07. Cornwell B. 2003 - Kampanie R. Sharpa 07. Spustoszenie. Bitwa Pod Porto 1809

Kampanie Richarda Sharpe’a SPUSTOSZENIE. BITWA POD PORTO, 1809 SHARPE'S HAVOC: Richard Sharpe & the Campaign in Northern Portugal, Spring 1809 Bernard Cornwell Tłumaczenie Mateusz Pyziak

Rozdział pierwszy

Panna Savage przepadła. Tymczasem Francuzi nadciągali. Zbliżali się z każdą chwilą. Suchy trzask muszkietów dobiegał z pobliskich przedmieść. W ciągu ostatnich dziesięciu minut kule armatnie zdruzgotały dachy pięciu czy sześciu domów, wieńczących grzbiet górski, od północy zamykający dolinę. Rezydencja rodziny Savage, położona parę jardów poniżej krawędzi doliny, jak na razie znajdowała się poza zasięgiem chaotycznego ostrzału francuskiej artylerii. W ciepłym, wiosennym powietrzu zabrzęczały pierwsze zbłąkane kule z muszkietów, które przedzierały się przez korony drzew, obsypując ogród połyskującymi w słońcu igłami. Kilka pozbawionych impetu kul zagrzechotało o grube dachówki okazałego domu z bielonego kamienia. Okna przesłonięte były ciemnozielonymi okiennicami. Nad wejściem na ganek wisiała drewniana tabliczka z napisem wymalowanym złotą farbą: House Beautiful. Dom wzniesiony został na stromym zboczu doliny Douro, w Oporto1, w północnej Portugalii.

Angielskie miano rezydencji wydawało się nie całkiem na miejscu. Domostwo, zbudowane na planie kwadratu, przypominające sześcian, kanciaste, nie grzeszyło urodą. Jego surową, pozbawioną ozdób sylwetkę otaczały ciemne, dające schronienie przed spiekotą, rozłożyste cedry. Jakiś ptak wił sobie gniazdo pośród gałązek. Ilekroć kula przedzierała się przez ciemnozielony gąszcz, podrywał się przestraszony i popiskując, wykonywał w powietrzu niewielką pętlę, by zaraz powrócić do porzuconego w popłochu zajęcia. Pod bramą House Beautiful przebiegały grupy uciekinierów, spiesząc w dół stromej ulicy, w kierunku mostu pontonowego i promów, którymi zamierzali przedostać się na drugi brzeg Douro. Niektórzy pędzili świnie, kozy i bydło, inni pchali wózki załadowane chyboczącymi się meblami. Wielu dźwigało na plecach starych i zniedołężniałych krewnych. * Richard Sharpe, porucznik 2. Batalionu 95. Pułku Strzelców Jego Królewskiej Mości, rozpiął bryczesy i opryskał narcyzy rozkwitłe na klombie przed wejściem do House Beautiful. Ostatniej nocy okolicę nawiedziła gwałtowna burza. Błyskawice migotały nad uśpionym miastem, a grzmoty przetaczały się po niebie, z którego lunął deszcz. Teraz, gdy słońce wspinało się coraz wyżej, nad nasiąkniętymi deszczówką rabatkami podniosła się mgła. 1 Oporto jest bardziej znane pod nazwą Porto (przyp. red. pol.). Pocisk z haubicy przeciął powietrze, wydając huk niczym wielka beczka, przetaczana po deskach strychu. Płonący lont pozostawił smugę dymu. Sharpe przyjrzał się szarej linii, starając się obliczyć, gdzie znajduje się stanowisko artyleryjskie. - Są już cholernie blisko - mruknął pod nosem. - Jak nic, zmarnuje pan te diabelnie urocze kwiatki - zadrwił sierżant Harper. Ujrzał minę porucznika i pośpiesznie dorzucił: - sir. *

Pocisk z haubicy wybuchł ponad plątaniną uliczek przy brzegu rzeki. Jedno uderzenie serca później francuska kanonada rozległa się przeciągłym grzmotem, podtrzymywanym przez krótkie, wyraźne staccato, co oznaczało, że niektóre z dział były już naprawdę niedaleko. „Nowa bateria” - skonstatował Sharpe. Odprzodkowane gdzieś na przedmieściach, odległe najwyżej o pół mili haubice grzmociły we flankę północnej reduty. Palba muszkietów, której trzask przypominał dźwięk trawienia suchych, cienkich gałęzi przez ogień, ścichł do przerywanego terkotu. Najwyraźniej obrońcy zdecydowali się na odwrót. Na ulicy pojawili się biegnący żołnierze. Sharpe nie winił ich za to. Liczne, ale słabo zorganizowane wojsko portugalskie pod wodzą biskupa Oporto starało się powstrzymać armię marszałka Soulta przed zajęciem drugiego co do wielkości miasta swego kraju. Bezskutecznie. Ratujący się Portugalczycy przebiegali przed frontowym ogrodem House Beautiful. Podkomendni kościelnego dostojnika, w rozwianych błękitnych płaszczach, gnali w dół uliczki, ile sił w nogach. Dostrzegając zieloną kurtkę brytyjskiego strzelca, raptownie zwalniali do pospiesznego kroku, jakby chcieli udowodnić, że nie uciekają w popłochu. Sharpe uznał to za dobry znak. Portugalczycy w oczywisty sposób demonstrowali narodową dumę. Żołnierze, których cechowało poczucie własnej wartości, winni sprawdzić się w walce, jeśli tylko dałoby im się po temu okazję. Niestety, nie wszyscy obrońcy wykazywali się podobną godnością. Należący do ordenança mężczyźni nie zwalniali biegu, co wcale nie dziwiło porucznika. Ordenança były naprędce uformowanymi oddziałami niedoświadczonych, chociaż pałających entuzjazmem, pragnących bronić ojczyzny ochotników. Doświadczeni w licznych bitwach żołnierze francuscy ostudzili ten zapał, roznosząc ich oddziały w strzępy.

Po pannie Savage wciąż nie było śladu. Kapitan Hogan stanął na górnym podeście schodów, wiodących do House Beautiful. Starannie zamknął za sobą drzwi, spojrzał ku niebiosom i zaklął przeciągle, z podziwu godną wprawą. Sharpe zapiął spodnie. Dwudziestu strzelców wpatrywało się w swoją broń, jakby widzieli ją po raz pierwszy. Kapitan Hogan dorzucił do soczystej wiązanki jeszcze kilka starannie dobranych inwektyw. Strzyknął śliną, słysząc przetaczający się grzmot lecącej po niebie kuli z haubicy. - To wszystko, Richardzie - rzekł, gdy huk przebrzmiał - to jedno wielkie gówno. Przeklęte, krwawe, żałosne, francowate, chrzanione, zebrane na kupę, nierozgarnięte gówno. Kula z ogłuszającym trzaskiem trafiła w dach jednego z domów w dole miasta. Kapitan Hogan wyciągnął tabakierkę i zażył potężny niuch. - Na zdrowie - rzucił uprzejmie sierżant Harper. Kapitan kichnął, a sierżant się uśmiechnął. - Jej imię - zaczął Hogan, ignorując Harpera - brzmi Katharine, a raczej Kate. Kate Savage ma dziewiętnaście lat i, na Boga, doprasza się o słuszne lanie! Manto jak się patrzy! Cholernie dobre baty, oto czego jej trzeba, Richardzie! Siarczyste, solidne cięgi do pierwszej cholernej krwi! - Gdzie ona się, do diabła, podziewa? - chciał wiedzieć Sharpe. - Matka przypuszcza, że dzierlatka mogła się udać do Vila Real de Zedes - odparł kapitan Hogan - gdziekolwiek w tej przeklętej przez Boga krainie to jest. To wiejska posiadłość rodziny Savage, gdzie zwykli chronić się przed upałami. - Kapitan przewrócił oczami, by dać wyraz swej desperacji. - Dlaczego miałaby się tam przenosić? - zdziwił się sierżant Harper. - Ponieważ jest pozbawioną ojcowskiej opieki, dziewiętnastoletnią młódką - odrzekł

zirytowany Hogan - gotową za wszelką cenę postawić na swoim, gdyż posprzeczała się z matką. Ponieważ jest sakramencką idiotką, którą przywołałyby do porządku jedynie grube, rumiane pręgi na tyłku. Ponieważ... skąd mam to, do cholery, wiedzieć? Ponieważ jest młoda i wszystko wie najlepiej, oto dlaczego! - Hogan z korpusu Królewskich Inżynierów był krępym Irlandczykiem o bystrym, przenikliwym spojrzeniu. Włosy życzliwie nastawionego do świata, dobiegającego wieku średniego kapitana przyprószone były siwizną. Śpiewny akcent nie pozostawiał wątpliwości co do jego pochodzenia. - Cholera wie, co jej strzeliło do ptasiego móżdżku - podsumował. - Vila Real de coś tam - dopytywał Sharpe - To daleko stąd? Dlaczego po prostu nie ściągniemy stamtąd tej podfruwajki? - Otóż wyobraź sobie, że obiecałem jej matce, iż właśnie tym się zajmiesz. Pojedziesz do Vila Real de Zedes, odnajdziesz nieszczęsne dziewczę i wraz z nią przeprawisz się przez rzekę. Znajdziesz nas w Vila Nova. Jeśli przeklęci Francuzi zajmą drugi brzeg Douro, dołączysz do nas w Coimbrze - Hogan urwał i zanotował rozkazy ołówkiem na skrawku papieru. - Gdyby żabojadom udało się opanować Coimbrę, poczekamy na ciebie w Lizbonie. Jeśli zaś bękartom udałoby się wkroczyć do stolicy, my będziemy popuszczać w bryczesy w Londynie, a ty będziesz Bóg wie gdzie. Tylko nie przypraw naiwnej dziewczynie brzucha. Odpuść lanie, które cholernie by się jej przydało i, na rany Chrystusa, nie waż się jej zgubić. Nie zgub też pułkownika Christophera. Wszystko jasne? - Pułkownik Christopher będzie nam towarzyszył? - Sharpe nie był zadowolony. - Czyżbym ci tego właśnie nie wyłożył? - zapytał niewinnym głosem Hogan, po czym odwrócił się do znajdującego się na tyłach domu dziedzińca stajennego, skąd dobiegło pobrzękiwanie kopyt. Zza węgła wyłonił się załadowany po brzegi bagażami powóz wdowy Savage. Służącym udało się zapakować nawet drobne meble i dwa zwinięte dywany, które

przywiązano do kosza z tyłu, gdzie woźnica zastygł w chwiejnej równowadze, wciśnięty między pół tuzina złoconych krzeseł, trzymając w ręku wodze karej kobyły Hogana. Kapitan przejął lejce i odbiwszy się od stopnia pojazdu, usadowił się w siodle. - Spodziewam się, że dołączysz do nas za jakieś dwa dni - zapewnił Sharpe’a. - Masz sześć, siedem godzin do Vila Real de Zedes. Blisko drugie tyle z powrotem do Barca d’Avintas. Potem już tylko spokojna przechadzka do swoich. Wiesz, gdzie jest Barca d’Avintas? - Nie, sir. - W tym kierunku - Hogan wskazał ręką na wschód. - Dobre cztery mile - dodał, wsuwając prawy but w strzemię, po czym uniósł się w siodle, by uwolnić poły niebieskiego płaszcza. - Przy odrobinie szczęścia zobaczymy się nazajutrz, pod wieczór. - Zastanawia mnie jedynie... - Sharpe nie dokończył myśli, gdyż pchnięte od wewnątrz frontowe drzwi domu otworzyły się z impetem. Pani Savage, matka zaginionej dziewczyny, ukazała się w promieniach słońca. Wdowa była ciemnowłosą, niespełna czterdziestoletnią, wciąż urodziwą kobietą. Gdy szczupła, bladolica niewiasta o delikatnych, uniesionych łukach brwi zbiegała po stopniach, kula armatnia przetoczyła się z grzmotem nad jej głową. Salwa muszkietowa ozwała się gdzieś w pobliżu, na tyle blisko, że zaalarmowany Sharpe wspiął się na podest ganku. Spoglądał bacznie na wzgórze, gdzie droga wiodąca do Bragi znikała pomiędzy dużą gospodą a okazałym kościołem. Portugalska sześciofuntowa armata polowa, dopiero co ustawiona naprzeciwko świątyni, strzelała w kierunku niewidocznych nieprzyjaciół. Wojska biskupa naprędce wznosiły barykadę na szczycie wzgórza. Średniowieczne mury miejskie były uzupełniane pośpiesznie konstruowanymi palisadami. Kopano płytkie okopy. Widok pozbawionego szańca, stojącego na środku ulicy działa przekonał Sharpe’a, że opór obrońców słabnie z każdą minutą.

Pani Savage łkała żałośnie, nie mogąc przeboleć zaginięcia córeczki. Kapitan Hogan z trudem namówił ją, by wsiadła do czekającego na nią pojazdu. Dwóch służących, obładowanych tobołami zawierającymi garderobę wdowy, wsiadło do powozu. - Odnajdziecie Kate? - Pani Savage otworzyła zamknięte już drzwiczki i zagadnęła Hogana. - Pani najdroższe kochanie dołączy do pani już niebawem - uspokoił ją kapitan. - Pan Sharpe się o to zatroszczy - dorzucił i pchnął butem drzwiczki pojazdu, zatrzaskując je przed nosem zrozpaczonej matki. Pan Savage, kupiec winny prowadzący interesy w Oporto, zmarł, pozostawiając wdowie spory majątek. „Kobieta jest niewątpliwie bogata - rozmyślał Sharpe - skoro stać ją na własny powóz i wystawną rezydencję, ale nie grzeszy rozsądkiem”. Powinna była opuścić zagrożone miasto parę dni wcześniej. Została tak długo, najpewniej zawierzając zapewnieniom biskupa, który twierdził, że odeprze natarcie armii marszałka Soulta. Pułkownik Christopher, który swego czasu kwaterował w House Beautiful, zaapelował do stacjonujących na południe od Douro sił brytyjskich, by przysłali pani Savage zbrojną eskortę. Kapitan Hogan okazał się najbliżej znajdującym się oficerem, a Sharpe i jego strzelcy mieli za zadanie chronić Hogana, podczas gdy ten opracowywał mapy północnej Portugalii. Tym sposobem porucznik wraz z dwoma dziesiątkami strzelców otrzymał rozkaz udania się na północny brzeg rzeki, by zapewnić bezpieczeństwo wdowie i pozostałym w mieście obywatelom brytyjskim. Zadanie samo w sobie byłoby dziecinnie łatwe, gdyby nie fakt, że pani Savage o świcie odkryła nieobecność córki, która ulotniła się niepostrzeżenie. - Nie pojmuję tylko - powrócił do wcześniejszej myśli Sharpe - dlaczego właściwie panna czmychnęła. - Pewnie się zakochała - rzucił beztrosko Hogan. - Nastoletnie panienki z dobrych

domów zadurzają się z nieprawdopodobną łatwością. A to za sprawą powieści, które tak namiętnie pochłaniają. Zatem, widzimy się za dwa dni, Richardzie, a może już nazajutrz? Poczekaj tylko na pułkownika Christophera. Winien tu być lada moment. Posłuchaj - dodał nieco ciszej i nachylił się do porucznika, by nikt nie mógł słyszeć przeznaczonych tylko dla Sharpe’a słów. - Bacznie obserwuj pułkownika, Richardzie. Poważnie się o niego niepokoję. - Powinien się pan raczej martwić o mnie. - Zależy mi na twojej skórze. Możesz być tego pewien - sprostował Hogan i poprawił się w siodle. Wzniósł rękę w geście pożegnania i spiął wierzchowca ostrogami, podążając za powozem pani Savage, który wyjeżdżał już przez bramę, by dołączyć do pochodu uciekinierów, kierujących się w stronę Douro. Odgłos kół powozu powoli ucichł. Słońce wyjrzało zza chmury w momencie, gdy francuska kula armatnia uderzyła w drzewo na szczycie wzgórza, wzbijając w powietrze chmurę purpurowych płatków, które poszybowały nad znajdującymi się na spadzistym zboczu domami Oporto. Daniel Hagman zapatrzył się w wirujące pąsowe kwiecie. - Jak na weselu - stwierdził niefrasobliwie. Kula z muszkietu odbiła się rykoszetem od dachu nad jego głową. Hagman popatrzył w górę, po czym wyciągnął z kieszeni nożyczki. Dokończymy pańskie włosy? - zaproponował. - Dlaczego nie, Dan - zgodził się Sharpe. Usiadł na schodach ganku i zdjął czako. Sierżant Harper upewnił się, że wystawione od północy warty czuwają. Obok strzelającego zawzięcie, ustawionego na wzgórzu, pojedynczego działa pojawił się oddział portugalskiej kawalerii. Grzechot muszkietów świadczył o toczących się nieprzerwanie starciach piechoty. Jednak coraz liczniejsze grupki Portugalczyków przemykały przed

oczyma Sharpe’a, nie pozostawiając wątpliwości, że obrońcy miasta lada chwila ustąpią pola nacierającym. Hagman zaczął przycinać włosy porucznika. - Nad uszami krócej, zgadza się? - Im krócej, tym lepiej, Dan. - Krótkie jak dobre kazanie - rzekł Hagman. - Teraz proszę się nie ruszać, sir, tylko przez moment. - Sharpe poczuł nagłe ukłucie bólu, gdy cyrulik nabił tłustą gnidę na ostrze nożyc. Hagman splunął na perlącą się na głowie porucznika kroplę krwi, po czym starł ją rękawem. - Żabojady zajmą miasto, sir? - Na to wygląda - odparł Sharpe. - A potem skierują się na Lizbonę? - zapytał Hagman, pracując nożycami. - To daleka droga - zauważył porucznik. - To prawda, ale ich jest całe mnóstwo, a nas niewielu. - Mówią, że Wellesley nadciąga z odsieczą - stwierdził Sharpe. - Wciąż nam to pan powtarza - odrzekł Hagman. - Ale czy on rzeczywiście jest urodzonym zwycięzcą? - Walczyłeś przecież o Kopenhagę, Dan - przypomniał Sharpe - i tutaj, na wybrzeżu. Porucznik przypomniał bitwy pod Roliça i Vimeiro. - Widziałeś wszystko na własne oczy. - Dla walczących w pierwszej linii, sir, wszyscy generałowie są tacy sami - stwierdził Hogan. - Poza tym, jaką mamy pewność, że sir Arthur przyjdzie nam z pomocą? - Co prawda krążyły pogłoski, że Wellesley ma przejąć dowództwo po generale Cradocku, lecz nie wszyscy dawali temu wiarę. Wielu sądziło, że Brytyjczycy odstąpią, że powinni się wycofać, zwinąć chorągwie i pozwolić Francuzom opanować Portugalię. - Głowa w lewo - poprosił Hagman. Metaliczny szczęk nożyc nie ustał nawet wtedy, gdy kula ugrzęzła w murze kościoła na wzgórzu. Chmura pyłu uniosła się nad bieloną

dzwonnicą, w ścianie której pokazało się wyraźne pęknięcie. Portugalska kawaleria skryła się w chmurze dymu z odpalonej armaty. Gdzieś w oddali zagrała bojowa trąbka. Rozległy się strzały z muszkietów, po których nastąpiła cisza. Jakiś budynek za krawędzią doliny najwyraźniej stanął w ogniu, bo wiatr przewiewał na wschód kłęby gęstego, czarnego dymu. - Dlaczego ktoś chciałby nazwać swój dom pięknym? - zastanawiał się na głos Hagman. - Nie wiedziałem, że potrafisz czytać - zdumiał się Sharpe. - Nie potrafię. Isaiah powiedział mi, co jest tam napisane. - Tounge! - zawołał porucznik. - Z jakich przyczyn ktokolwiek chciałby, by jego domostwo nosiło nazwę House Beautiful? Isaiah Tounge, wysoki, chudy, ciemnowłosy mężczyzna, jeden z niewielu wykształconych strzelców, który zaciągnął się do wojska, po tym jak na skutek pijaństwa stracił posadę, odparł z uśmiechem: - Ponieważ jest sumiennym protestantem, sir. - Ponieważ jest cholernym czym?! - Miano to wywodzi się z dzieła niejakiego Johna Bunyana - wyjaśnił Tounge zatytułowanego Wędrówka Pielgrzyma. - Obiło mi się o uszy - odparł porucznik. - W pewnych kręgach uważa się tę książkę za obowiązkową lekturę - zauważył protekcjonalnie Isaiah. - Autor przedstawia alegoryczną wędrówkę grzesznej duszy ku zbawieniu, sir. - Musi być to księga, przy której świece nie gasną do rana - zakpił Sharpe. - Główny bohater, Chrześcijanin, trafia do Pałacu Pięknego, sir - Tounge kontynuował wywód, nie zważając na przytyki oficera - gdzie wdaje się w rozmowę z czterema dziewicami.

Hagman wybuchnął śmiechem. - Lepiej skryjmy się w środku, sir. - Jesteś za stary na dziewice - skomentował Sharpe. - Dyskrecja - ciągnął niezmieszany drwinami Tounge - Pobożność, Rozwaga, Miłosierdzie. - Co ty pleciesz? - Tak właśnie brzmiały imiona owych dziewic, sir - wyjaśnił Isaiah. - Jasna cholera - lapidarnie skomentował Sharpe. - Miłosierdzie dla mnie - wtrącił Hagman. - Proszę poluzować kołnierz, sir. Doskonale rzekł i zajął się owłosieniem porastającym kark porucznika. - Pan Savage musiał być nudnym, starym prykiem, skoro wybrał taką nazwę dla swej siedziby - Hagman urwał, skupiony na wyrównywaniu linii czarnych włosów nad odwiniętą, wysoką stójką munduru. Po jakie licho kapitan kazał nam zostać w mieście, sir? - zapytał po chwili. - Chce, byśmy mieli oko na pułkownika Christophera - odpowiedział Sharpe. - Oko na pułkownika Christophera - powtórzył powoli i dobitnie cyrulik, wyrażając w ten sposób swą dezaprobatę. Hagman, najstarszy mężczyzna w oddziale strzelców, nim wstąpił do armii, oddawał się kłusownictwu w hrabstwie Cheshire. Z karabinem Bakera w ręce był zabójczym przeciwnikiem. - Od kiedy to pułkownik Christopher potrzebuje opieki? - Skoro kapitan Hogan wydał takie rozkazy - upomniał żołnierza Sharpe - widocznie uważał, że nasze wsparcie będzie pułkownikowi niezbędne. - Kapitan to ludzki człowiek, sir - zgodził się z porucznikiem Hagman. - Można zapiąć kołnierz, sir. Już kończę. Ale dlaczego właściwie kapitan Hogan rozkazał Sharpe’owi i jego ludziom pozostać tutaj? Porucznik rozważał tę kwestię, podczas gdy Hagman otrzepywał ścinki włosów z jego

ramion. Czy wyszemrane przez przełożonego upomnienie, by uważał na pułkownika, miało jakieś szczególne znaczenie? Sharpe spotkał starszego oficera tylko raz, gdy Hogan kreślił mapy w górnym biegu rzeki Cavado. Pułkownik, w asyście służącego, wyłonił się spomiędzy wzgórz i zatrzymał się na biwak wraz ze stacjonującymi w dolinie strzelcami. Porucznik nie zapałał sympatią do Christophera, który otwarcie okazywał pogardę dla pracy kapitana. - Kreślisz mapy terenu, Hogan - stwierdził wyniośle pułkownik. - Ja tymczasem badam myśli nieprzyjaciół. Ten nader skomplikowany przyrząd, jakim jest ludzki umysł, to o wiele bardziej złożona materia niż wzgórza, rzeki i mosty, które nanosisz na papier. Pułkownik odjechał następnego ranka, nie wyjaśniając bliżej natury swej misji w Portugalii. Powiedział tylko, że jego kwatera mieści się w Oporto, co tłumaczyłoby sposób, w jaki poznał panią Savage i jej córkę. Sharpe zastanawiał się, dlaczego pułkownik nie nakłonił angielskich dam do wcześniejszego opuszczenia zagrożonego miasta. - Skończone - oznajmił Hagman, zawijając fryzjerskie narzędzie w skrawek cielęcej skóry. - Pańska głowa będzie teraz narażona na zimne powiewy, sir, jak świeżo ostrzyżona owca. - Tobie też przydałyby się postrzyżyny, Dan - zauważył Sharpe. - To osłabia człowieka, sir, odbiera mu wszelkie siły - stwierdził z przekonaniem Hagman. Zmarszczył brew, gdy dwie kule z łomotem uderzyły nieopodal. Jedna z nich urwała nogę portugalskiemu działonowemu. Brytyjscy strzelcy z kamiennymi twarzami obserwowali, jak pocisk odbija się od bruku, bryzgając krwią na podobieństwo ślącego iskry ognistego koła, by zatrzymać się dopiero na przeciwległym murze otaczającym ogród domu. Hagman zarechotał. - Ochrzciłbyś córkę Dyskrecja? Wielce dziwaczne imię. Dziewczyna miałaby trudny żywot.

- To postać z książki, Dan - przypomniał mu Sharpe. - Nie ma za wiele wspólnego z prawdziwym życiem. Porucznik podszedł do wejścia House Beautiful, nacisnął klamkę i naparł barkiem na drzwi, lecz te okazały się zamknięte. Gdzie, do cholery, podziewał się pułkownik Christopher? Ulica zapełniła się uciekającymi portugalskimi żołnierzami, którzy byli zbyt przestraszeni, by zatrzymywać się na widok brytyjskich sprzymierzeńców. Portugalska armata została przymocowana do przodka. Grad kul przedzierał się przez gałęzie cedrów, tłukł w dachówki, białe kamienie i zielone okiennice domu. Zniecierpliwiony porucznik począł dobijać się do frontowych drzwi, bez widocznego odzewu z wewnątrz. - Sir? - Sierżant Patrick Harper zawołał ostrzegawczo. - Sir? - Harper ruchem głowy wskazał w prawo. Sharpe zbiegł ze schodów, by ujrzeć podpułkownika Christophera wyjeżdżającego ze stajennego podwórca. Oficer, uzbrojony w szablę i parę pistoletów, pochłonięty był czyszczeniem uzębienia za pomocą drewnianej wykałaczki. Oddawał się tej czynności z lubością, najwidoczniej dumny ze swych równych, białych zębów. W ślad za pułkownikiem, na zapasowym koniu, jechał służący, ściskając w rękach olbrzymią, niedomkniętą walizę, z której wystawały kawałki różnorakich wytwornych materii - satyny, jedwabiu - i zakończony koronką rękaw. Pułkownik jedną ręką ściągnął wodze, odsunął wykałaczkę od ust i ze szczerym zdumieniem przyglądał się Sharpe’owi z wysokości siodła. - Porucznik? Co ty tu, do diaska, robisz? - Otrzymałem rozkaz, by zostać z panem, sir - zameldował Sharpe, spoglądając na wypchany ubraniami pakunek. Czyżby pułkownik splądrował House Beautiful? Pułkownik, dostrzegłszy zainteresowanie porucznika niecodziennym bagażem, warknął na służącego.

- Zamknij walizę, głupcze. Zatrzaśnij ją! - Christopher, pomimo że jego ordynans władał angielskim, posłużył się płynnym portugalskim. Zganiwszy chłopaka, zwrócił się na powrót ku Sharpe’owi. - Kapitan Hogan rozkazał ci, byś służył mi asystą. Czy to miałeś na myśli? - Tak jest, sir. - A jak, do stu tysięcy diabłów, chciałbyś tego dokonać, co? Poruszam się konno, a ty i twoi ludzie nie. Będziecie za mną gonić pieszo? - Stosuję się jedynie do rozkazów kapitana Hogana, sir - odparł służbowo porucznik. Jeszcze jako sierżant nauczył się, jak postępować z uciążliwymi starszymi oficerami. Mówić jak najmniej, obojętnym tonem, a w razie potrzeby powtórzyć równie beznamiętnie to, co się ma do powiedzenia. - A te rozkazy brzmią? - indagował cierpliwie Christopher. - Zostać z panem, sir. Pomóc w poszukiwaniach panny Savage. Christopher ciężko westchnął. Dźwigał na karku czwarty krzyżyk, lecz wiek obszedł się z nim łagodnie, pozwalając zachować młodzieńczy wygląd. Kruczoczarne włosy przyprószone były na skroniach przydającą powagi siwizną. Nosił czarne buty do jazdy, czarne proste bryczesy, a na głowie równie czarny pieróg. Czerwona oficerska kurtka miała czarne wyłogi. Wyłogi te sprowokowały pytanie, które Sharpe zadał podczas pierwszej rozmowy z pułkownikiem. Porucznik zainteresował się, czy Christopher służył wcześniej w Brudnej Pięćdziesiątce, czyli 50. Regimencie. Indagacja Sharpe’a została potraktowana jako impertynencja. - Wystarczy, jeśli powiem, poruczniku, że pracuję dla sztabu generała Cradocka. Czy obiło ci się o uszy to nazwisko? - Cradock był naczelnym dowódcą stacjonujących w południowej Portugalii wojsk brytyjskich. Jeśli ofensywa Soulta dalej posuwałaby się na

południe w takim samym tempie, wkrótce Cradock musiałby się z nim zmierzyć. Słysząc taką ripostę, Sharpe zamilkł. Hogan zasugerował później, że Christopher to zapewne żołnierz „polityczny” co miało znaczyć tyle samo, co cywil, który dla własnej wygody przywdziewa mundur. - Niewątpliwie był kiedyś w armii - stwierdził później Hogan - ale teraz? Moim zdaniem, Cradock ściągnął go z Whitehall2. - Whitehall? Horse Guards? - Wielkie nieba, niezupełnie - Hogan nie sprecyzował, o co mu chodziło. Horse Guards stanowiły główną kwaterę armii, lecz wydawało się jasnym, że kapitan wierzy, iż pułkownik trafił do Portugalii z zupełnie innego miejsca. - Nic na tym świecie nie jest jednoznaczne, Richardzie - powiedział. - Foreign Office 3 uważa żołnierzy za niezdary, więc wysyła w teren 2 Londyńska ulica, na której skupione są budynki rządowe. Jej nazwa jest używana przez Brytyjczyków jako synonim angielskiego rządu i administracji (przyp. tłum.). 3 Foreign Office - brytyjskie Biuro Spraw Zagranicznych, zajmujące się także wywiadem (przyp. red. zaufanych ludzi, którzy mają za zadanie naprawiać nasze błędy. Jak też i po to, by zbierać informacje. - Według wszelkiego prawdopodobieństwa właśnie tym zajmował się pułkownik Christopher. - Twierdzi, że kreśli mapy ludzkich umysłów - deliberował Hogan. - Wydaje mi się, że chciał przez to powiedzieć, iż stara się zorientować, czy walka o Portugalię jest warta świeczki. Czy mieszkańcy podniosą broń. A gdy już będzie to wiedział, powiadomi najpierw Foreign Office, a dopiero potem generała Cradocka. - Pewnie, że warto jej bronić - wzburzył się Sharpe. - Czy aby na pewno? Jeśli przyjrzeć się temu uczciwie, łatwo zauważyć, że kraj jest w

opłakanym stanie. - Gorzkie słowa kapitana streszczały smutną prawdę. Portugalska rodzina królewska, wraz z rządem i dworem, zbiegła do Brazylii. Po ich wyjeździe, w kraju pozbawionym naturalnego przywódcy nastąpiło rozprzężenie. W Lizbonie wybuchły zamieszki. Część arystokracji, która wbrew przykładowi władcy nie wybrała się za ocean, bardziej troszczyła się o własny los, obawiając się zbuntowanego motłochu, niż o organizację obrony przed francuskim najeźdźcą. Wielu oficerów przeszło na stronę wroga. Francuzi wcielili ich do Legionu Portugalskiego. Wierni sprawie ojczyzny wojskowi wyższej szarży byli słabo wyszkoleni, a ich podkomendni stanowili żałosną zbieraninę, dysponującą przestarzałą bronią, chociaż zdarzali się i tacy, którzy nie mieli żadnej. W niektórych prowincjach, jak i w samym Oporto, wszelka zwierzchność cywilna została obalona. Władza skupiła się w rękach kapryśnych przywódców ordenança, milicji obywatelskiej, której przedstawiciele patrolowali ulice uzbrojeni często jedynie w piki, siekiery i motyki. Zanim jeszcze do Oporto wkroczyli Francuzi, ordenança dokonała masakry połowy miejscowej arystokracji, zmuszając pozostałą jej część do ucieczki bądź zabarykadowania się w rodowych rezydencjach. Milicja obywatelska pozostawiła wszakże w spokoju rezydentów brytyjskich. Portugalia istotnie znajdowała się na skraju upadku, lecz uwadze Sharpe’a nie umknęła nienawiść, jaką lud żywił do francuskich najeźdźców. Widział też żołnierzy zwalniających biegu na widok brytyjskich sprzymierzeńców. Francuzi zdobywali Oporto, ale Portugalii daleko jeszcze było do poddania się, chociaż widok coraz liczniejszych, zdążających śladem ciągnącego sześciofuntową armatę zaprzęgu, wycofujących się grup obrońców nie napawał entuzjazmem. Podpułkownik Christopher przez dłuższą chwilę przyglądał się podającym tyły wojskom, po czym przeniósł wzrok na porucznika. - Co też mogło powodować kapitanem Hoganem? - zastanawiał się na głos. - W jaki

pol.). sposób moglibyście mi się przydać? Wasza obecność mogłaby jedynie spowodować niepotrzebne opóźnienia. Przypuszczam, że Hogan chciał być wobec mnie uprzejmy - ciągnął Christopher. - Co nie zmienia faktu, że jego decyzja nie ma najmniejszego sensu. Możesz wracać pod jego komendę, Sharpe i powiedzieć, że nie potrzebuję pomocy. Sam jestem w stanie zadbać o los jednego, diabelnie naiwnego dziewczęcia - Pułkownik musiał podnieść głos, by wzmagający się ostrzał artyleryjski i niedaleka palba z muszkietów nie zagłuszyły jego ostatnich słów. - Otrzymałem rozkazy, sir - upierał się Sharpe. - A ja wydaję ci inne - odparł pobłażliwym tonem Christopher, jakby mówił do naprzykrzającego się, prostodusznego dzieciaka. Łęk siodła oficera był szeroki i płaski, tak że mógł służyć jako miniaturowy pulpit. Pułkownik wyjął notes i ołówek. Kolejne, obsypane lilowymi kwiatostanami drzewo zostało trafione przez kulę, wybuchając fontannami barwnych płatków. - Francuzi walczą z wiśniami - niefrasobliwie rzekł pułkownik. - Z Judaszem - poprawił go Sharpe. Zdumiony pułkownik spiorunował go wzrokiem. - Coś ty powiedział? - To judaszowiec - wyjaśnił porucznik. Pułkownika nie uspokoiło takie wyjaśnienie. Sierżant Harper włączył się do rozmowy. - To nie jest wiśnia, sir, ale judaszowiec. Drzewo, na jakim powiesił się Iskariota, sir, po tym, jak zdradził naszego Pana. Christopher jeszcze przez moment wiercił młodszego oficera podejrzliwym spojrzeniem, lecz w końcu zdał sobie sprawę, że uwaga Sharpe’a była kompletnie niewinna.

- A więc to nie wiśnia, tak? - podsumował i polizał ołówek. - Niniejszym rozkazuję ci mówił w miarę pisania - niezwłocznie udać się na południowy brzeg rzeki Douro... zakonotuj to sobie, „niezwłocznie”... i zameldować swą gotowość do służby kapitanowi Hoganowi z Inżynierów Królewskich. Podpisano: podpułkownik James Christopher, w godzinach porannych, w środę, dwudziestego dziewiątego marca, roku pańskiego 1809. - Złożył zamaszysty podpis, wydarł kartkę z notatnika, złożył ją na pół, po czym wręczył Sharpe’owi. - Od zawsze zastanawiało mnie, dlaczego najgorsza zdrada w historii została nagrodzona marnymi trzydziestoma srebrnikami. Żenująca historia. Judasz prawdopodobnie skończył ze sobą ze wstydu. Możesz odejść - zakończył z wielkopańską manierą pułkownik. - Odejdź, nie oczekując hasła etykiety, oddal się natychmiast - sparafrazował lady Makbet. Spostrzegłszy zakłopotanie Sharpe’a, dodał gwoli wyjaśnienia - To z Szekspira. - Spiął konia. - Ze szczerego serca radziłbym się pośpieszyć z wykonaniem rozkazów, poruczniku - rzucił przez ramię. - Wróg będzie tu lada moment. Ostrzeżenie pułkownika wydawało się jak najbardziej zasadne. Gęste kłęby pyłu i dymu unosiły się nad centralną redutą północnych umocnień. Tam właśnie, gdzie Portugalczycy stawiali najbardziej zacięty opór, francuska artyleria rozbiła barykady, umożliwiając szturm piechocie, która zalała rozbity bastion. Większość obrońców rzuciła się do ucieczki. Sharpe odprowadził wzrokiem Christophera i jego ordynansa, galopujących poprzez tłum rozstępujących się uchodźców. Dwaj jeźdźcy nie dołączyli do ciągnącego na południe tłumu, lecz skręcili w wiodącą na wschód uliczkę. Pułkownik pędził na ratunek pannie Savage. Wiele ryzykował, gdyż jego droga wiodła przez tereny zajmowane przez szybko przemieszczające się francuskie wojsko. - W porządku, chłopcy - zawołał Sharpe - czas się stąd zmywać. Sierżancie! Z życiem! W kierunku mostu!

- Najwyższa pora, do cholery - mruknął pod nosem Williamson. Sharpe udał, że nie słyszy utyskiwań żołnierza. Starał się nie zwracać uwagi na niesubordynację podkomendnego, mając nadzieję, że ten z czasem zrozumie swój błąd. Wiedział jednak, że im dłużej będzie pobłażał prowokacyjnemu zachowaniu, tym sroższą będzie musiał wymierzyć karę, gdy przebierze się miara. Pocieszał się myślą, że Williamson także był tego świadom. - Formować dwie kolumny! - wrzasnął Harper. - Zwarty szyk! Pocisk armatni przetoczył się gromem nad głowami wysypującej się przez bramę podwójnej kolumny. Schodzącą stromo ku rzece ulicę wypełniali uciekinierzy. Zarówno cywile, jak i wojskowi chcieli jak najprędzej dostać się na wolny od nieprzyjaciół, południowy brzeg Douro. Sharpe spodziewał się, że Francuzi lada dzień pokonają przeszkodę wodną, która jedynie chwilowo stanowiła gwarancję bezpieczeństwa. Wojsko portugalskie wycofywało się do Coimbry, a może i dalej, do samej Lizbony, gdzie stacjonowała szesnastotysięczna armia generała Cradocka, którą wielu londyńskich polityków starało się ściągnąć na powrót do ojczyzny. Uważali, że nieliczne oddziały brytyjskie nie powinny mierzyć się z potężną siłą, jaką marszałek Soult wiódł na podbój Portugalii. Francuzi mieli ponadto w odwodzie dwa silne zgrupowania, stacjonujące w niewielkiej odległości za portugalsko-hiszpańską granicą. Natarcie zatem czy raczej odwrót? Nikt nie mógł być pewien ostatecznej decyzji brytyjskiego dowództwa. Wśród żołnierzy zaczęły krążyć pogłoski, że sir Artur Wellesley przejmie dowodzenie, co zdaniem Sharpe’a było równoznaczne z wieścią, że Zjednoczone Królestwo podejmie wyzwanie. Porucznik modlił się w duchu, by tak właśnie się stało. Zaczynał swą karierę wojskową w dowodzonej przez sir Artura armii w Indiach, później był pod Kopenhagą, a ostatnio pod Roliça i Vimeiro. Z każdą kolejną kampanią utwierdzał się w przekonaniu, że ma szczęście służyć pod rozkazami najlepszego generała Europy.

Sharpe był już w połowie stoku. Plecak, karabin, chlebak, ładownica i pochwa szabli łomotały, obijając się o jego ciało. Niewielu oficerów było uzbrojonych w broń palną z długą lufą. Richard, który zaczynał jako zwykły szeregowy, nie wyobrażał sobie, jak mógłby obejść się bez karabinu. Biegnący obok Harper, nagle straciwszy równowagę, począł młócić ramionami powietrze. Jego świeżo podkute buty ślizgały się na nierównym bruku. Przed oczami strzelców rozciągała się zmierzająca ku niedalekiemu morzu Douro. Rzeka przypominała Tamizę na wysokości Londynu, z tą istotną różnicą, że Douro wiła się wśród wzgórz. Oporto zostało zbudowane na stromym północnym stoku doliny. Na przeciwległym brzegu rozwijała się siostrzana miejscowość, Vila Nova de Gaia. Tam też znajdowały się siedziby większości Brytyjczyków. Jedynie nieliczni, od pokoleń zamieszkujący tę okolicę rodacy Sharpe’a, wśród których była rodzina Savage, mieli siedziby na północ od rzeki. Słynne wzmacniane wina z doliny Douro zlewano w Vila Nova de Gaia w należących do znanych kupieckich rodów winiarniach: Croft, Savage, Taylor, Fladgate, Buremester, Smith Woodhouse i Gould. Większość wytwarzanych tam trunków należała do spółek Zjednoczonego Królestwa. Eksport porto stanowił główne źródło dochodów dla skarbu Portugalii. W chwili obecnej, wobec zagrożenia ze strony najeźdźcy, po drugiej stronie rzeki portugalska armia ustawiła tuzin dział na dziedzińcu górującego nad okolicą klasztoru. Działonowi, dostrzegłszy Francuzów, odpalili lonty. Powodowane odrzutem armaty cofnęły się. Kule przewierciły powietrze z głuchym, donośnym hukiem grzmotu. Chmura prochu rozproszyła się, przesłaniając baterię i znajdujące się za nią bielone budynki. Tuzin pocisków uderzył w domy na grzbiecie wzgórza, za plecami Sharpe’a. Harper jeszcze raz poślizgnął się na wystających z podeszwy gwoździach, tym razem padając na bruk. - Cholerne buty - zaklął, wspierając się na karabinie. Strzelcy musieli zwolnić, natrafiwszy na gęsty tłum zmierzających do mostu uchodźców.

- Jezu! - Pendelton, najmłodszy w oddziale, pierwszy dostrzegł powstały nad rzeką chaos. Szeroko otwartymi oczyma wpatrywał się w skłębioną na wąskim moście pontonowym ciżbę. Tłum mężczyzn, kobiet, dzieci i wszelkiego rodzaju inwentarza zapełniał ciasno całą szerokość przeprawy. O świcie, kiedy kapitan Hogan prowadził strzelców na północny brzeg, żołnierze minęli na moście raptem parę osób. Teraz całym nabrzeżem, powoli przesuwała się gęsta masa ludzka, zmuszona dostosować się do tempa najwolniejszych piechurów. Na północnym brzegu ludzie pragnący jak najszybciej dostać się na drugą stronę napierali na tych, którzy przekraczali rzekę. - Jak, do jasnej cholery, mamy przedrzeć się na tamten brzeg, sir? - zatrwożył się Pendelton. Sharpe nie znał odpowiedzi. - Po prostu przyjcie naprzód! - zakomenderował i powiódł oddział w dół przypominającej wąską studnię alejki. Przed nimi, stukocząc kopytami o murowane stopnie, zbiegała koza, za którą ciągnął się zerwany sznur. Obok zalanego, siedzącego w rynsztoku portugalskiego wojaka leżał porzucony muszkiet. Sharpe kopniakiem wytrącił opojowi bukłak z ręki, wiedząc, że jego ludzie nie przepuściliby takiej okazji i przycisnął go piętą do kamieni, na które wylało się wino. W miarę jak strzelcy zbliżali się do rzeki, uliczki stawały się węższe i coraz bardziej zatłoczone, a przemieszane z warsztatami rzemieślników i składami domy, stojące po obu ich stronach wyższe. Kołodziej zabijał deskami drzwi frontowe, co zdaniem Sharpe'a, nie zabezpieczało domu przed wtargnięciem Francuzów, a jedynie narażało na ich gniew. Szarpana porywami zachodniego wiatru, czerwona okiennica łomotała o mur. Zapomniane pranie łopotało na rozciągniętych pomiędzy domami sznurach. Kula grzmotnęła o dach najbliższego budynku, gruchocząc dachówki i krokwie. Kamionkowe okruchy posypały się na bruk. Trafiony odłamkiem pies popędził, skomląc

żałośnie, z podkuloną, przeciętą do kości łapą. Matka poszukująca w tłoku swego dziecka wykrzykiwała jego imię. Zapłakane sieroty dreptały gęsiego w - niegdyś zapewne białych - bezrękawnikach, starając się nadążyć za torującymi im drogę zakonnicami. Z kościelnej kruchty wybiegł ksiądz. Na jednym ramieniu trzymał masywny srebrny krzyż, a na drugim piętrzyły mu się szaty liturgiczne. „Niedługo Wielkanoc” - przypomniał sobie porucznik. - Rozpychać się kolbami! - zawołał sierżant Harper, zachęcając strzelców, by wywalczyli sobie przejście przez gęsty tłum, blokujący wąskie, łukowate przejście. Załadowany meblami wóz przewrócił się. Posypały się przeróżne sprzęty. Sharpe polecił swym ludziom, by odblokowali zatarasowaną drogę. Szpinet, a może klawesyn, z jękiem upadł na bruk. Pod stopami uciekinierów delikatny, intarsjowany instrument zmienił się w drzazgi. Klin napierających kolbami strzelców starał się ułatwić gromadzie sierot dostanie się w pobliże mostu. Z podciętej piramidy wiklinowych koszy wyślizgnęły się węgorze, umykające wężowymi ruchami spod ludzkich stóp. Francuscy działonowi, odprzodkowawszy działa, ustawili je w górnym mieście i teraz odpowiedzieli ogniem na ostrzał portugalskiej baterii. Hagman podniósł alarm, gdy z bocznej alejki wyłoniła się trójka żołnierzy w błękitnych płaszczach. Tuzin karabinowych luf skierowało się we wskazaną przez sierżanta stronę, nim Sharpe zdążył wrzasnąć, by opuścili broń. - To Portugalczycy! - zagrzmiał, rozpoznając czaka z wysokim frontem. - Zabezpieczyć kurki - rozkazał, by żaden ze strzelców nie posłał przypadkowej kuli w tłoczących się zbiegów. Pijana kobieta wytoczyła się z drzwi tawerny i rzuciła się w ramiona jednego z portugalskich wojaków. Porucznik odwrócił się, słysząc protesty uwalniającego się z objęć

nadgorliwej niewiasty mężczyzny, co pozwoliło mu zauważyć dwóch wymykających się chyłkiem do knajpy strzelców, Williamsona i Taranta. „Znów ten przeklęty Williamson” zaklął w myślach Sharpe. Poleciwszy Harperowi, by parł naprzód, sam popędził w ślad za dezerterami. Tarrant próbował stawiać opór, lecz nie był wystarczająco szybki. Porucznik wbił mu pięść w żołądek i huknął głową bezczelnego zbiega o tępą łepetynę Williamsona, którego uderzył jeszcze w gardło. Wymierzył siarczysty policzek Tarrantowi i wypchnął obu żołnierzy na ulicę. Kopniakami zagonił niesfornych gamoni na powrót do oddziału, zbyt wściekły, by ich łajać. Za wąską bramą był jeszcze większy tłok. Załogi kilkudziesięciu brytyjskich jednostek handlowych, którym wiatr uparcie wiejący od zachodu uniemożliwił opuszczenie portu, dołączyły do przerażonych mieszczan. Żeglarze, którzy czekali do ostatniej chwili, modląc się o sprzyjający powiew, teraz opuszczali statki. Niektórym udało się dostać do spuszczonych na rzekę szalup. Pozostali skazani byli na przedzieranie się przez zatłoczone nabrzeże ku mostowi pontonowemu. - Za mną! - zawołał Sharpe, prowadząc swych ludzi ku arkadom składów portowych, którędy łatwiej było się przecisnąć. Kule armatnie przetaczały się po niebie z głośnym wizgiem. Bateria portugalska kryła się za gęstniejącymi z każdym oddanym wystrzałem kłębami dymu. Czerwone błyski rozświetlały chmurę, z której wylatywały pociski, ciągnące za sobą popielate ślady. Grzmot artylerii raz za razem przetaczał się ku zajętej przez Francuzów, a bombardowanej przez portugalskie kule, północnej krawędzi doliny Douro. Sharpe wskoczył na puste skrzynki po rybach, by ocenić dzielącą ich od mostu odległość i oszacować, jak długo zajmie im przebicie się na jego drugą stronę. Wiedział, że nie pozostało już zbyt wiele czasu. Wśród gromadzących się na nabrzeżu cywili pojawiały się coraz liczniejsze błękitne płaszcze portugalskich żołnierzy, co zapowiadało rychłe nadejście

Francuzów. Porucznik słyszał wyraźnie wtórujący grzmotom artylerii niedaleki dyszkant muszkietów. Ponad głowami Portugalczyków Sharpe dostrzegł powóz pani Savage, dobijający bezpiecznie na południowy brzeg. Wdowa nie próbowała wcisnąć się na zatłoczony most. Przeprawiła się na solidnej, służącej do transportu wina, barce. Podobne jednostki przemierzały szerokość Douro. Ich załogę stanowili uzbrojeni mężczyźni, zabierający jedynie pasażerów, którzy byli w stanie opłacić podróż. Porucznik mógł co prawda wymóc na obsadzie łodzi, by zabrała jego oddział, lecz musiałby najpierw wywalczyć przejście przez zgromadzone na nabrzeżu mrowie kobiet i dzieci. Most wydał mu się dogodniejszą drogą ucieczki. Składało się na niego osiemnaście solidnie zakotwiczonych barek winnych. Grube łańcuchy kotwiczne musiały wytrzymać napór prądu rzecznego z jednej strony i silne przypływy oceanu z drugiej. Zbudowaną na ustawionych w poprzek biegu Douro barkach drogę wypełniał gęsty tłum ogarniętych paniką uciekinierów. Przerażenie ludności Oporto wzrosło jeszcze, gdy do wody wpadły z pluskiem pierwsze francuskie kule armatnie. Sharpe odwrócił wzrok na północ, by pod poszarpaną chmurą dymu ujrzeć na wzgórzu zielone płaszcze wrogiej kawalerii. Znajdujące się niżej uliczki wypełniały się niebieskimi kurtkami francuskiej piechoty. - Boże, zachowaj Irlandię - wydyszał Patrick Harper. Sharpe, wiedząc, że sierżant odwoływał się do tej modlitwy jedynie w momentach największej desperacji, odwrócił się i spojrzał w tym samym kierunku, co sierżant. Porucznik gapił się na most szeroko otwartymi oczyma, wiedząc, że nie ma najmniejszych szans, by tamtędy dostać się na drugi brzeg. W obliczu zaistniałej katastrofy nikt już nie mógł na to liczyć. - Słodki Jezu - wymamrotał Sharpe. - Słodki Jezu. Pośrodku biegu Douro portugalscy inżynierowie skonstruowali zwodzony most,

pozwalający barkom winnym i mniejszym statkom na poruszanie się w górę rzeki. Drewniana konstrukcja łączyła centralną, szeroką lukę między podtrzymującymi drogę pontonami. Przybite do potężnych bali, dębowe podesty podnoszone były za pomocą kabestanów, naciągających przewleczone przez bloki liny. Mechanizm bloczkowy zamocowano na potężnych drewnianych słupach, wzmocnionych stalowymi podpórkami. Cała ta aparatura była niezmiernie ciężka, tak jak i spinający oba brzegi rozlanej szeroko Douro długi most pontonowy. Świadomi związanego z tym zagrożenia konstruktorzy zamieścili tablice ostrzegawcze po obu stronach unoszącej się na wodzie drogi, zalecając, aby bez względu na okoliczności tylko jedna furmanka, powóz czy ciągnący działo zaprzęg znajdowały się na zwodzonym moście. Ewakuacja ogarniętego wojną miasta kazała mieszkańcom zapomnieć o ostrożności i teraz dwa najbliższe środkowi pontony zanurzały się po same burty pod ciężarem zgromadzonych na nich ludzi. Pontony, jak zresztą każda pływająca jednostka, przeciekały. Niestety, załogi obsługujące pompy zęzowe zbiegły. Dostająca się do przeciążonych elementów mostu woda przyśpieszała ich stopniowe pogrążanie się w nurcie Douro, co wkrótce doprowadziło do całkowitego zniknięcia obu masywnych barek pod powierzchnią rwącej rzeki. Wzburzona woda zaczęła się przelewać górą. Znajdujący się w śmiertelnym zagrożeniu ludzie wpadli w histerię, lecz podnoszące się z centrum mostu wrzaski nie powstrzymały naporu uciekinierów z północnego brzegu. Szara woda zalewała środek wciąż obniżającej się drogi. - Jezu - powtarzał bezwiednie Sharpe, widząc jak rzeka porywa swe pierwsze ofiary.Boże, zachowaj Irlandię - wyszeptał powtórnie Harper i przeżegnał się. Środkowe sto stóp pływającego mostu zostało podtopione. Szara woda zmyła wszystkich, którzy jeszcze przed chwilą się tam znajdowali. Tym niemniej tłum znajdujący się po stronie Oporto uparcie napierał, wpychając coraz więcej osób w rwący nurt. Spiętrzona

biała kipiel wyrwała skrzydła zwodzonego mostu wraz z poruszającym je mechanizmem, przekręciła je i porwała w stronę morza. Most na Douro przestał istnieć, lecz tłoczący się na nabrzeżu spanikowani Portugalczycy nadal nie zdawali sobie z tego sprawy. Bezmyślnie parli naprzód, na wypełniony po brzegi, obwisły most, spychając tych z przodu wprost w bielejące wiry. Krzyki tonących mieszały się z wrzawą pragnących umknąć zbliżającym się Francuzom mieszkańców. Wzrastająca panika zmuszała znajdujących się wciąż na brzegu do intensywniejszych wysiłków, by czym prędzej opuścić zagrożone Oporto, w sposób nieunikniony przyczyniając się do coraz większej liczby utonięć. Przywiane wiatrem tumany prochowego dymu zawisły nad wodą, kłębiąc się nad wyrwą w uszkodzonym moście, skąd rzeczny prąd porywał wciąż nowe, rozpaczliwie wymachujące ramionami, bezradne ofiary. Mewy krążyły nad miejscem tragedii, wydając skrzekliwe piski. Portugalskie oddziały starały się odeprzeć zdobywających kolejne ulice Francuzów, lecz ich wysiłki zostały prędko udaremnione. Najeźdźcy dysponowali miażdżącą przewagą liczebną i korzystniejszą pozycją na wzgórzach, zza których wylewały się coraz to nowe oddziały niebieskich kurtek. Larum rozpaczy stłoczonych na moście mieszkańców Oporto przywodziło na myśl dzień Sądu Ostatecznego. Kakofonii wrzasków towarzyszył nieustanny, wypełniający dolinę grzmot ostrzału artyleryjskiego, dobiegający zewsząd trzask muszkietów i stukot podków, a wszystko to było zwielokrotnione przez echo, odbijające się od ścian wysokich budynków. Kilka pobliskich domów, trafionych pociskami, stanęło w ogniu. - Biedne maluchy - rzucił Harper. - Niech Bóg ma je w swej opiece. - Sieroty w ziemistych fartuchach podzieliły los wielu pochłoniętych przez rzekę Portugalczyków. - Do cholery, trzeba znaleźć jakąś łódź. Niestety, załogi barek przewożących zbiegów do Vila Nova de Gaia, obawiając się

nadciągających wojsk nieprzyjacielskich, powiosłowały ku południowemu brzegowi i porzuciły dotychczasowe zajęcie, pozostawiając tonących własnemu losowi. Nad pofalowaną, szarą powierzchnią widoczny był rząd szybko unoszonych z prądem, drobnych, dziecięcych główek. Sharpe nie wiedział, jak mógłby im pomóc. Nie mógł nawet przedostać się w pobliże mostu. Wrzeszczał na Portugalczyków, by przestali cisnąć się ku pontonom, lecz nierozumiejący po angielsku, ogarnięty paniką tłum nie zważał na rozkrzyczanego porucznika. Kule z muszkietu, na podobieństwo wielkich kropel deszczu, wzbiły miniaturowe fontanny na powierzchni Douro. Francuski ostrzał przetrzebił uwięzionych na moście Portugalczyków. - Do diabła, przecież trzeba coś zrobić! - rozjuszył się Harper. - Nie pozostaje nam nic innego, jak wziąć nogi za pas - odparł szorstko Sharpe. Po tych słowach odwrócił się od umierających na moście i poprowadził strzelców na wschód, wzdłuż nabrzeża. Tą samą drogą umykali liczni mieszkańcy Oporto, mając nadzieję, że Francuzi nie zdążyli jeszcze opanować przedmieść. Trzask muszkietów po ich lewej ręce dobiegał z każdej bocznej uliczki. Działa portugalskiej baterii mierzyły teraz niżej, w opanowane przez wroga ulice. Dudnieniu armat towarzyszył łoskot kruszonych murów i zawalających się dachów trafionych kulami budynków. Sharpe zatrzymał się na końcu nabrzeża, by upewnić się, że nikt z jego ludzi nie został w tyle. Rzuciwszy spojrzenie na przerwany most, ujrzał mrożącą krew w żyłach scenę. Napierający z północy tłum zepchnął do wody tak wielu ludzi, że ci, ścieśnieni, całkowicie wypełniali lukę między pontonami. Spieniona Douro przelewała się przez tę żywą zaporę. Portugalski żołnierz w niebieskim płaszczu uznał, że należy wykorzystać tę okoliczność i przebiegł po głowach tonących. Inni poszli za jego przykładem, depcząc po ciałach walczących z nurtem. Sharpe znajdował się w zbytnim oddaleniu od mostu, by słyszeć

towarzyszące pandemonium wrzaski. - Jak to się mogło stać? - zapytał wstrząśnięty Dodd, największy milczek w oddziale. - Bóg spojrzał w inną stronę - zawyrokował porucznik i zwrócił się do Harpera. Jesteśmy w komplecie? - Wszyscy obecni, sir - zameldował sierżant. Rosły Ulsterczyk miał łzy w oczach. Biedne maluchy - powtarzał półgłosem. - Nic nie mogliśmy poradzić - stwierdził krótko Sharpe i chociaż mówił prawdę, w niczym nie poprawiło to jego samopoczucia. - Williamson i Tarrant na czoło - polecił Harperowi. - Znowu? - Tak. Znowu. - odrzekł Sharpe, dziwiąc się bezdennej głupocie żołnierzy, którzy woleli sobie golnąć, niż wymknąć się z miasta, nawet jeśli ta drobna przyjemność miałaby z nich uczynić francuskich jeńców. - A teraz naprzód! - Porucznik biegł za uciekającymi wzdłuż rzeki cywilami, którzy dotarłszy do miejsca, gdzie drogę zagradzały stare mury miejskie, skręcili w boczną alejkę. Mury wzniesiono w zamierzchłych czasach, gdy mężczyźni walczyli przyodziani w zbroje, mierząc do siebie z kusz. Porośnięte mchem kamienie ustąpiłyby po kilku minutach ostrzału nowoczesnej artylerii. Najpewniej świadomi tego faktu mieszkańcy Oporto wybili szerokie przejścia w dawnych umocnieniach. Sharpe poprowadził ludzi przez jedną z takich wyrw i przebiegłszy rów, gdzie niegdyś zapewne znajdowała się fosa, pośpieszył w kierunku szerszych ulic nowego miasta. - Żaby! - wrzasnął Harper. - Sir, tam, na wzgórzu! Porucznik ujrzał zbliżający się z lewej oddział francuskiej kawalerii, najwyraźniej zamierzający odciąć uciekinierom odwrót. Co najmniej pół setki dragonów w zielonych płaszczach, uzbrojonych w krótkie kawaleryjskie karabiny i proste szable. Na głowach mieli

mosiężne hełmy, które zostały obciągnięte tkaniną, aby nie odbijały słonecznego blasku. - Nie zwalniać biegu! - zakomenderował Sharpe. Dragoni, nie dostrzegłszy grupki strzelców, pocwałowali na rozległe wzgórze, na którego szczycie wznosił się duży, biały budynek o płaskim dachu, szkoła albo szpital. Szlak, jaki obrała francuska kawaleria, okrążał wzniesienie od północy. Węższa, odbijająca na południe ulica biegła podnóżem stoku, wzdłuż brzegu Douro. Sharpe skierował się w prawo, mając nadzieję uniknąć konfrontacji z dragonami. Ci jednak spostrzegli jego oddział, zawrócili i przecięli grzbiet pagórka z zamiarem zatrzymania rejterujących Anglików. Sharpe, spojrzawszy przez ramię, dostrzegł podążającą śladem kawalerii piechotę. „Niech ich szlag!” - przeklął w duchu. Na domiar złego niebieskie kurtki pokazały się także na jego tyłach, wysypując się z luki w starych murach. Strzelcy mieli szansę umknąć piechocie, lecz kawaleria wroga wysforowała się już na tyle, że pierwsi dragoni, zsiadłszy z koni, poczęli naprędce formować barykadę, blokując Sharpe’owi odwrót. Niektórzy mieszańcy Oporto w popłochu biegli ku znajdującemu się powyżej białemu gmachowi. Pozostali, zrezygnowani, kierowali się na powrót ku swym domostwom. Tymczasem na wzgórzach, na przeciwległych stokach doliny, rozgrywało się starcie artyleryjskie. Francuskie działa odpowiadały na bombardowanie potężnej portugalskiej baterii, ostrzeliwującej zajęte przez wroga Oporto. Tam, gdzie przelatujące nad rzeką kule trafiały w piece, paleniska czy kuźnie, biły w niebo słupy smolistego dymu, mieszając się z wypluwanymi przez armaty popielatymi tumanami. Pod tym kłębiastym sklepieniem, w dolinie tonących dzieci, Richard Sharpe znalazł się w potrzasku. * Podpułkownikowi Jamesowi Christopherowi w istocie nie przysługiwał ani stopień oficerski, ani żadna inna wojskowa szarża, jeśli nie liczyć dawno uzyskanego tytułu kapitana

Lincolnshire Fencibles 4. Ochrzczony trojgiem imion James Augustus Meredith, nazywany był przez szkolnych kolegów Jam. Jego ojciec był lekarzem w niewielkiej osadzie, Saxilby, kilka mil na zachód od miasteczka Lincoln, o czym Christopher starał się usilnie zapomnieć. Wolał powoływać się na dalekie pokrewieństwo matki z hrabią Rochford. To właśnie dzięki wpływom para wyedukowany w Cambridge James trafił do Foreign Office, gdzie zdolność swobodnego porozumiewania się kilkoma językami, niewymuszona ogłada i lotny umysł zapewniły mu szybką karierę. Już w bardzo młodym wieku powierzono mu odpowiedzialne stanowiska i przedstawiono wpływowym mężom stanu. Młodemu, prężnemu dżentelmenowi, na którego zdaniu można było polegać, przepowiadano dalsze sukcesy. Dla zdobycia tak pochlebnej opinii najczęściej wystarczało, by Christopher skwapliwie zgadzał się z przełożonymi. Niemniej jednak zwierzchnictwo, kierując się panującym w kręgach ministerialnych przekonaniem o niepoślednich zdolnościach pociotka hrabiego Rochford, wyznaczyło mu misję na kontynencie - równie samotną, co sekretną. James Christopher miał za zadanie służyć rządowi Zjednoczonego Królestwa radą. Zlecono mu przeprowadzenie rozpoznania, na podstawie którego zapadnie decyzja o utrzymywaniu wojsk brytyjskich w Portugalii. Ostateczna decyzja, ma się rozumieć, nie leżała w gestii Jamesa Christophera, który był co prawda dobrze zapowiadającym się dyplomatą, lecz działał jedynie w charakterze doradczym. Werdykt miał zostać wydany przez premiera. Tym niemniej wiele zależało od osądu Christophera w tej istotnej i wielce kontrowersyjnej kwestii. Żołnierze, rzecz jasna, opowiadali się za wojną, która przynosiła im awanse. Sekretarz Foreign Office także głosował na rzecz udziału Zjednoczonego Królestwa w walkach w Portugalii. Miał po temu doskonały powód - szczerze nienawidził Francuzów. Wielu z rządzących poddawało w wątpliwość celowość takiej interwencji i to oni właśnie wydelegowali Jamesa Christophera, by wybadał

panujące w Portugalii nastroje. Wigowie, w opozycji do panującej administracji, byli zdania, że interwencja zbrojna przyniesie kolejne fiasko, podobne temu, jakie doprowadziło do wycofania się wojsk brytyjskich z Półwyspu Iberyjskiego, spod La Corunii. Korzystniej, jak 4 Fencibles - jednostki ochotnicze, stworzone dla celów obrony Zjednoczonego Królestwa przed inwazją w czasach wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1775-1783) (przyp. tłum.). twierdzili, byłoby zaakceptować istniejący stan rzeczy i zawrzeć przymierze z Francją. Stronnictwo opozycyjne miało wystarczające wpływy w sferach rządowych, by wydelegować swojego człowieka do Portugalii. Armia, której nie wyjawiono natury posłannictwa Christophera, zgodziła się mianować go podpułkownikiem i oficjalnym doradcą generała Cradocka. Charles miał w ten sposób możność posługiwania się gońcami armii, by przesyłać wojskowe meldunki do generalskiego sztabu, a depesze zwiadowcze do ambasady Zjednoczonego Królestwa w Portugalii. Ambasador, nie otwierając zalakowanych kopert, słał je do Londynu. Premier potrzebował raportów z linii frontu, a James Christopher miał za zadanie zdawać sprawę ze wszystkiego, co mogłoby pomóc szefowi rządu w podejmowaniu właściwych decyzji. Jednak ostatnimi czasy tajny agent rządowy, zamiast zbierać informacje z frontu, zajmował się zmianą jego oblicza. Christopher przejrzał na wskroś kłębiącą się nad Półwyspem Iberyjskim wojenną zawieruchę. Można by rzec, że pod zasnutym dymem prochowym niebem dostrzegł przezierający przez chmury jasny promień. Sytuacja polityczna Portugalii nie zaprzątała opuszczającego Oporto pułkownika. Od podążającego za nim pościgu dzieliło go raptem kilkaset jardów, a więc znajdował się w zasięgu nieprzyjacielskiego ostrzału. Kilka kul z muszkietów zagwizdało w pobliżu. Christopher i jego służący dosiadali rączych irlandzkich koni i nie musieli obawiać się opieszałej pogoni, którą wkrótce zgubili. Mijali kolejne wzgórza, galopując wzdłuż terasy porośniętej winną latoroślą. Następnie wspięli się na porośnięte sosnami i dębami zbocze.

W lesie zatrzymali się, by dać odpocząć zdyszanym zwierzętom. Christopher ogarnął wzrokiem falujący krajobraz. Słońce wysuszyło wilgotne po nocnym deszczu drogi. Na północnym zachodzie horyzont zasnuwała mętna kurzawa, wskazująca powolny postęp taboru armii francuskiej, zdążającej ku świeżo zdobytemu przez wojska Soulta Oporto. Nad miastem, skrytym za otaczającymi je wzgórzami, unosił się czarny tuman dymu z gorejących tam pożarów, podsycany przez ogień niemilknących baterii, których ciągłe, przytłumione dudnienie podobne było do grzmotów dalekiej burzy. Ani śladu francuskiego pościgu. W dolinie kilkunastu chłopów pogłębiało rowy melioracyjne, całkowicie ignorując wędrujących drogą na wschód uciekinierów, jakby wojna była zmartwieniem miastowych, a ich w ogóle nie dotyczyła. Christopher upewnił się, że wśród zbiegów nie ma zielonych kurtek brytyjskich strzelców. Nie spodziewał się, by Sharpe i jego oddział zdołali wydostać się z miasta. Jeśli nie zginęli, zapewne dostali się do niewoli. Hogan wykazał się wyjątkowym brakiem wyobraźni, przydzielając mu pieszą eskortę. Czyżby bystry Irlandczyk żywił względem Christophera jakieś podejrzenia? Skąd jednak kapitan miałby cokolwiek wiedzieć o jego planach? Pułkownik prędko zapomniał o tych pytaniach, doszedłszy do wniosku, że Hogan nie miał o niczym pojęcia, a jedynie starał się służyć pomocą. * - Francuzi pokazali, co potrafią - zwrócił się do ordynansa, młodego mężczyzny o wysokim czole i szczerym obliczu. - Diabeł dobierze im się w końcu do tyłków, senhor - odrzekł, nie kryjąc kipiącego w nim gniewu, Portugalczyk. - Zdarza się, że ludzie muszą wyręczać szatańskich sługusów - odparł sentencjonalnie Christopher. Wyciągnął z kieszeni lunetę i skierował ją na zachód. - W nadchodzących dniach

- dodał, nie przestając przeglądać horyzontu - ujrzysz rzeczy, które z pewnością cię zaskoczą. - Skoro pan tak mówi, senhor - odpowiedział sługa. - Czy nie napisano: „O Horacy, więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom”5? - Skoro pan tak mówi, senhor - rzekł raz jeszcze ordynans, zastanawiając się, dlaczego angielski oficer nazywa go Horacym, skoro wiedział, że na imię mu Luis, lecz uznał, że lepiej nie pytać. Luis był lizbońskim cyrulikiem. Zdarzało mu się przycinać włosy mężczyznom z ambasady brytyjskiej, wśród których znalazł się taki, który polecił Christopherowi jego skromną osobę jako godnego zaufania służącego. Pułkownik sowicie opłacał usługi Portugalczyka - w złocie i to na dodatek angielskim. Anglicy wydawali się Luisowi cokolwiek szurnięci i nie potrafili wymawiać miejscowych nazw, lecz bili najporządniejsze monety na świecie. Dlatego pułkownik Christopher mógł wołać na Luisa, jak mu się żywnie podobało, póki regularnie wręczał mu grube gwinee z wybitym na rewersie wizerunkiem walczącego ze smokiem świętego Jerzego. Christopher chciał się upewnić, że Francuzi nie depczą mu po piętach. Jego marnej jakości luneta miała porysowaną soczewkę, więc widział niewiele więcej niż gołym okiem. Obiecywał sobie od dawna, że kupi nową, lecz nigdy nie mógł znaleźć na to czasu. Złożył ją, wsunął w przegródkę przy siodle, wyciągnął z kieszeni munduru świeżą wykałaczkę i zaczął ją pogryzać. - Naprzód! - warknął na Luisa i pokłusował na szczyt lesistego wzgórza, następnie w dół jego północnego skłonu, wprost na pokaźną wiejską chałupę. Pułkownik najwyraźniej znał drogę, gdyż prowadził pewnie, a zbliżając się do bramy zagrody, nie okazał zaniepokojenia.

5 Cytat z Hamleta Williama Szekspira w tłumaczeniu Józefa Paszkowskiego (przyp. red. pol.). - Stajnie są tam - wskazał ordynansowi. - Niebieskie drzwi służebne prowadzą do kuchni. Gospodarz spodziewa się naszego przyjazdu. Zostaniemy tu na noc. - A nie w Vila Real de Zedes, senhor? - zdumiał się szczerze Luis. - Słyszałem jak mówił pan, że będzie szukać panny Savage. - Twój angielski aż zanadto się poprawił, jeśli pozwala ci podsłuchiwać - skarcił sługę Christopher. - Jutro, Luis, jutro podejmiemy poszukiwania zaginionej panny. - Pułkownik zeskoczył na ziemię i rzucił wodze służącemu. - Pozwól koniom ochłonąć, rozsiodłaj je, znajdź jakiś posiłek i przynieś do mojego pokoju. Miejscowa służba powie ci, gdzie mnie znaleźć. Luis zrobił kilka rund dookoła podwórza, wiodąc dwa irlandzkie ogiery, nim poprowadził je do stajni, napoił i dał obroku. Następnie udał się do pomieszczeń kuchennych. Kuchta i dwie służące nie okazały zdziwienia na widok przybysza. Ordynans Christophera przywykł już do tego, że przybywał do jakiegoś położonego na bezludziu miejsca, gdzie znano jego pana, lecz progi tego domu przekraczał po raz pierwszy. Luis wolałby, żeby pułkownik, tak jak większość Brytyjczyków, wycofał się na południe od Douro. Pocieszał się myślą, że gospodarstwo znajdowało się na uboczu, co mogło je uchronić przed zakusami Francuzów. Służebni powiedzieli mu, że dom i otaczające go ziemie należą do lizbońskiego kupca, który przykazał im, by zrobili wszystko, co w ich mocy, by spełnić każde życzenie pułkownika Christophera. - Czy pułkownik już tu wcześniej bywał? - zainteresował się Luis. Kucharka wydała z siebie piskliwy chichot. - Przyjeżdżał tu ze swoją damą. Luis zrozumiał, dlaczego nigdy wcześniej razem z oficerem nie odwiedził wiejskiej

posiadłości. Zastanawiał się, kim była towarzyszka jego pana. - Pułkownik chciałby coś zjeść - powiedział. - Co to za kobieta? - Piękna wdowa - wyjaśniła kobiecina i westchnęła. - Będzie już z miesiąc, jak jej nie widzieliśmy. Szkoda. Powinien był się jej oświadczyć. - Na piecu stał garnek zupy z ciecierzycy. Kucharka nalała zawiesistą, parującą potrawę do miski. Ucięła parę plastrów zimnej baraniny. Postawiła talerze na tacy, a obok butelkę czerwonego wina i niewielki bochenek świeżo upieczonego chleba. - Powiedz pułkownikowi, że na popołudnie szykuję posiłek dla jego gościa. - Gościa? - zdumiał się Luis. - Prosił o obiad dla jednej osoby. Pędź już. Nie stój tak, bo zupa wystygnie. Schodami na górę i w prawo. Luis przeszedł przez wykwintny hall ku eleganckim stopniom wiodącym na pierwsze piętro, podziwiając wiszące na ścianach stare obrazy. Drzwi do pokoju pana były uchylone. Christopher, słysząc zbliżające się kroki, zawołał na sługę, by wszedł bez pukania. - Postaw tacę pod oknem - polecił. Pułkownik był całkowicie odmieniony. Zamiast czarnych bryczesów, wysokich butów i czerwonej, oficerskiej kurtki z długimi, przypominającymi jaskółczy ogon połami, miał na sobie ciasno przylegające do ciała błękitne spodnie, wzmocnione skórą w miejscach, gdzie materiał miał kontakt z siodłem. Obcisłe nogawki były na całej długości ściągane sznurówką biegnącą wzdłuż lampasów. Kurtka Christophera była tej samej barwy, co szamerowane srebrem spodnie. Błyszcząca lamówka zdobiła także wysoką czerwoną stójkę kołnierza. Przez lewe ramię Charlesa przerzucona była krótka, obszyta grubym futrem pelisa. Na stole leżała kawaleryjska szabla i czarny bikorn z krótką srebrną kokardą, przypiętą do nakrycia głowy błyszczącą odznaką.

Lakierowana, trójbarwna ozdoba podzielona była na trzy pasy: niebieski, biały i czerwony, barwy Francji6. - A nie mówiłem, że będziesz zaskoczony - przypomniał słudze Christopher, widząc rozdziawione usta wpatrującego się w niego niedowierzającym wzrokiem Portugalczyka. Odnalazłszy głos, Luis wykrztusił: - Pan jest... - i nie śmiał dokończyć. - Angielskim oficerem - wyręczył go pułkownik - o czym sam wiesz najlepiej, tyle że mam na sobie mundur francuskiego huzara. No proszę! Zupa z ciecierzycy. Wyborna potrawa. Chłopskie jadło, ale wyjątkowo smakowite - co rzekłszy, Christopher zbliżył się do stołu i krzywiąc się, usiadł ostrożnie, przeklinając w myślach krępujące ruchy, obcisłe bryczesy. - Dziś po południu zawita do nas na obiad gość. - Mówiono mi o tym w kuchni - odparł sztywno Luis. - Będziesz usługiwał podczas posiłku, nie zważając na to, że zaproszony przeze mnie dżentelmen jest francuskim oficerem. - Francuz?! - Luis wymówił to słowo z nieskrywanym wstrętem. - Zgadza się - potwierdził Christopher. - Przybędzie w towarzystwie, najprawdopodobniej dość licznym. Nasz gość nie życzyłby sobie, by jego ludzie po powrocie do swoich opowiadali, że spotkał się z angielskim oficerem. Stąd ten kamuflaż. - Pułkownik szerokim gestem wskazał swój niecodzienny ubiór i uśmiechając się do Luisa, dodał: - Wojna jest jak szachy. Dwóch przeciwników. Jeśli jeden z nich wygrywa, drugi musi przegrać. 6 Znane jako Tricolore (przyp. tłum.). - Francja nie może zwyciężyć - zaprotestował żywo Portugalczyk. - Na szachownicy są białe i czarne piony - ciągnął pułkownik, nie zważając na patriotyczne uniesienie służącego. - Obie strony pojedynku przestrzegają zasad. Powstaje

pytanie, Luisie, kto ustala te zasady? Tu właśnie kryje się cała władza. Gracze nie mają za wiele do powiedzenia, nie wspominając nawet o pionkach. To osoba, która ustala prawidła gry, jest wszechmocna. - Francja nie może zwyciężyć - powtórzył z uporem sługa. - Jestem dobrym Portugalczykiem! Christopher westchnął ciężko. Zdecydował, że by porozumieć się z tępym sługą, należy sprawę uprościć. - Chcesz uwolnić ojczyznę od Francuzów? - Doskonale pan o tym wie, senhor. - To spraw się dobrze dziś po południu. Okaż naszemu gościowi uprzejmość, nie zdradzaj się ze swoimi myślami i we wszystkim zdaj się na mnie. Christopher przejrzał oblicze wojny i miał zamiar ustalić nowe zasady. * Sharpe przyjrzał się wylotowi uliczki, zatarasowanemu przez wyciągnięte przez dragonów na brzeg cztery lekkie łodzie. Nie było sposobu, by obejść ustawioną między dwiema domami barykadę. Budynek po prawej leżał nad samą rzeką, natomiast po lewej stronie znajdował się stromy stok, na którym pojawiały się już pierwsze niebieskie kurtki. Śladem porucznika podążał następny oddział francuskiej piechoty. Jedynym wyjściem był szturm na ustawioną przez dragonów przeszkodę. - Co teraz, sir? - zapytał Harper. Sharpe zaklął. - Aż tak źle, co? - Sierżant zdjął z ramienia karabin. - Moglibyśmy ustrzelić paru z tych kryjących się za łodziami żołnierzy. - To prawda - zgodził się porucznik, wiedząc, że w ten sposób niewiele by zyskali prócz

rozwścieczenia Francuzów. Sharpe był pewien, że doborowi strzelcy byliby w stanie pokonać dragonów i ich prowizoryczną barykadę, lecz nie miał wątpliwości, że w tym starciu połowa jego ludzi postradałaby życie. Ci, którzy wyszliby z potyczki zwycięsko, musieliby ponadto uciec mściwej kawalerii. Mogli podjąć walkę, a nawet ją wygrać, lecz nie zanosiło się na to, by mieli szansę cieszyć się zwycięstwem. Przemknęło mu przez myśl, że pozostała im tylko jedna możliwość, lecz nie chciał nawet do siebie dopuścić podobnej ewentualności. Porucznik nigdy jeszcze nie złożył broni. Sam pomysł wydawał mu się wstrętnym. - Bagnet na broń! - zakomenderował. Strzelcy wyglądali na zdziwionych, lecz bez szemrania wykonali rozkaz. Wyciągnęli ostrza z pochew i nałożyli je na lufy karabinów. Sharpe dobył długą na jard, ciężką kawaleryjską szablę. - W porządku, chłopcy. Uformować cztery kolumny! - Sir? - zapytał niepewny zamiarów porucznika Harper. - Dobrze słyszeliście, sierżancie! Cztery kolumny! Ale już! Harper, pokrzykując, uformował szyk. Podążająca ich śladem francuska piechota znajdowała się sto jardów za nimi, o wiele za daleko, by skutecznie razić z muszkietów. Pomimo to jakiś Francuz próbował szczęścia. Posłana przez niego kula uderzyła w bieloną ścianę stojącego obok domu. Dźwięk strzału najwyraźniej zirytował Sharpe’a. - Z życiem! - zawołał porucznik. - Do ataku! Strzelcy ruszyli truchtem w kierunku oddalonej o dwieście kroków prowizorycznej barykady. Po sinej rzece z wolna przesuwały się wiry. Na prawo rozciągało się pole, na którym gdzieniegdzie stały przypominające sfatygowane kapelusze czarownic pozostałości zeszłorocznych snopków. Przywiązana do palika krowa z jednym rogiem odprowadziła

brytyjski oddział beznamiętnym wzrokiem. Na polu rozsiadły się grupki zdesperowanych, obawiających się konfrontacji z dragonami cywilów, pokornie oczekujących swego losu. - Sir? - Harperowi udało się dognać Sharpe’a, który biegł o dobre kilkanaście jardów przed oddziałem. - Tak, sierżancie? Harper zawsze słyszał to „sierżancie” kiedy sprawy miały się naprawdę fatalnie. Wtedy oficer nie zwracał się do niego „Patrick” czy „Pat”. - Co robimy, sir? - Atakujemy barykadę, sierżancie. - Żaby wyprują nam flaki, że pozwolę sobie tak to ująć, sir. Bękarty zrobią z nas sito. - Wiem o tym - odparł Sharpe - i ty o tym wiesz. Ale czy oni są o tym przekonani? Harper rzucił okiem na dragonów, opierających na stępkach odwróconych łodzi kawaleryjskie karabinki, które podobnie jak francuskie muszkiety - w odróżnieniu od brytyjskich karabinów - były gładkolufowe, przez co o wiele mniej celne. Dlatego oczekujący na nich żołnierze wstrzymywali się z salwą do ostatniej chwili. Wszystko wskazywało na to, że Anglicy mogą się spodziewać gęstego ognia, gdyż coraz większa liczba mężczyzn w zielonych płaszczach ustawiała się w szeregu za barykadą, przygotowując się do strzału. - Zdaje się, że nie mają co do tego wątpliwości, sir - zauważył Harper. Sharpe w duchu przyznał rację sierżantowi, lecz nie miał zamiaru dzielić się z nim tym spostrzeżeniem. Rozkazał żołnierzom nałożyć bagnety, ponieważ szarżujący oddział z błyszczącymi na karabinach ostrzami zazwyczaj wzbudzał więcej przerażenia, lecz dragoni zdawali się nie przejmować tą groźbą. Ścieśniali szyk, by jak najwięcej karabinków mogło dołączyć do pierwszej salwy. Porucznik wiedział, że przyjdzie mu się poddać, ale nie miał zamiaru rzucać broni bez jednego strzału. Przyśpieszył biegu, mając nadzieję, że któryś z

dragonów wystrzeli przedwcześnie. Wtedy Sharpe zamierzał zatrzymać się i rzucić szablę, ratując życie swoim podkomendnym. Była to bolesna decyzja, lecz nie widział innego wyjścia, chyba że Bóg sprawiłby jakiś cud. - Sir? - Harper starał się dotrzymać porucznikowi tempa. - Oni pana zabiją! - Cofnąć się, sierżancie - huknął Sharpe. - To rozkaz! Chciał, by dragoni strzelali do niego, nie do jego ludzi. - Do cholery, oni pana rozszarpią! - nie dawał za wygraną Harper. - Może przestraszą się i uciekną - wykrzyknął przez ramię Sharpe. - Boże, zachowaj Irlandię - wrzasnął sierżant. - Dlaczego mieliby to zrobić? - Ponieważ Bóg nosi zieloną kurtkę - odkrzyknął Sharpe - oczywiście. W tym właśnie momencie Francuzi odstąpili od barykady i rzucili się do odwrotu. Rozdział drugi Sharpe miał niesamowity fart. Niekoniecznie w wielkich, życiowych sprawach - był dzieckiem dziwki z Cat Lane, która zmarła, nie zdążywszy choćby raz utulić swej pociechy; wychowywał się w londyńskim przytułku, którego patroni nie dbali o gnieżdżące się za posępnymi murami dzieci. Miał natomiast szczęście, gdy ważyły się losy bitwy, kiedy sukces zależał od wystrzelenia o jedną kulę więcej. Uśmiech fortuny pozwolił mu znaleźć się w tunelu, gdzie zapędził się ścigany sułtan Tipu. Podobnie szczęsny przypadek urwał głowę pewnemu adiutantowi pod Assaye, dając Sharpe’owi szansę, by stanąć w obronie sir Arthura Wellesleya, kiedy generalskiego konia przebiła włócznia, strącając dowódcę wojsk brytyjskich między wrogów. Wszystko to było czystym przypadkiem, czasami wręcz niepojętym. Mimo to Sharpe nie mógł uwierzyć własnym oczom, widząc jak ustawieni za barykadą dragoni rejterują. Czyżby był już w zaświatach? A może, uderzony w głowę, postradał rozum? Dopiero gdy usłyszał wydobywający się z gardeł własnych strzelców

triumfalny okrzyk, zdał sobie sprawę, że zmysły go nie mylą. Nieprzyjaciel rzeczywiście rzucił się do odwrotu. Sharpe dostał szansę na nieco dłuższe życie, a jego ludziom oszczędzony został haniebny marsz w kajdanach do Francji. Uszu porucznika dobiegł przerywany terkot muszkietów. Sharpe zrozumiał, że dragoni zostali zaatakowani od tyłu. Dym prochowy zasłaniał domy po lewej stronie ulicy. Popielata chmura unosiła się także nad ukwieconymi drzewami owocowymi, porastającymi stok wzgórza, którego wierzchołek był zajęty przez rozległy, bielony budynek o płaskim dachu. Sharpe dotarł do barykady, wskoczył na jedną z łodzi i poczuł, jak but przykleja mu się do świeżo wysmołowanego dna. Odwróceni do niego plecami dragoni związani byli w pojedynku ogniowym z ostrzeliwującymi ich z okien przeciwnikami. Jeden z odzianych w zielone płaszcze żołnierzy, zauważywszy brytyjskiego porucznika, ostrzegł towarzyszy. Z drzwi domu nad rzeką wybiegł oficer. Zeskakujący z barykady Sharpe wbił mu w ramię szablę, przyciskając Francuza do bielonej ściany. Dragon, który pierwszy zauważył Brytyjczyków, nacisnął spust. Sharpe poczuł szarpnięcie, gdy kula trafiła w jego ciężki plecak. Wbił kolano w krocze oficera i z uniesionym ostrzem odwrócił się do żołnierza, który chciał strzelić mu w plecy. Dragon cofał się powoli, poruszając ustami w niemym błaganiu: „Non, non". Sharpe uderzył klingą w głowę przerażonego mężczyzny. Polała się krew. Ogłuszony potężnym ciosem dragon upadł na bruk, trafiając pod buty przeskakujących niską barykadę strzelców. Nawoływali się wzajemnie do rzezi i pozostawali głusi na komendę Harpera, rozkazującego oddać salwę. Tylko kilku Brytyjczyków wystrzeliło. Większość biegła z nastawionymi bagnetami, by przypuścić atak na dragonów, którzy nie mieli zbyt wielkich szans na jego odparcie. Francuzi dopiero co zostali zaskoczeni przez oddziały ukrywające się w jednym z budynków i znajdującym się za nim ogrodzie. Teraz mieli zostać wzięci w kleszcze. Ciasna uliczka

wypełniona była dymem, okrzykami walczących, echem wystrzałów. W powietrzu czuło się zapach krwi. Ludzie Sharpe’a spadli na Francuzów jak grom z jasnego nieba, zaskakując wroga budzącą przerażenie zaciekłością. Dragoni, wyszkoleni do konnej walki na ciężkie szable, nie byli przygotowani na krwawą potyczkę z zahartowanymi w karczemnych bójkach i koszarowych bijatykach strzelcami. Odziani w zielone kurtki Brytyjczycy, w bezpośrednim starciu wykazali się okrutną skutecznością. Ocalali dragoni wycofali się na porośnięty darnią brzeg Douro, gdzie znajdowały się ich konie. Sharpe skrzyknął swoich ludzi, których zamierzał poprowadzić na wschód. - Poniechać ich! - wrzeszczał. - Zostaw! Zostaw! - krzyczał na żołnierzy, jak woła się do teriera, który pastwi się nad martwą już ofiarą podczas organizowanych w Anglii walk ze szczurami. - Odstąpić! Do odwrotu! - Po piętach deptał im oddział francuskiej piechoty, a ulice Oporto pełne były wrogiej kawalerii, dlatego Sharpe chciał przede wszystkim znaleźć się jak najdalej od miasta. - Sierżancie! - Na rozkazy, sir! - odkrzyknął Harper, pędząc w stronę strzelca, który dobijał leżącego Francuza. - Isaiah! Zabieramy się stąd! - Wykończę bękarta, sierżancie, zaraz go wykończę! - odkrzyknął Tounge. - On jest już martwy! Ruszaj się! - Kule z karabinków uderzyły o mur. Zrozpaczona kobieta zawodziła nieprzerwanie w którymś z pobliskich domów. Rejterujący dragon potknął się o wiklinowe pułapki na ryby i upadł na trawę, obok ciała rodaka, barwiącego na czerwono suszące się pranie, które ściągnął ze sznura w przedśmiertnym skurczu. Gataker wymierzył do francuskiego oficera, który dosiadał konia, lecz Harper odciągnął go. - Do odwrotu! Biegiem! - Po lewej ręce Sharpe’a zaroiło się od niebieskich mundurów. Porucznik odwrócił się ku nim z uniesioną szablą, którą zaraz opuścił, widząc, że to Portugalczycy. - To przyjaciele! - zawołał, przestrzegając strzelców. - Uważać na Portugalczyków! - To

tym właśnie mężczyznom w błękitnych płaszczach Sharpe i jego ludzie zawdzięczali wybawienie od sromotnej klęski. Portugalski oddział, przypuściwszy niespodziewany atak na dragonów, dołączył do strzelców w pośpiesznej ucieczce na wschód. - Nie zwalniać! - huknął Harper. Niektórzy ze strzelców, zmęczeni biegiem, przeszli do szybkiego marszu. Grad kul posłanych przez pozostałych przy życiu dragonów na powrót poderwał ich do truchtu. Większość pocisków przeleciała im nad głowami, jeden odbił się rykoszetem pod nogami Sharpe’a i uderzył w rosnącą przy drodze topolę. Tarrant padł z krzykiem, trafiony w biodro. Porucznik chwycił rannego za kołnierz i pędził przed siebie, wlokąc go za sobą. Droga, biegnąca wzdłuż porośniętego drzewami i faszyną brzegu rzeki, skręcała w lewo, prowadząc do lasu położonego zbyt blisko miasta, by stanowić bezpieczne schronienie. Tym niemniej drzewa stanowiły wystarczającą osłonę, by zarządzić krótki postój i przegrupować oddział. - Biegiem do drzew! - wrzasnął Sharpe. - Biegiem do drzew! Tarrant cierpiał, jęczał z bólu, pozostawiając na drodze krwawą smugę. Sharpe zaciągnął go pod osłonę drzew i zostawiwszy na ziemi, zawołał na żołnierzy, by uformowali szereg na granicy lasu. - Policzcie ich, sierżancie - nakazał Harperowi. Portugalska piechota stanęła obok i przeładowała broń. Sharpe zdjął karabin z ramienia i wymierzył w kawalerzystę, zataczającego łuk nad brzegiem rzeki. Koń Francuza stanął dęba i zrzucił jeźdźca. Wielu dragonów, już w siodłach, dobyło długie, proste szable, gotując się do pościgu. Jednakże trzeźwo myślący oficer nakazał im pozostać, gdzie byli, świadom, że szarża na ukrytych za drzewami strzelców, którzy mieli czas załadować karabiny, równała się samobójstwu. Dragoni czekali na wsparcie własnej piechoty. Daniel Hagman wyciągnął nożyce, którymi niedawno ciął włosy porucznika i przeciął

skrwawione bryczesy Tarranta na wysokości biodra. Krew zalała ręce sierżanta. Twarz starszego mężczyzny skrzywił grymas. - Zdaje się, że stracił nogę, sir. - Nie będzie mógł iść? - Już nigdy - odparł Hagman. Tarrant zaklął szpetnie. Ponury mężczyzna z Hertfordshire był jednym z największych warchołów w oddziale, który nie przepuścił okazji, żeby się nikczemnie schlać i wywołać burdę. Trzeźwy, świetnie strzelał i nigdy nie tracił głowy na polu walki. - Wydobrzejesz, Ned - pocieszył go Hagman. - To nie jest śmiertelny postrzał. - Ponieś mnie - Tarrant błagał najlepszego kumpla, Williamsona. - Nie zbliżaj się do niego! - warknął Sharpe. - Weź jego karabin, amunicję i szablę. - Nie możemy go tu tak po prostu zostawić - zaprotestował wzburzony Williamson, stając na drodze Hagmanowi i uniemożliwiając mu odpięcie Tarrantowi ładownicy. Sharpe schwycił niepokornego żołnierza za ramię i odciągnął go. - Mówiłem, byś go zostawił! - Chociaż nie była to łatwa decyzja, porucznik nie mógł sobie pozwolić na spowolnienie oddziału przez rannego. Wiedział, że Francuzi opatrzą Tarranta lepiej, niż mógłby to uczynić którykolwiek ze strzelców. Postrzelony pójdzie do francuskiego szpitala polowego, gdzie zajmą się nim doktorzy. Jeśli w ranę Tarranta nie wda się gangrena, będzie żył i zostanie wymieniony na francuskiego jeńca. Kaleka zostanie odstawiony do ojczyzny, gdzie najpewniej wyląduje w parafialnym przytułku. Sharpe rozejrzał się, szukając wzrokiem Harpera. Kule z francuskich karabinków śmigały wśród gałęzi, szarpiąc liście, których strzępy wirowały w przedzierających się przez korony drzew smugach światła. - Kogoś brakuje? - Porucznik spytał Harpera.

- Nie, sir. Co z Tarrantem? - Kula w biodrze - odrzekł Sharpe. - Będzie musiał tu zostać. - Niewielka strata - stwierdził Harper. Zanim Sharpe uczynił Irlandczyka sierżantem, ten kumplował się z grupą wichrzycieli, której prowodyrem był właśnie Tarrant. Teraz sierżant gnębił mąciwodę. „Nie do wiary - pomyślał porucznik - jak bardzo trzy paski mogą zmienić człowieka”. Sharpe przeładował broń. Przykląkł za pniem wawrzynu, odbezpieczył kurek i spojrzał ku rzece. Większość dragonów dosiadała już wierzchowców. Jedynie garstka pozostała spieszona, bezskutecznie strzelając z karabinków ze zbyt dużej odległości. Sharpe wiedział, że za parę minut do dragonów dołączy setka piechoty. Należało szybko podać tyły. - Senhor. - Bardzo młody portugalski oficer stanął u boku Sharpe’a i ukłonił się elegancko. - Później! - burknął obcesowo Sharpe. Nie miał czasu na ceregiele. - Dan! - zawołał, przechodząc obok Portugalczyka. - Mamy ekwipunek Tarranta? - Tutaj, sir. - Hagman trzymał na ramionach dwa karabiny, a do pasa miał przytroczone dwie ładownice. Sharpe nie zamierzał wyposażać Francuzów w karabin Bakera. I tak sprawiali dość kłopotów, po cóż było dawać im do ręki najlepszą broń strzelecką, jaką kiedykolwiek stworzono? - Za mną! - rozkazał Sharpe, kierując się na północ, jak najdalej od brzegu Douro. Porucznik celowo unikał głównej drogi, biegnącej wzdłuż rzeki. Nad wodą zazwyczaj ciągnęły się pastwiska, gdzie jego oddział mógł stać się łatwym łupem dla kawalerii nieprzyjaciela. Wąska ścieżka, meandrująca wśród drzew, stanowiła o wiele bezpieczniejszą drogę odwrotu. W miarę jak teren wznosił się, inne gatunki drzew ustąpiły przysadzistym dębom, które sadzono w dolinie Douro, ponieważ ich gruba kora dostarczała materiału na korki do win z Oporto. Sharpe narzucił mordercze tempo, zatrzymując się dopiero po pół

godzinie, na skraju dębiny. Ze wzgórza, na którym się znajdowali, roztaczał się widok na poprzecinaną zielonymi szpalerami winorośli rozległą dolinę. W oddali, na zachodzie, majaczyły zabudowania Oporto, nad którymi wzbijały się przewiewane na wschód kłęby dymu. Żołnierze mogli wreszcie odpocząć. Sharpe obawiał się pościgu, lecz Francuzi najwidoczniej udali się na poszukiwanie łupów i najpiękniejszych kobiet w mieście, zapominając o garstce uciekających w las nieprzyjaciół. Portugalscy żołnierze maszerowali w ślad za brytyjskimi strzelcami. Ich oficer, który już wcześniej próbował rozmawiać z Sharpe’em, zbliżył się. Był wyjątkowo młody, szczupły i wysoki. Miał na sobie mundur, który wyglądał, jakby dopiero co wyszedł spod igły. Z ramienia młodzieńca zwisał podtrzymujący oficerską szablę sznur ze srebrnym szamerowaniem, a u pasa w olstrze tkwił pistolet tak czysty, że Sharpe podejrzewał, iż nie oddano z niego ani jednego strzału. Portugalczyk miał doskonałą prezencję, jeśli nie liczyć czarnego wąsika, który nadawał mu wygląd młokosa. Coś w jego postawie sugerowało, że miało się do czynienia z dżentelmenem. Ciemne, bystre oczy pełne były głębokiego smutku, co nie zdziwiło porucznika. Młody oficer był świadkiem utraty Oporto na rzecz najeźdźców. Portugalczyk ukłonił się. - Senhor? - Nie mówię po portugalsku - poinformował go Sharpe. - Jestem porucznik Vincente - oficer przedstawił się po angielsku. Jego granatowy, szamerowany mundur zdobiły białe lamówki, srebrne guziki, czerwone mankiety i wysoka stójka kołnierza tej samej barwy. Na głowie oficera tkwiła barretina, czako o podwyższonym froncie, przydające i tak już wysokiemu mężczyźnie dobre sześć cali wzrostu. Na miedzianym naczółku barretiny widniała cyfra 18. Młodzieniec dyszał ciężko. Twarz miał zlaną potem, co nie przeszkadzało mu zachować pełnej kurtuazji. - Proszę przyjąć moje

powinszowania, senhor. - Powinszowania? - nie zrozumiał Sharpe. - Obserwowałem pana, senhor, na drodze przy seminarium. Sądziłem, że będzie pan zmuszony kapitulować, a pan zaatakował. To było... - Vincente zmarszczył brwi i urwał, szukając odpowiednich słów. - To było ogromne męstwo - podjął i, zdjąwszy barretinę, jeszcze raz się ukłonił, wprawiając Sharpe’a w zakłopotanie. - Dlatego poprowadziłem moich ludzi na Francuzów. Pańska postawa domagała się wsparcia. - To nie żadne męstwo - protestował Sharpe - raczej bezdenna głupota. - Wykazał się pan prawdziwym bohaterstwem - obstawał przy swoim Vincente - za które pragniemy wyrazić nasze uznanie. - Portugalczyk sprawiał wrażenie, jakby miał zamiar postąpić krok do tyłu, sprezentować broń i oficjalnie zasalutować. Sharpe uprzedził pompatyczny gest pytaniem o liczebność oddziału portugalskiego. - Mam pod sobą trzydziestu siedmiu żołnierzy, senhor - odparł z powagą młody oficer. - To część 38. Regimentu, jednego z dwóch stacjonujących w Porto pułków. - Portugalczyk nazwał Oporto jego właściwym, miejscowym mianem, po czym objaśnił, jak jego oddział bronił naprędce ustawionych barykad na północnych obrzeżach miasta, by następnie wycofać się w kierunku mostu. Na nabrzeżu panika ogarnęła pułk, doprowadzając do rozproszenia. Vincente poprowadził na wschód trzydziestu siedmiu ludzi, spośród których tylko dziesięciu należało do jego kompanii. - Było nas więcej - przyznał - o wiele więcej, lecz większość rzuciła się do ucieczki. Gdy wydałem rozkaz do ataku, jeden z moich sierżantów nazwał mnie głupcem. Musiałem go zastrzelić, by powstrzymać go przed szerzeniem, jak to będzie po angielsku? Desesperança? Ach tak, desperacji. Potem poprowadziłem ochotników na dragonów, by przyjść wam z odsieczą.

Przez kilka sekund Sharpe wpatrywał się w portugalskiego porucznika. - Co zrobiłeś? - zapytał wreszcie. - Powiodłem szarżę na Francuzów, by pomóc wam w opresji. Jestem jedynym oficerem w mojej kompanii, któż inny miałby podejmować decyzje? Kapitan Rocha został zabity przez kulę armatnią podczas obrony szańca. A pozostali? Nie wiem, co się z nimi stało... - Nie w tym rzecz - przerwał Sharpe. - Wcześniej. Zastrzeliłeś sierżanta? Vincente przytaknął. - Stanę przed sądem, rzecz jasna. Powołam się na konieczność. - Portugalczykowi stanęły w oczach łzy. - Sierżant przekonywał, że jesteście już martwi, a my pokonani. Namawiał żołnierzy, by pozbyli się mundurów i dezerterowali. - Uczyniłeś właściwie - orzekł zdumiony Sharpe. Vincente skłonił się ponownie. - Pan mi schlebia, senhor. - Przestań nazywać mnie „senhor” - powiedział Sharpe - jestem porucznikiem, jak i ty. Vincente, osłupiały, cofnął się o krok. - Jesteś... - Zaczął pytać, lecz powstrzymał się, zdając sobie sprawę, że jego zdumienie było nie na miejscu. Sharpe był od niego starszy o dekadę. Jeśli nadal był porucznikiem, przypuszczalnie nie był zbyt dobrym żołnierzem. W przeciwnym razie zostałby awansowany. - Jednak jestem przekonany, senhor - podjął Vincente - że przewyższa mnie pan doświadczeniem. - Niekoniecznie. - Zostałem mianowany porucznikiem dwa tygodnie temu - rzekł Vincente. Tym razem Sharpe był zdumiony. - Dwa tygodnie?

- Oczywiście, przedtem poddano nas szkoleniu - ciągnął Portugalczyk. - Ponadto, jeszcze na studiach, czytałem o wyczynach wielkich wodzów. - Studiowałeś? - Jestem prawnikiem, senhor. - Prawnik! - Sharpe nie potrafił ukryć głęboko zakorzenionego wstrętu. Wychował się wśród angielskiej biedoty. Każdy, kto urodził się jako nędzarz i jako taki nabierał doświadczeń życiowych, wiedział, że to właśnie prawnicy byli najgorszym narzędziem ucisku i przyczyną wszelkich nieszczęść. Ci służalcy diabła posyłali mężczyzn i kobiety na galery. Kanalie sprowadzali ludziom na głowy komorników. Zastawiali sidła w postaci ustaw, bogacąc się kosztem swoich ofiar. Jeśli któremuś z nich udało się dostatecznie wzbogacić, zostawał politykiem, by ustanawiać nowe prawa, które przyczyniały się do dalszego powiększania jego fortuny. - Nienawidzę parszywych prawników - warknął Sharpe z jadowitą zajadłością. Przed oczyma stanęła mu lady Grace i wszystko, co zdarzyło się po jej śmierci, kiedy to prawnicy oskubali go do ostatniego pensa. Wspomnienie Grace i jej martwego dziecka przywołało w jego pamięci całe pasmo udręk. - Z całego serca ich nienawidzę - dodał po chwili milczenia. Stropiony otwartą wrogością rozmówcy, Vincente po prostu zignorował ostatnie jego słowa. - Byłem prawnikiem - poprawił się. - Zanim chwyciłem za oręż, by stanąć w obronie ojczyzny. Pracowałem dla Real Companhia Velha, zajmującej się regulacją handlu winami porto. - Gdyby moje dziecko chciało kształcić się na prawnika - stwierdził Sharpe - udusiłbym je własnymi rękami i odlał się na jego grób. - A zatem jest pan żonaty, senhor?

- Nie, do cholery, nie jestem. - Musiałem coś źle zrozumieć - zakończył Vincente i obszernym gestem wskazał odpoczywających żołnierzy. - Wygląda na to, senhor, że powinniśmy połączyć siły. - Być może - warknął Sharpe. - Ale wyjaśnijmy sobie jedno, prawniku. Jeśli twój patent oficerski został wystawiony dwa tygodnie temu, jestem starszy stopniem i ja tu dowodzę. Nie pomogą tu żadne prawnicze wykręty. - Rozumie się, senhor - odparł Vincente, marszcząc brwi, jakby poczuł się dotknięty oczywistością wytoczonych przez Brytyjczyka argumentów. „Cholerny prawnik, tylko jego mi brakowało” - zaklął w duchu Sharpe. Wiedział, że zachował się jak ostatni cham względem młodego, uprzejmego dżentelmena, który rozstrzeliwując krnąbrnego sierżanta i przychodząc Sharpe’owi z odsieczą, wykazał się niepospolitą odwagą. Zdawał sobie sprawę, że winien przeprosić Portugalczyka za grubiaństwo. Zamiast tego, zlustrował horyzont na południu i zachodzie, starając się zorientować w terenie. Określając bieżącą pozycję, wypatrywał śladów pościgu. Wyciągnął swą doskonałą lunetę, którą otrzymał w podarunku od sir Artura Wellesleya i skierował ją ku miastu. Ponad linią drzew dostrzegł to, czego się spodziewał. Kurz. Tumany pyłu, wzbijane przez podkowy, buty lub koła. Chmurę tę mogli wzbić uciekinierzy z Oporto, ciągnący drogą wiodącą na wschód, wzdłuż brzegu Douro. Mogli to być także Francuzi. Niepodobna stwierdzić. - Zgaduję, że będziecie próbować przebić się na południe od Douro? - zapytał Vincente. - Aye, zgadza się. Powiedziano mi, że ten odcinek rzeki pozbawiony jest mostów. Czy to prawda? - Aż do Amarante - potwierdził Portugalczyk. - Tamtejszy most prowadzi na drugi brzeg Tamegi. To jest... jak to się mówi? Boczna rzeka? Ach tak, dziękuję. Dopływ Douro.

