UK+++AD NERWOWY

UKŁAD&NERWOWY& & !

!

!

! !

!

jednostką*strukturalną*i*funkcjonalną*układu* nerwowego*wszystkich*zwierząt*(i*człowieka)* jest*neuron& neurony*tworzą*morfologicznie* wyodrębnione*szlaki,*wzdłuż*których*odbywa* się*przekazywanie*informacji*w*układzie* nerwowym& nośnikami*informacji*są*impulsy*i* neuroprzekaźniki*(neurotransmitery)* & centralna*część*komórki*nerwowej,*tak*zwany*perikarion,*zawiera*jądro*komórkowe* oraz*inne*typowe*organelle*komórkowe& od*perikarionu*odchodzą*wypustki*dwojakiego*typu:& " zwykle*liczne,*silnie*rozgałęziające*się*i*pozbawione*osłonek*są*dendryty;& tworzą*one*dużą*powierzchnię,*poprzez*którą*do*neuronu*dociera* informacja& " pojedynczą,*najczęściej*długą*i*osłoniętą*wypustkę*stanowi*akson*(neuryt)& u*kręgowców*perikariony*są*zlokalizowane*głównie*w*obrębie*ośrodkowego&układu& nerwowego,*czyli*w*mózgowiu*i*rdzeniu&kręgowym& aksony*biegnące*w*nerwach*docierają*do*najbardziej*odległych*komórek&

! & ze*względu*na*rodzaj*osłonek*wokół*aksonów,* wyróżnia*się*trzy*typy*tych*wypustek:* ! nagie*–*nie*mające*osłonek* ! bezrdzenne*–*z*komórką*tworzoną*przez* komórki*glejowe*otaczające*akson* ! rdzenne*–*oprócz*osłonki*z*komórek* glejowych,*mają*osłonkę*mielinową,*będącą* ich*wytworem;*ma*ona*postać*błony* komórkowej,*wielokrotnie*owiniętej*wokół* aksonu* " w*obrębie*OUN*wypustki*komórki* glejowej*(oligodendrocytu)*mogą* tworzyć*osłonki*mielinowe*wokół* wielu*aksonów* " poza*OUN*w*obrębie*nerwów,*osłonki*mielinowe*wytwarzane*są*przez*inne* komórki*glejowe*(lemocyty&–&komórka&Schwanna),*położone*liniowo*wzdłuż* aksonu* * Ze*względu*na*pełnione*funkcje*neurony*dzieli*się*na*trzy*typy:* ! ruchowe*–*wyprowadzające*informację*od*ośrodków*nerwowych* ! czuciowe*–*doprowadzające*informację*do*ośrodków*nerwowych* ! pośredniczące*–*przekazujące*informację*pomiędzy*neuronami*czuciowymi*a* ruchowymi*oraz*pomiędzy*ośrodkami* * ! komórki*glejowe*pełnią*różne*funkcje*pomocnicze*w*stosunku*do*neuronów* ! mają*takie*samo*pochodzenie*jak*komórki*nerwowe,*stąd*nazywane*są*neuroglejem* & &

Jaką&rolę&w&realizacji&funkcji&neuronów&odgrywają&neuroprzekaźniki&(neurotransmitery)?& neuroprzekaźniki*przekazują*informacje*z*jednego*neuronu*na*następny*poprzez*synapsy* * Praca&poszczególnych&neuronów&sprowadza&się&do:& ! wygenerowania*impulsu*elektrycznego*(nerwowego)* ! przewodzenia*impulsu*wzdłuż*neuronu* ! przekazania*impulsu*na*odbiornik*(neuron,*gruczoł*lub*mięsień)* & Docierające&do&neuronu&informacje&zawarte&w&bodźcach&są&przez&neuron:& ! odbierane* ! przewodzone* ! przekazywane* * * * * * * * * * * *

Typy&odruchów& odruch&bezwarunkowy&(wrodzony)& ! odruch*stereotypowy,*automatyczny,* niewygasający* ! stanowi*genetycznie*uwarunkowaną*reakcję* obronną*na*dany*bodziec,*np.*odruch* odkrztuśny* ! są*takie*same*u*osobników*określonego* gatunku* ! np.*kaszel,*wydzielanie*śliny*po*zetknięciu*z* pokarmem,*odruch*kolanowy*

* & & & & & & &

odruch&warunkowy&(nabyty)& ! odruch*wyuczony,*powstały*w*wyniku*treningu* i*mający*tendencje*do*wygasania*przy*braku* wzmacniania** ! odruch*klasyczny*(I.*Pawłowa)*–*polega*na* wywołaniu*reakcji*zamierzonej*(ślinienie*się*psa* na*widok*zapalonej*lampki)*poprzez*skojarzenie* bodźca*pierwotnie*obojętnego*(zapalona* lampka)*z*pierwotnym*bodźcem*kluczowym* (pokarm)*i*zamianie*go*na*bodziec*wtórnie* kluczowy*(wywołanie*ślinienia*się*psa*na*widok* tylko*zapalonej*lampki)* * bodziec*pierwotnie*obojętny*(lampka)→* wzmocnienie*(pokarm)*→*reakcja*(ślinotok)*

ŁUK&ODRUCHOWY& 1. receptor*–*komórka* zmysłowa*lub*narząd* zmysłu* 2. droga&czuciowa& (dośrodkowa,&aferentna)*–* wytworzona*przez*wypustki* neuronów*czuciowych* 3. ośrodek&nerwowy&odruchu& 4. droga&ruchowa& (odśrodkowa,&eferentna)&–* wytworzona*przez*aksony* neuronów*ruchowych,* których*ciała*komórek*leżą* w*centralnym*układzie* nerwowym* 5. efektor*–*narząd*wykonawczy,*np.*gruczoł*lub*mięsień* * *

Typy&łuku&odruchowego& Podział&ze&względu&na&liczbę&synaps&(neuronów)&na&drodze&między&receptorem&a& efektorem& monosynaptyczny& (dwuneuronowy)& bisynaptyczny& (trójneuronowy)& polisynaptyczny& (wieloneuronowy)&

występuje*tylko*neuron*czuciowy*i*ruchowy,*brak*neuronu* pośredniczącego*(np.*odruch*kolanowy)* występują*trzy*neurony*(dwie*synapsy),*czuciowy,*pośredniczący*i* ruchowy*(np.*odwrócony*odruch*na*rozciąganie)* obok*neuronu*czuciowego*i*ruchowego*uczestniczy*w*odruchu*wiele* neuronów*pośredniczących*(np.*wydzielanie*śliny*na*widok*cytryny)*

** * * & & & Na&czym&polega&wytworzenie&klasycznego&odruchu&warunkowego?& polega*na*wielokrotnym*kojarzeniu*bodźca*kluczowego*z*bodźcem*pierwotnie*obojętnym;* powstają*wówczas*dwa*ogniska*pobudzenia*w*korze*mózgowej,*między*którymi*powstaje* dość*trwałe*połączenie;*wówczas*samo*włączenie*dzwonka*powoduje*wydzielanie*śliny* * &

