6. Jacek Piekara - Ja, Inkwizytor - Kosciany Galeon

Spis treści Karta tytułowa Kościany Galeon Epilog Książki Jacka Piekary Karta redakcyjna Okładka

Powieść chciałem zadedykować wszystkim, którzy wykazując wiele cierpliwości, czekali na nową, opóźniającą się odsłonę przygód inkwizytora. Mam gorącą nadzieję, że efekt Was usatysfakcjonuje...

inutę przed południem otworzyły się drzwiczki na wieży zegarowej i najpierw wyskoczyła zza nich figurka Judasza, a zaraz potem pojawiły się figurki dziesięciu Apostołów. Zawsze lubiłem oglądać tę scenę i dlatego zatrzymałem się przed wieżą kościoła, kiedy dzwony miały zaraz bić na dwunastą. Judasz przystanął, a wtedy zbliżyli się do niego pozostali towarzysze Jezusa, sunący rządkiem niczym kaczuszki za matką. Wszyscy z podniesionymi mieczami w dłoniach. Cięli ostrzami pochylonego zdrajcę, kiedy przesuwali się obok niego. Jedno cięcie – jeden dzwon. Ciach i ciach, machnęli bracia Jan i Jakub Większy, a dzwony z wieży zawtórowały im cienkim tink-tink. Potem szli Filip i Bartłomiej, a w tle ich ciosów dzwony odezwały się poważniejszym ding-ding. Następnie Judasza uderzyli Mateusz i Szymon Gorliwy, co dzwony obwieściły mocnym dong-dong. Kolejną parę tworzyli Jakub i Juda Tadeusz, którzy cięli zdrajcę tak jak poprzednicy: równocześnie i bez omyłki. Dzwony poparły ich półbasowym dang-dang. Wreszcie w przedostatniej parze ujrzeliśmy Szymona Piotra i Tomasza, a kiedy opadły ich miecze, stało się to przy wtórze dung-dung, głębokiego niczym pomruk zbliżającej się burzy. Ludzie, którzy tak jak ja zatrzymali się przed kościołem (a zebrał się, jak każdego dnia, spory tłumek, by oglądać te mechaniczne cuda), przede wszystkim czekali na pojawienie się ostatniej pary. Bo oto zza drzwiczek wychodził sam Jezus Chrystus prowadzący pod rękę Marka Kwintyliusza. Kiedy ich miecze trafiły w kark zdrajcy, wtedy na wieży rozdzwoniły się wszystkie dzwony. Od najmniejszego, śpiewającego kryształowym głosikiem, aż po ten największy, buczący głębią spiżu. I to był znak, że właśnie minęła dwunasta... – Skarrrranie boże z tymi inkwizytorrrami! – usłyszałem za plecami głos, a kiedy się odwróciłem, dostrzegłem zaczerwienioną z oburzenia twarz jakiegoś księdza. – Ciiicho bądź! – skarcił go jego towarzysz, również ubrany w czarną sutannę. Zaraz po wypowiedzeniu tych słów rozejrzał się szybko, po czym pociągnął zapalczywego kompana w największy tłum, by szybko zniknąć z oczu komuś, kto może miałby ochotę ich obserwować. Ja bynajmniej takiej ochoty nie miałem. Po pierwsze nie odziewałem służbowego, inkwizytorskiego stroju, gdyż nie uważałem za szczególnie mądre obwieszczać ludziom wszem wobec: „Patrzcie, patrzcie, oto idzie inkwizytor!”. Po drugie przebywałem w Hez-hezronie, czekając na obiecaną licencję, a co za tym idzie – byłem inkwizytorem pozbawionym służbowego przydziału, więc tym bardziej moje zachowanie powinny cechować skromność oraz wstrzemięźliwość. Wreszcie po trzecie – doskonale przecież wiedziałem, co księża sądzą o Marku Kwintyliuszu, szacownym założycielu Świętego Officjum, nazywanym Pierwszym Rzymianinem. Rzecz prosta, nienawidzili go,

M

choć z okazywaniem tej nienawiści bardzo uważali, bo w towarzystwie inkwizytorów nieroztropnie było szargać imię tego, który zapoczątkował naszą chwalebną misję. Zresztą o Marku Kwintyliuszu jedni mówili tak, drudzy siak, trzeci jeszcze inaczej, a wpływ na to miały nie tylko różnorakie interpretacje antycznych dokumentów, lecz również cecha charakterystyczna wielkich ludzi, nieważne, żywych czy martwych: nienawidzono ich równie silnie, jak kochano i szanowano. Tak czy inaczej, ruszyłem naprzód, bo miałem pilne sprawy do załatwienia i choć rozważań nad życiem oraz rolą i znaczeniem Marka Kwintyliusza dla naszej świętej religii i naszego świata niewątpliwie nie mogłem nazwać stratą czasu, jednak nie wiedziałem, czy podobne zdanie będzie miał Teofil Doppler, inkwizytor, który czekał na mnie w swoim biurze. Teofil Doppler pełnił rolę pośrednika pomiędzy inkwizytorami takimi jak ja (a więc nieszczęśnikami cierpliwie oczekującymi na licencję oraz służbowy przydział) a ludźmi pragnącymi skorzystać z naszych usług, niekoniecznie w sprawach natury religijnej, duchowej lub mistycznej. Ponieważ my, absolwenci najszacowniejszej Akademii Inkwizytorium, jesteśmy zazwyczaj wszechstronnie wykształceni, a zdolności niektórych z nas znacznie wykraczają poza zdolności zwykłych zjadaczy chleba, więc też nasze usługi są zarówno cenne, jak i cenione wśród bogatych mieszczan oraz szlachty. Mistrz Teofil zapewniał nam pracę w zamian za, nie ukrywajmy tego, zbójecki procent od kwoty wynagrodzenia. Ale ludzie bystrzy wiedzą, że lepiej mieć czterdzieści procent od stu dukatów niż sto procent od zera dukatów. Wychodząc z tego założenia, bez trudu zgadzałem się płacić wysoki haracz w zamian za pośrednictwo Dopplera. A on cenił moje usługi na tyle, by nie brakowało mi gotówki na kubeczek wody i pajdkę chleba, czyli strawę najzupełniej kontentującą pobożnego inkwizytora. Biuro mistrza Dopplera zajmowało cały parter obszernej kamienicy, a na straży przed drzwiami stał znudzony miejski pachołek z okutą żelazem pałką w dłoniach. Nie miał na tej warcie wiele do roboty poza spoglądaniem na ładne dziewczęta zmierzające w stronę rynku i głośnym pogwizdywaniem, jeśli któraś szczególnie mu się spodobała. Kiedy zobaczył mnie, wyprostował się i przybrał marsowy wyraz twarzy. – Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus, mistrzu Madderdin! – zawołał gorliwie. – Na wieki wieków, amen – odparłem grzecznie i skinąłem mu głową, co powitał zadowolonym uśmiechem, tak szerokim, że mogłem zobaczyć, iż nawet najdalsze trzonowe zęby ma całkowicie popsute. Kiedy wszedłem do obszernego westybulu, zobaczyłem jak zwykle kancelistę mistrza Teofila, który jak zwykle siedział przy biurku i jak zwykle obłożony był stertą dokumentów. Również jak zwykle uniósł głowę, kiedy tylko usłyszał szczęk otwieranych drzwi. – Mistrz Madderdin, bardzo dobrze – rzucił, nie zawracając sobie głowy powitaniami. – Idźcie już, idźcie, bo mistrz Doppler czeka i bardzo się niecierpliwi. Mieliście być cztery minuty temu! – Oglądałem, jak zegar wybija południe – wyjaśniłem. Na pergaminowej, pomarszczonej twarzy kancelisty pojawił się wstydliwy uśmiech. – A wiecie, że i ja czasem wezmę sobie chwilę wolnego i idę obejrzeć ten mechanizm? – przyznał. – Zachwycający, prawda? – Zachwycający – odrzekł. Trzeba przyznać, że wszyscy inkwizytorzy i pracownicy Świętego Officjum mieli wielki sentyment zarówno do owego kościoła, jak również do należącego do niego zegara. W końcu ta właśnie

świątynia nie tylko została przed wiekami ufundowana przez heskie Inkwizytorium, ale przez wszystkie lata zawsze zarządzali nią wielcy przyjaciele Świętego Officjum. I choć wybrali oni duchowne, nie inkwizytorskie powołanie, to ich serca biły raczej dla nas niż dla Watykanu. Tak, tak, nawet w naszych podłych czasach nadal wśród księży zdarzali się tacy, którzy z dnia na dzień mogliby zrzucić sutannę i szerzyć wiarę w Boga, założywszy płaszcz ze srebrnym, połamanym krzyżem. – Jakże się cieszę, że tak sobie miło konwersujecie – moje rozmyślania przerwał ironicznie uprzejmy głos Dopplera. Bóg mi świadkiem, ani nie usłyszałem, kiedy mistrz Teofil otwierał drzwi gabinetu, ani nie dostrzegłem, kiedy wychynął z korytarza. Niedobrze, gdyż inkwizytor nie powinien pozwolić, by cokolwiek go zaskakiwało. – Witajcie, mistrzu Doppler – nie dałem po sobie poznać zaskoczenia. – Pragnęliście mnie widzieć, więc pędziłem do was na złamanie karku. – Wchodźcie. – Kiwnął dłonią i obrócił się. Kiedy wszedłem do gabinetu, siedział już przy biurku. Spojrzał na mnie spod zmarszczonych brwi, zupełnie jakby nie mógł sobie przypomnieć, kim ja, u diabła, jestem i co robię w jego pracowni, po czym wreszcie oszczędnym gestem wskazał mi krzesło. – Czy morze jest wam znajome? – zapytał, przypatrując mi się uważnie. Grzecznie czekałem, aż dokończy zdanie, a że nadal spoglądał wyczekująco, zdecydowałem się zapytać: – Może jest mi znajome co, jeśli łaska? Zmrużył oczy, jakby chciał wypatrzyć na mojej twarzy złośliwość. Gdyby potrafił ruszać uszami, pewnie by ich czujnie nadstawił, by przekonać się, czy w moim głosie przypadkiem nie usłyszy ironii. Oczywiście ani jednego, ani drugiego nie mógł wykryć, gdyż w kontaktach z mistrzem Dopplerem zawsze cechowały mnie szczera powaga oraz wielkie oddanie. – Morze. Ocean. Czy byliście kiedyś na wybrzeżu? – sprecyzował. – Ach, morze! O to wam chodziło... – Klepnąłem się w czoło. – Wielka kałuża kołyszącej się wody, po której płynąc, człowiek ciągle rzyga? Tak, oczywiście, że byłem na wybrzeżu, a nawet miałem wątpliwą przyjemność podróżowania statkiem w okolicach Christianii. Na szczęście podróż nie trwała na tyle długo, abym wyrzygał wszystkie flaki, choć pewnie niewiele brakowało. – Doceniam, że zechcieliście się podzielić ze mną tymi dramatycznymi szczegółami – odparł serdecznym tonem. Skłoniłem głowę na znak, że z mistrzem Dopplerem jestem gotów podzielić się wszystkim, wszędzie i w każdej sytuacji. – Zapewne mógłbym wam zlecić niewielkie zadanie, jeśli oczywiście mielibyście ochotę sprawdzić swe siły i umiejętności... – Spojrzał na mnie poważnie. – Na umiejętności nie narzekam, lecz siły mam, ku memu wielkiemu ubolewaniu, niewielkie – odpowiedziałem smutno. – Bo pewnie nie pamiętacie albo nigdy nie wiedzieliście, jak to jest, kiedy człowiek nie dojada i nie dopija... – westchnąłem. – Z tego, co słyszałem, przez ostatnie trzy dni nie dojadaliście i nie dopijaliście w „Atłasowej Szparce” – rzekł mistrz Teofil ze słodko zakłamanym współczuciem w głosie. Niestety, jak można było się właśnie przekonać, Doppler miał świetne informacje na temat tego, gdzie spędzał czas wasz uniżony i pokorny sługa. A skoro wiedział gdzie, to mogłem się założyć, że

nie były mu obce również odpowiedzi na pytania: „w jaki sposób?” oraz „z kim?”. Pewnie w dodatku wiedział również, jak dużo kosztowała mnie owa radosna, choć wyczerpująca zabawa. – Zawsze miałem was za poważnego, statecznego młodzieńca – dodał wyraźnie rozczarowany. – A wy jesteście, jak słyszę, pijakiem, rozpustnikiem i awanturnikiem... Rozłożyłem ręce. – Czegóż nie powiedzą złe języki, by zbrukać imię porządnych ludzi? – zapytałem z goryczą. – Ale że wy, mistrzu Doppler, że właśnie wy im uwierzyliście, to mnie boli najbardziej... Uśmiechnął się lekceważąco i pokręcił głową. – Przyszły na was skargi do Inkwizytorium – rzekł i tym razem byłem pewien, że mówi najzupełniej poważnie. – Złamaliście szczękę strażnikowi, a drugiemu pogruchotaliście nadgarstek. – Obrzucił mnie takim spojrzeniem, jakby wydawało mu się zupełnie niewyobrażalne, iż człowiek podobny do mnie mógł sobie poradzić z dwoma osiłkami pilnującymi zamtuza. – Przez kilka tygodni nie będą mogli pracować, no, przynajmniej ten pierwszy na pewno... Jakieś nawet nie wspomnienie, lecz delikatne, ułudne i ledwo uchwytne wrażenie wspomnienia otarło się o moją pamięć. Rzeczywiście, pod koniec gościny w „Atłasowej Szparce” chyba rozdałem kilka szturchańców zbyt nadgorliwym strażnikom, ale czy mogło się to skończyć aż tak poważnymi obrażeniami? – Jak znam życie, właściciel próbuje wydębić odszkodowanie od Officjum – zaryzykowałem ostrożne podejrzenie. – Po pierwsze właściciel jest jednym z nas... Nie wiedzieliście o tym? A po drugie, ponieważ nie macie licencji, odpowiadacie sami za siebie. Inkwizytorium nie zapłaci za wasze brewerie nawet miedziaka. – Dla podkreślenia swoich słów mistrz Teofil wzruszył ramionami i prychnął. Mówiąc: „właściciel jest jednym z nas”, Doppler nie miał oczywiście na myśli, iż właściciel owego luksusowego przybytku rozkoszy jest obecnie inkwizytorem. Ten człowiek albo kiedyś był inkwizytorem, lecz za zgodą przełożonych odszedł ze służby, albo nie dokończył nauki w Akademii Inkwizytorium, zdając sobie sprawę z faktu, iż nie sprosta obowiązkom trudnego powołania. Jeśli podobne rozstanie przebiegło w dobrej atmosferze, to Święte Officjum zawsze wspomagało swego dawnego funkcjonariusza lub ucznia i opiekowało się nim, w zamian życząc sobie zwrotu poniesionych kosztów (wtedy, kiedy ów człowiek mógł już je zwrócić) oraz, co najważniejsze, pomocy i życzliwości. I jak się domyślacie, mili moi, właściciel domu publicznego z pewnością był przydatnym narzędziem dla każdego, kto poszukiwał informacji. A Inkwizytorium poszukiwało informacji z wielką gorliwością oraz wielkim zapałem... – Nie przypominam sobie niczego poza drobną sprzeczką oraz paroma przyjacielskimi kuksańcami – mruknąłem i potarłem ręką podbródek. – A zresztą, niech idą do sądu, jak chcą... – Sprawa została już załatwiona. – Doppler spojrzał na mnie wzrokiem tym razem srogim. – A ponieważ z waszego postępowania wnioskuję, że bardzo się ostatnio nudzicie, dlatego wysyłam was do Emden. Oczywiście mistrz Teofil nie mógł mnie nigdzie wysyłać, gdyż pracy dla niego podejmowałem się dlatego, że sam tak chciałem, a nie dlatego, iż łączyły nas powinności natury służbowej. Inna sprawa, że dzięki Dopplerowi oraz jego zleceniom miałem całkiem niezgorsze dochody i nie chciałem z nich rezygnować, co niechybnie by nastąpiło, gdybym mistrza Teofila do siebie zraził. – Kto wie czy to nie będzie wasza ostatnia praca dla mnie – dodał. – Jak to? – zaniepokoiłem się i, niestety, na tyle dałem się sprowokować, iż byłem pewien, że

Doppler owo zaniepokojenie w moim głosie dobrze usłyszał. – Sami najlepiej wiecie, jak to. – Skrzywił usta. – W końcu macie wysoko postawionych przyjaciół, którzy starają się dla was o licencję. – Coś takiego...! – powiedziałem tylko po to, by nie dać po sobie poznać zdziwienia, że mistrz Teofil wie o sprawach, o których nawet ja nie wiedziałem, że w ogóle się toczą. Rzeczywiście miałem nadzieję, że bogacz, któremu pomogłem oraz któremu ocaliłem nie tylko życie, lecz pewnie również duszę, dotrzyma obietnicy i spowoduje, bym wreszcie z inkwizytora beznadziejnie czekającego na przydział zamienił się w inkwizytora z licencją. Joachim Wentzel, gdyż on był właśnie owym bogaczem, przyrzekł, że wpierw zostanę skierowany do jednego z lokalnych oddziałów Inkwizytorium, by potem jednak otrzymać to, co dla każdego funkcjonariusza Świętego Officjum jest szczytem marzeń: licencję Hez-hezronu. Wtedy zacznę należeć do elity elit, wtedy będę nazywany, jak inni hescy towarzysze, „osobistym inkwizytorem Jego Ekscelencji biskupa Hezhezronu”. Ha, jakież otworzą się przede mną możliwości i perspektywy! Ponieważ jednak od dłuższego czasu nie miałem żadnej wiadomości od Wentzla, który wyjechał do Rzymu (i zapewne dobrze się tam bawił, jak to w Rzymie – siedlisku rozpusty i deprawacji), sądziłem, że bądź zapomniał o mojej sprawie, bądź też uznał, że długi wdzięczności nie są aż tak wielkie, by warte były zachodów. A tu proszę bardzo, okazało się, iż w mojej kwestii podejmowane są jakieś starania. Miło słyszeć. – Taaak... – Mistrz Teofil westchnął. – Kiedy przyjdzie co do czego, nie będę was, rzecz jasna, zatrzymywał, choć generalnie muszę przyznać, że w gronie kretynów i nieudaczników, z których usług muszę korzystać, wy nieco wystajecie ponad przeciętną. Doppler przy słowie „nieco” pokazał kciuk i palec wskazujący tak zbliżone do siebie, że pomiędzy ich opuszki pewnie nie weszłaby karta papieru. No cóż, zapewne sądził, że bez tego gestu mógłby mnie zanadto rozzuchwalić pochwałami. Zresztą wcale nie musiała być to pochwała, a jedynie początek negocjacji, które mieliśmy niedługo prowadzić. Negocjacji dotyczących tego, jak wyceniam niewygody dalekiej podróży do Emden oraz własne umiejętności i czas, który będę musiał poświęcić. Czy komplementując mnie, mistrz Teofil nie próbował przypadkiem nadwyrężyć mojej obrony? Bo jak miałem sprzeczać się o marne grosze z człowiekiem, który ma o mnie tak dobre zdanie? – Ciekawe, że właśnie Joachim Wentzel stara się o waszą promocję. Zdaje się, że wasze zdolności zrobiły na nim nieliche wrażenie... – dodał mistrz Teofil. Zwyczajny człowiek przy tych słowach uśmiechnąłby się dwuznacznie lub złośliwie, jednak Doppler wypowiedział zdanie z kamienną powagą. Cóż, sprzyjający mi bogacz należał do kręgu tych ludzi, którzy płyną pod prąd obyczajowi i naturze, jeśli chodzi o upodobania miłosne. Nic więc dziwnego, że jego przychylność obudziła podejrzenia mistrza Teofila. Czy raczej należałoby powiedzieć: mistrz Teofil udawał, że posądza mnie o prywatne konszachty z Joachimem Wentzlem, by mnie w ten sposób pognębić. – Pomogłem rozwikłać nieprzyjemny i zbrodniczy sekret, w który Wentzel był pośrednio zamieszany – odparłem, mimo że doskonale rozumiałem, iż Doppler świetnie wie, o jaką konkretnie chodzi sprawę, zwłaszcza że w jakimś stopniu dotyczyła ona jego najbliższej rodziny. – Wiem, że jesteście młodzieńcem wielu talentów – przyznał serdecznie. – I dlatego właśnie was przeznaczyłem do zadania nie tylko szczególnie interesującego, ale też za którego wykonanie zostaniecie wyjątkowo... – wzniósł wskazujący palec – sowicie wynagrodzeni.

Taki wstęp nie wróżył niczego dobrego, jednak udałem, że biorę słowa Dopplera za dobrą monetę. – Zawsze i wszędzie gotów jestem usłużyć wam najlepiej, jak potrafię – rzekłem z ujmującym uśmiechem. – Choćby na takim końcu świata jak wzmiankowane przez was Emden. Tak naprawdę Emden nie leżało może na końcu świata, niemniej rzeczywiście dość daleko od Hezu, bo przy samej granicy z bezbożnym Palatynatem, z którym to państwem nasze błogosławione Cesarstwo nie toczyło akurat wojny. Zresztą ku niezadowoleniu wielu wpływowych osobistości, uważających, że istnienie heretyckiej domeny pod samym nosem Świętego Cesarstwa jest zniewagą dla naszej wiary. Inna sprawa, że w przeszłości starano się podbić Palatynat i przywrócić na jego terytorium prawowitą religię, lecz niewiele z tych usiłowań wynikło poza stosami trupów. Tak więc teraz od lat trwała epoka niechętnego pokoju, w której granice między państwami były niby zamknięte, ale ten zakaz tylko sprzyjał właścicielom statków z przygranicznych miejscowości w rodzaju Emden. Sprzyjał ludziom zwracającym niewielką uwagę na oficjalne zakazy handlu z odstępcami. „Bo my jesteśmy dobrzy chrześcijanie – tłumaczył mi kiedyś pewien kupiec – a przecież słuszne jest, kiedy dobrym chrześcijanom dobrze się wiedzie, dlatego więc zaciskamy zęby i handlujemy z tymi heretykami mimo wielkiego obrzydzenia”. – Od razu koniec świata... – pokręcił głową mistrz Doppler. – Takiemu chwatowi jak wy podróż zajmie dzień w siodle i zaraz będziecie na miejscu. Roześmiałem się. – Jeśli dostarczycie mi pegaza, podróż zajmie rzeczywiście jeden dzień – rzekłem. – Ale jeśli jadąc na grzbiecie stworzenia z krwi i kości, a nie rodem z baśni, zdążę do Emden w tydzień, będzie to można uznać za prawdziwy cud. Mistrz Teofil ku mojemu zaskoczeniu pokiwał jedynie głową. Myślałem, że będzie się ze mną dłużej drażnił; jak widać, uznał jednak, że wystarczy już żartów. – Jakie macie dla mnie zadanie? – spytałem. Doppler nalał sobie kieliszek wina i upił łyk. Nie dziwiłem się, iż nie zaproponował mi poczęstunku, bo rozumiałem, że daje tym samym wyraz swemu niezadowoleniu z powodu przygód, w jakich brałem udział w „Atłasowej Szparce”. A z tego, co zdołałem poczuć, kiedy odkorkował butelkę, wino było chyba niezłe. Wyczułem w każdym razie intensywny aromat dzikich malin, wzbogacony ledwo uchwytną nutką czarnego pieprzu. – Poprosił nas o pomoc miejscowy kupiec, człowiek nie tylko bogaty, lecz dobrze nam znany i całkiem przydatny w różnych przedsięwzięciach – zaczął wreszcie mistrz Teofil. – Nazywa się Oktawian van Dijk. – Cóż takiego mu się przytrafiło? Doppler milczał dłuższą chwilę. – Będzie lepiej, jeśli dowiecie się tego od niego samego – odparł w końcu. Zaskoczyły mnie te słowa. Po raz pierwszy miałem zająć się zleceniem, którego nie znałem. Zwykle bowiem Doppler albo tłumaczył mi wszystko osobiście, albo przedstawiał dokumenty, albo poznawał mnie z bezpośrednio zainteresowanym zleceniodawcą. A tutaj miałem tłuc się przez ponad tydzień w siodle, nie znając nawet celu uciążliwej podróży? – Nie myślcie, że mam jakieś tajemnicze powody, by wam niczego nie mówić – zaczął się tłumaczyć mistrz Teofil i to, że szuka usprawiedliwienia, również mnie zdumiało. – Po prostu sprawa jest mocno niejasna. Nie do końca pojąłem, czego van Dijk chce, poza tym, że koniecznie, ale to

koniecznie błaga mnie o inkwizytora. I zaklina, bym się pospieszył. Jeśli zacznę listownie dopytywać, o co mu chodzi, to o pośpiechu nie będzie już mowy, więc pewnie będzie również po sprawie... A ponieważ van Dijk obiecał dobrze zapłacić, więc byłoby szkoda zarobku, dopowiedziałem sobie w myślach. – Rozumiem – odparłem tylko. – Będzie lepiej, jeśli wyrobicie sobie zdanie na miejscu – dodał jeszcze Doppler. Potem sięgnął do szuflady i wyciągnął dokument zwinięty w rulonik i przewiązany srebrną nitką. – To jest właśnie list, który dostałem od van Dijka. – Podał mi pismo. – Zabierzcie go ze sobą, ale radziłbym wam, byście przeczytali dopiero po rozmowie z Oktawianem. Niech wam wyjaśni wszystko w cztery oczy, jasno i rozumnie, od początku do końca... – Oczywiście – odparłem i schowałem dokument. – Jeśli ciekawość zwycięży, przeczytajcie go sobie wcześniej – dorzucił jeszcze mistrz Teofil z ironicznym uśmiechem. – Choć uważam, że byłoby lepiej, gdybyście poznali sprawę nieobciążeni tym mało zrozumiałym bełkotem. – Oczywiście – powtórzyłem, bo Bogiem a prawdą nie za bardzo wiedziałem, co sądzić o całej sprawie. – A czy mogę wiedzieć, czemu van Dijk nie skorzysta z pomocy miejscowego oddziału Świętego Officjum, skoro tak gorąco pragnie towarzystwa i pomocy inkwizytora? Doppler skrzywił usta. – No właśnie, przed tym również muszę was ostrzec. Lokalny oddział Inkwizytorium, łagodnie ujmując, nie przepada za van Dijkiem. To również może być powód, dla którego Oktawian chce mieć obok siebie życzliwego inkwizytora z Hez-hezronu. – Ciężko powiedzieć, żebym był inkwizytorem z Hez-hezronu – odparłem ostrożnie. Jeszcze tego mi brakowało: pracy dla kupca skłóconego z lokalnymi funkcjonariuszami Świętego Officjum! Dla inkwizytora z heską licencją byłaby to zaledwie nieprzyjemna niedogodność, natomiast dla inkwizytora pozbawionego na razie licencji (tak jak, nie przymierzając, wasz pokorny i uniżony sługa) owa nieprzyjemna niedogodność mogła się zamienić w prawdziwie paskudne kłopoty. Zależnie oczywiście od stopnia determinacji lokalnych inkwizytorów oraz poziomu ich niechęci do Oktawiana van Dijka. – Święta prawda – zgodził się Doppler. – Jednak dam wam wystawione na okaziciela dokumenty z biskupiej kancelarii, zaświadczające, że jesteście w trakcie wykonywania misji zleconej przez Jego Ekscelencję. To powinno zamknąć pysk każdemu, kto chciałby na was naszczekać... A nawet wybić kły każdemu, kto chciałby mnie ugryźć, dodałem w myślach. Obietnica mistrza Teofila oznaczała, że bardzo mu zależy, by pomóc van Dijkowi, co z kolei oznaczało, że zyskałem sporą przewagę w negocjacjach dotyczących ceny moich usług. Bo przecież choć pomoc bliźnim jest wielkim zaszczytem oraz wielką zasługą w oczach Pana, jednak musimy pilnie zważać, by owych bliźnich nie wystawić na zbyt wielkie pokusy ani by nie wbić ich w zbyt wielką pychę. Tymczasem taką pychę mogliby poczuć, gdyby zaoferowano im usługi, za które nie musieliby nic a nic płacić. Poza tym stare porzekadło zgodnie z prawdą twierdziło, że ceni się tylko to, za co się w taki czy inny sposób zapłaciło. Można więc powiedzieć, że wyznaczając wysokie ceny swoich usług, działałem nie tylko we własnym interesie, ale również z korzyścią dla duszy oraz sumienia moich kontrahentów. Dlatego dzisiaj postanowiłem szczególnie solidnie i z zapałem zatroszczyć się o duszę oraz sumienie mistrza Teofila.

Gościńce w naszym błogosławionym Cesarstwie są różne: jedne wygodne, niczym płaskie i twarde ławy, inne przypominają pola zryte przez stado wyjątkowo głodnych dzików. Wiele zależy od deszczów, bo czasem ulewy potrafią zamienić drogi w strumienie, a wezbrane rzeki zrywają mosty lub niszczą brody. Na szczęście dla mnie i mojej podróży, aż do samej Bremy wiodła jedna z najlepszych dróg w Cesarstwie, a i gościniec od Bremy do Emden utrzymywano w całkiem niezłym stanie. Zresztą złe drogi przeszkadzają na ogół ludziom podróżującym powozami lub wozami, a my, którzy nad wygody ławki lub kanapy przedkładamy twarde końskie siodło, nie boimy się kłopotów aż tak bardzo. Główne szlaki Cesarstwa uchodzą również za bezpieczne, choć raczej odradza się podróżować nimi w nocy lub kiedy niebo jest bardzo zachmurzone, lub kiedy panuje gęsta mgła. A jeśli owe drogi akurat prowadzą przez las, doświadczeni wędrowcy uważają, że przed rozpoczęciem wyprawy lepiej poczekać, aż zbierze się grupka złożona przynajmniej z kilkunastu mężczyzn. Nie od rzeczy jest też podróżować z bronią na podorędziu, a w najgorszym wypadku chociaż z okutym kijem lub obciążoną ołowiem laską. Ale, generalnie rzecz ujmując, na naszych gościńcach panuje raczej porządek, a wrażenie owego porządku mają potęgować wzniesione na poboczach malownicze szubienice z rozkładającymi się zwłokami tych, którzy łatwy zarobek polegający na napastowaniu podróżników uznali za dobry sposób na życie. Czasami można też zobaczyć żelazne klatki, w których wiszą owi zbrodniarze, i wtedy wielką radością dla każdej grupy wędrowców jest rozgoszczenie się w pobliżu takiej klatki i spożycie smacznego, obficie podlewanego wodą lub winem posiłku na oczach cierpiącego z głodu i pragnienia skazańca. Podobno kiedy posłucha się jęków, wrzasków i błagań takiego nieszczęśnika, kiedy posłucha się, co obiecuje w zamian za choćby nędzny łyk wody, to każdy człowiek staje się w duszy jakby bardziej uczciwy i w myślach oraz sercu obiecuje sobie pędzić życie w bogobojnym szacunku zarówno dla boskich, jak i ludzkich przykazań. Jak to wychodzi później i w praktyce i jak bardzo stałe są podobne postanowienia, to już zupełnie inna sprawa, gdyż niemal każdy człowiek, niestety, zapomina o zakazie grzeszenia, kiedy tylko kara za grzech wydaje mu się mało prawdopodobna. W związku z tym zadaniem służebników prawa i wiary, takich chociażby jak wasz pokorny i uniżony sługa, jest nieustanne przypominanie bliźnim o tym, że grzech nie popłaca... Wszystko to przyszło mi na myśl, kiedy przejeżdżałem stępa obok potrójnej szubienicy, na której kołysały się ciała zbrodniarzy, dobrze już nadgryzione zębem zarówno czasu, jak i zwierząt. Wrona grzebiąca dziobem w oczodole jednego z trupów oderwała się na chwilę od ucztowania, łypnęła na mnie podejrzliwie, po czym zapewne uznawszy, że nie mam złych zamiarów, podrzuciła w powietrze sterczący jej z dzioba krwawy strzęp, zręcznie schwytała w locie i przełknęła. No i tak właśnie świat się toczył. Silni zabijali słabych, a padliną tych słabych żywiły się ścierwojady. I wszystko układało się w całkowitym oraz kompletnym porządku, póki silni byliśmy my, a słabi byli oni... Potem raz jeszcze natknąłem się na interesującą scenę, kiedy zobaczyłem wiszącego w klatce wychudzonego skazańca (sądząc po zapadniętych policzkach i żebrach sterczących spod skóry, musiał spędzić już sporo czasu w niewoli), obok którego stało trzech może siedmioletnich szkrabów. Chłopcy wygrzebywali z tłustej ziemi długie, wijące się dżdżownice i żuki o błyszczących pancerzach, po czym rzucali je do klatki, a więzień łapczywie pożerał te dary. Śmiechowi malców nie było końca, aż wreszcie wezwali ich rodzice i chłopcy pobiegli w stronę nawołującej ich matki, odprowadzani rozpaczliwym i dzikim wrzaskiem skazańca.

Cóż więcej można powiedzieć o mojej podróży? Nic ciekawego. Każdy dzień spędzałem w siodle niemal od rana do wieczora, z jedną dłuższą przerwą na odpoczynek, i to też ów odpoczynek zarządzałem bardziej z myślą o wierzchowcu niż o mnie samym. Przynajmniej noce spędzałem w miarę wygodnie, gdyż chociaż nie podróżowałem w służbowym stroju inkwizytora, to wystarczyło tylko wspomnieć właścicielowi zajazdu, że ma zaszczyt gościć u siebie funkcjonariusza Świętego Officjum, by od razu szykował najlepszą kwaterę. Zwykle zresztą wiązało się to z wyrzuceniem na zbity pysk innych gości, co dwa razy sprowokowało sytuację, w której musiałem nieco unieść głos, by moje słowa dokładnie dotarły do ospałego pomyślunku pewnych szlachciców, którym wydawało się, że spędzą noc w łóżku oraz pościeli, a nie w stajni. Do Emden dotarłem późnym rankiem. Było to miasto schludne i bogate, otoczone solidnymi, zadbanymi fortyfikacjami i na moje niewprawne oko wcale nie tak łatwo byłoby sforsować mury najeżone basztami oraz wieżyczkami. W dodatku mury te zręcznie przeprowadzono a to górą urwiska, a to samym brzegiem rzeki, aby jak najbardziej utrudnić szturm ewentualnym napastnikom. I dobrze, widać mieszkali tu roztropni ludzie, którzy nie żałowali pieniędzy na zapewnienie bezpieczeństwa swoim skarbcom i swoim rodzinom. Dokładnie w takiej kolejności, najpierw skarbcom, potem rodzinom, bo przecież wiadomo, że na naszym nie najlepszym ze światów łatwiej o nową rodzinę niż o nowy majątek w miejsce utraconego. Jak powiadają: ludzi u nas za dużo, a dukatów za mało. Przy bramie czuwali strażnicy, jednak zobaczyłem, że nie zwracali uwagi na solidnie wyglądających podróżnych, takich jak ja, ale pilnowali raczej, by miejskich bram nie przekraczali oberwańcy i włóczykije, kontrolowali również kupieckie wozy. W takim miasteczku jak Emden wszyscy wiedzą zazwyczaj wszystko o wszystkich, więc nie miałem żadnych kłopotów, by dopytać się, gdzie mieszka kupiec Oktawian van Dijk. A mieszkał w dwupiętrowej kamienicy przy samym rynku, naprzeciwko przysadzistego ratusza z czerwonej cegły. Na pewno było to dobre miejsce dla znaczącego kupca, bo tak już jest, że właściwe znaczenie ludzi często rozpoznajemy po tym, gdzie mieszkają i jak mieszkają. I co prawda może to być wrażenie mylące, kiedy okazuje się, że właściciel pięknej posesji położonej w najlepszym punkcie miasta ma tyle długów co lis pcheł, ale dla niewprawnego oka i niewprawnego umysłu pozory zdają się nawet nie tyle namiastką rzeczywistości, ile rzeczywistością samą w sobie. I rozczarowanie w tym wypadku bywa bardzo bolesne, zwłaszcza kiedy przychodzi do liczenia wzajemnych

należności, a człowiek pozujący na bogacza rozkłada tylko ręce i z lekceważącym uśmiechem mówi: „Nie oddam, bo nie mam”. Oczywiście na podobnych frantów były sposoby, zarówno zalegalizowane prawem, jak i znane dzięki tradycji oraz obyczajowi. Do pierwszych należało zwrócenie się do instancji sądowych, do drugich połamanie dłużnikowi rąk i nóg lub obcięcie palców. Z doświadczenia wiedziałem, że w tym wypadku tradycja oraz obyczaj znacznie skuteczniej potrafią odwołać się do sumienia dłużnika niż ścisłe postępowanie według litery prawa. Rozmyślałem sobie leniwie o sprawach nieważnych i niewpływających na życie inkwizytora (bowiem pogarda dla treści doczesnych była u nas niemal tak silna jak umiłowanie wartości duchowych), kiedy czekałem przed kamienicą należącą do van Dijka, aż służba raczy otworzyć bramę prowadzącą na niewielki dziedziniec. Wreszcie pod ogrodzenie przywlókł się osiłek z kaprawym okiem i wargą rozciętą w taki sposób, że wyglądało, jakby ciągle był zasmucony. – Czego? – warknął, przyglądając mi się wzrokiem nie tyle niechętnym, ile obojętnym. – Inkwizytor Mordimer Madderdin – oznajmiłem. Być może człowiek puszący się własnym stanowiskiem i władzą, jakie daje ono nad bliźnimi, nie zawahałby się dodać czegoś w rodzaju: „Otwieraj i prowadź do pana van Dijka, tylko szybko, żebym nie musiał ci wygarbować skóry!”. Ja jednak nie potrzebowałem używać tak wielu zbędnych słów. Sama powaga mego głosu i mojej twarzy oraz jedno słowo, określające funkcję, jaką miałem zaszczyt pełnić na pożytek naszego świętego Kościoła i naszej świętej wiary, wystarczyły, by ten brutalny brytan zamienił się w przymilnego pieska. – Już, już, mistrzu, otwieram. Witam was uniżenie, wybaczcie, proszę, że musieliście czekać. Jakże się pan Oktawian ucieszy, już, już, o, widzicie, przeklęta furtka, zacina się jak diabli, wybaczcie... Patrzyłem na niego, kiedy krzątał się przy bramie, z szerokim uśmiechem przyklejonym do twarzy, i miałem ochotę założyć mu na szyję czerwoną obróżkę, taki był słodki. Nasza rozmowa musiała dotrzeć do ucha innego służącego, bo kiedy tylko brytan uporał się z bramą i nisko się kłaniając, wpuszczał mnie za ogrodzenie, usłyszałem huk z impetem otwieranych drzwi, a na dziedziniec wyskoczył dostatnio odziany mężczyzna. – Witajcie, witajcie, zacny i cny mistrzu inkwizytorze! Jestem Oktawian van Dijk, do waszych usług! – zawołał głośno na mój widok i tak szeroko rozpostarł ramiona, jakby chciał w uścisku pomieścić nie tylko mnie, ale również mojego wierzchowca, stajennego chłopca i służkę trzepiącą pościel. Oktawiana van Dijka przedstawiałem sobie w myślach jako chudego rudzielca o rozbieganych oczach i twarzy popstrzonej czerwonymi piegami. Według moich wyobrażeń miał mieć ostry nos, usta skrzywione w ustawicznym, nieszczerym uśmieszku i wąskie dłonie zakończone długimi, brudnymi paznokciami. Kiedy jednak na własne oczy zobaczyłem mojego zleceniodawcę, z ulgą przekonałem się, iż te wyobrażenia nie zgadzały się w najmniejszym stopniu. Z ulgą, bowiem obraz Oktawiana van Dijka pochodzący z moich myśli zdecydowanie nie przypadł mi do gustu. Tymczasem emdeński kupiec był tak naprawdę mężczyzną wysokim i barczystym (szerokim w ramionach, a wąskim w talii, jak mówią), o szaroniebieskich oczach, jasnej cerze i ze strzechą niesfornych włosów koloru przybrudzonej słomy. Wyglądał na sporo mniej niż trzydzieści lat, a wrażenie młodzieńczości jego wyglądu potęgowały szczery, szeroki uśmiech i olśniewająca biel zębów. Ponieważ nie lubię, kiedy obściskują mnie obcy ludzie, udało mi się tak wymanewrować, że zamiast znaleźć się w objęciach gospodarza, chwyciłem go za nadgarstki i potrząsnąłem energicznie

jego rękoma. – Witam, panie van Dijk – powiedziałem z uśmiechem. – I ja się cieszę, że wreszcie dotarłem do waszego pięknego miasta. Kupiec w żaden sposób nie dał po sobie poznać, że zdziwiło go, iż tak zręcznie ominąłem jego uścisk. Miałem jednak nadzieję, że zapamięta nauczkę i nie będzie próbował w przyszłości podobnych sztuczek, mających na celu pokazanie wszem wobec łączącej nas rzekomej zażyłości. Pojąłem również, że zarówno głośne wykrzykiwanie o tym, iż jestem inkwizytorem, jak i zdecydowanie zbyt serdeczne powitanie (zważywszy, iż byliśmy obcymi sobie ludźmi) miały jeden konkretny cel. A celem tym było oznajmienie wszystkim, że van Dijk jest w świetnych stosunkach ze Świętym Officjum. Jedna jest bowiem cecha wspólna małych miasteczek i wielkich miast, a cechą tą jest wszechobecność plotki. Niektórzy nawet nazywają ją hydrą o siedmiu głowach, z taką jednak różnicą w porównaniu z mitologiczną ofiarą Herkulesowego zapału, że plotka nigdy nie ginie. Ludzie bowiem tak bardzo lubią przyglądać się swym bliźnim oraz komentować ich słowa czy zachowania, że pozbawienie ich tej możliwości zdawałoby się im karą największą z możliwych. Plotką można było zabić człowieka i można było zrujnować wielką spółkę, ale plotka mogła też przysłużyć się w rękach tego, kto wiedział, jak jej używać. I Oktawian van Dijk najwyraźniej uznał, że jego interesom przysłuży się wieść o tym, że odwiedza go inkwizytor, z którym to inkwizytorem jest w poufałych stosunkach. – Zaraz każę wam przygotować łaźnię, jeśli tylko pragniecie odświeżyć się i orzeźwić po podróży... Spojrzał na mnie z pewnym niepokojem, z czego wywnioskowałem, że należy do zwolenników czystości oraz zabiegów higienicznych i nieco się obawia, że ja mógłbym mieć odmienne upodobania. Jako człowiek, którego zmysł powonienia mógłby wprowadzić w zakłopotanie najbardziej doświadczonego posokowca, wiedziałem, jak nieprzyjemne dla miłośnika pięknych zapachów jest przebywanie w towarzystwie ludzi, dla których kąpiel oraz pranie są zabiegami znanymi jedynie ze słyszenia. Dlatego doskonale zrozumiałem zaniepokojenie van Dijka. – Zapewniam was, że marzę o kąpieli – odparłem serdecznie. – I będę wam wielce zobowiązany za możliwość skorzystania z łaźni. Rozpromienił się. – A to się cieszę, naprawdę się cieszę i raduję. Bo wiecie, różnie przecież bywa... – Pozwolił sobie na westchnienie. – Pragnienie służby Bogu jest w niektórych przypadkach i u niektórych ludzi tak silne, że nie wystarcza im już czasu na służbę własnemu ciału – rzekłem. – Ja jednak staram się łączyć obie te posługi, o ile tylko jest to możliwe. – Dobrze rzeczecie i mówicie, mistrzu inkwizytorze. Tak samo sądzę jak wy, bo przecież w smrodzie i brudzie nie ma nic świętego. – Rozłożył dłonie. – Nasz Kościół nie mówi i nie twierdzi inaczej, prawda? – Pozwólcie, że nie będę zawracał wam głowy wykładami teologicznymi – zbyłem jego pytanie. Bo prawda była przecież taka, że znaliśmy wielkich i świątobliwych mistyków, ludzi, którzy co dzień rozmawiali z Bogiem i jego Aniołami (a przynajmniej tak twierdzili), a których tak zajmowały owe konwersacje, że nie wystarczało im czasu ani na mycie się, ani na kąpiel, nie mówiąc już o drobnej choćby przepierce. Bywało, że chlubili się swą nieszczęsną kondycją, a długość czarnych pazurów, ilość tłuszczu we włosach oraz skorupa brudu na skórze zdawały im się kolejnymi

stopniami prowadzącymi do Królestwa Niebieskiego. I przyznam, że aura smrodu otaczającego te postaci była tak intensywna, że w moim prostym i mało wysublimowanym odczuciu całkowicie przytłaczała aurę świętości. Czyż to nie święty Hilariusz chlubił się, że tłum wiernych wie, że nadchodzi, nawet kiedy jest jeszcze na sąsiedniej ulicy? Czyż to nie święta Hildegarda uważała, że za kąpiel wystarcza jej lizanie przez psy (gdyż dla podkreślenia swej małości wobec świata sypiała w psiarni)? Czyż to nie święty Bartłomiej Boromeusz celowo rozdrapywał swe rany, by sączyły się z nich ropa oraz krew, i w odzieniu przesiąkniętym tymi wydzielinami i zesztywniałym od nich chodził przez całe życie? – Pewnie, pewnie – zgodził się ze mną van Dijk. – Zwłaszcza że ze mnie nie mielibyście pomocy ani pociechy, bo umysł mam może nawet i ostry, ale owo ostrze kieruje się ku sprawom materii, nie ducha. Uśmiechnąłem się, gdyż van Dijk coraz bardziej mi się podobał i coraz bardziej byłem ciekaw, jakież to kłopoty nakazały mu szukać pomocy u inkwizytorów. Niedługo zresztą miałem się o tym przekonać, a na razie skorzystałem z uprzejmej propozycji i w łaźni zużyłem tyle wody, że służba aż się zdyszała, przynosząc wciąż nowe wiadra. Ale trzeba przyznać, że dzięki tej kąpieli i wypoceniu się nie tylko odświeżyłem ciało, lecz również ożywiłem ducha i umysł. Nabrałem także wielkiego apetytu i miałem nieśmiałą nadzieję, że pod względem obfitości oraz jakości poczęstunku van Dijk również okaże się dobrym gospodarzem. Służący zabrali mój strój do prania, natomiast ja sam dostałem komplet świeżego odzienia, a że pasowało na mnie jak ulał, domyśliłem się, że to mój gospodarz raczył się ze mną szczodrobliwie podzielić zawartością własnej szafy. Było to bardzo miłe z jego strony, gdyż zapasowe ubranie, które wiozłem w jukach, zdążyło przesiąknąć odorem końskiego potu. Zastanawiałem się, czy van Dijk dba bardziej o moją wygodę, czy o własny komfort, ale w zasadzie jego pobudki nie miały znaczenia, gdyż liczył się jedynie efekt, a ten bardzo przypadł mi do gustu. Służący zaprowadził mnie do jadalni, gdzie czekał już życzliwie uśmiechnięty gospodarz. – No, no, wyglądacie, jakbyście przybyli kupić i nabyć pół Emden – zawołał z jowialną serdecznością. – Wszystko to nie moja zasługa, lecz pięknego stroju, który tak uprzejmie raczyliście mi pożyczyć. Zamachał gwałtownie dłońmi. – Pozwólcie: nie pożyczyć, ale podarować i ofiarować – rzekł zdecydowanie. – I nie przyjmuję, pamiętajcie, nie przyjmuję żadnej odmowy. Pożyczka okazała się więc prezentem, co całkowicie mi odpowiadało, gdyż strój nie tylko na mnie pasował i nie tylko był wygodny niczym druga skóra, ale przyznać też trzeba, że krawiec nie poskąpił na jakości materiału. A tak to już jest, że człowiek jakoś lepiej się czuje w miękkich atłasach lamowanych złotą nicią niż w suknie zszywanym sznurkiem. Możemy nad tym faktem ubolewać, lecz nie możemy go nie dostrzegać. Zresztą dla Sługi Bożego, takiego jak ja, wszelki zbytek był kwestią najzupełniej obojętną, a to, iż dbałem o siebie, nie wynikało bynajmniej z godnej potępienia próżności, ale z obawy przed przyniesieniem wstydu szacownej instytucji, której miałem honor służyć i którą miałem zaszczyt reprezentować. – Skoro dane ze szczerego serca, ze szczerego serca przyjmuję – odparłem z uśmiechem. Van Dijk uprzejmie podstawił mi krzesło, poczekał, aż usiądę, i z niepokojem w głosie upewnił się, czy poduszka jest aby wygodna, a potem, usatysfakcjonowany odpowiedzią, zasiadł na drugim końcu stołu. Blat był tak długi, że gdybym chciał trafić w mojego gospodarza pomarańczą (które to

pomarańcze stały niedaleko w pięknie zdobionej paterze), pewnie nieźle musiałbym się zamachnąć. No cóż, wychodziło na to, że w takim razie będziemy musieli gromko się nawoływać, by słyszeć jeden drugiego, i miałem tylko nadzieję, że w czasie w ten sposób prowadzonej rozmowy nie poruszymy istotnych tajemnic, gdyż jak łatwo się domyślić, wykrzykiwane z jednego krańca stołu do drugiego, rychło przestałyby być tajemnicami. – O sprawie pogadamy i pomówimy później, u mnie w gabinecie – zdecydował kupiec, jakby domyślając się toku moich myśli. – Na razie jedzcie i pijcie, bardzo was proszę, a jeśli po obiedzie dacie radę wstać od stołu o własnych siłach, to powiadam wam, będę bardzo zagniewany i niezadowolony. – Zrobię, co w mojej mocy, by was nie zawieść – obiecałem. W tej samej chwili, kiedy skończyłem zdanie, do jadalni weszło czterech służących, kierowanych przez odzianego na czarno majordomusa. Każdy z tych służących niósł wielką tacę pełną smakowicie pachnących przysmaków i każdy niemal uginał się pod jej ciężarem, mimo że byli to młodzieńcy rośli i barczyści. Zaraz za tymi czterema do sali weszło kolejnych dwóch służących, a ci z kolei nieśli tace wypełnione butelkami oraz karafkami. Van Dijk zatarł dłonie z głośnym chrzęstem. – Do boju, mistrzu inkwizytorze. Bo ja, zapewniam was i obiecuję: nie będę próżnował i się lenił! Westchnąłem cicho, gdyż popołudnie zapowiadało się na pracowite. Ale nie mogłem przecież dopuścić, by van Dijk zawiódł się na swojej gościnności.

Po obiedzie na tyle sutym, by zadowolić nawet największego obżartucha, i na tyle wykwintnym, by żaden koneser nie czuł się urażony jego smakiem, przeszliśmy z van Dijkiem do gabinetu pełnego ciężkich, zdobionych mebli koloru ciemnego bursztynu. Kupiec usadził mnie w głębokim fotelu o poręczach w kształcie ryczących lwów, a sam usiadł naprzeciwko tak blisko, że gdybyśmy wyciągnęli dłonie, moglibyśmy dotknąć się czubkami palców. – Czas, byśmy podrzucili nieco do pieca – stwierdził. – Słucham? Wyrwał mnie z zamyślenia, gdyż kontemplowałem właśnie nadzwyczaj kunsztowny miedzioryt, którym obito przednią ścianę biurka, a który przedstawiał scenę Oświecenia mistrza Tytusa z Antiochii przez Ducha Świętego. Wojna, którą spowodowały skutki owego Oświecenia, trwała do dzisiaj, czyli jakkolwiek by patrzeć, ponad tysiąc lat. Oczywiście przerywano ją rozejmami, układami i traktatami, których jednak ani Persowie, ani chrześcijanie nie traktowali poważnie i które służyły jedynie temu, by wzmocnić się przed kolejną batalią. Losy tej wojny były zresztą pokrętne i zmienne, bo przecież zdarzyło się, że perska armia stanęła na azjatyckim brzegu Bosforu i rozbiła tam obóz, a perscy najeźdźcy mogli dokładnie oglądać budynki Wielkiego Miasta, dopóki flota, która miała ich przewieźć na drugi brzeg, nie została zmiażdżona i zatopiona. A zdarzyło się również, że wielka armia chrześcijan dotarła aż do Aleksandrii Ariana, a jej żołnierze byli pierwszymi chrześcijanami, którzy mieli szczęście ujrzeć cytadelę wzniesioną jeszcze przez Wielkiego Macedończyka. No ale potem przyszła straszna klęska nad rzeką Arios i do domu wróciło może kilkunastu ludzi z ponadstutysięcznej armii. A wrócili po wielu latach i na wpół obłąkani. – Ha, widzicie, bo ja mam taką koncepcję, że jadło w naszych brzuchach jest niczym drwa czy węgle w piecu. Zgadzacie się ze mną?

Musiałem w nadzwyczaj szybkim tempie przenieść się z perskich pól bitewnych do domu w Emden, ale udało mi się to. – Owszem. – A co zrobić, by ogień lepiej płonął, jak nie podlać go gorzałką i okowitą? Ha? Co na to powiecie? – Powiem, że zapewne macie rację – odparłem ostrożnie. – Powiem również, że trunek musi być wyjątkowo mocarny, by sprostać takiemu działaniu. – I ja taki trunek mam! Mocarny, a przy tym smakowity. Wychylił się, sięgając do sekretery, i zza jej drzwiczek wyciągnął karafkę pełną płynu miodowego koloru. – Sekretna nalewka mnichów z Augsburga – zaszeptał, jakby zdradzał mi wielką tajemnicę. – Tylko dwóch ludzi na świecie zna jej recepturę i przepis, a mianowicie przeor oraz wyznaczony przez niego szafarz. – Słyszałem o nalewce z Augsburga. – Spojrzałem ciekawie na karafkę. – Nigdy jednak jej nie widziałem, a tym bardziej nie piłem. – Ba, nie ma się co dziwić. Mnisi warzą jej zaledwie jedną beczkę na rok, stąd zresztą podejrzenie, że dodają do niej jakieś ekstraordynaryjne, tajemnicze i sekretne zioło, które występuje tylko w niewielkich ilościach. – Albo stworzyli tę legendę o jednej beczce, by podbić cenę. Van Dijk uśmiechnął się szeroko i wolną dłonią klepnął się w kolano. – Dobrze myślicie, mistrzu Madderdin, naprawdę dobrze! Bo i ja sądzę, że taki sobie mnisi i zakonnicy wymyślili sposób, by zwiększyć nie tylko cenę, ale również popyt. Czyż ludzie nie zabijają się zawsze o to, co wydaje im się rarytasem i osobliwą rzadkością, a w pogardzie mają to, co można bez trudu chwycić na wyciągnięcie ręki? – A tutaj ja wam z kolei przyznam całkowitą słuszność – odparłem. Tak sobie miło gawędziliśmy i pomiędzy wypijaniem kolejnych kieliszków naprawdę wybornego kordiału z Augsburga spijaliśmy sobie z dzióbków wzajemne pochwały oraz uprzejmości. Aż wreszcie przyszedł czas, kiedy rozparłem się wygodniej w fotelu, westchnąłem z prawdziwym zadowoleniem i zaproponowałem: – Może porozmawiamy o waszych kłopotach, panie van Dijk, i o tym, w czym wam mogę usłużyć? Van Dijk zapatrzył się na bogato rzeźbione drzwi szafy, na których wyobrażono dziewięć scen z życia Jezusa, poczynając od wypędzenia kupców ze świątyni, poprzez zagładę Jerozolimy aż do zdobycia Rzymu. – Skoro sami proponujecie... – odparł po chwili. – Cóż wam mogę powiedzieć? O całości sprawy wiecie z listu, który wysłałem i przesłałem do Teofila, więc... – Opowiedzcie mi wszystko, z łaski swojej – przerwałem mu. Spojrzał na mnie ze zdziwieniem. – Jak to? Sądziłem, że Teofil dał wam i przekazał mój list, byście się zapoznali ze sprawą. – Chciałbym usłyszeć wszystko od początku z waszych ust – odparłem, znowu nie dając po sobie poznać, że dziwi mnie, iż mój rozmówca familiarnie nazywa mistrza Dopplera „Teofilem”. – Jeśli nie sprawi wam to kłopotu. Wzruszył ramionami. – Jaki kłopot? Z chęcią nawet... Ale zaraz... Właściwie co wiecie do tej pory? Odkąd mam

zacząć? – Załóżcie, że nie wiem nic – zaproponowałem. – A opowieść zacznijcie od początku i poprzez środek stopniowo zmierzajcie do końca, jeśli mogę wam doradzić postępowanie w tej mierze. Roześmiał się. – Jak sobie chcecie – powiedział. – To, że nazywam się Oktawian van Dijk, rzecz jasna, wiecie. Jestem człowiekiem bogatym i majętnym oraz na tyle szanowanym, by bano się splunąć mi w twarz, nawet jeśli ktoś miałby powód. – Obnażył w uśmiechu zęby aż po dziąsła. – Kieliszeczek? Skinąłem głową przyzwalająco, niemal wbrew sobie, bo raczenie się tym napitkiem było tak ekstatycznym przeżyciem dla podniebienia, że aż wręcz zatrważającym w swej doskonałości. – Wasze zdrowie, mistrzu Madderdin. – Van Dijk wzniósł kieliszek. – A ja chętnie wypiję wasze – odparłem. Przechyliliśmy kieliszki, odsapnęliśmy i jak na komendę uśmiechnęliśmy się do siebie, bo kordiał nie tylko pierwszorzędnie smakował, ale działał tak, jak powinien działać, czyli rozgrzewał ciało oraz pobudzał umysł do żwawszej pracy. – Jak skończymy gadać, zaprowadzę was w takie miejsce, gdzie zaraz zapomnicie o wszystkim oprócz pań i dam, które czule się nami zajmą. – Van Dijk zamrugał do mnie. Oho, jak widać, eliksir, którym nas raczył, ożywiał nie tylko umysł... – Pozwólcie jednak, że na razie wrócimy do rozmowy – odpowiedziałem. – Tak, tak, rzecz jasna. – Potarł usta kciukiem, najwyraźniej zbierając myśli, po czym odezwał się: – Mam przyjaciela i druha, a kiedy mówię „przyjaciela”, oznacza to nie znajomka czy byle wesołego towarzysza biesiad, lecz prawdziwego przyjaciela od serca, z którym znamy się, kochamy i miłujemy niczym bracia... Kusiło mnie, by zapytać go, czy znają się i kochają jak Remus z Romulusem lub Kain z Ablem, ale ugryzłem się w język. – On uratował życie mnie, ja uratowałem życie jemu, on wychędożył mi żonę, ja przetrzepałem futro jego córce. – Emdeńczyk uśmiechnął się szeroko, gdyż najwyraźniej wizja owego trzepania wprawiła go w dobry nastrój. – Powiadam wam, mistrzu inkwizytorze, niewiele znam przyjaźni i znajomości, które opierałyby się na podobnie solidnych podstawach i fundamentach! – dokończył z przekonaniem. Pokiwałem głową z udawanym uznaniem, choć van Dijk najwyraźniej szczerze wypowiadał swe myśli, gdyż mówił z nieskrywanym przejęciem. – Dominik, bo mój przyjaciel i druh nazywa się Dominik Altdorf, jest nie tylko moim najzaufańszym powiernikiem, lecz i wspólnikiem w interesach. Wspólnikiem, na którym nigdy się nie zawiodłem. – Van Dijk wypowiedział te słowa z takim naciskiem, jakby chciał, abym doskonale je zapamiętał. – Miał wypłynąć i wyruszyć w zwykły rejs do naszej filii w Edwinburgu i jak miał wypłynąć, tak wypłynął... – Czy to, że właściciel sam udaje się tak daleko, jest zwyczajnym postępowaniem? – przerwałem. – I tak, i nie. – Kupiec wzruszył ramionami. – Zwykle wysyłamy któregoś z pracowników, ale czasami chcemy trochę rozruszać kości. Ot, nie przymierzając, ja sam kilka i parę miesięcy temu popłynąłem aż do portu Bilbo w Biskajach, choć wcale tego nie musiałem robić i czynić... – Rozumiem. – Wiem, że do Edwinburga dopłynął, jak trzeba i kiedy trzeba, a wszystkie sprawy załatwił po naszej myśli, bo dostałem list i pismo zarówno od niego, jak i z naszego kantoru, a w obu nie

znajdowało się nic niepokojącego. Skinąłem głową. – Wypłynął z Edwinburga jedenastego kwietnia, pogoda była ładna i znakomita, morze spokojne, wiatr akurat taki, jak potrzeba, powiem wam: marzenie każdego żeglarza i marynarza, który chce szybko i bezpiecznie wrócić do domu. – Tyle że Dominik nie wrócił – mruknąłem. Van Dijk głęboko westchnął. – Ano nie wrócił, mistrzu Madderdin, ano nie wrócił, tak jak mówicie i jak się słusznie domyśliliście i odgadliście – odparł głucho, po czym bez pytania napełnił zarówno mój, jak i swój kieliszek. – Czy na morzu wypadki nie są smutną codziennością? – zagadnąłem ostrożnie. – Sztorm? Bunt załogi? Atak piratów? Wyciągnął wskazujący palec i zamachał nim w powietrzu. – Słuchajcie uważnie dalej – nakazał. – Bo na razie słyszeliście tyle, co nic, i rzeczywiście samo zaginięcie i zniknięcie Dominika byłoby wydarzeniem tragicznym, lecz jednocześnie dla nas, ludzi morza, niestety, zwykłym i zwyczajnym. Więc nie o to chodzi... Opróżnił swój kieliszek, chuchnął i zagryzł likier ciastkiem. – W Oldersum, to takie miasteczko niedaleko i całkiem blisko stąd, przy samym ujściu rzeki, moi ludzie przypadkiem natknęli się na chłopaka imieniem Thijs. Nazywają go Złoty Thijs, bo ma, czy miał, lepiej mówiąc, włosy takie o! – Van Dijk dotknął połowy ramienia krawędzią dłoni, by pokazać, jak długie włosy miał człowiek, o którym opowiadał. – I w dodatku rzeczywiście żółtego koloru i barwy, a kręcą mu się niczym runo owcy. Skinąłem głową, dając Oktawianowi w ten sposób znać, że świetnie wyobrażam sobie owego Thijsa i nie ma potrzeby opowiadać dalej o jego wyglądzie. – Kilka razy pływał i żeglował na naszych statkach tu i tam, bo to całkiem zmyślny i pracowity chłopak. I teraz was zaskoczę, mistrzu inkwizytorze... – Van Dijk spojrzał na mnie chytrym wzrokiem. – Thijs wypłynął do Edwinburga z waszym wspólnikiem, czyż nie? – Nie mogłem się powstrzymać przed zepsuciem mu niespodzianki. Kupiec westchnął. – Dokładnie i ściśle tak było, jak mówicie. Thijs wypłynął z Dominikiem, ale wrócił sam jeden z całej załogi. – Nie zdarza się tak, że żeglarz przypływa do portu jednym statkiem, a odpływa drugim? – spytałem. – Choćby dlatego, że nowy pracodawca lepiej płaci? – Zdarza się, oczywiście. A to inny lepiej zapłaci, a to się nam marynarz zapije na amen i nie można go odszukać i znaleźć, a to ktoś go zadźga w jakiejś bitce... – Van Dijk machnął dłonią. – Sto różnych przyczyn, mistrzu inkwizytorze. – Więc w czym tkwi problem? – Ano w tym, że Thijs zaprzecza, że w ogóle popłynął z Dominikiem. Rozumiecie? Zaprzecza całkowicie. Tylko że nie potrafi i nie umie nam też powiedzieć, co robił w kwietniu, maju i czerwcu. Mówi, że nie pamięta. – Kupiec prychnął pogardliwie. – Ja rozumiem, że można zapomnieć, co się robiło jednej nocy, no, niech będzie nawet, że tydzień, jak ktoś lubi dobrze popić i pochlać. Ale zapomnieć prawie kwartał? – To rzeczywiście niezwykłe – zgodziłem się z nim.

Van Dijk wzruszył ramionami. – Najbardziej niezwykłe jest to, że Thijs mówi i twierdzi, iż nie był na statku do Edwinburga, a sam widziałem go na pokładzie, kiedy żegnałem się z Dominikiem. Sam! – Klepnął się dłonią w pierś. – Na własne oczy. Przysięgam, jak siedzę przed wami. – Jeśli postać owego Thijsa jest tak charakterystyczna, to ufam, że nie pomyliliście się co do człowieka – powiedziałem. – Oczywiście, że nie. To był albo on, albo diabeł i demon wcielony przybrał jego wygląd, by wywieść Dominika na manowce – rzekł wściekle. Otworzyłem szeroko oczy. – Naprawdę tak sądzicie? Dlatego prosiliście mistrza Dopplera o przyjazd inkwizytora? – Nie, nie. – Potrząsnął gwałtownie głową. – Boże broń, nie w tym celu, skądże znowu. Odetchnąłem z ulgą, gdyż wzywanie inkwizytora do sprawy opartej na tak kruchych podstawach byłoby tylko marnowaniem czasu. – Czego więc życzycie sobie ode mnie? – Życzyłbym sobie, byście skłonili Thijsa do mówienia i gadania – powiedział z ponurą zawziętością w głosie. – Wybaczcie, panie van Dijk, ale czy nie macie kata w tym mieście? – zapytałem, starając się nie okazać niezadowolenia. – Prosiliście o pomoc inkwizytora dla takiej błahostki jak wydobycie zeznań? Po to tłukłem się ponad tydzień po tych parszywych drogach? – Dla kogo błahostka, dla tego błahostka – burknął. – Moi ludzie od trzech tygodni nie mogą nic z niego wyciągnąć. Cały czas tylko płacze i beczy, i mówi, że nic nie wie... – Torturujecie go od trzech tygodni i nic? – Westchnąłem i pokręciłem głową. – No cóż, zobaczę, co da się zrobić. Ale nie pomyśleliście o tym, że chłopak mógł stracić pamięć? Przecież takie rzeczy się zdarzają. A wtedy można go męczyć nawet do końca świata, a i tak niczego się nie dowiemy. – Przyszło mi to do głowy – niechętnie odparł van Dijk. – I jeśli tak jest naprawdę i rzeczywiście, to już trudno. – Wzruszył ramionami. – Jak pech, to pech, i co zrobić, niech będzie moja strata... Cóż, było to dość beztroskie podsumowanie sprawy, zważywszy, że Złoty Thijs mógł umrzeć na torturach, nie potrafiąc swoim oprawcom niczego powiedzieć z tegoż prostego powodu, iż nic nie wiedział. Ale taka to już była cecha wielkich ludzi (a van Dijk, właściciel małej flotylli, był na lokalne warunki wielkim człowiekiem), że rzadko kiedy przejmowali się dolą maluczkich. – Podsumowałbym to na razie w ten sposób: sytuacja zaginięcia waszego wspólnika jest sytuacją w życiu żeglarzy dość powszechną, a jedynym, co was niepokoi, jest powrót jednego z członków załogi, czy tak? – Dobrzeście ujęli sprawę. – Uznalibyście to za zwyczajną rzecz, bo zgodnie z waszymi słowami zdarza się, iż marynarz opuszcza statek w porcie, ale podejrzenia obudziło w was zachowanie Thijsa, który w ogóle zaprzecza, iż popłynął w rejs z waszym wspólnikiem. – Właśnie tak jest. – Czyli jedynym, co obciąża chłopaka, którego torturujecie, jest jego własny brak pamięci? Bo gdyby wam powiedział, że opuścił Dominika Altdorfa w Edwinburgu, i przyznał, że wrócił innym statkiem, wtedy uznalibyście to za zachowanie niebudzące podejrzeń i dalibyście mu spokój? Oktawian van Dijk przyglądał mi się nachmurzony. – Kiedy tak mówicie, brzmi to jakoś dziwnie w waszych ustach... – stwierdził niechętnie.

– No dobrze, zapomnijmy na razie o chłopaku – zaproponowałem. – I chciałbym zadać wam jeszcze kilka pytań, jeśli pozwolicie. – Pytajcie, o co chcecie – odparł. Sięgnął po karafkę, napełnił nasze kieliszki, po czym przechylił naczynie i obrzucił je smętnym wzrokiem. Nic dziwnego, że smętnym, bo trunku zostało w nim tyle, co kot napłakał, a domyślałem się, że van Dijk nie posiada więcej augsburskiego kordiału. No nic, wszystko wskazywało więc na to, że będziemy musieli przejść na podlejszy napitek lub w ogóle zrezygnować z cieszenia się trunkiem. Zdawało mi się jednak, że druga możliwość jest wysoce nieprawdopodobna. – Za powodzenie naszej sprawy. – Van Dijk uniósł naczynie do ust. – Ano za powodzenie – zgodziłem się. – Dlaczego uważacie, że wasz wspólnik nie mógł popłynąć w jakichś nieznanych wam interesach i nie powiadomić was o tym? – zapytałem, kiedy już odsapnąłem i zakąsiłem lukrowanym pierniczkiem. Pierniczek co prawda nie pochodził z Torunia (pochodzenie tych toruńskich rozpoznawałem bez omyłki po samym zapachu), ale przygotowujący go cukiernik najwyraźniej wzorował się na toruńskich mistrzach, więc ciastko smakowało naprawdę nieźle. – Przypuśćmy, że zamiast z Edwinburga wracać do domu, zdecydował się na inny rejs – kontynuowałem. – Co o tym sądzicie? – Wysłałby innym statkiem list albo człowieka z wiadomością i wieściami. Nie, nie, to nie to... – Może był na was zły? – A niby za co? – Van Dijk otworzył szeroko oczy. – Cóż, może fakt, że utrzymywaliście intymne kontakty z jego córką, nie do końca mu się jednak spodobał? – zapytałem delikatnie. – Jak się mógł nie spodobać, skoro się z nią ożeniłem! – Kupiec rozłożył szeroko ramiona. – Ja dzięki niemu pozbyłem się tej starej ściery i szmaty, mojej pierwszej żony, a on dzięki mnie dostał takiego zacnego i prawego zięcia jak ja. – Van Dijk zatarł dłonie. – Same korzyści i profity, mówię wam! – No tak, wszystko zostało w rodzinie – mruknąłem. – A żebyście wiedzieli, że nie ma to jak rodzinna firma i spółka – stwierdził dobitnie. Widziałem, że zerka na mnie podejrzliwie, jako na tego, który nie docenia walorów płynących z łączenia obowiązków finansowych z familijnymi. – Najlepiej pozostawić wszystko w rodzinie, bo co ja mam, własne dzieci oszukać? – dodał. – Przecież wszystko, co nasze, będzie kiedyś należało do moich dzieci, a jego wnuków. Skinąłem głową nie w tym celu, by przyznać mu rację, lecz na znak, że rozumiem jego punkt widzenia. – Wierzcie mi, że nie takie historie słyszałem – rzekłem. – Trafiają się wspólnicy uznający, że czas zacząć nowe życie gdzieś bardzo daleko od dotychczasowych przyjaciół i dotychczasowych zobowiązań. – Nie, nie. Dominik ani nic nie zabrał, ani nie narobił długów. Spółka ma się świetnie i nie ma od czego uciekać. – Hmmm... Sądzicie, że to zupełnie nieprawdopodobne? Zastanawiał się przez chwilę. – Życie nauczyło mnie nie wierzyć, że istnieją rzeczy niemożliwe i nieprawdopodobne – odparł wreszcie poważnie. – Ale wasze podejrzenia i posądzenia określiłbym jako daleko niezwykłe.

Skinąłem głową i musiałem przyznać, że ucieszyły mnie jego rozsądek oraz umiejętność trzeźwego myślenia. W Świętym Officjum nie raz, nie dwa i nie sto razy mamy okazję brać udział w wydarzeniach, które wydają się nieprawdopodobne. A jednak mają miejsce. Tak samo jak wiele razy stykamy się z ludźmi czy natrafiamy na sytuacje, które początkowo wydają się czymś zupełnie innym, niż kiedy przyjrzymy im się bliżej. Tak jak świeżo pomalowana ściana, pod którą jeśli umiejętnie podrapać, znajdziemy stary fresk. I my, inkwizytorzy, jesteśmy specjalistami od takiegoż właśnie drapania... – Kobieta potrafi przewrócić życie człowieka do góry nogami – stwierdziłem. – Miał kogoś ten wasz teść? Kochankę? Kochanki? A co się stało z waszą żoną, jeśli wolno wiedzieć? Van Dijk zaśmiał się. – Z moją byłą żoną? Co miało się stać? Wróciła do rodziny swojego ojca i rodziciela, wywłoka jedna. – Potarł opuszkami palców koniec długiego nosa. – A Dominik bardzo lubi niewiasty i kobiety, nie powiem. Ale żeby się zakochać i zgłupieć? Nie, nie, to nie on! Mówię wam, że szczwany i chytry jest z niego lis i żadna byle podfruwajka nie owinie go sobie wokół palca. Takie zapewnienia również słyszałem wiele razy i czasem pochodziły one z ust ludzi, wydawałoby się, naprawdę solidnych i poważnych. Jednak nie wiedzieli oni, czy też nie chcieli pamiętać, że mało jest na świecie bardziej skutecznej broni niż ta, którą kobiety trzymają między nogami. A jeżeli potrafią tego oręża rozsądnie używać, jeżeli w dodatku do rozkoszy łoża dodadzą szczyptę figlarnego wdzięku, okruszek bystrości (najlepiej jedynie na tyle duży, by dzięki niemu mężczyzna doceniał własną bystrość) i wielki kielich urody, to wtedy potrafią skruszyć nawet najtwardsze zapory. A jeśli dziewczyna jest młoda, a jej wybranek stary, to brama prowadząca do jego serca oraz sakiewki otwiera się niczym wrota niebios przed świątobliwym inkwizytorem. – No dobrze – rzekłem. – Podsumowując wasz wywód, powiem tak: Dominik nie miał żadnych powodów, by nie wracać do Emden, a jeśli przydarzyłoby się coś nieoczekiwanego, na pewno by was o tym powiadomił... Van Dijk pokiwał głową. – Uznalibyście, że wspólnik zginął na morzu... – Świetna pogoda. Pamiętajcie o świetnej pogodzie – przypomniał mi. – Uznalibyście, że wspólnik zginął na morzu pomimo świetnej pogody – poprawiłem się. – Ale zdziwiło was, że jeden z członków załogi nie dość, że się odnalazł, to jeszcze zaprzecza, że w ogóle uczestniczył w rejsie. – Tak jest. O to właśnie chodzi. – Stuknął knykciami w blat stołu. – W związku z tym sądzicie, że Złoty Thijs jest tą końcówką nici, która odpowiednio pociągnięta, pozwoli nam dotrzeć do kłębka. – W samej rzeczy i istotnie nie mam nic do dodania poza tym, że was, mistrzu inkwizytorze, będę prosił o owe, jak to nazywacie, pociągnięcie. – Uśmiechnął się i uprzejmie skłonił przede mną głowę. – Niech tak będzie – zgodziłem się. – Zobaczmy więc tego waszego Thijsa. Gdzie on jest? – A u mnie w loszku – odpowiedział. – Tylko błagam was na wszystkie świętości: ani słowa mojej żonie. Jakby się dowiedziała, że trzymam kogoś, kto ma jakieś wiadomości i informacje na temat zniknięcia jej ojca, źle byłoby i z nim, i ze mną. Nijak by nie zrozumiała i nie pojęła, że nie potrafiłem od chłopaka wyciągnąć żadnej istotnej informacji. – Bo to naprawdę dziwne. – Pokręciłem głową. – Oczywiście zakładając, że mniej więcej

wiedzieliście, jak sobie poczynać w śledztwie... Prychnął. – Mam człowieka, który kiedyś służył za pomocnika u kata, więc zapewniam was, że dobrze wiedział, co i jak robić. No ale co z tego, że wiedział i wiedział, skoro się nie wywiedział? – Co racja, to racja – odparłem. – Lecz to dziwna sprawa, panie van Dijk. – Pokręciłem głową. – Czemu chłopak miałby coś ukrywać? Co niby mogło być tak ważne i tak sekretne, by nie zdradzić tego nawet na torturach? Macie jakieś podejrzenia? Kupiec rozłożył tylko ramiona bezradnym gestem. – Bogu przysięgam, że nie mam pojęcia, o co może chodzić. Bo przecież nawet gdyby coś tam ten Thijs ukrywał, gdyby w czymś tam łgał i kłamał, przecież by się przyznał pod wpływem wielkiego bólu, czyż nie? – Ludzie czasami potrafią tak strasznie pobłądzić w kłamstwie, że ciężko im pomóc w odnalezieniu drogi prawdy nawet za pomocą dłuta, ognia i cęgów – odparłem na poły żartobliwie. Kupiec nie uśmiechnął się, słysząc moje dowcipne podsumowanie sprawy. Nadal miał wielce zafrasowaną minę. – Obiecałem mu, że jeśli wszystko szczerze wyzna i opowie, że jeśli nawet okaże się, że maczał palce w zniknięciu i zaginięciu mojego przyjaciela, to zwyczajnie każę go powiesić – westchnął van Dijk. – Przecież to uczciwa propozycja, prawda? Po co cierpieć i się męczyć, skoro w zamian za przyznanie do winy można minutkę pofajdać nogami w powietrzu i już być wolnym od bólu na zawsze? – Macie całkowitą i niezbitą rację – poparłem go. – Co Thijs odpowiedział na tę szczodrobliwą ofertę? Van Dijk wzruszył ramionami i skrzywił się. – Nic. Płakał i beczał jak jakaś baba, i błagał, żeby mu nie robić krzywdy, bo nawet nie wie, do czego ma się przyznać... – Nie starał się chociaż niczego wymyślić? Udobruchać was lub przekonać jakąś bajką? – A wiecie, że nawet nie. – Van Dijk pstryknął palcami i spojrzał na mnie tak, jakbym odkrył jakiś sekret. – Dziwne, co? – Dziwne – przyznałem. Milczeliśmy przez chwilę. Ja rozmyślałem nad twardością ludzkich serc i umysłów oraz nad wielkim pożytkiem, jaki przysparzają chrześcijańskiej społeczności ci, którzy potrafią owe serca zmiękczyć, a umysły skruszyć. Natomiast van Dijk rozmyślał najprawdopodobniej (co wywnioskowałem po kierunku jego spojrzenia) nad tym, że skończyła nam się augsburska nalewka. – Pójdziemy? – spytałem trochę wbrew sobie, gdyż nie chciało mi się opuszczać wygodnego fotela. Kupiec oderwał się od własnych myśli i przetarł oczy wierzchem ręki. – Gdzie pójdziemy? Aaa, tam, gdzie wam mówiłem? – Jego twarz rozjaśnił szeroki uśmiech. – Do owych dam, których usługi wam polecałem? – Nie, panie van Dijk. Nie do dam. Do waszego więźnia. – Ach, do Thijsa. – Uśmiech zgasł na twarzy mojego gospodarza. Rozejrzał się po gabinecie, jakby myślał, że zza szafy albo zza biurka wyjdzie ktoś i powie: „Ech tam, po jaką zarazę będziemy gdziekolwiek szli, lepiej jeszcze się napijmy”, ale jak łatwo się domyślić, owa magiczna postać się nie pojawiła. W związku z tym van Dijk westchnął głęboko,

zrezygnowany wypuścił powietrze przez wydęte usta, zapatrzył się smutno we własne stopy i wreszcie, opierając się na poręczach, z wyraźnym wysiłkiem uniósł ciało do góry. Cierpliwie czekałem, aż kupiec zakończy ową komedię, po czym wstałem. Bez entuzjazmu, lecz oczywiście również bez owych teatralnych vandijkowych zmagań z rzeczywistością.

Służący wcześniej zapalili lampy, więc kiedy weszliśmy do piwnicznej sali, było w niej jasno. Pod dwiema ścianami stały w równiutkich rzędach beczki, a dwie następne ściany zabudowane zostały drewnianymi szafami. W piwnicy było sucho i chłodno, zatem stanowiła ona świetne miejsce, by przechowywać trunki oraz żywność. Jak widać, była też niezłym miejscem, by przechowywać więźniów. Ledwo zdążyliśmy usiąść na przyniesionych przez służących zydlach, kiedy zza drugich drzwi (znajdujących się naprzeciwko tych, którymi weszliśmy do sali) usłyszeliśmy jęki. Nie spodobały mi się te jęki, gdyż przypominały coś pomiędzy rozpaczliwym skomleniem a posępnym wyciem. Nie było w tych odgłosach nawet śladu oburzenia, protestu czy chęci walki. Były tylko dogłębna rozpacz i przeszywające przerażenie. Wreszcie zamek szczęknął, drzwi otworzyły się i do środka weszło dwóch służących van Dijka ciągnących za sobą jakiś pozlepiany brudem i krwią tobół, w którym z najwyższym trudem dało się rozpoznać człowieka. Słudzy wyciągnęli Thijsa na środek sali, porzucili tam, a sami odeszli pod ścianę. Chłopak nawet nie zwinął się w kłębek, jak zwykli czynić ludzie, którym pozostały jeszcze resztki instynktu samozachowawczego. Po prostu leżał tak, jak go zostawiono. Niczym szmaciana kukła z kończynami rozrzuconymi na boki. – Oho, widzę, że ostro się zabawialiście, panie van Dijk – odezwałem się z wyraźną naganą w głosie. Wyraźną i nieskłamaną, gdyż rzucony na podłogę młody mężczyzna wyglądał naprawdę paskudnie, a jego stan umieściłbym gdzieś pomiędzy katastrofalnym a makabrycznym. Stąd dzielił go zaledwie niewielki krok od stanu przedśmiertnego. Kupiec wzruszył ramionami, popatrzył na zwiniętego w kłębek chłopaka i ponownie wzruszył ramionami, tym razem cmykając przez zęby z wyraźnym niezadowoleniem. Nie wiedziałem tylko, czy niezadowolenie wynika z faktu, że nie podobało mu się, co zrobiono z więźniem, nie podobała mu się moja uwaga, czy też nie podobało mu się, że chłopak nie ozdrowiał nagłym i cudownym sposobem. – Rzeczywiście wygląda jakoś nieszczególnie – przyznał. – Jakoś nieszczególnie? – powtórzyłem z przekąsem. – Panie van Dijk, on wygląda, jakby poszarpały go wściekłe wieprze. Gdyby Złoty Thijs umarł, okazałoby się, że cała moja podróż do Emden była najzupełniej bezcelowa, więc postanowiłem chłopaka uratować. A raczej, ściślej biorąc, postanowiłem spróbować go uratować, gdyż bez pieczołowitego medycznego badania ciężko było rozeznać, jak bardzo został poturbowany i czy w ogóle można go jeszcze wyleczyć. Wstałem z krzesła, zbliżyłem się do skatowanego młodzieńca i przykucnąłem obok. Musiał dostrzec mój ruch (pomimo że jedno oko miał spuchnięte, a drugie chyba wybite, ciężko było rozeznać pod na wpół zdartym strupem), bo zaskomlał z przerażenia niczym kopnięty szczeniak i usiłował zwinąć się w kłębek. To dawało promyczek nadziei na przyszłość, ponieważ świadczyło, że był jeszcze w stanie myśleć o ochronie własnego ciała, a więc nie zamienił się na razie w roślinę,

co przytrafiało się czasem tym, których poddano zbyt wielkiej presji. – Ciii – powiedziałem łagodnie. – Nie bój się, chłopcze. Wszystko będzie dobrze... Nie wiem, czy dotarł do niego sens wypowiadanych przeze mnie słów, czy uspokoił go tylko ton mojego głosu, ale przynajmniej przestał jęczeć. – Posłuchajcie, panie van Dijk – rzekłem, wstając. – Jeśli mam się zająć waszą sprawą, to wszystko, co będzie robione, ma być robione po mojemu. Rozumiecie? Nie był chyba przyzwyczajony do podobnych słów, wypowiadanych w dodatku podobnym tonem, gdyż nachmurzył się i ściągnął brwi. Nie zrobiło to na mnie wrażenia, więc skrzyżowałem z nim spojrzenie. – Pytałem, czy rozumiecie – rzekłem jeszcze ostrzejszym tonem. – A kiedy o coś pytam, życzę sobie, by udzielano mi odpowiedzi krótkich, treściwych oraz jednoznacznych. A więc powtórzę: rozumiecie? – Słuchajcie no, mości inkwizytorze... – zaczął z ledwie tłumioną pasją. Najwyraźniej był wściekły nie tylko na to, że ośmielam się zwracać mu uwagę, ale że czynię tak przy słuchającej naszej rozmowy służbie. Ja jednak nie zamierzałem zawracać sobie głowy dobrymi manierami. Nawet nie czekałem, aż dokończy zdanie, w milczeniu okręciłem się na pięcie i ruszyłem w stronę drzwi. – Hhhej no... zaraz... Moje zachowanie wyraźnie zbiło van Dijka z tropu i teraz nie wiedział już, co powiedzieć. Pewnie spodziewał się pyskówki lub dyskusji, a tutaj jedynym, co mógł obejrzeć i z czym mógł sobie porozmawiać, były moje plecy. I niedługo miałby już szansę na podobną konwersację, bo chwyciłem za klamkę, gotowy zamknąć za sobą drzwi. – No, no, nie bądźcie tacy w gorącej i wrzącej wodzie kąpani. – Głos mu wyraźnie spokorniał. – No, mistrzu inkwizytorze, no, proszę was... Podbiegł do mnie, ale rozsądnie nie szarpał ani za rękę, ani za skraj kaftana lub rękawa. – Wybaczcie, ja przecież wiem, że chcecie jak najlepiej... To był rozumny człowiek. Wiedział, kiedy wojna jest przegrana i kiedy stawianie dalszego bezrozumnego oporu może jedynie powiększyć straty. Odwróciłem się w jego stronę. – Panie van Dijk, tu nie chodzi o moją urażoną dumę czy o ustalenie hierarchii pomiędzy nami – wyjaśniłem spokojnie. – A jedynie o fakt, że pełną odpowiedzialność mogę przyjąć tylko wtedy, kiedy otrzymam pełną kontrolę. I tylko wtedy będę mógł zostać rozliczony ze skuteczności działania. Gorliwie pokiwał głową. – Pojmuję – odparł. – Pojmuję was doskonale. Niby nic innego niż to, jak kieruje się i steruje spółką. W takim razie dobrze. – Energicznie uderzył kostkami palców w otwartą dłoń, aby wzmocnić wagę swych słów. – Zgadzam się z waszym punktem widzenia. Co chcecie, bym zrobił i uczynił? – Przede wszystkim wezwiecie medyka – nakazałem. – Wezwę. Najdroższego! – Nie, nie wezwiecie najdroższego. – Pokręciłem głową. – Nie potrzeba mi perfumowanego cudaka, który leczy z zaparć bogate mieszczki. Potrzebuję lekarza pracującego dla Inkwizytorium, jeśli jest taki w mieście... Van Dijk przytaknął. – Bo obrobiliście chłopaka w taki sposób, że już z naszych lochów wychodzi się w lepszym stanie

– kontynuowałem z nieukrywanym niezadowoleniem. – Ale może lekarz inkwizytorów da radę przywrócić go do sił. Będziecie słuchać jego zaleceń. – Zrobię, jak sobie życzycie. – Każecie poza tym przygotować widny pokój. Resztę powie wam medyk, bo jego w tym głowa, żeby chłopak wyzdrowiał, więc niech już sam, zgodnie ze swą wiedzą decyduje, czego chce i czego mu potrzeba. – Niech i tak będzie. – Po twarzy van Dijka przemknął cień, bo zapewne uzmysłowił sobie, że bezmyślne okrucieństwo, z jakim traktował swoją ofiarę, może go sporo kosztować. – I jeszcze jedno, pozwólcie ze mną. – Skinąłem na kupca, byśmy przeszli do sąsiedniego pomieszczenia. Poszedł za mną posłusznie, wyraźnie zaciekawiony, co też takiego chcę mu powiedzieć w tajemnicy przed służbą i więźniem. – Niech ktoś siedzi przy nim i nie opuszcza go nawet na krok – obniżyłem głos. – E, przecież nie ucieknie i nie umknie... Spójrzcie tylko, jak wygląda – skrzywił się van Dijk. – Widzicie, panie van Dijk, tak już jest na świecie, że ludzie, którzy dowiadują się, iż mają zostać przesłuchani przez inkwizytora, czasem uciekają – odparłem spokojnie i z uśmiechem. – Uciekają tam, gdzie ani ich nie możemy odszukać, ani ich nie możemy złapać, a o ich losie decyduje już boska, nie ludzka sprawiedliwość. Kupiec zamrugał powiekami, aż nagle, wreszcie, zrozumiał, o co mi chodziło, i klasnął. – Że też... – mruknął i z niezadowoleniem pokręcił głową na własną niedomyślność. – Tak, tak, zadbam o to, macie oczywiście rację i słuszność – dodał. – Tymczasem każcie go z powrotem odnieść do celi i niech wasi ludzie w ogóle go nie ruszają. Tyle tylko niech go nakryją jakimś kocem... Ażeby was...! – powiedziałem, bo nie mogłem się powstrzymać. – Jak mogliście chłopaka tak nierozumnie obrobić przed moim przyjazdem? – Wiecie, jak jest. – Patrzył gdzieś w bok. – Zapał przesłuchujących tym bardziej rośnie, im bardziej przesłuchiwany nie chce mówić i gadać. No i sprawy jakoś tak – pstryknął palcami – wymknęły się spod kontroli. – Jakoś tak... – powtórzyłem z przekąsem. – Módlcie się za niego – powiedziałem. – Bo to, czy doczeka kolejnego przesłuchania, to już tylko wola Boża, nic innego... Aha, a co do tego medyka – zawiesiłem na van Dijku ciężki wzrok – nie interesuje mnie, czy jest właśnie zajęty, czy właśnie pracuje, czy właśnie je obiad albo czy właśnie chędoży dziewkę, chłopaka lub ulubioną kozę. Każcie go przywlec niezależnie od jakichkolwiek okoliczności. – Rozumiem – przytaknął. – Zaraz wydam stosowne polecenia i rozkazy. Miałem nadzieję, że van Dijk potraktował moje słowa poważnie. Bo na ile mogłem się zorientować, nie przeprowadzając nawet stosownego badania, Złoty Thijs stał nie o krok od przepaści, ale z jedną nogą wyciągniętą nad przepaść, balansując na drugiej. I tylko od szybkości sprowadzenia medyka oraz tegoż medyka umiejętności zależało, w którą stronę chłopak zostanie popchnięty.

Wasz uniżony i pokorny sługa miał okazję widzieć w życiu wiele pięknych kobiet. I chociaż moja profesja oraz służba Bogu powodują, iż oddaję się raczej kontemplacji świata ducha, a nie świata

materii, byłbym nieszczery, twierdząc, że nie zdarzyło mi się czasem rzucić okiem na powabne liczko lub ponętną figurę. I widząc żonę van Dijka, pomyślałem, że oto jest istota należąca do tego typu kobiet, które wchodząc na pełną salę, spowodują, że na chwilę zalegnie na niej głębokie milczenie, a wszystkie spojrzenia pobiegną w jej kierunku. Pani Oktawianowa była nie tylko piękna. Jasna cera i długie, falujące włosy koloru złotego pyłu zdawały się powodować, iż szła otoczona świetlistą aurą. Wiedziałem, że w Emden, jak i na całej północy Cesarstwa panują nieco surowsze obyczaje i tu mężatki zwykle ściśle upinają włosy lub zakładają czepeczki, więc tym bardziej oszołomił mnie widok tej zdumiewającej istoty, która otulona słońcem, zdawała się sunąć cal nad podłogą niczym jakaś kreacja wywodząca się z uniwersum czystego ducha, a nie zrodzona z podłego świata materii. – Pozwól, Konstancjo, że przedstawię ci mistrza Inkwizytorium Mordimera Madderdina, który zaszczycił nas swą obecnością i na którego pomoc tak bardzo liczymy. Głos van Dijka wyrwał mnie ze stuporu, więc poderwałem się z miejsca, już zły na siebie, że oszołomiony widokiem gospodyni, tak niegrzecznie długo z tym zwlekałem. I przez to mogłem wydać jej się jakimś gruboskórnym chamem niemającym pojęcia o dobrych obyczajach. A tego przecież nie życzyłbym sobie za nic w świecie! – Pani, to dla mnie zaszczyt. – Ukłoniłem się niżej, niż inkwizytorzy zwykli kłaniać się komukolwiek. – Jestem bardzo rada, że przybyliście nam pomóc. Jej głos był miękki i melodyjny. Jeśli zamknąłbym oczy, to słysząc ten głos, widziałbym kotary ze złotego, lejącego się aksamitu, rozświetlone południowym słońcem. Żona van Dijka wyciągnęła dłoń w moją stronę, a ja ucałowałem jej szczupłe palce, tak delikatne, że ujmowałem je z mimowolnym strachem, iż zgniotę je uściskiem. – Zrobię, co w mojej mocy – obiecałem szczerze. I chociaż można by pomyśleć, że ową obietnicę złożyłem pod wpływem wielkiej urody pani domu, nie byłaby to prawda. Tak już bowiem jest, było i zapewne będzie w przypadku waszego uniżonego i pokornego sługi, że zawsze każde zadanie starałem się, staram i będę się starał wykonywać w sposób, który przynosiłby zaszczyt instytucji, której służę. A poza tym, cóż, Doppler miał dobre zdanie o moich talentach oraz osiągnięciach i nie chciałem, by owo zdanie zmieniał, gdyż stałość jego przekonań mogła zaowocować następnymi dobrze płatnymi kontraktami. Oczywiście współpraca z mistrzem Teofilem miała trwać, tylko dopóki nie uzyskam licencji i nie będę mógł wrócić do tego, do czego byłem predestynowany, a więc do ścigania heretyków, czarowników oraz demonów, a nie do rozwiązywania kłopotów prowincjonalnych kupców. Poczekaliśmy, aż Konstancja usiądzie, poczekaliśmy potem, by dyskretnym ruchem ręki zezwoliła nam na zajęcie naszych miejsc, i usiedliśmy również. – Jak minęła podróż, mistrzu inkwizytorze? – Widziałem więcej niż zwykle klatek i szubienic przy gościńcu – odparłem zamiast zdawkowej odpowiedzi. Uśmiechnęła się, nie dając po sobie poznać zdziwienia. – Prawda? Miałam to samo wrażenie, kiedy ostatnio jechaliśmy do Bremy. Nawet mówiłam o tym Oktawianowi. Czyż nie tak, mój mężu? – Zwróciła spojrzenie na van Dijka. – Tak, moja pani – odparł. – To dobrze, że ręka sprawiedliwości działa skutecznie w obronie prawych chrześcijan – stwierdziła.

– I ja tak sądzę, pani – rzekłem. – Znajdziecie mojego ojca? – Obróciła na mnie spojrzenie. Miała wielkie, ciemnozielone i błyszczące oczy. Niczym jezioro zamknięte w jadeicie. Teraz dopiero dostrzegłem, jak wspaniale do barwy tych oczu dopasowano przeszywaną złotem ciemnozieloną suknię z pokrytym koronką dekoltem. Czyż nie jest to świadectwem wielkiej urody kobiety, że podziwiając jej twarz i postać, nie zwracamy wpierw uwagi na piękno oraz bogactwo stroju? – Zrobię, co w mojej mocy – odparłem. – Ale niczego wam nie obiecam, bo obiecując, zgrzeszyłbym nie tylko przeciw Bogu, lecz również przeciw własnemu honorowi. Powoli skinęła głową, nie spuszczając ze mnie wzroku. – Uczciwie stawiacie sprawę, mistrzu inkwizytorze – stwierdziła. – Nie chcę ani dawać wam złudnej nadziei, ani was rozczarować – powiedziałem. – Sprawa jest tajemnicza. Na razie to gładka ściana. A my musimy wspiąć się na tę ścianę, by zobaczyć, co znajduje się po drugiej stronie. – Złoty Thijs coś powiedział? – rzuciła nagle do męża. Ten mało nie podskoczył na krześle. – Ty... ty o nim wiesz? – Jakąż byłabym gospodynią, gdybym nie wiedziała, co dzieje się pod moim dachem? – spytała pobłażliwie. – Tttak, no ttak... Prawda, jacy zabawni są mężczyźni? Wydaje im się, że zjedli wszystkie rozumy i że niepodzielnie rządzą i dzielą, a ich tajemnice spoczywają w kuferku z czarnej stali, do którego jako jedyni posiadają klucz. A tu – niespodzianka! Oczywiście powyższa konstatacja nie dotyczyła inkwizytorów, gdyż oni zdają sobie sprawę zarówno z własnych zalet, jak i własnych niedoskonałości, a tajemnice uważają za tajemnice tylko wtedy, kiedy są jedynymi ich posiadaczami (ewentualnie status posiadacza dzieląc z większą lub mniejszą liczbą ludzi zupełnie i nieodwołalnie martwych). – Nic nie powiedział, moja pani – odparł wreszcie van Dijk. – Mam jednak nadzieję, że powie, kiedy nakłoni go i namówi do tego obecny tu mistrz Madderdin. Przytaknąłem. – Uczynię, co będę mógł. – Nie robię sobie złudnych nadziei co do tego, że mój ojciec żyje – powiedziała spokojnie i zaraz uniosła dłoń, by powstrzymać żywiołowy protest męża. – Ale koniecznie chcę wiedzieć, co go spotkało. – Rozumiem was. Też sądzę, że brak wiadomości bywa często gorszy od złej wiadomości. – Gdybyście podejrzewali, że nie kieruje mną jedynie córczyna troska, powiem wam, że jeśli chodzi o kwestie prawne, to sprawa uznania za zmarłego jest nad wyraz łatwa do przeprowadzenia. W żeglarskim świecie katastrofy są rzeczą codzienną i prawo idzie nam w tych wypadkach na rękę. Rzeczywiście zastanawiałem się, na ile obojgiem małżonków kieruje chęć odnalezienia Dominika Altdorfa wypływająca z pobudek uczuciowych, a na ile ta chęć jest skutkiem kłopotów materialnych, jakie owo zniknięcie spowodowało. – Kto jest szczęśliwym beneficjentem? – spytałem. – Spółkę przejmuje Oktawian – odparła. – Majątek prywatny trafi natomiast w moje ręce,

ponieważ ojciec nie ma innych dzieci. Z tego, co wiem i jak zapewniają notariusze, majątek prywatny nie jest zabezpieczeniem żadnego kredytu ani nie została na nim ustanowiona hipoteka. – A spółka? – Zwykłe kredyty operacyjne – wtrącił van Dijk. – Nieprzekraczające dwudziestu procent wartości środków trwałych, a i to nie licząc towarów będących w obrocie i papierów wartościowych. – Machnął dłonią. – Mogę was umówić z naszymi księgowymi, jeśli chcecie i pragniecie, ale zaręczam wam, że nie tędy droga. Dominik nie miał przed czym uciekać. Niczego nie zmarnotrawił ani niczego nie ukradł. – Mistrz inkwizytor bada raczej, czy sami nie jesteśmy zamieszani w zniknięcie mojego ojca – wyjaśniła chłodnym tonem Konstancja. Van Dijk wzruszył ramionami. – W sumie czemu się dziwić? – westchnął. – Kiedy gdzieś ktoś coś ukradnie, też zawsze bada się wpierw tych, co byli najbliżej. Zwykła sprawa, jak mniemam. – Przecież to właśnie ty prosiłeś mistrza Inkwizytorium o pomoc, czyż nie? – A nie zdarza się przypadkiem, że zabójca jako pierwszy donosi i melduje o zbrodni? – uśmiechnął się van Dijk. – Prawda? Mam rację, panie Madderdin? – Tak też się zdarza – rzekłem. – Wierzcie mi jednak, pani Konstancjo, panie van Dijk, że nie zamierzam na siłę szukać podejrzanych. Zdarzają się wypadki, a nawet zbrodnie, których winni, jeśli tacy w ogóle są, nigdy nie zostają odnalezieni ani ukarani. Dobry śledczy musi zdawać sobie sprawę nie tylko z własnych zalet, ale i z własnej małości wobec woli wszechmogącego Boga. Van Dijk zakasłał. – No, niby racja i słuszność – przyznał. – Chociaż wolałbym, aby to akurat śledztwo nie zakończyło się podobną konkluzją. – I zaręczam, że zrobię wszystko, co w mojej mocy, byśmy poznali tajemnicę i znaleźli winnych – zapewniłem stanowczo. – Jeśli w ogóle ktokolwiek czemukolwiek jest w tym wypadku winien – dodałem. – Kiedy zaczniecie badać Thijsa? – zapytała, spoglądając na mnie. – Sądzę, że w najlepszym razie nie wcześniej niż za dwa tygodnie – odparłem. – Dwa tygodnie?! Była tak zdumiona moją odpowiedzią, że nie zdołała się jeszcze rozzłościć. – Mam czekać dwa tygodnie? Czemu?! – A to już spytajcie swojego męża – podpowiedziałem uprzejmie. Nie zamierzałem kryć van Dijka przed żoną, bo jego pozbawione delikatności i rozsądku postępowanie wobec Złotego Thijsa naprawdę mnie rozjuszyło. Obróciła twarz w stronę van Dijka. – Oktawianie? – Został trochę poturbowany – wyjaśnił niechętnie kupiec. – Niby nic takiego, kilka otarć tu i ówdzie, ale mistrz Madderdin obawia się, że z uwagi na nadzwyczajną delikatność... – Rzeźnicy – przerwała mu Konstancja lodowatym tonem. – Dlaczego powierzyłeś tak ważną sprawę tym swoim rzeźnikom? Jak mogłeś narazić mojego ojca? – Konstancjo, moja droga... Córka Dominika Altdorfa wstała gwałtownie, a my poderwaliśmy się ze swoich miejsc. – Nie życzę sobie tłumaczeń godnych kretyna – stwierdziła ostro. – Jeżeli chłopak umrze,

zapłacisz mi za to, Oktawianie van Dijk. Przysięgam na Boga, że gorzko pożałujesz własnej głupoty. Trzeba przyznać, że Oktawian van Dijk został nieźle wytresowany przez piękną żonę, bo pomimo wypowiadanych przez nią ostrych słów i jeszcze ostrzejszego tonu stał nieruchomo, tak czerwony, jakby mu rozgnieciono na twarzy garść wiśni. A o jego wielkiej złości zaświadczały tylko drżące szczęki, które zwarł tak mocno, jakby pomiędzy zębami miał utrzymać sznur łączący go z wielką cierpliwością. Pani domu obróciła głowę w moją stronę i tym razem miała zdecydowanie przychylniejsze spojrzenie. – Dopilnujcie, by chłopak przeżył, mistrzu Madderdin, usilnie was proszę. Nie spieszcie się z badaniem, póki nie będziecie mieć pewności. Obiecacie mi to? Jak głos, który jeszcze przed momentem był niczym lodowe ostrze świszczące w mroźnym powietrzu, mógł nagle stać się tak ciepły i przyjacielski? Cóż, my, mężczyźni, nie dysponujemy tą wielką umiejętnością przemiany nastroju, charakteru i zachowania, jaką otrzymały od Boga kobiety. Jako istoty z gruntu prostolinijne kontentujemy się zazwyczaj jak nienawiścią, to nienawiścią, jak miłością, to miłością, a jak przyjaźnią, to przyjaźnią. U kobiet natomiast wszelkie uczucia i emocje wymieszano niczym odpadki w kociołku biedaka. I kiedy sięga się do niego łychą, Bóg jeden wie, co się w danej chwili wyjmie. – Dopilnuję, by wyzdrowiał – obiecałem. – Trzymam was za słowo. Skierowała się w stronę wyjścia, z podniesioną głową, wyprostowana i dumna niczym księżniczka krwi. Odprowadzaliśmy ją spojrzeniami. Ja – pełnym podziwu, van Dijk – surowym. Kiedy służący zamknął drzwi za Konstancją, kupiec z sykiem wypuścił powietrze i spojrzał na mnie nieprzychylnie. – Musieliście mnie wydać? – warknął. – Sprawy z żoną załatwiajcie sobie sami – odparłem stanowczo. – I jeśli łaska, nie mieszajcie mnie do waszych sporów. Powiedziałem pani Konstancji prawdę, a tylko sobie zawdzięczacie, że ta prawda jest taka, jaka jest, czyli dla was mocno nieprzyjemna. Przyglądał mi się jeszcze przez chwilę z wyraźną wrogością w spojrzeniu, lecz potem gniew w nim wyraźnie ostygł i machnął dłonią. – Zresztą co mi tam... Niech się złości. A wy naprawdę postarajcie się i spróbujcie uratować tego huncwota, bo jak go nie uratujecie, to... – nie dokończył i tylko sapnął, po czym pokręcił głową. W tym urwanym w połowie zdaniu nie było, rzecz jasna, groźby (niewielu było ludzi tak głupich, by grozić inkwizytorowi), a jedynie obawa przed przyszłością i przed reakcją żony. Domyślałem się, że jeśli Konstancja solidnie rozeźli się na męża, to zamknie swoje skarby na tak solidną kłódkę, że van Dijkowi trudno będzie znaleźć do niej czy klucz, czy wytrych. Swoją drogą, pamiętałem przecież, że wcześniej w rozmowie ze mną kupiec zdradził, że jest stałym bywalcem domu płatnych uciech, a więc jego małżeństwo w sferze miłości cielesnej musiało pozostawiać coś do życzenia. A może nawet nie? Wielu przecież było nas takich, którzy mając smaczny i pięknie podany posiłek w domu, wolało przekąsić małe co nieco na mieście. Nie było w tym nic zdrożnego, a jedynie rodzaj pewnej płochej i figlarnej niestałości, nad którą każda rozsądna kobieta powinna przechodzić do porządku dziennego i nawet udawać, że jej nie dostrzega. Zresztą do zdrad popychała mężczyzn przyrodzona im natura, więc walczyć z tymi zdradami było tak samo rozsądne, co walczyć z prawami ustalonymi poza zasięgiem naszego doświadczenia oraz pojmowania. – No i co teraz? – pytanie van Dijka wyrwało mnie z zamyślenia.

– Jeszcze nie przyprowadzili medyka. – Nawet nie spytałem, tylko stwierdziłem, gdyż byłem pewien, że mój gospodarz pozostawił ścisłe rozkazy, by natychmiast go powiadomiono o przybyciu lekarza inkwizytorów. – Jeszcze nie przyprowadzili – powtórzył jak echo kupiec. – Czekajmy więc – zaproponowałem. – Czekajmy – westchnął van Dijk. Na szczęście nie musieliśmy czekać zbyt długo, gdyż nie upłynęła nawet godzina, a do komnaty wpadł służący i zadyszany zameldował: – Jest, wielmożny panie, jest. Mamy go! – Trzeźwy? – Van Dijk wstał z fotela. Sługa zerknął na mnie pospiesznie i zaraz wrócił spojrzeniem w stronę gospodarza. Przestąpił z nogi na nogę. – Mów! – rozkazał van Dijk. – Pijany gorzej niż bydlę – zgodnie z poleceniem (a więc, jak widać, również zgodnie z prawdą) zameldował służący. – Chodźmy więc go zobaczyć. – Również ja podniosłem się z miejsca. – Chodźmy – zgodził się kupiec bez entuzjazmu.

Medyk pracujący dla Świętego Officjum nazywał się Augustyn Metzengechter i pomimo świętego imienia oraz szlacheckiego, znanego nazwiska był zapijaczonym, niechlujnym starcem o brudnej brodzie, wygniłych zębach i brunatnych przebarwieniach na poznaczonej krostami łysinie. Dwaj słudzy van Dijka powlekli go niczym wytaplany w błocie worek i usadzili w kącie pod ścianą, ustawiając go tak, by nie zwalił się na marmurową posadzkę. Było to bardzo rozumne z ich strony, gdyż z medyka z rozłupaną głową nie mielibyśmy wielkiego pożytku. Pytanie brzmiało tylko, czy będziemy mieli pożytek z medyka ze zdrową głową. Dla jego własnego dobra miałem nadzieję, że tak. – Ja wszystko wiem, mistrzu Madderdin, wszystko widzę i wszystko wiem – powiedział spiesznie i uspokajającym tonem Oktawian van Dijk. – Aha – odparłem tylko, czekając, co powie dalej, i nie odwracając wzroku od starca, który kołysał się monotonnie i wpatrzony w malowany sufit, pomrukiwał coś z cicha do siebie samego. – Słowo daję, że to jest medyk inkwizytorów – zapewnił mnie gorąco kupiec. – Zawsze naprawia, co oni w człowieku popsują i sknocą, i wszyscy mówią, że udaje mu się i wychodzi niczym jakiemu cudotwórcy. Jako żywo Augustyn Metzengechter nie przypominał cudotwórcy. Jakkolwiek długo i jakkolwiek uważnie by mu się przyglądać, zawsze widziało się jedynie oparszywiałego włóczęgę, a nie lekarza posiadającego wielkie zdolności. – On musi pić i chlać, mistrzu Madderdin – dodał van Dijk. – Bo jak pije, to ręce mu się wcale nie trzęsą i nie drżą, i mówią, że wtedy ma tak zręczne palce, że muszce owocowej mógłby założyć buty na każdą nogę i stopę. – Wiecie co, panie van Dijk? – Przerzuciłem spojrzenie z lekarza na kupca. – Bardzo was proszę,

nie gadajcie czy nie powtarzajcie bzdur, bo moja cierpliwość również ma swoje granice. – Ja tylko mówię, że tak mówią – bąknął i wzruszył ramionami. Znowu spojrzałem na starca, który bynajmniej nie przejmował się naszą konwersacją. Tym razem już nie mruczał do siebie, lecz usiłował pogwizdywać, ale w jakiegokolwiek kształtu dzióbek składałby usta, zawsze wychodziło mu tylko dmuchnięcie lub prychnięcie. Widziałem w życiu różnych ludzi, którym nadmierne pijaństwo, by nie powiedzieć nawet – skończone opilstwo, wcale nie przeszkadzało w uprawianiu dyscypliny, do jakiej mieli talent. Poznałem rysownika, który za pomocą byle ołówka albo nawet kawałka węgla potrafił sportretować człowieka tak udanie, że człowiek ten zdawał się wychodzić z karty papieru. Spotkałem łucznika, który ledwo trzymając się na nogach z nadmiaru trunku, potrafił strzałą strącać żołędzie z drzewa tak odległego, że ja nawet nie poznawałem, czy to w ogóle jest dąb. Znałem szlifierza umiejącego wygładzić szlachetny kamień wielkości ziarenka piasku, mimo że nie był w stanie przejść o własnych siłach z pracowni do wychodka. Może więc rzeczywiście ten zapijaczony starzec był geniuszem w swoim fachu? Wygląd oraz obyczaje zamykały mu drogę do bogatych mieszczańskich i szlacheckich domów, lecz funkcjonariuszy Świętego Officjum uczono odsiewać plewy pozorów od ziarna rzeczywistości. Skoro więc moi bracia inkwizytorzy korzystali z usług Augustyna Metzengechtera, i ja mogłem spróbować się do niego przekonać. – Dobrze, panie van Dijk. Wierzę, że moi towarzysze dostrzegli coś w tym człowieku, czego ja na razie nie dostrzegam. Mam dla was jednak zadanie. – Pilnie słucham. – Każecie go ogolić i porządnie wyszorować. Te łachy, które ma na sobie, spalicie, a jemu dacie na grzbiet coś, co nie będzie śmierdziało gnijącym trupem. Kupiec uśmiechnął się trochę z rozbawieniem, a trochę z niedającą się ukryć złośliwością. Czyżby uznał przymusowe wykąpanie Metzengechtera za całkiem zabawny prztyczek dla lokalnych inkwizytorów, za którymi z wzajemnością nie przepadał? – Sam tego dopilnuję – obiecał. – No a potem z nim pogadamy. – Uśmiechnąłem się. – Mistrzu Madderdin, pamiętajcie o jednym, jeśli łaska: nigdy nie pozwoliłbym sobie porwać Metzengechtera, gdyby nie wasz rozkaz i polecenie. Jakby przyszło co do czego, musicie mnie poprzeć. – Oczywiście, że was poprę. – Zmarszczyłem brwi. – Chociażby dlatego, że to święta prawda. Spodziewacie się kłopotów? – Nie wiem. Jeśli inkwizytorzy będą go potrzebować i zobaczą, że jest tutaj uwięziony i zatrzymany, to i owszem: będą się pieklić jak diabli. – A niech się pieklą – rzuciłem obojętnie. – Mistrz Doppler zabezpieczył mnie odpowiednimi dokumentami, więc nie macie się czego obawiać. Chyba że... – spojrzałem na van Dijka badawczo – będą chcieli się na was odkuć, kiedy wyjadę z powrotem do Hezu. – Już oni próbują mnie od wielu lat złapać i capnąć i jakoś im się, z pomocą Bożą, nie udaje – powiedział van Dijk z wyraźnym zadowoleniem w głosie. – Nie wiem, o co poszło, ale radzę wam nie igrać z ogniem – poradziłem mu. Nie zamierzałem wypytywać kupca o powód sporu z lokalnymi inkwizytorami, nie zamierzałem również mieszać się w ten konflikt ani brać czyjejkolwiek strony. Oczywiście, jeżeli ingerencja funkcjonariuszy Świętego Officjum miałaby mi przeszkodzić w wykonaniu zadania (na przykład jeśli

chcieliby uwięzić lub spalić mojego zleceniodawcę i płatnika), byłbym zmuszony stanowczo zareagować. Miałem jednak nadzieję, że nie dojdzie do sytuacji, w której musiałbym nauczyć miejscowe pieski tego, że do ich miasta właśnie przybyło złe wilczysko. Van Dijk zaprosił mnie z powrotem do gabinetu, byśmy spokojnie poczekali, aż służba doprowadzi Metzengechtera do jakiego takiego porządku. – Co prawda nie mam więcej augsburskiego kordiału, ale coś tam jeszcze dobrego i zacnego pewnie się znajdzie – obiecał. – Człowiek taki jak ja, który korzonki popija wodą i kontentuje się głównie płynącą z głębi serca gorącą modlitwą, bez trudu podoła podobnej niewygodzie – zadeklarowałem. – Ubóstwo oraz znoszenie niewygód są rzeczami nadzwyczaj szlachetnymi. – Van Dijk wzniósł wzrok. – I powiem wam, że zawsze wzbiera we mnie szczery podziw i uznanie, kiedy patrzę na biedaków żrących byle co i gnieżdżących się byle gdzie, i myślę sobie wtedy: ja bym tak nie umiał i nie potrafił! – Tak, tak, bycie majętnym to prawdziwy krzyż, który trzeba jednak dzielnie dźwigać na strudzonych ramionach – odparłem z całkowitą powagą w głosie. Tak sobie niespiesznie gawędziliśmy o tym i owym i zdążyliśmy jeszcze w gabinecie opróżnić karafkę przedniego likieru, który łączył w sobie orzeźwiający smak włoskich cytryn z tajemniczą domieszką aromatycznych wschodnich korzeni. Przyznam, że w towarzystwie Oktawiana van Dijka całkiem miło spędzałem czas, gdyż był towarzyszem niekłopotliwym. Uprzejmym, lecz nie nachalnym, rozmownym, lecz nie gadatliwym, rozumnym, lecz nie przemądrzałym. A ponieważ ja sam należałem do osób podobnego gatunku, więc dogadywaliśmy się całkiem nieźle. Dyskutowaliśmy właśnie leniwie i dobrodusznie na temat tego, jaki trunek wybrać w następnej kolejności. Van Dijk optował za czerwoną alhamrą, ja natomiast starałem się go przekonać, że powinniśmy podążać w ślad za maksymą Deo Optimo Maximo i skosztować słynnego likieru braci benedyktynów. Nie zdążyliśmy powziąć decyzji, kiedy do gabinetu wpadł zaczerwieniony i rozgorączkowany służący. – Wielmożny panie, wielmożny panie! Van Dijk poderwał się z fotela i wyraźnie zbladł. Byłem niemal pewien, że spodziewa się, iż sługa zaraz mu zamelduje, że medyk przeniósł się na łono Abrahama. – Co takiego? – Wielmożny panie, niech pan idzie ze mną, bo my już nie wiemy, co robić. Van Dijk spojrzał na mnie. – Chodźmy – zdecydowałem, wstając. – Zrobiliście i uczyniliście mu coś? – Jaśnie panie, nigdy w życiu! Przecież jaśnie pan kazał, żeby mu nie zrobić krzywdy. Wyszliśmy z domu, gdyż wejście do łaźni znajdowało się na tyłach posesji. Ale już zaraz za drzwiami usłyszeliśmy wycie. Przeciągłe, jednostajne wycie. Podobne słyszałem kiedyś w domu dla obłąkanych. – To on? – Tak, wielmożny panie. Siedzi i wyje – odparł sługa płaczliwym tonem. Kiedy weszliśmy do łaźni, przed naszymi oczami rozpostarł się następujący widok. Oto wielka drewniana kadź napełniona była niemal po brzegi ciepłą wodą. Obok kadzi stali dwaj służący, a naprzeciwko nich wisiał na ścianie nagi Metzengechter. Nie mogę znaleźć innego słowa niż

„wisiał”, pomimo że tak naprawdę rozpłaszczył się na niej niczym zgnieciony pająk, a palcami stóp i dłoni wczepił się w przerwy pomiędzy belkami. Przylegał do ściany tak ściśle, jakby był dziwacznym, groteskowym i paskudnym ornamentem. Jedynie głowę odgiął na bok, otworzył usta i wył. Wył, wył i wył. Skąd ten chudy starzec bierze tyle siły? – pomyślałem. No nic, drogi Augustynie, zaraz dostaniesz dobry powód do wycia. – Oderwijcie go! – krzyknąłem i rozkaz poparłem zdecydowanym ruchem ręki. Służący, chyba szczęśliwi, że ktoś wreszcie pozwolił im na działanie i że ktoś wreszcie bierze odpowiedzialność za to, co się dzieje, niemal w mgnieniu oka oderwali medyka od belek. Był solidnie wczepiony, ale miał do czynienia z silnymi chłopakami, którzy w dodatku mieli serdecznie dość jego wrzasków. – Do kadzi z nim! – rozkazałem. Metzengechter był zwinny niczym piskorz, a teraz dodatkowo zaczął się wyrywać z pełną mocą chudych ramion i nóg. To mnie uspokoiło, ponieważ zrozumiałem, że nie zwariował, gdyż dobrze słyszy i dobrze rozumie moje słowa. Na pomoc dwóm mężczyznom próbującym okiełzać lekarza musiał przyjść trzeci, ten, który nas przyprowadził, a i tak Metzengechter mógł pochwalić się tym, że jednemu naderwał ucho, drugiemu wyrwał kępkę włosów, a ostatniemu rozkwasił nos piętą. Koniec końców wrzucili go jednak z wielkim chlupotem do kadzi. – Pod wodę go! – zawołałem. Jeden ze służących przytrzymał medyka z całej siły za nadgarstki, a drugi ułapił go za kark. Metzengechter zabulgotał spod wody. – Ojcze nasz, któryś jest w Niebie... – zacząłem. Kiedy doszedłem do tak i na ziemi, zauważyłem, że mięśnie służących naprężyły się jeszcze bardziej, widać lekarz dobywał ostatnich sił, by im się wyrwać. Natomiast kiedy znalazłem się przy i daj nam siłę, byśmy nie przebaczali naszym winowajcom, szczerze zaniepokojony van Dijk powiedział: „na gwoździe i ciernie, utopicie go!”. Dokończyłem modlitwę, uroczyście wyrzekłem Amen, przeżegnałem się i odwróciłem w stronę kupca.

– Wcale nie tak łatwo utopić człowieka, jak by mogło się zdawać ludziom niedoświadczonym – stwierdziłem i uśmiechnąłem się do mojego gospodarza na znak, że właśnie jego mam na myśli. – No dobrze, wyciągnijcie go – rzuciłem w stronę służących. Zgodnie z poleceniem wywlekli Metzengechtera z kadzi i rzucili na kamienną podłogę. Starzec kaszlał, chrypiał, spluwał, charczał tak, jakby miał wypluć płuca, aż w końcu raz i drugi zwymiotował pod siebie. Podszedłem do niego, trzymając się z dala od rzygowin, i chwyciłem go za włosy, które wyrastały mu w połowie potylicy i opadały niemal na ramiona. Szarpnąłem jego głową i uniosłem tak, by dobrze widział moją twarz. – Czy będziesz jeszcze darł ryja, Augustynie, czy porozmawiamy spokojnie? Miał przekrwione, małe oczka chorego knura i wpatrywał się we mnie z nienawiścią. – Zapłacisz mi za to – wycharczał. Mój Boże, gdybym rzeczywiście płacił, ile razy ludzie mi to obiecywali, musiałbym przeznaczać na owe datki całe swoje skromne uposażenie. – Zapłacisz mi za to, mistrzu Madderdin – poprawiłem go. W twarzy medyka coś drgnęło. – Mi... mistrzu? – spytał niepewnie. – Mordimer Madderdin, mistrz Inkwizytorium, wysłany z misją z Hez-hezronu do Emden – wyjaśniłem. – Kiedy już wiesz, kim jestem, rozumiesz również, że twoje znajomości oraz koneksje nie na wiele się przydadzą – ciągnąłem spokojnie. – Zresztą nie zamierzam wyrządzić ci żadnej krzywdy, a wręcz przeciwnie... Puściłem jego włosy i klapnął tyłkiem na podłogę. – Czyli co? – spytał, i w tym głosie brzmiało już ostrożne zaciekawienie. – Czyli zarobisz parę groszy, a może nawet więcej niż parę, jeśli będę z ciebie zadowolony. – A jak nie? Popatrzyłem na niego z teatralnym zdumieniem we wzroku. – Jak nie będę zadowolony? – spytałem z niedowierzaniem. – Zdumiewające, że taki smutny finał naszej znajomości przychodzi ci w ogóle do głowy, Augustynie – dodałem strofującym tonem. – Ale cóż, może masz rację: warto wiedzieć, co i jak. Tak więc jeśli będę z ciebie niezadowolony, jeśli zawiedziesz moje zaufanie lub nadzieje, każę cię po prostu utopić. – Uśmiechnąłem się. – Czy teraz warunki naszej współpracy są już dla ciebie wystarczająco jasne? – Czego chcecie? – burknął po chwili z opuszczoną głową. – Na początek właź z powrotem do wody i spokojnie daj się wyszorować i ogolić. Potem ubierz się w to, co ci dadzą, a jeszcze później służący pana van Dijka zaprowadzą cię, żebyś mógł z nami pogadać. Czy pojmujesz, co mówię? Zgrzytnął zębami. – Czego wy w ogóle ode mnie chcecie? Wy i ten tam... – Koślawym paluchem wskazał van Dijka. – Czego ja mogę chcieć od takiego ujmującego staruszka jak ty? Hmmm? Jak myślisz, Augustynie? Może przyjechałem cię wychędożyć, bo już w Hezie opowiadano mi o twojej wielkiej urodzie? Van Dijk i jego słudzy głośno zarechotali, a ku mojemu zdziwieniu Metzengechter po chwili dołączył do nich. Wydał z siebie odgłos, który zapewne miał być śmiechem, lecz w moich uszach zabrzmiał niczym jęk puchacza zarzynanego w chwili pohukiwania. – Wesołek z was, mistrzu, wesołek – powiedział, kiedy przestał się śmiać. – No dobrze, skoro porwaliście najznamienitszego doktora w Emden, pewnie macie jakiś problem medyczny. Skoro

porwaliście lekarza Inkwizytorium, zapewne macie tu kogoś, kto jest w parszywie złym stanie i wymaga szczególnej opieki. A skoro ośmieliliście się porwać przyjaciela Świętego Officjum, to podejrzewam, że macie bardzo dużo złota, by uśmierzyć jego gniew. Tym razem ja się roześmiałem. – Pocieszny jest ten staruszek, prawda? – Spojrzałem w stronę kupca. – No dobrze, wracajmy do gabinetu, panie van Dijk, bo radujące serca kordiały czekają na nas w smutnej niepewności, czy aby je wypijemy. A ty, Augustynie – odwróciłem się jeszcze raz do lekarza – bądź grzeczny, a wtedy dostaniesz winka, ile dusza zapragnie. Będziesz niegrzeczny, pójdziesz na chleb i wodę, a wiesz chyba, że ludziom z twoim nagannym przyzwyczajeniem do picia trunków taka dieta sprawia wielki ból, prawda? Metzengechter wyraźnie się skrzywił, więc jak wywnioskowałem, świetnie zdawał sobie sprawę, że człowieka przyzwyczajonego do mocnych napitków bardzo łatwo skrzywdzić, kiedy mu się te napitki odbierze. Widziałem wielu ludzi, którzy za szklankę wina oddaliby diabłu duszę (nie mówiąc oczywiście o żonie, dzieciach czy własnym tyłku), a ich głównym zmartwieniem był fakt, że ów diabeł za nic w świecie nie chce się pojawić. No ale tego typu kreaturami nadzwyczaj łatwo było sterować, choć zawsze istniało niebezpieczeństwo, że pogrążą się w takim opilstwie, iż przestaną rozumieć nawet proste polecenia. Dlatego miałem szczerą nadzieję utrzymywać Metzengechtera w stanie, który nie zagrażałby jego medycznej zręczności, gdyż ta właśnie zręczność była witalną kwestią dla naszych dalszych zamierzeń.