Trzeba najpierw przeprawić się przez Tamegę. Stamtąd jest już blisko do Pęsa da Régua, gdzie most spina oba brzegi Douro. - Czy żaby opanowały drugą stronę Tamegi? - chciał wiedzieć Sharpe. Vincente potrząsnął głową. - Mówiono nam, że stacjonuje tam generał Silveira. Pogłoska o stacjonującym za rzeką portugalskim generale nie równała się wiedzy o takim stanie rzeczy. - Można przeprawić się przez Douro promem? - indagował Sharpe. - Gdzieś w pobliżu?

Vincente przytaknął. - W Barca d’Avintas. - Jak daleko stąd? Vincente zastanawiał się przez moment. - Będzie pół godziny marszu. Może mniej. - Tak blisko? - Sharpe zdawał sobie sprawę, że przeprawa znajdująca się w pobliżu Oporto mogła zostać opanowana przez Francuzów. - Ile czasu zajęłoby nam dotarcie do Amarante? - Dotarlibyśmy tam jutro. - Jutro - powtórzył jak echo Sharpe i złożył lunetę. Wpatrywał się w pył na południu. Czy wzbijało go zdążające do Barca d’Avintas wojsko wroga? Wolałby przeprawić się promem, jednak krótsza droga była także o wiele bardziej ryzykowna. Czy Francuzi spodziewali się uciekinierów przy przeprawie promowej? Istniała wszak możliwość, że najeźdźcy nie mieli pojęcia o jej istnieniu. Był tylko jeden sposób, by się o tym przekonać. - Jak najszybciej dostać się do Barca d’Avintas? - spytał Sharpe, spoglądając na znikającą wśród dębów drogę, którą przybyli na wzgórze. - Musimy zawrócić? - Znam krótszą trasę - odparł Vincente. - W takim razie prowadź. Harper obudził kopniakami tych, którzy zdążyli zapaść w sen. Żołnierze podążyli śladami Vincentego. Portugalski oficer powiódł ich w dół stoku, pomiędzy szpalery winnej latorośli. Następnie wspięli się na pagórek, za którym rozciągały się faliste łąki, gdzie wciąż stały snopki zeszłorocznego siana. Zielone połacie usiane były barwnymi kwiatami. Powoje wspinały się na rosochate wiechcie słomy. Żywopłoty także umajone były białymi kielichami. Vincente kroczył pewnie przez bezdroża.

- Jesteś pewien, że wiesz, dokąd nas prowadzisz? - spytał z powątpiewaniem Sharpe. - Doskonale znam tę okolicę - zapewnił Portugalczyk. - Dorastałeś w tych stronach? Vincente potrząsnął głową. - Wychowałem się Coimbrze, na południu, senhor. Poznałem ten region, ponieważ należę... - Vincente urwał i poprawił się - ...należałem do towarzystwa, które odbywało tu wędrówki. - A cóż to za towarzystwo spaceruje po wiejskich wertepach? - spytał, rozbawiony takim konceptem, Sharpe. Vincente spłonił się jak dziewka. - Należą do niego filozofowie, senhor, i poeci. Sharpe był zbyt zdumiony, by znaleźć jakąkolwiek ripostę. - Kto? - zapytał po chwili. - Filozofowie i poeci, senhor - powtórzył Portugalczyk. - Na krwawe rany Chrystusa. - Wierzymy, senhor - podjął Vincente - że wieś jest niewyczerpanym źródłem inspiracji. Tkwi w niej prawda natury, podczas gdy stworzone przez człowieka miasta są siedliskiem ludzkiej nikczemności. Jeśli chcemy odkryć w sobie naturalną dobroć, trzeba jej szukać właśnie na wsi. - Porucznik z trudem przekładał bieg swych myśli na angielski. Wydaje mi się, że na świecie istnieje coś takiego jak naturalna dobroć - eksplikował. - I jej właśnie szukamy. - Wędrujecie po wsiach w poszukiwaniu inspiracji? - Tak właśnie - przytaknął z zapałem Vincente. „Dostarczyć prawnikowi inspiracji, to jak poić szczury przednią brandy” - pomyślał z

przekąsem Sharpe. - Niech zgadnę - pozwolił sobie na zjadliwy komentarz. - Do waszego rymującego i filozofującego towarzystwa należą zapewne wyłącznie mężczyźni. Nie ma wśród was ani jednej kobiety, co? - Skąd pan wiedział? - Przecież mówiłem, że zgaduję... Vincente kiwnął głową. - Nie dzieje się tak dlatego, żebyśmy nie lubili kobiet. Zapewniam cię, że bardzo ucieszyłaby nas ich obecność, lecz one niechętnie dołączają do dyskusji. Byłoby wspaniale, gdyby chciały w nich uczestniczyć, ale... - młody porucznik urwał w pół zdania. - Taka już ich natura - stwierdził Sharpe. Przedstawicielki płci pięknej, jak nauczyło go doświadczenie, wyżej sobie ceniły towarzystwo zwykłych drani niż wzniosłe dysputy ze statecznymi, dystyngowanymi młodzieńcami pokroju porucznika Vincente, którzy łudzili się, że świat jest romantycznym marzeniem. Sharpe przyjrzał się rzadkiemu zarostowi nad górną wargą Portugalczyka. Pewnie zapuścił go w celu przydania sobie powagi i finezji, nie zdawał sobie jednak sprawy, że efekt okazał się przeciwny do zamierzonego. Lichy wąsik zdradzał młokosa. - Niech mi pan coś powie, poruczniku - zagadnął. - Jorge - przerwał mu Vincente. - Na imię mi Jorge. Jak waszemu świętemu opiekunowi. - Więc powiedz mi coś, Jorge. Mówiłeś wcześniej, że trenowano was na żołnierzy. Jak wyglądało to szkolenie? - Uczęszczaliśmy na wykłady w Porto. - Wykłady?

- Historia sztuki wojennej, poczynając od Hannibala, Aleksandra Wielkiego i Cezara. - Uczyliście się walki z książek? - zapytał z drwiącym uśmiechem Sharpe. - Wiedza książkowa - śmiało zripostował Vincente - przychodzi prawnikowi z naturalną łatwością, pozwolę sobie dodać, że mowa o prawniku, który uratował pańską skórę, poruczniku. Sharpe chrząknął, z pokorą przyjmując łagodną przyganę. - Co dokładnie zdarzyło się, zanim przybyłeś mi z odsieczą? Wiem już, że zastrzeliłeś sierżanta, ale czy Francuzi nie posłyszeli strzału? - Cóż. - Vincente zmarszczył czoło. - Będę z panem całkowicie szczery, poruczniku, choćby nie znalazło to pańskiego uznania. Zastrzeliłem sierżanta, zanim jeszcze pana zobaczyłem. Jak wspominałem, nakłaniał żołnierzy, by zrzucili mundury i uciekali. Część tak właśnie uczyniła. Inni sprzeciwiali się moim rozkazom, więc strzeliłem. To było bardzo smutne. Większość żołnierzy zgromadziła się w tawernie nad rzeką, niedaleko od miejsca, gdzie Francuzi wznieśli barykadę. - Sharpe nie widział żadnej gospody, był zbyt zajęty gorączkowym zbieraniem walczących z dragonami strzelców. - Wtedy zobaczyłem, jak pan nadbiega. - Vincente wskazał ręką przysadzistego, śniadego mężczyznę, stawiającego ciężkie kroki parę jardów za ich plecami. - Sierżant Macedo twierdził, że lepiej przeczekać w tawernie. Powiedziałem ludziom, że nadeszła chwila, by walczyć o wolność Portugalii. Większość udawała, że mnie nie słyszy. Wyciągnąłem pistolet, senhor, i wyszedłem na drogę. Myślałem, że idę na śmierć, lecz wiedziałem, że muszę dać przykład. - I wtedy ludzie poszli za tobą? - Co do jednego - odrzekł wzruszony Vincente. - Sierżant Macedo dzielnie się spisał. - Bez dwóch zdań - stwierdził Sharpe. - Jak na parszywego prawnika, cholernie dobrze spisujesz się jako żołnierz.

- Naprawdę? - Młody Portugalczyk zdawał się być szczerze zaskoczony, lecz pochwała Sharpe’a była jak najbardziej zasłużona. Jedynie naturalny przywódca mógł dokonać niełatwej sztuki, jaką było nakłonienie podupadłych na duchu żołnierzy do opuszczenia tawerny, by przypuścić szarżę na dragonów. - Czy wszyscy poeci i filozofowie chwycili za broń, by służyć ojczyźnie? zainteresował się Sharpe. Vincente wpadł w zakłopotanie. - Niestety, niektórzy przeszli na stronę Francuzów. - Francuzów?! Porucznik wzruszył ramionami. - Istnieje przekonanie, senhor, że przyszłość ludzkości została nakreślona piórem francuskich myślicieli, głoszących zrodzone we Francji idee. Ludność Portugalii, jak mi się zdaje, jest raczej staroświecka. Dlatego wielu z nas szuka inspiracji w filozofii francuskiej, odwracając się od Kościoła i tradycji, sprzeciwiając się monarchii i niesprawiedliwym przywilejom. Poglądy liberałów są naprawdę fascynujące. Miałeś okazję o nich czytać? - Nie - odrzekł Sharpe. - A jednak kocham mój kraj o wiele bardziej niż monsieura Rousseau - stwierdził nie bez żalu w głosie Vincente. - Dlatego najpierw będę żołnierzem, a dopiero później poetą. - Bardzo słusznie - zauważył Sharpe. - Lepiej trawić czas na czymś pożytecznym. Zbliżali się właśnie do garbu, za którym Sharpe dostrzegł połyskujące wody Douro i położoną nad jej brzegiem małą osadę. - To już Barca d’Avintas? - Zgadza się. - Niech to diabli - zaklął Sharpe. Rzeka wiła się wśród nakrapianych błękitnym kwieciem wzgórz. Poniżej miejsca, gdzie

się zatrzymali, ciągnęły się łąki i winnice. Nad migotliwym strumieniem leżała wioska, w której roiło się od przeklętych żabojadów. Mężczyźni w zielonych płaszczach dragonów pozostawili wierzchowce na łące i przechadzali się beztrosko po osadzie. Sharpe przypadł do ziemi za krzewem kolcolistu, dając żołnierzom znak, by uczynili podobnie. - Sierżancie! Ustawić się w tyralierze za grzbietem wzgórza! - Powierzywszy Harperowi rozlokowanie ludzi, porucznik wyciągnął lunetę i przyjrzał się nieprzyjacielowi. - Co mam robić? - zapytał Vincente. - Czekać na rozkazy - odparł Sharpe, nie mogąc się nadziwić klarowności widzianego w szkle obrazu. Porucznik mógł wyraźnie dojrzeć dziurki w rzemieniach popręgów uwiązanych do palików francuskich koni, pasących się na łące na zachód od zabudowań. Policzył zwierzęta. Czterdzieści sześć albo osiem. Trudno było stwierdzić z całą pewnością, ponieważ wierzchowce zbite były w ciasną grupę. Należało przyjąć, że ma do czynienia z pięćdziesięcioma dragonami. Przesunąwszy obiektyw w lewo, dojrzał smugę dymu, której źródłem musiał być ogień rozniecony za wsią, nad brzegiem Douro. Mały, kamienny mostek przerzucony został przez płynący z północy strumień. Richard nie dojrzał ani jednego wieśniaka. Czyżby ludność zbiegła? Zlustrował drogę z Oporto, by przekonać się, że nie nadciąga nią więcej Francuzów. Wszystko wskazywało na to, że natrafili na nieliczny patrol, posłany na wschód, by prześladować zbiegów. - Pat! - Sir? - Harper przykucnął u boku dowódcy. - Rozniesiemy bękartów. Harper przejął lunetę Sharpe’a i przez dobrą minutę wpatrywał się w brzeg rzeki. - Czterdziestu, może pięćdziesięciu? - Coś koło tego. Upewnij się, że chłopcy są gotowi do strzału. - Sharpe zostawił

Harpera z lunetą i poczołgał się tyłem do miejsca, gdzie oczekiwał go Vincente. - Zwołaj swoich ludzi. Chcę im coś powiedzieć. Będziesz tłumaczył. - Sharpe odczekał, aż trzydziestu siedmiu Portugalczyków stanęło w dwuszeregu. Większość popatrywała na niego z wahaniem, zapewne zastanawiając się, dlaczego ma nimi dowodzić cudzoziemiec. - Nazywam się Sharpe - zwrócił się do mężczyzn w niebieskich płaszczach. - Porucznik Sharpe. Jestem żołnierzem od szesnastu lat. - Uczynił pauzę, pozwalając porucznikowi Vincente przełożyć treść jego wypowiedzi, po czym wskazał najmłodziej wyglądającego Portugalczyka, chłopca, który mógł sobie liczyć co najwyżej siedemnaście wiosen. - Nosiłem muszkiet, zanim ty przyszedłeś na świat. Mówiąc o muszkiecie, mam na myśli dokładnie to, co mówię. Byłem prostym żołnierzem, tak jak wy. Zaczynałem jako szeregowiec. - Vincente, tłumacząc, posłał Sharpe’owi zdziwione spojrzenie. Strzelec nie zareagował. - Walczyłem we Flandrii - ciągnął. - Walczyłem w Indiach. Walczyłem w Hiszpanii, a także w Portugalii. I nigdy nie przegrałem. Nigdy. - Portugalczycy zostali dopiero co wyparci z północnego szańca w Oporto. Ich morale wciąż było nadszarpnięte po tej porażce. Tymczasem stał przed nimi człowiek, chlubiący się sławą niezwyciężonego. Wielu żołnierzy uwierzyło w słowa porucznika, widząc jego harde spojrzenie i szramę na twarzy. - Będziecie walczyć pod moją komendą - kontynuował Sharpe. - Powiodę was do kolejnego zwycięstwa. Przegnamy przeklętych żabojadów z Portugalii! - Oblicza słuchaczy rozpromieniły się. - Nie przejmujcie się tym, co stało się dziś w mieście. Nie macie się za co obwiniać. Dowodził wami biskup! Na co, do cholery, może się komukolwiek przydać kleryk? Równie dobrze moglibyście przypuścić szturm, prowadzeni przez prawnika. - Vincente posłał mówiącemu przelotne, pełne wyrzutu spojrzenie. - Przepędzimy najeźdźców tam, skąd przybyli - zapewnił Sharpe - a za każdego Portugalczyka czy Brytyjczyka, którego uda im się

uśmiercić, zatłuczemy dwudziestu. - Na znak aprobaty niektórzy z żołnierzy uderzyli kolbami muszkietów o ziemię. - Zanim przejdziemy do dzieła - podjął Sharpe - musicie wiedzieć o tym, że wymagam przestrzegania trzech kardynalnych zasad. Lepiej, żebyście je znali, ponieważ jeśli któryś z was je złamie, zaklinam się na wszystkie świętości, dopilnuję, by sam został złamany. - Głos portugalskiego porucznika drżał wyraźnie, gdy ten przekazywał podkomendnym ostatnie słowa Richarda. Sharpe odczekał moment, po czym uniósł powoli rękę z wyciągniętym jednym palcem: - Nie tkniecie alkoholu bez mojego wyraźnego przyzwolenia. - Drugi palec. - Nie ważycie się ukraść czegokolwiek, chyba że będziecie umierać z głodu. Zważcie, że zdobywanie łupów wojennych na nieprzyjacielu nie liczy się jako kradzież. - Ta uwaga spotkała się z ciepłym przyjęciem. Sharpe wyprostował trzeci palec. - Walczycie, jakby popędzał was sam diabeł. To wszystko! Nie upijacie się, nie kradniecie i rzucacie się na wroga jak demony. Zrozumiano? - Po usłyszeniu portugalskiej wersji przemowy żołnierze pokiwali głowami. - W porządku - podjął Richard. - Zaraz zacznie się bitwa. Uformujecie trzy szeregi i oddacie salwę, zatrzymując francuską kawalerię. - Porucznik wolałby dwuszereg, lecz była to taktyka stosowana jedynie przez Brytyjczyków. Piechota w każdej innej armii ustawiała się w trzech szeregach, dlatego Sharpe zdecydował się na takie rozwiązanie, mimo że trzydziestu siedmiu ludzi w głębokiej formacji siłą rzeczy oddawało stosunkowo słabą salwę. - Nie pociągajcie za spust, póki nie usłyszycie komendy porucznika Vincente. Możecie mu ufać! Wasz porucznik to doskonały żołnierz! - Vincente poczerwieniał i nawet jeśli zmodyfikował nieco swą interpretację, uśmiechy jego ludzi świadczyły, że przekazał im sedno wypowiedzi Sharpe’a. - Upewnijcie się, że wasze muszkiety są właściwie załadowane - upomniał - ale nie

odbezpieczone. Nie chcę, by jakiś przygłup przedwcześnie zdradził nasze pozycje. To tyle. Nieście bękartom śmierć z uśmiechem na ustach - zakończył brutalnie i odwróciwszy się, wrócił do obserwującego poczynania wroga Harpera. - Co porabiają? - zapytał, nieznacznym ruchem głowy, wskazując dragonów. - Piją - zwięźle odparł sierżant. - Palnąłeś przemowę? - Można tak powiedzieć. - Nie chlać, nie kraść i walczyć jak demony. Kazanie porucznika Sharpe’a. Richard uśmiechnął się, wziął lunetę od sierżanta i skierował szkła ku wsi, gdzie kilkunastu dragonów w porozpinanych mundurach wlewało sobie do gardeł wino z bukłaków. Inni przeszukiwali skromne chałupy. Kobieta w poszarpanej, czarnej sukni wybiegła z jednego z domów, by zaraz zostać schwytaną przez kawalerzystę, który zaciągnął ją na powrót do wnętrza. - Myślałem, że wieśniacy zbiegli. - Zauważyłem dwie kobiety - odrzekł Harper. - Za murami, gdzie nie możemy ich zobaczyć, jest ich z pewnością o wiele więcej. - Sierżant bezwiednie przesunął potężną dłoń w kierunku zamka karabinu. - Jak ich podejdziemy? - Będziemy grać im na nerwach, dopóki nie zdecydują się nas zaatakować, a wtedy wybijemy ich do nogi - odrzekł Sharpe. Złożył lunetę i przedstawił Harperowi dokładny plan działania. Winnice ułatwiały ich oddziałowi zadanie. Krzewy winorośli posadzono w gęstych długich rzędach, które rozciągały się od płynącego po lewej stronie strumienia aż do granicy lasu na zachodzie. W samym środku plantacji szpalery bujnej roślinności, oferującej doskonałą osłonę dla zbliżającego się do Barca d’Avintas wojska, przecinała ścieżka. Na skraju wsi stało dwóch francuskich wartowników, którzy mieli za zadanie obserwować zalany

słońcem stok, jednak niedbale traktowali swe obowiązki. Nie spodziewając się kłopotów, jeden z nich odłożył broń, by nabić tytoniem fajkę. Sharpe posłał ludzi Vincentego na skraj ścieżki, a strzelców rozstawił wśród zarośli bardziej na zachód, naprzeciw padoku, gdzie pasły się przywiązane do palików konie dragonów. Położył się na ziemi, oparł lufę o rozwidlenie sękatych winorośli, odwiódł kurek i wymierzył w najbliższego wartownika. Nacisnął spust. Kolba uderzyła go w ramię. Echo wystrzału jeszcze nie przebrzmiało, gdy strzelcy zaczęli strzelać do koni. Pierwsza salwa położyła sześć czy siedem zwierząt, raniąc kilka następnych. Pozostałe zwierzęta wpadły w panikę. Dwóm wierzchowcom udało się wyrwać paliki z trawy i przeskoczyć płot. Zdezorientowana para oswobodzonych koni, miast uciekać, zawróciła, by dołączyć do reszty. Brytyjczycy przeładowali karabiny i oddali drugą salwę. Kolejne trafione zwierzęta upadły z rozdzierającym rżeniem. Pół tuzina obserwujących wieś strzelców oddało strzały w kierunku biegnących ku mordowanym koniom dragonów. Piechota Vincentego pozostawała w ukryciu, przyczajona wśród winorośli. Gdy rozwiała się chmura dymu prochowego, Sharpe dostrzegł czołgającego się w kierunku wsi, postrzelonego wartownika. Zostawiał na drodze krwawy ślad. Richard oddał kolejny strzał, tym razem celując w biegnącego do padoku oficera. Wielu dragonów w obawie o bezcenne czworonogi poszło w ślady nieroztropnego przełożonego. Kule karabinowe poczęły zabijać zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Ranna kobyła rżała żałośnie. W końcu francuski dowódca zorientował się, że póki nie rozgromi ludzi urządzających rzeź, nie ma szans na ocalenie wierzchowców. Skrzyknął dragonów, rozkazując im przypuścić atak na winnicę i przepędzić intruzów. - Strzelajcie do koni! - zawołał Sharpe. Zadanie było wyjątkowo niewdzięczne. Przejmujące protesty zwierząt mroziły krew w żyłach. Serce krajało się na widok rannego wałacha, próbującego za pomocą przedniej pary nóg wlec po łące niewładne ciało. Dragoni,

korzystając z przerwanego ostrzału, pobiegli w stronę winnicy, przekonani, że mają do czynienia jedynie z garstką partyzantów. Dragonia walczyła pieszo, chociaż przemieszczała się wierzchem. Wyposażona była w kawaleryjskie karabinki o gładkich, krótszych od muszkietów lufach. Żołnierze w zielonych płaszczach szli do ataku z nabitą bronią przy ramieniu bądź z wyciągniętymi długimi szablami, odruchowo kierując się na przecinającą winnicę ścieżkę. Sharpe spodziewał się, że Francuzi wybiorą najdogodniejszą drogę, omijając szpalery bujnych krzewów. Dlatego właśnie rozlokował piechotę Vincentego na skraju ścieżki. Dragoni, zbici w ciasną grupę, znaleźli się już pomiędzy winoroślami. Richard poczuł przemożną chęć, by pognać do portugalskiego oddziału i przejąć dowodzenie, kiedy pośród listowia ujrzał Vincentego na czele oddziału. Jak za sprawą magii, trzy szeregi Portugalczyków wyłoniły się spomiędzy krzewów. Stanęli czołem do zdezorganizowanych dragonów. Sharpe z satysfakcją przyglądał się, jak Vincente rozkazuje żołnierzom wycelować i oddać salwę. Francuzi próbowali ratować się unikiem, lecz szpalery winorośli uniemożliwiły im jakiekolwiek manewry, wystawiając stłoczonych na ścieżce mężczyzn na ogień Portugalczyków. Stojący na prawej flance Harper rozkazał swoim ludziom strzelać, żeby dragoni znaleźli się w krzyżowym ogniu. Chmura pyłu prochowego wzbiła się nad winnicą. - Bagnet na broń! - zawołał Sharpe. Kilkunastu Francuzów leżało już martwych. Pozostali rzucili się do ucieczki. Przeświadczeni, że idą do walki z grupką zbuntowanych chłopów, wpadli w panikę, stając przed liczniejszym od nich regularnym oddziałem. Centrum ich bezładnej linii zostało wypatroszone, połowa koni zabita, z unoszącego się nad winoroślami dymu wyłaniał się połyskujący bagnetami oddział piechoty. Portugalczycy przeskoczyli przez ciała zabitych i rannych nieprzyjaciół. Jeden z Francuzów, trafiony w biodro, przetoczył się po ziemi z pistoletem w ręku. Vincente uderzeniem szabli wytrącił

leżącemu broń i kopniakiem posłał ją na dno strumienia. Ocalali dragoni biegli w kierunku padoku. Sharpe rozkazał strzelać do uciekających, by nie dopuścić ich do koni. - Przepędźcie ich! - ryknął. - Napędźcie im strachu! Poruczniku! - zawołał, szukając wzrokiem Vincentego. - Poprowadź swoich ludzi do wioski! Cooper! Tounge! Slattery! Unieszkodliwić tych bękartów! - Sharpe wiedział, że musi gonić zdezorganizowanych Francuzów, ale jednocześnie nie mógł pozwolić, by lekko ranni przeciwnicy zagrozili jego tyłom, dlatego pozostawił trzech strzelców, by rozbroili niedobitków. Portugalczycy wkroczyli do wsi, sprawdzając chałupę po chałupie. Część z nich okrążyła kościół sąsiadujący z przerzuconym przez strumień mostem. Richard pobiegł ku zagrodzie pełnej martwych, rannych i spłoszonych zwierząt. Kilku dragonów, którzy próbowali odzyskać wierzchowce, zostało zmuszonych do odwrotu przez gęsty ogień karabinowy. W ten sposób oddział Sharpe’a zdobył tuzin koni. - Dan! - zawołał do Hagmana. - Skróć cierpienie rannych zwierzaków. Pendelton! Harris! Cresacre! Pod tamten mur! - rozkazał, wskazując trójce strzelców zachodni skraj padoku. Dragoni uciekli w tym kierunku, by, jak należało się domyślać, znaleźć osłonę wśród drzew stojących jakieś sto jardów dalej. Trzech wartowników nie stanowiło wystarczającej siły, by odeprzeć ewentualny kontratak. Sharpe wiedział, że będzie musiał jak najprędzej wzmocnić ten posterunek, najpierw jednak chciał mieć pewność, że w domach, ogrodach i sadach nie ukrywają się Francuzi. Barca d’Avintas składało się z gromady rozrzuconych chałup, wzniesionych po obu stronach skręcającej ku rzece drogi. Na jej końcu zbudowano krótki pomost, z którego obsługiwano prom. Osmalona, opatrzona tuzinem dulek barka o ściętej linii dziobu musiała być źródłem dymu, który Sharpe dostrzegł wcześniej przez lunetę. Wszystko, co znajdowało się powyżej linii wodnej przedziurawionego, tkwiącego po same burty w rzece kadłuba,

strawił ogień. Porucznik przez dłuższą chwilę wpatrywał się ponuro w bezużyteczny wrak, dusząc w sobie cisnące się na usta przekleństwa. Harper stanął u jego boku z karabinem na ramieniu. - Jezu - wyrzucił z siebie po chwili milczenia. - Człowiek ni zwierzę nie będzie już miał z tego pożytku. - Czy któryś z naszych chłopców odniósł rany? - Ani jeden, sir, nawet zadrapania. Portugalczycy też są cali. Dobrze się spisali, prawda? - Sierżant nie odrywał wzroku od tlących się szczątków barki. - Słodki Jezu, czy to miał być nasz prom? - A co, do cholery, myślałeś, że to Arka Noego? - odpysknął Sharpe, nie mogąc zapanować nad kipiącą w nim złością. Jego nadzieje, by przedostać się na drugi brzeg Douro w Barca d’Avintas zostały zaprzepaszczone. Strzelcy musieli pozostać na opanowanym przez wroga brzegu rzeki. Porucznik odwrócił się tyłem do pomostu i odstąpił na parę kroków. Po chwili znów spojrzał na sierżanta, w samą porę, by dojrzeć złośliwy grymas na jego twarzy. - Znalazłeś już wyszynk? - zapytał, ignorując krzywy uśmiech podkomendnego. - Jeszcze nie, sir. - To zrób to. Ustaw wartę pod drzwiami i poślij tuzin strzelców na zachodni skraj padoku. - Tak jest, sir. Francuzi podłożyli ogień w szopach na nabrzeżu. Sharpe kopniakiem otworzył wrota jednego z podpalonych budynków. W środku znalazł jedynie zwoje stojących w ogniu, osmołowanych sieci. W następnej szopie natrafił na łódź wiosłową o spiczastym, zadartym ku górze dziobie, którą udało mu się wywlec z ogarniętego pożogą wnętrza. Porucznik Vincente zjawił się na brzegu, gdy Sharpe, wśród kłębów dymu, mocował się z krypą. Obaj oficerowie

wspólnymi siłami odciągnęli łódź na bezpieczną odległość od płonących szop. Pozostałe drewniane budowle trawił buzujący pożar, nie pozwalając się do nich zbliżyć. Przynajmniej udało im się ocalić tę jedną wiosłówkę, mogącą pomieścić najwyżej sześciu ludzi. Sharpe oszacował, że przerzucenie na niej całego oddziału na drugi brzeg szeroko rozlanej rzeki zajmie im resztę dnia. Miał już poprosić porucznika Vincente, by ten poszukał wioseł, kiedy zorientował się, że Portugalczyk jest blady jak płótno i roztrzęsiony. - Co ci się stało? - zapytał Sharpe, przyglądając się z niepokojem młodemu oficerowi, przypominającemu dziecko, które za chwilę wybuchnie płaczem. Vincente, zamiast odpowiedzieć, machnął tylko ręką w stronę wsi. - Francuzi zabawiali się z niewiastami? - domyślił się Sharpe i skierował we wskazaną przez Portugalczyka stronę. - Ja bym tak tego nie nazwał. - odparł przejęty goryczą Vincente. - Schwytaliśmy jeńca. - Tylko jednego? - Jest jeszcze dwóch - sprostował, marszcząc brwi, Portugalczyk. - Ale ten jest porucznikiem. Nie miał na sobie spodni. Zapewne dlatego nie udało mu się umknąć. Sharpe nie pytał o przyczynę, dla której francuski oficer paradował z gołym tyłkiem. Nie musiał. - Co z nim zrobiliście? - Musi stanąć przed sądem - stanowczo odrzekł Vincente. Sharpe zatrzymał się w pół kroku i wlepił niedowierzający wzrok w porucznika. - Czy mnie uszy mylą? Stanąć przed sądem? - Oczywiście. - W mojej ojczyźnie wiesza się za gwałt - rzekł Sharpe. - Ale dopiero po publicznym procesie - upierał się Vincente. Sharpe domyślił się, że

żołnierze chcieli dokonać samosądu, lecz porucznik powstrzymał ich, kierując się jakąś wzniosłą ideą, dowodzącą, że nawet gwałciciela należy oddać pod sąd. - Do stu tysięcy parchatych diabłów - zaklął soczyście Sharpe. - Jesteśmy na wojnie, a nie w sali sądowej. Żołnierze nie wytaczają sobie procesów. Po prostu skracają winowajcę o głowę. Większość mieszkańców Barca d’Avintas, widząc zbliżających się dragonów, salwowało się ucieczką. Ci, którzy zdecydowali się pozostać, zgromadzili się teraz wokół domostwa, strzeżonego przez pół tuzina portugalskich żołnierzy. Odarty z płaszcza, koszuli, bryczesów i butów martwy dragon leżał twarzą do ziemi pod okalającym kościół niskim murem. Krwawa smuga na bielonej ścianie świadczyła o tym, że konający Francuz musiał się o nią opierać. Ciasny krąg wieśniaków i żołnierzy rozstąpił się, przepuszczając obu poruczników. W wiejskiej izbie sierżant Macedo w asyście portugalskiego żołnierza trzymał schwytanego na gorącym uczynku francuskiego oficera. Jasnowłosy, szczupły jeniec o ponurym obliczu ściskał w rękach podciągnięte w pośpiechu bryczesy, których nie miał czasu zapiąć. Gdy tylko ujrzał brytyjskiego porucznika, zaczął gardłować. - Znasz francuski? - Sharpe zwrócił się do Vincentego. - Naturalnie - odparł Portugalczyk. Richard przypomniał sobie, że Vincente chciał oddać francuskiego blondasa pod sąd. Domniemywał, że jeśli pozwoli portugalskiemu porucznikowi przesłuchać jeńca, ten miast dowiedzieć się od niego prawdy, usłyszy jedynie pokrętne wymówki. Zdecydowanym krokiem podszedł do drzwi wejściowych. - Harper! - zawołał i czekał na pojawienie się sierżanta. - Przyprowadź mi tu Harrisa albo Tounge’a - rozkazał. - Sam z nim porozmawiam - oponował Vincente.

- Chcę, byś pomówił z kimś innym - oświadczył Sharpe i wszedł do pomieszczenia w głębi, gdzie siedziała, łkając, najwyżej czternastoletnia dziewczynka o nabrzmiałej od płaczu drobnej buzi i podpuchniętych oczach. Biedaczyna pojękiwała żałośnie. Ledwie łapała oddech, dusząc się spazmatycznym szlochem. Na jej lewym policzku puchł siniak. Mała zaciskała pod szyją pled. Starsza, ubrana w czerń kobieta starała się ją pocieszyć. Ujrzawszy w drzwiach Sharpe’a, dziewczynka wybuchła jeszcze głośniejszym płaczem, czym spowodowała szybkie wycofanie się zakłopotanego oficera do drugiej izby. - Dowiedz się od małej, co się jej przydarzyło - Richard polecił porucznikowi Vincente i odwrócił się do Harrisa, który właśnie przestąpił próg chaty. Oddział strzelców mógł się poszczycić dwoma wykształconymi żołnierzami. Tounge trafił do armii po tym, jak opilstwo doprowadziło go do ruiny. Natomiast płomiennorudy, wiecznie pogodny Harris utrzymywał, że zgłosił się na ochotnika, gdyż był spragniony przygód. „No to się nie zawiódł” - przemknęło Sharpe’owi przez myśl. - Ten gnojek - porucznik wskazał Harrisowi głową trzymającego spodnie Francuza został zdybany z gaciami wokół kostek, w towarzystwie małej dziewczynki. Wysłuchaj opowiastki bękarta, zanim wyprawimy go na tamten świat. Wyszedłszy na zewnątrz, Sharpe pociągnął tęgi łyk z manierki. Woda była letnia i słonawa. Porucznik dołączył do wspartego o koryto dla koni Harpera. - Wszystko gra? - W kościele są jeszcze dwie żaby - odrzekł sierżant, wskazując kciukiem sylwetkę wiejskiego kościółka za plecami. - Wciąż przy życiu - dodał, co tłumaczyło obecność czterech portugalskich żołnierzy pod kruchtą. - Co tam robią? - zdziwił się Sharpe. - Modlą się? Ulsterczyk wzruszył ramionami.

- Pewnie spodziewali się znaleźć tam schronienie. - Nie możemy przecież wlec ze sobą jeńców - zauważył porucznik. - Dlaczego po prostu bękartów nie zastrzelić? - Szanowny pan Vincente twierdzi, że nie wolno nam tego uczynić - odrzekł z drwiną w głosie Harper. - Pan Vincente dba o dobro jeńców. To prawnik, zgadza się? - Jak na przedstawiciela tak podłej profesji, to całkiem przyzwoity człowiek - przyznał z niechęcią Sharpe. - Nie ma co gadać, sześć stóp poniżej stokrotek to najlepsze miejsce dla prawników orzekł Harper. - Ta oferma sprzeciwia się rozstrzelaniu tych dwóch bękartów. Mówi, że to zwyczajne pijusy. Nie da się zaprzeczyć. Żabojady są schlane jak nieboskie stworzenia, bez dwóch zdań. - Nie możemy prowadzić jeńców - upierał się porucznik. Otarł spocone czoło i popatrzył na swoje czako, którego daszek odrywał się od otoka. Porucznik nie mógł na razie nic na to zaradzić, więc nałożył je z powrotem na głowę. - Zaprowadź do nich Tounge’a. Niech wybada, czy ci dwaj dopuścili się jakichś łajdactw. Jeśli wszystko, co można im zarzucić, to spijanie mszalnego wina, wyprowadźcie hultajów na skraj wsi, odbierzcie wszystko, co jest cokolwiek warte i dajcie kopniaka w tyłek. Ale jeśli brali udział w gwałtach... - Będę wiedział, co zrobić - ponuro dokończył Harper. - No to do dzieła. - Porucznik skinął głową sierżantowi i udał się na rekonesans. Minął kościół i zatrzymał się dopiero na kamiennym łuku niewielkiego mostu, gdzie wiodąca na wschód droga przecinała uchodzący do Douro strumień. Trakt przecinał przyległe do wsi winnice, mijał otoczony murem cmentarz, wijąc się aż po horyzont wśród okalających południowy brzeg rzeki pastwisk. Sharpe potoczył wzrokiem po rozległym, otwartym terenie.

Gdyby z zachodu nadciągnęło więcej Francuzów, zmuszając go do odwrotu, nie odważyłby się zapuszczać na wschód. Zawracając ku wsi, modlił się w duchu, by starczyło mu czasu na przetransportowanie całego oddziału na drugi brzeg Douro. Musiał znaleźć wiosła. A może lepiej sznury? Gdyby udało mu się powiązać je w wystarczająco długą linę, można by nią połączyć oba brzegi i ciągać łódź w tę i z powrotem, co znacznie przyśpieszyłoby przeprawę. Zastanawiał się właśnie, czy nie znalazłby sznurów w kościelnej dzwonnicy, gdy na drogę wyszedł Harris. Zameldował, że jeniec przedstawił się jako porucznik Olivier z 18. Regimentu Dragonów. Oficer, choć przyłapany z opuszczonymi bryczesami, zapierał się, że nie ma nic wspólnego z gwałtem. - Uniósł się godnością i powiedział, że francuscy oficerowie nie zniżają się do podobnych uczynków - relacjonował Harris. - Co innego mówi porucznik Vincente. Dziewczyna przysięga, że Olivier wziął ją siłą. - Zatem jest winny czy nie, do cholery? - zirytował się Sharpe. - Oczywiście, że winny, sir. Przyznał się po tym, jak mu przyłożyłem - oznajmił z radosną satysfakcją Harris. - Ale wciąż się upierał, że sama go o to prosiła. Wpierał mi, że dziewczyna, zgwałcona wcześniej przez sierżanta, chciała, by ją pocieszył. - A to pocieszyciel - warknął urągliwie Sharpe. - Tłumaczył się, że był drugi w kolejce, czy tak? - Piąty - odrzekł bezbarwnym głosem Harris - jeśli wierzyć słowom dziewczyny. - Jezu - zaklął Sharpe. - Trzeba gnojowi zdrowo wpieprzyć, a potem go powiesić. - Po tych słowach porucznik skierował się w stronę rozkrzyczanego zgromadzenia cywilów, pośrodku którego stał francuski oficer, spoglądający na wściekły tłum z pogardą, która godna byłaby podziwu, gdyby okazał ją na polu bitwy. Vincente bronił jeńca przed linczem. Widząc Sharpe’a, zwrócił się do niego z apelem o wsparcie, tłumacząc, że ma zamiar eskortować

porucznika Oliviera w bezpieczne miejsce. - Więzień musi stanąć przed sądem - nalegał. - Właśnie przed nim stanął - odparł Sharpe. - Uznałem go winnym. Najpierw go stłukę, a potem powieszę. Vincente stropił się, ale nie ustąpił. - Nie możemy się zniżać do ich poziomu barbarzyństwa. - Ja nikogo nie zgwałciłem - zripostował Sharpe. - Więc nie porównuj mnie do tego ścierwa. - Walczymy o lepszy świat - oświadczył Vincente. Sharpe wpatrywał się w portugalskiego oficera przez kilka sekund, nie wierząc w to, co przed chwilą usłyszał. - A co by się stało, gdybyśmy go tu po prostu zostawili? - Tego nie możemy uczynić! - zaprotestował Vincente, zgadując, że wieśniacy zgotowaliby Francuzowi o wiele okrutniejszy los niż ten, jaki zaplanował dla niego Sharpe. - Nie mogę brać jeńców! - trwał przy swoim Richard. - Nie wolno nam pozbawiać go życia. - Wzburzony Vincente oblał się rumieńcem. Nie miał zamiaru ustąpić. - Nie godzi się także wydawać go na pastwę miejscowych, co równałoby się morderstwu. Porucznik Olivier nie znał angielskiego, lecz zdawał się doskonale rozumieć, że od wyniku konfrontacji między dwoma oficerami zależy jego przeznaczenie, dlatego śledził każdy ich gest. - Na miłość boską! - zawołał zdesperowany Sharpe. - Skąd mamy wziąć sędziów? Zaistniałe okoliczności nie pozwoliły Vincentemu udzielić odpowiedzi. Na zachodnim krańcu wsi rozległ się pojedynczy strzał karabinowy, potem drugi, poprzedzając wzmożony terkot broni.

Francuzi znów dawali o sobie znać. * Pułkownik James Christopher dobrze czuł się w mundurze huzarów. Uniform zdecydowanie przypadł mu do gustu. Christopher spędził dłuższą chwilę, stojąc przed wysokim lustrem w największej sypialni domu, obracając się to w lewo, to w prawo, nie mogąc się nadziwić wrażeniu mocy i autorytetu, jaki nadawał mu nowy strój. Niesamowita siła, jakiej nagle nabrała jego sylwetka, zdawała się mieć swe źródło w wysokich butach z eleganckimi chwostami, w dolmanie7 z wysokim, usztywnionym kołnierzem, który zmuszał go do wyprostowanej postawy z głową odrzuconą lekko do tyłu. Dolman był tak obcisły, że szczupły i barczysty pułkownik musiał wciągnąć brzuch, by wsunąć haczyki w pętle szamerowanego srebrem frontu. Mundur przydawał mu prestiżu. Całość koronował zarzucony na ramię, obszyty futrem mentyk. Christopher, napatrzywszy się do woli na własne odbicie, udał się na dół, pobrzękując przy każdym kroku zawieszoną na srebrnym łańcuchu pochwą szabli. W oczekiwaniu na gościa, przemierzał w tę i z powrotem taras. Z zapamiętaniem przygryzając wykałaczkę, spoglądał na ciemniejszą plamę na błękitnym niebie, gdzie horyzont zasnuwały dymy z wciąż płonących budynków Oporto. Garstka uciekinierów zatrzymała się pod bramą, żebrząc o coś do jedzenia. Luis zamienił z nimi kilka słów, a potem podzielił się z pułkownikiem wieściami przyniesionymi przez zbiegów. Skazani na tułaczkę Portugalczycy opowiadali o setkach, jeśli nie tysiącach, rodaków potopionych w nurcie Douro na skutek przerwania mostu pontonowego. Winę za tę tragedię przypisywali Francuzom, którzy mieli zniszczyć konstrukcję za pomocą ostrzału artyleryjskiego. Luis, pałający na nowo podsyconą nienawiścią do najeźdźców, patrzył spode łba na swego pana, wystawiając na próbę jego cierpliwość. - To tylko mundur, Luisie! Zmiana stroju nie równa się przejściu na stronę wroga!

- Francuski mundur - stwierdził sługa z ponurą zajadłością. - Chcesz, żeby najeźdźcy opuścili twą ojczyznę? - warknął zirytowany Christopher. To odnoś się do mnie z należytym szacunkiem i zapomnij o tym przebraniu. 7 Charakterystyczna dla huzarów kurtka spodnia, w odróżnieniu od obszytego futrem mentyku zarzucanej na ramię kurtki wierzchniej (przyp. tłum.). Pułkownik nerwowo przechadzał się po tarasie. Jak miał w zwyczaju, czyścił zęby, nie odrywając wzroku od wzgórza, za którym znikała droga. Zegar w eleganckim salonie wybił trzecią. Wraz z ostatnim uderzeniem mechanizmu na dalekim pagórku ukazała się kolumna jazdy w mundurach dragonów. Jadący na spotkanie z Christopherem francuski oficer przybywał z liczną eskortą, zabezpieczając się przed atakami grup portugalskich partyzantów i uciekinierów. Dragoni z 18. Regimentu zatoczyli krąg na polach poniżej gospodarstwa, zatrzymując się nad strumieniem, gdzie mogli napoić spragnione konie. Ich zielone płaszcze z liliowymi wyłogami pokryte były siwym kurzem. Kilku Francuzów, dostrzegłszy z daleka mundur huzarów, oddało pośpieszny salut, lecz większość z nich zignorowała wychodzącego gościowi na spotkanie Christophera i oddaliła się w stronę wodopoju. Francuski oficer o nazwisku Argenton, kapitan i adiutant 18. Regimentu Dragonów, przywitał pułkownika Christophera szerokim uśmiechem, wskazującym na zażyłą znajomość obu mężczyzn. - Doskonale się prezentujesz w tym mundurze - rzekł na powitanie Argenton. - Znalazłem go w Oporto - stwierdził Christopher. - Należał do rannego oficera, który trafił do niewoli i umarł, dręczony gorączką. Krawiec poprawił mundur na moją miarę. - Spisał się wprost nadzwyczajnie - przyznał ze szczerym podziwem Argenton. Brakuje ci jedynie cadenettes.

- Cadenettes? - Warkoczyków - wyjaśnił Argenton, dotykając skroni, gdzie francuscy huzarzy zapuszczali długie włosy na znak przynależności do elitarnej formacji kawaleryjskiej. Niektórzy łysiejący huzarzy udają się do perukarzy, zlecając im przymocowanie fałszywych cadenettes do wnętrza czaka lub bermycy. - Nie jestem pewien, czy mam ochotę zapuszczać warkocze - odparł ubawiony Christopher. - Może prościej byłoby znaleźć jakąś czarnulkę i obciąć jej kucyki? - Przedni pomysł - zgodził się Argenton, obserwując z aprobatą wystawiającą warty francuską kawalerię. Kapitan uśmiechem wyraził wdzięczność Luisowi, który z grobową miną postawił przed oficerami dwa kieliszki vinho verde, biało-złotego trunku z doliny Douro. Argenton ostrożnie posmakował oferowany napitek, dziwiąc się doskonałemu bukietowi. Promienny uśmiech rozjaśnił szczere oblicze Francuza, okolone bujną, rudą, zroszoną potem czupryną, na której odznaczał się ślad po hełmie. Christopher nie żywił zbyt ciepłych uczuć do kapitana, lecz traktował go po przyjacielsku, wiedząc, że ten może mu być wielce użyteczny. Argenton opróżnił kieliszek jednym haustem. - Doszły cię słuchy o topielcach z Oporto? - zapytał. - Mój służący twierdzi, że przerwaliście most. - Można się było tego spodziewać - odparł z żalem kapitan. - Most ustąpił pod ciężarem stłoczonych uciekinierów. Godna pożałowania katastrofa. Gdyby ludność pozostała w domach i przywitała naszych ludzi jak należy, nie doszłoby do wybuchu histerii na moście. Wielu ludzi ocaliłoby życie. Tymczasem nas obwinia się za całe zajście, chociaż w żaden sposób nie przyczyniliśmy się do tragedii. Konstrukcja okazała się po prostu zbyt słaba. A kto ją wzniósł? Portugalczycy.

- Przykre nieporozumienie, bez dwóch zdań - przyświadczył Christopher. - Tak czy inaczej, muszę wam pogratulować szybkiego zajęcia Oporto. Trzeba przyznać, że wasze wojsko doskonale się sprawiło. - Byłoby się czym chwalić - odparł Argenton - gdyby portugalscy żołnierze stawili bardziej zdecydowany opór. - Przypuszczam, że obyło się bez większych strat z waszej strony? - Właśnie - nonszalancko potwierdził kapitan. - Jednak połowa naszego regimentu została posłana na wschód, gdzie poległo wielu dragonów, na których zastawiono zasadzkę. Powiedziano mi - Argenton zmierzył Christophera oskarżającym spojrzeniem - że w tym starciu brali udział brytyjscy strzelcy. Wydawało mi się, że na północ od Douro nie ma waszych wojsk? - Z tego, co wiem, tak właśnie powinno być - stwierdził pułkownik. - Wydałem im rozkazy, by wycofali się na drugi brzeg. - W takim razie twoi podkomendni musieli je zlekceważyć - orzekł Argenton. - Czy zginęli jacyś strzelcy? - zainteresował się Christopher, mając nadzieję usłyszeć o śmierci Sharpe’a. - Nie było mnie tam. Jestem odpowiedzialny za zakwaterowanie wojsk w Oporto, zapewnienie im racji żywnościowych i załatwianie spraw organizacyjnych armii. - Z których to obowiązków, jestem przekonany, wywiązujesz się z podziwu godną sprawnością - gładko zripostował Christopher i zaprosił gościa do środka. Argenton zachwycił się finezyjną glazurą nad kominkiem i bezpretensjonalnym, zawieszonym nad stołem żeliwnym żyrandolem. Posiłek nie był zbyt wyszukany: pieczone kurczę, fasola, chleb, ser i czerwone wino stołowe. Niemniej jednak kapitan Argenton wyrażał się o jadle nader pochlebnie.

- Nasze racje są bardzo skromne - nadmienił - ale teraz zaopatrzenie znacznie się poprawi. W Oporto znaleźliśmy wielkie zapasy żywności, jak też i pełne po same krokwie magazyny doskonałego brytyjskiego prochu i kul. - Czyżby i tego wam zbywało? - W żadnym razie - zaprzeczył Argenton. - Jednak brytyjski proch jest znacznie wyższej jakości. Dzieje się tak dlatego, że nie mamy własnych źródeł saletry - prócz tej, którą zdrapujemy ze ścian dołów kloacznych. Christopher skrzywił się na samą myśl. Najlepsza saletra potasowa, stanowiąca niezbędny element mieszanki prochowej, była sprowadzana z Indii. Pułkownik nie podejrzewał, że jej brak może stanowić problem dla Francuzów. - Przypuszczam, że proch był brytyjskim podarunkiem dla Portugalczyków. - Który trafił teraz w nasze ręce - dopowiedział Argenton - ku wielkiej uciesze marszałka Soulta. - Może nadszedł czas - zasugerował Christopher - by przerwać szczęśliwą passę marszałka? - W rzeczy samej - przyświadczył Argenton. - W rzeczy samej - powtórzył i zamilkł, gdyż ostatnia uwaga pułkownika dotyczyła celu ich tajemnego spotkania. Była to wyrafinowana i nader emocjonująca intryga. Dwóch mężczyzn spiskowało w celu wywołania rebelii, buntu czy też zamachu stanu wymierzonego przeciw Soultowi. Jak by tego nie ubierać w słowa, przedsięwzięcie miało doprowadzić do zakończenia wojny w Portugalii. Według słów kapitana, wśród podkomendnych marszałka Soulta przeważały nie najlepsze nastroje. Christopher słyszał już o tym z ust rozmówcy, lecz nie przerywał mu, pozwalając francuskiemu kapitanowi szczegółowo wyliczyć szereg argumentów,

usprawiedliwiających jego zamiary. Argenton przedstawił obraz wojska, w którym wielu oficerów, głęboko wierzących katolików, zostało śmiertelnie dotkniętych incydentami, do których doszło w Hiszpanii i Portugalii. Bezczeszczono kościoły, gwałcono zakonnice. - Doszło nawet do tego, że splugawiono hostię - mówił wzburzony Francuz. - To wprost nie do pojęcia - wtrącił Christopher. Istniała także grupa oficerów przeciwnych polityce Bonapartego. Argenton, mimo że monarchista i katolik, był skłonny współpracować z hołdującymi jakobińskim sympatiom oficerami, przekonanymi, że Napoleon sprzeniewierzył się ideałom rewolucji. - Na dłuższą metę to niepewni sprzymierzeńcy - zauważył. - Niemniej jednak można na nich liczyć w naszej sprawie. - Obyś miał rację - rzekł Christopher. Brytyjski rząd od dłuższego czasu wiedział o nieformalnym zrzeszeniu niechętnych Bonapartemu francuskich oficerów. Ludzie ci nazywali samych siebie Philadelphes 8. Londyn kilkakrotnie wysyłał agentów z misją odszukania członków tajnego bractwa. W efekcie Brytyjczycy przekonali się, że ruch opozycyjny nie jest dostatecznie silny, jego cele są niejasne, a zwolennicy zbytnio podzieleni ideologicznie, by ich bunt miał jakiekolwiek szanse powodzenia. Dopiero tutaj, w północnej Portugalii, wszelakiego autoramentu wrogowie Bonapartego znaleźli wspólny język. Christopher dowiedział się o tym od francuskiego oficera, który trafił do niewoli w czasie walk na północnej granicy kraju. Pułkownik znalazł go w Bradze, gdzie Francuz, zwolniony warunkowo z aresztu, cieszył się względną swobodą, ograniczoną jedynie zakazem opuszczania koszar - i to dla własnego bezpieczeństwa. Christopher napił się ze zdesperowanym oficerem, który opowiedział mu o niepokoju, jaki panował w wojsku francuskim wskutek nieokiełznanych ambicji jednego tylko człowieka. Nicolas Jean de Dieu Soult, książę Dalmacji, marszałek Francji i naczelny dowódca

Wielkiej Armii w Portugalii, był świadkiem wyniesienia wielu służących cesarzowi mężczyzn na książęce, a nawet królewskie trony. Wydawało mu się, że skromny książęcy tytuł nie przystawał do jego zasług, które przyćmiewały dokonania pozostałych cesarskich marszałków. Soult służył w wojsku od dwudziestu czterech lat, od piętnastu jako generał, a od pięciu w randze marszałka. Pod Austerlitz, gdzie Bonaparte odniósł swe najgłośniejsze jak dotąd zwycięstwo, marszałek Soult okrył się sławą większą niż marszałek Bernadotte, któremu przypadł w udziale tytuł księcia Pontecorvo. Jérôme Bonaparte, najmłodszy brat cesarza, bezużyteczny, ekscentryczny wałkoń, został królem Westfalii. Marszałek Murat, zapalczywy fanfaron, królował w Neapolu. Louis Napoleon, kolejny cesarski brat, był tytularnym królem Holandii. Wszystkie te absolutne zera puszyły się na swych tronach, podczas gdy Soult, który wiedział, ile jest wart, został mianowany księciem nic nieznaczącej prowincji, co poczytywał za osobistą obrazę. Tymczasem portugalska rodzina królewska, w obawie przed francuską inwazją, ewakuowała się do Brazylii. Tron zwolnił się i Soult chciał go zająć. Christopher, zasłyszawszy takową pogłoskę, z początku nie dawał jej wiary, lecz francuski popijbrat zaklinał się na wszystkie świętości, że to szczera prawda. Rozmowy z francuskimi oficerami, którzy dostali się do brytyjskiej niewoli wskutek potyczek na północnych rubieżach Portugalii, potwierdziły słowa jeńca. Nie było dla nikogo sekretem, jak twierdzili zapytani, że marszałek Soult rościł sobie pretensje do królewskiego tronu. Zagadnięci Francuzi nie kryli 8 Philadelphes tworzyli luźno zorganizowaną lożę masońską, założoną we Francji w połowie XVIII wieku i zaangażowaną w działalność rewolucyjną (przyp. tłum.). przed pułkownikiem faktu, że w otoczeniu marszałka rodzą się sprzeciwy, że podnoszą się głosy, iż nie warto znosić trudu wojaczki z dala od domu tylko po to, by zaspokoić wybujałe ambicje Nicolasa Soulta. Ludzie myśleli o rewolcie. Christopher głowił się właśnie, jakim

sposobem przekonać się, czy istniała szansa, by rebelianckie nastroje przedzierzgnęły się w czyny, kiedy zwrócił się do niego kapitan Argenton. Argenton, podejmując ogromne ryzyko, w przebraniu cywila przemierzał północną Portugalię. Podawał się za handlarza winem z Górnej Kanady. Gdyby go zdemaskowano, zostałby z miejsca rozstrzelany za zdradę, gdyż nie przeprowadzał rozpoznania dla francuskiej armii, lecz zajmował się zgoła odmienną działalnością - wyszukiwał przedstawicieli portugalskiej arystokracji skłonnych poprzeć uzurpację Soulta. Jeśli marszałek miał się ogłosić królem Portugalii czy też, skromniej, królem Zachodniej Luzytanii, musiał najpierw przekonać się, że wpływowe osobistości w podbijanym przez niego kraju poparłyby jego kandydaturę na opuszczony tron. Argenton konferował z wieloma osobistościami i Christopher, ku swemu zdumieniu, dowiedział się, że znaczna liczba wykształconych Portugalczyków i przedstawicieli kleru pałała nienawiścią do własnej monarchii. Z radością powitałaby obcego władcę z oświeconej Francji, który według ich mniemania, mógłby uczynić dla ich ojczyzny wiele dobrego. Spiskowcy gromadzili listy wyrażające poparcie dla koronacji Soulta. Gdyby do tego doszło, zapewniał Christophera francuski kapitan, w armii wybuchłby bunt. „Machina wojenna musi zostać zatrzymana - twierdził Argenton. - W przeciwnym razie ogarnie całą Europę. To szaleństwo, szaleństwo cesarza, który, jak się zdawało, pragnął podporządkować sobie świat” - Wydaje mu się, że jest Aleksandrem Wielkim - rzekł z goryczą Argenton. - Jeśli go nie powstrzymamy, Francja w końcu się rozpadnie. Z kim mamy walczyć? Ze wszystkimi? Austrią? Prusami? Zjednoczonym Królestwem? Hiszpanią? Portugalią? Rosją? - Byle nie z Rosją - zaprotestował Christopher. - Szaleństwo Bonapartego ma chyba swoje granice.

- On jest opętany - stwierdził Argenton. - Musimy uwolnić Francję od szaleńca. Zdaniem kapitana rebelia, która miała wybuchnąć po ogłoszeniu Soulta królem Portugalii, będzie pierwszym krokiem do obalenia cesarza. - Rozumiem, że w waszej armii panuje niezadowolenie - rzekł Christopher - co nie oznacza jeszcze, że wojsko poprze poprowadzony przez ciebie bunt. - Ja nie jestem przywódcą - odparł kapitan. - Są inni, którzy się tego podejmą. Ci ludzie chcą poprowadzić armię z powrotem do kraju. Żołnierze niczego bardziej nie pragną. Na pewno nas poprą. - Kim są ci przywódcy? - pośpieszył z pytaniem pułkownik. Argenton nie odpowiadał. Przewrót to wielce niebezpieczne przedsięwzięcie. Gdyby tożsamość podżegaczy została ujawniona, nastąpiłaby fala egzekucji. Christopher rozumiał wahanie Francuza. - Jeśli mamy nakłonić władze brytyjskie, by udzieliły wam wsparcia - perswadował muszę im przedstawić listę nazwisk. Nie ma innej rady. Musisz nam zaufać, przyjacielu. Pułkownik położył prawą dłoń na sercu. - Przysięgam na honor, że nigdy nie zdradzę tych nazwisk. Nigdy! Uspokojony Argenton wyjawił, kto ma stanąć na czele przewrotu. Przede wszystkim pułkownik Lafitte, dowódca jego własnego regimentu, oraz jego brat. Trzymał z nimi pułkownik Donadieu z 47. Regimentu Piechoty Liniowej. - To ludzie wielce poważani - zapewniał z przekonaniem kapitan. - Żołnierze pójdą ich śladem. - Argenton podał Christopherowi wiele innych nazwisk, które pułkownik zapisał w notatniku, konstatując po cichu, że nie było wśród nich oficerów starszych szarżą od Laffite’a i Donadieu. - Imponująca lista - zełgał z szerokim uśmiechem Christopher. - Potrzebna mi jeszcze

jedna godność. Zdradź mi, kto w waszej armii jest naszym najgroźniejszym oponentem. - Najgroźniejszym oponentem? - zdumiał się Argenton. - Wyłączając, rzecz jasna, marszałka Soulta - wyjaśnił Christopher. - Chcę wiedzieć, na kogo trzeba uważać. Kogo, być może, należałoby, że tak to ujmę, wyeliminować? - Ach tak... - Kapitan, pojąwszy istotę pytania, zastanawiał się przez moment. Przychodzi mi na myśl brygadier Vuillard - odparł. - Pierwsze słyszę. - To bonapartysta, jakich mało - stwierdził z przyganą Argenton. - Przeliteruj mi jego nazwisko, jeśli łaska - poprosił Christopher. Zapisawszy skrzętnie „brygadier Henri Vuilliard” zapytał: - Rozumiem, że nie ma on pojęcia o zawiązującym się spisku? - To chyba oczywiste! - obruszył się Argenton. - Zaznaczam, pułkowniku, że całe przedsięwzięcie, pozbawione brytyjskiego poparcia, skazane jest na niepowodzenie. Generał Cradock sprzyja naszym zamiarom, zgadza się? - Cradock was popiera - przyświadczył bez wahania Christopher, który składał generałowi meldunki z poprzednich spotkań ze spiskowcami. Cradock widział bunt we francuskiej armii jako alternatywę korzystniejszą od walki. Wydał też rozkaz, by pułkownik podjął wszelkie odpowiednie działania. - Niestety - podjął Christopher - doszły mnie wieści, że mają przysłać nowego dowodzącego. - Kogo? - Wellesleya - odparł rzeczowo pułkownik. - Sir Arthura Wellesleya. - Czy to dobry dowódca? Christopher wzruszył ramionami. - Ma dobre koneksje. Jest młodszym synem earla 9. Kształcił się, rzecz jasna, w Eton.

Okazał się nie dość błyskotliwy, by nadawać się do czegokolwiek prócz służby w wojsku, jednakże panuje powszechna opinia, że przed rokiem, pod Lizboną, pokazał się z jak najlepszej strony. - Przeciw Junotowi i Laborde’owi! - lekceważąco stwierdził Argenton. - Generał odnosił wcześniej sukcesy w Indiach - dodał Christopher gwoli ostrzeżenia. - Ach tak, w Indiach! - odparł Argenton z uśmiechem. - Reputacja zdobyta w Indiach rzadko wytrzymuje choćby jedną salwę w Europie. Rzecz w tym, czy ten Wellesley będzie chciał walczyć z Soultem. Christopher przez chwilę zastanawiał się nad odpowiedzią. - Wydaje mi się - rzekł w końcu - że nie chciałby doznać porażki. Sądzę, że jeśli pozna siłę waszych argumentów, zgodzi się na współpracę - przekonywał pułkownik, sam nie do końca pewny swych słów. Z tego, co było mu wiadomo, generał Wellesley był człowiekiem wyrachowanym, któremu operacja, zależna od zbyt wielu niewiadomych, mogłaby wydać się zbyt ryzykowną. Jednakże Christopherowi zależało jedynie na osobistych interesach, które pragnął ubić, korzystając z piekielnego zamieszania. Nie przypuszczał, by przewrót mógł się udać i było mu wszystko jedno, jaką opinię mieli na ten temat Cradock czy Wellesley. Wiedział jedynie, że wiedza o spisku dawała mu wielkie możliwości. Zależało mu też, by Argenton widział w nim sprzymierzeńca, przynajmniej na razie. - Powiedz mi - zwrócił się do Francuza - jakiej, konkretnie, pomocy oczekujecie z naszej strony? - Poparcia we wspólnej sprawie - odparł Argenton. - Chcemy, by Brytyjczycy pomogli nam nakłonić przywódców portugalskich, by ci z kolei wsparli kandydaturę Soulta na króla. - Byłem pewien, że zdobyliście już względy możnych - zdziwił się pułkownik. - Zgadza się - odrzekł kapitan. - Jednak większość nie zdeklaruje się w obawie przed

reakcją ludności. Jeśli dowiedzą się, że Zjednoczone Królestwo stoi po ich stronie, wtedy się odważą. Nie ma nawet potrzeby, by czynili jakiekolwiek publiczne zapewnienia. Wystarczy 9 Earl - najstarszy brytyjski tytuł feudalny, a także najwyższy tytuł arystokratyczny (przyp. tłum.). parę listów do Soulta. Są jeszcze intelektualiści - ostatnie słowa Argenton wypowiedział tonem zdolnym skwasić świeże mleko. - Większość z nich z chęcią ujrzy na tronie każdego, kto nie należy do portugalskiego rządu, ale i ich trzeba podbechtać, by odważyli się otwarcie poprzeć Soulta. - Z największą przyjemnością wyrazimy swoją przychylność - zapewnił rozmówcę Christopher, chociaż szczerze w to wątpił. - Nie obędzie się także bez gwarancji - powiedział stanowczo Argenton - że gdy dojdzie do przewrotu, Brytyjczycy nie wykorzystają tej sytuacji, by przypuścić atak. Muszę mieć na to słowo generała. Pułkownik pokiwał głową. - Myślę, że możemy na to liczyć - stwierdził. - Ale zanim Cradock zdecyduje się na takie oświadczenie, należy go jeszcze przekonać, że całe przedsięwzięcie ma szanse na powodzenie, mój przyjacielu, co oznacza, że musisz się z nim spotkać. - Christopher odkorkował butelkę wina i napełnił kieliszki. Dodał jeszcze: - Dzięki temu będziesz mógł usłyszeć jego zapewnienia osobiście. Pojedziesz na południe i się z nim rozmówisz. Argenton wydawał się zaskoczony, lecz po chwili namysłu rozpromienił się. - Umożliwisz mi przejście przez linie brytyjskie? - Nie tylko, przyjacielu. Pojadę z tobą, jeśli tylko uczynisz to samo dla mnie, gdy będę chciał przedostać się na waszą stronę. - W takim razie zgoda! - ucieszył się Argenton. - Pułkownik Lafitte nie będzie się sprzeciwiał, gdy tylko dowie się, w czym rzecz. Tylko kiedy? Niebawem, jak przypuszczam?

Nazajutrz? - Pojutrze - kategorycznie stwierdził Christopher. - Jutro biorę udział w ważnej uroczystości, która nie odbędzie się bez mojego udziału. Jeśli jutro po południu dołączysz do mnie w Vila Real de Zedes, będziemy mogli wyjechać następnego ranka. Czy to by ci odpowiadało? Argenton przytaknął. - Musisz mi wytłumaczyć, jak mam tam dotrzeć. - Udzielę ci wskazówek - pułkownik zapewnił Francuza i wzniósł kieliszek. - Wypijmy za powodzenie naszego przedsięwzięcia. - Amen - Argenton dołączył do toastu. * Pułkownik Christopher uśmiechnął się do swych myśli. Tak jak to sobie zaplanował, ustanawiał własne zasady gry. Rozdział trzeci Sharpe pędził przez padok, omijając truchła zwierząt, których nieruchome oczy i chrapy były atakowane przez chmary much. Potknął się o wbitą w ziemię metalową szpilę, do jakich dragoni przywiązywali konie. Gdy tracił równowagę, złowił uchem charakterystyczny świst przelatującej blisko kuli z muszkietu. Straciła już impet, ale przecież nawet zbłąkany pocisk mógł z łatwością pozbawić go życia w razie niefortunnego trafienia. Dym z karabinów gęstniał nad murem okalającym zachodni skraj pastwiska. Sharpe rzucił się na ziemię obok Hagmana. - Co nowego, Dan? - Dragoni wrócili, sir - lakonicznie odparł sierżant. - Mają wsparcie piechoty. - Jesteś pewien?

- Położyłem jednego niebieskiego bękarta i dwóch zielonych - rzucił w odpowiedzi Hagman. Richard otarł rękawem pot zalewający oczy. Przeczołgał się w miejsce, gdzie dym prochowy był nieco rzadszy. Dragoni, zsiadłszy z koni, strzelali zza oddalonych o jakieś sto kroków drzew. Porucznik wiedział, że z takiego dystansu francuskie karabinki nie stanowiły poważnego zagrożenia. Dostrzegł także niebieskie kurtki wzdłuż biegnącej lasem drogi. Wyglądało na to, że piechota szykuje się do ataku. Jego uszu doszło niewyraźne kołatanie, którego źródła nie był w stanie rozpoznać. Postanowił je zignorować. - Pendelton. - Sir? - Biegnij do wsi. Znajdź porucznika Vincente i powiedz mu, że ma wyprowadzić ludzi na ścieżkę w kierunku północnym. - Sharpe wskazał rysujący się wśród winorośli trakt, na którym wcześniej zaskoczyli dragonów stacjonujących w Barca d’Avintas. - Pendelton! Porucznik zatrzymał jeszcze żołnierza. - Przekaż mu, żeby się śpieszył. Byle uprzejmie. Pendelton, kieszonkowiec z Bristolu, najmłodszy w oddziale Sharpe’a, zdumiał się. - Uprzejmie, sir? - Zwracaj się do niego „sir”, do diabła, i salutuj mu. Ruszaj, z życiem! „Niech to cholera” - przeklął w myślach Richard, żałując, że przeprawa przez Douro musi zostać odłożona na inny dzień. Pojawienie się francuskich posiłków udaremniło czasochłonną operację, uniemożliwiając Brytyjczykom dołączenie do armii i oczekującego ich na południu kapitana Hogana. Sharpe musiał bez dalszej zwłoki poprowadzić oddział na północ. - Sierżancie! - Starał się odnaleźć wzrokiem znajomą sylwetkę wśród kłębiących się nad murem chmur siwego dymu. - Harper!

- Tutaj, sir. - Głos zdyszanego sierżanta dobiegł zza pleców Sharpe’a. - Rozprawiłem się z dwoma żabami w kościele. - Gdy tylko Portugalczycy dotrą do winnicy, podajemy tyły. Ktoś z naszych jest we wsi? - Harris... No i Pendelton. - Niech ktoś po nich pobiegnie. - Porucznik oparł karabin na kamieniach i wystrzelił wirującą kulę w kierunku formujących się wzdłuż leśnej drogi szeregów francuskiej piechoty. - Pat, co zrobiłeś z tymi dwoma? - Zagrabili datki z kościelnej puszki, więc posłałem ich do diabła - odrzekł Harper, klepiąc tkwiący w pochwie bagnet. Sharpe’a wyraźnie uradowała ta wieść. - Jeśli będziesz miał okazję, Pat, zrób to samo z tym parchatym francuskim oficerzyną. - Z przyjemnością, sir - rzekł Harper i pognał w kierunku zabudowań. Sharpe załadował broń. „Francuzi - pomyślał - postępują zbyt ostrożnie. Już dawno powinni byli zaatakować”. Wstrzymywali się z szarżą, zapewne przekonani, że w Barca d’Avintas znajduje się jakiś większy oddział, a nie dwie odosobnione półkompanie. Brytyjska palba musiała dodatkowo zdezorientować dragonów nieprzywykłych do podobnej celności. Dwa leżące na skraju lasu ciała świadczyły dobitnie, że żabojady miały okazję przekonać się o zabójczej skuteczności karabinów Bakera. W armii francuskiej nie stosowano broni gwintowanej, uważano bowiem, że bruzdy w lufie, które stanowiły o skuteczności takich karabinów, zbytnio spowalniają proces ładowania. Francuzi, tak jak i zdecydowana większość wojsk brytyjskich, polegali na szybszych w obsłudze, lecz o wiele mniej efektywnych muszkietach. Człowiek znajdujący się w odległości pięćdziesięciu jardów od żołnierza strzelającego z broni gładkolufowej miał spore szanse na przeżycie. Tymczasem człowiek

stojący dwukrotnie dalej od wylotu lufy karabinu Bakera skazany był na śmierć. Dlatego właśnie dragoni wycofali się za drzewa, rezygnując z nierównego pojedynku. W lesie gromadziła się francuska piechota. Sharpe chciał wiedzieć, jakie były ich zamiary. Oparł naładowany karabin o murek i wyciągnął lunetę. Ów doskonały instrument, wykonany przez Matthew Berge’a w Londynie, porucznik otrzymał w podarunku od sir Artura Wellesleya po tym, jak uratował generałowi życie w bitwie pod Assaye. Porucznik oparł tubę na wieńczącej mur poduszce mchu. Odszukał w szkłach niebieskie kurtki skrytych wśród drzew, ustawionych w trzech szeregach francuskich piechurów. Szyk bojowy sugerował gotowość do ataku. Przeczyła temu jednak postawa żołnierzy, opierających się niedbale na muszkietach, na których nie osadzono nawet ostrzy bagnetów. Powiódł wzrokiem w prawo, tknięty myślą, że Francuzi mogą przygotowywać się do okrążenia Barca d’Avintas. Lecz nie dostrzegł niczego, co potwierdziłoby te obawy. Wrócił do obserwacji odpoczywającego w lesie oddziału niebieskich kurtek. Wyraźny biały błysk pozwolił mu odnaleźć klęczącego wśród poszycia, obserwującego wieś za pomocą lunety francuskiego oficera, niewątpliwie starającego się zorientować, jak liczne wojsko stacjonuje w Barca d’Avintas i jaką winien przyjąć taktykę ataku. Sharpe złożył swój instrument optyczny i oparł go o mur. „Tylko bez pośpiechu” - powiedział sobie. Mierzył starannie. Gdyby udało mu się zabić oficera, z pewnością opóźniłoby to szarżę Francuzów, pozbawionych człowieka, który był odpowiedzialny za podejmowanie decyzji. Odwiódł kurek, opuścił głowę, by widzieć muszkę między występami szczerbinki, odnalazł plamę błękitnego munduru oficera i podniósł tylny celownik nastawny. Nie musiał brać poprawki na wiatr. Huk karabinowej salwy rozdarł powietrze. Porucznik poczuł, jak kropla potu spływa mu po czole. Pociągnął za spust. Kolba kopnęła go w ramię. Kwaśny dym z komory zmusił do zamknięcia prawego oka. Drobinki prochu parzyły w policzek. Gęsta chmura

wyrzuconego z lufy prochu zasłoniła cel. Odwróciwszy się, Sharpe ujrzał Vincentego i jego żołnierzy docierających do winnicy. W ślad za Portugalczykami podążało kilkudziesięciu cywilów. Harper wracał pędem przez padok. Dziwny stukot stał się nagle głośniejszy, pozwalając porucznikowi zorientować się, że jego przyczyną były kule z francuskich karabinków, uderzające w drugą stronę chroniącego strzelców kamiennego muru. - We wsi nie ma już nikogo, sir - zameldował Harper. - Zatem i na nas już pora - stwierdził Sharpe, dziwiąc się w duchu, że wróg postępował tak ospale, dając im czas na swobodne wycofanie się z Barca d’Avintas. Posłał Harpera i większość ludzi, by dołączyli do Vincentego, polecając im zabrać dwanaście ocalałych z niedawnej potyczki francuskich koni. Gdyby udało im się doprowadzić zwierzęta do swoich, mogliby za nie otrzymać niezłą zapłatę. Sharpe rozstawił sześciu strzelców wzdłuż ogrodzenia padoku, rozkazując im strzelać tak szybko, jak się da. Brytyjczycy nie dbali o celność, a jedynie o to, by Francuzi, widząc gęsto ścielący się dym, byli przekonani, że żołnierze w Barca d’Avintas bronią się, a nie wycofują. Sharpe pociągnął za kurek. Krzemień rozprysł się na drobne kawałki. Porucznik zarzucił bezużyteczny karabin na ramię i wycofał się poza wiszącą nad murem siną chmurę. Upewniwszy się, że Vincente i Harper podążają w górę przecinającego winnicę traktu, rozkazał wstrzymać ogień i przejść do odwrotu. Hagman posłał jeszcze jedną kulę w kierunku Francuzów i puścił się biegiem przez padok. Sharpe opuścił stanowisko jako ostatni. Nie mógł się nadziwić, jak łatwo udało im się wycofać. Wykazujący niezrozumiałą bierność Francuzi nie robili im najmniejszych przeszkód. Właśnie wtedy Hagman padł na trawę. Z początku porucznik myślał, że sierżant potknął się o jedną z pozostawionych przez dragonów metalowych szpil. Widok krwi wyprowadził go z błędu. Hagman wypuścił karabin. Palce jego prawej dłoni zacisnęły się powoli i na powrót rozwarły.

- Dan! - Sharpe, przykląkłszy, dostrzegł niewielką krwawą plamę na plecach Hagmana, poniżej prawej łopatki. Traf chciał, że jedna z francuskich kul, przedarłszy się przez zasłonę dymną, znalazła cel. - Niech pan biegnie, sir - wycharczał sierżant. - Ze mną już koniec. - Nie ma mowy, Dan - odburknął w odpowiedzi Sharpe, obracając Hagmana na plecy. W piersi sierżanta nie ział otwór. Pocisk musiał utknąć w ciele. Ranny zarzęził, plując krwawą pianą. Porucznik dosłyszał okrzyk Harpera. - Bękarty ruszyły do ataku, sir! Przed momentem Sharpe gratulował sobie, że odwrót przebiega nadspodziewanie gładko. Teraz, gdy wszystko się waliło, przeklinał w myślach przedwczesną radość. Przewiesił broń Hagmana obok swojej i dźwignął starego kłusownika, który wydał z siebie stłumiony jęk i potrząsnął głową. - Niech mnie pan tu zostawi, sir. - Nie pleć bzdur, Dan. - Kłuje mnie, sir. Kłuje jak diabli - wystękał przez ściśnięte bólem gardło Hagman. Z ust śmiertelnie bladego sierżanta potoczyła się strużka krwi. Harper podbiegł do porucznika, przejmując od niego ciężkie brzemię. - Zostawcie mnie - słabo wyjęczał Hagman. - Zabierz go, Pat! - Sharpe rozkazał rosłemu sierżantowi. W winnicy odezwały się karabiny. Zza pleców porucznika odpowiedział im terkot muszkietów. Powietrze wypełniło się świstem kul. Pokrzykując na Hagmana, Richard maszerował tyłem. Obserwował pojawiające się wśród pozostawionej przez jego ludzi kurtyny dymu pierwsze niebieskie kurtki. - Prędzej, sir! - wykrzyknął Harper, dając porucznikowi znać, że już dotarł wraz z rannym pomiędzy winne krzewy.

- Nieś go na północ - polecił Sharpe, dopędziwszy Hagmana. - Kiepsko z nim, sir. - Bierz go i zasuwaj pod górę! Sharpe obserwował trzy kompanie niebieskich kurtek, które zająwszy pastwisko, nie wykazywały większego zainteresowania wycofującym się oddziałem. Francuzi odprowadzali wzrokiem kolumnę portugalskich i brytyjskich żołnierzy, pnącą się traktem wraz z tuzinem zdobycznych koni i tłumem przerażonych wieśniaków. Nie puścili się w pogoń. Najwyraźniej zależało im na zajęciu Barca d’Avintas, a nie na wybiciu garstki uciekinierów. Porucznik zatrzymał się na szczycie pagórka, pół mili na północ od wsi i wyciągnął lunetę, by przekonać się o zamiarach wroga. Francuscy dragoni mogli z łatwością dopaść zbiegów, ale nie uczynili nic w tym kierunku. W szkłach dojrzał żołnierzy, rąbiących ocaloną przez niego z pożaru łódź, której szczątki odziani w niebieskie kurtki mężczyźni podpalili. - Zamykają rzekę - poinformował porucznika Vincente. - Jak to „zamykają”? - zdziwił się Portugalczyk. - Chcą mieć pewność, że kontrolują przeprawę, nie pozostawiając Brytyjczykom i Portugalczykom możliwości przekroczenia Douro i zaatakowania ich tyłów. Co oznacza, że będzie nam cholernie trudno przebić się na południowy brzeg. - Sharpe obrócił się ku zbliżającemu się potężnemu Irlandczykowi. Widząc jego skrwawione ręce, zapytał. - Co z Hagmanem? Sierżant Harper pokiwał ponuro głową. - Niedobrze, sir - stwierdził. - Zdaje się, że cholerny francuski ołów przebił płuco. Nieszczęsny Dan ledwie zipie. Charka czerwoną pianą, aż żal ściska serce. - Nie zostawię go - oznajmił Sharpe. Zaledwie kilka godzin wcześniej zdecydował się porzucić rannego Tarranta. Wiedział, że zaprzyjaźnieni z pozostawionym pod Oporto

żołnierzem mężczyźni, z Williamsonem na czele, będą mu wyrzucać niekonsekwencję. Jednak Tarrant był pijusem, obibokiem i wichrzycielem, w odróżnieniu od Dana Hagmana, najbardziej doświadczonego strzelca w oddziale, którego zdrowy rozsądek utrzymywał ludzi w ryzach. Poza tym porucznik darzył starego kłusownika szczerą sympatią. - Przygotujcie nosze, Pat - polecił. - Zabieramy go ze sobą. Żołnierze wycięli dwa jesionowe drągi, na które nawlekli rękawy wojskowych kurtek, podczas gdy Sharpe i Vincente obserwowali zajmujących wieś Francuzów, opracowując dalszy plan działania. - Jest tylko jedno wyjście - stwierdził portugalski sierżant. - Musimy iść na wschód, do Amarante. - Wyrównawszy połać gołej ziemi, Vincente począł rysować schematyczną mapę. - To jest Douro - rzekł. - Tutaj mamy Porto, a to nasza pozycja. - Zaznaczył drewnianą szczapą punkt niezbyt odległy od miasta. - Najbliższy most znajduje się w Amarante - dodał, kreśląc dwie krzyżujące się na wschodzie linie. - Moglibyśmy tam dotrzeć jutro, najpóźniej na dzień następny. - Tak jak oni - trzeźwo zauważył Sharpe, skinieniem wskazując gromadzące się w Barca d’Avintas wojsko. Spomiędzy drzew, pośród których Francuzi zmitrężyli tak wiele czasu, wstrzymując się z atakiem na osadę, wyłoniło się ciągnięte przez sześć koni działo. Na grzbietach trzech zwierząt zasiadali działonowi w charakterystycznych granatowych mundurach. Ciężka, dwunastofuntowa armata przyczepiona była do przodka, dwukółki służącej za magazynek i jako podpora dla ciężkiej części ogonowej działa. Tuż za pierwszym zaprzęgiem jechał następny, czterokonny, holujący podłużną, podobną do trumny skrzynię, z przymocowanym z tyłu zapasowym kołem do armaty. Na skrzyni, w której mieściła się amunicja, siedziało sześciu mężczyzn w granatowych kurtkach. Sharpe, oddalony o pół mili od wolno

wyłaniającej się z lasu artylerii, wyraźnie słyszał pobrzękiwanie łańcuchów i głuchy łoskot ciężkich kół. W milczeniu obserwował działon10, za którym pojawił się następny, tym razem wyposażony w haubicę, a za nim jeszcze jeden, z dwunastofuntówką. Za artylerią podążał oddział huzarów. - Myślisz, że przyjdą tutaj? - spytał z obawą w głosie Vincente. - Nie - uspokoił go Sharpe. - Nie interesują się zbiegami. Zmierzają ku Amarante. - To nie jest właściwa droga. Nigdzie nią nie dojadą. Będą musieli zawrócić i przebić się na północ, do głównego traktu. - Żaby najwidoczniej jeszcze o tym nie wiedzą - domyślił się Sharpe. - Brną na wschód, przekonani, że szlak wzdłuż rzeki zaprowadzi ich do celu. - Spośród drzew wymaszerowała piechota. Za nią jechała kolejna jednostka artylerii. Sharpe z uwagą przyglądał się długiej kolumnie francuskiego wojska. Widział tylko jeden możliwy powód, dla którego wróg posyłał na wschód tak liczne wojsko z silnym wsparciem artyleryjskim - chodziło o przejęcie kontroli nad mostem w celu zabezpieczenia lewej flanki armii Soulta. - Amarante - orzekł. - Bez dwóch zdań, tam właśnie zmierzają te bękarty. - W takim razie nie mamy po co tam iść - zmartwił się Vincente. - Ależ mamy - zaprotestował Sharpe - musimy tylko obrać inną drogę. Wspomniałeś, że istnieje główny trakt. - Tutaj. - Vincente nakreślił biegnącą równolegle do Douro linię, na północ od ich bieżącej pozycji. - To główny szlak na wschód - wyjaśnił. - Spodziewam się, że Francuzi też tamtędy ciągną. Czy jesteś zdecydowany kierować się na Amarante? 10 Działon - najmniejsza jednostka artylerii, składająca się z jednego działa, obsługi i środka transportu (przyp. tłum.). - Musimy przekroczyć rzekę - przypomniał Sharpe. - To najbliższy most w rękach armii

portugalskiej. Sam fakt, że przeklęte żaby chcą go zdobyć, nie oznacza jeszcze, iż musi im się to udać. „A nawet gdyby tak się stało - dokończył w myślach - mogę przecież poprowadzić ludzi na północ, przejść na drugi brzeg Tamegi w najbliższym, dogodnym punkcie i udać się znów na południe, szukając niestrzeżonego przez nieprzyjaciół odcinka Douro” A głośno rzekł: - Jak najprościej dotrzeć do Amarante z pominięciem głównych dróg? Czy istnieje skrót? Vincente przytaknął. - Trzeba iść na północ, do wioski, o tutaj - portugalski porucznik wskazał pustą przestrzeń na mapie - a tam odbić na wschód. Osada leży u stóp rozległych wzgórz. Za nią rozciąga się... Jak to się mówi? Pustkowie. Zwykliśmy przemierzać te bezdroża. - My - upewnił się Sharpe - czyli poeci i filozofowie? - Szliśmy do osady - ciągnął Vincente - na noc, zatrzymywaliśmy się w tamtejszej tawernie, by następnego dnia ruszyć w drogę powrotną. Nie przypuszczam, by Francuzi się tam zapuszczali. To miejsce nie leży na żadnym szlaku. - Ruszajmy więc do tej leżącej na skraju bezludzia wsi - zgodził się Sharpe. - Jak nazywa się to ustronie? - Vila Real de Zedes - odrzekł Vincente. - Nazwa wywodzi się z dawnych czasów, gdy otaczające sioło winnice należały do królewskiego lenna. Teraz ziemie te są własnością... - Vila Real de co? - zapytał z tajemniczym uśmiechem Sharpe. - Vila Real de Zedes - powtórzył Portugalczyk, zastanawiając się, jaki mógł być powód nagłego zainteresowania Brytyjczyka. - Znasz te strony? - Nigdy tam nie byłem - rzekł Sharpe - ale jest tam dziewczyna, z którą koniecznie muszę się zobaczyć.

- Dziewczyna? - Vincente zgromił rozmówcę pełnym dezaprobaty spojrzeniem. - Dziewiętnastoletni podlotek - wyjaśnił Sharpe. - Nie wiem, czy mi uwierzysz, jeśli powiem, że to spotkanie należy do moich służbowych obowiązków - dodał ze swadą i odwrócił się, by sprawdzić, czy praca nad noszami została ukończona. Na jego skamieniałym nagle obliczu odmalowała się wściekłość. - Co tutaj robi ten szubrawiec? - zapytał, wlepiając zdumiony wzrok w stojącego przed nim francuskiego dragona. Porucznik Olivier ze stoickim spokojem przyglądał się Harperowi, z troską przetaczającemu Hagmana na ułożone na ziemi nosze. - Trzeba go oddać pod sąd - stanowczo stwierdził Vincente. - Aresztowałem go i teraz znajduje się pod moją kuratelą. - Do najjaśniejszej cholery! - wybuchnął Sharpe. - To kwestia zasad - dodał nieporuszony Portugalczyk. - Jakich zasad?! - Sharpe spiorunował go wzrokiem. - Raczej kwestia skrajnej tępoty, parszywego kretynizmu prawnika! Tu się rozgrywa cholerna, regularna wojna, a nie wyjazdowe posiedzenie sądu - urwał, dostrzegłszy kompletne osłupienie na twarzy portugalskiego porucznika. Po chwili burknął: - Mniejsza o to. Jak długo powinien nam zająć marsz do Vila Real de Zedes? - Możemy tam być nazajutrz o poranku... - stwierdził z chłodną rezerwą Vincente. Spojrzawszy z ukosa w stronę Hagmana, dodał: - Pod warunkiem, że ranny zbytnio nas nie spowolni. - Będziemy tam nazajutrz z rana - zapewnił Sharpe. Przyrzekł sobie, że gdy dotrą na miejsce, najpierw zatroszczy się o pannę Savage. Przy okazji miał zamiar dowiedzieć się, co skłoniło ją do ucieczki. Potem, nie zważając na protesty prawnika, wypruje flaki przeklętemu oficerowi dragonów.

* Wiejska rezydencja rodziny Savage, zwana Quinta de Zedes, usytuowana była na południe od Vila Real de Zedes, na górującym nad osadą wzniesieniu. Urokliwy dworek o bielonych ścianach, obrzeżonych ciosanym kamieniem, podkreślającym jego elegancką sylwetkę, otoczony był przez rozciągające się jak okiem sięgnąć winnice - niegdyś królewskie. Okiennice w całym budynku pomalowano na jasny błękit. Wysokie okna parteru wypełniały witraże ozdobione herbami dawnych właścicieli. Pan Savage nabył Quinta do Zedes wraz z przyległymi plantacjami winorośli. Wysoki dom o spadzistym dachu, pokrytym grubą dachówką, otoczony był wysokimi drzewami, po których pięły się obsypane kwieciem pnącza wisterii, czyniące ten sielski, ustronny zakątek idealnym schronieniem przed letnią spiekotą. Każdego roku z początkiem czerwca rodzina Savage przenosiła się tam, by powrócić do House Beautiful dopiero w październiku. Po nagłej śmierci pana domu, spowodowanej atakiem apopleksji, wiejska rezydencja opustoszała. Od tamtego czasu jej jedynymi mieszkańcami było sześciu służących, mających pieczę nad domem i przylegającym do niego pięknym ogrodem. Służba schodziła do wsi długim, wijącym się podjazdem, by uczestniczyć w odbywających się w miejscowym kościele niedzielnych nabożeństwach, mimo że Quinta do Zedes miało niegdyś własną kaplicę. W dawnych czasach, gdy rodzina chlubiąca się widniejącym na witrażach herbem zamieszkiwała przestronne, chłodne komnaty, służba brała udział w odprawianych tam mszach. Pan Savage, zagorzały protestant, przejąwszy własność, polecił rozebrać ołtarz, wynieść figury świętych, zaś ściany wybielić, przemieniając dawną izbę sakralną w spiżarnię. Służący byli zaskoczeni wizytą panny Kate, lecz nie dali tego po sobie poznać. Powitawszy ją głębokimi ukłonami i dygnięciami, popędzili przygotować dawno nieużywane pokoje. Chroniące meble przed zakurzeniem płachty zostały ściągnięte, gnieżdżące się pod

krokwiami nietoperze przepłoszone, błękitne okiennice otwarte. Do stęchłych wnętrz wpadło wiosenne powietrze. Napalono w kominkach, by przegnać uporczywy zimowy chłód. Jednak Kate nie spędziła pierwszego wieczoru przy ogniu. Wolała napawać się widokiem obwieszonych wisterią cedrów, siedząc na górującym nad gankiem tarasie. Cienie wydłużały się w nieskończoność, lecz nikt się nie pojawił na serpentynie podjazdu. Tego wieczora Kate usnęła na zwilżonej łzami poduszce. Z nadejściem poranka wróciło jej dobre samopoczucie. Wbrew energicznym protestom stropionych służących zabrała się do zamiatania hallu. Owalny westybul urządzony został z wyjątkowym smakiem. Marmurowa posadzka składała się z ułożonych w szachownicę płyt z białego i czarnego marmuru. Śnieżnobiałe, misternie rzeźbione marmurowe schody pięły się ku znajdującym się na piętrze sypialniom. Pozamiatawszy w hallu, panna nalegała, by pozwolono jej odkurzyć zabytkowy kominek w głównym salonie, pokryty ręcznie malowanymi kaflami, na których przedstawiono sceny upamiętniające bitwę pod Aljubarotta11, gdzie Jan I Wielki okrył się na długie wieki chwałą, roznosząc Kastylijczyków. Kate poleciła, by wywietrzono także sypialnię gościnną, posłano tam łóżko i napalono w kominku. Poczyniwszy odpowiednie przygotowania, powróciła na taras i wyglądała długo oczekiwanych odwiedzin. Ledwie przebrzmiały wzywające do porannej modlitwy dzwony w Vila Real de Zedes, ujrzała wyłaniające się spośród cedrów sylwetki dwóch jeźdźców. Radość przepełniła jej serce. Jadący przodem mężczyzna był niezwykle wysoki, wyprostowany i niemożliwie przystojny. Jednocześnie był to człowiek dotknięty okrutną tragedią. Jego żona zmarła, rodząc pierwsze dziecko, które także nie przeżyło. Na samą myśl o cierpieniach, jakie musiał znieść ten dzielny mężczyzna, oczy Kate zaszkliły się od łez. Jeździec, dostrzegłszy sylwetkę oczekującej go kobiety, uniósł się w strzemionach i zamachał na powitanie. Ten prosty gest przywrócił jej radość. Pognała na dół, by na frontowych schodach paść w ramiona kochanka.

Pułkownik Christopher ześlizgnął się z końskiego grzbietu. Luis, dosiadający zapasowego wierzchowca, trzymał w objęciach ogromną walizę. Była wypchana garderobą Kate, którą Christopher zabrał z House Beautiful zaraz po wyjeździe matki dziewczyny. 11 Bitwa rozegrała się 14 sierpnia 1385 r. między wojskami portugalskimi króla Jana I Wielkiego a armią Jana I Kastylijskiego. Portugalczycy, mimo znacznej przewagi liczebnej wroga, odnieśli zwycięstwo, które zapewniło im niepodległość (przyp. tłum.). Pułkownik rzucił służącemu wodze, podbiegł, przeskoczył kilka dzielących go od Kate stopni, chwycił ją w ramiona i czule pocałował. Przebiegając dłonią po jej kręgosłupie, od karku po krzyż, wyczuł, że po ciele dziewczyny przeszedł dreszcz. - Nie byłem w stanie dotrzeć tu wczorajszej nocy, miłości moja - przeprosił w pierwszych słowach. - Zatrzymały mnie obowiązki. - Byłam pewna, że tak właśnie się stało - odparła Kate, podnosząc lśniącą szczęściem twarz ku obliczu kochanka. - Nic innego nie mogłoby mnie odwieść od spotkania z tobą - zapewnił Christopher. Nic w świecie - dodał, pochylając się, by ucałować jej czoło. Ściskając obie dłonie Kate, odstąpił na krok, by przyjrzeć się promiennemu, dziewczęcemu licu. „Oto mam przed sobą, najczarowniejszą istotę pod słońcem, a przy tym ujmująco skromną” - pomyślał, widząc rumieniec wstydu barwiący jej policzki. Kate zaśmiała się, by pokryć zmieszanie spowodowane jego szczerym podziwem. - Kate, Kate - rzekł Christopher tonem łagodnej reprymendy. - Czuję, że mógłbym spędzić resztę życia, zapatrzony w ciebie. Panna Savage zaczesywała do tyłu swe długie czarne włosy. Po obu stronach jej wysokiego czoła wymykały się zza uszu loki, na podobieństwo noszonych przez francuskich

huzarów cadenettes. Drobny, perkaty nos, pełne usta, oczy - raz wzruszająco poważne, to znów skrzące się radością - tworzyły całość uderzającą pięknem. Miała dziewiętnaście lat, nogi długie jak źrebak, a naturę ufną i tryskającą życiem. Kate była pełna miłości do przystojnego wybranka, ubranego w czarny płaszcz i białe bryczesy do jazdy, na którego głowie spoczywał czarny bikorn, ozdobiony dwoma szamerowanymi złotem frędzlami.Widziałeś się z moją matką? - spytała. - Żegnając się z nią, obiecałem, że cię odnajdę. Kate zmieszała się. - Powinnam była jej o wszystkim powiedzieć... - Twoja rodzicielka pragnie cię wydać za majętnego mężczyznę, który zapewniłby ci bezpieczne życie w Anglii - odparł Christopher - a nie awanturnika mojego pokroju. Właściwym powodem, dla którego wdowa na pewno sprzeciwiłaby się małżeństwu córki z pułkownikiem, były awanse, jakie ten czynił wobec niej samej, zanim zapoznał się z treścią testamentu pana Savage’a. Znalezione w dokumencie zapisy przekonały go, by zainteresować się córką, nie matką. - Nic byśmy nie wskórali, prosząc ją o błogosławieństwo - podjął. - Gdybyś zdradziła jej nasze zamiary, z pewnością spotkałabyś się z odmową. - Mogłoby się okazać, że się mylisz - nieśmiało zasugerowała Kate. - Tak czy inaczej - stwierdził Christopher - w ten sposób mamy pewność, iż jej niechęć nie stanie na drodze naszym planom, a kiedy już się pobierzemy, pani Savage z czasem na pewno się do mnie przekona. - Pobierzemy?! - Oczywiście - potwierdził pułkownik. - Czyżbyś sądziła, że nie dbam o twoją cześć? zapytał i zaśmiał się na widok jej nieśmiałego spojrzenia. - We wsi jest ksiądz - podjął - który

z pewnością udzieli nam ślubu. - Nie jestem... - zaczęła mówić Kate, ale miast dokończyć, dotknęła dłonią włosów i poprawiła sukienkę. Rumieńce na jej policzkach nabrały intensywności. - Ależ jak najbardziej jesteś gotowa - Christopher oddalił obiekcje panny. - Wyglądasz po prostu zachwycająco. Kate oblała się pąsem aż po dekolt sukienki, którą wybrała specjalnie na ten dzień spośród całej gamy zgromadzonych w Quinta letnich kreacji. Wiedziała, że angielska suknia z białego lnu, wyszywanego w dzwonki i liście akantu, podkreśla jej urodę. - Czy mama mi wybaczy? Christopher szczerze w to wątpił. - Ma się rozumieć, że tak - zapewnił ją. - Lata doświadczenia podpowiadają mi, że nie ma co do tego najmniejszych wątpliwości. Twoja kochana matula chce dla ciebie jak najlepiej. Gdy tylko się na mnie pozna, zrozumie, że zadbam o twoje szczęście jak nikt inny. - Z pewnością - Kate zgodziła się z rozbrajającą serdecznością. Nie pojmowała, skąd święte przekonanie pułkownika, że matka odrzuciłaby jego kandydaturę na zięcia. Christopher tłumaczył jej, że przyczyną była znaczna różnica wieku. To prawda. Pułkownik był od niej o dwadzieścia jeden lat starszy, lecz jak na swój wiek, wyglądał wyjątkowo młodo. Poza tym była pewna, że Christopher darzył ją szczerą miłością. Znała wiele kobiet, które poślubiły o wiele starszych od siebie mężczyzn i nie sądziła, by różnica wieku mogła zrazić matkę do jej ukochanego. Christopher twierdził, że jego stosunkowo skromny majątek mógł być kolejnym powodem niezadowolenia pani Savage, co Kate uznała za wielce prawdopodobne. Jej samej nic a nic to nie wadziło. Wręcz przeciwnie, ta okoliczność czyniła ich miłość jeszcze bardziej romantyczną. Tak jak ich ślub. Pułkownik powiódł Kate w dół schodów Quinty.

- Czy macie tu jakiś powóz? - W stajni stoi stara dwukółka. - W takim razie chodźmy piechotą. Luis podjedzie do wsi i zabierze nas z powrotem. - Teraz? - Miłości moja - Christopher zwrócił się do Kate z uroczystą powagą - i wczoraj nie byłoby dla mnie za wcześnie. - Pułkownik, wydawszy Louisowi odpowiednie dyspozycje, zamyślił się. Po chwili roześmiał się na głos. - Zanim tu przybyłem, musiałem się uwolnić od niepożądanego towarzystwa. - Niepożądanego? - Pewien cholernie głupkowaty inżynier - wybacz mi żołnierski żargon - chciał tu przysłać jeszcze mniej rozgarniętego sierżanta strzelców... z misją oswobodzenia ciebie! A wraz z nim całą bandę obszarpańców. Musiałem go spławić. „Odejdź, nie oczekując hasła etykiety, oddal się natychmiast” - powiedziałem biedakowi. - Dlaczego biedakowi? - Wielkie nieba! Ma już dobrze ponad trzydziestkę i wciąż jest porucznikiem! Żadnych środków, żadnej przyszłości, a do tego ma jeszcze pretensje do całego świata. - Pułkownik wsunął dłoń Kate w zgięcie ręki i poprowadził ją aleją wśród pnączy wisterii. - Tak się składa, że obiła mi się o uszy historia tego nieszczęśnika. Czy słyszałaś kiedyś o lady Grace Hale, wdowie po lordzie Williamie Hale’u? - Żadna ze wspomnianych osób nie jest mi znana, nawet ze słyszenia. - Doprawdy, żyjecie w Oporto jak pod kloszem - stwierdził lekkim tonem Christopher. Lord William był wyjątkowo porządnym, godnym zaufania człowiekiem. W swoim czasie współpracowałem z nim ściśle w interesach Biura Spraw Zagranicznych. Później z posłania rządowego trafił do Indii. W drodze powrotnej miał nieszczęście znajdować się na pokładzie

okrętu, który trafił pod Trafalgar. Musiał być niezwykle dzielnym mężczyzną. Postradał życie w tej bitwie. Niedługo potem wybuchł nieprawdopodobny skandal. Wdowa, nie tracąc ani chwili, zamieszkała z oficerem z regimentu strzelców, tym samym, którego spotkałem wczoraj. Na Boga, jak lady Grace mogła zrobić coś takiego? - Ten porucznik nie jest dżentelmenem? - Na pewno nie z urodzenia! - orzekł Christopher. - Bóg jeden wie, skąd pochodzą niektórzy dzisiejsi oficerowie. Tego musieli chyba wyciągnąć spod jakiegoś kamienia. Nie pojmuję, dlaczego lady Grace chciała się z kimś takim związać! Niektóre dobrze urodzone kobiety lubują się w wyszukiwaniu towarzystwa wśród dołów społecznych. Obawiam się, że ona musiała do nich należeć. - Pułkownik potrząsnął głową. - Mezalians zakończył się tragicznie - podjął. - Lady Grace zaszła w ciążę i zmarła przy porodzie. - Nieszczęsna kobieta! - przejęła się Kate. Dziwiła się stoickiemu spokojowi, z jakim jej ukochany opowiadał tak potworną historię, która musiała przypomnieć mu okoliczności śmierci jego pierwszej żony. - A co stało się z maleństwem? - chciała wiedzieć. - Z tego, co pamiętam, ono także umarło. Ale może to i lepiej. Jaką przyszłość miałoby dziecko, będące owocem podobnego skandalu? W każdym razie ojciec tej dzieciny to ten sam żałosny strzelec, któremu powierzono zadanie zabrania cię z Quinta i przetransportowania na drugi brzeg Douro. Dałem mu należytą odprawę, możesz mi wierzyć! - Christopher zaśmiał się na wspomnienie swego triumfu. - Bęcwał marszczył brwi, spod których mierzył mnie ponurym spojrzeniem. Upierał się, że będzie się trzymał wydanych mu rozkazów. Nie mogłem już słuchać tych bredni i posłałem go precz. Nie życzyłbym sobie, by podejrzany, spoglądający spode łba drań był obecny przy naszych zaślubinach. - Ani ja - zgodziła się Kate. - Rzecz jasna, nie zdradziłem się, że znana mi jest jego parszywa reputacja. Nie było

powodów, by wprawiać nieszczęśnika w zakłopotanie. - Zupełnie słusznie - przytaknęła, ściskając ramię ukochanego. Luis pojawił się na drodze za ich plecami, powożąc małą, przykurzoną dwukółką, do której zaprzągł własnego konia. Christopher zatrzymał się w pół drogi do wsi. Zerwał parę rosnących na skraju drogi dzikich narcyzów, nalegając, by Kate pozwoliła mu wpleść żółte kwiecie w sploty jej czarnych włosów. Pułkownik ucałował umajoną wybrankę, rozpływając się nad jej urodą. Kate przemknęło przez myśl, że oto przeżywa najpiękniejszy dzień w życiu. Słońce pieściło skórę, lekki wietrzyk mierzwił ukwiecone łąki, a ukochany prowadził ją pod rękę. Ojciec Josefa oczekiwał ich w kościele. Christopher odwiedził duchownego w drodze do Quinta, by przedstawić mu swą prośbę. Ksiądz przywitał się z młodą parą i poprosił pułkownika na stronę. - Martwiłem się - powiedział. - To, o co pan mnie prosi, znacznie odbiega od przyjętych zwyczajów. - Co ojciec ma na myśli? - Jesteście protestantami, prawda? - zapytał ksiądz. Kiedy Christopher przytaknął, duchowny westchnął ciężko. - Kościół może udzielić ślubu jedynie osobom przyjmującym jego sakrament. - To jak najbardziej słuszne - rzekł pojednawczo pułkownik. Przyjrzał się stojącej samotnie w bielonym prezbiterium Kate, myśląc, że dziewczyna z żółtymi kwiatami we włosach wygląda jak anioł. - Niech mi ojciec powie - podjął - czy ociec wspomaga ubogich parafian? - To mój chrześcijański obowiązek - odparł duchowny. Christopher wyjął z kieszeni kilka angielskich gwinei.

Złoto nie było jego własnością. Zostało mu powierzone przez Foreign Office dla ułatwienia osiągnięcia celu misji. Wcisnął księdzu monety do ręki. - Niech to posłuży jako mój wkład w dobroczynną działalność Kościoła - rzekł. Błagam, niech ojciec udzieli nam błogosławieństwa. O nic więcej nie proszę. Łacińska modlitwa, ojcze, która zapewniłaby nam boską opiekę w tych niespokojnych czasach. Gdy tylko walki się skończą, uczynię wszystko, co w mojej mocy, by Kate przyszła do ojca na nauki. Wraz ze mną, ma się rozumieć. Ojciec Josefa, syn ubogiego robotnika rolnego, spojrzał na błyszczące w dłoni złoto.

