Jacek Piekara Cykl o Mordimerze Madderdinie 03 Ja Inkwizytor Dotyk zla

Jacek Piekara

Ja, inkwizytor Dotyk zła

2010

Wydanie polskie Data wydania: 2010 Grafika oraz projekt okładki: Piotr Cieśliński Wydawca: Fabryka Słów sp. z o.o. 20-607 Lublin, ul. Wallenroda 4c www.fabryka.pl email: [email protected] ISBN: 978-83-7574-220-6 (oprawa miękka) ISBN: 978-83-7574-224-4 (oprawa twarda)

Wydanie elektroniczne Trident eBooks [email protected]

DOTYK ZŁA – Spytała, czy mógłby podać wino, a on ją zabił. Chwycił za włosy, przycisnął jej twarz do obrusa i zatłukł wieprzowym gnatem. Zatłukł na śmierć, Mordimerze. – Otton Pleiss ostatnie zdanie wypowiedział z takim niedowierzaniem, jakby zatłuczenie kogoś na śmierć nie mieściło mu się w głowie. Chociaż... rzeczywiście, wieprzowym gnatem? Przy stole? O podobnym wydarzeniu ja sam również nie słyszałem. – Czy piła aż tak dużo, że ten właśnie powód mógł skłonić twojego kuzyna do podobnie nieprzemyślanego postępku? – zapytałem ostrożnie. Spojrzał na mnie złym wzrokiem. – Próbujesz być dowcipny, Mordimerze? – Uchowaj Boże – zaprotestowałem szybko, gdyż naprawdę nie miałem zamiaru żartować z tej dziwnej śmierci, zwłaszcza że śmierć, tym razem zadana zgodnie z prawem boskim i ludzkim, czekała również kuzyna mojego towarzysza, który to kuzyn popełnił tak niezwykłe morderstwo. – Nieboszczka była wspaniałą kobietą – stwierdził Otton dobitnie, nadal przyglądając mi się ze sporą dozą podejrzliwości. – I choć ku swej rozpaczy nie mogła zostać matką, jednak stworzyła Robertowi prawdziwie przykładne ognisko domowe. Przed laty i ja się w niej kochałem – westchnął głęboko. Muszę przyznać, że po tych słowach spojrzałem na mego towarzysza nowym wzrokiem, bowiem ze swą płaską, z gruba ciosaną twarzą nie należał do ludzi szczególnie urodziwych i nie wyglądał na kogoś, kto dawałby się unosić romantycznym porywom serca. Jak widać, pozory myliły. – Czy pod tą pozłotą nie kryła się rdza? Wybacz pytanie – zastrzegłem, widząc jego minę – ale sam przecież wiesz, ilu znajdujemy ludzi uchodzących w oczach sąsiadów za przykładnych chrześcijan, podczas kiedy naprawdę hołdują przeróżnym grzechom lub ukrywają przed okiem bliźnich paskudne przywary. Może obarczała twego kuzyna winą za brak dzieci? Może zatruła mu życie narzekaniem i wyrzutami? – Medycy stwierdzili, że to jej wina. – Otton wydął wydatne usta. – Jeśli o winie w ogóle można mówić, bo to przecież zrządzenie boże, nie niczyja wina. Skinąłem głową, zgadzając się z moim towarzyszem, gdyż podobnie jak on nie