Augustyn Metzengechter po kilku godzinach był gotów na rozmowę z nami. Kiedy wszedł do gabinetu van Dijka, naburmuszony i z zaciętą twarzą, niemal go nie poznałem. Oczywiście nie dlatego, że był naburmuszony i gniewny, lecz dlatego, że został gładko ogolony i porządnie ubrany. Wyglądał, jak powinien wyglądać przyzwoity mieszczanin, a nie byle łazęga. Mój gospodarz aż pokręcił głową. – Pomyślałby kto... – mruknął pod nosem. Medyk wycelował palec najpierw we mnie, a potem przeniósł go na van Dijka. – Zapłacicie mi za to – rzekł. – Co wy ze mnie zrobiliście, na gwoździe i ciernie? Widziałem się w lustrze, łotry. Ludzie mnie nie poznają. Uśmiechnąłem się rozbawiony. – Nie sądzisz, że ta zmiana obróci ci się na lepsze, Augustynie? Wyglądasz teraz na tyle porządnie, że możesz dostać całkiem niezłe zlecenia od bogatych ludzi, bo obawiam się, że moi koledzy inkwizytorzy nie szafują nadmiernie złotem. – Tu żeście akurat trafili. Nie pytając nikogo o zgodę, przyciągnął sobie krzesło spod ściany i usiadł naprzeciwko nas. – Daj się napić, van Dijk – rzucił. – Wtedy pogadamy. Kupiec miał już przygotowaną butelkę reńskiego wina, o której powiedział wcześniej „aż za dobra na takiego obwiesia”, i teraz hojnie napełnił Metzengechterowi wysoką szklanicę. Medyk powąchał trunek, pokiwał z uznaniem głową, po czym przechylił naczynie do ust i wydudlił jednym tchem. Odetchnął głęboko. – Całkiem niezły sikacz – stwierdził. – Lej jeszcze, van Dijk, mój miły chłopcze. Van Dijk zerknął na mnie, a ja przytaknąłem na znak, że może ugościć lekarza następną porcją. Miałem nadzieję, że Metzengechter zachowa jasność umysłu po dwóch szklankach wina, ale też chciałem się przekonać, jakie są jego możliwości, bo skoro mieliśmy ze sobą spędzić kilka następnych dni, musiałem wiedzieć, na ile mu mogę pozwolić. Starzec znowu wychylił wino jednym tchem i tym razem nawet mlasnął. – No dobrze, Augustynie – rzekłem. – Nikt nie powie, że nie pozwoliliśmy ci się pokrzepić po trudach i nieprzyjemnościach kąpieli, więc teraz powiedz nam łaskawie, jak widzisz swojego pacjenta? Twarz Metzengechtera stężała. – Wy niby jesteście inkwizytorem? – Spojrzał na mnie z pogardą. – Wy jesteście rzeźnikiem, nie inkwizytorem! Jak można było tak bezmyślnie obrządzić chłopaka? Czego oni was teraz uczą w tej Akademii? Kątem oka zauważyłem, że van Dijkowi czerwienieją policzki. Nic dziwnego, bo w końcu to właśnie on powinien być adresatem słów lekarza. – Rozumiem twoje słuszne oburzenie, Augustynie – powiedziałem łagodnie. – Zapewniam cię jednak, że nie mam nic wspólnego z jego stanem, bo zaledwie dzisiaj rano przybyłem do Emden. Metzengechter przyglądał mi się chwilę spod nastroszonych brwi, wreszcie skinął głową, przyjmując moje wyjaśnienia. – Czyli to ty, tak? – Obrócił spojrzenie w stronę kupca. – Od dawna wiedziałem, że niezłe z ciebie ziółko, Oktawianie van Dijk. Niezłe ziółko, dureń i łobuz. Cóż, medykowi inkwizytorów nie można było odmówić ani odwagi, ani bezpośredniości w wypowiadaniu opinii na temat bliźnich. Ciekawe, jak często Augustyn dostawał baty w charakterze odpowiedzi...

– Dość! – rzuciłem ostro, widząc, że nasz gospodarz sposobi się do riposty. – Zakończmy ten bezsensowny spór, który donikąd nas nie zaprowadzi. Panie van Dijk, siadajcie, proszę, przecież nie skalacie sobie ręki biciem bezbronnego starca... – Nie widzę przeciwwskazań – burknął kupiec, jednak posłuchał mojej reprymendy i usiadł. – Jest źle i z tym wszyscy się zgadzamy – zacząłem spokojnie. – I rzecz nie polega na tym, byśmy szukali teraz winnego opłakanego stanu rzeczy, lecz byśmy ten stan rzeczy odmienili na lepsze. Stąd pytanie do ciebie, Augustynie, jako do wybitnego znawcy ludzkiego ciała: czy chłopak wydobrzeje? Metzengechter obnażył w uśmiechu brunatne dziąsła i czarne zęby. – Rzućcie sobie monetą na podłogę. Jak wypadnie cesarz, chłopak wyzdrowieje, a jak orzeł, to umrze. – Nie chciałbym ci grozić, Augustynie, ale zastanawiam się, czy kąpiel nie trwała zbyt krótko, by oczyścić twój plugawy jęzor. – Zaostrzyłem ton przy trzech ostatnich słowach i wpiłem się wzrokiem w medyka. – Więc odpowiadaj, z łaski swojej, na pytania w sposób konkretny i rozumny. – A co ja mam innego powiedzieć? – zaperzył się medyk. – Tylko Bóg wie, czy przeżyje, tak go oprawiliście. – Dobrze, Augustynie. Powiedz mi, kiedy będę mógł z nim porozmawiać, zakładając, że przeżyje. – Porozmawiać czy przesłuchać? – Porozmawiać, zwyczajnie porozmawiać. – Może pojutrze. Taaak, najprędzej pojutrze. – Wzruszył ramionami. – Przemyłem mu rany, nastawiłem zwichnięcia i złamania, założyłem opatrunki, napoiłem ziołami, żeby spał. Nic więcej nie mogę zrobić. Jeśli przeżyje do jutra do wieczora, pewnie będzie żyć dalej. A jeśli umrze, cóż... wola Boska. I powiem wam tylko, że bardzo niesprawiedliwie postąpicie – spojrzał na mnie – jeśli naprawdę będziecie chcieli mnie utopić za karę za niepowodzenie. Bardzo niesprawiedliwie. – Potrząsnął głową rozżalony. – Bo tego tam powinniście ukarać – wskazał palcem na van Dijka – nie mnie. – Jeśli będziesz się starał, obiecuję, że nie spotka cię żadna przykrość – zapewniłem Metzengechtera. – Czasem uratowanie życia człowiekowi jest poza granicą ludzkich zdolności i my, inkwizytorzy, świetnie zdajemy sobie sprawę z tego faktu. Tak więc nie obawiaj się, tylko spokojnie rób swoje. – I pamiętajcie, że muszę się raz na jakiś czas napić, bo inaczej nic z tego wszystkiego nie będzie – zastrzegł medyk. – Służba dostanie właściwe rozkazy – odezwał się van Dijk. – Urządzą ci też pokój obok pokoju Thijsa. – Nie „ci”, tylko „mistrzu Metzengechter” – lekarz wyniosłym tonem sprostował słowa gospodarza. – Niech wam będzie, mistrzu Metzengechter – zgodził się bez trudu van Dijk.

Za oknami musiał już być ranek, gdyż przez szpary pomiędzy okiennicami przesączały się promienie światła, układające się na podłodze w słoneczne pasy, nad którymi wirowały drobinki pyłu. Ledwo rozbudzony przyglądałem się tym pasom, kiedy dostrzegłem, że klamka drzwi prowadzących do

mojego pokoju leciutko się ugina. Osoba mniej bystra i mniej spostrzegawcza mogłaby uznać to za złudzenie, ja jednak wiedziałem doskonale, że po drugiej stronie drzwi zaczaił się ktoś, kto właśnie teraz lekko naciska klamkę. Delikatnie i ostrożnie, tak by skrzypnięcie lub trzask nie obudziły osoby śpiącej w łóżku. A więc będziesz miał niespodziankę, mój tajemniczy gościu, pomyślałem i spokojnie wsunąłem dłoń pod poduszkę. Tam leżał krótki, lecz ostry jak brzytwa nóż, którym doświadczony człowiek potrafiłby rozciąć bliźniego od gardła aż po pępek. Wierzcie mi, mili moi, że ja byłem doświadczony. Kto wie czy o moim doświadczeniu nie przekona się również osoba, która tak lekkomyślnie uznała, iż można nachodzić inkwizytora w jego pokoju. Pomyślałem, że z dwojga złego już bezpieczniej byłoby skopać śpiącą w gawrze niedźwiedzicę, lecz cóż zrobić, jak świat światem ludzie zawsze popełniali, popełniają i popełniać będą głupstwa oraz błędy. Ale byłem też bardzo ciekawy, kto ośmielił się na taki wyczyn. Któryś ze służących na tyle głupi, by próbować obrabować funkcjonariusza Świętego Officjum? A może po prostu van Dijk chciał delikatnie sprawdzić, czy jeszcze śpię? Może wrogowie van Dijka nasłali na mnie kogoś? Ale po co i kogo? Zabójcę? Złodzieja? Kiedy klamka się uginała, miałem czas, by te wszystkie podejrzenia przeleciały mi przez głowę, pomyślałem jeszcze, że doszło do tego, iż bardziej jestem zaciekawiony niż zagniewany nieoczekiwaną wizytą. Zwykły człowiek mógłby oczywiście czuć się przelękniony, widząc uchylające się drzwi sypialni, ale inkwizytorzy nie zwykli obawiać się nikogo poza Bogiem. I wtedy pomiędzy drzwiami a futryną pojawiła się szpara, która wolno i cichutko (jak widać, zawiasy musiały być dobrze naoliwione) zamieniła się w przejście tej szerokości, by mógł się nim prześliznąć człowiek. Zorientowałem się, kim jest tajemniczy przybysz, jeszcze zanim dojrzałem, któż próbuje wedrzeć się do mojego pokoju. Bowiem, choć nie zwykłem się tym przechwalać, mam powonienie tak dobre, że wśród wieprzy byłbym tym, który otrzymuje wieniec laurowy za odnalezienie największej liczby trufli. Owa przyrodzona i dana mi przez Boga zdolność przynosiła czasami korzyści, lecz z uwagi na niechęć wielu bliźnich do mycia się i prania odzieży przynosiła również wymierne szkody. Tym razem jednak umiejętność się przydała, gdyż po aromacie olejku, w którym połączono jaśmin i gardenię z ostrą oraz niepokojącą nutą piżma, poznałem, że oto do mojego pokoju wkrada się Konstancja van Dijk, piękna żona mego zleceniodawcy i gospodarza. Czegóż szukała o tak wczesnej godzinie w moim pokoju? Duchowego wsparcia? Wspólnej modlitwy? Cóż, wszystko jest możliwe na tym zadziwiającym świecie, lecz przyznam, że gdybym naprawdę miał do czynienia z takimi właśnie powodami najścia, setnie bym się zdumiał. Bo kiedy młoda i urodziwa kobieta zakrada się nad ranem do pokoju mężczyzny w kwiecie wieku, urody i sił witalnych, najczęściej nie chodzi jej o to, by razem odmawiać nowennę. Oczywiście mogłem również podejrzewać, że Konstancja wtargnęła, by pomyszkować w moim pokoju lub nawet by mnie zabić. Ale pierwsze z tych podejrzeń było nie do obrony, bo przecież lepiej myszkować, kiedy kocura nie ma w domu, a nie pod jego nosem. A drugie rodziło pytanie: w jakim celu? Poza tym kobieta, w której domu mieszkam, a która chciałaby mnie skrzywdzić, raczej posunęłaby się do zastosowania trucizny, gdyż taki sposób morderstwa pozostawał w zgodzie z niewieścią naturą i w dodatku nie wymagał ani siły, ani zręczności. Mało kto jednak wiedział, że inkwizytorów szkolono w rozpoznawaniu trucizn, więc nie tak łatwo było poradzić sobie w ten sposób z przedstawicielem mojej profesji. Po odrzuceniu wszystkich wydumanych podejrzeń pozostawało jedno: oto Konstancja van Dijk przybyła, by dzielić ze mną radość sypialnianych figli. Czemu? Czy zachwyciły ją moje uroda i inteligencja? Czy wzbudziłem w niej szał zmysłów, któremu w żaden sposób nie potrafiła się oprzeć? A może chciała coś na mnie wymóc lub coś wyprosić, posługując

się bronią, której kobiety używają bezbłędnie i skutecznie od wielu wieków, a o czym mówi nawet Biblia? A może była to prowokacja? Może w trakcie miłosnych zapasów zacznie krzyczeć, że ją gwałcę, by w ten sposób skompromitować mnie w oczach męża, a kto wie, może nawet doprowadzić do fizycznej przemocy? Hmmm... Niewiele miałem czasu na powzięcie decyzji, co robić dalej, gdyż oto ujrzałem najpierw delikatną dłoń, potem bufiasty, biały rękaw, aż wreszcie na podłogę wsunął się biały trzewiczek. Zmrużyłem mocno oczy, tak by cały czas wydawało się, że śpię, ale przez wąską szparkę pomiędzy rzęsami obserwowałem, jak biała postać zbliża się do mojego łoża. Teraz wyraźnie widziałem twarz Konstancji van Dijk i jej piękne włosy, które rozpuszczone i uczesane sięgały niemal do pasa. Co ważne, widziałem również dłonie dziewczyny i dłonie te były, Bogu dziękować, puste. Konstancja zatrzymała się w odległości może półtorej stopy od łoża, spojrzała na mnie i przygryzła usta. Potem sięgnęła za głowę, rozwiązała tasiemkę i za chwilę koszula nocna spłynęła na podłogę, a dziewczyna stanęła naga i opromieniona złotym światłem przebijającym zza okiennic. Z trudem pohamowałem się, by nie otworzyć szerzej oczu, gdyż Konstancja van Dijk miała nie tylko piękną twarz, ale również cudownie ukształtowane ciało. U dziewczyny o tak wąskiej kibici zachwycały pełne biodra i rozkosznie duże piersi. Oto dama stworzona, by budzić u mężczyzn pożądanie. Oto ciało stworzone, by dawać rozkosz. Oto jawił się przed moimi oczami obraz, który nie tylko wzniecał namiętność, lecz stawał się najwyższej jakości przeżyciem estetycznym. Bowiem Konstancja van Dijk mogłaby śmiało pozować najznamienitszym rzeźbiarzom, by wzorując się na niej, przedstawili Afrodytę. I ręczę, że od tej pory wszystkie inne wyobrażenia tej bogini uznano by za niewarte uwagi. Konstancja przeciągnęła szczupłymi palcami raz, drugi i trzeci po piersiach, aż jej ciemnobrązowe sutki zesztywniały pod wpływem tego dotyku. Potem pochyliła się nade mną tak nisko, że jej prawa pierś musnęła mnie po policzku. – Mistrzu Madderdin – zaszeptała. – Mistrzu Madderdin... Udałem, że się budzę, i otworzyłem oczy. Zauważyła to i wsunęła się w pościel zręcznie niczym wąż. Miała ciało chłodne jak jedwab. – Pani van Dijk. – Chwyciłem ją za ramiona. – Konstancja – szepnęła uwodzicielsko. – Dla ciebie Konstancja. Ale nazywaj mnie, jak tylko zapragniesz. Poczułem, jak jej ciało przylega do mojego, jak jej szczupłe uda oplatają mnie, poczułem gorący, przyspieszony oddech na piersi. – Mistrzu Madderdin, wybaczcie, lecz nie mogłam wam się oprzeć. – Uniosła się i przytuliła twarz do mojej twarzy. – Zlitujcie się nade mną i weźcie mnie w ramiona. Możecie mną gardzić, ale przytulcie mnie, zgniećcie mnie w objęciach! – Jej dłonie wdarły się pod moją koszulę, jej paznokcie przeorały moją pierś, a ona sama tuliła się do mnie konwulsyjnie, wciąż szepcąc, już ciszej, jak bardzo mnie uwielbia i pożąda. Nie wiedziałem, dokąd zmierzamy i co Konstancja van Dijk pragnie osiągnąć. Czy naprawdę wzbudziłem w niej aż tak silną namiętność, czy też tkała pajęczą sieć, w którą zamieniony w bezbronną muszkę, miałem wlecieć i się w niej zaplątać? W każdym razie cóż było robić, krew nie woda, a większości mężczyzn przygoda z kobietą taką jak Konstancja van Dijk nie przydarzy się nigdy w życiu. I chociaż wasz uniżony i pokorny sługa nie należał do grona mężczyzn, którzy skarżyliby się na swój los, jednak i na mnie wielka uroda Konstancji robiła ogromne wrażenie. Na co

więc było czekać? Jestem poważnym i poważanym inkwizytorem, który oddał swe serce Bogu, ale jestem również czułym i wrażliwym mężczyzną, który nie jest w stanie wyobrazić sobie, że mógłby boleśnie poranić i upokorzyć zadurzoną w nim kobietę. No jeszcze gdyby była stara i brzydka, pewnie przemógłbym ową delikatność oraz wrażliwość, ale w sytuacji, w jakiej się znalazłem, nie było nawet o tym mowy. Zagarnąłem więc Konstancję w ramiona i wtargnąłem w bramy jej twierdzy niczym rozpalony do czerwoności taran. – Mój Boże, jaki on jest wielki! – krzyknęła, a w tym krzyku zachwyt był zmieszany z trwogą. – Jezu Chryste, rozedrzecie mnie na pół! Potem aż do samego końca wiła się i jęczała, splatała ze mną w najbardziej uwodzicielskich i namiętnych pozach oraz figurach, szeptała, dyszała i spazmatycznie łkała, w co bardziej ekscytujących momentach nawet szarpiąc mnie, drapiąc i gryząc. Wreszcie dotarliśmy do portu, a wtedy opadła na mnie, złączona i zlepiona ze mną w jedno, i przez długi, długi czas leżała, szybko i głęboko oddychając, tak jakby każdy oddech miał być ostatnim. – Mistrzu Madderdin, nie pogniewacie się, jeśli będę miała do was prośbę? – Spojrzała na mnie rozpływającym się i omdlewającym z niedawnej rozkoszy wzrokiem. Czyżby się zaczynało? – pomyślałem. – Oczywiście, Konstancjo – odparłem uprzejmie, bardzo ciekaw, o co poprosi. – Mam kuzynkę i przyjaciółkę o imieniu Marika – szepnęła, jakby zdradzała mi tajemnicę. – I wyobraźcie sobie, że jest podobna do mnie niemal tak samo jak druga kropla wody do pierwszej... – W takim razie musi być nadzwyczajnie piękna – przerwałem jej. Moja kochanka uśmiechnęła się słodko. – Jak wy wiecie, co powiedzieć i kiedy, żeby celnie trafić do serca kobiety – powiedziała, a jej dłoń ześlizgnęła się z mojego brzucha pomiędzy uda. – Ale nie obrazicie się? Powiedzcie? – Nie obrażę się na ciebie z całą pewnością – odrzekłem szczerze. Rzeczywiście w tej sytuacji, w jakiej byłem, mężczyzna ma raczej niewielkie inklinacje do gniewania się lub obrażania. Zwłaszcza że dłoń Konstancji poruszała się nieco szybciej, a szczupłe palce zaciskały się i tańczyły. – Chciałabym was prosić, mistrzu Madderdin... Tylko nie złośćcie się, proszę... Chciałam was prosić, byście i Marice pokazali to, co pokazaliście mnie. Hmmm? Zgódźcie się, bardzo was proszę! Obie będziemy bardzo grzeczne i z chęcią spełnimy wszystkie wasze życzenia, choćby były one nie wiem jak bardzo – podniosła głowę, widziałem, że ciężko oddycha przez na wpół rozchylone usta – przepełnione dziką i nienasyconą namiętnością – dodała na koniec. – Och, sam nie wiem, co mam powiedzieć... – Naprawdę mnie zaskoczyła. – Prooooszę, zgódźcie się, zrobimy dla was wszystko, obiecuję... – Jeśli tylko sprawi ci to przyjemność, moja śliczna, nie jestem w stanie ci odmówić. – Ach, jacy wy jesteście kochani – szepnęła i zanurkowała pod pościel. – Wstawajcie, wstawajcie – szeptała namiętnie, choć nieco mniej wyraźnie niż poprzednio, i czułem jej wilgotne palce napierające coraz mocniej. – Błagam was, wstawajcie... – Wstawajcie, wstawajcie, mistrzu Madderdin, błagam was, wstawajcie! Ten głos nie należał do Konstancji van Dijk. To nie był aksamitny, przepojony namiętnością głos mojej kochanki, ale niezdecydowany i lekko płaczliwy głos młodego mężczyzny. Otworzyłem oczy i poderwałem się na łóżku. – Jezusie! – wrzasnął sługa przyodziany w barwy van Dijka i odskoczył na dwa kroki. – Jezusie,

błagam was, nie zabijajcie! Półprzytomny zerknąłem na dłoń, w której trzymałem sztylet skierowany ostrzem wprost w młodego sługę. – Mistrzu Madderdin, od pacierza was budzę. – Służący trząsł się ze strachu. – Bo pan van Dijk kazał. Jezu, ulitujcie się nade mną, ale taki macie twardy sen jak jakiś kamień. Odłożyłem nóż pod poduszkę, by nie przerażać sługi, i wstrząsnąłem głową, by otrzeźwieć. – Nie chciałem cię przestraszyć – powiedziałem i sam usłyszałem, jak bardzo mam zachrypnięty głos. Uspokojony sługa przełknął głośno ślinę. – Wybaczcie, mistrzu, pan van Dijk rozkazał, żeby was budzić, to i was budzę. – Coś mi się śniło. – Przetarłem wierzchem dłoni czoło. Było całe pokryte grubymi kroplami potu. – Chyba jakiś koszmar... – Chyba tak, bo jęczeliście, za waszym przeproszeniem, jakby was ze skóry obdzierano – zgodził się służący, który z trwożnego tonu przeszedł na jowialną, choć grzeczną poufałość. Wciągnąłem nosem powietrze. Nie wyczułem nawet najmniejszego śladu zapachu jaśminowego olejku. Służący pachniał wypranym odzieniem i pomadą do włosów, a ja niezbyt pięknie woniałem kwaśnym potem. Czułem jeszcze zapach desek nagrzanych słońcem. Ale po jaśminie, gardenii i piżmie nie pozostał nawet ślad. – Przygotuj mi wodę do mycia – poleciłem. Rozkazałem nie tylko dlatego, że naprawdę chciałem się umyć, ale również z tego powodu, by dojść nieco do siebie i uspokoić wściekle bijące serce. A także przekonać się, czy niezwykle intensywny sen, jaki miałem szczęście lub nieszczęście przeżyć, zostawił ślady inne niż zaledwie słodkie piętno w mojej pamięci.

– Co za bałwan i dureń – pieklił się van Dijk. – Nie mówiłem mu, żeby was zrywał na siłę, tylko by sprawdził, czy zechcecie zejść na śniadanie. Matko Święta, czy wy wiecie, jak trudno i ciężko w dzisiejszych czasach o bystrą służbę? Na tyle bystrą, żeby wypełniać polecenia i rozkazy, ale też nie na tyle bystrą, żeby zacząć intrygować i knuć, jak okraść chlebodawcę? – Problemy z zatrudnianiem służby do tej pory umykały mojej uwadze – odparłem. – No i wasze szczęście. – Machnął dłonią. – Bo to tylko kłopot i problem, i skaranie boże z tą hołotą – westchnął. – Chciałoby się, mistrzu Madderdin, by świat był pełen ludzi uprzejmych, bystrych i wykształconych – rzekł smętnym tonem. – Ale powiedzcie, kto by nam wtedy usługiwał, gdyby nie było całego tego paskudnego i obrzydłego plebsu dookoła? Z nimi żyć ciężko – westchnął drugi raz – ale bez nich sprawy miałyby się jeszcze gorzej. Nie mogłem się nie zgodzić z tą oceną sytuacji. Rzeczywiście, plebs był potrzebny wszystkim, od cesarzy i książąt poprzez generałów, rzemieślników, kupców oraz księży aż nawet po nas, inkwizytorów. – Kiedy widzicie biednego prostaka, tym bardziej doceniacie własne życie i osiągnięcia, nieprawdaż? – zapytałem. I zaraz dodałem: – Ludzie brzydcy, głupi i ubodzy muszą istnieć choćby po to, by piękni, mądrzy i bogaci mogli dzięki nim lepiej dostrzegać własne zalety i tym silniej strzec się, by nie spaść do poziomu hołoty.

– Słusznie! – Klasnął. – Sama prawda i tylko prawda, co mówicie. Mój znajomek prowadzi książeczkę ze złotymi myślami i sentencjami, więc muszę mu waszą maksymę koniecznie powtórzyć! Podziękowałem mu skinieniem głowy za uprzejmość, gdyż rzeczywiście takim już byłem człowiekiem, iż zdania, które wydawały mi się najzwyczajniejsze i nad których wypowiedzeniem nie myślałem ani chwili (mówiąc jedynie to, co miałem na sercu), w oczach zwyczajnych ludzi jawiły się jako sentencje godne uwiecznienia. Cóż, może był to niezły pomysł, by zacząć zbierać własne aforyzmy, tak by kiedyś mogli nimi, zebranymi w formie książkowej, cieszyć się czytelnicy. Zjedliśmy śniadanie we dwóch (Konstancja jeszcze śpi, wyjaśnił van Dijk) i umilaliśmy je sobie przyjemną, niezobowiązującą pogawędką. Wreszcie po deserze i kilku kieliszkach likieru mój gospodarz sapnął. – Czas do pracy – obwieścił z wyraźnym brakiem entuzjazmu. – Teraz, kiedy Dominika nie ma, wszystko spadło na moją głowę – tłumaczył smętnie. – Ale czujcie się jak u siebie w domu i nie wahajcie się rozkazywać służbie, w czym tylko zechcecie i zapragniecie. – Nie nadużyję ani waszej gościny, ani szczodrobliwej propozycji – obiecałem. – A nadużywajcie sobie, nadużywajcie. – Machnął dłonią. – Polecam waszej uwadze bibliotekę. Nadmiaru świętych dzieł i utworów może w niej nie znajdziecie i nie wyszukacie, ale sądzę, że udało mi się zebrać zróżnicowany księgozbiór, więc może coś was zajmie i zainteresuje. Podziękowałem serdecznie, bo chociaż uważałem się i uważam za człowieka czynu, to jednak przyzwyczaiłem się do obcowania zarówno z utworami literackimi, jak i dziełami traktującymi o materii naukowej. Toteż z książką w ręku czułem się równie dobrze jak z psałterzem, a siedząc w bibliotece, niemal równie przyjemnie, co klęcząc przed ołtarzem. Zachęcony namowami van Dijka, udałem się do biblioteki i z zadowoleniem stwierdziłem, że emdeński kupiec naprawdę miał bogaty księgozbiór oraz szerokie zainteresowania. Na regałach znajdowały się zarówno tomy traktujące o filozofii, jak i romanse rycerskie, zobaczyłem księgi gramatyczne i podręcznik wymowy obok zbioru frywolnych fraszek, widziałem opasły tom poświęcony nawigacji, lecz tuż koło niego stała pięknie ilustrowana książeczka z bajkami spisanymi na wzór Ezopowych. Znalazłem też szeroki wybór antycznych tragedii i komedii, traktaty Arystotelesa, rozważania Platona, dialogi Sokratesa, pamiętniki Juliusza Cezara, opowieści o dalekich krainach autorstwa Herodota – krótko mówiąc, wszystko, co mógłby mieć w swym zbiorze człowiek, który nie idzie bezmyślnie z nurtem mody, lecz doceniając nowoczesność, szanuje również dzieła starych, wielkich mistrzów. Pomimo rozpowszechnienia sztuki drukarskiej, a co za tym idzie – spowodowania, iż książki mogły stawać się własnością nie tylko wielkich bogaczy, ten zbiór był z całą pewnością bardzo wartościowy. Rozsiadłem się wygodnie z tomem wspomnień Cezara, do którego zawsze czułem dziwny sentyment, wskazujący być może na istniejącą między nami więź ducha i umysłu oraz podobieństwo natur (choć bynajmniej nie na podobieństwo gustów w niektórych kwestiach natury prywatnej), służbie kazałem podać karafkę benedyktyńskiego likieru oraz paterę z owocami i ciastkami. Tak przygotowany oddałem się zasłużonej przyjemności lektury, w której doświadczony czytelnik mógł nie tylko zapoznać się z dziejami wielkiej kampanii wojskowej, lecz także rozkoszować się kunsztowną prostotą i eleganckim mistrzostwem cezariańskiej łaciny. Ten kunszt i tę prostotę byłem w stanie docenić dzięki znakomitemu wykształceniu, jakie odebrałem w dzieciństwie. Usłyszałem skrzypnięcie drzwi i kroki na posadzce. – Postaw owoce na stole i zmykaj – rozkazałem, nie odwracając głowy.

– Jak rozkażecie, mistrzu Madderdin – dobiegł mnie rozbawiony i dźwięczny kobiecy głos. Zerwałem się na równe nogi i obróciłem w stronę przybyłej. Teraz dopiero dotarł do mnie zapach jaśminowego balsamu, którym nacierała skórę. No tak, nie ma się co dziwić, że nie od razu poczułem ten urokliwy aromat, gdyż bibliotekę wypełniał intensywny zapach papieru, skóry i drewna. Tak więc subtelna kwiatowa woń przebiła się w stronę moich nozdrzy dopiero po chwili. Oczywiście stała przede mną piękna Konstancja van Dijk, ubrana w prostą czarną suknię, w której to sukni przypominała promień księżycowego światła zatopiony w czarnej perle. – Wybaczcie mi, pani, spodziewałem się służącego. – Pochyliłem głowę. Pochyliłem ją nie tylko z grzeczności, lecz również z obawy, że nie zdołam ukryć w spojrzeniu tego, co ukryć chciałem. Za dobrze jeszcze pamiętałem niezwykłe przeżycie obcowania z Konstancją, abym mógł wyzbyć się ostrożności, przestając z nią teraz. I nie miało w tym wypadku znaczenia, iż owo obcowanie miało miejsce jedynie we śnie i że ja sam byłem jedynym, który o nim wiedział. – Ach, więc zawiodłam was – westchnęła. – Czy słońce może zawieść ziemię, kiedy wstaje o poranku? – odparłem natychmiast. Uśmiechnęła się i zerknęła na okładkę czytanego przeze mnie tomu. – Cezar – westchnęła. – Tyle krwi, tyle ofiar, tyle nieszczęść... – Kunsztowna łacina – odpowiedziałem. Musiałem bardzo uważać, by nie lustrować jej spojrzeniem, jakim byle cham potrafi kłopotać piękną damę, ale też by nie uciekać przed nią wzrokiem jak jakiś nieobyty w świecie i nieokrzesany w kontaktach z ludźmi prostak. Przyznam, że znalezienie złotego środka było naprawdę trudne, skoro doskonale miałem jeszcze w pamięci wygląd jej nagiego ciała. Czy raczej, lepiej mówiąc: w wyobraźni... A czy Konstancja van Dijk naprawdę miała tak pełne piersi i tak kształtne pośladki jak w moim sennym marzeniu? Teraz, kiedy stała w długiej, prostej sukni, ciężko było stwierdzić to jednoznacznie. – Przedkładacie więc formę nad treść? – Przeniosła wzrok na mnie. – I forma, i treść są w tym wypadku godne żołnierza, więc wydają mi się współgrać w idealnej harmonii. – Widzieliście kiedyś wojnę? Bitwę? Na własne oczy? – Miałem to nieszczęście. – Gdzie? – Pod Schengen, pani. W czasie buntu przeciw... – Wiem, czym była bitwa pod Schengen – przerwała mi. – Co tam robiliście? Miałem nieodparte wrażenie, że Konstancja van Dijk mnie przesłuchuje. No cóż, pięknym kobietom wybacza się dużo więcej niż tym mniej urokliwym. Bo tak to już jest na tym nie najlepszym ze światów, że śliczną sarenkę mamy ochotę czule pogłaskać, a tłustej świni wolimy raczej dać kopa w zadek. – Ogarnął mnie bunt i zostałem w obozie Hakenkreuza aż do chwili, kiedy buntowników rozgromiono i wybito. Uratowałem przed śmiercią pewnego inkwizytora, który służył jako oczy i uszy cesarza, a on w zamian zaprotegował mnie w Akademii Inkwizytorium. Ot i cała moja historia. – Wzruszyłem ramionami. Usiadła w fotelu, po czym uprzejmym gestem wskazała mi ten, który zajmowałem przed jej przybyciem. – Siadajcie, proszę. Powiedzcie mi, czy to straszne uczucie zabijać ludzi?

Nie dałem po sobie poznać zaskoczenia, gdyż nie po raz pierwszy słyszałem to lub podobne pytanie w tej lub podobnej formie. – Sądzę, pani, że kierujecie pytanie do złej osoby – odparłem. – Powinniście spytać żołnierza lub lepiej dowódcę wysyłającego na śmierć całe oddziały. Celem działania inkwizytorów nie jest bynajmniej zabijanie ludzi, lecz chronienie ich nawet za cenę życia. Zmarszczyła brwi. – Nie rozumiem – oznajmiła chłodnym tonem. – Zadaniem inkwizytorów nie jest tylko likwidacja zagrożenia. My walczymy o duszę i zbawienie tych ludzi, którzy pobłądzili: heretyków, wiedźm, czarowników. Ich zabicie byłoby jedynie aktem zemsty oraz, skądinąd rozsądnym, aktem ochrony bogobojnych obywateli. Natomiast ich nawrócenie jest nie tylko świadectwem Bożej łaski, lecz również wzmocnieniem Królestwa Bożego, a osłabieniem domeny Szatana. Rozmyślała przez chwilę. – Ale jednak na koniec ich zabijacie – stwierdziła. – Na tym ostatnim i ostatecznym etapie przesłuchań bardzo często się zdarza, że właśnie tego pragną najbardziej na świecie – wyjaśniłem. – A zważcie, że umierają w stanie łaski i z nadzieją, że po wiekach czyśćcowych męczarni trafią do Królestwa Niebieskiego. Kiedy więc pytacie mnie, pani, jak się czuję, kończąc grzeszny żywot ludzi, którzy szkodzili sobie oraz bliźnim, jak się czuję, otwierając im drogę prowadzącą ku zbawieniu, mogę wam jedynie odpowiedzieć, że czuję się prawdziwie spełniony. Pokiwała głową w zamyśleniu. – Dziękuję wam za wyjaśnienia – powiedziała wreszcie. – Nigdy nie myślałam o tym w taki sposób. Moją ciotkę i jej matkę, a macochę mojej matki oskarżono i spalono – dodała. Takie rozmowy też przytrafiały się inkwizytorom. Chyba każdy obywatel Cesarstwa miał w rodzinie lub wśród znajomych kogoś, kto został przyłapany na czarnoksięskich lub wiedźmich praktykach, na konszachtach z demonami lub na studiowaniu i propagowaniu herezji. Czasami byli to ludzie uważający, iż owe oskarżenia postawiono niesłusznie, a przez to pełni niechęci do instytucji Świętego Officjum. Ale cóż, my, inkwizytorzy, nie działaliśmy, by nas kochano. Ani nie oczekiwaliśmy miłości, ani się jej nie domagaliśmy. Spokojnie dźwigaliśmy trud powołania na ramionach, nie bacząc na to, jak traktuje nas świat, gdyż pracowaliśmy, by podobać się Bogu, nie ludziom. – Uważacie, że to był błąd? Niesprawiedliwość? Uśmiechnęła się. – Oskarżenie wniosła moja matka, a inkwizytorzy potwierdzili jego zasadność. Miałam dwanaście lat i widziałam, jak płoną. Słyszałam, jak krzyczą i jak przeklinają moją matkę i mnie... – Wpatrzyła się gdzieś za moje plecy. – Tego samego dnia wieczorem matka urządziła ucztę – kontynuowała Konstancja. – Pamiętam, jak się na niej świetnie bawiono, jak pito i żartowano. A jeden z gości udawał... próbował... – Pani van Dijk wzruszyła ramionami, najwyraźniej nie mogła znaleźć odpowiedniego sformułowania. – Tak przerażająco kwiczał, naśladując płonącą Zuzannę. – Waszą ciotkę? Skinęła głową. – Wydawało mu się to zabawne. Nie lubiłam jej, ale spotkała ją straszna śmierć. Palono je na wolnym ogniu, więc biegały na łańcuchu prawie godzinę, zanim umarły. Były całe poparzone, kąsały

się nawzajem z bólu. – Zmrużyła oczy. – To straszne, kiedy matka wpada na córkę i zamiast... zamiast... – Rozłożyła dłonie. – Zaczynają się gryźć jak wściekłe psy. Skłamałbym, mówiąc, że nie widziałem podobnych scen w czasie trwania inkwizytorskiej kariery. Ale, jak łatwo się domyślić, nie robiły na mnie takiego wrażenia jak na młodej Konstancji van Dijk. Po pierwsze byłem dorosłym mężczyzną, po drugie widziałem głębszy sens zadawania cierpienia odstępcom, co powodowało, iż w lesie pełnym drzew mogłem obserwować każdą gałąź oddzielnie. – Kara jest zazwyczaj adekwatna do winy – wyjaśniłem. – Więc jak mniemam, wina musiała być wielka. Zapewniam was też, że palenia na wolnym ogniu nie stosuje się do ludzi, którzy ujawnią współwinnych oraz szczegóły zbrodniczego procederu, a także wyrażą skruchę i pragnienie poprawy oraz oddadzą się w ręce Boga. Tacy ludzie traktowani są zazwyczaj z wielką łagodnością i kat dusi ich jeszcze przed rozpaleniem stosu. – Z wielką łagodnością... – powtórzyła w zamyśleniu. – Nie litujcie się nad złoczyńcami, ale nad tymi, których złoczyńcy skrzywdzili – rzekłem zdecydowanie. Była wyraźnie zaskoczona zmianą mojego tonu, lecz po chwili skinęła głową. – Macie rację – westchnęła. – Oczywiście, że macie rację. Tylko zwykle tak jakoś bywa, że widzimy cierpiących złoczyńców, a nie tych, na których złoczyńcy sprowadzili nieszczęście. Ta uwaga niewątpliwie świadczyła o bystrości umysłu Konstancji, bo tak już rzeczywiście sprawy się miały, że społeczeństwo na ogół nie widziało popełnianej zbrodni (przecież zbrodniarze jedynie wyjątkowo chełpili się przestępstwami), za to mogło obserwować publicznie wykonywaną karę. Stąd też u niektórych widzów, zwłaszcza tych delikatniejszej natury, mogło zrodzić się uczucie litości, szczególnie wtedy, kiedy kara była okrutna lub też kiedy karano osoby nieznane do tej pory ze złych uczynków lub budzące sympatię wyglądem czy zachowaniem. – Poza tym – dodała – inną rzeczą jest widzieć cierpienie obcego człowieka, a inną kogoś, kogo zna się przez całe dzieciństwo. – My, inkwizytorzy, mówimy: „Na osobę nie będziesz miał względu żadnego” – powiedziałem. – Co oznacza, że liczy się jedynie cel, a nie trupy, z których układacie prowadzącą do niego ścieżkę – odparła gorzko. – Wasza ciotka i jej matka były niewinne, prawda? – domyśliłem się. Skinęła głową. – Tak, były niewinne – przyznała ze smutkiem. – Moja matka na łożu śmierci wyznała mi, że fałszywie je oskarżyła i spreparowała wszystkie dowody. Zrobiła to na tyle umiejętnie i przekonująco, że nabrała nawet inkwizytorów. Albo inkwizytorzy z jakichś powodów pozwolili, by ich nabrano, pomyślałem od razu. Podobne wypadki się zdarzały i przed takimi właśnie wypadkami wielokrotnie ostrzegano nas w czasie edukacji w przesławnej Akademii Inkwizytorium. Ludzie bowiem wiedzieli, że oskarżenie o czary lub konszachty z demonami jest oskarżeniem najstraszniejszym z możliwych, a więc łatwo można za jego pomocą pognębić śmiertelnego wroga. Zniszczyć rodzinę, dobre imię, odebrać majątek. Nie mówiąc już o tym, że część owego majątku przechodziła właśnie na delatora. Inna sprawa, że fałszywie oskarżających karano z ogromną surowością, jeśli udowodniono im celowe kłamstwo. Ale pomimo kar wielu jednak próbowało w ten niegodny sposób wywrzeć zemstę lub zbić majątek (często łącząc jedno z drugim). Jedni mieli nadzieję, że oszukają inkwizytorów, inni liczyli, że nawet jeśli ich kłamstwo się wyda, to będą się tłumaczyć pomyłką osądu, nie złą wolą. I jak widać po

opowieści Konstancji, niektórym ludziom intryga udawała się aż nazbyt dobrze. Czy w ten spisek byli wmieszani inkwizytorzy z Emden? Któż to może wiedzieć, kto teraz jest w stanie to sprawdzić i kogo mogłoby to obchodzić? Prochy krewnych Konstancji od dawna rozsypały się na wietrze, a o ich cierpieniu nie pamiętał zapewne niemal nikt poza samą Konstancją. Komuż mogłoby teraz pomóc wyjawienie prawdy? Komuż mogłoby pomóc ujawnienie błędu lub złej woli inkwizytorów? Przecież wśród nas, pomimo że funkcjonariusze Świętego Officjum podlegali ostrej selekcji, też trafiały się czarne owce. Byli przekupni inkwizytorzy, głupi inkwizytorzy, łasi na zaszczyty inkwizytorzy, kłamliwi inkwizytorzy, nielojalni inkwizytorzy, a nawet najgorsi ze wszystkich: inkwizytorzy, którzy ze ścieżki prawdy zeszli na zatruty szlak herezji. Sam miałem nie tak dawno temu do czynienia z inkwizytorem, który zdecydował się korzystać z mrocznej, demonicznej mocy, by spełnić prywatne marzenia... Na szczęście my, prawowierni, uczciwi i obdarzeni bystrym rozumem funkcjonariusze Świętego Officjum, stanowiliśmy zdecydowaną większość i to dzięki nam świat mógł nadal cieszyć się wolnością, a nie jęczał pod butem heretyków, kacerzy, wiedźm oraz czarnoksiężników. – Zawsze kiedy próbujemy konstruować wielkie dobro, pojawiają się również odpryski małego zła – stwierdziłem. – I jeśli z uwagi na te odpryski zaniechamy czynienia dobra, to rychło i samo dobro bezpowrotnie zniknie nam z oczu. – Chcecie po prostu powiedzieć, że gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą – podsumowała chłodno. – A może chcę wam powiedzieć, że ważniejsze jest ugaszenie płonącego domu niż to, że biegnąc na pomoc, zdepcze się grządki z kwiatami? – odparłem od razu. – Może i tak – westchnęła po chwili. – Niemniej rozumiecie, że wyznanie matki silnie mną wstrząsnęło. Kiedyś wierzyłam, że czarownica to czarownica, a czarownik to czarownik, i ufałam, że słusznie są usuwani z naszego świata. A od tamtego dnia nie wiem, co myśleć... – Dlatego właśnie nigdy nie przyznajemy się do podobnych pomyłek – wyjaśniłem. – Zgadzam się bowiem, że naprawdę może się zdarzyć, iż uwięzimy i ukarzemy niewinnych. Lecz nie wolno nam się do tego błędu przyznać, by w ten sposób nie wzbudzać wątpliwości u ludu bożego. Wśród inkwizytorów panuje bowiem zgoda co do tego, iż konsekwencje tych wątpliwości mogłyby być dużo gorsze niż nasze drobne omyłki. Milczała dłuższą chwilę, potem wstała. Podniosłem się również z fotela. – Od kiedy dowiedziałam się, że moja matka kłamała, nie mogę przestać o tym myśleć. – Spojrzała na mnie. Jej oczy pociemniały jak zielone jezioro, nad które napłynęły stalowe chmury. – Co mam zrobić? – Wyznacznikiem prawości i odwagi dobrego chrześcijanina jest to, że kiedy widzi nieprawidłowości dziejące się w Kościele, to nie wywleka ich na widok publiczny – odparłem. – Dobry chrześcijanin pokornie i ufnie milczy, czekając, aż sprawą zajmą się stosowne oraz przeznaczone do tego instytucje. – A jeśli nigdy się nie zajmą? – zapytała natychmiast. – Wtedy istnieją dwa wyjścia. Albo ów chrześcijanin źle widział, źle rozumiał lub źle interpretował, albo sprawą po prostu zajmować się nie należy. – Więc co byście mi doradzili? – Oczywiście nic nie robić i nic nie mówić – odrzekłem natychmiast. – Zapomnieć. Chcecie, to zamówcie mszę za ich dusze i pamiętajcie o nich w modlitwie. Ale nikomu nie wyjawiajcie tego, co wyjawiliście mnie, bo wszystkim w ten sposób zaszkodzicie. A najbardziej zaszkodzicie sobie samej.

– Czyli mam żyć w kłamstwie? – A komu potrzebna jest wasza prawda? – spytałem ostro. Pochyliła głowę. – Macie rację – przyznała smutno. – Nikomu. Potem już bez słowa odwróciła się i skierowała w stronę wyjścia. Czekałem, aż drzwi zamkną się za nią, i dopiero wtedy usiadłem w fotelu. Wziąłem do rąk książkę. Bogowie nieśmiertelni ludziom, których chcą pokarać za zbrodnię, zwykli zezwalać na większe nieraz sukcesy i dłuższą bezkarność, aby tym dotkliwiej odczuwali zmianę losu – zacząłem czytać w miejscu, w którym przerwałem.

– Mistrzu Madderdin, idą po mnie! Nie pytałem: „Co się stało?” lub „Kto po was idzie?”, jak mógłby spytać człowiek o słabszym pomyślunku lub mniejszej zdolności kojarzenia faktów. Bo oto wiedziałem przecież, że van Dijk ma na pieńku z inkwizytorami, oto wiedziałem również, że niewielu jest ludzi, których bogaty kupiec bałby się na tyle, by przybiegać z pobladłą twarzą. Poza tym van Dijk wołał na pomoc właśnie mnie, inkwizytora, więc nie sądziłem, by pod jego domem stali dłużnicy próbujący odzyskać niespłacone kredyty. No chyba że będziemy rozumieć dług w szerszym pojmowaniu niż jedynie dłużne pieniądze. Jeśli tak, to owszem: po van Dijka przyszli dłużnicy. Tacy w czarnych płaszczach ze znakiem połamanego srebrnego krzyża, którzy zazwyczaj wystawiają rachunki trudne do spłacenia. – Idą, czyli jeszcze nie przyszli? – Podniosłem się z krzesła. – Mam swoje oczy i uszy na mieście – wyjaśnił. – Więc wiem, że zbierają się i szykują, i po obiedzie będą tutaj. – Phu, dopiero po obiedzie?! – Lekceważąco wzruszyłem ramionami. – To może i my coś zjemy, czekając na nich? Hm? Co wy na to? Mój lekki ton trochę go uspokoił. Ale nie na tyle, by nie zadał pytania: – Poradzicie sobie z nimi? Poradzicie i uporacie? – To zależy – odparłem ku jego niedającemu się zamaskować zaniepokojeniu, gdyż spodziewał się innej, bardziej jednoznacznej odpowiedzi. – Zależy od czego? Jeśli będą jakieś koszta i wydatki, to ja natychmiast... – Panie van Dijk, nie zamierzam naciągać was na dodatkowe wynagrodzenie – przerwałem mu zdecydowanie. – Przybyłem, by rozwiązać wasz problem, a nie osiągnę tego, pozwalając na wasze aresztowanie. Dlatego możecie moją interwencję traktować jako część zadania, którego wykonania się podjąłem. Odetchnął z ulgą. Nie spowodowaną faktem, że nie poniesie dodatkowych kosztów, bo na to, rzecz jasna, byłoby go stać, lecz moim rzeczowym traktowaniem problemu. – Muszę was jednak prosić o pewną rzecz, panie van Dijk. – Wszystko! – zapewnił żarliwie. Przyślijcie mi swoją żonę na małe figielki, chciałem odpowiedzieć, choćby jedynie w tym celu, żeby zobaczyć jego minę, lecz, rzecz jasna, pohamowałem się, bo to nie był czas na żarty. – Chciałem uniknąć mieszania się w sprawy, które nie interesują mnie bezpośrednio –

powiedziałem. – Niestety, w tej chwili muszę was o to zapytać. Czym naraziliście się Świętemu Officjum? Van Dijk skrzywił usta. – Świętemu Officjum, rzecz jasna, niczym – odparł zdecydowanie. – Jestem bowiem człowiekiem bogobojnym i prawowiernym. Spytajcie lepiej, czym naraziłem się Wolfgangowi van Voorstowi, który dowodzi i kieruje lokalnym oddziałem Inkwizytorium. – Dobrze w takim razie: czym naraziliście się temu inkwizytorowi? Kupiec westchnął, napełnił trunkiem mój kieliszek i podał. Potem napełnił swój. – To zdarzyło się i wydarzyło jakiś czas temu – zaczął smętnie. – Bóg mi świadkiem, że nie wiedziałem, kim ona jest... – Więc poszło o kobietę? – Klasnąłem. – No pięknie! – O kobietę. Tak, o kobietę. Wszystko się zgadza i pasuje. Tylko jeszcze szkopuł w tym, o jaką chodzi kobietę. – O jaką w takim razie? – spytałem i byłem zaciekawiony, cóż za niewiasta stanęła pomiędzy emdeńskim kupcem a emdeńskim inkwizytorem. – O jego córkę – wyjaśnił van Dijk i westchnął. Syknąłem i pokręciłem głową ze współczuciem. – A toście się urządzili. – To jeszcze stało się i wydarzyło przed tym, nim poznałem Konstancję – wyjaśnił. – Znaczy znałem ją wcześniej, bo w końcu jest córką przyjaciela i wspólnika, ale chodzi mi o poznanie natury... – Dobrze, rozumiem, co macie na myśli – przerwałem mu. – Wracajcie do tej van Voorstówny... – Ba! – tym razem on mi przerwał. – Żebym ja wiedział, że to córka i latorośl inkwizytora, trzymałbym się na odległość. Dziewczyna ma na imię Hilaria, a nazwisko odziedziczyła po ojczymie, szlachcicu spod Bremy, Hilariuszu Neumannie, który ożenił się z jej matką i rodzicielką, kiedy ta była już w stanie błogosławionym z van Voorstem. – Rozumiem. – Van Voorst nie chciał wiązać się małżeństwem, bo podobno w waszej profesji i fachu niezbyt chętnie spogląda się na inkwizytorów obarczonych rodziną... – Powiedzmy, że nie traktuje się ich jako ludzi do końca spolegliwych i wiarygodnych – wyjaśniłem. – ...ale o córce nie zapomniał – kontynuował van Dijk. – I nie tylko ją widywał i spotykał, lecz ułatwił jej życie tak, jak tylko może ułatwić życie człowiek ustosunkowany, bogaty i majętny. – Rozumiem – powtórzyłem. – Los zdarzył, że kiedy przebywałem przez miesiąc w Bremie, poznałem tę damę. – Kupiec westchnął głęboko i żałośnie, ale zauważyłem, że jednocześnie uśmiechnął się z rozmarzeniem. – I żeście ją zbałamucili – dodałem. – Jeśli rozumiecie i pojmujecie powyższe słowo jako zawrócenie w głowie, to tak. Jeśli natomiast macie na myśli cielesną nieobyczajność, to nie, bo dziewczyna jest prawdziwym i niekłamanym wzorem cnót – odparł wyraźnie urażony. – A przy tym jest mądra, świetnie wykształcona, wesoła, pełna wdzięku... – Co wy mi tu, panie van Dijk, piejecie peany na rzecz tej dziewki?! Powiedzcie lepiej, co uczyniliście, żeby tak rozsierdzić jej ojca? A poza tym skoro była taka piękna, mądra i w dodatku

z dobrej rodziny, czemuście się z nią nie ożenili? Kupiec znowu napełnił sobie kieliszek i opróżnił jego zawartość jednym haustem. – Byliśmy po słowie – przyznał, opuszczając głowę. – I wydaje mi się, że szczerze i prawdziwie ją kochałem. Ale... – umilkł na dłuższą chwilę. – Ale...? – poddałem. – Wróciłem do Emden i tak jakoś sprawy się ułożyły, że poznałem Konstancję. Znaczy, tak jak mówiłem, znałem ją wcześniej, ale wtedy... – Wiem, wyjaśnialiście już ten problem – przerwałem mu. – I po tym zaznajomieniu się uznaliście, że starą miłość trzeba zastąpić nową. – Nie bardzo miałem inne wyjście – wzruszył ramionami van Dijk. – Konstancja powiedziała i wyznała wszystko ojcu, a to oznaczało, że jeśli się z nią nie ożenię, będę mógł pogwizdać na spółkę, a przyjaciela i druha, naprawdę dobrego przyjaciela, zamienię w śmiertelnego wroga. – Sprytna mała – stwierdziłem. – Jeśli wolno mi tak powiedzieć o waszej żonie – dodałem szybko. Machnął ręką. – Trafiliście i ucelowaliście w sedno. Ale powiem wam, że nie byłem taki bardzo stratny. Bo sami przyznacie, że Konstancja jest wyjątkową pięknością. – Spojrzał na mnie z lekką obawą we wzroku. – Panie van Dijk, wasza żona jest jedną z najurodziwszych kobiet, jakie w życiu widziałem – zapewniłem go całkowicie szczerze, tym bardziej szczerze, że natychmiast nasunęły mi się przed oczy obrazy pochodzące z mojego snu o pani van Dijk. – Wielu dałoby sobie odciąć prawą rękę, żeby wpaść w podobne kłopoty. Uśmiechnął się zadowolony. – To prawda i racja. Ale serce jednak bolało – dodał po chwili. – Chociaż zajęty Konstancją, zacząłem zapominać o Hilarii. A może raczej nie zapominać, co przygłuszać i tłumić ból po rozstaniu z nią. – Przypomnijcie mi, jeśli łaska – zmrużyłem oczy i uniosłem palec – kiedy wydarzały wam się te smutne i radosne miłosne perypetie, byliście cały czas żonaci, prawda? – Prawda – przytaknął bez wstydu. – Nie znacie, mistrzu Madderdin, tej słynnej anegdoty i żartu, w którym stawia się pytanie, czy po dwudziestu latach małżeństwa mężczyźnie może przytrafić się powrót wielkiego uczucia i wielkiej żądzy, takich samych jak za młodych lat? – I jak brzmi odpowiedź? – Że może się przytrafić. Tylko żona najczęściej nic o tym nie wie. Uśmiechnąłem się. – Bardzo prawdziwe – przyznałem. – Zwłaszcza kiedy popatrzymy na wasz przykład. Ale jak dalej potoczyły się sprawy? – Hilaria dowiedziała się o moim planowanym ślubie z Konstancją i poskarżyła się ojcu. Jeszcze tam pół biedy i mały szkopuł, że się poskarżyła. – Kupiec zwiesił głowę. – Gorzej, że podjęła nieodwołalną i ostateczną decyzję, decyzję, jakiej żadna młoda kobieta podejmować nie powinna... – Targnęła się na własne życie? – Gorzej. Poszła do zakonu i klasztoru. – Uhuhuhu! – Pokręciłem głową. – A van Voorstowi, jak rozumiem, nie spodobała się ta decyzja? – Mógł tylko przekonywać i nakłaniać Hilarię, lecz nic nie osiągnął. Powiedział, że jeśli nie

odwiodę jej od tej decyzji i postanowienia, to mnie wykończy. – Trafiliście między młot a kowadło – przyznałem ze współczuciem, chociaż trzeba przyznać, że van Dijk sam był sobie winien. – Ale że też uznaliście, iż gniew inkwizytora mniej wam zagrozi niż gniew wspólnika... No, no, to się wam, powiem szczerze, dziwię... – A ja wam powiem, że po prostu myślałem i sądziłem, że van Voorst ochłonie. A kiedy ochłonie, wtedy przejdzie mu złość i gniew. Tłumaczyłem mu, a z tego, co wiem, Hilaria potwierdziła, że cała poufałość, do jakiej doszło, to to, że trzymaliśmy się za ręce i raz ją pocałowałem w usta. No więc przyznacie, że z Konstancją posunąłem się dużo dalej! – Czasem słodkie słowa oraz wyglądające na szczere obietnice bardziej rozpalają serce kobiety niż pieszczoty – powiedziałem, nie dopytując, jak daleko posunął się z córką wspólnika, gdyż domyślałem się odpowiedzi. – Tak pewnie się stało, jak mówicie. Chyba byłem jej pierwszą miłością, a i ona, powiem wam – obniżył głos do szeptu – jakby mi wbiła i wraziła drzazgę w serce. – Ta drzazga tkwi do tej pory? – Tkwi – przyznał ledwo słyszalnym szeptem. – Czasem o niej zapomnę, nie myślę, a tu nagle jak nie zakłuje, jak nie wbije się niczym stalowy gwóźdź. Aż tracę oddech z bólu... I z tęsknoty za utraconą i odrzuconą przyszłością. – O, na gwoździe i ciernie, panie van Dijk, wy ją ciągle kochacie! Podniósł głowę, otrząsnął się i wzruszył ramionami. – Może tak, może nie, sam nie wiem. Na razie, na dzisiaj ważne jest, żebyście przegnali precz czarne płaszcze z mojego domu, jeśli możecie to uczynić i zrobić, rzecz jasna. Bo sami widzicie, że nie chodzi tu o nic poza osobistym konfliktem i sporem. – To niedobrze, że van Voorst prześladuje was, dając upust prywacie – stwierdziłem. – Powiedzcie mi tylko szczerze, czy przypadkiem nic nie ma na was innego? – Spojrzałem uważnie na gospodarza. Van Dijk pochylił się w moją stronę. – Oczywiście, że ma, mistrzu Madderdin. Tyle, co na wszystkich kupców na wybrzeżu. Przecież wiecie doskonale i świetnie, że handlujemy z Palatynatem, chociaż jest to niedozwolone i zakazane. Ale zawsze wszyscy przymykali oko na te konszachty. Tak właśnie było, jak mówił mój gospodarz. Teoria szła swoją drogą, a praktyka swoją i obie mijały się w sporej odległości. Handel opłacał się obu stronom, a tak naprawdę opłacał się również władzom (gdyż bogatsi kupcy płacili większe podatki) oraz nawet samemu Świętemu Officjum. – Kimże jestem, by ganić was za to, co dozwalają wam czynić inni? – zapytałem. – Piętnując was, zgrzeszyłbym pychą, bo przecież pomimo że w Hezie jesteśmy daleko od podobnych kłopotów, doskonale wiemy, że im bliżej granic, tym sprawy stają się bardziej... – szukałem przez chwilę słowa – złożone – dokończyłem. – Święta racja – zgodził się ze mną van Dijk. – Sam nie ująłbym i nie uchwycił tego lepiej. To co? Zajmiecie się nimi? – Oczywiście – odparłem. – Zrobię wszystko, co się da, i mam nadzieję, że to wystarczy. Zdążyliśmy zjeść obiad i spokojnie pogawędzić przy winie, zanim pojawili się inkwizytorzy. Podnosiłem właśnie kieliszek, by wypowiedzieć uprzejmy toast, kiedy do jadalni wpadł sługa. – Stoją przed furtą! – krzyknął. Van Dijk zacisnął usta.

– Co teraz? – Spojrzał na mnie. Wstałem z miejsca. – Wpuść ich – rozkazałem służącemu. – Przecież nie wypada, żeby czekali pod drzwiami, bo tylko się bardziej rozeźlą. A ty – zwróciłem się do majordomusa – każ szybko sprzątnąć. – Pokazałem blat stołu. – I przynieść jakieś wina, ciastka, owoce. Byle dużo. Rozumiesz? – Tak jest! Obróciłem się w stronę kupca. – A wy, panie van Dijk, łaskawie odpocznijcie sobie w gabinecie i niczym się nie przejmujcie. Pozwolę sobie odwiedzić was, kiedy sprawa będzie już załatwiona. – Oczywiście – odparł. – No to do zobaczenia. – Uśmiechnąłem się do niego i wyszedłem. Kiedy dotarłem na galeryjkę prowadzącą nad westybulem, zobaczyłem, że na dole stoją we trzech. Jak trzy nastroszone kruki o zwiniętych skrzydłach. – Bracia inkwizytorzy! – zawołałem radośnie, stojąc na schodach. – Jakże miło was poznać. Jak na komendę obrócili twarze w moją stronę. Jeden był postawnym, krótko ostrzyżonym młodzieńcem, drugi pulchnym mężczyzną w średnim wieku, o czarnych włosach połyskujących niczym natarty oliwą Murzyn, trzeci natomiast miał kwadratową twarz o wysuniętej szczęce i siwe brwi zrośnięte nad nosem. Jeśli mogłem wierzyć swemu doświadczeniu, dowodził ten trzeci i tylko z nim należało się liczyć. Czyżby był to Wolfgang van Voorst we własnej osobie? – Kim jesteś? – chłodno spytał ten, którego wziąłem za dowódcę. – Mordimer Madderdin, inkwizytor – odparłem z szerokim uśmiechem. – Miałem zgodnie z obyczajem odwiedzić was, ale nie zdążyłem, bo zważcie, że jestem w Emden dopiero od wczoraj, więc bardzo się cieszę, że mnie ubiegliście. – Nie wiedzieliśmy, że do Emden przyjechał jakiś inkwizytor – odezwał się czarnowłosy. Tym gorzej dla was, że jesteście tak podle niedoinformowani, pomyślałem z pogardą, ale, rzecz jasna, nie wypowiedziałem tych myśli na głos, bo byłyby one równoznaczne z wypowiedzeniem wojny. A jeśli miałem walczyć z lokalnymi inkwizytorami, to na pewno nie z powodu pochopnie wypowiedzianych złośliwostek. I na pewno dopiero wtedy, kiedy będę do tej walki tak dobrze przygotowany, by poderżnąć im gardła jednym cięciem. – Skoro już się spotykamy, byłbym szczęśliwy, wiedząc, z kim mam przyjemność – powiedziałem. – Dietmar Dore. – Dowódca wskazał głową młodzieńca. – Gregor Holtz. – Tym razem wskazał czarnowłosego. – A ja nazywam się Wolfgang van Voorst i jestem dowódcą tutejszego oddziału Świętego Officjum. Chcielibyśmy się najpierw dowiedzieć, co sprowadza cię do Emden. – Osobisty rozkaz Jego Ekscelencji biskupa Hez-hezronu – odparłem lekko. – Cóż zrobić, szanowni bracia, pan każe, sługa musi. – Pisemny rozkaz? – upewnił się van Voorst. – Oczywiście pisemny – odparłem – który w każdej chwili mogę okazać. – Nie będzie takiej potrzeby – zawyrokował. – Czy dowiemy się czegoś więcej o powodach twoich odwiedzin, Mordimerze? – Jestem zobligowany do zachowania dyskrecji. – Rozłożyłem ramiona. – I rozkazy w tej mierze nie pozostawiają mi wyboru, nawet gdybym jak najbardziej usilnie pragnął waszej pomocy oraz wsparcia. A zaręczam, że bym pragnął... Dowódca inkwizytorów wziął moje słowa za dobrą monetę (lub przynajmniej znakomicie udawał,

że tak właśnie jest), gdyż uśmiechnął się serdecznie. – Nie będziemy w takim razie nalegać – powiedział. – Lecz jeśli rozkazy się zmienią, nie wahaj się do nas zgłosić. Nie spuszczał ze mnie chłodnego, szacującego spojrzenia. – Oczywiście, Wolfgangu – odparłem. – A teraz, skoro już poznaliśmy się i przywitaliśmy, przejdźmy do właściwej sprawy. Czy możesz nam powiedzieć, gdzie zastaniemy gospodarza? – Niestety, jest w tej chwili nieosiągalny, ale z ogromną radością zastąpię go we wszystkim, zgodnie zresztą z jego jasno wyrażonym uprzejmym życzeniem. – Skłoniłem głowę. – Czy mogę was zaprosić na obiad? A może chociaż kieliszek wina? – Nie przyszliśmy tu... – zaczął gniewnym tonem Dietmar Dore, lecz van Voorst uciszył go podniesioną dłonią. – Z miłą chęcią pogawędzimy z tobą przy winie – powiedział. Zaprosiłem ich do salonu, myśląc, że pierwsze wrażenie mnie nie zmyliło: na Wolfganga van Voorsta należało uważać. Usadziłem inkwizytorów przy stole, na którego blacie stały już butelki, karafki, kieliszki różnej wielkości oraz kształtu, a także patery z kandyzowanymi owocami i ciastkami. – Częstujcie się, drodzy towarzysze. Pozwólcie, że obsługiwać się będziemy sami, ale przegnałem służbę, bo języki mają pewnie równie długie jak uszy, a rozumiem, że lepiej by było, abyśmy porozmawiali w ośmioro oczu. Wolfgang słuchał mnie, jednocześnie uważnie lustrował butelki, a niektórym szczególnie dokładnie przyglądał się pod światło. Wreszcie wybrał jedną. – Biały mozelski elbling – powiedział z uznaniem. – Czy wiesz, Mordimerze, że ten szczep uprawiali jeszcze Rzymianie? Że takie samo wino pito piętnaście wieków temu? – Nie wiedziałem – odparłem. – Nie jestem znawcą trunków, choć umiem docenić dobry smak. – Ja tam też wolę pić, niż gadać – zaśmiał się Dore. Jak widać, humor poprawił mu się na sam widok suto zastawionego stołu. Gawędziliśmy o tym i owym przyjaźnie, choć z dającą się wyczuć ostrożnością, tak jak rozmawiają ludzie, którzy nie są do końca pewni, czego mają się spodziewać jeden po drugim. Wreszcie van Voorst zdecydował się przejść do sedna. – Zdarzył nam się nieprzyjemny wypadek, Mordimerze – oznajmił. – Otóż ludzie twojego gospodarza i, jak mniemam, protegowanego, Oktawiana van Dijka, porwali zaprzysiężonego medyka Świętego Officjum. To zbrodnia, Mordimerze. Wiesz o tym, prawda? – Ależ nie porwali! – wykrzyknąłem. – Na moje wyraźne i osobiste życzenie sprowadzono go do tego domu, a ponieważ był w sztok pijany, musiano mu pomóc jakoś się dotelepać. Augustyn Metzengechter został dobrze potraktowany i w zamian za fachowe usługi obiecano mu sowitą nagrodę, nie licząc wiktu i opierunku. – Tak, pewnie dał się skusić właśnie na opierunek – mruknął Dietmar Dore. – Czyli przebywa tu z własnej woli? – zmrużył oczy van Voorst. – To dobrze. Ale tak czy inaczej, musimy go zabrać. Jest nam potrzebny w Inkwizytorium i nie możemy honorować jego innych zobowiązań, zaciągniętych zresztą pod wpływem okoliczności, którym Augustyn nie był w stanie się przeciwstawić. Mam nadzieję, że nie będziesz nam tego utrudniał, Mordimerze? – Oczywiście, że nie! Jakżebym śmiał! – zakrzyknąłem.

Wolfgang van Voorst nie był jednak tak groźny, jak sądziłem. Kiedy usłyszał moje słowa, jego twarz się rozluźniła. A powinien z tym zaczekać, aż wysłucha zdania do końca. – Odeślę wam Augustyna Metzengechtera natychmiast, kiedy tylko zakończy zadanie, jakie mu przydzieliłem. Przyrzekam. – Położyłem dłoń na piersi. – Jeszcze tego samego dnia. – Słuchaj no... – Zaczerwieniony Dore już unosił się z krzesła, kiedy powstrzymał go zdecydowany gest van Voorsta. – Przyjmujemy to zapewnienie, Mordimerze – rzekł Wolfgang serdecznie. – I prosimy cię tylko, byś nie przetrzymywał Augustyna zbyt długo, gdyż jest to człowiek równie zdolny i użyteczny, co nam potrzebny. – Oczywiście, Wolfgangu – zgodziłem się. I znowu nabrałem o van Voorście lepszego wyobrażenia. Bo gdyby zdecydował się na konfrontację, przegrałby ją w kolizji z pismem z heskiej kancelarii. Nie miałby nic do gadania, a nadszarpnąłby jedynie swój autorytet. A ponieważ wykazał się cierpliwością, to zakończył sprawę tak, że wilczysko było syte, a owieczki mniej więcej całe. Być może emdeńscy inkwizytorzy będą sobie psioczyć na waszego pokornego i uniżonego sługę w czterech murach swojej siedziby, ale to mnie naprawdę mało obchodziło. Na razie serdecznie ich pożegnałem, wypiliśmy jeszcze na odchodne po szklaneczce, po czym rozstaliśmy się w pogodnym nastroju. – Odwiedź nas, Mordimerze, serdecznie zapraszamy – rzekł van Voorst w progu. – Z wielką przyjemnością – odparłem, a potem uścisnęliśmy sobie ręce z uśmiechami tak serdecznymi, jakbyśmy chcieli przekonać jeden drugiego, że w lewej dłoni wcale nie trzymamy sztyletu. Van Dijk wybiegł z gabinetu, kiedy tylko doniesiono mu, że inkwizytorzy opuścili dom. Złapał mnie szybko za rękę, przeciw czemu nawet nie protestowałem, biorąc pod uwagę jego zrozumiałą ekscytację, i zaciągnął do gabinetu. – Siadajcie i mówcie – zażądał. – Przyszli po Metzengechtera – wyjaśniłem. – Aresztowaliby was za porwanie pracownika Świętego Officjum i nic by wam pewnie nie zrobili, ale kilka dni posiedzielibyście w wilgotnej i zimnej celi o chlebie i wodzie. Oczywiście w tym czasie mogliby przygotować kolejne oskarżenia – dodałem. – A z tego, co mówiliście, nawet nie trzeba by było na siłę szukać. – I co ja mam zrobić i uczynić, mistrzu Madderdin? – Kupiec stuknął pięściami w kolana. – Spróbujecie być moim pośrednikiem? – Spojrzał na mnie zrezygnowany. – Nie będziecie stratni, zapewniam was! Może jakoś przekonacie tego durnia, żeby przestał się gniewać i sierdzić? Jestem skłonny wypłacić mu stosowną rekompensatę za wszelkie poniesione straty. Szczerze mówiąc, spodziewałem się podobnej prośby, więc dobrze wiedziałem, co mam odpowiedzieć. – Panie van Dijk, nie przejmujmy się na razie inkwizytorami. Póki jestem w Emden, nic złego wam nie grozi. Wrócimy do sprawy, kiedy rozwiążemy tajemnicę zaginięcia waszego wspólnika, i wtedy postaram się coś osiągnąć w kwestii waszego konfliktu z Wolfgangiem. Skinął głową, ale widziałem, że nie był przekonany. – Zważcie, że zaproszono mnie do Inkwizytorium – dodałem. – Pojawię się tam jutro, bo tak wypada, i spróbuję skruszyć powstałe lody, o ile jest to w ogóle możliwe. A jeśli ten zamiar okaże się zupełnie niemożliwy, przynajmniej lepiej poznam van Voorsta i przekonam się, jakim jest człowiekiem i z której strony można go zajść. Zresztą od was również będę żądał wszelkich

informacji, które o nim macie. – A niby co za informacje mogę mieć o inkwizytorach? – Wzruszył ramionami. – Drogi panie van Dijk, czy wy myślicie, że urodziłem się wczoraj? Doskonale wiem, że gildie kupieckie zbierają informacje o inkwizytorach. Zarówno o ich piętach achillesowych, jak i o silnych punktach. Zbierając te informacje, robicie dokładnie to samo co my, tyle że my czynimy tak w majestacie prawa i dla wyższych celów, a wy bezprawnie i z niskich pobudek... Oktawian wzruszył ramionami raz jeszcze i widziałem, że jest wyraźnie zakłopotany. – Zobaczę, co da się zrobić – odparł wreszcie. – Ale z tego, co wiem, a przecież we własnym interesie przypatrywałem się van Voorstowi więcej niż bacznie i uważnie, ten człowiek nie ma żadnych słabości... – Każdy ma jakieś słabości – skwitowałem pobłażliwie. – ...z wyjątkiem córki – dokończył van Dijk. – Bo na jej punkcie, trzeba przyznać, ma istną i prawdziwą obsesję. I dlatego tak go zabolało, że poszła do klasztoru. Chciał ją dobrze wydać za mąż i wyswatać, mieć wnuki... – Rozczulające – prychnąłem i pokręciłem głową, bo rozgrywka z van Voorstem mogła być łatwiejsza, niż sądziłem. A więc miałem rację: każdy ma swoje słabości. I jeżeli słabością van Voorsta była córka, to właśnie w tę słabość należało uderzyć, by zwyciężyć. Chyba że znajdzie się inna słabość, którą będę mógł wygodnie wykorzystać.

Trzeciego dnia od chwili, kiedy przybyłem do Emden, postanowiłem wreszcie odwiedzić Thijsa, chociaż Augustyn Metzengechter nalegał, by poczekać chociaż dzień. Nie zamierzałem jednak zwlekać dłużej, bo przecież nie chciałem chłopakowi wyrządzić żadnej krzywdy, a jedynie, podobnie jak w przypadku Wolfganga van Voorsta, z rozmowy z nim wywnioskować, jakim jest człowiekiem i z której strony można go podejść. – Będziesz przy mnie na wszelki wypadek – rozkazałem medykowi. Nie tyle myślałem tu o jakimś „wszelkim wypadku”, ile o tym, że Złoty Thijs na pewno czuł zaufanie i wdzięczność w stosunku do lekarza, więc łatwiej mi będzie nie przestraszyć go w sytuacji, kiedy tenże lekarz stanie obok mnie. Kiedy weszliśmy do pokoju, młodzieniec spał z otwartymi ustami, przez które widać było gojące się dziąsła. – Zęby mu też powyrywali? – Niektóre – wzruszył ramionami medyk. – Ale to nic takiego. Przecież ja nie mam większości zębów, bo same wygniły i wypadły, a jakoś żyję. Thijs miał obandażowaną głowę, opatrzone lewe oko, a z okolic prawego znacząco zeszła opuchlizna. Zauważyłem też, że dłonie ma zawinięte bandażami. – Paznokcie? – spytałem. Metzengechter machnął ręką. – Odrosną – rzucił lekkim tonem. – Oko wybite? – Ano tak, oko wybite. I raczej nie odrośnie – zachrypiał śmiechem. I ten dźwięk obudził młodego żeglarza. Thijs poderwał głowę z poduszki i zajęczał z bólu.

Spojrzał na nas z przerażeniem. No, może nie na nas, ale na pewno z przerażeniem spojrzał na mnie. – Spokojnie, chłopcze, spokojnie – powiedziałem. – Ja jestem tym człowiekiem, który kazał cię wyciągnąć z piwnicy i leczyć. Z oka Thijsa spłynęły łzy. – Niech Bóg ma was w swojej opiece – zaszeptał. – Przyszedłem zapytać, jak się czujesz i czy czegoś ci nie potrzeba. Milczał długo. – Nigdy już nie wyzdrowieję – powiedział wreszcie cicho, pełen rozpaczy. – Do wesela się zagoi, chłopaku – burknął Metzengechter. – Co ty, nie widziałeś marynarzy z jednym okiem? Sam nawet znałem kapitana, który nie miał jednej ręki, jednej nogi i jednego oka, i czy mu to w czymkolwiek przeszkadzało? Skinąłem głową. – Święta prawda – poparłem medyka. – Ludziom morza zdarzają się różne wypadki, więc nie będziesz żadnym wyjątkiem. Tym się więc wcale nie martw. – A pan... pan van Dijk – głos Thijsa zadrżał – będzie mnie kazał... jeszcze dręczyć? – To zależy tylko od ciebie – stwierdziłem zgodnie z prawdą. – Jezuuuu – zajęczał chłopak. – Bądź spokojny, na razie uśmierzyłem jego gniew, na ile potrafiłem, więc mamy trochę czasu, żeby porozmawiać jak przyjaciele o tym, co się wydarzyło. – Mówi mi, że byłem z panem Altdorfem, ale nie byłem. Przysięgam. – Starał się złożyć dłonie, lecz nie sięgnął jedną do drugiej, gdyż jego lewy nadgarstek obejmowała obręcz połączona z łańcuszkiem przykutym do ramy łóżka. – Mówisz, że nie byłeś, więc pewnie nie byłeś – zgodziłem się z nim lekkim tonem. Przysunąłem sobie krzesło i usiadłem przy łóżku. Na tyle blisko, bym nie musiał wytężać głosu, i na tyle daleko, by Thijs nie obawiał się mojej nadmiernej bliskości. – Ale dlaczego inni mówią, że widzieli cię na statku? – zagadnąłem. – Znaczy pan van Dijk mówi – sprostował chłopak. – A nie żadni inni. Nie wiem, czemu tak mówi, bo mnie nie było, przysięgam wam. Może zobaczył kogoś podobnego do mnie? – Całkiem prawdopodobne – przyznałem. – A powiedz, dużo znasz takich chłopaków jak ty, z długimi jasnymi włosami, które wyglądają niczym oprószone złotem? Podbródek Thijsa zaczął drżeć, kiedy młodzieniec zdał sobie sprawę z tego, jak powinna brzmieć odpowiedź na moje pytanie. – Nie mam już włosów – poskarżył się płaczliwie. – Spalili mu je – wyjaśnił Metzengechter. – Całą skórę na głowie mu poparzyli jak diabli, więc pewnie będzie już łysy do końca życia. Nazwą go teraz nie Złoty Thijs, ale Thijs Kolano. – Medyk zarechotał. Westchnąłem. – Nie pomagasz mi, Augustynie – stwierdziłem, widząc, że żeglarz znowu płacze. – Zobacz, Thijs, ja też jestem łysy! – zawołał medyk z teatralnym entuzjazmem i przejechał dłonią po głowie. – I co, źle mi z tym? Dobrze mi, bo czysto i nie będę miał wszy. Same korzyści! – I kobiety bardzo lubią takich wystrzyżonych młodzieńców – poddałem, by poprawić chłopakowi humor. – A inni mężczyźni się ich boją – dodał medyk.

Złoty Thijs pociągnął nosem. – Jakoś to będzie – powiedział przygaszonym głosem. – Tylko błagam was, panie, nie dajcie, żeby mnie pan van Dijk znowu męczył, bo ja już tego nie przetrzymam. Mimowolnie spojrzenia moje i Augustyna Metzengechtera skrzyżowały się i zaraz uciekły od siebie. Thijs był młody i naiwny i nie domyślał się nawet, jak wiele może wytrzymać człowiek i jak silną kotwicą da się przymocować do dna statek jego życia. Tak silną, że choćby szarpał ile wlezie, to jej nie zerwie, póki mu nie pozwolimy. Ale ja oraz Augustyn byliśmy starzy i doświadczeni i wiedzieliśmy pewnie więcej, niż chcieliśmy wiedzieć, i widzieliśmy więcej, niż chcieliśmy widzieć. – Z panem van Dijkiem jakoś dam sobie radę w tej mierze – obiecałem. – Tylko musisz ze mną porozmawiać, bo sam przyznasz, że sprawa jest bardzo zagadkowa. – Okropnie mi żal pana Altdorfa – wyznał Thijs i wydawało mi się, że mówi szczerze. – Bo zawsze był dla mnie dobry. Ale u nas, na morzu, tak już jest, panie. Dzisiaj, człowieku, ty żresz ryby, jutro one żrą ciebie. Niech doktor wam powie, bo on jest od nas, to wie. – Święta prawda – mruknął Metzengechter. – Dlatego niech mnie ręka boska broni, żebym miał kiedyś wejść na pokład statku. Już ja wolę sobie chodzić po lądzie. I wolę być żywym szczurem lądowym niż martwym wilkiem morskim... – Przyznam wam pełną rację w tej mierze. Tylko raz płynąłem na morzu i czułem się tak, jakby ktoś zawiesił mnie za stopy i szybko kręcił mną w kółko. Paskudne uczucie. Mało duszy nie wyrzygałem. Thijs prychnął śmiechem, a zaraz potem jęknął, bo jak widać, nie wykurował się jeszcze na tyle, by bezkarnie dawać upust radości. Ale chodziło mi właśnie o to, żeby poczuł się bezpiecznie, jak w towarzystwie przyjaciół gawędzących o tym i owym, w dodatku przyjaciół, którzy mają swoje słabości i słabostki. – A ja pierwszy raz popłynąłem, jak miałem dziewięć lat – pochwalił się. – Jeszcze tatko żył i był bosmanem, to mnie zabrał na chłopaka. I tak już poszło. – Masz jakiś ulubiony port? Zastanawiał się przez chwilę. – Chyba nie, panie. Ja to zawsze lubiłem wracać do domu. Jak widziałem wieżę naszego kościoła, tego, co stoi na wzgórku, bo wiecie, właśnie ją najlepiej widać z morza, to powiem wam, że zawsze aż mi się tak jakoś ciepło robiło... – Przyłożył dłoń do serca. Na proszę, jakaż to była słodka i sentymentalna natura ten Thijs. Gdyby nie przetrzymał trzech tygodni bicia przez oprawców van Dijka, pomyślałbym, że skłonienie go do zeznań będzie więcej niż łatwe. – A daleko pływałeś najdalej? – Byłem w Biskajach, panie – pochwalił się. – Cały tydzień siedzieliśmy w porcie Bilbo. A kilka lat temu popłynąłem do Gdańska z panem van Dijkiem. I nawet, wiecie, piraci nas wtedy zaczepili. – Wykrzywił usta, najwyraźniej chcąc się uśmiechnąć, i stęknął z bólu. – I co się stało? – Jak pan Dijk kazał ustawić kuszników na burcie, to zanim się zbliżyli, już ich tam przerzedziło jak się masz. I uciekli. No proszę bardzo, a więc Oktawian van Dijk był nie tylko zręcznym kupcem, ale również bystrym, obdarzonym zimną krwią dowódcą. Zresztą zdaje się, że na niebezpiecznych wodach naszych mórz,

by przetrwać i dorobić się majątku, należało łączyć zmysł handlowy ze zdolnościami wojennymi. – A najbardziej chciałbym popłynąć do Nowego Świata – rozmarzył się Thijs. Nie był pierwszym człowiekiem, którego znałem, a który fantazjował o tak dalekiej podróży. Powiedziałem mu więc to samo co pewnemu handlarzowi, również zachwycającemu się Nowym Światem. – Słyszałem, że lęgną się tam komary potrafiące wyssać z człowieka całą krew i żyją hordy tubylców, dla których żeglarze z obcych stron są przysmakiem. – I miasta zbudowane z czystego złota. – Oko młodzieńca zabłysło. Taaak, to już również kiedyś słyszałem. Miasta z czystego złota i drogi wykładane diamentami zamiast kamieniem polnym. Żyć nie umierać... – A gdzie pływałeś ostatnio? – zagadnąłem. – Takie tam, rejsy przez Kanał. – Wzruszył ramionami i syknął z bólu. – Nic ciekawego. – Pan van Dijk twierdzi, że płynąłeś do Edwinburga z Dominikiem Altdorfem. My z twoich ust wiemy, że tak nie było, i wierzymy ci, bo niby z jakich powodów mielibyśmy ci nie wierzyć? Złoty Thijs uśmiechnął się do mnie z wdzięcznością i pokiwał głową. – Właśnie tak, panie, właśnie tak. – To dokąd pływałeś wcześniej? – No mówiłem wam, że przez Kanał... – nagle urwał i przymrużył oko, wyraźnie nad czymś się zastanawiając. Zastanawiał się tak intensywnie, że nawet nie dał poznać po sobie bólu, chociaż przymrużenie tego opuchniętego ze wszystkich stron oka musiało go zaboleć. – A potem... – ciągnął z namysłem – no tak, oczywiście, potem płynąłem na Wyspy Farskie. Płynąłem? – zapytał sam siebie, patrząc gdzieś w dal. – Nie wiesz, czy płynąłeś w tak odległy rejs? – zdziwiłem się. W przesławnej Akademii Inkwizytorium uczono nas bowiem geografii i wśród wielu innych pożytecznych nauk również ona, jak widać, mogła się przydać. Dlatego świetnie wiedziałem, gdzie należy szukać na mapach Wysp Farskich. Leżały na północ od Szkocji, w kierunku dalekiej, opustoszałej Islandii, biednej, wymarłej krainy pokrytej zastygłą lawą i lodem. Z tego, co wiedziałem, Wyspami Farskimi nikt nie zawracał sobie głowy i ludzie żyli tam, jak chcieli, niepoddani żadnej władzy. Na największej z wysp chyba zbudowano kościół lub kaplicę, ale nie sądzę, by jakikolwiek inkwizytor kiedykolwiek postawił stopę na tym dzikim wybrzeżu. – Chyba płynąłem – powiedział z wahaniem. – Ależ tak, oczywiście, że płynąłem – dodał energiczniej. – Z kapitanem Schrijnenem. – Po co, u diabła, płynęliście na Wyspy? – wtrącił ku mojemu zaskoczeniu Metzengechter. – Przecież tam nikt nie pływa. Thijs spojrzał na mnie i lekko poruszył ramionami. – Nie wiem. Pan Schrijnen, no, żaden kapitan nie musi się opowiadać, po co niby płynie. Jego sprawa rozkazywać, nasza słuchać... – Słusznie – odparłem. – Bardzo mądra filozofia. – Spojrzałem na medyka i uśmiechnąłem się. – Zapamiętaj ją, Augustynie, na wypadek gdyby miała ci się przydać. – Wasz dowcip szybuje niczym jaskółka – burknął. – Dopłynęliście na Wyspy i co dalej? Thijs długo milczał. Nie dlatego, że nie chciał mi powiedzieć, tylko dlatego, że był zdumiony tym, iż ma kłopoty z przypomnieniem sobie.

– Zeszliśmy na brzeg – odezwał się cicho i z wahaniem. – I potem już... jakoś sam nie wiem... – Walczyliście z kimś? Spadłeś ze skały? Ktoś cię uderzył w głowę? – Metzengechter znowu włączył się do przesłuchania. – Nie, chyba nie... – W głosie Thijsa zabrzmiały zarówno niepewność, jak i zdziwienie. Próbowałem jeszcze coś z niego wyciągnąć, ale równie dobrze mógłbym próbować chwycić w garść rybkę pływającą tuż pod powierzchnią wody. Już wydawało się, że za chwilę utrzymam ją w garści, a ona smyk i wyślizgiwała się pomiędzy palcami. Nie była to wina Thijsa, gdyż widziałem, że chłopak naprawdę próbuje dojść do tego, co się z nim działo, chyba już przestraszony nie wyłącznie wizją przesłuchania, ale również tym, że dzieje się z nim coś, czego nie pojmuje. Mogłem być zadowolony tylko z jednego: oto udało mi się bez trudu odkryć, że młodzieniec był na Wyspach Farskich i tam zaczęły się jego kłopoty z pamięcią. Oprawcom van Dijka nie udało się nawet to, bo po pierwsze ci durnie nie zadawali właściwych pytań, a po drugie zapewne doprowadzili chłopaka do takiego przerażenia, że miałby kłopoty z przypomnieniem sobie, jak ma na imię. Kiedy zobaczyłem, że Thijs jest już bardzo zmęczony (nic dziwnego, po trzytygodniowym romansie z rzeźnikami van Dijka każdy byłby zmęczony), podziękowałem mu, iż usiłował sobie przypomnieć, co zaszło, zapewniłem go, że wszystko dobrze się ułoży, i życzyłem mu miłych snów. Metzengechterowi kazałem, aby mi towarzyszył. – Znasz tego kapitana Schrijnena? – zagadnąłem, kiedy byliśmy już za drzwiami. – Wszyscy tu wszystkich znają. – Medyk machnął ręką. – Ale coś go dawno nie widziałem, pewnie wypłynął w dłuższy rejs. Van Dijk na pewno wam powie, co się z nim teraz dzieje i gdzie go można znaleźć. Ten obwieś wszystko wie. – Nie lubisz go, co? – Taką słodką dziewuszkę zmarnował, mówię wam. – Metzengechter aż się zatrząsł ze złości. – Śliczna, mądra, zupełnie jakby nie była kobietą, które przecież, jak wiadomo, mają przyrodzoną swej naturze słabość rozumu. – Medyk pokręcił głową. – A jaka dowcipna i z dobrym sercem, co przecież coraz rzadziej się zdarza w naszych paskudnych czasach, sami wiecie... – Van Voorst go nienawidzi, co? Medyk uśmiechnął się złośliwie. – Prędzej czy później van Dijk trafi do nas. Szumowina jedna. A wtedy mistrz van Voorst już mu podziękuje, jak trzeba... Nie powiedziałem, co sądzę o załatwianiu prywatnych porachunków przy wykorzystywaniu służbowego stanowiska, bo przecież Metzengechter nie był odpowiednią osobą, by rozmawiać z nim na temat niekompetencji inkwizytorów. Ale zaślepienie van Voorsta bardzo mi się nie podobało. Oczywiście, że podobne nadużycia zdarzały się, gdyż funkcjonariusze Świętego Officjum byli tylko ludźmi, niemniej ja sam uważałem takie postępowanie za wysoce naganne. Pół biedy, iż mogło ono kosztować życie niewinnego człowieka, gdyż jeśli był niewinny, to przed Sądem Bożym zostanie nagrodzony za swoje męczeństwo, a więc można powiedzieć, że wychodził z całej awantury z korzyścią, jeśli nie dla swego życia materialnego, to przynajmniej dla życia duchowego. Więc nie chodziło o niewinnie oskarżonych czy skazanych, ale o złą opinię, jaką z winy postępowania niezgodnego z prawem lub naginającego prawo mogli powziąć ludzie o całej świętej, potrzebnej oraz chroniącej ich instytucji. Ale cóż zrobić, instytucja była święta, lecz ludzie grzeszni, i jedyne, co nam pozostawało, to starać się dopasować grzesznych ludzi do świętej instytucji i nie pozwolić, by święta instytucja nabrała zbyt wielu grzesznych cech od służących jej ludzi.

– Byłeś przy wielu przesłuchaniach, prawda? Znasz ludzi i ich zachowania. Spytam cię więc, Augustynie, jako człowieka doświadczonego: co sądzisz o Thijsie? Metzengechter uśmiechnął się z ogromnym zadowoleniem, widząc, że traktuję go poważnie i z szacunkiem wypowiadam się o jego znajomości ludzkiej natury. – Na mój rozum chłopak nic nie wie – stwierdził. – Podzielam tę opinię – zgodziłem się z nim. – Medycynie nie są obce przypadki amnezji. Już rzymscy i greccy lekarze pisali o katastrofie utraty pamięci. – To prawda. Najbardziej jednak interesuje mnie, czy pamięć może mu wrócić? – Na pewno nie pod wpływem tortur – prychnął Metzengechter. – Bo skoro tak okrutnie dręcząc chłopaka, nic z niego nie wyciągnęli, to znaczy, że najpewniej nic wyciągnąć się nie da. To jest jak żelazne drzwi, mistrzu Madderdin. Za tymi żelaznymi drzwiami znajduje się utracona pamięć Thijsa. Ale na pewno ich nie wyważycie, zadając mu ból. Pokiwałem głową, gdyż miałem identyczne przemyślenia. – Dziękuję ci za pomoc, Augustynie – powiedziałem. – Wracaj do Thijsa, a ja tymczasem idę pogadać z van Dijkiem. – Nie przekonacie go – burknął medyk. – Prędzej zamęczy chłopaka na śmierć, niż przyzna, że nic w ten sposób nie osiągnie. – Ale lekarskiej rady, jak przywrócić pamięć Thijsowi, nie masz, prawda? Westchnął i rozłożył ręce ze smutnym wyrazem twarzy. – Nauka jest czasem bezsilna, mistrzu Madderdin. Nadal tak mało wiemy o człowieku, i to nie tylko o jego duszy, lecz również o jego ciele. To znaczy świetnie wiemy, jak sprawić mu cierpienie, ale dużo gorzej, w jaki sposób przynieść ulgę. Nie dałem poznać po sobie, że zdziwiły mnie te słowa, więc tylko skinąłem Metzengechterowi głową i odszedłem. Pomyślałby kto, że starzec, który jeszcze niedawno wyglądał niczym oparszywiały włóczęga najgorszego gatunku, potrafił swoje całkiem niegłupie przemyślenia ubierać w okrągłe zdania. A przy tym sprawiał wrażenie człowieka, któremu naprawdę leży na sercu dobro pacjenta. Wyjątkowa rzecz, jak na lekarza, mili moi, powiadam wam: naprawdę wyjątkowa rzecz... Teraz czekała mnie konfrontacja z van Dijkiem i byłem pewien, iż kupiec nie będzie zadowolony ani z wyników rozmowy ze Złotym Thijsem, ani z moich wniosków z tej rozmowy. Cóż, mogłem go co najwyżej przekonywać, ale ostatnie słowo w tym akurat zakresie należało do niego. Jeśli Oktawian uprze się przy winie więźnia, niewiele będę mógł zrobić, by ocalić tegoż więźnia zdrowie i życie. Van Dijk tym razem siedział w bibliotece. Wstał na mój widok. – Dowiedzieliście się czegoś? – zapytał żywo. – Mówcie, proszę! Postanowiłem zmierzać od razu do sedna sprawy. – Być może uznacie, że jestem zbyt łatwowierny lub mam zbyt miękkie serce... – zacząłem. Kupiec, kiedy usłyszał te słowa, gwałtownie zamachał rękoma, jakby nie tylko nie chciał ich do siebie dopuścić, ale też zapewniał mnie solennie za pomocą owego gestu, że podobna myśl nigdy by mu nie przeszła przez głowę. – ...opierając się jednak na moim doświadczeniu w postępowaniu z ludźmi, powiem wam, że byłbym niezwykle zdumiony, gdyby chłopak nie mówił prawdy. Van Dijk zmarszczył brwi.

– Że niby jak to? – Nie pamięta. – Rozłożyłem ręce. – Nie pamięta nic od czasu, kiedy był na Wyspach Farskich... – Na Wyspach Farskich? – skrzywił się kupiec. – A jakie diabły i czarty go tam zagnały? – Mówi, że płynął statkiem kupca, który to kupiec nazywa się Schrijnen... – Dietmar! – przerwał mi van Dijk. – Stary łotr. Pewnie, że go znam jak zły szeląg. Wszyscy go znają. – Spojrzał na mnie i skrzywił usta w czymś na kształt złośliwego uśmieszku. – Tylko wiecie, w czym tkwi szkopuł, mistrzu inkwizytorze? – Ufam, że mnie oświecicie... – Dietmar nie wrócił z rejsu. Wypłynął z Emden w lutym i nikt go już więcej nie widział. – Ha – mruknąłem tylko. – Nabrał was ten mój Thijs. – Van Dijk wybuchnął nieprzyjemnym, ochrypłym rechotem. – Niekoniecznie – odparłem, nie reagując na zaczepkę. – Zapewniam was, panie van Dijk, że umysł ludzki potrafi płatać niezwykłe figle, zwłaszcza kiedy został poddany wielkiej presji. Może chłopak jako jedyny przeżył katastrofę? A może całą załogę wybili piraci i tylko on ocalał? A może zachorował i w drodze powrotnej porzucono go gdzieś, chociażby na wybrzeżu Szkocji, a potem statek, już bez niego, zatonął? Istnieje wiele możliwości... – To się, za waszym przeproszeniem, wszystko nie trzyma kupy. – Był na tyle rozzłoszczony i zawiedziony wynikiem śledztwa, że zdecydował się mi przerwać. – Robi was w konia ten łotrzyk i hultaj, mówię wam. – Panie van Dijk, ustalmy jedno: mogę go torturować przez wiele najbliższych dni i zadać mu dużo większy ból niż rzeźnik, którego zatrudnialiście, ale nie sądzę, by to cokolwiek dało. – Póki nie spróbujemy, to się nie przekonamy, prawda? – spytał twardo. Wzruszyłem ramionami. – Wasza wola – odparłem. – Chłopak na tyle wydobrzał, że wiele jeszcze wytrzyma. Skoro tak właśnie sobie życzycie, zaczniemy od jutra rana. – O, to rozumiem! – Klasnął i aż zgrzytnął zębami z zapału. – Mówię wam, że Thijs ukrywa jakąś wielką i straszną tajemnicę. – Zazwyczaj wielkie tajemnice wydobywa się za pomocą większego od nich bólu – odparłem. – Jednak w tym wypadku sądzę, że donikąd się nie dokopiemy. – Dziwi mnie wasz pesymizm – zauważył van Dijk. – Może raczej realizm w konfrontacji z waszymi mrzonkami – odparłem ostro. – Mistrzu Madderdin, nie kłóćmy się i nie spierajmy – poprosił pojednawczym tonem i rozłożył ramiona, jakby chciał mnie przytulić do piersi. – Jak mówią: pożyjemy, zobaczymy. Może wy macie rację, a może ja. Jakoś tam ta prawda w końcu wyjdzie z worka, hmmm? Nie sądzicie? – Zapewne wyjdzie – zgodziłem się z nim bez przekonania. Zupełnie bez związku ze sprawą Thijsa przypomniało mi się wyznanie Konstancji dotyczące fałszywego świadectwa, jakie złożyła jej matka. Tyle już lat minęło i jak widać, prawda nie tylko nie wyszła na jaw, ale również, i co najważniejsze, nikomu do niczego nie była potrzebna.

Wszedłem do pokoju, kiedy Złoty Thijs znowu spał. Nie było w tym nic dziwnego, jedynie dobry,

choć pospolity objaw świadczący o tym, że chłopak zdrowieje, a jego organizm powoli nabiera sił. Zbliżyłem się do łóżka na tyle cicho, iż nawet nie drgnął. Strażnik wyznaczony przez van Dijka był czujniejszy, bo kiedy stanąłem przy posłaniu, otworzył oczy i podniósł złożoną na oparciu krzesła głowę. – O, mistrz inkwizytor – zachrypiał i poderwał się na równe nogi. Pogroziłem mu palcem. – Miałeś pilnować, nie spać. – Upraszam o wybaczenie, ale ten tu ma kamienny sen, mówię wam, a ja, sami widzicie, mistrzu inkwizytorze, czujny jestem jak mucha. Nic nie odpowiedziałem na te zapewnienia, tylko usiadłem na krześle obok Thijsa i wpatrzyłem się w opuchniętą, zdeformowaną torturami twarz chłopaka. Jakby wyczuł mój wzrok, bo najpierw zobaczyłem, że ocalała gałka oczna porusza mu się niespokojnie pod powiekami, potem zamamrotał coś przez sen, wreszcie mlasnął i chciał przewrócić się na bok, ale łańcuch zatrzymał go w miejscu. I wtedy się obudził. Otworzył oko i o mało nie krzyknął, kiedy zobaczył, że siedzę przy jego łóżku. – Spokojnie, chłopcze – powiedziałem łagodnym tonem. – Spokojnie. Przez chwilę oddychał ciężko i chrapliwie. – Co takiego? Co takiego? – zapytał, a w jego płaczliwym głosie nietrudno było wyczytać strach. – Van Dijk koniecznie chce się dowiedzieć wszystkiego, co ukrywasz – odpowiedziałem. – Jezuuu, nic nie ukrywam. – Po jego policzku zaczęły cieknąć łzy. – Jezuuu, wszystko bym powiedział, gdybym tylko coś wiedział... Zaczął drżeć tak, jakby wsadzono go do lodowatej kąpieli. Nie dziwiłem mu się, bo swoje już przeżył i na pewno nie chciał wrócić do piwnicy, gdzie go przesłuchiwano. Zwłaszcza teraz, kiedy wydobrzał na tyle, by uwierzyć, że będzie mógł normalnie żyć. To zresztą również był jeden z inkwizytorskich sposobów wydobywania zeznań. Oskarżonego przestawano przesłuchiwać, dobrze traktowano, łudzono obietnicami rychłego zwolnienia, a potem nagle i niespodziewanie powracano do badań, jeszcze bardziej okrutnych niż poprzednim razem. Niemal wszyscy prędzej czy później załamywali się w czasie takiej próby. W tym wypadku, oczywiście, każąc kurować Thijsa, nie miałem na myśli tej metody, bo naprawdę zależało mi na jego życiu i zdrowiu. Teraz jednak, kto wie, groźba rozpoczęcia tortur mogła zdziałać cuda. Oczywiście w wypadku, jeśli młodzieniec miał coś do ukrycia. Bo jeśli jego pamięć była naprawdę pusta, to miał tyle samo szczęścia co biedak z pustym trzosem, którego złodzieje biorą za bogacza ukrywającego majątek. – Zaraz po śniadaniu mam rozpocząć badanie – rzekłem, cały czas uważnie wpatrując się w Thijsa. – To źle ci wróży, chłopcze. Strażnik za moimi plecami parsknął, a potem zachrypiał i odchrząknął. Nie zwróciłem na niego uwagi. Chłopak płakał już rzewnymi łzami. – Proszę, proszę, zabijcie mnie lepiej. – Nie mogę cię zabić, Thijs – odparłem smutnym tonem. – Będę musiał cię badać tak długo, póki nie wyjawisz wszystkiego lub póki nie umrzesz z bólu. A ja jestem, wierz mi, specjalistą. Potrafię utrzymać cię przy życiu przez kilka tygodni, jeśli tylko van Dijk będzie sobie tego życzył. Kilka tygodni cierpienia tak strasznego, że każdego dnia będziesz sobie wyobrażał, że nic gorszego nie może cię spotkać. – Zawiesiłem głos i położyłem mu na dłoń na ramieniu. – Tyle że to będzie nieprawda, Thijs, bo każdy kolejny dzień będzie jeszcze gorszy od poprzedniego. – Błagam was, Jezu kochany, błagam was!

– Nie musisz mnie błagać. Wystarczy, że mnie przekonasz. – Uścisnąłem lekko jego ramię. – Powiedz, co wiesz, Thijs, a wyjdziesz stąd wesół niczym ptaszek. Daję ci słowo inkwizytora – rzekłem głośniej i bardzo poważnym tonem – że jakakolwiek jest twoja tajemnica, nie pozwolę van Dijkowi, by uczynił ci krzywdę. Wyjdziesz wolny, chłopcze. Rozumiesz? Wolny! Zbliżyłem twarz do jego twarzy. – Interesuje mnie prawda, a nie zemsta. Daj mi prawdę i możesz iść, dokąd chcesz. – Kieeeeedy ja nic nie wieeeem... Nie pamiętam! Jezu Chryste, pozwólcie mi już umrzeć! – Na modlitwę o śmierć jeszcze przyjdzie czas – powiedziałem, wstając z krzesła. – Nie odchodźcie! – zawył. – Nie zostawiajcie mnie! – Wrócę do ciebie, Thijs – obiecałem. – Ale wtedy, kiedy wrócę, zejdziemy razem do lochu, bo tam już wszystko przygotowano do badania. Kiedy otwierałem drzwi, Złoty Thijs wył, rozpaczał, jęczał i wzywał na pomoc Boga oraz wszystkich ludzi i świętych. Rzucał się na łóżku tak, że pasy wpinały mu się w ciało i obcierały skórę do krwi, samo łóżko drgało tak, jakby położono je na cielsku budzącego się potwora. Dałem znak strażnikowi, że ma zostawić chłopaka w spokoju, bo wolałem, żeby więzień zmagał się z własnym przerażeniem i własnymi myślami, a nie z wartownikiem. To miało boleć bardziej...

Wejście do loszku znajdowało się pod stajniami, więc musiałem najpierw wyjść na dziedziniec, by się tam dostać. Przy drzwiach dostrzegłem van Dijka rozmawiającego ze stajennym. – Witajcie, mistrzu Madderdin! Jakże się wam spało? – zawołał, kiedy tylko mnie zobaczył. – A dziękuję. Smacznie i wygodnie – odparłem. – Idziecie... może...? – Pokazał palcem na ziemię. – Właśnie tak. Chcę sprawdzić, czy wszystko zostało przygotowane jak należy. – Tobiasz zapewnia, że dołożył wszelkich starań. Uśmiechnąłem się. – To już zostawcie mojej ocenie. – W nocy słyszałem... – kupiec obniżył głos – krzyki i wrzaski. – Zdziwiłbym się, gdybyście nie słyszeli. – Jeśli wolno wiedzieć... – Ostrzegłem Thijsa, że po śniadaniu rozpocznę badanie, więc zaczął rozpaczać. – Wzruszyłem ramionami. – Nic poza tym. – Wiecie, że zawsze lubiłem tego obwiesia? – wyznał nagle van Dijk. – Taki to był wesoły huncwot, skory do żartów i dowcipów. Nigdy bym nie pomyślał... – Pokręcił głową i zagryzł usta. – Że jest zamieszany w jakąś zbrodnię? – Właśnie. – Bo nie jest – odparłem spokojnie. – Pamiętajcie o tym, kiedy będę go przesłuchiwał. Kupiec uderzył pięścią w otwartą dłoń. – Nie wiecie tego na pewno – rzekł ze złością. – Wszystko na pewno wie jedynie Bóg wszechmocny w niebiosach – odparłem. – Ja mogę jedynie podejrzewać lub wnioskować w oparciu o wieloletnie doświadczenie. Ale przecież nie podam wam na tacy dowodów na jego niewinność, bo niby jak? Van Dijk odwrócił wzrok i czubkiem buta zaczął żłobić dziurę w ziemi. – Nie jestem jakimś potworem – powiedział po chwili i widać było, że jest zakłopotany. – Myślicie, że miło mi patrzeć, jak ten chłopak cierpi? – Nie wiem. Nie znam was na tyle, by wydać opinię w sprawie waszych odczuć. Żachnął się. – No to wam powiem, że wcale nie jest mi miło – burknął. – Obiecałem mu wolność, jeśli zdradzi nam swoją tajemnicę. Van Dijk poderwał głowę i spojrzał na mnie ostro i nieprzyjaźnie. – Obiecaliście mu? Obiecaliście? Bez mojej zgody? – Interesuje mnie prawda, nie zemsta – powtórzyłem te same słowa co Thijsowi. Kupiec przez chwilę wpatrywał się jeszcze we mnie, mrużąc oczy, a potem wzruszył ramionami. – Może nawet dobrze zrobiliście – powiedział. – Skoro nie po złości, może po dobroci... Co odpowiedział? – To samo co zwykle. – A więc... – Odplunął pod ścianę stajni. – Nie ma wyjścia, hmm? – Skoro tak uważacie... – Zrozumcie mnie i pojmijcie. To jest jedyna nić, która łączy Dominika z naszym światem – mówił z naciskiem i nawet zacisnął dłonie w pięści. – Jak ją stracę, co mi zostanie? – Ja was rozumiem, panie van Dijk – odparłem spokojnie. – Naprawdę was rozumiem. Tyle że

usiłuję wam wytłumaczyć, że ta nić donikąd was nie zaprowadzi, niezależnie od tego, jak silnie ją szarpniecie. Pokiwał głową i zastanawiał się długo, znowu wpatrzony w czubek buta, którym żłobił ziemię. – Dobrze, a może zrobimy tak... – Tym razem przeniósł wzrok na mnie. – Ile potrzebujecie czasu, by się przekonać, że nikt nie zniósłby podobnego bólu, nie wyznając prawdy? Uśmiechnąłem się pobłażliwie. – W wypadku Thijsa? Ja już wiem, że on nie ma nic wspólnego z zaginięciem waszego przyjaciela. Jednak przed badaniem jeszcze z nim pogadam. Powtórzę moją propozycję i zapewnię go, że została złożona po raz ostatni. Jeśli to nic nie da, wtedy zacznę przesłuchanie. – Jak długo... Jak wiele czasu wam trzeba... No wiecie, żeby się upewnić... – Widzę, że raczej wy musicie się upewnić – odparłem. – Może. Nie wiem. Więc ile? – Jeśli do wieczora nic nie powie, znaczy, że nic nie wie – odparłem dla świętego spokoju, bo wiedziałem, że van Dijk nie pozwoli mi uniknąć odpowiedzi. – Dobrze. – Odetchnął głęboko. – Róbcie, co do was należy, do zachodu słońca. A jeśli nic z tego badania i przesłuchania nie wyjdzie – wzruszył szybko i nerwowo ramionami, raz, drugi i trzeci – każę go udusić i zakopać w ogrodzie. Może tak być? Uczciwie stawiam sprawę? – Mnie nie pytajcie. To wasza decyzja. – Teraz niby ma być moja? – żachnął się. – Tylko jakoś przedtem nie widziałem, żebyście byli tacy skorzy i chętni do oddawania władzy. Bo co wy byście zrobili? Puścili Thijsa i koniec, tak? Skinąłem głową. – Tak bym właśnie postąpił – odparłem. – Ale nie myślcie, że was nie rozumiem, bo doskonale rozumiem, czego się obawiacie i na co macie nadzieję. Tyle tylko, że wasze obawy tak czy inaczej się spełnią. – To znaczy? – spytał ponuro. – To znaczy, że Thijs donikąd was nie zaprowadzi. Żywy, gdyż nic nie wie. Martwy – wzruszyłem ramionami – z wiadomych powodów. Przytaknął, ale ten gest wcale nie oznaczał, iż zgadza się z moimi słowami. Był w tym wypadku raczej oznaką uporu i zawziętości. – Róbcie swoje – nakazał. – Zgoda – odparłem.

Zszedłem do lochu, by sprawdzić, czy wszystko przygotowano do przesłuchania, i z zadowoleniem stwierdziłem, że niewiele było do poprawienia w dziele wspominanego przez van Dijka Tobiasza. Narzędzia leżały oczyszczone i ładnie ułożone na desce, która, jak z rozbawieniem zauważyłem, była pomalowana w polne maki, w kociołku nad paleniskiem czekała woda, co najważniejsze, przygotowano również urządzenie do rozciągania, którego zamierzałem użyć w pierwszej kolejności. Myślałem ze smutkiem, iż będę musiał przesłuchiwać nie heretyka albo czarnoksiężnika, lecz chłopaka, który po prostu znalazł się w złym miejscu w złym czasie. Pocieszało mnie jedynie to, że torturować go będę nie dla przyjemności, ale dla pieniędzy, co w jakimś stopniu rozgrzeszało mnie z owego postępowania, nawet jeśli założyć, że Thijs był niewinny. Wyszedłem z loszku, kiedy dokonałem lustracji, i udzieliłem ostatnich rad Tobiaszowi. Nie trwało to na tyle długo, by van Dijk nie mógł na mnie poczekać, lecz podejrzewam, że czekać na mnie po prostu nie chciał, gdyż miał serdecznie dosyć dyskusji o celowości torturowania Złotego Thijsa. W zamian za to, kiedy wchodziłem do domu, nieoczekiwanie zobaczyłem Metzengechtera. – Mistrzu Madderdin, na słówko, jeśli można... O dziwo, sprawiał wrażenie prawie trzeźwego. Dokładniej mówiąc, szedł co prawda otulony całunem winnego zapachu, ale po pewności jego chodu i wyraźnym artykułowaniu słów jedynie z najwyższym trudem można byłoby poznać, że w ogóle coś pił. – Będziecie go przesłuchiwać, co? – spytał. Wzruszyłem ramionami. – Będę. Van Dijk jest nieugięty w tej mierze. – Przecież to jest bezprawie – stwierdził Metzengechter. – Nie można ot, tak sobie porwać człowieka, dręczyć go i zabić... Prawda? – Spojrzał na mnie. – Nie można, prawda? – Jeśli pytacie mnie, czy można, to odpowiedź znajdziecie w tym domu. Owszem: można. Jeśli pytacie mnie, czy jest to postępowanie bezprawne, a więc czy zgodnie z przepisami kodeksów wolno lub nie postępować w taki sposób, odpowiem wam: oczywiście nie wolno. – Więc dlaczego pozwalacie na podobne przestępstwo? – To nie jest mój interes – wyjaśniłem mu ze zdziwieniem. – Jestem inkwizytorem, nie justycjariuszem, sędzią czy miejskim rajcą. Przestępstwo popełnione przez van Dijka, czyli

porwanie, tortury i zapewne morderstwo, dotyczy samego van Dijka i władz Emden. Niech oni sobie załatwiają rzecz między sobą. – A gdyby rajcy dowiedzieli się o wszystkim? – Podniósł na mnie wzrok. – Przecież mieliby obowiązek uwolnić chłopaka. – Sugerujesz, że burmistrz i rajcy, którzy są znajomymi van Dijka oraz zapewne są powiązani w mniejszym czy większym stopniu finansowo z jego spółką, wystąpią przeciw niemu? Że wstawią się za jakimś tam prostym marynarzem w konflikcie z potężnym i bogatym kupcem? Sprawiasz wrażenie, jakbyś nie do końca pochodził z naszego świata, Augustynie... – Pokręciłem głową zaskoczony naiwnością medyka. – Wszyscy jesteśmy wolnymi ludźmi, mistrzu Madderdin – rzekł stanowczo lekarz. – Wolnymi mieszczanami. Jest nad nami władza świecka i duchowna, która działa według litery prawa, ale nie może być tak, że ktoś kogoś porywa i dręczy tylko dlatego, że jest bogatszy i silniejszy... Van Dijk i Złoty Thijs są ludźmi równymi sobie. Na statku inna rzecz, wiecie przecież, że krnąbrnego marynarza wolno nawet zabatożyć na śmierć, powiesić czy przeciągnąć pod kilem, ale tu, na lądzie, tak postępować nie wolno! Augustyn Metzengechter niewątpliwie miał rację, zwłaszcza w tym, że sprawa dotyczyła rzeczywiście dwóch mieszczan, a więc ludzi, z których żaden nie miał statusu prawnego wyższego od drugiego. I taka była teoria. A praktyka wyglądała w ten sposób, że majętny mieszczanin mógł pozwolić sobie na wiele, wiele więcej niż chłopaczek pochodzący z miejskiego plebsu. Lekarz próbował mnie przeciągnąć na stronę prawa, ale prawo w tym momencie mnie nie obchodziło, gdyż nie dotyczyło kwestii związanych z wiarą oraz Kościołem. – Czemu tak ci zależy, żeby go uratować? – spytałem. Westchnął. – Ani on mi brat, ani swat. – Metzengechter machnął ręką. – Szkoda tylko, że zginie z powodu bezmyślnego kaprysu durnia. – Na polach bitew tysiące żołnierzy giną z powodu kaprysu władców lub dowódców, którzy to władcy i dowódcy często są większymi durniami niż van Dijk – stwierdziłem. – Ludzi jest wielu i śmierć nawet miliona nic nie zmieni z punktu widzenia działania mechanizmów świata. A co dopiero jednego plebejusza. – Uśmiechnąłem się. – Więc nie martwcie się tak, doktorze, tylko róbcie swoje. Jutro o tej porze Thijs będzie śpiewał psalmy w anielskich chórach i cieszył się Bożą światłością, więc można powiedzieć, że rozpościerają się przed nim dużo weselsze perspektywy niż przed wami lub przede mną. Pomyślcie o tym, kiedy przyjdzie wam ochota go żałować... Postąpiłem krok w stronę domu, gdyż uznałem, że dalsza rozmowa mija się z celem, ale medyk nie pozwolił mi odejść. – Mistrzu Madderdin, jeszcze słówko... – Słówko już było – mruknąłem. – No dobrze, mów... – Kiedyś widziałem, jak van Voorst uśpił człowieka i rozmawiał z nim w czasie snu. Wypytywał go o różne rzeczy, które tamten... – Czy to było przesłuchanie? – wtrąciłem się w wyjaśnienia medyka. – Nie, ale... – Nie przerywaj mi, z łaski swojej – poprosiłem lodowatym tonem. – Znam oczywiście metodę, o której mówisz, gdyż jest ona elementem studiów w Akademii Inkwizytorium. Metoda ta zakłada, że nasz umysł pamięta więcej, niż możemy sobie świadomie przypomnieć... Nadążasz za mną?

– Jestem dyplomowanym lekarzem i absolwentem Uniwersytetu w Koblencji – powiedział nachmurzony. – No, no, nie obrażaj się. Wśród członków twojego cechu roi się od idiotów, więc nie dziw się, że pytam. Bardzo wyraźnie wykrzywił usta, lecz nic nie powiedział. A przecież jeśli sam był rozumnym człowiekiem, doskonale zdawał sobie sprawę, iż większość lekarzy to durnie. Ci, którzy nie są durniami, zapewne są nieudacznikami, a ci, którzy nie są durniami i nieudacznikami, najpewniej są łotrami. Skądinąd najczęściej wszystkie trzy wymienione przeze mnie cechy można było przypisać szacownym przedstawicielom fachu medycznego. – Podstawowym i pierwszym warunkiem – wystawiłem w powietrze kciuk – jest pełna współpraca śpiącego z rozmówcą. Warunkiem numer dwa – odchyliłem palec wskazujący – jest umiejętne zadawanie pytań, tak, aby śpiący opowiedział o tym, co przeżył, a nie o tym, co chciałaby usłyszeć osoba zadająca pytania. Wreszcie po trzecie – przyszedł czas na środkowy palec – pamięć o wydarzeniu, które chcemy zrekonstruować, musi w ogóle istnieć w umyśle śpiącego. Może być zagubiona, lecz musi istnieć... – Sądzicie, mistrzu Madderdin, że moglibyście przeprowadzić podobne badanie? – zapytał pokornie. – Może każdy by na tym skorzystał? Wy i van Dijk, gdyż dowiedzielibyście się tego, co was interesuje, a Thijs, bo nie straciłby życia... Zastanawiałem się przez chwilę. Nie byłem pewien, jakiej udzielić odpowiedzi, gdyż podobne badania nie stanowiły istotnego elementu nauki inkwizytora. Szczerze mówiąc, pamiętałem, jak należało je przeprowadzić, ale nigdy nie podjąłem samodzielnie takiej próby. Natomiast uczono nas czego innego, a mianowicie tego, w jaki sposób doprowadzić słabe umysły, by podporządkowały się woli inkwizytora. W tym jednak wypadku chodziło przecież o coś wręcz odwrotnego, a więc o to, bym nie usłyszał czegoś, co chcę usłyszeć, ale żebym poznał najprawdziwszą prawdę. Skoro van Voorst był taki wprawny w rozmowach ze śpiącymi, to w innym wypadku mógłbym prosić o pomoc właśnie jego. Ale w sytuacji konfliktu pomiędzy moim zleceniodawcą a Inkwizytorium nie było mowy o zastosowaniu podobnego rozwiązania. Tutaj mogłem liczyć tylko na siebie. – Dobrze – odparłem wreszcie, a medyk odetchnął z wyraźną ulgą. – Cieszę się, że podpowiedziałeś mi ten pomysł i chociaż mam obawy, czy cokolwiek z niego wyniknie, jednak zawsze można spróbować. Bo w tym wypadku mam co prawda jedynie nikłe nadzieje pomyślnego rozwiązania, natomiast w wypadku prowadzenia badania połączonego z torturami mam pewność, że ono nic nie przyniesie. – Dziękuję wam, dziękuję... – Nie dziękuj. – Uniosłem dłoń. – Bo nie robię tego ani dla ciebie, ani dla Thijsa, a jedynie kierowany zawodowym pragmatyzmem i własnym interesem. – Niemniej i tak jestem wam wdzięczny. Dziwnie miękkie serce miał ten doktor, jak na lekarza inkwizytorów, który wiele już widział i wiele już przeżył. Ale kto wie jakie miał naprawdę powody, by tak silnie obstawać za Thijsem? Może chłopak przypominał mu kogoś bliskiego? A może mu się podobał? A może Metzengechter znał jego rodzinę lub nawet był z nim spokrewniony? Emden było w końcu niedużym miastem. Jakiekolwiek miał powody, by chronić Thijsa, trzeba przyznać, że przynajmniej chwilowo udało mu się to całkiem nieźle. Sposób wymyślony przez medyka najpewniej nic pożytecznego nie przyniesie, ale przynajmniej Metzengechter będzie mógł się przekonać, iż zrobił, co w jego mocy, by zachować

czyste sumienie. Wiedziałem, że niektórym ludziom takie zapewnienia są potrzebne, nawet gdyby mieli zapewniać zaledwie samych siebie. A może nie „zaledwie”? Może pragnęli przede wszystkim przekonać i upewnić samych siebie, że pozostali dobrymi osobami? Jakie szczęście, że podobne rozterki nie dotyczyły inkwizytorów, wiedzących, iż zawsze stoją po właściwej stronie.

Nie jest łatwo wpłynąć na umysł człowieka i nie tylko w tym celu, by tegoż człowieka do czegoś zmusić, ale nawet by skłonić go do wskrzeszenia w pamięci wydarzeń mających miejsce w mniej lub bardziej odległej przeszłości. Starałem się przypomnieć sobie, czego nas uczono w tym względzie na wykładach w najczcigodniejszej Akademii Inkwizytorium, lecz, niestety, trzeba przyznać, że niewiele pamiętałem. – Bądź spokojny, Thijs – nakazałem łagodnie. – Jess-stem ss-spokojny. – Zaszczękał zębami, wpatrując się we mnie okiem wielkim niczym spodek. Tak, z całą pewnością był spokojny. Mniej więcej w tym samym stopniu co myszka rzucona przed paszczę zaskrońca. – Wyobraź sobie, że leżysz na wygodnym materacu... – zacząłem kojącym tonem. – Ależ właśnie leżę i bardzo mi nawet wygodnie – zapewnił żarliwie. – Świetnie. Bądź jednak cicho, mój chłopcze, i słuchaj tylko tego, co mówię, dobrze? Jest ci lekko na ciele i duszy, czujesz się bezpieczny... Thijs zaczął płakać. Nie szlochał, gdyż ostrzeżony przeze mnie, bał się otworzyć usta, lecz oko nabiegło mu łzami, które zaczęły strumyczkiem spływać po policzku. – Co znowu? – mruknąłem. – Gadaj... – Chciałbym tu nigdy nie być – zajęczał. – Dlaczego nie zostałem na statku? Po co wracałem? Jezusie najsroższy, czemu to wszystko się dzieje?! – Zamknij się, Thijs! – warknąłem, gdyż zdenerwowały mnie jego bezsensowne lamenty. – Rozluźnij się i odpręż, bo jak nie, to zaraz pójdziesz do piwnicy! A wiesz, co tam na ciebie czeka! Zacisnął zęby, wpatrując się we mnie z przerażeniem, a jego usta zaczęły drżeć, jakby wyszedł na wyjątkowo silny mróz. Westchnąłem, odwróciłem się w stronę stołu i nalałem wino do kubka. Wiedziałem, że to słaby jabłecznik, bo zakazałem podawać żeglarzowi mocniejszych trunków. – Masz, chłopcze, napij się. – Wyciągnąłem naczynie w jego stronę. Przyjął ode mnie kubek z taką miną, jakby przeczuwał, że szykuję straszliwy podstęp. Potem, pijąc, rozlał połowę wina na koszulę, gdyż tak mocno drżały mu palce. Westchnąłem, a on zaraz spojrzał na mnie z lękiem. Uśmiechnąłem się więc łagodnie i powiedziałem kojącym tonem: – Spokojnie, chłopcze, nie musisz się niczym przejmować. Nie łudziłem się, by moje zapewnienia pomogły Thijsowi się uspokoić, ale co mogłem niby zrobić innego? Próbowałem jeszcze do niego przemówić kilkakrotnie to w ten, to w inny sposób, wznosząc się w trakcie tych zabiegów na istne szczyty cierpliwości oraz dobrej woli, jednak cały czas osiągałem te same rezultaty. Czyli: żadne. Nie sądziłem, że Thijs nie chciał współpracować. Wręcz przeciwnie: chciał, i to aż za bardzo. Tak bardzo, że każda myśl o tym, iż będę niezadowolony, wywoływała u niego płacz i paroksyzmy strachu. No i w ten sposób było pewne, że nigdzie nie

dojdziemy. Wreszcie moja dobra wola się wyczerpała. Uśmiechnąłem się do chłopaka, by dodatkowo nie przerażać go moim niezadowoleniem, i powiedziałem: – Spróbujemy później, Thijs. Teraz sobie odpocznij, zjedz coś, jeśli jesteś głodny. Pierwsze koty za płoty, jak mówią, więc nie ma się czym przejmować... – Dddobrze – wyjąkał. Wychodząc, zagarnąłem ze sobą Metzengechtera. Odeszliśmy kilka kroków od drzwi i zatrzymałem się dopiero wtedy, kiedy byłem pewien, że Thijs nie usłyszy naszej rozmowy. – Spróbujecie jeszcze, prawda? – pierwszy odezwał się Metzengechter z proszalną nutą w głosie. – Nic z tego nie będzie. – Skrzywiłem się. – Proszę mi wierzyć, doktorze, że mam otwarty umysł i w przeciwieństwie do niektórych nieco mniej przenikliwych inkwizytorów nie wzdragam się przed stosowaniem nawet mało sprawdzonych metod. Ale czy to Thijs jest odporny na sugestię, czy ja coś wykonuję nie tak, jak trzeba... – Wzruszyłem ramionami, by zaznaczyć absurdalność drugiego przypuszczenia. – No trudno, nikt nie powie, że przynajmniej nie spróbowałem – dodałem. Metzengechter westchnął i podrapał się w podbródek. – Trudno mieć do was pretensje, mistrzu inkwizytorze – zgodził się. – Rozumiem, że nie ma was co prosić, byście negocjowali pomoc u mistrza van Voorsta? – Popatrzył na mnie. Prychnąłem. – Nic by z tego nie wyszło – odparłem. – Przychodzi mi do głowy jeszcze jeden pomysł, jeśli zechcielibyście go wysłuchać... Wzruszyłem ponownie ramionami. – A co mam do stracenia? Mów. – Gdybym ja spróbował – rzekł zdecydowanym tonem. – Co o tym sądzicie, by mi pozwolić? Zastanawiałem się przez chwilę, gdyż propozycja Metzengechtera mocno mnie zdziwiła, jednak uznałem, że ten pomysł w niczym nie przeszkodzi ani mnie, ani życzeniom van Dijka. – A próbuj sobie – odparłem lekko. – Naprawdę? Chyba nie spodziewał się tak szybkiego zwycięstwa, bo aż obnażył zęby w uśmiechu. Czy lepiej mówiąc: obnażył w uśmiechu resztki brązowo-czarnych kości, które zastępowały mu zęby. – Do dzieła, Metzengechter! – zawołałem z żartobliwą dziarskością. – Ano do dzieła! – zgodził się ze mną. – Oczywiście zdajesz sobie sprawę, że muszę być obecny przy próbie? – dodałem już poważnie. – Tak, rzecz jasna. Uda się, mistrzu Madderdin. – Zatarł dłonie z entuzjazmem. – Widziałem, jak to robi mistrz van Voorst, i wszystko zapamiętałem. Wiecie, że rzymscy lekarze nauczali, iż człowieka można wprowadzić w stan takiej swobody umysłu, że przestaje na pewien czas odczuwać ból? – To akurat inkwizytorom nie przyda się w pracy – stwierdziłem. – No tak, to akurat nie – zgodził się ze mną. – Ale cały czas i od zawsze święcie wierzę, mistrzu Madderdin, że ludzki rozum kryje przed nami wielkie i dotychczas niezgłębione tajemnice... Usłyszałem w jego głosie zapał i pomyślałem, że zapewne tak sprawy miały się w rzeczywistości, jak twierdził Metzengechter. Umysł ludzki przypominał kopalnię pełną tajemnic, a my, inkwizytorzy, musieliśmy być górnikami wydobywającymi ukryte w niej skarby, a czasami wręcz drążącymi nowe sztolnie, niezależnie od tego, jak na podobne zabiegi zapatrywał się właściciel kopalni. – I ja tak sądzę – przyznałem medykowi rację. – Teraz bądź tak uprzejmy i zajmij się Thijsem, bo

muszę wiedzieć, co i jak, i w którą stronę zmierzamy. – Oczywiście, oczywiście. – Przetarł szybko czoło wierzchem dłoni, a potem głośno i z wyraźnym wysiłkiem przełknął ślinę. – Może by tak najpierw... – zaczął ostrożnie. – Nie, nie, napijesz się później – przerwałem mu, gdyż domyśliłem się, o co chciał prosić. – Teraz wracajmy do Thijsa. – Tak, no dobrze, dobrze – zgodził się ze mną bez przekonania. – Aha, zaczekajcie chwilkę, z łaski swojej, bo muszę przynieść pewne zioła, którymi go napoję. – Jakie znowu zioła? – Zmarszczyłem brwi. Tego mi tylko brakowało, żeby lekarz nafaszerował Thijsa miksturami, po których chłopak nie tyle uda się na wędrówkę w głąb własnej pamięci, ile na wędrówkę w głąb własnej rozkołysanej wyobraźni. – Nic szczególnego, zapewniam was – odparł szybko Metzengechter. – Olejek z liści melisy, wywar z korzeni biedrzanu... – Chyba że tak – przytaknąłem. – Pójdę z tobą, bo wolę, byś nie skusił się przypadkiem może nie na ziółka, lecz na kubeczek sfermentowanych owoców. – Nie ufacie mi – westchnął z wyrzutem. – Ufam Bogu i niech to wystarczy – odparłem. – No chodźmy, Augustynie, nie ma co deliberować na próżno. Zaraz po załatwieniu czego trzeba w kwaterze doktora skierowaliśmy się z powrotem do pokoju Thijsa. Nagle na korytarzu Metzengechter szarpnął mnie za rękę. – Jezus Maria! – Jego szept był tak donośny, że mógłby budzić nieboszczyków. – Mam pomysł, mistrzu Madderdin, mam pomysł! – Kiedy następnym razem będziesz miał pomysł, staraj się nie odrywać mi rękawów – poprosiłem zgryźliwie. – Och, wybaczcie, proszę. – Cofnął się o pół kroku. – Sami jednak przyznacie, że pomysł jest przedni, kiedy tylko go wysłuchacie. – Proszę – westchnąłem. – Thijs wyraźnie się was boi i dlatego tak ciężko go przekonać, by odnalazł w waszym towarzystwie spokój ducha. Ale musicie być obecni przy zabiegu, by mieć pewność, że wszystko zostało dobrze przeprowadzone. – I co w związku z tym? – Pamiętam, że pokój obok jest połączony z izbą Thijsa wąskim balkonem. Stańcie, z łaski swojej, na tym właśnie balkonie, wtedy będziecie wszystko widzieli i wszystko słyszeli, sami pozostając niesłyszalni i niewidzialni. Spojrzałem na medyka ciężkim wzrokiem. – Wiele ode mnie wymagasz – rzekłem wreszcie. – Ja wiem, ja wiem, mistrzu Madderdin – przyznał pokornie. – Ale to wszystko przecież w imię poznania prawdy, nic innego. – Tu akurat masz rację – tym razem ja się zgodziłem. – Dobrze więc, Augustynie, ustąpię ci raz jeszcze i postoję z uchem i okiem przy oknie, tak jak sobie życzysz. Oświadczam jednak, że moja cierpliwość ma swoje granice i nie będę czekał długo. Jeśli nie uda ci się w rozsądnym czasie doprowadzić do tego, by Thijs cokolwiek wyznał, wtedy sprawę zakończymy. – Niech będzie, jak mówicie. Bardzo, naprawdę bardzo wam dziękuję.

