1°

17,10

4,6'

5,60

15,3°

8?

2'

7,80 7,80

3,60

18,6? 18,9° 18.60

3,40

(w

rnCfny mm)

528 537 520

1101 502 541

735

15

PORT

Obszar

Port

Port 920 ha. wynosi jako brzegach Odry, statki tu zawija? Mog?

portu

po?o?ony prze?adunkowych. mostami. si?

na

-

Du?skie

Nadbrze?e w

1878

r.

kolejowe rzek? 100

naj starszy nadbrze?e,

-

uzbrojone

posiada oraz

i

dzieli

Stary urz?dze? otwieraj?cymi si?

nadbrze?e

zwyk?e przechodz?ce

na:

bez

pod

wybudowany szczeci?ski, bocznice prze?adunkowe, m. z Port Odr? si? ??czy

port

urz?dzenia

dl. 561 nadbrze?u i o dl. 650 m. basenów z dwóch równie? prze?adunkowe. magazyny do nadbrze?a dwa prze?adunku posiada o

magazyny,

Starówk? gdzie

szczeci?ski

sk?ada

szeroko?ci

si?

znajduj? si? Port w?gla w?glowy do portu i rudy. Port znajdula w?glowego; p rzvlegai?cy Przemys?owy mai innymi handlu dla mineralnymi olejami przemys?owe si? tu zak?ady nowocze?nie Port teria?ami wybudowany urz?dzony, Zbo?owy p?dnymi. 43 tys. o ??cznei zbo?owe w latach pojemno?ci posiada elewatory 1934/36, Tu rózbo?a. do konserwacli w nowoczesne urz?dzenia ton, wyposa?ony miasta Szczedla zbo?a wnie? potrzeb zapas by? roczny prz.echowywany które urz?dzenia mogu ta?mowe, cina. Dla zbo?a specjalne s? prze?adunku ton zbo?a. od 9GO-24.(1) w ci?gu doby przeladowa? w szczeci?skim o ruchu Dla porcie inforruacii prze?adunkowym m,

-

-

-

dane:

poni?sze

umieszczamy

szczeci?skim ton. 1936 W roku 8,4 milionów w 1932 r. obrót Podczas gdy w Gdyni ton. 1936 W roku 7,7 milionów z Komunikaela zapleczem, g?ównie roku

\V

nów

wia

w

ogó?em

prze?adowano

porcie

3,3

milio-

ton.

pod

sic Od

rzece

nad

1933

4,2 tys.

rzc.

milionów

wzgtcdein Na

sprawno?ci Slask

trasie t. towarów,

i -

z

Zaz

kosztów

Szczecin

podczas

dzi?ki 1936

ciazu

Wis??

w

tym

5,2

milion.

t.

?l?skim

?cbiem

idealnie, w

gdy

wynosi!

towarowy

r.

przedstauregulowanej przewieziono

samym

roku

po-

tylko

od taniej niezale?nie Port ton. iaka iest szczeci?ski, drogi wodnej sie? lini w 5 kierunkach. szeroko rozbudowan? kolejowych posiada co dwie ruchu dla Przed osobowego by? WYPUS7.CZ
Odra,

lG

ROZWÓJ

Gdy wousty

w

obsadzony obóz, s?owia?skiego Dopiero Ottona

?w. wa?o i

dni

mro?ne

III

Boles?aw wówczas

to

czcz?cych

Krzy-

warowny

trzyg?owego

rycerstwem

chrze?cija?skiej, wiary monarchy, polskiego liczni kupcy, przybyli

zbudowano

pierwsze

Rybacy Kolumba

tym i

zwyczaju które

pracy,

mamy

i inne,

ulic? wi?c, podobne. mieli

?eglarze i

Jana zosta?a

roku

poparciu

przy

Za

miasta.

warsztatów

miasta

bulwary

najemników,

1124

w

i

namow?

nad Odr? wzgórzu ?redniowiecznego Wed?ug

cz??ci ró?anych

i

zaprowadzenie za

rozbudow?

od

wje?d?a? by?

bo?ka.

duchowni. Na

ulice. le?nie

do

rycerstwo

przez

roku Szczecina

1107

zimowe

dru?yn

swoich

czele

na

MIASTA

z

swoje

si? szewsk?,

na

siedziby

przez

zapocz?tkorzemie?lnicy

pierwsze domy, powsta?y otrzymywa?y nazwy W naistarszei znajdowa?y. ogrodów rymarsk?, rze?nicz?,

ulice nich

na

wybrze?u

Odry

za-

(obecnie

Kolna).

zbudowana drewniana pierwsza poRównocze?nie kaplica krzewiciela chrzewielkiego Wojciecha, wiary ?wi?cona pami?ci ?wi?tego Polski. Fakt ten za w?ród z ramienia przemawia tym, ?cija?skiej pogan w o kaplicy Szczecinie ?e pierwszymi Polacv, byli Niestety misjonarzami zniszczona zosta?a przypuszczalnie tej nie dochowa?y szczegó?y si? ?adne dow nie okre?li? mo?na nawet okresie nawrotu Dzisiaj (I 128). poga?stwa na sta?a. k?adnie miejsca którym Z naj starszych które zmia?wi?ty?, przetrwa?y po wielu (oczywi?cie do naszych czasów ?w. Pioko?ció?ek przed nale?y nach) innymi, wymieni? tra Pierwotnie on z drzewa i Paw?a. zosta? w roku pod postawiony 1124, wezwaniem ?w. jako tylko opiekuna Piotra, by? kilkarybaków, nast?pnie krotnie z XV wieku. przebudowywany. Obecny wygl?d pochodzi zewn?trzny Jakuba Nieco ko?ció? ?w. pó?niejsze s?: (1187) patrona w?drowców i ko?ció? Stan ?w. Jana franciszka?skim klasztorze. (1240) zbudowany przy budowli XIV wiek. dzisiejszy tych pami?ta Nie zachowa? ko?ció? ?w. morza. si? patrona PoczatkoMiko?aja, wo to kaplica, w 1243 wzniesiona na roku a nast?pnie by?a Nowym Rynku, rozbudowana w 1335 r. ta by?a w roku 1811 zamieniona Swi?tynia przez na siana. Wskutek wojska Napoleona zaprószenia sk?adnic? ognia sp?on??a i nie zosta?a odbudowana. ko?ció? wi?cej prafian Osieroconych przygarn?? -

?w.

Jana.

17 \

Nie

dowany

tak?e

ma

Szczecinie.

w

1263

w

Po

Marii

ko?cio?a roku

przeróbkach Sp?on??

wielu

miasta.

?wi?ty?

szych

dzisiaj

zosta?

011

Parmy

miejscu

na

odbudowaniach roku od

i

1789

w

ZbuMariackim. zamku ksi???cego

placu

na

pierwszego

by!

jedn? pioruna.

uderzenia

z

okazal-

ci których tak?e Benedyktyni, byli Chrobry. Ukoronowaniem dzie?a za?o?enie pobiskupstwa Krzywoustego by?o z najw Szczecinie w roku 1133. samym jedno morskiego Spe?ni?o si? tym gor?tszych ?ycze? polskiego monarchy. W dalszym Szczecina fakt nadania rozwoju miastu jest wa?nym w r. 1243 w Polsce prawa, magdeburskiego, znanego pod nazw? ?redzkiego na które to prawo (?roda Na by?a ?l?sku pierwszym miastem, otrzyma?o). miasto mocy tego prawa mieszka?otrzymywa?o w?asny zarz?d (magistrat), zwolnieni i mieli od p?acenia cy byli rozpodatku zapewniony swobodny swoich wój warsztatów.") Okres od po?owy XIII w. a? do pocz?tku XVII ten, w., si? zaznaczy? wzrostem i jego miasta ratudu?ym Wtedy urz?dze?. rozpocz?to budow? w?adz oraz jako nowe sza, siedziby rozplanowano miejskich, tereny pod ulice i place. Z pocz?tku okresu odtego datuj? si? najstarsze targowiska, dzielne dla handlu ko?mi i sianem. w?glem, jarzynami, rybami, XII Liczba na i XIII ok. 6 tys. mieszka?ców w. W?ród progu wynosi?a ze od r. 1261 osadników, nap?ywaj?cych wszystkich stron, znajduj? si?

do

Franciszkanów Oprócz sprowadzi? jeszcze

Polski

tak?e

?ydzi.

i

W miar? to

czynnymi

Boles?aw

bogacenia

sta?e

otrzymuje

miasta

si?

W

inwestycje.

nowe

r.

pol?czenie

1277

i

miasto

mieszka?ców

jego ma

ju?

czyniono

w?asn?

szko??,

a

coraz w

r.

1283

na ?asztówni? prawym brzegu Odry Na przez dr?wiany most, obok nazwany "D?ugim". wyspie, tego mostu, ustawiono do prze?adunku kamieni d?wig pierwszy ci??kich m?y?skich. Wzd?u? i magazyny. ?niclirze wybrze?a powstawa? pierwsze zacz??y Uko?CZOllO do pobliskiego drogi budow? miejscowo?ci D?bu, na trasie po?o?onej Szczecin Starogród (1299). Mostu" i drogi z ?asztowni Wybudowanie "D?ugiego uczyni?o pomost ze ??cz?cy ca?? prawobrze?n? Szczecinem. krain? pomorsk? Szcz??liwe za? kwalifikowa?o do spe?nienia po?o?enie tej wyspy j? od razu w przysz?o?ci roli o?rodka W r. 1305 wielkiego portowego. zbudowano tutaj szpi?w. tal i ko?ció? Gertrudy. \ Wsnólcze?nie nrzednue?cla na rozwija?y si? rzeki lewym brzegu i Jana z Kolna). to wsie Kolumba (dzi? By?y które od r. 1319 bulwary rybackie, z

wysp?

-

Wykopaliska

*)

istnia?y mieckim", wnie?

tych

18

miasta bo znanym

zmian

na

ju?

w

wiele w

VII

;i VIII

s?owia?skim

politycznych

i

Wo?yniu wieków

wieku miastem

przy

Brs

ko?cu

kupirne nim

tym,

przed

Chr.

po

?wiadcz?,

?e

powsta?y

miasta

Szczecin

które

handlowym, XI

w.

podupad?o.

w

jednak

w

tym

stowta?szcey?me na

okresie wskutek

nie-

"prawie by? rozmai-

ró-

/

ZAMEK

KSI?Z?

S?OWIA?SKICH

T

W

1650

R.

l

WIDOK

NA

STARE

MIASTO

Z

1789

PANNY

R. MARII.

WIDOCZNY

POZAR

KOSCIO?A

przesz?y Grabowo. XIV w.

klasztoru Plater

Na

miasta.

tej

dzielnicy

?aski

Bo?ei Powella

R.ozrost

Emilii i

w?asno??

na

i Baden

od

pó?noc rozpocz?? na rynku

osiedlali

si?

starego od si?

Wzd?u?

Popiela. rolnicy

a

osiedle

powsta?o

miasta

ufundowania

w

po?owie ulic

przyleg?ych tak?e

pó?niej

?eglarze

rybacy. Z wa?niejszych

nale?y

Prace ci?ski wnuka

Obronne

l

(1220--,-1278) III (1320-1368).

Umocnienia

XIV

w.

wzniesione

zosta?y

Zamek.

miasta uko?czone

a

okresie

w

i

obwarowaniu

przy

Barnim Barnima

które

budowli, Mury

wymieni?:

zapocz?tkowa? zosta?y

jeszcze dopiero

za

ksi??? rz?dów

szcze-

jego

miasto wzd?u? ulic: dzisiejszych Dworcowej, na dó? w Z l?du kierunku Teatralnego Odry. o nazwach wn?trza prowadzi?y bramy wej?ciowe odpowiadaj?cych Brama które ?w. Ducha i inzamyka?y. By?a wi?c ulicom, Kobiet, M?y?ska, ne. ulic Na Odrze, w miejscach, (Obecnie zosta?y zmienione). gdzie nazwy do brzegu, obu stronach mury dochodzi?y postawiono po bramy rzeki, pobez nic ?aden statek kontroli znale?? ??czone la?cuchami, aby móg? si? w obr?bie miasta. W r. 1630 król szwedzki Gustaw Adolf dla wzmocnienia murami i wysp? 1721kaza? tak?e \V latach otoczy? Obrony, ?asztowni?. 1735 obronne zote urz?dzenia Ostatecznie wszystkie uleg?y przebudowie. w r. 1875. zlikwidowane sta?y

Alei do

Placu

Opracowanie specjalnemu

rzono

cowników

zostawiono,

Niepodleg?o?ci Wygh?d

z

nrzebudowy Drug? rozwojem

murów które

zniesienia planu przedsi?biorstwu,

trwa?o par? dla pomieszczenia

zbudowa?o ca?? koloni? Placu dzisiejszego Sprzymierzonych. dwie budowle jako zabytkowe, i drug? na Placu Ho?du Bram? ?wierci XVIII pierwszej w., taki, w

siedztwie

z

otacza?y

Niepodleg?o?ci,

r.

1871

lat.

R.oboty swoich

powiepra-

na i w s?willow? miejscu Z dawnych fortyfikacii pow Al. bramy: Bram? Portow? Obie Pruskiego. Bramy maj? im nadano dokonaniu jaki po

umocnie?.

wielk? grodu

budowl? szczeci?skiego

o

znaczeniu

jest

historycznym, ksi???cy. i trwa?y

zamek

zwi?zan?

?ci?le

Pierwsze

prace

za III Barnima w r. 1345 Zosta?y rozpocz?te w ci?gu nast?pnych 150 lat, a? ostatecznie uko?czone w r. 1503 zosta?y przez ksi?cia Bogus?awa X. dzietcm w Jego wspania?e jest skrzyd?o zamku po?udniowej cz??ci WykofIczone w wraz z stylu gotyckim, pi?kn? vV r. 1551 wie?? zegarow?. Wskutek ta zawali?a po?aru cz??? odtworzona si? i zosta?a powtórnie przez sYna X I3arnima Bogus?awa równie? XI, któremu zawdzi?cza rozbudow? do dzisiejszych rozmiarów wschodnie zamku. skrzyd?o

\V

roku 1587 dobudowano od strony ul. Ko?ció? Korsarzy Zamkowy 5 pi?trow? z kamienia. W ?wi?tyni pot??n? wieczwie?? tej znale?li fundatorowie zamku i slowia?scv oraz ?Y odpoczynek w?adcy tej ziemi, Ich a? do ostatniego XIV nast?pcy, Grobowiec BoBogus?awa w??cznie. X zosta? R'us?awa ozdobiony pi?kn? p?askorze?b?-nagrobkiem, wyobra?a-

Wraz

z

lD

-

I z wraz pod krzy?em kl?cz?c? jego rodzin?, ca?? ksi?cia tle na Odpowiedni napis szczeci?skiego grodu. z Chrystusem um?czonym ca?o?ci. ?acinie *) dope?nia po na zboczu czworoboku w formie wysokiego zosta? Zamek zbudowany obszerny tworz? na skrzyd?a pot??ne widokiem z Cztery Odr?. wzgórza pochodzi nim zegar Stylowy nad zegarow?. z wie?? dziedziniec góruj?c? do zegarowej, znajz bli?niaczo wie?? podobn? Brama r. z 1736 wjazdowa od strony staromiejskiej zamku w?ziutkiej skrzydle duje si? w po?udniowym uliczki Ku?nierskiej. wiele nie absorbowa?a i zamku tylko obronnego Budowa systemu Z piesumy. ogromne ale poch?ania?a wszystkim i energii, czasu przede r. Szczecin pot??nej Od 1360 ?le. by? cz?onkiem tak nie jednak byle ni?dzmi samoProwadzi? miast hanzeatyckiego. zwi?zku handlowej organizacji a tak?e zawiera? cz?onkami miastami zwi?zku, z handel innymi dzielny Danii. królem z panuj?cymi, handlowe jak np. traktaty kultumieszka?ców wzmaga?y si? potrzeby Ze wzrostem dobrobytu w Szczecinie. ?wieck? zak?ada szko?? pierwsz? W r. 1469 ralne. Magistrat w szko?ach klasztornych. duchowni czasu Do tego uczyli tylko drukarnia miejska uruchomiona pierwsza 1579 za? zostaje W roku stan Taki i Paw?a. pomy?lny ?w. Piotra ko?cio?a obok z domów w jednym

zmar?ego

iacvm

-

-

XVII pocz?tku przesuni?cia jednak si? w zasi?gu

do

trwa?

rzeczy

Z chwil?

znalaz?

Ba?tyku W

wodza

30-letniej

wojny

teatru

si? dzia?a?

tak?e

wojennych

na

wybrze?a

i Szczecin.

Wallensteina, obroni? najazdem uda?o przed 1628 miastu si? na flot? stworzy? zapragn?? I , który Ferdynanda niemieckiego na króla jego wyspach. du?skiego wroga swego aby dosi?gn?? ks. XIV, Bogus?aw pomorski ówczesny lata uleg? pó?niej jednak królowi szwedzkiemu, Gustawowi Adolfowi, ambitnemu Barnimów, r.

ces.

Ba?tyku, W dwa ostatni

z

walczacemu

tej

bursko-Pruskim, w

si?

zaczyna

pory

jednego

perzyn?

trzy

z

sobie

roszcz?cym

Podczas

z

takich

czwarte

90-letnia okupacja Wilhelmem

Szczecina

dla

Szwedów

walkami

przerywana

(1630).

niemcom

przeciw

Od

cili

w.

Fryderykiem do

pretensje najazdów

w

r.

tego 1679

ks.

grodu. brandenburczycy

szwedzka Brandenobró-

miasta.

Marii ?w. i ?w Jakuba ko?cio?ów, Pannv, naipieknieiszvch Ponad 200 dzia? zwalone. bombardowa?o ci??kich zosta?y zniszczenie i zabijaj?c sze?? ogromne wyrz?dzaj?c miasto miesi?cy, przez 4 tysi?ce Przesz?o mieszka?ców. prusko-brandenburok. 2500 ?o?nierzy w obl??eniu. udzia? skich bra?o Wie?e

Piotra

i

*) szli

macjl.

20

na

Paw?a

Bogus?aw protestantyzm, Lud pornorsld

by?

X co

by?o

pozosta?

ostatnim

wynikiem jednak

ksd?ciem szerzonej rcielZ:lJliierunie

katolickim.

Jego

wówczas przy

w

wierze

nast?pcy Europie ojców.

prze-

?e!or;-

..

Poza

warunki

trudne

szerzeniu wojenne sprzyja?y si? rozmaitych których by?a ?mier?", najstraszniejsz? "czarna zawleczona Ostatd?uma, przez najcz??ciej ?o?nierzy. r. zanotowano w Szczecinie w tej okropnej zarazy ?mierci" do po?owy w. kilkakrotnie zbiera?a XIV ?we ?miertelne w?ród miasta. to oczywi?cie ?niwo mieszka?ców Wp?yn??o bardzo ostatnim zaW rezultacie, na ludno?ci. ujemnie po przyrost sta?y tak samo wleczeniu w r. liczba mieszka?ców miasta 1710, wynosi?a zarazy 6.000 i 500 lat wcze?niej. jak ??ów, Po wojnie "wielkiej ostatecznie pó?nocnej", zako?czonej pokojem r. Prusakom w dostalo nysztadzkim ca?e 1721, ze Pomorze prawie si? Szczecinem i uj?ciami, Odry. okres na nowo odpokoju sprzyja? D?u?szy podj?tym pracom, przy budowie miasta. wówczas Odrestaurowano i zamek porozbijane ko?cio?y ksi???cy, nostawlono Muzeum nowych szereg budowli, Miejmi?dzy innymi gmach na Placu Przebudowano Port zoumocnienia obronne. skiego Teatralnym. stal w tym znacznie a w wyludnione czasie okolice rozbudowany, wojnami

tym

chorób czyli,

epidemicznych, inaczej mówi?c ni wypadek panowania 1710. Epidemia "czarnej

"

z

osadników.

Sprowadzono mieszka?ców

liczba

Wkrótce

(1800).

Szczecin

ludno?ci do

powróci?

?ycia

wzros?a

miasta i sta?

si?

do 20 tys. o?rodkiem i otwarto szko-

znowu

handlu i przemys?u. Na ?asztowni uruchomiono cukrowni? W ?winioui?ciu zbudowano ?? w?ókiennicz?. (1746). port w wiekiem a wiek rozwoju jest szybkiego XIX, Szczecina, Ca?y odW niema?ym stopniu przyczyni?o Szczególno?ci jego portu. si? do tego W r. 1823 danie do u?ytku zawin?? parowiec parowej. pierwszy maszyny do brzegów 1856 a od r. Szczecin regularne otrzyma? po??czenie ?asztowni, oraz z i Rotterdaze Londynem ba?tyckimi, okr?towe portami wszystkimi z mem. W r. 1886 uruchomiono Pólnocna. komunikacj? Ameryk? sta?? kolei W r. 1826 no?elaznej. rozwój Równocze?nie przez post?powa? do na Odrze 1I10st przejecha? pierwszy poci?g wózbudowany drewniany most W latach 1866-1869 konstrukcj? otrzyma? ostatni? Starogrodu.

?elazn?. W tym Wy

na

ochotnicza muje

stra?

tr6w

Zniesienie i wa?ów

lIej

warowni

oraz

na a

gazowe,

nad

na

miejskie. zawodow?. w

r.

1865

towaro-

pierwsze zak?ady puu?yteczno?ci W r. lR47 zosta?a przekszta?cona W nast?pnym roku miasto otrzyfiljest ju? stacja czynna pierwsza

(1875)

obronnego zamieni?o fos,

nowoczesne

to

dworzec

centralny

Odr?.

systemu zasypanie

Usprawni?o Ju? wtedy stanowi?y Zosta?y przy??czone .

dzia?alno??

tak?e

po?arna

o?wietlenie zbudowana

zbudowany

Odry,

brzegu

Rozpoczynaj? i przedsi?biorstwa

blicznej

zostal

czasie

samym

prawym

przede jedn? nieco

przez

od

otwarte

fortów,

usuni?cie Szczecin

ze

murów

?redniowlecz-

miasto.

wszystkim ca?o??

razu

ze

starym

komunikacj? Szczecinem,

z

dzielnicami, chocia?

które

oficjalnie

pó?niej.