przyjmowałem do wiadomości twierdzeń niektórych kaznodziejów, jakoby bezpłodność była sprawiedliwą karą dotykającą kobiety za pierworodny grzech Ewy. Zresztą w kazaniach tych złotoustych mędrków wszystko złe, co wydarzało się niewiastom, stanowiło sprawiedliwą karę. Ośmielałem się sądzić, iż tak właśnie objawiał się brak porządnego chędożenia, gdyż mężczyzna zadowolony z rozkoszy, jaką mogą mu dać kobiety, mniej jest skłonny, by obarczać je odpowiedzialnością za wszystkie istniejące i nieistniejące grzechy świata. – Medycy zwykle skłonni są twierdzić, że wina leży po stronie wyschniętego łona, nie zgniłego korzenia – rzekłem. – Zauważyłem również, że jakoś łatwiej im przekonać mężów do podobnej diagnozy, a co za tym idzie – wyjść z honorarium, nie z siniakami na tyłku. Uśmiechnął się półgębkiem. – Nie, Mordimerze, to nie tak. Może nie uważasz mnie za człowieka o zbyt lotnym umyśle, wierz mi jednak, że zauważyłbym, gdyby mój kuzyn i moja dawna ukochana żyli w nienawiści lub w obojętności. Oni się kochali, Mordimerze, sercem, duszą i ciałem. A to rzadka cnota w dzisiejszych czasach. Mój słodki Boże, nie wiedziałem, że Otton jest tak wymowny! Jak widać, rzeczywiście zachował sentyment dla ukochanej z młodzieńczych lat. – Zapewne nie z wielkiej miłości zatłukł ją obiadem – burknąłem, gdyż te peany na temat kuzyna i jego żony wydawały się nie przystawać do tragicznej sytuacji. Otton żachnął się. – Wolałbym, abyś okazał choć odrobinę szacunku! – rzucił ostro. – Wybacz, Ottonie, ale albo ty nie masz racji, wygłaszając opinie o ich związku, albo morderstwo nie miało miejsca, czyli musimy zaprzeczyć twojej teorii lub faktom. – Lub... – Uniósł palec i spojrzał na mnie badawczo. – O nie! – rzekłem bardzo stanowczo, ponieważ już wcześniej podejrzewałem, dokąd może zmierzać i czemu w ogóle opowiadał mi o całej sprawie. – Nie, Ottonie. Lubię cię i cenię, lecz nie zrobię tego nawet dla ciebie. Nie pojadę do Wittlich i nie stwierdzę, że twój kuzyn został opętany przez demona, w związku z czym potrzebuje pomocy egzorcysty, nie kary z ręki kata. – Wcale cię o to nie proszę – burknął, opuszczając wzrok. – Czyżby? – Robert nie mógł tego zrobić. – Otton huknął pięścią w blat stołu. – Prawdziwie i szczerze ją kochał. Świata poza nią nie widział. Poza tym – wzruszył ramionami – jest szlachcicem. – A toś znalazł argument obrony! – Pokręciłem głową. – Czyli że niby szlachecka delikatność nie pozwoliłaby mu na zatłuczenie żony kością? Wiesz co, Ottonie? Już ty lepiej zostań przy ich wielkiej miłości i nie szukaj dalszych usprawiedliwień. – Jest również bogaty. – Otton popatrzył na mnie spode łba. – Szkoda w takim razie, że nie możemy wytoczyć mu procesu inkwizycyjnego, gdyż

wtedy jego majątek przeszedłby na rzecz Świętego Officjum – stwierdziłem lekkim tonem. Otton zacisnął zęby, najwyraźniej powstrzymując się przed dosadnym słowem lub nawet kilkoma dosadnymi słowami. – Mordimerze, nie proszę cię o nic innego, jak tylko żebyś pojechał do Wittlich i przyjrzał się sprawie. Może dostrzeżesz coś... niezwykłego. Załatwię ci oficjalną delegację u Manfreda i postaram się o wynagrodzenie przekraczające wysokością oficjalne. Manfred Sternmaier był naszym zwierzchnikiem i przełożonym oddziału Inkwizytorium w Kaiserbad, gdzie miałem zaszczyt od niedawna służyć. Na ile go poznałem, sprawiał wrażenie człowieka życzliwego swym podwładnym, więc Otton rzeczywiście mógł liczyć na pewne względy. – Dlaczego właśnie ja, Ottonie? – Bo ja nie mogę. – Rozłożył bezradnie ręce. – W Wittlich wszyscy mnie znają, jednak nikt nie wie, że pracuję dla Świętego Officjum. Bywałem tam raz, dwa razy do roku, zawsze jako gość Roberta i Esmeraldy Byłoby niezręcznie, gdybym oficjalnie zaczął badać sprawę mojego kuzyna. Ale pojadę z tobą, Mordimerze, a raczej obok ciebie. Incognito. Gotów ci służyć wszelką pomocą. – Esmeralda – powtórzyłem. – Ładne imię. Zastanawiałem się nad tym, co usłyszałem od Ottona, i nie byłem, delikatnie mówiąc, zachwycony jego pomysłem. Spraw prywatnych, rodzinnych czy sentymentalnych nie należy bowiem łączyć ze sprawami zawodowymi. Miałem pewność, że prędzej czy później Otton zechce, bym nagiął swe zasady i uratował życie jego krewniaka. Nie mógł prosić o to oficjalnie, zwłaszcza naszego przełożonego, ale siedząc wraz ze mną w Wittlich, będzie po prostu drążył sprawę, wiercił mi dziurę w brzuchu i przekonywał, że nikomu nie stanie się krzywda, jeśli tylko zabiorę podejrzanego na rzekome badanie, aby w ten sposób usunąć go z zasięgu wzroku sądu oraz mieszkańców miasta. Poza tym co oznaczało sformułowanie: „Byłoby niezręcznie, gdybym oficjalnie zaczął badać sprawę mojego kuzyna”? Może i byłoby niezręcznie, ale kto mógł skutecznie zaprotestować przeciw takiej niezręczności? Jednak później zdałem sobie sprawę, że Ottonowi nie chodziło bynajmniej o mieszkańców Wittlich, a o naszych przełożonych, dla których wszelkie rewelacje Ottona mogły być mało wiarygodne. – Dziedziczyłby po niej majątek? – zapytałem niechętnie. – Ona była biedna – wyjaśnił szybko. – Dobra rodzina, ale bez majątku. To Robert jest bogaty. – Czy twój kuzyn jest mężczyzną porywczym? Skorym do przemocy? – Mordimerze, to człowiek o anielskiej cierpliwości i łagodny niczym baranek! – A więc raczej typ milczka chowającego urazy i niedającego znać po sobie, kiedy zostaje urażony lub skrzywdzony? Otton prychnął z niezadowoleniem. – Jest prawym, spokojnym człowiekiem – stwierdził stanowczo.