Nigdy w życiu nie widział tak dużej sumy. Przyszły mu do głowy wszystkie kłopoty, jakie taka fortuna mogłaby zażegnać. - Nie mogę odprawić dla was mszy - oponował. - Nie potrzeba nam mszy - odparł Christopher. - Nie sądzę, bym na nią zasługiwał. Wystarczy nam błogosławieństwo ojca, po łacinie. - Pułkownikowi zależało przede wszystkim na tym, by Kate była przekonana, że pojął ją za żonę. Nie sprawiłoby mu żadnej różnicy, gdyby księdzu zachciało się klepać wersy obrządku pogrzebowego. Najzwyczajniejsze błogosławieństwo z ust ojca, wobec Boga i wszystkich świętych, uczyniłoby mnie szczęśliwym. - Po tych słowach Christopher wyciągnął jeszcze kilka monet, które wręczył duchownemu. Ojciec Josefa zdecydował, że krótka modlitwa w intencji młodych nie może nikomu zaszkodzić. - Przyjdziecie do mnie na nauki? - upewnił się. - Już od dłuższego czasu słyszę głos Boga, przywołujący mnie do Jego Kościoła zapewnił Christopher. - Nie upłynie wiele czasu i odpowiem na Jego wezwanie. A wtedy, ojcze, będziesz mógł udzielić nam sakramentu ślubu. Ojciec Josefa ucałował szkaplerz i ułożył go sobie na ramionach. Zbliżył się do ołtarza, ukląkł i przeżegnał się. Wstał i uśmiechnął się do Kate i wysokiego, przystojnego mężczyzny u jej boku. Ksiądz znał pannę Savage jedynie z widzenia. Rodzina zamieszkująca dom na wzgórzu nie utrzymywała kontaktów z mieszkańcami wsi. Żaden jej członek nigdy wcześniej nie przestąpił progu wiejskiego kościoła. Duchownemu, który przez całe życie zachował czystość, nie umknęła niepospolita uroda Kate. Ojciec Josefa pełnym serdecznego ciepła głosem wezwał Boga i wszystkich świętych, by łaskawie spojrzeli na oddające się pod ich opiekę dusze. Dręczyło go poczucie winy, że tych dwoje miało pędzić żywot właściwy małżonkom, mimo że nie wiązał ich święty węzeł. Jednak w kraju ogarniętym wojną podobne

przypadki były na porządku dziennym i dobry pasterz wiedział, kiedy z pobłażaniem przymknąć oczy. Kate słuchała melodyjnej łaciny, nie rozumiejąc ani słowa. Wpatrywała się w ołtarz za plecami księdza. Błyszczący, srebrny krzyż przeświecał przez czarny, półprzezroczysty welon, który miał być zdjęty dopiero na Wielkanoc. Jej serce biło jak szalone. Czuła silną, splecioną z własną, dłoń kochanka i miała ochotę krzyczeć z radości. Jawiła się jej świetlana przyszłość, podobna przechadzce po obsypanych kwiatami błoniach, wśród ciepłych promieni słońca. Co prawda ślub nie całkiem odpowiadał jej wyobrażeniom. Zamyślały z matką pożeglować do Anglii, którą uważały za swą prawdziwą ojczyznę. Nieraz wyobrażała sobie, jak przemierza nawę jednego z wiejskich kościółków, wypełnionego po brzegi pulchnymi, rumianymi krewnymi. Obsypują ją różanymi płatkami i ziarnami pszenicy. Później przejażdżka - zaprzężoną w cztery konie dwukółką - do tawerny, sufit której zdobią belki. Goście objedliby się wołowiną, popili ją piwem lub doskonałym czerwonym winem. Jednak nie wyobrażała sobie, by mogła przeżywać większe szczęście niż w chwili obecnej. Chociaż wolałaby, by jej matka była obecna przy zaślubinach. Pocieszyła się myślą, że nadejdzie szczęsna godzina pojednania. Jakżeby inaczej. Z pogodnego zamyślenia wyrwał ją przenikliwy ból. To Christopher ścisnął jej dłoń z nadmierną siłą. - Powiedz „przysięgam”, najukochańsza - upomniał ją. Kate spłoniła się. - Przysięgam - powiedziała. - Przysięgam z całego serca. Ojciec Jose obdarzył ją promiennym uśmiechem. Światło słoneczne wlewało się do wnętrza przez wąskie, wysokie okna, rozświetlając wplecione we włosy Kate kielichy żonkili. Ksiądz uniósł dłoń, by pobłogosławić młodych znakiem krzyża, gdy zaskrzypiały kościelne drzwi. Do środka wdarł się szeroki strumień jasności. Powiew przyniósł z zewnątrz

intensywny odór składowanej nieopodal gnojówki. Kate odwróciła się, by ujrzeć w drzwiach żołnierzy. Zarysowane w słońcu ciemne sylwetki z bronią na ramieniu nie były na tyle wyraźne, by dało się stwierdzić ich narodowość. Obawiając się, że to Francuzi, wydała z siebie stłumiony okrzyk strachu. Pułkownik Christopher, nie zwracając uwagi na intruzów, nachylił się nad nią i pocałował ją w usta. - Zostaliśmy sobie poślubieni, kochanie - powiedział cicho. - James - wyszeptała. - Moja kochana, najukochańsza Kate - odpowiedział pułkownik z łagodnym uśmiechem. - Moja kochana, najukochańsza żono. Odgłos kroków kazał mu się odwrócić. Podkute buty niespiesznie zbliżającego się do ołtarza mężczyzny wzbudzały rozgłośne echa. Długa szabla pobrzękiwała o kamienną posadzkę. Oficer, pozostawiwszy żołnierzy przy drzwiach, podszedł blisko, kierując się ku pobladłej Kate. Dziewczyna zadrżała, ponieważ ubrany w obszarpany, zielony mundur mężczyzna o spalonym słońcem, hardym, przeciętym szeroką szramą obliczu wbił w nią wzrok, którego nie dałoby się opisać inaczej niż jako bezczelny.- Czy to ty jesteś Kate Savage? - zapytał, zaskakując ją, gdyż przekonana, że ma do czynienia z Francuzem, nie spodziewała się usłyszeć z ust nieznajomego rodzimej mowy. Kate nie odpowiedziała. Zdała się na męża, który z pewnością był w stanie obronić ją przed tym okropnym, przejmującym grozą nieokrzesańcem. - To ty, Sharpe? - zdumiał się pułkownik Christopher. - Na Boga, to naprawdę ty! - Zbyt wysoki głos pułkownika zdradzał zdenerwowanie. Skąd się tu, do diabła, wziąłeś? Rozkazałem ci ewakuować się na południe od Douro, do ciężkiej cholery!

- Droga została odcięta, sir. - Sharpe zwrócił się do Christophera, kątem oka popatrując na umajoną narcyzami twarz Kate. - Zostaliśmy otoczeni przez żaby, sir. Mieli nad nami znaczną przewagę, ale wywalczyliśmy sobie odwrót, sir, a teraz szukamy panny Savage. - Która już nie istnieje - odparł z lodowatym chłodem Christopher. - Pozwól, że przedstawię ci moją żonę, Sharpe, panią Christopher. Kate, święcie przekonana, że została Christopherowi zaślubiona, słysząc swoje nowe nazwisko poczuła, jak jej serce rozpiera radosna duma. Po wyjściu z kościoła pułkownik i pani Christopher wsiedli do przykurzonej dwukółki i odjechali w kierunku Quinta. Luis i żołnierze maszerowali ich śladem. Hagman, wciąż przy życiu, został ułożony na ręcznym wózku. Jęki rannego kazały się domyślać, że jazda telepiącym się na wybojach, pozbawionym resorów wehikułem sprawiała mu więcej bólu niż podróż w noszach. Porucznik Vincente także wydawał się niezdrów. Jego śmiertelna bladość kazała Sharpe’owi podejrzewać, że były prawnik nabawił się jakiejś choroby. - Kiedy zjawi się lekarz, by jeszcze raz obejrzeć Hagmana, poproś go, by cię zbadał poradził Portugalczykowi. Podczas wizyty we wsi Sharpe znalazł doktora. Ten obejrzał Hagmana i uznał go za umierającego, obiecał jednak, że zjawi się po południu w Quinta, by ponownie go opatrzyć. - Wygląda na to, że cierpisz na rozstrój żołądka - orzekł Sharpe. - To słabość, na którą lekarze nie znają sposobu - odparł Vincente. - A konkretnie? - Panna Katharine - wyjawił zrozpaczony Portugalczyk. - Kate? - Sharpe wpatrywał się z niedowierzaniem w bladego porucznika. - Znasz ją? Vincente przytaknął.

- Nie ma w Porto młodzieńca, który nie wzdychałby do Kate Savage. Gdy została posłana do angielskich szkół, wszyscy usychaliśmy z tęsknoty. Kiedy wróciła, radowaliśmy się, jakby słońce wyszło zza chmur. - Jest bez wątpienia urocza - przyznał Sharpe. Przyjrzał się jeszcze raz Vincentemu i zrozumiał głębię jego sentymentów. - Do jasnej cholery - rzekł. - O co chodzi? - spytał urażony Vincente. - Jeszcze tylko tego brakuje, byś stracił dla niej głowę - wyjaśnił Sharpe. - Nie mam takiego zamiaru - obruszył się Vincente, chociaż było widać jak na dłoni, że portugalski porucznik był po uszy zakochany. Przez ostatnie lata Vincente darzył dziewczynę uwielbieniem na odległość. Marzył o niej, komponując poezję. Krążące wokół niej myśli nie pozwalały mu skupić się na studiach filozoficznych. Jej drobna postać była powracającym uparcie motywem fantazji, jakie snuł, ślęcząc nad opasłymi kodeksami. Jego Beatrycze, zamieszkująca elegancki dom na wzgórzu, niedostępna, angielska piękność, stała się jeszcze bardziej niedostępną, odkąd pułkownik Christopher pojął ją za żonę. Sharpe nie potrafił sobie wyjaśnić powodów, dla których panna ukrywała swój romans przed matką, która z pewnością zaaprobowałaby jej wybór. Niemniej jednak cała ta romantyczna awantura tłumaczyła nagłe zniknięcie głupiej pindy. Panienka najzwyczajniej w świecie urwała się z domu! Christopher, jak porucznik zdążył się zorientować, był dobrze urodzonym, zamożnym i wykształconym dżentelmenem. Posiadał zatem wszystkie wymagane od pożądanego zięcia zalety, którymi Sharpe nie mógł się pochlubić. Pułkownik był skrajnie zirytowany. Gdy tylko oddział dotarł do Quinta, stojący na wejściowych schodach Christopher przywołał Sharpe’a, domagając się wyjaśnienia obecności strzelców w Vila Real de Zedes.

- Jak już mówiłem - Richard powtórzył wcześniejszy meldunek - odcięto nam odwrót, uniemożliwiając przedostanie się na drugi brzeg Douro. - Sir - warknął pułkownik, oczekując, że Sharpe powtórzy za nim formalny zwrot. Porucznik zignorował niedwuznaczną sugestię wyższego szarżą oficera. Jego wzrok utkwiony był w dali. Richard przyglądał się, jak za plecami pułkownika, w głębi hallu, Kate wypakowuje fatałaszki z ogromnej walizy, którą porucznik widział wcześniej w Oporto. Wydałem ci wyraźne rozkazy - stwierdził surowo Christopher. - Nie mogliśmy przekroczyć rzeki - eksplikował cierpliwie Sharpe - z tej prostej przyczyny, że most przestał istnieć. Zawalił się. Przebiliśmy się do Barca d’Avintas, by dostać się na prom, ale przeklęte żabojady zdążyły puścić go z dymem. Teraz nie mamy innego wyjścia, jak kierować się na Amarante. Nie możemy iść głównymi drogami. Tam aż roi się od francuskich gnid. Mamy ze sobą rannego, który spowalnia marsz. Czy znajdzie się jakiś pokój, gdzie można by go ułożyć na noc? Pułkownik milczał, wciąż licząc na to, że Sharpe zwróci się do niego „sir” lecz strzelec najwyraźniej nie miał takiego zamiaru. Christopher westchnął ostentacyjnie. Obserwując zataczającego kręgi na niebie myszołowa, rzucił od niechcenia: - Chcecie tutaj przenocować? - Maszerowaliśmy od trzeciej nad ranem - odparł Sharpe. Nie miał zegarka, więc nie mógł być pewien, czy jego szacunki były dokładne. - Odpoczniemy - ciągnął - by wyruszyć w dalszą drogę przed nadejściem świtu. - Francuzi będą w Amarante przed wami - zauważył Christopher. - Nie mam co do tego wątpliwości - odpowiedział z butą Sharpe - lecz nie pozostaje nam nic innego. Christopher wzdrygnął się, słysząc opryskliwą ripostę. Hagman jęknął. Na obliczu

pułkownika pojawił się wyraz niesmaku. - Za domem są stajnie - rzekł ozięble - możecie tam umieścić rannego. A kim, do cholery, jest ten człowiek? - zapytał, spostrzegłszy porucznika Oliviera. Sharpe odwrócił się, by przekonać się, kogo pułkownik ma na myśli. - Żaba - zakomunikował - której mam zamiar poderżnąć gardło. Christopher, zdjęty grozą, wlepił wzrok w Sharpe’a. - Żaba, której... - zaczął mówić powoli, lecz zamilkł, spostrzegłszy wychodzącą z domu Kate. Objąwszy dziewczynę ramieniem, zawołał francuskiego porucznika. - Monsiuer! Venez ici, s’il vous plaît. - To jeniec - wyjaśnił Sharpe. - Oficer?! - zdumiał się pułkownik, przyglądając się mundurowi Francuza przeciskającego się przez gromadę ponurych mężczyzn. - Porucznik - objaśnił Sharpe - z 18. Pułku Dragonów. Christopher zmierzył Sharpe’a osłupiałym wzrokiem. - Ogólnie przyjęte jest, by pojmani oficerowie byli zwalniani pod słowem honoru. Dajcie mi tu szablę porucznika. - Nie ja go pojmałem - odparł Sharpe - lecz porucznik Vincente. Porucznik, jako prawnik, utrzymuje, że ten człowiek winien zostać oddany pod sąd. Ja chciałem łachudrę powiesić. Struchlała z przerażenia Kate krzyknęła. - Może zostawisz nas samych, moja droga? - zasugerował Christopher, lecz dziewczyna nie ruszyła się z miejsca. Pułkownik nie nalegał. - Dlaczego nosiłeś się z takim zamiarem? indagował. - Bo to gwałciciel - stwierdził beznamiętnie Sharpe, wywołując tymi słowy jeszcze

jeden stłumiony okrzyk Kate. Tym razem Christopher odprowadził wybrankę do hallu, nie zważając na jej protesty. - Zważaj na swój niewyparzony język - zrugał porucznika Christopher - przynajmniej w obecności mojej żony. - Kiedy ten bękart dopuścił się gwałtu, były przy tym obecne niewiasty - odparował Sharpe. - Złapaliśmy go ze ściągniętymi bryczesami i interesem na wierzchu. Co miałem z nim zrobić? Zaoferować mu lampkę brandy i partyjkę wista? - To oficer i winien być traktowany jak dżentelmen - orzekł Christopher, zaniepokojony faktem, że porucznik Olivier należy do pułku kapitana Argentona. - Oddajcie mu szablę. Porucznik Vincente zbliżył się, niosąc broń francuskiego oficera. Przedstawiwszy się, próbował wyjaśniać, że porucznik Olivier został oskarżony o ciężkie przestępstwo i winien stanąć przed sądem. Pułkownik zlekceważył te argumenty, nalegając, by Francuzowi oddano szablę. - Wedle obowiązujących konwencji wojennych oficerowie nie podlegają tym samym sądom, co cywile - stwierdził, posługując się nienagannym portugalskim. - Powinien pan to wiedzieć, poruczniku, o ile, jak twierdzi Sharpe, studiował pan prawo. Gdybyśmy oddawali jeńców wojennych pod sąd cywilny, miałoby to nieobliczalne skutki. Osądzając i skazując tego człowieka, musiałby pan się liczyć z tym, że Francuzi uczynią to samo z każdym pojmanym oficerem portugalskim. Chyba pan to pojmuje? Vincente nie był w stanie odeprzeć argumentów pułkownika, lecz nie miał zamiaru ustąpić. - Ten człowiek to gwałciciel - upierał się. - Przede wszystkim jeniec wojenny - Christopher odmówił mu racji - nad którego bezpieczeństwem od teraz ja będę sprawował pieczę.

Vincente wciąż się opierał. W końcu Christopher był ubrany po cywilnemu. - To jeniec pojmany przez portugalską armię - obstawał przy swoim. - Ma pan przed sobą - stwierdził pogardliwym tonem Christopher - podpułkownika w służbie Jego Wysokości Króla Zjednoczonego Królestwa Brytanii i Irlandii. Co, śmiem twierdzić, oznacza, że góruję nad panem stopniem, poruczniku. Jeśli nie podporządkuje się pan moim rozkazom, poniesie pan wszystkie tego konsekwencje. Vincente ustąpił pola starszemu rangą. Christopher z lekkim ukłonem zwrócił porucznikowi Olivierowi oficerską szablę. - Niech mi pan uczyni ten honor i zaczeka na mnie w salonie - zwrócił się z galanterią do Francuza, który oddalił się z nieskrywaną ulgą. Pułkownik wszedł na górny podest schodów. Wbił wzrok w horyzont, gdzie tworzyła się chmura białego pyłu. Musiał ją wzbić dość liczny oddział, który odbiwszy od głównego traktu, zbliżał się do Vila Real de Zedes. Christopher domyślał się, że nadjeżdża kapitan Argenton z eskortą. Spochmurniał i spojrzał na stojącego u stóp schodów porucznika, potem znów na drogę, nad którą wisiał tuman kurzu. Nie mógł pozwolić, by porucznik strzelców spotkał się z Francuzami. - Sharpe! - zawołał. - Jesteś znów pod moimi rozkazami. - Wedle życzenia, sir - niechętnie odpowiedział Sharpe. - Zostaniesz tutaj i będziesz strzegł mojej żony - rozkazał pułkownik. - Czy to wasze konie? - zapytał, wskazując tuzin zdobytych pod Barca d’Avintas, wciąż osiodłanych zwierząt. - Wezmę dwa - oznajmił i stanąwszy w drzwiach Quinta, wezwał porucznika Oliviera. - Monsieur! Pojedzie pan ze mną! Ruszamy w tej chwili! - Najukochańsza? - Christopher ujął rękę Kate. - Zostań w domu, póki nie wrócę. To nie potrwa długo, najwyżej godzinę. - Po tych słowach pułkownik skłonił się, by z galanterią ucałować wierzch jej drobnej dłoni, po czym podbiegł do najbliższego osiodłanego konia i

wskoczył na jego grzbiet. Poczekał, aż Olivier uczyni to samo i spiął wierzchowca. - Masz pozostać tutaj, Sharpe - krzyknął jeszcze Christopher. - Nie waż się stąd ruszyć! To rozkaz! Vincente odprowadził jeźdźców wzrokiem. - Dlaczego pułkownik zabrał ze sobą porucznika dragonów? - Cholera wie - stwierdził Richard. Podczas gdy Dodd i trzech innych strzelców zabrało Hagmana na tyły domu, by ułożyć go w stajni, Sharpe wspiął się po schodach wejściowych, wyciągnął lunetę i oparł ją o zdobiącą balustradę tarasu, misternie rzeźbioną kamienną urnę. Odnalazł wzrokiem zbliżającą się grupę konnych, rozpoznając mundury francuskich dragonów. Oddział liczył ponad stu jeźdźców. Sharpe przyjrzał się zielonym płaszczom z liliowymi wyłogami, prostym szablom i powleczonym brązową tkaniną charakterystycznym hełmom. Francuzi wstrzymali konie, nie dotarłszy do Vila Real de Zedes. W polu widzenia porucznika pojawił się Christopher i Olivier. Sharpe przekazał Harperowi lunetę. - Z jakiej racji ten śmierdzący gnojek urządza sobie pogawędki z ropuchami? - Bóg raczy wiedzieć - odparł Harper. - Obserwuj ich, Pat. Nie trać ich z oczu - polecił sierżantowi Sharpe. - Jeśli ruszą w naszą stronę, daj mi znać. - Pozostawiwszy Harpera na tarasie, zapukał w uchylone, szerokie skrzydło frontowych drzwi i nie czekając na zaproszenie, wszedł do środka. Porucznik Vincente stał w hallu jak skamieniały, z psim oddaniem wpatrując się w panią Christopher. Richard zdjął czako i przesunął dłonią po krótko przystrzyżonych włosach. - Mąż pani wybrał się na spotkanie z Francuzami - obwieścił. Kate zmarszczyła brwi z wyraźną dezaprobatą. Sharpe zastanawiał się, czy uczyniła to na wieść o konszachtach męża z wrogiem, czy raczej powodowana niechęcią do niego samego. - Dlaczego? - spytał. - Sam musi go pan o to zapytać, poruczniku - odrzekła pani Christopher.

- Nazywam się Sharpe. - Znane mi jest pańskie nazwisko - odparła z rezerwą. - Dla przyjaciół Richard. - Dobrze wiedzieć, że ma pan jakichś przyjaciół, panie Sharpe - stwierdziła, mierząc porucznika hardym spojrzeniem. Uderzyła go niepospolita uroda dziewczyny. Jej oblicze mogłoby z powodzeniem natchnąć malarza, by utrwalił je dla potomności. Porucznik musiał przyznać w duchu, że towarzystwo zrzeszające poetów i filozofów, do którego należał Vincente, obrało sobie za obiekt uwielbień godną tego osóbkę. - Czy wie pani, w jakim celu pułkownik Christopher wdaje się w układy z żabami, madame? Kate zamrugała ze zdziwienia, nie dlatego, że jej mąż układał się z wrogiem. Była po prostu zaskoczona tym, że po raz pierwszy w życiu zwrócono się do niej „madame”. - Już panu mówiłam, poruczniku - rzekła z lekką irytacją w głosie - że musi pan się zwrócić z tym pytaniem do niego. Sharpe zamilkł. Począł spacerować po urządzonym z przepychem westybulu, kontemplując rzeźbione schody i wspaniałe gobeliny, przedstawiające łowczynie w pogoni za jeleniem. Zatrzymywał się na chwilę przed każdym z dwóch popiersi, ustawionych naprzeciw siebie w wyłożonych marmurem niszach. Rzeźby te zostały zapewne sprowadzone przez nieżyjącego już pana Savage’a, na co wskazywał wybór przedstawionych postaci: Johna Miltona i Johna Bunyana. - Przysłano mnie, bym panią stąd zabrał - oświadczył Richard, wpatrzony w twarz Bunyana. - Zabrać, panie Sharpe?! - Niejaki kapitan Hogan wydał mi rozkazy, bym panią odszukał - podjął - i sprowadził z

powrotem na łono rodziny. Rodzicielka pani obawiała się o panią. Kate spłoniła się rumieńcem. - Moja matka nie musi się już o mnie kłopotać. Ta rola należy teraz do mojego męża. - Teraz? - podchwycił Sharpe. - Czyżby ślub odbył się dzisiejszego ranka? Czy to właśnie było powodem waszej wizyty w kościele? - To nie pańska sprawa! - Kate zaprotestowała kategorycznie. Vincente przysłuchiwał się rozmowie, mierząc Sharpe’a posępnym wzrokiem i nie mogąc ścierpieć widoku tyranizowanej przez porucznika kobiety, którą od dawna adorował. - Jeśli jest pani mężatką, madame, ma pani absolutną rację. To już nie moja rzecz stwierdził Richard. - Nie mogę przecież uprowadzić żony z domu jej męża. - Zgadza się - przyświadczyła Kate. - A tak się składa, że ślub mój i pułkownika odbył się dziś rano. - Moje gratulacje, madame - powiedział Sharpe. Podszedł do skrzyniowego zegara, którego tarcza ozdobiona została uśmiechniętymi półksiężycami i opatrzona plakietką z napisem „Thomas Tompion, London”12. Otworzył przeszklone drzwiczki i pociągnął za ciężarek, wprawiając mechanizm w ruch. - Przypuszczam, że matka pani będzie zachwycona, madame. - Ile razy mam powtarzać, że to nie pańskie zmartwienie, poruczniku - Kate uniosła się gniewem. - Pewnie pani żałuje, że jej tu nie było? Matka pani, kiedy ją ostatni raz widziałem, zalewała się łzami. - Sharpe odwrócił się przodem do rozmówczyni, zaskakując ją pytaniem. Czy on naprawdę jest pułkownikiem? Pani Christopher była wyraźnie stropiona tupetem porucznika. Wieść o pogrążonej w rozpaczy matce poruszyła ją do głębi. Spłoniła się, by zaraz przybrać pełną godności i

urażonej dumy postawę. - Oczywiście, że jest pułkownikiem - odparła oburzona. - Jak pan śmie? To bezczelność! Richard roześmiał się. Jego ponure, przecięte szeroką szramą oblicze stawało się pogodne, kiedy się uśmiechał. Kate, ku swemu zdumieniu, widząc pojaśniałą twarz porucznika, poczuła, jak przyśpiesza jej puls. Przywołała w pamięci zasłyszaną od męża opowieść o lady Grace, która zszargała swą reputację, wiążąc się z tym mężczyzną. Jak 12 Thomas Tompion (1639-1713) - londyński twórca zegarów, uważany za „ojca angielskich zegarmistrzów” (przyp. tłum.). Christopher to ujął? „Kobiety lubują się w towarzystwie z dołów społecznych” Mimo wszystko, uczuła nagłą zazdrość wobec lady Grace. Szybko jednak przypomniała sobie, że jest mężatką i zrugała się w duchu za nieprzyzwoite myśli. „Niemniej jednak - skonstatowała - ten szelma, kiedy się uśmiechnie tak jak teraz, emanuje nieodpartym urokiem”. - Ma pani całkowitą słuszność - stwierdził Sharpe. - Jestem bezczelny. Taka już moja natura. Nie sądzę, bym mógł coś na to poradzić. Proszę o wybaczenie, madame. - Po tych słowach rozejrzał się i obszernym gestem, obejmującym całe wnętrze, zapytał: - To dom pani matki? - Mój własny - odparła Kate. - Ojciec umarł przed laty, zostawiając mi Quinta. Teraz, jak mniemam, przejdzie na własność mojego małżonka. - Jest z nami ranny. Mąż pani kazał mi biedaka umieścić w stajni. Wolałbym położyć go w jakimś odpowiedniejszym pomieszczeniu. Z niejasnych dla Sharpe’a przyczyn, Kate spłonęła rumieńcem. Wskazała drzwi za plecami. - Służba ma swoje pokoje obok kuchni. Jestem pewna, że znajdzie się tam jakaś

wygodna izba. - Odstąpiwszy na bok, dodała: - Niech pan sam sprawdzi. - Tak właśnie zrobię, madame - odrzekł Sharpe, lecz nie ruszył się z miejsca. Zamiast tego wpatrywał się w milczeniu w gospodynię. - O co chodzi? - zapytała Kate, zdetonowana wiercącym spojrzeniem ciemnych oczu porucznika. - Pragnąłem jedynie prosić, by przyjęła pani moje powinszowania, madame, z okazji ślubu - odrzekł Sharpe. - Dziękuję, poruczniku. - Pośpieszne zamążpójście... - rzekł porucznik, lecz urwał, widząc zapalające się w oczach Kate gniewne ogniki. - ...często zdarza się podczas wojny - dokończył, obdarzając ją szerokim uśmiechem. Przejdę dookoła i wejdę przez drzwi służebne - rzekł i pozostawił Kate z Vincentem, wpatrującym się w nią maślanym wzrokiem. - Czy ten gad wciąż się z nimi naradza? - Sharpe zapytał opartego na balustradzie tarasu Harpera. - Nadal rozmawia z ropuchami, sir - zameldował sierżant, nie odrywając oka od lunety. - Nie ruszają się z miejsca. Pułkownik jest pełen niespodzianek, nie ma co. - Kryje ich więcej niż śliwkowy pudding śliwek - zgodził się Sharpe. - Co robimy, sir? - Przenosimy Dana do pokoju służebnego koło kuchni. Czekamy, co powie doktor. Jeśli stwierdzi, że ranny może ruszać w drogę, wymaszerujemy jutro do Amarante. - Zabieramy dziewczynę? - Nie ma mowy. Jest już mężatką, Pat. Nie istnieje żaden cholerny sposób, by ją stąd wydrzeć. Dziewczyna należy teraz do niego, z całym dobrodziejstwem inwentarza. - Richard

urwał. Podrapał się po karku, próbując znaleźć kąśliwą wesz. - Urocze dziewczę - dorzucił. - Naprawdę? Nie przyjrzałem się. - Załgany irlandzki bękart - skomentował Sharpe. Harper wybuchnął śmiechem. - Aye, co prawda to prawda, dzierlatka cieszy oko, sir. Rzadko się takie widuje. Cóż z tego, skoro ma męża. - Poza zasięgiem, co? - Żona pułkownika? Nawet w najśmielszych marzeniach... - Harper zarechotał. - Na twoim miejscu bym o niej zapomniał. - Nie jestem typem marzyciela, Pat - zapewnił Sharpe. - Zastanawiam się raczej, jak najprędzej się stąd wyrwać i dostać do domu. - Z powrotem do armii? - podpytywał Harper. - Czy może prosto do Anglii? - Cholera wie. A ty co byś wolał? Już dawno powinni byli znaleźć się w ojczyźnie. Pozostali żołnierze z 2. Batalionu 95. Pułku Strzelców odpoczywali teraz w koszarach w Shorncliffe. Sharpe i jego ludzie stracili swój regiment z oczu podczas gorączkowego odwrotu do Vigo13. Dziwnym trafem, jak dotąd nie udało im się dołączyć do zielonych kurtek. Stało się tak za sprawą kapitana Hogana, który potrzebował zbrojnej eskorty podczas kartograficznych ekspedycji, których dokonywał w niespokojnym rejonie granicznym między Hiszpanią a Portugalią. Uznawszy oddział wyborowych strzelców za dar niebios, kapitan wprowadził zamęt w dokumentacji, umiejętnie przekierowując korespondencję wojenną. Zdobył też fundusze na żołd ze skarbu armii, zatrzymując Sharpe’a i jego strzelców przy sobie. - W Anglii nie mam czego szukać - stwierdził Harper. - Wolę być tutaj. - A inni?

- Większość jest zadowolona - odparł Irlandczyk. - Jest kilku, którzy wiecznie mówią o tęsknocie za ojczyzną. Cresacre, Sims, zawsze ci sami. Najbardziej daje się we znaki Williamson. Podburza innych. Twierdzi, że tkwimy tu tylko dlatego, że pragnie pan awansu, dla którego jest pan zdolny poświęcić życie żołnierzy. 13 Hiszpańskie miasto portowe w Galicji (przyp. tłum.). - Naprawdę tak twierdzi? - Mówi nawet gorsze rzeczy. - To nie najgorszy pomysł - zadrwił Sharpe. - Nie sądzę, by ktokolwiek brał go na poważnie, prócz kilku bękartów, którzy zawsze chętnie nadstawiają uszu, gdy ktoś narzeka. Pozostali wiedzą, że jesteśmy tu za sprawą przypadku. - Harper spojrzał w kierunku zgromadzonych za wsią dragonów. - Będę musiał Williamsonowi przetrzepać skórę. Wcześniej czy później. - Jeśli tego nie zrobisz, chętnie cię wyręczę. Sierżant przytknął lunetę do oka. - Ten bękart wraca. Zostawił tego drugiego bękarta Francuzom. - Harper skrzywił się i oddał przyrząd porucznikowi. - Oliviera? - Oddał go ropuchom! - Harper splunął. Sharpe zobaczył w szkle Christophera, zmierzającego na powrót ku Vila Real de Zedes w towarzystwie jeźdźca w cywilnym stroju. Tymczasem porucznik Olivier oddalał się wraz z dragonami. - Żabojady musiały nas przecież widzieć - zauważył Sharpe. - Jak na dłoni - zgodził się Harper. - Poza tym porucznik Olivier na pewno im powiedział, że jesteśmy w Quinta -

rozumował Richard. - To dlaczego, do jasnej cholery, zostawili nas w spokoju? - Nasz pułkownik musiał dojść z bękartami do porozumienia - orzekł Harper, ruchem głowy wskazując zbliżającego się Christophera. Sharpe’owi nie mieściło się w głowie, jak mogło dojść do tego, by angielski oficer układał się z Francuzami. - Należałoby go obić - stwierdził. - Pułkownika? - z powątpiewaniem zapytał Harper. - Z racji stopnia, trzeba by zasrańca sprać dwa razy mocniej - dorzucił Sharpe. - Zaraz wyśpiewałby nam całą bolesną prawdę. Zamilkli, gdy pułkownik podjechał galopem pod dom. Towarzyszący mu jeździec był młodym, rudym mężczyzną w cywilu. Niemniej jednak koń, którego dosiadał, miał znak francuskiej armii wypalony na zadzie, a na grzbiecie nosił wojskowe siodło. Christopher zauważył lunetę w rękach Sharpe’a. - Pewnie się zastanawiasz... - stwierdził z nadzwyczajną życzliwością pułkownik. - Zastanawiam się - Sharpe wszedł pułkownikowi w słowo - dlaczego oddał pan naszego jeńca. - Ponieważ podjąłem taką decyzję, ma się rozumieć - odparł Christopher, zeskoczywszy z końskiego grzbietu. - Dał słowo nie stawać do walki, dopóki Francuzi nie zwrócą nam pojmanego, równego mu stopniem, Brytyjczyka. Wszystko odbyło się z zachowaniem reguł, Sharpe. Więc możesz darować sobie święte oburzenie. Przedstawiam ci pana Argentona, który pojedzie ze mną do sztabu generała Cradocka. - Kapitan, słysząc swe nazwisko, skłonił się lekko. - Pojedziemy z panem - rzekł Sharpe, ignorując Francuza. Christopher potrząsnął głową.

- Nie sądzę, Sharpe. Pan Argenton zorganizuje dla nas dwóch przeprawę przez most pontonowy w Oporto, jeśli ten został już naprawiony. Jeśli nie, wsiądziemy na prom. Nie wyobrażam sobie, by nasi francuscy przyjaciele przyglądali się spokojnie, jak półkompania strzelców przemierza Douro. Jak ci się zdaje? - Gdyby pan z nimi porozmawiał, pewnie by się zgodzili - stwierdził. - Wygląda na to, że jest pan z nimi w doskonałej komitywie. Christopher rzucił lejce Luisowi. Wszedł na schody i skinął na kapitana Argentona, by ten podążył za nim. - „O Horacy, więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom” - pułkownik posłużył się swą ulubioną formułką, zwracając się do Sharpe’a. - Mam dla ciebie inne zadanie. - Ma pan dla mnie zadanie? - Richard powtórzył tonem wyzwania. - Z tego, co mi wiadomo, w brytyjskiej armii pułkownik jest stopniem wyższym od porucznika, Sharpe - sarkastycznie zauważył Christopher. - Tak było od wieków, dlatego, poruczniku, jest pan pod moją komendą. Niech pan przyjdzie do mnie za pół godziny, by odebrać nowe rozkazy. Zapraszam, monsieur - zawołał do kapitana Argentona. Po czym, rzuciwszy Sharpe’owi obojętne spojrzenie, odwrócił się. * Następnego ranka padał deszcz. Ochłodziło się. Szare smugi deszczu nadciągały z zachodu, gnane przez przenikliwy wiatr znad Atlantyku. Z targanych porywami gałęzi cedrów opadały drobne płatki wisterii. Okiennice Quinta łomotały, wpuszczając do domu chłodne powiewy. Sharpe, Vincente i ich ludzie spędzili noc w pomieszczeniach stajennych, wokół których wystawione zostały straże. Wartownicy trzęśli się, wbijając wzrok w nieprzeniknione, dżdżyste ciemności.

Podczas obchodu, wśród mroku bezgwiezdnej nocy, Richard dostrzegł migotliwy blask świec, przenikający przez szarpane wichrem okiennice jednego z okien Quinta. Miał wrażenie, że słyszy dobiegający z górnego piętra jęk podobny wydawanym przez znajdujące się w niebezpieczeństwie zwierzęta. Przez moment był niemalże pewien, że rozpoznaje głos Kate. Nadstawił ucha, lecz nic więcej nie dosłyszał, powiedział więc sobie, że musiał ulec wybrykom zbyt bujnej wyobraźni. A może zmylił go gwizd hulającego w kominie wiatru. Z nadejściem świtu zajrzał do Hagmana. Znalazł go przy życiu. Sierżant spał niespokojnie, zlany zimnym potem. Rzucał się i mamrotał. Kilka razy wypowiedział na głos imię „Amy”. Doktor, odwiedziwszy go poprzedniego popołudnia, powąchał ranę i wzruszając ramionami obwieścił, że nie ma żadnej nadziei. Obmywszy skrwawioną pierś Hagmana, zabandażował ją na powrót i odszedł, nie przyjąwszy zapłaty. - Zwilżajcie mu bandaże - zalecił, zwracając się do Vincentego, który pełnił rolę tłumacza - i wykopcie grób. - Portugalski porucznik zachował dla siebie ostatnie słowa doktora. Sharpe został wezwany przez pułkownika Christophera krótko po wschodzie słońca. Zastał pułkownika w salonie. Siedział, obłożony gorącymi ręcznikami i poddawał się operacji golenia. - Luis jest fryzjerem - wyjaśnił Christopher. - Zgadza się, Luis? - I to całkiem niezłym - pochwalił się Portugalczyk. - Zdaje się, że i tobie przydałby się golibroda, Sharpe - zauważył pułkownik. - Sam obcinasz sobie włosy, zgadłem? - Bynajmniej, sir. - Byłbym przysiągł. Wyglądają, jakby wygryzły je szczury. - Brzytwa zachrobotała po policzku pułkownika. Luis wytarł ostrze we flanelę i kontynuował pracę. - Moja żona - podjął

Christopher - będzie musiała pozostać w Quinta, chociaż wcale mnie to nie cieszy. - Nie, sir? - Nigdzie indziej nie zazna bezpieczeństwa, nieprawdaż? Nie może przecież pojechać do Oporto, gdzie roi się teraz od Francuzów, gotowych zgwałcić każde żywe stworzenie, a może nawet i martwe, jeśli nie zaczęło jeszcze gnić. Minie dobrych parę dni, nim zaprowadzą w mieście jakąś dyscyplinę. Kate musi przeczekać na wsi. Byłbym o wiele spokojniejszy, wiedząc, że ktoś ma na nią baczenie. Właśnie dlatego, Sharpe, powierzam to zadanie tobie. Wasz ranny towarzysz dojdzie tymczasem do zdrowia. Żołnierze zażyją odpoczynku, a ty będziesz miał czas podumać nad nieprzeniknionym porządkiem dzieła stworzenia. Za jakiś tydzień wrócę i sam się zatroszczę o bezpieczeństwo Kate. Wtedy będziesz mógł odejść. Sharpe zapatrzył się w okno. Przyglądał się koszącemu trawę ogrodnikowi. Wśród skoszonych łanów mieniły się strącone przez wiatr pobladłe kwiatostany wisterii. - Mógłby pan zabrać panią Christopher na południe, sir - zasugerował. - Jeszcze czego?! - uniósł się Christopher. - Już jej tłumaczyłem. To piekielnie niebezpieczne. Kapitan Argenton zapewnił mnie, że pomoże mi przedrzeć się przez francuskie linie, ale to ryzykowne przedsięwzięcie. Gdyby coś poszło nie po mojej myśli, obecność kobiety bardzo skomplikowałaby sprawy. Właściwą przyczyną, dla której pułkownik sprzeciwił się udziałowi Kate w wyprawie była obawa, że dziewczyna spotka się z matką i opowie jej o ślubie w wiejskim kościele. - Pani Christopher zostanie w Quinta - podjął. - Spodziewam się, że będziesz odnosił się do niej z należytym szacunkiem. - Sharpe wpatrywał się w pułkownika, zachowując milczenie. Christopher nie wytrzymał spojrzenia porucznika. - Wiem, że mogę na ciebie liczyć - dorzucił. - Wyjeżdżając, zatrzymam się w Vila Real de Zedes. Poproszę miejscowego księdza, by zorganizował wam zaprowiantowanie. Chleb, fasola i wołowina nie powinny się

wam znudzić przez tydzień, mam rację? I, na miłość boską, nie afiszujcie się ze swoją obecnością. Ostatnia rzecz, o jakiej marzę, to by dom został splądrowany przez Francuzów. Jeszcze Jedno. W piwnicach mam beczki przedniego porto 14 . Nie życzę sobie, by twoje łobuzy się nim częstowały. - Nie będą, sir - oświadczył Sharpe. Poprzedniego wieczora Christopher przedstawił porucznikowi list skreślony ręką generała Cradocka. Przy okazji zapowiedział, że Sharpe i jego strzelcy będą mu potrzebni w Quinta. Pułkownik nosił list w kieszeni przez kilka miesięcy. Atrament wyblakł, papier był poprzecierany na zgięciach, lecz pismo wciąż było czytelne. Po portugalsku i po angielsku napisano w nim czarno na białym, że pułkownikowi Jamesowi Christopherowi powierzone zostały zadania o doniosłym znaczeniu. Generał zwracał się z apelem do wszystkich oficerów brytyjskich i portugalskich o udzielenie wszelkiej możliwej pomocy, o jaką pułkownik się do nich zwróci. Dokument, w którego oryginalność Sharpe nie wątpił, przekonał go, że Christopher miał prawo wydawać mu rozkazy. Z tej przyczyny porucznik odnosił się teraz do pułkownika z większym niż dotychczas respektem. - Nie tkną pańskiego porto, sir. Dopilnuję tego - zapewnił. - Doskonale. Doskonale. To wszystko, Sharpe. Możesz odejść. - Jedzie pan na południe, sir? - zapytał, nie ruszając się z miejsca, porucznik. - Mówiłem ci już, że wybieram się do sztabu generała Cradocka. 14 Porto zlewa się tradycyjnie do podłużnych beczek (port. Pipa) o pojemności 418 do 630 litrów (przyp. tłum.) - Gdybym napisał list do kapitana Hogana, czy wziąłby go pan ze sobą, sir? - Byle szybko, Sharpe. Muszę ruszać. Richard pisał w pośpiechu. Niechętnie chwytał za pióro. Nigdy nie opanował tej sztuki

w zadowalającym stopniu. Wiedział, że zwroty, którymi się posługuje, zdradzają samouka, zdania są nieporadne, a charakter pisma rozchwiany. Zdołał jednak sklecić wiadomość, w której powiadamiał kapitana Hogana, że Francuzi odcięli mu odwrót, że znajduje się na północ od Douro w Vila Real de Zedes, gdzie pozostanie jeszcze przez jakiś czas, zgodnie z wydanymi mu rozkazami, by następnie bezzwłocznie udać się na południe i powrócić do służby. Sharpe domyślał się, że pułkownik przeczyta list, dlatego nie wspomniał ani słowem o jego osobie, nie krytykował też wydanych przez niego poleceń. Pośpiesznie nabazgraną notatkę oddał Christopherowi, który - ubrany po cywilnemu, tak jak towarzyszący mu Francuz - opuścił Quinta we wczesnych godzinach przedpołudniowych, zabierając ze sobą Luisa. Kate także powierzyła mężowi list skierowany do matki. Dziewczyna była blada i zapłakana. Sharpe przypuszczał, że jej rozżalenie spowodowane było odjazdem dopiero co poślubionego mężczyzny. W istocie, Kate ubolewała, że Christopher nie zgodził się zabrać jej ze sobą. Pułkownik potraktował jej prośbę nader opryskliwie. - Wybieram się w wyjątkowo ryzykowną podróż - twierdził. - Przekroczenie linii frontu, moja najdroższa, to wyjątkowo niebezpieczne przedsięwzięcie. Nigdy w życiu nie chciałbym cię na coś takiego narażać. - Słysząc surową odmowę, Kate wybuchła płaczem. Christopher ujął jej dłonie w swoje. - Czy wyobrażasz sobie, że uśmiecha mi się tak rychłe rozstanie z tobą? Czy nie rozumiesz, że jedynie sprawy służbowe, sprawy najwyższej wagi, mogą mnie z tobą rozłączyć? Zaufaj mi, Kate. Śmiem twierdzić, że wzajemna ufność to w małżeństwie sprawa podstawowa, chyba się ze mną zgodzisz? Kate, z trudem powstrzymując łzy, przyznała mężowi rację. - Tutaj nic ci nie grozi - argumentował Christopher. - Ludzie Sharpe’a zagwarantują ci bezpieczeństwo. Porucznik to nieokrzesany typ, ale, bądź co bądź, angielski oficer, a to

zobowiązuje do dżentelmeńskiego postępowania. Otacza cię gromada służących, które będą ci służyć za przyzwoitki. - Pułkownik zmarszczył czoło. - Czy martwi się obecność Sharpe’a w Quinta? - Niespecjalnie - odparła Kate. - Będę go po prostu unikać. - Co najpewniej będzie mu na rękę. Być może przy lady Grace nabrał nieco ogłady, lecz wydaje mi się, że porucznik nadal czuje się w cywilizowanym towarzystwie co najmniej niezręcznie. Jestem przekonany, że do mojego powrotu nic ci się nie stanie. Mogę ci zostawić pistolet, jeśli to sprawi, że poczujesz się bezpieczniejsza. - Nie ma takiej potrzeby - odrzekła Kate. Wiedziała, że w arsenale ojca może znaleźć broń. Poza tym była pewna, że nie będzie jej potrzebowała dla obrony przed Sharpe’em. - Na jak długo wyjeżdżasz? - zapytała. - Na tydzień. Najwyżej dziesięć dni. W takich okolicznościach trudno coś dokładnie przewidzieć. Bądź pewna, najdroższa, że uczynię wszystko, co w mojej mocy, by jak najprędzej znów znaleźć się przy tobie. Kate wręczyła mężowi list do matki, który napisała o bladym świcie, w świetle dogasających świec. Epistoła wyrażała miłość córki do pani Savage. Kate przepraszała matkę za to, że w tajemnicy wyszła za mąż. Zapewniała, że jej małżonek to wspaniały człowiek, którego pani Savage z pewnością pokocha niczym własnego syna. Córka obiecywała znaleźć się u boku matki tak szybko, jak to będzie możliwe. Tymczasem polecała matkę, męża i samą siebie troskliwej opiece Boga. Pułkownik James Christopher przeczytał list żony w drodze do Oporto. Następnie przebiegł wzrokiem skreśloną przez Sharpe’a wiadomość. - Coś ważnego? - zapytał kapitan Argenton. - Błahostki, mój drogi przyjacielu, niewarte uwagi błahostki - odpowiedział pułkownik.

Ponownie przeczytał list porucznika. - Wielki Boże - westchnął. - Doprawdy, nie pojmuję, jak skończonym analfabetom można przyznawać nominacje oficerskie. - Po tych słowach Christopher podarł oba arkusze papieru na drobne skrawki, które uleciały z zimnym wiatrem, podobne płatkom śniegu. - Zgaduję - zwrócił się do kapitana - że aby przekroczyć rzekę, będziemy musieli wystarać się o pozwolenie? - Zdobędę dla nas przepustki w kwaterze głównej - odparł Argenton. - To dobrze - ucieszył się pułkownik. Radość Christophera była tym większa, że w sakwie u jego boku spoczywał inny list, o którego istnieniu Argenton nie miał pojęcia. Pułkownik sam go napisał, posługując się wyszukaną francuszczyzną. List ten zaadresowany był do kwatery głównej marszałka Soulta i zawierał adnotację, by trafił do rąk brygadiera Henriego Vuillarda, człowieka, którego Argenton i związani z nim spiskowcy najbardziej się obawiali. Po twarzy Christophera błąkał się błogi uśmiech. Pułkownik wspominał nocne rozkosze, które były jedynie przedsmakiem tego, co miała przynieść mu przyszłość. Czuł się szczęśliwy. Rozdział czwarty - Pajęcze sieci - wymamrotał Hagman - i mech. To pomoże, sir. - Pajęcze sieci i mech? - Sharpe pomyślał, że się przesłyszał. - Kompres, sir, z pajęczyn i mchu, polanych odrobiną octu. Wszystko to mocno zawinięte w brązowy papier. - Doktor polecił zwilżać bandaże, Dan. To wszystko. - To są sposoby nieznane medykom, sir. - Głos Hagmana był ledwie słyszalny. - Matula stosowała kataplazm... z mchu i pajęczyn... z octem. - Sierżant umilkł. Słychać było tylko jego świszczący oddech. - W brązowym papierze - mruknął po jakimś czasie. - Kiedy ojca

postrzelił odźwierny w Dunham on the Hill15, biedak wrócił do życia dzięki pajęczym niciom z mchem i octem. To była nadzwyczajna kobieta, moja matula. Sharpe, siedząc u wezgłowia rannego, zastanawiał się, czy jego własne życie potoczyłoby się inaczej, gdyby znał swoją matkę, gdyby został przez nią wychowany. Wspomniał słowa zmarłej przed trzema laty lady Grace, która stwierdziła, że jest po brzegi przepełniony wściekłością. Przyszło mu do głowy, że taka może właśnie jest rola matek. Ich troskliwość koi kipiący w nas gniew. Sharpe otrząsnął się z przytłaczających, bolesnych wspomnień. - Przez sen opowiadałeś o Amy, Dan. Czy to twoja żona? - Amy?! - Hagman zamrugał, nie posiadając się ze zdumienia. - Amy? Prawie zapomniałem o jej istnieniu. Była córką proboszcza, sir. Mimo to wyprawiała takie harce, o jakich wychowanka kleryka nie powinna mieć pojęcia. - Sierżant zakrztusił się mimowolnym chichotem, który przeszedł w rzężenie. Przelotny uśmiech zniknął z jego ściągniętej bólem twarzy. Sharpe uznał, że Hagmanowi się poprawiło. Przez pierwsze dwie doby sierżant majaczył w gorączce, teraz na jego czoło nie występował już pot. - Jak długo tu zostaniemy, sir? - zapytał sierżant, rozglądając się po izbie. - Tyle, ile będzie to konieczne, Dan. Prawdę mówiąc, nie mam pojęcia. Pułkownik wydał rozkaz, byśmy zatrzymali się tu, dopóki nie wróci. Poczekamy i zobaczymy, co się okaże. - Sharpe odzyskał wiarę w pułkownika po tym, jak ten pokazał mu list uwierzytelniający od generała Cradocka. Wyjazd Christophera do sztabu armii tylko potwierdzał treść wydanych przez generała pisemnych poleceń. Pułkownik najwyraźniej był zaangażowany w sprawy wielkiej wagi. Sharpe zastanawiał się, czy nie zrozumiał opacznie słów kapitana Hogana, który prosił go, by miał oko na Christophera. Być może kapitan starał się dać mu do zrozumienia, by strzegł pułkownika, któremu powierzono ważne zadania.

Porucznik był w każdym razie zadowolony, że wydano mu jasne rozkazy i że 15 Wioska w hrabstwie Cheshire (przyp. tłum.). pułkownik był upoważniony do ich wydawania. Z drugiej strony, ciążyła mu świadomość, że on i jego ludzie tkwili bezczynnie w Vila Real de Zedes, podczas gdy walki toczyły się zarówno na południu, jak i na wschodzie. Sharpe mógł się opierać jedynie na domysłach, gdyż przez ostatnie parę dni nie otrzymał żadnych wieści z frontu, jeśli nie liczyć zasłyszanych od wędrowców pogłosek. Handlarz, który przywędrował do Quinta w nadziei sprzedania żołnierzom kościanych guzików, metalowych spinek i wytłaczanych medalików z podobizną Maryi Dziewicy, twierdził, że Portugalczycy zaciekle bronią mostu w Amarante, odpierając ataki silnego zgrupowania Francuzów. Domokrążca opowiadał także o postępach armii najeźdźców, prących na południe, do Lizbony. Utrzymywał wszakże, że marszałek Soult wciąż stacjonuje w Oporto. Mnich, który zjawił się w wiejskiej posiadłości, prosząc o pożywienie, potwierdził wieści przyniesione przez drobnego handlarza. - To dobre nowiny - powiedział rannemu sierżantowi Sharpe. - Dlaczego dobre, sir? - Gdyby żaby miały widoki na zajęcie Lizbony, Soult nie siedziałby spokojnie w Oporto, zgadza się? Moim zdaniem, skoro marszałek nie rusza na południe, oznacza to, że Francuzi nie uczynili żadnych znaczących postępów. - Ale przecież krążą pogłoski, że przekroczyli Douro, sir. - Przypuszczalnie parę oddziałów kawalerii wypuściło się na zwiady - lekceważąco stwierdził Sharpe, lecz dręczyły go wątpliwości co do dalszego rozwoju wydarzeń. Ku własnemu zaskoczeniu, zapragnął, by Christopher powrócił jak najprędzej, gdyż zapewne przywiózłby najświeższe wieści z frontu.

Kate naturalnie wyglądała powrotu pułkownika z jeszcze większą niecierpliwością niż oczekujący dalszych rozkazów porucznik. Przez pierwsze parę dni po wyjeździe małżonka dziewczyna z powodzeniem unikała towarzystwa Sharpe’a. Z czasem przyzwyczaiła się do jego obecności na tyle, że przyniósłszy posiłek Hagmanowi, zostawała chwilę, by porozmawiać. Przekonawszy się, że Richard nie jest wcale ordynarnym gburem, za jakiego go uważała, zapraszała go do salonu, gdzie zasiadali przy delikatnych filiżankach z chińskiej porcelany, do których Kate nalewała herbatę z dzbanka w czerwone róże. Porucznik Vincente nieraz towarzyszył im podczas tych spotkań, chociaż nie można było powiedzieć, by brał czynny udział w konwersacji. Portugalczyk przysiadał skromnie na brzegu krzesła i spozierał na panią Christopher z melancholijnym uwielbieniem. Kiedy Kate zwracała się do niego, rumienił się i jąkał. Wówczas dziewczyna także spuszczała wzrok, spłoszona w równym stopniu, co jej niemy adorator, lecz nie dało się zaprzeczyć, że darzyła portugalskiego porucznika sympatią. Sharpe wyczuwał osamotnienie Kate, zgadując, że nie jest to stan obcy jej duszy. Pewnego wieczoru, kiedy Vincente wybrał się na obchód wart, Kate opowiedziała Richardowi o młodzieńczych latach w Oporto, gdzie wychowywała się jako jedynaczka - do czasu, gdy posłano ją do szkół w Anglii. - Mieszkałam wówczas z dwiema innymi dziewczynkami w domu pastora - mówiła. Wieczór był chłodny. Zasiadali w salonie, przy promieniejącym ciepłem, ozdobnym kominku. - Żona gospodarza kazała nam gotować, sprzątać i szyć - ciągnęła. - Kleryk przybliżał nam Pismo Święte, uczył francuskiego i podstaw matematyki. Czytałyśmy też dzieła Shakespeare’a. - To o wiele więcej, niż dane mi było kiedykolwiek poznać - stwierdził Sharpe. - Na pewno dlatego, że nie przyszedł pan na świat jako córka majętnego handlarza

porto - zauważyła z uśmiechem Kate. Z tonących w mroku zakamarków salonu dobiegał rytmiczny stukot drutów kucharki. Pani Christopher nigdy nie zostawała całkiem sama z Sharpe’em ani z Vincentem. Zawsze była przy takich spotkaniach obecna jedna ze służących, pełniąca rolę przyzwoitki. W ten sposób mąż Kate nie mógł mieć powodów do podejrzeń. - Ojcu bardzo zależało, bym odebrała należyte wykształcenie - wspominała Kate z tęsknym, wbitym w przestrzeń wzrokiem. - Był przedziwnym człowiekiem. Wytwarzał doskonałe wina, lecz nigdy nie wypił ani kropli. Tłumaczył, że to wbrew boskim nakazom. Mamy piwnice pełne przednich trunków. Każdego roku składowano coraz to nowe roczniki, lecz mój ojciec nie znał ich smaku. - Kate zadrżała i przysunęła się bliżej ognia. - Pamiętam, że w Anglii wciąż marzłam. Nie mogłam się przyzwyczaić do tamtejszego klimatu, ale rodzice nie chcieli słuchać, gdy prosiłam ich, by pozwolili mi kontynuować naukę w Portugalii. - Dlaczego? - Obawiali się, że zarażę się papistycznymi ideami - odparła, bawiąc się frędzlami zarzuconej na ramiona chusty. - Ojciec był zagorzałym przeciwnikiem papistów - dodała z powagą - do tego stopnia, że zaznaczył w swej ostatniej woli, że jeśli nie poślubię mężczyzny, który przyjął komunię w kościele anglikańskim, stracę wszystko. - To znaczy co? - Prawo do spadku - wyjaśniła. - Chyba nie musi się już pani o to martwić - zauważył Sharpe. - To prawda - rzekła, unosząc oczy, w których odbił się blask ognia. - Spuścizna po ojcu przechodzi w moje ręce. - Czy to coś, o co warto walczyć? - spytał Sharpe, zastanawiając się, czy jego ciekawość nie wyda się dziewczynie niestosowną.

- Ten dom i winnice - odparła, nie okazując zakłopotania - a także przedsiębiorstwo, gdzie wytwarza się porto. Oczywiście, wszystko to jest aktualnie w rękach zarządu powierniczego. Zyskami dysponuje moja matka, ma się rozumieć. - Dlaczego matka pani nie powróciła do Anglii? - Mieszkała tu ponad dwadzieścia lat - odrzekła pani Christopher - i ma mnóstwo przyjaciół. Ale po takim tygodniu jak ostatni, kto wie? - Kate wzruszyła ramionami. - Możliwe, że teraz wszystko się zmieni. Zawsze mówiła, że wybierze się do ojczyzny, by poszukać drugiego męża - dodała, uśmiechając się do swoich myśli. - Przecież i tutaj mogła znaleźć odpowiedniego kandydata - zdziwił się Sharpe, przypominając sobie urodziwą kobietę, wspinającą się po schodkach eleganckiego powozu. - Czyżby pan zapomniał, że to kraj papistów? - zapytała z udawanym wyrzutem Kate. Chociaż odniosłam wrażenie, że ostatnimi czasy w końcu sobie kogoś znalazła. Zauważyłam, że znów zaczęła zwracać uwagę na swój wygląd. Sprawiła sobie nowe stroje, zmieniła uczesanie. Ale może tylko mi się zdawało. - Dziewczyna urwała, pogrążając się w chwilowej zadumie. Ciszę odmierzało pobrzękiwanie drutów przyzwoitki. Grube polano przepaliło się i przełamało, wzbijając fontannę iskier. Jeden z rozżarzonych węgli, przedostawszy się poza kratę kominkową, zaczął tlić się na dywanie. Sharpe zerwał się z fotela i błyskawicznym ruchem wrzucił węgielek na powrót do ognia. Tompionowski zegar w hallu wybił dziewiątą. - Ojciec - podjęła Kate - był przekonany, że kobiety w jego rodzinie mają skłonność do zbaczania z prostej, lecz wąskiej ścieżynki właściwego postępowania. Gorąco pragnął mieć męskiego potomka, któremu mógłby przekazać swe dziedzictwo. Nie miał w tej mierze szczęścia, dlatego zatroszczył się o los mój i matki, zamieszczając w testamencie dodatkowe klauzule. - Zaznaczając, że ma pani poślubić angielskiego protestanta?

- W każdym razie zdeklarowanego protestanta - sprostowała Kate - który zgodziłby się zmienić nazwisko na Savage. - A więc pułkownik nazywa się teraz Savage, zgadza się? - Jeszcze nie - wyjaśniła Kate. - Ale zobowiązał się podpisać odpowiednie dokumenty u notariusza w Oporto, które wyślemy członkom zarządu powierniczego w Londynie. Nie wiem, jak teraz działa poczta, ale jestem pewna, że James znajdzie jakiś sposób. Jest bardzo obrotny. - Zauważyłem - beznamiętnie stwierdził Sharpe. - Ale czy mąż pani ma ochotę zostać w Portugalii i zajmować się wyrobem porto? - Jak najbardziej! - Kate odrzekła z przekonaniem. - A pani? - Ależ oczywiście! Kocham Portugalię ponad wszystko i wiem, że James też chce tu zamieszkać. Sam nam to powiedział w pierwszych dniach swego pobytu w House Beautiful dodała. Opowiedziała Sharpe’owi, jak pułkownik pojawił się w ich domu w dzień Nowego Roku i zakwaterował na jakiś czas, chociaż w sumie niewiele go wówczas widywały. Christopher często wyjeżdżał na północ, nie wiedziała dokąd. - Nie obchodziło mnie, co tam porabiał - wyjaśniła Richardowi. - A to, co teraz mąż pani robi na południu także pani nie obchodzi? - Nie, jeśli nie będzie miał ochoty o tym mówić - stwierdziła stanowczo, marszcząc brwi. - Nie lubi pan Christophera, prawda? Sharpe poczuł się niezręcznie. Nie wiedział, co powiedzieć. - Ma wspaniałe zęby - wypalił. Słysząc powściągliwą obelgę pod adresem ukochanego, Kate posmutniała.

- Czy pan też słyszał bicie zegara? - spytała. Sharpe zrozumiał aluzję. - Czas, bym zrobił obchód warty - stwierdził i skierował się ku drzwiom, kątem oka obserwując gospodynię. Już nie po raz pierwszy uderzył go urok jej delikatnych rysów, podkreślony przez odblask ognia na jasnej skórze. Wyszedł, starając się zapomnieć o Kate. Ruszył w ciemność, by sprawdzić czujność wartowników. Nie pozwalał strzelcom nawet na chwilę odpoczynku. Kiedy nie przeprowadzał musztry na placu przed Quinta, wysyłał żołnierzy na patrole po okolicy, starając się, by skonani po ciężkich ćwiczeniach mężczyźni nie mieli czasu na narzekanie. Porucznik nie dał się zwieść pozornemu poczuciu bezpieczeństwa. Pułkownik z właściwą sobie nonszalancją rozkazał mu strzec Kate, której dom w niczym nie przypominał fortecy, zdolnej obronić się przed dobrze zorganizowanym atakiem. Letnia rezydencja rodziny Savage znajdowała się co prawda na górującym ponad wsią garbie, lecz na jej tyłach teren wznosił się jeszcze wyżej. Zbocze porośnięte było lasem. Nawet dość liczne zgrupowanie wojsk nieprzyjaciela miało możliwość przypuszczenia ataku z góry, korzystając z dodatkowej przewagi, jaką stanowiła osłona drzew. Pod samym szczytem górującego nad Quinta wzgórza urywała się linia lasu. Z płaskiego, gołego wzniesienia wyrastał skalisty ostaniec, na którego szczycie kruszały ruiny starej wartowni. Na jej wyszczerbionych murach Sharpe spędzał długie godziny, obserwując widoczną na wiele mil okolicę. Każdego dnia widział długie kolumny wojsk francuskich. Na północ od Vila Real de Zedes leżała dolina, którą biegł prowadzący na wschód trakt. Wroga artyleria, piechota i wozy z zaopatrzeniem nieprzerwanie ciągnęły ku Amarante. Liczne patrolujące okolice szwadrony dragonów czuwały nad ich bezpieczeństwem. Niekiedy uszu Richarda dobiegały

odgłosy dalekiej strzelaniny. Porucznik domyślał się, że miejscowa ludność urządzała zasadzki na przemierzające ich ziemie oddziały najeźdźców. Za pomocą lunety starał się odnaleźć źródło odgłosów walk, niestety bezskutecznie. Ani partyzanci, ani Francuzi nie pojawili się w Quinta, chociaż Sharpe był pewien, że nieprzyjaciel wie o zdanym na własne siły, nielicznym oddziale brytyjskim, stacjonującym w okolicy Vila Real de Zedes. Raz udało mu się nawet dostrzec patrol dragonów, który zatrzymał się na milę od Quinta. Dwóch francuskich oficerów przyjrzało się wiejskiej rezydencji przez lunety, po czym kawaleria oddaliła się, pozostawiając w spokoju biały dom na wzgórzu. Porucznik domyślał się, że działo się tak za sprawą układów Christophera. Dziewiątego dnia po wyjeździe pułkownika naczelnik wsi przyniósł Vincente przysłany z Oporto biuletyn. Był to niestarannie wydrukowany, złożony na pół arkusz papieru, który portugalski porucznik czytał ze zmarszczonymi ze zdziwienia brwiami. - Nigdy nie słyszałem o „Diario do Porto” - poinformował Sharpe’a. - Piszą tu same wierutne bzdury. - Bzdury? - Na pierwszej stronie zamieszczono artykuł głoszący, że marszałek Soult ma zamiar ogłosić się królem Zachodniej Luzytanii! Autor utrzymuje, że wśród Portugalczyków istnieje znaczna grupa popierająca tę ideę. Niby kto? Z jakiej racji? Mamy już jednego króla. - Pamflet musieli wydać Francuzi - odgadł Sharpe, chociaż, odkąd tkwił w Quinta, poczynania wroga stały się dla niego wielką niewiadomą. Doktor, przybywszy w celu opatrzenia Hagmana, zaryzykował twierdzenie, że marszałek Soult skupia się na przygotowaniach do ofensywy skierowanej na południe kraju i nie ma zamiaru tracić ludzi w drobnych potyczkach ze zdesperowanymi grupkami przeciwników ukrywających się wśród wzgórz.

- Gdy cały kraj znajdzie się w jego rękach - przepowiadał - Francuzi zaczną przeczesywać góry. Lekarz skrzywił się, zdejmując smrodliwy kompres, po czym potrząsnął z niedowierzaniem głową. Po zakażeniu nie było ani śladu. Hagman miał się o wiele lepiej. Jego oddech wyrównał się i wracał mu apetyt. Rekonwalescent mógł już powoli podnosić się o własnych siłach do pozycji siedzącej. Następnego dnia Vincente wraz z oddziałem wymaszerował na wschód, poruszony zasłyszanymi od doktora wieściami o toczących się w Amarante walkach. Wedle słów medyka armia generała Silveiry z wielkim poświęceniem broniła mostu na rzece Tamega. Vincente uznał, że jego obowiązkiem jest wesprzeć wysiłki rodaków. Po trzech dniach portugalski porucznik przyprowadził swych żołnierzy z powrotem do Quinta. Nie udało mu się przedrzeć przez tereny objęte patrolami silnych oddziałów dragonów. Poczucie porażki wprawiło go w przygnębienie. - Tylko marnuję tu czas - powiedział Sharpe’owi. - Jak dobrzy są twoi ludzie? - Richard odpowiedział pytaniem. Vincente wydawał się zaskoczony. - Dobrzy? Sądzę, że tak jak większość żołnierzy. - Czyżby? - odparł z powątpiewaniem Sharpe. Tego popołudnia żołnierze, zarówno brytyjscy, jak i portugalscy, zostali poddani próbie. Richard wydał rozkaz, by każdy z nich oddał z portugalskiego muszkietu trzy strzały w ciągu minuty. Ćwiczenia odbyły się przed frontem Quinta. Sprawność strzelców porucznik określał za pomocą tompionowskiego zegara. Sam Sharpe nie miał kłopotu z wykonaniem wyznaczonego zadania. Przez pół życia nie zajmował się niczym innym. Tym bardziej, że broń, którą walczyli Portugalczycy, była

produkcji brytyjskiej. Rozgryzł papierowy patron, poczuł smak soli i prochu, wsypał proch do lufy, wcisnął do niej przybitkę i kulę, podsypał panewkę, odwiódł kurek i pociągnął za spust. Poczuł, jak kolba kopie go w ramię, postawił muszkiet i ugryzł następny patron. Jego podkomendni przyglądali się temu z szerokimi uśmiechami, dumni ze skuteczności porucznika. Sierżant Macedo był jedynym mężczyzną oprócz Sharpe’a, który wystrzelił trzykrotnie w ciągu czterdziestu pięciu sekund. Piętnastu strzelcom i dwunastu Portugalczykom udało się oddać strzały co dwadzieścia sekund. Pozostałych, zbyt powolnych żołnierzy, obaj porucznicy wzięli w obroty. Williamson, jeden z tych, którzy nie wykonali ćwiczenia dostatecznie szybko, burknął pod nosem, że głupotą jest szkolenie brytyjskich strzelców w posługiwaniu się gładkolufowym muszkietem. Uczynił to jednak na tyle głośno, by mógł go usłyszeć Sharpe, ponieważ spodziewał się, że porucznik puści to mimo uszu. Wywołany z szeregu, przyjął postawę pokrzywdzonego. - Chcesz może złożyć skargę? - Richard rzucił mu wyzwanie. - Nie, sir - odpysknął Williamson, patrząc ponad ramieniem porucznika. - Patrz na mnie - warknął Sharpe. Williamson uczynił, co mu kazano. - Powodem, dla którego uczycie się strzelać z muszkietu - pouczył go porucznik - jest fakt, że nie chcę, by Portugalczycy myśleli, że się z nich naśmiewamy. - Mąciwoda spoglądał ponuro na przełożonego. - Poza tym - podjął Richard - tak się składa, że znajdujemy się na terytorium nieprzyjaciela. Co zamierzasz uczynić, gdy twój karabin odmówi posłuszeństwa? Jest jeszcze jeden ważny powód. - Jaki, sir? - zapytał Williamson. - Jeśli nie wykonasz mojego cholernego rozkazu - wycedził Sharpe - każę ci stać na

warcie tak długo, aż będziesz miał tak dość karnej służby, że aby odpocząć, przyjdzie ci ochota mnie zastrzelić. Williamson wbił w Sharpe’a wzrok sugerujący, że już o niczym innym nie marzy. Porucznik odwzajemnił się żołnierzowi niewzruszonym spojrzeniem. - Skończy się nam amunicja - zaprotestował wpatrzony w ziemię Williamson. Byłaby to całkiem słuszna uwaga, gdyby nie pewna sprzyjająca okoliczność. Kate Savage znalazła w arsenale ojca beczkę prochu i formę do wytopu kul. Sharpe rozkazał żołnierzom wykonać patrony własnoręcznie. Proch i kule zostały zawinięte w strony modlitewników, których nie brakowało w bibliotece Quinta. Kule były za małe, co jednak nie miało większego znaczenia w trakcie ćwiczeń sprawności strzeleckiej. Przez następne trzy dni żołnierze wprawiali się, strzelając i przeładowując, ustawieni pod tarasem Quinta. Francuzi musieli słyszeć odbijające się od wzgórz echa kanonady. Może nawet zauważyli chmurę pyłu prochowego, wzbijającą się ponad Vila Real de Zedes. Nie zjawili się jednak, podobnie jak wyczekiwany pułkownik Christopher. - Prędzej czy później zobaczymy Francuzów w Quinta - powiedział Sharpe Harperowi, wspinając się po lesistym zboczu, powyżej rezydencji. - Albo i nie - odparł postawny sierżant. - Przecież to jasne, że żaby od dawna wiedzą, że tu jesteśmy. - A kiedy tu wreszcie dotrą, poszatkują nas na plasterki - porucznik dokończył myśl. Harper, słysząc złowróżbne słowa, wzruszył tylko ramionami. Dotarłszy do granicy lasu, zatrzymał się i zapytał: - Długo będziemy się tak wdrapywać? - Na szczyt - odrzekł Sharpe, nie zatrzymując się. Przed nimi wznosił się łysy, stromy grzbiet, na którego wierzchołku widoczne były ruiny dawnej strażnicy. - Jeszcze tu nie byłeś?

- zdziwił się. - Dorastałem w Donegal - odparł, oddychając ciężko, Harper. - Nauczyłem się tam jednej rzeczy: nigdy nie wdrapywać się na wzgórza. - A to dlaczego? - Wszystko, co kiedykolwiek znajduje się u góry, musi stoczyć się na dół, sir. Wspinaczka nie przyniesie nic prócz zadyszki. Jezu Chryste, stąd widać chyba przedsionek nieba. Granią biegła ledwie widoczna ścieżka. Po obu jej stronach kamieniste zbocze stawało się coraz bardziej urwiste. Jedynie kozice mogłyby znaleźć oparcie wśród zdradliwego rumowiska. Szlak, którym prowadził Sharpe, piął się wprost ku wieńczącym górę pozostałościom baszty. - Urządzimy tu sobie fortecę - stwierdził z entuzjazmem Sharpe. - Niech Bóg ma nas w swojej opiece - mruknął Harper. - Popadamy w bezczynność, Pat. Gnuśniejemy. Lenistwo nie służy żołnierzom. - Ale po co mamy tu cokolwiek budować? - spytał Harper. - To przecież naturalna forteca! Sam diabeł nie zdobyłby tego wzgórza, nawet gdyby nikt go nie bronił. - Na szczyt prowadzą dwie drogi. - Sharpe nakreślał plan sytuacyjny, nie zwracając uwagi na protesty sierżanta. - Poza tą, którą tu przyszliśmy, jest jeszcze ścieżka od południa. Na każdej z nich chcę wznieść kamienny mur na tyle wysoki, Pat, by można się było za nim schować i prowadzić ostrzał. Budulca mamy pod dostatkiem. - Richard poprowadził Harpera, pod nadszarpniętym przez ząb czasu łukiem wejściowym, do baszty. Kiedy znaleźli się w obrębie ruin, wskazał sierżantowi zwałowisko kamieni, wypełniających naturalne wgłębienie terenu, do którego te osypywały się przez wieki, odpadając z kruszejących murów. Harper, stojąc na krawędzi dołu, przez dłuższą chwilę przyglądał się głazom.

- Mamy rozgrzebać rumowisko i zbudować z tego dwa mury? - zapytał przejęty grozą. - Rozmawiałem z Kate Savage o tym miejscu - powiedział Sharpe. - Stara warownia została wzniesiona przed setkami lat, Pat, kiedy w tych stronach grasowali Maurowie. Król kazał wznieść tę budowlę jako strażnicę do wypatrywania zbliżających się najeźdźców. - Bardzo rozsądnie - stwierdził Harper. - Kate opowiadała, jak okoliczni mieszkańcy, w obawie przed rabunkiem, zwozili tu wszelkiego rodzaju kosztowności. Monety, klejnoty i złoto. Wszystko to spoczywało tutaj, w niedostępnym dla niewiernych skarbcu. Kiedy przyszło trzęsienie ziemi, wieża zawaliła się. Miejscowi opowiadają, że pod zwałami kamieni mogą kryć się nieprzebrane bogactwa. Harper sceptycznie odniósł się do opowieści Sharpe’a. - To dlaczego nie przeszukali tego miejsca kamień po kamieniu, sir? Mieszkańcy Vila Real de Zedes nie sprawiają wrażenia przygłupów. Na Jezusa, Marię i Józefa, gdybym wiedział, że na niedalekim wzgórzu jest kopalnia złota, rzuciłbym pług czy bronę i rozkopał całe wzgórze. - Tak samo sobie pomyślałem - odrzekł Richard. Mówił, co mu ślina na język przyniesie i nie miał gotowej odpowiedzi na zupełnie dorzeczne pytanie sierżanta. - Legenda mówi, że pod rumowiskiem zostało pogrzebane dziecko. Zgodnie z tym, co opowiadają, dusza dzieciny będzie nawiedzać dom każdego, kto sięgnie po zagrzebane pod jego kośćmi bogactwo... jeśli będzie to ktoś z okolicy - dodał po sekundzie namysłu porucznik. Harper pokręcił nosem. Spojrzał w dół stromej ścieżki. - A więc chce pan mieć tu fortecę, sir? - Musimy wnieść jeszcze beczki z wodą - odrzekł Sharpe. Poważnym mankamentem doskonałej pozycji obronnej na wzgórzu był brak wody. Gdyby Francuzi nadciągnęli, zmuszając Richarda do wycofania się na szczyt, pozbawieni wody obrońcy musieliby się

wkrótce poddać. - Panna Savage - Sharpe wciąż nie nazywał dziewczyny panią Christopher - użyczy nam baryłek. - Mamy je trzymać tutaj? W pełnym słońcu? Woda zatęchnie - ostrzegał Harper. - Wystarczy do każdej beczki dodać butelkę brandy - zdecydował porucznik, przypominając sobie, że podczas kampanii w Indiach woda miała zawsze posmak rumu. Zatroszczę się o to. - Czy naprawdę myśli pan, że uwierzę, iż pod kamieniami znajduje się złoto, sir? - Niekoniecznie - stwierdził z uśmiechem Sharpe. - Chcę jednak, by żołnierze w to wierzyli. Budowa tego fortu będzie mozolną pracą, Pat. Marzenia o skarbach nikomu nie zaszkodzą. Pracując w pełnym słońcu, strzelcy zbudowali na szczycie umocnienia zgodnie z zaleceniami Sharpe’a. Co prawda nie natrafili na legendarny skarb, lecz zmienili strome wzniesienie w szaniec, w którym garstka piechoty mogła się zestarzeć, otoczona przez bezsilnych wrogów. Dawni budowniczowie starannie wybrali miejsce na strażnicę, sytuując ją na wierzchołku najwyższego w promieniu wielu mil wzniesienia, do którego przystęp dawały tylko dwie biegnące po ostrych graniach, strome ścieżki. Któregoś dnia Sharpe odnalazł na południowym skłonie wzgórza przeżarty rdzą grot. Wrócił na szczyt i pokazał swe znalezisko Kate. Dziewczyna długo przyglądała się spiczastemu żeleźcowi, zerkając spod szerokiego ronda słomkowego kapelusza. - Ten grot nie wygląda na bardzo stary - stwierdziła. - Wyobrażałem sobie, że strzała, z której pochodził, ugodziła jakiegoś Maura. - Łuki były w powszechnym użyciu jeszcze za życia mojego dziadka - zauważyła Kate. - Zatem wasza rodzina mieszka tu od wielu pokoleń?

- Moi przodkowie przenieśli się na stałe do Portugalii w 1711 roku - z dumą wyjaśniła pani Christopher. Jej oczy śledziły bieg drogi, prowadzącej na południowy wschód, w kierunku Oporto. Dziewczyna miała nadzieję zobaczyć zmierzającego ku Quinta jeźdźca. Dzień za dniem mijał, a Christopher się nie pojawiał. Nie przysłał nawet choćby zdawkowej wiadomości. Francuzi nadal omijali Quinta, chociaż Sharpe nie miał wątpliwości, że jego ludzie, mozolnie układający kamienne obwałowania po obu stronach wierzchołka, musieli być widoczni ze znacznej odległości. Operacja wtaczania na górę dwóch ciężkich beczek, które umieszczone zostały w opróżnionym z kamieni wnętrzu baszty, nie należała do najłatwiejszych. Żołnierze narzekali, że są zmuszani do katorżniczej pracy. Sharpe nie przejmował się utyskiwaniami, przekonany że jego podkomendni zrzędziliby jeszcze bardziej, gdyby pozwolił im na bezczynność. Co poniektórzy, podjudzani przez Williamsona, wyrzekali, że tracą czas, zamiast próbować przebić się do armii brytyjskiej. Szemrali, że już czas opuścić zapomnianą przez Boga okolicę wraz z przeklętym wzgórzem i stojącą na jego szczycie cholerną ruiną. Richard w myślach przyznawał im słuszność, lecz nie miał zamiaru łamać wydanych mu przez pułkownika rozkazów. - Wszystko to jeden wielki szwindel - mówił swym kompanom Williamson. - My dźwigamy ciężkie kamienie, a on podszczypuje pułkownikową. - Gdyby Sharpe dosłyszał wypowiadane za jego plecami przymówki, być może przyznałby, że tkwi w nich ziarno prawdy. Chociaż nie spoufalał się z Kate, jej towarzystwo sprawiało mu niekłamaną przyjemność. Doszedł do przekonania, że nawet gdyby nie miał takich rozkazów, powinien jej bronić przed Francuzami. Lecz ci ostatni nie dawali o sobie znać. Pułkownik Christopher także nie zawitał w

Quita. Zjawił się natomiast Manuel Lopes. Przybył na karym koniu, w pełnym galopie. Wstrzymał wierzchowca tak raptownie, że ten stanął dęba, wierzgając przednimi kopytami. Mężczyzna zamiast spaść z końskiego grzbietu, jak uczyniłoby na jego miejscu dziewięćdziesięciu dziewięciu na stu jeźdźców, bez mrugnięcia okiem zapanował nad spłoszonym zwierzęciem. Poklepując karosza po szyi, uśmiechnął się. - Jesteś Anglikiem, nie mylę się? - zwrócił się do Sharpe’a. - Nienawidzę Anglików, ale nie tak bardzo jak nienawidzę Hiszpanów. Tych z kolei nienawidzę o wiele mniej niż Francuzów. - Wytrawny jeździec ześlizgnął się z końskiego grzbietu i wyciągnął dłoń. - Manuel Lopes. - Sharpe - Richard odwzajemnił powitanie. Lopes otaksował dom okiem grabieżcy, oceniającego łup. Był może o cal niższy od mierzącego równe sześć stóp Sharpe’a, lecz wydawał się roślejszy. Był potężnie zbudowany, ale nie otyły. Z wyrazistej, skorej do uśmiechu twarzy wyzierały bystre oczy. - Gdybym urodził się w Hiszpanii - rzekł - a co noc dziękuję Bogu, że tak się nie stało, przybrałbym jakiś budzący grozę przydomek, dajmy na to Rzeźnik, Siepacz na Świnie czy Książę Śmierci. - Lopes miał na myśli partyzanckich przywódców hiszpańskich, którzy tak dotkliwie dawali się we znaki Francuzom. - Lecz jestem tylko skromnym portugalskim obywatelem, znanym jako Belfer. - Belfer? - zdziwił się porucznik. - Jeszcze do niedawna takie było moje zajęcie - pośpieszył z wyjaśnieniem Lopes. Byłem właścicielem szkoły w Bragancy, w której wpajałem rozwydrzonym, małym bękartom podstawy angielskiego, łaciny, greki, algebry, retoryki i jeździectwa. Uczyłem ich także miłować Boga, szanować króla i pierdzieć w twarz każdemu napotkanemu Hiszpanowi.

Teraz, zamiast tracić oddech dla półgłówków, zabijam Francuzów. - Po tych słowach Belfer złożył wyrafinowany ukłon. - Z tego właśnie słynę. - Nie słyszałem o tobie - stwierdził Sharpe. Lopes skwitował przytyk uśmiechem. - Francuzi słyszeli, senhor - odparł. - Za to ja słyszałem o was, senhor, i nasunęło mi się wiele pytań. Kim jest Anglik stacjonujący na północ od Douro? Dlaczego Francuzi pozostawiają go w spokoju? Kim jest portugalski oficer pod jego rozkazami? W jakim celu zatrzymali się w Quinta? Dlaczego wznoszą umocnienia wokół czatowni na wzgórzu? Dlaczego nie walczą? - Trafne pytania - oschle zauważył Sharpe - co do jednego. Lopes obrzucił spojrzeniem wiejską rezydencję. - Wszędzie w Portugalii, senhor, gdzie Francuzi zostawiali swoje gówna, podobne temu zakątki zostały przewrócone do góry nogami. Najeźdźcy wywieźli obrazy, pogruchotali stare meble i wysuszyli do dna leżakujące w piwnicach trunki. Jakim sposobem to miejsce nie ucierpiało z powodu wojennej zawieruchy? - Belfer spojrzał za siebie, na zbliżającą się drogą grupę dwudziestu, może trzydziestu mężczyzn. - Oto moi uczniowie - rzekł. - Potrzebują wytchnienia. „Uczniami” Lopes nazwał bandę oberwańców, wraz z którymi zasadzał się na francuskie kolumny, wiozące amunicję dla artylerii walczącej z wciąż utrzymującymi most w Amarante wojskami portugalskimi. Belfer stracił wielu ludzi w zaciętych potyczkach. Sam przyznał, że początkowe sukcesy napełniły go zbytnią ufnością we własne siły, skutkiem czego przed dwoma dniami pozwolił się zaskoczyć na otwartej przestrzeni francuskim dragonom. - Nienawidzę tych zielonych bękartów - warknął Lopes. - Oraz ich ciężkich szabel... -

Połowa ludzi Belfra zginęła. Pozostałym ledwo udało się ujść z życiem. - Dlatego przyprowadziłem ich tutaj - podsumował Lopes. - By zebrali siły. Quinta do Zedes sprawia wrażenie bezpiecznej przystani. Kate nie zgodziła się, by banda partyzantów zatrzymała się w Quinta. - Powiedz mu, by zabierał się z nimi do wsi - poleciła Sharpe’owi, który przekazał jej słowa Belfrowi. Lopes przywitał odmowę Kate gromkim śmiechem. - Jej ojciec też był nadętym bufonem. - Znałeś go? - Ze słyszenia. Wyrabiał porto, ale sam nie tknął ani kropli, w imię swych idiotycznych zasad. Nie zdejmował kapelusza, gdy ksiądz niósł monstrancję. Co to za człowiek? Nawet Hiszpan odkrywa głowę, oddając hołd świętym sakramentom. - Lopes wzruszył ramionami. Moi ludzie będą szczęśliwsi we wsi. - Portugalczyk zaciągnął się skręcanym ręcznie cygarem. - Nie zostaniemy długo. Niech tylko zagoją się najgorsze rany i wracamy na pole walki. - Tak jak my - odparł Sharpe. - Wy? - Belfra wyraźnie rozbawiło oświadczenie brytyjskiego porucznika. - A na razie nie palicie się do boju? - Jesteśmy w Quinta z rozkazu pułkownika Christophera. - Christophera? - To dom jego żony - wyjaśnił Richard. - Nie wiedziałem, że pułkownik jest żonaty - zdziwił się Lopes. - Znasz go? - Poznaliśmy się w Bragançy. Byłem wtedy jeszcze właścicielem szkoły i cieszyłem się opinią człowieka wpływowego. Pewnego dnia pułkownik składa mi wizytę, pytając o nastroje

społeczne, jakie panują w Bragançy. Zapytuje, czy miejscowa ludność wykazuje wolę walki z Francuzami. Powiedziałem mu, że wolelibyśmy utopić Francuzów w ich własnych szczynach, ale jeśli nie ma innego wyjścia, będziemy się z nimi bić. No i tak właśnie czynimy. - Lopes urwał. - Słyszałem też, że pułkownik oferował pieniądze tym, którzy staną do boju, lecz nigdy nie zobaczyłem tych pieniędzy. - Portugalczyk spojrzał na fronton domu. - Jego żona jest właścicielką Quinta? I Francuzi jej nie niepokoją? - Pułkownik Christopher prowadzi z Francuzami pertraktacje. Teraz jest na południe od Douro. Zabrał ze sobą Francuza, wiodąc go do brytyjskiego sztabu. Lopes wpatrywał się badawczo w porucznika. - W jakim celu francuski oficer miałby pertraktować z Brytyjczykami? - Sharpe milczał. Belfer sam sobie odpowiedział. - Może być tylko jeden powód - orzekł - by zawrzeć pokój. Brytyjczycy zamierzają się wycofać, zostawiając nas samych sobie. - Nic o tym nie wiem - stwierdził Richard. - Pobijemy ich z waszą pomocą czy bez niej - odrzekł rozeźlony Lopes i odwróciwszy się, odszedł zdecydowanym krokiem do swym ludzi, pokrzykując na nich, by przyprowadzili mu konia, zakładali toboły na plecy i podążali jego śladem do wsi. Spotkanie z portugalskim bojownikiem przypomniało porucznikowi o zaniedbywanych powinnościach. Podczas gdy inni chwytali za broń, on próżniaczył. Jeszcze tego samego wieczora, po kolacji, poprosił Kate o rozmowę. Było już dość późno. Służba oddaliła się na tyły domu. Sharpe spodziewał się, że dziewczyna zawoła jedną ze służących, by pełniła rolę przyzwoitki, lecz Kate, nie dbając o konwenanse, zaprosiła go do salonu. W pomieszczeniu panował mrok. Gospodyni podeszła do jednego z okien i rozsunęła kotary, odsłaniając blady księżyc. Kwiecie wisterii zdawało się promienieć srebrnym blaskiem. Buty wartownika zachrzęściły na żwirowym podjeździe.

- Wiem, co pan chce powiedzieć - rzekła Kate. - Nadszedł czas pańskiego wymarszu. - Zgadza się - stwierdził Sharpe. - Chciałem też dodać, że powinna pani iść z nami. - To niemożliwe. Muszę czekać na powrót Jamesa - odparła Kate. Podeszła do kredensu i napełniła kieliszek porto. - To dla pana - powiedziała, wręczając mu lampkę ciemnego płynu. - Jak długo miała trwać nieobecność pułkownika? - zapytał porucznik. - Tydzień, najwyżej dziesięć dni. - Tymczasem minęły już ponad dwa tygodnie - obliczył porucznik. - Nieledwie trzy. - Christopher rozkazał wam czekać na swój powrót - przypomniała Kate. - Ale przecież nie całą wieczność - odparł Richard. - Nie może mnie pan tutaj zostawić - apelowała Kate. - Nie mam takiego zamiaru - zapewnił ją. Księżycowy blask padał na twarz dziewczyny, skrząc się w jej oczach. Porucznik znów poczuł ukłucie zazdrości wobec pułkownika Christophera. - Uważam, że powinna pani nam towarzyszyć - powtórzył propozycję. - Nie - prychnęła zagniewana. Zwracając błagalny wzrok ku porucznikowi, poprosiła z nutą desperacji. - Nie może mnie pan tu przecież zostawić samej! - Jestem żołnierzem - odrzekł Sharpe. - Już dość się naczekałem. Z tego, co wiem, w pani ojczyźnie toczy się wojna, a ja i moi żołnierze zmieniamy się w wałkoni. Kate miała w oczach łzy. - Co mogło się z nim stać? - spytała. - Być może w Lizbonie dostał nowe rozkazy - zaryzykował Sharpe. - Ale dlaczego nie przysłał depeszy?

- Dom pani znajduje się na ziemiach zajętych przez nieprzyjaciela - bez ogródek odparł porucznik. - Być może pułkownik w żaden sposób nie może nas powiadomić o bieżącej sytuacji. - Sharpe chciał pocieszyć Kate, dlatego wygłosił podobne zdanie, chociaż wydawało mu się wielce nieprawdopodobnym, by Christopher, mający przyjaciół w obozie wroga, nie był w stanie przesłać wieści. Istniała wszakże możliwość, że został aresztowany albo zabity. - Zgaduję, że czeka na panią na południu - rzekł, nie ujawniając Kate swych obaw. - Gdyby tak było, przysłałby posłańca z listem - oponowała Kate. - Jestem pewna, że jest w drodze do Quinta. - Czyżby? - Sharpe pozwolił sobie na ironię. Kate opadła na złocone krzesełko i zapatrzyła się w okno. - On musi wrócić - powiedziała, jakby chciała przekonać samą siebie. Richard podejrzewał, że pani Christopher straciła wiarę w przysięgi męża. - Jeśli sądzi pani, że pułkownik będzie tu lada dzień, niech pani na niego czeka - rzekł. Ja natomiast nie mam innego wyboru, jak poprowadzić ludzi na południe. - Postanowił wyruszyć następnej nocy, pomaszerować wprost do Douro i poszukać jakiejś łodzi. Wystarczyłby mu nawet pień drzewa, cokolwiek, co pozwoliłoby przeprawić się na drugi brzeg. - Czy wie pan, dlaczego poślubiłam Christophera? - odezwała się nagle Kate. Sharpe milczał, nie znajdując odpowiedzi na nieoczekiwane pytanie. Przyglądał się Kate ze zdumieniem. - Wyszłam za niego, gdyż nie mogłam znieść nudy, jaka dręczyła mnie w Oporto podjęła. - Zbyt długo już snułam się wraz z matką po wielkim, pustym domu, gdzie jedynymi wydarzeniami były spotkania z prawnikami, zdającymi sprawę z działalności spółki, i herbatki z damami z sąsiedztwa. W niedzielę wybierałyśmy się do kościoła anglikańskiego.

Prócz tego nic się nie działo. Sharpe nie wiedział, co powiedzieć, zawstydzony wyznaniem Kate. - Myśli pan pewnie, że Christopher ożenił się ze mną dla pieniędzy? - A pani? Kate wpatrywała się w porucznika bez słowa. Richard obawiał się, że dziewczyna wybuchnie gniewem. Zamiast tego potrząsnęła tylko głową i westchnęła. - Nie dopuszczam do siebie takich myśli - powiedziała. - Niemniej jednak zdaję sobie sprawę, że małżeństwo wiąże się z nieodłącznym ryzykiem. Nigdy nie możemy być pewni, co z niego wyniknie. Mimo to żyjemy nadzieją. Wiążemy się, ufając, że przyszłość przyniesie nam szczęście, panie Sharpe, i czasami tak się właśnie dzieje. Nie sądzi pan, że tak to właśnie wygląda? - Nigdy nie byłem żonaty - odparł wymijająco. - A czy kiedykolwiek nosił się pan z zamiarem poślubienia kogoś? - Tak - odrzekł, wspominając Grace. - Co się stało? - Była wdową. Prawnicy starali się pozbawić ją spadku. Sądziliśmy, że ślub mógłby dodatkowo skomplikować sprawy. Tak twierdzili jej doradcy. Jakże ja nienawidzę prawników - wyrzucił z siebie jednym tchem Sharpe i urwał, czując ból, jaki sprawiało rozdrapywanie starych ran. Wychylił jednym duszkiem trzymany dotąd w ręce trunek, by pokryć nagłe wzruszenie. Milczał długo, wpatrując się w widoczny w bladej poświacie ogród, zarys dalekich wzgórz na północy i zasnute unoszącym się z kominów Vila Real de Zedes dymem gwiazdy. - Zmarła niedługo potem - dokończył. - Przykro mi - powiedziała cicho Kate.

- Życzę pani, aby pani ułożyło się jak najlepiej - rzekł Richard. - Naprawdę panu na tym zależy? - Oczywiście - odparł Sharpe, wciąż wpatrzony w opromieniony lunarną poświatą krajobraz. Kiedy się odwrócił, jego twarz znalazła się tak blisko Kate, że dziewczyna musiała się odchylić, by widzieć jego oczy. - Jeszcze bardziej zależy mi na tym - rzekł, nachylając się nad jej uniesioną ku górze twarzyczką i pocałował ją bardzo delikatnie w usta. Dziewczyna w pierwszej chwili zesztywniała, lecz wkrótce poddała się pieszczocie. Kiedy Sharpe przerwał pocałunek i wyprostował się, Kate opuściła głowę, chcąc ukryć zbierające się pod powiekami łzy - Życzę pani dużo szczęścia - powiedział. Nie podniosła wzroku. - Muszę pozamykać - rzekła i Richard zrozumiał, że został odprawiony. Następnego dnia polecił wszystkim przygotować się do drogi. Żołnierze zabrali się za łatanie butów. Wypełniali plecaki i chlebaki prowiantem na drogę. Sharpe przeprowadził inspekcję broni, upewniając się, że wszystkie karabiny są należycie wyczyszczone, krzemienie wymienione na nowe, a ładownice pełne patronów. Harper zastrzelił dwa zdobyczne konie i pociął ich mięso na pasy, które zasolił. Hagmana wsadzono na koński grzbiet, by przekonać się, że rekonwalescent może podróżować w siodle. Porucznik oświadczył Kate, że może dosiąść jednego z wierzchowców i jechać z nimi. Opierała się, twierdząc, że nie może podróżować bez przyzwoitki. - Bez względu na to, czy zdecyduje się pani jechać czy nie, madame, wyruszymy dzisiejszej nocy - poinformował ją. - Nie możecie mnie zostawić! - złościła się Kate. Sharpe’a zdumiała rezerwa, z jaką się do niego odnosiła. Wprost nie mógł uwierzyć, że to ta sama dziewczyna, którą całował

poprzedniej nocy. - Jestem żołnierzem, madame - odparł oschle - i ruszam na wojnę. Ostatecznie nie doszło do planowanego wymarszu, gdyż tuż przed zapadnięciem zmierzchu powrócił Christopher. Odziany od stóp do głów w czerń pułkownik dosiadał karosza. Dodd i Pendelton, pełniący wartę na drodze, zasalutowali mu. Odpowiedział nonszalanckim uniesieniem szpicruty do krawędzi ozdobionego szamerowanym chwostami bikorna. Luis podążał posłusznie za swym panem. Pył wzbity przez końskie kopyta przesłonił opadłe z drzew kwiatostany wisterii, których wonne kiście obrzeżały drogę. - Wyglądają zupełnie jak lawenda, nieprawdaż? - zauważył, przywitawszy się zdawkowo z Sharpe’em, pułkownik. - Może warto byłoby tu posiać lawendę - dorzucił, ześlizgując się z końskiego grzbietu. - Byłoby to jak najbardziej na miejscu, nie sądzisz? zapytał jeszcze i nie czekając na reakcję porucznika, pobiegł ku czekającej u stóp schodów Kate. Rozwarłszy szeroko ramiona, objął ją. - Moja najukochańsza! Richard zdał sobie nagle sprawę, że wpatruje się w Luisa. Służący uniósł pytająco brew, po czym oddalił się, wiodąc konie na tyły domu. Porucznik, pozostawiony własnym myślom, zapatrzył się w gęstniejący mrok. Gdy tylko słońce skryło się za horyzontem, zerwał się przenikliwy wiatr, przynoszący z północy jedno z ostatnich tchnień zimy. - Sharpe! - Głos pułkownika dobiegł go z wnętrza Quinta. - Sharpe! - Sir! - Porucznik pchnął na wpół otwarte drzwi hallu. Christopher ogrzewał się przy kominku, rozpościerając poły płaszcza. - Kate mówiła mi, że zachowywałeś się jak dżentelmen, za co jestem ci niezmiernie wdzięczny. - Pułkownik dostrzegł przebiegający po twarzy Sharpe’a piorun gniewu. - To tylko krotochwila, człowieku, banalna krotochwila. Gdzie twoje poczucie humoru?

Kate, najdroższa, nie zawadziłaby lampka zacnego porto. Zaschło mi w gardle. Zaschło na amen. A więc, Sharpe, żadnych kłopotów z Francuzami? - Podeszli blisko - zameldował Richard - ale nie dość blisko. - Nie dość blisko? Na twoje szczęście, jak sądzę. Kate mówiła mi, że planujesz wymarsz? - Ruszamy dziś w nocy, sir. - Bynajmniej, Sharpe. - Christopher przyjął lampkę z rąk Kate i wlał jej zawartość do gardła. - Wyborne - orzekł, wpatrując się w pusty kieliszek. - Czy to z naszych winnic? - Nasze najlepsze - wyjaśniła Kate. - Nie przesłodzone. W tym tkwi cała tajemnica dobrego porto, nie uważasz, Sharpe? Muszę przyznać, że byłem pozytywnie zaskoczony białym porto. Naprawdę da się pić! Zawsze sądziłem, że to skończone paskudztwo. Napitek dla dam, w najlepszym razie. Teraz przekonałem się, że byłem w błędzie. Sądzę, że powinniśmy go wyrabiać więcej. W przyszłości, gdy dźwięk trąb obwieści czasy pokoju, zgodzisz się ze mną, najdroższa? - Jeśli tak uważasz - oparła Kate, uśmiechając się do męża. - Tak, to byłoby dobre, Sharpe, nie uważasz? Beczki porto rozbijane z okazji zakończenia wojny. Z niecierpliwością oczekuję tego dnia, a ty, Sharpe? - Christopher, nie doczekawszy się żadnego komentarza ze strony porucznika, zmarszczył brwi. - Zostaniecie tutaj, poruczniku. - Dlaczego, sir? - zapytał Richard. Christopher, spodziewając się co najwyżej opryskliwej repliki, nie był przygotowany na uprzejme zapytanie. - Spodziewam się pewnych wydarzeń, Sharpe - rzekł po chwili namysłu. - Wydarzeń?

- Istnieje duże prawdopodobieństwo - podjął Christopher - że wojna nie potrwa długo. Niewiele brakuje, by znów zapanował pokój. - To dobra nowina, sir - odparł bez zmrużenia oka Sharpe. - Czy to jest właśnie powód, dla którego strzelcy mają zostać w Quinta? - Zostajecie i kropka, Sharpe - odparł z marsową miną Christopher, wyczuwając, że za spokojnym tonem porucznika kryje się bezczelność. - To samo tyczy się was, poruczniku pułkownik zwrócił się do Vincentego, który ukłoniwszy się Kate, stanął na uboczu. - Układ sił jest bardzo niepewny - ciągnął Christopher. - Gdyby Francuzi spostrzegli przemieszczający się brytyjski oddział na północ od Douro, uznaliby, że nie dotrzymujemy ustalonych warunków. - Moi ludzie nie są Brytyjczykami - nieśmiało zauważył Vincente. - Zasada jest ta sama! - warknął Christopher. - Nie należy zaburzać chwiejnej równowagi! Nie wolno nam narażać na szwank trwających długie tygodnie negocjacji. Jeśli istnieje szansa rozwiązania konfliktu bez dalszego rozlewu krwi, musimy uczynić wszystko, co w naszej mocy, by dążyć do takiego rozstrzygnięcia. Wasz skromny uczynek dla wielkiej sprawy polega na wykonaniu prostego rozkazu. Nie ruszać się z Quinta. Czy wiadomo wam może, kim, do diabła, są ci obszarpańcy, których widziałem we wsi? - Obszarpańcy? - Jakichś dwudziestu mężczyzn, uzbrojonych po zęby którzy przyglądali mi się podejrzliwie, gdy przejeżdżałem przez Vila Real de Zedes? Kim oni są, do stu tysięcy diabłów? - Partyzanci - odrzekł Sharpe. - Innymi słowy, nasi sprzymierzeńcy. Cyniczna riposta porucznika nie przypadła Christopherowi do gustu. - Ja bym ich nazwał bandą kretynów - rozsierdził się. - Gotowi są narobić nam

kłopotów. - Dowodzi nimi człowiek, którego nazwisko, jak mi wiadomo, jest panu znane, sir dodał Richard. - Manuel Lopes. - Lopes? Lopes? - Christopher zmarszczył czoło, wysilając pamięć. - Ależ oczywiście! To ten typ, który prowadził parszywą szkołę dla zdegenerowanych, młodych arystokratów w Bragançy. Jegomość o porywczym charakterze, zgadza się? Cóż, rozmówię się z nim jutro rano. Przestrzegę go, by nie mieszał się do spraw polityki. To samo tyczy się was obu. Zaznaczam, panowie - pułkownik spojrzał wnikliwie na Sharpe’a, a potem na Vincentego - że to jest rozkaz.

Richard postanowił nie wdawać się w dyskusję. - Czy przywiózł pan odpowiedź od kapitana Hogana? - zapytał. - Nie widziałem się z Hoganem. Zostawiłem twój list w kwaterze Cradocka. - Generał Wellesley nie przybył jeszcze do Portugalii? - chciał wiedzieć Sharpe. - Nie - odparł Christopher. - Dowództwo nad armią nadal sprawuje generał Cradock, który przychyla się do mojej decyzji, byście nie wyściubiali nosa z Quinta. - Pułkownik, dostrzegłszy niezadowolenie porucznika, otworzył przypasaną na biodrze torbę i wyciągnął z niej złożony arkusz papieru. - Proszę, poruczniku, to dla pana - rzekł z pobłażaniem. - Na wypadek, gdyby dręczyły pana jakiekolwiek wątpliwości. Jeden rzut oka wystarczył Sharpe’owi, by przekonać się, że ma w ręku skierowany do niego rozkaz, podpisany własnoręcznie przez głównodowodzącego armią brytyjską w Portugalii. Christopher uprosił generała Cradocka, by ten przydzielił mu Sharpe’a i jego strzelców jako osobistą eskortę, chociaż takowej nie potrzebował. Uczynił to wyłącznie dla osobistej satysfakcji. List kończył się słowami „pro tem", które nic Richardowi nie mówiły. - Pro tem, sir? - Nie uczyłeś się łaciny, Sharpe? - Nie, sir. - Dobry Boże, do jakich ty chodziłeś szkół? Zwrot ten oznacza „tymczasowo”, co równa się stwierdzeniu, że jesteście pod moimi rozkazami, dopóki sam nie zadecyduję inaczej, poruczniku. Czy to jasne? - Całkowicie, sir. - Zatrzymaj ten rozkaz, Sharpe. - Christopher zirytował się, gdy porucznik chciał zwrócić list. - Jest adresowany do ciebie, na miłość boską! Będzie ci przypominał o twoich obowiązkach, do których przede wszystkim należy bezwzględne posłuszeństwo pod moją

komendą. Na razie wystarczy, że nie wytkniesz nosa poza Quinta. Jeśli dojdzie do zawieszenia broni, nasza pozycja w negocjacjach będzie silniejsza, kiedy wysuniemy argument, że wojsko brytyjskie stacjonuje na północ od Douro. Siedź więc spokojnie, gdzie twoje miejsce i nie pozwól żołnierzom zbytnio rzucać się w oczy. A teraz, jeśli panowie pozwolą, chciałbym spędzić czas z małżonką. Vincente ukłonił się i wyszedł. Sharpe nie ruszył się z miejsca. - Czy zostanie pan z nami, sir? - Nie. - Christopher pokrył zmieszanie wymuszonym uśmiechem. - Ty i ja, kochanie zwrócił się do Kate - wracamy do House Beautiful. - Wybiera się pan do Oporto?! - zdumiał się Richard. - Nie słuchałeś mnie, Sharpe. Wojna z wolna przybiera odmienne oblicze. „O Horacy, więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom” Życzę dobrej nocy, poruczniku. Sharpe wyszedł na taras. Vincente, wsparty o balustradę, obserwował zmierzch w widocznej poniżej dolinie. Na ciemnogranatowym niebie ukazywały się pierwsze gwiazdy. Portugalski porucznik zaoferował brytyjskiemu koledze ręcznie zwijane cygaro, podając mu także swoje, by Sharpe mógł od niego odpalić. - Rozmawiałem z Luisem - rzekł. - I co? - Richard z rzadka zażywał tytoniu, więc pierwszy haust gryzącego dymu przyprawił go o atak ostrego kaszlu. - Christopher spędził raptem pięć dni na południe od Douro, resztę czasu zmitrężył w Porto, konferując z Francuzami. - Ale był w sztabie? Vincente przytaknął.

