1. MAGICZNE MIEJSCE

Plik jest zabezpieczony znakiem wodny m

===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

Imię moje: Izmael. Przed kilku laty – mniejsza o ścisłość jak dawno temu – mając niewiele czy też nie mając wcale pieniędzy w sakiewce, a nie widząc nic szczególnego, co by mnie interesowało na lądzie, pomyślałem sobie, że pożegluję nieco po morzach i obejrzę wodną część świata. Herman Melville, Moby Dick ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

1

„Najokrutniejszy miesiąc – kwiecień”[1]. Ten, kto wypowiedział te słowa, na pewno miał rację, choć nie był autorem niniejszej historii. Kwiecień jest okrutnym miesiącem, zwłaszcza w naszym niezbyt gościnnym klimacie, który ostatnio obfituje w same anomalie: burze, susze, gradobicia i podtopienia, jak kraj długi i szeroki. W taki właśnie deszczowy, błotnisty i zimny kwietniowy dzień nasz bohater przemierzał swoim eleganckim terenowym samochodem polne drogi niezwykle malowniczej krainy. Nie miał jednak czasu zachwycać się niecodziennością swej sytuacji, bo był bardzo zdenerwowany, jak to bywa w przypadku wyższego urzędnika państwowego, który w dodatku podejrzewa, że popełnił właśnie życiowy błąd i łatwo się zeń nie wywinie. Witold Mossakowski – bo o nim traktuje ta opowieść – miał trzydzieści pięć lat i naturę hazardzisty. Nie tylko sprawował ważną funkcję w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, ale życie osiadłe nigdy nie było jego powołaniem. Przez te kilkanaście lat od ukończenia studiów, a nawet jeszcze wcześniej, bo w ich trakcie, przemierzył świat wzdłuż i wszerz. Nie potrafił zapuszczać korzeni, uważając, że oznacza to kłopoty. Wielkie. Z sąsiadami, władzami, namolnymi znajomymi, upierdliwymi dozorcami itp., itd. A Witold to był wolny duch, który, jak mówi powiedzenie: „tchnął, kędy chciał”[2]. Tym razem jednak wybrał się na wycieczkę nie w celach odkrywczych, turystycznych, ani tym bardziej zawodowych. Odwiedzał tę zapomnianą przez Boga i jego szanownych świętych krainę, ponieważ parę miesięcy wcześniej nabył w tej okolicy zabytkową posiadłość – popegeerowski kawał ziemi z pałacem, malowniczym parkiem i przyległościami, wszystko dosyć mocno zaniedbane. Teraz, z wysiłkiem meandrując przez błota, zastanawiał się, co u licha go podkusiło, żeby to zrobić. Utopił znaczną część swego – sporego, co prawda – majątku w zaklęty dwór na końcu świata i właściwie trudno było dociec, jakie motywy nim kierowały. Pamiętał jedno. Kiedyś, zupełnie niebacznie, zwierzył się koledze – też prawnikowi, ale specjaliście od nieruchomości, ze swego romantycznego marzenia. Gdy znudzi mu się już zgiełk wielkiego miasta, ministrowanie od 6.30 do 22.00, z małą przerwą na kawę, to chciałby uciec gdzieś daleko, gdzie naprawdę – jak w piosence Urszuli Sipińskiej – „zatrzymał się w polu czas”, czy jakoś tak, bo Witold nigdy nie był dobry w zapamiętywaniu słów popularnych niegdyś szlagierów. Kolega pokiwał głową i wydawało się, że jest to kolejna rozmowa przy wódce i słonych paluszkach, z której nie wynika nic poza kacem i strasznym pragnieniem, wywołanym przez sól z paluszków, lecz okazało się inaczej. Parę miesięcy później, gdy dyskusja o urokach dworu, „gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”[3] – bo nawet i czcigodny Czesław Miłosz pojawił się w tej rozmowie – wydawała się dawno zapomniana, niespodziewanie odezwał się telefon Witolda. Zadzwonił nagle i po prostu w krytycznym momencie. Mossakowski, wraz z całą ekipą rządową, był właśnie w Brukseli na szczycie Unii Europejskiej. Marek, ów prawnik od nieruchomości,

zatelefonował, gdy w stolicy Belgii zaczynał się przedpołudniowy ruch, a Witold, śmiertelnie zmęczony długimi rozmowami, usiłował odespać stres. Nie odespał. Gdy rozległ się sygnał telefonu, całkowicie przytomny zerknął na wyświetlacz i zobaczywszy, że nie dzwoni któryś z szefów, warknął mało zachęcająco: „Czego?”, bo nie miał ochoty na rozmowę z żadnym dawnym kumplem, czy, nie daj Boże, jakimś dziennikarzem, który otrzymał jego numer dzięki dawnemu kumplowi (niech ich obu piekło pochłonie, niech im kurzajki obsypią wszystkie kończyny, a zwłaszcza górne, którymi wystukują cyfry na klawiaturze, niech im języki skołowacieją). – Witek? – odezwał się przytłumiony głos z oddali, znajomy, ale nie do końca, bo Witold chwilę musiał się zastanawiać, zanim rozpoznał Marka Wilczyńskiego i poczuł ulgę, że to nie żaden namolny pismak. – Cześć, Marek, co tam? – zapytał słabiutkim głosem, bo tuż po zakończeniu wieczornej tury rozmów, niezwykle sympatyczny przedstawiciel Słowenii, która wówczas przewodniczyła Unii, poczęstował go swoją narodową przekąską, czyli suszoną szynką o dźwięcznej nazwie kraški pršut oraz – i to było znacznie gorsze – słynnym winem, malvaziją. Po kilku butelkach przyjaźń polskosłoweńska kwitła i rozwijała się znakomicie. W tej sytuacji Witold naprawdę nie miał ochoty na podtrzymywanie rozmowy, ale Marek nie rezygnował: – Pamiętasz, stary, tę naszą dyskusję o nieruchomościach? – Witold pamiętał, ale jakoś nie czuł się na siłach o tym rozmawiać. W stanie ducha i umysłu, w jakim obecnie się znajdował, łatwo byłoby mu wcisnąć Inflanty wraz z Kłajpedą lub czymkolwiek innym. Próbował zatem szybko zakończyć rozmowę, mamiąc koleżkę przełożeniem jej na inny sprzyjający termin. Nic z tego. Agent od nieruchomości jest jak rekin w tropikalnym morzu – gdy poczuje krew, nie popuści. A Marek nie zamierzał wypuścić takiej okazji z ręki. – Słuchaj. To niebywały interes. Znalazłem dla ciebie fantastyczną posiadłość. Stary dwór, zabytkowy park i spory kawałek ziemi. – Jak spory? – zapytał niespodziewanie Witold, zaskakując tym samego siebie. – Ze czterdzieści hektarów, ale okolica przepiękna, cisza, lasy, pagórki – zachwalał Marek z namolnością zdesperowanego telemarketera, usiłującego sprzedać supergarnki z kosmicznej stali lub pościel z wielbłądziej wełny. Witold przez chwilę myślał, że się przesłyszał, ale chyba jednak nie. Popatrzył bezradnie w okno, potem równie nieprzytomnie rozejrzał się po minimalistycznym wystroju swego hotelowego pokoju i wreszcie spytał: – Co ja, twoim zdaniem, mam zrobić z taką ilością ziemi? – Nie wiem, może zaczniesz coś uprawiać, na przykład rzepak lub wierzbę energetyczną? To chyba będzie dosyć opłacalne w niedługim czasie. A może krowy zaczniesz osobiście wypasać, to by ci dobrze zrobiło na zszargane dyplomacją nerwy. – Daj spokój! Nie widzę się raczej w malowniczej roli pastuszka! Po drugiej stronie zaległa cisza, jakby Marek Wilczyński przez chwilę rozważał pomysł, że jego szkolny kolega, obecnie wiceminister, na stare lata zostanie bosonogim sierotką i z witką z wierzby energetycznej zacznie nadzorować stado jakiegoś bydła, trzody lub nawet ptactwa. – Hm… – powiedział, gdy już uporał się z tym obrazkiem. – Witek, wiem, że nie masz czasu, więc wyślę ci zdjęcia mailem wraz z wyceną. Cena jest po prostu śmieszna, nie sprzedali tego na trzech kolejnych licytacjach, ale decyduj się szybko, bo mam jeszcze kilku chętnych. Ponieważ jednak dbam o ciebie, mój przyjacielu, więc tobie zaproponowałem jako pierwszemu. Uwierz mi, to jest niezwykła okazja! – gadał tak jeszcze przez chwilę, a Mossakowski, kołysany jego monotonnym głosem, zaczął przysypiać nad słuchawką. Miał pewne wątpliwości, czy powinien odczuwać wdzięczność. W każdym razie, w tej chwili czuł

się zwolniony od podejmowania jakiejkolwiek decyzji. Cieszył się wręcz, że kolega przestał mu mówić do ucha i mógł spokojnie położyć się do łóżka. Wieczorem przed bankietem, zawodowym nawykiem, sprawdził jeszcze pocztę mailową. Dokumentacja przesłana przez Marka była interesująca. Gdy zobaczył zdjęcia dworu, nie mógł uwierzyć własnym oczom, bo podobnej architektury w życiu nie widział. Był to chyba najbardziej eklektyczny i najdziwniejszy budynek na świecie. No i nie był to wcale dwór – raczej pałac, biorąc pod uwagę architektoniczną ambicję. Ogród, a właściwie park, też był niezwykły – pełen niesamowitych rzeźb i oczek wodnych. Cudaczne – pomyślał i przejrzał wycenę oraz sugerowany koszt remontu. Tak się akurat składało, że nie przekraczało to jego możliwości finansowych – budynek był w zaskakująco dobrym stanie technicznym. Posiadłość budziła zainteresowanie, a dom z bezrękim posągiem nad wejściem – sympatię. W Witoldzie drgnęła wspomniana wyżej żyłka hazardzisty. Nie namyślając się dłużej, wybrał numer telefonu Marka i zaakceptował ofertę. To była prawdziwa przygoda, odczuwał dreszcz radości podobny do tego, jaki towarzyszył mu podczas nurkowania na rafie koralowej czy wędrówek po pustyni. Właśnie w efekcie tych wszystkich wydarzeń jego terenowe auto prawie zakopało się w błocie. Wczesna wiosna niezbyt nadawała się na tego typu wędrówki ludów, ale w innym okresie roku po prostu nie mógł pozwolić sobie na urlop. Westchnął ciężko i po raz kolejny sprawdził wskazania nawigacji, która nie przydawała się tak naprawdę do niczego. Zresztą, jak pocieszył się, myśląc o mapie, „prawdziwie zacne miejscowości nigdy nie są na nich umieszczane”[4]. Z powodu niskiej gęstości zaludnienia nie było nawet kogo zapytać o drogę. Trudno się zatem dziwić, że zapadał już zmrok, gdy dotarł do Idy, miejscowości na końcu świata, gdzie nabył posiadłość rodziny Tyczyńskich. – Sołtys Idy nazywa się Bielak – pouczył go przed wyjazdem Marek. – Ma dla ciebie klucze, moi ludzie pracują nad remontem dworu, będziesz mógł dopilnować ostatniego etapu prac. Ida była wioską z dziecięcej bajeczki, rozrzuconą w malowniczy sposób na kilku pagórkach. Kilka drewnianych chałup majaczyło w półmroku, niezbyt wyraźnie widać było płoty, małe ogródki i zarysy sylwetek wiosennych kwiatów. Witold z wysiłkiem odszukał dom z tabliczką „Sołtys”, który – jak się okazało – wyróżniał się zdecydowanie z otoczenia. Bynajmniej nie dzięki ciekawemu designowi, uwzględniającemu potłuczone talerze na elewacji, bądź odważnej koncepcji projektanta – „gargamela” z kolumną dorycką i architrawem. Rzucał się w oczy ze względu na swoją nietypowość. Przedstawiał obraz dość szalonych eksperymentów architektonicznych – właściwie składał się z samych dobudówek, choć wydaje się to zupełnie niemożliwe. Witold nie potrafił jednak odpowiedzieć na pytanie, która część domu powstała jako pierwsza – finezyjna kompozycja z pustaków wydawała się stanowić jakąś pierwotną formę, lecz z kolei czworokątna niby-stodoła z drewna była na pewno starsza. Nad gankiem domek miał dodatkowo coś w rodzaju koślawej wieżyczki, która nie wiedzieć czemu służyła. Zapukał do drzwi, bez większej nadziei, bo we wszystkich oknach panowała ciemność. Sołtys i jego rodzina najwyraźniej preferowali spędzanie kwietniowych wieczorów poza domem. Witold westchnął, zapalił papierosa i usiadł na ganku. Cisza, przerywana od czasu do czasu szczekaniem psa, lekko go przerażała. Już dawno czegoś takiego nie doświadczył. Nad głową rozpościerało się ciemne, rozgwieżdżone niebo, a powietrze przesycone było ciepłym aromatem kwiatów. Ogarnął go spokój.

[1] T.S. Eliot, Ziemia jałowa, tłum. A. Piotrowski. [2] „Duch tchnie, kędy chce” (łac.: Spiritus flat, ubi volet), Ewangelia wg św. Jana (J 3,8), tłum. J. Wujek. [3] C. Miłosz, Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada (poemat). [4] H. Melville, Moby Dick, tłum. B. Zieliński, Szczecin 1987, s. 80. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

2

Od strony drogi dały się słyszeć kroki. Wstał i zobaczył młodą kobietę o długich, kręconych włosach. Miała około trzydziestu lat, a jej wygląd zupełnie nie pasował do obrazu wieśniaczki z zapomnianej przez Boga osady. Myśląc o mieszkańcach Idy, Witold wyobrażał ich sobie jako typy rodem ze skansenu wsi polskiej, w strojach z epoki wczesnego Gierka, a gumofilce i kraciaste chusteczki nachalnie dominowały w tym obrazie. Nadchodząca dziewczyna była ubrana w długi płaszcz i spodnie w stylu hippie. Oczywiście o chusteczce i walonkach nie było mowy. – Dzień dobry. Szukam sołtysa Bielaka – powiedział, gdy tylko zbliżyła się do niego na odległość strzału z procy. Wyciągnęła zza pazuchy małego kota i postawiła go na ganku. – Dzień dobry, a właściwie dobry wieczór – odparła i wskazując na kota, dodała: – Właśnie dostałam go od naszych nauczycieli. Oni hodują koty, może i pan weźmie jednego? – Raczej nie, nie przepadam za tymi zwierzakami – powiedział Witold, niezupełnie zgodnie z prawdą. Miał raczej ambiwalentny stosunek do zwierząt: psów, kotów i rybek akwariowych. Nie żeby ich jakoś specjalnie nie lubił, ale kochać też nie miał za co. Dziewczyna tymczasem kontynuowała wywód o kotach, mocując się z zamkiem w drzwiach: – Niesłusznie. Koty są bardzo mądre i zazwyczaj same wybierają sobie właścicieli. – I ten panią wybrał? – zainteresował się Witold, obserwując małe stworzenie, które z powagą zabrało się za wieczorną toaletę. – A żeby pan wiedział. – Roześmiała się, zapraszając go ruchem ręki do środka. – Wszedł mi po nodze na kolana, gdy graliśmy w karty. Musiałam go zabrać. – Jestem Witold Mossakowski… – przedstawił się, choć wąski i ciemny przedpokój przybudówki należącej do starej stodoły niezbyt sprzyjał eleganckim prezentacjom. – Domyśliłam się. Pan Wilczyński mówił, że posiadłość Tyczyńskich kupuje minister, ale myślałam, że każdy minister jest stary i łysy! – Jestem tylko wiceministrem, więc pani uwaga jest jak najbardziej słuszna. Myślę, że naprawdę zdążyłbym się zestarzeć i wyłysieć, zanim bym awansował na wyższe stanowisko! Czy pani ojciec jest w domu? – ciągnął niezrażony. – A czego pan chce od mojego ojca? – zdziwiła się młoda kobieta, zapalając światło w pokoju, do którego weszli. Był ogromny i prawie całkowicie zapełniony książkami i innymi szpargałami. W kącie znajdowały się kręcone schody, prowadzące, jak domyślił się Witold, na ową koślawą wieżyczkę. – Miałem się zgłosić do pana sołtysa po klucze – wyjaśnił cierpliwie Witold. – Zaraz je panu dam. – Dziewczyna odwróciła się do niego z uśmiechem i wyciągnęła rękę. – Mila Bielak, ja jestem sołtysem Idy. – Przepraszam, głupio wyszło! – powiedział, lekko zaskoczony. – Marek nic mi nie mówił! – To się właściwie ciągle zdarza. – Sołtys Mila machnęła ręką. – Napije się pan kawy? – Chętniej herbaty, jeżeli można.

Przenieśli się do kuchni, która, jak ocenił Witold, znajdowała się z kolei w budynku z pustaka. Jej centralnym urządzeniem był duży piec, obudowany pięknymi kaflami w kolorze kobaltowego błękitu. Mila fachowo roznieciła ogień i postawiła na nim czajnik. – Pański dom jest już prawie gotowy. Ma pan szczęście, że zarząd PGR-u dbał o pałac i nie wymagał on kapitalnego remontu! Myślę, że może pan tam spokojnie przenocować. Jeżeli nie będzie panu odpowiadał nocleg w pustych komnatach, to proszę wrócić do wsi. Ksiądz pana przyjmie, już się zadeklarował. – Bardzo dziękuję, ale chyba to nie będzie konieczne – szybko zaprotestował Witold, przestraszony nieco ewentualnością noclegu na plebanii. Nie wiadomo, jakie tam panują zwyczaje, może trzeba odleżeć krzyżem przed snem dwie godziny, albo śpiewać w chórze na nieszporach. – Na długo pan przyjechał? – Woda zabulgotała i pani sołtys zdjęła czajnik z ognia, nalewając wrzątku do fajansowego dzbanka, a po całym pomieszczeniu rozszedł się zapach ziół. – Nie wiem, na pewno na kilka tygodni, muszę wykorzystać zaległy urlop. – Niezbyt dobra pora na wakacje – oceniła, stawiając dzbanek na dużym sosnowym stole, odgarnąwszy najpierw kilka książek i jakieś papiery. – Na pewno będzie pan potrzebował kogoś do pomocy w domu! Już rozmawiałam z panią Kowalową, która gotowała dla robotników remontujących dwór. To świetna gospodyni, będzie pan zadowolony. Witold był poruszony tempem załatwianych tu spraw: zawsze mu się wydawało, że na wsiach każda rzecz musi najpierw odleżeć i nabrać mocy urzędowej. Podzielił się tym spostrzeżeniem z dziewczyną. Mila uśmiechnęła się, podając mu filiżankę. – Niech się pan nie dziwi. Jest pan najznamienitszym mieszkańcem Idy, wszyscy się panem interesują i plotkują od kilku miesięcy. Witold, dosyć mocno przerażony, poprawił sobie na nosie druciane okularki i spróbował skierować rozmowę na tematy neutralne. – Proszę mi lepiej powiedzieć, czego się tu mogę spodziewać, interesują mnie zwłaszcza miejscowe atrakcje. – Właściwie nie ma żadnych – stwierdziła, mieszając herbatę. – Nawet gorzej niż w tym starym dowcipie: „Macie tu jakieś życie nocne? – Mamy, mamy, ale dzisiaj jest chora”. Oboje się roześmiali i Witold trochę się odprężył, zaczął nawet mieć nadzieję, że może nie popełnił aż tak straszliwego błędu, w końcu „dzisiaj żyjem, jutro gnijem”[5], jak mawiał ksiądz Robak, a to przecież uznany klasyk. Mila tymczasem kontynuowała, popijając herbatę. – Sklep objazdowy raz w tygodniu, mogą panu przywieźć gazety z sześciu dni, poza tym asortyment dla niewybrednych. Chleba nie sprzedają, tutaj każdy sam piecze, musi pan złożyć specjalne zamówienie, proszę o tym pamiętać. Lekarza nie ma – jest tylko pani Tekla Tyczyńska, która leczy ziołami, ale bardzo skutecznie. – Tyczyńska? – zdziwił się mocno Witold. – Właścicielka majątku? – Była właścicielka. Pomijając fakt, że obecnie to pan jest właścicielem, Ida została rozparcelowana po wojnie i był tu nawet PGR. Pani Tekla mieszka w małym domku myśliwskim na skraju lasu. Obawiam się, że kupił ją pan razem z majątkiem, podobnie zresztą jak kościół. – Słucham?! – Tym razem Witold nie dowierzał własnym uszom. – No, tak! Kościół, a właściwie kaplica, znajduje się na pańskim terenie, jest częścią dworu. Korzystaliśmy z niej do tej pory, ale teraz decyzja należy do pana. – Mila wzruszyła ramionami, najwyraźniej dystansując się od całej sprawy. – A ksiądz? Jest zadowolony z tej sytuacji? – zainteresował się Witold, który zaczął teraz widzieć propozycję noclegu na plebani w zupełnie innym świetle. Mógł to być początek trudnych negocjacji albo i czegoś gorszego. – W Idzie nie ma księdza katolickiego. Jest prawosławny, ojciec Witalis, ale odprawia msze dla

wszystkich. Ksiądz Prochor przyjeżdża dwa razy do roku – stary jest, a do Brzózek Wielkich kawałek drogi i to nie najlepszej, ale pański samochód nawet w zimie przejedzie. Witalis umówił się z księdzem, że zaopiekuje się parafią – tu prawosławnych i katolików jest po połowie. Witold pokręcił z niedowierzaniem głową – takie rzeczy po prostu się nie zdarzały w znanym mu świecie. No, ale ten nie był mu znany, najwyraźniej był to jakiś rodzaj społeczeństwa alternatywnego, o którym – co prawda – wielokrotnie słyszał, ale nigdy go nie widział. – Oprócz tego jest szkoła, tak? – zapytał, bo autentycznie zaczęło go to fascynować. – Owszem. Mamy piętnaścioro dzieci. Jestem przewodniczącą komitetu szkolnego i członkiem rady parafialnej. Mieszka tu dwóch nauczycieli, którzy uczą wszystkich przedmiotów. Ja, pani Tekla i Witalis uczymy przedmiotów dodatkowych. – Czego pani uczy? – zaciekawił się Witold. – Hiszpańskiego i astronomii – powiedziała niezbyt chętnie, bo – jak Witold zdążył już zauważyć – nie była osobą szczególnie wylewną. Przez moment zastanawiał się nawet, jak kogoś takiego, małomównego i niezbyt ufnie nastawione go życia, mogli wybrać sołtysem. Głupio było jednak zapytać, więc zamiast tego Witold wyraził zdumienie organizacją nauki szkolnej w Idzie. Mila ponownie wzruszyła ramionami i wydobyła duży pęk kluczy z kredensu. – To pańskie klucze. Dom jest na wzgórzu, dobrze go widać z drogi, bo wznosi się nad naszą doliną. Witold podziękował za herbatę i się pożegnał. Odprowadziła go na ganek. Wsiadając do samochodu, popatrzył jeszcze raz na niesamowity dom. – Przepraszam bardzo, intryguje mnie ta wieżyczka… – Dosyć koślawa, prawda? – Uśmiechnęła się, ale bynajmniej nie z zakłopotaniem, raczej z dumą. Najwyraźniej uważała, że jej dom prezentuje się atrakcyjnie i okazale. – No cóż, cud architektoniczny to to nie jest – powiedział szczerze, choć tak po prawdzie cały szereg dziwnych dobudówek wydawał mu się sympatyczny. Widać było wysiłek, jaki ktoś włożył w upiększenie siedziby, nawet jeśli wyniki były niewspółmierne do chęci. – Dzieci pomogły mi ją zbudować. To obserwatorium astronomiczne – wyjaśniła, znowu robiąc nieokreślony ruch ręką. Przypatrywała mu się przy tym badawczo spod grzywy kręconych włosów. – Ma pani lunetę?! – zdziwił się niepomiernie, choć właściwie wzmianka, iż dziewczyna uczy astronomii, winna mu dać do myślenia. – Teleskop – poprawiła go. – Nazywa się „poszukiwacz komet”, mamy całkiem niezłe wyniki. – W kometach? – drążył zagadnienie niezrażony, choć pani sołtys raczej nie wykazywała chęci do dalszej pogawędki. – Tak, ale nie tylko! – Gestem dłoni zakończyła temat. – Jak będzie pan miał jakieś pytania, to proszę podjechać do mnie albo do szkoły. Witold zrozumiał. Audiencja z małomówną Milą była zakończona. Czas wycofać się na z góry przyjęte pozycje. Pożegnał się krótko i bez wylewności, bo ostatecznie został potraktowany dość szorstko, i wskoczył do samochodu.

[5] A. Mickiewicz, Pan Tadeusz, Księga IX – Bitwa. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

3

Już pierwsze spojrzenie na posiadłość objawiło mu prawdę w całej przerażającej okazałości – to, co kupił jako „dwór z przyległymi zabudowaniami”, było tak naprawdę eklektycznym pałacem z początku XX wieku. Budynek był piętrowy, wzniesiony z czerwonej cegły i jasnego kamienia, ozdobiony niezliczonymi wieżyczkami, loggiami oraz werandkami. Nad ryzalitem w głównej elewacji wznosiła się kolumna, zwieńczona bezgłowym i bezrękim posągiem. – Boże święty! – jęknął Witold, przyglądając się ze zdumieniem swej nowej siedzibie, którą wcześniej widział tylko na zdjęciach. – A cóż to jest? – Pan Mossakowski? – rozległo się wołanie z ganku. Witold wysilił wzrok w zapadającym szybko mroku i dostrzegł krępą kobietę, wycierającą dłonie w ścierkę. – Tak, to ja – przyznał się od razu, bo nie widział powodów, by kłamać, a na ucieczkę było już za późno. – Witam pana! Jestem Gertruda Kowal, gotuję dla robotników, którzy remontują dwór. – Pałac… – sprostował nieśmiało, przyglądając się po raz kolejny budynkowi. – Mam nadzieję, że nie robi to panu różnicy – dwór, pałac, wszystko jedno! Przygotowałam dla pana kolację, bo wiedziałam, że będzie pan wolał zatrzymać się u siebie, a nie u księdza. Iwana ma wiele zalet, ale okropnie gotuje i dobrze pan zrobił, że pan tam nie zamierza zanocować. Witold, wciąż jeszcze oszołomiony, wszedł do środka. Pachniało gipsem i świeżą farbą. Wnętrze domu było równie niesamowite: z hallu wchodziło się do otoczonego drewnianym gankiem westybulu. Ganek obiegał oba piętra domu i prowadziły z niego drzwi do wszystkich pomieszczeń. Te na parterze były w większości niewykończone – stały w nich drabiny i poniewierały się pędzle. Gdy uniósł głowę, ujrzał okrągły sufit, w którego środku znajdował się zwornik. Zapewne kiedyś przez obie kondygnacje zwieszał się tu żyrandol lub może nawet ozdobny świecznik. Ujrzał go oczyma wyobraźni – wielkie dębowe koło, na którym w rzędach ustawiano świecie. Ich migotliwy, ciepły blask rozprasza się tajemniczo na ścianach i sprzętach. Cienie przemykają po korytarzach, błądzą na schodach. Otrząsnął się szybko z tego wyobrażenia, żywcem zaczerpniętego z gotyckiej opowieści grozy. Spojrzał ponownie w dół. Obok werandy znajdowały się drzwi do kuchni, z której dochodziły smakowite zapachy. Witold wszedł tam, nie ociągając się zbytnio. W kuchni – zwyczajem przyjętym najwyraźniej w tej okolicy – królował ogromny piec z zielonymi kaflami. Na dużym, drewnianym stole stały ciasta i wędliny. Pomiędzy półmiskami życzliwa ręka gospodyni ustawiła suchy bukiet z wrzosów. Było swojsko, ciepło i bardzo przytulnie. – Niech pan siada – zachęciła go Kowalowa, mieszając energicznie w garnku. – A to mój syn. – Wskazała na siedzącego w kącie chłopaka, którego Witold nawet nie zauważył z powodu mroku. – Mirku, przywitaj się! Mirek był wysokim, chudym młodzieńcem w wieku około dwudziestu lat. Wyszczerzył zęby w uśmiechu i radośnie pomachał Witoldowi ręką.

– Mamusiu, ale fajny! – zwrócił się do matki. – I samochód też fajny. – Mirek, uspokój się – huknęła na niego kobieta, nalewając zupę. – Niech pan wybaczy, on już taki jest. Zabieram go wszędzie ze sobą, bo boję się go zostawić w domu, żeby się czymś nie zatruł albo palucha nie wsadził w gniazdko. – Nie ma problemu – uspokoił ją Witold, patrząc, jak chłopak bawi się resztkami ciasta, wylepiając z niego rozmaite kształty. Młody człowiek przypominał mu dobrze wyrośniętego Oskara Matzeratha[6]. – A wie pan, że tu straszy? – spytał Mirek, zauważywszy zainteresowanie Witolda. – Nie opowiadałbyś bzdur! – skarciła go matka. – Proszę na to nie zwracać uwagi, on ma takie swoje obsesje: a to że straszy, a to że diabły pokazują się na łąkach w dolinie… – Zamachnęła się na syna ścierką. – Utrapienie z nim tylko, skąd to się u niego bierze? Mirek wybuchnął śmiechem i porzuciwszy ciasto wybiegł z kuchni, być może w pogoni za zjawą lub innym „diabelskim pomiotem”. Witold chętnie dowiedziałby się więcej o nadprzyrodzonych zjawiskach w Idzie, ale gospodyni postawiła przed nim aromatyczną zupę, która, jak się okazało, smakowała równie dobrze jak pachniała. Pani Kowalowa okazała się prawdziwą mistrzynią kucharskiego fachu, nie mógł zatem pozwolić, by tak wykwalifikowana siła wymknęła mu się z rąk. – Mam nadzieję, że zostanie pani moją gospodynią? – spytał więc z obawą, że sąsiadka rozmyśli się i nie przyjmie propozycji. – I ja na to liczę – zaśmiała się pani Gertruda. – Obiad jest bardzo dobry – pochwalił szczerze Witold. Gospodyni wzruszyła ramionami. – Nie jadł pan jeszcze drugiego dania. – Niektórzy uważają, że już po zupie można poznać kunszt szefa kuchni – próbował się wytłumaczyć. – Czy codziennie można się spodziewać takich frykasów? – zapytał po chwili, widząc schab ze śliwkami. – To zależy wyłącznie od tego, jaki budżet przeznaczy pan na gospodarstwo domowe. Ja ze swej strony preferuję kuchnię baskijską i francuską. Witold popatrzył na nią znad schabu z wyrazem bezbrzeżnego zdumienia, mając nawet wrażenie, że się przesłyszał. – No, tak – stwierdziła gospodyni. – Ja, proszę pana, byłam szefową kuchni w ośrodku w Arłamowie! – Ach tak! – zrozumiał Witold. – To wiele wyjaśnia. Zamyślił się nad historią „państwa arłamowskiego”, tajnego ośrodka rządowego z czasów PRLu. W tamtych latach opowiadano o nim cuda na kiju – że w pokojach zainstalowano złote klamki, a w łazienkach bursztynowe armatury; że na specjalnym pasie lądowały wojskowe samoloty z wódką i kawiorem z bieługi; że odbywały się tam bale, polowania i orgie. Bywał w Arłamowie i Josip Broz Tito, i towarzysz Gierek. Strzelali do specjalnie zwabionej zwierzyny, a potem ucztowali bez końca. Ośrodek o kryptonimie W-2, luksus z ancient regime, wrzód na zdrowym ciele klasy pracującej. Obecnie stacja narciarska dostępna dla wszystkich, którzy mają wystarczająco grube portfele. Urząd Rady Ministrów zatrzymał sobie tylko kilka idiotycznych domków w stylu góralskim, pasujących do Bieszczad jak pięść do nosa. Pani Gertruda też chyba myślała o czymś podobnym, bo odłożyła ścierkę, którą wycierała naczynia, i usiadła przy stole. – Żeby pan wiedział jak oni jedli! Pierwszy sekretarz Gierek to preferował kuchnię francuską. – A myślałem, że raczej pyzy śląskie i ruskie – wtrącił Witold. – Co za herezje pan opowiada? – zgorszyła się gospodyni. – Ruskie się zresztą wtedy nazywały „pierogi legnickie”. A kuchnia rosyjska wcale nie była popularna. Te kołduny i solanki nie są zbyt

smaczne. Kuchnia polska i francuska. – A co jadał rzecznik Urban? – zaciekawił się Witold, którego zagadnienia historycznokulinarne wielce interesowały. – On w ogóle mało jadł, raczej pił, jeżeli pan wie, co mam na myśli! – Uśmiechnęła się, podając ciasto. – À propos, napije się pan herbaty? – Bardzo chętnie, choć piłem już jedną u pani sołtys. – A! Poznał już pan naszą Milę? – Pani Kowalowa rozpromieniła się, a Witold pokiwał głową. – To prawdziwe szczęście, że ją mamy! Zanim tu przyjechała, to mój mąż był sołtysem. Ale teraz jest dużo lepiej! – zapewniła gorąco, a Witold chciał zapytać, jak owo „lepiej” się objawia, ale nie zdążył, bo w drzwiach pojawił się przerażony Mirek. – Mamusiu, proszę pana!!! Pojawiło się!!! – wrzasnął bez tchu, aż w oknach zatrzęsły się szyby. Miałem rację z tym Oskarem Matzerathem – pomyślał Witold. – Co się znowu pojawiło? – zapytała jego matka z niezmąconym spokojem, zabierając się do układania naczyń. – Zjawa! Straszna, bladozielona… Wychodziła z Upiornej Kapliczki! – To jest tu także Upiorna Kapliczka? – zapytał rozbawiony Witold, którego już nic nie było w stanie zaskoczyć. – Oczywiście – stwierdziła pani Gertruda. – Upiorna Kapliczka znajduje się tuż za bramą parku, pewnie nawet jej pan nie zauważył. Jest związana z jakimś wypadkiem czy samobójstwem w rodzinie Tyczyńskich. O to musiałby już pan zapytać panią Teklę. Mój syn uważa, że w księżycowe noce pojawia się przy niej duch. – Bo się pojawia – zaprotestował Mirek, znowu usadowiony w kącie i pożerający podany przez matkę kawałek ciasta. Gospodyni westchnęła. – Wstydziłbyś się, synu, takie brednie opowiadać! Pan minister pomyśli, że ty jakiś głupol jesteś! Pewnie mgła się podniosła albo jakiś dym. – Żaden dym – przekonywał solennie Mirek. – To była zjawa we własnej osobie. – Oj, synu, synu! Zjawa to nie osoba, ile razy mam ci to tłumaczyć. Witold powziął niejasne podejrzenie, że taka rozmowa pomiędzy matką a synem odbywa się już nie po raz pierwszy. Nie miał jednak siły zastanawiać się nad tym, był bardzo zmęczony i marzył o położeniu się do łóżka. Nie wiedział tylko, czy którykolwiek pokój nadaje się do zamieszkania. Zapytał o to gospodynię. Ona – jak to leżało w jej naturze – rozpromieniła się błyskawicznie. – Oczywiście! Na górze ma pan całkowicie wykończoną sypialnię. Mirek pana tam zaprowadzi i pomoże z bagażami. – Sam sobie z nimi poradzę, właściwie to mam tylko jedną torbę. Chłopak jednak, przejęty swą ważną funkcją, dopadł już auta i zaczął grzebać w bagażniku. Najwyraźniej terenówka Witolda bardzo mu się spodobała. – Czy zabierze mnie pan kiedyś ze sobą? – zapytał z nadzieją. – Ale dokąd? – nie zrozumiał Witold, wyciągając z samochodu pudło z ulubionymi książkami i szpargałami, które zawsze zabierał ze sobą. – Dokądkolwiek – uściślił Mirek. – Nawet do wsi, albo do bramy parku, tylko kawałeczek bym się przejechał. – Dobrze, ale teraz pokaż mi pokój. Chłopak chwycił torbę i wbiegł do domu. Witold nawet nie próbował za nim nadążyć. Wszedł schodami na górę i idąc dalej drewnianym gankiem, okrążającym całe piętro, kierował się hałasem. Mirka znalazł w drugim pokoju po lewej stronie. Była to obszerna komnata z pięknym, wykuszowym oknem, leżąca w bezpośrednim sąsiedztwie wieży, ponad bezrękim posągiem. Z okna

rozpościerał się widok na dolinę i położoną tuż obok wieś. W niektórych domkach paliło się światło. Również w domu pani sołtys, który rozpoznał po owej koślawej wieżyczce. Przez sekundę zastanowiła go myśl, czy Mila prowadzi w tym momencie obserwacje przez swoją lunetę – „teleskop”, poprawił się natychmiast w myślach. Nie doszedł jednak do żadnych wniosków, gdyż uroczy zbiór dobudówek należący do pani sołtys był jednak za daleko. Mirek przestrzegł go jeszcze przed duchami, choć Upiornej Kapliczki nie było widać z okna, i zniknął. Po chwili słychać już było tupot jego nóg na schodach. Witold sięgnął po filiżankę z herbatą, w którą zaopatrzyła go gospodyni, i zaczął wyciągać z pudła swoje skarby – przede wszystkim XVII-wieczną mapę Morza Karaibskiego i hiszpański galeon w butelce. Na dnie pudła znalazł wreszcie to, czego szukał – ukochaną książkę Rafaela Sabatiniego Sokół morski. Położył się wygodnie na łóżku, owinął kocem i zatopił w lekturze, po raz co najmniej tysięczny. Księżyc zaglądał przez okno, oświetlając go spokojnym, srebrzystym blaskiem, wszędzie wokół dźwięczała niesamowita cisza, przerywana od czasu do czasu szczekaniem jakiegoś wiejskiego kundla. Po kilku stronach lektury oczy same się mu zamknęły, a książka wypadła z ręki.

[6] Oskar Matzerath, bohater powieści G. Grassa Blaszany bębenek, w wieku 5 lat postanowił przestać rosnąć. Siłą swego głosu potrafił wybijać szyby. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

4

Po śniadaniu Witold postanowił wybrać się do wsi. Uznał, że powinien porozmawiać z panią Tyczyńską i księdzem Witalisem w sprawie kościoła. Zamierzał spotkać się z Milą i namówić ją, by poszła razem z nim do byłej właścicielki. Sam czuł się dość niezręcznie. Pani sołtys nie zastał w domu. Rozejrzał się bezradnie po otaczających go budynkach. Ze zdziwieniem zauważył, że wioska nie wygląda wcale biednie. Wręcz przeciwnie – uliczka drewnianych domków była zachęcająco zadbana i wesoła. Żadna tam Polska B czy C! Ida w słońcu wydawała się zadowoloną z siebie i dość zamożną miejscowością. Postanowił odnaleźć budynek szkoły. Mimo najszczerszych wysiłków nie mógł się jednak zorientować, gdzie mieści się wiejska uczelnia stopnia podstawowego – nigdzie nie dostrzegał charakterystycznych i znanych mu z wczesnego dzieciństwa dużych, podzielonych na kilka części okien i równie charakterystycznej czerwonej tablicy z godłem państwowym. Rozejrzał się niepewnie. Na szczęście kilkadziesiąt metrów dalej dostrzegł małą dziewczynkę. Ubrana była jak przedwojenna pensjonarka – w granatową sukienkę i biały fartuszek z falbankami. Dwa jasne mysie ogonki miała związane wstążkami i bawiła się sękatym patykiem. Gdy zbliżył się do niej, osobliwa pensjonarka zaczęła wykonywać swoim kijkiem ekwilibrystyczne sztuczki: zakręciła nim młynka, po czym wymierzyła w Witolda i niezwykle grubym głosem krzyknęła: – Per aspera ad astra[7]! Milczał osłupiały. Dziewuszka, najwyraźniej niezbyt zadowolona z efektów swego działania, pokręciła z niezadowoleniem głową, opisała patyczkiem koło w powietrzu i równie grubym głosem zawołała: – Lasciate ogni speranza! – Voi ch’entrate[8]! – dokończył zdumiony Witold, bo dziwne dziecko najwyraźniej domagało się jakiejś reakcji. – Właśnie – stwierdziła dziewczynka i zaprezentowała mu swój patyczek. – Proszę bardzo: kasztanowiec, dziewięć i pół cala: bardzo finezyjna, doskonała do rzucania uroków. – Do rzucania uroków? – nie mógł zrozumieć Witold. – Oczywiście! Wygląda na to, że niewiele pan wie o różdżkach? – Z niesmakiem pokręciła głową i przyjrzała mu się uważnie. – Raczej nic, mademoiselle! – stwierdził rozbawiony całą tą sytuacją Witold. – To widać – oceniło go krytycznie dziecko. – A mimo to wygląda pan w tych swoich okularkach jak Harry Potter, tylko strasznie stary! Witoldowi wreszcie rozjaśniło się w głowie – miał przed sobą lokalną wielbicielkę Harry’ego Pottera! Poczuł się jednak głęboko dotknięty insynuacją co do swojego wieku, więc chrząknął niezadowolony. Miał oczywiście pełną świadomość tego, że dla dziesięcioletniej dziewczynki musi być czymś na kształt cmentarnej paproci, ale bez przesady – był stary i zmurszały, lecz tylko do

pewnego stopnia! – Za pozwoleniem, mademoiselle, nie stoję jeszcze nad grobem. Może najlepsze lata mam już za sobą, ale do emerytury mi daleko. Umówmy się, że jestem jegomościem w średnim wieku! Dziewczynka przyzwalająco kiwnęła głową, nie przestając mu się uważnie przyglądać. – Wiem, kim pan jest! Tym ministrem z Warszawy – wykrzyknęła triumfalnie, a on po raz kolejny westchnął ciężko. Sława wyraźnie go wyprzedziła, ale, co tu kryć – zaczynała mu nieco ciążyć. – Chciałem porozmawiać z panią sołtys – powiedział więc tylko, postanawiając niczemu się tu nie dziwić i niczego już nie tłumaczyć. Dziewczynka schowała różdżkę za pasek fartuszka i wyciągnęła z pobliskiego rowu swój plecaczek. – Pani Mila jest w szkole – stwierdziła. – Jeśli pan chce, mogę pana zaprowadzić. – Bardzo chętnie. – Postanowił zaskarbić sobie sympatię cudacznej dziewczynki i z wysiłkiem przypomniał sobie imię przyjaciółki Harry’ego: – Hermiono! Podskoczyła z radości. – Pan naprawdę jest jak Harry Potter! Skąd pan wiedział, że najbardziej lubię Hermionę Granger? Witold zrobił nieokreślony ruch ręką. – Jak wszyscy czarodzieje, posiadam cały szereg magicznych zdolności, w tym dar telepatii. – Szkoda, że biblioteka szkolna ma tylko jedną książkę o Harrym – stwierdziła dziewczynka po chwili milczenia. – Dlaczego? – Pani Mila mówi, że nie było pieniędzy. Bo wie pan, szkoła musi kupować podręczniki, różne lektury i na Harry’ego już nie starczyło. – Westchnęła ze smutkiem. – Ale pani Mila obiecała, że przed wakacjami kupi wszystkie pozostałe części. – Szkoła kupuje wam podręczniki? – zaciekawił się Witold. – Tak. Pani Mila uważa, że podręczniki powinny być rozdawane w szkole za darmo. To znaczy pożyczane, bo na koniec roku trzeba oddać. Każdy musi dbać o książkę i nie zniszczyć, bo brat albo siostra nie będą się mieli z czego uczyć. – Ja, jak byłem mały, to dorysowywałem królom i królowym w podręczniku do historii wąsy. – Przypomniał sobie dawne czasy. Dziewczynka się ożywiła. – Mój brat też tak robił! Ale pani Tekla go oduczyła. – W jaki sposób? – zainteresował się Witold. – Kazała mi przynieść z domu zdjęcia Antka i wszyscy w klasie dorysowywali mu wąsy, czarne zęby i piegi. W końcu się popłakał! – Bardzo ciekawe metody. – Witold się roześmiał. – Czego uczy was pani Tekla? – Botaniki. – Dziewczynka znowu podskoczyła. – A wie pan, że u nas w szkole jest tak samo jak w Hogwarcie? Pani Tekla jest jak profesor Sprout, która uczy Harry’ego zielarstwa, tylko ona jest fajniejsza. – A pani Mila? – O, ona jest trochę jak profesor Dumbledore, tylko nie taka stara, i trochę jak profesor McGonagall. Witold pożałował, że nigdy nie przeczytał tych książek, które kupował przecież dla dzieci znajomych. – To znaczy? – zapytał, bo te nazwiska niewiele mu mówiły. – No, wie pan – pani Mila jest bardzo mądra: czytała chyba wszystkie książki świata, wie tyle

o kosmosie i to same ciekawe rzeczy, nie takie nudne, a poza tym lubi koty – profesor McGonagall zamieniała się przecież w kota. Tak rozmawiając, doszli do szkoły. Witold od razu zrozumiał, dlaczego nie mógł jej wcześniej zlokalizować. Szkoła zajmowała piętrowy podłużny budynek ukryty w gąszczu drzew i krzewów. W lecie musiało być tutaj pięknie. Z boku widać było wąskie schodki, prowadzące na wysokie poddasze. Obok schodków przyczepiono tabliczkę z napisem „biblioteka”. Poza tym szkoła mogła poszczycić się boiskiem i placem zabaw, pełnym drewnianych huśtawek i zjeżdżalni. Czerwona tablica obok ganku głosiła: „Szkoła Podstawowa w Brzózkach Wielkich, oddział filialny w Idzie”. Weszli do środka. Pierwszą osobą, na którą się natknęli była Mila. Stała w wąskim korytarzyku, przeglądając trzymane w ręku papiery i książki. Ogromny Atlas Nieba Gwiaździstego wyraźnie jej zawadzał. – Pani pozwoli, że ja go potrzymam. – Zaoferował swą pomoc Witold, bez żadnych niepotrzebnych wstępów. Pani sołtys oddała mu atlas z wdzięcznością. – Bardzo dziękuję. Ze mną jest tak jak w tej piosence: „Gdybym ja miał cztery nogi, dwie długie nogi, dwie krótkie nogi”[9], tylko u mnie przydałyby się raczej ręce w tej samej ilości. W tym momencie zwróciła uwagę na lokalną Hermionę Granger, która w zdenerwowaniu przestępowała z nogi na nogę, jakby zastanawiając się, co ma robić. – Alinka, czemu ty nie jesteś jeszcze w klasie? Hermiona z niepokojem skubała falbankę swego fartuszka. – Noo… – zaczęła niepewnie. – Pewnie znowu bawiłaś się w zaklęcia, co? – No, ja tylko… – plątała się dziewczynka, a Mila pokręciła głową. – Biegnij do klasy! Utrapienie z tym dzieciakiem! – zwróciła się do Witolda. – Jest zupełnie zwariowana na punkcie Harry’ego Pottera. – Zauważyłem. – Roześmiał się. – Gdy ją poznałem, najwyraźniej chciała rzucić na mnie urok. – Niech się pan cieszy, że pan przeżył. – Mila się uśmiechnęła. – Ale co pana sprowadza do szkoły? – Chciałem panią prosić, żeby zaprowadziła mnie pani do księdza Witalisa i pani Tekli – powiedział, licząc, że mu nie odmówi. – Oczywiście, tylko że teraz mam lekcję. Może pan zaczekać? – Zmarszczyła zabawnie nos, co dodało uroku jej zazwyczaj bardzo poważnej twarzy. – Czemu nie. Gdzie mam poczekać? – Rozejrzał się po pustym korytarzu i zadecydował, że posiedzi na placu zabaw. – Najlepiej, gdyby poszedł pan ze mną do klasy. Mamy lekcję astronomii, mógłby mi pan pomóc. Witold zrobił nieokreślony ruch ręką. – Raczej nie, zupełnie nie znam się na tym. Nie odróżniam planet od siebie, a z gwiazdozbiorów znam dwa: Wielki Wóz i Krzyż Południa. Nie chciał się przy tym przyznać, że wizyta w klasie napełnia go nieokreślonym lękiem, przypominając klasówki, kartkówki, kontrolę czystości chusteczki do nosa – ponieważ w jego szkolnych czasach nie znano chusteczek papierowych – oraz znienawidzoną fluoryzację zębów. Choć raczej nie podejrzewał, żeby w szkole podstawowej w Idzie zmuszali do czyszczenia zębów wstrętnie pachnącą chemiczną substancją lub badali głowy pod kątem robactwa. Nie uśmiechał mu się jednak powrót do szkolnej ławki, nawet w roli widza. Jego wspomnienia z tego etapu edukacji, zakończonego w sławetnych latach 80., raczej nie były heroiczne. Wagary i mecze piłki nożnej, toczone na śmierć i życie z uczniami sąsiedniej szkoły – takie miał wspomnienia. Zdecydowanie był słabą reklamą szkoły made in PRL i wciąż z dreszczem wspominał nauczycielkę historii, która

kazała przed każdą lekcją skandować: „Trud naszych rąk i żar naszych serc oddamy Partii i socjalistycznej ojczyźnie”. Przypomnienie „żaru serc oddanego Partii” było tak traumatyczne, że aż się wzdrygnął. Mila zauważyła najwyraźniej jego minę, bo próbowała go jakoś pocieszyć i odwrócić uwagę od niewesołych myśli. – Ma pan zupełnie dobre podstawy! I na pewno uprawiał pan kiedyś sporty ekstremalne! – Witold zdziwił się, bo w obecnej sytuacji było to stwierdzenie, zupełnie – jak to mawia młodzież – „od czapy”. Był jednak ciekaw, co z tego wyniknie, więc odpowiedział: – Owszem – bungee jumping, nurkowanie bezdechowe, czasami narciarstwo ekstremalne. Uważa pani, że astronomia to także niebezpieczny sport? – spytał bezradnie, bo w żaden sposób jedno nie kojarzyło mu się z drugim, a najwidoczniej jakiś związek musiał być. – Niezupełnie. Czy zgodziłby się pan opowiedzieć o swoich przygodach w klasie? – Bardzo chętnie, choć nie wiem, czy potrafię zrobić wykład dla dziesięciolatków. W każdym razie spróbuję – obiecał solennie, a Mila wyglądała na bardzo usatysfakcjonowaną. – Wspaniale! Dzwonek. Idziemy. – Popchnęła go w kierunku otwartych drzwi klasy, zza których wyglądały główki zaciekawionych dzieci. Na korytarzu pojawiła się drobna, niewysoka kobieta z dzwonkiem w ręku. Ostatni raz Witold widział taki dzwonek dawno temu, gdy sam był we wczesnej podstawówce, podczas notorycznych wyłączeń prądu, charakterystycznych dla tamtych czasów. W jego szkole dzwonił gruby woźny, którego nazywali Kartofel i któremu zawsze robili na złość. On zresztą nie pozostawał im dłużny.

[7] Per aspera ad astra (łac.) – Przez ciernie do gwiazd. [8] Lasciate ogni speranza, voi ch’entrate (wł.) – Porzućcie wszelką nadzieję, którzy tu wchodzicie – napis nad bramą piekła w Boskiej komedii Dantego. [9] „Gdybym ja miał cztery nogi” – piosenka z filmu Co mój mąż robi w nocy? (1934 r.), słowa: E. Schlechter, muzyka: J. Petersburski, wykonanie: M. Znicz i T. Mankiewiczówna. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

Więcej na: www.ebook4all.pl

5

W klasie siedziało siedmioro dzieci. Wszystkie wpatrywały się w niego z ciekawością, która lekko go skonfundowała. Z przedostatniej ławki ktoś się uśmiechał. Była to Alinka-Hermiona, która machała w jego kierunku swoją funkcjonalną różdżką – miał tylko nadzieję, że było to pozdrowienie, a nie próba rzucenia uroku. – Moi drodzy – powiedziała Mila – to jest pan Witold Mossakowski, który kupił posiadłość pani Tekli i mieszka teraz w naszej wiosce. Pan Mossakowski na pewno wiele nam jeszcze opowie o swojej ciekawej pracy, ale dzisiaj będzie mówił o czymś innym, choć na pewno równie interesującym. Najpierw jednak chciałabym wiedzieć, ile znamy w naszym układzie planetarnym księżyców. – Sto! – powiedziała niewielka blondyneczka z drugiej ławki. – Wcale nie! Dużo więcej! – odezwał się szczerbaty chłopak spod okna i zaczął z namaszczeniem wyliczać: – Ziemia ma jeden księżyc, Mars dwa, Jowisz sześćdziesiąt trzy, w tym największy w naszym układzie księżyc, czyli Ganimedesa, Saturn ma sześćdziesiąt jeden satelitów, Uran dwadzieścia siedem, Neptun trzynaście, Pluton ma trzy, ale od trzech lat nie uznajemy go już za planetę, zaś Merkury i Wenus wcale nie mają księżyców. Te liczby zresztą ciągle się zmieniają, bo sondy kosmiczne coraz to odkrywają jakieś nowe satelity planet! – To nasz geniusz astronomiczny, Piotruś Słobankiewicz – wyjaśniła Witoldowi Mila. – Zbiera wycinki prasowe i publikuje własną gazetę „Ida, Ida”. Na pewno będzie chciał z panem porozmawiać, bo pana przyjazd stał się lokalną sensacją. Masz rację, Piotrek, jest ich więcej – zwróciła się do szczerbola. – Sam tylko Jowisz ma prawdopodobnie około sto księżyców, których rozmiar nie przekracza kilometra. Początkowo nazywano je imionami licznych ukochanych boga Jowisza, ale teraz przestało już ich wystarczać. – Obserwacje prowadzi Uniwersytet Hawajski, oni mają dwa dziesięciometrowe teleskopy Keck I i Keck II, umieszczone na szczycie wulkanu Mauna Kea na Hawajach – wtrącił się Piotruś, wprawiając Witolda w kolejne niekontrolowane osłupienie. Poziom wiedzy tutejszych dzieci zaczynał go przerażać nie na żarty, zwłaszcza że on sam, mający o swej inteligencji nie najgorsze zdanie, akurat na ten temat miał niewiele do powiedzenia, a za chwilę miał tu wystąpić z jakimś przemówieniem. Ale mnie urządziła – pomyślał z urazą o pani sołtys, podejrzewając, że z zemsty, być może za wieczorne nagabywania i przedłużającą się wizytę, chce go ostentacyjne skompromitować przed małoletnimi. Zaczął się więc kręcić niespokojnie na krześle, jakby miał owsiki lub jakby go „kto szydłem spod ławy ekscytował”[10] – przypomniał sobie to staropolskie zdanie, zaczerpnięte z klasyki, i w ogóle nie mógł się na niczym skupić. Mila, obserwując go pogodnym i pozbawionym złośliwości wzrokiem, skinęła głową w kierunku Piotrusia. – Właśnie. Piotrek koresponduje ze Scottem S. Sheppardem z Uniwersytetu na Hawajach, to właśnie on odkrył większość księżyców Jowisza – wyjaśniła zgnębionemu Witoldowi, który po raz

kolejny postanowił niczemu się tu nie dziwić. – Księżyce są bardzo ciekawymi ciałami – kontynuowała. – Najcudowniejszym księżycem Jowisza jest Europa, glob, na którym najprawdopodobniej znajduje się woda i być może życie. Europa skuta jest lodem, naukowcy zamierzają się przez niego przewiercić, żeby pobrać próbki istniejącej tam cieczy. Sonda Cassini stwierdziła, że w rzadką atmosferę księżyca uderza chmura drobnych cząsteczek, zwanych elektronami, i wybija z jej powierzchni kawałki lodu, które ciągną się za Europą jak ogon komety. – To musi pięknie wyglądać! – rozmarzyła się Alinka. – Księżyce innych planet są równie interesujące. – Mila uśmiechnęła się, otwierając piękny album Inne światy i prezentując odpowiednią stronę. – Enceladus, na przykład, umożliwiłby nam uprawianie snowboardu na swej powierzchni. Mielibyśmy przy tym cudowny widok na pierścienie Saturna. Satelita Urana, Miranda, posiada stromy, gigantyczny, czternastokilometrowy klif doskonały do wspinaczki, a po powierzchni Tytana moglibyśmy ścigać się skuterami, i to bez uzupełnia zapasów paliwa, gdyż jego jeziora wypełnia metan. Tytan jest przy tym jednym z najbardziej malowniczych księżyców, gdyż dominują tam różne odcienie pomarańczowego – jest to „mandarynkowy świat pod marmoladowym niebem”[11], jak kiedyś przeczytałam. Ponieważ panuje tam słabsza niż na Ziemi grawitacja, można by – oczywiście w odpowiednio skonstruowanym skafandrze – skakać jak delfin z jednego jeziorka do drugiego. Albo latać jak ptak – wystarczyłyby do tego skrzydła o rozpiętości trzech metrów. W ten sposób spełniłoby się marzenie Ikara. Atmosfera Tytana jest bardzo gęsta, a grawitacja słaba, więc łatwo unieść się w powietrze. Jednym z najciekawszych księżyców jest Fobos, maleńki satelita Marsa. Na Fobosie moglibyśmy bez trudu podskoczyć na wysokość kilometra lub podnieść ciężary równe wadze samolotu. Dzięki niewielkiej grawitacji, człowiek na Fobosie ważyłby tyle, co mysz. Gdybyśmy spróbowali gimnastycznych akrobacji, moglibyśmy fikać koziołki w powietrzu przez dwadzieścia pięć minut bez spadania na podłoże. – Myśli pani, że kiedyś te księżyce mogą stać się atrakcjami turystycznymi? – spytał Piotruś. – Na pewno nie szybko. Ale jest to porywający pomysł – sporty ekstremalne w takim otoczeniu. Na razie jednak wszystkie te dziedziny można uprawiać jedynie na Ziemi. I o tym opowie nam pan Witold! Dzieci zareagowały ogromnym entuzjazmem. – Był pan na Wielkiej Rafie Koralowej? W Peru? W Afryce? Kanionie Kolorado? – przekrzykiwała się cała klasa. Witold machnął ręką. – Byłem w najróżniejszych ciekawych miejscach i uprawiałem rozmaite niebezpieczne sporty – skakałem z mostu Golden Gate, choć to nielegalne, i latałem na paralotni w Rio de Janeiro, nurkowałem na rafie i byłem na Spitsbergenie. Ale przyznam, że ten księżyc Jowisza, Europa, wydaje mi się bardziej ekscytującym miejscem. Czy można go zobaczyć przez waszą lunetę, bardzo jestem ciekawy? – Teleskop!!! – wrzasnęły chórem dzieci, a Witold jęknął. Tak pilnował, żeby nie wypowiedzieć tego kompromitującego słowa, że oczywiście samo mu się wymknęło. – Jeżeli pan chce, może pan dołączyć do naszego kółka – powiedziała Mila, ratując sytuację. – Obserwujemy niebo wieczorami w pogodne dni. – Bardzo chętnie – zapalił się Witold, licząc, że lunetowa wpadka zostanie zapomniana. – Ale wracając do pańskich przygód. Może opowie nam pan coś o swoich przeżyciach. Tylko nie wiem, co na początek… – O Golden Gate! – Nie, o Afryce! – Nie, nie, nie! O rafie!!! – rozlegały się głosy ze wszystkich stron.

Do końca lekcji Witold opowiadał o sobie. Gdy zabrzmiał dzwonek, dzieci rzuciły się do niego z pytaniami. Musiał obiecać, że udzieli gazecie „Ida, Ida” obszernego wywiadu i co tydzień będzie przedstawiał jedną ze swych podróży na łamach tego poczytnego i prestiżowego czasopisma. Dzieci nie pozwoliłyby mu wyjść z klasy, gdyby nie nagła odsiecz w osobie wysokiego blondyna z paką zeszytów w ręce. – A cóż tu się dzieje? – spytał tubalnym głosem. Harmider w sali nie uciszył się ani na jotę, tylko Mila podniosła głowę znad stołu. – Cześć, Albert. – Cześć, myślałem, że cię nie ma, a tu trwa jakaś bitwa, być może oblężenie Askalonu przez krzyżowców, albo coś podobnego. – To Albert Lipski – Mila przedstawiła kolegę. – Nasza fachowa siła pedagogiczna od przedmiotów humanistycznych. Witold wymienił swoje nazwisko i uścisnął podaną rękę. – A to pan jest tym ministrem! – ożywił się Albert. – Nie jestem ministrem – wyjaśnił po raz kolejny zrezygnowany Witold. – Na naszą miarę, jest pan właściwie premierem we własnej osobie. – Mila się roześmiała. – Może wpadnie pan do nas wieczorem? – zaproponował Albert. – Dzielimy z kolegą mieszkanie nad szkołą, ten sam korytarz co biblioteka, tylko po drugiej stronie. Zapraszam na karty i mecz w telewizji. Mila, będziesz? – Pucharowa środa jest jednocześnie środą astronomiczną. Obserwujemy Saturna. – Mila pokręciła przecząco głową. – Szkoda! Ale na pana czekamy. Witold nie miał innego wyjścia, musiał się zgodzić. Dzieci nie pozwalały jednak zapomnieć o swojej obecności. Albert z trudem zapędził je do ławek i rozwiesił na tablicy mapę Europy. Najwytrwalsi zawodnicy gonili jeszcze Milę i Witolda aż do drzwi wyjściowych. – Odniósł pan gigantyczny sukces – stwierdziła Mila, gdy, pozbywszy się ostatnich poszukiwaczy przygód, wyszli ze szkoły. – Nie pamiętam takiego entuzjazmu na żadnej mojej lekcji! – Właśnie sobie uświadomiłem, że nigdy tyle nie opowiadałem o sobie, co przez tę godzinę. – Uśmiechnął się. – Naprawdę? Myślałam, że wszyscy o to pana pytają i ciągle pan snuje swoje opowieści, niczym Tony Halik! Roześmiał się. – Nigdy o tym nie rozmawiam. Zawsze jest mnóstwo pracy, potem urlop wykorzystywany maksymalnie intensywnie i znowu do pracy od rana do wieczora. Nie było czasu na opowieści o dalekich krajach. – Czy mogę o coś zapytać? – Proszę. – Czy przyjazd do Idy to jeden z pana sportów ekstremalnych? Milczał. – Przepraszam, nie moja sprawa – stwierdziła niezobowiązującym tonem. – Już prawie dochodzimy do domu pani Tekli. Jak pan widzi, domek leży na terenie pańskiej posiadłości. – Szczerze mówiąc, nawet nie wiem, dokąd sięga ten teren – powiedział i zrobiło mu się wstyd. A najbardziej gnębiła go myśl, że został potraktowany jako zblazowany poszukiwacz przygód. Eskapizm – pomyślał. To właśnie mi zarzuca. Że kupiłem tę ziemię dla kaprysu, by na chwilę oderwać się od mego prawdziwego życia. Taka wielkopańska rozrywka. Tak pewnie o mnie myśli. Trudno było jednak ocenić, o czym naprawdę myślała Mila i czy w ogóle zajmował ją problem

niedoli egzystencjalnej bliźnich, bo gdy tylko weszli na małe wzniesienie, wyciągnęła rękę i zatoczyła nią spory okrąg. – Widzi pan? Pańska posiadłość rozciąga się aż do tamtych wzniesień. I pod las. A właściwie w głąb lasu, bo ten las także należy do pana. – Pani Tyczyńska nie chciała odzyskać majątku? – zainteresował się, patrząc na uroczy krajobraz. – Nie. Posiadłość wcale jej nie interesuje. Mogła procesować się ze Skarbem Państwa o zwrot znacjonalizowanego dworu, ale nie chciała. Twierdzi, że nie byłaby w stanie go utrzymać, a poza tym dom jest dla niej za duży. Woli mieszkać w starym domku myśliwskim… to znaczy, o ile pan wyrazi na to zgodę. Witold się obruszył. – Przecież pani wie, że nie zamierzam tu niczego zmieniać. Nie chcę nikogo wyrzucać, wszystko ma zostać tak, jak jest. – I bardzo dobrze. Przekona się pan, że tak jest najlepiej. – Mila się uśmiechnęła.

[10] H. Sienkiewicz, Pan Wołodyjowski, Warszawa 1957, s. 23. [11] Aluzja do piosenki zespołu The Beatles, „Lucy in the Sky with Diamond”, prawidłowy cytat brzmi: With tangerine trees and marmalade skies. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

6

Dworek myśliwski był skromnym budynkiem, wzniesionym całkowicie z drewna. Przed domem widać było studnię i jakąś niewielką zagrodę. Kiedy zbliżyli się, Witold doszedł do wniosku, że jest to ogródek ziołowy, obecnie właśnie budzący się do życia, bo przebijały się zielone świeże pędy. Słabo znał się na zielarstwie, ale rozpoznał popularne zioła: bazylię i tymianek. Kilku innych, jak na przykład dziwnej rośliny o sztywnej łodydze i szpiczastych liściach, w ogóle nie mógł zidentyfikować. Pomyślał jednak, jak wspaniale będzie tutaj pachnieć latem, gdy zakwitną wszystkie zioła, napełniając powietrze swoim intrygującym aromatem. Drzwi otworzyła im zupełnie siwa, krępa kobieta w nieokreślonym wieku – mogła mieć sześćdziesiąt albo równie dobrze osiemdziesiąt lat. Miała uśmiechniętą, zaróżowioną twarz, a w ręce trzymała duże fajansowe naczynie – wyglądała jak dobrotliwa czarownica. – To pan Witold Mossakowski. – Mila go przedstawiła i Witold już wiedział, że ma do czynienia z panią Tyczyńską. – Bardzo mi miło. – Była dziedziczka wyciągnęła doń rękę, a później gestem zaprosiła ich do środka. Obszerny pokój, a właściwie izba, do której weszli, pachniała i wyglądała jak staroświecka apteka. Wokół dużego pieca wisiały pęczki suchych roślin, wydzielających niesamowite aromaty. W zajmujących każdy skrawek wolnej przestrzeni szafach znajdował się sprzęt, którego Witold nie zawahałby się określić jako curiosa pharmaceutica. Retorty i inne urządzenia, których nie tylko nazw, ale i przeznaczenia nie był w stanie zgłębić, przyciągały zdumiony wzrok. – Fantastyczne – powiedział, nie mogąc się opanować. Gospodyni uśmiechnęła się wyrozumiale, zaś Mila wskazała mu duże, okrągłe urządzenie, wykonane z miedzi. – A to pan zna? To najprawdziwszy w świecie alembik do destylacji perfum, Tekla przywiozła go z Francji! – Destyluje pani perfumy? – zdumiał się Witold, przyglądając się dziwnemu urządzeniu, składającemu się z pękatego zbiornika, gdzie na gorącą wodę wrzucało się surowiec roślinny, oraz odbieralnika, do którego wędrował schłodzony produkt. Oczywiście, całą tę wiedzę nabył później, szukając w Internecie, a na razie wpatrywał się w aparaturę zaciekawionym wzrokiem, próbując odgadnąć zasadę działania i medytując nad dawnymi alchemikami. W końcu w takich urządzeniach próbowano zmienić żelazo czy też rtęć w złoto. Zrobiło się dziwnie i tajemniczo, gdy pomyślał o Złotej Uliczce w Pradze, gdzie pracowali alchemicy, zgarbieni w małych domkach. Ich dłonie wykręcał artretyzm, a oczy bladły od bezskutecznego poszukiwania kamienia filozoficznego. Niejedna fortuna przepadła w alchemicznych laboratoriach i niejedno życie! Pani Tekla wskazała mu tymczasem jedną z szaf, pełną rozmaitych słoiczków i małych butelek. – Mam nawet niezłe efekty. Udało mi się skomponować kilka oryginalnych zapachów, bazując na miejscowych kwiatach i ziołach. Oczywiście, produkcja najintensywniej idzie późną wiosną

i latem, teraz próbuję destylacji z suchych roślin, a to jednak nie to samo. – Niesamowite! – Witold wziął do ręki jedną z buteleczek i odkorkował ją. Rozszedł się delikatny, ale bardzo intensywny aromat bzu. Co ciekawe, perfumy pani Tekli pozbawione były charakterystycznego dla wszystkich wytworów przemysłu kosmetycznego zapachu spirytusu. Witold słabo znał się na perfumach, na pewno nie mógł zaliczać się do wyrafinowanych specjalistów. Od lat był wierny jednej i tej samej wodzie toaletowej, ale zawsze odrzucał go obecny po odkręceniu większości buteleczek charakterystyczny zapach „Przemysławki”, bo tak chyba nazywała się ta nazbyt alkoholizowana woń z poprzedniej epoki. Tutaj perfumy w ogóle nie pachniały alkoholem. – Nazwałam je „Ideality”. – Pani Tekla się uśmiechnęła. – Wszystkie moje perfumy mają w nazwie słowo „Ida”, uważam, że to przynosi wyrobom szczęście. Witold odkręcił kolejną butelkę. Zapach był mocny, podobnie jak poprzedni, lekko słodkawy, ale jednocześnie niezwykle egzotyczny. Wydawał mu się przy tym bardzo znajomy. – Znam to skądś – stwierdził, podnosząc butelkę do światła. – To „Ideal” – wyjaśniła pani Tekla. – Ulubione perfumy naszej pani sołtys. Mila zaśmiała się wesoło. – Powinny się nazywać „Idealny Sołtys”. Wtedy zrobiłyby karierę na świętach ludowych i wyborach „Chłopa Roku”. – Ale co w nich tak niesamowicie pachnie? – dopytywał się Witold. – Każde perfumy mają tak zwaną nutę bazową, która po odkręceniu korka wysuwa się na plan pierwszy, czyli pachnie najintensywniej. W tym przypadku są to kwiaty georginii, rosnących zresztą w pańskim ogrodzie. Jeszcze ich pan nie może zobaczyć, ale proszę mi wierzyć na słowo! – Niesamowite – stwierdził Witold i jeszcze raz pomyślał o fatalnej „Przemysławce” i jej wielu potomkach. Najwyraźniej nutą bazową w tym niezbyt szlachetnym pachnidle był spirytus ratyfikowany, co – biorąc pod uwagę zamiłowania mieszkańców naszego kraju do mocnych alkoholi – nie powinno wcale dziwić. Zapach georginii wydawał się jednak zdecydowanie atrakcyjniejszy. Witold przypomniał sobie wiersz Miłosza z georginiami w roli głównej[12] i nie omieszkał podzielić się tym z panią Teklą. – O, georginie! – powiedziała z entuzjazmem Mila. – Wspaniałe kwiaty, efektowne i – biorąc pod uwagę perfumiarstwo – efektywne. Zobaczy pan, jak pięknie kwitną i jak wyglądają w lecie. – Skoro to pana ciekawi, pokażę panu nowy wyrób. – Pani Tekla odwróciła się do podręcznej szafy. – To zapach na bazie kwiatów lewkonii, mocny i dość narkotyczny. Zapach w istocie był wręcz nieziemski. – Powinna pani to opatentować – stwierdził Witold. – Te wszystkie Guerlainy i Diory mogą się schować przy pani esencjach. Starsza pani poróżowiała z zadowolenia. – Mila, obejrzyj to, myślę, że to idealny zapach dla ciebie. Pani sołtys w skupieniu wąchała małą buteleczkę, po czym wylała trochę perfum na rękę i roztarła je drugą dłonią. W pokoju czarownicy rozszedł się oszałamiający zapach ciężkich kwiatów. – Naprawdę świetne – orzekła Mila. – Jak je nazwiesz? – Może pan coś wymyśli? – Pani Tekla zwróciła się do Witolda. – Ideal addiction – palnął pierwsze, co przyszło mu do głowy. Obie panie wyglądały na zaskoczone. – Dlaczego „nałóg”? Witold wykonał niezdecydowany ruch ręką. – Tak mi się skojarzyło, nie mam pojęcia, dlaczego. – To świetne zestawienie – stwierdziła pani Tekla. – „Idealny nałóg”, coś fantastycznego

i niezwykłego. Pan myśli paradoksami, a to dość rzadkie w dzisiejszych czasach. Witold nie zdążył nic odpowiedzieć, gdyż rozległo się pukanie do drzwi. Stanęła w nich miłośniczka książek Joanne K. Rowling. – Co się stało, moje dziecko? – zapytała ją pani Tekla. Alinka zakręciła w palcach swą różdżkę i niezbyt pewnie powiedziała: – Ja do pani Mili. – Słucham? – Pani sołtys z wysiłkiem oderwała się od nowych perfum. – Pan Albert pyta, czy nie mogłaby pani wrócić do szkoły, bo przyszły nowe książki do biblioteki i trzeba tam pokwitować. – Dobrze, już idę. – Mila pośpiesznie włożyła płaszcz. Nagle o czymś sobie przypomniała: – Miałam pana jeszcze zaprowadzić do księdza. – Aha, narada wojenna. – Pani Tekla się uśmiechnęła. – Zaraz wyślę Alinkę, żeby w drodze powrotnej do szkoły wstąpiła do Witalisa i zaprosiła go tutaj. Na wieść o „drodze powrotnej” dziewczynka westchnęła. Miała nadzieję, że będzie już mogła tu zostać, pobawić się w czarodziejkę i pomóc pani Tekli. – Świetnie. Alina, zbieraj się, pójdziemy kawałek razem. – Mila popchnęła rozżaloną Hermionę do drzwi. – Zaczekaj, Mila – wstrzymała ją pani Tekla. – Weź sobie nowe perfumy. – Zapakowała jej małą buteleczkę w zieloną bibułkę. – A ty, Alina, przyjdź po szkole, pomożesz mi. Dziewczynka aż podskoczyła z radości. – Naprawdę? Mogę? – Tak, tak, ale teraz już lećcie obie, bo ja muszę porozmawiać z panem Mossakowskim. Mila uśmiechnęła się na pożegnanie i schowała pakunek do kieszeni. – Kiedy mogę przyjść na zabranie kółka astronomicznego? – zażartował Witold. – Zapraszamy następnym razem, bo dziś chyba ma pan w planach mecz. – Mila się roześmiała. – Dziękuję za perfumy, Teklo. Kiedy zamknęły się za nimi drzwi, pani Tyczyńska wyciągnęła z szuflady olbrzymiego, zawalonego roślinami i aptekarskimi przyborami stołu paczkę papierosów i poczęstowała nimi Witolda. Przyjął z wdzięcznością. – Tego mi było trzeba – stwierdziła, stawiając czajnik na płycie pieca. – Napije się pan kawy? Nie ma jak dobra kawa i dymek. Mila nie znosi papierosów, więc staram się przy niej nie palić. Witold popatrzył na starszą panią z sympatią. – Dobrze wiedzieć! Pierwszego dnia zaskoczyła mnie przed domem z papierosem, ale nic nie powiedziała. – Ona w ogóle mało mówi. Ale nie o tym mamy rozmawiać. Czy postanowił pan coś w sprawie tego domu i kaplicy? – Tak. Myślę, że wszystko powinno zostać tak, jak jest. Pojadę do miasta i sporządzę akt notarialny. – Jeżeli chodzi o mnie, nie musi się pan fatygować. Liczy się tylko to, że pozwala mi pan tu zostać. – Starsza pani roześmiała się szczerze i owinęła się wzorzystym szalem, który jeszcze bardziej nadawał jej wygląd sympatycznej czarownicy. Witoldowi zrobiło się głupio. – Nie myślała chyba pani… Była dziedziczka zaciągnęła się papierosem i powiedziała z uśmiechem: – No, szczerze mówiąc, nie myślałam. Od początku wydawał się pan nader rozgarnięty jak na polskiego dyplomatę! – Ma pani niezbyt dobre zdanie o polskiej dyplomacji – obruszył się lekko Witold.

– Drogi chłopcze, ja mam prawie osiemdziesiąt lat i wiem, jaka była dyplomacja przed wojną: adiutant marszałka Piłsudskiego tłumaczył Prousta, to byli ludzie o szerokich horyzontach, ciekawi życia kulturalnego, poezji, sztuki. Teraz każdy siedzi w swoim biurze w drapaczu chmur, czyta jedynie druki urzędowe, a relaksuje się przy filmie sensacyjnym. – Ja nie – cicho powiedział Witold, wpatrując się w okno domku, za którym właśnie zaczęła się wiosenna burza. – I dlatego kupił pan Idę – stwierdziła, przyglądając się mu – jak zauważył – z dużą sympatią. – Ma pan dość takiego życia i marzy pan o wielkiej ucieczce. Jak wszyscy tutaj. – Pani też? – zapytał, trochę rozdrażniony jej bezceremonialnością. – Ja także. Skończyłam farmację w Londynie, niedługo po wojnie. Pracowałam później w fabryce perfum w Prowansji. Jak pan widzi, znudziło mi się i postanowiłam wrócić do Polski. – Obserwując jego minę, roześmiała się. – Niech pan wybaczy starej kobiecie, która mogłaby być pańską babcią, tę przenikliwość. Gołym okiem widać, że ma pan dosyć tej pracy. Swoją drogą, powinien pan pić napar z ogórecznika i tymianku – to uspokaja i oczyszcza nerwy. Dam panu trochę. Witold strzepnął swego papierosa do ozdobnej, kryształowej popielniczki. – No, rzeczywiście jestem trochę zmęczony, ale myślę, że to przejdzie – powiedział niezbyt szczerze, bo już od pewnego czasu dręczyła go pewna myśl. Praca, która do tej pory była całym jego życiem i jedyną satysfakcją, zaczęła mu się nagle wydawać denerwująca. Co gorsza, nie mógł się uporać z tym wrażeniem, coraz silniejszym każdego dnia. Miał poczucie, że jego życie zatrzymało się i nie zmierza w żadnym określonym kierunku. A właściwie nie zmierza w takim, jaki on chciałby obrać. Widział przed sobą szereg jednostajnych, równie nudnych lat, spędzonych w betonowych gmachach. Teraz pracuje dla rządu, ale za chwilę przeniesie się do innego budynku ze szkła, być może za granicą. Będzie obserwował wschody i zachody słońca zza biurka, patrząc, jak promienie czerwienieją na szklanych taflach okien. Jego codziennością stanie się oglądanie świata zza szyby. Za chwilę nie będzie mu się już chciało podróżować, bo i po co to robić, skoro był już prawie wszędzie i widział wszystko? Zacznie kolekcjonować drogie garnitury i ręcznie szyte buty, a jego jedynym zmartwieniem stanie się to, jaki krawat dobrać na wieczorny bankiet. Ci sami ludzie i te same problemy. Niby ciekawe i ważne, a jednocześnie miałkie i niepotrzebne. Czuł się wypalony, wewnętrznie pusty. Nagle poczuł, że przestał cieszyć się życiem, wszystko wprawia go w zdenerwowanie i irytuje. Zawsze uważał się za człowieka wyważonego, o ostrym oglądzie świata, który każdą decyzję podejmuje bez wahania. Teraz miał liczne wątpliwości, przede wszystkim dotyczące swej przyszłości. Zadumał się nad tym, czując, że w laboratorium czarownicy odzyskuje spokój. – Dobrze pan zrobił, przyjeżdżając tutaj. Ida to doskonałe miejsce, żeby wszystko przemyśleć – powiedziała tymczasem pani Tekla, jakby czytając mu w myślach. Popatrzył na nią ze zdumieniem, a w jej oczach odbijała się wyłącznie sympatia. Zaciągnęła się papierosem i wypuściła zgrabne kółko siwego dymu, które wesoło pomknęło pod sufit i tam się rozwiało w delikatną szarą mgiełkę.

[12] C. Miłosz, Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada: „Skąd znam ten zapach dymu, późnych georginii”. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

7

Drzwi otworzyły się bez pukania i pojawił się w nich brodaty mężczyzna, około czterdziestoletni, o budzącej zdumienie aparycji. Miał – jak to się rzekło – czarną, kędzierzawą brodę, długie, czarne włosy, był niski, silnie zbudowany i nieustannie się uśmiechał. Tryskał wręcz pogodą ducha i wesołością. Otrzepał buty z błota i deszczu, wstrząsnął grzywą i od razu wkroczył do kuchni, rozejrzał się bacznie, a gdy zobaczył kawę na stole, przysiadł się bez ociągania. – O, to pan pogardził moją gościną – strofował przyjaźnie, wyciągając rękę do Witolda. – Jestem Witalis Spaski. – Przywódca duchowy tej niesfornej trzody – dodała pani Tekla. – Nie pogardziłem noclegiem, tylko chciałem od razu zobaczyć swój dom, a że nadawał się do zamieszkania, to tam zostałem – tłumaczył się Mossakowski. Witalis roześmiał się tubalnie. – Żartuję przecież. Milka powiedziała, że postanowił pan zostawić kaplicę do użytku wiernych. – Tak – potwierdził Witold. – Mówiłem właśnie pani Tyczyńskiej, że jestem gotów zrobić to notarialnie. Ksiądz spojrzał niepewnie na byłą dziedziczkę. – Czy to absolutnie konieczne? Zupełnie się na tym nie znam, przyznam szczerze. Ja tu jestem od spraw ducha, nie materii! Pani Tekla podała kawę. – Myślę, że pan Mossakowski mógłby przepisać kościół na własność spółdzielni. Mielibyście wtedy prostszą sprawę z finansowaniem. Zresztą, to pan Witold jest prawnikiem, a nawet doktorem prawa. – Ale międzynarodowego – machinalnie sprostował Witold, którego myśli skupiły się zupełnie na czymś innym. – Wspomniał ksiądz coś o spółdzielni, co to takiego? – Spółdzielnia Wiejska „Ida”. – Witalis wsypał do filiżanki cztery łyżeczki cukru i szykował się do dodania kolejnych, gdy pani Tekla złapała go za rękę. – Słuchaj pasterzu, ja ci nie żałuję, ale Iwana mówiła mi o twoich kłopotach ze zdrowiem. Witalis z westchnieniem zrezygnował z nadmiaru słodkości i ciągnął dalej. – To Milka nie opowiadała panu o spółdzielni? Witold pokręcił przecząco głową. – Jak Mila przyjechała tu kilka lat temu, to już było z nami niezbyt dobrze. Pan wie, po PGR zostało tylko wspomnienie, ludzie bez pracy, żadnych perspektyw. I wtedy Mila wpadła na pomysł, że nasze wyroby ludowe – a są to piękne rzeczy, hafty i koronki – można by sprzedawać do Niemiec. Myśmy wcale w to nie wierzyli, ale ona wzięła trochę koronek od mojej żony i od pani Kowalowej, i pojechała do tego Hamburga. Ona ma tam jakąś przyjaciółkę czy krewną. I z tą znajomą obeszły wszystkie wytwórnie sukien ślubnych w Hamburgu i okolicy. Mila namówiła ich, żeby zamiast sztucznych koronek dawali w tych sukniach prawdziwe. No, jednym słowem sprzedała

wszystko, co miała i nabrała zamówień na następne. Baby całą zimę robiły! – I teraz całe północne Niemcy sprowadzają nasze koronki i hafty – dodała pani Tekla. – Suknie ślubne z koronkami z Idy są uważane za niezwykle eleganckie. No i są bardzo drogie. A spółdzielnia działa wspaniale. Mila i ksiądz stanowią zarząd tego przedsięwzięcia. Pieniądze rozdzielają pomiędzy producentki, a nadwyżka idzie na szkołę i kościół. – Dzięki spółdzielni mamy własną szkołę podstawową i nauczycieli, dzieci nie muszą dojeżdżać, wyremontowaliśmy też kaplicę we dworze. Milka myśli o sprowadzeniu tu lekarza. Przydałby się też sklep, taki na stałe, a może i poczta – wyliczał ksiądz, popijając kawę. – To zupełnie fantastyczne. – Witold pokręcił głową. – To Mila jest fantastyczna – powiedziała pani Tekla, krzątając się wokół kredensu, z którego wyciągnęła owsiane ciastka. – Pan nie zdaje sobie sprawy, jak tu było kiedyś – zupełny marazm i bieda aż piszczała. Teraz, choć nie jest bogato, ludzie mają więcej optymizmu, jaśniej patrzą w przyszłość. Dzięki jednemu i to bardzo prostemu pomysłowi Mili. – Proste pomysły są zazwyczaj genialnie – dodał ksiądz. – I nikt wcześniej o nich nie myśli! – Pani Mila jest ekonomistką z wykształcenia? – zainteresował się Witold. – Skąd! – Witalis się roześmiał. – Jest prawnikiem, tak jak pan, nie mówiła tego panu? – Może nie było okazji – stwierdziła pani Tekla. – Najprawdopodobniej – mruknął Witold, choć było mu jakoś nieprzyjemnie. – Jest pan zadowolony z pani Kowalowej? – Ksiądz zmienił temat, tęsknie oglądając się za cukiernicą, którą pani Tekla przezornie zdjęła ze stołu. – Bardzo! To zresztą dość oryginalna osoba. Tym razem roześmiała się pani Tekla. – Wszyscy tu są oryginalni. Nie wiem, jak to się stało, ale mamy tu prawdziwe zbiorowisko dziwaków. To się chyba zaczęło od mojego ojca. Niestety, on już dawno nie żyje, ale był z niego niesamowity ekscentryk! To zresztą dobrze widać po wyglądzie domu, budowanego według jego projektu i bezcennych wskazówek. Witold uśmiechnął się na wspomnienie swej obecnej siedziby. – Ten dom ma zresztą swoje liczne tajemnice – ciągnęła była dziedziczka. – Ojciec budował go według jakiegoś pomysłu, którego nie chciał nikomu zdradzić. W każdym razie, zapewniam pana, że w tym szaleństwie była jakaś metoda, tylko niestety nie wiem, jaka. Może pan się dowie? – Zagadka? – zainteresował się, poprawiając swe druciane okularki, co robił zawsze, gdy jakiś temat mocno go wciągnął. Tak się składało, że uwielbiał tajemnice i był specjalistą od spiskowych teorii dziejów. Nie, żeby wierzył, że Ziemia jest płaska lub że jest stożkiem, jak dowodził w swej książce Karafka La Fontaine’a Melchior Wańkowicz, ale zawsze wydawało mu się, że odczuwa wpływ jakichś „nieznanych zwierzchników”. – Może to lepsze słowo: zagadka – zamyśliła się tymczasem była dziedziczka. – Ojciec był mediewistą z wykształcenia, wyjeżdżał do Londynu, Paryża, spotykał się z dziwnymi osobami. Rozumie pan – naukowcami o wyglądzie diabolicznym, brody, długie, siwe włosy i tak dalej. Gromadził stare księgi, ale niestety do naszych czasów dotrwały tylko bezwartościowe szpargały. Podejrzewam, że był czynnym masonem albo kimś w tym stylu. Pewnie pan nie wie, ale przed wojną działała tu loża „Złota Róża”, czy jakoś tak. Na podłodze w gabinecie ojca była nawet niezwykła mozaika, o ciekawym rodowodzie i niejasnym znaczeniu. – To ten pokój nad loggią? – zainteresował się Witold. Wszedł do niego rano i zwrócił uwagę na niezwykły rysunek na podłodze. Był mocno zniszczony, ale błękitne i białe marmurowe kostki wyraźnie układały się w kształt labiryntu. – Zauważyłem ten labirynt – powiedział, z wdzięcznością przyjmując kolejną filiżankę kawy, którą uraczyła go pani Tekla. – Nigdy czegoś takiego nie widziałem, bardzo ciekawy układ.