– Sądzę, Ottonie, że złość twojego kuzyna buzowała niczym para w kotle. Aż w końcu pary narosło tak wiele, że zerwała pokrywę. Wiesz dobrze z własnego doświadczenia, że takie rzeczy przytrafiają się ludziom. Również tym najbardziej spokojnym i powszechnie uważanym za uczciwych. Po prostu wybuchnął. Na krótką chwilę, której zapewne teraz serdecznie żałuje. I tyle... – Znakomity byłby z ciebie medyk – warknął mój towarzysz. – Stawiałbyś diagnozę pacjentowi na drugim końcu Cesarstwa, nie kłopocząc się nie tylko zbadaniem go, ale nawet zobaczeniem. Powiedz wprost: wyświadczysz mi tę grzeczność czy nie? Podparł się pięściami o blat stołu i patrzył na mnie nachmurzony. I co miałem zrobić w takiej sytuacji? Odmawiając Ottonowi, uczynię sobie z niego wroga, a to zawsze niefortunna sytuacja mieć nieprzyjaciela w gronie współpracowników. Zgadzając się na ten wyjazd i poprowadzenie śledztwa, napytam sobie biedy. Bo albo nie odnajdę niczego niepokojącego i oddam w ten sposób Roberta w ręce kata, albo zgodzę się udawać, że wierzę, iż został opętany. Co wywoła komplikacje, o jakich Otton nawet nie myślał (a może myślał, lecz nie zawracał sobie nimi głowy, gdyż ten kłopot spadnie już na mnie). Mianowicie będę musiał sporządzić fałszywe raporty z przesłuchania, wysnuć fałszywe wnioski, wszystko to poświadczyć własnym podpisem i wysłać do Hez-hezronu, siedziby władz Inkwizytorium. Pół biedy, jeśli raport ugrzęźnie w bezdennych szafach kancelarii Jego Ekscelencji. Ale jeśli ktoś się nim zainteresuje? Jeśli zechce sprawdzić, cóż to był za demon, dlaczego opętał tego człowieka i dlaczego go opuścił? Oczywiście istniało również niewielkie prawdopodobieństwo, iż podejrzenia Ottona okażą się w jakimś stopniu uzasadnione. Może na jego kuzyna rzeczywiście ktoś rzucił urok? Może naprawdę został opętany (chociaż akurat ta hipoteza wydawała mi się najmniej prawdopodobna)? Wtedy szkoda byłoby sprawy nie zbadać. I wtedy, i tylko wtedy, wyszedłbym z całej awantury z tarczą. Uratowałbym życie kuzynowi Ottona oraz złapał czarnoksiężnika lub wiedźmę, którzy go zaczarowali. Tyle że czułem, iż skórka nie jest warta wyprawki. – Robert to szczodra dusza. Sowicie wynagrodzi ci trudy – odezwał się Otton tonem zachęty. Machnąłem ręką. – Nie obrażaj mnie propozycją łapówki. – Nie łapówki, a jedynie honorarium za dokonanie ekspertyzy – rzucił szybko. – Niezależnie od tego, jak ekspertyza wypadnie? – Spojrzałem mu prosto w oczy. – Zaakceptujesz mój wyrok, Ottonie? Nie będziesz mnie namawiał do złamania zasad oraz prawa? – Zdam się na ciebie – zapewnił gorliwie. – Będę usatysfakcjonowany, jeśli tylko zobaczę, że zbadałeś wszystkie argumenty za i przeciw. Szczerze mówiąc, nie bardzo chciało mi się wierzyć w te obietnice, ale przynajmniej miałem jego zobowiązanie.