- Pojechał do Coimbry, spotkał się z generałem Cradockiem i wrócił z kapitanem Argenton u boku. - Co tu się, do diaska, wyprawia? Vincente wydmuchnął kółko, przez które wpatrywał się w bladą tarczę księżyca. - Kto wie, być może pułkownik rzeczywiście prowadzi rokowania pokojowe. Luis nie ma pojęcia, o czym była mowa. Nie dało się tego wykluczyć. Po zwycięskich walkach pod Roliçą i Vimeiro podpisano traktat, na mocy którego pobici Francuzi zostali odstawieni do ojczyzny na pokładach brytyjskich okrętów. Czyżby znów miało dojść do zawieszenia broni? Tak czy owak, Sharpe zyskał pewność, że Christopher widział się z głównodowodzącym i odebrał od niego rozkazy. Porucznikowi nie pozostawało nic innego, jak się do nich zastosować. Pułkownik miał opuścić Quinta następnego dnia we wczesnych godzinach rannych. O wschodzie słońca Richarda zaalarmowało dobiegające z północy echo wystrzałów z muszkietów. Porucznik bezskutecznie próbował dojrzeć coś wśród porannej mgły. Christopher stanął u boku Sharpe’a i poprosił go, by ten pokazał mu swą lunetę. - AW... czyje to inicjały? - zapytał, przyjrzawszy się zamieszczonej na instrumencie inskrypcji. - To ktoś, kogo znałem - wymijająco odparł porucznik. - Czy nie przypadkiem Artur Wellesley? - indagował rozbawiony czymś pułkownik. - To po prostu ktoś, kogo znałem - powtórzył z uporem Richard. - Ten wspaniałomyślny jegomość musiał cię wyjątkowo lubić, skoro obdarował się tak wyjątkowym podarkiem - zauważył Christopher. - Pozwolisz, że przejdę się z nim na dach? Stamtąd może uda mi się coś dojrzeć. Mój instrument to podły rupieć. Sharpe niechętnie rozstawał się z lunetą, lecz Christopher oddalił się, nie czekając na

przyzwolenie. Pułkownik najwidoczniej nie dostrzegł niczego, co mogłoby go zaniepokoić, gdyż po niedługim czasie pojawił się na podjeździe i polecił, by zaprzężono dwukółkę. Rozkazał także Luisowi, by wyprowadził ze stajni konie, które Richard i jego ludzie przyprowadzili z Barca d’Avintas. - Na nic ci się nie przydadzą, Sharpe - stwierdził. - Wybawię cię więc z kłopotu. Powiedz mi, co twoi podkomendni robią w ciągu dnia? - Nie mają za wiele do roboty, sir - odparł Sharpe. - Trenujemy ludzi Vincente. - Potrzebują przeszkolenia? - Nie są zbyt sprawnymi strzelcami, sir. Christopher trzymał w dłoni filiżankę gorącej kawy Dmuchał, by ją ostudzić. - Gdy nastanie pokój, ludzie wrócą do łatania butów lub innych zajęć, którymi trudnią się, kiedy nie muszą pałętać się w słabo dopasowanych mundurach. - Pułkownik upił mały łyk kawy. - Nawiasem mówiąc, Sharpe, tobie także przydałoby się nowe wdzianko. - Porozumiem się z moim krawcem - odpysknął Sharpe i nie dając Christopherowi szansy, by ten zrugał go za zuchwalstwo, zapytał z powagą: - Sądzi pan, że zapanuje pokój, sir? - Wśród żab podnoszą się głosy, że Bonaparte, straciwszy miarę, stara się ugryźć więcej, niż jest w stanie zjeść - stwierdził oględnie Christopher. - Hiszpania z pewnością stanęła mu kością w gardle. - A Portugalia? - Ten kraj to istny burdel - odrzekł z lekceważeniem pułkownik. - W każdym razie jasne jest, że Francja nie podporządkuje sobie Portugalii, o ile uprzednio nie opanuje sytuacji w

Hiszpanii. - Pułkownik odwrócił się, by rzucić okiem na powóz z Luisem na koźle. - Jestem przekonany, że istnieją realne szanse na radykalną zmianę sytuacji - dodał. Dlatego, Sharpe, nie waż się podejmować żadnych kroków. Siedź cicho przez jakiś tydzień, czekając na mój rozkaz. Kiedy nadejdzie po temu odpowiednia pora, poprowadzisz swoich ludzi na południe. Jak wszystko dobrze pójdzie, w czerwcu będziecie już w domu. - Ma pan na myśli, że trafimy z powrotem do szeregów, sir? - Mówiąc o domu, myślałem oczywiście o Anglii - uściślił Christopher. - Prawdziwe ale, Sharpe, chałupy kryte strzechą, krągłe owce, pulchni pastorzy, spolegliwe dzierlatki i wyborna wołowina, jednym słowem - ojczyzna. Coś, za czym wszyscy tęsknimy. Chyba nie zaprzeczysz, Sharpe? - Nie, sir - powściągliwie odpowiedział Richard, zastawiając się, dlaczego pułkownik, ilekroć starał się okazać serdeczność, wzbudzał w nim nieodpartą niechęć. - Tak czy inaczej, niewczesna próba przebicia się na południe skończyłyby się fiaskiem - ostrzegł Christopher. - Francuzi spalili wszystkie jednostki pływające, więc nie pakuj żołnierzy w niepotrzebne tarapaty. Wrócę za tydzień lub dwa. - Pułkownik wylał resztkę kawy na ziemię i wyciągnął do porucznika dłoń. - Jeśli nie pojawię się osobiście, przyślę wiadomość. Byłbym zapomniał, lunetę zostawiłem na stole w salonie. Masz klucze, nie mylę się? Bądź tak dobry i nie pozwól żołnierzom pałętać się po pokojach. Miłego dnia, Sharpe. - Wzajemnie, sir - odparł porucznik i starannie wytarł w bryczesy rękę, którą chwilę wcześniej ściskał pułkownik. Luis pozamykał dom. Kate, wsiadając do powozu, nieśmiało uśmiechnęła się do Richarda. Christopher usiadł koło niej i chwycił lejce. Luis, ująwszy powiązane uzdy koni z francuskimi znakami na zadach, dosiadł karosza i podążył śladem dwukółki w kierunku Vila Real de Zedes. Harper zbliżył się do Sharpe’a, który spojrzeniem odprowadzał odjeżdżających.

- Mamy tu sterczeć, podczas gdy pułkownik układa się z żabojadami? - Sierżant zapytał, jakby nie był pewien, czy dobrze zrozumiał treść zasłyszanej z oddali rozmowy. - Na to wygląda. - A co pan o tym myśli, sir? Sharpe zwrócił się na wschód. Bezchmurne niebo zasnute było białą mgiełką letniej spiekoty. Z oddali dobiegało ledwie słyszalne grzmienie, podobne do nieregularnego bicia serca. Aktywność artylerii kazała zgadywać, że bój o most w Amarante wciąż nie został rozstrzygnięty. - W czasach pokoju rzadko słyszy się takie odgłosy - rzekł Richard. - Tutejsza ludność z całego serca nienawidzi żab, sir. Podobnie jak szlachta. - Co nie oznacza jeszcze, że politycy nie będą chcieli paktować - trzeźwo zauważył Sharpe. - Te oślizgłe bękarty zrobią wszystko, by napchać sobie kiesy - zgodził się Harper. - Kapitan Hogan nie przeczuł nadejścia pokoju - stwierdził Sharpe. - A przecież ma głowę nie od parady, sir. - Niemniej jednak mamy rozkazy, bezpośrednio od generała Cradocka - przypomniał Sharpe. Harper skrzywił się. - A pan jest przecież wzorem, gdy idzie o wypełnianie rozkazów co do joty, sir. - Generał chce, byśmy się stąd nie ruszali - Richard myślał na głos. - Bóg raczy wiedzieć, po co. Coś mi tu śmierdzi, Pat. Może właśnie pokój? Cholera wie, co ty i ja mielibyśmy wówczas do roboty. - Porucznik wzruszył ramionami i udał się do salonu, by odzyskać swoją lunetę. Na lakierowanym blacie nie znalazł jednak niczego prócz srebrnego puzderka na listy.

Christopher podprowadził mu lunetę. „Bękart, parszywy gnojek, niewydarzony suczy syn” - klął w duchu Sharpe, nie mogąc przeboleć straty nieodzownego instrumentu. * - Już kiedy usłyszałem tę nazwę, wydała mi się chybiona - zaobserwował pułkownik Christopher. - Dom nie należy przecież do najbardziej urodziwych! - Mój ojciec wybrał to miano - Kate zaprotestowała. - Wywodzi się ona z Wędrówek Pielgrzyma. - Nużąca lektura, na Boga, jakże nużąca! Po powrocie do Oporto pułkownik Christopher w pierwszej kolejności zajął się zaniedbanymi piwnicami House Beautiful. Odnalazł tam imponujący zapas leżakujących butelek porto, a wśród nich i vinho verde, odmianę białego wina obdarzonego jasnozłotą barwą. Teraz delektował się bogatym bukietem wina, przechadzając się po ogrodzie. Zaczynała się pora kwitnienia. Roślinność nabierała jaskrawych kolorów. Trawa nie odrosła jeszcze po pierwszym tego roku koszeniu. Dzień można by określić jako w pełni sielankowy, gdyby nie unoszący się w powietrzu swąd spalenizny. Od czasu wycofania się armii portugalskiej z Oporto minął niemalże miesiąc. Mimo to dym snuł się z ruin w dolnym mieście, gdzie fetor o wiele bardziej dawał się we znaki z powodu rozkładających się wśród zgliszcz niepochowanych zwłok. W mieście krążyły opowieści o trupach, wyrzucanych przez Douro wraz z każdym przypływem. Pułkownik Christopher usiadł pod rozłożystym cyprysem i podziwiał kwitnącą urodę Kate. Pogratulował sobie, że ma niepospolicie piękną żonę. Tego ranka wezwał do siebie osobistego krawca marszałka Soulta. Wprawiając dziewczynę w niezmierne zakłopotanie, polecił francuskiemu rzemieślnikowi uszyć dla niej mundur huzara.

- Dlaczego miałabym się przebierać w coś takiego? - spytała zagniewana Kate. Christopher napomknął, że widział swego czasu Francuzkę w identycznym mundurze. Obcisłe, przypominające drugą skórę bryczesy doskonale uwidaczniały kształty tamtej niewiasty, mającej nogi daleko mniej smukłe i zgrabne niż Kate. Pułkownik, korzystając z niespodzianego przypływu gotówki, zapłacił krawcowi skandalicznie wysokie honorarium za wykonanie obstalunku w przyśpieszonym terminie. Niebagatelna suma w złocie została mu powierzona przez generała Cradocka, który uległ usilnym nagabywaniom Christophera, utrzymującego, że pieniądze są mu niezbędne, jeśli ma wesprzeć kiełkujący we francuskich szeregach spisek. - Dlaczego miałabyś chcieć założyć ten mundur? - Pułkownik miał gotową odpowiedź. - Po pierwsze, w bryczesach będziesz się czuła swobodniej w siodle. Po drugie, dlatego że doskonale będziesz się w nich prezentowała. Po trzecie, ponieważ w takim przebraniu Francuzi nie potraktują cię jak wrogiego jeźdźca. Wreszcie, by sprawić mi przyjemność. Powiedz, czy naprawdę podoba ci się nazwa House Beautiful? - Dom od zawsze nosił to miano. Dlaczegóż miałabym nazywać go inaczej? - Ale nie jesteś do tej nazwy przywiązana? Nie jest to sprawa wiary? - Wiary? - Kate zmarszczyła brwi. - Uważam się za chrześcijankę. - Chciałaś powiedzieć protestantkę? - poprawił ją małżonek. - Ja także deklaruję przynależność do tego Kościoła. Zastanawia mnie jednak, czy nazwa domu nie rzuca się zbytnio w oczy w rzymskokatolickim społeczeństwie? - Nie podejrzewam, by mieszkańcy Oporto czytali Buyana - odrzekła z przekąsem Kate. - Z pewnością znajdą się tacy, którzy znają to dzieło i widząc tę nazwę, mogą poczuć się urażeni. - Christopher uśmiechnął się do żony. - Jestem dyplomatą. Nie zapominaj o tym. Moim zadaniem jest wygładzanie nierówności i prostowanie zawiłych dróg.

- Czy tym się właśnie zajmujesz? - Kate wskazała obszernym gestem miasto, w którym Francuzi narzucili swe panowanie rozgoryczonym mieszkańcom splądrowanych domostw. - Ależ Kate - Christopher westchnął ciężko. - Taka jest cena postępu. - Postępu? Pułkownik podniósł się i zaczął spacerować po trawniku ocienionym gałęziami cedru. Ożywiał się w miarę, jak tłumaczył żonie istotę zachodzących w świecie zmian. - „O Horacy, więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom” - powiedział w pewnej chwili, wywołując tym gwałtowną irytację Kate, która odkąd poznała Christophera, słyszała to motto dziesiątki razy. Mimo to cierpliwie słuchała wykładu męża, rozwodzącego się nad żywotnymi przemianami, prowadzącymi do obalenia odwiecznych przesądów. - W wielu państwach zdetronizowano królów, Kate. Kraje pozbawione przewodnictwa monarchy stają na własnych nogach. Jeszcze nie tak dawno temu podobny fenomen byłby zupełnie nie do pomyślenia! Sama idea zostałaby zdyskredytowana jako sprzeczna z boskim planem. Co poniektórzy zaczynają przecierać oczy w obliczu nagłego objawienia. Jesteśmy świadkami ustanawiania nowego porządku. Jak postrzega to wszystko zwykły obywatel? Widzi tylko wojnę! Ale kto walczy i o co? Francja przeciwko Portugalii? Francja z Brytanią? Ależ skąd! Toczy się pojedynek między dawnymi a nowymi sposobami rządzenia. Poddaje się pod osąd wszystkie zabobony. Nie mam zamiaru usprawiedliwiać Bonapartego. Broń Boże! To awanturnik i fanfaron, ale jest także instrumentem zmian. Wypalając ogniem stare reżimy, tworzy wolną przestrzeń, w której swobodnie mogą szerzyć się postępowe idee. Rozsądek, Kate! On właśnie pobudza rozwój rodzących się dopiero systemów. Rozsądek! - Byłam przekonana, że walczymy o wolność - wtrąciła pani Christopher. - Wolność?! Akurat. Swoboda człowieka ograniczona jest przez ogólnie ustalone

zasady. A kto je ustala? Przy odrobinie szczęścia, Kate, ludzie rozsądku będą ustanawiać roztropne prawidła. Koniec końców, lotne i wnikliwe umysły utworzą lobby, by powoływać prawa, ale będą to czynić, opierając się na światłych koncepcjach. Wielu w Zjednoczonym Królestwie zdaje sobie sprawę z tego, że czas już najwyższy dojść do ładu ze zmieniającą się rzeczywistością. Pragniemy wziąć czynny udział w jej kształtowaniu. Jeśli będziemy stawiać opór nowemu, świat przeobrazi się bez nas. Nie możemy sobie na to pozwolić, dlatego zamierzamy współdziałać. - Z Bonapartem? - zapytała, krzywiąc się z niesmakiem. - Ze wszystkimi państwami europejskimi! - zawołał przepełniony entuzjazmem Christopher. - Z Portugalią i Hiszpanią, Prusami i Austrią, Holandią, a także i Francją. Jeśli się nad tym dobrze zastanowić, więcej nas łączy niż dzieli. Po cóż więc się bić?! Jaki to ma sens? Nie ma miejsca dla postępu, póki nie panuje pokój, Kate, żadnego! Pragniesz pokoju, miłości moja? - Ponad wszystko - zapewniła męża Kate. - Zatem zaufaj mi - poprosił błagalnym tonem Christopher. - Możesz mi wierzyć. Wiem, co robię. Dziewczyna wzięła słowa pułkownika za dobrą monetę. Zdawała sobie sprawę, że jest o wiele młodsza i mniej obyta w świecie niż jej małżonek. Jego osąd musiał być więc trafniejszy niż jej przekonania, bazujące głównie na intuicji. Zaufanie, jakim Kate obdarzyła męża, zostało poddane ciężkiej próbie już następnego wieczora, kiedy na proszonym obiedzie zjawili się czterej francuscy oficerowie wraz z metresami. Wśród gości prym wiódł brygadier Henri Vuillard, wysoki, gustownie ubrany, przystojny mężczyzna, który z szarmancką uprzejmością ucałował dłoń gospodyni, rozwodząc się przy tym nad wyjątkową urodą domu i otaczającego go ogrodu. Służący

Vuillarda przyniósł w podarunku skrzynkę wina. Upominek nie był szczytem taktu, gdyż porto zostało zagrabione przez Francuzów z brytyjskiego statku handlowego, który zatrzymany przez przeciwne wiatry - nie zdołał odbić od nabrzeża, gdy najeźdźcy wkroczyli do Oporto. Na domiar złego pochodziło ono z winnic rodziny Savage’ow. Po posiłku trzech młodszych oficerów zajmowało rozmową damy, podczas gdy Christopher i Vuillard przechadzali się wśród cedrów, pozostawiając za sobą chmurę cygarowego dymu. - Soult się niepokoi - powiedział Vuillard. - Z powodu Cradocka? - Cradock to stara baba - lekceważąco stwierdził brygadier. - W zeszłym roku chciał się nawet wycofać, jeśli mam wierzyć pogłoskom, które do mnie dotarły. A jaki jest ten Wellesley? - Twardszy - przyznał Christopher. - Jednak nie ma żadnej pewności, że zajmie miejsce Cradocka. Ma potężnych wrogów w Londynie. - Politycznych, jak zgaduję? - domyślił się Vuillard. - W rzeczy samej. - To najniebezpieczniejszy rodzaj przeciwnika dla żołnierza - zauważył Francuz. Brygadier, ulubieniec i prawa ręka marszałka Soulta, był rówieśnikiem Christophera. Przyczyny zmartwień Soulta są zgoła odmiennej natury. Marszałek boleje nad stratami w ludziach, których posyła, by osłaniali nasze linie zaopatrzenia. Na miejsce dwóch zabitych przez nas chłopów uzbrojonych w broń o lontowych zamkach, spośród skał wyłania się dwudziestu następnych. Ci jednak nie są już zaopatrzeni w przestarzałe muszkiety, lecz w nowoczesne, ze skałkowym zamkiem, dostarczone im przez wasz przeklęty kraj. - Zdobądźcie Lizbonę - poradził Christopher. - Gdy opanujecie wybrzeże, dostawy się

skończą. - Na pewno tak zrobimy. I to najszybciej, jak to będzie możliwe - odrzekł Vuillard. Poszłoby sprawniej, gdyby przysłano nam jeszcze piętnaście tysięcy żołnierzy. Christopher zatrzymał się i spojrzał w kierunku połyskującego biegu Douro. W nocnym powietrzu dało się wyczuć dym, unoszący się z tysięcy kominów kuchennych. - Czy Soult ma zamiar ogłosić się królem? - Słyszałeś może, jak go teraz zwą? - zapytał rozbawiony Vuillard. - Król Nicolas! Nie, nie ogłosi się monarchą, jeśli ma choć odrobinę rozsądku, a moim zdaniem, ma go właśnie tyle. Miejscowi byliby wzburzeni, armia nie udzieliłaby mu poparcia, a cesarz urwałby mu za to jaja. Christopher skwitował uśmiechem obrazowe słowa brygadiera. - Niemniej jednak kusi go niezajęty tron? - O tak, ta myśl najwyraźniej nie daje mu spokoju. Soult jednak potrafi zazwyczaj w porę powściągnąć swe ambicje. - Vuillard wypowiadał się na temat przełożonego z wyraźnym dystansem, pamiętając, że marszałek zaledwie dzień wcześniej polecił rozesłać listy do wszystkich generałów francuskich w Portugalii, w których sugerował, by nakłaniali Portugalczyków do wyrażenia poparcia dla jego kandydatury do tronu. Vuillard uważał to za czyste szaleństwo. Znał jednak marszałka od dawna i wiedział o jego rojalistycznych ambicjach. - Ostrzegłem go, że tak drastyczny krok może doprowadzić do buntu w armii. - Z pewnością - zgodził się Christopher. - Nie wiem, czy zdaje sobie pan sprawę, że Argenton spotkał się w Coimbrze z generałem Cradockiem. - Argenton to skończony gamoń - warknął w odpowiedzi Vuillard. - Zgoda. Ale bardzo użyteczny gamoń - zauważył Christopher. - Jeśli pozwolimy mu paktować z Brytyjczykami, nie podejmą żadnych działań przeciwko nam. Dlaczego mieliby

się wysilać, skoro Francuzi mają wygubić się nawzajem, wszczynając bunt? - Ale czy rzeczywiście dojdzie do rebelii? - upewniał się Vuillard. - Jak wielu oficerów popiera spisek? - Spora gromadka - wymijająco odpowiedział Christopher. - Znane mi są ich nazwiska. Vuillard zarechotał. - Mógłbym kazać cię aresztować, Angliku. Dwóch sierżantów skłoniłoby cię do zwierzeń w ciągu dwóch minut. - Dostanie pan tę listę, ale w odpowiednim czasie - obiecał Christopher. - Na razie, brygadierze, ofiarowuję panu to. - Pułkownik wręczył Francuzowi kopertę. - Co to takiego? - spytał Vuillard. W ogrodzie było zbyt ciemno, by odczytać choćby nagłówek listu. - Plan ofensywy Cradocka - spokojnie odparł Christopher. - Część wojsk stacjonuje w Coimbrze, większość w Lizbonie. Pokrótce: szesnaście tysięcy brytyjskich bagnetów i siedem tysięcy portugalskich. Ma pan to wszystko wyszczególnione czarno na białym. Zauważy pan z pewnością, że podstawową bolączką pańskich przeciwników jest niedostatek artylerii. - Jak poważny? - Dysponują trzema bateriami armat sześciofuntowych i jedną trzyfuntową - uściślił Christopher. - Mówi się o tym, że więcej ciężkich dział ma przypłynąć z Anglii, chociaż podobne wieści w przeszłości z reguły okazywały się symptomem życzeniowego myślenia dowództwa. - Trzyfuntówki! - Vuillard wybuchnął śmiechem. - Równie dobrze mogliby w nas rzucać kamieniami. - Brygadier poklepał wsuniętą do kieszeni kopertę. - Czego chcesz w zamian? Christopher zaciągnął się cygarem, przeszedł kilka kroków i wypuścił dym.

- Wydaje mi się, generale, że Europa będzie rządzona z Paryża, nie z Londynu, a tu, w Portugalii, osiądzie na tronie francuski król. - Najpewniej - zgodził się Vuillard. - Istnieje nawet szansa, że będzie to król Nicolas, jeśli tylko uda mu się wystarczająco sprawnie zająć stolicę, chociaż cesarz ma w zwyczaju obdarowywać tytułami swych gnuśnych braci. Jeden z nich prawdopodobnie osiądzie na wolnym tronie. - Ktokolwiek to będzie, mógłbym mu być użytecznym - stwierdził Christopher. - Wyjawiając nam to - Vuillard zamachał w powietrzu kopertą - a także kilka nazwisk, które mógłbym wycisnąć z kapitana Argentona, kiedy tylko przyjdzie mi na to ochota? - Jak większość żołnierzy, nie grzeszy pan subtelnością, generale - odrzekł jedwabistym głosem Christopher. - Gdy opanujecie Portugalię, będziecie musieli ją jeszcze spacyfikować. Wiem, kto w tym kraju jest godny zaufania, kto będzie z wami współpracował i kim są wasi najskrytsi przeciwnicy. Osobiście znam ludzi, którzy mówią jedno, a robią drugie. Dysponuję szerokim zakresem wiedzy dostępnej wyższym oficerom Foreign Office. Znane mi są sekrety brytyjskich szpiegów, ich mocodawców, kody, jakimi się posługują i drogi, którymi podróżują tajne informacje. Wiem, kto będzie działał na waszą korzyść, a kto przeciwko wam, kto skłamie, a kto powie prawdę. Pokrótce, generale, z moją pomocą możecie oszczędzić życie wielu waszych ludzi, chyba że woli pan wysyłać kolejne patrole przeciwko grasującym po górach chłopom. Vuillard wydawał się rozbawiony przemową pułkownika. - A jeśli nie uda nam się opanować Portugalii? Co stanie się z tobą, kiedy się wycofamy? - Będę właścicielem rozlewni Savages - niewzruszenie odrzekł Christopher. - Moi

przełożeni w Londynie uznają po prostu, że nie udało mi się wzniecić buntu we francuskich szeregach. Ale dlaczego mielibyście przegrać? Jak dotąd, nic nie zdołało powstrzymać cesarza. - La Manche - beznamiętnie rzekł Vuillard i zaciągnął się cygarem. - Przychodzisz do mnie z wieściami o rodzącym się buncie, następnie wręczasz mi informacje o brytyjskiej armii. Mów, czego oczekujesz w zamian. - Interesuje mnie handel porto - wyjawił Christopher. - Chcę pełnej kontroli sprecyzował. Zaskoczony bezpośredniością, z jaką Brytyjczyk przedstawił swoje żądania, Vuillard zatrzymał się w pół kroku. - Handel porto? - Tak, cały. Croft, Taylor Fladgate, Burmester, Smith Woodhouse, Dow’s, Savages, Gould, Kopke, Sandeman - wszystkie rozlewnie. Nie chcę ich na własność. Jestem już prawowitym właścicielem Savages. Lub wkrótce będę. Chcę wyłączności na handel porto, ot co. Vuillard oniemiał. Zajęło mu chwilę, nim objął myślą zakres roszczeń Christophera. - Kontrolowałbyś tym samym połowę całkowitego eksportu Portugalii! - wykrzyknął Francuz. - Stałbyś się bogatszy od samego cesarza! - Niezupełnie - odparł Christopher. - Cesarz ściągałby ode mnie podatki, a jego nikt nie opodatkuje. Człowiekiem zbijającym niezmierny majątek, generale, jest ten, który zbiera podatki, nie ten, który je płaci. - Mimo wszystko, wyłączność na handel porto uczyniłaby z ciebie nie lada bogacza. - I o to właśnie mi chodzi, generale. Vuillard w milczeniu wpatrywał się pogrążony w półmroku ogród. Z House Beautiful

dochodziły dźwięki klawesynu i wybuchy perlistego kobiecego śmiechu. Prędzej czy później musiał nastać pokój, przemyśliwał brygadier. Być może wytworny Anglik mógł się przyczynić do przyśpieszenia jego nadejścia. - Nie usłyszałem jeszcze od ciebie nazwisk, o które pytałem - rzekł. - A co do informacji zawartych w kopercie, jaką mogę mieć pewność, że są prawdziwe? - Żadnej. - Nie wystarczą mi listy. To tylko słowa - stanowczo stwierdził Vuillard. - Potrzebuję namacalnych dowodów, że jesteś po naszej stronie. - Chcesz krwi - domyślił się Christopher. - To by mnie przekonało, ale tylko pod warunkiem, że poleje się ona z gardeł Brytyjczyków. Nie interesuje mnie ofiara z Portugalczyków. Christopher uśmiechnął się przebiegle. - Z dala od głównych dróg leży pewna wieś, Vila Real de Zedes, gdzie rodzina Savage’ów ma swoje winnice - rzekł. - Dziwnym trafem, nie została ona zajęta przez Francuzów. - Pułkownik nie wyjawił brygadierowi przyczyn, dla których wioska była omijana przez dragonów. - Jeśli pośle pan tam niewielki oddział, natknie się on na stacjonujących tam kilkudziesięciu strzelców brytyjskich i pół kompanii portugalskiej piechoty. We wsi ukrywa się także garstka partyzantów. Razem mniej niż setka ludzi. Są pańscy, ale pod jednym warunkiem. - Tak? - Oszczędzicie wiejską rezydencję na wzgórzu Quinta. Należy do mojej żony. Nocne niebo rozjaśniła od północy widlasta błyskawica. Wśród oślepiającej jasności zarysowały się sylwetki cyprysów. Rozległ się przeciągły grzmot. - Vila Real de Zedes? - powtórzył Vuillard.

- To osada położona na południe od traktu wiodącego do Amarante - wyjaśnił Christopher. - Chciałbym zaoferować wam coś więcej, mam jednak nadzieję, że przyjmiecie ten skromny podarek jako dowód moich szczerych intencji. Nie powinniście mieć większych trudności z tymi żołnierzami. Ich dowódcą jest brytyjski sierżant niesprawiający wrażenia zbyt obrotnego. Nieborak ma już trzydziestkę na karku i nie dorobił się wyższej szarży. Nie przypuszczam, aby należał do trudnych przeciwników. Vuillard poruszył się niespokojnie na dźwięk kolejnego grzmotu. - Lepiej, żebyśmy wrócili do kwatery, zanim się rozpada - stwierdził, po czym zadał pułkownikowi pytanie. - Nie martwi cię, że wbijasz nóż w plecy swoim rodakom? - Nie czuję się zdrajcą - odparł Christopher, wyjawiając swe najskrytsze myśli. - Jeśli podbite przez Francję państwa będą rządzone wyłącznie przez Francuzów, Europa będzie was uważać za awanturników i ciemiężców. Sytuacja przedstawiałaby się zgoła odmiennie, gdybyście byli skłonni podzielić się władzą. Jeśli wszystkie nacje w Europie będą brały udział w czynnym rządzeniu, zaistnieje szansa ustanowienia porządku, w którym zapanuje rozsądek i pokój. Czy nie tego właśnie pragnie wasz cesarz? Ogólnoeuropejski system, ogólnoeuropejski kodeks prawny - to przecież jego słowa. Wspólne dla całego kontynentu sądownictwo, stanowiące prawa dla jednej ogromnej wspólnoty - Europejczyków. Nie sprzeniewierzę się przecież ideom mojego kontynentu? Vuillard skrzywił się. - Cesarz to urodzony mówca, Angliku, Korsykanin żyjący w świecie fantazji. Czy i ty jesteś podobnym mu fantastą? - Myli się pan, generale. Jestem skończonym pragmatykiem - odparował Christopher. Pułkownik gratulował sobie w myślach. Zdołał spożytkować wiedzę o rodzącym się we francuskich szeregach spisku, by przypochlebić się dowództwu Wielkiej Armii w Portugalii.

Następnym krokiem, który miał zapewnić mu zaufanie Francuzów, było poświęcenie garstki brytyjskich strzelców. Sharpe i jego ludzie zginą, aby przyśpieszyć nadejście epoki ogólnoeuropejskiej chwały. Rozdział piąty Sharpe nie mógł przeboleć utraty lunety. Tłumaczył sobie po wielokroć, że to przecież tylko rzecz, użyteczna, ale zwykła błyskotka, a jednak doskwierał mu brak nieodłącznego atrybutu, który miał dla niego wartość sentymentalną. Był nagrodą za odwagę, którą Sharpe wykazał się, stając w obronie sir Arthura Wellesleya. Przypominał porucznikowi, że w dniu jego otrzymania został mianowany oficerem Jego Królewskiej Mości. Czasem, gdy powątpiewał w swój status, spoglądając na lunetę, uświadamiał sobie, jak długą drogę przebył z sierocińca w Brewhouse Lane. Gdy pytano go o znaczenie inskrypcji na korpusie lunety, powodowany dumą odmawiał wyjaśnień. Wiedział jednak doskonale, że jego ludzie znają historię pochodzenia przedmiotu. Patrząc, jak lustruje teren, przypominali sobie, że walczył jak demon na spalonej słońcem indyjskiej ziemi i czuli dla niego niekłamany respekt. A teraz jego instrumentem posługiwał się ten parszywiec, Christopher. - Odzyska ją pan, sir - pocieszał go Harper. - Mam taki zamiar, do diabła. Doszły mnie słuchy, że Williamson wdał się wczorajszego wieczora w bójkę we wsi. - Nic wielkiego, sir. W porę go odciągnąłem. - Z kim się prał? - Z jednym z ludzi Lopesa, sir, równie podłym draniem, co on sam. - Wlepić mu jakąś karę? - Nie ma potrzeby, sir. Sam się tym zająłem.

Sharpe uznał za stosowne zakazać wypadów do wsi, chociaż wiedział, że taka decyzja nie spotka się z aprobatą podkomendnych. Harper stanął w obronie żołnierzy, argumentując, że w Vila Real de Zedes jest kilka pięknych dziewcząt. - Widziałem jedną drobniutką dziewkę, na widok której łzy stanęłyby panu w oczach mówił. - Chłopcy wybierają się wieczorem na przechadzkę tylko po to, by się z nią przywitać. - I przyprawić jej brzuch. - I to też - zgodził się Harper. - Przecież kobiety też mają nogi. Nie mogą przyjść tutaj? - spytał Sharpe. - Słyszałem, że odwiedzają Quinta. - Niektóre tak robią, sir, przynajmniej tak słyszałem. - A wśród nich płomiennoruda drobinka, na widok której łzy stają w oczach? Harper śledził tor lotu myszołowa, kołującego nad porośniętym wrzosami wzgórzem, na którego szczycie wznosił się fort. - Niektórzy z nas chodzą w niedzielę do kościoła, sir - odparł, nie poruszając już więcej tematu rudej ślicznotki o imieniu Maria. Richard uśmiechnął się wyrozumiale. - Jak wielu z naszych to katolicy? - Prócz mnie, sir? Donelly, Carter i McNeill, no i oczywiście Slattery. Cała reszta oddziału trafi do piekła. - Slattery! - zdumiał się Sharpe. - Fergus nigdy nie był wierzący. - To prawda, ale chodzi na msze. Porucznik roześmiał się, rozbrojony. - W porządku, kto uważa się za katolika, niechaj idzie na mszę. Harper skwitował przyzwolenie szerokim uśmiechem.

- Spodziewam się, że do niedzieli wszyscy będą się uważać za katolików. - To jest armia - zauważył Sharpe. - Każdy żołnierz, który życzy sobie zmienić wiarę, musi najpierw otrzymać moje pozwolenie. Możesz zabrać pozostałą czwórkę na mszę, ale chcę was widzieć z powrotem w południe. Jeśli dowiem się, że ktoś jeszcze udał się do wsi bez wcześniejszego powiadomienia mnie, odpowiedzialność spadnie na ciebie. - Na mnie? - Jesteś sierżantem, zgadza się? - Tak, tylko że kiedy chłopcy zobaczą ludzi porucznika Vincentego idących do wsi, nie będą rozumieli, dlaczego im zabrania się tego samego. - Vincente jest Portugalczykiem. Jego podkomendni znają tutejsze obyczaje, w przeciwieństwie do nas. Prędzej czy później doszłoby do rozróby, na skutek której w oczach stanęłyby ci łzy, a ani mnie, ani tobie to nie jest potrzebne do szczęścia, Pat. Dziewczyny same w sobie nie stwarzały kłopotów, lecz łatwo mogły się stać ich przyczyną. Wystarczyło, by jeden z jego ludzi pofolgował sobie i za dużo wypił, by doszło do draki. We wsi były dwie gospody, w których serwowano tanie wino prosto z beczki. Połowa jego ludzi wobec takiej pokusy przy pierwszej okazji zalałaby się w trupa, zwłaszcza że niecodzienne okoliczności sprzyjały rozprzężeniu. Żołnierze znajdowali się z dala od reszty armii, niepewni, w jakim celu kazano im stacjonować w Quinta, gdzie nie mieli zbyt wiele do roboty. By podkomendni nie popadli w bezczynność, Sharpe wynajdywał im coraz to nowe zajęcia. Kazał dodatkowo wzmocnić szańce na wzgórzu. Za pomocą znalezionych w szopach narzędzi żołnierze wykarczowali prowadzący na górę szlak, a wycięte drewno zanieśli na sam szczyt i ułożyli we wnętrzu baszty. Kiedy wszystkie te prace zostały ukończone, Richard zaczął prowadzać oddział na długie patrole. Nie przeczesywał okolicy w poszukiwaniu wroga, zależało mu na tym, by o zachodzie słońca żołnierze padali ze zmęczenia i spali

spokojnie do świtu, kiedy budził ich i kazał paradować w pełnym rynsztunku. Jeśli któryś z podkomendnych miał niedopięty guzik lub na zamku karabinu widniała plamka rdzy, Sharpe przydzielał żołnierzowi karną służbę. Tak surowy dryl wywoływał niezadowolenie, lecz miał olbrzymią zaletę - nie pozostawiał Brytyjczykom czasu ani siły, by niepokoić okolicznych wieśniaków. Trunki serwowane w karczmach nie były jedynym źródłem zagrożenia. Piwnice Quinta pełne były beczek porto i ustawionych pod ścianami, sięgających sklepienia stojaków, w których leżakowały butelki białego wina. Williamsonowi udało się zdobyć klucz, który, jak twierdził, był ukryty w jednym ze słojów w kuchni. Dostawszy się do pełnych najprzedniejszych trunków pomieszczeń, wraz z Gatakerem i Simsem urządzili sobie ostrą popijawę, która skończyła się o północy, gdy mający trzymać wartę, a tak naprawdę pijący żołnierze poczęli rzucać kamieniami w okiennice Quinta. Odpowiedzialny za wartowników Dodd, na którego zdrowym rozsądku zazwyczaj można było polegać, został wezwany przez Sharpe’a. - Dlaczego nie złożyłeś mi raportu o złamaniu regulaminu? - zapytał porucznik. - Nie wiedziałem, że dostali się do piwnic, sir - tłumaczył się Dodd ze wzrokiem utkwionym w ścianie, powyżej głowy Richarda. Łgał jak z nut, nie było co do tego wątpliwości. Żołnierze zawsze osłaniali się nawzajem. Sharpe, kiedy był szeregowcem, robił dokładnie tak samo. Dlatego nie oczekiwał od Dodda niczego innego, tak jak Dodd nie spodziewał się od porucznika niczego prócz kary. Sharpe odwrócił się do Harpera. - Macie dla niego jakąś pracę, sierżancie? - Kucharz uskarżał się, że wszystkie kotły wymagają solidnego szorowania, sir. - Przypilnuj, żeby mu się pot lał po plecach - polecił porucznik. - Ponadto przez tydzień

nie będziesz dostawał swojej dziennej racji wina, Dodd - zakomunikował szeregowcowi. Żołnierze mieli prawo do pinty rumu każdego wieczora. Ze względu na niedostępność tego trunku, wydawał podkomendnym wino z beczki zarekwirowanej w tym celu z zasobów Quinta. Zgodnie z rozkazem porucznika, Sims i Gataker stawili się na podjeździe w pełnym umundurowaniu, włącznie z płaszczami. Sharpe kazał im napełnić plecaki kamieniami. Popędzani przez Harpera żołnierze maszerowali w tę i z powrotem po prowadzącym do Quinta podjeździe, dopóki wyczerpani upałem i męczącym ich kacem, nie zaczęli wymiotować. Wtedy sierżant kopniakami zmusił ich do podniesienia się, posprzątania wymiocin gołymi rękoma i kontynuowania marszu. Vincente sprowadził ze wsi murarza, polecając mu zamurować wejście do piwnic. Podczas gdy rzemieślnik wykonywał swą pracę, a Dodd szorował kotły piaskiem i octem, Sharpe zabrał Williamsona do lasu. Kusiło go, by wychłostać krnąbrnego żołnierza, lecz nie chciał upokarzać podwładnego, pamiętając razy, jakich sam swego czasu doświadczył. Znalazłszy polankę wśród wawrzynów, wyciągnął szablę. W przerośniętej mchem darni zaznaczył dwie, oddalone od siebie o jard, równoległe linie o długości odpowiadającej dzielącej je odległości. - Powiedz, Williamson, nie znosisz mnie? Podkomendny nie odezwał się. Przekrwionymi oczyma gapił się w wyznaczone przez porucznika linie. Wiedział, co się święci. - Jakie są moje trzy zasady, Williamson? Szeregowiec zmierzył Sharpe’a posępnym wzrokiem. Był rosłym mężczyzną, o szerokiej, naznaczonej śladami po ospie wietrznej twarzy, okolonej długimi bokobrodami i świadczącej o źle zrośniętym złamaniu nosa. Pochodził z

Leicester, gdzie został skazany za kradzież pary świeczników z kościoła świętego Mikołaja. Stanął wówczas przed wyborem - stryczek albo wstąpienie do armii. - Nie kraść - mruknął żołnierz - nie chlać i walczyć jak należy. - Jesteś złodziejem? - Nie, sir. - Właśnie, że jesteś, do cholery. Dlatego trafiłeś do wojska. A teraz jeszcze urżnąłeś się bez mojego zezwolenia. Pozostaje pytanie, czy umiesz walczyć? - Dobrze pan wie, że tak, sir. Sharpe odpiął pas. Rzucił go na ziemię wraz z szablą. Zdjął czako i rozpiął zieloną kurtkę, które położył obok broni. - Powiedz mi, co masz mi za złe - zażądał. Williamson wbił wzrok w otaczające ich krzaki. - No dalej! - zniecierpliwił się Richard. - Mów, co ci ślina przyniesie na ten twój niewyparzony jęzor. Nie spotka cię za to żadna kara. Żołnierz spojrzał na Sharpe’a z niechęcią. - Nie powinno nas tutaj być - wyrwało mu się. - To prawda. Williamson zamrugał, zdziwiony taką odpowiedzią. Po chwili wybuchnął. - Od czasu, gdy poległ kapitan Murray, sir, tułamy się po obczyźnie z dala od reszty armii. Powinniśmy dołączyć do naszego batalionu całe wieki temu. Tam jest nasze miejsce. A pan nigdy nie był naszym oficerem, sir. Nigdy! - Teraz jestem. - Ale jakim prawem? - Znaczy się, chciałbyś wrócić z powrotem do Anglii?

- Aye, dołączyć do reszty batalionu. - Nie zapominaj, Williamson, że toczy się wojna. Cholerna, nieubłagana wojna, w którą wszyscy jesteśmy wplątani. Żaden z nas nie prosił, by się tu znaleźć, żaden z nas specjalnie się z tego nie cieszy, a jednak wszyscy tkwimy w tym po uszy. Dlatego zostajemy tam, gdzie nam rozkazują. - Szeregowiec uniósł na chwilę pełne nienawiści oczy, lecz nic nie powiedział. - Jeżeli chodzi o ciebie, Williamson, możesz wracać do ojczyzny - podjął Sharpe. W oczach żołnierza pojawił się błysk nadziei. - Są na to trzy sposoby. Pierwszy, to dostać taki rozkaz. Drugi, odnieść ranę na tyle poważną, by posłano cię do ojczyzny na noszach. Trzeci, stań na tej linii i walcz. Bez względu na to, czy wygrasz, czy nie, Williamson, obiecuję posłać cię na drugą stronę Kanału Angielskiego tak szybko, jak to będzie możliwe, pierwszym cholernym statkiem, jaki znajdziemy. Pod warunkiem, że staniesz ze mną do walki. Richard podszedł do jednej z dwóch linii i ustawił na niej czubki butów. Tak właśnie walczyli bokserzy. Stawali w odległości jarda od siebie i tłukli się na gołe pięści, póki jeden z nich, potłuczony i zlany krwią, nie padł z wyczerpania. - Ale musisz walczyć naprawdę - ostrzegł Sharpe. - Żadnego przewracania się po pierwszym trafieniu. Musisz sprawić, by z mojej twarzy polała się krew, żebym miał pewność, że włożyłeś w to trochę serca. Wystarczy, byś raz dobrze przyłożył mi w nos i gotowe. - Porucznik zamilkł i czekał. Williamson oblizał spierzchnięte wargi. - Na co czekasz?! - warknął porucznik. - Walcz! - Jest pan oficerem - powiedział. - Nie. Teraz jestem w cywilu. I nikt nas nie widzi. Tylko ty i ja. Nie znosisz mnie, a ja daję ci szansę sprawić mi łomot. Jeśli będziesz bił się jak mężczyzna, przysięgam, że jeszcze tego lata wyprawię cię do domu. - Sharpe nie był pewien, czy byłby w stanie dotrzymać

przyrzeczenia, lecz wątpił, by Williamson podjął wyzwanie. Był przekonany, że żołnierz pamiętał jeszcze spektakularny pojedynek na pięści, jaki Richard stoczył niegdyś z Harperem, po którym obaj mężczyźni słaniali się na nogach. Jednak Sharpe odniósł wówczas zwycięstwo. Wszyscy strzelcy przyglądali się tej walce i mogli się przekonać, że z porucznikiem nie warto zadzierać. Williamson nie miał ochoty przekonywać się o tym na własnej skórze. - Nie będę się bił z oficerem - oświadczył z wymuszoną dumą. Sharpe zszedł z nakreślonej na ziemi linii i schylił się po kurtkę. - W takim razie zasuwaj do sierżanta Harpera - rzekł. - Powiedz mu, że wyznaczyłem ci tę samą karę, co Simsowi i Gatakerowi. Biegiem! - huknął i odwrócił się. Williamson popędził do Quinta. Haniebna porażka mogła uczynić z niego jeszcze bardziej zaciekłego buntownika. Sharpe wyczuł jednak, że wichrzyciel został złamany. Chociaż żołnierze nigdy nie dowiedzą się, co zaszło między nimi, bez trudu zorientują się, że mąciwoda został poniżony i nie będą dawali mu takiego posłuchu jak dawniej. Richard zapiął pas i zamyślony pospacerował z powrotem. Martwił się o swoich ludzi. Dręczyła go obawa, że jeśli nie okaże się wystarczająco dobrym oficerem, straci ich lojalność. Przypomniał sobie Blasa Vivara i jego godną podziwu zdolność do narzucenia podwładnym swej woli przez samo pojawienie się w polu ich widzenia. Być może niekwestionowany autorytet Hiszpana wynikał z wieloletniego doświadczenia. Porucznik pocieszał się myślą, że nikt nie dezerterował. Jego ludzie byli wciąż w komplecie, jeśli nie liczyć Tarranta i kilku innych, którzy leczyli gorączkę w lazarecie w Coimbrze. Minął już dobry miesiąc, odkąd upadło Oporto. Prace na wzgórzu nad Quinta dobiegały końca. Wbrew obawom Sharpe’a, żołnierze przykładali się do ciężkiej pracy z wyraźną satysfakcją. Daniel Hagman był już na nogach, chociaż nie wrócił do pełnej formy. Richard

przydzielił mu zadanie przejrzenia broni całego oddziału. Rekonwalescent spędzał długie godziny przy ustawionym w słońcu stole, rozkładając, oliwiąc część po części i składając na powrót kilkadziesiąt karabinów. Ludność, która w pośpiechu opuściła zajęte przez najeźdźców miasto, z czasem powróciła do swych domów lub znalazła schronienie gdzie indziej. Niestety, grasujący po okolicy Francuzi codziennie pozbawiali kogoś dachu nad głową. Za każdym razem, gdy ich oddziały zostały napadnięte przez partyzantów, najeźdźcy oddawali wet za wet, pustosząc najbliższą wieś. Często, nawet jeśli nie zostali sprowokowani, plądrowali zagrody, by zdobyć pożywienie. Coraz więcej pozbawionych środków do życia Portugalczyków chroniło się w Vila Real de Zedes, odkąd rozeszła się fama, że Francuzi omijają tę osadę. Nikt nie znał przyczyn, dla których tej odosobnionej miejscowości został oszczędzony okrutny los, jaki spotykał wszystkich mieszkańców opanowanych przez nieprzyjaciół ziem. Starsze kobiety podawały sobie z ust do ust wieść, że nad całą doliną czuwa święty Józef, którego naturalnej wielkości figura znajdowała się w wiejskim kościele. Ojciec Josefa, chcąc utwierdzić wieśniaków w tym przekonaniu, kazał umieścić rzeźbę patrona na prowizorycznej lektyce i urządził procesję. Gipsowy posąg - obsypany więdnącymi narcyzami, przystrojony w laurowy wieniec, otoczony sporą gromadą wierzących - opuścił wiejski kościółek, by powędrować dookoła Vila Real de Zedes w intencji pokazania świętemu granic znajdującej się pod jego opieką osady. Wielu spośród uciekinierów było święcie przekonanych, że w obrębie otoczonej boską pieczą doliny nic im nie grozi. Na początku maja zachodni wiatr przygnał deszczowe chmury. Wiosenne kwiecie opadło z drzew. Białe i różowe płatki szarzały wśród traw, a Francuzi nadal się nie pojawiali. Manuel Lopes przypuszczał, że najeźdźcy byli zbyt zajęci, by kłopotać się każdą wsią, w

której ukrywała się garstka partyzantów. - Mają teraz spore kłopoty - relacjonował z zadowoleniem. - Silveira daje im łupnia pod Amarante, a droga do Vigo została opanowana przez partyzantów. Francuzi mają odcięty odwrót! Nie w głowie im teraz pacyfikowanie Vila Real de Zedes. - Lopes, w przebraniu wędrownego handlarza, regularnie patrolował okolicę. Oferując każdemu napotkanemu drobne dewocjonalia, zbierał informacje o ruchach wojsk francuskich. - Ich żołnierze starają się utrzymać bezpieczeństwo na drogach - mówił. - Wieczorami zaś, nad bukłakiem wina, puszczają wodze fantazji, rozmawiając o powrocie do ojczyzny. - A także jeżdżą po wsiach w poszukiwaniu pożywienia - zauważył Sharpe. - To prawda - zgodził się Lopes. - Przyjdzie dzień - ciągnął porucznik - kiedy wygłodniali dragoni pojawią się w Vila Real de Zedes. - Pułkownik Christopher by na to nie pozwolił - zaoponował Lopes. Mężczyźni prowadzili rozmowę, stojąc na werandzie Quinta, skąd widzieli Harrisa i Coopera, trzymających wartę przy bramie, najbliższym Vila Real de Zedes punkcie, w którym wolno było się znajdować strzelcom wyznania protestanckiego. Brzemienne deszczem chmury przesuwały się szybko nad ich głowami. Szare smugi łączyły ciemnoszare, ruchome sklepienie z leżącymi na północ wzgórzami. Sharpe słyszał powtarzające się, dalekie grzmoty, które wydały mu się zbyt głośne jak na echa dział spod Amarante. - Niedługo ruszamy - powiedział Lopes. - Z powrotem do Bragançy? - Pod Amarante. Moi ludzie wylizali już najgorsze rany. Czas podjąć walkę. - Mógłbyś coś dla mnie zrobić, zanim wymaszerujecie - odparł Richard, nie zważając na niedwuznaczny przytyk Belfra. - Przekonaj zgromadzonych w Vila Real de Zedes

zbiegów, by bez zwłoki opuścili wieś. Niech wracają do domów. Wbij im do głów, że święty Józef jest przemęczony i nie obroni ich przed Francuzami. Lopes potrząsnął energicznie głową. - Nie ma się co spodziewać Francuzów w Vila Real de Zedes - upierał się. - A gdybyś się mylił? - zapytał z naciskiem Sharpe. - Nie będę w stanie obronić wsi przed hordami dragonów. Nie mam wystarczająco dużo ludzi. Lopes był oburzony. - Będziesz bronił Quinta - zasugerował - tylko dlatego, że to angielska posiadłość? - Mam gdzieś Quinta - odparował zirytowany porucznik. - Będę walczył o życie w forcie na wzgórzu. Na miłość boską, mam mniej niż sześćdziesięciu ludzi! A żabojady przyślą co najmniej półtorej setki konnych. - Jestem przekonany, że Francuzi się nie pojawią - obstawał przy swoim Lopes. Zerwawszy kiść pomarszczonych białych płatków ze zwieszającej się nad jego głową gałęzi, rzekł: - Zawsze wątpiłem w szlachetność wyrabianego przez Savage’ów porto. - Wątpiłeś? Dlaczego? - Dziki bez - wyjaśnił Lopes, pokazując porucznikowi płatki o charakterystycznym kształcie. - Nieuczciwi wytwórcy porto mają w zwyczaju dodawać do wina sok z owoców bzu, dla nadania mu głębszej barwy. - Belfer rzucił zwiędły kwiatostan na ziemię. Botaniczne rozważania Lopesa przypomniały Sharpe’owi dzień, w którym podczas ucieczki z Oporto widział, jak toną setki zgromadzonych na moście Portugalczyków. Zanim jeszcze Francuzi zajęli miasto, Christopher, wyjąwszy notes, zabierał się właśnie do napisania rozkazu wysyłającego Sharpe’a i jego ludzi na południe od Douro, kiedy w pobliskie drzewo trafiła kula armatnia. Deszcz różowych płatków obsypał ogród. Pułkownik myślał, że pocisk ugodził wiśnię, ale poprawiono go, że jest to judaszowiec. Sharpe ujrzał wtedy nagle odmienioną

twarz Christophera, którego wściekłość wywołało imię Judasza. - Jezu Chryste! - zawołał Richard. - Co takiego? - Lopes był zaskoczony nagłym rozgorączkowaniem rozmówcy. - To przeklęty zdrajca - wykrzyknął Sharpe. - Kto taki? - Parszywy pułkownik - wyjaśnił porucznik. Raptowne przekonanie, że Christopher działa na szkodę ojczyzny, było owocem przeczucia wywołanego przypomnieniem wściekłości na obliczu pułkownika, jaką wzbudziła rzucona mimochodem uwaga, że wirujące w powietrzu płatki pochodzą z drzewa judaszowca. Od czasu pierwszego spotkania z Christopherem Sharpe bił się z myślami, nie mogąc zdecydować, czy kiełkujące w jego umyśle podejrzenia wobec starszego rangą oficera są niebezpodstawne. Nie miał przecież żadnych dowodów świadczących o zdradzie pułkownika, który mógł prowadzić dyplomatyczne rokowania. Dopiero kiedy żywo stanął mu przed oczami wyraz podszytego strachem i wściekłością oblicza opanowanego zazwyczaj pułkownika, zyskał niezbitą pewność. Christopher okazał się nie tylko drobnym złodziejaszkiem, ale również pozbawionym czci i wiary sprzedawczykiem. - Masz słuszność - zwrócił się do milczącego Lopesa. - Najwyższy czas, by się stąd wynosić. Harris! - Sharpe krzyknął na wartownika. - Sir? - Przyprowadź mi tu migiem sierżanta Harpera i porucznika Vincentego. Vincente zjawił się pierwszy. Sharpe nie potrafił mu wyjaśnić, skąd pewność, że ich przełożony jest zdrajcą. Na szczęście portugalski porucznik nie prosił o wyjaśnienia. Pałał do Christophera nienawiścią za to, że ten ośmielił się pojąć Kate za żonę. Poza tym miał szczerze dość próżniaczej egzystencji w Quinta.

- Postaraj się o prowiant - polecił Portugalczykowi. - Idź do wsi i poproś, by jeszcze dziś napieczono dla nas chleba. Kup solonego i wędzonego mięsa, ile tylko ci się uda. Chcę, żeby przed zmrokiem każdy żołnierz miał racje na pięć dni. Harper potraktował nagłą zmianę planów z większą rezerwą. - Myślałem, że ma pan rozkazy, sir? - Zgadza się, od samego generała Cradocka. - Na Boga, chce pan je złamać? - Cała rzecz w tym, kto przywiózł nam te rozkazy - zauważył Sharpe. - Uczynił to Christopher. Mógł je zdobyć, posługując się łgarstwem. Jest do tego zdolny - stwierdził porucznik, chociaż tak naprawdę niczego nie mógł być pewien. Nie widział jednak sensu mitrężenia choćby dnia dłużej na roztrząsaniu mnożących się wątpliwości. Postanowił niezwłocznie ruszyć na południe, gdzie miał nadzieję znaleźć kapitana Hogana, który mógłby wyjaśnić jego niesubordynację generałowi Cradockowi. - Wymarsz o zmierzchu - zarządził. - Sprawdź stan broni i zaopatrzenia w amunicję. Każdego bez wyjątku. Harper wciągnął głośno powietrze przez nos. - Zanosi się na deszcz, sir, porządną ulewę, jeśli się nie mylę. - Całe szczęście, że stwórca wyposażył nas w wodoodporną skórę - odparł Sharpe. - Myślałem, sir, że lepiej byłoby poczekać z wymarszem do północy. Do tego czasu wiatr przegnałby może te ciężkie chmury. Richard potrząsnął tylko głową. - Chcę się stąd jak najszybciej wynieść, Pat. Mam złe przeczucia co do tego miejsca. Skierujemy się na południe, wprost ku rzece. - Myślałem, że ropuchy zniszczyły wszystkie łodzie.

- Nie chcę iść na wschód. - Sharpe wskazał ruchem głowy Amarante, gdzie, jak krążyły pogłoski, wciąż toczyły się zaciekłe walki. - Na zachodzie roi się od żab. - Gdyby zaszyli się w rozciągających się na północ od Quinta skalistych górach, groziłaby im śmierć głodowa. Tymczasem za rzeką, na południu, stacjonowała armia brytyjska. Richard był przekonany, że gdzieś na skalistych brzegach Douro uda mu się odnaleźć łódź, która umknęła uwadze Francuzów. - Znajdziemy łajbę - zapewnił Harpera. - Zapowiada się bezgwiezdna noc, sir. Będziemy mieli szczęście, jeśli uda nam się znaleźć drogę. - Na miłość boską - zirytował się Sharpe, zdegustowany czarnowidztwem sierżanta. Patrolowaliśmy okolicę przez cały cholerny miesiąc! Bez trudu znajdziemy drogę. Do późnego popołudnia udało im się zaopatrzyć w dwie torby świeżego chleba, skromny zapas twardej jak kamień wędzonej koźliny, dwa duże sery i torbę fasoli. Rozdzieliwszy wiktuały pomiędzy ludzi, porucznik wpadł na doskonały pomysł. Poszedł do kuchni Quinta, skąd wziął dwie duże puszki herbacianych liści. Pomyślał, że gdyby Kate pragnęła uczynić coś dla dobra ojczyzny, nie mogłaby chyba zdobyć się na szlachetniejszy gest niż sprezentowanie oddziałowi strzelców porządnej chińskiej herbaty. Jeden pojemnik porucznik wrzucił do swojego plecaka, a drugi dał Harperowi. Pierwsze ciężkie krople zabębniły o dachy pomieszczeń gospodarskich. Daniel Hagman, stojąc w drzwiach stajni, przyglądał się wzbijanym przez wodę na powierzchni błyszczącego bruku miniaturowym fontannom. - Czuję się już zupełnie dobrze - przekonywał Sharpe’a. - Możemy zabrać ze sobą nosze, Dan, na wypadek gdyby okazało się, że wciąż jesteś w kiepskiej formie. - Broń Boże, sir! Jestem już zdrów jak ryba. Przechadzka dobrze mi zrobi. To jak

deszcz dla spalonej ziemi. Nikomu nie uśmiechał się nocny marsz wśród ulewy, lecz Richard nie zważał na niechętne pomruki żołnierzy. Jeśli mieli bezpiecznie dotrzeć do Douro, musieli ruszać z nadejściem zmroku. Porucznik chciał pod osłoną nocy przebyć jak największą część drogi. Szacował, że powinni osiągnąć brzeg rzeki następnego dnia przed południem. Ludzie będą wówczas mieli czas odpocząć, podczas gdy on rozejrzy się za jakimś dogodnym środkiem transportu. - Plecaki włóż! - rozkazał. - Przygotować się! - Sharpe kątem oka obserwował Williamsona, sprawdzając, czy ten będzie się ostentacyjnie ociągał, lecz ku swej satysfakcji stwierdził, że wichrzyciel ruszał się równie sprawnie jak pozostali. Vincente rozdał korki po winie, którymi mężczyźni zatkali lufy karabinów i muszkietów. Broń nie była naładowana, bo rzęsista ulewa przemieniłaby podsypany na panewkę proch w błotnistą maź. Żołnierze klęli pod nosem, czując na twarzach zacinający deszcz. Lecz nie pozostało im nic innego, jak skulić ramiona i podążyć śladem porucznika, maszerującego energicznie przez dziedziniec w kierunku wznoszącego się na południu, lesistego stoku. Gałęzie białych brzóz i rosochatych dębów uginały się, targane silnymi porywami wiatru. Sharpe przemókł do suchej nitki, zanim uszedł ćwierć mili. Pocieszył się myślą, że wśród szalejącej zawieruchy nie spotkają nikogo na swej drodze. Wieczór był wyjątkowo mroczny. Ołowiane, brzuchate chmury ocierały się o wyszczerbione mury zrujnowanej czatowni. Richard trzymał się ścieżki okrążającej od zachodu wzgórze, na którego szczycie majaczył fort. Znalazłszy się powyżej granicy lasu, spojrzał ku wieńczącemu wzniesienie ostańcowi, przypominając sobie ogrom pracy, jaki strzelcy włożyli, budując dodatkowe szańce. Zarządził krótki postój, czekając na zamykających kolumnę żołnierzy. Daniel Hagman

radził sobie z forsownym marszem równie dobrze jak pozostali. Harper, z obijającymi mu się o biodra dwoma wędzonymi kozimi udźcami, doszedł do Sharpe’a, stojącego na małym wzniesieniu, skąd mógł obserwować pogrążającą się szybko w mroku okolicę. - Cholerna ulewa - mruknął pod nosem sierżant. - Prędzej czy później przestanie padać - pocieszył go porucznik. - Poważnie? - niewinnie zapytał Harper. Sharpe nie zwrócił uwagi na kpiny sierżanta. Jego czujność obudził pojedynczy, przyćmiony błysk wśród winnic. Nikły odblask ostatnich wyzierających zza horyzontu promieni słonecznych nie powtórzył się, lecz Sharpe był pewien, że to nie przywidzenie. Nie była to też błyskawica. Odruchowo chciał sięgnąć po lunetę, lecz tylko przeklął w myślach Christophera i dalej z napiętą uwagą wpatrywał się w punkt, gdzie wcześniej widział przebłysk światła. - Co się stało? - zapytał go zbliżający się Vincente. - Jestem przekonany, że widziałem tam refleks świetlny - rzekł Sharpe, wskazując szpalery winorośli na wschód od Quinta. - To pewnie z powodu deszczu - stwierdził lekceważąco Harper. - Albo kawałek szkła - zasugerował Vincente. - Kiedyś znalazłem fragmenty naczyń z czasów rzymskich na polu nieopodal Entre-os-Rios. Dwa pokruszone wazony i kilka złotych monet z czasów Septymiusza Sewera... Sharpe nie słuchał. Obserwował winnice. - Monety podarowałem seminarium w Porto - ciągnął opowieść Vincente, podnosząc głos, by być słyszalnym pomimo wzmagającego się szumu deszczu - gdzie ojcowie urządzili małe muzeum. - Słońce nie odbija się od szkła w taką pogodę - zauważył Richard. - Jestem jednak

pewien, że coś błysnęło wśród krzewów. Nie miał co do tego wątpliwości. Widział poblask, chociaż niezbyt wyraźny. Jego bystry wzrok zatrzymał się nagle na żywopłocie, na skraju plantacji, gdzie coś znów zalśniło. Sharpe zaklął. - Co to takiego? - chciał wiedzieć Vincente. - Dragoni - ponuro odparł Sharpe. - Co najmniej kilkudziesięciu spieszonych bękartów obserwuje nas z ukrycia. - Słoneczny refleks okazał się promieniem słonecznym, odbitym na jednym z francuskich mosiężnych hełmów, którego naczółek musiał mieć uszkodzoną tkaninę ochronną. Odblask hełmu biegnącego wzdłuż żywopłotu Francuza uświadomił Sharpe’owi obecność nieprzyjaciół, których zielone mundury były prawie niewidoczne wśród bujnej roślinności. Ujrzawszy jednego dragona, zaraz potem porucznik dostrzegł dziesiątki innych. - Bękarty chciały nas zaskoczyć - stwierdził, czując mimowolny podziw dla wroga, który wybrał tak niesprzyjającą aurę na czas szturmu. Domyślał się, że Francuzi musieli podejść do Vila Real de Zedes w ciągu dnia, niezauważeni przez jego ludzi, co oznaczało, że nie mogli przeoczyć górującego nad okolicą fortu. Nieprzyjaciel musiał być świadomy, że grzbiet z otoczoną szańcami ruiną stanowił jego ostatnią redutę. - Sierżancie - huknął na Harpera. - Na wzgórze, biegiem! Biegiem!!! Sharpe ruszył pod górę z nadzieją, że została jeszcze szansa. * Pułkownik Christopher ustanawiał nowe zasady gry, mając pełną świadomość, że pionki szachowe poruszają się według ustalonego porządku. Opierając się na znajomości rutynowych niemalże posunięć, pułkownik planował kilka ruchów naprzód, przekonany, że jego wrodzona przenikliwość pozwoli mu okpić mniej przewidujących przeciwników. Francuska napaść na Portugalię mogła zakończyć się dwojako. Najeźdźcy zwyciężą

bądź, co wydawało się o wiele mniej prawdopodobne, Portugalczycy z pomocą sprzymierzonych z nimi Brytyjczyków odeprą armię Soulta. Gdyby wojna zakończyła się zwycięstwem Francuzów, Christopher zostałby właścicielem rozlewni porto Savages i zaufanym sojusznikiem nowych władców Portugalii, co przyniosłoby mu nieprawdopodobną fortunę. Gdyby jednak sukces odnieśli Portugalczycy i ich sprzymierzeńcy, pułkownik miał zamiar powołać się na nieszczęsny spisek Argentona, by usprawiedliwić jego przeciągającą się obecność na terytorium wroga. Nieudolność spiskowców posłużyłaby mu jako doskonałe wytłumaczenie dla niepowodzenia jego intrygi. Musiałby wówczas poruszyć kilka pionków, by zapewnić sobie kontrolę nad firmą Savage’ow, co znów, w efekcie, zapewniłoby mu więcej niż przyzwoite dochody. Ujmując rzecz zwięźle, bez względu na wynik walk, pułkownik miał wyjść z całej awantury obronną ręką, jeśli tylko pionki poruszałyby się zgodnie z jego oczekiwaniami. Jedną z figur w zaaranżowanej przez Christophera rozgrywce był major Henri Dulong. Drugi po dowódcy w 31. Pułku Piechoty, jednej z wyborowych jednostek lekkiej piechoty francuskiej w Portugalii. Każdy mężczyzna w tym elitarnym oddziale był doskonałym żołnierzem, lecz żaden nie dorównywał sławą Dulongowi. Major znany był w całej armii z bezwzględności i nieprzejednanej odwagi. Tego majowego wieczoru, wśród zacinającego spod niskich chmur deszczu, major Dulong miał za zadanie powieść kompanię woltyżerów16 na górujący nad Quinta szczyt. - Opanujcie strażnicę - nakazał mu brygadier Vuillard. - Wtedy ta garstka stacjonujących w Vila Real de Zedes żołnierzy będzie skazana na klęskę. Zatem, podczas gdy dragoni zacieśniali kordon wokół wioski i niedalekiej Quinta, Dulong i jego ludzie mieli zająć fort na szczycie wzgórza.

Vuillard postanowił zaatakować o zmroku. Wielu dowódców uważało, że natarcie najlepiej przeprowadzić o świcie, lecz brygadier był przeświadczony, iż u schyłku dnia dużo łatwiej zaskoczyć przeciwnika. - Każdy myśli wówczas o bukłaku wina, dziewkach i gorącej strawie - powiedział Christopherowi, po czym wydał rozkazy, by szturm rozpoczął się kwadrans przed ósmą wieczorem, zaraz po zachodzie słońca. Brygadier liczył na godzinę szarówki poprzedzającej zapadnięcie ciemności. Gruba pokrywa chmur zrewidowała jego plany, lecz Vuillard nie lubił zmieniać raz podjętej decyzji. Major Dulong zabrał ze sobą niezawodny zegarek firmy Breguet, by być pewnym, że jego ludzie dotrą na szczyt dokładnie w chwili, gdy kordony dragonów wkroczą do Vila Real de Zedes i Quinta. Pozostałe kompanie 31. Pułku Piechoty 16 Formacja w wojskach napoleońskich. Składała się z wyborowych strzelców przeszkolonych do walki w tyralierze (przyp. tłum.). miały zająć pozycje w lesie, powyżej Quinta, by uderzyć na wiejską rezydencję od południa. - Wątpię, by dziś Dulong miał szanse wykazać się walecznością - drwił Vuillard - Nie będzie mu to w smak. Łotr jest zawsze żądny krwi. - Czyż nie powierzył mu pan najbardziej niebezpiecznego zadania, generale? - Tylko w przypadku, jeśli wróg będzie znajdował się na wzgórzu - zaoponował brygadier. - Mam nadzieję wziąć ich z zaskoczenia, pułkowniku. Christopher przypuszczał, że plan Vuillarda się powiedzie. Za kwadrans ósma dragoni zajęli niewielką wioskę, nie napotykając prawie żadnego oporu ze strony mieszkańców. Grzmot zapowiedział atak. Dragoni wpadli do wsi z oświetlonymi białym blaskiem błyskawicy, dobytymi szablami. Garstka mężczyzn próbowała stawić im czoła. Z sąsiadującej z kościołem tawerny oddano kilka strzałów z muszkietów. Vuillard, wziąwszy niedobitków na spytki, zorientował się, że w Vila Real de Zedes ukrywała się rozbita grupa partyzantów.

Kilkorgu udało się zbiec, ośmiu poległo, a dwunastu, wśród nich także dowódca o przydomku Belfer, zostało pojmanych. Straty wśród dragonów były niewielkie - dwóch rannych. Setka dragonów pojechała do Quinta pod komendą kapitana, któremu polecono mieć baczenie, by wiejska posiadłość nie została splądrowana. - Nie chciałbyś do nich dołączyć? - zapytał Vuillard. - Ależ skąd - zaprotestował Christopher, obserwując wiejskie dziewczyny, zapędzane przez żołnierzy do karczmy. - Wcale ci się nie dziwię - odparł Vuillard. - Cała zabawa rozegra się tutaj. Rzeczona zabawa właśnie się rozpoczęła. Wieśniaków i Francuzów łączyło tylko jedno - wzajemna nienawiść. Dragonom, którzy odnaleźli ukrywających się w chałupach partyzantów, nie trzeba było mówić, jak mają się obchodzić z podobnymi gnidami. Manuel Lopes i jego towarzysze zostali zabrani do kościoła, gdzie rozkazano im, by zniszczyli portrety świętych i ołtarz wraz z okalającą go balustradą. Połamane drewno utworzyło stos na środku nawy. Ojciec Josefa wybiegł z kruchty, chcąc powstrzymać wandali. Dragoni rozebrali księdza do naga, a jego sutannę podarli na pasy, którymi przywiązali kleryka do wiszącego nad szczątkami ołtarza ogromnego krucyfiksu. - Kler jest najgorszy - wyjaśnił pułkownikowi Vuillard. - Podżega ludność do walki. Póki nie wybijemy kanalii, nie zaprowadzimy w tym kraju porządku. Jeńców wciąż przybywało. Każdy wieśniak, w którego domu znaleziono broń palną, każdy, kto odważył się stanąć na drodze dragonom, był zapędzany do kościoła. Między innymi chłop, który starał się uchronić trzynastoletnią córeczkę przed zakusami żołnierzy Francuzi pogruchotali nieszczęśnikowi ręce i nogi ciosami przytarganego z kuźni, dwuręcznego młota. - To prostsze od pętania ich - klarował Vuillard. Christopher wzdrygnął się mimo woli,

słysząc chrzęst miażdżonych kości. Torturowani jęczeli, lecz większość uparcie milczała. Ojciec Josefa modlił się za umierających, dopóki jeden z dragonów nie zmiażdżył mu szczęki płazem szabli. Zapadał zmrok. Deszcz wciąż bębnił o kościelne gonty, lecz z mniejszą natarczywością. Wlewający się przez okna blask zmierzchu rozproszył mroczne wnętrze, oświetlając Vuillarda, schylającego się po płonącą u stóp bocznego ołtarza świecę. Brygadier zbliżył się z płonącym ogarkiem do podsypanej prochem sterty drewna, wsunął go pod spód i szybko odstąpił na parę kroków. Nikły płomień lizał połamany obraz, by po chwili z głośnym sykiem wybuchnąć z wnętrza stosu. Nie trzeba było długo czekać, by ogień strzelił aż pod same krokwie. Brygadier i grupa dragonów cofnęli się do kruchty. Pokiereszowani jeńcy jęczeli i wrzeszczeli. - Rzucają się jak ryby - zauważył Vuillard, przyglądając się rozpaczliwym wysiłkom Portugalczyków, próbujących dowlec się do gorejących drew w nadziei ugaszenia ognia. Brygadier wybuchnął gorzkim śmiechem. - Deszcz spowolni ich konania - rzekł do Christophera - ale ich nie uratuje. - Wśród czarnego, wypełniającego nawę dymu strzelały pomarańczowe iskry. - Gdy zajmie się dach, to będzie ich koniec - dorzucił. - Ale minie trochę czasu, zanim to nastąpi. Na nas już pora. Dragoni zamknęli za sobą drzwi podpalonego kościoła, zostawiając na zewnątrz dwunastu strażników na wypadek, gdyby deszcz stłumił płomienie lub, choć było to nieprawdopodobieństwem, gdyby któryś z Portugalczyków zdołał wydostać się z kościoła. Vuillard poprowadził Christophera i kilku pozostałych oficerów do tawerny, której wnętrze zalewał blask dziesiątek świec i lamp. - Zanim zameldują nam o wyniku walk w Quinta - stwierdził z błyskiem w oku Vuillard - spędzimy tu przyjemnie czas.

- Przednia myśl - Christopher przestąpił próg z bikornem w ręku. - Przekąsimy coś - zaproponował brygadier - i napijemy się tego, co w tym kraju zwą winem. - Vuillard zatrzymał się w głównej izbie, gdzie w szeregu pod ścianą stały skulone wiejskie dziewczyny. - Jak ci się wydają? - Brygadier zagadnął Christophera. - Kuszące - odparł pułkownik. - Bez dwóch zdań - skwapliwie przyświadczył Vuillard. Nie dowierzał intencjom bufonowatego Anglika, dlatego postanowił poddać go próbie. - Wybierz sobie którąś zachęcił, wskazując rząd popłakujących cicho dziewcząt. Pilnujący ich żołnierze wyszczerzyli zęby w lubieżnych uśmiechach. Christopher uczynił krok w kierunku pojmanych kobiet. „Jeśli Anglik się zawaha myślał Vuillard - zdradzi to jego skrupuły lub, co gorsza, współczucie dla Portugalczyków”. Nawet wśród Francuzów zdarzali się tacy, którzy ujawniali podobne uczucia. Niektórzy oficerowie sprzeciwiali się okrucieństwom popełnianym na miejscowej ludności, podnosząc argument, że tym sposobem francuska armia jedynie przysparza sobie wrogów, których i tak przecież nie brakuje. Vuillard był odmiennego zdania. Jak większość najeźdźców, uważał, że Portugalczyków należało karać za krnąbrność, aby nigdy więcej nie ważyli się podnieść ręki na Francuzów. Gwałty, rabunki i planowe obracanie podbijanych ziem w perzynę stanowiły podstawę defensywnej taktyki brygadiera. Vuillard oczekiwał, że Christopher wykaże się podobnym duchem walki. Chciał ujrzeć wymuskanego Anglika, zachowującego się jak francuscy zdobywcy w chwili triumfu. - Nie zwlekaj zbytnio - ponaglił Christophera. - Inni czekają na swoją kolej. - Wezmę tę małą - zdecydował Anglik, wpatrując się lubieżnie w wybrankę. - Tę rudą. Rozpaczliwe krzyki dziewczyny nie były jedynymi, jakie tej nocy rozdzierały ciszę w Vila Real de Zedes. Na położonym na południe wzgórzu także rozpętało się piekło.

* Sharpe gnał pod górę, nawołując ludzi, by dali z siebie wszystko, by jak najprędzej znaleźli się na szczycie. Pokonał dobre sto stóp stromizny, gdy zdał sobie sprawę, że robi wszystko na opak. - Strzelcy! - zawołał. - Plecaki na ziemię! Żołnierze pozbyli się zbędnego obciążenia, pozostawiając sobie tylko chlebaki, ładownice i broń. Ludzie porucznika Vincentego poszli za ich przykładem. Sześciu Portugalczyków i tyluż Brytyjczyków zostało, by strzec porzuconych bagaży, płaszczy i połci wędzonego mięsa. Pozostali podążyli do góry, w ślad za Sharpe’em i Vincentem. Wspinaczka przebiegała teraz o wiele sprawniej. - Widział pan, czy te bękarty są też na górze, sir? - wydyszał Harper. - Nie - odparł Sharpe. Nie miał jednak żadnych wątpliwości, że Francuzi będą chcieli zająć górujący nad całą okolicą fort. Spodziewał się, że wysłali co najmniej jedną kompanię, by okrążyła wzgórze od południa i niepostrzeżenie wspięła się na jego szczyt. Brali udział w morderczym wyścigu. Richard nie miał dowodów na to, że Francuzi wspinają się na przeciwległy stok, lecz nie miał zamiaru pozwolić im się wyprzedzić. Na pewno zależało im na zajęciu uprzywilejowanej pozycji. Pozostawało mu modlić się, żeby nie dotarli tam przed nim. Deszcz począł siec ze zdwojoną siłą. Nie było szansy na użycie broni palnej. Zapowiadała się walka na ociekające wodą ostrza bagnetów, kolby i pięści. Buty Sharpe’a ślizgały się na nasiąkniętej darni i mokrych kamieniach. Porucznik dyszał jak miech, ale przynajmniej miał już za sobą nierówne podnóże wzniesienia. Teraz pozostawała tylko stroma, biegnąca grzbietem ścieżka, którą jego ludzie poszerzyli i wzmocnili. Strzelcy w najbardziej spadzistych miejscach wycięli stopnie, które zabezpieczyli solidnie deszczułkami

z brzozy. Zadanie owo, wymyślone przez porucznika dla wypełnienia im wolnego czasu, okazało się teraz zbawienne, gdyż udogodnienie to ułatwiło i znacznie przyśpieszyło wspinaczkę. Sharpe wciąż biegł na przedzie. Tuż za nim pędziło, sapiąc, dwunastu najsprawniejszych strzelców. Porucznik zdecydował, że nie będzie miał czasu na uformowanie szyku. W tym zmaganiu liczyło się przede wszystkim tempo. Wiedział dobrze, że jeśli znajdą się na szczycie jako drudzy, będą mieli piekielnie trudną przeprawę. Uniósł głowę, starając się przeniknąć wzrokiem kłębiącą się deszczową chmurę. W odbitym blasku błyskawicy dojrzał przed sobą jedynie śliską powierzchnię wznoszącej się przed nim skalnej ściany. Pomyślał o skazanej na zagładę wsi, żałując, że nie miał dość ludzi, by stanąć w obronie wieśniaków. Miał nadzieję, że ostrzeżeni w porę uniknęli najgorszego. Oślepiał go bijący w oczy deszcz. Czuł palący ból w mięśniach nóg. Kłuło go w boku i z ledwością łapał oddech. Przewieszony przez ramię karabin tłukł w lewe udo. Sharpe sięgnął po szablę, lecz musiał szybko puścić rękojeść, by oprzeć się ręką o głaz, gdy nogi zaczęły mu się ślizgać. Zdyszany Harper biegł jakieś dwadzieścia kroków za nim. Vincente doganiał Richarda, który wyrwał długą szablę z pochwy i odbiwszy się od skał, ruszył pod górę. Niebo na wschodzie rozjaśniła błyskawica, ukazując na moment mroczny zarys wzgórza i przecinane ukośnymi strugami wody przestworza. Grzmot przetoczył się tuż nad ich głowami. Sharpe miał wrażenie, że pnie się w samo serce burzy, gdzie toczą bój bogowie wojny. Potężny poryw wiatru zatrzymał go w miejscu. Woda lała się po jego głowie, od Bóg wie jak dawna pozbawionej czaka. Zawodzące wycie wichru zagłuszały uderzenia piorunów, rozświetlających gęstą kurtynę deszczu. Porucznik pomyślał, że już dawno powinien dotrzeć do szczytu. Wreszcie ujrzał zewnętrzne obwałowania, gdzie strzelcy wznieśli dwa małe szańce po obu stronach zygzakowatej ścieżki. Ostrze błyskawicy przebiło czarną, wypełnioną strugami światła czeluść po prawej stronie. W pierwszym momencie porucznikowi wydało

się, że na szczycie nikogo nie ma. Dopiero po chwili dostrzegł błysk stali, w której odbijał się biały płomień burzy, świadczący o tym, że wróg ich ubiegł. Kompania woltyżerska Dulonga, dotarłszy do wartowni na kilka sekund przed Sharpe’em, nie zdążyła jeszcze obsadzić północnego szańca, zza którego wyłonili się pierwsi strzelcy. - Wyprzeć ich! - Dulong ryknął na żołnierzy. - Śmierć bękartom! - wykrzyknął Sharpe. Ostrze jego szabli, ześlizgnąwszy się po bagnecie, zatrzymało się na lufie muszkietu. Porucznik rzucił się naprzód i czołem zmiażdżył nos Francuza, obalając go na ziemię. Kilku strzelców wyprzedziło go. W niedalekich ciemnościach zadźwięczała stal. Richard wbił rękojeść szabli w twarz leżącego i wyrwał mu muszkiet, odrzucając go daleko w otchłań zmroku. Zerwał się i pobiegł w kierunku grupy Francuzów, gotujących się do obrony szczytu. Zobaczył wycelowane w swoim kierunku lufy muszkietów. Modlił się w duchu, żeby jego rachuby okazały się słuszne. Liczył, że zamki skałkowe będą bezużyteczne wśród wściekłej ulewy. Dwóch ludzi walczyło po jego prawej. Sharpe zamachnął się szablą, mierząc w bok Francuza, który uchylił się, by uniknąć ciosu. Porucznik rozpoznał Harpera w momencie, gdy ten grzmotnął wroga kolbą w pierś. - Boże, zachowaj Irlandię! - Sierżant szeroko otwartymi oczyma wpatrywał się we wrogów strzegących fortu. - Atakujemy bękartów! - Sharpe zawołał do nadbiegających strzelców. - Boże, zachowaj Irlandię! - Tirez! - zakomenderował francuski oficer. Tuzin krzemieni opadło i zaiskrzyło, nie wywołując żadnego efektu. - A teraz wybić bękartów! - ryknął Richard. - Wybić ich i tyle! - Francuzi zajęli jego fort, jego szaniec, co wzbudziło w poruczniku wściekłość podobną furii szalejącej wokół

wichury. Ruszył pod górę, na spotkanie jeżącego się szeregu opuszczonych bagnetów. Przypomniał sobie szturm na stromiznę wyłomu w Gawilghur i uciekł się do tej samej co wówczas taktyki. Schylił się, złapał za kostkę najbliższego przeciwnika i mocno szarpnął. Francuz krzyknął, osuwając się w dół, gdzie czekały na niego ostrza bagnetów. Portugalczycy, pojąwszy, że nie są w stanie strzelać do Francuzów, poczęli rzucać w nich kamieniami. Ciężkie pociski raniły przeciwników, którzy zaczęli się wycofywać. Sharpe huknął na żołnierzy, by zwarli się z wrogiem. Machnął ostrzem od dołu, odbijając bagnet Francuza, a lewą ręką pociągnął za muszkiet sąsiedniego wroga, którego Harper położył jednym cięciem. Harris walczył siekierą, której strzelcy używali do wycinania szlaku przez las. Francuzi odsuwali się, widząc ciężkie ostrze. Portugalczycy nieprzerwanie ciskali kamieniami. Strzelcy, charcząc z wysiłku, posuwali się powoli pod górę. Jeden z woltyżerów wymierzył Sharpe’owi kopniaka. Cooper zablokował cios, wbijając bagnet w nogę napastnika. Harper, wykorzystując swą ogromną siłę, tłukł przeciwników kolbą karabinu jak maczugą. Jakiś strzelec upadł z przebitą szyją, z której chlustała krew, mieszając się z deszczem. Pewien Portugalczyk zajął jego miejsce, zapamiętale kłując bagnetem i wykrzykując obelgi. Sharpe zadawał szybkie ciosy oburącz, po których następowało błyskawiczne pchnięcie, potem przekręcał i uwalniał ostrze. Portugalczyk po jego lewej wbił bagnet w krocze Francuza. Obok niego sierżant Macedo, warcząc jak wściekła bestia, walczył nożem, którego ostrze błyskało, co i rusz czerwieniejąc od spłukiwanej natychmiast przez deszcz krwi. Francuzi wycofywali się ku półce skalnej u podnóża strażnicy. Ich oficer zaczął coś wrzeszczeć i rzucił się do ataku z uniesioną szablą. Sharpe sparował cios. Zadzwoniły ostrza. Richard skorzystał z okazji, by grzmotnąć czołem w nos Francuza. W blasku błyskawicy dostrzegł zdumienie tamtego, lecz przeciwnik najwidoczniej uczył się walczyć w tej samej

szkole co Sharpe. Wyrzucił przed siebie lewą dłoń, z wyciągniętymi w kierunku oczu porucznika dwoma palcami, próbując jednocześnie kopnąć go w krocze. Richard zrobił błyskawiczny unik w bok, odpowiadając ciosem rękojeści w szczękę Francuza. Nagle jego przeciwnik zniknął, odciągnięty przez swoich ludzi. Na jego miejscu pojawił się francuski sierżant z uniesioną kolbą muszkietu. Sharpe odstąpił, a przeciwnik potknął się. Vincente wyprowadził na jego spotkanie ostrze prostej szabli, przecinając upadającemu krtań. Ranny zawył jak przebity miech i runął, bryzgając jasną krwią. Vincente cofnął się, przerażony. Jego ludzie runęli naprzód, by zająć południowy bastion. Z zapamiętaniem kłuli kryjących się za skalnymi zaułkami Francuzów. Sierżant Macedo, po tym jak jego nóż utknął w piersi przeciwnika, odebrał leżącemu muszkiet i tłukł nim jak pałką. Jednemu z woltyżerów udało się zatrzymać potężny cios. Sierżant pozwolił Francuzowi odebrać sobie broń i kopnął zaskoczonego przeciwnika w brzuch, zrzucając go z urwiska. Przeciągły krzyk woltyżera kazał zgadywać, że miał długi upadek, co potwierdziło dalekie uderzenie ciała o skały i oddalający się odgłos grzechoczącego o kamienie muszkietu, zagłuszony dopiero przez długi grzmot. Błyskawica rozdarła chmury. Sharpe z uniesioną, ociekającą rozcieńczoną krwią klingą rozkazał żołnierzom sprawdzić wszystkie zakamarki w poszukiwaniu wrogów. - Przeszukać wieżę! Następny błysk pozwolił mu dojrzeć sporą grupę Francuzów w połowie południowego grzbietu. Zorientował się, że walczył z mniejszą grupą najsprawniejszych woltyżerów, którzy ruszyli przodem. Pozostała część oddziału, która gdyby udało się jej zająć fort, z łatwością odparłaby atak Sharpe’a i Vincentego, okazała się zbyt powolna. Vincente obsadzał już południowy szaniec. U stóp wieży leżał martwy strzelec.

- To Sean Donnelly - stwierdził Harper. - Co za strata - powiedział Richard. - Był z niego porządny żołnierz. - Twardy, mały bękart z Derry. Był mi winny cztery szylingi - rzucił Harper. - Dobrze strzelał - stwierdził Sharpe. - O ile akurat nie był pijany - zgodził się Harper. Pendelton, najmłodszy ze strzelców, przyniósł porucznikowi jego czako. - Znalazłem je na stoku, sir. - Co tam robiłeś, zamiast walczyć? - zapytał ostro Harper. Pendelton był zakłopotany. - Po prostu je znalazłem, sir. - Zabiłeś chociaż jednego? - chciał wiedzieć Harper. - Nie, sierżancie. - No to nie zarobiłeś dziś cholernego szylinga, zgadza się? Pendelton! Williamson! Dodd! Sims! Do mnie! - Harper zwołał grupę żołnierzy, każąc im wracać po porzucone na dole plecaki i prowiant. Sharpe polecił dwóm innym pozbierać broń i amunicję poległych. Żołnierze Vincentego trzymali straż za murami południowych umocnień. Sam ich widok powstrzymywał Francuzów przed próbą powtórnego szturmu. Portugalski porucznik dołączył do stojącego nieopodal wieży Sharpe’a. Deszcz tracił na intensywności, lecz gnane silnymi porywami wiatru krople nadal uderzały o szczerbate mury. - Ruszymy z odsieczą do wsi? - chciał wiedzieć Vincente. - Obawiam się, że nie jesteśmy w stanie im pomóc. - Tam na dole są kobiety i dzieci! - Wiem. - Nie możemy ich pozostawić bez pomocy.

- A jak chciałbyś się do tego zabrać? - zapytał Sharpe. - Zejść na dół? Ocalić ich? A kiedy będziemy w Vila Real de Zedes, co stanie się tutaj? Tę bękarty zajmą wzgórze - sam odpowiedział na własne pytanie, wskazując francuskich woltyżerów, wciąż tkwiących w połowie stoku, niepewnych, czy podjąć się dalszej wspinaczki, czy zrezygnować. - A jak już byśmy się znaleźli tam na dole - podjął Richard - z kim musielibyśmy się zmierzyć? Z dragonami. Setkami zielonych ropuch. Kiedy ostatni z twoich ludzi by poległ, miałbyś wątpliwą satysfakcję, że podjąłeś próbę ratowania wioski. - Sharpe, widząc, że jego słowa nie przemawiają do porucznika, powtórzył. - Nie jesteśmy w stanie im pomóc. - Musimy spróbować - upierał się Vincente. - Chcesz zabrać kilku ludzi na rekonesans? Możesz to zrobić, ale reszta zostaje tutaj. To miejsce to nasza jedyna szansa na przeżycie. Vincente wzdrygnął się. - Nie będziesz parł na południe? - Jeśli spróbujemy opuścić wzgórze - tłumaczył spokojnie Sharpe - dragoni przytną nam włosy swoimi cholernymi szablami. Jesteśmy w potrzasku, poruczniku, w potrzasku. - Pozwolisz mi zabrać kilku ludzi na patrol do wsi? - Trzech - odparł z ociąganiem Richard. Niechętnie posyłał strzelców na ryzykowny rekonesans. Rozumiał wszakże desperację Vincentego, pragnącego przekonać się o losie swych rodaków w Vila Real de Zedes. - Nie pozwólcie, by was zobaczyli, poruczniku - ostrzegł. - Idźcie bardzo ostrożnie i nie wychodźcie z lasu! Vincente powrócił po trzech godzinach. Napotkał zbyt wielu dragonów i niebieskich kurtek, by chociażby zbliżyć się do wsi.

- Mimo to słyszałem krzyki - rzekł. - Aye - mruknął Sharpe. - Nie wątpię. Poniżej Quinta dało się dostrzec płonące ruiny kościoła. Było to jedyne światło rozjaśniające mrok deszczowej nocy. Ani jednej gwiazdy czy majaczącej za oknami wsi lampy. Tylko złowróżbny, czerwony blask dopalających się zgliszcz. Nadchodzący dzień - Richard nie miał co do tego wątpliwości - miał przynieść ponowne ataki Francuzów. * Rano francuscy oficerowie śniadali na osłoniętym winoroślą tarasie gospody. W wiosce znaleźli mnóstwo jedzenia, dlatego na ich posiłek składały się: pachnący, świeżo upieczony chleb, szynka, jajka i kawa. Po deszczu pozostało jedynie trochę wilgoci w poruszanym przez lekką bryzę powietrzu. Mgła podnosiła się nad polami, obiecując ciepły, słoneczny dzień. Dym ze spalonego kościoła przewiewany był na północ, dzięki czemu smród zwęglonych w nocy ciał nie psuł oficerom apetytu. Maria, rudowłosa, drobna dziewczyna, nalała Christopherowi kawy. Pułkownik wyjął z ust wykałaczkę z kości słoniowej, którą czyścił sobie zęby, by jej podziękować. - Obrigado, Maria - zwrócił się do niej uprzejmie. Dziewczyna zadrżała, kłaniając się lekko i wycofując tyłem. - Dziewka zastąpiła twego dawnego służącego? - zainteresował się Vuillard. - Parszywy typ ulotnił się - odparł Christopher. - Dał nogę i tyle. - Nader korzystna zamiana - stwierdził brygadier, przyglądając się Marii. - Nowa służąca ma o wiele milszą buźkę. - Miała - skorygował przedmówcę Christopher, ponieważ twarz Marii szpecił paskudny, fioletowy siniak. - Ale niedługo znów nabierze pełnej krasy - zakończył po pauzie.

- Mocno jej przyłożyłeś - stwierdził Vuillard z nutą reprymendy. Christopher upił łyk kawy. - W Anglii krąży pewne powiedzenie, brygadierze. Spaniel, kobieta i kasztanowiec poprawia się wskutek bicia. - Kasztanowiec? - Mawiają, że jeśli tłucze się w pień drzewa kasztanowego, przynosi to większy zbiór. Nie mam pojęcia, czy to prawda. Co do kobiet, jestem przekonany, że trzeba je złamać jak psa albo konia. - Złamać - powtórzył z zastanowieniem Vuillard, któremu zaimponowała bezwzględność Christophera. - Głupia dziewka protestowała - wyjaśnił Christopher. - Stawiała opór, więc musiałem ją nauczyć moresu. Kobieta musi wiedzieć, kto jest jej panem. - Czy to samo tyczy się żon? - Przede wszystkim - odparł pułkownik. - Chociaż w tym wypadku cała sprawa zabiera więcej czasu. Dobrą kobyłę lepiej powoli uczyć uległości. Nie ma po co się z tym śpieszyć. Ale tę... - pułkownik skinął w stronę stojącej za jego plecami Marii - ...trzeba było dobrze sprać. Nie obchodzi mnie, czy ta dziewka mnie nienawidzi. Co innego z żoną. Po co komu zgorzkniała małżonka? Oprócz Marii wśród obecnych była jeszcze jedna osoba z pokiereszowaną twarzą. Major Dulong miał wyjątkowo ponurą minę z powodu stłuczonego nosa, od którego czarny siniec rozchodził się pod oczy. Poprzedniego wieczora, prowadząc grupę najsprawniejszych woltyżerów, jako pierwszy dotarł na szczyt wzgórza, skąd wyparli ich atakujący z niespotykaną zawziętością przeciwnicy. - Niech mi pan pozwoli wrócić tam i policzyć się z nimi, mon général - domagał się

posiniaczony major. - Ma się rozumieć, Dulong, ma się rozumieć. - Vuillard nie obwiniał oficera za jedyne, odniesione poprzedniej nocy niepowodzenie. Okazało się bowiem, że Brytyjczycy i Portugalczycy, których spodziewał się zaskoczyć w stajniach Quinta, wbrew oczekiwaniom wymaszerowali na południe i gdy rozpoczął się atak, byli już w połowie drogi na szczyt. Niemniej jednak major Dulong nie przywykł do porażek i odprawa, jaką mu zgotowano na wzgórzu, głęboko zraniła jego dumę. - Ma się rozumieć, że tam wrócisz - zapewnił chmurnego oficera brygadier - ale nie teraz. Sądzę, że najpierw pozwolimy, by ptaszki na szczycie poznały się z belles filles, nieprawdaż? - Les belles filles? - zdziwił się Christopher, zastanawiając się, w jakim celu brygadier miałby wysyłać na wzgórze kobiety. - To miano, jakie nasz Cesarz nadał swoim armatom. - wyjaśnił Vuillard. - Les belles filles. W niedalekim Valengo stacjonuje oddział dysponujący parą haubic. Jestem przekonany, że artylerzyści chętnie użyczą nam swoich zabawek, nie sądzisz? Jeden dzień ostrzału i ci idioci na wzgórzu będą złamani, podobnie jak twoja ruda dziewka. - Brygadier przerwał, by dobrze przyjrzeć się przynoszącym świeże jadło dziewczynom. - Będę musiał przypatrzeć się temu miejscu zaraz po śniadaniu. Czy będzie mi wolno użyć twojej lunety, pułkowniku? - Proszę bardzo - Christopher potoczył miedziany teleskop po stole. - Lecz bądź łaskaw obchodzić się z nim ostrożnie, drogi Vuillard. Ten instrument jest mi bardzo drogi. Vuillard zauważył plakietkę z inskrypcją. Znał angielski na tyle, by zrozumieć jej treść. - Kim jest ten AW? - Sir Arthur Wellesley, oczywiście.

- A za co wyrażał ci swoją wdzięczność, jeśli wolno spytać? - Nie oczekujesz chyba, że dżentelmen odpowie na podobne pytanie, drogi Vuillardzie. Nie ma się czym chwalić. Niech wystarczy, jeśli powiem, że nie dlatego, iż dobrze wypucowałem mu buty. - Christopher uśmiechnął się skromnie, napoczął jajko i zagryzł chlebem. Dwie setki dragonów pojechały do niedalekiego Valengo, eskortując oficera wiozącego notę, w której brygadier prosił o udostępnienie haubic. Po zaledwie kilku godzinach oddział wrócił, wioząc jedno działo. Vuillard nie zmartwił się tym. Był pewien, że une belle fille to więcej niż dość, by los strzelców został przesądzony. Rozdział szósty - Na dobrą sprawę powinien był pan ściągnąć tu moździerz - stwierdził porucznik Pelletieu. - Moździerz? - Generał Vuillard był zdumiony butą młodego oficera. - Ma pan czelność mówić mi, co powinienem robić? - Co pan powinien był zrobić - śmiało odparł porucznik. - Cel znajduje się na wzniesieniu, dlatego najbardziej skuteczny byłby właśnie moździerz. - Idzie o to, poruczniku - Vuillard dobitnie zaakcentował niską szarżę Pelletieu - by wybić większość zuchwałych bękartów, gnieżdżących się na przeklętym wzgórzu, a resztę przerazić tak, aby narobili w portki, żałując, że jeszcze żyją. - Brygadier wskazał na strażnicę i rozkazał Pelletieu odprzodkować haubicę tam, gdzie stali, na skraju lasu, i rozpocząć morderczy ostrzał. - I niech pan nie prawi mi tu o ukształtowaniu terenu! Wezwałem was, żebyście wytłukli wroga. - Zabijanie to nasze zajęcie, generale - stwierdził porucznik, na którym gniew brygadiera zdawał się nie robić najmniejszego wrażenia - ale by działać skutecznie, musimy

przysunąć się bliżej do zuchwałych bękartów. Na twarzy niebywale młodego oficera artylerii nie znać było ani śladu zarostu. Vuillard podejrzewał, że młodzik nie osiągnął jeszcze wieku, w którym musiałby sprawić sobie brzytwę. Chłopak był przy tym chudy jak patyk. Białe bryczesy i kamizelka, podobnie jak granatowy surdut, wisiały na nim jak na strachu na wróble. Ze sztywnego kołnierza luźnego munduru wystawała długa, cienka szyja, a na kościstym nosie młodzieńca opierały się okulary o grubych szkłach, upodabniające jego drobne oblicze do pyska niedożywionej ryby.

Okularnik, wykazując zawodowy chłód i opanowanie, zwrócił się do sierżanta. Dwa funty, dwanaście stopni, zgadza się? Dystans trzysta pięćdziesiąt toise 17 . - Toise? - Brygadier wiedział, że artyleria wciąż używa przedrewolucyjnego systemu miar, o którym on sam nie miał pojęcia. - Dlaczego, do cholery, nie mówicie po francusku? - Trzysta pięćdziesiąt toise? To będzie... - Pelletieu ze zmarszczonymi brwiami przeliczał odległość. - Sześćset osiemdziesiąt metrów - sierżant o twarzy równie bladej i młodej co porucznik, był szybszy. - Sześćset osiemdziesiąt dwa - uściślił Pelletieu. 17 Dawna miara, odpowiadająca 1,949 metra.(przyp. tłum.). - Trzysta pięćdziesiąt toise? - rozważał na głos młodociany sierżant. - Dwanaście stopni? Powinno być w sam raz. - I to ledwo, ledwo - dodał Pelletieu, po czym zwrócił się do brygadiera. - Cel jest bardzo wysoko, generale - wyjaśnił. - Jak widać na załączonym obrazku - stwierdził rozdrażniony Vuillard. - To właśnie nazywamy po francusku wzniesieniem. - Powszechnie uważa się, że haubice mogą zdziałać cuda, gdy trzeba strzelać w górę podjął Pelletieu, nie zważając na sarkazm. - W istocie nie zostały zaprojektowane z myślą o kącie wzniesienia większym niż dwanaście stopni od poziomu. W odróżnieniu od moździerzy, oczywiście, które mogą strzelać pod większym kątem. Niestety, najbliższe nam działo tego typu znajduje się w Oporto. - Chcę śmierci tych bękartów! - warknął Vuillard i miał się odwrócić, kiedy coś mu się przypomniało. - A dlaczego nie trzy funty? Artyleria pod Austerlitz stosowała takie ładunki stwierdził, powstrzymując się, by nie dorzucić: „kiedy jeszcze nie było ciebie na świecie”.

- Trzy funty! - Pelletieu wciągnął głęboko powietrze, a stojący obok sierżant przewrócił oczyma, dziwiąc się ignorancji brygadiera. - To działo z Nantes, generale - wyjaśnił zwięźle, poklepując armatę. - Zrobiono je w zamierzchłych czasach, przed rewolucją. To nie najlepszy odlew. Jego bliźniak rozpękł się trzy tygodnie temu, zabijając dwóch działonowych. W metalu musiał być pęcherz powietrza, po prostu marny odlew. Ta haubica nie jest bezpieczna, jeśli stosuje się ładunek większy niż dwa funty. Zazwyczaj haubice używano parami, lecz eksplozja wadliwej armaty pozostawiła Pelletieu z pojedynczym działem w baterii. Była to osobliwa broń, do złudzenia przypominająca zabawkową armatkę, zamocowaną na wozie. Lufa o dwudziestu ośmiu calach długości spoczywała pomiędzy kołami o średnicy równej wysokości mężczyzny. Ten niepozorny oręż tym różnił się od pozostałych armat polowych, że był w stanie posyłać pociski stromotorowo. Armaty polowe wystrzeliwały pocisk na wprost, z lufy podniesionej na jeden, dwa stopnie do góry, podczas gdy haubica pozwalała na ostrzał po wysokim łuku, co umożliwiało posłanie kuli ponad murami obronnymi albo głowami własnej piechoty. Ponieważ lecący po łuku pocisk zatrzymywał się często tam, gdzie wylądował, z haubicy nie strzelano pełnymi kulami. Miotany przez zwyczajną armatę polową pocisk wylatywał poziomo i odbijał się, zabijając lub okaleczając nieprzyjaciół nawet po kilkakrotnym „otarciu się” o ziemię, jak artylerzyści nazywali kolejne loby kuli, która raz dotknęła podłoża. Natomiast pociski z haubicy, wystrzeliwane wysokim łukiem, mogłyby po prostu wbić się w miękki grunt, nie wyrządzając wrogowi żadnych szkód. Dlatego ładowano je prochem i posiadały lont - gdy się dopalił, wybuchały. - Czterdzieści dziewięć razy dwa, generale, ponieważ dysponujemy zapasem do dwóch haubic - stwierdził Pelletieu, zapytany o zaopatrzenie w amunicję. - Dziewięćdziesiąt osiem

granatów i dwadzieścia dwa kartacze. Mamy podwójne rezerwy. - Zapomnij o kartaczach - rozkazał Vuillard. Broń ta była przeznaczona wyłącznie do walki z oddziałami na otwartym polu. Nie nadawała się do walki z nieprzyjacielem kryjącym się za murami. - Urządź tym bękartom piekło. Jeśli zajdzie potrzeba, poślemy po więcej amunicji, ale nie spodziewam się, by to było konieczne... Bo przecież wykończysz bękartów, zgadza się? - dodał z groźbą w głosie. - Po to tu jesteśmy, generale - ochoczo odparł Pelletieu. - Z całym szacunkiem, nie przysporzymy nieprzyjaciołom wdów, stojąc tu i gawędząc. Muszę przygotować stanowisko artyleryjskie. Sierżancie! Łopaty! - Łopaty?! - zapytał Vuillard. - Trzeba wyrównać podłoże, generale - odrzekł Pelletieu. - Bóg nie myślał o artylerzystach, kiedy stwarzał świat. Pozostawił zbyt wiele nierówności i nie dość płaskiego terenu. Ale my wiemy, jak naprawić to niedopatrzenie. - Po tych słowach poprowadził grupę żołnierzy z narzędziami w poszukiwaniu odpowiedniego miejsca. Pułkownik Christopher, przyjrzawszy się haubicy, przemówił do oddalających się pleców brygadiera. - Wysyłamy uczniaków na wojnę? - Gołowąs zdaje się wiedzieć, co robi - niechętnie przyznał Vuillard. - Czy twój sługa już się odnalazł? - Przeklęty drań zniknął. Musiałem się własnoręcznie ogolić! - Własnoręcznie, doprawdy? - podjął ubawiony Vuillard. - Życie stawia nas często w obliczu ciężkich prób, pułkowniku. „Niedługo - pomyślał w duchu brygadier - los zgotuje uciekinierom ze wzgórza iście morderczy sprawdzian.”

* O pierwszym brzasku, pod mglistym niebem, po którym mknęły na południowy wschód gnane przez porywisty wiatr chmury, Dodd dostrzegł grupkę mężczyzn, skradających się wśród skał w połowie północnego stoku. Korzystali z nierówności terenu, by kryć się przed wrogiem. Bali się, że zostaną dostrzeżeni przez porozstawiane wzdłuż granicy lasu francuskie warty. W końcu do fortu dotarło siedmiu mężczyzn - sześciu partyzantów z grupy Lopesa, którym udało się przeżyć napaść na Vila Real de Zedes, i Luis, służący Christophera. - To pułkownik - powiedział Sharpe’owi portugalski golibroda. - Co z nim? - Pułkownik Christopher jest tam, na dole. To on zdradził waszą pozycję Francuzom i sprowadził ich tutaj. Richard wpatrzył się w ciemną smużkę dymu, unoszącą się ze zgliszcz zniszczonego kościoła. - Skończony bękart - mruknął tylko. Nie był wcale zaskoczony. Już nie. Obwiniał się tylko o to, że wcześniej nie poznał się na zdrajcy. Wypytawszy Luisa o szczegóły, usłyszał o podróży pułkownika na południe, o jego spotkaniu z generałem Cradockiem, o przyjęciu w House Beautiful, gdzie honorowym gościem był francuski generał, a także o tym, że Christopher często zakładał francuski mundur. Luis nie znał jednak zamiarów swego pana. Potwierdził wszakże fakt, że pułkownik posługiwał się lunetą Sharpe’a. Portugalczykowi udało się wykraść Christopherowi jego starą lunetę, którą teraz z triumfalnym uśmiechem podarował porucznikowi. - Przykro mi, że nie jest to pański instrument, senhor. Niestety, pułkownik trzyma tamten w kieszeni kurtki. Teraz będę walczył razem z wami - dumnie rzekł Luis. - Brałeś już udział w jakichś walkach? - zapytał Richard.