21

mieszka?ców ludno?ci liczba

liczby 1850

lo

z

ludno?ci do lat

40

W ci?gu

podskoczy?a pracowników

by?y 1870

cz?ste nawiedza?a

r.

w

92.000

na w

okresie

r.

r.

by-

1873

przemys?owych. cholery.

epidemii

nawroty 5 razy.

miasto

ona

Od

W

1880.

r.

w

zak?adach

143

tym

wzrost

znaczny zauwa?y? si? i komunikacji. przemys?u

rozwojem

z

44.000

9.500

zatrudnionych Plag?

.

zwi?zku

w

daje

stulecia

XIX

po?owie

W drugiej

czaw tym i urz?dze? oddanych miejskich, budowli roma?skim na Plaw stylu Teatr Miejski wymieni?: nale?y u?ytku, na Placu w Batorego gotyckim stylu R.atusz cu Nowy (1846), Teatralnym w renez piaskowca, stylu zbudowany Dom Koncertowy, okaza?y (1879), ?w. dokonanej Ko?ció? Gertrudy, po ul . (1884), Ma?opolskiej sansowym przy budowli. wiele okaza?ych oraz innych restauracji (1897), ulice dwukierunkowe szerokie fortów powstaj? Na miejscu zniesionych kana? nowy ??cz?cy W porcie przekopano place. i nowocze?nie pomy?lane z (1881). Odr? wolnoc?owy port o trakcji tramwajow? lini? uruchomiono pierwsz? 1879 W roku na z przez pó?noc która po?udnia 6330 przebiega?a m., d?ugo?ci konnej, do ?elechowo Brodów, Plac Grabów, Teatralny, Alcie Niepodleg?o?ci, konna zosta?a elektryczn?. przez 1897 zast?piona W roku trakcja Golecina.

Z wa?niejszych

sie

de

?

Koniec

XIX

?wiatowej,

XX wieku, pocz?tek punktem dotychczasowei

i

wieku

jest

szczytowym

do

a?

wojny

pierwszej

rozwoiu

historii

Szczecina. W roku

ca?y

fabryki

tym chodów, W porcie i nafty.

poza

za?

Obszar dzielnic.

"W

Brodów, ha

w

papieru,

tekstylnych, ryb, ?ledzi,

magazyny

miasta 1896 r.

wcielono

1911

Pogodno

r.

w??czenie

przez

Niebuszewo.

w

przyleg?ych Niernierzvn,

Grabów

1900

r.

i ?wierczewo. miastu 1784 Ogó?em przyby?o w 1865 (Pomorzany roku). jeszcze przyl?czono lat XX wieku zhudowano ?ekonstrukcie dziesi?tku z mostów przez drogowych (1898-1910). Odr? Ka?dy

W pierwszym mostów trzech

wyposa?ony

powi?kszony

zostaje

rmeszka?ców

i 66.572

lazne zosta?

metalurgicznych,

cementu, wyrobów

papy,

Powstaje 245.000 g?ów. wynosi?a stocznia "Vulcan", okr?towa druga do samoszamotu, maszyn pisania, oraz cukrownie i browary. cegielnie, owoców, jarzyn, ropy naftowej w?gla,

mieszka?ców

liczba

1913

zak?adów

szereg

w

odpowiednie

urz?dzenie

do

podnoszeula

?rodkowego

prz?s?a. Nad

dowli

nych chodzi

Odr? gmachem budynków z

z

tego

Miasto

dzisiejszy ramiennej,

Muzeum

publicznych

czele

na

i

(1907).

prywatnych

Wi?kszo?? oraz

ko?cio?ów

bu-

pi?kpo-

okresu.

otrzymuje Plac

i

monumentalnych

dzielnica

reprezentacyjna

powstaje rz?dowym szkolnych,

nowoczesne

Grunwaldzki

rozbiegaj?cych

22

si?

•

symetrycznie

Jako

rozplanowanie.

zaprojektowany

w

ulic.

kszta?cie

centrum

gwiazdy

oh rano o?mio-

U

GORY:

PLAC

GRUNWALDZKI

U

DO?U:

PLAC

ZWYCI?STWA

Na

czesnych chodniej

okres dzielnic

cz??ci

kich

pierwszej willowych,

zabudowane

g?adkich Urz?dzenia

du?ego

w

Szczecina

cz???

i

si?

nieko?cz?c? ?adnymi

stanowi? i

?wiatowej

wOJl11e

szczególnie

przypada zachodniej

rOZW()j

i

w

nowo-

pó?nocno-za-

miasta.

Pogodno

Dzielnica

ruieiskiego ogród,

po

w

Prawdziwe willami

-

urz?dzonymi

wygodnie

i

g-machu

s?siedztwie

zieleni.

oaz?

ulicach.

zarz?du miasto

-

szero-

przy

').

i dostosowane

rozbudowane

zosta?y

miejskie

do

potrzeb

miasta.

8 lini sne?uialo oraz 5 lini tramwajowych Zadanie komunikacyjne 1939 w taboru wynosi?a ilo?? autobusowych. Ogólna rQ1su 280 wagonów. rocznie tramprzeje?d?a?o przeci?tnie W ci?gu lat ostatnich wojn?, przed 50 mil. walami pasa?erów. miasto 3 mosty taczv?o stronie drogowe Z portem, Odry, po prawej komunikacji mi?dzy wyspami portowymi, i 1 most Ponad to, dla kolejowy. i dwa drogowe. mosty dwa kolejowe s?u?y?y mosty oraz gazowni? stacj? tak?e elektrowni?, wodoci?Unowocze?niono w zosta?y wyposa?one po?arna i stra? miasta gów. Oczyszczania Zak?ady nowoczesny sprz?t. miasto 300.000 25 koposiada?o ludno?ci, dla prawie potrzeb Ogólnie kilkadziesi?t 10 szkó?, biblioteki, ?cio?ów szpi t al i , muzea, wyzna?, ró?nych cmentarz wielki wspó?czesny oraz po?oboiska sportowe teatry, kina, w kierunku Berlina. I. biegn?cej Mieszka autostradzie ?ony przy dzielnice do dzi? posiadaj? wszystkie cmentarzem Poza glównym czasów. z dawniejszych Ostatnio, grzeosobne jeszcze pozosta?e cmentarze, dozwolone. ju? nie by?o cmentarzach banie na tych zmar?ych s?owia?skich z warowuezo grodu lat, o?miuset Tak w· ci?gu d?ugich rozmiarów miasta. du?ego a? do dzisiejszych rozwija? rycerzy, si? Szczecin, w I chocia? znacznej nowo, teraz, na Kilkakrotnie powstawa? niszczony w raz dziejach zniszczony wtóry po w gruzach znów swej le?y cz??ci jak dawniej, powstanie, barbarzy!iców z winy i za spraw? germa?skich -

-

-

jeszcze

pi?kniejszy. herb miasta Gryf pomorsk?, lini? ksi???ca herbów najstarszych -

przez

rodzinie

lHotel

I L

-

wreszcie

odzyska? miast polskich.

3

Maja

1

umeblowane Pokoje obiady, ?niadania, rodzaju wszelkiego

Szczecinowi swe

N ENTAL"

"CONTI ul.

dany

ptak,

slowialiski

kolacje

napoje

prawe

za

miejsce

god?o w

PRZED

W SZCZECINIE

POLACY

WOJN?

organipolskie w Szczecinie nast?puj?ce r. 1939 dzia?a?y Do po?owy ? Polskie Tow Szczecinie, Oddzia? w Niemczech, Polaków Zwi?zek zacje: rel i g i j o charakterze Towarzystwo Polsko-Katolickie Szkolne, warzystwo im. Szopena. i Tow. ?piewacze "Sokó?" Gimnastyczne Towarzystwo nym, i niesiekrzewienie celu polsko?ci na te mia?y' organizacje Wszystkie bardzo ich by?a jednak Dzia?alno?? na obczy?nie. Polakorn nie pomocy niemieckich. w?adz i utrudniona zarz?dzeniami ograniczona by? odpraPolaków mog?y ?e dla fakt, prostu do wiary po Nie jest wione

Narodzenia

Pracowali

oni

Zycie

polskie Towarzystwie

Polskim dzieci.

sta?y

osób

40

Nauka z obiadów Szko?a

jednocze?nie

z

kazaniem

Zielonych

polskich

wymienionych wy?ej szkole polskiej jedynej ucz?szcza?o Do szko?y popo?udniowych. godzinach szkolnej. w kuchni kilku

si?

Szkolnym. w si?

przygotowanych

Szczecinie zdecydowanie

w

si?

przyznaj?cych w

ogniskowa?o

odbvwa?a

roku

polsku.

po

i Bo?ego

?wi?t

Bogurodzicy. dzia?aczy

6 tys.

na

w

Nocy,

Wielkiej

ul.

przy

aktywnych

ilo??

ok.

wynosi?a ?ci.

ko?ciele

w

Ogólna

nabo?e?stwa

?wi?t

dzie?

drugi

w

3

tylko

Szczecinie

w

Mianowicie:

w

wojn? polsko-

przed do

organizacjach. czynnej przeci?tnie

przy

35

korzy-

Dzieci

Al. Jedno?ci Narodowej 5, zo1939 r. i od niemieckie w?adze sta?a tego jednak kierowniOstatnim Mie?cie. na Ducha Starym mia?a przy siedzib? Omieci?ski. nauczyciel z rodziny kaszubskiej, kiem by? Polak Szkoty czas tak?e po?wi?ca? harcerstwo, on w mie?cie polskie Zorganizowa? w udzia? bra? pracach i Szczecinem szkó? poza na polskich wizytacje

mie?ci?a

z

W czerwcu do Oranienburga,

innych.

pocz?tkowo usuni?ta

przy

przez

polskich.

organizacji

pozostalvch ziony

si?

lokalu ul. ?w.

1939

r.

gdzie

aresztowany

zosta?

zgin??

z?mordowany

przez

"gestapo" podobnie

i

jak

wywiei miliony

i m?? zaufania Szkolnego Towarzystwa Polskiego prezes zosta? Stanis?aw przez ob. Borkowski, w Niemczech, Polaków Zwi?zku Po 6 latach 15 l. wi?zienia. na czasie w tym samym niemieckie skazany s?dy radziecka. br. armia w kwietniu niemieckich oprawców uwolni?a go ze szpon w przedwojenz niemcy korzystali swobód jakich wielkich Pomimo kroku. na ka?dym Niemczech prze?ladowani w byli Polacv Polsce nej Szczew z organizacji polskich ?ycia fragment Bezstronnie opisany ?wiadectwo. cinie narlepsze daje

Równie?

-

24

NAJWA?NIEJSZE ZACHODNIEGO

POMORZA

ok.

1030

obronie

w

lini

biskupstwo

zak?ada

Odry. Ko?obrzegu

w

podleg?e

gnie?nie?skiemu.

arcvb, po

Niemcami

z

Chrobry

I

Boles?aw

100R

I

Mieszka

Walki

960

Z DZIEJÓW i SZCZECINA

DATY

polskich

wp?ywów

Upadek

Najazdy

Chrobrego.

?mierci

po

Du?-

czyków. Boles?aw

1107

J 124

III

chrze?cija?stwa

Restytuowanie chodnim

,

•

polskie

Za?o?enie

1138

?mier?

1181

Bogus?aw ciw

na

i

Pomorzu

na

Za-

Szczecinie.

w

Polski

Podzial

dzielnice.

na

polskich

ksi???t

prosi

pomorski

ksi???

Polski

Szczecina.

terenie

Krzywoustego.

Boles?awa

Szczecinie

pomorskiego

biskupstwa

II

w

do

Odr?.

za

Krzywoustego.

Boles?awa

przez

Osadnictwo 1133

Weletów

i ziemie

Rugi?

wysp?

Szczecin

przy??cza

powtórnie

Krzywousty

zajmuje

oraz

o

pomoc

prze-

niemieckim.

najazdom

1630

Pocz?tki

okupacji

1637

Umiera

Bogus?aw

J 679

Barbarzy?skie

szwedzkiej.

ksi???

ostatni

XIV,

Szczecina

zniszczenie

s?owia?ski przez

z

Barnitnów.

rodu

prusko-bran-

wojska

denburskie. 1721

Szczecin

wraz

z

Zachodnim

Pomorzem

pod

przechodzi

okupacj?

prusk?. 1806

Szczecin

pod

1813

Upadek

Napoleona.

1945

Pomorze

francuskim.

zarz?dem

Zachodnie

ci?g

Dalszy wraz

z

okupacji

Szczecinem

pruskiej. powraca

do

Polski.

25

i LUDNO?? W" RÓ?NYCH

SZCZECINA OBSZAR i DZISIAJ CZASACH

'-,

W roku

ok.

1124 1523

"

1756

"

179R

"

1813

"

równa?a

miasta

do

Po 45.896

sila

3.293

1 km

na

Porównanie zaludnienia

z

wypada

przed

w

Polsce

10.292

na

miastami

wi?kszymi na korzy??

Warszawa

8.337

Kraków Chorzów

4.041

932

warunki

dzi?ki

niowych

ocaleniu

powierzchnia

wzros?a

mieszka?ców

(t.

1'.

gmin wiejskich si? do 833 na pod wzgl?dem

1 km

3.681

ha

zw.

wvno-

1 km

kw.

g?sto?ci

kw.

J"

3.293

zaludnienia

w

Polsce

posiada?o

Inowro-

miasto

kw.

Wielkiego polityczne.

Koncepcja zmienione

1 km

na

-

po-

4.528

g?sto??

Nahnnieisz?

"

Szczecina.

Lublin Szczecin

-

"

w??czeniem zmniejszy?a

w??czeniu

po

?ód?

c?aw

"

1939 10. do 381.425

14.

si?

miasta za?

kw.,

ieszka?ców

nrzvlaczeniem 1900 si? tlumaczy o ??cznej i Brodów Niemierzyna z 6027 miasta Powierzchnia g?ów. 1939 W roku powierzchnia 1911. r.

zwickszvla

Szczecin"). zaludnienia G?sto??

"Wielki

III

99.500 210.000 245.000 273.000

r.

wiejskich

terenów ludno??

a

w

44.100

"

ha.

8220

si?

w??czeniu ha,

ha

7776

do

wzros?a

1872

w

ok.

18S0 1885 1900 1913 1939

lR.OOO 22.000

ludno?ci wzrost Gwa?towny dzielnic: Grabowa, nowych 45.200 ha z ludno?ci? 615,9

do miasta wierzchni roku w

roku

\V

mieszka?ców

5.000 6.000 13.600

zosta?a

Szczecina, Niemniej rozbudowanych

zaniechana,

dobry

stan

dzielnic

wzgl?du

ze

warunków

willowych

utrzyma

nadal.

Obecny n?

?ci

jest

tego

2fi

zaludnienia niemców

do

i

Rzeszy

zmianom. Przyczyludnonap?yw wi?kszy

wielkim

uleg?

miasta

coraz

polskiej. Liczba

1945

stan

ewakuacja

r.

wynosi?a

Polaków

ponad

osiad?ych 27.000,

w

przy

do

Szczecinie

czym

stan

ten

z

polowy ka?dym

na

mieszka-

pa?dziernika dniem

wzrasta.

si?

,.j

.fi

a

t

.

SZCZECIN

Noc com

Szczecina,

niej. niowej

Alianckie

]044

w

1944

nia

I?un?l

r.

by?a

wst?pem

do

tego,

mia? miejsce stylu dzielnica staromiejska spalona ?w. ko?cio?a Jakuba wie?y zniszczeniu. du?emu uleg?a

wielkim

w

wówczas

szczyt budowla

a?

centrum

Jakuba

do

zamkowej

i

ul.

Emilii

?w.

oraz

Jana,

mieszka?ich pó?-

czeka?o

co

w

mniejsz? 17

m.

wysokiej, niemców

przez

obra?enia.

znaczne

G?ównego,

sierp-

zamkiem

Po?ary

rozszerzaj?c

si?

Plater. od

na

120

na

roku

dzielnice

z

wraz

po?udw

dnia

nocy

w

zamieniona

równie? Dworca

poczernia?ych

strza?ki,

Zamar?e

?w.

niemieckim

przypomnia?a

1943 i

?wi?tynia staromiejska Druga odnios?a teatralnych, dekoracji i teren Plac Teatralny s?siedni

kierunku

w

wolna

nalot

Pierwszy r. Zosta?a

pot??na

obj??y

kwietnia

wtedy dzielnic? Poruorzany zniszczy?o bombardowania dopiero powtórzono Nast?pne 13 i 29 maja. wówczas oraz Ucierpia?y 11 kwietnia dniach to jednak na i Gol?elu. ?elechowo By?y akcje Brodów,

ca?a sk?ad

20

jest

lotnictwo

ksi???cym.

na

na

?e

miasta.

cz??ci

pó?nocne: skal?.

a

19

z

DZISIAJ,

ognia teatru

frontonie

zegarów, miejskiego

na

wie?ach

ko?cio?a

wskazuj?

go-

katastrofy.

dziny

Noc

grozy

i

anglo-amervka?skich ?rodkow? cz???

60

W wyniku % %, a 20.000

i

zosta?a samolotów

?mierci

1500

szkody

bomby

na

1944

port

oraz

Oko?o

r.

pó?nocn?

miasta.

tych

dwóch

niemców

bombardowanie, w rejonie

Ostatnie wielkie

zrzuci?o

sierpnia

30

powtórzona

ulicy

zosta?o

miasto nalotów straci?o ?ycie. 21 grudnia r?oosevelta.

1944

r.

zniszczone

wyrz?dzi?o

woko?o

tylko

nie-

i poro?ni?te kryte ziemi? traw?, przeciwlotnicze, schrony a tak?e bardz» trawnikach, placach ziele?cach, wszystkich si? betonowe zbudowane domów. Specjalnie zawalonych pod gruzami ilo?? dostateczn? zapewni? mia?y w miasta, punktach ró?nych Szczecina terenie na Niezale?nie od tego ca?ego znajduj? si? pompy w okresie, miasto nie miajeszcze kiedy postawione (artezyjskie), wodoci?gowej. ludprzez polski miejski zarz?d uruchomienia wodoci?gów Do chwili z tych pomp. si? w wod? zaopatrywa?a

Liczne

znajduj? cz?sto

baseny, wody. placowe ?o

ilO??

sieci

na

27

tylko opór.

zniszczeniom

?wiadcz?

barykady

owych,

tramwai

lini

kolejowymi

torami

ponad po?arów

cztery

wszystkie

zosta?y

zerwane

Sprzymierzonych

wvszla

r?k?

oraz

z

nie-

oraz

nowoczesna

plapi?knymi Wojska Piastów, i okolice parku z

Narodowej

Jedno?ci

Krzywoustego,

Odrze

na

Szczecina, alejami:

cz???

?rodkowo-zachodni? i

mosty obwodowei.

obronn?

i bombardowa?

Bolestawa

Polskiego, Kasprowicza.

nad-

dzielnicy

staromiejskiej

szyn

tu

stawi?

ochronne.

stanowi?ca Grunwaldzkim

cami:

z

uleg?o

miasto

samo

zamierzali

niemcy

w

przeciwczo?gowe

zapory

Z piek?a

dzielnica,

szczególnie

liczne,

tym

o

odrza?skiej, i rowy cegie? Niestety, które wiadukty

radziecko-polskich, ?e pomimo,

wojsk

wkroczenia

Podczas niewielkim

zieleni. miastem Szczecin jest ulic, dwukierunkowych szerokich trawników po?rodku pasma D?ugie domami przed liczne ogródki ziele?ce, ogrody, zadrzewione place, pi?knie gmachów najpteknleiszvch a? do SZCZytów i wsz?dzie wysoko, si? pn?ce Miasta". charakter "Zielonego Szczecinowi dzikie nadaj? wino, dekoracyji Nadodrza?ska, Pozodno willowa dzielnica tak?e Ocala?a ChroWalach na gmachów monumentalnych z miasta kompleksem na cz??? brego. o okropmiasta zapominamy zupe?nie Przechadzaj?c si? po tej cz??ci ?o?nierzy starannie utrzymane groby niegdzie gdzie no?ciach tylko, wojny, do smutnei przesz?o?ci. my?l nasz? armii radzieckiej powracaj? oficerów Szczecin

chor?giewki szka? zaj?tych wszedzle s?ycha? ulic

SIady racje, kupi? ziomie

Polaków.

przez

polsk? sa

mow?.

sklepy, sprzeda?.

usuni?te tramwaje.

zosta?y

Chodz? ?yje. warsztaty

miasto

nieo tym i faktycznie. ?wiadcz? i miedomów balkonach na oknach, w resturaciach. w sklepach, Na ulicach, nareklamy, og?oszenia, napisy. Wszystkie lecz

w

polskie.

niemczyzny

Dzisiaj hotele, i. .

bramach,

na

placów

i

nominalnie

tylko

zliczone

zwy

polskim.

miastem

iest nie

nim

Jest

Ceny

umiarkowanym

a

jeszcze

targowisko,

i

artyku?ów niejednokrotnie

w

Czynne na

teatr

i

kino,

mo?na

którym

?vwno?ciowvch s?

br.

lipcu s?:

utrzymuj? ni?

ni?sze

nawet

restau-

wszystko si? na w

po-

War-

szawie.

chodów,

ulicach wozów

szkoloi.a

milicja.

Na

ruch i

Polski Wciskowy czuwaj? Obywatelska czuj? Wszyscy kto i ka?dy je zobaczy? dzinne

28

,

miasto.

du?y

jest

do

Komendant utrzymaniem

miasta

tu

si? i

w

dobrze. nim

Szczecin zamieszka?

ko?owy do

specjalnie

nasza

nad

Ruch

wieczora.

pó?nego

reguluje

rowerzystów

Szczecina

tego woisko

oraz

samo-

celu

wy-

i Milicja

i bezpiecze?stwa.

spokoju jest uwa?a

miastem, go

za

które swoje

przyci?ga drugie

ro-

,

administracyjn"y

Schematyzm Pomorze a

twem

pozna?skim, W kierunku kilkunastu

skiego. odleg?o?ci

Administracyjnie

Okr?gu

Pomorza

wództwa

na zachód od woj. si? ci?gnie gda?skiego, z wojewódzNa po?udniu graniczy powiatu slupeckiego. ?e Gorzów z tym, pozna?nale?y ju? do województwa obszar zachodnim brzegu obejmuje po lewym Odry od Szczecina. kilometrów ma okre?lone przej?ciowo nazw? wy?ej terytorium na (zamiast wojeobwody podzielonego Zachodniego,

Zachodnie od

mianowicie

powiatów).

i

na

terenie

Lasów,

Okr?gu,

a

tak?e

wi?c

Pomorza Okr?g jest Zachodniego mu Podlegai? wszystkie urz?dy R., Izba Skarbowa, Poczta, Dyrekcja za i wojska. wyj?tkiem s?dów

na

(wojewoda).