– Będę z tobą na miejscu. We wszystkim ci pomogę – dodał. – I tego właśnie się obawiam – mruknąłem. – No więc jak: zgadzasz się? – Wyciągnął dłoń w moją stronę. Po chwili wahania niechętnie podałem mu rękę. Potrząsnął nią z takim zapałem, jakby spomiędzy moich palców miał nadzieję wytrząsnąć złote monety. – Nie pożałujesz, Mordimerze! Nie zapomnę ci tego do końca życia! – Oczywiście – odparłem, gdyż doskonale wiedziałem, co sądzić o podobnych zapewnieniach. *** Wittlich było sporym miastem, którego świetność jednak minęła ładne kilkanaście lat temu. Niegdyś słynęło z ogromnych, odbywających się dwa razy do roku jarmarków, teraz jarmarki przerodziły się w raczej smętne, lokalne targi. Niemniej o Wittlich nadal mówiło się głośno z uwagi na pracę znakomitych mistrzów farbiarskich, gdyż tkaniny opuszczające ich pracownie niemal nie miały sobie równych w całym Cesarstwie. Miasto cieszyło się również przywilejami podatkowymi i sądowymi. To pierwsze było mi obojętne, ponieważ nie zamierzałem się w Wittlich osiedlać, zresztą wysokość moich dochodów czyniła bezprzedmiotowym martwienie się o podatki. Jednak druga kwestia mogła okazać się istotna. Przywilej sądowy oznaczał bowiem, że miejski sąd miał prawo ferować wyroki we wszelkich sprawach kryminalnych, jakie wydarzyły się na terenie Wittlich. Niestety, również tych dotyczących szlachty, co mogło oznaczać, że kuzyn Ottona nie zostanie zwyczajnie powieszony, lecz poddany karom kwalifikowanym. Mogłem więc spodziewać się oporu ze strony mieszczan, którzy na pewno zwęszą pismo nosem i domyślą się, że przybyły inkwizytor może wyrwać ofiarę z ich łapsk i z publicznej egzekucji nic nie wyjdzie. A przecież publiczna egzekucja, i to nie jakiegoś hultaja czy przybłędy, lecz osoby bogatej oraz szanowanej, byłaby nie lada wydarzeniem! Rajcy Wittlich wykosztują się na sprowadzenie biegłego w swym fachu kata, a wykonanie kary połączą zapewne z jarmarkiem, by w ten sposób umilić pobyt przyjezdnym gościom. Rozumiałem więc, że nie spodoba im się ktoś, kto te plany może pokrzyżować. Inna sprawa, że nieszczególnie przejmowałem się opinią mieszczan na temat działania funkcjonariuszy Świętego Officjum, chociaż z uwagi na delikatność sprawy nie zamierzałem też nastawiać ich przeciwko sobie. Kuzyn Ottona był człowiekiem tak znanym i bogatym, że zapewniono mu całkiem przyzwoite warunki czekania na wyrok i późniejszą, pewną przecież kaźń. Nie rzucono go do loszku pod ratuszem razem z byle jakimi obwiesiami, oskarżonymi o drobne kradzieże czy burdy. Takich ludzi zwykle uroczyście chłostano, czasem piętnowano na rynku w świąteczny dzień, by wracający z mszy mieszczanie mogli ucieszyć wzrok. Poza tym jakże pokrzepiający był to widok dla uczciwego chrześcijanina, widzącego, że zło zostaje ukarane, i mogącego