- Szybko się uczę - odparł Luis - a nikt chyba nie nadaje się lepiej do podcinania gardeł niż golibroda. Nieraz się nad tym zastanawiałem, kiedy goliłem moich klientów. To byłoby takie łatwe. Oczywiście, nigdy nic takiego nie zrobiłem - dodał pośpiesznie Luis, obawiając się, że Sharpe weźmie go za mordercę. - Myślę, że nadal sam będę się golił - odrzekł z uśmiechem porucznik. Vincente wręczył Luisowi jeden ze zdobytych na woltyżerach muszkietów i ładownicę pełną naboi. W ten sposób golibroda stał się członkiem załogi broniącej szańców na szczycie wzgórza. Ludzie Lopesa zostali zaprzysiężeni jako lojalni portugalscy bojownicy. Jeden z nich pozwolił sobie na stwierdzenie, że wolałby spróbować szczęścia i poszukać jakiejś partyzanckiej grupy na północy. W odpowiedzi sierżant Macedo użył żelaznych argumentów, by przekonać go do wstąpienia do armii. - Porządny gość z tego sierżanta - zauważył z aprobatą Harper. Mgły podniosły się. Nasiąknięte wodą zbocza parowały, ogrzewane przez poranne słońce, ale i te opary zniknęły, gdy rozgrzana tarcza wzniosła się wyżej. Dragoni otoczyli przypominające świński grzbiet wzniesienie. Patrolowali doliny po obu stronach. Na południu straż trzymał liczny oddział, a po północnej stronie pikiety zielonych płaszczy widoczne były na granicy drzew. Sharpe, obserwując, jak kawaleria zacieśnia kordon, wiedział, że jakakolwiek próba ucieczki oznaczałaby zagładę dla niego i jego ludzi. Harper, patrząc na ruchy nieprzyjaciela, zwrócił swą szeroką, zlaną potem twarz ku porucznikowi. - Jest coś, co nie daje mi spokoju, sir, odkąd przejął pan dowodzenie w Hiszpanii. - Co takiego? - Zawsze jesteśmy otoczeni przez wroga, mającego znaczną przewagę liczebną. Sharpe nadstawiał uszu, ale nie tyle słuchając sierżanta, co łowiąc wszystkie dochodzące odgłosy.

- Czy zauważyłeś coś jeszcze? - Prócz tego, że wróg ma przewagę liczebną, sir? - Tak - Richard zamilkł, nasłuchując ze zmarszczonymi brwiami. - Mamy wschodni wiatr, zgadza się? - Mniej więcej. - Nie słyszę armat, Pat. Teraz z kolei Harper wytężył słuch. - Wielki Boże, ma pan rację, sir. Vincente także zwrócił uwagę na panującą wokół ciszę, o czym świadczyły słowa, z jakimi zwrócił się do Sharpe’a, który obrał sobie zębatą basztę za centrum dowodzenia. - Grzmot dział z Amarante ucichł - stwierdził z zaniepokojeniem portugalski porucznik. - Co najpewniej oznacza, że walki o most się zakończyły - skomentował Harper. Vincente przeżegnał się, w ten sposób wyrażając swoje obawy, że pilnująca mostu armia portugalska, która tak mężnie odpierała ataki Francuzów, została ostatecznie pokonana. - Nie wiemy przecież, co tam się dzieje - stwierdził Sharpe, próbując podnieść Vincentego na duchu, ale słowa nie przyniosły nikomu pociechy. Tak długo, jak ze wschodu dochodziło nieregularne, dalekie dudnienie, obaj porucznicy i ich ludzie wiedzieli, że wojna wciąż trwa, że walki się toczą, mogli mieć więc nadzieję, że któregoś dnia dołączą do wojsk sojuszniczych. Teraz, gdy w ich uszach dźwięczała złowieszcza cisza, zadawali sobie ponure pytania. Jeśli Portugalczycy opuścili Amarante, co stanie się z Brytyjczykami w Coimbrze i Lizbonie? Być może ich rodacy wsiadali już na pokłady okrętów w szerokim ujściu Tagu? Nie tak dawno temu armia sir Johna Moore’a została wyparta z Hiszpanii, czy więc skromniejsze siły generała Cradocka również rzucą się do ucieczki? Sharpe’a tknęła nagła i niepokojąca myśl, że może jest ostatnim brytyjskim oficerem w północnej Portugalii, którego

nienasycona armia francuska zostawiła sobie na deser. - Ta cisza nic nie znaczy - rzekł, widząc chmurne oblicza towarzyszy, których zapewne dręczyły podobne lęki. - Sir Arthur Wellesley idzie nam z odsieczą. - Taką mamy nadzieję - uściślił Harper. - Czy to dobry dowódca? - chciał wiedzieć Vincente. - Cholernie dobry! Najlepszy pod słońcem - odparł z zapałem Richard. Spostrzegłszy, że jego zapewnienia nie przyniosły ludziom otuchy, zagnał Harpera do roboty. Cały zapas żywności był składowany we wnętrzu baszty, gdzie Sharpe mógł mieć na niego oko. Żołnierze nie jedli jeszcze śniadania, więc porucznik polecił Harperowi nadzorować wydawanie posiłku. - Wszyscy mamy dostawać racje głodowe, sierżancie - rozkazał. - Jeden Bóg wie, jak długo przyjdzie nam tu sterczeć. Vincente podążył za Sharpe’em, który zatrzymał się na półce skalnej, przed wejściem do baszty, skąd obaj porucznicy przyglądali się kręcącym się na dole dragonom. Portugalczyk był czymś strapiony. Mimowolnie skubał lamówkę ciemnoniebieskiego munduru, odrywając ją od brzegu kurtki. - Wczoraj... - wyrzucił z siebie - wczoraj po raz pierwszy zabiłem człowieka białą bronią. - Vincente zmarszczył czoło, nerwowymi ruchami nadszarpując kolejne kilka cali białego szamerunku. - To nie było łatwe. - Zwłaszcza za pomocą takiej szabli - zgodził się Richard, skinieniem wskazując na broń portugalskiego oficera. Vincente nosił u pasa wąską, prostą, delikatną klingę. Była to szabla paradna, reprezentacyjna, niezbyt przydatna w zaciekłym boju pośród burzy. - Ostrze takie jak to - Sharpe poklepał przypasaną do własnego boku, ciężką

kawaleryjską szablę - zwala bękartów z nóg. Ugodzony nim wróg nie odnosi ran ciętych, lecz jest od razu zatłuczony na śmierć. Tym mógłbyś zarżnąć byka jednym uderzeniem. Postaraj się o kawaleryjską szablę, Jorge. To broń, która służy do zabijania. Mieczyki oficerów piechoty robią wrażenie chyba tylko na sali balowej. - Miałem na myśli raczej to, że trudno było mi spojrzeć tamtemu w oczy - uściślił Vincente - i zadać cios. - Wiem, o czym mówisz - odparł Sharpe. - I dlatego zdradzę ci najlepsze wyjście. Masz wrażenie, że powinieneś uważać na ostrze szabli albo bagnetu, zgadza się? Ale jeśli utrzymujesz kontakt wzrokowy z oponentem, możesz przewidzieć jego następny ruch, bo mówi ci to jego spojrzenie. Nigdy nie patrz tam, gdzie chcesz uderzyć, to błąd. Patrz prosto w oczy i zadawaj ciosy. Vincente, spostrzegłszy, że pozbawia swą kurtkę szamerunku, wsunął oderwany fragment lamówki do dolnej dziurki guzikowej. - Kiedy strzeliłem do własnego sierżanta - rzekł z namysłem - wydawało się to nierealne. Prawie jak scena w teatrze. Lecz sierżant nie próbował mnie zabić. A ten ostatniej nocy? To było przerażające. - Cholera jasna, a czegóż się spodziewał? - zdziwił się Richard. - Bijatyka wśród deszczu, na dokładkę po ciemku? W takich przypadkach niewiele da się przewidzieć. Jedyny pewny sposób to działać szybko i bez skrupułów, Jorge. Siać zniszczenie i nie dać się uprzedzić. - Dużo walczyłeś - stwierdził Vincente, z nutą współczucia w głosie. - Jestem żołnierzem od wielu, wielu lat - rzekł Sharpe. - Nasza armia zawsze z kimś walczy. Byłem w Indiach, Flandrii, tutaj, a przedtem jeszcze w Danii. - W Danii? O co walczyliście w Danii?

- Bóg raczy wiedzieć - odparł Anglik. - Chodziło o flotę. Chcieliśmy odebrać im statki, a oni nie mieli zamiaru ich oddać, więc wzięliśmy je siłą. Sharpe obserwował północne zbocze, gdzie tuzin rozebranych do pasa Francuzów z łopatami poczęło rozkopywać porośniętą paprociami połać gruntu, jakieś sto jardów od granicy lasu. Richard wyciągnął podarowaną mu przez Luisa lunetę. Instrument ten w żaden sposób nie dorównywał temu, który podprowadził mu Christopher. Zewnętrzna soczewka była obluzowana, wskutek czego obraz wciąż się rozmazywał, a przybliżenie było dwa razy słabsze, lecz i tak było to lepsze niż nic. Ustawił ostrość, przytrzymując luźne szkło palcem i przyjrzał się pracującym na dole mężczyznom. - Cholera - zaklął. - Co takiego? - Bękarty mają armatę - stwierdził Sharpe. - Módlmy się, żeby to nie był moździerz. Zdumiony Vincente nadaremnie starał się wypatrzeć działo. - Co się stanie, jeśli zaczną strzelać z moździerza? - Wszyscy zginiemy - odparł Richard, wyobrażając sobie podobne do garnka działko, wystrzeliwujące pociski tak wysoko, że spadały na fort niemalże pionowo z góry. - Wszyscy tu zginiemy - powtórzył po chwili. - Chyba że zdecydujemy się opuścić wzgórze. Wówczas trafimy do niewoli. Vincente uczynił znak krzyża. W pierwszych tygodniach znajomości z Sharpe’em portugalski porucznik nie uciekał się do podobnych gestów, jednak w miarę jak oddalał się od prawniczej przeszłości, powracały odwieczne nawyki. Życie, Vincente zaczynał się tego uczyć, nie podlegało prawidłom prawa i rozsądku. Zazwyczaj decydował łut szczęścia, brutalne gesty i ślepy, bezduszny los. - Nie widzę żadnego działa - przyznał wreszcie.

Richard wskazał pracujących na zboczu Francuzów. - Te gnojki przygotowują płaską półkę, by ustawić na niej armatę - wyjaśnił. - Nie można użyć artylerii na stromiźnie, jeśli strzał ma być precyzyjny. - Zszedł kilka kroków w dół północnej ścieżki. - Dan! - Sir? - Widzisz, gdzie bękarty szykują sobie stanowisko artyleryjskie? Jak to daleko? Hagman wychylił się z chroniącej go szczeliny skalnej i spojrzał w dół. - Prawie siedemset kroków, sir. Za daleko. - Może by jednak spróbować? Hagman wzruszył ramionami. - Pewnie, że można, sir, ale nie byłoby lepiej trochę z tym poczekać? Sharpe przytaknął. Rzeczywiście, nie było powodu, by uświadamiać Francuzom, jaki zasięg mają brytyjskie karabiny, póki nie nadejdzie po temu odpowiedni moment. Vincente znów nic nie zrozumiał, więc Richard wyłuszczył mu sprawę. - Kula karabinowa przeleci ten dystans. Ale trzeba prawdziwego geniusza, żeby oddać tak daleki, a zarazem celny strzał. Dan jest najlepszym strzelcem, jakiego znam. Sharpe rozważał wypad w dół stoku. Z odległości trzystu, czterystu jardów jego ludzie mogliby napsuć krwi artylerzystom. Istniała wszakże możliwość, że tamci odpowiedzą strzałem z kartacza. Co prawda na zboczu było sporo głazów, lecz nie dość dużych, by zapewnić należytą osłonę przed gradem drobnych pocisków. Porucznik wiedział, że podejmując taką wyprawę, ryzykowałby życiem żołnierzy. Zdecydował, że zejdzie w dół, tylko jeśli okaże się, że Francuzi ustawią moździerz, ponieważ te nigdy nie strzelały kartaczami. Tak czy inaczej, musiał się liczyć z tym, że wróg, widząc schodzących po stoku strzelców, wystawi liczną tyralierę piechoty. Atakując, musiał oczekiwać kontrataku.

Bezradność frustrowała go. Tymczasem nie pozostawało nic innego, jak mieć nadzieję, że Francuzi nie przyciągnęli ze sobą moździerza. Jego modły zostały wysłuchane. Po godzinie pracy, gdy Francuzi wykonali wszystkie prace przygotowawcze, z lasu wyłoniło się działo. Ku niezmiernej uldze Sharpe’a była to haubica. I ona stanowiła duże zagrożenie, ale jednak było to szczęście w nieszczęściu. Jego ludzie mieli szansę na przeżycie. Pociski z haubicy miały to do siebie, że nadlatywały niskim lobem, nie powodowały zatem większego niebezpieczeństwa dla kryjących się za skałami żołnierzy. Vincente wziął od Sharpe’a lunetę i przyglądał się francuskim artylerzystom, odprzodkowującym działo i przygotowującym amunicję. Podobny do trumny jaszcz18, którego podłużne wieko obite było miedzią, by załoga działonu mogła na nim siadać, został otwarty i ze środka wyładowano na wyrównany grunt worki z prochem i pociski. - Działo wygląda na bardzo małe - zauważył Vincente. - Nie musi mieć długiej lufy, bo nie wymaga się od niego zbytniej precyzji - wyjaśnił Sharpe. - Haubica wystrzeliwuje pociski lobem. Będzie bardzo głośno, ale to nic strasznego powiedział spokojnie Anglik, pragnąc dodać Vincentemu otuchy, chociaż gnębiły go wątpliwości. Dwa czy trzy celne trafienia mogły zdziesiątkować jego oddział. Nowe niebezpieczeństwo pozwoliło przynajmniej żołnierzom zapomnieć o ich nieciekawym położeniu. Uwagę skupili na bezpośrednim zagrożeniu. Mężczyźni obserwowali, jak artyleria przygotowuje stanowisko. Pięćdziesiąt kroków przed haubicą wbito małą flagę, najpewniej po to, by dowódca działonu mógł ocenić kierunek i siłę wiatru, który mógł znieść posyłane przez Francuzów pociski na zachód. Potwierdzając przewidywania Sharpe’a, kanonierzy przesunęli ogon haubicy nieco w bok, dla skompensowania bocznego wiatru, po czym zabrali się za wbijanie klinów pod przysadzistą lufę. Armaty polowe były podnoszone za pomocą śrub, podczas gdy do zmiany trajektorii lotu pocisku z haubicy stosowano nadal staromodne,

drewniane kliny. Richard zgadywał, że nadzorujący rychtowanie działa chudy oficer musi zastosować najgrubsze kliny, by uzyskać maksymalny kąt podniesienia, jeśli chciał skutecznie ostrzeliwać szczyt wzgórza. Pierwsze worki z prochem zostały załadowane do lufy. Porucznik dojrzał w szkłach błysk stali, domyślił się więc, że oficer przycina lont pocisku. - Kryć się, sierżancie! - zawołał. Każdy żołnierz miał wyznaczoną kryjówkę za potężnymi głazami. Większość strzelców znajdowała się wewnątrz szańców wzniesionych własnoręcznie z dużych kamieni, jedynie kilku, w tym Sharpe i Harper, skryło się wewnątrz zrujnowanej czatowni. Ze stopni, które niegdyś prowadziły na blanki, zachowały się tylko cztery najniższe. U ich szczytu, w północnej ścianie baszty, ziała ogromna wyrwa, na krawędzi której wsparł się Richard. Mógł stamtąd obserwować ruchy nieprzyjaciela. Działo przesłoniła chmura dymu. Uderzenie serca później rozległ się potężny huk eksplodującego prochu. Sharpe starał się wypatrzeć pocisk w powietrzu, lecz dostrzegł tylko pozostawioną przez niego smugę dymu. Nad jego głową przetoczył się grzmot. Pręga prochowych wyziewów zamajaczyła parę metrów ponad szczerbatą krawędzią czatowni. 18 Jaszcz - ciągniony za przodkiem wózek na amunicję, w czasach napoleońskich często z wiekiem obitym miedzią (przyp. tłum.). Żołnierze wypuścili długo wstrzymywane powietrze, gdy granat rozprysł się z ogłuszającym trzaskiem gdzieś ponad południowym stokiem. - Zostawili za długi lont - zauważył Harper. - Następnym razem przytną krócej - posępnie dorzucił Tounge. Daniel Hagman, pobladły, z zamkniętymi oczyma, siedział w kucki za murem północnego szańca. Vincente i większość jego ludzi korzystali z osłony wyrastającej ze

zbocza skały wielkości domu, nieco poniżej szczytu. Nie groziło im bezpośrednie uderzenie, ale odbity od ściany baszty rykoszet mógł wpaść prosto między nich. Sharpe starał się o tym nie myśleć. Zrobił, co się dało, by wszyscy znaleźli solidne schronienie, jednak zapewnienie im całkowitego bezpieczeństwa nie leżało w jego mocy. Czekali. - No dalej, strzelajcie - ponaglał rozdrażniony Harris. Harper przeżegnał się. Richard, wyjrzawszy przez wyrwę w murze, dostrzegł niosącego lontownicę działonowego. Nie ostrzegał żołnierzy, którzy wiedzieli, czym grozi im każda kolejna eksplozja. Lustrował zbocze, by przekonać się, kiedy francuska piechota ruszy do ataku. Taki bieg zdarzeń wydawał mu się nieuchronny. Spodziewał się, że zaraz po wystrzale, gdy on i jego ludzie będą kryli głowy, Francuzi przypuszczą szturm, lecz nie dostrzegł żadnych oznak przygotowań do ofensywy. Dragoni nie zmienili swych pozycji. Nigdzie nie było śladu niebieskich kurtek, jeśli nie liczyć żołnierzy zajętych przygotowaniami haubicy do kolejnego strzału. Płaskim łukiem nadlatywał pocisk za pociskiem. Po pierwszym, przeniesionym strzale lonty były przycinane do właściwej długości. Granaty uderzały w skały, bądź upadały między nimi i eksplodowały z nieubłaganą regularnością. Po każdym wybuchu odłamki rozgrzanego metalu gwizdały i trzaskały, uderzając w kamienie. Francuzi najwyraźniej nie zdawali sobie sprawy, jak skutecznie skały i szańce chroniły mężczyzn na wzgórzu. Nad szczytem unosiła się chmura gryzącego dymu. Prochowe kłęby otulały pokryte porostami ściany baszty i okoliczne skały, po czym wędrowały nieśpiesznie na zachód. Pomimo gęstego ostrzału artyleryjskiego jak dotąd nikt nie odniósł ciężkich ran. Tylko jeden z żołnierzy Vincentego miał rozdarte przez odprysk stali ramię. Mimo to wszystkich niezmiernie męczyło ciągłe napięcie. Mężczyźni siedzieli skuleni, licząc regularne, oddawane mniej więcej co minutę strzały. Każda sekunda niepewności ciągnęła się niemiłosiernie. Nikt się nie odzywał.

Najpierw grzmot na dole, potem głuche uderzenie pocisku, rozdzierająca powietrze eksplozja ładunku i potępieńczy jęk rozbryzgujących się w powietrzu fragmentów żelaznej skorupy. Jeden z granatów nie wybuchł i wszyscy nasłuchiwali w nieoczekiwanej ciszy, wstrzymując oddech, aż wreszcie zdali sobie sprawę, że tym razem zawiódł lont. - Ile zostało im jeszcze tych cholernych pocisków? - zapytał Harper po kwadransie nieustannego, dzwoniącego im w uszach grzmotu, huku i wizgu. Nikt nie znał odpowiedzi. Sharpe pamiętał mgliście, że brytyjska sześciofuntowa armata była wyposażona w zapas stu ładunków, przewożonych w przodku, jaszczu i skrzyniach nad osią, lecz nie miał pewności, czy Francuzi nie stosują odmiennej praktyki, więc także zachował milczenie. Wykorzystując przerwy między strzałami, na raty zszedł do północnego szańca, po czym obszedł dookoła wierzchołek wzgórza, przyglądając się uważnie wszystkim stokom, lecz nic nie wskazywało na to, by Francuzi gotowali się do ataku. Gdy wrócił do wnętrza baszty, Hagman wyciągał z kieszeni niewielki flet, który własnoręcznie wystrugał podczas dłużących mu się dni rekonwalescencji. Grajek wydobywał z drewnianego instrumentu dźwięczne trele, które wplatał między strzępki znanych melodii. Urywki muzyki miały w sobie radość ptasiego śpiewu. Ilekroć przebrzmiał wstrząsający ścianami baszty huk eksplozji i trzask tłukących o kamień odłamków, powracał ptasi śpiew fletu. - Zawsze chciałem nauczyć się grać na flecie - powiedział Sharpe, nie kierując swych słów do nikogo konkretnego. - Skrzypce - rzekł z nostalgią Harris. - Ja marzyłem o skrzypcach. - To o wiele trudniejszy instrument - stwierdził Harper. - Jeśli nie wiesz, jak na nim grać, tylko skrzypisz. Ktoś zajęczał, imitując nieudolną grę na skrzypcach i wywołując tym śmiech Harpera.

Sharpe w myślach odliczał sekundy, wyobrażając sobie, jak Francuzi pchają haubicę z powrotem na miejsce, potem wsuwają do lufy mokry mop, podczas gdy działonowy trzyma kciuk na otworze zapałowym, by zapobiec przypadkowej eksplozji drobinek prochu. Upewniwszy się, że wszystkie resztki w lufie zostały ugaszone, ładowniczy wsuwają do niej worki z prochem, potem przybijają sześciocalowy pocisk ze starannie przyciętym lontem, wystającym z drewnianego szpuntu. Wtedy działonowy wsuwa przebijak w otwór zapałowy, dziurawiąc płócienny worek z prochem i wtyka tam tulejkę, także wypełnioną prochem. Załoga odsuwa się i zatyka uszy, podczas gdy działonowy przytyka lontownicę do zapału. Wtedy właśnie Sharpe usłyszał grzmot i przejmujący łomot. Dostrzegłszy smugę dymu z lontu, pojął w lot, że pocisk wpadł do wnętrza wieży przez wyrwę nad zrujnowaną schodnią i odbiwszy się od przeciwległej ściany, wpadł między plecaki z prowiantem. Wiedział, że eksplozja rozszarpie ich na strzępy. Sprężył się i rzucił do kopcącej kuli. Rozpaczliwie próbował chwycić lont. Zorientował się, że nie zdąży go wyrwać. W odruchu desperacji nakrył pocisk ciałem, przyduszając go brzuchem do ziemi, choć dusza Sharpe’a buntowała się przeciwko śmierci. „To nie potrwa długo - pomyślał. - Jedno mgnienie oka i po wszystkim...”. Przemknęło mu przez myśl, że przynajmniej nie będzie już więcej musiał podejmować żadnych decyzji. „Nikomu innemu nic się nie stanie” - przekonywał sam siebie, nie rozumiejąc, dlaczego przeklęty pocisk wciąż nie wybucha. Oniemiały, sparaliżowany strachem, wpatrywał się w Daniela Hagmana, zastygłego z otwartymi ustami, z przytkniętym do nich fletem, wlepiającego w niego wybałuszony wzrok. - Jak pan tak jeszcze trochę posiedzi - odezwał się łamiący się pod wpływem emocji głos Harpera - to coś się z tego cholerstwa wylęgnie. Hagman parsknął śmiechem. Harrisa, Coopera i Harpera także ogarnęła

niepowstrzymana wesołość. Sharpe powoli wstał i przyjrzał się kuli. Drewniany szpunt był poczerniały od spalenizny. Po loncie, który jakimś cudem zgasł w ostatniej chwili, nie było ani śladu. Porucznik podniósł przeklęty granat i cisnął nim przez dziurę w murze. Z zewnętrz usłyszeli metaliczny grzechot odbijającej się od zbocza kuli. - Słodki Jezu - wysapał Sharpe. Spocony i roztrzęsiony, na miękkich nogach podszedł do ściany i usiadł ciężko, wodząc wzrokiem po pokładających się ze śmiechu towarzyszach. O Boże - jęknął. - Rozbolałby pana brzuch, gdyby to jajko się rozpękło, sir - rzucił Hagman, wywołując nowe wybuchy śmiechu. Richard był wycieńczony. - Jeśli nie macie nic lepszego do roboty, bękarty - rzucił - to weźcie manierki i pozwólcie się wszystkim napić. - Woda musiała być racjonowana, tak samo jak pożywienie, lecz dzień był upalny i Sharpe wiedział, że jego ludzi męczy pragnienie. Strzelcy wykonali polecenie. Porucznik wyszedł za nimi na zewnątrz. Vincente, który nie miał pojęcia, co się stało, poza tym, że drugi z kolei pocisk nie eksplodował, przybiegł zaniepokojony. - Co się stało? - Lont zgasł - odparł Sharpe. - Po prostu zgasł. Zszedł do najbardziej wysuniętego na północ szańca, by przyjrzeć się haubicy. Ile jeszcze przeklętych pocisków zostało tym francuskim kanaliom? Ostrzał stracił nieco na intensywności, lecz wynikało to raczej ze znużenia artylerzystów niż niedostatku amunicji. Porucznik przyglądał się, jak Francuzi przygotowują działo. Nie zadał sobie nawet trudu, by skryć się za osłoną muru, gdy kula przeleciała wysoko nad jego głową, eksplodując za ruinami strażnicy. Powodowana odrzutem haubica cofnęła się na osiem, może dziewięć stóp, o wiele mniej niż armaty polowe. Sharpe obserwował artylerzystów opierających się o

wysokie koła, by przepchnąć działo z powrotem na miejsce. Powietrze drgało i falowało wskutek gorąca i ognistych podmuchów z lufy. Zamiast trawy i paproci przed stanowiskiem ogniowym widoczny był wachlarzowaty, czarny ślad, znaczący zasięg wzbudzonych przez wystrzały pożarów. Uwagę porucznika przyciągnął nieoczekiwany gest oficera. Sharpe otworzył kieszonkową lunetę Christophera, jak zawsze w takich razach przeklinając grabieżcę drogiego mu instrumentu. Oparłszy jej korpus na skale, odnalazł w szkłach to, czego szukał. Chudy artylerzysta przykucnął obok działa. Trzymał uniesioną dłoń. Dlaczego to robił? Porucznik dostrzegł coś jeszcze. Dwie ciemne plamy. Ziemia wokół działa była wyrównana. Nisko wisząca tarcza słoneczna rzucała długie cienie, dzięki czemu udało mu się dostrzec dwa zakopane do połowy kamienie, wielkością odpowiadające dwunastofuntowym kulom. Kiedy artylerzyści dopchali wielkie koła haubicy do znaczników, oficer opuścił rękę i załoga działa zabrała się do czyszczenia armaty. Sharpe zmarszczył czoło. Zastanawiał się, w jakim celu francuski ogniomistrz w jasny dzień zaznaczał pozycję za pomocą kamieni. Ciężkie koła o żelaznych obręczach zostawiały w gruncie koleiny. Wystarczyło tylko potoczyć je z powrotem na właściwe miejsce. Niemniej jednak Francuzi zaznaczyli sobie stanowisko artyleryjskie dwoma sporymi otoczakami. Richard skrył się za szańcem, gdy wykwit dymu zapowiedział kolejny pocisk. Ten uderzył w zbocze nieco poniżej fortu. Poszarpany, gorący metal zadzwonił o mur za plecami porucznika. Pendelton wychylił głowę ponad szaniec. - Dlaczego nie używają pełnych kul, sir? - zapytał. - Do haubic nie używa się takich pocisków - odparł krótko porucznik - Strzelając z działa pod stromą górę, trudno o skuteczność. - Nie wdawał się w szczegóły, gdyż zaabsorbowany był praktyką francuskich artylerzystów. Dlaczego wkopali te kamienie?

Jeszcze raz spojrzał przez lunetę, by się przekonać, że nie uległ złudzeniu optycznemu otoczaki wciąż tkwiły na miejscu. Francuzi opuszczali właśnie stanowisko artyleryjskie. Kilkudziesięciu dragonów wyłoniło się z lasu, by strzec pozostawionej przez załogę haubicy. - Poszli coś zjeść - zasugerował Harper. Wydawszy żołnierzom z północnego szańca manierki, sierżant usiadł na zboczu obok Sharpe’a. Przez chwilę nic nie mówił, jakby zawstydzony. Nagle jego szeroką twarz rozjaśnił uśmiech. - Okazał pan cholerną odwagę, sir. - Psiakrew, na moim miejscu zrobiłbyś dokładnie to samo. - Cholernie w to wątpię - stanowczo zaprzeczył Harper. - Wybiegłbym stamtąd jak oparzony, gdyby moje przeklęte nogi nie odmówiły mi posłuszeństwa. - Sierżant skinął w kierunku strzeżonego przez dragonów działa. - To tyle na dzisiaj? - zapytał. - Bynajmniej - odparł oficer, nagle zdając sobie sprawę, w jakim celu Francuzi ograniczyli koleiny otoczakami. W jego głowie rodził się projekt przedsięwzięcia, mogącego pokrzyżować plany wroga. * Brygadier Vuillard, który już zdążył zadomowić się w Quinta, uzupełnił kieliszek wyselekcjonowanym, białym porto Savage’ów. Rozpiął kurtkę munduru. Odpiął także górny guzik bryczesów, by zrobić miejsce na wyborną baranią łopatkę, którą rozkoszował się wraz z Christopherem, tuzinem innych oficerów i trzema kobietami. Niewiasty były Francuzkami, chociaż z całą pewnością nie były żonami nikogo z obecnych. Jedna z nich, której złote loki połyskiwały w blasku świec, zajmowała miejsce obok porucznika Pelletieu. Młodzian nie mógł oderwać swych krótkowzrocznych, powiększonych przez grube szkła oczu od dekoltu

sąsiadki. Jak zahipnotyzowany wpatrywał się w głębokie wycięcie między jej kształtnymi piersiami, gdzie upudrowaną skórę znaczyły spływające w cienisty przesmyk, połyskliwe kropelki potu. Bliskość niewiasty sprawiła, że wygadany porucznik zapomniał języka w gębie. Brygadier, szczerze ubawiony piorunującym efektem, jaki kobiece uroki wywierały na młodym poruczniku, nachylił się, by przyjąć od majora Dulonga świecę, którą zbliżył do trzymanego w ustach cygara. Noc była wyjątkowo parna. Okna pozostawiono otwarte. Popielata ćma trzepotała wokół płomienia świecy pośrodku stołu. - Czy to prawda, że w waszym kraju przyjęte jest, by kobiety opuszczały jadalnię, zanim mężczyźni zapalą cygara? - Vuillard, wypuszczając dym, zwrócił się do Christophera. - Przynajmniej te szanujące się - odparł Christopher, wyjąwszy z ust nieodstępną wykałaczkę. - Mniejsza o ich wychowanie czy status... - odrzekł Vuillard, wydmuchując siwe kłęby. - Moim zdaniem, towarzystwo płci przeciwnej przydaje smaku zarówno porto, jak i dobrym cygarom. - Brygadier, kontent, że cygaro pali się jak należy, rozparł się wygodnie i powiódł wzrokiem po zebranych. - Mam przeczucie - powiedział kordialnie - że wiem, kto będzie w stanie udzielić odpowiedzi na pewne proste pytanie. O której jutro zrobi się jasno? Zapadła chwila ciszy. Oficerowie popatrywali po sobie. Pelletieu zaczerwienił się. - Wschód słońca, generale - zabrał głos porucznik - zacznie się dwadzieścia po czwartej, ale jasno zacznie się robić już pół godziny wcześniej. - Jakiś ty bystry - teatralnym szeptem zwróciła się do Pelletieu blondynka o imieniu Anette. - A co z księżycem? - indagował Vuillard. Rumieńce na policzkach Pelletieu nabrały intensywności.

- W zasadzie nie można liczyć na nocną iluminację. Ostatnia pełnia wypadła trzydziestego kwietnia, a następna przypada... - Pelletieu urwał, widząc, że jego erudycja wywołuje uśmieszki wśród zebranych. - Niech pan kontynuuje, poruczniku - zachęcił go Vuillard. - ...dopiero na dwudziestego dziewiątego tego miesiąca, generale. Dziś w nocy księżyc jest w pierwszej kwadrze i będzie tak szczupły, że nie da zbyt wiele światła. - Lubię, by w nocy było ciemno - Anette szepnęła Pelletieu do ucha. - Jest pan istną chodzącą encyklopedią, poruczniku - stwierdził Vuillard. - Chciałbym wiedzieć, jakie szkody przyniosły nieprzyjacielowi pańskie granaty? - Obawiam się, że bardzo nieznaczne - odrzekł Pelletieu. Przytłoczony wonią perfum sąsiadki, młodzik wyglądał, jakby w każdej chwili gotów był zemdleć. - Szczyt wzgórza jest w większej części osłonięty przez potężne skały, generale. Jeśli tamci kryli się za załomami, nie podejrzewam, by nasze pociski wyrządziły im większe szkody, chociaż jestem przekonany, że jeden czy dwóch zginęło. - Tylko tylu? Pelletieu wpadł w zakłopotanie. - Przydałby nam się moździerz, generale. Vuillard uśmiechnął się pobłażliwie. - Kiedy mężczyzna nie ma odpowiednich instrumentów, poruczniku, używa tego, co ma pod ręką. Prawda, Anette? - Brygadier obdarował sąsiadkę porucznika szerokim uśmiechem i sięgając do kieszeni kamizelki, wyciągnął stamtąd okazały zegarek i otworzył wieczko. - Ile strzałów może pan jeszcze oddać? - Trzydzieści sześć. - Zatem, niech pan nie zużyje od razu całego zapasu - przestrzegł go Vuillard, po czym

uczynił pauzę i unosząc wysoko brew, zamarkował zdumienie. - Czyżby nie miał pan nic do roboty? - Zadaniem porucznika było prowadzić ostrzał przez całą noc, aby niewielki oddział na wzgórzu nie zaznał snu. Na godzinę przed nadejściem pierwszego brzasku bateria miała zamilknąć. Vuillard przewidywał, że wymęczony nieprzyjaciel zapadnie wówczas w głęboki sen, ułatwiając jego piechocie atak z zaskoczenia. Krzesło Pelletieu zazgrzytało o podłogę. - Ma się rozumieć, generale, i dziękuję. - Za co? - Za posiłek, panie generale. Vuillard przyjął podziękowania z łaskawą uprzejmością. - Przykro mi, poruczniku, że nie może pan wziąć udziału w wieczornych uciechach. Jestem pewny że mademoiselle Anette chętnie dowiedziałaby się czegoś o pańskich szarżach, ładunkach, ubijaku i mopie. - Tak pan uważa? - zapytał szczerze zaskoczony Pelletieu. - Odmaszerować, poruczniku - ostro uciął Vuillard. - Raz, dwa. - Porucznik oddalił się pośpiesznie, odprowadzany gromkim śmiechem. Brygadier potrząsnął głową. - Bóg wie, gdzie ich znajdujemy - rzekł. - Wygląda na to, że porywa się takich z kołysek, potem wystarczy im obetrzeć usta z mleka matki i wcielić do armii. Co nie zmienia faktu, że młody Pelletieu zna się na swoim fachu. - Brygadier przez moment balansował ciężką cebulą na łańcuszku, po czym schował ją do kieszeni. - Brzask za dziesięć czwarta, majorze - zwrócił się do dowódcy woltyżerów. - Będziemy w gotowości - zapewnił markotny Dulong. Nie dawała mu spokoju porażka poniesiona poprzedniej nocy. Na czole i pod oczyma majora kwitł rozległy siniak. - Gotowi i wypoczęci, mam nadzieję? - indagował Vuillard.

- Będziemy przyszykowani - odparł Dulong. Vuillard kiwnął głową ze zrozumieniem, lecz nie przestawał przewiercać majora wnikliwym wzrokiem. - Amarante zostało zdobyte - stwierdził - tym samym część żołnierzy Loisona powróci do Oporto. Jeśli wszystko będzie przebiegać zgodnie z planem, powinniśmy wkrótce zebrać wystarczające siły, by ruszyć na Lizbonę. - I ja mam taką nadzieję, generale - odrzekł Dulong, niepewny, do czego zmierza Vuillard. - Niestety, dywizja generała Heudeleta wciąż jest zajęta oczyszczaniem drogi do Vigo ciągnął brygadier. - Piechota Foya przeczesuje góry w poszukiwaniu partyzantów, co oznacza, że nasza armia będzie osłabiona. Otóż to, majorze, osłabiona. Nawet jeśli uda nam się uzyskać wsparcie brygad Delaborde’a, obecnie pod komendą generała Loisona, to nawet z dragonami Lorgesa nie będzie nas zbyt wielu, by podjąć marsz na stolicę. - Jestem pewien, że to nie przeszkodzi nam zwyciężyć - lojalnie rzekł Dulong. - Będziemy potrzebowali każdego żołnierza, jakiego uda nam się pozyskać, majorze, każdego. Nie mam zamiaru odsyłać wartościowych ludzi, by odprowadzali jeńców. Wokół stołu zapanowała nagła cisza. Dulong uśmiechnął się nieznacznie, pojmując implikacje przemowy brygadiera, lecz zachował milczenie. - Czy wyraziłem się jasno, majorze? - zapytał z naciskiem Vuillard. - W zupełności, generale. - Załóżcie bagnety, majorze - polecił brygadier, strząsając popiół z cygara - i zróbcie z nich dobry użytek. Dulong śmiało spojrzał w twarz brygadiera. Jego ponure oblicze nie wyrażało żadnych uczuć.

- Żadnych jeńców, generale. - Major wypowiedział to stwierdzenie bezbarwnym głosem. - Tak będzie najlepiej - zgodził się z uśmiechem Vuillard. - A teraz, majorze, niech pan się trochę prześpi. Major Dulong opuścił salon, a Vuillard ponownie napełnił swój kieliszek. - Wojna jest z natury okrutna - stwierdził sentencjonalnie - jednak okrucieństwo jest koniecznością. Reszta... - brygadier potoczył spojrzeniem po pozostałych oficerach. - ...może się przygotować do marszu z powrotem do Oporto. Powinniśmy tu wszystko skończyć przed ósmą rano, zatem wyruszymy o dziesiątej. Następnego ranka strażnica na wzgórzu zostanie zdobyta. Załoga haubicy, prowadząc ostrzał przez całą noc, miała nie pozwolić ludziom Sharpe’a na chwilę spoczynku, zaś o bladym świcie, gdy znużeni brytyjscy i portugalscy żołnierze będą walczyć z sennością, gdy wschodni widnokrąg ukaże się w półmroku, doborowa kompania woltyżerska Dulonga wybierze się na krwawe łowy. O bladym świcie. * Sharpe odczekał, aż ostatnie przebłyski zmierzchu znikną za wzgórzami i zapanują nieprzeniknione ciemności. Dopiero wtedy, dobrawszy sobie na towarzyszy Pendeltona, Tounge’a i Harrisa, przekroczył zewnętrzną linię szańców, po omacku odnajdując stopami stopnie ścieżki. Harper także chciał wziąć udział w nocnej wyprawie, miał nawet Richardowi za złe, że ten się na to nie zgodził. Porucznik odparł, że sierżant jest potrzebny na górze. Gdyby Sharpe nie wrócił, Harper przejąłby dowództwo. Richard chętnie widziałby u swego boku Hagmana, lecz stary wiarus nie wrócił jeszcze do zdrowia. Dlatego wybrał zwinnego i przebiegłego Pendeltona, a także Tounge’a i Harrisa - dobrych, bystrych strzelców. Każdy z

nich miał na plecach po dwa karabiny. Sharpe zostawił Harrisowi swoją ciężką, kawaleryjską szablę, wiedząc, że jej metalowa pochwa zawadzałaby o kamienie, grożąc zdradzeniem ich pozycji. Marsz w dół stoku okazał się żmudnym przedsięwzięciem. Co jakiś czas, kiedy księżyca nie przesłaniały wędrujące chmury, na niebie dało się dostrzec samą krawędź bladej tarczy, lecz nawet wówczas nie rozjaśniał on gęstego mroku. Strzelcy szukali drogi po omacku, nie odzywając się ani słowem. Ostrożnie badali grunt przed sobą, czyniąc przy tym więcej hałasu, niż Sharpe by sobie życzył. Lecz noc była pełna odgłosów: brzęczenia owadów, westchnień ocierającego się o grzbiet wzgórza wiatru i dalekich, chrypliwych lisich szczeknięć. Richard pożałował, że nie ma z nimi Hagmana, który poruszał się w ciemnościach z właściwą kłusownikom, ostrożną gracją. Pendelton był kieszonkowcem z Bristolu, gdzie zwerbowano go do armii, stawiając przed wyborem - deportacja albo wojsko. Tounge, podobnie jak Sharpe, pochodził z Londynu. Brnąc przez noc, porucznik próbował sobie przypomnieć, gdzie dorastał Harris. Kiedy wszyscy czterej zatrzymali się, by odsapnąć i przeniknąć wzrokiem smolistą otchłań w poszukiwaniu nikłego światła, porucznik zapytał go o strony rodzinne. - Lichfield, sir - odpowiedział szeptem Harris. - Stamtąd wywodził się Samuel Johnson19. - Johnson? - Richardowi nic nie powiedziało to nazwisko. - Jest w 1. Batalionie? - To ten sam, sir - wyszeptał Harris i cała czwórka ruszyła naprzód. Stok stał się mniej stromy. Z czasem wędrujący po ciemku strzelcy nabrali wprawy i poruszali się prawie bezgłośnie. Sharpe był z nich dumny. Mimo że nie mieli za sobą lat praktyki tak jak Hagman, szybko przysposabiali się na wywiadowców i zabójców, stając się godnymi swych zielonych kurtek.

Kiedy wydawało się, że maszerują już od około godziny, porucznik dostrzegł wreszcie to, na co tak długo czekał - jasny przebłysk. Skąpe żółtawe światełko pojawiło się na moment, by zaraz zniknąć. Richard był pewien, że pochodziło z przysłoniętej latarni, którą posługiwali się artylerzyści, by przygotować działo do strzału. Zaraz potem w mroku zajaśniał mały, czerwony ogieniek, bez wątpienia była to lontownica. - Padnij - nakazał ściszonym do szeptu głosem, obserwując żarzący się lont, od którego dzieliła ich wciąż spora odległość. Pocieszył się myślą, że przed nimi jeszcze cała noc. - Zamknijcie oczy - syknął. Strzelcy wypełnili rozkaz tuż przed tym, jak działo, wśród dymu i płomieni, wypluło z siebie granat. Nagły blask podświetlił zaciśnięte powieki. Nad ich głowami przetoczył się 19 Sir Samuel Johnson (1709-1784) był wyjątkowo zasłużoną osobą dla kultury brytyjskiej. Eseista, poeta, krytyk, redaktor, erudyta. Dziełem jego życia był słownik języka angielskiego, który przyniósł mu sławę jednego z pierwszych światowych leksykografów (przyp. tłum.). grzmot. Sharpe otworzył oczy, lecz przez kilka sekund wciąż nic nie widział. W powietrzu unosił się gryzący dym. Odzyskawszy zdolność widzenia, porucznik dostrzegł poblask odkładanej przez działonowego lontownicy. - Naprzód! - rzekł i strzelcy podjęli wędrówkę w dół. Kierowali się na widoczną przez chwilę smugę jasności, w której dostrzegli załogę haubicy, popychającą działo z powrotem na pozycję. Artylerzyści nie potrzebowali wiele światła. Pchali koła po wydrążonych przez nie zagłębieniach, aż do dwóch, znaczących właściwy punkt, kamieni. To właśnie owe dwa otoczaki na stanowisku artyleryjskim pozwoliły Sharpe’owi odgadnąć zamiary Francuzów. Takie znaczniki mogły służyć jedynie do rychtowania armaty w ciemności, w dzień bowiem wystarczało doprowadzić koła do skraju koleiny. Dlatego gdy tylko Richard zauważył ich

obecność, wiedział, co się święci i jakie dawało mu to możliwości. Minęło sporo czasu, nim haubica odezwała się ponownie. Strzelcy znajdowali się już wówczas tylko w odległości dwustu kroków od niej, prawie na tej samej wysokości, co stanowisko artyleryjskie. Sharpe spodziewał się częstszych strzałów. Teraz jednak zdał sobie sprawę, że Francuzi, nie chcąc dać żołnierzom na wzgórzu szansy na sen, będą strzelać przez całą noc w dłuższych odstępach czasowych. - Harris, Tounge - wyszeptał. - Zajdźcie ich z prawej flanki. W razie kłopotów wracajcie bez zwłoki do Harpera. Pendelton. Za mną. - Porucznik poprowadził młodzika w lewo. Skradał się pochylony, rękoma odnajdując drogę wśród licznych głazów. Kiedy, jak ocenił, odbił od ścieżki na około pięćdziesiąt jardów, zostawił Pendeltona za sporą skałką, a sam zajął pozycję nieopodal, za krzakiem kolcolistu. - Wiesz, co masz robić. - Tak jest, sir. - No to baw się dobrze. Sharpe ze zdumieniem zdał sobie sprawę, że nocne podchody sprawiają mu niekłamaną satysfakcję. Podchodzenie nieprzyjaciela stanowiło wyzwanie, chociaż mogło się okazać, że wróg jest przygotowany na podobną okoliczność. Jednak Richard nie zamierzał się tym martwić. Skupił się na zadaniu, jakim było niepokojenie załogi działa. Czekał, przyczajony, tak długo, że zaczął już wątpić, czy haubica wystrzeli ponownie, kiedy mrok rozszczepił długi, biały płomień, prawie natychmiast pochłonięty przez chmurę dymu. Zanim znów zapadła ciemność, mignęło mu unoszące się na ogonie, cofające się działo i jego kręcące się w powietrzu koła. Odczekał parę sekund, po których, tak jak wcześniej, jeden z Francuzów odsłonił latarnię. Wiedział, że działon przygotowuje się do przepchania haubicy z powrotem do dwóch kamieni.

Wycelował w latarnię. Chociaż był wciąż po części oślepiony błyskiem wystrzału, widział wyraźnie czworokąt światła. Już miał strzelać, gdy usłyszał huk z naprzeciwka. Któryś ze strzelców uprzedził go i latarnia upadła na ziemię. Osłaniająca ją płachta opadła. W jej świetle zarysowały się dwie ciemne sylwetki. Sharpe odwiódł lufę lekko w prawo i pociągnął za spust. Obok odezwał się karabin Pendeltona. Porucznik szybko zmienił broń i wycelował w kierunku plamy światła. Jeden z artylerzystów rzucił się, by zgasić latarnię. Trzech strzelców, w tym Sharpe, jednocześnie oddało strzał. Francuz został odciągnięty w ciemność. Uszu strzelców doszedł przenikliwy, podobny do uderzenia dzwonu dźwięk, gdy jeden z pocisków uderzył w haubicę. Kiedy latarnia zgasła, porucznik zawołał Pendeltona. - Do mnie! - Obaj odbiegli dalsze pięćdziesiąt kroków w lewo. Z mroku dobiegały pojękiwania rannego artylerzysty, pokrzykiwania Francuzów i głośna komenda ich oficera, po której zapadła cisza. - Padnij! - cicho rozkazał Sharpe. Dwóch strzelców przypadło do ziemi i zabrało się do niełatwego zadania przeładowania karabinów po ciemku. W pobliżu ich poprzedniej pozycji Richard dostrzegł ogień. Sucha trawa musiała zająć się od przybitki. Wokół płonącej roślinności zamajaczyły ludzkie sylwetki. Trzymająca straż przy haubicy piechota francuska bezskutecznie próbowała odszukać nocnych strzelców. Zadeptawszy rozprzestrzeniające się na ziemi płomienie, żołnierze wycofali się. Przez dłuższą chwilę nic się nie działo, jeśli nie liczyć dochodzącej z oddali, ściszonej rozmowy Francuzów. Sharpe domyślał się, że trwa narada. Nie trzeba było długo czekać, by przekonać się, co zdecydowali. Od strony lasu dało się słyszeć odgłos licznych kroków, świadczący o tym, że posłano oddział piechoty w celu przeczesania stoku. Francuzi brnęli po omacku przez porośnięte paprociami zbocze, klnąc, ilekroć potykali się o kamienie lub wpadali na kolczaste krzaki. Zirytowani oficerowie i sierżanci powarkiwali na żołnierzy. Ci

jednak mieli dość rozsądku, by nie rozluźniać szyku. Obawiali się czyhającej w ciemnościach zasadzki. Po jakimś czasie piechota wycofała się. Znów zapadła długa cisza, którą zakłóciło pobrzękiwanie ubijaka, dowodzące, że artylerzyści przygotowują się do kolejnego strzału. Sharpe zgadywał, że Francuzi uznali, iż napastnicy oddalili się. Brytyjskie karabiny milczały, odkąd piechota przeprowadziła pobieżne przeszukanie, co musiało utwierdzić artylerzystów w przekonaniu, że niebezpieczeństwo zostało zażegnane. Działonowy lekkomyślnie zamachał kilka razy lontownicą w powietrzu, póki jej koniec nie rozjarzył się intensywną czerwienią. Nie potrzebował tego robić, by zajął się proch w wetkniętej w otwór zapałowy tulejce, a jedynie by lepiej ją widzieć. Działonowy zbliżył do twarzy lont, wsunięty w widłowate zakończenie lontownicy i podmuchał na niego. Ten beztroski gest kosztował go życie. Harris albo Tounge wykorzystał tak doskonały cel. Niespodziewany huk i błysk ognia po drugiej stronie stoku zaskoczył nawet Sharpe’a. Zza stanowiska artyleryjskiego dały się słyszeć odgłosy formujących szyk Francuzów, którzy oddali salwę z muszkietów w kierunku, skąd padł ostatni strzał. Niemalże w tym samym momencie lontownica została podniesiona, przytknięta do zapału i haubica zionęła ogniem. Znów zajęła się sucha trawa przed wylotem lufy. Płomienie pojawiły się także z tyłu działa - tam, gdzie na ziemię upadły przybitki z francuskich muszkietów. Sharpe, wciąż oślepiony błyskiem działa, wycelował w majaczącą w półmroku załogę popychającą wielkie koło. Strzelił, chwycił drugi karabin i oddał drugi strzał. Jeden z artylerzystów upadł. Huk z lewej oznajmił wystrzał Pedeltona. Dwa kolejne strzały padły z drugiej strony działa, wokół którego szerzyły się pożary. Francuzi zdali sobie sprawę, że płomienie czynią z załogi haubicy łatwy cel i rzucili się do ich gaszenia. Zanim udało im się tego dokonać, Pendelton położył jeszcze jednego działonowego. Harris, a może Tounge posłał Francuzom ostatni pocisk, nim ci zniknęli na powrót w mroku.

Sharpe i Pendelton wycofali się na pięćdziesiąt jardów. - Tym razem daliśmy im popalić - stwierdził porucznik. Małe grupki nieprzyjacielskiej piechoty, zagrzewając się okrzykami, ruszyły w ciemność w poszukiwaniu niewidzialnych napastników, lecz i tym razem bez powodzenia. Sharpe i Pendelton zostali w pobliżu haubicy jeszcze przez około pół godziny, oddali po cztery strzały i ruszyli pod górę. Marsz, chociaż łatwiejszy niż droga w dół, zabrał im dobre dwie godziny. Noc nie była już tak ciemna i strzelcy widzieli przed sobą kontur wzgórza, zwieńczony zarysem wyszczerbionej baszty. Tounge i Harris wrócili godzinę później. Podawszy wartownikom hasło, rozentuzjazmowani dołączyli do zgromadzonych w baszcie towarzyszy, by podzielić się z nimi opowieścią o swoich dokonaniach. Tej nocy haubica zagrzmiała jeszcze dwukrotnie. Za pierwszym razem ołów z kartacza zasypał dół zbocza. Za drugim - granat rozerwał się pod wschodnią ścianą baszty, plując ogniem i dymem. Nikt nie zaznał spokojnego snu, lecz Sharpe zdziwiłby się, gdyby po ciężkich trudach dnia poprzedniego stało się inaczej. Kiedy wschodnia krawędź widnokręgu zajaśniała stalowym blaskiem, porucznik obszedł wszystkie szańce, by upewnić się, że nikt nie przysypia. Harper przygotowywał ognisko przed wejściem do strażnicy. Richard zabronił rozpalania ognia w nocy, by nie ułatwiać Francuzom ostrzału. Teraz, kiedy się rozjaśniało, można było już spokojnie zagrzać wodę. - Możemy tu zostać całe wieki - stwierdził beztrosko Harper - tak długo, jak będziemy mogli sobie przyrządzić herbatę, sir. Ale gdyby nam jej zabrakło, musielibyśmy się poddać. Szara smuga na wschodzie rozprzestrzeniała się, jaśniejąc od spodu. Vincente dygotał, ogrzewając ręce przy ogniu, gdyż noc na szczycie okazała się wyjątkowo chłodna. - Myślisz, że zaatakują? - spytał. - Jak amen w pacierzu - odparł Sharpe. Było dla niego oczywiste, że Francuzi mieli

ograniczony zapas amunicji, mógł być więc tylko jeden powód, dla którego prowadzili nocny ostrzał - by nadszarpnąć nerwy jego ludzi, czyniąc ich łatwiejszymi przeciwnikami w planowanym na rano ataku. Dlatego spodziewał się natarcia o brzasku. Nad popielatym horyzontem zalśniły złotem krawędzie chmur. Szarówka ustąpiła trupiobladej bieli, na skraju której zagrały żółcie, pomarańcz i czerwień. Ten dzień miał zacząć się od rozlewu krwi. * - Sir! Panie Sharpe! - Widzę ich! - odkrzyknął porucznik, wpatrując się w wędrujące w górę północnej ścieżki cienie. Francuska piechota, a może spieszeni dragoni, pięli się po stoku. - Karabiny w gotowości! - Odpowiedział mu trzask odbezpieczanych kurków. - Twoi ludzie na razie wstrzymują ogień, zrozumiano? - Sharpe przestrzegł porucznika Vincentego. - Ma się rozumieć - odparł Portugalczyk. Muszkiety byłyby zupełnie nieskuteczne z odległości większej niż sześćdziesiąt kroków, dlatego należało poczekać z portugalską salwą, aż Francuzi się zbliżą. Najpierw zamierzał dać żabom lekcję, demonstrując im przewagę, jaką miał, dysponując bronią z siedmioma bruzdami w lufie, nadającym kulom ćwierć obrotu. Vincente unosił się i opadał na piętach, bezwiednie skubał wąsik i oblizywał spierzchnięte usta, zdradzając się z dręczącym go niepokojem. - Mamy czekać, aż wróg dotrze do tej jasnej skały, zgadza się? - Otóż to - odrzekł Sharpe, po czym dorzucił. - Dlaczego nie zgolisz wreszcie tych nieszczęsnych wąsów. Vincente zrobił wielkie oczy. - Dlaczego nie zgolę wąsów? - powtórzył, nie dowierzając własnym uszom.

- Pozbądź się ich - poradził Richard. - Będziesz wyglądał jak mężczyzna. Mniej jak prawnik. Luis mógłby ci w tym pomóc. Sharpe, przemyślnie odwiódłszy myśli Vincentego od wyraźnie dającego się młodemu oficerowi we znaki zdenerwowania, zlustrował południowy stok, którego podnóże spowijały poranne mgły, lecz nie dostrzegł niczego niepokojącego. Zresztą nie spodziewał się, by Francuzi rozdzielili siły. Mimo to, na wszelki wypadek, rozkazał czterem strzelcom obserwować teren na południu. Postanowił, że kiedy już będzie miał całkowitą pewność, że z tamtej strony nic im nie grozi, zmieni ich dwóch na ludzi Vincentego. - Strzelajcie, kiedy będziecie pewni celu, chłopcy! - zawołał Sharpe. - Byle nie za wysoko! Porucznik nie miał pojęcia, że wróg przybywał ze znacznym opóźnieniem. Dulong planował podejść jak najbliżej strażnicy pod osłoną ciemności, zanim horyzont zostanie rozjaśniony pierwszym światłem przedświtu. Jednakże długa wspinaczka zabrała znużonym nocnym polowaniem na niewidzialnego przeciwnika woltyżerom o wiele więcej czasu, niż major się spodziewał. Nocne zjawy zastrzeliły jednego artylerzystę, trzech raniły, a reszcie napędziły śmiertelnego stracha. Dulong, prowadząc ludzi w bój, w którym zgodnie z rozkazem miał nie brać jeńców, czuł respekt dla przeciwnika, z jakim miał się zmierzyć. I wtedy zaczęła się masakra. Gdyż to była istna masakra. Francuzi wyposażeni byli w muszkiety, a Brytyjczycy w karabiny. Jedyną drogę na mały płaskowyż, gdzie za szańcami kryli się obrońcy, stanowiła wąska ścieżka, na której woltyżerowie narażeni byli na morderczy ostrzał. Strzelcy położyli sześciu przeciwników w przeciągu zaledwie paru sekund, zanim ci dotarli do końcowej grani. Dulong uparcie prowadził żołnierzy pod górę, mając nadzieję pokonać wroga w starciu wręcz. Palba ze spowitego dymem szczytu wzmogła się i padało coraz więcej trupów.

Francuski major szybko przekonał się, jak słuszne były uwagi o broni gwintowanej, które słyszał na wykładach w szkole oficerskiej. Z dystansu, z jakiego salwa muszkietów nie miała szans przynieść skutku, brytyjskie karabiny działały porażająco. Śmiercionośne kule nie nadlatywały z wizgiem podobnym do tego wywoływanego przez muszkiet. Były cichsze, jakby szybsze i opuszczały lufę z trzaskiem bicza, niepodobnym do suchego kaszlu muszkietów. Dulong zauważył, że jego ludzie, trafieni przez brytyjskie pociski, byli odrzucani do tyłu z większą siłą, niż gdyby strzelano do nich z tradycyjnej broni gładkolufowej. Major był już na tyle blisko pozycji wroga, że mógł dojrzeć głowy wychylających się zza kamiennych umocnień strzelców. Ci przeładowywali przeklęte karabiny na stojąco, nic sobie nie robiąc z groźby nadlatujących lobem granatów, regularnie posyłanych przez francuską artylerię ponad głowami woltyżerów. Dulong rozkazał swoim ludziom strzelać do zielonych kurtek20. Muszkiety zakaszlały, lecz nie uczyniły wrogowi żadnych szkód, a kule karabinowe wciąż znajdowały nowe ofiary. Woltyżerowie nie palili się do wspinaczki gęsiego 20 Niektóre źródła podają, że Francuzi nazywali strzelców brytyjskich Pasikonikami, lecz B. Cornwell nie stosuje tego określenia (przyp. tłum.). po wąskiej grani. Dulong, licząc na to, że szczęście pozwoli mu dotrzeć do szańców żywym, postanowił dać przykład. Krzyknął na swych ludzi, by podążali za nim, wyciągnął szablę i ruszył pełnym pędem. - Vive la France! - zawołał. - Vive l’Empereur! - Wstrzymać ogień! - krzyknął Sharpe. Ani jeden żołnierz nie podążył śladem francuskiego majora. Ani jeden. Dulong biegł sam. Sharpe poznał się na męstwie Francuza i aby dać temu dowód, wyszedł przed szaniec i

uniósł szablę w formalnym ukłonie. Dulong, dostrzegłszy kurtuazyjny gest, zatrzymał się i obejrzał za siebie. Pojąwszy, że podjął się samotnej szarży, odwzajemnił salut, po czym gwałtownym ruchem wsunął broń do pochwy, dając w ten sposób wyraz pogardzie, jaka przepełniała go na widok ludzi, nieskorych oddawać życie za cesarza. Złożywszy pożegnalny ukłon, Dulong odwrócił się i odszedł, by dołączyć do oczekujących go niżej woltyżerów. Kwadrans później Francuzi byli już daleko. Sharpe był tak zaabsorbowany walką, że dopiero po fakcie zdał sobie sprawę, że on i jego ludzie wystawieni byli na ostrzał artyleryjski. Żołnierze porucznika Vincentego, ustawieni w dwóch szeregach na półce skalnej przed basztą, czekali na rozkaz, by oddać salwę. Pomimo że nie wzięli bezpośredniego udziału w walce, ponieśli straty - dwóch Portugalczyków zginęło rażonych odłamkami. Wśród Brytyjczyków jedynie Gataker miał rozszarpane udo. Szczęściem granat nie zdołał naruszyć kości. Po ataku haubica umilkła. Nad horyzontem podnosiła się tarcza słoneczna. Sierżant Harper odstawił pełen nagaru, gorący karabin i zabrał się za parzenie porannej herbaty. Rozdział siódmy Słońce stanęło właśnie w zenicie, gdy francuski żołnierz, niosący muszkiet z przywiązaną do lufy białą flagą, wspiął się na wzgórze. Towarzyszyło mu dwóch oficerów, jeden w niebieskim dolmanie piechoty francuskiej, drugi, pułkownik Christopher, w brytyjskiej czerwonej kurtce z czarnymi wyłogami i mankietami. Sharpe i Vincente wyszli na spotkanie oficerom, którzy wyprzedzali o kilkanaście kroków posępnego mężczyznę z powiewającą mu nad głową białą płachtą. Vincentego uderzyło nadzwyczajne podobieństwo pomiędzy Richardem a francuskim oficerem - wysokim brunetem o przeciętym szramą prawym policzku. Francuz miał ciemnego siniaka na sklepieniu nosa. Na ramionach jego znoszonego, płowo-błękitnego dolmana

widniały obrzeżone zielenią epolety, świadczące o przynależności do lekkiej piechoty. Front rozszerzającego się ku górze czaka zdobiła biała, metalowa plakietka z francuskim orłem i numerem 31. Nad cyfrą pułkową sterczał czerwono-biały pióropusz, którego świeże barwy wyróżniały się na tle poplamionego i wytartego munduru. - Najpierw załatwimy żabę, bo to niebezpieczny gnojek - Richard mruknął do Vincentego - a potem, nie śpiesząc się, wyprujemy Christopherowi flaki. - Sharpe! - Głęboko zakorzeniona etyka prawnicza Vincentego dała o sobie znać. - Oni niosą białą flagę! Christopher, stanąwszy w odległości kilku kroków od nich, wyciągnął z ust wykałaczkę. - Jak się miewasz, Sharpe? - zagaił i uniósł rękę na znak, że nie oczekuje odpowiedzi. Poczekaj moment, dobrze? - Za pomocą jednej dłoni otworzył puzderko z krzesiwem i zapalił. Zaciągnął się cygarem, zamknął puzderko, tłumiąc mały płomień i uśmiechnął się. Moim towarzyszem jest major Dulong. Nie zna ani słowa po angielsku, ale nastawał, by ze mną iść. Chciał ci się po prostu przyjrzeć. Richard, rzuciwszy okiem na Francuza, rozpoznał w nim oficera, który rankiem wykazał się straceńczą odwagą, prowadząc atak na szaniec. Ubolewał, że taki dzielny żołnierz wspiął się na wzgórze w kompanii skończonej szui - sprzedawczyka i złodziejaszka. - Gdzie moja luneta? - spytał Sharpe. - Zostawiłem ją na dole - beztrosko odparł Christopher. - Oddam ci ją później - dorzucił i zaciągnąwszy się dymem, obrzucił wzrokiem leżące na stoku ciała Francuzów. - Brygadier Vuillard okazał się cokolwiek nadgorliwy, nie uważasz? Cygaro? - Nie. - Twoja wola. - Pułkownik umilkł, zajęty paleniem. - Doskonale się spisałeś, Sharpe,

jestem z ciebie dumny. Mało komu udało się utrzeć nosa 31. Lekkiemu Pułkowi. Christopher skinął w kierunku Dulonga. - Pokazałeś przeklętym żabom, jak walczą Anglicy, co? - A także Irlandczycy, Szkoci, Walijczycy i Portugalczycy - uściślił porucznik. - Przystojnie z twojej strony, że nie zapominasz o poślednich nacjach - stwierdził Christopher. - Wojna to przeszłość, Sharpe, historia. Czas pakować się i ruszać w drogę. Żaby pozwolą wam odejść z pełnymi honorami. Możecie odmaszerować z bronią na ramieniu, pod rozwiniętym sztandarem i zapomnieć o tym, co było. Jak się zapewne domyślasz, Francuzi z początku niechętnie słuchali moich argumentów, ale udało mi się ich przekonać. Wzrok Richarda ponownie spotkał się z oczyma Dulonga. Porucznik miał wrażenie, że major stara się przekazać mu nieme ostrzeżenie. Francuski oficer nie odzywał się ani słowem. Po prostu stał o dwa kroki od Christophera, jakby pragnął zaznaczyć, że nie ma nic wspólnego z posłannictwem Brytyjczyka. Sharpe zwrócił spojrzenie na powrót ku pułkownikowi. - Masz mnie za skończonego głupca? - odparował. Christopher puścił pytanie mimo uszu. - Nie sądzę, byście zdążyli dotrzeć na czas do Lizbony. Cradock, wraz z całą armią, opuszcza miasto. Za dzień lub dwa nasi rodacy pożeglują do domu, Sharpe, do Anglii. Sugerowałbym, byś poczekał w Oporto. Francuzi zgodzili się na repatriację wszystkich obywateli brytyjskich. Jakiś statek powinien was zabrać w ciągu tygodnia, może dwóch. - Będziesz na pokładzie? - chciał wiedzieć Richard. - Bardzo możliwe, Sharpe, dziękuję, że pytasz. To, co powiem, może wydać ci się próżnością, lecz nie będę przed tobą ukrywał, że spodziewam się w kraju gorącego przyjęcia, godnego bohatera, któremu zawdzięczamy pokój w Portugalii! Za coś podobnego dostaje się

zazwyczaj co najmniej tytuł szlachecki, nie sądzisz? Nie żeby mi na tym specjalnie zależało, rzecz jasna, ale Kate powinna się ucieszyć, kiedy zaczną ją tytułować lady Christopher. - Gdyby nie ta biała szmata, otworzyłbym ci brzuch tu i teraz - wycedził Sharpe. Wiem, co się z tobą działo podczas nieobecności w Quinta. Przyjmowałeś francuskich generałów na salonach, a teraz sprowadziłeś ich tutaj, by wydać nas w ich ręce, może zaprzeczysz? Jesteś plugawym zdrajcą, Christopher, niczym więcej. - Wybuch gniewu porucznika przywołał nieznaczny uśmieszek na ponurym dotąd obliczu majora Dulonga. - Przykro mi to słyszeć, naprawdę przykro - stwierdził ze zbolałą miną Christopher i zamilkł, przyglądając się leżącemu nieopodal ciału francuskiego żołnierza, po czym potrząsnął głową. - Przymknę oko na twoją impertynencję, Sharpe. Domyślam się, że mój przeklęty sługa znalazł schronienie wśród twoich ludzi, prawda? Tak myślałem. Jeśli chodzi o opaczne pojmowanie sytuacji, Luis wprost nie ma sobie równych. - Christopher zaciągnął się i pozwolił wiatrowi unieść długi pióropusz dymu. - Zostałem tu przysłany, Sharpe, przez zaufanych Jego Królewskiej Mości, by przeprowadzić rozpoznanie. Moją misją było określenie, czy nasza interwencja w Portugalii ma rację bytu, innymi słowy, czy warto na jej ziemiach przelewać brytyjską krew. Doszedłem do przekonania, z którym, jak mniemam, niełatwo będzie ci się zgodzić, że gra nie jest warta świeczki. Dlatego zająłem się dalszymi zleconymi mi działaniami, to znaczy podjęciem rokowań z Francuzami, dotyczącymi nie tyle warunków kapitulacji którejkolwiek ze stron, co obustronnej ugody. Na mocy tego traktatu my wycofamy nasze wojsko, a oni swoje. Niemniej jednak, dla zachowania pozorów, jednej francuskiej dywizji wolno będzie przemaszerować ulicami Lizbony, zanim opuści Portugalię. Bonsoir, adieu i au revoir. Z końcem sierpnia w tym kraju nie będzie ani jednego obcego żołnierza. Oto, co osiągnąłem, i chyba nie wyobrażasz sobie, Sharpe, że mógłbym tego dokonać, nie spotykając się z wrogimi generałami, marszałkami i innymi ważnymi figurami.

Urwał, jakby oczekiwał od Richarda jakiejś reakcji, lecz porucznik tylko mierzył go powątpiewającym spojrzeniem. Pułkownik westchnął głośno. - Taka jest prawda, Sharpe, bez względu na to, jak bardzo wydaje ci się ona nieprawdopodobną. Nie zapominaj jednak, że „Więcej jest rzeczy na ziemi...” - Wiem - przerwał mu porucznik. - Więcej jest cholernych cudów na ziemi i w niebie, niż mi się śniło. Czy to dotyczy także twoich ciemnych interesów? - Głos Sharpe’a stał się napastliwy. - Prócz tego przywdziałeś francuski mundur. Wiem to od Luisa. - Nie można poruszać się za linią wroga w czerwonej kurtce - odparował Christopher - a cywilny ubiór nie cieszy się w niespokojnych czasach zbyt dużą estymą, dlatego zdarza mi się nosić francuski mundur. To się nazywa ruse de guerre, Sharpe, ruse de guerre. - Rus de cholerne brednie - warknął Richard. - Kanalie, które przyprowadziłeś, zaatakowały moich ludzi! - Widzisz, Sharpe - odrzekł z żalem w głosie Christopher. - Szukaliśmy miejsca, gdzie nie narażalibyśmy się na niedorzeczne reakcje bezrozumnego motłochu, by w spokoju spisać warunki porozumienia. Zaproponowałem Quinta. Przyznaję, że nie wziąłem pod uwagę, w jak kłopotliwym położeniu możecie się znaleźć i szczerze nad tym ubolewam. - Pułkownik ukłonił się przepraszająco. - Po przybyciu na miejsce, Francuzi spostrzegli waszą obecność i obawiając się pułapki, próbowali was zaatakować, nie zważając na moje przestrogi. Żałuję z całego serca, że tak się stało. Na całe szczęście jest już po wszystkim. Możecie podjąć marsz. Nie poddajecie się. Idziecie z bronią na ramieniu. Najzwyczajniej w świecie ruszacie z podniesionymi głowami, jak na zwycięzców przystało. Pozwól, że jeszcze raz pogratuluję wam sukcesu. Możesz być pewien, że powiadomię waszego pułkownika o tym, czego tu dokonaliście. - Christopher uczynił pauzę. Nie doczekawszy się żadnego odzewu, podjął z uśmiechem. - Naturalnie, z przyjemnością zwrócę ci twoją lunetę. Miałem zamiar ją

przynieść. Po prostu uleciało mi to z pamięci. - Żeby ci nic innego nie wyleciało, sukinsynu - odwarknął Richard. - Sharpe - odparł z wyrzutem Christopher. - Nie bądź ordynarny. Postaraj się zrozumieć, że dyplomacja opiera się nie tylko na przenikliwości i bystrości umysłu, ale w dużej mierze także na sztuce zwodzenia przeciwnika. Czy nie pojmujesz, że wynegocjowałem waszą wolność? Możecie opuścić wzgórze jako triumfatorzy. Sharpe przyglądał się twarzy Christophera, na której widział szczerą radość posłańca przynoszącego dobre wieści. - A co się wydarzy, jeśli zdecydujemy się zostać? - chciał wiedzieć. - Nie mam bladego pojęcia - odpowiedział Christopher. - Ale, oczywiście, postaram się dowiedzieć, jeśli naprawdę tego właśnie sobie życzycie. Obawiam się jednak, że Francuzi mogą uznać wasz upór za nieprzyjazny gest. Niestety, są w tym kraju ludzie przeciwni naszej ugodzie, których nieracjonalne umysły nakazują walczyć zamiast uznać rozejm. Pozostając tutaj, podsycicie te szaleńcze zapędy. Zgaduję, że jeśli nie ustąpicie, łamiąc w ten sposób warunki ugody, Francuzi sprowadzą z Oporto moździerz i użyją go, by was nakłonić do odejścia. - Po tych słowach Christopher zaciągnął się cygarem. Wzdrygnął się, dostrzegłszy kruka wydziobującego oczy ze zwłok. - Major Dulong chciałby zabrać swoich poległych powiedział, wskazując cygarem zabitych Francuzów. - Ma na to godzinę - odrzekł Sharpe. - Może przyprowadzić dziesięciu ludzi, bez broni. Powiedz mu też, że na wzgórzu będą moi żołnierze, także nieuzbrojeni. Christopher zmarszczył brwi. - Co strzelcy będą tam robić? - zapytał. - Musimy pochować naszych zabitych, a na górze są tylko skały - wyjaśnił porucznik. Christopher wypuścił kłąb dymu.

- Jestem przekonany, że byłoby o wiele prościej, gdybyś bez zwłoki powiódł ludzi na dół - zasugerował. Sharpe potrząsnął głową. - Przemyślę to - rzekł po chwili. - Przemyślisz? - Christopher nie krył irytacji. - A jak długo, jeśli wolno spytać, masz zamiar myśleć? - Tyle, ile mi to zajmie - odciął się Richard. - Kiedy myślę, nie lubię się śpieszyć. - Daję wam godzinę, poruczniku - stwierdził stanowczo Christopher i zwrócił się do Dulonga po francusku. Major skinął głową w stronę Sharpe’a, który odwzajemnił ukłon. Christopher rzucił na wpół spalone cygaro, odwrócił się na pięcie i ruszył w dół ścieżki. * - Łże jak pies - orzekł Sharpe. Vincentego przepełniały wątpliwości. - Skąd ta pewność? - Powiem ci skąd - odrzekł Richard. - Zakłamany gnojek nie wydał mi ani jednego rozkazu. To jest armia. Tutaj się nie sugeruje. Wydaje się komendy. Zrób to. Zrób tamto. Pułkownik nie powiedział nic podobnego. Już nie raz dawał mi rozkazy, ale nie dziś. Vincente przetłumaczył słowa Sharpe’a sierżantowi Macedo, który, podobnie jak Harper, został wezwany, by wysłuchać raportu porucznika. Obaj sierżanci zdawali się skonsternowani, lecz wstrzymali się od uwag. - Jak myślisz, dlaczego Christopher nie sformułował wyraźnego rozkazu? - chciał wiedzieć Vincente. - Ponieważ zależy mu na tym, byśmy opuścili fort z własnej woli. Ponieważ na dole czeka nas przykra niespodzianka. Ponieważ nic, co mówił, nie jest prawdą.

- Nie mamy co do tego niezbitej pewności - upierał się Portugalczyk, popadając w ton właściwy prawnikowi, nielicujący z jego obecną rolą żołnierza. - Niczego nie można być pewnym, do cholery - odburknął Sharpe. Vincente spojrzał ku wschodowi. - Armaty w Amarante umilkły. Może rzeczywiście zapanował pokój? - A z jakiej racji? - zdumiał się Richard. - W jakim celu Francuzi najechali Portugalię? - By uniemożliwić nam handel z Brytyjczykami - odpowiedział Vincente. - To dlaczego nagle mieliby się wycofywać i pozwolić, by stosunki handlowe odżyły? Dlaczego mieliby zaniechać niedokończonej roboty? Francuzi nie rezygnują z byle powodu. Młody porucznik zastanawiał się przez kilka sekund. - Być może zorientowali się, że ta kampania zbyt wiele ich kosztuje. Tracą ludzi. Im dalej brną w głąb kraju, tym więcej mają wrogów, tym trudniej utrzymać im coraz dłuższe linie zaopatrzenia. Może poszli po rozum do głowy? - To parszywe żaby - odrzekł Sharpe. - Nie wiedzą, jak to się robi. Jest jeszcze coś. Christopher nie pokazał nam żadnych papierów, zgadza się? Żadnego dokumentu zalakowanego i opatrzonego podpisem. Vincente, uznawszy argument za przekonujący, pokiwał głową. - Jeśli chcesz, zejdę na dół i zażądam dowodów na piśmie. - Nie istnieją - kategorycznie stwierdził Richard - i żaden z nas nie opuści tego wzgórza. Vincente wyprostował się. - Czy to rozkaz, senhor? - Tak, to rozkaz - odparł Anglik. - Zostajemy. - Tak jest, zostajemy - odpowiedział Vincente. Położył rękę na ramieniu Macedo. Obaj Portugalczycy wstali i oddalili się, by przekazać wieści żołnierzom.

Harper nadal siedział obok Sharpe’a. - Jesteś całkowicie pewien? - Do diabła, jasne, że nie, Pat. Ale coś mi mówi, że łajdak łże jak z nut - zirytował się Richard. - Nawet nie zapytał mnie, ilu naszych poległo! Gdyby był po naszej stronie, powinno go to interesować, nie sądzisz? Harper wzruszył ramionami, nie znajdując odpowiedzi. - Co stałoby się, gdybyśmy opuścili wzgórze? - Wzięliby nas do niewoli i popędzili, jak bydło, do Francji. - Albo posłali do domu. - Jeśli wojna naprawdę się skończyła, Pat, popłyniemy do Anglii. Ale o tym musimy się dowiedzieć od kogoś innego, jakiegoś portugalskiego dostojnika. Od kogokolwiek, byle nie Christophera. Jeśli walki ustały, mamy całe życie, by stąd zejść, dlaczego więc dał nam tylko godzinę na podjęcie decyzji? - Porucznik obserwował zbocze, skąd oddział piechoty francuskiej zabierał ciała poległych towarzyszy. Zgodnie z ustaleniami, Francuzi przybyli bez broni i z białą flagą. Przewodził im Dulong, który okazał się na tyle uczynny, że przyniósł obrońcom strażnicy dwie łopaty, by oni także mogli pochować poległych: dwóch Portugalczyków zabitych przez granaty podczas ataku o świcie i strzelca Donelly’ego, którego zwłoki leżały na szczycie, przyciśnięte stosem kamieni, odkąd Sharpe odparł nocny atak Dulonga na szańce. Vincente posłał sierżanta Macedo i trzech żołnierzy, by pogrzebali dwóch Portugalczyków. Drugą łopatę Richard wręczył Williamsonowi. - Kiedy wykopiesz grób, twoja niesubordynacja zostanie zapomniana - poinformował żołnierza. Od czasu konfrontacji w lesie przydzielał Williamsonowi karne zadania. Nie pozostawiał mu zbyt dużo wolnego czasu, mając nadzieję utemperować jego buntowniczą

naturę. Nadszedł moment, gdy porucznik stwierdził, że mąciwoda odpokutował swe winy. - Zostaw tu swój karabin - dorzucił. Williamson pochwycił stylisko narzędzia, rzucił gwałtownym gestem broń i w towarzystwie Dodda i Harrisa zaczął schodzić ku miejscu, gdzie litą skałę ostańca przykrywała warstwa gleby, pozwalająca wykopać odpowiedniej głębokości grób. Harper i Slattery znieśli zwłoki Donnelly'ego i zrzucili je do przygotowanego dołu. Harper zmówił modlitwę. Slattery stał z opuszczoną głową. Williamson, tylko w krótkiej koszuli, zabrał się za zrzucanie ziemi do grobu, podczas gdy Dodd i Harris przyglądali się Francuzom niosącym w dół ścieżki ostatnich poległych. Harper także odprowadzał wzrokiem oddalające się niebieskie kurtki. - Co będzie, jeśli sprowadzą moździerz? - Będziemy w gównianym położeniu, ale wiele jeszcze może się zdarzyć, zanim go tu ściągną - stwierdził Sharpe. - Na przykład co? - A skąd mam, do cholery, wiedzieć? - odparł rozdrażniony porucznik. Nie znał odpowiedzi na pytania sierżanta. Nie miał sprecyzowanego dalszego planu działania. Przemowa Christophera była nadzwyczaj przekonująca i gdyby nie zakorzenione w głębi duszy, nieodparte przekonanie o jego zdradzie, Sharpe byłby mu uwierzył. Poza tym dostrzegł ostrzegawczy błysk w oczach Dulonga. - Może się mylę, Pat, nie wiem nic na pewno. Prócz tego, że na swój sposób podoba mi się tu. Harper uśmiechnął się. - Co się tu panu podoba? - Przede wszystkim dystans, jaki dzieli nas od reszty armii. Kapitan Hogan to porządny człowiek, ale reszta? Nie znoszę ich. - Zadufane bubki - dorzucił beznamiętnie Harper, mając na myśli oficerów.

- Wolę sam podejmować decyzje, a tutaj nikt mi niczego nie narzuca - stwierdził Sharpe. - Dlatego na razie lepiej będzie, jak się stąd nie ruszymy - Aye - przytaknął Harper. - Myślę, że masz rację. - Poważnie? - zdziwił się Richard. - Jak najbardziej - Harper skinął zgodnie. - Nie wiem, co prawda, czy to wiele zmienia. Matka często powtarzała mi, że myślenie nie jest moją najmocniejszą stroną. Porucznik roześmiał się. - Idź wyczyścić karabin, Pat. Cooper zagotował cebrzyk wody. Strzelcy używali jej do czyszczenia luf. Po każdym strzale na gwintowanej powierzchni zostawała warstwa nagaru, która gdyby ją tam pozostawić, nawarstwiłaby się, czyniąc broń bezużyteczną. Wrzątek rozpuszczał resztki pospaleniowe. Byli i tacy, którzy woleli posługiwać się w tym celu własnym moczem. Hagman wypłukał lufę karabinu wrzątkiem, po czym wyszorował ją wyciorem, zwanym flejtuchem. - Mogę teraz wyczyścić pańską broń, sir - zaproponował porucznikowi. - To może poczekać, Dan - odrzekł Sharpe. Widząc sierżanta Macedo i jego żołnierzy wracających na górę, Richard zastanawiał się, gdzie podziewają się odkomenderowani do kopania grobu strzelcy. Przeszedł do północnego szańca, skąd dojrzał Harrisa i Dodda udeptujących ziemię nad zwłokami Donelly’ego. Williamson patrzył na nich, wspierając się na łopacie. - Jeszcze nie skończyliście? - zawołał. - Pośpieszcie się! - Tak jest, sir! - odpowiedział Harris i podniósł leżącą na stoku kurtkę, Dodd uczynił to samo i obaj żołnierze ruszyli pod górę. Williamson chwycił łopatę, zrobił krok pod górę, po czym odwrócił się gwałtownie i zaczął biec na dół.

- Jezus Maria! - Harper pojawił się u boku Sharpe’a i podniósł karabin. Richard złapał lufę broni sierżanta i pociągnął ją do dołu. Nie starał się uratować życia Williamsonowi. Uczynił tak, bo wzgórze było objęte zawieszeniem broni. Nawet pojedynczy strzał mógł zostać uznany za złamanie warunków porozumienia. Francuzi mogli odpowiedzieć ogniem z haubicy. Sharpe nie chciał ryzykować, podczas gdy Dodd i Harris byli wciąż na otwartej przestrzeni. - A to kanalia! - Hagman obserwował Williamsona pędzącego na łeb na szyję, jakby dezerter spodziewał się goniącej go kuli. Richard poczuł, jak na barki opada mu przygnębiające poczucie klęski. Nie przepadał za Williamsonem, lecz kiedy żołnierz rejterował, wina ciążyła na przełożonym. Co nie oznaczało, że Sharpe miałby być ukarany za dezercję Williamsona, który gdyby go kiedykolwiek złapano, zostałby zastrzelony. Mimo wszystko porucznika dręczyło poczucie sromotnej klęski. Rejterada żołnierza godziła w jego poczucie obowiązku jak najsurowsza krytyka. Harper dostrzegł posępny cień na twarzy dowódcy i nie pojmując jego znaczenia, rzekł. - Na cóż nam taka szuja, sir? Dodd i Harris przez moment stali jak skamieniali. Harris już miał zamiar gonić zbiega, lecz powstrzymała go komenda Sharpe’a. - Popełniłem błąd, powierzając mu to zadanie - powiedział przepełnionym goryczą głosem porucznik. - Niby dlaczego? - zdumiał się Harper. - Skąd miał pan wiedzieć, że gnojek czmychnie, sir? - Nie chcę tracić ludzi w ten sposób - stwierdził ponuro porucznik. - To nie pańska wina! - żywo zaprotestował Harper. - A czyja? - uniósł się Sharpe. Williamson przeszedł na stronę wroga, możliwe, że miał

zamiar oddać się pod opiekę Christophera. Jedynym pocieszeniem był fakt, że zbiegł bez broni. Tak czy inaczej, była to dotkliwa porażka, Richard nie miał co do tego wątpliwości. - Lepiej ukryjmy się za szańcami - powiedział do Harpera. - Niedługo pewnie znów odpalą to przeklęte działo. Haubica odezwała się dziesięć minut przed upływem umówionej godziny, chociaż żołnierze na szczycie nie zdawali sobie z tego sprawy, gdyż żaden nie posiadał zegarka. Pocisk uderzył w skałę, u podstawy północnego szańca, odbił się rykoszetem i eksplodował w powietrzu, posyłając na wszystkie strony fontanny dymu, ognia i gwiżdżące, rozgrzane żelazo. Jeden z odłamków utkwił w lufie karabinu Dodda, pozostałe rozprysnęły się na skałach. Sharpe, wyrzucając sobie dezercję Williamsona, przyglądał się prowadzącej do Vila Real de Zedes wstędze piasku, gdzie unosił się tuman kurzu, wśród którego dało się dostrzec sylwetki konnych. Oddział zbliżał się z północnego wschodu, drogą łączącą się z prowadzącym z Oporto traktem. „Jeśli to Francuzi wiozący moździerz - przemknęło mu przez myśl - należałoby zastanowić się nad odwrotem”. Gdyby udało im się szybko dotrzeć na dół i przedrzeć przez kordon dragonów na zachodzie, mieliby szansę dotrzeć do skalistego płaskowzgórza, gdzie zdobyliby przewagę nad jazdą. Lecz pierwsze pół mili kosztowałoby ich wiele krwi. Chyba żeby spróbować ucieczki nocą? Jednak jeśli Francuzi przywieźli moździerz, zrobią z niego użytek na długo przed zapadnięciem zmroku. Sharpe wpatrywał się w odległą kurzawę, przeklinając marną jakość lunety Christophera. Pomimo słabego przybliżenia był niemalże pewien, że konni nie ciągną za sobą żadnego przodka, ale z powodu dużej odległości nie mógł się w tym przekonaniu utwierdzić. - Panie Sharpe? Sir? - usłyszał głos Hagmana. - Może mógłbym postrzelać do tych bękartów?

Richard rozpamiętywał szczegóły wydarzeń, które doprowadziły do jego porażki jako oficera i w pierwszym odruchu chciał powiedzieć staremu kłusownikowi, by nie marnował swego czasu. Otrząsnąwszy się z ponurych myśli, zorientował się jednak, że na wzgórzu panuje dziwne napięcie. Także żołnierze wstydzili się nikczemnego postępku Williamsona. Wielu obawiało się zapewne, że gniew Sharpe’a skrupi się na ich głowach. Może znajdowało się wśród nich kilku, którzy skrycie pragnęli pójść w ślady dezertera. W każdym razie wszyscy wydawali się osobiście dotknięci haniebną rejteradą. Jako oddział stanowili przecież wspólnotę, byli lojalnymi przyjaciółmi. Mimo to jeden z nich dobrowolnie wyrzekł się braterstwa. Dlatego właśnie Hagman wystąpił z propozycją, która mogła im wszystkim dać wspólny powód do dumy. Porucznik kiwnął przyzwalająco głową. - Daj im popalić, Dan, ale tylko ty - powiedział. - Tylko Hagman strzela! - ostrzegł pozostałych. Wiedział, że każdy chętnie posłałby artylerzystom trochę ołowiu, ale kula karabinowa z ledwością donosiła na tak ogromny dystans. Jedynie Hagman miał jakąkolwiek szansę oddać celny strzał. Sharpe powrócił do obserwacji zbliżającego się do Vila Real de Zedes oddziału. Konnica, wzbijając kurz, skręciła już w węższą drogę i Richard widział tylko czoło kolumny, co uniemożliwiało mu stwierdzenie, czy wróg ciągnie moździerz. Zwrócił lunetę ku załodze haubicy i zobaczył w soczewce żołnierzy przybijających pocisk w grubej lufie. - Kryć się! Tylko Hagman pozostał na otwartej przestrzeni. Ładował karabin. Najpierw nasypał proch do lufy. Z reguły stosował patrony, czyli odmierzone ładunki, dla wygody zawinięte wraz z kulą w woskowany papier. Lecz nie tym razem. Przygotowując się do trudnego strzału, do celu oddalonego o niemalże siedemset jardów, użył najlepszego gatunku prochu, który trzymał w rogu. Odmierzył nieco więcej, niż zawierały standardowe patrony. Ubiwszy

proch w lufie, odłożył karabin i wysypał sobie na dłoń garść kul, które trzymał wraz z liśćmi herbaty na dnie ładownicy. Francuski granat przeleciał z wizgiem obok strażnicy, wybuchając nad zachodnim stokiem. Pomimo ogłuszającej eksplozji i gwiżdżących w pobliżu, grzechoczących o kamień odłamków, Hagman w pełnym skupieniu wybierał odpowiedni pocisk. Środkowym palcem prawej ręki przetaczał kolejno wszystkie kule we wnętrzu lewej dłoni, dopóki nie zyskał pewności, że udało mu się znaleźć idealnie okrągłą. Wówczas odłożył pozostałe do ładownicy i podniósł karabin. Z tyłu kolby, pod mosiężną pokrywą, mieściła się komora przedzielona na dwie części. W większej mieściły się przybory do czyszczenia broni, w mniejszej strzelcy trzymali cienkie, elastyczne, natłuszczone słoniną skórzane łatki. Hagman wyjął jedną. Zamykając mosiężne wieko, dostrzegł przyglądającego mu się z uwagą Vincentego. - Taka to już żmudna robota, sir - zauważył z uśmiechem. Zawinął kulę w łatkę, by po zapaleniu się prochu wylatujący pocisk wcisnął skórę w bruzdy lufy, nie pozwalając gazom przedostać się obok kuli, co zwiększało siłę wyrzutu. Wsunął tak przygotowany pocisk do wylotu karabinu i za pomocą flejtucha począł wciskać go głębiej. Skrzywił się z wysiłku, gdyż czynność ta wymagała dużo siły. Podziękował Sharpe’owi skinieniem głowy, gdy ten zaoferował mu swą pomoc. Richard oparł uchwyt stalowego wycioru o skałę i naparł, powoli dociskając kulę, póki nie usłyszał, jak ta chrzęści o zgromadzony w komorze proch. Wyciągnąwszy flejtuch, podpiął go na zaczepach pod lufą i przekazał karabin Hagmanowi. Ten podsypał panewkę prochem z rogu, wyrównał podsypkę poczerniałym palcem wskazującym, odwiódł kurek i rzucił z uśmiechem do przypatrującego mu się Vincentego. - Z bronią tak jak z kobietą, sir - skomentował, poklepując karabin. - Jeśli się o nią dba, odwdzięcza się w dwójnasób.

- Zauważył pan zapewne, sir, że Hagman pozwolił panu Sharpe’owi dopchać ładunek wtrącił z udawaną powagą Harper. Vincente roześmiał się. Richard przypomniał sobie o jeźdźcach. Wyciągnął z kieszeni lunetę i skierował ją na wiodącą do wioski drogę. Niestety, po zbliżającym się wojsku pozostał jedynie tuman wzbitego przez końskie podkowy pyłu. Żołnierze zdążyli wjechać między okalające Quinta drzewa. Sharpe, zdawszy sobie sprawę, że przegapił okazję, by przekonać się, czy Francuzi przyciągnęli moździerz, zaklął szpetnie. „Tak czy inaczej, wkrótce się dowiemy” - pomyślał. Hagman położył się na plecach, stopami w kierunku celu, opierając głowę na plecaku, który położył pod skałą. Skrzyżował nogi i oparł lufę o buty. Ponieważ broń miała długość niecałych czterech stóp, skulił się, by przywieść kolbę do ramienia. W końcu ułożył się, mając mosiężny tylec karabinu we wgłębieniu ramienia, a lufę ustawioną wzdłuż nóg. Sylwetka ułożonego w ten sposób strzelca mogła wydawać się niezręczna, a jednak umożliwiała pewny strzał. - Wiatr, sir? - Z lewa na prawo, Dan - odparł Sharpe. - Bardzo słaby - dodał cicho Hagman, odciągając skałkę. Przypominający łabędzią szyję kurek zaskoczył z cichym trzaskiem naciąganej sprężyny, po którym nastąpiło kliknięcie zapadki. Sierżant uniósł tylny celownik do najwyższej pozycji i wyrównał linię szczerbinki z ogonkiem muszki na końcu lufy. Musiał przy tym opuścić głowę w nienaturalnej pozycji. Wziął głęboki haust powietrza, wypuścił część i wstrzymał oddech. Na całym wzgórzu zapanowała cisza jak makiem zasiał. Hagman poczynił drobne poprawki, kierując broń nieznacznie w lewo i opuszczając kolbę odrobinę w dół, by posłać kulę lekko w górę. Nie dość, że mierzył na

nieprawdopodobnie dużą odległość, to strzelał w dół zbocza, co znacznie utrudniało celowanie. Nikt się nie poruszał. Sharpe obserwował załogę haubicy przez lunetę. Działonowy zbliżał się właśnie z lontowicą do zapału. Richard wiedział, że powinien ostrzec ludzi, by ukryli się za umocnieniami, lecz Hagman uprzedził go, pociągając za spust. Huk wystrzału poderwał ptaki na zboczu. Dym spowił sylwetkę sierżanta. Sharpe zobaczył w szkłach, jak działonowy wykonuje nagły półobrót, wypuszcza z rąk lontownicę, łapie się za prawe udo, zatacza i upada. - Prawe udo, Dan - poinformował Hagmana, wiedząc, że ten nie widzi celu przez chmurę prochowego dymu. - Położyłeś go. Kryć się! Wszyscy! Ale już! - zawołał, widząc, że inny artylerzysta podnosi lontownicę. Żołnierze wślizgnęli się do kryjówek, wzdrygając się, kiedy granat eksplodował, zderzając się z powierzchnią skał. Sharpe poklepał Hagmana po plecach. - Niewiarygodny strzał, Dan! - Mierzyłem w pierś, sir. - Schrzaniłeś mu dzień, Dan - cieszył się Harper. - Schrzaniłeś cholernikowi dzień. Wokół sierżanta zebrała się grupa kolegów gratulujących sukcesu. Byli niezmiernie dumni ze swego towarzysza. Cieszyli się, że wrócił do formy i strzelał równie niedościgle, jak zawsze. Jego popis strzelecki przywrócił im, zachwianą przez zdradę Williamsona, wiarę we własne siły. Hagman przypomniał im, że są doborowym oddziałem, godnym miana brytyjskich strzelców. - Jeszcze raz, sir? - zapytał Hagman. - Dlaczego nie? - zgodził się Sharpe. Jeśli Francuzi mieli zamiar wystawić przeciw nim moździerz, dobrze byłoby nastraszyć jego załogę, uświadamiając jej zasięg śmiercionośnych kul karabinowych.

Hagman rozpoczął żmudny proces przeładowywania broni. Właśnie zawijał starannie wybrany pocisk w skórę, kiedy, ku zdumieniu Sharpe’a, francuscy artylerzyści zaprzodkowali działo i odciągnęli je do pobliskiego lasu. W pierwszej chwili porucznika ogarnęła niepohamowana radość. Potem przyszło otrzeźwienie, a z nim przypuszczenie, że tamci usunęli haubicę, robiąc miejsce dla moździerza. Obserwował skraj lasu w napięciu, lecz jego obawy okazały się płonne. Nie pojawił się żaden moździerz. Oddział stacjonujący w pobliżu usuniętego działa także wycofał się w cień drzew. Po raz pierwszy, odkąd Sharpe poprowadził swoich ludzi na szczyt, na północnym stoku nie było ani jednego żołnierza. Dragoni patrolujący doliny na wschodzie i zachodzie po upływie jakiejś pół godziny skierowali się ku wiosce. - Co się dzieje? - chciał wiedzieć Vincente. - Bóg raczy wiedzieć - odparł Sharpe. Niespodziewanie ujrzał całość sił francuskich: zaprzodkowaną haubicę, dragonów i piechotę, oddalającą się drogą z Vila Real de Zedes. Wyglądało na to, że nieprzyjaciel wycofywał się w kierunku Oporto. Sharpe przypatrywał się temu, nie dowierzając własnym oczom. - To chyba podstęp. Nie ma innej możliwości - zawyrokował i podał lunetę Vincentemu. - A może rzeczywiście wojna się skończyła? - zasugerował Portugalczyk, przyglądając się maszerującej na północ długiej kolumnie wojska. - W przeciwnym razie dlaczego się wycofują? - Najważniejsze, że się wynoszą, sir - stwierdził Harper. - Kogo obchodzi dlaczego? Sierżant, przejąwszy lunetę, przyglądał się ciągniętej w ogonie wiejskiej furmance, na której złożono rannych Francuzów.

- Jezusie, Mario i Józefie - wykrzyknął radośnie. - Naprawdę się wynoszą. „Ale dlaczego? Czyżby było już po wojnie?” - zastanawiał się Sharpe. Przypuszczalnie konni, których widział wcześniej, przywieźli nie moździerz, a rozkaz odwrotu. Z drugiej strony, mógł to być przebiegły fortel. Może Francuzi sądzili, że Richard, przekonany o ich odejściu, poprowadzi swoich ludzi na dół, do wioski, wystawiając się na nagły atak dragonów? W jego głowie kłębiły się dziesiątki pytań. - Schodzimy do wioski - zadecydował. - Ja, Cooper, Harris, Perkins, Cressacre i Sims. Rozmyślnie wymienił nazwiska dwóch ostatnich strzelców, wiedząc, że byli najbliższymi przyjaciółmi Williamsona. Jeśli ktokolwiek przemyśliwał pójście w ślady dezertera, byli to

właśnie jego dwaj kompani. Chciał im w ten sposób pokazać, że nie stracił do nich zaufania. Reszta zostaje tutaj. - Chciałbym pójść z wami, senhor - odezwał się Vincente. Widząc, że Sharpe chce odmówić, dodał: - Chodzi o wioskę, senhor. Muszę się przekonać, co stało się z jej mieszkańcami. Portugalczyk, podobnie jak Richard, dobrał sobie pięciu żołnierzy. Na czas nieobecności udających się na patrol dowodzenie na szczycie objęli sierżanci Macedo i Harper. Sharpe prowadził ścieżką w dół stoku. Dotarli już do wachlarzowatej połaci spalonej ziemi, na wprost wyrównanego placu. Z każdym krokiem rosła obawa Richarda, że z lasu zagrzmi nieprzyjacielska salwa, lecz nic podobnego się nie wydarzyło i jego oddział bezpiecznie dotarł do granicy drzew. Sharpe i Cooper szli w straży przedniej, skradając się wśród gąszczu wawrzynów, pod dającymi cień koronami brzóz i dębów, wypatrując zasadzki. Jednak nie spotkała ich żadna przykra niespodzianka. Znaleźli się na wykarczowanej drodze, która zaprowadziła ich wprost do wiejskiej rezydencji. Błękitne okiennice Quinta były zamknięte. Dom nie nosił żadnych śladów walk. Na rozgrzanych kamieniach pod łukiem stajni bury kot spokojnie wylizywał sobie futro. Zwierzę uniosło głowę, mierząc przybyszy gniewnym spojrzeniem, po czym wróciło do porzuconego zajęcia. Sharpe pchnął drzwi kuchenne, lecz były zamknięte. Zastanawiał się, czy ich nie wyłamać, lecz zamiast tego poprowadził żołnierzy dookoła budynku i spróbował wejścia od frontu. Wszystkie drzwi i okna były zamknięte. Wokół ani żywej duszy. Richard powoli wycofał się, obserwując okiennice, w każdej chwili spodziewając się, że zostaną otwarte i przywita ich stamtąd gęsty ogień z muszkietów. Jednak okazały, bielejący w popołudniowym słońcu dom zdawał się drzemać, pogrążony w spokojnym śnie.

- Mam wrażenie, że w środku nikogo nie ma, sir - powiedział Harris, lecz jego głos drżał lekko. - Wygląda na to, że masz rację - stwierdził Sharpe i odwrócił się tyłem do zamkniętego na cztery spusty budynku, kierując się ku wiosce. Żwir chrzęścił pod jego ciężkimi butami, więc porucznik przeszedł na pobocze drogi, sygnalizując żołnierzom, by uczynili podobnie. W zalanej słońcem dolince panowała cisza i bezruch, niezmącone nawet przez śpiew ptaków. Nagle w nozdrza Richarda uderzyła intensywna woń, przywodząca na myśl kampanię w Indiach. Przez głowę przemknęła mu nawet absurdalna myśl, że znów wędruje po zagadkowej krainie, w której tak dobrze poznał ten charakterystyczny swąd. Obmierzły, wyrazisty odór, w nieokreślony sposób kojarzący się ze słodyczą miodu. Porucznik powstrzymał odruch wymiotny. Obejrzał się na idącego za nim pobladłego Perkinsa. - Weź głęboki oddech - powiedział do niego. - Będziesz go potrzebował. Vincente, równie przejęty jak młody Perkins, spojrzał na Sharpe’a niespokojnym, rozbieganym wzrokiem. - Czy to... - zaczął, lecz nie mógł mówić dalej. - Tak - odparł Richard. Był to odór śmierci. Vila Real de Zedes nigdy w historii nie nabrało zbytniego znaczenia. Miejscowy kościół nie gościł pielgrzymów. Święty Józef był czczony jedynie lokalnie. Jego sława nie wykraczała poza okalające wieś winnice. Pomimo znikomego znaczenia i rozmiarów osady było to dobre miejsce, gdzie dzieci wyrastały na porządnych ludzi. W winnicach rodziny Savage nigdy nie brakowało zajęcia. Ziemia była urodzajna i nawet najbiedniejsza zagroda miała swój własny ogród warzywny. Wielu gospodarzy mogło się poszczycić posiadaniem krów, wszyscy trzymali kury, a co poniektórzy hodowali świnie. Nikt nie gnębił prostych

ludzi. Ojciec Josefa stanowił największy autorytet w Vila Real de Zedes, jeśli nie liczyć Anglików z Quinta. Ksiądz bywał skory do gniewu, lecz uczył dzieci pisać i nigdy nikogo nie skrzywdził. A teraz był martwy. Jego ciało, nie do rozpoznania pośród wielu innych, skurczonych od ognia zwłok, spoczywało w popiele, przygniecione stosem zwęglonych belek. Truchło jakiegoś psa leżało na środku drogi, na której zaschła tocząca mu się z pyska krew. Kiedy zbliżyli się, z nieżywego zwierzęcia zerwał się rój much, odsłaniając ranę w jego boku. Bzyczenie owadów dochodziło też z wiejskiej gospody. Sharpe pchnął niedomknięte drzwi kolbą karabinu. Wzdrygnął się mimowolnie, widząc wewnątrz nagie, rozciągnięte na jedynym ocalałym stole ciało Marii, dziewczyny, której uroda zwróciła uwagę Harpera. Jej dłonie przybito do blatu dwoma nożami. Drobne piersi i brzuch pokrywała warstwa kłębiących się much. Wnętrze szynku usłane było fragmentami rozbitych beczek i potrzaskanych dzbanów. Wszystkie meble, wyłączając stół, na którym leżała martwa dziewczyna, zostały roztrzaskane. Sharpe przewiesił karabin przez ramię i wyciągnął ostrza z dłoni Marii. Białe ramiona dziewczyny poruszyły się. W drzwiach zamarł osłupiały Perkins. - Co tak stoisz? - zrugał go porucznik. - Znajdź pled, cokolwiek, czym można by ją przykryć. - Tak jest, sir. Richard opuścił gospodę. Vincente wyszedł mu naprzeciw ze łzami w oczach. We wszystkich domach znaleziono krew, w kilku zwłoki, lecz ani jednej żywej istoty. Jeśli komukolwiek z mieszkańców Vila Real de Zedes udało się ujść z życiem, zbiegł przed zwierzęcą brutalnością najeźdźców. - Powinniśmy byli tu zostać - stwierdził gorzko Vincente. - I umrzeć wraz z nimi? - zapytał Sharpe.