Nie podobała mi się sytuacja, w której dyplomowany inkwizytor chowa się na balkonie, by zza okna podsłuchiwać i podpatrywać rozmowę pomiędzy zwariowanym pacjentem i jego zwariowanym lekarzem, w dodatku przeprowadzającym rytuał, o którym ma jedynie niewielkie pojęcie. Ale cóż, jeżeli zakładamy, że dążenie do prawdy jest najwyższym z możliwych celów, to trzeba być przygotowanym, by dla realizacji tegoż celu wycierpieć pewne niedogodności. A byłem w stanie wyobrazić sobie większe utrudnienia niż przymus czuwania na tarasie, nawet gdybym miał wyglądać jak gach wyrzucony przez kochankę, która usłyszała kroki wracającego męża. Tak więc stało się, jak życzył sobie lekarz: ja stałem za oknem, natomiast on siedział na krześle naprzeciw Thijsa. Po dłuższej chwili spokojnej rozmowy, która miała chłopaka rozluźnić i uspokoić, Metzengechter przystąpił do dzieła. – Popatrz na mój pierścień, Thijs – poprosił. Ton miał tak miękki i serdeczny, że mógłby opowiadać bajki dzieciom lub prosić bliźnich o wielkie pożyczki. Cóż, zważywszy na stan, w jakim go sprowadziłem do domu van Dijka, akurat to drugie pewnie mu się zdarzało znacznie częściej niż to pierwsze. Młodzieniec posłusznie skierował wzrok na zawieszony na nitce klejnot, który bujał się równomiernie, zabierając w swoim lewym wychyleniu błysk światła zza okiennic, aby błysk ten przenieść w czasie prawego wychylenia. Wyglądało to tak, jakby złoty płomyczek raz pełgał po obrączce pierścienia, a raz na niej przygasał. – Wyobraź sobie, że leżysz na deskach pokładu, mój chłopcze. Jest ciepło, słoneczko przyjemnie grzeje, a statek lekko kołysze się na falach. Jest ci tak dobrze, Thijs, tak wygodnie i tak bardzo bezpiecznie... Uśmiechnąłem się półgębkiem, bo rzeczywiście żeglarz mógł się czuć bezpiecznie: w tym samym domu siedział inkwizytor, a w piwnicy czekały już przygotowane do tortur narzędzia. Baaardzo bezpieczne otoczenie, nie ma co... – Deski pokładu są nagrzane od słońca – kontynuował Metzengechter. – I wszędzie czuć zapach suchego drewna. A statek kołysze się, kołysze i kołysze... – Głos lekarza wydawał się coraz bardziej senny, odległy i spowolniony, a trzymany przez niego pierścień kołysał się miarowo i monotonnie. – A bosman niby tak mi pozwala? – zagadnął Thijs, lecz bez podejrzliwości, głosem raczej zaciekawionym niż nieufnym. – Dostałeś specjalną nagrodę od kapitana, chłopcze – wyjaśnił serdecznie medyk. – I możesz odpoczywać bez przeszkód. – Mhhhmm – rozmarzył się marynarz, jego opuchnięte usta wygięły się w uśmiechu. Lekarz kojącym głosem opowiadał jeszcze Thijsowi, jak bardzo jest mu wygodnie, jak bardzo jest bezpieczny i zadowolony, że jego umysł wypełnia spokój, a wszelkie myśli odpływają niczym na łagodnie kołyszącym się morzu. Metzengechter cały czas trzymał w palcach stworzone z pierścienia wahadełko, a ono nieustająco posyłało złote błyśnięcia. Zamrugałem, gdyż ten widok połączony z łagodnym głosem medyka może nie działał na mnie usypiająco, ale złapałem się na tym, że bezmyślnie wodzę wzrokiem za kołyszącą się błyskotką. Wreszcie medyk uznał, że chłopak został już wprowadzony w stan snu na jawie, i zdecydował się pozostawić Thijsa siedzącego na łóżku i wygodnie opartego o poduchy. Podszedł do balkonu i otworzył okiennice. – Proszę teraz wejść, mistrzu – powiedział cicho – żebyście wszystko widzieli i słyszeli lepiej. Tylko silnie was upraszam, że jeśli zechcecie zadać jakieś pytanie, wcześniej wyszepczcie mi je do

ucha, a ja powtórzę je na głos. Nie bójcie się, nawet jak chłopak będzie prosto na was patrzył, bo póki się nie odezwiecie, to tak naprawdę was nie zobaczy. Skinąłem, gdyż koncepcja wydawała mi się całkiem rozsądna. Zwłaszcza że jeśli Metzengechterowi udało się doprowadzić młodzieńca do tego stanu błogości, szkoda byłoby zmarnować okazję. – Cofnij się pamięcią, drogi chłopcze... Lekarz wypowiedział te słowa łagodnym tonem, a ja skrzywiłem się, usłyszawszy je, bo zastanawiałem się, czy prosty marynarz pojmie w ogóle sformułowanie „cofnij się pamięcią”. Thijs jednak, jak widać, je pojął (albo pojęła je ta część natury, z którą mieliśmy okazję obcować), gdyż kiwnął głową na zgodę. – Opowiedz mi o panu Dominiku Altdorfie. Chłopak wygiął usta w uśmiechu. – Zacny chłop z tego pana Dominika – rzekł z poufałą grzecznością. – Dobrze płaci i nie znęca się, jak to bywa z innymi kapitanami. U niego to zawsze jest co zjeść i co wypić, i lafa na czas. – Pamiętasz, kiedy ostatnio popłynąłeś w rejs z panem Dominikiem? – O tak, jak bym miał nie pamiętać! Przecieżże w kwietniu! Wymieniliśmy z Metzengechterem spojrzenia tyle porozumiewawcze, co zdumione, bo nie spodziewaliśmy się, iż tak szybko dojdziemy prawdy i do tego, że Oktawian van Dijk miał świętą rację, twierdząc, iż widział Thijsa na pokładzie statku należącego do Altdorfa. – Dokąd popłynęliście, drogi chłopcze? – z wielką łagodnością spytał Metzengechter. Żeglarz uśmiechnął się filuternie. – To ta-jem-ni-ca – zaszeptał. – Ach, tajemnica! Hmmmm, ważna sprawa, tajemnica... A powiedz mi tylko, kto rozkazał, żeby to była tajemnica? – Pan Dominik powiedział: „Tylko niech cię ręka boska broni pisnąć komuś słówko, bo będzie po nas”. – Wypowiadając to zdanie, Thijs zmienił głos, więc domyśliłem się, że starał się dokładnie naśladować to, co usłyszał od Altdorfa. – No, no, ale że sam kapitan i właściciel spółki dopuścił cię do bliskiej konfidencji... – rzekł z podziwem medyk. – To wielka sprawa dla takiego młodego, biednego chłopaka. – Pan Dominik obiecał, że jak wszystko pójdzie dobrze, już nigdy nie będę się martwił o pracę i pieniądze – pochwalił się żeglarz. – Obiecał, że pomoże mi tak, żebym nie stracił wszystkiego, bo mówił, że to się często zdarza ludziom, którzy najpierw są biedni, a zaraz potem bogaci. – Rozumiem, że pan Altdorf obiecał, że zainwestuje twój kapitał – rzekł Metzengechter, a Thijs pokiwał gorliwie głową i byłem pewien, iż musiał wcześniej słyszeć tę frazę. – Tylko bardzo mnie ciekawi – kontynuował lekarz – skąd właściwie miały się wziąć twoje pieniądze? – Pan Dominik obiecał, że dostanę sprawiedliwy udział – rzekł chłopak z dumą. – Największy z całej załogi, bo najbardziej zasłużyłem. Zaklaskałem bezgłośnie, bo oto zbliżaliśmy się do rozwiązania naszego problemu. – Największy udział od czego? – delikatnie spytał Metzengechter. – Oj, wygadałem się – skrzywił się Thijs, lecz nie sprawiał wrażenia szczególnie zmartwionego ani zdenerwowanego tym faktem. Jak widać, rozmowa z doktorem cały czas działała na niego uspokajająco.

– Nie szkodzi – zbagatelizował sprawę medyk. – Mnie możesz wszystko powiedzieć, bo chętnie ci we wszystkim pomogę... Młodzieniec słuchał jego słów i z uśmiechem potakiwał. – ...tylko musimy znaleźć pana Dominika – dokończył Metzengechter. – Oj, tak, oj, tak – zgodził się z nim Thijs i tym razem posmutniał. – Więc dokąd popłynęliście, mój chłopcze? – Daleeeeko, daleeeeko... – Do Hiszpanii? – Zimno – filuternie odpowiedział chłopak. – Do Polski? – Metzengechter najwyraźniej postanowił zagrać z Thijsem w tę dziecięcą grę. – Oj, ziiiimno. – Do Brytanii? – Trooszkę cieplej... – Do Irlandii? – Zimno, zimno... Lekarz spojrzał na mnie i rozłożył ręce. – Orkady? – szepnąłem mu w ucho. – Na Orkady? – powtórzył posłusznie na głos. – Oj, cieplutko! – ucieszył się Thijs. – Coraz, coraz cieplej... Metzengechter zmrużył oczy. – Czyżby chodziło o Wyspy Farskie? Żeglarz zachichotał. – Gorrrrąco – oznajmił. – Ależ to długi rejs! – zachwycił się medyk. – I widzę, że to musiała być bardzo ważna sprawa, skoro popłynęliście aż tak daleko. – Macie rację, panie, bardzo ważna – zgodził się Thijs. – A co takiego było w niej ważnego? – Tajemnica – znów uśmiechnął się żeglarz. – Mnie możesz powiedzieć, drogi chłopcze, bo przecież chcę pomóc i tobie, i panu Dominikowi. Prawda? Ze mną możesz być zupełnie szczery. – Chodziło o skarb – zaszeptał młodzieniec i zaraz schował głowę w ramionach, niczym żartobliwie zachowujące się dziecko. Znowu wymieniliśmy spojrzenia z Metzengechterem. – A więc popłynęliście po skarb. No, no... – Medyk pokręcił głową. – To naprawdę bardzo poważna sprawa. A skąd pan Dominik wiedział o skarbie? Wskazałem lekarzowi palcem Thijsa, gdyż z poprzednich słów chłopaka jasno można było wywnioskować, iż właśnie on powiedział Altdorfowi o możliwości zarobku. Dlaczego inaczej Dominik obiecywałby mu udział specjalnej wysokości? Metzengechter skinął głową na znak, że się ze mną zgadza. – Ode mnie – zdradził Thijs, wypowiadając te słowa dumnym szeptem i potwierdzając nimi nasze przypuszczenia. – No, no, gratulacje, mój drogi chłopcze – powiedział niezwykle serdecznie lekarz. – A toś mnie zaskoczył, żeś taki bystry i rozumny, no, no...

Żeglarz wyprostował się i spoglądał na Metzengechtera z uśmiechem tak szerokim, że gdyby ostatnich zębów nie wyrwali mu wcześniej oprawcy van Dijka, pewnie byśmy je świetnie w tym momencie zobaczyli. – A powiedz mi, skąd wiedziałeś o tym wielkim skarbie? Thijs zmarszczył brwi i wpatrzył się w ścianę za plecami lekarza. – Skąd wiedziałem o skarbie? Skąd wiedziałem o skarbie? – powtórzył to pytanie za drugim razem z jeszcze większym zdziwieniem niż za pierwszym. – No właśnie, skąd? – Miałem mapę – olśniło go. – Oczywiście, że miałem mapę i pokazałem ją panu Dominikowi, bo wiedziałem, że on będzie wiedział, co i jak z nią robić. Bo ja to nawet, panie, nie umiem czytać – dodał bez szczególnego smutku w głosie, a raczej tonem wyjaśnienia. W sumie słusznie, że bez smutku, bo niby do czego mogłaby się przydać plebsowi umiejętność czytania? Plebs powinien skupić się na ciężkiej pracy i pokornej modlitwie, gdyż one zupełnie wystarczają, by wieść uczciwe i przydatne życie. Doktor zagadywał jeszcze Thijsa to tak, to inaczej, od tej strony i od tamtej, ale za żadne skarby nie mógł z niego wydobyć, skąd chłopak miał mapę, którą jakoby pokazał i oddał Altdorfowi. Wreszcie obaj wyraźnie zobaczyliśmy, że Thijs jest coraz bardziej zmęczony, odpowiada monosylabami, a na niektóre pytania w ogóle już nie reaguje. – Muszę go obudzić – zaszeptał Metzengechter. Przytaknąłem, wstałem z krzesła i skierowałem się do drzwi, bo nie chciałem, aby żeglarz zobaczył mnie, kiedy dojdzie do świadomości. Oparłem się o ścianę w korytarzu, ale na lekarza nie musiałem długo czekać. – Jestem dla was pełen podziwu, panie Metzengechter – powiedziałem, kiedy tylko wyłonił się z izby Thijsa. Mówiłem to najzupełniej szczerze i zdecydowałem się nawet zaszczycić medyka, kładąc mu dłoń na ramieniu przyjacielskim gestem. Metzengechter pokręcił głową w zadziwieniu i jak widziałem, sam był zaskoczony, że udało mu się Thijsa doprowadzić do stanu wskrzeszenia pamięci. – Mój Boże, nie spodziewałem się, chyba muszę się napić... – A to napijemy się razem, jeśli weźmiecie mnie na kompana – zaproponowałem z uśmiechem. – Bo dzisiaj dzięki wam będę miał wolny dzień, zamiast siedzieć w piwnicy i prowadzić przesłuchanie. – Van Dijk zgodzi się? – Lekarz spojrzał na mnie niespokojnie. – Myślicie, że uzna to, co osiągnęliśmy? – Musi uznać – odparłem twardo. – W tej chwili odmawiam jakiegokolwiek uczestniczenia w dalszym badaniu tego chłopaka, gdyż jestem pewien, że tak zręcznie i rozumnie nakłoniony przez was wyznał prawdę. Metzengechter pochylił głowę, dziękując mi za uprzejme słowa. – Niech van Dijk płynie na Wyspy Farskie – kontynuowałem. – A tam znajdzie albo wspólnika, albo przynajmniej szczątki wspólnika. Dla mnie to koniec sprawy. – Dla mnie też – wyprostował się lekarz. – No i widzicie, wszystko wszystkim obróciło się na korzyść. Wy zyskacie sowite honorarium i możecie sobie pogratulować, że uratowaliście życie człowieka, van Dijk wie, gdzie podział się jego wspólnik, a ja mogę spokojnie wracać do Hezu... – Odetchnąłem głęboko. – Nie wiecie nawet,

jak lubię ten moment, kiedy śledztwo zostaje zakończone i pozostaje jedynie zebrać chwałę oraz złoto. – Zadowolony mrugnąłem do Metzengechtera. – Chwała i złoto? Ha! Przyznam, że brzmi całkiem nieźle. Chociaż gdybym miał wybierać, wolę, byście zabrali sobie to pierwsze, a mnie zostawili to drugie – odparł wesołym tonem Augustyn. – Widzę, że mocno stąpacie po ziemi. – Chyba mocno, mam nadzieję... I dlatego serdecznie was upraszam, mistrzu inkwizytorze, byście powiedzieli, że wy sami, we własnej osobie przeprowadziliście całą ową operację i że to wasza wyłączna zasługa, iż Thijs odzyskał pamięć. Zmrużyłem oczy. – A czemuż? – Bo wam van Dijk uwierzy, na mnie zaś machnie ręką. Za wami stoi powaga Świętego Officjum, a za mną niby co? – Powaga nauk medycznych i stopień doktora? – poddałem. – Iiii tam. – Lekceważąco wzruszył ramionami. – Dla takich ludzi jak van Dijk to tyle, co nic. Jeśli chcecie, by uwierzył w odkrycie, musicie powiedzieć, iż sami go dokonaliście. Zastanawiałem się chwilę. – Nie lubię zbierać chwały za czyjeś zasługi, ale skoro uważacie, że tak będzie lepiej... – odparłem wreszcie. W tym, co mówiłem, nie było nawet cienia krygowania się, gdyż zazwyczaj sądziłem, że kłamstwo nie jest dobrym rozwiązaniem dla wielu problemów, a najczęściej wręcz tylko je prowokuje. Prędzej czy później wielu ludzi przekonywało się, że malutkie kłamstewko pociągało za sobą większe zmyślenie, to z kolei stawało się ojcem sporego łgarstwa, a tamto wreszcie prowadziło do dużego fałszu, by zakończyć się wielkim oszustwem. Na szczęście w tym wypadku zmyślenie wydawało się niewinne i na dobrą sprawę można było je traktować niemal jak półprawdę, gdyż przecież obaj uczestniczyliśmy w zabiegu przeprowadzonym na umyśle Thijsa, a chodziło jedynie o to, by zamienić akcenty i by Metzengechtera przedstawić jako asystującego inkwizytorowi, a nie odwrotnie. – Tak właśnie uważam, mistrzu Madderdin – powiedział lekarz zdecydowanie. – Dobrze więc. Tej właśnie wersji będziemy się trzymać i wolałbym – zawiesiłem ciężkie spojrzenie na medyku – żeby trunki nie rozwiązały wam języka na tyle, by z tego rozplątanego supełka wypadła nasza tajemnica. – Nie, nie, nie. – Aż się cofnął o krok. – Jestem w końcu lekarzem i winienem lojalność swoim pacjentom. Skinąłem tylko, biorąc te słowa na pozór za dobrą monetę. O lojalności lekarzy wobec pacjentów miałem swoje zdanie i jak się domyślacie, mili moi, nie było ono zbyt pochlebne. Tak się bowiem zdarzyło, że swego czasu zachodziłem dość często do pewnej gospody, chętnie odwiedzanej przez członków heskiego cechu medycznego, i miałem okazję przysłuchać się wielu rozmowom zacnych lekarzy. Rozmawiali oni o przypadkach chorobowych, nawet tych bardzo wstydliwych, i bynajmniej nie zapominali o dodaniu imienia i nazwiska przy każdym schorzeniu. Komentowali też i oceniali nie tylko budowę oraz stan fizyczny swych pacjentów, lecz również ich nałogi, zwyczaje, status finansowy, gusta, charakter, rozliczne wady oraz śmiesznostki i tak dalej, i tak dalej. Krótko mówiąc, kiedy słuchałem rozmów tych lekarzy, zdawało mi się, że wizyty u pacjentów są zaledwie pretekstem do tego, by później było o czym poplotkować w gronie konfratrów i przy szklaneczce wina.

Van Dijk wysłuchał spokojnie mojej relacji i nie przerywał, póki nie skończyłem. – Wierzycie w to, co usłyszeliście? – W jego głosie nawet człowiek ufny z trudem wyczytałby życzliwość dla swoich działań. – Nie można kłamać, będąc w stanie, do którego doprowadziłem Thijsa. – A jeśli tylko udawał i pozorował sen? – Nie jest w kondycji, w której łatwo byłoby mu udawać, poza tym nie wiedział, jakie są moje oczekiwania. Van Dijk zmarszczył brwi z miną świadczącą o tym, że każda moja odpowiedź pogłębiała jego niezadowolenie. – A jeśli to zmowa i spisek? – Czyja zmowa? – Metzengechtera z Thijsem. Mógł wyuczyć chłopaka, co robić, hmmm? Proszę, proszę, całkiem sprytny był ten kupiec. Lecz tym akurat podejrzeniem trafił jak kamieniem w płot. Bo gdyby Metzengechter naprawdę nauczył chłopaka, jak ten ma się zachowywać i co mówić, z pewnością całą rzecz przeprowadziliby w taki sposób, abym właśnie ja okazał się zręcznym przesłuchującym i abym sobie mógł szczerze przypisać całą zasługę. To, że zabieg udał się dopiero wtedy, gdy do jego przeprowadzenia zabrał się Metzengechter, świadczyło właśnie o uczciwości medyka. No ale o tym nie mogłem przecież powiedzieć van Dijkowi. – Spisek Metzengechtera z Thijsem? Nie sądzę – rzekłem tylko. – Nie sądzicie – powtórzył zasępiony. – Nie, nie sądzę – tym razem starałem się brzmieć bardziej zdecydowanie. – Wierzę, że w głowie Thijsa otworzono drzwi, za którymi ukrywała się pamięć o przeżytych chwilach. Czy może raczej strzępy tej pamięci. Dla was, panie van Dijk, są to strzępy na tyle ważne, że dzięki nim wiecie już, w jakiej części świata należy szukać wspólnika. – Wyspy Farskie – wypowiedział te słowa takim tonem, jakby były wyjątkowo odrażające. – Ano, Wyspy Farskie – powtórzyłem za nim, lecz bez niechęci w głosie, bo jak dla mnie, wspólnik van Dijka mógł gnić nawet w Indiach, tak bardzo nic mnie to nie obchodziło. Milczeliśmy przez chwilę. – A więc wasz przyjaciel i teść – przerwałem ciszę – nie informując was, popłynął daleko na północ od Szkocji. Domyślacie się, czemu postąpił w taki właśnie sposób, nic wam wcześniej nie wspominając ani o celu rejsu, ani o mapie skarbów? Van Dijk wzruszył ramionami i skrzywił usta. – Bardzo dobre i celne pytanie, mistrzu Madderdin. A jeśli chcecie wiedzieć, to ja mimo waszych zapewnień mam wątpliwości, czy wierzyć temu małemu łajdakowi i nicponiowi. Znam te parszywe Wyspy, nie tyle oczywiście, że na nich byłem, bo nie byłem, bo niby po co, ale słyszałem, ile trzeba. Deszcz, mgła i skały. Nic poza tym. Aha, i kilka rybackich osad. I koniec. – Piracka baza? – poddałem. – Może właśnie na którejś z wysp jest kryjówka piratów, którzy chowają tam zagrabione dobra? I wasz teść wybrał się ten skarb zdobyć? – Iii tam. – Kupiec pokręcił głową. – Za dużo żeście słyszeli bajęd i legend, za waszym przeproszeniem. – Czyli pirackich kryjówek i pirackich skarbów według was po prostu nie ma?

– Mistrzu Madderdin, oczywiście, że są. Zarówno piraci, jak i pirackie skarby – odpowiedział pobłażliwym tonem. – Jednak po pierwsze nasze morza i wody są dużo bezpieczniejsze niż Morze Śródziemne, a to nie tylko dzięki cesarskiej flocie, ale również dzięki statkom Kompanii... Kompania, o której wspomniał van Dijk, była organizacją miast portowych, które przyrzekły wspierać się w wielu przedsięwzięciach, mających służyć ich wspólnemu dobru. Takich na przykład jak bezwzględna walka z morskimi rabusiami. I Kompania nieźle wywiązywała się z tego obowiązku. – Po drugie Wyspy Farskie są zbyt dalekie i odległe, żeby stanowić dobrą bazę dla znaczących piratów – kontynuował kupiec. – Natomiast po trzecie... – Zamyślił się na chwilę i podrapał po nosie, mrużąc oczy. – Taaak, taaak, wiecie co, mistrzu Madderdin? Powiem wam, że po trzecie może macie nawet rację i słuszność, że ktoś mógłby chcieć ukryć tam skarb... Van Dijk przytaknął do własnych myśli. – Pusto, daleko, ostre skały, złe prądy i wściekłe wiatry... Niby dobre miejsce na schowek. – A widzicie? – wtrąciłem z satysfakcją. – Tyle że takich miejsc jest wiele – dodał nadal zamyślony. – Choćby na szkockim wybrzeżu albo na szkockich wysepkach. A można też znaleźć całkiem niezłą kryjówkę i skrytkę w Irlandii, jeśli ktoś wie, gdzie szukać. – Wasz wspólnik znał Wyspy Farskie? Słyszeliście, żeby kiedyś na nie żeglował? – Nic takiego nie słyszałem. – Van Dijk skrzywił się. – A sądzę, że by mi powiedział, gdyby kiedyś pływał w te strony, bo to raczej niezwykła sprawa w naszym fachu i profesji. – Kto tam w ogóle mieszka? Jeśli dobrze pamiętam, mówiliście o rybakach... – Taaak, rybacy. Całkowici i zupełni barbarzyńcy, mówię wam. Z tego, co wiem, na Wyspach mieszkają prawie sami mężczyźni. Gada się o nich, że wyciągają z morza foki, które na lądzie zamieniają się w cudne i piękne białogłowy i kobiety. No i potem ci rybacy chętnie je chędożą i z nimi spółkują. – Jest w tym coś z prawdy? – Natychmiast pomyślałem o demonach, które w podobnie prosty sposób mogłyby opanować wysepki skryte przed wzrokiem Inkwizytorium. – Cała prawda i tylko prawda. – Roześmiał się. – Z jednym wyjątkiem: foki nie zamieniają się na brzegu w piękne kobiety. – Ach tak. – Uśmiechnąłem się również. – Ale wiecie, życie pasterza, żeglarza czy rybaka to smutna egzystencja, w której niewiasta jest rzadkością i kuriozum. – Pokręcił głową, a z jego twarzy wyczytałem wyraźny smutek. – Tymczasem męskie potrzeby i pragnienia muszą zostać zaspokojone, bo jakżeby inaczej? Toteż zaspokajają je ci biedacy w taki sposób, jaki jest im dostępny. A to z kozą, a to z owcą, a to z foką, a to z kompanem z koi. Cóż chcecie... żądza... Postanowiłem wrócić do meritum sprawy, gdyż nie tylko w tym momencie nie zajmowało mnie życie płciowe żeglarzy, pasterzy oraz rybaków, a wręcz miałem wrażenie, że temat ten nigdy mnie nie zainteresuje. – Uwierzmy Thijsowi i przyjmijmy śmiałe założenie, mówiące, że wasz wspólnik naprawdę dowiedział się o schowanym na Wyspach skarbie – zacząłem. – Jak sądzicie, dlaczego was nie powiadomił? Chciał zatrzymać wszystko dla siebie? Van Dijk cmyknął przez zęby. – Nie, nie – zaprotestował. – To do niego niepodobne... Namyślał się ze zmarszczonymi brwiami.

– Gdybyśmy przyjęli waszą teorię i koncepcję – odezwał się w końcu – to zapewniam was, że Dominik nie popłynął w tajemnicy i sekrecie dlatego, by zachować dla siebie skarb, lecz by się nim przede mną później pochwalić. Spojrzałem na van Dijka pytająco. – Ten mój teść – uśmiechnął się przy tych słowach, bo po pierwsze byli przyjaciółmi, a po drugie równolatkami, więc nazywanie kogoś takiego teściem najwyraźniej cały czas bawiło van Dijka – jest nie tylko zacnym człowiekiem, ale mądrym i rozumnym. Trzeba jednak przyznać i uznać, że właśnie mnie lepiej się wiedzie w życiu niż jemu... – Czyli? – No zobaczcie chociaż z tymi naszymi kobietami. On wytarmosił moją byłą żonę i połowicę, a wierzcie mi, że wcale nie zazdroszczę mu podobnego przeżycia, ja tymczasem przygruchałem sobie jego córę, a sami widzieliście, że to piękność pierwszej klasy i kategorii. – Święta prawda – zgodziłem się bez trudu. – W dodatku bystra i z charakterkiem – dodał, szczerząc zęby. – I muszę wam wyznać, że lubię kobiety, które mają swoje zdanie, a nie siedzą i warują cicho niczym trusie. Pomyślałem o pięknej Indze, z którą zetknął mnie szczęsny los i z którą rozdzielił mnie los tym razem mniej szczęśliwy. Ta dziewczyna też potrafiła wdzięcznie się odgryźć i taka umiejętność zręcznego responsu podobała mi się podobnie jak van Dijkowi. Znakomicie więc nie tylko rozumiałem punkt widzenia mojego rozmówcy, lecz również bez trudu tenże punkt widzenia podzielałem. Chociaż przyznam, że zdawało mi się, iż zdanie na temat bystrości oraz charakteru pani Konstancji mój rozmówca wypowiedział z jakby mniejszym zapałem niż zdanie na temat urody... Czyżby jednak nie do końca podobało mu się, że żona miała w tym domu wiele do powiedzenia? – Jakiekolwiek były powody owej eskapady, na pewno wyjaśnicie je na Wyspach Farskich, a mnie pozostaje jedynie życzyć wam szczęścia w poszukiwaniach. – Szczęście na pewno nam się przyda – zgodził się. – Zwłaszcza że płyniecie i udajecie się ze mną. Roześmiałem się. – Oczywiście – odparłem. – O tym właśnie marzyłem przez całe życie. – Ja mówię całkowicie i zupełnie poważnie, mistrzu Madderdin – oznajmił bardzo stanowczym tonem. – W tej chwili nie uważam waszego zadania i zlecenia za wykonane, gdyż... Dajcie mi dokończyć! – Uniósł dłoń, widząc, że próbuję wtrącić słowo. – Gdyż nie przedstawiliście żadnych dowodów na prawdziwość waszej tezy i koncepcji poza sennym bełkotem Thijsa – kontynuował. – A zaręczam wam, że na tak kruchych podstawach nie utrzyma się honorarium i wynagrodzenie, które miałem wypłacić Teofilowi. Pokręciłem głową. – Nie szantażujcie mnie, panie van Dijk, bo możecie gorzko pożałować głupoty. – Boże broń, nie szantażuję was – zastrzegł szybko i bezwiednie cofnął się pół kroku. – Mówię tylko, jak rzecz wygląda i przedstawia się z mojej strony. Nie chcecie dalej torturować chłopaka i wierzycie, że mówi prawdę, wasza sprawa – mówił dużo łagodniejszym tonem. – Skoro jednak mam płynąć i żeglować na Wyspy Farskie, opierając się na waszych odkryciach, to chyba sprawiedliwie i uczciwie będzie, jeśli słodycz zwycięstwa lub gorycz porażki przełkniecie razem ze mną. – Nie ma mowy – odparłem zdecydowanie. – Możecie żalić się na mnie ile wlezie do mistrza

Dopplera, wasza sprawa. Czy mu wypłacicie obiecane pieniądze, to również sprawa wasza i jego. Ja umywam ręce i uważam, że moja rola się skończyła. – W takim razie zarządzę i nakażę badania Thijsa. Zobaczę, czy na mękach potwierdzi to, co powiedział wam i Metzengechterowi. – A dręczcie go sobie, ile chcecie. – Wzruszyłem ramionami, rozbawiony pogróżką van Dijka. – Myślicie, że obchodzi mnie jakiś wasz marynarz, jego los i jego życie? Jak dla mnie, możecie go sobie torturować nawet do końca świata. To wasze sumienie, nie moje. Van Dijk prychnął z niezadowoleniem. – Bylibyście pierwszym inkwizytorem na Wyspach Farskich – powiedział po chwili, tym razem zachęcającym tonem. – Nawet na Grenlandii był kiedyś i przebywał inkwizytor, wiem o tym, bo biskupa też tam kiedyś mieli. Ale na Farskich, wyobraźcie sobie: nigdy. – Będę nawracał foki i szukał herezji wśród morsów. Fascynujące. – Nie interesuje was, jak radzi sobie lud boży mieszkający na samym końcu i krańcu świata, pozbawiony opieki duchowej oraz mistycznego przewodnictwa? – starał się nadać głosowi patetyczny ton. – Jak dla mnie, mogą się nawet nawzajem pozjadać. – Podróż zajmie góra tydzień – przekonywał dalej. – Powiedzcie: co wam szkodzi? – Panie van Dijk, w jakim celu umyśliliście sobie ciągnąć mnie na takie odludzie? Nie chcecie jeszcze płacić, więc nie płaćcie, dopóki sami się nie przekonacie, że miałem rację. Nie jestem wam już do niczego przydatny. – A jak trzeba będzie jeszcze coś wyciągnąć i wydobyć z Thijsa? Teraz mogłem sobie tylko pluć w brodę, że uległem namowom Metzengechtera i zdecydowałem się wziąć na siebie zasługę wybadania marynarza. Gdybym od razu przyznał, że pomyślny wynik jest zasługą medyka, to teraz właśnie Metzengechtera wysyłałbym na Wyspy Farskie, a sam odjechałbym do Hezu, radośnie pogwizdując i równie radośnie pobrzękując mieszkiem pełnym złota. I powiedzcie teraz, mili moi, czyż nie miałem racji, twierdząc, że droga na skróty nie zawsze najszybciej prowadzi do celu? – Wyciągnąłem z Thijsa wszystko, co można wyciągnąć. – Przeciąłem powietrze dłonią, by podkreślić wagę wypowiadanych słów. – I nie sądzę, by coś więcej siedziało w jego głowie. – Wiem, że bardzo wam nie w smak poszła moja koncepcja i zamysł, ale – kupiec uniósł wskazujący palec – nie odpuszczę, zaręczam wam. Bo powiedzcie sami, skoro mówicie, że otworzyliście jedne drzwi w głowie Thijsa, to może jeszcze drugie, trzecie, a nawet czwarte czekają na otwarcie, o czym przekonamy się dopiero na miejscu. I co wtedy zrobię i uczynię? Będę wracał po was? – Prychnął pogardliwie. – Nauczę Metzengechtera, jak stosować ową metodę – odparłem szybko, zadowolony, że wpadłem na doskonały koncept. – Niech on płynie razem z wami. Będziecie mieć przy okazji lekarza na pokładzie, a to zawsze może się przydać... – Metzengechter i tak popłynie – oznajmił van Dijk stanowczo. – Czy tego chce czy nie. Bo jeśli trzeba będzie jednak połaskotać i połechtać Thijsa tu i ówdzie, to muszę na podorędziu i obok mieć kogoś, kto zadba, byśmy nie łaskotali za mocno. – A toście, widzę, wszystko sobie obmyślili od a do zet – rzekłem, kręcąc głową. – Tyle że mnie nie namówicie. A zważcie również, że jeśli wam nie pomogę, to van Voorst nie puści Metzengechtera nawet na krok. Tak więc wszystko zależy od mojej dobrej woli. – Uśmiechnąłem się

złośliwie. – Której nie mam – dodałem. – Dobrze i znakomicie was wynagrodzę, mistrzu Madderdin – obiecał van Dijk ciepłym tonem, uznając, jak widać, że skoro bat nie zdał egzaminu, pora przejść do marchewki. – Mowy nie ma. – Powiedzcie, o czym byście marzyli? Spełnię wszystkie i wszelkie wasze życzenia! – Takiej mocy, dziękować Bogu, nie macie. – Roześmiałem się. – Ale doceniam wasz zapał, choć usilnie was proszę, byście jego ostrze skierowali w inną stronę. – Zastanówcie się, dobrze? – prawie błagał. – Prześpijcie się z tą myślą, może znajdziecie i wyszukacie w niej coś wartościowego... Przespać to przespałbym się z twoją śliczną żoną, mój drogi Oktawianie, pomyślałem natychmiast, i pewien jestem, że w owym czasie znalazłbym wiele rzeczy wartościowych oraz godnych zapamiętania. – Zastanowię się – obiecałem mu, ale nie dlatego, że istotnie chciałem rozmyślać nad tą propozycją, tylko by wreszcie dał mi spokój.

Miałem ochotę na lżejszą lekturę, a ponieważ wcześniej zauważyłem, że van Dijkowie posiadają na bibliotecznych półkach zbiór poezji Katullusa, pomyślałem, że będzie to świetna rozrywka przed snem. Służący zapalił mi lampę i przyniósł butelkę słodkiego wina, a ja rozsiadłem się wygodnie w fotelu. Czyż nie tak powinien spędzać czas kulturalny człowiek? W bibliotece, przy ciekawej lekturze i otoczony tak miłym dla każdej wykształconej persony zapachem skóry oraz papieru? Wbrew własnym zamiarom wkroczyłem właśnie w świat nie tyle uspokajający, ile niepokojący (gdyż opisana przez Katullusa barwnymi i przekonującymi rymami historia szalonego Attisa mogła wzbudzać dreszcz niepokoju u każdego mężczyzny, zwłaszcza takiego jak ja, pełnego sił witalnych), kiedy z dzikich frygijskich lasów wyrwało mnie skrzypnięcie drzwi. – Mistrzu Madderdin? – usłyszałem aksamitny głos. Zerwałem się z fotela i odłożyłem książkę na blat. – Pani van Dijk. – Pochyliłem głowę. – Chciałam z wami porozmawiać. Westchnąłem, gdyż nietrudno było się domyślić, czemu zawdzięczam tę wizytę. – Widzę, że Oktawian posłał przeciw mnie najcięższą broń, jaką dysponuje – powiedziałem uprzejmie, ale jednocześnie z delikatnym wyrzutem. Konstancja uśmiechnęła się blado. – Jeżeli chcecie to tak nazwać... Usiadła i gestem wskazała mi miejsce naprzeciwko niej. – Bardzo mi zależy na powrocie ojca do domu – wyznała. – Ależ naprawdę doskonale rozumiem tego typu przywiązanie – odparłem. – Tylko usiłuję przekonać waszego męża, a teraz, jak widzę, będę przekonywał również was, że nie mam już najmniejszego wpływu na to, jak ta historia się zakończy. Zrobiłem wszystko, co do mnie należało. – Nie lubicie morskich podróży, prawda? – Spojrzała na mnie i przymrużyła oczy. – Nie będę was oszukiwać: nie lubię – odrzekłem. – Wyspy Farskie nie są tak daleko, jak to wygląda na mapach – powiedziała. – Znacznie dalej jest

do Massalii, nie mówiąc już o Wenecji. Nawet nie zdążycie się dobrze znudzić, a będziecie na miejscu. Uśmiechnąłem się łagodnie. – Nie chcę was obrażać, pani van Dijk, ale mam niejakie pojęcie o czytaniu map. Wiem więc doskonale, że na przykład do Indii jest jeszcze dalej i płynie się jeszcze dłużej. Lecz to wcale nie oznacza, że perspektywa podróży na Wyspy Farskie staje się znośniejsza przez to, że inne miejsce jest jeszcze bardziej odległe. Milczeliśmy długo. Konstancja van Dijk była wyraźnie zdenerwowana, widziałem, jak palcami prawej dłoni gniecie lewy rękaw sukienki. Spoglądała gdzieś obok mojej głowy, na półki pełne książek, byłem jednak pewien, że nie dostrzegała ani tytułów, ani pewnie nawet samych woluminów. – Co możemy zrobić, by was przekonać? – spytała wreszcie niemal żałosnym tonem. – Pani van Dijk, nie chcę płynąć z pani mężem z dwóch powodów: ten mniej ważny jest taki, że jak słusznie się domyśliliście, nie lubię morskich podróży. Ten ważniejszy natomiast jest taki, iż uważam moją obecność za całkowicie zbędną. Towarzystwo Augustyna Metzengechtera wystarczy waszemu mężowi, a ja tak wszystkim pokieruję, by nikt w Świętym Officjum nie sprawiał mu kłopotów za to, że Metzengechtera zabrał na tę wyprawę. – Metzengechter to tylko stary pijak – rzekła z nieoczekiwanie zimną pogardą. – A wy jesteście inkwizytorem. Jesteście człowiekiem szkolonym do tego, by wydobywać z ludzi prawdę. – W takim razie dlaczego, kiedy już ją wydobyłem, nie chcecie mi dać spokoju? – Bo może wydobyliście zaledwie jej część? Złożyła dłonie jak do modlitwy i spojrzała na mnie błagalnym wzrokiem. – Poświęćcie się w imię mojej miłości – poprosiła. – Wierzcie mi, że gdybym mogła, sama popłynęłabym z Oktawianem. Ale wiecie, że nie mogę, nikt się na to nie zgodzi... A ja... a ja... ja muszę uratować ojca! Spojrzałem na nią uważnie. – Dlaczego żywy Dominik Altdorf jest tyle warty? – zapytałem. Przez chwilę milczała zdumiona. – Jest moim ojcem – odparła wreszcie. – Dbał o mnie, opiekował się, wychował mnie. Zawsze byłam jego oczkiem w głowie. Wiem, że gdyby przyszło co do czego, to oddałby za mnie życie i dziękował Bogu, że mógł pójść na taką wymianę. Nadal przyglądałem się Konstancji w milczeniu. Odpowiedziała mi śmiałym spojrzeniem. – Nie rozumiecie tego? Naprawdę nie rozumiecie więzów, jakie powstają pod wpływem rodzicielskiej i dziecięcej miłości? – Pokręciła głową w zadziwieniu. – Boże mój, nie kochaliście własnej matki? – Nie pamiętam – odparłem. – Ani jej, ani mojej miłości. Więc chyba tej miłości nie było. Ale nieważne. – Uniosłem dłoń, gdyż rozmowa o moim dzieciństwie była ostatnim, czego sobie życzyłem. – Przekonaliście mnie, pani van Dijk, że wasze pragnienie odzyskania ojca jest spowodowane względami natury sentymentalnej... Wyraźnie się skrzywiła, niezadowolona ze sposobu, w jaki ująłem jej uczucia. – ...co nadal zupełnie nie przekonuje mnie do odbycia tej kłopotliwej podróży. A wręcz upewnia, że moja obecność w czasie rejsu jest powodowana irracjonalną wiarą zarówno pani, jak i pani męża, wiarą w to, że w jakikolwiek sposób będę mógł odmienić zły los, który dotknął Dominika Altdorfa. – Tego nie wiemy. – Zmarszczyła brwi. – Nie chowajcie jeszcze mojego ojca do grobu, jeśli mogę

was prosić o taką drobnostkę – dodała zimno. – Za zły los uważacie najwyraźniej to, że jeszcze nie wrócił – powiedziałem. – Dlatego więc użyłem tych, nie innych słów. Jednak chciałbym zauważyć, pani van Dijk, że nadal nie wiemy, czy pani ojciec nie zniknął celowo i zgodnie z własną wolą... – Na Wyspach Farskich – dokończyła za mnie, nie kryjąc ironii w głosie. – Przyznam, że byłoby to dość dziwne, zważywszy, co słyszałem o tym miejscu – przyznałem. – Ale... – wzruszyłem ramionami – ludzie postępują czasem w sposób zupełnie niezrozumiały nawet dla najbliższych. – Mój ojciec zbudował tam sobie chatkę i oddaje się świątobliwemu życiu eremity – powiedziała Konstancja jeszcze bardziej zjadliwym tonem niż poprzednio. – Zdziwilibyście się – mruknąłem tylko. Rzeczywiście, nie o takich sprawach i nie o takiej odmianie ludzkich losów słyszałem, nawet nie dlatego, że byłem inkwizytorem, lecz po prostu dlatego, że byłem człowiekiem pilnie obserwującym otaczający go świat. I dlatego też wiedziałem, iż na tym świecie nie wszystko toczy się zgodnie z rozsądkiem oraz logiką, a uczucia targające ludźmi i związane z nimi wybory często są mało zrozumiałe dla postronnego widza. Bo czy nie słyszeliśmy o księżnych, które przenosiły się z pałaców do psiarń, by leżeć tam na słomie i żreć z drewnianych misek? Czy nie słyszeliśmy o książętach delektujących się jedzeniem tylko wtedy, gdy posiłek, który im podano, przeżuli wcześniej żebracy o ropiejących dziąsłach? Czy nie słyszeliśmy o bogatych szlachcicach lub bogatych mieszczanach, którzy za cel życia postawili sobie podróżowanie do świętych miejsc na własnych kolanach (tak jakby sądzili, że dla Boga jest bardzo ważne, iż nabawią się ran i odcisków, i w związku z tym wydepczą sobie drogę do wiecznego zbawienia)? Czy nie słyszeliśmy o ludziach porzucających domy, bogactwo i rodzinę, by udać się w żebraczą wędrówkę na drugi koniec świata, mając za cały majątek podartą kapotę na grzbiecie? O wszystkich takich rzeczach każdy mógł usłyszeć i każdy mógł je dostrzec, i wcale nie trzeba było do tego szczycić się inkwizytorską profesją. Konstancja zerknęła po raz pierwszy na książkę leżącą na stole. – Co czytaliście, mistrzu Madderdin? – Katullusa. Byłem w połowie poematu o Attisie – wyjaśniłem. Uśmiechnęła się nieznacznie. – Teraz już rozumiem, dlaczego twierdzicie i wierzycie, że niektórzy z naszych bliźnich postępują w sposób niezrozumiały. – Attis, pani, to jedynie zmyślona postać, lecz czy wiecie, ile tysięcy ludzi owładniętych demonicznym, pogańskim szałem brało przykład z jego zdumiewającego postępku, traktując ów jako przepustkę do mistycznej ekstazy? – I dlatego sądzicie, że mój ojciec umarł albo oszalał? A jeżeli przydarzyło mu się jakieś nieszczęście? Jeżeli to nie Kybele, tylko Kirke jest winna jego nieobecności? Roześmiałem się. – Z tego, co pamiętam, Odyseusz nie miał szczególnych powodów, by uskarżać się na gościnę u tej czarodziejki. Ale rozumiem, że podejrzewacie, iż wasz ojciec jest gdzieś uwięziony – wróciłem do poważniejszego tonu. – Tyle tylko, że w tym wypadku do uwolnienia Dominika Altdorfa wystarczy wyprawa ratunkowa, a nie jest potrzebny inkwizytor. Pokręciła głową z zaciętym wyrazem twarzy.

– Byłabym dużo spokojniejsza, wiedząc, że właśnie wy kierujecie misją – stwierdziła stanowczo. – Zwłaszcza że przecież dzięki wam wiemy, dokąd płynąć. Osiągnęliście w kilka dni więcej, niż mój mąż osiągnął od początku trwania sprawy. Dlaczego więc teraz nie ufacie we własne siły? No cóż, musiałem przyznać, że rozmawiająca ze mną dama na pewno świetnie wiedziała, jak mile połechtać męską próżność. Ale inkwizytorów nie szkolono po to, by łatwo dawali się nabierać na lep pięknych słówek. – Chociaż najbardziej ufam w Boga, oczywiście ufam również we własne siły, pani van Dijk – odparłem. – Problem tkwi jednak w tym, iż nie uważam, by na Wyspach Farskich były one do czegokolwiek przydatne. – Pozwólcie mi mieć odmienne zdanie i zaufajcie kobiecej intuicji – odparła tym razem pobłażliwym tonem. – Nie tylko zresztą kobiecej, ale również córczynej – dodała. Rozmowa stawała się trudniejsza, niż sądziłem. Bo jak długo można odmawiać pięknej i zrozpaczonej kobiecie, powtarzając cały czas identyczne argumenty? Co z tego, że to ja posługiwałem się logiką, że to ja miałem słuszność i że to ja dysponowałem niezbitymi argumentami, skoro ona nie akceptowała mojej logiki, nie przyznawała mi słuszności i nie dopuszczała moich argumentów, opierając się na pojęciu tak nieostrym jak rzekoma „kobieca intuicja”? Oczywiście wasz pokorny i uniżony sługa jest ostatnim, który negowałby wielką rolę intuicji w czasie trwania śledztwa, gdyż uważamy, że w tym, co nazywane jest intuicją, przejawia się po prostu wola Boża, mająca popchnąć inkwizytora we właściwym kierunku, jeśli tylko zasłużył na łaskę szczególnych względów ze strony Pana i Jego Aniołów. Ale to, że w niejakiej mierze byłem skłonny ufać własnemu instynktowi (choć w sposób pozbawiony pychy, gdyż równie dobrze diabelski podszept mógł udawać znak od Boga, by w ten sposób pogrążyć zbyt pewnego siebie inkwizytora), nie oznaczało, iż będę ufał instynktowi Konstancji van Dijk. Zresztą podejrzewałem, iż żona Oktawiana powiedziałaby wszystko, aby tylko przekonać mnie do wzięcia udziału w wyprawie mającej zbadać los jej ojca. A może chciała również, bym dopilnował jej męża? Tylko czy chodziło, bym dopilnował, żeby Oktawian van Dijk postępował właściwie w czasie poszukiwań, czy też bym dopilnował, aby wrócił do Emden cały i zdrowy? – Mistrzu inkwizytorze, Oktawian zapłaci wam, ile zechcecie – obiecała. – Chociaż wiem, że kwestia wysokości wynagrodzenia w tym wypadku nie jest dla was wcale najważniejsza. Był to niewątpliwie fakt zdumiewający i wart odnotowania, lecz Konstancja naprawdę miała rację. Żywiłem tak głęboką niechęć do podejmowania długiej morskiej podróży, iż nieszczególnie ważne stało się dla mnie, czy wytarguję kilka koron mniej, czy kilka koron więcej. Nawet jeśli te „kilka” tak naprawdę oznaczałoby kilkaset. – Wiem, że boicie się morskich fal, lecz czy nie jest to dobra sposobność, by raz na zawsze przezwyciężyć ów lęk? – zagadnęła słodko. – U nas nawet dziesięcioletni chłopcy pływają do Hiszpanii albo i dalej... Uśmiechnąłem się. – Myślicie, że podobne słowa ugodzą w moją próżność i zakrzyknę: „Ja nie popłynę? Ja? A właśnie że popłynę!”? Odpowiedziała uśmiechem. – Niestety, pani van Dijk – kontynuowałem. – Jest mi wszystko jedno, co kto o mnie myśli, a także wszystko mi jedno, gdzie pływają tutejsi chłopcy i ile mają lat. Czy słowo „boję się” właściwie odzwierciedla moje uczucia, też nie będę się kłócił, chociaż sam chętniej użyłbym wyrażenia „nie

lubię”. Niemniej nie obrażę się, jeśli wy czy wasz mąż zastosujecie sformułowania, które sami uznacie za odpowiednio opisujące tę sytuację. Milczała długo, wpatrzona w czubki własnych trzewiczków, a ja nie przerywałem tej ciszy, zwłaszcza że nie miałem do powiedzenia nic, co mogłoby się jej spodobać. Wreszcie podniosła na mnie wzrok. – Zostańcie u nas jeszcze kilka dni – poprosiła łagodnie. – Zastanowicie się spokojnie, odpoczniecie sobie. – Złożyła błagalnie dłonie. – Dajcie mi tydzień, dobrze? Tydzień nagabywań, próśb, a w najlepszym wypadku aluzji? O nie, mili moi, wiedziałem, że nie dam się nabrać na podobnie nieprzyjemne rozwiązanie. – Święcie wam przyrzekam, że przez te siedem dni ani słowem nie wspomnę o moich oczekiwaniach i to samo nakażę Oktawianowi – obiecała, jakby czytając w moich pełnych obawy myślach. Przyłożyła dłoń do serca i spojrzała na mnie wzrokiem zasmuconej sarny. – Bardzo was proszę, mistrzu Madderdin. Inkwizytorzy potrafią się opierać nawet najżarliwszym błaganiom, jeśli kolidowałoby to ze świętymi zasadami ich powołania. Umiemy odpędzać od siebie pokusy natury materialnej i cielesnej, obietnice wielkich rozkoszy, wielkiego majątku i wielkiego prestiżu. Radzimy sobie z prośbami, zaklinaniami czy błaganiami tak samo dobrze jak z groźbami, pogróżkami lub szantażem. Ale w tym wypadku nie próbowano mnie przecież nakłonić, bym zrezygnował z istotnych reguł lub wyrzekł się pryncypiów. Proszono mnie o skłonienie się ku drobnej niedogodności, która mogła zresztą nie okazać się niedogodnością, a wręcz przeciwnie: przyjemnością. Czyż bowiem tygodniowy pobyt w domu bogatego mieszczanina należało uznać za tak straszny dyskomfort, zważywszy, iż zarówno gospodarz, jak i jego żona byli ludźmi uprzejmymi i kulturalnymi? Czy tydzień spędzony na delektowaniu się wykwintnymi trunkami, pitymi w czasie oddawania się wykwintnej lekturze (co miało miejsce pomiędzy wykwintnymi posiłkami) można nazwać uciążliwym i nieprzyjemnym spędzaniem czasu? Dlatego też postanowiłem dać się przekonać pani van Dijk, bynajmniej nie z tego powodu, iż zmiękło mi serce na widok jej błyszczących oczu. Po prostu z właściwą mi żelazną logiką zdałem sobie sprawę z faktu, iż zostając dodatkowy tydzień w gościnie Oktawiana van Dijka i jego żony, nie tylko nic nie stracę, lecz mogę całkiem miło spędzić czas. – Przekonaliście mnie, pani Konstancjo – rzekłem z uśmiechem. – Pamiętajcie jednak, jeśli łaska, że za tydzień bezapelacyjnie wracam do Hezu. – Nikt was nie zatrzyma – obiecała uprzejmie. – Chyba że z własnej woli odmienicie zamiary. Co jest mniej więcej tak samo prawdopodobne jak to, że w lipcu cesarskie trakty zostaną zasypane śniegiem, dopowiedziałem w myślach, jednak, rzecz jasna, nie wyrzekłem na głos tych niepotrzebnych słów. Cóż, niech piękne dziewczę ma tę satysfakcję, że uczyniło, co mogło, by nakłonić mnie do zmiany planów.

Tydzień upłynął mi więcej niż przyjemnie. Z ogromną satysfakcją przekonałem się, iż małżeństwo van Dijków zachowało tak wiele delikatności, by nie kłopotać mnie nadmiernie swą obecnością. Codziennie spotykaliśmy się wspólnie na wczesnej kolacji, oddając się miłym, niezobowiązującym pogawędkom, a przez resztę dnia każde z nas zajmowało się swoimi sprawami. Ja zazwyczaj

przesiadywałem w bibliotece, chociaż znalazłem również czas, by zgodnie z obietnicą odwiedzić braci inkwizytorów, a także by zwiedzić Emden w towarzystwie jednego ze służących, lecz wierzcie mi, mili moi, niewiele było w tym mieście do oglądania. Wreszcie nadszedł ostatni wieczór, kiedy po kolacji jak zwykle udałem się do biblioteki, i przyznam, że siadając w miękkim fotelu z lekturą w dłoni, odczuwałem pewien smutek na myśl, że oto właśnie kończy się wygodne i spokojne życie. I nadchodzi czas powrotu do świątobliwych obowiązków inkwizytora, do zajadłej walki z diabelskimi siłami, pragnącymi opanować dusze, serca i umysły ludzi. Ludzi, dla których właśnie Święte Officjum było jedyną twierdzą strzegącą ich przed złem. Z drugiej strony musiałem jednak przyznać, że obecność pięknej Konstancji i konieczność codziennego, choćby krótkiego przebywania w jej towarzystwie działały na mnie niczym wbijanie szpilki w opuchnięte dziąsła. Patrzenie na żonę van Dijka niby niosło ze sobą przyjemność, tak jak każde obcowanie z dziełem sztuki, acz jednocześnie uzmysławiało mi, że ból niespełnionego pożądania jest silniejszy od radości płynącej z podziwiania piękna tej kobiety. Bo cóż zrobić, skoro nie byłem w stanie zapomnieć snu, który w marzeniu połączył mnie i Konstancję więzami o niebo silniejszymi niż te, jakie wypływały ze stosunku łączącego uprzejmą gospodynię z wdzięcznym gościem? Dlatego też o perspektywie powrotnej podróży do Hezu myślałem nawet z pewnym rodzajem przyjemności, z jakim witamy obietnicę ustąpienia bólu, który to ból, chociaż nie jest tak silny, by przeszkadzać w życiu, to jednak dokuczliwie co jakiś czas o sobie przypomina. Ostatniego wieczoru czytałem uważnie dzieło „O polityce” autorstwa Arystotelesa, z którego paroma tezami mogłem się zgodzić, inne z kolei uważałem za wysoce niebezpieczne oraz niewłaściwe. I dlatego też lektura była tym bardziej przyjemna, bo cóż to za radość czytać księgi, z których treścią zgadzamy się co do joty? To tak samo, jak obcować z kobietą, która posłusznie wykonuje wszystkie polecenia. Może i na początku jest to wygodne lub łechcące męską próżność, lecz zapewniam was, mili moi, że rychło staje się bardzo nudne. Nie ma to jak umiejętnie przełamywać opór i w ten sposób niesforną klaczkę skłonić do tego, by kłusowała, jak należy. O tak, pomyślałem z rozmarzeniem, gdybym dostał w swoje ręce śliczną Konstancję, na pewno potrafiłbym ją namówić, by galopowała jak szalona... Odłożyłem książkę na blat i przymknąłem oczy, wyobrażając sobie panią van Dijk, która zrzuca z ramion nocną suknię i staje naga w drżącym blasku świec... – Mistrzu Madderdin? Omal nie podskoczyłem w fotelu, gdyż, klnę się na Boga, nie słyszałem ani skrzypnięcia drzwi, ani kroków. Nie wyczułem też nawet śladu zapachu jej olejków, balsamów lub perfum, ale być może zawinił tu katar, który dokuczał mi od czasu wycieczki po wietrznym Emden. Udało mi się jednak opanować zaskoczenie i wstałem. – Pani... – Skłoniłem głowę, co nie przeszkodziło mi spostrzec, iż Konstancja wyglądała zachwycająco. Tym razem miała na sobie przetykaną złotymi nićmi suknię barwy przydymionego rubinu. – Raczcie mi łaskawie wybaczyć, że przerwałam wam zadumę. Ciekawa jestem, cóż tym razem wzbudziło wasze zainteresowanie? – Zerknęła na wolumin. Podniosłem tom i otworzyłem na tytułowej stronie. – Arystoteles, pani. Pamiętam tę książkę z lat młodzieńczych, lecz teraz rozumiem z niej więcej, toteż i przyjemność lektury stała się większa. – A więc zamyśliliście się nad najszczęśliwszym ustrojem dla ludzkości. – Przyglądała mi się

z uśmiechem. – I do jakich doszliście wniosków? – Chyba tylko do takich, że wypada żałować, iż Arystoteles nie dożył naszych czasów. Wtedy bowiem zamiast opiewać politeję, mógłby poświęcić swe dzieło zaletom funkcjonowania Świętego Officjum – odparłem. Roześmiała się. – O, na pewno – przytaknęła mi z udaną powagą. – Och, siadajcie, proszę. Mam dla was niespodziankę. – Zerknęła na mnie, a jej oczy błyszczały. Przez króciusieńką chwilę dałem się ponieść wyobraźni, zwłaszcza że urojony widok jej nagiego ciała nadal głęboko tkwił w moim umyśle i żadną miarą nie byłem w stanie go stamtąd wygonić. – Uwielbiam niespodzianki – odparłem nie do końca zgodnie z prawdą, lecz na pewno zgodnie z zasadami uprzejmości. – Mam więc nadzieję, że polubicie tę. – Wyciągnęła dłoń w moją stronę. W palcach trzymała list, a ja nie musiałem długo się przyglądać, by dostrzec czerwoną pieczęć mistrza Dopplera zamykającą dokument. Nie dałem poznać po sobie zaskoczenia i przyjąłem papier z rąk Konstancji. – Zostawię was teraz, byście mogli... – zaczęła. – Sądzę, że to zbyteczne, pani – odparłem uprzejmym tonem. – Nie wiem czemu, ale mam silne wrażenie, iż będę chciał podzielić się z wami treścią owego listu, który zapewne dotyczy zarówno was, jak i waszego męża. – Czyżby? – Pozwolicie? – Uniosłem pismo. – Czytajcie śmiało. – Konstancja sięgnęła po Arystotelesa i pozornie nie zwracając na mnie uwagi, zagłębiła się w lekturze. Tak jak się spodziewałem, mistrz Teofil stanowczo zalecał mi zakończenie sprawy poprzez towarzyszenie van Dijkowi w jego wyprawie na Wyspy Farskie. Oczywiście z oficjalnego punktu widzenia Doppler nie mógł mi niczego nakazać ani rozkazać, lecz sugestia zawarta w jego liście była tak silna, że wiedziałem, iż naraziłbym się na jego głębokie niezadowolenie, gdybym poważył się tę sugestię zignorować. A niezadowolenie Dopplera miałoby dla waszego pokornego i uniżonego sługi bardzo konkretny wymiar finansowy. Krótko mówiąc, mistrz Teofil już by się postarał, aby moja sakiewka wyraźnie poczuła, iż jest mną mocno rozczarowany. Przez chwilę zastanawiałem się, czy jednak mimo wszystko nie zlekceważyć zaleceń Dopplera. Przecież tak czy inaczej niedługo miałem wynieść się z Hez-hezronu, by odbyć służbę w którymś z prowincjonalnych oddziałów Inkwizytorium. Wydawało się więc, że zadowolenie czy niezadowolenie Dopplera nie będą już miały dla mnie znaczenia. Lecz z drugiej strony patrząc, mistrz Teofil był człowiekiem ustosunkowanym i dysponującym wielką wiedzą oraz potężnymi wpływami. A niedobrze robić sobie nieprzyjaciół z podobnych ludzi. Zwłaszcza niedobrze dla kogoś takiego jak ja, kto i tak nie miał powodu, by chełpić się szczęsnymi obrotami koła fortuny. – Mistrz Teofil Doppler usilnie prosi, bym towarzyszył waszemu mężowi – oznajmiłem wreszcie. Konstancja oderwała wzrok od kart książki i podniosła na mnie oczy. – Ach, prawda, wasz list – powiedziała takim tonem, jakby przez tę krótką chwilę zapomniała o istnieniu dokumentu i ja dopiero jej o nim przypomniałem. – Po rozważeniu wszystkich za i przeciw zdecydowałem się zadośćuczynić tej prośbie – oznajmiłem. – Choć nadal uważam, że moja podróż jest całkowicie pozbawiona sensu.

Konstancja rozłożyła ręce. – W tym wszystkim cieszy mnie tylko jedno – kontynuowałem – a mianowicie to, że postąpię zgodnie z waszą wolą i mam nadzieję, że spokojniej pożegnacie męża, wiedząc, iż mu towarzyszę. – I z nową nadzieją będę oczekiwać powrotu ojca – dodała żywo. Pominąłem milczeniem te słowa, gdyż, szczerze mówiąc, niewielkie miałem nadzieje, że zobaczymy jeszcze Dominika Altdorfa żywego. – Z podziwem przyznaję, że świetnie sobie ze mną poradziliście, pani Konstancjo – zwróciłem się do niej z uśmiechem, gdyż okazywanie gniewu czy niezadowolenia byłoby nie tylko niegrzeczne, lecz świadczyłoby również o słabości charakteru. – Ale powiem, że nawet cieszę się, iż skłoniliście mnie do postępowania niezgodnego z logiką, skoro mogę wam w ten sposób pomóc i jeśli będziecie o mnie życzliwie myśleć. Podniosła się z fotela, zbliżyła do mnie i uścisnęła moją dłoń. – Wierzcie mi, myślę o was życzliwie – powiedziała. – Dobrej nocy. – Dobranoc – odparłem i zaczekałem, aż zniknie za drzwiami. Usiadłem z powrotem w fotelu i ponownie zabrałem się do lektury Arystotelesa, chociaż powinienem raczej zagłębić się w przemyśleniach kogoś, kto opisywał, jak ustrzec się intryg pięknych kobiet. Bo chociaż intryga Konstancji van Dijk nie była szczególnie wysublimowana, to w zamian za to okazała się bezwzględnie skuteczna. Cóż zrobić, westchnąłem do siebie, nawet najzdolniejsi i najbystrzejsi inkwizytorzy czasami ponoszą porażki, których jednak nie należy rozpamiętywać, lecz uczyć się na nich, by następnie przekuwać je w zwycięstwa.

Oktawian van Dijk był na tyle grzeczny, że następnego dnia przy śniadaniu oszczędnie skwitował całą sytuację słowami: „Nawet nie wiecie, jak się cieszę, że wyprawicie się ze mną w rejs” i uśmiechał się przy tych słowach z poczciwą, prostolinijną szczerością. – Cóż – westchnąłem. – Mam nadzieję, że przyszłość okaże się lepsza zarówno od przewidywań, jak i od moich dotychczasowych doświadczeń. Van Dijk uniósł kielich. – I właśnie za to wypijmy – zaproponował wesoło. Opróżniłem kielich posłusznie, choć z dużo mniejszym zapałem niż mój gospodarz. – Zabiorę i wezmę was do portu, oprowadzę i zapoznam, na własne oczy zobaczycie nasz statek, wejdziecie na pokład... – mówił van Dijk ciepłym tonem. – Mówię wam, od razu poczujecie się bardziej swojsko i kiedy wyruszymy, to wyda wam się, że płyniecie i żeglujecie we własnym wygodnym domu. Wiedziałem, co sądzić o tego typu zapewnieniach, więc jedynie wzruszyłem ramionami. Sługa, który stał za moimi plecami, wziął ten gest za przywołanie i nachylił się nade mną, ale odpędziłem go gniewnym mruknięciem. Co dodatkowo mnie rozsierdziło, gdyż okazywanie gniewu z powodu poniesionej porażki jest niczym więcej jak przejawem bezsensownej słabości. Jakoś łatwiej mi było pohamować zły humor w obecności pięknej Konstancji niż w obecności jej męża, ale postanowiłem wziąć się w garść. – Co Bóg da, to będzie, panie van Dijk – stwierdziłem opanowanym głosem. – Bo właśnie w Jego mocarnych rękach leży los wszystkich stworzeń. Oktawian pochylił głowę z uszanowaniem, usłyszawszy te słowa. – Skoro więc decyzja została podjęta, nie kłopoczmy się więcej – dokończyłem. Kupiec odetchnął z widoczną ulgą. Był najwyraźniej bardzo zadowolony, że intryga zakończyła się tak, jak się zakończyła, czyli po pierwsze zgodziłem się płynąć z nim na Wyspy Farskie, a po drugie ani nie czyniłem mu wyrzutów, ani w dotkliwy i nieprzyjemny sposób nie okazywałem złego humoru. Ale jakiż miałoby niby sens atakowanie van Dijka? Czy chciałem mieć za kompana najbliższych dni człowieka do żywego dotkniętego i urażonego? Czy nie lepiej było uczynić tak, jak zdecydowałem się uczynić, a więc robić dobrą minę do złej gry? Jeżeli już musiałem pogodzić się z przegraną, nie zamierzałem dodawać do tego konfliktów, scysji czy niesnasek. Zwłaszcza że na pełnym morzu różne nieprzyjemne rzeczy mogą spotkać pasażera, na którego kapitan jest bardzo rozżalony... – Jak sądzicie, kiedy będziemy mogli wypłynąć? – Mamy dzisiaj wtorek, co? – Podrapał się po nosie. – Sądzicie, że sobota będzie dobra i odpowiednia? – Tak samo dobra i tak samo zła jak każdy inny dzień – odparłem obojętnie. – Pogoda zapowiada się świetna i znakomita, więc wypłyniemy w sobotę – zdecydował. – Wiecie, że mam takiego człowieka, który potrafi wyczytać z nieba, jaka będzie pogoda przez najbliższe dni? Czyta w słońcu, wietrze i chmurach niczym w otwartej księdze! Słyszałem o podobnych uzdolnieniach, ale pomimo braku podróżniczego doświadczenia wiedziałem doskonale, jak bardzo zawodne bywa liczenie na własną intuicję i własną znajomość sił natury. Bowiem owe siły natury są tak potężne i tak tajemnicze, że ich zrozumienie wymyka się słabemu umysłowi człowieka. A górskie przepaści, puszczańskie ostępy i morskie głębiny pełne były, pełne są i pełne będą szczątków zadufanych w sobie śmiałków, wierzących, iż potrafią rozszyfrować tajemnice wypisane ręką Boga.

– Edwinburg niby będzie naszym portem przeznaczenia – kontynuował kupiec. – Lecz tak naprawdę i w rzeczywistości zawiniemy tam, jedynie by zabrać świeże zapasy oraz pilota, po czym popłyniemy i pożeglujemy dalej na północ. – Pilota? – Inaczej mówiąc: przewodnika po tym obszarze morza – wyjaśnił. – Ja, widzicie, nie znam Wysp Farskich, bo niby w jakim celu miałem je poznawać? Ale wiem, że to niebezpieczne i groźne wody. – Marynarze zgodzą się tam płynąć? Van Dijk wzruszył ramionami. – Statek to nie antyczna Grecja i nie będziemy rzucać białych i czarnych kul do dzbana. – Uśmiechnął się krzywo. – Na statku, mistrzu Madderdin, panuje i panować powinna wojskowa dyscyplina i rygor. A jak komuś ona nie w smak, zawsze może wyjść i wysiąść. – Na pełnym morzu? – Toteż dlatego rzadko wysiadają. – Van Dijk wyszczerzył zęby. – I mówicie, że pilot nas bezpiecznie przeprowadzi? – Nie obawiajcie się i nie lękajcie, bo w Edwinburgu na pewno trafimy na kogoś, kto nieźle i nie najgorzej poznał te wody, a już na samych Farskich znajdziemy żeglarza, który i morze, i wyspy zna tak dobrze jak wy własny pokój. – A ile jest tych wysp? – Sześć dużych, sześć średnich i sześć całkiem małych – odpowiedział natychmiast van Dijk. – No to naszukamy się tego waszego teścia... Kupiec machnął dłonią. – Mówiąc: „całkiem małe”, naprawdę mam na myśli takie tam krosty i pryszcze na morzu. – Zachichotał. – W kilka godzin możecie na nich zbadać i sprawdzić każdy zakątek. – No i dobrze. Im szybciej znajdziemy waszą zgubę, tym szybciej wrócimy do domu. – Poza tym, tak jak wam wspominałem i mówiłem, na Wyspach Farskich mieszka niewielu ludzi. A to oznacza, że każdy wie wszystko o każdym z osobna i o wszystkich razem. Wizyta statku na pewno nikomu nie umknęła i nikt jej nie przeoczył, więc miejscowi pomogą nam dojść, co i jak, zwłaszcza kiedy ich zachęcimy złotem. – Chyba że sami są odpowiedzialni za zaginięcie statku... – zaryzykowałem przypuszczenie. Van Dijk wzruszył ramionami. – Przecież takie rzeczy się zdarzają – nie poddawałem się. – Sam słyszałem, że rozbójnicy palą ognie na nadbrzeżnych skałach, by udawały latarnie morskie i by zbłąkane statki rozbiły się na rafach i by można potem obrabować wrak. Kupiec tym razem się skrzywił. – Nie powiem, że takie rzeczy się nie zdarzają, zwłaszcza na co dzikszych wybrzeżach – przyznał niechętnie. – Ale widzicie, po pierwsze Dominik wcale nie był zabłąkany i zagubiony, tylko zmierzał do wyznaczonego celu, po drugie, szczwany jest z niego lis i dobry żeglarz, po trzecie wreszcie: na pewno miał dobrego pilota. Jednak – van Dijk uniósł dłoń, ubiegając moje dalsze uwagi – nie wykluczam wcale hipotezy i podejrzenia, że miejscowi mogą być zamieszani w coś, czego ujawnienia wcale by sobie nie życzyli. I wierzcie mi, że będziemy uważać. Obserwować, słuchać i wyciągać wnioski. Takie podejście do sprawy całkiem mi się podobało, gdyż dostrzegałem w nim rzeczowość i chłód, które powinny cechować każdego człowieka chcącego rozwikłać tajemnicę, niezależnie od

tego, czy człowiek ten był inkwizytorem, czy też zwykłym kupcem. – To jak? Wybierzecie się ze mną jutro po śniadaniu na spacer do portu? – zagadnął van Dijk. – Z wielką chęcią – odparłem zupełnie szczerze, gdyż jeśli już zostałem zmuszony do tego, by zadawać się z diabłem, lepiej go było wcześniej jeśli nie oswoić, to chociaż poznać na tyle dokładnie, na ile to możliwe. Zaraz po rozmowie z van Dijkiem odwiedziłem doktora Metzengechtera, który nie musząc już poświęcać tyle czasu swemu zdrowiejącemu pacjentowi, coraz więcej tego czasu poświęcał zawartości butelek z bogato zaopatrzonej piwniczki kupca. Medyka zastałem w radośnie beztroskim nastroju i z rozbawieniem pomyślałem, że zaraz mu zburzę tę beztroskę oraz radość. – Witam was, drogi mistrzu! – Metzengechter rozwarł ramiona, jakby chciał mnie objąć, na szczęście nie posunął się krok dalej. – Witam, panie Metzengechter, i bardzo się cieszę, widząc was w dobrym zdrowiu i w pełni sił. – Zawsze powtarzam, że zawsze może być lepiej, niż jest – zachichotał. – Ale na razie nic a nic się nie uskarżam. Nawet temu łotrzykowi chyba już wybaczę, bo takie ma dobre wina – dodał, myśląc o naszym gospodarzu. – A to cieszę się, że sprawy między panem a van Dijkiem jakoś się ułożyły, bo spędzicie ze sobą jeszcze trochę czasu – rzekłem serdecznie. – Eeee, nie – odparł medyk. – Thijs zaraz stanie na nogi, a wtedy i ja, za waszym pozwoleniem, potelepię się do domu. – Uśmiechnął się szeroko, bo jak widać, niewola, mimo że wygodna, trochę już mu się znudziła. – Otóż spieszę was powiadomić, że nastąpiła niewielka zmiana planów – oznajmiłem wesoło. Metzengechter był na tyle podpity, że wcale nie wyczuł zagrożenia. – A co tam się znowu dzieje takiego? – spytał beztrosko. – Postanowiłem wyświadczyć wam ten zaszczyt i tę grzeczność, że popłyniecie wraz ze mną na Wyspy Farskie – odparłem. Uśmiech zamarł na twarzy lekarza. – Żartujecie, prawda? – zapytał wreszcie. – W żadnym razie, panie Metzengechter. Płyniemy w rejs. Pan, ja, Thijs i van Dijk. I załoga, rzecz jasna. Za kilka tygodni wrócimy, a wy na tej wyprawie na pewno nie stracicie. Teraz medyk spoglądał na mnie spode łba niczym wściekły pies, który co prawda boi się zaatakować intruza, ale chce pokazać, że gdyby tylko mógł, toby zagryzł. – Nigdzie nie popłynę – zawarczał. Medyk był mi oczywiście potrzebny do opieki nad Thijsem i do przeprowadzenia kolejnych ewentualnych zabiegów mających odświeżyć pamięć młodego żeglarza, gdyby okazały się one konieczne. Ale przyznam również, że z dużą życzliwością myślałem o obecności na pokładzie doświadczonego lekarza, który w razie nieprzewidzianych okoliczności będzie mógł pochylić się nad kondycją i zdrowiem waszego uniżonego sługi. Metzengechter wykazał się już dużą fachowością, więc w tej przynajmniej materii mogłem mu ufać. A że nie lubił pływać? Cóż, ja również nie lubiłem, a musiałem... – Owszem, popłyniecie – odparłem spokojnie – gdyż podjąłem już taką decyzję. I teraz macie dwie drogi do wyboru: albo potraktujecie nasz rejs jako nowe, ciekawe doświadczenie i postaracie się okazać trochę entuzjazmu, albo będziecie stawiać bezsensowny i drażniący mnie opór. Jeśli wybierzecie tę drugą drogę, zaręczam wam, że wasz opór własnoręcznie złamię i nie będzie to dla

was miłe. – Spojrzałem mu prosto w oczy i miałem nadzieję, że mój wzrok jest wystarczająco zimny. – Zrozumieliście? Lekarz milczał dłuższą chwilę i jedynie poruszał bezdźwięcznie ustami. Widziałem, że jest wściekły, lecz doceniałem mądrość, która kazała mu tej wściekłości nie uzewnętrzniać w zbyt gwałtowny sposób. – Hurrra – powiedział w końcu. Klepnąłem medyka w ramię. – Całkiem dobry początek, doktorze – pochwaliłem go. – Chociaż nad temperaturą entuzjazmu możecie jeszcze trochę popracować.

Rejs okazał się zdumiewająco przyjemny i czas na morzu w dużej mierze spędziłem, obserwując błękitne fale rozbryzgujące białą pianę i skaczące ponad te rozbryzgi wielkie, zwinne ryby o łusce lśniącej w pełnym słońcu. Codziennie rozmawiałem z pewnym sędziwym marynarzem, który gładząc siwą brodę, opowiadał mi o wyprawach do dalekich krain i przeróżnych zdumiewających przygodach, jakie stały się jego udziałem w czasie tych właśnie wypraw. Przy okazji zajmującej konwersacji raczyliśmy się różnorakimi trunkami z bogato zaopatrzonej spiżarki van Dijka. Wieczorami natomiast, kiedy zachodzące słońce rozsnuwało czerwień po niebie, pod mostkiem zbierała się żeglarska brać i by nas zabawić, tańczyli różnorakie marynarskie tańce, przygrywając sobie na piszczałkach i harmonijkach. Zszedłem do swej kajuty już w nocy, lekko podchmielony i rozbawiony, życzyłem dobrej nocy van Dijkowi i zatrzasnąłem drzwi. W zupełnych ciemnościach zdjąłem ubranie i nago położyłem się na łóżku. Pościel była wilgotna, ale nawet nieszczególnie mi to przeszkadzało. Już miałem przytulić się do poduszki, kiedy usłyszałem szmer. Wbrew zapewnieniom van Dijka wiedziałem oczywiście, że ze statku nie da się całkowicie usunąć szczurów, więc pomyślałem, że to właśnie któreś z tych stworzeń opuściło ładownię i postanowiło odwiedzić moją kwaterę. Ująłem rękojeść noża, kiedy nagle obok zabłysła lampa. Zmrużyłem oczy, lecz nie na tyle szybko, by nie dostrzec, kto trzyma tę lampę w dłoniach. A była to ni mniej, ni więcej, tylko Konstancja van Dijk. Naga niczym Afrodyta wyłaniająca się z morskiej piany i z całą pewnością piękniejsza od każdej greckiej bogini. Zamrugałem powiekami, a ona z uśmiechem przyglądała się, jak próbuję oswoić zarówno wzrok, jak i umysł.

– Zaprosicie mnie do siebie czy pozwolicie mi marznąć? – zapytała. Przeciągnęła końcami palców po piersiach od ich szczytu przez sutki aż po nasadę, tak jakby owo przeciągnięcie mogło ją rozgrzać. – Skąd... skąd...? – miałem kłopoty, by wydusić z siebie pełne zdanie. – Skąd się tu wzięłam, chcecie spytać? – Uśmiechnęła się promiennie. – A czy dla kobiety oszalałej z miłości i pożądania istnieją jakieś przeszkody? Nachyliła się nade mną, a jej piękne piersi zakołysały się tuż przed moją twarzą. Jasnobrązowe sutki zesztywniały i urosły, jakby zapraszając moje usta do pocałunków. – I co? – szepnęła. – Mogę wejść? Jednym ruchem odgarnąłem koc, a Konstancja wsunęła się do koi i przywarła do mnie całym ciałem. Wcześniej odstawiła lampę na stojącą przy łóżku szafkę i teraz ciepły blask pełgał po skórze dziewczyny i lśnił w jej oczach. Dotknąłem włosów Konstancji, a one przesypały się między palcami niczym skrzące złote nici. Żona van Dijka objęła mnie i wpiła się w moje usta pocałunkiem, a zaraz potem poczułem, jak zaplata nogi wokół moich bioder, z niezwykłą zręcznością trafiając właśnie idealnie tak, jak należało trafić, by połączyć nasze ciała w jedność. – Och, tak – zajęczała słodko. – Mój Boże, właśnie tak! Czułem po jej głosie, że jest nie tylko spragniona i wygłodniała, ale również żądna mocniejszych wrażeń niż powolne kołysanie się w rytm niespiesznego bicia serca. Chwyciłem ją więc jedną dłonią za pośladki i uniosłem, drugą zgniotłem jej pierś, a zębami wgryzłem się w pachnącą szyję, jednocześnie wbijając tak mocno sztych między jej uda, jakbym ostrzem chciał ugodzić w samo serce. Zaczerpnęła spazmatycznie tchu, kończąc ten oddech głębokim westchnieniem, a paznokciami przeorała mi plecy. – Jeszcze, jeszcze – jęczała, wijąc się pode mną, napierając, uciekając i krążąc pośladkami. – Tak mi róbcie, och, tak, już czas, już czas... Nie zrozumiałem, na co był „już czas”, ale kobiety pogrążone w miłosnej ekstazie wypowiadają czasami słowa, w których próżno doszukiwać się sensu. I może to i lepiej, gdyż jeśli kobieta zachowała na tyle trzeźwy umysł, by mówić do rzeczy, to znaczy, że rozkosz nie wdarła się jeszcze na poziom odbierający zdolność logicznego rozumowania, co tym samym oznacza, że jej kochanek nie popisuje się odpowiednio wysokim kunsztem miłosnym. – Już czas, już czas! – mówiła coraz głośniej. Oraz, co dziwne, coraz grubszym głosem, w którym wyraźnie słyszałem zniecierpliwienie i naleganie, a nie dotychczasową namiętność. – Proszę was, mistrzu, już czas! Otworzyłem oczy i ujrzałem nad sobą zaczerwienioną twarz służącego. Zamrugałem powiekami, gdyż przejście ze świata słodkich miłosnych zmagań do świata przedwczesnej pobudki było tak raptowne, że musiałem mieć chwilę, by dojść do siebie. – Jezus Maria, dobry pacierz nie mogę was dobudzić – zajęczał żałośnie sługa i wycofał się o krok. – Bogu dziękować, żeście się wreszcie ocknęli. Machnąłem ręką. – Zmykaj – rozkazałem stanowczo i opuściłem stopy na posadzkę. Na gwoździe i ciernie! Co się ze mną działo? Drugi już raz spałem tak twardo, że nie tylko nie słyszałem wchodzącego do pokoju służącego, ale nawet nie reagowałem, kiedy w natarczywy sposób usiłował mnie obudzić. To nie był dobry znak, gdyż inkwizytor nigdy nie powinien zapominać

o czujności. I trzeba przyznać, że do tej pory nie miałem podobnych kłopotów, a wręcz przeciwnie, mogłem się pochwalić, że równie łatwo potrafię zasnąć, jak i zerwać się ze snu w razie nawet nie niebezpieczeństwa, lecz chociażby lekkiego podejrzenia, że coś groźnego lub nieprzyjemnego może się zdarzyć. Czy w podobnie otępiający sposób działało na mnie świeże morskie powietrze, do którego nie byłem przecież przyzwyczajony ani w Hez-hezronie, ani w żadnym z innych miast, w których miałem okazję dłużej przebywać? Może i tak właśnie było, co nie zmieniało faktu, że podobna przypadłość mogła okazać się w przyszłości bardzo groźna. Długo jeszcze siedziałem nieruchomo, starając się zebrać myśli. Cóż, wyimaginowałem sobie piękny rejs, a teraz byłem, niestety, pewien, że rzeczywistość nie okaże się nawet w ułamku tak interesująca jak senne marzenie. A w każdym razie na pewno cudownym zrządzeniem losu na pokładzie nie znajdzie się piękna Konstancja van Dijk. Nastał środowy poranek, dzień, w którym miałem towarzyszyć Oktawianowi w wycieczce do portu, natomiast w sobotę mieliśmy wedle planu wypłynąć z Emden. No dobrze...

Dzień był słoneczny, lecz wietrzny i chłodny (zważywszy na fakt, że mieliśmy lato), a na czysto błękitnym niebie widziałem jedynie nieliczne, strzępiaste i cienkie smugi chmur, przypominające kłębki rozwłóczonej wełny, które zostały po owcy uciekającej przed nożycami. Oktawian spojrzał w niebo i pociągnął nosem. – Będzie burza – zawyrokował. – Ale zdążymy wrócić do domu, zanim nas złapie deszcz i ulewa. – Burza? – zaśmiałem się. – Z tych obłoczków? Uśmiechnął się, jak mi się wydawało, z lekkim politowaniem. – Zobaczycie – rzekł tylko. Cóż, nie zamierzałem się z nim kłócić, bo przede wszystkim temat nie był wart dyskusji, a poza tym słyszałem, że nie tylko żeglarze, lecz nawet zwykli mieszkańcy nadmorskich miejscowości mają dobrze rozwinięty instynkt i potrafią wyczuć zbliżającą się burzę nie tyle po znakach na niebie, ile po zapachu wiatru lub kolorze wody. Może więc van Dijk należał do podobnie wyczulonych ludzi? Jeśli tak, to tym lepiej, wychodziłem bowiem z praktycznego założenia, że im więcej mój towarzysz ma rozumu oraz zdolności, tym większa szansa, że wrócimy cało z wyprawy. Emden było małym, spokojnym miastem, niewiele więc czasu zajęło nam przejście z domu van Dijków do dzielnicy portowej. Oktawiana często pozdrawiano, jak zauważyłem, z szacunkiem i sympatią, a kilka razy mój towarzysz zatrzymywał się, by jednemu czy drugiemu znajomkowi podać rękę i zamienić z nim kilka słów. Wreszcie doszliśmy do portu i zza rzędu nadbrzeżnych magazynów wyłoniła się przed nami tafla wody. Zresztą „tafla” nie było w tym wypadku właściwym określeniem, gdyż morze przypominało wielki, bury od brudu pled, pod którym w śmiertelnym zwarciu kotłowały się wściekłe psy. – Mam nadzieję, że nie popłyniemy w podobny do tego sztorm? – zapytałem, starając się, by mój głos zabrzmiał obojętnie, sam jednak usłyszałem w nim zaniepokojenie. – Sztorm? – Van Dijk uśmiechnął się i pokręcił głową. – Myślicie o tym kojącym i łagodnym kołysaniu fal? Dwa z psów musiały pogryźć się szczególnie mocno, gdyż spod pledu buchnął właśnie wyjątkowo potężny gejzer piany. Zawiesiłem na moim towarzyszu ciężkie spojrzenie, a on machnął dłonią, nadal

nie pozbywając się kpiącego uśmieszku. – Nie martwcie się, nie w taką pogodę pływałem i żeglowałem – oznajmił uspokajającym tonem. – Poza tym przecież i ja sam, osobiście wybieram się z wami, więc nie sądzicie, że ryzykowałbym i hazardował własnym życiem, gdyby wystarczyło poczekać kilka dni na spokojne i nieburzliwe morze? – Mam nadzieję – odparłem. – Zobaczycie zresztą moją fluitę – rzekł tym razem z nieukrywaną dumą. – Nazywa się „Księżniczka Tańcząca na Falach” – dodał z jeszcze większą dumą. – Oby tylko nie zwichnęła kostki – westchnąłem, cały czas przyglądając się falom kotłującym się przy brzegu i z rozmachem uderzającym o plażę, a raczej o ten wąski paseczek piasku, który z niej pozostał. – A skąd taka długa nazwa waszego statku? – spytałem. – Bo to chyba niezwyczajne... – Słusznie żeście zauważyli mimo braku żeglarskiej eksperiencji i doświadczenia – pochwalił mnie. – To skutek kompromisu, jaki zawarłem z Dominikiem. On chciał nazwać ten statek „Tańcząca na Falach”, ja wolałem „Tańczącą Księżniczkę”. No i tak rada do rady połączyliśmy jedno z drugim... – A co tu się dzieje? – Przystanąłem i wpatrzyłem się w tłumek na pomoście. Van Dijk powiódł wzrokiem w ślad za mym spojrzeniem, zaśmiał się cicho i ujął mnie pod łokieć. – Chodźcie, proszę, nie zatrzymujmy się, zaraz wszystko wam opowiem i wyjawię. Posłuchałem go i ruszyliśmy szybszym krokiem niż poprzednio. Zauważyłem też, że mój towarzysz poprawił kapelusz w taki sposób, by rondo osłaniało jego twarz. Zdziwiłem się, ale czekałem, aż sam raczy mi wszystko wyjaśnić. I wcale nie musiałem długo czekać. – Słyszeliście kiedyś o mistrzu Edmundzie z Knottingley? – zagadnął. Zmrużyłem oczy. – Coś mi dzwoni – odparłem po namyśle. – Choć Bóg mi świadkiem, że ani nie wiem co, ani nie wiem gdzie. – To niezwykle sławny poeta i dramaturg – wyjaśnił van Dijk. – Ulubieniec całej Brytanii. Klepnąłem się w czoło. – Oczywiście! Już wiem! Ten, co składa tak kunsztowne frazy, że nie wiadomo, gdzie zdanie się kończy, a gdzie zaczyna. – Ten sam właśnie – zgodził się kupiec. – Wyobraźcie sobie, że damy kochają jego dzieła i niektóre wręcz mdleją i tracą zmysły z wrażenia, kiedy im czytać co bardziej poruszające utwory. – To się nazywa siła słowa. – Pokiwałem głową. – Rozumiem, że dzięki swym zdolnościom sam mistrz Edmund również ma wielkie powodzenie u płci pięknej, nie tylko jego wiersze... – Jak to artysta – odparł van Dijk. – Bo przecież jest cechą wielu kobiet, że miłość i uczucie dla dzieła łączą z miłością do ich autora i twórcy. To była święta prawda. Sentymentalne kobiety, naiwne dziewczęta, a nawet rozsądne matrony sądziły, że jeśli dzieło artysty charakteryzuje się cudowną wzniosłością, to zadając się z samym artystą, ową cudowną wzniosłość otrzymają w darze. Tymczasem zdarzało się, że zamiast uczonych konwersacji o naturze bytu i sztuki dostawały sprośne piosnki wyśpiewywane przy garncu rozwodnionego wina, zamiast sentymentalnych spacerów wśród upojnie pachnących kwiatów jaśminu były pijackie awantury z koleżkami, a smrodliwe i głośne pierdzenie pod pierzyną musiało zastąpić szybujące pod niebo doznania miłości cielesnej. A cała wielka miłość kończyła się tym, że pan poeta wychędożył młodszą i ładniejszą przyjaciółkę owej naiwnej damy, która była kiedyś na

tyle głupia, że artystę pomyliła z jego dziełem. A i tak mogła mówić o szczęściu, jeśli nie sprzedał jej do burdelu za długi. – Popełniliście tylko jeden błąd i omyłkę – kontynuował van Dijk – używając czasu teraźniejszego zamiast czasu przeszłego. Nie „ma powodzenie”, lecz „miał powodzenie”, gdyż Słońce Brytanii, jak nazywano mistrza Edmunda, jeśli nie wiecie, zgasło kilka miesięcy temu. – Każdy kiedyś musi odejść. – Wzruszyłem ramionami. – Mistrz Edmund podróżował do Afryki – opowiadał van Dijk – w celu, jak powiadał, poszukiwania natchnienia i weny oraz prowadzenia rozmów z Muzami. – Nie wiedziałem, że Muzy mieszkają właśnie w Afryce – zauważyłem. – Tak naprawdę mówiono i ciszej, i głośniej, że nie po wenę czy natchnienie wybrał się mistrz Edmund, tylko w celu sprawdzenia i zbadania pewnej nadzwyczaj interesującej go koncepcji i teorii... Van Dijk wypowiadał wszystkie słowa żartobliwym tonem, z tajemniczym uśmieszkiem na ustach. – A jakaż to była koncepcja? – Ano taka, że przyrodzenie czarnych młodzieńców jest znacznie większe niż przyrodzenie białych młodzieńców – wyjaśnił van Dijk, uśmiechając się jeszcze szerzej. – A ponieważ prowadził intensywne badania w Europie, więc zapragnął i zechciał zakończyć je w Afryce, by po powrocie ogłosić wnioski wśród zainteresowanych jego pasją przyjaciół i kompanów. – Mój Boże, następny sodomita – westchnąłem. – A mówicie, że pisał wiersze o miłości. – Ba, oczywiście, że pisał... Moja żona twierdzi nawet, że są niezwykle piękne – powiedział van Dijk. – I choć może nie mdlała przy lekturze, jak zdarzało się i przytrafiało innym damom, jednak dostrzegałem czasem, że wzrok ma zamglony, a oczy wpatrzone w obraz, którego ja, jako artystyczny profan, wcale nie mogłem zobaczyć i ujrzeć. – No dobrze, wracajmy do sprawy – zażądałem. – Mieliście mi wyjaśnić, co to za zbiegowisko i dlaczego tak szybko od niego odeszliśmy, a zaczęliście mi opowiadać o miłosnych perypetiach Słońca Brytanii. Zatem cofnijmy się do mojego pytania, jeśli pozwolicie. – Mistrzu Madderdin, jedno z drugim łączy się tak ściśle jak, nie przymierzając, czubek buta z zadkiem. Bo wyobraźcie sobie, że nieszczęsny mistrz Edmund czymś się w tej Afryce zaraził czy zatruł. A może zbyt długo wystawiał na słońce łepetynę i głowinę, przyzwyczajoną raczej do brytyjskiej wilgoci, nie marokańskiej spiekoty i upału? Jak było, tak było, nie wiem, co stało się dokładnie, ale efekt objawił się taki, że mistrza Edmunda załadowano na statek i ile wiatru w żaglach gnano z nim do Brytanii... – No i? – Biedak nie doczekał powrotu, bo zmarło mu się i sczezło gdzieś na samym progu Biskajów. I kto został z problemem? Kapitan, mistrzu Madderdin, kapitan... – Nie rozumiem. Czy nie jest żeglarskim zwyczajem, że trupy ciska się do morza? Van Dijk aż przystanął, kiedy usłyszał moje słowa, i skrzywił się. – Nie! – rzekł z oburzeniem. – Jakie znowu „ciska”? Czy uważacie, że żeglarze to przypalone resztki z kotła, mistrzu Madderdin, żeby je ciskać, jak powiedzieliście i rzekliście, w otchłań? – Być może użyłem nieodpowiednich słów – przyznałem ze skruchą. – Wielce nieodpowiednich i niewłaściwych – zgodził się, popatrując na mnie surowo. – Umarłego zaszywa się w worek, odprawia modlitwę i z honorami, w obecności całej załogi oddaje się falom jego doczesne szczątki.

– W sumie sprowadza się to do słów „ciska do morza” – zauważyłem i szybko uniosłem dłoń, powstrzymując van Dijka, który wyraźnie zirytowany, chciał dać respons. – Ale dość o tym, proszę was. Opowiadajcie, co dalej się działo z tym całym mistrzem Edmundem. Kupiec sapnął z niezadowoleniem, pokręcił głową, mruknął coś pod nosem, ale kiedy nie zwracałem na niego uwagi, zaczął mówić: – Zazwyczaj ciało człowieka, który umarł w czasie rejsu, oddaje się wodzie i falom. – Obrzucił mnie czujnym spojrzeniem. – W tym jednak wypadku rzecz się miała całkiem inaczej – kontynuował po chwili. – Mistrz Edmund należał bowiem do ulubieńców dworu królewskiego, był także przyjacielem i druhem księcia Norfolku, z którym to księciem dzielił upodobania zarówno poetyckie, jak i... – van Dijk skrzywił usta – innej natury. Oczywiście pojąłem, co miał na myśli, i westchnąłem w duchu. Nigdy nie mogłem zrozumieć, w jaki sposób poczucie wspólnoty oraz elitarnej wyjątkowości może silnie łączyć mężczyzn bliskich sobie jedynie w tym, że grzmocą w tyłek innych mężczyzn. – Ani książę, ani miłośnicy talentu i zdolności Edmunda – rozprawiał mój towarzysz – nigdy by nie darowali i nie wybaczyli, gdyby ciało Słońca Brytanii rzucono i ciśnięto rybom na pożarcie i gdyby nie można było oddać hołdów jego szczątkom. – Cóż, teraz chyba rozumiem kłopot tego kapitana. – Ale co się dzieje, mistrzu Madderdin? Spiekota i upał panuje taki, że można by na promieniach słońca zawiesić siekierę, wiatr ustaje prawie zupełnie i statek ledwo kołysze się na falach, a ciało... – ...zaczyna gnić – dopowiedziałem. – Właśnie tak. I jak kapitan oblicza, jeśli sprawy pójdą tak, jak idą, to do Londinium dowiezie całkiem rozłożone i zgniłe truchło. – Przykra sprawa. – Kapitan jednak, mądra głowa, wiedział i rozumiał, że ciało można zakonserwować... – To prawda. Na przykład w miodzie albo soli. – Albo w okowicie – poddał van Dijk. – Bo na statku łatwiej o mocny trunek niż o miód czy sól. – No dobrze, czyli wybrnęliśmy z kłopotu dzięki zmyślnemu kapitanowi. A teraz, jeśli łaska... – Nie wybrnęliśmy! – Van Dijk machnął ręką tak, jakby przecinał sznur zagradzający nam drogę. – Nie wybrnęliśmy... – powtórzyłem. – A to czemu? – Wyobraźcie sobie, że na pokładzie nie było ani jednej beczki takiej wielkości i rozmiaru, by mogła pomieścić ciało. – Ejże, coś ta opowieść nie trzyma się kupy. – Pokręciłem głową. – Może i nie znam się na marynarskim życiu, ale ciężko mi uwierzyć, że na statku nie było ani jednej beczki. Kupiec rozciągnął wargi w uśmiechu. – Beczki może i były, ale nie takie beczki... – Co przez to rozumiecie? – Mistrza Edmunda znano z tego, że lubił dobrze popić i dobrze pojeść – odpowiedział van Dijk. – A nawet można powiedzieć: bardzo dobrze popić i bardzo dobrze pojeść. – Ach tak. – Krótko mówiąc, prędzej byście wsadzili i włożyli do beczki tuczną świnię niż Słońce Brytanii. – Skomplikowaliście sytuację – mruknąłem. – Ależ nie ja, drogi mistrzu, nie ja ją skomplikowałem i utrudniłem, lecz życie ją tak poplątało. Bo zaręczam wam, że opowieść jest najprawdziwiej prawdziwa.

– Jak większość opowieści – mruknąłem znowu. – Z mistrzem Edmundem podróżował medyk przydzielony przez samego gubernatora i to on wpadł na ów niezwykle śmiały i odważny pomysł i koncept, który potem za zgodą kapitana zrealizowano. Van Dijk znowu przystanął i spojrzał na mnie. – Wiecie już, co się stało, panie Madderdin? Domyślacie się? Rozwarł dłoń i zaczął uderzać w jej wnętrze kantem drugiej dłoni. – Po-sie-ka-no mistrza Edmunda na kawałki i części. Ręce osobno, nogi osobno, głowa osobno. I tak oporządzony bez trudu zmieścił się w dwóch beczkach z okowitą. Milczałem długo. – Śmiały koncept – rzekłem wreszcie. – I w takim razie kapitan wyobrażał sobie, że rodacy mistrza Edmunda oraz jego przyjaciele ucieszą się, widząc ciało w takim stanie, i uznają, że całkiem ładnie wygląda? Mój towarzysz znowu się roześmiał. – Nie zapominajcie o medyku na pokładzie – podpowiedział. – Przed samym Londinium mistrza Edmunda wyciągnięto z beczek, przyszyto kończyny i głowę. – Uniósł palec w znaczącym geście. – Bogu dziękować, niczego z niczym nie pomylono, a potem zwłoki grzecznie przyodziano i włożono i wsadzono do trumny. – Sprytne! – doceniłem. – Chociaż, niestety, nadal nie wiem, czemu zawdzięczam niekłamaną przyjemność wysłuchania tej historii. – Pytaliście o zbiegowisko, o rozkrzyczany tłum, i właśnie wam odpowiadam. Tym razem ja przystanąłem i spojrzałem na van Dijka z konsternacją. – Odpowiadacie? Hmmmm... Zdradzę wam w takim razie, że nie zdobylibyście tytułu mistrza lapidarności. – Zaraz, zaraz wszystkiego się dowiecie... – Skoro na pewno wiecie, dokąd prowadzi wasza opowieść, w takim razie mówcie dalej. – Ciało wielkiego poety i dramaturga złożono w grobowcu ufundowanym przez dwór królewski – kontynuował kupiec zgodnie z moim życzeniem. – Na mszy świętej i ceremonii pogrzebu damy omdlewały niczym tulipany w pełnym słońcu, sam arcybiskup recytował fragmenty i ustępy nieśmiertelnych dzieł mistrza Edmunda. Tak więc wszystko dobrze się skończyło, mistrzu Madderdin... Spojrzałem na Oktawiana spode łba. – Został nam tylko kapitan i dowódca statku, prawda? Przytaknąłem. – Z dwiema beczkami okowity i gorzałki, prawda? – Nie wylał jej po wyjęciu ciała? – Otworzyłem szeroko oczy. Van Dijk klasnął. – Oczywiście, że nie! – zawołał. – Jak mógłby się skazać na utratę i zniszczenie tak pobłogosławionego przez Muzy likworu! Jeszcze w Londinium sprzedawał ten trunek na malutkie antałki, a widząc rosnący popyt i zapotrzebowanie, z dnia na dzień podwyższał cenę. Pewien przedsiębiorczy kupiec kupił od niego całą resztę owego poetyckiego eliksiru wraz ze stosownym certyfikatem poświadczonym przez londiniumskiego notariusza. I teraz sprzedaje się go w portach Cesarstwa, lecz już nie na antałki, ale na ot, tycie naparsteczki. – Pokazał palcami, o jak malutkich naczynkach myśli. – Tyle że po cenie wyższej niż w Londinium oferowano za antałek.

– Wyście byli tym kupcem – odgadłem. – Do waszych usług. – Skłonił się żartobliwie. – Dzisiaj wieczorem w oberży „Pod Dwoma Dzwonami Cesarza” odbędzie się licytacja dziesięciu porcji tego kordiału. Każda będzie sprzedawana w zalakowanej i zapieczętowanej flaszeczce i buteleczce, sygnowanej i podpisanej. – A ten tłum w porcie? – Dowiedziano się, że na tym właśnie statku jest wieziony eliksir, więc jedni ruszyli, żeby chociaż się pogapić, a drudzy pewnie w płonnej i płochej nadziei kupienia go przed licytacją. – Niby wiem, że na wszystkim da się zarobić – powiedziałem. – Bo przecież do Inkwizytorium też trafiają sprawy związane z grzeszną chęcią zbicia majątku na relikwiach albo cudach. Jednak czegoś takiego się nie spodziewałem... – Mistrzu Madderdin, skoro tłum mógł zaatakować mary, na których leżał święty Tybald, i jego ciało rozerwać i rozszarpać na tysiące kawałeczków i cząstek, z których, o ile się nie mylę, żadnego nigdy nie odnaleziono, gdyż wierni pożarli je w rozkosznym zapale, to czemu się dziwicie tym, którzy kupują i nabywają ową gorzałczano-trupią miksturę? – Tybald był świętym. – A Edmund był pisarzem! – zakrzyknął van Dijk. – Co dla miłośników jego dzieł i utworów znaczyło nawet więcej, niż gdyby był świętym. Wiecie, że jakaś szlachetna dama w dzień po pogrzebie wypiła truciznę na jego grobowcu? Co prawda źle dobrała składniki i tylko dostała okropnej sraczki, niemniej chęci i pragnienia miała samobójcze... – Ludzie są szaleni – stwierdziłem z pełnym przekonaniem. – Nie ulega wątpliwości, że ludzie są szaleni – zgodził się ze mną. – Tyle że nie należy z tego powodu narzekać, lecz trzeba na ich szaleństwie zarabiać i korzystać, ile się da i jak długo się da, modląc się, by szaleństwo to nieprędko minęło. Tak, tak, to, co mówił van Dijk, było gorzkie, ale prawdziwe. Ludzie głupi byli najlepszymi klientami. To oni zadłużali się, by kupić piękne stroje i świecidełka i w ten sposób dorównać kochającym zbytek sąsiadom. To oni budowali zamki i pałace tylko po to, by mieć się czym pochwalić w okolicy, a które potem niszczały i popadały w ruinę. To oni zastawiali całe majątki tylko po to, by wyprawić weselisko tak huczne, że będzie o nim mówić z zazdrością całe sąsiedztwo. To oni wypijali kupione za kredyt wino i potem kupiony za kredyt kielich rozbijali o własną głowę, by pokazać gościom, jak bardzo pogardzają dobrami materialnymi. – Macie rację – odparłem. – Macie niezbitą rację, panie van Dijk. Bo to, co usłyszałem od van Dijka, było stwierdzeniem godnym cesarskiego kupca. Na tym właśnie fundamencie budowano potęgę oraz bogactwo państw i ludów: na przemyślności i dobrym gospodarowaniu, często wykorzystującym brak przemyślności i brak dobrego gospodarowania u sąsiednich nacji. Wojny handlowe, jakie toczyły ze sobą państwa i narody, często przypominały prawdziwe wojny, tyle że były od nich może i nawet groźniejsze. Bo oto zdarzało się, że jeden naród wpadał w niewolę drugiego bez jednego strzału, bez jednego cięcia i bez jednej ofiary, tylko dlatego, że nie umiał dobrze się rządzić, a trafił na wroga, który sztukę rządzenia opanował do perfekcji. I ani obywatele słabego państwa się spostrzegli, a już stawali się lennikiem pracującym na chwałę nie własną, lecz nowego, niespodziewanego hegemona. Oczywiście można było toczyć te prawdziwe wojny, te, w czasie których poprzez pola przetaczały się tysięczne armie i machiny oblężnicze; te, w czasie których generałowie osiągali szczyt militarnego geniuszu bądź spadali w otchłanie nieudolności i głupoty. Ale tak naprawdę w tych wojnach chodziło o otwarcie nowych szlaków

handlowych, zdobycie żyznych pól, wydajnych manufaktur lub złotodajnych kopalń. Rzecz jasna, toczyliśmy również, a może przede wszystkim, batalie w imię naszej świętej religii, ale czy mało było takich ludzi, których bardziej od nawrócenia heretyckiej ludności Palatynatu interesowało przejęcie bogatych i ludnych portów oraz miast pełnych wyśmienitych rzemieślników? Czyż podboju Persji nie chciano dokonać również dlatego, by otworzyć dla Cesarstwa lądowe szlaki prowadzące do Indii i Chin? – Zamyśliliście się, mistrzu Madderdin – usłyszałem głos kupca. – Tak, tak, wybaczcie. Pływaliście kiedyś do Afryki? Albo nawet dalej? Potrząsnął głową. – Mam wystarczająco dużo pracy tutaj, dobre kontakty i na tyle wyrobioną renomę, by nie kusiło mnie wychylanie nosa Bóg wie gdzie – rzekł. – Byłem udziałowcem w kilku spółkach, które wysyłały statki na zachodnie wybrzeże Afryki, ale mnie samego nie ciągnie do tak długich podróży. – Trudno wam się dziwić – odparłem, myśląc o Konstancji van Dijk, bo na miejscu Oktawiana byłbym skłonny trzymać kotwicę w jej porcie i wcale nie myśleć o innych wyprawach. – Chyba jestem z tych, co poważnieją i statecznieją z wiekiem – przyznał kupiec – a nie szukają coraz to nowych wyzwań, aby tylko poczuć, że krew zaczyna im szybciej krążyć w żyłach. O, zbliżamy się – zmienił temat. – Tam, patrzcie. – Wyciągnął dłoń. – Tam kotwiczy moja „Tańcząca Księżniczka”. Spojrzałem w kierunku, który wskazywał, i zobaczyłem spory statek z opuszczonymi żaglami, od którego burty odrywały się właśnie dwie łodzie wypełnione zaciekle wiosłującymi marynarzami. Przez chwilę przyglądałem się, jak zręcznie radzą sobie z falami, nieomylnie prowadząc szalupy tak, by nigdy nie obrócić ich bokiem do atakujących bałwanów. – Będziemy musieli dopłynąć do tego statku? – zapytałem. – Do „Tańczącej”? Nie, nie obawiajcie się. – Spojrzał na mnie z wyraźnym rozbawieniem. – „Tańcząca” wpłynie do zatoki i stanie przy redzie, wejdziemy do niej po trapie i nawet nie zamoczymy czubków butów. – To dobra wiadomość, bo jakoś nie przekonuje mnie to... – zatrzymałem wzrok na szalupie, która została podniesiona przez szczególnie dużą falę, by następnie zjechać w, wydawałoby się, otchłań – kołysanie. Odwróciłem wzrok, gdyż od samego widoku łupiny bujającej się na falach żołądek podszedł mi do gardła. Van Dijk najwyraźniej zauważył moją niedyspozycję, ponieważ wyszczerzył zęby, patrząc na mnie, jak mi się zdawało, trochę z litością, a trochę z pobłażaniem. – Przyzwyczaicie się – zapewnił. – Jeszcze zrobię z was wilka morskiego, zobaczycie... – Uprzejmie wam dziękuję – odparłem. – A co to w ogóle za określenie „wilk morski”? – zapytałem po chwili z niechęcią. – Od kiedy wilki pływają po morzu? – A wiecie, że sam się kiedyś nad tym zastanawiałem? – Kupiec podrapał się w policzek. – I doszedłem do wniosku, że po pierwsze my, żeglarze, jesteśmy śmiali i odważni niczym wilki, po drugie jesteśmy stworzeniami i istotami morza, tak jak wilki są stworzeniami lasu, po trzecie wreszcie: tworzymy stado, w którym ważne są posłuszeństwo oraz hierarchia ważności. – Coś takiego – powiedziałem zdziwiony. – Wiecie, że do głowy by mi nie przyszło podobne rozwiązanie? Ale kiedy was słuchałem, tak sobie myślałem: wszystko pasuje. – Pasuje jak ulał – dopowiedział bez zbędnej skromności. – A i niektórzy z nas mają całkiem ostre kły, jak sami zobaczycie.

– To znaczy? – Popłynie z nami trzydziestu marynarzy i jeszcze... – Skrzywił usta i urwał na chwilę. – Bo widzicie, strzeżonego Pan Bóg strzeże, czyż nie? – Owszem. – Więc nająłem tuzin żołnierzy. – No, no, powiedziałbym, że szykujecie prawdziwą wyprawę wojenną – odparłem zaskoczony jego zapobiegliwością. – Wpłyniemy na niebezpieczne wody – westchnął. – A teraz, jeśli trafimy na jakiegoś pirata, damy mu popalić, bo i przez to, że nie mamy pełnego ładunku, jesteśmy i szybsi, i zwrotniejsi. – Uśmiechnął się szeroko. Widząc minę Oktawiana i słysząc jego słowa, miałem graniczące z pewnością podejrzenie, że byłby bardzo zawiedziony, gdyby się okazało, że w czasie wyprawy nie trafi nam się żaden pirat, na którym będzie można wypróbować sprawność żołnierzy oraz zwrotność statku. – Zastanawiam się, co macie na myśli, mówiąc: niebezpieczne – poddałem ostrożnie. – Niebezpieczne jak sina chmura o poranku, która może pomoczyć nas deszczem, czy raczej niebezpieczne jak stado wściekłych psów napotkanych w lesie? – Odpłyniemy dość daleko od głównych szlaków – wyjaśnił, nie podejmując mojego na poły żartobliwego tonu. – Co oznacza z jednej strony, że piratów tam może nie być, lecz z drugiej strony oznacza również, że jeśli na nich trafimy, prawie na pewno nas zaatakują. – Nigdy nie walczyłem na pokładzie statku – mruknąłem. Machnął dłonią z lekceważeniem. – Nie przejmujcie się, bo przy spokojnym morzu bitwa i walka na pokładzie niewiele się różni od bitwy na stałym i nieruchomym lądzie. – A przy niespokojnym? – O, wtedy na pewno jest większa zabawa – zapewnił mnie, a na jego twarzy pojawił się kolejny szeroki uśmiech. – Bo dochodzi rozgrzewający krew w żyłach czynnik niepewności, co powoduje i skutkuje tym, że nie liczą się same umiejętności i zdolności szermiercze, lecz ważne są zręczność, zdolność zachowania równowagi oraz łut szczęścia i uśmiech fortuny. – Cóż, pożyjemy, zobaczymy. – Wzruszyłem ramionami. Miałem tylko nadzieję, że nie nadejdzie moment, w którym będę musiał sprawdzać swoją zdolność zachowania równowagi na mokrych deskach kołyszącego się pokładu. Jeśli chodzi o umiejętności szermiercze, akurat nie miałem obaw, gdyż szkolenie inkwizytorskie obejmowało naukę władania orężem. Nasi nauczyciele wychodzili ze słusznego założenia, że najlepiej, kiedy inkwizytor potrafi siłę argumentów poprzeć argumentami siły, a wrogowie będą się lękać zarówno Świętego Officjum jako instytucji, jak i jego funkcjonariuszy, wszystkich razem i każdego z osobna. Wśród inkwizytorów trafiali się ludzie każdego stanu, w tym również pochodzący z rodów szlacheckich i arystokratycznych, dla których biegłość we władaniu bronią była nie tylko kwestią koniecznej edukacji, lecz również ambicji oraz tradycji. Chociaż wasz uniżony sługa nie miał szczęścia (lub nieszczęścia, zależy, jak na ten problem patrzeć) należeć do pierwszych domów Cesarstwa, gdzie od najmłodszych lat kultywowano sztukę szermierczą, to jednak wrodzone zdolności oraz zapał pozwoliły mi osiągnąć na tyle wysoki poziom w sztuce fechtunku, że mogłem obawiać się tylko niewielu mistrzów miecza. Oczywiście zdarzają się sytuacje, kiedy nawet człowiek, który szermierkę doprowadził do rangi wielkiej sztuki, zostaje sromotnie pokonany.

Miałem wrażenie, że taka właśnie sytuacja może mieć miejsce na śliskim i kołyszącym się pokładzie statku pełnym ludzi biegających bez ładu i celu. Ścisk, zamęt, fruwające wokół pociski, załoga walcząca na drągi, bosaki lub siekiery to nie są dobre warunki, by nawet najbardziej biegły fechtmistrz mógł wykazać się kunsztem szermierczym. Cały czas nie odrywałem wzroku od podskakującego na falach statku, który wydawał się niewielki na tle sięgającej po horyzont i zlewającej się z niebem wodnej masy. – Mam nadzieję, że w dzień naszego wyjazdu wasza „Księżniczka” nie będzie pląsać aż tak żwawo – westchnąłem. – Do soboty pogoda aż tak się nie zmieni, więc najpewniej troszkę nas pobuja – przyznał kupiec, rozwiewając moje nadzieje na spokojny rejs. – Ale wierzcie mi, prawdziwemu żeglarzowi takie kołysanie i bujanie dodaje jedynie apetytu, pragnienia na trunki, poprawia humor i zwiększa ochotę na mocny i twardy sen. Czyli dla nas to w gruncie rzeczy wymarzona pogoda i aura. Westchnąłem po raz drugi (najwyraźniej widok potężnie rozkołysanego morza nastrajał mnie do wzdychania), gdyż samo spoglądanie na kotłujące się fale budziło we mnie odruchy, których absolutnie i w żadnym wypadku nie można było nazwać apetytem oraz pragnieniem, nie mówiąc już o poprawie humoru. A spania w czymś, co przypominało pękatą balię rozbujaną na huśtawce, nawet nie próbowałem sobie wyobrażać. – Pamiętajcie jednak, że na pokładzie nie będzie żadnych wygód – zastrzegł van Dijk. – „Księżniczka” to nie cesarski galeon, na którym znaleźlibyście nawet salę balową... – Inkwizytorzy nie są przyzwyczajeni do zbytków ani nie są im one potrzebne – odparłem. – Miejsce do spokojnej modlitwy, kubek wody i garść strawy to wszystko, czego potrzebujemy, by przeżyć boży dzień. – Gdyby wszyscy ludzie myśleli w podobny sposób, handel całkiem by upadł – trzeźwo zauważył van Dijk. – A co za tym idzie wy, kupcy, mielibyście więcej czasu na modlitwę i kontemplację, a to z kolei niewątpliwie odbiłoby się z korzyścią dla waszych dusz oraz perspektywy życia wiecznego – rzekłem z wielką powagą w głosie. – No tak, no tak, całkiem racja i słuszność. – Uciekł wzrokiem na bok, niepewny, co odpowiedzieć. – Tak czy inaczej, pamiętajcie: życie żeglarza nie jest lekkie – zdecydował się wrócić na znany sobie grunt. – I będziecie mieli, niestety, okazję i sposobność, by liznąć trochę tych naszych morskich niewygód. Wzruszyłem ramionami. – Cóż zrobić... Słyszałem o spleśniałych sucharach, śmierdzącej wodzie i szczurach wielkich niczym koty, więc... Mój rozmówca spojrzał na mnie i skrzywił się. – No nie, no, proszę was... – przerwał mi, wyraźnie oburzony. – Wy myślicie, że gdzie będziecie? Na byle rozlatującej się krypie u byle parszywego szypra? Ja jestem Oktawian van Dijk, panie Madderdin, jeden z najznaczniejszych mieszczan nie tylko w Emden, ale i na całym wybrzeżu, a nie obwieś pływający zgniłą łajbą. – Nie sierdźcie się, panie van Dijk – rzekłem pojednawczym tonem, gdyż nieco zdziwił mnie ten wybuch. Cóż, musiałem wyraźnie, jak widać, urazić miłość własną mego gospodarza. – Przecież sami mówiliście o niewygodach, więc sądziłem... – Niewygody są, jasna rzecz, jak to na statku – znowu mi przerwał. – Bo nie za wiele mamy

miejsca, a żywność raczej sycącą i dającą się długo przechowywać niż urozmaiconą. Ale u mnie w kajucie znajdziecie zawsze wina w dobrym gatunku, a mój kucharz gotuje lepiej niż niejeden hrabiowski parzygnat, to wam mogę przysiąc. – W takim razie bardzo jestem rad, że podróż nam miło upłynie. – Będziecie mieli własną kajutę i łóżko z pierwszorzędnym materacem, tylko widzicie – uśmiechnął się nagle – wada i szkopuł morskich podróży jest też taki, że nie bardzo jest z kim poswawolić i pobrykać na tym wygodnym łożu. Odpowiedziałem mu uśmiechem. – I z uwagi na tę abstynencję żeglarze są postrachami dziewek we wszystkich portach, czyż nie? – A żebyście wiedzieli – przytaknął. – Nie słyszeliście pewnie o tym wydarzeniu, ale u nas się o nim ciągle pamięta i wspomina, że będzie szesnaście lat temu, jak do Emden zawinęła cesarska flota. Cesarscy żeglarze mało miasta nam nie spalili, tak dobrze się zabawiali. – Westchnął. Coś niecoś wiedziałem o podobnych przypadkach, gdyż odwiedzający Hez-hezron inkwizytorzy z portowych miast zawsze się skarżyli, że mają pełne ręce roboty. Pół biedy jeszcze, jeśli były to zwykłe sprawy dotyczące niezgodnej z nakazami wiary nieobyczajności, bo ściganie tego typu przestępstw zazwyczaj łaskawie pozostawialiśmy zwykłym sądom. Gorzej, że żeglarze przywozili z obcych stron wieści dotyczące innych religii oraz wiadomości o różnego rodzaju parszywych herezjach, dziwnych zwyczajach, zabobonach oraz przesądach (a także o istniejących sektach odszczepieńców). Tak jakbyśmy mało mieli tego rodzaju kłopotów pochodzących z ziem Cesarstwa, to musieliśmy się jeszcze borykać ze szkodliwymi i plugawymi wpływami przywleczonymi a to z rozgorączkowanego Bizancjum, a to z rozpalonej mistycyzmem Afryki, a to ze śmiertelnie nam wrogiej Persji, gdzie przecież najzupełniej jawnie i oficjalnie służono demonom. Już nawet nie wspominam o tym, że swój jad wciąż sączył heretycki Palatynat, bo w tym akurat wypadku żeglarze nie byli nawet potrzebni, by roznosić truciznę owego odstępstwa, któremu hołdowano właśnie tuż za granicami Cesarstwa.

Trzeba przyznać, że zachwycająca pani van Dijk żegnała nas uroczyście i czule. Na czele przyjaciół, znajomych oraz służby (a także wielu osób obcych i niezaproszonych, których skusił nieoczekiwany pochód ciągnący ulicami Emden i którzy przyłączyli się zarówno z ciekawości, jak i w nadziei, że może z tej okazji ktoś rozda jakieś prezenty lub chociaż wyprawi poczęstunek) odprowadzono mnie i Oktawiana do samego trapu. Tam Konstancja najpierw serdecznie ucałowała i pobłogosławiła męża, a potem również mnie pocałowała w oba policzki i uczyniła nade mną znak krzyża. Poczułem się tak, jakbym jechał na wielką wojnę, a kiedy spojrzałem na przewalające się stalowe fale, uznałem, że, niestety, właśnie tak jest. Ten rejs to miała być wojna. Moja wojna z morzem, gdyż byłem pewien, że nigdy nie zdołam się z tym groźnym żywiołem ani polubić, ani zaprzyjaźnić. Obecny w porcie (a specjalnie zaproszony z okazji naszego wyjazdu) prepozyt z Oldenburga wygłosił poruszające kazanie dotyczące przyjacielskiej wierności i tak wzruszył się własnymi słowami, że pod koniec przemowy szlochał niczym bóbr. Wreszcie kiedy wszystkie ceremonie dobiegły końca, mogliśmy wejść na pokład. Nie przepadam za długimi kazaniami, lecz przyznam, że w tym właśnie momencie jakoś dużo chętniej słuchałbym oldenburskiego prepozyta nawet do wieczora, aby tylko opóźnić odwiedziny na statku. Odwiedziny mające potrwać kilka tygodni,

w czasie których ta wilgotna, trzeszcząca i rzucana falami balia miała stać się moim domem. Na świecie żyją ludzie, którzy bez końca będą wam opiewać, mili moi, uroki morskich podróży. Opowiedzą o słońcu zachodzącym nad błękitną taflą morza, o pienistym szkwale, o łagodnym kołysaniu fal i o bryzie, która zostawia na twarzy delikatny i przyjemny deszczyk morskiej wody. Tacy ludzie żyją obok nas i dobrze o tym wiem, sam mając jednak szczęście nie należeć do durniów, którzy morską podróż uważają za wielką przyjemność. Czym bowiem jest tak naprawdę rejs statkiem? Otóż po pierwsze przypomina on balansowanie na desce położonej na kamieniu. To w wypadku kiedy morze jest spokojne. Kiedy zrywa się większa fala, człowiek czuje się, jakby w owym balansowaniu i utrzymaniu równowagi przeszkadzały mu kopniaki zadawane przez rozochoconych siłaczy. Przy czym większość owych siłaczy najbardziej lubi celować w żołądek. Po drugie morze nie jest ani niebieskiego, ani zielonego koloru, natomiast przypomina wodę, którą posługaczka zostawiła w cebrzyku po umyciu bardzo brudnej podłogi. Po trzecie wreszcie – na twarzy człowieka stojącego na pokładzie nie zostają miłe, ciepłe kropelki. Pierwszego dnia rejsu, zachęcony przez van Dijka, stanąłem na dziobie fluity, by z tej pozycji podziwiać morze. Najpierw zostałem wychłostany lodowatymi bryzgami, które przemoczyły mi ubranie, a na twarzy pozostawiły długo niedającą się zmyć skorupę soli, potem natomiast pośliznąłem się na deskach pokładu i w czasie przechyłu statku o mało nie zjechałem prosto we wzburzoną kipiel. Z tych choćby trzech powodów nie byłem, nie jestem i nie będę miłośnikiem morskich wypraw. Niewiele mam do powiedzenia, jeśli chodzi o naszą podróż, poza tym, że mogłem ubolewać nad faktem, iż tak samo nieprzyjemne doznania czekają mnie w drodze powrotnej. Jedyną nieco bardziej urokliwą chwilą były dwa dni, które spędziliśmy w Edwinburgu, a ja wreszcie wtedy przespałem noc nie w wilgotnej koi, ale w porządnym łóżku w najlepszym miejskim zajeździe. Edwinburg był oczywiście obrzydliwą dziurą, zamieszkaną głównie przez łotrów i szumowiny, ale owo miasto miało przynajmniej jedną fundamentalną oraz niepodważalną zaletę: nie kołysało się na falach. Wszystko inne dało się wytrzymać, nawet to, że pokój cuchnął pluskwami, najlepsze wino na mój gust za bardzo przypominało ocet wymieszany z sokiem jabłkowym, a posługaczka była bezzębna i miała na łysinie rozognione placki czerwonej skóry. Wszystko, mili moi, naprawdę dało się wytrzymać, zwłaszcza że zarówno wino, jak i prowiant zabrałem z pokładu, a pełen robactwa siennik kazałem wymienić na nowy. I wtedy już mogłem w pełni rozkoszować się całkowicie nieruchomą podłogą, spać w całkowicie nieruchomym łóżku, a kiedy schodziłem po stopniach, to nie były one śliskie od wody, a kiedy wyglądałem na świat, to twarzy nie ochlapywała mi lodowata, słona fala. No i nie czułem wszędzie smrodu pleśni. Niestety, wszystko, co przyjemne (lub też chociaż umiarkowanie akceptowalne), szybko się kończy i ruszyliśmy w dalszą podróż, kiedy tylko opróżniono statek z ładunku (bo van Dijk połączył przyjemne z pożytecznym i miał pełno towarów dla edwinburskich kupców) oraz kiedy marynarze zapakowali na pokład zapasy na dalszą podróż. Przy okazji nasza dzielna załoga zmniejszyła się o jednego zucha, którego ktoś zadźgał w trakcie zabawy w tawernie. – Zawsze tak jest – rzekł van Dijk, kiedy doniesiono mu o tym wydarzeniu. – Albo któryś chłopak zostanie w porcie, bo zabawia się i figluje z dziwkami lub leży pijany w rynsztoku, albo już kołacze do niebieskich bram jak ten biedak i nieszczęśnik. – Kupiec potrząsnął głową z rozżaleniem. – Nie ma co, dobry był z niego kompan, niech mu ziemia lekką będzie. Cóż, portowe miasta nie były bezpieczne. Ani dla przybywających do nich żeglarzy, ani dla samych mieszkańców. Bo rzeczywiście zdarzały się wielkie awantury, w czasie których potrafiono

pokiereszować załogi dużych nawet statków, ale czasami żeglarze odpłacali miejscowym pięknym za nadobne i ich zabawę można było prędzej porównać do wyprawy łupieżczej niż do odpoczynku po wyczerpującym rejsie. W Edwinburgu van Dijk zatrudnił pilota, człowieka, który, jak twierdzono, znał szlak prowadzący na Wyspy Farskie lepiej niż drogę z własnego domu do tawerny, co zważywszy na jego opuchnięte z opilstwa policzki oraz karmazynowej barwy nos, świadczyło, iż naprawdę był wytrawnym przewodnikiem. Człowiek ten zobowiązał się, że doprowadzi nas na Wyspę Piasku, pierwszą z większych wysp archipelagu, lecz wyraźnie zaznaczył, że potem będziemy musieli dobrać lokalnego pilota, kogoś dobrze znającego wody pomiędzy wszystkimi wyspami i potrafiącego tak umiejętnie między nimi lawirować, by nie nadziać statku na skały. – Wielu jest w Edwinburgu takich pilotów jak ty? – spytałem. – Którzy znają drogę na Wyspy Farskie? – Pewnie kilku by się znalazło... – Kilkanaście tygodni temu przypłynął do was statek pod dowództwem Dominika Altdorfa... – Pytałem już o to samo w porcie, mistrzu Madderdin – wszedł mi w słowo van Dijk. – Nic nie wiedzą poza tym, że Dominik przypłynął i odpłynął. – A jak się nazywał ten statek? – przymrużył oczy pilot. – „Szmaragdowa Księżniczka” – odparł van Dijk, ale widziałem, że nie ma nadziei, iż pilot wyjawi mu jakąś sensację. – Nic o nim nie słyszałeś? Mężczyzna potrząsnął głową. – Mogłem być wtedy na morzu – odparł. – A poza tym w Edwinburgu dużo się dzieje. Statki codziennie przypływają i odpływają. Wasz przyjaciel ma rację, że jak czegoś nie ma w dokumentach w porcie, to i tego czegoś nie było. Nie spodziewałem się, że poznam istotne wydarzenia, ale cóż, wypadało zapytać. Ucieszyło mnie, że van Dijk pomyślał o przeprowadzeniu własnego śledztwa, bo ja, jak widać, za bardzo rozkoszowałem się możliwością spędzenia czasu na stałym oraz suchym lądzie, żeby zawracać sobie głowę wypytywaniem urzędników portowych.