Na&widok&cytryny&wiele&osób&ślini&się,&jakby&piło&jej&sok.&Jaki&to&odruch?& ! jest*to*odruch*warunkowy* ! powstaje*na*bazie*odruchu*bezwarunkowego*w*wyniku*kojarzenia,*lub*reakcja* występuje*tylko*u*niektórych*ludzi,*więc*oparta*jest*na*doświadczeniach* * Jak&powstają&otoczki&mielinowe?& włókna*nerwowe*zostają*otoczone*przez*płatowe*wypustki*cytoplazmatyczne*komórek* glejowych* * * ! Komórki*nerwowe*cechuje*duża*pobudliwość*–*jest*to*zdolność*do*reagowania*na* bodźce*i*przechodzenia*pod*ich*wpływem*ze*stanu*spoczynkowego*w*stan*aktywny,* pobudzony* ! Warunkiem*pobudliwości*jest*zjawisko*nazywane*potencjałem&spoczynkowym* ! Błonę*komórkową*komórki*pobudliwej*cechuje*nierównomierne*rozmieszczenie* ładunków*elektrycznych;*po*wewnętrznej,*cytoplazmatycznej*stronie*błony* komórkowej*znajduje*się*więcej*ładunków*ujemnych* ! A*zatem*błona*komórkowa*jest*spolaryzowana*przez*nierównomierny*rozkład* ładunków*pomiędzy*jej*wewnętrzną*i*zewnętrzną*powierzchnią& ! Po&zewnętrznej&stronie&błony&w&dużo&większych&stężeniach&występują&kationy& sodowe*i*aniony*chlorkowe*niż*po*stronie* wewnętrznej* ! Kationy&potasowe*rozmieszczone*są*po& wewnętrznej*stronie*błony*komórkowej* ! W*warunkach*spoczynkowych*błona*przepuszcza* stosunkowo*dobrze*jony*potasowe,*natomiast*nie* przepuszcza*prawie*wcale*jonów*sodowych* ! W*warunkach*spoczynkowych*kationy*potasowe,* dla*których*otwarta*jest*pewna*liczba*kanałów* jonowych,*wydostają*się*poza*komórkę;*popycha* je*gradient*stężenia*chemicznego*–*w*komórce* jest*ich*dużo,*a*poza*komórką*mało;*jednak* przechodzeniu*jonów*potasu*przeciwstawia*się* gradient*elektryczny*–*przewaga*ładunków* dodatnich*po*stronie*zewnętrznej*błony*blokuje* wychodzenie*kationów;**ustala*się*więc*stan* równowagi*pomiędzy*siłami*gradientu* chemicznego*i*elektrycznego* ! Jest&to&stan&dynamicznie&stabilny& ! Potencjał&wnętrza&względem&powierzchni& zewnętrznej&w&komórkach&zwierzęcych&mieści&się& zwykle&w&przedziale&od&[70&do&[90&mV& & * *

!

!

! !

!

! !

!

! ! !

Hiperpolaryzacja&–&otwarcie*kanałów*chlorkowych,* powodujące*napływ*ładunków*ujemnych*do* wnętrza*komórki*lub*wzrost*liczby*otwartych* kanałów*potasowych*i*związany*z*tym*wypływ* poza*komórkę*ładunków*dodatnich,*prowadzą*do* zwiększenia*ujemnego*potencjału*po* wewnętrznej*stronie*błony& Hiperpolaryzacja&utrudnia&przyjęcie&przez& komórkę&innych&bodźców,&z&tego&względu&błona& w&stanie&hiperpolaryzacji&staje&się&mniej&wrażliwa& na&pobudzenie& & Depolaryzacja&–&zniesienie* polaryzacji*spoczynkowej& Mogą*je*wywoływać*na*przykład* takie*bodźce,*które*otwierają*kanały* sodowe& Strumień*kationów*sodowych*może* wtedy*znieść*w*tym*miejscu*ujemny* ładunek*wnętrza*błony& Depolaryzacja*może*przesuwać*się* wzdłuż*błony& Tak*„wędrującą”*polaryzację*określa* się*mianem*fali*depolaryzacji*lub* potencjału&czynnościowego& To,*ile*kanałów*sodowych*zostanie* otwartych,*zależy*od*liczby* cząsteczek*sygnałowych;*jeśli*ich* liczba*będzie*mała*(słaby*bodziec),*powstanie*nieduża*zmiana*depolaryzacyjna;*co* więcej,*przez*otwarte*w*stanie*spoczynku*kanały*potasowe*przejdzie*jednocześnie* na*zewnątrz*taka*liczba*kationów*potasowych,*by*zmianę*tę*zniwelować;*zmiana* depolaryzacyjna*będzie*chwilowa*i*zachowa*lokalny*charakter;*wywoła*ją*słaby* bodziec,*który*nazwiemy*bodźcem&podprogowym,*ponieważ*nie*wyzwolił*potencjału* czynnościowego& Najsłabszy*bodziec,*który*wywołuje*zmianę**depolaryzacyjną*nazywa*się*bodźcem& progowym& W*tym*samym*momencie,*w*którym*pobudzone*zostały**kanały*sodowe,*aktywacji* ulegają*też*kanały*potasowe*zależne*od*zmian*elektrycznych*błony& Ich*otwierani*przebiega*jednak*nieco*wolniej*–*z*powodu*tego*opóźnienia**w* aktywacji*kanałów*potasowych,*kationy*sodowe*depolaryzują*całkowicie*błonę*lub* nawet*odwracają*polaryzację;*kompensujący*tę*depolaryzację*wpływ*kationów* opóźnia*się;*pojawia*się*kilka*milisekund*później,*gdy*kationy*sodowe*zdążyły*już* wywołać*depolaryzację&

!