- Ci ludzie byli całkowicie bezbronni! - wściekł się Vincente. - Był z nimi Lopes - odparł Anglik. - Ale nie wiedział, jak walczyć. Gdyby miał trochę rozsądku, opuściłby osadę. Gdybyśmy stanęli w ich obronie, zginęlibyśmy wraz z nimi. - Mieliśmy obowiązek zostać - upierał się Vincente. Sharpe nie odpowiedział. - Cooper? Sims? - Obaj strzelcy odwiedli kurki. Cooper wystrzelił pierwszy. Richard policzył do dziesięciu. Wtedy Sims pociągnął za spust. Porucznik jeszcze raz odliczył w myślach i oddał trzeci strzał w powietrze. Na ten umówiony sygnał Harper miał sprowadzić resztę ludzi ze wzgórza. - Znajdźcie łopaty - Sharpe polecił Vincentemu. - Łopaty? - Pogrzebiemy ciała. Otoczony murem cmentarz znajdował się na północnym skraju wsi. Richard wręczył żołnierzom narzędzia, które znalazł w chatce kościelnego. - Na tyle głęboko, by nie wykopały ich zwierzęta - rozkazał - ale nie za głęboko. - Dlaczego nie za głęboko? - oburzył się Vincente, uważając płytkie groby za poważną obrazę dla umarłych. - Wieśniacy wrócą w poszukiwaniu krewnych i będą chcieli ich odkopać - wyjaśnił Sharpe. Znalazłszy dużą, parcianą płachtę w jednej ze stodół, strzelcy poczęli usuwać zwęglone ciała ze spalonego kościoła, przeciągając je kolejno na teren cmentarza. Lewa ręka ojca Josefa oderwała się od reszty zwłok, kiedy Sharpe starał się zdjąć je z przepalonego krzyża. Sims, widząc, co się dzieje, pomógł porucznikowi przetoczyć poczerniałe ciało księdza na spłacheć płótna.

- Zabiorę go, sir - zaoferował Sims, chwytając oburącz skraj materiału. - Nie ma potrzeby. Szeregowiec wyglądał na zażenowanego. - Nie mamy zamiaru dać nogi, sir - wyrzucił z siebie, po czym struchlał, obawiając się gniewu porucznika. Sharpe przyjrzał się mu uważnie. Zobaczył jeszcze jednego marnego złodziejaszka i pijaczynę, który został strzelcem. Uśmiechnął się. - Dziękuję ci, Sims. Powiedz Harperowi, by poczęstował cię wodą święconą. - Wodą święconą? - nie posiadał się ze zdumienia Sims. - Brandy, które sierżant ma w zapasowej manierce, tej, której posiadanie trzyma przede mną w tajemnicy. Po niedługim czasie, gdy reszta oddziału dotarła do wsi i było już dość rąk, by pogrzebać wieśniaków, Sharpe wrócił do zgliszcz kościoła, gdzie znalazł go Harper. - Warty wystawione, sir. - Dobrze. - Sims mówił, żebym mu dał naparstek brandy. - Mam nadzieję, że to zrobiłeś. - Ma się rozumieć, sir. Poczęstowałem go. Prócz tego pan Vincente chce zmówić modlitwę. - Mam nadzieję, że Bóg nadstawia uszu. - Czy chce pan do niego dołączyć? - Nie, Pat. - Nie spodziewałem się innej odpowiedzi. - Postawny Irlandczyk stąpał uważnie wśród popiołów. W miejscu, gdzie mieścił się ołtarz, ze szczątków wciąż unosiły się smużki dymu.

Sierżant wsunął grubą dłoń w poczerniałe rumowisko i wyciągnął z niego osmalony, zniekształcony przez ogień krucyfiks. Niewielki krzyż mieścił się w potężnej dłoni Harpera, który wpatrywał się w niego przez chwilę. Przeżegnał się. - Vincente jest zrozpaczony - zauważył. - Wiem. - Uważa, że powinniśmy byli obronić wioskę, chociaż mówiłem mu, sir, że martwi nikomu nie uratowalibyśmy życia. - Może rzeczywiście powinniśmy byli tu zostać - zastanawiał się na głos Sharpe, wpatrując się w snujący się ze zgliszcz dym. - Teraz mówi pan jak prawdziwy Irlandczyk, sir - stwierdził Harper. - Moi rodacy jak nikt inny nadają się do straceńczych misji. Tyle że wszyscy byśmy zginęli. Aha, byłbym zapomniał. Jeśli zobaczy pan, że osłona spustu w karabinie Gatakera jest za luźna, niech mu pan nie robi awantury. Śruby całkiem się wyrobiły. Sharpe uśmiechnął się do sierżanta, wiedząc, że ten stara się odwrócić jego uwagę od ponurych myśli. - Wiem, że zrobiliśmy, co należało, Pat. Cieszyłbym się, gdyby Vincente tak na to spojrzał. Harper próbował wyprostować skręcony krucyfiks. - Pewnego razu, jeszcze jako mały brzdąc, zgubiłem się - zagadnął. - Miałem siedem, może osiem lat. W każdym razie nie byłem młodszy od Perkinsa. W pobliżu wioski kręcili się żołnierze w czerwonych kurtkach. Po dziś dzień nie wiem, co tam porabiali, pamiętam tylko, że na ich widok rzuciłem się do ucieczki. Nie ścigali mnie, ale gnałem, jakby gonił mnie sam czort. To było najlepsze wyjście, kiedy zbliżały się te czerwone bękarty. Biegłem nie wiem jak długo, a kiedy się zatrzymałem, nie miałem pojęcia, gdzie jestem.

- I co zrobiłeś? - Znalazłem strumień, który doprowadził mnie do dwóch małych chałup. W jednej z nich mieszkała moja ciocia i odprowadziła mnie do domu. Sharpe zaczął się śmiać. Chociaż historia nie była wcale zabawna, nie mógł przestać. - Marie - przypomniał sobie Harper. - Ciocia Marie, niech spoczywa w pokoju. Sierżant umilkł nagle i włożył sfatygowany krucyfiks do kieszeni. - Cóż, nie ma tu twojej cioci Marie, Pat, ale na szczęście nie jesteśmy zgubieni. - Nie?- Ruszamy na południe. Znajdziemy łódź. Przeprawimy się przez rzekę i będziemy dalej maszerować w tym samym kierunku. - A jeśli armia opuściła już Lizbonę? - Będziemy iść aż do samego Gibraltaru - odparł Richard, wiedząc, że nie zajdzie taka potrzeba. Jeśli wojna rzeczywiście się skończyła, prędzej czy później natkną się na przedstawicieli władz i zostaną odesłani do najbliższego portu. W przeciwnym wypadku staną im na drodze Francuzi i dojdzie do walki. Oto cała filozofia. - Na wszelki wypadek ruszymy pod osłoną nocy. - Sądzi pan więc, że wciąż trwa wojna, sir? - Tak, Pat, trwa - odrzekł Sharpe, ogarniając wzrokiem zgliszcza i myśląc o Christopherze. - Cholerna wojna wciąż trwa. Vincente stał ze wzrokiem wbitym w świeżo udeptaną ziemię. Skinieniem głowy zgodził się na propozycję Richarda, dotyczącą nocnego wymarszu. - Idę do Porto - stwierdził, gdy znaleźli się za cmentarną bramą. - Wierzysz, że ustanowiono pokój? - Nie - odpowiedział zrazu, lecz zaraz poprawił się, wzruszywszy ramionami. Możliwe. Nie mam pojęcia. Wiem tylko, że powinienem tam znaleźć pułkownika

Christophera i brygadiera Vuillarda. Nie walczyłem z nimi tutaj, więc poszukam ich tam. - Masz zatem zamiar wybrać się do Oporto? - Sharpe uczynił pauzę. - Żeby tam zginąć? - Kto wie? - odparł z uroczystą powagą Vincente. - Mężczyzna musi stawiać czoło nieprawości. - Zgoda - przyznał Richard. - Ale jeśli chcesz wygrać, walcz z głową. - Dopiero uczę się sztuki wojennej - odparł Vincente. - Ale już wiem, jak zabijać. „Doskonała recepta na samobójstwo” - pomyślał Sharpe, lecz nie podjął dyskusji. - Ja w każdym razie zamierzam wrócić tą samą drogą, którą tu przybyliśmy. W ten sposób nie powinienem zbłądzić. Kiedy dotrę do Barca d’Avintas, poszukam łodzi. Na pewno znajdziemy coś, co unosi się na wodzie. - Też jestem takiego zdania. - Dlaczego zatem nie pójdziemy razem? - zasugerował Anglik. - Stamtąd będziesz miał już blisko do Oporto. Vincente przystał na propozycję Sharpe’a, więc portugalscy żołnierze dołączyli do opuszczającej Vila Real de Zedes kolumny strzelców. Towarzystwo Vincentego okazało się niezmiernie pomocne, gdyż niedługo po zachodzie słońca zapanowały nieprzeniknione ciemności. Wbrew wcześniejszym przechwałkom bez Portugalczyka, który znał dobrze okolicę, Richard z pewnością straciłby orientację. Nawet z pomocą doskonałego przewodnika oddział posuwał się w iście żółwim tempie. W środku niezgłębionej nocy Sharpe pozwolił żołnierzom na odpoczynek i dopiero, kiedy pod smugą szarości zaznaczyła się linia wschodniego horyzontu, zarządził dalszy marsz. Porucznik roztrząsał ryzyko wiążące się z powrotem do Barca d’Avintas. Wioska znajdowała się niebezpiecznie blisko Oporto. Z drugiej jednak strony, miał przynajmniej pewność, że można się tam przeprawić przez rzekę. Ponadto był przekonany, że w osadzie

znajdzie się dość drewna, by skonstruować tratwę. Vincente zgodził się z taką oceną sytuacji, przyświadczając, że powyżej tej dogodnej przeprawy, nurt Douro staje się rwący, a rzeka przedziera się przez skalisty kanion, którego brzegi są niedostępne. Istniało także pewne prawdopodobieństwo, że Francuzi strzegą Barca d’Avintas. Sharpe miał jednak nadzieję, że nieprzyjaciel zadowolił się zatopieniem wszystkich jednostek pływających we wsi. O świcie zatrzymali się nad strumieniem, wśród porośniętych lasem wzgórz. Podzielili się skromnymi racjami czerstwego chleba, zagryzając go suszoną koniną, tak twardą, że, jak żartowali, dałoby się z niej zrobić nowe podeszwy. Wśród żołnierzy rozległ się pomruk niezadowolenia, gdy porucznik zakazał im krzesania ognia, nad którym chcieli ugotować herbatę. Sharpe, gryząc trzeszczącego w zębach suchara, udał się na pobliskie wzgórze, skąd lustrował okolicę. W szkłach lichej lunety nie dostrzegł ani Francuzów, ani żadnej innej istoty ludzkiej. Poniżej w dolinie, nad brzegiem strumienia, stała samotna chata. O milę dalej na południe zza wzgórz wyzierała sylwetka dzwonnicy. Wiejska okolica zdawała się całkowicie opustoszała. Vincente także wspiął się na lesiste wzniesienie. - Myślisz, że możemy się tu natknąć na nieprzyjaciół? - Zawsze biorę pod uwagę taką możliwość - odparł Richard. - A jak ci się zdaje, czy Anglicy rzeczywiście opuścili Portugalię? - Wykluczone. - Dlaczego? Sharpe wzruszył ramionami. - Gdybyśmy mieli się wycofywać, uczynilibyśmy to zaraz po porażce sir Johna Moore’a - odrzekł. Portugalczyk patrzył na południe, poprzez falujące od gorąca powietrze.

- Wiem, że nie mogliśmy obronić wioski - przyznał. - Żałuję, że nie mogliśmy pośpieszyć im z pomocą. - To byli moi bracia - Vincente zwiesił głowę. - Rozumiem - odrzekł Sharpe, próbując wyobrazić sobie armię francuską maszerującą dolinami Yorkshire albo ulicami Londynu. Próbował przedstawić sobie płonące wiejskie chaty i splądrowane, serwujące ale karczmy, z których rozlegałyby się rozpaczliwe wrzaski kobiet, lecz nie był w stanie przywołać takiego obrazu. Wydawało się to po prostu zbyt nieprawdopodobne. Harper niewątpliwie z łatwością mógł przywołać chwile, gdy spokój jego domu został pogwałcony przez najeźdźców, ale Sharpe nie potrafił. - Dlaczego oni dopuszczają się podobnych bestialstw? - zapytał Vincente z niekłamanym bólem w głosie. Richard złożył lunetę i zagapił się w swoje brudne palce u nóg, widoczne przez spękane czubki butów. Po nocnej potyczce pod strażnicą porucznik popełnił niewybaczalny błąd, zostawiając nasiąknięte deszczem obuwie za blisko ognia. - Wojna rządzi się swoimi prawami - odparł, przerywając milczenie. - Pewne zasady obowiązują zawsze, niezależnie od okoliczności - zaprotestował Vincente. Sharpe zignorował słowa Portugalczyka. - Większość żołnierzy ma na sumieniu niejeden grzech. To zbieranina hulaków, złodziei i wszelkiego rodzaju rzezimieszków. To mężczyźni, którym życie dało w kość, więc postanowili zaciągnąć się do armii bądź też zostali do tego zmuszeni przez jakiegoś cholernego sędziego. W wojsku wręcza im się broń i każe zabijać. W ojczyźnie za zabójstwo posłanoby ich na stryczek. Tutaj jest to powód do chwały. Jeśli nie trzyma się ich krótko, wyobrażają sobie, że wolno im mordować bez ograniczeń. Ci chłopcy - Sharpe skinął w

stronę odpoczywających pod dębami korkowymi strzelców - dobrze wiedzą, że jeśli dopuszczą się samowoli, nie unikną surowej kary. Ale co stałoby się, gdybym spuścił ich ze smyczy? Złupiliby wszystko, co by się dało - najpierw tutaj, a potem w Hiszpanii i nie zatrzymaliby się, dopóki ktoś nie posłałby ich na tamten świat. Zamilkł, zdając sobie sprawę, że zbyt surowo krytykuje swoich ludzi. - W gruncie rzeczy to dobre chłopaki - podjął. - Nie należą do najgorszych, możesz mi wierzyć. Po prostu nie mieli zbyt wiele szczęścia. Wyrośli na cholernie dobrych żołnierzy. Sam nie wiem... - Zmarszczył czoło, niepewny, co jeszcze powiedzieć. - A żaby? Zostali wcieleni pod przymusem. Obowiązkowy pobór. Biedne bękarty. Jednego dnia taki piekarz czy kołodziej zajmuje się swoimi sprawami, następnego dostaje mundur i każą mu maszerować na drugi koniec kontynentu. Nienawidzą wojaczki. Ponadto francuscy oficerowie nie mają prawa wychłostać żołnierza, więc trudniej o dyscyplinę. - A wy wymierzacie karę chłosty? - Ja nigdy tego nie zrobiłem. - Sharpe zastanawiał się, czy opowiedzieć Vincente, jak dawno temu, na placu koszarowym w Indiach, postawiono go pod pręgierzem, ale powstrzymał się, doszedłszy do przekonania, że brzmiałoby to jak tanie przechwałki. Zwyczajnie biorę ich na stronę i daję im wycisk - powiedział tylko. - Tak jest prościej. Vincente uśmiechał się. - Nie potrafiłbym tak postąpić. - Ty z kolei mógłbyś zagrozić im nakazem sądowym - zripostował Sharpe. - Osobiście wolałbym parę siniaków, niż być zdanym na łaskę prawników. - Richardowi przemknęło przez myśl, że gdyby stłukł Williamsona, ten przypuszczalnie złożyłby na niego skargę. Kto wie? - Jak daleko mamy jeszcze do rzeki? - zapytał.

- Trzy godziny. Może mniej. - Nic się nie dzieje na tym cholernym pustkowiu. Możemy spokojnie kontynuować marsz. - A Francuzi? - zaniepokoił się Vincente. - Ani śladu bękartów - Sharpe zatoczył ręką krąg. - Widzisz gdzieś dym albo ptaki podrywające się, jakby gonił je kot? Obecność dragonów można zwąchać z odległości mili. Konie tych bękartów mają grzbiety poranione od siodeł. Cuchną gorzej niż dół kloaczny. Podjęli przerwany marsz po połyskującym od mokrej rosy poszyciu. Po drodze napotkali opuszczoną, niedotkniętą działaniami wojennymi osadę. Sharpe zgadywał, że wieśniacy ukryli się gdzieś, w porę dostrzegłszy nadciągających przybyszy. Obejścia zdradzały niedawną obecność mieszkańców. Na jednym z krzewów wawrzynu wisiało mokre pranie. Sierżant Macedo bezskutecznie wzywał krajan tubalnym głosem, by się ukazali. Wśród suszących się ubrań bielała porządna, męska koszula z kościanymi guzikami. Richard przyuważył, że Cressacre celowo się ociąga, by skorzystać z nadarzającej się okazji. - Karą za kradzież - przypomniał mu głośno - jest stryczek, a wokół nie brakuje drzew. Cressacre, udając, że ostrzeżenie go nie dotyczy, pośpiesznie dołączył do maszerujących. Zatrzymali się, dotarłszy do Douro na wschód od Barca d’Avintas. Sharpe uznał, że żołnierzom należy się odpoczynek. Oddział rozłożył biwak wśród wysokich drzew, na urwistym brzegu rzeki. Jak okiem sięgnąć, po błyszczącej powierzchni wody nie poruszały się żadne łodzie. W oddali, na południu, w błękitne niebo biła szarpana wiatrem kolumna dymu. Nad zachodnim horyzontem unosiła się lśniąca w słońcu mgiełka. Tam, jak zgadywał Richard, znajdowały się kopcące kominy Oporto. Chociaż, według słów Vincentego, od Barca d’Avintas dzieliła ich najwyżej godzina drogi, Sharpe odłożył dalszy marsz na dzień następny. Kilku z jego ludzi, przemierzywszy wiele mil w zdezelowanych butach, kulało, a

Gatakerowi coraz bardziej dawała się we znaki rana postrzałowa. Jeden z Portugalczyków szedł boso i Sharpe zastanawiał się, czy biorąc pod uwagę stan swoich kamaszy, nie powinien wziąć z niego przykładu. Lecz istniało wiele ważniejszy powód, dla którego porucznik zamierzał czekać. - Jeżeli w wiosce są Francuzi, wolę zaskoczyć ich o świcie - wyłuszczył swój plan. Tak czy inaczej, potrzebujemy całego dnia na zorganizowanie przeprawy. - A co z nami? - zapytał Vincente. - Czy wciąż chcecie iść do Oporto? - Stamtąd pochodzi nasz regiment - stwierdził Vincente. - Żołnierze niepokoją się o swoich bliskich. - Odprowadźcie nas do Barca d’Avintas - zasugerował Sharpe. - Stamtąd ruszycie do domu. Jeśli nie będziecie się śpieszyć i zachowacie ostrożność, dacie sobie radę - rzekł, chcąc dodać Portugalczykowi otuchy, jakkolwiek sam nie wierzył w to, co mówi. Nie chciał jednak zdradzać się przed Vincentem z dręczącymi go obawami. Żołnierze wyciągnęli derki. Na skraju lasu czuwały wystawione pikiety, podczas gdy reszta odpoczywała. Kiedy słońce minęło już zenit i upał uśpił sfatygowanych żołnierzy, Sharpe miał wrażenie, że z oddali dobiegł grzmot. Nie dostrzegłszy na niebie deszczowych chmur, domyślał się, że mógł to być jedynie huk działa. Już zaczął zapadać w drzemkę, myśląc, że musiał się przesłyszeć, gdy niewyraźny, odległy pomruk powtórzył się. Sharpe szturchnął łokciem chrapiącego głośno Harpera. - Co się dzieje? - Próbuję coś usłyszeć - syknął porucznik. - A ja próbuję spać. - Słyszysz?! - Lecz nic prócz jednostajnego szumu rzeki i poruszanych wschodnim

wiatrem liści nie zakłócało cichego popołudnia. Sharpe rozważał możliwość poprowadzenia patrolu do Barca d’Avintas, wkrótce jednak porzucił tę myśl, nie chcąc rozdzielać i tak szczupłego oddziału. Jakiekolwiek przeciwności miały ich tam spotkać, mogły poczekać do rana. Tuż przed zapadnięciem zmroku znów wydało mu się, że złowił uchem daleki grzmot, lecz nikły dźwięk zagłuszył szum poderwanych wiatrem liści. Dniało. W nieruchomym lesie panowała idealna cisza. Nad powierzchnią połyskującej stalowo wody unosiła się biała mgła. Żołnierze wzuli buty. Luis, ujawniając swe praktyczne zdolności, ponaprawiał te najbardziej dziurawe. Kiedy golibroda zaoferował się ogolić Sharpe’a, ten potrząsnął głową. - Sam to zrobię, gdy tylko przeprawimy się na drugi brzeg Douro. - Pomodlę się, żebyś nie zapuścił brody - rzucił Vincente. Ruszyli, podążając meandrującą u podnóży skalistych wzniesień ścieżką. Szli powoli, brnąc przez gąszcz zarośli porastających nierówny, poznaczony głębokimi koleinami szlak. Nikogo nie napotkali. W miarę jak teren stawał się coraz bardziej płaski, droga poprawiła się. Gdy las ustąpił winnicom, leśny trakt zmienił się w gościniec, prowadzący do oświetlonych pierwszymi promieniami porannego słońca, białych zabudowań Barca d’Avintas. W osadzie nie było Francuzów. Kilkanaście rodzin wprowadziło się z powrotem do złupionych domów. Oddział umundurowanych zabijaków przekraczających most wzbudził niepokój wieśniaków, który po chwili został zażegnany przez Vincentego. Wieśniacy powiedzieli, że nie mają łodzi, bo Francuzi spalili wszystkie, których nie zabrali. Miejscowi dodali, że najeźdźcy prawie się nie pokazywali, jedynie z rzadka przybywał patrol pobrzękujących bronią dragonów, którzy zlustrowawszy drugi brzeg, rekwirowali jedzenie i odjeżdżali. Miejscowi niewiele wiedzieli o przebiegu wojny. Stara kobieta, handlująca na

rynku w Oporto wędzonymi rybami, oliwą z oliwek i jajkami, twierdziła, że nieprzyjacielskie wojska stoją na brzegu Douro między miastem a morzem, lecz Sharpe nie przykładał zbyt dużej wagi do słów przekupki. Mąż kobieciny, zgarbiony wielkolud o sękatych dłoniach, rad nierad zgodził się pomóc w budowie tratwy ze starych desek. Richard wystawił warty na zachodnim skraju wsi, w pobliżu miejsca, gdzie Hagman odniósł ranę. Sam wspiął się na najwyższe w okolicy drzewo i ze zdziwieniem stwierdził, że widzi stamtąd wyraźnie budynki na przedmieściach Oporto. Bez trudu rozpoznał okazały dom o płaskim dachu, wieńczący wzgórze, u którego stóp poznał porucznika Vincentego. Wzdrygnął się, widząc górującą nad okolicą, oddaloną najwyżej o trzy mile białą budowlę. Był pewien, że Francuzi musieli ustawić tam pikiety, obserwujące przez lunety drogi wjazdowe do miasta. Tak czy inaczej, zamierzał przeprawić się przez rzekę w Barca d’Avintas. Zszedł z drzewa i właśnie otrzepywał mundur, kiedy stanął przed nim rozczochrany młodzieniec w łachmanach i zaryczał jak krowa. Sharpe wpatrywał się w chłopaka, nie bardzo wiedząc, jak zareagować. Tamten ryknął jeszcze raz, po czym skrzywił się dziwnie i zarechotał. Anglik przyjrzał się zlepionym brudem, rudym włosom, jasnoniebieskim, szczerym oczom i na wpół otwartym ustom wieśniaka. Zdał sobie sprawę, że ma przed sobą pomyleńca, najwyraźniej nieszkodliwego. Przypomniał mu się Ronnie z jego rodzinnych stron w Yorkshire. Rodzice wiązali biedaka do pnia jesionu na głównym placu we wsi. Wioskowy głupek ryczał na pasące się krowy, wciąż coś mamrotał i warczał na dziewczyny. Rudy młokos w dużym stopniu przypominał Ronniego, z tą istotną różnicą, że był natrętny. Chwytał Sharpe’a za ramię, starając się zaciągnąć go nad rzekę. - Ma pan nowego przyjaciela, sir? - podkpiwał Tounge. - Diabelnie się naprzykrza, sir - dorzucił Perkins.

- Jestem pewien, że nie ma złych zamiarów - śmiał się Tounge. - On chce tylko z panem popływać, sir. Sharpe oswobodził się z uścisku pomyleńca. - Jak cię zwą? - zapytał, nim zdał sobie sprawę, że niewiele osiągnie, zwracając się po angielsku do portugalskiego niedołęgi. Chłopak, ucieszony, że ktoś się do niego odezwał, począł zapamiętale bełkotać. Podnosił się przy tym na palcach i opadał, rozpływając się w uśmiechach. Potem doskoczył do Sharpe’a i oburącz chwycił go za łokieć. Żołnierzy na ten widok opanowała niepohamowana wesołość, lecz Richard i tak wybierał się obejrzeć rzekę, by przekonać się, z jakiego rodzaju wyzwaniem będzie musiała zmierzyć się ich tratwa, dlatego pozwolił prowadzić się rudemu chłopakowi. Tamten gorączkowo opowiadał coś, co dla porucznika nie miało żadnego sensu. Rozemocjonowany młodzieniec, dotarłszy do brzegu Douro, zaczął ciągnąć Sharpe’a w prawo. Kiedy porucznik próbował się wyrwać, pomyleniec, ściskając mu rękę z nadspodziewaną siłą i potrząsając głową, powiódł zaintrygowanego Anglika ścieżką wśród topól i przez gęstwinę nadbrzeżnych krzaków. Wtedy, zwolniwszy stalowy chwyt, klasnął w ręce. - Nie jesteś taki głupi, na jakiego wyglądasz, co? - stwierdził z szerokim uśmiechem Sharpe. - Wręcz przeciwnie, genialny z ciebie chłop, Ronnie. Wśród zarośli ukryta była łódź. Richard widział spalony i zatopiony prom podczas pierwszej bytności w Barca d’Avintas. Dopiero teraz zdał sobie sprawę, że wioska dysponowała dwoma jednostkami. Ta, którą pokazał mu Ronnie, najpewniej służyła jako rezerwowa. Była to płaska, szeroka, solidna barka. Można było na nią z powodzeniem załadować stadko owiec albo powóz wraz z zaprzęgiem. Krypę obciążono ciężkimi kamieniami i zacumowano w dopasowanym do jej rozmiarów stawie, prawdopodobnie stanowiącym dawne zakole Douro. Sharpe żałował, że wieśniacy nie pokazali mu jej

poprzednim razem, lecz domyślał się, że miejscowi, nie darząc zaufaniem żołnierzy, zakamuflowali swą najbardziej wartościową własność, by w ukryciu doczekała czasu pokoju. Francuzi zniszczyli wszystkie pozostałe jednostki pływające, ale nie mieli pojęcia o istnieniu odwodowej barki. - Cholerny geniusz, nie ma co - pochwalił Ronniego Sharpe i podarował mu wszystko, co miał, czyli swój ostatni kawałek chleba. Miał teraz do dyspozycji solidną barkę. Było jeszcze coś. Grzmoty, które zasłyszał poprzedniego dnia, rozległy się na nowo. Lecz tym razem były one o wiele wyraźniejsze i w niczym nie przypominały piorunów. Sharpe nie miał już wątpliwości, że Christopher łgał. W Portugalii nadal toczyła się wojna. Z zachodu dochodziły pomruki kanonady. Rozdział ósmy Grzmot dział, zwielokrotniony odbijającym się od stromych stoków doliny echem, dochodził od strony Oporto. Sharpe nie był w stanie stwierdzić, czy bitwa toczyła się na południowym czy też północnym brzegu Douro. Nie miał nawet pewności, czy odgłosy te docierały z pola walki. Równie dobrze mógł słyszeć ustawioną nad morzem francuską baterię, ostrzeliwującą zbliżające się angielskie fregaty. Nie wykluczał nawet możliwości, że sporadyczne salwy oznaczały ćwiczenia artyleryjskie żabojadów. Wiedział tylko, że musi podejść dostatecznie blisko miasta, by przekonać się na własne oczy, kto i do kogo strzela. Podjąwszy decyzję, pobiegł do wsi. Ronnie podążył za nim, powłócząc nogami i gromkimi, bełkotliwymi okrzykami obwieszczał wszem i wobec swój życiowy triumf. - W zatoczce stoi ukryty prom - Richard poinformował Vincentego. - Ten postrzeleniec pokazał mi gdzie - dodał porucznik, wskazując Ronniego. - A kanonada? - zdziwił się Portugalczyk.

- Dowiemy się, co tam się dzieje, gdy tylko dotrzemy do Oporto - rzeczowo stwierdził Anglik. - Poleć miejscowym, by doprowadzili barkę do stanu używalności. Może się nam jeszcze przydać. - Idziemy do miasta, wszyscy? - dopytywał się Vincente. - Zgadza się, ale najpierw przekonaj wieśniaków, żeby przygotowali prom jeszcze dziś rano. Matka Ronniego, odziana w czerń, zgarbiona kobiecina o naznaczonej gęstymi zmarszczkami twarzy, odciągała zapatrzonego w Sharpe’a syna, besztając go przy tym skrzekliwym dyszkantem. Porucznik, chcąc udobruchać starowinkę, wręczył jej dużą gomółkę sera, którą Harper trzymał na czarną godzinę. Wyjaśniwszy wieśniaczce, za pośrednictwem Vincentego, że jej syn zachował się jak prawdziwy bohater, powiódł wielobarwny oddział traktem biegnącym na zachód wzdłuż brzegu rzeki. Wąski, nadbrzeżny pas sadów, gajów oliwnych, stodół i winnic zapewniał żołnierzom doskonałą osłonę. Zza wzgórza, na którego szczycie bielał ogromny biały budynek o płaskim dachu, dobiegała nieregularna kanonada. Chwilami salwy nabierały intensywności, aby potem przycichnąć zupełnie. Po wielominutowej przerwie pojedynczy huk wystrzału rozdzierał ciszę i odbijając się raz od południowych stoków doliny, to znowu od północnych, wędrował w górę rzeki. - Może skierujmy się do seminarium? - zasugerował Vincente, wskazując potężną budowlę na górującym nad okolicą wzniesieniu. - Na pewno roi się tam od żab - stwierdził ściszonym do szeptu głosem, zaczajony za żywopłotem Sharpe. Chociaż, z niepojętych dla niego przyczyn, jak dotąd nie natknęli się na żadne francuskie posterunki, porucznik nie miał wątpliwości, że wróg zajął dominujący nad całą okolicą gmach.

- Mówisz, że co się tam mieści? - Seminarium - oznajmił Portugalczyk. Widząc, że Anglik nie rozumie, co to jest, wyjaśnił: - Młodzi mężczyźni pobierają tam nauki, aby zostać księżmi. Kiedyś rozważałem wstąpienie w jego progi. - Wielki Boże - Sharpe zdumiał się nie na żarty. - Chciałeś zostać klerykiem? - Rozważałem to - powściągliwie przyznał Vincente. - Nie lubisz księży? - Niespecjalnie. - W takim razie cieszę się, że zostałem prawnikiem - odparł Portugalczyk, uśmiechając się szeroko. - Żaden z ciebie prawnik, Jorge. Jesteś cholernym żołnierzem, tak jak my wszyscy wyraziwszy w ten sposób uznanie dla młodzieńca, Sharpe obejrzał się za siebie, by stwierdzić, że wszyscy żołnierze przebiegli niewielkie pastwisko i dołączyli już do kryjących się za żywopłotem strzelców. Jeśli Francuzi wystawili wartowników w seminarium, musieli się oni zdrzemnąć albo, co wydawało mu się bardziej prawdopodobne, widząc zielone i niebieskie mundury, wzięli ich za swoich. Ale czy mogli pomylić granatowe dolmany Portugalczyków z jaśniejszym błękitem francuskiej piechoty? Zieleń kurtek strzelców także była o parę tonów ciemniejsza od płaszczy dragonów, niemniej jednak mundury te, widziane z pewnego dystansu, mogły wprowadzić nieprzyjaciół w błąd. A może rzeczywiście w seminarium nie było żywej duszy? Sharpe wyciągnął lunetę i przyjrzał się z uwagą czteropiętrowemu, białemu gmaszysku. W jego południowej fasadzie widniało blisko sto okien, lecz w żadnym z nich nie dostrzegł ruchu. Podobnie na płaskim dachu, którego gzymsy pokrywała czerwona dachówka, nie ukazała się żadna sylwetka, mimo że był to niewątpliwie najdogodniejszy punkt obserwacyjny na wschód od miasta.

- Idziemy tam? - przynaglał Vincente. - Może - wymijająco odpowiedział Sharpe. Biały budynek kusił go. Ze wzgórza, na którym stał, widzieliby całe Oporto. Nie mógł sobie jednak wyobrazić, żeby tak ważny strategicznie punkt nie został obsadzony przez wojsko francuskie. - Ale najpierw pójdziemy dalej wzdłuż brzegu rzeki - zdecydował. Poprowadził strzelców przodem. Ich kurtki były mniej widoczne wśród zielonych liści, co dawało im nieznaczną przewagę, kiedy zbliżali się do wrogich pikiet. Ku rosnącemu zdumieniu Sharpe’a, posuwali się, nie natykając się na Francuzów. Na przeciwnym brzegu także nic się nie działo. Zza wzniesienia przesłaniającego miasto wciąż dochodziły grzmoty sporadycznej kanonady. Nad połyskliwą powierzchnią Douro gromadziły się coraz gęstsze kłęby brudnego dymu. Weszli między drobne zabudowania nadbrzeżne, otoczone niewielkimi ogrodami i gajami oliwkowymi. Richard i jego ludzie przekradali się na zachód przez labirynt ścieżek, korzystając z osłony żywopłotów. Niebo z ich prawej strony przesłaniała monumentalna ściana seminarium z dziesiątkami groźnie połyskujących okien. Sharpe nie mógł pozbyć się odczucia, że za złowrogimi otworami w białej ścianie roją się Francuzi. Co i rusz spoglądał w tamtą stronę, lecz nic nie potwierdzało jego podejrzeń. Raptem, wyjrzawszy zza rogu szopy, dostrzegł błękitny mundur. Na środku wybrukowanej pochylni, wiodącej ze szkutni do rzeki, kucał Francuz, u którego stóp baraszkował młody szczeniak. Sharpe gorączkowo zasygnalizował podążającym za nim strzelcom, by wstrzymali marsz. Siedem, osiem kroków od porucznika odwrócony do niego plecami francuski piechur oddawał się beztroskim harcom z rozbrykanym psem, pozwalając mu gryźć swą prawą dłoń. Muszkiet i czako nieprzyjaciela leżały obok, na bruku. Żołnierz na pewno nie był sam.

Richard wbił wzrok w znajdującą się po drugiej stronie pochylni gęstą kępę rozkrzewionych topoli, starając się zorientować, gdzie znajduje się posterunek wroga, jednak nigdzie wśród walących się szop nie dostrzegł żadnego ruchu. Nagle Francuz zorientował się, że jest obserwowany, a może usłyszał znajdujących się za węgłem strzelców. Poderwał się i odwrócił. Widząc nieprzyjaciół, chciał sięgnąć po leżący muszkiet, lecz zamarł w pół ruchu, widząc wycelowaną w siebie lufę. Sharpe potrząsnął głową i skinieniem karabinu ponaglił przeciwnika, by się wyprostował. Młody chłopak, niewiele starszy od Pendeltona czy Perkinsa, podporządkował się niemej groźbie. Jego szczere, młodzieńcze oblicze ściągnął strach. Kiedy Richard ruszył w jego stronę, Francuz mimowolnie cofnął się o krok. Porucznik, chwyciwszy go od tyłu, wrócił za żywopłot. Z zatkanych ust tamtego wymknął się stłumiony jęk. Powaliwszy młodzika na ziemię, Sharpe wyrwał jego bagnet z pochwy i cisnął do rzeki. - Zwiąż go - rozkazał Tounge’owi. - Prościej byłoby poderżnąć żabie gardło - zauważył strzelec. - Spętaj go, mówię - warknął Richard - i zaknebluj. Tylko bez fuszerki - dodał i skinieniem przywołał Vincentego. - Nikogo więcej tam nie było, oprócz tego tu - stwierdził skonsternowany. - A gdzie reszta oddziału? - zapytał Portugalczyk. - Cholera wie. Sharpe wyjrzał zza węgła szopy. Prócz niesfornego szczeniaka, szarpiącego skórzany pas porzuconego muszkietu, nie zauważył żadnej żywej istoty. Machnął ręką na Harpera. - Nikogo nie widać - wyszeptał. - Żołnierze rzadko błąkają się samopas - zauważył trzeźwo sierżant. - Przeskoczmy do tamtych krzaków, Pat - syknął Sharpe, wskazując kępę topól.

- No to prujemy jak po śliskim gównie - mruknął Harper. Przesadzili otwartą przestrzeń długimi susami, z impetem wpadając w gęste zarośla. Nie zakaszlał żaden muszkiet. Nikt nie podniósł alarmu. Pokraczny szczeniak rzucił się za nimi w pogoń, traktując bieganinę jak zaproszenie do zabawy. - Leć do mamusi - odpędził go Harper, gdy rozbrykany psiak wydał z siebie przenikliwe szczeknięcie. - Jezus! - zawołał Sharpe, nie tyle ze złości na hałaśliwe zwierzę, co z kompletnego zaskoczenia. Już drugi raz tego dnia uśmiechnął się do niego los. Wbrew powszechnemu mniemaniu, że Francuzi zniszczyli wszystkie jednostki pływające na Douro, jego rozszerzonym ze zdumienia oczom, wśród mułu naniesionego do wnętrza rzecznego zakola, ukazały się trzy barki do przewozu wina. Aż trzy! Obawiał się, że ich kadłuby mogły zostać podziurawione. Podczas gdy Harper uciszał młodego psiaka, porucznik, brnąc przez gęsty szlam, dotarł do najbliższej jednostki i wciągnął się na jej wysoką burtę. Z północnej strony, od miasta, odgradzały go gęste zarośla. Być może były one przyczyną, dla której Francuzi przeoczyli trzy wciągnięte na brzeg łajby. Ku niezmiernej radości Anglika łódź, w której się znajdował, okazała się niezniszczona. W zęzie było co prawda sporo wody, lecz kiedy Sharpe jej spróbował, przekonał się, że jest to słodka deszczówka, a nie napływająca wraz z regularnymi przypływami słonawa woda z estuarium Douro. Dla pewności zbadał dokładnie cały kadłub. Nie znalazłszy nigdzie poczynionych przez siekiery wyrw, wszedł na wyższy, boczny pokład, gdzie, powiązane wystrzępionymi linami, spoczywało sześć solidnych wioseł pychowych. Na rufie barki, odwrócona do góry dnem, leżała niewielka łódka, pod której kadłubem znalazł dwa pobielałe od słońca wiosła o spękanych piórach. - Sir! - Harper zawołał półgłosem z brzegu. - Sir! - Sierżant wskazywał ręką drugi

brzeg, gdzie porucznik dostrzegł samotnego jeźdźca w czerwonej kurtce, bez wątpienia Brytyjczyka, który także mu się przyglądał. Sharpe zamachał do mężczyzny w bikornie, lecz oficer nie odwzajemnił gestu, najprawdopodobniej niepewny, po czyjej stronie walczy żołnierz w zielonym mundurze. - Przyprowadź wszystkich na brzeg - Richard rozkazał Harperowi, po czym, zwróciwszy wzrok ku rzece, przyjrzał się oficerowi. Zastanawiał się przez chwilę, czy nie ma przypadkiem przed oczyma pułkownika Christophera. Szybko jednak odrzucił tę możliwość, widząc przycięty ogon koński i solidną budowę mężczyzny w siodle. Jego zaprzysięgły wróg był szczuplejszy i, małpując Francuzów, dosiadał długoogoniastego wierzchowca. Kryjący się w cieniu rozłożystego drzewa jeździec okręcił się w siodle, jakby zwracał się do niewidocznego dla Sharpe’a rozmówcy, po czym kierując spojrzenie na północny brzeg, począł żywo gestykulować, wskazując na barki. Richard zawahał się. Nie miał wątpliwości, że nieznajomy górował nad nim szarżą. Przepływając na drugą stronę, znalazłby się momentalnie w żelaznych okowach wojskowej dyscypliny, tracąc tym samym swobodę podejmowania decyzji. Gdyby wysłał do jeźdźca któregokolwiek ze strzelców, wyszłoby na to samo. Przypomniał sobie o Luisie i przywołał go. Pomógł mu wspiąć się ponad wysokim nadburciem. - Poradzisz sobie z niewielką łodzią? Portugalczyk w pierwszej chwili zawahał się, po czym odpowiedział twierdząco. - Oczywiście. - Popłyniesz na drugi brzeg i dowiesz się, czego chce ten brytyjski oficer. Przekaż mu, że przeprowadzam rozpoznanie w seminarium. Nie zapomnij powiedzieć mu też o promie w Barca d’Avintas. Sharpe pojął w lot, że brytyjska ofensywa zatrzymała się na brzegu Douro. Jego

domysły potwierdzały dochodzące z miasta odgłosy kanonady, dowodzące, że ponad zaporą wodną rozpoczął się pojedynek artyleryjski wrogich armii. Dobrze wiedział, że bez jednostek pływających jego rodacy nie postąpią ani kroku naprzód. Nie rozumiał tylko, dlaczego Wellesley nie posłużył się flotą morską. Harper, Macedo i Luis pozwolili niewielkiej łodzi ześlizgnąć się z nadburcia barki. Grzęznąc w zdradliwym mule, zwodowali ją. Poziom Douro podnosił się zwolna, lecz miało upłynąć jeszcze sporo czasu, nim woda sięgnie barek. Luis osadził wiosła w dulkach, usiadł na ławce i z widoczną wprawą odbił od brzegu. Obejrzał się przez ramię, by ustalić kierunek, wziął poprawkę na prąd i energicznie naparł na wiosła. Sharpe dostrzegł wyłaniającego się z zarośli drugiego jeźdźca w czerwonej kurtce i oficerskim kapeluszu. Chcąc opóźnić chwilę, w której obowiązujące w armii zasady starszeństwa zwiążą mu ręce, zeskoczył z barki i brodząc po kolana w błocie, wyszedł na brzeg. - Zostaniesz tutaj - polecił Vincentemu - a ja pójdę na wzgórze. Portugalczyk powstrzymał cisnące mu się na usta słowa protestu. Sharpe skinął na strzelców. Zanim na dobre zaszyli się w nadbrzeżnej roślinności, stwierdził, że Luis dotarł już prawie do przeciwnego brzegu. Richard, przedarłszy się przez gąszcz wawrzynów, ujrzał drogę, na której dragoni próbowali odciąć mu odwrót, gdy umykał z zajmowanego przez Francuzów Oporto. Po lewej stronie zobaczył zaułek, gdzie Vincente uratował mu tyłek. Nigdzie nie dostrzegł nieprzyjaciół. Jeszcze raz bacznie przyjrzał się seminarium, gdzie nadal nic się nie działo. „Niech to diabli - pomyślał - nie ma co zwlekać.” Powiódł tyralierę strzelców w górę stoku. Wśród porastających zbocze traw rosło tylko kilka osamotnionych drzew. Pośrodku pastwiska stała rozpadająca się szopa. Jeśli w białym budynku na szczycie czaili się Francuzi, otwarta przestrzeń mogła okazać się śmiertelną

pułapką. Sharpe wiedział, że powinien zachować więcej ostrożności, lecz nikt do nich nie strzelał, nikt nie starał się ich zatrzymać, przyśpieszył więc kroku, czując ból w mięśniach, zmuszonych do pokonania długiej stromizny. Wkrótce znalazł się u stóp seminarium. W murze na parterze wybitych było kilkanaście małych, okratowanych okienek. Między nimi rozmieszczono symetrycznie siedem łukowatych wejść. Sharpe kopnął w pierwsze z brzegu drzwi, ale okazały się tak solidne, że jęknął z bólu. Przykucnął pod murem, czekając, aż na górę dotrą ostatni maruderzy. Wzniesienie, na którym się znajdował, oddzielała od miasta niewielka dolina o stromych stokach. Tak samo jak w marcu, Francuzi ostrzeliwali drugi brzeg z ustawionych na północnym stoku doliny Douro armat. Richard nie widział, co działo się w Vila Nova de Gaia, zasłoniętym przez wzgórze klasztorne, na którego tarasie stała wówczas portugalska bateria. - Oddział w komplecie - zameldował Harper. Sharpe przemknął wzdłuż ściany z grubo ciosanego kamienia. Skierował się ku zachodowi. Wolałby okrążyć budynek od wschodu, ale spodziewał się znaleźć główne wejście od strony miasta. Napierał na każde mijane drzwi, ale były pozamykane. Co, do cholery, stało się z Francuzami? Nie widział ani jednego żołnierza, a miał przecież w zasięgu wzroku oddalone o pół mili główne miasto. Ściana skręciła w prawo. Za załomem natrafił na kilka schodków, wiodących ku ozdobnym wrotom. Tu także nie było wartowników. Nieprzyjaciół dostrzegł w oddali, w dolinie na północ od seminarium, na drodze prowadzącej do Amarante. Dragoni eskortowali długą kolumnę opuszczających miasto wozów. Sharpe sięgnął po lunetę. W szkłach dostrzegł wyładowane rannymi, ciągnące na północny wschód furmanki. Nie wiedział, czy Soult jedynie opróżnia lazarety, szykując się do kolejnej bitwy, czy też wysyła inwalidów do Francji, przewidując, że sam może być wkrótce

zmuszony podążyć tą samą drogą. W każdym razie nie wydawało mu się, by teraz, gdy Brytyjczycy stali na południowym brzegu Douro, marszałek planował ofensywę w kierunku Lizbony. Obecność czerwonych kurtek w Vila Nova de Gaia kazała Sharpe’owi domyślać się, że, zgodnie z zapowiedziami, sir Arthur Wellesley, przejąwszy dowództwo nad armią, poderwał ją do działania. Główne wejście do seminarium mieściło się pośrodku bogato zdobionej, pokrytej ospowatymi śladami po kulach fasadzie ze spiczastą attyką zwieńczoną kamiennym krzyżem. Masywne, drewniane, nabijane ćwiekami wierzeje zaopatrzone były w klamkę z kutego żelaza. Richard niezmiernie się zdziwił, gdy ta ustąpiła. Kolbą karabinu otworzył drzwi na oścież. Zajrzał do pustego hallu o wyłożonej kamiennymi płytami posadzce i pomalowanych na niezdrowy odcień zieleni ścianach. W przedsionku, na prawo od wejścia, wisiał gęsto podziurawiony kulami, przekrzywiony portret wychudzonego świętego. Wypacykowane obok szlachetnej postaci podobizny francuskich żołnierzy świadczyły o bytności żabojadów w seminarium, chociaż wszystko wskazywało na to, że opuścili już budynek. Ciężkie kroki Sharpe’a odbiły się echem w długim korytarzu. - Jezus, Maryja i Józef - wyszeptał Harper, czyniąc znak krzyża. - Nigdy jeszcze nie widziałem tak wielkiej budowli - przyznał, wpatrując się w hall, którego koniec tonął w półmroku. - Jak wielu przeklętych księży może potrzebować kraj? - To chyba zależy do liczby grzeszników - stwierdził porucznik. - A teraz przetrząśnijmy to miejsce. Zostawiwszy sześciu ludzi przy wejściu jako pikietę, poprowadził resztę o jedną kondygnację w dół. Pierwsze co zrobił, to odwiódł sztaby blokujące jedne z niskich, wychodzących na rzekę półkolistych wrót. Zabezpieczywszy drogę odwrotu w razie

frontalnego ataku Francuzów na seminarium, wraz ze strzelcami spenetrował po kolei dormitoria, łazienki, pomieszczenia kuchenne i sale wykładowe. Wszędzie walały się potrzaskane meble. W obszernej bibliotece tylko gdzieniegdzie spod stosów porwanych książek widać było deski podłogi. Wszystkie pomieszczenia rozległego budynku nosiły ślady zniszczeń, których sprawcy ulotnili się. Kaplica została doszczętnie zbezczeszczona. Ołtarz porąbano na drewno do kominka, a prezbiterium zmieniono w latrynę. - Plugawe bękarty - mruknął Harper. Gataker, przytrzymując dłonią obluzowaną osłonę spustu, zapatrzył się na olbrzymi bohomaz na bielonej ścianie, w miejscu, gdzie dawniej nad ołtarzem wisiał tryptyk przedstawiający Niepokalane Poczęcie. Wandale wypacykowali tam dwie nagie kobiety, złączone w wymyślny sposób z trzema dragonami. - Wielki Boże - westchnął żołnierz, tonem wyrażającym podziw, jaki mogłyby wzbudzić dzieła wystawiane w Królewskiej Akademii Sztuki. - Ja tam wolę okrąglejsze kształty - skomentował Slattery. - Nie ociągać się! - warknął Sharpe. Stwierdziwszy, że budynek jest opuszczony, porucznik chciał jeszcze spenetrować piwnice. Był pewien, że ojczulkowie trzymali tam trunki. Zszedłszy do podziemi, przekonał się, że Francuzi uprzedzili jego zamiary. Wszystkie beczki były opróżnione, a butelki potłuczone w drobny mak. - Cholerne bękarty - zaklął Harper, chociaż wiedział, że gdyby piwniczka była pełna, porucznik rozbiłby wszystko, co się w niej znajdowało, by strzelcy nie schlali się do nieprzytomności. Nagle Sharpe uzmysłowił sobie z całą jasnością to, co podświadomie już wiedział - że ma zamiar pozostać w seminarium tak długo, jak to będzie możliwe. Był pewien, że Francuzi

będą starali się utrzymać Oporto, a potężne gmaszysko na wzgórzu stanowiło bez wątpienia najtrudniejszy do zdobycia bastion na wschodnich obrzeżach miasta. Niezmiernie długa fasada, którą widzieli od strony rzeki, stwarzała mylne wrażenie. Seminarium w istocie było olbrzymie, lecz jego długość nie odpowiadała szerokości - ku Oporto wyglądało z niego raptem dwanaście okien. Na wschodnim krańcu od głównego gmachu odbijało ku północy prawie równe mu długością skrzydło. W środku mieścił się ogród z wykarczowanym przez najeźdźców sadem jabłoniowym. Od południa i zachodu ogród otoczony był wysokim, kamiennym murem z dwoma solidnymi, żelaznymi bramami, znajdującymi się od strony zachodniej. W kantorku na narzędzia, pod grubymi zwojami siatek, które miały chronić owoce przed ptakami, Sharpe odnalazł kilof, który wręczył Cooperowi. - Zacznijcie wybijać otwory strzelnicze - rozkazał, wskazując mur ogrodowy. - Patrick! Weź sześciu ludzi. Poszukajcie odpowiednich narzędzi i dołączcie do Coopera. Reszta na dach. Ale nie wychylajcie się, zrozumiano? Niech nikt nie wyściubia nosa ponad gzyms. Richard udał się do pomieszczenia, które, jak podejrzewał, było gabinetem przełożonego seminarium. Podobnie jak w bibliotece wszystkie książki podarto i rzucono na podłogę, gdzie utworzyły spory stos. Masywne biurko leżało przewrócone pod ścianą. Na poły spalony obraz, przedstawiający kleryka o świątobliwym obliczu, spoczywał w palenisku. Jedynym nietkniętym obiektem w zdewastowanym pokoju był czarny jak sadza krucyfiks, zawieszony wysoko nad okazałym kominkiem. Sharpe otworzył znajdujące się bezpośrednio nad głównym wejściem okno i począł obserwować leżące po drugiej stronie trawiastej dolinki, opanowane przez wroga miasto, które chociaż widziane przez lichą lunetę, wydało mu się niebezpiecznie bliskie. Następnie, postępując wbrew własnym instrukcjom, wychylił się przez parapet, próbując zbadać, jak

przedstawia się sytuacja na południowym brzegu Douro. Obejrzawszy szczegółowo wszystko wokoło, stwierdził, że jak okiem sięgnąć nie dzieje się nic godnego uwagi. Nagle zza jego pleców dobiegł tubalny głos. - Spodziewam się, że mam do czynienia z porucznikiem Sharpe’em. Moje nazwisko brzmi Waters, podpułkownik Waters. Gratulacje, Sharpe, wykonaliście kawał dobrej roboty. Richard zszedł z parapetu i odwrócił się, by ujrzeć oficera w czerwonej kurtce, kroczącego wśród stosów poszarpanych książek i walających się papierzysk. - Sharpe, sir - przywitał się. - Cholerne żaby przysypiają - stwierdził mocno zbudowany mężczyzna. Miał nogi pałąkowate od konnej jazdy i ogorzałą twarz. Porucznik ocenił, że Waters miał czterdzieści parę lat, chociaż mógł uchodzić za starszego z powodu niemal zupełnie siwych włosów. - Powinni tu mieć chociaż z półtora batalionu, nie mam racji? I ze dwa solidne działa. Nieprzyjaciel pozwolił sobie na drzemkę, niebezpieczną, cholerną drzemkę. - Czy to pana widziałem na drugim brzegu Douro, sir? - zapytał Sharpe. - Zgadza się. Wasz portugalski przyjaciel przypłynął po nas. Bystry gość! Gdy tylko przewiózł mnie przez rzekę, rozkazałem zepchnąć na wodę cholerne barki. - Opalona twarz Watersa rozjaśniła się w szerokim uśmiechu. - Razem chłopcy, jak to mawiają. Gdy tylko ruszymy z miejsca przeklęte krypy, pojawią się tu najpierw Buffs 21 , a potem reszta 1. Brygady. Kiedy marszałek Soult zorientuje się, że zaszliśmy go od kuchni, zrobi się interesująco, co? Czy w budynku jest jakiś alkohol? - Wszystko zniszczone, sir. - Nie marnowałeś czasu, Sharpe - pochwalił Waters, zakładając, że porucznik osobiście zadbał o usunięcie niepożądanych używek z budynku, który miała zająć armia. Pułkownik

zbliżył się do otwartego okna i dobywszy z przewieszonego przez ramię skórzanego futerału 21 Żołnierze 3. Regimentu Piechoty z hrabstwa Kent zwani byli potocznie Buffs z powodu płowobeżowych (ang. buff) wyłogów mundurów i kamizelek. Dziś Royal East Kent Regiment (przyp. tłum.). długą lunetę, począł obserwować miasto. - Jak przedstawia się sytuacja na froncie? - chciał wiedzieć Sharpe. - Jak się przedstawia!? Przeganiamy żaby z Portugalii, oto jak się przedstawia! Hop, hop, kum, kum i cholerny krzyżyk na drogę. Spójrz tylko! - Waters szerokim gestem wskazał panoramę miasta. - Niewydarzone bękarty nawet nie podejrzewają, że tu jesteśmy. Twój portugalski przyjaciel powiedział mi, że byliście odcięci od armii, zgadza się? - Od końca marca. - Mój Boże! - Waters zdumiał się. - Nic dziwnego zatem, że nie wiecie, co się dzieje! Pułkownik odwrócił się tyłem do okna i oparłszy się o parapet, potwierdził domysły Richarda, obwieszczając, że sir Arthur Wellesley objął dowodzenie nad armią brytyjską w Portugalii. - Przybył niecałe trzy tygodnie temu - stwierdził - i zaraz wszystko nabrało tempa, na Boga. Nasz generał to gość z ikrą! Cradock to porządny człowiek, ale zupełnie bez życia. Zatem maszerujemy, Sharpe, lewa, prawa, lewa, prawa i niech diabeł porwie maruderów. Brytyjska armia jest tam. - Waters wskazał przesłonięty przez wzgórze klasztorne odcinek południowego brzegu Douro. - Przeklęte żaby zdają się być przekonane, że uderzymy od morza, dlatego skupiły siły na brzegu rzeki na zachód od Oporto. - Richard zrugał się w myślach za lekceważące nastawienie wobec doniesień przekupki z Barca d’Avintas, która powiedziała mu dokładnie to samo. - Sir Arthur nie może się doczekać, by przeprawić się przez Douro - podjął pułkownik. Całe szczęście, że twoi ludzie znaleźli te trzy barki. Jeśli się nie mylę, słyszałem też coś o

czwartej? - Trzy mile w górę rzeki, sir. - Nie ma co, Sharpe, tego ranka odwaliłeś ładny kawał roboty - zauważył z przyjacielskim uśmiechem Waters. - Teraz pozostaje nam tylko jedno zmartwienie... - By Francuzi nie odkryli za wcześnie naszej obecności? - Otóż to. Zamiast gadać po próżnicy lepiej bym zrobił, usuwając siebie i moją czerwoną kurtkę z widoku, nie sądzisz? - Waters zaśmiał się serdecznie i oddalił się od okna. - Módlmy się, by nasi wrogowie dalej spali spokojnie, śniąc słodkie, żabie sny, bo kiedy się w końcu obudzą, zrobi się naprawdę gorąco. Ilu ludzi mogą zabrać te barki za jednym kursem? Trzydziestu? Cholera wie, ile czasu zabiera przeprawa. Może przyjść do tego, że nasze głowy znajdą się wkrótce w paszczy bestii, co Sharpe? Richard musiał ugryźć się w język, by nie powiedzieć, że ostatnie kilka tygodni nigdzie indziej się nie znajdował. Lecz, zamiast wdawać się w czcze pogawędki, zapatrzył się na skłon zielonej dolinki za oknem, starając się przewidzieć posunięcia wroga, gdy przyjdzie co do czego. Ocenił, że nieprzyjaciel, nadciągając bezpośrednio z miasta, będzie zmuszony do forsownego marszu pod stromy, pozbawiony jakiejkolwiek osłony stok wzgórza, narażając się na nieprzerwany ostrzał z góry. Atak z północnej flanki wcale nie byłby łatwiejszy - tutaj długie, strome podejście, u którego stóp biegła droga, także było całkiem nagie, jeśli nie liczyć samotnego drzewa o bladozielonych liściach, stojącego w połowie wzniesienia. Ktokolwiek pragnąłby zaatakować ich pozycję, prawdopodobnie starałby się dotrzeć do bram w murze lub do głównego wejścia. Oznaczało to, że wspiąwszy się po stoku, wróg musiałby jeszcze przemierzyć obszerny podjazd, gdzie spokojnie mógł zatoczyć koło zaprzężony w kilka par koni powóz. Dziedziniec zachodni mógł stać się polem śmierci, gdzie zarówno ogień z karabinów, jak muszkietów z okien i otoczonego attyką dachu mógł

zatrzymać nawet najbardziej zaciekły atak piechoty. - Śmiertelna pułapka - zwięźle ocenił sytuację pułkownik Waters, najwyraźniej zajęty podobnymi przemyśleniami. - Nie chciałbym zdobywać tego wzgórza - zgodził się Sharpe. - Jestem pewien, że kiedy na drugim brzegu ustawimy artylerię, samo dotarcie na szczyt tego pagórka stanie się nie lada wyczynem - stwierdził z satysfakcją Waters. Porucznik miał nadzieję, że pułkownik wie, co mówi. Już od dłuższego czasu zastanawiało go, dlaczego na górującym nad doliną tarasie klasztornym, skąd w marcu prowadziła ostrzał portugalska bateria, nie pojawiają się brytyjskie działa. Było to bezspornie najdogodniejsze stanowisko, niemniej jednak sir Arthur Wellesley z sobie tylko znanych powodów zdecydował się ustawić armaty na nabrzeżu, wśród niewidocznych z seminarium magazynów porto. - Którą to mamy godzinę? - zapytał Waters. Po chwili, wyciągnąwszy z kieszeni cebulę na łańcuszku, sam sobie odpowiedział. - Dochodzi jedenasta! - Czy należy pan do sztabu, sir? - zainteresował się Sharpe, zaintrygowany mundurem z przykurzonymi złotymi galonami, lecz pozbawionym barwnych wyłogów czy innych oznak przynależności pułkowej. - Jestem jednym z oficerów rozpoznania sir Arthura - odparł z niefrasobliwym uśmiechem Waters - których zadaniem jest jazda w awangardzie i przeprowadzanie zwiadu. Jesteśmy jak szpiedzy wysłani do Jerycha przez Jozuego. Znasz tę przypowieść? Znajdują schronienie u ladacznicy imieniem Rachab. Takie już ich żydowskie szczęście, nieprawdaż? Lud wybrany wita prostytutka, a mnie strzelec. Po stokroć wolę to od ckliwego, mokrego całusa. Sharpe uśmiechnął się.

- Czy nie zna pan przypadkiem kapitana Hogana, sir? - Tego kartografa? Pewnie, że znam. Kapitalny gość, kapitalny! - Waters urwał nagle i wbił wzrok w Richarda. - Na Boga, oczywiście! To ty jesteś tym zagubionym strzelcem, zgadza się? A, teraz już wiem, z kim mam do czynienia. Hogan się nie mylił, zapewniając mnie, że sobie poradzisz. Doskonale, Sharpe. A oto nasi wspaniali Buffs. Vincente ze swoim oddziałem przyprowadził na górę trzydziestu piechurów z Kentu, lecz zamiast wejść przez otwarte od południa drzwi, żołnierze obeszli długą fasadę i teraz stali przed wejściem, wpatrując się w obserwujących ich z okna Watersa i Sharpe’a. Nowo przybyli Brytyjczycy mieli na sobie czerwone kurtki z płowo-beżowymi wyłogami 3. Regimentu Piechoty z Kentu. Po forsownym podejściu w pełnym słońcu, ich twarze zlane były potem. Dowodzący Buffs szczupły porucznik zapewnił pułkownika, że pozostałe dwie barki przybiły już do północnego brzegu, po czym przyglądając się Sharpe’owi z zaciekawieniem, zapytał: - A skąd się tu wzięli strzelcy? - Pierwsi na polu bitwy22 - odpowiedział Richard, odwołując się do ulubionej przechwałki pułku - i ostatni w odwrocie. - Musieliście chyba przefrunąć nad cholerną rzeką - odparł, nie posiadając się ze zdumienia, porucznik piechoty. Ocierając spocone czoło, spytał: - Znajdziemy tu gdzieś wodę? - Za tymi drzwiami jest pełna beczka - odrzekł Sharpe, wskazując główne wejście. Możecie podziękować strzelcom z 95. Pułku. Na wzgórze bez przerwy przybywały nowe grupy zziajanych żołnierzy. Barki kursowały w tę i z powrotem, obsługiwane przez ochotnicze załogi złożone z miejscowych,

którzy żwawo napierali na potężne, kute wiosła. Dzięki wsparciu ochoczych Portugalczyków, co dwadzieścia minut oddział na wzgórzu zwiększał się o blisko setkę mężczyzn. Wraz z kolejnymi posiłkami przybył generał, sir Edward Paget, który objął dowodzenie nad rosnącym w siłę garnizonem. Był to młody, niemający jeszcze czterdziestki, pełen energii i entuzjazmu mężczyzna, który co prawda zawdzięczał swą wysoką szarżę arystokratycznym koneksjom, lecz potrafił zaskarbić sobie sympatię żołnierzy. Paget wszedł na dach seminarium. Obrzucił wzrokiem ustawionych wzdłuż attyki strzelców i poprosił 22 W odniesieniu do strzelców jako formacji wojskowej najczęściej spotyka się dewizę brzmiącą: „Swift and bold” - w dosłownym tłumaczeniu „chyżo i zuchwale” (przyp. tłum.). przyglądającego się miastu Sharpe’a o użyczenie mu lunety. - Posiałem gdzieś własną - dodał gwoli wyjaśnienia. - Zdaje się, że została wśród bagaży w Lizbonie. - Czy przybył pan z sir Arhurem Wellesleyem, sir? - zapytał porucznik. - Przed trzema tygodniami - odrzekł lakonicznie Paget, kierując lunetę na zachód. - Sir Edward - wtrącił Waters - jest zastępcą i prawą ręką sir Arthura. - Co, wbrew pozorom, niewiele znaczy - wyjaśnił generał. - Wellesley i tak wszystko robi sam. Co, u diaska, dzieje się z tą lunetą? - Trzeba przytrzymywać obluzowaną, zewnętrzną soczewkę, sir - wyjaśnił Sharpe. - Niech pan weźmie tę - Waters zaoferował generałowi teleskop. Sir Edward przez moment wodził korpusem lunety w prawo i lewo, marszcząc brwi. - Zatem, co robią Francuzi? - zapytał zaintrygowany. - Zażywają drzemki - odparł Waters. - To się zdziwią, kiedy obudzą się z ręką w nocniku - zauważył Paget. - Zwierzyna nie powinna spać w domku myśliwskim otoczonym przez kłusowników! - Generał zwrócił

pułkownikowi lunetę i skłonił się lekko w stronę Sharpe’a. - Cholernie się cieszę, że są tu dziś z nami wasi strzelcy, poruczniku. Jestem przekonany, że nie będziecie narzekać na brak zajęcia. Do seminarium dotarła następna grupa czerwonych kurtek. Obsadzone zostały już wszystkie okna od zachodu i ćwierć długości północnej fasady głównego skrzydła. W otaczającym ogród murze wybito liczne otwory strzelnicze, za którymi pozycje zajęli Portugalczycy Vincentego i kompania grenadierów z płowo-beżowymi wyłogami. Trwający w złudnym poczuciu bezpieczeństwa Francuzi uparcie strzegli brzegów Douro na odcinku między Oporto a morzem, podczas gdy za ich plecami, na górującym nad miastem od wschodu wzgórzu, gromadziły się czerwone kurtki. Bogowie wojny mocno dokręcali śruby. Coś musiało pęknąć * Dwóch oficerów trzymało straż przy głównym wejściu do Palácio das Carrancas. Ich zadaniem było dopilnować, by wszyscy goście ściągali buty. - Jego Wysokość - tłumaczyli, tytułując tak marszałka Nicolasa Soulta, księcia Dalmacji, do którego ostatnimi czasy przylgnął przydomek Król Nicolas - jeszcze śpi. Obszerny, wytworny hall wieńczyło wysokie, oparte na łukach sklepienie. Stukot wojskowych, podkutych butów, uderzających o marmurowe posadzki, wzbudzał dudniące echo, które rozchodziło się po pałacu, nie pozwalając spać rezydującemu w komnatach na piętrze Królowi Nicolasowi. O świcie do siedziby dowódcy wojsk francuskich wpadł huzar i zawadziwszy ostrogą o dywan, grzmotnął o stopnie ozdobnych schodów, łomocząc przy tym szablą i metalową pochwą. Okropny łoskot obudził marszałka, który odkomenderował dwóch przybocznych, przykazując im mieć baczenie, by nikt więcej nie zakłócał jego spoczynku. Dwaj oficerowie nie byli w stanie powstrzymać grzmiących po drugiej stronie rzeki

brytyjskich dział, lecz, jak się zdawało, kanonada nie przeszkadzała marszałkowi tak bardzo jak stukoczące obcasy. Książę Dalmacji zaprosił na śniadanie kilkanaście osób. Wszyscy stawili się w pałacu przed godziną dziewiątą i zostali zaprowadzeni do jednego z salonów gościnnych, którego wysokie, przeszklone drzwi wychodziły na obszerne patio, okolone rzeźbionymi, pełnymi kwiatów donicami. Za kwietnikami rósł szpaler wawrzynów, którym leciwy ogrodnik z długimi nożycami nadawał geometryczne kształty. Wśród przybyłych - z jednym chlubnym wyjątkiem byli to mężczyźni - tylko dwoje nie należało do armii francuskiej. Wypatrując marszałka, zebrani wychodzili na zewnątrz, skąd wspierając się na balustradzie, mogli obserwować rzekę i Vila Nova de Gaia na jej drugim brzegu. Popatrywali w południową stronę, przysłuchując się kanonadzie. Mimo że posługiwali się lunetami polowymi, nie widzieli brytyjskich dział, a jedynie buchające z uliczek po drugiej stronie Douro kłęby dymu. Słyszeli huk wystrzałów i łoskot trafionych przez kule, walących się na nabrzeżu Oporto domów. Poza tym jedynym wartym uwagi widokiem były szczątki mostu pontonowego, który, naprawiony przez Francuzów w początkach kwietnia, został przez nich ponownie wysadzony, by uniemożliwić sir Arthurowi Wellesleyowi dalszy marsz na północ. Trzy prawie do szczętu strawione przez ogień pontony wciąż trzymały się na kotwicach. Pozostałe, rozprysnąwszy się w drobny mak, zostały poniesione w kierunku morza, razem z resztkami łączącej je drogi. Jedyną zaproszoną na uroczyste śniadanie kobietą była Kate. Zgodnie z kategorycznymi przykazaniami małżonka miała na sobie mundur huzara. Skutek uporczywych nalegań Christophera był taki, że Kate bez przerwy czuła pełne zachwytu spojrzenia Francuzów, skierowane na jej kształtne nogi. Tylko Christopher był w cywilnym stroju. Wszyscy pozostali goście paradowali w mundurach oficerskich, ze względu na obecność damy starając

się nie okazywać zaniepokojenia aktywnością brytyjskiej artylerii. - To ci dopiero - gromko kpił major dragonów, ubrany w szamerowany złotem dolman z akselbantami. - Brytyjczycy używają sześciofuntowych kul armatnich, celując do paru naszych wartowników. To jakby maczugą oganiać się od much - dorzucił z wyniosłym lekceważeniem i zaciągnął się cygarem, wpatrując się wiercącym wzrokiem w pośladki Kate. - Kobieta z takim zadkiem - zwrócił się ciszej do zaprzyjaźnionego oficera - powinna należeć do Francuza. - I leżeć na plecach. - To się rozumie samo przez się. Kate stała odwrócona tyłem do francuskich oficerów, nie śmiejąc spojrzeć nikomu w oczy. Wstydziła się swego stroju, który wydawał się jej ekstrawagancki i nieprzyzwoity, w dodatku sugerował, że sympatyzuje ze znienawidzonymi najeźdźcami. - Mogłabyś się chociaż trochę postarać - skarcił ją Christopher. - Robię, co mogę - Kate odparła przez zaciśnięte zęby - by nie wiwatować po każdej brytyjskiej salwie. - Nie bądź śmieszna. - A jestem? - obruszyła się. - To nic więcej jak ostentacyjny gest - odrzekł protekcjonalnie Christopher, nonszalancko wskazując snujący się na podobieństwo mgły dym nad czerwonymi dachówkami domów Vila Nova de Gaia. - Wellesley przyprowadził tu swoje wojsko i nie jest w stanie pójść ani kroku dalej. Utknął na dobre. Nie ma łodzi, a marynarka zbytnio obawia się baterii nadbrzeżnych, by próbować zbliżyć się do miasta. Co mu pozostało? Bezsilny Wellesley pogrzmoci trochę z dział, a potem zawróci, by poprowadzić wojsko z powrotem do Coimbry czy Lizbony. W terminologii szachowej, moja droga, taką sytuację określa się jako

patową. Soult nie może podjąć marszu na południe, dopóki nie dotrą posiłki. Z drugiej strony, Wellesley jest w kropce, gdyż nie może przeprawić się przez zaporę wodną. Jak zwykle gdy dochodzi do militarnego impasu, do gry wkraczają dyplomaci. I dlatego właśnie tu jestem, co staram ci się wytłumaczyć już od jakiegoś czasu. - Jesteś tu, gdzie jesteś - uniosła się Kate - bo stoisz po stronie Francuzów. - To nadzwyczaj niestosowna supozycja - stwierdził wyniośle Christopher. - Jestem tu, bo staram się, jako istota myśląca, uczynić wszystko, co możliwe, aby położyć kres tej bezsensownej wojnie. Chcąc czegokolwiek dokonać w tymże kierunku, muszę prowadzić rozmowy z wrogiem, a nie mógłbym tego uczynić, gdybym znajdował się po przeciwnej stronie rzeki. Kate zbyła przemowę męża milczeniem. Dawno straciła wiarę w pokrętne półprawdy, którymi ją częstował, próbując wyjaśnić motywy, dla których bratał się z Francuzami. Nie przemawiały do niej także okrągłe, wzniosłe słowa pułkownika, którymi malował nowe, mające przeistoczyć Europę idee. Wolała trzymać się jednoznacznego światopoglądu, jakim był dla niej patriotyzm. Wszystko, czego w tej chwili pragnęła, to znaleźć się na właściwym brzegu Douro, wśród ludzi, którzy czuli podobnie. Jednak przeprawa, wobec braku mostu i łodzi, była fizyczną niemożliwością. Zrozpaczona, zaniosła się nieopanowanym płaczem. Christopher, zniesmaczony tak ostentacyjnymi przejawami słabości, odwrócił się do niej plecami i począł grzebać w zębach kościaną wykałaczką. Zdumiewało go, że kobieta o równie niepospolitej urodzie pozwalała sobie na idiotyczną tkliwość. Kate, osuszywszy kąciki oczu mankietami francuskiego munduru, zbliżyła się do niestrudzenie przycinającego wawrzyny, starego ogrodnika. - Jak można przedostać się na drugi brzeg rzeki? - zapytała po portugalsku. Staruszek, nie odwracając się, kontynuował pracę.

- Nie można. - Kiedy ja muszę! - Nie ryzykowałbym. Zastrzelą panią - ostrzegł ogrodnik, po czym, odwróciwszy się nieśpiesznie ku rozmówczyni, przyjrzał się dokładnie jej obcisłemu strojowi i dorzucił - I tak panią zastrzelą. Zegar w pałacowym hallu wybił właśnie jedenastą, gdy marszałek Soult zszedł po schodach w narzuconym na bryczesy i koszulę jedwabnym szlafroku. - Śniadanie gotowe? - zapytał. - W pokoju błękitnym, panie - poinformował go adiutant. - Doskonale, doskonale! Marszałek odczekał, aż ordynans otworzy przed nim dwuskrzydłowe drzwi i wkroczył do salonu, witając gości szerokim uśmiechem. - Proszę, siadajcie, siadajcie. Aha, nasze spotkanie ma, zdaje się, charakter nieoficjalny - zauważył, spoglądając ku srebrnym, podgrzewanym naczyniom ustawionym na długim blacie kredensu. Soult podchodził kolejno do półmisków i podnosił półkuliste przykrywki. - Szynka! Wyśmienicie. Duszone cynaderki, znakomicie! Wołowina! Jęzory, wybornie, przewybornie. O, i wątróbki. Wyglądają apetycznie. Dzień dobry, pułkowniku! - Marszałek pozdrowił Christophera, który odpowiedział mu eleganckim ukłonem. - Cieszę się, że pana widzę - ciągnął Soult. - Czy pańska urocza małżonka także nas zaszczyciła? Ależ tak, już ją widzę. Doskonale, doskonale. Proszę ją posadzić tutaj, pułkowniku. - Gospodarz wskazał krzesło sąsiadujące z jego własnym. Soult zapałał żywą sympatią do Anglika, odkąd ten zdradził mu nazwiska spiskowców, planujących rebelię, jaka miała wybuchnąć w jego armii, gdyby doszło do koronacji.

Marszałek nie zapominał o swych ambicjach, chociaż zdawał sobie sprawę, że zanim posiądzie koronę i berło, będzie musiał najpierw odeprzeć Brytyjczyków i Portugalczyków, którzy mieli czelność ruszyć z Coimbry na południe. Książę Dalmacji nie spodziewał się ofensywy sir Arthura Wellesleya, lecz nie przejął się nią zbytnio. Rzeki strzegła jego armia, której sztab zapewniał go, że na przeciwnym brzegu nie ma ani jednej jednostki pływającej. „Ostatecznie - myślał Soult - jeśli taka jest wola Brytyjczyków, niech obozują nad Douro, siedząc i kręcąc młynki kciukami”. Wysokie okna zadrżały, poruszone grzmotem dział. Dźwięczące szkło odwróciło uwagę marszałka od półmisków. - Nasi artylerzyści wydają się bardzo ożywieni dzisiejszego ranka, nieprawdaż? - To, co słyszymy, to przede wszystkim działa brytyjskie, panie marszałku odpowiedział adiutant. - Do czego strzelają? - Do naszych wartowników na nabrzeżu - odrzekł oficer. - Wróg odgania się od much sześciofuntówkami. Soult wybuchnął śmiechem. - Oto, do czego zdolny jest osławiony Wellesley. - Marszałek, uśmiechając się do Kate, wskazał jej honorowe miejsce po swojej prawicy. - Cóż to za radość, usiąść do śniadania, mając u boku czarującą piękność. - Jeszcze lepiej byłoby mieć ją przed śniadaniem - zauważył nieprzyzwoicie głośno pułkownik piechoty. Kate, która znała francuski o wiele lepiej, niż ktokolwiek z obecnych mógł przypuszczać, zarumieniła się. Soult, nałożywszy sobie na talerz kopiastą porcję bekonu i wątróbek, zasiadł do posiłku. - Tamci ostrzeliwują nasze pikiety, a co my na to?

- Odpowiadamy ogniem, panie marszałku - odparł adiutant. - Zapomniał pan o cynaderkach. Czy przynieść? - Jak najbardziej, Cailloux. Przepadam za cynaderkami. Jakieś wieści z Castelo? Castelo de Săo górował nad ujściem Douro do morza. Francuzi mieli tam silny garnizon, którego zadaniem było odpieranie ewentualnych ataków brytyjskiej floty. - Dwie wrogie fregaty trzymają się poza zasięgiem naszych dział. Nie zaobserwowano innych jednostek. - Nasz wróg nie może uczynić żadnego zdecydowanego kroku, hę? - stwierdził z nieskrywaną satysfakcją Soult. - Ten Wellesley sprawia wrażenie niedołęgi. Pułkowniku, proszę się poczęstować kawą - zachęcił Christophera. - Jeśli byłby pan tak miły, ja także bym się napił. Dziękuję. - Soult, smarując rogalik masłem, podjął. - Wczoraj wieczorem rozmawiałem z Vuillardem. Brygadier wykręcał się, jak mógł. Na wszystko miał jakąś wymówkę! - Gdybyśmy zostali dzień dłużej, panie marszałku - odrzekł Christopher - zdobylibyśmy to wzgórze. Kate, z zaczerwienionymi od płaczu oczyma, wbiła wzrok w pusty talerz. Nie umknęło jej słówko nous. Jej mąż powiedział wyraźnie „my”. - Cały dzień?! - rzucił z pogardą marszałek. - Na to potrzeba było kilku minut, nie dni! Soult, gdy tylko dotarła do niego wieść o wymarszu wojsk brytyjskich i portugalskich z Coimbry, odwołał Vuillarda i jego podkomendnych z Vila Real de Zedes. Chociaż była to drobnostka, irytowało go, że tak liczny oddział nie zdołał zdobyć pozycji bronionych przez garstkę nieprzyjaciół. Niemniej jednak teraz liczyło się tylko danie porządnej nauczki Wellesleyowi. Soult nie spodziewał się zbyt wielu trudności. Wiedział, że ma liczebną przewagę nad

wrogiem, który cierpi na niedostatek artylerii. Informacje te pochodziły od aresztowanego przed pięcioma dniami kapitana Argentona, który, odpowiednio zachęcony, mówił wszystko, co wiedział. Niedoszły spiskowiec spotkał się nawet osobiście z Wellesleyem. Podczas swojego drugiego już wypadu za linię frontu kapitan miał doskonałą okazję obserwować gotującą się do ofensywy armię sprzymierzonych. To właśnie dzięki jego relacjom Francuzi mogli zawczasu wycofać znajdujące się na południe od Douro regimenty, uprzedzając starające się odciąć im drogę odwrotu siły nieprzyjacielskie. Wellesley utkwił na dobre na południowym brzegu Douro, pozbawiony możliwości przeprawy, której mógł dokonać jedynie za pomocą dostarczonych przez marynarkę jednostek pływających, a jak na razie nic nie wskazywało na to, by ta odważyła zbliżyć się do francuskich baterii. Cóż znaczyły dwie fregaty w pewnej odległości od brzegu! Czegóż mógł się obawiać z ich strony książę Dalmacji? Argenton, któremu w zamian za informacje obiecano darować życie, został pojmany dzięki ostrzeżeniu Christophera, co zobowiązywało Soulta do wdzięczności wobec Anglika. Christopher wyjawił nazwiska innych biorących udział w spisku oficerów: Donadieu z 47. Pułku i braci Laffite z 18. Pułku Dragonów, a także kilku innych doświadczonych żołnierzy o wysokich szarżach. Soult postanowił nie podejmować przeciwko nim żadnych oficjalnych kroków. Aresztowanie Argentona powinno zadziałać jako poważne ostrzeżenie. Nie widział powodów, by wszczynać niepokój w armii, rozstrzeliwując doświadczonych, cieszących się posłuchem oficerów. Wystarczy, jeśli powiadomi ich dyskretnie, że wie o ich występkach i zasugeruje, iż dalszy los wichrzycieli zależeć będzie od ich postępowania. Takich ludzi lepiej mieć w kieszeni niż sześć stóp pod ziemią. Kate popłakiwała bezgłośnie, dyskretnie obcierając płynące jej po policzkach łzy rękawem. Marszałek dostrzegł to.

- Czy coś się stało? - zaniepokoił się. - Dręczą ją obawy, panie marszałku - odpowiedział w imieniu milczącej żony Christopher. - Względem czego? - chciał wiedzieć marszałek. Christopher wskazał wciąż drżące od ostatniej salwy artyleryjskiej okna. - Kobiety nie zostały stworzone do walki. - Chyba że na poduszki - żartobliwie skwitował Soult. - Niech jej pan powie - podjął po chwili namysłu - że nie ma powodu do obaw. Brytyjczycy są po drugiej stronie rzeki, a jeśli spróbują przejść na północny brzeg, zepchniemy ich do wody. Już za kilka tygodni dotrą do nas posiłki. - Marszałek urwał, pozwalając pułkownikowi przetłumaczyć jego słowa. Miał nadzieję, że się nie myli, ponieważ jego armia okazała się zbyt słaba, by przeprowadzić inwazję na Portugalię. - Wówczas pomaszerujemy na południe, by zasmakować życia w Lizbonie. Proszę ją zapewnić, że przed końcem sierpnia w kraju zapanuje pokój. O! A oto nasz kuchmistrz! Pulchny Francuz z ekstrawaganckimi, zawiniętymi ku górze wąsiskami zbliżał się do śniadających. Miał na sobie zachlapany krwią biały fartuch, a za jego pasem błyszczał wielki, zakrzywiony nóż. - Pan mnie wzywał - stwierdził z ledwie powściąganą irytacją, dodając po przerwie panie marszałku. - A tak! - Soult, wyraźnie ożywiony, wstał odpychając krzesło i zatarłszy ręce, rzekł: Trzeba ustalić menu na obiad, sierżancie Deron, obiad na szesnaście osób. A zatem, co sugerujecie, sierżancie? - Mam węgorze. - Węgorz! - ucieszył się marszałek. - Nadziewane grzybami z sosem śmietanowym?

Wspaniale! - Wyczyszczę je - ciągnął niewzruszony Deron - usmażę z pietruszką i podam filety w sosie na czerwonym winie. A na przystawkę mam jagnięcinę. - Doskonale! - stwierdził Soult. - Zrobisz do tego sos kaparowy? - Kapary? - Deron był zgorszony. - Ocet zabija smak mięsa - rzekł wzburzony - a to delikatna jagnięcina, miękka i tłusta. - W takim razie może łagodny sos kaparowy? - zasugerował Soult. - ...i podam z przybraniem z cebuli, szynki i kilku cčpes 23 . Kanonada za oknami raptownie przybrała na sile. Grzmot rezonujących eksplozji wstrząsnął budynkiem w posadach. Kryształowe krople żyrandoli zagrzechotały lekko, lecz ani marszałek, ani kucharz nie zwrócili na to uwagi. - Zrobię tak - perorował Deron, nieznoszącym sprzeciwu tonem. - Upiekę jagnięcinę w gęsim smalcu... - Dobrze, dobrze - Soult słuchał z uwagą. - Przystroję mięso pokrajaną szynką - powtórzył ze stoickim spokojem Deron - cebulą i kilkoma duszonymi cčpes. Półżywy ze zmęczenia oficer o purpurowej, spotniałej twarzy, wpadł do pokoju błękitnego. - Panie marszałku! - Chwileczkę - rzekł Soult, marszcząc brwi i zwrócił się do Derona. - Cebula, szynka i cčpes? A może by tak dodać parę lardons 24 , sierżancie? To by się świetnie komponowało. - Garni z szynki - powtarzał ze stoickim spokojem Deron - małych cebulek i kilku cčpes. Soult w końcu ustąpił.

- Jestem pewien, że to, co przyrządzisz, będzie wyśmienite, Deron. I dziękuję ci za przednie śniadanie. - Byłoby smaczniejsze, gdyby jadł je pan świeżo podane, marszałku - zauważył z nutą wyrzutu kuchmistrz i westchnąwszy ciężko, z dumnie podniesioną głową opuścił salon. Soult uśmiechnął się do oddalających się pleców mistrza sztuki kulinarnej i zwróciwszy się do sapiącego oficera, który śmiał mu przerwać, spiorunował go wzrokiem. - Kapitan Brossard, jeśli się nie mylę? Czy jadł już pan śniadanie? - Marszałek wskazał nożem do masła wolne miejsce na drugim końcu stołu. - Jak się miewa generał Foy? Brossard, adiutant Foya, nie miał ani czasu, ani ochoty na śniadanka czy nawet na zdawanie raportu o generalskim zdrowiu. Przynosił wieść tak naglącą, że nie wiedział, jak ją sformułować. Rychło jednak wziął się w garść i wskazując na wschód, zameldował. - Brytyjczycy, panie marszałku, zajęli seminarium. Soult przez kilka uderzeń serca wpatrywał się w posłańca, nie dowierzając własnym uszom. Wreszcie wyrzucił z siebie: - Co zrobili? 23 Cepes (fr.) - borowiki. 24 Lardons (fr.) - skwarki - Zajęli seminarium. - Niemożliwe! Quesnel przysięgał mi, że zniszczył wszystkie łodzie! - oburzył się Soult. - Wszystkie na tamtym brzegu, panie marszałku - sprostował oficer. W istocie wszystkie pływające jednostki zostały wyciągnięte na północne nabrzeże, by mogły posłużyć Francuzom, pozostając niedostępnymi dla przybywających z południa nieprzyjaciół. - Mimo to Brytyjczycy przeprawili się na wschód od miasta i opanowali wzgórze.

Soult poczuł, jak serce podchodzi mu do gardła. Seminarium znajdowało się na szczycie wzniesienia, u którego stóp biegła wiodąca do Amarante i dalej do Hiszpanii droga zaopatrzenia. Ponadto była to arteria łącząca garnizony Oporto ze stacjonującymi nad Tamegą wojskami generała Loisona. Gdyby nieprzyjacielowi udało się zablokować ten szlak komunikacyjny, z łatwością mógłby pokonać rozczłonkowaną francuską armię, obracając wniwecz reputację marszałka. W napadzie wściekłości Soult poderwał się, przewracając krzesło. - Niech generał Foy zepchnie ich z powrotem do rzeki! - zagrzmiał. - Gnaj i przekaż mu, że ma ich potopić w rzece! Ale już! Brossard wybiegł. Marszałek, zupełnie straciwszy apetyt, także opuścił pokój błękitny, wiodąc ze sobą sztabowców. W opustoszałym salonie pozostali jedynie milczący Christopher i Kate, która z dziką satysfakcją przyglądała się rosnącemu na twarzy małżonka panicznemu przerażeniu. Zadzwoniły szyby w oknach, żyrandole rozchwiały się, obwieszczając bliskość nadciągających Brytyjczyków. * - Proszę, proszę! Mamy w naszej kongregacji strzelców! To prawdziwe błogosławieństwo. Nie miałem pojęcia, że w 1. Brygadzie mamy chłopców z 95. Pułku. Mówiący te słowa krzepki, rumiany mężczyzna o życzliwym uśmiechu i łysiejącej głowie wyglądał na poczciwego farmera, którego odziano w mundur. Sharpe wyobraził go sobie w angielskim miasteczku targowym, wspartego na płocie albo poganiającego pękate owce w oczekiwaniu na rozpoczęcie licytacji inwentarza. - Jesteście tu bardzo mile widziani - zwrócił się do Richarda.

- To Tatuś Hill - powiadomił Pendeltona Harris. - Hola, hola, młody człowieku - zagrzmiał generał Hill. - Nie należy używać przezwiska oficera, jeżeli może on je usłyszeć. Takie zachowanie podlega karze dyscyplinarnej! - Proszę o wybaczenie, sir. - Harris nie zdawał sobie sprawy, że mówił tak głośno. - Przebaczam ci ze względu na twój mundur strzelca, chociaż jest on wyjątkowo niechlujny. Co stanie się z naszą armią, jeśli będziemy walczyć w łachmanach, hę? - Generał urwał i roześmiał się tubalnie, po czym wyciągnął z kieszeni kurtki garść migdałów i wręczył je Harrisowi. - To pomoże ci trzymać język za zębami, młody człowieku. - Dziękuję, sir. Na dachu seminarium było już dwóch generałów. Generał Hill, dowódca przeprawiającej się przez rzekę 1. Brygady, który przez swą życzliwość zaskarbił sobie przydomek Tatuś, dołączył do sir Edwarda Pageta w samą porę, by ujrzeć trzy francuskie bataliony, wyłaniające się ze wschodnich przedmieść Oporto. Francuzi formowali dwie kolumny. Sierżanci i kaprale uwijali się, ustawiając żołnierzy w szeregach. Jedna z kolumn miała uderzyć na seminarium od zachodu. Druga organizowała się na skraju drogi do Amarante, zamierzając przypuścić szturm od północy. Nieprzyjaciel, zdając sobie sprawę, że brytyjski garnizon w seminarium jest nieustannie zasilany przez żołnierzy przeprawiających się trzema kursującymi w poprzek Douro barkami, odkomenderował baterię artylerii na brzeg rzeki z rozkazem zatopienia jednostek. Francuska piechota czekała, aż odezwą się ich działa, zapewne w nadziei, że gdy te unieszkodliwią barki, zwrócą swe lufy na seminarium. Sharpe, który nie mógł się nadziwić, dlaczego sir Arthur Wellesley nie ustawił artylerii na górującym nad Vila Nova de Gaia wzgórzu klasztornym, odetchnął głęboko, pojąwszy, że

niepotrzebnie się zadręczał. Gdy tylko na północnym brzegu pojawiła się francuska bateria, kilkanaście dział, które dotąd czekały w ukryciu, zostało wytoczonych na taras klasztoru. - A oto remedium na Francuzów! - wykrzyknął generał Hill, widząc ukazujący się na drugim brzegu rząd luf. Pierwsza wystrzeliła pięcioipółcalowa haubica, będąca brytyjskim odpowiednikiem tej, która ostrzeliwała Sharpe’a pod Quinta. Działo to załadowane było okrągłym pociskiem, używanym tylko przez Anglików, skonstruowanym przez podpułkownika Shrapnela. Sposób jego działania należał do najściślej strzeżonych sekretów wojskowych. Pocisk wypełniony był kulami muszkietowymi, w centrum których znajdował się stosunkowo niewielki ładunek prochu. Po eksplozji kule i odłamki skorupy pocisku raziły przeciwnika deszczem rozgrzanego żelaza. By odnieść zamierzony efekt, kula ta musiała wybuchnąć w określonej odległości przed nieprzyjacielem, aby impet pocisku posłał śmiercionośne żelazne odłamki prosto w cel. Strzał taki wymagał niezmiernej precyzji podczas przycinania lontu. Brytyjski działonowy wykazał się tym kunsztem. Haubica zagrzmiała i cofnęła się, powodowana odrzutem. Pocisk zatoczył łuk nad Douro, pozostawiając za sobą charakterystyczną smugę dymu z lontu i wybuchł dwadzieścia jardów przed i dwadzieścia ponad odprzodkowywanym w owej chwili francuskim działem. Eksplozja rozerwała powietrze czerwono-białym płomieniem. Kule i odłamki z wizgiem spadły na francuski działon, patrosząc ludzi i konie. Czternastu mężczyzn leżało martwych lub rannych obok zmasakrowanych zwierząt i pozbawionego wózka działa. - Jasna cholera - wyrwało się Hillowi, który na widok rzezi zapomniał o żarliwym entuzjazmie, z jakim witał brytyjską baterię. - Biedaczyska - mruknął. - Jasna cholera. Wiwaty żołnierzy z seminarium zagłuszone zostały przez ogłuszający grzmot kanonady. Z dominującego nad pozycjami Francuzów wzniesienia na południowym brzegu posypał się

grad sferycznych pocisków Shrapnela, granatów i pełnych kul, siejąc zniszczenie wśród francuskich artylerzystów. Ci, którzy ostali się przy życiu, w popłochu porzucili działa i rżące w agonii zwierzęta. Brytyjscy działonowi przekręcili śruby armat i poluzowali kliny pod haubicami, po czym otworzyli ogień do francuskiej piechoty, skupionej w dolinie znajdującej się na wprost ich pozycji. Pełne kule czyniły krwawe wyrwy w ciasno ustawionym nieprzyjacielskim szyku. Wybuchające nad głowami Francuzów szrapnele zbierały potworne, krwawe żniwo. Francuscy oficerowie, przerażeni widokiem swej rozgromionej artylerii, rozkazali piechocie maszerować. Dobosze, ustawieni w sercu obu kolumn, poczęli rytmicznie uderzać w werble. Pierwszy szereg Francuzów z bliższej rzece kolumny ruszył do przodu w momencie, gdy kolejna pełna kula przeorała czerwoną bruzdę w niebieskim czworoboku mundurów. Dały się słyszeć wrzaski rannych i umierających, lecz bębnienie nie ustawało. Z setek francuskich gardeł dobyło się wojenne zawołanie: Vive l’Empereur! Sharpe niejednokrotnie widział atakujące duże kolumny wojska, lecz nie pojmował tej taktyki. Brytyjska armia walczyła z piechotą nieprzyjaciela ustawiona w dwuszereg, by każdy żołnierz mógł zrobić pożytek ze swego muszkietu. W przypadku gdy potykali się z kawalerią, dwuszereg przeistaczał się w czworobok o czterech szeregach, co wciąż pozwalało wykorzystać pełną siłę ognia oddziału. Tymczasem Francuzi stojący w środku potężnej kolumny nie mogli używać broni, gdyż naraziliby życie kolegów. W każdym z dwudziestu szeregów obu francuskich formacji szło około czterdziestu ludzi. Francuzi stosowali właśnie taki szyk - wielką, zbitą żołnierską masę - ponieważ łatwiej było im w ten sposób utrzymać poborowych w ryzach. Ponadto kiedy taka kolumna zbliżała się do słabo wyszkolonego przeciwnika, sam jej widok wywoływał popłoch wśród

nieprzyjaciół. Jednak stosowanie tej samej taktyki w walce z czerwonymi kurtkami, zdaniem Sharpe’a, równało się samobójstwu. - Vive l’Empereur! - wołali Francuzi w rytm warkotu werbli bojowych, lecz ich okrzyki brzmiały mało entuzjastycznie, jakby maszerującym w górę stromizny żołnierzom brakowało oddechu. - Boże, chroń naszego dobrego Króla Jerzego - zaintonował zdumiewająco mocnym tenorem generał Hill. - Niech nasz szlachetny Jerzy żyje długo i szczęśliwie... nie strzelać za wysoko. - Ostatnie cztery słowa, wyśpiewane przez generała, przywołały uśmiechy na twarzach zgromadzonych na dachu żołnierzy. Hagman odwiódł skałkę i wycelował w oficera wspinającego się na czele francuskiej formacji, który niósł szablę uniesioną nad głową. Strzelcy Sharpe’a zajmowali pozycje na dachu północnego skrzydła seminarium, naprzeciwko kolumny francuskiej, znajdującej się poza zasięgiem brytyjskich baterii, prowadzących ostrzał z tarasu klasztornego. Na południowym brzegu Douro odprzodkowano jeszcze jedną baterię, której działa dołączyły do dwóch już działających, lecz ta także ostrzeliwała jedynie bliższą brzegu francuską formację. Nacierająca od północy piechota musiała zatem zostać powstrzymana jedynie przez muszkiety i karabiny. Ludzie z oddziału Vincentego skupili się przy otworach strzelniczych w północnym murze. Na każdy taki otwór przypadało trzech, czterech ludzi, co miało pozwolić załodze każdej z nich prowadzić nieustanny ostrzał. Sharpe zauważył, że poniektóre czerwone kurtki miały zielone wyłogi i mankiety. Byli to żołnierze z Berkshire25, co kazało mu się domyślać, że Buffs byli już w komplecie, teraz zaś ich szeregi zasilały kolejne bataliony. - Celować w oficerów! - zawołał Sharpe. - Muszkiety nie strzelają! Ten rozkaz jest tylko dla strzelców. - Poczynił to rozróżnienie, gdyż dystans wciąż był zbyt duży dla

muszkietów, pozwalał jednak skutecznie razić z karabinów. - Ognia! Oficer namierzony przez Hagmana wyrzucił ręce do góry i poleciał w tył. Jego szabla zrobiła parę młynków w powietrzu, wpadając pomiędzy Francuzów. Inny oficer upadł na kolana, przyciskając dłonie do brzucha. Następny trzymał się za ramię. Front kolumny przeszedł nad zwłokami. Linia niebieskich kurtek zadrżała wyraźnie wskutek karabinowej palby. Przerażeni nadlatującymi z wizgiem kulami Francuzi oddali salwę. Huk był

przerażający. Dym spowił zbocze jak gęsta poranna mgła. Kule z kilkudziesięciu muszkietów 25 66. Pułk Piechoty - 66th Regiment of Foot - Berkshires (przyp. tłum.). zagrzechotały o mury seminarium, wytłukując okna. Po chwili niebieskie kurtki wyłoniły się z chmury dymu. Znów odezwały się karabiny i kolejny francuski oficer upadł. Długie szeregi kolejno rozstępowały się w miejscu, gdzie na zboczu rosło pojedyncze drzewo, by ominąwszy je, znów się połączyć. Żołnierze w ogrodzie zaczęli strzelać, zmieniając się przy otworach strzelniczych. Po chwili dołączyły do nich ścieśnione w oknach i znajdujące się obok ludzi Sharpe’a czerwone kurtki. Muszkiety trzaskały nieustannie. Dym gęstniał. Pierwsze szeregi Francuzów wykruszały się. Padało coraz więcej niebieskich kurtek, tak że postępujący w dalszych szeregach musieli łamać szyk, aby nie deptać martwych i rannych kolegów. - Mierzyć nisko! - huknął sierżant Buffs. - Nie marnować ołowiu Jego Królewskiej Mości! Pułkownik Waters roznosił manierki z wodą, by żołnierze mogli zwilżyć wyschnięte od nadgryzania patronów usta. Szeregowcy, którym wchodząca w skład prochu saletra piekła wargi, łapczywie gasili pragnienie. Kolumna pnąca się w górę zachodniego stoku przedstawiała żałosny widok. Wielu Francuzów zabiły kule z muszkietów, lecz większość strat było wynikiem kanonady z drugiego brzegu. Artylerzyści nieczęsto mieli przed sobą tak łatwy i oczywisty cel jak flanka nieprzyjacielskiej formacji piechoty, więc uwijali się niczym w ukropie, by należycie wykorzystać tę szansę. Szrapnele rozpryskiwały się w powietrzu, śląc naokoło wściekłe języki ognia. Pełne kule odbijały się od zbocza, kosząc po drodze ofiary. Granaty wybuchały w samym sercu błękitnego czworokąta. Trzech doboszy zginęło rozszarpanych przez szrapnele. Zaraz potem kula armatnia zmiotła głowę czwartego i warkot werbli ucichł

zupełnie. Francuscy piechurzy zatrzymali się i powoli zaczęli się cofać. Seminarium wyglądało jak ogarnięte pożarem. Z okien trzech pięter i dachu buchały kłęby gęstniejącego z każdą salwą dymu. Z otworów strzelniczych w ogrodowym murze pluło ogniem. Śmiercionośny grad kul tłukł w załamujące się francuskie linie, które poczęły ustępować coraz szybciej. Wkrótce odwrót zamienił się w paniczną ucieczkę. Wielu Francuzów z rozproszonej kolumny, zamiast kryć się w domach po przeciwnej stronie doliny - które ostrzeliwała teraz brytyjska artyleria, łamiąc dachy i wzbudzając pierwsze pożary - pognało, by dołączyć do atakującej północną flankę seminarium formacji, znajdującej się poza zasięgiem wrogich baterii. Tutaj Francuzi nadal byli w ofensywie, chociaż doznawali okrutnych strat. Kule z karabinów i muszkietów dziesiątkowały zbliżającą się kolumnę. Sierżanci i oficerowie uparcie przesuwali ludzi z tylnych szeregów w miejsce zabitych i rannych. Niebieskie kurtki powoli posuwały się w górę zbocza, nasiąkającego krwią ofiar. Francuzi nie zastanawiali się, co uczynią, gdy wreszcie dotrą do szczytu i staną przed pozbawioną jakiegokolwiek wejścia, plującą kulami fortecą. Gdyby chcieli wedrzeć się do środka, musieliby najpierw okrążyć seminarium i uderzyć na bramę ogrodową. Nie widząc sposobu dostania się na mury, zatrzymali się i zaczęli strzelać. Kula rozpruła rękaw kurtki Sharpe’a. Niedawno przybyły na dach porucznik z Northamptonshire26 z cichym westchnieniem przewrócił się na plecy. Kula trafiła go w czoło, zabijając, nim zdążył upaść. Martwy Brytyjczyk leżał nieruchomo z nienaturalnie spokojnym obliczem. Wyciory czerwonych kurtek stały dotąd oparte na pokrytym czerwoną dachówką parapecie, gdzie żołnierze położyli także zapas patronów, by przyśpieszyć przeładowywanie. Teraz zdjęli je, gdyż było ich tak wielu, że musieli się przeciskać, by stawać nad krawędzią dachu i wymierzać do kłębiącej się na dole masy Francuzów, ledwie widocznych wśród

kłębów dymu. Jeden z atakujących, w napadzie straceńczej odwagi, rzucił się naprzód, by strzelić prosto w otwór strzelniczy w murze, lecz zanim tam dotarł, został skoszony przez brytyjskie kule. Sharpe oddał ledwie jeden strzał, potem już tylko przyglądał się swoim ludziom. Pendelton i Perkins, najmłodsi w oddziale, uśmiechali się, naciskając na spust. Cooper i Tounge przeładowywali karabiny i podawali je Hagmanowi, wiedząc, że jest o wiele skuteczniejszym strzelcem. Stary kłusownik co chwila brał do ręki karabin, celował w skupieniu i kładł kolejnych wrogów. Nad seminarium z przeraźliwym gwizdem przeleciała kula armatnia. Sharpe odwrócił się na zachód, gdzie dostrzegł świeżo ustawioną na skraju miasta francuską baterię. Na niewielkim wzgórzu stała kaplica z wysoką dzwonnicą. Po chwili zniknęła w kłębach dymu, z których wyłoniły się jej ruiny. Brytyjskie działa skupiły ogień na obsłudze armat wroga. Żołnierz z Berkshire, także wypatrujący rozpryskujących się nad francuskimi artylerzystami szrapneli, zaklął niewyraźnie, plując krwią, gdy pocisk z muszkietu rozszarpał mu policzek, gruchocząc zęby. - Strzelaj, zamiast gapić się na miasto - zagrzmiał Richard. - Strzelaj! Setki Francuzów posyłało kule w kierunku seminarium. Większość pocisków rozbijała się o budynek, ale niektóre znajdowały cel. Dodd, choć miał przestrzelone lewe ramię, nie przerywał ostrzału. Obok mężczyzna w czerwonej kurtce został trafiony w gardło. Zacharczał i umarł, dławiąc się własną krwią. Samotne drzewo na zboczu trzęsło się nieustannie od uderzeń pocisków, wyszarpujących ścinki liści, które ulatywały, znikając w kłębach dymu z 26 48. Pułk Piechoty (ang. 48. Regiment of Foot) (przyp. tłum.). francuskich muszkietów. Sierżant Buffs upadł, ugodzony w pierś. Wówczas północne skrzydło dachu zaroiło się od przysłanych przez generała Pageta z zachodniej części budynku,

niepotrzebnych już tam żołnierzy. Jeszcze liczniejsze lufy muszkietów pluły ogniem i kaszlały. Prochowy dym przesłaniał wrogów. Sir Edward Paget z uśmiechem zwrócił się do Tatusia Hilla: - Dzielne bękarty! - wyraził swój podziw dla uporu atakujących, przekrzykując jazgot setek muszkietów i karabinów. - Długo tego nie wytrzymają, Ned - odkrzyknął Hill. - Nie wytrzymają. Hill miał słuszność. Francuzi, widząc, że ich wysiłki są daremne, zaczynali się wycofywać. Sir Edward, uradowany łatwym zwycięstwem, zbliżył się do parapetu, by przyjrzeć się odwrotowi nieprzyjaciół. Stał na widoku, nie dbając o to, że złoto szamerunków jego munduru pobłyskuje w przyćmionym chmurą prochowych wyziewów słońcu. Obserwował rozpadającą się kolumnę piechoty, z której umykało coraz więcej żołnierzy. Lecz część niebieskich kurtek uparcie strzelała. Nagle sir Edward, wydając stłumiony okrzyk, chwycił się za łokieć. Sharpe zauważył, że rękaw eleganckiej kurtki generała jest podarty. Przez dziurę w materiale widać było biel kości i rozerwaną krwawą ranę. - Jezu! - Paget zaklął, nie mogąc opanować bólu. Kula roztrzaskała mu łokieć i przebiła biceps. Pobladły generał zgiął się wpół. - Zabierzcie go na dół i opatrzcie - rozkazał Hill. - Wykaraskasz się z tego, Ned. Paget wyprostował się z trudem. Adiutant, zdjąwszy halsztuk, starał się obwiązać nim ramię generała, lecz ten ofuknął go tylko. - Przejmujesz dowodzenie - powiedział do Hilla przez zaciśnięte zęby. - Przejmuję - potwierdził Hill. - Nie przerywać ostrzału - zawołał do strzelców Sharpe. Chociaż karabiny były już tak gorące, że paliły w ręce, należało unieszkodliwić najbardziej wytrwałych, wciąż strzelających Francuzów lub przynajmniej zmusić ich do

odwrotu. Tupot dziesiątek pośpiesznie zbliżających się żołnierzy obwieścił zasilenie garnizonu seminarium kolejnym oddziałem. Posiłki wciąż przybywały, jako że Francuzom, jak dotąd, nie udało się powstrzymać przeprawiających się przez rzekę wrogich wojsk. Brytyjscy działonowi, bohaterowie tej bitwy, skupiali całą siłę ognia na każdym francuskim artylerzyście, który śmiał pokazać się na drugim brzegu. Ilekroć jakiś francuski działon zebrał się na odwagę i próbował przypaść do porzuconych na północnym brzegu armat, wkrótce ginął rażony zabójczymi szrapnelami. Brytyjska bateria na południowym brzegu strzelała do wrogich artylerzystów kartaczami, które z tak niewielkiej odległości wykazywały okrutną skuteczność. Załadowane kulami muszkietowymi armaty zabijały po sześciu, siedmiu ludzi za jednym razem. Wreszcie Francuzi zaprzestali straceńczych prób, kryjąc się w domach na nabrzeżu. Raptem ostrzał francuski na północnym zboczu ustał zupełnie. Długi, trawiasty stok usłany był niebieskimi kurtkami - poległymi i rannymi, obok których leżały porzucone muszkiety. Gdzieniegdzie suche kępki trawy płonęły, zająwszy się od wypadłych z luf przybitek. Ocalali z krwawej jatki Francuzi zbierali się na drodze wiodącej do Amarante. Pojedyncze drzewo pośrodku stoku wyglądało, jakby zaatakowała je szarańcza. Po stromiźnie, doganiając ostatnich salwujących się ucieczką Francuzów, toczył się zapomniany werbel. Jego ciche pobrzękiwanie było wyraźnie słyszalne wśród niespodziewanej ciszy. Poprzez powoli rzednący dym Sharpe zobaczył powiewający u stóp wzgórza francuski sztandar, chociaż nie mógł dojrzeć na jego szczycie złotego cesarskiego orła. - Wstrzymać ogień! - zagrzmiał Hill. - Wyczyśćcie broń! - zawołał Richard. - I sprawdźcie skałki! Wiedział bowiem, że należy się spodziewać powrotu Francuzów. Był pewien, że już niedługo znowu ich ujrzą.