– To labirynt z Chartres, zwany „drogą jerozolimską”, nawet zostały zachowane kolory oryginalnej mozaiki: biały i niebieski – wyjaśniła – ale nie rozumiem w jakim celu znalazł się w naszym domu, obawiam się, że to – jakby powiedział poeta Rimbaud – „historia jednego z szaleństw”[13] mego ojca. – Niech pan bada zagadki tego pałacu – włączył się nieoczekiwanie ojciec Witalis. – To może być strzał w dziesiątkę! Gdyby w Idzie rozwinęła się jakaś turystyka, pani Kowalowa mogłaby poprowadzić restaurację. – Duchowny najwyraźniej nie potrafił oderwać myśli od kulinarnych talentów gospodyni. – Jak ona gotuje! A jakie ciasta piecze! Kruche, słodkie, po prostu pycha! – A, tutaj cię mam! – Pani Tekla się roześmiała. – Tobie tylko słodycze w głowie, jak małemu dziecku. Powinieneś pić więcej naparów lipowych i z macierzanki. Przydałaby się też kava… – Oj, kawa by się przydała – podchwycił ksiądz. – Zwłaszcza z cukrem i śmietanką! Dawna dziedziczka machnęła ręką. – Chodziło mi o tę roślinę południowoamerykańską, ale niech tam. Znaj moje litościwe serce! – Nalała mu jeszcze jedną filiżankę, ponownie żałując cukru. Witoldowi nie chciało się wychodzić z tej sympatycznej siedziby czarownicy. Ksiądz jednak, wypiwszy kolejną kawę, zaczął się zbierać. Nie wypadało więc przedłużać wizyty. – Niech pan zaczeka! – Pani Tekla zatrzymała Mossakowskiego, wręczając jakiś pakunek. – To pańskie zioła. Proszę nie zapominać o starej kobiecie i odwiedzić mnie kiedyś. Porozmawiamy sobie po francusku, bo ten niegodziwiec Albert Lipski nigdy nie ma dla mnie czasu. – Bardzo chętnie. – Witold się uśmiechnął. – Właśnie zastanawiałem się, jak tu się do pani wprosić. Ksiądz Witalis machnął ręką. – Jeszcze i nas musi pan odwiedzić! Najlepiej w niedzielę po kościele, wszyscy się do nas wtedy schodzą na obiad. Nie ma pan pojęcia, jak jest wesoło! Witold nie miał najmniejszej wątpliwości, że właśnie tak jest.

[13] A. Rimbaud, Majaczenia II. Alchemia słowa [w:] Sezon w piekle, tłum. A. Międzyrzecki. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

8

Nad szkołą, po drugiej stronie biblioteki, Witold odnalazł drzwi ozdobione wizytówką „Albert Lipski, Wojciech Tracz – nauczyciele”. Zapukał. Drzwi otworzył mu Albert. – Witam ministra! Telewizor już grzeje swe lampy, a Wojtek nalewa piwo! – powiedział wesoło, gestem zapraszając do środka. – Wielkie dzięki. – Witold z ciekawością rozejrzał się po mieszkanku. Była to prawdziwa klitka na strychu. Składała się z malutkiego saloniku, kuchni i dwóch niewielkich pokoików, urządzonych w stylu rustykalnym. Witold z uznaniem pomyślał o dobrym smaku gospodarzy, który sprawiał, że mikroskopijne pomieszczenia wyglądały jak z najlepszego magazynu wnętrzarskiego. Białe ściany udekorowane gustownie ludowymi rzeźbami i innymi wyrobami rzemiosła, proste, ale pełne uroku stare wiejskie meble, z fantazją przerobione w najnowszym designerskim stylu. Tak. Tę siedzibę z powodzeniem mogliby pokazywać w „D jak dom” lub innej gazecie. Niebagatelne znaczenie miał też widok rozpościerający się z ogromnego okna w salonie na przepiękne łąki w dolinie, teraz pokryte pierwszymi wiosennymi kwiatami. – Fajnie, prawda? – stwierdził Albert. – Wszystko jest, choć miejsca mało. Telewizor zaczął właśnie grać hymn Ligi Mistrzów. – Wojtek – wrzasnął Albert w stronę kuchni. – Gościa mamy, mecz się zaczyna! Z kuchni wyłonił się sympatyczny postawny brunet, uczący matematyki. – Witam. – Wyciągnął rękę do Witolda. – Zje pan z nami kolację? – Bardzo chętnie! – Mossakowski zauważył, że sportowe menu wcale nie było ubogie i bynajmniej nie ograniczało się do chipsów i piwa z puszki. Wojtek właśnie zaczął wnosić różne rodzaje tapenady i grzanki, bo – jak wyjaśnił – był entuzjastą kuchni śródziemnomorskiej i widzem wszelakich programów kulinarnych, z których czerpał inspiracje. Witold umościł się wygodnie na kanapie. Czuł się tutaj lepiej niż w domu. Na poduszce obok siedział czarny kot i przyglądał mu się uważnie. Mossakowski dałby głowę, że zobaczył jakby cień uśmiechu na jego pyszczku. Kot przymknął zielone oczy, ale wciąż obserwował go czujnie. – Dziwne stworzenie – powiedział do Alberta, który właśnie sadowił się w fotelu. – Dlaczego? – zdziwił się ten, nalewając sobie duży kieliszek wina i częstując jednocześnie Witolda. – Uśmiecha się jak ten kot z Cheshire – wyjaśnił prawnik, zdając sobie sprawę z tego, jak głupio to brzmi. – No, tak – stwierdził Wojtek. – Czasami się uśmiecha. Ale to nie jest kot Lewisa Carrolla, to raczej kot królowej Berúthiel[14], znanej z powieści Tolkiena – sprytny mały szpieg, taka wręcz „kula szpiegula”, wszystko widzi, o wszystkim wie – powiedział z rozczuleniem, głaszcząc kotkę. – Jaki wynik? – Odwrócił się do Alberta. – Zero do zera – powiedział Lipski z politowaniem. – Jest druga minuta meczu!

– No i co z tego? W takim meczu wszystko się może zdarzyć! To jest epokowe wydarzenie! – wyjaśnił pogodnie matematyk, rozdając talerze z sałatą. – Tak, biorąc pod uwagę zachowanie kibiców na trybunach, jest to wydarzenie co najmniej z epoki trzeciorzędu, może nawet górnego triasu – prychnął polonista. – Myślałby kto, że nie lubisz, jak się biją na stadionie – sprzeciwił się Wojtek, wygodnie rozsiadając się na kanapie. Witold nie potrafił skupić się na meczu – po pierwsze, nie miał ochoty na oglądanie piłki, a po drugie – chciał porozmawiać. Jak wiadomo, wszystko ma swój kres, więc i spotkanie na szczycie dobiegło końca, a nieco zgnębiony wynikiem Wojtek, poszedł do kuchni po kolejną porcję zakąsek. – Tak się zastanawialiśmy – powiedział nieoczekiwanie Albert – co pana tu przyniosło? Znudziły się panu afery na najwyższych szczeblach władzy? A może sam się pan wdał w jakąś brudną machinację i musiał uciekać? No, co? – dodał, widząc jak Wojtek daje mu znaki z kuchni. – Sam byłeś ciekawy, nie? – Niech mu pan wybaczy. – Wojtek pospieszył z wyjaśnieniami. – Ta wieś go po prostu dobija – ani skandalu, ani ciekawej plotki. Jest spragniony sensacji. – Wcale nie! – zaprotestował Lipski. – I nie zalewaj, że ciebie nie interesuje, skąd w tej dziurze wziął się prawdziwy minister. Witold ponownie westchnął ciężko. – Panowie… Czy moglibyśmy zrezygnować z „ministra” i mówić sobie po imieniu? Bardzo bym prosił! – Zgoda. Minister mi się już znudził, zwłaszcza że on się wcale o to nie obraża – powiedział Albert do Wojtka, który milcząco skinął głową. Nalali sobie jeszcze wina i wznieśli toast. – Teraz prosimy o zdradzenie kulis sensacyjnej afery, która sprowadziła cię do naszej wioski – domagał się niezrażony Albert. – Wybacz, stary, ale nie chce mi się wierzyć, że ktoś z taką posadą i pozycją mógłby chcieć zaszyć się na końcu świata. – Dlaczego nie? – zaprotestował Wojtek. – To akurat jak najbardziej uzasadnione psychologicznie. Ludzie w średnim wieku… – Tu wzniósł kieliszek w kierunku Mossakowskiego – … przestają odczuwać potrzebę rywalizacji, a zaczyna im zależeć na wartościach bardziej duchowych. – Kiedyś przeczytałem – wtrącił się Witold – że z wiekiem spada zapotrzebowanie na zysk, a rośnie na święty spokój. Roześmiali się, a matematyk uniósł wymownie w górę palec i pokręcił przecząco głową. – Nie przeczytałeś tego, to kwestia z jednego starego filmu![15] – W każdym razie, podoba mi się tu – przyznał Mossakowski. – Nigdy nie widziałem tak pięknej okolicy. I nie spotkałem tak ciekawych ludzi. – Ukłonił się w kierunku swoich rozmówców. – No ba! – rozentuzjazmował się Albert. – I jeszcze wszystkich dobrze nie poznałeś! Nasz pop, na przykład, pisze książkę na temat Prasłowian. To jest po prostu numer nie z tej ziemi! Ma absolutnego fioła na tym punkcie, do tego stopnia, że co roku obchodzimy święto równonocy i nawet w zimie mamy jakieś pogańskie zabawy, podczas których ciąga nas z pochodniami po mrozie. To się, rozumiesz, nazywa „przesilenie zimowe”, Sol Invictus, czy jakoś tam, i obchodzimy to zawsze przed Wigilią. Nie masz pojęcia, jakie to śmieszne! – Przesilenie jest zawsze 21 lub 22 grudnia – wyjaśnił matematyk. – A książkę pisze już dobre dziesięć lat. To już jest co najmniej dwudziesta wersja, nigdy nie będzie zadowolony z efektu. – Swoją drogą, nie trzeba szukać tak daleko, czyli u popa. Wojtek też ma ciekawe hobby – zareklamował przyjaciela Albert. Witold się zainteresował. Bardzo ciekawiło go, czym nauczyciele umilają sobie długie, jesienne wieczory, gdy nie ma meczu w telewizji, a deszcze uniemożliwiają spacery. Lipski chętnie to

objaśnił. Otóż Wojtek – jak każdy umysł ścisły – pasjonował się zagadkami logicznymi. W jego przypadku były to pasjanse, do których podchodził w sposób naukowy. Witold nie rozumiał, jak banalną rozrywkę, wymyśloną dla zabicia czasu, można traktować poważnie, i natychmiast zapytał o to. Matematyk rozpromienił się i ochoczo dosiadł swego konika. – Weźmy historię pasjansów – wyjaśnił. – Był sobie legendarny gracz i hazardzista, kawaler de Méré, który żył w XVII wieku. Ponieważ głównie grał w kości, doszedł do wniosku, że w losowaniu kostek nie wszystko zależy od przypadku, rzutami musi rządzić jakaś reguła. Podzielił się tym odkryciem ze słynnym Blaisem Pascalem, który wraz z Fermatem opracował założenia rachunku prawdopodobieństwa. Jest nawet taki pasjans nazywany „Trójkątem Pascala”, właśnie od nazwiska tego słynnego matematyka. – Hazard ojcem matematyki – wtrącił się zgorszony Albert, który już wcześniej dał się poznać jako przeciwnik wszelkiego niepotrzebnego ryzyka. Dowodził przy tym z przekonaniem, że pasjanse są głupie i nudne, a jedynym praktycznym zastosowaniem kart, jakie widzi, jest wróżbiarstwo. Witold popatrzył na niego z niedowierzaniem. Polonista, człowiek najwyraźniej gwałtowny i porywczy, w żaden sposób nie wyglądał na wielbiciela magii i czarnoksięstwa. Trudno było sobie wyobrazić, że naprawdę wierzył we wróżby. Jak się jednak okazało, stosunek Alberta do przepowiedni karcianych był cyniczny i czysto merkantylny. Uważał on po prostu, że jest to świetny interes. – Czego byś nie powiedział – wyjaśniał zdumionemu Witoldowi – ciemny lud to kupi. Klient wróżki jest spragniony pociechy duchowej, daje stówkę i otrzymuje to, czego pragnie. – Pociechę duchową może otrzymać w kościele – wtrącił się Wojtek. – I to za niższą cenę. – Moim zdaniem, tania pociecha duchowa, a zwłaszcza taka za „co łaska”, dla wielu jest nic nie warta – dowodził polonista. – Taki wróż, moi drodzy, to teraz jest prawdziwą instytucją, znalazłem kiedyś w klubokawiarni, którą Mila chce przerobić na ośrodek zdrowia, stare numery takiego czasopisma dla radiestetów: „Wahadełko Polskie”, i tam wyczytałem, że ten zawód został oficjalnie uznany przez państwo! Czarodziej może teraz fakturę VAT wystawić, co jest bardzo krzepiące, bo ja osobiście wolę opodatkowaną poradę od takiej nielegalnej. No i jakie niskie nakłady własne – kot, kula z kryształu i talia kart z kiosku! – Widzę, że dobrze to przemyślałeś – rzucił Wojtek. – I czujesz powołanie do tego typu działalności. Powinieneś się jej poświęcić, zwłaszcza że masz już kota, więc inwestujesz znacznie mniej. – Nie – stwierdził polonista, kręcąc głową. – Do faceta wróża nikt nie przyjdzie! To musi być baba, w dodatku stara, gruba i z kurzajkami na nosie. – I tu się mylisz – zaprotestował Wojtek, a Witold śmiał się serdecznie z tej wymiany zdań. – Najsławniejszym francuskim tarocistą był niejaki Etteilla, z zawodu perukarz, który, nawiasem mówiąc, w XVIII wieku ustalił znaczenie kolorów w kartach. – Cóż za błyskotliwy awans społeczny! – Rozentuzjazmował się Albert. – Pewnie rano wyplatał tupeciki, a wieczorem stawiał kabałę, dzięki czemu osiągał dubeltowe zyski. Uważasz, że ja też tak bym mógł: rano zrobię w klasie wykład na temat Łokietka, a wieczorem przepowiem matce Piotrusia Słobankiewicza, że jej syn dostanie jedynkę z dyktanda? Wojtek wzruszył ramionami, dając do zrozumienia, że uważa dyskusję za zakończoną. Naturalną koleją rzeczy obaj nauczyciele znowu zainteresowali się Witoldem i jego inwestycją w zapuszczony pałac. Mossakowski chętnie objaśnił im, co ma zamiar zrobić, by doprowadzić dwór do dawnej świetności. Po remoncie wszystkich pomieszczeń zaplanował renowację niezwykłego parku. Ogród pałacowy obejmował niegdyś kilkanaście hektarów – było tu nie tylko arboretum z aleją grabową, ale też kilka szklarni, które nie przetrwały czasów PRL-u. W trakcie parcelacji

park znacznie okrojono, pozostawiając niewielki skrawek, sięgający do stawu i położonego nieco dalej zagajnika. Wszystko znajdowało się w stanie najwyższego zaniedbania, zwłaszcza staw, który był obecnie płytką i mulistą sadzawką, zamieszkiwaną przez żaby. Albert z Wojtkiem pokiwali ze zrozumieniem głowami. Mieli świadomość, ile pracy i żywej gotówki wymaga taki skomplikowany remont. Szczególnie Lipski wykazywał szczere współczucie. Uważał, że jedynym problemem, jaki będzie miał Witold może być „kłopot z kasą”. – Jak się kupuje taką wielką i zaniedbaną posiadłość – dowodził, pożerając przygotowane przez Wojtka zakąski – to bardzo szybko pojawia się dno. Dno finansowe – wyjaśnił jeszcze przystępnie, gdyby przez przypadek nie zrozumieli jego lotnej myśli. Wyraźnie był zatroskany stanem majątkowym Witolda, więc ten pospieszył z zapewnieniami, że jakoś sobie poradzi i w najbliższym czasie nie stanie się zrujnowanym klientem Caritasu. Nie będzie też musiał czerpać środków potrzebnych na dalszy remont pałacu z przemytu ani uprawy nielegalnych ziół, co zasugerował mu zatroskany Albert jako genialną receptę na szybkie wzbogacenie się. – Mówiąc poważnie, uważam, że powinieneś rozważyć założenie hotelu czy czegoś w rodzaju pensjonatu – powiedział Wojtek, który zniknął na chwilę, żeby przynieść kolejne przekąski. Jak zauważył zdumiony Witold, kolacja u nauczycieli obywała się bez jakiegokolwiek dania głównego i składała się wyłącznie z zakąsek. Nie był to wcale zły obyczaj, bo w różnorodności tkwiła zdecydowana wartość tego posiłku. Mossakowski się zamyślił. Przeszedł mu już przez głowę ten pomysł, właściwie od razu, gdy zobaczył swoją nową posiadłość. Dom był wielki, elegancki i aż się prosił o takie zastosowanie. Można by tu było urządzać romantyczne weekendy i konferencje naukowe. Już prawie widział grupę profesorów roztrząsających naukowe zagadnienia w pięknej sali na dole, która kiedyś zapewne była reprezentacyjną jadalnią, a teraz stała zupełnie pusta i rozświetlona słonecznym światłem padającym z ogromnych, sięgających podłogi okien. Tylko kto by tutaj przyjeżdżał – zastanowił się. Ida była przecudną miejscowością, ale mieściła się na końcu świata i nikt o niej nie słyszał. Trzeba by zainwestować majątek w reklamę, a na to zupełnie nie było go stać. Musiał znaleźć jakiś inny pomysł, jeżeli chciał wprowadzić ten plan w życie. Na razie jednak były to wyłącznie mgliste marzenia. Tak, to było kuszące – założyć tutaj hotel i nie martwić się o nic więcej, nie być związanym terminami, sprawami, spotkaniami. Żyć w rytmie natury, może kupić sobie psa i włóczyć się z nim po łąkach w dolinie? Uśmiechnął się do tych mrzonek. Co się z nim dzieje? Na razie ma dobrą pracę i jest na urlopie! Nie zamierzał przecież w jednej chwili rzucić ministerstwa dla życia na wsi! Owszem, pojawiały się myśli o wielkiej ucieczce, ale miała ona być stopniowa i na pewno nie planował jej jako kroku w nieznane! Westchnął. Ze zdumieniem usłyszał, że Albert wygłasza podobne opinie. – Hotel w Idzie to prosta droga do bankructwa – dowodził. – Tutaj nie utrzymał się nawet stacjonarny sklepik, a co dopiero pensjonat! Witold pogłaskał kota królowej Berúthiel, który wyciągnął z zadowoleniem łapy i zaczął mruczeć.

[14] J.R.R. Tolkien, Drużyna Pierścienia, tłum. M. Skibniewska, Warszawa 2002, s. 410.

[15] Słowa te wypowiada Duńczyk do Kwinty w filmie Vabank w reż. J. Machulskiego (1981 r.), namawiany do skoku na bank Kramera. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

9

Kolejny seans piłkarski zaplanowany był już w gronie poszerzonym o panią sołtys. Witold przyszedł spóźniony, gdy całe towarzystwo zawzięcie dyskutowało o szansach poszczególnych zespołów na awans. Wyraźnie zauważalna była różnica frakcyjna: Albert popierał drużyny włoskie, Wojtek już dawniej dał się poznać jako zapalony kibic Manchesteru United, zaś Mila wolała futbol hiszpański. Wszyscy zatem dyskutowali zawzięcie, przekrzykując się nawzajem. Witold, jako nieszczególnie zainteresowany piłką, przyglądał się im z sympatią. Właściwie nie miał żadnych przyjaciół. Brakowało mu na to czasu, a może i po prostu chęci. Teraz jednak czuł, że ci ludzie mogliby stać się mu bliscy. Odpowiadało mu ich poczucie humoru i ogólne, lekko niepoważne podejście do życia. Tymczasem kotka nauczycieli przyprowadziła swoje potomstwo, by Witold mógł ocenić ich urodę. – O, przyszły koty królowej Berúthiel! – Roześmiał się, pomagając całej rodzinie wgramolić się na kanapę. Koty rozgościły się na niej ochoczo, wpychając się Witoldowi na kolana w sposób dosyć bezceremonialny. – Minister to naprawdę jest jak Harry Potter, czaruje zwierzęta wyłącznie swoim urokiem – stwierdził Wojtek. – Lub powagą urzędu! – dodał Albert. Witold westchnął głęboko. – Nie rozumiem tej mody na Harry’ego Pottera. Za moich czasów czytało się inne książki! – A jakie? – zainteresowała się dotąd milcząca Mila. – No, wie pani: „Imię moje: Izmael” i tak dalej. – „Lubię żeglować po zakazanych morzach i lądować u dzikich wybrzeży”… – Pokiwała ze zrozumieniem głową. – „Dość już biadolenia. Wyruszamy na wieloryby” – dodał Albert. Witold się uśmiechnął. – Nie wiedziałem, że znajdę tu tak liczną reprezentację miłośników prozy morskiej. – Zwłaszcza tak daleko od morza. – Mila się roześmiała. – I od Nantucket – dodał Albert. – Wiecie co? Jak tak na nas tu patrzę, to mam wrażenie, że my wszyscy jesteśmy jak załoga statku, na który zaciągnął się Izmael ze swoim kumplem, półnagim dzikusem Queequegiem. – No, komplement to nie jest – uznał Witold. – Marynarze z „Pequoda” byli dość barbarzyńską zbieraniną, a nawet „demoniczną”, jak określił ją Izmael. – Może też jesteśmy barbarzyńscy i „demoniczni” – zastanowiła się Mila. – I, w związku z tym – zwróciła się do Witolda – myślę, że powinien mi pan mówić po imieniu. – Jak najchętniej – zgodził się zagadnięty. – Nic tak nie jednoczy na morzu jak spoufalanie się! – Może już dosyć tych bruderszaftów – wtrącił się Wojtek. – Zaczyna się mecz. Nie podoba mi

się wasza obojętność! Przestali być obojętni, każdy zaczął kibicować swojej drużynie. Jak zwykle na stole pojawiła się parada przekąsek i Witold rozleniwił się miło, popijając wino i od czasu do czasu spoglądając w ekran. W końcu, po meczu i po serii skomplikowanych analiz futbolowych oraz zawziętych kłótni pomiędzy frakcjami angielską i włoską, Witek i Mila opuścili telewizyjny klub piłkarski i ruszyli przez senną wioskę do domu. Ponieważ noc była bezksiężycowa, musieli zapalić latarki. To także mu się podobało – zawsze trzeba było pamiętać o podstawowym wyposażeniu: latarka, scyzoryk, sznurek, niewielki drucik i jeszcze kilka pożytecznych rzeczy, bez których na wsi trudno było przetrwać. Taki mały system podtrzymywania życia. – Niezła impreza – skomentował Witold, wdychając pełną piersią świeże wiosenne powietrze. Ziemia budziła się do życia, po prostu parowała od przebijających się na powierzchnię roślin. Za parę dni będzie tu nieziemsko – pomyślał. – To nasza jedyna rozrywka społeczna. – Mila się roześmiała. – Co dwa tygodnie kłócimy się do upadłego. Poza tym jesteśmy – jak to mawiał Oskar Wilde – poważni na serio. – Zauważyłem. Jakiej specjalności prawnikiem jesteś? – zapytał znienacka, bo już od pewnego czasu zastanawiał się, skąd tu się wzięła i dlaczego zamieszkała w tej osadzie na końcu świata. Zawsze podejrzewał, że na odludziu osiedlają się tylko zbiegli przestępcy, outsiderzy lub wypaleni ministrowie, ale najwyraźniej młode prawniczki też. – Prawo autorskie i pokrewne – powiedziała niechętnie i widać było, że nie zamierza ciągnąć dyskusji na ten temat, ale Witold był uparty. – Dość rzadka specjalizacja! – No i co z tego? Teraz jestem tu i robię coś innego – odpowiedziała z niecierpliwością, a Mossakowski przestraszył się, że mogłaby się obrazić. – Jasne. Ja nic nie mówię – wycofał się więc szybko, widząc jej groźnie zmarszczone brwi. – To nie mów. – Wzruszyła ramionami i pokruszyła w rękach patyczek, który przed chwilą podniosła z drogi. – Nie złość się! – powiedział ugodowo. – Lepiej mi opowiedz coś o pani Tyczyńskiej. – Chyba już wszystko wiesz. Jej pasją jest produkcja perfum metodą destylacji – odpowiedziała niezbyt chętnie, najwyraźniej ciągle rozdrażniona wcześniejszą indagacją. – To są jakieś inne metody? – przerwał zaciekawiony Witold, licząc na to, że odwróci jej uwagę. Swoją drogą, jacy ci mieszkańcy dziur zabitych dechami są wrażliwi, wystarczy lekko nadepnąć na odcisk i z miejsca obraza – pomyślał. Rozbawiła go ta myśl, więc przyspieszył kroku i zaczął pogwizdywać radośnie. Mila popatrzyła na niego z ukosa, ale kontynuowała wywód o perfumiarstwie. – Tekla ci to pewnie lepiej wyjaśni, ale są jeszcze metody zwane enfleurage oraz expression. – Cudowne nazwy – stwierdził pogodnie. – Tak, ale z tego co się orientuję, w naszych warunkach dość trudne do przeprowadzenia – wyjaśniała cierpliwie. – Zwłaszcza enfleurage, o ile wiem, polega na wchłanianiu przez wieprzowy tłuszcz olejków eterycznych z kwiatów. – Łe, przestań, to obrzydliwe! – zniesmaczył się, nawet nie próbując sobie tego wyobrazić. – A ja myślałem, że wytwarzanie perfum jest czynnością z gruntu romantyczną – stwierdził wyraźnie rozczarowany. – Coś w tym gruncie na pewno jest. – Mila się roześmiała. – Bo chyba nigdy nie wąchałeś skoncentrowanego piżma. Śmierdzi nieboszczykiem w szczytowym okresie rozkładu. – Boże wielki!!! Ty nie mówisz poważnie! – przeraził się, choć dosyć trudno mu było w to uwierzyć. Zawsze wydawało mu się – a urocze laboratorium pani Tekli potwierdzało to przekonanie – że składniki pachnideł mają nie tylko atrakcyjny zapach, ale i wygląd. Kwiaty, owoce, zioła

i przyprawy – o żadnych smrodach po prostu nie mogło być mowy! – Piżmo się bardzo mocno rozcieńcza i wtedy pachnie przyjemnie. W perfumiarstwie jest pełno takich pułapek – ciągnęła swe wyjaśnienia. – To chyba zostanę już przy prawie międzynarodowym. A myślałem, że spróbuję się przyuczyć pod kierunkiem pani Tekli do tej trudnej sztuki – powiedział z udawanym smutkiem. Nie myślał co prawda o tak radykalnej zmianie profesji, ale zauważył, że to miejsce działało na niego w dziwny sposób – budził się w nim buntownik, który potrzebował odmiany. Dochodzili już do domku Mili. Pani sołtys zadarła głowę w górę i oceniła układ gwiazd. – Niezła widoczność, jak to przy nowiu. Chcesz zobaczyć Jowisza? Wczoraj mieliśmy fantastyczną obserwację, widać było szereg zaćmień jego księżyców. – Naprawdę? – zdziwił się Witold. – Myślałem, że przez zwykły teleskop tego nie widać, za daleko. – Mamy niebywałe szczęście. W tym miesiącu Jowisza i jego satelity można zobaczyć nawet przez amatorski sprzęt. Widoczne są zaćmienia Kallisto, Europy i Ganimedesa. Strasznie się cieszę, że dzieci mogą to obserwować. – Niesamowite. Chętnie rzucę okiem, jeżeli oczywiście nie spadnę ze schodów wiodących na twoją wieżę. Mam nadzieję, że astronomia nie grozi śmiercią lub trwałym kalectwem. Roześmiała się serdecznie, zapalając światło na schodkach, które rzeczywiście nie budziły zaufania – były wąskie, strome i z jednej strony lekko zapadnięte. Skrzypiały przy tym dosyć złowróżbnie. Gdy stanął na pierwszym schodku i zastanawiał się, czy iść dalej, chwilę balansował na stopniu, jakby starając się sprawdzić, czy utrzyma jego ciężar. W końcu zaryzykował, ale Mila odczytała jego wahanie w inny sposób: – Zrozumiałam ten delikatny przytyk. Zamiast docenić wysiłek dzieci, ty się wyśmiewasz. – Wcale nie! – zaczął się z nią przekomarzać. – Wcale tak. – Znowu zmarszczyła brwi, ale jej oczy się uśmiechały. Wdrapali się na wieżyczkę. Mimo pokracznego kształtu była wygodna, a nawet obszerna. Na ścianach wisiały wykresy, zdjęcia i mapy nieba. Górna część dachu rozsuwała się, umożliwiając pracę teleskopu. Przyrząd wyglądał bardzo profesjonalnie, choć trudno było go porównywać z jakimkolwiek podobnym urządzeniem znanym z kina lub telewizji. Był dość mały, choć szeroki. – Duża średnica, jak na amatorski sprzęt – powiedziała Mila z dumą. Pani sołtys dostroiła widoczność i Witold spojrzał przez okular. To było coś niezwykłego! I choć miał już okazję patrzeć przez teleskopy profesjonalne o gigantycznej mocy, ten widok ze strychu wiejskiego domku zupełnie go zachwycił. Morze gwiazd i niezgłębiona przestrzeń. Przypomniał sobie wszystko, co czytał o „ciemnej materii” i innych wymiarach. Być może właśnie patrzy na owe „wszystko”, nie zdając sobie sprawy z tego, co właściwie widzi. Przyjrzał się Jowiszowi i jego satelitom, zwanym „księżycami galileuszowymi”. – Przepiękne – powiedział, odrywając się od okularu. Mila skinęła głową. – Niedługo będziemy obserwować roje Lirydów, to jest dopiero coś! Musisz przyjść i to zobaczyć! Ja najbardziej lubię patrzeć na meteoryty! Jesienią zapolujemy na komety, a w sierpniu mamy półcieniowe zaćmienie Księżyca. Niestety, ale na dziś koniec z wędrówkami po niebie. Jutro muszę wcześnie wstać i jechać do Brzózek. – Po co? – zainteresował się Witold, gdy schodzili ze schodów. – Mam się spotkać ze Strasznym Dziaduniem – powiedziała niezbyt chętnie i wypuściła go na ganek. Czekał tam kot Galileo, który od razu zaczął ocierać im się o nogi. – Dzięki za tak wyczerpujące wyjaśnienia! – Udawał urażonego, a ona machnęła ręką. – Nie obrażaj się. Strasznym Dziaduniem nazywamy przewodniczącego rady gminy, niejakiego

Czesława Kręcichwosta. Witold nie potrafił stłumić śmiechu, a Mila wyjaśniła mu, że to dziwaczne nazwisko znakomicie oddaje charakter wójta. – Ze wszystkich sił stara się nam obrzydzić życie. Uważa, że jestem za młoda na sołtysa, no i w dodatku baba, a baby powinny garów i dzieci pilnować, jak wszyscy wiedzą. Spółdzielnia pod moim kierunkiem zbankrutuje, a ludzie zapłaczą. Oto filozofia Strasznego Dziadunia w telegraficznym skrócie – powiedziała z niechęcią. – Wiem, że dużo ryzykuję, mówiąc to, ale może trochę przesadzasz? – spytał przekornie. – Tak? To wybierz się razem ze mną, a sam zobaczysz. Czterdziestokilkuletni facet mówi do mnie „córko” i przekazuje nauki w stylu: „Po co wam dentysta we wsi? Mój ojciec zęby zjadł na robocie, to i dentysta nie był potrzebny” – wyjaśniła, śmiejąc się. – A wiesz, że chętnie pojadę? Poznać Kręcichwosta to prawdziwa przygoda intelektualna. Możemy wybrać się moim samochodem – zaproponował, co ucieszyło Milę. – Dzięki, to miło z twojej strony. Pewnie chodzi ci o to, aby wypróbować swoją terenówkę na wyboistych polnych drogach, ale niech ci będzie. Jeśli możesz, przyjedź po mnie o ósmej rano. – OK. A więc do zobaczenia – pożegnał ją przy drzwiach. Kot odprowadził go na zewnątrz, a nawet do furtki. Może powinienem sobie sprawić takiego – pomyślał. Mógłby się nazywać na przykład Günter Verheugen. I roześmiał się, bo Mila powiedziała, że niemiecki minister przypomina jej sztokfisza. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

10

Siedziba gminy mieściła się w pięknie wyremontowanym budynku, niespecjalnie licującym z ubogo wyglądającym otoczeniem. Wójt Kręcichwost rezydował w obszernym gabinecie i zatrudniał sekretarkę, dziewczyninę chudą i przestraszoną, której ciągle otwarte usta zdradzały zadziwienie życiem lub powiększony trzeci migdał. Gminna władza przyjęła ich szybko. Mila zaprezentowała krótko Witolda, kładąc nacisk na jego funkcję rządową. Wójt, początkowo znudzony, a nawet zniecierpliwiony widokiem dziewczyny, rozpromienił się i zaczął tryskać entuzjazmem. – A, to pan kupił tę posiadłość ziemską i pałac! Bardzo mi miło powitać! – Wezwał za pomocą interkomu przerażoną sekretarkę, by zlecić jej przygotowanie kawy dla trzech osób. – Mamy znakomity ekspres. Ciśnieniowy, proszę pana. Gdy usiedli, Witold miał wreszcie okazję przyjrzeć się władzy. Kręcichwost był krępy i opalony mimo wczesnej pory roku, a jego ciało spowijał granatowy garnitur z czasów, gdy właściciel był jakieś dwadzieścia kilo szczuplejszy. Mimo tej dysharmonii odzieżowej lokalna władza wyglądała na zadowoloną i pewną siebie. Wójt zwracał się przede wszystkim do Witolda – opowiadał o gminnych sukcesach i planach, starając się podkreślić swoją sprawczą rolę w doskonałym prosperowaniu spółdzielni „Ida”. Cały czas powtarzał, że trzeba „nauczyć się zdrowego myślenia” i aluzyjnie dawał do zrozumienia, że kobiety nie bardzo nadają się do kierowania czymkolwiek, „chyba że wózkiem dziecięcym”. Witold zrozumiał, co Mila miała na myśli, nazywając Kręcichwosta Strasznym Dziaduniem. – Do rzeczy, panie wójcie – wkroczyła nagle Mila. – Czy gmina zgadza się na ośrodek zdrowia, czy nie? Wójt Kręcichwost westchnął ciężko. – No cóż, rada nie widzi nic zdrożnego w tej inicjatywie. – Ton głosu sugerował, że on osobiście jest zgoła odmiennego zdania. – Skoro sami zapłacicie pensje… – A budynek? Możemy zaadaptować część dawnej klubokawiarni? – naciskała nieustępliwie, a Witold był pełen podziwu dla jej umiejętności negocjacyjnych. Najwyraźniej byle Kręcichwost nie był w stanie zbić jej z pantałyku. Wójt ponownie ciężko westchnął. – Rada pozytywnie to zaopiniowała. Tu masz, córciu, dokument. Ale remont wykonacie na własny koszt. Mila przejrzała papiery. – A więc gmina wydaje zgodę na adaptację i zatrudnienie przynajmniej jednego lekarza internisty, a w późniejszym terminie i stomatologa. – Tak. Postarajcie się znaleźć kogoś sensownego, choć ja nie mam pojęcia, kto wam do tej dziury przyjedzie, chyba jakiś desperat, co ma źle w głowie! Mila westchnęła, ale nic już nie powiedziała, tylko zaczęła układać dokumenty. Widać było, że

jest zła, bo górna warga jej drżała. Miała wyraźnie ochotę powiedzieć coś wójtowi do słuchu. – Na pewno się ktoś znajdzie, niech o to pana głowa nie boli. Wybór lekarza zaakceptuje cała rada wsi i ksiądz – powiedziała wreszcie. – A, taki mi ksiądz – stwierdził Kręcichwost. – Pop! Ksiądz z żoną! Świetny pomysł! Co to za kapłan, co nim baba rządzi! – Skrzywił się z wyraźnym obrzydzeniem, które uświadomiło Witoldowi, że wójt musiał przejść jakieś ciężkie chwile z kobietami: być może był obiektem przemocy domowej – tu przed oczami prawnika pojawiła się wizja, w której zażywna pani Kręcichwostowa goni swego męża, wymachując widłami – lub przeżył zawód miłosny. Możliwe też, że wójt był starym kawalerem, co tłumaczyłoby w pewnym sensie jego – jeżeli można to tak nazwać – daleko idącą rezerwę wobec kobiet. – A pan nie ma żony, panie… Kręcichwoście? – zapytał więc z ciekawością Witold, starając się zachować powagę, gdy wypowiadał to nazwisko. Tym razem to na niego wójt spojrzał z niechęcią. – Oczywiście, że mam babę, i mówię panu, że jest ona z piekła rodem! – Wyrazy współczucia – powiedział Witold, choć wcale mu nie współczuł. A więc jednak diablica z widłami – pomyślał z rozbawieniem. Fakt, że i okropnego wójta ktoś potrafił trzymać w ryzach, był naprawdę krzepiący. Swoją drogą, chciałbym zobaczyć tę ksantypę – Mossakowski zatopił się w marzeniach. Pani wójtowa, której obraz pojawił się w jego wyobraźni, przypominała jedną z legendarnych niemieckich lekkoatletek z poprzedniej epoki, których czarujące męskie barytony ożywiały każdą konferencję prasową, a wyhodowane na sterydach anabolicznych mięśnie budziły zrozumiały podziw publiczności. – To my już pójdziemy – wtrąciła się tymczasem Mila, bo atmosfera była naładowana grzmotem. – Bardzo dziękujemy. Wójt wstał od stołu i pożegnał się z nimi elegancko. – Raz był w Brzózkach pewien poseł, a teraz zawitał tu minister. – Cieszył się. – Miasteczko robi się europejskie! Zresztą, trudno, żeby było inaczej – z dofinansowania zrobiono już kanalizację i drogę, a nawet wyremontowano budynek gminy. W drugiej części budynku wkrótce ruszy ośrodek zdrowia z prawdziwego zdarzenia! Nowoczesny i ze świetnym sprzętem. – No i co? Miałam rację z tym Strasznym Dziaduniem! Oni sobie ośrodek zdrowia fundują, a nam żałują dwóch lekarzy na etat! – powiedziała ze złością Mila, gdy tylko wyszli na ulicę. – Ukryć się nie da – stwierdził Witold, którego ta wizyta szczerze ubawiła. – Za to ty mu się spodobałeś! – uznała, robiąc śmieszną minę. – Szczerze wątpię, raczej nie nauczę się „zdrowo myśleć”, to znaczy w jego stylu. – Wzruszył ramionami. Roześmiali się. – Ja muszę jeszcze wpaść do geodety – powiedziała Mila. – To nudne, więc pozwiedzaj sobie Brzózki Wielkie przez pół godziny. Miasteczko było mało interesujące. Kwintesencja sennej, prowincjonalnej mieściny. Wszystko tutaj było nieciekawe – brudny, powybijany chodnik, obłażące z tynku domy, nawet drzewa wydawały się jakieś smutne. Mimo to w oknach nie brakowało podglądaczy, którzy czatowali na jakąś sensację. Brzózki miały zalewie kilka ulic i mały ryneczek w centrum. Obok barokowej siedziby gminy, remizy, szkoły, piekarni i dwóch lub trzech sklepów mieściła się tu również księgarnia. Witold właśnie tam skierował swe kroki. W sklepie od progu wiało grozą. Nudząca się sprzedawczyni wyszczerzyła w uśmiechu krzywe zęby. Najwidoczniej klient był tu rzadko spotykanym dobrodziejstwem. – Czym mogę służyć? – Ekspedientka poszerzyła maksymalnie uśmiech, odsłaniając dziąsła. – Hm… – mruknął Witold. – Czy ma pani może Harry’ego Pottera? – Nie miał zbyt wielkiej

nadziei, gdyż księgarnia najwyraźniej specjalizowała się wyłącznie w podręcznikach szkolnych i arcydziełach typu Kalendarz rolnika oraz Sto potraw z ziemniaka. – Ależ oczywiście. – Zęby sprzedawczyni zbliżyły się do Witolda w niepokojąco zawrotnym tempie. – A o którą część panu chodzi? – O wszystkie. Ekspedientka przestała się uśmiechać i zaniemówiła na chwilę. – Ale pan wie, ile to będzie kosztowało? – Wiem. I proszę o dwa takie komplety – powiedział stanowczo i zdecydowanie. – A ma pan tyle pieniędzy? – zapytała nieśmiałym głosem i na wszelki wypadek mrugnęła sztucznymi rzęsami, co najwyraźniej miało mu osłodzić despekt podejrzenia o niewypłacalność. Tym razem Witold zaniemówił. Ostatni raz takie pytanie zadano mu („a masz, chłopcze, tyle pieniędzy?”), kiedy – mając dziewięć lat – usiłował kupić wszystkie czekolady, które akurat rzucili do jego osiedlowego sklepu. – Myślę, że mam – uspokoił ją, wyciągając portfel. Rozemocjonowana sprzedawczyni spakowała książki w ozdobny papier i włożyła je do torby. – Pewnie chce pan fakturę? – A po cóż mi ona? – zdziwił się bezbrzeżnie, odbierając elegancki pakunek. – No, żeby odliczyć od podatku albo gdzieś ją przedłożyć – tłumaczyła szybko, trzepocząc rzęsami. – Nie, kupuję te książki dla siebie – powiedział stanowczo i opuścił sklep, zostawiając wniebowziętą ekspedientkę w stanie całkowitego osłupienia. Taki obrót jak dzisiaj miała zwykle w ciągu kilku dni. Przez chwilę zaświtała jej kusząca myśl, czy nie zamknąć już na dziś sklepu i nie pobiec na plotki do koleżanek, ale obowiązek zawodowy wziął górę. Została. W samochodzie Witold odwinął pakunek. Zaczął przeglądać książki i dość szybko wciągnął się w lekturę. Rzeczywiście przygody „małego czarodzieja” miały w sobie to „coś”. Na pewno nie mogły się równać z przygodową powieścią o piratach, ale czytanie bez wątpienia nie sprawiało przykrości. – Czyś ty zgłupiał? – przywitała go serdecznie Mila, wracająca od geodety. – Myślałam, że ci się to w ogóle nie podoba! – Kupiłem to dla ciebie. To znaczy, do biblioteki – wyjaśniał szybko, chowając książkę do papierowej torby. – Poważnie? – zdumiała się Mila. – Dzieci oszaleją ze szczęścia! One uwielbiają te głodne kawałki o czarodziejach. Alinka cię ozłoci! – Dla niej kupiłem osobny zestaw. – Pokazał jej drugą paczkę. – Niech się dziecko cieszy. – No wiesz! Ty to masz gest. Przecież to musiało kosztować kupę forsy. Pewnie cały nasz budżet biblioteczny. – Pokiwała głową z uznaniem. – Mam nadzieję, że dużo mniej. Bo jeśli tak, to nie wiem, w jaki sposób starcza ci na podręczniki i lektury. – A ty skąd o tym wiesz? – zapytała podejrzliwie, marszcząc brwi, jak zwykle, gdy rozmowa wkraczała na jakiś niewygodny dla niej temat. – Alina mi powiedziała – wyjaśnił po prostu, bo już nauczył się, że z panią sołtys lepiej nie bawić się w żadne podchody. – No tak. Hermiona Długi Jęzor! Szczerze mówiąc, nie starcza mi – mruknęła po chwili. – To co robisz? – zdumiał się, bo doskonale wiedział, że zarówno budżet szkoły, jak i finanse przedsięwzięcia pod tytułem „Spółdzielnia Wiejska Ida” nie są z gumy. – Dokładam trochę ze swoich. Ale niedużo – dodała szybko. – Niedużo? – Szczerze w to wątpił, biorąc pod uwagę przeciętne ceny książek, z którymi zapoznał się w księgarni.

– No, dobra. Dużo. Ale nikomu ani słowa. Jakby się Albert z Wojtkiem dowiedzieli, to pewnie zrezygnowaliby z większości książek, a to nie byłoby dobre. Uspokoił ją, że nikomu nie zdradzi tej tajemnicy. Postanowił też wesprzeć finansowo skromny budżet biblioteki. Wyjechali na drogę z Brzózek. – Masz dzisiaj lekcje? – zapytał po chwili, zręcznie meandrując pomiędzy dziurami w jezdni, które pojawiły się po zimie i jakoś do tej pory nie zostały załatane. – O trzynastej. A co? – spytała z zaciekawieniem, widocznie myśląc, że chciałby wziąć udział w kolejnej lekcji. – Chciałbym odwiedzić panią Tyczyńską – wyjaśnił. Już od paru dni chciał wpaść do domku myśliwskiego i przyjrzeć się procesowi destylacji perfum, ale ciągle go coś zatrzymywało w pałacu. Remont szedł szybko, ale tempo ciągle nie było zadowalające. Co chwila pojawiały się nowe pułapki i przeszkody – brak materiałów i potrzebnych maszyn, zła pogoda. Mimo to renowacja zabytkowej siedziby wciągnęła go bez reszty, całymi dniami uwijał się wśród robotników, a wieczorami pochłaniało go czytanie planów. Złapał się na tym, że uwielbia ten niekończący się proces budowlany, przeróbki, nowe pomysły i rozwiązania. To były dla niego logiczne łamigłówki, które musiał ułożyć w prawidłowy sposób. Dodatkowo – gdy wieczorem wychodził na ganek popatrzeć na gwiazdy albo gdy rano na trawniku przed domem pojawiały się sarny – czuł, że naprawdę żyje. W takich chwilach był wdzięczny losowi i Markowi Wilczyńskiemu, że znalazł się właśnie tutaj, w tej krainie spokoju. Podwiózł Milę do domu, a sam zawrócił w kierunku pałacu. Boczna droga, odchodząca od alei grabów, prowadziła do domku myśliwskiego. Witold obejrzał siedzibę pani Tekli krytycznym okiem i uznał, że i tutaj przydałby się remont. Przynajmniej wymiana dachu – pomyślał, pukając do drzwi. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

11

Była dziedziczka wyraźnie ożywiła się na jego widok. Zdjęła okulary i odłożyła na półkę trzymany w ręku moździerz. W jaskini czarownicy roznosił się upajający zapach ziół i kwiatów, a w alembiku coś bulgotało zachęcająco. – A! Wiedziałam, że pan wróci do mnie! Jak tam ogórecznik? – zapytała z troską, bacznie mu się przyglądając, aż zawstydził się pod tym oceniającym spojrzeniem. – Dziękuję. Smak trochę dziwny, ale można się przyzwyczaić. Szczerze powiedziawszy wypił tylko dwie filiżanki niezwykłego naparu, ale musiał przyznać, że działał lepiej niż najbardziej pobudzająca herbata (czy też „z chińskich ziół ciągnione treści”[16], jak mawiał sam wieszcz Mickiewicz), bo poczuł po nim nagły przypływ entuzjazmu i optymizmu. Solennie obiecał sobie, że wróci do tej kuracji, przezwyciężając niechęć do smaku napoju, przypominającego nieco rozgotowaną słomę. – Robię kawę, napije się pan? – zapytała życzliwie. – Chętnie. Byłem dziś z Milą w Brzózkach – zagaił Witold, licząc, że pani Tyczyńska dorzuci kilka sensacyjnych historyjek o wójcie. – Aha – powiedziała domyślnie starsza pani. – Wizyta u Strasznego Dziadunia? – To pani też go tak nazywa? – spytał z rozbawieniem, wspominając całą rozmowę w urzędzie. – No cóż – powiedziała nalewając kawę do pięknych porcelanowych filiżanek. – Sama jestem czymś w rodzaju Strasznej Babuni, ale przyzna pan, że to nazwisko – Kręcichwost – jest dość nikczemne. – Moim zdaniem doskonale komponuje się z osobą, która je nosi – stwierdził Witold, który naprawdę wierzył w magię nazwisk i przydomków. Roześmiała się. – Cóż, w słabościach innych możemy odnaleźć swoją siłę. Wójt Kręcichwost ma do mieszkańców Idy mało cierpliwości. – To też zauważyłem – przytaknął, popijając aromatyczny napój. – Ale, ale – przypomniała sobie pani Tyczyńska. – Może pan to wie: ten Straszny Dziadunio to z Sienkiewicza czy Rodziewiczówny[17], bo obojga nie cierpię równie mocno, a Milki boję się zapytać. – Nie wiem, szczerze mówiąc – odpowiedział ze wstydem, bo słabo znał klasykę literacką, poza marynistyczną. – No, widzi pan. Ja czytuję wyłącznie książki o perfumach, także beletrystykę. – A jest taka? – zdziwił się, bo zupełnie nie przypominał sobie podobnych pozycji. – Mila mi mówiła, że pan jest człowiekiem małej wiary. Choćby Pachnidło Süskinda. Ale moją ulubioną książką jest Historia wielkości i upadku Cezara Birotteau Balzaka. – Bohater był wytwórcą perfum? – zaryzykował Witold. Pani Tekla się rozpromieniła.

– Właśnie! To najlepsza powieść Balzaka, którą napisał zaledwie w siedemnaście dni! Legenda głosi, że zamówił u Guerlaina specjalnie skomponowane perfumy, by się dopingować ich zapachem podczas pisania! – Fascynujące. Ma pani tę książkę? Chętnie bym przeczytał – powiedział, ponieważ doskonale rozumiał pasję starszej pani. On też czytał głównie o morzu i piratach. Raz tylko się mocno rozczarował: kupił książkę Szerokie Morze Sargassowe, która okazała się nieudolną kontynuacją Dziwnych losów Jane Eyre Charlotty Brontë, czyli starała się naśladować wiktoriański romans. Była to dotkliwa porażka i sroga nauczka. – Mam pierwsze wydanie z 1838 roku, chętnie nim pana uraczę. – Pani Tekla zaczęła grzebać na swoich półkach i po dłuższej chwili wydobyła mocno zaczytaną książkę. – Proszę bardzo! Kupiłam ją trzydzieści lat temu w Paryżu. Leżała wśród nic nie wartych szpargałów. Wyobraża sobie pan? Takie dzieło! Przyznam się, że kiedy jeszcze jako młoda dziewczyna marzyłam o założeniu własnej perfumerii, chciałam ją nazwać tak, jak zakład Birotteau: „Królowa róż”. Strasznie mi się podobały te nazwy, które nadawał swoim wyrobom: „Woda karminowa”, albo „Podwójny krem sułtanek” – niezwykle malownicze, prawda? Witold skinął głową, przyglądając się jej z ogromną sympatią. Zadziwiająca była jej energia i witalność – bez ustanku kręciła się po pokoju, przestawiając rozmaite akcesoria na półkach. W swojej długiej sukni w podłużne kolorowe pasy wyglądała jak bąk – metalowa zabawka dla dzieci, którą zapamiętał z czasów bardzo wczesnej młodości. – Gdzie pani uczyła się perfumiarstwa? – zainteresował się nagle, bo uświadomił sobie, że w kraju nie było nigdy żadnej znaczącej wytwórni. – A gdzie mogłam to robić? Oczywiście w Grasse w zakładzie Fragonarda! Choć moim mistrzem był oczywiście Jacuques Guerlain. Człowiek, który mówił, że „udane perfumy to replika snu”. – Pięknie powiedziane! – stwierdził z uznaniem. – Prawda? Naturalne składniki i genialny nos – to sekret Guerlaina. Żadne tam aldehydy i inne sztucznidła. – Usiadła przy stole i zapaliwszy papierosa, zaczęła rozprawiać o perfumach. Była wybitną znawczynią tematu, a potrafiła opowiadać w taki sposób, że słuchacz nie czuł się znużony. Pani Tyczyńska, zwolenniczka naturalnych surowców i tradycyjnych metod produkcji, opowiadała o sposobach pozyskiwania kwiatów i czasochłonnym procesie destylacji. Wychwalała też pod niebiosa swoją pomocnicę, małą Alinkę, która na Witoldzie robiła wrażenie dziewczynki bujającej w obłokach i dosyć roztrzepanej. Jak się okazało, było to wrażenie niesłuszne. Alina była sumienną i uważną uczennicą, prowadziła dziennik upraw, zbierała kwiaty. Witold chwilę pomyślał o okropnym zapachu piżma, o którym mówiła mu Mila. Perfumiarstwo było na pewno pasjonującym zajęciem, ale on wolał pozostać przy niekończącym się remoncie i historiach o piratach. Były one – oczywiście w jego mniemaniu – bardziej konkretne. Zeszli na ziemię, gdy Mossakowski zagadnął panią Teklę na temat remontu jej domku. Była dziedziczka machnęła lekceważąco ręką. – Mało ma pan zmartwień przy tym pałacu? Chce się panu jeszcze pieniądze wydawać na tę ruderę? – Cieknie z dachu – powiedział, wskazując wymownym gestem na malownicze zacieki na suficie. Tyczyńska wzruszyła ramionami. – No i co z tego? Można postawić miednicę. Zresztą, ten zaciek jest bardzo ładny, przypomina żyrafę i za nic bym z niego nie zrezygnowała! Witold westchnął ciężką, bo widział już, że czeka go trudna walka. Pani Tekla poklepała go po przyjacielsku po ręce. – Niech się pan nie złości, młody człowieku. Ja wiem, że to jest tak, jak w tej piosence: „czasami człowiek musi, inaczej się udusi”. Skoro pan musi, to niech pan naprawia ten dach! Proszę

go załatać, czy papą pokryć, co pan tam woli, ale błagam – żadnych kapitalnych remontów z wyprowadzką do pakamery na kółkach lub polowego namiotu! – No wie pani! – oburzył się Witold, który tę przyjacielską insynuację potraktował poważnie, jako że ostatnimi czasy był przewrażliwiony na punkcie remontowania. – Jaka pakamera na kółkach? Nigdy by mi coś takiego do głowy nie przyszło! – Widzę, że prace renowacyjne osłabiły w panu poczucie humoru! – Starsza pani się zaśmiała, a Witold odetchnął z ulgą. – W ogóle to zastanawiam się, czy nie wyhodowałam sobie w pana osobie gada na sercu. – Jakiego gada, na miłość boską?! – Żmiję – powiedziała pani Tekla przystępnie. – Dałam panu ten ogórecznik, bo taki był pan mizerniutki, jak półtora nieszczęścia, a pan się wzmocnił fizycznie oraz duchowo i teraz mi tu pan rewolucje chce robić, jak jakiś Trocki. Witold w geście całkowitej kapitulacji uniósł w górę ręce. – Dziękuję, że nie porównała mnie pani do Dzierżyńskiego! Starsza pani się uśmiechnęła. – Tak naprawdę nie boję się wykwaterowania do wozu cyrkowego, ale konieczności noclegu na plebanii, bo Witalis na pewno chętnie by mnie przygarnął. Musiałabym jednak znosić jego opowieści dotyczące Prasłowian, a ja mam słabe nerwy! Witold przyznał, że o fascynacji popa wie już od Wojtka i Alberta. – Zresztą – dowodził ku niekłamanemu oburzeniu pani Tekli, która najwyraźniej do zjawisk nadprzyrodzonych odnosiła się z dużą rezerwą – Prasłowianie wpisują się dobrze w nurt duchów i zjaw, obserwowanych w Idzie choćby przez Mirka. – Akurat on widział jakieś duchy! – prychnęła starsza dama. – Jedynego ducha, który się tutaj naprawdę pojawia, widziałam ja, i to wiele razy! Mossakowski był zdumiony, bo wydawało mu się, że była dziedziczka ma o duchach zdanie wyrobione i jest ono co najmniej negatywne. – O takich zwykłych duchach, oczywiście! – powiedziała, rozsiadając się wygodnie w fotelu koło kominka. – Ale ten jest absolutnie niesamowity. To duch Majora. Pojawia się zawsze w ważnych dla Idy okolicznościach. – Duch Majora? – zdziwił się. – Mirek mówi tylko o jakiejś zjawie, Białej Damie czy czymś podobnym. Pani Tekla machnęła ręką. – Proszę posłuchać. Zaraz po wojnie osiedlił się tu pewien człowiek. Nikt nie wiedział, skąd się wziął, mówili, że był majorem, ale w jakim wojsku – nie mam pojęcia. Może w partyzantce, a może w ludowym, kto to wie. Chodził zawsze w wojskowej kurtce, ale bez żadnych dystynkcji, mieszkał sam w budynku klubokawiarni, sprzedawał prasę, parzył kawę. Mało mówił, często włóczył się ze strzelbą po lasach, ale nie polował. Wszystko potrafił naprawić, znał się na leczeniu, doskonale wyrywał zęby. – O, matko święta! – nie wytrzymał Witold, który o takich specjalistach czytywał w książkach o średniowieczu. Była dziedziczka spojrzała na niego bystro. – Widzę, że ma pan jakieś przykre wspomnienia stomatologiczne, mniejsza z tym. Major był niesamowicie wszechstronnym człowiekiem, bardzo go wszyscy lubili, ale nagle, w połowie lat siedemdziesiątych, zmarł. Ludzie przyszli po południu do klubu, patrzą, a on siedzi sobie za ladą, jak zwykle, z fajeczką, gazetą, bo bardzo lubił czytać, a także nieodłączną strzelbą przy nodze, i nie żyje… – I co? – zainteresował się Witold. – Zaczął potem straszyć?

Pani Tekla pokręciła przecząco głową. – Najpierw to był problem z pogrzebem, bo nikt nie wiedział, jak on się nazywa, a gdy przeszukali jego rzeczy, także nic nie znaleźli. Wie pan, ten człowiek zupełnie nic nie posiadał – kilka starych łachów, parę książek – to wszystko. Na nagrobku napisali mu po prostu „Major”. I tyle! – Niesamowite – powiedział Witold. – W dzisiejszych czasach człowiek nie byłby w stanie się tak ukryć, każdy ma PESEL, jakiś dowód, chociaż książeczkę zdrowia. Starsza pani pokiwała głową. – No właśnie, a on nie miał nic. Minęło kilka lat, przyszła zima 1981 roku. Wyszłam wtedy na drogę i widzę Majora – z tą jego strzelbą, w wysokich butach i tej znoszonej kurtce. Zawołałam, nie odwrócił się. Parę dni później ogłosili stan wojenny. Potem go jeszcze w 1989 widziałam i teraz – kilka miesięcy temu. – Ciekawe dlaczego? W końcu nie mieliśmy ostatnio żadnego przełomowego wydarzenia politycznego! Pani Tyczyńska z niesmakiem pokręciła głową. – Dlatego, że pan miał przyjechać. Major się ukazuje, jak coś ważnego dla Idy się dzieje. No i tylko mnie on się objawia, nikt inny nigdy go nie widział. Ale to dobry duch – nikogo nie straszy. Witold się uśmiechnął. – Ten pani Major to jest trochę jak Die Zeitgeist – duch czasów, prawda? Starsza pani trzepnęła go w rękę. – Widzę, że się pan ze mnie nabija, ale Mila mi mówiła, że pana trudno przekonać. Jednak ja się nie obrażam i mam coś dla pana. – Znowu zaczęła szukać na półkach i wydobyła mały flakonik. – Nie mają jeszcze nazwy, choć Alina proponowała „Insygnia śmierci” – cokolwiek miałoby to znaczyć… To dość ekstrawaganckie połączenie woni kwiatowych z ziołowymi. Witold odkorkował flakon. Jak zwykle zapach był oryginalny i intensywny. Warto byłoby mu nadać jakąś ciekawą nazwę. – „Idealismus” – zaproponował po chwili, a starsza dama była wniebowzięta. Od razu też mianowała go „nadwornym wymyślaczem nazw” i musiał przysiąc, że będzie konsultował każdy nowy wyrób. Właśnie świętowali sukces herbatką z ziół ałtajskich, kiedy rozległo się pukanie do drzwi i po chwili stanęła w nich lokalna Hermiona Granger. – Dzień dobry państwu. Przyszłam tylko powiedzieć, że nie mogę zostać. Mama jest chora i muszę pomóc w domu. – Dobrze, Alinko. – Pani Tyczyńska pokiwała głową. – I tak nie ma nic do zrobienia. Możesz lecieć. Dziękuję, że przyszłaś. Witold przypomniał sobie o prezencie. – Przecież ja mam coś dla ciebie! – wykrzyknął, uderzając się otwartą dłonią w czoło. – Poczekaj chwilę, zaraz przyniosę z samochodu. Po chwili Alinka z nieufnością rozwijała kolejne warstwy papieru. Gdy wydobyła książki, nie mogła uwierzyć własnemu szczęściu i oczom. – To dla mnie??? Wszystkie? Naprawdę? – Dla ciebie. Wszystkie. Naprawdę. – Witold się roześmiał. – Ale pan jest kochany!!! Ja tak dziękuję! Taka jestem wdzięczna! Ja każdemu będę pożyczała, każdemu. Nawet temu głupiemu Antkowi, mojemu bratu! – A mnie pożyczysz? – zapytał Witold. – Też bym przeczytał. I w tym momencie Alina zdobyła się na najwyższe poświęcenie. Wyciągnęła do niego książki i powiedziała: – Niech pan bierze wszystkie, na ile pan chce!

[16] A. Mickiewicz, Zima miejska. [17] Straszny dziadunio, powieść M. Rodziewiczówny z 1887 r. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

12

Następny dzień Witold poświęcił od rana na inwentaryzowanie ogrodu. Doszedł do wniosku – jak to po południu streścił Mili – że kupiłby chętnie nawet sam ogród, bez pałacu, tak mu się bowiem spodobał cały drzewostan. W parku, który kiedyś był dobrze utrzymanym ogrodem w stylu angielskim, drzewa i krzewy pleniły się bujnie. Witold odkrył kilka starych dębów i równie wiekowych lip, a nawet oryginalny miłorząb japoński, który rósł sobie spokojnie na granicy posiadłości. Oprócz zaniedbanego stawu z wyspą na środku w parku widać było resztki dawnej architektury ogrodowej – alejki wyłożone białym kamieniem, ruiny kolumienek, a nawet sadzawkę o dziwacznym kształcie muszli, nad którą wznosiła się brama – nie wiedzieć czemu – na głucho zamknięta. Ogród był wspaniały i Witold odczuwał nieodpartą potrzebę, by powoli doprowadzić go do stanu świetności. – Zacznę przed domem – tłumaczył Mili, gdy wreszcie, po żmudnych poszukiwaniach, odnalazł ją w bibliotece szkolnej, gdzie zajmowała się oprawianiem nowych książek w folię i pakowy papier. – Posadzę trochę bylin jednorocznych i może jakieś krzewy, żeby ładnie wyglądało. Potem muszę zabrać się za porządkowanie tego parku. Mnie się wydaje, że tutaj był kiedyś labirynt ogrodowy! Strasznie bym chciał to potwierdzić. Być może w jego środku znajdowała się ta sadzawka-muszla. Niektóre wyłożone kamieniem ścieżki tworzą wzory labiryntów. Mówię ci, ktoś to dobrze przemyślał, zanim zrobił, w tym jest jakaś metoda! – Wziął czystą kartkę i zaczął uważnie rozrysowywać położenie zapamiętanych w ogrodzie ścieżek. – W każdym szaleństwie jest metoda – powiedziała Mila, ale przyjrzała się uważnie rysunkom. – To wszystko jest jakieś takie… Mroczne! – dodała po chwili, wracając do oprawiania książek. Witold popatrzył na nią ze zdumieniem, a ona wzruszyła tylko ramionami. – Tak mi przyszło do głowy przez te wszystkie labirynty – usprawiedliwiła się. Witold pochylił się nad szkicem parku, który ciągle udoskonalał. – No właśnie – powiedział. – Warto byłoby się zastanowić, skąd to się wzięło. Labirynt w parku i jeszcze ta mozaika w gabinecie – labirynt z Chartres, pani Tekla mówi o nim „droga jerozolimska”. Poczytałem trochę o tym i wiesz, czego się dowiedziałem? Pani sołtys przecząco pokręciła głową. – Bardzo ciekawe rzeczy. Labirynty wkomponowywano w posadzki średniowiecznych kościołów i nazywano „milami”. Co nie znaczy oczywiście, że miały długość mili, najczęściej było to około dwustu pięćdziesięciu metrów, licząc odległość od wejścia do centrum labiryntu. Wierni przemierzali je na kolanach, co trwało dwie godziny, taka wędrówka była rodzajem zastępczej pielgrzymki do Jerozolimy lub Santiago de Compostela. – Jeżeli ciekawią cię labirynty ogrodowe, mam bardzo pożyteczną książkę – stwierdziła, sięgając na dolną półkę. Po chwili wydobyła stamtąd sporych rozmiarów tom. Książka była stara i lekko przykurzona, ale Mila wytarła ją rękawem swetra. Była to Historia ogrodów Longina Majdeckiego, bardzo

rzadka i poszukiwana pozycja, którą szkolna biblioteka odziedziczyła po jakimś kolekcjonerze z Przemyśla. Witold zachłannie rzucił się na opasły tom. – Dziękuję ci, jesteś nieoceniona! – Nie ma sprawy – powiedziała Mila po prostu. – Zawsze gdy będziesz czegoś potrzebował, to wal do biblioteki jak w dym. Udało nam się tutaj zgromadzić dużo książek. Część po likwidowanych księgozbiorach, sporo mamy z darów. Ja też zdeponowałam tu większość mojej kolekcji książek dla dzieci. – Masz kolekcję książek dla dzieci? – zdumiał się Witold, podnosząc głowę znad Historii ogrodów. Mila tylko skinęła głową. – Zbieram stare ilustrowane wydania książek. Najlepiej z rysunkami Szancera albo Grabiańskiego. W latach pięćdziesiątych ślicznie je wydawali. Nie wiem, czy widziałeś serię powieści Walter Scotta? Witold pokręcił przecząco głową. Oczywiście, w dzieciństwie czytywał Scotta, ale nigdy nie przyszło mu do głowy zwracać uwagę, jak wydana jest książka. Szczerze mówiąc, nie odróżniał nawet od siebie serii wydawniczych. Mila znowu sięgnęła na półkę i podała mu stare wydanie Rob Roya w twardej oprawie. Każdy rozdział ozdobiony był fantastyczną grafiką. – To przedruki oryginalnych XIX-wiecznych rycin angielskich, piękne, nie? – powiedziała Mila, zerkając mu przez ramię na książkę. – A pokażę ci jeszcze Tajemniczy ogród z ilustracjami Grabiańskiego. – Tajemniczy ogród – powiedział Witold. – To coś dla mnie! Mój ogród też na razie jest bardzo tajemniczy. I oby taki pozostał – dodał po chwili, oglądając podaną książkę. Miała rzeczywiście prześliczne ilustracje. – Może powinieneś zatrudnić jakąś firmę, która zaprojektuje ci ten park? – spytała Mila, gdy już odłożył książkę. Witold się skrzywił. – Ja tam wolę wszystko zrobić sam, przede wszystkim muszę zrozumieć zasadę kompozycyjną tego ogrodu. Będę chyba musiał spytać panią Teklę, może ona coś wie. A potem kupię sobie komputerowy program, który mi w trzech wymiarach pokaże, jak to będzie wyglądało za kilka lat. – To się nazywa profesjonalne podejście! – Mila się zaśmiała. – Tego się można było po tobie spodziewać! – A gdy się obruszył, dodała jeszcze, wskazując na kartkę ze szkicem: – A w ogóle to nieźle rysujesz, powinieneś na tym się skupić! Popatrzył na obrazek, który mimochodem wykonał przy brzegu kartki – był to zarys pałacu wraz z parkiem, rzeczywiście bardzo udany. Zawstydzony, że ktoś przyłapał go na gorącym uczynku, zmiął papier i wsadził go do kieszeni. Z niezręcznej sytuacji wybawił go dźwięk dzwonka w szkole na parterze. Po kilku minutach do biblioteki zaczęły przybywać dzieci. Młodzi czytelnicy napływali stałym rytmem po kilkoro. Najczęściej pożyczali lektury i rozmaite powieści przygodowe. Witold z lubością słuchał, jak prosili o Karola Maya albo Zbigniewa Nienackiego. Dawno zapomniał o tych książkach, a przecież kiedyś czytywał je z upodobaniem. – Niespecjalnie lubiłem Maya – tłumaczył w chwilę po tym Mili i Albertowi, który przyszedł do biblioteki spędzić z nimi wolną od lekcji godzinę. – Indiańskie powieści nie bardzo mnie interesowały, choć ten waleczny Apacz to był ktoś. – A ja osobiście podziwiam Maya – stwierdził Albert, delektując się kawą, którą ku obrzydzeniu Mili zaparzył sobie „po turecku” (czyli z fusami) i w dodatku w szklance. – To był taki self-made, jak – nie przymierzając – dzisiaj Rowling, czyli „z nędzy do pieniędzy”. – I to cię tak fascynuje? – spytała Mila podnosząc głowę znad kart czytelników, które, po

oprawieniu wszystkich książek, pilnie wypełniała. – Nigdy bym cię nie podejrzewała o taką małostkowość! – Oczywiście, że nie to – tłumaczył jej nad wyraz dziś cierpliwy Lipski. – Chodzi mi o to, że facet dzięki tym powieściom wydobył się z absolutnego dna. – Z jakiego dna, dobry Boże? – zaprotestował żarliwie Witold, który jednak – musiał to przyznać całkowicie uczciwie – nie miał pojęcia o biografii pisarza. – No… Choćby z więzienia – tłumaczył dalej polonista, popijając kawę. – On siedział w więzieniu? – zdziwiła się bezbrzeżnie Mila. – A co, nie wiedziałaś o tym? – Witold także nie miał o tym fakcie pojęcia, czemu od razu dał wyraz. – E… – zgorszył się Albert. – Co wy w ogóle wiecie. Nic! May spędził kilka lat w więzieniu za rozmaite kradzieże i oszustwa. – Zalewasz! – powiedział stanowczo Mossakowski, a Mila, która także nie była zbyt przekonana do tej wersji, tylko pokręciła głową. Nauczyciel z obrzydzeniem odstawił szklankę. – Kurczę, fusy zassałem! – Nie trzeba było ich parzyć – stwierdziła pani sołtys. – Mogłeś jak człowiek wypić kawę z ekspresu. – No, ale teraz możesz sobie z nich powróżyć – dodał Witold, robiąc aluzję do niedawnego spotkania przy kartach. Albert machnął ręką, jakby chciał odpędzić muchę. – Wracam do Maya i pomijam wasze złośliwostki, które i tak nie potrafią mnie dotknąć! Autor Winnetou siedział między innymi za kradzież futer, które wziął z jakiegoś magazynu celem dalszej sprzedaży i nigdy nie uregulował rachunku. Poza tym to był klasyczny mitoman. Na przykład, podawał się za wysokiego urzędnika rządowego, żeby przeprowadzić prywatne śledztwo w sprawie zniknięcia jakiegoś krewnego swojej żony. – To mi się podoba! – wykrzyknął Witold. – Niezwykle wyrafinowane. Brawo dla Karola Maya. – No, nie bardzo! – podsumował Albert. – Weźcie pod uwagę, że to wszystko miało miejsce w Niemczech, a oni nie są zbyt finezyjni i zamiast oklaskiwać Maya, wsadzili go do ciupy. – No nie! – stwierdził Witold. – Wsadzali za udawanie urzędnika? – Za oszustwo wsadzali – uprzystępnił Albert. – Fakt, że kara za udawanie kogoś ważnego, zwłaszcza w dzisiejszych realiach naszego kraju, jest dziwna, ale takie wtedy było barbarzyńskie prawo. Chwilę kłócili się, czy przestępcza działalność autora Winnetou była wyrafinowana czy nie. W końcu to właśnie przedłużający się i, co tu ukrywać, nudny pobyt w „ciupie” podsunął pisarzowi pomysł stworzenia serii indiańskich opowieści, więc teoretycznie można było to uznać za zrządzenie opatrzności. Albert ciągle nie był przekonany – jego zdaniem kłamstwa i oszustwa podważały wiarygodność największego geniusza. – Choć nie da się ukryć – dodawał, wymachując pustą szklanką – że życiorys to on miał barwny i nie brakowało w nim finezji, za którą tak go ceni Witold. – Wiecie… – wtrącił się niepodziewanie Mossakowski. – Jako dziecko zawsze wierzyłem, że pisarze naprawdę przeżywają te historie, które opisują w swoich książkach – że Zbigniew Nienacki ma samochód przerobiony z brezentowej łodzi, że Karol May wychował się wśród Indian, a Jack London całe życie spędził, szukając złota na Alasce. – No, akurat to ostatnie jest prawdą – uspokoił go Albert. – London całe życie poszukiwał złota w Klondike i przeżył większość przygód, które opisał. Ze mną było odwrotnie – zawsze podejrzewałem, że te wszystkie sensacyjne opowieści wymyślają stare dziady, siedzące wygodnie

w bujanych fotelach, z nogami przykrytymi pledem i śliniące się z powodu zaawansowanego wieku i demencji. Mila i Witold roześmiali się, próbując sobie wyobrazić któregoś z pisarzy młodego pokolenia w takiej sytuacji. Wizja była tak śmieszna, że po chwili mieli już łzy w oczach, a Albert przyglądał im się z niesmakiem. – Jak dzieci – stwierdził z obrzydzeniem. – Wy chyba nigdy nie dorośniecie, wstyd! May raczej nie puszczał ślinki, a przynajmniej nie w czasach, o których mówimy. Był natomiast strasznie przesądny i szczególnie bał się duchów, co sprytnie wykorzystała jego druga żona, która początkowo była tylko jego sekretarką. Wmówiła mu, że zjawy powiedziały jej, że May musi się rozwieść i ożenić z nią. A on, idiota, to zrobił! – Kretyn! – skomentował Witold znad Historii ogrodów, którą zaczął z uwagą przeglądać, bo znalazł rozdział o labiryntach. – Mam tylko nadzieję, że mój duch z Upiornej Kapliczki nie nakłania do podobnych rzeczy! – Wcale nie był taki głupi! – zaprotestowała Mila. – Ja myślę, że on miał w tym cel. Po prostu chciał się pozbyć tej pierwszej i duchy dały mu wygodną wymówkę. Albert i Witold popatrzyli na nią z uznaniem. – Wiesz, ty możesz mieć rację – olśniło Alberta. – Nigdy o tym w ten sposób nie myślałem. Mila wzruszyła ramionami. – Cóż, psychologia mężczyzn jest od dawna znana, ich intencje są przejrzyste i płaskie jak naleśnik. Lipski prychnął złośliwie („od kiedy to naleśniki są przejrzyste?” – zapytał, pastwiąc się nad nieudolną jego zdaniem metaforą), a Witold chciał zaprotestować i wziąć w obronę niecnie spostponowany ród męski, ale pani sołtys zgasiła go jednym spojrzeniem. Ponieważ znowu zaczęła się przerwa i w bibliotece pojawili się młodzi czytelnicy, Mossakowski zabrał swoją książkę i czym prędzej uciekł do domu, by w spokoju ją przeczytać. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

13

Następnego dnia Witold od rana uwijał się między robotnikami. Z planami pod pachą i rozwichrzoną czupryną wyglądał jak „szalony profesorek”, co uświadomiła mu Mila, która przyszła z wizytą. Bardzo chciała zobaczyć tajemniczy labirynt i w ogóle trochę rozejrzeć się po wnętrzu. Trzeba przyznać, że dzięki wysiłkowi Witolda budowla zaczęła robić imponujące wrażenie. Choć już od paru tygodni remont „zbliżał się do końca”, jak twierdził majster kierujący brygadą, teraz naprawdę można było w to uwierzyć. Większość pomieszczeń doprowadzono do porządku, dach został ostatecznie naprawiony, podłogi były na swoich miejscach. – Tylko koszty są „astrologiczne” – powiedział Witold, mrugając do Mili z rozbawieniem. Ona roześmiała się wdzięczne i wysupławszy z kieszeni płaszcza portmonetkę usiłowała wcisnąć mu pięć złotych – jako opłatę za bilet. Nie zgodził się, tłumacząc, że nie dotarła jeszcze dostawa filcowych kapci, nieodłącznego elementu wyposażenia każdego szanującego się muzeum. – Niesamowite – powiedziała, gdy Witold wprowadził ją do holu. – W życiu nie widziałam czegoś takiego. – Nie byłaś tu nigdy? – zdziwił się. – Nie. Właściwie nikt tu nie przychodził. Budynek był zamknięty na głucho odkąd wyniósł się stąd PGR – tłumaczyła, z ciekawością zaglądając we wszystkie kąty. – W takim razie musisz zobaczyć pokoje na górze. – Ten też jest niezły. – Mila rozejrzała się po wielkiej komnacie z ogromnymi, półokrągłymi oknami sięgającymi podłogi. Roztaczał się z nich zapierający dech w piersiach widok na pobliską dolinę. Właśnie się zazieleniła i pojawiły się na niej pierzaste, żółte mniszki. W zagłębieniach gruntu trawa nabierała tajemniczego, głęboko zielonego koloru, niczym morska toń w świetle słońca. – Co chcesz tu zrobić? – Sam nie wiem. Tu była chyba sala recepcyjna albo balowa. Może na ścianach były lustra? Nie bardzo wiem, bo nie ma żadnej dokumentacji. Mila się rozejrzała. Ogromne pomieszczenie wyglądało raczej na jadalnię połączoną z pokojem wypoczynkowym. Wyobraziła sobie, jak przytulnie mogłoby tutaj być, gdyby pod oknami stanęły niewielkie stoliczki, eleganckie fotele i zachęcające od odpoczynku kanapy. Na środku, przy ścianie, która częściowo dzieliła obie części pomieszczenia, można by wybudować kominek, a nawet coś w rodzaju pieca. Ogromna sala była bowiem nieco nieprzytulna i zimna. – Jest tak wielka, że mógłbyś tu organizować koncerty albo otworzyć kino. – Mila się roześmiała. – Kino? – zastanowił się Witold. – Niezły pomysł. Coś jak Cinema Paradiso. Tylko skąd wziąć sprzęt? – zaczął kombinować usilnie. Mila machnęła ręką. – Tylko tak powiedziałam, nie bierz tego poważnie. Pokoje na piętrze były jeszcze niewykończone, uwagę przyciągał przede wszystkim gabinet

z labiryntową podłogą. Chwilę medytowali nad możliwymi zastosowaniami dziwacznej mozaiki. Oryginalna „mila” w Chartres miała średnicę ponad dwunastu metrów. Tu występowała w wersji zmniejszonej, niektórych płytek w ogóle nie było. Brakowało też centralnej płytki z Minotaurem. Spróbowali przejść cały labirynt i zupełnie dobrze im to poszło. Witold zabrał się do rzeczy metodycznie i zdążył już przeczytać wszystko, co było dostępne na temat labiryntu z Chartres. Jego osobliwość polegała na tym, że nie był skierowany w żadną z części świata – zwykle labirynty orientowano na wschód lub południe. Ten określał kierunek do Santiago de Compostela, co nie było dziwne, ponieważ znajdował się na trasie pielgrzymkowej. Poza tym krańce labiryntu wskazywały ważne witraże katedry w Chartres – cztery wyobrażenia „Mszy św. Idziego”, związanej z jakąś wielką tajemnicą. – Oczywiście uważasz, że w oknach tego pokoju znajdowały się witraże z „Mszą św. Idziego”, tak? – zapytała zniecierpliwiona Mila. Witold się roześmiał. – Nie mam pojęcia, ale czy to nie byłoby fajne? Uwielbiam takie historyjki, sprawia mi frajdę szperanie i wymyślanie ciągle nowych powiązań. Mila odetchnęła z wyraźną ulgą. – Już myślałam, że ty na poważnie. W takim razie zakwalifikowałabym cię jako czubka i trzymała się z daleka. Ale skoro to jest tylko logiczna łamigłówka, wchodzę do gry. Gdy wymyślimy już zgrabną opowiastkę o labiryncie i spisku, sprzedamy ją Danowi Brownowi i zarobimy parę groszy. On ponoć nie gardzi takimi informacjami i głównie z nich lepi swoje bestsellery. Witold spojrzał na nią z nieukrywaną sympatią. Obejrzeli jeszcze jedyną pozostałość po dawnym wyposażeniu domu, czyli orzechową szafę biblioteczną wbudowaną w ścianę na parterze, w której nic nie było, i wyszli przed budynek. – Zbankrutujesz przez ten pałac – powiedziała Mila, gdy stanęli na trawniku. – Koszty rzeczywiście są astronomiczne… to znaczy astrologiczne, oczywiście – poprawiła się z uśmiechem. – Robisz staranną rekonstrukcję, a to niestety pożeracz pieniędzy. – Wiem. A to jeszcze nie koniec, nawet nie myślałem jeszcze o wyposażeniu. Konserwator siedzi mi na karku, to oczywiste, ale robię to dla siebie. Chciałbym, żeby ten pałac odzyskał dawną świetność – zapewnił ją. – Wiedziałem, że takie rzeczy kosztują, ale nie myślałem, że aż tyle. Już dawno przekroczyłem pierwotny budżet, a do końca jeszcze daleko – powiedział ze smutkiem. – Masz w takim razie dwa wyjścia: albo dopracujesz pomysł bestsellera dla Browna, albo będziesz musiał obrabować bank! – doradziła Mila. – Pomysł z Brownem coraz bardziej mnie kusi, liczę, że jako specjalistka od prawa autorskiego skontaktujesz mnie z jego agentem i nie dasz orżnąć! Roześmiali się oboje. – Jeżeli nie wypali pomysł z Amerykaninem – powiedziała – to znajdę ci kogoś innego, może nawet na miejscu. Albert aż się pali, żeby stworzyć jakiś bestseller. To niespełniony pisarz, pewnie o tym nie słyszałeś. Witold przyznał, że słyszał o różnych rzeczach związanych z Albertem, ale o tym akurat nie. Mila wyjaśniła mu – najpierw każąc zaprzysiąc się na wszystkie świętości, że nikomu nie powie – że Lipski od lat marzy o sławie scenarzysty popularnych telenowel. – Bardzo słusznie – poparł kolegę Witold. – To akurat świadczy o jego rozwadze – dodał, widząc jej oburzoną minę. – To okropny pomysł – oceniła stanowczo. – Nie ma nic gorszego od bycia autorem telenoweli, no może – zagranie w niej! – E tam. – Witold machnął ręką. – Żadna praca nie hańbi, kochana, a ta akurat może mu przynieść krociowe zyski. Uważam, że dużo gorzej jest być bęcwałem marzącym o sławie wieszcza

narodu, tacy najczęściej źle kończą. – Tylko że historii o masonach w pałacu chyba nie da się przerobić na nowelę telewizyjną – powiedziała Mila. – I tu jest problem. – Sądzę, że znowu się mylisz – nie ustępował. – Byłaby to pierwsza na świecie sensacyjna telenowela z wątkiem metafizycznym! To może być strzał w dziesiątkę! Mila skrzywiła się, pełna wątpliwości. – Przestaję w ciebie wierzyć. Nie znasz się. Zaczynam podejrzewać, że i u Dana Browna nie masz szans, a on przecież jest łasy na takie kawałki! Witold śmiał się serdecznie. – Nie myśl, że mnie obrazisz, nic z tego! A poza tym mam dla ciebie jeszcze jedną umysłową szaradę. Chcę ci coś pokazać. Tę wieżę. Mila zadarła głowę. Wąska, ozdobiona gryfami i motywami roślinnymi wieżyczka górowała nad posiadłością i był to – poza bezrękim posągiem nad wejściem – element, który najbardziej zwracał uwagę w całej bryle budynku. Wieżyczka sprawiała sympatyczne wrażenie, dodając dodatkowy element szaleństwa do i tak dość dziwnego zamysłu architekta. Pałac był pomieszaniem rozmaitych stylów, a wieżę zaczerpnięto zapewne z jakiegoś średniowiecznego zamku. – Fantastyczna! Co chcesz z nią zrobić? Uwięzić jakąś księżniczkę? – Bardzo zabawne! Niestety, teraz bardzo trudno jakąś na to nabrać, bo po historii z Roszpunką zrobiły się ostrożniejsze. – Ach, faktycznie! Diabelskie z nich nasienia, przebiegłe jak łasice. – Uśmiechnęła się. – Pomyślałem sobie, że może chciałabyś wykorzystać ją jako obserwatorium astronomiczne. Mila spojrzała na niego ze zdumieniem. – Poważnie mówisz? To byłoby idealne miejsce. Pałac jest na wzgórzu, wieża wysoka, znakomite miejsce do obserwacji nieba. Nie wiem tylko, czy zdajesz sobie z tego sprawę, że będziemy ci tu przychodzić w środku nocy i to dużą grupą. – Jakoś to przeżyję! Jest jeden problem. – Jaki? Witold spojrzał na nią niepewnie. – Wiem, że to zabrzmi dziwnie, ale nie mogę dostać się do środka. – W tym momencie żartujesz, prawda? – Popatrzyła na niego nieufnie. – Żebym skonał! Ani na zewnątrz, ani wewnątrz nie ma drzwi. Myślałem nawet o sprowadzeniu dźwigu, żeby zajrzeć do środka przez górne okno. Mogę też wybudować schody prowadzące do okna. – Ty mówisz poważnie! – upewniła się Mila. – Czy brak tych drzwi pasuje jakoś do spisku o masonach? – zapytała z niepokojem. Witold pokręcił głową. – Na razie do niczego nie mogę tego dołączyć, więc uznaję, że nie ma związku. Przyznam jednak, że kusi mnie ten motyw: wieża bez drzwi, coś jak dom bez klamek. – A pytałeś Tekli? – zapytała, tym razem poważnie. – Nie. A myślisz, że ona coś wie o tych drzwiach? – Mieszkała tu przez jakiś czas. Wejście pewnie jest zamurowane, ale to niemożliwe, żeby nic nie było widać. – Podeszła do muru i próbowała obmacać go rękami. Ściana była jednolita i wyglądała na nienaruszoną. – Coś takiego… – stwierdziła po chwili. – Możemy wejść do środka? Witold skinął głową i otworzył wejście przez taras. – Wieża jest tutaj. – Poprowadził ją przez werandę. Mila dokładnie obejrzała świeżo otynkowaną ścianę. – Pewnie sprawdziłeś wszystko przed gipsowaniem?