Opóźniony&wpływ&kationów&potasowych&powoduje&repolaryzację&błony,&czyli& przywrócenie&polaryzacji&spoczynkowej;&stabilizuje&ją&pompa&sodowo[potasowa,& która&ulega&aktywacji&i&przywraca&wyjściowe&rozmieszczenie&jonów&wokół&błony&

& Typy&impulsów:& ! włókna*bezmielinowe*(bezrdzenne)*–*impuls*ciągły* ! włókna*mielinowe*(rdzenne)*–*impuls*skokowy* * ! Znacznie*szybciej*przewodzenie*rozchodzi*się*w*aksonach*okrytych*osłonkami,* zwłaszcza*w*rdzennych*z*osłonką*mielinową* ! Pomiędzy*osłonkami*występują*przewężenia&Ranviera&–&depolaryzacja*rozchodzi*się* skokowo,*od*przewężenia*do*przewężenia*i*dzięki*temu*znacznie*szybciej* * sumowanie&w&czasie*–*jeśli*do*jednej*synapsy*w*krótkim*czasie*dotrze*kilka*serii*impulsów*o* znacznej*częstotliwości*i*wydzieli*się*dużo*transmitera,*to*neuron*wyśle*poprzez*akson*serie* impulsów* * W&jaki&sposób&w&błonie&neuronu&powstaje&potencjał&czynnościowy?& powstaje*wskutek*przemieszczania*się*jonów*sodu*i*potasu*przez*błonę*neuronu*zgodnie*z* różnicą*stężeń*–*jonów*sodu*do*wnętrza,*a*jonów*potasu*na*zewnątrz*neuronu* * Czy&każdy&bodziec&działający&na&komórkę&prowadzi&do&powstania&potencjału& czynnościowego?& potencjał*czynnościowy*powstaje*pod*wpływem*bodźców*o*określonej*sile,*tzw.*bodźców* progowych;*bodźce*podprogowe*nie*powodują*powstawania*potencjału*czynnościowego* komórki* * Na&czym&polega&reakcja&neuronu&na&bodźce&zgodnie&z&zasadą&„wszystko&albo&nic”?& bodźce*o*sile*mniejszej*niż*wartość*progowa*nie*wywołują*reakcji;*reakcja*neuronu*nie*zależy* od*siły*bodźca,*jeśli*osiągnie*on*minimalną*wartość*progową* * Czym&jest&wartość&progowa&bodźca?& jest*to*najniższa*wartość*siły*bodźca*(energii),*która*powoduje*depolaryzację*błony*komórek* pobudliwych*i*powstanie*potencjału*czynnościowego* & Od&czego&zależy&wartość&progowa&bodźca?& ! natężenie*działania*bodźca* ! czas*działania*bodźca* ! właściwości*tkanki,*na*którą*ten*bodziec*działa* & Czym&jest&hyperpolaryzacja?& jest*to*pogłębianie*się*różnicy*potencjałów*między*wewnętrzną*stroną*błony*komórkowej*a* płynem*pozakomórkowym* & &

Jakie&znaczenie&ma&tzw.&transport&aktywny&podczas&pracy&pompy&sodowo[potasowej?& odcinki*błony*komórkowej,*które*uległy*depolaryzacji*mogą*ponownie*poddać*się*polaryzacji* * Na&czym&polega&polaryzacja?& polaryzacja*polega*na*nierównomiernym*rozmieszczeniu*ładunków*po*obu*stronach*błony* * Jaka&cecha&neurytu&decyduje&o&szybszym&przewodzeniu?& otoczka*to*rodzaj*izolatora,*umożliwia,*umożliwia*skokowy*charakter*fali*depolaryzacyjnej* *

* ! !

transport*aktywny*jonów*Na+& transport*bierny*Jomów*K+&

& Czym&są&neurotransmitery&i&jaka&jest&ich&funkcja?* jest*to*związek*chemiczny,*którego*cząsteczki*przenoszą*sygnały*pomiędzy*neuronami* (komórkami*nerwowymi)*poprzez*synapsy,*a*także*z*komórek*nerwowych*do*mięśniowych* lub*gruczołowych* * Jakie&funkcje&pełni&acetylocholina&w&układzie&krwionośnym?& ! powoduje*rozszerzanie*naczyń*krwionośnych* ! obniża*ciśnienie*krwi* ! zwalnia*częstość*akcji*serca* * Porównanie&szybkości&przewodzenia&impulsów&nerwowych&w&aksonie&i&synapsie:& większa*szybkość*w*aksonie*niż*w*synapsie* & Cechy&charakterystyczne&przewodnictwa&nerwowego:& ! albo*impuls*nerwowy*zostanie*wygenerowany*i*przewodzony,*albo*nie* ! przewodzenie*jest*bezstratne*i*nie*zależy*od*długości*włókna*nerwowego* ! informacja*jaką*dany*impuls*niesie*ze*sobą*zakodowana*jest*nie*w*sile*impulsu,*a*w* częstotliwości*jego*wyładowań* & & &

Prędkość&przewodzenia&zależy&od:& ! grubości*włókna*–*im*grubsze*(mniejszy*opór*elektryczny),*tym*szybsze* ! obecności*osłonki*mielinowej*na*włóknie* *

rodzaje&synaps& elektryczna& ! fala*depolaryzacyjna*„przeskakuje”*bardzo* wąską*szczelinę*synaptyczną*w*postaci*łuku* elektrycznego* ! dwukierunkowa* ! nie*ulega*zmęczeniu* ! nie*opóźnia*impulsu* ! występuje*jedynie*w*niektórych*obszarach*OUN*

chemiczna& ! przekaz*sygnału*odbywa*się*za*pomocą* substancji*chemicznej* ! jednokierunkowa* ! ulega*zmęczeniu* ! opóźnia*impuls*(o*czas*wędrówki*mediatora)* ! najpowszechniejsza*w*organizmie*

*

* Czym&spowodowane&jest&opóźnienie&w&synapsie&chemicznej?& opóźnienie*jest*spowodowane*potrzebą*czasu*na*zmianę*impulsu*elektrycznego*na*sygnał* chemiczny*i*ponownie*na*elektryczny*(w*każdej*synapsie)* * ! synapsy&elektryczne*stanowią*rodzaj*połączenia*międzykomórkowego,*tak*zwanego* złącza*szczelinowego* ! przekazywanie*pobudzenia*może*odbywać*się*w*obu*kierunkach,*ponieważ*struktura* synapsy*elektrycznej*jest*symetryczna* ! synapsy&chemiczne*cechuje*asymetria*budowy*i*jednokierunkowość*w* przekazywaniu*pobudzenia* * *

Układ&nerwowy&u&różnych&zwierząt&i&ich&funkcjonowanie& ! ! ! ! !

najbardziej*prymitywny*układ*nerwowy*tworzy*sieć&pojedynczych&neuronów* rozrzuconych*po*ciele*zwierzęcia*i*połączonych*ze*sobą*wypustkami*–*parzydełkowce* w*toku*ewolucji*stopniowo*następowała*ganglionizacja,*czyli*tworzenie*zwojów* będących*skupiskiem*komórek*nerwowych* w*kolejnym*etapie*zwoje*zaczęły*skupiać*się*w*pnie&nerwowe& w*procesie*doszło*do*hierarchizacji&zwojów,*to*znaczy*pewne*zwoje*zaczęły* przejmować*rolę*nadrzędną* szczególną*funkcję*zaczął*pełnić*zwój&głowowy,*stając*się*dominującym*nad*całym* układem*nerwowym*

! !

prowadziło*do*to*wykształcenia*zwoju&mózgowego*(u*bezkręgowców)*lub*mózgowia* (u*kręgowców)* jednocześnie*postępował*proces*cefalizacji,*czyli*wykształcania*głowy*jako*części* ciała*o*nadrzędnym*znaczeniu*w*stosunku*do*pozostałych* *

& * * * * * * * * *

* * ! !

u*kręgowców*OUN*składa*się*z*mózgowia*oraz*rdzenia*kręgowego* w*mózgowiu*wyróżnia*się*pięć*części:* " kresomózgowie* " międzymózgowie* " śródmózgowie* " tyłomózgowie*(most*i*móżdżek)* " zamózgowie*(rdzeń*przedłużony)*

! !

u*ssaków*kresomózgowie*jest*najsilniej*rozwinięte* pozostałe*części*mózgowia*są*pod*nim*ukryte*i*stanowią*pień*mózgu*

*

! !