marną kondycję skazanych porównać ze swym bogobojnym życiem. Sądzę, że Roberta nie rzucono do loszku nie tylko z uwagi na szacunek dla jego majątku i pozycji, lecz również z obawy, by nie stała mu się krzywda. Przecież cóż to byłby za cios dla miasta, gdyby złoczyńca tej miary zwyczajnie skipiał w więzieniu. Dla niego szykowano znacznie bardziej interesujące atrakcje. W związku z tym burmistrz Wittlich okazał wyraźne niezadowolenie z mojej obecności, bo natychmiast przestraszył się dwóch rzeczy. Po pierwsze, że zechcę mu zabrać oskarżonego, a po drugie, że mogę wszcząć procedury zmierzające do odkrycia czarnoksięskich praktyk. A co obecność entuzjastycznie nastawionego do pracy inkwizytora oznaczała dla miasta, nie trzeba było nikomu tłumaczyć. Starałem się więc nie wyglądać na entuzjastycznie nastawionego do pracy. – Chcę przeprowadzić nawet nie rutynowe przesłuchanie, a zaledwie wyjaśniającą rozmowę – zapewniłem burmistrza – w dobrze pojętym interesie miasta oraz jego mieszkańców. Filip Bromberg, gdyż tak nazywał się burmistrz, przyglądał mi się spode łba i nerwowymi ruchami gładził długą, jedwabistą brodę, która kładła mu się na piersi na podobieństwo futrzanego serdaka. Wyraźnie starał się znaleźć argumenty, by mi odmówić, ale oczywiste i dla niego, i dla mnie było, że odmówić nie może. Przecież miałem oficjalne pełnomocnictwa nakazujące wyjaśnienie sprawy Roberta, zresztą nawet jakbym nie posiadał stosownych dokumentów, i tak nie mógłby mnie powstrzymać. – Szczerze doceniam fakt, że prześwietne Inkwizytorium zainteresowało się kłopotami naszego małego, spokojnego miasteczka – powiedział w końcu uniżonym tonem. – Lecz wierzcie mi, mistrzu inkwizytorze, że nie mamy tu do czynienia z niczym innym jak z przypadkiem złego człowieka, który wywarł pomstę na żonie, gdyż ta nie potrafiła dać mu potomka. Ot, smutna historia, jakich wiele. – W pełni się z wami zgadzam – odparłem szczerze. – I też sądzę, że marnuję tu czas. Ale wiecie, jak jest: pan każe, sługa musi. Rozkaz to rozkaz, panie Bromberg, i cóż my biedni mamy do gadania. Pokiwał smutno głową na tyle jednak delikatnie, by nie zburzyć tym kiwaniem kompozycji z własnej brody, którą to kompozycję pieczołowicie zbudował wcześniejszymi czułymi głaśnięciami. – Chciałbym, byście wygodnie spędzili u nas czas i byście dobrze wspominali Wittlich. – Uśmiechnął się tak serdecznie, jakbym był przyjacielem, który właśnie oferował mu bezprocentową pożyczkę. – Pozwólcie, że zaproponuję wam wygodny pokój u mistrza farbiarskiego Ericha Grunna. Wyślę chłopaka, żeby was zaprowadził. U Ericha i spokój będziecie mieć, i wygodę, a jego żona... – rozmarzył się. – Mój Boże, jak ta kobieta gotuje! Powiadam wam, że nigdy nie zapomnicie jej żółwiowej polewki. Znakomite danie, choć postne. A raki? Jakież ona przyrządza raki! Nie uwierzycie, póki nie spróbujecie. – Będę wam szczerze wdzięczny – zapewniłem. – A kiedy tylko się rozgoszczę, bądźcie

tak uprzejmi zaprowadzić mnie do Roberta Pleissa, gdyż jeszcze dzisiaj chciałbym go poznać. – Widzę, że prawdziwy z was gorączka, mistrzu, jeśli wolno mi się tak ośmielić – zauważył na pozór dobrodusznie. *** Kuzyn Ottona przebywał zamknięty w piwnicy domu burmistrza. Jak więc widać, dostojny ojciec miasta postanowił sam troszczyć się o bezpieczeństwo więźnia, z pomocą, rzecz jasna, czerwononosych chłopców z miejskiej milicji, którzy kiedy otworzyliśmy drzwi, właśnie grali w kości. A jeden z nich klął tak wymyślnie i tak paskudnie, że dawno nie słyszałem podobnej wiązanki przekleństw. Na nasz widok zerwali się z zydli, a ten o niewyparzonym języku wgapił się w nas z rozdziawioną paszczą. Ośmielałem się wnioskować, że nie był to człowiek o umyśle lotnym niczym skrzydła Pegaza. – To tak pilnujecie więźnia, łotry?! – warknął burmistrz. – Przeca zamknięty. Jemu za jedno, czy gramy, czy co inszego robimy – burknął drugi z milicjantów, zarówno śmielszy, jak i bardziej wymowny. – Dobrze, dobrze, przetłumaczysz to mistrzowi inkwizytorowi, który właśnie przybył porozmawiać z więźniem. A może i nie od rzeczy będzie, jak pogawędzi ze strażnikami? – dodał Bromberg ze złośliwym błyskiem w oku. Wygadany strażnik mimowolnie cofnął się o krok i spojrzał na mnie z wyraźnym strachem. – My nic... tylko w kości gramy. No przecie to chrześcijańska rozrywka, jakby co... – No, ty! – Burmistrz pogroził mu palcem. Potem sięgnął za pas, wyciągnął solidny klucz i zagmerał nim w zamku. Oho, ho, a więc Bromberg nie ufał na tyle chłopakom z milicji, by pozwolić im na dostęp do więźnia. Może i słusznie, bo skoro Robert Pleiss dysponował fortuną, to kto wie czy nie potrafiłby kupić sobie chwili nieuwagi strażników? Kuzyn Ottona leżał na drewnianej pryczy i nawet nie drgnął na nasz widok. Rozejrzałem się uważnie i musiałem przyznać, że Bromberg nie dręczył swego więźnia niewygodami. Łóżko było proste, ale solidne i z dobrze wypchanym siennikiem oraz grubym kocem. Na stoliku zauważyłem talerz z kilkoma kawałami chleba i mięsa, dzbanek oraz dwa jabłka. Na skrzyni stał trójramienny świecznik dający wystarczająco dużo światła, by Robert mógł sobie czytaniem umilić oczekiwanie na egzekucję. Bo przy nogach łóżka leżały również dwie książki w skórzanych czarnych oprawach. A w kącie stał duży nocnik z dwojgiem szerokich uszu. Na szczęście był zasłonięty pokrywą, choć i tak woniało z tamtej strony niepięknie. Pewnie jak zwykle podobny fetor przeszkadzał tylko mnie, gdyż Bóg był łaskaw pobłogosławić mnie niezwykle czułym powonieniem. Zresztą często zastanawiałem się, czy słowo „pobłogosławić” jest w tym wypadku odpowiednie...