Pilot zaprosił mnie i van Dijka na dziób, abyśmy mogli najwcześniej (pomijając oczywiście chłopaka przesiadującego na bocianim gnieździe) zobaczyć pierwszą z Wysp Farskich, jaka pojawi się na naszym kursie. Miała to być właśnie owa Wyspa Piasków, na której należało wystarać się o kolejnego pilota, tym razem kogoś znającego nie tylko wody wokół wysp, ale przede wszystkim niebezpieczne cieśniny pomiędzy nimi. Na horyzoncie unosiła się mgła łącząca się ze strzępami chmur w jedną białą zasłonę, lecz nagle spod tej zasłony wyjrzało coś żółtozielonego, co z całą pewnością nie było ani morską falą, ani wiszącą nad morzem chmurą. – Widzę brzeg! – zawołałem uradowany. – Niezły macie wzrok – pochwalił mnie pilot. Wiatr wiał nie za mocny, fala była spokojna i niska, płynęliśmy więc wyjątkowo niespiesznie i w związku z tym Wyspa Piasków stopniowo i powoli ujawniała się naszym oczom. Swoją drogą, nie było znowu tak wiele do ujawniania, widzieliśmy po prostu skalisty brzeg wysoki na dobre sto, jeśli nie więcej stóp i uderzające o ten brzeg spienione fale przyboju.

– Popłyniemy wzdłuż wschodniego wybrzeża do samej osady – wyjaśnił pilot. – Zacumujemy w bezpiecznej zatoce, bo tam zawsze jest cicho, i wtedy zdecydujecie, co dalej. – Jakąś dziwną nazwę nadali tej wyspie – zauważyłem. – Czemu niby Wyspa Piasków, skoro widzimy same skały? – Podpłynęliśmy do skalistego brzegu. Wschodnie wybrzeże wygląda zupełnie inaczej. Tam zobaczycie i zatokę, i osadę. Trochę mnie pocieszył, bo przyznam, że wcale nie podobała mi się wizja podpłynięcia do urwistych brzegów wyrastających nad morzem niczym mury legendarnego zamczyska należącego do plemienia dawno wymarłych gigantów. – Myślicie, że na ziemi żyły i mieszkały kiedyś olbrzymy? – zagadnął van Dijk, wpatrzony w wysoki brzeg wyspy. Zdziwiłem się, gdyż najwyraźniej myśli kupca podążały tym samym szlakiem co moje. Cóż, może to ta prymitywna dzikość Wysp Farskich i rozbuchane przerysowanie formy, jakie widzieliśmy przed sobą, budziły podobnie fantastyczne skojarzenia. – Biblia wspomina o olbrzymach – odparłem. – Jednak tak naprawdę Goliat czy Og byli niewiele więksi od zwyczajnych ludzi... – Ale prawdziwie wielcy giganci? Co? Jak uważacie? – Tacy, którzy mogliby nasz statek postawić sobie na dłoni? – Uśmiechnąłem się. – Nie, nie sądzę. A jeśli nawet, to Bogu dziękować, już wymarli. – Pewnie ciągle im się żreć chciało, wiecznie głodowali i wreszcie pozdychali – zauważył pilot. – O, widzicie, panie van Dijk, macie odpowiedź... Postanowiliśmy, że zostaniemy na dziobie, oglądając brzegi Wyspy Piasków, zwłaszcza że van Dijk koniecznie chciał się przekonać na własne oczy, czy zatoka rzeczywiście jest tak bezpieczna, jak opowiada pilot, i czy będzie można bez kłopotu zakotwiczyć w niej statek wielkości „Księżniczki”. Wreszcie dopłynęliśmy do miejsca, w którym skały stawały się coraz niższe, aż w pewnym momencie całkiem ustąpiły płaskiemu wybrzeżu. Zbliżaliśmy się do zamykającego zatokę półwyspu, który to półwysep wyglądał niczym leżący na wodzie, pokryty krostami krowi ozór, z tym że owe krosty były w tym wypadku domostwami miejscowej ludności. Zmrużyłem oczy i nad jednym z domów dostrzegłem przekrzywiony krzyż. – Proszę bardzo, nawet mają tu coś w rodzaju kościoła – powiedziałem zdziwiony, bo pamiętałem jeszcze, jak van Dijk opowiadał, że świątynia znajduje się na największej z wysp. – Niejeden nawet – odparł stojący obok pilot. – Za to księdza mają jednego na wszystkie wyspy. Kiedy akurat nie jest pijany i brakuje mu na wypitkę, pływa od jednej wyspy do drugiej, żeby odprawić mszę to tu, to tam, i zebrać datki, jak się tylko da i ile się da... – No proszę, jakiż świetny i dobry przykład świadczący o tym, że opilstwo i pijaństwo może popchnąć człowieka ku Bogu oraz szerzeniu wiary! – zadrwił van Dijk. Pokręciłem głową. – A kogo byście chcieli znaleźć, panie van Dijk, na tym przedpieklu? Subtelnego filozofa o nienagannych manierach i wyrafinowanych poglądach, który w czasie wolnym od modlitw kolekcjonuje dzieła sztuki? – Przedpiekle – westchnął pilot. – Dobrze powiedziane. – A gdzie w takim razie jest i znajduje się piekło według tej klasyfikacji? – zagadnął Oktawian. – Islandia to prawdziwe piekło, mówię wam – stwierdził pilot i twarz aż mu stężała.

– Żeglowałeś do Islandii? – z ogromną ciekawością spytał van Dijk. – Zdarzyło się – odparł pilot krótko. Słysząc ton jego głosu, obaj z van Dijkiem odnieśliśmy wrażenie, że zupełnie nie chce o tej wyprawie opowiadać. Było to o tyle dziwne, że zazwyczaj żeglarze znani są z takiej cechy, iż niezwykle chętnie snują gawędy o swoich prawdziwych, przesadzonych bądź całkowicie wyimaginowanych przygodach mających miejsce w odległych krajach. A kiedy odpowiednio podlać ich trunkiem, historie owe nabierają coraz żywszych barw oraz coraz bardziej złożonych kształtów. A ten tutaj człowiek, proszę bardzo, odezwał się do nas takim tonem, jakby chciał, żebyśmy mu dali święty spokój. Choć może przybrał jedynie pozę, gdyż pragnął, byśmy go tym silniej pytali, im on silniej odmawia odpowiedzi? Kiedy wpływaliśmy do zatoki, zobaczyłem, że kilku ludzi staje na nabrzeżu i macha do nas rękoma. Musieli być zadowoleni z wizyty dużego statku, bo oznaczała ona dla nich nie tylko ciekawe wieści ze świata, dostawę towarów, ale przede wszystkim niezły zarobek. Oczywiście mogła oznaczać również kłopoty, gdyby załoga okazała się nastawiona bardziej wojennie niż pokojowo. – Zejdziecie ze mną na brzeg? – zagadnął van Dijk. – Z rozkoszą – odparłem. – Powiem więcej: gdybyście chcieli zatrzymać mnie na pokładzie, dalibyście radę, jedynie jakbyście mnie przykuli łańcuchami do masztu. – Długo nie zostaniemy – stwierdził kupiec. – Tyle, żeby wypytać ludzi i nabrać i zaczerpnąć świeżej wody. – Każdy krok na stałym lądzie będzie dla mnie prawdziwą rozkoszą – powiedziałem żartobliwym tonem, ale tak naprawdę literalnie to miałem na myśli. Wody zatoki były naprawdę spokojne, niczym jezioro w bezwietrzny dzień, więc nawet krótka podróż szalupą na brzeg nie sprawiła mi najmniejszego dyskomfortu, gdyż tym razem nie bujaliśmy się na wznoszących i opadających falach, lecz prześliznęliśmy się po lustrze wody gładko i wygodnie. – I czy morze nie powinno zawsze właśnie tak wyglądać? – zapytałem retorycznie. Van Dijk machnął ręką. – Drogi mistrzu Madderdin, toż wtedy bezpowrotnie prysnąłby cały urok i czar morskich podróży! Wzruszyłem ramionami, bo jak dla mnie urok polegający na szamotaniu się na wzburzonym morzu mógłby zniknąć ze świata bez szkody dla tegoż świata oraz zamieszkujących na nim istot. Ale cóż zrobić, skoro ludzkie gusta oraz upodobania są tak różne i ciężkie do zbadania? Tak już bowiem jest na tym nie najlepszym ze światów, że jedni lubią kolację przy świecach z uroczą damą, a drudzy wolą wychędożyć w tyłek brudnego starca...

W żaden sposób nie potrafiłem rozpoznać języka, którym posługiwali się mieszkańcy Wysp Farskich. W brzmieniu przypominał on krótkie i charkotliwe naszczekiwanie, zazwyczaj zakończone krakaniem wrony ucztującej na ścierwie. Rozmawiający sprawiali wrażenie, jakby na siebie wściekle warczeli, chociaż po wyrazie ich twarzy poznałem, że konwersują całkiem przyjaźnie i nasze odwiedziny raczej ich cieszyły. Pilot potrafił swobodnie porozumiewać się w tym dziwnym narzeczu, gdyż zajadle rozmawiał z miejscowymi, co prawda z wydatną pomocą gestów oraz mimiki, ale oni

zdawali się rozumieć, co on mówi, i pojmowali, czego chciał. – Cóż to za barbarzyński język? – zapytałem van Dijka. – Diabli ich wiedzą. – Wzruszył ramionami. – Trochę tego, trochę tamtego, wymieszane niczym błoto z gównem... Nie martwcie się i nie turbujcie, bo też rozumiem i pojmuję co dziesiąte słowo. Ale, ale, do rzeczy, mistrzu Madderdin. – Spojrzał na mnie. – Muszę teraz pogadać z księdzem, którego właśnie trzeźwią, i ze starszym wioski, dać im jakieś podarunki i dary – westchnął, lecz nie sądziłem, że było to westchnienie spowodowane skąpstwem, ale raczej niechęcią do tracenia czasu. – Jak chcecie, zapraszam ze mną, a jeśli nie, to pochodźcie sobie po okolicy. Rozejrzałem się. – Pospaceruję – zdecydowałem. – Dać wam kogoś do... ochrony? – Do ochrony? – Ci wyspiarze to dzikie stworzenia. – Zmarszczył brwi. – Nie wiadomo, co któremu strzeli do głowy i łba, kiedy zobaczy samotnego obcego. Zważcie, że tu mieszka i żyje wielu takich ludzi, których w cywilizowanych krainach dawno by powieszono. Mogłem się domyślać, że do tak odległego rejonu świata trafiali również łotrzy, którym w ojczyźnie ziemia paliła się pod stopami i którzy chcieli umknąć sądom, wierzycielom albo wrogom szukającym pomsty. A może zdarzali się i tacy, którzy szukali na tym przedpieklu, jak nazwałem Wyspy Farskie, schronienia przed sprawiedliwie karzącą dłonią Świętego Officjum? Kto wie? – Dziękuję wam za propozycję, jednak po pierwsze nie zamierzam odchodzić daleko, a po drugie inkwizytorzy zazwyczaj nie potrzebują nianiek. – No, w każdym razie: uważajcie. – Uniósł wskazujący palec. Postanowiłem wziąć sobie do serca uwagi van Dijka, zwłaszcza że kupiec nie wyglądał na człowieka strachliwego, a ostrzeżenia od takich osób liczą się podwójnie. Poza tym ludzie giną nie dlatego, że są przezorni, tylko dlatego, że są nierozważni, a ani jedno, ani drugie nie ma nic wspólnego z odwagą. Skierowałem się w głąb wyspy, by potem płaskowyżem skręcić w stronę urwistego brzegu i przyjrzeć się okolicy z tej wysokości. Wycieczka okazała się dłuższa, niż myślałem, a poza tym trudniejsza, gdyż tam, gdzie była ziemia, ciągle padająca mżawka zamieniła ją w błoto, a tam, gdzie podłoże zamieniało się w skałę, należało uważać, by nie pośliznąć się na mokrych kamieniach. Krótko mówiąc, zacząłem znajdować się w nieoczekiwanej dla mnie sytuacji, w której z pewną tęsknotą myślałem o własnej kajucie na statku van Dijka. Ale nie zamierzałem się poddawać i cofnąć, bo skoro przebrnąłem już taki szmat drogi, trzeba było wycieczkę zakończyć sukcesem. I kiedy wreszcie stanąłem na brzegu urwiska, to jako istota wrażliwa na cuda natury oraz artystyczne doznania, uznałem, że wysiłek jednak się opłacił. Bo oto brzeg wyspy wyglądał niczym schody prowadzące do zamku olbrzyma, które to schody osypały się i wygładziły pod wpływem niszczącej siły czasu i pod wpływem fal. Owe fale teraz tylko łagodnie omywały pierwszy ze stopni, jednak wyobrażałem sobie, że w czasie sztormów wdzierają się zapewne niemal na samą górę. Z urwiska widziałem również skały wyrastające wprost z morza, które ustawiły się w szereg trzech gigantycznych bram. Wyglądało to tak, jakby kiedyś wyspę otaczał potrójny mur, który rozsypał się w proch i pył, pozostawiając jedynie te fragmenty, w których wykuto bramy. A każda była tak szeroka i wysoka, że statek wielkości naszej fluity mógłby bez trudu przepłynąć ich środkiem. Stałem długo na krawędzi urwiska, wpatrując się w morze, skały i niebo, a kiedy zwróciłem wzrok na

prawo, dostrzegłem osadę i niewielkie z tej odległości postaci ludzi krążące wokół domów. Przymrużyłem oczy i zauważyłem, że jeden z tych ludzików pokazywał wyciągniętą dłonią w moją stronę. Ha, niezły miał wzrok, by wypatrzyć mnie na szczycie skały! Kiedy wreszcie wróciłem do osady, van Dijk czekał na mnie na ławie wystawionej przed jednym z domów. Popijał coś z glinianego kufla, a minę miał wyraźnie skwaszoną. – No, no, niezłą zrobiliście sobie wycieczkę i eskapadę. – Pokręcił głową, wyraźnie niezadowolony. – Co, stęskniliście się za mną? – Zaśmiałem się. W przeciwieństwie do mojego towarzysza humor mi dopisywał i jak widać, wyczerpująca wędrówka dobrze podziałała na mój nastrój. Kupiec tylko machnął ręką. – Kiedy wyście się bezcelowo i bez pożytku obijali po tych skałach, to ja tu musiałem zarówno gadać do tych dzikusów, jak i słuchać tych dzikusów. Zza drzwi wytoczył się jakiś obdartus, przeszedł dwa kroki i padł twarzą w błoto. Van Dijk odczekał chwilę, a potem mocno trącił nogą ramię leżącego, przekręcając go w ten sposób na bok, najwyraźniej w trosce o to, żeby pijak nie utopił się w kałuży. – No widzę, że niektórym z nich owo gadanie i słuchanie bardzo zaszumiało w głowach – stwierdziłem. – To tutejszy ksiądz, o którym już słyszeliście. – Kupiec trącił mężczyznę czubkiem buta. – Amen, amen... – wybełkotał kapłan, odpluł błoto z ust, podłożył sobie dłoń pod policzek i zasnął. – Taaak – mruknąłem. – Przyznam, że udało mu się zrobić niezłe wrażenie. – Póki jest trzeźwy, albo może raczej lepiej powiedzieć: nie całkiem spity, mówi nawet do rzeczy i z sensem. – Van Dijk nie podchwycił mojego żartobliwego tonu. – I cóż takiego wam powiedział? – Dziwna sprawa... – Kupiec nerwowo potarł policzek wierzchem dłoni i widziałem, że jest wyraźnie poruszony tym, co usłyszał. – Co takiego? – I ten tutaj ksiądz, i starszy osady mówią, że kilkanaście miesięcy temu na północy pojawiła się nowa wyspa. Prychnąłem. – Bo nowe wyspy wyrastają na morzu niczym dynie na grządce? Dajcie spokój, panie van Dijk. Przecież sądząc z wyglądu, ten człowiek nie trzeźwiał od miesięcy. Nie zdziwiłbym się, jakby wam opowiedział nie o jednej wyspie, ale o całym archipelagu. I to nie o wyłaniającym się z morza, lecz szybującym w przestworzach... Kupiec podniósł wzrok i wcale nie wyglądał na rozbawionego moimi słowami. – Mówią, że Dominik popłynął właśnie na tę nową wyspę i już z niej nie wrócił – rzekł. – Z doświadczenia wam powiem, że to, co mówią księża, należy dzielić przez dwa, a temu, co zostanie, i tak nie wierzyć... – Ciekawe spostrzeżenie, jak na inkwizytora – zauważył. Machnąłem tylko ręką, gdyż na całym świecie nie dało się dostrzec większego kontrastu jak pomiędzy prawym, mądrym i lojalnym inkwizytorem a niegodziwym, głupim i zapatrzonym we własne korzyści kapłanem. A właśnie tacy kapłani stanowili przecież większość. I czasem mi się wydawało, że jednym z warunków koniecznych, by zostać księdzem, jest bycie wyjątkowo durnowatą

kanalią. Oczywiście wśród księży zdarzały się również chlubne wyjątki i Inkwizytorium miało wśród nich wypróbowanych przyjaciół. Wszystko to nie było jednak tematem, na który chciałbym dyskutować z van Dijkiem, bo po pierwsze w oczach wiernych Kościół powinien stanowić monolit, a po drugie tu, na Wyspach Farskich, mieliśmy ważniejsze sprawy na głowie niż problem stosunków między papiestwem a Świętym Officjum. – Może pokiełbasiło mu się z Islandią? – zaryzykowałem przypuszczenie. – A może po prostu kłamie albo oszalał? Van Dijk potrząsnął głową. – Islandia jest za daleko, zresztą ksiądz wie, że istnieje taka wyspa jak Islandia, więc nie o nią mu chodziło. Popłyniemy na północ, sprawdzimy i zbadamy – zdecydował. – Północ to na mój gust dość szerokie pojęcie – zauważyłem ostrożnie. – Zwłaszcza jeśli chodzi o znalezienie małej wyspy w tym piekielnym deszczu i w tej diabelskiej mgle. – Poszukamy – zdecydował twardo mój towarzysz. Ciężko przyznać, lecz byłem uzależniony od decyzji Oktawiana van Dijka i tutaj, na końcu świata, mogłem co najwyżej z nim dyskutować, a nie mu rozkazywać. Oczywiście, jeśli w tym miejscu, w tym czasie i w tych okolicznościach w ogóle miałby ochotę na dyskusję. Jaką miałem alternatywę poza udaniem się wraz z nim na północ? Owszem, mogłem zostać na największej z Wysp Farskich i czekać na powrót statku (pod warunkiem, że statek w ogóle by wrócił). Ale nawet jeśli zdecydowałbym się na takie rozwiązanie, to przecież w trakcie oczekiwania mogłem spodziewać się nudy i podłego żarcia. Nie mówiąc już o tym, że van Dijk nie omieszkałby poinformować mistrza Dopplera o tym, iż zostawiłem go na ostatnim etapie podróży. Van Dijk zawiesił na mnie ciężkie spojrzenie. – Płyniecie ze mną? – A mam inne wyjście? – Wzruszyłem ramionami. Był najwyraźniej zadowolony, bo klepnął mnie z rozmachem w plecy. Postanowiłem znieść ten nieodpowiadający mi objaw poufałości i miałem jedynie nadzieję, że więcej się on nie powtórzy. – Na północnym wybrzeżu Wyspy Ptaków, to ostatnia z Wysp Farskich – dodał tonem wyjaśnienia – mieszka rybak, do którego podobno wybierał się i udawał Dominik... – Czemu wasz wspólnik miałby odwiedzać jakiegoś rybaka? – Mówią, że ten człowiek świetnie zna wody nie tylko pomiędzy wyspami, ale zdarza mu się żeglować daleko na północ. I mój teść zamierzał wypytać go przed rejsem. – Może i tak... Czyli najpierw zawiniemy na tę Wyspę Ptaków, a potem popłyniemy dalej? Van Dijk poważnie przytaknął. – Nie mamy co prawda mapy, za to spotkamy człowieka, który zapewne tę mapę widział – rzekł. – A nawet jeśli nie widział, to wie, jak dopłynąć na nową wyspę. – Bo rybak z Wysp Farskich na pewno umie czytać mapy i je zapamiętywać – odparłem zgryźliwie. – Spróbować nigdy nie zawadzi. Wiedziałem, że nie odwiodę van Dijka od żadnego ze świetnych pomysłów, które mu przychodziły do głowy, jedyne więc, co mogłem robić, to dobrą minę do złej gry. Miałem nadzieję, że powetuję sobie straty odpowiedniej wysokości rachunkiem. Jeśli, rzecz jasna, sprawy ułożą się na tyle dobrze, że będzie komu ów rachunek wypisać i będzie również komu go przyjąć. A kiedy spoglądałem na bure chmury wiszące nad burym morzem, zlewające się z nim na horyzoncie w burą jedność,

zaczynałem mieć wątpliwości, czy wątły stateczek van Dijka wyjdzie cało z tej fatalnej kabały.

Po prawej stronie minęliśmy małą wysepkę, która kształtem przypominała wystającą z morza dorodną i pokrytą futrem pierś zielonoskórej olbrzymki. Stałem na pokładzie obok Metzengechtera i Thijsa. Młody żeglarz z każdym dniem wyglądał coraz lepiej, a przy tym zdecydowanie poprawił mu się humor, od kiedy miał okazję żeglować i uczestniczyć w normalnych pracach na pokładzie. – Nic ci te widoki nie przypominają, chłopcze? – spytałem. Thijs rozejrzał się wokół, a potem zaprzeczył gestem. – Jak Boga kocham, zupełnie nic – westchnął. – Wiem, że tu byłem, bo dostojni panowie mówicie, że byłem, ale jakbym widział te wyspy pierwszy raz. Pokiwałem tylko głową, bo niczego innego się nie spodziewałem. Zresztą Metzengechter, który mieszkał z chłopakiem w jednej kajucie, starał się odświeżać jego pamięć, lecz do tej pory te zabiegi nie przyniosły żadnej korzyści. Poza tym, że Thijs był nie tylko zdrowszy, jak już wspominałem, ale również spokojniejszy. Zauważyłem jedynie, że jak ognia starał się unikać van Dijka, a kiedy słyszał głos kupca, kulił się jak przed lodowatym podmuchem wiatru. No i w końcu nie było się czemu dziwić, bo Oktawian kazał go nieźle pokiereszować. Miałem też wrażenie, że ile razy Thijs zobaczy lub usłyszy van Dijka, nie tylko przypomina mu się zła przeszłość, lecz rosną obawy, iż znośna teraźniejszość może za sprawą kupca zamienić się w podłą przyszłość. Sam byłem ciekaw, jak zakończą się sprawy pomiędzy Thijsem a Oktawianem, i przypuszczałem, że niezależnie od powodzenia lub niepowodzenia wyprawy młody żeglarz nie uratuje głowy. Jednak to już nie była moja sprawa... Na razie dotarliśmy do wyspy, gdzie mieszkał człowiek, który podobno jako ostatni widział Dominika Altdorfa. Popłynąłem szalupą razem z van Dijkiem i sześcioma wioślarzami, ale wioślarze zostali na samym brzegu, zgodnie z zaleceniami pilota. „Jak zobaczy taki tłum luda, da nogę i tyle go znajdziecie” – ostrzegł nas ów człowiek. Dlatego w głąb wysepki poszliśmy tylko we dwóch. Chata stała zaraz za skałami, niespełna sto kroków od szczerby tworzącej naturalną zatoczkę pomiędzy skalistymi klifami. Chata, cóż, to za dużo powiedziane. Widziałem wiele rozpadających się ruder, bo przecież nasze błogosławione Cesarstwo zamieszkują zarówno ludzie biedni, których nie stać na uczciwe domostwo, jak i ludzie nieporządni, którym uczciwe domostwo do niczego nie jest potrzebne i gnieżdżą się w brudzie i ciasnocie niczym szczury. Jednak ten dom, który widzieliśmy przed sobą, przypominał po prostu kopiec zbudowany z niechlujnie narzuconych na siebie kawałów darni. Właściciel musiał do jego wnętrza wpełzać i z niego wypełzać, gdyż zasłonięty płachtą otwór był tak mały, iż przeciętnego wzrostu człowiek nie zmieściłby się, nawet gdyby szedł na czworakach. To, że ktoś w tej budowli mieszka, poznaliśmy jedynie po skórach i ościach ryb rozrzuconych wokół oraz po jakiejś tkaninie wiszącej na dwóch wbitych w ziemię patykach, a która to konstrukcja najwyraźniej była dziełem ludzkich rąk. – Hej! – zawołał gromko van Dijk. – Jest tu kto? Odczekał chwilę, odchrząknął, smarknął z zakłopotaniem, po czym postąpił krok naprzód. – Hej, człowieku! Wyłaź! – krzyknął tym razem ostrzejszym tonem.

I wreszcie po długiej chwili usłyszeliśmy szuranie i serię stęknięć, po czym zobaczyliśmy wyłaniające się spod darni najpierw dwie ciemne dłonie, potem kępę gęstych włosów i wreszcie ramiona oraz resztę człowieka. Kiedy już wypełznął, podskoczył zdumiewająco zgrabnie, lecz nie wyprostował się, tylko został w przykucu niczym małpa. Zauważyłem, że w prawej dłoni ściska nóż o szerokim ostrzu. Mężczyzna miał zmierzwione, splątane i skudłacone włosy, sięgające mu za ramiona, oraz gęstą brodę. Pod porwaną kapotą u szyi kołysał się naszyjnik z zębów tak wielkich i ostrych, iż pierwsze, co przyszło mi do głowy, to że musiały należeć do rekina. Mieszkaniec Wyspy Ptaków wyglądał niczym leśny człowiek lub nawet pół człowiek, pół zwierzę. Kręcił głową to w prawo, to w lewo i najwyraźniej bacznie nam się przyglądał, choć ciężko było to stwierdzić na pewno, gdyż włosy opadały mu aż do nosa i z tego powodu nie mogliśmy dostrzec jego oczu. – Myślicie, że to coś potrafi i umie mówić w jakimś ludzkim języku? – zagadnął mnie van Dijk. – Nie jestem żadne „to coś”, tylko Gunther Gune, tak samo dobry chrześcijanin jak ty, albo i lepszy – zawarczał dziki człowiek całkiem przyzwoitą, choć lekko chropawą łaciną. – Gunther, rzeczywiście tak mówili i gadali, że się nazywa – przyznał Oktawian. – Czego chcecie? Coście za jedni? W głosie rybaka nawet człowiek o złotym sercu i łagodnym spojrzeniu na bliźnich nie byłby w stanie dosłyszeć choćby nuty życzliwości. – Mam tu statek – wyjaśnił van Dijk. – A szukam mego przyjaciela, który zaginął na Wyspach kilka miesięcy temu. – Aaaa, aaaa, to tak. – Gunther przysiadł na piętach i podrapał się po głowie. – Słusznie, szukaj przyjaciela, bo jeśli przepadł przyjaciel, to wypada go szukać. – Nazywa się Dominik Altdorf – zdecydowałem się odezwać. – I podobno go widziałeś. – Dominiczek, Dominiczek, Dominiczek – zaśpiewał chrapliwie dziki człowiek – dał mi ten piękny nożyczek... Przy ostatnim słowie Gune zamachnął się trzymanym w dłoni nożem z takim impetem, że zaskoczony van Dijk aż cofnął się o pół kroku. – Śliczniusi, co? Dominik mi go dał i jeszcze różne inne rzeczy. Dobry z niego człowiek. – Popłynąłeś z nim na tę nową wyspę? Gunther Gune kicnął do tyłu. – O nie! – zaskrzeczał. – O nie! Gunther będzie się trzymał z dala od tego diabelstwa! Bardzo,

bardzo z dala! – Ale powiedziałeś Dominikowi, co wcześniej zobaczyłeś, tak? Powiedziałeś mu, w którą stronę ma popłynąć? Gune błyskawicznie odwrócił się na piętach, przypadł do ziemi i zaczął z powrotem wczołgiwać się do swojej kryjówki, w dużo szybszym tempie, niż się z niej poprzednio wyczołgiwał. Podskoczyłem w jego stronę, akurat w dobrej chwili, by schwycić go za łydkę i szarpnąć niczym szczypawkę chowającą się w zgniłym pniu. Pomyślałem, że całe szczęście, iż mam na dłoniach rękawice, bo zważywszy na to, jak wyglądały spodnie Gunthera, to kto wie czy dotykając ich, nie mógłbym się nabawić paskudnych parchów. Zaraz potem chwyciłem Gunego drugą dłonią i chociaż całkiem żwawo wierzgał, wyciągnąłem w całości z darniowej chatki. Dobrze jednak pamiętałem, że ten człowiek ma w ręce nóż, i zdołałem cofnąć głowę, kiedy całkiem zręcznie śmignął mi ostrzem tuż przy twarzy. Nie ma co, gdybym nie był wystarczająco szybki, od tej pory nosiłbym paskudną bliznę po cięciu jego noża. Ale ponieważ w przesławnej Akademii Inkwizytorium wbijano nam do głów, że doświadczony inkwizytor nie lekceważy nikogo (bo nawet najdzielniejszego rycerza może zabić byle chłopina machający brudnymi od gnoju widłami, oczywiście pod warunkiem, że ma trochę szczęścia), udało mi się uniknąć nawet draśnięcia. Jednak w zamian za niegrzeczność najpierw huknąłem Gunthera pięścią w głowę, a potem solidnie skopałem po żebrach i chociaż całkiem umiejętnie próbował się osłaniać, to jednak wiedziałem, że udało mi się sprawić mu na tyle dużą przykrość, by na przyszłość uważał, komu wymachuje nożem przed oczami. – Dajcie już pokój – machnął dłonią Oktawian. – Bo zaraz się zachłyśnie krwią i nic już nie powie. Zgodnie z jego życzeniem przestałem kopać Gunego, odstąpiłem o krok i uśmiechnąłem się szeroko. – To twardy chłop – powiedziałem. – Nie wystarczy kilka takich byle szturchańców, żeby mu zrobić krzywdę. No, wstawaj, Guntherze. – Spojrzałem na rybaka, który pojękiwał z cicha i leżał nieruchomo niczym zeschnięty krab. – Wstawaj i pogadaj z nami spokojnie, a obiecuję, że dostaniesz jeszcze lepsze prezenty niż od Dominika Altdorfa. Gune poderwał się całkiem żwawo, jak na lanie, które przed chwilą oberwał. Otarł wierzchem dłoni krew z twarzy i wyszczerzył w uśmiechu opuchnięte, pozbawione zębów dziąsła. Oczywiście ta jego bezzębność nie była w najmniejszej mierze moją zasługą, tylko skutkiem mało urozmaiconej diety złożonej głównie z ryb. – A nie mogliście tak od razu zacząć? – spytał wesoło. – Zaraz bym wam wszystko opowiedział. – Co się odwlecze, to nie uciecze – odparłem. – Napilibyście się może czegoś, wielmożni panowie? Nie wziąłbym z rąk tego człowieka nawet butelki wody na pustyni, ale ciekaw byłem, co takiego może nam zaproponować, więc spytałem: – A co masz? – Winko własnej roboty – pochwalił się z wyraźną dumą. – Wino? – zapytałem z niedowierzaniem. – Jak to wino? – Ano wino – stwierdził z jeszcze większym zadowoleniem. – Zaraz pokażę! Wczołgał się szybko do swej chatki, na co tym razem mu pozwoliłem, i niedługo potem wypełzł z glinianą, zakorkowaną flaszą w ręku. – Spróbujcie, jakie mocne. – Aż cmoknął, zachwalając nam swoją własność.

Ostrożnie przyjąłem od niego butelkę i przyjrzałem się jej. – Otwórzcie, otwórzcie – zachęcił przyjaznym tonem. No cóż, nawet jeśli to była trucizna, to nie znałem takiej, która zabija człowieka w jednej chwili i na odległość. Na wszelki wypadek skierowałem szyjkę flaszy w przeciwną stronę i ostrożnie wyjąłem korek. Smród zgnilizny dopadł mnie natychmiast. – Jezus Maria! – zawołał Oktawian, który nie tylko poczuł to samo co ja, ale chyba poczuł mocniej, gdyż zauważyłem, że kiedy tylko odkorkowałem butelkę, to zdecydowanie pociągnął nosem. – Widzę, że żarty się ciebie trzymają – rzekłem zimno i obróciłem się w stronę Gunthera. Zastanawiałem się, czy ten człowiek nie potrzebuje jeszcze jednej nauczki. Najwyraźniej tak się odzwyczaił od ludzkiego towarzystwa, że zatracił instynkt przeżycia, który przecież powinien cechować nawet najbardziej prymitywne istoty. – Ale, wielmożny panie, dajcie mi to! – zawołał przestraszony moim spojrzeniem. Niemal wyrwał mi flaszkę z rąk, przechylił do ust. Pociągnął dwa solidne łyki, odetchnął i wstrząsnął głową. – Uch, mocne. Obaj z van Dijkiem skrzywiliśmy się z boleścią. – Na gwoździe i ciernie, on to pije... – oznajmił kupiec z obrzydzeniem, tak jakbym sam nie widział tej sceny na własne oczy. Nauka w prześwietnej Akademii Inkwizytorium obejmowała również naukę o ziołach, truciznach oraz leczniczych miksturach. Dlatego też wiedziałem, że czasem działające bardzo korzystnie likwory, stosowane przez medyków maści lub olejki potrafią wręcz przerażająco śmierdzieć, paskudnie wyglądać i obrzydliwie smakować. A jednak pomagają w przezwyciężeniu choroby. Nie sądziłem co prawda, by Gunther wymyślił zbawczy eliksir, lecz rozumiałem, że ta parszywie śmierdząca ciecz wcale nie musi być szkodliwa. A kto wie, może naprawdę mogła wprowadzić go w stan radosnego oszołomienia, podobnego do tego, w jaki człowieka wprowadza wino? – Mniejsza z tym – mruknąłem. – Pij sobie na zdrowie, abyś nam powiedział wszystko, co chcemy wiedzieć. – Czekajcie no, czekajcie, niech najpierw zezna i wyzna, z czego robi to wino? – zaprotestował zaciekawiony van Dijk. – Z ptasiego gówna? Dzikus oderwał się od butelki. – Z ptasiego gówna, też coś... – burknął wyraźnie urażony. – Z jakiego tam ptasiego gówna. – A z czego w takim razie? – Żadna tajemnica, bo jak nie znacie receptury, to i tak sami nie zrobicie – odparł Gunther. – Ze sfermentowanych wodorostów. – Matko Boska Bezlitosna – westchnął van Dijk. – I on to nazywa winem... – Sfermentowane winogrona, sfermentowane jabłka czy sfermentowane wodorosty, co za różnica, kiedy chodzi tylko o to, żeby we łbie zaszumiało? – zauważył rybak. – Filozof z ciebie, Guntherze Gune – rzekłem. – Powiedz nam, z łaski swojej, co tak dobrze wykształcony człowiek robi na tych przeklętych wyspach? Gune podrapał się po kołtunach, zajadle i całą garścią. – Jestem wolny – wyjaśnił. – Niczego nie muszę, nikt mi nic nie każe, nikt mnie nie ocenia i nikt niczego ode mnie nie wymaga. Może i mieszkam w lepiance, może i żrę i piję świństwa, ale za to jestem bardziej wolny niż wy dwaj razem wzięci.

Oktawian roześmiał się. – Mieliście rację, mistrzu Madderdin, rzeczywiście trafiliśmy i natknęliśmy się na najprawdziwszego filozofa! – Iście diogenejskie podejście do życia – zgodziłem się z nim. – O, nieprawda – zaprotestował rybak. – W praktyce mej codziennej egzystencji poszedłem dużo dalej niż Diogenes, bo zważcie, że nie mieszkam w bogatym greckim mieście, tylko na ubogim pustkowiu. Poza tym nie zamierzam nikogo nauczać, pouczać czy zmieniać, bowiem zarówno was, jak i całą ludzkość mam głęboko w dupie i jest mi całkowicie obojętne, co się z wami wszystkimi stanie. Van Dijk zarechotał jeszcze głośniej. – Takiego cudaka i dziwoląga tylko na jarmarkach pokazywać – stwierdził, kiedy już się wyśmiał. – Tak prostackie mniemanie mogą głosić jedynie istoty niemające pojęcia o dobrodziejstwie autarkei – rzekł rybak tonem jednocześnie wyniosłym i pogardliwym. – No dobrze, wracajmy jednak do sprawy – zdecydowałem, kierując wzrok na Gunthera. – Tak jak obiecałem, dostaniesz, co ci potrzebne z naszych zapasów, ale chcemy wiedzieć, co się wydarzyło, kiedy spotkałeś Dominika Altdorfa. Gunther przysiadł na kamieniu, wystawił twarz w stronę słońca, które właśnie raczyło wyjrzeć zza zasłony sinych chmur, rozstawił szeroko nogi i z zapałem zaczął drapać się między nimi. Stanąłem od zawietrznej i cierpliwie czekałem, aż się namyśli, co mówić. – Nie zajrzał już do mnie – poskarżył się wreszcie Gunther z wyraźnym żalem. – A obiecywał, że w drodze powrotnej zawinie chociaż na jedno przedpołudnie. Miło nam się gawędziło. Oktawian van Dijk pokiwał głową, co zrozumiałem jako gest świadczący o tym, że uznaje słowa rybaka za całkiem prawdopodobne. – Dominik nigdy nie wrócił do domu – wyjaśniłem. – I z tego, co nam wiadomo, byłeś ostatnim żywym człowiekiem, który go widział. Gune przestał się drapać i usiadł wyprostowany. Miałem wrażenie, że bacznie mi się przygląda, chociaż ciężko było wywnioskować, co tak naprawdę dzieje się za zasłoną jego skołtunionej grzywy. – Ja nic nie wiem, naprawdę nic nie wiem... – odezwał się wreszcie. – Guntherze, nikt cię o nic nie podejrzewa – powiedziałem łagodnie, gdyż zacząłem się domyślać, jakim torem pobiegły myśli rybaka. – Chcemy wiedzieć, o czym rozmawialiście i co Dominik planował. – Mówiłem mu, żeby tam nie płynął – powiedział cicho Gune, a w jego głosie zabrzmiał wyraźny smutek. – Na nową wyspę? – równie cicho spytał Oktawian. – Mówiłem, że to jakieś diabelstwo – ciągnął Gune tym samym smutnym tonem. – Przecież nowe wyspy nie wyłaniają się z morza jak, nie przymierzając, krosty z brudnej mordy. – Rybak pokręcił głową i wzdrygnął się. – Ale pan Dominik powiedział, że na wyspie ukryto wielki skarb. – Wielki skarb – powtórzył van Dijk. – Skąd mógł wiedzieć, czy tam jest jakikolwiek skarb? Skąd mógł wiedzieć o tej wyspie, skoro dopiero co pojawiła się z morza? – spytałem. – Miał mapę – westchnął Gunther. – Pokazał mi ją i powiem wam, że to była całkiem akuratna mapa. Wyrysowano na niej wszystkie nasze wyspy i jeszcze tę nową na dokładkę. – Mapa wyspy, której jeszcze niedawno nie było? – Pokręciłem głową. – Dziwne to... – Dlaczego właściwie wierzymy, że tej wyspy, jeśli w ogóle jest jakaś wyspa, nigdy nie było? –

odezwał się Oktawian. – Przecież równie dobrze mogła sobie zawsze być w tym samym miejscu, tylko po prostu ludzie nie mieli okazji ani interesu, by znaleźć się w jej pobliżu. – Właśnie tak! – Machnąłem wskazującym palcem. – Macie świętą rację, panie van Dijk. Zawsze starajmy się znaleźć naturalne wytłumaczenie, zanim zaczniemy szukać nadnaturalnego. – Znowu spojrzałem na Gunthera. – Czyż nie mam racji, mój panie cyniku? – Mieszkam tu... – zawahał się – a niech to, jak ja tu długo mieszkam, co? Pięć lat, a może siedem? No, nieważne, w każdym razie mieszkam tu długo i poznałem okoliczne wody jak własną kieszeń. I jak mówię, że żadnej wyspy nie było, znaczy, że nie było. I koniec! – No dobrze, niech ci będzie... Postanowiłem nie wnikać dalej w jego majaczenia, zwłaszcza że kwestia, w jaki sposób wyspa się pojawiła, była na razie mniej istotna od kwestii, w jaki sposób pojawił się na niej Dominik Altdorf oraz jak to się stało, że nie pojawił się już w Emden. – Powiedz nam w takim razie, skąd wiesz o tej nowej wyspie? Zwiesił głowę i milczał długo. Nie poganiałem go, bo wiedziałem, że prędzej czy później powie nam wszystko, co chcemy wiedzieć, a najwyraźniej potrzebował czasu na zebranie myśli. – Nie widzieliście mojej łodzi, prawda? – zaczął pytaniem. – Ano nie widzieliście, bo niby jak mieliście ją widzieć, skoro dobrze ukryta. Ale to porządna łódź i dzięki niej mogę wypływać całkiem daleko w morze. Wiecie, że to jedyna cenna rzecz, jaką mam na tym świecie? – Czyli wypłynąłeś daleko w morze i zobaczyłeś wyspę, której kiedy wypływałeś wcześniej, w tym miejscu nie było? Dobrze rozumuję? – Całkiem dobrze. Bo tak właśnie było, jak mówicie. – I co się działo na tej wyspie? Fauny zabawiały się i figlowały z nimfami? – zakpił van Dijk. Rybak odcharknął gęstą flegmę tak udanie, że plwocina wylądowała o stopę od czubka buta mojego towarzysza. – Ożeż ty... – Spokojnie, panie van Dijk, spokojnie. A ty, Guntherze, bądź uprzejmy nie okazywać nam diogenejskiej pogardy dla reguł dobrego wychowania, bo będę musiał popróbować, czy żebra masz twardsze niż moje buty. Rozumiesz? Wydał z siebie odgłos, o którym ciężko było powiedzieć, czy jest kaszlem, czy śmiechem. – Rozumiem – odparł w końcu. – Z uwagi na całość twoich kości mam nadzieję, że naprawdę rozumiesz. Co było dalej? – Widzieliście nasze wyspy, prawda? No, musieliście widzieć. Na wybrzeżach wszędzie są skały i kamieniste urwiska. A tam? A tam widziałem biały piasek i spokojną zatokę otoczoną lasem. Nad moją łodzią kłębiły się chmury, deszcz zalewał oczy, wiatr mało nie połamał mi masztu i nie zerwał żagla... – sapnął. – A tam? Tam widziałem słońce, błękitną wodę i rozłożyste drzewa nad zatoką. – Był sztorm? – spytał van Dijk. – Mało wtedy nie zginąłem – odrzekł Gune. – Fale rzucały mną, jakbym był łupinką orzecha na cycach biegnącej dziewki. – Bałeś się, że zginiesz? – Też byście się bali – burknął Gunther. – Czemu o to pytacie? – zainteresowałem się. – Żeglarze, którym grozi śmierć, widzą różne zadziwiające rzeczy – wytłumaczył Oktawian. – Czasem nabrzeże rodzinnego portu, czasem rodzinę, a czasem, jak ten tutaj, spokojną, bezpieczną

przystań, gdzie nic im już nie będzie grozić... – Nie miałem zwidów! – wybuchnął rybak. – Widziałem wszystko tak dobrze, jak was teraz widzę! – Mimo fal i deszczu zalewającego oczy? – złośliwie uśmiechnął się van Dijk. – Możecie wierzyć, możecie nie wierzyć, jak tam sobie chcecie. – Gunther zamachał dłońmi. – A Altdorf od razu uwierzył! – Taaak, to całkiem możliwe – mruknął Oktawian. – I możliwe też, że zaginął właśnie dlatego, że popłynął szukać fatamorgany. – Właśnie, fatamorgana! – zawołałem i klepnąłem się w czoło, gdyż właśnie to zjawisko mogło świetnie wyjaśniać opowieść Gunthera. – Czy jest prawdopodobne, by na morzu powstały złudne miraże, tak jak ma to miejsce na pustyniach i o czym wielokroć wspominali antyczni pisarze? Van Dijk uśmiechnął się wyrozumiale. – Ależ oczywiście, że tak właśnie jest, zwłaszcza w czasie upalnego i gorącego lata. Sam kilka razy obserwowałem podobne zjawisko. Być może ten człowiek widział właśnie obraz odbity z wielkiej odległości? – Oktawian dopowiedział te słowa, po czym zaraz pokręcił głową, jakby chciał zanegować własną, dopiero co wypowiedzianą opinię. – Ale szczerze mówiąc, myślę i sądzę, że po prostu przywidziało mu się. Zresztą powiedzcie sami, jak wielkie zaufanie można mieć do świadectwa prawdy i trzeźwości sądów kreatury, która chleje sfermentowane wodorosty? Niewątpliwie miał rację. Kto wie czy mikstura, jaką raczył się ten człowiek, nie zaburzyła jego rozumu? Wiele znamy przecież roślin, których zjedzenie powoduje omamy, zwidy, a nawet trwałe szaleństwo. Może więc ten wodorostowy napój również wywierał podobne skutki? – Co widziałem, to widziałem – stwierdził tym razem zupełnie nieurażony Gunther. – Popłynąłeś do tej zatoki? – zapytałem. – Mało nie oszalałem z radości, kiedy ją zobaczyłem, mówię wam. Aż Bogu zacząłem dziękować na cały głos, tak jak przedtem na cały głos błagałem Go o wybawienie... Rybak westchnął, wzdrygnął się, odkorkował butelkę i pociągnął z niej solidnie. Zacmokał. – I czego wy tam chcecie od moich wodorostów, skoro nawet nie spróbowaliście? – Dobrze, dobrze, co działo się dalej? – Chwyciłem za żagiel, a szczęśliwym trafem wiatr tak powiał, że znosił mnie coraz bliżej tego niezwykłego lądu. Stałem, ostatkiem sił trzymając się masztu, chłostany zimnym wichrem, a deszcz i słone bryzgi fal zalewały mi oczy... – Zobaczycie, zaraz zacznie nam heksametrem deklamować i recytować swą Guneidę – zadrwił van Dijk. Gunther znowu wydał z siebie ten dziwny dźwięk co poprzednio, ni to śmiech, ni to kaszel. – Jak było, tak było, w każdym razie zbliżyłem się do zatoki, a morze stawało się coraz spokojniejsze – ciągnął opowieść. – Fale nadal były spore, deszcz nadal padał, choć słabszy, ale to za moimi plecami kotłował się najgorszy sztorm. Tak więc wyszło na to, że przed sobą miałem spokojne wody, za sobą zostawiałem istne piekło, a sam zawisłem niejako pośrodku tych dwóch światów i tylko ode mnie zależało, w którą stronę skieruję łódź. – Cóż za alegoryczne ujęcie walki i bitwy dobra ze złem oraz człowieka wahającego się pomiędzy jednym żywiołem a drugim – znowu zakpił Oktawian. – Mówię wam, mistrzu Madderdin: za dużo wodorostów. – Nie chcecie słuchać, to mogę wcale nie mówić – nie wytrzymał wreszcie Gune.

– Nie zwracaj uwagi na mojego towarzysza – poradziłem. – Ja słucham cię bardzo uważnie. – I to dobre – burknął. Sapał przez dłuższą chwilę, najwyraźniej niezadowolony i chcący koniecznie okazać nam owo niezadowolenie. Jednak wreszcie zwyciężyło pragnienie podzielenia się z nami opowieścią (a i pewnie pragnienie otrzymania nagrody za tę opowieść), bo zaczął znowu mówić. – I nagle, zamiast odczuwać radość ze względu na zbliżające się wybawienie, zacząłem odczuwać strach. – Gune zacisnął dłonie w pięści. – Przemożny strach. Paniczny. Paraliżujący. Jakby zguba czaiła się nie w odmętach rozwścieczonego morza, tylko na tym spokojnym wybrzeżu. – No więc widzę to tak, że... – zaczął Oktawian, ścisnąłem go jednak za łokieć, by zmilczał, gdyż opowieść rybaka coraz bardziej mnie interesowała. Gunther nie zwrócił najmniejszej uwagi na wtręt van Dijka. – Im bliżej fale i wiatr popychały mnie w stronę piaszczystej plaży, tym silniejszy odczuwałem lęk – opowiadał głuchym głosem. – Było mi zimno już wcześniej, bo przecież chłostały mnie lodowate bryzgi, a ciało przeszywał przenikliwy wiatr, ale to zimno, jakie poczułem, zbliżając się do brzegu, zdawało się zmrażać nie moją skórę, lecz zarówno mój umysł, jak i moje serce. Zbliżyłem się do rybaka, tak że dzieliła nas już tylko odległość wyciągniętej ręki. – Widujesz czasami umarłych, Guntherze? – zapytałem, poruszony jego opowieścią. Gune zadrżał. – Skąd wiecie? – zaszeptał. Oktawian van Dijk pobladł i wpatrywał się w nas niepewny, o czym mówimy, a nade wszystko niepewny, czy pytam poważnie, czy też prowadzę jakąś sobie tylko znaną grę. – A więc widujesz... Gunther skinął wolno głową. – Zdarzało się, że dostrzegałem cienie sylwetek kołyszące się nad falami, ale wtedy zmawiałem tylko modlitwę i odpływałem byle dalej. Nigdy nie przytrafiło mi się nic złego... Gunther Gune instynktownie robił to, co powinien uczynić człowiek zakłócający spokój umarłych. Modlił się i uciekał. Dlatego też spotkania nie miały dla niego żadnych przykrych konsekwencji, co nie byłoby już tak oczywiste, gdyby popłynął prosto w owe dziwne, kołyszące się nad falami cienie, kierowany choćby grzeszną ciekawością. Wśród ludzi trafiają się tacy, których wzrok potrafi prześliznąć się poprzez gęstą zasłonę dzielącą światy. Mogą oni dostrzegać umarłych, potrafią rozpoznawać demony w ich prawdziwej postaci (nawet kiedy owe demony usiłują się zamaskować), czasem mają niezwyczajną umiejętność przewidywania lub coś, co nazywają wielkim szczęściem w trakcie dokonywania losowych wyborów. Niektórzy, ci najmocniej dotknięci palcem Boga, potrafią przeniknąć do nie-świata. I do tego wszystkiego nie potrzebują specjalnego szkolenia, lecz wystarcza im jedynie naturalna, wrodzona cecha umysłu. Wiedziałem o tym wszystkim więcej niż dobrze, gdyż sam należałem do istot pobłogosławionych podobnymi zdolnościami. Z tym że dla inkwizytora zdolności owe rzeczywiście okazywały się błogosławieństwem (pod warunkiem, że inkwizytor zachowywał rozsądek, umiar oraz powściągliwość), dla zwykłego zjadacza chleba łatwo mogły się stać przekleństwem. Może Gune zdecydował się zamieszkać samotnie na końcu świata właśnie z uwagi na tę utrudniającą mu życie i niepokojącą przypadłość, a nie zamiłowanie do diogenejskiej abnegacji? – Czy na plaży również widziałeś owe cienie, Guntherze? Pokręcił głową.

– Widziałem coś gorszego. – Skulił się i mówił teraz tak cicho, że ledwo go słyszałem. – Zobaczyłem, że cała wyspa jest pogrążona w cieniu... – Jak pogrążona w cieniu, skoro mówiłeś wcześniej, że plaża była oświetlona i opromieniona słońcem!? – nie wytrzymał van Dijk. – Mistrzu Madderdin, ten człowiek bredzi jak pomylony, przecież to widać na pierwszy rzut oka! Po głosie mojego towarzysza mogłem wywnioskować, że tak naprawdę opowieść Gunego solidnie kupca wystraszyła. A może nie sama opowieść, ile fakt, że ja zdawałem się tę opowieść traktować poważnie? Rybak podniósł głowę, odgarnął włosy z czoła i popatrzył prosto na mnie. – Wy rozumiecie, panie, prawda? Gune miał smutne, przekrwione oczy, teraz dodatkowo wypełnione strachem. – Rozumiem, Guntherze – odparłem łagodnie. I rzeczywiście rozumiałem, gdyż cień, o którym opowiadał żeglarz, nie miał nic wspólnego z pogodą. Plażę mogły rozświetlać promienie słońca, a jednocześnie mogła być ona spowita mrokiem. Bo światło słońca należało do świata rzeczywistego, a ciemność przenikała ze świata ducha. – Co wydarzyło się potem? Gune wstrząsnął głową i włosy znowu opadły mu na twarz. – Obróciłem się i spojrzałem za siebie – rzekł. – Tam, na morzu, w dalszym ciągu kotłował się sztorm, nad falami wisiały ciężkie chmury, deszcz i fale zdawały się tworzyć jedną zbitą zasłonę wody. Oktawian van Dijk westchnął, najwyraźniej musiał sobie przypomnieć jakieś podobne wydarzenie z własnego żeglarskiego życia. – Wybrałem jednak powrót w środek burzy. Wolałem zginąć jak żeglarz, w morskich odmętach, a nie na tej piekielnej wyspie. – Jeśli chcielibyście wiedzieć, jak rodzą się żeglarskie przesądy, zabobony czy opowieści, no to właśnie już wiecie i rozumiecie – odezwał się van Dijk udawanie rezolutnym głosem. – Nic więcej nie dostrzegłeś na tej wyspie? – Nawet nie chciałem na nią patrzeć, bo miałem takie wrażenie, że – Gunther przełknął z wysiłkiem ślinę – im dłużej będę na nią spoglądał, tym bardziej zacznie mnie przyciągać ku sobie. A kiedy już przyciągnie, to – zadrżał – będę zgubiony! Wszyscy milczeliśmy długo. Oktawian chciał się odezwać, lecz znowu ścisnąłem go za łokieć. – Opowiedziałeś Dominikowi wszystko, co opowiadasz nam? – zapytałem. Gunther przytaknął. – Ostrzegałem, żeby nie płynął. Ostrzegałem niejeden raz... – Nie chciał zabrać cię ze sobą? Gune zeskoczył z kamienia jak oparzony i cofnął się gwałtownie, zupełnie jakbym nie zadał niewinnego pytania, ale bez mała kazał mu wybrać się z nami w podróż. – Nigdy! – wrzasnął łamiącym się głosem. – Gunther nigdy już tam nie popłynie! – Spokojnie – powiedziałem najłagodniej, jak potrafiłem. – Oczywiście, że nie popłyniesz, bo i po co miałbyś płynąć? – Jeszcze mi takiego błazna brakuje na pokładzie – dodał van Dijk z oburzeniem. – Poopowiadałby chłopcom te swoje bajdy i zaraz by mi się zbuntowali i zbiesili.

Wiedziałem, iż żeglarze to narodek równie durny, co zabobonny, i istniało wiele głupich i jeszcze głupszych przesądów regulujących życie na statku. A więc w pierwszej kolejności nieszczęście przynosiła obecność kobiety na pokładzie, czyli jak mówiono, „szatańskiego balastu”. Jeśli już owa kobieta musiała się na statku znaleźć, to przynajmniej należało ją trzymać w zamknięciu. A jeśli już wyszła na pokład, to wypadało go po niej wyszorować, by nie zostawiła śladów stóp na deskach. Po drugie, trzecie, czwarte i tak dalej, i tak dalej – na pokładzie nie pozwalano gwizdać, pluć, przechadzać się w futrze, a jeśli statek zaczynał tonąć siedemnastego lutego, to nawet go nie ratowano, gdyż był to dzień przeklęty. Wiedziałem również, że często zdarzało się, iż któregoś z członków załogi lub któregoś z pasażerów wyrzucano za burtę tylko dlatego, iż żeglarska brać uznała, że przynosi on pecha. Dlatego też doskonale rozumiałem, że ostatnim, czego życzyłby sobie właściciel statku, byłoby zabranie w podróż człowieka mogącego napełnić trwogą serca zabobonnej załogi. Bo na pokładzie statku droga od lęku o własne życie do zaciekłego buntu była bardziej niż krótka. – Wspominałeś, że Dominik miał mapę – postanowiłem wrócić do początku naszej rozmowy. – I wspominałeś również, że ci ją pokazał. Gune przytaknął na znak, że wszystko się zgadza. – A czy zwierzył ci się może, skąd tę mapę wytrzasnął? – Że niby co? – nie zrozumiał Gunther. – W jaki sposób wszedł w posiadanie tej mapy? – Dostał od kogoś chyba czy co – odparł Gune po chwili. – Może od tego chłopaka, co z nim był? Van Dijk poderwał głowę. – Jakiego chłopaka? – zapytał ostro. – A takiego, co razem przypłynęli. Miał włosy jak piękna dziewczyna... Oktawian zasyczał przeciągle i widziałem, że zaciska dłonie w pięści. – No proszę, a ten łotrzyk nie pamięta, że tu był! – rzekł złym głosem. – Nawet myślałem, że może oni obaj są niczym Lizys i Hippotales – zaśmiał się rybak chrapliwie. – Co takiego? – burknął van Dijk. – Sodomici – wyjaśniłem krótko i zaraz musiałem zastąpić kupcowi drogę. – Panie van Dijk, bardzo was proszę, powstrzymajcie się od awantur... – Dominik nie był sodomitą! – zawarczał van Dijk groźnie i wściekle. – Ja nie mówię, że wasz przyjaciel był sodomitą, tylko mówię, co wtedy pomyślałem – odparł Gune wyniośle. – I bardzo was proszę, byście na przyszłość odróżniali opis obiektywnych faktów od opisu subiektywnych przemyśleń artykułowanych przez obserwatora tychże faktów. – Dobrze, dobrze – rzekłem szybko, cały czas powstrzymując klnącego ile wlezie Oktawiana, który szarpał się ze mną, by podejść do Gunego. – Wracajmy w takim razie do faktów. Panie van Dijk, do diabła, czy mam was wziąć na smycz?! – Zdenerwowałem się, bo kupiec nadepnął mi na stopę. – Przestańcie! Musiał usłyszeć złość w moim głosie i chyba zrozumiał, że trochę przeholował, bo cofnął się o pół kroku. Pogroził tylko Guntherowi pięścią i splunął w jego kierunku. – Nigdy nie rozumiałem, czemu robi się tyle szumu wokół pederastii – wyznał Gune takim tonem, jakby zwierzał mi się z jakiejś wielkiej tajemnicy. – Co trzeci kardynał i biskup chędoży w dupę młodych wikarych, a przecież wyobrażam sobie, że co dobre dla dostojników Kościoła, to i nieszkodliwe dla nas, maluczkich...

Westchnąłem. – Dajmy pokój pederastii, jeśli pozwolisz, choć widzę, że temat ten bardzo cię intryguje. Rybak parsknął zduszonym śmiechem, po czym zakaszlał i odplunął. – Na tym pustkowiu człowiek zerżnąłby nie tylko powabnego młodzieńca, ale nawet starą kozę – przyznał, smutno wzdychając. – Do strasznych rzeczy, powiem wam z własnego doświadczenia, cielesna żądza potrafi doprowadzić najlepszego nawet chrześcijanina. Oooo, tak, do strasznych... – przeciągnął. – Nie wnikajmy w szczegóły, jeśli łaska, i wracajmy do rzeczy – rzuciłem szybko. – Skoro widziałeś mapę, może potrafisz nanieść tę nową wyspę na nasze mapy? Gune pokręcił głową. – Nieee, ale opowiem wam wszystko, co i jak. Traficie jak po sznurku... – Thijs na pewno widział mapę – zawołał van Dijk. – Już ja go teraz wypytam. O, wierzcie mi, wypytam, jak trzeba... – To ten młody wrócił? – zdumiał się rybak. – A niby w jaki sposób? – Zadajemy sobie to samo pytanie – odparłem. – Chłopak twierdzi, że stracił pamięć i nie wie nawet, jak trafił z powrotem do Europy. – Dziwna sprawa... Ja widziałem go ostatni raz wtedy, kiedy mówię, że widziałem. Potem popłynęli na północ i tyle... – I Thijs popłynął z Dominikiem, tak? Nie został na Wyspach? – A niby jak? – wzruszył ramionami rybak. – Co najwyżej mógłby zostać u mnie, a powiem to z żalem: nie został. – Gune mlasnął znacząco. – Może Altdorf jednak wrócił na Farskie? – zapytałem. – Jesteś pewien, że wracając, nie zawinął na Wyspę Piasków czy którąkolwiek inną? Gunther potrząsnął głową. – W naszej małej społeczności nic się nie ukryje. A zwłaszcza wizyta statku z tyloma ludźmi na pokładzie. Na pewno nie wrócili na żadną z naszych wysp. – Aby podkreślić wagę swoich zapewnień, stuknął się pięścią w pierś. – Mogli popłynąć od razu do Szkocji – poddałem. – Czemu nie? – Gune wzruszył ramionami. – Głupie, ale możliwe. – Załóżmy, że jednak wrócili na Wyspy – rzekłem powoli. – Mieli połamane maszty, porwane żagle i zdziesiątkowaną załogę. Ale wieźli na pokładzie skarb... Gune podniósł głowę i zastygł niczym pilnie nasłuchujący ptak. – Wylądowali na Wyspie Prądów... Bo tak się nazywa wasza największa wyspa, prawda? Gune nie odpowiedział, zamiast niego odezwał się van Dijk. – Właśnie tak. Wyspa Prądów. – A więc wylądowali – kontynuowałem. – I oto dobrzy ludzie mieszkający na Wyspie Prądów uznali, że nadarza się niezwykła szansa nagłego wzbogacenia. Wyrżnęli zatem załogę, a potem okradli statek i go zatopili. Czy mogło właśnie tak się zdarzyć, Guntherze? – zapytałem już ostrym tonem. – Mogło, ale się nie zdarzyło – odparł spokojnie. – Czemu mam ci wierzyć? – Jeśli okradliby waszego przyjaciela, chcieliby potem stąd uciec. Przecież na tym przeklętym odludziu nawet nie ma co zrobić ze złotem.

– Na statku jest mnóstwo cennych przedmiotów. – Przyglądałem się uważnie Gunemu. – Takich, które mogą się przydać biednym wyspiarzom. Narzędzia, ubrania, materiały, broń... Tutaj wszystko jest warte fortunę. – Dominik nigdy nie wrócił z północy – stwierdził rybak z naciskiem, wymawiając każde słowo oddzielnie. – A przynajmniej nigdy nie wrócił do nas – dodał już bez poprzedniej dobitności. – Możecie mi nie wierzyć, ale tak właśnie było, nie inaczej... Nieważne, na którą wyspę by zawinął, czy Prądów, czy Piasków, czy inną, wszyscy by o tym wiedzieli. A nikt nic nie wie. – Cóż, Guntherze, chętnie ci wierzę, skoro tak jasno wytłumaczyłeś nam całą sprawę. – Uśmiechnąłem się do niego serdecznie. – Zostawmy to i wracajmy na statek – zdecydował van Dijk. – Ty mi tylko jeszcze powiedz, jak i gdzie mamy płynąć – zwrócił się do Gunego. Rozumiałem, że spieszno mu było, żeby wypytać Thijsa o jego obecność na wyspie, a może przede wszystkim o jego związki z tajemniczą mapą, z której korzystał Dominik Altdorf. Spodziewałem się jednak, że z tego wypytywania nie wyniknie nic, co mogłoby się komukolwiek przydać. Ale kto wie, może się myliłem? – Przyprowadźmy tu Thijsa – zaproponowałem. – Co takiego? – Chcę, żeby zobaczył Gunthera. – Wskazałem gestem rybaka. – Może otworzymy w ten sposób jakąś furtkę w jego pamięci... – Furtkę to już ja mu otworzę, mistrzu Madderdin – obiecał lodowatym tonem van Dijk. – I wierzcie, i ufajcie, że wystaram się o dobry klucz. Machnąłem tylko ręką. – Dajcie spokój z waszymi kluczami – powiedziałem rozdrażniony, gdyż złościła mnie wiara van Dijka w skuteczność tortur pomimo wszelkich świadectw udowadniających, że w tym wypadku tortury skuteczne nie są. – Nie wyciągnęliście z chłopaka nic w Emden, nie wyciągnięcie nic i tutaj. Kupiec zamruczał coś, co na pewno by mi się nie spodobało, gdybym tylko dokładnie usłyszał wypowiedziane przez niego słowa. – Zobaczymy, jak będzie – rzekł w końcu. – A na razie: gadaj – rozkazał Gunemu. Van Dijk przez dłuższy czas rozmawiał z Guntherem, wypytywał o wszystko dość cierpliwie i dociekliwie, ale w pewnym momencie zauważyłem, że zdawał się dążyć do zakończenia wyjaśnień, tak jakby wszystko już wiedział. Domyśliłem się jednak, że zapał Oktawiana osłabł z innego powodu, i miałem nadzieję, że Gune nie domyśla się tego samego co ja. Wreszcie van Dijk pożegnał rybaka, obiecał mu, że przyśle kogoś z załogi z jakimś użytecznym prezentem. „Siekiera i ciepła kapota, bardzo bym was prosił” – usłyszałem pokorny głos Gunego i uśmiechnąłem się w myślach. – Panie van Dijk, obawiam się, że nie będziecie potrafili żeglować wedle jego wskazówek, prawda? – zapytałem, kiedy szliśmy już w stronę szalupy i kiedy miałem pewność, że rybak został na tyle daleko za nami, by nie słyszeć naszych głosów. Van Dijk wzruszył ramionami. – Oczywiście, że nie – odparł. – Wierzę Gunemu, że świetnie i doskonale zna te wody i sam się orientuje, dokąd ma popłynąć i pożeglować, na jakie skierować się łowisko, ale istnieje przecież różnica pomiędzy wiedzą a możliwością przekazania tejże wiedzy drugiej osobie... – Trudno wam nie przyznać racji – rzekłem. – I wasze rozsądne stwierdzenie odnieść by można do wszystkich materii, nie tylko do materii żeglarskiej.

Podziękował mi skinieniem głowy. – Żeglarz pływający na znanym sobie morzu kieruje się nie tylko położeniem i umiejscowieniem słońca czy gwiazd, ale kolorem i barwą wody, obecnością ławic ryb, widokiem unoszących się na falach wodorostów, tym, czy właśnie zobaczył mewy, i tak dalej, i tak dalej – kontynuował van Dijk. – Gdybym popłynął i pożeglował z nim chociaż raz, wiedziałbym już doskonale, jak trafić ponownie... – Rozumiem, że tak, jak sprawy się mają, na pewno nie traficie? – Mowy nie ma. No wiecie. – Rozłożył ręce. – Przy sporej dozie i dawce szczęścia oczywiście dotarlibyśmy do celu, ale z tym, co wiem, rejs na tę wysepkę to jak... – Szukanie igły w stogu siana – nawet nie spytałem, lecz stwierdziłem. – Może nie aż tak, ale powiem wam, że nie zamierzam pływać w kółko po wodach, których nie znam, kiedy mam pod ręką doświadczonego żeglarza. – Racja – przytaknąłem. – Tak więc wydaje mi się, że będziemy musieli naszego filozofa-rybaka zabrać z nami – dokończył Oktawian. – A to będzie zachwycony... – Złapiemy go i do wora – uśmiechnął się van Dijk. – A kiedy szczęśliwie wrócimy, zdołam jakoś mu osłodzić przykrość przymusowej wycieczki. – A co z waszą załogą? – spytałem. – Przecież jeśli Gunther zacznie opowiadać, co im rzekomo grozi, możemy mieć kłopoty. A jeśli go zakneblujemy, zwiążemy i będziemy trzymać w zamknięciu, wtedy zaczną pytać, kto to i czemu tak, a nie inaczej? – Z dwojga złego lepsze to drugie – mruknął Oktawian. – Z załogą jakoś dam sobie radę, wierzcie mi... Miałem nadzieję, że tak będzie naprawdę, bo może i nasłuchałem się niewłaściwych historii, ale miałem mocne przekonanie, że niezadowolona załoga bywa dla statku i jego kapitana gorsza niż sztorm i rafy razem wzięte. Oczywiście mieliśmy na pokładzie wynajętych przez van Dijka żołnierzy, ale przecież nie wiadomo było, względem kogo zachowaliby lojalność, kiedy doszłoby do dramatycznych wydarzeń.

Gunther Gune skończył tak, jak kończą wszyscy biedni i słabi ludzie, którym czy to kaprys, czy wola możnych tego świata postanowiła odebrać wolność. A mianowicie w worze i pętach. Darł się przeraźliwie, przeklinał nas najgorszymi słowami i prorokował nam najstraszniejszą przyszłość, ale doczekał się tylko tego, że zakneblowano go brudną szmatą, więc trudno powiedzieć, by wrzaski wyszły mu na dobre. Wrzucono go do dużej, pustej beczki w ładowni i miał tam siedzieć, póki nie skruszeje. Bo oczywiście liczyliśmy na jego pomoc, i to udzieloną z dobrej woli, nie z przymusu. A że do wykazania dobrej woli trzeba czasem nakłaniać ludzi za pomocą bata, to już inna sprawa. Kiedy odpływaliśmy, pogoda była całkiem znośna (jak na Wyspy Farskie), mianowicie deszcz zaledwie mżył drobniutkimi kropelkami, a mgła była na tyle nieduża, że z pokładu statku doskonale widzieliśmy ląd z odległości co najmniej pięciuset sążni. – Takie tu przestrzenie. – Van Dijk powiódł wzrokiem po oddalającej się wyspie, jej soczyście

zielonych łąkach i łagodnych wzgórzach. – Pustkowie – odparłem. – Pustkowie – zgodził się ze mną. – W tym diabelnym deszczu pewnie nie urodzi się nic poza trawą, ale mogliby tu chociaż hodować jakieś zwierzęta – powiedziałem. – Chyba ślimaki – mruknął van Dijk. – Może owce? – poddałem, wyobrażając sobie bujne farskie łąki zapełnione kudłatymi zwierzętami. Tuż nad naszymi głowami przeleciało spore stado biało-czarnych ptaków o długich, ostro zakończonych i wściekle pomarańczowych dziobach. Już przedtem widziałem je myszkujące na wybrzeżu, ale w locie wyglądały jeszcze zabawniej niż na ziemi. Zupełnie jakby niosły w dziobach rozżarzone do czerwoności igły. – Myślicie, że... owce? – zerknął na mnie van Dijk. Wzruszyłem ramionami. – Nie wiem. Nie znam się. Ale chyba szkoda tych łąk, by stały odłogiem. A zobaczcie: ani tu nie ma wilków, ani dzikich psów, ani złodziei. Możecie zostawić stado na cały rok i nawet się nim nie interesować. Przecież tutaj zwierzęta nigdzie się nie zgubią, prawda? Miałem okazję kiedyś nieco dłużej przebywać na podgórzu, poznałem hodowców owiec i wiedziałem, jak bardzo muszą pilnować swych stad przed wszelkiego rodzaju niebezpieczeństwami. A na Wyspach Farskich pasterze mogliby wygodnie leżeć brzuchami do góry i tylko patrzeć, jak rosną im stada. – Coś w tym jest, co mówicie – skinął głową Oktawian. Potem staliśmy jeszcze w milczeniu, tak długo, póki brzeg wyspy nie zniknął nam z oczu. Pierwszy poruszył się van Dijk. – Cóż, mistrzu Madderdin? Do roboty, prawda? – Jak trzeba, to trzeba – odparłem. – Dać wam kogoś do wsparcia i pomocy? Może trzeba będzie Gunego szturchnąć raz czy drugi, hm? – O nie! – żachnąłem się. – Ja jeszcze pamiętam, jak wasi ludzie szturchali Thijsa... Van Dijk skrzywił się, słysząc mój wyrzut. – ...i jak dla mnie: wystarczy – dokończyłem. – A to już jak sobie chcecie. Skinąłem kupcowi głową i odszedłem w stronę zejścia do ładowni, gdzie biedny Gunther Gune kisił się w beczce niczym wielki ogórek. Ale cóż, jeśli okaże się bystrym człowiekiem, jego cierpienie nie potrwa długo. W ładowni bezceremonialnie przewróciłem beczkę i wywlokłem z niej za łeb naszego rybaka. Usiłował coś gniewnie bełkotać, lecz worek na głowie i szmata w gębie skutecznie stłumiły jego słowa. Zdjąłem mu worek, a Gune, kiedy mnie zobaczył, poruszył się szczególnie gwałtownie. – Spokojnie, Guntherze – nakazałem łagodnym, lecz zdecydowanym tonem. – Nie bój się, bo nie stanie ci się żadna krzywda. Zabełkotał coś niezrozumiale. – Nie spiesz się tak. Zaraz wyjmę ci knebel i będziemy mogli oddać się przemiłej konwersacji. – Uśmiechnąłem się do niego życzliwie. – Pamiętaj jednak, że gdyby z twojej winy owa konwersacja

okazała się grubiańska, będę zmuszony zapakować cię z powrotem do wora i beczki. Tylko że tym razem beczkę każę napełnić lodowatą wodą, by w ten sposób nieco ostudzić twą zapalczywość. Zrozumiałeś mnie? Przytaknął gorliwie. – Mam nadzieję, że naprawdę mnie zrozumiałeś – rzekłem. – Bo nie lubię dręczyć ludzi i robię to jedynie w ostateczności, zresztą bardzo zły na nich, że mnie do takiego właśnie działania zmusili swoją bezmyślnością i bezczelnością. Tak, Guntherze? Pokiwał głową jeszcze bardziej zdecydowanie niż poprzednio. – Dobrze. Wyjąłem mu knebel z ust, a on nabrał spazmatycznie powietrza w płuca, rozkaszlał się, po czym parę razy odplunął na podłogę ładowni. Wreszcie się otrząsnął. – A rozwiążecie mnie też czy to już za duże wymagania? – zagadnął głosem co prawda ponurym, lecz spokojnym. – Wszystko w swoim czasie – odparłem. – Najpierw zobaczmy, dokąd zaprowadzi nas rozmowa. – Myślicie, że nie wiem, czego chcecie? – spytał gorzko. – Pewnie, że wiem. Uprowadziliście mnie i uwięziliście, żebym was poprowadził na tę przeklętą wyspę? Jest tak, jak mówię? Mam rację? – Masz umysł ostry niczym brzytwa – pochwaliłem go. – Co, od razu dodam, świetnie wróży naszej przyszłej współpracy. Gune kucnął, oparty o ścianę, i zwiesił głowę między ramionami. – Nawet nie wiecie, na co się porywacie – zaszeptał. – Ta wyspa to nawet nie śmierć. Ta wyspa to wieczne potępienie. Zginiecie na niej i wy wszyscy, i wasze dusze. – Wzdrygnął się. – A co gorsza, i ja z wami na dokładkę – dodał. – Nie dramatyzuj, Guntherze. Na każdą kosę znajdzie się kamień. – I wy zatrzęsiecie portkami, kiedy tam traficie! – rzucił tym razem gwałtownie i zajadle. Miałem niezachwianą pewność, że gdyby w tym momencie ogłoszono mu, że bezpiecznie dopłyniemy do celu i równie bezpiecznie wrócimy do domu, byłby srodze niepocieszony. Tak to już jest, że jeśli ze zgrozą opowiadamy ludziom o wielkich niebezpieczeństwach, życzymy sobie, by one się potwierdziły, choćby takie potwierdzenie mogło nas samych kosztować niewygody. – Pociesz się, że był czas, kiedy byłem taki, jaki ty jesteś teraz – wyrecytowałem z teatralną emfazą i uśmiechem. Gune rozchmurzył się nagle. – He, he, uczony z was człowiek, skoro gadacie Diogenesem. – Chociaż nie podzielam jego przekonań i wolałbym bliżej nie znać nikogo, kto stosuje się do diogenejskich wskazówek postępowania – podsumowałem. – No tak, dla otoczenia może to być kłopotliwe – przyznał. – Ale dość rozmów o filozofii. – Klasnąłem. – Rozwiązać cię, Guntherze? Dogadaliśmy się? – Dogadaliśmy się – odparł i do jego tonu znowu wróciła ponura nuta. Wyciągnął przed siebie skrępowane postronkami ręce. – Oczywiście rozwiązać też mnie możecie. Zza cholewy wyciągnąłem nóż i przeciąłem sznury oplatające nadgarstki Gunego. – I pamiętaj, że masz trzymać gębę na kłódkę. Jeśli ktoś będzie pytał, to zatrudniliśmy cię jako pilota i nic więcej. Wygadasz coś o wyspie, a van Dijk własnoręcznie wypruje ci flaki. To jego wyprawa, jego statek, a człowiek, który zaginął, jest jego teściem i jednocześnie przyjacielem.

A powinieneś wiedzieć, że jedyne, czego van Dijk nie ma, to cierpliwość do ludzi nieposłusznych jego rozkazom. Rozumiesz? Wzruszył ramionami. – Pewnie, że rozumiem. Boicie się buntu. Pogroziłem mu palcem. – Tylko przypadkiem nie myśl, że taki bunt skończyłby się dla ciebie dobrze – ostrzegłem go. – Rozgłosiłem wśród załogi, że w Norwegii byłeś pomocnikiem kata i musiałeś uciekać na Wyspy, gdyż ścigały cię rodziny niewinnie pomordowanych. – W życiu nie byłem w Norwegii! – Nie liczy się prawda, a jedynie to, co ludzie, którzy rozpowszechniają nowiny, ogłoszą za prawdę – powiedziałem. – Nie wiesz, jakie jest życie, Guntherze? W każdym razie dla własnego dobra trzymaj się z dala od załogi, zwłaszcza po zmroku... – Pięknie żeście mnie urządzili, nie ma co... – I jeszcze jedno, jeśli pozwolisz... Widzisz, Guntherze, tak sobie pomyślałem, że najpewniej bardzo nie chcesz drugi raz zobaczyć owej przeklętej wyspy, która napędziła ci tyle strachu... Słysząc moje słowa, Gune zaczął gorączkowo przytakiwać, jakby zyskał szaloną nadzieję, że słowa te poprowadzą do tego, iż podejmę decyzję, by go jednak uwolnić. – Pomyślałem również, że twoja niechęć może spowodować, iż podasz nam mylne wskazówki, a potem rozłożysz ręce i stwierdzisz, że wyspa, tak jak magicznym sposobem wyłoniła się z fal, tak właśnie tym samym magicznym sposobem w nich zniknęła... Rybak przekrzywił głowę, słuchając uważnie. Ciekaw byłem, czy wpadł już na pomysł, by nas zwodzić, miałem jednak pewność, iż pomysł ten prędzej czy później zaświtałby w jego głowie. A nie zamierzałem żeglować do końca świata po tym przeklętym morzu, prowadzony przez przewodnika, którego jedynym życzeniem byłoby nie odnaleźć celu podróży. – Dlatego uznałem, że będziesz wymagał dodatkowej zachęty – kontynuowałem. – I oto, co postanowiłem: jeśli w ciągu dwóch dni nie dopłyniemy do brzegu, o którym opowiadałeś, będę musiał cię dotkliwie ukarać. Zamilkłem, czekając na reakcję, lecz ponieważ ona nie nastąpiła, zdecydowałem się mówić dalej. – Jako człowiek wykształcony wiesz zapewne, w jaki sposób nasi antenaci karali tych, którzy nie byli w stanie dostrzec świętego płomienia chrześcijańskiej wiary lub próbowali plwać na ten płomień? Gune przekrzywił jeszcze bardziej głowę i teraz, w tym przykucu i ze skrzywionym kudłatym łbem, wyglądał niczym dzikie zwierzę nasłuchujące, skąd nadejdzie niebezpieczeństwo. – Jeśli nie pamiętasz, przypomnę ci, że wieszano ich za stopy i obijano kijami. Tak właśnie każę drugiego dnia postąpić z tobą. – Uśmiechnąłem się zjadliwie. – A wiedz, że kiedy do roboty zabiera się doświadczony człowiek, konać można nawet przez dwa dni, jeśli tylko kat umiejętnie bije. Gunther poruszył się niespokojnie. – A ja, jako inkwizytor przybyły z Hez-hezronu, doskonale wiem, w jaki sposób zręcznie pokierować oprawcą – dokończyłem. Rybak gwałtownie zakolebał się na piętach niczym zaniepokojona kaczka. – Naprawdę jesteście inkwizytorem? – odezwał się wreszcie. – Kłamstwo w tej materii nie popłaca – odparłem. – Tak, jestem inkwizytorem i służę Świętemu Officjum na pewno dłużej, niż ty wegetujesz na tych diabelskich wyspach.

– Bóg wysłuchał moich modlitw! – zawołał Gune z emfazą. – Bogu niech będą dzięki! – Co takiego? – zdumiałem się. – Co dzień modlę się, żeby ta szatańska wyspa zniknęła – wyznał rybak, a jego twarz z ponurej zmieniła się w rozświetloną pełnym nadziei uśmiechem. – Co noc śni mi się mroczny, złowrogi obłok, który ją spowija. Jeśli jesteście inkwizytorem, jak mówicie, to może waszym zadaniem, waszym powołaniem jest zniszczenie tego przeklętego miejsca. Bóg wysłał was w odpowiedzi na moje błagania. – Rybak aż zaklaskał z radości. – Cieszę się, że podchodzisz do problemu ze spokojem oraz rozsądkiem – powiedziałem z żartobliwą serdecznością i miałem nadzieję, iż Gune nie stara się mnie zwieść. Rozbawiła mnie myśl, iż ktokolwiek mógłby sądzić, że Bóg wysłał dyplomowanego inkwizytora na pomoc obłąkanemu dzikusowi, jednak nie zamierzałem kłócić się z Guntherem wysuwającym tak śmiałą i nieprawdopodobną tezę. Niech sobie wierzy, w co chce, byle był mi posłuszny. – Szkoda tylko wszystkich tych ludzi, których ciągniecie za sobą – dodał z wyraźnym smutkiem. – Niewielu z nich wróci do domu, jeśli w ogóle któryś... Zaskoczyła mnie szczera troska pobrzmiewająca w jego głosie oraz niezachwiana pewność, z jaką wygłaszał proroctwo. Gunther naprawdę wierzył, że większość załogi na zawsze zostanie na odkrytej przez niego wyspie. – Drogi Guntherze, świat nie jest do końca taki, jaki wydaje nam się na pierwszy rzut oka – powiedziałem, a potem westchnąłem. – I chociaż to nie twoja sprawa, dowiedz się, iż rejs na te przeklęte wyspy nie był moim pomysłem. I wierz mi, że postaram się, byśmy wszyscy cało i zdrowo wrócili do domu. Gune znowu zwiesił głowę tak nisko, że utkwiła pomiędzy kolanami. – Nie widzieliście tego, co ja – zaszeptał tak niewyraźnie i cicho, że jedynie z trudem rozpoznałem słowa. – Ale zobaczycie i przekonacie się... – dodał mocniej. – Widziałem wiele rzeczy, Guntherze, jakich nie chciałbym widzieć, i wiele takich, które pomieszałyby zmysły komuś, kto nie jest inkwizytorem – rzekłem spokojnie. – W świecie, w którym zło nazwałbyś nieczystościami, ja jestem wykwalifikowanym sprzątaczem kloak. Więc nie martw się na zapas, gdyż twoim jedynym zadaniem jest poprowadzić nasz statek do celu. – Przysięgnijcie, że nie każecie mi schodzić na brzeg! – Poderwał głowę. – A niby po co miałbyś to robić? – Szczerze się zdziwiłem. – Siedź sobie na pokładzie, jak chcesz, nikt cię nie będzie ciągnął nigdzie dalej. – A więc popłynę z wami z własnej woli – obwieścił dobitnie i niezwykle uroczystym tonem, zupełnie jakby składał przysięgę przed ołtarzem Pana. Lubię, kiedy ludzie z własnej, nieprzymuszonej chęci wykonują to, co i tak kazałbym im zrobić pod przymusem, gdyby owej chęci nie wykazali. Zawsze jest dla mnie wygodne, że nie muszę używać bata, oni natomiast mogą być zadowoleni, iż uderzeń tego bata nie czują na tyłku.

Wokół nas, przed nami, za nami i nad nami unosiła się mgła. Ścieliła się po pokładzie, kłębiła między masztami, zwisała strzępami z obwisłych żagli. Była tak gęsta, że stojąc na dziobie statku, nie widziałem rufy, a spoglądając w górę, nie dostrzegałem szczytów masztów. Chłopaka siedzącego na

bocianim gnieździe słyszałem tak, jakby wołający znajdował się na dnie głębokiej i odległej jaskini. Wiedziałem, że młody żeglarz dysponował silnym, donośnym głosem, bo przecież nie raz słyszałem, jak krzyczy z wysokości do załogi i sternika, lecz teraz jego głos stracił na mocy, zdawał się wątły i niewyraźny. Oktawian van Dijk stał z głową wychyloną do przodu i zmrużonymi oczami. Był blady. – Trzymajcie się bomstengi. Trzymajcie się z całej siły – przykazał, jednak nawet nie spojrzał w moją stronę. Nie miałem pojęcia, o czym mówi, lecz posłusznie chwyciłem mocno kawał drewna, który wydawał się w miarę solidny i dobrze umocowany. – Jak wpadniemy na skały, to po nas. – Po jego tonie poznałem, że nie żartuje. Zawsze powtarzałem, że nie ma dobrej śmierci. Śmierć może zmierzać od zwyczajnie złej aż po przerażająco okropną. Jeśli miałbym zginąć na morzu, pewnie nie byłaby to śmierć przerażająco okropna (bo człowiek tonie jednak dość szybko i nie zdąży się bardzo nacierpieć), niemniej nazwałbym ją całkowicie niepotrzebną. Nie tyle żal by mi było własnego młodego życia, ile tego, jak wiele mógłbym z niego jeszcze ofiarować naszej świętej religii i zacnemu powołaniu inkwizytora, w czym śmierć skutecznie by przeszkodziła. Ale cóż, mogłem liczyć tylko, że Opatrzność czuwa nad całą załogą i że wszystko dobrze się skończy. W sytuacji, w jakiej się znalazłem, wyjątkowo nieprzyjemny był też ten rodzaj bezsilności, który wynika po pierwsze z niewiedzy, a po drugie z niemożności rozsądnej reakcji na niebezpieczeństwo. Bo poznawałem, że van Dijk starał się coś wyczytać z ruchu fal czy powiewów wiatru, byłem również pewien, że w razie katastrofy nie zawaha się, jakie wydać komendy załodze. A ja? Ani nie miałem pojęcia, co się tak naprawdę dzieje i w którym momencie zacznie dziać się lepiej, ani nie miałbym najlichszego nawet pomysłu, co rozkazać żeglarzom w razie kolizji (może poza radą, by zaczęli się żarliwie modlić). Dla człowieka śmiałego, zdecydowanego i przyzwyczajonego, by w swoje ręce brać nie tylko własny los, lecz również los otaczających go ludzi, podobna sytuacja była trudna do zniesienia. Miałem jednak nadzieję, że jak najszybciej w ten czy inny sposób wszystko się wyjaśni, gdyż niepewność była w tamtym momencie chyba najgorsza. Gunther Gune doprowadził nas do celu tak zręcznie, że doczekał się nawet słów uznania ze strony van Dijka. Ale teraz nasz rybak siedział pod pokładem w najciemniejszym kącie niemal pustej ładowni i trząsł się niczym ofiara lodowatej kąpieli. Wiedziałem o tym, gdyż sam go do tej ładowni odprowadziłem, a podejrzewałem, że jego stan w miarę upływu czasu i naszego zbliżania się do wyspy nie tylko się nie polepszył, ale znacznie pogorszył. Zastanawiałem się, czy Gune jest tak niesłychanie delikatnym instrumentem, że już przewiduje obecność zła, czy też po prostu boi się na zapas. Gdyż, szczerze mówiąc, ja nie czułem nic nadzwyczajnego poza oczywiście mdłościami, jakie wywoływało kołysanie statku, oraz zwykłym, jakże ludzkim strachem typowym dla kogoś, komu grozi śmierć w środowisku, którego nie zna i przed którym w żaden sposób nie będzie w stanie się obronić. Ale nie doznawałem żadnych nadnaturalnych wrażeń. Może Gune był niczym pies żałośnie wyjący na kilka godzin przed wybuchem wulkanu lub trzęsieniem ziemi? Antyczni i współcześni kronikarze nie raz przekazywali nam, że katastrofy poprzedzane są nietypowym, przerażającym zachowaniem wielu gatunków zwierząt. Czyż ropuchy nie uciekały z jezior w okolicy, gdzie niedługo potem następowało trzęsienie ziemi? Czyż niesione przez górników ptaki nie wpadały w panikę w kopalnianych sztolniach? Czyż wreszcie, jak głosiły marynarskie podania, szczury nie uciekały ze statku, który miał zatonąć? Więc może rybak z Wysp Farskich przypominał właśnie pod tym względem zwierzę, instynktownie reagujące strachem przed zbliżającym się niebezpieczeństwem,

którego to niebezpieczeństwa nie wyczuwa jeszcze nikt poza nim? Trzymałem się z całej siły mokrego kawałka drewna (tego samego, który van Dijk nazywał bomstengą w barbarzyńskim języku żeglarzy) i modliłem się w myślach. Niemal nieprzenikniona bariera mgły, sflaczałe żagle, w które nie uderzał najmniejszy nawet podmuch wiatru, i nasz statek, leniwie sunący wśród tej fatalnej martwoty, powodowały chyba gorsze wrażenie, niż gdyby na morzu rozpętał się sztorm. Nie na darmo wielu marynarzy bardziej boi się ciszy morskiej niż burzy, a ta cisza była naprawdę przerażająca. Nawet załoga na pokładzie zastygła przy burtach lub trzymając się masztów, a wszyscy ze strachem wpatrywali się w sine kłęby. Ze strachem i od dłuższej chwili również w całkowitym milczeniu, tak jakby głos lub hałas mógł przywołać coś przerażającego, co wyłoni się z tych siwych oparów i pożre nas wszystkich. Może zresztą tak właśnie było? Może w morskich odmętach albo na granicy wody i powietrza żyło coś, co wpatrywało się w nas, czekało na nas i czyhało na nasz najmniejszy błąd? Coś bardzo złego, bardzo starego i bardzo cierpliwego? Coś, co spędziło wieczność na wytrwałych łowach i dla czego mieliśmy być jedną z kolejnych ofiar? Mimowolnie zadrżałem i zaraz potem zganiłem się za podobne myśli. Inkwizytor nie powinien poddawać się lękowi, choćby lękali się wszyscy wokół, nie powinien tracić nadziei, choćby wszyscy dookoła już ją stracili. Inkwizytor powinien być niczym ogień, w pobliżu którego gromadzą się przerażeni ludzie, by zaczerpnąć choć garść otuchy. Tylko w jaki sposób miałem teraz być owym ogniem? Powinienem dodać animuszu załodze dziarskim pokrzykiwaniem? Przecież wiedziałem, że nie będę w stanie wykrztusić z siebie choćby słowa. Bo co niby miałem zawołać do przerażonych ludzi? „Hej, chłopaki, wszystko będzie dobrze”? Wiedziałem, czułem i przewidywałem, jak by to zabrzmiało. Oto mokra mgła wdusi wołanie z powrotem do gardła, a z moich ust wymsknie się coś pomiędzy chrypnięciem a piskiem i ten odgłos jeszcze bardziej przerazi załogę. Opanowały mnie posępne myśli i sam zdawałem sobie sprawę z faktu, że ta posępność jest nienaturalna i przepoczwarzona ze zwykłego ponurego zadumania w pełne bojaźni oczekiwanie rychłej, niedającej się powstrzymać tragedii. Czy to był wpływ tej parszywej mgły i parszywej ciszy morskiej, czy też zbliżaliśmy się do przeklętej wyspy? Może w sinych oparach, sami o tym nie wiedząc, podpływaliśmy już do brzegu, gdzie ostre niczym brzytwy skały wzbijały się od morskiego dna aż pod samo niebo? I nagle – a zobaczyłem to wyraźnie! – we mgle coś się poruszyło. Szara zasłona zadrgała, wpuściła odrobinę niebieskości i zaraz potem zasunęła się znowu. Ale zanim zdążyłem powiedzieć coś do van Dijka, zanim zdążyłem choćby szturchnąć mego towarzysza, kotara mgły rozdarła się na niemal pełnej szerokości i dziób statku wtargnął w błękitny przestwór. Aż westchnąłem, tak to było niespodziewane i tak jednocześnie niosące ulgę oraz odejmujące strach. – Mój Boże – odetchnął van Dijk. Obaj ujrzeliśmy dokładnie i wyraźnie brzeg wyspy. Kupiec obrócił głowę w moją stronę i zauważyłem, że na jego policzki wróciły kolory. Przyznam, iż ucieszył mnie ten widok, bo reakcja ta świadczyła, że sprawy zmierzają w dobrym kierunku. I przede wszystkim, że to, co widzę, nie jest majakiem, halucynacją lub inną fatamorganą, lecz prawdziwym obrazem prawdziwego świata. – Dziękować Bogu, na razie ocaliliśmy głowy. – Spojrzał na spokojne morze przed dziobem statku. – Dawno nie widziałem tak krystalicznej i przejrzystej wody. I rzeczywiście było co podziwiać, gdyż morze, przed chwilą jeszcze barwy brudnego żelaza, zamieniło się w lazurowe lustro przetykane pasmami rozsłonecznionego szafiru. Piaszczyste dno widziałem tak dokładnie, że dostrzegałem leżące na nim kamyki i muszle czy wyrastające z piachu

wodorosty. Rozejrzałem się wokół w zachwycie. – Rzucimy kotwicę w zatoce? – spytałem. I w momencie, kiedy wypowiedziałem te słowa, zrobiło mi się duszno, a serce rozłomotało się niczym stos starych garnków kopnięty mocną nogą. Z sykiem wciągnąłem powietrze, gdyż do tej duchoty i łomotaniny dołączył przerażający, nieskupiony na niczym konkretnym, ale jednak wszechobecny lęk. – Co się z wami dzieje i wyprawia? – spojrzał na mnie zaniepokojony van Dijk. – Nic, nic... – powiedziałem szybko i tak mocno ścisnąłem drewno, że zbielały mi kostki palców. Przymknąłem oczy i zacząłem bezgłośnie odmawiać modlitwę. W miarę szeptanych wersów serce zwolniło szaleńczy rytm, a imadło ściskające płuca niechętnie i powoli (ale jednak!) zaczęło rozwierać szczęki. Otworzyłem oczy i odetchnąłem bardzo spokojnie i bardzo głęboko. Nieprzyjemne objawy ustąpiły już całkowicie, a niemal paraliżujący strach zmienił się tylko w nieprzyjemne poczucie niepokoju. No i zacząłem widzieć cień kładący się nad tą wyspą. Niezależny od świecącego słońca, niezależny od blasku odbijanego przez wodę. Cień, który mógł zostać dostrzeżony jedynie przez ludzi wyczulonych na mistyczne zawirowania. Było więc tak, jak przypuszczałem, słuchając opowieści Gunthera Gunego. Na tej wyspie czaiło się zło. Zło, przed którym ani nie zamierzałem się cofać, ani nie zamierzałem uciekać. Bowiem inkwizytorzy są ludźmi głębokiej wiary i mocno ufającymi we własne siły oraz umiejętności. Nie wynika to z zuchwałej próżności, zadufania w sobie lub pychy, lecz z faktu, że jesteśmy użytecznymi narzędziami Boga. Zamierzałem więc dokładnie zbadać, co dzieje się na wyspie, i teraz los Dominika Altdorfa oraz jego załogi obchodził mnie jedynie z tego powodu, że z całą pewnością wiązał się z obecnością mrocznych mocy. Pragnąłem i byłem zdecydowany wydać wrogowi wojnę na jego własnym terytorium i ani mnie to nie zrażało, ani nie napawało lękiem. Wiedziałem, że będę walczyć nawet za cenę życia każdego z obecnych tu żeglarzy, jeśli tylko ich śmierć mogłaby mi pomóc w zwycięstwie. – Widzieliście coś? – spytał podejrzliwie van Dijk. – Czuliście coś? To samo co Gune? Zastanawiałem się przez chwilę, czy powiedzieć prawdę. Bałem się, że van Dijk może dać rozkaz do odwrotu. I chociaż mógłbym przeciw tej decyzji protestować, to przecież w kłótni z kapitanem, toczonej na pokładzie jego własnego statku i w obecności jego własnej załogi, miałbym nikłe szanse przeprowadzenia planów stojących w opozycji z planami dowódcy. Z drugiej jednak strony ciężko mi było uwierzyć, że Oktawian cofnie się teraz, kiedy rozwiązanie zagadki zdawało się bliższe niż kiedykolwiek. No i załoga pewnie nie byłaby zachwycona, iż ze spokojnej zatoki musi znowu wpłynąć w gęstą jak mleko mgłę. I kiedy już otwierałem usta, by udzielić van Dijkowi odpowiedzi, zobaczyłem, że mój towarzysz wyciąga rękę przed siebie. – To statek Dominika! – wykrzyknął. – Jezusie Przeraźliwy, niech tak skonam, to „Szmaragdowa Księżniczka”! Powiodłem spojrzeniem w ślad za jego dłonią. Rzeczywiście, w bocznej odnodze zatoki, do tej pory zasłonięta wysokimi drzewami, kołysała się fluita przypominająca kubek w kubek tę, na której pokładzie płynęliśmy. Tyle że miała opuszczone żagle. Nie zobaczyłem śladu ludzkiej obecności, ale być może załoga, czy jej część, przebywała pod pokładem. – No więc jedną sprawę mamy z głowy. – Odetchnąłem z ulgą. Oczywiście wiedziałem, że nie mam powodów do radości, gdyż mrok kłębiący się nad wyspą wyjątkowo mi się nie podobał. I miałem niemal pewność, że załogi „Szmaragdowej Księżniczki” nie mogło na tym dziwnym lądzie spotkać nic dobrego. Żywiłem jedynie nadzieję, że ktokolwiek z tej

załogi żyje. Nie żeby mnie obchodziło życie jednego czy drugiego żeglarza, bo jak dla mnie, wszyscy mogli się potopić, ale chciałem po prostu, by znalazł się ktoś, kto potrafiłby nam jasno wytłumaczyć, co się stało z Dominikiem Altdorfem. Bo w ten sposób znalazłbym się po pierwsze bliżej powrotu do domu, a po drugie być może zyskałbym wiedzę na temat mrocznych cieni spowijających wyspę. I miałbym szansę, by zakończyć tę nieszczęsną, pozbawioną sensu morską przygodę. No zresztą nie tak całkowicie pozbawioną sensu, gdyż w końcu miałem otrzymać od van Dijka pokaźnej wielkości honorarium (nawet po odliczeniu haraczu dla Teofila Dopplera). Zawsze mogłem też powiedzieć sobie, iż inkwizytor powinien nabywać nowych doświadczeń, a morska podróż na pewno stanowiła nowe doświadczenie. Tylko niby w jaki sposób miało mi się to przydać w Hez-hezronie, mieście leżącym w samym sercu Cesarstwa i oddalonym o wiele dni drogi od każdego wybrzeża poza brzegiem płytkiej, szerokiej i brudnej rzeki? – Bogu dziękować, Bogu dziękować – przeżegnał się szeroko uśmiechnięty van Dijk. – Zaraz zacumujemy obok. Marynarze na pokładzie również dostrzegli statek Altdorfa, bo niemal ogłuszyły nas radosne okrzyki oraz wiwaty. – A o czym myśmy... – Kupiec spojrzał na mnie. – Ach tak... – Uśmiech spełzł z jego twarzy. – Pytałem, czy ujrzeliście i zobaczyliście jakieś niebezpieczeństwo? – Tak – odparłem bez wahania, gdyż wiedziałem, że cokolwiek teraz powiem, to van Dijk i tak już się nie cofnie. – Każcie ludziom zachować szczególną ostrożność. Oktawian wolno skinął głową. – Tak uczynię. Jeszcze jakieś rady? – Żadnej więcej – rzekłem. – Poza tym, byście trzymali się blisko mnie. I nie spieszcie się do tego, by znaleźć się w pierwszej grupie, która zejdzie na plażę. Skinął jeszcze raz, lecz twarz miał już mocno zasępioną. Chyba traktował poważnie nie tylko moje ostrzeżenia, ale zaczął również poważnie traktować wcześniejszą opowieść Gunthera Gunego. Poradziłem van Dijkowi, by nie schodził na brzeg, nie tylko z uwagi na fakt, że był moim zleceniodawcą oraz żywiłem do niego coś na kształt sympatii. Interesowało mnie również, by jak najbezpieczniejsi byli ci ludzie z załogi, którzy potrafią doprowadzić statek z powrotem na Wyspy Farskie, nie gubiąc się po drodze ani nie rozbijając. A obawiałem się, że na „Tańczącej Księżniczce” podobnej sztuki potrafią dokonać jedynie sternik oraz sam van Dijk. W związku z tym musiałem na bezpieczeństwo jednego i drugiego zwracać szczególną uwagę. – Myślicie, że coś może im zagrażać? – obniżył głos do szeptu. Zrozumiałem, że ma na myśli tych ludzi, którzy jako pierwsi zejdą na brzeg. – Mam nadzieję, że nie – odpowiedziałem. – Jednak jeśli naprawdę miałoby się stać coś złego, to słabe i silne strony wroga wolę obserwować z pokładu, a nie z odległości dwóch kroków. – Ufam waszemu doświadczeniu. – Słusznie – rzekłem. Van Dijk zszedł z dziobu i wydał rozkazy podwładnym. Zdecydował, że na szalupę mającą zbadać „Szmaragdową Księżniczkę” wsiądziemy my dwaj oraz sześciu marynarzy, a obsadę drugiej łodzi stworzą najemni żołnierze. Oktawian w stanowczych słowach kazał przygotować się najemnikom na ewentualność ataku. – Macie zabezpieczyć tylko brzeg – dodał później. – Nie idźcie nigdzie dalej, choćbyście usłyszeli lub zobaczyli coś, co wydałoby się warte sprawdzenia.

– Tak jest. Sierżant najemników skinął głową i zauważyłem, że miał ponury wyraz twarzy. Najwyraźniej liczył, że żołd wpadnie mu do kieszeni niemal za darmo, a tu okazywało się, że jednak trzeba będzie na niego jakoś zapracować. – Zaraz jak łódź wróci, popłyniemy na brzeg razem z mistrzem Madderdinem, czyż nie? – zwrócił się do mnie. – Oczywiście – odparłem. Weszliśmy bez żadnych niespodzianek na pokład „Szmaragdowej Księżniczki” i chociaż van Dijk oraz jego marynarze nawoływali już od połowy drogi, nikt na te nawoływania nie odpowiedział. Nikt również nie pojawił się, kiedy znaleźliśmy się na statku, ani nikogo nie znaleziono w kajutach i ładowni. W czasie gdy van Dijk wraz ze swymi podwładnymi przeszukiwali „Szmaragdową Księżniczkę”, ja stałem na dziobie i bacznie obserwowałem działania żołnierzy. Ale nie wydarzyło się nic interesującego. Najemnicy dopłynęli do brzegu, wyszli na plażę i stanęli w półkolu, z bronią wycelowaną w pasmo krzewów i drzew rosnących na granicy piasku. Potem, z wyraźnie większą swobodą (widać fakt, że nie zostali zaatakowani od razu po lądowaniu, napełnił ich otuchą), doszli do pasma zieleni i zgodnie z zaleceniami van Dijka zawrócili do łodzi. Bez pośpiechu i bez cienia zdenerwowania w zachowaniu. A więc najwyraźniej nie dostrzegli ani nie usłyszeli niczego niepokojącego. No cóż, dobre i to, chociaż zło, które żyło na tej wyspie (a że takowe zło tutaj żyje, byłem pewien), mogło już przecież być po śniadaniu i teraz tylko obserwowało najemników z leniwym zadowoleniem smakosza, który wie, że przygotowano dla niego smaczny obiad, ale zamierza poczekać, aż jego apetyt się wzmoże. Nadal obserwowałem wyspę, kiedy podszedł do mnie van Dijk. Przelotnie zerknął na brzeg i wyraźnie odetchnął, gdy zobaczył, że żołnierze są bezpieczni. – Nigdzie nie mogę znaleźć dziennika okrętowego – odezwał się rozdrażnionym tonem. – Może go nie ma? Popatrzył na mnie wzrokiem pełnym politowania. – Mistrzu Madderdin, dziennik okrętowy to najważniejsza i najistotniejsza rzecz na każdym statku i okręcie. Kapitan zapisuje i notuje w nim wszystkie wydarzenia, i to nie tylko te żeglarskiej natury, typu: jaki i na co obrał kurs, jaka była pogoda i tak dalej. Kapitan pisze również o dyscyplinie na pokładzie, o udzielonych karach czy nagrodach, o zaobserwowanych wydarzeniach i zdarzeniach, o napotkanych innych statkach... – Czyli taki pamiętnik... – przerwałem mu. – Niech wam będzie, że pamiętnik, skoro to słowo i pojęcie akurat wam pasuje – westchnął van Dijk. – W każdym razie dziennik pokładowy zawsze jest w kajucie kapitana i nikomu, powtarzam: nikomu poza samym kapitanem nie wolno go dotknąć. Znałem kapitanów, którzy kazali wieszać na rei za samo zajrzenie do dziennika. – Dobrze, już rozumiem. W takim razie gdzie podziała się ta drogocenna relikwia waszego przyjaciela? Van Dijk skrzywił się, słysząc lekceważenie w moim głosie. – Nie rozumiecie, że w dzienniku pokładowym Dominik musiał zapisać wszystko, co spotkało na wyspie jego załogę? Wszystko, co do najmniejszego szczegółu! – Dobrze, już dobrze, moja wina. – Uderzyłem się w pierś. – Wybaczcie te żarty, macie oczywiście pełną rację. Gdzie zazwyczaj kapitanowie chowają dzienniki?

– Dominik trzymał dziennik po prostu w szufladzie biurka. – Zajrzyjmy więc do jego kajuty – zaproponowałem. – Sprawdziłem ją tak dokładnie, że znalazłem nawet szczurze bobki – westchnął van Dijk. – Ale pozwolicie, że i ja się rozejrzę? – Oczywiście, chodźmy... Van Dijk zaprowadził mnie do kajuty Altdorfa. – Wiem, że inni kapitanowie czasami chowają dziennik w zamykanej na kłódkę skrzynce i pudełku ukrytym na przykład pod łóżkiem... – Rozejrzał się po pomieszczeniu i rozłożył ramiona. – Sami widzicie, jak mało tu jest miejsca i przestrzeni. Niewiele można znaleźć kryjówek w takiej klitce, prawda? – Poczekajcie, panie van Dijk, dajcie mi się zastanowić i pomyślimy wspólnie... – A myślcie, myślcie – zezwolił protekcjonalnym tonem. – Mówicie – odezwałem się po chwili – że Altdorf trzymał dziennik po prostu w szufladzie biurka, a więc nie obawiał się, że ktoś go zniszczy, ukradnie lub przeczyta. – Od kiedy w czasie pewnego rejsu wychłostano jednego z marynarzy, tak że dwa dni potem umarł, to rzeczywiście, do dzienników Dominika nawet bano się podchodzić. – Van Dijk uśmiechnął się szeroko. – Próbował je przeczytać? Ten marynarz? – A gdzie tam, przecież on nawet nie umiał czytać. – Kupiec wzruszył ramionami. – Ale pobudki przestępstwa są w tym wypadku nieważne, gdyż liczy się sam fakt jego popełnienia. – W sumie racja – odparłem, bo z grubsza zgadzałem się z tokiem rozumowania Oktawiana. – No dobrze, idźmy dalej. Jeżeli dziennika nie ma tam, gdzie być powinien, mamy trzy wytłumaczenia. Po pierwsze wasz teść mógł książkę ukryć z takich czy innych powodów, do czego jeszcze dojdziemy. Po drugie mogli ją ukraść nieznani nam wrogowie, których obecność jest na razie jedynie hipotetyczna. Po trzecie Dominik mógł dziennik zabrać ze sobą... – Nie! – przerwał mi zdecydowanym tonem van Dijk. – Miejsce dziennika pokładowego jest na statku i nigdzie indziej. Tylko w wypadku kiedy statek tonie, kapitan zabiera go ze sobą na szalupę. – Aha, to nawet dobrze, bo w ten sposób wykluczyliśmy kłopotliwą możliwość. Powiedzcie, w jakim celu ktoś, kto zaatakował waszego wspólnika, myszkowałby, szukając dziennika? Van Dijk wzruszył ramionami. – Nie mam najmniejszego pojęcia. Ale mogło chodzić na przykład o mapę. – Zmarszczył brwi. – Właśnie: o mapę. Może wyjaśnił w dzienniku, w jaki sposób mapa wpadła w ręce Thijsa, a nasi, jak to nazywacie, hipotetyczni wrogowie chcieli się dowiedzieć i poznać, jak wpadnięto na ich trop i ślad. – Myślę, że nasi wrogowie doskonale to wiedzą i sami to zaplanowali – powiedziałem. – Jesteście więc pewni, że ta wyspa to pułapka? – Mars na czole van Dijka się pogłębił. – Pewien jestem jedynie wiecznej męki dla grzeszników – odparłem. – Choć przyznam, że myśl o wyspie jako pułapce chodzi mi po głowie. – Również na skutek tego, co zobaczyliście, podobnie jak Gunther Gune? – Również na skutek tego – przyznałem. – Dlatego uważam, że wasz teść ukrył dziennik, licząc, że wpadnie on w ręce następnej wyprawy... – Może zapisał w nim, gdzie możemy go znaleźć? – ożywił się van Dijk. – Może tak być – zgodziłem się z nim.

Szczerze mówiąc, sądziłem raczej, że Altdorf opisał co najwyżej, w jaki sposób jego załogę spotkała zagłada, ale nie chciałem na razie snuć tych posępnych wizji. Poczekamy, zobaczymy, bo przecież nie mogłem wykluczyć faktu, że naprawdę komuś udało się ocaleć. – Dominik mógł przypuszczać, że ruszycie mu na ratunek. Znając wasze zdecydowanie, mógł również założyć, że prędzej czy później dojdziecie do tego, dokąd się udał... Van Dijk poważnie pokiwał głową. – Znacie Dominika, więc powiedzcie, gdzie ukryłby tak cenny przedmiot? – dokończyłem. Kupiec zastanawiał się długo. – Znajduję błąd w waszym rozumowaniu – stwierdził wreszcie. – Coś takiego... – Uśmiechnąłem się krzywo. – Właśnie tak, mistrzu Madderdin. – Wyciągnął wskazujący palec, by podkreślić wagę swoich słów. – Dziennik został ukryty nie tam, gdzie ja go mogę znaleźć, ale tam, gdzie musiałby zajrzeć i spojrzeć każdy, kto chciałby „Szmaragdową Księżniczką” odpłynąć. – Mocno zaakcentował słowo „każdy”. Pstryknąłem palcami. – Na gwoździe i ciernie, coś jest w tym, co mówicie! Teraz powiedzcie jako żeglarz, co trzeba zrobić, by poruszyć statek? Sapnął z satysfakcją. – Przede wszystkim należy podnieść i wciągnąć kotwicę. – Słusznie – zgodziłem się z nim. – Tyle że kotwica jest, o ile mi wiadomo, choć sprostujcie mnie, jeśli się mylę, zanurzona w wodzie. A dziennik okrętowy jest papierową książką zapisaną atramentem. Papier i atrament nie są przyjaciółmi wody, jak zresztą zapewne wiecie... – Och, mistrzu Madderdin. – Van Dijk lekceważąco machnął dłonią. – To akurat przeszkoda i trudność aż zbyt łatwa do pokonania. Założę się, że Dominik włożył dziennik w skórzany pokrowiec, potem pakunek umieścił w żelaznej skrzyneczce i wreszcie całość przymocował i przytwierdził łańcuszkiem do ramienia kotwicy. – Brzmi logicznie – odparłem po chwili. – Sprawdźmy więc – skierowałem się ku drzwiom – czy logika waszego toku rozumowania ma cokolwiek wspólnego z logiką rozumowania waszego teścia. Chciałbym, aby tak było. – Nie ma obawy – powiedział pewny siebie van Dijk. – Jest, jak mówię, zobaczycie i przekonacie się sami... W odróżnieniu od tej części zatoki, którą oświetlało słońce, tutaj, gdzie kołysała się na wodzie „Szmaragdowa Księżniczka”, morze nie było aż tak przejrzyste. W związku z tym dobrze widzieliśmy ładne kilkanaście stóp liny kotwicznej, ale same ramiona kotwicy niknęły już w cieniu, a widoczności na pewno nie ułatwiały silnie rozplenione, wysokie i strzępiaste wodorosty, falujące tak, jakby były futrem obficie owłosionego zwierzęcia. Dlatego kiedy van Dijk wydał rozkaz wciągnięcia kotwicy, obaj przechyliliśmy się przez burtę i wpatrywaliśmy z napięciem w podnoszącą się linę, ciekawi, co ujrzymy na jej końcu. – Założycie się o sto koron, że będzie dokładnie, jak powiedziałem? – spytał kupiec. – Gdybym się z wami założył, tym samym okazałbym brak zaufania do waszej przenikliwości, a na taką niegrzeczność nie chcę i nie mogę sobie pozwolić – odparłem z uśmiechem. A potem już czekaliśmy w milczeniu, dopóki mrok i wodorosty nie odsłoniły przed nami żelaznych ramion.

– Z przyjemnością zauważam, że towarzystwo inkwizytora działa orzeźwiająco na wasz umysł – pochwaliłem van Dijka, kiedy zgodnie z jego oczekiwaniami zobaczyliśmy metalowy kuferek przytroczony do kotwicy. Kupiec nawet się nie uśmiechnął, tak bardzo był poruszony tym, co widzi, i tak bardzo zdenerwowany tym, co może znaleźć w środku. Byłem też pewien, że obawiał się, iż kiedy otworzy skrzynkę, okaże się ona pusta albo (a to może byłoby jeszcze gorsze) że dziennik uległ zniszczeniu. Lecz kiedy w końcu otwarto już kuferek, ujrzeliśmy dziennik zachowany w doskonałym stanie. Patrząc na tę grubą książkę, nikt by nie uwierzył, że przeleżała kilka miesięcy pod wodą. Altdorf tak pieczołowicie ją ochronił, iż wolumin nie tylko się nie zamoczył, ale był wręcz dużo mniej wilgotny niż siennik w mojej kajucie. Widziałem, że van Dijka aż ręce świerzbią, aby zaraz, tu i teraz, jeszcze na pokładzie „Szmaragdowej Księżniczki”, zanurzyć się w lekturze, lecz zdołał się powstrzymać. – Chodźmy do kajuty Dominika, przeczytamy wszystko spokojnie... – zaproponował. Przyznam, że również byłem podekscytowany, oczywiście na tyle, na ile może być podekscytowany doświadczony inkwizytor, który z niejednego pieca już chleb jadał i niejeden stos już rozpalił. – Tak, to dobry pomysł – zgodziłem się z moim towarzyszem. Na pewno spotkałoby mnie wielkie rozczarowanie, gdyby okazało się, że notatki Altdorfa kończą się słowami: „Właśnie widzimy przed sobą cel naszej podróży. W zatoce rzucimy kotwicę”. Miałem jednak nadzieję, że teść van Dijka nie chowałby dziennika tak pieczołowicie, gdyby nie zostawił w nim informacji, które wydawałyby mu się użyteczne.

Usiedliśmy na koi w kajucie Dominika, tak blisko, ramię przy ramieniu, jakbyśmy byli parą narzeczonych szukających wzajemnej bliskości. Van Dijk wyciągnął zza pazuchy dziennik Altdorfa, ale zamiast otworzyć go na ostatnich stronach (zakładałem, że właśnie ostatnie będą nas najbardziej interesować), zaczął książkę oglądać, obmacywać i nią potrząsać. Przyglądałem mu się ze zmarszczonymi brwiami, lecz nic nie mówiłem, licząc na to, że zaraz wszystko samo się wyjaśni albo też van Dijk raczy mi wytłumaczyć swoje dziwne zachowanie. Wreszcie kupiec wyciągnął zza pasa nożyk o wąskim ostrzu i ostrożnie, przygryzając w napięciu usta, przeciął skórzaną okładkę dziennika. Potem sięgnął palcami w to rozcięcie i nagle wydał z siebie okrzyk triumfu. Posługując się nieomylną logiką oraz wiedzą nabytą dzięki doświadczeniu, zrozumiałem, że znalazł coś, czego szukał. A przynajmniej znalazł coś i wydawało mu się, że jest to właśnie to, czego szukał... Bo tak już bywa, mili moi, że człowiek czasami pragnie znaleźć kilka kropel wody pod piachem, a jedynym, co odkrywa, okazuje się wściekły skorpion. Ciekaw byłem, jak sprawy ułożą się w tym wypadku. Van Dijk ostrożnie wyciągnął złożoną kartę papieru, równie ostrożnie rozprostował ją i przebiegł przez tekst wzrokiem. – Tak, tak, tak! – zawołał rozradowany, po czym poznałem, że jednak nie objawił mu się skorpion. Potem kupiec odwrócił się w moją stronę. Jego twarz promieniała. – Dziwicie się pewnie, co wyprawiam i wyczyniam, prawda? – Inkwizytorzy rzadko dziwią się czemukolwiek – odparłem. – Choć przyznam, że wasze zachowanie obudziło we mnie pewien rodzaj chłodnej ciekawości. Zaśmiał się, złożył kartę, ucałował ją teatralnie i dokładnie schował do kieszeni skrytej pod kaftanem. – Zanim sięgniemy do zapisków i notatek Dominika i zajmiemy się już tylko i wyłącznie nimi, jestem wam dłużny wyjaśnienie. – Z przyjemnością was wysłucham. Van Dijk odetchnął głęboko i widziałem, że cały czas nie może przyzwyczaić się do myśli, iż z serca spadł mu wielki ciężar. – Widzicie, mistrzu Madderdin, taki mamy w Emden zwyczaj i tradycję, że czasem tuż przed ślubem matka lub ojciec panny młodej piorą ją po pysku przy świadkach i notariuszu, po czym zaraz spisywany jest protokół na znak, że dziewczyna została do małżeństwa przymuszona siłą... Uśmiechnąłem się. – Nie tylko u was tak się zdarza, gdyż słyszałem o tym obyczaju w różnych miastach. – Jak coś dobrze działa, czemu ma nie działać wszędzie? – Odpowiedział uśmiechem. – I właśnie to jest ten protokół. – Wskazałem podbródkiem pierś van Dijka. – Właśnie tak – potwierdził mój towarzysz z zadowoleniem. – Więc zamierzacie się rozwieść? – spytałem ostrożnie. – Zamierzam mieć w ręku asy, gdyby kiedyś trzeba było zagrać – odparł. – Wiedziałem, wiedziałem, że Dominik wszędzie zabiera ze sobą ten dokument. – Van Dijk aż klasnął i aż zacmokał, taki był zadowolony z siebie. Zaraz potem spojrzał na mnie bystrym wzrokiem. – Tylko nie myślcie, że jedynie dlatego szukam Dominika – powiedział szybko i z niepokojem. – Bo wierzcie mi, że to naprawdę mój serdeczny przyjaciel. Klnę się na Boga! – Panie van Dijk, proszę się nie martwić, bo wasze pobudki ani mnie nie interesują, ani ich nie zamierzam oceniać – odparłem spokojnie. – Stoi przed nami zadanie, więc wykonajmy je i wróćmy

do domu... To wszystko, co mnie teraz zajmuje. Sprawy miały się dokładnie tak, jak mówiłem. Nas, ludzi czynu, nie interesują pobudki, jakimi kierują się ludzie w swych działaniach, a jedynie efekty tych działań. Oczywiście powyższa reguła nie dotyczy przestępstw przeciw naszej najświętszej wierze, gdyż wtedy wystarcza sama zła wola, byśmy karali ją z surowością taką samą jak ta, z którą karzemy zbrodniczy czyn. Tutaj jednak przestępstwo nie wchodziło w grę, a jedynie prywatne perturbacje w życiu uczuciowym van Dijka. Rozumiałem zresztą jego kłopoty bardzo dobrze, gdyż sam należałem do natur, które zmienność przedkładają nad stałość, różnorodność nad jednostajność, a obfitość nad ubóstwo. – Nie powiecie nic Konstancji, prawda? – Zmarszczył brwi i chyba właśnie zaczął żałować, że poniesiony radością, zdobył się na zbędną szczerość. – Oczywiście, że nie – odparłem. – Małżeńskie sprawy niech pozostają między małżonkami, tak będzie lepiej dla wszystkich. – Ano właśnie – westchnął van Dijk. – A wiecie, że znałem taką jedną durną kobietę, co latała i biegała jak głupia po całym mieście i skarżyła się wszystkim, co chcieli słuchać i co słuchać nie chcieli, że mąż ją ciągle bije... – Zdarza się. – Wzruszyłem ramionami. – A przecież zacna i mądra niewiasta powinna tak kierować życiem, by nie złościć męża. – O, widzicie. – Van Dijk uniósł palec. – A ona tego nie umiała i nie potrafiła, więc mściła się za własną głupotę i niemoc. – Co się wydarzyło potem? – Jej krewni w końcu się zeźlili i zabili tego męża. – Kupiec skrzywił usta. – Więc widzicie: tylko nieszczęście wynikło z wywlekania i wyciągania prywatnych spraw na dzienne światło. – Niemniej założę się, że drugi mąż już jej nie bije – zauważyłem. – Ha, wiecie, że od tej strony o sprawie nie myślałem? – Van Dijk pokręcił głową. – Coś w tym jest, co mówicie... – Zobaczymy wreszcie, co Altdorf zapisał w dzienniku? – zdecydowałem się zmienić temat. Kupiec ciężko westchnął i zakręcił książką w dłoniach. – Śmiało – ponagliłem go. – Skoro wasz teść ukrył dziennik przy kotwicy, to znaczy, że jeszcze był zdrowy i silny, kiedy kończył pisać. Van Dijk przeczytał dziennik na głos i lektura zajęła nam sporo czasu, gdyż książka pełna była śmiertelnie nudnych i całkowicie niepotrzebnych informacji. Oczywiście nudnych i niepotrzebnych z mojego punktu widzenia, gdyż wyobrażam sobie, że z tego typu bzdurstw składała się większość dzienników pokładowych prowadzonych przez kapitanów. Jakim kursem żeglował, jaka była pogoda, co zrobiła załoga, co kupiono, co sprzedano... Mój Boże, ta lektura działała lepiej niż najlepsza kołysanka lub zaklinanie Metzengechtera. – Nie napisał nic ani o Thijsie, ani o mapie – spojrzał na mnie zdziwiony van Dijk, kiedy dotarł już do miejsca, w którym Altdorf opisywał rejs na Wyspy Farskie, w żaden sposób nie tłumacząc, w jakim celu i z jakich powodów właśnie tam żegluje. Potrząsnąłem głową. – I nie spodziewałem się, że napisze. Wolał chować tę tajemnicę tylko we własnym umyśle. Dalej w notatkach Altdorfa znajdowało się kilka rzeczowych, choć pozbawionych polotu uwag na temat Wysp Farskich i ich mieszkańców, ale nie było ani słowa o wizycie, jaką złożył Guntherowi Gunemu. I, co jeszcze bardziej zdumiewające, po odpłynięciu z wyspy Gunego przyjaciel van Dijka

przestał opisywać kurs oraz podawać współrzędne, jakimi kierują się żeglarze przy wyznaczaniu tegoż kursu. Ostatnie zdania opisywały jeszcze oszczędniej, co się zdarzyło: Dopłynęliśmy do zatoki. Poleciłem zbadać brzeg. Karl Lagnet oszalał. Kazałem zamknąć go w ładowni. Wyprawa w głąb wyspy. Pusto. Siwego Roberta zamknięto razem z Karlem. Obaj przez cały czas wyli, więc kazałem ich zakneblować. Musimy opuścić statek. Boże, miej nas w swojej opiece! Ostatnie zdanie nakreślone zostało na niemal pół strony, krzywymi i koślawymi literami, jakby jego autor bardzo, ale to bardzo się spieszył. No i to był koniec zapisków w dzienniku. Niestety, jego lekturą nie byłem w najmniejszej mierze usatysfakcjonowany. Oczywiście przy dużej dozie dobrej woli można się tu było doszukać śladu użytecznych wiadomości. Po pierwsze Altdorf stwierdził, że wyspa była pusta, po drugie przekonał się, że niektórzy ludzie popadali na niej w szaleństwo (zapewne owi Karl oraz Robert byli podobnie wyczuleni na zjawiska duchowe, co towarzyszący nam Gunther Gune). Po trzecie wreszcie – zdecydowali się na ucieczkę ze statku, a więc uznali wyspę za mniej niebezpieczną od własnego pokładu. Ciekawe, z jakich powodów? Van Dijk odłożył dziennik i spojrzał na mnie, a w jego wzroku dostrzegłem wyraźny zawód. – Jak widzę, spodziewaliście się, że znajdziecie tu dokładne wyjaśnienia? – spytałem z ironią. – Tak bywa zaledwie w baśniach, panie van Dijk. Że przychodzi mędrzec i tłumaczy wszystkie rzeczy przeszłe, obecne i przyszłe. Na naszym, rzeczywistym świecie tajemnicę musimy wygrzebać spod ziemi sami i własnymi pazurami. – Rozczapierzyłem dłonie. – Nikt nam nie poda sekretów na tacy. – Właśnie widzę – burknął niepocieszony kupiec. – Jakie są wasze propozycje? Van Dijk milczał chwilę. – Przeczeszemy tę wyspę wzdłuż i wszerz, a jak będzie trzeba, to i wzdłuż oraz w głąb – ogłosił zaciętym tonem. – Chcę znaleźć i odszukać albo Dominika, albo chociaż jego szczątki. – Dobrze – zgodziłem się. – Przychylam się do waszego pomysłu. Zróbmy, jak mówicie, ale – zawiesiłem głos – pamiętajcie o moich ostrzeżeniach. Oktawian skinął głową. – Trzymajcie się blisko mnie, panie van Dijk – dodałem z naciskiem. – Bo tak jak wy nie chcielibyście zapewne tłumaczyć się z mojego zniknięcia przed Świętym Officjum, tak ja wolałbym nie tłumaczyć pani Konstancji, że nie tylko nie znalazłem jej ojca, ale na dokładkę zgubiłem jej męża – dokończyłem lekkim już tonem. Van Dijk uśmiechnął się, ale widziałem, że jest to uśmiech przymuszony. – Rozkażmy więc, co trzeba – zdecydował.