!

!

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

w*CUN*znajduje*się*większość*perikarionów*komórek*nerwowych;*tworzą*one* skupienia*zwane&istotą&szarą* w*miejscach,*gdzie*przebiegają* wypustki,*których*osłonki*mielinowe* nadają*jaśniejsze*zabarwienie*a* istota&biała* istota*szara*otacza*istotę*białą**w* kresomózgowiu*i*móżdżku,*gdzie* istota*szara*tworzy*warstwę*kory* istota*biała*otacza*położoną* wewnątrz*istotę*szarą*w*pniu*mózgu,* rdzeniu*przedłużonym*i*kręgowym*

Części&mózgu&i&ośrodki& rdzeń&przedłużony& ! ośrodek*oddychania* ! dsds* móżdżek& ! ośrodek*koordynacji*ruchu* ! odpowiada*za*postawę*i*równowagę*ciała* podwzgórze& ! ośrodek*głodu*i*sytości* ! czynności*seksualne* płat&potyliczny& ! ośrodek*wzroku* kora&mózgowa& ! odpowiada*za*świadomość,*pamięć*i*mowę* * międzymózgowie& ! odpowiada*za*życie*wegetatywne,*czyli*bez*świadomości* ! instynktowne*zachowania* układ&limbiczny& ! odpowiedzialny*za*stany*emocjonalne*organizmu* twór&siatkowaty& ! reguluje*stany*snu*i*czuwania* * *

* *

układ&nerwowy& podział&ze&względu&na&pełnione&funkcje& somatyczny& autonomiczny&(wegetatywny)& ! odpowiedzialny*za*sterowanie*reakcjami* głównie*ruchowymi*(związanymi*z*mięśniami* szkieletowymi,*np.*oddychanie)* ! czynności*na*które*organizm*ma*świadomy* wpływ* ! dzieli*się*na*centralny*i*obwodowy*

! odpowiedzialny*za*sterowanie*pracą*narządów* wewnętrznych* ! czynności*poza*świadomą*kontrolą*organizmu* ! składa*się*z*dwóch*układów*działających* antagonistycznie*do*siebie:*współczulny*i* przywspółczulny*

*

układ&nerwowy&autonomiczny& współczulny&(sympatyczny)&

przywspółczulny&(parasympatyczny)&

! odpowiedzialny*za*reakcję*narządów*w*sytuacji* stresowej*

! odpowiedzialny*za*reakcję*narządów*w*stanie* spoczynku*

charakterystyczny&przekaźnik&synaptyczny& noradrenalina,*adrenalina*

acetylocholina*

*

Narząd& źrenica&

(sympatyczny)&

przywspółczulny& (parasympatyczny)&

rozszerzanie*

zwężanie*

wydzielanie*potu*na*dłoniach*

ogólne*pocenie*się*

rozszerzanie*

zwężanie*

przyśpieszanie*akcji*

zwalnianie*akcji*

rozkład*glikogenu*

brak*wyraźnego*efektu*

rozkład*tłuszczów*zapasowych*

brak*reakcji*

wydzielanie*gęstej*śliny*

wydzielanie*wodnistej*śliny*

spadek*motoryki*

wzrost*motoryki*

mięśnie&jelita&

spadek*perystaltyki*

wzrost*perystaltyki*

gruczoły& trawienne&

spadek*wydzielania*

wzrost*wydzielania*

spadek*wydzielania*insuliny*

wzrost*wydzielania*insuliny*

gruczoły&potowe& oskrzela& serce& wątroba& tkanka& tłuszczowa& gruczoły&ślinowe& żołądek&

wyspy&trzustki& *

współczulny&

układ&nerwowy& ośrodkowy&

obwodowy&

mózgowie,*rdzeń*kręgowy*

nerwy*mózgowe,*nerwy*rdzeniowe*

Receptory* ! to*komórki*lub*grupy*komórek*czuciowych*(zmysłowych)*a*także*nagie*zakończenia* aferentnych*włókien*nerwowych,*zdolne*do*odbierania*bodźców*płynących*ze* środowiska*zewnętrznego*lub*wewnętrznego* ! przekształcają*jeden*rodzaj*energii*w*drugi*–*powstaje*impuls*nerwowy*

receptory& podział*ze*względu*na*rodzaj*odbieranej*energii*

swoiste&

nieswoiste&

mechanoreceptory&

nocyreceptory&

! wrażliwe*na*odkształcenie*tkanek* ! receptory*dotyku,*ucisku,*rozciągania,*wibracji*

fotoreceptory&

! reagują*niespecyficznie*na*silne*bodźce* uszkadzające*tkanki* *

! wrażliwe*na*fotony*światła*tzw.*widzialnego* ! pręciki*i*czopki*

* termoreceptory&

*

! wrażliwe*na*energię*cieplną*(zmiany* temperatury*otoczenia)* ! receptory*zimna*i*ciepła*

chemoreceptory&

*

! wrażliwe*na*substancje*chemiczne*w*powietrzu,* wodzie*i*płynach*ciała* ! niekiedy*wyróżnia*się*receptory*smaku*oraz* receptory*węchu*

*

receptory& podział*ze*względu*na**pochodzenie*bodźca*

eksteroreceptory&

interoreceptory&

! odbierają*bodźce*ze*środowiska*zewnętrznego& & telereceptory& ! obierają*bodźce*ze*źródeł*odległych,*np.* narządu*wzroku,*słuchu,*węchu* kontaktoreceptory& ! odbierają*bodźce*działające**bezpośrednio,*np.* ciałka*dotykowe,*receptory*ucisku*czy*smaku*

! odbierają*bodźce*ze*środowiska*wewnętrznego& & proprioreceptory& ! informują*o*napięciu*mięśni,*ścięgien*i*torebek* stawowych* wisceroreceptory& ! informują*o*stanie*narządów*wewnętrznych,* np.*jelit,*płuc& & angioreceptory& ! informują*o*stanie*środowiska*w*naczyniach* *