Borkowicz

Leonard

P.

R.

Rz?du

Pelnornocnikiern

ppulk.

w

U.

P.

i w?adze

bezpiecze?stwa, mie?ci Pelnornocnika w Koszalinie. Rz?du W Szczecinie si? oh. Jan Kaniewski Delegatura kieruje Urz?du, któr? CZYIwa (viceW· sk?ad naczelników wojewoda). Delegatury wchodz? zast?pcy poszczePe?nornocnika gólnych Urz?du R. P. wydzia?ów Rz?du Pe?nomocnikiem R. P. na Obwód Szczecin Rz?du in?. jest Piotr Zamiasta Szczecina. jednocze?nie prezydentem remba, b?d?cy Milicja Urz?d jest

Do

I II

vice-prezydentów:

dwóch

ma

pomocy

?ice-prezydent

in?.

vice-prezydent

in?.

Józef

Maciejewski Kotowski. W?advslaw

I

Organem Szczecina

miasta oraz

stwa

Zarz?d Urz?d miejskie.

PelnomocnikaRzudu administracyjnym jest Miejski. Zarz?d 14 Wydzia?ów, Miejski posiada podzielonych Zatrudnienia, zak?ady u?yteczno?ci publicznej

Narodowe dzia?a

Rady

powo?any

na

terenie

tym

Prezydenta

przez

miasta

Przewodnicz?cym

jeszcze Komitet prezydent

nie

R.

P.

i

Prezydenta

i

oddzia?y, przedsicbior-

czynne,

natomiast

na

s?

Osiedle?czy.

Komitetu lub z jest miasta, vicejeden P. U. R zast?pc? przewodnicz?cego przedstawiciel Z urz?du w sk?ad z Komitetu nawchodz?, Zarz?du Miejskiego, i handlu, czelnicy wydzia?ów: aprowizacji kwaterunkoprzemys?owego, i ogólnego. wego Miejscowe spo?ecze?stwo jest reprezentowane przez i stronnictw delegatów partii P. U. R., politycznych, zwi?zków zawodowych, Polsk iego i innych Zwi?zku Zachodniego org anizacii spo?ecznych. Komitet zbiera raz na regularnie si? tydzie?. Narodowa Rada Miejska dzia?alno?? rozpocznie ko?jeszcze przed

prezydentów

miasta,

.

cem

roku.

1945

GRANICA

Stosownie

dowej

z

do

Dowództwem.

NA

ZACHÓD

porozumienia okupacyjnych

OD

przedstawicieli wojsk

SZCZECINA

Rz?du radzieckich

Jedno?ci w

Naro-

I?zeszy,

w

29

.

""

ramach odcinku

?

uchwa

Konferencji

?winiouj?cie Podpisanie

w

m.

gen.

nomocnik

Na

odleg?o?ci

zatoki

Pomorza

Szczecina

ob.

na

dochodzi

granica

(Camminke)

Leonard

Zatoki

Pomorskiej Do brzegu

?winioui?cia.

od

r.

Pel-

Polskiej ob. ppu?k. Zaremba.

wybrze?u

na

1945

podpisa?

graniczny

Piotr

in?.

si? pó?nocny-zachód

zaczyna na

Kamionek

graniczn? wrze?nia

21

Rz?du Rzeczypospolitej Zachodniego,

imieniu

w

-

szczeci?skie]

miejscowo?ci

?ukowa,

marsz.

metrów

2000

lini?

dnia dokument

nast?pi?o

granicznego imieniu

na RZ<1du Okr?g i Prezydent m. granica pó?nocy

Borkowicz w

aktu

Schwerin. \V leitn, Chabarow

ustalono

Poczdamskiej,

Gryfin.

-

na kra?cu po?udniowo-wschodnim w lini nast?pnie prostej przecina Stare a wysp? KahlenWarpno na zatoce Nowowarnnowsklei,

i

z.rtok? berg.

przebiegal?c mi?dzy miejscowo?ci? Ostrów Wyspa (Rither \Verder), stronie. zostaje zachodniej po w mtr. 800 na Dalej granica biegnie od odleg?o?ci pó?nocny-wschód miasta wzd?u? rzeczki Wielkie Pieht, ??cz?cej jezioro My?liburskic (Grosser Mutz z w Potem elburzer) i ?rodkiem 2800 zatok? tego jeziora. odleg?o?ci mtr. na wschód od przystanku a? do kolejowego Zajezierze (Ifintersee) ?rodka Schloss, w jeziora nast?pnego Nast?pnie granica biegnie odleg?o?ci ,100 metrów na zachód od przystanku Stolec kolejowego (Stolzenberg), mtr 150 na zachód wzd?u? i przecina drogi Stolec-Bug skrzy?owanie \V od skrzy?owania 1700 mtr. dróg. odleg?o?ci zatamuje si? na po?udnie, do nast?pnego Ko??ino skrzy?owania dróg dochodz?c miejscowo?ci przy na tor biegnie (Kostin), po czym po?udniowy-wschód, kolejowy przecinaj?c w odleg?o?ci 2200 metrów na zachód od stacji Stobno (Stowen). dalej St?d na w 2100 mtr na zachód odlezlo?ci od Kolbaczewa po?udnie (Colbitzow). -

dochodzi

do

(Gartz).

Kolbaczewo-Grodzisko

szosy

Nastennie

granica

przecina

od wy-wschód Kolbaczewo. miejscowo?ci w 300 metrów przecinaj?c drog? odleg?o?ci za? za?amuje Piargowo (Pargow). St?d si? i dochodzi nim, przecinal?c zachodni? Odr? metrów na zachód od miasta Grvfin. Z

nowoprzy??czonych

sta?a

utworzona

Iecki,

ograniczony opisan?

po?udnia Szczecina. liczba

;?()

na

terenie

wodami

nie

prawie ewa?n!e r. 1945

zatoki oraz

zna?.

na

na

miasta mianowicie

Szczecina,

szczeci?skie], od

wschodu

równa

si?

wynosi Miasteczka

oko?o

8 rano, stra?

polskie

zo-

obwód od zachodu km

kw.

15.000

i

miasta

granic? 620

we-

Ogólna

mieszka?-

i wsie

czyste

i ?ad-

zalesione.

nrz

o

poczta, obwodu.

w

po?udniopo?udnie. od miejscowo?ci na zachód kierunku po?udniowo-wschodw do grobli 1600 odleg?o?ci mtr

biegnie

czym

zapleczu

na

graniczn? obwodu weleckiego obwodu ca?ego

obywatelska,

po

administracyjna,

nowa

Powierzchnia ludno?ci niemieckiej ców. Zniszcze? wojennych nie zabudowane. Tereny W dniu 4 pa?dziernika

stracyjne, milicja placówki dzi?y

terenów,

jednostka od pó?nocy wy?ej lini?

2500

odleg?o?ci

w

szos?

godzinie

kolej,

portowa

w?adze i

admini-

PUR

obsa-

Sprawa Decyzj?

odbudowy"

Pz?du

do pracy R. P. zosta?a powolana Ministerstwie przy Dvrekcia Odbudowy, Szczecina. Szczecin Odbudowy zatem trzeb?dzie cim miastem w Polsce obok i Gda?ska, które zostanie Warszawy odbudowane w szybkim Na cele tempie. Szczecina odbudowy asygnowano powa?ne W pierwszym kwoty. odbudowa przewidziana rz?dzie mostów na jest Odrze. Niezale?ule od tego, jednorazowo przyznano na remniejsz? sum?

dachów.

mont

Wydzia? Jodkówskiego z akcj? zanych Opracowano sce znlszczouvch,

Techniczny wykona? odbudwy

in?.

Zarz?du

Miejskiego

ju? ca?y Szczecina.

kosztorysy projekt

kierownictwem pod przygotowawczych,

robót

szereg

mostów budowy nowych i kosztorys tymczasowego

oraz

na

ob.

zwi?-

Odrze,

miej-

na

drewnia-

mostu

nego.

Obecnie jest kolei linia obwodowych. w?skotorowe] d?ugo?ci dzielnic miasta, gruzu i wydatnie mierzynie; ulic.

'vV 16

naprawa

najwa?niejszych

na?dzierniku km, która

uko?czono

?mieci

i

remontów

znalaz?y

pomieszczenie.

s?u?y tereny

na

przyczynia

Dokonano

rych lcczne.

toku

w

niemal

do

wiaduktów uk?adanie toru

wywo?enia,

moczarów

si? do akcji wszystkich ró?ne instytucie

ze

i

ca?kowitego wi?kszych pa?stwowe,

ponad kolejki zniszczonych

w Nietrz?sawisk uporz?dkowana w któbudynków, i spomiejskie

publicznej miejskie

Zak?ady u?yteczno?ci i przedsi?biorstwa WODOCI?GI Miasto

Szczecin

jest

zaopatrywane

wod?

w

10

przez

wodo-

stacji

Ci?gowych. Z tego WI)

i

7

a

znajduj? mnieiszych

czerpie Wod? biologicznych

filtrów nod

3 du?e

Pilchowo,

ci?iueniem

6

na przedmie?ciach: jest po?o?onych

nast?pnie

Odry,

si?,

z

lub

amervka?skich do

atm.

sic

sieci

w

Pornorzanv, obr?bie

?wierczemiasta.

oczyszczeniu

po

(mechanicznych)

za

?11ateria?ów

7.akryte Ochrony

6 filtrów i 5 ameryka?skich. posiada biologicznych przy?piesza proces oczyszczania wody przy u?yciu ci?nieniem 3 5 atm. filtruj?cych pod Filtry biologiczne dla z zanieczyszczeniem ochrony wody przed powietrza. czasie zosta?a w zniszczona jest poniewa? brak, wojny. -

.....

Po

wskutek

Przepr0wadzane

przefiltrowaniu, ca?kowitego

wod? zniszczenia s?

w

laboratorium

si?

wodoci?gowci.

Szczecin

al11erykar·'.ski

nornoc?

rozprowadza

sic chloruje urz?dze?

iednei

specjalnymi

laboratoryjnych, z

Filtr

warstwy

by?y Obecnie Obecnie

aparatami.

próby

wody

klinik.

81

dostarczenia

wmontowane

Stacje maszyny

maszyny

3.

motory

700

mocy,

Ogólnie, we

i ilo??

maj?

sta?o

9

wy?ej

13

powierzchni

dziennie.

KW

wodoci?gowej

sieci

d?ugo?? uszkodze? 4298 zaworów.

obecnie Z

nie

161/2

znane.

liczników

tysi?ca

metrów.

488 tysi?cy Przewody wodoci?gowych

wynosi jeszcze

s?

wodociagopozo-

tysi?cy.

VV

wodoci?gów, prowadzenie w urz?dach Poza ób wody, chlorowania. rn

zwi?zku

ze zosta? zima zbi?ai?ca si? centralnego ogrzewania, który do porz?dku i uruchomienie aparatury i domach mieszkalnych. Organizowany laboratorium tym planuje si? uruchomienie filtrów mechanicznych oczyszczenie

utworzony

dzia?

Wszystkimi dobrego czele m?odego

Gwarancj? na

dzielnic

o

-

wszystkie

Stan

Pilchowie

w

-

przed 2.

o

wody

Jeden

3

1.

dla

zbudowane po?o?onych m. dwa tysi?cy kw., 10 tys. m. kw. Dla o powierzchni ci?niespadku wyrównania a' zbiornikiem, ró?nicy poziomu stacj? wodoci?gow? mi?dzy o ci?nienie 3 atmosfery. zwi?kszalace s? pompy 3 rodzaje sa przez POJ11P obs?ugiwane maszyn: które mia?y by? sprzedane starego parowe pochodzenia, za milion do muzeum, marek; wojna o sile 210 KM; Diesel) spalinowe (svst. ju? dzisiaj obs?ugiwane elektryczne którymi mog? by? dostarczaniu pr?du przez elektrowni? stacje dzi?ki pomp,

W celu

zbiorniki. w Niebuszewie wobec nia, s?

wymienionymi wodoci?gów i pe?nego entuzjazmu dzia?ania

STRA?

celu

przy-

ogrzewa?

warsztat

napraw.

dla

przeprowadzania i napraw? aparatury ob.

kieruje

pracami

wy?ej

na

centralnych jest

oddziale

przy

mia?

b?dzie

miejskich personelu.

jest

jego

do

?akowski,

dyr. ofiarna

praca

PO?ARNA

ob. Józef w Szczecinie jest mjr Dura, r. 1945 11 lipca pracy t? wa?n? placówk? i pewnym Pod kierownictwem Ies« zosta?y fachowym zorganizowane I III i IV. Oddzia? II portowy, miejskie zawodowej oddzia?y stra?y b?dzie w?adzom Poszczepolskim. po przekazaniu portu móg? by? uruchomiony i ogn. Stanis?aw Teofil Hutek. oddzia?ami ogn, Dobierzy?ski gólnymi kieruj?: Polaków. 130 stra?aków jest zatrudnionych Ogó?em • Do bardzo du?o. wrze?nia polowy jest Pracy wszystkle oddzia?y w akcji 60 razy. udzia? po?arów gaszenia ?Jrary Po?arna Stra? Dla prywatnego u?ytku stra?acki, wypo?ycza sprz?t i inne za ustaloposiadane jak motopompy, drabiny urz?dzenia, wg op?at?

Komendantem

który

stra?y

po?arnej

obiat

-

nego

cennika.

TRAMWAJE pod dwie

Dr.ia 12 kierownictwem linie

br.

sierpnia

tramwajowe

ob.

Tramwajów Pogonowskiego

Zarz?d ob. dyr.

Nr

3

i

7

na

trasie

i

Autobusów i

d?ugo?ci

m.

Klabeckiego ok.

7 km.

Szczecina uruchomi?

W kilka

dni

pó?niej

lini

Nr

s?upy

i

trasa

Tory, du?emu la?o 129

7 zosta?a

sie?

Szczególnie motorowych

zniszczeniu.

wozów

przed?u?ona

o

daje

dzia?a? brak

odczuwa?

si?

2 km.

dalsze

wskutek

napowietrzna

wojennych

uleg?y Oca-

przewodów.

wozów

i 138

do jazdy przyczepnych. Zdatnych w pa?dzierniku br. 30 wozów i 65 przyczepnych. by?o motorowych Tramwaje wyró?niaj? si? szeregiem nowoczesnych urz?dze? (m. in. w wvposa?one umieszczone na s? do automaty, nasieci, samoczynnego stawiania oraz moc wozów zwrotnic) du?? Na motorowych (45-48 KW). terenie miasta znajduj? si? 4 zajezdnie tramwajowe.

Ni?ej Linia

l.

Al.

Wojska

Linia

3.

Od

wozowni

podajemy

tras?

obecnie

czynnych Polskiego

od

Koszar

lini :

W.

P.

(Pogodno)

do

Placu

Zgody. Krasi?skiego,

som,

Portowej

i

Linia do

ul.

dalej 4.

tramwajowej ks.

Roosevelta, ulic? Dworcow? Wzd?u?

Piastów

Al.

Niemierzynie Al. Niepodleg?o?ci do Dworca G?ównego. i Al. przez Pomorskiej w

przez

Jaromira,

Pl.

Wil-

ulic? do

Bramy

Grunwaldzki

I?ooseveIta.

Linia Ms lczewskiego, Al. Zgody,

7.

Od

ulicy Matejki,

Wciska

ulice: przez Przemys?owej, Mosi??n?, Danuty, Plac Teatralny, Kardyna?a Ledóchowskiego, Al. Bohaterów do Polskiego, Warszawy, rogu

Jacka Plac

ulicy

Mickiewicza.

ELFKTROWNIA

Polaków do Szczepo powrocie ob. rcce pod kierownictwo polskie po,'. tej instytucji. Kretkowskiego, Po zorganizowaniu i technicznego aparatu administracyjnego zapewniono miastu z jednej z podmiejskich elekdostaw? pr?du gdy? elektrowni, trownia szczeci?ska nie mo?e ca?kowicie by? wykorzystana. \V chwili z obecnej Tramwapr?du korzysta: Zarz?d Portu, Zarz?d iów Miejskich, Stacje oraz Filtrów, wszystkie urz?dy prywatni. odbiorcy Sie? kablowa od 1934 r. i rozbudowywana by?a przebudowywana z sieci na i stanowi pr?du sta?ego z najbardziej nowozmienny dzisiaj jedn? w Europie sieci Prace czesnych te odbywa?y nr?du zmiennego. si? stopniowo w miar? i nie Iikwidacji starych elektrycznych sta?ego urz?dze? pr?du ca?kowicie uko?czone. roWskutek miasto ma obecnie dwa zosta?y tego w nozostana i zmienny dzaje ulicach pr?du: ?ródmie?cia, sta?y, niektórych ca?o?ci sieci dzielnicach miasta. Prace uko?czeniem ?ych nad przebudowy na elektrowni. polski zarz?d pr?d zmienny prowadzone dalej przez b?d? to s? one Je?eli o formalno?ci z otrzymaniem chodzi pr?du zwi?zane biurze bardzo w na wniosek o proste. przy??czenie Nale?y z?o?y? pi?mie za oraz wnie?? 5/7 Elektrowni ul. op?aty: Malczewskiego Zarz?du przy licznika. Termin za i kwartaln? pr?nrzvlaczeme dostawy dzier?aw? op?at? du okre?la za kilka dni. si? Ju?

cina,

zarz?d

7

lipca

elektrowni

br.,

to

jest

zosta? obecnie

drugi przej?ty dyrektora

na

dzie?

w

?ycie

w

mie?cie KO?CIO?

W Szczecinie

Matki

Katedra

mej

Boskiej

?YCIE

I

y s?

czynne

nast?puj?ce Królowej

RELIGl]NE

Korony

?wi?tynie: Polskiei,

przy

ulicy

tej

sa-

nazwy

Ko?ció?

Garnizonowy

Ko?ció? Ko?ció?

?w. ks.

ks. ks.

Kaplica

ks.

Ko?ció?

narodowy

przy

Zwyci?stwa; ul. S?owackiego

Placu

na

Aposto?ów, Jezuitów, Jezuitów,

?w.

przy

przy

ul.

6/7.

i Paw?a.

Piotra

?w.

la

21.

Pocztowei Piastów

ul. Al.

przy

KróMatki Boskiej br. 16 wrze?nia odby? si? w ko?ciele niedziel?, Nowickiego, dr Edmunda J. E. ks. Polskiei ingres uroczysty Korony Pomorza. Administratora Zachodniego Apostolskiego dr Kaks. rektor J. E. ks. Administratora, U Bram Ko?ciola powita? ?w. Msza Pontyfikalna, zosta?a zimierz ?wietli?ski, odprawiona Nast?pnie W uroko?cio?a. do sali w akademia nrzvtesatacei której odby?a si? po i cyw?adz wojskowych udzia? wszystkich przedstawiciele czysto?ci wzi?li rzesze oraz wiernych. wilnych obiadem, zorganizogo?ci Po akademii Eminencja podejmowa? Jego restauratorów. szczeci?skich staraniem wanym ks. dr Kazimierza i rektora dr Edmunda Nowickiego J. E. ks. Oprócz ks. Proboszcz dzia?alno?? duszpastersk?: ju? ?wietli?skiego rozpocz?li oraz ks. Sta?czak Witold w ks. lwanowicz, Józef Wladysla Kinder. mgr Vi

lowej

ks.

Jezuici.

ks.

SZKOt

Y,

?YCJE

NA UKO

w Szczecinie szkolny odby?a szkolnego si? w niedziel? ks. ks. Jezuitów w kaplicy ?CIIStwo organizacji i wojskowych, wilnych m?odzie?y. zebranej ?w. uczestnicy Po Mszv mia? Piastów Al. 12, gdzie przy Przemawiali: szko?y dyr. Józef in?. sta ob. Maciejewski,

ob.

torium

Czerwi?ski

oraz

budyhku

Po?wi?cenie erekcyjnego

zako?czy?o

Publiczna Publiczna

Szko?a

Powszechna

spo?ecznych,

s?siedniego dalszy ci?g Szczerska,

do

miejsce ob.

insp.

szkolnego podnios??

nr

udziale

przeszli Janina ob. dr ks.

Wiktor

Kazimierz

podpisanie

i

roku nabozosta?o w?adz cyoraz licznie

Inauguracja

Odprawione przedstawicieli

ur.

przy

TURALNF:

normalnie.

politycznych,

rektor

sa: Szczecinie czynne i Liceum Gtmnazium nr Powszechna Szko?a

KUL

I

si?

2 wrze?nia

•

\V Pa?stwowe

WE

rozpocz??

R.ok

budynku szkolnego uroczysto?ci. I vice-prezydent miakuradelegat Pachorski, ?wietli?ski. aktu obecnych przez

uroczysto??. •

•

Al.

Ogólnokszta?c?ce, 12. 1, Al. Piastów ?mia?ego 2, ul. BoI. •

I,

42

Piastów

.

12.

Publiczna Ochronka Przedszkole

Szko?a

Powszechna

Miejska Miejskie

Nr

(dla

l

nr

dla

ul.

3,

dzieci

do od

dzieci

Reymonta

5),

lat

5-7

lat,

3

ul. ks.

(Pogodno),

ks. Barnima Barnima 23.

23.