Niektórzy inkwizytorzy dysponują zdolnościami natury duchowej, które to zdolności pozwalają im na rozpoznanie działalności wiedźm lub czarnoksiężników za pomocą mistycznej kontemplacji, najczęściej w czasie gorącej modlitwy lub wyczerpujących umartwień. Ja należałem do tych, którzy

Bogu dziękować, nie musieli się umartwiać, lecz wpływ złych mocy mogłem rozpoznać za pomocą krótkotrwałej podróży do nie-świata, która to podróż pozwalała na dostrzeżenie rzeczy i zjawisk niepochodzących z naszego ziemskiego padołu, lecz zawieszonych gdzieś pomiędzy ludzkim a demonicznym uniwersum. Problem był tylko jeden. Podróż do nie-świata stanowiła wyprawę natury duchowej. Pozostawiałem na ziemi swoje bezradne i bezbronne ciało, aby unieść się duchem w krainę obcą i wrogą każdemu człowiekowi. Wyprawa taka wiązała się z niewyobrażalnym wręcz bólem oraz z ogromnym niebezpieczeństwem utraty życia. Jednak nie widziałem w tej chwili żadnej innej możliwości, by dowiedzieć się, co się przytrafiło Dominikowi Altdorfowi oraz jego załodze. Co widzieli? Dokąd poszli? Gdzie zniknęli? Jeżeli umarli lub zostali zabici, to gdzie podziały się ich ciała? Nie wiem, czy przeczesaliśmy każdą piędź wyspy, ale z całą pewnością obeszliśmy ją wielokrotnie wzdłuż, wszerz oraz dookoła. Nie było żadnej możliwości, by naszemu wzrokowi umknęło kilkudziesięciu żeglarzy, czy nawet szczątki pozostałe po kilkudziesięciu żeglarzach. To, że znaleźliśmy statek Altdorfa, ale nie mogliśmy znaleźć załogi tego statku, nie spodobało się, najłagodniej rzecz ujmując, podwładnym van Dijka. – To koniec i kres naszej misji – obwieścił głucho kupiec, kiedy udało nam się zostać we dwóch, z dala od ciekawskich uszu. – Bo inaczej wybuchnie bunt – nawet nie spytałem, ale stwierdziłem. – Bo wybuchnie bunt – powtórzył po mnie van Dijk. – Jak amen w pacierzu. Podniósł wzrok. – To nie są tchórze, mistrzu Madderdin. Gdybyśmy znaleźli ciała, szczątki, groby, cokolwiek... – Oktawian wściekle uderzył pięścią w rozwartą dłoń. – Wtedy moi ludzie pierwsi rzuciliby się szukać zarówno winnych, jak i pomsty. Ale tak, jak jest, to co to ma niby być? Co to ma być? – powtórzył bezradnie. Wzruszyłem ramionami. – Nie wiem – odpowiedziałem szczerze. – Mogę wam tylko wyznać, że nic na tej wyspie mi się nie podoba. Nawet to, że jest taka ładna... Van Dijk ponuro przytaknął. – Wracamy do domu – zdecydował. – Bóg mi świadkiem, że zrobiłem więcej, niż zrobiłoby i uczyniło wielu innych na moim miejscu. Zapewnicie o tym Konstancję, czyż nie? – Spojrzał na mnie badawczo. – W końcu chodzi o jej ojca i rodzica. – Oczywiście, że was poprę, panie van Dijk – zgodziłem się. – I uczynię to z całym przekonaniem oraz w dobrej wierze. Nie zamierzałem mu mówić, że planuję ostatnią, niebezpieczną próbę znalezienia Altdorfa lub chociaż śladów po nim. Kiedy przeniosę się do nie-świata, zobaczę tę wyspę w jej duchowym wymiarze, a więc natychmiast dowiem się, czemu budzi ona tak przeraźliwy strach w sercu Gunthera Gunego oraz czemu ja sam, chodząc po niej, a nawet zaledwie spoglądając na plażę z pokładu statku, czuję się tak, jakbym widział stado szczurów żrących zgniłą i cuchnącą padlinę. Oczywiście mogłem machnąć na wszystko ręką i starać się zapomnieć o tym dziwnym miejscu, położonym tak daleko od ludzkich siedzib. Ale jakimż byłbym inkwizytorem, gdybym widząc emanację zła, nie uczynił wszystkiego, by poznać charakter tego zła, i gdybym potem nie wypowiedział temu złu śmiertelnej wojny? Czyż szkolono i edukowano mnie w tym celu, bym cofnął się, kiedy nadejdzie chwila próby? Nikt by się nie dowiedział o mojej ostrożności, czy może lepiej powiedzieć: tchórzostwie, ale

wystarczało mi, że wiedziałbym o tym ja sam. I że uciekając z nawiedzonego przez mrok miejsca, utraciłbym szacunek do samego siebie. Chociaż... może rozsądniej byłoby odpłynąć, tak jak chciał van Dijk, a w Inkwizytorium złożyć stosowny raport? Czyż nie tak powinien postąpić inkwizytor przedkładający rozwagę nad odwagę? Westchnąłem w myślach. Jakie kierowały mną tak naprawdę pobudki? Co pchało mnie do samodzielnego zbadania i wyjaśnienia sprawy? Obowiązek czy lekkomyślność? Obowiązek czy ambicja? Obowiązek czy ciekawość? Czy nie chciałem przypadkiem udowodnić, że nie potrzebuję niczyjej pomocy i jestem w stanie sam rozwikłać zagadkę oraz ukarać winnych, jeśli tacy się znajdą? – Mistrzu Madderdin? – z zadumy wyrwał mnie głos van Dijka. – Tak, tak, wybaczcie, zamyśliłem się. Będę musiał o całej sprawie złożyć stosowny raport w Świętym Officjum. Kupiec westchnął ciężko. – Diabli nadali, jeszcze mi tego brakuje – burknął. – Was to wszystko nie dotyczy. Zostaniecie co najwyżej wezwani, by potwierdzić obserwacje zawarte w moim raporcie, i tyle. – Jak ktoś chce się komuś dobrać do skóry, to i ze świadka zrobi oskarżonego – zauważył van Dijk gburliwym tonem. Rozumiałem nieufność mojego towarzysza, biorąc pod uwagę spór, jaki toczył z szefem emdeńskiego oddziału Świętego Officjum, ale w tym wypadku jego samopoczucie nie obchodziło mnie w najmniejszym stopniu. Niezależnie, jak sprawy się ułożą i na jakie działania się zdecyduję, będę musiał zdać dokładne sprawozdanie zawierające sugestię pieczołowitego zbadania całej sprawy. I oczywiście nie zajmą się tym inkwizytorzy z Emden, więc przynajmniej w tej kwestii van Dijk mógł być spokojny. Jeśli ktokolwiek poprowadzi przesłuchania, na pewno nie będzie to ojciec jego porzuconej kochanki. Wracaliśmy powoli w stronę brzegu, w milczeniu, bo van Dijk, jak sądzę, obmyślał, co powie żonie i w jaki sposób przedstawi sprawę, by nie wzięła go za tchórza czy fałszywego przyjaciela, a ja zastanawiałem się nad tym, jakie dalej przedsięwziąć kroki. I nagle zza krzaków wypadł blady niczym śmierć sternik. – Jezus Maria, panie van Dijk, wszędzie was szukam! – wysapał. – No to znalazłeś. Czego chcesz? – warknął Oktawian opryskliwie. Mężczyzna podszedł do nas tak blisko, że mimo iż stałem od zawietrznej, poczułem kwaśny odór jego potu, a ponieważ ciężko dyszał, to moich nozdrzy dobiegł również kloaczny odór bijący z jego gęby. Jaki był zamysł naszego wszechmogącego Pana, który ofiarując nam w łaskawym akcie stworzenia powieki zakrywające oczy przed nadmiernym blaskiem, nie podarował nam jednocześnie nosa zdolnego zamknąć się przed nadmiernym smrodem? – Stało się straszne nieszczęście, panie van Dijk... Po wyrazie twarzy tego człowieka i po brzmieniu jego głosu poznałem, że sprawa, z którą przychodzi, jest naprawdę poważnej natury. Zresztą sternicy na statkach, pokonujących zdradliwe, burzliwe morza, nie mogą emocjonować się byle czym, bo wtedy piszczeliby i krzyczeli przy każdym silniejszym wietrzyku, co raczej nie zapewniłoby im należnego szacunku u załogi. – Co znowu za nieszczęście? – zaniepokoił się Oktawian. – Ster... Cały ster został urwany. – Żeglarz mało nie płakał. – Jak to urwany? – zdumiał się van Dijk. – Przecież morze jest spokojne jak w balii.

– Nie wiem, nie wiem, po prostu złamany przy samej burcie, zupełnie jakby ktoś złamał patyk... Gustaw zanurkował i wszystko mi opowiedział, co i jak wygląda. Nigdzie nie ma nawet resztek, nawet drzazgi, nic... – Cisza! – Van Dijk władczym gestem uniósł rękę i sternik natychmiast umilkł, jakby mu ktoś zatrzasnął szczęki. – Kto o tym wie oprócz ciebie i Gustawa? – Nikt, panie van Dijk. Od razu przybiegłem do was, a Gustawowi zapowiedziałem, że jak puści parę z gęby, to każecie go powiesić na rei. – Słusznie. Tak właśnie bym zrobił – odparł poważnie kupiec. – To jakiś potwór, panie van Dijk – wysapał blady sternik. – Może... – Przełknął z wysiłkiem ślinę. – Kraken? – Idźże mi, ty durniu! – zeźlił się van Dijk. – Kraken zniszczyłby cały statek, nie tylko ster. Nie mówiąc już o tym, że pożarłby nas wszystkich. Kraken, też wymyślił... – Kupiec pokręcił głową z niezadowoleniem, a sternik skulił się, zgromiony jego surowym spojrzeniem. – Tak tylko mówię – wymamrotał. – Nie możemy popłynąć bez steru? – spytałem. – Następny dureń – odparł van Dijk. – Ejże! – Dajcie spokój. – Zniecierpliwiony kupiec machnął ręką. – Czy ja wam udzielam rad i pouczeń natury religijnej? To wy mi nie udzielajcie rad natury żeglarskiej, jeśli łaska. – Ja tylko zapytałem. – Poczułem się zepchnięty do obrony, a co gorsza, rozumiałem zdenerwowanie mojego towarzysza i nawet nieszczególnie miałem mu za złe zachowanie, które w innym wypadku uznałbym za karygodne, i słowa, za które w innym wypadku nie zawahałbym się wyciągnąć konsekwencji. – Wiem, wiem, wybaczcie. – Van Dijk potrząsnął głową. – Ale to zła wiadomość, naprawdę zła... Mamy na pokładzie wykwalifikowanego cieślę, tylko że prędzej niż w dwa dni nie urządzimy wszystkiego, jak trzeba. – A jeślibyśmy bez steru wypłynęli na pełne morze i tam zajęli się budową i zamocowaniem nowego steru? – spytałem. – Nie podejmę takiego ryzyka i hazardu. Zauważyłem, że sternik, usłyszawszy te słowa, przytaknął gorliwie. – Bo jak zerwie się wiatr i fale, a nie daj Boże, sztorm, to bez steru będzie po nas – wyjaśnił mi van Dijk. – W tej zatoce ledwo nas pobuja i na kotwicy jesteśmy bezpieczni, ale na pełnym morzu kiepska sprawa... – Co powiem załodze, panie kapitanie? – Ty nic nie powiesz, ja powiem – odparł kupiec. – Lecz muszę się zastanowić co... – Teraz spojrzał na mnie, jakby szukał pomocy. – Może powiecie, że wieloryb przepływał obok i zahaczył o ster? – poddałem. – A widzieliście tu gdzieś wieloryba? – Ze wzroku van Dijka biły gromy. Kto mógł urwać ster naszego statku? Na pewno nie byłby to kłopot dla wielkiego zwierzęcia lub morskiego potwora, a przy odrobinie wysiłku z takim zadaniem poradziłby sobie i człowiek wyposażony w odpowiednie narzędzia i umiejący świetnie pływać. Problem w tym, że ów wypadek miał miejsce w ciągu dnia. Część załogi przebywała wtedy na pokładzie i nikt nic nie widział ani nie

słyszał. Nikt nie poczuł wstrząsu, który na pewno by się zdarzył, gdyby o burtę statku otarła się gigantyczna ryba lub gdyby łopaty steru oplotła mackami i potem urwała przerażająca ośmiornica. Sternik zaklinał się, że jeszcze rano wszystko było w porządku, więc katastrofa zdarzyła się pomiędzy porankiem a wczesnym popołudniem. I nic jej nie tłumaczyło. – Zostawicie statek z załogą niezbędną jedynie do budowy nowego steru – rzekłem. – I wypłyniecie na morze fluitą Altdorfa. Tam poczekacie, aż wasz statek zostanie naprawiony. – Wypłyniecie? Czemu nie: wypłyniemy? – Van Dijk spojrzał na mnie zdumiony. – Ja zostanę na brzegu – oznajmiłem. – Aha, a ja będę się tłumaczył w Świętym Officjum, czemu na dwa dni porzuciłem inkwizytora na bezludnej wyspie, po których to dwóch dniach nikt go już nie mógł odnaleźć. Na Boga, chcecie, żeby mnie spalili?! – Podpiszę stosowne dokumenty – powiedziałem. – Żeby wam zagwarantować bezpieczeństwo, w razie gdybym zawiódł i gdybyście musieli wracać beze mnie. Sternik przysłuchiwał się naszej rozmowie szeroko otwartymi oczami i wodził wzrokiem to za mną, to za van Dijkiem, w zależności od tego, który z nas się właśnie odzywał. – Święty Piotrze Obdzieraczu Skór – wyjęczał wreszcie. – Na tej wyspie są jakieś diabły, tak? Skoro chcecie, żeby wszyscy z niej uciekli i tylko wy zostaniecie? – Trzymaj gębę na kłódkę – poradziłem mu twardym tonem. – I zajmij się przeprowadzką załogi na statek Altdorfa. – Jeszcze nie. – Van Dijk odwrócił się w moją stronę, a jego twarz była ponuro ściągnięta. – Najpierw musimy sprawdzić, czy ster „Szmaragdowej Księżniczki” na pewno działa, jak trzeba. – Na gwoździe i ciernie! Nie pomyślałem o tym – rzuciłem przez zaciśnięte zęby. – Macie rację, panie van Dijk – dodałem już spokojniej. – Macie świętą rację. Przecież nikt nie badał statku Altdorfa, prawda? – Nikt – wzruszył ramionami sternik. – Tyle, co zerknęliśmy na żagle i olinowanie, i wszystko wydawało się w zupełnym porządku.

Miałem złe przeczucia co do kondycji fluity pozostawionej przez załogę Altdorfa i przeczucia te, niestety, sprawdziły się. Wysłany przez sternika marynarz stwierdził, że ster „Szmaragdowej Księżniczki” został zerwany i naprawa statku, która umożliwiłaby wyjście w morze, potrwa co najmniej dwa dni. A więc utkwiliśmy w pułapce. Obie „Księżniczki” zostały pozbawione zdolności manewrowania, co oznaczało, że musimy czekać na zbudowanie i zamocowanie nowych sterów. Dla kogoś, kto spowodował wypadek, było najwyraźniej ważne, byśmy zostali dwa dni dłużej. W ciągu tych dni coś miało się wydarzyć i założyłbym się, że tym czymś będzie nasza zagłada. Stałbym się więc nie tylko pierwszym inkwizytorem, który zawitał na Wyspy Farskie, ale również pierwszym, który na nich zginął. Szczerze mówiąc, wątpliwy powód do chwały oraz kiepska wymówka, by znaleźć się na kartach historii. Niechętnie powziąłem podobne postanowienie, lecz musiałem, oczywiście w ograniczonym zakresie, wtajemniczyć van Dijka w szczegóły planów dotyczących duchowej podróży. Chociażby dlatego, że zamierzałem prosić kupca, by pilnował drzwi przed wtargnięciem niepowołanych gości, kiedy duchem i rozumem będę przebywał w nie-świecie, a moje pozbawione sił ciało pozostanie

w ludzkim uniwersum. Wprosiłem się do kapitańskiej kajuty van Dijka i sprawdziłem, czy nikomu nie przyszło do głowy, by nas podsłuchiwać. Kupiec, widząc moją ostrożność, uśmiechnął się półgębkiem. – To nie dom i kwatera w mieście, gdzie służba najchętniej tkwiłaby z uchem przy drzwiach pokoju gospodarza – rzekł. – Widzę jednak, że macie mi coś ważnego do przekazania i powiedzenia – dodał już bez śladu rozbawienia. – Słusznie rozumujecie, panie van Dijk – odparłem. Usiadłem naprzeciwko niego. – Muszę dokonać pewnego, nazwijmy to, rytuału religijnej natury – zacząłem z powagą. – Możecie go nazwać pogłębioną modlitwą, mającą na celu odkrycie zjawisk zasłoniętych zwykle przed ludzkim wzrokiem... Kupiec przyglądał mi się bez słowa, lecz w jego oczach dostrzegałem ogromny niepokój. – Ważne jest, by w czasie tegoż rytuału nikt, powtarzam: nikt nie ośmielił się mi przeszkodzić – kontynuowałem z naciskiem. – Dlatego muszę was usilnie prosić, byście osobiście stanęli na straży drzwi do mojej kajuty... Van Dijk powoli przytaknął, nie spuszczając ze mnie wzroku. – ...i nie otwierali tych drzwi bez względu na to, co byście usłyszeli ze środka. Przynajmniej dopóki was nie zawołam. – Oczywiście – odezwał się wreszcie. – Wręczę wam list, w którym opiszę, co zamierzam zrobić. To na wypadek, gdybym zginął i by nie obciążono was winą za moją śmierć, jeśli wrócicie do Emden... Van Dijkowi drgnął policzek, w momencie gdy usłyszał, że użyłem słowa „jeśli”, a nie „kiedy”. Chyba dopiero teraz naprawdę zrozumiał powagę sytuacji. – Inkwizytorzy, którzy przeczytają ten dokument, dowiedzą się, że w mojej śmierci nie ma nawet uncji waszej winy – ciągnąłem – co bez tego dokumentu nie byłoby pewnie dla niektórych z nich takie jasne... – Pozwoliłem sobie na uśmiech. – Kiedy ginie inkwizytor, czarne płaszcze ruszają do tańca... – van Dijk zacytował znane powiedzenie. – Cóż innego nas broni, jak nie solidarność oraz lojalność? – Rozłożyłem ręce. – No ale, tak jak mówię, wy będziecie zabezpieczeni od wszelkich posądzeń lub oskarżeń. – Czy rytuał jest bardzo niebezpieczny? – zapytał z wahaniem. – Do tej pory jeszcze w jego trakcie ani razu nie umarłem, więc może i teraz mi się poszczęści – odparłem lekko. – Czyli robiliście to wcześniej? – Oktawianowi wyraźnie poprawił się humor. – Och tak, podobnie jak wy zapewne żeglowaliście już przez sztormowe morze, lecz liczba poprzednich doświadczeń w najmniejszym stopniu nie gwarantuje wam bezpieczeństwa kolejnego. Mimo że oczywiście nabieracie pewnej wprawy. Westchnął. – Będę się modlił za powodzenie waszego przedsięwzięcia – oznajmił z namaszczeniem. Mogłem mu odpowiedzieć, że jego modlitwy zapewne pomogą mi tyle, co umarłemu kadzidło, ale oczywiście nie należało zachowywać się niegrzecznie w stosunku do człowieka, który przejawiał szczerą troskę. Zdawałem sobie sprawę, że troska ta nie tyle wypływała z lęku o moje życie, ile z lęku, że moja śmierć jeszcze bardziej utrudni ucieczkę z wyspy samego van Dijka i jego załogi oraz,

w razie powrotu do domu, skomplikuje kupcowi życie w Emden. Niemniej niezależnie, z jakich pobudek artykułowana, była to jednak troska, więc należało ją docenić. – Serdecznie panu dziękuję za dobre słowo, panie van Dijk – odparłem. – Modlitwa jest tym, czego potrzebuje każdy dobry chrześcijanin, kiedy staje przed wielkim wyzwaniem i trudną próbą, zwłaszcza takimi, w czasie których ryzykuje życie. A może nawet wieczne zbawienie, dodałem w myślach, jednak nie zamierzałem wypowiadać tych słów na głos, by dodatkowo nie przerażać towarzysza. Przeszliśmy do mojej kajuty i kiedy zamykałem drzwi, van Dijk spytał jeszcze: – Czy to długo potrwa? – Raczej nie – odpowiedziałem. – W jaki sposób dowiem się, że coś poszło nie tak, jak trzeba? – Zapewne wtedy, kiedy nie wyjdę o własnych siłach z tego pomieszczenia. – Uśmiechnąłem się, lecz kupiec zachował ponurą twarz. – Oby nie – rzekł. – Oby nie – zgodziłem się z nim i zatrzasnąłem drzwi. Usiadłem na podłodze w kącie pomiędzy ścianą a łóżkiem i oparłem się o deski. Nie spieszyło mi się do podróży, lecz wiedziałem, że muszę ją odbyć, i wiedziałem również, że odwlekanie tej decyzji nic mi nie da. Przymknąłem oczy, oparłem dłonie na kolanach i rozluźniłem mięśnie, wyobrażając sobie, że unoszę się w basenie wypełnionym ciepłą wodą. Ponieważ statek leniwie kołysał się na spokojnej wodzie zatoki, tym łatwiej było mi oddać się temu przyjemnemu wyobrażeniu. – Ojcze nasz, któryś jest w Niebie – rozpocząłem. – Święć się imię Twoje, przyjdź Królestwo Twoje, bądź wola Twoja, jako w Niebie, tak i na ziemi. Czułem, że powoli wypełnia mnie Moc. Czułem, że zamieniam się w dzban, w który spływa łaska boskiego daru, jakim jest widzenie rzeczy, których zwykły śmiertelnik nie może w żaden sposób dostrzec lub które dostrzega, być może, zaledwie chwilę przed śmiercią. Przebywałem już na granicy dwóch światów, z których ten pierwszy, choć okrutny, niesprawiedliwy i przerażający, zdawał się sielankowym schronieniem w porównaniu z tym drugim. Pomimo zaciśniętych silnie, aż do bólu powiek zaczynałem widzieć. Najpierw niczym przez siną, błyszczącą mgłę, potem coraz wyraźniej, choć wszystko tonęło w krwistym poblasku, tak jakby obok mnie rozpalono buchający czerwienią piec hutniczy. – Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj i daj nam też siłę, abyśmy nie przebaczali naszym winowajcom – modliłem się dalej. Widziałem już wyraźnie własną kajutę, widziałem również klęczącą obok łóżka skuloną postać, która chowała głowę na piersi. To byłem ja, mogłem patrzeć na siebie z góry, jakbym był pająkiem przyczajonym w kącie pomiędzy ścianą a sufitem. Cały czas czekałem na to, co było skutkiem, może również przyczyną, a na pewno nieodłącznym składnikiem podróży do nie-świata. Cały czas czekałem na ból. Zazwyczaj cierpienie towarzyszące wyprawie jest nie do wytrzymania, wydaje się, że jeśli jego natężenie wzrośnie, to człowiek rozpadnie się na drzazgi, kawałeczki i okruszki, z których każdy będzie przesiąknięty, przeniknięty i przesycony straszliwą męką. A jednak ból rośnie z chwili na chwilę i wiem, że muszę go wytrzymać, by przeżyć, by powrócić bezpiecznie do ludzkiego uniwersum. Ból uderzył nieomylnie dokładnie w tym samym momencie, w którym naiwnie zacząłem się łudzić, że może teraz wszystko odbędzie się inaczej. W tej samej chwili, w której zawładnęła mną żarliwa

nadzieja, że tym razem, w czasie tej właśnie podróży, uniknę cierpienia. Po raz pierwszy, może dlatego, że moje ciało znajdowało się na pokładzie statku, wyobraziłem sobie ów ból jako korwetę o rozpostartych czerwonych żaglach, mknącą po czarnym oceanie. Wdarła się we mnie niczym bełt wystrzelony z kuszy, dziurawiąc jednocześnie serce, mózg, żołądek, płuca i nerki, łamiąc na kawałki najpierw kręgosłup, a potem każdą kość i kosteczkę z osobna, rozrywając na strzępy ścięgna oraz mięśnie, zatykając dech do mdlącego oszołomienia. Pomimo to nie przestawałem się modlić, gdyż tylko modlitwa mogła przeprowadzić mnie dalej. Zresztą utrzymywały mnie w świadomości jedynie właśnie modlitwa oraz myśl o tym, iż muszę być narzędziem przydatnym Bogu, skoro zdecydował się obdarzyć mnie tak niezwykłą zdolnością. Nie mogłem się cofnąć, bo nie mogłem Go zawieść... – I pozwól nam odeprzeć pokusy, a zło niech pełza w prochu u stóp naszych. Amen – wyjęczałem. Teraz mdłości uderzały falami w rytm kołysania się statku, z tym że nie wiedziałem już, czy to kołysze się statek Oktawiana van Dijka, czy też szkarłatna galera cierpienia będąca we mnie i wokół mnie. Ból potężniał. – Ojcze nasz... – zacząłem znowu i modlitwa co prawda nie przynosiła ulgi, lecz pomagała kontrolować mękę. I nagle ból osiągnął poziom krytyczny. Zawsze poznawałem ten moment i nigdy to wrażenie mnie nie zawiodło. Nadal był druzgocący, ale przynajmniej nie wzrastał, a wiedziałem, że stopniowo będzie się zmniejszał, tak bym mógł świadomie i w pełni to kontrolując, podróżować przez nieświat. O ile oczywiście można mówić o podróży, a nie o ostrożnym przemykaniu, gdyż nie-świat pełen jest tworów emanujących namacalnym wręcz złem i przesyconych zapiekłą wrogością do wszystkiego, co żyje. Należy się ich wystrzegać, nie spoglądać w ich stronę, nawet nie starać się o nich myśleć, by nie sprowokować ich reakcji. Uwolniony od mego skurczonego cierpieniem ciała, wyleciałem nad maszty statku van Dijka. W kajucie zarzuciłem kotwicę moich myśli i wspomnień, tak abym wiedział, dokąd mam wracać nawet wtedy, kiedy nie-świat ogłupi mnie i zdezorientuje. Nie-świat, w którym przebywałem, był wynaturzonym odbiciem naszego świata, koślawym i obrzydliwym, stworzonym mocą woli równie potężnej, co plugawej. Jednak to właśnie w nie-świecie można dostrzec ukrytą istotę rzeczy, rozplątać supły i węzły zaplecione za pomocą zaklęć czy przesunąć magiczne bariery. Pierwszym, co mnie uderzyło, był kolor nieba. Nie-świat, który do tej pory widziałem, zawsze był ołowianoszary, na podobieństwo jesiennego burzowego horyzontu. Tym razem jednak nieboskłon przybrał barwę czystego kobaltu, rozświetlonego pasmami ultramaryny. Nie-świat, który do tej pory widziałem, zawsze był naznaczony istnieniem bezkształtnych złowrogich stworów, snujących się w przestrzeni bez dającego się odgadnąć celu. To właśnie one budziły we mnie zawsze tak wielki strach i tak wielkie obrzydzenie. Teraz jednak nie-świat został, ku mojemu zdumieniu, pozbawiony tych istot, a kobaltowo-ultramarynowe niebo porażało zarówno obcością, jak i dziwacznym rodzajem piękna. Unosiłem się nad wyspą, pilnie wypatrując jakichkolwiek śladów, które mogłyby mi dać pojęcie o tym, co wydarzyło się z załogą Altdorfa oraz kto jest odpowiedzialny za los tejże załogi. I nagle ujrzałem coś, co zatrzymało mnie w miejscu. Oto zza kępy liści wielkich niczym skrzydła szmaragdowych albatrosów wyłoniła się płaska kopuła wulkanu, który nie buchał ogniem, ale krwią. Strugi krwi tryskały pod same liście, by potem rozbić się w chmurę kropel i opaść niczym czerwony deszcz, tworzący na ziemi wrzące kałuże. Ten widok nie wróżył dobrze. Byłem niemal pewien, że

w symboliczny sposób ukazywał mi miejsce kaźni, miejsce, gdzie zostali pomordowani ludzie Altdorfa. Jednak po tym, kto tego dokonał czy mógł dokonać, nie było nawet śladu. Od krwawiącego wulkanu nie prowadziły żadne tropy. Na lądzie nie zobaczyłem już nic groźnego ani odrażającego, dziwna wydała mi się jedynie wielka plama czerni rozlewająca się niemal na samym środku wyspy niczym jezioro smoły. Ale nie miałem czasu, by przyjrzeć się dokładniej temu zjawisku. Czas, jaki śmiertelnik może spędzić w nie-świecie, jest mocno ograniczony, a konsekwencje niepowrotu w odpowiedniej chwili mogą być straszne. Po prostu zagubię się i nie trafię do własnego ciała. Będę unosił się w przestworzu, tracąc w coraz w większym stopniu jakiekolwiek okruchy człowieczeństwa, aż wreszcie zostanę wchłonięty przez nie-świat. A może przemienię się w jedną z tych przerażających, bezkształtnych istot wędrujących po niebie nie-świata? Jakkolwiek by sprawy wyglądały, musiałem wracać, póki pamiętałem jeszcze, dokąd mam wracać, w jakim celu mam wracać i kim jestem. Ruszyłem w stronę statku, przyzywając w myśli obraz pozostawionej kotwicy, a wtedy z kobaltowego horyzontu nadpłynęła w moją stronę świetlista nić i schowała się w moich dłoniach. Teraz mogłem bezpiecznie wracać, bez strachu, że zagubię się, omamiony mirażami. Powrót do własnego ciała jest niczym wpełznięcie zmarzniętego na kość człowieka pod gorącą od słońca pierzynę. Niesie ze sobą ogromną ulgę i jednocześnie nadzieję na to, że wszystko już dobrze się ułoży. Ciało nadal jest obolałe, targane torsjami i wstrząsane drgawkami, lecz umysł żegluje wreszcie po spokojnym, a nie wzburzonym morzu. Nie zdarzyło mi się jeszcze, by ujrzane w czasie modlitwy wizje kłamały. Jednak ponieważ obraz naszego uniwersum widziany z perspektywy nie-świata ogromnie różni się od tego, co mogą postrzegać ludzkie oczy, oczywista staje się konieczność dogłębnego zbadania wizji ujrzanej w trakcie podróży. Przede wszystkim musiałem spenetrować miejsce, w którym dostrzegłem niezwykły, pulsujący krwią wulkan, bo przecież niczego podobnego nie widziałem na wyspie pochodzącej z rzeczywistego świata. Wraz z załogą van Dijka przeszukaliśmy ten ląd wzdłuż i wszerz i nie przychodziło mi na myśl ani jedno wzniesienie, które mogłoby przypominać górę z mej modlitewnej wizji. Ba, tutaj nie było w ogóle żadnego wzniesienia, gdyż w przeciwieństwie do Wysp Farskich ta wyspa okazała się równa i prosta niczym blat stołu. Buchający posoką wulkan musiał więc być symbolem. Zaledwie symbolem i aż symbolem, gdyż od kiedy tylko go zobaczyłem, domyślałem się i obawiałem, że wyobraża on okrutną śmierć załogi Dominika Altdorfa. Pamiętałem dobrze miejsce, gdzie znajdowała się owa góra, pomiędzy błękitną, lustrzaną rynną a sadzawką pełną ciemności. Czyli pomiędzy strumieniem a stawem, które widzieliśmy wcześniej, wędrując po wyspie. Czemu staw spostrzegałem jako plamę błyszczącej, niezgłębionej czerni? Na to pytanie również musiałem odpowiedzieć. Na razie podniosłem się z wysiłkiem, przytrzymując ściany. Odetchnąłem głęboko kilka razy, podszedłem do szafki i ochlapałem twarz wodą ze stojącej na niej miedniczki. Polepszyło mi się nieco. Teraz czułem się jedynie tak, jakby skopano mnie podkutymi butami, a nie jakby stratowało mnie stado koni. Zawsze można było uważać to za jakiś postęp... Otworzyłem drzwi, by wpuścić van Dijka, a kupiec aż zasyczał, kiedy tylko spojrzał na moją twarz. Wepchnął mnie szybko do środka. – Boże broń i uchowaj, żeby ktoś was zobaczył w takim stanie – wyszeptał nerwowo i posadził mnie na łóżku. – Aż tak źle? – Miałem zduszony, zachrypnięty głos i słysząc go, nie poznawałem sam siebie. Tak jakby słowa wypowiadał kto inny, nie tylko zupełnie mi nieznany, ale w dodatku o głosie raczej odpychającym swoim brzmieniem.

– Gorzej niż źle – odpowiedział. – Prześpijcie się, na Boga, bo wyglądacie, jakbyście mieli zaraz umrzeć. – Skoro nie umarłem do tej pory, już nie umrę – odparłem. – Oczywiście z pomocą Bożą – dodałem, gdyż zważywszy na mój stan, wypowiedziane słowa zabrzmiały nad wyraz zuchwale. – Mam nadzieję, mam nadzieję, ale zdrzemnijcie się... – Nie mogę, panie van Dijk... Muszę... Chwycił mnie za ramiona i osadził w miejscu. Nie byłem może słaby jak niemowlę, lecz nie miałem najmniejszej szansy, by strzepnąć z siebie dłonie tego krzepkiego mężczyzny. W tej chwili równie dobrze mógłbym próbować odepchnąć wołu wbitego kopytami w ziemię. – Panie van Dijk, wierzcie mi, muszę... – Nic po was w takim stanie – stwierdził stanowczo. – Jeśli pragniecie cokolwiek zdziałać i zrobić, musicie wpierw nabrać sił. Chcecie umrzeć bez potrzeby? Miał rację. Oczywiście, że miał rację. W kondycji, w jakiej znajdowałem się po tej parszywej podróży, być może mógłbym zmierzyć się z zaspanym szczeniaczkiem, ale nie z nieczystymi mocami, które opanowały tę wyspę. Zostałem wydrążony, wyssany i pozbawiony sił. Kiedyś naprawdę umrę w czasie jednej z tych podróży, pomyślałem, tak właśnie będzie. Znajdą mnie leżącego we własnych wymiocinach i z wybałuszonymi oczami wpatrzonymi w świat, którego nikt poza mną nie będzie mógł zobaczyć. Tak to się wszystko skończy. – No już, już, leżcie. – Van Dijk przeniósł na łóżko moje nogi i nakrył mnie kocem. – Posiedzę przy was, póki nie zaśniecie. Pomyślałem, że to bardzo zacnie z jego strony, ale oczywiście nie mogłem sobie pozwolić na podobnie długą zwłokę. Czas naglił, więc musiałem działać natychmiast. Przymknąłem oczy tylko na chwilę, by zebrać siły...

Van Dijk siedział przy mnie, kiedy się obudziłem. Drzemał oparty plecami o ścianę i nawet lekko pochrapywał. Trąciłem go palcem w ramię, a wtedy od razu otworzył oczy. Przyjrzał mi się uważnie, po czym rozjaśnił twarz w uśmiechu. – No! Wyglądacie już niemal jak człowiek! – Długo spałem? – Słońce zaraz zajdzie. – Na gwoździe i ciernie, jak mogliście? – Poderwałem się. – Dlaczego nie obudziliście mnie wcześniej? – Nie musicie aż tak wylewnie dziękować, że cały czas przy was czuwałem – naburmuszył się, wyraźnie urażony moją niewdzięcznością. – Wybaczcie, panie van Dijk, naprawdę doceniam waszą troskę. – Złagodziłem ton, gdyż nie chciałem przecież go obrażać. – Wierzcie mi jednak, że wszyscy znajdujemy się w prawdziwym niebezpieczeństwie. A im szybciej znajdę się na wyspie, tym szybciej zmierzę skalę tegoż niebezpieczeństwa i przy sprzyjających okolicznościach coś na nie zaradzę... – Przy sprzyjających okolicznościach – powtórzył bez entuzjazmu van Dijk. – Nie powiem, żeby to dobrze brzmiało...

– Bo i sytuacja nie jest, wcale nie będę tego przed wami ukrywał, dobra. – Coś zobaczyliście i dostrzegliście w czasie medytacji? Czegoś się dowiedzieliście? – Owszem, czegoś, co wymaga zejścia na ląd. Dacie mi łódź z wioślarzami, ale załoga ma zostać na brzegu i czekać, aż wrócę. A jeśli nie wrócę, to odpływajcie, choćbyście nawet nie mieli gotowego steru. Van Dijk zmrużył oczy. – Dam wam łódź i pójdę z wami. Wiedziałem, że jeśli kupiec się uprze, to zanim złamię jego upór, napsuję krwi zarówno jemu, jak i sobie. A nie chciałem mieć w nim przeciwnika, bo też nie był czas po temu, by robić sobie wrogów. – Drogi Oktawianie – powiedziałem – ja zostawiam wam żeglowanie oraz dowodzenie statkiem i załogą, gdyż się na tym nie znam i tylko przeszkadzałbym wam swoimi uwagami i radami. Tak więc wy raczcie pozostawić mnie decyzje w tej dziedzinie, w której przez długie lata szkolono mnie w przesławnej Akademii Inkwizytorium. Patrzył na mnie długo, wreszcie wzruszył ramionami i westchnął. – Może macie rację i słuszność, że partacz zawsze będzie tylko wadził, a nie pomagał mistrzowi. Ale dziwnie mi tak wysyłać was samego. – Pokręcił głową. – Wrócę – zapewniłem go mocnym głosem. Na tyle mocnym, by starać się zapewnić o tym również samego siebie. Gdybym był zwykłym człowiekiem, pewnie wątpiłbym we własne siły, ale byłem przecież inkwizytorem, bronią wykutą w jednym tylko celu: niszczenia zła. Gdybym poddał się słabości, świadczyłoby to nie tylko o braku zaufania do własnych zdolności, ale braku zaufania do szkolenia, któremu mnie poddano. A o tym, by miecz zwątpił w płatnerza, nie mogło być nawet mowy.

Popłynęło ze mną czterech żołnierzy, którzy zadaniem wyznaczonym przez van Dijka byli, łagodnie rzecz ujmując, mało zachwyceni. Nastroje wśród załogi w ogóle podupadły i sądzę, że brak buntu zawdzięczaliśmy jedynie dwóm rzeczom. Po pierwsze żołnierze jeszcze nie dogadali się z żeglarzami, a po drugie i ważniejsze, na szczęście wszyscy zdawali sobie sprawę, że bunt i tak nie przyniesie żadnej korzyści. Bo przecież van Dijk obiecał, iż odpłyniemy natychmiast po naprawieniu sterów, więc nie było przeciw czemu się buntować, skoro wszyscy pragnęli tego samego. Na pewno wpływ miał również strach przed konsekwencjami rebelii, gdyż władze wszystkich miast zawzięcie ścigały buntowników i karały ich tak samo jak piratów, czyli w najlepszym wypadku powieszeniem. Cóż więc pozostawało zrewoltowanej załodze? Oczywiście żeglarze mogli uciec do Palatynatu lub założyć bazę na którymś z dzikich wybrzeży, ale to oznaczało rezygnację z dotychczasowego życia. A przecież załogę van Dijka w dużej części stanowili nie jacyś byle włóczędzy, lecz ludzie, którzy w Emden lub okolicach mieli rodziny czy nawet drobne mająteczki. Wiedziałem chociażby, że bosman van Dijka ma w Emden żonę, kochankę i pięcioro dzieci, do których jest szczerze przywiązany. Czy taki człowiek chętnie ryzykowałby całą swoją przyszłość, by wszcząć bezsensowny bunt? Czy łatwo byłoby namówić go do kroku, który przenicowałby całe jego życie? Nie sądzę. I dlatego mogliśmy się czuć w miarę bezpieczni, przynajmniej do chwili kiedy stan załogi

dojdzie do takiego etapu, w którym zamiera zdolność logicznego myślenia, a człowiek boi się tak strasznie, że przestaje dostrzegać konsekwencje nawet najbardziej nierozważnych czynów. Cóż, w końcu przerażony, zapędzony do kąta szczur potrafi zaatakować uzbrojonego człowieka, więc nie mogliśmy dopuścić, by załoga „Księżniczki” zamieniła się w takie właśnie przerażone szczury. Kazałem żołnierzom czekać na plaży, co przyjęli z ogromną ulgą, bo podróż w głąb wyspy zupełnie im się nie uśmiechała. Niby nie zobaczyliśmy tu niczego złego, niby w trakcie przeszukiwania nie odkryliśmy żadnych strasznych tajemnic (a nawet nie „strasznych”, a po prostu „żadnych”), niby nikomu nie przydarzyła się najmniejsza nawet nieprzyjemna przygoda, ale jednak otaczająca wyspę atmosfera, którą wyczuwał Gune i którą wyczuwałem (choć słabiej) także ja sam, zdawała się wywierać przygnębiający i rozdrażniający wpływ również na resztę załogi. Żołnierzom nie powiedziałem o możliwości odpłynięcia beze mnie, gdyż domyślałem się, że mogliby zbyt szybko podjąć decyzję o opuszczeniu plaży. Wiedziałem, że jeśli będzie trzeba, van Dijk da im stosowny sygnał ze statku. A poza tym, jeśli nie będę już w stanie wydostać się z tej przeklętej wyspy, to naprawdę mało mnie będzie obchodziło, co przydarzy się czterem najemnikom, którym przecież dobrze płacono właśnie dlatego, by narażali się na niebezpieczeństwa. Skierowałem się w głąb lądu, gdyż tam w czasie podróży do nie-świata dostrzegłem te dwa groźne i niepokojące zjawiska: buchający krwią wulkan oraz sadzawkę pełną ciemności. Kiedy doszedłem do brzegu jeziorka, wszystko wyglądało tak samo niewinnie jak w czasie, kiedy przeszukiwaliśmy wyspę wraz z marynarzami. Stanąłem i zacząłem uważnie przyglądać się wodzie. Co kryło się pod jej lustrem, co kryło się pod powierzchnią zarośniętą szerokimi, mięsistymi liśćmi grążeli, spomiędzy których bezwstydnie sterczały grube łodygi ze stulonymi niczym pięść żółtymi kwiatami? Pomyślałem „bezwstydnie”, gdyż kiedy patrzyłem na ten zielono-żółty kobierzec okrywający staw, przypomniała mi się historia pewnego proboszcza, który nakazał na terenie swojej parafii wyplenić wszystkie pałki wodne, wszystkie kwiaty grążeli oraz jeden z rodzajów trujących grzybów, który zacnemu kaznodziei nasuwał na myśl nieprzyzwoite skojarzenia. A wszystko to ów kapłan czynił w trosce o duchową oraz fizyczną niewinność parafian. Czy pod wpływem tych niezwykłych działań parafię ogarnęła aura szczególnie bogobojnej świętości, tego już nie wiem, gdyż w owej okolicy bawiłem jedynie przejazdem. Wspomnienie zabawnego wydarzenia na chwilę odwiodło moje myśli od ponurej rzeczywistości, lecz rychło musiałem do niej wrócić i nie pozwolić, by cokolwiek mnie rozpraszało. Cofnąłem się od brzegu i skierowałem w miejsce, w którym w czasie trwania wizji widziałem buchający krwią wulkan. Tak naprawdę, w naszym świecie, była to łąka. Obszedłem ją wokół, przy każdym kroku uważnie spoglądając pod stopy, lecz znowu nie dostrzegłem niczego niepokojącego. Pośrodku zielonej trawy (soczyście zielonej, gdyż trawa wszędzie na tej wyspie tak właśnie wyglądała) rosła kolorowa koniczyna. Ot, wymarzone pastwisko. Nie czułem tu ani odoru zgnilizny, ani smrodu zbutwiałych pni, nie widziałem ludzkiego czy zwierzęcego ścierwa lub rozrzuconych w trawie kości, ani nawet sczerniałych, powiędłych roślin, tak częstych, jak dobrze wiemy, towarzyszy czarnomagicznej sztuki. – Skoro jesteś taka piękna – mruknąłem pod nosem – czemu jesteś taka złowroga? Najwyraźniej chowasz coś pod dywanem... Uklęknąłem i najpierw wyrwałem trawę oraz koniczynę na powierzchni koła o średnicy łokcia, potem ostrożnie wbiłem palce w grunt. Ziemia tu była miękka, niepoprzerastana korzeniami, więc pogłębianie dołu nawet gołą dłonią nie sprawiało mi szczególnego kłopotu. Oczywiście mogłem

żałować, że nie zabrałem ze sobą łopaty, lecz wcześniej uznałem, iż mogłoby to wywołać zbytnie poruszenie wśród załogi. A w tym wypadku należało obchodzić się z ludźmi van Dijka ostrożnie niczym z jajkiem balansującym na krawędzi rozchybotanego stołu. I nagle na coś się natknąłem. Wyraźnie poczułem pod palcami twardy przedmiot. Zacząłem ryć w tym miejscu i już po chwili zobaczyłem, na cóż takiego się natknąłem. Nie, nie, mili moi, wasz uniżony sługa nie natrafił na tak dramatyczne znalezisko jak ludzka czaszka czy choćby kawałek piszczela. To był jedynie guzik. Ładny złocony guzik z wyrzeźbionymi literami DA, gdzie D miało dwa piękne zakrętasy na stykach łęczyska z cięciwą, natomiast A było proste i eleganckie niczym egipska piramida. Dominik Altdorf, szepnąłem do siebie. Bo niby któż inny mógł nosić złocone guziki z takimi właśnie inicjałami? Ostrożnie rozgarniałem dalej ziemię i dokopałem się do ciemnoczerwonej aksamitnej bluzy. Nacisnąłem materiał, pod spodem jednak nie wyczułem ciała. Zresztą ciała przecież nie mogło być. Dominik Altdorf zaginął kilka miesięcy temu, a więc gdyby został pochowany, to w tej chwili po rozkopaniu ziemi moim głównym marzeniem byłaby całkowita utrata węchu. A tymczasem nie czułem smrodu rozkładających się zwłok, ale tak jak poprzednio, zaledwie świeży zapach trawy i słodki aromat kwiatów koniczyny. Co więc leżało zakopane w ziemi? Samo ubranie? My, inkwizytorzy, jesteśmy przyzwyczajeni do widoków i zapachów, które u zwykłego człowieka mogłyby wywołać mdłości bądź odruch lęku czy odrazy, ale tutaj, na tej bujnie porośniętej roślinnością łące, nie znalazłem niczego, co mogłoby wystawić na próbę moje zmysły. Na razie nie znalazłem... Bo oto zacząłem rozpinać guziki kaftana i namacałem pod palcami kości. Rozgarnąłem materię i zobaczyłem już wyraźnie kość mostka i odchodzące od niej kości żeber. Odrzucałem ziemię dalej i dokopałem się wreszcie do czaszki. Podobnie jak żebra i mostek, była całkowicie pozbawiona jakichkolwiek części miękkich. A więc po Dominiku Altdorfie pozostał jedynie doskonale wypreparowany szkielet. Widziałem takie szkielety w Akademii Inkwizytorium, widziałem je w pracowniach medyków i widziałem je również w kryjówkach ludzi parających się mroczną magią. Tyle że wiedziałem, iż takie wypreparowanie kości, by uzyskać gładką, idealnie oczyszczoną powierzchnię, nie jest wcale łatwe. A po co ktoś miałby oczyszczać szkielet, by go potem pochować? Kanibale? Potarłem knykciami podbródek. Kanibale, to było wytłumaczenie, gdyż kości wygotowane i obrane z mięsa wyglądałyby właśnie tak jak te, na które się natknąłem. Czemu jednak kanibale mieliby się kłopotać tak porządnym pochowaniem resztek zjedzonych ofiar? Z uwagi na fakt, iż szkielet był ubrany, wyglądało to raczej, jakby Dominika Altdorfa pochowano, a potem coś dokładnie oczyściło jego kości z wszelkiej tkanki. Czerwone mrówki? Ba, sam widziałem resztki człowieka, którego przywiązano do drzewa przy wielkim mrowisku, i trzeba przyznać, że mrówki załatwiły się z nim szybko i czysto. Ale sęk w tym, że na tej wyspie nie dostrzegłem do tej pory ani jednej mrówki. Cóż, oto pojawiała się kolejna zagadkowa sprawa wymagająca wyjaśnienia. Nie musiałem kopać dalej, by się domyślić, że tu właśnie, pod tym soczyście zielonym trawiastym kobiercem, leżą najprawdopodobniej wszyscy żeglarze z załogi Dominika Altdorfa. W końcu buchający krwią wulkan z mojej wizji mógł oznaczać tylko jedno: iż w tym miejscu zakopano wiele ciał. Nie zamierzałem na razie rozgrzebywać kolejnych mogił, gdyż po pierwsze bez użycia narzędzi byłoby to zadanie czasochłonne i kłopotliwe, znacznie przerastające siły jednego człowieka. Po drugie natomiast – postanowiłem, przynajmniej na razie, pozostawić grób tak, jak został on przygotowany przez nieznanego zabójcę. Nie znałem ani jego pochodzenia, ani motywów przyświecających mu, kiedy mordował ludzi Altdorfa, lecz mogłem się domyślać, że ofiary zostały zabite i pochowane w jakimś konkretnym celu. Kto wie czy jeśli naruszę tę mogiłę, to zaniepokojony

oprawca się nie pojawi. A kiedy tak się już stanie, muszę być dobrze przygotowany do walki. Gdyż najwyraźniej miałem do czynienia z potężnym czarnoksiężnikiem, który uprawiał mroczną sztukę, korzystając z całkowitej izolacji, jaką dawała mu samotna wyspa. Pozostawał tylko jeden problem. W czasie mojej podróży do nie-świata nie widziałem niczego, co mogłoby stanowić inteligentną, fizyczną manifestację zła zamieszkującą ten ląd. Wyspa była całkowicie pusta i mogłem to zaprzysiąc na mój kunszt oraz na moje zdolności, gdyż oku wprawnego inkwizytora nie umknęłaby obecność kogoś dysponującego tak wielką, złowrogą mocą. Wstałem i otrzepałem przyprószone ziemią spodnie. Szczerze mówiąc, nie miałem jasnej koncepcji, co wypada mi robić dalej. Na pewno groziło nam wszystkim śmiertelne niebezpieczeństwo, ale w jaki sposób można go uniknąć? Jak znaleźć tego czy tych, którzy byli źródłem owego niebezpieczeństwa? Te pytania pozostawały na razie bez odpowiedzi. I kiedy zamierzałem wracać w stronę brzegu (gdyż obawiałem się, że cierpliwość, jak i też odwaga mojej eskorty mogą się właśnie wyczerpywać i zostanę na tej wyspie sam i bez łodzi), nagle dostrzegłem ruch pomiędzy pniami drzew. Nie był to ruch gwałtowny i wyraźny, jak nie przymierzając, przejście szamoczącego się pomiędzy gałęziami niedźwiedzia. To był ulotny ruch, niczym przebiegnięcie polującego lisa. Ale każdy inkwizytor powinien dostrzegać wszystko, co dzieje się wokół niego, i pamiętać o tym, że wszystko może mu zagrażać (w końcu jest wojownikiem wystawionym do walki na pierwszej linii odwiecznej wojny Światła z Ciemnością). Wydawało mi się, że w miejscu, w którym dostrzegłem ten ruch, widzę nienaturalny cień, niemogący pochodzić od żadnego z drzew czy krzewów. Zacząłem iść w tamtą stronę, a wtedy cień ruszył również. I również w moim kierunku. Była to najwyraźniej ludzka postać, a przynajmniej postać mająca kształty podobne do ludzkich. Postać stanęła sześć, może siedem kroków ode mnie i władczym, zdecydowanym gestem uniosła dłoń. Zrozumiałem, że jest to sygnał każący mi się zatrzymać, więc postąpiłem zgodnie z jej wolą. Przyglądałem się uważnie owej istocie i wydawało mi się, że mam przed sobą kobietę, chociaż mógł to być również mężczyzna o bardzo długich, kręconych włosach opadających daleko za ramiona. Ponieważ przybysz ubrany był w ciemny, obszerny płaszcz maskujący detale figury, po budowie ciała nie mogłem rozpoznać, czy mam do czynienia z niewiastą, czy z mężczyzną. – Witaj, inkwizytorze. A więc jednak kobieta, pomyślałem, słysząc te słowa. Chyba że mężczyzna o głosie niczym dzwoneczek... – Witaj – odparłem. Przymknąłem oczy i teraz spoza rzęs widziałem tylko zamazany kontur postaci. Ale to pomagało mi skoncentrować się na odgadnięciu prawdziwej natury tej istoty. – Nie jestem demonem – powiedziała spokojnie, gdyż najwyraźniej rozpoznała, co usiłuję zrobić. – Kim więc jesteś? – Przyjacielem. – Jakie to budujące, że w zdumiewających miejscach oraz okolicznościach człowiek może zupełnie niespodziewanie spotkać przyjaciół – odparłem serdecznym tonem. Skinęła głową, jakby biorąc moje słowa za dobrą monetę. – Właśnie tak jest – przytaknęła poważnie.

Siedem kroków, pomyślałem. Nie zdążę doskoczyć, zanim kobieta zorientuje się, co robię. Oczywiście nie zdołałaby mi uciec, lecz nie tego się obawiałem. Bałem się, cóż takiego moja dziwna rozmówczyni chowała pod obszernym płaszczem oprócz własnych dłoni. Sztylet? Małą kuszę? W każdym razie zapewne nic, na co chciałbym się nadziać w pełnym biegu. Ale jeśli znajdę się troszkę bliżej... – To pięknie. – Rozłożyłem dłonie i uśmiechnąłem się szeroko oraz serdecznie, postępując jednocześnie pół kroku naprzód. – Świat jest dobry, skoro można na nim tak niespodziewanie trafić na prawych, pomocnych ludzi, takich jak ty, pani. – Cieszę się, że to rozumiesz – odparła. Patrzyłem prosto w jej oczy, a raczej w miejsce, w którym wyobrażałem sobie, że powinna mieć oczy, gdyż twarz mojej rozmówczyni niknęła w cieniu drzewnej gęstwiny. – Czy przyjaciele nie powinni poznać się nawzajem? – zagadnąłem. – Ty, pani, przynajmniej znasz instytucję, której mam zaszczyt służyć. Czy zechcesz mi powiedzieć, kim jesteś, komu służysz, w jaki sposób zamierzasz mi pomóc i skąd zrodziło się przypuszczenie, że jakakolwiek pomoc jest mi w ogóle potrzebna? Mówiąc te słowa, znowu zrobiłem, jakby bezwiednie, mały kroczek, starając się jednocześnie, by uwaga kobiety skupiła się raczej na ruchu moich dłoni, którymi podkreśliłem słowa „poznać” i „pomóc”. Byłem już sześć kroków od niej. Jeszcze krok i spróbuję skoczyć. Nie na wprost, lecz niczym pies obiegający przyjaciela. Z tym że ja nie byłem jej przyjacielem. Ale kiedy już będę trzymał ostrze na jej szyi, to kto wie, może się nawet bardzo zaprzyjaźnimy? Od strony nadmorskich skał powiał wiatr i wtedy poczułem zapach kobiety stojącej naprzeciwko mnie. Jaki to był zapach? Świeża i słodka woń fiołków. Pasowałaby mi raczej do złotowłosej dziewczyny w jasnej sukience, a nie do tej mrocznej postaci, otulonej czarnym płaszczem i ukrytej w cieniu. Niemniej, tak czy inaczej, zapach był urzekający i dobrze świadczył o guście mojej rozmówczyni. – Niedługo dowiesz się, kim jestem, a kim na pewno nie – odparła i w jej głosie usłyszałem rozbawienie. Nie wiedziałem, czym owo rozbawienie zostało spowodowane, ale bardzo mi się ono nie spodobało. – Czy będziemy tu rozmawiać? Słońce już zachodzi. – Wskazałem dłonią w stronę pochmurnego nieba. – A i tak ledwo prześwituje zza chmur. Wyciągając rękę w stronę okrytego siną zasłoną słońca, po którym został zaledwie brudnokrwawy poblask, dałem krok naprzód, tak jakbym szedł po prostu za własnym ramieniem. I wtedy uznałem, że nadszedł już czas. Pędem ruszyłem na prawo od kobiety i kiedy znalazłem się na odległość skoku, odbiłem się lewą nogą, by uderzyć ją barkiem, jednocześnie wytrącić oręż, który mogła mieć, i chwycić za gardło. Jednak ona nawet nie drgnęła. Nie ruszyła się z miejsca. A ja po prostu przeleciałem przez nią, jakby była zaledwie sennym widziadłem. Przeleciałem i upadłem na ziemię, ledwo co unikając grzmotnięcia łbem w wystający z ziemi pieniek. – Jezu Chryste! – krzyknąłem i obróciłem się błyskawicznie w jej stronę, już z nożem w garści. Przywarowałem. Kobieta nie uczyniła żadnego gestu, ani wrogiego, ani przyjacielskiego. Po prostu tkwiła bez ruchu i chociaż nadal nie widziałem jej twarzy, byłem pewien, że mi się przygląda. Ostrożnie wstałem i wsunąłem nóż do pochwy.

– Teraz już wiesz, kim nie jestem – odezwała się wreszcie, jakby czekała z rozmową na to, aż podniosę się i schowam broń. – Nie jesteś człowiekiem – powiedziałem. Westchnęła. – Ależ oczywiście, że jestem człowiekiem. Tyle że nie przebywam na tej wyspie w fizycznej postaci. Tak naprawdę jestem co najmniej... – zawahała się. – Ile, mówisz? – zapytała i byłem pewien, że te słowa są skierowane do kogoś, kogo nie widzę. – O, właśnie, dwa tysiące mil od ciebie – dokończyła. Oczywiście, że w trakcie nauki w przesławnej Akademii Inkwizytorium, jak i w czasie chwalebnej pracy inkwizytora słyszałem o potężnych wiedźmach i czarnoksiężnikach potrafiących wysyłać swój obraz poprzez przestrzeń. Ale najczęściej umieli to robić po pierwsze na niewielką odległość, a po drugie ich duchowa emanacja z całą pewnością nie potrafiła wydzielać zapachów. I w dodatku tak intensywnych jak otaczająca mnie woń fiołków. – Piękne perfumy – powiedziałem. – Czy też olejek lub balsam, bo nie wiem, czego używasz, pani... – Lubię kąpiele w płatkach fiołków – odparła. – Podoba ci się ten zapach? – Chyba tak – odparłem. Ta woń z czymś mi się kojarzyła. Z jakimś wspomnieniem, które było niczym mokry kamyczek lśniący w promieniach słońca. Już, już wydawało ci się, że chwycisz go jak błyskotkę, ale kiedy sięgnąłeś, okazywało się, że zamienił się w szarą grudkę bez barwy i połysku. Jednak nie sądziłem, żeby kobieta przybyła do mnie, by rozmawiać o zapachach i o mojej pamięci... – Jesteś czarownicą? – Służę temu samemu Bogu co ty – odparła poważnie. – I przybyłam, aby udzielić ci kilku rad. Rad, które przy dobrym ułożeniu spraw być może pomogą ci przeżyć. – „Przy dobrym ułożeniu spraw” i „być może” – powtórzyłem. – Przyznam, że te słowa nie brzmią najlepiej. – Tak, niestety, sprawy się ułożyły – przyznała. – Zresztą twoja śmierć czy twoje życie ani nie są ważne, ani niemal nikogo nie obchodzą. Lecz jeśli wykonasz moje polecenia, zwiększysz swoje szanse na ocalenie głowy. Jak rozumiecie, mili moi, zdanie, które wypowiedziała, nie podobało mi się w najmniejszym stopniu. Nigdy nie jest przyjemnie usłyszeć, iż jest się zbędnym elementem mozaiki, nawet jeśli owa opinia wcale nie jest prawdziwa. Ale, co dziwne, właśnie to, że nie obiecywała mi pewnego ocalenia ani żadnych nagród, przekonało mnie, iż być może jej słów warto wysłuchać. – Mów, proszę. – Słusznie wyczuwasz, że ta wyspa emanuje ciemną mocą... – Czyżby? Wyczuwam coś takiego? – Nie przerywaj mi! – jej głos chlasnął niczym bicz. Aż się skrzywiłem i cofnąłem o krok, bo poczułem się tak, jakby ktoś z całej siły uderzył mnie w uszy dłońmi ułożonymi na płask. Potrząsnąłem głową, by dojść do siebie. – Wybacz, proszę – powiedziałem, starając się wykrzesać w głosie maksimum pokory, na jaką mógł się zdobyć inkwizytor, którego właśnie skarcono nie tylko nieprzyjemnie, ale i magicznym sposobem. Nie zamierzałem wchodzić w konflikt z kimś, kto co prawda nie miał fizycznej postaci, za to

potrafił jak najbardziej dotkliwie skrzywdzić kogoś taką postać posiadającego. Bo podejrzewałem, że gdyby moja rozmówczyni zdenerwowała się bardziej, popękałyby mi uszy. A zmysł słuchu jednak sobie ceniłem i przydawał mi się choćby po to, by napawać się brzmieniem słów modlitwy oraz pobożnymi psalmami. – Na wyspie mieszka potężny demon – stwierdziła. – To jego aurę oraz aurę jego obrzydliwych czynów wyczuwa każdy człowiek, którego duchowe instrumentarium jest odpowiednio wyczulone. Milczałem. – Proszę, możesz mówić – odezwała się wreszcie rozbawionym tonem, rozumiejąc, że nie odzywam się, by przypadkiem nie narazić się na zarzut przerywania jej wypowiedzi. – Na tej wyspie nie mieszka żaden demon – stwierdziłem zdecydowanie. – I będę trzymał się tego zdania niezależnie od tego, jak mocno zechcesz bić mnie w uszy. – Nie mieszka czy go nie dostrzegłeś? – Usłyszałem w jej głosie rozdrażnienie. Oj, nie była to kobieta tolerująca jakikolwiek opór. – Dostrzegłbym go tak łatwo jak pochodnię w bezgwiezdną noc. Bynajmniej nie chełpiłem się niczym jakiś zadufany w sobie samochwalec. Po prostu stwierdziłem fakt, najzupełniej oczywisty dla każdego wytrawnego funkcjonariusza Świętego Officjum. – O mój Boże – westchnęła i widziałem, że pokręciła głową. – Co za błazeński tupet... Zacisnąłem zęby i zdecydowałem się nie komentować obraźliwego stwierdzenia, jakim mnie uraczyła. – Wskażę ci sposób, w jaki odnajdziesz demona – odezwała się po chwili. – Odnajdę demona i co potem? Mam go zabić? – Nie, masz z nim porozmawiać. Prychnąłem, sądząc, że kpi ze mnie, gdyż zadałem głupie pytanie, na które istnieje oczywista odpowiedź, ale nagle zrozumiałem, że ona miała na myśli dokładnie to, co powiedziała. Chciała, bym porozmawiał z demonem. Ciekawe. Naprawdę ciekawe... – Jeśli jest tak potężny, by ukryć się przed wzrokiem inkwizytora, czy nie jest również na tyle potężny, by tegoż inkwizytora zabić? – spytałem ostrożnie. – Owszem, jest – odparła. – Jednak z pewnych powodów tego nie uczyni. – Rozumiem, że nie ma sensu, bym pytał z jakich? Nie raczyła nawet odpowiedzieć i zresztą wcale nie spodziewałem się odpowiedzi. – No cóż, a więc mam porozmawiać z tym wielce przyjacielskim, choć potężnym demonem – rzuciłem, nie starając się nawet ukryć szyderstwa w głosie. – Dlaczego miałbym to robić i o czym miałbym z nim rozmawiać? – Popatrz na mnie uważnie, inkwizytorze – rozkazała, a ja posłusznie podniosłem wzrok. Wtedy rozwarła ramiona, jakby z odległości tych kilku kroków chciała mnie przytulić do piersi, ale nie ujrzałem nic poza oślepiającym, bolesnym błyskiem. Musiałem stracić przytomność, gdyż kiedy się ocknąłem, zobaczyłem nad sobą szare, wieczorne niebo z nielicznymi bladosrebrnymi punkcikami budzących się do nocnego życia gwiazd. Podparłem się na łokciach. Leżałem w tym samym miejscu, w którym stałem w czasie rozmowy z tajemniczą kobietą. W tym samym miejscu, w którym ugodził mnie wysłany przez nią potężny błysk. Z jakich powodów mnie zaatakowała? Nic do tamtej chwili nie wskazywało, że ma wobec mnie wrogie zamiary. Jeżeli jednak miała takie zamiary, czemu nie dokończyła roboty? Zostawiła mnie przecież nieprzytomnego, ale jak najbardziej żywego. Przeciągnąłem się, obejrzałem nogi i ręce, przesunąłem dłońmi po twarzy... A więc nie tylko

żywego, lecz również, jeśli można przynajmniej stwierdzić po pierwszych oględzinach, całkowicie nieuszkodzonego. Wstałem, nie czując ani bólu, ani nawet osłabienia, jakie przecież mogłoby się przytrafić po tak długim omdleniu. I nagle zrozumiałem! To było niczym uderzenie obuchem. Niczym rylec wdzierający się w mózg i rzeźbiący znaki w żywej materii. Wciągnąłem powietrze głęboko w płuca i chyba nawet jęknąłem, bynajmniej nie pod wpływem bólu, gdyż tego nadal nie odczuwałem, ale ze zdumienia i zaskoczenia. W moim umyśle, czy jak kto woli: w mojej pamięci, lśnił bowiem, jaśniał i promieniował ochronny pentagram. Pentagram był we mnie i ja byłem pentagramem. Potrafiłem rozpoznać ten symbol, chociaż jego prawidłowe stworzenie było daleko poza zasięgiem moich umiejętności. Ba, nie znałem nikogo również wśród wykładowców prześwietnej Akademii Inkwizytorium, kto mógłby się pokusić o stworzenie znaku tak potężnego i tak eleganckiego zarazem. Tajemnicza kobieta otoczyła mnie nadzwyczajnym ochronnym murem, zza którego mógłbym chyba zmierzyć się z samym władcą piekieł! A w każdym razie z całą pewnością zabezpieczał mnie przed atakiem nawet bardzo silnego demona. Przymknąłem oczy i skupiłem myśli na tkwiącym wewnątrz mnie pentagramie. Dopiero po długiej chwili zrozumiałem, że nie tworzył jedynie ochronnej bariery. Nieznajoma wyposażyła mnie w coś równie istotnego i doskonale uzupełniającego się z obronnymi wartościami pentagramu. Ofiarowała mi ni mniej, ni więcej, tylko błogosławieństwo polegające na zdolności postrzegania istot niepochodzących z naszego świata. A więc w taki właśnie sposób miałem odnaleźć demona, o którym wspomniała. Błogosławieństwo, które otrzymałem, przerastało mocą wszystko, z czym zetknąłem się do tej pory. My, inkwizytorzy, jesteśmy szkoleni w sztuce tropienia demonów, wiedźm i czarnoksiężników, zostaliśmy przygotowani, by odnajdywać przeklęte pomioty mroku i likwidować je zgodnie z nakazami naszej świętej wiary. Umiemy zobaczyć to, co niedostrzegalne dla zmysłów zwykłego człowieka, umiemy poznać prawdziwą naturę istot, które pragną pozostawać w cieniu lub przebraniu. I oczywiście, by tego wszystkiego dokonać, musimy wyuczyć się świętych rytuałów, modlitw oraz błogosławieństw dających nam odpowiednią moc. Ale błogosławieństwo, które otrzymałem od tajemniczej kobiety, okazało się przy tym, co znałem do tej pory, niczym południowe słońce przy zachodzącym księżycu. To była prawdziwa moc. To była prawdziwa potęga. Czułem przedsmak tego, co mogą czuć ci wszyscy, którzy rozwinęli swe zdolności do niedoścignionego poziomu. Kto mógł dysponować podobną siłą, siłą, by nie tylko stworzyć pentagram i błogosławieństwo, ale w dodatku ofiarować je mnie? Wstrząsnąłem głową. Dobrze. To na razie nie było pytanie, na które mógłbym odpowiedzieć. W tej chwili musiałem wykorzystać dar, którym zostałem uhonorowany, który jaśniał i pulsował w moim umyśle niczym pochodnia rozświetlająca pogrążoną w ciemności jaskinię. Wolnym krokiem ruszyłem w kierunku wybrzeża, ale nie od strony zatoki, gdyż nie chciałem, by mnie dostrzegli marynarze lub żołnierze van Dijka. Szedłem, czując przepełniającą mnie moc, i cieszyłem się tą chwilą, gdyż wiedziałem, że każdy rytuał ma swój kres. Siła pentagramu i siła błogosławieństwa zaczną słabnąć, blaknąć, rozmywać się, aż w końcu znikną niemal bez śladu. Niemal, gdyż pozostanie mi przecież pamięć o tym, że kiedyś zostałem wypełniony mocą niczym kamienny dzban wulkaniczną lawą. O tak, już teraz zaczynałem odczuwać żal na myśl, że owa siła zniknie, i wyobrażałem sobie, jak szczęśliwi muszą być ci, którzy mogą odczuwać ją na co dzień i codziennie korzystać z niej na chwałę Boga i na zgubę dla pomiotów diabła. Zdawało mi się, że wszystko widzę ostrzej i wyraźniej, a barwy są bardziej nasycone niż zwykle. Zmierzch nie utrudniał mi wędrówki, wręcz miałem wrażenie, że potrafię spojrzeć dalej niż przy słonecznym świetle. Doszedłem do lasu ocieniającego wody zatoki i skręciłem w głąb wyspy. I wtedy, już po

kilkunastu krokach, poczułem pulsowanie w skroniach. Uderzenia krwi i czerwone kręgi przed oczyma, tak jakbym w upalny dzień przebiegł zbyt szybko zbyt wielki dystans. – Mam cię – szepnąłem. Pulsowanie zniknęło tak, jak się pojawiło, musiało być zapewne tylko sygnałem ostrzegawczym, dzwonem bijącym na larum. Teraz pojawiło się coś innego. Wąska czerwona nić biegnąca sprzed moich oczu do wnętrza wyspy. Drogowskaz. Zjawisko podobne do tego, z jakim miałem czasami do czynienia w nie-świecie. Ale nigdy niczego podobnego nie widziałem w rzeczywistym, ludzkim uniwersum. A więc właśnie tak, lub w bardzo podobny sposób, działali łowcy demonów, pomyślałem. Szli prosto i bez kłopotu po nitce aż do samego kłębka. A czy to błogosławieństwo mogło działać jeszcze mocniej? – zadałem sobie pytanie. Czy możliwe, by istniał umysł, w którym wszystkie czerwone nici zbiegały się niczym promienie wysyłane przez stokroć oszlifowany diament? Czy istniał ktoś zdolny odnaleźć każdego demona wysłanego na świat z piekielnych czeluści? Nie, odpowiedziałem sobie, to byłoby zbyt piękne i nie toczylibyśmy wiecznych bojów z piekłem i jego sojusznikami, gdyby zwycięstwo można było osiągnąć w tak prosty sposób. Przyspieszyłem kroku, a czerwona nitka stawała się coraz bardziej wyraźna i coraz bardziej czerwona. Tak jakby przestawała być zwyczajnym kolorem, a stawała się ideą koloru. Tak jakby zgodnie z myślą Platona była prawdziwym obrazem barwy, a nie jedynie jej zniekształconym cieniem. Dlatego wiedziałem, że jestem blisko. I wreszcie zobaczyłem dom. Stał pośrodku wyspy. Stał dokładnie na jeziorze, które w czasie podróży do nie-świata spostrzegałem jako plamę czerni. A więc to tak. Dom zamieszkiwany przez piekielną istotę, z którą miałem rozmawiać, był chroniony nie tylko przed zwykłymi ludźmi, ale też przed osobami potrafiącymi penetrować nie-świat. Kim więc był ten, który chciał zachować swoje istnienie w tak ścisłej tajemnicy? Za chwilę miałem się przekonać.

Pchnąłem ciężkie drewniane drzwi, ignorując zawieszoną na nich stalową kołatkę wyrzeźbioną na kształt głowy odzianej w zdobioną krzyżami mitrę. Wszedłem do obszernej sieni, w której na ścianach zbudowanych z szerokich bali wisiały spreparowane ludzkie czerepy. Kiedy drzwi skrzypnęły, wszystkie te czerepy zwróciły w moją stronę puste oczodoły. – Sprytna sztuczka – mruknąłem pod nosem. Przeszedłem przez sień i przyznam, że mimo chroniącego mnie zaklęcia czułem się nieswojo, kiedy wyczuwałem utkwiony w plecach wzrok czaszek. Kim byli kiedyś ci ludzie? Jeśli w ogóle byli ludźmi, a nie jedynie wywołaną przez demona iluzją. Czy trzymał czaszki z jakiegoś konkretnego i ważnego powodu, czy też traktował je zaledwie jako ozdobę, tak jak poroża łosi, jeleni, łby dzików i wilków zawieszone w szlacheckich domach? Z sieni prowadziło troje drzwi, ale tylko w jednych zobaczyłem światło w szparze nad podłogą. A więc właśnie te otworzyłem. Znalazłem się w średniej wielkości komnacie, której podłogę wyścielały zwierzęce futra, a na murach przybito trofea, lecz tym razem z ulgą nie dostrzegłem wśród nich ludzkich głów. Niemal całą przeciwległą ścianę tworzył szeroki kamienny kominek, na którym płonęły grube bale. Przy kominku w głębokim fotelu siedział ktoś, kto był w tamtej chwili odwrócony do mnie tyłem. – A więc odnalazłeś mnie – usłyszałem zdanie wypowiedziane zarówno bez złości, jak i bez

zdziwienia. Głos był zdecydowanie i z całą pewnością męski. Twardy i lekko schrypnięty. Demon musiał odepchnąć się stopami od podłogi, bo jego fotel okręcił się wokół własnej osi. Teraz mogłem dokładnie zobaczyć, w czyjej znajduję się gościnie. Istota siedząca naprzeciw mnie wyglądała niczym surowy kapitan najemników. Była ubrana w srebrzysty półpancerz założony na mięsisty czarny kaftan. Na nogach nosiła wysokie buty z grubej skóry, w których cholewach chowały się wzmacniane metalem nogawice. Miała smagłą kanciastą twarz okoloną czarną brodą, przystrzyżoną w równy prostokąt (co rozpoznałem jako żołnierską modę sprzed wieku) i proste, przetykane siwizną włosy sięgające ramion. Demon lustrował mnie uważnie i miałem wrażenie, że przygląda mi się z ciekawością. Lecz być może z jakichś powodów pragnął, bym odniósł właśnie takie wrażenie. Nie skomentowałem jego słów, gdyż nie było w nich nic wartego skomentowania. I tak staliśmy naprzeciwko siebie (czy raczej on siedział, a ja stałem), w milczeniu. Inkwizytor i demon spoglądający sobie prosto w oczy, a żaden z nas nie opuszczał wzroku. Wreszcie demon skrzywił usta w uśmiechu. – Może usiądziesz? – zaproponował. Wybrałem wysokie krzesło z oparciem rzeźbionym w główki jagniątek i usiadłem, nie odrywając spojrzenia od twarzy istoty. Byłem napięty niczym cięciwa kuszy i przygotowany do walki, ale, rzecz jasna, nie zamierzałem atakować pierwszy. Skoro kobieta, która obdarowała mnie tak potężną tarczą, życzyła sobie, bym porozmawiał z demonem, spełnię jej życzenie i naprawdę z nim porozmawiam. A jeśli przy okazji poznam jego słabości oraz silne punkty, będzie to tym korzystniejsze dla mnie, kiedy już dojdzie do konfrontacji. Konfrontacji, która niechybnie nadejdzie. Sądziłem, że mój gospodarz zdawał sobie z tego sprawę tak samo dobrze jak ja. A jego zamiary były pewnie podobne do moich i chciał poznać, czy w żelaznej fortecy, jaką są umysł i serce inkwizytora, znajdzie się wyłom pozwalający na przeprowadzenie skutecznego szturmu. Poza tym wiedziałem, że zanim odeślę potwora do nie-świata, muszę się przekonać, co zdołał nabroić w naszym świecie, jakie są pobudki jego działania, zamierzenia, cele... – Jestem Mordimer Madderdin, inkwizytor i Sługa Boży – oznajmiłem. Przytaknął. – Doskonale wiem, kim jesteś – odparł. – Mnie natomiast nazywają Berithi. Uśmiechnąłem się pobłażliwie, gdyż większość demonów miała mniemanie o sobie równie wielkie, co skłonność do łgarstw (a przynajmniej niedomówień, zmyśleń oraz przeinaczeń). – Dwudziesty ósmy duch Goecji i książę piekieł. Coś takiego... – Pokręciłem głową. – Można powiedzieć, że wybrałeś się na bardzo daleką wycieczkę. – Nie musisz mi wierzyć – rzekł bez gniewu. – Choć z uwagi na przyszłe wydarzenia lepiej by było, byś jednak uwierzył. – Po prostu zastanawiam się, jakiż los mógł sprowadzić tak potężnego demona na zupełny koniec świata – odparłem grzecznie. – Czy twoje ambicje nie sięgają dalej niż władza nad bezludną wysepką? – Pobudki mojego postępowania nie należą do sprawy – stwierdził. I nagle skrzywił usta. – Przybyłeś do mnie potężnie zabezpieczony, inkwizytorze. Powiedz mi, od kiedy tak młodzi wiekiem i doświadczeniem członkowie twojej kompanii potrafią rzucać tak potężne czary? – To nie czary, lecz potęga modlitwy – odpowiedziałem lekko – której lękasz się jako, bez urazy, plugawy pomiot piekieł.

– Oczywiście – odparł. – Oczywiście. Ale kiedy spotkasz ją następnym razem, powiedz, że stworzyła idealną zbroję. – Zaśmiał się. W uśmiechu obnażył zęby, które były cienkie i ostro spiłowane niczym zęby szczupaka. Zapewne wielu wzdrygnęłoby się na ten widok, lecz czyż podobny drobiazg mógł poruszyć inkwizytora? – Słucham? – spytałem, tak jakbym nie dosłyszał lub nie zrozumiał, co mówi, gdyż na pewno nie zamierzałem dyskutować z nim ani o tajemniczej nieznajomej, ani też i o pomocy, jakiej mi udzieliła. – Powiedz jej, że może być z siebie dumna. No dobrze, dość tego. – Jego głos nabrał nieprzyjemnie metalicznego tonu. – Czas, byś się dowiedział, w jakim celu cię tu wezwałem... – Wezwałeś? – powtórzyłem ze specjalnie wyartykułowaną pogardą w głosie. – Żaden demon nie może wzywać inkwizytora. I lepiej, byś to zrozumiał, zanim wepchnę cię z powrotem do nie-świata. – Nie kłóćmy się o słowa – poprosił ze zdumiewającą spolegliwością. – Ustalmy jedno: ja nie mogę skrzywdzić ciebie, gdyż wyposażono cię, zupełnie jakbyś szykował się na wojnę, a ty możesz skrzywdzić mnie w tym samym stopniu, co giez potrafi skrzywdzić konia. Czyli może denerwująco ukłujesz kilka razy, ale to wszystko, na co będzie cię stać. A pamiętaj, że twoja obrona kiedyś osłabnie. – Znowu obnażył obrzydliwe, rybie zęby. – Czyż nie? – A czyż denerwującymi ukłuciami nie mogę zmusić cię do posłuszeństwa? Nawet jeśli powiesz „nie”, ja przecież zawsze mogę spróbować tego czy owego... – Inkwizytorze, inkwizytorze... – Pokręcił głową. – Czy nie wiesz, że aby zmusić mnie do posłuszeństwa, należy założyć srebrny pierścień z moją podobizną i wystawić mi go przed twarz? – Założę się, że sam wymyśliłeś tę historyjkę – odparłem. – Zapewne miałeś świetną zabawę, urywając rękę komuś, kto lekkomyślnie uwierzył w podobną bajkę. W twarzy demona coś drgnęło. Wydawało mi się, że był zarówno zaskoczony, jak i trochę rozbawiony moimi słowami. – Zdziwiłbyś się, wiedząc, od kogo słyszałem niemal to samo zdanie, co teraz od ciebie – rzekł. Nie interesowało mnie, ani co ma do powiedzenia, ani kto wcześniej zwątpił w prawdziwość jego słów. – Życzę sobie, byś bez zwłoki i bez zbędnego oporu odpowiedział teraz na kilka moich pytań – oznajmiłem stanowczo. – A jeżeli nie będę zadowolony z odpowiedzi, to jednak zobaczymy, jak to jest być koniem, a jak to jest być gzem, i kto lepiej wychodzi na żądleniu. Machnął ręką. – Jeśli chcesz mnie obrazić lub rozwścieczyć, wierz mi, że nie tacy jak ty bezskutecznie próbowali tego dokonać. Ale owszem, mogę odpowiedzieć na twoje pytania, tylko dlatego zresztą, że uważam za przydatne, iż zyskasz pewną wiedzę o sprawach, które tu się toczą. Zaniepokoiłem się. Demon nie powinien poddawać się tak łatwo, a przynajmniej powinien udawać opór i złość. Może Berithi od początku dążył właśnie do tego, by odpowiedzieć na moje pytania? Może o to mu chodziło, by tym skuteczniej zaciemnić czy rozmyć mój ogląd rzeczywistości? Westchnąłem w myślach. W interpretowaniu zachowania demonów oraz pobudek kierujących tym piekielnym gatunkiem gubiły się nie takie umysły jak mój. Cóż, na razie najważniejszy był fakt, iż nieznajoma zabezpieczyła mnie przed atakiem. Przed każdym rodzajem ataku, czy to oddziałującym na ciało, czy na umysł. Musiałem jednak nadal mieć się na baczności, gdyż demony potrafiły atakować nie tylko pazurami lub zaklęciami, lecz również złudną wymową, która wiarygodnie udając prawdę, w rzeczywistości od początku do samego końca była, jest i będzie fałszem służącym, by omotać ludzkie serca oraz umysły, odciągając je jak najdalej od boskiej światłości.

– Dobrze, zaczynajmy więc. Co to za wyspa? – Mój azyl. – Czemu jest ci potrzebny azyl? – To nie należy do sprawy. Uznaj, że byłem znudzony i zmęczony walką oraz intrygami w świecie, w którym egzystowałem do tej pory. Zawahałem się. Może ta kwestia należała do sprawy, a może nie, ale rzeczywiście mogłem na razie poprzestać na odpowiedzi, której mi udzielił. Chociaż zwyczajni, prości chrześcijanie na ogół nie mieli o tym pojęcia i dla nich wszystkie demony były jednym podłym gatunkiem dybiącym na ludzkie życie, to my, inkwizytorzy, wiedzieliśmy lepiej niż doskonale, że pomiędzy demonami wrą konflikty. I niektóre z demonów nienawidzą bardziej własnych pobratymców od istot naszego rodzaju. Czyż zresztą nie przypominało to stosunków pomiędzy ludźmi, którzy czasem potrafili sprzymierzać się z heretykami lub poganami przeciwko dobrym chrześcijanom, tylko by osiągnąć większą władzę lub większe zaszczyty? – Czym jest wyspa, na której się znajdujemy? – Wytworem mojej magii. – Uniósł głowę i przypatrywał mi się ze złośliwą ciekawością. Nie skomentowałem tych słów, które mogły być prawdą, półprawdą lub ordynarnym kłamstwem. – Zabiłeś wszystkich ludzi Altdorfa, prawda? Przytaknął. – Oczywiście. Im więcej bólu, strachu i krwi, tym lepsze pożywienie – odparł obojętnie. – Wasz świat jest wyśmienitą jadłodajnią dla kogoś, kto wie, jak przyrządzać posiłki. – Byli też inni? – Słuszne podejrzenie. – Co w tym wszystkim robi Złoty Thijs? – Inkwizytorze, twój brak domyślności dogłębnie mnie rani – zadrwił. – Czyż nie powinno być dla ciebie jasne od samego początku, że ten chłopak to mój naganiacz? Oczywiście nieświadomy tego, co czyni. Wydrążony niczym skorupka orzeszka. Rzeczywiście, od kiedy tylko dowiedziałem się, iż na wyspie mieszka demon (a miałem przecież w pamięci wcześniejszy obraz buchającego krwią wulkanu i widziałem zwłoki Altdorfa), domyślałem się, jaką rolę mógł w tym wszystkim odegrać młody żeglarz. Biedny chłopak. Trzeba go będzie spalić, by ocalić jego duszę, choć przecież został zaledwie wykorzystany i nie było we wszystkim złym, co się wydarzyło, jego umyślnie podłej woli. – My byliśmy kolejną dostawą potrzebnego ci mięsa, czyż nie? – Właśnie tak. – Ale coś się zmieniło, prawda? Co takiego nastąpiło, że zdecydowałeś się nas nie zabijać? Milczał długo. – Słyszałeś kiedyś o Kościanym Galeonie, inkwizytorze? – odezwał się wreszcie. – Owszem. – Wolno skinąłem głową. – Słyszałem również o Zatopionym Norwegu i Szkockim Potworze. – Szkockim Potworze? – Tym razem ja go zaskoczyłem. – Pół na pół galeon i wąż morski – wyjaśniłem. – Do tych dalekich celów strzela greckim ogniem, a te bliskie oplata mackami i topi. – Marynarskie bajki – odparł ze zrozumieniem. – Oczywiście. Jednak różnica pomiędzy nimi a Kościanym Galeonem jest taka, że Kościany Galeon naprawdę istnieje.

Tym razem wpatrywałem się w Berithiego nieco dłużej. – Wiesz, co mnie zawsze zastanawiało, demonie? – spytałem, a kiedy rozłożył dłonie, kontynuowałem: – Zastanawiało mnie, jakie macie powody, by wszystkich ludzi, w tym inkwizytorów, uważać za zupełnych idiotów, podczas kiedy bilans walk pomiędzy nami mówi raczej, że to wy, demony, przegrywacie toczoną od wieków wojnę. Uśmiechnął się, tym razem nie obnażając zębów, i wcale nie sprawiał wrażenia urażonego moimi słowami. – Nie uważam cię za idiotę, inkwizytorze – rzekł. – Ba, żadnego z inkwizytorów nie uważam za idiotę, choć są między wami również tacy, którzy nie zasługują na miano istot w pełni rozumnych. Niemniej dysponujecie pewnego rodzaju umiejętnościami, które potrafią uprzykrzyć nam życie, i pewnego rodzaju sprytem czy doświadczeniem, które pozwala na wykorzystanie owych umiejętności w praktyce. Ironicznie zaklaskałem w palce. – Kościany Galeon istnieje – powtórzył Berithi z naciskiem. – Nie uczono cię o nim w przesławnej Akademii Inkwizytorium? Wzniósł się na najwyższy poziom ironii, gdyż słowo „przesławnej” wypowiedział bez szyderstwa w głosie. – Oczywiście, że uczono. – Wzruszyłem ramionami. – A może lepiej powiedzieć: wspominano. I dodam tylko jeszcze, że z tych wspominków najsilniej utkwiły mi w pamięci takie słowa, jak „przesąd”, „legenda” oraz „wymysł”. – Czy mogę wiedzieć, co opowiadano o Kościanym Galeonie? – Żadna tajemnica. Kościany Galeon to potężny, demoniczny twór zdolny podróżować pomiędzy światem i nie-światem. – Czy wspominano o celu, w jakim podróżuje? – By siać zniszczenie? – Nie, inkwizytorze. Kościany Galeon nie jest bynajmniej bronią, choć przyznam, że spotkanie z nim nie kończy się dobrze ani dla ludzi, ani dla demonów. Kościany Galeon to potężny transportowiec... – Transportowiec? – powtórzyłem, nie ukrywając zdziwienia. – Po co, na Boga, demonom jest potrzebny transportowiec? Co takiego chcą tutaj ukraść? – postanowiłem wziąć słowa demona za dobrą monetę. – Celne pytanie – odparł. – I bardzo chciałbym znać na nie odpowiedź. Co takiego znajduje się na tych piekielnych Wyspach, że wysłano na nie Kościany Galeon? – usłyszałem złość w głosie demona. – Czemu cię to niepokoi? Przypłynie, zabierze, co chce, i odpłynie... Dlaczego martwisz się z tego powodu? Spochmurniał jeszcze bardziej. – Bo kiedy Galeon mnie dojrzy, to wyssie mnie i wszystko, co stworzyłem, z powrotem na mój plan egzystencji – wyjaśnił niechętnie. – Przykra sprawa – rzekłem niefrasobliwym tonem. – Ale wyjaśnij mi, z łaski swojej, co mogą mnie obchodzić twoje kłopoty? Czego ode mnie chcesz? Galeon zabierze cię tam, gdzie jest twoje miejsce, i uważam, że to całkiem niezłe rozwiązanie, zważywszy na fakt, że w ten sposób zostaną mi oszczędzone kłopoty związane z przepędzeniem cię. – Posłuchaj mnie uważnie, inkwizytorze. – Głos demona brzmiał tym razem twardo i opryskliwie.

– Nie chcę i nie zamierzam z tobą walczyć, lecz jeśli przyszłoby co do czego, nie sądzę, bym ja był tym, który tej walki pożałuje... O tak, demony uwielbiają się przechwalać. Chociaż Berithi i tak zachowywał godny uznania umiar. Powinien powiedzieć, że zmiażdży mnie i pogruchocze moje kości na pył, które to szczątki następnie rzuci na wiatr. Albo lepiej: połknie. – Nie interesuje cię, w jakim celu przypływa Galeon? – Oczywiście, że interesuje. Nie sądzę jednak, bym w jakikolwiek sposób mógł się tego dowiedzieć. – A nie uważasz, że czymkolwiek by był przedmiot, po który wysłano Galeon, to ma pomóc nam w wojnie z wami? Nie sądzisz, że na pokład Galeonu ma zostać zabrany wyjątkowo potężny artefakt? Zastanawiałem się przez chwilę. – Tak. – Skinąłem wreszcie głową. – To całkiem uzasadnione podejrzenie, zakładając, że wyjściowe założenia są poprawne, a do tego nadal nie jestem przekonany. – Chyba nie muszę mówić, jakie powinno być twoje zadanie jako inkwizytora? – Demon spojrzał na mnie ostro. – Nie dopuść Galeonu do tego świata, zniszcz go, kiedy już przypłynie, lub chociaż oślep go! Roześmiałem się. – A zaraz potem pobiegnę do piekła i samego Szatana wywlokę z niego za brodę – powiedziałem. – Daj spokój, demonie. Jeśli przyjmę, że mówisz prawdę, a na razie poczyniłem takie niezwykle śmiałe założenie, to powinienem trzymać się jak najdalej od Galeonu i jego załogi. Bo on ma jakąś załogę, prawda? – I tak, i nie – odpowiedział niejasno Berithi. – Powiedz lepiej, w jaki sposób zamierzasz uciec? – Odpłynąć stąd byle dalej – odparłem. – Z połamanymi sterami? Oczywiście, że o tym wiedział, najprawdopodobniej sam te stery połamał. – A choćby i bez sterów. – Nie zdążycie. Galeon jest naprawdę blisko. – Berithi skrzywił się. – Czuję, jak się zbliża. Sunie niczym rozciągająca się na całe niebo czarna chmura... Bał się czy chciał, bym uwierzył, że się boi? – Daję ci szansę wzięcia udziału w bitwie, o jakiej marzyłaby większość inkwizytorów – dodał. – Czy to nie porywająca oferta? – Może tak, może nie – odpowiedziałem ostrożnie. – Zastanów się, inkwizytorze, nad tym, co usłyszałeś. I zastanawiaj się szybko, bo pozostało ci już niewiele czasu. Nie grożę ci, gdyż nie zamierzam zabijać ani ciebie, ani nikogo z twojej załogi. Żaden krąg ochronny nie zapewni mi obrony w konfrontacji z Galeonem, więc zabijanie was nie byłoby pragmatyczne – przerwał i uśmiechnął się szerzej. – Chyba że zrobię to z nudów czy dla zabawy, lub na skutek pobudzonego apetytu. – Nie grozisz mi, że jeśli ci nie pomogę, będziesz zabijał moich towarzyszy jednego po drugim? Parsknął. – Rozbawiłoby cię to, prawda? – spytał domyślnie. – Co byś mi odpowiedział na podobną groźbę? – Że jak dla mnie, możesz sobie ich utłuc jak orzechy w moździerzu. – Wzruszyłem ramionami. – I wyrządzisz im tylko łaskę, gdyż jako męczennicy i nieszczęsne ofiary demona, będą mieli całkiem

spore szanse, by trafić wprost do nieba. – No właśnie – westchnął. – Wygodna filozofia, która doskonale broni cię przed szantażem. A poza tym i tak nie przejmujesz się za bardzo losem ludzi, prawda? – Nie przejmuję się ich losem na tej ziemi oraz ich fizyczną powłoką – odparłem. – Kazano nam dbać o dusze bliźnich, nie o ich ciała. – Oczywiście... No dobrze, zostaw mnie teraz samego, inkwizytorze. Idź i przemyśl moją propozycję. Mam nadzieję, że dama, która obdarzyła cię tak solidnie skonstruowaną zbroją, pomoże ci również w podjęciu właściwej decyzji. Nie skomentowałem jego słów zgodnie z wcześniejszym postanowieniem, by nie rozmawiać z demonem o spotkaniu z nieznajomą kobietą. Zdecydowałem, że wyjdę, tak jak sobie tego życzy, a potem rzeczywiście zobaczymy, co stanie się dalej. – Bywaj, demonie – odparłem. Opuściłem jego dom, ciągle zamyślony, choć jednocześnie czujny. Nie spodziewałem się co prawda, by mnie zaatakował, lecz byłbym głupcem, gdybym taką ewentualność całkowicie wykluczał. Miałem do przemyślenia nie tylko kwestię współpracy z demonem, lecz coś, co uderzyło mnie w jednej z jego wypowiedzi. Byłem przekonany, że bezmyślnie i z rozpędu wygadał się z czymś, z czym wygadać się wcale nie chciał. Teraz musiałem tylko dowiedzieć się i zdecydować, czy tajemnica, którą ukrywał, jest coś dla mnie warta.

Ku mojemu zdumieniu na plaży nadal czekała łódź, obok siedzieli czterej żołnierze, z którymi przybyłem. No proszę bardzo, a ja sądziłem, że będę zmuszony spędzić tu noc i może co najwyżej ktoś przypłynie rano, gdy zobaczy mnie na brzegu. Żołnierze najpierw potężnie się zaniepokoili, widząc idącą w ich stronę postać, gdyż pogrążony we własnych myślach nie pomyślałem, że przy stłumionym świetle gwiazd widzą mnie tylko jako zbliżający się do nich cień. – Hej, to ja, inkwizytor! – zawołałem jak najgłośniej potrafiłem i na wszelki wypadek gwałtownie postąpiłem dwa kroki w lewo. I dobrze zrobiłem, gdyż niemal w tym samym momencie usłyszałem gwizdnięcie. – Na gwoździe i ciernie, nie strzelajcie do mnie, durnie! – ryknąłem potężnie rozeźlony. Gdybym nie przesunął się w bok, pewnie leżałbym teraz z brzuchem przebitym bełtem. Błogosławieństwo ofiarowane przez nieznajomą chroniło mnie co prawda przed morderczym wpływem demonów, ale nie przed wygłupami przestraszonych gamoni. – Słyszycie mnie?! To ja! – Tak, mistrzu inkwizytorze – usłyszałem wreszcie z ulgą głos jednego z żołnierzy. – Wybaczcie, ale skąd mieliśmy wiedzieć, że to wy? Oczywiście skąd by znowu? Wysadzili mnie na bezludnej wyspie, więc kiedy ktoś się do nich zbliża, nie zakładają, że to mogę być ja. Jakież to banalnie oczywiste i pasujące do prostych żołnierskich umysłów! – Tak, właśnie ja i właśnie was stąd zabieram – dodałem, by wzbudzić ich entuzjazm. I entuzjazm ten wzbudziłem, gdyż przyznaję, że nigdy jeszcze nie widziałem ludzi wiosłujących tak szybko i z takim zapałem, jak kiedy płynęliśmy w stronę „Tańczącej Księżniczki”. – Dobrze, że jesteście, mistrzu – rzekł jeden z nich. – Myśleliśmy, jak amen w pacierzu, że już po

was. – Czemu tak myśleliście? – zainteresowałem się. Najstarszy z żołnierzy obrócił się w moją stronę. – Bo ta wyspa jest martwa – rzekł głucho. – I wszystko, co na nią trafi, umrze prędzej czy później. A potem wzdrygnął się, odwrócił i znowu wziął do wiosłowania. Milczeliśmy aż do chwili, kiedy szalupa stuknęła dziobem w burtę „Księżniczki”.

Van Dijk powitał mnie na pokładzie z wielką serdecznością, posunął się nawet do tego, że wyściskał mnie ze szczerym zapałem. Nie przepadam za tego typu poufałościami i dotyk innych ludzi toleruję zwykle tylko wtedy, kiedy ci inni ludzie są powabnymi dziewczętami traktującymi uścisk jako wstęp do bardziej zażyłego kontaktu. Tym razem jednak pozwoliłem się objąć, a nawet życzliwie na ten gest odpowiedziałem i poklepałem van Dijka po łopatkach. Miałem na względzie również to, że pilnie przyglądała nam się załoga, która zapewne z niepokojem obserwowała, w jakim wracam stanie i w jaki sposób będę się zachowywał. Nie starałem się sprawiać wrażenia beztroskiego, bo jednak nie miałem dobrych wiadomości, na które mogliby liczyć najwięksi optymiści. To znaczy nie znalazłem nikogo żywego z załogi Dominika Altdorfa. A tego, że znalazłem zwłoki, nie zamierzałem bynajmniej ujawniać. Dopóty, dopóki sprawy nie skonsultuję z van Dijkiem, który być może będzie miał inny pogląd na temat tego, co nam się przysłuży. – Wyspa jak wyspa, chłopcy – zawołałem w stronę załogi. – Zbadałem ją wzdłuż i wszerz i na nikogo nie natrafiłem. Modliłem się żarliwie i nikt mnie nie zaatakował, a przecież gdyby czyhała na tym lądzie jakaś siła nieczysta, to czy myślicie, że zawahałaby się zaatakować samotnego inkwizytora? Samotnego inkwizytora, który w dodatku jest na tyle bezczelny, by wzywać imienia Pana Boga w jej własnym domu? Starałem się, by mój głos brzmiał pewnie, i usłyszałem, że kilku żeglarzy parsknęło śmiechem, słysząc mój wtręt o bezczelności inkwizytora. – To gdzie niby jest załoga pana Dominika? – zagadnął ponuro jeden z marynarzy, na którym moja swada i dowcip, jak widać, nie wywarły stosownego wrażenia. – Wyfrunęli jak mewy? – dodał szyderczo. – Właśnie, gdzie oni są? – rozległo się kilka innych głosów. – I oto wielka tajemnica. – Rozłożyłem szeroko ramiona, by pokazać, jak ogromna jest to tajemnica. – Będziecie o niej opowiadać wnukom przy kominku i szklance wina. Będziecie o niej opowiadać kompanom w tawernach. I będziecie opowiadać jeszcze o jednym! – Uniosłem wysoko wskazujący palec. – Będziecie opowiadać o wielkości pryzu, jaki dostaliście w zamian za znalezienie porzuconego przez załogę statku! Może wasz pokorny i uniżony sługa nie zna się na statkach i na żeglowaniu. Może nie wie, do czego służą różne fikuśne sznurki podtrzymujące a to deski, a to belki, a to kawałki materiału. Może nie wie, do czego może się przydać wiszące tu i ówdzie żelastwo. Może tego wszystkiego nie wiedziałem, lecz wiedziałem jedno: załoga, która znajdzie na morzu porzucony statek, ma prawo odprowadzić tenże statek do portu, po czym sprzedać go wraz ze znajdującym się w ładowniach towarem oraz podzielić się wpływami proporcjonalnie do pełnionej rangi. Oczywiście w tym

konkretnym wypadku można było mieć pewne wątpliwości prawne, ponieważ statek należał do spółki van Dijka, który zorganizował wyprawę ratunkową, ale nie zamierzałem zagłębiać się w jurydyczne szczegóły. – Prawda to? – nieufnie zagadnął ten sam stary marynarz, tym razem kierując pytanie do van Dijka. Oczy całej załogi utkwiły w kupcu. Oktawian uśmiechnął się z wyraźnym przymusem. – Święta prawda – potwierdził moje słowa zdecydowanym tonem. – Oczywiście jeśli nikogo z załogi nie odnajdziemy. Co nie daj Boże – zastrzegł od razu. No i załoga miała już co robić. Oto marynarze zajęli się dyskusją, za ile można sprzedać w Emden „Szmaragdową Księżniczkę”, a ile by kosztowała w Bremie, czy może nawet w Gdańsku. No i zaciekle dyskutowali na temat, w jaki sposób powinien zostać dokonany podział pryzu, i przy tym powoływali się na zasłyszane dotychczasowe praktyki. Poza tym (a być może nawet nie zdawali sobie sprawy z tego faktu, lecz ja doskonale o tym wiedziałem) uspokoiły ich słowa mówiące, że w przyszłości będą opowiadać o zagadkowym zniknięciu Dominika Altdorfa. Czyli że rysowała się przed nimi jeszcze jakaś przyszłość. Czyli że mieli przed sobą jakieś odwiedziny w tawernie i gadki z towarzyszami od kufla i butelki. Cóż, tak to już jest, że my, inkwizytorzy, potrafimy jednym celnie rzuconym zdaniem odmieniać nastrój tłumu, a sam tłum nie umiałby potem powiedzieć, co takiego się wydarzyło, że ze stada wściekłych szczurów stał się stadem mruczących kociaków... Zeszliśmy z van Dijkiem pod pokład, zostawiając rozgorączkowanych marynarzy, którym przynajmniej na chwilę zupełnie przeszedł strach oraz skłonność do buntu. Tak, tak, ludzie morza są niczym dzieci. Zabobonni, skorzy do gniewu i złości, a zaraz potem gotowi głośno się śmiać z byle powodu i podśpiewywać wesołe piosneczki. – A toście mnie załatwili i urządzili – warknął van Dijk na schodach. – Wiecie, ile będzie mnie kosztował wasz pomysł? – Jeśli wrócimy do Emden, wykpicie się z tego. – Wzruszyłem ramionami. – Przetrzymacie statek kilka tygodni lub miesięcy, mówiąc o trudnościach formalnych sprzedaży, aż wreszcie zgodzicie się dać coś załodze na otarcie łez w zamian za zrzeczenie się praw do pryzu. I tak będą zadowoleni, że mają się za co napić. – Przerwałem i pokręciłem głową. – Do czego doszło, żebym ja was musiał uczyć postępowania handlowego, panie van Dijk. – Tak czy inaczej, stracę – machnął ręką niepocieszony kupiec. – Ale teraz mamy spokój – odparłem już poważnie. – I to jest najważniejsze. A w jaki sposób skutecznie wydutkać załogę, zastanowicie się później. – Niby racja – westchnął, lecz widziałem, że nieco się rozpogodził. Weszliśmy do kapitańskiej kajuty, usiedliśmy wygodnie, a nim zaczęliśmy rozmawiać, van Dijk wyjął butlę wina i rozlał całą zawartość do dwóch wysokich szklanic. Potem spojrzał na mnie wyczekująco. – Panie van Dijk, pewnie nie powinienem was obarczać... – zacząłem. – Obarczajcie, obarczajcie – przerwał mi stanowczo. – Nie wiecie, co chcę powiedzieć... – Wiem – znowu nie czekał, aż dokończę. – Chcecie podzielić się ze mną takimi wieściami i informacjami, które powinniście raczej powtórzyć i przekazać drugiemu inkwizytorowi. Przytaknąłem z ponurym wyrazem twarzy. – Tak właśnie jest. Słusznie się domyślacie. – Jestem gotowy. Wiele złych i niedobrych rzeczy widziałem na świecie, o wielu złych rzeczach

słyszałem, więc ta nie będzie ani pierwsza, ani ostatnia. – Że nie pierwsza, to wierzę, a z uwagi zarówno na was, jak i na siebie samego wierzę również, że nie ostatnia. Spojrzał na mnie z niezrozumieniem. – Mam nadzieję, iż obaj dożyjemy jeszcze czasu, w których spotkają nas różne perypetie, choćby i złe – wyjaśniłem. – Ach tak... No nic, mówcie. Upiłem łyk wina. Był to gęsty, słodki kordiał o zapachu i smaku upalnego lata. Pismo mówi, że wino rozwesela serce człowiecze, lecz dzisiaj mojego serca nic nie byłoby w stanie rozweselić. A na pewno nie sfermentowany sok z winogron, choćby i najprzedniejszego sortu. – Wyspa, niestety, jest zamieszkana, i to zamieszkana przez czarnoksiężnika, który użył mrocznej sztuki... – skłamałem, używając słowa „czarnoksiężnik”, nie „demon”, lecz w uszach przeciętnego człowieka brzmiało ono na pewno mniej groźnie. W końcu każdy obywatel naszego błogosławionego Cesarstwa chociaż kilka razy w życiu widział płonącego na stosie czarownika lub czarownicę, a mało kto miał tego pecha, by zobaczyć demona. A jeśli już zobaczył, to najczęściej do końca życia śmiertelnie się ich bał. – Magii – rzekł głucho van Dijk, a jego twarz stężała. – Potężnej magii – sprostowałem. – I bardzo złej, czy może lepiej powiedzieć: szkodliwej. To magia, która bezlitośnie wykorzystuje ludzkie życie. Użył jej, by zniszczyć waszego przyjaciela i jego załogę. – Pozabijał ich? – Natknąłem się na szczątki – wyjaśniłem oględnie. – Choć ciężko powiedzieć, do kogo należały. Znalazłem czerwony kaftan ze złotymi guzikami, na których wygrawerowano inicjały DA... – To kaftan Dominika – przerwał mi posępnie van Dijk. – Wasz wspólnik równie dobrze może jeszcze żyć – dodałem, nie wierząc we własne słowa. Kupiec przeżegnał się z namaszczeniem. – Boże, przyjmij łaskawie do swej chwały biednego Dominika. – Panie van Dijk, póki nie stwierdzicie z całą pewnością, że widzicie szczątki Altdorfa, a nie kogoś innego, to może traktujcie go jako żywego, co? – Ech, mówcie dalej... – Machnął ręką zrezygnowany. – W jakim celu ta osoba zabijała, tego jeszcze nie wiem. Może po prostu z przyrodzonej złośliwości, a może z potrzeby, z jakiegoś niezrozumiałego dla nas głosu chorej namiętności... Oktawian wzdrygnął się. – Ważne jest również, że istota ta prokurowała coraz nowsze... – zawahałem się, jakiego słowa użyć – dostawy – dodałem w końcu. – Jezusie Okrwawiony, i my jesteśmy kolejną dostawą! – zakrzyknął wstrząśnięty van Dijk. – Ano my – przyznałem, zdziwiony nieco tym, że natychmiast utrafił w sedno. – I lepiej, byśmy nie skończyli jak poprzednie załogi, w tym najprawdopodobniej załoga waszego teścia, a przynajmniej jej część. Mój towarzysz wyraźnie zbladł, lecz widziałem, że lęk przed nadnaturalną mocą dążącą do naszej zguby walczy w nim o lepsze ze złością i pragnieniem pomsty. – Wiecie, jak poradzić sobie z tą kanalią? – wysyczał wreszcie. – Oczywiście – odparłem. – Dominik Altdorf był bezbronny niczym ślepe szczenię, bo nie miał

przy sobie biegłego inkwizytora. Wy jesteście w tej komfortowej sytuacji, że macie mnie. – Człowieka równie doświadczonego, co skromnego – skwitował Oktawian zgryźliwie. – Ja się nie chwalę, panie van Dijk – odparłem pobłażliwym tonem, gdyż wtręt kupca ani mnie zdziwił, ani zezłościł. – Ja wam jedynie przedstawiam obiektywną sytuację. Tak sprawy wyglądają, że Altdorf nie miał ani wiedzy, ani narzędzi, by bronić się przed czarownikiem, zwłaszcza że nie sądzę, by się spodziewał podobnego ataku. Ja natomiast potrafię czarownika wyśledzić i pokonać, bo właśnie walki z takimi ludźmi uczono mnie przez długie lata wyczerpującej i znamienitej edukacji. Pomyślcie o mnie jako o psie łączącym zalety tropowca i gończego. – Uśmiechnąłem się. Van Dijk wzruszył ramionami. – Niby brzmi rozsądnie i roztropnie – powiedział. – Na statku na pełnym morzu wy też bylibyście niczym ślepy szczeniak, a dla mnie to przecież jak drugi dom... – O, właśnie! – Ucieszyłem się, że znalazł tak dobrą analogię. – Wy ratujecie nasze życia na morzu, ja uratuję nasze życia tutaj. Każdy z nas, jak widzicie, ma uzupełniające się zdolności. Oktawian rozchmurzył się już zupełnie, ale zaraz potem znowu sposępniał. Domyśliłem się, że poprawiła mu humor wiadomość, iż jest szansa, że przeżyjemy i wrócimy do domu, a zaraz potem humor ten stracił na myśl o tym, iż na wyspie zginął jego teść. I pewnie też poczuł się trochę winny, iż ocalenie własnej skóry przysłoniło mu fakt niedawnych cierpienia i śmierci bliskiego człowieka. Poza tym teraz, kiedy odnalazł już ukryte w okładkach dziennika pokładowego dokumenty dotyczące małżeństwa, zapewne chciał jak najszybciej wracać, by owe dokumenty wykorzystać. Bo w to, że mają one stanowić jedynie zabezpieczenie, nie bardzo chciało mi się wierzyć. Byłem raczej przekonany, iż van Dijk zdecydował się lub przynajmniej jest bliski podjęcia decyzji o opuszczeniu żony. Cóż, może biedaczka będzie potrzebowała pocieszyciela? Nie dziwiłem się postępowaniu kupca, gdyż tak naprawdę nie było się przecież czemu dziwić. My, ludzie, tacy właśnie jesteśmy, a van Dijk i tak sporo uczynił i sporo zaryzykował, by ocalić przyjaciela, więc naprawdę niewiele mógł sobie zarzucić. – Co zamierzacie i planujecie uczynić? – Najpierw się prześpię – odparłem. – Potem natomiast wrócę na wyspę, by dokończyć to, co zacząłem dzisiaj. – A więc nasze życie jest w waszych rękach... – nawet nie spytał, tylko stwierdził. – Życie wszystkich stworzeń jest w ręku Boga, nikogo innego – rzekłem. – A mnie nasz Pan może użyje jako narzędzia, by ocalić nas wszystkich, jeśli tylko taka będzie Jego wola. Mój towarzysz przeżegnał się. – Jak każdy dobry chrześcijanin z radością udam się i wyruszę przed Sąd Boży, ale jeszcze nie teraz... – powiedział poważnym i zasmuconym tonem. Uśmiechnąłem się zdawkowo, pożegnałem van Dijka i wyszedłem z kapitańskiej kajuty, gdyż nie miałem już nic do dodania. Wszystko, co mógłbym jeszcze mu powiedzieć, byłoby niepotrzebnym mieleniem słów, mnożeniem obaw i próżnymi dywagacjami. Czekał nas albo wóz, albo przewóz, i to tak naprawdę było wszystko, co można powiedzieć...

Leżałem na koi w ubraniu i butach, gdyż postanowiłem od tej pory nie rozbierać się do snu. Sytuacja była zbyt nieprzewidywalna i groźna, bym mógł sobie pozwolić na podobne wygody. Nakryłem się tylko kocem i przymknąłem oczy. Wiedziałem, że za moment zasnę, gdyż zarówno podróż do nieświata, jak i wpływ zaklęcia tajemniczej kobiety oraz rozmowa z Berithim potężnie mnie wyczerpały. Teraz, kiedy ustąpiły już ekscytacja i zdenerwowanie, czułem się wypluty i wyżęty, tak jakbym pił kilka nocy pod rząd i nie spał w tym czasie ani minuty. Bolały mnie mięśnie, a głowa zdawała się wypełniona czarnym, ciężkim i gęstym płynem, który przy każdym poruszeniu szyją zalewał mi źrenice ciemnością. Miałem nadzieję, że kilka godzin snu pozwoli mi wrócić do jakiej takiej kondycji. I kiedy już czułem, że moje myśli powoli odpływają, a rzeczywistość realnego świata zaczyna się mieszać z fantasmagorią krainy snów, wtedy właśnie poczułem zapach fiołków. Otworzyłem powieki i usiadłem tak gwałtownie, że przez chwilę aż zaniewidziałem. Kiedy odzyskałem wzrok, zobaczyłem, że pod ścianą stoi otulona płaszczem kobieta. Ta sama, z którą niedawno rozmawiałem, czy też tak samo pachnąca? – Witaj, inkwizytorze. To był na pewno ten sam głos. Dźwięczny głos młodej, zdecydowanej i pewnej siebie kobiety. Teraz dopiero zacząłem się zastanawiać, jak wygląda właścicielka tego głosu. Czy jest piękna i młoda, czy też jest surową matroną, której udało się zachować dziewczęcą świeżość mowy, ale na której twarzy upływający czas odcisnął już piętno powagi? Cóż, nie sądziłem, że kiedykolwiek przekonam się o tym na własne oczy, gdyż nieznajoma najwyraźniej nie chciała ujawnić swego oblicza. Swoją drogą, ciekawe, jakie miała powody, by tak właśnie postępować? – Witaj, pani – odparłem. – Cieszę się, że mam przyjemność znowu cię oglądać i słyszeć. – Jak potoczyła się rozmowa z Berithim? Opowiedziałem jej o spotkaniu z demonem i o tym, czego się od niego dowiedziałem. Nie omieszkałem też podziękować za dar, który mi ofiarowała. – Dlaczego to zrobiłaś? – zapytałem później. – Oczywiście nie chcę wyjść na niewdzięcznika – zastrzegłem szybko. – Ochrona, jaką mnie obdarowałaś, była czymś niezwykłym, czymś wspaniałym. – Sam we własnym głosie usłyszałem zachwyt i był to naprawdę zachwyt zupełnie nieudawany. – Ale twierdziłaś, że demon z pewnych powodów mnie nie skrzywdzi. Po co więc ochrona, jeśli takie powody naprawdę istnieją? – Cieszę się, że doceniasz mój skromny wysiłek – odpowiedziała i usłyszałem życzliwość w jej głosie. O-ho, chyba ta dama lubiła komplementy, a ten, który wypowiedziałem, był całkowicie szczery. – Powinieneś przecież wiedzieć, że demonom nie można do końca w niczym zawierzyć... Przytaknąłem. – Demony są nieprzewidywalne i w dużo większym stopniu niż my, ludzie, kierują się pasją chwili. Berithi należy do najbardziej opanowanych, ale i tak mógłby urwać ci głowę, a potem serdecznie żałować konsekwencji. Co takiego? – zwróciła się gdzieś w przestrzeń. – O tak, masz rację, nie zapomniałby ich do końca świata. – Zaśmiała się i zarówno ten śmiech, jak i wypowiedziane przez nią słowa były tak pełne zimnego okrucieństwa, że wzdłuż kręgosłupa przebiegł mi niechciany dreszcz. Chyba dopiero teraz zrozumiałem, że mam przed sobą kogoś naprawdę bardzo niebezpiecznego. A przecież Pismo mówiło wyraźnie: Na osobę nie miej względu żadnego, co można było rozumieć również jako ostrzeżenie przed uleganiem pozorom. Czy ja tym pozorom uległem? Czy to, że niezwykła nieznajoma była kobietą o pięknym głosie (lub też przybierała taką postać, bo kim była

naprawdę, nie wiedziałem) oraz że objawiała mi się pozbawiona fizycznej postaci, nie stępiło inkwizytorskiej czujności? A może była to wina czy zasługa urokliwego zapachu rozkwitłych fiołków? Pamięć o tym zapachu miałem niczym kroplę wody na rozgrzanej blasze. Znikała, zanim zdążyłem jej się dobrze przyjrzeć. – Czy masz dla mnie nowe polecenia, pani? Ciekaw byłem, czy uśmiecha się pod swoim kapturem, słysząc, że funkcjonariusz Świętego Officjum prosi ją o rozkazy. – Owszem – odparła. – Musisz wrócić do Berithiego i zawrzeć z nim pakt... Poderwałem się z łóżka. – Pakt? – Usłyszałem gniew we własnym głosie. – Nie będę zawierał paktów z demonami! Nie tego uczono mnie w Akademii Inkwizytorium! – Wielu rzeczy cię nie uczono – rzuciła wyraźnie lekceważąco. – Będziesz wykonywał jego zalecenia, a może uratujesz skórę. – Nie znasz chyba inkwizytorów, moja pani, skoro sądzisz, że jeden z nich będzie wykonywać rozkazy parszywego demona. – Tym razem byłem rozzłoszczony jeszcze bardziej, być może również pogardliwym tonem, z jakim wyrażała się o Akademii. – Nie sądzę, byśmy mieli sobie jeszcze cokolwiek do powiedzenia. Zrobiłem krok w stronę drzwi, by wyjść z kajuty, kiedy... – Stój! – krzyknęła ostro. Zatrzymałem się wbrew własnej woli. Zatrzymałem się, zanim jeszcze zdołałem zdać sobie sprawę z faktu, że zaraz się zatrzymam. Wolno obróciłem głowę w jej kierunku. – Gratuluję siły głosu – rzekłem zimno. – Ale nie pozwolę na to następnym razem, kiedy wiem już, czego się spodziewać. – Nie masz nawet pojęcia, czego się spodziewać – syknęła jadowicie. Potem milczała długo. Dziwne, lecz znowu miałem wrażenie, jakby kogoś słuchała. Kogoś, kogo ja nie mogłem usłyszeć. – No dobrze – powiedziała dużo łagodniej. – Zaręczam ci, że głupia kłótnia i przełamywanie siłą twojego oślego uporu są ostatnimi rzeczami, których sobie życzę. Czy możemy zacząć od początku? Czy zechcesz spokojnie wysłuchać, co mam do powiedzenia? Zmiana jej tonu i nastawienia zdecydowanie podobała mi się bardziej niż poprzednia arogancja, nawet jeśli była to zmiana wypływająca jedynie z zimnej kalkulacji. Inkwizytorzy są uczeni, by nigdy nie postępować pochopnie. Zawsze zdążysz pokonać wroga, ale wpierw z nim porozmawiaj, gdyż może dzięki tej pogawędce dowiesz się czegoś interesującego lub przydatnego. Reguła w tym samym stopniu dotyczyła ludzi, co demonów. Zwłaszcza że te drugie uwielbiały się chełpić i zmyślać, i czasem, nie do wiary, a jednak! wśród tych zmyśleń oraz przechwałek czujne, doświadczone ucho potrafiło wyłapać coś prawdziwie istotnego. Coś, co przydawało się następnie w okiełzaniu tego lub innego demona. Zresztą czyż wśród nas, inkwizytorów, nie było również takich, których pobożne zadanie polegało na przesłuchiwaniu piekielnych istot? Oczywiście nie rościłem sobie praw do podobnej siły ducha, by równać się z tymi świętymi mężami, ale w tym wypadku za najlepsze wyjście uznałem ostrożne poddanie się biegowi wydarzeń. Zresztą widmo kobiety z całą pewnością nie było demonem, chociaż sądziłem, że potrafiłaby wyrządzić mi fizyczną krzywdę. Jej głos posiadał zdumiewającą moc i miałem poważne wątpliwości, czy potrafiłbym się obronić, jeśli ponownie by mnie zaatakowała. Nie mówiąc już o tym, że jeśli obdarzyła mnie potężnym

błogosławieństwem, to zapewne równie dobrze mogła ukarać druzgocącą klątwą. – Oczywiście, wysłucham cię – z powrotem usiadłem na łóżku. – Co za maniery! – syknęła. – Nie jesteś prawdziwą kobietą, tylko cieniem lub dymem o kształcie kobiety. – Wzruszyłem ramionami. – Pozwól więc, że nie będę sobie zawracał głowy grzecznościami. O dziwo, rozbawiłem ją, bo parsknęła śmiechem. – No dobrze, jak chcesz – zgodziła się niemal miękkim tonem. – Tak jak mówiłeś, Berithi opowiedział ci o podróży Kościanego Galeonu. Przytaknąłem. – Kościany Galeon nie jest legendą, nie jest wymysłem pochodzącym z tego czy innego świata – kontynuowała. – To niewyobrażalnie potężny demoniczny twór, posiadający w dodatku coś na kształt własnej woli oraz inteligencji, ale przywołany mocą istoty nadzwyczaj biegłej w sztukach czarnoksięskich. – Nadzwyczaj? – przerwałem jej. – Nadzwyczaj, czyli jak? Przez chwilę milczała. – Ani ja, ani moi przyjaciele nie sądziliśmy, że na świecie znajdzie się wrogi nam czarownik o podobnej sile – odparła wreszcie. – Zaraz... zaraz... Mówisz, że Galeon wezwano z naszego świata? Że zrobił to człowiek? – spytałem z niedowierzaniem. – A dlaczego nie miały go wysłać same demony? – Demony nie mają władzy nad Kościanym Galeonem – wyjaśniła. – Galeon bezcelowo podróżuje poprzez bezkresną pustkę i można go wezwać jedynie z realnego uniwersum. I właśnie tylko stąd można wyznaczyć mu zadanie, które ma wypełnić. Tylko stąd można nadać chwilowy cel jego bezproduktywnej i bezsensownej egzystencji. – Czy wiesz, jakie to zadanie w naszym przypadku? – Na Wyspach Farskich znajduje się teraz potężny artefakt. Trafił tam... – westchnęła – głupim zrządzeniem losu i poprzez brak należytej ostrożności tych, którzy mieli go pilnować. – Miałem wrażenie, że ostatnie słowa wcale nie były skierowane do mnie, lecz do kogoś niewidocznego dla mnie, kto słuchał naszej rozmowy. – Niemniej nie jest to w tej chwili ważne. Błąd został popełniony i zaraz potem ten sam błąd został wykorzystany przez naszych wrogów. Natomiast my musimy zrobić wszystko, by Galeon nie wyssał artefaktu do nie-świata. – Co się stanie, jeśli wam się nie uda? Znowu nie odzywała się długo. – Tego nie wie nikt. A raczej nikt nie wie, jak wielka katastrofa czekałaby świat. Jedni z nas mówią, że tak naprawdę nie zdarzyłoby się nic szczególnie złego, drudzy uważają, że nastąpiłby nieprzyjemny, lecz ograniczony kataklizm, inni jednak twierdzą, że czekałaby nas katastrofa porównywalna nawet do odejścia Jezusa. Ja jestem skłonna... – urwała, jakby szukając odpowiednich słów – ostrożnie brać pod uwagę wszystkie opinie. Ta odpowiedź wydawała się szczera właśnie poprzez brak pewności, który zabrzmiał w głosie mojej rozmówczyni. Oczywiście, jeśli była biegła w sztuce magicznej, to zapewne prowadzenie rozmowy, dzięki której mogłaby mną manipulować, nie powinno jej przysporzyć trudności. Jak zwykle więc mogłem jedynie zaufać mojemu instynktowi. – Więc mówisz, że na Wyspach Farskich znajduje się artefakt o tak przerażającej mocy? – Pokręciłem głową z niedowierzaniem, gdyż nie mogłem sobie nawet wyobrazić, kto i w jakim celu

umieściłby właśnie na tych przeklętych wysepkach jakikolwiek przedmiot cenniejszy od starej pary butów. – Niestety, nie tylko tak mówię, lecz doskonale o tym wiem i wierz mi, że serdecznie nad tym faktem ubolewam. Zastanawiałem się przez chwilę. – Dobrze, załóżmy, że wszystko, co od ciebie usłyszałem, jest prawdą i tylko prawdą. Rozumiem więc, że chcesz, abym ja, samotny inkwizytor, powstrzymał czy zniszczył jedną z najpotężniejszych demonicznych istot, jakie kiedykolwiek nawiedzały świat. Nie wydaje ci się, że nieco przeszacowujesz moje siły oraz zdolności? – Cóż za skromność. – W jej poważnym dotąd głosie pojawiło się rozbawienie. – Nie martw się, samotny inkwizytorze. Berithi został zobowiązany, by ci pomóc, a jeśli nie uczyni tego dokładnie tak, jak pragniemy i oczekujemy, zostanie ukarany w sposób, jaki każe mu się zastanowić, czy wessanie przez Kościany Galeon nie byłoby szczęśliwszym rozwiązaniem. – W głosie postaci znów zabrzmiało to zimne okrucieństwo, które usłyszałem już wcześniej. Roześmiałem się, gdyż nie ukrywam, że podobało mi się właśnie takie podejście do demonów. Całkiem też interesująco brzmiały podobne słowa w ustach kobiety o tak melodyjnym, dźwięcznym głosie. – Mówiłaś, że Galeon został przywołany przez czarownika. Kim jest ów czarownik? – Sądzisz, że człowiek posiadający tak wielką moc jest łatwy do wyśledzenia? – odpowiedziała pytaniem na pytanie. – Sądzę, że jeśli świnia skacze do jeziora, robi wtedy wiele plusku – odparłem. Wyraźnie skinęła głową. – Masz słuszność. Ale nie znam odpowiedzi na twoje pytanie. A nawet gdybym znała, to dla ciebie w żaden sposób nie byłaby ona pomocna. Trudno ukryć, że miała świętą rację. Cóż by mi dało, gdybym teraz dowiedział się, jak się nazywa i gdzie mieszka czarnoksiężnik odpowiedzialny za przywołanie piekielnej istoty, czy piekielnej rzeczy, bo sam nie wiedziałem, jak nazywać Kościany Galeon. – A gdybyś mi powiedziała, gdzie jest i czym jest artefakt, który chcesz chronić? Dlaczego nie miałbym go odzyskać i bezpiecznie przewieźć na kontynent? – Nawet jeśli jeszcze dzisiaj naprawiono by twój statek, nie zdołasz już umknąć przed Galeonem – stwierdziła. – Ile więc mam czasu? – Pojutrze wszystko się skończy. W jej głosie zabrzmiał taki ton, że mimowolnie się wzdrygnąłem. Miałem nadzieję, iż tego nie zauważyła. – Co stanie się z nami wszystkimi? Ze mną, z załogą? – Ci z was, którzy będą mieli szczęście, zostaną zabici natychmiast, inni skonają w męczarniach po kilku godzinach lub kilku dniach. A ci najmniej szczęśliwi trafią na Galeon i zostaną na nim do końca świata. Mówiła w tak przekonujący sposób, że znowu zrobiło mi się zimno. A przecież inkwizytorzy nie są czułostkowymi dziewczętami, z rozpaczą wzdychającymi na widok więdnącego kwiatka. Śmierć i męka są naszym chlebem codziennym, a oddanie życia za świętą wiarę jest ofiarą, którą gotów jest ponieść każdy funkcjonariusz Świętego Officjum. Jednak słowa wypowiadane przez kobietę brzmiały

paskudnie prawdziwie. Więc albo mówiła prawdę, albo umiała stwarzać tak dobrą iluzję prawdy, jak zręcznie stwarzała iluzję postaci. – To nie brzmi dobrze – zgodziłem się z nią. – Tyle że współpraca z demonem też nie brzmi najlepiej. Na czym miałby polegać pakt, o którym mówiłaś? – Musicie lojalnie współpracować. Każdy z was wypełni część rytuału, a być może... podkreślam to, inkwizytorze: być może uda się oślepić Galeon na tyle, by nie dostrzegł ani was, ani relikwii, którą chcemy obronić. – W jaki właściwie sposób mamy współpracować? – Nauczę cię pewnych ceremonii. – A demon? – Przeprowadzi własne obrzędy, które mogą się co prawda wydać odrażające dobremu chrześcijaninowi, ale... – Ilu ludzi będę musiał pozwolić mu zabić? – przerwałem jej zimno, gdyż domyśliłem się reszty. – Wielu – odparła po chwili milczenia. – Wielu – powtórzyłem. – Aha, wielu... – Czyż do tej pory nie poświęciłeś już trudnych do zliczenia istnień dla większego dobra? – zapytała. – Czy nie tak właśnie czynimy my wszyscy, walczący w imię świętej wiary? – Nie wiem, kim jesteś i o co walczysz... – Zabijamy ludzi, inkwizytorze. Zabijamy ich zarówno dla dobra świata, jak i dla dobra ich nieśmiertelnych dusz. Nie zrobisz niczego, co wykraczałoby poza te reguły. – Może tak, może nie – odparłem. – A teraz ja ci coś powiem, pani. Otóż kiedy dobry chrześcijanin nie wie, co czynić, i nie wie, w jaki sposób postąpić, wtedy powinien posiłkować się słowami Pisma Świętego. A wyobraź sobie, że tak się składa, iż w Piśmie nie ma ani słowa o tym, by do spółki z demonami zabijać dobrych chrześcijan tylko w tym celu, by ocalić skórę owym demonom. Milczała długo. – Kościany Galeon spowoduje spustoszenie ciężkie do wyobrażenia – odezwała się wreszcie. – I w obliczu tej katastrofy wasze życie jest całkowicie nieważne, choć zapewne i demon, i wy jesteście do niego w jakiś sposób przywiązani. – W głosie kobiecej postaci zabrzmiała nutka rozczarowania, jakby niemiło ją dziwił fakt czyjegoś związania ze światem doczesnym. – Wierz mi jednak, że jest bardzo prawdopodobne, iż utrata artefaktu, który chcemy chronić, wyrządzi nieodwracalne szkody zarówno naszej wierze, jak i naszemu Kościołowi. Dobrze, może nie będzie to koniec świata, ale będzie to na pewno wielkie nieszczęście i krok do tyłu w walce z Ciemnością. – To tylko twoje słowa. – Wzruszyłem ramionami. – Może prawdziwe, może nie. Może nie ma żadnego Galeonu, a jedynie demony namawiające inkwizytora, by zgrzeszył? – Chcesz zobaczyć Galeon? Zobaczyć go na własne oczy? Przechyliła głowę i byłem pewien, że przygląda mi się teraz ze zdwojoną uwagą. – Zobaczyć Galeon? – powtórzyłem zdumiony. – Jak mógłbym tego dokonać? – Poprowadzę cię przez nie-świat – odpowiedziała. – Zaprowadzę cię tam, gdzie ujrzysz prawdziwą postać Galeonu. – Urwała i nie wiem czemu, miałem pewność, że się uśmiechnęła. – Tam zobaczysz również prawdziwą mnie – dodała. – I wtedy podejmiesz decyzję. Oby była właściwa. – Dużo o mnie wiesz – odparłem po długiej chwili, mając na myśli to, iż wiedziała, że potrafię wnikać do nie-świata, co przecież było zdolnością równie rzadką, co niebezpieczną. Nic nie odpowiedziała.