– Czego chcecie? – warknął kuzyn Ottona, podnosząc na nas wzrok. Był to mężczyzna chudy, o ptasio ostrych rysach twarzy i włosach koloru przegniłej słomy. Szarą, zmęczoną twarz porastały mu kępki jasnego zarostu. No cóż, jak widać, balwierza już mu imć burmistrz nie zamówił. Kiedy tylko wypowiedział te będące kiepskim powitaniem słowa, nagle zarzęził, jakby mu ktoś podrzynał gardło, potem rozkaszlał się chrapliwie. Później wciągnął głęboko powietrze w płuca, przez chwilę patrzył na nas wybałuszonymi oczyma, aż w końcu charknął na podłogę kulą gęstej flegmy. Wreszcie odetchnął boleśnie. – Nazywam się Mordimer Madderdin i mam zaszczyt być inkwizytorem oddelegowanym do Wittlich w celu zbadania waszej sprawy – rzekłem oficjalnym tonem, kiedy przedstawienie, jakie nam zaserwował, dobiegło kresu. – Inkwizytor? – Robert spojrzał na mnie uważnie. – Ach tak... Burmistrza najwyraźniej zdziwiła ta nad wyraz letnia reakcja więźnia. Mnie nie, gdyż byłem pewien, że zdawał sobie sprawę, iż zostałem przysłany przez Ottona. – Zostawcie nas, z łaski swojej – poprosiłem Bromberga. Ten, zaniepokojony, pogłaskał się kilka razy szybko po brodzie. – No jakże tak... jakże tak... – Tajemnica inkwizytorskiego śledztwa – wyjaśniłem, patrząc wprost na niego, a on uciekł ze wzrokiem. – No tak, no tak, ale będę musiał was zamknąć, wybaczcie... – A zamykajcie sobie na zdrowie – zgodziłem się. – I dopilnujcie również, żeby żaden z tych waszych zuchów nie przykładał ucha do drzwi, gdyż zdajecie sobie zapewne sprawę, że niebezpiecznie jest poznać tajemnice inkwizytorów. – Tak, no tak, oczywiście. – Burmistrz wycofał się rakiem, a my w milczeniu odczekaliśmy, aż usłyszymy zgrzyt klucza w zamku. – Jesteście od Ottona, prawda? – zaszeptał więzień. Przytaknąłem i przysiadłem na zydlu. – Dobry z niego przyjaciel. – Uśmiechnął się smętnie. – Sądziłem, że raczej będzie pragnął mnie pogrążyć, a on, patrzcie no, chce uratować... – Czemu miałby was pogrążać? – Kochał się w Esme. Dawne dzieje, ale... – Mówił mi o tym. Mówił też, że nie wierzy, byście chcieli z własnej woli skrzywdzić żonę. – Sądzicie, że zostałem opętany? Że to demon moimi rękami zabił moją ukochaną? – Pokręcił głową. – Nie, inkwizytorze, to ja. Tylko ja. – A uważacie, że gdyby wniknął w was demon, musielibyście o tym wiedzieć? Uniósł się na łóżku i opuścił stopy na podłogę. – A mógłbym nie wiedzieć?