Liceum

Miejskie

ul. 10 z wydzia?ami: Techniczne, Pu?askiego architektury, i elektrotechniki. i wodnego, budowy l?dowego maszyn 10. Pu?askiego budowniczego, kursy przysposobienia mistrzów 10 (kszta?ci Techniczna Szko?a Pulasktcgo Miejska Wieczorowa, i kre?larzy w dzia?ach budownictwa i budowy maszyn). ul. 26. Liceum Unis?awv Mteiskie Handlowe, ul. Pionierów Kupieckie, Miejskie Gimnazjum róg Unis?awv. Plac 3. Rzemie?lnicze M?odzie?owe, Zak?ady Przyja?ni

budownictwa Jednoroczne

Przyprzygotowania. Szko?a Wy?sza w PoznaTak?e w?adze Handlu Handlowej Wy?szej Szko?y Zagranicznego. bieNa miejscu w Szczecinie. niektóre niu z ainierzai? uruchomi? wydzia?y krótkim czasie w Szko?y otwarcie dawnej rze Wy?szej pod si? uwag? Technicznej. Miaszkolne Miejski zosta?y ju? przez Zarz?d Odpowiednie gmachy obecnie wy?sze przeniesiona

Szkolnictwo

zostanie

puszczalnie

Szczecina

sta

jest

I Zjazd r.

stadium

ze

Lwowa

zabezpieczone. "".

b.

w

Szczecina

do

Onomastyczny

Uniwersytetu na zebrali czele, nazw s?owa?skich,

St.

kan.

od

miejsce

zainteresowanych

i

polskiej ks.

Pozua?skiego

mia?

Szczecinie

w

nauki

Przedstawiciele

.

.

Kozierowskim

i

11-;-14

wrze?nia

z prof. Rudnickim przygas?ego ognia

instvtucii dr M.

wieków prochu prawdzie. udzia? W Zje?dzie instvtutówr-Zachodniego, przedstawiciele Polskiezo PKP i Pocztv, Zachodniego, Dyr. Zwi?zku Ba?tyckiego, ?l?skiego, i Zarz?du i Propagandy Miejskiego. Informacji Urz?du w sali dokona? Otwarcia Zjazdu posiedze? Zarz?du Miejskiego preks. Zaremba. St. miasta ob. in?. Kozierowski. Przewodniczy? zydent Prezydr M. Rudnicki, dium stanowili: w Szczecinie ODKP ob. Zjazdu prof. dyr. z ka?dego Cz. Jakubiak oraz przedstawicielu po jednym Instytutu. zebrani W cz??ci przemówie?: prezydenta wys?uchali oficjalnej, mia-" dokodr I?udnickiego. oraz prof. Nast?pnie Zjazdu przewodniezacego sta, tematu nano u komisji dla opracowania (odtworzenie szczegó?owego WybOI w ci?gu Prace nazw komisji trwa?y drugiego ?argonu). polskich, usuni?cie dnia Zjazdu. \V zwiedzili miasto i wzi?li ostatnim dniu udzia? go?cie w po?egna?m. nvm Mejski na wydanym przez objedzie, Zarz?d Szczecina, w?aktórym dze ob. in?. miejskie Kotowski. reprezentowa? vice-prezydent

si?

celem wzniecenia odda? ?wiadectwo

•

Ministerstwo

kacii

PierwsI-Y

uruchomi?o

wy?wietlano

z

aby wzi?li

Informacji ju?

22

i

lipca obraz

br.

pt.

• •

Propagandy, kino

Sekretarz

Okr?gowy

"Polonia"

przy

Rejkomu,

Kinofi-

Wydzia? ul.

produkcii

Wilsona

28.

sowieckie].

Jako

e

Drugie b.

w

r.

kino

.Baltvk"

sali

Okr?gowego

Szczecin Pierwsze ob. red.

rozpocz??o Wydzia?u

wy?wietlanie Kinofikacji

przy

obrazów w pa?dzierniku ul. 5. Swaro?vca

w?asne

i tygodnik. codzienne pismo Szczeci?skie" powsta?o "Wiadomo?ci dzi?ki wie i ob. Jana Halskiego Ka?kusi?skiego. Mieczys?awa numer dnia 9 lipca 1945 r. Informacji wyszed? Wydawc? by? Urz?d red. w sk?adzie: pagandy. Redagowa?o kolegium redakcyjne 39 ukaza?o ?wiok?o. i mgr Witold Jablkowski si? Ogó?em dziennik zosta?o W pa?dzierniku "Kurier przez pismo zast?pione ma

iniciatv-

pismo

Pierwszy i Pro-

Zygmunt numerów. Szcze-

ci?ski".

Tygodnik

Pierwszy

ukaza?

b.

'Wydawniczo-Handlowa Redaguje ob. ob. Mocydlarz cz?onkowie kolegium.

chodni, Baltyckiego •

Szczeci?ski" si? 5 wrze?nia

"Pionier

numer

kolegium Leon,

Wspó?prac? Instytut

z

w

sk?adzie:

w

Czes?aw,

mgr

Szczeci?skim"

"Pionierem w

oraz

jest

-

zaofiarowa?y:

Instytutu

?l?ski.

Szczeci?ski" Spótdz. organ Wydawn, br. si? 6 pa?dziernika Redaguje kolegium ne w sk?adzie: ob. ob. Mieczys?aw Italski, redaktor, Jarogniew Józef. Edmund Zygmund jako Kiser, Jablkowski, Grzybowski, kolegium. Dziennik

Pierwszy

"Kurier

• •

w wystawi? "Gra?yna" Szczecinie, i Propagandy koncertowej Urz?du Informacji H. Pajkowskiel. pt. .,Nasz re?yserii rewi? Debiut", Udzia? w przedstawieniu Zbigniew wzi?li:

kowska, J. ski, wia?ski.

(?piew),

2

Pajkowska. Siwi?ski, Kochanowski.

Stron?

I3lanka Ira

Marcinkowska,

?widnicki,

Skrobecka, Go?cinnie

organizacyjn?

przy

wyst?pi? zaj?? si?

1945

wrze?nia ul.

Swaro?yca,

Lubas Jan

Skrobceki.

kapelmistrz

cz?onkowie

•

Teatr

druszkiewicz H. oraz

"Czytelnik". redakcyjKaniasty,

ukaza?

numer

Za-

Instytut

Pornorzoznawczv

Wydzia?

Sopot, Instytut

PUR i PZZ. Spó?dzielnia Pismo i Ksi??ka" red. Ignacy jako Stanis?aw,

organem

Wydawc? "Polskie Bro?yna W?sowicz

r.

politycznych

Piskorski

Toruniu

1945

wi??niów redakcyjne

Ba?tycki

oficjalnym

jest

(?piew),

Reberski, Urz?d

w

Witold

Czabanowski

sali

An-

(monologi)

Wanda Bolecka, Jan J3YCzkOWSkl,

Rudolfo miejscowy

r.

pierwsz?

Hanka RutOdorew-

T. tenor

Inforrnacii

jugos?oi Pro-

pagandy. • •

dniu w 9 sierpnia lUZ Radio, uruchomi?o br., dwa pierwsze na Szczecina. placach puhliczne megafony do Szczecina Polskiezo z Dyrekcji Ekipa Radia przyby?a Okr?gowej z Bydgoszczy z delegatem ob. in?. Aleksandrem naczelnym GIi?skim. i s?owo radiowe Dzisiaj muzyka rozbrzmiewa we polska wszystkich miasta. punktach wa?niejszych

Polskie

•

36

NA

'f'

PRAWO: Z

MOTYW

NAD

t??'

MORZA

t'

BA?TYCKIEGO

,

U

DO?U:

PORT.

ZATOKI

WJAZD

DO

SZCZECINSKIEJ

i,

?YCIE Na

wodowe,

Szczecina czynne i m?odzie?owe

spo?eczne komitety Miejskie lokalach

swoich

przy

Zycie

polityczne

wszystkie

s?

znane

i

partii

polityczne,

organizacje kraju. c-a?ym

w

sto?ówki

przejawia

si?

i

cz?onków.

dla zebraniach

hotele

licznych

w

za-

zorganizowa?y

politycznych

stronnictw

w?asne

partyjnych, i spo?eczne

TO WAR Z YSKIE

I

SPO?ECZNE

POLITYCZNE,

terenie

od-

i

czytach. ".

". ".

Po dnia

pierwszy rocznic?

raz

15

bardzo

Szczecinie

w

s?

i rocznice

?wi?ta

Wszystkie dzone

w

535

lipca

Grunwaldem. W casie manifestacji, dokona? przemianowania Plac naj otrzyma?

pod ro?y,

znaczeniu

f)

uroczy?cie. dziejach, zwyci?stwa

obchodzono

w

1945

vice-prezydent którym nazw?

krzy?actwem ob.

miasta

odbywa?a naszej

na

z

Szczecinie

w

r.

nad

polskiego

or??a

ówczesny placu, dumniejsz?

obcho-

ogólnopa?stwowym,

Jam-

por.

uroczysto??.

si? historii

placu

-

Grunwaldzkiego. Dnia

Zgromadzeniu najbardziej aktualnych Szczecina gólno?ci

i Ziem

1945

Szczecin Zachodu do 15 triantów.

jest

do

kraju. hr.

listopada

naszym

nowym

mie?cie Placu przy

Rodzicami miasta

ob.

wyja?ni? spraw

przebywa?

in?.

przyczyni? i

gospodarczym o?rodkiem Pierwszy

przyby?o

obywatel

Najm?odszy w

zagadnie?, Odzyskanych.

obieca?

Naczelny wzgl?dem

pod

którym dotycz?cych na

w

Rz?du

l?zeczy-

udzia?

w

zebranym Pa?stwa

Szczecinie

w

Walszereg

a

szcze-

w

dniach

9 i

14

maja

Zwyci?stwa chrzestnymi Józef Maciejewski.

repatriacji transport do

m.

1945

si? do wzmocnienia presti?owym. dla

przyby?

Polski

przez

Polaków 14

powracaj?cych 100

z

br.

Ogó?em

tysi?cy

repa-

pa?dziernika

Szczecin

Szcze-

pozycji

Trzeciecki urodzi? Zdzis?aw Szczecina w ko?ciele Garnizor. Chrzest odby? si? br. 30 sierpnia dnia Za?uska i I vice-prezydent Ilalina ob. byli

SPORT

Szczecin

jest

miastem

zorganizowane Zosta?y .Pancemi", Klub wy Sportowy ?acki Klub "Szczecin". Sportowy w?asne kluby wajarze tworz? wzi?cie.

10

r

Wódz cina

PPS

cz?onków

I?ola-Zymierski

Marsza?ek

listopada

Osóbka-Morawski.

Edward

nym

Szczecin premier Ob. Premier wzi??

odwiedzi?

br.

pa?dziernika

7

ob.

pospolitej

ju?

lila te? tutai sport KS "Odra", sportowe: Klub Sportowy "Pionier" Milicja Obywatelska

To

m?odych. kluby

Kolejowy Pocztowcv, sportowe.

ogromne

Wojskoi

Stra-

i Tram-

si?

na boisku przy treningowym mecz rozegrany no?nej, pi?ki Pierwszy 1945 r. 26 sierpnia dru?yw niedziel? pomi?dzy Pobo?nego flenrvka 4:1 kolejarzy i KKS zako?czy! si? przegran? nami: KS "Odra" "Pionier" ob. w i ciekawa tempie. ?ywym S?dziowa? Gra prowadzona by?a (3:0). MichalOrlik, Nowak, Sk?ad KS "Odra" Antoniewicz, dru?yn: Wyrwa. Bia?ek. Wro?ski, Lubik, Dixa, Tusi?ski, Pietrzak, Gaida, ski, Piotrowski Pionier" KKS Bialas, Kubicki, l, Stefanik, Maiewicz, Piotrowski Kocha?ski. W?odarczyk, I , Komuniecki, Wasiak, Wróbel,

ulicy

-

-

..

IX.

30.

KS "Odra" IX. KS "Odra"

XI. XI.

1. 4.

spotka?

innych

Wyniki 2.

byty

-

-

Dru?yna Dru?yna

ang. ang.

nast?puj?ce:

WKS "Pancerni" KKS "Pionier" art. król. pu?ku. art. król. pu?ku

(1:2). (2:1).

2:2 4:1

KS

-

Pancerni"

..

KS

-

(1 :0)

1:4

"Odra"

(1 :2).

2:6

hr.

w dniu 8 wrze?nia gwia?dzistym automobilistów, i Sportu Pelnornocnika przed gmachem Do?ynek Urz?du Pomorza w Koszalinie, pierwsze R. P. na Okr?g Zachodniego zdoby? m. Szczecina samochodów I V-Prezydent w grupie osobowych, sce, Józef Maciejewski.

W zje?dzie

?wi?to

Na nek

i

IV

miejsce

I

23.

KS

9.

s?

w

br.

odby?

Karczewski

ZDRO

warunkach

Obecnie rownictwem

k?pieliska

ob.

sta-

zawodników. in?.

Zarembv

przebiegaj?c

tra-

oraz

tego,

i

w

jest

zosta?o

normalw?adz

niezupe?nie

wielk?

trosk?

sanitarnym

mieszka?ców

akcji

oraz

ca?kowicie

zabez-

epidemicznych.

Zdrowia Zarz?du oh. dr Tuza, lekarza 1 o?rodek zdrowia. od

SPO?ECZNA

miasta,

zarz?dzeniom

energicznym zdrowie chorób

Wydzia? naczelnego

Niezale?nie

Wojsko

Polskie

Miejskiego ma

i

do

pod dyspozycji

kolejarze

kie-

sprawnym

kilka

szpitali

posiadaj?

dla

wojsk

radzieckich.

szpitale. Dwa

:?8

OPIEKA

du?ego by?a

?ycia,

pionierskiego

dzi?ki ochronnego, od wypadków

oddzielne

Do?y-

uzyska?

urz?dzony 14

wzi??o

Miasta Prezydenta "Warszawianka",

PRACA,

WIE,

Szcz??liwie,

2

prze?aj

na

km

3

KS

z

mieszka?ców

zdrowia

Sprawa

szczepienia pieczone

bieg trasie

na

in?.

min.

10.03

nych miejskich.

Szczecinie

w

biegu nagrod?

i

miejob.

w ramach Sportowych, ?wi?ta m. Szczecina zespó? Zachodniego, 306 pkt. z kbk, osi?gaj?c

w

miejsce

Zygmunt

oh.

ni

si?

Udzia?

Pierwsze

zdoby?

100

na

Odra".

..

Pomorza

strzelaniu

w

Dnia raniem

Zawodach

Okr?gowych na Okr?g

Sportu

na

Rz?du

du?e

szpitale

s?

pozostawione

dla

potrzeb

siebie

INFORMACJE Ambulatorium

PCK

K?pielisko

miejskie

Oddzia?y: Szpital

Lekarze

Ubezpieczalnia Ubezpieczalni

19.

gru?liczy,

i

weneryczny

jagliczy.

44.

(biura)

ul.

-

Ledóchowskiego

11.

Spo?ecznej:

naczelny

dr

Dr

Krelowski

Dr

Smoli?ski

Leon,

Dr

S?omski

Czes?aw,

Dr

Bandych

Dr

Kowalski

Dr

Goszkowska

Praca

ackiego

Jagiello?ska

Spo?eczna

63.

9.

S?ov,

dzieckiem,

i

ul.

-

Polskiego

ul.

-

matk?

Mieisk:

Lekarz

nie

Zdrowia

nad

opieki

Wojska

Boguchwa?a

-

O?rodek

Miejski

Al.

-

Kotowicz lek.

Eustachy,

Wszyscy skierowani,

i

lek.

sie

zg?aszaj?cy od

kobiece

Al.

do

Urz?du

kwalifikacji

Starego

1.

3.

Pomorska

19.

?l?ska

ul.

Pomorska

specjalnym

si?

Al.

2.

1.

Piastów -

i nosa,

Piastów

Zygmunta

Al.

i skórne uszu

lek.-dent.,

Parkowa -

-

Al.

-

-

internista

gard?a,

cieszy

zale?nie

internista

wener.

choroby

Zofia,

ginekolog

choroby

dom. chor.

Szczecinie

w

dom.

akuszeria

Kazimierz, Jan,

Bronis?aw,

8.

30.

uznaniem

i

Zatrudnienia

w?adz.

opiek?

bezzw?oczzostaj? staodpowiednie

zawodowych,

na

osoby

prywatne

maj?

obowi?zek

fachowców, nap?ywu

zajmuj?

jeszcze

Polaków

nowiska.

trudniania

Przedsi?biorstwa, wy??cznie Z

miejsca bocze

W miar?

zostaj?

zast?pione

Niemcy

u?ywani

wo?enia

ulic

z

gruzu

Istnieje

w

inwalidami

i

oraz

za-

Szczecinie

naszych [ednak polskimi. s?

przedewszystkim

niemcy

do

-

robót

ró?ne

niemieckie

si?y

porz?dkowych

ro-

i

wv-

miasta.

tak?e

opieka

nad

spo?eczna

dzie?mi,

m?odzie??,

ubogimi. dzia?ania

Zakres

mo?nych

braku

powodu pracy.

i

urz?dy Polaków.

za?atwianie

obejmuje

pogrzebów.

do?ywianie

dzieci,

zapomogi

dla

nieza-

PRZEMYS?

HANDEL

I

(INFORMACJE) Znaczna

s?owych

handlowych, przez obj?ta

przedsi?biorstw

poniemieckich rzemie?lniczych

cz?sc

warsztatów

i

zosta?a

ju?

przemy-

Polaków

i uruchomiona.

Wszystkie przedsi?biorstwa rodzaju warsztaty wytwórnie, Wydzia?owi Przemys?owemu podlegal?

jak wszelprzemys?owym oraz i transport sk?ady Miejskiego. Zarz?du handlowym, jak sklepy spo?vwWydzia?owi Aprowizacji podlegaj?

charakterze rzemie?lnicze

o

kiego

za?

Przedslcbiorstwa

charakterze

o

hotele itp. masarnie, Miejskiego. najpierw winny upatrzy? przedsi?biorstwo otrzyma? Osoby pragn?ce forlokal lub zaopatrzy? nast?pnie si? w specjalny warsztat, wolny i z?o?y? w podanie, Zarz?du Miejskiego Wydziale odpowiednim z za?atwnioskiem o pozytywne z ?wiadectw, potrzebnych odpisami 4 do czterech dozwolone Na podaniu aby podawania adresów, jest w lokalu. pewno?? uzyskaniu wi?ksz? si? mial Podania przez komisja prezydenta powolana specjalna opiniuje

restauracje, cze, i Handlu Zarz?du sobie mularz wraz

wienie.

staraj?cy miasta.

Pierwszelistwo fikacli okoliczno?ci.

które

1.

l
2.

Zas?ugi

3.

Wielko??

z

niu

wniosku

za?atwione

powierza

im

si?

; w

rodzinne

tymczasowe

wnioskodawcy.

odrzucone

-

przed

nawet

pierwsze?stwo

maj?

zosta?y podania za?atwiane obiekt, pozytywnie na

wojny;

czasie

obowi?zki

publiczne

nelnoruocnictwo

kwali-

nast?puj?ce

pa?stw;

strat i

instytucje

na

Osoby Szczecina

i

których inny

Osoby,

innych

od

daj?

koniecznym,

Polskiego

materialna

Sytuacja Urz?dy

wvmier.ionvmi.

terenów

poniesionych

4.

?ej

warunkiem

s?

Pa?stwa

dla

niezale?nie

przedsi?biorstwa,

uzyskaniu

w

zawodowych,

z?o?e-

ponownym

przy

wy-

kolejk?. Miejskiego otrzymuj q z Zarz?du prowadzenia przedsi?biorstwa prawo kierownictwo przyznanej placówki. sa

poza

m.

oraz

MIESZKANIA

Szczecinie w sa instalacje wyposa?one i kanalizacvine. doci?gowe Mieszkania

oraz

Mieszkania wbudowane

40

?adne

inna

·jest

kolejno, drugiej

i gazowe,

ni?

posiadaj?

stronic,

Wszystkie

urz?dzone. oraz

w

enla

urz?dz

pokoje ?azienki, mieszkalne Domy

wo-

s?u?bowe niemal

s?

wind. w

Warszawie

wzd?u?

s? po

wygodnie

i

elektryczne

z reg-u?y 3-pokoiowe w szafv-?nt?aruie. ?ciany bez wysoko?ci

3-pi?tl'owei domów Numeracja numerowane Polski. Domy z powroteru i nast?pnie

wy??cznie

s?

w

jednej a?

do

i

w

wielu do

strony

pocz?tku

tej

miastach ko?ca ulicy W ten ulicy.

'.

"

;'>.??,

?,' i

..

?:

?? ?,

.

..

:

sposób

domu

naprzeciw

ostatnim

ny

W dzielnicy

mów,

willowej

znajduje

dom

si?

oznaczo-

ulicy. zosta?

Pogodno ulicy

stronie

jednej

po

danej

1

numerem

oznaczonego na

numerem

przyj?ty nieparzystymi

numerami

a

do-

oznaczania

system

drugiej

po

pa-

-

rzystymi. sta?

ju?

mia? ten System zapocz?tkowany

by?

Osoby, z?o?y?

otrzyma?

wprowadzony

stopniowo

numeracji

w

mie?cie

ca?ym

w

ulic

niektórych

i

zo-

?ródmie?cia.

mieszkanie

po wyszukaniu wolnego winny na formupodanie specjalnym o z wnioskiem za?atwienie. pozytywne Sprawa zostaje przekazana która w 14 dni, od daty wnioz?o?enia najpó?niej Mieszkaniowej, orzeczenie do zaj?cia mieszkalwydaje uprawniaj?ce pomieszczenia od decyzji sad" Komisji jest odwo?awcz? Mieszkaniowych Instancj?

lokalu larzu

Kornisil sku, nego.

grodzki

pragn?ce

'

Szczecinie.

w

Aktualna

Radzieckiej b?dzie

Kwaterunkowym

Wydziale

w

dzisiaj Okupacyjnej wystarczaj?ca,

ju?

Strefy zupe?nie

sprawa

Z

KOMUNIKACJA Dnia niosta

si?

28 ze

br.

lipca

do

Szczecina

do

ze

?e

KRAJEM Kolei

Okr?gowa

Dyrekcja

Szczecinka

Szczecina ilo?? mieszka? osadników.

repatriacji Niemców, Rzeszy daje pewno??, co dla 150 najmniej tys.