– Ale skoro tak dużo wiesz – kontynuowałem – zapewne nie jest ci obce również to, że moje umiejętności są bardzo ograniczone. Moja podróż ani nie może być długa, ani daleka, a i tak za każdym razem ryzykuję życie. Nie widziałem powodów, by ukrywać przed nią swoją słabość. Podróże do nie-świata zawsze oznaczały dla mnie walkę z trudnym do wyobrażenia bólem. Nie mówiąc już o tym, że sam nie-świat dla takiego obserwatora jak ja stanowił miejsce przerażające, wrogie i pełne niebezpieczeństw, z których właściwej natury i możliwości nie zdawałem sobie nawet sprawy. Po prostu intuicyjnie wiedziałem, że są w nie-świecie takie rejony, w stronę których nie mogę nie tylko się zbliżyć, ale nawet spojrzeć. Nie mówiąc już o stworach dryfujących poprzez nie-świat, budzących nie tylko przerażenie, ale i odrazę. Czy nie-świat był mieszkaniem demonów, czy jedynie przedpokojem ich świata, z którego rozchodziły się liczne wejścia i wyjścia? Któż to mógł wiedzieć? A może lepiej powiedzieć, że odpowiedzi na to pytanie nie mógł znać prosty inkwizytor, taki jak ja. Niemniej byłem pewien, że istnieją ludzie, którzy potrafiliby udzielić właściwej odpowiedzi. Może kobieta, która ze mną rozmawiała, była jedną z nich? – O to nie musisz się martwić – stwierdziła pobłażliwym tonem. – Nie jestem pewien, czy wiesz, o czym mówisz – odparłem ostrożnie. Nie spodobało mi się jej protekcjonalne traktowanie zadania, którego wykonywanie zawsze omal nie kosztowało mnie życia (a w każdym razie kosztowało wiele cierpienia). – Zobaczysz mnie niedługo po przejściu na drugą stronę – wyjaśniła. – I wierz mi, że nie będziesz musiał wtedy niczego się obawiać. Wierz mi, powiedziała. Zabawne. Nawet bardzo zabawne. Inkwizytor miał wierzyć tajemniczemu widmu, które pojawiło się na końcu świata, by przekonywać tegoż inkwizytora do współpracy z demonem. Ha, dziwne, że nie uwierzyłem jej natychmiast i od razu! Niemniej mogłem zgodzić się na propozycję. Bo tak naprawdę jakie miałem wyjście? Oto po pierwsze znalazłem się na tajemniczej, nieoznaczonej na mapach wyspie. Po drugie na owej wyspie mieszkał potężny demon, z którym rozprawa nawet dla tak biegłego w sztuce inkwizytora jak ja i obdarzonego tak potężnym błogosławieństwem wcale nie byłaby łatwa. Po trzecie statek został mocno uszkodzony i nie wiedziałem przecież, czy demon nie zechce uszkodzić go jeszcze bardziej. Po czwarte wreszcie – nie mogliśmy spodziewać się żadnej pomocy ani z Wysp Farskich, ani tym bardziej z kontynentu. Jaki więc miałem inny wybór, niż posłuchać rad tajemniczej kobiety? Moje zdrowie i życie i tak wisiały na włosku, więc mogłem potraktować jej propozycję nie jako nowe zagrożenie, ale jako szansę na uniknięcie katastrofy. Oczywiście miałem zamiar zachować daleko posuniętą czujność i uważać na każdy jej gest, krok czy słowo. – Niech się stanie, jak mówisz – odparłem. – Mądra decyzja – pochwaliła mnie. – Możesz teraz się przespać, bo chcę, żebyś miał jak najwięcej sił. Czy masz kogoś zaufanego, kto będzie nad tobą czuwał w czasie podróży? – Kogóż zaufanego mogę tutaj mieć? – Wzruszyłem ramionami. – Ale na bezrybiu i rak ryba, więc poproszę o straż właściciela statku, którym przypłynęliśmy. – Nie życzę sobie, żebyś zginął – oznajmiła stanowczo. – Przedstaw mu niebezpieczeństwo, jakie oznacza dla ciebie podróż... Westchnąłem, gdy powiedziała o „niebezpieczeństwie”, ponieważ przypomniała mi w ten sposób piekielny ból, którego doświadczałem za każdym razem, kiedy wybierałem się do nie-świata. – Też sobie nie życzę zginąć – mruknąłem. – Van Dijk wie o trudnościach, gdyż już raz trzymał

wartę przy drzwiach. – Dobrze, każ mu więc pilnować cię niezależnie od tego, jak długo trwałaby podróż. Bo ona może potrwać naprawdę długo – dokończyła. Miałem na końcu języka uwagę, iż nie jestem w stanie odbywać długich podróży i nie wyobrażam sobie, by ktokolwiek mógł mi pomóc w tym zakresie, ale zdałem sobie sprawę, iż już to mówiłem. No cóż, zobaczymy, czy nieznajoma naprawdę potrafi spotkać mnie w nie-świecie i, co najważniejsze, czy potrafi mnie tam przekonać do swojej wizji. – Kiedy się obudzisz, przygotuj się do podróży i wchodź śmiało – nakazała. – Wybacz, ale nie rozumiem: nie mam czekać, aż się zjawisz? – zdziwiłem się, gdyż byłem pewien, że kobieta pojawi się obok mnie w czasie przejścia. – Będę czekała na samym progu – odparła. – Niczego się nie bój. Zobaczysz mnie niemal natychmiast po przejściu na drugą stronę. Wzruszyłem ramionami. – Jak sobie życzysz. I kiedy tylko wypowiedziałem te słowa, nieznajoma zniknęła. Nie rozwiała się stopniowo, nie wyblakła powoli, lecz po prostu zniknęła szybciej, niż zdołałbym mrugnąć okiem. Odetchnąłem głęboko i rozejrzałem się jeszcze dla pewności po całej kajucie. Ale nigdzie nie dostrzegłem niczego podejrzanego ani niebezpiecznego. Co oczywiście wcale nie oznaczało, że czegoś podejrzanego lub niebezpiecznego nie ma obok mnie. Mogłem mieć tylko nadzieję, że nic nie przeszkodzi mi w czasie snu, bo zgodnie zarówno z zaleceniem kobiety, jak i własnymi pragnieniami zamierzałem się solidnie wyspać. Kto wie, może ostatni raz w życiu?

Van Dijk nie był zachwycony perspektywą ponownego czuwania przy drzwiach mojej kajuty. Oczywiście nie obawiał się samego pilnowania, lecz tego, że kiedy po długim oczekiwaniu wejdzie do pomieszczenia, zastanie mnie martwego. A to oznaczałoby kłopoty i teraz, i później, w dodatku kłopoty, z których wagi nie do końca pewnie zdawał sobie sprawę, ale o których słusznie mniemał, że będą nad wyraz poważne. – Wszystko będzie dobrze, panie van Dijk – pocieszyłem go. – Pewnie – mruknął z entuzjazmem jadącego na wózku skazańca. Uśmiechnąłem się do niego uśmiechem, który w moim zamyśle miał być krzepiący, i zatrzasnąłem drzwi. Drugi raz w ciągu tak krótkiego czasu czekała mnie podróż do nie-świata. Wyprawy te były niezwykle niebezpieczne nie tylko ze względu na fakt, że w nie-świecie mogłem natknąć się na coś, co mnie pożre bądź zatrzyma, ale z powodów czysto fizycznych. Po każdej tego rodzaju modlitwie miałem po prostu wrażenie, że moje ciało rozpada się na kawałki, po czym zostaje złożone nie do końca w takim porządku, w jakim znajdowało się przed podróżą. I miałem również obawy, że kiedyś po prostu organizm nie wytrzyma wysiłku i albo pęknie mi serce, albo wybuchnie mózg, albo krew tryśnie wszystkimi otworami i porami w ciele. Żywiłem tylko nadzieję, że nie stanie się to w najbliższym czasie i zdołam zachować siły witalne na tyle długo, by spożytkować je na chwałę naszej świętej wiary. Wszystko odbyło się tak jak poprzednio. Modlitwa, oczekiwanie na ból, wreszcie cierpienie o natężeniu trudnym do wyobrażenia, a jednak stale rosnącym. Jak poprzednio unosiłem się

w powietrzu, widząc poprzez ściany moje umęczone ciało. Jak poprzednio pojawił się również głęboki niepokój. Nie-świat jest zazwyczaj pełen bezkształtnych istot, które nazywam chmurami lub obłokami, a które suną po ołowianym niebie, jakby były jego immanentną częścią. Są to istoty wypełnione czystym złem i na wskroś przerażające, choć przecież nie mają ani paszczy, ani zębów, ani pazurów. Nie mają również oczu, lecz wiem, że kiedy spojrzą na mnie, będę zgubiony. Ale tym razem, dokładnie tak, jak to miało miejsce w czasie poprzedniej wizyty, nieboskłon nie-świata przypominał czystą, lśniącą płachtę kobaltowej barwy, przez którą przebłyskiwały pasma ultramaryny. Nie robiło to przerażającego wrażenia, niemniej przytłaczało. W wyglądzie nie-świata nie zmieniło się nic od chwili, kiedy w nim byłem. Nic? Przymrużyłem oczy, gdyż wydawało mi się, że kobaltowa struktura drgnęła i błysnęła oślepiająco białym światłem z setek maleńkich rozdarć, które jednak tak szybko znowu zrosły się w jednolitą materię, że mogłem powiedzieć, iż pod powieki nie trafił mnie błysk, lecz pozostało jedynie ulotne jego wspomnienie. I nagle kobaltowa zasłona została rozdarta tak szeroko i tak gwałtownie, jakby przeciął ją miecz wykuty z czystego światła. I oto obok mnie pojawiła się wysmukła, jaśniejąca postać otulona płaszczem, który zdawał się utkany ze złotych błyskawic. Postać chwyciła mnie za rękę i poczułem ciepłe kobiece palce. Był to uścisk mocny, dodający otuchy. – Witaj w nie-świecie, inkwizytorze – usłyszałem głos, który choć różnił się od głosu nieznajomej słyszanego w naszym uniwersum, to jednak w jakiś sposób również łudząco go przypominał. – Mój Boże! Jesteś świętą? Aniołem? – zdołałem wyjąkać, wstrząśnięty nie tylko wyglądem kobiety, ale również tym, że jednocześnie z dotykiem jej dłoni zniknął przeszywający mnie ból. Zaśmiała się perliście, a jej śmiech wypełnił niebo słonecznymi iskrami. – Nie, nie jestem świętą... No nie, tego to już o mnie na pewno nie można powiedzieć. – Słyszałem, że jest szczerze rozbawiona. – Bogu dziękować, nie jestem też Aniołem. – Więc... Położyła mi dłoń na ramieniu. Stała obok niczym olbrzymka przy karle. Sięgałem jej ledwo ponad biodra, ale ta małość nie peszyła mnie ani nie zawstydzała, a jedynie napełniała poczuciem idealnego wręcz bezpieczeństwa. – Czas udać się w podróż, inkwizytorze – powiedziała radosnym tonem kogoś, kto planuje pasjonującą wyprawę. – Trzymaj mnie mocno i niczego się nie obawiaj. – Tak jest – odparłem, obiecując sobie, że nie puszczę jej dłoni, choćby stała się żywym płomieniem. W tej chwili jednak nie musiałem się tego obawiać, gdyż dłoń mojej towarzyszki była po prostu ciepła i miękka, a jednocześnie mocna. Uścisk takiej dłoni dodaje otuchy w razie niebezpieczeństwa i ja też poczułem się wypełniony zarówno siłą, jak i odwagą. Spojrzałem w górę, lecz nie byłem w stanie przyjrzeć się twarzy przewodniczki i opiekunki. Bowiem twarz ta po pierwsze jaśniała tak silnym blaskiem, iż nie mogłem skoncentrować na niej wzroku, a po drugie zasłonięta była falującą, połyskliwą zasłoną włosów, które zdawały się obsypane złotym pyłem. – A więc naprzód! – zawołała. Pomknęła wprost w kobaltowe niebo niczym kula jasności wystrzelona z anielskiej katapulty, a tempo tego lotu było tak zawrotne, że aż straciłem dech w płucach. Znaleźliśmy się tak wysoko na nieboskłonie, że demoniczna wyspa jawiła nam się zaledwie jako ciemny punkt na lustrzanej powierzchni. – Zaraz opuścimy świat Berithiego – powiedziała. – Wedrzemy się tam, gdzie żaden człowiek nie

jest mile widziany, więc uważaj, inkwizytorze, by nie puścić mojej ręki. Jeśli popełnisz błąd, nie wiem, czy będę mogła cię uratować. Zrozumiałem, że moja towarzyszka mówi, iż niedługo znajdziemy się w prawdziwym nie-świecie, tym, do którego widoku byłem przyzwyczajony podczas poprzednich podróży i który zawsze budzi we mnie tak wielką trwogę. – Nie zamierzam cię puścić, choćby odpiłowywano mi rękę – odparłem ze szczerym przekonaniem, bo też trudno mi było wyobrazić sobie coś gorszego niż to, że pozostałbym samotny i bezbronny gdzieś w dalekiej pustce nie-świata. Zobaczyłem, że przed nami niebo zmienia kolor na ołowiany, a gdzieś na horyzoncie ujrzałem już nawet szarobrudne, gęste kłęby żeglujące niczym chmury. Z tym że nie były to obłoki, lecz koszmarne byty egzystujące w nie-świecie. Czy były rozumne? Chyba na pewien sposób tak. Tak samo jak rozumne są mięsożerne rośliny przywabiające ofiarę zapachem nektaru i duszące potem w kolczastych objęciach. Chociaż w tym wypadku nie było mowy o pokusie. Ja nawet nie chciałem patrzeć w stronę tych istot. Jednak moja przewodniczka prowadziła nas wprost w największe ich kłębowisko. Zacisnąłem palce silniej na jej dłoni. – Nie bój się, inkwizytorze! – zawołała głosem beztroskim i rozbawionym. – Obserwuj i ciesz się chwilą, bo kto wie czy taka podróż przydarzy ci się kiedykolwiek w przyszłości. Jeśli w ogóle mam jeszcze przed sobą jakąś przyszłość, pomyślałem niewesoło. – Ależ oczywiście, że masz! – parsknęła. – A przynajmniej wierz w to. – Czytasz w moich myślach? Zaśmiała się. – Zawsze to potrafiłam – odparła i nie do końca zrozumiałem, co miała na myśli. Kiedy zbliżyliśmy się do szarobrudnych chmur, przejęła mnie zgroza. Uczucie, z którym nie mogłem w żaden sposób walczyć i które było całkowicie niezależne ode mnie, od jakichkolwiek modlitw, zaklinań czy zapewnień. Mogłem zamknąć oczy, a nadal widziałem te koszmarne obłoki, płynące tym razem tuż pod powiekami, tak jakby chciały zajrzeć wprost do mego umysłu. Mój kręgosłup zdawał się wykuty z lodu i wszystkimi kośćmi, mięśniami i ścięgnami wysyłał w głąb całego ciała lodowe igły. Nie wiedziałem, jak długo dam radę to wytrzymać. Dłoń kobiety już nie grzała moich palców, lecz paliła je żywym ogniem. – Nie puszczaj, inkwizytorze, trzymaj mnie mocno! – krzyknęła moja towarzyszka, wiedząc czy przeczuwając, co się dzieje. I nagle zawołała coś dziwnym, przenikliwym głosem. Coś, co nie brzmiało ani jak zaklęcie, ani jak okrzyk bojowy, coś, co zostało wypowiedziane w języku, jakiego nigdy przedtem nie słyszałem. Nie miałem nawet pewności, czy wypowiedziała konkretne słowa. Może był to tylko zaśpiew? A może, to przyszło mi do głowy później, tak naprawdę to, co zrobiła, nie było okrzykiem ani zaśpiewem, lecz muzyką? Jeszcze później przez chwilę byłem niemal pewien, iż wysłała gdzieś w przestrzeń, pomiędzy te straszne chmury, snop jadowicie zielonego, połyskliwego zapachu, chociaż równie dobrze mógł to być niesłychanie głośny kolor... Czymkolwiek była moc, którą zastosowała, istoty nie-świata pękły niczym kłęby wełny rozdarte kocimi pazurami. Ich strzępy pożeglowały daleko od nas i znowu zrosły się w całości na samym horyzoncie. Kiedy tylko zniknęły, opuściło mnie uczucie lodowatej grozy, a dłoń kobiety znowu czułem jako miękką i ciepłą, a nie palącą żywym ogniem. – Nieprzyjemne maszkarony – powiedziała z lekkim obrzydzeniem.

– Czym są te potwory? – odważyłem się zapytać. – Ach, to są takie... – zawahała się – owce nie-świata – dodała po chwili. – Ładne mi owce – mruknąłem. Jednak łatwość, z jaką moja towarzyszka rozprawiła się z tymi istotami, napełniła mnie otuchą i teraz chyba zacząłem naprawdę wierzyć, że nie tylko ta podróż, ale w ogóle cała nieudana przygoda z wyprawą na Wyspy Farskie może zakończyć się jeżeli nie szczęśliwie, to przynajmniej nie aż tak bardzo nieszczęśliwie. – Zbliżamy się – oznajmiła. – Będziemy się trzymać daleko, lecz na tyle blisko, że dokładnie przekonasz się, jak wygląda Galeon. – Czy może nas zaatakować? Milczała długo. – Nie jestem pewna – odpowiedziała wreszcie. Te słowa, o dziwo, zwiększyły zaufanie, jakie do niej miałem. Bo czyż można wierzyć zadufanym w sobie głupcom twierdzącym, że wszystko wiedzą i ze wszystkim bez trudu sobie poradzą? Przyznanie się do niewiedzy lub słabości jest znamieniem charakterystycznym jedynie dla prawdziwie silnych postaci. – Raczej nawet nas nie dostrzeże – dodała – gdyż najważniejsze jest dla niego zadanie, które mu wyznaczono, i będzie się starał wykonać właśnie owo zadanie. Ale lepiej zachować ostrożność, bo ciężko powiedzieć, czy naszej bliskiej obecności nie uzna za zagrożenie. – Poradziłabyś sobie z nim? – to pytanie prędzej wskoczyło mi na usta, nim zdążyłem pomyśleć. Roześmiała się. – Drogi inkwizytorze, jak miło, że pokładasz we mnie tyle wiary! Ale czym innym jest rozpędzenie stada owiec, a czym innym zawrócenie lawiny. Nie, oczywiście, że nie poradziłabym sobie – dodała już zupełnie poważnym tonem. – Też chciałabym, żeby to było takie proste. Miała rację, a ja zadałem naprawdę nierozsądne pytanie. Bo czy potrzebowałaby mnie i demona oraz specjalnych rytuałów, gdyby umiała sama zniszczyć lub przegnać Galeon? Każdy ma swoje ograniczenia. Dla małego pieska Bogiem wydaje się dające mu jeść dziecko, dla dziecka bohaterem jest jego ojciec podnoszący ciężkie krzesło, temuż ojcu imponuje siłacz rzucający głazami... Kim ja byłem w takiej wyliczance? Małym pieskiem czy już dzieckiem? A kim była ona? Ojcem czy siłaczem? Zerknąłem w górę i aż musiałem zmrużyć oczy, gdyż z ciała i włosów mojej towarzyszki biła jeszcze większa jasność niż poprzednio. Można by pomyśleć, że podróżuję uwiązany do płonącej komety, a nie do... Ha, właśnie, do kogo? Czy aby na pewno do człowieka?

I oto widzieliśmy Galeon w całej jego potwornej i majestatycznej okazałości. Ten statek był gigantyczny. Płynęliśmy w powietrzu wysoko, wysoko nad dziobem, a ogromna, szeroka rufa zasłaniała horyzont. Z pokładu Kościanego Galeonu wyrastały trzy grube maszty, lecz nie przymocowano do nich żagli. Ostro zakończone, kłuły w niebo absolutnie niepotrzebnie, gdyż Galeon poruszał się siłą wioseł, nie żagli. Widzieliśmy ruch tych wioseł. Powolny i miarowy. Jednostajny, monotonny, idealnie zrównoważony. Łopaty wioseł zagarniały ciemność i przerzucały ją za siebie, a Galeon dzięki temu przesuwał się ani szybko, ani wolno, lecz ruchem tak doskonale

konsekwentnym, że zatrzymanie tego olbrzyma zdawało się zadaniem tak samo pozbawionym sensu jak próba uniesienia całej Ziemi. Burty statku zostały złożone z kości. Widziałem to dokładnie. Klatki piersiowe z wystającymi na boki żebrami. Tysiące. Może nawet miliony, gdyż wzrok tak szybko gubił się na tych identycznie wyglądających elementach, że policzenie ich zdawało się zupełnie nieosiągalne. Pokład był cały ułożony ze skóry. Z żywej, ruszającej się skóry, pod którą drgały mięśnie i toczyły krew żyły. Najstraszniejsze w tym wszystkim były twarze. Tysiące twarzy wykrzywionych w paroksyzmie bólu, z ustami rozwartymi w niemym okrzyku, z oczami wybałuszonymi i wpatrzonymi gdzieś w niezmierzony kosmos własnej męki. Wzdrygnąłem się. – Robi wrażenie, prawda? – zapytała moja towarzyszka nieoczekiwanie cichym i smutnym głosem. – To byli kiedyś ludzie? – odpowiedziałem pytaniem, przy czym sam słyszałem, że mój głos zabrzmiał jeszcze ciszej i jeszcze bardziej ponuro. – To byli kiedyś ludzie – powtórzyła jak echo. – Może uda się ich wyzwolić – dodała – ale nie nam i nie teraz. – Nie mówiono nam... Nic nam nie mówiono... Byłem wstrząśnięty nie tyle może okrucieństwem sposobu, w jaki skonstruowano Galeon (a musiano go skonstruować dzięki czarnej magii tak potężnej, że nie miałem najmniejszego pojęcia, iż tego typu magia mogła istnieć), lecz jego niezwykłym ogromem. Widziałem kiedyś cesarski galeon przepływający nieopodal Christianii, lecz przy tym kolosie mógł się wydawać nawet nie szalupą, ale drzazgą unoszoną przez fale. – W Akademii nie mówiono wam wielu rzeczy – odparła. – Chcesz lecieć dalej czy możemy wracać? Zimny dreszcz przebiegł mnie na samą myśl, że mielibyśmy przelatywać nad tym przerażającym pokładem uszytym z żywej ludzkiej skóry, że mielibyśmy wystawić się na widok tych skażonych cierpieniem oczu. A jeżeli usta, rozwarte w bezgłośnej na razie męce, przemówią? A jeżeli z tych tysięcy ust podniesie się najstraszliwszy skowyt bólu, przerażający krzyk męki, zawodzenie pełne cierpienia? I jeżeli rozlegnie się wycie wściekłości na nasz widok, na widok tych, którzy cieszą się życiem oraz wolnością? Czy właśnie nie tak Galeon mógł chwytać swe ofiary? Wykorzystując tych, których już udręczył, a którzy nie mogąc wyzwolić się od męki, chcieli chociaż w jej otchłań wciągnąć inne żywe istoty? – Nie, pani, wracajmy, jeśli łaska – odparłem. Bez słowa zawróciliśmy, a ja zorientowałem się dopiero teraz, że z całą pewnością nie miałbym pojęcia, którędy szybować, by dotrzeć do mojego pozostawionego na statku ciała. Nie-świat ma to do siebie, że strony świata, kierunki, wymiary, takie jak głębokość, szerokość i wysokość, zyskują tu inne znaczenie i inny ogląd. Można sobie z tym poradzić w czasie krótkiej i niedalekiej podróży, jakie miałem okazje odbywać, ale na pewno nie w czasie tak wyczerpującej wyprawy jak ta, w której teraz uczestniczyłem. Na szczęście wydawało się, że moja towarzyszka nie ma jakichkolwiek wątpliwości związanych z tym, w którą stronę mamy lecieć. Nie mogłem pozbyć się sprzed oczu przerażającego obrazu Kościanego Galeonu i sam nie wiedziałem, czy bardziej trwoży mnie to, co przed chwilą ujrzałem, czy też bardziej obawiam się, że jeśli sprawy ułożą się nie tak, jak powinny, stanę się częścią tej bluźnierczej konstrukcji. Nawet ołowiane obłoki, które znowu nadpłynęły na nasz szlak powrotny, nie przejęły mnie teraz taką pełną

lodowatego tchnienia grozą jak poprzednio. Owszem, nadal wydawały mi się przerażające i ohydne, nadal odwracałem od nich wzrok, ale perspektywa rozpłynięcia się w nich i utraty życia tu i w tym miejscu zdawała się znacznie mniej straszna w porównaniu ze zgubą czekającą na tych, których wchłonął Kościany Galeon. – No, no, inkwizytorze, trzymaj mocno – usłyszałem głos mojej towarzyszki. – Widzę, że owieczki próbują dobrać się do ciebie od innej strony. Znowu poczułem ożywcze ciepło spływające z palców jej dłoni do mojej ręki. – Zaraz będziesz w domu – dodała łagodnym tonem. – Jeszcze trochę cierpliwości...

To było zdumiewające, lecz tym razem po powrocie do ciała (mój Boże, co to za cudowne uczucie: wrócić do ciała!) nie miałem żadnych dolegliwości. Krótko mówiąc, nie byłem otępiały, zmęczony, wypluty i sponiewierany oraz nie rzygałem jak otruty szczur. To było coś nowego w moim życiu i przyznam, że czułem szczerą wdzięczność, iż ta niezwykła wyprawa kończy się w taki sposób. Bo gdyby jej długość okazała się proporcjonalna do konsekwencji, to nie byłoby dzisiaj czego ze mnie zbierać... Uniosłem głowę i zobaczyłem, że kobieta, czy też raczej jej widmo lub cień, znów stoi w tym samym miejscu co poprzednio. – Witaj w świecie żywych – usłyszałem jej wesoły głos. – Idź teraz i powiedz swojemu przyjacielowi, że jesteś już bezpieczny, a potem wracaj do mnie. Nie uważałem van Dijka za przyjaciela, ale nie miałem zamiaru prostować jej słów. W końcu na tym przeklętym odludziu i na tym statku był osobą, która znajdowała się najbliżej tego pojęcia. Zrobiłem, jak mi kazała, z trudem pozbyłem się kupca, któremu musiałem solennie obiecać, że zaspokoję jego ciekawość, gdy tylko chwilkę odpocznę, po czym wróciłem do kajuty. – Dziękuję ci za niezwykłą wyprawę, pani – powiedziałem szczerze i z szacunkiem. – Nie sądziłem, że kiedykolwiek spotka mnie coś równie... – szukałem przez chwilę słowa, w końcu go nie znalazłem i tylko wzruszyłem ramionami. I tak na pewno wiedziała, równie dobrze jak ja, co chciałem powiedzieć. – Czy mam rozumieć, że teraz zyskałam twoje zaufanie? – spytała. Ba, nad odpowiedzią na to właśnie pytanie zastanawiałem się, od kiedy tylko opuściłem nieświat. Czy dysponująca niezwykłą mocą kobieta, potrafiąca nie tylko bez trudu podróżować po nieświecie, ale również prowadzić po nim drugą osobę, naprawdę była moim stronnikiem? Czy mogła mnie oszukać? Szczerze mówiąc, wątpiłem w możliwość podobnego szalbierstwa. Nie-świat pokazuje wszystko, co nas otacza, w inny sposób, ale to wcale nie oznacza, że w mniej prawdziwy. Niebezpieczeństwo i zło, którym emanują demoniczne istoty, jest wręcz wyczuwalne, a na pewno świetnie widoczne. – Zaufanie to wielkie słowo – odparłem ostrożnie. – Ja ufam Bogu i niech tak zostanie. – Dobra odpowiedź – zgodziła się. – Niemniej jeśli mamy współdziałać, musisz ujrzeć we mnie sojusznika. Nawet jeśli darzysz tego sojusznika tylko ograniczonym zaufaniem – dodała. – Tak, to oczywiste. – Skinąłem głową. – Dobrze, że rozumiemy się przynajmniej w tej mierze. Aby ochronić wyspę i was wszystkich przed spojrzeniem Galeonu, niezbędne jest odprawienie dwóch rytuałów: świętego, i w tym twoja

głowa, by się powiódł, oraz demonicznego, i to już rola zarezerwowana dla Berithiego... Skrzywiłem się. – Nauczę cię krok po kroku sposobu postępowania, właściwych formuł, znaków oraz modlitw. Konieczna będzie pomoc ludzi z twojej załogi. Wcześniej musisz ich wyspowiadać oraz oczyścić i pobłogosławić... – Nigdy tego nie robiłem... – zacząłem. – Nie przerywaj mi! – jej głos znowu ciął boleśnie niczym bat. – Wybacz, proszę. – W moim głosie zabrzmiała prawdziwa skrucha, choćby dlatego, że nie miałem ochoty na ponowne uderzenie, gdyż już pierwsze było wystarczająco bolesne. – Nie robiłeś, ale zrobisz – ucięła moje zastrzeżenia. – Po spowiedzi wybierzesz jedynie tych, którzy najmniej nagrzeszyli. Resztę załogi oddasz Berithiemu. Milczałem dłuższą chwilę. – Jak to oddam Berithiemu? – Każesz im rozbić obóz na wyspie. Na pewno wymyślisz dobry powód, by poszli z własnej woli i chętnie. – Machnęła ręką. – Resztą zajmie się Berithi. W kajucie zaległo milczenie. – Co im uczyni? – zapytałem wreszcie, wiedząc, że nie chcę znać odpowiedzi, ale tak czy inaczej, poznać ją muszę, bo tylko wtedy będę mógł powiedzieć, że wziąłem na swoje barki pełną odpowiedzialność za to, co się wydarzyło. – Oskóruje ich żywcem – odparła. – A potem każdą kość dokładnie obedrze z mięsa, ścięgien i mięśni. Inkwizytora niełatwo zadziwić opisem jakichkolwiek tortur, więc moja rozmówczyni nie zadziwiła mnie ani nie przeraziła. Jedyne obrzydzenie, jakie odczuwałem, brało się z tego powodu, że dobrzy chrześcijanie będą ginąć w mękach z ręki demona. Patrząc jednak na to z drugiej strony, można rzec, że w zamian za tę niedogodność czekała ich dużo większa szansa na pomyślny wyrok przed najsurowszym Sądem Bożym. Bo tam, przed obliczem Pana, ich męczeństwo zostanie wzięte pod uwagę i położone na szali cnót, by przeważyć szalę grzechów. – W jakim celu zrobi to, co zrobi? – Do stworzenia zaklęć potrzebne mu są ból i strach. I oba te składniki muszą być podane w wielkich ilościach. Ktoś mógłby pomyśleć, że my, inkwizytorzy, znamy zarówno ból i strach w stopniu większym, niż chcielibyśmy poznać. I jest to prawda. Ale prawdą jest również to, że nie torturujemy ludzi z przyrodzonego nam lub charakterystycznego dla nas okrucieństwa. Wręcz przeciwnie: torturujemy ludzi, przezwyciężając naszą łagodną naturę. Dręczenie bliźnich nie sprawia nam żadnej satysfakcji, a raczej sprawiać nie powinno, bo zdarzają się przecież karygodne wyjątki od reguły. Radość przynosi nam jedynie ukorzenie przesłuchiwanego w wyniku stosowanych tortur. Ukorzenie nie przed nami, rzecz jasna, ale przed wielką potęgą Boga, której to potęgi jesteśmy jedną z doczesnych emanacji. Raduje nas chwila, kiedy przesłuchiwany pojmuje, że błądził, i w pokorze oraz, czasami, z wielką radością przyznaje się do winy, gotów ponieść karę za swe niecne uczynki. To dla takich właśnie chwil, objawiających triumf Boga nad Szatanem, warto żyć... Całe szczęście, że w tym wypadku żeglarze nie mieli zginąć dla kaprysu i przyjemności demona (choć niewątpliwie, znęcając się nad nimi, będzie on tę przyjemność odczuwał), lecz aby pozwolić na realizację ważnego celu. Pocieszenie mogłem znaleźć również w tym, że miałem wybrać najgorszych grzeszników z załogi,

a cierpienie, jakiego zaznają, zbuduje im solidny most prowadzący w stronę Królestwa Niebieskiego. Most, którego w innym wypadku na pewno by nie wznieśli, nie mając przecież żadnej inklinacji do cnotliwego życia.

Inkwizytorzy przechodzą długie i wyczerpujące szkolenie, które nie tylko odsiewa ziarna od plew, ale przede wszystkim ma nas wszechstronnie przygotować do walki z siłami zła i stronnikami diabła, od których roi się na tym padole łez. Śmiało można o nas powiedzieć, że jesteśmy nie tylko obrońcami świętej religii, ale wręcz protektorami ludzkiej cywilizacji, bez których cywilizacja ta byłaby zdana na łaskę (a raczej niełaskę) szatańskich mocy. Bo co bez nas uczyniliby zwykli, szarzy obywatele? Oto zostaliby ogłupieni, oszukani, zepsuci, aż wreszcie zniszczeni zarówno na ciele, jak i na duszy przez demoniczne żywioły. My, inkwizytorzy, nie dopuszczamy, by sprawy tak nieszczęśliwie się potoczyły. I broni nas nie tylko niezłomna siła charakteru, nie tylko żarliwa wiara, ale również wielka wiedza zaczerpnięta w czasie nauki w przesławnej Akademii Inkwizytorium. Zdarza się jednak, że nawet inkwizytorzy zostają omamieni przez siły zła, że z takich czy innych pobudek przechodzą przez mur odgradzający Światło od Ciemności i z pogromców diabła stają się jego przyjaciółmi. Miałem do czynienia nie tak dawno temu z podobnym przypadkiem, kiedy świetnie wykształcony i doskonale wyszkolony inkwizytor zajął się mroczną sztuką. I chociaż uważał, że wykorzystuje demony, to tak naprawdę nie zorientował się, że one wykorzystywały jego. Bo niezwykle trudno jest zagrać w demoniczną grę i wyjść z niej bez uszczerbku na ciele i duszy. Ja, niestety, musiałem teraz w taką właśnie grę zagrać, co ani mi się nie podobało, ani mi nie odpowiadało. Mogłem mieć tylko nadzieję, że uda mi się tak zręcznie lawirować pomiędzy złem a złem, że w wyniku tego lawirowania wydarzy się wielkie dobro. Wylądowałem na wyspie tym razem z czterema wioślarzami, którym tradycyjnie już kazałem zostać na plaży. Gdyby posługiwać się jedynie zmysłem wzroku, trzeba by przyznać, że wyspa sprawiała nieodparcie urokliwe wrażenie i nic się pod tym względem nie zmieniło. Drzewa o długich gałęziach pochylały się nad wodami zatoki i odbijały w szmaragdowej wodzie niczym w powierzchni lustra uczynionego z falującego, płynnego szkła. Małe, kolorowe rybki podpływały całymi ławicami do widocznych jak na dłoni podmorskich głazów, okrążały je i zapalczywie ścigały się wokół nich, by zaraz potem stracić zainteresowanie owym wyścigiem i zająć się skubaniem roślin porastających dno. Słoneczne promienie ogrzewały, lecz nie paliły, odbijały się w wyrzuconych na brzeg kamykach, zmieniając je przynajmniej na chwilę w skrzące się diamenty. Pomiędzy nimi przechadzały się stateczne raki i przemykały szybkie żuki o błyszczących pancerzach. Ukryte wśród drzew ptaki gwizdały, śpiewały i wysyłały pod niebo wdzięczne trele... Ooo tak, wszystko tu było takie piękne! I tak diablo fałszywe jak kości w ręku szulera. Ale wielu na pewno dało się nabrać na te kłamstwa wytworzone za pomocą czarnej magii. Nawet jeśli czuli, lądując na brzegu, nieuświadomiony niepokój, nawet jeśli ogarniał ich nieuzasadniony lęk czy dławiła nieoczekiwana duszność, to przecież odrzucali od siebie myśl mówiącą, iż piękna wyspa może być źródłem ogarniającej ich trwogi. A potem było już za późno. Zresztą, zważywszy na siłę Berithiego, za późno było w chwili, kiedy zdecydowali się skierować statek na spokojne, szmaragdowe wody oblewające wyspę. Gdyby pozostali na ołowianym, zimnym morzu, zapewne by ocaleli, lecz wszyscy dawali się wciągnąć w pułapkę, skuszeni może bardziej nawet pięknem odkrytego lądu niż wizją odnalezienia

skarbu. Może roili sobie, że oto na północ od dzikich i nieprzyjaznych Wysp Farskich i na południe od wymarłej Islandii odnaleźli legendarne Wyspy Szczęśliwe, na których będą mogli cieszyć się beztroskim życiem pozbawionym głodu, chorób i niebezpieczeństw? Kto wie jak było...? Tak czy inaczej, wszystkich, którzy odwiedzili tę wyspę, z całą pewnością spotkała zagłada, a ja musiałem natężyć wszystkie siły, by nie stała się również moim udziałem. Na razie skierowałem się do siedziby Berithiego i wszedłem do niej tak samo łatwo jak wcześniej. Nawet demona zastałem siedzącego w tym samym miejscu i z głową obróconą w identyczną stronę jak poprzednio. Tak jakby czas w jego domu zastygł, by ruszyć dopiero wtedy, kiedy się w nim pojawię. Zresztą może i tak było naprawdę? Co w końcu mogłem wiedzieć o tajnikach mocy tak potężnego demona? Może potrafił zastygać w powietrzu niczym jaszczurka zatopiona w lodzie, by po pewnym czasie podnieść się pełen sił i nienadszarpnięty zębem upływającego czasu? – Mój mały inkwizytor – zawołał radośnie Berithi i klasnął głośno. – Wchodź, zapraszam, rozgość się. Nie trzeba chyba nadmieniać, że sformułowanie „mój mały inkwizytor” padające z ust demona nie jest tym, co pragnąłby usłyszeć jakikolwiek funkcjonariusz Świętego Officjum. Nie zamierzałem jednak dać po sobie poznać niezadowolenia, wierząc, że to jedynie dodatkowo rozbawiłoby Berithiego. – Witaj, zacny demonie – odparłem. – Przychodzę doprecyzować warunki naszego sojuszu. – Doprecyzować? – Wykrzywił usta. – Wszystko zostało uzgodnione z twoją panią, więc po cóż mam dyskutować z jej psem? – Ona nie jest moją panią – rzekłem spokojnie. – A ja, skoro chcesz mnie nazywać psem, jestem co najwyżej psem Boga i miano to nie tylko mnie nie obraża, ale wręcz mi pochlebia. Lekceważąco machnął dłonią, na której zobaczyłem, inaczej niż podczas poprzedniego spotkania, długie, wyostrzone na końcach pazury. Założę się, że mógłby nimi przebić płytową zbroję. Czy miało to być ostrzeżenie, bym nie posuwał się zbyt daleko? – Porozumienie zostało zawarte i nie mamy sobie nic więcej do powiedzenia. Oddaj mi połowę załogi. To wszystko, czego od ciebie oczekuję. – Dlaczego demony zawsze uważają, że my, inkwizytorzy, jesteśmy idiotami? – zapytałem, patrząc gdzieś w przestrzeń. – I jedynie naprawdę wielki ból potrafi spowodować, że zachwieją się w swoim przekonaniu... – Obróciłem wzrok na demona i uśmiechnąłem się uśmiechem, o którym wiedziałem, że wygląda złośliwie. Przyglądał mi się beznamiętnym spojrzeniem gada. – Problem w tym, że zarzucając komuś zawsze kłamstwo, nigdy nie dojdzie się do prawdy – odparł wreszcie, mocno akcentując słowa „zawsze” i „nigdy”. – Nie sądzisz, inkwizytorze, że gdyby demony kłamały w każdej sytuacji oraz w każdym przypadku, to byłyby banalnie łatwymi przeciwnikami? Oczywiście miał rację. Siła demonów polegała na tym, iż potrafiły tak zręcznie mieszać prawdę z kłamstwem, że omotanemu przez nie człowiekowi najpierw trudno było się rozeznać, co jest czym, a potem było mu już wszystko jedno. – Bez trudu zgodzę się z podobnym postawieniem sprawy – rzekłem. – Mam jednak wrażenie, że bardzo często wrodzona pewność siebie każe wam kłamać nawet w takich sytuacjach, które kłamstwa wcale nie wymagają. Tak jakby rozkoszna niepewność i ryzyko przyłapania na łgarstwie

wystarczyły za dobry powód samego łgarstwa. – Patrzyłem Berithiemu prosto w oczy i uśmiechałem się. – A może przemawia przez przedstawicieli twojego gatunku raczej chęć upewnienia się po raz kolejny o wyższości nad marnym rodzajem ludzkim? Satysfakcja kłamcy z następnego oszustwa, choćby oszustwo to do niczego nie było mu potrzebne, a nawet wręcz mogło zaszkodzić... Westchnął. – Powiedz, czego chcesz, zanim zanudzisz mnie na śmierć... – Chcę wiedzieć, gdzie ukryjesz szczątki mojej załogi, gdyż zamierzam wyprawić im chrześcijański pogrzeb. Wzruszył ramionami. – Nie będzie żadnych szczątków. Potrzebni mi są co do jednej kosteczki. – Trudno – odparłem, biorąc jego zapewnienia za dobrą monetę. – Pozwól zatem, że pochowam zgodnie z chrześcijańskim obyczajem poprzednią załogę, której doczesne szczątki nie są ci, jak mniemam, do niczego potrzebne. – Teraz nie ma na to czasu, a potem wyspy i tak już nie będzie. – Dobrze, w takim razie odprawię tylko modlitwy nad tymi nieszczęsnymi szczątkami i pobłogosławię je. – Posłuchaj mnie uważnie, inkwizytorze – zaczął lodowatym tonem. – Nie życzę sobie, żebyś wściubiał nos w moje sprawy i odprawiał pobożne hokus-pokus nad moją własnością, więc oczywiście nie zgadzam się, byś dotykał tych kości. Nie spodziewałem się innej odpowiedzi, lecz nie zamierzałem się poddawać. Kłóciłem się z Berithim zawzięcie i uparcie, aż wynegocjowałem wreszcie, że kiedy powstrzymamy Kościany Galeon, pobłogosławię miejsce, w którym zostały pochowane szczątki marynarzy. Finał tej rozmowy potwierdził tylko podejrzenia, których nabrałem już wcześniej. – Jeszcze jedno – powiedziałem. – Będę potrzebował znaku. Przypatrywał mi się obojętnie i zrozumiałem, że nie spyta, jakiego znaku, uznając to za zbędną uprzejmość, lecz będę musiał mu wszystko tłumaczyć. – Jeżeli mam wyspowiadać i pobłogosławić tych ludzi, muszą być naprawdę przerażeni – rzekłem. – Ach, takiego znaku. – Znowu obnażył te swoje obrzydliwe, rybie zęby. – Oczywiście musi to być znak groźny, lecz nie karzący, tylko ostrzegawczy – dodałem z naciskiem. – Nie zamierzam zbierać z pokładu flaków i ścierać krwi, jeżeli się dobrze rozumiemy. I zaznaczę tylko, że podobne zachowanie uznam za wrogie wypowiedzenie naszej umowy. Powoli skinął głową. – Jak sobie życzysz – rzekł. – Przerażę ich, ale nie poranię ani nie pozabijam. – Oraz nie spowodujesz uszczerbku na ich zdrowiu fizycznym i umysłowym – dokończyłem. – Nawet jeżeli wizja załogi miotającej się po pokładzie w ataku panicznego strachu mogłaby być dla ciebie zabawna. – Są mi potrzebni w równym stopniu jak tobie – odparł. – Dobrze więc. Będę czekał na twój znak o piątej szklance. Zastanawiałem się, czy zapyta, czym jest piąta szklanka, ale oczywiście tego nie uczynił. Zniżenie się do pytania mnie o cokolwiek było zapewne dla niego nie do pomyślenia. Poza tym czy demon żyjący od tylu lat nie mógł wiedzieć, co to są szklanki i jak odmierza się nimi czas? Przecież w okresie swej podłej wegetacji musiał również trafić na marynarzy, więc kto wie czy na sprawach

żeglarskich nie znał się dużo lepiej ode mnie. Opuściłem dom demona coraz pewniejszy tego, że moje podejrzenia, czy raczej, mówiąc oględniej, przypuszczenia, były słuszne. Szczątki były mu na coś potrzebne. Nie stanowiły bynajmniej zapasu żywności (choć owszem, demony potrafiły żywić się ludzkimi kośćmi, a niektóre nawet uważały je za wyjątkowy specjał), ale pełniły dużo ważniejszą rolę. Co nasunęło mi tę myśl po raz pierwszy? Były to słowa Berithiego, które brzmiały: „Zabijanie was nie byłoby pragmatyczne”. Jaka brała się z tego konkluzja? Otóż taka, że przedtem owo zabijanie było jak najbardziej pragmatyczne. A więc nie apetyt lub namiętność, ale wyrozumowane działanie. Skoro demon nie chciał, bym odprawił chrześcijańskie modlitwy nad pozostałościami marynarzy, skoro nie życzył sobie, bym godnie pochował ich kości, oznaczało to, iż moja ingerencja coś by zepsuła, coś zniszczyła. Cóż takiego mogło to być? Podejrzewałem, iż był to jeden z elementów ochronnej bariery postawionej przez Berithiego. Kogóż ten potężny demon mógł się bać tutaj, na dzikim odludziu, na wyspie stworzonej potęgą własnego zdegenerowanego umysłu? Ośmieliłem się przypuszczać, iż z jakichś powodów obawiał się przedstawicieli własnego gatunku i to w tajemnicy przed nimi zbudował swój azyl i swoją twierdzę. Czyżby ludzie nie służyli mu tylko i wyłącznie do zaspokojenia apetytu, lecz także do tego, by wciąż na nowo wzmacniać konstrukcję zaklęć utrzymujących wyspę poza zasięgiem wzroku innych demonów? Cóż, była to śmiała hipoteza, ale po pierwsze wydawała mi się nadzwyczaj logiczna, a po drugie nie miałem innej...

– Jutro rano możemy odpłynąć – zakomunikował mi uradowany van Dijk. – Abyśmy tylko przetrzymali i przetrwali tę noc, a będziemy uratowani. – Nie przetrzymamy nocy i nic nas nie uratuje – stwierdziłem zimnym tonem. – Jjjak to? – zająknął się. – Co mówicie? Nastąpi atak? Wiecie o tym? – O zmierzchu – rzekłem. Oparł się o ścianę i odetchnął z trudem. – Poradzicie coś na to? – Z Bożą pomocą – odparłem. – Wiem, czego się spodziewać, i wiem, w jaki sposób walczyć. – W jaki? – spytał głucho. – Modlitwą. Czystością ducha i sumienia. – Czystość ducha i sumienia niełatwo znaleźć wśród marynarzy i żeglarzy – zauważył van Dijk i znowu westchnął, tym razem nawet posępniej niż poprzednio. – Wszystko to bezbożne łachudry i kanalie jeden w drugiego. – Znamy instytucje takie jak wyznanie grzechów oraz ich odpuszczenie – powiedziałem. – Jeśli wyznanie będzie szczere, tak samo jak żal, skrucha oraz postanowienie poprawy, to kto wie, może uda nam się coś uzyskać? Van Dijk gorliwie pokiwał głową. – Strach jest wielkim krzepicielem moralności – stwierdził ożywiony. – Wierzę więc i ufam, że moi ludzie wyspowiadają się jak należy, a i postanowienie poprawy będzie całkiem szczere i uczciwe. Przynajmniej póki nie wrócimy do domu – dodał z godną pochwały prawdomównością. Oczywiście miał rację. Tak sprawy wyglądały, że człowiek zagrożony zagładą gotów jest ślubować, iż resztę życia spędzi o suchym chlebie i wodzie, stosowanym na zmianę z ascezą oraz modlitwą, lecz kiedy niebezpieczeństwo wygasa, to nie wydaje mu się już, że wcześniejszych

przyrzeczeń musi przestrzegać z tak zajadłą stanowczością oraz bezwzględnością. – Aby tylko tu i teraz byli pokorni i skruszeni. To nam wystarczy – odparłem. – Jak przeprowadzicie całą rzecz? – Zwołajcie załogę na pokład kilka chwil przed piątą szklanką. Powiem im parę słów i mam nadzieję, że nawet najbardziej zatwardziałe serca ukorzą się przed Panem w obliczu niemal pewnej zagłady. Van Dijk się wzdrygnął. – Zwołam ich tak, jak sobie życzycie. Oczywiście, że zwołam – zapewnił szybko. Tuż przed piątą szklanką wyszedłem na mostek i spojrzałem z góry na pilnie oczekującą moich słów i zaniepokojoną załogę. Zdaje się, że roili sobie, iż są już bezpieczni i rankiem odpłyną do domu, a ten nieoczekiwany spęd, jaki zarządziłem, uzmysłowił im (a przynajmniej niektórym z nich), że sprawa wcale nie musi być taka prosta. – Żeglarze! – zawołałem. – Chciałem wam powiedzieć, że wracamy do domu! Przez chwilę stali oniemiali, bo przecież nie takiej nowiny się spodziewali, ale rychło wybuchnęli dziką radością. Wrzeszczeli, rzucali w górę czapki i kapelusze, ściskali się i poklepywali po plecach. Krótko mówiąc, wyprawiali wszystkie te brewerie, jakie człowiek nieszczególnie cywilizowany wyprawia, kiedy chce okazać przed sobą oraz innymi, że ogarnęła go wielka uciecha. Stojący obok mnie van Dijk spojrzał na początek ze zdumieniem, ale potem tylko skinął głową do własnych myśli. On słusznie się domyślił, że to nie koniec przemowy i że druga jej część będzie znacznie mniej miła marynarskim uszom. – Milczeć, barany! – wrzasnął. – Mistrz inkwizytor jeszcze nie skończył! – Żeglarze! – zawołałem ponownie, kiedy tumult ucichł. – Czeka nas tylko jeszcze jeden wysiłek, zanim popłyniemy do domu. Wysiłek bardziej godny księdza czy brzuchatego biskupa niż takich dzielnych wilków morskich jak wy – kontynuowałem żartobliwym tonem i szeroko się uśmiechając. – Ale skoro nie mamy na pokładzie duchownych, to do modlitwy trzeba będzie zagonić was samych. Chyba pamiętacie wciąż „Ojcze nasz”, co? Odpowiedział mi chór przytakiwań, bo też marynarze zdecydowanie się uspokoili, słysząc, że nie czeka ich żadna uciążliwa lub niebezpieczna misja. Ale nie tylko modlitwa żeglarzy była mi potrzebna. Musiałem wyspowiadać ich i oczyścić z grzechów, a tych, których uznam za najpodlejszy sort, zamierzałem wysłać Berithiemu. Niech demon nasyci się kanaliami, a zacnych (czy może zważywszy na osławioną moralność żeglarskiej braci, lepiej powiedzieć: nieco mniej podłych) zostawi mnie, by wraz ze mną wrócili na kontynent. Wiedziałem jednak, że marynarze należą do tego gatunku ludzi, którzy święte sakramenty potrafią mieć za nic i że mogą nawet z nich uczynić sobie powód do kpin. A ja żądałem prawdziwej pobożności, powagi i bogobojności, które to cechy, jak wszystkim wiadomo, najlepiej rodzą się ze zwykłego, ordynarnego strachu. I do tego właśnie potrzebowałem znaku od Berithiego. Znaku, który za chwilę miał nadejść, o ile tylko demon z czystej złośliwości lub wyrachowania nie zechce pokrzyżować mi planów i utrudnić zadania. – Nie będę przed wami ukrywał, że ta wyspa jest złym miejscem – ciągnąłem już poważnie. – Lecz nasze modlitwy bez trudu oczyszczą ją z tego zła i nie pozwolą, by trzymała nas dłużej w niewoli. Wypalimy ten kraniec świata żarem naszej wiary – krzyknąłem, wyciągając dłoń w stronę wyspy. I dokładnie wtedy, kiedy wykonałem ten gest, nad lądem pojawiła się, niespodziewanie i znikąd, ciemna chmura. Ciemna i gęsta niczym tłusty dym ze ścierwa palonego w piecu. Chmura kłębiła się

i zmieniała kształt, by wreszcie na oczach całej załogi uformować się w rogaty łeb.

– Patrzcie, patrzcie! – rozległy się wołania. Obok wołań zabrzmiały również okrzyki zaskoczenia i strachu, a także karczemne przekleństwa. Na szczęście usłyszałem również pokorne odwołania do Boga, a kilka pobożnych ust zaczęło nawet recytować modlitwy. Chmura pękła w dolnej warstwie, co przywiodło na myśl szyderczy uśmiech rozwierającej się paszczy, nagle rozpadła się na dwoje, czworo, ośmioro, a później na coraz drobniejsze kłęby, kłębki i kłębuszki, które wreszcie zniknęły tak, jakby ich nigdy nie było. I nad wyspą i zatoką znowu świeciło słońce zawieszone na błękitnym niebie. Zacząłem głośno i wyraźnie odmawiać modlitwę, wznosząc dłonie w stronę tegoż błękitnego nieba. Zaraz przyłączył się do mnie van Dijk i chwilę potem, zgodnie z przewidywaniami, pobożne wersy recytowała spłoszonym i drżącym chórem cała załoga. Uśmiechnąłem się do własnych myśli, gdyż na razie wszystko szło, jak należy. Nie wiem, czy marynarze byli pod równie wielkim wrażeniem objawionego znaku, lecz miałem nadzieję, że ich wyznanie win oraz skrucha będą szczere. Usiadłem we własnej kajucie i po kolei przyjmowałem żeglarzy, którzy ustawieni za drzwiami w karnym rządku sięgającym pokładu, czekali, aż wysłucham ich grzechów, udzielę rozgrzeszenia i pobłogosławię. Gdyby sytuacja była inna, mógłbym się poczuć dumny niczym księża zakładający się, do którego z nich ustawi się większa kolejka wiernych, zwłaszcza wliczając w to piękne, młode damy (bo grzechów tych słodkich, choć zepsutych stworzonek słuchało się z największą przyjemnością, zwłaszcza jeśli człowiek wiedział, o co dokładnie dopytać). W tym wypadku nie miałem, niestety, do czynienia z urokliwymi niewiastami, które nawet jak grzeszyły, to z wdziękiem, ale z watahą obmierzłych prostaków. A ich postępki wykraczały przeciw wszystkim znanym przykazaniom oraz przeciw wszystkim paragrafom kodeksów. My, inkwizytorzy, zdajemy sobie sprawę ze słabości człowieczej natury, ale warto zaznaczyć, że wysłuchujemy wyznań i zeznań ludzi oskarżonych lub przynajmniej podejrzewanych o kryminalne występki, ludzi często zachęconych do szczerości za pomocą metod surowszych niż łagodne napomnienia. W tym natomiast wypadku słuchałem spowiedzi składanych bez przymusu, bez chęci samooskarżania się i zapewne również bez skłonności do fantazjowania. I byli to przecież

ludzie, na których nie ciążyło żadne oskarżenie, wolni obywatele chodzący po tych samych ulicach co my. A jednak ich dusze były czarne, a grzechy parszywe. Czyż ta sytuacja nie udowadniała znakomicie tezy, iż ludzie nieoskarżeni przed Trybunałem nie są niewinni, lecz po prostu nie zostali jeszcze przyłapani? Tak czy inaczej, balast ludzkiej podłości, z jakim musiał pływać ten biedny statek i jaki ja musiałem w niedługim przecież czasie wziąć na swoje barki, był naprawdę potężny. A miałem za zadanie dopilnować, by cała sprawa szła szybko i sprawnie, gdyż nie zostało wiele czasu na rozczulanie się nad każdą zbłąkaną owieczką i każdym jej występkiem. Uroczyste rozgrzeszenie dawałem, rzecz jasna, każdemu z tych zbirów, różnicowałem za to charakter pokuty, jaką nakazywałem im odbyć. Jedynie Gunemu poświęciłem nieco więcej czasu, gdyż miałem przeświadczenie, że będzie się starał mnie oszukać, więc usilnie nakłaniałem go, by tego nie robił, jeśli chce przeżyć. Natomiast kiedy już wysłuchałem jego spowiedzi, zastanawiałem się, czy nie lepiej było po prostu wysłać go z tą grupą, która zostanie sprowadzona na wyspę. Świat na pewno by na tym wiele nie stracił. I nagle uzmysłowiłem sobie, że teraz koniecznie muszę wytłumaczyć żeglarzom, dlaczego mają zejść na przeklętą wyspę, tę samą wyspę, nad którą ukazała się złowroga głowa demona utkana z dymu i ciemności. Tych, którzy mieli zostać na statku, nie trzeba będzie przekonywać, gdyż deski pokładu czy własna koja wydawały im się bezpiecznym domem i będą szczęśliwi, że nie muszą nigdzie się ruszać. Więc aby przekonać tych, którzy mają zejść na brzeg, że przedsięwzięcie jest bezpieczne, będę musiał iść razem z nimi. Zakląłem w myślach. Po pierwsze sądziłem, że cała awantura z oddawaniem demonowi ludzi odbędzie się niejako poza mną i nie będę musiał w tym fizycznie uczestniczyć. Po drugie czułem, że błogosławieństwo, którym obdarzyła mnie nieznajoma, zaczyna słabnąć, a nie uśmiechało mi się kończyć w paszczy rozochoconego Berithiego. Zdaje się jednak, że nie miałem innego wyjścia, jak opuścić statek. Bo tego mi tylko brakowało, by w chwili, kiedy wszystko zaczęło się układać, nastąpił bunt. – Są wśród was ludzie silni wolą i duchem – stwierdziłem donośnie, kiedy znowu stanąłem przed całą załogą. – Ujrzałem to, nie tylko spowiadając was, lecz uważnie przyglądając się waszym duszom, a to sztuka, której potrafi dokonać jedynie wprawny inkwizytor. Są wśród was tacy, którzy mogliby sami zostać łowcami demonów, wiedźm i czarnoksiężników, gdyby chcieli przejść odpowiednie szkolenie. Ci ludzie są prawdziwymi wojownikami. Żeglarze i żołnierze zaczęli spoglądać jeden na drugiego, zagadywać, a kilku wyraźnie wyprężyło się i przybrało dumne miny na znak, że z całą pewnością mówię właśnie o nich. Nigdy nie przestawała mnie zdumiewać łatwość, jaką dysponowałem w sztuce lepienia ludzkich zachowań tak, by osiągnęły pożądany przeze mnie kształt. Oczywiście musiałem uważać, gdyż w rozumie nawet największego prostaczka może zakiełkować podejrzenie, a w tłumie zarówno odwaga, jak i panika rozchodzą się z szybkością krwawej dżumy. – Kilku z was, których imiona wyczytam, zejdzie ze mną na brzeg – oznajmiłem. – Tam wspólnie będziemy się modlić, tworząc święty i pełen mocy krąg, który zniszczy każdą istotę Ciemności w pobliżu i w oddali. – Rozpostarłem ramiona niczym Mojżesz wzywający morskie wody, by rozstąpiły się przed jego armią. – Oczywiście ci z was, którzy zostaną wyczytani, a przestraszą się – zacząłem lżejszym głosem i starając się nasycić go pogardliwym lekceważeniem – mogą zostać na statku, gdyż jestem pewien, że wielu znajdzie się ochotników na ich miejsce. Żeglarze znowu spojrzeli po sobie. Kilku parsknęło szyderczym śmieszkiem. – Polowałem na wieloryby na Morzu Norweskim – krzyknął jeden z nich. – A wy myślicie, że

przestraszy mnie byle morda z rogami wisząca na chmurach? – Ja walczyłem z krakenem w Irlandii! – zawołał ktoś inny. – Co tam twój wieloryb! – Tymi zębami – osiłek z czerwoną twarzą pokazał szeroko otwartą paszczękę, potem uderzył się w nią od dołu, tak że zamknęła się z głośnym trzaskiem – zagryzłem kapitana hiszpańskich piratów. – Żeglarz potoczył wokół wzrokiem. – Który z was, śmiecie, rozszarpał gardło uzbrojonemu po zęby człowiekowi? Co? Który? – Spokój! – Uniosłem dłoń władczym gestem i odczekałem, aż znowu wszyscy skupili na mnie uwagę. – Cieszę się, że wielu z was ma serca lwów i orłów. Pamiętajcie jednak, że strach może dopaść każdego. Więc kto się boi, niech śmiało zostaje na pokładzie. Przecież nie będziemy go winić i wszystko zostanie tylko pomiędzy nami, i nikt nigdzie nie będzie rozpowiadał o słabości towarzysza... – zawiesiłem głos, by dobrze dotarło do nich, co mówię, i by w myślach mogli sobie dopowiedzieć: „gówno prawda”. – Na wyspie muszę mieć ze sobą same śmiałe serca! – dokończyłem. Oczywiście wasz uniżony i pokorny sługa powinien liczyć się z problemem, który pojawił się po tej przemowie. Kto mógł jednak przypuszczać, że moja swada zasługuje na miano godnej greckich demagogów, a umiejętności wpływania na tłumy mogliby się ode mnie uczyć Demostenes czy Cyceron? Bo cóż się wydarzyło? Otóż wydarzyło się to, że po przeczytaniu imion żeglarzy, których wybrałem, by wraz ze mną opuścili statek, rozpoczęła się wściekła awantura. Każdy chciał być lwem i orłem i każdy bał się, że jeśli zostanie na pokładzie, przyczepi się do niego łatka tchórza, z którą będzie musiał żyć w czasie odwiedzin w każdym porcie i w każdej tawernie. A warto wiedzieć, że w marynarskim świecie życie ze znamieniem tchórza nie jest ani łatwe, ani długie. I warto również wiedzieć, że nie ma chyba ludzi, którzy chętniej opowiadaliby plotki, powtarzali niesprawdzone pogłoski i wyolbrzymiali wieści niż żeglarze. W ich opowieściach półprzytomny ze starości i wyczerpania tuńczyk zamieniał się w gigantycznego wieloryba, niewinny szkwał przybierał postać sztormu tak potężnego, że fale omywały księżyc, a burzowe chmury zamieniały się w smoki krążące na horyzoncie, głodnymi oczami wypatrujące ofiar. Zrozumiałe więc było, że równie dobrze kogoś, kto nie będzie chciał zejść na brzeg, opiszą jako tchórza, który piszczał niczym gwałcona dziewka, kiedy ściągano go z pokładu, by pomógł towarzyszom. – Cisza! – rozkazałem jeszcze głośniej i jeszcze bardziej zdecydowanie niż poprzednio. Nim zdążyłem przemówić, krok przed czeredę wystąpił sierżant najemników. I miał zarówno ponurą twarz, jak i wściekłe wejrzenie. – Uważacie, że jesteśmy gorsi od żeglarzy? – zawarczał tak, że gdyby był psem, to należałby do tych najgroźniejszych w stadzie. – Ani mnie, ani żadnego mojego żołnierza nie ma na waszej liście! – Nie wiesz, o czym mówisz, chłopcze – powiedziałem, obracając na niego surowe spojrzenie i mierzyłem się z nim wzrokiem tak długo, aż opuścił oczy. – Wasze zadanie jest innej natury. Macie pilnować statku i załogi przed atakiem piratów. Co mi z tego, że opuścimy tę wyspę wolni i bogaci – zaakcentowałem słowo „bogaci” na tyle mocno, by w głosie wydobywającym się z moich ust usłyszano dźwięk przesypywanego złota – skoro gdzieś przy szkockim wybrzeżu piraci napadną nas, obrabują i zarżną? Jesteście ludźmi wojny i na wypadek wojny was trzymam jako ostatnią broń i ostatni żywy bastion. Po chwili, jaką zajęło mu zrozumienie i przetrawienie moich słów, sierżant uśmiechnął się, po czym wolno potoczył wzrokiem po ludziach zgromadzonych na pokładzie, jakby tylko czekał, by któryś z nich się odezwał. Ale nie odezwał się nikt.

– Szykujcie szalupy i odpływamy – rozkazałem. – Kiedy skończę kierować waszymi modłami – zwróciłem się do grupy przygotowanej do wyprawy – wrócę na statek, by poprowadzić modły tych, którzy zostali. Tak, chłopcy? – Uniosłem wysoko dłoń zaciśniętą w kiść. – Ktokolwiek wszedł nam w drogę, wsadzimy mu pięść w dupę tak głęboko, że wylezie mu gardłem! Moje słowa wywarły spodziewane i właściwe wrażenie, gdyż żeglarze, ludzie przecież o rozumie niewiele większym niż rozum śledzi w beczkach, zaczęli jedni śmiać się, drudzy wiwatować. I wszyscy, bardzo zadowoleni, potrząsali kułakami, jakby już szykowali się do decydującej rozprawy z tajemniczym wrogiem, mającej przybrać formę godną rozentuzjazmowanego miłośnika greckiej sztuki kochania. Marynarze zrzucili szalupy na wodę i szło im to z wyraźnym zapałem, rzekłbym nawet, wesołością wynikającą z pewności siebie (którą, warto przypomnieć, wasz uniżony sługa obudził w nich zgrabnymi, trafiającymi do serca oraz przemawiającymi do ambicji sformułowaniami). – Mistrzu Madderdin, idę z wami! – zawołał nagle Thijs. Zanim zdążyłem się odezwać, wyrósł przy mnie Gunther Gune. – Siedź cicho, głupcze! – zasyczał z wściekłością. – Tak jest, Thijs, siedź cicho – powtórzyłem nakaz Gunego. – Mistrzu Madderdin, ja też jestem śmiały i niczego się wcale nie lękam! – Chłopak uderzył się pięścią w pierś i zrobił groźną minę, która miała mnie przekonać, jaki jest niezwykle odważny. – Wooon! – niemal zawył Gune. Uznałem, że przez to zamieszanie zaraz zaczniemy zwracać na siebie uwagę, chwyciłem więc rybaka za ramię. – Zamilcz, Guntherze – rozkazałem stanowczo. – A ty, Thijs – zwróciłem twarz w stronę młodego marynarza – nie chcesz chyba podważać decyzji podjętych przez inkwizytora? – postarałem się, by pytanie zabrzmiało surowo. – Nie, ale ja przecież... – Wracaj do swoich obowiązków, chłopcze – nie dałem mu dokończyć. – Ale już! Być może wynikało to z godnej pożałowania miękkości serca, jednak nie zamierzałem oddawać Złotego Thijsa w łapska Berithiego. Po pierwsze chłopak był całkiem poczciwy, jak na żeglarza (która to brać należy, jak wiadomo, do najpodlejszego sortu ludzi, co wcześniej jedynie podejrzewałem, natomiast od czasu wysłuchania ich spowiedzi wiedziałem z całą pewnością wynikającą nie z podejrzeń, lecz z przekonania), po drugie nieźle się już wycierpiał w niewoli u van Dijka, więc uznałem, że należało mu się coś poza strachem i cierpieniem. Zresztą, jak wspominałem wcześniej, pewnie i tak trzeba będzie go spalić, ale przynajmniej śmierć zadadzą mu inkwizytorzy, nie parszywy demon. Thijs łypnął na mnie ponuro ocalałym okiem, lecz nie śmiał już nic dodać i odszedł z opuszczoną głową. Gunther szarpnął mnie za rękaw i nachylił się w moją stronę na tyle blisko, że poczułem smród bijący z jego paszczy tak wyraźnie, jak gdybym zanurkował nosem w rozkładającym się truchle. – Oddajecie ich temu demonowi, co? – zaszeptał gorączkowo. – Dobiliście targu, żeby ocalić resztę, co? Założę się, że tak właśnie jest! Błyskawicznym ruchem chwyciłem Gunego za ucho i przygiąłem do ziemi. Kucnąłem obok. – Jeżeli z kimkolwiek podzielisz się swoimi bzdurnymi podejrzeniami – powiedziałem powoli i z naciskiem, lecz na tyle cicho, by moich słów nie słyszał nikt poza nim – to bolesność i długość twojego konania staną się legendarne.

Zarechotał niczym duszony suchotnik, potem odplunął gęstą, brudnoczerwoną flegmą. – Ja też chcę żyć, mistrzu Madderdin, a czy inni przeżyją, czy zdechną, to mi za jedno... – Rozsądne podejście do życia, Guntherze – rzekłem spokojniej, gdyż słowa rybaka dokładnie pasowały do tego, co o nim sądziłem. – A wy? – zaniepokoił się nagle. – Wy wrócicie, prawda? Na pewno wrócicie? – Na pewno to jest Bóg w niebiosach – odparłem. – Niemniej nie zamierzam zostawać na tej wyspie, jeśli zależeć to będzie od mojej woli. Przytaknął, po czym zemknął pod burtę i przywarował przy zwiniętym kłębie sznurów. Tymczasem szalupy były już gotowe i obsadzone załogą, a ostatni marynarze ześlizgiwali się po linach na ich pokład. – Z Bogiem, mistrzu Madderdin – rzekł uroczystym tonem van Dijk i mocno potrząsnął moją prawicę. Widziałem, że jest naprawdę poruszony. – I wy zostańcie w pokoju, panie van Dijk – odpowiedziałem. – Wszystko skończy się dobrze, wierzcie mi. Uśmiechnąłem się do niego krzepiąco, po czym chwyciłem za linę. Byliśmy mniej więcej w połowie drogi na wyspę, kiedy zobaczyłem, że ktoś staje na burcie statku i daje szczupaczego susa prosto w odmęty. – Na gwoździe i ciernie! – zdusiłem przekleństwo, gdyż natychmiast w zręcznie skaczącej postaci rozpoznałem nieszczęsnego Złotego Thijsa. – Hej, człowiek za burtą! – zawołał siedzący obok mnie marynarz. Załoga wstrzymała wiosła i poczekała, aż młodzieniec dopłynie do naszej szalupy. Był wyraźnie bardzo zadowolony z siebie i popatrywał na mnie zuchwale, zwłaszcza iż żeglarze głośno chwalili jego odwagę, a kilku poklepało go po ramionach, kiedy już wdrapał się do łodzi. – Nie gniewajcie się, mistrzu Madderdin, musiałem... – wyjaśnił bynajmniej nie przepraszającym tonem. Spojrzałem na niego obojętnym wzrokiem. – Każdy jest kowalem własnego losu – odparłem. Wyszliśmy na brzeg, wciągnęliśmy szalupy na piasek, a czterem wcześniej wyznaczonym ludziom kazałem przy nich zostać. W końcu nie zamierzałem sam wiosłować w drodze powrotnej, a przecież obiecałem, że kiedy zakończę przygotowania na wyspie, to wrócę, by modlić się wraz z załogą pozostającą na „Księżniczce”. Na razie jednak musiałem załatwić sprawy tu i teraz. Poprowadziłem grupę nad samo jezioro. Szli ostrożnie, ale nie lękliwie. Nie gadali ze sobą, lecz widziałem, że nie ze strachu, a jedynie z przezorności. Wiedziałem, że moja obecność dodaje im pewności siebie, i była w tym wielka ironia losu, że właśnie ja, człowiek, któremu ufali najbardziej, odda ich w ręce demona. Ale tak jak już wspominałem wcześniej, w przypadku tych ludzi świat nie musiał szczególnie żałować, że właśnie kończy się ich ziemska egzystencja. Nagle poczułem obecność demona i zatrzymałem się niczym ściągnięty cuglami. Broniąca mnie tarcza zadrżała zupełnie tak, jakby nie utkano jej z błogosławieństw i modlitw, lecz wydmuchano z florentyńskiego kryształu. I wtedy zobaczyłem, że wszyscy ludzie, których przyprowadziłem, siadają na ziemi, a ich zmętniałe, nieprzytomne oczy wpatrują się gdzieś w przestrzeń. Obok mnie pojawił się Berithi. – Naprawdę dobra osłona, wręcz znakomita – wymruczał. – Zawsze wiedziałem, że ta kobieta jest prawdziwą mistrzynią. – Pokręcił głową. – Co za elegancja, inkwizytorze, mówię ci... Jaka szkoda, że twój prymitywny umysł i małe doświadczenie nie pozwalają docenić iście wspaniałego daru, jaki

otrzymałeś. – Co teraz? – zapytałem, ignorując jego uwagi. – Teraz? Rób, co chcesz. Wracaj na statek albo zostań tu i popatrz, jak będę się z nimi zabawiał. – Iglaste kły demona znów błysnęły, zdając się wypełniać całe usta. – Dziękuję za zaproszenie, jednak nie skorzystam – odparłem. – Mistrzu Madderdin... – usłyszałem nagle zduszony głos Thijsa. Obróciłem się. Chłopakowi udało się przekręcić w naszą stronę i wpatrywał się we mnie przerażony. Z całą pewnością dostrzegł szkaradny uśmiech Berithiego i z całą pewnością dobrze widział swoich pozbawionych zmysłów towarzyszy. – Mały Thijs – roześmiał się demon. – Mój mały pomocniczek. Dobrze cię widzieć, chłopcze, na święcie obdzierania ze skóry. – Mrugnął do mnie figlarnie. Zacząłem się zastanawiać, czy przypadkiem sam Berithi nie osłabił rzuconego na Thijsa zaklęcia, by tym bardziej mnie pognębić. Jeżeli taka była prawda, to potężnie się mylił, oceniając charakter inkwizytora. My, członkowie Świętego Officjum, nie rozpaczamy nad każdym rozbitym kawałkiem mozaiki, gdyż wiemy, że nie ma elementów niezastąpionych, a poza tym wedle niedoścignionego planu Bożego każdy z nich da się zamienić na lepiej pasujący do całości lub piękniejszy. – Co się dzieje, mistrzu Madderdin? Co się z nami dzieje? – Thijs próbował wstać z kolan, ale widziałem, że jakaś siła trzyma go przy ziemi niczym najmocniejszy klej. – Mówiłem ci, żebyś ze mną nie płynął, chłopcze – powiedziałem i odwróciłem się. – Mistrzu, mistrzu! – zawył rozpaczliwie, gdyż może teraz właśnie zdał sobie sprawę ze swojego położenia, a może teraz dopiero Berithi przybrał swą prawdziwą postać, a może teraz przeciągnął ostrym jak brzytwa pazurem po twarzy chłopaka, zrywając z kości skórę oraz mięśnie. Aż do granicy drzew ścigał mnie przerażający skowyt najpierw Thijsa, potem jednego, drugiego, trzeciego i wreszcie dziesiątego marynarza. Skowyt pełen przejmującego cierpienia, w miarę trwania zamieniający się w jakiś rodzaj upiornej muzyki, tak jakby Berithi grał na instrumencie, którego klawiszami byli żywi ludzie, a poruszające je struny składały się z bólu. Kiedy wyszedłem na piasek plaży, wycie ucichło niczym nożem uciął. – Chyba modlitwa was wyczerpała, panie – zauważył jeden z marynarzy przy szalupie. – Zbledliście jak śmierć. – Płyńmy – rozkazałem i odetchnąłem głęboko. Wiedziałem, że jeszcze długo będzie mi dźwięczał w uszach krzyk płynący z gardeł zamęczanych ludzi. I chociaż my, inkwizytorzy, nie jesteśmy wszak naturami delikatnymi i czułostkowymi, to jednak niewielu mych kompanów miało zapewne okazję słyszeć demona przy pracy lub zabawie (jakkolwiek by nazwać to, co wyprawiał ze swoimi ofiarami). Ale wiedziałem, że koszmarne wspomnienia szybko zbledną, a zasługa położona przed ołtarzem Pana zostanie na wieczność.

Na pokładzie „Księżniczki” powitały mnie uduchowiona powaga oraz cisza. Załoga porozumiewała się szeptem i musiałem przyznać, że nawet w kościołach zdarzało mi się widzieć większą niesforność wśród wiernych niż tutaj, na statku pogrążonym w oczekiwaniu na mającą się zacząć wojnę pomiędzy siłami Światła a siłami Ciemności. I ponieważ właśnie my mieliśmy być na pierwszej linii tej wojny,

to i pobożne skupienie było prawdziwie wielkie i, jak ośmielałem się mniemać, zupełnie oraz bezwarunkowo szczere. – Mistrzu Madderdin, jesteście – przywitał mnie van Dijk z wyraźną ulgą i radością. – Wszystko dobrze na wyspie? – Spojrzał na mnie z niepokojem, który starał się ukryć, ale który jednak wyraźnie dostrzegłem w jego oczach. – Wszystko w najlepszym porządku – odparłem tak głośno, by dobrze usłyszano mnie wokół. – Chłopcy modlą się gorąco i zawzięcie. Teraz czas, byśmy i my oddali się pobożnej medytacji na chwałę Pana Boga Wszechmogącego! Wypowiedziałem te słowa z należytą powagą, wznosząc przy tym ramiona wprost w błękitne niebo, jakbym oczekiwał, że łaska Pańska spłynie na mnie z obłoków niczym strzępy wełny z potarganego motka. Wzrok marynarzy pobiegł w ślad za moim gestem i w tej samej chwili, zupełnie niespodziewanie, zobaczyliśmy łódeczkę z niewielkim trójkątnym żaglem, która wyłoniła się z okalającej wyspę mgły i wpłynęła na błękitne wody tuż u wejścia do zatoki. Żeglarze zaczęli gromadzić się przy burcie, ze zdumieniem i zmieszaniem obserwując, któż przybywa właśnie teraz do miejsca, w którym zostali uwięzieni. I kiedy łódeczka wpłynęła w słoneczną plamę rozświetlającą przybrzeżne wody, wszyscy mogliśmy wyraźnie przyjrzeć się śmiałkowi, który odważył się samotnie żeglować poprzez ocean, by dotrzeć aż tutaj. Przy maszcie, siłując się z linami, stał postawny, rudobrody mężczyzna w mnisim habicie. Spojrzał w naszą stronę i nakreślił w powietrzu wyraźny znak, a jego palce zdawały się rozsnuwać złote promienie słońca i formować je w kształt krzyża. Lecz trwało to na tyle krótko, by każdy mógł powiedzieć, iż to zaledwie złudzenie wywołane spoglądaniem w mocne słońce. Potem samotny żeglarz uśmiechnął się i zamachał do nas energicznie. Wśród marynarzy zaczął narastać szmer ożywionych rozmów, zaraz przemieniający się w całkiem głośny gwar. Gwar, w którym dominowały tony pełne nadziei. Ja przypatrywałem się łódce i sterującej nią postaci z dużo mniejszym entuzjazmem, aczkolwiek byłem pod wrażeniem pięknego przedstawienia, jakie Berithi wyprawił przed załogą. Van Dijk stanął obok i ścisnął mnie za ramię. – Gniewny Boże, kto to jest, mistrzu Madderdin, kto to jest? – Usłyszałem w jego głosie zarówno niedowierzanie, jak i radosne oczekiwanie na wyjaśnienie tej zagadki. Radosne, bowiem człowiek na pokładzie stateczka już z daleka mógł budzić zaufanie. Był barczysty, silny, a każdy jego ruch zdawał się przesycony energią i pewnością siebie. No i jeszcze ten krzepiący znak krzyża, którym nas wszystkich pozdrowił... – Nie mam pojęcia – skłamałem. – Ale jednego jestem pewien: zaraz się dowiemy. Stojący dwa kroki ode mnie Gunther Gune opadł na kolana, schował głowę w ramionach i zaczął skuczeć niczym torturowany pies. Van Dijk aż podskoczył, tak było to niespodziewane. – A temu co znowu? – warknął wytrącony z równowagi. Wzruszyłem ramionami i palcem nakreśliłem kółko przy skroni. – Każcie go zaprowadzić do ładowni, żeby nie przeszkadzał w modlitwie – poprosiłem. Kupiec wezwał dwóch żeglarzy, rozkazał im odprowadzić Gunego pod pokład i solidnie związać. O dziwo, Gunther nawet się nie opierał. Po prostu zwisł w rękach marynarzy i dał się powlec na schody, ograniczając swój protest do przeciągłego, cichnącego jednak skowytu. Odetchnąłem. Tymczasem samotny żeglarz dobił do naszego statku i zręcznie wspiął się po linie. Miał gęstą rudą brodę i zielone, wyłupiaste oczy spoglądające na nas bystro i wesoło. – Mordimer Madderdin, inkwizytor! – zawołał z ogromną radością i ruszył w moją stronę,

rozpościerając szeroko ramiona. Obserwowała nas cała załoga, więc cóż innego mogłem uczynić, jak nie odpowiedzieć mu serdecznym uściskiem? Ciekawe, czy pierwszy raz w historii inkwizytor czule obejmował demona? Zapewne nie pierwszy, lecz ja wcześniej o takim przypadku nie słyszałem. Oczywiście szkolenie odbyte w prześwietnej Akademii Inkwizytorium pozwalało mi na rozpoznanie demona niezależnie od tego, pod jaką ukrywał się postacią, lecz przyznam, że w uścisku tego szatańskiego pomiotu nie było nic obrzydliwego ani odstręczającego. Ot, jakbym ściskał zwykłego człowieka wychłostanego morską wodą i przez to pachnącego solą oraz wiatrem. – Poznajesz mnie, zacny Mordimerze? – Odsunął mnie na odległość ramion. – Jestem ojciec Bonifacy z Bogoryi. No powiedz, że poznajesz, mój kochany chłopcze! – Jakżebym nie poznał – odparłem. – Oto mistyk znany z wielkiej świętości i cnotliwego życia – zwróciłem się głośno w stronę przypatrującej nam się załogi. – Jak się tu znaleźliście, ojcze? – wtrącił van Dijk. – Pan Bóg przenajświętszy w niebiesiech pobłogosławił mnie cudownym objawieniem. – Fałszywy mnich wzniósł oczy ku niebu. – A w czasie tegoż cudownego objawienia majestatyczni Aniołowie ukazali mi tego tu oto mego wiernego przyjaciela. – Wskazał na mnie gestem. – I was, najdrożsi moi chrześcijanie. I Aniołowie kazali mi natychmiast spieszyć wam na ratunek. Twarz van Dijka rozjaśniła się w uśmiechu. – Mój Boże. – Aż pokręcił głową w zadziwieniu i uściskał dłoń fałszywego mnicha. Byłem pewien, że van Dijk bierze słowa przybysza za dobrą monetę, gdyż pomimo że był sprytnym i trzeźwo myślącym kupcem, to jednak w każdym z nas, kiedy staje w obliczu zagrożenia życia, pojawia się nadzieja na cudowne ocalenie. A tajemniczy mnich z taką nadzieją na pokładzie właśnie przyżeglował. – Imaginujcie sobie, najdrożsi bracia w chrześcijańskiej wierze – kontynuował demon – że nigdy wcześniej nie siedziałem w łodzi, nigdy wcześniej nie żeglowałem, ba, nigdy wcześniej nie widziałem nawet morza! Marynarze porozdziawiali gęby w zdumieniu, a ja tylko westchnąłem w myślach. – Najgodniejsi Aniołowie przykazali uroczyście: zaufaj Panu, bo On cię nie zawiedzie. Ja wtedy odparłem, wznosząc ufne oczy ku niebu: Pan jest Pasterzem moim, na spokojne wody mnie prowadzi. Choćbym nawet szedł ciemną doliną, zła się nie ulęknę, bo On jest ze mną. Westchnąłem raz jeszcze i znowu oczywiście jedynie w myślach. Przyznam jednak, że widok demona recytującego w uniesieniu psalmy był naprawdę godzien zapamiętania. – Ojciec Bonifacy słynie z wielkiej pobożności oraz z tego, iż przeklęte twory piekieł czmychają przed nim niczym szczury przed terierem – wtrąciłem. – Ale teraz ojcze, pozwól ze mną, byśmy uzgodnili, co wypada nam dalej czynić. – Oczywiście, synu mój najzacniejszy Mordimerze, oczywiście. Pobłogosławił załogę zamaszystym znakiem krzyża, mamrocząc coś pod nosem, i już poszedł ze mną, chwytając pod rękę, co zdecydowałem się znosić ze względu na dobro naszego wspólnego wizerunku. – Jakoś nad podziw łatwo przychodzi ci korzystanie ze świętych symboli naszej wiary – zauważyłem zgryźliwie. Uśmiechnął się od ucha do ucha. Znowu mogłem obejrzeć jego zęby, od trzonowych po siekacze, ale tym razem były to białe, szerokie zęby zdrowego człowieka, nie ohydne, szczupacze igły jak

poprzednio. – Kiedy urodził się wasz Jezus i kiedy postanowiliście czcić go znakiem krzyża, ja już byłem stary – wyjaśnił z lekceważeniem. – Chrześcijańskie gesty, symbole i modlitwy nic dla mnie nie znaczą. – Czemu więc demony lękają się inkwizytorów? – zapytałem z równym lekceważeniem. – Może kiedyś to zrozumiesz. – Spojrzał na mnie z błyskiem w oku. – Może kiedyś ktoś ci to wyjaśni. – Pstryknął palcami. – Może tak, może nie, któż to dzisiaj wie – zanucił, paskudnie fałszując. Najwyraźniej był w figlarnym nastroju albo koniecznie chciał sprawiać wrażenie kogoś w figlarnym nastroju. Lub chciał sprawiać wrażenie kogoś, kto usiłuje wywrzeć wrażenie, że jest w figlarnym nastroju. Zresztą wszystko jedno, bo co ma być, to będzie... Jeśli chodzi o brak lęku demonów przed chrześcijańskimi symbolami, była to do pewnego stopnia prawda. Demony nie tyle obawiały się krzyża, ile naszej, inkwizytorskiej gorącej wiary w potęgę krzyża. My wiedzieliśmy, że jest to podwójnie błogosławiony symbol, oznaczający zarówno poświęcenie naszego Pana, kiedy pozwolił wydać się na mękę, jak i siłę, z którą zszedł z miejsca kaźni, by objąć władzę nad światem. I właśnie nasza wsparta niezłomną wolą, żarliwa wiara tak bardzo przerażała demony. Oczywiście zadawano pytanie, po cóż nam w takim razie symbol, skoro wystarczy sama wiara, albo czy równie dobry nie byłby jakikolwiek symbol? No cóż, znałem wielu ludzi, którzy na łożu śmierci wznosili błagalne modły w stronę krzyża, ale nie znałem nikogo, kto czyniłby tak w stosunku do durszlaka lub przegniłego buta. Jak więc widać, nie każdy symbol mógł rozniecać prawdziwy żar w sercu człowieka, żar, który dawał temuż człowiekowi zarówno moc ciała, jak i moc ducha. Czasem moce te były na tyle silne, by z podniesionym czołem spacerować wśród srożących się demonów. Albo by, tak jak ja w tamtej chwili, bez trwogi spoglądać demonowi prosto w oczy. – Gratuluję imponującego wejścia na scenę – rzekłem. – I mam nadzieję, że dalsze twoje czyny będą niekoniecznie tak efektowne, za to skuteczne. – Zależy mi na zwycięstwie w takim samym stopniu co tobie – stwierdził poważnie. – A kto wie, może nawet bardziej niż tobie, bo przez swoją ignorancję chyba nie zdajesz sobie sprawy, co cię czeka w razie niepowodzenia... – Zdziwiłbyś się – mruknąłem. – Ach tak. – Spojrzał na mnie bystro. – Więc twoja pani zabrała cię na przejażdżkę, czyż nie? Obejrzałeś sobie dokładnie Kościany Galeon, mój ty grzeczny piesku, kiedy paniusia bezpiecznie trzymała cię na smyczce? – Rozumiem, że mamy sporo czasu na pogaduszki? – odpowiedziałem pytaniem. Uśmiechnął się krzywo. – Nie, nie mamy – przyznał. – A więc dobrze, powiem ci, jak sprawy wyglądają. Przygotuję magiczne symbole, tak potężne, na jakie tylko mnie stać, co oznacza, że przerastające wszystko to, co mógłbyś sobie wyobrazić, po czym cała załoga wraz ze mną utworzy krąg, w którego centrum znajdziesz się właśnie ty... – Zaraz, a niby z jakiego powodu? – Zmarszczyłem brwi. – Nie rozumiem, czemu mam znajdować się w środku? Przyglądałem się Berithiemu podejrzliwie, gdyż w rytuale, który chciał przeprowadzić, było coś całkowicie dla mnie niezrozumiałego. Skoro relikwia znajdowała się na wyspie, czemu nie chroniliśmy właśnie jej, tylko wszyscy zgromadziliśmy się na pokładzie statku?

– Masz największą siłę z wszystkich obecnych tu ludzi. To chyba oczywiste, prawda? Wyobraź sobie siebie jako lustro latarni morskiej odbijające i wzmacniające blask bijący z palenisk... Spoglądałem na niego jeszcze przez chwilę, po czym wzruszyłem ramionami. Wytłumaczenie jak każde inne. Może prawdziwe, może fałszywe, a może splątano w nim w zawikłany supeł zarówno kłamstwo, jak i prawdę? Nie miałem możliwości, by w jakikolwiek sposób potwierdzić moje niejasne podejrzenia co do przebiegu ceremonii, ale tak naprawdę nie miałem też powodów, by nie wierzyć, że demon działa tak, by nam pomóc. W końcu jego los również zależał od powodzenia rytuału. A przynajmniej tak kazano mi wierzyć... Rozumiałem, że przez nadmierną podejrzliwość mogę zniszczyć cały rytuał, ale równie dobrze rozumiałem, że w kontakcie z demonem powinienem zachować skrajną ostrożność. Bo żaden demon nigdy nie będzie kanapowym pieskiem; jeżeli już porównywać go do zwierzęcia, to raczej do wielkiego brytana, którego w ryzach trzyma jedynie kij w ręku pana lub obietnica nagrody. Ale który rzuci się do gardła każdemu, kiedy tylko uzna to za opłacalne lub kiedy tak mu podpowie instynkt, lub kiedy będzie miał taki kaprys, lub albo również i tak dalej, i tak dalej... – Rób, co uważasz za stosowne, i pamiętaj, że jesteś obserwowany. Teraz demon wzruszył ramionami. – Nie przeze mnie, tylko przez moją panią, jak ją nazywasz – dodałem. – Musiała ci kiedyś nieźle dopiec, bo coś mi się widzi, że boisz się jej niczym diabeł święconej wody... Założyłbym się, że trafiłem w czuły punkt. Niby demon nie dał poznać po sobie w żaden sposób, że moje słowa wywarły na nim wrażenie, nie skrzywił się, nie prychnął z rozdrażnieniem, krótko mówiąc: nie uzewnętrznił swoich emocji. Ale wręcz zalała mnie buchająca z jego strony fala nienawiści. Bardzo mi się to spodobało... Przygotowania trwały dość długo, lecz przebranemu za mnicha demonowi udawało się utrzymywać atmosferę powagi i uduchowienia, a cała załoga obserwowała jego poczynania z nabożnym szacunkiem. Trzeba przyznać, że Berithi doskonale wiedział, jak radzić sobie z ludźmi, którzy ani nie byli przygotowani na fałsz, ani nie spodziewali się po nim niczego złego. – Oto jesteśmy gotowi – rzekł wreszcie demon, wznosząc ramiona ku niebu i słońcu. – Oto zrobiliśmy, co w ludzkiej mocy, a reszta zależeć będzie od łaski Pana naszego i Jego Aniołów. – I naszej szczerej, gorącej modlitwy oraz nieskalanej wiary – dodałem równie podniosłym tonem. – Z ust mi to wyjąłeś, najukochańszy Mordimerze – przyznał demon z patosem. Ujął mnie za rękę i podprowadził w sam środek wyrysowanych na pokładzie kręgów oraz znaków. Nie miałem najmniejszego pojęcia, co mogły one symbolizować, gdyż podobnego zestawienia nie widziałem nigdy wcześniej. Ale wręcz namacalnie czułem moc bijącą od tych magicznych symboli. Cóż, równie dobrze mogły one otwierać bramę, która miała porwać łatwowiernego inkwizytora do samego piekła. Pocieszało mnie tylko to, że nikt przecież nie zadawałby sobie tyle fatygi, by pokonać jednego inkwizytora, choćby należącego do najwierniejszych, najbieglejszych i najlepiej przygotowanych do walki z szatańskimi pomiotami. Ku mojemu zdziwieniu demon również wszedł do środka kręgu i zarzucił mi na ramiona swój obszerny płaszcz tak, że okrył on nas obu niczym płachta chroniąca przed deszczem. Najłagodniej mówiąc, nie byłem zachwycony tą bliskością Berithiego, ale przecież nie mogłem dać poznać po sobie niechęci czy zaniepokojenia, by nie osłabić wiary, która emanowała z naszej załogi. Bo żeglarze naprawdę zostali przekonani i uspokojeni modlitwami oraz pewnością siebie fałszywego mnicha. Ich twarze rozjaśniała nadzieja, oczy były pełne głębokiej wiary, a serca, miałem tego

pewność, przepojone żarliwym uczuciem miłości do Boga. No i całe szczęście, bo skoro wiara miała w tym wypadku odegrać tak ważną rolę, to potrzeba nam było tej wiary tyle, co ryb w oceanie. Berithi zaintonował spokojną modlitwę, do której dołączyli wszyscy marynarze. Obserwowałem demona i zauważyłem dziwne zjawisko. Oto Berithi pełnym głosem prowadził pobożną litanię i jednocześnie szeptał coś, co mogłem usłyszeć tylko ja, a co najpewniej było czarnoksięskimi zaklęciami, od których moja skóra pokryła się gęsią skórką, a wzdłuż kręgosłupa przeszedł zimny dreszcz, jakby ktoś lodowym soplem ciągnął mi od krzyża aż po sam kark. Niebo nad nami i wokół nas pociemniało. Szmaragdowe morze zaczęło zmieniać barwę i woda w nim przybrała paskudnie szary kolor, niczym pomyje zostawione w wiadrze. – Módlcie się! Nie przerywajcie! – zakrzyknął Berithi gromko. – Nie lękajcie się, gdyż Bóg jest z wami! Po raz kolejny pomyślałem, że tego widoku nie zapomnę do końca życia. Oto potężny demon dowodził chrześcijańską modlitwą przerażonych marynarzy i głośno wzywał imienia Pańskiego, a pośrodku świętego kręgu siedział współpracujący z owym demonem inkwizytor. Ołowiane niebo przerżnęły łańcuchy błyskawic. Co dziwne, nie usłyszeliśmy żadnego dźwięku, naszych uszu nie ogłuszyły gromy, nadal panowała przygnębiająca cisza, tak jakby wszystko wokół nas umarło, a my, ludzie zebrani na statku, jako jedyni dawaliśmy jakiekolwiek słyszalne objawy życia. I tylko te srebrne pioruny cięły raz za razem nieboskłon, jak gdyby były biczami bez opamiętania chłoszczącymi zasłonę dymu i mgły. I wtedy pojawił się najpierw zaledwie cień, potem zarys, aż wreszcie cały kształt Kościanego Galeonu. Nadciągał od strony krwawiącego słońca w kierunku dymnych obłoków i stopionego nieba. Przepływał nad naszymi głowami niczym gigantyczna burzowa chmura, przysłaniająca niemal cały horyzont. Usta stojącego obok mnie demona poruszały się szybko i bezgłośnie; dla postronnego obserwatora mogło to wyglądać, jakby Berithi się modlił, ja jednak wiedziałem, że dalej recytuje on przeklęte czarnoksięskie formuły, tym razem już tak potężne, iż poczułem, jak nawet serce zaczyna mi bić w rytm wypowiadanych przez demona inkantacji. No cóż, przeklęte czy nie, czarnoksięskie czy nie, liczyło się jedynie to, żeby wszystkie nasze starania i zabiegi trzymały upiorny statek z dala od nas. Bo dopiero teraz, spoglądając na Kościany Galeon z naszego uniwersum, a nie z perspektywy nie-świata, mogłem w pełni przekonać się o jego ponurej i przerażającej potędze. Oczywiście, kiedy podróżowałem przez nie-świat z tajemniczą towarzyszką, od Kościanego Galeonu również emanowała groza, lecz w tej właśnie chwili zdałem sobie sprawę, jak bardzo bezpiecznie czułem się, trzymając jej dłoń w swojej dłoni, i jak wiele ofiarowała mi ze swej mocy, by pokrzepić mego ducha. Tutaj byliśmy już tylko my, wątli ludzie postawieni wobec nieogarniętej przeklętej mocy. I na pewno obecność demona recytującego mroczne zaklęcia nie potrafiła pokrzepić mego serca. Przymrużyłem oczy i wypowiadając słowa modlitwy, wyobrażałem sobie jednocześnie dotyk dłoni kobiety, z którą podróżowałem przez nie-świat, i otuchę, jaką ten dotyk wsączał do mojego umysłu i mojej duszy. Kościany Galeon widziany z nie-świata przypominał przerażającą rycinę, szkic, z największą maestrią wykonany za pomocą węgla, lub może staloryt. Tu, w naszym świecie, można go było porównać do malowidła, w którym farby zastąpiono krwią, żółcią i jadem, w którym czernie i szarości usnuto z dymów pochodzących z płonących ludzkich ciał. Tu, w naszym świecie, twarze niewolników Galeonu żyły i krzyczały. Tu skóra zdarta z ludzkich grzbietów krwawiła strugami limfy i posoki, a obrośnięte ścięgnami i mięsem kręgosłupy chwiały się w rytm leniwych poruszeń statku. Widzieliśmy wręgi i kadłub, jak gdybyśmy byli podwodnymi stworami obserwującymi rejs statku,

lecz kiedy Galeon przechylał się na którąś stronę, ujawniał przed naszymi oczami pokład oraz burty. Wszystko rozedrgane w cierpieniu i spowite męką... – Nie lękajcie się, albowiem Bóg jest z wami! – zakrzyknął demon potężnym, krzepiącym głosem. – Nie gaście światła w swych duszach, nie poddawajcie serc! Sądzę, że wydał w porę ten okrzyk otuchy, brzmiący niczym głos wojennego dowódcy, który właśnie woła do przerażonych żołnierzy, że potężna armia idzie im na odsiecz. Berithi wyraźnie wzmocnił nadwątlone siły przerażonych żeglarzy. Bo ci ludzie byli naprawdę, naprawdę przerażeni widokiem Galeonu i jego niepojętą potęgą.

Przy szczególnie mocnym przechyle Galeonu dostrzegłem, iż szczyty jego masztów utworzone są z setek, może nawet tysięcy gałek ocznych, które obracały się wokół własnej osi i pomimo że spływały krwawymi łzami, zdawały się obserwować wszystko wokół, śledzić horyzont, badać przestrzeń, wypatrywać... Byłem pewien, że szukają relikwii, po którą czarnoksiężnik przysłał Kościany Galeon, że szukają też jakiegokolwiek objawu życia, by następnie bezwzględnie to życie zgasić lub by jego płomień przekształcić we własną mroczną energię, co pozwoli Galeonowi przemierzać dalej i dalej wciąż nowe światy... – Nie widzą nas – wyszeptał Berithi, który spoglądał w tym samym kierunku co ja. Wyraźnie dostrzegłem, że jest napięty niczym cięciwa łuku. Ciekawe, czy miał jakiś plan B, na wypadek gdyby plan A się nie powiódł i gdyby piekielny twór jednak nas zauważył? – Bogu dziękować – odparłem, z trudem pokonując suchość ust. A Galeon płynął nad nami, zakrywając już całe niebo, zmieniając je w mieszaninę i kłębowisko fantasmagorii tak ohydnych, że mogłyby się zrodzić tylko w umyśle artysty, który najpierw zobaczył piekło na własne oczy, a potem oszalał ze zgrozy. Jak długo ciągnął się koszmarny rejs Galeonu nad naszymi głowami? Nie wiem, czy trwało to godzinę, czy trzy godziny. A może zaledwie kilka minut, które zamieniły się w nieskończoność w naszych przerażonych umysłach? Tak czy inaczej, monstrualny okręt zaczął wreszcie się oddalać i maleć, aż wreszcie zniknął na horyzoncie. Przez cały ten czas Berithi krzepił nas i podtrzymywał na duchu modlitwami wypowiadanymi mocnym głosem i pięknie śpiewanymi psalmami. Gdybym nie wiedział, iż święte słowa płyną z ust jednego z najzłośliwszych i najohydniejszych piekielnych książąt, pewnie sam czułbym się opromieniony aureolą błogosławieństwa. Mnie jednak pomagało co innego. Oprócz oczywiście nieustępliwej wiary w Boga i Jego opiekę wciąż wspominałem dotyk ręki tej utkanej ze światła istoty, która prowadziła mnie przez ostępy nie-świata. I pamięć jej głosu, jej dotyku oraz jej niezwykłej mocy dodawała mi otuchy w konfrontacji z płynącym po niebie koszmarem. Wreszcie wszystko się skończyło. Zniknął nie tylko Kościany Galeon, ale nawet jakikolwiek ślad po nim. Zostało zaledwie ołowiane niebo i stalowe fale kołyszące naszym statkiem. Berithi umilkł, a żeglarze poupadali na pokład niczym marionetki, którym lalkarz odciął podtrzymujące je sznurki. – Wyspa – zaszeptał van Dijk słabo, podpierając się łokciem o deski pokładu. – Patrzcie, nie ma wyspy... Powiodłem wzrokiem w ślad za spojrzeniem kupca. Po słonecznej wyspie z piękną piaszczystą plażą i soczyście zielonymi drzewami zwieszającymi gałęzie nad szmaragdową tonią nie pozostało nawet najmniejsze wspomnienie. Nie pozostało ono również po „Szmaragdowej Księżniczce”. A szczątki załogi Dominika Altdorfa i sam Dominik Altdorf zostali zapewne pogrzebani na wieki pod ołowianymi falami. Otaczał nas smętny, ponury ocean, który jednak w porównaniu z tym, czego byliśmy świadkami przed chwilą, wydawał się przytulny, miękki i atłasowy niczym puchowa pierzyna obleczona w jedwabistą granatową powłokę. Kiedy z powrotem skierowałem spojrzenie na van Dijka, dostrzegłem, że kupiec podłożył sobie ramię pod głowę i zasnął. Ba, nawet zaczął pochrapywać! Rozejrzałem się i zobaczyłem, że całą załogę dopadło zmęczenie i wyczerpanie, które kazało każdemu z żeglarzy ułożyć się tam, gdzie akurat stał czy siedział w danej chwili, i zasnąć. Ludzie spali przytuleni do siebie nawzajem, a ich twarze, do niedawna wykrzywione lękiem i odrazą, ściągnięte w napięciu i oczekiwaniu, teraz złagodniały i nabrały wyrazu spokojnej, sennej życzliwości.

Berithi otrząsnął się i wyrwał mnie tym ruchem z zamyślenia. – Było blisko – rzekł. – Co z nimi? – Niedługo się obudzą. – Co zapamiętają? – Wielką burzę, wielką katastrofę, śmierć towarzyszy na rozszalałym oceanie. – Uśmiechnął się paskudnym uśmieszkiem. – Bo chyba żaden z nas nie chce, by pamiętali to, co mogliby zapamiętać, prawda, inkwizytorze? – Altdorf i jego statek? – Znaleźliście wrak, lecz porzuciliście go w czasie sztormu. Jeżeli to, co mówił, okazałoby się prawdą, jeżeli rzeczywiście potrafił tak łatwo kształtować pamięć śmiertelników, byłoby to zjawiskiem wyjątkowo niepokojącym. Z drugiej jednak strony Berithi przygotowywał się długo i solidnie do wycieczki do naszego świata. Wyspa, którą stworzył i której tak pieczołowicie pilnował, najlepiej o tym zaświadczała. Ale zmienić pamięć kilkunastu ludzi, ot tak, od niechcenia, jak gdyby zamalowywało się kolorowy obraz czarną farbą? Trudno nie zadać sobie pytania, jak bardzo nasz świat był tym, co widzieliśmy i pamiętaliśmy, co rzeczywiście i naprawdę przeżywaliśmy, a w jakim stopniu, być może, nasze wspomnienia zostały utkane za pomocą magii? A jeśli tak, to kto, w jakim celu i z jaką skutecznością tkał te nasze wspomnienia? – Kiedy się ockną? – Niedługo. W końcu ktoś musi poprowadzić tę łajbę do brzegu. – Ziewnął rozdzierająco. – I mnie się chce spać od tego wszystkiego. A poza tym zjadłbym coś – dodał i oblizał się, a ja poczułem niechciany i niespodziewany dreszcz, bo domyśliłem się, cóż to mógłby być za posiłek. – Teraz, skoro wyspa zniknęła, muszę pobłogosławić choć wody, pod którymi ukryto twoje ofiary – powiedziałem oczywiście tylko po to, by nie wypaść z roli i nie zdradzić się przed demonem. – Niech tak będzie – zgodził się obojętnie Berithi. Później, kiedy zakończyłem już stosowną ceremonię, postanowiłem wykorzystać czas i zejść do ładowni, by zobaczyć, jak naszą przygodę przeżył Gunther Gune. Zastałem go leżącego pod ścianą. – I co, Guntherze, wydobrzałeś? – zagadnąłem, kiedy nawet nie drgnął, słysząc moje kroki. Gune był blady, skulony, a twarz miał ściągniętą cierpieniem. Leżał we własnych wymiocinach i najwyraźniej ani mu to nie przeszkadzało, ani nie zamierzał się ruszyć. – Już po wszystkim, Guntherze. – Nic nie jest po wszystkim. Ja go wciąż czuję... Zrozumiałem, że rybak mówi nie o Kościanym Galeonie, ale o Berithim. Cóż, demon niewątpliwie był groźny, lecz przyznam, że kto widział sunący po niebie Galeon, ten nie mógł się już przejmować byle księciem Piekieł. – Nie musisz się niczego bać, Guntherze – rzekłem uspokajającym tonem. – Niedługo odejdzie i wszyscy o nim zapomnimy. A właśnie, pamiętasz, co się wydarzyło? Uniósł głowę na cal nad podłogę. – Co mam niby pamiętać albo nie? – Wyspę? – poddałem. – Jak mógłbym ją zapomnieć? – W jego głosie usłyszałem zarówno gorycz, jak i niezrozumienie. A więc magia Berithiego nie podziałała ani na mnie, ani na tego zwariowanego człowieka. To, że ja okazałem się odporny, nie dziwiło. W końcu po pierwsze byłem inkwizytorem, a więc

człowiekiem, którego poddano szkoleniu tak wyczerpującemu, że uformowało mój umysł i charakter tak, jak bryłę stali formuje się w damasceńskie ostrze. A po drugie (i nie zamierzałem tego nie doceniać!) otaczały mnie ochronne błogosławieństwa mej tajemniczej sojuszniczki. W jaki jednak sposób przed wpływem demona uchronił się Gunther Gune, nędzna kreatura, pędząca życie bardziej zbliżone do życia byle robaka niż istoty utworzonej na wzór i podobieństwo Boga? To było niewątpliwie bardzo interesujące... – Ja go widzę, mistrzu Madderdin – zaszeptał nagle rybak i zobaczyłem, że oczy ma bardziej szalone niż zwykle. – Kogo widzisz? – Tego diabła wcielonego. – Jeszcze mocniej ściszył głos. – Widzę, co ma na sobie, widzę, co ma pod habitem... – Przeniknąć wzrokiem przez habit młodej mniszki byłoby całkiem ciekawym doświadczeniem, lecz w tym wypadku chyba nie mam ci czego zazdrościć – przerwałem mu lekkim tonem, lecz swoją dowcipną uwagą nie wywołałem nawet cienia uśmiechu na jego twarzy. – To esencja bólu, mistrzu Madderdin – dobiegł mnie jego zduszony szept. – To cierpienie uchwycone jakimś niepojętym sposobem. Straszne... – Zadrżał i kiedy podniósł głowę, zobaczyłem, że po jego policzkach spływają łzy. – Ja nic nie widzę – przyznałem zmieszany. Byłem tym bardziej zakłopotany, że przecież niedawno znalazłem się znacznie bliżej demona niż Gunther Gune, a nawet, wbrew własnej woli, lecz z poczucia konieczności, serdecznie go obejmowałem. I nie czułem zupełnie nic poza oczywistym dla każdego stosownie wykształconego inkwizytora faktem, że mam do czynienia z szatańską kreaturą. Ale ból? W dodatku nie jakiś tam zwykły ból, lecz esencja cierpienia niezwykłym sposobem zmagazynowana w ciele tej istoty? Pomyślałbym, że rybak całkiem już postradał zmysły, gdyby nie fakt, że sam byłem świadkiem kaźni, jaką Berithi zgotował żeglarzom z załogi van Dijka. Czy potrafił zebrać ślady tej męki i zrobić z nich tajemniczy, magiczny użytek? Wydało mi się to całkiem możliwe, zwłaszcza że nie było dla nikogo tajemnicą, iż demony czerpią moc z ludzkich namiętności i odczuć, a im bardziej były one intensywne, tym większa siła, z jakiej mógł korzystać demon. Strach, cierpienie, pożądanie wszelkiej natury (niezależnie, czy chodziło o doznania cielesne, czy o pożądanie władzy lub bogactwa), również wyrzuty sumienia i pasowanie się z chęcią popełnienia grzechu były smakowitym pokarmem dla demonów. Niektórzy mówili, że ponieważ stwory te nie posiadają własnej duszy, chcą chociaż zasmakować silnych emocji, jakie są udziałem istot ludzkich. Czy tak było naprawdę? Ba! Nie miałem żadnych powodów, by nie wierzyć Gunemu, który zdawał się opowiadać wszystko z najzupełniej szczerym przerażeniem. – W jakim celu mógłby otaczać się esencją cierpienia, jak ją nazywasz? – To jest płaszcz, nie widzicie tego? – Gune był najwyraźniej zdumiony. – Płaszcz czy czapka niewidka? – Zmrużyłem oczy. Niemal zaszlochał. – Czapka niewidka, możecie to tak nazwać. Tak, macie rację, on chce być niewidzialny... Wszystko, wszystko temu służyło... A więc miałem rację! Mogłem pogratulować sobie przenikliwości i umiejętności wyciągania logicznych wniosków. – Będziesz dalej siedział w ładowni?

– Wszędzie, byle dalej od niego. – Zaczął drżeć na całym ciele. – Błagam was, nie oddawajcie mnie temu diabłu, tak jak oddaliście tych ludzi... – Milcz, Gune! – rozkazałem ostro, a on aż zwinął się w kulę niczym dźgnięty patykiem ślimak. – Nie mów więcej o tej sprawie, mój chłopcze, bo potężnie sobie możesz zaszkodzić. – Nie powiem, nic nie powiem, już ani słóweńka – wyjęczał, po czym się rozpłakał. – A siedź tu sobie, ile chcesz. – Machnąłem ręką. Widziałem, że moja obecność nie przyniesie tu żadnej korzyści, a co najwyżej sprowokuje Gunego do większego ataku histerii. Teraz musiałem zastanowić się nad spostrzeżeniami rybaka i własnymi wnioskami dotyczącymi Berithiego. Zastanowić się i przemyśleć, czy i w jaki sposób mogę wyciągnąć z nich korzyści nie tyle dla mnie samego, co dla dobra całego chrześcijaństwa.