*

*

Dlaczego&człowiek&w&całkowicie&zaciemnionym&pomieszczeniu&lub&z&zamkniętymi&oczyma& może&rozpoznać&dotykany&przedmiot?& dotyk*pobudza*w*skórze*jednocześnie*kilka*rodzajów*ciałek*zmysłowych*i*powstaje*czucie* złożone*–*jest*to*percepcja* * Trzy&opony&mózgowe,&w&kolejności&od& najbardziej&przylegającej&do&mózgowia:& ! miękka*(naczyniówka)* ! pajęczynówka* ! twarda* * * & & & & & Badani&kliniczne&wykazały,&że&oddychając&w&przestrzeni&zawierającej&powietrze&o&stałej& zawartości&tlenu,&ale&zwiększającej&się&zawartości&CO2&&obserwujemy&zwiększenie&częstości&i& głębokości&ruchów&oddechowych.&Jaki&&udział&ma&układ&nerwowy&w&mechanizmie®ulacji& ruchów&oddechowych?& wzrost*stężenia*CO2**we*krwi*pobudza*ośrodek*oddechowy*w*rdzeniu*przedłużonym*do* wysyłania*impulsów*do*mięśni*oddechowych*(międzyżebrowych)*powodując*ich*częstsze* skurcze* & Jaki&czynnik&informuje&mózg&(konkretnie&podwzgórze)&o&stanie&sytości&lub&głodu&człowieka?& niski*lub*wysoki*poziom*glukozy*we*krwi* * Jaka&zasad&kieruje&działaniem&obu&części&układu&autonomicznego?& układ*współczulny*i*przywspółczulny*działają*antagonistycznie* * Cztery&rodzaj&pamięci,&w&kolejności&od&tej,&która&jest&najmniej&trwała:* ! pamięć*sensoryczna* ! pamięć*krótkotrwała* ! pamięć*średniotrwała* ! pamięć*długotrwała* * Dlaczego&gorączka&to&ogniwo&w&łańcuchu&reakcji&obronnych&organizmu?& w*podwyższonej*temperaturze*pobudzane*są*reakcje*odpornościowe*i*bakterie* chorobotwórcze*gorzej*się*rozwijają*

& & &

oko&i&widzenie& & narządy&zmysłów&–&receptory*i*towarzyszące*im*komórki*stanowiące*aparat*pomocniczy,* ułatwiający*percepcję*bodźca*

* ! ! ! ! ! ! !

! ! ! ! * *

oko*jest*osadzone*w*oczodole*wyposażonym*w*wyściółkę*tłuszczową,*pełniącą* funkcje*ochronne* dodatkową*ochronę*oka*stanowi*powieka,*zamykająca*się*automatycznie*z*powodu* nagłego*błysku*światła,*huku*czy*ruchu*w*pobliżu*tego*narządu* przednią*część*oka*pokrywa*spojówka&–&przezroczysta*błona,*stale*wilgotna*dzięki* wydzielinie*gruczołu*łzowego*–*łzom* twardówka*–*przechodzi*w*rogówkę* naczyniówka*–*tworzy*tęczówkę*i*ciało&rzęskowe* tęczówka*jest*zaopatrzona*w*barwnik*melaninę,*pochłaniający*nadmiar*światła* dodatkowym*zabezpieczeniem*oka*przed*nadmiarem*światła*jest*możliwość* regulowania*wielkości*źrenicy*(otworu*w*tęczówce,*przez*który*dostają*się*do*oka* promienie*świetlne);*regulacja*ta*jest*możliwa*dzięki*obecności*w*tęczówce* okrężnego*mięśnia*–*kurcząc*się*zwęża*on*źrenicę*i*ogranicza*ilość*światła* wpadającego*do*oka* * daltonizm*jest*spowodowany*brakiem*lub*nieprawidłowym*działaniem*niektórych* rodzajów*czopków* ustawienie*oczy*z*przodu*głowy*człowieka*nie*zapewnia*mu*szerszego*pola*widzenia,* w*przeciwieństwie*do*zwierząt*mających*oczy*po*bokach*głowy* prawidłowe*widzenie*zależy*nie*tylko*od*prawidłowego*działania*oczu,*ale*także*od* prawidłowej*analizy*informacji*w*mózgu,*które*zostały*odebrane*przez*oko* obraz*powstający*ma*siatkówce*jest*pomniejszony*i*odwrócony*

*

oko& rogówka& twardówka& naczyniówka&

siatkówka& plamka&żółta& plamka&ślepa& tęczówka& komora&przednia& oka& soczewka&

ciało&rzęskowe& ciało&szkliste& nerw&wzrokowy&

przezroczysta,*bogato*unerwiona*błona*wpuszczająca*załamane*światło* nieprzezroczysta*błona*włóknista*zabezpieczająca*gałkę*oczną*przed* urazami* zawiera*naczynia*krwionośne,*które*zaopatrują*siatkówkę;*ponadto* pochłania*światło*co*przeciwdziała*powstawaniu*obrazów* wielokrotnych* wewnętrzna*błona*gałki*ocznej*(w*środkowej*i*tylnej*części),*zawiera* komórki*światłoczułe*–*pręciki*i*czopki*oraz*neurony,*które*przenoszą* potencjały*czynnościowe*do*nerwu*wzrokowego* obszar*siatkówki*zbudowany*tylko*z*czopków,*stanowi*rejon* najostrzejszego*widzenia* nie*zawiera*komórek*światłoczułych,*początek*nerwu*wzrokowego* barwny*pierścień,*którego*mięśnie*ma*drodze*odruchowej*kontrolują* wielkość*źrenicy,*regulując*ilość*wpadającego*do*oka*światła* wypełniona*cieczą*wodnistą,*która*zachowuje*krzywiznę*komórki* przezroczysta,*zawiera*wiele*warstw*włókien*białkowych* umieszczonych*w*elastyczne*torebce;*odpowiada*za*ogniskowanie* obrazu*na*siatkówce* w*jego*skład*wchodzi*gładki*mięsień*rzęskowy,*który*reguluje*kształt* soczewki,*dlatego*możemy*widzieć*ostro*przedmioty*znajdujące*się*w* różnej*odległości*od*oka*(akomodacja*oka)* przezroczyste,*galaretowate,*nadaje*jędrność*gałce*ocznej* przewodzi*impulsy*do*kory*mózgowej*(nie*jest*częścią*gałki*ocznej)*

*

narządy&dodatkowe&oka& aparat&ruchowy& gałki&ocznej& aparat&ochronny& oka&

mięśnie*proste*i*skośne*oka* powieki,*brwi,*rzęsy*i*spojówka,*narząd*łzowy*

* akomodacja&oka&–*nastawność*oka;*dostosowanie*się*oka*do*oglądania*przedmiotów* znajdujących*się*w*różnych*odległościach;*dostosowanie*to*polega*na*odpowiednim*doborze* ostrości*widzenia*