Pa?stwowych

prze-

.

•

Szczecin Police

niie?ce,

obsadzi? Wydzia? Ruchu Pomorzanv, Turzyn,

Odrze,

w Szczecinie DOKP Komisja opracowuje aby unikn?? objazdów przez poci?gów

czynny

Dworzec G?ówny dla pasa?erów

Gdynia,

Pozna?, Czas do

Gdyni

Kutno). d

wa

przez oraz

PO

Do i do

jazdy 14 godz., do Krakowa Pozuania

ca?ym

kilka mie?cie

st?d

ze

projekt

(patrz

Obwodowy Urz?d le listowym, p?czkowym, Tak?e s? dopuszczone,

na

poci?gi do

trwa 24

godz. godz.

11

jest

poci?gów,

kierunków:

z

Poznani; i

19

7

godz., (przez

godz. do

Warszawy

dziennie.

sk?adzie

Szczecina

pocztowa

Urz?d urz?dów

1

mostu

uszkodzony,

cz??ciowo

przychodz? Bydgoszcz.

(Wg rozk?adu) do Warszawy (przez ?ód?) 26 godz. i do Bydgoszczy 3 sk?ady dziennie odchodz? po

5, 7 i 8 km.

na

budowy

i

i

Gu-

Towarowy,

Gumie?ce.

Szczecina

miast

G?ówny, posterunki

i

chocia?

Szczecinie, odchodz? Kraków

Warszawa,

pozosta?ych

Komunikacja Obwodowy przez

w

i

stacje: Niebuszewo.

z

Szczecin Pocztowy pocztowo-telekomunikacy

kraju

reszt? 1

ul.

przy

inych

jest obs?ugiwana Niepodlego?ci rozmieszczonych

41,

skorowidz). Pocztowy pieni??nym za pobraniem,

posiada i

pe?ny telegraficznym wszelkiego

zakres

jak rodzaju

dzia?ania równie?

przesy?ki

w

i

dzia-

PKO. po-

cztowe.

41

nia w

posiadaj?

pocztowo-telekomunikacyjne Urz?dy Pocztowego Urz?du czynne p.-t. s? Urz?dy od 9-11. i ?wi?ta niedziel? Ob.

Iniorrnacie

zakupisz w najlepiej zadowolonych

Najtaniej spo?ywcze

sklepie

Szczecin

Szczecin i

rzvna

klien

ty

Szczecin

Koszalin powrotem.

z

Szczecin Wa?cz

-

Nak?o

-

Sokola

Szczecin Góra

mo?na

Szczegó?owe otrzyma?

Wa?cz

Komunikacja utrzymywana w Szczecinie,

w

ul.

5

na

lini

-

Szczecin

Choszczno

-

Starogród

8twierBrachunki

Wojska

D?ugo??

-

i

-

Szczecin

jest Oddzia?

Szczecina

miasta 1.

u?alwia

42 ,

przekazy

8439

telel.

i inkasa

na

km.

odjazdu

godziny

Pozua?

-

284

trasy

Transportowe,

Polskiego

biel?ce-

-

-

Drawsko

-

miejsca 3J133.

Przedsi?biorstwo

Oszcz?dno?ci

Plo-

?obe?

12.

Lipca

Aleja

osmqdn.-

dni,

Pocztowa

ul.

PKS

-

km.

powrotem.

dotycz?ce

biurze

Kasa

Szczecin,

przyjmuje

Pi?a

Starogród

Starogród

via z

Nowogród

-

-

261

trasy

Szczecin i Nak?o

-

-

Towarowa Pa?stwowe

przez

via

D?ugo??

informacje

Komunalna wk?ady

-

Skwie-

-

km.

187

Szczecin

-

Bydgoszcz

D?b

via

trasy

D?ugo??

Kostrzv?

-

Maszewo 176 km.

via

trasy

Szczecin

-

Bydgoszcz i z powrotem.

-

-

270

D?ugo??

Koby?a

-

km.

km.

Szczecin

-

-

i

Bia?egród

z

My?libórz

-

My?libórz

via

PKS

OSOBOWA

-

Liplana 260 trasy

via

Szczecin trasy

26

Krzywoustego

D?ugo??

-

Koszalin powrotem.

-

i

Korlino

sarno-

tów

Bo1.

powrotem. D?ugo??

powrotem.

z

w?asnymi

SMIKALLA

Szczecin

-

Pozna?

-

Szczecin -

z

15-18,

przewozy

AUTOBUSOWA

Pozna? i

8-12,

zaopatrzonym

KOMUNIKACJA

(Landsberg)

godz.

artyku?y

drog?

na

Szczecin,

Góra

dzia?a-

28.

IRENY

-

zakres

w

za?atwia

Piastów

Al.

-

pe?ny

pieni??nym.

powszednie

dni

w

Przewozowy

Urz?d

Pocztowv chodami.

dzia?em

poza

dogoh

warunkach

\.

i

?

.

? ?

?. i

( ,

l "

?;

? (

,

.r

:??.,? '"

..

PRZECHADZKA

Na den

ko?cu

pi?knej

skrzyd?a, placem Polacv, pierwsi

Wewn?trzne placyk naszej

Aleii

SZCZECINIE

Jedno?ci

Narodowej

gmachów i

Delegatury

imponuj?cej

rozmiarami

Niez?omnych,

nazwany

jako

tutaj,

ci?stwo

dwukierunkowej nowocze?niejszych Zarz?du Miejskiego

i naj

naiwiekszych biura mieszcz? si? kiego. z

wielki zali

PO

na

hart

niezwyk?y

pami?tk? ducha,

stoi

je-

Szczecina, Urz?du

którym Wojewódz-

budowli, tych,

którzy

woli

w

i

nie-

tworz?

oka-

wiary

w

zwy-

sprawy.

na i kierujemy gmachu ruszamy ty?y St?d Zarz?du Miejskiego si? na willowa do Parku Jasnych pi?kn? dzielnic? B?oniach, Kasprowicza. Tu po przej?ciu nad most Morskie jeziorem na ul. przez Oko, wychodzimy Po zwiedzeniu cudownie cmentarza S?owackiego. zadrzewionego stuletniego w przysz?o?ci ma na który by? zamieniony Niernierzv?skiego, park o?wi?ofiar dla uczczenia bestialstwa cimski, pami?ci niemieckiego wychodzimy na ul. wozowni Wilsona, naprzeciw tramwajowej.

przez

-

Trzynawowy pomieszczenie

na

200

kw,

warsztaty

oraz

dalej, ulicy

Id?c do

wrotem

ko?cio?em

63

?w.

?wi?tynia w

mie?cie.

do

starego

nia

1944

w

drodze

w

50

ul.

Popiela

chwili

1936 metrów.

jedn?

Staszyca

Roosevelta, na

jest

obliczony

jest

%

sile

o

ulic? ?upa?skiego zatrzymujemy

marszu,

r.

r.

transformatorów

przechodzimy

i po

19f3

w

stacj?

z

po-

przed

si?

uaiuowocze?nleiszvch

i Emilii

Plater

nalotów

alianckich

dochodzimy

Grabowie. straszne

obserwuiemy

skutki

z

sierp-

r.

Z

uiekn?

przez

zbudowany posiada

miasta,

wybudowana wie?y Wysoko?? rynku

Rynku

welsk?

wspinamy •

kierunku

S?owackiego ?w. Aposto?ów.

Nast?pnie Po

budynek remizy, i wagonów reparacyjne.

Popiela si?

Tu

odpoczywamy

Za

nami

na

Parkow?, pod gór?

dla nami

-

gmachy: Szczecina.

panoramy

dolina

na

?eromskiego

Park

przez

Wa?y

Chrobrego

i

ul.

.

?awce.

monumentalne

dekoracj? Przed

ulic? zm?czeni

Odry.

rz?dowy

i

muzeum,

stanowi?ce

Wa-

Na

lewo,

wybudowany ochronny,

pojemno?ci,

ton

kolor

na

wany

Na

prawo

'Iv'

oddali,

po?o?ony

Bardziej ku

soko toki

Niewielka

ostatnich

kul,

?lady

ocala?y

wn?trz obrazów;

-

1524

z

go

z

XIX

zamku

placu ksi???cego.

na

do

zna? We-

której dobrym.

ceg?y, wzgl?dnie

na

'oko?o

i

po?owy Ottona

?w.

bamberskiego budynek sklepieniem.

ogl?damy wn?trza

Pruskiego, pozostawion?

udajemy

Teatralnego Zamek

jednego wspania?a

??cznie z

z

nalotów

sprawia budowla, zawalone str?cone dachy, tu ogl?da?. mo?na jaki

niegdy?

oto

obraz,

??t

Z kaplicy s?owia?skich,

Z?ota w

zamkowej,

strzalka bezruchu

wjazdowej, Bogus?aw "ks.

na

Omiiaiac i

Jakuba.

kamieni

której

stylowego 2 min. godz.

o

na

której X,

w

pozosta?o

nie

Wychodzimy

44

za-

dochodzimy

witra?e

niektóre

Ho?du

placu stulecia,

czasie

w

wn?trza,

?w.

wodami miasteczka

poza

jako

samej

tej

bram? zabytek,

mamy

tu

miejskie-

teatru

nazwy,

rozebraniu

po

obronnych. Z

gruzu

stanie

w

biskupa

Teatralnym zawalonym

z

w.

W pobli?u, XVllf

mar?a

wy-

Koncertowego, staro?ci

od

si?

Placu

przyleg?ym

po?owy

murów

ta

si?

i Paw?a.

Piotra

z poczernia?ej ?wi?tynia zachowa?a walk, 3 wisz?ce ?wieczniki, obraz innymi mi?dzy

pocz?tku

lony

wzbija

Ma?opolsk?.

ul.

na

Domu

spalonego

i

d?u-

r.

Na z

schodzimy

?w.

ko?cio?em

z

-

si?

s?owia?skiego

prastarego

stopniach I?.

i s?o?ca,

zieleni

powodzi

w

U.

?w.

ko?cio?a

kontury,

P.

dyrekcji

Obok skweru

do

horyzoncie, gin?

na

port

na

wznosz?

zabudowa?, Gertrudy.

st?oczonych

masy

z

wie?a

kamiennych

Po _

ramiona

prawo,

na

A hen, szczeci?skiei, D?bu.

tys.

pomalo-

on

i widok

mosty

zerwane

kamienic, wypalonych portowych. d?wigów

szkieletami

strzelista

górze

przed Miasta,

-4:3

na

zosta?

wojny

W czasie nalotami.

?asztowni.

ponad pot??ne

szeregiem

gim

r.

obawie

w

Starego

ruiny

wyspie

na

1936

w

zbo?owych

elewatorów

blok

kolosalny

oddali

w

pan

w?sk? pozosta? ca?ego

barykad szeregi docieramy

nawet

w?ziutk? si?, dzielnic? ca?? sierpniowych

z?o?one ?ladu.

szcz?tki by?y Cz??ciowo

uliczk? jeszcze Pomorza,

r.

17

1736, sierpnia

Ku?niersk? niemiecki zbudowa?

-

1944

obok

napis te

spa-

ca?a

Dzisiaj,

Wypalone -

ksi?-

pomorskich wic?e. ocala?y zegarowej,

wie?y

na

stron?

zniszczenie

ogólne

wie?

z

w

zosta?

wra?enie.

kopu?y

dnia

1944.

r.

w

przygn?biaj?ce

zegara

30

Korsarzy ulic? staromieiska

za-

r.

wie?y tre?ci:

5 pi?trowej nast?puj?cej wie?e

oko?o

1503

r." "

z

ulic?

zawalonych cegie? Subislawa,

do

domów, pobliskiego

po

zwa?ach ko?cio?a

budowla kolosalnymi

Pot??na cze?, sklepienia

swymi nad

120

na

g?ówn?, Urz?dzenie i budynku

?cianach

nych

zniszpomimo wra?enie, Zawalona lewa i cz??? nawa jest oraz zosta? ko?cielnej str?cony szczyt wie?y ca?kowicie zniszczone. Na zewn?trzwn?trza zna? liczne bombardowania i powie?y ?lady

imponuj?ce

rozmiarami.

naw?

wysoki.

m

robi

gotycka

?arów.

Wokó?, Id?c

jak

wielkie Starym Mie?cie, do Wielk? dochodzimy Jana ul. ?w. przy Krzysztofa. ten zachowa? w lepszym si? stosunkowo równie? jednak Wn?trze uleg?o prawie

?w.

?wi?tyni

Ko?ció?

zewn?trznie. Zosta?

czeniu.

wsz?dzie Odry

dó?

w

ilo?ci

na

do

ul.

niemców

i ceg?y.

gruzu

drugiej

staromiejskiej przynajmniej

stanie, ca?kowitemu

znisz-

sk?ad

dekoracji teatralnych. w Obie zbudowane wiek XIV. stylu ?wi?tynie gotyckim, pami?taj? ul. Dworcow? do ?ródmie?cia. Po drodze tu? Wracamy obserwujemy, nad zabudowa? nieco kompleks Odr?, poczty g?ównej, wy?ej po lewej za?, ratusz w stylu na Placu gotyckim stronie, spalony Batorego. marszu na Pokonuiac pod trudy Alej? Niepodgór?, wychodzimy dawne obwa?owa? miasta. miejsce naj starszych leg?o?ci, muWielkiej znieslonvcn Naprzeciw ulicy mamy po drug? pami?tk? rach z obronnych Szczeci?skiej twierdzy pocz?tku Bram? Portow? zamieniony

on

przez

na

-

XVIII

wieku. Za Bram?

?cio?em nym

szych

z koPlac pi?knie zadrzewiony, Zwyci?stwa i drugim ko?cio?em znaczw prawej stronie, o jeszcze nazwie. nieustalonej do jednej z Krzywoustego docieramy najpi?kniej-

roztacza

si?

Garnizonowym stopniu

po

zniszczonym,

-

Boles?awa Alej? w mie?cie aleii

Jeste?my Udajemy mie?cie

Al.

-

w

ocala?ej

si? Wojska

na

Al.

Piastów,

cz??ci prawo

do

Szczecina. i st?d Placu naj d?u?sz? Sprzymierzonych a? do ul. PolKrólowej naprzód, Korony w roku 1931 naj nowocze?niej pi?kny, zachowa?a niena?wi?tynia si? w stanie

Polskiego zbudowany ko?ció? Matki pomy?lany Boskiej. W obszernym hallu rzuca ruszonym. si? .Domem zwan Mój Modlitwy b?dzie". Nawa z g?ówna ??cznie przylegaj?c? 1000 miejsc siedz?cych. Na zwiedzeniu ko?cio?a ko?czymy w

skie],

przy

Po

której

zosta?

zwiedzeniu

Szczecina

"B

zak?ski,

napoje.

w

do

oczy

polski

sal?

niej

zebra?,

przechadzk?

nasz?

"Dom

napis:

po

posiada Szczecinie.

zapraszamy

do

Obiady,

nam

Paszteciarni A

S •

E

?

Wielkopolska

...

A" 25

45

INFORMACJE NAJWA?NIEJSZE PRZESIEDLE?C'ÓW DLA obowi?zani ludno?ci ewidencji 1 (Barnimstr.).

przesiedle?cy

Wszyscy •

si?

oddziale

w

Al.

przy

N

Piastów

do

oclegi

zapewnione

s?

Na

U.

P.

dla

I,

etapie

wyszukania

czasu w

s?

zarejestrowa?

Zarz?du

Miejskiego

w?asnego

mieszkania

R.

przesiedle?ców

i

repatriantów

ze

2.

Pobo?nego Henryka ul. z Zachodu, przy repatriantów 65 (Turnerstr.). jagiel o?skiej z pokorzysta? mog? pracy, Osoby poszukuj?ce N aroAl. Zatrudnienia ?rednictwa J edno?ci Urz?du 37. przedsi?biorobj?? pragn? którzy Wszyscy, dowej miealbo lub stwa otrzyma? handlowe, przemys?owe w Zarz?dzie winni podania szkanie, odpowiednie z?o?y? o potych sprawach informacje Szczegó?owe Miejskim. oraz i Handel" "Miew rozdzia?ach "Przemys? dajemy wschodu,

ulicy

przy

Na

dla

I,

etapie

-

szkania".

Dzia?kami P.

U.

si? dno?ci

zg?osi? ul.

przy

politycznych ?owych cina w

w

osób

4G

Zwi?i

organizacji

stronnictw i m?odziedo Szczes?

podane

skorowidzu).

Zgodnie ta

Miasta

z

i

wojskowych, Informacje

w

i

Prezydenrejestracja

rozporz?dzeniami

odno?nymi

RKU

obowi?zuje

Szczecinie

poborowych rejestracja:

i

RKU,

innych. ul.

5

Jepo-

sekretariacie

cz?onkowie

wszyscy

oraz

Al.

Zachodniego w

partii zawodowych winni zameldowa? swoje przybycie sekretariatach (adresy odno?nych

Równie?

zwraca?

nale?y Miejskiego,

ogrodniczych Zarz?du Agrarnego 26 (gmach g?ówny). Zwi?zku Polskiego rejestracji si? celem 7. Pomorskiej

Cz?onkowie winni zku

dysponuje

repatriantów

dzia?ek

przydzia? Wydzia?u Narodowej

do

dla

rolnymi

R. O

Lipca

2/3.

I

U

GORY:

U

DO?U:

WA?Y

ZARZ?D

CHROBREGO. MIEJSKI

MUZEUM M.

SZCZECINA

I

GMACH

GMACH

RZ?DOWY G?OWNY

SKOROWIDZ

ALFABETYCZNY

w A?NIEJSZYCH

ULIC

NAZW,

PLACóW

I

.

Prace dent miasta obradowa?a W wielu

mianowania ob, in?.

pod

ulic

przedmie??, Zaremba kierownictwem.

jego

wypadkach wzgl?dów technicznych, u?atwi? pos?ugiwanie Aby wi?c alfabetyczny jemy

i

polskie

nazwy

umieszczone

w

si? wy??cznie niemiecko-polski szczególnym uwzgl?dnieniem ulic i placów, o tych

ulic i placów, ze oraz miasta, nazwy wodniku Informatorze.

placów

powierzy? Spo?ecznej,

Komisji

specjalnej

prezy-

która

nie jeszcze, zosta?y odpowiednich miejscach. nazwami, polskimi podanazw oraz spis wa?niejszych nie zniszczonej cz??ci w mowa Przektórych jest

ze

I

-

I

DZIELNICE

Braunsfelde Bredow Frauensdorf Grabow Kreckow Lastadie Nemitz Polchow

?

Pommerensdorf Schwarzow Scheune

Pogodno

Brodów

-

-

-

-

-

PRZEDMIE?CIA

Gol?cin

Grabów Krzekowo

rror,ney

Niemierzyn

-

-

Pilchowo

I STACJE

DWORCE

Bf.

Gumie?ce

-

Turzyn

-

Warsow Wussow Zabelsdorf Ziil1chow

?asztownia

Warszewo

-

W?sów

-

-

-

Niebuszewo ?elechowo

PKP

Brodów Wroc?awski Gol ?cin

Szczecin Dworzec Szczecin Ef. Dworzec Hauptbahnhof G?ówny Dworzec Giiter Ef. Haupt Towarowy Szczecin Krzekowo Bf. Kreckower Szczecin Pommerensdorf Bf. Pomorzany Bf. st. Gumie?ce Scheune T orney Szczecin Bf. 'I'urzyn Szczecin W es tend Bf. Pogodno Szczecin Bf. Zabclsdorf Niebuszewo chow Szczecin ?elechowo Zull Bf.

Bredow Breslauer Frauendorf

-

-

Bf.

Pomorzany

-

?wierczewo

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

.

-

-

-

-

-

-

-

-

-

47

PARKI

Kirchkof

Alter

Eckerberg des

Park

Aue

Quistorp Quistorpturm, Quistorp

Grabowerstr.

der

an

Gutsbezirk Stifts Arndt .T

-

-

asne

zamienione

b?d?

przysz?o?ci

w

Arkony

CMENTARZE

STARE

które

'

-

Park

-

S?owackiego

Park B?onia

Wzgórze Kasprowicza

Eckerbcrg Park

Zeromskiego

Park

-

Paderewskiego

Park

-

parki.

na

?abikowski

Reform Kirchhof Franz Grabowski Birkenallee der an Grabower Nemitzerstr. der Majda?ski an Kirchhof Grabower Falkenwalderstr. Alten Wojskowy, der an kichhof Mil itar Al. Wojska Polskicgo ul. Kurfiirstenstr. der an przy Wojskowy, Militarkirchhof Kirchhof Nemitzer O?wi?cimski Potul ul. Kirchhol ickiej Oberwieker przy Pomorza?ski Kirchhof Pommerensdorfer Kirchhof Turzy?ski Torneyer -

-

-

przy

-

-

Kopernika

-

-

-

-

Hauptfricdhol Militarkirchhof ul.

an

Ku

CZYNNE

ARZE

CMENT -

ul.

Cmentarz G?ówny, der Passewalker

Ku

Chausse

s?o?cu Cmentarz

-

s?o?cu \

Fahrt See

Breslauer Dammscher

Dunzig Dunzig Erzkai

-

-

-

-

Kanal

Nadbrze?e

-

D?bicki D?bskie

Kana? .J czioro

Starówka

rz.

Parnitz

-

Y

KANA?

I

RZEKI

WYSPY,

Genossenschaftsinsel

Kana? Wroc?awskie -

wyspa

-

Przemys?owy Przymo?cie

Grabowski Kana? F ahrt Grabower Zielona Werder Grabower Wyspa Mollnfahrt Przekop Nowy Notecki Kana? Netzehafen Silberwiese Neu Reglicka K?pa Wschodni Basen Hafenkanal Oestlicher Grodzki Kana? Oder Dunzig-Kanal rz. Parnica Parnitz Parnicki Durchstich Parnitz Przekop Dolna Patrnosinsel Okr?towa Wyspa Górna Patmosinsel Okr?towa Wyspa -

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

48

Wojskowy,

Rahmsinsel Reiherzverderhafen SchUichterwiese Silberwiese Steinbruckhaien Swante Kanal

Tirpitzinsel

-

-

K?pa

-

-

-

Wyspa

-

Vorflutkanal Warthehafen Westlicher

Jaskó?cza Kana? Kaszubski Grodzka Wyspa Parnicka Kana? Górno?l?ski Kana? Swantewita

Wyspa

-

Gryfia Pucki

Kana? Kana? Hafen-Kana? -

Warty

-

MOSTY

NA

(kolejno Bahnhofsbriicke Eisenbahnbrticke Hansabriicke Baumbriicke

z

Kazimierza

-

Basen

-

Zachodni

ODRZE

rzeki)

góry

Wielkiego

Kolejowy [Langebrucke] Poniatowskicgo -

Sobieskiego

-

(dawn.