– Oczywiście! Ściana była gładka jak glaca łysego! Dziwna sprawa. – Czy ja wiem – powątpiewała Mila. – Może zbudowali tę wieżę tylko dla ozdoby? To się zdarzało przy takiej eklektycznej architekturze. – Możliwe. W każdym razie na górze jest okno, więc jest szansa na wejście do środka. Nawet jeżeli wieża jest pusta do samych fundamentów, to można zbudować podłogę. Rozmawiałem już z Kowalem, w przyszłym tygodniu spróbujemy się tam dostać. – A co o tym wszystkim myśli konserwator zabytków? – zapytała ostrożnie. – Na razie nic o tym nie wie. I mam nadzieję, że sołtys Idy mu nic nie powie. Pani sołtys czym prędzej zapewniła go, że nigdy w życiu nie zdradzi tej tajemnicy, choćby masoni wzięli ją na tortury i kazali przez pół dnia biegać po labiryncie. Ponieważ zrobiło się już późno i zbliżała się godzina obiadowa, Mila pożegnała się i ruszyła do szkoły na popołudniowe lekcje. Po nich miała jeszcze zebranie spółdzielni, które mogło przeciągnąć się do wieczora. Przypomniała mu więc tylko o kolejnym seansie piłkarskim i ruszyła do swoich zajęć. Patrząc za odchodzącą dziewczyną, Witold ciągle zastanawiał się nad swoim najnowszym pomysłem, który nieświadomie mu poddała. Uruchomił internetowy portal ogłoszeniowy i zaczął szukać. Znalazł nadspodziewanie szybko: pewien dom kultury sprzedawał wyposażenie osiedlowego kina. Postanowił złożyć ofertę. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

14

Na tych zajęciach – kupowaniu kina oraz nadzorowaniu robotników – czas szybko zszedł mu do wieczora. Zdążył jedynie zamówić przez Internet trzy nowe książki na temat labiryntów, kiedy zrobiło się późno i należało szykować się do wyjścia. Tym razem Witold zabrał ze sobą wałówkę – głupio mu było, że na każdy seans piłkarski przychodził jedynie z trąbą kibica i nadużywał gościnności. Namówił więc panią Gertrudę, by przygotowała mu cały zestaw przekąsek stadionowych. Gdy już szczęśliwie dotarł do mieszkanka nad szkołą i rozłożył na stole wiktuały, wzbudził nimi entuzjazm pozostałych kibiców. – Prawdziwa Uczta Baltazara – zachwycał się Albert, oglądając z uwagą wszystkie frykasy. – I nawet mamy do tego wino – ucieszył się Wojtek, wyciągając butelkę zacnego Chianti. Z powodu zebrania spółdzielni Mila dotarła spóźniona. Powitana radosnymi okrzykami Wojtka i zgryźliwymi Alberta, od razu zagłębiła się w wysiedzianą kanapę, odsuwając koty królowej Berúthiel, które natychmiast chciały wepchnąć się jej na kolana. – O, nowy zapach – powiedziała, nachylając się w kierunku Witolda, który specjalnie na tę okazję postanowił wypróbować „Idealismus”. – Tekla ma coraz lepsze pomysły. – Jestem zazdrosny – stwierdził Albert. – Dla mnie nigdy nic nie przygotowała. – Bo ty mało o nią dbasz. – Wojtek wzruszył ramionami. – Witek wkupił się w łaski pani dziedziczki. – Uważaj na takie mocne zapachy – pouczyła go z kolei Mila. – Nie wiesz, że zbytnia namiętność do perfum zgubiła Sinobrodego? – To ten dzielny facet, który pochował pod podłogą siedemnaście żon, w tym cztery wielbicielki hiszpańskiej piłki nożnej? – odciął się Witold. – Nie obrażaj się. – Mila sięgnęła po kieliszek z winem. – To fakt sprawdzony historycznie. Sinobrody szpaczkował sobie po Paryżu… – Co robił? – Nie zrozumiał Witold. – W przekładzie na współczesną polszczyznę „używał sobie ponad miarę” – objaśnił Albert, podając kanapki. – Milka jest wielbicielką barokowego stylu wyrażania się. „Miły Jasiu, mowny szpasiu, szpaczkujesz, nie czujesz” – to z Uwag o śmierci niechybnej księdza Baki. – Dziękujemy za wskazówkę bibliograficzną panu magistrowi Lipskiemu – wtrącił Wojtek. – Ale błagamy o resztę bajki o Sinobrodym. – To nie żadna bajka, tylko fakt historyczny – upierała się Mila. – No dobra, niech ci będzie: historyczna bajka – pojednawczo rzucił Witold. – Do rzeczy – zniecierpliwił się matematyk. – Chcę wiedzieć, co było dalej z dzielnym Sinobrodym. – No, więc „dzielny Sinobrody”, jak go nazywacie, miał miły zwyczaj skrapiania się dużą ilością perfum – zaczęła cierpliwie pani sołtys. – A szczególnie silnie skrapiał swą brodę – wtrącił się Witold.

– Żebyś wiedział! I to właśnie go zgubiło. Siostra jednej z jego ofiar rozpoznała go właśnie po zapachu. – To bardzo barokowe, Mila. Szwagierka Sinobrodego chodzi po Paryżu i wącha brody – dodał Albert. – Jesteście beznadziejni! – zezłościła się. – Nie wąchała jej specjalnie, tylko przypadkiem sobie skojarzyła! – Czy ta historia ma jakiś morał, bo mecz się zaczyna? – zapytał Lipski. – Tak. Witold, jeśli chcesz uniknąć stryczka, nie perfumuj brody – stwierdził Wojtek. – Bardzo dziękuję za tę płynącą z głębi serca przestrogę – powiedział Witold, łapiąc dziwacznego, szaro-brązowego kotka, który z uporem godnym lepszej sprawy wspinał mu się po swetrze do góry. – Powinieneś go zatrzymać. – Wojtek pokazał na kotka. – Chyba cię lubi! – Wybrał cię – dodał Albert. Witold wziął kotka do ręki. Stworzenie wysunęło różowy, szorstki jak tarka język i zaczęło go lizać. – Wiecie co? Chyba macie rację! Nazwę go Jodżo! – No nie! – Cała trójka była oburzona. – Chyba nie ma jakiegoś oficjalnego katalogu imion kotów? – powiedział Witold, przyglądając się kotkowi z bliska. Przedziwne stworzenie miało w dodatku niebieskie oczy i wyglądało na bardzo zadowolone z okazanego mu zainteresowania. – Właśnie jest! – stwierdziła Mila. – To Old Possum’s Book of Practical Cats Eliota, czyli w tubylczym języku: Koty. – O! Mila ma rację! – poparł ją Albert. – Możesz nazwać kota na przykład Makawity. – Nie chcę go nazywać Makawity! – zaprotestował Witold. – Makawity to był kot detektyw z takiej bajki dla dzieci Tajemnica szyfru Marabuta. Nigdy nie wiedziałem dokładnie, o co w niej chodzi. Chcę, żeby mój kot miał na imię Jodżo, i już! – To, że ty masz fioła na punkcie Moby Dicka nie oznacza, że biedny czworonóg ma się nazywać tak jak bożek, któremu oddawał cześć dziki Queequeg!!! – sprzeciwił się Wojtek. – Dlaczego? – nie rozumiał Witold. – Queequeg bardzo o niego dbał, palił mu wiórki z drewna, karmił i o wszystko się go pytał. – Ale Jodżo raczej nie udzielał mu zbyt dobrych rad – stwierdziła Mila. – W końcu to on wybrał „Pequoda”, a był to dość fatalny wybór, w końcu statek się rozbił i wszyscy utonęli! – Dobra – zgodził się Witold. – Zapytajmy Jodża. – Podniósł kota do góry i spytał: – Chcesz mieć na imię Jodżo? – Kotek polizał go po ręce. – No tak – zgodził się Wojtek. – To rozstrzyga o wszystkim. Kot będzie się nazywał Jodżo, czy się to komuś podoba, czy nie. Mila wtrąciła jeszcze uwagę o zdrowiu kotka, sugerując, że trzeba go koniecznie zaszczepić, i wszyscy rozgadali się o kolejnej „wiejskiej osobliwości”, czyli weterynarzu nazwiskiem Karwala. – Nazywamy go „szalejącym doktorem”, bo łatwo go zdenerwować – wyjaśniła, a dwaj nauczyciele zaczęli prześcigać się w opowiadaniu anegdot na temat weterynarza. – Pamiętacie, jak krowę wzdęło od mokrej trawy i on jej spuścił powietrze taką rurką? – emocjonował się Wojtek. – No – potwierdziła Mila. – Albo jak wyleczył pana Kowala po upadku z dachu, to było najlepsze. – Widzę, że wasz weterynarz, to lekarz wszech specjalności – powiedział Witold, a oni z pasją potwierdzili. – Gdyby jeszcze tak łatwo nie wpadał w szał, byłby najlepszym fachowcem na świecie! Mógłby

nawet zęby wyrywać i tym samym Ida zaoszczędziłaby na planowanym ośrodku zdrowia. – Proszę o ciszę – wtrącił się Albert. – Za moment rozpocznie się mecz i przegapimy najważniejsze. – To znaczy co? – Nie mógł zrozumieć Witold. – Jak się biją na trybunach – wyjaśnił życzliwie Wojtek. – Albert uwielbia transmisje z burd stadionowych. – To raczej powinien wybrać się na mecz Wisły z Legią – powiedział Witold, który, jako mieszkaniec Warszawy, dobrze znał się na rzeczy. – To nie jest konieczne – stwierdziła Mila. – Wystarczy jak pojedzie do Brzózek na mecz lokalnego Huraganu z Silnymi Rataje. Te spotkania bardzo zwiększają frekwencję w szpitalu powiatowym. – I generują podwyżki dla policji w Brzózkach – dodał Wojtek, a Albert rzucił w niego poduszką. – Panowie, panowie – próbowała zmitygować ich Mila. – Oszczędzajcie siły, weekend za chwilę, trzeba będzie odpoczywać! Witold wyciągnął się na kanapie, wziął na kolana kotka i oglądając nieuważnie mecz, zamyślił się nad swoimi sprawami. Pomysł przerobienia części pałacu na elegancki hotel powoli nabierał kształtów. Zaczął się starać o pozwolenie i podjął już nawet pewne kroki, by oddzielić część prywatną od tej, która będzie dostępna dla wszystkich. Miał wrażenie, że plan może wypalić. Chciał też, żeby zwróciły mu się środki, które wydał na remont. Na razie jednak był to tylko wstępny projekt i nie zamierzał się nim z nikim dzielić, nawet z Milą, do której miał najwięcej zaufania. Tak się zadumał nad swoją sytuacją, że nie zauważył nawet, kto wygrał. Wracając do domu przez rozświetloną blaskiem gwiazd Idę, czuł dziwny przypływ energii. Choć podejmował decyzję, która mogła zaważyć na całym jego dalszym życiu – nie bał się. Wręcz przeciwnie, odczuwał dreszcz podniecenia na myśl o spełnieniu swoich planów. Jestem szczęśliwy – pomyślał ze zdumieniem. I naprawdę tak było. Nagle, gdy już zbliżał się do bramy parku, zauważył na drodze jakiegoś mężczyznę. Szedł w pewnym oddaleniu, lekko przygarbiony. Miał na sobie znoszoną kurtkę mundurową i oficerki, a przez plecy przewieszoną starą flintę. – Halo! Dobry wieczór! – wrzasnął Witold, bo mimo iż przyspieszył znacznie kroku, nie zbliżył się do nieznajomego ani na cal. Ten nie tylko nie odpowiedział, ale nawet się nie odwrócił. Zszedł z drogi i ruszył przez pola w kierunku wsi. Często włóczył się ze strzelbą po lasach, ale nie polował – przypomniał sobie słowa pani Tekli i zrozumiał, że spotkał Majora. – Panie Majorze! – krzyknął więc, ale mężczyzna zniknął już na łące, po prostu rozpłynął się w wieczornym mroku. Fantastycznie – mruknął do siebie Witold. Cała wieś pełna dziwaków i jeszcze do tego zaczynam widzieć zjawy. Kelner, bilet do czubków, raz! Mimo wszystko nie zmartwiło go to spotkanie. Skoro pojawienie się ducha Majora wieszczyło zmiany w Idzie, to może był to znak dla niego, że dobrze wybrał? A więc ten duch postanowił wziąć w opiekę mój biznes – pomyślał i zrobiło mu się raźniej. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

15

W niedzielny poranek obudził się wypoczęty i w niespotykanym dla siebie od lat stanie radości. Najpierw długo stał przy oknie i patrzył na położoną u stóp pałacu wioskę. Właśnie wyłaniała się z porannej mgły. Dobrze było widać dachy i drzewa rosnące w ogródkach. Słońce wychyliło się zza lasu i oświetliło łąkę złocistym blaskiem. Krajobraz nagle się zmienił – szarość mgły rozmywała kontury i kształty, zaś słoneczna jasność wyjaskrawiała wszystko, sprawiając, że obraz stał się wyraźny i czysty. Zszedł na dół, gdzie pani Gertruda intensywnie krzątała się przy śniadaniu. – Niech pan siada i je, za chwilę muszę wyjść do kaplicy! – powiedziała, nalewając mu kawy. Witold przypomniał sobie o nabożeństwie odprawianym przez ojca Witalisa „dla wszystkich” i choć nie był jakoś specjalnie wierzący, zaciekawiło go to. – Ja też mogę przyjść? – zapytał, a gospodyni podparła się pod boki rękoma. – Oczywiście, nie mówiąc już o tym, że jest to pański kościół! Pałacowa kaplica znajdowała się po prawej stronie zabudowań, doklejona do bryły budynku. Jak cały dom wyglądała dziwnie – pękata, niezbyt kształtna, zwieńczona baniastą kopułą. Remont ograniczył się do wytynkowania i pomalowania ścian oraz naprawy kamiennej posadzki i niewielkiego chóru, którego drewniana podłoga groziła zawaleniem. Witold kazał też wstawić okna, bo przedtem po niewielkim pomieszczeniu hulał wiatr, a framugi były zabite dyktą, co nadawało kaplicy smutny i zaniedbany wygląd. Wyposażenie stanowiło kilka poczerniałych ławek, a na ołtarzu znajdowała się dziwna rzeźba, bardzo podobna wyglądem do Madonny z Upiornej Kapliczki, choć tamten mały rysunek na desce był bardzo schematyczny. Rozmyślając nad swoją astrologiczną kombinacją, Witold zauważył, że Madonna jest prawie dokładnym odwzorowaniem Czarnej Madonny z katedry w Chartres, tak zwanej Notre Dame de Sous-Terre, kopii celtyckiej rzeźby odnalezionej w podziemiach kościoła, o której Szkot Eriugena powiedział: „Światło było ukryte w niedostępnej ciemności”[18]. Nabożeństwo było rzeczywiście ekumeniczne – składało się właściwie z samych modlitw i pieśni, intonowanych czystym głosem przez panią Tyczyńską. Witold, któremu wręczono praktyczny śpiewnik, starał się nie fałszować. W maleńkiej kapliczce stłoczyli się prawie wszyscy mieszkańcy Idy. Z zainteresowaniem patrzył na ich spokojne twarze. W pierwszej ławce, wśród dzieci ze szkoły, siedziała Iwana, żona ojca Witalisa. Była to wysoka i mocno zbudowana kobieta o ujmującym uśmiechu – starała się dyrygować śpiewem i modlitwą, co nie bardzo się udawało, bo kongregacja była dosyć żywiołowa. Gdy nabożeństwo zakończyło się hymnem „Gospodi pomiluj” odśpiewanym w dwóch językach, przy ołtarzu pojawiła się Mila, ubrana w czarną suknię i awangardowy kremowy sweter z falbanami, by przedstawić garść nowin i ogłoszeń. Witold nie mógł wyjść ze zdumienia – msza przerodziła się w coś w rodzaju klubu dyskusyjnego, połączonego z zebraniem wiejskim. Przez najbliższe pół godziny omówiono sprawy powołania do życia ośrodka zdrowia, organizacji święta

wiosny dla dzieci oraz przedstawiono sprawozdanie finansowe spółdzielni za ostatni kwartał. Ponieważ Mila nie omieszkała wspomnieć na forum publicznym o obecności Witolda w wiosce i o jego planach dalszej renowacji pałacu, ci mieszkańcy Idy, którzy jeszcze go nie widzieli (a było takich doprawdy niewielu), zaczęli mu się przypatrywać z intensywnym zaciekawieniem. Wyszedł z kaplicy w stanie mocnego szoku i chciał skierować się do dworu, ale mocna dłoń popa powstrzymała go. – Zapraszamy na wczesny obiad – zagrzmiał mu nad uchem Witalis. – Przy okazji, przedstawiam małżonkę! Iwana obdarzyła go wesołym uśmiechem i popędzając innych parafian przed sobą, skierowała się do bramy parku. – Pięknie pan sobie tutaj radzi. – Usłyszał głos pani Tekli. – Jestem pełna uznania. – Staram się. Widzę, że kaplica to ważny element życia społecznego w Idzie… – Tak, skrzyżowanie parafii z klubo-gospodą. – Tyczyńska się roześmiała. – Może mi pan wierzyć lub nie, ale właśnie taką formę religijną lubię najbardziej. – Ja chyba też! W związku z tym myślę, żeby jakoś odrestaurować wnętrze. – Przecież otynkował pan kaplicę i pomalował ściany, nawet wstawił pan szyby, co się bardzo chwali, bo do tej pory wiatr szalał jak po lesie – zdziwiła się była dziedziczka, której najwyraźniej sprawiał ogromną przyjemność fakt, że jej dawny dom odzyskuje blask. – Nie, myślałem o zrobieniu nowych ławek i może jakichś witraży w oknach. Może powinienem też poświęcić więcej uwagi chórowi – wyjaśnił. – Myślał pan o witrażach? – zainteresowała się pani Tekla. – Rzeczywiście były tutaj, ojciec je zamówił gdzieś za granicą. Chwilę rozmawiali na ten temat, ale hrabina nie była w stanie przypomnieć sobie, co przedstawiały. Korzystając z okazji, Witold opowiedział jej o swoich studiach na temat labiryntów. – A tak – powiedziała dziedziczka. – Coś sobie przypominam. Kiedy byłam mała, na pewno widziałam tu labirynt ogrodowy. Albo to sobie wymyśliłam? – Zmarszczyła brwi. – Nie. Na pewno było tu coś takiego! Szkoda, że nie mamy żadnych zdjęć, żeby to sprawdzić. Mój ojciec interesował się takim sprawami. Pamiętam, że za moich młodych lat pojawiali się tu różni dziwni ludzie, ojciec ciągle wyjeżdżał, kupował stare książki. Niestety prawie nic się z nich nie zachowało. – Prawie nic? – zaciekawił się Witold. – Więc jednak ma pani jakieś pamiątki? – Przykro mi, ale rozczaruję pana. Nie jest to żadna tajemna literatura. Jakiś traktat o zakładaniu ogrodów i notatnik mego ojca z podróży do Londynu, zapisany drobnym maczkiem i śmiertelnie nudny. Na dwudziestu pierwszych stronach, które przeczytałam, pisze głównie o niewygodach podróży i swoich chorobach. Mogę go panu dać do przeczytania, jeśli ma pan ochotę. – Bardzo chętnie przeczytam, proszę mi wierzyć. A w jakim celu pani ojciec jeździł do Londynu? – zapytał Witold. – Właściwie nie mam pojęcia, byłam wtedy mała. Wiem, że spotykał się z jakimś duchownym, wrócił z tej podróży dziwnie odmieniony, ale radosny. Witold chciał jeszcze o coś dopytywać, ale właśnie dotarli do domu popa. Ten budynek powstał bez architektonicznych ekstrawagancji, co było dosyć nietypowe w Idzie, wiosce eksperymentów budowlanych. Iwana ujęła Witolda pod rękę i zaprowadziła na tyły domu, gdzie razem z Milą pokazały mu wytwórnię koronek. Był to imponujący warsztat. Myśląc o spółdzielni produkcyjnej „Ida”, zawsze miał przed oczami XIX-wieczną manufakturę, a tu zobaczył prawie profesjonalną fabryczkę. Oczywiście, wszystko wyrabiano ręcznie, ale prace zostały maksymalnie uproszczone. – Rozumiesz, ergonomia – wyjaśniała mu Mila, gdy już zasiedli do stołu. – Ważna jest wydajność i oszczędność czasu.

– O matko, mówisz jak nadzorca w fabryce w Chinach – zażartował z niej, ale zmarszczyła brwi. – Tu się nikogo nie wyzyskuje, po prostu praca jest etapowa, co pozwala na przyspieszenie całej produkcji. Jak myślisz, ile czasu dłubałybyśmy koronki na suknię z dziesięciometrowym trenem? – Rok? – zaryzykował Witold, a Iwana, która właśnie nalewała gościom zupę, kiwnęła głową. – Coś koło tego, a tak pracujemy w trzy miesiące. – I jaka doskonała jakość! – zachwyciła się pani Tekla. – Tylko rynki zbytu małe – zasępiła się Mila. – Już od dawna kombinuję, jak tu się przebić do dużych domów mody. – I co? – Zainteresował się. – I nic. Na razie nie mam pomysłu. Może gdyby w naszej sukni wystąpiła jakaś aktorka na gali Oskarów albo wzięła ślub jakaś księżniczka, ale cóż – to tylko marzenia. Spojrzał na nią z sympatią. Widać było, że kochała to miejsce i całym sercem włączała się we wszystkie przedsięwzięcia, które mogłyby polepszyć los mieszkańców Idy. Gdy opowiadała coś z takim zaangażowanie jak teraz, potrząsała głową, aż jej brązowe włosy skrzyły się złociście w świetle, i marszczyła zabawnie nos, jak mała dziewczynka rozprawiająca o niezwykle ważnych sprawach. Uśmiechnął się. – Musisz w takim razie zainteresować tymi wyrobami jakąś aktorkę lub księżniczkę – stwierdził. – W dobie Internetu nie jest to przecież niemożliwe! Powinniście też zainwestować w sklep w sieci – to mogłaby być całkiem dobra reklama, ten biznes ma przyszłość! – Moi drodzy, moi drodzy – zmitygował wszystkich Witalis. – Przy pięknej niedzieli nie rozmawiajmy o pracy i interesach, tylko o czymś przyjemnym. Zapytajmy naszego nowego mieszkańca, jak mu się tutaj podoba! Witold ponownie znalazł się pod obstrzałem wszystkich spojrzeń. – A co ma mu się nie podobać! – prychnęła pani Gertruda, wybawiając go z opresji. – Piękny dom, odpoczywa sobie, od razu widać, że inny człowiek. Jak przyjechał to bida z nędzą. Pan się nie obraża, panie mecenasie? – upewniła się jeszcze. – A teraz proszę: wesoły, zadowolony z życia. – No właśnie. – Westchnął pop. – Toż ja zawsze mówię: turystyki nam tu trzeba. Przyjechałby taki z miasta, zagoniony jak przysłowiowy pies, a wracałby jak lew gotowy do dalszej walki! – Tym razem wtrąciła się Iwana, mitygując męża, że przecież mieli nie rozmawiać o interesach. Witalis stwierdził, że turystyka to sposób na życie, a nie interesy i wywiązała się mała dyskusja na ten temat. Witold nachylił się do pani Tekli, która właśnie kończyła deser. – Widziałem tego pani ducha! – Majora? – ożywiła się była dziedziczka, dając mu znak, że powinni wyjść na ganek zapalić papierosa. Mossakowski kiwnął głową. – Tak podejrzewałam! – cieszyła się. – Specjalnie panu opowiedziałam tę historię, bo spodziewałam się tego! – Spodziewała się pani, że duch mnie zacznie nawiedzać?! – Witold po raz pierwszy od dobrych dwudziestu lat zakrztusił się dymem. Pani Tekla postukała cygarniczką w balustradę werandy. – Major pojawiał się wyłącznie mnie, więc doszłam do wniosku, że interesują go wyłącznie właściciele Idy. Na przykład dyrektorowi PGR nie ukazał się nigdy, co świadczy o wielkiej mądrości zjawy. – Mógł się ukazać na przykład sekretarzowi partii – podrzucił Witold. – Możliwe, gdyby którykolwiek tu zawitał, bo wątpię, żeby Majorowi chciało się chodzić do

Arłamowa, żeby pokazać się Gierkowi – stwierdziła pani Tekla, wypuszczając zgrabne kółeczko dymu, którego nie powstydziłby się żaden marynarz. – W związku z tym ukazywał się mnie, widocznie uznawał mnie za prawowitego właściciela. Naturalną koleją rzeczy powinien zjawiać się panu, co też nastąpiło, zgodnie z moim przypuszczeniem. Wolałam uprzedzić, więc dlatego opowiedziałam panu tę historię. Mossakowski oparł się, zgnębiony, o podtrzymujący ganek filar i popatrzył na nieodległą łąkę. – Co mnie tu jeszcze czeka? – powiedział. – Duchy, tajne stowarzyszenia, a na końcu wsadzą mnie do czubków. Była dziedziczka poklepała go po ramieniu. – Proszę się nie zamartwiać, bo to szkodzi na trawienie. Myślę, że Idę znowu czekają zmiany, skoro Major się ujawnił! Już się nie mogę doczekać. – Wesoło zatarła ręce, a Witold się roześmiał. Wrócili do jadalni, gdzie pop zaczął odczytywać fragmenty swej dysertacji dotyczącej Prasłowian. Wracając do domu, Witold z odrazą popatrzył na Milę, która towarzyszyła mu, gdyż miała „po drodze”. – Jesteś żmijka! Nic mnie nie broniłaś, jak tak się na mnie gapili i omawiali mój starczy uwiąd i późniejsze cudowne ozdrowienie. – A co to ja, twoja niania jestem? A ty, niebożątko, rady sobie z nimi nie dasz! – obruszyła się. – Poza tym oni tak z sympatii. – Akurat, z sympatii – powiedział z obrazą. – Ale wiesz? Oni mają rację z tą turystyką. Można by tu warsztaty dla sfrustrowanych pracowników korporacji urządzać: ziołolecznictwo u Tekli, wyrabianie koronek u Iwany… – Znakomity pomysł! – Wszystko byłoby cudownie, tylko niestety turystyka nam się nie rozwinie, bo nie mamy ani jednego porządnego pensjonatu. Gdzie taki zmęczony życiem mieszczanin ma mieszkać? W chałupie starego Wacławika, pod lasem, gdzie nawet ubikacji nie ma? – Niech mieszka! To takiemu frustratowi dobrze zrobi – w nocy odwiedzi przybytek pod gwiazdą, a w dzień wyrobi sobie w spółdzielni koronkowe stringi i poczuje „urodę życia”, że tak Żeromskim pojadę. – To jest myśl! – rozentuzjazmowała się. – Czytałam o tych stringach! Mogliby je dziergać, a potem dla relaksu tańczyć do wtóru bębnów afrykańskich. – Myślę, że byłoby lepiej, gdyby Albert zagrał na trąbie. Na przykład jerychońskiej. On mi pasuje do trąby! Wizja miastowych frustratów odurzonych ziołami i pląsających w stringach do wtóru trąby rozbawiła ich tak bardzo, że Mila musiała złapać się płotu, bo ze śmiechu straciła oddech. Witoldowi zaczęły łzawić oczy, więc także się zatrzymał, żeby przetrzeć okularki. W tym stanie zastał ich Wojtek, wracający z przechadzki nad staw. – Co wyście tam zjedli u tego popa? – zdziwił się. – Nieważne zresztą, co, ważne, że ja chcę to samo! Od rana mam podły humor. Wtajemniczyli go w pomysł warsztatów dla sfrustrowanej bohemy. Odniósł się do nich entuzjastycznie, zwłaszcza do trąby jerychońskiej. – A co ja mógłbym robić? – zainteresował się, urażony, że nie wyznaczyli mu żadnej odpowiedzialnej misji. – Może wróżyć z ręki? – Zamyślił się Witold. – Widzę cię w cygańskiej chuście i z tamburynem. Roześmiali się serdecznie, ale Mossakowski wiedział, że jest na dobrej drodze. Nabrał przekonania, że jego pomysł ma sens i jest tutaj potrzebny. Żeby się rozwijać, Ida czekała na nowy impuls, nowych ludzi. I mogli się oni pojawić dzięki pensjonatowi.

[18] Jan Szkot Eriugena (ok. 810–877), teolog i filozof chrześcijański, działający na dworze Karola II Łysego, króla Franków. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

16

Następnego dnia, gdy tylko zapachniało ręcznie zmieloną przez panią Gertrudę kawą, Witold zabrał się do swoich notatek. To, co usłyszał wczoraj u popa, dowodziło, że miał rację ze swoim pomysłem na hotel. Zamyślił się głęboko. Mógłby właściwie całe piętro przerobić na eleganckie pokoje, bo prawie wszystkie posiadały łazienki. Każdy z nich zostałby urządzony w inny stylu – widział takie domy w Anglii. W pokoju z labiryntem można by zrobić piękną bibliotekę i klubowy pokój do pracy, a na dole umieścić część jadalną. Nie chciał tylko rezygnować ze swego pokoju. Bardzo go lubił i przywiązał się do tego miejsca. Część prywatną dałoby się jednak łatwo oddzielić. Pomyślał o ciekawej aranżacji piętra. Ta galeryjka, która obiega cały dom, sprawiała, że w holu bardzo brakowało wielkiego żyrandola, zwieszającego się ze zwornika pod sufitem. Spróbował sobie wyobrazić tę konstrukcję – solidną i zawieszoną na długich łańcuchach. Jesienne wiatry sprawiałaby, że żyrandol chwiałby się na wszystkie strony. Bez przesady, nie jesteśmy na statku! – pomyślał wesoło, ale ten obrazek niezwykle mu się spodobał. Zatęsknił za swoimi podróżami i książkami o piratach. Jego myśli odbiegły na chwilę od planów związanych z pensjonatem i zaczął się zastanawiać nad zmianami, które zaszły w jego życiu. Do tej pory nigdzie nie zagrzewał miejsca na dłużej, gnany jakąś nerwową potrzebą doświadczania coraz to nowych wrażeń. Nigdy nie było mu dość, nie potrafił się zatrzymać. Kolekcjonował przygody, rzadko je rozpamiętując, zostawiając sycenie się nimi na później, być może na czas na emeryturze, gdy mu się już nie będzie chciało tak żyć. Na czas, gdy się zestarzeje. Gdyby jeszcze parę lat temu ktoś mu powiedział, że zauroczy go zapomniana przez wszystkich wioska na końcu świata, gdzie nie ma nawet sklepu i chyba nawet diabeł nie mówi „dobranoc”, to by go wyśmiał, bo nie interesowały go takie miejsca. A teraz? Być może właśnie się zestrzał i mentalnie był już na emeryturze? Nie martwiła go jednak ta myśl. Ida wyzwalała w nim podobne uczucia jak niegdysiejsze spacery nad przepaścią, dostarczała mu dreszczu emocji, co odkryje następnego dnia. Znowu spojrzał na swoje notatki, poprawił okulary i przez chwilę starannie coś przeliczał. Złożył kartkę w momencie, gdy na horyzoncie pojawili się Alinka z Piotrkiem. Piegowaty Piotrek podszedł do swej funkcji „latającego reportera” bardzo poważnie – z namaszczeniem uścisnął Witoldowi rękę, po czym wręczył mu swoją wizytówkę, na której, wśród ręcznie namalowanych wymyślnych zawijasów, stało: „Piotr Słobankiewicz, redaktor naczelny i wydawca pisma »Ida, Ida«”. – Hm – mruknął Witold, bo sam nie wiedział, co mógłby powiedzieć innego. – Ja nie mam wizytówki, mam nadzieję, że ci to nie przeszkadza? Piotrek pokręcił głową, choć – co tu ukrywać – był odrobinę zawiedziony. Wizytówka „prawdziwego ministra” to mógłby być rarytas w jego kolekcji. – W takim razie zapraszam na kakao i ciasto, pani Gertruda przygotowała coś smacznego! Dzieci rozpromieniły się i weszły do środka. – Ale tu ładnie – wykrzyknęła Alinka, rozglądając się po rozległym westybulu.

– Przecież tu jeszcze nic nie ma – zgasił ją Piotrek. – Chyba się pan nie obrazi za to, co powiedziałem? – Upewnił się. – Mówię po prostu szczerze, jak to człowiek z prasy. Witold roześmiał się i zaprowadził ich oboje do kuchni. Pani Gertruda ucieszyła się na widok dzieci. – Piotruś, Alinka, może pobawicie się trochę z Mireczkiem? On was tak lubi! Piotrek przecząco pokręcił głową. – Bardzo chętnie, ale teraz jesteśmy tu służbowo. Pani Gertruda zaniemówiła. – Matko Boska, a co to za służba? – Publiczna, proszę pani – odparł niezwykle poważnie „człowiek z prasy”. Pani Kowalowa niepewnie spojrzała na Witolda. – Panie mecenasie, pan oczywiście wie, o co im chodzi? – Tak. Po prostu przyszli zrobić ze mną wywiad do swojej gazety – uspokoił ją Witold. Gospodyni wyraźnie uspokojona rozstawiła na stole talerzyki i kubki. – No, to siadajcie wszyscy! Pan mecenas dostanie kawę, a wy czekoladę z pianką. – A gdzie jest Mirek? – zainteresował się Witold, przysuwając sobie krzesło. Pani Gertruda machnęła ręką. – A kto go tam wie! Znowu sobie ubzdurał, że po pałacu chodzi biała dama. – Biała dama? – wykrzyknęły dzieci, dławiąc się ciastem. – Nie ma żadnej białej damy – ucięła gospodyni. – No… chyba że i pan coś widział? – zwróciła się do Witolda, który przecząco pokręcił głową. O duchu Majora nie zamierzał nikomu wspominać, zwłaszcza gdyby miało to trafić do gazety. – No, widzicie! – Pani Gertruda machnęła ręką i zabrała się za zmywanie. Nigdy nie marnowała czasu i zawsze miała coś do zrobienia. Ale Piotrek już skrobał w swoim zeszycie. – To news na pierwszą stronę, muszę koniecznie zrobić wywiad z Mirkiem! – Nie martw się – uspokoiła go pani Gertruda. – Pewnie zaraz tu przyleci. Piotrek odwrócił zatem stronę swojego zeszyciku i zapytał Witolda tonem niezwykle oficjalnym: – To jaką przygodę chciałby pan przybliżyć czytelnikom? Witold się zastanowił. – Właściwie nie wiem. Może o wyprawie do Gabonu albo na Wybrzeże Szkieletów? – O Wybrzeżu Szkieletów, koniecznie – zachwyciła się Alina. – Co to jest to Wybrzeże Szkieletów? – Piotrek postukał w zeszyt długopisem, żeby wydobyć zeń jeszcze odrobinę tuszu. – To wybrzeże w Namibii. Nazywane tak ze względu na szkielety wielorybów, które wyrzuca tam na brzeg morze, oraz liczne wraki statków. – Wraki? – zainteresował się Piotrek, porzucając bezowocne próby ożywienia długopisu. – Jak w opowieściach o piratach? – Prawie. To są głównie wraki współczesnych statków, które zatonęły na morzu, przewrócone przez huragan lub uszkodzone. Zazwyczaj masowce, statki owocowe i inne. – A hiszpańskie galeony? – domagał się Piotrek, wyraźnie zachwycony tematem. Czego jak czego, ale poszukiwacza pirackich skarbów jeszcze w Idzie nie było. – One leżą najczęściej na Morzu Karaibskim, gdzie zatonęły setki takich statków, wiozące miliony sztuk złota, szmaragdy, srebro i inne skarby. – I ktoś to wyławia? – Piotrek zabrał Alinie ołówek i ponownie skrobał w zeszycie w zadziwiającym tempie.

– Oczywiście. Są całe syndykaty zajmujące się wydobywaniem złota z wraków – tłumaczył cierpliwie Witold. – Syndykaty zbrodni? – nie ustępował chłopiec z niebezpiecznym błyskiem w oku, który mógł sugerować, że w przyszłości zrobi karierę w gazecie typu „Super Express”. Mossakowski się roześmiał. – Raczej towarzystwa akcyjne. Taka wyprawa po skarb dużo kosztuje – trzeba zatrudnić płetwonurków, wynająć statek, opłacić pozwolenie u władz danego kraju, jeśli wrak leży na jego wodach terytorialnych, i wreszcie szukać. – I znaleźć! – dodał Piotrek. – To jest właśnie najtrudniejsze. Często dane o położeniu wraku są tylko orientacyjne. Zwłaszcza jeśli chodzi o dawne statki. Zdarzało się również, że kapitanowie kłamali, podając współrzędne. – Dlaczego? Żeby zmylić ewentualnych poszukiwaczy? – zapytał Piotrek, podnosząc głowę znad zeszytu. Witold tylko skinął głową, ale nie zdążył nic powiedzieć, bo w progu kuchni stanęła Mila. – O, sorry, nie wiedziałam, że jesteś zajęty. – Zrobiła taki gest, jakby chciała się wycofać. – Wchodź, rozmawiamy o skarbach Skrzyni Davy’ego Jonesa! – wesoło powiedział Witold, wskazując jej wolne miejsce przy stole. – Kogo? – nie zrozumiała Alinka. – O skarbach zatopionych w morzu, Skrzynią Davy’ego Jonesa nazywali je marynarze. Wierzyli, że legendarny pirat Davy pilnuje swoich skarbów. Co jest do pewnego stopnia prawdą. Mila usiadła i nalała sobie kawy, zasłuchana pani Gertruda nie zwróciła na nią uwagi. Gospodyni przerwała nawet wycieranie talerzy, co nigdy jej się nie zdarzało i wyglądała na całkowicie pochłoniętą opowiadaną przez pryncypała historią. – Co to znaczy? – wypytywał Piotrek. – Że ten pirat nie pozwala wydobywać złota? – Coś w tym rodzaju – stwierdził Witold. – Przekonał się o tym jeden z najbardziej znanych poszukiwaczy skarbów, Mel Fisher. – Kim on był? – zapytała Alinka, najwyraźniej również wciągnięta w opowieść. – Początkowo nikim szczególnym, bodaj instruktorem nurkowania, ale w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku stał się prawdziwym łowcą skarbów – odnalazł legendarny statek „Nuestra Señora de Atocha”! – Jak ładnie się nazywa! – Dziewczynka się rozemocjonowała. – Dlaczego „legendarny”? – wypytywał Piotrek, obgryzając ołówek Aliny. – Nigdy o nim nie słyszałem. – „Atocha” była jednym ze statków hiszpańskiej flotylli, która we wrześniu 1622 roku opuściła Hawanę na Kubie z ładunkiem złota o wartości kilku milionów dublonów, wyruszyła do kraju. – Miliony dublonów? Ile to jest warte teraz? – domagał się odpowiedzi chłopiec. – Podobno ponad pół miliarda dolarów. Wszyscy westchnęli i zawiesili wzrok na Witoldzie. – Wyobraźcie to sobie: galeony płyną w szyku, na morzu spokojna, słoneczna pogoda. Żagle rozwinięte, kapitanowie na mostku, załoga uwija się przy pracy. Statki mijają Florydę, jeszcze trochę i znajdą się na pełnym oceanie. I wtedy zrywa się huragan. To zresztą nic dziwnego, gdyż wrzesień to w tamtej okolicy szczyt okresu huraganów. A musicie wiedzieć, że przy brzegach Florydy morze jest szczególnie niebezpieczne, to istne cmentarzysko statków – liczne zdradliwe mielizny i keysy. – Co to są te keysy? – domagał się Piotrek. – To małe wysepki u brzegów półwyspu, na przykład znany wszystkim z filmów Key West,

miejsce które szczególnie upodobał sobie Ernest Hemingway. Mówi się też – tu Witold zwrócił się do Mili – że Key West to miasto kotów, potomków słynnego, sześciopalczastego kota Hemingwaya. – Kot Hemingwaya miał sześć palców? – zainteresowała się Alina, patrząc na Milę. Pani sołtys wzruszyła ramionami. – Tak głosi legenda literacka, ale czy to prawda… – Koty z Key West mają coś wspólnego z kotami z Idy, choć bynajmniej nie chodzi o podobną liczbę palców. – Witold pogłaskał Jodża, który właśnie w tym momencie wdrapał mu się po nogawce spodni na kolana i zaczął wypijać resztkę kawy z filiżanki. – Nie krępuj się, Jodżo, i częstuj – powiedział do kotka i kontynuował przerwaną myśl. – Te koty, tak jak ma to miejsce i tutaj, same wybierają sobie właścicieli. Wszyscy roześmiali się, a zachęcony powszechną aprobatą Jodżo zaczął zaglądać do pozostałych filiżanek. – Nie powiedział pan do końca o tej katastrofie. – Piotrek przywrócił Witolda na właściwą ścieżkę. – Właśnie! Bardzo przepraszam za kocią dygresję! Przerwaliśmy w momencie, kiedy rozpoczyna się straszliwa burza – osiem statków huragan rzuca na skały. Szarpie żagle, wyrywa ster, uniemożliwia ratunek. Od uderzenia wiatru trzeszczą i pękają kadłuby. Wyobraźcie sobie tę sytuację: ludzie krzyczą, wzywają boskiej pomocy, ale już wiedzą, że ratunek jest niemożliwy. Statki toną, ginie ponad pięciuset marynarzy, prąd morski rozrzuca szczątki po dnie. Skarb przewożony na pokładzie „Atochy” pogrąża się w morzu „na zachód od najdalszego Key Matecumbe” – tak napisano w dokumentach. – I dopiero po trzystu latach odnaleziono ten wrak? Nikt go wcześniej nie szukał? – nie rozumiała pani Gertruda. – Oczywiście, że szukali. – Witold się roześmiał. – Przez cały czas szukano, w okolicy jednego z dwóch keysów zwanych Matecumbe. Tylko że ten adres był błędny. – Jak to? Czy dokumenty kłamały? Celowo, jak pan to mówił? – Młody dziennikarz przerwał notowanie i zaczął sobie mierzwić czuprynę na czubku głowy. Elegancka i ślicznie ubrana Alinka spojrzała na niego z wyrzutem. Witold uśmiechnął się, odwracając w kierunku Mili. Pani sołtys w zamyśleniu mieszała łyżeczką w prawie pustej filiżance i wyraźnie nad czymś się zastanawiała. Może myśli, jak to by było zostać wybranką pirata – zastanowił się Mossakowski, ale dzieci szybko przywołały go do rzeczywistości, prosząc o dokończenie historii o poszukiwaczu skarbów. – Nie – powiedział więc szybko. – Przyczyna była zupełnie inna, ale poznał ją dopiero Fisher i dlatego to on odnalazł „Atochę”. – Niech pan powie – prosiła Alinka, a miny pozostałych wyrażały, że są tego samego zdania. Witold był w związku z tym w siódmym niebie – niczego tak nie lubił jak opowieści o piratach. Nawet więcej – był przekonany, że gdyby urodził się marne trzysta lat wcześniej, przystąpiłby do tego fachu bez wahania! Teraz jednak po wypiciu łyka z nowej filiżanki kawy, do której nie zdołał dobrać się Jodżo, kontynuował. – Dobrze. Ale najpierw jedna uwaga. Piotrek, tobie się wydaje, że współczesne szukanie skarbów to sam romantyzm i przygoda na morzu. Tak nie jest. To często siedzenie w archiwach i bibliotekach, wypytywanie specjalistów z różnych dziedzin. Czasem jest to mozolne i bezowocne, ale zazwyczaj przynosi efekty. I Fisherowi się poszczęściło. W archiwum morskim w Sewilli uzyskał ważną informację. – Jaką? – Tym razem to Piotrek nie wytrzymał. – Dowiedział się, że w XVII wieku mianem Matecumbes Keys określano wszystkie wysepki

u wybrzeży Florydy, a nie tylko te dwie, które nazywa się tak dzisiaj. Zrozumiał, że „Atocha” leży sto mil na zachód od miejsca, gdzie jej szukano. – I znalazł skarb? – spytała pani Gertruda. – Tak. Złoto i srebro w sztabach, biżuterię z perłami i szmaragdami. Tylko że radość nie trwała długo. Władze Florydy pożałowały skarbu i zaczęły się procesować z Fisherem. W dodatku w katastrofie holownika zginęło dwoje jego dzieci. Widzicie już, co miałem na myśli, mówiąc o Davym Jonesie? Wszyscy chwilę milczeli, zastanawiając się na jego słowami. Poszukiwanie skarbów, ta wspaniała przygoda, miała swoje ciemne strony. – A pan widział kiedyś coś takiego? – zapytał Piotrek. – Tak. Raz. – Witold uśmiechnął się do swoich wspomnień. – Proszę opowiedzieć – domagała się pani Gertruda. – No, dobrze. Miałem kolegę, Irlandczyka mieszkającego w USA, którego rodzina od pokoleń żyła z poszukiwań skarbów. Mieli firmę o wdzięcznej nazwie See Hole i poławiali złoto na wszystkich morzach i oceanach. Zaczęło się podobno od tego, że babcia Pata, jeszcze w latach dwudziestych, znalazła na plaży w Miami skrzynkę pełną biżuterii i monet. Poznaliśmy się na jakimś szczycie europejskim. Pat niezbyt pasował do swojej rodziny. Skarby niezbyt go interesowały, ale każdy urlop spędzał ze swoją, jak ich nazywał, rodzinką Addamsów. Uważał ich wszystkich za lekko stukniętych. Zainteresowało mnie to niesamowicie. Strasznie chciałem z nim pojechać, ale nie było łatwo go namówić. Musiał też długo pertraktować z jego rodziną, która z założenia jest nieufna i podejrzliwa, co ponoć gwarantuje sukces w tym biznesie. Wreszcie się zgodzili. Polecieliśmy na Bahamy, a stamtąd, z przylądka Francés Viejos na Haiti, wypłynęliśmy łodzią na morze. Wtedy zorientowałem się, czego szuka rodzinka Pata O’Shea. – Czego? – dopytywał się Piotrek. – Statków, które zatonęły w Silver Banks, wąskim i niebezpiecznym przejściu wśród raf. – Czy tych statków było dużo? – zapytała Alinka. – Mnóstwo! Ten rejon Bahamów jest szczególnie niebezpieczny, wiele małych wysepek, mielizny, skały. Tam również szaleją huragany, toteż statków zawsze rozbijało się sporo. Oni szukali konkretnego statku „San Pablo de Burgos”, który zatonął w Silver Banks w połowie XVI wieku. Zdobyli manifest okrętowy, wymieniający niezliczone skarby płynące na jego pokładzie – sztaby złota i srebra, biżuterię oraz barwniki: koszenilę i indygo. Nie wiem, jak weszli w posiadanie tych dokumentów, być może nielegalnie, ale mieli także informację, że „San Pablo” zatonął „10 leguas na wschód od Los Abrojos” – jednego z najniebezpieczniejszych miejsc w tej okolicy. Ponieważ stara hiszpańska miara legua liczyła około siedem kilometrów, poszukiwania rozpoczęto siedemdziesiąt kilometrów na wschód od wysepki. Bardzo mi się to podobało – atmosfera podniecenia i napięcia, oczekiwania na sukces. – I co? – zapytała po raz pierwszy Mila, która do tej pory w milczeniu skubała pierniczki pani Gertrudy. – Nic! Na wyznaczonym obszarze nic nie było. Drobne skały, rafa. Być może statek został zepchnięty na głębsze wody albo przez te wszystkie lata jego szczątki zostały całkowicie przykryte przez piasek i koralowce. – Nie próbowaliście szukać specjalistycznym sprzętem? – wypytywał Piotrek. – Próbowaliśmy. Nie odniosło to żadnego skutku. Nurkowie schodzili pod wodę, przeczesali spory obszar. Nic nie znaleźli. Ponieważ See Hole nie była tak znanym przedsiębiorstwem jak firma Fishera i nie mogła sobie pozwolić na wielomiesięczne poszukiwania, dość szybko ogłoszono fiasko wyprawy. – Może szukaliście w złym miejscu? – powiedziała Mila. – Tak jak poprzednicy Fishera? Może

nie chodziło o Los Abrojos tylko o jakąś inną wysepkę? Na przykład dokument był niepełny, a prawdziwa informacja brzmiała „10 leguas od Los Abrojos na wschód i 10 leguas na północ”. Witold się roześmiał. – Nie pomyślałem o tym, ale to prawdopodobne. Nie widziałem zresztą tego dokumentu, więc trudno mi powiedzieć, jak wyglądał. Ale wakacje były cudowne. Takiego dreszczu emocji nie doznałem nigdy w życiu, to jednak bardzo wciąga. Zrozumiałem też to, co powiedział o zatopionych statkach historyk Robert S. Weddle: „Chciwość kupców, pochopność żeglarzy, zawiść królów”. Spróbujcie sobie to wyobrazić – od czasów odkrycia Ameryki na morzach i oceanach rozgrywała się bezpardonowa walka o bogactwo: Hiszpanie i Portugalczycy łupili skarby Nowego Świata, a angielscy i francuscy piraci polowali na złotonośne floty. Prawdziwą Wyspą Skarbów i siedzibą korsarzy było Portobelo w Panamie, miasto, które spotkał malowniczy i wręcz biblijny koniec. – Jaki? – spytała zasłuchana Alinka. – Zostało zatopione przez morze. – Witold uśmiechnął się po raz kolejny. Piotrek zapamiętale pisał w zeszyciku. – Fantastyczne historie! – stwierdził z zadowoleniem. – Gazeta nigdy nie miała tak dobrego materiału! Muszę jeszcze przepytać Mirka na temat tej białej damy i mam komplet do nowego numeru! Podziękował wylewnie Witoldowi i nie zwracając uwagi na Alinę, wybiegł z kuchni. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

17

Mila spojrzała na Witolda z uśmiechem. – Biała dama znów się ukazała? – Podobno. A wiesz coś o tym? Przez chwilę chciał jej opowiedzieć o duchu Majora, ale ugryzł się w język. Niech to będzie tajemnicą byłych i obecnych właścicieli Idy. – Tekla mi mówiła, że jedna z jej krewnych cierpiała na uciążliwe migreny i często wieczorami przechadzała się w koszuli nocnej po parku, żeby uwolnić się od bólu głowy. No i ludzie dorobili do tego całą historię o duchach! – Tak! Siła plotki jest straszna – stwierdził wesoło. – Ja tak słucham i słucham, o czym państwo mówią – odezwała się niespodziewanie pani Gertruda. – I nadziwić się nie mogę, że dorośli i rozsądni ludzie ulegają tym dziecinnym fanaberiom. – Może nie jesteśmy tak dorośli i rozsądni, jak się wydaje – zastanowiła się Mila. – Pani Gertrudo, filozof powiedział, że każdy powinien pielęgnować w sobie wewnętrzne dziecko – dodał Witold. – Ciekawe, co to był za filozof – nie rezygnowała gospodyni. – Pewnie jakiś Niemiec! Mila i Witold roześmiali się, bo trafiła w sedno. – A jak tam idą prace w wieży? – zapytała po chwili Mila, przypominając, że właśnie po to – na oględziny przyszłego obserwatorium astronomicznego – została zaproszona. – Dźwig ma być za chwilę. – Witold popatrzył na zegarek. – Jak chcesz, to możemy zaraz tam iść i zobaczyć. – Świetnie! Właśnie po to do ciebie przyszłam. Chcę być przy tym epokowym wydarzeniu. Tekla też przyjdzie. – Znakomicie! Pani Gertrudo, wychodzimy! – rzucił przez ramię do gospodyni, która z obszernego kredensu wyciągnęła książkę kucharską i zatopiła się w lekturze. – A idźcie sobie! – powiedziała, wzruszając ramionami. – Na obiad będzie potrawka à la Trójkąt Bermudzki! Zainspirowały mnie pańskie opowieści. I zupa „Davy Jones”. – Czy to oznacza, że w odmętach tego obiadu ktoś zginie? – dopytywał się Witold. – Będzie kurczak w ostrym sosie i zupa rybna – skapitulowała gospodyni. Kiedy dotarli do wieży, dźwig właśnie wjeżdżał na teren parku. Nie wyglądał zbyt zachęcająco – najwyraźniej pamiętał lepsze czasy i były to prawdopodobnie czasy „propagandy sukcesu”. Na obłuszczonym z żółtej farby boku widniał na wpół zatarty napis „Kran”, który niedwuznacznie sugerował pochodzenie urządzenia. – Ja się tylko zastanawiam, czy to jest bezpieczne… Ten dźwig wygląda jak eksponat muzealny – powątpiewała Mila, widząc jakość tego sprzętu. – To nic! – stwierdził niezłomnie Witold. – Zamierzam wjechać nim na górę!

– Chyba żartujesz – próbowała go zmitygować, ale on już biegł do pana Kowala, który machał do niego z szoferki. – Zapomniałaś, że ja mam skłonność do sportów ekstremalnych i życia na krawędzi? – No, ale chyba nie na krawędzi ruskiego dźwigu? – spytała z przekąsem, a on się roześmiał. – Może spróbujesz? – zaproponował jeszcze, lecz Mila przecząco pokręciła głową. – Wolę nie! Damie nie wypada brać udziału w podobnie nieprzystojnych rozrywkach! Witold i mąż pani Gertrudy wskoczyli na służący do podnoszenia balkonik, a operator – mężczyzna o filozoficznym wyrazie twarzy i sumiastych wąsach – zaczął unosić ich w kierunku małego okienka wieży. Mila zadarła głowę do góry i w napięciu śledziła podnośnik. Nie zauważyła nawet pani Tyczyńskiej, która znienacka pojawiła się w pobliżu. Tekla miała na sobie wiosenny płaszcz, kapelusz i eleganckie rękawiczki. Pomachała do Witolda, który właśnie zbliżył się do okna i usiłował przez nie zajrzeć. – Tak się zastanawiam – powiedziała w zamyśleniu, a Mila ocknęła się z zapatrzenia. – Przepraszam, nie zauważyłam cię – wyjaśniła, wskazując ręką na balansujący w powietrzu balkonik. – Nie szkodzi, nie mam żalu. – Była dziedziczka się uśmiechnęła. – To pasjonująca sprawa i liczę na to, że nie spadną. – Ja też mam taką nadzieję – zapewniła Mila. – Ale nad czym się zastanawiasz? – Czy powinnam im powiedzieć, gdzie jest wejście na wieżę. Mila spojrzała na nią ze zdumieniem. – A wiesz, gdzie jest? Tekla wzruszyła ramionami. – W piwnicy. Tylko nikt mnie o to nie pytał! – To Witold nie przyszedł do ciebie w sprawie tej wieży? – zdziwiła się Mila, która wielokrotnie to proponowała i była pewna, że Mossakowski skorzystał z jej rady. – Widocznie proste rozwiązania go nie interesują, co zresztą dobrze o nim świadczy. – Starsza pani się roześmiała. – Powiesz im? – Mila wskazała ręką na dźwig i Witolda, który wepchnąwszy okno do środka, przełaził właśnie przez futrynę. – Nie! Za dobrze się bawią. – Tyczyńska się uśmiechnęła. Kiedy Witold zniknął w oknie, Tekla skinęła na Milę i obie podeszły pod ścianę budynku. – Myślisz, że możemy wejść bez pytania? – zastanowiła się była dziedziczka. Mila wzruszyła ramionami. – Nie sądzę, żeby Witold miał coś przeciwko. Pani Tyczyńska zdecydowanym ruchem pchnęła drzwi balkonowe i weszły do pałacu przez taras. – Ależ tu pięknie. – Zachwyciła się, wchodząc do hallu, wyłożonego już kamiennymi płytkami. – Witek bardzo się stara – pochwaliła go pani sołtys z dumą. – Nawet udało mu się dokładnie odtworzyć wzór! – dziwiła się Tekla, dotykając podłogi. W istocie, całą mozaikę z szarych kamiennych płytek zrekonstruowano według wspomnień hrabiny. Trzeba było przyznać, że – dzięki uporowi Witolda – pałac naprawdę odzyskał dawny urok. Pani Tyczyńska z uznaniem kiwnęła głową, oglądając przepięknie odtworzone balustrady wewnętrznej galeryjki i wspaniałe schody, które zgrabnym łukiem zakręcały, prowadząc na górę. Wnętrza wciąż jeszcze były puste, ale widać było, że nowemu właścicielowi zależy przede wszystkim na tym, by wszystko wyglądało jak za najlepszych czasów posiadłości. Pani Tekla pomyślała o swoich rodzicach – ojcu, zatopionym w uczonych księgach i szukającym rozwiązania

nieśmiertelnych zagadek przeszłości i matce, duńskiej baronównie wychowanej w Anglii, dla której wojna stanowiła osobistą tragedię i złamała jej życie. Dobrze, że ktoś zajął się tym miejscem z miłością, której ja nie mogłam mu dać. Zbyt wiele okrutnych wspomnień wiąże się z tym domem. Wspaniale, że dostał nowe życie – pomyślała, uśmiechając się. Z kuchni wyszła, zwabiona hałasem, pani Gertruda. Na ich widok się rozpromieniła. – Witam panią dziedziczkę! Przyszła pani popatrzeć na ten idiotyzm? – W pewnym sensie. – Pani Tekla skinęła głową. – Możemy wejść do piwnicy? – Oczywiście. – Gospodyni wskazała im drogę do kuchni. – To drzwi do piwnicy są w kuchni? – zdziwiła się Mila. – Byłam tam kilka razy i nie zauważyłam ich. – Są za piecem – wyjaśniła pani Gertruda. – Weszliśmy tam nawet z panem mecenasem, ale piwnica była pusta. Same dziurawe beczki i trochę drewna. – Kiedyś była to piwnica na wino – wyjaśniła była dziedziczka. – Bardzo się cieszę, że żadna beczka nie ocalała. Z tego co pamiętam, wino było wstrętne, smakiem przypominało zleżały ocet. Ojciec dał się naciągnąć jakiemuś włoskiemu spryciarzowi, który sprzedał mu kiepski trunek w hurtowej ilości. Pani Gertruda i Mila się roześmiały. Tekla zapaliła podaną przez gospodynię latarkę i otworzyła drzwi. – No, drogie panie, w imię Boże! – Jako pierwsza weszła do środka. Piwnica była obszerna i zarzucona rozmaitymi gratami. Półokrągłe sklepienie nadawało jej lekko niepokojący wygląd, zwłaszcza gdy światło rozpraszało się we wnętrzu, oświetlając zagłębienia ścian. – Fantastyczne, jak w jakiejś włoskiej tawernie – szepnęła Mila, ale pani Tekla nie dała jej dużo czasu na rozglądanie się. – Pomóż mi odsunąć ten szmelc – rozkazała, a Mila posłusznie zabrała się za oczyszczanie kąta pod ścianą z resztek starych balii i beczek. Po kilku minutach wytężonej pracy odsłoniły się małe drzwiczki z zardzewiałą klamką. – Na pewno są zamknięte – wyraziła wątpliwość Mila. – Nie sądzę. Nigdy nie było w nich zamka, tylko taki zatrzask w klamce. – Pani Tyczyńska dłubała przy drzwiach kawałkiem drutu. – Voilà – krzyknęła zadowolona po chwili. Rzeczywiście, drzwi stały otworem. – No, a teraz twoja kolej – powiedziała do Mili. – Musisz sama wejść na górę, bo to nie na moje zdrowie. Mila bez przekonania wzięła latarkę. – Czy ja wiem? Jeżeli Witek z panem Kowalem schodzą z góry, to mogą się śmiertelnie wystraszyć. Wszystkie te obiekcje okazały się zbędne, gdyż w tej chwili na schodach wewnątrz wieży zadudniły kroki i w drzwiach pojawiła się zdumiona twarz Witolda. – Co wy tu robicie? – wykrzyknął, wchodząc do piwnicy. – Przyszłyśmy od drugiej strony, że tak powiem. – Pani Tekla się roześmiała. – Widzę, że schody są w dobrym stanie. – U góry trochę przegniły, ale można to bez trudu zreperować – potwierdził pan Kowal, który w tym momencie także ukazał się w pomieszczeniu. – Czemu mi pani nie powiedziała, że drzwi na wieżę są w piwnicy? Nie musiałbym organizować tego cyrku z dźwigiem – zwrócił się z wymówką Witold. – Bo pan nie pytał. – Pogodnie odparła pani Tekla. – No, ale za to przeżył pan przygodę w stylu „National Geographic Explorer”! – Niech pani lepiej zobaczy, co znaleźliśmy – wtrącił się mąż gospodyni, wlokący za sobą jakieś

spore pudło, a właściwie dość zmurszałą skrzynkę. – A cóż to za diabeł? – zdziwiła się pani Kowalowa, gdy wraz z Witoldem wnieśli ją do kuchni. – To pewnie jakiś skarb rodzinny – wydyszał Witold, gdyż skrzynka była dość ciężka. Pani Tekla przecząco pokręciła głową. – Nigdy tego nie widziałam, naprawdę! – Musiała stać na wieży z siedemdziesiąt lat – ocenił fachowo Kowal. – Przegniła od deszczu, bo tam dach przecieka i trzeba to będzie naprawić – zwrócił się do Witolda, który skinął potakująco głową. – To co? – Witold zwrócił się do hrabiny. – Otwieramy? Godzi się pani? Pani Tekla wzruszyła ramionami. – Kupił pan pałac z „dobrodziejstwem inwentarza”, więc chyba i ta skrzynka należy do pana. Oby tylko nie było w niej granatów, bo pod koniec wojny stacjonowali tu partyzanci! Witold też raczej nie był zachwycony tą perspektywą. – Mam podobną nadzieję, bo w przeciwnym razie koszty ludzkie mogą być wysokie – powiedział, majstrując nożem przy zamku. – Tu trzeba łomu, deski stare, to łatwo pójdzie! – stwierdził mąż gospodyni i czym prędzej postarał się o to pożyteczne narzędzie. Po podważeniu wieka zebranym w kuchni ukazała się zawartość – na wierzchu leżało kilka rodzinnych albumów, które pani Tekla chwyciła ze zdumionym okrzykiem. – Myślałam, że Rosjanie to spalili! – zawołała uszczęśliwiona. – Cudowna niespodzianka, naprawdę! – Cieszę się, że mogła je pani odzyskać. Może teraz dowiemy się, jak wyglądał park przed wojną! – powiedział Witold, odsłaniając kolejne warstwy skarbów ze skrzynki. Jako następny pojawił się starannie zapakowany porcelanowy serwis. Pani Tekla ponownie wydała okrzyk zaskoczenia. – Słuchajcie! Ja wiem, co to jest! To musiał schować mój ojciec, tuż po wkroczeniu Rosjan! Patrzcie na daty na gazetach! Istotnie, gazety, którymi owinięto porcelanę, nosiły daty z końca września 1939. – Nie niszczmy ich! – Witold zaprotestował przeciwko darciu gazet. – To białe kruki! Ja w każdym razie chętnie je sobie poczytam! – Proszę bardzo. – Pani Tekla zaczęła odkładać opakowania na bok. – Jak pan sobie życzy. Popatrzcie jaki piękny ten serwis! Rzeczywiście był uroczy. Przeznaczony do herbaty na sześć osób, został wykonany z delikatnej porcelany w subtelny wzorek z błękitnych chabrów. – Moja matka sprowadziła go z Limoges! Była do niego niezwykle przywiązana. Podejrzewam, że ojciec ocalił go wyłącznie ze względów sentymentalnych, bo wierzcie mi, w tym domu mieliśmy wiele cenniejszej porcelany. Niestety. Jak mniemam, „przejechały po niej tanki”[19], jak słusznie napisał pan Miłosz. – Piękne! – powiedziała Mila, oglądając z bliska dzbanek do herbaty. – Aż boję się dotykać, takie to delikatne. – Moje dziecko. – Starsza pani się roześmiała. – Ta porcelana jest trwalsza, niż można przypuszczać. Przetrwała mnie i mojego brata, Sowietów, a nawet lata rządów kołchozu PGRowskiego. I ty jej nie zaszkodzisz. Porcelana wydobyta ze skrzynki była dla niej dowodem na to, że pewnych rzeczy nie da się zniszczyć, a idei unicestwić. Jej ojciec wierzył, że te skromne przedmioty, bliskie sercu rodziny, zachowają się na zawsze mimo przeciwności losu. Pozornie była to wiara złudna. Czasy, które nastały, gdy chował skrzynkę, były co najmniej surowe. Pałacowi zagrażało zniszczenie – mógł

spłonąć lub zostać zburzony. A jednak przetrwał, a wraz z nim te przedmioty. Przez lata nikt nie próbował wejść na wieżę, bo nawet w czasach PGR-u nie znaleziono wejścia w piwnicy. Tekla uświadomiła sobie, że ostatnią osobą, która schodziła tymi schodami przed Witoldem, był jej ojciec. Uśmiechnęła się do tej myśli, bo miała wrażenie, że w jakiś sposób historia zatoczyła koło. To co ukryte, zostało odnalezione. Z ciekawości zajrzała do skrzynki, by zobaczyć, jakie jeszcze kryła niespodzianki. Witold właśnie wyciągnął jakiś niewielki, podłużny pakunek i ostrożnie odwijał go z warstwy gazet.

[19] C. Miłosz, Piosenka o porcelanie. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

18

Gdy wreszcie z ogromną ostrożnością zdjął ostatnią zabezpieczającą warstwę, zobaczył niewielkie naczynie, przypominające kielich, wykonane z bladozielonego agatu. Od typowego pojemnika na wino różniła go tylko dziwaczna przykrywka. Witold oglądał znalezisko ze zdumieniem, bo nigdy nie widział czegoś podobnego. – A cóż to znowu jest? – zainteresowała się Mila, odbierając mu naczynie i patrząc na nie pod światło. Dziwny kielich świecił jakimś nieziemskim blaskiem. – Proszę pani? – Witold usiłował zwrócić uwagę pani Tekli, zajętej przeglądaniem albumów, na ostatnie odkrycie. – Co to jest? – A to! – Machnęła lekceważąco ręką. – To jest święty Graal. – CO? – krzyknęli jednocześnie i – co tu ukryć – niezbyt grzecznie Witold i Mila. Pani Tekla ponownie wykonała ręką ruch, który miał najwyraźniej oznaczać, że dystansuje się od całej sprawy. – Tak podejrzewałam, że go tu znajdziemy. Ta skrzynia zawiera różne przedmioty, które miały dla naszej rodziny wartość, że tak powiem, sentymentalną. Jak wiecie, mój ojciec, Panie świeć nad jego duszą, był człowiekiem mądrym, ale nieco ekscentrycznym. Za młodych lat studiował w Oxfordzie i zafascynowała go literatura średniowieczna. Te wszystkie Beowulfy i Percivale. Zbierał takie książki i zaczytywał się w nich do zwariowania. Zresztą z dzisiejszej perspektywy moich prawie osiemdziesięciu lat, nie jestem pewna, czy on rzeczywiście nie był wariatem. Wtedy jednak mówiło się, że papa jest oryginalny. W każdym razie mój dobry ojciec wmówił sobie, że odszuka świętego Graala. Co bynajmniej nie było trudne! – Pani chyba żartuje – wtrącił się Witold, który miał wrażenie, że się przesłyszał. – Słabo znam opowieści o rycerzach Okrągłego Stołu, ale wydawało mi się, że ten Graal to był raczej unikat. – Jak kiedy, mój chłopcze – powiedziała starsza dama i poprosiła zasłuchaną panią Gertrudę o kawę. Mąż gospodyni, znudzony opowieściami o Graalach wymknął się tymczasem z kuchni. Bardziej niż fantasmagorie ziemiaństwa polskiego interesowały go sprawy praktyczne – trzeba było w końcu odprawić operatora dźwigu, który czekał na swoje pieniądze. – Może w czasach Artura był tylko jeden Graal, ale już w średniowieczu każde szanujące się miasto miało jakiś. – Zgadza się! – potwierdziła Mila. – Ja widziałam Graala w katedrze w Walencji. Tylko że tamten był z onyksu, nie z agatu. Pani Tyczyńska zgodziła się z jej słowami ruchem głowy. – Graali jest pełno w Europie. W Hiszpanii jest kilka, podobnie we Francji. Tego mój ojciec przywiózł z Anglii. Należał do jakiegoś szalonego szkockiego lorda. Zdaje się, że odkryli wspólną namiętność i ten lord podarował kielich mojemu ojcu w spadku. Tato przechowywał Graala w swoim gabinecie – to ten pokój z labiryntem na podłodze.

– Boże święty! – wykrzyknął zafascynowany Witold. – To cudowna historia! Może pani być pewna, że doprowadzę gabinet do stanu dawnej świetności! – Może się pan nie wysilać, jeśli o mnie chodzi! Ta namiętność mojego ojca zawsze mi się wydawała dość głupia. – Widząc, z jakim wniebowziętym wyrazem twarzy prawnik ogląda kielich, dodała: – Niech go pan sobie weźmie, skoro się panu tak podoba. Witold najwyraźniej nie wierzył swemu szczęściu, bo odwrócił na nią pełen zaskoczenia wzrok. – Naprawdę? Nie chce go pani zatrzymać? Na pamiątkę po ojcu? Starsza pani nie wiadomo który już raz wzruszyła ramionami. – Mój biedny papa znalazłby w panu znakomitego następcę. Widzę, że szaleństwo zaczyna cię opanowywać, mój chłopcze. Niech ci pójdzie na zdrowie, skoro cię to bawi. – Ale to przecież Graal! – Witold nie ustępował. Tyczyńska popatrzyła na niego jak na zbiegłego klienta kliniki psychiatrycznej. – Naprawdę pan w to wierzy? Takich kielichów na świecie jest pewnie ze sto tysięcy i każdy ma ambicje, żeby być tym prawdziwym. To tylko urocza bajeczka, w którą wierzył mój nieszczęsny ojciec. Ale tamte czasy były inne. Nie mogę zrozumieć, jak tak rozsądnie wyglądający młody człowiek może ulegać temu obłędowi. – Trzeba w końcu czemuś ulec! – Witold się roześmiał. – A „graalizm” jest bardziej elegancki niż, na przykład, alkoholizm. Pani Tekla uniosła brwi ku górze, ale nie skomentowała tej ostatniej odpowiedzi. – Mam nadzieję, że zgodzi się pan, że Mili też musimy coś podarować? Witold oczywiście nie miał nic przeciwko, zwłaszcza że był całkowicie pochłonięty oglądaniem Graala. Agat, z którego go wykonano był naprawdę piękny – jasnozielony i poprzecinany bladymi żyłkami. Miał zaledwie dwadzieścia centymetrów wysokości, ale sprawiał niezwykle dostojne wrażenie. – Mila, mam nadzieję, że przyjmiesz ode mnie ten serwis? – zapytała pani Tekla, odwracając uwagę pani sołtys od Witolda i jego kielicha. – Ty pijesz dużo herbaty, to ci się przyda. Mila była równie uszczęśliwiona jak przed chwilą Witold. Nie mogła nacieszyć się prezentem i po kolei oglądała wszystkie filiżanki, spodki i dodatkowe akcesoria – pękaty dzbanek, cukiernicę, mlecznik i solidny podgrzewacz, który zamykał komplet. Wszystko to było w doskonałym stanie, zachowane mimo zawieruch historii. Starsza pani sięgnęła na dno skrzynki i wydobyła ostatnią schowaną w niej rzecz. Był to niewielki portrecik, przedstawiający młodą dziewczynę czeszącą włosy przed oknem. – Mój Boże! – powiedziała z uśmiechem i zapatrzyła się na obrazek. – Moja holenderska dziewczynka! Nie mam pojęcia, skąd się wziął w naszym domu. Przez całe lata wisiał nad moim łóżkiem. Pewnie nie uwierzycie, ale gdy go ostatni raz widziałam, miałam tyle lat, co ta namalowana dziewczyna. No cóż… Ja się zestarzałam, a ona wciąż czesze swoje włosy! Na tym właśnie polega potęga sztuki. – Chwilę milczała z rozmarzeniem, wpatrując się w niewielki portrecik, a potem zwróciła się do Witolda. – Myślę, że pozwoli mi go pan zatrzymać? Witold postawił na stole Graala i spojrzał na nią z przykrością. – Naprawdę, uważa mnie pani za jakiegoś wampira! – oznajmił, najwyraźniej dotknięty do żywego. – Przecież to wszystko są pamiątki po pani rodzinie, nic nie musiała pani nam ofiarować! Pani Tekla uścisnęła mu ramię, próbując go udobruchać. – Niech się pan nie gniewa. Wyraziłam się niezręcznie, ale naprawdę… Pałac należy do pana i zgodnie z prawem nie mogę rozporządzać niczym, co się w nim znajduje. – Ależ tam! – Witold zdecydowanym ruchem uciął te rozważania. – Może pani wszystkim rozporządzać, a zwłaszcza tym, co jest w tej skrzynce. – No, to dobrze! – powiedziała pani Tekla. – Witek dostaje Graala, Mila serwis, a albumy

i portret zostają dla mnie. W ten sposób jest mniej więcej sprawiedliwie. I poproszę o kieliszek nalewki pani Gertrudy. W tym momencie w kuchni pojawił się mąż gospodyni. – Panie mecenasie, zapłaciłem chłopu z dźwigiem. Trzeba będzie przebić wejście na wieżę od strony domu, najlepiej z piętra. Witold skinął głową. – Chodźmy od razu to obejrzeć! – zadecydował. – Nie ma na co czekać. Idziesz, Mila? Pani sołtys dopiła kawę i raźno wstała od stołu. Gospodyni i była dziedziczka zdecydowanie odmówiły wyprawy na wyższe piętra. Kiedy znaleźli się na górnym balkoniku, z którego prowadziły drzwi do wszystkich pomieszczeń, pan Kowal fachowo rozejrzał się po pokojach. – A więc, panie mecenasie, sytuacja jest jasna – powiedział po chwili, notując coś w swoim podręcznym kajecie. – Wieża sąsiaduje z dwoma pomieszczeniami: pańską sypialnią oraz małym pokojem do pracy, który znajduje się po drugiej stronie. – No, nie będziemy ci raczej łazić po sypialni – stwierdziła Mila, uśmiechając się. – Cóż… Byłoby to spełnienie marzeń Mirka o zjawach w księżycowe noce – powiedział Witold, wchodząc do niewielkiego pomieszczenia, w którym do tej pory studiował plany architektonicznie i prowadził wielogodzinne dyskusje o interesach przez telefon. – Przeniosę stąd swoje rzeczy do pokoju nad loggią, nawet lepiej, bo będę bliżej labiryntu, natomiast sypialni wolałbym nie ruszać, bo jest stamtąd przepiękny widok. – Naprawdę? – zainteresowała się Mila. – Tak. Zapraszam, możesz się przekonać. – Wskazał jej drzwi. Pan Kowal tymczasem rozpoczął pomiary ściany w gabinecie. Mila weszła do pokoju z wykuszowym oknem. – O, rzeczywiście, ładnie tu! – popatrzyła na pochyły sufit mansardowego dachu i skromne urządzenie pomieszczenia. Na ścianie wisiała oprawiona w ramki XVII-wieczna mapa Morza Karaibskiego, kilka rycin przedstawiających galeony, zaś na zastawionych książkami półkach uwagę zwracało astrolabium i duży sekstant. – Piękne – zachwyciła się Mila, dotykając z atencją astrolabium. – Skąd je masz? – Kupiłem na aukcji w Sewilli. Zbieram stare mapy i książki o morzu. Mila przyjrzała się półkom: znajdowały się na nich zaczytane wydania Conrada (głównie po angielsku), XIX-wieczne wydanie Moby Dicka i cały rząd powieści Rafaela Sabatiniego, również w oryginale. – Lubisz Sabatiniego? – zapytała, a właściwie stwierdziła Mila, dotykając grzbietu Sokoła morskiego, ukochanej powieści Witolda. – Bardzo – chwilę milczał, a potem powiedział z dziwnym błyskiem w oku: – Sabatini stał się zresztą powodem mojego starokawalerstwa. Zaintrygowana Mila natychmiast odwróciła się od półki z książkami. – Jak to? Witold wzruszył ramionami. – Obiecałem sobie kiedyś, że ożenię się tylko z kobietą, która czytała Sokoła morskiego. Jak się domyślasz, nie spotkałem jeszcze takiej… Mila spojrzała na niego z rozbawieniem. – No, to spróbujmy – powiedziała, biorąc książkę do ręki, ale nie otwierając jej. – O ile pamiętam zaczyna się tak: „Oliver Tressilian rozsiadł się wygodnie w pięknej sali jadalnej okazałego pałacu Penarrow”[20]. Uwielbiam te początkowe zdania u Sabatiniego: „Już od

urodzenia posiadał dar humoru i świadomość, że świat jest szalony. Było to całe jego dziedzictwo”[21]. – To Scaramouche! – wykrzyknął zdumiony do granic możliwości Witold. – Tak. Albo: „Z fregaty był piękny okręt… Żeniąc pobożność z wiernopoddaństwem, nadano mu imię »Święty Filip«”[22]. – To Szczęśliwa gwiazda kapitana Blooda. Jak ty to zapamiętujesz? – Nie mógł wyjść z podziwu. Mila machnęła ręką. – Mam taką dziwną umiejętność, pamiętam pierwsze zdania wszystkich przeczytanych książek. – Żartujesz – nie dowierzał Witold. – Poważnie. Zauważyłam, że każdy człowiek ma jakiś dar, jeden maluje, inny haftuje, a jeszcze ktoś potrafi usmażyć jajecznicę. Ja mam właśnie taki, ale obawiam się, niestety, że mój umysł jest jak śmietnik. Setki szufladek, zapełnionych nie wiadomo czym i nie bardzo wiadomo po co. – Daj spokój – z podziwem powiedział Witold. – Taka pamięć jest bezcenna, mogłabyś zrobić karierę w wywiadzie albo w informacji kolejowej – bezbłędnie recytowałabyś z pamięci wszystkie połączenia, albo rysopisy agentów. Ja pamiętam tylko jeden początek: „Imię moje – Izmael”, i nawet wiem dlaczego: to po prostu moja ulubiona powieść! – Ja chyba wolałabym umieć gotować – powiedziała Mila z westchnieniem, odkładając książkę na półkę. – To przynajmniej jakaś praktyczna umiejętność, a to… Sam widzisz – proponujesz mi karierę pani z dworca o blaszanym głosiku. Oboje się roześmiali. Wychodząc z pokoju Mila odwróciła się i dodała: – Oczywiście nie musisz od razu się ze mną żenić! Ale pamiętaj, że kiedyś mogę tę obietnicę małżeństwa wyciągnąć, jak pani Beardsley w Klubie Pickwicka. – Rozumiem. Kiedy ci to będzie pasowało, wtrącisz mnie do mamra, za „niedopełnienie przyrzeczenia”. Pani sołtys poważnie pokiwała głową. – Powiem ci w sekrecie, że zadowolę się obserwatorium astronomicznym na wieży. I jeszcze jedną kawą! – Odwróciła się i zbiegła po schodach. Witold jeszcze raz popatrzył na swoje mapy, rysunki galeonów i maleńki sztych z Moby Dickiem. Westchnął i ruszył na dół, spotykając po drodze męża gospodyni, niezwykle uszczęśliwionego faktem, że znalazł odpowiednie miejsce na przebicie drzwi na wieżę.

[20] R. Sabatini, Sokół morski, tłum. J. Biliński, Warszawa 1962. [21] Tenże, Scaramouche, tłum. E. Przysuska, Warszawa 1933. [22] Tenże, Szczęśliwa gwiazda kapitana Blooda, tłum. E. Marszał, Warszawa 1993. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

19

Wieczorem, przeglądając album ze zdjęciami rodzinnymi Tyczyńskich, który wypożyczył jako jedyną dostępną dokumentację dworu, Witold coś zauważył. W pierwszym momencie nie wierzył własnym oczom. Potem spędził jeszcze dwie godziny w Internecie. Żałując, że nie ma dostępu do większej biblioteki, chwycił album i pobiegł do Mili. Zapomniał jednak o cotygodniowych obserwacjach astronomicznych. W domu pani sołtys było podejrzanie gwarno. W środku paliło się przytłumione światło, a na wieżyczce panował dziwny ruch. Uświadomił sobie, że trwają obserwacje Lirydów. Musiał więc zaczekać. Kiedy dzieci wreszcie wyszły, Mila nastawiła wodę na kawę. – Nie za późno? – powiedział głosem zrzędliwego tetryka, który zawsze ją śmieszył, a ona wzruszyła ramionami. – Podobno chcesz pogadać. Myślałam, że to nas nieco orzeźwi w tę piękną noc. Witold zrobił ręką nieokreślony ruch, mający oznaczać zgodę, i wyciągnął z kieszeni pomiętą paczkę papierosów. Chwilę się wahał, ale ponieważ nie zaprotestowała, wysupłał jednego i zapalił. Mila obserwowała go z uśmiechem, ustawiając filiżanki pani Tyczyńskiej na stole. – W filmach bohaterowie zawsze palą lucky strike’y, ciekawe dlaczego? Jak myślisz? – Pewnie koncern im za to płaci. Ja akurat nie lubię tych papierosów. Pominęła tę uwagę milczeniem i siadła przy stole, nalewając kawę do filiżanek. – Co mi chciałeś pokazać? Wskazał ręką na album, a Mila uważnie go przekartkowała. – No i co? – zapytała, najwyraźniej nie rozumiejąc, o co mu chodzi. – Rozpoznałeś któregoś z członków rodziny Tekli? To jakiś przedwojenny kidnaper albo morderca? – Ty to masz dziwne podejrzenia! – stwierdził zniesmaczony. – Powinnaś kryminały pisać! Nie chodzi bynajmniej o ludzi. – Wskazał na ostatnie zdjęcie przedstawiające ogród, zrobione najprawdopodobniej z jednego z okien pałacu. – Moje wcześniejsze podejrzenia były słuszne – znalazłem labirynt z mirtów. Mila zbliżyła oczy do zdjęcia i długo się wpatrywała. – Nic nie widzę – powiedziała po chwili. Witold wskazał jej ołówkiem obrys labiryntu. – To typowy dla XIX wieku labirynt ogrodowy, jego wzorem był układ z Hampton Court. Najchętniej robiono takie kompozycje z mirtu lub z żywopłotu i ziół, chodziło o zapach. Rozumiesz, jak to pięknie komponuje się z moją historyjką: labirynt, tajemniczy ludzie odwiedzający pałac i na dodatek święty Graal! Jestem po prostu w siódmym niebie! Mila pokiwała głową i sięgnęła na półkę. – Mam coś dla ciebie. Chciałam dorzucić ciekawe powiązanie pomiędzy Graalem a świętym Jakubem. Witoldowi zapaliły się oczy.