* W&jakiej&kolejności&mija&części&oka&wpadający&promień&świetlny?& rogówka,*komora*przednia,*źrenica,*soczewka,*ciało*szkliste,*siatkówka* & Czym&jest&widzenie&fotopowe,&które&umożliwiają&czopki?& jest**to*widzenie*kolorów*przy*dobrym*świetle* * Często&używa&się&pojęcia&strefa&najostrzejszego&widzenia&lub&plamka&żółta.&Co&składa&się&na& tę&strefę?& jest*to*powierzchnia*środkowej*części*siatkówki*pokryta*czopkami* Jaka&jest&rola&tej&strefy&dla&widzenia&człowieka?& odpowiada*za*barwne*widzenie*szczegółów*obrazów* * Jaka&jest&rola&plamki&ślepej&w&procesie&widzenia?& odpowiada*za*ostre*widzenie*kształtów*i*barw* * W&jaki&sposób&zmienia&się&kształt&oraz&zdolność&skupiająca&soczewki&w&momencie,&kiedy& przenosimy&wzrok&z&przedmiotów&odległych&na&przedmioty&bliskie?& soczewka*staje*się*bardziej*kulista*a*jej*zdolność*skupiająca*zwiększa*się;*skraca*się* ogniskowa*soczewki* * W&jaki&sposób&warunki&świetlne&wpływają&na&wielkość&źrenicy&oka?& zwężanie*źrenicy*następuje*przy*zwiększaniu*natężenia*światła*(np.*w*słoneczny*dzień);* rozszerzanie*źrenic*–*gdy*natężenie*światła*maleje*(np.*w*ciemnym*pomieszczeniu)* *

budowa&siatkówki& czopki& ! umożliwiają*widzenie*ostre*i*barwne,*ale*tylko* w*jasnym*świetle* ! różnią*się*od*siebie*wrażliwością*na*różne* długości*fali*świetlnej* ! trzy*rodzaje*czopków*o*szczególnej*wrażliwości* na*barwy:*niebieską,*zieloną*oraz*czerwoną* ! pobudzenie*wszystkich*czopków*daje*wrażenie* bieli* *

pręciki& ! ulegają*pobudzeniu*już*przy*niewielkiej*ilości* światła* ! umożliwiają*widzenia*nawet*o*zmierzchu* ! są*niezdolne*do*rozróżniania*kolorów* *

!

!

!

!

!

! !

!

krótkowzroczność&*a*zbyt*długa*gałka* oczna*lub*zbyt*wypukła*soczewka,* nadmierne*załamywanie*światła*w* oku;*objawem*jest*złe*widzenie* odległych*przedmiotów* dalekowzroczność*–*zbyt*krótka*gałka* oczna*lub*zbyt*płaska*soczewka;* objawem*jest*złe*widzenie* przedmiotów*bliskich* astygmatyzm&–*nierównomierna* krzywizna*soczewki*lub*rogówki;* objawami*są*niewyraźne*widzenie*i* zniekształcone*obrazy* kurza&ślepota&a*&niedobór*witaminy*A;* utrudnia*przystosowywanie*się*do* widzenia*o*zmierzchu* daltonizm&–*wada*dziedziczna;*objawia* się*ślepotą*na*barwy,*najczęściej* czerwoną*i*zieloną* zez&–*niesynchroniczna*praca*mięśni* zaćma&(katarakta)&–*zmętnienie* soczewki*na*skutek*starzenia*się,* cukrzycy,*urazów*mechanicznych,* promieni*rentgenowskich* jaskra&–*wzrost*ciśnienia*wewnątrzocznego,*prowadzi*do*uszkodzenia*siatkówki*i* nerwu*wzrokowego*

* chemia&widzenia& ! każdy*pręcik*zawiera*wrażliwy*na* światło*barwnik*–*rodopsynę* ! rodopsyna*zbudowana*jest*z*opsyny& i*części*barwnikowej*–*cis[retinenu& (aldehyd*witaminy*A)* ! energia*świetlna*powoduje* przekształcenie*(izomeryzację)* rodopsyny*w*lumirodopsynę& (nietrwały*związek*zawierający* transaretinen)* ! lumirodopsyna*rozpada*się*na*wolny* retinen*i*opsynę* ! odbiór*bodźców*wzrokowych*jest*możliwy,*gdy*padające*promienie*świetlne* napotkają*rodopsynę,*powodując*izomeryzację*formy*cis*w*trans* ! dalsze*pobudzenie*pręcików*odbywa*się*po*procesie*resyntezy,*w*której*transa retinen*musi*ulec*przekształceniu*w*formę*cis,*która*połączy*się*z*opsyną,*tworząc* znowu*rodopsynę*

*

narząd&równoważno[słuchowy&człowieka& &

ucho& ucho&zewnętrzne& stanowi*zewnętrzną*część*ucha,*skupia*fale*dźwiękowe*i*umożliwia* małżowina&uszna& lokalizowanie*źródła*dźwięku* przewód& kanał*wyścielony*urzęsionym*nabłonkiem*zawierającym*liczne*gruczoły* słuchowy& woskowinowe*i*łojowe;*fala*dźwiękowa*przechodzi*przez*przewód* zewnętrzny& słuchowy*i*wprawia*w*drgania*błonę*bębenkową* cienka*i*elastyczna*błona,*która*zamyka*przewód*słuchowy*i*wprawia*w* błona&bębenkowa& drgania*błonę*bębenkową* ucho&środkowe& jama& ucha*środkowego*(bębenkowa)* młoteczek,*kowadełko,*strzemiączko,*połączone*są*ze*sobą*stawowo;* kosteczki& kosteczki*przekazują*drgania*z*błony*bębenkowej*na*okienko* słuchowe& przedsionka* (trąba*Eustachiusza),*kanał*łączący*jamę*ucha*środkowego*z*gardłem;* trąbka&słuchowa& jej*zadaniem*jest*wyrównywanie*ciśnień*po*obu*stronach*błony* bębenkowej* ucho&wewnętrzne& błona&okienka& cienka*błona,*której*drgania*wywołują*fale*w*endolimfie*ślimaka* owalnego& trzy*przewody*wypełnione*endolimfą;*ruch*endolimfy,*spowodowany* kanały&półkoliste& ruchem*głowy,*podrażnia*urzęsione*komórki*zmysłowe,*co*umożliwia* zakończone& m.in.*odbieranie*wrażeń*o*ruchach*obrotowych*czy*przyspieszeniach* bańkami& kątowych* w*łagiewce*i*woreczku*znajdują*się*plamki*urzęsionych*nabłonków* pokrytych*galaretowatą*błoną*z*otolitami*(kamykami*błędnikowymi),* przedsionek& których*przemieszczenie*pozwala*na*odczuwanie*przyspieszeń* liniowych* skręcony*potrójny*kanał*(kształt*podobny*do*muszli*ślimaka)* ślimak& wypełniony*endolimfą,**zawierający*narząd*Cortiego*(narząd*spiralny)*z* receptorami*słuchu* nerw& równoważno[ przewodzi*impulsy*nerwowe*z*komórek*zmysłowych*do*kory*mózgowej* słuchowy&

& * * * * * * * * & & & & ! ! ! !

!

!

! !