MOSTY

Grabenbriicke Briicke (Parnitz)

Grune Neue

NA

KANA?ACH

Most

Zielony

-

-

Most

?mogusa

Parnicy

na

)

WA?NIEJSZYCH

SPIS

Adolf-Hitler-l)latz Adolfstr. Akademiestr.

-

Alleestr. Altdammerstr. Al te Falkenwalderstr. -

rupki Amsellwcg Apfelallce Arndtplatz nych Arndtstr.

Behr-Negendankstr. Beringerstr.

Akademicka H.

?

-

Ks.

Sko-

Ujejskiego

-

Ma?opolska AL

-

-

Lotników

Plac

-

-

Piastów

-

Bogus?awa

-

Wielka -

-

-

Bugenhagenstr. Burscherstr.

Rugia?ska

-

-

?ukowa

Szarotki

-

Brunnerallee Bankowa

Pl.

Rokosowskiego

-

Bogislavstr.

Zgody

Ledóchowskiego

-

Blilcherstr. Blumenstr.

Bredowerstr. Breitestr.

Pl.

-

-

Brinkmannweg Brornbergerstr.

P?ywacka -

Por-

Malczew-

Jacka

-

Blucherplatz .

Czerwonej

Armii

Al.

-

L Brama

-

O. Bejzyma Szymanowskiego

-

-

Bismarckstr.

Powsta?ców Plac Sprzymierzo-

-

Am

skiego Bismarckplatz

Dwernickiego

-

Mieszka

-

Tor,

Bethanienstr. Bethovenstr. Birkenallee

Portowa

-

I PLACOW

towa

Cegielskiego Wawrzyniaka

-

Arnimweg Augusta-Platz Augustastr. Barnimstr. Baumstr.

Berlinerstr. Ber Iiner

D?ugosza -

Albertstr.

ULIC

Batorego

Pl.

-

-

D?ugi)

-

-

-

Reduty

Ordona

Lelewela Witkiewicza

Dobros?awy

?okietka

Orl?t 4!l

DampischiHbollwerk

Friedrichstr. Fritz Reuterwcg

Jana

-

Kolna

z

Danzigerstr. Dehmelweg

-

Delbriickallee

Derffligerstr.

Wielkopolska

-

Am

Berg,

Unii

-

Lu-

belskiej Dohrnstr. Domstr.

-

Dunzig, Diirerweg

-

Martynowa

-

Eckerbergstr, Eichcndorffweg

-

-

-

Fabrikstr, Fahrstr.

Wita Stwosza Niemcewicza

-

Falkenwalderstr.

Al.

-

Wojska

Polskiego

Bogumi?y Rybacki Rynek Grzegorza

Foritanneweg

-

Sanoka z Modli?ska Preussenstr. Fort Frauenstr. Syreny Wolnoc?owa Strefa Bezirk Frci Gen. Friedenstr. Sikorskiego Friedebornstr. Ko???taja Pl. Stalina Friedrich Karlplatz Al. PomorKarlsir. Friedrich ska -

-

-

-

-

-

-

Friedrichshofferweg Zaleskiego 50

Stola-

Ks.

-

Greifenstr. Bogurodzicy Sambora Ks. Grenadierstr. Grenzstr. Staszyca Dworcowa Schanze Griine PL Przy' Griinhofer Marktplatz -

ja?ni Griinstr. Gustav Gustav

5

-

Lipca

Adolfstr.

Parkowa

-

Freytagweg

Krasi-

-

ckiego

Handelstr. Hans

Chro-

Wa?y

-

-

Bogdana

Ogi?skiego

-

Hoffmannweg

Cieszkow-

-

skiego

-

-

a

brego

Przejazd

Dahnstr. Feliks Fischermarkt

Popiel

-

Mat?jki Wojciecha

-

Hakenlerrasse

MQraczewskiego

-

-

Am

Markt,

-

Ja?-

wieza

Elysiumstr.

Fa?ata

-

-

Elsasserstr.

Kochanowskiego

-

-

-

erska Mak] Eisenbahnstr. Kaszubska Elisabethstr. ?w. Elisenstr. (Frauendorf) ska KlonoBrandstrómstr. Elsa -

Wernyhory

-'

Mosi??na

-

-

Solskiego

-

Bo-

Andrzeja

Weverstr.

Grassmannweg ?ówskiego

Arkc?ska

-

?w.

-

Grabower Grabowerstr. Graudcnzerstr. Kossaka

Konopnickiej In?. Wendy

-

Pocztowa

-

Gartenstr. boli General Gissereistr. GoetheaUee

Goetheweg

?w. Barbary Mi?aszewsktch

-

Droysenweg Am

Subis?awa

-

Dorothenstr. Dunkerstr.

Starego

Zygmunta

-

Grosse

Legionów

-

Gabelsbergerstr,

Czes?awa

-

Deutschestr. Deutschen

Ftisilierstr.

Traugutta

-

Trentow-

-

skiego

Pia?ska Libelta

-

Narutowicza

-

Hans

Sachsweg

Haydenstr. Heiligegeiststr.

.J anosika

-

XI Wies?awa

Piusa -

-

Krzysztofa

?w.

-

Heinrichstr. Heinriettenstr.

Herdcrweg Hildebrandtweg skiego Hindenburgstr. Hohenzollernplatz

Tetmajera

-

-

Prusa

Maja

1

-

Wro?'

Hocne

-

Pl.

-

Zwycie"

stwa

Hohenzollernstr. woustego

-

Al.

BoI.

KuY''

Holzmarkt

Hufeisen,

Polskiej

PL

-

Am

Ks.

-

Nisy

Kozierow-

Linsingenstr.

Immelmannstr.

drzewskiego

Boguchwa?y

-

tz

-

-

-

Jakuba Ks. Barnima Stois?awa

Kaiser Wilhelmpla?z waldzki Kaiser Wilhelmstr.

Al.

Jedno-

-

Brodzi?skiego

-

Kra?cowa

-

S?oneczna Klasztorna S?awomira

Konitzcrstr.

Pl.

-

Am

Adrn.

-

Kronprinzenstr.

Landeshausplatz mnych Langcstr. Leopold,

Wehrmannweg -

-

-

Anstalten

Zagra-

Pl.

Polki

Jaromira

Prze?adunkowa Teofila

Pl.

-

Emilii Am

-

Fort

Lerchenweg -

-

Plater Wawelska

Chodkiewicza Ostrawieka AL 3 Maja -

Sk?odow-

Lutniaria

-

S?owackiego

-

Wilsona

-

Markt

-

-

Rynek Nowy Wyspia?skiego

-

T.

-

Krzysztofa

-

Grosse Milcza?ska

Paradeplatz

-

-

Zana

Kolumba Mewia

Al.

?

?o?ci Parnitzbollwerk

Parnitzstr. Pasewalker

Niez?o-

Thugutta

-

Lessingsir. Liliencronweg

-

Firlika

Curie

-

NiepodlegBulwar

Be-

niowskiego

Kopernika

-

Lindego

-

Ks.

-

Oberwiek Oderstr. Ottostr.

Sierpinka Mickiewicza Polonii

-

cki

Pru-

Sowi?skiego

-

Maria

Targowa

-

Oberschlesslschestr,

Kórnerstr. Krautmarkt Kreckowerstr.

nicznej Kuckenmiihler Matki Kurfiirs?enstr.

Neuer Niebuhrstr.

Ho?du

Pl,

-

Pl.

-

Marienstr.

Bohaterów

Rybacka

-

Marienplatz

Nemitzerstr,

?l?ska 'I'eatralny

-

KonigsplD-tz Kónigstor, skiego

Rynek Styki

.Iana

Albertstr.

Warszawy Magazinstr.

skiej

Stary -

Al.

-

Mozartstr. Miihlenstr.

-

Kohlmarkt

-

Morikenweg

-

-

Janis?awy Kili?skiego

-

Liitzowstr.

Martin Moltkestr. Mollnstr. Monchestr.

Krakusa ?w. Wojciecha

-

Keplerweg

Lindcnstr.

Grun-

Piramo-

-

Mackensens?r.

Pl.

-

-

Wujka

Narodowej

Kamerunstr. Karkutschstr. Kattowitzerstr.

Konig

Herbowa Ks.

-:-

wicza Luisenstr.

Grudzi?dzka

-

J ohannisbcrg J ohannisstr.

Klosterhof Klosterstr. Kochstr.

Samossierry

-

Lothringerstr.

J agsteulelstr. J asenitzerstr. J ohannespla

?ci

Potulicka

-

Lonsweg Lorzingstr.

Mo-

Frycza

-

Wincentego

-

Pola

skiego

,

Lindenhoferweg

K.

Pelzerstr. Pestalozzistr. Peter u. i Paw?a Petrihofstr.

Philippstr. Pionierstr.

IV

W?adys?awa

-

Chausse Ku?nierska BoI. An St. Paul,

Ku

-

s?o?cu

-

?mia?ego

-

-

-

-

-

Piotra

Zaolzia?ska

Ma?kowskiego Kard.

Hozjusza 51

Pladrinstr. Pommerensdorfstr.

Celna

-

Chmielew-

-

Schwennstr. Sellhausbollwerk

Posenerstr, Poststr. Pól itzetstr. Preussischestr.

J uranda Baden-PowelIa Roosevelta Mazurska

Siemensstr.

-

-

Skagerakplatz Stephanallee Sternbergstr.

-

-

Ouistorpaue Ouistorptum

B?onia

Jasne

-

Eckerberg

-

Richard Richard Ritterstr. Ritterstr. Roonstr.

Orlicz

Dreszera Plac

-

Ratuszowy

M?ciwoja

-

Wagnerstr. Vossweg

Moniuszki

-

Korfantego Korsarzy Rycerska

-

Grosse Kleine u. Al te

-

-

Roon

Skargi Rosengartenstr. Rossmarkt

Or?a Lecha

PL

Rossmarktstr. Rudof Bertholdstr.

-

Mochnackiego

-

Jagie??y

-

Schwartzkoplstr. Schwarzowerstr.

-

Tangastr.

-

Taubenstr.

-

-

?ó?kiewskiego

-

Turnerstr.

Jagiello?ska

-

Am

Swa-

-

szcze-

Bulwar

-

-

Bulwar Tkacka Królowej

-

Weberstr. 'X" erderstr.

Gda?ski

?ukasi?skiego Krasi?skiego

-

-

-

Elbl?ski Korony

Polskiej Szczerbcowa

-

Westendsee Wilhelm Wilhelm Wilhelm

Unis?awy

-

Mazowiecka

-

Schinkelplatz Schinkelstr. Schlutowstr. nego Schmiederstr. Schubertstr. Schuhstr. Schnellstr. Schwarzer morza?ska

Pionierów

-

Wieniawskiego Siemiradzkiego Kosynierów Bandurskiego Wo?ogoska Go??bia Wandy -

-

Stralsunderstr. Swinemiindestr.

Walls?r. Wamlitzerstr. Warsowerstr. Wasserstr.

J ackow-

skiego Saarstr, Saunierstr. Schallehnstr. ci?skich Scharlaustr. Scharnhorststr. Schil lerstr.

Jadwigi

ro?yca

Bia?ego

-

Królowej Tarczy?skiego

-

Vogelst?lngenberg,

Podgórna

-

-

Naruszewicza

-

Stolzestr. Storbeckstr.

'I'ogostr, 'I'orneyerstr. Piotra

-

Langiewicza

-

-

Stermwcg -

Pl. Helski Kar?owicza

-

Stoltingstr. W zgó-

-

Arkony

Raabeweg Rathausplatz Reifschli gerstr.

Bema

-

Steewerstr.

52

Bulwar

-

Gdy?ski

skiego

rze

Mieros?awskiego

-

Ko?ciuszki

Pl.

-

-

Buschweg

-

Reymonta

-

Onckenstr.

Pobo?-

W olgasterstr.

?redniaw-

-

Przemys?owa fJ acka Odrow??a

War?ys?awa

-

WoIlweberstr. -

Oko

Drzyma?y

-

skiego

Pu?askiego Henryka

-

Morskie

-

str.

Klein?

Desz-

-

czowa

Wussowerstr.

Szopena

-

Szewska

-

-

Yorckstr,

?upa?skiego

Damm

-

Tama

Po-

-

Zeppelinpromenade -

-

Orzeszkowej

Kordeckiego

Augusta

Zygmunta -

Sienkie-

wicza

Ziillchowers?r.

-

Obotrycka

•

>

-t

t:

'?J'f, WJAZD ZATOKI

DO

1I'f"'?

t_

SZCZECINSKIEJ

?

-.

??

. •. . , •.

: ', ?.

li.

?".-'?

?C??-?

'.1: :"

.'?./? 1(,

'fi' , "';<

FRAGMENT PORTU

i TELEF. ADRESOWY i t. publicznych,· organizacji

SKOROWIDZ urz?dów,

instytucji

tel"

Informacja

uszkodzenia

Po?ar skróty: .

bud. ZM

zarez.

budynek

-

9

tel.

8301

I

zarezerwowany

Miejski

Zarz?d

-

tel,

p.

,

8120

Apo-

Administracja stolska

Kor.

Król.

Reklamy

Agencja P.

P.C.K.

Ambulatorium

Al.

Falkenwalderstr.

PolskieFalkenwalderstr,

63

AL

Centralna

I

Wojska go

Apteka

Polskie-

39

go

8450

Werderstr.

W ojska

Al.

K.

P.

Polskiej

ko?ciele)

(przy

N

Jedno?ci

dowej

aro-

Wilhelm-

Kaiser

42

platz Pa?stwo-

Archiwum we

8214

Bank

Gospodarstwa

Krajowego

8369

Bank

,

Spó?ek

Bank

Zwi?zku Zarobkowych

Biuro

Boisko Cech

PL

Or?a

Augustaplatz

4

Bia?ego

3/5

Rossmarkt

Miejska

Bankowa

Behr-Negendankstr.

1

Deszczowa

KI.

617

Janis?awy

Wollweberstr.

Luisenstr.

28

Administra-

Kaszubska

torów

Boisko

Lotników

Naro-

Polski,

dowy

Biblioteka

Pl,

Sportowe Sportowe rze?nicki

Elisabethstr.

60

Schlutowstr.

Pobo?nego

Henryka

Eckerbergerstr.

Arko?ska

AL

Naro-

Jedno?ci

dowej g?ówny

gmach

26,

ZM

III

p.

Kaiser

Wilhelmstr.

5B

Centrala

Handlowa Che-

Przemys?u micznego 8345

Ks.

Centrala wania

Zaopa Zbytu

i

Zw.

Al.

Centrala ProZbytu duktów Przemys?u W?glowego Oddz. Zach. Pomorski

8261

Centralny

Piastów

BoI.

Pa? s twowych Graficznych

?mia?ego

oddz.

Pol-

Szcze-

w

Al.

Armii

nej

Centralny Przemys?u kienniczego

Jagiello?ska

?l?ska

Pom.

Contincntal,

Hotel

8440

"Czytelnik",

spó?dz..

Al.

3

Pl.

wydawnicza

41

Konig

Maja

Lindenstr.

Ho?du

Am

R.

Rz?du

Okr?g

P.

na

(wojewody)

Al.

gmach

g?ówKaiser

ZM

ny

Drukarnia

Narodo-

.Iedno?ci wej,

Wilhelmstr.

Pa?stwo-

Nr

1

Drukarnia

Podgórna

50

Rosengartenstr.

Podgórna

63

Rosengartenstr.

Pa?stwo-

Nr

2

Drukarnia

Miejska Zarz?dzie

przy

skim

-

MiejAl.

.J edno?ci

dowej Drukarnia

Naro-

Kaiser

26

Pa?stwo-

Nr

Al.

4 •

;)4

Konigstor

pe?nomoc-

nika

wa

Alber

Pruskie-

8

go

Delegatura

Turnerstr.

22

Stali

i

8219

8245

Arndtstr.

W?ó':

?elaza w Katowicach od dz. Zach.-

wa

Czerwo-

32

Zarz?d

Centrala

wa

Pestalozzh;tr,

19

Zak?. w

cinie

8205

Barnimstr.

72

Zarz?d

sce,

8457

Moltkestr.

12

try-

Polskich

Kupców

Jaromira

Wojska

Polsk.

39

Falkenwalderstr.

Wilhelmstr.

tstr.

Drukarnia wa

Pa?stwo-

Nr

5

Nr

6

Drukarnia wa

Barnima

Ks.

Zagranicz-

onii

Pol

Dworzec zawiadowca

G?ówny

8331

Dworzec

Gumie?ce

8256

Dworzec

Turzyn

8195

Dyrekcja

Odbudowy

Okr?gowa

Dyrekcja

Pa?stw.

Kolei

8187

Dyrekcja i

Poczt

Kronprinzenstr.

20

Okr?gowa Telegrafów

Oberwiek

Kolumba

Bulwary

Szczecina

8315

Gumie?ce

Scheune

BoI.

HohenzoUernstr

Krzywoustego

Pl.

Teatralny

Al.

3

Al.

Kónigspla

16

Maja

Niepodleg?o?ci Paradenplatz

Pa?stwo-

Dyrekcja wych nych

ZjednoczoChmielewskiego

Browarów

Polonii

Autobusów W oleEkspozytura Wydziawódzkiego ?u Wojskowego

Al.

Fa lkenwalderstr.

5/7

Malczewskiego

dyrektor

Birkenallee

Ludno?ci

Miejskiego

Zarz?du

Konserw

Fabryka Fabryka rybnych Fabr.

Polskie-

125

Miejska

Elektrownia

Ewidencja

Kronprinzenstr,

16

Wojska go

8122

P ommerensdorfers

Zagra-

nicznej

biura

16

Tra?wai

Dyrekcja

8134 8133

tz

Lindenstr.

19

41142

8376

ohannisberg

Pa?stwo-

nej

8324

J

20

Barnimstr.

Piastów

Al.

Ziil

?elechowo

Zullchow

Konserw

Przetw.

Fabryka Mi?snych

Mi?sn.

lchow

?elechowo

onii

Zagra-

nicznej

32

Pol

Przetworów Emilii

Plater

Kronprinzenstr, 82

Langestr.

tr.

"

8325

8124

Przetworów

Fabryka Mi?snych Gazownia

Miejska

Gazownia Instal,

Oddz.

Warsowerstr.

79/80

Krasi?skiego

[ros.]

,

Chmielewskiego

Pommerensdorfstr.

26

"'

Boguchwa?y

.T asenitzerstr.

3

Kupieckie

Gimnazjum Miejskie

Pionierów

Uni-

róg

Schallenstr.

s?awy 8221

Mor-

Urz?d

G?ówny

8112

Komandor

-

\

Hotel

8219

Dworcowa

Kolejarzy

AL

"Continental"

Hotel

Kurier Oddzia?

Ilustrowany Polski,

8439

K.

Rzemie?lnicza

O.

Kanalizacja

Z.

K?pielisko

miejskie Klub

8422 8421 8423 8225

-

-

-

M.

AL

Wojska

n.

Or?a

Boguchwa?a

Deu?schestr.

4

Pes?alozzis?r.

Ob.

Mi.licji

Al.

3

Al.

Piastów

Maja

Falkenwalderstr.

Polsko

Bia?ego

2

Rossmarkt Jaseni

9

Spor-

"Pionier"

Komenda

32

Szcze-

m.

cina

Kolejowy towy

Schallenstr.

16

Wielkopolska BoI. ?mia?ego

Szkolny

K.

Schanze

Lindenstr.

1

Pionierów

Inspektorat Izba

Maja

3

Griine

6

w

Szczecinie

8203

Hakenterrasse

Chrobrego

Wa?y

ski

tzerstr.

Lindenstr.

19

50

Barnimstr.

Komendant

Zast?pca Szef

Komenda

Ochronnej cina

?ledczej

sekcji

Stra?y m.

SzczeMickiewicza

16

Kreckowers?r.

Komenda

8212

Por-

Stra?y

towej -.

8205

W ojsko

Komendant Miasta wy

•

.'

S?awomira

8327

8328

8303

I

8304 III

II

8334

IV

"

Komisariat

Kaiser

8232

37

18

"

Gumie?ce

"

,-

Mickiewicza

,-

"

Ku

"

,I

Bogus?awa S?awomira

8

Bogislavstr.

(GraKochstr.

Miihlenstr.

3

Scheune 153

Po-

Kreckowers

godno "

Hohenzollernstr. Miihlenstr.

2

bów) S?owackiego

"

,-

Deutschestr.

18

Krzywoustego S?owackiego

II

s?o?cu

Komitet dla

Zach. AL

Falkenwalderstr.

63

Ko?ció?

Aposto?ów

S?owackiego

Ko?ció?

Ewangielicki

Stois?awa

Ko?ció?

Garnizonowy

PL

Ko?ció?

.Iczuitów

Pocztowa

Katedralny

ul.

Piotra

Polskie-

Wojska go

Ko?ció? w?a

11

powraz

PCK

.

Chausse

Postsiedlung

Opieku?czy Polaków

caj?cych

Ko?ció?

tr.

Pasewalker przy

R450

Wilhelmstr.

Poststr.

BoL

Ob.

Milicji

·8220

8236

26

9

Wielkopolska

II

8302

8235

Narod. ZM

Powella

Baden

Rej.

II

8231

Gl.

sztabu

Komendantura

8230

J edn. Gmach

Inf.

Szef

-

.

AL

Naczelnik

-

Kochstr.

13/14

la

.J ohanimstr.

4

Hohenzoll

Zwyci?stwa KróL

ernpla

tz

Gabelsbergerstr.

21

Korony Werderstr.

Polskiei i

Miihlens?r.

Pa-

?w.

Piotra

Paw?a

An

St.