Rozdział dziewiąty W seminarium wciąż przybywało mężczyzn. Kilkudziesięciu portugalskich cywilów dołączyło do żołnierzy, przynosząc strzelby myśliwskie i torby z amunicją. Ochotnikom przewodził pulchny ksiądz, uzbrojony w tromblon z rozdziawioną lufą. Żołnierze powitali kleryka radosnymi okrzykami, podziwiając jego antyczną fuzję, podobną do tych, jakich w Anglii używali woźnice dyliżansów, by odpierać ataki grasujących po gościńcach rozbójników. Buffs, rozpaliwszy ogień pod kuchnią, gotowali wodę w wielkich kotłach, które zanosili na dach. Wrzątek służył do wypłukania luf setek muszkietów i karabinów, a także do zrobienia herbaty, którą żołnierze wreszcie mogli zwilżyć gardła. Na górę wniesiono również dziesięć skrzynek amunicji. Harper napełnił czako patronami, które nie dorównywały jakością tym, jakie zazwyczaj dostarczano strzelcom, lecz wobec potrzeby chwili były więcej niż zadowalające. - Czy to właśnie nazywa pan „potrzebą chwili”, sir? - Sierżant zwrócił się do Sharpe’a, rozdzielając patrony między swoich ludzi kucających za parapetem, o który wsparte były wyciory i karabiny. Wzdłuż drogi, na północ od seminarium, organizowali się Francuzi. „Gdyby mieli trochę oleju w głowie, użyliby moździerzy” - pomyślał Richard, lecz jak dotychczas nie zauważył tej niebezpiecznej broni wśród formujących szyki nieprzyjaciół. Przypuszczał, że wszystkie działa tego typu znajdowały się na zachód od miasta, gdzie miały bronić wybrzeża przed Marynarką Królewską i wróg nie był w stanie ściągnąć ich na czas. Dwóch żołnierzy z Northampton przytargało parę ogromnych beczek na deszczówkę i ustawiło je pod okalającym ogród murem. Na ich wierzchu położyli drzwi szopy, tworząc stanowisko strzeleckie, skąd mogli mierzyć do nieprzyjaciół ponad gzymsem muru.

Harris podał Sharpe’owi kubek parującej herbaty, po czym obejrzawszy się szybko na wszystkie strony, wyciągnął z ładownicy zimne, pieczone udo kurczęce. - Pomyślałem sobie, że chętnie pan coś przekąsi, sir. - Skąd to masz? - Znalazłem, sir - odparł oględnie Harris. - Mam również kąsek dla pana, sierżancie Harris wydobył z torby na naboje drugie udko, dla Harpera. Następnie, sięgnąwszy po raz trzeci do ładownicy, wyjął stamtąd przyrumienioną, drobiową pierś i otrzepawszy mięso z drobinek prochu, z lubością zatopił w nim zęby. Sharpe dopiero teraz zdał sobie sprawę, jak bardzo był wygłodniały. Z apetytem wgryzł się w pieczyste. - Jak udało ci się to zdobyć? - dociekał. - Domyślam się, że był to obiad przeznaczony dla generała Pageta, sir - ujawnił pochodzenie mięsiwa Harris - który jednak całkiem stracił apetyt. - Zapewne - stwierdził Sharpe - a nie można przecież pozwolić, by zmarnował się tak smakowity posiłek, co? - dorzucił i dosłyszawszy pomruk werbli, obrócił się, by zobaczyć, że niebieskie kurtki uformowały nową kolumnę, tym razem skupiając wszystkie siły na północnym zboczu. - Zająć pozycje - zawołał, ciskając ogryzioną kość daleko w ogród. Zauważył, że kilku Francuzów trzyma drabiny, w które przygotowujący się do szturmu musieli się zaopatrzyć w podmiejskich domach ostrzeliwanych przez brytyjską baterię. - Kiedy się zbliżą - krzyknął celujcie w tych z drabinami. Nawet bez interwencji strzelców nie wydawało się prawdopodobnym, by nieprzyjaciel przystąpił na tyle blisko, by przystawić drabiny do muru. Większość strzelców spożytkowała chwilę spokoju, by do starannie wyczyszczonych luf załadować podsypaną pierwszorzędnym

prochem i owiniętą skórzaną łatką kulę, co oznaczało, że ich pierwszy strzał będzie morderczo dokładny. Potem, kiedy Francuzi podejdą, zakaszlą muszkiety i wszystko spowije gęsty dym, strzelcy przerzucą się na patrony, rezygnując z dokładności na rzecz szybkostrzelności. Sharpe naładował karabin owiniętą w skórę kulą. W momencie, gdy wkładał wycior pod lufę, u jego boku pojawił się generał Hill. - Nigdy nie miałem okazji strzelać z takiej broni - zagadnął porucznika. - Zasady są te same, co w muszkiecie, sir - odrzekł Richard, zażenowany, że to właśnie jego wybrał sobie generał. - Czy mogę? - Hill wyciągnął rękę i porucznik podał mu karabin. - Bardzo zgrabny zauważył z jakąś nostalgią w głosie i pogładził kolbę Bakera. - Zdecydowanie lżejszy i poręczniejszy od muszkietu - dorzucił. - To wspaniała broń - zapewnił go z zapałem Sharpe. Hill przyłożył kolbę do ramienia i wycelował w gromadę niebieskich kurtek u podnóża stoku. Już miał odwieźć kurek i pociągnąć za spust, kiedy nagle zrezygnował i oddał karabin porucznikowi. - Z chęcią bym spróbował - rzekł - lecz gdybym chybił, dowiedziałby się o tym każdy żołnierz w armii i wstydziłbym się tego do końca życia. - Gromkie słowa generała uświadomiły Sharpe’owi, że Tatuś posłużył się jego osobą dla odegrania scenki rodzajowej. Hill zamarkował zainteresowanie karabinem Bakera jedynie po to, by odwrócić uwagę żołnierzy od zbliżającego się od północy niebezpieczeństwa. Przemycił przy tym subtelny komplement, sugerując strzelcom, że dysponują zdolnościami, na których zbywa jemu samemu. Osiągnął zamierzony skutek - kiedy się oddalił, wielu mężczyzn w zielonych kurtkach uśmiechało się pod nosem. Richard zastanawiał się nad scenką, której stał się

mimowolnym uczestnikiem. Przyznał w duchu, że generał Hill wykazał godną podziwu przemyślność, lecz o wiele większym szacunkiem darzył sir Arthura Wellesleya, który nigdy w życiu nie uciekłby się do podobnych sztuczek. Sir Arthur zdawał się ledwie zauważać żołnierzy, którzy walczyli jak demony, by zasłużyć na jego skąpe pochwały. Sharpe nigdy nie trawił zbyt wiele czasu na roztrząsaniu przyczyn, dla których jedni rodzili się na oficerów, a inni nie. Chociaż przesadził dzielącą te dwa światy przepaść, nie przestał uważać podziału za krzywdzący. Narzekanie na panującą na świecie niesprawiedliwość miało jego zdaniem tyleż sensu, co utyskiwanie na żar słoneczny czy zmienność wiatrów. Ludzie nie rodzą się równymi. Tak było, jest i będzie. Dlatego właśnie niezmierną radość sprawiało mu przyglądanie się mężczyznom pokroju Hilla i Wellesleya, którzy pomimo posiadanych bogactw i przywilejów, zdobytych drogą niesprawiedliwości i protekcji, byli wprost niezrównani w tym, co robili. Nie wszyscy generałowie godnie wypełniali swe zadania. Byli wśród nich partacze. Sharpe mógł uważać się za szczęściarza, gdyż z reguły służył pod dowódcami, którzy znali się na rzeczy. Nie miała dla niego żadnego znaczenia okoliczność, że sir Arthur Wellesley, jako arystokrata, swą zaszczytną szarżę zawdzięczał fortunie i wpływom rodzinnym, ani że życzliwość i miłość bliźniego były mu równie obce, co najbardziej wyrachowanemu prawnikowi. Długonosy cholernik wiedział za to, jak odnosić zwycięstwa i wyłącznie to się liczyło. Tak jak w tej chwili liczyło się tylko jedno - odeprzeć niebieskie kurtki, które utworzywszy o wiele liczniejszą niż poprzednio kolumnę, ruszyły naprzód, dostosowując krok do tętniącego rytmu werbli. Mrowie Francuzów wznosiło gromkie okrzyki, zagrzewając się do walki. Przypuszczalnie otuchy dodawała im świadomość, że brytyjska artyleria nie widzi ich zza seminarium. Wtedy powietrze rozdarł nieoczekiwany grzmot. Brytyjscy żołnierze poczęli wiwatować, widząc wybuchający przed czołem niebieskiego czworoboku

szrapnel. Artylerzyści na drugim brzegu rzeki strzelali na ślepo, posyłając pociski z haubicy ponad głowami swoich żołnierzy. Jednak już ich pierwszy strzał okazał się na tyle skuteczny, że zawołania wojenne na ustach atakujących zamarły. - Tylko karabiny! - zawołał Sharpe. - Kiedy będziecie gotowi, strzelajcie. Nie marnować łatek! Hagman! Mierz do olbrzyma z szablą. - Widzę go, sir - odrzekł Hagman i przesunął muszkę, biorąc na cel rosłego oficera, dla przykładu maszerującego przed szeregiem, który aż prosił się, by, także dla przykładu, stać się mięsem karabinowym. - Wybierajcie niosących drabiny - przypomniał pozostałym Sharpe. Zbliżył się do parapetu, postawił lewy but na wieńczących go dachówkach i przyłożył karabin do ramienia. Mierzył w głowę jednego z dźwigających drabinę, spodziewając się, że kula, opadłszy nieco, trafi Francuza w brzuch lub krocze. Wiatr wiał Richardowi prosto w twarz, więc nie było obawy, by zmienił lot pocisku. Porucznik strzelił i znalazł się w chmurze dymu. Jako drugi nacisnął spust Hagman. Potem rozległ się trzask pozostałych karabinów. Muszkiety milczały. Sharpe przesunął się o parę kroków w prawo, skąd mógł widzieć niebieskie kurtki. Nie dostrzegł nigdzie oficera z uniesioną szablą. Ten zniknął, tak jak pozostali trafieni, połknięty przez posuwającą się miarowo kolumnę. Richard, zauważywszy podnoszącego drabinę żołnierza z czwartego, a może piątego szeregu, sięgnął do ładownicy i wyciągnął stamtąd patron. Przygotowując broń do strzału, nie patrzył na ręce. Bezwiednie wykonywał wszystkie kolejne czynności zgodnie z procedurą. Mógłby załadować karabin Bakera przez sen. Kiedy podsypywał panewkę, z otworów strzelniczych w murze ogrodowym, posłano Francuzom pierwszą salwę. Zaraz potem odezwały się muszkiety w oknach i na dachu seminarium. Brytyjczyków na nowo otoczył dym i bitewny zgiełk. Ciężkie pociski z potwornym wizgiem

przelatywały tuż nad ich głowami, tak że znajdujący się na dachu żołnierze częstokroć chowali głowy, obawiając się trafienia jednym ze szrapneli, które rozpryskiwały się z hukiem nad nacierającymi. Rój kul z muszkietów i karabinów nieprzerwanie atakował szeregi niebieskich kurtek. Brytyjski garnizon liczył już blisko tysiąc mężczyzn, którzy stojąc za osłoną murów, mieli przed sobą dobrze widoczny, nieosłonięty cel. Oddawszy kolejny strzał, Sharpe przeszedł wzdłuż parapetu, obserwując strzelców. Wspomógł Slattery’ego, który potrzebował nowej skałki. Następnie, kiedy sprężyna główna w karabinie Dodda odmówiła posłuszeństwa, porucznik podał mu zapasową broń, którą Harper nosił na plecach, odkąd opuścił ich Williamson. Pomruk nieprzyjacielskich werbli był teraz wyraźniejszy. Richard przeładował. Pierwsze francuskie kule uderzyły o mury seminarium. - Żaby strzelają na oślep! - krzyknął Sharpe. - Strzelają na oślep! Nie marnować amunicji. Celować starannie! - Nie było to wcale łatwe zadanie. Wśród wiszącej nad zboczem mgły nieprzyjaciele byli ledwo widoczni. Niekiedy poryw wiatru przewiewał dym i wrogowie ukazywali się na tyle blisko, że było widać ich twarze. Sharpe ujrzał mężczyznę z sumiastym wąsem, wymierzył i nacisnął spust. Z lufy jego karabinu buchnęły białe kłęby i porucznik stracił wąsacza z oczu. Koszmarna wrzawa raniła uszy. Na nieustający trzask muszkietów nakładał się warkot werbli i przetaczające się tuż nad głowami grzmoty szrapneli, po których następowały rozgłośne eksplozje. Bitewnego pandemonium dopełniały wrzaski rannych i umierających. Obok Harpera mężczyzna w czerwonej kurtce osunął się i znieruchomiał w szybko powiększającej się kałuży krwi. Po chwili zjawił się sierżant, który odciągnął zwłoki od parapetu, pozostawiając na ołowianym dachu jasnoczerwoną smugę. W oddali prawdopodobnie na drugim brzegu Douro - orkiestra grała The Drum Major. Sharpe mimowolnie stukał palcem o kolbę, wybijając rytm.

Nagle ujrzał wirujący w powietrzu wycior, który uderzył w mury seminarium. Najwidoczniej któryś ze świeżo rekrutowanych francuskich poborowych w popłochu pociągnął za spust, nie wyjąwszy uprzednio flejtucha z lufy. Sharpe przypomniał sobie, że kiedy jeszcze jako szeregowy w czerwonej kurtce po raz pierwszy znalazł się na polu bitwy, muszkiet żołnierza z jego regimentu nie wypalił, lecz ten wciąż zapamiętale ładował broń i naciskał spust. Po bitwie w lufie muszkietu rekruta znaleziono upchnięte jeden po drugim szesnaście ładunków. Jak się nazywał ten mężczyzna? Richard pamiętał, że pochodził z Norfolk, chociaż znalazł się w regimencie z Yorkshire i na wszystkich wołał bor 27 . Porucznik wysilał pamięć, lecz zupełnie nie mógł sobie przypomnieć nazwiska oryginała. Poczuł na policzku gorący podmuch kuli z muszkietu. Drugi pocisk rozbił pobliską dachówkę. W ogrodzie ludzie Vincentego i żołnierze w czerwonych kurtkach, wetknąwszy lufy w strzelnice, pociągali za spust nie celując, po czym ustępowali miejsca następnym. Dostrzegłszy wśród granatowych, portugalskich mundurów i czerwonych kurtek zielone stroje strzelców, Sharpe domyślił się, że do walki włączyła się wchodząca w skład brygady Hilla kompania 60. Pułku28. „Zrobiliby lepszy użytek z karabinów Bakera - pomyślał - gdyby weszli na dach, zamiast palić przez otwory strzelnicze”. Doszczętnie ogołocone z liści drzewo na północnym stoku szamotało się pod uderzeniami fal ołowianego gradu. Smugi białej mgły przepływały między drżącymi nieustannie, potrzaskanymi przez kule, nagimi gałęziami. Sharpe podsypał panewkę, przyłożył kolbę do ramienia, poszukał dogodnego celu i ujrzawszy tuż za ogrodowym murem zbitą grupę niebieskich kurtek, nie wiedzieć który już raz nacisnął spust. Nad jego głową gwizdało coraz więcej kul. „Do cholery, dlaczego te 27 W dialekcie używanym w hrabstwie Norfolk bor znaczy „chłopak” (przyp. tłum.). 28 Pułk ten należał do Royal American Rifles, formacji powstałej w połowie XVIII wieku w brytyjskich

koloniach na terenie Ameryki Północnej (przyp. tłum.). bękarty nie ustępują?”. Grupa Francuzów śmiało ruszyła wzdłuż zachodniej flanki seminarium w kierunku bramy. Brytyjscy artylerzyści zareagowali natychmiast, posyłając śmiałkom granaty. Biało-pomarańczowe błyski zmieniły grupę odważnych Francuzów w krwawe plamy na posadzce dziedzińca i bielonym murze ogrodu. Strzelcy krzywili się z wysiłku, wpychając kule do pełnych nagaru luf. Nie marnowali czasu na czyszczenie broni, lecz po prostu wbijali kolejne ładunki, celowali i pociągali za spust. Strzał za strzałem. Francuzi robili to samo. Pojedynek strzelecki nabierał iście szaleńczego tempa. Wtedy ponad chmurą dymu, na północnym stoku doliny, Sharpe dostrzegł wylewające się z przedmieść Oporto hordy Francuzów. Dwóch mężczyzn w krótkich koszulach krążyło po dachu, roznosząc skrzynki z amunicją. - Komu? Komu? - wykrzykiwali jak przekupnie na londyńskich ulicach. - Świeży ołów! Przedni proch! Jeden z adiutantów Hilla roznosił manierki z wodą, podczas gdy generał o nabrzmiałej od napięcia twarzy stał blisko czerwonych kurtek, by pokazać im, że dzieli to samo co oni niebezpieczeństwo. Napotkawszy spojrzenie Sharpe’a, Tatuś skrzywił się lekko, jakby sugerował, że obrona seminarium okazała się cięższym zadaniem, niż można się było spodziewać. Na dach przybyły dalsze posiłki, zaopatrzone w błyszczące nowością muszkiety i pełne naboi ładownice. Strzelcy z 60. Pułku, których oficer najwyraźniej poszedł po rozum do głowy, także przybyli na górę. Nowo przybyły, skinąwszy życzliwie głową w stronę Richarda, rozkazał swym ludziom zająć pozycje przy parapecie. Lufy plunęły ogniem, dym gęstniał, a Francuzi uparcie strzelali w grube mury, jakby mieli nadzieję przebić je kulami z

muszkietów. Dwóm z atakujących udało się wspiąć na krawędź kamiennego ogrodzenia, gdzie zatrzymali się, nie wiedząc, co czynić. Obrońcy ściągnęli ich do ogrodu i zatłukli kolbami. Obok, na żwirowej, przesiąkniętej ciemniejącą krwią ścieżce, leżało siedmiu ludzi w czerwonych kurtkach. Mieli ściśnięte w przedśmiertnych kurczach dłonie, lecz większość brytyjskich poległych znajdowało się w korytarzach seminarium. Zginęli, prowadząc ostrzał z okien, gdzie byli najbardziej narażeni na furię zdesperowanych Francuzów. Długa kolumna niebieskich kurtek przekraczała drogę ku Amarante, by wesprzeć poważnie już nadwyrężone siły oblegających. Chociaż obrońcy seminarium nie mieli o tym pojęcia, była to pierwsza oznaka, że szala zwycięstwa przechyla się na stronę Brytyjczyków. Marszałek Soult, powodowany desperacją, odkomenderował na wzgórze całą piechotę, która dotąd kontrolowała Oporto. Mieszczanie, po raz pierwszy od końca marca uwolnieni od jarzma najeźdźców, wylegli na ulice i ruszyli na nabrzeże. Wyciągnęli wszystkie, pilnie dotąd strzeżone przez Francuzów, łodzie składowane w magazynach, na podwórkach i tyłach sklepów, i mijając strzaskany most pontonowy, powiosłowali do Vila Nova de Gaia, gdzie stały oddziały Gwardii Królewskiej. Brytyjski dowódca przez chwilę czujnie obserwował drugi brzeg, by upewnić się, że Francuzi nie urządzili nań zasadzki, po czym wydał rozkaz, by rozpocząć przeprawę. Gwardziści zostali przetransportowani przez Douro, na którym pojawiała się coraz większa liczba kursujących w tę i z powrotem łodzi. Soult nie zdawał sobie sprawy, że ulice Oporto wypełniały się wrogami. Także oblegający seminarium Francuzi byli nieświadomi błyskawicznego rozwoju wypadków aż do momentu, gdy czerwone kurtki pojawiły się na wschodnich rubieżach miasta. Do tego czasu druga, gigantyczna kolumna niebieskich kurtek znalazła się w zasięgu śmiercionośnego gradu ołowiu sypiącego się z murów, okien i dachu seminarium. Larum bitewne było tak ogłuszające jak pod Trafalgarem, gdzie Sharpe’a oszołomił nieprzerwany

grzmot dziesiątek potężnych dział okrętowych. Lecz tutaj zgiełk był bardziej natarczywy. Wystrzały muszkietów zlały się w niesamowity, przenikliwy, rozdzierający bębenki jazgot. Na odległość strzału z seminarium zbocze było czerwone od krwi. Francuzi ostrzeliwali obrońców zza barykad ułożonych z ciał martwych towarzyszy. Mimo to kilku doboszy zawzięcie biło w werble, starając się zachęcić rozproszone szeregi do dalszego marszu. Ten zamiar został powstrzymany dopiero ostrzegawczym krzykiem francuskiego sierżanta. Wieść lotem błyskawicy przekazano z ust do ust. Wkrótce dym począł się rozpraszać, ukazując wycofujące się pośpiesznie niebieskie kurtki. Przyczyną odwrotu była zbliżająca się od wschodu brygada Gwardii. Francuzi biegli w dół stoku. Długo walczyli dzielnie, strzelając z muszkietów do odpowiadającej ogniem kamiennej fortecy, lecz teraz zawładnął nimi paniczny strach. Zapominając o dyscyplinie, pędzili do wiodącej na wschód, ku Amarante, drodze. Inne formacje wojsk Soulta, wśród nich kawaleria i artyleria, pośpiesznie opuszczały wzgórza Oporto, umykając przed zalewającą miasto falą czerwonych kurtek, które przeprawiły się przez Douro z pomocą pałających żądzą zemsty mieszczan. Portugalczycy przeczesywali ulice w poszukiwaniu opieszałych Francuzów, których atakowali nożami do ryb lub tłukli pałkami. Podczas gdy na ulicach Oporto rozbrzmiewały wrzaski i jęki dobijanych Francuzów, w pokrytym ospowatymi dziurami po kulach seminarium zapanowała pełna napięcia cisza. Generał Hill przyłożył dłonie do ust. - Za nimi! - wykrzyknął. - Gońcie ich! Chcę pościgu! - Strzelcy! Do mnie! - zawołał Sharpe, powstrzymując podkomendnych przed dołączeniem się do gonitwy, gdyż uznał, że dość się nawojowali jak na jeden dzień i zasłużyli na odpoczynek. - Wyczyśćcie broń, chłopcy - rozkazał. Zatem Richard i jego strzelcy

pozostali w seminarium, podczas gdy czerwone kurtki i zielone kurtki z 1. Brygady uformowały szyk i ruszyły za pierzchającymi na wschód nieprzyjaciółmi. Na dachu leżało kilkadziesiąt ciał. Długie smugi zaschłej krwi wskazywały drogę, jaką polegli przebyli po śmierci, odciągani od parapetu. Kwaśny dym prochowy wkrótce rozwiał się zupełnie, pozwalając strzelcom odetchnąć pełną piersią. Zbocza, po których wspinali się Francuzi, usiane były porzuconymi plecakami, bronią i ciałami, z których wiele wciąż się poruszało. Ranni czołgali się wśród pochlapanych krwią kwiatów ambrozji. Kundel krążył po stoku i obwąchiwał zwłoki. Zewsząd ściągały kruki, by ucztować kosztem zmarłych. Z domów na przedmieściach wybiegały kobiety i dzieci, śpiesząc splądrować pole bitwy. Dogorywający Francuz rozpaczliwie próbował się podnieść, by umknąć najwyżej dziesięcioletniej, klęczącej nad nim dziewczynce, która wyciągnęła z kieszeni fartucha rzeźnicki nóż z kościaną rękojeścią. Długą, wiotką od wielokrotnego ostrzenia klingą podcięła mu gardło, krzywiąc się z obrzydzeniem, kiedy krew zachlapała jej ubranie. Towarzyszące jej jeszcze mniejsze dziecko, przełożywszy sobie skórzane pasy kilku muszkietów przez pierś, ciągnęło zdobycz w stronę domu. Dym snuł się z ziemi tam, gdzie dopalały się płonące jeszcze przybitki. Portugalski ksiądz, z tromblonem na ramieniu, co i rusz czynił znak krzyża nad gęsto ścielącymi się wokół seminarium ciałami nieprzyjaciół, których przed chwilą zabijał. Tymczasem ostatni Francuzi, którzy uszli z życiem, pierzchali w panicznym popłochu. Oporto zostało odbite. * List zaadresowany do „Szanownego Richarda Sharpe’a” leżał na kominku w salonie House Beautiful. Szczęśliwym zrządzeniem losu dom nie został spalony przez żołnierzy z Artylerii Królewskiej, którzy obrali go sobie na tymczasową kwaterę. Tymczasowi lokatorzy,

zaraz po przybyciu, porąbali eleganckie meble z zamiarem wrzucenia ich do kominka. List zostałby przeznaczony na podpałkę, gdyby Hogan, dotarłszy w sam czas, by temu zapobiec, nie wyrwał go z ręki mężczyźnie, który właśnie miał zamiar rozpalić ogień. Kapitan zjawił się pod tym adresem w nadziei odszukania jakiejś wiadomości pozostawionej przez porucznika. - Gościcie w angielskim domu, chłopcy - uświadomił artylerzystów, otwierając niezalakowaną kopertę - także traktujcie go z należytym szacunkiem. Bądźcie łaskawi wycierać nogi i nie zmieniać go w pobojowisko. - Urwał i przeczytawszy krótką notkę, zapytał: - Nie spotkaliście przypadkiem wysokiego strzelca z 95. Pułku? Nie? W takim razie, gdyby się taki tu pokazał, przekażcie mu, by stawił się w Palácio das Carrancas. - Gdzie, sir? - zapytał jeden z artylerzystów. - W dużym budynku u stóp tej drogi - wyjaśnił Hogan. - Tam mieści się nasza kwatera główna. Pułkownik Waters, gdy natknął się na Hogana, zrelacjonował szczegółowo poranne spotkanie z Sharpe’em. Kapitan ucieszył się, że jego przyjaciel wciąż żyje, lecz nie mógł go nigdzie znaleźć, choć strawił kilka godzin na przeczesywaniu ulic Oporto, podobnie jak dwaj oddelegowani do poszukiwań zaginionego porucznika ordynansi. Oba brzegi Douro połączono nowym mostem pontonowym. W całym mieście świętowano wyzwolenie spod francuskiego jarzma. Na przystrojonych narodowymi flagami ulicach, przy akompaniamencie radosnej muzyki, odbijano beczki z porto. Setki wziętych do niewoli nieprzyjaciół zostały zapędzone do zmienionego w areszt magazynu. Stojące w porcie rzecznym statki handlowe, w marcu splądrowane i przejęte przez Francuzów, znów podniosły swe własne bandery. Na nabrzeżu stał długi szereg odebranych najeźdźcom dział. Marszałek Soult powiódł swą armię na wschód, ku niedawno opanowanemu przez nią mostowi. Tkwił w błogiej nieświadomości faktu, że generał Beresford, nowy dowódca wojsk portugalskich,

odbił Amarante i czeka tam na wycofujących się z Oporto Francuzów. - Skoro nie mogą przekroczyć Tamegi w Amarante - zapytał podczas wieczornej narady sztabu Wellesley - dokąd się skierują? - Oficerowie zebrali się w salonie błękitnym Palácio das Carrancas, gdzie wraz z generałem zjedli przygotowany dla marszałka Soulta obiad, który znaleziono wciąż gorący w kuchniach pałacowych. Była to pieczeń jagnięca, jedno z ulubionych dań sir Arthura, który nie mógł w żaden sposób zrozumieć, jak można było zepsuć tak doskonałe mięso przybraniem z cebuli, szynki i grzybów. - Tyle się mówi o wysokiej kulturze kulinarnej Francuzów - mruknął zdegustowany generał, polecając ordynansowi, by ten przyniósł mu z kuchni butelkę octu. Pokropiwszy mięsiwo, z niesmakiem zdjął z niego nieszczęsne dodatki i nałożywszy sobie solidną porcję, zjadł ją ze smakiem. Gdy sprzątnięto po wieczerzy, oficerowie zebrali się wokół stołu, na którym kapitan Hogan rozłożył ręcznie wykreśloną mapę. Sir Arthur wskazał palcem punkt, w którym, jak przypuszczał, znajdowała się obecnie armia francuska. - Rzecz jasna, będą chcieli przedostać się do Hiszpanii - rzekł. - Pytanie tylko którędy? Generał spodziewał się, że głos zabierze najstarszy szarżą oficer rozpoznania pułkownik Waters, lecz ten skinął na Hogana, najmłodszego stopniem pośród obecnych w salonie wywiadowców, który, w przeciwieństwie do przełożonego, przemierzył północną Portugalię wzdłuż i wszerz na końskim grzbiecie. Kapitan poznał doskonale Trás-os-Montes, dzikie górzyste pogranicze, którego mapy kreślił przez kilka poprzedzających inwazję Soulta tygodni, kiedy wędrował krętymi drogami przez pustkowia, z rzadka tylko natrafiając na przerzucone przez wartkie strumienie, kamienne łuki mostów. Wojsko portugalskie maszerowało w dzień i w nocy, starając się dotrzeć do tych mostów, by odciąć drogę odwrotu zmierzającym do swych fortec w Hiszpanii Francuzom. Hogan postukał ołówkiem w

pozbawioną jakichkolwiek oznaczeń przestrzeń mapy na północ od drogi łączącej Oporto z Amarante. - Jeśli Amarante jest w naszych rękach, sir, i nasi chłopcy jutro zajmą Bragę... - Hogan urwał, czekając na potwierdzenie takiego stanu rzeczy. Sir Arthur przytaknął niecierpliwie. - ...Soult pakuje się w tarapaty, niezłe tarapaty. Będzie musiał przeciąć Serra de Santa Catalina, a wśród tamtejszych wzgórz dróg, po których można się poruszać pojazdami kołowymi, nie uświadczysz. - A co tam napotkają? - zapytał Wellesley, wpatrując się w nieprzyjaźnie wyglądającą na mapie białą plamę. - Szlaki dla kóz - odparł Hogan - wilki, górskie ścieżki, wąwozy i wyjątkowo nieprzychylnych miejscowych. Kiedy Francuzi dotrą tutaj, sir - kapitan wskazał obszar na północ od Sierra de Catalina - natrafią na przyzwoity trakt, który prowadzi na wschód, do granicy, lecz zanim się tam znajdą, będą zmuszeni porzucić wozy, działa, łupy - wszystko, czego nie da się załadować na grzbiet własny lub muła. Nad Oporto przetoczył się potężny grzmot. Zaczęło padać. Wkrótce deszcz zmienił się w regularną, rzęsistą ulewę, bębniącą natarczywie o nieosłonięte okiennicami wysokie okna. - Szlag by trafił tę przeklętą pogodę - warknął rozeźlony Wellesley, martwiąc się, że plucha opóźni postęp wojsk zdążających śladem Francuzów. - Deszcz pada także na głowy niegodziwców, sir - zauważył Hogan. - Ich także niech trafi najjaśniejszy szlag - uniósł się Wellesley. Miał mieszane uczucia co do Hogana, który przypadł mu w spadku po Cradocku. Przede wszystkim nie podobało mu się, że przeklęty oficer był Irlandczykiem, co przypominało generałowi, że on również urodził się w Irlandii, a o tym starał się nie pamiętać. Po wtóre, nie lubił mieć do czynienia z plebsem, a jego rozmówca najwyraźniej do niego należał. Wellesley niechętnie widział w

sztabie ludzi z pospólstwa, chociaż niejednokrotnie przekonał się, że podobne uprzedzenia są zupełnie irracjonalne. Rzeczowy oficer rozpoznania wydawał się jak najbardziej kompetentny, co potwierdzało tylko wielce pochlebne opinie, jakie generał słyszał o nim z ust pułkownika Watersa, do którego miał pełne zaufanie. - Zatem - Wellesley podsumował sytuację - nieprzyjaciel podąża drogą do Amarante. Nie może zawrócić, nie stając z nami do walki, nie może także iść naprzód, jeśli nie chce mierzyć się z Beresfordem. Jedyne, co pozostaje Francuzom, to odbić na północ, zagłębiając się w górzyste bezdroża. A kiedy już je przebrną, dokąd się skierują? - Przebiją się do tej drogi, sir - odpowiedział Hogan, wskazując ołówkiem linię na mapie. - To trakt łączący Bragę z Chaves. Jeśli Soult zdoła dotrzeć do Ponte Nova i znajdującej się za nim wsi Ruivaens, w tym miejscu - Hogan uczynił krótką pauzę i zakreślił na papierze małe kółko - znajdą się na wiodącym na północ szlaku do Montalegre, o rzut kamieniem od granicy. - Oficerowie sztabowi sir Arthura tworzyli ciasny krąg wokół stołu, pochyleni nad oświetloną świecami mapą. W salonie był jeszcze jeden mężczyzna, szczupły i blady, w wytwornym cywilnym stroju, najwyraźniej niezainteresowany toczącą się dyskusją. Elegant półleżał w miękkim fotelu, odwrócony bokiem do pozostałych, całą swą sylwetką wyrażając całkowitą obojętność względem wszelkich map i znajdujących się na nich dróg, wzgórz i mostów. - Ten ostatni odcinek - ciągnął Hogan - to szlak przez piekło. Prawdziwa serpentyna, sir. Żeby posunąć się o milę naprzód, trzeba pokonać pięć mil. Co ważniejsze, sir, przekracza on dwie górskie rzeki, niewielkie, ale o rwącym nurcie, płynące głęboko wciętymi dolinami o stromych brzegach. Co oznacza wysokie mosty. Jeśli Portugalczykom uda się je opanować, monsieur Soult będzie zgubiony, sir. Znajdzie się w pułapce bez wyjścia. Pozostanie mu wówczas piekielnie ciężka przeprawa przez góry, gdzie jego oddziały staną się łatwym łupem

dla partyzantów. - Niech Bóg sprawi, by Portugalczycy dotarli tam na czas - mruknął Wellesley, z posępnym grymasem przysłuchując się tłukącym w okna kroplom. Generał zdawał sobie sprawę, że niepogoda spowolni maszerujących w głąb lądu sprzymierzeńców, starających się odciąć Francuzom drogę odwrotu do Hiszpanii. Portugalczycy, po tym jak zablokowali wiodący na wschód szlak w Amarante, przesuwali się na północ, podczas gdy armia Wellesleya, dopiero co odbiwszy Oporto, miała ruszyć w pościg za Francuzami. Brytyjczycy naganiali zwierzynę wprost na portugalskie działa. Wellesley w milczeniu patrzył na mapę. - To twoje dzieło, Hogan? - Tak jest, sir. - Można na niej polegać? - Oczywiście, sir. Sir Artur wydał z siebie pomruk niezadowolenia. Gdyby nie niesprzyjające warunki pogodowe, z łatwością okrążyłby Soulta i jego armię. Cholerny deszcz znacznie utrudniał pościg, dlatego należało działać bezzwłocznie. Sir Arthur, rozesławszy ordynansów z rozkazami wymarszu o świcie, ziewnął. Zmęczenie dawało znać o sobie. Generał już miał zamiar udać się na spoczynek, kiedy drzwi salonu otworzyły się, ukazując ociekającego wodą, obszarpanego strzelca z co najmniej kilkudniowym zarostem na policzkach. Nieoczekiwany gość, zaskoczony widokiem generała, instynktownie stanął na baczność. - Dobry Boże - zgryźliwie westchnął Wellesley. - Zna pan chyba porucznika... - zaczął Hogan - Oczywiście, że znam porucznika Sharpe’a - uciął Wellesley - zastanawia mnie tylko, co on tu, do diabła, robi, z dala od swojego pułku? Hogan odstawił stojące na mapie świeczniki i zrolował papier.

- To moja sprawka, sir - stwierdził spokojnie. - Natknąłem się na porucznika Sharpe’a i jego ludzi, wędrujących jak zbłąkane owieczki i przejąłem nad nimi komendę. Od tego czasu służyli mi jako eskorta podczas wypadów na tereny przygraniczne. Bez nich nie byłbym w stanie badać obszarów nękanych przez patrole francuskie. Pan Sharpe był mi wielce pomocny. Wellesley mierzył Richarda wzrokiem, przysłuchując się wyjaśnieniom Hogana. - Zgubiliście się? - zapytał nasrożony. - Zostaliśmy odcięci, sir - odrzekł Sharpe. - W czasie odwrotu z Corunii? - Tak jest, sir - potwierdził zapytany. W gruncie rzeczy jego oddział zmierzał ku Vigo, lecz nie była to istotna różnica. Porucznik już dawno nauczył się odpowiadać starszym oficerom w sposób możliwie zwięzły i rzeczowy. - Więc gdzie, do diabła, podziewaliście się przez ostatnich kilka tygodni?- rzucił opryskliwie. - Ukrywaliście się? - Tak jest, sir - odparł Sharpe. Oficerowie sztabu zesztywnieli, zmrożeni obcesową ripostą. - Wydałem porucznikowi rozkazy, by udał się na poszukiwania zagubionej angielskiej damy, sir - pośpieszył z wyjaśnieniem Hogan. - Dla ścisłości, poleciłem mu towarzyszyć pułkownikowi Christopherowi. Ostatnie słowo kapitana zadziałało na zebranych jak trzask z bicza. Nikt się nie odzywał. Młody cywil, który dotąd pokładał się w fotelu z przymkniętymi oczyma, otworzył je szeroko ze zdziwienia, kiedy po raz pierwszy padło nazwisko Sharpe’a. Teraz słuchał z napiętą uwagą. Był to chorobliwie chudy mężczyzna o kociej, niemal kobiecej sylwetce, tak blady, że należało przypuszczać, iż notorycznie unikał słońca. Jego odznaczający się

nienaganną wręcz elegancją strój byłby odpowiedniejszy w londyńskim klubie lub na paryskich salonach. Tutaj - wśród ogorzałych oficerów sztabu Wellesleya, mających na sobie wymięte, przybrudzone mundury - nieznajomy wyróżniał się jak wychuchana salonowa psina pośród ogarów. Siedział wyprostowany i wpatrywał się w Sharpe’a. - Pułkownik Christopher - przerwał ciszę Wellesley. - Byliście pod jego komendą? zwrócił się do Richarda. - Zgodnie z rozkazami generała Cradocka, sir - zameldował Sharpe i wyciągnąwszy rzeczony dokument, położył go na stole. Wellesley, nie spoglądając nawet na papier, warknął wściekle. - Co, do cholery, myślał sobie ten niedołęga? Christopherowi nie przysługuje żadna oficerska szarża. To parszywy pachołek Foreign Office! - Ostatnie zdanie sir Arthur wyrzucił z siebie, piorunując wzrokiem bladego młodzieńca, który, zamiast odpowiedzi, uczynił w powietrzu nieokreślony, nonszalancki gest. Napotkawszy wzrok Sharpe’a, panicz lekko machnął, w geście przywitania, bladą ręką o smukłych palcach. Porucznik nagle zdał sobie sprawę, że ma przed sobą lorda Pumphreya, którego spotkał ostatnio w Kopenhadze. Jego lordowska mość, z tego, co Sharpe się orientował, zajmował jakieś owiane tajemnicą, znaczne stanowiska w Biurze Spraw Zagranicznych. Pumphrey milczał, nie uważając za stosowne wyjawiać przyczyny swej obecności w Oporto. Tymczasem Wellesley niecierpliwym gestem chwycił skreślony ręką generała Cradocka rozkaz, przebiegł wzrokiem kilka linijek tekstu i ze złością rzucił papier na stół. - Jakie zadania wyznaczył ci Christopher? - chciał wiedzieć Wellesley. - Miałem stacjonować w osadzie zwanej Vila Real de Zedes, sir. - W jakim celu, jeśli wolno spytać? - By dać się zabić.

- Dać się zabić? - Sir Arthur indagował z groźbą w głosie. Generał nie miał zamiaru puszczać płazem bezczelnej impertynencji strzelca, nawet jeśli ten swego czasu uratował mu życie. - Pułkownik sprowadził do wsi francuskie oddziały, sir, które zaatakowały nasze pozycje. - Wygląda na to, że nie byli zbyt skuteczni - zadrwił sir Arthur. - Niespecjalnie, sir - zgodził się z nim Sharpe - mimo że nieprzyjaciel przybył w sile tysiąca dwustu ludzi, sir, a nas było tylko sześćdziesięciu. Po tych słowach zapadła chwila ciszy, podczas gdy oficerowie obliczali w myślach liczbę wrogów przypadających na żołnierza. Dwudziestu na jednego. Wielokrotny grzmot rozdarł przestworza. Za oknami zajaśniały widły błyskawic. - Tysiąc dwustu, Richardzie? - zapytał Hogan, jakby sugerował, że Sharpe cokolwiek przesadził. - Jeśli nie było ich więcej, sir. Zaatakował nas 31. Lekki Pułk ze wsparciem co najmniej jednego regimentu dragonów i pojedynczej haubicy, sir, ale odparliśmy ich ataki. - Richard urwał i zapadła chwila ciszy. Przypomniawszy sobie, że nie wspomniał ani słowem o zasługach swego sojusznika, zwrócił się do sir Arthura Wellesley’a. - Był z nami porucznik Vincente, sir. Nie poradzilibyśmy sobie bez niego i trzydziestu paru zuchów z portugalskiego 18. Regimentu. Niestety, w walkach straciliśmy dwóch Portugalczyków i dwóch strzelców. Jeden z moich ludzi zdezerterował, sir, o czym melduję z ogromnym żalem. I tym razem po raporcie porucznika zaległa cisza. Oficerowie bez słowa wpatrywali się w przemokniętego strzelca, który, zakłopotany przedłużającym się milczeniem, wpatrywał się w płonące na stole świece. Wreszcie przemówił lord Pumphrey. - Powiedział pan, poruczniku, że Christopher sprowadził Francuzów, którzy was

zaatakowali? - Zgadza się, sir. Pumphrey uśmiechnął się. - Pozwolę sobie zapytać, skąd pewność, że ich przywiódł, a nie został przez nich przywiedziony? - Przyprowadził ich - powtórzył z pełnym przekonaniem Sharpe. - Co więcej, parszywiec, miał czelność wspiąć się na wzgórze i wpierać mi, że ponieważ wojna się skończyła, winniśmy opuścić szańce i oddać się w ręce Francuzów. - Dziękuję, poruczniku - odparł z przesadną uprzejmością lord Pumphrey. Znów zapanowało milczenie. Pułkownik Waters odchrząknął. - Jak już wspominałem, sir, dzisiejszego ranka to właśnie porucznik Sharpe umożliwił nam przeprawę do seminarium - rzekł półgłosem, sugerując sir Arthurowi Wellesleyowi, by okazał chociaż odrobinę wdzięczności. Lecz generał, najwyraźniej nie będąc w nastroju do szafowania pochwałami, jedynie mierzył Richarda wzrokiem. Hogan wyciągnął z kieszeni odratowany z House Beautiful list, o którym właśnie sobie przypomniał. - To dla pana, poruczniku - rzekł, podając Sharpe’owi kopertę. - Nie był zalakowany, dlatego pozwoliłem sobie zapoznać się z jego treścią. Richard rozłożył arkusz. - „On opuszcza miasto wraz z Francuzami - czytał na głos - zmuszając mnie, bym mu towarzyszyła wbrew mojej woli” - Krótka, podpisana przez Kate wiadomość została nagryzmolona w niezmiernym pośpiechu. - „On” jak się domyślam - upewniał się Hogan - to nikt inny jak Christopher. - Bez wątpienia, sir.

- Co oznacza, że panna Savage opuściła rodzinne pielesze w marcu - podjął Hogan - z powodu Christophera. - Tak jest, sir. - Kocha się w nim? - Wyszła za niego - uściślił Sharpe, zdziwiony żywą reakcją lorda Pumphreya. - Kilka tygodni wcześniej - Hogan zwrócił się do Wellesleya - pułkownik Christopher zalecał się do jej matki. - Czy cała ta absurdalnie romantyczna dyskusja w jakikolwiek sposób przyczynia się do ustalenia, jakie są zamiary Christophera? - burkliwie indagował sir Arthur. - W każdym razie jest przezabawna - zauważył lord Pumphrey. Wstał i strzepnąwszy końcami palców niewidoczny pyłek z mankietu marynarki, zapytał Sharpe'a. - Jeśli się nie przesłyszałem, mówił pan, że Christopher się ożenił. - Tak jest, sir. - To niezły z niego gagatek - stwierdził radośnie lord - ponieważ już od dawna nie jest kawalerem. - Jego lordowska mość był najwyraźniej ubawiony sensacją. - Przed dziesięciu laty nasz spryciarz pojął za żonę córkę Pearce’a Courtnella, święcie przekonany, że przyniesie mu ona dochód dziesięciu tysięcy rocznie. Wkrótce jednak okazało się, że kobieta nie ma pensa przy duszy. Doszły mnie słuchy, że z tych czy innych powodów ich małżeństwo nie jest zbyt udane. Pozwolę sobie zauważyć, sir Arthurze, że wieści, które przynosi nam porucznik Sharpe, mówią nam bardzo wiele o lojalności pułkownika Christophera. - Doprawdy? - szczerze zdumiał się Wellesley. - Popełniwszy grzech bigamii, Christopher nie może powrócić do ojczyzny ani pozostać w wolnej Portugalii - wyłuszczył lord Pumphrey. - Co innego we Francji lub podporządkowanej jej Portugalii. Nawet gdyby pozostawił po drugiej stronie Kanału

Angielskiego cały zastęp żon, Francuzom nie zrobiłoby to żadnej różnicy. - Mówił pan przecież, że będzie chciał wrócić do kraju. - Pozwoliłem sobie na takie przypuszczenie - sprostował Pumphrey. - Christopher gra na dwa fronty. Jeśli zorientuje się, że wygrywamy, niewątpliwie będzie starał się przejść na naszą stronę. Wtedy, równie niewątpliwie, będzie przysięgał, że nigdy w życiu nie rozmawiał z panną Savage o ślubie. - Dziewczyna może być odmiennego zdania - trzeźwo zauważył Wellesley. - By wyrażać jakiekolwiek opinie, musiałaby ostać się przy życiu, co wydaje się mało prawdopodobne - ozięble odparł Pumphrey. - Nie, sir, ten człowiek nie jest godny naszego zaufania. Ośmielam się twierdzić, że moi przełożeni w Londynie byliby niepomiernie wdzięczni, gdyby armia usunęła go z listy oficerów. - Tego właśnie pan sobie życzy? - To nie jest moje osobiste widzimisię - Pumphrey, z zadziwiającą jak na tak delikatną postać stanowczością, przemówił do generała. - Tego życzyłby sobie Londyn. - Jest pan tego całkowicie pewien? - zapytał Wellesley, z wyraźnym wstrętem odnosząc się do intryg jego lordowskiej mości. - Zdrajca dysponuje niebezpieczną wiedzą - wyjawił Pumphrey - nie wyłączając kodów Foreign Office. Wellesley ryknął swym potężnym, podobnym do rżenia końskiego śmiechem. - Które najprawdopodobniej są już znane Francuzom. - Szczerze w to wątpię, sir - odparł Pumphrey, wpatrując się ze zmarszczonymi brwiami w swoje wypielęgnowane paznokcie. - Z reguły trzyma się atutową kartę do samego końca rozgrywki. Przyjdzie moment, gdy Christopher będzie chciał negocjować - z nami lub z Francuzami. Rząd Jego Królewskiej Mości nie chce dopuścić do żadnej z tych ewentualności.

- W takim razie pozostawiam panu decyzję co do jego losu, milordzie - uciął Wellesley z wyraźnym niesmakiem. - Jak podejrzewam, oznacza to brudną robotę, do wykonania której oddaję do pańskiej dyspozycji kapitana Hogana i porucznika Sharpe’a. Jeśli o mnie zaś chodzi, idę spać. Ukłoniwszy się oficjalnie, generał skierował się do wyjścia. W ślad za nim pomieszczenie opuścili ściskający pliki dokumentów oficerowie sztabowi. Lord Pumphrey sięgnął po stojącą na stole karafkę vinho verde i przeszedł z powrotem do miękkiego fotela. Usiadł i wydał z siebie egzaltowane westchnienie. - Sir Arthur Wellesley sprawia, że uginają się pode mną kolana - rzekł, udając, że nie dostrzega osłupienia malującego się na twarzach Hogana i Sharpe’a. - Czy to prawda, że uratowałeś mu życie w Indiach, Richardzie? Ponieważ Sharpe nie odpowiadał, Hogan wyręczył go. - Właśnie dlatego Wellesley tak źle go traktuje - stwierdził Irlandczyk. - Nochal nie może znieść poczucia, że jest wobec kogoś zobowiązany. Zwłaszcza kiedy osoba, której winny jest wdzięczność, to odstręczający drań pokroju Sharpe’a. Pumphrey wzdrygnął się. - Wiecie, czego najbardziej nie lubimy robić w Biurze Spraw Zagranicznych? Wybierać się za granicę. To takie męczące. Ale skoro już tu jestem, muszę wypełnić swoje obowiązki. Richard podszedł do jednego z wysokich okien i wbił wzrok w dżdżystą ciemność. - Jakie jest moje zadanie? - zapytał. Lord Pumphrey napełnił kieliszek po brzegi. - Nie będę owijał w bawełnę, Richardzie - rzekł. - Twoja misja polega na odnalezieniu pana Christophera i... - blady młodzieniec urwał i zamiast dokończyć zdanie, przeciągnął palcem po gardle. Gest ten Sharpe widział odbity w ciemnej szybie.

- Kim naprawdę jest Christopher? - chciał wiedzieć porucznik. - To klasyczny thruster - stwierdził lord z jadowitą dezaprobatą - obdarzony sporą dozą inteligencji karierowicz, do niedawna na usługach Biura Spraw Zagranicznych. - Mianem thruster określa się myśliwego, który podczas konnego polowania z psami, przepychając się i okładając konia szpicrutą, wysforowywał się na czoło stawki, psując przyjemność pozostałym polującym. - Mówiono, że ma przed sobą wspaniałą przyszłość ciągnął Pumphrey - jednak on wolał popuścić wodze swym nieposkromionym skłonnościom do komplikowania spraw. To urodzony intrygant. Foreign Office, siłą rzeczy, zajmuje się sprawami utajnionymi, co chyba przewróciło mu w głowie. Tak czy inaczej, uważano, że ma zadatki na doskonałego dyplomatę i dlatego w zeszłym roku przysłano go tutaj, by zorientował się w panujących w Portugalii nastrojach. Krążyły pogłoski, na szczęście bezpodstawne, że znaczna część tutejszej ludności, zwłaszcza na północy, jest życzliwie nastawiona do Francuzów. Zadaniem Christophera było tylko i wyłącznie zbadanie, czy i w jakiej mierze Portugalczycy sprzyjają naszym wrogom. - Nie mogła się tym zająć ambasada? - zapytał Hogan. - Na pewno nie w sposób niezauważony - odrzekł Pumphrey. - Takie działanie mogłoby zostać poczytane jako obraźliwe względem nacji, która, bądź co bądź, należy do naszych najdawniejszych sojuszników. Ponadto podejrzewam, że ekspediując wysłannika ambasady, by zadawał ludziom pytania, otrzymalibyśmy jedynie odpowiedzi, jakie zapytani chcieliby, byśmy usłyszeli. Tymczasem Christopher podróżował po północnej Portugalii w charakterze angielskiego dżentelmena, lecz jak pokazał czas, posłannictwo to uderzyło mu do głowy. Cradock okazał się na tyle głupkowaty, by wydać Christopherowi patent oficerski, który ułatwił mu knucie spisku. - Lord Pumphrey zapatrzył się na wymalowane na plafonie biesiadujące bóstwa i tańczące nimfy.

- Żywię podejrzenia, że pan Christopher stawiał na wszystkie konie, biorące udział w wyścigu. Wiadomo nam, że podsycał buntownicze nastroje we francuskiej armii. Jestem prawie pewien, że zdradził spiskowców. Jego działania na rzecz tajnego sprzysiężenia miały przekonać nas, że działa w naszym interesie, zaś nielojalność wobec buntowników zdobyła mu przychylność Francuzów. To człowiek zdeterminowany, chyba się ze mną zgodzicie, by znaleźć się wśród zwycięzców. Lecz najważniejszą częścią całej intrygi było wzbogacenie się kosztem obu pań Savage - Pumphrey urwał. Jego blade oblicze rozpromieniło się w seraficznym uśmiechu. - Zawsze żywiłem głęboki respekt wobec bigamistów. Jak dla mnie, jedna żona to byłoby doprawdy zbyt wiele, a co dopiero dwie! - Czy nie mówił pan, że ta łajza będzie chciała wrócić do kraju? - zapytał Sharpe. - Tak przypuszczam. Tacy jak James Christopher nie palą za sobą mostów, chyba tylko w ostateczności. O tak, jestem przekonany, iż obmyślił jakiś sposób na powrót do Londynu, gdyby okazało się, że Francuzi nie zapewnią mu odpowiednich perspektyw. - Czyli mam zastrzelić załganego bękarta - stwierdził porucznik. - W Foreign Office wyrażamy się nieco inaczej - rzekł z przyganą Pumphrey - lecz ująłeś sedno sprawy. Znajdź go i odstrzel, Richardzie, i niech Bóg błogosławi twój karabinek. - A jaka jest pańska misja w Portugalii? - zainteresował się Sharpe. - Poza znoszeniem upiornych niewygód? - odpowiedział pytaniem Pumphrey. Zostałem oddelegowany, by nadzorować działania Christophera, który stawił się w sztabie generała Cradocka z wieścią o zawiązującym się w łonie armii francuskiej spisku. Cradock uznał za stosowne zameldować o tym Londynowi, gdzie zapałano entuzjazmem do idei przekupienia walczących w Portugalii i Hiszpanii żołnierzy Napoleona. Postanowiono posłać na miejsce osobę obdarzoną przenikliwym umysłem i umiejętnością oceny, zdolną wprowadzić ten plan w życie. W naturalny sposób wybór padł na moją skromną osobę.

- Tyle że teraz możemy już zapomnieć o całej intrydze - wtrącił Hogan. - W rzeczy samej, należy ją uznać za niebyłą - zgodził się z cierpkim uśmieszkiem Pumphrey. - Christopher przywiódł do sztabu generała Cradocka niejakiego kapitana Argentona - podjął urwany wątek, kierując te słowa do Sharpe’a. - Kiedy Cradock poszedł w odstawkę, Argenton jeszcze raz przeszedł linię frontu, by podjąć rozmowy z sir Arthurem. Chciał uzyskać gwarancje, że w razie buntu nasze wojsko nie podejmie interwencji. Wellesley nie chciał nic o tym słyszeć. Poradził Francuzowi, by podwinął kitę i czmychał do ciemnej jamy, gdzie jego miejsce. I tak skończyły się knowania tajemniczych posłańców z ukrytymi pod płaszczami sztyletami. Wróciliśmy do starych wojskowych metod. Alas, tym sposobem moja tu obecność stała się zbędną. Jeśli możemy wierzyć słowom waszej przyjaciółki, Christopher dołączył do rejterujących Francuzów, co moim zdaniem wskazuje na to, że wciąż wierzy w ich zwycięstwo. Hogan, który otworzywszy okno, wciągał w nozdrza przesycone wilgocią, nocne powietrze, odwrócił się gwałtownie. - Pora na nas, Richardzie. Musimy opracować plan działania. - Tak jest, sir. - Porucznik podniósł ze stołu wysłużone czako. Przez chwilę naprostowywał pomięty daszek, zastanawiając się nad czymś. - Milordzie? - Słucham, Richardzie - odparł z powagą lord Pumphrey. - Pamięta pan Astrid? - zapytał wyraźnie skrępowany porucznik. - Jakże mógłbym zapomnieć śliczną Astrid - odrzekł miękkim głosem Pumphrey nadobną córę Ole Skovgaarda. - Nie wie pan, co się z nią dzieje, milordzie? - wypytywał, czerwieniąc się, Sharpe. Lord Pumphrey doskonale znał losy duńskiej panny, lecz nie miał zamiaru dzielić się swą wiedzą z porucznikiem, gdyż zarówno ona sama, jak i jej ojciec zostali pochowani z

podciętymi, na jego osobiste polecenie, gardłami. - Doszły mnie słuchy - zaczął delikatnie - że Kopenhagę nawiedziła zaraza. Malaria, jeśli się nie mylę. A może cholera? Alas, Richardzie... - Lord rozłożył ręce w geście bezradności. - Nie żyje? - Obawiam się, że tak. - Och - wyrwało się Sharpe’owi. Przez chwilę stał jak skamieniały, mrugając oczyma. Przypomniał sobie, jak miał zamiar porzucić wojenne rzemiosło i zacząć nowe życie z Astrid w jej nienagannie uporządkowanej ojczyźnie. - Przykro mi to słyszeć - rzekł wreszcie, zduszonym od emocji głosem. - Ja także nad tym ubolewam - zapewnił z łagodnym uśmiechem lord Pumphrey. Szczerze mi jej żal. Pozwól jednak, że spytam cię o pannę Savage. Domyślam się, że to urocza niewiasta? - Tak - odpowiedział Richard - wyjątkowo. - Tak przypuszczałem - lord westchnął zrezygnowanym tonem. - Ona także zginie - ponaglił porucznika Hogan - jeśli się nie pośpieszymy. - Tak jest, sir - odparł Sharpe i wyszedł wraz z kapitanem. * Brnęli przez spowite mrokiem ulice, w strugach deszczu. Szli pod górę, do budynku szkoły, gdzie Sharpe zakwaterował swoich ludzi. - Zdajesz sobie sprawę - rzekł wzburzony Hogan - że lord Pumphrey jest sodomitą? - Nietrudno się zorientować. - Grozi mu za to stryczek - zauważył z niezdrową satysfakcją kapitan. - Co nie przeszkadza mi go lubić.

- To żmija, jakich mało, jak każdy dyplomata. Politycy są gorsi nawet od prawników. - Przynajmniej nie gra ważniaka. - Ostatnią rzeczą, jakiej życzyłby sobie, ostatnią na świecie, jest wywyższanie się nad ciebie, Richardzie - stwierdził Hogan i rozchmurzywszy się, wybuchnął serdecznym śmiechem. - Jak, do cholery, mamy znaleźć tę biedną dziewczynkę i jej śmierdzącego męża, co? - My? - zdziwił się Sharpe. - A więc wybierasz się z nami? - To zbyt poważna sprawa, by pozostawić ją w rękach niewiele znaczącego angielskiego porucznika - zakpił z wystudiowaną wyższością Hogan. - To misja, która wymaga roztropności Irlandczyka. Dotarłszy na miejsce, Sharpe i Hogan udali się do szkolnej kuchni, gdzie ostał się niezniszczony przez Francuzów stół. Ponieważ kapitan nie miał przy sobie mapy, użył kawałka węgla, by nakreślić schematyczny plan na wyszorowanym drewnianym blacie. Z najobszerniejszej izby budynku, w której strzelcy rozłożyli derki, dochodził kobiecy śmiech. Richarda zdumiewała rzutkość jego ludzi, którzy mimo że przebywali w mieście dopiero od paru godzin, zdążyli już przygruchać sobie tuzin dziewcząt. - To najlepszy sposób, by liznąć nieco portugalskiego, sir - zapewnił z bezczelnym uśmiechem Harper - a wie pan doskonale, jak bardzo brakuje nam edukacji, sir. - Starczy tego dobrego! - rzekł Hogan, kopniakiem zamykając drzwi na korytarz. - Skup się na mapie, Richardzie. - Kapitan zrelacjonował Sharpe’owi działania Brytyjczyków w Portugalii, wskazując miejsce, gdzie przybili postępy poczynione przez armię aż do momentu zajęcia Oporto. Następnie oznaczył punkty, gdzie Portugalczycy uderzyli od wschodu. Najważniejsze, że udało im się w porę odbić Amarante - oznajmił. - Soult nie może przekroczyć mostu na Tamedze, Richardzie. Ma odcięty odwrót na wschód. Jest zmuszony

ruszyć na północ, na przełaj przez wzgórza, by przebić się do niewielkiej drogi, o tutaj... Węgiel zaskrzypiał o drewno, kiedy kapitan rysował nim wijącą się linię. - To cholernie niewdzięczny szlak. Jeśli przeklęta ulewa zbytnio nie opóźni marszu Portugalczyków, ci przetną Francuzom drogę dokładnie w tym punkcie. - Hogan zakreślił na planie czarny krzyżyk. - To most zwany Ponte Nova. Przypominasz go sobie? Sharpe potrząsnął głową. Podczas wędrówek z kartografem przemierzył tak wiele mil górskich dróg i przeprawił się przez tyle rzek, że nie był w stanie ich spamiętać. - Ponte Nova - wyjaśnił Hogan - znaczy Nowy Most, chociaż stoi od wieków. Niewielki ładunek prochu wystarczy, by pradawna konstrukcja poleciała w głąb wąwozu, a wtedy, Richardzie, Soult będzie załatwiony na dobre. Lecz aby tak się stało, Portugalczycy muszą tam dotrzeć przed nim. - Po tych słowach Hogan nachmurzył się, gdyż gwałtowne deszcze nie sprzyjały szybkim przemarszom górskimi traktami. - Gdyby naszym sojusznikom nie udało się zatrzymać Francuzów w Ponte Nova, istnieje pewna szansa uprzedzenia ich pod Saltador. To miejsce musiało zapaść ci w pamięć. - Przypominam sobie, sir - odparł Sharpe. Saltador był położonym wysoko w górach kamiennym łukiem, przerzuconym nad głębokim kanionem. Spektakularna konstrukcja nosiła miano Saltador - co w języku portugalskim znaczy Skoczek. Sharpe doskonale pamiętał, jak Hogan nanosił na mapę wysoki most i pobliską, malowniczą wioskę z małymi domami, wzniesionymi z lokalnego kamienia. Przed oczyma stanęła mu spływająca kaskadami ze skalistych progów, spieniona rzeka, widziana ze strzelistego łuku. - Jeśli żaby przekroczą Saltador - ciągnął Hogan - możemy im pomachać na pożegnanie, życząc szerokiej drogi. Schwytamy ich tam albo wcale. - Kapitan drgnął. Ogłuszający grzmot przypomniał mu o szalejącej za oknem nawałnicy. - Cóż - westchnął -

zrobimy, co w naszej mocy. - A jaki konkretnie mamy plan? - chciał wiedzieć Sharpe. - Oto, Richardzie, jest zasadnicze pytanie - stwierdził Hogan, sięgając po tabakierkę. Wysypawszy szczyptę ciemnego proszku na wierzch dłoni, zaciągnął się i zmarszczył brwi, by po chwili potężnie kichnąć. - Boże, zmiłuj się. Doktorzy twierdzą, że to oczyszcza oskrzela, czymkolwiek one, do diabła, są. Ale do rzeczy. Sprawy mogą potoczyć się dwojako. - Kapitan położył dłoń na nakreślonym węglem znaku, symbolizującym Ponte Nova. - Gdyby Francuzi zostali zatrzymani na tym moście, większość z nich skapituluje. Nie będą mieli żadnego wyboru. Część będzie próbowała salwować się ucieczką w góry, gdzie za każdym załomem skalnym będą na nich czekać uzbrojeni chłopi, nie mogący się doczekać, by poderżnąć im gardła, względnie pochlastać ich na kawałki. Nie spodziewam się, by Christopher znalazł się wśród składających broń Francuzów. Bardziej prawdopodobne, że weźmie nogi za pas, a schwytany, przedstawi się jako zbiegły angielski jeniec. Dlatego będziemy musieli wytropić go, postawić pod ścianą i rozstrzelać. - Czy to konieczne? - Masz coś przeciwko temu? - Wolałbym go powiesić. - Mniejsza o sposób. Zastanowimy się nad tym w odpowiednim czasie. Rozważmy drugą możliwość. Jeśli nie odetniemy żabom odwrotu w Ponte Nova, udamy się do Saltador. - Dlaczego właśnie tam? - Przypomnij sobie tę okolicę, Richardzie - rzekł Hogan. - Głęboki wąwóz, strome zbocza ze wszystkich stron. To idealne miejsce na zasadzkę, gdzie zaledwie kilku strzelców może wiele zdziałać. Będziemy mieli Francuzów jak na dłoni. Kiedy Christopher pojawi się na moście, za pomocą karabinów Bakera wykonamy całe zadanie.

- Czy zdołamy podejść dostatecznie blisko? - upewniał się Sharpe, starając się przywołać w pamięci najbliższe otoczenie Saltador. - Urwiste brzegi wznoszą się po obu stronach rzeki. Jestem pewien, że będziemy w stanie zbliżyć się na dwieście kroków. - To w zupełności wystarczy - porucznik odrzekł z ponurą satysfakcją. - Tak czy inaczej, musimy go sprzątnąć - podsumował Hogan, rozsiadając się wygodnie. - To zdrajca, Richardzie. Bez wątpienia nie jest aż tak niebezpieczny, jak sam mniema, niemniej jednak, gdyby w Paryżu wyciśnięto z niego wszystko, co wie, żabojady dowiedziałyby się paru szczegółów, o których nie powinny wiedzieć. Z drugiej strony, gdyby śliskiemu padalcowi udało się wrócić do Londynu, przekonałby tamtejszych gamoni, że wszystko, co robił, czynił dla dobra ojczyzny. Reasumując, Richardzie, uważam, że najlepiej będzie, jeśli pójdzie na tamten świat. - A Kate? - Jej nie zastrzelimy - odrzekł Irlandczyk z naganą w głosie. - Wtedy, w marcu, sir - powiedział Sharpe - otrzymałem rozkaz uratowania jej. Czy jest on wiążący? Hogan siedział rozparty, z wzrokiem wbitym w okopcony sufit, w którym tkwiło kilka rzeźnickich haków. - W czasie naszej krótkiej znajomości, Richardzie - powiedział - zdążyłem się zorientować, że wykazujesz pożałowania godne skłonności, by przy pierwszej lepszej okazji nakładać błyszczącą zbroję i gnać na ratunek uciśnionym niewiastom. Sam król Arthur, niech spoczywa w spokoju, byłby z ciebie dumny. Posyłałby cię na spotkanie każdego nikczemnego zbója, przemierzającego bezkresne puszcze. Czy ocalenie panny Savage ma aż tak wielkie znaczenie? Nie wydaje mi się. Kluczową sprawą jest wymierzenie kary sprzedajnemu

Christopherowi. Obawiam się, że urocza Kate będzie musiała liczyć na własne siły. Porucznik przyjrzał się nakreślonej węglem mapie. - Jak dotrzemy do Ponte Nova? - Piechotą, Richardzie, piechotą. Nasz szlak wiedzie przez kraj górzysty, niezdatny do jazdy konnej. Przez większą część drogi musielibyśmy prowadzić wierzchowce. Poza tym trzeba by martwić się o paszę i dbać o kopyta zwierząt. Gdybyśmy je ze sobą zabrali, szybko pożałowalibyśmy tej decyzji. Co innego muły. Te mogłyby nam się przydać, lecz niełatwo byłoby je znaleźć teraz, po nocy. Wobec ich braku pozostają nam tylko własne podeszwy. W każdym razie możemy zabrać tylko kilku strzelców. Wybierz najlepszych i najsprawniejszych. Ruszamy przed świtem. - Co stanie się z resztą moich ludzi? Hogan, rozważywszy tę kwestię, zaproponował. - Major Potter mógłby mieć z nich użytek - zasugerował. - Wzmocniliby garnizon strzegący jeńców. - Nie chcę, by odesłano ich do Shorncliff - zafrasował się Sharpe. Obawiał się, że 2. Batalion będzie szukał zaginionych strzelców. Być może dowództwu nie zrobiłoby wielkiej różnicy, gdyby zabłąkał się młodszy oficer, lecz nieobecność grupy wyborowych żołnierzy musiała zostać zauważona. - Drogi Richardzie - zwrócił się do niego z pobłażliwym uśmiechem Hogan - jeśli wydaje ci się, że sir Arthur pozwoliłby uszczuplić własne siły nawet o kilku strzelców, nie znasz go w połowie tak dobrze, jak sądzisz. Generał poruszy ziemię i morskie głębiny, by zatrzymać twój oddział przy sobie. Tymczasem ty, ja i kilku zuchów musimy się piekielnie śpieszyć, by znaleźć się w Ponte Nova jako pierwsi. Sharpe skrzywił się z powątpiewaniem.

- Żaby mają nad nami dzień przewagi. - Bynajmniej. Ci głupcy poszli do Amarante, nie zdając sobie sprawy, że most znów jest w rękach Portugalczyków. Prawdopodobnie zorientowali się już, jak wiele kosztował będzie ich ten błąd, lecz wątpię, by ruszyli na północ przed świtem. Jeśli będziemy się uwijać, wyprzedzimy ich. - Hogan urwał, zmarszczywszy czoło. - Pozostaje nam rozwiązanie jednej istotnej kwestii - poza namierzeniem Christophera, gdy już dotrzemy na miejsce, ma się rozumieć. - Jakiej? - Wiem, jak dostać się do Ponte Nova z Bragi - wyjaśnił Hogan - ale co zrobimy w przypadku, jeśli na drodze stąd do Bragi napotkamy Francuzów? Będziemy musieli iść na przełaj przez wzgórza. To zupełne pustkowie, Richardzie. Łatwo tam pobłądzić. Potrzebujemy przewodnika i to migiem. Oblicze Sharpe’a rozjaśnił szeroki uśmiech. - Jeśli nie ma pan nic przeciwko wędrówce z portugalskim oficerem, który uważa się za filozofa i poetę, znam idealnego człowieka. - Jestem Irlandczykiem - przypomniał porucznikowi kapitan. - W mojej ojczyźnie bardzo wysoko ceni się zarówno filozofię, jak i poezję. - W dodatku to prawnik. - Jeśli doprowadzi nas do Ponte Nova - dobrodusznie stwierdził Hogan - Bóg z pewnością wybaczy mu to uchybienie. Chichoty kobiet wskazywały na to, że nocne igraszki w szkolnej izbie trwały w najlepsze, lecz Sharpe nie miał litości. Tuzin najlepszych ludzi dostało rozkaz naprawienia butów i napełnienia ładownic amunicją. Nadszedł czas zemsty.

Rozdział dziesiąty Kate siedziała skulona we wnętrzu powozu, pochlipując cicho. Pojazd nie tylko zmierzał donikąd, na dodatek nie był godny miana powozu. Daleko mu było do wygód, jakie oferowała porzucona w Oporto, rozklekotana bryczka z Quinta. W niczym nie przypominał karocy, którą jej matka odjechała w marcu na południe. Teraz Kate szczerze żałowała szaleńczej decyzji, kiedy ogarnięta gwałtownym porywem uczuć do pułkownika porzuciła domowe pielesze. Miłość miała przynieść jej bezmierne szczęście, lecz zamiast wypełnionych radosnymi przyjemnościami dni spełnienia, opromienionych blaskiem wielkich uczuć, spotkał ją gorzki zawód. Drżąc na ławeczce zaprzężonej w cherlawą kobyłę dwukółki z Oporto, jadącej na skrzypiących, zdezelowanych resorach, Kate rozpaczała nad podłością losu. Pojazd nie posuwał się naprzód, gdyż rejterująca francuska armia utknęła, nie dotarłszy nawet do Amarante. Lejące się z nieba strugi deszczu bulgotały na dachu i spływały po oknach. Cienkie lodowate strumyki sączyły się przez nieszczelny skórzany dach. Kate, zwinięta w kłębek w kącie dorożki, wypłakiwała swe żale. Christopher, szarpnąwszy drzwiczki, wsunął głowę do środka. - Będzie trochę huku - przestrzegł ją - ale nie ma powodu do obaw. - Spojrzawszy na łkającą dziewczynę, zdecydował, że pocieszanie jej przerasta jego siły, więc po prostu zamknął na powrót drzwi. Po chwili otworzył je jeszcze raz. - Francuzi unieszkodliwiają działa - dodał dla wyjaśnienia - to wszystko. Kate niewiele to obeszło. Biła się z myślami, nie mając pojęcia, co ją czeka. Perspektywa najbliższej przyszłości przejmowała ją śmiertelnym przerażeniem. Kiedy na zewnątrz rozległ się grzmot ustawionych lufa w lufę armat, jej ciałem wstrząsnął nowy, jeszcze intensywniejszy wybuch spazmów.

Marszałek Soult został obudzony przez posłańca, przynoszącego zatrważającą wieść armia portugalska zajęła Amarante. Jedyny most, którym prowadzone przez armię marszałka działa, przodki, jaszcze, furmanki i powozy mogły powędrować na wschód - do francuskich fortec w Hiszpanii - znalazł się w rękach nieprzyjaciół. Kilku zapalczywych oficerów upierało się, by szturmem zdobyć most na Tamedze. Zwiadowcy zameldowali Soultowi, że Portugalczycy dysponują znacznymi siłami, a co gorsza, zaminowali most, na wprost którego ustawili liczącą kilkanaście armat baterię. Zdaniem zwiadowców zdobycie Amarante wymagało całego dnia zaciętych, krwawych walk, co nie znaczyło, że udałoby się przeprawić przez most, który Portugalczycy mogli w każdej chwili wysadzić. Soult nie mógł sobie pozwolić na całodzienne opóźnienie. Ryzykowałby zbyt wiele. Sir Arthur Wellesley z pewnością ruszał już wraz z armią z Oporto. Jedyną szansą na uniknięcie starcia ze sprzymierzonymi siłami brytyjsko-portugalskimi było porzucenie wszystkich pojazdów kołowych, powozów i furmanek, każdego przodka, jaszcza, działa czy kuźni na kołach. Marszałkowi nie pozostawało nic innego, jak machnąć ręką na cały ten dobytek. Dwadzieścia tysięcy żołnierzy, pięć tysięcy ciurów obozowych, cztery tysiące koni i podobna liczba mułów musiały skierować się na północ i zmierzyć się z przeciwnościami wędrówki przez góry. Soult nie miał wszakże zamiaru uszczęśliwiać nieprzyjaciół swoimi działami, które mogłyby w przyszłości zostać użyte przeciwko Francji. Do każdej lufy załadowano po cztery funty prochu - ładunek dwa razy większy niż przepisowy - i ustawiono w parach naprzeciwko siebie. Artylerzyści mieli duży kłopot z uruchomieniem lontownic w czasie ulewy. Na słowo komendy przytknęli je do zapałów. Proch rozbłysnął w przeładowanych komorach i armaty, odskakując z konwulsyjnym szarpnięciem, wystrzeliły jedna w drugą, buchając płomieniami.

Kiedy rozwiał się dym, oczom Francuzów ukazały się bezużyteczne już, roztrzaskane lufy. Niektórzy z mężczyzn w granatowych kurtkach płakali, widząc dzieło zniszczenia. Inni klęli, rozpruwając worki z prochem, by ten namókł na deszczu. Piechota otrzymała polecenie, by opróżnić plecaki i chlebaki, pozostawiając w nich wyłącznie prowiant i amunicję. Wielu oficerów przeprowadziło w szeregach inspekcję, bacząc, by żołnierze pozbyli się obciążających ich zdobyczy wojennych. Sztućce, świeczniki i inne srebra zostały porzucone przy drodze przez ruszającą w górzysty teren armię. Konie, woły i muły, które dotąd ciągnęły pojazdy kołowe, zostały zastrzelone, by nie przeszły w posiadanie wrogów. Zwierzęta rzucały się w agonii, rżąc i rycząc. Ranni, którzy nie byli w stanie maszerować, pozostali na wozach. Dla obrony przed gniewem Portugalczyków, którzy mieli ich wkrótce znaleźć, nieszczęśnikom wręczono muszkiety, spodziewając się, że miejscowi nie będą znali litości dla bezbronnych nieprzyjaciół. Soult rozkazał, by stanowiące armijny skarbiec, a zgromadzone w jedenastu przysadzistych beczułkach, srebrne monety zostały ustawione przy drodze, aby każdy mijający je żołnierz mógł zaczerpnąć dla siebie pełną garść. Towarzyszące Francuzom kobiety podkasywały suknie i nabrawszy pieniędzy do podołka, ruszały wraz z mężczyznami. Dragoni, huzarzy i szaserzy prowadzili konie za uzdy. Mrowie ludzi obojga płci poczęło się wspinać na stok najbliższego, pozbawionego roślinności wzgórza, pozostawiając na wozach pokaźny zapas butelek wina i porto, ciężkie, złote krucyfiksy skradzione z portugalskich kościołów i zrabowane z arystokratycznych domów obrazy. Francuzi byli przekonani, że są o krok od zawładnięcia całym krajem. Wyczekując wsparcia, mającego pozwolić im na triumfalny marsz przez ulice Lizbony, nie pojmowali przyczyn nieoczekiwanej klęski, po której Król Nicolas zdecydował się na chaotyczny odwrót. Nie wiedzieli, dlaczego przyszło im brnąć przez bezdroża, wśród ulewnego deszczu.

- Jeśli zostaniesz tutaj - ostrzegał Christopher - zgwałcą cię. - Byłam gwałcona - załkała Kate. - Noc w noc. - Na miłość boską, Kate! - Pułkownik, ubrany po cywilnemu, stał w otwartych drzwiach dorożki, miotając się z wściekłości. Deszcz nieprzerwanym strumieniem wylewał się z przodu podniesionego na brzegach ronda jego bikornu. - Nie zostawię cię tutaj - oznajmił nieznoszącym sprzeciwu głosem, chwytając ją za nadgarstek. Nie zważając na opór, wyciągnął szamoczącą się dziewczynę na zewnątrz. - Ruszaj, do cholery! - huknął i powiódł ją na północ, wlokąc przez pełny wody przydrożny rów, ku stokom. Wystarczyło kilka sekund, by mundur huzara, który Kate założyła, ulegając naciskom Christophera, przemókł i przykleił się do ciała. - To jeszcze nie koniec - mówił z zaciśniętymi ustami pułkownik, boleśnie ściskając jej szczupłą rękę. Posiłki nie zdążyły na czas, ale my jeszcze tu wrócimy! Kate, słysząc słowa małżonka, otrząsnęła się z otępiającego przygnębienia. Pytała się w myślach, czy jej mąż, mówiąc „my” miał na myśli ich dwoje, czy może raczej Francuzów? - Chcę wracać do domu! - wykrzyknęła. - Powtarzasz się. Nie gadaj tyle - odwarknął Christopher - i przyspiesz kroku! - ponaglił ją, wlokąc pod górę. Skórzane podeszwy jej butów do jazdy ślizgały się po wilgotnym gruncie. - Francuzi zwyciężą tę wojnę - przekonywał. Nie miał co do tego pewności, lecz uspokajał sam siebie, przypominając sobie, że Wielka Armia nadal stanowi najpotężniejszą siłę w Europie. - Chcę wrócić do Oporto! - jęknęła. - To niemożliwe! - Dlaczego? - Kate próbowała wykręcić rękę z krępującego ją żelaznego uścisku. Nie udało jej się to, lecz przynajmniej zdołała zatrzymać Christophera. - Dlaczego niemożliwe? -

ponowiła pytanie. - Po prostu niewykonalne - odparł wymijająco - a teraz chodź! - pociągnął ją, zmuszając do podjęcia marszu. Nie mógł przecież przyznać się przed nią, że przyczyną, dla której na razie nie mógł pokazać się Brytyjczykom, była osoba Sharpe’a, który dawno powinien był już zginąć. Ale cóż może znaczyć jeden marny, podstarzały porucznik, który - jak Christopherowi udało się wywiedzieć - swą karierę w armii zaczynał jako zwykły żołnierz? Niemniej jednak ten przeklęty bękart wiedział o nim zbyt wiele. Posiadał obciążające go dowody. Dlatego pułkownik musiał znaleźć jakąś bezpieczną przystań, skąd doskonale sobie znanymi, dyskretnymi metodami począłby słać listy do Londynu. Pozostając w zacisznym azylu, byłby w stanie ocenić, czy jego przełożeni w kraju wierzą, że okoliczności wymagały okazania przychylności Francuzom dla uwiarygodnienia pozycji, mającej mu umożliwić działania na rzecz spisku, w wyniku którego Portugalia miała się wyzwolić spod jarzma ciemiężycieli. Wyjaśnienia, które układał sobie w głowie, wydawały mu się jak najbardziej przekonujące. Cała trudność polegała na tym, że Francuzi zostali wyparci, co nie oznaczało jeszcze, że jemu samemu ziemia osuwała się spod nóg. W ostatecznej rozgrywce zdecyduje prestiż: jego słowo przeciwko słowu Sharpe’a - a Christopher, bez względu na swoje grzeszki, był przecież urodzonym dżentelmenem, w przeciwieństwie do porucznika. Pozostawał jeszcze dylemat: co, w razie powrotu do Londynu, uczynić z Kate. Nic prostszego niż zaprzeczyć, że ich ślub doszedł do skutku, pocieszał się w myślach. Jej gorące zapewnienia zrzuciłby na karb waporów. Wiadomym jest powszechnie, do czego zdolne są kobiety. Jak to ujął Szekspir? „Słabości, twe imię kobieta”. Zgodnie z prawdą Christopher zeznałby, że bełkotliwa msza w Vila Real de Zedes nie miała wiele wspólnego z ceremonią ślubną, dodając, iż poddał się jej, by oszczędzić Kate wstydu. Przedsięwzięcie wiązało się z pewnym ryzykiem, bez wątpienia, ale każdy doświadczony gracz wie, że niejednokrotnie najbardziej niewiarygodny blef

przynosi ogromne wygrane. Nawet gdyby cała operacja zakończyła się fiaskiem i nie udałoby mu się odzyskać dawnej pozycji w Londynie, dlaczego miałby przywiązywać do tego wagę? Christopher uparcie wierzył w ostateczny triumf wojsk napoleońskich, które - jego zdaniem - prędzej czy później musiały wrócić do Oporto. Miał zamiar przybyć wraz z nimi i przekonać nieświadomych jego przeszłości prawników, że jest prawowitym mężem Kate, tym samym przejmując kontrolę nad jej majątkiem. Dziewczyna z czasem do wszystkiego się przyzwyczai, był tego pewien - niech tylko dojdzie do siebie - a stanie się tak, gdy powróci do domu i związanych z nim komfortów. Co prawda, jak dotychczas, ich pożycia małżeńskiego nie dałoby się określić jako najszczęśliwszego. Ale czyż nie leży w naturze młodocianych klaczy wzbraniać się, ilekroć poczują uzdę? Wystarczy je wszakże kilkakrotnie obatożyć, by spotulniały i stały się uległe. Christopher miał nadzieję, że Kate także spokornieje, gdyż jej niepospolita uroda nie przestawała go ekscytować. Ściskając nadgarstek wybranki, zawlekł ją w miejsce, gdzie trzymając wodze czarnego ogiera, czekał jego nowy ordynans, Williamson. - Wsiadaj - pułkownik przykazał Kate. - Chcę do domu! - oświadczyła w odpowiedzi. - Wsiadaj, mówię! - Christopher zamierzał już sięgnąć po zatkniętą pod siodłem szpicrutę. Widząc to, Kate zaprzestała protestów i pozwoliła mu usadzić się w siodle. Trzymaj wodze, Williamson - polecił słudze, obawiając się, że harda dziewczyna, spiąwszy konia, puści się galopem na zachód. - Trzymaj je mocno, człowieku. - Tak jest, sir - odrzekł Williamson. Dezerter wciąż miał na sobie mundur strzelca, chociaż pozbawiony czaka, które zamienił na skórzany kapelusz o szerokim rondzie. Jego uzbrojenie składało się z francuskiego muszkietu, zatkniętego za pas pistoletu i ciężkiej szabli, w które żołnierz zaopatrzył się jeszcze w Oporto. Oręż ten robił spore wrażenie, co

bardzo podobało się Christopherowi. Pułkownik potrzebował sługi, który zastąpiłby zbiegłego Luisa, ale jeszcze bardziej pragnął mieć u boku zbrojnego anioła stróża. Williamson idealnie nadawał się do tej roli. Idąc u boku nowego pana, rozwodził się nad swymi zwycięstwami w karczemnych awanturach, bijatykach na noże i pałki lub pojedynkach na gołe pięści. Christopher słuchał tych przechwałek równie chętnie, co gorzkich uwag wypowiadanych niekiedy pod adresem Sharpe’a. Odwdzięczał się swemu słudze, roztaczając przed nim wizję świetlanej przyszłości. - Naucz się francuskiego - radził. - Zaciągnij się do Wielkiej Armii. Dowiedź swojej wartości. W mig dochrapiesz się patentu oficerskiego. W armii napoleońskiej liczy się przede wszystkim to, jak walczysz. - A gdybym wolał zostać przy panu, sir? - dopytywał się dezerter. - Nigdy jeszcze lojalny sługa nie zawiódł się na mojej wdzięczności, Williamson zapewnił Christopher. I tak wędrowali, chwaląc sobie własne towarzystwo, które pozwalało im zapomnieć o przejściowych niepowodzeniach. Po zboczu wspinała się kolumna licząca tysiące podobnych im uciekinierów. Walczyli z wiatrem, który ciskał im w twarz lodowate krople deszczu. Wśród ponurych wzgórz i mokrych skał Serra de Santa Catalina czekał ich tylko głód i chłód. Za ich plecami, na drodze z Oporto do Amarante, stały porzucone wozy. Pozostawieni na pastwę losu ranni z niepokojem wpatrywali się w szarą kurtynę ulewy, modląc się, by Brytyjczycy dotarli do nich, zanim zdążą to uczynić portugalscy wieśniacy. Niestety, nadaremnie - miejscowa ludność pojawiła się wcześniej niż czerwone kurtki. Ciemne sylwetki skradały się w kierunku sznura unieruchomionych pojazdów. Francuzi widzieli mknące w ich kierunku cienie. Rozpoznali też złowrogie błyski ostrzy. Ranni nie mogli nawet liczyć na to, że wśród lejących się z nieba potoków wody

wypalą ich muszkiety. W chwilę później rozległy się makabryczne wrzaski. * Sharpe żałował, że Hagman nie może wziąć udziału w pościgu za Christopherem, lecz stary kłusownik nie odzyskał jeszcze pełni sił po postrzale w pierś, więc porucznik wolał nie narażać go na niewygody wyprawy. Wybrał dwunastu najsprawniejszych i najbystrzejszych strzelców. Rozdrażnieni żołnierze protestowali gwałtownie, kiedy rozkazał im opuścić kwaterę przed świtem, wyganiając ich na deszcz, gdyż ich żołądki były jeszcze pełne wina, głowy obolałe, a nastroje podłe. - Lecz nie tak podłe jak mój - zapewnił ich z groźbą w głosie Sharpe - więc lepiej odpuśćcie sobie to cholerne postękiwania. Do strzelców dołączył Hogan i pułkownik Vincente wraz z trójką swoich ludzi. Portugalczyk wywiedział się, że tego ranka, gdy tylko zacznie się przejaśniać, głównym traktem z Oporto do Bragi ruszą trzy powozy pocztowe, ciągnięte przez rącze konie. Woźnice, załadowujący do pojazdów korespondencję, oczekującą na wysłanie do czasu, aż Francuzi opuszczą miasto, skwapliwie zrobili miejsce dla żołnierzy, którzy zwalili się na pełne listów worki i szybko zapadli w sen. W szarym świetle przedświtu ujrzeli rozmyte przez deszcz kontury rozbitych szańców północnej linii obronnej miasta. Droga była w dobrym stanie, lecz woźnice co i rusz musieli wstrzymywać konie, by usuwać zwalone przez partyzantów drzewa. Każdy taki postój powodował co najmniej półgodzinne opóźnienie. - Gdyby Francuzi wiedzieli, że Amarante zostało odbite - Hogan zwrócił się do Sharpe’a - skierowaliby się wprost na Bragę. Wówczas nie mielibyśmy szansy ich dogonić! No, ale nie mamy wcale pewności, że nieprzyjacielski garnizon z Bragi dołączył do

wycofującej się armii. Na szczęście w Bradze nie było już Francuzów. Poczta dotarła tam wraz z oddziałem brytyjskiej kawalerii. Nieprzerwany deszcz nie ostudził entuzjazmu miejscowych, którzy zgotowali przybyłym gorące powitanie. Hogan, którego Portugalczycy, ze względu na błękitny mundur Korpusu Inżynierów, wzięli za francuskiego jeńca, został obrzucony końskim łajnem. Vincente zaczął tłumaczyć zebranym naturę ich omyłki, wyjaśniając, że kapitan jest Anglikiem. - Irlandczykiem - sprostował Hogan. - Błagam! - Na jedno wychodzi - prostodusznie odparł Vincente. - Na Boga w niebiosach - poskarżył się dotknięty do żywego kapitan, wznosząc wzrok ku chmurom. Po chwili jednak wybuchnął gromkim śmiechem, kiedy wiwatujący próbowali go schwycić i ponieść na rękach. Z Bragi główny trakt szedł na północ, do hiszpańskiego portu w Ponteverda. Na wschód, przez wzgórza, biegło kilkanaście szlaków. Według słów Vincentego, jeden z nich miał zaprowadzić ich aż do Ponte Nova. Ponieważ była to ta sama droga, do której przebijali się Francuzi, Portugalczyk ostrzegł Sharpe’a, że być może będą musieli ją porzucić i przedzierać się na przełaj przez pagórzysty teren. - Jeśli dopisze nam szczęście - podsumował młody porucznik - dotrzemy do Ponte Nova w ciągu dwóch dni. - A jak daleko jest stamtąd do Saltador? - zapytał Hogan. - Dodatkowe pół dnia marszu. - Kiedy należy się tam spodziewać Francuzów? - Za trzy dni - odrzekł po chwili wahania Vincente. - To musi im zabrać trzy dni. Porucznik przeżegnał się i dodał: - Modlę się, by tyle im to zajęło.

Zostali w Bradze na noc. Miejscowy szewc naprawił im buty, nie zgadzając się na przyjęcie zapłaty. Użył najlepszej skóry, wymieniając wszystkie podeszwy na nowe, nabijane gwoździami, tak by nie ślizgali się na mokrych górskich ścieżkach. Musiał spędzić całą noc przy pracy, gdyż rankiem z nieśmiałym uśmiechem wręczył Sharpe’owi skórzane pokrowce na karabiny i muszkiety. Zazwyczaj podczas deszczu żołnierze wtykali korek do luf, a zamek owijali kawałkiem szmaty. Wykonane przez uczynnego rzemieślnika futerały były o wiele skuteczniejsze. Szewc natłuścił szwy owczym łojem, co czyniło je nieprzemakalnymi. Porucznik i jego ludzie niezmiernie ucieszyli się z wspaniałego prezentu. Mieszkańcy Bragi podarowali im ogromną ilość jedzenia. Strzelcy zdecydowali się oddać większość żywności księdzu, który obiecał rozdać je potrzebującym. Potem, smagani deszczem, pomaszerowali na wschód. Hogan dosiadał sprezentowanego mu przez burmistrza żwawego muła o wybujałym temperamencie i rozbieżnym zezie. Zamiast siodła Irlandczyk miał pod siedzeniem koc, a jego nogi niemalże dotykały ziemi, dlatego zasugerował, by użyć czworonoga do noszenia broni, jednak Sharpe uznał, że jako najstarszy i najmniej dziarski z uczestników wyprawy, Hogan winien jechać wierzchem. - Nie mam pojęcia, jak potoczą się wypadki - kapitan zagadnął Richarda, kiedy znaleźli się na falistym, usianym kamieniami płaskowyżu. - Jeśli most w Ponte Nova został wysadzony, co powinno się było już dokonać, Francuzi pójdą w rozsypkę. W powstałym zamęcie niełatwo nam będzie odszukać pana Christophera. Co nie oznacza, że nie należy próbować. - A jeśli most nadal stoi? - W takim razie przekroczymy go i pójdziemy dalej. - Hogan roześmiał się. - Słodki Jezu, ten deszcz coraz bardziej działa mi na nerwy. Czy próbowałeś kiedyś zażyć tabaki w taką ulewę, Richardzie? To tak jakbyś wciągał do nosa kocie wymiociny.

Grupa żołnierzy maszerowała na wschód szeroką doliną, po obu stronach ograniczoną wysokimi, popielatym wzgórzami o poszarpanych, skalistych szczytach. Droga biegła wzdłuż południowego brzegu rzeki Cavado, której przejrzyste, głębokie wody użyźniały łąki. Okolica ta została splądrowana przez Francuzów, o czym dobitnie świadczyła nieobecność bydła i owiec na pastwiskach. Niegdyś zamożne wioski wydawały się całkowicie wyludnione. Nieliczni mieszkańcy odnosili się do przejezdnych z nieufnością. Hogan, Vincente i jego ludzie mieli na sobie błękitne mundury, które kojarzyły się miejscowym z francuskimi niebieskimi kurtkami. Z kolei zieleń strzelców mogła być łatwo pomylona ze strojami spieszonych dragonów. Większość ludzi była przekonana, że Brytyjczycy noszą czerwone stroje. Sierżant Macedo, by uniknąć nieporozumień, dzierżył znalezioną w Bradze portugalską flagę, którą zatknął na jesionowym drągu. Przedstawiający otoczony złotym wieńcem herb Portugalii sztandar uspokajał tych, którzy rozpoznawali narodowe godło, chociaż znalazło się wielu takich, którym nic ono nie mówiło. Zazwyczaj wystarczało jednak, by Vincente zamienił parę słów z miejscowymi, a byli gotowi uchylić podróżnym nieba. - Na miłość boską - Sharpe poprosił Vincentego - powiedz im, by zaraz zabrali to wino. - Są wyjątkowo życzliwi, nie da się zaprzeczyć - zauważył Harper, kiedy opuszczali kolejną osadę, gdzie sterty gnojówki były wyższe od chałup. - Nie tak jak Hiszpanie, którzy zazwyczaj witali nas raczej chłodno. Parę razy natknęliśmy się tam na niewdzięcznych bękartów. - Hiszpanie nie pałają miłością do Anglików - zauważył Hogan. - Naprawdę? - zdziwił się Harper. - Zatem nie są takimi skończonymi bękartami, na jakich wyglądają. Nie są niegościnni. Po prostu mają się na baczności. Czy chce pan przez to powiedzieć, sir, że Portugalczycy darzą Anglików większą sympatią? - Portugalczycy - odrzekł Hogan - nienawidzą Hiszpanów. Naród, który pała niechęcią

do potężniejszego sąsiada, szuka sobie silnych przyjaciół. - A kto jest silnym przyjacielem Irlandii, sir? - Bóg, sierżancie - odparł sentencjonalnie Hogan. - Bóg. - Umiłowany Boże w niebiosach - rzekł z nabożną czcią Harper, wpatrując się w rozmokłe niebo - na rany Chrystusa, przebudź się. - Dlaczego nie staniecie po stronie przeklętych Francuzów? - burknął Harris. - Dość! - uciął dyskusję Sharpe. Przez jakiś czas maszerowali w milczeniu. Wreszcie Vincente, nie mogąc powstrzymać ciekawości, zapytał: - Skoro Irlandczycy tak bardzo nienawidzą Anglików, dlaczego walczą u ich boku? Słysząc to, Harper zakrztusił się śmiechem, Hogan wzniósł wzrok ku chmurom, a Richard zawył z bezsilności. Droga, w miarę jak oddalali się od Bragi, była coraz gorzej utrzymana. Przestrzeń między głębokimi, pozostawionymi przez wole zaprzęgi koleinami porastała bujna trawa. Gołym okiem było widać, że łupieskie wyprawy Francuzów nie dotarły w górę doliny, gdyż coraz częściej na zielonych pastwiskach można było spotkać pasące się stada zmokłych owiec i niewielkie grupki krów. Pastuchowie, gdy tylko dostrzegli w oddali zbliżających się żołnierzy, znikali za najbliższym wzgórzem, pędząc przed sobą drogocenne zwierzęta. Vincente, nie uzyskawszy odpowiedzi na zadane pytanie, spróbował ponownie. - Wydaje mi się to niepojęte - stwierdził z powagą - dlaczego Irlandczycy walczą dla króla Anglii. - Harris zaczerpnął powietrza, jakby chciał coś powiedzieć, lecz zrezygnował, napotkawszy ostrzegawcze spojrzenie Sharpe’a. Harper zaczął gwizdać Over the hills and far away 29 , nie wytrzymał jednak i roześmiał się, a wtedy Hogan przerwał wymuszoną ciszę. - Odpowiedź jest prosta. Głód - wyjaśnił portugalskiemu porucznikowi. - Nędza, głód i

desperacja. W naszej ojczyźnie trudno znaleźć jakiekolwiek zajęcie. A może także dlatego, że z natury jesteśmy walecznym narodem. Vincente, zmarszczywszy brwi, zapytał: - Czy to dotyczy także pana, kapitanie? - Ze mną było inaczej - przyznał Hogan. - Moja rodzina zawsze miała trochę pieniędzy. Niezbyt dużo, lecz wystarczająco, byśmy nie musieli uprawiać skrawka marnej ziemi, by zarabiać na chleb. Zaciągnąłem się do służby, ponieważ chciałem zostać inżynierem. Lubię pracę praktyczną, a w ten sposób mogłem się jej całkowicie poświęcić. Co innego ktoś taki

jak Harper. - Kapitan spojrzał na sierżanta. - Śmiem podejrzewać, że znalazł się tutaj, gdyż w przeciwnym razie przymierałby głodem. - Święta prawda - przyświadczył Harper. - A ty, czy nienawidzisz Anglików? - Vincente zwrócił się do sierżanta. - Uważaj - warknął Sharpe. 29 Za wzgórzami, daleko stąd - Tradycyjna pieśń angielska, śpiewana w różnych wersjach co najmniej od XVII w. W 1706 r. pojawiła się w sztuce George’a Farquhara Oficer do spraw rekrutacji, a w 1728 r. w Operze żebraczej Johna Gaya. Wersja oparta na tej z 1706 roku stała się tematem przewodnim filmowej wersji przygód Sharpe’a (przyp. tłum.). - Nie znoszę przeklętej ziemi, po której stąpają te plugawe bękarty - odparł niefrasobliwie Harper. Widząc, że Vincente kieruje zdumione spojrzenie w stronę Richarda, dorzucił: - Co nie znaczy, że nie ma wśród nich porządnych ludzi. - Nic na tym świecie nie jest jednoznaczne - filozoficznie zauważył Hogan. - Weźmy na przykład zdumiewający fakt istnienia Legionu Portugalskiego we francuskiej armii, o którym doszły mnie słuchy. Vincente zawstydził się i stwierdził zmieszany: - Ci, którzy go utworzyli, wierzą we francuskie ideały, sir. - Aaa! Ideały - prychnął Hogan - są o wiele bardziej niebezpieczne niż sąsiedzi, obojętne, bardziej czy mniej potężni. Nie wierzę w walkę w imię idei - oznajmił. - Ani ja, ani sierżant Harper. - Ja też nie? - zdziwił się Harper. - Ty też nie, do jasnej cholery - żachnął się Sharpe.