– No, dawaj! Zamieniam się w słuch. – Masz tu książkę Drogi do św. Graala, kupiłam ją przez Internet. Autorka[23] tej pozycji twierdzi, że drogą do św. Graala był szlak pielgrzymkowy do Santiago de Compostela. Uważa, że teologia średniowieczna, która przywiązywała wielką wagą do pielgrzymek – był nawet „sakrament pielgrzymki”, który zlikwidowano na jednym z późniejszych soborów – to symbol duchowego odrodzenia. Czyli Graal to tak naprawdę jest przemiana duchowa, odkupienie. Czytałam też, że również labirynt był symbolem takiej zmiany. Przejście przez labirynt, bez błądzenia i trafiania na mylne tropy, uznawano za rodzaj transformacji. Rozumiesz, porzucenie dawnego życia i wkroczenie na nową ścieżkę. Witold zastanowił się, przeglądając książkę. Postanowił zaryzykować i wprowadzić Milę w swój projekt. – Mam nadzieję, że mnie nie wyśmiejesz, ale od dłuższego czasu zastanawiam się nad jedną rzeczą. Ten remont nieźle mi wydrenował kieszeń i nie ukrywam, że kusi mnie, żeby odzyskać poniesione nakłady. Poza tym uważam, że Ida to nieodkryty skarb, magiczne miejsce. Od pewnego czasu myślę, żeby z połowy pałacu zrobić hotel. Co o tym sądzisz? Mila z entuzjazmem pokiwała głową. – Masz rację! Ida jest cudowna, ta wieś ma niepowtarzalny urok, a pałac Tyczyńskich – niezwykły klimat. Ja też miałam takie plany, nie myśl sobie! Niestety, koszty remontu dworu przekraczały możliwości spółdzielni, poza tym brakowało mi jakiegoś motywu przewodniego. Kombinowałam tak: pensjonatów, nawet na wysoki strzał, są tysiące, dlaczego ktoś ma przyjechać właśnie tu, na ten koniec świata? Co z tego, że Ida jest wyjątkowym miejscem? Ale ta historyjka o Graalu to może być żyła złota! – dodała po chwili namysłu. – Gabinet przerobisz na muzeum, będziesz wystawiał tam kielich, tylko musisz jeszcze parę starych książek dokupić. Odtworzysz labirynt w ogrodzie i turyści będą tu walić drzwiami i oknami. Masz lepszy zmysł biznesowy ode mnie. Idę po wino – stwierdziła. Witold był uszczęśliwiony, że tak entuzjastycznie poparła jego pomysł. – Trochę się boję tych turystów – powiedział poważnie, gdy wróciła z dwoma kieliszkami. – A nuż zaczną mnie podejrzewać, że jestem depozytariuszem jakiejś tajemnicy i zrobią mi krzywdę? Mila wzruszyła tylko ramionami, zgrabnie manipulując korkociągiem. – Ryzyko zawodowe. Ja się obawiam, że i tak jest już za późno. Był wczoraj u mnie Piotrek i wypytywał o duchy i labirynty. Przypuszczalnie niedługo w naszej poczytnej gazecie ukaże się artykuł na ten temat, więc orientuj się! Takie prowincjonalne pisemka mają ogromną siłę oddziaływania w środowisku wariatów jako jedyne wiarygodne. – Brr, aż mnie dreszcze przeszły! – Westchnął Witold. – Od razu mam projekcję tortur w stylu opowiadania Edgara Allana Poe Studnia i wahadło, przywiążą mnie do stołu, a gigantyczne wahadło będzie mnie kroić na cząstki. Mila się roześmiała. – No, kolego, ale by to rozkręciło biznes turystyczny! Musisz się poświęcić, nie ma rady. Wiesz, jak to mówią: „bez pracy nie ma kołaczy”, a w twoim przypadku będzie to: „bez poświęcenia nie ma nadzienia”. Witold spojrzał na nią ze smutkiem. – Nie tylko mi nie współczujesz, ale jeszcze drwisz, a to niesprawiedliwe. Powiedz poważnie, uważasz, że to dobry pomysł? – Bardzo dobry, moim zdaniem – stwierdziła z przekonaniem. – Masz kupę znajomych w Warszawie, wiesz, tych różnych ministerialnych snobów, niech ci rozreklamują przedsięwzięcie. To mogłoby być trendy w pewnych środowiskach – weekend w niezwykle nastrojowym miejscu. – Nie zapominaj o warsztatach dla frustratów, o koronkowych stringach i trąbach!

– Właśnie! I jeszcze dobijemy ich Graalem, oczywiście intelektualnie. Po prostu nadmiar wrażeń jak dla takich mieszczuchów! Wrócą do pracy całkowicie odnowieni! To lepsze niż pobyt w nudnym i przereklamowanym spa! Następnego dnia Witold wybrał się do pani Tekli, której także przedstawił swój pomysł. Uważał, że jako była właścicielka powinna wiedzieć, co dzieje się z jej dawnym domem. I wyrazić ewentualny sprzeciw. – Mógłbym zamówić stylizowane meble za granicą, już przeglądałem katalogi. Trzeba jednak będzie przebudować trochę piętro, wydzielić część hotelową i zrobić dodatkowe łazienki. To trochę potrwa, ale myślę, że ma sens. – Oczywiście, że ma! – Była dziedziczka z radością odniosła się do tego pomysłu. – A te tajemnicze opowieści to doskonały chwyt marketingowy, tylko dodają całemu przedsięwzięciu czaru! Cieszę się, że szaleństwa mego ojca tak pana twórczo zainspirowały. Trzeba zaproponować jakaś „wartość dodaną”, jak to mawiał Marks, i pański pomysł jest na pewno taką wartością. Witold nie był pewny, czy akurat Marks mówił o czymś takim, ale generalnie się zgadzał – dobry pomysł to połowa sukcesu. Już widział swój hotel „Pod Graalem i labiryntem” (albo jakoś podobnie), starannie urządzony, ze świetną kuchnią pani Gertrudy. Tak, to się mogło udać! Wyszedł z domu pani Tekli z pudełkiem książek po jej ojcu. Obejrzał je dokładnie w domu: były to istotnie XIX-wieczne dziełka o zakładaniu ogrodów, które jednak mogły się bardzo przydać, bo zawierały ilustracje przedstawiające labirynty, jeden traktat o magii (już bardziej utrzymujący się w stylistyce spiskowej opowieści) oraz słynny notatnik z podróży. Przez Idę właśnie przetaczała się wiosenna burza. Gwałtowne wyładowania raz po raz rozświetlały niebo, gdy przykrywając kurtką pudełko z pamiątkami po ojcu hrabiny biegł ścieżką do pałacu. Zatrzymał się pod wielkim drzewem, by trochę przeczekać deszcz. Bańki powietrza powstawały na powierzchni kałuży, a potem pękały pod naporem nowych kropel. Powietrze pachniało wilgocią, ziemią i mokrymi kwiatami. Wdychał ten zapach całym sobą, bo wydawał mu się być kwintesencją tego miejsca. Burza była krótka. Tuż po niej ochłodziło się, a powietrze wydawało się nieskazitelnie świeże i czyste, jak szyba przetarta gąbką. Podobały mu się zmiany w kolorze nieba – burza przyniosła kobaltowy granat, zaś rozpogodzenie łagodny błękit, który zachwycał krystaliczną przejrzystością. Dobrze jest żyć – pomyślał niespodzianie i nagle poczuł się wolny i bardzo młody. Chyba nigdy dotąd tak się nie czuł. Zupełnie jakbym przeszedł drogę przez labirynt i doświadczył przemiany – stwierdził w myślach z humorem i ruszył do domu. Na progu powitał go Jodżo, najwyraźniej wracający z jednej ze swych wypraw. Grzbiet miał pokryty kroplami deszczu, a jego oczy błyszczały tajemniczo. – Gdzieś ty był, włóczęgo? – spytał Witold, a kot otrzepał się wyniośle, po czym wszedł do domu z wysoko podniesionym ogonem, stąpając lekko, jakby tańczył.

[23] M. Hauf, Drogi do św. Graala, Wrocław 2004. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

20

Późnym popołudniem Witold zrobił sobie dobrej herbaty i umościwszy się wygodnie w fotelu, zaczął czytać. Oprawiony w skórę notes, formatu in octavo, liczył około dwustu pożółkłych kart, zapisanych ciemnym atramentem. Widać było, że osoba, która sporządzała te notatki, musiała się bardzo spieszyć – krój pisma był dość chwiejny i chaotyczny, linie biegły ciasno, a niekiedy całe zdania były ledwie czytelne, zapewne z powodu wilgoci, która niestety nie oszczędziła dziennika. Początkowe karty notesu – w najgorszym stanie zachowania, zżarte wilgocią i czymś w rodzaju niezbyt estetycznej pleśni – opisywały podróż z Warszawy do Londynu przez Paryż. Autor narzekał głównie na niewygody i brud w hotelach, co natychmiast wywołało u Witolda skojarzenia z Vladimirem Nabokovem, który, jak wszyscy dobrze wiedzą, woził ze sobą „gumowy tub”, czyli dmuchaną wannę, wyłącznie w celu uniknięcia kontaktu z niezbyt higieniczną hotelową łazienką. Ojciec Tekli był najwyraźniej zwolennikiem podobnych rozwiązań, gdyż szeroko rozpisywał się na temat śmiercionośnych mikrobów, czyhających nań wszędzie, dowodząc tym samym, że jedyną chorobą, na którą naprawdę cierpiał, była hipochondria – słabość z gatunku psychicznych, nie somatycznych. Po przyjeździe do Londynu (podróż statkiem wywołała u pana Tyczyńskiego mdłości i obawy przed jakąś nieznaną, a straszną zarazą) i rozlokowaniu się w hotelu, udał się niezwłocznie do British Museum. W bibliotece zabrał się za czytanie wszystkich ważniejszych dzieł na temat Graala – studiował zatem Wolframa von Eschenbach i de Borona, uzupełniając ich o pomniejszych autorów. Na kilkunastu następnych kartach znajdowały się szczegółowe i dosyć nużące wyciągi z tej lektury. Witold przejrzał je z roztargnieniem i przeskoczył kilka dni. Hrabia Tyczyński skupiał się właściwie na dwóch tematach – opowieściach o Graalu i drobiazgowych analizach swego stanu zdrowia. Cierpiał zatem na uporczywe migreny, które leczył laudanum, miewał newralgię, a okresowo popadał również w depresję. Witold odniósł wrażenie, że nadmierna konsumpcja leków zawierających opiaty doprowadziła go do czegoś w rodzaju manii prześladowczej – ojciec Tekli był przekonany, że ktoś go śledzi. Gdy wychodził z biblioteki na obiad miał wrażenie, że jakiś cień podąża za nim ulicami Londynu. Po powrocie do pokoju zastawał rozgardiasz, a jego rzeczy osobiste wyglądały na przeglądane. Zaczął poważnie obawiać się o swoje życie, zwłaszcza że pewnego popołudnia zauważył w bibliotece swego domniemanego prześladowcę. Pewien mężczyzna, siedzący kilka stołów dalej i pozornie pogrążony w pracy, przyglądał mu się bardzo uważnie. Witold oderwał się od czytania i próbował sobie wyobrazić tę scenę. Widział hrabiego Tyczyńskiego na zdjęciach w albumie i pamiętał, że był to mężczyzna dość okazałego wzrostu, szczupły, lekko zgarbiony. Miał starannie zaczesane do góry włosy, szpakowate, niezbyt gęste, ale potrafił dobrze ukrywać łysinę. Nosił okulary, ale raczej po to, by dodawały mu powagi, bowiem cieszył się świetnym wzrokiem. W bibliotece zapewne godzinami pochylał się nad średniowiecznymi tekstami, od czasu do czasu rozcierając zmarznięte ręce. Gabinetowa lampa z zielonym kloszem

rzucała krąg światła na pożółkłe karty, mętne historie z dawnych lat. A hrabia tonął w tym świecie niczym blask gwiazd w ciemnym morzu. Trudno się dziwić, że wszędzie węszył niebezpieczeństwo. Historie o Graalu były mroczne i tajemnicze. Kryły się w nich sekrety, o których lepiej było nie rozmawiać w świetle dnia. Depozytariusze takich tajemnic muszą się liczyć z tym, że ich życie jest zagrożone, a ojciec Tekli zapewne uważał, że zbliża się do rozwiązania zagadki. Witold z ciekawością przerzucał kartki. W międzyczasie niewygody podróży dały o sobie znać i hrabia mocno się przeziębił. Nie mógł opuszczać hotelu i ucierpiały na tym jego studia. Przez kilka dni leżał w mocno opalanym kominkiem pokoju i złościł się na flegmatycznych angielskich lekarzy, którzy nie uznali jego przypadłości za zbyt poważną. Można powiedzieć, że wręcz zlekceważyli jego dolegliwości, starając się go leczyć ziółkami na poty i syropem. Hrabia uważał być może, że ktoś rzucił na niego klątwę, by opóźnić odkrycie wielkiej tajemnicy. Gdy wreszcie udało mu się podnieść z łóżka, został zaskoczony listem, dostarczonym mu z recepcji. Mężczyzna, który obserwował go w bibliotece, zdecydował się ujawnić. Hrabia nadał mu kryptonim Percival i opisywał z wielkim szacunkiem jako znawcę zagadnień związanych z Graalem. Spotkali się kilkakrotnie i Percival udzielił mu wielu cennych porad. Wyznał wreszcie, że należy do sekretnego stowarzyszenia, które poznało istotę tej relikwii. Obiecał, że skontaktuje hrabiego z mistrzem owej tajnej organizacji. Zupełnie fantastyczne – pomyślał Witold, którego ogromnie wciągnęła ta historia. Pomijając opowieści Tyczyńskiego o jego niedomaganiach, dziennik z podróży stanowił niezły kawałek powieści sensacyjnej. Było tu wszystko – dziwna organizacja, zaginiona relikwia oraz tajemniczy mistrz, którego rzeczywiście hrabia spotkał już kilka dni później. Historia była tak niezwykła, że Witold postanowił podzielić się nią z hrabiną. Zabrał więc dziennik i – nie zważając na późną porę – udał się do domku myśliwskiego. Gdy przyszedł, pani Tekla była zajęta swoimi eksperymentami i z uwagą mieszała składniki w retorcie. Płyn miał lekko oleistą konsystencję i pachniał – jak wszystko tutaj – zniewalająco. Wytwórczyni perfum wciąż jednak nie była zadowolona. Krążyła po pracowni, przeglądając rozmaite słoiki i buteleczki, jakby szukając jeszcze jednego akcentu, który pozwoliłby dokończyć zapach. Każde perfumy jej autorstwa miały taką ostateczną, dopełniającą nutę, słynny „tajny składnik”, jak lubiła o nim mówić. Teraz jednak miała problem ze znalezieniem go. Gdy więc przyszedł Witold, z radością zrobiła sobie przerwę i zaczęła parzyć herbatę. – Dobrze pana widzieć, młodzieńcze! – zawołała z entuzjazmem. – Co pana sprowadza? Pomachał trzymanym w rękach dokumentem. – Memuary pani ojca. – Tak? – zdziwiła się. – I co pan tam takiego wyczytał? Jak już mówiłam, odcyfrowałam tylko kilka pierwszych stron, potem nie chciało mi się już trudzić. Same brednie o karakonach w pokojach hotelowych i chorobach. – Niesłusznie się pani zniechęciła. Potem pan Tyczyński trafia na ślad zagadki związanej z Graalem. Była dziedziczka wzruszyła ramionami, wyraźnie zaznaczając swój dystans do tej historii. – Tym bardziej jestem pewna, że dobrze zrobiłam, nie czytając tego. Podejrzewałam, że to musi mieć jakiś związek z Graalem, bo było to, jak pan wie, główne szaleństwo mego ojca! Witold wyjaśnił jej, że hrabia trafił na ślad stowarzyszenia znającego prawdziwą istotę Graala i spotkał się z jej mistrzem. – Do tego tajnego bractwa należeli członkowie rządu, wielkiej finansjery i brytyjska arystokracja – wyjaśnił, a ona pokiwała z politowaniem głową, co chyba miało oznaczać, że szaleństwo dotyka w sprawiedliwy sposób tak wielkich tego świata, jak i maluczkich. Z manuskryptu wynikało, że w szeregi bractwa wprowadził hrabiego Percival, który na pewno

był jednocześnie członkiem parlamentu. Właśnie za jego sprawą ojciec Tekli trafił do niewielkiego i wyglądającego na opuszczony pałacyku na obrzeżach miasta. Właściwie nie wiedział zbyt dobrze, gdzie się znajduje, bo Percival zawiózł go tam dorożką z opuszczonymi zasłonami. Gdy wysiedli, także nie było czasu na rozglądanie się. Ojciec Tekli został zaprowadzony do pokoju, w którym samotnie spędził resztę popołudnia i zjadł skromną kolację, przyniesioną przez milczącego służącego. Próbował nawiązać z nim rozmowę, ale lokaj widocznie był uprzedzony, by nie reagować na zaczepki gościa. Wreszcie pod wieczór Percival przyszedł po mocno już zdeprymowanego całą tą sytuacją hrabiego. W salonie, do którego go zaprowadzono, było kilka osób. Hrabia rozpoznał je, stwierdzając ze zdumieniem, w jak wysokich kręgach się znalazł. Główne miejsce w pokoju zajmował mężczyzna o groźnym i mistycznym wyglądzie. Był to postawny mnich, ubrany w habit, o pałających czarnych oczach i z długą zmierzwioną brodą. Hrabia Tyczyński starannie i z szacunkiem zanotował jego nazwisko – ojciec Sergiusz Bułgakow. – Słyszała pani o kimś takim? – zainteresował się Witold, podnosząc głowę znad zapisków. Pani Tekla w zamyśleniu kiwnęła głową. – Te notatki wiele mi wyjaśniają. Pamiętam, że tuż przed wojną ojca odwiedził jakiś brodaty duchowny z drugim mężczyzną, tym razem na pewno „cywilem”. Długo rozmawiali z ojcem, a my z bratem usiłowaliśmy ich podsłuchiwać, ale zmęczyły nas bezowocne próby i a ja nawet zasnęłam na posterunku koło gabinetu. Rano obu mężczyzn nie było, zapewne zniknęli jeszcze w nocy. Tata twierdził, że nikt nas nie odwiedzał, a całą tę sprawę wymyśliliśmy sobie lub się nam przyśniła. Byłam wtedy małą dziewczynką, miałam kilka lat, ale doskonale pamiętałam tego mnicha. Miał niezwykłe oczy, takie przeszywające człowieka na wskroś. Dużo wtedy się mówiło o różnych mistykach i „bożych ludziach”, jak to zwykle w cieniu nadciągającej katastrofy, i wydawało mi się, że mógł to być właśnie ktoś taki. A był to zapewne ojciec Bułgakow. – Pierwszy raz o nim słyszę. Czy to jakaś znana osoba? – Ojciec Sergiusz to niezwykle ciekawa postać. Był potomkiem słynnego rodu prawosławnych duchownych, znanych w Rosji od czasów Iwana Groźnego. Wstąpił do seminarium, ale szybko stracił wiarę. Pod koniec XIX wieku nawrócił się na marksizm i wykładał nawet filozofię marksistowską na uniwersytecie. Potem z kolei zwątpił w komunizm, nazywając go szkodliwą utopią. Miał zresztą pełną rację, a doszedł do tego na początku XX wieku, jeszcze przed rewolucją 1905 roku. Jak pan rozumie, wkrótce nie miał już czego szukać w Rosji, zwłaszcza że w międzyczasie znowu się nawrócił, tym razem religijnie, i nawet przyjął święcenia kapłańskie. Gdy wybuchła rewolucja październikowa, wyjechał za granicę, najpierw do Paryża, potem do Londynu, gdzie wykładał teologię. Wiem, że zmarł podczas drugiej wojny światowej. Był chory na raka, ogromnie cierpiał. – Pasjonujące – przyznał Witold. – Pani ojciec pisze, że Bułgakow był twórcą oryginalnej koncepcji dotyczącej Graala. – Otworzył dziennik i odszukał właściwy fragment: „Ojciec Sergiusz długo ze mną rozmawiał tego wieczoru. Wyjaśnił, że wszystkie moje badanie nad świętą relikwią są błędne, choć jeden trop wydaje się mieć pewien sens. Była grupa badaczy uważająca, że Graal to Ewangelia, zapisany zwój, który przechowywano w ukryciu. Oczywiście badacze ci podejrzewali, że była to któraś z ewangelii gnostycznych, odrzuconych przez kościół rzymski, jak na przykład Ewangelia Tomasza, głosząca panteistyczny pogląd, że Bóg znajduje się wszędzie, także pod kamieniem czy w trawie. – Moim zdaniem – powiedział w tym miejscu Bułgakow – wszyscy błądzą, błądzi też pan, choć uznałem, że akurat pan znajduje się na dobrej drodze do prawdziwego oświecenia. Czekałem niecierpliwie, co powie dalej. Ojciec Sergiusz milczał najpierw długo, a potem przestawił mi swoją filozofię świętego Graala. Mówił o boskim pierwiastku, który znajduje się w przyrodzie. Dowodził, że właśnie ta boska obecność jest świętym Graalem ludzkości.

– Może kościół kiedyś to zrozumie, tę ciągłą obecność Graala na ziemi, do tej pory tylko przeczuwaną w średniowiecznych pieśniach i opowieściach rycerskich. Wtedy ujrzymy prawdziwy Monsalvat i zrozumiemy, że cały świat jest świętym Graalem – powiedział w końcu, opuszczając głowę. Zadumałem się nad jego słowami. Zrozumiałem, że są prawdziwe i pełne mądrości. Opuszczałem to miejsce rozradowany, pełen nadziei: wszystko, o czym do tej pory czytałem, ułożyło się w całość. Księgi średniowieczne mówiły przecież właśnie to, o czym przed chwilą powiedział mi ksiądz Bułgakow – byłem ślepy, że tego nie widziałem! Percival dał mi przy pożegnaniu mały kielich, wykonany z cennego agatu. – Przechowywałem tę relikwię przywiezioną ponoć z Konstantynopola przez wiele lat – powiedział. – Ale kiedy poznałem ojca Sergiusza, zrozumiałem, jak się myliłem. To nie kielich jest istotny, to nie naczynie jest święte, a jego zawartość, a tę każdy z nas ma w sobie. Wszyscy jesteśmy świętym Graalem”. Witold przerwał czytanie i spojrzał na panią Teklę wyczekująco. Ona potwierdziła. – Właśnie tak. Od czasów tej podróży ojciec przestał zajmować się kielichami, poświęcił się prawom przyrody, labiryntom, szukał dróg doskonalenia wewnętrznego. – Stąd ten labirynt na posadzce gabinetu i ten drugi w parku? Hrabina skinęła głową. Wzięła do ręki pamiętnik swego ojca, ale nie otworzyła go. Myślała o swojej rodzinie. O ojcu, miłośniku średniowiecznych zagadek, który tak szybko zginął, gdy wybuchła wojna. Matce, której tragiczne dzieje jeszcze teraz budziły drżenie serca. I bracie, młodym lotniku, który miał zawsze zwyciężać, a zaginął pewnej bezksiężycowej nocy nad Rzeszą i nigdy go już nie odnaleziono. Czy ten stary schorowany mnich miał rację? Czy w nas wszystkich jest cząstka Graala, ten gwiezdny pył istniejący ponoć w każdej żywej istocie? Obecność boskiego pierwiastka wydała się jej krzepiąca i niosła pociechę. Każda historia – nawet najbardziej tragiczna – ma swoje miejsce i sens. Świat nie może się obejść bez nikogo z nas. Wszyscy jesteśmy mu potrzebni. Wyprostowała się, odprężona. – Wiem, że ciekawiły pana te historie o Graalu, szukał pan wielkiej sensacji w pamiętniku mojego ojca. Być może myślał pan, że ukrywa się tu jakiś skarb. A rozwiązanie jest z gatunku duchowych, nienamacalnych – powiedziała, zapalając papierosa, w swej kryształowej cygarniczce. – Pewnie jest pan rozczarowany. Pokręcił przecząco głową. – Wcale nie. Bardziej mi odpowiada takie mistyczne wyjaśnienie całej historii. Prawdę mówiąc, rozczarowałoby mnie, gdyby pani ojciec napisał, że przywiózł z Londynu jedynego i prawdziwego Graala. Takie zakończenie bardziej mnie zadowala, bo jest w stylu opowieści o piratach – to, co zostało prawie zdobyte, znowu wymyka się z rąk. Pani Tyczyńska pokiwała głową z uznaniem. Pogładziła pamiętnik dłonią i pomyślała o albumie ze zdjęciami, który znaleźli w skrzynce. Była tam fotografia całej rodziny w parku, tuż przy sadzawce, która teraz zarastała mułem. Byli wówczas tacy szczęśliwi, nie zdając sobie zupełnie z tego sprawy. Klisza utrwaliła uśmiech matki i naburmuszoną minę brata, którego oderwano od uzupełniania kolekcji motyli. Ojciec nie lubił się fotografować, więc stał nieco sztywno, wpatrując się z niepokojem w obiektyw. Ona sama próbowała się schylić po kwiat, rosnący tuż obok, ale matka powstrzymała ją, chwytając za rękę. Tak zastygli na wieczność, choć w rzeczywistości po minucie rozbiegli się do swoich spraw. I nikt nie pamiętałby o tym dniu, gdyby nie zdjęcie, wydobyte ze skrzyni po tylu latach. – Świat przemija, my przemijamy – rzuciła pani Tekla bardziej do swoich myśli niż w odpowiedzi na słowa Witolda, który głowił się, jak najlepiej wykorzystać te historie.

Był już pewien, że jeśli powstanie tu hotel, musi mieć coś wspólnego z Graalem. Choćby nazwę. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

21

Wszystko zdawało się układać jak najlepiej, gdy pewnego dnia Witold otrzymał urzędowe pismo. Otwierał je bez zdenerwowania, bo wszystkie prace remontowe wykonywał pod kontrolą konserwatora zabytków. A jednak było się czego obawiać. Nie otrzymał zgody na adaptację pałacu na hotel. Decyzja stwierdzała, że taka zmiana zastosowania budynku z mieszkalnego na użytkowy może naruszyć charakter tego miejsca. Wściekły Witold zmiął pismo w rękach i zaczął się natychmiast zastanawiać nad odwołaniem. – To ten Majewski, krewny Kręcichwosta – powiedziała mu Mila, do której udał się po poradę. Zastał ją w szkole, gdy przygotowywała się do lekcji. W pokoju nauczycielskim była także pani Tekla, która właśnie wróciła z dziećmi z wycieczki na łąki. Uczyli się oznaczać kwiaty wiosenne według klucza. – Wójta? – zdumiał się Witold, a pani sołtys skinęła głową. – Tak, jakiś jego siostrzeniec czy inny pociotek. Zamożny facet. Bardzo nam tu wszystkim szkodzi. – Dlaczego? – zdziwił się Witold. – Chciał kupić ten pałac, ale żal mu było wydać tyle pieniędzy – wyjaśniła pani Tyczyńska. – Liczył na to, że nikt się nie zainteresuje i dostanie go za pół darmo. Teraz też poniósł sromotną porażkę. Był do sprzedania cały dawny PGR w Brzózkach, znowu ostrzył sobie na niego zęby, ale kupił go jakiś biznesmen. Będzie zakładał hodowlę drobiu czy coś takiego. I znowu krewniak Kręcichwosta został z niczym. – Nie do wiary! – Witold pokręcił głową. Mila wzruszyła ramionami. – Ten pociotek jest bardzo zamożny, ale ma węża w kieszeni, wszystko by chciał za darmo. No i nie lubi, jak mu się coś wymyka. A tutaj wymknął mu się i pałac, i ten PGR. W związku z tym stara się nam szkodzić jak tylko może. – Donosy pisze – rzuciła pani Tekla. – Jak za socjalizmu. Tylko teraz wszyscy o tym wiedzą. – Na spółdzielnię już w różne miejsca donosił – potwierdziła Mila. – Bez przerwy mamy rozmaite kontrole. Za chwilę czeka nas kolejna. Na ciebie widać też doniósł do konserwatora, skoro takie pismo dostałeś. – No nie! – W Witoldzie obudziła się wojownicza część jego natury. – Ja sobie muszę pogadać z tym panem Majewskim. Czy wójt ma jakikolwiek wpływ na swego pociotka? – Raczej nie. Na niego nikt nie ma wpływu – powiedziała Mila. – Trudno! Muszę sobie poradzić sam! Ustalenie, gdzie mieszka ów krewny nie było wcale trudne. Witold szybko dowiedział się, że Antoni Majewski, siostrzeniec wójta Czesława Kręcichwosta, zamieszkuje w pobliskim Lipniku. Było to miasteczko położone nieco bliżej Idy niż Brzózki Wielkie, ale dużo mniejsze i bardziej zaniedbane. Właściwie określenie „miasteczko” także nie było do końca uprawnione. Lipnik miał co

prawda szkołę, kościół i nawet bibliotekę, ale domów było tu zaledwie kilkadziesiąt i to usytuowanych przede wszystkim przy głównej drodze. Witold podjechał tam któregoś dnia, by pociągnąć miejscowych za język. Wybrał, jak się okazało, najlepszą możliwą opcję, bo udał się do sklepu z tysiącem i jednym drobiazgiem, nazywanym przez mieszkańców Lipnika „Pewexem”. Był to naprawdę najdziwniejszy sklep świata, bo było w nim właściwie wszystko, od zakrętek do słoików, po drobne narzędzia rolnicze. Właściciel, starszy mężczyzna o ogorzałej twarzy, który siedział za kontuarem w wielkim, skórzanym fotelu, wyglądał trochę jak sprzedawca w XIX-wiecznym magazynie, takim jak z powieści Zoli czy Prusa. Mossakowski rozejrzał się po półkach, a potem zagadnął o silikonowe foremki do lodu. Były, oczywiście, jak i setka innych dziwnych rzeczy, które mogłyby przyjść do głowy. Prawnik pochwalił bogate zaopatrzenie sklepu, który wcale nie był duży, tylko ciągnął się daleko w głąb budynku, tworząc wąskie i do granic możliwości wypełnione towarem pomieszczenie, a właściciel uśmiechnął się wyrozumiale. – Pan kupił ten pałac w Idzie? – bardziej stwierdził, niż zapytał, a Witold po prostu kiwnął głową. – Piękne miejsce. Szkoda go było, bo bardzo niszczał. No, ale słyszałem, że przywraca go pan do dawnej świetności. Bardzo się to panu chwali! Przy okazji mam coś dla pana, dwadzieścia lat temu przyniósł mi to jeden z mieszkańców Idy, gdy pałac próbowali adaptować na ośrodek pomocy społecznej i wyrzucali stare wyposażenie. – Wstał z fotela i podreptał na zaplecze. Długo coś tam robił, a dźwięki przypominające jeżdżenie patykiem po metalowym płocie dowodziły, że intensywnie czegoś szuka. Witold tymczasem przyglądał się asortymentowi. Obok słoików, garnków i talerzy, były tu i gwoździe, i śruby, a nawet sznurek do snopowiązałek. Obok działu z kosmetykami rzucono worki z nawozami, a także z cementem. Dziecięce wanienki sąsiadowały z kosami i widłami. Naprawdę, w sklepie było wszystko. Mossakowski podejrzewał, że znalazłyby się tu i buty dla psa, i okulary dla krowy. Spojrzał na tabliczkę z nazwiskiem właściciela – Jerzy Krawiec, sklep „Pewex” w Lipniku. Tymczasem pan Krawiec odnalazł wreszcie poszukiwaną rzecz i pojawił się ponownie za kontuarem. – Proszę – powiedział, wykładając na ladę dwa ogromne kawałki żelaza. Witold przyglądał się im ze zdumieniem. – Co to jest? – zapytał z pewnym wahaniem. Właściciel „Pewexu” wydobył z szuflady szmatkę i zaczął przecierać żelastwo z kurzu. – To są, proszę pana, ozdobne kraty, chroniące kominek. Zostały wykręcone z podłogi tego wielkiego pokoju na dole pańskiego pałacu. – Tam nie ma kominka! – Ale był. Bardzo pięknie wyglądał. W czasach, gdy tam chodziłem, to ta wielka sala przedzielona była na pół taką ścianką, właśnie w tej ścianie zamontowany był kominek ogrzewający obie części pomieszczenia. Na podłodze przed paleniskiem umieszczona była żelazna kratka zagradzająca dostęp. Proszę bardzo, oto ona! Trzeba trochę doczyścić, ale będzie pan z niej zadowolony. Proszę zobaczyć, jaka to robota kowalska, co za misterny, ażurowy wzór! Witold pochylił się nad lekko zardzewiałą kupą żelastwa. Istotnie, gdy się dobrze przyjrzało, można było zauważyć kunsztowną robotę. Wzór był wykonany niezwykle starannie i przestawiał mniejsze i większe róże, pnące się po ozdobnej kratownicy. Mossakowski pomyślał, że niewielka konserwacja może przywrócić kracie świetność. Byłaby to prawdziwa ozdoba kominka i salonu. – Przepiękne – stwierdził, biorąc żelastwo do ręki. – Mówiłem! Dam panu środek usuwający rdzę i konserwujący takie żeliwo. – Znowu sięgnął pod kontuar i wydobył stamtąd dwie puszki. – Nie powiedział mi pan jeszcze, ile za te kratownice.

Właściciel „Pewexu” machnął ręką. – Po pierwsze, cieszę się, że się ich pozbywam, bo zagracają mi magazyn. Po drugie, jest pan jedyną osobą, która kupiła silikonowe foremki do lodu. Leżą tu już chyba ze cztery lata i zabierają miejsce. Policzę panu tylko za farby! Stwierdzenie, że foremki zabierają miejsce w kontekście sprzedawanych w tym sklepie zwojów grubego drutu oraz cementu, było dosyć dziwne, ale Witold nie chciał wchodzić w dywagacje na ten temat. Postanowił zagadnąć pana Krawca o interesujący go temat. – Majewski to prawdziwy dopust boży. Jest kłótliwy i skąpy jak stetryczały dziad, z nikim nie chce się podzielić, a miałby czym! Prowadzi tartak w okolicy, bardzo dobrze mu idzie, ale żeby trochę odpadów ludziom dać, to nie! – Podobno donosy pisze – rzucił Witold, a pan Jerzy skinął głową. – Tak mówią. Nawet na swego wuja, tego wójta z Brzózek, też donos napisał. Wszystko mu przeszkadza i najbardziej go cieszy, jak komuś zaszkodzi. Obrzydliwy typ, powiem szczerze. Wie pan pewnie, że chciał kupić ten pański pałac? Witold kiwnął głową. – Umyślił sobie, że go dostanie za symboliczną złotówkę. Niby że zabytek i wymaga wielkiego wkładu. No, ale sprzątnął mu go pan sprzed nosa. Teraz też mu chyba nie wyszło z dawnym PGRem. Pojawił się tam gość z gotówką, który się nawet nie targował. Zapłacił, ile Agencja Nieruchomości Rolnych chciała, i Majewski może się tylko oblizać! Też pewnie już napisał na tego nowego właściciela, Rokosza, kilka donosów. – Gdzie go znajdę? – Rokosza? Chyba nigdzie. Na razie mieszka gdzieś za granicą. To taki tajemniczy biznesmen, co prawie się tu nie pojawia. – Nie. Chodzi mi o Majewskiego. – Tartak jest pod lasem, na granicy Lipnika i Brzózek, łatwo pan znajdzie. A dom to on ma w Lipniku, na końcu tej ulicy, gdzie jest remiza. Witold zapłacił, podziękował i na pożegnanie serdecznie uścisnął dłoń właściciela. – Niech pan przyjeżdża do mnie, jak coś będzie trzeba. Do remontu i w ogóle. Ja mam praktycznie wszystko! Przez czterdzieści lat towar zbieram. Jaką ja mam kolekcję lamp naftowych w magazynie! Musi pan kiedyś zobaczyć. Nie wiem, ile jeszcze będzie istniał ten sklep, bo coraz gorzej się czuję i myślę, czy by komuś nie sprzedać tego całego majdanu. Ale zawsze to żal! Witold pokiwał głową i wyraził nadzieję, że „Pewex” będzie tu zawsze. Wyszedł na zewnątrz, zapakował kratki do bagażnika i ruszył w kierunku domu Majewskiego. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

22

Po tym, co usłyszał o tym producencie donosów, był pewny, że dom będzie szczytem kiczu. Podejrzewał właściciela o bardzo kiepski gust – oczyma wyobraźni widział betonowe kolumienki, lusterka w elewacji i ozdobny płot z betonu. Nic z tych rzeczy. Dom Majewskiego był zupełnie ładny. Prosty i nowoczesny, bez żadnych ekstrawagancji. Także o ogrodzeniu z betonowych tralek nie było mowy – posiadłość otaczał żywopłot z ładnie utrzymanych cisów. Wokół budynku ciągnął się starannie przystrzyżony trawnik, nie było tutaj ani jednego drzewa, ani żadnych kwiatów. Ascetycznie – pomyślał ze zdumieniem Witold, bo to wszystko nie pasowało mu do obrazu Majewskiego, jaki sobie stworzył. Nie chciał zbyt długo stać pod domem, by nie zwrócić na siebie uwagi, więc pojechał do tartaku. Rzeczywiście znalazł go bez trudu. Przedsiębiorstwo po prostu wyłoniło się zza zakrętu drogi prowadzącej z Lipnika do Brzózek. Znajdowało się nieopodal lasu i już z daleka słychać było odgłosy piły mechanicznej. Gdy Witold podjechał pod bramę i wysiadł z samochodu, od razu poczuł zapach świeżo obrobionego drewna. Wciągnął go głęboko w płuca, bo kojarzył się z lasem, żywicą i wiosennym porankiem. – Czego sobie pan życzy? – zagadnął go jeden z kręcących się po placu ludzi. Trzeba było przyznać, że teren był zadbany i bardzo czysty. Nigdzie nie walały się odpadki drewna ani żadne śmieci. Widać było, że właściciel dba o porządek. – Chodzi mi o parkiet – powiedział, bo z tą myślą tu przyjechał. Taki właśnie był jego plan, by rozejrzeć się trochę po terytorium wroga. – Jakiego typu? – Myślę o czymś solidnym, najlepiej o dębowym, ale dobrze wysuszonym. – Mamy coś takiego w ofercie, ale to bardzo droga impreza. Czarny dąb, pierwsza klasa! – Właśnie o coś takiego mi chodzi – powiedział zdecydowanie Witold. Mężczyzna zaprowadził go do biura, które mieściło się w prostym budynku na tyłach tartaku. I tutaj było bardzo elegancko i czysto. Pracownik zabrał go wprost do szefa. Witold wszedł do niewielkiego pokoju i mógł przyjrzeć się Majewskiemu bardzo dokładnie. Mężczyzna zupełnie nie wyglądał na seryjnego producenta donosów, szkodzącego całej okolicy. Był średniego wzrostu, raczej szczupły, ubierał się na sportowo, najwyraźniej gardząc marynarką czy bardziej eleganckim strojem. W tym momencie miał na sobie wiatrówkę i spodnie ze sztruksu. Na widok wchodzącego Witolda podniósł głowę znad laptopa, na którym coś przeglądał, i spojrzał pytająco na pracownika, który wszedł zaraz za gościem. – Klient na czarny dąb, szefie – powiedział podwładny, a Majewski skinął głową. – Zapraszam pana! Witold podszedł bliżej i wyciągnął rękę.

– Jestem Mossakowski, kupiłem dwór w Idzie i teraz kończę remont. Potrzebuję solidnego parkietu do pomieszczenia na dole. To coś w rodzaju salonu połączonego z jadalnią. – Rozumiem. – Twarz Majewskiego nie wyrażała niczego, ani zaskoczenia, ani złości. Zupełnie jakby było mu obojętne, kim jest Witold. – Czarny dąb to świetny wybór. Trwały i elegancki. Niestety bardzo kosztowny. – To ostatnie zostało wypowiedziane złośliwym tonem i Witold zauważył, że przez twarz właściciela tartaku przebiegł nieprzyjemny grymas. Mossakowski ocenił, że ma przed sobą człowieka spiętego, bardzo nerwowego, który robi wszystko, żeby tę nerwowość ukryć. Miał nadzieję, że to może mu dać pewną przewagę. – Chyba jeszcze nie rozmawialiśmy o kosztach? – rzucił, starając się nadać swemu głosowi jak najwięcej lekceważenia. – Przede wszystkim chciałbym zobaczyć, co ma pan w ofercie. – Oczywiście. – Majewski sięgnął do szuflady i wyciągnął wzornik. Chwilę szukał, a potem podał Witoldowi właściwą próbkę. W istocie, drewno robiło wrażenie. Piękny rysunek słojów i głęboki brunatny kolor przyciągały wzrok. Taka podłoga byłaby naprawdę ogromnie elegancka i stanowiła dodatkową ozdobę salonu. – Bardzo piękny – powiedział z uznaniem, a twarz właściciela tartaku ponownie nie wyraziła żadnego uczucia. Śledził tylko bacznie wszystkie poczynania swego klienta, przypatrując mu się z wielką uwagą, jakby nie chciał przegapić jakiegokolwiek jego gestu. – Czy ktoś mógłby przyjechać do mnie dokonać pomiaru? – zapytał jeszcze Witold. – To duże pomieszczenie, nie wiem, czy dysponuje pan taką ilością. – A ja nie wiem, czy dysponuje pan taką gotówką, bo nie sprzedajemy na raty. – Majewski się zaśmiał, a śmiech miał nieprzyjemny jak szczeknięcie psa. Wydarł karteczkę z firmowego bloczka i nabazgrał na niej kwotę. Witold zerknął i uśmiechnął się do siebie w duchu. Cena nie była mała, ale Majewski na pewno nie był głupi. Nie zamierzał zniechęcić dobrego kontrahenta. Na pewno dorzucił coś więcej, by lekko pognębić rywala w wyścigu do pałacu w Idzie, ale zrobił to z umiarem. Biznes to biznes. – Zgoda – powiedział więc Witold. – Proszę przysłać kogoś na oględziny. Kiedy to będzie możliwe? – Myślę, że nawet dzisiaj po południu. – Majewski wzruszył ramionami. – Pasuje mi. W takim razie – do widzenia. – Mocno uścisnął dłoń właściciela, ale ten odwzajemnił silny uścisk. Chwilę mierzyli się wzrokiem, a potem Witold lekko skinął głową i wyszedł. Nie miał wątpliwości, że Majewski zjawi się w jego domu osobiście. Takiej okazji nie mógł po prostu przepuścić. Mossakowski odjeżdżał sprzed tartaku w poczuciu, że sprawnie zrealizował swój plan. Parkiet do salonu i tak był mu potrzebny, a zmierzał wysondować zamiary pana Antoniego. Skoro donosił nie tylko na niego, ale i na Spółdzielnię Wiejską „Ida”, trzeba było dokładnie poznać wroga. Ozdobne kratownice zabrzęczały głośno, gdy z fantazją ruszył z powrotem do Idy. Zachwyciło go piękno krajobrazu. Okolice Lipnika były terenem lekko pofalowanym, obecnie zarastającym niskimi krzewami i trawą. Już od dosyć dawna nie uprawiano tu ziemi na wielką skalę. Właściwie tylko teren dawnego PGR-u w Brzózkach zachował rolniczy charakter. Teraz, gdy kupił go tajemniczy biznesmen nazwiskiem Rokosz prawdopodobnie gospodarstwo zmieni się na hodowlane. Resztę okolicy pozostawiono własnemu losowi. Były tu więc przepiękne łąki i zarośla, kwitły wiosenne kwiaty, a w trawach uwijały się ptaki, trudzące się nad zakładaniem gniazd i zagospodarowywaniem się. Było ciepło, a pola emanowały wspaniałym zapachem, aromatem wiosny, którego nie można było pomylić z niczym. Witold przypomniał sobie, kiedy po raz pierwszy świadomie poczuł tą cudowną woń. Miał kilka lat i wybrał się z babcią na spacer. Przez umęczoną zimą ziemię właśnie przebijały się pierwsze kwiaty i trawa, a rozgrzana gleba pachniała w tak

niezwykły sposób, że zapamiętał to na zawsze. Był to nowy początek, na który czekał każdego roku. Także i teraz, choć przedwiośnie już dawno minęło, czuło się w powietrzu tę radość budzącej się do życia natury. Choć nie był sentymentalny, przypomniał mu się cytat z lorda Byrona: „Jaka to rozkosz w niedostępnym borze,/Jakie u brzegów samotnych zachwyty/I towarzystwo, gdzie nikt wejść nie może,/Tu, gdzie muzyka fal rwie się w błękity!/Ja kocham ludzi, lecz jestem upity./Żywą miłością Przyrody!”[24]. Właśnie tak samo czuł się wczesną wiosną – przyroda zachwycała go bardziej niż ludzie.

[24] G.G. Byron, Wędrówki Childe Harolda, tłum. J. Kasprowicz, Pieśń IV, część LXIX. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

23

Witold wrócił do pałacu, gdzie natychmiast oddał przywiezione ze sklepu w Lipniku kraty kominkowe panu Kowalowi. Ten obejrzał je dokładnie i od razu zarządził renowację. Mossakowski wspomniał, że po południu przyjedzie ktoś z tartaku wymierzyć podłogę pod parkiet. – Najwyższy czas – mruknął pan Kowal. – Ta deska jest okropna i psuje cały wygląd salonu! Istotnie, wygląd podłogi w największym pomieszczeniu na dole spędzał sen z powiek Witolda. Podczas gdy w holu położono już starannie odtworzone posadzki o ciekawym wzorze na kamiennych płytkach, w samym pomieszczeniu wciąż straszyły pomalowane deski, z odłażącą tu i tam farbą olejną. Mossakowski zostawił sobie salon na koniec, wciąż bowiem nie był pewny, co się tu ostatecznie znajdzie. Jeżeli uda mu się pokonać opór konserwatora zabytków, będzie tu jadalnia połączona z salonem i, być może, sala konferencyjna. Jeżeli jednak nie będzie zgody na hotel, będzie musiał zrobić tu coś innego. Może kino – pomyślał wesoło, przypominając sobie o swoim niedawnym zakupie. Zjadł obiad zaserwowany mu przez panią Gertrudę i zabrał się za załatwianie spraw urzędowych. Przede wszystkim zatelefonował do biura konserwatora zabytków, licząc na to, że może uda się coś wyjaśnić bez konieczności wyjazdu do stolicy województwa. Dowiedział się, że jego wniosek o prowadzenie prac na terenie obiektu zabytkowego otrzymał negatywną decyzję, bo konserwator dostał protest w sprawie niszczenia zabytkowego parku oraz przeróbki budynku bez zgody urzędu. – Jakiej przeróbki? – Witold nie zrozumiał. Urzędniczka wyjaśniała mu, że chodziło o przebudowę wieży bez uzgodnienia z konserwatorem. – Nie przebudowywałem wieży – zaprzeczył Mossakowski, bo istotnie nie zamierzał tego czynić, ale naszły go pewne podejrzenia. Tak jak się spodziewał, ktoś zrobił zdjęcia dźwigu, dzięki któremu razem z panem Kowalem dostali się do środka, i dodatkowo opisał w donosie zarzucony praktycznie od razu pomysł zbudowania schodów na zewnątrz wieży. Witold przez dobry kwadrans starał się to wszystko wyjaśnić, jak i to, że nie zamierza wycinać żadnych zabytkowych drzew w parku, czy z pozwoleniem urzędu, czy też – broń Boże – bez niego. Wspominając o swej rządowej funkcji, próbował dowieść, że nie robi niczego nielegalnie, zwłaszcza że do tej pory wszystkie prace były prowadzone zgodnie z wytycznymi konserwatora. – Bardzo mi zależy na tej zgodzie. Czy mogę ponownie złożyć wniosek lub napisać wyjaśnienia? Obiecano mu, że wkrótce ktoś przyjedzie do Idy skontrolować stan prac, a jego odwołanie zostanie rozpatrzone. Odłożył słuchawkę całkiem zadowolony. Nie ulegało wątpliwości, że ktoś go szpiegował. O pomyśle dostania się do wieży przy pomocy dźwigu wiedzieli Kowalowie, pani Tekla i Mila. Jedyną obcą osobą był w tym wszystkim operator dźwigu i to on był najbardziej podejrzany o przekazanie informacji Majewskiemu. Witold bowiem nie miał żadnych wątpliwości, że to on

próbuje mu bruździć. Podczas podwieczorku w kuchni pojawił się Mirek, znowu opowiadający o zjawie z Upiornej Kapliczki. Witold postanowił zbadać tę sprawę. Prowadzony przez chłopaka znalazł się na granicy parku, tuż przy niewielkim i dosyć niepozornym budyneczku. Tym razem wyglądał on całkowicie zwyczajnie, nie widać było nic podejrzanego, żadnego ducha. – Schował się przed nami – stwierdził ze znawstwem Mirek, oglądając kapliczkę z każdej strony. – Jeszcze przed chwilą tu był! Witold miał ochotę powiedzieć, co sądzi o tego typu przywidzeniach, ale nie zdążył, bo na drodze prowadzącej do pałacu pojawiło się duże, terenowe auto. Mossakowski nie miał wątpliwości, że z wizytą przybywa pan Majewski. Tak było w istocie. Właściciel tartaku zahamował tuż przy kapliczce, odsunął szybę i wychylił głowę przez okno. – Zawsze pan wita swoich gości przy bramie? – zapytał złośliwie, a Witold nie pozostał mu dłużny. – A pan zawsze osobiście przyjeżdża obmierzać klientom podłogi? Majewski skrzywił się, jakby napił się soku z cytryny, ale nie skomentował. Witold ruszył niespiesznym krokiem w kierunku domu, a auto wyminęło go i po chwili zatrzymało się na podjeździe. Majewski nie opuścił wnętrza, dopóki Witold się nie zbliżył. Najwyraźniej nie zamierzał oczekiwać na swego klienta pod drzwiami jego domu. – Zapraszam do środka – powiedział zdawkowo Witold, wprowadzając go przez główne drzwi. Majewski rozglądał się po wnętrzu ciekawie i nawet z pewnym uznaniem. – Pamiętam ten dwór z czasów PGR-u. To straszne co z nim zrobili! Na górze było chyba ze dwadzieścia małych klitek, gdzie siedzieli ci wszyscy pracownicy. Na dole był chyba jakiś magazyn nawozów i nasion. Witold skinął głową. Także słyszał o tym sposobie zagospodarowania pałacu w minionych latach. Później miał tu być ośrodek pomocy społecznej, ale ostatecznie nic z tego nie wyszło i budynek niszczał przez wiele lat nieużywany. Na szczęście dach był solidny, toteż woda nie dostawała się do środka. – Tyczyński to był jednak wariat – stwierdził Majewski z przekąsem. – Mój dziadek go znał, mówił, że hrabia nie miał wszystkich klepek w porządku. Bez przerwy gdzieś wyjeżdżał, spotykał się z jakimiś dziwnymi ludźmi, no i ta jego żona, Niemka! – powiedział to z taką niechęcią, że Witold zrozumiał, iż kryły się w tym jakieś osobiste niechęci. – Dziwię się, że Tekla Tyczyńska nie próbowała odzyskać dworu. No, ale może nie chciała! Swoją drogą, nie podoba mi się zbytnio ta architektura. – Ale mimo to chciał pan kupić pałac? – zapytał Witold zaczepnie, bo drażniły go wyniosłość i pogardliwy styl bycia Majewskiego. Mężczyzna się skrzywił. – Gdyby się dało okazyjnie, to czemu nie. Taki zabytek to w końcu skarbonka bez dna. Miałem ochotę go kupić jako lokatę, ale teraz widzę, że dobrze zrobiłem. Musiał pan wpakować tu niezłą sumkę. – Znowu zaśmiał się tym niesympatycznym śmiechem, przypominający szczekanie. Witold spojrzał na niego uważnie – we właścicielu tartaku było coś odpychającego, trudno to było od razu nazwać, ale nie budził sympatii. Może to przez swój sposób wyrażania się, a może przez nieskrywaną niechęć do innych osób. „Każdy człowiek tyle wzgardy we mnie budzi,/Że wstydziłbym się znaleźć łaskę w oczach ludzi”[25] – pomyślał Witold o swoim gościu i uśmiechnął się w duchu. Tymczasem Majewski zajął się oględzinami salonu. Widząc opłakany stan podłogi, kiwnął tylko głową i wyciągnąwszy elektroniczną miarkę, zaczął przeliczać ilość potrzebnego materiału.

– Drewno, które panu pokazywałem, to przemysłowa odmiana czarnego dębu. Bardzo wytrzymała i polecana do takich pomieszczeń. Z prawdziwego czarnego dębu, wydobywanego z wody, w której przez dziesiątki lat nabiera charakterystycznej barwy, rzadko kiedy wykonuje się tak duże powierzchnie. Raczej wstawki do mozaiki, intarsje, elementy mebli, a nawet biżuterię. Witold kiwnął głową na znak, że rozumie. Majewski starannie podliczył wszystkie pozycje i podał mu kwotę wraz z kosztami położenia podłogi. Nie była to cena okazyjna, ale też nie można było powiedzieć, że przedsiębiorca chce go naciągnąć. Ot, po prostu policzył sobie koszty z zadowalającym zyskiem. Mossakowski sprawdził rachunek wykonany starannym pismem prymusa i chwilę podyskutował z właścicielem tartaku o upuście cenowym. Zgodzili się na wykończenie i lakierowanie w cenie. – Nie mam takiej ilości tego parkietu na stanie, ale zdobędę go w ciągu dwóch lub trzech tygodni – stwierdził Majewski. Witold zapewnił go, że sprawa nie jest pilna i wspomniał, że urząd konserwatora zabytków robi mu pewne trudności z remontem. W oczach gościa zapaliła się ciekawość. – Tak, tego się też obawiałem, myśląc o zakupie dworu – powiedział z pewną wyższością. – Zabytku nie da się przebudować wedle swego gustu, choć tutaj przydałoby się kilka zmian. Ja na przykład od razu zlikwidowałbym tę idiotyczną wieżyczkę! A pan co chciał zrobić? Dobudówka czy adaptacja poddasza? Mossakowski zapewnił go, że nic takiego nie przyszło mu do głowy. Na razie nie zamierzał adaptować poddasza, dobudówek miał całe mnóstwo, a wieża mu się po prostu podobała. Majewski skrzywił się na te słowa dosyć wyniośle. W tym momencie do pałacu weszła Mila, która zajrzała tu w drodze z gminy. Na widok Majewskiego zatrzymała się w drzwiach, nie wiedząc, czy wchodzić dalej, czy się wycofać. – Zapraszam! – krzyknął Witold, zachęcając ją ruchem dłoni. Weszła, ale widać było, że nie bardzo to jej w smak. – Państwo się znają? – zagadnął, a Mila sztywno skinęła głową. – Pan Antoni nie jest specjalnym fanem naszej spółdzielni – stwierdziła, nawet nie wyciągając do Majewskiego ręki na powitanie. On przyglądał się jej bardzo uważnie. – Wręcz przeciwnie. Pani jak zwykle przekręca! Chciałem zainwestować w spółdzielnię, ale to wy nie wyraziliście zgody. Swoją drogą, uważam, że zrobiliście głupio, ale to już wasza sprawa. Nie musielibyście teraz walczyć o przetrwanie, ale śmiało zdobywalibyście nowe rynki zbytu! Mila zatrzęsła się z oburzenia. Witold nigdy nie widział, żeby była tak zdenerwowana. Zawsze wydawała mu się bardzo opanowaną i spokojną osobą, ale teraz aż poczerwieniała ze złości. – Chciał pan zainwestować! Próbował pan przejąć kontrolę nad spółdzielnią, żeby ją sobie całkowicie podporządkować! I wcale nie walczymy o przetrwanie, idzie nam całkiem nieźle! – No cóż! Skoro lubi pani żyć złudzeniami, nie mogę pani od tego odwodzić. – Odwrócił się do Witolda i zaczął się żegnać, obiecując dać znać w sprawie parkietu w ciągu tygodnia. Skinął głową Mili i nie odwracając się, opuścił pałac. Pani sołtys zagryzła wargi i spojrzała na Witold z przykrością. – Nie rozumiem, dlaczego bratasz się z wrogiem! – Nie bratam się. Musiałem go poznać. Teraz jestem pewny, że to on stara się nam szkodzić. Przykry typ. Nienawidzi innych, ale chyba najbardziej samego siebie! Mila spojrzała na niego z zaciekawieniem. Zaprosił ją na herbatę i weszli do kuchni, gdzie krzątała się pani Kowalowa, przygotowująca kolację. – Znam takie osobowości – powiedział, wyciągając filiżanki z kredensu. – Miałem kilku takich kolegów, możesz mi wierzyć, było to bardzo przykre doświadczenie. Perfekcjoniści, przekonani

o własnej ważności, pokonujący każdą przeszkodę bez zwracania uwagi na koszty. Egocentrycy nie liczący się z nikim i niczym. Robienie przykrości i wykorzystywanie ludzi to ich główne hobby. – Ten Majewski to zawsze taki był – wtrąciła się pani Gertruda. – Już jako dziecko był nieznośnym bachorem, pamiętam go dobrze, bo moja siostra uczyła wtedy w szkole. Święty krzyż pański z nim miała. Dzieci go nie znosiły, a on się ciągle z nimi bił. W końcu go usunęli ze szkoły i chodził potem gdzieś w Przemyślu do szkoły z internatem, choć moim zdaniem to powinni go do poprawczaka wsadzić! Zachodzę w głowę, jak mu się udało na ludzi wyjść! Wrócił do Lipnika kilka lat temu, dalej taki sam: zły jak wściekły pies i kąsający wszystkich wokół. Po prostu niedobry człowiek. Ludzie tacy jak my, panie mecenasie, powinni się trzymać od takich jak on z daleka – dokończyła z przyganą, a Witold kiwnął głową. – Jest wredny, ale dzięki niemu będziemy mieć ładny parkiet – powiedział, ale pani Gertruda wyraziła wątpliwość, czy ktoś taki jak Majewski ich nie oszuka. Mossakowski wiedział, że jego przeciwnik na pewno nie narazi swej biznesowej reputacji. Tutaj „słowo droższe pieniędzy”, jak mówiło stare porzekadło, zatem o nadużyciu zaufania ze strony właściciela tartaku nie mogło być mowy. Mila patrzyła na tę grę z niesmakiem. Wyjaśniła mu, że Majewski ją brzydzi, zwłaszcza po tym, jak próbował dokonać zamachu stanu we władzach spółdzielni i przejąć w niej władzę. Wszelkie działania prowadził zakulisowo, chyłkiem skłócając ze sobą ludzi. – To zły duch – zakończyła Mila. – Wszędzie, gdzie się pojawia, niszczy spokój. Nie lubię takich! Przyznał jej rację. On też czuł się niezbyt komfortowo w towarzystwie Majewskiego. Miał wrażenie, że ciągle jest obserwowany i poddawany nieprzychylnej ocenie. Choć nie zwykł przejmować się opiniami innych o sobie, nie podobało mu się, że oględzin dokonuje ktoś taki jak właściciel tartaku. – A jak było na zebraniu w gminie? – zapytał, by zmienić temat, a Mila ponownie się nachmurzyła. – Właśnie niezbyt dobrze. Nie wiem, czy to nie kolejna sprawka pana Majewskiego, który wsączył już jad do ucha swego wuja, Kręcichwosta! Wójt znowu miał mnóstwo zastrzeżeń do naszej działalności i wyraził wątpliwość, czy dochody ze spółdzielni pozwolą na utrzymanie naszego gabinetu lekarskiego w Idzie. Rozumiesz, już nie mówi się o ośrodku zdrowia, tylko o gabinecie! Będziemy musieli sami wystarać się o wyposażenie gabinetu, a to poważne obciążenie dla budżetu. Jestem pewna, że ten drań parkieciarz maczał w tym wszystkim palce. Prawie więc zemdlałam, widząc go u ciebie! Witold spojrzał na nią z sympatią i poklepał przyjacielsko po dłoni. – Nie zamartwiaj się! Chyba udało mi się przewalczyć jego donos do konserwatora zabytków w sprawie mojego pałacu. Myślę, że zwalczymy też uprzedzenia wójta Kręcichwosta. Mila westchnęła. Nie była wcale taka pewna. Uważała, że na machinacje Majewskiego mogą pomóc jedynie okadzenia z wilczej jagody. – Pewnie nie wiesz, ale jest tu taka kobieta, Anna Madejowa, można ją nazwać taką wiejską uzdrowicielką. U nas mówią na takie „zamawiaczki” – okadzają dymem lub strząsają złą energię. Leczą ludzi modlitwą i wiarą. – A myślałem, że wraz z Unią Europejską wkroczyła na wieś nowoczesność! – Raczej nie na naszą. – Mila się uśmiechnęła. – Pani Madejowa od razu odczyniłaby urok i Majewski stałby się na powrót normalny. – Zawsze mnie przerażały takie zabobony – stwierdził Witold, ale tym razem sprzeciwiła się pani Gertruda: – Jakie zabobony? Zamawiaczki były tu zawsze! Nawet ksiądz i batiuszka korzystają z ich pomocy! To jest moc dana od samego Pana Boga, nie żadna diabelska siła! Matka mi mówiła, że

pani hrabina, matka pani Tekli, co jej Inger było na imię, miała taką moc. W czasie wojny ponoć mnóstwo ludzi postawiła na nogi. Dzieci małe leczyła, starszych. Sama młodo zmarła, niestety! Wielka szkoda! Witolda zaciekawiła ta historia, ale pani Gertruda nie potrafiła mu przybliżyć zbyt wielu szczegółów. Mówiło się o jakieś tragedii w rodzinie Tyczyńskich, ale nie znała jej dokładnie. – W każdym razie, na Majewskiego tylko zamawiaczka może podziałać – stwierdziła Mila, dopijając swoją herbatę. – Organicznie nie cierpię takich ludzi jak on: szkodzą innym, bo mogą to robić. I to jest właśnie straszne! Witold przyznał jej rację. Należało działać bardzo ostrożnie i obserwować właściciela tartaku, bo nie wiadomo, jakie jeszcze knuje podstępy. Drzwi skrzypnęły i w szparze pojawiło się ciekawskie oko Jodża, który badał sytuację. Pani Kowalowa przywołała go cicho i kot wskoczył do kuchni radośnie, jak pręgowana kula. Gospodyni zawsze miała coś dobrego dla swego ulubieńca. W podzięce kot miauknął i zrobił „koci grzbiet”. Witold zrozumiał, jak bardzo przywiązał się do zwierzaka.

[25] Molier, Mizantrop, tłum. T. Boy-Żeleński, akt I, scena I. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

24

Po zakończeniu kolejnego spotkania piłkarskiego na szczycie, Witold, który właśnie zrealizował pewien plan, postanowił delikatnie wysondować nastroje. – Eee, słuchajcie… Tak sobie myślałem ostatnio, że trochę nam tu brakuje rozrywek. Cała trójka spojrzała na niego z zaskoczeniem, szczególnie Albert, który od razu powiedział, że mają rozrywek w namiarze – przynajmniej dwa mecze tygodniowo, a do tego dochodzą jeszcze spotkania wydziału edukacji w powiecie, ogromnie kształcące doświadczenie, dostępne dla Witolda od ręki, o ile wyrazi tylko chęć. – No i kółko astronomiczne – dodała Mila. – Możesz brać udział, nie ma górnej granicy wieku. – Pani Tekla także nie pogardzi twoją pomocą, podobnie jak Aśka w spółdzielni – powiedział Wojtek. – Aśka? – zdziwił się Witold, bo po raz pierwszy usłyszał o takiej osobie. Od razu mu wyjaśniono, że tak – dla uproszczenia – nazywają żonę popa, Iwanę. – Iwana brzmi jakoś tak straszliwie staromodnie, jak z jakiejś sztuki sprzed wojny – stwierdził Albert. – Teraz już rozumiem. Chodziło mi bardziej o rozrywki duchowe, wiecie – film, serial, tego typu. – No, film by się przydał, nie powiem. – Wojtek się zamyślił. – A już szczególnie serial! – Kryminalny – dodał Albert, który już dawniej dał się poznać jako miłośnik tego gatunku. – Obejrzałbym coś z klasyki, na przykład serię o Poirocie według Agathy Christie. – Albo jakiś polski! Jeżeli jesteśmy przy klasyce, to ja stawiam na 07 zgłoś się! – dopowiedział Wojtek, a reszta odniosła się do tego pomysłu entuzjastycznie. Jak się okazało, wszyscy byli wielbicielami „polskiego Jamesa Bonda”, jak się utarło nazywać dzielnego porucznika Borewicza. Szczególnie podobały im się zgrabne fabuły, tworzone – jak przypomniał Albert – przez wielu bardzo znanych literatów. – Tak, te fabuły były naprawdę ciekawe, ale dużo lepsze były jednak dialogi – stwierdziła Mila. – Owszem, można z nich boki zrywać, najbardziej podobają mi się bon moty przełożonego Borewicza, majora Wołczyka, w stylu: „w radiowozach też nie same dupy siedzą” lub wiekopomne maksymy porucznika Sławka, na przykład: „myślenie ma kolosalną przyszłość, także w milicji” – przypomniał Albert. – Klasa! Ale ja cię przebiję, w jednym odcinku porucznik Jaszczuk mówi: „Pojęcie »podatki« obce jest socjalistycznej formacji społecznej” – dorzucił Wojtek. – Żartujesz. – Witold nie uwierzył. – W którym odcinku tak mówił? – W jednym z pierwszych, w którym się pojawił, zastępując swojego uroczego stryja, porucznika Zubka. – Zubek był moim idolem – stwierdziła Mila. – Nie wiem, czy zwróciliście uwagę, że on do wszystkiego używał swojej brudnej chusteczki: wycierał w nią nos, ręce, czoło, a nawet szklankę,

i „zabezpieczał” dowody rzeczowe. Odpowiedziało jej powszechne obrzydzenie. – Masz dość specyficzny gust – stwierdził Albert. – A mnie się podobało, że Borewicz to był taki dekadent. Pamiętam, jak adwokat zaprosił go na wódkę, a on mówi: „Wódka? Rano? Na służbie? Z największą przyjemnością!” – powiedział Witold i wszyscy się zgodzili. – Tak, porucznik to na pewno nie był wzór milicjanta. – I zawsze otaczały go piękne kobiety! – rzucił Wojtek z podziwem, a oni potwierdzili. Czego w tym serialu nie było! I cielisty strój kąpielowy Grażyny Szapołowskiej, i odcinek z pilotką helikoptera, która eksponowała dekolt swego uniformu, robiąc porucznikowi awanse to w powietrzu, to na lądzie. Rozmawiali tak jeszcze przez jakiś czas, bo Albert okazał się kolekcjonerem starych kryminałów z lat 70. i mógł wiele powiedzieć o różnych fabułach. Miał tych książek chyba z pięćset i były tam prawdziwe rarytasy. Co więcej, znalazł grupę podobnych sobie zbieraczy, którzy wymieniali się zdublowanymi pozycjami. W ten sposób zbiór mógł się powiększać praktycznie bez końca. Nie ma takiego schematu fabularnego, którego ktoś już by nie wykorzystał – dowodził, widząc, że znalazł wdzięcznych słuchaczy. Pozostało tylko, jak sugerował kiedyś Umberto Eco, stworzyć powieść, w której mordercą okazałby się czytelnik. Wszyscy zaczęli się zastanawiać, czy to jest w ogóle możliwe. Mila była zdania, że przy sporej dozie talentu można napisać coś takiego i wmówić odbiorcy, że to on jest winny. Wojtek uważał, że to absolutnie wykluczone, a Witold się wahał. Albert machnął w końcu lekceważąco ręką, uznając, że dyskusja zrobiła się czysto akademicka. Witold podniósł się ze swego miejsca, by zaprosić ich do siebie. Miał niespodziankę. Wojtek i Albert zaczęli protestować, wskazując na niedojedzone kanapki i niedopite piwo, ale Witold był nieugięty. – Możecie to zapakować w siateczki i zabrać ze sobą. Ociągając się nieco, towarzystwo skierowało się od wyjścia. Mila jak zwykle zbadała sytuację obserwacyjną. Powietrze było rześkie, jak to w wiosenny wieczór. Było jednak ciemno, bo niebo przysłaniały gęste chmury. Witold głęboko odetchnął. Tutaj, w Idzie, wszystko pachniało ziemią, kwiatami i czymś jeszcze, co trudno mu było nazwać. Był to jakiś tajemny miejscowy pierwiastek, który dostawał się do krwi, sprawiając, że uwielbiało się tę wioskę i wszystkie jej dziwactwa. – Słaba widoczność – powiedziała tymczasem Mila z wyraźnym zawodem. – Dzisiaj nic się nie zobaczy. – A co ty chcesz dzisiaj obserwować? – zdumiał się Albert, próbując wyplątać nogę z krzaka, w który wszedł po ciemku. Zapobiegliwy Wojtek zapalił latarkę. – Chciałam przygotować wszystko do obserwacji Saturna. Chcemy zobaczyć lodowe pierścienie. – Powiedz, Mila. – Wojtek skierował latarkę na drzwi, żeby umożliwić Witoldowi otwarcie zamka. – Czy potrafisz przewidzieć pogodę, obserwując gwiazdy? – Albo przyszłość? – dodał złośliwie Albert. – Pogodę tak. – Mila się roześmiała. – Obserwuje się gwiazdozbiór Raka i, jeśli gwiazdy konstelacji Persepe świecą jasno, pogoda będzie bardzo piękna. Gwiazdy Kosiarza zwiastują jesień. Halo wokół Księżyca może zapowiadać opady śniegu, i tak dalej. Co do przepowiadania przyszłości, to chyba lepiej to wychodzi Wojtkowi. – No, otwarte. – Zadowolony Witold wpuścił gości do środka. – Zawsze mam kłopoty z tym zamkiem! – A jutro jaka będzie pogoda? – domagał się Wojtek. – Chcę zabrać dzieci na wycieczkę. – Obejrzyj sobie prognozę – zdenerwowała się Mila. – Dzisiaj przecież w ogóle nie widać

gwiazd! Witold wprowadził gości do salonu i zapalił światło. Cała trójka rozejrzała się po wnętrzu i wyraziła głośny zachwyt. Pod jedyną ścianą pozbawioną okien zamontowano duży ekran kinowy. Z tyłu, na specjalnym podwyższeniu, stał projektor. Przed ekranem rozstawione były fotele, a nawet kanapa. – Kupiłeś kino! – emocjonował się Wojtek. – Mila mi to doradziła – wyjaśnił Witold. Albert i Wojtek popatrzyli na nią wyczekująco. – Nie patrzcie tak na mnie – zaprotestowała. – Nic mu nie doradzałam. Powiedziałam tylko, że ta sala jest taka wielka, że mogłoby tu być kino. – I on od razu kino nabył. – Albert pokiwał głową. – Nie było drogie – wyjaśnił Witold. – Dodali całą bibliotekę starych filmów, głównie dla dzieci. Pokazał im pudła, stojące tuż przy projektorze, pełne szpul z filmami, których nawet jeszcze do końca nie rozpakował. – Fantastycznie! – wykrzykiwał Wojtek, zaglądając do pudełek. – Jest nawet Do przerwy 0:1, czyli film na aktualne, piłkarskie tematy. – Prosimy o projekcję! – zażądał Albert, rozsiadając się w pluszowym fotelu. – A co chcecie zobaczyć? Zachwycona ekipa kibiców nie bardzo mogła się zdecydować. Witold sięgnął do najbliższego pudełka. – Wakacje z duchami? – zapytał, myśląc oczywiście o zjawie Majora i nawiedzającej Mirka białej damie. Odpowiedziały mu liczne okrzyki zachęty, a Wojtek, zwinąwszy dłonie w trąbkę, zaczął wrzeszczeć legendarną kwestię z tego filmu: – Przebacz mi, Brunhildo! – Wiecie co? – powiedział Albert, gdy już skończyli oglądać. – My jesteśmy niezbyt poważni. To trzeba dzieciom pokazywać! – Kupiłem to głównie z myślą o nich, choć oczywiście liczyłem również na wasz infantylizm i muszę przyznać, że się nie zawiodłem. – Witold się roześmiał. – Potrzebujesz więcej krzeseł – stwierdziła Mila, rozglądając się po sali. – Nie sprzedawali do kompletu foteli kinowych? – dopytywał się Wojtek. – Sprzedawali. Nawet chcieli mi je dać za darmo, ale nie wziąłem. – Czemu? – Nauczyciele umościli się wygodnie na kanapie i rozglądali za podręcznym barem. Niestety, lokal na razie nie serwował ani coli, ani też popcornu. – Bo za mojej młodości te fotele były strasznie zapchlone. Po seansie zawsze byłem pogryziony. – Chyba przesadzasz – zaprotestowała Mila, ale dość niepewnie, i od razu zaczęła się nerwowo kręcić na fotelu. – On ma rację – poparł Witolda Albert. – Fotele były z grubego pluszu i naprawdę Bóg jeden wie, co się w nich gnieździło. – Pchły miały w nich hotel, jadłodajnię i prywatne lotnisko. – Wojtek się roześmiał. – Przydałby się jeszcze taki rzutnik jak w szkole – rozmarzył się Albert. – Moglibyśmy puszczać porucznika i inne stare filmy. – Mogę go kupić – zadeklarował się od razu Witold. – To nie jest jakiś wielki wydatek, a może się przydać. Tu ugryzł się w język, bo wciąż jeszcze wahał się, czy wprowadzać wszystkich w swój pomysł z hotelem. Mila już co nieco wiedziała, nauczyciele zapewne się domyślali, ale ciągle nie był gotowy

wszystkich wtajemniczać. Jeśli powstanie hotel, rzutnik przyda się, gdy będą tu organizowane konferencje. Oczywiście wówczas trzeba będzie przenieść kino z tej sali, która zapewne zamieni się w jadalnię. Miał już nawet dobre miejsce dla projektora – spore pomieszczenie w dobudówce koło kaplicy. Było, co prawda, w opłakanym stanie, ale to się mogło szybko zmienić. Pozostała trójka powróciła do grzebania w pudłach, wyciągając coraz to nowe znaleziska i komentując je z zachwytem. Mossakowski przyglądał się im z sympatią. Od dawna nie miał tak dużej grupy przyjaciół, ludzi, z którymi po prostu mógł miło spędzać czas. W Idzie miał zresztą tego czasu więcej. Zaczął, zupełnie niezauważalnie dla siebie, żyć w zgodzie z rytmem natury. Budził się o świcie, gdy podnosiły się mgły na łąkach. Po zapadnięciu mroku ogarniało go zmęczenie i melancholijny nastrój. Śmiał się z siebie, że zrobił się z niego starszy pan w filcowych kapciach, który wieczorami lubi sobie poczytać przy kominku w towarzystwie kota. Ale właśnie tak było i sprawiało mu to wielką przyjemność. Po wnikliwych oględzinach całej biblioteczki filmów, zaczęli się zbierać do wyjścia. Albert miał nazajutrz ową słynną naradę w wydziale edukacji, Mila i Wojtek także planowali różne sprawy. Wychodząc, Mila się zatrzymała. – Prawie zupełnie zapomniałam! – Uderzyła się otwartą ręką w czoło. – Rozwiązałam twoją piracką zagadkę! – Jaką zagadkę? – zainteresował się Albert. – Opowiem ci po drodze – uspokoiła go. – Mówisz poważnie? Jak ci się to udało? – dopytywał się Witold. – To było bardzo proste. Odpowiedź kryła się zresztą w twojej opowieści. Ale nie powiem wam teraz. Jutro wieczorem zapraszam na Saturna i Jowisza oraz kawę. – My też możemy przyjść? – zapytał Wojtek. – Jasne! – Może przygotuję jakiś adekwatny film? – zastanowił się Witold. – Chyba tylko Wyspa skarbów by się nadawała, ale jej nie mam. – Możesz przyjść w pirackim kapeluszu i z zakrytym jednym okiem – pouczyła go Mila. – W taki sposób lepiej wejdziemy w nastrój. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

25

Na spotkanie w sprawie skarbu Witold zabrał ze sobą Jodża. Nie mógł uwierzyć, że Mili tak łatwo udało się rozwiązać zagadkę rodzinki Pata O’Shea. Nie miała dostępu do żadnych dokumentów i informacji, nie znała się także na poszukiwaniu skarbów. – To elementarne, drogi Watsonie – odparła zagadnięta na ten temat pani sołtys, gdy cała czwórka zgromadziła się w kuchni dziwnego domu z wieżyczką. Albert i Wojtek zostali wprowadzeni w całą sprawę już podczas pamiętnego wieczoru z Brunhildą i teraz kipieli chęcią wyjaśnienia całej tajemnicy. Pojawiały się sprzeczne i dość fantastyczne koncepcje, gdyż Albert i Wojtek nie pozwalali Mili dojść do głosu. – Działały wiry podwodne i statek zapadł się pod ziemię – wykrzykiwał Wojtek. – Pojawiła się gigantyczna ośmiornica i… – nie rezygnował Albert. – Przestańcie! – zmitygował ich Witold. – Sprawa jest poważna i nie ma śmiechu. Mila twierdzi, że zna odpowiedź na pytanie, gdzie jest „San Pablo de Burgos”, który zatonął gdzieś w rejonie z Silver Banks ze skarbem wartym kilkaset milionów dolarów na pokładzie. – Masz rację – opamiętał się matematyk. – Dajmy Milce przemówić i wyartykułować swoją hipotezę. Cała trójka zawiesiła wzrok na pani sołtys. – No więc… – odchrząknęła Mila. – Jak już powiedziałam wczoraj, rozwiązanie przyszło mi do głowy zupełnie niespodziewanie. Przyznam się, że ta historia nie dawała mi spokoju przez wiele dni, więc posprawdzałam sobie to i owo i dosyć szybko wpadłam na właściwy trop. Punktem wyjścia są dwie informacje: jedną z nich jest zapis na dokumencie, którego Witek w ogóle nie widział, co będzie dla nas bardzo ważne, oraz opowiadanie o świętej pamięci Melu Fisherze i „Atochy”. – Ale co ma jedno do drugiego? – nie rozumiał Wojtek, który już zdążył zapomnieć, że zobowiązali się nie przerywać pani sołtys. – Ma i to bardzo dużo – powiedziała poważnie Mila. – Witek opowiadał, że Mel Fisher odkrył wrak „Atochy”, kiedy zorientował się, że statek leży nie tam, gdzie go szukano, bo w XVI wieku nazwą Matecumbe Keys nazywano wszystkie wyspy wokół Florydy, a nie tylko dwie, jak ma to miejsce dzisiaj. – Uważasz, że „Burgos” leży gdzie indziej? – tym razem przerwał Witold, który, mimo iż zazwyczaj był bardzo opanowany, nie mógł już doczekać się rozwiązania całej historii. – Tak – powiedziała Mila, popijając herbatkę ziołową i zawieszając głos, jak w każdej dobrej powieści z dreszczykiem. Widać było, że potrafi budować nastrój. Patrzyli na nią z napięciem, więc odłożyła filiżankę i wzięła do ręki kartkę. – Zapisałam sobie od razu, jak brzmiała informacja z tego hiszpańskiego dokumentu, żeby nie zapomnieć. Statek „San Pablo de Burgos” zatonął „10 leguas na wschód od Los Abrojos”. Przetłumaczyłam sobie to zdanie na hiszpański, bo od razu zaczęłam podejrzewać, że błąd tkwi

w języku. No i miałam rację! Moją uwagę zwróciła ta miara, czyli legua. Podejrzewałam, że to taka mila morska tylko po hiszpańsku, ale zaciekawiło mnie, ile liczyła metrów. – Mówiłem ci: około siedmiu tysięcy – wyjaśnił lekko zniecierpliwiony Witold, bo temat był już wałkowany. Doskonale pamiętał poszukiwania w Silver Banks. Cała rodzina Pata analizowała drobiazgowo wartość tej miary metrycznej, bo liczył się naprawdę każdy metr. Przeliczyli to naprawdę bardzo dokładnie i nie mogło tu być mowy o błędzie. – Otóż nie – triumfalnie oświadczyła Mila, wyciągając drugą kartkę. – Legua to miara, która pojawia się już w słynnym traktacie z Tordesillas. – Co to za traktat? – zainteresował się Wojtek. – Nie bądź głąbem – pouczył go Albert. – To postanowienie niesławnego papieża Aleksandra VI Borgii, dzielące pomiędzy Hiszpanię a Portugalię wpływy w Nowym Świecie. – Właśnie – przytaknęła Mila. – Borgia wyznaczył południk, poprowadzony jako linia prosta, od bieguna do bieguna i przebiegający sto leguas na zachód od Wysp Zielonego Przylądka. To, co odkrywano na wschód od południka Tordesillas należało do Portugalii, zaś to, co na zachód – do Hiszpanii. – Ile wynosiła wtedy legua? – zapytał Witold z rosnącym zainteresowaniem, bo zaczął się domyślać, dokąd zmierzają dedukcje dziewczyny. – Około sześciu tysięcy metrów – stwierdziła, zerkając na kartkę. – Jak to? Czy te wskaźniki się zmieniały? – nie rozumiał Wojtek. – A może znajomy Witka miał jakieś złe dane? – Miał dobre. Wyczytałam, że z miarą nazywaną legua był problem: istniała legua legal, licząca około siedmiu tysięcy metrów, z której najprawdopodobniej korzystali właściciele See Hole, ale także legua juridica, długości nieco ponad czterech tysięcy metrów, legua comun – trochę ponad pięć tysięcy i legua de camino – około sześciu tysięcy, i tej pewnie używał papież. – No tak – zrozumiał Witold. – To mogła być inna legua! Rozbieżności są ogromne! Przy dziesięciu leguas, błąd może wynosić nawet trzydzieści kilometrów! To jest ogromny obszar do przeszukania! Tylko o którą z tych miar chodzi? – zapytał, patrząc na Milę, a ona wzruszyła ramionami. – Tu trzeba byłoby odwołać się do dokumentu i zobaczyć, czy nie ma tam jakiegoś skrótu przy nazwie legua. To może być jakiś nic nieznaczący znaczek, wyglądający jak plamka albo załamanie pergaminu. Druga metoda jest taka, by dokładnie określić datowanie manifestu okrętowego. To może pomóc w ustaleniu, o którą miarę chodzi. Tutaj także trzeba by się było odwołać do dokumentacji z epoki, porównać inne tego typu dokumenty. Tak jak sam mówiłeś, szukanie skarbów odbywa się głównie w archiwach i bibliotekach! Witold pokiwał w skupieniu głową i widać było, że nad czymś intensywnie myśli. Albert i Wojtek nie kryli swego podekscytowania. – Ale skąd ty to wszystko wiesz? – zainteresował się Wojtek. – Znamy się trochę, ale nigdy nie obserwowałem u ciebie skłonności do poszukiwania wraków. Mila się uśmiechnęła. – Z popularnej książki Aleksandra Grobickiego Skarby na dnie mórz, która znajduje się w naszej bibliotece. Wiedziałam, że gdzieś czytałam o skrzyni Davy’ego Jonesa, Fisherze i leguas. Przeszukałam bibliotekę i znalazłam. Nawet szybko trafiłam na właściwy trop. Mossakowski z uznaniem skinął głową. Właśnie tak dokonywało się odkryć. Dobra pamięć i skojarzenie pozornie nieważnych faktów. Mila z jej ogromną wiedzą byłaby idealnym partnerem dla poszukiwacza skarbów. Taki reasercher z dobrą ręką i łutem szczęścia był na wagę złota. Po prostu Sam Spade[26] wypraw poszukiwawczych – pomyślał wesoło.