– Wola Złego przejawia się na wiele różnych sposobów – odparłem. – Kto wie? Opowiecie mi, co się stało? – Co tu opowiadać. – Wzruszył ramionami. – Jestem winien i niech mnie piekło pochłonie – dodał z zawziętością w głosie. – Zasłużyłem na wszystko, co mi tu szykują. I na więcej. – Nie będzie lekko – powiedziałem. – Nie wiem, co wam dokładnie gotują, ale jeżeli sprowadzą dobrego kata, będziecie umierać przez wiele godzin. Na pewno nie wolelibyście upewnić się wpierw, że wina za ten nieszczęsny wypadek jest tylko po waszej stronie? Że nie byliście jedynie marionetką w ręku sił, którym nie mogliście się przeciwstawić? Długo milczał, najwyraźniej przetrawiając moje słowa. – Nikt mnie nie opętał. Ja ją zabiłem – rzekł wreszcie mocno. – Ani to był demon, ani zły urok. Tylko moja przeklęta złość, skarz mnie, Panie Boże. – Dziwne, co opowiadacie, zważywszy, iż Otton twierdzi, że jesteście człowiekiem spokojnym oraz rozważnym. Wzruszył ramionami. – Też tak o sobie zawsze myślałem, a bo to wiadomo, co naprawdę siedzi w ludzkim sercu? Jakie zło tam się czai i jaką znajdzie drogę, by wychynąć na powierzchnię? To ja powinienem wygłosić podobnie brzmiącą kwestię, gdybym chciał pognębić Roberta. A tutaj proszę bardzo, oskarżony wchodził w buty oskarżyciela... – Panie Pleiss, poproszę was teraz o coś, a wy, z łaski swojej, spełnijcie tę prośbę. – Nie czekałem na jego odpowiedź i kontynuowałem – Otóż: spróbujcie stanąć obok wydarzeń, poczujcie się jak ich świadek, nie uczestnik. Ot, wyobraźcie sobie, że jesteście własnym sąsiadem. Czy patrząc najzupełniej z boku na Roberta Pleissa i jego żonę Esmeraldę, przypuszczalibyście, że to złe małżeństwo? Czy podejrzewalibyście, że kiedykolwiek w tym domu dojdzie do tragicznego wypadku? – Do morderstwa – poprawił mnie z nachmurzoną twarzą. – Odpowiedzcie na pytanie! – Nie – przyznał niechętnie. – Nigdy bym czegoś takiego nie podejrzewał. – To teraz zastanówcie się: skoro wy sami nie uwierzylibyście w taki dramat, czemu mnie każecie w niego wierzyć? Podniósł na mnie wzrok. – Wiecie co – rzekł po namyśle. – Jakoś tak wykręciliście sprawę, że sam nie wiem, co o tym myśleć. Niech więc wam będzie. Opowiem o wszystkim, byście zrozumieli, że nie ma w tym niczyjej winy poza moją. I niczyja inna ręka, lecz właśnie moja zamordowała słodką Esme. – Opowiadajcie, proszę. Przymknął oczy, jakby zapragnął namalować pod powiekami obraz tamtych chwil. – Jedliśmy obiad i rozmawialiśmy – zaczął. – Esme opowiadała mi jakieś ploteczki o