!

ucho*składa*się*z*trzech*części*–*zewnętrznej,*środkowej*i*wewnętrznej& małżowiny&uszne*są*zbudowane*z*chrząstek&i&skóry& małżowiny*uszne*wychwytują*dźwięk,*który*jest*przekształcany*w*impuls*nerwowy*w* uchu*wewnętrznym& fala*głosowa*dostaje*się*do*ucha*przez*otwór*słuchowy*zewnętrzny*i*uderza*w* zamykającą*przewód*słuchowy*zewnętrzny*błonę&bębenkową,&wprawiając*ją*w* drgania*o*identycznej*częstotliwości& po*przeciwnej*stronie*jamy*bębenkowej*znajduje*się*mały*otwór*zwany*okienkiem& owalnym& " młoteczek*przylega*do*błony*bębenkowej*oraz*kowadełka,*strzemiączko*zaś* umieszczone*jest*w*okienku*owalnym& " drgająca*błona*bębenkowa*wprawia*w*drgania*kolejno:*młoteczek,* kowadełko*i*strzemiączko& " ich*wzajemne*połączenie*potęguje*siłę*drgań,*dzięki*czemu*odbierane* sygnały*dźwiękowe*są*wzmacniane& ucho*wewnętrzne:*ślimak,*w*którym*mieści*się*narząd&Cortiego,*będący*właściwym* narządem*słuchu,*oraz*kanałów*półkolistych,*woreczka*i*łagiewki,*w*których*znajduje* się*narząd*równowagi& ślimak*i*kanały*półkoliste*tworzą* błędnik& ucho*wewnętrzne*wypełnione*jest* płynem*zwanym*chłonką* & trzy&kanały&półkoliste&są* przestrzennie*rozmieszczone,* prostopadle*do*siebie*i*łączą*się*z* woreczkiem*oraz*łagiewką&

! !

przed*ujściem*do*łagiewki*kanały*zaopatrzone*są*w*grzebienie*bańkowe,* zaopatrzone*w*komórki*receptorowe & reagują*one*na*ruch*chłonki*wypełniającej*narząd*równowagi,*wywoływany*ruchami* głowy,*i*wysyłają*informację*o*położeniu*ciała*do*móżdżku&

& & Przez&jakie&elementy&ucha&przechodzi&fala&dźwiękowa?& błona*bębenkowa*→*młoteczek*→*kowadełko*→*strzemiączko*→*okienko*owalne*→*kanał* przedsionkowy*→*kanał*bębenkowy*→*błona*podstawna*→*komórki*narządu*Cortiego* * Jakie&jest&przystosowanie&w&budowie&ucha&środkowego&do&przenoszenia&fal&dźwiękowych&z& ucha&zewnętrznego&do&wewnętrznego?& przystosowaniem*jest*obecność*w*uchu*środkowym*kosteczek*słuchowych,*które* wzmacniają*drgania;*jedna*z*kosteczek*przylega*do*drgającej*błony*bębenkowej* (oddzielającej*ucho*zewnętrzne*od*środkowego)*a*druga*do*błony*oddzielającej*ucho* środkowego*od*wewnętrznego* * !

Po#analizie#rysunku#wyjaśnij,#dlaczego#wydzielanie#mleka#określane#jest# jako#odruch#neuro9hormonalny#oraz#ustal,#jaki#bodziec#wywołuje# wydzielanie#mleka.!# ! Bodziec!wywołujący!wydzielanie!mleka!–!mechaniczne! podrażnienie!sutków!matki!przez!dziecko! ! Jest!to!odruch!neuro=hormonalny,!ponieważ!po!działaniu!bodźca,! najpierw!drogą!nerwową!zostaje!przekazana!informacja!do! podwzgórza,!które!jest!narządem!łączącym!układ!nerwowy!z! hormonalnym,!a!następnie!podwzgórze!wysyła!informację!do! przysadki,!która!rozpoczyna!wydzielanie!oksytocyny;!oksytocyna,! działając!na!mięśnie!gładkie!powoduje!wypływ!mleka! # Określ#na#czym#polega#przystosowanie#dendrytów#i#synaps#komórek#nerwowych#do# pełnionych#funkcji?# ! Rolą!dendrytów!jest!odebranie!impulsu!elektrycznego!i!przekazanie!go!aksonowi,! dlatego!są!one!bardzo!porozgałęziane! ! Rolą!synapsy!!jest!przekazanie!impulsu!do!kolejnej!komórki! ! Wymień#dwa#rodzaje#komórek#budujących#tkankę#nerwową#i#określ,#których#jest#więcej.# ! Komórki!glejowe! ! Neurony! ! Więcej!jest!komórek!glejowych! Wymień#trzy#funkcje#gleju#właściwego.# ! Usuwają!umierające!neurony! ! Pełnią!funkcje!odżywcze!w!stosunku!do!neuronów! ! Uczestniczy!w!procesach!reparacyjnych!komórek!nerwowych! ! Pełnią!funkcje!pomocnicze!w!stosunku!do!neuronów! ! Funkcje!ochronne!komórek!nerwowych! Podaj#nazwę#pierwiastka,#którego#obecność#sprzyja#funkcjonowaniu#układu#nerwowego# oraz#pierwiastka#hamującego#jego#pracę.# ! Sprzyja!sód,!hamuje!potas! Przebieg#procesów#zachodzących#w#neuronie:# ! Spolaryzowana!błona!neuronu.!! ! Zadziałanie!bodźca!na!błonę!neuronu.!! ! Powstanie!potencjału!czynnościowego!błony!neuronu!w!miejscu!zadziałania!bodźca.!! ! Falowa!depolaryzacja!błony!neuronu.!! ! Wydzielanie!mediatora!chemicznego!przez!zakończenie!neurytu.! ! Całkowita!repolaryzacja!błony!neuronu!po!przejściu!fali!depolaryzacji.!! ! Rysunki#1,#2,#3#przedstawiają#zależność#reakcji#neuronu# (wytwarzania#potencjału#czynnościowego)#od#nasilenia#bodźca.# Zależność#tę#wyraża#zasada#wszystko#albo#nic.#Wyjaśnij,#wskazując# odpowiednie#rysunki,#na#czym#polega#reakcja#neuronu#na#bodziec# zgodnie#z#zasadą#wszystko#albo#nic.# W!przypadku!1!bodziec!nie!osiągnął!wartości!progowej,!więc!nie! został!wytworzony!potencjał!czynnościowy.!Na!rysunku!2!i!3!w! obydwu!przypadkach!została!osiągnięta!wartość!progowa!bodźca!i!bez! względu!na!stopień!nasilenia!bodźca,!zgodnie!z!zasadą!wszystko!albo! nic,!został!wytworzony!potencjał!czynnościowy,!a!siła!reakcji!jest!jednakowa.!