– No to teraz nie pozostaje wam nic innego jak zorganizować wyprawę i odnaleźć skarb – Albert się zaśmiał. Witold przecząco pokręcił głową. – Nawet gdyby było to wykonalne, a raczej nie jest, to nie możemy tego zrobić. Po pierwsze nie mamy dokumentu i nie wiemy, która to miara długości. Poza tym licencję na wydobycie wraku posiada See Hole i nasza działalność byłaby piractwem. Możemy jednak zrobić coś innego. Pozostali spojrzeli na niego z wyczekiwaniem. On pokręcił jednak głową na znak, że nie chce zdradzać żadnych szczegółów. Potrzebował jednak zgody Mili, by działać w jej imieniu. Ona jednak była ostrożna i nie chciała godzić się na nic w ciemno. – To żaden kant, jeśli o to chodzi. Przysięgam, że nic ci nie grozi – uspokajał ją Witold. – Wiesz, Witek, ja może fascynuję się filmami w stylu Wakacje z duchami i kibicuję hiszpańskim zespołom piłkarskim, ale biorę pensję od państwa i nie zrobię niczego, co jest nielegalne – powiedziała stanowczo Mila. – Ja też jestem urzędnikiem państwowym, nie zapominaj o tym – obraził się lekko. – I nigdy nie namawiałbym cię na jakieś ciemne machinacje. Oświadczam uroczyście, że to, co zamierzam zrobić, nie jest ani nielegalne, ani niemoralne… Choć zapewne jest tuczące – dodał po chwili namysłu. – Masz na to dwóch świadków, zresztą mój plan to na razie wstępna przymiarka, w ogóle nie wiem, czy chwyci. Jak będą konkrety, to ty będziesz musiała podjąć decyzję. Mila spojrzała bezradnie na Alberta i Wojtka. – Co o tym myślicie? Albert wzruszył ramionami. – Bardzo to wszystko tajemnicze, ale ja bym zaryzykował. On wygląda uczciwie, w końcu jest wielorybnikiem z Nantucket. – Dobrze – zdecydowała Mila. – Snuj tę swoją tajemną intrygę, ale informuj nas na bieżąco! – I pamiętaj, że będziemy ci patrzeć na ręce! – złowieszczo dodał Wojtek. Witold z powagą skinął głową i wzniósł toast ziołową herbatą. Wracając do domu, przygotowywał drobiazgowo cały plan. Pat O’Shea był jego przyjacielem, ale w takich sprawach dobrze się było zabezpieczyć. Spacer przez wioskę był jak zwykle niesamowitym doświadczeniem. Drogę wśród pól oświetlał blady blask księżyca, wszędzie snuł się upojny aromat wiosennych kwiatów. Było tak cicho i spokojnie, jak bywa tylko wieczorem na wsi. Łąki szeptały cicho swoją pieśń, niczym wielki ciemny ocean. Jodżo szedł za Witoldem krok w krok jak pręgowany cień. Prawnik już się przekonał, że ten kotek ma swoje przyzwyczajenia – czasem nie opuszczał go ani na chwilę, czasem znikał na całe dni. Trzeba było to zaakceptować, bo Jodżo był indywidualistą. Witold poczuł wielki spokój. Już dawno nie odczuwał takiej radości życia. Zdumiewało go to. Pomyślał o swoim życiu i przyszłości. Wkrótce musiał coś postanowić, bo jego urlop nieuchronnie się kończył. Nie będzie mógł dłużej zwlekać, trzeba podjąć ważne decyzje. Westchnął. Na razie jednak czekał go pilny telefon do USA.

[26] Sam Spade, prywatny detektyw z powieści Sokół maltański D. Hammetta. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

26

Na poczcie w Brzózkach Wielkich, gdzie Witold udał się ze swoimi odwołaniem do urzędu konserwatora zabytków, napadła go – bo inaczej doprawdy trudno to nazwać – pani naczelnik. Była to osoba groźna i wymagająca. Pracownicy najwyraźniej drżeli ze strachu przed nią, bo w momencie, gdy odbywała się napaść na Witolda, gorliwie symulowali pracę i całkowitą głuchotę. – Pan Mossakowski? – poinformowała się retorycznie pani naczelnik i skinęła na Witolda ręką. Gdy podszedł do jej stanowiska, zaczęła spod stołu wyciągać jakąś ogromną paczkę. – To dla pani Tyczyńskiej – wyjaśniła, bo Witold zareagował przerażeniem na tę niespodziewaną przesyłkę. – Nie mamy ludzi, żeby wozić takie wielkie paki! Może pan mógłby to zabrać? Witold oczywiście mógł i przy pomocy chudego urzędnika w ciemnym kitelku wsadził paczkę do bagażnika, ale cały czas próbował zrozumieć, za co właściwie poczta bierze pieniądze? Listy notorycznie giną, inne przesyłki takoż, a opłaty wcale nie są niższe. – Niech się pan nie przejmuje naczelnik Słodką – wyszeptał konspiracyjnie ów urzędnik o wyglądzie świerszcza. – Ona nie lubi pani dziedziczki i jak może utrudnia jej życie. Gdyby ta paczka była do kogoś innego, to już by dotarła na miejsce. A tak to czekała trzy dni. Dobrze, że pan przyjechał! – To naczelnik nazywa się Słodka? – zainteresował się Witold ze zdziwieniem. – Niezbyt pasuje, prawda? – Urzędnik odpowiedział mu bladym uśmiechem i pomachał ręką na pożegnanie. W drzwiach poczty westchnął ciężko i skurczył się jeszcze bardziej, co Witoldowi wydawało się prawie niemożliwe. Ciężka paczka pochodziła z Francji z jakiejś wytwórni szkła laboratoryjnego i porcelany. Mając na uwadze ewentualną zawartość, Witold jechał bardzo ostrożnie i wolno. Wiosenne burze sprawiły, że polna droga zmieniła się w ocean błota. Mimo tych niesprzyjających okoliczności, po niedługim czasie dotarł do Idy i zaparkował pod domem pani Tyczyńskiej. Z dużym wysiłkiem wyciągnął paczkę z samochodu i wkroczył do domku myśliwskiego. – Przepraszam, że bez pukania, ale nie miałem już wolnej ręki – oznajmił bezceremonialnie byłej dziedziczce, która właśnie dopijała przedpołudniową kawę. – Bardzo panu dziękuję! – wykrzyknęła pani Tekla. – Pani naczelnik Słodka przetrzymała ją na pewno kilka dni, ale na szczęście pan zjawił się w roli mojego wybawcy na białym koniu. – Raczej w zabłoconym samochodzie, ale to już szczegół – stwierdził Witold z uśmiechem, stawiając pakę na stole. – Upraszam się uniżenie o kawę. – Oczywiście! – Tyczyńska ustawiła na piecu swą sprytną małą maszynkę. – Należy się panu więcej niż kawa! Zdradzę panu, co jest w paczce. – Jestem zaszczycony! – wystękał Witold, opadając na krzesło. – Przepraszam bardzo, ale muszę zapalić. Za stary jestem na rwanie ciężarów. – Zapal sobie, synu! – Pani Tekla z uśmiechem podsunęła mu kryształową popielniczkę. –

Będzie pan pierwszą osobą, z którą podzielę się moim nowym pomysłem. Zresztą to pan mi go podsunął. Zaczęła powoli i ostrożnie rozpakowywać pudło. W kilku warstwach pakuł i bibuły znajdowały się jakieś apteczne utensylia. – Co to jest? – zainteresował się żywo Witold. – Różne naczynia laboratoryjne ze szkła ogniotrwałego i porcelany – powiedziała, pokazując mu liczne menzurki, lejki, maleńkie pipety, buteleczki aptekarskie z ciemnego szkła, porcelanowe pojemniki i moździerze. – Na stare lata postanowiłam rozszerzyć działalność. – To znaczy? – zapytał mocno zaintrygowany Witold, oglądając jednocześnie porcelanowy moździerz. – Postanowiłam produkować naturalne kosmetyki. No, wie pan – kremy, szampony, toniki do twarzy. – Fantastycznie! – zachwycił się prawnik, biorąc do ręki buteleczkę z ciemnozielonego szkła. – Niech pan nie będzie taki bezkrytyczny! – zgasiła go pani Tekla. – Nigdy tego nie próbowałam. Mam co prawda całą bibliotekę starych książek dotyczących kosmetyków, ale co innego czytać o tym, a co innego robić. – Na pewno da sobie pani radę – stwierdził stanowczo Witold, zapalając kolejnego papierosa. – Przecież jest pani farmaceutką z wykształcenia, myślę, że kręcenie kremów jest, toutes proportion gardées, podobne do przyrządzania maści na odciski. – Dziękuję, że nie wspomniał pan w tym miejscu „szarej maści na mendy”, znanej z literatury i nie tylko. – Starsza pani wyglądała wyraźnie na rozbawioną. Witold w niemym geście zaprzeczenia uniósł ręce do góry. – Mimo wszystko – kontynuowała pani Tekla – ma pan sporo racji. Kosmetologia jest podobna do farmacji, prawie tak, jak alchemia do chemii. Jak pan widzi, mam wszystkie potrzebne urządzenia: wagi, pipetki, mieszalniki. I dużo potrzebnych składników: olejki eteryczne i stabilizatory. – Stabilizatory? – przerwał Witold. – To brzmi groźnie! – Dlaczego? – zdziwiła się starsza pani. – Pewnie chodzi panu o te stabilizatory i konserwanty spożywcze? Od stuleci w kremach były stabilizatory. Jednym z nich jest na przykład olbrot. – Olbrot? – zainteresował się Witold. – Ten z Moby Dicka? – A widząc, że pani Tekla nie bardzo rozumie, wyjaśnił: – Marynarze ze statku „Pequod”, opisanego w powieści, polują na wieloryby. Główną „zdobyczą” był właśnie olbrot, niezwykle cenna substancja pozyskiwana, o ile pamiętam, z głowy kaszalota. – Rzeczywiście – stwierdziła Tyczyńska – właśnie o to chodzi. Jak widzę to zainteresowanie powieściami marynistycznymi jest u pana bardzo poważne. Nawet kota pan nazwał tak jakoś z morska. – Jodżo – wyjaśnił Witold. – Tak nazywała się figurka gołego bożka, którego czcił przyjaciel głównego bohatera Moby Dicka, niejaki Queequeg. – Urocze imię – stwierdziła starsza pani, ale Witold nie wiedział, czy ma na myśli Jodża, czy Queequega. – Czy mógłbym kiedyś przyjść i zobaczyć, jak pani produkuje te szampony? – zapytał jeszcze. – Chyba że boi się pani, że mam robaki. – Jakie robaki, na miłość boską?! – zawołała pani Tekla, również sięgając po popielniczkę. – No, wie pani, słyszałem, że do takiej pracy trzeba mieć badania SANEPID-u, ale ja raczej robaków nie mam. – Bardzo mnie to uspokaja – stwierdziła ze śmiechem. – Jeżeli pan pozwoli, to jednak zmienię temat, bo te, za przeproszeniem, dyskusje o robakach wywołują we mnie obrzydzenie. Chciałam

zatem powiedzieć, że dwudziestego pierwszego czerwca Mila ma urodziny. – Naprawdę? – zainteresował się. – Tak. Jakoś tak się utarło, że z tej okazji urządzamy Dzień Letniego Przesilenia. No, wie pan, takie zabawy prasłowiańskie, które organizuje nasz pop. Zwykle robiliśmy to w pańskim parku. Ze względu na dużą przestrzeń i strumyk potrzebny do pławienia świętojańskich wianków. Zastanawiałam się, czy i w tym roku będzie to możliwe. – Oczywiście! – zgodził się z entuzjazmem Witold. – Będzie mi bardzo miło! Co mam przygotować? – Pan nic nie musi robić! Daje pan lokal i ewentualnie siłę kulinarną w osobie pani Gertrudy. – Jeżeli tylko wyrazi zgodę – powiedział Witold. – Na pewno! Ona zawsze chętnie się w to włącza. Mireczek uwielbia te zabawy. Bardzo też liczę na jej cudowne nalewki. – Ja również. – Witold się roześmiał, żegnając się z panią Teklą. Prasłowiańskie harce w parku – pomyślał z rozbawieniem, a zaraz potem zaczął zastanawiać się nad prezentem dla Mili. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

27

Po zaledwie kilku dniach Witold doczekał się kontroli konserwatora zabytków. Było to akurat tego dnia, gdy zdecydował się wystąpić o półroczny bezpłatny urlop w ministerstwie i właśnie zadzwonił w tej sprawie do swojego szefa. Jak się słusznie spodziewał, jego prośbę przyjęto bez entuzjazmu. Akurat było bardzo dużo pracy i urlop Mossakowskiego nie był nikomu na rękę. Witold wyjaśnił swoją decyzję względami osobistymi, nie wchodząc zbytnio w szczegóły. Ostatecznie był tak cennym pracownikiem, że niechętnie wyrażono zgodę. Gdy zatem podjechał samochód konserwatora zabytków, zajmował się pisaniem wniosku o urlop i czuł niezwykłą radość. Taką jak w szkole, gdy urwał się wiosną z kilku lekcji, wiedząc, że nic mu za to nie grozi. Do pracy upodobał sobie gabinet na piętrze, nad loggią, ten w którym mozaika podłogowa tworzyła wzór labiryntu. Zamówił do tego pokoju stylizowane szafy na książki oraz komplet skórzanych mebli i zamierzał go przekształcić w bibliotekę. Postanowił kupić też ruchome schodki, dzięki którym łatwo będzie się dostać do wysoko położonych półek. Zawsze ogromnie podobały mu się takie rozwiązania. Jodżo także znalazł tu sobie ulubiony kącik. Spędzał czas na oparciu kanapy i gdy coś było mu nie w smak, uderzał miarowo ogonem w skórzane obicie, co dawało dosyć złowróżbny efekt dźwiękowy. Samochód konserwatora wjechał na podjazd dokładnie w momencie, gdy Witold wydrukował swój wniosek o urlop i czytał go ze zmarszczonym czołem. Spojrzał przez okno i zorientował się, kto przybył. Czym prędzej zerwał się od biurka i zszedł na dół akurat wtedy, gdy urzędnik pukał do drzwi. Był to zażywny mężczyzna w średnim wieku, którego najwyraźniej męczyła tusza. Przeszedł może dwadzieścia schodów do drzwi, a już sapał ciężko i musiał ocierać pot z czoła. Urzędnik przedstawił się krótko, a Witold uścisnął mu rękę. Tak jak przypuszczał, chodziło o jego odwołanie. Inspektor przybył osobiście sprawdzić wszystko na miejscu. – Otrzymaliśmy zgłoszenie – powiedział oględnie, stukając długopisem w teczkę, którą przywiózł ze sobą. – Domyślam się – stwierdził Witold. – Złośliwych ludzi nie brakuje, ale zapewniam pana, że nie dokonuję tu żadnych nieuzgodnionych z państwem zmian. – To się okaże. – Inspektor Kocoń groźnie zmarszczył brwi. Witold westchnął i zaproponował kawę, co zostało przyjęte z wdzięcznością. Pani Gertruda wyjrzała z kuchni i po chwili przyniosła dzbanek oraz talerz ciasteczek, na które inspektor zerkał łakomie. – Na zdrowie! – zachęciła go gospodyni. – Dzisiaj upiekłam, z własnymi konfiturami, proszę się częstować. Panu Koconiowi nie trzeba było tego dwa razy powtarzać. – Nie dziwię się, że chce pan zrobić tutaj hotel – powiedział, rozglądając się po salonie, w którym siedzieli. – Ma pan tak znakomitą gospodynię, że kuchnia, zakładam, będzie wyśmienita.

– Tak, to będzie nasz największy atut – przyznał Witold. – W tym pomieszczeniu zamierzam zrobić salon połączony z jadalnią dla gości. Właśnie zamówiłem podłogi u lokalnego przedsiębiorcy, pana Majewskiego, może pan słyszał? Kocoń nie zdradził się jednak, że zna tę osobę. Słuchał całego wywodu dosyć obojętnie, rozglądając się po obszernej sali. – Teraz, jak widzę, ma pan tutaj kino – stwierdził, wskazując na sprzęt. Witold przyznał, że kupił wyposażenia okazyjnie, ale zamierza je przenieść do jednego z budynków gospodarczych jako kolejną atrakcję. Inspektor kiwał głową, pochłaniał ciastka i robił notatki. Gdy skończył jeść, Witold zabrał go na górę, żeby pokazać pokoje, oraz na zewnątrz, by Kocoń osobiście przekonał się, że nie dokonywano żadnych przeróbek wieży. Próbował nawet namówić inspektora do wspięcia się na jej szczyt, ale ten zdecydowanie odmówił. Stwierdził, że z poziomu parteru widzi wszystko dokładnie i o żadnych zniszczeniach nie może być mowy. Mossakowski poprowadził go następnie do parku, by pokazać starodrzew. Opowiadał szeroko o swoich planach oczyszczenia stawu i parkowej sadzawki oraz wytyczenia nowych alejek. Inspektor słuchał uważnie, notując wszystko w swoich papierach. Po dwóch kwadransach takich wycieczek krajoznawczych był już mocno zmęczony, ale trzymał się dzielnie, gdy Witold rozpoczął wykład na temat tego, jakie korzyści przyniesie powstanie w Idzie eleganckiego hotelu. No, może pensjonatu, biorąc pod uwagę niewielką ilość pokoi. Park wyglądał przepięknie. Drzewa rzucały tajemnicze cienie, a ciemnozielone trawy ukrywały nierówności terenu. Największą atrakcją tego miejsca była kolekcja dziwnych i niepasujących do siebie rzeźb, jakby oderwanych od innych posągów, z którymi niegdyś tworzyły całość. Chyba najniezwyklejszą z nich była okazała ryba z marmuru, która zapewne była w przeszłości ozdobą jakiejś fontanny, a teraz stała samotnie, wyrwana z kontekstu, pomiędzy kamienną kolumną a ułomkiem bogato zdobionej bramy. – Widzę, że ma pan tutaj prawdziwe lapidarium. – Inspektor roześmiał się z uznaniem, a Wiktor pospieszył z wyjaśnieniem, że kamienne fragmenty stanowią ozdobę parku i na pewno pozostaną w tym miejscu. Mają w sobie coś tajemniczego i przyciągającego jednocześnie. Skąd się wzięły? Nie znał odpowiedzi na to pytanie, ale podejrzewał w tym zainteresowania pana Tyczyńskiego. Czy był jakiś klucz, wedle którego były dobierane? I to stanowiło zagadkę, czyniąc ten zbiór jeszcze bardziej interesującym. Inspektor sfotografował rzeźby, podobnie jak wcześniej uczynił to z domem i wnętrzem, po czym zajrzał do swoich notatek. – Chyba mam już pełny obraz. Dysponuje pan oczywiście planami przebudowy i wszystkim pozwoleniami? Chciałbym sporządzić protokół. Mossakowski zapewnił go, że wszystkie dokumenty ma w porządku i zaprosił do gabinetu na piętrze, gdzie urzędnik będzie mógł spokojnie pracować. Inspektor jednak, zmęczony spacerem po parku, ocierając pot z czoła i oddychając z pewnym trudem, wolał zostać na dole. Gdy Witold przyniósł mu z gabinetu pudło dokumentów, pan Kocoń był już w doskonałe komitywie z panią Gertrudą, która właśnie stawiała przed nim zupę. – Pan mecenas też niech siada – zachęciła, więc Witold usiadł po drugiej stronie stołu, naprzeciwko urzędnika, który ze smakiem pochłaniał swoją porcję. W tym momencie w kuchni pojawił się zaaferowany Mirek. – Znowu zjawa w Upiornej Kapliczce? – zapytał domyślnie Mossakowski, ale chłopak niespodziewanie zaprzeczył. – Nie zjawa, panie mecenasie, tylko gapiciel[27]! – Jaki znowu gapiciel? – nie rozumiał Witold, a inspektor Kocoń przerwał na moment jedzenie zupy i także wpatrzył się w chłopaka z wyczekiwaniem.

– Stoi i się gapi. Podgląda, znaczy się! Zauważyłem go, jak panowie chodzili po parku. Zobaczył mnie, wskoczył na rower i tyle go widziałem. Witold zaczynał wszystko rozumieć. A więc był to szpieg, który sprawdzał jego poczynania. Niewątpliwie ktoś od Majewskiego. – A jak wyglądał? – zapytał Mirka, choć nie sądził, by sam właściciel tartaku zajmował się podglądaniem. Na pewno miał od tego ludzi. – Taki niewysoki i chudy – odparł od razu chłopak. – Twarzy nie widziałem, bo był tyłem do mnie i bardzo szybko uciekał na tym rowerze! – Może to jakiś wyczynowiec! – Witold się zaśmiał, choć tak po prawdzie nie było mu wcale wesoło. – Nie lubią tu chyba pana, skoro tak obserwują – stwierdził inspektor, oddając pani Gertrudzie pusty talerz. Ta oburzyła się w imieniu swego chlebodawcy. – Co też pan mówi! Pan mecenas to złoty człowiek! Ile on zrobił dla okolicy, a ile jeszcze zrobi! Ludzie to chyba serca nie mają! I to na pewno nie z naszej wioski, może z Lipnika lub z Brzózek, bo tam plotkarz na plotkarzu siedzi – zakończyła zdecydowanie. Inspektor uśmiechnął się wyrozumiale i z apetytem zabrał się za pieczeń rzymską, która pojawiła się na stole. Po obiedzie i deserze zaanektował niewielki stoliczek pod oknem w salonie i zaczął uzupełniać protokół. Witold wrócił do swego gabinetu popracować jeszcze nad sprawą See Hole. Wszystko układało się po jego myśli i uważał, że w ciągu paru dni będzie miał dla Mili ciekawą propozycję. Tak jak przypuszczał, rodzina Pata nigdy nie odżałowała tej porażki ze statkiem i łapała się każdej szansy, by uwieńczyć sukcesem długie poszukiwania. A ta okazja była chyba najlepszą z dotychczasowych. Zaadresował kopertę z wnioskiem o urlop, zamierzając odwieźć ją po południu na pocztę, i odebrał telefon od Majewskiego, który zapowiadał dostawę parkietu na przyszły tydzień. Obiecywał też, że jego ludzie położą deski szybko i fachowo. Witold rozmawiał z nim lakonicznie, zastanawiając się, czy „gapiciel” dojechał już na swoim rowerze do pryncypała i czy złożył mu szczegółową relację z wizyty. Ciekawe, w jaki sposób Majewski postanowi mu teraz szkodzić? Była to zagadka na razie trudna do rozwiązania. Inspektor Kocoń skończył pracę i przedstawił mu protokół do podpisu. Wynikało zeń, że nie znalazł żadnych nieprawidłowości, zatem Witold nabrał przekonania, że jego odwołanie zostanie załatwione pozytywnie. I co właściwie uzyskał Majewski swoim donosem? Tyle że odwlókł nieco planowane prace. Jak widać, przyjemność sprawia mu samo robienie innym na złość – pomyślał Witold i postanowił odpłacić donosicielowi pięknym za nadobne. Niech no tylko robota zostanie wykonana nie dość rzetelnie, to będzie go gnębił jedną reklamacją za drugą. Mossakowski nie miał natury pieniacza, ale w tej sytuacji był gotowy stać się najbardziej wymagającym klientem świata. Kto mieczem wojuje, ten od miecza ginie – pomyślał i pożegnawszy inspektora Koconia, wsiadł do samochodu, by pojechać na pocztę. Przywitała go sama naburmuszona naczelniczka Słodka. Przybiła pieczątkę na liście z takim rozmachem, że Witold zaczął się obawiać, czy nie podrze w ten sposób koperty. – O, do ministerstwa pan pisze – stwierdziła jadowitym głosem, spoglądając jednocześnie na adres. – Ciągle pan jakieś urzędowe pisma wysyła, a to do biura konserwatora, a to teraz do ministerstwa. Mam nadzieję, że nie będzie z tego jakiejś biedy dla nas! Witold milczał całkowicie zaskoczony. Widać obserwowało go tu więcej oczu niż jeden tylko „gapiciel”. – Nie rozumiem. Czyżby miała pani do mnie jakieś zastrzeżenia? Nie podoba się pani, że teraz ja gospodaruję w pałacu? – zapytał zaczepnie, bo nie zamierzał pokornie wysłuchiwać złośliwości tej

kobiety. Naczelnik Słodka wydęła wargi. – Jak był PGR, to mój tatuś tam był dyrektorem. I powiem panu, że ludzie mieli wtedy dużo lepiej. Pracę, pensje, wygodne mieszkania. A teraz co? W okolicy bezrobocie i bieda aż piszczy! No i czy wtedy nie było lepiej? – Teraz jest spółdzielnia wiejska i ludzie także mają pracę – zaprotestował Witold, zdumiony tym wywodem. Słodka lekceważąco wzruszyła ramionami. – Spółdzielnia! Też mi wielka rzecz! Kto się na tym bogaci? Tylko zarząd tej całej spółdzielni. Żadnej sprawiedliwości nie ma, żadnej! Kiedyś to były inne czasy! – Tak. Każdy pił i kradł, co się dało! – Witold usłyszał jakiś kpiący głos z boku. W kolejce do okienka stał niewysoki starszy człowiek w dziwnym stroju. Miał na sobie brezentową kapotę, przypominającą płaszcz przeciwdeszczowy, i podobnego typu kapelusz. – Niech się pan nie wtrąca, panie Wacławik! – obruszyła się naczelniczka. – Ja mówię po prostu, co myślę. Nic tutaj dobrego nie będzie z tych europejskich pomysłów. – Te dwa ostatnie słowa powiedziała z największym obrzydzeniem. Wacławik mruknął coś pod nosem, a Witold był pewien, że nie było to nic pozytywnego dla naczelniczki, po czym podał do okienka swój list. – Znowu pan do ubezpieczalni pisze? – zdziwiła się Słodka, zerkając na kopertę. – Myśli pan, że dostanie odszkodowanie za tę nogę? Nic panu nie dadzą, zobaczy pan! – Co ja zobaczę, to zobaczę – wymruczał stary. – A ty, Irena, nie wtykaj nosa w nie swoje sprawy, bo ci go ktoś przytnie. Ludzie w kolejce zaśmiali się dyskretnie, bo naczelniczka istotnie charakteryzowała się wydatnym i długim nosem. Witold pozbierał swoje rzeczy i rzuciwszy zdawkowe „do widzenia”, bardziej do wystraszonego personelu poczty, pośród którego tym razem nie dopatrzył się podobnego do świerszcza urzędnika, wyszedł na zewnątrz. Tuż za nim dreptał Wacławik. – To baba zła jak osa – powiedział, poprawiając brezentowy kapelusz. – I jaka wścibska! Zawsze taka była, od małego po kominach chodziła i plotki roznosiła! Takiej już niczego nie nauczysz. – Może pana podwieźć? – zaproponował Witold, spoglądając z sympatią na starego. – Chętnie bym skorzystał, bo noga… – Wymownie pokazał na lewą stopę, która wyraźnie mu dokuczała. – Ale mam tutaj rower. Wie pan, wszyscy w okolicy to na rowerach śmigają! Najtaniej wychodzi! Mossakowski roześmiał się i powiedział, że rower mogą włożyć do bagażnika. Stary ogromnie się ucieszył i nie pytając już o nic, wpakował się na przednie siedzenie. – Jakie wspaniałe auto! – zachwycił się, gdy ruszyli. Przez całą drogę nie mógł się nachwalić wygody. – Widział już pan ducha? – zainteresował się, wysiadając pod swoim domem. – Ducha Majora, czy ducha z Upiornej Kapliczki? – uściślił Witold. – Ducha z nawiedzonego domu – wyjaśnił Wacławik. – Może to i duch Majora, ja tam nie wiem. Wiem tylko, że pojawia się na łąkach i jak za nim pójść, to znika pod nawiedzionym domem. W sumie Witold nie zdziwił się, że oprócz Upiornej Kapliczki jest tu nawiedzony dom. Jak się dowiedział od Wacławika, dom ów stał na krańcu doliny, na łąkach. Od lat nikt w nim nie mieszkał, więc niszczał sobie w spokoju. Teraz najwyraźniej zaanektował go duch. – Ten duch należy do mnie – podkreślił Wacławik. – Ja go wyśledziłem i ja go przyłapię! – Na czym? – zdumiał się Witold, obiecując sobie, że niczym już nie będzie się dziwił.

– Na ukrywaniu skarbu. Od razu mówię, duch jest mój, to i skarb będzie mój. Tak chciałem tylko uprzedzić, dla porządku, bo jest pan tu nowy! – Oczywiście, rozumiem – powiedział Mossakowski, z trudem tłumiąc śmiech. Wyciągnął rower z bagażnika, uścisnął dłoń człowieka w brezentowym płaszczu i w znakomitym humorze wrócił do domu. Czekał tam na niego obszerny mail z firmy See Hole. Należało jak najszybciej zorganizować spotkanie w sprawie skarbu.

[27] Gapiciel – postać z dydaktycznego wierszyka A. Oppmana z tomu O Jasiu Dręczycielu, Józiu Gapicielu, o Cesi Cmokosi i o spalonej Zosi (1896). ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

28

Dwa dni później, wczesnym wieczorem, gdy pojawił się „Płomień gwiazdy błękitnej zmierzchu, zawieszonej na nieba krawędzi”[28], jak powiedziałby poeta W.B. Yeats, czwórka przyjaciół rozsiadła się w pokoju, który wciąż jeszcze był salonem kinowym. Witold zaprosił ich na kolację, ale też by omówić sprawę skarbu piratów. – No, to masz wszystkich uczestników spisku – zaczął Albert, gdy wygodnie rozsiedli się w fotelach. – Milę, która rozwiązała zagadkę i dwóch świadków. Co nam masz do powiedzenia? Witold wyciągnął dużą kopertę. – Zaraz po naszej rozmowie o skarbie napisałem maila do Pata, w którym wyjaśniłem sytuację i zaproponowałem układ. Potem kilka razy negocjowaliśmy go telefonicznie. – Jaki układ? – zdziwiła się Mila, która nie sądziła, że cała sprawa będzie miała jakiś dalszy ciąg, zwłaszcza że przez kilka ostatnich dni nic się nie działo. – Głównie finansowy. Zaproponowałem mu rozwiązanie problemu za pewną sumę. – Najlepiej procent od zysków – rozemocjonował się Wojtek. – Od kilkuset milionów dolarów, to byłaby ładna sumka. – Właśnie tę opcję, procentową, od razu odrzuciłem – wyjaśnił spokojnie prawnik. – Mila mogłaby zostać z niczym: oni znajdą lub nie znajdą, potem się będą procesować z władzami. Cała historia będzie trwała latami. Zaproponowałem sumę z góry. – Bardzo rozsądnie – pochwalił Albert. – Chciwość wielu już zgubiła, na co mamy liczne przykłady w literaturze, choćby u Zoli i Balzaka. Nie mówiąc o Dickensie i naszym poczciwym Bolesławie Prusie. – Przestań Albert, zachowujesz się jak dziecko z ADHD! – uciszył go Wojtek. – Niech Witek powie, jak to załatwił. Witold podziękował mu wzrokiem. – Zaproponowałem trzysta tysięcy dolarów, pod warunkiem, że Mili uda się odczytać rękopis. Powiedziałem Patowi, że problem tkwi w małym szczególe językowym oryginału i Mila musi go zobaczyć. Pieniądze wypłacą wtedy, gdy zlokalizują wrak. Przygotowałem nawet umowę, która chroni cię przed wszystkim kantami, typu „statku tam nie ma”, choć potem z prasy dowiemy się, że właśnie był. – I co? Zgodził się? – Wojtek nie mógł wytrzymać. – Zgodził się na ćwierć miliona, w tym pięćdziesiąt tysięcy zaliczki wraz z dokumentem, który przyślą pocztą kurierską. Oczywiście pergamin jest do zwrotu. Nawet jeśli nic na nim nie znajdziesz, zapłacą ci za wskazówkę. Po prostu przedstawisz im swoją hipotezę na piśmie. Te pieniądze to zapłata za pomysł – zwrócił się do Mili. – Co ty o tym myślisz? – zapytał ją Wojtek. Pani sołtys wstała od stołu i wyglądała na całkowicie oszołomioną. – Sama nie wiem. – Zastanowiła się. – To chyba nie całkiem fair. A jak nic nie znajdę na

dokumencie, a oni zapłacą tyle pieniędzy? Głupio bym się czuła, bo to przecież ponad sto siedemdziesiąt tysięcy złotych. Brać je tak za nic… Albert machnął ręką. – Dziwne skrupuły. To przecież oni zaproponowali! Widać im się opłaca, chyba że Witek to wydusił siłą! – Niczego nie wyduszałem. Albert ma rację, na pewno im się opłaca, poza tym jestem pewien, że dostaniesz całą sumę, a to ponad osiemset tysięcy złotych. Oczywiście będziesz musiała zapłacić podatek. – Swoją drogą, ciekawe, czy można sobie od tego odliczyć pięćdziesięcioprocentowe koszty uzysku – zastanowił się niespodziewanie Wojtek. – To przecież „twórczość”, a w każdym razie praca intelektualna. – Raczej „konsultacja” – sprostował Lipski. – Już Urząd Skarbowy coś wymyśli, żeby dobrze na tym skarbie zarobić. – To w tej chwili nieistotne – przerwał te jałowe rozważania Witold. – Chodzi o to, czy się zgadzasz i czy podpiszesz umowę. – Pokazał jej kopertę. – Tyle forsy – zastanowiła się Mila. – Mogłabym zacząć hodować alpaki. – Święci Pańscy! – wykrzyknął Albert. – Ty chcesz hodować alpaki? Przecież one plują! – To lamy plują – machinalnie sprostował Witold, ciągle patrząc na Milę, która nerwowo chodziła po sali kinowej. – Lepiej hoduj selskiny śmieszki – poradził życzliwie Wojtek. – Są bardzo milutkie. – Tylko chichoczą jak hieny – dodał Albert. – W tej chwili przestańcie – uspokoił ich Witold. – To sprawa poważna. Mila, co myślisz? – Uważasz, że ta propozycja jest OK? – zapytała, pocierając czoło dłonią. Witold już dawno zauważył, że robiła tak zawsze, gdy się nad czymś zastanawiała lub była zakłopotana. Złapał się nad tym, że lubi ten gest małej dziewczynki, zagubionej w wielkim świeci i życiu. Mimowolnie się uśmiechnął. – Jak najbardziej! Ryzyko minimalne, przeczytaj sobie spokojnie umowę, możemy jeszcze ją skorygować. Oni są zdesperowani, chcą mieć ten statek za wszelką cenę i w tym twoja szansa! Ta suma to dla nich nic przy spodziewanych zyskach! – Jest mi dodatkowo głupio, bo to twój pomysł i chciałabym się z tobą podzielić tymi pieniędzmi – powiedziała Mila, wyciągając umowę z koperty. – Bardzo słusznie! – poparł tę decyzję Albert. – Witek ma prawo do tej forsy jak chłop do ziemi! – W żadnym wypadku – zaprotestował Witold. – To twój pomysł i mnie nic do tego. Choć przyznam, że gdy już dostaniesz ten prawie milion minus podatek… – Wysoki – uzupełnił Lipski, wykrzywiając się brzydko. – Tego jeszcze nie wiemy. – Witold machnął ręką i ciągnął dalej: – To przemyślisz pewną moją propozycję. – Jaką? – podniosła głowę znad umowy. – Nie będziesz inwestować w alpaki, ani w śmiejące się jak hieny selskiny. A przynajmniej wstrzymasz się z tym na jakiś czas. Tylko zainwestujesz w pewien biznes, który tu planuję… To znaczy, zostaniesz moją wspólniczką. – A co zamierzasz tutaj zrobić? – zainteresował się Wojtek. – I dlaczego to ma aż tyle kosztować? – dorzucił wesoło Albert, myśląc oczywiście o planowanym wkładzie Mili. Witold przyznał się wreszcie do swego pomysłu z hotelem. Przyjęli go entuzjastycznie, a Wojtek powiedział, że od pewnego czasu dokładnie to podejrzewali. Remont bowiem ciągnął się

podejrzanie długo, a w pałacu pojawiały się ciągle nowe elementy wyposażenia, na przykład kino, w którym się właśnie znajdowali. – Jesteśmy z tobą! – stwierdził Albert. – Jakbyś potrzebował ludzi do pomocy, to wal do nas jak w dym! – Taki hotel to ogromna szansa dla okolicy – dodał Wojtek. – Dobrze, że się na to zdecydowałeś. Dyskutowali jeszcze przez chwilę o perspektywach powodzenia tego projektu, ale Witold przede wszystkim patrzył na panią sołtys. Mila była najwyraźniej przytłoczona nagłością tych zmian – rzeczywiście, w ciągu kilku minut stać się milionerką, to była dosyć szokująca sprawa. Rozejrzała się bezradnie po wielkiej sali kinowej i powiedziała do Witolda: – Daj mi trochę czasu, bo muszę to przemyśleć. To wszystko zdarzyło się tak niespodziewanie. Dla mnie ta historia jest po prostu głupia – powiedziała szczerze. – Opowiedziałeś o swojej przygodzie, ja z ciekawości zaczęłam zastanawiać się nad rozwiązaniem zagadki. Ty potraktowałeś to serio. Po prostu ciężko mi się w tym wszystkim odnaleźć. Witold doskonale rozumiał, co miała na myśli. Wypadki rozegrały się błyskawicznie, jak w amerykańskim filmie sensacyjnym. Wiedział doskonale, że firmie See Hole zależy na tym statku. Do tej pory nie prowadzili, co prawda, tak spektakularnych akcji, ale skuteczność mieli stuprocentową. Za eksperta w poszukiwaniach uchodził ojciec Pata, zaś jego starsza siostra Victoria była znakomitym szperaczem bibliotecznym, obdarzonym po prostu genialną intuicją. Taki duet gwarantował sukces – niestety, nie tym razem. Victoria zdobyła co prawda manifest okrętowy, ale, jak się okazało, nie potrafiła go właściwie odczytać. Siostra Pata była gruntownie wykształcona – skończyła archeologię, znała języki, także starożytne. Mogłaby zrobić karierę uniwersytecką, ale przeważyła żyłka do przygody. Rodzina była zamożna, dorobili się przez dziesięciolecia poławiania skarbów, między innymi dlatego Pat mógł pracować w dyplomacji. Jednak bakcyl poszukiwacza złota i u niego był silny – każdego lata zamieniał garnitur na podkoszulek i dżinsy, włączając się w zabawy swoich krewnych. Dla nich oczywiście nie były to zabawy, tylko dający utrzymanie biznes. See Hole miała swoją uznaną renomę, a w tym biznesie łatwo było stracić reputację. Dlatego ten statek tak spędzał im sen z powiek. Witold nie opowiedział przyjaciołom, że po wpadce na Bahamach naśmiewano się z rodziny O’Shea na różnych branżowych spotkaniach. Kwestionowano nawet legendarny nos seniora rodu. „Czas na emeryturę” – powiedział z lekceważeniem jeden z poszukiwaczy. Ojciec Pata bardzo się tym gryzł i od lat wciąż myślał o dokończeniu sprawy w Silver Banks. Wiadomość od Witolda dosłownie spadła im z nieba. Ojciec poważnie zachorował i nie miał motywacji do walki z chorobą. Możliwości ponownego rozegrania sprawy ze statkiem niezwykle go ożywiła. Pat, rozmawiając z Witoldem ze swego biura w Nowym Jorku, wyznał mu, że sam chętnie zapłaci za hipotezę Mili, tylko po to, by staruszek poczuł się lepiej. Jak każdy Irlandczyk ponad wszystko kochał swą rodzinę. Witold jednakże nie chciał go naciągać. Uważał, że Mila naprawdę wpadła na trop rozwiązania zagadki. To mógł być ten genialny fart, który zdarza się początkującym i niedoświadczonym poszukiwaczom. Trudno się więc dziwić, że amerykańskie tempo załatwiania interesów zaskoczyło Milę. Postanowił ją uspokoić: – Przeczytaj spokojnie umowę, może coś ci jeszcze przyjdzie do głowy. – Nie rozumiem tych wahań – dziwił się ciągle Albert. – Przecież najprostsze pomysły są zawsze najgenialniejsze! Ja bym od razu podpisywał, nawet własną krwią! To okazja jedna na milion! – No, co do tego ostatniego, jak nigdy się zgadzam – dodał flegmatyczny jak zawsze Wojtek. – Okazja jedna na milion, żeby zdobyć milion! Roześmiali się, ale Witold cały czas obserwował zasępioną Milę. Zabrała się za czytanie

umowy, a jej mina niewiele wyrażała. Był ciekawy, czy się zgodzi – przeszedł go nawet dobrze znany dreszcz, który u niego nazywał się „pragnieniem przeżycia przygody”. Pomyślał o manuskrypcie i zaginionym statku. Naprawdę chciał, żeby ta piękna bajka zamieniła się w rzeczywistość. Ekscytował go fakt, że zakończenie tej zagadkowej historii może znaleźć się tutaj, w Idzie. Z jednej strony głęboko wierzył, że Mila zajdzie rozwiązanie, a z drugiej dziwił się, że na to, na co nie wpadli profesjonaliści, wpadła ona. Jest przecież bardzo inteligentna – pomyślał, patrząc na nią z czułością. To prawda, od dawna nie widział tak błyskotliwej i mądrej osoby. Miała ogromne zdolności kojarzenia i wręcz niewiarygodną pamięć. Sama powiedziała kiedyś, że jej mózg to tysiące zapełnionych szufladek, z których raz po raz któraś się wysuwa. Gdyby chciała, mogłaby przeniknąć każdy sekret. Przez chwilę zastanawiał się, co taka osoba jak ona robi w Idzie. Dlaczego się tutaj znalazła i co ją tu przywiodło? Jakieś rozczarowanie lub zawód? Czego tutaj szukała? – w tym momencie pomyślał o sobie. A on, czego oczekuje? Na razie jest urlopowanym urzędnikiem ministerialnym, którego zawodowa przyszłość jest wysoce niepewna. Zamiast myśleć o swojej karierze, on ugania się za mrzonkami, za jakimś skarbem na dnie morza, jak nie przymierzając ten cały zwariowany Wacławik! Czym się od niego różni? Chyba tylko tym, że nie posiada brezentowego ubrania i nie wierzy w duchy! Zasępił się. Nigdy nie bywał lekkomyślny, ale teraz myśli o pracy i karierze zawodowej wywoływały w nim panikę. Chyba nie chciał do tego wracać. Nadchodzi nieuchronny kryzys wieku średniego – pomyślał z humorem. Zawsze obawiałem się, że będę chciał uciec z cyrkiem i zostać żonglerem, kiedy mnie to dopadnie, ale na szczęście stałem się uciekinierem z korporacji, który na prowincji zaczyna hodować kozy! Ta myśl nieco go pokrzepiła. Jak widać, zawsze mogło być gorzej!

[28] W.B. Yeats, Białe ptaki, tłum. L. Marjańska. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

29

Następnego dnia rano, gdy tylko Witold wyszedł na taras i zaczął rozglądać się po parku, który zawsze urzekał go swym pięknem w porannej mgle, ujrzał zbliżający się samochód. Był to zielony łazik ze znakami Państwowej Służby Weterynaryjnej i Mossakowski zorientował się, że za chwilę pozna szalejącego doktora Karwalę. Założył więc sweter i odważnie zszedł na podjazd przed domem. – Witam pana – wykrzyknął kordialnie szalejący doktor, gramoląc się z samochodu. – Pieskie przedpołudnie, co? Witold, choć wcale tak nie uważał, skinął głową, ściskając podaną mu dłoń. Przy okazji przyjrzał się swemu gościowi. „Był to mężczyzna w sile wieku, około pięćdziesiątki o szerokim czole, orlim nosie, przenikliwym spojrzeniu, prawej i szlachetnej duszy”[29] – Witold nie mógł oprzeć się wrażeniu, że tymi słowami peruwiański prozaik opisał właśnie szalejącego doktora. Karwala dokładnie tak wyglądał i trzeba się było z tym pogodzić. Toteż pogodził się, zastanawiając się, jakie jeszcze niespodzianki przyniesie to spotkanie. Szalejący doktor rozsiadł się wygodnie na werandzie, odmawiając wejścia do domu. – Słyszałem, że ma pan jakąś „żywiołę” do zaszczepienia? – zapytał, gdy tylko pani Gertruda podała mu kawę. – Tak. Ale jest to żywioła niskogabarytowa, czyli kot. – Może być i kot – zgodził się doktor. – Ja i kotem nie pogardzę, choć sam osobiście wolę nietoperze. Ma pan może w tym swoim zamku jakieś nietoperze? – Nie mam pojęcia – odpowiedział Witold, co było zgodne z prawdą. – Szkoda! Bardzo na pana liczyłem. Koresponduję z profesorem Dobrowolskim z PAN-u, który jest specjalistą od nietoperzy. Światowa sława, hoduje też żółwie. – Żółwie i nietoperze? Dość dziwne zestawienie – zdziwił się Mossakowski. – Czy ja wiem? – powątpiewał weterynarz, dopijając kawę. – Z tymi żółwiami to miał, proszę pana, ogromny kłopot. Przeczytał ustawę o identyfikacji zwierząt, wie pan, o konieczności kolczykowania wszystkich zwierząt i obowiązku posiadania przez nie świadectw pochodzenia, i wpadł w panikę. – Dlaczego? – Witold nie rozumiał. – No, bo nie doczytał się definicji słowa „zwierzęta” i myślał, że te żółwie też podpadają pod ustawę. – Kolczykowanie żółwi? – zainteresował się Witold. – A czy one w ogóle mają uszy? – Mają czy nie mają, to nie jest takie ważne – zniecierpliwił się szalejący doktor. – Chodzi o te świadectwa. Żółwie są bardzo stare i w ogóle nie wiadomo, skąd one pochodzą, i to był największy problem. Profesor prawie zawału dostał, jak sobie wyobraził, co będzie. – I co było? – Nic. Na szczęście w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wyjaśnili mu, że żółwie

nie należą do zwierząt gospodarskich. – A koty? – zapytał szybko Witold, bo jakoś nie mógł sobie wyobrazić Jodża z gustownym kolczykiem w uchu – choć może nadałoby mu to cech kota pirackiego, kto wie? – Co koty? – nie rozumiał doktor Karwala. – No, czy należą…? Bo mój kot jest gospodarski. – A gdzie on tam gospodarski – zbagatelizował odpowiedzialną rolę Jodża szalejący doktor. – Zjeść go pan chce, czy co? Zwierzę gospodarskie to świnia, krowa, koza. Drób już nie. I króliki też nie. Nawet strusie może pan sobie trzymać bez kolczyka! – Bo też nie mają uszu – wpadł mu w słowo Witold – więc nie ma go gdzie przymocować. – Co pan ciągle z tymi uszami – zgorszył się weterynarz. – Króliki mają uszy, i to jeszcze jakie! A nie trzeba ich kolczykować! – A alpaki? – zainteresował się nagle Witold, przypominając sobie wielkie marzenie Mili o hodowli tych zwierząt. Doktorowi Karwali o mało filiżanka nie wypadła z ręki. – Święta Panienko Niebieska! – wykrzyknął w strasznym zgorszeniu. – To się zaczyna szerzyć jak zaraza! Powiedziałem już pani Mili, że żadnych alpak, lam, selskinów śmieszków, krokodyli oraz waranów uraguti nie chcę tu widzieć! Ja się mało znam na zwierzętach egzotycznych i nie życzę sobie w Idzie wiejskiego kącika dziwnych kreatur! – Dobrze już, dobrze. – Witold starał się go uspokoić, ale szalejący doktor wyraźnie dotknięty do żywego zerwał się z fotela i spacerował wzdłuż werandy. Nie wiadomo jak mogłaby się skończyć ta rozmowa, gdyby pani Gertruda litościwie nie przyniosła drugiej filiżanki kawy oraz protestującego głośno Jodża. – Proszę bardzo, panie doktorze – powiedziała, wręczając mu kotka i jednocześnie mrugając znacząco do Witolda. Najwyraźniej doktor był znany ze swoich wybuchów, a przydomek „szalejący” Mila nadała mu nie bez powodu. Doktor od razu się rozczmuchał. Wziął do ręki prychającego Jodża i obejrzał go ze wszystkich stron. – Bardzo milutki kotek – stwierdził, stawiając go na stole i sięgając do swojej obszernej torby. – Choć, przyznam, o nieco cudacznym umaszczeniu. – No, jest dość nietypowy, ale szalenie sympatyczny – bronił swego ulubieńca Witold. – Kapryśnik – podsumował zachowanie Jodża doktor Karwala. – To co, szczepimy na wściekliznę i odrobaczamy? – Bardzo poproszę – powiedział w imieniu Jodża Witold, choć szczerze wątpił, czy kotek popiera jego decyzję. Jednak mikstura na robaki mu raczej smakowała, bo dość zachłannie oblizywał podaną mu do pyszczka strzykawkę. – A, jaki spryciarek – zachwycił się szalejący doktor. – Ze wszystkiego potrafi wyciągnąć jakąś korzyść dla siebie. Bardzo szczęśliwy charakter! – Szybko zaaplikował Jodżowi zastrzyk i oddał kota Witoldowi. – Taki stwór to prawdziwa pociecha: myszy będzie łowił, szczury gonił, nawet pająkiem nie pogardzi. – Mam nadzieję, że szczurów tu nie ma – zaniepokoił się Witold. – Zresztą taki mały kot raczej by sobie z nimi nie poradził. – No, ze szczurem kanalarzem, inaczej zwanym parciakiem, na pewno nie – stwierdził weterynarz, chowając sprzęt do torby. – Ale tu na szczęście takich nie ma. Ze szczurem polnym raczej tak. – Wstał i jednym haustem wypił kawę. – Muszę już jechać, panie mecenasie, mam dziesięć krów do zakolczykowania, a na dodatek muszę zdementować pewną groźną plotkę. – Jaką? – zainteresował się Witold. – Ludziska wysłuchały w jakimś radiu, że krowa musi mieć paszport ze zdjęciem w formacie

dziesięć na dwanaście, w kolorze, i to w dodatku z czterech stron. – A musi mieć? – nie ustępował Witold. – Oj, panie mecenasie. – Szalejący doktor pokiwał głową. – Taki na pozór z pana inteligentny człowiek, a takie głupie pytania pan zadaje. Oczywiście, że nie musi. Ludzie to we wszystko uwierzą. A jeszcze jak radio albo telewizja coś poda, to już kompletnie umarł w butach. Ta telewizja to lepiej by pokazywała same telenowele brazylijskie, może ludzie byliby od tego bardziej szczęśliwi. – Panie doktorze – przypomniał sobie Witold, odprowadzając Karwalę do samochodu. – Nie podliczył mnie pan za Jodża. – Nic w pośpiechu – stwierdził doktor. – Wpadnę do pana na obiad po południu i pokaże mi pan tę wieżę, do której się pan dostał dźwigiem, i będziemy kwita. Muszę sprawdzić, czy nie ma tam nietoperzy. Witold chwilę patrzył za odjeżdżającym doktorem, po czym puścił nieco obrażonego zamachem na swoją nietykalność cielesną Jodża na ścieżkę przed domem i wszedł do kuchni. Pani Gertruda krzątała się przy garnkach. – Pani Gertrudo, doktor Karwala będzie u nas na obiedzie – powiedział, a gospodyni wzruszyła tylko ramionami. – On uwielbia gadać o nietoperzach. – Zauważyłem. Nie lubi za to rozmów o zwierzętach egzotycznych. – Bo nie ma poczucia humoru – oceniła gospodyni. – Podobno kiedyś zdechł mu kanarek jakiegoś siostrzeńca. Od tej pory nie chce leczyć papug ani świnek morskich, ani innych zwierząt egzotycznych. – A są tu takie? – zainteresował się Witold. Pani Gertruda wzruszyła ramionami. – Raz dzieci miały patyczaki, ale je wypuściły i teraz te dziwadełka hulają po parku. Witold roześmiał się, bo wizja biednych patyczaków „hulających” po parku wydała mu się bardzo zabawna. W sumie lubił patyczaki, które kojarzyły mu się z zaciszem pracowni biologicznej w szkole. Szczerze wątpił, by w naszym klimacie mogły żyć na wolności, jakkolwiek obraz wielkiego patyczaka mutanta zwisającego z gałęzi jednego z parkowych drzew działał na wyobraźnię. Postanowił jednak porzucić te marzenia i trochę popracować. Spodziewał się pozytywnej decyzji konserwatora zabytków w sprawie hotelu i musiał skonsultować przebudowę z architektem. Najważniejszym problemem była kwestia wydzielenia w niektórych pokojach łazienek. Ponieważ ambicją Witolda było to, żeby jego pensjonat był elegancki i stylowy, wymyślił sobie pokoje kąpielowe sporych rozmiarów i koniecznie wyposażone w okna. To można było zrealizować, ale wiązało się z koniecznością wyburzenia kilku ścian i połączenia niektórych pomieszczeń. Miał więc sporo pracy i uzgodnień. Tak się w tym zapamiętał, że przegapił porę obiadu i pani Gertruda przysłała mu tacę na górę. Przy okazji Mirek zameldował mu, że weterynarz wciąż jeszcze się nie zjawił. Widać dementowanie plotki o zdjęciach krów znacznie się przeciągnęło i Witold zaczął go oczekiwać w porze kolacji.

[29] M.V. Llosa, Ciotka Julia i skryba, tłum. D. Rycerz, Poznań 1997, s. 22. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

30

Doktor Karwala powrócił późnym popołudniem i od razu zażądał zaprowadzenia na wieżę. Witold poważnie obawiał się, że sympatyczny, choć porywczy weterynarz może skręcić sobie kark na schodach, ale na szczęście zbyt nisko oceniał możliwości doktora. Po dogłębnych oględzinach wieży, Karwala był wyraźnie rozczarowany. – Ani śladu nietoperzy! Cóż za zawód! Miałem taką nadzieję, że znajdę je wreszcie u pana! Ale nic, trzeba będzie szukać dalej. Zmartwiony doktor wyruszył w powrotną wędrówkę po schodach. Gdy już zasiedli do kolacji – która stanowiła kolejny kulinarny popis pani Gertrudy – pomiędzy przekąskami a daniem głównym weterynarz rozczmuchał się trochę. – Pewnie dziwi pana moja sympatia dla nietoperzy? – zapytał Witolda, który natychmiast zadeklarował, że nic podobnego nawet nie powstało mu w głowie, choć oczywiście było wręcz przeciwnie. Od przedpołudnia, kiedy poznał Karwalę, zastanawiał się bez ustanku, jak ktoś może lubić te dziwne, latające myszki o błoniastych skrzydłach. Te relikty epoki prawie lodowcowej, niezbędny rekwizyt każdego szanującego się horroru. Na myśl o tym, że nietoperze potrafią się wkręcać we włosy, skrzywił się w obrzydzeniu i poprawił spadające okularki. Karwala zrozumiał to opacznie, jako wyraz zaciekawienia. – O, proszę pana! Nietoperze to niezwykle inteligentne stworzenia! Mają doskonały zmysł równowagi i orientacji. Posługują się ultradźwiękami, które odbijają się od przeszkody. – To dlaczego wkręcają się we włosy? – spytał Witold, który nie mógł się uwolnić od tej natrętnej myśli. – I podobno – dodał dramatycznym szeptem – wypijają krew! Doktor Karwala zbagatelizował te informacje lekceważącym ruchem ręki. – Brednie – podsumował krótko obawy Witolda. – Wkręcają się we włosy, akurat! Może w takie włosy, jak te bujne loki pani Mili! W pańskie włosy na pewno by się nie wkręciły. One po prostu „nie widzą” włosów – ich echosondy nie notują w tym przypadku żadnej przeszkody. A że piją krew… Gatunek nietoperzy wampirów znany jest tylko w Ameryce Południowej, u nas takie nie występują – dodał, a Witold miał wrażenie, że w jego głosie brzmi nieutulona przykrość. – Zresztą nietoperze są bardzo lubiane w Europie – ciągnął doktor, objadając się ciastem. – Wiem z dobrego źródła, że nietoperz jest symbolem pewnego hiszpańskiego zespołu piłkarskiego. I co pan na to powie? – Tak. Hm, Valencii – powiedział z ociąganiem Witold, który znał zarówno ten zespół, jak i źródło tej informacji. – No, widzi pan! – zatryumfował doktor. – Nie ma się co uprzedzać! Powinien pan zmienić swoje nastawienie do tych sympatycznych stworzeń. Witold nie był pewien, czy nietoperze kiedykolwiek będą dla niego „sympatyczne”, a głupio mu było przyznać się do tego, że po prostu się ich bał. Trochę. Właściwie więcej niż trochę. Bardzo.

Z ulgą pożegnał doktora, który dla odmiany był bardzo usatysfakcjonowany wizytą i ku wielkiemu przerażeniu Witolda obiecał wkrótce ją powtórzyć. Mossakowski postanowił wybrać się do Mili i dać jej odczuć swoje niezadowolenie – to w końcu przez nią Karwala zaczął go nachodzić. Była to pretensja z gruntu niegodziwa, bo przecież to sam Witold pragnął zaszczepić Jodża, ale pretekst do wizyty był dobry. Wieczór był już bardzo ciepły. Mijając Upiorną Kapliczkę, Witold na wszelki wypadek zajrzał do środka – duch Majora nie pokazał się już od wielu dni i trochę go to smuciło. W ogródku Mili polował Galileo, ale jej samej chyba nie było w domu, bo nie odpowiedziała na pukanie. Zawiedziony Witold zaczął zaglądać do okien, a potem obszedł dom naokoło. Mila leżała na ławce za budynkiem z pustaka, czytała książkę i wyglądała na bardzo odprężoną. – Cześć – powiedział Witold, próbując sprawić, by już w tym pierwszym słowie odczuła jego zdegustowanie, jednocześnie starając się zobaczyć, co czytała. Złożyła książkę, żeby się z nim przywitać i wtedy zauważył – była to powieść Jane Austen Duma i uprzedzenie. – Czyś ty oszalała??? Nigdy cię nie podejrzewałem o coś takiego. Myślałem, że ty tylko o gwiazdach czytasz! – Indyk też myślał, i co się z nim stało? – powiedziała pogodnie Mila, robiąc mu miejsce na ławce. – To bardzo pouczająca lektura, pełna głębokich, życiowych porad. Witold parsknął śmiechem. – Nie wierzę! Jakie życiowe porady mogła przekazać stara panna, wygrzewająca kości przy kominku? – Myślę, że źle ją oceniasz. Teraz, gdy czytam te książki, widzę, że przemycała w nich wiele smutnych prawd na temat angielskiego społeczeństwa i tego, jak traktowano w nim kobiety. Naprawdę, małżeństwo wydawało się w świetle ówczesnych stosunków jedynym dobrym wyjściem! Zarówno dla kobiety, jak i mężczyzny. Posłuchaj tego: „Jest prawdą powszechnie wiadomą, że samotnemu a bogatemu mężczyźnie brak do szczęścia tylko żony”[30]. To tak bardziej o tobie, nie? – Mila szturchnęła go książką. Witold zakrztusił się dymem. – Wcale tak nie jest napisane, wymyśliłaś to! Mila podsunęła mu na dowód książkę. Pierwsze zdanie brzmiało właśnie tak. – No dobra, wierzę ci! I co radzą? Ożenić się? Nigdy w życiu! Żeby mi ktoś przestawiał moje statki? – Tak, tak – powiedziała. – Pamiętam o tej historyjce z Sokołem morskim. – Wiele szczęścia mnie ominęło przez to, że urodziłem się dwieście lat za późno – stwierdził sarkastycznie Witold, gdy, zaśmiewając się z niego, zamknęła książkę. – Co chcesz? To są mądre słowa. W tamtych czasach ludzie myśleli w prosty sposób: małżeństwo, rodzina, szczęście. Żadnych problemów egzystencjalnych. – Widzę, że ci szkoda – dodał ironicznie, starając się popatrzeć na nią, ale długie włosy zasłaniały jej oczy. – Trzeba było wyjść za mąż! Po twarzy Mili przeleciał dziwny cień, ale zaraz się roześmiała. – Jasne! I trafić na bałwana, który nie odróżnia lunety od teleskopu. – Wyraźnie do mnie pijesz! – Ależ skądże, powiedziałam to dla przykładu! Ty za dużo rzeczy bierzesz do siebie. Drażliwy jesteś – uznała, wstając z ławki. – Napijesz się wina na zgodę? – Zależy jakiego – powiedział całkowicie udobruchany, wyciągając się ponownie na ławce. – Dobrego. I zrób na ławce trochę miejsca, bo też będę chciała usiąść! – Daj mi odpocząć. Przez ciebie użerałem się z szalejącym doktorem przez trzy godziny. Ja tu

przyszedłem z fajką pokoju, powiedzieć ci, że Pat i jego poszukiwacze skarbów naciskają, żebyś jak najszybciej podpisała umowę, a ty mi się tak odpłacasz. Mila zaśmiała się cicho. – A to dlatego przyszedłeś w tak wojowniczym nastroju! Myślałam, że znowu czytałeś Conrada. Negocjacje biznesowe sprawiają, że zamieniasz się w Aleksandra Macedońskiego skrzyżowanego z Hannibalem. – Chyba Lecterem – mruknął Witold. – Ja nie żartuję, jak chcesz zarobić, to szykuj teorię na temat skarbu, tylko żeby była przekonywująca. Westchnęła. – Myślisz, że to uczciwe? To jest przecież historyjka w stylu opowieści o Graalu i masonach, taka intelektualna wprawka. Ja tylko wysnułam hipotezę. – Bardzo trafną hipotezę – podkreślił. – Oni na to nie wpadli. Co ci szkodzi? Nie martw się, łatwo się nie dadzą oskubać, cwani są. Spokojna twoja głowa. – Pocieszyłeś mnie – stwierdziła, wstając z ławki. – Masz ten instynkt zabójcy, charakterystyczny dla dobrego prawnika. Rzucił za nią klapkiem, który zostawiła przy ławce, ale nie trafił, bo ze śmiechem wbiegła do domu. Witold w samotności rozkoszował się wiosennym wieczorem. Ogródek za domem Mili był bardzo ładny. Rosły w nim wiecznie zielone modrzewie i właśnie zaczynały kwitnąć kwiaty. Parkan porośnięty był dzikim winem i pnącą różą, która w lecie tworzyła nad ławką rodzaj małej pergoli. W donicach z terakoty Mila uprawiała różne zioła, z których rozpoznał tylko charakterystyczny zapach szałwii i bazylii. Obok ławki zaczynała już kwitnąć upojnie pachnąca tawuła i różowy krzew tamaryndowca. Witold pożałował, że jego park jest tak okropnie zaniedbany i po raz kolejny solennie przyrzekł sobie to naprawić. – Powinnaś sobie zrobić oczko wodne – powiedział, podnosząc się z ławki na jej widok. – Mogę ci pomóc, jak chcesz. Mila postawiła butelkę i kieliszki na małym stoliczku obok ławki i zabrała się za szukanie klapek. – Czy ja wiem – powiedziała, marszcząc brwi. – Komary będzie przyciągać. – Też prawda! – zgodził się Witold, nalewając wino do kieliszków. Okazało się bardzo dobre, miało lekki smak rodzynek i bardzo mu smakowało. – Aha. Wino z Walencji – powiedział, oglądając butelkę pod słońce. – Zupełnie dobre – pochwalił po chwili, rozkoszując się delikatnym smakiem. – No… Myślę – zgodziła się Mila. – To moje ulubione wino i to wcale nie dlatego, że jest z Walencji, choć ten fakt ma również swoje znaczenie. I tak bym dziś z nim do ciebie poleciała. Czekałam tylko, aż Karwala skończy się na tobie wyżywać. – Jesteś podła! Uduszę cię jak Desdemonę! – jęknął tylko. – A co to za okazja? – Zrobiłam tak, jak poradziłeś, pamiętasz, wtedy podczas obiadu u księdza! Postanowiłyśmy z Iwaną i całym zarządem spółdzielni sprzedawać nasze towary w sklepie internetowym, chcę też zrobić stronę internetową i uderzyć do wielkich domów mody. Już odbyło się głosowanie i będziemy działać z tym sklepem internetowym. – Ja też chcę! – powiedział, krztusząc się winem. – Sprzedawać przez Internet? Mało ci, że za chwilę będziesz zarządzał zakładem wypoczynkowym w stylu niezapomnianego „Hotelu Zacisze” Basila Fawlty’ego? Witold zaczął się śmiać. Porównanie jego eleganckiego pałacu do koszmarnej budy Basila, w której częstowano martwych gości makrelą, a niemówiący po angielsku kelner nie potrafił przygotować sałatki Waldorf, było niezwykle krzywdzące.

– Stronę internetową! – powiedział, gdy minęła mu wesołość. – Mogę sfinansować wam to przedsięwzięcie, znajdźcie tylko jakiegoś zdolnego magika od tych stron. – Aleś ty szybki do wydawania pieniędzy. – Mila pokręciła głową z oburzeniem. Wzruszył ramionami, bo w końcu nie o to chodziło. – Skoro postanowiłem tu zostać… – Postanowiłeś zostać? Na zawsze? – Mila była bezgranicznie zdziwiona. – Tutaj? A nie zwariujesz z nami? Z ciebie przecież jest człowiek wielkiego miasta. Myślałam, że zamierzasz zarządzać swym interesem ze stolicy, a tu wpadać tylko okazjonalnie. Pokręcił przecząco głową. Wyjaśnił jej, że dostał bezpłatny urlop z ministerstwa i postanowił poświęcić się hotelowi, a w wolnych chwilach robić tylko ekspertyzy prawne. Nie wyobrażał sobie zupełnie rozstania z tym miejscem, które całkowicie go uwiodło. Przywiązał się do swojej posiadłości, codziennego porannego spaceru po parku, gdy rosa osiada na trawie, widoku mgieł nad polami i cudownego zapachu świeżych ziół i kwiatów, jakiego nie było nigdzie indziej. Cudowne miejsce i wspaniałe dni – pomyślał. Nigdy jeszcze nie czuł się tak szczęśliwy. – Pańskie oko konia tuczy – nie znasz tego przysłowia? – powiedział więc lekko. – A poza tym nie mogę bez was żyć! – Akurat! Przecież się ciągle kłócimy! – mówiła to przekornie, ale oczy się jej śmiały. Pomyślał, że jest najładniejszą dziewczyną jaką zna. Jej kręcone włosy wyglądały tak uroczo, gdy potrząsała głową, a wielkie oczy czarowały blaskiem. Ale najbardziej lubił jej uśmiech – cała twarz jaśniała wówczas niezwykłym światłem, radością, która udzielała się innym. – Ale numer! – Mila pokręciła tymczasem głową. – Ty to poważnie mówisz! Nasz Harry Potter zostaje! No wiesz… Nawet się cieszę. Przywykłam do ciebie i smutno mi by było, gdybyś się wyniósł. – Czemu Harry Potter? – nie rozumiał Witold, ale było mu miło słyszeć jej słowa. – Nie wiesz? Wszyscy tu cię tak nazywają! Oczywiście za twoimi plecami, ale myślałam, że dotarło. To przez te okularki i zielone oczy. Wyglądasz jak dorosły Harry Potter, tak przynajmniej sądzę. – Akurat, nazywają! – powątpiewał. Mila przytaknęła głową i nalała mu jeszcze jeden kieliszek wina. – Podarowanie książek było epokowym wydarzeniem. Te małe cię po prostu uwielbiają, zwłaszcza Alina, która chyba się w tobie kocha. – Żartujesz – stwierdził pogodnie „Harry Potter”, przyjmując z wdzięcznością kieliszek. – Dla mnie jednak trochę za młoda, poza tym wolę brunetki. – Szkoda – powiedziała, udając wielki zawód i odrzuciła swe rude loki na plecy. – Też bym się zapisała do twego fanklubu i chętnie nosiła znaczek organizacyjny z Moby Dickiem. – Zapisz się. Zrobię dla ciebie wyjątek. Za Sokoła morskiego i w ogóle! Wiedział doskonale, że się z niego nabijała, ale w końcu miło się było tak poprzekomarzać z tą uroczą dziewczyną. Poza tym ciekawiło go, dokąd ich to zaprowadzi – co ona ma na myśli… A co ja mam? – zadumał się przez chwilę, ale nie było czasu na dłuższe zastanawianie się nad tym, bo w ogródku, poprzedzany przez kota Galileo, pojawił się Mirek, który szukał Witolda od dłuższego czasu. Albowiem przy Upiornej Kapliczce znowu pokazała się zjawa. – Że też ja jej nigdy nie mogę zobaczyć – stwierdził ze smutkiem Mossakowski i zaczął się zbierać, gdyż Mirek najwyraźniej nie zamierzał go odstąpić ani na krok, zanim nie zajrzy do Kapliczki. – Idziesz z nami? – zapytał z nadzieją, ale Mila przecząco pokręciła głową i wygodniej rozsiadła się na ławce, którą był zmuszony opuścić. – Nie. Boję się ducha z Upiornej Kapliczki. Jeszcze mnie w nocy zacznie straszyć. Mirek był wniebowzięty, gdy szli drogą przez pałacowy park. Witold zatrzymał się w tym biegu

tylko raz, by zapalić kolejnego papierosa. Chłopak popędzał go z całą bezwzględnością, na jaką go było stać. Upiorna Kapliczka wyglądała zupełnie tak samo jak wtedy, gdy mijał ją dwie godziny temu. Przez witrażowe drzwiczki zajrzał do środka. – Nic nie widzę – stwierdził wyraźnie rozczarowany. – W dodatku zamknięte, a klucza nie mam. – Ja mam klucz! – krzyknął radośnie Mireczek, aż szyba w Upiornej Kapliczce zatrzęsła się niebezpiecznie. – No, to otwieraj – zażądał Witold, a chłopak bez zwłoki spełnił to życzenie. Wnętrze było zupełnie puste, jeśli nie liczyć starego drewnianego krzyża i prymitywnego obrazka Czarnej Madonny, wiszącego na poszarzałej kolumience. Z Kapliczki wiało przy tym wilgocią i – co tu kryć – raczej nie grozą. – Eeee, tam… – mruknął rozczarowany głęboko Witold. – Siejesz nieprawdziwe informacje, bracie. Żadnych duchów, białych dam i upiorów. Nic tu nie ma ciekawego. Mirek najwyraźniej też był rozczarowany, bo prawie natychmiast porzucił jego towarzystwo i swoim zwyczajem, nie zatrzymując się ani na chwilę, pomknął przez pola do wsi. Witold chwilę zastanawiał się, czy nie wrócić do Mili i nie opowiedzieć jej o fiasku tej ekspedycji, ale w końcu zrezygnował. Niech sobie nie myśli, że ze wszystkim muszę do niej latać – pomyślał sobie uparcie i niezwykle zadowolony z tego, że wykazał się niezłomnością charakteru, ruszył przez park do domu. Ledwo przekroczył próg, odebrał telefon od Mili. Pytała o zjawę z Upiornej Kapliczki, ale przede wszystkim informowała o swej decyzji: po namyśle postanowiła podpisać umowę z firmą See Hole. – Niech się dzieje, co chce – powiedziała, gdy zapewniał ją, że jest to świetna decyzja i przypominał o układzie biznesowym. – Żebyś tylko na tym nie stracił! – Roześmiała się jeszcze, odkładając słuchawkę.

[30] J. Austen, Duma i uprzedzenie, tłum. A. Przedpełska-Trzeciakowska, Warszawa 1975, s. 5. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

31

Witold pracował w swoim gabinecie z labiryntem na podłodze i nadziwić się nie mógł, że po uzyskaniu urlopu bezpłatnego z pracy ma tyle roboty. Choć nie rozpuszczał żadnych wici, ciągle ktoś do niego dzwonił z prośbą o ekspertyzę czy opinię prawną. Był tym dosyć mocno zaskoczony, bo zawsze wydawało mu się, że rynek jest dosyć ciasny i trudno się na nim odnaleźć. Widać jednak na dobrych prawników zawsze było zapotrzebowanie! Nie mógł zatem narzekać na brak zajęcia, ale dzięki temu patrzył w przyszłość dosyć optymistycznie. Zrobił nawet pobieżną symulację, z której wynikało, że przy obecnym poziomie zleceń uda mu się bez trudu spłacać kredyt, który zamierzał zaciągnąć na urządzenie piętra. Ciągle jednak nie miał zgody konserwatora, co zaczynało spędzać mu sen z powiek. Wizyta inspektora Koconia i wnioski, jakie zapisał w protokole oględzin pałacu, pozwalały żywić nadzieję, że wszystko jest na dobrej drodze i decyzja będzie pozytywna. Nic jednak nie przychodziło i nawet telefon w tej sprawie do urzędu niewiele pomógł. Musiał uzbroić się w cierpliwość. Czekał więc, ale z coraz większym niepokojem. Tego dnia, gdy pracował właśnie nad opinią dotyczącą pewnej umowy biznesowej na zlecenie jednego z dawnych kolegów, zadzwonił telefon. Był to Majewski, który donosił o dostawie desek. Zapraszał go do tartaku, by sam mógł obejrzeć towar. – Myślę, że wszystko jest w porządku, ale lepiej, gdyby pan zaakceptował dostawę – stwierdził, a Witold zgodził się przyjechać. W drodze do tartaku przejechał przez Brzózki Wielkie, akurat w tym momencie, gdy wzburzona Mila opuszczała Urząd Gminy. Miała na sobie lekki wiosenny płaszcz, od którego pasek wlókł się za nią po ziemi. Właśnie wybiegła z siedziby gminy i zatrzymała się przy swoim samochodzie. Chwilę opierała się o maskę, a potem z całej siły uderzyła pięściami w dach. – Co się stało? – zapytał Witold, zatrzymując się i wysiadając z auta. Odwróciła do niego zaróżowioną z emocji twarz. – Nie uwierzysz! Wezwali mnie na radę gminy po to, żeby mi powiedzieć, że szkoła podstawowa w Idzie będzie zlikwidowana! – Jak to? – Podobno nie ma racji bytu i nie opłaca się jej prowadzić dla kilkorga dzieci. Wolą dowozić naszych do szkoły tutaj, w Brzózkach, albo do tej mniejszej w Lipniku. Witold ze zdumieniem pokręcił głową. Wiedział, jak ważna była dla Mili ta szkoła. Mieszkańcy Idy własnymi rękami wyremontowali budynek i zaadaptowali go na placówkę oświatową. Mila wystarała się o wyposażenie biblioteki. Bezustannie zabiegała o nowy sprzęt. Szkoła miała już pracownię komputerową, rzutniki, przymierzano się do kupna tablicy multimedialnej. Mili marzyło się, aby było to miejsce spotkań wszystkich mieszkańców, i starszych, i młodszych. Sporo środków inwestowała w szkołę spółdzielnia. I teraz to wszystko miało pójść na marne.

– To prawdziwa katastrofa. – Mila pociągnęła nosem. – Nie wiem, co będzie z Wojtkiem i Albertem, czy ta zbiorcza szkoła ich zatrudni! Wszystko idzie nie tak! – Czyj to był pomysł? – zapytał Witold, zastanawiając się, czy i w tym nie maczał palców pan Majewski, ale nie, chyba nie miał aż takich możliwości. – Ponoć samorząd przeanalizował zyski i starty i doszedł do wniosku, że szkoła się nie opłaca! A przecież sami praktycznie wszystko utrzymywaliśmy! Mogliśmy realizować ciekawy program i dać naszym dzieciom coś więcej niż tylko siedzenie w ławkach! Okropny dzień – powiedziała z rozpaczą. Dotknął jej ręki. Chciał wyrazić współczucie i wsparcie, ale ona drgnęła i spojrzała na niego pełnym wyczekiwania wzrokiem. Nie wiedząc, czy popełnił jakąś gafę, odchrząknął i powiedział bardzo oficjalnym tonem. – Nic się nie da zrobić? Napisać odwołania do powiatu, czy województwa? – To właściwie już ich decyzja, więc nie ma o czym marzyć. Możemy próbować założyć szkołę społeczną, ale czy udźwigniemy wszystkie koszty i czy damy radę pokonać wszelkie trudności urzędowe? W jednym się z nimi zgadzam. Mamy coraz mniej uczniów, ale myślałam, że uda się utrzymać szkołę do momentu, aż większość dzieci ją ukończy. Nie słuchali moich argumentów – nie opłaca się, więc idzie pod nóż! Była rozżalona. Znowu uderzyła rękami w dach swego auta. Witolda złościła własna bezradność, chciałby jej pomóc, ale nie wiedział, jak. – I to właśnie teraz – powiedziała jeszcze. – Jak już wyszliśmy na prostą ze spółdzielnią. Kontrola wykazała, że wszystko jest w porządku, nie ma żadnych nieprawidłowości. Mieliśmy rozszerzyć działalność, byłoby więcej pieniędzy na szkołę. A tu taki cios. – Jeżeli tylko masz jakiś pomysł, jak temu zaradzić, mów. We wszystkim pomogę. Potrząsnęła energicznie głową, aż rude loki spadły jej na twarz. Odgarnęła je i zobaczył jej bardzo smutne oczy. – Niewiele da się już zrobić. Ja jestem twarda, ale w takich właśnie chwilach tracę wiarę w sens tego, co robię, serio! – Nie mów tak – zaprotestował. – To, co robisz, jest ważne, dałaś tym ludziom nadzieję, dzięki tobie uwierzyli we własne siły! Popatrz, jak wspaniale rozwija się spółdzielnia! Może ten pomysł ze szkołą społeczną nie jest taki nierealny? Trzeba się spokojnie zastanowić, może zdołamy ją utrzymać! Powiedział „my” i nawet się nie zawahał. Mila spojrzała na niego z wdzięcznością. – Dobry z ciebie przyjaciel – powiedziała cicho. – To więcej, niż mogłabym się spodziewać… Chwilę stali w milczeniu, każde zatopione we własnych myślach. Witold chciał ją jakoś pocieszyć, ochronić przed smutkiem, ale nie miał odwagi bardziej się do niej zbliżyć. Czekał więc. – Może cię odwieźć do domu? – zaproponował, choć wiedział, że przyjechała tu swoim autem, tą parodią samochodu, która ciągle się psuła i była obiektem niekończących się żartów. Pokręciła przecząco głową. – Dziękuję! Mam tu swego gruchota, a poza tym umówiłam się na herbatę w Klubie Powieściowym. Kierowniczka biblioteki, pani Marianna, nie darowałaby mi, gdybym nie poszła. – A, to dlatego czytałaś tę Dumę i uprzedzenie – domyślił się Witold i odprężył trochę. Spotkanie z ludźmi, nawet z tak niezwykłym towarzystwem jak Klub Powieściowy, na pewno poprawi Mili humor. – Dobrze więc. Zostawiam cię wśród przepięknych kart klasycznego romansu i jadę załatwiać swoje sprawy. Nie powiedział jej, że spotyka się z Majewskim, bo nie chciał jej niepotrzebnie drażnić. – Może ja mam już paranoję podejrzliwości – stwierdziła niespodziewanie, siadając za kierownicą samochodu. – Ale czy myślisz, że Majewski mógł maczać w tym palce?