Dokument chroniony elektronicznym znakiem wodnym Cokolwiek by sądzić o ludziach morza, powiedzieć o nich trzeba jedno: są to najczęściej osobnicy, którzy wiele przeszli i wiele widzieli. Dlatego śmierć połowy kompanów wywarła na załodze „Księżniczki” mniej przygnębiające wrażenie, niż można by się tego spodziewać. Większość najzupełniej po ludzku cieszyła się, iż właśnie oni przetrwali kataklizm. I chociaż zdawali sobie sprawę z dziwnych luk we własnej pamięci lub niezgodności tego, co zapamiętali sami, z tym, co zapamiętali towarzysze, jednak radość z ocalenia była tak silna, że przesłaniała wszystkie wątpliwości. – Czasem tak bywa – powiedział van Dijk, kiedy siedzieliśmy w jego kajucie – że wielka i ogromna katastrofa zaciera szczegóły w naszej pamięci. – Potarł czoło wierzchem dłoni i zmrużył oczy. – Choć nie spodziewałem się, że aż tak wszystko skryje się za mgłą... – Spojrzał na mnie zakłopotany. – Zmęczenie, strach. – Wzruszyłem ramionami. – Znamy takie przypadki. Wiemy o żołnierzach, którzy z wielkiej i długiej bitwy nie zapamiętali niczego poza kilkoma oderwanymi obrazami. Tak po prostu bywa... – I ten mnich... – Van Dijk pokręcił głową. – W ogóle nie pamiętam, żebyśmy go zabierali na pokład. – Nie pamiętacie? – zdziwiłem się teatralnie. – Żeglował na tej swojej łupince, pełen oszalałego przekonania, że sam Bóg kazał mu wypłynąć w głąb oceanu, no więc wzięliśmy go na pokład, żeby nie stała mu się krzywda. Van Dijk przytaknął. Oczywiście nie przypominał sobie podobnego wydarzenia, jednak miałem wrażenie, iż właśnie zapisałem je na pustych kartach jego pamięci i pewnie za kilka dni lub tygodni będzie już je uważał za własne wspomnienie, a nie za opowiedzianą przeze mnie historię. – Szaleniec, co? – Granica pomiędzy szaleństwem a świętością jest czasem ulotna – odparłem. – No nic, wysadzimy go, gdzie tam będzie chciał, i niech idzie swoją drogą i w swoją stronę. Na przyszły raz niech kto inny łowi go z oceanu. – Podejrzewam, że opuści nas na Wyspach Farskich – odparłem. Van Dijk znowu przytaknął. – Żyjemy, mistrzu Madderdin, żyjemy. – Odetchnął pełną piersią. – Chyba wystarczy mi już tych rejsów i wypraw, wiecie? W końcu nie muszę ryzykować życia na morzu, bo i tak od lat pływam i żegluję już tylko dla rozrywki, nie z musu... – Któż może wiedzieć, gdzie zły los uderzy w człowieka? Na lądzie też można zginąć na wiele sposobów... Pokiwał głową z ponurym wyrazem twarzy. – To akurat święta prawda – przyznał. Później van Dijk udał się do swoich obowiązków i oczywiście, tak jak reszta marynarzy, był serdecznie zdumiony, jak to się stało, że statek, na którym zginęła połowa załogi, znajduje się w tak dobrym stanie. Ale, jak wspominałem, radość z przetrwania tłumiła wszystkie inne odczucia. A że żeglarze będą potem opowiadać w portach o tym niezwykłym rejsie i katastrofie, z której tak niewiele pamiętali? I cóż z tego? Kogo obchodziły żeglarskie opowieści snute przy kielichu gorzałki lub kuflu piwa? Zresztą czyż to była tak naprawdę interesująca historia? Czy mogła wytrzymać

konkurencję bajań o krakenach, duchach piratów, smokach, zaklętych skarbach, okrętach szybujących pod chmurami i przeklętych wrakach dryfujących na sam kraniec świata z załogą złożoną z potępieńców? Marynarze mogli się cieszyć i tęsknie wyczekiwać powrotu do domu, ja, niestety, miałem przed sobą jeszcze jedno zadanie. Nie zamierzałem puścić płazem Berithiemu tego, co uczynił. Powiedzieć, że wymordował dobrych chrześcijan, byłoby oczywistą przesadą, gdyż zamęczeni na wyspie ludzie van Dijka niewiele mieli cech, które porządny człowiek chciałby widzieć u przyjaciół, ale po prostu był demonem, który zabił ludzi. To wystarczało, by prawowierny inkwizytor, taki jak ja, wziął go na cel. Oczywiście nie miałem najmniejszych szans na zwycięstwo w konfrontacji z jednym z najprzedniejszych książąt piekieł i mogłem przyznać się do tego bez wstydu. Bowiem w szacownej Akademii Inkwizytorium nauczano nas, że pycha wiedzie do klęski. I choć warto być pewnym siebie, to warto również pamiętać, że tylko Jezus potrafił chodzić po powierzchni wody, a zwykły człowiek powinien raczej poszukać łódki lub mostu. A więc krótko mówiąc: pomocy. Któż inny mógł mi pomóc na środku dzikiego oceanu, jeśli nie tajemnicza istota zjawiająca się pod postacią bezcielesnego widma? Jednak czy pachnąca fiołkami dama zechce się jeszcze pojawić? Czy nie uznała już przypadkiem, że zadanie zostało wykonane, misja zakończona powodzeniem? Ale może wciąż mnie obserwowała? Pilnowała? Cóż, jedyne, co mi pozostawało, to liczyć właśnie na to, że jeszcze nie rozstaliśmy się definitywnie. I postanowiłem poprosić ją, by zechciała mnie odwiedzić. Może usłyszy? Jak zapewne się domyślacie, mili moi, wasz pokorny i uniżony sługa wytężał wszystkie siły, by przekazać błagalną myśl damie, która w tak niezwykły sposób mi pomagała. Ale czy ta myśl w ogóle miała szansę do niej dotrzeć? Może mamrotałem zaledwie do pustych ścian i własnej imaginacji? I kiedy w pewnym momencie zaczęło mnie już ogarniać zwątpienie, nagle poczułem zapach fiołków. Dawno, naprawdę dawno nie byłem tak szczęśliwy jak w tamtym właśnie momencie. Odwróciłem się i zobaczyłem kobietę w jej zwykłej postaci, czyli jako cień otulony płaszczem. – Wzywałeś mnie, inkwizytorze, prawda? – usłyszałem rozbawienie w jej głosie. – Ośmieliłem się prosić cię o przybycie, pani – odparłem najuprzejmiej, jak tylko potrafiłem – licząc, że usłyszysz moje wołanie i raczysz się pojawić. Nie wiem, jak ci dziękować... – A więc jestem... Zapach fiołków, który ją otulał, był chyba silniejszy niż zwykle. – Jak to się dzieje, że czuję zapach istoty, która jest zaledwie zwidem? – zapytałem, zanim zdążyłem pomyśleć, że nie jest to może stosownie poważne pytanie. – A jak to się dzieje, że słyszysz mój głos? Rozłożyłem ręce. Nie miałem pojęcia. Słyszałem o zdolności pojawiania się w różnych miejscach, która to zdolność była właściwa zarówno czarnoksiężnikom i wiedźmom, jak i osobom obdarzonym łaską Bożą, ale sam nie znałem nikogo, kto by potrafił uprawiać tę sztukę. Jeszcze rzymscy pamiętnikarze z przerażeniem wspominali, że w czasie perskich wojen dowódcom legionów meldowano o potężnych perskich magach potrafiących pojawiać się równocześnie w kilku miejscach. Ale czy to była prawda? Uważano raczej, iż zaledwie sztuczka mająca zmylić wrogów i wsączyć strach oraz zwątpienie w serca żołnierzy i dowódców. – Chyba nie przywołałeś mnie, by pytać o zapachy? Co się stało? – jej dźwięczny głos wyrwał mnie z zamyślenia. – Czy wszystko nam się udało? Czy osiągnęłaś, co chciałaś, pani? Byłem niemal pewien, iż odpowiedź będzie twierdząca, ale w końcu dziwne by było, gdybym nie

zapytał o powodzenie misji, w której brałem tak istotny udział. – Oczywiście – odparła. – A więc relikwia jest bezpieczna? Czy zatonęła wraz z całą wyspą? – Tak, relikwia jest bezpieczna, na ile może być w ogóle i gdziekolwiek bezpieczna... Czy potrzebujesz czegoś więcej, inkwizytorze, niż odpowiedzi, których się i tak domyślałeś? W jej głosie nie było może chłodu, ale na pewno była obojętność. A może również rozczarowanie? – Pomyślałem, pani, że mogłabyś opowiedzieć mi coś o naszym zacnym przyjacielu i sprzymierzeńcu, Berithim. – Zdobyłem się na tyle ironii, by słowo „zacnym” wyrzec tonem najzupełniej poważnym. – Opowiedzieć coś, hmmm... – powtórzyła moje słowa. – Cóż takiego chciałbyś wiedzieć? Przedstawiłem jej wizje, którymi podzielił się ze mną Gunther Gune, jak również krótko i beznamiętnie opowiedziałem o tym, co zdarzyło się na wyspie. Pokiwała głową. – I co z tego? – zapytała. Nie wydawała się ani przejęta, ani zdziwiona. Cóż, ktoś, kto potrafił szybować w nie-świecie niczym orzeł nad ziemią, musiał widzieć wiele rzeczy, przy których kaźń dokonana przez Berithiego pewnie nie była najstraszliwsza. – Dlaczego Berithi nie pozwolił mi na naruszenie kręgu kości? Do czego posłużyli mu moi ludzie? Co za obrzęd związany jest z esencją cierpienia, jak to nazwał ten szaleniec Gune? – Przykro mi, inkwizytorze, nie mogę ci pomóc wyjaśnieniami w tej sprawie – odparła obojętnym tonem. Tego się, niestety, spodziewałem! Byłem już pewien, że Berithi zażądał od niej milczenia w zamian za pomoc. Skoro tak, najwyraźniej obawiał się czegoś z mojej strony. Mogłem mu w jakiejś mierze zaszkodzić. Ale jak, na gwoździe i ciernie? Przygryzłem usta, wiedząc, że muszę wykorzystać szansę, jaką ofiarowało mi przybycie tajemniczej kobiety. Zresztą czyż fakt, że w ogóle raczyła się zjawić po raz kolejny, nie był znaczącym sygnałem? Może musiałem tylko zadać odpowiednie pytanie? Takie, które pozwoliłoby jej ominąć przyrzeczenie, jakie złożyła... – Czy to wszystko, inkwizytorze? – Czyżbym słyszał rozczarowanie w jej głosie? Nabrałem tchu. – Jeśli łaska: nie, pani – odezwałem się. – Rzadko kiedy prosty inkwizytor, taki jak ja, może przebywać w towarzystwie kogoś dysponującego tak potężną mocą jak ty, więc chciałbym wykorzystać czas, jaki zechciałaś mi poświęcić... – Na razie go marnujesz – zauważyła chłodno. – Czy mógłbym... Czy mógłbym usłyszeć na przykład pewne wieści, ośmielę się nawet powiedzieć: plotki pochodzące z demonicznego świata? – Wieści i plotki – powtórzyła z wyraźnym namysłem. – Interesujące. A jakież to wieści i plotki masz na myśli, inkwizytorze? – Z całą pewnością ktoś taki jak ty, kto bez trudu przemierza pustki nie-świata, orientuje się doskonale w zawirowaniach, a może nawet trzęsieniach zachodzących w demonicznej hierarchii... – Coś takiego. – Przekrzywiła głowę zaciekawiona. – Sądzę, że mam na ten temat niejakie pojęcie. Teraz musiałem uważać. Jeśli zadam złe pytanie, przegram wszystko. – Jaki demon szczerze i prawdziwie nienawidzi niektórych przedstawicieli swojego rodzaju? – zacząłem ostrożnie. – Tak bardzo, że gotów byłby się sprzymierzyć nawet z człowiekiem i posłużyć

celom tegoż człowieka? – Pragniesz zawrzeć pakt z demonem? – Znowu usłyszałem w jej głosie rozbawienie. – Och, po prostu chciałbym wiedzieć... No, może również chciałbym prosić cię o przysługę, pani – przyznałem. – A jakaż to przysługa? – Rzeczywiście zamierzam wezwać demona – odparłem. – Kogoś nielojalnego, złośliwego i lubiącego szkodzić nie tylko ludziom, lecz nawet innym demonom. Kogoś pełnego nienawiści. Kogoś, kogo skrzywdzono lub wydaje mu się, że go skrzywdzono. A poza tym kogoś na tyle mocnego, że zostanie wysłuchany w piekielnym uniwersum. – No, no, masz ciekawe wymagania, inkwizytorze – odezwała się po chwili, nadal rozbawiona, lecz nie zdziwiona, co zresztą wcale mnie nie zaskoczyło. – Oczywiście, że mogę ci pomóc, chociaż, jak rozumiem, muszę ci również uwierzyć na słowo, iż moja pomoc zostanie wykorzystana w zbożnym celu. – Tak właśnie będzie, pani. Zapewniam cię o tym pod mocą inkwizytorskiego słowa. – Pozwól mi się zastanowić... Może... Już wiem! – Klasnęła. – Enepsignos! Równie złośliwa, co parszywa. Będziesz miał z niej pociechę, jeśli interesują cię właśnie takie wymagania, jak przed chwilą wyjawiłeś. Miałem absolutną pewność, że nie musiała się w ogóle zastanawiać. Doskonale wiedziała, jakie podać imię, czekała tylko na właściwie postawione pytanie. Takie, które pozwoli jej udawać, iż wcale, ale to wcale nie zdradziła mi tajemnicy Berithiego. Zresztą tak naprawdę było i każde z nas mogłoby złożyć uroczystą przysięgę, iż nie zmawialiśmy się, by zaszkodzić temu demonowi. – Enepsignos – powtórzyłem z wahaniem, gdyż imię to nie było mi obce, jako że w znakomitej Akademii Inkwizytorium poznaliśmy również i tę demonicę. – Obawiam się, że jej wezwanie i utrzymanie w ryzach znacznie, ale to znacznie przekracza moje możliwości. – Bzdury. – Machnęła dłonią. – Nauczę cię, czego trzeba, żeby cię nie pożarła, kiedy... Nagle moja rozmówczyni umilkła. – Przestań! – rzuciła do kogoś ostrym, nieprzyjemnym tonem, tak różnym od tego, którego używała, rozmawiając ze mną. – Właśnie że go nauczę, bo tego sobie życzę i koniec! Nie odzywałem się i spokojnie czekałem, aż zakończy dyskusję z niewidzialnym dla mnie partnerem. – Oczywiście, że biorę odpowiedzialność – oznajmiła lodowato. – I ręczę ci, że na przyszłość pożałujesz podobnych uwag. Potem zapanowała dłuższa cisza. – Przyjmuję twoje przeprosiny – powiedziała nieco łagodniej. – Słyszałeś, inkwizytorze, prawda? – zwróciła się już do mnie. – Są tacy, którzy bardzo chcieliby upiec ciasto, ale broń Boże, nie stłuc przy tym jajka. A tak się nie da, tak się po prostu nie da... Nie do końca wiedziałem, do czego konkretnie ma nawiązywać ta przenośnia, lecz oczywiście miała rację. – Poza tym zachowujesz się, jak na razie, dość rozumnie i odważnie, więc należy ci się odrobina zaufania – dodała nieoczekiwanie ciepłym tonem. – I ja tego kredytu zaufania zamierzam ci udzielić. – Dziękuję. Jestem naprawdę zobowiązany. Wypowiedziałem te słowa najzupełniej szczerze, ponieważ poczułem przypływ niespodziewanej dla mnie samego dumy wynikającej stąd, że akurat ta tajemnicza kobieta tak jednoznacznie mnie

pochwaliła. A przecież jestem człowiekiem pokornym i skromnym, dla którego liczy się jedynie efekt pracy, nie przyznana za nią nagroda czy uznanie towarzyszy lub przełożonych. Teraz jednak poczułem się niczym dziecko pochwalone przez wymagającego rodzica, który wreszcie dostrzegł w jego zachowaniu jakieś zalety. Przyznam: dziwne uczucie, jak na funkcjonariusza Świętego Officjum... – Muszę się zastanowić, co by najlepiej pasowało i do ciebie, i do tego demona... – powiedziała. Usłyszałem w głosie kobiety wigor i zdałem sobie sprawę z faktu, że nie wiadomo czemu, lecz perspektywa nauczenia mnie czegoś budzi w niej może nie entuzjazm, bo to za dużo powiedziane, ale na pewno bardzo jej się podoba. – Najlepszy byłby niedźwiedź i wilki – zamruczała do siebie. – Tyle że nie nauczę cię przecież przyzwania niedźwiedzia w jeden dzień, bo tu pewnie i dziesięć lat byłoby za mało... – Niedźwiedź i wilki? – zdecydowałem się wtrącić. – Czy nie mówisz, pani, przypadkiem o potężnej czarnoksięskiej i wiedźmiej magii? Inkwizytorzy pobierający edukację w najświetniejszej Akademii Inkwizytorium mają okazję poznawać magiczne oraz czarnoksięskie obrzędy, choćby po to, by wiedzieć, jak i z czym walczyć w przyszłości. Dlatego orientowałem się, o jakim rodzaju magii mówi ta kobieta. Było to przepotężne odwołanie się do sił czystej natury, które to siły na życzenie czarownika więziły i karały wezwanego demona za każde nieposłuszeństwo. Z tego, co nam mówiono, magia ta miała tendencję do wymykania się spod kontroli, co w efekcie przynosiło natychmiastową śmierć nieudolnemu czarownikowi i równie natychmiastowe odesłanie demona. A siły wezwane przez maga lub wiedźmę uwalniały się, co skutkami przypominało szaleństwo trąby powietrznej. Tak więc tylko najsilniejsi z silnych i najrozumniejsi z rozumnych umieli sobie radzić z tym typem magii bez szkody dla własnego zdrowia i życia. Kobieta miała rację: nawet gdybym chciał i mógł poznać ten rodzaj magii, musiałbym go pod uczonym nadzorem studiować i praktykować przez wiele lat, a i tak nie wiadomo, czy miałbym przyrodzoną zdolność ducha, by poradzić sobie z tak gigantyczną erupcją energii. – Czarna magia, czarna magia, tylko czarna magia wam wszystkim w głowie – burknęła niezadowolona. – A to nie jest żadna czarna magia. To zaledwie stare druidzkie sztuczki, które w Mrocznych Wiekach zostały przejęte przez inkwizytor... – zająknęła się na moment. – Przez inkwizytorów – dokończyła. Wysłuchałem jej ze zdumieniem i zaciekawieniem, lecz oczywiście nie zamierzałem dyskutować z tym, co usłyszałem. Kobieta była skarbnicą wiedzy i mogłem zrobić jedynie dwie nawzajem wykluczające się rzeczy. Albo wziąć jej słowa za dobrą monetę, albo uznać, że kłamie lub fantazjuje. Z tym że w drugim wypadku na pewno lepiej dla mnie byłoby siedzieć cicho, gdyż od mojej rozmówczyni oraz jej dobrej woli zależało, czy przeżyję na tyle długo, by wrócić do domu. – Nie nauczę cię tego obrzędu, to prawda, ale możesz udawać przed Enepsignos, że go znasz. Taaak, zawsze lepsze to niż nic, zwłaszcza kiedy postaramy się o stosowne rekwizyty. – Jeśli dobrze pamiętam, do magii wzywającej niedźwiedziego ducha potrzebowano skóry tego zwierzęcia... – powiedziałem. – Tak, skóra jest symbolem – odparła. – Ale domyślam się, że nie masz niczego podobnego na statku? – Nie, pani. Futra są zakazane żeglarskimi przesądami. – Pokręciłem głową. – A może skóra foki? – Przypomniałem sobie, że widziałem u van Dijka płaszcz z foczej skóry. – A widziałeś kiedyś rozwścieczoną fokę? – spytała z przekąsem. – Demonica chyba umarłaby ze śmiechu, gdybyś próbował zastraszyć ją za pomocą foki.

Wilki, niedźwiedzie, lwy, tygrysy, ba, nawet psy pewnie by pomogły. Rozpaczliwie przebiegałem myślą i pamięcią, jakie przedmioty widziałem na statku i u załogi. Co mogłoby posłużyć naszym celom? I nagle przypomniałem sobie, że przecież Gunther Gune nosił pod porwaną kapotą naszyjnik z potężnych kłów. – Rekin! – zawołałem nagle. – Co rekin? – Czy zęby rekina są symbolem rekina? – zapytałem z nadzieją. – A mam na myśli cały naszyjnik z zębów rekina... – Bystry chłopiec – pochwaliła mnie i uniosła dłoń. – To jest naprawdę znakomity pomysł. Arabscy i egipscy czarownicy najlepiej potrafili wykorzystywać rekiny – dodała tonem wykładowczyni. – Ale potem i my poznaliśmy to i owo, chociaż bliższe nam są jednak wilki i niedźwiedzie. – Nie trzeba skóry lub łba? Wystarczą same zęby? – Im więcej elementów, tym lepiej dla rytuału, ale ponieważ my tak naprawdę nie będziemy przecież odprawiać rytuału, same zęby nam wystarczą. – Demonica nie domyśli się, że to kłamstwo? Że to tylko sztuczka, by ją zwieść? – Zapewne będzie coś podejrzewać – odrzekła po chwili zastanowienia. – Jednak twoja głowa w tym, żebyś przekonał ją do siebie na tyle, by uznała konfrontację za nieopłacalną. – Rozumiem. – Mam nadzieję, że masz prawdziwe zęby rekina. Wzruszyłem ramionami, gdyż nie odróżniłbym prawdziwych zębów rekina od spreparowanych, nawet gdyby od tego miało zależeć moje życie. W Hez-hezronie, gdzie mieszkałem, i Koblencji, gdzie się wychowałem, rekiny raczej nie były na tyle popularnym zwierzęciem, bym poznał budowę ich ciał. O ich obyczajach wiedziałem tylko tyle, że mogą mnie bez trudu zeżreć... – I ja mam taką nadzieję – odparłem. – Jeśli wolno mi jeszcze spytać, jakie pobudki pokierują Enepsignos, by sprzymierzyła się ze mną? – To naprawdę wesoła historia. – Kobieta roześmiała się rozbawiona. – Zwabiono ją na schadzkę, po czym okazało się, że owa schadzka jest paskudną pułapką. Nawet tak chutliwe demonice jak piękna Enepsignos nie lubią być chędożone przez stado demonów niskiej rangi. – Moja rozmówczyni roześmiała się jeszcze serdeczniej. – Od tej pory Enepsignos marzy tylko o jednym: dokonać zemsty na tym, kto spłatał jej tak paskudnego i ośmieszającego psikusa. – Rozumiem – odparłem i byłem pewien, że złośliwy cios zadał demonicy sam Berithi. Ciekawe, czy mu się czymś wcześniej naraziła, czy też zadrwił z niej kierowany jedynie beztroską złośliwością. – Zagrożenie rekinem czy niedźwiedziem nie wystarczy jednak, byś powstrzymał tak silnego demona – stwierdziła moja rozmówczyni. – Domyślam się. Wiedz jednak, pani, że nauczono mnie tego i owego w czasie długiej nauki w czcigodnej Akademii Inkwizytorium. Dopiero kiedy wypowiedziałem te słowa, zdałem sobie sprawę z faktu, że mogły one zabrzmieć lekceważąco i protekcjonalnie, a przecież nie chciałem uczynić nic, co by uraziło tę kobietę. Ona jednak roześmiała się tylko. – Chyba mam wystarczająco ostre zęby, pochwaliła się myszka tygrysowi... – rzekła najwyraźniej rozweselona moim zastrzeżeniem.

Zrozumiałem, że właśnie mnie porównuje do myszy, a siebie do największego z drapieżników. Musiałem przyznać, że miała wysokie mniemanie o własnych zdolnościach, ale musiałem też przyznać, iż mniemanie to było najzupełniej zasłużone. Zresztą póki mi pomagała, mogłem znieść wiele więcej niż pogodne przytyki, zwłaszcza że funkcjonariusze Świętego Officjum znani są raczej z pokory niż z pychy, a ja należałem do tych, przy których najbardziej pokorni zdawali się zuchwałymi. – Nauczę cię pewnych prostych, choć skutecznych znaków i modlitw ochronnych. Taaak, zaczniemy od razu, bo i nie ma po co tracić czasu. – A błogosławieństwo, które od ciebie otrzymałem, by chroniło mnie przed Berithim? – zapytałem. – Czy ono... – Na demonicę nie podziała – przerwała mi. – Ach tak... Był to powód do zmartwienia, ale też świadectwo, że wszystkie moce są ograniczone. Cóż, dobrze by było znać jedno zaklęcie działające na wszystkie diabelskie kreatury. Niestety, świat byłby wtedy zbyt piękny, a trudności nie hartowałyby naszych serc jak dzisiaj... – A czy nie mógłbym otrzymać podobnej tarczy, tyle że wymierzonej przeciw ciosom demonicy? Milczała przez chwilę i byłem pewien, że kogoś słucha. – Masz rację – powiedziała wyraźnie nie do mnie. – Niestety, mój inkwizytorze, nie udźwigniesz dwóch takich ciężarów. Jeśli rycerzowi kazałbyś założyć dwie zbroje, również przyniosłoby to więcej szkody niż pożytku, prawda? Uśmiechnąłem się, gdyż widok niektórych przedstawicieli stanu rycerskiego gustujących w potężnych pancerzach rzeczywiście mógł być zabawny. Zwłaszcza kiedy rzeczony rycerz był ogromnej tuszy i musiał wsiąść na grzbiet bojowego rumaka. Wtedy czasem nawet nie wystarczało dwóch pachołków posiłkujących się przenośnym podestem. – Oczywiście – odparłem. – Mamy mało czasu, lecz postaram się pomóc ci, na ile to będzie możliwe. – Jej głos brzmiał szczerze i przyjaźnie. Potem znowu miałem wrażenie, że słucha kogoś, kto stoi obok niej. Nagle klasnęła. – Widzisz, potrafisz się do czegoś przydać, jeśli tylko się postarasz! – powiedziała do tego kogoś tonem jednocześnie ciepłym i pobłażliwym. – Dobrze, mój inkwizytorze, już wszystko wiem – zwróciła się do mnie. – Po prostu rozwinę to, czego nauczono cię w Akademii. Tam pokazali ci, jak dodawać, ja pokażę ci, że czasami szybciej i skuteczniej jest mnożyć. – Nauczysz mnie w jeden dzień? – spytałem sceptycznie. – Och, ty masz niejakie fundamenty, a ja jestem doskonałą nauczycielką... Była znowu wyraźnie rozbawiona i to rozbawienie podobało mi się, gdyż świadczyło, że jest bardzo pewna swego, w dobrym humorze i przyjaźnie nastawiona. A inkwizytorski nos mówił mi, że różnica między przyjaznym a nieprzyjaznym nastawieniem tej istoty może oznaczać dla mnie tyle samo, co różnica pomiędzy życiem a zagładą. Oczywiście nauczyłem się, że pewność siebie nie zawsze idzie w parze z umiejętnościami, lecz o zdolnościach i sile tej kobiety miałem już przecież okazję się przekonać. Dlaczego więc nie miała mnie nauczyć niezwykłych sposobów obrony przed demonami? Uważałem się zawsze za człowieka o otwartym umyśle, a kiedy chodziło o ratowanie własnej skóry, mój umysł wręcz otwierał się niczym Morze Czerwone przed Mojżeszem.

Cóż mogę powiedzieć o metodach, które ukazała mi w czasie naszej długiej rozmowy? Tyle tylko, że miała świętą rację: to było tak, jakby magazynier liczący worki w gigantycznej komnacie (i sumiennie oraz pieczołowicie dodający jeden do drugiego) nagle poznał sztukę mnożenia. Niby świat wydawał się cały czas taki sam, ale oglądałem go już innymi oczami. Oczami człowieka, który dojrzał, że wystarczy zmrużyć te właśnie oczy, by przeniknąć wzrokiem poza zasłonę stworzoną przez silny blask słońca. I wiecie, mili moi, jaka myśl nieodparcie chodziła mi po głowie? Otóż była to myśl: mój Boże, jakie to proste, czemu sam wcześniej nie pomyślałem, iż znane mi błogosławieństwa i modlitwy można zapleść w taki właśnie sposób, sposób łączący kunsztowną elegancję z nadzwyczajną wręcz prostotą? Wiedziałem, że nigdy nie tylko nie zapomnę, czego się teraz nauczyłem, ale więcej: postaram się zawsze myśleć w sposób, jaki pokazała mi kobieta-widmo. I jeszcze jedna myśl przebiegła mi przez głowę: a co, jeśli poza mnożeniem są dalsze działania, takie, których nie tylko nie potrafię nazwać, ale nawet nie umiem ich sobie wyobrazić? – Wielka wiedza lub wielka władza przekazana ludziom o nikłych umysłach może jedynie wyrządzić wielkie zło. Zarówno im samym, jak i tym, którzy mają nieszczęście znajdować się obok nich – stwierdziła poważnym tonem. Wzdrygnąłem się, gdyż odniosłem wrażenie, jakby czytała w moich myślach. – I ja sądzę podobnie, pani – zgodziłem się. – Chociaż z trudem przyjąłbym twoje słowa, kiedy rzecz dotyczyłaby inkwizytorów. Czyż nie jesteśmy psami Pana, najwierniejszymi z wiernych? Czyż nie jesteśmy pieczołowicie wycyzelowanymi narzędziami Boga? – Wierność nie oznacza mądrości, mój inkwizytorze – odparła pobłażliwie. – A z tą doskonałością instrumentów, jakimi niby jesteście, też bym nie przesadzała... Skrzywiłem się, a ona parsknęła śmiechem. – Sam najlepiej wiesz, że wśród twych towarzyszy trafiają się różni ludzie. Mądrzejsi i głupsi. Bardziej oddani sprawom Inkwizytorium i bardziej oddani prywacie. Szlachetni i nikczemni... Tak, tak, różnie bywa... – Najwyraźniej zamyśliła się, gdyż milczała dłuższy czas. – Tak czy inaczej – kontynuowała po chwili. – Wyobraź sobie, że większość z was stoi na niewielkim kopcu, z którego, przyznam to, góruje nad innymi ludźmi. Lecz za kopcem, za waszymi plecami, znajdują się wzgórza, potem góry, coraz wyższe i wyższe, jeszcze za nimi wyrastają strome szczyty ginące w chmurach. A jeszcze dalej? Może niebo i gwiazdy? – Jej głos zabrzmiał marzycielsko. – Tymczasem większość z was nawet nie potrafi odwrócić głowy i tkwi na swoim kopcu ze wzrokiem wbitym w nizinę. Milczałem długo, bo i cóż miałem powiedzieć? Wizja, którą rozsnuła przede mną, była niepokojąca, kusząca i jednocześnie napełniająca serce dziwnie słodką nadzieją. Nadzieją, że może kiedyś stanę się jednym z tych, za których plecami są już tylko niebo i gwiazdy. – Stworzenia z pagórków nie mogą bezkarnie wzlecieć ku niebu – powiedziała wreszcie i teraz w jej głosie usłyszałem smutek. – Wpierw muszą się nauczyć, jak rozwijać skrzydła. I dlatego większość z was nie wie nic o niczym. To już zabrzmiało wyjątkowo ponuro. A więc my, inkwizytorzy, my, sól tej ziemi i serce chrześcijańskiej wiary, byliśmy w jej oczach zaledwie niedouczonymi prostaczkami? – Pragnę, abyś udał się ze mną jeszcze raz do nie-świata, mój inkwizytorze – odezwała się, wyrywając mnie z rozmyślań. – Poczekamy z tym, aż załatwisz sprawy z demonicą, ale chciałabym, abyś wiedział i był przygotowany, że w taką podróż zamierzam cię zabrać.

Mimowolnie zadrżałem i byłem pewien, że zauważyła ten dreszcz. A wzdrygnąłem się z oczywistego powodu: dwie wyprawy do nie-świata w tak krótkim czasie były dla mnie zbyt dramatycznym przeżyciem, żebym miał marzyć o trzeciej. Wiedziałem, po prostu wiedziałem, że kiedyś któraś z kolejnych ekspedycji źle się dla mnie skończy, i za każdym razem, gdy sytuacja zmuszała mnie, bym podjął się podobnego trudu, zastanawiałem się, czy nie widzę po raz ostatni naszego rzeczywistego świata. Czy ginąc tam, w nie-świecie, utracę też nadzieję na życie wieczne? Czy człowiek, który niknie, rozpływa się i czeźnie pod tym nieludzkim niebem, trafia jak wszyscy przed Sąd Boży, czy też do końca dziejów musi egzystować w przerażającym uniwersum monstrów i demonów? – Oczywiście, pani, uczynię, jak sobie życzysz – odparłem, przełamując sztywność szczęk. Bo i co miałem powiedzieć, skoro takie, a nie inne było jej życzenie? – Na razie jednak pamiętaj o jednym: pilnuj się, niezależnie od tego, jaki układ chcesz zawrzeć z demonicą. – Usłyszałem w jej głosie wyraźne ostrzeżenie. – Nauczyłam cię tego i owego, ale nie poczuj się zbyt pewnie. To tylko podstawy, inkwizytorze, tylko podstawy. Gdybym miała obstawiać waszą walkę, cały majątek postawiłabym na nią, a nie na ciebie. – Uniosła ostrzegawczo rękę. Rozłożyłem dłonie. – Przysięgam ci, pani, że nie zamierzam nie tylko zaufać tej przeklętej bestii, jak zresztą żadnemu innemu demonowi na świecie, ale będę uważnie śledził każdy jej krok i każdy jej gest – obiecałem dobitnie. – Bardzo dobrze, choć to może nie wystarczyć. Widzisz, inkwizytorze, demony są niczym łakome dzieci. Zakradną się do słoja z konfiturami i zjedzą je, nawet jeśli wiedzą, że po śladach na ustach wszyscy poznają, kto zjadł konfitury, potem jeszcze zostaną ukarane i w dodatku będzie je bolał brzuch... Porównanie śmiertelnie niebezpiecznych wrogów rodzaju ludzkiego i burzycieli Bożego porządku do łakomych dzieci nie wydawało mi się szczególnie udane i stosowne, ale rozumiałem, co moja rozmówczyni chciała przez to powiedzieć. I rozumiałem również, że zagrożenie atakiem demona jest tym większe. – Kierują się bardziej niż my nastrojem czy potrzebą chwili. I dużo ciężej niż nam jest im opanować raz wzbudzone żądze. A Enepsignos, niestety, jest... – szukała przez chwilę odpowiedniego słowa: – wyjątkowo niestabilna. Świetnie. Miałem wezwać silnego demona, który potrafił się zachowywać niczym pensjonariusz domu dla obłąkanych. Po prostu witaj, piękna przygodo! – Ale jest również dosyć wrażliwa, jak na demona – dodała moja towarzyszka. – Nie lubi fizycznej przemocy i czasem jest skłonna okazać sympatię, jeśli ktoś jej się z jakiegoś powodu spodoba. – Rozumiem. – A największą twoją szansą jest to, że układ, który zechcesz z nią zawrzeć, szczerze ją zainteresuje. – Rozumiem – powtórzyłem. – Mam nadzieję, mam szczerą nadzieję – westchnęła. A potem, ku mojemu zdumieniu, powiedziała bardzo ciepło: – Powodzenia i staraj się nie zginąć, inkwizytorze.

Przyzwana przeze mnie demonica była wprost nadzwyczajnej urody. Kiedy przeciętny człowiek myśli o żeńskich demonach mających budzić pożądanie u mężczyzn, wyobraża sobie kruczoczarne, rosłe piękności o wielkich, niemal obnażonych piersiach, odziane w czerwone szaty i z nieodłącznymi biczami w dłoniach. Tymczasem prawda jest zupełnie inna, gdyż jedne żeńskie demony wyglądają tak, drugie wyglądają inaczej, a są również takie, które potrafią zmieniać wygląd w zależności od tego, jak jest im wygodniej i jaki uważają za skuteczniej kuszący. Enepsignos była na tyle potężnym demonem, że mogła objawiać się ludziom pod przeróżnymi postaciami, zarówno zwierzęcymi, jak i ludzkimi (zresztą obu płci), jednak rytuał przywołania, który zastosowałem za radą mojej tajemniczej sprzymierzeńczyni, zmusił Enepsignos do przybrania prawdziwej postaci. A była to postać nie tylko, jak już zauważyłem, urodziwa, lecz również ujmująca i urokliwa. Enepsignos miała delikatną, owalną twarz o subtelnych rysach i jasnej skórze, wielkie błękitne oczy ocienione długimi rzęsami, (którymi, jak potem zauważyłem, trzepotała z ogromnym wdziękiem) oraz opadające na ramiona kasztanowe włosy. Jeżeli jej twarz wyglądała łagodnie i dziewczęco, to o figurze demonicy można było powiedzieć jedynie, iż ucieleśniała męskie pragnienia. A w każdym razie ucieleśniała pragnienia tych mężczyzn, którzy nie marzą o skórzanym worku wypełnionym kośćmi, lecz o prawdziwie ponętnej kobiecie, u której wszelkie krągłości znajdują się tam, gdzie znajdować się powinny, i która przez rysownika mogłaby być szkicowana za pomocą owali, nie linii prostych. Przy całej ponętności oblicza i figury Enepsignos odziana była skromnie, w tym znaczeniu tego słowa, że zdawała się zachowywać skromność obyczajów, a nie epatować skromnością ubioru niczym ladacznica na ulicy. – Jak dobrze, że mnie wezwałeś, mój piękny panie – odezwała się głosem, który poeta zapewne określiłby jako przypominający kląskanie słowika, ja jednak ograniczę się do słów: dźwięczny i miły dla ucha. – Czekałam na ciebie w zimnym świecie demonów, spragniona twojego ciepła i twych objęć... – Uśmiechnęła się słodko i niewinnie, a potem spojrzała pod stopy. – Czy możesz zdjąć tę bolesną dla mnie przeszkodę? – zapytała, myśląc o wyrysowanym kręgu ochronnym. Zacmokałem z niezadowoleniem. – Za szybko, moja droga, zdecydowanie za szybko przechodzisz do rzeczy. Trzeba było dłużej prowadzić miłą, inteligentną i niezobowiązującą konwersację, zanim poprosisz o uwolnienie. Jestem zawiedziony. Po raz pierwszy zatrzepotała rzęsami, a jej policzki oblał delikatny, ujmujący rumieniec. – Przyznam, że mi spieszno – powiedziała cichutko. – O, i już lepiej. – Uśmiechnąłem się. – Jednak darujmy sobie, pani, niepotrzebne dyskusje oraz podstępy. Nazywam się Mordimer Madderdin i jestem inkwizytorem. – Przyglądałem się twarzy Enepsignos, wypowiadając te słowa, ale nie zauważyłem, by wywarły na niej jakiekolwiek wrażenie. – Musiałbym być idiotą, niszcząc święty krąg, który sam narysowałem, więc nie rozmawiajmy o tym – kontynuowałem. – Podyskutujmy lepiej o tym, czego od ciebie chcę, a zaręczam i mówię to zarówno bez złośliwości, jak i bez szyderstwa, że moja koncepcja nie tylko bardzo ci się spodoba, a wręcz obróci się na twoją korzyść. – Coś takiego, inkwizytor chce pomóc biednej i zagubionej istocie... – Spojrzała na mnie z ufnością. – Zdaję się na ciebie i twoje dobre serce, mój panie. Co mogę dla ciebie uczynić? Jakby bezwiednie oblizała usta różowym języczkiem i przestąpiła z nogi na nogę, ale tak, że jej

piersi poruszyły się pod materią sukni w sposób, który musiałby wywołać gwałtowniejsze bicie serca u każdego mężczyzny. Oczywiście każdego niemającego zaszczytu bycia funkcjonariuszem Świętego Officjum. – To ja uczynię coś dla ciebie – oznajmiłem ciepło. – Zdradzę ci sekret, za który wiele demonów oddałoby własne ogony. – Ja nie mam ogona. – Otworzyła szeroko oczy. – I jeśli tylko chcesz, możesz sprawdzić każdy skrawek mojego ciała, a zaręczam, że nie znajdziesz niczego poza skórą gładką niczym jedwab. Do tej pory nie próbowała rzucić na mnie uroku, lecz zaraz po wypowiedzeniu tych kuszących słów zaatakowała z taką siłą, że gdyby nie otaczające mnie zaklęcia ochronne, padłbym chyba na kolana, aby własnym językiem czyścić i wymazywać więżące Enepsignos kręgi. Kiedy demonica zostałaby uwolniona, znalazłbym się w jej mocy i chociaż zapewne by mnie nie zabiła ani nie skrzywdziła fizycznie, to stałbym się nie tyle niewolnikiem (bo nawet niewolnicy posiadają przecież własną wolę), ile marionetką w jej pięknych dłoniach. Przyznam jednak, że nie spodziewałem się tak mocnego uderzenia. Przez chwilę czułem się jak biedny, beznadziejnie zauroczony chłopiec stajenny, któremu piękna królowa zwierza się, iż ponieważ od zawsze go kocha, pragnie go wreszcie poślubić i ofiarować mu tron. A mówi o tym dopiero teraz, gdyż wie, że nie przeżyje odrzucenia i wcześniej strasznie się bała. – Doświadczona kobieta potrafi ugniatać mężczyzn niczym ciepły wosk i lepić z nich figurki takiego kształtu, jakiego tylko zapragnie... – odezwałem się z wysiłkiem. Z wysiłkiem, gdyż czułem, że moje usta najchętniej szeptałyby tkliwe zaklęcia i zapewnienia miłości, a każde inne słowo brzmiało chropawo, nieprzyjemnie i wyjątkowo pospolicie w obliczu tak cudownej damy jak ta, która stała przede mną. – ...pod warunkiem jednak, że nie trafi na inkwizytora – dokończyłem. – Nazwałeś mnie kobietą, nie demonem... To takie słodkie i takie prawdziwe – ciepło wyszeptała Enepsignos, nie dając poznać, jak bardzo musi czuć się zawiedziona, że wysłane przez nią strzały ugrzęzły w osłaniających mnie błogosławieństwach. I zaraz potem zaatakowała po raz drugi. Tym razem nie uderzając w czułostkową i sentymentalną stronę męskiej natury, lecz zsyłając na mnie erotyczne wizje miłosnych zapasów i zmagań, jakim mogłem się z nią oddawać, gdybym tylko uwolnił ją z niewoli. I w chwili największego kryzysu, w chwili kiedy żelazna wola inkwizytora płonęła w hutniczym piecu żądzy i pokusy, w tej właśnie chwili w mojej głowie odezwał się spokojny głos: Dwóch chłopców uznało, że na walkę już pora. Jeden wolał miecz, drugi używał topora. Który zwyciężył? Zaraz dokładnie wam powiem: Wygrał ten, co chłodniejszą miał głowę. Kiedy głos w moim umyśle recytował ten wierszyk, wizje bezwstydnie nagiej Enepsignos zaczęły się zacierać, aż w końcu całkowicie zniknęły. Teraz widziałem już tylko dwóch siedmiolatków z drewnianym orężem w dłoniach. Jeden miał jasne włosy, drugi ciemne. Ten z toporem wymachiwał swoją bronią i bojowo pohukiwał, ten z mieczem kołysał się tylko z nogi na nogę. I kiedy chłopczyk z toporem skoczył do przodu, ten z mieczem odstąpił krok w bok i rozpędzonego kolegę zaledwie lekko popchnął tarczą. Jasnowłosy chłopiec wywrócił się w piasek, a wtedy ciemnowłosy podbiegł

do niego, żeby pomóc mu wstać. Obaj zaśmiewali się do rozpuku. Uśmiechnąłem się do własnych myśli, uśmiechnąłem się do tych chłopców zrodzonych w mojej wyobraźni (a może w mojej przeszłości?) i poczułem, że Enepsignos nie jest w stanie mi zagrozić. Otworzyłem oczy i uśmiechnąłem się już naprawdę, nie tylko w myślach. – To był prawdziwie olśniewający widok, pani – przyznałem grzecznie. – Oczywiście jeżeli wizje, które na mnie zesłałaś, pokrywają się z rzeczywistością. Wtedy ten, który może tę rzeczywistość z tobą dzielić, stanie się najszczęśliwszym z mężczyzn... Przynajmniej przez moment... – dodałem z nieznaczną ironią. Zagryzła usta, gdyż niespodziewana porażka musiała jej się wydać zarówno upokarzająca, jak i zaskakująca. Ale ja w tej samej chwili zdałem sobie sprawę z faktu, że walka z demonicą kosztowała mnie sporo sił. Zakręciło mi się w głowie. – Teraz, kiedy oboje przekonaliśmy się, że chroniące mnie zaklęcia są wystarczająco mocne... – zacząłem, a mój głos dochodził mnie samego jakby z daleka i przez ścianę, brzmiał nie dość, że głucho, to jeszcze w dodatku miałem wrażenie, że to wcale nie ja mówię, ale jakiś mój magicznym sposobem stworzony sobowtór – możemy przejść do rzeczy. Przełknąłem ślinę, gdyż wypowiedzenie tych kilkunastu słów sprawiło mi prawdziwy fizyczny wysiłek. Usta, język i podniebienie miałem tak wysuszone, jakbym przed chwilą jeszcze oddychał powietrzem znad rozpalonej blachy pieca. – Jednocześnie ostrzegam cię, pani, że w razie kolejnego twojego ataku zostanę zmuszony odpowiedzieć atakiem. I teraz musisz dokonać rachunku, czy za trzecim razem dasz radę przełamać moją obronę, czy też zdążę ci się zrewanżować. Złożyła dłonie na piersiach i przyglądała mi się ze słodkim, niewinnym uśmiechem. Byłem pewien, że w tej małej, ślicznej główce kotłują się właśnie nawzajem sprzeczne myśli. Bała się mnie, lecz jednocześnie, jak każdy demon, pożądała zwycięstwa i złamania ludzkiej woli. A im byłem niebezpieczniejszy i silniejszy, tym wydawałem jej się atrakcyjniejszy, a triumf odniesiony nade mną byłby tym bardziej satysfakcjonujący. – Jeśli odchylisz dywanik leżący pod twoimi stopami, zobaczysz pod nim naszyjnik z zębów rekina – rzekłem, sięgając do ostatecznego argumentu. – Przywołam tego rekina, jeśli mnie zaatakujesz. Co prawda wolałbym przywołać niedźwiedzia, ale mam tylko ten właśnie naszyjnik, więc będzie musiał nam wystarczyć rekin. Zobaczyłem zdumienie na twarzy Enepsignos, zdumienie, którego nie była w stanie opanować. – To nie jest magia inkwizytorów! – Coś takiego – odparłem lekko. – Szkoda, że nic o tym nie wiedziałem. Przypatrywała mi się uważnie. – Skąd znasz magię wiedźm i czarnoksiężników, inkwizytorze? – To nie magia wiedźm – odparłem lekceważącym tonem. – To stara magia druidów, którą poznaliśmy jeszcze w Mrocznych Wiekach i którą z powodzeniem stosowaliśmy przeciwko diabelskim pomiotom – powtórzyłem, co wcześniej usłyszałem od tajemniczej kobiety. – Rekin – powiedziała z namysłem, cały czas nie odrywając ode mnie wzroku. – Ano rekin – potwierdziłem. – Naprawdę potrafisz przywołać rekina? – Czyżbym w głosie demonicy usłyszał coś na kształt fascynacji? – Wolałbym, żebyśmy nie musieli się o tym przekonywać – odparłem. – Zwłaszcza że, jak już

wspominałem, nie tylko nie chcę cię skrzywdzić, ale pomóc i... – zawiesiłem na moment głos – może nawet rozbawić. – Rozbawić? – Nie spodziewała się chyba tego słowa i to dodatkowo wzmogło jej ciekawość. – Dobrze więc, inkwizytorze. Rzeczywiście zawsze mogę najpierw cię wysłuchać. A jeśli nie spodoba mi się to, co usłyszę, wtedy zastanowimy się, jak postąpić dalej. – Z tego, co wiem, choć wybacz skromność mojej wiedzy i wybacz, jeśli w czymś się pomylę, wśród demonów istnieją zarówno sympatie, jak i antypatie, zawiązywane są przymierza i toczone są wojny. Czyż nie jest tak? – Na razie nie jestem ani rozbawiona, ani zaciekawiona – odparła. – Mówi ci coś imię Berithi? Przyjrzała się swoim wypolerowanym paznokciom, dając mi tym samym do zrozumienia, jak bardzo nie interesuje ją to, o czym opowiadam. – Oczywiście, że mówi – odpowiedziałem za nią. – Bo to imię brzęczy niczym dzwon, zarówno w ludzkim, jak i demonicznym świecie. Czyż to nie on kiedyś zwabił pewną piękną i uroczą demonicę na miłosne igraszki, ale zamiast zabawić się z nią, pozbawił mocy i oddał w ręce pomniejszych, najbardziej parszywych demonów? Na moment piękna i delikatna twarz Enepsignos ściągnęła się w gniewnym grymasie. Co ciekawe, demonica nawet w tym momencie była zniewalająco piękna, choć piękno to zostało naznaczone jakimś rysem okrucieństwa. – Wiele wiesz, inkwizytorze. – Och, Berithi to przecież znany dowcipniś – odparłem lekko. – Wiem dobrze, bo gawędziliśmy ostatnio o tym i owym. Zaczerpnęła tchu, a jej wielkie i błyszczące oczy stały się jeszcze większe i jeszcze bardziej błyszczące. A więc trafiłem! Zgodnie z przewidywaniami mojej tajemniczej przyjaciółki właśnie złapałem Enepsignos na haczyk. Teraz pozostało tylko ściągnąć linkę. – Nikt od dawna nie widział Berithiego. Ani wśród ludzi, ani wśród demonów. A wierz mi, że akurat ja pilnie go szukałam. – Urwała i spojrzała mi prosto w oczy. – Jeśli kłamiesz, przysięgam ci na ognie piekieł, że będziesz musiał przywołać rekina. – Uśmiechnęła się uśmiechem, który tym razem nie był ani ciepły, ani niewinny. – I sprawdzimy, czy naprawdę poradzisz sobie z tym zadaniem. – Dlaczego miałbym kłamać, pani? – Właśnie, dlaczego miałbyś kłamać? – Nie ma takiego powodu. Nie możemy się zaprzyjaźnić, gdyż jesteś zbyt piękna i zbyt niebezpieczna, ale możemy chociaż na chwilę stać się sojusznikami. Prawda? – Coś takiego, inkwizytor rzuca urok na mnie! – Roześmiała się. – To nie urok, a tylko wielka i zadziwiająca swą siłą magia całkowicie interesownej przyjaźni – odpowiedziałem ciepło. Zmrużyła oczy. – W takim razie dobrze, mój przyjacielu. Jestem zaciekawiona i słucham uważnie. – Podparła brodę palcami w udanym i pełnym uroku geście zamyślenia. – Berithi stworzył wyspę i otoczył się na niej silnym magicznym kręgiem, byście go nie znaleźli. Zapewne nie chodzi o ciebie, pani, gdyż z całym szacunkiem, nie sądzę, by nie mógł się przed tobą obronić...

– Jest tutaj! – Jej oczy błysnęły. – Oczywiście, musi być gdzieś niedaleko! Na tym pustkowiu, gdzie może do woli zabijać ludzi i żaden inkwizytor tego nie wyczuje, bo żadnego nie ma w obrębie setek mil! – Słuszne podejrzenie – przytaknąłem. – Berithi mieszkał na wyspie na północ od Wysp Farskich, a na południe od Islandii, ale wydarzyła się pewna katastrofa, w wyniku której magiczna wyspa zniknęła, a twój kamrat... – uśmiechnąłem się szeroko – jest ze mną, na tym statku. Milczała długo. – Nie wyczuwam jego obecności – powiedziała chłodnym tonem i byłem pewien, że zaczyna powątpiewać w moją szczerość. – Tego się spodziewałem. – Skinąłem głową. – I teraz mam pytanie do ciebie, pani. Wiem, że na wyspie stworzył zaklęty krąg zbudowany z kości martwych ludzi. Domyślam się, że krąg ten miał uniemożliwić innym demonom, by dojrzały Berithiego. Ale w jaki sposób udało mu się osiągnąć, że jest niewidoczny w tej chwili? Niewinnym gestem włożyła do ust wskazujący palec i zaczęła go obgryzać, przypatrując mi się zmrużonymi oczyma. – Jaka szkoda, że nie jestem malarzem – rzekłem. – Stworzyłbym dzieło pod tytułem „Zamyślona piękność”. Uśmiechnęła się, bo choć wiedziała, że prowadzę grę w uprzejmość i zaloty, to jednak gra ta najwyraźniej jej się podobała. Zresztą cóż, Enepsignos naprawdę była wybitnie piękna i naprawdę każdy malarz portrecista oddałby pół życia, by móc ją namalować. Portrecista, ha! A cóż by oddał mistrz malujący akty! – Jest taki obrzęd – odezwała się wreszcie. – Nie wiem dokładnie, jak go przeprowadzić. – Przyznała się do niewiedzy tak łatwo, iż zacząłem podejrzewać, że kłamie. – Lecz pamiętam, że potrzeba było wielu ludzkich żyć. Ofiary trzeba zabijać w okrutny sposób, sprawiając im przy tym wiele cierpienia. – Wzruszyła ramionami. – Mógł zrobić coś takiego? – Owszem, mógł – odparłem. Parsknęła śmiechem. – Sam oddałeś mu tych ludzi, co? – Najwyraźniej była bardzo rozbawiona. – Coś za coś. – Wzruszyłem ramionami. – Nieważne. Powiedz, jak można zdjąć taką zasłonę? Na twarzy Enepsignos pojawił się nad wyraz złośliwy uśmiech. – Wcale nie musisz jej zdejmować – powiedziała z satysfakcją. – Wystarczy, że naznaczysz Berithiego w określony sposób, a stanie się dla nas widzialny. I to wystarczy, byśmy przedarli się przez zapory, które sobie zbudował. – Przedrzesz się przez zapory Berithiego? – spytałem z powątpiewaniem. – Ja nie – przyznała całkowicie szczerze i bynajmniej nie speszona tym przyznaniem. – Berithi narobił sobie wielu wrogów w naszym świecie. Będą – jej oczy błysnęły – zachwyceni, dobierając mu się do skóry... – Domyślam się – odparłem. – Oczywiście nie przejdziemy przez światy bez twojej pomocy. Musisz nas zaprosić. – Rozłożyła ramiona, a jej piersi poruszyły się w taki sposób, że spowodowało to moje mimowolne westchnienie. – Rzecz jasna – odparłem. – Bo właśnie o tym marzę, by jednego demona zamienić sobie na kilka. Prychnęła z niezadowoleniem.

– Coś za coś – powtórzyła słowa wypowiedziane przed chwilą przeze mnie. – Naznaczę go, jak mówisz – obiecałem. – Oczywiście jeśli powiesz mi, w jaki sposób mam to uczynić. Ale z resztą spraw musicie poradzić sobie sami. Przygryzła różowe usteczka z wyraźną złością. Domyśliłem się, że udawała, gdyż był to tylko kolejny element sztuki, jaką przede mną odgrywała. Przecież nie sądziła chyba, że doświadczony inkwizytor wpuści do świata demony, nad którymi nie będzie sprawował żadnej kontroli. W ramach podziękowania pewnie i mnie samego rozerwałyby na strzępy, kiedy by już skończyły porachunki z Berithim. A może i nie? Może zechciałyby mnie obdarować majątkiem, zdrowiem, wybitną urodą i szczęściem u płci przeciwnej? Może i tak, tylko po co by mi to wszystko było, skoro prócz braku majątku nie mogłem uskarżać się ani na brak powodzenia, ani brak zdrowia? Oczywiście, że zawsze można chcieć więcej, lecz w moim wypadku byłaby to już wielce grzeszna i bardzo nieprzyzwoita zachłanność, zważywszy na fakt, że Bóg obdarował mnie w stopniu godnym pozazdroszczenia, za co byłem mu nieustająco i niezmiennie wdzięczny. – Musisz mi podać rękę – oznajmiła po chwili. Czy właśnie do tego zmierzała od początku? Czy zażądała ceny niemożliwej do zapłacenia, by następnie ustalić ją na poziomie, który w porównaniu z pierwszą propozycją wyda mi się akceptowalny? To typowe zachowanie nie tylko demonów, ale również w zwykłych targach pomiędzy ludźmi. Zażądaj stu dukatów za coś, co jest warte dziesięć dukatów, a kiedy obniżysz cenę do dwudziestu, to głupawy prostaczek będzie całował cię po rękach... Tyle że inkwizytorzy nie są głupawymi prostaczkami. – Proponuję jednak inne rozwiązanie – odrzekłem ze znużeniem. – I proponuję, byś znalazła je szybko, zanim zdążą mnie znudzić targi z tobą. Znowu przygryzła usta, lecz tym razem chyba naprawdę była zła albo zdenerwowana. Może widziała, że wielka nagroda wyślizguje jej się właśnie z rąk? Nie wróżyło to niczego dobrego dla mnie, gdyż zła i zdenerwowana Enepsignos będzie zdolna do gwałtownego postępowania, a to mogło oznaczać konfrontację. A kto z owej konfrontacji wyszedłby cało, kto natomiast w wielu kawałkach, tego nie ośmieliłbym się z góry przesądzać. – Bez urazy, pani – dodałem grzecznie. – Sama jednak domyślasz się, że nie po to budowałem te wszystkie bariery, by teraz podawać ci przez nie dłoń. Jestem do niej dość przyzwyczajony, jeśli rozumiesz, co mam na myśli... – Nie ma innego rozwiązania – stwierdziła. – To jasne, że mi nie ufasz, ale uwierz, że ja chcę Berithiego – silnie zaakcentowała trzy ostatnie słowa. – Nie ciebie, inkwizytorze. Nawet jako nagroda pocieszenia nie byłbyś wystarczająco interesujący. – Wzruszyła ramionami i o mało znów nie westchnąłem, widząc, jak przy tym pełnym zniecierpliwienia ruchu poruszyły się jej piersi. Może kłamała, może mówiła prawdę, a może była przeświadczona, że mówi prawdę, lecz zmieni zdanie, kiedy przyjdzie co do czego? Tego nie wiedziałem i nie byłem w stanie się dowiedzieć inaczej niż w drodze doświadczenia. Tyle że naprawdę byłem szczerze przywiązany do wszystkich moich kończyn i życie bez jednej z nich nie wydawało mi się w żadnej mierze akceptowalne. – Czy mogę wiedzieć, w jakim celu chcesz dotykać mojej ręki? Poruszyła palcami, szepnęła coś, czego nie zrozumiałem, a potem rozłożyła dłoń wnętrzem w moją stronę. Na jej jasnej, delikatnej skórze płonął żółto-pomarańczowy symbol. Zmrużyłem oczy, ale mimo to nie potrafiłem rozpoznać jego kształtu, gdyż nie tylko błyszczał i migotał, ale zdawał się stale przeobrażać. Jakby był płatkami kwiatów rzuconymi na kołyszące się fale.

– Co to jest? – Znacznik – odparła. – Jeśli dotkniesz nim Berithiego, zawsze już go znajdziemy. I to nam wystarczy, by go wreszcie dopaść. Zrozumiałem, że w czarnoksięski sposób chce mi przekazać ten symbol, i, łagodnie mówiąc, nie byłem owym pomysłem zachwycony. Jeszcze tego mi brakowało, by zostać nosicielem demonicznej magii. – Nie chciałbym nadużywać twojej cierpliwości swoim sceptycyzmem, pani, ale nie sądzisz, że będę wyglądał nieco podejrzanie z dłonią świecącą niczym lampka? – Zabandażuj ją albo załóż rękawice – odparła, a potem jej oczy się zwęziły. – Czy przypadkiem nie szukasz dziury w całym, inkwizytorze? Wywierała na mnie presję, to było jasne, ale tak czy inaczej, musiałem szybko podjąć decyzję. Jeżeli nie zgodzę się na propozycję Enepsignos, będę musiał z nią walczyć. Może nie należała do najpotężniejszych demonów (na pewno jej moc była nieporównywalna z mocą Berithiego), lecz nie należało jej lekceważyć. Zwłaszcza że będzie rozzłoszczona i zdeterminowana. – Czy Berithi nie wyczuje znacznika? – Nie. Mogłem sobie oszczędzić wysiłku i nie zadawać podobnego pytania. Bo jakiej niby spodziewałem się odpowiedzi. „No, naprawdę nie wiem, inkwizytorze. Obawiam się, że może wyczuć ten symbol, a wtedy najprawdopodobniej urwie ci głowę”. Na pewno ten stopień szczerości przekonałby mnie do wypełnienia zadania. Nie mogłem już przeciągać rozmowy. Prędzej czy później rozeźlona demonica zaatakuje, a wtedy nie ubijemy żadnego interesu. Nabrałem powietrza w płuca. Raz kozie śmierć, pomyślałem. A potem wyciągnąłem rękę i zatrzymałem ją kilka cali od piersi Enepsignos. Demonica wychyliła się w taki sposób, że moje palce spoczęły na jej ponętnym biuście. Miała delikatną, miękką skórę. – Ależ bije mi serce – zaszeptała. – Czujesz, inkwizytorze? Czułem. Biło szybko. Dużo szybciej niż u człowieka. Podniosłem wzrok i zobaczyłem, że oczy Enepsignos stały się jeszcze większe i jeszcze bardziej błyszczące. Przygryzła usta. O tak, trzeba przyznać, że ta demoniczna dama miała mnóstwo uroku i wdzięku, kusicielskiego powabu łączącego niewinność z obietnicą wyuzdania, a więc mieszaniny, którą wielu mężczyzn bardzo, ale to bardzo lubi. Ja jednak byłem doświadczonym inkwizytorem, a nie choćby pożal się Boże młodym klerykiem, któremu na widok kształtnych piersi jęzor opadłby do samej brody. Zresztą zły przykład, gdyż większość kleryków wolała szukać niespodzianek i przyjemności w spodniach swoich towarzyszy z seminarium niż w kobiecych sukniach. A najlepiej się działo, jak taki kleryk, zwłaszcza przystojny i dobrze uformowany, wyjeżdżał na „studia” do Rzymu. Studiowali go wtedy miejscowi kardynałowie, biskupi i prałaci z zapałem przynależnym nowości, solidnie, i rzekłbym nawet, dogłębnie... Uśmiechnąłem się do własnych myśli i do tego, że jeszcze niedawno proponowano mi, bym swą zastygłą w miejscu karierę ruszył poprzez uczestniczenie w obrzędach pewnego stowarzyszenia bogatych i wpływowych sodomitów. Raczej mnie to rozbawiło, niż zezłościło, i domyślacie się, mili moi, że nie miałem żadnych wątpliwości, by ową propozycję odrzucić. – Serce jak serce, moja pani, ale w jakiejż kształtnej oprawie ukryto ten skarb – odparłem uprzejmie. – Słooodki jesteś... – przeciągnęła, spoglądając mi prosto w oczy. Spiąłem się, bo byłem niemal pewien, że znowu mnie zaatakuje rozkosznymi i podniecającymi

wizjami, jednak ona nagle odwróciła wzrok.

– No dobrze, nie będę się z tobą więcej droczyć – powiedziała z nutą żalu. – Bo jeśli uciekniesz, to już pewnie cię nie namówię na powrót. Miło byłoby się z tobą zabawić, ale takich jak ty są krocie, a Berithi tylko jeden. – Słowa „Berithi tylko jeden” niemal wysyczała, a ja wręcz poczułem falę nienawiści, jaka rozlała się wokół. – Uważaj, będzie trochę bolało... – ostrzegła po chwili. Nie wiem, jaką skalę cierpienia stosują demony, lecz jeśli odciśnięcie w mojej dłoni magicznego symbolu określiła jako „trochę bolało”, nie chciałbym wiedzieć, co oznaczałyby słowa „bardzo bolało”. Oczywiście człowiek, który tak jak ja podróżował do nie-świata i znosił związane z tym cierpienie, jest w stanie wytrzymać wiele, lecz przyznam, że z trudem tylko pohamowałem się przed cofnięciem ręki. Zdawało mi się, że Enepsignos wypala na mojej dłoni piętno za pomocą rozgrzanego do czerwoności żelaza, które w dodatku magicznym sposobem zapuściło rozpalone korzenie sięgające do mojego przegubu, przedramienia, łokcia i wreszcie zagnieździło się w ramieniu. I stamtąd szarpało wszystkie ścięgna i mięśnie oraz kruszyło kości. – No i po bólu – rzuciła wreszcie, puszczając moją rękę. Dłoń klapnęła w moje własne udo, jakby zamieniła się w kawałek mokrej gliny. Próbowałem poruszyć palcami, ale nie mogłem. – Skutki uboczne. – Enepsignos spojrzała na mnie ze złośliwym uśmiechem. – Później będą musieli odciąć ci rękę, bo inaczej zgnije. Nie wiem dlaczego, lecz od razu zrozumiałem, że demonica kpi sobie ze mnie, więc tylko uśmiechnąłem się krzywo. Prosto w moją twarz wycelowała wąski palec o pięknie wymodelowanych, błyszczących paznokciach. – Nie zawiedź mnie – przykazała. – Bo obiecuję, że zyskasz jednego wroga więcej. – Nie zamierzam cię zawieść – odparłem. – I bynajmniej nie dlatego, że twoje czcze pogróżki zrobiły na mnie jakiekolwiek wrażenie. – Oho, odzyskujemy rezon. – Uśmiechnęła się całkiem przyjaźnie. – No dobrze, bywaj, inkwizytorze, i bądź ostrożny. Jeśli wszystko się uda, będę twoją dłużniczką... – Uśmiechnęła się jeszcze szerzej. Potem westchnęła, nagle wyraźnie przygnębiona. – Teraz mnie odeślij – powiedziała i pokręciła głową. – Coś takiego... Zrozumiałem, że słowa „coś takiego” odnoszą się do faktu, iż nigdy nie spodziewała się, że sama, z własnej woli zażąda od inkwizytora, by odesłał ją do nie-świata. No cóż, to wydarzenie potwierdzało tylko, że nie znamy dnia ani godziny, a rzeczywistość przerasta czasami naszą wyobraźnię.

Kiedy Enepsignos zniknęła (czy widział kto demona w takim spokoju opuszczającego nasz świat?), odetchnąłem z wielką ulgą. Demonica mogła być piękna, wydawać się łagodna, słodka i kusząca, ale w rzeczywistości była istotą nadzwyczaj niebezpieczną. Wielu demonologów zapominało o tym, iż z demonami nie można się zaprzyjaźnić ani nie można im ufać. Nie raz i nie dwa słyszeliśmy opowieści o czarownikach dających się nabrać na pozorną spolegliwość wzywanych demonów, które to demony tak naprawdę tylko szukały słabości, zarówno w ustawionych przeciwko nim magicznych barierach, jak i w charakterze przywołujących ich ludzi. I najczęściej słabości owe

znajdowały, gdyż pod wieloma względami przewyższały ludzi wiedzą i siłą. Usiadłem na łóżku, oparłem się o ścianę i przymknąłem oczy. Rozmowa i konfrontacja z demonicą wyczerpały mnie bardziej, niż sądziłem. Co jednak mają powiedzieć ci, których zadaniem jest walczyć na śmierć i życie z potężnymi i wrogimi demonami? Co mają powiedzieć ci, którzy nie mają potężnej sojuszniczki, takiej jak ja miałem w postaci widmowej nieznajomej? – Cieszę się, że żyjesz, inkwizytorze. – Znowu usłyszałem w jej głosie tę samą serdeczność co poprzednio, i wydawało mi się, że mówi szczerze. No cóż, można powiedzieć: „mowa o wilku, a wilk tuż”, uśmiechnąłem się do własnych myśli. Otworzyłem oczy i podniosłem się z koi. Kobieta jak zwykle stała pod ścianą i jak zwykle otaczał ją zapach fiołków. – Dziękuję ci, pani. – Pokaż dłoń – rozkazała nagle. Wyciągnąłem rękę przed siebie. – A to sssuka – syknęła moja towarzyszka wyraźnie rozeźlonym tonem. – Słucham? – Zostawiła ci ślad. – Prosiłem ją o to – odparłem, nie tłumacząc dokładnie, co się wydarzyło pomiędzy mną a demonicą. – Wiem, ale zostawiła coś więcej niż to, o co prosiłeś. No tak, tego właśnie można oczekiwać po konszachtach z demonami. Niespodzianek. Nie mogłem się powstrzymać od wyraźnego westchnienia. – Umrę? – Nieee. – Machnęła dłonią z wyraźnym lekceważeniem. – Aż tak głupia nie jest nawet Enepsignos. To zaledwie drobny żart, mała złośliwość... No nic, inkwizytorze, nie przejmuj się. – Wolałbym jednak wiedzieć, jakimż to szatańskim stygmatem zostałem oznakowany – oznajmiłem stanowczo. – Jeśli łaska... – dodałem dużo łagodniej, gdyż wiedziałem przecież, że moja rozmówczyni wykazuje czasami zdumiewająco mało wyrozumiałości dla tonu, który uznaje za nieodpowiedni do użycia w jej obecności. – Szatański stygmat, szatański stygmat... – powtórzyła z przekąsem i pokręciła głową. – Nie dramatyzuj, inkwizytorze. Raczej złośliwy żarcik. – Czy mógłbym jednak poznać istotę tego, jak mówisz, żarciku? – Masz szansę na nieco częstsze kontakty z demonami niż przeciętni inkwizytorzy – wyjaśniła. – Jeśli demony uznamy za magnesy, to ciebie posypano teraz opiłkami żelaza – dodała. – Jestem wzruszony i wdzięczny – odparłem zgryźliwie. – Ale dość o tym. Rozumiem, że wszystko wskazuje na to, iż szczęśliwie dotrzesz do domu? – Jeśli pytasz o statek i załogę, pani, to wszystko wydaje się w porządku. Niepokoi mnie tylko jedno. Berithi odebrał pamięć żeglarzom i zastąpił ją fałszywymi wspomnieniami. To... niezwykłe... niebezpieczne... Milczała przez chwilę. – Drogi inkwizytorze – rzekła wreszcie. – Jest najprawdziwszą prawdą, że takie złośliwe potworki jak Berithi mogą narobić licznych szkód. Mogą rzeczywiście wpłynąć na umysł jednego, dwóch, no, może kilku ludzi, zabrać im pamięć i wtłoczyć w nią pewne narzucone nakazy lub zakazy. Wymaga to dłuższych i skomplikowanych zabiegów magicznych. Ale czemu przypuszczasz, że

w niemal jednej chwili ten demon potrafił zetrzeć i zastąpić pamięć kilkunastu ludzi, tak jakby był karczmarzem zdzierającym brudny obrus ze stołu i nakrywającym go świeżym? Skąd w ogóle podobny pomysł? Poczułem, że zaczynają mnie piec policzki. – No tak, oczywiście, ostrożny inkwizytor nagle uwierzył w zapewnienia demona – odpowiedziała sobie, nie czekając na moją odpowiedź. – To, że ktoś potrafi zjeść jeden bochenek chleba, nie oznacza, że pomieści w żołądku całą piekarnię, prawda? – Oczywiście, pani – westchnąłem. – Wykazałem się karygodną łatwowiernością. Proszę o wybaczenie... Zaśmiała się, lecz była chyba zadowolona z mojego przyznania do winy. Bo teraz sam plułem sobie w brodę, że przyjąłem za dobrą monetę demonie zapewnienia, nie mając żadnej możliwości ich zbadania oraz potwierdzenia. Świadczyło to tylko o tym, jak bardzo musi strzec się szatańskich machinacji nawet człowiek tak ostrożny i doświadczony jak wytrawny inkwizytor. Ale kto w takim razie zadziałał w tak potężny sposób na załogę „Księżniczki”? – To, co zaobserwowałeś, jest autonomiczną właściwością samego Galeonu – wyjaśniła, jakby słyszała pytanie, które zadałem jedynie w myślach. – Przybywając do naszego świata, nie jest w stanie zniszczyć lub wchłonąć wszystkich będących świadkami jego działania, więc gmatwa i oszukuje ich wspomnienia, zastępując je czymś, w co mogliby uwierzyć i traktować jako działanie żywiołów lub nieszczęśliwy wypadek. – Zabezpiecza się... – szepnąłem. – Maskuje swą obecność, zatem można rzeczywiście powiedzieć: zabezpiecza się – zgodziła się ze mną. – Potrafi zmieszać i omamić nawet silne oraz szkolone umysły. – Mnie jednak nie zmieszał ani nie omamił. – Co, od razu to powiem, byś nie popadał w nieuzasadnioną dumę, nie jest w najmniejszym sposobie twoją zasługą... Wolałbym usłyszeć co innego, ale cóż, przynajmniej była ze mną szczera. – A Gunther Gune? Pamięta wszystko, tak jak i ja. Galeon nie zaburzył jego wspomnień. – Rzeczywiście znamy ludzi posiadających podobne zdolności. – Skinęła głową. – I czasem ich naturalna odporność jest wykorzystywana na chwałę Bożą. – Zaraz, jeśli wolno, pani. – Oświeciła mnie nagle myśl równie śmiała, co nieprzyjemna. – Czy Galeon odwiedził już kiedyś nasz świat? Skoro wspominałaś o katastrofach, o zatartej pamięci... – To już nie należy do naszej sprawy – odparła. A więc najwyraźniej tak właśnie było lub nawet bywało... Z całą pewnością kiedyś, może nie raz, ten przerażający statek nadpłynął z nie-świata, by szerzyć zagładę. Czego wtedy szukał? W którym miejscu świata się to zdarzyło? Jakie były konsekwencje owego pojawienia się? Od razu przyszła mi na myśl spustoszona ognistym deszczem Islandia, miejsce, które nasz pilot nazywał piekłem i o którym nie zamierzał nawet opowiadać. Ale przecież nie jedna Islandia była miejscem kataklizmu, o jakim przez dziesiątki lat mówiono i pamiętano. Czyż nie słynniejszy nawet był wybuch Wezuwiusza, który zmiótł Herkulanum, Stabie i Pompeje z powierzchni ziemi, a który nastąpił niewiele ponad trzydzieści lat po zdobyciu Rzymu i odejściu Chrystusa? A wielkie trzęsienie ziemi w Persji, o którym pisali rzymscy kronikarze, radując się zresztą, iż słuszna kara spotyka pogan z ręki mocarnego Boga? Czy i ono mogło nie być wynikiem naturalnej katastrofy, ale zostać spowodowane objawieniem Galeonu? Ha, ileż pytań mogło się teraz zrodzić w moim umyśle! Bo czy nie jest

prawdą sentencja mówiąca, że im więcej się uczysz, tym większy staje się obszar twojej ignorancji, gdyż umiesz już zadawać pytania, które wcześniej nie przyszłyby ci nawet do głowy? – Czas na wycieczkę, inkwizytorze – głos mojej towarzyszki wyrwał mnie z zamyślenia. Wzdrygnąłem się, bo przecież dobrze wiedziałem, co ma na myśli, mówiąc „wycieczka”. – Tym razem obędzie się niemal bez bólu. Zabiorę cię, kiedy tylko przejdziesz granicę. Zawahałem się. Nie dlatego, iż miałem powody, by jej nie ufać. Po prostu rytuał wnikania do nieświata jest czynnością tak niebezpieczną i tak jednocześnie intymną, że dzielenie go z kimś obcym wydawało mi się niepokojące. No i nie od rzeczy był fakt, iż po przejściu myślą do nie-świata w świecie rzeczywistym pozostaje moje ciało. Całkowicie bezbronne, na pierwszy rzut oka pozbawione ducha i życia, wystawione na każde niebezpieczeństwo. Jednak tak jak wspomniałem, nie miałem powodów, by nie ufać tej kobiecie, a wręcz przeciwnie. Do tej pory okazała się lojalną i mądrą towarzyszką, do tej pory nie popełniła również żadnego błędu (a przynajmniej takiego, który potrafiłbym rozpoznać) oraz uratowała nas wszystkich z wielkiej katastrofy. Inkwizytorzy są uczeni, by nie ufać nikomu poza Bogiem, ale przecież czasami należy okazać ograniczone zaufanie również bliźnim, gdyż bez tego nie moglibyśmy funkcjonować ani jako ludzie, ani jako instytucja. Jednak podstawowym w tym wypadku pojęciem jest owo „ograniczenie”, którego granice i terytorium musimy cały czas wnikliwie badać, by nie popełnić niedającego się odwrócić błędu. W tym jednak wypadku przyznam, że oprócz chłodnej logiki działały na mnie emocje. Łapałem się na coraz silniejszym wrażeniu, że pojawiająca się obok mnie kobieta jest kimś, komu mogę zawierzyć, i kimś, kto na pewno nie pragnie mojej zguby. Jakiego rodzaju bliskość duchowa mogła nas łączyć? Czy owe więzi powstały zaledwie w mojej imaginacji, czy też były rzeczywiste? Jeśli rzeczywiste, to kiedy zostały zadzierzgnięte? Czasami czułem się tak, jakbym znał moją towarzyszkę od zawsze i jakby zawsze mi sprzyjała. Oczywiście nie miałem wątpliwości, iż nie zawaha się mnie poświęcić, kiedy uzna, że wymaga tego jakiś rodzaj „wyższego dobra”, ale przecież ja sam postępowałem identycznie. I miałem również dziwne wrażenie, że ta kobieta będzie ratować moją skórę, dopóki się da. Dziwne, powtarzam, dziwne uczucia, jak na inkwizytora, który chłodną logikę stawia nad rozdygotane emocje. – Tak jest, pani – odparłem na głos. – Czy mam... czy mam się przygotować? – Im szybciej, tym lepiej – powiedziała, choć oczywiście wolałbym usłyszeć: „Och, może odłóżmy to do jutra”. Tym razem przejście do nie-świata było mniej bolesne i krótsze niż zwykle. Czyżby w tak cudowny sposób działała na mnie sama obecność nieznajomej? Ona, znowu w postaci świetlistej olbrzymki, pojawiła się zaraz po przejściu granicy. Chwyciła mnie za rękę i po raz kolejny zalała mnie fala ciepła i kojącego spokoju. Poszybowaliśmy nad powierzchnię oceanu, która tu, w nieświecie, wyglądała niemal identycznie jak w realnym uniwersum. Tym razem w zasięgu naszego wzroku nie było ani jednej z tych chmur-kształtów, które budziły we mnie tak wielkie obrzydzenie i strach. – Teraz chcę ci coś pokazać, inkwizytorze. – Moja towarzyszka zatrzymała się i wisieliśmy w szarej pustce zawieszonej nad szarą pustką. – Coś, co może cię zdziwić lub przestraszyć. Niezależnie od wszystkiego, pamiętaj o jednym: cokolwiek by się działo, nie puszczaj mojej dłoni. W jej głosie brzmiała tak nadzwyczajna powaga, że zupełnie machinalnie mocniej ścisnąłem szczupłe palce, jakby groziło mi, że zaraz wysuną się one z mojego uścisku. – Nie puszczę, skoro każesz – obiecałem. – Choć dodam tylko, że nie tak łatwo zdziwić lub przestraszyć inkwizytora.

– Cieszę się, że humor dopisuje ci niezależnie od okoliczności – powiedziała. I nagle zdarzyło się tak, że złote promienie rozświetlające jej postać zniknęły niczym przebranie magika, a zamiast tego obok mnie pojawiła się widmowa istota zawieszona w przestrzeni niczym wściekle wirujący kłąb czarnej mgły. Czasem mgła zmieniała się w obrys płaszcza i kaptura, spod którego jednak nie było widać twarzy, a biło tylko spod niego trupio blade światło. Dłoń, którą trzymałem, z ciepłej kobiecej dłoni zamieniła się w masę, która swą konsystencją przypominała nadtopioną na słońcu smołę. Czułem, jak okleja mi palce, jak więzi i jak stara się mnie przytrzymać. Ale dobrze, aż za dobrze pamiętałem ostrzeżenie nieznajomej, bym nie puszczał jej ręki niezależnie od tego, co by się działo. I dokonałem wyboru: nie puściłem. Zamiast tego zawołałem pełnym głosem (choć miałem wrażenie, że sama obecność tej istoty ściska mi gardło i wpycha słowa z powrotem do ust): – Na gwoździe i ciernie, oszukałaś mnie! Kim jesteś, plugawy potworze? Roześmiała się szczerym, dźwięcznym śmiechem. – A wiesz, że już kiedyś mnie tak nazwano? Ale nie jestem, jak to raczyłeś ująć, „plugawym potworem”... – Dopowiadając te słowa, zmieniła się znowu i ponownie miałem obok siebie świetlistą postać emanującą iście anielskim blaskiem. – Jestem, kim pragnę być, inkwizytorze. Nie miałem pojęcia, o czym mówi, nie rozumiałem, ani co mi pokazuje, ani co chce mi przekazać w tym dziwnym przedstawieniu. Wiedziałem tylko, że byłem naprawdę szczęśliwy, iż przytłaczająca, ciemna kreatura zamieniła się w przyjazną i budzącą zaufanie postać utkaną z jasnych promieni. Jej dłoń znowu była kojąco ciepła. – Przecież w nie-świecie widzi się prawdziwą naturę rzeczy – szepnąłem. – I tak, i nie – odparła. – Oto lekcja, inkwizytorze, byś nie do końca wierzył nawet w prawdziwą naturę rzeczy, jak to nazywasz. Bo może ona być bardziej skomplikowana, niż sobie wyobrażałeś. – Nie rozumiem. Nie rozumiem, kim w takim razie jesteś. – Jestem, kim pragnę być – powtórzyła. – Służę Bogu nie dlatego, że zostałam dotknięta darem świętości, ale dlatego, że takie, a nie inne było moje życzenie. – Jesteś... jesteś kimś w rodzaju najemnika? Znowu usłyszałem śmiech. – To ciekawe postawienie sprawy. Ale może do pewnego stopnia masz rację, inkwizytorze. Porównując korzyści, jakie mogłam osiągnąć po stronie Mroku, z tymi, jakie mogłam zyskać po stronie Światła, wybrałam Światło. – Ach tak – zdołałem jedynie wykrztusić. Szybowaliśmy spokojnie poprzez szare przestrzenie nie-świata, dziwnie puste i wymarłe, pozbawione śladu jakiegokolwiek, nawet całkowicie nam obcego życia. A w każdym razie ja takich śladów nie dostrzegałem. – Przekonano mnie, nie zmuszono, bym obrała właśnie tę drogę – powiedziała, kładąc nacisk na słowo „przekonano”. – I szczerze ci wyznam, że nie żałuję dokonanego wyboru. – Dlaczego nie żałujesz? Czy dlatego, że osiągnęłaś więcej korzyści? Czy też dlatego, że żyjesz w zgodzie z własną naturą i własnym sumieniem? – To pytania pozbawione znaczenia, inkwizytorze – odparła pobłażliwym tonem. – Oczywiście, że uznałam, iż stanięcie po tej samej stronie, po której stoisz i ty, przyniesie mi więcej korzyści. Wiedza, bezpieczeństwo, wpływy... Mam to wszystko zagwarantowane, opowiadając się po stronie Światła. A co mogła mi zaoferować Ciemność? Wiedzę? W pewnym stopniu. Bezpieczeństwo?

Nigdy, póki działa Święte Officjum. Wpływy? W znikomym stopniu. Zwycięstwo w toczonej od wieków wojnie? Prawdopodobne, choć wątpliwe i okupione większym poświęceniem. – Ha! – odparłem tylko. – Jeśli siły Światła są pierścieniem, to ja mogę uchodzić za diament idealnie pasujący do cargi – dodała. Cóż, nie można było tej damie odmówić wysokiego mniemania o sobie, ale przyznam, iż mniemanie to było najzupełniej uzasadnione, o czym mogłem się już kilkakrotnie przekonać, obserwując jej umiejętności. I choć podobne zachowanie mogło mnie razić (jako człowieka, dla którego chlebem powszednim były skromność oraz powściągliwość w mowie i uczynkach), jednak na pewno nie zamierzałem moich uczuć okazywać. – A zastanawiałeś się, jak ty wyglądasz w nie-świecie, inkwizytorze? – zagadnęła nagle. Zaskoczyła mnie tym pytaniem, gdyż pogrążając się w modlitwie i medytacji, unosiłem się duchem ponad ziemię i widziałem moje ciało zostające w ludzkim uniwersum, ale przecież nigdy nie widziałem siebie podróżującego po nie-świecie ani nigdy nie spotkałem nikogo, kto mógłby mi opowiedzieć, jak wyglądam. – Kogo widzisz, kiedy na mnie patrzysz? – spytałem zaciekawiony. Pokręciła głową. – To moja sprawa – odpowiedziała. – Nie sądź bynajmniej, że wyglądasz niczym wojowniczy anioł ze świetlistym mieczem w dłoniach. – Parsknęła rozbawiona własnym konceptem. – Domyślam się – mruknąłem. Rzeczywiście, zważywszy, jak się czułem, wchodząc do nie-świata oraz podróżując w tym wrogim ludziom uniwersum, zważywszy, jak bardzo się bałem niemal wszystkiego, co się w nim pojawiało, to tak, tego byłem pewien: nie mogłem wyglądać niczym wojownik. Może ktoś, kto mógłby mnie obserwować z boku, postrzegałby mnie niczym postać utkaną z szarego dymu? Bo przyznam, że w nie-świecie głównym moim pragnieniem było to, by stopić się w jedno z otoczeniem i by nikt ani nic nie zwróciło na mnie uwagi. – Wracajmy, inkwizytorze – zdecydowała. I nagle pokierowała nami tak dziwnie, że tuż przed sobą, na dole, ujrzałem maszty „Księżniczki”, która w nie-świecie przypominała kształtem ni to statek, ni to taplające się na falach zwierzę. Nie miałem pojęcia, jaki ruch wykonała moja towarzyszka, by z całkowicie pustej przestrzeni przenieść nas prosto nad statek. Ba, nie bardzo mogłem sobie nawet przypomnieć, kiedy to nastąpiło. Dziwne, lecz najwyraźniej była to kolejna zdolność, którą dysponowała, podróżując po nie-świecie. Trzeba przyznać: bardzo przydatna zdolność. Kiedy ocknąłem się we własnym ciele, czułem się niemal znakomicie. Niemal, gdyż jedyną zadrą była pamięć o tej mrocznej, utkanej z mgły postaci, która w czasie podróży po nie-świecie trzymała mnie za rękę i szybowała obok mnie. Samo przypomnienie tego zdarzenia wywoływało lęk i mdłości. Zerknąłem na zakapturzoną postać stojącą pod ścianą, ale nie było w niej nic przerażającego ani nic obrzydliwego. Przez chwilę miałem niezwykłe wrażenie, że ta kobieta nie pierwszy raz stała obok mnie, kiedy spałem. Ale jak dawno musiał zdarzyć się ten poprzedni raz (lub poprzednie razy), jeśli w ogóle się zdarzył? Próbowałem to wrażenie uchwycić, próbowałem wykrzesać coś z pamięci, przybliżyć dokładniejszy obraz, ale równie dobrze mogłem ścigać słoneczny promień, by zamknąć go między dłońmi. Pozostało tylko wrażenie, że i kiedyś, i teraz otaczała mnie z jej strony aura życzliwości.

– Dziękuję za lekcję – powiedziałem. – Choć na razie nie do końca wiem, czemu miała służyć. – Do widzenia, inkwizytorze. Zapewne zobaczymy się jeszcze przed końcem twojej podróży. – Zapewne? – Och, to już nie zależy ode mnie. Różne rzeczy mogą się wydarzyć, prawda? Domyśliłem się, oczywiście, iż myśli o moich planach dotyczących rozprawy z Berithim. Jeżeli coś się nie uda, to skończę rozmazany na pokładzie statku niczym farba na malarskim płótnie. – Tak jest – zgodziłem się z nią. – Różne rzeczy mogą się wydarzyć.

Następnego dnia dożeglowaliśmy do pierwszej z Wysp Farskich, na której to wyspie zamierzał opuścić nasz statek demon Berithi, który z takim kunsztem udawał serdecznego i prostolinijnego mnicha, że zyskał sympatię całej załogi. Całej załogi oprócz oczywiście Gunthera Gunego, starającego się zawsze być na przeciwległym końcu statku. – Zabierzecie mnie do Emden? – Rybak złożył dłonie jak do modlitwy. – Błagam was, aby dalej stąd. Skoro on tu zostaje... – Nie mam nic przeciwko temu – odparłem. – Sądzę, że van Dijk również cię tu nie porzuci, jeśli nie chcesz. – Wiecie, czemu nie chcę, wiecie, prawda? Tu będą się dziać straszne rzeczy... – Zaczął drżeć na całym ciele. Jakoś dopiero teraz wyobraziłem sobie, jak bardzo nieprzyjemne musiało być dla Gunthera podróżowanie na jednym pokładzie z Berithim. To tak, jakby myszkę zamknąć w tej samej klatce co węża i pozwolić jej na wiedzę o tym, co ów wąż uczynił z poprzednimi myszami. Tylko odczucia Gunego były chyba nawet gorsze. – W Emden będziesz daleko, będziesz bezpieczny – stwierdziłem. W duchu miałem nadzieję, że dzięki mnie również Wyspy Farskie będą bezpieczne. Nie żeby zależało mi na życiu tych półdzikich stworzeń, które je zamieszkiwały, ale panowanie demona nad domeną w świecie ludzi uznałbym za policzek zarówno dla mnie samego, jak i dla Świętego Officjum. – Nie wysilaj się, by wysłać po mnie inkwizytorów – powiedział mi niedługo przed lądowaniem Berithi. – Dawno mnie już tutaj nie będzie, kiedy dopłyną. – Domyślam się – odparłem spokojnie. – A jakie masz plany, jeśli wolno wiedzieć? – Może Islandia. – Zmrużył oczy. – Też powinieneś się tam wybrać, zobaczyłbyś rzeczy, których nie można ujrzeć nigdzie indziej. To niezapomniane przeżycie, zaręczam ci... – Może kiedyś skorzystam z twojej rady. Dla postronnego obserwatora mogliśmy wyglądać niczym dwaj przyjaciele siedzący sobie na burcie, patrzący w fale, na zachodzące za chmurami słońce i leniwie gawędzący o tym, co zrobią, kiedy zakończy się rejs. A byliśmy przecież wrogami myślącymi, jak pognębić jeden drugiego. No, w każdym razie ja myślałem, jak pognębić Berithiego i jaki wybrać moment, by bezpiecznie naznaczyć go demonicznym stygmatem. I oczywiście nad tym, jakie będą konsekwencje owego naznaczenia. – Na pewno nie chcecie z nami zostać? – zagadnął serdecznym tonem van Dijk. – Mam co nieco

do gadania w Emden i okolicach, moglibyście pewnie lepiej i godniej służyć Bogu u nas niż na tych przeklętych i zakazanych wyspach. O tak, pomyślałem, płyń z nami do Emden, drogi Berithi, a tam już z Bożą pomocą sprawimy ci niezłą łaźnię. Tak potężny demon dla wielu inkwizytorów błyszczałby bowiem niby lustra latarni morskiej. I jestem pewien, że zebrałaby się silna kompania, by go powitać w porcie. – Dziękuję wam, panie van Dijk, ale przeznaczenie każe mi udać się gdzie indziej – odparł demon. I rzeczywiście, kiedy dopłynęliśmy w pobliże wyspy, przygotowano szalupę, na której miano odprowadzić Berithiego, a marynarze serdecznie go żegnali i nawet ofiarowywali zapasy jedzenia i przedmioty, które mogły mu się przydać w samotni. Teraz nadszedł mój czas. Starałem się powstrzymać gwałtowniejsze bicie serca, gdyż przypuszczałem, że zmysły Berithiego, nawet przebywającego w ludzkiej postaci, pozwalają mu widzieć, słyszeć i czuć dużo więcej niż człowiekowi. Dlatego mogłem i musiałem wykorzystać techniki panowania nad ciałem i umysłem, których uczeni są absolwenci znakomitej Akademii Inkwizytorium. Równocześnie jednak musiałem uważać, by nie dać po sobie poznać, że usiłuję nad czymkolwiek zapanować. Pozostawała jeszcze jedna sprawa. W jaki sposób miałem uścisnąć demona, by naznaczyć go stygmatem Enepsignos? Berithi doskonale wiedział, jak bardzo jest mi niemiły jego dotyk, toteż zdumiałby się, gdybym nagle pospieszył z rzucaniem mu się w ramiona. Z drugiej strony wiedział, że muszę przed załogą robić dobrą minę do złej gry, więc nienaturalnie i podejrzanie wyglądałoby, gdybym przed nim umykał. Co miałem uczynić? Cóż, istnieje taki styl powitania czy pożegnania, w którym rozpościeramy szeroko ramiona i równie szeroko się uśmiechamy, wywołując pozory wielkiej serdeczności, ale jednak unikamy kontaktu z tą drugą osobą. Zamierzałem tak właśnie postąpić, by sprowokować tym złośliwość demona. Stało się, jak sądziłem. Wystarczyło, że wykonałem ten pozornie przyjacielski gest, a Berithi, widząc, co chcę uczynić (a raczej od czego chcę się wymigać), wpadł z impetem w moje objęcia. – Co, inkwizytorze, powiedz mi, jak bardzo przyjemnie tulić się do demona? – zaszeptał mi złośliwie w ucho, jednocześnie oklepując mi plecy i ramiona z wielką serdecznością. Zrewanżowałem mu się tym samym, myśląc z satysfakcją o tym, że znacznik Enepsignos na pewno trafi tam, gdzie trafić powinien. Czego się spodziewałem, kiedy pierwszy raz przyciskałem do barku mego wroga dłoń naznaczoną demonim stygmatem? Błysku niczym przy uderzeniu pioruna? Jęku lub krzyku Berithiego? Może tego, że demon urwie mi głowę? A może sądziłem, iż z pustki wyłoni się pazurzasta łapa, porwie fałszywego mnicha i pozostawi wszystkich nas oszołomionych oraz ogłupiałych? Jeżeli nawet spodziewałbym się tego wszystkiego lub którejkolwiek z tych rzeczy, srodze bym się zawiódł. Nie stało się bowiem nic. Prawdziwie nic. Nie poczułem nawet najsłabszego drgnienia, które mógłby przecież poczuć człowiek potrafiący odbierać sygnały pochodzące z nieludzkiego świata. Nie ogarnęło mnie żadne przeczucie, niczego nie podpowiedziała mi intuicja. Berithi oderwał się ode mnie i żegnany serdecznymi okrzykami przez marynarzy (gdybyż oni wiedzieli, kim tak naprawdę jest ten wesoły mnich!), zszedł do szalupy i odpłynął wraz z czterema wioślarzami w stronę wyspy. Zerknąłem w bok i zobaczyłem zbliżającego się do burty Gunthera Gunego. Przesuwał się, skulony i popatrujący spode łba, niczym jakieś dziwne, kudłate i przestraszone zwierzę. Potem zerknął znad desek. – Chwała niech będzie Panu – zaszeptał żarliwie. – Mój Boże, nawet nie wiecie, nawet nie wiecie... – głos mu się załamał. Wiedziałem, że widzi i czuje dużo więcej ode mnie, ale nie zazdrościłem mu tej niezwykłej

zdolności, gdyż przekonałem się na własne oczy, jaką cenę musiał za nie płacić. I nagle Gune wciągnął powietrze nosem niczym posokowiec na tropie. Węszył coraz gwałtowniej i gwałtowniej, zaczął też dziwnie pojękiwać, w czym przypominał zdenerwowanego psa. – Przestań, do diabła! – warknąłem. Urwał jak nożem uciął. – Lecą – rzekł nagle z głęboką, wręcz namacalną satysfakcją. – Lecą po niego! – Kto leci, Guntherze? – zapytałem spokojnie, chociaż wydawało mi się, że powietrze wokół nas zgęstniało i pociemniało. – Zobaczycie – odparł i podniósł wzrok w stronę nadmorskiego horyzontu. – Patrzcie uważnie, mistrzu. Między słońcem a chmurami... Przymrużyłem oczy. I zobaczyłem. Wpierw były to jedynie punkciki, potem plamki na nieboskłonie, aż wreszcie zmieniły się one w stado ptaków o pomarańczowych dziobach. Tych samych, które widziałem już wcześniej na Wyspach Farskich, a które miały dzioby tak długie, że wydawały się nieść w nich rozpalone do czerwoności igły. – To tylko ostrygojady – wyjaśniłem pobłażliwym tonem, przypominając sobie nazwę, jakiej użył nasz pilot. – No to zobaczycie. – Gune nadal uśmiechał się z ponurą satysfakcją. Szalupa z wioślarzami wracała już spokojnie w stronę statku, a uśmiechnięty mnich stał na brzegu i wesoło machał marynarzom. Wyobrażałem sobie, że zapewne świetnie się bawi, i wyobrażałem sobie również, że za chwilę mina mu zrzednie. Oczywiście pod warunkiem, że rybak miał rację i że stado ostrygojadów było tak naprawdę czymś innym, niż z pozoru wyglądało. Berithi odwrócił się na pięcie i zaczął iść spokojnym krokiem w głąb wyspy. Ptaki pędziły już zaledwie dziesięć stóp nad powierzchnią wody. Było ich mnóstwo. Dziób przy dziobie, skrzydło przy skrzydle, pazur przy pazurze. Aż dziwne, że w tym niesamowitym ścisku potrafiły zachować jednolity kierunek i nie popychały się nawzajem, nie wybijały z rytmu, a zapewne nawet nie dotykały. Marynarze dostrzegli wreszcie to, co ja i Gune obserwowaliśmy od pewnego czasu, i przystanęli w zadziwieniu. Tymczasem ptaki minęły nasz statek z furkotem tak głośnym, iż niemal ogłuszającym, i pomknęły niczym wielka strzała, rozpalona czerwienią z setek dziobów. Berithi zorientował się, że dzieje się coś złego, kiedy ptaki osiągnęły linię brzegu. Odwrócił się, wzniósł ramiona (jestem pewien, że po to, by wypowiedzieć jakieś zaklęcie), a wtedy stado uderzyło całym pędem i całą mocą setek małych ciał. I setek twardych dziobów, które codziennie potrafiły rozłupywać muszle małż, a teraz nie miały żadnych problemów, by rozszarpywać odzienie, wkłuwać się głęboko w mięso, druzgotać kości i kostki, rozrywać ścięgna...

Przysięgam, że pomimo sporej odległości zobaczyłem, jak jedno, zamienione w krwawy strzęp, oko Berithiego spogląda w moją stronę z ogromną nienawiścią, a potem krwawiący, niemal nagi mnich pobiegł w głąb lądu, by zniknąć za najbliższym wzniesieniem. Stado ptaków pofrunęło w ślad za nim, dziobiąc, szarpiąc i kłując, a ich przenikliwy krzyk długo jeszcze świdrował nam w uszach. Wszyscy byliśmy pewni, że niewiele pozostanie z ojca Bonifacecego z Bogoryi.

– Mój Boże, nie zapomnę tego do końca życia i ostatnich dni. – Van Dijk siedział w mojej kajucie i jego zwykle rumiane policzki nadal były blade. – Przykra sprawa, co? – Mówicie o tym tak obojętnie? – Był wyraźnie oburzony. – Taki zacny człowiek ten ojciec Bonifacy. Taki pocieszny... – Nie znasz dnia ani godziny – odparłem cytatem i wzruszyłem ramionami. – Nie ma co deliberować, panie van Dijk. On umarł, lecz my żyjemy i to jest najważniejsze. – Niby tak – przyznał mi rację, ale twarz miał nadal zasępioną. – Powiecie mi, co właściwie się stało? – Dlaczego ja? – Otworzyłem szeroko oczy. – Nie sądzicie, że należałoby raczej spytać jakiegoś znawcę zachowania ptaków? – Ptaki nie atakują ludzi – stwierdził. – Ha, widzę, że wyśmienicie poznaliście obyczaje ptaków lęgnących się na Wyspach Farskich! – Nie znam Wysp Farskich – odparł nachmurzony. – Za to znam ostrygojady. Nikt nigdy nie słyszał, by zadziobały człowieka. – No dobrze, niech wam będzie, że to demony pod postacią ptaków przyleciały z samej otchłani, by zadziobać nieszkodliwego mnicha-eremitę i porwać go w piekielne czeluści – skwitowałem lekceważącym tonem i wzruszyłem ramionami. – Nie takie historie opowiada się po tawernach. Van Dijk wstał i skierował się do drzwi. – Całe szczęście, że wracamy do domu – rzekł mocno. – I mam nadzieję, że to koniec dziwnych

i zdumiewających wydarzeń. – O tak! – poparłem go całkowicie szczerze. – Ja na to również liczę, panie van Dijk. Zbliżaliśmy się do szkockiego wybrzeża, a załoga nadal najchętniej rozprawiała o zdumiewającym przypadku, jaki spotkał zacnego mnicha Bonifacego. No cóż, byłem pewien, że historia ta obrośnie jeszcze w detale, szczegóły oraz liczne upiększenia, że z biegiem czasu i powtarzana przez dziesiątki ust zatoczy krąg po wszystkich portach Europy. A kto wie, może kiedyś wróci do Emden w tak rozbudowanej formie, że nie poznają jej nawet ci, którzy uczestniczyli w owym strasznym wydarzeniu? Oczywiście pytano mnie, co sądzę o tym wszystkim, ale ograniczałem się do stwierdzeń, że niezbadane są wyroki boskie i niezbadane są cuda natury. Byłem tak nudno konsekwentny w swych odpowiedziach, że w końcu pytać mnie przestano. Siedziałem w kajucie i czekałem, kiedy głos chłopca okrętowego obwieści nam, że zbliżamy się do lądu, co będzie oznaczało, że mogę zejść na edwinburski brzeg, odwiedzić edwinburską tawernę i może nawet zabawić się z edwinburską dziwką (albo nawet dwiema dziwkami, a co!) i wreszcie odpocząć od tego wściekłego kołysania. Wydawało mi się już, że cały mój mózg kołysze się w rytm fal uderzających o burty i chlupoczących na drewnie. Kto wie, może morskie podróże powodowały zarówno rozmiękczenie mózgu, jak i jego kołysanie, które z kolei powodowało obijanie się owego cennego organu o kości czaszki? I może właśnie żeglarska brać temu zjawisku zawdzięczała swą przysłowiową lotność umysłu? – Dzielnie się spisałeś, inkwizytorze. Jak zwykle pojawiła się niespodziewanie i jak zwykle zapach fiołków pojawił się chwilę po niej. Pochwała z jej ust nieoczekiwanie wbiła mnie w dumę, choć aż sam się zawstydziłem, jak łatwo jej przyszło zagrać na moich uczuciach. Tak, tak, ta kobieta była w jakiś sposób wyjątkowa. Nie wyjątkowa w uniwersalnym pojęciu tego słowa, lecz wyjątkowa dla mnie. Gdzieś w mojej głowie tkwiło coś na kształt zatartej pamięci o tym głosie, o tej postaci, o tym sposobie wysławiania. Ale byłem pewien, że nawet gdybym Bóg wie jak się natężał, to nie zbliżę się do wrót, w których zamknięto owo wspomnienie. Może sam powinienem skorzystać z niezwykłych zdolności doktora Metzengechtera? – Dziękuję, pani – odparłem tylko. – Przyszłam się pożegnać, inkwizytorze. – Dziękuję za wszystko, co dla mnie uczyniłaś. – Pochyliłem głowę. – Czy spotkamy się jeszcze kiedyś? – Jeżeli ja dożyję i jeżeli ty dożyjesz, być może tak właśnie się stanie – odparła lekko. – A jeśli nie na tym świecie, to na pewno na którymś z innych. Zastanowiłem się, co ma na myśli, mówiąc „którymś z innych”, skoro było oczywiste, iż potężna stronniczka Światłości i prawowierny inkwizytor mogą spotkać się tylko tam, gdzie szczęśliwcy weselą się przy Tronie Pańskim. – W twoim życiu wydarzy się jeszcze mnóstwo niezwykłych rzeczy – dodała łagodnym tonem. – Jedne będą piękne, inne parszywe, jedne przyniosą chwałę, inne ból... Niestety, nie będę cię oszukiwać, ale tych drugich będzie znacznie, znacznie więcej. No tak, właśnie takiego proroctwa czy takiej przepowiedni było mi dzisiaj potrzeba, pomyślałem. Nie zdążyłem jednak nic powiedzieć, gdyż w tym samym momencie z pokładu dobiegł przeszywająco głośny, a jednocześnie rozradowany głos jednego z marynarzy.

– Edwinburg! Edwinburg na horyzoncie! Machinalnie obróciłem spojrzenie w stronę sufitu, jednak zaraz potem wróciłem wzrokiem w kierunku stojącej przy ścianie nieznajomej. Tyle że w tamtym miejscu nikogo już nie było. Patrzyłem na sękate deski, potem rozejrzałem się po całej kajucie, chociaż wcale przecież nie miałem nadziei, że moja stronniczka tylko zmieniła miejsce. Wiedziałem, iż zniknęła, i rozumiałem również, że nasza przygoda właśnie się zakończyła. Żałowałem jedynie, iż nie pozostanie mi po nieznajomej żaden ślad ani żadna pamiątka poza tymi, które przechowywane są we wdzięcznej pamięci. Westchnąłem i przez chwilę wydawało mi się, że czuję jeszcze w kabinie zapach fiołków, ale później również on osłabł, aż wreszcie uleciał i rozwiał się bez śladu.

Epilog letni, słoneczny dzień na nabrzeżu Emden witały nas rozradowane tłumy. Kobiety piszczały i przesyłały żeglarzom gorące pocałunki, mężczyźni wiwatowali, a odświętnie odziane dzieciątka rzucały do wody kwiaty. Ksiądz błogosławił nas krzyżem i pryskał wszędzie wokół kropidłem, podczas kiedy chór młodzieniaszków wyśpiewywał dziękczynne psalmy. Drobne, szmaragdowe fale pluskały o burty, słoneczne promienie iskrzyły się i błyszczały na ich grzbietach, a srebrne rybki wyskakiwały ponad powierzchnię wody, jakby chciały się cieszyć razem ze stojącymi na nadbrzeżu emdeńczykami i razem z radośnie pokrzykującymi z pokładu żeglarzami. I tak to wszystko mogłoby wyglądać, czyż nie? Czy nie tak właśnie powinno się witać strudzonych bohaterów? Niestety, rzeczywistość, jak zwykle bywa, okazała się całkowicie inna. Do portu w Emden zawinęliśmy w nocy, a przedtem przez dwa dni sztorm w Kanale targał nami niczym pies butem żebraka. Rozszarpał nam żagle, porwał olinowanie i połamał maszty. Fale zmyły z pokładu trzech ludzi, a trzech innych leżało w ładowni z rozbitymi głowami i zgruchotanymi kończynami. – Takie rzeczy po prostu się zdarzają – powiedział mi potem Oktawian van Dijk, głosem nawet nie tyle smutnym, co po prostu pełnym fatalistycznej rezygnacji. Cóż, nie w mocy człowieka było, jest i będzie zapanować nad żywiołami. Może będziemy umieli lepiej przewidywać wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi, huragany lub sztormy, ale kiedy przyjdzie już co do czego, zawsze będziemy mogli liczyć głównie na Opatrzność Bożą. W tym wypadku pewnie wiele zawdzięczaliśmy również van Dijkowi i doświadczonemu sternikowi, bo to głównie oni walczyli, byśmy przeżyli te dwie straszne noce i jeden upiorny dzień. Cały czas myślałem o tym, jak wielką byłoby ironią losu, jak wielką, szczerze powiedziawszy, niesprawiedliwością, gdyby człowiek taki jak ja, człowiek, który stawał twarzą w twarz z demonami i bez lęku się z nimi pasował, człowiek, który swobodnie przemierzał otchłanie nie-świata i uchronił nasze uniwersum przed złowieszczą potęgą Kościanego Galeonu, gdyby taki właśnie człowiek zginął w prostackim, trywialnym i pospolitym sztormie... No ale cóż, nie w mojej mocy ani w moim zamiarze było sprzeciwiać się mądrości wyroków Pańskich, więc mogłem jedynie modlić się do Stwórcy, pokornie ofiarowując Mu posłuszeństwo oraz radosną zgodę na każdy wyrok, jaki raczy wydać w mojej sprawie. Wreszcie o świcie sztorm ucichł, fale uspokoiły się, słońce wyszło zza chmur i patrząc wokół, zdawałoby się, że uczestniczymy w najspokojniejszym rejsie świata. Wystarczyło jednak rozejrzeć się, spojrzeć na pokiereszowany statek, na poszarzałe zmęczeniem i strachem twarze marynarzy (a pozostała ich przecież mniej niż połowa, porównując z załogą, która wyruszyła z Emden), wystarczyło posłuchać jęków dochodzących z ładowni, by rozumieć, że tylko cudem uszliśmy z kościstych szponów śmierci, które już wyciągały się po nas wszystkich i po każdego z nas z osobna. Do Emden udało nam się zawinąć dawno po zmierzchu i choć powinniśmy się radować

W

zwycięstwem nad siłami natury, byliśmy za bardzo zmęczeni, by mieć ochotę na wesołość. Stanąłem na dziobie i przeniosłem wzrok z lampy latarni morskiej na nieliczne o tak późnej porze światełka emdeńskich domów. – Koniec – powiedziałem z ulgą. – Wreszcie koniec. – Koniec – powtórzył za mną jak echo van Dijk i położył mi rękę na ramieniu. Wspominałem już zapewne kiedyś, że nie przepadam za dotykiem obcych ludzi, tym razem jednak, z uwagi na wyjątkowość sytuacji, zdecydowałem się znieść ten objaw niestosownej konfidencji. – Przeżyliśmy – dodał kupiec. – Przeżyliśmy i przetrwaliśmy, mistrzu Madderdin. Ano przeżyliśmy. Kupiec miał rację. Tyle że nie wyobrażał sobie nawet, iż osiągnięcie tego sukcesu było znacznie bardziej skomplikowane, niż pamiętał i niż mógł przypuszczać. Zastanawiałem się przez chwilę, czy na jego miejscu wolałbym wszystko pamiętać, czy też trwać w słodkiej i bezmyślnej nieświadomości co do przeszłych wydarzeń. A potem pomyślałem, że moje rozważania nie mają żadnego znaczenia, gdyż van Dijk był tym, kim był, a ja byłem tym, kim byłem. On kupcem, dla którego najważniejsze będzie, aby księgi rachunkowe się zgadzały, a ja Sługą Bożym i Młotem na czarownice. On zaledwie sprytnym handlarzem, ja natomiast mieczem w ręku Aniołów i łowcą dusz. Ja psem Pana, a on zaledwie psem Mammona. Zakotwiczyliśmy w zatoce, van Dijk zostawił na warcie trzech ludzi (łatwo sobie wyobrazić ich niezadowolenie z podobnej misji), a my i reszta załogi popłynęliśmy szalupami w stronę portu. Kiedy zeszliśmy na brzeg, nie tylko poczułem się znowu szczęśliwy, że grunt pod moimi nogami się nie kołysze, ale i z tego, że do Hezu dzieliło mnie kilka dni konnej podróży. Żadnych statków! Ba, nawet żadnych promów ani łódek. Jedynym moim kontaktem z wodą, kiedy będę wracać do stolicy, stanie się woda do mycia oraz ewentualnie widok nurtu rzeki obserwowany z mostów. I to tyle, Bogu dziękować. Miałem dość morskich przygód na całe życie. Oczywiście nie mogłem przysięgać, nie mogłem się też zarzekać. Przecież jeśli wola mojego Twórcy, wola święta i niemożliwa do zlekceważenia, wola Tego, który zapisuje strony mego życia w swej bezmiernej mądrości oraz cierpliwości, każe mi udać się do Afryki lub Nowego Świata, to cóż pozostanie mnie biednemu, jak nie zarzucić na ramię worek podróżny, przeżegnać się i ruszyć w drogę? Miałem jednak nadzieję, że do podobnie smutnego wydarzenia nigdy nie dojdzie. – Mistrzu Madderdin? – usłyszałem zmęczony głos doktora Metzengechtera. Wybił mnie z rozmyślań, ale może to i lepiej, gdyż nawet wyimaginowana perspektywa przyszłych długich i niebezpiecznych podróży wcale nie sprawiała mi satysfakcji. – Tak, doktorze? – Chyba mogę wracać już do domu, prawda? – spytał pokornie. – Chyba teraz na nic wam nie jestem potrzebny, co? – Tak, oczywiście, panie Metzengechter. – Spojrzałem na jego twarz i dopiero teraz, w upiornym bladym świetle księżyca, dostrzegłem, jak bardzo jest ona wynędzniała. – Odpocznijcie i bawcie się dobrze. Uprzejmie dziękuję wam za pomoc. – O, po stosowne podziękowania to już ja się zgłoszę do tego tam łotrzyka. – Ożywił się i machnął ręką gdzieś w ciemność. Zrozumiałem, że ma na myśli van Dijka. Uśmiechnąłem się, gdyż byłem pewien, że negocjacje będą zaciekłe, a doktor nie da sobie zrobić krzywdy. – Powodzenia – rzekłem. – Jakby wam kiedyś szwankowało zdrowie, śmiało walcie do mnie jak w dym!

– Będę pamiętał. Pokiwał mi jeszcze ręką i odstąpił na bok, ginąc w ciemności. No cóż, teraz dopiero przyszło mi do głowy, że spacer starego, samotnego człowieka po ulicach portowego miasta to może nie jest dobry pomysł, ale najwyraźniej Metzengechter wcale się tego nie obawiał. Zapewne słusznie, bo w końcu mieszkał w Emden od dawna i był lekarzem Świętego Officjum, więc po pierwsze wszystkich znał, a po drugie wszyscy mogli mieć powody, by się go obawiać lub by go szanować. Zastanawiałem się przez chwilę, czy utalentowany doktor wróci do swej pożałowania godnej kondycji sprzed czasów naszego spotkania. Miałem nadzieję, że nie, gdyż był to człowiek, który zasłużył na więcej, niż aby otoczony pogardą porządnych obywateli, wycierał się po rynsztokach. Ale cóż, odmiana jego przyszłości nie leżała już w mojej mocy. Doktor miał swój los we własnych rękach. I w rękach Opatrzności Bożej, rzecz jasna... – Mordimer Madderdin? – dobiegł mnie głos. Niedobrze. Byłem zmęczony, oszołomiony i tak uradowany powrotem na kontynent, że dałem się podejść niczym tokujący głuszec. Jeszcze przecież przed momentem po mojej lewej i prawej ręce szli dwaj marynarze, a teraz zobaczyłem tam nie żeglarzy, ale dwie postaci okutane w ciemne płaszcze. Jedna postać była krępa i niska, druga wysoka i chuda. Pierwszą nazwałem Baryłka, a drugą Butelka. – Madderdin? Nie znam – odparłem. Jednocześnie tak się przesunąłem, że oddaliłem się od Baryłki, a Butelce zaszedłem drogę w sposób zmuszający go do zmylenia kroku. O dziwo jednak, wcale im nie przeszkodziłem. Płynnie przesunęli się wraz ze mną i znowu szliśmy ramię przy ramieniu niczym wracający z karczmy starzy towarzysze, w każdej chwili gotowi wspomóc jeden drugiego. – Nie wygłupiaj się, inkwizytorze – odezwał się Baryłka całkiem grzecznym tonem. – Potrzebny jest nam Gunther Gune. Wskaż nam go, z łaski swojej, i możesz wracać do domu na zasłużony odpoczynek. – Gunther Gune? A tak, wiem! Jest w dupie u twojego kolegi. Dobrze tam pogmeraj, może znajdziesz... Przyznam wam, mili moi, że wasz pokorny i uniżony sługa zazwyczaj wyraża się z większym dowcipem i swadą, a moje złośliwości oraz docinki są zwykle ostre niczym igła ze słonecznych promieni kłująca prostaczków w same źrenice. Tego wieczoru jednak byłem zbyt zmęczony, by przyszło mi do głowy coś naprawdę finezyjnego. Chciałem jeść, pić i spać. Głównie spać. Na pewno nie chciałem rozmawiać o Guntherze Gunem. I na pewno nie chciałem zabijać tych dwóch przybłędów z jego powodu. I na pewno nie interesowało mnie, kim są. Chociaż... Chociaż... Nie, po głębszym namyśle doszedłem jednak do wniosku, że akurat to całkiem mnie interesuje. I wtedy Butelka sięgnął za pazuchę. Zauważywszy ten gest, zamierzałem chwycić ukryty sztylet i już moja dłoń (ruchem szybszym niż cios wężowej głowy) zmierzała w stronę pochwy na biodrze, kiedy Baryłka zdołał uchwycić mnie za nadgarstek. – Nie, nie, nie! – zawołał niemal z przestrachem. – Nie chcemy ci zrobić krzywdy. Co zabawne, zrozumiałem, że wcale nie boi się mnie. On bał się o mnie. Ciekawe... W głosie tego człowieka brzmiała tak wielka szczerość, że wstrzymałem ruch ręki. I dopiero chwilę potem pomyślałem, że niedobrze będzie ze mną, jeśli Baryłka okaże się nie tyle szczery, ile aktorsko utalentowany. I wtedy Butelka wyjął spod płaszcza bukiecik fiołków. Tak świeżutkich i tak pachnących, jakby kwadrans temu zerwał je na łące, nucąc przy tym miłosną piosenkę. Ciekawe, bo zawsze zdawało mi się, że fiołki kwitną na wiosnę, a mieliśmy, jakkolwiek by patrzeć, koniec lata.

– Powiedziała, że możesz sprawiać kłopoty – odezwał się. – I dlatego kazała dać ci kwiaty. Przystanąłem i przyjąłem bukiet od mężczyzny. Wciągnąłem aromat głęboko w nozdrza i uśmiechnąłem się do własnych myśli. – Podziękujcie jej za wszystko – powiedziałem, a potem oderwałem wzrok od fiołków. – Gune to ten mały, zarośnięty – wyjaśniłem. – Idzie na samym końcu. Nie pożegnali się ze mną, żaden z nich nawet nie skinął mi ręką czy głową. Po prostu obaj jak na komendę odwrócili się i ruszyli we wskazanym kierunku. Wiedziałem, że moja pomoc w przekonaniu Gunthera Gunego nie będzie im konieczna. Szczerze mówiąc, sądziłem, że wcale się nie przejmą, czy rybak życzy sobie iść z nimi, czy wolałby zostać sam. Najbliższa przyszłość Gunthera Gunego została ustalona i ani on, ani ja nie mieliśmy w tym wypadku nic do gadania. Miałem jednak graniczące z pewnością przeświadczenie, że dalsze losy tego człowieka będą dużo ciekawsze niż wegetacja na bezludnej wysepce. I pewnie kwaterę będzie miał wygodniejszą niż jama, z której go wyciągałem; przypuszczałem również, że do jedzenia znajdzie coś lepszego niż ryby na śniadanie, obiad i kolację, a do picia trunek wykwintniejszy niż wino ze sfermentowanych wodorostów. Może nawet trafi się ktoś, kto mądrze i uprzejmie porozmawia z nim o filozofii stoickiej? – Co to byli za ludzie? – Oktawian van Dijk zbliżył się do mnie. Rozejrzał się. – I gdzie oni właściwie się podziali i zgubili? – A wiadomo, gdzie poleźli w tej pieruńskiej ciemności? Nie wiem, panie van Dijk, nie wiem... Skląłem ich i sobie poszli. – Wzruszyłem ramionami. – Naganiacze z burdelu. – Naganiacze? U nas, w Emden? – W głosie kupca usłyszałem niedowierzanie. – A co mnie to obchodzi, na Miecz Pana? – Też prawda – mruknął. – W życiu tak się nie cieszyłem i nie radowałem, wracając do domu. – Wciągnął głęboko w płuca powietrze. – O mój Boże, mistrzu Madderdin, to jest Emden, tu się, mówię wam, oddycha! I ten wiaterek od morza niczym szum skrzydeł pegaza. – Rozczulił się. W tej samej chwili wiatr zmienił kierunek i zawiał od strony magazynów oraz targu. – Oho – powiedziałem. – Wasz pegaz przywiózł właśnie zgniłe ryby.

Spałem jak kamień. Jak omszały głaz nagrzany promieniami słońca. Albo jak skała ciśnięta w trzęsawisko. W każdym razie, do czegokolwiek by porównywać mnie i mój sen, spałem mocno. I długo. Przez dwa dni i dwie noce budziłem się jedynie, by przełożyć poduszkę na drugą stronę lub przekręcić się z boku na bok, otworzyć na moment oczy i pomyśleć: jak to dobrze, że nigdzie nie muszę wstawać, i jak to dobrze, że nikt nie będzie mnie budził. Wreszcie jednak przyszedł czas, kiedy nie ograniczyłem się już zaledwie do uchylenia powiek. Zobaczyłem igły światła przenikające przez szpary w okiennicach i rysujące linie na ciemnej podłodze. W jasnej poświacie drobinki kurzu pląsały w powietrzu niczym maleńkie elfy radujące się blaskiem i ciepłem słońca. Przyglądałem się tym powietrznym harcom nie tyle nawet, bym tak się nimi zachwycał, ale po prostu żeby zebrać siły oraz myśli. Wreszcie usiadłem. – Czas wracać do życia, Mordimerze – powiedziałem półgłosem do siebie samego. A potem poczułem, że jestem wściekle głodny i wściekle spragniony. Służba, jak to w domu van Dijków, była gotowa, by usłużyć mi zarówno posiłkiem, jak

i napojami, z zadowoleniem dowiedziałem się też, że Oktawian siedzi właśnie w jadalni i kończy śniadanie. Zważywszy, że minęła pierwsza po południu, albo było to późne śniadanie, albo było to długie śniadanie, albo było to śniadanie zamierzające niepostrzeżenie przejść w obiad. Niezależnie od tego, jak sprawy się miały, ufałem, że dla waszego uniżonego sługi zostanie chociaż kubeczek wody i kromeczka zeschniętego chleba. Kiedy sługa otworzył przede mną drzwi, zobaczyłem stół zastawiony misami, talerzami, spodkami, kubkami, szklankami i kielichami, a za tym stołem rozpartego na fotelu van Dijka, który drzemał z głową przytuloną do oparcia. Drzemał i nawet cicho pochrapywał. – Od piątej rano tak je i pije – wyjaśnił sługa szeptem, a w jego głosie usłyszałem trochę strachu, a trochę irracjonalnego podziwu. – Dopiero teraz przysnął. Rozejrzałem się po stole. No tak, sądząc po zawartości misek i talerzy, van Dijk potężnie nadszarpnął to, co znajdowało się na nich początkowo. – Podjadł sobie, nie ma co – odszepnąłem. – Było tego więcej, panie – westchnął sługa. – Żeby tylko pan Oktawian nie umarł z przejedzenia, Jezusie Okrwawiony. – Poczciwiec złożył dłonie jak do modlitwy. – Oszalałeś? – Wzruszyłem ramionami. – A cóż to jest osiem godzin jedzenia? Bywało, że nawet trzy dni się ucztowało bez przerwy. – Ale w towarzystwie, panie – zaprotestował sługa. – Wiadomo przecież, że obecność rozmownej i miłej kompanii wyzwala w żołądku fluidy dopomagające w trawieniu. A on, znaczy pan van Dijk, sam jak ten palec żre i żre od świtu... Hmmm, może i służący miał rację, że obecność wesołych kamratów wspomaga pracę żołądka. Bo ja rzeczywiście nigdy nie jadłem sam przez osiem godzin. W towarzystwie, i owszem, zdarzały się dużo dłużej trwające uczty, lecz w samotności aż tak się nie nażerałem... – A gdzie jest pani Konstancja? – spytałem. – U siebie w pokojach – odpowiedział po chwili. W głosie sługi usłyszałem inny ton. Taki ton przybiera człowiek przeczuwający, że zaraz usłyszy pytanie, na które nie za bardzo ma ochotę odpowiadać. – Coś się stało? Westchnął. – Kłótnia? Spór? Awantura? – poddałem. Sługa przełknął ślinę. Najwyraźniej lojalność wobec domowych tajemnic walczyła w nim z chęcią podzielenia się ze mną sensacją. – Pani Konstancja mało nie rozłupała panu Oktawianowi czaszki kryształową sową – wykrztusił wreszcie. – Kryształowa sowa, proszę, proszę... – Pokręciłem głową. Znałem niegdyś człowieka, który żonę zatłukł w czasie obiadu kością od pieczeni (i to wcale nie dlatego, iż nie akceptował jej sztuki kulinarnej, powody były dużo poważniejsze), ale kryształowa sowa też brzmiała nieźle. Na pewno Emden miałoby o czym gadać przez najbliższe miesiące, gdyby cała sprawa zakończyła się dramatem. A tak to najwyżej ludzie pośmieją się przez kilka dni i zapomną, a pani Konstancja nawet zyska w oczach współobywateli jako kobieta niedająca sobie bezkarnie w kaszę dmuchać. Wypadek kazał mi podejrzewać, że van Dijk przeprowadził z żoną poważną rozmowę na temat ich związku, a więc zapewne zdecydował już, że życie woli spędzić u boku córki Wolfganga van Voorsta. Cóż, skoro lubił pakować się w kłopoty, była to li i wyłącznie

jego sprawa... – No dobrze, czort z sową, grunt, że nikomu nic się nie stało – powiedziałem. – Ja tu sobie posiedzę z panem Oktawianem, bo też jestem wściekle głodny. – Przełknąłem głośno ślinę. – Coś donieść wielmożnemu panu? Uważnym spojrzeniem oceniłem stojące na stole wiktuały. – Wydaje się, że pan van Dijk pozostawił na tyle dużo, bym nie wyszedł głodny – odparłem. – Nie zawracajcie sobie mną głowy, obsłużę się sam. – Tak jest, panie. Wycofał się i przymknął za sobą drzwi, a ja ponownie, tym razem dłużej, przyjrzałem się stołowi, zupełnie jakbym był stojącym na wzgórzu generałem, oglądającym uformowanie wrogich oddziałów i zastanawiającym się, jakimi siłami, w jaki sposób oraz z którego kierunku przeprowadzić atak. Wreszcie, kiedy już wszystko wiedziałem, wziąłem do ręki półmisek i przechadzając się wzdłuż stołu, zacząłem sobie nakładać te potrawy, o których sądziłem, że pozwolą mi nasycić głód na tyle, bym zyskał siłę wyprawić się po kolejne specjały. Ponieważ jako inkwizytor zwykłem zwracać większą uwagę na sprawy świętego ducha niż lichej materii, posiłek skończyłem ledwie dwie godziny po jego rozpoczęciu. A i tak przez ostatnią godzinę bardziej delektowałem się deserami i likierami dla czystej przyjemności sprawianej podniebieniu, niż napychałem kałdun, by zaspokoić głód. Miałem nadzieję, że owa wstrzemięźliwość dobrze mi zrobi zarówno od strony duchowej, jak i fizycznej, a przynajmniej że nie będę puszczał tak częstych i smrodliwych wiatrów jak van Dijk. I przyznam, że pomimo iż otworzyłem okno i usiadłem od zawietrznej, maksymalnie daleko od posapującego przez sen Oktawiana, to jednak od czasu do czasu dochodziły moich nozdrzy efekty intensywnej pracy jego jelit. Ale cóż, mili moi, w końcu jestem inkwizytorem, człowiekiem przywykłym do tego, że ludzie wydzielają z siebie różnego rodzaju fluidy, odory oraz dźwięki, i to takie, które niekoniecznie chcielibyśmy oglądać, wąchać oraz słyszeć. Byłem przyzwyczajony, a więc uodporniony i jakieś pospolite pierdzenie w poduchy nie mogło poważnie mi przeszkodzić w delektowaniu się jadłem oraz napitkiem. A zresztą, czyż święci i błogosławieni nie dawali nam przykładu na to, iż nawet w posiłku można szukać umartwienia? Czy święty Stefan z Palermo nie żywił się jedynie zapleśniałym chlebem i sfermentowanymi winogronami (sądzę, że ta właśnie dieta nadała jego dziełom pewien niezwykły oraz oryginalny rys literacki)? Czy błogosławiona Cecylia z Saint Cedric nie posilała się razem ze świniami z ich koryta, a święty Jeremiasz z Bazylei nie przysiągł sobie, iż karmić się będzie jedynie tym, co z pogardą odrzucą najbiedniejsi spośród żebraków? Czym więc w porównaniu z podobnie wielkim poświęceniem była moja zgoda na towarzystwo puszczającego wiatry Oktawiana van Dijka? Poluzowałem pas, rozparłem się wygodnie i przymknąłem oczy. Świat wydawał mi się w tamtej chwili całkiem przyjemnym miejscem i żałowałem tylko, iż nie kazałem słudze pozostać w jadalni, bo może zaniósłby mnie do łóżka. Leniwie zastanawiałem się, czy jest na tyle blisko, by usłyszeć moje wołanie, ale jednocześnie odczuwałem wręcz namacalny wstręt przed podjęciem się takiego gigantycznego wysiłku jak podniesienie głosu. Nie wiem, jaką w końcu podjąłbym decyzję, bo los zadecydował za mnie, budząc Oktawiana van Dijka. Kupiec otworzył oczy, spojrzał na mnie najzupełniej trzeźwym i przytomnym głosem, po czym rzekł: – O, dobrze, że jesteście, nalejcie mi wina uprzejmie i z łaski swojej. Czar prysnął. Van Dijk był całkiem sympatycznym kompanem, jednak naprawdę ostatnie, na co miałem ochotę, to zabawianie się w jego podczaszego. Jednak uprzejmość zobowiązuje, zwłaszcza

wobec kogoś, kto hojnie przyjmuje cię we własnym domu, więc wstałem i nalałem mu wino do kielicha. – Nieee tam, dawajcie całą butelkę – zarządził zrzędliwie. – Dzień dobry, panie van Dijk – powiedziałem, naśladując jego ton. Zaśmiał się. – Wybaczcie maniery, mistrzu Madderdin – rzekł, przyjmując butelkę i kielich z moich rąk. – Miałem piekielnie i diablo ciężki dzień. Dawno się tak nie obżarłem i nie opiłem jak bąk. A wy co? Poradziliście sobie ze wszystkim? – Serdecznie dziękuję. – Pogłaskałem się po brzuchu. – Dobrze wrócić ze statku na ląd – dodałem. – Komu dobrze, temu dobrze, a komu nie, temu nie. – Czyli? – A co, nie słyszeliście jeszcze? Domyśliłem się oczywiście, o co mu chodzi, lecz zrobiłem zdziwioną minę. – Słyszałem o czym? – Eee tam, słyszeliście na pewno. – Machnął ręką. – Bo ci łajdacy i kanalie niczego nie utrzymają i nie zachowają w tajemnicy. – Kryształowa sowa? – spytałem ze współczuciem. – To akurat było zabawne. – Roześmiał się szczerze. – Aaach, powiem wam, że ten ogień i płomień szaleństwa właśnie lubię w kobietach... Jak taką płomienistą dziewkę, złą jeszcze niczym osa i wściekłą na was, i gotową kąsać, trzymacie w ramionach, a ona w tych ramionach zaczyna się rozpływać, tajać i łagodnieć, ech, mistrzu Madderdin, to jest to, powiadam wam, co lubię najbardziej na świecie! – Jednak kryształowa sowa... – Pokręciłem głową. – Mistrzu Madderdin, nie demonizujmy. Ta sowa była ciężka i wielka. Biedna Konstancja ledwo nią dorzuciła w moją stronę, a co dopiero mówić o takim zaskoczeniu, by wyrządzić mi krzywdę i szkodę. Tylko żal samej figurynki, bo to dobra, florentyńska robota. A kosztowała i była warta, uuuh, szkoda gadać... Mogłem się domyślać, gdyż wyroby florentyńskich mistrzów, zarówno szklane, jak i kryształowe, potrafiły kosztować więcej złota, niż ważyły. Godna podziwu i niespotykana u innych rzemieślników była bowiem precyzja wykonania, delikatność zdobień, finezja ornamentów. Krótko mówiąc, często zwykłe przedmioty, które wyszły spod ręki florentyńskich mistrzów, wyglądały niczym najpiękniejsze dzieła sztuki. – Przynajmniej rubiny wyzbierałem i poznajdywałem – dodał van Dijk. O, proszę, pomyślałem, a więc sowa miała rubiny. Ha, sam bym je z miłą chęcią pozbierał co do jednego... – No ale nic, diabli tam z sową. – Skrzywił się. – Zresztą diabli i z Konstancją, bo akurat w tym wypadku jej złości nie udało mi się ugasić. – Skrzywił się powtórnie, jeszcze mocniej niż poprzednio, a ja poczułem niespodziewaną dla mnie samego satysfakcję. – Sedno i grunt w czym innym – kontynuował. – A mianowicie w tym, że będę musiał się wynieść i wyprowadzić z domu do czasu ustalenia wszystkich spraw. – Czyli, jeśli wolno spytać, zdecydowaliście już, która dama będzie tą wybraną damą waszego serca? – No widzicie, bo wy nic nie wiecie! No, zresztą nic dziwnego, przecież spaliście... Tak, tak,

zdecydowałem i postanowiłem, chociaż na razie jedynie za siebie, gdyż muszę jeszcze przekonać Hilarię, żeby była tak łaskawa i mi zawierzyła i zaufała. – Ach tak. – Pewnie łatwiej też będzie mi z nią rozmawiać, kiedy dowie się, że opuściłem i zostawiłem żonę. – Ładnie z waszej strony, że sami się wyprowadzacie, a nie wyrzucacie pani Konstancji – zauważyłem. Wzruszył ramionami. – Ładnie czy nieładnie, to nie ma znaczenia, mistrzu Madderdin. Ja tak wściekle i pilnie potrzebuję pomocy Konstancji w kwestiach prawnych, że jakby sobie tego zażyczyła i zapragnęła, zamieszkałbym nawet w psiej budzie. Roześmiałem się. – No, no, oto prawdziwy śpiew miłości! – Ludźmi nie powinny rządzić uczucia, lecz gra interesów – stwierdził poważnym tonem. – Zaręczam wam i przysięgam, że świat byłby szczęśliwszy, gdyby nie pojawiało się na nim to, co niosą ze sobą nienawiść, miłość, chęć zemsty, ambicja. – Machnął ręką. – I wszystkie te nieracjonalne konwulsje, od których w życiu zawodowym udaje mi się uciekać i uchronić, ale w życiu prywatnym już – westchnął głęboko – niekoniecznie. – Mój Boże, następny filozof. – Pokręciłem głową. – A właśnie: filozof. – Van Dijk uniósł palec. – Nie wiecie, co stało się i przydarzyło temu całemu Gunemu? Widziałem, jak schodzi z pokładu, a potem gdzieś zniknął i zginął. – Nie mam pojęcia – skłamałem. – Szkoda, bo pocieszna i zabawna była z niego kreatura. No nic, jak się znajdzie, może wyszukam mu jakieś zajęcie. – Tacy jak on chadzają własnymi ścieżkami. – Wzruszyłem ramionami. – Bóg jeden wie w jakim rynsztoku tapla się dzisiaj Gune... Van Dijk również wzruszył ramionami. – W sumie mała strata. Nikt po nim nie będzie płakał i rozpaczał. – Ośmielę się zauważyć, że znaleźliście mocno naciągany oficjalny powód rozwodu... – wróciłem do tematu. – Naciągany nie naciągany, ale jeśli do takich dokumentów dołożyć innego jeszcze rodzaju świadectwa, jak to obopólne oświadczenie o braku stosunków cielesnych oraz kupkę, czy raczej lepiej powiedzieć: wielką kupę złota, to rozwód ma się w kieszeni. I szybko, a nie po latach pisania próśb i petycji i płacenia haraczy. Cóż, prawna materia dostępności rozwodów nie interesowała inkwizytorów, jednak rzeczywiście w tym wypadku byłem skłonny uwierzyć, że van Dijk wie, o czym mówi, i jest pewien swego. Zresztą skoro ryzykował daleką wyprawę w celu odzyskania dokumentów, to musiał być przekonany, iż okażą się one niezbędne. – Cóż, jesteście kupcem, więc pewnie wiecie najlepiej, jak skutecznie kupić towar, choćby tym towarem był rozwód. – Ano właśnie, wierzcie, że całą rzecz dobrze wybadałem i sprawdziłem, dzięki czemu uznałem, że mam spore szanse, by przeprowadzić rzecz zgodnie z własną wolą. – Wasza żona nie musiała się zgodzić... Van Dijk uśmiechnął się szeroko.