Schemat#przedstawia#przemiany#chemiczne#zachodzące#w# pręciku#siatkówki#oka#pod#wpływem#bodźca#świetlnego.!Wskaż# proces,#który#jest#bezpośrednią#przyczyną#powstania#impulsu# nerwowego#oraz#wyjaśnij,#dlaczego#brak#witaminy#A#w#diecie# człowieka#może#być#przyczyną#tzw#„kurzej#ślepoty”.# ! Bezpośrednią!przyczyną!powstania!impulsu!nerwowego! jest!rozpad!rodopsyny!na!opsynę!i!trans=retinen!pod! wpływem!światła! ! W!momencie,!gdy!w!organizmie!występuje!niedobór!witaminy!A,!blokuje!to! przemianę!trans=retinenu!!w!swój!izomer!cis=retinen,!który!jest!niezbędny!do! ponownego!powstania!rodopsyny,!co!może!zaburzać!proces!widzenia,!a!to!jest! przyczyną!tzw.!kurzej!ślepoty! ! Rysunki#przedstawiają#mózgi#trzech#zwierząt# kręgowych.#Wskaż#mózgowie#ssaka,#wybór#poprzyj# dwoma#argumentami.# ! C!–!mózgowie!ssaka! ! W!mózgowiu!ssaka!dominującą!częścią!jest! kresomózgowie! ! Kresomózgowie!ssaków!jest!silnie!pofałdowane,! co!zwiększa!jego!powierzchnię! ! ! Rysunek#ilustruje#funkcjonowanie#błony#neuronu.# Korzystając#z#rysunku#wyjaśnij,#w#jaki#sposób#w#błonie# neuronu#powstaje#potencjał#czynnościowy.# ! W!momencie,!gdy!do!neuronu!dotrze!bodziec!o! wartości!równej!co!najmniej!wartości!bodźca! progowego,!wtedy!przez!kanały!w!błonie!do! wnętrza!neuronu!dostają!się!jony!sodowe!i! jednocześnie!jony!potasowe!wydostają!się!z!komórki!dzięki!wyłączeniu!pompy! sodowo=potasowej!–!powoduje!to!depolaryzację!błony,!dzięki!czemu!powstaje! potencjał!czynnościowy! ! ! Rysunek#przedstawia#reakcję#komórki#nerwowej#na# działający#bodziec."Każdy"bodziec"działający"na" komórkę"nerwową"prowadzi"do"powstania"potencjału" czynnościowego.#Na#podstawie#analizy#danych#na# wykresach#oceń#prawdziwość#tego#stwierdzenia.# ! Zdanie!to!nie!jest!prawdziwe! ! Aby!w!komórce!nerwowej!powstał!potencjał! czynnościowy,!bodziec!na!nią!działający!musi! osiągnąć!wartość!co!najmniej!równą!wartości! bodźca!progowego!lub!przekroczyć!próg! pobudliwości! ! !

Podaj#nazwy#części#mózgowia#zaznaczonych#na#rysunku.#Podkreśl# nazwę#tej#części,#która#odpowiada#za#integrację#impulsów# docierających#z#ucha#wewnętrznego#oraz#koordynację#złożonych# ruchów#dowolnych. ! a!–!kresomózgowie,!b!–!międzymózgowie,!c!–!śródmózgowie,! d!–!móżdżek! ! odpowiedzialny!jest!móżdżek! ! ! W#skład#ucha#środkowego#wchodzą#trzy#kosteczki#słuchowe:#młoteczek,#kowadełko#i# strzemiączko#oraz#trąbka#Eustachiusza.#Określ#ich#funkcje.# ! Kosteczki!słuchowe!mają!za!zadanie!przenoszenie!drgań!z!ucha!środkowego!do!ucha! wewnętrznego! ! Trąbka!Eustachiusza!jest!odpowiedzialna!za!wyrównanie!ciśnienia!w!uchu!po!obu! stronach!błony!bębenkowej! ! ! Na#schematach#A#i#B#przedstawiono#ciała#neuronów# w#stanie#spoczynku#i#w#stanie#pobudzenia.#Określ,# który#neuron#jest#w#stanie#pobudzenia.#Odpowiedź# uzasadnij#argumentami.# ! W!stanie!pobudzenia!znajduje!się!neuron!B! ! Do!neuronu!napływają!jony!sodowe,!co! świadczy!o!powstaniu!potencjału!czynnościowego!powodującego!pobudzenie! neuronu! ! Synapsa!pobudzająca!wydziela!neurotransmitery,!które!pobudzają!neuron! ! ponieważ!w!stanie!pobudzenia!w!wyniku!chwilowego!zablokowania!pompy!sodowo! –!potasowej!do!wnętrza!neuronu!wnikają!jony!sodu! ! ! Wyjaśnij#różnice#w#szybkości#i#sposobie#przewodzenia#impulsu#nerwowego#w#włóknie# nagim#i#włóknie#mielinowym.# ! We!włóknie!nagim!impulsy!przewodzone!są!jako!impulsy!ciągłe,!co!spowalnia! prędkość!przewodzenia! ! We!włóknach!mielinowych!impulsy!przewodzone!są!skokowo,!co!znacznie!zwiększa! prędkość!ich!przewodzenia! Przedstaw#warunki#konieczne#do#powstania#potencjału#czynnościowego#w#neuronie.# ! Aby!w!neuronie!powstał!potencjał!czynnościowy,!działający!na!neuron!bodziec!musi! osiągnąć!wartość!minimalną!bodźca!progowego,!co!spowoduje!zablokowanie!pompy! sodowo=potasowej,!depolaryzację!błony,!a!w!efekcie!przewodzenie!impulsu! Poniżej#podano#pewne#informacje#dotyczące#powstawania#klasycznego#odruchu# warunkowego:# 1.#Widok,#zapach#i#smak#pokarmu#zjadanego#przez#psa#powoduje#wydzielanie#śliny.# 2.#Inne#bodźce#(obojętne),#np.#dźwięk#dzwonka#bez#połączenia#z#podawaniem#pokarmu,# nie#powodują#wydzielania#śliny#u#psa.# 3.#Włączenie#dzwonka#i#jednoczesne#podawanie#pokarmu#powoduje#wydzielanie#śliny.# 4.#Po#wytworzeniu#odruchu,#dźwięk#dzwonka#bez#podania#pokarmu#powoduje#wydzielanie# śliny.# Wyjaśnij,#czy#jednorazowe#włączenie#dzwonka#i#podanie#pokarmu#doprowadzi! do#powstania#odruchu#warunkowego.#

Nie,!nie!doprowadzi!to!do!powstania!odruchu!warunkowego,!ponieważ!czynność! musi!być!wielokrotnie!powtarzana! Wyjaśnij,#na#czym#polega#wytworzenie#klasycznego#odruchu#warunkowego.# ! Wytworzenie!klasycznego!odruchu!warunkowego!polega!na!wielokrotnym! kojarzeniu!bodźca!kluczowego!z!bodźcem!pierwotnie!obojętnym! ! !