Peter

u.

Paul 57

Kuratorium

Okr?gu

Szkolnego 8459

Al.

Piastów

17

Ho?du

Pruskie-

Barnimstr.

Szczeci?ski

Kurier

redakcja

admini-

i

Pl,

stracja

Liceum

Arn

Kónigstor

8

go Handlowe

Miejskie

Pionierów

Uni-

róg

Schallenstr.

s?awy Liceum

Techniczne

Miejskie

Pu?askiego

Morska

Liga

Szcz?-

w

cinie

Al. Polskie

Al.

Wojska

O?rodek

Falkenwelderstr.

Zdro-

S?owackiego

wia

Miihlenstr.

19

Warsztaty Roosevelta

Reperacyjne Miejskie

P6litzerstr.

97

Warsztaty

Samochodowe

Milicja

8369

Polskie-

125/

go

Miejskie

Lipca

5

Muzeum

Miejskie

Narodowy

Bank

Griinstr.

34

Komenda patrz Komisariat

Obywatelska

J Pol-

Luisenstr

27/28

anis?awy

Bankowa

1

Behr-Negendankstr.

ski

Obóz

Wilsona

pracy

Obwodowy

Obwodowy Poczt

8314

-

-

58

naczelnik

ekspedycja

Nemitzers?r.

12

U rz?d

Plac

Miar

8168

Falkenwel

75

Linie

Lotnicze

Miejski

Polskie-

Wojska go

.,Lot"

Schinkelstr.

10

Lotników

4/5

Augustaplatz

Urz?d Szczecin

1

Al.

Niepodleg?o?ci

41142

Paradeplatz

derstr.

Ochronka

Miejska Klub sekretariat

"Odra" wy,

I

ks.

Wielkopolska AL

Okr?gowa

26

AL

Wilhelmplatz

Barnims?r.

3

Pol-

Wojska

F alkenwal

1

S?owackiego

Miejski

Miihlenstr.

19

Centrala

Pa?stwowa

Handlowa,

AL

gara?e

Pol-

Wojska skiego

Falkenwalderstr.

128

Centrala

Pa?stwowa

AL

sklep

Handlowa, biura

Polskie-

Wojska

Falkenwalderstr.

52

go Komuni-

Pa?stwowa

Samochodowa

kacja

okr?-

bazy

sekcja gowej

Pocztowa

Pa?stwowe

i zjum nokszta?c?ce

GimnaLiceum

Gabe

31133

OgólAL

Piastów

Barnimstr.

12

Przedsi?-

Pa?stwowe biorstwo

'I'raktoRo 1-

Maszyn

i

stacja

niczych,

'I'arczy?skiego

Szczecin

4

Stolzesstr.

Przedsi?Transpor-

Pa?stwowe biorstwo towe

Kaiser

Zdrowia,

O?rodek

8444

Apteka

Piastów

AL

rów

Narodo-

.1 edno?ci 42, wej Centralna

skiego

8447

Deutschestr.

Zawodo-

Orbis

-

m.4

Komisja

Zwi?zków wych

8263

ohannisberp

Farma-

ceutyczna

8211

.J

23

SportoIzba

Okr?gowa

Barnima

oddz.

w

Szcze-

cinie Pa?stwowe

5

Lipca

5

Lipca

Warszta-

Samochodowe Szczecinie w oddz.

ty

Pa?stwowe Budowlane

Griinstr.

12

Zak?ady Al.

Piastów

Grunstr.

18

66

Barnimstr.

lsbcrgerstr.

derstr.

Pa?stwowe

8260

Zak?ady Fa-

Konfekcyjne, Nr

bryka

Zak?ady

Pa?stwowe

Konfekcyjne. bryka

Fa-

Nr

5

2

Lipca

Szkol-

Wydawnictw nych

Teatralny

PL

bud.

Ledóchowskiego

Rolny

AL

AL

O.

Pionier" Klub

Kolejowy Sportowy

wozowy

Schnellstr.

37

Partia

Polska Dom

-

Polska

listyczna GO

AL

3

AL

Piastów

Maja

19

Lindenstr.

28

Barnimstr.

Zrze6

Arndtstr.

RobotAL

Wojska go

Go?cinny Partia

Czerwonej

Armii

lekarzy

nicza

8202

Paradeplatz

Prze-

Urz?d

Pocztowy

szenie

8370

40

Niepodleg?o?ci

kierownik

-

,.Poliklinika"

8368

Hakenterrasse

4

?upa?skiego

Miejska

Piekarnia

\

Chrobrego

Wa?y

Wodny

8177

Falkenwalderstr.

90

Zarz?d

Pa?stwowy

..

polskie-

Wojska go

8171 8247

Bismarckstr.

11

Monopol

Pa?stwowy Spirytusowy

K.

Konigsplatz

2

zarez.

Bank

Pa?stwowy

P.

Grunstr,

16

Zak?ady

Pa?stwowe

8262

Turnestr,

20/21

.Iagiello?ska

1

PolskieFalkenwalderstr.

64

SocjaZaolzia?ska

19

Petrihofstr,

Polski

8450

Czerwony

Krzy?

AL

Polski

Monopol

PL

836?

Zwi?zek

Polskie

Radio

8239

-

8321

-

AL

nie

PL

Zak?.

Falkenwalderstr.

Przyja?ni

Markt

11

Bismarckstr,

ZjednoczeKon-

Przemys?u

AL

Polskie-

Wojska

Falkenwalderstr.

90

S?du Stois?awa

Okr?gowego

ks.

Miejskie

Przedszkole

,J ohanimstr,

6

Barnima

23

.J

ohannisberg

Szko?a

Publiczna

Nr-

powszechna Publiczna wszechna

Publiczna wszechna U.

Griinhofer

3

Ledóchowskiego

Prokuratura

Nr

1

AL

Piastów

Barnimstr,

?mia?e-

Boles?awa go 41/42

2

Szko?a Nr 3

Pestalozzistr.

Po-

Reymonta

Ma?opolska

R.

12

Po-

Szko?a

Wilhelm-Busch-

3 17

W eg

Augustastr.

kierownik

-

sekretariat

-

dzia?

ogólny

biuro

osadnictwa

-

Karlstr.

Polskie-

73

go

8318 8319

Friedrich

tz

Ubezp.

serwowego

8317 8316

ernpla

Warszta-

Pó?nocne

P.

7

Wojska go

Wzaj.

-

Hohenzoll

gara?e warsztaty

Pow.

8401

3

Pomorska

Powszechne ty Pracy

8461

Zwyci?stwa

Za-

rozg?o?nia

-

Falkenwalderstr.

63

'ry-

toniowy Polski chdni

Polskie-

Wojska go

Gl

8320

H.

I, sekretariat Etap I , sekretariat Etap domu Zarz?dca I, (bud. Etap zapas.]

-

8333 8322 8146

-

-

-

Schlutowstr.

Pobo?nego Jagiello?ska

65

Turnerstr.

Mickiewicza

67

Kreckowerstr.

2

Komenda

Rejonowa

5

Uzupe?nie?

Griinstr.

2/3

Lipca

Te-

Urz?d efoniczno-Tclegraficzny informacja

Rejonowy l

9

8186 8199 8105 8201 8108

-

Kaszubska

naczelnik

-

kancelaria kolumna

-

-

-

-

budowl.

warszt.

naprawy

warszt.

techniczny Zarz?d

Rejonowy

Al.

WP.

Kwat.-Ekspl.

spó?.-spo?.

"Robotnik" Rzemie?lnicze dy M?odzie?owe

Rze?nia

Samopomoc

8401

S?d S?d

8222

Narod.

Al.

J edn.

Pl.

Przyja?ni

30

Kaiser

Wilhelmstr.

In?.

Wendy Skargi

Piotra

Ch?opska

3

Griinhofer

Markt

Am

1-3 2

Dunzig

Roonstr.

Grodzki

Stois?awa

6

J ohanimstr

Okr?gowy biura "Spo?em" dy zw. gosp.

Stois?awa

6

.

R.

spó?dz.

nicza

Spó?dzielnia

Ho?du

Pl.

wi??niów

"Polskie nych i Ksi??ka"

Industrie

PruskieAm

8

Konigstr.

Wydawb.

niczo-Handlowa

polityczPismo

Al.

Wojska go

....

2/3

Wydaw-

"Czytelnik"

go

f"))

Rapackie-

Mariana

P.

Spó?dzielnia

J ohanimstr.

sk?a-

i

go

8440

F alkenwalderstr.

72

Zak?a-

miejska

8453

Polskie-

Wojska go

8401

Elisabethstr.

57

39

PolskieFalkenwalderstr.

.

8173 8225 8301

8301

8169 >'

,

8170

8130

Sto?ówka dla pracowników Tramwai Autobusów

Ma?opolska

Sto?ówka P. i T.

Kaszubska

Urz?du

Stra? Ochronna Szczecina Stra? dant

Po?arna,

Stra? dzia?

Po?arna,

Stra? dzia?

Po?arna,

Stra? dzia?

Po?arna,

Stra? dzia?

Po?arna, IV

Mickiewicza

Teofila

Firlika

34/37

Móncherstr.

Teofila

Firlika

34/37

Móncherstr.

OdOd-

(portowy) Od-

Mosi??na

III

OdNiemcewicza

Al. Ludowe

Piotra

Stronnictwo

Pracy

Pionierów

Skargi

?mia?e-

Karola

Roosevelta

Miejski

J

sko-Radzieckiej biura

9/11

Skargi

Pol-

Al.

N

.T edno?ci

dowej

?;aolzia?ska

Roonstr.

Eckerbergstr,

Arkortska

g?ówny OM

Turnerstr.

44

(dla-

Polaków)

Przyja?ni

Pó litzerstr.

31

agh?Ilo?ska

Piotra

Zaka?ny

Pestalozzistr.

41142

Wojskowy

Szpital

'rUR

Barnimstr.

12

Boles?awa

Szpital Szpital Szpital

Tow.

SchalIenstr.

16

Powszechna

W.P.

8408

Roonstr.

2

Piastów

Al.

go

8451

Barnimstr.

1

powszechna 1

Szko?a Nr 2

8213

Elysiumstr.

9

Piastów

Stronnictwo

Szko?a

8160

Giessereistr.

12-14

Demokra-

Stronnictwo

Nr

Kreckowerstr.

18

Komen-

I

II

Elisabethstr.

57

m.

tyczne 8453

Augustastr.

58

26

aro-

gmach

Kaiser

ZM. 20

Petrichofstr.

Wilhelmstr.

TUR

OM

Cen-

Dom

AL

tralny 8437

Pa?stwowy

8341

Falkenwalderstr.

73

Zarz?d

Tymczasowy

na

okr?g •

Polonii nej

Zach.

Pom.

Polskie-

Wojska go

ZagraniczKronprinzenstr.

29

Spo-

Ubezpieczalnia ?eczna

8460

wej U

rz?d poli Rejon bowej

12

Urz?d stwa

8167

Kontroli

Bezpiecze?Publicznego

37

Ma?opolska

Pocztowo-tcleUrz?d komunikacyjny 1

Pocztowo-teleUrz?d komunikacyjny 2

Czerwo-

Al.

Arndtstr.

32

Narodo-

Jedno?ci

Al.

Kaiser

37

Niepodleg?oParadeplatz

41142

?ci

Szczecin

Augustastr.

47

Armii

Al.

Kwaterunkowy

Szczecin

Kolumba,

Dworzec

Oberwiek

Gl.

8313

Wilhelmstr.

i Pro-

wej

8198

Kaiser

N arodo-

Jedno?ci

nej

8168

Wilhelmstr.

Skar-

Al.

Informacji Urz?d pagandy

Urz?d

Kaiser

i MonoAkcyz Pa?stwowych,

wej

8209

Narodo-

Jedno?ci

Al.

lekarz

naczelny

-

Pocztowo-teleUrz?d komunikacyjny Szczecin

3

Pocztowa

Gabelsbergestr.

5

Pocztowo-tele-

Urz?d komunikacyjny Szczecin

4

Al.

Piastów

13

Pocztowo-teleUrz?d komunikacyjny Szczecin

64

5

Roosevelta

40

Barnimstr,

P ólitzerstr.

Wilhelmstr.

Urz?d

Pocztowo-telc-

komunikacyjny Szczecin

Urz?d

Mazurska

6

Miar

dowy

,8436

Urz?d

Plac 1

AL Jedno?ci 37 wej

Urz?d

Skarbowy

2

Korzeniowskiego

Urz?d

Stanu

\

Urz?d Miejski

8123

Wodoci?gi

AL

Kaiser

Laskowskie-

Zimmerplatz 28

Wojska

Elisabethstr. Polskle-

81

Falkenwalderstr.

RolPo-

Izba

'na

okr?g Zachodniego

AL

Wojska

Komen-

Polskie-

115

Falkenwalderstr.

Komendant, Komendantura

patrz

Tramwa-

AL

Wojska

Pol-

skiego Wozownia

Wilsona Ko?o

Pom?rska

Szczecin

?261

Miasta

Zarz?d stwowych

Nemitzerstr.

Zwi?zek

Wszechpolski Dentystów,

Zak?ady

Falkenwalderstr.

Tramwa-

jowa

1?224

Wilhelmstr.

'

7

Al.

Miejskie

dant

8377

Wilhelmstr.

Narodo-

Kaszubska

Wojskowy Wozownia jowa

Kaiser Karlstr. Barnimstr.

37

go

?375

1

Jedno?ci

Baterii go

Ryb

Wojewódzka morza

2

Zatrudnienia

go

nicza

Augustaplatz

Narodo-

AC Piastów

W ?dzarnia

Wi?zienie

4-5

Cywil-

wej

8402

Preussischestr.

Lotników

Skarbowy

nego

8162

42

Obwo-

-

Oczyszczania Drukarni

?w.

26

Wojciecha

Friedrich

12

Karlstr.

Karkutschstr.

Pa?-

Armii

AL

nej

32

Czerwo-

Arndtstr. 65 •

Kwat-Ekspl.

Zarz?d

polskie-

Wojska

AL

W.P.

Falkenwalderstr.

7a

go

Miejski

Zarz?d

skorowidz

pa trz

na

N Al. Jedno?ci 24-26 wej Gmach G?ówny

ko?cu

i Ch?od-

Rze?ni

Zarz?d

26

wej

G?ówny 8376

Zarz?d i

Tramwai Autobusów

Zagra-

Polonii

8259

Kaiser

Wilhelmstr.

Przedsi?-

Zrzeszenie biorstw

nych 8346

Wilhelmstr.

Kronprinzenstr.

16

nicznej

Kaiser

ZM

N arodoGmach Z. M.

Jedno?ci

Al.

Miejskiej

ni

do-

aro

BudowlaSzczecinie

w

wej b.

Zwi?zek

wi??niów

Zwi?zek polskiego

Kaiser

42

Pomorska

Al.

politycznych

Narodo-

Jedno?ci

AL

24a

Harcerstwa

Czerwonej

Armii

II p.

Friedrich

30

Arndtstr.

Wilhelms?r. Karlstr-

?

Inwalidów

Zwi?zek R.

8130

Zwi?zek

Kupców

Pol-

skich

8130

Zwi?zek Demokra

M?odzie?y tycznej

stwa

NauczycielPolskiego

Zwi?zek

Rewizyjny

Zwi?zek

Spó?dz. Zwi?zek rów

Zwi?zek dych 66

?mia?ego

Boles?awa

P.

R.

piastów

Barnimstr.

Al.

piastów

Barnimstr.

32

Restaurato-

Walki

Al.

Pomorska

Al.

Wojska

Deutschestr.

Schallenstr.

17

Pionierów

Polskich

Pestalozzistr.

AL

Wielkopolska

P.

34

21

Friedrich

M?o-

go

69

Polskie-

Falkenwalderstr-

Karlstr.

Zw.

Dziennika-

Zaw.

R.

rzy

P.

PI.

Ho?du

Zaw. KupHandlowców

Zwi?zek ców

i

Zwi?zek R.

rzy

Zwi?zek

Zaw. P.

Leka-

Zaw.

Pra-

cowników

PruskieAm

8

go

Boles?awa go 36 Al.

?mia?ePestalozzistr.

Pomorska

Friedrich

19

Karlstr.

Skarbo-

wych

Al.

P.

R.

Armii

nej Zaw. Zaw.

Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek

Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek Zwi?zek

Artystów

Czerwo-

Arndtstr,

34

Plastyków

Zaw. Zaw.

Artystów Drukarzy Fryzjerów

Zaw.

Metalowców

Zaw. Zaw. Zaw.

Rob.

Skórników

Zaw.

Pracowników

i

Rew.

i

zaw.

Cyrkowych pokrewnych ?

Ogrodników i

Przem.

Prac.

Gastr.-Hote!.

budowlanych Spo?ywczego Prac. Samorz?dowych Pracowników Technicznych

Zaw. Zaw. Zaw. Zaw. Zaw.

Przemys?u

Pracowników Pracowników

G?ówny alfabetyczny

i

zak?adów

Administracji Agrarny Biblioteka Biuro

i

Chemiczny

R.

Narodowej

wydzia?ów, Zarz?du Miejskiego I

Inst.

P.

Handlu

w

Janis?awy

(O g)

Kamienictwa

24-26

oddzia?ów,

przedsi?biorstw

Szczecinie.

Al. Piastów l Gmach G?ówny Gmach G?ówny

(T) (F) i

Publ,

MIEJSKI

Jedno?ci

Miejska Podawcze

Budowlany Bud?etowy Ceramiki

AL

Og.

Apro,!izacji

U?yteczno

Tramwajowych ZARZ?D

skorowidz

i

Telekomunikacyjnych

Gmach

8122 8175 8241

K6nigstor

Bia?ego G?ówny

Gmach Gmach

G?ówny G?ówny

.

(P)

(P)

27/28

Gmach Or?a PI. Gmach

G?ówny 2

67 /

8373

Decernent zak?adów

przedsi?biorstw

Gmach

miejskich

8245 8134 8133 8122 8244 8124

kierownik

Drukarnia,

dyrektor ludno?ci

Ewidencja

Al.

(AO)

(A

i

H)

i Prasy G?ówny (Og)

Informacji Inspektor Intendent

?ywno?ciowe

Metalowy M?ynów Muzeów

Muzeum

Muzyki 8215

Nadzoru

8372 8338

Oficer

68

Ogólny

i

(Z

L i Techniczne

i

Gmach Gmach Gmach

G?ówny G?ówny G?ówny

Or?a Bia?ego Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny

H)

Pu?askiego (A

i

H)

S)

Budowlanego

Gmach Gmach Gmach

Janis?awy

Miejskie (K i S)

??cznikowy

G?ówny

Gmach

Cm)

(P) (K

Gmach

2

G?ówny

Gmach G?ówny Gmach G?ówny Jedno?ci Al.

(P)

Piekar?

i

G?ówny G?ówny

Gmach

H)

przedsi?biorstw

przemys?owych i Sztuki Kultury Kwaterunkowy Lasów Liceum

i

G?ówna

(F) przedsi?biorstw (A handlowych

8246

(Og) (A

G?ówna

Kontrola

3

Gmach Gmach

Pl.

(T)

Kanalizacja Kancelaria

Kasa Kontrola

26

Boguchwa?y

Inspektor G?ówny (Og) Gospodarczy

Karty

G?ówny

Instala-

Oddz,

Handlowy 8237

1

Chmielewskiego

Gazownia

cyjny 8125

5/7 5/7

Piastów

Gmach

Finansowy Gazownia

8237

2

Malczewskiego Malczewskiego

biura

Elektrownia, -

G?ówny Bia?ego G?ówny G?ówny

Pl. Or?a Gmach Gmach

(T)

Drogowo-Mostowy Drzewny (P)

Gmach

(T)

Pl.

Or?a

Gmach Gmach

Narodowej

G?ówny 10

G?ówny G?ówny G?ówny 27/28

G?ówny Bia?ego G?ówny G?ówny

2

37

8452

8336

Dzia?kowych Cm) (Agr) i P?dnych materia?ów (P) Spo?ecznej Opieki (Og) Organizacyjny

Ogródków (Z L Ogrodniczy Opa?owych

Gmach

i

O?rodek

Gmach

Bogdana Gmach

Personalny P?dnych

i

teria?ów 8111

Pomiarów

Portowy Prawny Prezydent Sekretariat

Miejskich

Przedsi?biorstw Przemys?owy

(P) czych Przetw6rczo-spo?yw (A i H) czy Prawny [Agr] Rolny (A i H) Rozdzielczy (P) insp. Rybacki

Rzemios?a

-

wnioski

(P)

Posiedze?

Samochodowy

(A

Spó?dzielczo?ci Stanu

8301

Stra? Stra? dant

i

H)

(AO)

Cywilnego (Og)

Statystyczny 8225

Gmach

G?ówny 37

Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny Pl. 'I'eatralny Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach

G?ówny

Gmach

G?ówny

Gmach Gmach Gmach Gmach Gmach in?.

Rze?nia

82-?1

G?ówny

16

-

Radca

Sala

Gmach

Spo?yw-

Przetworów

8248 8115 8406

H)

i

(A

M?ynów (K i S) Ekspozytura (F) (T)

Podatkowy

-

G?ówny

ma-

i

Plastyki

8400 8300 8313 8243

(Og) Opa?owych (P)

2

19

Gmach

?upa?skiego

Piekarnia Piekarni

Pocztowa 8211

G?ówny Zaleskiego G?ówny

S?owackiego

Zdrowia

O?wiaty 8206

G?ówny G?ówny

Gmach

Ochronna Po?arna

-

G?ówny G?ówny G?ówny G?ówny G?ówny 1-3 Wendy

Gmach G?ówny Gmach G?ówny Gmach G?ówny AL Piastów l Gmach G?ówny Mickiewicza 18

Komen-

Teofila

Firlika

34/37

II

F'RUCTUS" Spó?dzielnia poleca

owoce,

Export

z

po

warzywa, i import

SZCZECIN, H

70

U

RT

udzia?.

odp.

cenach

bezkonkurencyjnych:

przetwory

owocowo-warzywne. owoców

PL.

TEATRALNY

po?udniowych

5 DETAL

NAD

DOLN?

ODR?