– Wiecie, jaka jest Konstancja? – spytał. – Konstancja jest dumna i pewna siebie – sam odpowiedział. – Trzymanie na siłę i więzienie męża, który nie chce z nią dłużej być, uznałaby za upokarzające. – Niemniej zrobiłaby wam w ten sposób na złość i mocno utrudniła życie. – Taaa... – Potarł podbródek. – Zmagałem się z podobnymi myślami, ale uznałem, że u mojej żony duma wygra i zwycięży z chęcią zemsty. Poza tym nie poskąpię niczego, by osłodzić i ocukrzyć jej rozstanie – dodał zadowolonym z siebie głosem człowieka, który łaskawie wyświadcza bliźniemu bezinteresowną przysługę. – To ładnie z waszej strony, bo nie raz i nie dwa słyszy się w podobnych przypadkach raczej o truciźnie niż o cukrze. – Baaa, ja mam zbyt miękkie i czułe serce na takie przestępcze sprawki – westchnął i rozłożył dłonie. – Poza tym co ta biedaczka zawiniła, że zakochałem się w innej kobiecie? Już niech tam sobie ta moja Konstancja żyje, bo wystarczy jej tego nieszczęścia i przykrości, że będzie musiała żyć beze mnie... – Bieeeedaczka – przeciągnąłem z kamienną twarzą. – Ano niebożątko. – Van Dijk nie zrozumiał ironii. – Szczerze życzę, żeby dobrze jej się wiodło. – Przyłożył dłoń do serca. – Słowo wam daję. – Bardzo szlachetnie z waszej strony – przyznałem. – Może kiedyś znajdzie sobie kogoś, kto w porównaniu ze mną zupełnie i całkowicie jej nie skompromituje – dodał, jednak takim tonem, jakby nie wierzył, iż podobna misja jest możliwa. – Ciężkie zadanie – stwierdziłem.

Van Dijk nie wyprowadził się co prawda następnego dnia, za to wyjechał, jak podejrzewałem, by odwiedzić swą zamkniętą w klasztorze kochankę. Niemal na kolanach błagał mnie, bym nie opuszczał jeszcze Emden i bym raczył poczekać, aż wszystkie sprawy się ułożą. – Bo tylko wy, tylko wy na całym szerokim świecie dacie sobie radę z van Voorstem, jeśli przyszłoby co do czego – mówił. No proszę, i jak tu było nie złapać się na lep tak zręcznie pochlebczych słów? Oczywiście decyzji o pozostaniu nie podjąłem na skutek tego, że van Dijk schlebiał mojej próżności (inkwizytorzy nie należą do istot łatwowiernych), ale chodziło mi o trzy rzeczy. Po pierwsze sądziłem, iż dzięki tej całej delikatnej sprawie w moje ręce może trafić dodatkowa gratyfikacja, po drugie odpoczynek w wygodnym domu van Dijka, ze świetną kuchnią, uczynną służbą i doskonale zaopatrzoną biblioteką sprawiał mi prawdziwą przyjemność, po trzecie wreszcie – do tej pory nie miałem jeszcze szczęścia spotkać Konstancji van Dijk. I wiedziałem, że nie wyjadę z Emden, dopóki nie zamienię z nią choć kilku słów. Po prostu chciałem przypomnieć sobie jej twarz i jej sylwetkę, znowu usłyszeć jej głos... Tymczasem pani domu była niedostępna, zamknęła się na dobre w swoich pokojach i nawet posiłki kazała przynosić na piętro. Dwa razy pytałem przez służących, czy zechciałaby mnie przyjąć, i dwa razy odmawiano mi grzecznie, lecz stanowczo. Tak więc musiałem cierpliwie czekać, aż złe wiatry się odmienią, co oznacza, że prośby van Dijka były mi w zasadzie bardzo na rękę. Dlaczego tak mi zależało, by zobaczyć piękną Konstancję? No cóż, jeśli spędziło się z kimś tak

upojne chwile, choćby tylko we śnie, nie na jawie, to człowiek chciał jeszcze trochę podrażnić tę swędzącą ranę, jaką zadała mu urocza dama. Wielokrotnie w ciągu uciążliwego rejsu myślałem o Konstancji van Dijk i o tym, jak bardzo chciałbym ją ujrzeć. I nie zamierzałem rezygnować z tego projektu, skoro obiekt moich westchnień znajdował się w tym samym domu. Na razie jednak musiałem obchodzić się smakiem, więc w rozpaczy poszedłem nawet do najznakomitszego emdeńskiego burdelu i spędziłem noc z dwiema dziwkami. Słyszałem, że potem te dziewczyny pochlebiały sobie, chwaląc się, ileż to potrafiły wykrzesać ze mnie sił i że ujeżdżałem je całą noc niczym dzikie klacze, ale Bogiem a prawdą nie miały wcale powodu, aby być z siebie takie dumne, gdyż niemal w każdej chwili figli z nimi myślałem o pięknej Konstancji.

Oktawian van Dijk wpadł do jadalni z takim impetem, jakby doniesiono mu, że właśnie zabawiam się na stole z jego żoną. Niestety, ku mojemu ubolewaniu zabawiałem się jedynie z butelką wina i talerzem mięsiw, a popijając i żując, smętnie wpatrywałem się w gałęzie kołyszące się za oknem. Trzask drzwi i wbiegający do pokoju kupiec stanowiły nawet miłą odmianę tej monotonii. – Jest źle – obwieścił van Dijk grobowym głosem, nie siląc się nawet na powitania. Odstawiłem kielich na blat stołu i odłożyłem bardzo smakowicie wyglądający kawałek kurzego udka. Cóż, najwyraźniej oba będą musiały zaczekać na przywilej i zaszczyt bycia przeze mnie skonsumowanymi... – Z jakiego powodu jest źle i kogo dotyczy ta ocena? – zapytałem nieszczególnie przejęty ponurą miną gospodarza. – Źle dla mnie, a że jesteście, jak ufam i wierzę, moim przyjacielem, to źle również dla was... – Usiadł z sapnięciem naprzeciwko i spojrzał wyczekująco. Najpewniej chciał, bym zadał mu pytanie, więc zdecydowałem się spełnić jego niewypowiedziane życzenie. – A z jakiego powodu jest nam tak źle, jeśli wolno wiedzieć? Zapewne spodziewał się, iż poprę jego zdanie o przyjaźni, lecz z oczywistych względów tego nie uczyniłem. Łączyła nas wspólnota interesów i być może nawet niejaka nić sympatii związanej ze wspólnie przeżytymi trudami oraz niebezpieczeństwami, lecz my, inkwizytorzy, nie przyjaźnimy się z ludźmi, a jedynie z prawem Bożym. – Z powodu, z powodu, a z jakiegożby innego, jak nie z powodu tego przeklętego, parszywego inkwizytora, żeby go zaraza z dżumą i trądem naraz i po kolei zeżarły! – Van Dijk huknął pięścią w blat z taką siłą, że aż sam się skrzywił, a naczynia podskoczyły i zadźwięczały. Z trudem udało mi się uratować karafkę nalewki, która zakołysała się niebezpiecznie na samej krawędzi stołu. – Van Voorst – odgadłem, choć równie dobrze mogłem nic nie mówić, bo przecież obaj świetnie wiedzieliśmy, o kogo chodzi. – Kurwysyn przeklęty, żeby go zaraza zeżarła! – powtórzył kupiec z taką pasją, że byłem pewien, iż gdyby to od niego zależało, to wysłannik Czarnego Moru stukałby już do drzwi Inkwizytorium. Van Dijk nalał sobie pełen kielich wina, wypił go duszkiem tak szybko, aż kilka kropel skapnęło mu na pięknie bielony i pięknie wykrochmalony kołnierz koszuli, po czym odetchnął głęboko. – Mówię wam, jeśli nie on mnie zabije, to własna złość wpędzi mnie na cmentarz i do grobu – rzekł już spokojniej. – Ale co ja mogę, powiedzcie? Nic nie mogę! – Dlaczego van Voorst nie chce iść na ugodę?

– Bo chce mnie zniszczyć i zgubić ten diabeł wcielony, mówię wam. Tu nie chodzi o jego córkę, tylko o prywatną złość i tyle. Nawet jeśli w dwójnasób wynagrodziłbym mu krzywdy i przykrości, których jakoby doznał, i tak nie odpuści. – A co konkretnie proponowaliście? Van Dijk tym razem nalał i sobie, i mnie po szklanicy pełnej wina. Policzki miał czerwone i ze złości, i chyba od trunków. Coś mi się wydawało, że ten wypity jednym tchem kielich nie był jego pierwszym tego dnia. – Wasze zdrowie, mistrzu Madderdin. – Uniósł naczynie. – Oby nam się wiodło i szczęściło, a naszych wrogów robaki żarły pół metra pod trawą. – Taki toast spełnię z wielką przyjemnością – odparłem, gdyż na pewno znalazłoby się kilka osób, które chętnie wysłałbym w miejsce opisane przez van Dijka. Stuknęliśmy się, wypiliśmy, van Dijk znów do dna, ja zaledwie do połowy, po czym kupiec odstawił szklanicę i spojrzał na mnie poważnie. – Zaręczyłem van Voorstowi, że wezmę ślub z jego córką – rzekł oficjalnym tonem. – I oferowałem i proponowałem zabezpieczenie dla niej w wysokości połowy udziałów w mojej firmie lub ich równowartości na dzisiejszy dzień szacowania, płatnych, w wypadku gdyby nie była zadowolona z małżeństwa. Uniosłem brwi. – Zaiste niezwykle szczodrobliwa oferta. Ta dziewuszka musiała van Dijkowi naprawdę mocno wgryźć się w serce, skoro był skłonny szacować jej kaprys na połowę wartości swego majątku. Dlaczego jakaś piękna i bogata dama nie mogłaby wpaść na koncept zawarcia podobnego porozumienia ze mną? Po kilku nocach chętnie bym jej obwieścił, że czas się rozstać. A gdyby nie była taka bardzo piękna, nawet nie czekałbym tych kilku nocy... – I ja tak sądzę – głos van Dijka wyrwał mnie z rozkosznego rozmarzenia. – Powiedzcie jednak, co zaproponowaliście samemu van Voorstowi? – Ha! Van Voorstowi? Chcecie wiedzieć, jaką ofertę złożyłem temu synowi kurwy i barana? Nie słyszałem jeszcze podobnego epitetu i wydał mi się całkiem zabawny. Syn kurwy i barana... Ciekawe, czy van Voorst byłby tak samo rozweselony jak ja? – Oczywiście. Bo bardzo jestem ciekaw, z jakich powodów ją odrzucił. – No właśnie, no właśnie. Wcale nie odrzucił! Gdyż wyobraźcie sobie, że do tego etapu nawet nie zdążyłem przejść, kiedy łajdak i kanalia zelżył mnie od najgorszych i kazał wyrzucić i wykopać za drzwi. – Uhuhu. – Skrzywiłem się. – Niemiła sprawa. – Uhuhu? Tyle macie do powiedzenia? Ten szubrawiec wyrzucił za drzwi mnie! Mnie! Wyobrażacie sobie? Mnie, Oktawiana van Dijka, który mógłby go kupić razem z całą rodziną do siódmego pokolenia wstecz i w przód, i nawet bym nie zauważył, że uszczupliłem i nadszarpnąłem majątek! O proszę, van Dijk, jak widać, właśnie zrozumiał, że fortuna nie otwiera wszystkich bram. – Bolesna sprawa – przyznałem. – Van Voorst musi być do was wyjątkowo źle usposobiony, skoro nie chciał nawet wysłuchać, co więcej macie do zaoferowania. – Źle usposobiony – powtórzył van Dijk z wyraźną ironią. – Mniej więcej tak samo jak wściekły i szalony pies do niewinnego przechodnia.

Znowu stuknął pięściami w stół tak mocno, że wszystkie naczynia się zatrzęsły, a dwie stojące obok siebie srebrne szklanice oznajmiły niezadowolenie głośnym brzękiem. – Widzicie, mistrzu Madderdin, ja teraz naprawdę nie wiem, co robić i czynić... – W głosie van Dijka usłyszałem prawdziwą desperację i wierzyłem, że nawet jeśli przesadzał, to niewiele. – Chyba przyjdzie mi się powiesić z tego wszystkiego... – Nie przesadzajcie, panie van Dijk – powiedziałem strofująco. – Już nie mówię, że popełnilibyście grzech przeciw Bogu, za który przez całą wieczność męczono by was w piekielnych kotłach, ale przecież nawet teraz i tak lepiej się macie niż dziewięciu na dziesięciu obywateli Cesarstwa. Albo i jeszcze lepiej... Kupiec wzruszył ramionami i spojrzał na mnie rozżalonym wzrokiem. – Tylko ile to jeszcze potrwa, co? Póki jesteście i przebywacie w Emden, van Voorst mnie nie ruszy i nie ukrzywdzi, ale wystarczy, że tylko wyjedziecie... – Machnął dłonią tak, jakby jej krawędź była ostrzem gwałtownie coś ucinającym. – Zaraz, zaraz... – Nagle zerknął na mnie bystro. – A gdyby tak... – O nie! – Uniosłem ręce. – Nawet o tym nie myślcie. Nie zostanę tu w nieskończoność. – Będę wypłacał wam taką gażę i pensję, że nie będziecie wiedzieli, co zrobić z pieniędzmi. – Van Dijk wyraźnie zapalił się do pomysłu. Pokręciłem tylko głową. – Panie van Dijk, pomyślcie chociaż trochę, proszę was serdecznie. Przecież gdybym uczynił, jak pragniecie, to prędzej czy później usunięto by mnie z grona funkcjonariuszy Świętego Officjum, a co za tym idzie i tak przestałbym wam być przydatny. Nie mówiąc już o tym, że wtedy van Voorst zabrałby się i za was, i za mnie. Westchnął ponuro. – Tak, macie rację i słuszność. Więc co mam robić, na druzgocącą dłoń Pana!? Mówię wam: tylko się powiesić. – Na to zawsze jest czas – powiedziałem. – A wcześniej lepiej zastosować metody mniej drastyczne i powiedziałbym: mniej ostateczne oraz bardziej odwracalne. – Kpicie sobie, a tu nie ma z czego. – Nie, nie kpię. Zastanawiam się, w jaki sposób mógłbym wam pomóc. – Zacny Teofil może mi pomóc tyle o ile, ale wiadomo, Teofil jest w Hezie, a van Voorst tutaj. Nie słyszałem jeszcze nigdy, by mistrza Dopplera ktoś nazywał „zacnym Teofilem”, lecz w żaden sposób nie dałem poznać zaskoczenia. Jeśli chodzi o meritum sprawy, to van Dijk oczywiście miał rację. Teofil Doppler mógł go chronić w ograniczonym zakresie i jeśli van Voorst będzie zdecydowany, by dopełnić zemsty, to mieszkający na drugim krańcu Cesarstwa inkwizytor, mimo że potężny, niekoniecznie da radę go ocalić. – Jeśli załatwicie sprawę van Voorsta oraz doprowadzicie, że zgodzi się na mój ślub ze swoją córką, będziecie sami mogli wyznaczyć cenę tak niezwykłej usługi – oznajmił van Dijk uroczystym tonem. – Oczywiście w jakichś zakreślonych przyzwoitością granicach i limitach – dodał zaraz. – Problem w tym, że przyzwoitość jedni rozumieją tak, a drudzy siak – odparłem. Machnął ręką lekceważąco. – Czy tysiąc koron wystarczy? – spytał. – No, no... – Cmoknąłem. – Naprawdę jesteście w desperacji. Przyznam, że to bardzo szczodrobliwa oferta.

– A co mi po majątku i bogactwie, kiedy zgniję w lochu Inkwizycji? – Też prawda. – No więc? Macie jakiś pomysł? – Panie van Dijk, dajcie mi chociaż chwilę, żebym mógł się zastanowić. Myślicie, że rozwiązanie waszego problemu noszę w kieszeni? – Najlepiej by było, gdyby van Voorst po prostu zniknął. – Kupiec spojrzał na mnie uważnie. No proszę bardzo, jakież to myśli chodziły po głowie emdeńskiego kupca... Ale co zrobić, ludzie doprowadzeni do rozpaczy lub ostatecznego gniewu, ludzie niewidzący wyjścia z matni są skłonni do podejmowania różnego rodzaju głupich decyzji. I nie rozumieją, że w wyniku tych właśnie głupich decyzji coś, co wcześniej wydawało im się katastrofą, nagle okaże się całkiem znośną przeszłością, do której chętnie by się wróciło. – Ho, ho, ho, wierzcie mi, że wcale nie byłoby najlepiej – powiedziałem poważnym tonem, bo chciałem, by van Dijk jak najpoważniej potraktował moje ostrzeżenie. – Sami wiecie, że kiedy ginie inkwizytor, czarne płaszcze ruszają do tańca. Dopiero by się zaczęły kłopoty dla wszystkich. – Ale nie żeby go zamordować i zabić – zastrzegł szybko Oktawian. – Żeby po prostu zniknął. – Czyli zamordować i ukryć ciało? Nawet o tym nie myślcie, panie van Dijk. Poza tym przypomnę wam, że za łaskawie oferowane przez was tysiąc koron nie zgodziłem się bynajmniej zostać płatnym zabójcą. I to jeszcze zabójcą kompana po fachu. – O, kompana po fachu! – Nowa myśl zaświtała kupcowi w głowie. – Może właśnie odwołacie się do niego jako do towarzysza wspólnej sprawy? Jakoś weźmiecie go pod włos i skaptujecie, co? – Panie van Dijk, idźcie sobie, z łaski swojej, i dajcie mi pomyśleć, bo jeśli chodzi o wasze pomysły, to co jeden jest lepszy... Oktawian posłusznie wstał i nie widziałem, żeby uraziły go moje słowa. Zresztą jeśli rozumiał powagę i komplikację sytuacji, to nie mógł mieć pretensji, że pragnę cały problem solidnie przemyśleć. W końcu robiłem to dla niego. No i dla tysiąca koron, oczywiście...

Służba poinformowała mnie, że van Dijk wyszedł gdzieś po południu i zapowiedział, że nie wróci przed upływem doby. No cóż, nie wiem, jakim zajęciom mój zacny gospodarz poświęcił cały dzień, nie wiem również, czemu poświęcał się w tej chwili, ja jednak poświęciłem się temu, co potrafiłem robić z wielkim kunsztem: myśleniu. I jak można się było tego spodziewać, wykoncypowałem sposób, by uratować van Dijka oraz by tysiąc koron z jego kiesy radosnym złotym nurtem przepłynęło do mojej spragnionej sakieweczki. Aby jednak rozpocząć operację, potrzebowałem Konstancji van Dijk, a raczej nie jej samej, lecz rozmowy z nią. I ponieważ czas naglił, nie zamierzałem czekać, aż pani domu odzyska humor i zgodzi się na spotkanie, tylko zdecydowałem się postawić ją przed faktami dokonanymi. Zaszedłem na piętro i zastukałem do drzwi jej apartamentu. Otworzyła mi służąca z miną taką, jakby obżarła się gorczycy i popiła ją cytrynowym sokiem. – Pani nikogo nie przyjmuje, mistrzu inkwizytorze, i lepiej... Nie zamierzałem jej słuchać, pchnąłem po prostu drzwi. Nie na tyle mocno, by trzymająca je kobieta usiadła z rozpędu na podłodze, ale na tyle silnie, by się zatoczyła. – Jeszcze słowo, a osobiście cię wychłoszczę – powiedziałem najbardziej nieprzyjemnym tonem,

na jaki mnie było stać. A potem wkroczyłem do pierwszego pokoju, którym okazała się obszerna bawialnia umeblowana lekkimi, akacjowymi meblami koloru przydymionego miodu. Musiałem przyznać, że ten pokój prezentował się równie wdzięcznie jak jego pani. Zaciekawiło mnie, w jaki sposób Konstancja kazała urządzić sypialnię. Na razie jednak spojrzałem surowo na służkę, po czym rozsiadłem się w fotelu. – Idź po panią i powiedz, że tu czekam – rozkazałem. Dygnęła tylko i zaraz zniknęła za drzwiami po prawej stronie. Nie musiałem długo czekać, wręcz sądzę, że ledwo by mi starczyło czasu na recytację Credo in Deum, kiedy Konstancja wkroczyła do bawialni. Zerwałem się na równe nogi. – Pani van Dijk, wybaczcie, że niepokoję... – Jesteście przyjacielem moim i całego domu – przerwała mi. – Nigdy mnie nie niepokoicie i chętnie wam usłużę, w czym tylko zechcecie. O, żebyś ty tylko wiedziała, śliczna Konstancjo, w czym mogłabyś mi usłużyć, przemknęło mi przez myśl. – Pokornie dziękuję wam za życzliwość – odparłem, pochylając głowę. – Mówcie, proszę. Spoglądała na mnie wzrokiem uprzejmym, lecz pozbawionym zainteresowania. Była blada, miała podkrążone oczy i włosy nie tak kunsztownie ułożone jak zwykle. Lecz ja nadal, mimo wszystko, a może właśnie przez to wszystko, widziałem w niej istotę emanującą pięknem! – Przejdę do rzeczy, pani, jeśli pozwolicie, by nie marnować waszego czasu. Otóż wspominaliście o nieszczęśliwym wypadku macochy waszej matki i o spowiedzi, jakiej na łożu śmierci dokonała wasza matka... Twarz Konstancji ściągnęła się boleśnie. – Mówiliście, żebym o wszystkim zapomniała. – I podtrzymuję to zdanie. Lecz potrzebuję pewnych informacji. – Informacji? Po co wam one? – Przełożonym Inkwizytorium był, tak jak dzisiaj, inkwizytor van Voorst, prawda? – spytałem, nie siląc się nawet na grzeczność odpowiadania na jej pytanie. – Chyba tak. – Wzruszyła ramionami. – Tak, na pewno tak – poprawiła się. – Czy wasza matka nie wspominała o nim w czasie tej ostatniej przed śmiercią rozmowy? – Myślicie, że byli w zmowie? – Konstancja spojrzała na mnie bystro. – Chciałbym się tego dowiedzieć. Potwierdzić to lub wykluczyć. Poznać prawdę. – A komu potrzebna jest wasza prawda? – zapytała szyderczo, cytując moje własne słowa. Jak widać, pomimo upływu tygodni dobrze wdarły jej się w pamięć. – Mojej instytucji. Inkwizytorium – odparłem spokojnie. – A może wam samym? A może mojemu mężowi, żeby znalazł ostry hak na groźnego i złośliwego inkwizytora? Co? Powiedzcie szczerze: jaka jest tak naprawdę wasza prawdziwie prawdziwa prawda? – Zbliżyła się do mnie o krok, z twarzą zaciętą gniewem. Była bystra. O tak, mogłem przyznać bez bicia, że złapała w lot, o co chodzi. Ale to nawet dobrze, gdyż lubiłem bystre kobiety, chociaż wszyscy wiemy, że czasami zbytnia inteligencja bywa powodem poważnych kłopotów, zwłaszcza jeśli chodzi o płeć piękną. – Jest właśnie tak, jak mówicie – przyznałem bez skrępowania i bez wahania. – Szukam na van

Voorsta takiego haka, żebym mógł go na nim powiesić niczym tuszę w rzeźni. I mam nadzieję, że znajdę go z waszą pomocą. Przyglądała mi się długo błyszczącymi w gniewie oczami, po czym nagle uśmiechnęła się i jej wzrok złagodniał. – Siadajcie. – Pokazała mi fotel i sama usiadła naprzeciwko. – Jestem wam wdzięczna, że stawiacie sprawę uczciwie i jasno. – Nie ośmieliłbym się was oszukiwać. – Czasem prawda też boli – odparła i tym razem wiedziałem, że to zdanie nie dotyczy naszej rozmowy, lecz rozmowy, jaką prowadziła z niewiernym mężem. – Nie pomogę wam. – Pokręciła głową. – Nie dlatego, że nie chcę, ale dlatego, że nie wiem – zastrzegła od razu. – Matka nic nie wspominała o jakichkolwiek paktach z inkwizytorami. – Konstancja położyła dłoń na piersi. – Przysięgam wam, że mówię prawdę. Przytaknąłem. – Czemu mielibyście kłamać, skoro taka informacja mogłaby uratować waszego męża? Dla waszej wiadomości przypomnę tylko, że Święte Officjum konfiskuje dobra ludzi, których skazało na śmierć, więc jeśli nie uporamy się z van Voorstem, wasz mąż straci życie, a wy majątek. – Nie zależy mi na majątku. – Wzruszyła ramionami. – Z tego, co mam po ojcu, mogłabym utrzymać się bez trudu i dwieście lat. – A na mężu wam zależy? Zacisnęła usta. – Myślicie, że kiedykolwiek byłam głucha i ślepa? Całe życie wiedziałam, że Oktawiana ciągnie do tej małej dziwki zamkniętej teraz w klasztorze. A i w miasteczku takim jak Emden niewiele można ukryć. – Teraz wszystko się wyjaśniło. Czy to nie lepsze niż niepewność? – Mężczyźni mają swoje potrzeby – powiedziała. – I ja to rozumiem, i wcale się o to nie gniewam. Oktawian miał swoje małe kurwy. – To zdumiewające, że nawet słowa takie jak „kurwa” i „dziwka” nie brzmiały wulgarnie w ustach Konstancji. – A ja tolerowałam jego wyskoki. On udawał, że jest wierny, ja udawałam, że ufam tym zapewnieniom. I tak właśnie działa świat, mistrzu Madderdin. I tak właśnie powinno być. Skinąłem głową, gdyż jej rozsądna i praktyczna teoria w pełni pokrywała się z moimi przemyśleniami. – Jeśli tak bardzo tego potrzebuje, niech sobie obraca nowe dziewki w każdym porcie. Ale pod jednym warunkiem. Wiecie jakim? – Spojrzała na mnie błyszczącymi oczyma. – Że nie pamięta o nich w domu? – zgadłem. Uniosła palec. – Właśnie tak. Dobrze rozumiecie – pochwaliła mnie. – Nie przejmujcie się, kiedy wasz mąż spółkuje z inną kobietą. – Skrzywiła usta. – Przejmujcie się, kiedy czule ściska jej dłoń i tkliwie patrzy jej w oczy. – Jeśli byłbym z taką kobietą jak wy, nie patrzyłbym w żadne inne oczy – wyznałem, zanim zdążyłem pomyśleć i ugryźć się w język. Potem zamilkłem zmieszany. Konstancja spojrzała na mnie ze zdumieniem, a na jej bladych policzkach pojawił się rumieniec. – Upraszam o wybaczenie – bąknąłem, opuszczając oczy. – Raczcie mi wybaczyć i puścić

w niepamięć... – Nie, nie, to było takie słodkie i powiedziane od serca, mistrzu Madderdin. – Dojrzałem uśmiech na jej twarzy. – Nie ma czego wybaczać. Milczeliśmy. Ja – plując sobie w myślach w brodę i żałując, że ludzie nie wynaleźli bicza do chłostania niecierpliwego języka, ona pewnie czekała, aż odzyskam przytomność umysłu. Wreszcie Konstancja odezwała się pierwsza. – Zastanawiam się co prawda, czy Oktawianowi bardziej zależy na tej małej, czy też ma nadzieję, że dzięki niej skuma się z van Voorstem. – Skuma? Raczej nie. Sądzę, że wasz mąż pragnie po prostu uspokoić van Voorsta. Wzruszyła ramionami. – Nazywajcie rzecz, jak chcecie – odparła. – W każdym razie po rozmowie, którą z nim odbyłam, wiem już, że dla mnie nie widzi miejsca w tej mozaice. Tylko ciekawe, co chce zrobić? – Zmrużyła oczy. – Zabije mnie? Naśle na mnie któregoś ze swoich opryszków? Na początku sądziłam, że może wynajmie was. Postanowiłem wybaczyć jej obelgę, gdyż po pierwsze była zdenerwowana, a po drugie nie znoszę gniewać się na piękne kobiety i raczej wolę spijać sobie z nimi słodycz z dzióbków, niż obrzucać się złośliwościami. – Nigdy nie uczyniłem nic takiego, byście musieli mnie obrażać – odparłem spokojnie. Westchnęła i machnęła ręką. W tym geście więcej było rezygnacji niż złości. – Wiem, wiem, wybaczcie. Zresztą teraz, po tym, co raczyliście mi powiedzieć, nie sądzę, byście się zgodzili, prawda? W jej głosie zabrzmiała żartobliwa nuta, lecz zastanawiałem się, czy tak naprawdę nie czeka na zapewnienie, iż ma rację. – Ale co chce zrobić mój mąż? Wiecie to? – zaraz zadała kolejne pytanie. – Najlepiej porozmawiajcie o tym z nim samym, dobrze? W każdym razem zapewniam, że nie zechce was ukrzywdzić. – Czyli będzie chciał się rozwieść i zostawi mi część majątku na osłodę – domyśliła się. – Już ja się postaram, żeby to była większa część, niż nawet podejrzewa – dodała ze złośliwym uśmiechem. – A to już, wybaczcie, sprawa wasza i waszego męża – zastrzegłem od razu. – Łatwo mu przyjdzie osiągnąć korzystny wyrok? – Jeśli będziecie zeznawać po jego myśli, to i owszem. Po rozmowie z van Dijkiem sprawa legalnych rozwodów zaciekawiła mnie i sprawdziłem całą rzecz. Rzeczywiście taka była praktyka, że kiedy oboje małżonkowie zgodnie zeznawali, że w trakcie związku nie doszło do cielesnego obcowania, to wóz rozwodu toczył się całkiem szybko (oczywiście tylko przy odpowiednim nasmarowaniu kół). A jeśli do zeznań dołączono dokument, w którym zaświadczano, iż małżeństwo zawarto pod groźbą fizycznego przymusu, sprawa stawała się znacząco prostsza. Ciekawe, że różnie te sprawy traktowano w różnych częściach Cesarstwa. Na przykład na północnym zachodzie podchodzono do tych spraw znacznie swobodniej niż na surowym Śląsku. Konstancja uśmiechnęła się jeszcze złośliwiej. – No, już ja go podliczę, wierzcie mi. Za każde moje słóweczko zapłaci czystym złotem. – Tak jak mówiłem, to wasza małżeńska sprawa. – Rozłożyłem dłonie. – W której, jeśli pozwolicie, zachowam całkowitą bezstronność. – No dobrze, wróćmy do waszej prośby... Chcieliście wiedzieć, czy znam jakieś fakty mogące

skompromitować inkwizytora van Voorsta. – Pokręciła głową. – Nic z tego. Ale powiedzcie mi, z łaski swojej, jak to jest, że dajecie się wynajmować przeciwko własnemu towarzyszowi? Oho, piękna Konstancja najwyraźniej była na mnie cały czas zła. Może zresztą nawet nie na mnie jako na waszego pokornego sługę Mordimera Madderdina, lecz po prostu byłem najbliższą osobą, na której mogła wyładować gniew. Gdyby na moim miejscu znajdowała się służąca, pewnie Konstancja ciągnęłaby ją za włosy albo szczypała pod byle pretekstem. – Nie ma nic gorszego niż przekupny inkwizytor, który zgodził się fałszować dowody lub przymknąć oko na fałszerstwo dokonane z chciwości lub nienawiści – wyjaśniłem spokojnie. – Quis custoded ipsos custodes, czyż nie? – W tym wypadku: ja – odpowiedziałem. – To wam się chwali, że potraficie tak zaradnie wymieszać ideę z praktyką, by wyjść ze wszystkiego zarówno z wewnętrznym zadowoleniem, jak i z pełną kiesą. Roześmiałem się, bo Konstancja była niewątpliwie zabawna w swej bezpośredniości, a poza tym, cóż tu dużo mówić: celnie oceniała moje postępowanie. W końcu nie ma to jak godziwa lafa za solidnie wykonaną, uczciwą pracę... – Co Oktawian zezna w czasie procesu? Mój Boże, naprawdę nie chciałem rozmawiać na ten temat. Miłosne oraz małżeńskie perypetie stadła van Dijków obchodziły mnie tyle, co zeszłoroczny śnieg. A raczej tyle tylko, na ile mogły wpłynąć na moje życie bądź na poprawę jakości tego życia. Jednak potrzebna mi była pomoc Konstancji, więc musiałem przynajmniej udawać, że jestem jej życzliwy. Zresztą tak naprawdę byłem jej przecież życzliwy, bo trudno nie mieć ciepłych uczuć dla kobiety, która wygląda niczym ucieleśnienie męskich marzeń. Oczywiście niektórzy woleliby kogoś w rodzaju budzącej zwierzęce pożądanie demonicy Enepsignos, ja jednak miałem nieco bardziej wykwintny gust i podobała mi się kobieta taka jak Konstancja, udanie łącząca subtelność z dumą, a uprzejmość z inteligencją. No cóż, przyznam szczerze, że zdarzało się, iż moje wyrafinowane gusta stawały się coraz mniej i mniej wyrafinowane, jeśli tylko podlewano je stosowną ilością trunków, lecz trzeźwy i w pełni sił umysłowych opowiedziałbym się za Konstancją, nie za Enepsignos. Tak więc nie tylko musiałem być dla Konstancji miły, ale również szczerze chciałem jej pomóc. W takim jednak stopniu, by przez tę pomoc nie zepsuć sobie stosunków z van Dijkiem, którego kochałem niczym dziecko swoją skarbonkę. – Zezna, że w czasie trwania małżeństwa nie doszło do cielesnych stosunków między wami – wyjaśniłem. Roześmiała się. – A to paradne! Dostrzegłem, że jej policzki znowu pokryły się delikatnym, choć wyraźnym rumieńcem. W kontraście do jasnej skóry wyglądało to zarówno niewinnie, jak i ponętnie. – Oczywiście będziecie musieli potwierdzić tę wersję, bo inaczej sprawa ciągnęłaby się całymi latami i pewnie trudno byłoby ją zakończyć sukcesem – dorzuciłem. – Coś jeszcze? – Pamiętacie dokument podpisany w dniu ślubu? Pamiętacie, jak świadkowie zapewnili, że ojciec uderzył was w twarz? Otworzyła szeroko oczy. – Tak, pamiętam! Skąd Oktawian ma te papiery? Ojciec zawsze trzymał je w skarbcu, a kiedy

wypływał w morze, zabierał ze sobą. Nie odpowiedziałem ani słowem, tylko spoglądałem na nią, czekając, kiedy się domyśli. – Mój Boże – szepnęła wreszcie. – Właśnie dlatego Oktawian popłynął szukać mojego ojca. A taki był przekonujący... – Pokręciła głową z wyraźnym niedowierzaniem nad własną naiwnością. – Naprawdę sądziłam, że szczerze go lubi, że go szanuje... – Uważam, że naprawdę szczerze lubił waszego ojca i był dobrym przyjacielem – odparłem zdecydowanym tonem i całkowicie zgodnie z własnym przekonaniem. – Zważcie, pani, że jedno w żadnej mierze nie wyklucza drugiego. Zamyśliła się na chwilę i wyraźnie przetrawiała moje słowa. Wreszcie przytaknęła. – Prawdopodobnie macie rację – odparła. – Więc dokumenty są autentyczne? – Jak najbardziej, w dodatku spisane przy świadkach i notariuszu – odparła. – Miały być ochroną dla mnie, gdybym przypadkiem zapragnęła – uśmiechnęła się nieznacznie – odmiany życia. A tutaj inaczej sprawy się potoczyły... Rzeczywiście, tak już bywa, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć ani kaprysów losu, ani dotyczących nas Bożych zamiarów. Dominik Altdorf chciał zabezpieczyć córkę (być może, znając jej gorący charakter i przewidując, że jej uczucia mogą się odmienić), a niespodziewanie zrobił piękny prezent zięciowi. – Jesteście, wybaczcie śmiałość, pani, młoda, piękna i mądra. Niejedna dama wielkiego rodu mogłaby od was pobierać nauki we wszelkim możliwym zakresie. Uśmiechnęła się i, jak mi się wydawało, był to szczery uśmiech. – Każdy koniec drogi jest w rzeczywistości początkiem nowej podróży – kontynuowałem. – Jestem przekonany, że wasza podróż będzie zachwycająca. Nachyliła się ku mnie i przelotnym gestem musnęła palcami po wierzchu mojej dłoni. – Dziękuję wam, mistrzu Madderdin – powiedziała ciepłym tonem. – Nawet jeśli nie wierzycie w to, co mówicie, to i tak miło mi, że kłopoczecie się wypowiadaniem tak uroczych kłamstw, by mnie pocieszyć. Wstała, podeszła do świecy, której knot wydłużył się i kopcił, sięgnęła po gaśnik i metalowym kapturkiem zdusiła płomień. – Wszystko umiera – westchnęła wyraźnie przygnębiona. Potem spojrzała na mnie. – Zostawcie mnie teraz samą, bardzo proszę. Nic nie mogę dla was zrobić w tej sprawie, o której rozmawialiśmy. Przykro mi. – Jeszcze tylko słowo, jeśli wolno – rzuciłem szybko, bo nie wiedziałem, kiedy znów zdarzy się okazja, że będziemy mogli swobodnie porozmawiać. – Proszę – zgodziła się z rezygnacją. – Wasza matka musiała zostawić jakieś pisma. Listy. Dokumenty. Cokolwiek. Czy moglibyście mi ich użyczyć? Spojrzała zdumiona i w jej wzroku wyczytałem również chyba odrobinę zgorszenia. No bo jakże to, obcy człowiek zapragnął czytać rodzinne dokumenty? – Oczywiście, że zostawiła to i owo, choćby własnoręcznie spisany testament. Ale ja znam te wszystkie dokumenty, mistrzu Madderdin, i zaręczam wam, że nie ma w nich niczego, co mogłoby was zainteresować z zawodowego punktu widzenia.

– Jednak jeśli bylibyście tak uprzejmi i zezwolili mi wejrzeć w nie, byłbym naprawdę niezwykle zobowiązany... – poprosiłem najgrzeczniejszym tonem. – Dobrze – odparła po chwili. – Nie widzę powodów, by się sprzeciwić temu zamysłowi, choćby nie wiem jak dziwny mi się wydawał. – Wzruszyła ramionami. – Bardzo, bardzo serdecznie wam dziękuję. – Przejrzę te pisma, wybiorę i wyślę do was służącego z paczuszką. – Najuprzejmiej dziękuję – powtórzyłem, pochylając głowę. Pożegnałem Konstancję, by nie nadużywać już jej grzeczności i cierpliwości, i wyszedłem z komnaty, bardzo zadowolony z efektów rozmowy. Co prawda nie zyskałem dowodów na winę van Voorsta, ale nie było to już takie ważne. Idę po ciebie, towarzyszu, pomyślałem z satysfakcją. A kiedy dotrę na miejsce, rozpalę ci pod tyłkiem taki ogień, że zrobisz, co zechcę, abym tylko był łaskaw go ugasić...

Siedziba Inkwizytorium mieściła się naprzeciwko ratusza, dokładnie po drugiej stronie rynku co dom van Dijka. Był to piętrowy budynek wzniesiony z cegieł koloru zaschniętej krwi, w którym okna na parterze umieszczono wysoko i broniono grubymi kratami, a dopiero okna na piętrze wykuto długie i szerokie, choć również przezornie je zakratowano. No cóż, na pewno wykazano się w tym wypadku Bogu miłą ostrożnością, chociaż w naszym błogosławionym Cesarstwie niewielu znalazłoby się takich, którzy ośmieliliby się podnieść rękę na inkwizytora, a co dopiero na całe Inkwizytorium. Ale w razie burd czy zamieszek lepiej chronić się za żelaznymi kratami i drzwiami niż za szkłem i drewnem. Już z daleka zauważyłem stojącego nieopodal bramy Inkwizytorium mężczyznę w porwanej i brudnej sutannie. Wykrzykiwał coś, gwałtownie wymachując rękami, lecz liczni o tej godzinie przechodnie niespecjalnie zwracali na niego uwagę. Ktoś mu tam wrzucił monetę do kapelusza, kto inny postał przy nim, robiąc głupie miny, a kilkoro dzieciaków rzuciło w niego ogryzkami, po czym odbiegło, głośno krzycząc z uciechy. Zbliżyłem się i usłyszałem już, co woła ten dziwak. – Każdy sodomita w ogniu piekielnym będzie się smażyć, a diabli pochodzący z otchłani kij żelazny rozpalony do czerwoności będą mu w dupę wkładać i wyjmować przez całą wieczność! Przystanąłem. – I wielkimi kutasami będą diabli go smagać, a każdy z tych kutasów obrośnięty będzie skórą twardą niczym u nosorożca i napęczniały będzie od guzów ostrych niczym kamienie! Pokręciłem głową w zadziwieniu. Obok mnie przystanął jakiś młodzieniec. – Słuchajcie, słuchajcie, teraz będzie najlepsze – podpowiedział konfidencjonalnym tonem. – A nasienie diabłów będzie niczym lawa spryskiwać ciało sodomity, od czubka głowy aż po czubki pięt, i bezlitośnie palić je do żywej kości – krzyczał emdeński prorok. – No nieźle – przyznałem. – I w gardziel przebrzydłą będą mu diabły wsadzać swe wielkie kutasy i tak szorować nimi w górę i w dół, aż zetrą mu na miazgę i język, i podniebienie, i zęby. A kiedy trysną nasieniem w głąb jego grzesznego cielska, to spalą mu na popiół i wątrobę, i żołądek, aż człowiek ten w wielkiej boleści srać będzie krwią i poszarpanymi flakami! – wołał dalej mężczyzna w sutannie.

– Na Miecz Pana, to obrzydliwe – westchnąłem. Młodzieniec machnął ręką. – Przyjdźcie w niedzielę pod katedrę. W niedzielę jest zawsze najzabawniej. Potem skinął mi uprzejmie głową i odszedł do swoich spraw. Mężczyzna w sutannie przerwał na chwilę nawoływania, potoczył wkoło spojrzeniem, po czym jego wzrok, niestety, zatrzymał się na postaci waszego pokornego i uniżonego sługi. Przytruchtał w moją stronę, zapewne rozpoznając we mnie cudzoziemca, bo jak sądzę, wszystkich mieszkańców Emden dobrze znał, skoro był tu tak popularny. – A ty, mój synu, czy oddajesz swój odbyt do zabawy innym mężczyznom, by go plugawili? – krzyknął. Ten krzyk był tak donośny, że kilku przechodniów zatrzymało się i ciekawie spojrzało w moim kierunku. Tak jest, właśnie takiej popularności było mi trzeba, pomyślałem. – Nie, ojcze, nie oddaję – odparłem spokojnie i usiłowałem go wyminąć. – A czy oddajesz, mój synu, swe usta do zabawy członkom innych mężczyzn? Cóż, ten i podobne tematy najwyraźniej fascynowały emdeńskiego kaznodzieję. Ciekawe, czy miał inne problemy poza zmaganiem się z sodomią? – Ktoś mógłby powiedzieć, że z tym kijem wsadzanym w tyłek przewidujecie dla sodomitów nie torturę, lecz niebanalną przyjemność – zauważyłem. Spojrzał na mnie spod zapuchniętych i czerwonych powiek. – Nie, nie, nie. – Pogroził mi palcem. – Straszna to rzecz poczuć we własnej dupie wielki i rozpalony drąg. – Widzę, że macie nieznaną mi eksperiencję w tej dziedzinie, więc wierzę wam na słowo. A teraz wybaczcie... – powiedziałem i szybkim krokiem zbliżyłem się do drzwi Inkwizytorium. – Grzesznik, sodomita, dupodajec! – te i inne, dużo gorsze jeszcze wyzwiska obszarpanego księdza ścigały mnie, kiedy kołatałem do wrót. Wreszcie otworzono mi drzwi i wszedłem do środka. Obłąkany kaznodzieja na szczęście nie próbował za mną iść, ale wrzeszczał nadal głosem co prawda donośnym, z tym że już nieco zachrypniętym, co dawało efekt, jakby ktoś szorował stalowym ostrzem po zapiaszczonym kamieniu. – Aha, trafiłeś w oko księdzu Robertowi – uśmiechnął się szeroko inkwizytor, który otworzył mi drzwi. – Nie martw się, każdemu z nas oberwało się od niego nie raz i nie dwa. Tylko Wolfganga boi się jak ognia. Jestem Albert Nogel, nie spotkaliśmy się jeszcze. Uścisnąłem wyciągniętą dłoń. – Mordimer Madderdin. – Wiem, wiem, czekamy z wielką niecierpliwością na ciebie i twoją opowieść. Bo słyszeliśmy to i owo od Augustyna, liczymy jednak, że od ciebie dowiemy się więcej. – Będzie mi ogromnie miło – odparłem uprzejmie. Czyjeś pięści, zapewne owego samozwańczego kaznodziei, zabębniły w drzwi. – Dupodajec! – rozległ się przenikliwy krzyk. – Szaleniec, co? – Ano szaleniec – westchnął Albert. – I naprawdę ksiądz? – Z tego, co wiem, ksiądz, bo święceń nikt mu nie odebrał. Od kilku lat włóczy się po Emden i okolicy i pomstuje na sodomitów.

– Musieli mu czymś zajść za skórę. – Pokręciłem głową. – W każdym porcie zdarza się aż za często, że idziesz pofiglować z portową dziwką, a budzisz się wydupczony przez stado marynarzy – rzekł obojętnie Albert. – Toteż pewnie i o to właśnie chodzi... Zaprowadził mnie do świetlicy, gdzie czekali już pozostali bracia inkwizytorzy. – Drodzy towarzysze! – Rozpostarłem ramiona tak, jakbym chciał zawrzeć w nich nie tylko van Voorsta, ale i jego podwładnych. – Jak miło widzieć was wszystkich! Jak miło po trudach i katastrofach morskiej podróży zajść do przyjaznego domu. – Uśmiechnąłem się tak szeroko, że inkwizytorzy zapewne mogliby dokładnie obejrzeć moje zęby trzonowe, gdyby tylko mieli na to ochotę. – Witaj, Mordimerze – odparł serdecznym tonem van Voorst. – Witaj i rozgość się, miły towarzyszu. Zjesz z nami kolację, prawda? – Z najwyższą chęcią! – odparłem radośnie. Przy kolacji, nie tylko sutej, ale i smacznej, gawędziliśmy sobie w całkiem przyjemnej oraz przyjaznej atmosferze, a jak mi się wydaje, podwładni van Voorsta byli szczerze zainteresowani tym, jak wyglądają Wyspy Farskie i kto na nich mieszka. No zresztą nic dziwnego, gdyż wszyscy doszliśmy do wniosku, że byłem pierwszym inkwizytorem, który pojawił się na tym bezbożnym odludziu. A w każdym razie żaden z nas nie słyszał o innym funkcjonariuszu Świętego Officjum, który zapędziłby się tak daleko. Sam van Voorst jednak głównie milczał, czasem tylko z uprzejmym uśmiechem częstował mnie którymś ze specjałów, ale ani o nic nie pytał, ani żadnych moich słów nie komentował. Kiedy byliśmy przy deserze, na który oprócz lukrowanych pierników i kandyzowanego tatarskiego ziela składał się przepyszny melchmus wykąpany w mleku migdałowym, pozwoliłem sobie zagadnąć van Voorsta. – Kochany Wolfgangu, czy zechcesz poświęcić mi po kolacji chwilę swego cennego czasu na osobistą rozmowę? Inkwizytor musiał spodziewać się czegoś podobnego, bo przecież nie przypuszczam, aby naprawdę sądził, że przyszedłem do siedziby Świętego Officjum zabawiać jego funkcjonariuszy opowieściami z dalekich krain. Aż takim idiotą chyba nie był... Van Voorst uśmiechnął się przyjaźnie i skinął głową. – Wszystko, czego sobie życzysz, kochany Mordimerze – odpowiedział.

Gabinet van Voorsta urządzony był w rzeźbionej dębinie. Dębowe ściany, dębowe meble, wielkie i masywne, błyszczące i wypolerowane. A na meblach i ścianach płaskorzeźby. Całkiem zresztą udane, o treści, rzecz jasna, religijnej. Zwłaszcza spodobała mi się wielka szafa, na której wierzejach (bo nazwanie ich drzwiczkami byłoby wręcz niestosowne) wyrzeźbiono sceny przedstawiające rozprawę Apostołów z sanhedrynem. Szczególnie pięknie prezentował się motyw lwa odgryzającego głowę Kajfasza. Wyraz przerażenia na twarzy sprzedajnego kapłana był nie tylko satysfakcjonujący nas jako chrześcijan, ale powiedziałbym nawet, że całkiem zabawny. – Piękny gabinet – pochwaliłem szczerze. – Siadaj, proszę. – Wolfgang wskazał mi krzesło z wysokim oparciem, a sam usadowił się na

fotelu za biurkiem. – Czym mogę ci służyć? – Sprawa, z którą przychodzę, jest wielce delikatnej natury... – Tym pilniej cię wysłucham. – Jak wiesz, Wolfgangu, przebywam w domu Oktawiana van Dijka, który to dom rzeczony Oktawian dzieli ze swą małżonką Konstancją... Van Voorst przypatrywał mi się z obojętnym wyrazem twarzy. – Kiedy nas nie było, kiedy przebywaliśmy na tej niebezpiecznej, choć przyznam ci, że jednocześnie wściekle nudnej wyprawie, Konstancja van Dijk, targana niepokojem i pragnąca niepokój ten odpędzić, zajęła się segregowaniem rodzinnych archiwów. Siedzący naprzeciwko mnie inkwizytor ani słowem, ani gestem nie dał poznać, że temat w ogóle go interesuje. No, no, mili moi, pewien jednak byłem, że zaraz go zainteresuje... – Znalazła między innymi wyznanie, czy może lepiej wręcz powiedzieć: spowiedź swojej matki. Smutną i niepokojącą spowiedź – dodałem z westchnieniem. Van Voorst nadal nie sprawiał wrażenia zaciekawionego. Sięgnąłem do kieszeni i wyjąłem kopertę. – Przeczytaj ten dokument, z łaski swojej. Wolfgang otworzył kopertę, wyciągnął z niej kartę papieru i przechylił ją w stronę świecznika, tak by blask padał na żółtawe tło. Literki były drobne, niewyraźne i pisane tak gęsto, jakby po arkuszu przebiegły mrówki z nóżkami unurzanymi w atramencie, więc van Voorst wyraźnie przymrużył oczy. Zaczął czytać i zauważyłem, że w miarę lektury na jego blade policzki wypełzł może nie rumieniec, ale można powiedzieć: lekko się one zaróżowiły. Inkwizytor skończył czytać i odłożył dokument na blat stołu. – I cóż? – zapytał. – Poważne oskarżenie – rzekłem. – Niepokoisz mnie tylko z uwagi na świstek papieru sprzed wielu lat? – zapytał z celowym lekceważeniem. – Nawet nie wiadomo, kto napisał te bzdury. – Nie przychodziłbym, gdybym nie porównał charakteru pisma na tym dokumencie z charakterem pisma na innych dokumentach, takich jak choćby testament pani Altdorf. Nie muszę ci przecież przypominać, że badanie manuskryptów jest jednym z elementów edukacji w najszacowniejszej Akademii Inkwizytorium, prawda? – No dobrze, powiedzmy, że ona naprawdę napisała te brednie – odparł lekkim tonem van Voorst. – To nie zmienia postaci rzeczy, że kłamała. Nie wiem, czy ze złej woli, czy z głupoty, ale w najoczywistszy sposób kłamała. – Ze złej woli? Tak sądzisz? Kobieta leżąca na łożu śmierci i spisująca swe grzeszne uczynki, a następnie ukrywająca ten dokument spowiedzi uczyniła tak ze złej woli? Naprawdę podobne postępowanie wydaje ci się logiczne? – Więc nie zła wola, ale szaleństwo – stwierdził van Voorst. – W godzinie śmierci niektórzy ludzie tracą zmysły, pamięć i umiejętność oceny własnych uczynków. Czyż nie tak właśnie jest, Mordimerze? Przytaknąłem. – Zgadzam się w całej rozciągłości. Rozumiesz jednak, że można szybko domyć spaloną patelnię, ale ciężej jest wywietrzyć smród z pokoju... – To znaczy? – spytał po chwili.

– To znaczy, drogi Wolfgangu, że Oktawian van Dijk, któremu tak mocno dopiekłeś, poruszy teraz niebo i ziemię, by przedstawić cię jako nieprawego inkwizytora. Nie wiem, czy mówi ci coś nazwisko Teofila Dopplera, ale to inkwizytor, który ma wiele do powiedzenia na dworze biskupa Hez-hezronu, a serdecznie zaprzyjaźniony jest z van Dijkiem. Otrzyma ten dokument i podejmie sprawę z urzędu. – Nic mi nie udowodnią – warknął van Voorst. – Bo patelnia jest już czysta – wróciłem do wcześniejszego porównania. – Tylko że smród rozniesie się wszędzie, Wolfgangu. Wszędzie. Zaszkodzi nam wszystkim, a dobrze wiesz, jak bardzo nasi zwierzchnicy nie lubią inkwizytorów, których działanie sprawia publiczne kłopoty. – Sądzę, że mogli się już przyzwyczaić – zadrwił van Voorst i wzruszył ramionami. – Jeśli myślisz, że zawrę ugodę z tym łajdakiem van Dijkiem tylko dlatego, że znalazł albo spreparował dokumenty niby należące do jego teściowej, to chyba mnie nie znasz. Uśmiechnął się krzywo, po czym by podkreślić swe słowa, pogardliwie prychnął. Cały czas nie mogłem go rozgryźć. Był w zmowie z matką Konstancji czy zaledwie przymknął oko na fałszerstwa? A może naprawdę wierzył w oskarżenia? A może udany proces i spalenie czarownic były mu do czegoś potrzebne, więc chętnie skorzystał z nadarzającej się okazji, nie wnikając zbytnio, czy ma do czynienia z prawdą, czy z fałszem? – Nikogo nie obchodzi, kogo kazałeś spalić kilkanaście lat temu – rzekłem twardo. – Nikogo nie obchodzi, jakie dowody sfingowałeś lub jakie dowody pozwoliłeś sfingować komuś innemu... Słuchał mnie ze zmarszczonymi brwiami i zaciśniętymi ustami. Chyba targała nim wściekłość. – Ba, możemy ci wybaczyć, iż kierowałeś się niskimi pobudkami, chociaż ja sam nie popieram hołdowania prywacie. Ale wiesz, czego nigdy, przenigdy ci nie darujemy? Mimowolnie potrząsnął głową. A więc jednak był głupi. – Nie darujemy ci, że nie podzieliłeś się ani zyskiem, ani chociaż informacją o tym zysku z instytucją, której wszystko zawdzięczasz. Tego Hez-hezron nigdy ci nie wybaczy, Wolfgangu. Nigdy! Krew odpłynęła z jego policzków. Tym razem trafiłem w samo sedno, bo też i tę właśnie strzałę trzymałem, by wypuścić ją w ostatniej i decydującej chwili. Van Voorst wiedział i ja wiedziałem, że możemy być głupi, podli oraz sprzedajni, ale musimy być lojalni. Za głupotę, podłość czy sprzedajność zostaniemy łagodniej bądź surowiej napomniani, może nawet ukarani z braterską miłością. Ale kara za nielojalność będzie dużo bardziej dotkliwa. Nie, nic strasznego. Nie będzie procesu, oskarżeń, ani nawet pozbawienia praw inkwizytorskich. Po prostu van Voorst trafi do jakiegoś małego oddziału Inkwizytorium na samym końcu świata. Do miejsca, przed wysłaniem do którego inkwizytorzy bronią się rękami i nogami. Na przykład do Irlandii albo na północ Szkocji. I trafi tam jako szeregowy inkwizytor, a reszta załogi otrzyma wyraźny sygnał, że van Voorsta można bezkarnie sponiewierać i poniżyć. Dla wieloletniego dowódcy oddziału Inkwizytorium położonego w przyjemnym, bogatym miasteczku będzie to gorsze niż zwykła degradacja. A w dodatku, i byłem pewien, że tego nie muszę mu przypominać, zostanie wysłany daleko, daleko od córki, do której był tak serdecznie przywiązany. To również musiałoby go zaboleć. Van Voorst zazgrzytał zębami. Zauważyłem, że splótł palce tak mocno, aż zbielały mu kostki na dłoniach. – Parszywe kłamstwo – powtórzył. – A jakie to ma w ogóle znaczenie? – Wzruszyłem ramionami.

Ujął kartę papieru. – A jeśli spalę ten śmieć? Powstrzymasz mnie? – Skąd podobny pomysł? – Uśmiechnąłem się. – Jednak pozwól sobie powiedzieć, że nie sądzę, by van Dijk pozbywał się tak łatwo ostatniego dowodu, więc przypuszczam, że coś jeszcze trzyma w zanadrzu. A palenie dowodów? – Uniosłem wskazujący palec i pomachałem nim z lewa na prawo. – Nie, nie, Wolfgangu, to nie wyglądałoby zbyt dobrze... Odłożył kartę na blat biurka i przesunął w moją stronę. – Czego ta gnida chce? – wycharczał. – Van Dijk? Niczego, zupełnie niczego, poza tym, byś przestał traktować go jak wroga. Dlaczego nie macie zostać przyjaciółmi, skoro będziecie niedługo rodziną? Zapewne niebawem będziesz dziadkiem jego dzieci, Wolfgangu. To zobowiązuje. Gdyby wzrok mógł zabijać, pewnie zamieniłbym się w coś w rodzaju arbuza rozgniecionego stopą olbrzyma. Bardzo mnie to rozbawiło, gdyż zdawało się, że trudna misja wyprowadzenia van Voorsta z równowagi właśnie zaczyna przynosić efekty. – Z tego, co wiem, van Dijk jest żonaty – rzekł zduszonym tonem. – O, już niedługo, więc nie zawracaj sobie głowy podobną drobnostką. – Machnąłem ręką. Wziąłem do ręki dokument, złożyłem, schowałem z powrotem do koperty i ukryłem w wewnętrznej kieszeni kaftana. – Czyli co, Wolfgangu? Mogę zakomunikować van Dijkowi, że już się na niego nie gniewasz? Wpatrywał się we mnie długo nieruchomym wzrokiem, aż wreszcie skinął głową. – Zostawię go w spokoju – odparł z wyraźnym wysiłkiem. – I zostaniecie rodziną, prawda? Tym razem już nie zdobył się na odpowiedź, jedynie powtórnie przytaknął. – Dobrze, że wszystko dobrze się kończy – podsumowałem serdecznym tonem. – W końcu musimy sobie pomagać i wybaczać nawzajem winy. Możemy o tych winach bardzo dobrze pamiętać – dodałem znacząco – ale ani o nich więcej nie wspominać, ani nie czynić z nich zarzutu. Wstałem, nie czekając, aż mi odpowie, bo tak Bogiem a prawdą, co niby miał odpowiedzieć? Opuściłem gabinet, pożegnałem się uprzejmie z kolegami inkwizytorami, przyjmując zaproszenie, z którego nie miałem zamiaru skorzystać, i dając zaproszenie, o którym miałem nadzieję, że nie zostanie wykorzystane... Wychodziłem i nadal nie wiedziałem, czy van Voorst był winien, czy też nie. Ale, szczerze mówiąc, niewiele mnie to obchodziło, ponieważ liczyło się jedynie, iż wydarzenia ułożyły się zgodnie z moimi planami. A efekt tych planów nie tylko miał na imię „tysiąc koron”, lecz również „spełniony obowiązek”. Za swój obowiązek bowiem uważałem przecież powstrzymanie inkwizytora chcącego korzystać z mocy urzędu, by prześladować niewinnego człowieka. A że ów niewinny człowiek opłacał (i miał zamiar dalej opłacać) moje rachunki, więc fakt ten tym bardziej przekonywał mnie, iż obrałem właściwą drogę. Jak zresztą zwykłem czynić zazwyczaj...

Oktawian van Dijk oczywiście nie zrezygnował całkowicie z bywania we własnym domu (choć, jak słyszałem od służby, bardzo się starał nie wchodzić w drogę żonie), więc gdy ja bawiłem u braci inkwizytorów, on czekał na mnie w gabinecie. Kiedy tylko stanąłem w drzwiach, kupiec zerwał się, jakby szczególnie boleśnie dźgnięto go szydłem. A i wyraz twarzy miał może nie cierpiący, lecz można by pomyśleć, że za chwilę wielki ból spojrzy na niego ze złośliwą radością i powie: „Aaa, więc tu jesteś, bratku, zabawimy się...”. – I jak wam poszło, na Boga?! Mówcie, proszę i błagam was! – Złożył dłonie na piersiach, tak jakby wpatrzony we mnie, zamierzał właśnie rozpocząć modlitwę. – Usiądźmy spokojnie i pogadajmy – zaproponowałem. – Na Miecz Pana, zaklinam was: najpierw choć jedno słowo! – Jest dobrze – obdarowałem go nawet dwoma słowami, a on odetchnął z nieskrywaną ulgą. Opadł na fotel, potem omdlewającym gestem człowieka całkowicie wyczerpanego fizycznie wskazał mi siedzenie naprzeciwko. – Pozwólcie... – zaprosił dużo spokojniejszym tonem. Po chwili przypomniał sobie o obowiązkach gospodarza, podniósł się z fotela i wręczył mi wysoką kryształową szklanicę, do której wsączył rubinowego koloru trunek z pękatej, omszałej butli. Wino konsystencją przypominało lawę, ciężką, gęstą i roztaczającą wokół przepojony słodyczą aromat. – Oto malaga lagrima – obwieścił z wielkim szacunkiem. – Zaręczam wam i przysięgam, że najlepsza, jaką piliście w życiu. Przymknąłem oczy, by w skupieniu rozkoszować się zapachem suszonych w słońcu winogron, rozkołysanych powiewem niosącym woń skruszonego miąższu orzecha. Dopiero po chwili wyczułem najdelikatniejszą nutę dębiny, wsnutą w całość kompozycji niczym nić spleciona ze starego złota. – Czy to możliwe, by smak był równie zachwycający jak zapach? – zaszeptałem. – Spróbujcie – odszepnął kusicielsko van Dijk. Uniosłem szklankę i zakołysałem nią. – Aż się obawiam rozczarowania – poskarżyłem się van Dijkowi. – Absolutnie niczego się nie bójcie – zaręczył. Odważyłem się spróbować i zapewniam was, mili moi, że dopiero smak w połączeniu z aromatem tworzył kompozycję niemal doskonałą. A może nie „niemal”, lecz po prostu doskonałą? – Taki napój musieli spożywać bogowie na Olimpie, nie wydaje wam się? – zapytał. Van Dijk musiał już wcześniej poznać niezwykły smak tego trunku, bo w mojej obecności jeszcze go nie kosztował i dopiero teraz napełnił swoją szklankę, czyniąc to z ostrożnością i namaszczeniem godnymi cesarskiego podczaszego. Bynajmniej nie spieszył się z próbowaniem, pogrążony w radosnym dla każdego konesera oczekiwaniu na spełnienie. – O tak – rzekłem z uczuciem. – Choć z drugiej strony aż wstyd pomyśleć, że ten krowojebca Zeus mógł kosztować coś tak doskonałego. Van Dijk roześmiał się. – Za waszym przeproszeniem, mistrzu Madderdin, Zeus nie chędożył krowy, tylko zamienił i przeistoczył się w byka, by porwać dziewczynę. – Macie rację – przyznałem bez walki. – Jednak krowojebca brzmi lepiej niż bykołak. A potem przestaliśmy się zastanawiać nad perypetiami Zeusa i Europy (choć jeśli grecki bóg chędożył dziewczynę w byczej postaci, to z całą pewnością pozostawił po sobie niedające się

zatrzeć wspomnienia) i pogrążyliśmy się w degustacji oraz medytacji. Po jakimś czasie, kiedy zmysły naszego smaku, węchu oraz zapachu były pogrążone w radosnej ekstazie, spojrzeliśmy jeden na drugiego, po czym jeden do drugiego uśmiechnęliśmy się z rozmarzeniem. I uczyniliśmy to bez słowa, gdyż nie trzeba nam było żadnych słów... Tak już jednak bywa na tym naszym nie najlepszym ze światów, iż ze świątyni sacrum trzeba kiedyś i wreszcie przeczołgać się do jaskini profanum. Dlatego właśnie słowa, które padły z ust van Dijka, po prostu paść musiały. Kupiec w pewnym momencie odstawił szklanicę z malagą, pochylił się, podpierając dłonie na kolanach, i wpatrzył we mnie. – Mistrzu Madderdin, błagam was na kolanach... – zaczął. Westchnąłem z żalem, że ze świata winnego zauroczenia, które malowało przed moimi oczyma porośnięte winoroślą, rozsłonecznione stoki Andaluzji, muszę przenieść się do świata trywialnych i przyziemnych sporów van Dijków z van Voorstami. Ale cóż, my, inkwizytorzy, musimy przecież radzić sobie z przeciwnościami losu oraz niedogodnościami i przykrościami, gdyż ulepiono nas z najtwardszej gliny, jaką Pan Bóg miał pod ręką. – Wszystko poszło po waszej myśli, panie van Dijk – odparłem rzeczowym tonem. – Van Voorst zostawi was w spokoju i nie będzie się więcej sprzeciwiał waszemu ślubowi z jego córką. Tak przynajmniej zapewnił, a ja mam nadzieję, że dotrzyma obietnicy. Kupiec zmrużył oczy. – Nie zwodził was i nie oszukał? Czy aby na pewno? A jeśli chciał was tylko ugłaskać, a kiedy wyjedziecie, zabierze się za mnie na nowo? Hmmm? Co o tym sądzicie i myślicie? A jak żeście w ogóle go przekonali, co? – Spokojnie, panie van Dijk, spokojnie. – Uniosłem ręce. – Wszystko po kolei. Przede wszystkim nie zagwarantuję wam bezpieczeństwa i nigdy nie obiecam, że van Voorst na pewno i bez wątpienia zostawi was w spokoju... – Jjjak to, przecież mówiliście... – Panie van Dijk, z łaski swojej, dajcie mi chociaż dokończyć zdanie – rzuciłem już ostrzej. – Dobrze, dobrze. – Kupiec położył sobie palce na ustach. – Za postępowanie żadnego człowieka nie można ręczyć, bo ludzie są tak naprawdę nieprzewidywalni i mogą okazać się głupi, szaleni, przekupni lub przerażeni, choćby takie postępowanie mogło kosztować ich zagładę. Sami więc rozumiecie, że nie dam wam bezwarunkowej poręki – wyjaśniłem. Van Dijk pokiwał głową z posępnym wyrazem twarzy. – My, kupcy, również wiemy świetnie i doskonale o tym, że czasem bezmyślna zapalczywość jednej ze stron potrafi zepsuć znakomicie zapowiadający się interes. – Niemniej udało się sprawy doprowadzić do takiego punktu – kontynuowałem – w którym, patrząc z inkwizytorskiego doświadczenia, mogę poinformować was, że z ogromnym prawdopodobieństwem van Voorst nie będzie wam już utrudniał życia. – Bardzo niejasno mówicie. – Moim zdaniem, jasno – odrzekłem zdecydowanie. – I krótko mówiąc, oznacza to jedno: jeśli van Voorst myśli logicznie, zostawi was w spokoju. Natomiast jeśli nienawiść zwycięży z nakazami rozumu i van Voorst zaryzykuje karierę, by was zniszczyć, to sami chyba pojmujecie, że nic nie poradzę. – Co wyście mu właściwie powiedzieli? – Zmrużył oczy.

Od samego powrotu zastanawiałem się, czy ujawnić van Dijkowi moją zręczną i inteligentną intrygę, lecz obawiałem się, iż nadmierna przewaga nad van Voorstem (czy lepiej mówiąc, złudzenie nadmiernej przewagi) może kupcowi przyćmić właściwy obraz sprawy. W związku z tym zacznie sobie poczynać zbyt śmiało, czym rozeźli inkwizytora. I wszystkie moje kunsztowne zabiegi wezmą w łeb. Nie żeby mnie obchodziło, kiedy już wrócę do Hezu, co zrobią sobie nawzajem kupiec i inkwizytor z drugiego końca kontynentu, ale po pierwsze niepowodzenie mogłoby nie spodobać się Teofilowi Dopplerowi (który najwyraźniej miał do van Dijka słabość), po drugie natomiast nie życzyłem sobie, by rykoszetem całej awantury oberwała Konstancja van Dijk. Nazwijcie mnie łagodnym niczym jagniątko, wrażliwym niczym kwiatuszek i sentymentalnym niczym panienka zakochana w rycerskich romansach, ale nieprzymuszony przyznam, że zazwyczaj jestem nastawiony więcej niż przyjaźnie do pięknych i miłych kobiet. Zwłaszcza takich, które śnią mi się w scenach przypominających do złudzenia ilustracje ze słynnej, choć zakazanej księgi „Trzysta nocy sułtana Alifa”. A pozostawała jeszcze jedna, ważna przecież kwestia: nie chciałem, by na światło dzienne wychodziły detale problemów tak delikatnych jak rozgrywka pomiędzy mną a van Voorstem. Oktawian co prawda nie powinien niczego wygadać z uwagi na własny dobrze pojmowany interes, ale my, inkwizytorzy, wiedzieliśmy chyba lepiej od innych, jak wiele dzieli słowa „nie powinien wygadać” od słów „nie wygadał”. – Może lepiej, byście nie wiedzieli, w jaki dokładnie sposób przebiegały negocjacje – powiedziałem, wywołując tym, co zrozumiałe, jeszcze większe zainteresowanie van Dijka. – A jeśli coś się stanie i będę potrzebował tej wiadomości i informacji, żeby ocalić głowę? – zapytał chytrze. – Nie – zdecydowałem. – Nie powiem wam. Jednak przekażę co trzeba Teofilowi Dopplerowi. Jeśli mielibyście kłopoty, zgłosicie się do niego, a on poruszy wszystko, co należy poruszyć. – Niech i tak będzie – westchnął kupiec, widząc, że nie wydusi ze mnie nic więcej. Sądziłem, że van Dijk raczej nie dowie się o mojej intrydze od żony, gdyż miałem wrażenie, że teraz ich stosunki będą opierać się na liczeniu strat (to Oktawian) oraz zysków (to Konstancja), a nie na wzajemnej życzliwości i wzajemnym zaufaniu. A jeśli pani van Dijk jednak wyzna mężowi, co wie, a on wykorzysta tę wiedzę w niewłaściwy sposób... No cóż, nie będzie w tym wszystkim ani okruszka mojej winy, więc i niewiele mnie to wtedy obejdzie. – Na wszelki wypadek uważajcie – przykazałem. – Prawda, że van Voorst nie jest lwem, lecz baranem, ale jeśli rozwścieczycie barana, nawet on połamie wam nogi. Oktawian skinął głową. – Będę uprzejmy i pełen szacunku – obiecał. – Koniecznie. Nigdy nie dajcie mu odczuć, że wygraliście, a Boże broń, nie czyńcie takich aluzji przy innych ludziach. – Mistrzu Madderdin, zawód kupca uczy obchodzenia się z bliźnimi, wierzcie mi – powiedział z pobłażliwym uśmiechem. – W końcu musimy klientów czule pogłaskać, zanim ich obedrzemy ze skóry. A zaufajcie mi, że jeśli umiejętnie głaszczemy, później już z własnej woli i chętnie przychodzą na kolejne obdzieranie... – No właśnie, i jak świat ma być sprawiedliwym miejscem, skoro na jagniątka takie jak ja czyhają sępy takie jak wy? – westchnąłem. Klasnął rozbawiony.

– No i co, mistrzu Madderdin? Napijemy się jeszcze, tym razem jak sęp z jagniątkiem? Ha, co? Dla uczczenia i uhonorowania waszego wiekopomnego triumfu i zwycięstwa? – Z wielką chęcią. – Aha, jeszcze jedno. – Spojrzał na mnie z nowym niepokojem. – Bo z tej całej gorączki nawet was nie zapytałem. Ile będzie mnie kosztowała ugoda? – Nic. – Uśmiechnąłem się. – Jak to nic? – Van Dijk aż się wyprostował ze zdumienia. – Poza tysiącem koron, na które jesteśmy umówieni, dajcie mi dziesięć procent tego, co planowaliście oferować van Voorstowi, i będziemy kwita. I na tym skończą się wasze wszystkie wydatki. – Nie wierzę! – Ależ uwierzcie śmiało. – Nie pytacie, ile chciałem i zamierzałem mu dać? – Przyjrzał mi się bacznie. – Zostawiam tę kwestię waszej uczciwości. – Uniosłem dłoń. – Dziesięciu procent chyba nie nazwiecie wyzyskiem, prawda? – Nie, nie, skądże znowu, taki procent jest więcej niż uczciwy – powiedział szybko i domyśliłem się, że on sam zażądałby pewnie w podobnej sytuacji kwoty dużo większej. – No więc macie problem z głowy. – I Bogu dziękować, bo i tak co kwartał wszyscy płacimy haracz inkwizytorom... Zacmokałem. – Oj, nieładnych używacie zwrotów, panie van Dijk. Zaręczam wam, że słowa „haracz” i „inkwizytorzy” bardzo nie pasują, kiedy wypowiedziano je w jednym zdaniu. – Tak czy inaczej, płacimy – stwierdził z uporem. – Jak wszyscy – odparłem. – I nie haracz, tylko oficjalny podatek, na który dostajecie stosowne pokwitowanie i który możecie wciągać do ksiąg rachunkowych. Żyjemy w niebezpiecznym świecie, panie van Dijk, który broni się przed demonami, czarownikami, wiedźmami i kacerzami tylko dzięki nam, inkwizytorom. Chyba warto zapłacić za poczucie bezpieczeństwa? – W Palatynacie niby nie ma Inkwizytorium i też muszą płacić – przypomniał sobie. Rozłożyłem ręce. – A co byście chcieli? Ich łowcy demonów i łowcy wiedźm również ponoszą koszta działalności oraz utrzymania. Nie poznałem nigdy żadnego z łowców Palatynatu, lecz wiedziałem, że są świetnie wyszkoleni w swym fachu. Wyznawali co prawda, tak jak cała ludność Palatynatu, paskudną herezję, jednak nie przeszkadzało im to nienawidzić czarownic oraz demonów tak samo, jak nienawidziliśmy ich my, prawowierni chrześcijanie. Oczywiście obywatelom Cesarstwa przedstawialiśmy zwykle mieszkańców Palatynatu jako zatwardziałych stronników demonów i przebiegłych, złych czarowników, lecz prawda była całkowicie inna. W Palatynacie zwalczano demony oraz wiedźmy równie żarliwie, co w Cesarstwie. Przy okazji zwalczano też, i to jeszcze goręcej, samo Cesarstwo, no ale to już była inna sprawa. – A wiecie, że ja sam, na własne oczy nigdy nie widziałem demona? – Kupiec potarł brodę knykciami. – I czasami sobie myślę, że może wcale ich już nie ma? – Zapewniam was, że są – odparłem pobłażliwie. – A to, że nie maszerują głównymi ulicami miast, zawdzięczacie właśnie inkwizytorom.

– Wy widzieliście i spotkaliście kiedyś demona? – spytał ciekawie. Oktawianie, otrząśnij się! – miałem ochotę krzyknąć. I ty płynąłeś ze sługą Szatana na jednym statku, a nawet dzieliłeś z nim posiłek przy jednym stole! Demon pożarł marynarzy twojego przyjaciela oraz zamęczył połowę twojej załogi! Na niebie widziałeś Kościany Galeon, który więzi tysiące potępionych dusz i który przybył, by spustoszyć świat! Oczywiście nic takiego nie powiedziałem, jedynie skinąłem spokojnie głową. – Owszem. Widziałem zarówno demona we własnej postaci, jak i mogłem obserwować wpływ, jaki ma na ludzi niszczycielska demoniczna siła. Nic przyjemnego, zaręczam wam. A dla człowieka nieszkolonego śmiertelnie niebezpieczne. Zarówno dla ciała, jak i dla nieśmiertelnej duszy. – Podobno tak kiedyś było, jak powiedzieliście... – Co takiego? – Że demony w biały dzień maszerowały ulicami miast. Rzeczywiście, w kilku kronikach znajdowały się wzmianki o podobnych wydarzeniach, ale czy była to prawda, czy jedynie wyobraźnia autorów, Bóg raczył wiedzieć. W samym Kościele do tej pory wielu teologów kłóciło się, czy owe doniesienia należy traktować dosłownie, czy też alegorycznie. Bo czy Inkwizytorium kiedykolwiek dopuściłoby do tego, by demony kroczyły w świetle dnia? Czy pozwolilibyśmy na to, żeby piekielne stwory traktowały ludzi niczym bydło na rzeź lub zwierzynę przeznaczoną do zabawy w polowanie? Czy możliwe, by świat przez jakiś czas stał na krawędzi zagłady, nie wiedząc, czy dalej będzie domem ludzi, czy też stanie się barłogiem demonów? – Któż to teraz wie na pewno? – odparłem. Van Dijk pokiwał głową. – Wiem, wiem, rozmawiałem o tym z naszym proboszczem, a to bardzo uczony człowiek. Jak nie proboszcz zupełnie, bo sami wiecie, że w takich miastach jak nasze człowiek trafia zwykle na jakiegoś bęcwała i durnia, który ledwie potrafi przeczytać mszę z książeczki, a i duka tak kulawą i chropawą łaciną, że aż zęby bolą, jak się go słucha. Potakiwałem, gdyż miałem podobne spostrzeżenia co van Dijk. No ale czegóż można było wymagać od papistowskich kreatur, skoro nie miały one szczęścia uczestniczyć w znamienitej edukacji, jaką zapewniała Akademia Inkwizytorium? Przesławna i prześwietna Akademia Inkwizytorium, że ośmielę się tak bezkompromisowo oceniać moją Alma Mater... – Mówił jak i wy, chociaż przychylał się do opinii, że mamy do czynienia z opisami prawdziwych wydarzeń – kontynuował kupiec. – W Inkwizytorium sądzimy podobnie – odparłem. – Jednak wiele wydarzeń z Mrocznych Wieków jawi nam się jako wielce zagadkowe i niebywale tajemnicze. – Gdyby takie nie były, nie nazywano by tego czasu „mrocznym” – trafnie zauważył van Dijk. – Ano właśnie. Pomilczeliśmy chwilę, ja – myśląc o tym, jak dobrze byłoby poznać prawdziwe oblicze Mrocznych Wieków. Ech, żeby drzewa i kamienie potrafiły mówić! Ech, żeby żyli na świecie starcy, których pamięć sięgałaby tak daleko! Ileż moglibyśmy się od nich nauczyć, ile poznać tajemnic! A tak, cóż, jedynie Bóg i Jego Aniołowie dokładnie wiedzieli, co wydarzyło się w Mrocznych Wiekach, natomiast my, biedni ludzie, musieliśmy żyć w nieświadomości, opierając się jedynie na strzępach informacji, z których co do wielu zachodziło słuszne pytanie o ich autentyczność bądź umysłową sprawność czy uczciwość autorów.

– Aha, wiecie co? Jeszcze wam tylko powiem, że muszę przyznać, żeście się uwinęli tak szybko i tak sprawnie, że nawet nie przypuszczałem, iż tak dobrze i znakomicie sprawy będą się miały. – Van Dijk wyrwał mnie z zamyślenia. Wypowiedział te słowa z prawdziwym uznaniem, więc tym milej było ich posłuchać, choć jak każdy człowiek skromny nie napawałem się pochwałami bliźnich, lecz przyjmowałem je z powściągliwością oraz skromnością. Przyznam bowiem, że nie lubię opowiadać o moich wcześniejszych i teraźniejszych dokonaniach, gdyż sam spis mych przewag, zasług oraz triumfów, choćby najbardziej obojętnie przytoczony, mógłby sprawiać wrażenie, iż jestem człowiekiem chełpiącym się zasługami. – Uprzejmie panu dziękuję, panie van Dijk. – No dobrze. – Kupiec zatarł dłonie. – Skoro ustaliliśmy wszystkie sprawy natury formalnourzędowej, skoro wiemy już, kto co komu jest winien i ile, to zabawmy się! – Znakomity pomysł – pochwaliłem go. – Mam jeszcze trzy butelki tej boskiej malagi i będę bardzo na was zły, jeśli do północy zostanie choć kropelka. – Uniósł palec ostrzegawczym gestem, szeroko się przy tym uśmiechając. Odpowiedziałem uśmiechem. – Nie zostanie – obiecałem uroczyście i przyłożyłem dłoń do piersi. A to, że inkwizytorzy dotrzymują słowa, obaj stwierdziliśmy radośnie i zgodnie zaraz po godzinie jedenastej. Po czym zabraliśmy się do dalszego pustoszenia piwniczki van Dijka.

– Wyjeżdżam – obwieścił Oktawian następnego dnia rano, kiedy zastał mnie, jak ze skołataną głową siedziałem nad śniadaniem i zastanawiałem się, czy jestem w stanie przełknąć chociaż kęs. – Szczęśliwej drogi – jęknąłem. – Może malagi? – zagadnął złośliwie. – Dajcie mi spokojnie umrzeć... – Mistrzu Madderdin, co za wstyd i hańba, tak litować się i użalać nad sobą na drugi dzień! – zauważył surowym tonem. – Ja wyrzygałem się rano trzy razy, wypiłem kufel lodowatej wody z miodem i cytryną, zjadłem michę kapuśniaku i talerz tłustej jajecznicy z kiełbasą i jestem jak nowy i zdrów! Zapewniam was! – Chryyyste Panie... – Z całych sił starałem się odrzucić sprzed oczu wizję tłustej jajecznicy. – Eeech. – Pokręcił głową. – Nie spodziewałem się tego po was. – Ja sam nie spodziewałem się tego po sobie – smętnie przyznałem mu rację. Sprawy bowiem tak się miały, że to ja, nikt inny, poprzedniej nocy zachowałem trzeźwość i siłę. Powstrzymałem Oktawiana przed, jak to ujmował: „wzięciem sobie tego, co mu się należy z prawa małżonka”, następnie uratowałem go przed stoczeniem się ze schodów prowadzących z piętra do westybulu (a było tych stopni dwadzieścia jeden, więc upadek byłby bolesny, jeśli nawet nie śmiertelny), wreszcie nie pozwoliłem mu utopić się w kadzi kąpielowej, tej samej zresztą, w której przed kilkoma tygodniami pławiliśmy doktora Metzengechtera. I oto efekt był taki, że ja, będąc zeszłej nocy przytomny i rozsądny, teraz cierpiałem niczym świnia w czasie suszy, a wczoraj bełkoczący i zataczający się Oktawian dzisiaj był świeżutki niczym trelujący skowronek. I czyż ten

padół łez można nazwać sprawiedliwym? – Słuchajcie mnie uważnie i pilnie, mistrzu Madderdin, dobrze? Podniosłem na niego wzrok. – Skoro muszę. – Wrócę za trzy dni i serdecznie was zapraszam, byście przez ten czas czuli się jak u siebie w domu. – Uprzejmie dziękuję. – Korzystajcie i używajcie wszystkiego, zupełnie jakbyście byli mną. Uśmiechnąłem się. Niestety, nie w myślach, co uczyniłbym, będąc bardziej przytomny, ale w rzeczywistości. – Ha! Co? – klasnął van Dijk. – Pomyśleliście od razu o Konstancji, czyż nie? Tu was mam! Wydawał się rozbawiony, zatem przytaknąłem. – Macie żonę tak piękną, że trudno, by podobna myśl bezwiednie nie przemknęła mi przez głowę – przyznałem bez skruchy. – Nie gniewam się – obwieścił wyrozumiałym tonem. – Wiem, jak Konstancja działa na mężczyzn, więc przyzwyczaiłem się do tego, że każdy, od wielkiego pana po żebraka, pożera ją wzrokiem. – Taki to już krzyż, który musi nieść człowiek posiadający wielki skarb. Że każdy chciałby mu ten skarb zabrać – zauważyłem sentencjonalnie. – Ano właśnie. Ale powiem wam, że Hilaria, moja przyszła żoneczka, też nie wypadła sroce spod ogona. Teraz co prawda nie będziecie mieli szczęścia jej poznać, jednak pewnie za rok, półtora nie omieszkam zaprosić was na ślub i wesele. Wtedy sami zobaczycie. – Wasze trzecie wesele. – Pokręciłem głową. – Macie zdrowie, panie van Dijk, nie ma co... – I pewnie nie ostatnie, kiedy nad tym trzeźwo myślę i się zastanawiam – powiedział kupiec. – No, no, szybko planujecie kolejny rozwód, niech was... – Mistrzu Madderdin, znam siebie oraz swoje postępki i przekonania jak nikt inny w świecie, więc uważacie, że powinienem oszukiwać i okłamywać samego siebie? Skupiłem na nim wzrok. Zadawał trudne pytania, zważywszy na kondycję mojego ciała oraz umysłu. – Wielu tak robi, chcąc się wydać we własnych oczach bardziej wartościowymi ludźmi, niż są – odparłem po chwili. – Ale ja się tego nie wstydzę. Nie oceniam. Usiłuję zrozumieć i pojąć samego siebie. Dokonać rachunku własnych myśli i własnych uczynków, zastanawiając się, jak połączyć jedne z drugimi, by nie powodowały szkodliwej dysharmonii. Jego słowa były niczym kamienie rzucone na pole. Starałem się je zebrać do kupy, lecz miały tak ostre krawędzie, że raniły, kiedy je układałem. – To ciekawe, co mówicie – odparłem wreszcie. – Choć zważywszy na mój stan, wolałbym chyba, byście umilkli – dodałem, kiedy wyobraziłem sobie, że alternatywą dla głosu van Dijka może stać się słodka cisza. Zaśmiał się. – W każdym razie bywajcie. Zostawię wam pewną niespodziankę. – Wyraźnie przymrużył oko. – Zobaczymy, czy uda wam się ją wykorzystać i mieć z niej pożytek. O Matko Boska Bezlitosna, van Dijk na domiar wszystkiego złego chciał się ze mną bawić w zgadywanki. Niedoczekanie!

– Szczęśliwej drogi – powtórzyłem i ułożyłem skołataną głowę na opartych na blacie stołu rękach, by w ten sposób pokazać bez żadnych wątpliwości, że nie mam ochoty na dalszą konwersację. Kupiec prychnął z rozbawieniem, ale Bogu dziękować, nie odezwał się już, tylko usłyszałem jego kroki, potem wybitnie nieprzyjemny odgłos zatrzaskiwanych drzwi, aż wreszcie nastała cisza. Przytuliłem się mocniej do własnych dłoni i niemal w jednej chwili zasnąłem. Obudził mnie chłodny dotyk na karku. Ponieważ dotyk był z rodzaju tych, które kojarzą się z błogością, a nie niebezpieczeństwem, spokojnie otworzyłem oczy. Nie było to bowiem zimne ukłucie stalowego ostrza wbijającego się w kark (które mogłoby wzbudzić u mnie pewien dyskomfort), lecz ciężar lodowatego kompresu przynoszącego ulgę nadal skołatanej głowie. – Ależ was urządził ten mój mężulek – usłyszałem nad sobą współczujący głos. Chciałem wstać, Konstancja położyła mi dłoń na ramieniu. – Siedźcie, nie ruszajcie się. Kazałam wam sporządzić napój zgodnie z recepturą mojego świętej pamięci ojca. Zaraz postawi was na nogi. – Napój. – Teraz dopiero poczułem suchość w ustach, więc słowo „napój” całkiem mi się spodobało. – Właśnie tak. – A jakież są składniki tego napoju? – Pięć dużych łyżek miodu ubijamy z dwoma żółtkami jajek, dokładamy sok z dwóch cytryn, ścieramy gałkę muszkatołową, po czym dolewamy szklankę armagnaku, dokładnie mieszamy i wypijamy duszkiem – wyrecytowała płynnie. – Jeśli mnie pamięć nie myli, armagnak jest mocną wódką z jabłek – powiedziałem z wahaniem w głosie. – Doskonale pamiętacie, mistrzu Madderdin. No, podnieście się i pijcie, bo przyniosłam wam ten zbawienny likwor, więc nie ma na co czekać. Wyprostowałem się w fotelu, a Konstancja zdjęła kompres z mojego karku i usiadła na krześle obok. Nadal miała podkrążone oczy, a odziana była cała na czarno, co dodawało jej smutku i powagi. Lecz również w dziwny sposób dodawało jej pewnego rodzaju melancholijnego wdzięku. Niecierpliwie zastukała paznokciem w stojącą przede mną szklanicę. Warto powiedzieć, że owa szklanica była naprawdę sporej wielkości. – Nie macie do mnie żadnego żalu i nie pragniecie wywrzeć na mnie pomsty, prawda? – spytałem, spoglądając jej w oczy. Uśmiechnęła się. W czasie uśmiechu na jej nieskazitelnej twarzy pojawiły się delikatne zmarszczki, jednak dodało jej to tylko jakże ludzkiego wdzięku, potwierdzając, iż nie jest niedosiężną olimpijską boginią, lecz śmiertelniczką z krwi i kości. – Pijcie, pijcie... – odparła figlarnym tonem. – Mówią, że ta mikstura albo was zabije, albo uleczy. Tylko nie smakujcie jej, ale opróżnijcie szklankę jednym haustem, śmiało i po męsku. Sięgnąłem po szklankę i wstrzymałem oddech, gdyż na wszelki wypadek wolałem nie wąchać zawartości. – Raz kozie śmierć – oznajmiłem zduszonym głosem i zgodnie z zaleceniem Konstancji wlałem w siebie napój duszkiem. – I widzicie? – zapytała, kiedy już odłożyłem naczynie na blat. – Nie było takie złe, prawda? Potrzebujecie drugiej dawki lekarstwa? – Boże uchowaj! – udało mi się wykrztusić.

Miałem wrażenie, że moje oczy chcą wyjść z orbit i udać się na przechadzkę. Czułem też wyraźnie, że żołądek zapragnął do nich dołączyć. – Nie było takie złe – potwierdziłem. I, o dziwo, rzeczywiście po chwili w głowie zaczęło mi się przejaśniać. Przestałem się czuć, jakbym właśnie oberwał od silnego mężczyzny pięścią w skroń, a świat nabrał właściwych proporcji, kolorów oraz kształtów. – To pomaga – stwierdziłem dużo pewniejszym głosem. – Widzicie, czarodziejska mikstura – zaśmiała się Konstancja, zaraz potem jednak zakryła usta dłonią, jakby spłoszona faktem, że mogło ją coś rozbawić w chwili, kiedy powinna przeżywać żałobę po utraconym ojcu. – Wybaczcie – powiedziała cicho. – Ja was rozumiem, pani – odparłem natychmiast. – Wierzę, że tu, w żeglarskich miastach, inaczej myśli się o życiu i śmierci, a oba stany dzieli nadzwyczaj cienka granica. Byliście córką marynarza i pewnie nie raz i nie dwa wspominał wam, że może już nie wrócić z rejsu. Byliście na to zawsze gotowi... Przynajmniej ja tak to rozumiem – dodałem. – Dobrze rozumiecie – odparła i wstała. Położyła mi dłoń na czole. – No proszę, nawet gorączka wam minęła. Stała obok mnie, piękna i wysmukła, otulona zapachem jaśminu i jaśniejąca złotem włosów. – Kiedy spoglądam na was, pani, gorączka raczej się wzmaga, niż słabnie – rzekłem, z trudem zbierając myśli. Przesunęła dłoń z mojego czoła na policzek, po czym uśmiechnęła się. – Dotrzymacie mi towarzystwa przy kolacji, mistrzu Madderdin? – zapytała ciepło. – Jeśli tak, bądźcie o ósmej w jadalni. – Stawię się niezawodnie – powiedziałem, mając nadzieję, że Konstancja nie słyszy, jak łomocze mi serce. Kiedy cofnęła dłoń z mojego policzka, ledwie powstrzymałem się przed tym, by chwycić ją za rękę. Ale ona już szła w stronę drzwi, jaśniejąc niczym gwiazda zamknięta w obsydianowym medalionie.

Inkwizytorzy nie lubią ciemności. Nie obawiamy się jej, rzecz jasna, gdyż jesteśmy tymi, których powinnością jest niesienie światła w mroczne czeluści (pojmowane zarówno dosłownie, jak i w przenośni dotyczącej ludzkich dusz oraz umysłów), ale jednak nie lubimy. Chyba że to właśnie my stoimy na granicy światła i mroku, na tej delikatnej linii pomiędzy cieniem a blaskiem, by z niej spokojnie i beznamiętnie obserwować istoty żyjące zarówno po jednej, jak i drugiej stronie. Więc chociaż ciemność nie jest przerażająca dla kogoś, kto jak inkwizytorzy mierzy się z mrokiem ogarniającym ludzkie dusze i kto włada mocą ujarzmiania potworów pochodzących z najgłębszego cienia i z najdalszych otchłani, to jednak niezależnie od tego, czy jest się inkwizytorem, czy kupcem, czy rozchichotaną dziewuszką, w ciemności można się potknąć i nabić sobie guza. Dlatego właśnie nie przepadam za ciemnością, zwłaszcza kiedy spowija ona wnętrze, którego zupełnie nie znam. A sypialni Konstancji van Dijk do tej pory nie znałem i, szczerze mówiąc, nie interesowała mnie jako

pomieszczenie, lecz jedynie jako miejsce, w którym stało łoże, na którym to łożu leżała piękna pani domu. Leżała naga, tak to sobie przynajmniej wyobrażałem, oddychająca z błogą nadzieją na czekającą ją ekstazę. Może niecierpliwie gładziła się dłonią po piersiach lub udach, może w myślach szeptała już moje imię, które budziło rozkoszny dreszczyk i wywoływało gęsią skórkę? Przypomniałem sobie teraz wiele historii, czy to zapisywanych, czy też opowiadanych, dotyczących gorzkiego zawodu, który spotykał oszołomionych żądzą i pewnych siebie zalotników. A to zamiast do komnaty z piękną damą trafiali do wychodka, a to w łożu zamiast zapowiadanej ślicznotki czekała szpetna służka, a to w trakcie pierwszych karesów do komnaty wpadał rozeźlony (lub udający rozeźlonego) mąż... Czy mogłem obawiać się podobnego obrotu spraw? Cóż, zacznijmy od tego, że inkwizytorzy nie boją się nikogo prócz Boga i to podejście do życia oraz świata w dużej mierze ułatwia nam postępowanie z bliźnimi. Poza tym nie przypuszczałem, by Konstancja van Dijk żywiła do mnie tak daleko posuniętą niechęć, by zdobywać się na jakąś mającą mnie upokorzyć intrygę. Dlatego też musiałem założyć, iż żona Oktawiana po prostu była białogłową skromną i nieśmiałą, co w parze z jej niezwykłą urodą dawało interesujące nadzieje na przyszłość. Bowiem zabawa z rozwiązłymi dziewkami nie jest nawet w połowie tak słodka jak przełamywanie oporów uroczej, choć niewinnej piękności, która z minuty na minutę czuje, iż jej walka z pożądaniem staje się coraz bardziej beznadziejna i daremna. A ja, przyznam to szczerze, lubiłem być obiektem dziewczęcego oraz kobiecego pożądania i lubiłem również dzielić się z damami tym, co miałem najcenniejszego, a więc sobą samym. Zamknąłem za sobą cicho drzwi i stałem, opierając się o nie plecami, gdyż były jedynym znanym mi punktem. Kiedy się od nich oderwę, zostanę w całkowitej i obcej ciemności. – Jestem tutaj – zabrzmiał cichy głos Konstancji. A więc w sypialni była naprawdę pani van Dijk. Zresztą czułem już wyraźnie jaśminowy olejek, którym namaściła skórę. – Idę – odparłem. Po jedenastu krokach stuknąłem kolanem w krawędź łoża. Wyciągnąłem dłoń i namacałem chłodną pościel. – Chodźcie do mnie – usłyszałem. Oczywiście wpierw musiałem zrzucić z siebie odzienie i chociaż wolałbym, aby to rozpłomieniona namiętnością Konstancja pomagała mi się pozbyć ubrania, to wiedziałem, że teraz i w tym wypadku będę musiał dać sobie radę bez niczyjej pomocy. Przyznam, mili moi, że w wielu sytuacjach światło dodaje miłości cielesnej wiele uroku, gdyż nie ma większej przyjemności, niż obserwować ciało i twarz pięknej damy w czasie erotycznych zapasów i zmagań. Chyba, oczywiście, że owa twarz i owe ciało nie są pierwszej świeżości. Wtedy, zgodzę się natychmiast, lepiej roztropnie wybrać półmrok lub nawet całkowitą ciemność i zwrócić umysł raczej ku imaginacji niż kontemplowaniu rzeczywistych widoków. W tym jednak wypadku, w wypadku przebywania z Konstancją van Dijk, serdecznie żałowałem, iż pogrążeni jesteśmy w najczarniejszej ciemności, w ciemności tak doskonałej, iż czubkiem nosa mogłem dotknąć noska pani van Dijk, a mimo to nie widziałem nawet zarysu jej twarzy. Jako mężczyzna doświadczony i bywały, który w niejednej łożnicy przefiglował niejedną noc, wiedziałem, iż większość kobiet, zwłaszcza tych nieśmiałych, woli raczej powoli zmierzać ku działaniu, które rozpoczyna właściwy cel podróży. Oczywiście spotkałem w swoim życiu rozognione klaczki, których jedynym marzeniem było, bym szybko i mocno wymłócił je biczyskiem, lecz w tym

wypadku miałem wrażenie, że Konstancja jest kwiatem wymagającym delikatnej pielęgnacji. Dlatego szepcząc czułe słowa, zbliżyłem wargi do jej warg. – Nie, nie, strasznie drapiecie, zostawicie mi ślady na twarzy! – jęknęła i uciekła z ustami. Cóż, żałuję, że nie wymyślono brzytwy tak ostrej, by ogolić moją brodę i policzki, tak by ich skóra swą miękkością przypominała skórę niedojrzałego chłopca. Niestety, wiek miał swoje prawa i nawet najlepsze narzędzia nie potrafiły znacząco poprawić efektu. Ale cóż, pomyślałem, skoro piękna Konstancja ma skórę tak delikatną, że ranią ją nawet moje wygolone policzki, to będę na przyszłość uważał. Sięgnąłem dłonią do jej piersi, były pełne i jędrne, tak jak się spodziewałem i jak to sobie wyobrażałem w moich snach. Zbliżyłem do nich usta. – Nie, nie gryźcie! – szarpnęła się. Jak mi Bóg miły, nie ugryzłem jej, lecz zaledwie przesunąłem ustami po naprężonym sutku! Przysięgam wam, mili moi, że Mordimer Madderdin jest co prawda chłopem na schwał, lecz potrafi być najdelikatniejszym i najczulszym kochankiem. Letni wietrzyk mógłby uczyć się ode mnie, w jaki sposób pieścić kobiecą skórę, a tutaj odrzucono mnie już po raz drugi pod zarzutem niezręczności. Przesunąłem głowę w stronę podstawy jej piersi, a potem w stronę podbrzusza, ale czując, dokąd zmierzam, niemal się poderwała. Chwyciła mnie za włosy. – Chodźcie tu! – syknęła rozdrażniona. No cóż, są kobiety, które ten rodzaj pieszczot ubóstwiają najbardziej na świecie, ale są i takie, którym z takich czy innych powodów nieszczególnie on odpowiada. Trzeba więc było spróbować czegoś innego. Dotknąłem włosów Konstancji i usiłowałem tak pokierować jej głową, by zniżyła się do poziomu mego podbrzusza. – Czegóż to wam się zachciewa? – spytała z pasją godną większej zniewagi. – Tak się nie godzi, to bezbożne! No cóż, wiem oczywiście, co mówi Pismo o różnorakich męskich skłonnościach i słabostkach, ale ja przecież nie zamierzałem w jej ustach gasić mego żaru, lecz sądziłem raczej, że usta te pomogą go wzmóc na tyle, bym dzielnie się sprawił, kiedy wpuści już mego rycerza we wrota swej fortecy. Tak więc można rzec, że poprzez ten rodzaj miłości cielesnej celowałem raczej we właściwe zaspokojenie jej pragnienia, a nie własnych zachcianek. A z bezbożnością lub też pobożnością doprawdy nie miało to nic wspólnego! Tak czy inaczej, Konstancja van Dijk leżała teraz nieruchomo, najmniejszym nawet gestem nie dając mi poznać, czego by oczekiwała albo czego by pragnęła. Tak to czasami bywa z pięknymi i budzącymi pożądanie kobietami. Uważają, że ich piękno jest tak wielkie, iż o nic innego poza nim nie muszą się już starać. A brzydule? Miałem niegdyś znajomka, który mawiał, że dziewczyna o przeciętnej urodzie jest tak wdzięczna, iż mężczyzna w kwiecie sił i urody okazuje nią zainteresowanie, że będzie gotowa przychylić mu nieba w każdej możliwej dziedzinie. Co oznaczało, że taka dama spisywała się świetnie zarówno w kuchni, jak i w łożnicy, znajdując pełną satysfakcję w sprawianiu przyjemności temu, kto zaszczycił ją swą uwagą. Towarzysz mój mawiał również, że brzydule są niczym osiołki. Bardzo przyjemnie się na nich jeździ, ale jednak trochę wstyd pokazać je przyjaciołom... Cóż, skoro żaden ze sposobów, jakie zaproponowałem, nie odpowiadał damie, obok której leżałem, należało w takim razie przejść do rzeczy i liczyć na to, iż lodowe bramy jej ciała roztopią się pod mocarnymi uderzeniami rozpalonego tarana.

Wszedłem w nią szybkim i zręcznym ruchem, a ona jęknęła i szarpnęła się, jakby chciała uciec, ale zaraz potem westchnęła i znieruchomiała. Przytuliłem ją, cały czas unosząc się i opadając. – Boli! – syknęła rozpaczliwie. – Nie leżcie tak na mnie, bo mnie zgniatacie! Posłusznie uniosłem się na dłoniach i w pewnym momencie nasze ciała stykały się już tylko w jednym miejscu. Przyznam, że znaczącym miejscu, ale jednak zawsze wyobrażałem sobie miłość fizyczną jako rodzaj pełnego złączenia, a nie niemal pełnego rozłączenia. Minęło trochę czasu, a Konstancja nadal żadnym gestem, słowem ani jękiem nie zdradzała, czy mijające chwile budzą w niej upodobanie, czy też jest wręcz przeciwnie. A przez tę diabelną ciemność nie byłem w stanie niczego wywnioskować z jej twarzy. Pewne objawy towarzyszące kobietom w trakcie zadowalającej miłości cielesnej mogły sugerować, iż obcowanie ze mną nie jest jej niemiłe, lecz z drugiej strony pani van Dijk leżała sztywno niczym lalka. Pomyślałem, iż może nadszedł czas, by zaproponować pewną odmianę, która być może pozwoli mocniej rozpalić płomień jej namiętności. Dlatego też chciałem dosiąść ją tak, jak ogier dosiada klacz na łące, lecz stawiła zdecydowany opór. – Co robicie? Zostawcie! Nie tak! Połóżcie się zwyczajnie! – zawołała, kiedy tylko próbowałem przekręcić ją na brzuch i kolana. W jej głosie zabrzmiała wyraźna już nuta rozdrażnienia, pomyślałem więc, iż zaraz nasza przygoda skończy się tym, że biedny Mordimer będzie zbierał ubranie z podłogi i wracał do własnego pokoju nieuszczęśliwiony, a nawet nieusatysfakcjonowany. Zdecydowałem się zatem słuchać, czego chce Konstancja van Dijk, choć najwyraźniej jej zachcianki ograniczały się do najprostszego leżenia na wznak i rozłożenia nóg. Cóż, pomyślałem, poniosę ten krzyż, skoro muszę i skoro nie da się inaczej... Wisiałem nad nią, wsparty na pięściach i kolanach, i trzymałem się z daleka od jej twarzy oraz włosów. Pracowałem w równym, mocnym tempie niczym solidny robotnik kujący skałę w kamieniołomie. Konstancja przy każdym uderzeniu krótko wzdychała, aż wreszcie, kiedy przyspieszyłem, zasapała mocniej i bardziej chrapliwie, po czym na sam koniec kwaknęła niczym kaczka, której rozdeptano płetwę. Zsunąłem się z niej nawet nieszczególnie zdyszany i położyłem się na plecach. – Moje włosy! – jęknęła. – Nie szarpcie tak, na miłość Pana! Poderwałem się, gdyż wcześniej nie poczułem, iż przygniotłem barkiem jej włosy. – Wybaczcie, proszę – powiedziałem szybko i odsunąłem się na skraj pościeli. Przypomniała mi się piękna, młodziutka i namiętna Inga, która miała przyjemność dzielenia ze mną łoża przez kilka tygodni, kiedy prowadziłem śledztwo w sprawie zaginięcia jej siostry. Ach, cudna Inga! Słodka niczym rozgrzana słońcem morela i jednocześnie ostra niczym czerwony pieprz. Czemu zostawiłem tę zakochaną we mnie dziewczynę? Przecież z Ingą działo się to, co w życiu ludzi jest najważniejsze. Było wspaniale zarówno przed, jak i w trakcie, jak i potem... A z Konstancją? Ha, po obcowaniu z Konstancją myślałem o Indze i to niech wystarczy za cały komentarz... Położyłem dłoń na piersi pani van Dijk, myśląc, że może uda mi się odpędzić smutne myśli, jeśli pożądanie zacznie się zmagać z nostalgią i wygra z nią w pojedynku. Ale Konstancja zdecydowanym gestem zsunęła moją rękę na prześcieradło. A więc to miał być koniec? Należę do tego gatunku okrętów, które lubią co najmniej trzy, cztery razy zarzucić kotwicę w porcie, a tu wydawało się, że mogę nie mieć już ku temu okazji. Zresztą, szczerze mówiąc, może to i lepiej? – Pójdę już – powiedziałem, lecz nie ruszyłem się z miejsca. – Śpijcie dobrze – odparła zaskakująco ciepłym tonem. A więc nie spróbuje mnie zatrzymać w swym łożu. Cóż, życie i takie bywa... Zsunąłem stopy na

podłogę. – Dziękuję wam, że zechcieliście dzielić ze mną tak niezwykłe chwile – rzekłem najuprzejmiej, jak potrafiłem. – Zachowam was i wasze piękno we wdzięcznej pamięci. A potem na oślep zebrałem rozrzucone na podłodze ubranie i poczłapałem w stronę drzwi.

Oktawian van Dijk wrócił do domu cały rozpromieniony (widać sprawy z nową narzeczoną układały się po jego myśli) i nawet coś sobie podśpiewywał pod nosem, kiedy zzuwał buty. – O, mistrzu Madderdin, jesteście! – dostrzegł mnie. – Zjecie ze mną, co? Bo w tej drodze i podróży tak mnie wytrzęsło, że zgłodniałem niczym pies i wilk. – Dzięki uprzejmości waszej małżonki i zdolności waszego kucharza nie jestem głodny, ale chętnie dotrzymam wam towarzystwa. Bo szczerze mówiąc, czekałem już tylko na was, by pożegnać się i odjechać. – No, no, nie tylko pożegnać, prawda? – Uśmiechnął się porozumiewawczo. – Bo w końcu jestem wam winien to i owo. Jeśli „tym i owym” nazwiemy tysiąc koron honorarium i pięćset koron dodatkowego wynagrodzenia, to i owszem, na to właśnie „to i owo” również czekałem. – Dam i przekażę wam listy do florentyńskich kantorów w Hezie, żebyście nie jechali z taką gotówką, bo to aż strach. – Serdecznie wam dziękuję. Pomyślałem oczywiście o tym wcześniej, gdyż podróżowanie z tak wielką fortuną, jaką stanowiło tysiąc pięćset koron, byłoby niebezpieczne nawet dla inkwizytora. Trzeba przecież pamiętać, że żyliśmy w kraju, w którym bogaci byli tak bogaci, iż nie pamiętali nawet, ile mają złota, za to biedni byli tak biedni, że jedyną rzeczą, na jaką mogli sobie pozwolić, był konopny sznur. Tak więc w naszym błogosławionym Cesarstwie ludzie za ułamek kwoty, jaką miałem dostać od van Dijka, nie tylko poderżnęliby gardło obcemu wędrowcowi, ale nawet najukochańszemu bratu. I potem zatańczyli na jego mogile wesoły taniec z przyśpiewkami. – Chodźmy do jadalni. – Van Dijk otrząsnął się, rozsiewając wokół siebie silny odór końskiego potu. Usiedliśmy, a kiedy Oktawian porządnie już się posilił, odetchnął głęboko i z ulgą, rozparł się wygodnie, odsunął od krawędzi stołu i spojrzał na mnie. – Wiecie, że może otworzą granice z Palatynatem? – Nie może być! – W ograniczonym zakresie, ale jednak otworzą i odemkną. – Uniósł palec. – Tak przynajmniej ptaszki śpiewają, a moim zdaniem i w mojej opinii jest w tym śpiewie sporo prawdy... No, proszę bardzo, a więc nadszedł czas ocieplenia wzajemnych stosunków. Wróżyło to może dobrze, a może wcale nie dobrze, gdyż podobne ocieplenie mogło rozjątrzyć przygasłe konflikty. – Wiecie, jak jest z Palatynatem i Cesarstwem – westchnął van Dijk. – Nigdy nie wiadomo, kiedy wybuchnie wojna, która nas, maluczkich, zmiecie i zgniecie. – Kupiec splótł dłonie tak mocno, że aż chrupnęły mu kostki. Najwyraźniej nasze myśli podążały podobnym tropem i obaj potrafiliśmy spoglądać nieco dalej niż do jutra. To oczywiście prawda, że Emden leżało w miejscu, które w czasach pokoju wydawało

się idealne do prowadzenia handlu, ale niestety, w czasie wojny musiało się znaleźć na pierwszej linii zmagań. A już na pewno flota Palatynatu rozpoczęłaby korsarskie polowanie na wszystkich kupców z północnego wybrzeża, co oznaczało, że Emden, największemu z portów znajdujących się blisko granicy, oberwałoby się najbardziej. – Na razie jednak będzie się wam wszystkim wiodło lepiej niż poprzednio – stwierdziłem. – Na razie – powtórzył. Pomilczeliśmy chwilę. – A wiecie, że kiedyś spotkałem pewnego uczonego doktora z Palatynatu i odbyłem z nim interesującą pogawędkę i konwersację? Wiecie, co mówił? – Domyślam się, że nic, co mogłoby zainteresować prawowiernego chrześcijanina. – A właśnie że nie! Twierdził, że chociaż chrześcijan z Palatynatu i chrześcijan z Cesarstwa dzielą spory doktrynalne, to powinniśmy nauczyć się pięknie różnić między sobą. Wzruszyłem ramionami. – Nie zamierzamy się z nimi pięknie różnić – odparłem z pobłażaniem. – Zamierzamy ich wszystkich pięknie spalić. Van Dijk westchnął. – No i widzicie? Jak w Europie ma zapanować pokój, skoro sprawy wyglądają, jak wyglądają? – Palatynat to zaledwie krosta na zdrowej skórze – odparłem. – Spójrzcie na mapę i zobaczcie, jak wielkie jest Cesarstwo, a jak mały Palatynat. Prędzej czy później zdrapiemy tych heretyków niczym pryszcze. – Pewnie później, zważywszy na to, że próbujecie to zrobić od dwóch wieków i nie zdobyliście nawet żadnej granicznej wioski, by mieć się czym pochwalić – odparł, nawet nie kryjąc złośliwego tonu. Nie da się utaić, że Oktawian van Dijk miał w tym wypadku rację. Od kiedy ponad dwieście lat temu w Palatynacie powstała i zwyciężyła przeklęta herezja, będąca drwiną z chrześcijaństwa, nie raz i nie dwa Cesarstwo, wspierane z całych sił przez Stolicę Jezusową, próbowało odzyskać Palatynat dla naszej świętej wiary. Ale każda wojna kończyła się bez efektu, chyba że za efekt uznać stosy trupów po obu stronach. Zresztą gwoli uczciwości warto dodać, że stosy te były, niestety, sporo większe po stronie Cesarstwa. – Aha, pamiętacie, kiedy wspominałem przed wyjazdem o niespodziance? – zagadnął nagle, zmieniając temat. – Pamiętam, oczywiście. – Przed samym wyjazdem przeprowadziłem dotyczącą was, mistrzu Madderdin, rozmowę z Konstancją... – Coś takiego... Czyżby van Dijk w jakiś sposób zmusił lub nakłonił żonę, by zaprosiła mnie do łoża? Czy właśnie tym można by tłumaczyć jej brak zapału i dziwną oziębłość niepozwalającą cieszyć się chwilami bliskości? – A dokładniej, jeśli można? – dodałem. – Stanowczo odradziłem jej poufałe kontakty z wami – rzekł. – Następnie stwierdziłem, że nie podoba mi się, z jaką atencją oraz przyjemnością na was patrzy i spogląda i że nie usprawiedliwia jej nawet to, że jesteście mężczyzną silnym i odważnym, czego dowiedliście w czasie niebezpiecznego rejsu..

– A, dziękuję wam bardzo – wtrąciłem, zaskoczony kierunkiem, w którym zmierzała wypowiedź mojego towarzysza.. – Następnie ostrzegłem Konstancję – kontynuował van Dijk – by nigdy nie ośmieliła się zhańbić mojego nazwiska, jak również by nie zachowywała się niczym wywłoka albo lafirynda. Aż syknąłem. – Mam nadzieję, że kiedy wypowiadaliście te słowa, pani Konstancja nie miała obok siebie kolejnej kryształowej sowy. Zaśmiał się. – Obraza była tak wielka, że nawet się nie złościła, jedynie pobladła i wyszła bez słowa z pokoju. No tak, van Dijk miał rację. Skoro tak sprawy się miały, rzeczywiście jego słowa zostały potraktowane jako prawdziwa zniewaga. – I powiedzcie, czy słusznie myślałem? Czy moja mała intryga zakończyła się powodzeniem i sukcesem? – zapytał, uśmiechając się znacząco. Zastanawiałem się tylko przez moment, potem uznałem, że odpowiem na to pytanie i odpowiem na nie zgodnie z prawdą. – Jestem wam gorąco zobligowany – odparłem. – Odpowiedź brzmi: tak. Kupiec uśmiechnął się szerzej. – I widzicie, panie Madderdin, miałem rację. Tak już jest z kobietami, że mężczyzna znający ich konstrukcję potrafi grać na nich niczym na instrumencie. Nic trudnego i skomplikowanego, trzeba się tylko wyuczyć pewnych dość jasnych i przejrzystych reguł. – Do pewnego stopnia i ja tak uważam. – Jedna z tych reguł mówi, że jeżeli kobieta kogoś nie znosi i nie lubi, choćby weźmy taki przykład: byłego męża, to nie będzie skłonna słuchać rad, ostrzeżeń ani tym bardziej zakazów, które padną z jego ust. Wręcz przeciwnie, złość oraz przekorna część natury podpowie, by jak najdalej i jak najszybciej odejść od przedstawionej jej litery. – Tak właśnie się stało. – Pochyliłem głowę. – Za co jestem wam serdecznie wdzięczny. Jakie były prawdziwe pobudki postępowania van Dijka? Czy należał do tych mężów, którzy lubią wyobrażać sobie własną żonę w ramionach zalotnika? A może po prostu chciał, by jej grzech rozgrzeszył jego samego? By mógł sobie powiedzieć: no dobrze, to prawda, że zdradzałem żonę i złamałem małżeńskie przyrzeczenie, ale i ona przecież była nie lepsza... – Ech tam. – Machnął ręką lekceważąco. – Bawcie się na zdrowie. Ja odzyskałem swoją prawdziwą miłość i nic więcej mnie nie obchodzi. Konstancja jest wolna i jak dla mnie, może z tą wolnością czynić, co chce, a że dzieli ją z wami, to nawet mnie cieszy, gdyż po pierwsze was polubiłem, a po drugie i tak zaraz wyjedziecie z Emden. Bo opuszczacie nas, prawda? Kto wie, gdyby sprawy z Konstancją potoczyły się inaczej, gdybym odnalazł w niej nawet nie pełną żaru kochankę, ale chociaż zadatki na to, by mogła się nią stać, wtedy być może przedłużyłbym swój pobyt w Emden o kilka lub kilkanaście dni. Ale w sytuacji, kiedy sprawy miały się tak, jak się miały, nic mnie już nie trzymało w miasteczku. – Służba nie drużba – westchnąłem. – Załatwiłem wszystko, co było do załatwienia... – I nawet wiele ponadto – wtrącił serdecznie. – W związku z czym solennie was zapewniam, że jestem i pozostanę waszym dłużnikiem. – Czas wracać do Hezu – dokończyłem. – Wielkie miasta, wielcy ludzie, wielkie sprawy, wielkie pieniądze. – Usłyszałem nutę tęsknoty

w jego głosie. – Nie ma pan czego żałować, panie van Dijk, że jest pan tu, a nie tam – odparłem zdecydowanie. – Wielkie miasta nie są tak przyjemne, jak wydaje się ludziom, którzy obserwują je jedynie z daleka. – Ja wiem, ja wiem. – Machnął dłonią. – Nie jestem młodą dziewczyną, która jedzie do stolicy z wielkimi nadziejami i marzeniami, a jedyne, co ją na miejscu spotyka, to grzmocenie przez klientów w burdelu. Patrzę na sprawę trzeźwo i rozsądnie, mistrzu Madderdin. – Więc patrzcie sobie trzeźwo i rozsądnie z zewnątrz, a nie z wewnątrz – poradziłem mu. – Zapewne macie rację i słuszność. Tu przynajmniej jestem może nie królem, lecz przynajmniej księciem. – Wyprostował się. – Tam byłbym zaledwie jednym z wielu... Oczywiście człowiek tak majętny jak van Dijk nawet w Hezie nie byłby postacią nieznaczną. Ale o tak wysokiej pozycji, jaką miał w Emden, nie miałby nawet co marzyć. Van Dijk przypadkiem poruszył odwieczny dylemat: czy lepiej być najniższym z olbrzymów czy najwyższym wśród karłów? Jedni odpowiadali na pytanie tak, drudzy inaczej. Ja natomiast sądziłem, że jeśli sercem człowieka rządzi głęboka oraz szczera wiara, to nieważne, czy człowiek ten należy do plemienia karłów, czy plemienia olbrzymów, gdyż i tak jest istotną częścią Bożego planu, a Bóg w dowolnej chwili może go wywyższyć lub poniżyć. – Może odprowadzę was do Oldenburga, co? – zaproponował Oktawian. – Zawsze weselej zleci wam czas w podróży z tak miłym i przyjemnym kompanem jak ja. – Wyszczerzył zęby. – Z wielką chęcią, panie van Dijk – odparłem nawet bez przymusu, gdyż istotnie nie miałem nic przeciw jego towarzystwu. – A w Oldenburgu zaprowadzę was i zawiodę do pewnego domu, gdzie mieszkają moje baaardzo dobre przyjaciółki. – Porozumiewawczo przymrużył oko. – Podobno jesteście pod urokiem wielkiej miłości? Spojrzał na mnie niemal z politowaniem. – Mistrzu Madderdin, powiedzcie mi, z łaski swojej, co ma wspólnego wielka miłość z porządnym chędożeniem? – Hmmm... – Po pierwsze – uniósł kciuk – moją ukochaną zbytnio szanuję, by robić z nią takie rzeczy, jakie robię z kurwami, a po drugie – tym razem wyciągnął palec wskazujący – czyż mając w domu wykwintny trunek, na którego degustację lubię poświęcić czas, nie mogę wychylić na mieście szklanicy zimnego i orzeźwiającego wina? Ze smakiem, choć szybko? Czy jedno wyklucza drugie? No powiedzcie! Aha, a więc to tłumaczyłoby brak stosownego wyedukowania pięknej Konstancji. Biedna, nie wiedziała nawet, co straciła. Czy gdyby dzieliła życie z takim mężczyzną jak ja, który poświęciłby czas i trud, by cierpliwie załatać dziury w jej wykształceniu, czy wtedy udałoby się połączyć piękność i namiętność w jedno? – Z takim znawcą jak wy nie będę się sprzeczał i chętnie przyznam wam rację – odparłem szczerze, bo przecież i moje myśli zmierzały zazwyczaj podobnymi drogami. – Chociaż przyznam, że czasem myślę sobie: a po co chodzić na kurwy, skoro na świecie jest mnóstwo porządnych dziewcząt, które chętnie, szybko i za darmo dadzą wszystko, co mają, takim chwackim ogierom jak my? – Też prawda! – klasnął van Dijk. – Powiem wam jednak – uniósł dłoń i spoważniał – że wiele jest zdań i opinii na temat, czy lepiej wygrzmocić dziwkę, czy jednak lepiej spędzić

niezobowiązującą nockę w ramionach porządnej dziewczyny. I jedni mówią tak, drudzy mówią siak, a trzeci jeszcze inaczej... – Podyskutujemy o tym w drodze – zaproponowałem. – Tak jest – zgodził się Oktawian. – Potem natomiast rzecz przećwiczymy i przetrenujemy w praktyce, a na koniec podzielimy się i wymienimy przemyśleniami. – Cieszę się, panie van Dijk, że w waszej osobie poznałem człowieka, którego sposób myślenia jest mi tak bliski. – Pokiwałem głową z uznaniem. Uśmiechnął się, jak to on, bardzo szeroko i z wielką serdecznością, po czym obrócił się na pięcie, by odejść. Ale w pół kroku przystanął i klepnął się dłonią w czoło, aż klasnęło. – Jezusie Przeraźliwy, gdzie ja mam głowę!? Na śmierć zapomniałem! – Co takiego? – No widzicie, bo sprawa i rzecz również dotyczy was, mistrzu Madderdin, i chciałem wam się nią pochwalić dopiero wtedy, kiedy wszystko już zacznie jako tako działać. – Intrygujecie mnie... – Miło mi was poinformować i zawiadomić, że zamierzam wysłać na Wyspy Farskie statek z doświadczonymi owczarzami, całym stadem owiec i kilkoma gotowymi do boju trykami – rzekł van Dijk tonem jednocześnie dumnym i oficjalnym. – Naprawdę? – Przecież sami powiedzieliście, że na Farskich są wymarzone i doskonałe warunki do hodowli... Mimowolnie aż cofnąłem się o pół kroku. – Wolałbym nie uchodzić za eksperta w sprawach wychowu bydła – zastrzegłem szybko. Nawiedziła mnie wizja van Dijka stojącego we mgle i potokach deszczu przy białym, sięgającym pod niebo wzgórzu uformowanym z martwych owiec. I przeklinającego mnie ile wlezie. – Zobaczymy, co z tego wyjdzie. – Machnął dłonią. – W razie czego nie zbiednieję i nie zubożeję, a jak wszystko pójdzie po mojej myśli, może i wam trafi się drobna sumka w podziękowaniu za znakomity i świetny pomysł. – Uprzejmie dziękuję za pamięć – odparłem ostrożnie. Pomyślałem, że nawet jeśli Wyspy Farskie staną się jedną wielką farmą owiec, nawet jeśli na mile wokół nich rozlegać się będzie beczenie, a łąki zamiast zielonych staną się szare i białe od owczych kożuchów, to i tak nikt nie będzie pamiętał, że pomysł stworzenia takiej hodowli wyszedł z ust Mordimera Madderdina, inkwizytora i Sługi Bożego. Może zresztą i lepiej, bo dziwne by było, gdyby zapamiętano mnie nie jako bezlitosnego i śmiałego pogromcę demonów, nie jako człowieka, który życie i siły poświęcił szerzeniu chwały Bożej, ale jako twórcę największego na świecie owczego gospodarstwa. Taaak, naprawdę złośliwy by to był uśmiech losu. Chociaż oczywiście zniósłbym go z wielką godnością i najuniżeńszą pokorą, tak jak z godnością i pokorą znosiłem wszystko, co zsyłała mi łaskawa wola Wszechmocnego.

KONIEC

copyright © by Jacek Piekara copyright © by Fabryka Słów sp. z o.o., lublin 2015 wydanie i

isbn 978-83-7964-016-4 Wszelkie prawa zastrzeżone All rights reserved Książka ani żadna jej część nie może być przedrukowywana ani w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. projekt i adiustacja autorska wydania Eryk Górski, Robert Łakuta grafika na okładce Piotr Cieśliński projekt okładki black gear Paweł Zaręba ilustracje Dominik Broniek redakcja Karolina Kacprzak korekta Magdalena Byrska skład oraz opracowanie okładki „Grafficon” Konrad Kućmiński skład wersji elektronicznej [email protected] sprzedaż internetowa

zamówienia hurtowe Firma Księgarska Olesiejuk sp. z o.o. sp.j. 05-850 Ożarów Mazowiecki, ul. Poznańska 91 tel./faks: 22 721 30 00 www.olesiejuk.pl, e-mail: [email protected]

wydawnictwo Fabryka Słów sp. z o.o. 20-834 Lublin, ul. Irysowa 25a tel.: 81 524 08 88, faks: 81 524 08 91 www.fabrykaslow.com.pl e-mail: [email protected] www.facebook.com/fabryka