Pokręcił głową. Mimo wszystko nie sądził, by właściciel tartaku miał aż tak długie ręce, choć na pewno potrafił umiejętnie wsączać swoje trucizny. Najwyższy czas, by się o tym przekonać! Na podjazd tartaku wjechał w wojowniczym nastroju. Wysiadł z samochodu i chwilę przechadzał się po placu, by rozładować emocje. Obawiał się, że już pierwsze słowo Majewskiego może doprowadzić go do wybuchu i jakiejś awantury, a trzeba przecież było działać dyplomatycznie. W końcu przez całe lata obserwował polityków, którzy doprowadzani do białej gorączki potrafili jednak utrzymać emocje na wodzy i tylko cedzili przez zaciśnięte wargi jakieś złośliwe zdania. To była jedyna metoda – nigdy nie dać się sprowokować. Ten, kto tracił nerwy, zazwyczaj przegrywał – i to wysoko. Wkroczył więc do gabinetu właściciela z tak obojętną miną, na jaką było go stać. Majewski znowu przeglądał coś w laptopie, a obok niego, na biurku, leżał wielki, pręgowany kot, którego przepiękne futro głaskał od czasu do czasu. – Urocze zwierzę – powiedział Witold zamiast przywitania. – Też mam kotka o równie egzotycznym umaszczeniu. Majewski się ożywił. Oderwał wzrok od ekranu i przeniósł go na gościa. – Przyznam, że wolę zwierzęta od niektórych ludzi – stwierdził. To się daje zauważyć – pomyślał Witold. – Nie ma pan tutaj zbyt wielu oddanych wielbicieli – powiedział zamiast tego, a Majewski uśmiechnął się, jakby akurat to stwierdzenie sprawiło mu ogromną frajdę. – Jak większość ludzi sukcesu, również pan. To zaściankowe towarzystwo i dosyć ograniczone mentalnie. – Znowu prychnął swoim szczekliwym śmiechem. Witold nie potrafił przeniknąć intencji tego człowieka. Czym była ta jego pogarda i manifestowane lekceważenie? Kompleksem? Cechą charakteru czy pozą? – Rada gminy zamyka naszą szkołę – powiedział więc, pozornie bez związku. – Jestem ciekawy, kto się tak Idzie przysłużył? – Wójt to nieudacznik, który daje sobą manipulować przez władze powiatu i województwa. To smutne, bo jest w końcu moim krewnym – stwierdził Majewski. – Powinni go wymienić przy następnych wyborach. – Myśli pan, że to wójt nam szkodzi? – ironicznie spytał Witold. Majewski popatrzył na niego znudzonym wzrokiem, jakby chciał odpowiedzieć „a co mnie to obchodzi?”. – Macie wielu wrogów – powiedział zamiast tego lekko zniecierpliwionym głosem. – Tak już jest w naszym świecie, że zawsze chce się zrobić na złość temu, komu się lepiej powodzi. Jest bogatszy, szczęśliwszy lub po prostu umie się cieszyć życiem. Witold słuchał go ze zdumieniem, bo nie podejrzewałby go o takie słowa. – Tak jest w pańskim przypadku? Majewski się skrzywił. – Ze mną jest inaczej. Ja po prostu znam tych ludzi na wylot, a oni o tym wiedzą i za to mnie nie znoszą. Pan tu przyjechał z daleka, zauroczył się pan rozkoszną wioską, a nie dostrzega pan, jakie tu się kłębi żmijowisko. Witold doszedł do wniosku, że właściciel tartaku mocno przesadza. Okolica nie obfitowała jakoś bardziej w zawistników niż każda inna. Pomyślał, że Majewskim musi kierować jakaś osobista uraza. Ciekawe, jaka. Właściciel tartaku zrozumiał już jednak, że powiedział zbyt dużo. Założył kurtkę i poprowadził Witolda do magazynu. Drewno było bez zarzutu i Mossakowski uznał, że można rozpocząć montaż. Trzeba było przyznać Majewskiemu, że znał się na swoim fachu i był uczciwy. Gdy już omówili harmonogram prac, Witold zwrócił uwagę na pewien przedmiot stojący w kącie magazynu. Była to

niewielka konstrukcja, architektoniczna perełka, coś jakby stylowy dom w miniaturze. – Co to jest? – zaciekawił się. Majewski odwrócił się niechętnie. – Domek na drzewie – powiedział tonem, który miał zniechęcić do dalszej rozmowy na ten temat. – Fantastyczny – stwierdził Witold, podchodząc bliżej. – To pański projekt? Zawsze marzyłem o domku na drzewie, ale nie myślałem, że istnieją tak skomplikowane konstrukcje! W istocie, domek miał wszystkie elementy prawdziwego domu – malutkie pokoiki, kuchnię, a nawet duży taras, który leżał oddzielnie opodal całej konstrukcji. Majewski się rozpogodził. – To moje hobby – wyjaśnił. – W Polsce nie ma zbytu na takie skomplikowane domki, ale za granicą jest to bardzo popularne. Myślałem, żeby zaprojektować kilka typowych wzorów i sprzedawać wysyłkowo. – To chyba dobry pomysł. Spółdzielnia „Ida” także chce wejść w handel internetowy. – Tak? – zdumiał się właściciel tartaku. – Wreszcie poszli po rozum do głowy i wykonali jakieś rozsądne posunięcie. Mówiłem Mili Bielak, że taka sprzedaż, jaką oni mają, to kiosk ruchu! Trzeba działać jak wielki magazyn. No, ale wtedy mnie nie słuchali, dobrze, że przemyśleli sprawę. A pan kiedy rusza z hotelem? – Nie mam pojęcia. Wciąż nie dotarła zgoda na adaptację piętra – powiedział, bacznie go obserwując. Był przy tym pewny, że nigdy nie mówił właścicielowi tartaku o swoich planach związanych z pensjonatem. Majewski znowu zaśmiał się w charakterystyczny dla siebie sposób. – Sprawdziłbym na poczcie. Naczelniczka lubi przetrzymywać korespondencję! Witold przypomniał sobie o paczce, która kilka dni czekała na panią Teklę. Owszem, ciężka paka to jedno, ale urzędowe pismo? Nie wierzył, że ktoś mógłby postępować w ten sposób. Majewski tymczasem kontynuował. – Ojciec Słodkiej był niegdyś dyrektorem PGR-u w Brzózkach, jej matka kierowała szkołą. Z Ireny wyrosła dosyć nieciekawa osoba! I kto to mówi – z przekąsem pomyślał Witold, żegnając się z Majewskim krótko. Uzgodnili, że ekipa pojawi się za dwa dni. Remont podłogi nie powinien potrwać długo, ale Witold musiał jeszcze przenieść kino do przybudówki obok kaplicy. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

32

Ponieważ nie dawały mu spokoju słowa Majewskiego, postanowił podjechać na pocztę w Brzózkach i – jak to się mówi – „zasięgnąć języka”. Gdy tam wszedł, uderzyło go coś, czego nie zauważył poprzednim razem – poczta była centrum życia towarzyskiego całej społeczności. Zapewne ci, których nie zapraszano do Klubu Powieściowego w bibliotece, spędzali wesołe godziny na ploteczkach w urzędzie. Wszystkie ławeczki były zajęte. Panie przeglądały czasopisma, chwaliły się zakupami. Nieliczni mężczyźni dzielili się gazetą sportową i także rozmawiali. Witold zauważył chudego urzędnika podobnego do świerszcza, który liczył coś przy swoim stanowisku. Postanowił skierować się właśnie do niego. – Dzień dobry, czekam na ważne pismo urzędowe i chciałem się dowiedzieć, czy przypadkiem nie przyszło. – Nie – odpowiedział chudzielec i spojrzał na niego z przestrachem. Witold zdziwił się, że tak szybko udzielono mu odpowiedzi, bez pytania o nazwisko czy choćby przejrzenia kopert. – Skąd pan wie? – zainteresował się, ale przy okienku pojawiła się naczelnik Słodka. Zapytała o co chodzi, a urzędnik wyjaśnił jej wszystko cichym głosem. – Pracownik mówi panu, że listu nie ma, to znaczy, że nie ma! – powiedziała władczo. – Rozumiem, ale przecież można sprawdzić. – Po co sprawdzać, skoro nie ma? Witold tylko westchnął na tę żelazną logikę. Zablefował, mówiąc, że dzwonił do urzędu, który miał mu wystawić dokument i uzyskał informację, że pismo już wysłano. – Jak wysłali, to dojdzie w swoim czasie. Albo nie dojdzie, bo przesyłki czasem giną – filozoficzne stwierdziła Słodka. Witold pokręcił głową ze zdumieniem. Kierowniczki poczty najwyraźniej zupełnie nie obchodziło, co dzieje się z przesyłkami. Jeżeli ma dotrzeć, to dojdzie, a skoro pisany jest jej inny los – cóż, to także się zdarza. Nie miał zamiaru dyskutować z kobietą, poprosił więc tylko o zwrócenie uwagi na jego list i wyszedł z budynku poczty. Przejeżdżając koło biblioteki, zauważył samochód Mili na niewielkim parkingu. Spojrzał na zegarek, spotkanie niedługo miało się skończyć. Zaczekam na nią – pomyślał i wysiadł z auta, żeby zapalić papierosa. Zapowiadał się przepiękny wieczór, jak to późną wiosną. Wszędzie unosił się słodki zapach róż. Uświadomił sobie, że te dwa aromaty – zapach żonkili wczesną wiosną i czerwcowa woń róż – zawsze kojarzyły mu się z tą porą roku. Nie był nigdy zbyt wrażliwy na uroki natury. Lubił ładne krajobrazy, ale nie odczuwał na ich widok jakichś szczególnych wzruszeń czy porywów serca. Tutaj jednak, w Idzie i okolicy, nawet przyjemny zapach wywoływał u niego pozytywne emocje. Cieszył się życiem i otaczającym go światem. Członkinie Klubu Powieściowego opuszczały niespiesznie budynek biblioteki. Każda z nich

przyglądała się mu badawczo, zwłaszcza kiedy witał je uprzejmym ukłonem. Na końcu pojawiła się Mila, wyglądająca na odprężoną i zadowoloną. Kamień spadł mu z serca. – Cześć, co tu robisz? – spytała wesoło. – Zabłądziłem – zażartował, a ona się roześmiała. – Można tutaj gdzieś iść na kawę? – zapytał, a ona pokręciła przecząco głową. – Nie. W gospodzie w Brzózkach jest jedynie wyszynk, co bardzo trapi zarówno wójta, jak i księdza. – Wyobrażam sobie! Mam zatem plan B, bo jak wiesz, ja jestem mistrzem planów awaryjnych – chciałbym zobaczyć nawiedzony dom na łąkach, bardzo mnie to miejsce ciekawi. Skinęła głową i powiedziała, żeby jechał za nią. Jechali dosyć krótko i Mila zatrzymała się tuż przy zjeździe z szutrowej drogi prowadzącej do Idy. Wysiadła z samochodu, a Witold poszedł w jej ślady. – To już tutaj – powiedziała. – Lepiej zostawić samochód na drodze, bo czasem nie można stąd wyjechać. Oczywiście miała na myśli swoje małe autko, a nie terenowy samochód Witolda, który radził sobie w każdych okolicznościach. Zeszli ze stromego podjazdu na zachwaszczone podwórko. Posesja otoczona była pięknymi i starymi drzewami, których pnie porastał bluszcz, i ogromną ilością krzaków, pleniących się jak busz w Afryce. Na trawnikach bujnie krzewiły się chwasty, w tym okropny barszcz Sosnowskiego, który Witold miał okazję z bliska zobaczyć po raz pierwszy w życiu. Była to niechlubna pamiątka po dawnym PGR-ze, gdzie rośliny te uprawiano jako paszę dla bydła, a rozsiewały się bardzo szybko i na dużym terenie. Sam dom zdumiał go, bo zupełnie nie pasował do okolicy. Dużo lepiej wyglądałby w jakimś angielskim przysiółku. Był zbudowany z kamienia, miał właściwie tylko jedno piętro z poddaszem i spadzistym dachem z podziurawionych dachówek. Nad szczytem dachu wznosiła się niewielka wieżyczka, coś jak bocianie gniazdo na statku. Dom był piękny, ale niemiłosiernie zaniedbany. – Wygląda jak dom z powieści Agathy Christie! Mogłaby w nim mieszkać panna Marple – powiedział z zachwytem, a Mila przytaknęła. – To dziwne, że jest tu taki dom. Właściciele dawno go porzucili, teraz ma go skarb państwa. – No, państwo się za bardzo o niego nie troszczy. Przez dziury w dachu na pewno do środka leje się woda! – stwierdził, przyglądając się dokładnie budynkowi. Przyznała mu rację. Obeszli dom dookoła, próbując zajrzeć do środka przez brudne okna. Naprawdę, jeśli ktoś chciałby tu mieszkać, to rzeczywiście chyba tylko duch. Stary Wacławik miał rację. – Musisz jeszcze zobaczyć widok na łąki! – powiedziała Mila. – Jest przecudowny o tej porze! Słońce zachodziło i jego blask rysował na horyzoncie złociste pasmo. Ogromna, pomarańczowa kula wisiała nad łąką jak wielki, soczysty owoc. Miało się wrażenie, że można ją zdjąć z nieba, podzielić na cząstki i zjeść, ciesząc się słodyczą. Jak okiem sięgnąć ciągnęła się łąka, lekko pofalowany teren pełen niewielkich pagórków i zdradliwych wykrotów, porośnięty wysoką szmaragdową trawą i polnymi kwiatami. Wielkie, żółte głowy mniszków i eleganckie, białe stokrotki, a między nimi różowe koniczyny o puchatych kwiatach. Słychać było granie koników polnych i zamierający już powoli o tej porze śpiew ptaków. Falująca trawa, rozjaśniona zachodzącym słońcem, wyglądała jak niespokojne morze, szepczące swoją cichutką opowieść. O czym była? Zapewne o życiu, które się odrodziło i o niespodziankach, które mogły nadejść. Milczeli, by nie spłoszyć tej cudownej chwili zachodu. Witold spojrzał na Milę, nie mogąc się nadziwić, jak wyglądają jej włosy w ostatnich przebłyskach słońca. Miał wrażenie, że światło stworzyło wokół jej głowy świetlistą koronę. Słońce zaszło i czar prysnął, jak zdmuchnięty przez kogoś niecierpliwego płomień świecy.

– Teraz trzeba czekać na gwiazdy – powiedziała Mila rozmarzonym głosem. Uśmiechnął się. – Dziękuję, że pokazałaś mi ten dom. To było najmilsze popołudnie, jakie spędziłem w Idzie! Popatrzyła na niego. – Już się nie martwię – odpowiedziała pozornie bez związku. – Przemyślałam sobie to, co powiedziałeś i zastanowię się nad tą szkołą społeczną. Nie ma sytuacji bez wyjścia i to także się ułoży. Jestem ci wdzięczna, że na mnie czekałeś. Bardzo! Znowu patrzyli na siebie w milczeniu. Ta chwila trwała i przedłużała się w nieskończoność. Witold chciał coś powiedzieć, ale każde słowo więzło mu w gardle. Gdyby wyznał jej prawdę – o tym, co czuł w tej chwili – mógłby ją stracić, a tego obawiał się ponad wszystko. Dlatego milczał i tchórzył. I nienawidził siebie za to. Ona wpatrywała się w linię horyzontu, która jeszcze przez chwilę po zachodzie rysowała się jaśniejszą kreską. Nagle zadzwonił telefon Witolda, jakby specjalnie, by przerwać tę ciszę. Był to Pat O’Shea. Umowa, którą podpisała Mila, właśnie do nich dotarła i będą wysyłali manifest okrętowy przesyłką kurierską. – Jak to mówią na wyścigach konnych: bomba poszła w górę – stwierdził Witold, a Mila miała lekko zaniepokojoną minę. Wciąż gryzła się tym, czy nie zrobiła firmie See Hole zbyt wielkiej nadziei, i czy to wszystko nie okaże się katastrofalną porażką. – Potraktuj to po prostu jako przygodę – uspokoił ją. – Zresztą tak piękny wieczór zapowiada powodzenie całego przedsięwzięcia! Z uśmiechem przyznała mu rację. Po raz ostatni obejrzał się na dom, wyglądający jak z angielskiej powieści detektywistycznej. Mógłby dowiedzieć się, czy jest na sprzedaż. Coś jednak go powstrzymało. Miał przecież swój dom i nie zamierzał kolekcjonować nieruchomości w całej okolicy. – Ta łąka nazywa się Modrzany – powiedziała niespodziewanie. – Dalej za drogą płynie rzeczka Modrzanka, zakręca aż do lasu. Właśnie w tym lesie remontuje zrujnowany młyn nowy właściciel PGR-u w Brzózkach, Marek Rokosz. Na spotkaniu w bibliotece mówiła mi o tym żona wójta. To podobno bardzo tajemniczy człowiek. Prawie się tu nie pokazuje, tylko wydaje polecenia przez telefon. Dziwne, prawda? Witold nie uważał, że to dziwne. W okolicy przebywało tak oryginalne towarzystwo, że biznesmen remontujący stary młyn na swoją siedzibę, choć praktycznie wcale nie miał zamiaru tu przyjeżdżać, nie był jakimś ewenementem. Skąd tu się brali ci wszyscy ludzie? Co ich przyciągało? Jaki Graal był ukryty w tej ziemi, jaki magnes? Witold pomyślał o tym, co mówiła mu pani Tekla o filozofii starego, rosyjskiego mnicha. To w naturze ukryty jest boski pierwiastek i to on napędza wszelkie życie. Tutaj, w Idzie, wydawało się to być szczególnie namacalne. Nadchodziła noc, ciepła i tajemnicza, pełna jakiejś dziwnej tęsknoty. „Żal mi gwiazd, Które świecą już tyle lat, Tyle lat… Gwiazd mi żal”[31].

[31] F. Pessoa, *** (Żal mi gwiazd), tłum. M. Lipszyc.

===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

33

Układanie podłogi w salonie postępowało niezwykle szybko i Witold był zaskoczony efektami. O czarnym dębie pomyślał, oglądając stare zdjęcia pałacu z albumu Tekli. Podłoga na tych fotografiach była bardzo ciemna, właśnie taka, jaką mógł podziwiać teraz. Deska o eleganckim układzie słojów nadawała pomieszczeniu szlachetności. Kino wraz z całym wyposażeniem powędrowało do przybudówki, którą postanowił w najbliższym czasie wyremontować. Było tam bowiem chłodno i niezbyt przytulnie. Dach jednakże był w świetnym stanie i zarówno urządzeniu, jak i kinowemu ekranowi nic nie zagrażało. Robotnicy przysłani przez Majewskiego pracowali szybko i niewiele się odzywali, nie zakłócając spokoju domu ponad to, co było niezbędne. Witold musiał przyznać, że właściciel tartaku miał bardzo kompetentnych pracowników. W tym czasie Mossakowski odnalazł już w Internecie stronę, na której Majewski przedstawiał projekty swych domków na drzewie. Były to prawdziwe małe arcydzieła. Daleko odbiegały od popularnej w czasach młodości Witolda konstrukcji, czyli kilku desek zbitych byle jak w koronie drzewa. Domki Majewskiego nie tylko współgrały z krajobrazem, ale starały się wykorzystać naturalne atuty drzewa, które służyło im za podporę. Witold złapał się na tym, że sam chętnie kupiłby sobie taki domek, ale nie chciał wchodzić z wrogiem w jeszcze większą komitywę. Mila nie pochwalała bowiem pomysłu nabycia desek podłogowych w firmie Majewskiego. I na nic były argumenty, że dzięki temu pracę otrzymuje kilku miejscowych. Była nieprzejednana. Tego dnia, jak zwykle rano, Witold pracował w swoim gabinecie nad wyjątkowo skomplikowaną ekspertyzą, nie usłyszał więc, co dzieje się na dole. Głos Mirka dobiegł do niego w momencie, gdy chłopak wrzeszczał już bardzo głośno: „Gapiciel! Gapiciel!”. Witold wyjrzał przez okno i zobaczył jedynie oddalającą się w wielkim pośpiechu sylwetkę listonosza na rowerze. Z jego postury odgadł, że był to ów chudy urzędnik, z którym już rozmawiał kilka razy. Zbiegł na dół i w kuchni zastał zaniepokojoną panią Gertrudę i jej zaaferowanego syna. – Panie mecenasie, poznałem go, to był gapiciel! – Listonosz na rowerze? – zdumiał się Witold, a Mirek energicznie pokiwał głową. – To na pewno był on! Teraz też go tyłem widziałem. Tak samo pochylał plecy! Istotnie, lekkie zgarbienie było charakterystyczną cechą urzędnika. Witold także zauważył to na poczcie. Pani Gertruda wyciągnęła w kierunku Mossakowskiego list. – Proszę. Przyniósł to pismo. Przepraszał, że tak długo. Mówił, że naczelniczka kazała zostawić awizo, ale on wolał przywieźć list, bo to ponoć dla pana ważne. Witold szybko rozdarł kopertę. Była to pozytywna decyzja w sprawie hotelu. Ucałował panią Gertrudę z dubeltówki i uściskał jej syna. Nareszcie! Nic go nie wstrzymywało, mógł zacząć realizować swój plan. Był zadowolony, że nie dał się przestraszyć i mimo wszystko podjął już pewne prace, na przykład adaptację salonu. Nie pozwoli Majewskiemu wodzić się za nos.

– To był na pewno gapiciel! – dowodził tymczasem Mirek. – Czaił się wtedy w krzakach i obserwował dom. Wypłoszyłem go i uciekł, zupełnie tak jak teraz. – Po co urzędnik z poczty w Brzózkach miałby nas szpiegować? – dziwiła się jego matka. – Może po prostu wtedy bał się podjechać do domu, myślał, że trzymamy psy? Mirek energicznie zaprzeczył. Witolda także dziwiła ta sprawa. Świerszczowaty listonosz wydawał mu się sympatyczny i życzliwy, a w każdym razie – niegroźny. Postanowił pociągnąć panią Gertrudę za język. – O tak, panie mecenasie, rodzice tej naczelniczki to były tutaj ważne figury. Ojciec, to pan już wie, kierował PGR-em, czyli był właściwie królem tego terenu, bez jego wiedzy nic się tu nie działo. No, a matka była w szkole dyrektorką. Moja siostra tam pracowała, w tej szkole. Potem się przeniosła do miasta. Pamiętam, że bardzo się skarżyła na przełożoną. Pani Słodka lubiła dręczyć niektóre dzieci, upatrzyła sobie kogoś i dawała mu popalić. – A rodzice nie reagowali? Pani Gertruda wzruszyła ramionami. – Kto by się przeciwstawił dyrektorce szkoły, w dodatku żonie najpotężniejszego człowieka w okolicy? – A Majewski? Też podobno chodził do tej szkoły? W odpowiedzi gospodyni pokiwała głową. – A jakże, mówiłam chyba nawet panu o tym. To był bardzo ruchliwy chłopak, taki nerwowy. Zawsze mu się coś przydarzyło – a to szybę stłukł, a to doniczka spadła, wszystko mu się w rękach paliło. Ojciec pił, a matka nie dawała sobie z chłopakiem rady. Dyrektorka strasznie go tępiła, ciągle kary i zakazy. W końcu postanowiła przenieść go do szkoły specjalnej, że niby głupi jest. Ale to nie była prawda, on po prostu był nieusłuchany. No to rodzina się zmówiła i wysłali chłopaka do szkoły z internatem w Przemyślu. Od tej pory do teraz nikt go nie widział. Dziwne nawet, że wrócił, bo nawet na pogrzeb swego ojca pijaka nie przyjechał przed laty. – A jego matka? – Zagryzła się kobiecina, jeszcze wcześniej. Przyplątała się choroba, jedna, druga i już z tego nie wyszła. Chłopak właściwie sierotą został w tym internacie, bo ojciec… sam pan wie. – Smutna historia – stwierdził Witold. Przyświadczyła. Takich smutnych historii było tutaj wiele, zbyt wiele. – Dlatego złoszczę się, jak kto mówi, że w PGR-ze było lepiej. Może i było lepiej, bo każdy miał pracę i pensję, ale co z tego, jak tragedii było więcej. Picie, bicie – to wszystko na porządku dziennym. Teraz, panie mecenasie, to zupełnie co innego. Proszę zobaczyć, jakie szkoły chociażby tutaj mamy! Naprawdę inny świat. Lepszy. Pokiwał głową. Przypomniał sobie o Mili i postanowił do niej zadzwonić. Albo lepiej przejść się na spacer w kierunku szkoły. Jak zwykle urzekło go piękno okolicy – było bardzo ciepło i kwitły drzewa owocowe. Powietrze pełne było ich delikatnej woni. Wiśnie już przekwitały i każdy podmuch wiatru sprawiał, że opadały na ziemię różowym deszczem. Mila była w szkole. Siedziała w bibliotece z Albertem i dyskutowali zawzięcie. Co ciekawe, wcale nie wyglądali na przygnębionych. Jak się okazało, Albert był już na zebraniu wydziału edukacji i tam również przedstawiono sprawę przeniesienia dzieci do szkoły w Lipniku. – Spójrzcie na to tak – mówił polonista. – W tym roku mamy jeszcze kilkoro dzieci, ale co będzie w przyszłych latach? I tak zastosowali wobec nas wariant ulgowy – przenosimy się do Lipnika, nie do Brzózek, gdzie jest wielka szkoła dla kilku wsi. Ida to taki mniejszy Lipnik. – No dobrze, ale ja to odbieram trochę jak moją porażkę – stwierdziła Mila. – Sami wywalczyliśmy tę szkołę, a teraz dajemy ją sobie tak łatwo wydrzeć. Albert pokręcił głową.

– Coś się kończy, coś zaczyna. Nie powiem, szkoła w Idzie to był cudowny okres mego życia, ale od paru miesięcy zastanawiałem się, co będzie z nami dalej. Gdyby nas dali do Brzózek, to na pewno bym zrezygnował z pracy. Lipnik to naprawdę nie jest takie tragiczne rozwiązanie. – W budynku szkoły możecie otworzyć klub albo świetlicę – dodał Witold. – Sama mówiłaś, że chciałaś, żeby szkoła pełniła tutaj funkcję integrującą. No, to będziesz miała świetlicę wiejską! – To doskonały pomysł! Brakuje nam tu klubokawiarni, jakie pamiętam z dzieciństwa. Tylko musi być fajna prasa, typu „Żołnierz Wolności”, choć wątpię, czy gdzieś się jeszcze uda dostać taki antyk! – śmiał się Albert. – W ogóle to ci się dziwię – napadła na niego Mila. – Myślałam, że ty, taki wieczny pesymista i malkontent, będziesz strasznie narzekał i buntował się przeciwko tej decyzji. Albert spoważniał. – Buntowałbym się, gdyby to miało jakiekolwiek szanse powodzenia. Sam jednak widzę, że nie ma żadnych. Powiem ci szczerze, że już od kilku zebrań w wydziale edukacji wiedziałem, że coś się kroi, tylko wolałem się nad tym głębiej nie zastanawiać. Informacja, że szkołę przenoszą do Lipnika, nie do Brzózek, mnie po prostu w tej sytuacji uszczęśliwiła. Mila westchnęła z urazą. – Zdaje się, że wszyscy to przewidywali, poza mną. Okazałam się naiwniarą! – Daj spokój! – wtrącił się Witold. – Można jeszcze wszystko obrócić na dobre. Trzeba się postarać o jakieś dofinansowanie i stworzyć tutaj coś w rodzaju ośrodka kultury. Na to zawsze się znajdują pieniądze. Jeszcze podniesiesz swoją szkołę jak Feniksa z popiołów! Roześmiali się, a Mila się odprężyła. – Macie rację. Być może widzę to w zbyt czarnych barwach. Albert ma rację, że coś się kończy, coś zaczyna i trzeba patrzeć w przyszłość. Ale Majewskiemu nie daruję, bo sądzę, że to on się nam tak przysłużył! Albert pokręcił głową. – Mylisz się. On zawsze był za naszą szkołą. Wyjątkowo nienawidzi szkoły w Brzózkach, jakby miał do niej jakiś osobisty uraz, i z tego co wiem, bardzo namawiał swego wujka, by przeniesiono nas do Lipnika. Nigdy bym go nie podejrzewał o tak dobre serce, ale to jest fakt. Sekretarka Kręcichwosta mi o tym mówiła. Majewski przychodził do wuja i nawet mu raz zrobił dosyć głośną awanturę. Mila patrzyła na niego ze zdumieniem. – No wiesz, zaskoczyłeś mnie! – Ja też byłem zaskoczony. Widać i w tej szui drzemią jakieś ludzkie uczucia, co, generalnie rzecz biorąc, daje nadzieję dla całego gatunku ludzkiego. – Albert wstał, by zaparzyć sobie kawę. Chwilę medytował nad ekspresem, a potem wsypał sobie dwie kopiaste łyżeczki mielonej kawy do kubka i zalał wrzątkiem. – Tego mi było trzeba!
 – Dostałem zgodę na adaptację piętra pałacu na hotel – powiedział Witold, a oni spojrzeli na niego z zaskoczeniem. – Fantastyczne wieści! – powiedziała Mila i wyglądała na szczerze ucieszoną. Albert uznał, że wiadomość, którą przyniósł Witold, jest dowodem na jego tezę, że zaczynają się dla Idy nowe czasy. Pensjonat to szansa na turystów i rozwój całej okolicy. Oczyma wyobraźni widział już Idę jako nowy kurort, tłumnie odwiedzany przez gości z całego kraju. – Chyba musielibyśmy tu jakieś lecznicze źródła odkryć – mruknął Witold, który nie widział swej działalności w aż tak różowych barwach. – Wystarczy nasza legendarna uzdrawiająca atmosfera, która z każdego zniechęconego do życia sztywniaka robi tryskającego energią optymistę. Oczywiście nie chciałem cię za bardzo obrazić, Witold – stwierdził Albert, śmiejąc się wesoło. Mossakowski udał, że chce w niego rzucić książką, ale w tym, co powiedział nauczyciel, było

naprawdę bardzo dużo racji. Sam musiał przyznać, że to miejsce bardzo go zmieniło, w każdym razie odmieniło jego sposób postrzegania świata. Widział go teraz w wielu kolorach i rozumiał rozmaite subtelne racje. Wszystko wydawało mu się ciekawe i godne uwagi. Tak, jakby odzyskał wrażliwości dziecka, stłumioną przez lata pracy w urzędniczym kieracie. Magia codzienności – pomyślał wesoło. Nawet niepowodzenia i trudności nie przygnębiały go tutaj, bo zrozumiał, że może je pokonać cierpliwością. Tą samą cierpliwość zyskał w stosunku do ludzi. Ciekawili go, nawet taki Majewski, który od początku wydawał się być wyłącznie zawistnym donosicielem. Być może i on nie był tak jednoznaczną postacią, jakby się mogło wydawać. I jeszcze ta naczelniczka poczty, także dziwna figura. – Mirek uważa, że listonosz nas podgląda – powiedział Witold, opowiadając Mili i Albertowi całą historię o „gapicielu”. Nauczyciel kiwnął głową. – Nie zdziwiłbym się. Na tej poczcie jest centrum wymiany informacji, powiedziałbym nawet – taki wiejski PAP. Ludzie, jak nie mają co robić, idą na pocztę i gadają, ile wlezie. Stąd właśnie biorą się plotki i niesnaski. Od tego ciągłego gadania, co komu ślina na język przyniesie! – Aleś się zrobił krytyczny – stwierdziła Mila. – Ludzie zawsze gadali i plotkować będą, bo to część ich natury. Nie ma się czym przejmować! Chyba że plotki zamieniają się w intrygi i stają się groźne! Witold zastanowił się nad tym, co powiedziała. Tak, nie ulegało wątpliwości, że kilka plotek zamieniło się w intrygę. Czy była to jednak specyfika małych miejscowości? Raczej nie. Plotkarstwo świetnie sobie radziło w każdym środowisku, pamiętał to również z ministerstwa, gdzie trzeba było bardzo uważać na to, co się mówiło i komu. Westchnął, a Albert przyjacielsko poklepał go po plecach. – A ty się nie smuć, człowieku! Nie bądź jak dziecko, co nie zna świata. I zbieraj się, na nas już czas, zaraz dzwonek i Mila ma swoją lekcję. Witold wstał z ociąganiem, ale nauczyciel bardzo go popędzał. Gdy znaleźli się przed budynkiem, zapytał z pretensją: – No, co jest? – Urodziny Mili. Pamiętasz? Oczywiście, że pamiętał. Był to tak ważny dzień, że już od pewnego czasu w parku i w pałacu trwały przygotowania. On sam kilka razy wybrał się w tej sprawie do Przemyśla. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

34

Dzień 21 czerwca zapowiadał się bardzo pięknie. Przede wszystkim robotnicy Majewskiego ukończyli remont podłogi. Salon wyglądał po prostu bajecznie! Ciemne klepki doskonale korespondowały z bielą ścian i słonecznym światłem, które wpadało przez wielkie okna. Witold kupił na tę okazję kilka dużych sosnowych stołów i krzeseł, które ustawiono przy wejściu na taras. Także taras został urządzony ogrodowymi meblami. Mossakowski, wypoczywając na wielkiej wiklinowej kanapie, wreszcie miał wrażenie, że jego pomysł na hotel zaczyna nabierać kształtów. Pani Gertruda przeszła samą siebie – stoły w jadalni zastawione były smakołykami. Gospodyni pokazała cały swój kunszt kulinarny: były imbirowe pierniczki i ciemne ciastka z cynamonem. Ogród od strony tarasu udekorowano lampionami, które dzieci przez ostatnie dwa dni mozolnie wycinały z papieru. Poprzedniego dnia wieczorem odbyła się próba generalna zapalenia świateł. Gdy w każdym lampionie zabłysła świeca, park spowiło ciepłe, żółte światło, wydobywające z mroku różne kształty ogrodowej architektury i osiadające miękko na gałęziach drzew i wysokich trawach. Trudno wyrazić, jak piękny był to widok. Przytłumiony blask tego światła nadawał całej okolicy tajemniczości i romantyzmu. Dzień letniego przesilenia miał być najbardziej udaną imprezę roku. Witold, niespodziewanie dla samego siebie, zaczął odczuwać dziwny smutek. Wkrótce musiał na parę dni pojechać do Warszawy. Ilość zleceń, jakie otrzymywał, wciąż się zwiększała i należało nadać swej działalności jakieś ramy oficjalne. Wiedział, że powinien też spotkać się z kilkoma osobami i omówić zasady stałej współpracy. Potrzebne mu przecież były fundusze na dalszą przebudowę. Mimo to nie chciało mu się jechać. W ciągu kilku tygodni zachorował na typową dla prowincji przypadłość: strach przed wielkim miastem. Jakoś bez entuzjazmu myślał o korkach na ulicach i trudnościach z parkowaniem. Nawet jego ukochane, małe mieszkanko, pełne książek o piratach i modeli statków, nie było w stanie obudzić w nim chęci do wyjazdu. Westchnął ciężko – skoro chciał się tutaj urządzić, musiał wszystko załatwić. Na tych niewesołych rozważaniach zeszło mu przedpołudnie. Do pałacowego ogrodu zaczęły przybiegać dzieci. Najwyraźniej lekcje się skończyły, bo od strony bramy, przy której stała Upiorna Kapliczka, zbliżała się kilkuosobowa grupa zaaferowanych dzieciaków pod przewodem Alberta, dyrygującego tym niewielkim tłumkiem za pomocą dużego, białego parasola. – Czołem – krzyknął, dostrzegając Witolda tkwiącego w zamyśleniu na ganku. – Cześć! Wcześnie przyszliście! – Chcemy jeszcze udekorować ogród – krzyknął z pewnej odległości Albert i swoim parasolem wskazał dzieciom kierunki rozwieszania ozdób. Z wielkich pudeł wydobyto przepiękne gwiazdy ze srebrzonego i złoconego papieru oraz liczne baloniki, które natychmiast – i z wielkim poświęceniem – zaczęto napełniać powietrzem z wątłych płuc. Witold zdecydował się ruszyć z ganku i pomóc. Najpierw, popędzany przez Alberta gromkimi okrzykami, umieszczał gwiazdy na wysokich gałęziach drzew, a potem – gdy jasne się stało, że ilość baloników przekracza skromne możliwości dzieciaków – zabrał się za nadmuchiwanie.

– Ty też mógłbyś coś zrobić – zwrócił się głosem pełnym wyrzutu do Alberta, który właśnie pouczał jednego ze swoich uczniów, by wieszał ozdoby prosto. – Jeszcze czego! – oburzył się pan od polskiego. – Ja tu występuję w roli kierownika i odpowiadam za terminowość wykonania prac! – Aha – powiedział Witold, choć wcale nie był zbyt przekonany. – I uważasz to za sprawiedliwe? Albert roześmiał się gromko. – Braciszku, epoka sprawiedliwości społecznej już dawno minęła! Nie martw się zresztą za bardzo, idzie Wojtek, on ci na pewno pomoże – dodał arcyłaskawie. – Kolejny niewolnik – mruknął Witold, dmuchając następny, wielki balon. – Cześć – powiedział Wojtek, wydobywając z torby gigantyczny łańcuch ze sreberka. – Co kupiliście Mili na urodziny? – Ja książkę – powiedział znad balonu Witold. – To się niezbyt wysiliłeś – skomentował złośliwie Albert. – Mila ma pełno książek. – Możliwie – powiedział bardzo ugodowo Witold – ale ta jest wyjątkowa i na pewno się jej spodoba… A wy co macie? – Ja i dzieci przygotowaliśmy świecącą mapę nieba – wyjaśnił Wojtek. – A ja kupiłem jej wisior z kamieniem o nazwie Noc Kairu. Uważam, że to do niej pasuje – wyjaśnił Albert, nie zapominając jednocześnie o nadzorowaniu i napominaniu. Witold uświadomił sobie, że wcale nie miałby ochoty być jego uczniem. Chciał mu to właśnie zakomunikować, gdy nagle ktoś pociągnął go od tyłu za sweter. Odwrócił się gwałtownie i zobaczył Alinę oraz jej dwie nieodłączne koleżanki-satelitki, bliźniaczki Magdę i Martę, urocze szczerbolki, których – mimo najszczerszych wysiłków – nie rozróżniał. Jak później miał się przekonać, nie rozróżniał ich także Albert. Za plecami dziewczynek czaił się Piotruś Słobankiewicz, który – jak sobie właśnie Witold zdał sprawę – zawsze kręcił się w pobliżu Aliny. – Co się stało? – zapytał dość nieprzytomnie, bo od napełniania balonów zakręciło mu się w głowie. – Chciałyśmy pana o coś poprosić! – powiedziała Alina, zniżając głos do teatralnego szeptu. Witold wykonał zapraszający gest ręką. Dzieci miały miny zaaferowane i pełne powagi, więc niezwykle zaciekawiło go, o co im chodzi. – Czy możemy przychodzić do pańskiego ogrodu? – spytała tymczasem Alina i widać było, że uczyniła to tytułem wstępu, bo najwyraźniej szykowała się do dłuższej przemowy. – Oczywiście! Kiedy tylko zechcecie. Dzieci wymieniły znaczące spojrzenia. – Ale czy możemy bawić się koło sadzawki? Witold, który do tej pory nie bardzo interesował się sadzawką, zastanowił się jedynie przez chwilę, czy jest w niej woda, i czy ktoś może się w niej utopić. Nie, wody raczej nie było, więc nie istniało też zagrożenie. – Oczywiście! A w co chcecie się tam bawić? W piratów? Dziewczynki ponownie spojrzały na siebie znacząco. Alina wysunęła się krok do przodu i zakręciła w ręce różdżkę, z którą się nigdy nie rozstawała. – Będziemy się tam bawić w Hogwart! – powiedziała scenicznym szeptem, który oczywiście dotarł do Alberta. Ten wzruszył tylko ramionami i się skrzywił. Witold nie widział powodów, aby w jego ogrodzie nie mogło być Hogwartu. W końcu mieściły się tu dużo dziwniejsze rzeczy, nie wspominając już o Upiornej Kapliczce. – Ale dlaczego nad sadzawką? – Tego jednego nie mógł pojąć. – Bo w Hogwarcie też jest taka sadzawka. I drzewo nad nią rośnie, jak u pana! I za pańską sadzawką jest taka brama, zawsze zamknięta. I my byśmy chciały się tam spotykać!

– I czarować! – dodała Marta lub Magda. – Wydurniać się, jednym słowem, z tymi patykami – skomentował Piotruś, który do magii i czarodziejstwa odnosił się, delikatnie mówiąc, z dużą niechęcią. – Cicho bądź! – zgromiła go Alina. – Tylko mamy kłopot. I to poważny! – Jaki? – zaciekawił się Witold, przecierając swoje okularki, ale dziewczynki najwyraźniej wstydziły się odpowiedzieć, więc wyręczył je Piotruś. – One by chciały, żeby pan im wymyślił nazwę – powiedział złośliwie, a Alina ugodziła go morderczym spojrzeniem. – Jaką nazwę? – nie rozumiał Witold. – Jakąkolwiek. One chcą się jakoś nazywać, jako te czarownice, ale żadna nazwa im się nie podoba! – A jakie są już koncepcje? – zainteresował się prawnik. – Właśnie że nie ma żadnych – uprzedziła Piotrka Alina. – Może pan coś wymyśli? Żeby było ładnie i czarodziejsko. – Ładnie i czarodziejsko… – zastanowił się Witold. – Może w takim razie „Czarowne Czarownice”? Dziewczynki najwyraźniej nie posiadały się ze szczęścia. Alina próbowała nawet spojrzeć z góry na Piotrusia, co było o tyle niewykonalne, że chłopiec był od niej wyższy o jakieś dwie głowy. – Widzisz? Mówiłam ci, że pan Witold wymyśli! – I podziękowawszy wylewnie, dziewczynki, a właściwie „Czarowne Czarownice” oddaliły się ze ścieżki, prawdopodobnie udając się w stronę sadzawki. Piotrek został sam i nos miał raczej spuszczony na kwintę. – Nie przejmuj się – pocieszył go Witold, wyciągając z kieszeni wymiętego papierosa. – Z kobietami już tak jest, zwłaszcza gdy działają w damskiej drużynie. – To dlatego chodzi pan z panią Milą? – zainteresował się Piotrek. – Bo ona nie ma „drużyny”? Witold zakrztusił się dymem, aż zakręciło mu się w głowie. – Skąd ci to przyszło do głowy? Że ja chodzę z panią Milą? Przecież to nieprawda! Piotrek wzruszył ramionami. – Alina tak mówi. Że pan jest jak Harry Potter, a ona jak Ginny Weasley, dziewczyna tego smutnego debila. Nawet włosy ma podobne! Witold zrozumiał przy tym, że zdanie Aliny liczy się dla Piotrka ponad wszystko inne, choćby nie wiem jak jej dokuczał. Czy naprawdę mu czegoś to nie przypominało? Odchrząknął i miał już wygłosić jakąś naukę moralną z dominującym wątkiem „pani Mili i mnie nic nie łączy”, gdy na ścieżce od strony bramy pojawiła się ona we własnej osobie. Trzeba było działać szybko. – Piotrek – powiedział, starając się, żeby zabrzmiało to bardzo surowo. – Żeby was ręka boska broniła mówić coś takiego pani Mili. Słyszysz? Żadnych rozmów na takie tematy! Bo nie ręczę za siebie! – Aha – filozoficznie powiedział Piotruś, wyciągając zza drzewa swój rower. – Boi się pan, że ona sobie pomyśli, że nas pan na nią napuszcza, co? Witold przysiągł sobie solennie, że nigdy nie będzie miał dzieci, a już na pewno takich lotnych i wścibskich. Mila podchwyciła natomiast ostatnie zdanie. – Na kogo ich napuszczasz? – Na ciebie – powiedział Witold, wykrzywiając się groźnie za jej plecami do Piotrka. – Żeby co? – Żebyś mnie przyjęła do kółka astronomicznego – powiedział, bo tylko to przyszło mu do głowy. Mila była wyraźnie zdziwiona.

– Przecież ci już mówiłam, że możesz przychodzić, kiedy chcesz! – No, tak… – plątał się w zeznaniach. – Ale nie wiedziałem, czy mówisz poważnie. Zaciekawiły mnie te komety i planety… i w ogóle. Mila spojrzała na niego krytycznie. – Czy ty, chłopcze, już zdążyłeś czegoś nadużyć? Jeśli tak, to szybko ci idzie! Przypominam, że mamy jeszcze całą noc prasłowiańskich pląsów przed sobą i nie będzie zbyt wychowawcze, jeśli przed siódmą wieczór zaczniesz beczeć baranim głosem. – Dlaczego baranim? – nie mógł zrozumieć Witold. – Bo barani jest najtrudniejszy do wytrzymania, przynajmniej dla mnie – powiedziała i pomachała do Alberta, który natychmiast zmaterializował się przy nich jak dżin z butelki. – Co to za lenistwo! – huknął basem. – Do roboty, koledzy! Połowa ekipy mi nawiała. Piotrek uciekł na rowerze, Alina i Magdo-Marta też gdzieś przepadły. – „Czarowne Czarownice” są nad sadzawką w Hogwarcie – stwierdził Witold. Ponieważ Albert wyglądał jak wielki znak zapytania uznał za stosowne dodać: – Alina i Magdo-Marta nazywają się teraz „Czarowne Czarownice” i bawią się w rzucanie uroków nad sadzawką w głębi ogrodu. – Fantastycznie. – Westchnął Albert. – Ciekawe, co pop powie na to, że zalęgły się u nas czarownice. – Radzę ci ich nie drażnić – powiedział Witold z ogromną powagą. – One już znają całą kupę zaklęć, a jak się jeszcze podszkolą, to możesz mieć poważne problemy. – Dlaczego akurat ja? – sprzeciwił się. – Bo jesteś okropnym, wstrętnym belfrem, gorszym niż profesor Pimko u Gombrowicza. Biedny, spostponowany Albert wyglądał tak, jakby ktoś go huknął z rozmachem w ucho. – Czemu tak mówisz, wstrętny piracie? Łamiesz mi serce, przepełnione wyrozumiałością pedagogiczną! – Akurat! – podsumował Witold. – Ty i wyrozumiałość. Wszystkich gonisz do roboty, popędzasz, dyrygujesz, budzisz strach i przerażenie, a sam nic nie robisz! Albert wymienił spojrzenia z Milą. – Pomagać mu się nie chce – uznała pani sołtys, pocieszając Alberta. Gdy oboje odchodzili w kierunku obwieszonego łańcuchami choinkowymi drzewa, Witold usłyszał głos Lipskiego. – Powiedz, poważnie jestem jak Pimko? – Skądże znowu – odparła szybciutko Mila. – Ty jesteś łagodny jak ta Madzia Brzeska z Emancypantek! – I pewnie chcesz dodać, że równie jak ona inteligentny? – oburzył się Albert. – Miałaś mnie pocieszyć, a ty mnie dobijasz! Nic mi nie pomagasz, a ja mam zgryz. – No, faktycznie masz. Krzywy! – powiedziała ze śmiechem. – Najwyższy czas sprowadzić do wsi dentystę, może on coś zaradzi na twoje zgryzy. – O czym gadacie? – włączył się Wojtek, który – jak to on – pilnie i szybko wykonał zlecone mu zadania, a teraz wrócił do kwatery dowodzenia po dalsze rozkazy. – O zgryzie Alberta – wyjaśniła Mila. – A co z nim? – zainteresował się matematyk, wybierając ozdoby z worka. Długo namyślał się nad choinkową gwiazdą. – Jest krzywy. – Ojejku, przestańcie! – zezłościł się Albert. – Tylko mnie dołujecie dzisiaj. Witold mnie Pimką obrzucił, a ta o zgryzie. – Jaką pimką, na miłość boską? – nie rozumiał Wojtek. – A zgryz masz naprawdę krzywy! Tu ci

się z boku robią takie dwa kiełki, jak wampirze ząbki. Poważnie! Albert był bliski zawału. Nie mógł się zdecydować, kogo w pierwszej kolejności spiorunować wzrokiem: Wojtka czy Milę. Na domiar złego ponownie w polu widzenia pojawił się Witold, który wytargał z domu jakąś górę żelastwa. – Można powiesić na gałązkach – obwieścił radośnie. – To stare uchwyty do karniszy w kształcie ślimaków, jak wiatr zawieje będą dzwonić. Co się dzieje? – spytał zdezorientowany. – Albert się na nas obraził – powiedziała Mila. – Bo mu dokuczamy – dodał Wojtek. – A on tego nie lubi! – Za to nam dokuczać lubi – skomentował Witold. – Aha! Więc to było ukartowane – triumfalnie zawołał Lipski, wyraźnie pocieszony. – A więc spisek! Chcieliście się na mnie zemścić za to, że wam prawdę w oczy mówię. O węże! Ja was sobie sam wyhodowałem. – W kieszeni… – dokończył pogodnie Witold, zajęty swoim żelastwem. – Jak kangur – dodała Mila, a Wojtek parsknął śmiechem. Albert machnął ręką. – Wybaczam wam wspaniałomyślnie, bo nie wiecie, co czynicie. A teraz jazda do roboty! Mamy takie śliczne uchwyty do karniszy, musimy je rozwiesić. – I po swojemu zaczął ich popędzać i naganiać do pracy. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

35

Gdy wszystkie dekoracje znalazły się na swoich miejscach, a dzieci obsiadły stół w jadalni, Witold podał Mili prezent urodzinowy. Zaciekawiona rozwinęła kilka warstw kolorowego papieru i wydobyła grubą książkę. – Dolina tęczy i Rilla ze Złotego Brzegu! – wykrzyknęła zachwycona. Książka była solidnie wydana, w twardej oprawie i z piękną, znakomicie zachowaną, kolorową obwolutą. – Tak. Zwróć uwagę: wydana w roku twego urodzenia. Kupiłem ją w dziwacznym antykwariacie w Przemyślu. – Dlaczego dziwacznym? – spytała Mila, kartkując książkę i przeglądając obrazki. – Bo mieścił się w punkcie ksero – wyjaśnił. – Poważnie? – zdumiała się. – Tak. Wszedłem tam, żeby skserować kilka dokumentów, i spędziłem ponad godzinę grzebiąc na półkach. Wiedziałem, że znajdę jakiś prezent dla ciebie. Była to prawda. Pojechał do Przemyśla kupić coś dla niej i załatwić kilka innych ważnych spraw, ale najbardziej pochłonął go spacer po mieście. Znalazł nie tylko ten antykwariat, ale także inne niezwykłe sklepy, w tym najprawdziwszy „sklepik z czarami”, w którym sprzedawano ręcznie malowane karty i książki o Graalach, więc znacząco uzupełnił swoją kolekcję. – Bardzo dziękuję. Zrobiłeś mi prawdziwą przyjemność – powiedziała tymczasem uradowana Mila. – Dolina tęczy to moja ulubiona książka z całego cyklu o Ani! – Wiem. Witold oczywiście nie zdradził, ile czasu zajęło mu zdobycie tej wiedzy. Wypytywał dzieci i dyskretnie przeglądał u niej książki na półkach. Dolina tęczy występowała w najwyższej ilości różnych wydań, toteż uznał, że jest to faworytka pani sołtys. Tymczasem uwagę Mili niespodziewanie przykuło to, co znalazła pomiędzy stronicami powieści. Były to zasuszone kwiaty i trawy. – Widziałeś to? – rozemocjonowała się. – Jakieś dziecko zrobiło sobie z niej zielnik! – Między innymi dlatego ją kupiłem – stwierdził, wyjmując jej książkę z rąk. – Popatrz, jakie tu ktoś gałęzie powkładał. Chwilę przyglądali się gałązkom modrzewia i sosny. Niektóre z zasuszonych kwiatów rozpadały się, gdy wzięło się je w ręce, inne trzymały się doskonale. Można nawet było poczuć ich lekko zwietrzały zapach, gdy się dobrze nachyliło nad pożółkłymi kartkami. – To niesamowite – powiedziała Mila. – Jakaś dziewczynka, w roku, w którym się urodziłam, suszyła sobie kwiaty. Ciekawe, co teraz robi? – Pewnie jest babcią! – Wzruszył ramionami. – Albo prababcią. – Oboje się roześmieli. Witold chciał jeszcze coś powiedzieć, ale od strony parku rozległ się krzyk Mirka:

– Duchy, duchy! Witold spojrzał ponad balustradę werandy. Od Upiornej Kapliczki coś płynęło w powietrzu. Dwie jasne kule światła wirowały wokół własnej osi, unosząc się około metra nad ziemią. – Piękne! – zachwyciła się Mila. – Co to jest? Ty to zrobiłeś? – Coś ty! – obruszył się Witold. – Nigdy by mi to nie wpadło do głowy, ale gdzieś już widziałem podobne światło! Wpatrywał się z uwagą w światła i nagle go olśniło. – Już wiem! To są Światła Queena! Widziałem je w buszu, w Australii. To niezwykle rzadkie zjawisko, dziwię się, że tutaj występuje! – Światła Queena? – nie rozumiała Mila, także wpatrując się w jasne kule. – One nazywają się chyba też błędnymi ognikami, ale w Australii mówią na nie Światła Queena. To efekt zapłonu gazów błotnych lub wydzielających się z fermentacji roślin. – Skąd niby w Upiornej Kapliczce takie gazy? – zdumiała się Mila, wciąż zafascynowana światełkami. – Nie mam pojęcia. Wiem tylko, że w Australii Światła Queena są uważane za zwiastun ważnych zmian. – Dobrych czy złych? – zainteresowała się Mila. – To się okaże. – Witold się roześmiał i chciał jeszcze coś dodać, ale na ganku pojawił się zaaferowany Wojtek. – Widzieliście to? Oboje skinęli głowami. – Fantastyczny przykład prądu statycznego – emocjonował się Wojtek. – Do tej pory tylko o czymś takim czytałem, nigdy nie widziałem. – Witek to widział – wyjaśniła Mila. – W Australii. – Poważnie? – zainteresował się Wojtek. – Wyglądało podobnie? – Tak samo. Oni to nazywają Światłami Queena. – Pamiętacie, był nawet taki film o błędnych ogniach – przypomniał Wojtek. – Czekając na światło[32], strasznie mi się podobał. Myślę, że po prostu za Upiorną Kapliczką jest torfowisko, dzięki któremu pojawiają się te ogniki, ale trzeba przyznać, że są przepiękne. Błędne ognie rozpłynęły się nad parkiem ku wielkiemu żalowi wszystkich zebranych. Na werandzie pojawił się triumfujący Mirek. – A nie mówiłem! Są tu duchy. I zjawy! – A w strumieniu mieszkają utopce i rusałki – dodał ksiądz Witalis, gramoląc się na werandę. – Przy okazji, witam wszystkich. Chcę też powiedzieć, że u dawnych Słowian błędne ognie uważano za zjawisko nieprzychylne ludziom, bo potrafiące wywieść na manowce. Nie wolno było więc podążać za nimi, bo mogły zaprowadzić na przykład do chaty czarownicy. Wedle innych podań informowały one o miejscu ukrycia skarbu, były światłami latarni krasnoludków! – Mam tylko nadzieję, że pan Wacławik nie zna tej legendy, bo będzie mnie nachodził codziennie – mruknął Witold, a wszyscy się roześmiali. Iwana, czyli Asia, żona Witalisa, także przyniosła różne przysmaki. Były to jej własne wypieki i produkty pań ze spółdzielni. Jak sama przyznała, ten kierunek działalności Spółdzielni Wiejskiej „Ida” dopiero się rozwijał, ale mieli wielkie plany. Przede wszystkim ten sklep internetowy – Asia była pewna, że dzięki operatywności Mili, wszystko sprzeda się, jak to mówią, „na pniu”. Witold podziwiał entuzjazm żony popa. Była ogromną optymistką, której nic nie zniechęcało, a każda trudność wydawała się łatwa do pokonania. Jej mąż tymczasem rozsiadł się wygodnie na kanapie na tarasie i zaczął się rozglądać za słodyczami. – Cudowny wieczór – stwierdził po chwili. – Ciekawią mnie te błędne ognie. Próbowaliście

zbadać sprawę? Zebrani pokręcili przecząco głowami, a Witold powziął pewien plan. Poszedł do kuchni i zabrał stamtąd klucze. – Myślę, że w Upiornej Kapliczce dzieje się coś dziwnego – stwierdził, wracając na taras. – Zamierzam się przekonać! Myślę, że kiedyś obejrzałem wnętrze zbyt pobieżnie! Są ochotnicy? Wojtek i Albert zgłosili się chętnie. Witold przyniósł jeszcze z domu latarki i udali się w kierunku Upiornej Kapliczki. Weszli do środka i oświetlili ascetyczne wnętrze. Było tu nieco wilgotno, pachniało stęchlizną, ale jednocześnie miało się wrażenie, że kapliczka nie skrywa żadnych tajemnic. – Mila ma rację, nic tu nie ma – stwierdził Wojtek, starannie obmacując ściany. – Żadnych ukrytych pomieszczeń, tajnych schowków, ot, wiejska kapliczka z nieudanym wizerunkiem świętej – dodał Albert. – To jest Matka Boska z kościoła z Chartres, Pani Podziemi – wyjaśnił Witold, przyklękając przy kolumience, na której umieszczono obraz. – Ta sama podobizna, tylko rzeźbiona, znajduje się w naszej kaplicy pałacowej. – No i co z tego? – nie rozumiał polonista. – Ja wiem o tej twojej paranoicznej historyjce z Graalem i masonami, ale ty przecież nie na poważnie, prawda? – upewniał się jeszcze. – To akurat są fakty – uspokoił go Witold. – Pani Tekla opowiadała mi o dziwnych wizytach różnych osób u jej ojca. Goście przybywali znikąd, a potem w tajemniczy sposób znikali. Początkowo lekceważyłem te opowieści. Oboje z bratem byli mali, mogło im się coś wydawać, ale jedna z historii zaciekawiła mnie bardzo. Goście pana Tyczyńskiego, zdaniem brata Tekli, po prostu rozpłynęli się we mgle – weszli do domu, ale z niego nigdy nie wyszli. – Zamurował ich tu? – scenicznym szeptem zapytał Albert. – Zwabił ich do kapliczki i ukrył pod podłogą? – Daj spokój. – Witold wzruszył ramionami, ponownie rozglądając się po wnętrzu. Omiótł dokładnie światłem latarki wszystkie kąty, szczególną uwagę poświęcając kolumnie, na której ustawiono obraz. – Jestem pewny, że żywi opuścili ten dom, bo wiem z całą pewnością, że przynajmniej jeden z nich przeżył po tej wizycie jeszcze kilka lat w dobrym zdrowiu. Myślę, że istniało jakieś tajne przejście pomiędzy pałacem a bramą parku i im dłużej się nad tym zastanawiam, tym bardziej jestem pewny, że znajduje się ono właśnie tutaj. – To brzmi logicznie – stwierdził Wojtek. – I jest całkiem możliwe. Tylko gdzie jest wejście do tego podziemia? – Myślę, że tu. – Witold ponownie skierował snop światła na podstawę kolumny. – Z tyłu jest mały otwór, sądzę, że służył do włożenia metalowego pręta i przekręcenia całej konstrukcji. Prawdopodobnie pod kolumną znajduje się wejście. W istocie, mogło tak być. Otwór w podstawie kolumny nie rzucał się zbytnio w oczy, ale rzeczywiście mógł służyć takiemu celowi. – Musimy sprawdzić – rozentuzjazmował się Albert, a Wojtek pobiegł do dworu po odpowiedni drut. Wszyscy uczestnicy balu w ogrodzie zaczynali się schodzić w kierunku kapliczki, oczekując na wielką sensację. Witold włożył przyniesiony metalowy pręt w otwór i przy pomocy Wojtka przekręcił kolumnę. Ruszyła z trzaskiem, odsłaniając schodki do podziemi. – Idziemy? – zapytał z wahaniem Albert, który ze wszystkich mrożących krew przygód najbardziej lubił przygody intelektualne. – No jasne. – Witold skoczył na schody, świecąc przed sobą latarką.

Za nim pospieszył Wojtek, a po nich – z ociąganiem – Albert, który zdążył jeszcze przykazać panu Kowalowi, by pilnował wejścia na wypadek, gdyby kolumna sama się zamknęła, odcinając im drogę powrotu. Znaleźli się w wąskim i ciasnym tunelu, w którym panowała śmiertelna cisza. W milczeniu, świecąc po ścianach latarkami, szli przed siebie. – Myślicie, że tunel się zawali i zostaniemy tu uwięzieni jak krety? – zapytał z niepokojem Albert. – Nie sądzę – stwierdził Witold. – Tunel jest wąski, ale w doskonałym stanie, widać, że ktoś go pomysłowo zaprojektował i dobrze wzmocnił. Do dworu już niedaleko, jestem bardzo ciekaw, gdzie wyjdziemy. Zrobili jeszcze kilkadziesiąt kroków, aż tunel zaczął podnosić się w górę. Po kolejnych kilku metrach natrafili na ścianę, a właściwie drewniane drzwi. Witold naparł na nie ramieniem. – Zaklinowało się – wydusił z wysiłkiem. – Pomóżcie! Drzwi nagle obróciły się dookoła swej osi i niespodziewanie znaleźli się w ściennej szafie. Witold uświadomił sobie, że wyszli w niewielkim pomieszczeniu na parterze, które sąsiadowało z kuchnią. Witold trzymał w nim na razie różne akcesoria potrzebne do remontu, a kiedyś zamierzał przekształcić pokój w małe biuro. – Niesamowite – powiedział Albert, gdy już wygramolili się z szafy i wskoczyli do pomieszczenia. – Zagadka rozwiązana – podsumował Witold. – Wiemy już, jak goście pana Tyczyńskiego opuścili ten dom. – Fantastyczna sprawa – zachwycił się Wojtek. – Bardzo to finezyjne. Zastanawia mnie jednak wciąż to światło, te błędne ognie. Nie ulega wątpliwości, że w Upiornej Kapliczce pojawiają się jakieś duchopodobne substancje, ciekawe, skąd one się biorą? Witold wzruszył ramionami. – Musisz zbadać tunel. Czytałem w niejednym kryminale, że dla odstraszenia niepowołanych instalowano w takich miejscach różne urządzenia wykorzystujące na przykład przepływ wiatru do wydawania niepokojących dźwięków. – A ja myślę – dorzucił swoje Albert, starannie otrzepując ubranie z kurzu i pajęczyn – że tam pod spodem muszą być jakieś gejzery. Na sto procent gejzery lub wulkany. Ci masoni wykorzystywali ich siłę do swoich niecnych planów: produkowali mgły i zadymiali okolicę. Musisz, Witold, zrobić odpowiednie badania, powiercić pod kapliczką i dokopiesz się do ciepłych źródeł, dzięki którym zamienisz swój hotel w Resort Spa. Mówię ci, bierz się za kilofek i zaczynaj kopać, byle tylko ci coś nie wybuchło przy okazji. Wojtek i Witold popatrzyli na niego z politowaniem. Nie zdążyli nic powiedzieć, bo za szafą zaczęło coś trzeszczeć i w otworze pojawiła się zaniepokojona głowa męża pani Gertrudy. – O święta Matko! – wykrzyknął, gdy zorientował się, gdzie jest. – To tajne przejście do dworu! Ludziska gadali, że jest tu coś takiego, ale nie wierzyłem. – Kto gadał? – zaciekawił się Witold, bo sam nigdy o tym nie słyszał. – O, wszyscy, wszyscy, szczególnie starzy! Dziadek Słobankiewicz opowiadał, że sam na własne oczy widział partyzantów, jak wchodzi do dworu, a potem, kiedy przyjechali Niemcy, to już nikogo nie było. Rozpłynęli się w powietrzu. Myślałem, że stary tylko tak gada, ale proszę – to była prawda. Najnowsze odkrycie zelektryzowało wszystkich. Mieszkańcy Idy przez pół wieczora łazili tunelem do dworu i z powrotem, aż wreszcie znudzili się tą atrakcją i udali do innych zajęć. – Ten tunel jest bardzo praktyczny – stwierdziła Mila, która jako jedna z ostatnich wylazła z szafy. – Jak dokuczą ci goście, to będziesz mógł od nich uciec, albo jak bank naśle na ciebie

komornika. – Komornika to ja osobiście wsadzę za tę szafę i będę go tam trzymał. Błędne ognie na niego napuszczę, co mu do reszty humor popsuje. – E tam – zbagatelizowała. – Nie masz pojęcia, jacy oni są odporni. Noc w lochu im niestraszna. – Straszna, niestraszna, jak mu Jodżo nogę odgryzie, to wtedy będzie już straszna – powiedział stanowczo. – Zamierzasz wytresować kota do odgryzania nóg? – zaciekawił się Albert. – Chciałbym zobaczyć, jak to zrobisz. – To jest kot piracki. Koty pirackie są wyspecjalizowane w wygryzaniu wrogom różnych części ciała – wyjaśniła Mila. Wszyscy roześmiali się i letni bal w ogrodzie potoczył się dalej i trwał do rana.

[32] Czekając na światło, film w reż. Ch. Mongera (1990). ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

36

Parę dni później pod pałac podjechał samochód i wysiadł z niego młody mężczyzna z charakterystyczną szopą nieuczesanych włosów. – Nie mogę! – powiedział do siebie Witold, bo naprawdę nie wierzył własnym oczom. Miał przed sobą – we własnej, blisko dwumetrowej osobie – Pata O’Shea. – Cześć, stary – zawołał Pat, wydobywając z bagażnika wielką torbę. – Trudno tu trochę trafić, ale od czego jestem potomkiem wielu pokoleń poszukiwaczy skarbów. Piękny dom! – ocenił jeszcze, wspinając się po schodach na werandę. – A cóż ty tu robisz? – zdumiał się bezbrzeżnie Witold, ściskając mu rękę. – No wiesz, koleżko, też się cieszę, że cię widzę! – obraził się Pat. – Przeleciałem ocean, potem w Warszawie z trudem wypożyczyłem tego grata. – Wskazał na samochód. – W tym twoim kraju chyba nie słyszano o automatycznej skrzyni biegów. Przebijałem się przez jakieś bezdroża, gorsze niż australijski interior. W tym kraju nikt nie mówi po angielsku! – Przesadzasz! – przerwał mu ze śmiechem Witold. – Myślałby kto, że jesteś taki niezaradny i wrażliwy! W Afryce chyba było gorzej, więc nie zalewaj. – Przepraszam bardzo! W Afryce przynajmniej było ciepło – oburzył się przyjaciel. – Wtedy wcale ci się to nie podobało. – Westchnął Witold. – Ciężko ci dogodzić, ale cieszę się, że cię widzę, stary byku. – Uścisnęli się wylewnie. Pat sięgnął do torby i wydobył butelkę whisky. – Napijemy się? Trzeba oblać ten zamek, który kupiłeś! – To eklektyczny pałac z początku ubiegłego wieku – wyjaśnił cierpliwie Witold. – O la la la! W Irlandii mamy lepsze zamki, ale za to w Stanach w ogóle ich nie ma. Chyba że ktoś sobie sprowadzi z Europy. Straszy tu? – Żebyś wiedział! – potwierdził Witold, podsuwając mu filiżankę z kawą. – Pojawia się duch Majora i diabelskie światła na łąkach. – Super – uradował się Pat. – Teraz już wierzę, że będzie to prawdziwa atrakcja turystyczna, Amerykanie będą walić drzwiami i oknami. Ale teraz muszę się przespać! Ta różnica czasu mnie wykończyła, za stary już na to jestem. – Przyjechałeś z kurtuazyjną wizytą czy w interesach? – zapytał Witold, wprowadzając go do środka. W westybulu Pat przystanął, zachwycając się balkonikiem pierwszego piętra. – Ale świetne rozwiązanie! Muszę sobie coś takiego zrobić w Nowym Jorku. – Ciekawe, gdzie. – Witold wzruszył ramionami. – W tym snobistycznym nowojorskim mieszkanku przy eleganckiej 5 Alei? – Stary. – Pat poklepał go po plecach. – Kiedy wydobędziemy, oczywiście przy twojej wybitnej pomocy, ten statek, kupię sobie apartament, albo nawet małą kamieniczkę. Swoją drogą, nieźle nas wyżyłowałeś, wampirze!

– Na biednego nie trafiło – zbagatelizował sprawę Witold. – Zarobicie na tym ciężkie miliony. I tak cię ulgowo potraktowałem. – Akurat! Walczyłeś z moim starym jak lew. Ale niech ci będzie. Szczerze ci powiem, że familia jest przyciśnięta do muru tym niepowodzeniem i zgodziłaby się pewnie i na pół miliona. – Nie chciałem przeciągać struny. Witold wprowadził go do kuchni, gdzie nerwowo kręciła się pani Gertruda. Zauważyła gościa przez okno i bardzo zaniepokoiła ją prowadzona po angielsku rozmowa. – Pani Gertrudo to mój kolega, Pat O’Shea – przedstawił go Witold, a gospodyni wyraźnie westchnęła z ulgą. – Chwała Bogu, bo już myślałam, że to jakiś antychryst. – Szczery katolik! – Witold się roześmiał, powtarzając Patowi słowa gospodyni. – Cała moja rodzina czci Panienkę z Guadalupe i świętego Kolumbana – dodał Pat, ściskając dłoń pani Gertrudy. – Co będzie na obiad? – zainteresował się Witold. – Na razie nie wiem – odpowiedziała gospodyni, wyraźnie zafascynowana wysokim wzrostem Pata. – Czy to jakiś koszykarz, panie mecenasie? – Bynajmniej. To prawnik-malkontent. Pracuje w ONZ. – Aha – uspokoiła się pani Gertruda. – Będzie zestaw polski: grzybowa i schabowy z kapustą… – No i słusznie – zgodził się Witold, wyprowadzając Pata z kuchni. – Niech się chłop przyzwyczaja do bomb cholesterolowych, które go czekają w tym kraju! Wyprowadził przyjaciela na piętro i pokazał mu pokój. Był to pierwszy z hotelowych apartamentów, który właśnie został wykończony. Znajdował się po przeciwnej stronie niż sypialnia Witolda, nad tarasem z przodu domu. – Ładny widok – stwierdził Pat, rzucając okiem przez okno, bo rzeczywiście park z tej wysokości wyglądał imponująco. – Czuję się jak w wiktoriańskiej powieści z epoki albo w filmie w stylu mystery: zagadka goni zagadkę, a na końcu psychopata dusi głównego bohatera. Mam dla ciebie prezent – przypomniał sobie, sięgając do torby. – Jeszcze jeden? – zdziwił się Witold, myśląc o butelce, która samotnie została na werandzie i, jak zauważył przez okno, wzbudziła podejrzane zainteresowanie Jodża. – Masz. – Pat wydobył ze swego bagażu płaską paczkę i podał mu. – I muszę skorzystać z łazienki. Witold usłużnie wskazał mu drzwi, cały czas przyglądając się dziwnemu pakietowi. – Ty, co to jest? – zapytał z wyraźnym niepokojem. – Dwa kilo semteksu okręcone gazetą – powiedział Pat, wychodząc z pokoju. Za chwilę z łazienki rozległy się jego zachwycone okrzyki. – Ale fajna wanna! Ma nóżki w kształcie lwich łap! I jest nawet koza do ogrzewania! Super. Wykończenie tej łazienki stanowiło prawdziwą dumę Witolda, który wzorował się na pałacowych komnatach kąpielowych z Łańcuta, gdyż pani Tekla stanowczo oświadczyła, iż w jej czasach łazienka ograniczała się do małej porcelanowej wanny i niezbyt pięknej, fajansowej muszli sedesowej. Dała mu przy tym do zrozumienia, że łaziebne wspominki uwłaczają damie i nie chciała wchodzić w dalsze szczegóły. Przeanalizowawszy kilka możliwych koncepcji, Witold zdecydował się na wariant łańcucki, gdyż bardzo spodobała mu się łazienka hrabiny Potockiej. Stojącą na środku pomieszczenia ozdobną żeliwną kozę wynalazł pan Kowal – ogrzewała warsztat samochodowy w Brzózkach Wielkich. Mąż gospodyni nabył ją za nader umiarkowaną cenę, wypłaconą głównie w produktach polskiego monopolu spirytusowego, i tryumfalnie przywiózł do Idy. Uważał przy tym, że właściciel warsztatu powinien oddać „kozę” za darmo, bo wcześniej na pewno ktoś z jego rodziny zrabował ją z pałacu (choć Tyczyńska nie rozpoznała w piecyku swojej własności). Kilka ozdobnych

kafelków z epoki, umiejętnie wkomponowanych we współczesną glazurę, pan Kowal wygrzebał z gruzowiska pod gankiem. Witold doszedł wówczas do wniosku, że mąż gospodyni spadł mu z nieba i jest nabytkiem wprost bezcennym, zwłaszcza z perspektywy renowacji pałacu. Uśmiechnąwszy się do swoich myśli, Witold rozpakował prezent. W środku był maleńki sztych przedstawiający hiszpański galeon z XVI wieku, oprawiony w piękne, srebrne ramki. Statek był śliczny i Witold jeszcze nie miał takiego w swojej kolekcji. – Wielkie dzięki! – krzyknął w stronę łazienki, ale odpowiedziało mu tylko bulgotanie wody. Mam nadzieję, że się nie utopi – pomyślał, wchodząc do swego pokoju, by zawiesić obrazek na ścianie. Albowiem Pat, jak każdy prawdziwy wilk morski, nie potrafił pływać. Po kilku godzinach zasłużonego odpoczynku i staropolskim obiedzie, którym Pat był zachwycony, Witold zarządził wymarsz do Idy. Miał nadzieję, że o tej porze dnia Mila zakończyła już swoje lekcje i jest w domu. Był nawet pewien, że zastanie ją studiującą „Uranię” w antycypacji nadchodzących zjawisk astronomicznych. Ponieważ do domu pani sołtys było stosunkowo niedaleko, wybrali się tam pieszo. Pat – rozweselony obiadem i niedawnym wypoczynkiem – radośnie dźwigał pod pachą grubą aktówkę, w której – jak domyślił się Witold – mieścił się kluczowy dla sprawy dokument, i z zainteresowaniem rozglądał się wokół siebie. Widać było, że Ida mu się podoba. – Jaka jest ta twoja Mila? Myślisz, że odczyta ten manuskrypt? – zapytał po chwili, przekładając ciężką teczkę z jednej ręki do drugiej. – Oglądaliśmy go ze starym chyba z tysiąc razy i nic ważnego nie zauważyliśmy. – Zobaczymy – powiedział Witold i zamyślił się głęboko. Kiedy cała sprawa była jeszcze w fazie planowania, miał pewność, że Mila bez trudu odczyta dokument. Teraz, gdy dobrze się nad tym zastanowił, widział rozmaite przeszkody. W końcu cała głodna skarbu rodzinka Pata głowiła się nad hiszpańskim rękopisem przez kilka lat i nic nie odkryła. To przecież niemożliwe, żeby coś umknęło ich sokolemu wzrokowi. Istnieje niestety prawdopodobieństwo, że się wygłupimy – pomyślał i westchnął, bo taką ewentualność trzeba było rozważyć wcześniej. Teraz już za późno na wątpliwości. W końcu doszli pod dom Mili. Galileo dokonywał starannej toalety na ganku, co oznaczało, że pani sołtys jest w domu. Pat w osłupieniu przyglądał się domkowi złożonemu z samych dobudówek i słynnej wieżyczki. Witold gratulował sobie w myślach, że wtedy, w kwietniu, kiedy przybył tu po raz pierwszy, nie zastał Mili w domu. Był przekonany, że miał wówczas równie idiotyczną minę jak Pat teraz. – No, to wchodzimy – powiedział, wskazując przyjacielowi drogę na ganek. – Możecie rozmawiać po hiszpańsku, mnie to zupełnie nie przeszkadza. – OK, OK – uspokajająco powiedział Pat, stawiając teczkę pod drzwiami, które niespodziewanie się otworzyły. Hałas wywabił Milę przed dom. – Cześć – powiedziała dość nieprzytomnie do Witolda. W ręku trzymała, jak się spodziewał, najnowszy numer „Uranii” i krzyki na ganku wyrwały ją z otchłani tej pasjonującej lektury. – Co słychać? – Przyprowadziłem Pata O’Shea. – Wskazał ręką na przyjaciela, a Mila, podobnie jak pani Gertruda, zagapiła się na jego posturę. – Finalizujemy sprawę skarbu. – Czemu mi nie powiedziałeś, że on przyjeżdża! – powiedziała z wyrzutem, nie spuszczając z Pata zdumionego wzroku, pod wpływem którego nieszczęsny potomek poszukiwaczy skarbów poczuł się dość nieswojo. – Bo sam nie wiedziałem – wyjaśnił cierpliwie Witold. – Przyjechał bez uprzedzenia. Zdaje się, że im się bardzo spieszy, a najwyraźniej boją się wypuścić dokument z rąk, więc przysłali tu tego,

pożal się Boże, kuriera. – Ty, dlaczego ona mi się tak przygląda? – Pat nie wytrzymał. – Wiem, że jestem przystojny, ale bez przesady. Witold nie zdążył odpowiedzieć, bo uprzedziła go Mila. – Przepraszam. Po prostu u nas tacy ludzie nie występują. – Jacy niby? – oburzył się Pat – No, tacy… – Mila machnęła ręką, co chyba miało oznaczać wielkie gabaryty, ale widząc minę Pata zrezygnowała. – No, przystojni, jednym słowem. Pat rozpromienił się i energicznie uścisnął jej rękę. – Pat O’Shea z firmy See Hole, bardzo mi miło poznać! – powiedział, a potem rzucił kilka słów po hiszpańsku, których Witold oczywiście nie zrozumiał. Mila ze śmiechem odpowiedziała mu coś śpiewnie i wprowadziła ich do swego dziwacznego domku. Jakbym oglądał Almodóvara w oryginale – pomyślał ciepło Mossakowski. Zarzucony książkami i szpargałami salon był dzisiaj jakby trochę lepiej uprzątnięty. Tylko na stole piętrzyły się góry książek i papierów, które Mila bezceremonialnie przełożyła na krzesło. Był tam oczywiście Altas Nieba, ale i podręczniki astronawigacji i kserograficzne odbitki dwóch najsłynniejszych atlasów, o oryginałach których Witold skrycie marzył: XIV-wiecznego Atlasu Katalońskiego Cresquesa oraz XVI-wiecznego dzieła Pereiry Esmeraldo de Situ Orbis. Widać było, że Mila dobrze przygotowała się do swego zdania, nie ograniczając się jedynie do rejonu Morza Karaibskiego, ale rozszerzając swe zainteresowania na Afrykę i tzw. Indie Zachodnie. – Mam tego Pereirę – pochwalił się od razu Pat. – Serdecznie nie znosił piratów i gdy tylko krajowcy dopadli i zjedli jakiegoś „przemytnika”, pisał o tym z nieukrywaną satysfakcją. Mila pokiwała głową. – Akurat opisy wybrzeża Afryki nie są nam do niczego potrzebne, ale chodziło mi o oznaczenia na mapach. Tak samo jest zresztą z Cresquesem – jego Atlas sięga tylko wysp Oceanu Atlantyckiego. Mam jednak kopie XVI-wiecznych map portugalskich i hiszpańskich przedstawiających basen Morza Karaibskiego. – Wyciągnęła je spod piramidy innych dokumentów i książek, które, jak słusznie przewidział Witold, natychmiast spadły. Pat pokiwał głową i otworzył swoją grubą teczkę. Jako pierwsza na stole pojawiła się butelka whisky, podobna do tej z domu Witolda. Kolejnym przedmiotem był laptop, który Pat od razu podłączył do prądu. Po chwili na ekranie pojawiła się mapa Karaibów z zaznaczoną pozycją „San Pablo de Burgos” – to znaczy z tą pozycją, na której wówczas bezskutecznie szukali statku. Ostatnią rzeczą, jaką wydobył ze swej przepastnej torby, był dokument opakowany starannie w kilka warstw zabezpieczającej folii. Mila przyniosła kawę i szklanki do drinków. Sama odmówiła alkoholu, bo, jak stwierdziła, nie przepada za whisky. Pat usiłował ją przekonać, że jego narodowy trunek, zwany z gaelicka uisge beatha – woda życia, lubią wszyscy, tylko nie każdy znalazł już gatunek, który najbardziej mu odpowiada. Mila bardzo ostrożnie rozwinęła hiszpański dokument. Papier był mocno pożółkły i miejscami uszkodzony. Był to manifest okrętowy, przedstawiający ładunek Burgos, który przyprawiał o ból głowy. Na dole widniał mały dopisek z informacją o miejscu zatonięciu statku. Cała trójka pochyliła się nad manuskryptem. – No cóż – powiedział po chwili Pat. – Nie ulega wątpliwości, informacja jest pełna: „10 leguas na wschód od Los Abrojos”. – Wyciągnął tablet i rodzaj elektronicznego ołówka i zaznaczył ten obszar na mapie. – Pewnie myślałaś, że brakuje kawałka tekstu? – zwrócił się do Mili, która przecząco pokręciła głową. – Początkowo tak – przyznała. – Ale później… Czy mogę go wziąć do ręki? – zapytała Pata,

który uczynił zachęcający ruch. Mila wzięła dokument, zapaliła lampę, wydostawszy ją spod stołu, a która przypominała lampy używane do przesłuchań w czasach stalinowskich, i wyciągnęła z szuflady ogromne szkło powiększające. – Ależ ten papier zniszczony! – powiedziała, badając każdy centymetr tekstu. – Myślisz, że to atrament sympatyczny? – zainteresował się Pat. – Próbowaliśmy tego. Nie ma żadnych znaków zrobionych sokiem z cytryny. Myślałem też, że to może być abrewiatura. – Co to jest abrewiatura? – zainteresował się Witold, który, jako niezaangażowany bezpośrednio w odczytywanie zagadki, wysączał kolejną szklankę prawdziwej, irlandzkiej whisky. – Abrewiatura to rodzaj szyfru – wyjaśniła Mila. – Była stosowana głównie w książkach, ale nie tylko. Polegała na skracaniu słów lub zapisywaniu ich symbolami. – Taka stenografia – domyślił się Witold. – Coś w tym rodzaju. – Ze zmarszczonym czołem badała kartę. – I musisz wiedzieć, Pat, że tu jest właśnie coś w rodzaju abrewiatury! – Przerwała, z ogromną uwagą oglądając dokument pod światło. Witold nie odzywał się, bo nie miał nic do powiedzenia, zaś Pat kręcił się nerwowo na krześle. Widać było, że nie chce przeszkadzać Mili, ale najwyraźniej nie mógł znieść napięcia. Wstał od stołu i zaczął krążyć po obszernym pokoju. Machinalnie podniósł z podłogi kopię jednej z map zaczerpniętych z Geografii Ptolemeusza i wpatrywał się w nią nieuważnie. – Tę książkę też pewnie macie w swoich zbiorach? – nie wytrzymał Witold, w głębi duszy śmiertelnie zazdrosny o kartograficzne zbiory „rodzinki Addamsów”. – Owszem! – odpowiedział Pat, patrząc znad kartki na wysiłki Mili. – A Theatrum Orbis Terrarum Orteliusa? – Witold nie popuszczał. W tym mniej więcej momencie ogarnęły go wątpliwości, czy Mila odczyta dokument, więc ze wszystkich sił starał się odwrócić uwagę przyjaciela od nadciągającej nieuchronnie porażki. – To mam również. Pokażę ci, kiedy mnie odwiedzisz w Nowym Jorku. A teraz zamknij się, bo rozpraszasz Milę. Obaj popatrzyli na panią sołtys, która nadal w skupieniu badała manuskrypt. Położyła pergamin na stole i jeszcze raz oglądała go przez szkło powiększające. Witold obserwował jej zmarszczone brwi i skupione spojrzenie. Widać było, że głęboko się zastanawia, bo zanurzyła ręce we włosach, co zawsze robiła w zamyśleniu. Potem podniosła z podłogi jakieś odbitki kserograficzne i znowu się nad nimi zastanawiała, wreszcie sięgnęła po gruby, zapisany drobnym maczkiem notatnik i znów przewracała kartki ze zmarszczonymi brwiami. Witold był zdumiony ogromem pracy, jaką musiała wykonać. Nic mu przecież o tym nie mówiła, a najwyraźniej od wielu dni biedziła się nad rozwiązaniem zagadki. Zgromadziła ogromną literaturę przedmiotu, analizowała mapy i zapisy. Kiedy to wszystko zdołała zrobić? Naprawdę, ta dziewczyna miała wiele tajemnic! Myślał o tym z wielką czułością. Mila była pracowita, a jednocześnie ogromnie skromna. Nie robiła wokół siebie szumu, nie działała na pokaz, a jednak, gdy się czegoś podjęła, poświęcała się temu bez reszty. Była jak solidna lokata – godna zaufania i niezawodna. Teraz lepiej zrozumiał, dlaczego tak ją dotknęła likwidacja szkoły. Wiele zainwestowała w to przedsięwzięcie, oddała mu serce, a tak się jej odwdzięczono. Musiało ją to bardzo zaboleć. Zrobiło mu się ciepło na sercu i zapomniał o zagadce, mapie i zapierających dech w piersiach skarbach. Myślał tylko o niej i jej pięknych oczach, wpatrzonych z taką uwagą w manuskrypt. Zakochałem się w niej! – uświadomił sobie ze zdumieniem i poczuł nagle wielką ulgę, jakby kamień spadł mu z serca. Wreszcie przyznał się przed sobą do czegoś, przed czym myślami uciekał od wielu dni. Bał się wyartykułować to wyznanie, bał się to zrozumieć. Teraz spłynął na niego spokój. Tak właśnie było, to dokładnie czuł, wszystko ułożyło mu się w głowie. Czy był w tym śmieszny i żałosny, bo kochał dziewczynę, która nie poświęcała mu więcej uwagi niż zwykłemu znajomemu? Nie. Wiedział bowiem, że zrobi

wszystko, żeby to się zmieniło. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

37

Mijały minuty i kwadranse. Witold i Pat pili w milczeniu whisky, a O’Shea z ciekawością rozglądał się po wnętrzu domku. Była to naprawdę sympatyczna siedziba. Urządzona prosto, ale z gustem. Widać było, że właścicielka bardzo lubi ręcznie ozdabiane meble, w stylu określanym mianem shabby chic. Postarzone stoliczki i szafki w pastelowych kolorach bardzo ładnie wyglądały w pokoju. Motywem przewodnim były jednak róże – Mila była ich wielbicielką i jej wielkim marzeniem było stworzenie prawdziwego rosarium. Gdy znajdziemy statek, będzie mogła to zrealizować – pomyślał Witold i w tym momencie Mila podniosła głowę znad notatek i manuskryptu Pata. W jej oczach malował się triumf. – Dajcie tej irlandzkiej samogonki – powiedziała z najradośniejszym uśmiechem, jaki Witold widział na jej twarzy. – Wiem, gdzie jest statek! Pat spojrzał na nią z pełnym niedowierzaniem, ale trzęsącą się ręką nalał jej pełną szklankę, którą wychyliła jak bieszczadzki drwal bez skrzywienia i odpoczynku. – Fuj! Ależ to wstrętne – powiedziała, odstawiając szklankę. – Zdaje się, ten gatunek również mi nie odpowiada, ale co tam! – Gdzie on jest? – spytał prawie bez tchu Pat. Mila wzięła porzucony przez niego tablet, sprawdziła skalę mapy i wykreśliła linię. – Tutaj. Trzydzieści kilometrów od miejsca, w którym szukaliście. – A więc legua juridica, czyli cztery tysiące metrów – stwierdził Witold, wywołując, o ile było to w ogóle możliwe, jeszcze większe zdumienie i zaskoczenie na twarzy Pata. – O czym wy mówicie? – spytał i widać było, że już całkowicie skapitulował. – Wyczytałam, że w tym okresie były co najmniej cztery różne miary, oznaczane nazwą legua. Wy posługiwaliście się tak zwaną legua legal o długości około siedmiu tysięcy metrów? Pat pokiwał twierdząco głową. – Doszłam do wniosku – tłumaczyła dalej Mila – że o ile dokument był pełny i nie brakowało jakiegoś fragmentu tekstu, a teraz mogłam się przekonać, że niczego nie brakuje, problem tkwi w oznaczeniu odległości. Spodziewałam się jakiegoś skrótu przy słowie legua i rzeczywiście, zobaczcie… – Wskazała im miejsce na dokumencie, nad którym obaj pochylili się gorliwie. – Tu jest taki mały znaczek „i”! – Ale czy to nie jest załamanie pergaminu? – zaniepokoił się Witold, oglądając dokument pod światło. Mila przecząco pokręciła głową i podała mu szkło powiększające. – Zobacz przez to. Oglądałam przez szkło powiększające oznaczenia na kopiach tych starych map. – Wskazała na górę papieru porzuconą w kącie. – Uważam, że zdobyłam w tym pewną wprawę. To na pewno jest ten symbol. – Rzeczywiście – rozemocjonował się Pat, badając przez szkło powiększające swój manuskrypt. – Teraz to widać tak wyraźnie! Jak mogliśmy pominąć tak ważną rzecz, przecież wiedziałem, że

istnieje więcej niż jedno oznaczenie tej odległości! – Amerykański Irlandczyk nie mógł sobie darować. – Zawsze tak jest – pocieszyła go Mila. – W każdym dobrym kryminale, gdy morderca już jest znany, sprawa wydaje się od początku oczywista. Zachwycony Pat uścisnął jej z rozmachem rękę i nie posiadał się z podziwu. – No wiesz! Jesteś po prostu genialna! Zaraz dzwonię do starego, niech wznowią poszukiwania! – pokręcił się przez chwilę po domu i wybiegł na zewnątrz. Witold i Mila się roześmiali. – Mam nadzieję, że będzie miał zasięg – powiedziała Mila z promiennym uśmiechem. – Jak go znam, ma telefon satelitarny – odparł Witold, patrząc na nią porozumiewawczo. – Myślałam, że się nie uda – powiedziała po chwili milczenia, jakby zgadując jego myśli. – Tyle czasu poświęciłam na te mapy. – Zrobiła znaczący ruch ręką, obejmujący cały pokój. – Bałam się, że to wszystko nie wystarczy, a sprawa okazała się dziecinnie łatwa. Chyba dlatego, że od początku byłam na właściwym tropie! – Jestem z ciebie dumny! – powiedział poważnie. – I rozumiem, że w ten oto sposób zostaliśmy wspólnikami? Mila uśmiechnęła się niepewnie. – Chyba tak… Choć jeszcze nie dociera do mnie, że jest po wszystkim. Nie masz pojęcia, jak się tym denerwowałam, bałam się, że wygłupię się w sposób absolutny. Ale oczywiście dotrzymam słowa i zostanę udziałowcem „Hotelu Zacisze”. – Bardzo się cieszę! – stwierdził, nalewając whisky do dwóch szklanek i nie zwracając uwagi na niechętną minę Mili. – Musisz wypić, bo inaczej interes się nie uda! Mila nie zdołała już zaprotestować, bo drzwi otworzyły się z hukiem i wpadł przez nie Pat. – Załatwione! Podałem ojcu pozycję statku. Chciałbym jeszcze wysłać mu maila z mapą. – Usiadł do komputera i rozpoczął obliczenia. Po kilku minutach dało się słyszeć gwałtowne pukanie do drzwi. Na progu stali Wojtek i Albert. Wojtek trzymał w ręku butelkę szampana, co dobitnie dowodziło, że doskonale wiedzieli, po co przychodzą. Jak wyjaśnił polonista, zatelefonowali do pałacu, by zaprosić Witolda na mecz, ale gospodyni powiedziała, że mecenas ma gościa z USA, z którym poszedł do pani sołtys. – Od razu domyśliłem się, co się święci – powiedział. – Nie chcieliśmy przegapić epokowego momentu, więc porzuciliśmy futbol i w te pędy jesteśmy! – dodał Wojtek. Witold przedstawił sobie panów, gdyż Mila poszła do kuchni szukać kieliszków. – Wiedziałem, że jej się uda – obwieścił gromko Wojtek, ściskając z mocą dłoń Pata. – Ona jest geniuszem samorodnym. – Tak – potwierdził Pat. – Piękna, inteligentna i niebezpieczna, jak Królowa Piratów Grace O’Malley. – Rozumiem, że piękna i inteligentna, ale czemu niebezpieczna? – zaśmiał się Witold. – Każda piękna kobieta jest niebezpieczna – wyjaśnił Pat, dopijając swoją whisky. – Ale nie martw się. – Machnął uspokajająco ręką. – Nie zamierzam ci wchodzić w drogę. Wojtek i Albert roześmiali się (Albert mściwie), a Witold nie zdążył zaprotestować, gdyż pojawiła się Mila z baterią rozmaitych kieliszków. – Wybaczcie – powiedziała, łapiąc ich zdumione spojrzenia – ale nie mam kieliszków do szampana. W ogóle mam ich bardzo mało. I była to prawda. Mila zaprezentowała swoim gościom zaskakującą mieszaninę szkła: kieliszki do wina, wódki oraz dwa dziwaczne, wysokie i wąskie kieliszki, które od razu porwał Pat. – Patrzcie! – zawołał. – Autentyczne kieliszki do meksykańskiej tequili, zwane caballeros! –

I zaczął szybko mówić do Mili po hiszpańsku, wyrażając swój zachwyt i zadowolenie. – O czym mówiliście, gdy mnie nie było? – spytała Mila, rozstawiając akcesoria na stole. Odpowiedziało jej pełne konsternacji milczenie. Atmosferę rozładował Wojtek, na którego zawsze w takich sytuacjach można było liczyć: – O Grace O’Malley, do której podobno jesteś podobna. – O, właśnie! – poparł go Albert. – O Grace! – A kto to jest? – zainteresowała się Mila, siadając na kanapie i biorąc na ręce Galileo, który przeniknął do pokoju, wykorzystując zamieszanie. – Królowa irlandzkich piratów – wyjaśnił Pat. – Żyła w XVI wieku i żelazną ręką rządziła na całym wybrzeżu. Walczyła przede wszystkim z Anglikami. Miała całą flotę okrętów i załogę złożoną z dwustu mężczyzn. – To zupełnie jak ty – pokiwał głową Albert. – Masz starego fiata i gotową na każde szaleństwo załogę złożoną z trzech mężczyzn. – Wskazał trzymanym w ręku kieliszkiem siebie, Wojtka i Witolda. Wszyscy się roześmiali. Atmosfera zrobiła się bardziej niż rodzinna. Mila i Pat rozmawiali po hiszpańsku – jak zorientował się Witold, na temat uroków Ameryki Południowej – zaś Albert z Wojtkiem oglądali przez szkło powiększające słynny manuskrypt. Kiedy wykończyli butelkę Pata, szampana przyniesionego przez chłopaków oraz nalewkę pani Gertrudy, którą Mila trzymała na „ważną okoliczność”, Witold zaczął się zbierać. Mieszanie alkoholi wyraźnie mu nie posłużyło, a poza tym wiedział, że Pat aż się trzęsie, żeby dłużej porozmawiać z ojcem. Po wylewnych pożegnaniach obaj ruszyli do pałacu. Na Irlandczyku wypity alkohol nie zrobił żadnego wrażenia Pogwizdywał wesoło jakąś swoją narodową poleczkę. – To najszczęśliwszy dzień mojego życia – powiedział niespodziewanie. I po chwili, jakby sobie coś przypomniał, dodał: – Jak długo ona mieszkała w Ameryce Południowej? – Mila? – zdziwił się Witold. – No, tak. W Argentynie, prawda? – I nie czekając na odpowiedź Witolda dodał: – Strasznie fajnie się z nią rozmawia. Nie lubię Hiszpanów, Latynosi się tak pięknie wyrażają. Tak kwieciście, znają dużo więcej słów. Ona właśnie tak mówi. Jakbym czytał jakiegoś Marqueza. Moja bratowa jest Argentynką i czasem mówi w lunfardo[33], ale Mila ma o niebo lepszy styl wyrażania się. Rewelacyjna dziewczyna – zwrócił się do Witolda. – Doskonały wybór. A już myślałem, że nikogo sobie nie znajdziesz! – Bo sobie nie znalazłem – stanowczo zaprzeczył Witold. – Przyjaźnimy się tylko, a dzięki twojej forsie za chwilę będziemy wspólnikami. I tyle! – OK, OK. – Pat się roześmiał. – Już nic nie mówię. I dobrze, że wspomniałeś o forsie. Stary upoważnił mnie do tego, by oddać ci czek na trzysta tysięcy dolarów. Pięćdziesiąt tysięcy do natychmiastowej wypłaty, reszta gdy zespół da sygnał, że statek jest. – Chyba dwieście pięćdziesiąt tysięcy – poprawił Witold. – Mała premia. – Pat machnął ręką. – Mówiłem ci, że stary już zaczął chorować z bezsilności. Obiecał nawet złotą szatę Panience z Guadalupe w naszym kościele. – Ale sprawę załatwiła mu panienka z Argentyny – powiedział do siebie Witold po polsku. I gdy Pat popatrzył na niego pytająco, dodał: – Jesteś pewien, że była w Argentynie? Bo mnie nigdy o tym nie mówiła. Pat machnął ręką. – Na mój nos musiała tam mieszkać kilka lat. Mówi jak Jorge Luis Borges we własnej osobie. – Skąd ty możesz wiedzieć, jak mówił Borges – sprzeciwił się Witold, wpatrując się w wieżę swojego pałacu, do którego właśnie się zbliżali. – Mój ojciec go znał – wyjaśnił Pat, klepiąc go po plecach. – A teraz, stary, zostaw mnie na

chwilę w spokoju, bo muszę dokończyć robotę. – Tak, tak – mruczał do siebie Witold, prowadząc go na piętro. – Jak mógłbym zapomnieć, rodzina Addamsów zna wszystkich: żywych, umarłych oraz nienarodzonych. Mały gabinet na piętrze, do którego wprowadził Pata, przedstawiał widok dość opłakany. Witold zapomniał, że rozpoczął się nowy etap remontu i że pan Kowal zaczął wybijać dziurę, łączącą piętro domu z wieżą. Na podłodze walały się kawałki kamienia odłupane ze ściany, wszędzie poniewierały się narzędzia i materiały budowlane. – Co ty tu robisz? – zdumiał się Irlandczyk. – Granat wrzuciłeś, czy co? – Buduję wejście na wieżę od strony domu – wyjaśnił Witold. – Drugie będzie na dole, na zewnątrz. To dla Mili i dzieci. Pat przyjrzał mu się z rozbawieniem. – No, no, przewidujący jesteś. Pewnie chcesz ją tu zwabić w środku nocy, a potem zamknąć. – Jakbyś zgadł! Mila prowadzi kółko astronomiczne i dzieci chcą tu zainstalować teleskop. Pat obejrzał oskrobaną z tynku ścianę i stwierdził: – Musisz mi pokazać tę wieżę. A teraz chcę się gdzieś podłączyć do prądu i sieci! – Pójdziemy do pokoju nad loggią, to po drugiej stronie ganku. Tam będziesz mógł spokojnie pracować. Zaprowadził go do pomieszczenia z labiryntem, a później wrócił do swej sypialni. Niespodziewanie zorientował się, że cały wypity alkohol wyparował mu z głowy. Mimo że wszystko było załatwione, poczuł silne zdenerwowanie. Zapalił papierosa i nerwowo zaczął chodzić po pokoju. Nie myślał właściwie o niczym konkretnym, jego uwaga przesuwała się z jednego przedmiotu na drugi. Ładnie się urządziłem – stwierdził po chwili, gasząc papierosa. Przyjechałem tu odpocząć i wyleczyć skołatane nerwy, a jest mi coraz gorzej. Podobno taka miłość na stare lata jest najgroźniejsza. Przeczytał gdzieś, że pierwsza miłość nie jest niebezpieczna, bo przyjdą po niej następne[34]. Naprawdę groźna jest miłość ostatnia. Złapał się na tym, że jego myśli ciągle wracają do Mili, i to deprymowało go najbardziej. Miał do niej żal, że nie powiedziała mu nic o swojej przeszłości. Tajemnice – pomyślał. Nie ma do mnie zaufania, nie chce zdradzić mi nic na swój temat. Nie powiedziała, że mieszkała w Argentynie, ani też dlaczego stamtąd wyjechała. Nic. W sumie niczego o niej nie wiedział. Z drugiej strony, niby dlaczego miała mi się zwierzać? Dla niej jestem sobie po prostu zwykły facet, z którym łączy ją oglądanie meczy w telewizji i teraz może wspólny biznes. Westchnął ciężko i położył się spać – z powodu nadmiaru wrażeń nie mógł jednak zasnąć do rana.