JEZIORO

D?BSKIE

SPIS

BRAN?OWY

SZCZECI?SKICH

FIRM

Agencja

Reklamy:

nierów

Kurier

Ilustrowany

Pio-

Polski,

16

Agencja

Reklamy

AL

Wojska

rodowej

42

"Polskie

Pismo

Polskiego

Ksi??ka"

-

39

APT[KI:

"Centralna"

-

"Minerwa" "Phoenix" BIELIZ?A

mgr. mgr

-

-

DAMSKA: Palacz

Malinowski,

?empecki,

ul.

-

Al.

Na-

Jedno?ci

Naruszewicza Roosevelta

Kwiatkowska,

W?adys?aw

skiego

Stefan

mgr.

Bielizna

damska,

arch.

M. Berger 31132

Al.

Wojska

Pol-

4

BUDOWNICT\VO:

"Budownictwo" Al.

In?.

-

Bohaterów

Warszawy

Owie?niak.

,T.

i

CUKRY:

Ludwik

Piechocki

dno?ci

Cukry

-

Narodowej

Kawa

-

-

Al.

Keksy,

Je-

42

DENTY?CI-LEK.: Bielicka

Hein

Ledóchowsk

Al.

Konstanty, Czes?aw,

Kaptursk Katz

Kard.

Maria,

Dobrzy?ski a,

.Ian,

M?odyszewski

Armii

Czerwonej

?ó?kiewskiego

22

m.

3

17

wej?cie

7

Mazurska

16

Kaszubska

4

Adam, Stefan,

Pudclewicz .J an, dr S?ojewski Sobaniak Marian, Suski W?adys?aw, ?ela?niak Seweryn,

iego

Pomorska

,J

Al.

Pomorska

agiel

lo?ska

Kard.

Ledóchowskiego

Jagiello?ska

Malczewskiego Kard.

26 24 24

19 8

Ledóchowskicgo

12

71

DELIKATESY

S?ODYCZE:

-

Józef

Podgórski ska

S?odycze

-

Delikatesy,

JagieIlo?-

84

Pomorski s?awska

Dom 1/2

DelikateRów

Sawicki,

.Tan

Bogu-

DROGERIE:

"Medycynalna"

-K

"Portowa" dno?ci

BoL

Jezierski,

..

Perfumeria

i

Narodowej

42

Krzywoustego

Iotogr.

art.

8

Ciszak,

L,

-

Al.

J

e-

EL fI(TROTECHNIKA:

Zak?ad

Elektrotechniczny

woustego "Elektra" mek, fOTOGRAfIA

Zenon

-

BoL

Derpi?ski,

Krzy-

57

Zak?ad ?w. Barbary

Elektro-instalacyjrry

-

i

Szymczak

Dy-

3

ART.:

"Foto

Studio" I p, Rós" Alma"

Al.

Mróz,

.Iadwiga

Wojska

Polskie-

46

go

"Foto

skiego

Piastów Kard.

Maciejewski.

Alojzy

-

Al.

Max,

Szarfoharc

-

"Foto

9

Ledóchow-

12

HOTELt?:

Hotel Hotel INSTRUM

..

DAMSKIE: Polski Sk?ad

1 49

Muzycznych

Al.

"Waleria",

Kapeluszy

Bo-

-

21

Wojska

Pol-

36

CUKIERNIE: Kawiarnia -

ski,

Al.

Kawiarnia

Cukiernia

-

Piastów

Sk?ad

-

Komisowy

Piekarnia

-

Marian

Kami?-

74

"Lwowska:'

Przemys?awa

72

Maja Polskicgo

Instrumentów Le dóchowskiego

Kard.

Staro?,

skiego

--

3-go

Wo.iska

Reperacyjny

les?aw

KA \VIARNIE

Al.

?HJZYCZNE:

Warsztat

KAPELUSZE

Al.

"Continental", "Imperial",

-

Micha?

.

Marciniszyn,

Ksi?cia

68

-

.T.

Dixa,

Al.

Armii

Czerwonej

36

KRA WCY

KU?NIERZE:

-

Zak?ad ski

-

Zak?ad

Krawiecki Kulesza

Damsko-M?ski Al. Adam, Wojciech

Krawiecki

Ku?nier-

11

W?odarczak,

-

Hozjusza

Warsztat

i

Piastów

Kardyna?a

62

KSI?GOWO?C: "Salda

-

Conti"

s?awa

biuro

-

?mia?ego

prowadzenia

Bole-

ksi?gowo?ci,

5

"POWIERNIK"

Ksi?gowanie,

bilanse,

podania,

wnioski _

Jedno?ci

Aleje LEKARZE

LEI\U{ZE

LfKAI{Zf:

dr

Tuz

dr

CHOR. Bale

-

Jerzy

Jagiello?ska

44

P?UC:

Anatoliusz,

uL

S?owackiego

Bere?y?ska-Ko?aczy?ska Cholewa Kotowicz Kurlus Michniewicz

Emil

19

Maria, ?okietka

akuszer,

-

Bronis?aw,

Al.

W?adys?aw,

Al.

Wojska

m.

I

p.

4

Polskiego

123

Boles?awa

P.U.R.,

-

C.

P.

-

20

8 1

akuszer,

-

Bronis?awa Maria

Tomaszewska

2

Wojciecha

Jerzy

?ego 54 Smolska-Szyran

Krasickiego

Piastów

?w.

Tadeusz,

Monsiorowski

skiego dr

?mia-

Ma?opolska

17

K.,

Al.

Wojska

Pol-

K.,

AL

Wojska

Pol-

63 ,

Smoli?ski

Leon,

Zygmunta

Starego

OTO-RINO-LARYNGOLOG:

-

dr

Kowalski

?J

an,

?w.

Wojciecha

11

PEDIATRZY:

-

dr

Chmielewska

skiego Lf:l(Af{Z[

Szpital,

-

GINEKOLODZY:

-

dr dr

LEKARZE

42

CHIRURDZY:

-

dr dr dr dr dr dr

LEKARZE

Narodowej

-

dr dr dr dr

.l anina

P.

-

C.

63

PRAKTYCY: Buk Mazurska El?bieta, Dzionara Al. Edmund, Gilewicz W?odzimierz ;J akubowski ?ygmunt,

25

m.

Wojska Szpital, Jagiello?ska -

39

Polskiego

14

Niebuszewo 5

70) d

LEKARZE

PRAKTYCY:

-

dr dr dr dr dr dr dr LEKARZE

dr

Skargi

dr dr dr

Armii

Al.

Ledóchowskiego

II

22

p.

8

Wojciech

D.O.K.P.,

-

3-go

Ma?opolska

P.U.R.,

-

Maja

19

17

UROLODZY:

I

AL

BandychKazimierz, WEWN?TRZNE Kazimierz

Gradzi?ski Kre?owski Morawski

6

3

Kardyna?a Zbigniew

Zaw?ocki

Czerwonej

Piastów

?okietka

Jan, Sojka Wojciechowski

13

Al.

Romuald, Czes?aw, Stanis?aw,

CHOROBY

-

LEKARZE

Piotra

Jan,

Or?owski S?omski Skoczek

WENEROLODZY

-

LEKARZE

Jastak

Pomorska I DZIECI?CE:

Franciszek

D.O.K.P.

neurolog

-

Parkowa

Eustachy,

19

1

P.U.R.,

-

Ma?opolska

17

WETERYNARII:

-

dr

Ko l i?ski

Genera?a

Zbigniew,

Madali?skiego

18

OBU\VNICY:

Polska

Cholewek

i Obuwia AL Piastów 69 Nowacki Pracownia

Fabryka ski

-

Czes?aw zurska

Obuwia

-

Józef

-

i

Szyma?Ma-

Reperacji,

29

OPTYK:

"Optyk

-

PAPIER

-

Foto"

PRZYI30RY

Menka,

Kazimierz

-

skiego Fr.

Szelachowskj,

Niemcewi-

SZKOLNE:

"Dekora" Sk?ad

Waldemar

-

35

cza

Ledóchow-

Kardyna?a

23

Papieru

Szyma?ski

AL

Makarewicz,

M.

-

-

Sk?ad

PL

Papieru,

Pomorska

13

Teatralny

16

PENSJONATY:

Pensjonat

.Royal",

Pensjonat zia?ska

Pensjonat I i III

74

AL

.l cdno?ci

Narodowej

44 .

"Warszawianka"

-

St.

Zaol-

Levittoux,

26

"Wielkopolanka" p.

-

M.

Janiszewska,

?l?ska

43 -

PIEKARNIE

-

CUKIERNIE:

Piekarnia

Cukiernia

-

Skruch,

skiego RESTAURACJE

uMorskie

Oko"

Polskiego Restauracja stów

..

Pu?tusczanka"

,.Zag?oba" Oficerskie" .,Zacisze" "Za Odr?",

Paszteciarnia

REPERACJE: Warsztat

dwigi RYBNY

M.

i

Al.

Popper,

Wojska

M.

-

Adamiak.

Al.

Plac

'I'eatralny

Pia-

51

Kasyno

Restauracja

St.

48

Restauracja

Restauracja

---

Lcdóchow-

Kardyna?a

KAWIARNIE:

Bar

f{OWER?

Cukiernia.

-

13

-

..

Marian

i

R?czkowski

4

Piekarnia

Pozna?ska

Mateusz

-

Lipca

5

Br.

-

-.J

Ossowski,

Krasi?skiego

-

?ak

-

Al.

Rowerowy

Fr.

-

A.

Roosevelta

ul,

Szeka, Wojska

Polskiego

53 52

Wielkopolska

?ytkowska,

anina

3

7/1

25

.Ia-

Królowej

KIeski.

21

PRZEMYS?:

Pierwsza

Szczeci?ska

?l?ska

Spó?ka

Rybacka

.,Sandacz"

-

f

8

RZE?NICY:

W?dliniarnia [Tur

D?bek,

Mieczys?aw

-

.Jagiello?ska

90

ner]

SPO?\""\YCZE:

Artyku?y Spo?ywcze Krzywoustego Sk?ad

Spo?ywczy Spo?ywczy Sklep Sklep Spo?ywczo-Kolonialny Or?a Bia?ego pl. Sk?ad Kolonialny

-

-

-

Smikalla

Irena.

Boles?awa

26

L. Adamczewski, ,Józef Kurek. -

.Iagiel ul.

B-cia

Armii

l o?ska

75

Czerwonej

1

i

Michalscy

S-ka,

17 -

.Ian

Talrna,

ul.

Pocztowa

39

STOLARNIE:

Zak?ad

Stolarski

-

Aleks

.Iablo?ski,

Bogus?awa

51

75

?LUSARSTWO:

Warsztat ?lusarski 2 woustego

Stanis?aw

-

Krzy-

/

TRANSPORTY:

"Stelinia"

S-k

-

cin, Przedsi?biorstwo

ul.

?l?ska

Spedycyjno-transportowa

z

Krzywoustego Przedsi?biorstwo

Pa?stwowe

o.

Szcze-

o.,

29

I

57

Bo-

.,Makler",

Transportowo-Handlowe

les?awa

p.

Transportowe,

ul.

Lip-

5

12

ca

Przedsi?biorstwo

Transportowe

-

s?awa ..

Boles?awa

J ózal,

Marian

-

Meller,

Bogu-

52

MECHANICZNE:

WI\RSZTATY

\Varsztat

mechaniczny

Polskiego

AL

Heinricht,

,Jan

-

Wojska

43

W?ÓKIENNICZE: Dom

Handlowo-Komisowy i Ku?a], Sporakowski

W?ókiennicze

'I'owary

-

Boles?awa

-

Krzywoustego

69

Z[?f1ARM?STR.ZE: Zak?ad

Zegarmistrzowski morska

Feliks

-

Bo?sunowski,

AL

13

ILUSTROWANY

POLSKI

KURIER Centralny Oddzia?·

w

Organ

Stronnictwa

Szczecinie,

ul.

najpoczytniejsze Ziem Zachodnich, organem rz?dnym

76

pismo

Pracy Pionierów codzienne

jest pierwszoog?oszeniowym.

16

Po-

"MARCO" SZCZECIN PLAC

TEATRALNY

NR

16

K,INO FOTO RADIO

U WAGA: Zachodniego.

Serwis

Ilustrowanie

Szczecina

fotograficzny pism,

katalogów,

i

Pomorza

ksiq?ek

itp

.

•

77

Zak?ad

malarstwa

SZCZECIN,POCZTOWA

Artystycznego, Dekoracyjnego i Firmowego

Polichromia Odnawianie God?a

"SZTUKA"

RESTAURACJA -

i zimny

Ciep?y

Zwol

?nIADAnlA

-

Kolacje 80

Jagiello?ska

stanis?aw

-

KOlA[J[

magazyn

tyku?ów przyborów

dekoracyjnych rysunkowych

materia?.

pi?miennych

Senftleben

ulica

Szczecin,

w

oce

i

Jagiel o?sko wszelkie zakres

Wykonuje wchodz =

polska

Specjalny

FRYZJERSKI

SALON 11

Wojciecha

OBIADY

Obs?uoa

tr?nki.

Wyborowe

i?ski

?w.

ulica

Szczecin,

i

Obiady

"PRZYSTA?"

W?.

J

smaczne

bufet. ulica

RESTAURACJA

mieszka?

Reklamy

-

"POMORSKA" na

zaprasza

?niadania

11

ko?cio?ów

m?skiego

zabiegi d

a

"D E K O HA"

m s

k

i eg

o

fryzjerstwa

KAZIMIERZ

ar-

23

MENKA Szczecin

Kard.

Led6chowskiego (BI8IJ1arckHtr.

1)

)

?-------------------------

Alile

i

w

zaciszu

i

wypijesz

posi?ek

spo?yjesz tylko

?NIADANIA w

OBIADY./"

OKU"

"MORSKIM

KOLACJE JAN

Szczecin, ul.

?okietka

25

Ma?opolska

(Bllr?cher)

(Auousta)

•

78

LESIKOWSKI nr

58

,

PANSTWOWA

SAMOCHODOWA

KOMUNIKACJA Oddzia?

Utrzymuje

w

towarow?

trasach

na

Szczecin

Koszalin

-

Szczecin Szczecin

-

Szczecin

Bydgoszcz-Szczecin

-

Pozna?

-

samochodów

Wynajmowanie

i

osobow?

komunikacj?

sta??

31-33

Pocztowa

ulica

Szczecinie,

-

Gara?e

/

czasokresy

na

Szczecin

PA?STWOWE

SAMOCHODOWE

WARSZTATY Oddzia? W

Szczecinie

ul.

5

Lipca

18

nr

/

samochodowe

Warsztaty uskuteczniaj? n

a

p

c

h

a

r a n

i

wszelkie w

p

y

c z n

y

c

o

h

j

a z

/ G

d ó a

w

r

m e-

a?e. fi

79

·

Wód

Wytwórnia,

Oazowych "

I'

II

I?

,

t-(J?

'

,

"

MARCZAK

W?.

AL.

SZCZECIN,

Sprzeda?

JEDNO?CI

gatunkowych

wysoko

wyrobów po

NARODOWEJ

tytoniowych cenach

oficjalnych, handlu

wolnego

w

ramach

poleca:

s. T. BERGANDY Szczecin,

Plac

(Sklep

HO

Ho?du naro?nikowy)

Pruskiego

8

14

EKSPEDYCJA

PRZEWOZY-

PA?STWOWE

PRZEDSI?BIORSTWO TRANS

PORTOWE

ODDZIA? ULICA

SZCZECINIE

W 5

LIPCA

8444

TELEF.

12,

I

TRANSPORTY:

samochodowe

?!"'.?!,.Jl.I!PA\]!I![.!I.!R

?ELAZNYCH.

SZAF

..

PRZEPROWADZKI

!I !. \: '.?I: ,

RESTAURACJA KAWIARNIA ,

I

M. Szczecin,

KAR Al.

B

Wojska

O W I A

K

Polskiego

29

81

ZAK?AD

FRYZJERSKI Antoni

? p e [j

? [:

a I n o

TRWA?A

W?DNA

-

POLSKIEGO

ORAl

fARBOWANIE

Fa

Damskiej

Al.

Szczecin,

art. b i u i

-

r o

z e s z

we,

ytY

tytoniowe poleca

poleca

fiAlAnHRIE

4

gatunkowe

wysoko

wyroby

47

PALACZ

Polskiego

Wojska

P a p i ery,

Polskiego

Wojska

W?O?ÓW

W?ADYS?AW

Aleja

,AR"

.

36

Szczecin

po?czoszki,trykota?e

BA

NR

TlENIEniE

poleca

bielizn?,

..

-

Bielizny

Magazyn

I

Ratajszczak WO..JSKA

ALE..JA

SZCZECIN,

p?R[nANV

i HRHlTAt

Y

Cie?lak

H.

i S-ka

Aleja

Szczecin,

DETAL

HURT

Pomorska

nr

13

...

CEGIELSKI

ST. Szczecin,

Piastów

Aleja

66,

Artyku?y W?ASNE Radio

Zak?.

-

elektro

-

aparatów,

maszyn

poleca

techniczne

i

WARSZTATY do

szycia

wl.

Rymarsko-Galanteryjny

82

Przybor.

NAPRAWY -

i

pisania

Józef

t.

p.

Sarniak

Szczecin

o r e z

Wytwórnia

samochodowe

Podró?nych

Aleja

Wojska

Polskleqo

4

Spedycyjno

Sp6?ka

w

Przewozy

l?dowe

transporty

Zwózki

-

Taborem

konnym

o.

o.

29

morskie

i

Przeprowadzki

-

i

z

?lqsko

ulica

Szczecinie,

Spedycja,

Transportowa

-

samochodowym

REST AURACJA

€O Ili R l lr €O \lV

I I I IP

Fa

ulica

Szczecin, W

OBIADY

Struga?a Swaro?yca

Polecamy

bogato

zaopatrzony

5

KOLACJE

CODZIENNIE Bufet

nr

lokalu

najpi?kniejszym --

11111111

I?

ciep?y bufet

i

KONCERT zimny. oraz

-

W?asne

napoje

pieczywo alkoholowe

O',)

Ch)

?l[mi??ka

I

[ukrów

Wytwórnia

??©IQ)"??? ul.

Szczecin,

e

POSIADA

cz??ci

radi?we

patefonów

wymienne,

S p E C J A L N Y

radioodbiorników,

przebudowy: elektrycznych

lampy D Z I AL

I

w

radiowe

oraz

E L E KT

12

i

warsztaty. wzmacniaczy,

radio-elektrourz?dze? radioodbiorniki, wyborze: gramofonowe. p?yty

R O T E C H N I C Z N Y

PIEKARNIA Szczecin,

ul.

EDMUND

RYDZKOWSKI

w?asnego

wyrobu

81

Jagiel o?ska Poleca

?wze?e po

84

cenach

pieczywo preyst?pnych

i

"

oraz

wielkim

oraz

zywy

kawa

O

Szczecinie

w

sk?adzie

na

bity

Ledóchowskiego

Kard.

i

naprawy

d?wi?kowych,

aparatur akustycznych.

Drób

konserwy,

"v

laboratorium wszelkie

4

Jagiello?ska

Z.

ut.c

Pierwsze

84

nr

1Q)?IbOK?lJ??V

RADIO PRZYJMUJE:

Jagiello?ska

Szczes?odyczy Zamys?owski.

hurtowa cukierków

Szczecin,

ulica

SZCZECIN

-

sprzeda? fabryki

ZAMYSLOWSKI

PODGÓRSKI

JÓZEF Wy??czna ci?skiej

ZB.

inne.

PAPIERY ART.

BIUROWE

I SZKOLNE fi

poleca

Fr.

rme

Szyma?ski ?a,

Szczecin,

Teatralny

Plac

Artyku?y Szczeci

salon

"

Armii

fr?zjerski

Czerwonej

(K6nigsplatz)

i Galanteria CHOJNACKA

Aleja

n,

Szczecin

Aleja

16

Tekstylne HELENA

Pierwszorz?dny

?

Wojska

dla Pan " nr

W E L E TA"

9

Polskiego

2

nr

OZDOBA"

========

Fabryka Szczecin. Poleca

?ra?e!ek,ulica swoje

c?krów

i

Niemcewicza

?zekolady 20

wyroby! 85

tp)"

11M IE 1f A (LO ? 'O ODLEWNIA

METALI

KOLOROWYCH

I ARMATUR

ORAZ

OBROBKA

MECH?NICZNA ,

B.

I W I N S

N.

ADAMSKI ul.

Szczecinie,

w

K I

2

Gospodarcza

?

zamówienia

Przyjmujemy

Talma

W?adys?aw

4 Ledóchowskiego KOLACJE OBIADY

Kard.

ulica

?NIADANIA

-

-

ZIMNE

ZAK?SKI

ZAK?AD ondulacja prace

?YCZE?

TRZYC.ECKI Al.

Szczecin, wszelkie

GOR?CE

FRYZJERSKI

HENRYK

oraz

i

KONCERT

CODZIENNIE

Trwa?a

powierzonych

"BRIDGE--

RESTAURACJA Szczecin,

i

w?asnych

i surowców

modeli

z

-

w

zakresie

2

Piastów

Farbowanie fryzjers?wa

(Barnim) -

damskiego

Manicure i

rneskiej,o

Delikatesów

Sklep L. iSt, s

z

ROGUSZCZAK c

z

e

c

i

A l.

n,

P i

a s

t ó

w

8

Poleca

wchowszelkie towary w delikatesów zakres dzqce cenach po przyst?pnych.

Obs?uga

i

szybka

rzetelna

Kupno-Sprzeda?-Komis ró?nych

przedmiotów

najkorzystniej

Wanda Szczecin,

LV

firmie

Majewska Bol.

Krzyu:oltstego

15

87

GOSPODARCZY

ZWI?ZEK

SPÓ?DZIELNI ODDZIA?

R.

P.

W SZCZECINIE

,

)?

..

Ul.

88

MARIANA

RAPACKIEGO

2/3.

TELEFON

8222

BIBLlOTEKA

Centralnego Muzp.um

MorskIego w

NAKLAOEM DrukarnIa

PRACY

STRONNIOTWA PoIska

Bydgoszcz,

Gderi-ku

ulica

JagIello?ska

w

SZCZECINIE 19.

Nr

E-5064