- A w co wierzycie? - indagował Vincente. - W Trójcę, sir - sentencjonalnie odrzekł Harper. - Trójcę? - zapytał szczerze zdumiony Portugalczyk. - W karabin Bakera - odpowiedział Sharpe - bagnet i własne siły. - W tę trójcę także - potwierdził ze śmiechem Harper. - Podobne trudności z otrzymaniem jednoznacznej odpowiedzi - klarował Hogan miałby pan, poruczniku, roztrząsając kwestię wierności w domu, gdzie stosunki małżeńskie nie układają się najlepiej. Zakłopotani domownicy nie kwapią się z wyjaśnieniami. - Harris! - Sharpe ostrzegł, widząc, że rudowłosy strzelec otwiera usta. - Chciałem tylko powiedzieć, sir - sucho stwierdził Harris - że na szczycie tamtego wzgórza, zauważyłem kilkunastu jeźdźców. Porucznik odwrócił się i zauważył znikające za garbem sylwetki. Rzęsisty deszcz i gruba pokrywa chmur uniemożliwiały stwierdzenie, czy konni byli umundurowani. Hogan był zdania, że musiał to być jeden z wysłanych przez Francuzów patroli zwiadowczych. - Zapewne chcą się przekonać, czy zajęliśmy Bragę - stwierdził. - Gdyby nie napotkali tam czerwonych kurtek, Soult mógłby chcieć odbić na zachód i skierować się na Pontevedra. Sharpe bacznie wpatrywał się w dalekie wzniesienie. - Jeśli po okolicy krążą dragoni - stwierdził - lepiej żebyśmy nie natknęli się na nich na równej drodze. - Było to jedyne miejsce na tym koszmarnym pustkowiu, gdzie kawaleria miałaby nad nimi niewątpliwą przewagę. By uniknąć spotkania z konnicą wroga, odbili na północ, przemierzając bezdroża. Znalazłszy głęboki bród, przeprawili się przez Cavado. Na drugim brzegu rzeki ciągnęły się rozległe górskie pastwiska. Sharpe od czasu do czasu przepatrywał horyzont, lecz Francuzi więcej się nie pokazali. Ścieżka wspinała się coraz wyżej, zmuszając ich do wspinaczki po

stromych stokach, poprzedzielanych głębokimi jarami wzgórz. Wyżynne tereny pozbawione były wszelkiej roślinności, jeśli nie liczyć drobnych kępek trawy, paproci i kolcolistu, porastających niemalże nagie zbocza, usłane obłymi głazami. W wielu miejscach ogromne kamienie spoczywały jedne na drugich, w równowadze tak chwiejnej, że sprawiały wrażenie, jakby pchnięte ręką dziecka miały potoczyć się w dół stromizny. Jedynymi stworzeniami, jakie napotkali, było kilka płochych owiec o długim, splątanym futrze oraz parę stad zdziczałych kóz. Te, według słów Vincentego, często padały łupem wilków i rysi. Po wielu godzinach wędrowcy dotarli do osady. Wokół domów rozciągały się mizerne ogródki warzywne, otoczone wysokimi murkami z kamienia. Kozy pogryzały trawę na pastwiskach nie większych od podwórca gospody. Kilka kościstych krów, widząc przybyłych, podniosło głowy i odprowadziło ich wzrokiem. Szlak wciąż wiódł pod górę. Wśród jednostajnego szumu deszczu rozbrzmiewały dzwonki kóz. Żołnierze minęli skromną kapliczkę, obsypaną podwiędłymi kwiatami kolcolistu. Vincente przeżegnał się. Dotarłszy na szczyt grzbietu, znów skierowali się wprost na wschód. Wiodąca po skalistej grani, wijąca się pomiędzy ogromnymi głazami ścieżka nie pozwoliłaby kawalerii uformować szyku. Mimo to Sharpe co jakiś czas obserwował dolinę na południu. Nieprzyjacielskie oddziały nie pojawiały się, lecz porucznik wolał zachować ostrożność. Wiedział, że wróg może zastąpić im drogę. Nadzieje Francuzów na podbicie kraju zostały rozwiane w ciągu jednego dnia, pogrążając ich w poczuciu żałosnej klęski. Przeprawa przez góry okazała się uciążliwa. Co godzinę przemoknięci, zmarznięci i znużeni żołnierze zatrzymywali się, by wkrótce znów podjąć mozolny marsz. Wiatr zmienił kierunek i teraz dął im prosto w twarz, smagając lodowatym deszczem. Pasy karabinów raniły ramiona, boleśnie wrzynając się w zziębniętą skórę. Dopiero późnym popołudniem deszczowe chmury pożeglowały na zachód, lecz wiatr wzmógł się jeszcze i przenikał mokre

mundury. O zmierzchu Sharpe, który od czasu pamiętnego odwrotu spod Vigo nie czuł się równie wyczerpany, powiódł oddział w niewielką dolinę, w kierunku kilku opuszczonych, zbudowanych z kamienia chałup, o pokrytych darnią dachach. - Zupełnie jak w domu - ucieszył się Harper. Najsuchsze miejsce na spoczynek oferowały niskie izby spichrzy, które, dla ochrony plonów przez szczurami, wzniesione zostały na rozszerzających się ku górze kamiennych filarach. Żołnierze wcisnęli się do ciasnych pomieszczeń gospodarczych, podczas gdy trójka oficerów rozgościła się w najmniej podupadłej chacie. Sharpe, zebrawszy wilgotny chrust, zdołał rozniecić ogień, na którym zagotował herbatę. - To niezbywalna żołnierska umiejętność - skomentował Hogan, z wdzięcznością przyjmując kubek parującego płynu. - Co takiego? - spytał Vincente, pragnąc nauczyć się jak najwięcej o swoim nowym zajęciu. - Sprawić, by z wiązki mokrego drewna buchnęły płomienie - rzekł Hogan. - Czy nie powinien panu towarzyszyć służący? - zaciekawił się Sharpe. - Oczywiście, podobnie jak i tobie, Richardzie. - Nie chcę, by ktoś mi usługiwał - stwierdził porucznik. - Ani ja - rzucił z uśmiechem Hogan. - Jestem wszakże pod wrażeniem biegłości, z jaką przygotowałeś herbatę w takich warunkach, Richardzie. Jeśli przyjdzie kiedyś do tego, że Jego Królewska Mość zdecyduje, iż londyński rzezimieszek nie nadaje się na oficera, z przyjemnością zaoferuję ci posadę. Wystawiono pikiety, dogotowano więcej herbaty i dobyto z zanadrzy wilgotny tytoń, który upchano w glinianych fajkach. Hogan wdał się w gorącą dyskusję z Vincentem na temat człowieka o nazwisku Hume, które nic Sharpe’owi nie mówiło. Towarzysze wyjaśnili mu, że

mowa o nieżyjącym, szkockim myślicielu, który znany był z twierdzenia, że nic nie jest pewne. Richard zastanawiał się, dlaczego komukolwiek chciałoby się czytać podobne baliwernie, nie mówiąc już o podejmowaniu sporów na temat twórczości nieżyjącego filozofa, lecz Hogan i Vincente najwyraźniej znajdowali w tym jakąś rozrywkę. Porucznik, znudzony uczoną dysputą, wyszedł sprawdzić warty. Znów się rozpadało. Grzmoty wypełniały przestworza, oświetlane bijącymi w szczyty błyskawicami. Sharpe skulił się obok Harrisa i Perkinsa w przypominającym niewielką jaskinię sanktuarium. Rzeźba we wgłębieniu przedstawiała zbolałą Maryję Dziewicę, u stóp której leżały zwiędłe kwiaty - Jezus zapłakał nad ich cholerną dolą - dał się słyszeć głos Harpera, brodzącego przez deszcz i ciemność. - Kiedy sobie pomyślę, że moglibyśmy teraz spędzać czas przy kominku z pięknościami z Oporto - rzucił i wcisnął się we wnękę obok trzech skulonych mężczyzn. - Nie wiedziałem, że pan tu jest, sir. Przyniosłem chłopcom blaszankę wartowniczej polewki dodał, wskazując parującą menażkę. - Jezusie Święty - podjął - nie widać nawet końca własnej ręki. - Nie przyzwyczailiście się do tego w ojczyźnie, sierżancie? - zdziwił się Perkins. - Nie wiesz, o czym mówisz, chłopcze. W Donegal nieprzerwanie świeci słońce, kobiety zawsze są na tak, a każdy gajowy chleje, jakby miał dwie drewniane nogi. - Harper wręczył Perkinsowi blaszankę i zapatrzył się w szumiący deszczem mrok. - Jak mamy znaleźć pańskiego cholernika w taką pogodę, sir? - Bóg wie, czy nam się uda. - Po co go szukamy? - Chcę odzyskać moją lunetę. - Jezus, Maria i Józef - zawołał Harper. - I co? Ma pan zamiar wejść w sam środek

francuskiej armii i poprosić go o jej zwrot? - Mniej więcej - odrzekł Sharpe. Cały dzień dręczyło go dojmujące poczucie daremności całego przedsięwzięcia, lecz nie miał zamiaru poddać się bez walki. Uważał, że Christopherowi należy się nauczka, że lojalność to ostoja, bez której człowiek traci grunt pod nogami. To, co on miał za niezmienne i święte, dla tamtego - zdaje się - było kwestią dyskusyjną, podlegającą negocjacjom. Przebiegły i wyrafinowany Christophe! - jeśli wszystko przebiegłoby zgodnie z planem Richarda, miał być wkrótce martwy. Świt przywitał ich przenikliwym chłodem. Żołnierze wspięli się na usianą skałami grań, pozostawiając w dole zasnutą kożuchem mgły dolinę. Ruszyli pod łagodniejszy niż dnia poprzedniego wiatr, niosący ze sobą mżawkę. Sharpe szedł na przedzie, wypatrując wroga, lecz nie dostrzegł nic, co mogłoby wywołać niepokój. Nadal było pusto w zasięgu wzroku, kiedy z przodu rozległ się huk muszkietu i zza pobliskiego głazu uniosła się chmura dymu. Porucznik rzucił się na ziemię, kiedy kula odbiwszy się o kamień, z gwizdem poszybowała w niebo. Strzelcy zajęli pozycje za skałami. Jedynie Hogan, zbyt powolny, pozostał w siodle. Miał jednak dość przytomności umysłu, by zawołać. - Ingles! - zagrzmiał. - Ingle!- Po czym, na wszelki wypadek, schował się za grzbiet muła, niepewny, czy jego odezwa zapobiegnie dalszemu ostrzałowi. Zza załomu skalnego wyłoniła się sylwetka w obszarpanym płaszczu z kozich skór. Nieznajomy miał imponującą brodę. Zbliżył się i uśmiechnął do podróżnych bezzębnymi ustami. Vincente, zamieniwszy z brodaczem parę słów, zwrócił się do Hogana. - Ten człowiek przedstawił się jako Javali i prosi o wybaczenie. Nie wiedział, że jesteśmy przyjaciółmi. Mówi, że jest mu bardzo przykro. - Javali? - zdziwił się Hogan. - Po angielsku Dzik - wyjaśnił z westchnieniem Vincente. - Każdy mężczyzna w tych

górach nadaje sobie przydomek i wyrusza zabijać Francuzów. - Czy jego banda jest jednoosobowa? - chciał wiedzieć Sharpe. - Tak. - To albo jest cholernie głupi, albo diabelnie odważny - stwierdził porucznik, wpatrując się w uśmiechniętego rozbójnika, który rzucił mu się w objęcia, owiewając przy tym smrodliwym oddechem. Muszkiet górala pochodził z zamierzchłych czasów. Pęknięta kolba ledwie trzymała się lufy, do której przymocowana była dwoma żelaznymi, pordzewiałymi hakami. Javali niósł także torbę z prochem i spory asortyment kul muszkietowych różnego kalibru. Prócz tego miał groźnie wyglądający, zakrzywiony kordelas i zawieszoną na pętli u boku siekierę. Upewniwszy się, że Sharpe i jego ludzie idą na spotkanie Francuzów, brodacz nalegał, by pozwolono mu do nich przyłączyć. Richard podjął marsz. Javali szedł za nim, nieprzerwanie snując swoją historię, której skróconą wersję Vincente przekładał na angielski. Jego prawdziwe imię brzmiało Andrea. Całe życie był pasterzem w Bouro. W wieku sześciu lat został sierotą, a teraz, jak mu się zdawało, miał dwadzieścia pięć lat, chociaż wyglądał na więcej. Opiekował się zwierzętami kilkunastu rodzin, chroniąc je przed napaścią wilków i rysi. Mieszkał z kobietą - co stwierdził z dumą. Pewnego dnia przyszli dragoni i zgwałcili jego lubą, kiedy był z dala od domu. Jego wybranka, jak mówił, miała temperament gorszy niż koza. Musiała pewnie rzucić się na gwałtowników z nożem, gdyż napastnicy zabili ją. Javali nie dał po sobie poznać smutku, gdy opowiadał o śmierci umiłowanej, lecz było oczywistym, że jest zdeterminowany pomścić ją. Na poparcie swych zamiarów poklepał klingę kordelasa i wskazał ręką krocze. Javali znał najkrótszą drogę przez wyżyny. Żołnierze maszerowali na wschód północnym grzbietem doliny, równolegle do drogi, którą porzucili, kiedy Harris dostrzegł jeźdźców. Linia traktu widoczna była na dnie szerokiej, zwężającej się ku wschodowi niecki.

Zasilana przez liczne, wezbrane od deszczu strumienie wstęga Cavado wiła się na południe od traktu, rzadko tylko znikając w kępach drzew. Niesprzyjająca aura spowodowała opóźnienie. Na nic zdały się szacunkowe obliczenia Vincentego. Następną noc spędzili na zboczu górskim, zbici w gromadę pod nawisem skalnym, częściowo tylko chroniącym ich przed zacinającą ulewą. O świcie podjęli marsz. Biegnąca poniżej dolina zwężała się coraz bardziej, przeistaczając się w końcu w wąski wąwóz. Wczesnym przedpołudniem, kiedy znaleźli się na wysokości Salmonde, spojrzawszy w dół biegu Cavado, pod pułapem unoszących się mgieł dostrzegli niecodzienny widok. Ujrzeli armię - ciemną chmarę wypełniającą całą szerokość doliny. Mrowie postaci pieszych i konnych. Rejterujący Francuzi nie trzymali szyku, uciekali w bezładnej gromadzie, mając nadzieję opuścić Portugalię, nim dopędzą ich depczące im po piętach wojska brytyjskie, które powinny już minąć Bragę. - Musimy wydłużyć krok - stwierdził Hogan. - Wspinaczka tą drogą zajmie żabom długie godziny - zauważył Sharpe, spoglądając ku osadzie położnej na krańcu rozległej, płaskiej doliny. Dalej, wzdłuż Cavado, snuł się tylko kręty, stromy trakt, wijący się wśród coraz wyższych wzniesień. Hordy Francuzów, idące szerokim frontem, dotarły do Salmonde, gdzie musiały ścieśnić szyki. Dalej podróżowali wąską, pooraną głębokimi koleinami drogą. Sharpe poprosił Hogana o lunetę, by przyjrzeć się wrogiej armii. Niektóre oddziały, jak zauważył, szły w kolumnach, lecz zdecydowana większość parła naprzód w bezładzie. Francuzi nie ciągnęli ze sobą dział, furmanek ani powozów. Nawet jeśli Soultowi udałoby się umknąć, po powrocie do Hiszpanii niełatwo byłoby mu się wytłumaczyć przed cesarzem z utraty wszelkiego wartościowego sprzętu. - Jest ich chyba ze dwadzieścia, trzydzieści tysięcy - rzekł Sharpe, zdumiony tym, co zobaczył. Wręczył Hoganowi lunetę. - Przebicie się przez ten wąski przesmyk zabierze im

cały dzień. - Muszą czuć na plecach gorący oddech pogoni - zauważył Hogan. - To może dodać im skrzydeł. Oddział Richarda przeszedł do szybkiego marszu30. Słońce przebiło się przez chmury, oświetlając dolinę Cavado i jej stoki, chociaż na północy i południu przesuwały się wciąż ciemne kłęby, z których miejscami opadały kurtyny deszczu. Tymczasem poniżej mrowie Francuzów dotarło do krańca szerokiej niecki. Awangarda nieprzyjacielska, na podobieństwo przesypujących się przez klepsydrę ziaren piasku, przeszła przez Salmonde, plądrując i paląc miejscowość. Francuzi poczęli wspinać się traktem biegnącym wzdłuż pieniących się wód Cavado, która to zataczała łuki, to spadała z półek skalnych mgłą wodospadów. Szwadron dragonów stanowił straż przednią rejterującej armii. Jego zadaniem było zwietrzenie band partyzanckich, które mogły zasadzić się na najeźdźców w krętym wąwozie. Nawet jeśli oddział zwiadowczy wroga dojrzał Hogana i jego drużynę na północnym grzbiecie, nie starał się do nich zbliżyć. Strzelcy i towarzyszący im Portugalczycy byli o wiele za daleko i za wysoko, by wzbudzić niepokój Francuzów, którzy mieli poważniejsze zmartwienia, jako że późnym popołudniem dotarli do Ponte Nova. Sharpe znalazł się na wysokości mostu, który widział daleko w dole. Tutaj francuski odwrót mógł zostać zatrzymany. Niewielka wioska na zboczu góry po przeciwnej stronie rzeki była pełna ludzi. Hogan, spostrzegłszy to, z początku niezmiernie się ucieszył. - Udało nam się! - stwierdził z satysfakcją. - Udało się! - Lecz kiedy nakierował szkła 30 Dla strzelców szybki marsz to tempo 140 kroków na minutę, natomiast bieg to 180 kroków na minutę (przyp. tłum.). lunety ku dolinie, jego entuzjazm sklęsł w mgnieniu oka. - To ordenança - rzekł

rozczarowany. - Nie ma wśród nich ani jednego munduru. - Kapitan wpatrywał się w dolinę przez dobrą minutę, po czym dodał: - Ani jednego cholernego działa - stwierdził z gorzkim żalem - a ci przeklęci głupcy nie zniszczyli mostu. Sharpe przejął instrument, by samemu rozeznać się w sytuacji. Most miał dwie solidne kamienne podpory po obu brzegach. Były one połączone dwiema szerokimi belkami nośnymi, na których poprzecznie układano deski. Ordenança - prawdopodobnie chcąc oszczędzić sobie trudu odbudowywania mostu, gdy Francuzi zostaną ostatecznie pokonani usunęła deski tworzące drogę, pozostawiając jednak dwa potężne legary. By umocnić pozycję na wschodnim brzegu, partyzanci wykopali na skraju wsi kilka linii okopów, skąd mogli ostrzeliwać z muszkietów na wpół rozebraną konstrukcję. - Być może uda im się zatrzymać Francuzów - Richard mruknął bez przekonania. - Co byś zrobił, gdybyś był na miejscu Soulta? - zapytał Hogan. Sharpe spojrzał najpierw w dół, na wąwóz, potem na zachód, gdzie długi, ciemny sznur żołnierzy piął się wąską serpentyną drogi. Za Francuzami rozciągała się pusta dolina. Brytyjska armia nie była jeszcze widoczna. - Poczekałbym do zmroku - rzekł - i przypuścił atak, korzystając z pozostawionych belek. Ordenança byli zbieraniną pełnych entuzjazmu, słabo uzbrojonych i niewyszkolonych ochotników. W starciu z regularnym wojskiem mogli łatwo pójść w rozsypkę. Co gorsza, partyzanci nie byli zbyt liczni. Ich siły byłyby więcej niż wystarczające, gdyby most został w porę zniszczony, lecz pozostawione przez nich drewniane legary były dla Francuzów zaproszeniem. Sharpe jeszcze raz skierował lunetę na nieszczęsną konstrukcję. - Te belki są wystarczająco grube, by po nich przejść - stwierdził. - Żaby zaatakują w nocy, żeby zaskoczyć obrońców podczas snu.

- Miejmy nadzieję, że ordenança zachowają należytą czujność - podsumował Hogan i ześlizgnąwszy się z grzbietu muła, zdecydował: - My, tymczasem, poczekamy tutaj na rozwój wypadków. - Poczekamy?! - Jeśli Francuzi zostaną zatrzymani, będzie to doskonały punkt obserwacyjny. Stąd będziemy mogli wypatrywać pana Christophera. Gdyby jednak przeprawili się na drugi brzeg... - Hogan urwał i wzruszył ramionami. - Zejdę do nich - gorączkował się Sharpe - i powiem im, by usunęli te belki. - A jak to sobie wyobrażasz? - zaciekawił się Hogan. - Jak mają tego dokonać pod gęstym obstrzałem z przeciwnego brzegu? - Rzeczywiście, dragoni, zsiadłszy z koni, rozciągnęli się w długi szereg na stromym urwisku. Nad nimi unosiły się białe kłęby dymu z karabinków. - Za późno, by cokolwiek wskórać, Richardzie - stwierdził posępnie. - Za późno. Zostań tutaj. Rozłożyli obóz pomiędzy skałami. Zachodzące słońce przesłoniły chmury, z których na ich głowy spadł przelotny deszcz. Sharpe pozwolił ludziom rozpalić ogniska, by mogli zaparzyć herbatę. Francuzi z pewnością dostrzegli płomienie, lecz nie miało to większego znaczenia, gdyż kiedy tylko mrok otulił wzgórza, w ich górnych partiach błysnęły całe miriady migoczących, pomarańczowych światełek. Partyzanci ściągali z całej północnej Portugalii, by zadać ostateczny cios wycofującej się armii. Armii znękanej chłodem, przemokniętej i wygłodniałej, na wpół żywej ze zmęczenia i zapędzonej w pułapkę. * Major Dulong długo ubolewał nad swą porażką w Vila Real de Zedes. Siniak zniknął już z jego twarzy, lecz wspomnienie blamażu wciąż doskwierało. Często przypominał sobie

strzelca, który stał się przyczyną jego klęski i wyobrażał sobie, że dobrze byłoby mieć takiego żołnierza w 31. Lekkim Pułku. Nieraz przemknęło mu przez myśl życzenie, by jego regiment został uzbrojony w karabiny. Lecz zdawał sobie sprawę, że równie dobrze mógłby pragnąć gwiazdki z nieba. Cesarz nie chciał o tym słyszeć. „Zbyt nieporęczne, zbyt powolne, broń niegodna mężczyzny” - upierał się. Viva le fusil. Teraz, gdy dotarli do starego mostu w Ponte Nova, gdzie marsz rejterujących Francuzów został wstrzymany, Dulong został wezwany przez marszałka Soulta, któremu powiedziano, że jest on najlepszym i najmężniejszym żołnierzem w całej armii. „Wygląda na takiego” - pomyślał marszałek, obrzucając wzrokiem znoszony mundur i naznaczoną bliznami twarz majora. Czako Dulonga pozbawione zostało barwnego pióropusza. Major zdjął go i zawinąwszy w naoliwioną tkaninę, przytroczył do pochwy oficerskiej szabli. Zamierzał paradować w przyozdobionym pstrymi piórami czaku podczas triumfalnego marszu przez ulice Lizbony, lecz jego nadzieje nie ziściły się i nie miały się ziścić - w każdym razie nie tej wiosny. Soult poprowadził majora na szczyt niewielkiego pagórka, skąd mogli obserwować most czy też raczej dwie belki, które z niego pozostały. Na drugim brzegu widzieli ordenança. Słyszeli nawet ich szydercze okrzyki. - Nie jest ich zbyt wielu - zauważył marszałek - może trzystu? - Więcej - odburknął krótko Dulong. - Jak się ich pozbędziemy? Major przyjrzał się mostowi przez lunetę. Każdy ze spinających brzegi legarów miał prawie metr szerokości, co umożliwiało swobodne przejście na drugą stronę, chociaż Dulong nie wątpił, że deszcz uczynił je śliskimi. Uniósłszy nieco teleskop, zlustrował portugalskie stanowiska. Wróg krył się w transzejach, z których mógł strzelać w prostej linii wzdłuż belek. Lecz zapowiadała się pochmurna, bezksiężycowa noc.

- Potrzebowałbym stu ochotników - rzekł - po pięćdziesięciu na każdy legar. Uderzyłbym o północy. Deszcz przybierał na sile. Zmierzch był wyjątkowo chłodny. Dulong był przekonany, że przy takiej pogodzie muszkiety ordenança będą zamoknięte, a Portugalczycy zmarznięci na kość. - Wystarczy stu ludzi - zadeklarował - i most będzie nasz. Soult kiwnął głową. - Jeśli się panu uda, majorze - powiedział - proszę mi o tym natychmiast zameldować. W razie porażki nie chcę o niczym słyszeć - dodał, odwrócił się i oddalił. Dulong wrócił do obozu 31. Lekkiego Pułku i wezwał ochotników, by wystąpili. Nie zdziwiło go, gdy cały regiment, jak jeden mąż, dał krok naprzód. Wybrał dziesięciu sprawdzonych sierżantów, rozkazując im, by dobrali sobie ludzi. Zapowiedział żołnierzom, że czeka ich trudna walka w ciemnościach, deszczu i chłodzie. - To będzie starcie na bagnety - mówił. - Muszkiety nie na wiele się zdadzą przy tej pogodzie. Nawet gdyby udało wam się oddać jeden strzał, nie będzie czasu, by przeładować. Major zastanawiał się, czy ze względu na nieposłuszeństwo, które okazali, gdy rozkazał im zaatakować strażnicę pod Vila Real de Zedes, ma przypominać podkomendnym, że winni okazać męstwo. Ostatecznie, zdecydowawszy, że żołnierze są świadomi ciążącej na nich winy, zmilczał upomnienie. Francuzi nie skrzesali ognia. Uskarżali się na ziąb, lecz marszałek Soult był nieugięty. Po drugiej stronie rzeki ordenança najwyraźniej czuli się bezpiecznie, gdyż rozpalili ognisko w jednej z górujących nad mostem chat, gdzie schronili się ich przywódcy. Z chałupy tej wychodziło okno na wschód. Sączący się z niego blask płomieni odbijał się od mokrych belek łączących oba brzegi rzeki, co znacznie ułatwiało zadanie ochotnikom Dulonga.

Ruszyli o północy. Dwie kolumny, z których każda liczyła pół setki ludzi. Major, przykazawszy im biec przez most, dobył szabli i poprowadził oddział uderzający z prawej flanki. Daleko w dole szumiała rzeka. Wiatr świszczał. W nocnej ciszy rozległ się tupot butów i przeciągły krzyk żołnierza, który poślizgnąwszy się, wpadł do Cavado. Dulong wspiął się na przeciwległe zbocze. Wpadł do pierwszego okopu. Nie znalazłszy tam żywej duszy, domyślił się, że ordenança skryli się w chatach, znajdujących się za drugą transzeją. Głupcy nie zostawili na moście ani jednego wartownika. Wystarczyłby pies, który szczekaniem ostrzegłby ich w razie ataku. Lecz zarówno Portugalczycy, jak i ich psy skryli się pod dachem, nie chcąc moknąć na zewnątrz. - Sierżancie! - syknął major. - Domy! Oczyścić je! Francuzom udało się zaskoczyć pogrążonych we śnie ordenança. Atakujący zrobili użytek z bagnetów, nie okazując nikomu litości. Pierwsze dwie chałupy zostały opanowane w błyskawicznym tempie. Kwaterujący tam partyzanci zginęli, zanim zdążyli się na dobre przebudzić. Ich krzyki zaalarmowały pozostałych, którzy wybiegli w gęsty mrok, by zmierzyć się z najlepiej wytrenowanym w całej armii francuskiej oddziałem piechoty. Bagnety zbierały krwawe żniwo. Wrzaski umierających dopełniły triumfu. Ocalali z rzezi Portugalczycy, zdezorientowani i przerażeni dobiegającymi ich zewsząd makabrycznymi odgłosami, zniknęli w mroku. Kwadrans po północy Dulong ogrzewał się przy ogniu, który był mu światłem przewodnim ku zwycięstwu. Marszałek Soult, odpiąwszy z własnej piersi medal Legii Honorowej umieścił go w klapie wysłużonej kurtki majora Dulonga. Ze łzami wzruszenia ucałował bohatera w oba policzki, gdyż dzielny oficer stał się bezpośrednim sprawcą cudu, jakim było zdobycie pierwszego z dwóch mostów dzielących Francuzów od granicy. Kate, owinięta w przesiąkniętą końskim potem derkę, stała, wsparta o bok zmęczonego

drogą wierzchowca. Wpatrywała się tępym wzrokiem we francuskich piechurów ścinających sosny, czyszczących pnie z gałęzi i dźwigających je w stronę mostu. Na drugim brzegu żołnierze rozbierali dachy chat, których belki kalenicowe były akurat odpowiedniej długości, by połączyć oba legary. Była to czasochłonna praca. Sosnowe pniaki trzeba było powiązać linami, by ludzie, konie i muły mogły po nich bezpiecznie przejść. Żołnierze niepracujący przy budowie drogi zbili się w ciasną gromadę, próbując uchronić się przed zacinającym lodowatym deszczem. Hulający w dolinie wiatr przyniósł mroźne, przywodzące na myśl zimową zawieruchę powietrze. W oddali odezwały się muszkiety. Kate wiedziała, że to miejscowa ludność strzela do znienawidzonych najeźdźców. Cantiniere, jedna z kobiet pędzących twardy armijny żywot i sprzedająca żołnierzom kawę, herbatę, igły oraz dziesiątki innych przedmiotów codziennej potrzeby, zlitowała się nad Kate i przyniosła jej blaszany kubek letniej kawy zaprawianej brandy. - Jeśli dalej będą się tak guzdrać - rzekła, wskazując spojrzeniem mężczyzn mozolących się nad rekonstrukcją mostu - wylądujemy na plecach z angielskim dragonem między nogami. W ten sposób będziemy coś przynajmniej miały z tej kampanii! - Co rzekłszy, handlarka zaśmiała się rechotliwie i odeszła, by pilnować pary mułów obładowanych różnymi pakunkami. Kate sączyła gorzki napój. Nigdy jeszcze nie była tak przeraźliwie przemarznięta, przemoknięta i nieszczęśliwa. Co gorsza, zdawała sobie sprawę, że sama jest sobie winna. Williamson gapił się na nią tak intensywnie, że Kate, zakłopotana uporczywym spojrzeniem, obeszła wierzchowca dookoła, by odgrodzić się od natręta. Odczuwała przemożną awersję do dezertera, nie mogła znieść jego wygłodniałego wzroku. Namacalne pożądanie, z jakim się jej przyglądał, przejmowało ją grozą. Czy wszyscy mężczyźni mieli w sobie bestię? Christopher, za dnia uprzejmy i kurtuazyjny, w nocy lubił zadawać ból. Kate przypomniała sobie delikatny pocałunek, jaki złożył na jej ustach Sharpe i w oczach stanęły

jej łzy. „Porucznik Vincente - pomyślała - także zachowywał się jak prawdziwy dżentelmen”. Christopher tak często podkreślał, że na świecie walczyły za sobą dwie siły, przyrównując je do białych i czarnych figur na szachownicy. Kate zrozumiała, że wybrała niewłaściwą stronę. Na domiar złego nie miała pojęcia, co uczynić, by wrócić tam, gdzie jej miejsce. Christopher zbliżył się sprężystym krokiem, mijając oczekujących żołnierzy. - Czy to kawa? - zapytał niefrasobliwie. - Doskonale. Potrzebuję czegoś na rozgrzanie stwierdził i odebrawszy Kate kubek, wychylił jego zawartość jednym haustem, po czym cisnął puste naczynie na ziemię. - Za parę minut, moja kochana - rzekł - ruszamy w dalszą drogę. Potem jeszcze jeden most i skończą się góry. Będziemy już w Hiszpanii. Znajdziemy ci porządne łóżko, co? I urządzimy kąpiel. Jak się czujesz? - Zmarznięta. - Tak. Trudno uwierzyć, że to maj. Gorzej niż w Anglii. No ale czy nie powiadają, że deszcz doskonale działa na cerę? Będziesz jeszcze piękniejsza niż dotąd, moja najdroższa. Christopher urwał, nasłuchując dochodzących z zachodu wystrzałów z muszkietów. Przez kilka sekund słychać było gęstą salwę, której echa odbijały się od wysokich ścian kanionu, by wkrótce ucichnąć. - To tylko utarczki z bandytami - orzekł. - Brytyjczycy nie mogli nas jeszcze dogonić. - Modlę się, by im się to udało - westchnęła Kate. - Nie bądź śmieszna, moja droga. Nawet gdyby, mamy w ariergardzie brygadę doborowej piechoty i dwa regimenty kawalerii. - Jacy „my”? - uniosła się Kate. - Moją ojczyzną jest Anglia! Christopher zareagował pobłażliwym uśmiechem. - Tak jak i moją, kochana, lecz nade wszystko pragnę, by zapanował pokój. Pokój! Kto wie, czy ta rejterada nie przekona Francuzów, by zaniechali Portugalii. Na tym skupia się cała

moja energia - na zapewnieniu pokoju. Tuż za plecami Kate, w olstrze siodła, spoczywał pistolet. Kusił, by sięgnąć po niego, przystawić Christopherowi lufę do brzucha i pociągnąć za spust. Lecz nie była pewna, czy broń jest naładowana. Nigdy nie strzelała, a poza tym obawiała się, co wówczas by się z nią stało. Pomyślała, że Williamson rzuciłby się na nią i rozszarpał na strzępy. Z niewiadomej przyczyny przypomniał jej się nagle list, który ukradkiem pozostawiła na kominku w House Beautiful, adresując go do porucznika Sharpe’a. Odtwarzając w pamięci jego treść, zastanawiała się dlaczego to uczyniła. Czego oczekiwała? Co starała się powiedzieć Richardowi? I dlaczego właśnie jemu? Jej wzrok błądził po okolicznych szczytach. Na grzbiecie wzgórza dostrzegła jakichś ludzi. Christopher odwrócił się, podążając za jej spojrzeniem. - Znowu te szumowiny - stwierdził. - Patrioci - odparowała Kate. - Chłopi z pordzewiałymi muszkietami - odrzekł z sarkazmem Christopher - którzy lubują się w torturowaniu jeńców, nie mając pojęcia, absolutnie żadnego pojęcia, o jakie pryncypia toczy się ta rozgrywka. To narzędzia zachowawczej Europy - perorował przepełnione uprzedzeniami i ignorancją. Wrogowie postępu. - Christopher skrzywił się z niesmakiem. Podszedł do konia i odpiął jedną z sakw, by upewnić się, że znajdowała się w niej czerwona kurtka z czarnymi wyłogami. Gdyby Francuzi zostali zmuszeni do poddania się, brytyjski mundur byłby jego przepustką. W razie konieczności miał zamiar umknąć w góry. Jeśli natknąłby się na partyzantów, w takim stroju bez trudu przekonałby ich, że jest zbiegłym z francuskiej niewoli Anglikiem. - Ruszamy, sir. - Williamson wyrwał go z zamyślenia. - Most gotowy, sir. - Dezerter zasalutował niedbale Christopherowi, po czym zwrócił łakomy wzrok na Kate. - Pomogę pani

wsiąść, madame. - Poradzę sobie - podziękowała chłodno Kate. Niechętnie odrzuciła mokry koc, by wspiąć się na koński grzbiet, czując na sobie spojrzenia Christophera i Williamsona, przyglądających się jej nogom w opiętych bryczesach. Od strony mostu dały się słyszeć gromkie owacje, gdy pierwsi kawalerzyści poprowadzili swoje wierzchowce po nierównej drodze. Słysząc te radosne okrzyki, piechurzy pozbierali muszkiety, założyli plecaki i powoli zaczęli przesuwać się ku naprędce skonstruowanej przeprawie. - Jeszcze tylko jeden most - Christopher uspokajał Kate - i będziemy bezpieczni. Ostatni most. Saltador. Tymczasem, gdzieś ponad nimi, Richard Sharpe maszerował po grzbietach wzgórz w tym samym kierunku. W kierunku ostatniego mostu na drodze Francuzów do Hiszpanii. Rozdział jedenasty Z nadejściem świtu potwierdziły się domysły Sharpe’a i Hogana. Po drugiej stronie Ponte Nova ujrzeli kilkaset niebieskich kurtek. W splądrowanej wiosce po ordenança pozostały jedynie rozciągnięte na ziemi ciała. Grupy żołnierzy uwijały się, odbudowując drogę ponad białymi wodami Cavado. Sporadyczny trzask muszkietów wędrował echem po meandrach wąwozu. Portugalscy chłopi, gromadzący się wokół unieruchomionej wrogiej armii jak kruki nad pobojowiskiem, strzelali do Francuzów z dużej odległości. Richard obserwował setkę woltyżerów, wspinających się w luźnym szyku na wzgórze, w celu przepłoszenia gromady śmiałków, którzy odważyli się zbliżyć do sparaliżowanej kolumny na mniej niż dwieście jardów. Rozległ się huk wystrzałów, francuscy tyralierzy przeczesali wzniesienie, by wkrótce powrócić na zatłoczoną drogę. Wojska brytyjskie nadal nie nadciągały. Hogan domniemywał, że armia Wellesleya ma pół dnia opóźnienia względem

umykających nieprzyjaciół. - Sir Arthur z pewnością nie podążył śladem Francuzów - wyłuszczył swoje zdanie. - Po cóż miałby przedzierać się przez Serra de Santa Catalina? Niewątpliwie wolał trzymać się porządnych dróg, co oznacza, że musiał najpierw dotrzeć do Bragi, a stamtąd odbić na wschód. Co do nas... - Kapitan omiótł spojrzeniem zdobyty przez Francuzów most. - Musimy czym prędzej przedostać się do Skoczka - stwierdził, chmurząc się. - To nasza ostatnia szansa. Sharpe’owi wydawało się, że nie może być mowy o jakichkolwiek widokach na pomyślne zakończenie misji. Zbita ciemna masa ponad dwudziestu tysięcy uciekinierów wypełniała dolinę. Porucznik nie miał pojęcia, jak znaleźć zdrajcę wśród tego ludzkiego mrowia. Pomimo dręczących go wątpliwości, narzucił wystrzępiony płaszcz, podniósł karabin i podążył za Hoganem, który, jak nietrudno było się zorientować, odnosił się do wyprawy z wyraźnym pesymizmem. Jedynie niestrudzony Harper zdawał się emanować jakąś przekorną energią. Humor dopisywał sierżantowi nawet podczas przeprawy przez jeden z dopływów Cavado. Przeraźliwie zimna, sięgająca piersi woda płynęła dnem stromego wąwozu. Muł Hogana wzdragał się przed wejściem do wartkiego, lodowatego strumienia. Kapitan miał ochotę porzucić uparte zwierzę, lecz Javali podszedłszy do czworonoga, chlasnął go dłonią przez pysk i nim muł zdążył się zorientować, chwycił go i przeniósł przez rwącą, szeroką strugę. Strzelcy radosnymi okrzykami nagrodzili popis niepospolitej siły i zręczności. Muł, znalazłszy się na drugim brzegu, kłapnął żółtymi zębami na pastucha, który wymierzył zwierzęciu kolejne solidne grzmotnięcie. - Zaradny chłopak - stwierdził z aprobatą Harper. Rosły Irlandczyk, tak jak pozostali, był przemoknięty do suchej nitki, skostniały i znużony, lecz mordęga tylko przydawała mu animuszu. - Dla irlandzkiego pastucha to nie pierwszyzna - mówił, żwawo maszerując. Pamiętam jak dziś, kiedy mój wujaszek pędził barany, doskonałe mięsne zwierzęta. Prowadził

je na rzeź do Belfastu. Połowa diabelskiego nasienia rozbiegła się w cholerę, zanim dotarliśmy do Latterkenny! Jezu, ładny kawałek grosza poszedł wtedy w błoto. - Odzyskaliście je? - zaciekawił się Perkins. - Kpisz sobie, chłopcze? Szukałem ich całą przeklętą noc i jeszcze dostało mi się za to od wuja. A przecież to była wyłącznie jego wina. Nigdy wcześniej nie prowadził na ubój nawet królików. Ale usłyszał od kogoś, że w Belfaście słono płacą za baraninę. Uprowadził więc kutwie w Colcarney całe stado i popędził je, mając nadzieję zbić na nich fortunę. - Czy w Irlandii grasują wilki? - chciał wiedzieć Vincente. - W czerwonych kurtkach - odparł Harper. Widząc gniewnie marszczącego brwi Sharpe’a, dodał pośpiesznie: - Mój dziadek podobno natknął się na całe stado wilków w Derrynagrial. Opowiadał, że były wielkie, miały czerwone oczy i kły jak kamienie nagrobne. Mówił babce, że goniły go całą drogę, aż do mostu w Glenleheel, ale to był pijak, jakich mało. Jezu, ile on potrafił w siebie wlać. Javali poprosił, by przetłumaczyć mu, o czym mowa i zaraz zaczął snuć opowieść o tym, jak wilki porywały jego kozy. Chwalił się, że walczył z drapieżnikami, uzbrojony tylko w ostry kij i kamienie. Twierdził też, że wychował wilcze szczenię, które ksiądz kazał zabić, bo w skórze bestii miał żyć sam diabeł. Sierżant Macedo przyświadczył słowom pastucha, opisując, jak pewnej zimy wilki pożarły wartownika w Almeida. - A w Anglii, czy tam także można je spotkać? - zapytał Vincente. - Owszem, w skórach prawników - odrzekł Sharpe. - Richardzie! - ofuknął go Hogan. Skręcili na północ. Droga, którą Francuzi posuwali się z Ponte Nova w kierunku hiszpańskiej granicy, wiła się pomiędzy wzgórzami, zmierzając do miejsca, gdzie przecinał ją kolejny dopływ Cavado - Misarella - nad którego górnym biegiem przerzucony był most

Saltador, czyli Skoczek. Sharpe zaproponował, by zejść i maszerować głównym traktem, przed czołem armii francuskiej, lecz Hogan nie chciał o tym słyszeć. Nieprzyjaciel, zwrócił uwagę kapitan, przerzuci dragonów na drugą stronę mostu, gdy tylko ten zostanie odbudowany, a przecież na drodze nie mieli szans z konnicą. Tak więc wędrowali górą, szlakiem trawersującym coraz bardziej urwiste zbocza. Chociaż szli tym samym tempem, co dotąd, częstokroć zmuszeni byli nadkładać drogi, ilekroć napotykali przepaście bądź gdy szlak ginął wśród rumowiska. By zbliżyć się do wyznaczonego celu o milę, przemierzali trzykrotnie dłuższy dystans. Sharpe wiedział, że Francuzi wędrują doliną poniżej i szybko ich doganiają. Dzięki dochodzącemu z wąwozu Misarelli trzaskowi muszkietów z łatwością mógł zorientować się jak szybko. Nieregularne odgłosy palby partyzanckiej stawały się coraz bliższe, aż w końcu zza załomu skalnego wynurzyli się Francuzi. Szpicę stanowiło stu dragonów. W niewielkiej odległości za nimi podążała piechota, lecz nie była to spanikowana hałastra. Oddział niebieskich kurtek maszerował we wzorowym szyku. Javali, gdy tylko ich ujrzał, wydawszy z siebie niezrozumiały, gniewny pomruk, zaczerpnął z woreczka garść prochu, z którego tylko połowę udało mu się wsypać do muszkietu. Wcisnął kulę do lufy, podsypał panewkę i strzelił w dolinę. Mimo że nie miał żadnych podstaw, by sądzić, że kogokolwiek trafił, przeskoczył parę razy z nogi na nogę w radosnym tańcu i zabrał się do ponownego ładowania. - Miałeś rację, Richardzie - posępnie rzekł Hogan. - Trzeba nam było iść drogą. Kapitan przygryzł wargi i obserwował prześcigających ich Francuzów. - Przeciwnie, to pan miał słuszność, sir - odparł Sharpe. - Gdybyśmy szli doliną, tacy jak on - porucznik skinął w stronę dzikobrodego Javaliego - strzelaliby do nas przez cały ranek. - Być może - stwierdził Hogan. Obracając się na grzbiecie muła, zwrócił spojrzenie na

maszerujących nieprzyjaciół. - Modlę się, by Skoczek został w porę zniszczony - dodał, choć bez zbytniego przekonania. Szlak poprowadził ich teraz w dół, ku głębokiemu siodłu między dwoma wzniesieniami, skąd wspięli się po stromiźnie na kolejny garb, zwieńczony granią, na którym spoczywały gęsto rozsiane, ogromne, zaokrąglone głazy. Stracili z oczu wartki nurt Misarelli i wędrujących wzdłuż jej południowego brzegu Francuzów. Orientowali się w bieżącej pozycji wroga, dzięki temu, że słyszeli strzały partyzantów. - Boże, spraw, by Portugalczycy uporali się z tym mostem - Hogan powtórzył swe życzenie po raz nie wiadomo który. Jeśli wszystko przebiegłoby zgodnie z planem, wojska sprzymierzone, śpieszące na północ - równolegle do armii sir Arthura Wellesleya - powinny były zająć Ruivaens, zamykając Soultowi drogę na wschód, do Hiszpanii, a następnie wysłać brygadę i zabezpieczyć most Saltador, zamykając okrążenie. Gdyby plan ten się powiódł, portugalska piechota stałaby po drugiej stronie kamiennego łuku z działami wymierzonymi w południowy brzeg, lecz plucha spowolniła ich postęp, tak samo jak pościg, na którego czele stał Wellesley. Jedynymi przeciwnikami, oczekującymi na zbliżające się do Skoczka wojska marszałka Soulta, byli ordenança. Grupa słabo wyszkolonych i marnie uzbrojonych partyzantów liczyła około tysiąca mężczyzn. Angielski major, odkomenderowany do sztabu portugalskiego, przygalopował do Saltador, by służyć partyzantom radą. Domagał się, by most został zniszczony, lecz większość ordenança pochodziło z dzikich terenów przygranicznych - strzeliste przęsło spinające brzegi Misarelli zapewniało im kontakt z innymi regionami, umożliwiając handel dlatego odmówili zastosowania się do zaleceń majora Warre’a. Zdecydowali się na połowiczne rozwiązanie. Usunęli balustrady i zwęzili przejazd, młotami kowalskimi obluzowując kamienie na krawędziach drogi. Obstawali jednak przy pozostawieniu wąskiego,

przerzuconego nad głęboką przepaścią łuku. Dla ułatwienia obrony nadwyrężonej konstrukcji wznieśli abattis - zaporę z krzaków kolcolistu. Z obu flank tej przemyślnej barykady wykopali transzeje, z których mieli zamiar ostrzeliwać szturmujących Francuzów ze swoich archaicznych muszkietów i fuzji myśliwskich. Nie mieli żadnego wsparcia artyleryjskiego. Wiotki kamienny łuk, który pozostawili partyzanci, był szeroki akurat na tyle, by na drugą stronę przepaścistego jaru mogła przedostać się zaledwie wiejska furmanka. Portugalczycy chcieli mieć pewność, że most będzie łatwo naprawić i wymiana handlowa zostanie podjęta na nowo, kiedy najeźdźcy opuszczą ich ojczyznę. Lecz dla Francuzów takie rozwiązanie znaczyło tylko jedno - bezpieczną drogę odwrotu. Stojące nadal przęsło jako pierwszy ujrzał Hogan. Zsiadłszy z muła, kapitan zaklął szpetnie i przekazał Sharpe’owi lunetę. Porucznik wpatrywał się w pozostałości Skoczka. Dym z muszkietów zdążył już spowić oba brzegi Misarelli. Spieszeni dragoni z awangardy Soulta prowadzili intensywny ostrzał, na który partyzanci odpowiadali ogniem zza naprędce skonstruowanych wałów ziemnych. Trzask wystrzałów był ledwie słyszalny. - Żaby przedrą się na drugi brzeg - stwierdził zrezygnowany Hogan. - Stracą wielu ludzi, ale most zdobędą. Sharpe milczał, wiedząc, że kapitan ma rację. Francuzi, jak na razie, nie zbliżali się do Skoczka, ale nie ulegało wątpliwości, że gdy tylko zbiorą oddział szturmowy, przypuszczą atak. Porucznik począł rozglądać się za stanowiskiem, z którego strzelcy mogliby posłać Christopherowi ołów, gdy ten znajdzie się na moście. Na południowym brzegu rzeki nie było żadnego dogodnego punktu, lecz po przeciwnej stronie kanionu Misarelli sterczała wysoka skała, na której szczycie zgromadziła się setka ordenança. Skalny występ dzieliło od mostu najwyżej dwieście jardów, co nie pozwalało Portugalczykom skutecznie razić miejsca przeprawy z muszkietów, ale dla strzelców byłaby to doskonała pozycja. Jeśli udałoby im się

zauważyć Christophera wkraczającego na Skoczka, Brytyjczycy posłaliby mu tuzin pocisków. Jednak by tak się stało, strzelcy musieli tam najpierw dotrzeć. Co prawda półka skalna była oddalona najwyżej o pół mili, jednakże aby się na nią wspiąć, należało najpierw przeprawić się przez Misarellę. - Przekroczymy rzekę - stwierdził Sharpe. - To jedyne wyjście. - Jak długo to potrwa? - chciał wiedzieć Hogan. - Tyle, ile będzie trzeba - odparł porucznik. Trzask muszkietów przybierał na sile, przypominając dźwięk płonących ostrokrzewów, potem zamierał na moment, by znów rozbrzmieć echem w wąwozie. Dragoni gromadzili się na południowym brzegu, zasypując Portugalczyków gradem ołowiu. Sharpe nie widział sposobu wsparcia wysiłków ordenança. Opuścił punkt obserwacyjny, by znaleźć miejsce przeprawy. * Tymczasem w dolinie Cavado, dwanaście mil od mostu na Misarelli - gdzie forpoczta wojsk francuskich prowadziła pojedynek ogniowy z oddziałami ordenança - szpica armii brytyjskiej dopędziła tylną straż marszałka Soulta, zabezpieczającą przeprawę mężczyzn i kobiet, którzy jeszcze nie przekroczyli Ponte Nova. Awangardę Wellesleya stanowił oddział lekkiej dragonii, który musiał ograniczyć się do ostrzeliwania z karabinków oddziałów francuskich, tarasujących dolinę pomiędzy rzeką i południowymi skłonami wzgórz. Lecz w niedalekiej odległości za dragonami nadciągała brygada Gwardii, za którą toczyły się za przodkami dwie trzyfuntowe armaty. Działa te miotały tak niewielkimi pociskami, iż natrząsano się z nich, określając je mianem zabawek. Tym razem wszakże, wobec braku jakiejkolwiek artylerii po stronie wroga, te „zabawkowe” armaty warte były swej wagi w złocie.

Francuska ariergarda wstrzymywała postęp Brytyjczyków, podczas gdy o dwanaście mil dalej awangarda szykowała się do ataku na Saltador. Dwa bataliony piechoty miały uderzyć na most, chociaż jasnym było, że zostaną one wystrzelane jak kaczki, jeśli solidna bariera z kolczastych gałęzi nie zostanie usunięta z północnego krańca kamiennego łuku. Abattis miała cztery stopy wysokości i tyle samo grubości. Skonstruowana została ze związanych razem dwunastu potężnych krzewów kolcolistu. Kolczasty kłąb obciążono ciężkimi belkami. Była to niesłychanie trudna przeszkoda, dlatego zaproponowano sformowanie Utraconej Nadziei. Nazwę taką nadawano oddziałowi żołnierzy, idących na pewną śmierć, by utorować drogę towarzyszom broni, Samobójcze grupy uderzeniowe były tworzone zazwyczaj dla poczynienia wyłomu w linii obrony wrogich fortec. Tym razem Utracona Nadzieja miała za zadanie wkroczyć na wąskie szczątki mostu i zginąć od muszkietowej palby, usuwając przy tym kolczastą abattis. Major Dulong z 31. Lekkiego Pułku, z dopiero co zdobytą Legią Honorową na piersi, zgłosił się na ochotnika, by poprowadzić straceńczą szarżę. Chociaż tym razem miał działać w dzień i przeciwko o wiele liczniejszemu przeciwnikowi, na jego hardym obliczu nie było znać niepokoju. Założył rękawice i zawinął pętle szabli wokół nadgarstka, by nie postradać oręża wśród pandemonium, które miało się rozpętać podczas usuwania barykady. Generał Loison, dowodzący francuską strażą przednią, rozkazał wszystkim żołnierzom stanąć na brzegu i strzelać do ordenança z muszkietów, karabinków, a nawet z pistoletów. Kiedy huk wystrzałów nasilił się do ogłuszającego grzmotu, Dulong uniósł szablę i machnął nią, dając sygnał do ataku. Kompania woltyżerów z 31. Pułku wbiegła na most. Trzech mężczyzn mieściło się ramię w ramię na wąskim kamiennym łuku. Dulong biegł w pierwszym szeregu. Ordenança przywitali ich dzikimi okrzykami. Z pierwszej transzei huknęła salwa. Dulong został trafiony

w pierś. Usłyszał, jak kula uderza w jego nowy medal i z trzaskiem rozbija żebro. Wiedział, że pocisk tkwi w płucach, lecz nie czuł bólu. Próbował coś krzyknąć, ale zabrakło mu tchu. Z zapamiętaniem począł rozszarpywać cierniste gałęzie. Most zapełnił się stłoczonymi żołnierzami. Ktoś poślizgnął się i z wrzaskiem wpadł w spienione wody Misarelli. Świszczące kule dziesiątkowały Utraconą Nadzieję. Powietrze wypełniał gęsty dym i rozdzierający uszy huk. Dulongowi udało się w końcu cisnąć do rzeki cały segment abattis. Powstała wystarczająca luka, by mógł się nią przedostać jeden mężczyzna. Wyłom ten miał uratować znajdującą się w potrzasku armię. Major chwiejnym krokiem ruszył naprzód, trzymając uniesioną szablę. Z każdym oddechem wypluwał krwawą pianę. Za jego plecami rozległ się gromki ryk. To pierwszy batalion wsparcia ruszał do ataku, pobłyskując bagnetami. Woltyżerowie zepchnęli pozostałości abattis w przepaść. Ich kilkunastu martwych towarzyszy bezceremonialnie strącono do wąwozu. Saltador zaroił się od biegnących Francuzów, wykrzykujących wojenne zawołanie. Ordenança, nie zdążywszy jeszcze przeładować broni po pierwszej salwie, na widok zbliżającej się fali nieprzyjaciół rzucili się do ucieczki. Setki mężczyzn puściły się biegiem na zachód, na wzgórzach szukając schronienia przed francuskimi bagnetami. Dulong stanął przy pierwszym opuszczonym okopie i zgiął się wpół. Przywiązana do jego nadgarstka szabla wisiała bezładnie. Z ust majora toczyła się strużka krwawej śliny. Ranny przymknął oczy i próbował się modlić. - Nosze! - zawołał sierżant. - Sporządźcie nosze i znajdźcie lekarza! Dwa francuskie bataliony rzuciły się w pogoń za pierzchającymi portugalskimi partyzantami, przepędzając ich na bezpieczną odległość od mostu. Z lewej strony drogi, na skale, dostrzeżono grupkę ordenança, lecz znajdowała się ona w zbytnim oddaleniu, by muszkiety partyzantów mogły zagrozić przeprawiającym się przez rzekę. Francuzi

pozostawili ich w spokoju, pozwalając Portugalczykom przyglądać się, jak ich wrogowie wymykają się z okrążenia. Major Dulong ostatecznie rozerwał sidła, zaciskające się wokół wojsk Soulta, które mogły teraz swobodnie pomaszerować na północ. * Sharpe, odnajdując drogę w górzystym terenie na południe od Misareli, słyszał jazgot zaciekłej strzelaniny, niemogący oznaczać nic innego jak to, że Francuzi rozpoczęli szturm. Modlił się w duchu, by ordenança odparli atak, chociaż wątpił, by im się to udało. Portugalczycy byli zbieraniną niewprawnych w boju mężczyzn, a Francuzi zawodowymi żołnierzami. Wiedział, że żaby, ponosząc pewne straty w ludziach, przeprawią się na drugą stronę Skoczka, a zdobywszy przyczółek na północnym brzegu, utorują drogę dla reszty armii Soulta. Nie miał zatem zbyt wiele czasu na sforsowanie rzeki, której spienione, białe wody kłębiły się na dnie przepastnego, skalistego wąwozu. Wędrował dobrą milę w górę jej biegu, zanim dotarł do miejsca, gdzie strome zbocza pozwalały na zejście na skraj wezbranego od ulewnych deszczy potoku. Muł musiał zostać na brzegu. Nawet Javali nie był w stanie mu pomóc. Sharpe polecił ludziom odpiąć pasy od karabinów i muszkietów. Te zostały spięte bądź związane, zastępując linę. Dzikobrody pastuch, nie czekając na innych, zgrabnie zszedł po pochyłej, długiej ścianie, przebrnął przez Misarellę i począł wspinać się na przeciwległą stromiznę. Jednak Sharpe nie chciał, aby któryś z jego ludzi złamał nogę w górach, dlatego wolał nie gnać na złamanie karku. Żołnierze, opuściwszy się po karabinowych pasach, przetransportowali broń na dno wąwozu. Porucznik ruszył na drugi brzeg. Rzeka w tym miejscu miała raptem kilkanaście jardów szerokości, lecz głęboka, lodowata woda podcinała porucznikowi nogi,

kiedy ostrożnie stawiał kroki na śliskich, nierównych kamieniach. Tounge został porwany przez prąd, lecz udało mu się złapać grunt i wydostać się na przeciwną stronę o parę jardów dalej. - Przepraszam, sir - wyjąkał, szczękając zębami, podczas gdy woda wylewała się z jego ładownicy. Cała przeprawa, wraz ze wspinaczką na północną grań, zajęła im trzy kwadranse. Ze skalistego szczytu, na którym się znajdowali, rozciągał się widok na ocienione chmurami wzgórza Hiszpanii. Zawrócili na wschód, w kierunku mostu. Z nadciągających chmur lunął deszcz. Od początku dnia Sharpe z niepokojem obserwował ściany ulewy, które, jak dotąd, przechodziły bokiem. Nagle zrobiło się ciemno. Potężny grzmot rozdarł niebo tuż nad ich głowami. Daleko na południu widzieli opromieniony słońcem łańcuch górski, lecz bezpośrednio nad nimi kotłowały się ciężkie kłęby, z których lało jak z cebra. Oficer zdusił cisnące mu się na usta przekleństwa. Obawiał się, że karabiny nie wypalą w taką pogodę. Szli w milczeniu, zmarznięci i zniechęceni. Dotarłszy do szczytu garbu, przekonali się, że Francuzi wymknęli się z okrążenia. Christopher mógł już być po drugiej stronie Misarelli, w drodze do Hiszpanii. W dole, po ich lewej stronie, porośnięta trawą droga wiła się ku przełęczy, za którą kończyła się Portugalia. W odległości pół mili od swojej pozycji dostrzegli francuską awangardę - dragonów i piechotę, mozolnie pnących się w górę zielonej serpentyny. Tuż przed nimi znajdowało się zakończone urwiskiem wzniesienie. Javali czekał już na jego szczycie. Pastuch ostrzegł obozujących wśród wysokich paproci, pomiędzy skałami, ordenança, że zbliżający się mundurowi to sprzymierzeńcy. Portugalczycy, których muszkiety zamokły, rzucali kamieniami. Te odbijały się od stromizny i z rzadka tylko staczały pomiędzy Francuzów, przekraczających cienki łuk przerzucony ponad Misarellą, za

którym wiła się droga ku wolności. Sharpe, odtrąciwszy partyzantów, którzy wyszli mu na powitanie, pobiegł w górę półki i położył się na jej skraju. Deszcz tłukł o kamienie i bębnił w czako. Stromizna poniżej lśniła od spływającej po niej ściany wody. Powietrzem wstrząsnął grzmot. Z południowego zachodu, jak echo, odpowiedział mu drugi. Porucznik rozpoznał w nim daleki huk dział. Nie było wątpliwości, że armia sir Arthura Wellesleya, dogoniwszy ariergardę Francuzów, paliła do niej z armat. Odgłosy bitwy musiały dobiegać aż z Ponte Nova, podczas gdy poniżej, na jego oczach, awangarda Soulta przekraczała ostatnią przeszkodę, jaka mogła ją zatrzymać. Hogan, zdyszany po forsownej wspinaczce, rzucił się na skałę obok Sharpe’a. Od mostu dzieliła ich tak mała odległość, że bez trudu mogli dostrzec wąsy na twarzach francuskich piechurów czy kraciasty wzór długiej sukni kobiety z muszkietem na ramieniu i małym dzieckiem na rękach, maszerującej u boku jednego z wąsaczy. Dzielna niewiasta prowadziła psa na sznurku przywiązanym do jej paska. Następny piechur prowadził kulejącego wierzchowca. - Ten huk to ani chybi działa? - upewnił się Hogan. - Tak jest, sir. - Z pewnością trzyfuntówki - domyślił się kapitan. - Jakże przydałyby się nam tutaj dwie takie zabawki. Niestety, obserwujący wymykających się Francuzów Sharpe, Vincente i ich ludzie mogli liczyć jedynie na własne siły. * Tymczasem w Ponte Nova artylerzyści umieścili parę miniaturowych dział na grzbiecie górującego nad francuską ariergardą wzniesienia. Przelotne opady nie były na tyle intensywne, by uniemożliwić użycie broni palnej. Brygada Gwardii załadowała muszkiety,

nałożyła bagnety i gotując się do ataku, uformowała kolumny, każda w sile jednej kompanii. Armaty, traktowane z przymrużeniem oka trzyfuntówki, otworzyły ogień. Niewielkie kule, wielkości pomarańczy, z wizgiem wpadły w zwarte szeregi, odbijając się od skał, by znaleźć kolejne ofiary. Orkiestra Coldstream Guards 31 uderzyła w takty Rule Britannia32. Nad głowami wojsk Wellesleya załopotał ogromny sztandar. Działa zagrzmiały ponownie, pozostawiając w nieprzyjacielskim szyku dwie krwawe bruzdy, jak gdyby niebieskie kurtki smagnął niewidzialny gigant. Dwie lekkie kompanie gwardzistów i jedna w zielonych barwach 60. Pułku - The Royal American Rifles - ruszyły do natarcia przez głazowisko o nierównym, pełnym uskoków podłożu, atakując lewą flankę nieprzyjaciela. Kule z karabinów i muszkietów poczęły zbierać żniwo wśród francuskich oficerów i sierżantów. Woltyżerowie ze sławetnego 4. Lekkiego Pułku - regimentu wybranego przez Soulta do zabezpieczania tyłów ze względu na jego niezrównaną wytrzymałość bojową - wyszli naprzeciw brytyjskim tyralierom, lecz nie udało im się przeprowadzić kontrnatarcia. Ogień karabinowy szybko ostudził zapał Francuzów. Woltyżerowie, którzy nigdy jeszcze nie mieli do czynienia z tak precyzyjnym ostrzałem na dystansie znacznie przewyższającym zasięg ich muszkietów, szybko przeszli do odwrotu. - Naprzód, Campbell, do ataku! - Sir Arthur Wellesley wydał rozkaz dowódcy brygady, na którego znak 1. Batalion 2. Regimentu i 1. Batalion 3. Regimentu Gwardii pomaszerowały w kierunku mostu. Gwardziści w wysokich czakach sprawiali imponujące wrażenie. Grzmocący w bębny dobosze dawali z siebie wszystko. Karabiny trzaskały nieprzerwanie, a dwufuntowe armaty raz za razem pluły ogniem, rozrzynając długie szeregi Francuzów. - Niedługo pękną - orzekł Waters. Pułkownik przez cały dzień służył sir Arthurowi jako przewodnik. Teraz przyglądał się francuskiej ariergardzie przez lunetę, w której szkłach widział łamiące się linie nieprzyjaciół. Dostrzegał również sierżantów, uwijających się jak w ukropie, by utrzymać Francuzów w szyku. - Jeszcze chwila i pójdą w rozsypkę, sir.

31 Jeden z pięciu regimentów Gwardii Królewskiej: 1. Grenadier Guards-, 2. Coldstream Guards; 3. Scott Guards-, 4. Irish Guards-, 5. Welsh Guards - która została powołana dopiero w 1915 r. (przyp. tłum.). 32 Pieśń autorstwa Jamesa Thomsona. Dziś hymn Royal Navy, a zarazem drugi, nieoficjalny hymn Wielkiej Brytanii. Refren tego utworu brzmi: „Rule, Britannia! Britannia, rule the waves / Britons never shall be slaves" (przyp. tlum.). - Oby - lakonicznie odrzekł sir Arthur - oby. - Generał zastanawiał się, co się dzieje z czołem armii wroga, nie będąc pewnym, czy w porę odcięto jej drogę odwrotu. Prawda, tak czy inaczej odniósł zwycięstwo, nie wiedział jednak, czy będzie ono całkowite. Dwa bataliony Gwardii, oba o podwojonej liczebności, maszerowały przez ocienioną chmurami dolinę. Nad głowami pobłyskiwały dwa tysiące bagnetów. Brytyjskie barwy powiewały w powietrzu - czerwień, biel, błękit i złoto. Naprzeciwko stały struchlałe oddziały Soulta. Armaty posłały kolejne dwie kule, wzbijając bliźniacze linie krwawej mgły tam, gdzie pociski przeorały francuskie szyki. Sir Arthur Wellesley nie przyglądał się bitwie. Wzrok miał wbity w ciemną chmurę, z której snuł się gęsty deszcz, przesłaniając południowy horyzont. - Niech Bóg sprawi - rzekł z żarliwą pasją - by droga była odcięta. - Amen - dopowiedział pułkownik Waters. - Amen. * Droga nie została zablokowana. Przerzucony nad Misarellą cienki, kamienny łuk pozwalał niekończącemu się pochodowi Francuzów posuwać się na południe. Sharpe przyglądał się tej ponurej procesji. Żołnierze snuli się, obciążeni brzemieniem klęski, zmordowani i rozgoryczeni. Z niechęcią pozwalali się popędzać garstce dozorującym przeprawę inżynierom. Jeszcze w kwietniu ci sami mężczyźni, mieniąc się zdobywcami

północnej Portugalii, oczekiwali rozkazu, by ruszyć na południe i zdobyć Lizbonę. Doszczętnie splądrowali kraj na północ od Douro: przetrząsali domy i kościoły, gwałcili kobiety, zabijali bezbronnych mężczyzn. Wszystko to czynili, krocząc dumnie jak koguty po własnym podwórku. Teraz, wychłostani przez los, załamani, uchodzili z podwiniętym ogonem. Daleki grzmot dział podpowiadał im, że droga przez mękę jeszcze się nie skończyła. Po obu stronach szlaku, na szczytach wzgórz, widzieli sylwetki zawziętych mężczyzn, czyhających na maruderów, by zrobić użytek z ostrzonych na kamieniach noży. Każdy z Francuzów słyszał o odnalezionych na wyżynach, potwornie sponiewieranych ciałach towarzyszy. Sharpe bacznie obserwował przesuwające się w dole postacie. Od czasu do czasu zatrzymywano piechurów, nakłaniano krnąbrne wierzchowce do wstąpienia pojedynczo na spinający brzegi, wąski łuk. Jeźdźcom bezceremonialni rozkazywano, by zeskakiwali na ziemię. Dwóch huzarów sprawnie założyło na głowy zwierząt przepaski i powiodło je po pozostałościach mostu. Deszcz złagodniał nieco, by po jakimś czasie ponownie przybrać na sile. Nagle, za sprawą ciężkich, niskich chmur i spadających z nich kurtyn deszczu, ściemniło się, jakby nadszedł przedwczesny zmierzch. Generał, w szamerowanym, paradnym mundurze, teraz ciężkim od deszczu, przekraczał Skoczka, stąpając powoli za prowadzonym przodem ogierem. Pod nim kotłowała się biała kipiel. Spieniona woda tworzyła wściekłe wiry, odbijała się z furią od skał wąwozu i - gdzieniegdzie spadając kaskadami - pędziła na spotkanie z Cavado. Generał, dotarłszy na drugi brzeg, w nerwowym podnieceniu wsunął nogę w strzemię niespokojnego wierzchowca, lecz nie mógł go dosiąść. Ordenança, wyszydzając niezgrabność oficera, posłali mu serię kamieni. Ciężkie pociski odbiły się od podnóża skały i potoczyły się ku drodze, nie czyniąc Francuzom szkody. Hogan, z lunetą wycelowaną w drugi brzeg, przypatrywał się oczekującym na swoją

kolej, tłoczącym się uciekinierom, co i rusz wycierając zalaną soczewkę. - Gdzie pan się podziewa, panie Christopherze? - zapytał drwiąco. - Może bękart dawno jest w drodze? - zastanawiał się na głos Harper. - Gdybym był w jego skórze, sir, wiałbym najszybciej ze wszystkich. Temu załganemu draniowi ziemia musi się palić pod nogami. - Być może - przyznał Sharpe. - Być może. - „A jeśli Harper ma rację?” - myślał. Równie dobrze Christopher mógł w tejże chwili wkraczać do Hiszpanii wraz z francuską awangardą. Nie dało się tego wykluczyć. - Będziemy wypatrywać aż do zapadnięcia zmroku, Richardzie - zdecydował Hogan z nutą rozdrażnienia w głosie. Porucznik lustrował całą milę drogi zapchanej po brzegi mężczyznami, kobietami, końmi i mułami, postępującymi w żółwim tempie w kierunku wąskiego gardła mostu. Właśnie przenoszono po nim dwie pary noszy, na widok których zebrani na skale ordenança podnieśli radosną wrzawę. Idący obok ranny, z niewładną nogą, kuśtykał o kulach. Ledwie szedł, lecz nie poddawał się, mimo pęcherzy na rękach i krwawiącej nogi. Nie chciał zostać schwytany przez partyzantów. Jedna z jego kul obsunęła się na śliskich kamieniach mostu. Desperat upadł, co sprowokowało wiązanki przekleństw ze strony zajadłych Portugalczyków. Francuski piechur wymierzył muszkiet w kierunku wrzaskliwych ordenança, lecz kiedy pociągnął za spust, iskra spadła na wilgotny proch, dopingując mężczyzn na skale do dalszych drwin. Nagle wzrok Sharpe’a zatrzymał się na znajomej twarzy. Porucznik dostrzegł Kate. Z daleka rozpoznał kontrastujący z kruczoczarnymi splotami włosów owal bladej twarzy. Jej uderzające piękno promieniowało wewnętrznym światłem, które nie dało się przeoczyć wśród szkaradnej szarugi słotnego, wczesnego zmierzchu. Ku swemu niepomiernemu zdziwieniu

zauważył, że dziewczyna ma na sobie francuski mundur. Nie zastanawiał się nad tym zbyt długo, bowiem u boku konia Kate dojrzał sylwetki Christophera i Williamsona. Pułkownik, w cywilnym ubraniu, przeciskał się i rozpychał przez stłoczoną ciżbę, pragnąc jak najprędzej znaleźć się na drugim brzegu Misarelli, gdzie mógłby wreszcie odetchnąć, pewny, że udało mu się umknąć prześladowcom. Sharpe wyrwał lunetę Hoganowi, przetarł soczewki i bez słowa obserwował. Christopher wydał mu się jakiś postarzały, a jego twarz szara. Przesunął szkła nieco w prawo. Ujrzawszy z bliska ponurą gębę Williamsona, poczuł, jak wzbiera w nim dziki gniew. - Znalazłeś go? - chciał wiedzieć Hogan. - Jest na dole - rzekł porucznik, przekazując kapitanowi lunetę. Zdjął karabin z ramienia i zsunąwszy z lufy skórzany futerał, oparł ją o krawędź półki skalnej. - Rzeczywiście, to on. - Harper także dostrzegł pułkownika. - Gdzie? - zapytał Hogan. - Dwadzieścia jardów przed mostem, sir - oznajmił sierżant - obok karosza, na którego grzbiecie siedzi panna Kate. I... Jezu! - Harper rozpoznał Williamsona. - Czy to... - Tak - krótko odparł Sharpe, powstrzymując się, by zamiast w zdrajcę, nie wycelować w dezertera. Hogan nakierował lunetę na uciekinierów. - Wcale powabne dziewczę - stwierdził. - Na jej widok serce przyśpiesza biegu, nie da się ukryć - przyświadczył Harper. Sharpe ściągnął zawiniętą wokół zamka natłuszczoną tkaninę, mającą uchronić proch przed namoknięciem. W momencie, gdy mierząc w Christophera, odwiódł skałkę, niebo rozdarł rozgłośny grzmot i gęsty deszcz raptownie przybrał na sile. Na twarz porucznika bluznęły strugi wody, w zupełności przesłaniając mu cel. Oderwał policzek od kolby i

złorzecząc, wbił wzrok w połyskujące w szarym powietrzu srebrne smugi. „Cholerne oberwanie chmury” - przeklinał w myślach ulewę, zdolną skłonić człowieka do budowy arki. - „Jezu! Nic nie widać!” Błyskawica z trzaskiem rozpołowiła niebo. Wielkie, miotane wiatrem krople bębniły jak szatańskie kopyta. Sharpe wycelował karabin w niebo i nacisnął spust. Tak jak się spodziewał, iskra zgasła. Cisnął bezużyteczną broń, zerwał się na równe nogi i dobył szabli. - Co, do stu diabłów, zamierzasz zrobić? - zdumiał się Hogan. - Odzyskać moją lunetę - zawołał, przekrzykując burzę Sharpe. I pognał ku Francuzom. * 4. Lekki Pułk, uważany za jeden z najlepszych regimentów w armii Soulta, poszedł w rozsypkę, a za jego przykładem oba wspierające go pułki kawalerii. Chociaż francuska ariergarda zajmowała dogodne stanowisko na szczycie przecinającego drogę wygarbienia, w niewielkiej odległości od Ponte Nova, to Francuzi, na widok zbliżającej się Gwardii, znękani nieprzerwanym ogniem karabinowym i bolesnymi ciosami zadawanymi im przez bliźniacze trzyfuntówki, stracili ducha walki. Ich zadaniem było powstrzymanie brytyjskiego pościgu. Następnie mieli pomału wycofać się, niszcząc za sobą dopiero co naprawiony most. Zamiast tego zwyczajnie rzucili się do ucieczki. Dwa tysiące piechurów i tysiąc czterystu jeźdźców pędziło w kierunku naprędce zbudowanego pomostu nad Cavado. Żaden z nich nie miał ochoty walczyć. Po prostu okręcili się na pięcie i pognali przed siebie. Cała ta spanikowana masa ludzka została przyparta do brzegu rzeki przez nacierającą Gwardię. - Przesunąć działa! - Sir Arthur spiął konia, by osobiście wydać rozkazy artylerzystom, stojącym przy niewielkich armatach, przed którymi widniały wypalone wachlarze trawy. -

Przestawić działa! - zawołał. - Żywo! - Mżawka przeszła w deszcz. Ciemniejące przestworza nad leżącymi na północy wzgórzami zostały przecięte widlastymi błyskami. Działka zostały przeciągnięte sto jardów w kierunku mostu i wtoczone pod górę południowego stoku doliny, na terasę, skąd mogły słać kule w stłoczonych, miotających się Francuzów. Deszcz syczał z parujących luf, z których plunęły pierwsze dwa pociski, wzbijając fontanny krwi w szeregach nieprzyjaciół. Koń jakiegoś dragona zarżał przeraźliwie i cofnął się, zabijając kopytem piechura. Artylerzyści przeładowywali i miażdżyli wroga kolejnymi kulami. Część Francuzów, znajdujących się najdalej od mostu, w przekonaniu, że nie zdołają ujść z życiem na drugi brzeg Cavado, stanęło czołem do Brytyjczyków, odrzucając muszkiety i podnosząc ręce. Gwardziści rozluźnili szyk, by pozwolić jeńcom przejść, po czym, znów zwarłszy szeregi, oddali potężną salwę w sam środek kotłującego się przed nimi motłochu. Uciekający przepychali się bezpardonowo, zaciekle walcząc o przystęp do wąskiej drogi odwrotu. Na pozbawionym balustrady pomoście powstał zator. Wskutek histerycznej rejterady ludzie, tracąc równowagę, spadali z krzykiem do Cavado. W pienistym nurcie znalazło się też wiele wierzchowców. Trzyfuntówki słały kule w tłum cisnących się na most jak też znajdujących się już na nim zbiegów. Krew zalała belki i pnie ściętych przez Francuzów sosen. Pociski armatnie strącały tak wielu żołnierzy z nieosłoniętych krawędzi Ponte Nova, że poniżej ich ciała utworzyły tamę. Apogeum inwazji francuskiej w Portugalii stanowiło niewątpliwie zdobycie mostu w Oporto, kiedy utonęły setki przerażonych miejscowych. Teraz Francuzi tłoczyli się na zrujnowanym moście, gdzie dopełniała się zemsta za potopione w Douro niewinne ofiary. Działa grzmiały i wypluwały śmiercionośne kule. Pomimo wzmagającego się deszczu niektóre muszkiety i karabiny nadal strzelały. Wokół ginących na Ponte Nova Francuzów zacieśniał się półokrąg mściwych Brytyjczyków. Coraz więcej żołnierzy Soulta składało broń.

Niektórzy, do szczętu złamani, płakali, bojąc się wstydu, nędzy, głodu i chłodu. Kapitan 4. Lekkiego Pułku rzucił szablę, by po chwili podnieść ją i przełamać cienką klingę na kolanie, po czym oddał się do niewoli. - Wstrzymać ogień! - wykrzyknął oficer Coldstreamers. Umierające konie rżały rozpaczliwie. Dym z muszkietów i dział szybko rozproszył się w deszczu. Dno rzeki przedstawiało makabryczny widok. Wąwóz wypełniały budzące żałość jęki poranionych po upadku z wysoka ludzi i zwierząt. W korycie powstała wysoka zapora, składająca się po części z trupów, po części z przeżywających katusze żołnierzy i wierzchowców. Wody Cavado piętrzyły się za przeszkodą z ciał, podczas gdy poniżej mostu woda odpłynęła, odsłaniając skaliste koryto, którego środkiem popłynął purpurowy strumień. Pokiereszowany Francuz podniósł się z ludzkiego zwałowiska i podjął mozolną wspinaczkę. Dotarłszy na górną krawędź jaru, padł i umarł u stóp żołnierzy z orkiestry 2. Pułku Gwardii, zbierających rannych nieprzyjaciół. Doktorzy ostrzyli skalpele o skórzane pasy i wzmacniali się haustami brandy. Gwardziści pozdejmowali bagnety z muszkietów. Wyczerpani artylerzyści odpoczywali obok trzyfuntowych działek. Szaleńczy pościg dobiegł końca. Soult docierał do granicy Hiszpanii. * Sharpe puścił się szaleńczym pędem w dół stromego stoku. Sadząc karkołomne susy wśród skał, modlił się, by nie stracić równowagi na mokrej trawie. Tłukący w czako deszcz wybijał wściekły rytm. Przeciągłe grzmoty zagłuszyły kanonadę z Ponte Nova. Z każdą chwilą robiło się ciemniej. Burza i zapadający zmrok sprzysięgły się, ogarniając dzikie wzgórza Portugalii gęstniejącym, piekielnym mrokiem. Ulewa tworzyła nieprzeniknioną kurtynę wody, przesłaniając most. Dotarłszy do podnóża zbocza, gdzie stromizna łagodniała, Sharpe dostrzegł wreszcie chwilowo niemal opustoszały kamienny łuk - to pewien huzar,

wprowadzając nań wierzchowca, wstrzymał pochód oczekujących na drugim brzegu. W ślad za pozbawionym jeźdźca, osiodłanym zwierzęciem podążali Christopher, Williamson i Kate. Grupa niebieskich kurtek oddalała się właśnie od mostu, kiedy Sharpe wypadł na drogę, trzymając uniesioną szablę. Żołnierze przyglądali mu się zdumieni. Kilku z nich odwróciło się, by stawić mu czoło. Wystarczyło jednak, by rozpędzony porucznik warknął do nich dwa słowa. Francuzi, choć nie rozumieli angielskiego, mieli jednak dość rozsądku, by zastosować się do jasnej sugestii. Richard wbiegł na Saltadora. Dzierżący końską uzdę huzar zatrzymał się z rozdziawionymi ze zdziwienia ustami. Christopher, widząc tarasującego drogę porucznika, obrócił się, chcąc rzucić się do ucieczki, lecz za jego plecami tłoczyli się już następni uciekinierzy, blokując mu drogę odwrotu. - Zabić go! - wrzasnął Christopher do Williamsona i francuskiego kawalerzysty. Huzar posłusznie wyszarpnął szablę z pochwy, lecz nie zdążył jej użyć. Ciężkie ostrze Sharpe’a ze świstem przecięło strugi deszczu, niemalże odcinając nadgarstek prawej ręki Francuza. Porucznik wbił pióro szabli w pierś huzara, który ze skowytem zleciał do pieniącej się pod nimi Misarelli. Koń, przerażony błyskawicą, zaczął się ślizgać na kamieniach mostu. Zarżał przenikliwie i ruszył naprzód, o mały włos nie strącając Sharpe’a w przepaść. Spłoszony wierzchowiec wzbił iskry na kamieniach i popędził w mrok. Na smukłym łuku Skoczka, naprzeciw porucznika, pozostali tylko Williamson i Christopher. Kate krzyknęła na widok okrwawionej szabli. - Na wzgórze! - ryknął Sharpe. - Biegiem, Kate, biegiem! A ty, plugawy bękarcie, oddawaj lunetę! Christopher wyciągnął rękę, by chwycić Kate, ale przeszkodził mu Williamson, który w tym samym momencie rzucił się naprzód. Dziewczyna, korzystając z nadarzającej się

sposobności, zerwała się do biegu ku bezpiecznemu brzegowi, przemykając obok Richarda. Williamson próbował ją złapać, lecz ostrze porucznika stanęło mu na drodze. Dezerter zdołał sparować cios muszkietem, ale uderzenie odrzuciło go do tyłu. Sharpe nacierał. Z wściekłym grymasem na twarzy, końcem pobłyskującej klingi zmusił Williamsona do kolejnego kroku wstecz. Christopher pchnął dezertera naprzód. - Zabij go! - przynaglał. Sługa rzucił się naprzód, wywijając muszkietem jak maczugą. Porucznik uskoczył, unikając potężnego razu i przeszedł do kontrataku. Szabla uczyniła łuk, tnąc Williamsona w bok głowy, niemalże odcinając mu ucho. Tak rażony zachwiał się. Skórzany kapelusz o szerokim rondzie zatrzymał ostrze, lecz sama siła ciosu pchnęła żołnierza na poszarpaną krawędź mostu. Sharpe nie dał dezerterowi szansy. Uczynił wypad z pchnięciem. Pióro szabli przebiło zieloną kurtkę, zatrzymując się dopiero na żebrach. Dezerter, dziko wrzeszcząc, pofrunął w dół. Christopher i Sharpe pozostali na wysokim łuku Skoczka sam na sam. Christopher wpatrywał się w mężczyznę w zielonym mundurze, jakby nie wierzył własnym oczom. Chciał coś powiedzieć - słowa zawsze były jego najmocniejszym orężem lecz ściśnięte panicznym strachem gardło odmówiło posłuszeństwa. Richard postąpił w jego stronę. Z tyłu do pułkownika zbliżali się zniecierpliwieni przestojem Francuzi, zmuszając go do konfrontacji z porucznikiem. Christopher nie miał odwagi dobyć szabli i stanąć do pojedynku. Śmiertelnie przerażony, skoczył w mroczną otchłań wąwozu Misarelli za Williamsonem. Vincente, Harper i Macedo zbiegli śladem Sharpe’a w dół zbocza, u podnóża którego spotkali Kate. - Niech się pan nią zajmie, sir! - Harper zawołał do porucznika Vincentego i wraz z portugalskim sierżantem pośpieszył w stronę mostu, w samą porę, by zobaczyć zeskakującego

z niego Sharpe’a. - Sir! - zawołał zdesperowany Harper. - Na krwawe rany Jezusa - zaklął - ty cholerny, stuknięty bękarcie! - Obaj sierżanci przebiegli drogę, na którą wkraczała właśnie schodząca z mostu kolumna niebieskich kurtek. Nawet jeśli Francuzi zastanawiali się, skąd na północnym brzegu Misarelli wzięli się nieprzyjacielscy żołnierze, nie dali tego po sobie poznać. Zależało im tylko na pośpiechu. Maszerowali ku hiszpańskiej granicy, podczas gdy Harper chodził wzdłuż urwistej krawędzi kanionu, szukając wzrokiem porucznika. Pomiędzy ogromnymi głazami dostrzegł martwe konie i na wpół zatopione ciała kilkunastu Francuzów, którzy ześlizgnąwszy się, spadli z wąskiego przęsła Skoczka. Jednak nie widział wśród nich ani ciemnego płaszcza Christophera, ani zielonego munduru Sharpe’a. Williamson wpadł w sam środek rzeki, gdzie woda, zataczając kręgi, wyrzeźbiła kocioł na tyle głęboki, że dezerter zanurkował. Gdy wypłynął, złapał się pływającego truchła wierzchowca, co pozwoliło mu utrzymać się na powierzchni. Christopher nie miał tak dużo szczęścia. Wpadł do Misarelli niedaleko od swego sługi, lewą nogą uderzając o kamień. Kostka walczącego z lodowatym nurtem pułkownika zmieniła się w ognisko potwornego bólu. Oszołomiony, uczepił się Williamsona i rozejrzał gorączkowo. Nie zauważywszy nigdzie oznak pościgu, uznał, że Sharpe nie mógł zbyt długo pozostać na moście, po którym maszerowali rejterujący Francuzi. - Wyciągnij mnie na brzeg - polecił Williamsonowi. - Zdaje się, że złamałem nogę. - Wszystko będzie dobrze, sir - uspokajał go sługa. - Jestem z panem, sir - rzekł i ująwszy Christophera w pasie, pomógł mu wydostać się na płyciznę. - Gdzie Kate? - zapytał pułkownik. - Uciekła, sir. Dała nogę, ale znajdziemy ją. Na pewno ją znajdziemy. O tutaj, sir, wdrapiemy się na tę półkę. - Dezerter wciągnął Christophera na przybrzeżne skały. Począł

rozglądać się za dogodną drogą, którą dałoby się wspiąć po ścianie wąwozu, ale zaklął, widząc Sharpe’a. - Co się dzieje? - Christopher był zbyt obolały, by cokolwiek zauważyć. - To ten przeklęty oficerzyna - warknął w odpowiedzi Williamson i dobył szablę, którą przywłaszczył sobie, znalazłszy broń obok poległego podczas ataku na seminarium francuskiego oficera. - Przeklęty Sharpe - wyjaśnił. Porucznik umknął przed zbliżającą się masą Francuzów, zeskakując na półkę skalną, na której rosło młode drzewko kolcolistu. Pień rośliny ugiął się pod jego ciężarem, ale wytrzymał. Poniżej, na występie skalnym, oficer znalazł oparcie dla nóg. Stamtąd zeskoczył na mokrą skałę, z której obsunęły mu się nogi. Ześlizgnąwszy się po obłej stromiźnie, z pluskiem wpadł do rzeki. Cały i zdrowy, z szablą w ręku, wyszedł na brzeg niedaleko Williamsona. Za plecami dezertera kulił się mokry, przerażony Christopher. Deszcz syczał, uderzając w wodę. Nagle cały kanion stał się widoczny w oślepiającym błysku. - Moja luneta - Richard zawołał do Christophera. - Oczywiście, Sharpe, oczywiście - pułkownik podciągnął ciężkie od wody poły płaszcza, pogrzebał w jednej z kieszeni i wydobył teleskop. - Nic jej się nie stało! - stwierdził ucieszony. - Nie miałem kiedy ci jej oddać. - Połóż ją na tamtej skale - rzucił w odpowiedzi Sharpe. - Jest w doskonałym stanie! - zapewnił Christopher, kładąc bezcenny instrument na płaskim głazie. - Dobrze się pan spisał, poruczniku! - Christopher szturchnął porozumiewawczo Williamsona, który stał nieruchomo, mierząc porucznika wzrokiem. Richard przystąpił o krok do obu mężczyzn, którzy cofnęli się, zachowując dystans. Christopher raz jeszcze pchnął do przodu sługę, próbując skłonić go do ataku, lecz dezerter nie był pewny swych sił. Jedyną bronią sieczną, jaką kiedykolwiek walczył, był bagnet.

Nigdy nie pojedynkował się na szable, dlatego marnie widział swoje szanse w starciu z rzeźnicką głownią kawaleryjskiego oręża, dzierżonego przez porucznika. Cofnął się, czekając na pierwszy ruch przeciwnika. - Nawet nie wiesz, jak się cieszę, że tu jesteś, Sharpe - rzekł ni stąd, ni zowąd Christopher. - Zastanawiałem się, jak mam się wymknąć Francuzom. Nie spuszczali ze mnie oka, jak pewnie się domyślasz. Mam sporo do powiedzenia sir Arthurowi. Generał wyśmienicie poprowadził pogoń, prawda? - Doskonale - przyświadczył Richard - a teraz chce cię widzieć martwym. - Bądź rozsądny, Sharpe! Jesteśmy Anglikami! - Christopherowi, który stracił kapelusz podczas skoku, woda ciekła po włosach. - Nie mordujemy ludzi! - Ja morduję - spokojnie odparł porucznik. Co powiedziawszy, postąpił naprzód. Christopher i Williamson znów się cofnęli. Pułkownik obserwował podnoszącego teleskop Sharpe’a. - W jednym kawałku, prawda? Dbałem o niego. - zawołał, przekrzykując szum deszczu i huk uderzającej o skały wody. Co rzekłszy, szturchnął Williamsona, lecz ten uparcie wstrzymywał się. Christopher, znalazłszy się na krańcu wąskiej, śliskiej półki, między stromym klifem a spienioną rzeką, zaprzestał dyplomatycznych zabiegów. Doprowadzony do ostateczności, pchnął dezertera ku Sharpe’owi. - Zabij go! - wrzasnął do bezwolnego Williamsona. - Zabij! Williamson, zaskoczony, znalazłszy się twarzą w twarz z porucznikiem, uniósł szablę i ciął, mierząc w głowę. Ostrza zwarły się ze szczękiem. Oficer kopnął dezertera w lewe kolano. Nogi ugięły się pod podciętym żołnierzem. Sharpe, jakby od niechcenia, przejechał ostrzem po szyi Williamsona. Dezerter zatoczył się w prawo. Richard doskoczył i pchnął przeciwnika. Szpic jego szabli, przebiwszy zieloną kurtkę, utonął w wątpiach. Porucznik

przekręcił klingę, by móc ją uwolnić ze śmiertelnego uścisku i wyszarpnął broń, pozwalając konającemu Williamsonowi wpaść do rzeki. - Gardzę plugawymi dezerterami - oświadczył. - Szczerze ich nienawidzę. Christopher przyglądał się klęsce sługi. Widział wyraźnie, że oficer nie musiał się zbytnio przykładać, by go pokonać. - Nie, Sharpe - wyrzucił z siebie - ty nic nie rozumiesz! - Pułkownik starał się znaleźć słowa, które trafiłyby do porucznika, które by go powstrzymały, lecz w głowie miał mętlik i zbrakło mu konceptu. Sharpe patrzył na pasującego się ze śmiercią Williamsona. Ten z początku usiłował płynąć. Z szyi i brzucha rannego toczyła się krew. Wkrótce, szamocząc się w różowej wodzie, przewrócił się na plecy i znieruchomiał. Jego odpychająca twarz zniknęła pod powierzchnią. - Z całego serca nienawidzę plugawych dezerterów - pobłogosławił go na pożegnanie Sharpe i odwróciwszy się do Christophera, zapytał: - Czy twoja szabelka nadaje się do czegokolwiek prócz grzebania w zębach? Christopher niemrawym ruchem wyciągnął klingę z pochwy. Prawda, trenował szermierkę. Swego czasu wydawał z trudem wysupłane ze skromnych dochodów sumy w Hali Broni Horace’ego Jacksona na Jeremyn Street, gdzie zapoznał się z najbardziej wyszukanymi arkanami tej sztuki walki, zasługując nawet niekiedy na powściągliwe pochwały samego niedościgłego Jacksona. Niemniej jednak sportowy pojedynek na drewnianej, wysypanej kredą podłodze to jedno, a starcie z Richardem Sharpe’em w kanionie Misarelli to coś zgoła odmiennego. - Nie, Sharpe... - zaczął mówić, gdy strzelec zbliżył się na odległość ciosu. Miast dokończyć, pułkownik uniósł klingę, by sparować pierwsze cięcie. Atak Sharpe’a był jedynie prowokacją. Porucznik chciał tylko przekonać się, czy

Christopher podejmie walkę. Cały czas patrzył w oczy oponenta i nie miał wątpliwości, że ten człowiek zginie jak owca wiedziona na rzeź. - Walcz, popaprańcu - rzucił wyzwanie i uczynił wypad z pchnięciem, który Christopher z ledwością skontrował. Pułkownik kątem oka zauważył duży kamień na środku nurtu. Przemknęło mu przez myśl, że uda mu się dosięgnąć skalną wysepkę jednym długim susem. Stamtąd mógłby przedostać się na przeciwległy brzeg. Wtedy wystarczyłoby wspiąć się po ścianie i byłby uratowany. Machnął szeroko szablą, by zyskać nieco przestrzeni, odwrócił się błyskawicznie i wybił do skoku, lecz złamana kostka dała o sobie znać. Lewa noga ugięła się pod pułkownikiem, który poślizgnął się na mokrym kamieniu i byłby wpadł do rzeki, gdyby Sharpe nie schwycił poły jego płaszcza. Christopher legł twarzą do dołu na półce skalnej, z bezużyteczną w tej pozycji szablą w dłoni. - Nie! Błagam, nie! - skamlał, wpatrując się w stojącego nad nim zwycięzcę. Nagle w jego oczach pojawił się błysk nadziei. - Ależ Sharpe, ty mnie uratowałeś! - wykrzyknął zdumiony. - Trudno byłoby przeszukać pańskie kieszenie, pułkowniku, gdyby pan utonął stwierdził Richard i dając upust długo wstrzymywanej wściekłości, uniósł ostrze i zadał śmiertelny cios. Christopher dogorywał na skale, ponad kolistą zatoczką, w której utonęło ciało Williamsona. Wirująca przy brzegu woda czerwieniała jeszcze od krwi dezertera, z wolna mieszając się z głównym nurtem, gdzie różowiejąca smuga znikała wśród białej piany. Pułkownik charczał, podrygując w przedśmiertnych drgawkach, gdyż klinga Sharpe’a przecięła mu tchawicę. Porucznik, w przypływie litości, zadał zdrajcy szybszą śmierć, niż ten na to zasługiwał. Niewzruszony, przyglądał się przedśmiertnym konwulsjom Christophera, a gdy konający ostatecznie znieruchomiał, Richard zanurzył skrwawioną klingę w wodzie i

wytarł ją o płaszcz zdrajcy. Przeszukawszy jego kieszenie, znalazł trzy złote gwinee, zegarek w srebrnej kopercie i skórzany futerał pełen zamokłych listów, których treść mogła zainteresować Hogana. - Przeklęty głupiec - rzekł, patrząc na zwłoki. Podniósł oczy i patrząc w ciemniejące wieczorne niebo, na krawędzi wąwozu spostrzegł ciemną sylwetkę. Myślał, że to Francuz, kiedy dobiegł go głos Harpera. - Nie żyje? - Nawet się nie bronił. Tak samo Williamson. Sharpe wspiął się po ścianie wąwozu. Kiedy dotarł do jej szczytu, sierżant opuścił karabin i podciągnął oficera. Cała trójka, wraz z sierżantem Macedo, nie mogła powrócić do reszty oddziału, gdyż drogą ciągnął nieprzerwany pochód Francuzów. Porucznik i dwóch sierżantów schronili się przed deszczem w żlebie, pod okapem utworzonym przez rozłupany mrozem, wielki głaz. Sharpe, opowiedziawszy Harperowi przebieg zdarzeń, zapytał Irlandczyka, czy widział Kate. - Zostawiłem ją pod opieką Vincentego, sir - wyjaśnił żołnierz. - Z tego, co zdążyłem zobaczyć, panienka wypłakiwała się na piersi porucznika, który mocno ją obejmował i głaskał po plecach. Kobiety potrzebują czasem się wypłakać, zauważył to pan, sir? - Tak - odrzekł Sharpe - niejednokrotnie. - To zdaje się przynosić im ulgę - podjął Irlandczyk. - Ciekawe, że z mężczyznami nie dzieje się nic podobnego. Sharpe podarował jedną ze złotych monet Harperowi, a drugą Macedo, trzecią zachowując dla siebie. Zapadła ciemność. Zapowiadała się długa noc o głodzie i chłodzie, lecz porucznik nie przejmował się tym. - Odzyskałem lunetę - powiedział Harperowi.

- Spodziewałem się, że ją pan odbierze, sir. - Nic jej się nie stało. Tak mi się przynajmniej zdaje. - Instrument nie zagrzechotał, kiedy nim potrząsnął, założył zatem, że jest nienaruszony. Deszcz zelżał. Sharpe nasłuchiwał odgłosów nocy. Słyszał szurgot butów Francuzów przechodzących po kamiennym łuku, świszczące podmuchy wiatru, równomierny szmer mżawki i głuchy szum dochodzący z wąwozu Misarelli. Żadnej kanonady. Najwyraźniej batalia pod Ponte Nova dobiegła końca. Richard nie miał wątpliwości, że zakończyła się zwycięstwem Brytyjczyków. Francuzi umykali na północ. Spotkali się z sir Arthurem Wellesleyem, który spuścił im porządne cięgi - tęgi, solidny łomot. Porucznik uśmiechnął się, bo choć Wellesley był zadufanym, nieprzyjaznym i zimnym jak lód okrutnikiem, to piekielnie dobrze walczył. Tym razem posiał spustoszenie w szeregach Króla Nicolasa. A Sharpe również przyłożył do tego rękę. Miał niemały udział w zwycięskiej kampanii. On także siał spustoszenie. Nota historyczna Po raz kolejny Sharpe winien jest zagarnięcia zasług przypadających innemu człowiekowi. W rzeczywistości to pewien portugalski fryzjer, z własnej inicjatywy przeprawiwszy się lekką łódką przez Douro, zawiadomił pułkownika Watersa o istnieniu trzech barek, spoczywających na mieliźnie północnego brzegu rzeki. Nie było też brytyjskich oddziałów na północnym brzegu i żaden strzelec z 95. Regimentu nie uczestniczył w obronie seminarium. Francuzi wierzyli, że udało im się zniszczyć wszystkie jednostki pływające na rzece, ale przeoczyli owe trzy barki. Dzięki nim, pomimo iż przeprawa była dość kłopotliwa, seminarium, które z niewyjaśnionych przyczyn pozostawało niestrzeżone, zostało obsadzone oddziałami czerwonych kurtek. Historia szrapnela zmiatającego z powierzchni ziemi pierwszy francuski działon, jaki

pojawił się na polu przed seminarium, zaczerpnięta została z drugiego tomu książki Charlesa Omana A history of the Peninsular War. Generał sir Edward Paget został ciężko ranny w ramię podczas walk. Po amputacji ręki, aby zebrać siły, powrócił do Anglii i ponownie wyruszył na Półwysep Iberyjski w randze generała 1. Dywizji. Niestety, pech go nie opuścił Paget dostał się do francuskiej niewoli. W czasie walki o seminarium Brytyjczycy stracili siedemdziesięciu siedmiu ludzi, podczas gdy straty w szeregach francuskich były trzykrotnie, a nawet czterokrotnie wyższe. Wojskom Bonapartego nie powiodło się również zniszczenie promu w Barca d’Avintas, który został ponownie zwodowany w dniu ataku. Przetransportował dwa bataliony piechoty Królewskiego Legionu Niemieckiego33 i cały 14. Regiment Lekkich Dragonów, co przysporzyło dużo kłopotów Francuzom uchodzącym z Oporto. Niestety, dowódca tych jednostek, generał George Murray, chociaż ruszył na północ, w kierunku drogi na Amarante, zatrzymał się i bezczynnie przypatrywał uciekającym wojskom nieprzyjacielskim. Później, choć jeszcze tego samego dnia, generał Charles Stewart poprowadził dragonów do bohaterskiego natarcia, które złamało francuską ariergardę, lecz gdy Murray wciąż odmawiał poprowadzenia swych ludzi do ataku, szansa na złamanie wroga przepadła. Najpewniej dokonałem zniesławienia generała Soulta, sugerując, że gawędził sobie z kucharzem, podczas gdy Brytyjczycy przekraczali rzekę, jednak prawdą jest, że spał on tego dnia do godziny jedenastej, zaś cokolwiek przygotował jego kuchmistrz, ostatecznie trafiło na 33 King’s German Legion w latach 1803-1816 był niemiecką jednostką wojskową na żołdzie brytyjskim (przyp. tłum.). stół sir Arthura Wellesleya. Seminarium stoi po dziś dzień, pochłonięte przez rozrastające się przedmieścia Oporto, jednak na fasadzie widnieje tabliczka upamiętniająca jego obronę 12 maja 1809 roku. Druga

tablica, którą można znaleźć na nabrzeżu, tuż obok miejsca, gdzie wznosi się majestatyczny łuk żelaznego mostu jednego z uczniów Gustave’a Eiffla, zachowuje pamięć o tragedii z 29 marca, kiedy mieszkańcy miasta zginęli po załamaniu się starego mostu pontonowego. Istnieją dwie teorie tłumaczące owe wydarzenie. Według pierwszej wycofujące się oddziały portugalskie uniosły zwodzone fragmenty mostu, żeby uniemożliwić Francuzom przekroczenie rzeki. Druga hipoteza, moim zdaniem bardziej przekonująca, mówi, że zatopienie środkowych pontonów spowodował ciężar samych uciekających ludzi. Nie ma jednak większego znaczenia, które z tych wytłumaczeń jest bliższe prawdy, ponieważ rezultatem było potworne wydarzenie, gdy setki ludzi, w większości cywili, zostały zepchnięte z przerwanego mostu w odmęty Douro. Wraz z zajęciem Oporto marszałek Soult dokonał podboju północnej Portugalii i zbierając siły przed dalszym pochodem w kierunku Lizbony, rzeczywiście przez jakiś czas rozkoszował się pomysłem uczynienia siebie królem. Można powiedzieć, że pomysł ten nie pozostał tylko marzeniem, gdyż marszałek zaczął przekonywać do niego swoich oficerów, szukał poparcia również u Portugalczyków. Zainspirował też wydawanie „Diario de Oporto". Gazetę tę, założoną z początkiem francuskiej okupacji miasta, wydawał pewien ksiądz, nader przychylnie odnoszący się do bezczelnego planu Soulta. Jakie zdanie na temat samozwańczej inicjatywy miałby Napoleon, nietrudno zgadnąć, więc najprawdopodobniej to lęk przed gniewem cesarza odwiódł Soulta od w prowadzenia pomysłu w życie. Sama idea była na tyle realna, że spowodowała, iż marszałka zaczęto nazywać „Królem Nicolasem” i o mały włos nie doprowadziła do buntu, na czele którego stanąć mieli pułkownik Donadieu, pułkownik Lafitte i kilku anonimowych oficerów. Kapitan Argenton rzeczywiście dwukrotnie przekraczał linię frontu, aby skonsultować się z Brytyjczykami. Chciał, żeby korzystając ze swoich wpływów wśród Portugalczyków, przekonali

miejscowych do poparcia monarchicznych marzeń Soulta. Gdyby zaś marszałek ostatecznie się zdecydował, podniesionoby bunt, a Donadieu i inni oficerowie najpewniej poprowadziliby armię z powrotem do Francji. Brytyjczycy zostali poproszeni o okazanie wsparcia dla tego absurdalnego planu poprzez zablokowanie wiodących do Hiszpanii szlaków wschodnich, a pozostawienie niestrzeżonych dróg biegnących na północ. Sir Arthur Wellesley, przybywszy do Lizbony, aby przejąć dowodzenie po Cradocku, spotkał się z Argentonem i z miejsca utopił intrygę. Gdy Argenton wrócił do Soulta, został zdradzony, aresztowany i pod groźbą śmierci zmuszony do wyjawienia wszystkich informacji, pośród których znalazła się również ta, że Brytyjczycy dalecy są od pomysłu wycofania się z Portugalii, a co więcej, przygotowują się do uderzenia na północ. Te informacje pozwoliły Soultowi na wycofanie wojsk stacjonujących na południe od Douro, które w przeciwnym razie dostałyby się w kleszcze pułapki zastawionej w ramach śmiałego manewru okrążającego Wellesleya. Kariera Argentona nie skończyła się na tamtych wydarzeniach. Zdołał ujść prześladowcom i uzyskał schronienie w szeregach armii brytyjskiej, gdzie otrzymał również otwarte zaproszenie do Anglii. Z jakiegoś powodu zdecydował się jednak wrócić do Francji, gdzie został schwytany i tym razem zastrzelony. Przy okazji omawiania tych pobocznych wątków warto wspomnieć, że idee przypisywane Napoleonowi przez Christophera: ogólnoeuropejski system rządów, wspólny kodeks prawny, taki sam wymiar sprawiedliwości, stworzenie jednego narodu Europejczyków, rzeczywiście zostały sformułowane przez Bonapartego. Spustoszenie jest historią, która rozpoczyna się i kończy na mostach, zaś bliźniacze opowieści o tym, jak major Dulong z 31. Lekkiego Pułku zdobył Ponte Nova, a później Saltador, są zgodne z prawdą historyczną. Dulong należał do ludzi pokrewnych duchem Sharpe’owi. Cieszył się wspaniałą reputacją ze względu na odwagę bojową, został jednak

ranny pod Saltador. Nie udało mi się odnaleźć żadnych śladów jego dalszych losów. To właśnie on, niemal bez pomocy, uratował armię Soulta, należało mu się zatem długie, spokojne życie i lekka śmierć. Z całą pewnością nie zasłużył na rolę nieudacznika w fikcyjnej opowieści o nieistniejącej wiosce Vila Real des Zedes. Popis Hagmana - celny strzał z odległości siedmiuset kroków - może wydawać się nieprawdopodobny, jest jednak oparty na prawdziwych wydarzeniach, które miały miejsce rok wcześniej, podczas odwrotu sir Johna Moore’a do Corunii. Tom Plunkett („niepohamowanie ordynarny strzelec”, jak pisał o nim Christopher Hibbert w książce Corunna) oddał „cudowny strzał”, zabijając francuskiego generała Colberta z odległości około siedmiuset jardów. Nic dziwnego, że ów wyczyn stał się legendą wśród strzelców. W niedawno wydanej publikacji wyczytałem, że maksymalny zasięg karabinów Bakera wynosił około trzystu jardów, co byłoby zdumiewającą informacją dla żołnierzy w zielonych kurtkach, którzy taki dystans określali zaledwie jako „średni”. Marszałek Soult, nadal nosząc jedynie tytuł księcia Dalmacji, został zmuszony do odwrotu, gdy Wellesley przeprawił się przez Douro. Historia tejże ucieczki opisana została w powieści. Francuzi powinni byli zostać ujęci i zmuszeni do poddania się, łatwo jednak z perspektywy czasu krytykować ówczesną strategię. Gdyby Portugalczycy i Brytyjczycy posuwali się szybciej albo gdyby ordenança zniszczyli Ponte Nova albo Saltadora, wówczas Soult byłby skończony, jednak uratowały Francuzów łut szczęścia i wyjątkowe bohaterstwo majora Dulonga. Pogoda miała tutaj niebagatelne znaczenie. Dotkliwe chłody i ulewne deszcze, które zawitały do Portugalii już w maju, poważnie spowolniły pościg, ponadto, jak zauważył Wellesley w raporcie skierowanym do premiera, armia pozbywająca się broni, wozów i rannych, porusza się dużo szybciej niż wojska zachowujące ciężki sprzęt. Mimo wszystko

szansa, jaka nadarzyła się po wspaniałym zwycięstwie w Oporto, została zaprzepaszczona. Współczesne Oporto rozrosło się do tego stopnia, że wokół zabudowanego seminarium trudno rozpoznać krajobraz, jaki napotkali Buffs tego dnia, gdy przekroczyli rzekę. Jednak każdy zainteresowany odwiedzeniem seminarium może je odnaleźć przy Largo do Padre Balthazar de Guedes - niewielkim placu z widokiem na Douro. Najlepszym przewodnikiem po tamtej bitwie, jak zresztą po wszystkich bojach sir Arthura Wellesleya w Hiszpanii i Portugalii, jest książka Wellington’s Peninsular War Juliana Pageta, wydana przez Leo Coopera. Przeprowadzi ona czytelnika przez rzekę, aż do konwentu klasztornego de Serra do Pilar. Tam wznosi się pomnik upamiętniający bitwę w miejscu, gdzie sir Wellesley ustawił swoje działa, które zaważyły na losach starcia. Każda wycieczka na południowy brzeg Douro powinna uwzględniać w programie rozlewnie porto, z których niejedna po dziś dzień pozostaje w rękach brytyjskich. Na północnym nabrzeżu rzeki, tuż obok tablicy upamiętniającej ofiary rzeki z 28 marca 1809 roku, znajdują się znakomite restauracje. W Palácio das Carrancas, który był siedzibą najpierw Soulta, potem Wellesleya, mieści się obecnie Museu Nacional Soares dos Reis. Można doń trafić, podążając Rua de Dom Manuel II. Zarówno Ponte Nova, jak i Saltador istnieją nadal, lecz niestety pod wodą, ponieważ utworzone sztuczne zbiorniki zakryły te budowle. Mimo to tamtejsza okolica jest godna odwiedzenia ze względu na piękno dzikiej przyrody. Soult uciekł, ale francuska wyprawa do Portugalii kosztowała życie sześciu tysięcy ludzi z jego dwudziestopięciotysięcznej armii. Drugie tyle zostało pojmanych podczas odwrotu. Marszałek stracił również swój bagaż, środki transportu i wszystkie pięćdziesiąt cztery działa. W istocie, była to gigantyczna porażka, która jednak nie ostudziła francuskich zapędów względem Portugalii. Wrócili do niej rok później. I znów zostali wyparci. Tak więc Sharpe i Harper znów pomaszerują w bój.