[33] Lunfardo – odmiana języka hiszpańskiego używana w prowincji La Plata, a przede wszystkim w Buenos Aires. Stanowi mieszankę hiszpańskiego, włoskiego i języka gauczów. Kiedyś był to język portowej biedoty, obecnie oficjalna odmiana języka używanego w prowincji. [34] Sparafrazowane słowa doktora Szumana do S. Wokulskiego – B. Prus Lalka [w] Wybór pism, Warszawa 1952, s. 42. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

38

Następnego dnia Patowi O’Shea zaczęło się spieszyć do wyjazdu. Pół nocy spędził na rozmowach z rodziną i najbardziej na świecie chciał uczestniczyć w poszukiwaniach statku. Witold doskonale go rozumiał. Sama myśl o tym bajecznym skarbie, który teraz był na wyciągnięcie ręki, sprawiała, że aż kręciło się w głowie. – Może chcecie do nas przyjechać? – zapytał, gdy żegnali się na podjeździe przed pałacem. Mila specjalnie przyszła, by uścisnąć dłoń Irlandczyka. Pokręciła głową. Choć wizja poławiania skarbów była kusząca, nie miała ochoty na podróż. – Boję się latać samolotem – wyznała. – Wciąż uważam, że to nienormalne, aby taka kupa blachy unosiła się w powietrzu i nie spadała! Pat i Witold roześmiali się, a Irlandczyk popatrzył na Milę z ogromną sympatią. – Życzę ci wszystkiego dobrego, ogólnie wam życzę wszystkiego dobrego! – I wsiadł do samochodu, gdzie stanowczo miał zbyt mało przestrzeni na nogi. – A to co niby miało być? – zdumiała się Mila, a lekko zawstydzony Witold milczał. Pat odsunął jeszcze szybę, by zapewnić ich, że See Hole wywiąże się ze wszystkich zobowiązań, w co zresztą nie wątpili, i ruszył z fantazją w drogę. Po chwili jego samochód był już smugą kurzu na horyzoncie. Mila spojrzała na miejsce, w którym zniknął i na dolinę poniżej pałacu. – Wiesz, zawsze myślałam, że powinny tu kwitnąć róże! – stwierdziła, budząc jego zdziwienie. – Może w ramach naszej przyszłej współpracy założymy tu niewielką plantację? Olejek różany bardzo by się przydał Tekli do produkcji kosmetyków. Teraz mamy go za mało, musimy kupować gotowy, a to jednak nie jest to samo, co własna produkcja. Witold w zamyśleniu spojrzał na łąkę i oczami wyobraźni widział ją całą pokrytą kwieciem. I wszędzie ten niesamowity zapach! Nie znał się na uprawie róż, ale wiedział, że do produkcji olejku różanego używa się wyjątkowo aromatycznych gatunków. Mila opowiedziała mu o tym, gdy poszli na śniadanie przyszykowane przez panią Gertrudę na tarasie. – Musisz wiedzieć, że ja się nieźle podszkoliłam z rodologii, czyli botaniki róż. Teoretycznie to wiem o nich wszystko, gorzej z praktyką, bo nigdy się tym nie zajmowałam, ale sądzę, że dałabym radę! Co do tego Witold nie miał najmniejszych wątpliwości. – Najbardziej obiecujące, jeżeli chodzi o olejek różany są róże damasceńskie, kwiaty krzyżowców, którzy przywozili je do Europy z Ziemi Świętej. Olejki eteryczne były w nich tak trwałe, że utrzymywały się nawet w suchych kwiatach, z których można było wytwarzać wody toaletowe i perfumy. Róże damasceńskie rzadko są białe, zwykle ciemnoróżowe lub purpurowe, i pachną po prostu nieziemsko! Witold słuchał jej z uśmiechem. Mógł sobie to doskonale wyobrazić. Hotel, a obok niego plantacja róż, uprawianych jako surowiec kosmetyczny, ale też ciesząca wzrok bajecznymi kolorami

i zapachem, który będzie zawracał w głowie. Niespodziewanie przypomniał sobie wiszący w muzeum w Kensington obraz Lawrence’a Alma-Tadema „Róże Heliogabala”, na którym ten rzymski cesarz i okrutnik wraz ze swymi gośćmi po prostu tonie w powodzi różowych płatków róż spadających z sufitu i wyglądających tak, jakby niósł je wiatr. Przypomniał sobie nawet, że w czasach cesarstwa rzymskiego do olejku różanego dodawano startej sosny, by pachniał jeszcze intensywniej. Mila także uśmiechała się do swoich myśli. Była pełna nowych planów. Suma, którą mogła otrzymać od See Hole, pozwoli na realizację wielu planów, o których wcześniej nie śmiała nawet marzyć! Jedli śniadanie i rozmawiali o różach. Mila chętnie widziałaby tu również uprawy róży piżmowej i innych aromatycznych, a odpornych gatunków. Witoldowi nagle coś przyszło do głowy – hotel powinien nosić nazwę „Pod Graalem i Różą”! Tak, było to idealne połączenie! Jeszcze raz spojrzał na dolinę. Najpiękniej tu było rankiem, gdy podnosiły się mgły. Krajobraz wyłaniający się z mgły nagle wyostrzał się, światło słońca zaczynało załamywać się na krzywiznach gałęzi i błądzić w zagłębieniach ziemi. Świat zyskiwał kolory – przygaszone barwy nabierały głębi i nasycenia. Bardzo lubił ten moment, gdy to, co nieoczywiste o świcie, nagle stawało się namacalne. Graal i Róża – pomyślał raz jeszcze i poczuł radość. Gdy Mila poszła do szkoły, zrobił inspekcję pomieszczeń na piętrze. Jeden apartament miał już w pełni skończony, teraz przygotowywał się do dalszych prac. Pan Kowal chodził za nim z zeszytem i notował pomysły. Szybko stało się jasne, że muszą znowu zacząć od podłóg. Witold postanowił wybrać się do Majewskiego. I tak chciał mu podziękować za to, co zostało zrobione w salonie. Wchodząc tam codziennie rano, nie mógł się dosyć nazachwycać przepięknym kolorem parkietu, szlachetnością rysunku słojów na desce i starannym wykonaniem. Majewski jak zawsze pracował w swoim biurze i przywitał Witolda ze zwykłym sobie wyrazem twarzy, pełnym obojętności. Na podziękowania za dotychczasową pracę zareagował podobnie. Dla niego liczyła się wyłącznie terminowo opłacona faktura, wdzięczność uznawał za zbędną. Witold wprowadził go zatem od razu w swoje dalsze plany remontowe. Właściciel tartaku skinął głową i sięgnął po katalog drewnianych podłóg. – Ze względu na to, że są to pomieszczenia na piętrze, gdzie dociera mniej światła, proponowałbym jaśniejsze podłogi: orzech albo dąb perłowy. Mógłbym panu polecać jakieś egzotyczne drewno, ale wolę nasze. Witold skinął głową. – Czy przyjedzie pan na oględziny? Każdy pokój chcę zrobić w innym stylu, więc zakładam, że i podłoga za każdym razem będzie inna. – Rozumiem, nie ma najmniejszego problemu, możemy się umówić. – Sięgnął po kalendarz i zaczął go przeglądać. – Doszło do mnie, że wstawił się pan za szkołą, aby nie przenoszono jej do Brzózek Wielkich – powiedział niespodziewanie Witold, a Majewski przestał kartkować kalendarz i skrzywił się lekko. – Jak pan wie, nie cierpię szkoły w Brzózkach. Wytłumaczyłem wujowi, że to nie jest miejsce dla dzieci z maleńkiej, wiejskiej szkółki. Nie było to łatwe, bo Kręcichwost to tchórz, boi się „władzy zwierzchniej”. – W każdym razie, to szlachetne z pańskiej strony. – Nie widzę w tym nic szlachetnego. To pragmatyzm. Moim celem jest zamknięcie tego molocha w Brzózkach, z którym wiążą się dla mnie przykre wspomnienia! – Rozumiem. – Raczej nie. Ta szkoła nic się nie zmienia od lat. Kiedyś przypadkiem się tam znalazłem i z przerażaniem zobaczyłem, że nauczycielki, które mnie uczyły, wciąż tam są! A doskonale

pamiętam ich metody: zastraszanie i upokarzanie. – Mógłby się pan zaangażować w prace lokalnej społeczności – zaproponował Witold. – Wydaje mi się, że wiele można zmienić, starając się o to razem. – Nie chcę – rzucił zniecierpliwiony. – Ja nie akceptuję tej społeczności, a ona nie akceptuje mnie. Ani mnie to ziębi, ani grzeje! Nie zamierzam się w nic angażować, bo nie mam na to ani czasu, ani ochoty. Zresztą wszelkie działania dla tych hipokrytów to strata czasu, wszystko wsiąka jak krew w piasek! Witold patrzył na niego w zdumieniu. W tym człowieku naprawdę siedziała zapiekła złość na mieszkańców okolicy. Ciekawe więc, dlaczego tu mieszkał? Zapytał go o to, a Majewski pogardliwie wzruszył ramionami. – Mnie jest wszystko jedno, gdzie mieszkam, tu czy tam, nie przywiązuję do tego wagi, nigdzie nie zagrzewam miejsca. Przez większą część młodości przebywałem w internacie, a to jest coś w rodzaju domu dziecka, tylko ma się świadomość, że są jacyś krewni, którzy mogliby przyjąć chociażby na weekend, ale nie chcą. Będę więc tutaj mieszkał póki mi się spodoba i nikt mnie stąd nie wyrzuci, mimo że nie pasuję do tego waszego pozornie układnego światka! Mossakowski w milczeniu obserwował ten wybuch. Majewski był naprawdę dziwnym człowiekiem, bardzo skrzywionym. Czy to przez to, że nie kochano go w dzieciństwie i tak łatwo się go pozbywano? Być może, ale nie była to tajemnica, którą chciał zgłębiać. Wrócił do tematu oględzin podłogi w pałacu i Majewski odprężył się, a na twarz wrócił mu dobrze znany, obojętny wyraz. Ustalili termin i Witold pożegnał się krótko. Właściciel tartaku niespodziewanie odprowadził go do drzwi. – Nie wiem, czy całkowicie nie pójdę w podłogi i w elementy wykończenia – powiedział niespodziewanie. – Ten nowy właściciel PGR-u, Rokosz, zamówił u mnie taras z drewna egzotycznego, który będzie otaczał jego dom, ten wyremontowany młyn na Modrzance. Domki na drzewie też idą mi coraz lepiej! – To znakomity pomysł! Życzę panu sukcesu – powiedział Witold całkiem szczerze, ściskając podaną dłoń. Twarz Majewskiego wypogodziła się, zniknęło z niej napięcie. Przez moment wyglądał zwyczajnie, jak człowiek pełen nadziei i ciekawy, co mu jeszcze życie przyniesie. Po chwili wyraz jego twarzy ponownie się zmienił, rysy stężały, a uśmiech, którym obdarzył Witolda, bardziej przypominał krzywy grymas. – Do widzenia! – powiedział krótko, zamykając za nim drzwi. Witold ruszył sprzed tartaku i postanowił zajrzeć jeszcze na pocztę w Brzózkach, by porozmawiać z owym podobnym do świerszcza urzędnikiem. Gnębiło go bowiem to, co usłyszał od Mirka, że jest to „gapiciel”, prześladujący ich szpieg. Zaparkował na podjeździe i wszedł do środka, trafiając w samo serce klubu plotkarskiego. Prym wiodła naczelnik Słodka, która, wychyliwszy się ze swego stanowiska, tłumaczyła coś zebranym wokół kobietom. Witold niepostrzeżenie zbliżył się do nich i ze zdumieniem usłyszał, o czym mówią. – No, a jak już otworzy ten hotel, to w ogóle Sodoma i Gomora tu będzie! – perorowała naczelniczka, nie widząc, że obiekt obmowy pojawił się właśnie w urzędzie. – Zaczną się tu zjeżdżać jakieś „elementy” z całego świata i robić nie wiadomo co! W gazetach się o tym czyta! – No, ale może to będzie dobre dla okolicy? – zgłosiła sprzeciw jedna z kobiet, a Słodka natychmiast spiorunowała ją wzrokiem. – Jaka korzyść? Czy ty myślisz, Jadziu, że oni choć złotówkę zostawią w twoim sklepie? Skądże! Wszystko tam pójdzie, ale nasze drogi będą rozjeżdżać i wszędzie się panoszyć! Jak on w ogóle to pozwolenie na adaptację dostał, ja się pytam? Pewnie łapówkę komuś dał! Oni tam w tych ministerstwach to jedna sitwa, ręka rękę myje! Zniszczy zabytek, ale co tam, koleżka wszystko

podpisze. Nie mogłam się otrząsnąć, jak zobaczyłam tę decyzję… – Widziała pani moją decyzję? Jakim cudem? – Witold postanowił bezceremonialnie włączyć się w tę uroczą konwersację. Naczelniczka zrozumiała, że powodowana emocjami powiedziała za dużo i teraz usiłowała się wycofać. – Ja nie mówiłam, że widziałam! Mówiłam, że słyszałam! Ludzie dużo gadają, proszę pana, a pan nie powinien podsłuchiwać czyichś rozmów! – W tej „rozmowie” nazwała mnie pani łapówkarzem i zarzuciła mi korumpowanie urzędników! Nie wiem, czy pani sobie zdaje sprawę, ale to podpada pod paragraf o zniesławieniu! Bardzo mnie też ciekawi, skąd pani zna treść pisma konserwatora zabytków, które przyszło w zaklejonej kopercie. – Ona czyta te listy. Witold w zdumieniu odwrócił się w kierunku, z którego dobiegał cichy i drżący ze strachu głos. Był to ów chudy urzędnik, do którego Witold tu przyjechał. Teraz wysunął się ze swego stanowiska i stanął na środku poczty. Widać było, że coś się w nim załamało, bo zdobył się na odwagę i wybuchnął. – Jak śmiesz?! – zasyczała naczelniczka. – To kłamstwo! Zwolnię cię z pracy! – Niech pan jej nie wierzy – zwrócił się urzędnik do Witolda. – Kazała mi was szpiegować, zatrzymywać korespondencję, jak list był słabo zaklejony, a tak często jest przy tych nowoczesnych kopertach, co od razu mają klej na zagięciach, to czytała, co tam jest w środku. Słowo daję, że nie kłamię! Witold mu wierzył. Nie sądził, że urzędnik podgląda ich dla przyjemności czy z własnego kaprysu. Musiał być przez kogoś nasłany. Ludzie na poczcie zaniemówili, wpatrując się w Słodką ze zdumieniem. – To jeszcze nie wszystko – powiedział urzędnik, który najwyraźniej całkowicie się przemógł, i postanowił zrzucić ciężkie brzemię. – Ona na wszystkich pisze donosy do różnych instytucji i żeby to zatuszować, podpisuje się rozmaitymi nazwiskami, zwłaszcza osób, których szczególnie nie cierpi! Pisze do Urzędu Skarbowego, powiatu i województwa, na pana doniosła do biura konserwatora. Kazała mi zrobić zdjęcia, gdy się dowiedziała, że dźwig będzie u pana. To miały być dowody, że niszczy pan zabytek! – Przestań!!! – krzyknęła Słodka. – Przestań kłamać, Mariusz! Mariusz posłusznie zamilkł, ale nie był już taki przygarbiony jak dawniej, wyprostował plecy i spojrzał szefowej w oczy. – Może mnie pani wylać, ale ja mam tego po prostu dosyć! Jak można być kimś takim jak pani? Złym i zazdrosnym człowiekiem! – To mówiąc, wrócił do swego okienka i drżącymi z emocji rękami zaczął segregować pocztę. Na sali zapadło milczenie. Po chwili właścicielka sklepu, ta, która wcześniej ujęła się za Witoldem i jego hotelem, powiedziała z wyrzutem: – Jak mogłaś, Irenko? No, jak mogłaś! Słodka rozpłakała się, a obecni na poczcie ludzie zawiesili na niej wzrok. Były to spojrzenia pełne zdumienia, ale też bardzo nieprzyjazne. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

39

Po niespodziewanym wyznaniu Mariusza Klepki – bo tak nazywał się ów podobny do świerszcza urzędnik – w Brzózkach Wielkich i okolicy rozpętało się istne piekło, prawdziwy armagedon. W końcu skala donosów była ogromna i każdy czuł się w jakiś sposób pokrzywdzony. Nawet ajent gospody w Brzózkach – tej, która nie sprzedawała kawy ani herbaty, trudniąc się jedynie wyszynkiem – twierdził, że okresowe naloty SANEPID-u na jego pierwszorzędny lokal to także sprawka Słodkiej. Mimo iż trudno było w to uwierzyć, bo „Rozrywkowa” w Brzózkach nie należała do wzorów higieny i karalucha można tu było zobaczyć pod stolikiem gołym okiem, chętnie dawano temu wiarę. Irena Słodka stała się ucieleśnieniem wszelkiego zła. Niespodziewanie też okoliczni mieszkańcy poczuli wyrzuty sumienia i starali się wynagrodzić Majewskiemu niesłuszne podejrzenia. Zdumiało go to niepomiernie i zwierzył się ze swoich przemyśleń Witoldowi, gdy pewnego popołudnia, tuż po wybuchu afery, przyjechał do pałacu ocenić skalę planowanych robót. – Nie powiem, cieszy mnie upadek tej baby, bo był naprawdę widowiskowy. – Majewski zaśmiał się swoim śmiechem, przypominającym szczekanie psa, gdy już obeszli wszystkie pomieszczenia i usiedli przy kawie w salonie. – Marzyłem o tym, że ja ją unicestwię, ale jestem wdzięczny, że pan to zrobił. – Nic nie zrobiłem. Dałem tylko temu biednemu Mariuszowi impuls, by zdemaskował donosicielkę. – No właśnie! Myślę, że nigdy by się nie odważył, gdyby pan przeciwko niej nie wystąpił. Poczuł poparcie kogoś z zewnątrz, zrozumiał, że jest to szansa na przerwanie zmowy milczenia. Ona ich na tej poczcie terroryzowała, to się chyba teraz mobbing nazywa! Witold skinął głową. Naczelnik Słodka została usunięta z posady w trybie dyscyplinarnym, natychmiast po tym, jak pracownicy odważyli się mówić, jak ich dręczyła. Słodka przyznała się też do pisania donosów, ale kategorycznie obstawała przy tym, że nie otwierała niczyich listów. Witold dobrze to rozumiał – groziłaby jej odpowiedzialność karna. Miejscowa policja zaczęła jednak badać sprawę i nie było do końca przesądzone, czy była naczelniczka nie trafi jednak za kratki. Wójt był jednak zdania, że najważniejsze jest to, że udało się pozbyć donosicielki. – Myślę, że to od jej wspaniałej mamusi zaczęły się wszystkie moje problemy – stwierdził niespodziewanie Majewski i upił łyk kawy. – Gnębiła mnie w szkole, a przyznam panu, że nie byłem łatwym dzieckiem, raczej krnąbrnym i nieposłusznym. Ten internat, do którego później trafiłem, również był okropnym miejscem. Prześladowania i okrucieństwo, nie lubię wracać do tego wspomnieniami! Z tej lekcji życia wyniosłem jedną naukę: ludzie zasadniczo są źli i jeśli tylko mogą, to zniszczą drugiego człowieka bez zastanowienia. Jak w stadzie, gdy zagryza się słabszego lub rannego. Nie można okazać słabości, bo inni wykorzystają to bezwzględnie. – To smutne, co pan mówi – stwierdził Witold. – Jestem realistą, ale nie postrzegam w tak pierwotny sposób stosunków międzyludzkich. Są ludzie źli i okrutni, ale też są dobrzy

i wspaniałomyślni – sztuka polega na tym, by pierwszych unikać, a drugich umieć znajdować! Majewski znowu prychnął śmiechem. – Pan nie jest realistą, pan jest zwariowanym romantykiem! Ale bardzo pana cenię za szczerość i gesty, które wykonywał pan pod moim adresem. To ważne, że wśród tego żmijowiska i podejrzeń, że to ja jestem donosicielem, znalazł się choć jeden sprawiedliwy! Ja donosicielem! Jak ci ludzie nie znają się na naturze człowieka. Nie cierpię innych, ale nigdy nie poświęciłbym im uwagi na tyle, by na nich donosić! Szkoda, że ich ciasne, ograniczone umysły nie są tego w stanie ogarnąć! Witold odchrząknął, a Majewski przerwał i machnął lekceważąco ręką. – To nieistotne! Chciałbym się jednak odwdzięczyć za życzliwość, bo nie lubię mieć długów, nawet takich. Obejrzałem dokładnie pańskie apartamenty, proponuję dąb perłowy i jasny orzech, oznaczyłem panu pomieszczenia na planie. Zrobię to panu po kosztach i nie chcę słyszeć odmowy! Witold pochylił się nad planem. Rozumiał, że Majewski w ten dziwny, choć charakterystyczny dla siebie sposób chce mu podziękować. Nie sprzeciwił się, bo wiedział, że odmowa wywołałaby urazę. – Mój biznes z domkami na drzewie rozwija się doskonale. Wkrótce wyjeżdżam do Niemiec, by założyć tam filię swego zakładu, sam nie wiem, czy tu wrócę. Myślałem, żeby zatrudnić jako kierownika w tartaku tego Mariusza Klepkę. Ma świetne nazwisko do tej roboty, no i nie wiem, czy po tym wszystkim będzie chciał zostać na poczcie! Mossakowski podniósł wzrok i skinął głową z uśmiechem. Majewski nie był jednak złym człowiekiem. Po prostu okaleczenie, jakiego doznał w dzieciństwie, nigdy się nie zagoiło, rzutując na całe jego dalsze życie. Niech żyje, jak chce – pomyślał Witold. Jego problem polega na tym, że nie ma żadnych przyjaciół, nikt go nie wspiera. Dlatego jest taki zgorzkniały i nieufny. Jego myśli popłynęły w kierunku Mili. Czy dla niej był tylko przyjacielem? A może jednak czymś więcej? Otrząsnął się szybko. Nigdy nie padły między nimi żadne słowa, a i ona nie dała mu do zrozumienia, że coś dla niej znaczy. Mało o niej wiedział, a ona nie była skłonna do zwierzeń. Jesteśmy jak samotne wyspy lub planety na własnych orbitach. Patrzymy na siebie, ale się do siebie nie zbliżamy – pomyślał ze smutkiem. Majewski pożegnał się szybko i tradycyjnie obiecał dać znać w ciągu kilku dni, kiedy jego ludzie będą mogli rozpocząć prace. – Teraz kończą taras u Rokosza – powiedział, wsiadając do samochodu. – Mam wyrzuty sumienia, jeżeli chodzi o Majewskiego – powiedziała Mila, gdy się spotkali późnym popołudniem. Witold często wychodził na samotny spacer i spotykał ją w połowie drogi ze wsi do pałacu. Często wówczas chodzili po parku, przyglądając się dziwnym rzeźbom ogrodowym i próbując wymyślić im jakąś zwariowaną historię. – Ty się na nim od razu poznałeś, a ja nie. Cały czas myślałam, że to on donosi. Chyba powinnam go przeprosić, nie uważasz? – Daj spokój, nie mówisz tego poważnie! Gdybyś tak zrobiła, obraziłabyś go jeszcze bardziej! Lepiej zostaw to tak, jak jest. Mam wrażenie, że Majewskiemu nie zależy na naszej sympatii czy zrozumieniu. On jest „sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem”, jak powiedział wieszcz, i ludzie go wyłącznie drażnią. Nie zaprzyjaźni się tu z nikim, choćbyśmy stanęli na głowie. – Skoro tak uważasz – powiedziała Mila bez przekonania, zrywając źdźbło trawy. – Jest pełen goryczy i niechęci do ludzi. Być może kiedyś to się zmieni, ale to musi być proces, który on sam rozpocznie, bo będzie go chciał. Nie uważam, że powinniśmy go uszczęśliwiać, na siłę wykazując zrozumienie! Popatrzyła na niego z uwagą, a potem skinęła głową. Tak, on miał rację, ona się myliła. Nie można było działać pochopnie, nawet jeżeli miało się wyłącznie dobre intencje. Wiadomo co jest nimi wybrukowane – pomyślała z humorem i zawróciła ścieżką z parku w kierunku doliny. Słońce jak

wielki miedziak właśnie zachodziło, ozłacając swoim blaskiem trawę i krzewy. Miało się wrażenie, że jego ostatnie promienie wiszą jeszcze nad łąką, a potem już zgasło za horyzontem, lekko tylko oświetlając okolicę. Niebo pociemniało na granicy dnia i nocy. – „Noc z jadeitu wiruje z wolna wokół własnej osi”[35] – powiedziała cicho. Czuło się prawie namacalnie westchnienia wieczoru. Witold wyciągnął dłoń, by dotknąć jej ręki, ale w ostatniej chwili się wycofał. Bał się pochopnych gestów, które mogą wszystko zniszczyć. Ona jednak to zauważyła i w jej oczach odmalowała się przykrość. Patrzyli na powoli rodzący się wieczór i milczeli. Witold pomyślał, że kiedyś taki obrazek byłby dla niego kiczem. Teraz napełniał go spokojem i zachwycał. Odnalazł szczęście w codzienności.

[35] O. Paz, Jedno pióro jest ptakiem, tłum. K. Rodowska. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

40

Po kolejnych dwóch tygodniach z USA przyszedł entuzjastyczny mail – statek został odnaleziony we wskazanym miejscu! W ślad za mailem uczciwa do granic możliwości firma See Hole zaczęła nadsyłać raty honorarium. – Jesteś bogata – powiedział Witold, gdy Mila notarialnie potwierdziła odbiór gotówki. Wzruszyła ramionami. – Jakoś mi głupio. Ty na swojej łamigłówce z masonami i Graalem nie zarobiłeś ani złotówki, nawet ciągle do niej dokładasz. Muszę koniecznie napisać do agenta Dana Browna, sprzedasz ten pomysł i trochę się odkujesz. Roześmiał się. – Dzięki za troskę, rozczuliłaś mnie! – Twoja propozycja, jak rozumiem, jest ciągle aktualna? – zapytała, patrząc na niego z boku. – No wiesz, żebym została inwestorem. – Wspólnikiem – poprawił Witold. – Cichym wspólnikiem, cichuteńkim – wyjaśniła Mila. – Takim, co daje kasę, w nic się nie miesza i spija drinki z palemką na Hawajach za dywidendy. – Spryciula z ciebie – pokiwał głową. – Nie chciałem cię do niczego zmuszać, ale jeżeli sama masz ochotę… Mam nadzieję, że do tego gestu nie popycha cię litość lub wyrzuty sumienia. – Popycha mnie wyłącznie żądza pieniądza – uspokoiła go. – Myślę, że hotel będzie wielkim przebojem kasowym i inwestycja zwróci mi się tysiąckrotnie! Witold wyciągnął do niej rękę. – Dobrze, wspólniku! Jutro jadę do Warszawy opracować statut spółki. Zadzwonię, żebyś przyjechała na podpisanie dokumentów. Muszę też znaleźć firmę, która zajmie się promocją i PR. – Spróbuj znaleźć taką, która zareklamuje też przy okazji spółdzielnię „Ida”. Taka oferta pakietowa, zapłacimy dwa razy mniej za dwa razy więcej roboty! – roześmiała się. Pokręcił głową. – Co to pieniądze robią z porządnych, wydawałoby się, ludzi! Zdobędzie pierwszy milion i już krwiopijca, wyzyskiwacz ząbkujący. Wspólny biznes uczcili kieliszkiem nalewki ziołowej pani Gertrudy, która nie posiadała się z radości, że znowu będzie szefową kuchni. – Zwłaszcza w takim hotelu – mówiła, promieniejąc z dumy. Do obsługi recepcji Witold postanowił zatrudnić starszą siostrę Aliny, która, jak się okazało, studiowała europeistykę. Cała Ida żyła już tylko planowanym otwarciem hotelu, nie mówiono o niczym innym, a w wiosce panowała atmosfera pikniku i radosnego oczekiwania. Witolda trochę to przerażało. A nuż pomysł nie wypali? Dlatego też następnego dnia wsiadł w samochód i pojechał do stolicy. Postanowił odnowić dawne znajomości, zająć się „marketingiem szeptanym”, jak to się mówiło w branży. Minęło trochę czasu zanim zadzwonił do Mili. Był pełen entuzjazmu – wieść o jego

hotelu rozeszła się lotem błyskawicy, wszyscy chcieli przyjeżdżać i miał już nawet jedno zamówienie na ślub i wesele. Zainteresowało się nim nawet czasopismo „Modne Wnętrze”, które chciało sfotografować wybrane pokoje. W związku z tym Mila została wezwana w ekspresowym tempie do Warszawy, by dopełnić wszystkich formalności. W ten sposób pewnego ciepłego wieczoru znalazła się wreszcie na rogatkach stolicy. Wyjechała z Idy wcześnie rano, zaopatrzona w szereg dobrych rad Iwany i pani Tekli. Była pewna, że – jak umówiła się z Witoldem – w Warszawie znajdzie się wczesnym popołudniem. Niestety, jak bardzo często się zdarza w podobnych okolicznościach, obiektywne trudności sprzysięgły się przeciwko niej: dwa razy złapała gumę, potem przepaliła jej się żarówka w lewym migaczu, wreszcie – jakby tego wszystkiego było mało – zablokował się klakson, który donośnym trąbieniem oznajmiał pokonanie każdego zakrętu w prawo. Witold mieszkał w starej części Mokotowa, adres zapisany na kartce Mila musiała pokazywać kolejnym pięciu osobom, zanim jakaś poczciwa dusza, zlitowawszy się nad jej nieszczęściem, skierowała ją we właściwą stronę. Gdy zaparkowała wreszcie pod wysokim, dziesięciopiętrowym tarasowcem, ze wszystkich okien dał się słyszeć sygnał „Faktów”. Zadarła głowę do góry, bezskutecznie starając się zorientować, które okno należy do Witolda, po czym z głębokim westchnieniem wyjęła z samochodu torbę i poszła w kierunku windy. Lustro zamontowane w kabinie pokazało jej wstydliwą prawdę – była brudna jak nieboskie stworzenie i trudno było się dziwić, że wszystkie spotkane dziś osoby przyglądały jej się z takim zainteresowaniem, a niekiedy nawet z przestrachem. Wyciągnęła z kieszeni chusteczkę do nosa i bezskutecznie usiłowała zetrzeć plamy ze smaru, nadające jej twarzy wyraz nieoczekiwanie komiczny. Także próba doprowadzenia do porządku skołtunionych włosów spełzła na niczym. No cóż – pomyślała Mila, która w każdej sytuacji starała się dostrzec jakieś jasne strony. Przynajmniej udało mi się dojechać. A każdy, kto posiada piętnastoletniego fiata, wie, że musiał to być prawdziwy wyczyn. Adres z kartki informował, że apartamenty byłego pracownika MSZ mieszczą się na ostatnim piętrze. Mila wysiadła z windy i w sposób bardzo zdecydowany zadzwoniła do drzwi. Witold otworzył prawie natychmiast, jakby od kilku godzin czaił się za drzwiami. – Cześć – powiedziała wesoło Mila, nie zwracając uwagi na jego przerażone spojrzenie znad drucianych okularków. – Gdzieś ty była?! Myślałem, że miałaś wypadek! Pani Tekla dzwoniła tu już ze cztery razy! Czemu nie odbierasz telefonu? – Bo mi się komórka rozładowała! Fajnie, że ktoś się mną tak przejmuje – ucieszyła się, wpychając torbę do przedpokoju. – Samochód mi się zepsuł – dodała jeszcze, a opłakany wygląd w pełni potwierdzał jej słowa. Witold obrzucił ją jednym krótkim spojrzeniem. – Nic nowego. Powinnaś go wymienić! – Nigdy w życiu! Jestem do niego bardzo przywiązana – stwierdziła, rozglądając się po mieszkaniu. Było niezbyt duże, a wizualnie pomniejszało je dodatkowo niebywałe zagęszczenie szpargałów na metr kwadratowy. Na ścianach wisiały oprawione w ramki stare mapy, sztychy przedstawiające hiszpańskie galeony oraz rozmaite dzieła malarskie o tematyce wybitnie marynistycznej. Podobna monotematyczność dominowała na półkach i regałach: statki w butelkach, przyrządy nawigacyjne oraz rozmaite modele i książki głównie o tematyce morskiej. – Brakuje ci jeszcze okrągłych okienek i żywego wieloryba w wannie – skomentowała Mila, wprowadzona do największego pomieszczenia, czyli pokoju, który służył Witoldowi jako gabinet, jadalnia, living room oraz magazyn śmieci wszelakich. – Masz tu łazienkę? – zapytała po chwili. –

Chciałabym się umyć – wyjaśniła przystępnie. – Łazienka jest na korytarzu – oświadczył na takie dictum Witold. – Wspólna. Jak w serialu o familii Kiepskich albo w rodzinnym domu Güntera Grassa w Gdańsku. – Świetnie! Zawsze chciałam zobaczyć coś takiego. I „Trybuna Ludu” zamiast papieru toaletowego. – Aż tak wyrafinowany to nie jestem. Zresztą o ten towar jest bardzo trudno w dzisiejszych czasach. Mila pominęła te słowa milczeniem i zniknęła w łazience. Witolda przywołał do porządku dźwięk telefonu. Pani Tyczyńska dzwoniła już po raz piąty, ale wreszcie miał dla niej dobrą wiadomość. – Dotarła mimo problemów z tym gratem – powiedział, nawet nie czekając, aż pani Tekla odezwie się po drugiej stronie aparatu. – To świetnie – powiedziała wyraźnie uspokojona. – Daj mi ją do telefonu. – Nie mogę. Jest w wannie, bo wygląd miała dość epicki, zwłaszcza po dwukrotnej wymianie koła i innych drobnych remontach. – Aha. Powiedz jej zatem, żeby mi kupiła potaż. I to raczej w dużej ilości. Witold zapisał sobie to słowo na kartce i na wszelki wypadek poprosił o przeliterowanie. Okazało się przy tym, że była to jakaś substancja, niezbędna do produkcji szamponu. Pożegnali się wylewnie i Mossakowski udał się do kuchni celem nastawienia kawy. Minęło już sporo czasu od chwili, gdy Mila poszła się myć i od dawna nie słychać było stamtąd charakterystycznego pluskania. Niepewnie podszedł do drzwi łazienki i chciał zapukać, ale nieoczekiwanie były otwarte, więc zajrzał do środka. Dziewczyna stała boso przed lustrem i za pomocą suszarki oraz dziwnego urządzenia przypominającego skrzyżowanie szczotki z lokówką usiłowała rozprostować sobie włosy. Już na pierwszy rzut oka pomysł wydawał się nierealny i niewart zachodu. Część jej długich włosów wisiała zatem w smutnych, pozbawionych uroku strąkach, zaś druga część uparcie nie poddawała się prostowaniu. – Co ty robisz? – zainteresował się Witold, opierając się o framugę. – Prostuję włosy – odparła zgodnie z prawdą Mila, szarpiąc jednocześnie szczotkę. – Może lepsze wyniki dałoby żelazko – doradził życzliwie Witold. – Albo takie urządzenie do prasowania spodni, widziałem to kiedyś w pralni. Mila rzuciła mu coś w rodzaju morderczego spojrzenia. – Przestań się ze mnie nabijać i lepiej mi pomóż. Przyglądałam się ludziom na ulicy, nikt nie miał takiego kołtuna jak ja. – Może częściej się czeszą – zbagatelizował jej słowa Witold. – Ale pomóc ci rzeczywiście mogę. Wyjął jej z ręki suszarkę i szczotkę, po czym zaprowadził nad wannę i odkręcił wodę. Następnie wsadził jej głowę pod strumień, a chwilę później fachowo wykręcił włosy. – Proszę bardzo, zrobione i już jest ślicznie – stwierdził z dumą, wycierając ręce. – Chyba nie ma sensu, żebyś walczyła z prawami natury. Kołtun, moja droga, jest ci przeznaczony, jak innym łysina. Mila zastanowiła się przez chwilę. – Chyba masz nieco racji – powiedziała zrezygnowana. – Zresztą kołtuny mają dużo uroku i wielowiekową tradycję – ciągnął Witold, idąc do kuchni po kawę. – Czytałem o nich już u księdza Kitowicza, a to było przecież w XVIII wieku. Ponieważ Mila nie odpowiadała, zaczął jej szukać. Dalej bosa, z głową owiniętą ręcznikiem, stała na tarasie, który stanowił największą dumę Witolda. – Ej, wracaj, bo się przeziębisz – powiedział do niej, gdy ustawił filiżanki na biurku, które służyło mu praktycznie do wszystkiego: jako stół do pracy, element jadalni oraz dodatkowa półka

na wszelkiego rodzaju szpargały. – Piękny widok – stwierdziła Mila, patrząc przed siebie. – No – potwierdził. – Widzę, że odkryłaś największy paradoks mojego mieszkania, które przy trzydziestu ośmiu metrach powierzchni posiada pięćdziesięciometrowy taras. Przy kolacji rozmawiali o Idzie. Dzieci całkowicie przejęły kino i obserwatorium na wieży. Mila przeczytała wszystkie książki Sabatiniego z jego kolekcji i zaczęła się doń zwracać per „Señor Kapitanie”, co bardzo go rozbawiło. Pani Gertruda przysłała trzy serniki i nalewkę, zaś Tekla kilka swoich wyrobów kosmetycznych. – No i jest jeszcze to – powiedziała na koniec Mila, wyciągając z torby niezgrabny pakunek. – Czyli co? – nieufnie zapytał Witold, rozplątując sznurek. – Wygląda, jakby przysłał go Albert i to w niecnych zamiarach. – Albert go nie przysłał, możesz być pewny – powiedziała ze śmiechem. Witold wydobył spod papieru niezwykły, ciemnozielony blezer, z fantazyjnym wzorem w warkocze. – Przepiękny – zachwycił się zupełnie serio, przymierzając prezent. Sweter był istotnie piękny, starannie wykonany z wielkim smakiem i gustem. – Iwana go zrobiła? – zapytał, oglądając rękawy. – Nie. To słynny gwiazdkowy podarek matki Rona dla Harry’ego Pottera – powiedziała Mila, ziewając. – Tak zwany „sweter Weasleyów”. – O ile pamiętam, Harry nie dostawał zielonych swetrów, tylko kasztanowe. – Kasztanowe dostawał Ron, bo był rudy, a Harry zawsze dostawał zielony, pod kolor oczu. Tak samo jak ty. – Proszę, jak wszyscy doskonale wiedzą, jakiego koloru mam oczy! – zdziwił się niepomiernie Witold, zdejmując blezer i ponownie przyglądając mu się pod światło. – Poza tym tamte swetry były brzydkie, a ten jest fantastyczny! Powiedz, kto go zrobił. Mila wzruszyła ramionami. – No przecież, że nie ja! Myślałam, że już chwyciłeś po tej delikatnej aluzji do Pottera. – Alina! – zdumiał się Witold. – Ta dziewczynka ma więcej talentów, niż można przypuszczać. Za parę lat może cię wygryźć ze stanowiska w Idzie. – O niczym innym nie marzę… – Mila ziewnęła. – …jak tylko o zasłużonej emeryturze. Bardzo cię przepraszam, ale muszę iść spać, bo, jak mawia pewien twój przyjaciel, „różnica czasu mnie zamęczy”. – Poczekaj, musimy jeszcze pogadać o interesach – wstrzymał ją Witold. Mila przecząco pokręciła głową. – Nie. O tym możemy pogadać jutro, zresztą ja jestem tylko cichym wspólnikiem, tak, jak się umawialiśmy. Co było robić? Witold pokazał jej drogę do pokoju, który można by – oczywiście używając poważnego eufemizmu – nazwać gościnnym. Hiperbolizacja jest tu na miejscu, gdyż Witold nigdy nie przyjmował gości, a pokój był prawie zupełnie pusty. Na podłodze walały się książki, a pod ogromnym oknem wychodzącym na gigantyczny taras stało duże, sosnowe łóżko, które Witold dwa dni wcześniej kupił w pewnym popularnym, szwedzkim sklepie. – Cudnie – stwierdziła Mila, wlokąc do pokoju swoją torbę. – Widzę, że goście walą do ciebie drzwiami i oknami. Dałbyś mi jakąś lampę, bo ja muszę przed snem trochę poczytać. Witold posłusznie przyniósł jej lampę, którą trzymał na swojej sypialnej antresoli. Zanim wrócił, Mila zdążyła już wskoczyć do łóżka i rozłożyć książkę. Ku zdumieniu Witolda nie był to podręcznik astronawigacji albo dzieło o gwiazdozbiorach, ale wybór poezji Garcii Lorki. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

41

Następnego dnia Witold postanowił załatwić wszystkie formalności. W tym celu wyciągnął Milę z łóżka i zawiózł do sądu, gdzie mieli zarejestrować spółkę. Potem zaprowadził ją do firmy, która miała zrobić spółdzielni „Ida” sklep internetowy w pakiecie ze stroną hotelu. Firma nieoczekiwanie wzbudziła zaufanie Mili, ponieważ jej szefem był długowłosy chłopak w góralskim swetrze. – Tacy w swetrach na pewno są uczciwi – dowodziła, gdy już z powrotem znaleźli się na ulicy. – Facet w gajerku ma zazwyczaj złe intencje, natomiast taki w swetrze, polarze lub flanelowej koszuli jest porządny. Witold chwilę zastanowił się nad tą charakterystyką i stwierdził, że nie sposób odmówić jej pewnej racji. – Mam nadzieję, że nie masz wątpliwości? – zapytał po chwili. – Pakujesz w ten biznes dużo pieniędzy i nie chcę, żebyś czuła się przymuszana. Wzruszyła ramionami. – Podkreślam, że jestem tylko cichym wspólnikiem, nie zamierzam zaglądać ci w garnki ani osobiście witać gości na ganku. Mnie to pasuje, bo jest to wygodne. Ty zajmiesz się robotą, ja będę spijała śmietankę. – O ile będzie jakaś śmietanka. – Witold się roześmiał. – Rozumiem, że pochłania cię spółdzielnia „Ida”, obserwacje astronomiczne i amatorskie poszukiwanie skarbów, ale naprawdę nie chcesz się włączyć? Jesteś prawnikiem, masz doskonały zmysł do interesów, razem bylibyśmy niezwyciężeni. Mila z niesmakiem pokręciła głową. – Właśnie tego się bałam. Wymagań. Ja chętnie ci pomogę, wymyślę promocyjną historyjkę o duchu z Upiornej Kapliczki, udostępnię teleskop do obserwowania gwiazd, ale nie chcę tego robić na etacie, czyli na okrągło kombinować, jakby tu uatrakcyjnić pobyt gości. Ja chcę mieć z tego przyjemność, a przyjemność jest wtedy, gdy nie ma obowiązku. Owszem, jestem prawnikiem, ale to stare dzieje i nie chce mi się już w to bawić. – Rozumiem, że praca prawnika może być bolesna, ale nie wiem, dlaczego tak lekko to porzuciłaś. – Zaśmiał się nerwowo i zapalił papierosa. – Nie wiem, czy jest bolesna. To zamknięty etap mojego życia, do którego już nie wrócę – powiedziała twardo. – Pracowałam w kancelarii prawnej za granicą. – Znaczy się w Argentynie? – zapytał po prostu, a ona popatrzyła na niego z ogromnym zdziwieniem. – Skąd wiesz? Witold zrobił nieokreślony ruch papierosem. – Pat. Powiedział mi, że posługujesz się argentyńską odmianą hiszpańskiego. Wbrew temu, co możesz o mnie sądzić, jestem bystry i potrafię kojarzyć fakty. Mila skinęła głową.

– Mieszkałam w Argentynie przez kilka lat i pracowałam w agencji zajmującej się prawami autorskimi. – Jakiej? – zainteresował się Witold, bo dużych firm o tej specjalności nie było wiele, a naprawę liczyło się tylko kilka. No, ale może ona pracowała w jakieś niezbyt wielkiej, o zasięgu lokalnym. Mila skrzywiła się i wyraźnie nie chciała odpowiedzieć. – Nie wiem, czy o niej słyszałeś – powiedziała po chwili. – To kancelaria sióstr Rojas, Las Hermanas Rojas. – Żartujesz?! – powiedział Witold, patrząc na nią z niedowierzaniem. – Hermanas Rojas z Buenos Aires to jedna z najbardziej znanych firm tego rodzaju. Wszędzie o nich piszą. Zaczynały pod koniec lat dziewięćdziesiątych, praktycznie z niczego, a doszły do wielkiej pozycji i znaczenia. Reprezentują wszystkich najważniejszych pisarzy iberoamerykańskich! Mila wzruszyła ramionami i otrzepała spódnicę z jakiegoś niezauważalnego pyłku. – No, więc widzisz… – Siostry Rojas. – Nie mógł wyjść z podziwu. – Czytałem o nich ostatnio w magazynie „Forbes”. Niesamowite kobiety! Stworzyły imperium, żadna chyba agencja nie może się z nimi równać! Naprawdę pracowałaś u nich? Mila skinęła głową. – I dlaczego to rzuciłaś? – Nie mógł zrozumieć. Mila ponownie wzruszyła ramionami. – Ile można siedzieć w obcym kraju? Zresztą w Argentynie zaczynał się kryzys, robiło się niebezpiecznie. – Witold pokiwał głową. – No tak, rozumiem. Nie ma sensu się narażać, nawet dla tak fajnej pracy! Cóż, imperium sióstr Rojas i hotelik w Idzie to zapewne kolosalna różnica jakościowa. Mila popatrzyła na niego badawczo. – Myślę, że mnie nie rozumiesz. Zmęczyła mnie taka praca. Korporacje, kalkulacje, brak wolności. Dlatego zamieszkałam w Idzie i zajmuję się spółdzielnią, i tym wszystkim. W prowadzeniu hotelu pomogę ci, bo bardzo mi się ten pomysł podoba, ale nie będę codziennie siedziała w rachunkach i medytowała nad planem marketingowym. To twoja działka, ja mogę podrzucać pomysły. Mówiłam ci już – cichy wspólnik i calm down, stary! Poza tym to twój biznes, chyba nie chcesz, żeby ci się ktoś stale wtrącał? Od zarządzania musi być jedna osoba, reszta główkuje w wolnym czasie, co można jeszcze zrobić. Choć było mu trochę przykro, rozumiał jej punkt widzenia. I, po zastanowieniu, przyznał jej rację. Hotel to nie sklepik z hot dogami, rządzić powinna jedna osoba, a on rzeczywiście nie lubił dzielić się władzą. Gdy wstąpili do restauracji na wczesny lunch, Mila wyciągnęła z torebki plik papierów. – Przygotowałam zarys działań, żebyś nie miał mnie za niewdzięcznego wspólnika. Możesz go uzupełnić, zaakceptować w całości lub odrzucić, nie obrażę się. Wymyśliłam kilka projektów pod tytułem „Warsztaty dla frustratów” i mam sporo pomysłów na to, jak to wszystko zrobić. To będzie trochę kosztowało, ale da się przeżyć. Witold przejrzał dokumenty. Mila proponowała – oprócz zielarstwa, lepienia garnków, wyrobu koronek i nauki astronomii – także założenie minizoo dla dzieci. Uważała, że wszystkie posiłki powinny być robione z ekologicznych produktów, a do wyposażenia łazienek proponowała kosmetyki pani Tekli. – Ale najlepsze byłoby też otwarcie baru z kawiarnią, gdzie będzie się podawało owocowe i ziołowe wódki pani Gertrudy. Na przykład tę na arcydzięglu. Zresztą we wsi jest mnóstwo

specjalistek od domowych marynat, konfitur i tak dalej. Matka Piotrusia Słobankiewicza hoduje kozy i wyrabia z ich mleka oryginalne sery. Oczywiście nie wszystko od razu, takie rzeczy trzeba wprowadzać etapami! – Rozumiem do czego zmierzasz – powiedział Witold z podziwem. – Widziałem we Włoszech takie sklepy przy pensjonatach: wino z własnej winnicy, oliwa z oliwek, domowe makarony. – Właśnie! Już dawno o tym myślałam, ale w miejscowości, do której nie przyjeżdżał pies z kulawą nogą, nie miało to żadnego sensu. A teraz ma, dzięki twojemu hotelowi. Tylko jeszcze nie wiem, jak się będzie nazywał. – „Pod Graalem i Różą”, jeżeli oczywiście uda się nam zrealizować pomysł z plantacją róż! – stwierdził, a ona kiwnęła głową na znak zgody i odpowiedziała: – Na pewno się uda. To jest właśnie ta strona przedsięwzięcia, którą zajmę się ja i do której z kolei ty się nie będziesz wtrącał! Jeżeli wszystko pójdzie po mojej myśli, róże będą przyciągały ludzi jak magnes! Witold się roześmiał. Widział to wszystko oczyma wyobraźni i ogarnął go entuzjazm. Miała być cichym wspólnikiem, a jednak zamierza się zaangażować, pracować razem ze mną – pomyślał z radością. Już po historii ze statkiem wiedział, że Mila nie rzuca słów na wiatr. Jeśli coś obiecywała, było pewne, że się tym zajmie, zatem przyszłość hotelu rysowała się w świetlanych barwach. Doszedł do wniosku, że był to najlepszy pomysł w jego życiu, odczuwał niesamowitą radość na myśl o tym, jak wielka zmiana go czeka. Przypomniał sobie cudowny widok, witający go każdego dnia z tarasu pałacu – mgły nad parkiem i słoneczne błyski w kroplach rosy. Teraz miały do tego dołączyć róże. Plantacja kwiatów o rozmaitych barwach i zapachach. Róże kwitną od wiosny do jesieni. Wyobraził sobie ten niezwykły zapach, którym będzie przesiąknięta cała okolica. Kwiaty w letnim upale i w delikatnym, wczesnojesiennym zmierzchu. Czysta magia! Mila tymczasem przewracała kartki swojego projektu i tłumaczyła mu – jakby to on był pełnym wahania udziałowcem – że ten wspólny interes będą rozwijać powoli, etapami, eliminując te pomysły, które nie chwycą. Produkcja kwiatów stała się dla niej priorytetem, ponieważ było to ogromnie ważne dla pani Tekli i jej pracowni perfumiarskiej. A skoro chcieli mieć oryginalne kosmetyki dla hotelu, musieli włączyć się w uprawę surowca. Słuchał jej i cały czas się uśmiechał. Też porwał go entuzjazm i przekonanie, że wszystko, co wymyślili, musi się udać. W końcu do odważnych należy świat, jak mówi popularne porzekadło. Wiedział, że nie wróci do miasta. Postanowił wybrać się do ministerstwa i złożyć dymisję. Nie było sensu tego przeciągać. Czekało go zupełnie nowe życie, które chciał zacząć jak najprędzej, bo wiedział, że wreszcie znalazł swoje miejsce na świecie. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

42

Przez całe popołudnie kompletowali potrzebne dokumenty. Mila podpisała całe góry papierów i czuła się zmęczona. Gdy wreszcie wrócili do domu, Witold postanowił jej to wynagrodzić. – Mam znajomego ze studiów, który prowadzi snobistyczny klub w centrum – powiedział, gdy po zdjęciu butów na obcasach z ulgą wyciągnęła się na sofie w największym pokoju. – Zabawimy się i pośmiejemy z nich – zaproponował bezlitośnie. – Będziesz mogła przyjrzeć się z bliska naszym przyszłym klientom-frustratom. Mila, aczkolwiek niezbyt chętnie, się zgodziła. Wieczorem, po długim grzebaniu w torbie i kilkuminutowym pobycie w łazience, ukazała się w swoich ukochanych spodniach i fantastycznym czarnym swetrze, jakością wykonania i oryginalnością wzoru żywo przypominającym blezer Witolda. – O, widzę, że i dla ciebie Alinka była bardzo łaskawa – stwierdził, przyglądając się jej z uznaniem. – Bardzo ładnie wyglądasz! Mila przejrzała się w lustrze i odrzuciła kasztanowe włosy na plecy. – Myślisz, że mnie wpuszczą? Podobno w takich klubach jest jakiś wykidajło płci żeńskiej na bramce, który ocenia człowieka pod względem przydatności towarzyskiej. – Raczej bym się nie martwił. – Witold wzruszył ramionami. – Na pewno uda nam się, jak to mawiał Hłasko, wyrobić towarzysko i dramatycznie w tym lokalu[36]! Ta konstatacja okazała się niebywale trafna. W klubie o dźwięcznej nazwie „Dziurka” jedyne, co można było osiągnąć, to wyrobienie dramatyczne. Lokal był mocno zakonspirowany – nie było żadnego szyldu, tajne hasło podawało się przez domofon. Wszystkie te zabezpieczenia przywodziły na myśl spelunkę w Chicago z czasów prohibicji. Ale widocznie o to chodziło. W środku, we wnętrzach urządzonych z – delikatnie mówiąc – umiarkowanym gustem, zgromadzono wygodne fotele klubowe, sofy i kanapy. Za barem, utrzymanym w stylu późnego art deco, stała mocno wymalowana blondynka. Knajpa była wypełniona stałymi bywalcami, z których sporą część stanowili znajomi Witolda. Przedstawiając ich Mili, Witold przyjrzał im się krytycznie – znał wielu z nich od lat i obserwował ich błyskotliwe kariery i upadki. Nowe posady, firmy, samochody i dziewczyny. W gruncie rzeczy było to śmiertelnie nudne. Mila wzbudziła ogromne zainteresowanie Wandy, jego dawnej koleżanki ze studiów, obecnie szefowej w dużej agencji medialnej. Bezceremonialnie zagarnęła ją do swego stolika, przy którym siedziały dwie inne kobiety, także pracownice korporacji. Witolda zaczepił Marek Wilczyński, chłopak Wandy, który niegdyś – eony temu, w innym życiu – zaproponował mu kupno Idy. – Co to za panna? – zapytał, dopijając drinka ze swej szklanki. – Moja wspólniczka – odparł Witold, zapalając papierosa i nadal obserwując Milę, która, zajęta rozmową ze znajomymi Wandy, nie zwracała na niego uwagi. – Aha, to z nią zakładasz ten hotel – zaskoczył Marek. – Właściwie już założyłem – odpowiedział z uśmiechem.

Marek skinął na blondynę przy barze. – Dwa razy to samo – rzucił. – Trzeba to uczcić! Bo inaczej interes ci nie pójdzie, sam tak zawsze mówisz! – Mam nadzieję, że pójdzie – stwierdził Witold z pewnym zniecierpliwieniem, dalej obserwując Milę, która najwyraźniej pokazywała nowym koleżankom zrobiony przez Alinę sweter. – No, ale chyba sami nie będziecie prowadzić tego biznesu? – wyrwał go z zamyślenia głos Marka. – A co? Chcesz się przyłączyć? – zaczepnie rzucił Witold, bo Wilczyński, nazywany w środowisku „Rybą Piłą”, był znany z węszenia świetnych okazji. Rozważając sytuację, Witold uznał jego zainteresowanie sprawą za objaw wielce pozytywny. – Ja nie. Ale Wanda tak. Chce rzucić pracę u kogoś w cholerę i zacząć coś innego. Propozycję – bo była nią przecież ta puszczona od niechcenia informacja – zdecydowanie należało rozważyć. Na roku Witolda Wanda należała do najlepszych studentek, mówiono nawet, że weźmie ją po stażu Kancelaria Prezydenta, ale ostatecznie wybrała zachodnią firmę. – No, no – powiedział ostrożnie Witold. – Dość mnie zaskoczyłeś! Marek zapalił papierosa i skinął na blondynę z zamiarem wypicia kolejnej wódki. – Wanda da wam świetne kontakty w branży medialnej. A to może być ładny kawałek chleba. Ty masz kupę forsy, piękny team. A ta mała? – wskazał ręką na Milę, która ostatecznie zdecydowała się na martini z sokiem i właśnie z obrzydzeniem wyjmowała słomkę ze szklanki. – Pracowała w Argentynie u sióstr Rojas – powiedział Witold, choć w sumie nie zamierzał dzielić się tą informacją. – Zalewasz – skomentował Marek. – A kiedy? Ostatnio? – Nie. Jakieś pięć, sześć lat temu. Marek zatoczył koło trzymanym w ręce papierosem. – Pięć lub sześć lat temu, to ona musiałaby być jedną z sióstr Rojas. Panna cię nabiera, kolego, choć przykro to mówić, bo wygląda bardzo atrakcyjnie. – Dlaczego tak myślisz, drogi Watsonie? – zdenerwował się Witold. – To elementarne, Holmesie. – Marek wzruszył ramionami. – Wanda interesowała się tą firmą, gdy planowały ekspansję na Europę. Do 2004 roku pracowały tylko we trzy: Josephine, Carmen i Millagros, nikogo nie zatrudniały i same sobie ze wszystkim radziły. Potem postanowiły rozszerzyć działalność także po naszej stronie oceanu i zaczęły zatrudniać nowych ludzi, ale wtedy firma praktycznie się rozpadła. – Jak to? – zainteresował się żywo Witold. – Tam się coś stało. Jakaś tragedia rodzinna. Mąż tej najmłodszej zginął w wypadku z maleńkim dzieckiem, starsza Carmen wdała się w jakiś skandaliczny romans z piłkarzem i obie się wycofały. Firmę na nowo odbudowała Josephine Rojas i ona teraz w praktyce kieruje wszystkim. Twoja wspólniczka nie mogła pracować w kancelarii Rojas sześć lat temu. Jesteś pewien, że to nie było później? – zapytał, widząc zbolałą minę Witolda. – Niczego nie jestem pewien. – Wzruszył ramionami, znowu patrząc na roześmianą i odprężoną Milę. Było mu bardzo nieprzyjemnie. Nie widział powodu, dla którego miałaby go oszukiwać co do swego doświadczenia zawodowego. Czy chciała się przed nim popisać? Dlaczego zmyślała? Tak niewiele o niej wiedział – gdyby nie Tekla i Witalis, nie miałby nawet pojęcia, kim jest z zawodu. Rzeczywiście coś tu było nie w porządku. – Ale, stary, nie łam się – zbagatelizował sprawę Marek. – Może chciała ci zaimponować. W końcu zamożny prawnik w MSZ to nie byle co! – Poklepał go po ramieniu i podszedł do stolika dziewczyn.

Mila uśmiechnęła się do Witolda znad martini, więc i on, jakkolwiek z ociąganiem, zbliżył się do ich stolika. Rozmowa toczyła się wokół plotek o sławnych ludziach i nowościach w modzie. Mila prawie się nie odzywała, nie przeszkadzając brylować Wandzie, obserwowała tylko niezbyt zachęcający wyraz twarzy Witolda. – Może już pójdziemy – powiedział po chwili, dość bezceremonialnie wtrącając się w pauzę, którą dla nabrania oddechu zrobiła Wanda. – Jutro mamy jeszcze mnóstwo spraw do załatwienia. Mila od razu wstała i pożegnała się z nowymi znajomymi. Marek obserwował to wszystko z uśmiechem, Wanda protestowała. Jedna z jej koleżanek zaczęła namawiać Milę na niezwykle modne w Warszawie „fryzjer party”, które przy udziale znanego stylisty miało odbywać się następnego dnia w jej domu. W końcu uwolnili się od wszystkich i wyszli. – Śmieszni ci twoi znajomi – powiedziała Mila, gdy wsiadali do taksówki. – Miałam wrażenie, że zaraz po tej imprezie polecą opisywać wszystko na swoim blogu! Co się stało? – spytała, widząc pełną napięcia twarz Witolda. – Musimy pogadać – powiedział twardo. – Rozmawiałem z Markiem, który powiedział mi, że nie mogłaś pracować u sióstr Rojas pięć lat temu, bo one wtedy nikogo nie zatrudniały. Wyszedłem na idiotę, a Marek obniesie nas na jęzorach po całej Warszawie. Dlaczego mnie oszukałaś? Mila przyjrzała mu się z bardzo bliska. – No, no – powiedziała z uznaniem. – Wyszedł z ciebie dobry czekista. Nie wiedziałam, że mnie sprawdzisz. – Zaczęła grzebać w torebce i wyciągając jakiś dokument, dodała: – Ale dobrze. Mimo że obraziłeś mnie tym podejrzeniem o oszustwo, należy ci się parę słów wyjaśnienia. – Podała mu niewielką zieloną książeczkę. Witold właściwie chciał zaprotestować, ale wziął ją machinalnie. Było to DNI – argentyński dokument tożsamości dla cudzoziemców. Pod zdjęciem, które bez najmniejszej wątpliwości przedstawiało Milę, widniały dane osobowe, wraz z nazwiskiem, które brzmiało „Rojas de Arboleda”. Popatrzył na swoją towarzyszkę, a ona wzruszyła ramionami i zwróciła się do niego lekko kpiącym tonem: – Jak sobie już zapewne ułożyłeś w głowie, Mila Rojas, zwana Millagros, to jestem ja. Dwie siostry i ich bratowa – oto firma Las Hermanas Rojas. Pewnie jesteś ciekawy, co się stało dalej – zimno cedziła słowa. – Dlaczego porzuciłam obiecującą karierę, firmę i wyjechałam z Argentyny, by pędzić nudne życie w wiosce na krańcu cywilizowanego świata? Bardzo proste: mój mąż i córka zginęli w wypadku samochodowym na autostradzie pod Buenos Aires. Aurita miała sześć miesięcy. Czołowe zderzenie z ciężarówką. Byłam wtedy w Montevideo na spotkaniu, jechali na lotnisko. Głos się jej zmienił, załamał. Początkowo mówiła to odważnie, jakby rzucała mu wyzwanie, potem w tonie jej głosu słychać było wyłącznie rozpacz, jakby własne słowa ją przeraziły, wydobyły na powierzchnię to, co głęboko ukrywała w sercu. Wspomnienia nagle wróciły i osaczyły ją jak stado głodnych wilków, nie miała siły z tym walczyć, czuła wyłącznie ból i cierpienie. – Może o tym kiedyś pomówimy, nie wiem. – Brnęła przez swoją rozpacz, tak dzielnie jak człowiek, który musi podejmować podróż przez niegościnne, zimne pustkowie, wiedząc, że zależy od tego jego życie. – Jeszcze nie jestem gotowa na analizowanie swoich myśli i uczuć. Pewnie to złe, że tak się przed tym bronię, ale nie umiem inaczej. Uciekłam od tych myśli, wyjechałam i zamieszkałam tutaj, licząc na to, że się uwolnię. Nie uwolniłam się. Jedyne, co zyskałam, to fakt, że nikt mnie tu nie znał, nikt nie pytał, nie oceniał. Odwróciła głowę, by nie widział, że w jej oczach zbierają się łzy. No tak – nikt nie pytał, dopóki on się nie pojawił i nie poruszył tej struny, naruszając delikatną równowagę. Słuchał tego, co mówiła, patrzył na nią i doświadczał tak wielkiej czułości, że prawie sprawiała mu ból. Jego jedynym celem było osłonić ją przed cierpieniem i rozpaczą. Nigdy nie czuł się z nikim tak związany. Rozumiał wszystko, bo była mu najbliższą osobą. Uświadomił sobie jednak coś jeszcze, co bardzo go

zabolało – z pewnością kochała swego męża i dziecko, bo jakże mogło być inaczej? Zapewne kocha ich nadal i dla nikogo innego nie ma już w jej życiu miejsca. Mogę być jednak blisko niej, chronić i zawsze pomagać – pomyślał, ale nie przyniosło mu to ulgi. Milczeli, wpatrzeni w przednią szybę samochodu. Witold miał wrażenie, że noc rozlewa się również ciemnością w jego sercu. Chciał coś powiedzieć, jakoś oddalić te smutne myśli. – Przepraszam cię tysiąckrotnie. Jestem głupim palantem i tylko porucznik Zubek dorównuje mi w kretynizmie! Mila wzięła od niego dokument i schowała go do torebki. – W sumie miałeś rację – powiedziała po chwili milczenia. – Jesteśmy wspólnikami, a w interesach obowiązuje szczerość. Jak to było w Misiu Barei? – dodała z bladym uśmiechem. – „Szczerość w naszym klubie to podstawa”? Witold także się uśmiechnął i położył rękę na jej dłoni. – Przepraszam za podejrzliwość, a jeszcze bardziej za idiotyczne „oszukałaś mnie”. Zaraz palnę sobie w głowę ze sztucera garłacza, bo najwyraźniej jakieś echa wiktoriańskich romansów zapadły mi głęboko w pamięć. – Raczej echa telenowel… argentyńskich. – Mila się uśmiechnęła, a Witold odetchnął. – Może powinniśmy trochę się przejść? – zapytał, przysięgając sobie, że już nigdy nie poruszy południowoamerykańskich tematów. Wysiedli z taksówki i ruszyli na spacer. – Dobrze – zgodziła się Mila. – Słuchaj – powiedziała po chwili. – Mogę ci opowiedzieć o siostrach Rojas, co tylko zechcesz, tylko nie rozmawiajmy już o mnie. – Zgoda – powiedział z westchnieniem. – Nawet o skandalach towarzyskich? – zaczął przebiegle. Mila znowu się uśmiechnęła. – Chodzi o tego piłkarza River Plate, z którym chodziła Menchu? Zrobiła się afera pod niebiosa, bo miał żonę i gromadkę dzieci. I w dodatku chmarę krewnych uczepionych jego sportowej pensji. Menchita zawsze miała zły gust. Kilka skandali wyciszono, jak na przykład romans ze znanym pisarzem, którego reprezentowała nasza agencja. – Z którym? – zainteresował się Witold. – A tego ci nie powiem, bo to tajemnica służbowa, zwłaszcza że po sprawie nie pozostał żaden ślad, poza złamanym sercem Carmen. Powinieneś ją zresztą poznać, ja ją osobiście uwielbiam! – dodała po chwili. – Przyjechała za swoim Maradoną do Europy i mieszka teraz w Hamburgu. – Zaprosimy je na otwarcie hotelu – powiedział, ale Mila nie była przekonana. – Żebyś nie żałował! One są, delikatnie mówiąc, dosyć specyficzne. Józefina to ogromnie poczciwa osoba, o złotym sercu, ale wyobraża sobie, że jest co najmniej francuską księżną. Zachowuje się jak portret prababki – nie wychodzi z ram. Carmen jest zupełnie inna, ale strasznie postrzelona. – Po tym, co powiedziałaś, mam jeszcze większą ochotę je poznać. – Uśmiechnął się. – Wracajmy – powiedziała Mila. – Jestem zmęczona tym wszystkim, a jutro muszę jechać. Czeka szkoła i zebranie spółdzielni w sprawie sklepu internetowego. Kiedy następnego dnia pożegnał ją pod domem i chwilę jeszcze patrzył jak klekoczący i skrzypiący wszystkimi uszczelkami, amortyzatorami i czym tylko możliwe fiat oddala się powoli w kierunku głównej ulicy, pomyślał, że powinien kupić jej w prezencie nowy samochód. Wiedział jednak z góry, co by na to powiedziała – rozlatujący się fiacik był jej miłością i pewnie prędzej doczepiłaby go sobie do nowego samochodu na sznurku, niż rozstałaby się z nim.

[36] M. Hłasko, Piękni dwudziestoletni, Warszawa 1989, s. 54–55. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

43

Tak tęsknił za Idą i jej mieszkańcami, że chciał wracać natychmiast, ale sprawy niecierpiące zwłoki wciąż zatrzymywały go w Warszawie. Promocją hotelu w mediach i Internecie miała się zająć świeżo powołana firma Wandy. Byli jej pierwszymi klientami, więc Witold liczył na specjalne traktowanie. Nie zawiódł się. Po dwóch dniach od podpisania umowy zadzwoniła Mila, że w Idzie zjawił się dziennikarz z czasopisma „Domy i ogrody”, który zrobił z nią obszerny wywiad i obfotografował każdy kąt. – Opowiedziałam mu o Graalach – mówiła rozentuzjazmowana. – Pokazałam kielich i labirynt, przegoniłam go nawet po parku. Był złachany jak pies, ale szczęśliwy. – Dzielna dziewczynka – pochwalił ją Witold, któremu strasznie ckniło się za wschodami i zachodami słońca w wiosce na końcu świata, a kiedy przyszło mu oglądać mecz w samotności, po prostu wył do księżyca. – Kiedy wracasz? – zapytała, dodając oczywiście, że interesuje ją to wyłącznie ze względów zawodowych. Swoje przybycie zaawizowała gazeta „Modne Wnętrze”, a Wanda negocjowała już sesję zdjęciową pewnej popularnej aktorki, która lubiła się fotografować w stylowych komnatach. – Jak najszybciej, boję się, że pan Kowal sobie nie poradzi – powiedział Witold zdecydowanym głosem. – Odbieram od niego dziwaczne meldunki na telefon komórkowy w stylu „Idzie”, „Opóźnienie”, „Ruszyło” i tak dalej. – Bez strachu – uspokoiła go Mila. – Radzi sobie świetnie. On ma naturalny talent. Ludzie Majewskiego już kończą podłogi. Wczoraj przyjechały meble, część już poustawiałam. – Sama? – zdumiał się Witold. – Przy pomocy Wojtka i Alberta. Tak się zmachali, że musiałam ich reanimować. Puściliśmy sobie Gwiezdne wojny w sali kinowej, chyba nie masz żalu? Albert naśladował odgłosy wydawane przez Dartha Vadera, było bardzo śmiesznie. – Jak ja żałuję, że mnie tam nie ma… – Witold westchnął z głębi serca. – To przyjeżdżaj – powiedziała. – Nie mogę. – To powtarzało się jak mantra. Wanda umówiła go w jakimś radiu w programie o hobbystach odnawiających stare zamki i pałace, potem zainteresował się nim magazyn historyczny. Wanda uważała, że trzeba wykorzystywać każdą okazję do budowy portfolio hotelu. Te wszystkie wywiady i okładki wyglądały imponująco na stronie internetowej. Miał już pełno rezerwacji na święta, Sylwestra i zimę. Tylko otwarcie chciał zrobić skromne. Choć działał tu wbrew wszelkim regułom sztuki, tym wydarzeniem postanowił podzielić się wyłącznie z przyjaciółmi. Wreszcie załatwił najpilniejsze sprawy i z ulgą wsiadł do samochodu. Po południu był już w Idzie. Nie zwracając uwagi na panią Gertrudę, która od razu chciała podać obiad, i jej męża, pragnącego podzielić się refleksjami na temat remontu, wrzucił swoje rzeczy na ganek i popędził do

Mili. – Cieszę się, że cię widzę – powiedziała z radością, a Witold miał ochotę ją uściskać. Nie zrobił jednak tego, bo nie wiedział, jak byłoby to odebrane. Nic się tu nie zmieniło – dom dalej był szeregiem dziwnych przybudówek, a Mila ubrana w ciemnozieloną sukienkę z jedwabiu wyglądała ślicznie ze swoimi rozczochranymi włosami. Witold poczuł się szczęśliwy. Zrobiła herbatę i zaprosiła go do sporego saloniku, w którym nigdy nie był, bo pokój znajdował się w łączniku pomiędzy stodołą a budynkiem z pustaka, czyli – jak wywnioskował po namyśle Witold – w niewielkiej dobudówce z cegły. Pokój miał dziwny, dosyć nieforemny kształt, a okna wychodziły na ogród. Prawie w całości wypełniały go książki i, jak zauważył, była to przeważnie literatura dla dzieci. Stare, ilustrowane wydania. Na półce pośród kolorowych tomów zobaczył duże zdjęcie, oprawione w cienkie srebrne ramki. Przedstawiało uśmiechniętego mężczyznę o łagodnych oczach. Mógł mieć około czterdziestu lat. Miał na sobie rozpięty płaszcz, spod którego wystawał rozwiany szalik. – Kto to jest? – zapytał Witold, biorąc zdjęcie do ręki. Jego uwagę przykuło tło – jakaś manifestacja lub zgromadzenie. Wokół mężczyzny było mnóstwo ludzi, z którymi najwyraźniej rozmawiał. Mila nawet nie spojrzała na zdjęcie. – To Pablo Díaz. Powiedziała to takim tonem, jakby mówiła „Adam Mickiewicz” albo „Napoleon”. Witold popatrzył na nią wyczekująco. Zabrała mu zdjęcie i ponownie ustawiła je na półce. – Nie słyszałeś nigdy o La Noche de los Lápices[37]? Mimo niewinnej treści, słowa te zabrzmiały w jej ustach dość nieprzyjemnie. Witold zrobił nieokreślony ruch ręką, który miał oznaczać, że nie ma pojęcia, o czym ona mówi. Mila kiwnęła głową. – Tak myślałam, choć to niezbyt zamierzchła historia, trochę ponad trzydzieści lat temu! La Noche de los Lápices znaczy „noc ołówków” i była to akcja faszystowskiej junty, która rządziła Argentyną do 1983 roku, przeciwko uczniom szkół średnich. – Żartujesz? – nie rozumiał Witold. – Junta organizowała akcje przeciwko uczniom? Dlaczego? – Uznano ich za wywrotowców, bo chcieli obniżenia cen biletów tramwajowych. 16 września 1976 roku dwieście trzydzieści trzy osoby zostały za to aresztowane. Po czterech latach z więzienia wyszła tylko jedna – Pablo Díaz. Milczeli, myśląc o losie pozostałych ofiar. – Musisz wiedzieć, że podczas rządów junty w Argentynie „zaginęło” – bo tak się zwykło mówić o osobach, których los jest nieznany – około 30 tysięcy ludzi. Byli torturowani, niektórzy ginęli od razu w więzieniach, innych zabijano później. Jest taka organizacja, zwana „Matki z Placu Majowego”, która od lat domaga się sprawiedliwości i chce wiedzieć, gdzie są pogrzebane ciała ich dzieci. – To straszne. – Witold potarł ręką czoło. – A co stało się ze sprawcami? Osądzono ich? Skazano? Mila pokręciła głową. – I tak, i nie. W końcu doprowadzono do procesów, niektórych rzeczywiście skazano na dożywocie, jak generała Videlę, ale większość objęła amnestia lub zostali skazani na areszt domowy z powodu wieku. Rozumiesz już, dlaczego tamte czasy nazywano w Argentynie „brudną wojną”? Skinął głową i znowu popatrzył na zdjęcie Díaza i tłum ludzi, który stał za nim. Czy były to „Matki z Placu Majowego”? Nie wiedział, ale podejrzewał, że tak.

– Mój mąż, Aimar, był historykiem. Napisał książkę o „brudnej wojnie” i „zaginionych”. Dotarł do rodzin, wysłuchał wielu relacji. Gdy ją przeczytałam, nie mogłam spać w nocy. – Rozumiem teraz, dlaczego masz to zdjęcie – powiedział. – Chyba raczej nie rozumiesz. Kiedy Aimar zginął w wypadku z małą, myślałam, że umrę z rozpaczy – powiedziała, patrząc na niego tak, jakby widziała coś poza nim. – Ten ból był tak wielki, że po prostu nie umiałam z nim żyć. Ciągle płakałam i nie potrafiłam przestać, myślałam, że ta rozpacz nigdy się nie skończy. I wtedy pewnej nocy, kiedy siedziałam w ciemnościach w pokoju, światło ulicznej latarni odbite w szybie padło na stojące na półce zdjęcie Díaza. Na to zdjęcie. – Mila ponownie wskazała na fotografię uśmiechniętego mężczyzny. – Popatrzyłam na nie i przypomniałam sobie, co opowiadał Díaz. Kiedy wyszedł z więzienia, nie mógł uwierzyć w to, że żyje. Nie rozumiał, dlaczego go wypuszczono. Wszyscy jego przyjaciele zginęli, w tym jego dziewczyna. Chciał popełnić samobójstwo. I wtedy na ulicy podszedł do niego jakiś człowiek i zapytał o syna. Díaz znał go, bo siedział z nim razem w obozie, który wedle oficjalnych danych wcale nie istniał. Wtedy zrozumiał, że musi żyć, bo ma to swoją wartość. – Ty też to zrozumiałaś? – zapytał Witold, choć wiedział, jak głupie jest to pytanie. Mila skinęła głową. – Tak. Na stole leżała książka Aimara o „brudnej wojnie”, musiałam doprowadzić do jej wydania. Zrobiłam to. Książka zdobyła ogromną popularność. Była nawet tłumaczona. Dostałam za nią pieniądze. Bardzo dużo. Ale nie potrafiłam ich wydawać na swoje potrzeby, nie mogłam. One były przeznaczone, żeby zrobić nimi coś dobrego. Postanowiłam założyć fundację badającą sprawy „zaginięć” i dokumentującą tamte lata. Uzgodniłam z Pepitą i Menchu, że prawa autorskie do książki przekażemy na rzecz fundacji, zgodziły się. Oddałam też organizacji nasz dom w Buenos Aires. Zabrałam tylko to zdjęcie. Nie mogłam jednak już tam żyć, dla mnie było to miejsce przeklęte, ziemia jałowa. Postanowiłam zostawić za sobą wszystko, wrócić do kraju. Nie myliłam się, tu dałam radę rozpocząć na nowo. Ból w końcu zelżał, ale nigdy nie zginął zupełnie. Myślę, że jestem twarda, bardzo twarda, ale czasami trudno mi z tym żyć, nie lubię o tym mówić… Długo milczeli. Witold nie potrafił znaleźć słów pocieszenia, a Mila zamyśliła się głęboko, podpierając głowę rękami. Myślał o tragedii, jaką przeżyła, o niesprawiedliwość losu, która ją spotkała. Argentyna, odległy kraj pięknych krajobrazów i smutnych historii, zapach czerwonej ziemi i cierpki smak yerba mate, dalekie dźwięki tanga. – Umiesz tańczyć tango? – zapytał niespodziewanie, a wyrwana z nagłego zamyślenia Mila popatrzyła na niego z wielkim zaskoczeniem. – Oczywiście! W końcu pięć lat mieszkałam w Argentynie! – Wiesz, ja nigdy dobrze nie opanowałem kroków – brnął dalej desperacko, nie zważając na jej zdziwienie. – Niby wiem, jak one tam idą, ale mam straszne kłopoty i ciągle wypadam z rytmu. – Bo za dużo o tym myślisz – stwierdziła Mila. – Tango nie jest tańcem umysłu, tylko ciała. Znajomość podstawowych kroków powinna ci wystarczyć. Musisz po prostu poddać się rytmowi. – Wzruszyła ramionami, ciągle patrząc na niego ze zdziwieniem, gdyż wyraźnie nie rozumiała, do czego on zmierza. – Pokaż mi – poprosił zdecydowanie. – Teraz? – Pokręciła głową z niedowierzaniem. – Koniecznie teraz? – Tak. Na pewno masz mnóstwo płyt z muzyką argentyńską, a ja chcę to zrozumieć. – Co? Tango? – Nie tylko. Wszystko chcę zrozumieć. Przede wszystkim ciebie. A do tego muszę się nauczyć tanga. Mila kucnęła przy szafie w rogu pokoju i wyciągnęła spod niej stary adapter na płyty analogowe. W wielkim pudle w szafie miała z kolei mnóstwo winylowych krążków, które zaczęła

uważnie przerzucać. – O! – powiedziała po chwili. – To jest dobry wybór. Melodia z okresu junty. Ma piękny tytuł, Luz de mi alma – „Światło mej duszy”. Grali to często w barze koło naszego domu, wieczorami muzykę było słychać nawet w oddalonych od ulicy pokojach. Płyta zaczęła się obracać, a Mila podeszła do Witolda i położyła mu lekko rękę na ramieniu. – No, jazda! Kroki znasz, a to podstawa sukcesu, tylko nie myśl o tym. Ujął jej dłoń i postanowił nie przejmować się tym, że na pewno nadepnie jej na palce. Tak się jednak nie stało. Mila, która tańczyła po prostu doskonale, jakimś siódmym zmysłem unikała jego podstawionych nóg. Miała przymknięte oczy i śpiewała razem z latynoskim wykonawcą z płyty. – Świetna jesteś – powiedział z podziwem. – Powinnaś startować w konkursach tańca. Mila otworzyła oczy i popatrzyła na niego z uśmiechem. – Wydaje ci się. Kiedyś nie umiałam wcale tańczyć, wstydziłam się, że ktoś może zauważyć, jak gubię kroki, liczyłam je w tańcu. – To tak jak ja teraz. – Westchnął ciężko. – Cywilizacja – powiedziała Mila. – Jesteś ciągle człowiekiem miejskiej dżungli. Myślisz, że w każdej sytuacji ktoś cię ocenia. Stres cię zabije, przyjacielu. Trzeba być ponad to. – Postaram się być ponad to, jeśli drugi raz puścisz tę płytę. – Chwali ci się odwaga. Mila przesunęła igłę na początek płyty i ponownie rozległa się melodia, grana na bandoneonie. Tym razem szło mu dużo lepiej, zaczął nawet przewidywać jej kroki i przestał mieć denerwujące poczucie bezsensownego dreptania w miejscu. Chciał jej to właśnie powiedzieć, gdy drzwi do salonu otwarły się z trzaskiem i stanęli w nich Albert z Wojtkiem. Prawdopodobnie pukali już od dłuższej chwili do drzwi wejściowych i, zdenerwowani brakiem jakiejkolwiek reakcji, postanowili wziąć sprawy we własne ręce. Zdenerwowany Galileo kręcił się niespokojnie przy nogach Wojtka. Obaj z Albertem zastygli na progu jak dwie żony Lota. – Co wy tutaj wyczyniacie? – spytał Lipski, gdy już odzyskał głos. – Jakiś dancing dla samotnych? A od dwudziestu minut trwa mecz, w którym gra Wisła, transmitują z Krakowa, i jeszcze mi ucieknie jakaś ciekawa walka na trybunach! – Daj spokój, może my lepiej ich zostawmy – mitygował Wojtek, który łatwiej umiał się znaleźć w tego typu sytuacjach. Ale Albert wpadł już w słowotok i niczym nie dawało się powstrzymać oceanu wymówek. – Mecz leci, a ty, Mila, szkółkę tańców brazylijskich otwierasz! Wieczorem! Mało tego, pewnie jeszcze zaczniesz tu capoeirę ćwiczyć! A ty, Witold, to masz dwie lewe nogi. Zginasz kolana jak skoczek narciarski w dojeździe do progu! – Tu Albert uznał za stosowne zademonstrować Witoldowi popełniane błędy. Ten, wyraźnie zażenowany, puścił rękę Mili i zatrzymał się na środku pokoju. Pani sołtys natomiast uznała pantomimę Lipskiego za zupełnie zbędną. – No, to pokaż, co ty potrafisz – powiedziała zdecydowanie i popchnąwszy igłę palcem stanęła naprzeciwko niego. Albert, który zbyt późno zrozumiał swój błąd, nie miał wyjścia i musiał stanąć do nierównej walki. Teraz Wojtek i Witold pokładali się ze śmiechu, obserwując jego małpie skoki. Mila – jak zauważył z zadowoleniem Witold – zaprezentowała Lipskiemu program rozszerzony. Biedny chłopak dwoił się i troił, by nadążyć za jej krokami i w odpowiednich miejscach robić zwroty. W końcu stało się to, na co wszyscy czekali – Albert poddał się z cichym kwileniem i błagał o litość. Mila triumfująco odgarnęła z oczu kosmyk włosów. – No, Wojtek, co powiesz? Który z nich tańczy lepiej? – zapytała matematyka, który wił się pod lodowatym spojrzeniem Lipskiego. – No… Obaj mają grację fortepianu! To znaczy, Witold fortepianu. A Albert szafy gdańskiej

czterodrzwiowej z nadstawką, lustrem i pasem do ostrzenia brzytew! Wydawało się, że biedny Wojtek nie uniknie śmierci, ale ocaliła go Mila, błyskawicznie wskakując pomiędzy niego i Alberta. – Dosyć już! Podobno trwa mecz! – A właśnie – przypomniał sobie Lipski, wygrażając Wojtkowi zza jej pleców. – Bym zapomniał, przecież w tym celu tu przyszliśmy, pani Gertruda doniosła, że „minister jest we wsi”, więc mieliśmy nadzieję, że i nam udzieli audiencji. – Smutno nam samym oglądać – wyjaśnił poczciwie Wojtek. – Albert nie ma się z kim kłócić i biedak prawie się popłakał z desperacji. – Wcale nie – zgromił go polonista. – A za tę szafę orzechową to jeszcze się policzymy! Stylista się znalazł, myślałby kto! Bierzcie kurteczki i idziemy do nas. – Albert się na ciebie wścieka – wyjaśnił Witoldowi Wojtek, gdy znaleźli się na drodze. – Bo napuściłeś na niego Czarowne Czarownice. – I co mu zrobiły? – spytał z rozbawieniem prawnik. – Na razie nic, tak mi się przynajmniej wydaje, ale on uważa inaczej. Obiecały rzucić na niego klątwę, jeżeli nie dostaną dobrej oceny z klasówki. – I nie dostały? – Jakbyś zgadł – ucieszył się nie wiedzieć z czego matematyk. – Albert uważa, że rzuciły na niego klątwę Asparagusa. – Asparagusa? – zdziwił się Mossakowski, zapalając w końcu papierosa. – Pierwsze słyszę o takiej. Ale może Alinka rozszerzyła swój repertuar. W końcu Asparagus to był jeden z Kotów Eliota. – Cruciatusa! – ryknął na to Albert. – Chodzi o najstraszniejszą w całym Harrym Potterze klątwę Cruciatus. – E tam! – mruknęła Mila kopiąc kamień do rowu. – Najstraszniejsza była Avada Kedavra! Po niej się umierało. A tak – trochę ci się nogi potrzęsą i po krzyku. Choć oczywiście w tańcu to przeszkadza, ale ty i bez Cruciatusa tańczysz marnie. Poproś Alinę, żeby rzuciła na ciebie czar pląsających nóżek. – Boże! Kto pilnuje piekła, kiedy ona tu jest – jęknął zgnębiony Lipski. – Jak dzieci – podsumował Wojtek. – U nich to chyba jakaś choroba. – Pewnie Asparagus, ciekawe, czy to zakaźne – mruknął Witold, wspinając się po schodach. Z mieszkania nauczycieli dobiegał donośny głos komentatora.

[37] Historia tzw. „nocy ołówków” i dzieje Pablo Díaza zostały przytoczone na podstawie książki A. Domosławskiego Gorączka latynoamerykańska, Świat Książki, 2004. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

44

Po meczu wymówił się złym samopoczuciem i wrócił do domu. Ciągle myślał o rozmowie z Milą. Współczuł jej. Wiedział dobrze, jak to jest stracić rodzinę – jego rodzice umarli, gdy był jeszcze w liceum. Teraz rozumiał doskonale, dlaczego przyjechała tutaj i zajęła się Spółdzielnią Wiejską „Ida”. I kochał ją za to jeszcze bardziej. Ponieważ nie mógł spać, zajął się czytaniem jednej ze swoich pirackich opowieści, co zawsze dobrze robiło mu na nerwy. Było już po północy, gdy w szybie zobaczył dziwny odblask. Minęło kilka długich chwil zanim zorientował się, że gdzieś we wsi się pali. Wyskoczył z łóżka i pognał do okna. Nie ulegało wątpliwości – łuna nad Idą znaczyła tylko jedno: wybuchł ogień. Witold doskonale zdawał sobie sprawę z tego, co pożar może oznaczać w tak maleńkiej i stłoczonej miejscowości. Gdy jednak stał przy oknie, sparaliżowany pierwszym szokiem, w głowie tłukła mu się tylko jedna myśl – obawa o Milę. Na próżno próbował odnaleźć jej dom w znajomym krajobrazie z okna. Wszystko, co leżało poniżej parku, zasnuwała mgła i dym rozświetlony poblaskiem płomieni. Jak szalony wybiegł z domu. Trasę do wsi pokonał w rekordowym tempie. W Idzie nikt nie spał tej nocy, słychać było gwar wielu głosów, bieganinę, krzyki. On jednak o to nie dbał. Uspokoił się dopiero wtedy, gdy znalazł się przed domem Mili – koszmarna wieżyczka i cała reszta były na miejscu, przynajmniej na razie, bo dym niepokojąco zbliżał się do budynku. Mili w domu nie było. Zostawiła otwarte drzwi i najwyraźniej wybiegła w pośpiechu. Witold także skierował się w stronę ognia. Płonął niewielki domek, kilkadziesiąt metrów dalej, w niebezpiecznej bliskości szkoły. Witold zauważył jasne włosy Alberta, który krzyczał do Wojtka kierującego strumieniem wody z podręcznej motopompy. W chwilę później zobaczył Milę. Miała na sobie sweter narzucony na błękitną piżamkę i absurdalne, wieczorowe czółenka. Odgarniała włosy z czoła czarną od sadzy ręką, pozostawiając na twarzy żałosne, ciemne smugi. Ona także krzyczała do Wojtka, wymachując ręką w prawo. Witold zrozumiał tę gestykulację – w motopompie zaczynało brakować wody, a trzeba było polewać ścianę szkoły. Mila myślała o uzupełnieniu wody z rzeki. Ale do Modrzanki było przecież daleko. Staw w parku! – pomyślał w tym momencie i rzucił się w ich kierunku. – Staw w parku! – wrzasnął do Mili, przekrzykując panujący tu zgiełk. Ona tylko skinęła głową i po chwili była już przy nim. – Mamy drugą cysternę za szkołą! – powiedziała, po raz kolejny odgarniając włosy zasmoloną ręką. – Tylko nie wiem, jak ją przetransportować do ciebie? Może traktorem pana Słobankiewicza? Witold pokręcił przecząco głową. Minęło już parę minut od czasu, gdy znalazł się w centrum zdarzeń i miał cały plan opracowany. – Podczepimy ją do mojego samochodu. Chodź! – Pobiegli jak duchy przez zamglony park. – Wiesz, czyj dom się pali? – zapytała Mila, gdy samochód z rykiem popędził przez zarośla. – Wiem tylko, że nie twój – odpowiedział, skupiając się na wytężaniu wzroku w ciemnościach.

– To dom Kowalów. Witold nic nie odpowiedział, tylko zaklął cicho pod nosem. A więc palił się dom jego gospodyni. Zupełnie nie wiedział, jak pani Gertruda to zniesie. Mimo ciemności i fatalnej drogi przez park, przyśpieszył. Gdy tylko samochód zatrzymał się na podwórku Kowalów, Witold wyskoczył, rzucając Mili kluczyki. – Ty pojedziesz z cysterną! Zaczekaj, aż ci ją podczepimy! Mila bez słowa przesiadła się na miejsce kierowcy. Zacisnęła dłonie na kierownicy i z niepokojem oglądała się za siebie. Na podwórku tymczasem prawie nic się nie zmieniło. Płomienie szalały i raczej trudno było już marzyć o ich ujarzmieniu. Było potwornie gorąco, a czerwono-pomarańczowy blask sprawiał wręcz upiorne wrażenie. Witold złapał Alberta i razem z panem Słobankiewiczem i kilkoma innymi osobami pobiegli za szkołę. Tam, w niewielkiej wiacie, stała druga, pusta cysterna, którą Mila kazała kupić „na wszelki wypadek”. Przezorność ta okazała się jak najbardziej uzasadniona. Cysterna nie była ciężka, we czterech dość łatwo dotoczyli ją na podwórze i podczepili do samochodu Witolda. Mila ruszyła z miejsca, a Albert wsiadł do samochodu praktycznie w biegu. Witold odprowadził ich wzrokiem – Mila pędziła rowem, który wyznaczał granicę parku. Skręciła bezbłędnie i lawirując wokół przewróconych pni i ogromnych kamieni, jechała w stronę stawu. Pora była najwyższa, bo Wojtek wylewał już resztki wody. Pozostali mieszkańcy także nie próżnowali – czerpano wodę ze studni i podawano ją sobie wiadrami. Pan Kowal wskoczył na cysternę, żeby zmienić Wojtka, który niespodziewanie pojawił się koło Witolda. – Nie damy rady – powiedział matematyk, ocierając pot z czoła. – Dom jest stracony. Żeby tylko udało nam się ocalić szkołę. – Nie łam się. – Witold poklepał go po plecach. – Mila z Albertem pompują wodę do drugiej cysterny, zaraz tu będą. – Akurat – jęknął Wojtek. – Do rzeki jest ładny kawałek, zanim tam dojadą i wrócą, to będzie po balu, panno Lalu! – Pojechali do stawu w parku – wyjaśnił Witold. – Będą tu za chwilę. Matematyk popatrzył na niego z uznaniem. – No! Że nikt jakoś nie wpadł na ten pomysł. Rzeczywiście, ten staw jest bezcenny! Nie było sensu dalej gadać. Witold przyłączył się do grupy polewającej wodą z wiader ścianę budynku szkoły. Woda w pierwszej cysternie się skończyła, ale Mila z Albertem nadjechali w samą porę. – Witek! – wrzasnął Albert, wyskakując z samochodu, podczas gdy Mila nawet nie zgasiła silnika w oczekiwaniu na podpięcie cysterny. – Jedź z nią! Ja muszę tutaj pomóc! Witold bez słowa oddał swoje wiadro najbliżej stojącej osobie i pobiegł do samochodu. Minął jeszcze zapłakaną panią Gertrudę, która przytulała do siebie przerażonego Mirka. Na ich widok przystanął i chciał coś powiedzieć, jakoś pocieszyć, choćby wykonać najdrobniejszy gest, ale Mila nacisnęła wściekle klakson. Ruszyli z kopyta i popędzili przez mrok. Jeździła brawurowo, co było dziwne, zważywszy, że miała tylko zdezelowanego fiata. Zatrzymali się przy stawie z piskiem opon i cysterny, która przez całą drogę klekotała z tyłu złowieszczo. – W drodze powrotnej nie możemy tak pędzić – usprawiedliwiła się Mila. – Bo woda… – dodała jeszcze, widząc jego nieprzytomne spojrzenie. Wyskoczyła z samochodu i szybko podłączyła pompę. Gdy cysterna powoli wypełniała się brudnawą wodą, oni w skupieniu patrzyli na ogień. – Chyba się nie przeniesie? Jak myślisz? – spytała Mila, uprzedzając jego pytanie. – Mam nadzieję. Co robi Albert? – Poleciał z dziećmi wynosić komputery ze szkoły. Na wszelki wypadek! Jeśli ogień się przerzuci, stracimy wszystkie książki – powiedziała, do bólu w oczach wpatrując się w czerwono-

żółty blask. – Kurczę blade! – skomentował. – Nie można do tego dopuścić! – Miejmy nadzieję, że się nie przeniesie. – Pompa przerwała pracę, oboje jak na komendę rzucili się do jej odłączania i wskoczyli do samochodu. Gdy Witold zastanawiał się nad tym później, nigdy nie pamiętał, ile kursów zrobili tej nocy. Przyjechała straż pożarna z Brzózek, a oni ciągle gnali z pustymi cysternami do parku. Wstawał już świt, kiedy wreszcie usiedli na progu szkoły. Z domu Kowalów pozostały smutne, zwęglone zgliszcza, ale żaden inny budynek nie ucierpiał. Albert razem z Wojtkiem i dziećmi zabezpieczali komputery i cały cenniejszy sprzęt, który wylądował w ogródku Mili. Ona sama wyglądała na śmiertelnie zmęczoną. Siedziała z opuszczoną głową, a brudnymi rękoma obejmowała kolana. Ani ona, ani Witold nie mieli siły, żeby się odzywać. Mossakowski był szczęśliwy, że nie spłonęła cała wieś. Patrząc po zmordowanych, czarnych od sadzy ludziach, zauważył panią Teklę. Pomagała opatrywać oparzenia, podawała wodę. Kiedy tylko ich zobaczyła, natychmiast podeszła. – No, no – powiedziała, ściskając Witoldowi rękę. – Chyba właśnie dzięki wam Ida ocalała. – Raczej dzięki strażakom z Brzózek – sprostował Witold. Pani Tyczyńska pokręciła przecząco głową. – Nie. Gdyby nie wy, ogień pewnie przeniósłby się na sąsiednie budynki, straż z Brzózek, choć robiła co mogła, przyjechała dość późno. To był po prostu genialny pomysł z tym stawem. – Żaby raczej nie podzielają pani zdania. – Witold uśmiechnął się blado. – Oraz nieliczne ryby, zmuszone od dzisiaj zadowalać się kilkoma centymetrami wilgoci. Starsza pani machnęła ręką z uśmiechem. – Przyjdzie dobry deszcz, to i woda powróci. Że też ten głupi staw wreszcie się na coś przydał! Mój ojciec wybudował go, bo chciał urządzać przejażdżki łódką, jakie pamiętał z Oxfordu, ale mama się bała. Potem tylko był wiecznie zamulonym siedliskiem komarów. Mila podniosła głowę i zmęczonym głosem powiedziała do pani Tekli: – Nie widziałaś przypadkiem Witalisa albo Iwany? Zapytana machnęła ręką w stronę pogorzeliska. – Witalis cały czas pociesza panią Gertrudę, a Iwana pomaga Albertowi w szkole. Strażacy strasznie zalali budynek, ale zdaje się, że mieszkanie nauczycieli bardzo nie ucierpiało, na szczęście. A po co ci oni? – Trzeba jakoś pomóc Kowalom. Cały czas zastanawiam się, gdzie ich umieścić. Przecież zostali bez niczego. Myślę, że na razie mogą zamieszkać u mnie, a potem trzeba będzie podjąć jakąś decyzję. Witold przerwał jej w pół słowa. – Daj spokój! To chyba oczywiste, że zamieszkają u mnie! Przecież oboje u mnie pracują! Mila spojrzała na niego z uwagą, a pani Tekla potwierdziła ruchem głowy. – Moim zdaniem powinni zamieszkać z Witoldem. Ma w końcu tyle niepotrzebnych pokoi, prawda? – Jak najbardziej! – dziarsko oznajmił prawnik. – No, dobrze – powiedziała przekonana do tego pomysłu Mila. – Tylko jak im to powiedzieć, żeby ich nie obrazić? Popatrzyła z wyczekiwaniem na starszą panią. Ta wzruszyła ramionami. – Myślę, że trzeba to zrobić po prostu, bez wstępów i owijania w bawełnę. I najlepiej idźcie od razu, i razem… Bez ociągania zebrali się z progu szkoły. Wstając, Witold poczuł, jak strasznie jest zmęczony. Właściwie ledwie powłóczył nogami, ale był dumny z tego, co zrobili. Państwa Kowalów znaleźli

niedaleko podwórka w towarzystwie popa, jego żony i Wojtka. Pani Gertruda nadal szlochała, podobnie jak Mirek. Tylko pan Kowal był całkowicie spokojny, choć palił papierosa, a Witold wiedział, że mąż gospodyni pali tylko w wypadku wyjątkowych katastrof. Na widok Witolda i Mili podszedł do nich i uścisnął im ręce. – Panie mecenasie, porządny z pana człowiek! Dziękuję za wszystko! – powiedział, choć Witold starał się zrobić wszystko, by mu nie dziękowano. Pani Gertruda ze szlochem także ściskała jego rękę. – Drodzy państwo – zaczęła Mila wśród tej powszechnej stypy. – Ponieważ wydarzyło się takie nieszczęście i nie mają państwo gdzie mieszkać, Witold zaproponował, żeby przenieśli się państwo do pałacu. Myślę, że rada wsi w krótkim czasie podejmie decyzję, co dalej z domem. Nie wiem, może go odbudujemy w czynie społecznym, albo jakoś inaczej się to załatwi, a na razie proszę skorzystać z gościny. Mossakowski dołączył się do prośby pani sołtys. Oboje Kowalowie chwilę patrzyli na siebie z zaskoczeniem, a potem pani Gertruda zapytała: – Ale czy nie będziemy panu przeszkadzać? Witold przecząco pokręcił głową. – Przecież państwo tam pracujecie. Jesteście właściwie jak moi domownicy. Na parterze koło kuchni są dwa świeżo wykończone pokoje. Proszę nie dać się prosić i zamieszkać tam. – W pokoju z werandą? – zgorszyła się pani Gertruda. – To przecież najlepszy pokój w całym domu. – To akurat kwestia gustu – stwierdził Witold z uśmiechem. – Ale tym lepiej, że się pani podoba! Pani Kowalowa jeszcze chwilę była niezdecydowana i popatrywała to na swego męża, to na Witolda. Mirek jednak był najwyraźniej uszczęśliwiony tą propozycją. Od razu przestał płakać i zachwyconym spojrzeniem wpatrywał się w widoczną z daleka wieżę pałacu. – No, nie wiem… – powiedział po dłuższym zastanowieniu mąż gospodyni. – Że też tak to się musiało skończyć. Ale nie ma co lamentować. Dom się odbuduje, moja w tym głowa, i niech się pani o to nie kłopocze, pani Milu. A na razie gdzieś trzeba mieszkać, a skoro pan mecenas taki miły, to chyba należy podziękować i przyjąć gościnę? Witold skinął głową. – Mamy trochę rzeczy – chlipnęła gospodyni, pokazując kilka niezgrabnych tłumoczków. – Jak się pokazał ogień, to wyniosłam nieco ubrań, naczyń. Możemy to zabrać? – Oczywiście. – Witold otworzył bagażnik w swoim samochodzie. – Zaraz wszystko spakujemy, proszę się nie martwić. – No i jest jeszcze krowa – przypomniał pan Kowal. – Zupełnie nie wiem, co z nią zrobimy. – Krowa może zostać u mnie – powiedziała Mila, która dotąd była jedynie milczącym obserwatorem tej sceny. – Akurat! – usłyszeli niespodziewanie głos Iwany. – Ty masz może nieczynną obórkę, ale na krowach się zupełnie nie znasz. Krasula zostanie u mnie, ja się nią dobrze zajmę! Pani Gertruda podziękowała żonie popa. Bez ociągania wszyscy zapakowali się do samochodu Witolda. W ponurym milczeniu dotarli do pałacu, tylko Mirek był uszczęśliwiony tą wymarzoną, niespodziewaną przejażdżką. Państwo Kowalowie rozlokowali się w pokojach na dole, a Witold, pożegnawszy się z nimi, wrócił do siebie. W pierwszej chwili myślał nawet o zrobieniu sobie kąpieli, ale w drugiej – zrezygnował. Zdjął tylko buty i w ubraniu rzucił się na łóżko. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

45

Przez kilka kolejnych dni trwało szacowanie strat. Dom Kowalów był zniszczony praktycznie całkowicie i nadawał się do wyburzenia, ale okazało się, że szkoła także trochę ucierpiała, przede wszystkim z powodu zalania wodą. Dach był w opłakanym stanie, część dachówek posypała się do środka, odsłaniając sporą dziurę, przez którą woda wlała się na piętro, a potem popłynęła po schodach na parter, gdzie usytuowano pracownię komputerową. Na szczęście trwały wakacje, bo mieliby duże problemy ze zorganizowaniem lekcji. Prawdziwe zrządzenie opatrzności – pomyślała Mila. – Dobrze, że wynieśliśmy komputery, bo w razie jakiegoś zwarcia, to nieszczęście byłoby gotowe – powiedział Wojtek. Mila cieszyła się, że choć biblioteka ocalała. Trudno byłoby sobie wyobrazić starty, gdyby książki zostały zalane wodą. – Przeprowadzka szkoły do Lipnika to w tej sytuacji uśmiech losu – stwierdził z właściwym sobie krzywym uśmiechem Majewski, który przybył na oględziny budynków. – Chętnie pomogę w odbudowie domku państwa Kowalów, mam sporo materiału w tartaku. Dach szkoły trzeba zabezpieczyć, bo gdy przyjdą jesienne słoty, może być nieciekawie! Mila słuchała go i kiwała głową. Nie ulegało wątpliwości, że czeka ich spory remont: wymiana części dachu, osuszanie podłóg i gruntowne malowanie. Istotnie, Majewski miał rację – w tej sytuacji Lipnik był dobrym wyjściem dla dzieci. Było jej smutno, ale ta niespodziewana katastrofa utwierdziła ją w przekonaniu, że być może nie warto się buntować przeciwko pewnym rozwiązaniom, które przynosi los i na które nie mamy wpływu. Trzeba było czasami popłynąć z prądem, choć osobie tak pełnej energii i pomysłów jak ona, wydawało się to trudne do pojęcia. – Mogą państwo liczyć na wszelką pomoc pana Klepki – powiedział Majewski, wskazując na przybyłego razem z nim byłego urzędnika poczty. Mariusz bardzo się zmienił. Nie był już tak przygarbiony i zalękniony jak kiedyś. Wyglądał też dużo lepiej, a w jego spojrzeniu pojawiła się nawet stanowczość, gdy z zapałem przytakiwał słowom swego pryncypała. – Tak, ja wszystkim się zajmę! Dostarczymy materiał na dom państwa Kowalów i pomożemy przy porządkowaniu pogorzeliska. Mogą mi państwo całkowicie zaufać! – Witold nie miał wątpliwości, że Klepka wywiąże się z tego, co obiecał. – Rozumiem, że zdecydował się pan opuścić Idę? – spytał jeszcze Majewskiego, a ten skinął głową. – Na razie tylko na kilka tygodni, zobaczymy, co będzie dalej. Tak jak mówiłem, domki sprzedają się nadspodziewanie dobrze. To wielka szansa, której nie mogę zmarnować. – Życzymy powodzenia i dziękujemy za pana wspaniałomyślność – powiedziała Mila tak ciepłym i serdecznym głosem, że Majewski się uśmiechnął. Nie tym swoim zwykłym grymasem, ale normalnym, dobrym uśmiechem. Uścisnął jej dłoń.

– Będę się żegnał – powiedział, ale jego głos zadrżał lekko. Mila pomyślała, że właściwie nie zadała sobie trudu, by poznać lepiej tego człowieka. Zrobiło się jej przykro. Przypomniał się jej wiersz Longfellowa: „Tak i my w życiu oceanie mówimy, a ktoś nas słyszy, Spojrzenie tylko, tylko głos, tylko znak – potem znów ciemność i cisza”[38]. – Nie smuć się. – Witold lekko dotknął jej ramienia. – Wszystko powoli wyremontujemy. Najważniejsze, że nikomu nic się nie stało! Skinęła głową. Tamta noc była jedną z najgorszych, jakie przeżyła w życiu – gdy zobaczyła odblask pożaru bała się przede wszystkim o wioskę. Czy wszystko nie pójdzie z dymem, czy uratują się ludzie? Starta jednego domu i kilku zalanych pomieszczeń w szkole była niczym przy groźbie utraty życia. Pomogli państwu Kowalom urządzić się w pałacu. Witold udostępnił im pokój z werandą i jeszcze jeden obok. – Kuchnię będziemy mieli wspólną – powiedział z humorem, a gospodyni, dotąd smutna i podenerwowana, wreszcie się rozpogodziła. – Czyli tutaj przynajmniej nic się nie zmieni – stwierdziła weselszym już głosem i lekko uścisnęła mu rękę. Pani Tekla, która także pojawiła się, by wesprzeć pogorzelców, z ciekawością rozglądała się po budynku. Widać było, że zmiany, które wprowadził Mossakowski, przypadły jej do gustu. – Właściwie nigdy nie było tu tak elegancko – stwierdziła, oglądając wykończone pokoje na piętrze. – Mój ojciec za bardzo lubił styl eklektyczny, który mnie osobiście przerażał. Teraz jest to bardziej wyważone! Witold, korzystając z okazji, wypytywał ją o różne szczegóły wystroju. Odpowiadała niezbyt chętnie, jakby wracanie wspomnieniami do przeszłości sprawiało jej przykrość. – Spędziłam tutaj szczęśliwe chwile mego dzieciństwa, niestety krótkie – powiedziała, zapalając na tarasie papierosa. – Ojciec zginął na wojnie, matka umarła. Zostaliśmy sami z bratem, więc rozumie pan, że nie lubię do tego wracać. Wychowali mnie krewni mojej matki, najpierw w Danii, potem w Anglii. – Naprawdę? – zainteresował się niezbyt dyskretnie Witold, którego ta historia ogromnie ciekawiła. – Tak. Moja matka była duńską baronówną, nazywała się Inger von Elsen i wszyscy uważali ją za Niemkę. Cóż, Dania to mały kraj, w dodatku graniczący z Niemcami… – Zamilkła i nic więcej nie chciała powiedzieć. Witoldowi zrobiło się głupio, że tak ją ciągnął za język. Bolesne wspomnienia nigdy nie znikają, ale czas może je nieco zatrzeć. Spróbował sobie wyobrazić, jak wyglądała posiadłość przed wojną, za czasów hrabiny Inger. Ze zdjęć w albumie pamiętał, że byli szczęśliwą i kochającą się rodziną. Ich życie płynęło wśród książek, muzyki i w pięknym otoczeniu parku. Potem przyszła wojna i zniszczyła wszystko – rodzice umarli, dzieci tułały się po różnych krajach. Smutny los tragicznych czasów. Przygryzł wargi i, by odpędzić czarną chmurę niewesołych wspomnień, zaproponował kawę. Hrabina zgasiła papierosa i chętnie się zgodziła. Aby zatrzeć nieprzyjemny nastrój, obiecała mu konsultacje przy wystroju wnętrz. Nie miała pojęcia, że Witold potraktuje to dosłownie i zacznie się jej radzić w sprawie każdego detalu. Słońce stało wysoko, było bardzo ciepło. Te letnie dni wydawały się nie mieć końca, a noce były absurdalnie krótkie. Na taras weszła Mila z zatroskaną miną. – Rozmawiałam z naszymi nauczycielami – powiedziała bez wstępów. – Albert jest gotów

przenieść się do Lipnika, natomiast Wojtek się waha. Aplikował o stypendium zagraniczne i jeżeli je dostanie, to od nas wyjedzie. – Wszystko ma swój bieg, którego nie powstrzymasz – stwierdziła pani Tekla. – Właśnie opowiadałam panu Witoldowi o mojej rodzinie i wspomnieniach związanych z tym domem. Nie zawsze słodkich. I dlatego cieszę się, że już ktoś inny pisze jego historię. To są zupełnie nowe dekoracje i nowa sztuka. Czekam na nią z niecierpliwością! Ty też powinnaś tak do tego podchodzić. Mila kiwnęła głową. Wiedziała, że trudno się buntować przeciwko życiu. Szkoła w Lipniku przejmie uczniów, być może Wojtek wyjedzie. Jeżeli znajdą fundusze na remont, zmienią szkołę w coś w rodzaju centrum kultury. W tej chwili się zatrzymali, ale przecież ruszą naprzód. Uśmiechnęła się do swoich myśli, a Witold, który cały czas obserwował jej napiętą twarz, także się rozpogodził. Hrabina przyglądała się im życzliwie spod oka i tylko kręciła głową z uśmiechem. Z kuchni wyszła pani Gertruda. Utrata domu była dla niej strasznym ciosem, ale starała się pogodzić z przeciwnościami losu. Miała nadzieję, że uda się wszystko przywrócić do dawnego stanu dzięki pomocy dobrych ludzi. – Wszystko już ułożyłam, panie mecenasie! Meble piękne nam pan sprezentował, dziękuję bardzo. Mamy tu ładnie i wygodnie! – No i do pracy blisko – stwierdził Witold z humorem, co Kowalowa potwierdziła. – I do Upiornej Kapliczki – dodał Mirek, który mimo odnalezienia tunelu i zdemaskowaniu ducha jako błędnych ogni wciąż wierzył, że Kapliczka ukrywa coś nadprzyrodzonego. Tę wiarę podzielał zresztą stary Wacławik, który co jakiś czas pojawiał się w parku, tropiąc swoją zjawę. Witold często widywał starego rankiem lub o pierwszym zmierzchu, jak w swojej dziwnej kapocie przemierzał okolicę, gadając czasem do siebie. – Czas na mnie – powiedziała pani Tekla. – Destylujemy dzisiaj z Aliną róże. To nasza pierwsza większa próba. Jeżeli wyjdzie, będziemy mogły to robić na dużą skalę. A sprawa jest poważna, bo skoro mamy wyrabiać kosmetyki dla hotelu, musimy zwiększyć produkcję. – Wstała, pożegnawszy się ze wszystkimi i poszła wolnym krokiem w kierunku swej pracowni. Witold uświadomił sobie, że to właśnie ona była tym poszukiwanym przez wszystkich duchem. Dobrym duchem tego miejsca. – Przejdziemy się po parku? – zapytała Mila, a on skinął głową. Zeszli z tarasu i chwilę błądzili w milczeniu po zarośniętych ścieżkach. Park był wciąż zaniedbany, trawy wyrastały wysoko, a krzewy pleniły się bujnie, ale było w tej dzikości coś urokliwego, co szkoda byłoby zniszczyć. Witolda fascynowały odcienie zieleni, jakie mógł tu zaobserwować – od łagodnego seledynu łodyżek kwiatów po głęboką graniczącą z czernią zieleń niektórych liści drzew. – Jestem ostatnio rozdrażniona – przyznała tymczasem Mila. – Mam wrażenie, że wszystko wymyka mi się z rąk, nie panuję nad sytuacją. Może ludzie uważają, że nie powinnam już być sołtysem? Straciliśmy szkołę, a teraz ten pożar! – Na pożar nie miałaś żadnego wpływu, to było zwarcie niesprawnej instalacji, pamiętasz, co mówili strażacy. Los szkoły także był od dłuższego czasu niepewny. Nie obarczaj się winą! Ludzie cię tu kochają, Mila, i to dziwne, że tego nie widzisz! Zatrzymała się i stanęła naprzeciwko niego, łamiąc w palcach jakąś niewielką gałązkę, którą podniosła z ziemi. Chwilę milczała, przyglądając mu się z uwagą. – Kochają mnie? – zapytała bardzo cichym głosem, a on spojrzał jej w oczy. Nigdy nie widział takich oczu. Miały kolor zimnego, górskiego jeziora w zachmurzony dzień – czasem szary, a czasem granatowy. Gdzieś na dnie kryła się tajemnica, którą pragnął zgłębić. – Tak, mógłbym ci wiele o tym powiedzieć – zaczął i wziął ją za rękę, która lekko zadrżała. – Panie mecenasie! – rozległ się w tym momencie głos pana Kowala od strony pałacu. – Panie

mecenasie! – Głos przybliżał się, a Witold w zakłopotaniu puścił dłoń Mili. – W samą porę – powiedziała, siląc się na wesołość. – Jeszcze bym się dowiedziała, jak mnie tu adoruje lokalna społeczność. – Pewnych rzeczy lepiej nie wiedzieć – stwierdził, lekko rozdrażniony. Nie wiedział, co rozzłościło go bardziej – jej drwina czy fakt, że Kowal przerwał im rozmowę. Sprawa była jednak ważna – dzwoniła Wanda w sprawie promocji hotelu. Artykuły w mediach przyciągały uwagę, stali się rozpoznawalni, hotel wzbudzał zainteresowanie. Wanda główkowała teraz głównie nad długofalowym planem rozwoju. – Może gdyby przyjechała do was jakaś znana osoba, najlepiej aktorka lub piosenkarka… zobaczę, co da się zrobić – mówiła z wielki entuzjazmem. Witold się uśmiechnął. Opanował go niewzruszony spokój – był pewny, że wszystko się dobrze ułoży, o ile nie będzie się tego procesu za bardzo przyspieszać. Tak samo powinna robić Mila – pomyślał jeszcze, wpatrując się w krajobraz parku. Powietrze było lekko zamglone, jak często zdarzało się wieczorem, miał wrażenie, że ogląda świat przez zadymione szkło. W tej mgle ujrzał niezbyt wyraźną postać z flintą na ramieniu. W pierwszej chwili myślał, że to stary Wacławik, ale w następnym momencie uświadomił sobie, że widzi Majora. Tym razem nie próbował go ścigać, obserwował tylko, jak tajemnicza postać przemyka po parku, jakby unosiła się w powietrzu, lecąc we mgle. Dobry duch, który nie przeraża nikogo – pomyślał jeszcze i długo patrzył pomiędzy drzewami, nawet gdy postać zniknęła.

[38] H.W. Longfellow, Statki, które mijają się nocą, tłum. Z. Chądzyńska. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

46

W końcu prawie wszystko było już gotowe – przez kilka ostatnich dni robotnicy dokonywali ostatecznych poprawek przy zdobieniach ścian, dobierano ostatnie drobiazgi. Pomysł Witolda i Mili polegał na tym, żeby odtworzyć historyczny wygląd pałacu, oczywiście na tyle, na ile było to możliwe. Oboje zamęczali panią Teklę nieustannymi wizytami, aż w końcu zaczęła wymykać się z domku myśliwskiego tylnymi drzwiami do lasu, ostrzegana przez Alinkę, która stała na czatach w ogrodzie ziołowym. Zgodnie z pomysłem Witolda każdy pokój w pałacu urządzono w innym stylu: był gabinet błękitny, apartament księżycowy, gdzie dominował szary i srebrny kolor, buduar różany, pokój słoneczny i tak dalej. Mossakowski nie szczędził czasu, by wszystko dopracować w szczegółach. Efekt wytężonej pracy kierownictwa i wynajętej ekipy przeszedł najśmielsze oczekiwania. Nawet pani Tekla była szczerze zdumiona, bo pierwotny wystrój wnętrz, który zapamiętała z dzieciństwa, wcale się jej nie podobał. To, co stworzył Witold zupełnie ją zaskoczyło – była to elegancja na najwyższym poziomie. – Pięknie – powiedziała z uznaniem pani Tyczyńska, gdy pokazał jej, co już zostało zrobione. W wyniku podziału na strefę biznesową i prywatną, Witold zmuszony był do kolejnej przeprowadzki. Wszyscy mieszkańcy domostwa zajęli teraz wschodnie skrzydło, sąsiadujące z wieżą astronomiczną i kaplicą. Ogromny salon, w którym do tej pory wyświetlano filmy, stał się jadalnią, którą w razie potrzeby można było zamienić w salę konferencyjną. Witold jednakże nie był zadowolony. Nie udało mu się wykończyć wszystkich pomieszczeń, a urządzanie ostatnich pokoi miało jeszcze potrwać. Nie zdążył też uporządkować ogrodu, który teraz w sierpniu rozplenił się bujnie wszelkim zielskiem, zamieniając w dziką gęstwinę. Problem związany z parkiem nie dawał mu spokoju do tego stopnia, że pewnego wieczora zjawił się w domu Mili i wyciągnął ją na nocny spacer po ogrodzie. – Czy ty się dobrze czujesz? – upewniała się, wkładając sweter, bo wieczory bywały już chłodne. – Masz szaleństwo w oczach, ten hotel cię wykończy. – Nie zdążę z tym parkiem, nie ma szans – mruczał do siebie, przedzierając się przez gęstwinę krzaków. – A taki miałem fantastyczny pomysł. – Jaki? – zaciekawiła się, przyglądając jednocześnie imponującej bryle pałacu. W prawie wszystkich oknach paliło się światło, pani Kowalowa przy pomocy innych kobiet ze wsi rozpoczęła sprzątanie. Niewyraźne cienie postaci migały w oknach, jakby tańcząc skomplikowany taniec. – Chciałem zrobić tu labirynt ogrodowy, który nawiązywałby do tego z gabinetu. Czytałem o takim labiryncie w jednej z książek od pani Tekli. Była to prawda. W książce opisano ogród umysłu, w którym odpowiednio dobrane pod względem kolorystyki i zapachu rośliny miały oddziaływać na zwiedzającego. Wszystko było starannie zaplanowane – kształty, wygląd, gatunki, a nawet architektura ogrodowa. Także

labirynt, stanowiący centrum tego układu, miał być zaplanowany z silnie pachnących roślin – ziół lub mirtów. – Kolejny labirynt. – Westchnęła Mila. – Ten na podłodze jest mało szkodliwy, ale w takim ogrodowym ktoś naprawdę może zaginąć. – Labirynty są zawsze prawoskrętne albo lewoskrętne, nie można w nich zabłądzić – pouczył ją. Roześmiała się. – Chyba nigdy w takim razie nie byłeś w Hampton Court. Ja tak. Po trzech godzinach błądzenia i bezskutecznych skrętów w prawo, błagałam o litość. – I co? Uratowali cię? – zainteresował się idiotycznie. – Jak widać. Było dokładnie tak, jak w powieści Trzech panów w łódce nie licząc psa – najpierw błądziłam sama, potem spotkałam inne zagubione istoty, cztery razy minęliśmy skrzyżowanie z rozdeptanym lodem. „To na pewno ta uliczka”, emocjonował się przy każdym skręcie gruby pan, którego lada chwila mogła dotknąć apopleksja. Ktoś proponował, żeby zrobić piramidę i wyjrzeć ponad żywopłot. Typowa, popołudniowa angielska przygoda, o której miło wspomina się przy herbatce. Roześmiał się szczerze. – Nie tragizuj. Mój labirynt nie będzie miał od razu czterech metrów wysokości, więc zgubić się będzie w nim mogła jedynie mrówka. – Tylko potem nie mów, że cię nie ostrzegałam – powiedziała Mila ponuro, gdy dotarli do ganku, a właściwie do tarasu, bo i on przeszedł gruntową przemianę. – Pięknie tu – powiedziała Mila, i był to szczery zachwyt. – Wiesz, gdy przypomnę sobie, jak ten dom wyglądał jeszcze rok temu… Groza, groza. A teraz – inny świat! – Boję się, że zniszczę to miejsce – powiedział nieoczekiwanie Witold. Gdy odpowiedziała mu pytającym spojrzeniem, dokończył: – Zaczną tu przyjeżdżać różni ludzie, skończy się spokój. – Tu zawsze przyjeżdżali różni ludzie. – Machnęła ręką. – Tekla opowiadała, że w pałacu miała miejsce jedna wielka zabawa, jej matka był szalenie towarzyska, a ojciec miał tych swoich szaleńców od Graali. Myślę, że niczego nie zniszczysz, obecność ludzi doda temu miejscu blasku. – Blasku doda tylko Doda – mruknął Witold sentencjonalnie, a Mila poklepała go przyjacielsko po plecach. – Za bardzo się tym wszystkim przejmujesz – dodała ciepło. – Nie musisz być perfekcyjny, nie przewidzisz każdej rzeczy! I kto to mówi – pomyślał, ale nie powiedział tego głośno. Tak samo uważała pani Tekla, którą odwiedził następnego wieczora. Stała przy swoim wielkim, sosnowym stole, nad którym kołysała się wielka lampa przypięta łańcuchami do belki w suficie, i kręciła coś w moździerzu. – Środek na migreny – powiedziała tonem wyjaśnienia. – Matka Alinki na to cierpi, paskudna przypadłość. Robię takie mazidło do nacierania skroni. – Pomaga? – zainteresował się Witold. Pachniało imbirem, koprem, miętą i jeszcze kilkoma ziołami, których nie mógł rozpoznać. – W każdym razie nie szkodzi, a to już coś! – przyznała szczerze. Odłożyła miskę i porcelanowy tłuczek farmaceutyczny do ucierania, po czym wyciągnęła z kieszeni szklaną cygaretkę i paczkę papierosów. Uczyniła zachęcający gest, więc Witold poczęstował się jednym. – Herbaty? – spytała, a on skinął głową. Po kolejnej chwili na stole pojawiły się filiżanki i czajniczek. – Jak tam prace wykończeniowe? Rozumiem, że wszystko dobiega szczęśliwego końca? – spytała z zaciekawieniem, a on skinął głową.

Wciąż jednak był markotny, więc postanowiła pociągnąć go za język. – Coś nie idzie po pańskiej myśli? Witold westchnął. Sprawy szły we właściwym kierunku, tylko właśnie zaczął się wahać, czy dobrze zrobił. Jeszcze parę tygodni temu realizował po prostu swój plan, teraz marzenie się zmaterializowało. Czy jednak go zadowoli? Czy uda mu się sprostać wyzwaniu? Może popełnił błąd? Hrabina pokręciła głową. – Nigdy w życiu bym pana nie podejrzewała o tak chwiejną naturę. Neurotyczną wręcz, jak u jakiegoś wątłego poety! Pan był dla mnie zawsze człowiekiem czynu. Planowanie, wykonanie i świętowanie zwycięstwa! – Nabija się pani ze mnie – powiedział z urazą. – Wcale nie! Nie rozumiem, co w pana wstąpiło? Może nadchodząca pełnia tak się panu daje we znaki? Podobno ma być zaćmienie. – To dzień moich urodzin – stwierdził ponuro. Pokiwała głową. – Rozumiem. Rytuał przejścia. Smuga cienia i te rzeczy. Niech pan przestanie się gryźć i weźmie w garść. Ludzie na pana liczą. Ten hotel to wielka szansa dla wioski i dla spółdzielni. Co ja mówię – to wielka szansa dla mnie! Do tej pory kręciłam pasty na migreny i trzy butelki perfum na krzyż, a teraz zaczęłam robić eksperymenty. Niech pan spojrzy, to wszystko planuję dla pańskiego hotelu! Spojrzał. Była to seria „Idealismus” w wersji dla kobiet i mężczyzn, wzbogacona o szereg artykułów kosmetycznych. Z potażu, który Mila przywiozła jej z Warszawy, zrobiła szampony i żele kąpielowe. Były tu także wody i rozmaite toniki. Wszystko pachniało zniewalająco, po zdjęciu korka wszędzie rozchodził się aromat róż. – Gdybym miała więcej surowca – rozmarzyła się hrabina – mogłabym zacząć na jeszcze większą skalę. – Mila mówiła pani na pewno o plantacji kwiatów? – Tak, ale to będzie dopiero za rok lub nawet dwa lata. Nie wyobraża sobie pan, z jaką nadzieją na to czekam. Tu zawsze miało być rosarium, ale nigdy nie powstało. Moja matka kochała róże, choć pochodziła z zimnego kraju, gdzie jest problem z ich hodowlą. Ja także je kocham, to najszlachetniejsze kwiaty. Pięknie pachną, a jednocześnie bronią się kolcami przed zachłannością ludzi i zwierząt. Są eleganckie, a jednak łodygi mają bardzo wytrzymałe. Te kwiaty po prostu przemawiają do mnie, a to jest właśnie sekret każdego twórcy perfum – jego ulubiony składnik powinien podszeptywać mu rozwiązania! Roześmiała się wesoło i otoczyła dymem z papierosa. Patrzył na nią z sympatią. Teraz bardziej niż kiedykolwiek uważał ją za dobrego ducha tego miejsca, osobę, która łagodziła wszelkie napięcia. Jej dom i pracownia przynosiły spokój. Miło było się tu schronić, gdy na horyzoncie pojawiały się chmury, a z dala słychać było odgłosy grzmotu. – Wszystko robi pan dobrze – powiedziała, nalewając mu herbatę. – To słuszna droga. – Żałuję tylko parku. Nie udało mi się go uporządkować tego lata i pewnie już tego nie zrobię jesienią. Wzruszyła ramionami, bo akurat bardzo lubiła park taki, jaki był – niesamowity i dziki zarazem. Nie chciała, by odebrano mu jego tajemniczość. Może był trochę ponury, z wielkimi drzewami, których konary skrzypiały, gdy zrywał się wiatr, i ogromną masą zieleni wyglądającą z każdego kąta. Trochę przerażający przez kolekcję uszkodzonych rzeźb, ułomków większych całości, wyrwanych z kontekstu. Ten park opowiadał jednak swoją historię, czasami straszną, czasami tylko smutną. Jak gotycka opowieść z dawnego wieku. Chciała, żeby pozostał właśnie taki

– na granicy dwóch światów, tego uporządkowanego i tego naturalnego. Nie powiedziała jednak o tym. To Witold był właścicielem posiadłości i to on decydował. Jeżeli zechce dokonać ulepszeń, ona nie będzie w tym przeszkadzała. Zmiany, które wprowadzał, były dobre i tchnęły w okolicę nowe życie. Może tego nie widział, ale dzięki niemu wiele się tu zmieniło. Milczeli, pijąc herbatę i patrząc w okno. Noc kładła się już nad parkiem granatowym cieniem. Rozbłysły gwiazdy. – Cieszę się, że to pan kupił pałac – powiedziała w końcu. – Ten Majewski nie okazał się wcale takim szują, jak początkowo wszyscy myśleli, ale nawet gdyby był aniołem z nieba, to wolę, że pan jest właścicielem. – Nie żałuje pani swojej posiadłości? – zapytał, bo wciąż dręczyły go wyrzuty sumienia wobec niej. Zaprzeczyła gestem głowy. – Już panu mówiłam, że nigdy nie chciałabym mieszkać w pałacu. To dla mnie zbyt smutne. Lubię jednak patrzeć, jak zmienia się i rozkwita pod pańską ręką. To dobrze, że właścicielem jest ktoś taki jak pan. Idealista pełen wątpliwości. Roześmiał się, bo wcale się nie uważał za kogoś takiego. Myślami wybiegł w przyszłość. Zbliżało się otwarcie hotelu i czas na niepewność minął. Chciał, aby ten dzień stał się niezapomniany dla nich wszystkich. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

47

27 sierpnia był dniem wielkich wydarzeń: zaćmienia Księżyca, urodzin Witolda i uroczystej inauguracji hotelu „Pod Graalem i Różą”. Taka zbieżność dat musiała być brzemienna w skutki i przynieść wielkie zmiany. Właściciel nie mógł spać od świtu, obudziły go pierwsze promienie słońca i śpiew ptaków. Ubrał się szybko i wyszedł przed dom. Wczesnym popołudniem spodziewał się gości – Mila wyjechała na lotnisko do Rzeszowa po siostry Rojas, miała się też pojawić Wanda z Markiem Wilczyńskim. Pat O’Shea przyjechał już parę dni temu i od tego czasu napełniał dom swym żywiołowym śmiechem. Przywiózł zdjęcia z operacji wydobywania wraku, a nawet pełnometrażowy film, który z przyjemnością wyświetlili sobie w sali kinowej w dobudówce koło kaplicy. Tak jak Witold podejrzewał, władze amerykańskie rozpoczęły proces z właścicielami See Hole. Statek odnaleziono, ale do konsumowania zysków z przedsięwzięcia droga była jeszcze daleka, choć ojciec Pata nie zamierzał rezygnować. – Będą się sądzić jak rodzina Rzędziana z Jaworskimi o gruszki w Ogniem i mieczem Sienkiewicza. Proces potrwa osiemdziesiąt lat – powiedział Witold do Mili, po raz kolejny gratulując sobie, że nie był pazerny i wybrał ryczałtową formę honorarium. Teoretycznie zarobili mniej, ale bez ryzyka. Poza najbliższymi przyjaciółmi Witold nie zaprosił nikogo. Jego dawny szef z ministerstwa i tak nie miał czasu, poza tym zapowiedział swoją wizytę jesienią. Wszystko układało się dobrze. Odetchnął głęboko i spojrzał na aleję grabów, prowadzącą od schodów pałacu do bramy. Nadjeżdżał nią samochód typu kombi z rejestracją z Rzeszowa, który chwilę później z piskiem opon zatrzymał się przed gankiem. Drzwi od strony pasażera otworzyły się zamaszyście i wysiadła z nich kobieta o wybitnie latynoskim typie urody – miała smagłą cerę i czarne włosy o niemal granatowym połysku, zebrane w misterną fryzurę. Ubrana była z wyszukaną elegancją w pastelowy kostium Chanel i pasujące do niego buty. Nosiła też beżowe rękawiczki z delikatnej skóry. Druga kobieta, która z pewnym trudem wysiadła od strony kierowcy, była bardzo podobna do pierwszej, a jednocześnie zupełnie inna. Niewysoka, pulchna, z burzą ciemnych włosów i sympatycznymi oczami jak węgle, nosiła się z nonszalancką niedbałością. Ubrana była w luźną suknię, na którą narzuciła jedwabny szal. Witold przyjrzał im się uważnie i szybko zrozumiał, że ma przed sobą słynne siostry Rojas. – Pan Mossakowski? – spytała po angielsku ta w kostiumie Chanel, która musiała być starszą z sióstr, Józefiną. – Tak, madame – powiedział posłusznie, całując jej dłoń z pełną rewerencją. – Jestem Josephine Rojas de Arboleda, a to moja siostra Carmen. – Witam panie, jestem zaszczycony wizytą – powiedział, bez najmniejszego trudu wchodząc od razu w rolę dyplomaty na bankiecie. Carmen parsknęła śmiechem.

– Cześć – powiedziała, ściskając mu rękę. – Nie przejmuj się nią. Ona zawsze jest taka sztywna, jakby miała kijek w tyłku. – Carmen! – próbowała ją zgromić wytworna siostra, ale krnąbrna dziewczyna najwyraźniej nic sobie z tego nie robiła. Witold poczuł do niej sympatię, bo starszej panny Rojas zaczął się autentycznie obawiać. – Szukamy naszej siostry, Millagros – wyjaśniła Carmen, uśmiechając się filuternie. – Szukamy Mili – sprostowała Józefina, piorunując siostrę wzrokiem. – Wyjechała po panie na lotnisko – powiedział Witold. – Pożyczyła nawet mój samochód. Najwyraźniej rozminęły się z nią panie, teraz trzeba będzie trochę poczekać. Zapraszam do mnie, zaraz przygotujemy kawę i obiad. Może chcą panie odpocząć? Na górze czekają pokoje. Starsza z sióstr Rojas pokręciła przecząco głową, a młodsza miała minę, jakby odebrano jej cukierka. – Zatrzymamy się u Mili, tak będzie dla nas wygodniej – stwierdziła Józefina, wytwornie pochylając głowę. – Ale chętnie odświeżymy się po podróży i napijemy się kawy. Chciałam podziękować panu za zaproszenie na otwarcie tego pięknego hotelu… – Tu zrobiła wymowny gest urękawiczoną dłonią. – Niezwykle elegancki, charmant! – Przestań się wreszcie puszyć – dokuczyła jej Carmen. – Jesteś nie do wytrzymania, po prostu bombastic, jak mawiają Amerykanie! – Tylko w niektórych kręgach tak mawiają – odezwał się wesoły głos Pata, który zszedł na dół, zwabiony ożywioną rozmową. – Mój przyjaciel, Patrick O’Shea – przedstawił go Witold. Starsza z panien Rojas ledwie musnęła Amerykanina wzrokiem, natomiast młodsza przyglądała mu się długo i natrętnie. – Idziemy – popędziła ją Józefina. – Panowie wybaczą. – Skinęła głową jak angielska królowa i oddaliła się z godnością. Witold ledwie za nią nadążył, by wskazać pokoje. – Wybryk natury – dziwił się Pat, gdy Witold wrócił. – Kto to w ogóle jest? Skąd wytrzasnąłeś takie egzemplarze? A właściwie tę jedną, bo druga całkiem, całkiem! – To szwagierki Mili – powiedział szybko Witold i nie chcąc wdawać się wyjaśnienia, czym prędzej uciekł do kuchni. Tam od razu zatelefonował do pani Tekli, wzywając ją na ratunek. Obawiał się, że nonszalancki Pat w połączeniu z wyniosłą Józefiną mogą dać mieszankę wybuchową. Pani Tyczyńska od razu zrozumiała grozę sytuacji i po kwadransie zjawiła się na tarasie. Chwilę gawędzili o nowych gościach, gdy na progu pałacu ponownie ukazały się siostry Rojas. Józefina ubrana była w inny pastelowy kostiumik i kapelusz, ale za to Carmen miała na sobie spodnie i falbaniastą bluzkę w cygańskim stylu, dodatkowo obwiesiła się kolorową biżuterią, która pobrzękiwała dźwięcznie przy każdym jej kroku. Witold dokonał prezentacji. Józefina była wyraźnie zachwycona, że poznała byłą właścicielkę pałacu, którą uznawała najwyraźniej za przedstawicielkę tutejszej arystokracji o korzeniach iście królewskich. – Piękne imię, Józefina – odezwała się pani Tekla. – Jak cesarzowa Bonaparte. Starsza z sióstr Rojas aż pokraśniała z radości. – Tak, Pepita po prostu utożsamia się z tą nudną flądrą – powiedziała Carmen, bawiąc się swoimi licznymi naszyjnikami i puszczając oczko do Pata. – Trafiła pani w sedno! – Przestań! – mitygowała ją siostra. – Przecież to prawda! Masz w sypialni portret cesarzowej naturalnych rozmiarów i ostatnio nabyłaś prawa autorskie do jej kolejnej biografii. Naprawdę, Pepe, mogłabyś znaleźć sobie jakąś bardziej sensowną idolkę. Sophia Loren – to jest coś dla ciebie. Zmarszczki, liftingi i dziwne fryzury.

Józefina zgromiła siostrę lodowatym spojrzeniem, ale nic tym nie uzyskała. Miłą rodzinną pogawędkę przerwało pojawienie się samochodu Witolda, z którego wysiadła zdenerwowana Mila. Na widok argentyńskich szwagierek rozpromieniła się jednak, jakby wielki kamień spadł jej z serca. – Witajcie! Bałam się, że zabłądziłyście. Facet z wypożyczalni samochodów świetnie was zapamiętał! – To oczywiste – stwierdziła Józefina, delikatnie całując bratową w policzki. – Zapamiętał starą zołzę i ponętną Wenus – stwierdziła Carmen, ściskając Milę wylewnie. – Strasznie się cieszę, że cię widzę. Mila rzuciła torebkę i szal na wolne krzesło, i z wdzięcznością przyjęła filiżankę kawy. – Nie macie pojęcia, jak się przejęłam, gdy się dowiedziałam, że same wyruszyłyście w drogę! Byłam pewna, że nie traficie. Carmen wzruszyła ramionami i zrobiła lekceważący ruch dłonią. – Zapominasz, że pochodzimy z Argentyny. Żaden interior nam nie straszny, zresztą istnieje coś takiego jak nawigacja samochodowa. – Po obiedzie zapraszam do mnie. – Mila się rozpromieniła. – Nie mam tak wspaniałego domu jak ten, ale myślę, że będzie wam wygodnie. – Czy ma pan tutaj kogoś do pomocy? – zapytała niespodziewanie Józefina. – Mnie na przykład – wyrwał się Pat od razu, najwyraźniej chcąc popisać się przed Carmen. – Trzeba wyciągnąć z bagażnika serwis – powiedziała władczo Józefina i chwilę przyglądała mu się krytycznie. – Doprawdy, nie jestem pewna, czy pan sobie poradzi, to ogromna skrzynia. – Serwis? – jęknęła Mila, patrząc na Carmen z rozpaczą. Ta skinęła głową. – Niestety tak. Uparła się i wlokła to przez pół świata. Miałam nadzieję, że się gdzieś zgubi po drodze, poleci do Moskwy na przykład, lub do Sydney, ale niestety, trzymał się nas jak rzep psiego ogona. – Długo się zastanawiałyśmy – przerwała jej Józefina – co państwu podarować na otwarcie tego pięknego miejsca. Uznałyśmy, że nasz rodowy serwis będzie znakomitym uzupełnieniem eleganckich przyjęć. – Kiwnęła ręką w stronę Pata, który z niemałym trudem i przy pomocy męża pani Gertrudy wydobywał pakunek z bagażnika. Była to solidna, drewniana skrzynia, którą od razu wniesiono do jadalni. Pan Kowal odbił wieko i zachwyconej publiczności ukazał się wspaniały serwis sióstr Rojas, obecnie już własność hotelu „Pod Graalem i Różą”. Długo można by opowiadać o tym serwisie, a nawet napisać o nim wiersz trzynastozgłoskowcem, ale akurat tak się złożyło, że już to ktoś zrobił. Był to autentyczny Rosenthal na nietypową ilość osób, bo aż na trzydzieści sześć. Wykonany z delikatnej zielonej porcelany, ozdobionej rysunkiem w pęczki różyczek. – Bardzo dziękuję – powiedział Witold, oglądając filiżankę. – Ale chyba nie możemy przyjąć tak drogiego prezentu. – Musicie. – Carmen wzruszyła ramionami. – W ogóle nie ma takiej opcji, że będę to z powrotem wiozła do domu. Już prędzej porzucę w jakiejś ciemnej ulicy. – Tu nie ma ciemnych ulic – poinformowała ją Mila życzliwie. – Słusznie. Tu nie ma żadnych ulic. Dobrze, to pojadę specjalnie do jakiegoś miasta i znajdę taką ulicę. Bo tu chyba są jakieś miasta? – Nie w najbliższej okolicy, ale znajdą się – wyjaśnił pogodnie Witold. – Obiad gotowy – zaanonsowała pani Gertruda, przerywając kontemplację podarunku. Po obfitym poczęstunku wytworna Józefina i krnąbrna Carmen wsiadły do samochodu

i oddaliły się w kierunku domku Mili. Witold nawet nie chciał myśleć, jakie wrażenie na latynoskiej arystokratce zrobiła siedziba pani sołtys, czyli stodoła z przybudówkami. – Niesamowite… – Pat ciągle nie mógł uwierzyć. – Ta Józefinka to mi przypomina moją ciotkę z Dublina. Rozumiesz – stara panna w pretensjach. Przedstawili ją królowej i z tego szczęścia formalnie jej odbiło. U niej w domu to ja się, stary, boję oddychać, bo to na pewno niegrzecznie. Przy tej czuję podobny ucisk na przeponie! Chyba muszę się napić! – I szybko przyniósł z kuchni swoją butelczynę, częstując wszystkich. Pani Tekla odmówiła z uśmiechem, chcąc – jak powiedziała – zachować siły na wieczorną uroczystość. Pożegnała się sympatycznie i poszła do siebie, by przebrać się i odpocząć. Witold także postanowił się przygotować. Właśnie kończył wiązać krawat, gdy przez bramę parku przejechali ostatni goście: Wanda i Marek. Oboje byli pełni podziwu, gdy wprowadził ich do świeżo wykończonych pokoi. – To jest absolutnie fantastyczne – powiedziała w uniesieniu Wanda, dotykając pięknej toaletki w buduarze różanym, w którym umieścił ją gospodarz. – Tak. Nigdy bym nie przypuszczał, że zrobisz z tego taki klejnot. – Marek kiwał głową z niedowierzaniem. – Powiem ci szczerze: zrobisz na tym interes życia, już ja się znam. Jego dziewczyna w skupieniu obeszła cały pałac, zajrzała do kuchni i do kaplicy, a nawet odbyła małą przechadzkę po parku. Cały czas notowała coś w swoim elektronicznym terminarzu i robiła zdjęcia. – Powiem ci coś – stwierdziła, rozsiadając się wygodnie w ogrodowym fotelu na tarasie. – Może uda mi się załatwić, żeby w zimie zaczęli tu kręcić film. Jest planowany taki serial dla wybredniejszego widza i telewizja już od dłuższego czasu szuka atrakcyjnych plenerów. – No, ten jest bardzo atrakcyjny. – Witold się roześmiał. – Oczywiście – kontynuowała Wanda. – Taki serial to kupa kłopotów, ale pomyśl o reklamie! To jest bezcenne. Witold zastanowił się nad jej propozycją. Tak, to mogło mieć sens. Pokażą się nie tylko w kolorowych gazetach, ale i w filmie. Jeśli serial chwyci, wielbiciele będą chcieli choć rzucić okiem na miejsce, w którym był kręcony. Uśmiechnął się. – Zobaczymy, co z tego wyjdzie – powiedział. – Spróbuj to załatwić, ale mam jeden warunek: dewastacja nie wchodzi w grę! Jak mi tu cokolwiek zepsują, powyrywam im głowy z płucami! Wanda i Marek się roześmiali, a Wanda zapewniła, że nic takiego się nie zdarzy, już jej w tym głowa. Zapadł już zmierzch i goście powoli zaczęli się schodzić. Witold zobaczył elegancko ubranych Alberta i Wojtka wraz z panią Tyczyńską i trzy „siostry Rojas”, wystrojone na tę okazję w suknie w odcieniach różu. Najładniej oczywiście wyglądała Mila w bladoróżowej sukience, uszytej – jak mu zdradziła – przez Iwanę, która śledziła nowe trendy w modzie i bardzo udanie kopiowała znanych projektantów. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

48

Witold zaplanował otwarcie nietypowo – nie było przecinania wstęgi, nudnych przemów i dekoracji orderami. Po zwyczajowym toaście wszyscy przeszli na piętro podziwiać odrestaurowane komnaty. Potem pani Gertruda zaprosiła na przekąski i drinki wystawione w bufecie na tarasie. Punktualnie o dziewiątej wszyscy wgramolili się na wieżę astronomiczną, by podziwiać Księżyc w pełni (tylko pani Tekla i Józefina odmówiły wspinania się po schodach), a godzinę później pan Kowal rozpoczął pokaz sztucznych ogni. Dzieci były oczarowane, a dorośli dzielili swą uwagę pomiędzy bar oraz specjalnie zbudowany letni podest do tańca. Jak zauważył Witold, jego przyjaciel Pat O’Shea przyczepił się do młodszej siostry Rojas, z którą co chwila spełniał jakieś toasty, a potem szalał na parkiecie. – Strasznie mi się podoba język polski – stwierdziła Carmen, gdy w chwili odpoczynku znalazła się przy Witoldzie i Mili. – Te wszystkie szelesty są po prostu urocze, muszę się tego nauczyć! – Serdecznie zapraszam! – Mossakowski się roześmiał. – Polski stopniem skomplikowania dorównuje różnym afrykańskim narzeczom! – Cudownie, to w sam raz coś dla mnie! Mam nadzieję, że kiedyś nauczę się nawet tego wierszyka o owadzie! – O jakim owadzie? – zainteresował się Witold. – Zapewne chodzi jej o chrząszcza – domyślił się Albert. – „Chrząszcz brzmi w trzcinie”, czyż nie tak? Carmen pokiwała z entuzjazmem głową, słysząc znajome dźwięki. W Albercie obudziła się natura belfra i od razu chciał rozpocząć ćwiczenia z fonetyki, ale Pat natychmiast to udaremnił. – Trzeba się bawić, kolego, a nie badać owady! – I porwał Carmen do tańca. Gdy zagrali tango, Witek podszedł do Mili, dotrzymującej towarzystwa starszej siostrze Rojas. – Zatańczysz? – zapytał, a ona kiwnęła głową. – Pięknie wyglądasz – powiedział, ujmując jej rękę i prowadząc na parkiet. – Ty też nie najgorzej. – Uśmiechnęła się wesoło. – Ale ja mówiłem poważnie – obruszył się, bo nie był przyzwyczajony do tak lekceważącej reakcji na komplementy. – A ja to niby nie? – odparła. – Już od pewnego czasu cię obserwuję. Wyglądasz w tym stroju bardzo elegancko, jak jakiś książę pan! Żywa wizytówka pałacu. Witold westchnął ciężko. – Zawsze się ze mnie nabijasz! Poważnie, nie da się z tobą rozmawiać. Uśmiechnęła się do niego. – Nie gniewaj się. Mam dla ciebie prezent, sprowadziłam go specjalnie zza granicy. Nie myśl, że zapomniałam o twoich urodzinach. – Jaki prezent? – zainteresował się. – Jak się skończy tango, to ci pokażę – powiedziała, robiąc skomplikowaną figurę.

Gdy muzyka umilkła, odbiegła w stronę tarasu i przyniosła zapakowaną w papier wielką paczkę. Kiedy rozwinął pakunek, krzyknął ze zdumienia. Była to książka, XVIII-wieczne angielskie wydanie Historii najsłynniejszych piratów, ich zbrodniczych wyczynów i rabunków autorstwa kapitana Johnsona. – Jesteś wspaniała! – wykrzyknął. – Zawsze chciałem to mieć! Podobno pod pseudonimem Charlesa Johnsona ukrywał się sam Daniel Defoe! Mila skinęła głową. – Cieszę się, że ci się podoba – powiedziała, sadowiąc się w fotelu na tarasie i patrząc na bawiących się wesoło ludzi. Rozumiała doskonale, że dzisiejszy dzień otwiera w Idzie nową epokę. Mam nadzieję, że lepszą – pomyślała, przenosząc rozmarzony wzrok na Witolda, który, zajęty swoim woluminem, zapomniał o całym świecie. Egzemplarz Najsłynniejszych piratów był w nietypowym formacie folio i dosyć niewygodnie było nim operować. – Uważaj – przestrzegła go. – Możesz wybić sobie oko! Uszczęśliwiony Witold złożył książkę i tylko wzruszył ramionami. – Nie jestem pewny, czy wiesz, że wśród karaibskich piratów utrata oka uważana była za przynoszącą szczęście! Czytałem nawet, że za wybite oko bukanierzy dawali tylko sto pesos – najniższe wynagrodzenie w ich osobliwie pojmowanym systemie ubezpieczeniowym. – Kim byli bukanierzy, to jakaś specjalna odmiana piratów? – zapytała z zaciekawieniem i usiadła wygodniej z podwiniętymi nogami. – Tak. Działali w XVII wieku i pochodzili, że tak powiem, z ludu. Byli to w przeważającej części służący z Europy, którym do cna zbrzydła praca u plantatorów i postanowili ją porzucić. Karierę można było wówczas zrobić wyłącznie u piratów, bo rady nadzorcze spółek nie istniały. – Niewdzięcznicy – skomentowała wesoło Mila. – Ładnie się odpłacali swym chlebodawcom. – Bluźnisz – stwierdził rzeczowo Witold. – Ta służba była formą niewolnictwa. Plantator kupował sobie sługę na cztery lata i w tym czasie pilnie dokładał starań, by inwestycja zwróciła mu się wielokrotnie. Trudno się dziwić, że ciężki chleb pirata wydawał im się łatwiejszy do przełknięcia. – Akurat był ciężki – zaprotestowała. – Piraci mieli jedwabne życie: mordowali, rabowali, palili i gwałcili. Spełnienie marzeń każdego! – Bukanierzy nie mieli łatwego życia – powiedział z powagą. – Po pierwsze, nigdy się nie myli, bo do ich etosu należało chodzenie w koszuli poplamionej krwią wroga… W tym momencie Mila wydała z siebie nieartykułowany kwik, który – zdaniem Witolda – miał oznaczać najświętsze oburzenie. – …a po drugie jadali tylko wieprzowinę z rusztu. Do ich głównych zadań należało nagłe pojawianie się na brzegu wyspy z okrzykiem „Gdzie wieprze?”, co oczywiście powodowało zrozumiałą panikę mieszkańców. – Idioci – skomentowała Mila. – Wieprzowina jest wyjątkowo ciężkostrawna, zwłaszcza pieczona, więc może stąd ich rozmaite dziwne zachowania. Ale byli też przedsiębiorstwem zorganizowanym na sposób demokratyczny: wszystkie łupy dzieli po równo, chyba że ktoś został kontuzjowany, wtedy dostawał więcej, celem wynagrodzenia ubytków. – Urocze – podsumowała Mila. – I ty oczywiście chciałbyś być jednym z takich piratów? Ciekawa jestem, którym? Bukanierem od krwawej koszuli i wieprzowiny? Witold zamyślił się głęboko. – Chyba najbardziej podoba mi się Henry Morgan, siedemnastowieczny korsarz, który ze swoim oddziałem zdobył Portobelo. Ten miał fantazję! Był brawurowy, ale i twórczy – postanowił odebrać Hiszpanii panowanie nad Morzem Karaibskim i prawie mu się udało. Miał tylko jedną

małą wadę: był bardzo okrutny. Ponoć wieszał swych wrogów za kciuki. Mila wzdrygnęła się na samą myśl. – To po prostu okropne! Myślałam, że historie o piratach są romantyczne. – Ależ one są romantyczne! Poczytaj sobie choćby o Drake’u. To był marzyciel. Pieniądze interesowały go o tyle, o ile mógł sobie nimi zapewnić przychylność królowej Elżbiety. Tak naprawdę był opanowany żądzą przygód, chciał napadać na statki, wygrywać w bitwach morskich. Mila przyglądała mu się przez chwilę w milczeniu. Widać było gołym okiem, że nic nie rozpala go bardziej niż opowieści o piratach. – Też jesteś opanowany żądzą przygód – orzekła w końcu. – Tylko masz małe szanse zabłysnąć w konkurencji, w której startował Drake. – Taaa – powiedział, wpatrując się w bawiących się w parku ludzi. – Pewnie uznasz, że to głupie, ale od najmłodszych lat marzyłem, że prowadzę barwne i pełne przygód życie bukaniera, odkrywam nowe lądy, zakładam siedziby w niedostępnych zatokach. Nikogo i niczego się nie boję… – Zamyślił się na chwilę, z dziwnie rzewnym wyrazem twarzy, który Mili wydał się nieodparcie zabawny. – Dalej o tym marzysz? – spytała cicho, przypatrując mu się z boku. Witold poprawił okrągłe okularki i się uśmiechnął. – Nie, teraz myślę o czymś innym… Jestem już Henrym Morganem, który zdobył sławę i może nawet opłynął świat dookoła jak Magellan, kto to wie. I wracam do portu w Walencji, gdzie wita mnie piękna Hiszpanka o błękitnych oczach. – To chyba jednak nie Hiszpanka cię wita, bo one nie mają błękitnych oczu – szepnęła Mila. Witold pokręcił głową. – Ta, o której mówię, ma niebieskie oczy. Nie wykluczam jednak, że nie jest Hiszpanką. Tak mi się po prostu wydaje, gdyż mówi w tym języku, choć teraz mi uświadomiłaś, że z dziwnym akcentem. Popatrzył na Milę, a ona odwróciła głowę, udając, że bardzo zainteresował ją Pat O’Shea, ukradkiem całujący Carmen w szyję. Niezręczne milczenie trwało chwilę, ale Witold znał już Milę na tyle, żeby wiedzieć, że trzeba je po prostu przerwać. – A ty o czym marzysz? – zapytał ją bez wstępu. Mila podeszła do skraju tarasu, a potem odwróciła się na niego z wahaniem. – Może o tym, żeby ktoś zaczarował mój świat. Chyba chciałabym mieć własnego Harry’ego Pottera. Sama nie wiem, czy powinnam o tym marzyć. Witold wziął ją za rękę. – Twój świat już jest czarodziejski, ale do tego niepotrzebny ci Harry Potter, bo sama go zaczarowałaś. A jeśli Harry okaże się zaledwie piratem z Karaibów? Co wtedy zrobisz? – Jakoś to przeżyję, jeżeli nie zechcesz mnie powiesić za kciuki! Patrzyła na niego z uśmiechem, napięcie zniknęło z jej twarzy. Oczy błyszczały radością. Jeszcze chwilę temu była pełna wątpliwości, strachu. Teraz miała już pewność. Dopłynęła do swego portu. Chciała mu powiedzieć o swoim wahaniu, o tym, jak zastanawiała się, czy powinna się angażować i czy wolno jej to robić. Trzymał jej dłoń i spoglądał w oczy. Po raz kolejny zachwycił się ich kolorem i blaskiem. Odbijał się w nich cały świat, a on bardzo chciał do niego należeć. Patrzyli tak na siebie z uśmiechem, gdy nagle ona uniosła się lekko na palcach i pocałowała go. Księżyc przyglądał im się ciekawie, obsypując ich swoim chłodnym blaskiem. Czas się zatrzymał i nie istniało dla nich nic poza sobą. Ułożyły się wszystkie elementy układanki, przyszło szczęście. Z okna kuchni ktoś im się życzliwie przyglądał. Była to pani Gertruda. Chwała Bogu – pomyślała, widząc uszczęśliwioną minę swego chlebodawcy. Przez park przeszedł niesamowity cień, otoczenie nagle się odmieniło.

– Zaczyna się zaćmienie Księżyca – powiedziała Mila. Witold spojrzał w górę. Księżyc stracił blask i wyglądał teraz jak wielka, biała twarz. Dolna część jego tarczy była ciemniejsza, jakby pogrążona w cieniu. – Czy wiesz, że zaćmienie uważa się za moment, kiedy trzeba porzucić wszystko, co nas męczy, pożegnać złą energię i wpuścić nową? Taki Księżyc spełnia marzenia! – Wszystkie moje marzenia już się spełniły – zapewnił ją i przez chwilę zastanowił się nad tym, co powiedział. Jeszcze rok temu jego świat wyglądał całkiem inaczej. Była w nim praca, ale nie było sensu. Żadnego. Potem kupił tę posiadłość i wszystko się zmieniło. Nagle otoczyli go ludzie pełni przyjaźni i życzliwości. Jestem szczęśliwy – pomyślał. Najszczęśliwszy na świecie. Roześmiał się, bo przypomniał sobie, co o życiu powiedział pisarz Jonathan Carroll: „Ostatecznie mamy do opowiedzenia tylko jedną historię”[39]. Nie zamierzał zmarnować swojej szansy. Przyciągnął ją do siebie, zanurzył palce w jej włosach. Skrzyły się w bladym świetle Księżyca jak najczystsze złoto. Wszystko to wydawało mu się takie dziwne i nierealne, jakby świat przestał istnieć i narodził się nagle, w jednej chwili, jakiś inny, nowy. Prawie odbierało mu to oddech, sprawiało, że kręciło mu się głowie, obracał się niczym w wielkim wirze, wciągnięty przez szaleństwo mgławic. Miał wrażenie, że zagarnął go kosmos i jego siły. – To najdziwniejsza noc w moim życiu. I najcudowniejsza, bo nigdy nikogo tak nie kochałem! – powiedział, zbliżając twarz do jej twarzy. Po chwili znowu się całowali, zatapiając się w sobie, a w parku trwała zabawa. Księżyc zbladł, a potem na nowo się rozjaśnił, zalewając okolicę swoim perłowym blaskiem, rozpraszającym się na liściach i gałęziach drzew. Nie widzieli tego, nie dbali o nic, zapamiętani w swej miłości. Przez chwilę oni zapomnieli o świecie, a świat zapomniał o nich. Trwało to jeden moment, krótki jak mrugnięcie oka, a potem na nowo wciągnął ich krąg życia, fascynującego i pełnego barw. Nie było w nim już samotności, pytań i smutku. Obce sobie gwiazdy stworzyły konstelację i miały już tak trwać. Na zawsze.

[39] J. Carroll, Zaślubiny patyków, tłum. J. Wietecki, Poznań 2000, s. 7. ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

A gnies zka Kr aw czyk – pisarka z Krakowa, zakochana w swoim mieście. Laureatka wielu konkursów literackich. Pisze powieści obyczajowe i kryminały. Wydała do tej pory: Napisz na priv (2009), Magiczne miejsce (2010), Morderstwo niedoskonałe (2011), Dziewczynę z aniołem (2012), Noc zimowego przesilenia (2014). Nakładem wydawnictwa FILIA ukazały się Dolina mgieł i róż (2014) oraz Ogród księżycowy (2015). Magiczne miejsce to nowe, uzupełnione przez autorkę wydanie. Agnieszka Krawczyk pracuje obecnie nad czwartą, ostatnią częścią sagi, Jeziorem szczęścia, które ukaże się jesienią 2015 roku. Jest z wykształcenia teoretykiem literatury, z zamiłowania – pisarką. Jej hobby to zbieranie sensacyjnych i jednocześnie śmiesznych artykułów z gazet oraz niezamierzenie humorystycznych nekrologów. Jedna z założycielek stowarzyszenia autorek kryminałów Zbrodnicze Siostrzyczki. Strona autorska – www.agnieszkakrawczyk.pl ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

SPIS TREŚCI

Okładka Karta tytułowa Cytat 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 Agnieszka Krawczyk Reklama Karta redakcyjna

===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

Copyright © by Agnieszka Krawczyk, 2015 Copyright © by Wydawnictwo FILIA, 2015 Wszelkie prawa zastrzeżone Żaden z fragmentów tej książki nie może być publikowany w jakiejkolwiek formie bez wcześniejszej pisemnej zgody Wydawcy. Dotyczy to także fotokopii i mikrofilmów oraz rozpowszechniania za pośrednictwem nośników elektronicznych. Wydanie I, Poznań 2015 Projekt okładki: Olga Reszelska Zdjęcie na okładce: © Alison Burford/Arcangel Images Redakcja: Editio Korekta: Editio eISBN: 978-83-8075-027-2

Wydawnictwo FILIA ul. Kleeberga 2 61-615 Poznań www.wydawnictwofilia.pl Wszelkie pytania prosimy kierować na adres: [email protected] Dołącz do nas na Facebooku! Konwersja publikacji do wersji elektronicznej: „DARKHART” Dariusz Nowacki [email protected] ===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=

===bgozAmAFNlBlAGRWMAk+WzkPNgAzBzBSNwVmUWNTYAI=