sąsiadkach, zresztą jak pamiętam, całkiem zabawne, chociaż nie powiem, pikantne. – Uśmiechnął się do wspomnień, nie otwierając jednak oczu. – Wiecie, lubiła zapraszać sąsiadów, zawsze kazała szykować coś do picia, jedzenia, jakieś słodycze dla dzieci. Bo mnóstwo do nas przychodziło dzieci. – Znowu się uśmiechnął i tym razem otworzył oczy. Źrenice mu błyszczały. – I takie, co jeszcze matka je trzymała przy cycku, i takie już nieźle odchowane. Esme wszystkie hołubiła, bawiła się z nimi, dawała prezenty, pozwalała bawić się w całym domu... Szczerze mówiąc, mam wrażenie, że wiem, gdzie można by poszukać kilku sreber, których nie mogłem się doliczyć... – Gdzie? – przerwałem mu szybko. Spojrzał na mnie wytrącony z myśli. – Co: gdzie? – Kto mógł zabrać wasze srebra? Gdzie je można znaleźć? – A po co wam to? – Wzruszył ramionami. – Co wy, sreber przyszliście szukać? Teraz i mnie one niepotrzebne. Niech tam ktoś się nimi cieszy na zdrowie. Ja mu grzech złodziejstwa ze szczerego serca odpuszczam. – Bardzo pięknie z waszej strony – odparłem. – Ale wolałbym, abyście raczyli jednak odpowiedzieć na moje pytanie. – Posłuchajcie no... – Nie! To wy, do cholery ciężkiej, posłuchajcie! Zrobiłem kawał drogi na prośbę Ottona, żeby zbadać sprawę i starać się uratować wasze nic niewarte już życie. Ale skoro chcecie zdychać w męczarniach za grzech, którego być może nie jesteście winni, wasza wola. – Podniosłem się z zydla. – Ja powiem Ottonowi, że umywam ręce. Radźcie sobie sami. – Poczekajcie – odezwał się słabym głosem, kiedy byłem już przy drzwiach. – Naprawdę sądzicie, że nie jestem winien tego grzechu? Odwróciłem się. – Nie wiem. I nie dowiem się, póki mi nie pomożecie. – Usiądźcie, proszę. Czego wy właściwie chcecie? – Abyście odpowiadali na pytania, panie Pleiss. Nawet jeśli wydają wam się bezsensowne. Westchnął ciężko. – Maria Grolsch. Podejrzewam, że właśnie jej syn ukradł nam kilka przedmiotów. To hultaj, złośliwy leń i nic dobrego. W końcu zakazałem wpuszczać do domu zarówno chłopaka, jak i jego matkę. – Pewnie nie byli zachwyceni waszą decyzją? – Ano nie. Ta Grolsch opluła nawet Esme na ulicy. Miałem kazać wychłostać łajdaczkę, ale Esme uprosiła, żeby nic nie robić... – Zacna kobieta. – Żebyście wiedzieli. – Zerknął podejrzliwie, jakby chciał się upewnić, czy nie kpię sobie z niego lub zmarłej żony.

– Mieliście innych wrogów? Czym wy się w ogóle zajmujecie, panie Pleiss? W jaki sposób zarabiacie na życie? Otton mówił, że jesteście bogaci... – Bogaty? No może i bogaty. – Wzruszył ramionami. – Zależy, jakiej użyć miary. Wypuściłem w dzierżawę kilka wsi, a sam przeniosłem się do miasta. Esme chciała mieszkać wśród ludzi, to kupiłem tu kamienicę... – Jeżeli umrzecie, kto będzie po was dziedziczył? – Miałem nadzieję, że Esme. – W oczach Roberta pojawiły się łzy. – Bo mnie już niewiele zostało czasu, inkwizytorze. – Podniósł na mnie wzrok. – Słyszeliście, jak kaszlę, a bywa gorzej, tak że tchu nie mogę złapać i czuję, jakbym miał duszę i serce wypluć. Medyk mówi, że jeno cud może mnie uratować i że moje życie już nie jest w ludzkich rękach, a boskich. Przyjrzałem mu się uważnie. Nie sprawiał wrażenia człowieka zdrowego i w pełni sił witalnych, lecz nie wyglądał również na śmiertelnie chorego. No cóż, znamy przecież dolegliwości, które zżerają ludzi od środka, nie dając na zewnątrz silnych objawów. Zresztą w tym akurat wypadku objawy były, gdyż Pleiss kaszlał rzeczywiście wyjątkowo parszywie. – Jeśli nie pani Esmeralda, kto zostanie spadkobiercą? – Nie mam żadnych krewnych prócz Ottona. Ojca i brata hołota zasiekła pod Schengen. Takie nieszczęście. Ledwie siedmiu naszych tam zginęło, a wśród nich oni dwaj. – Westchnął ciężko i przeżegnał się. – Wola Boża, ot co. Z tego, co wiedziałem i widziałem, pod Schengen zginęło o wiele więcej cesarskich żołnierzy, ponieważ starcie przynajmniej w pierwszej fazie okazało się niezwykle zajadłe. Ale szanowny pan Pleiss zapewne mówił o rycerstwie, gdyż ofiar wśród najemników czy piechoty wybranieckiej nie raczył już wziąć pod uwagę. Taki to był pryzmat, przez który spoglądali szlachetnie urodzeni... – Czyli majątek dostanie się Ottonowi, jeśli was skażą? – Nie sądzę, panie Madderdin, nie sądzę. Już bracia Esme zadbają, żeby niewiele tam zostało z mojego dobra. Wiem, że wynajęli prawników, wiem, że wysłali ludzi, by wygonili dzierżawców. Wezmą wszystko na poczet zadośćuczynienia, a jeśli nie wszystko, to niemal wszystko. Otton pewnie coś dostanie, ale nie będzie tego za wiele. Ha, zadziwiająca życzliwość mojego towarzysza z Inkwizytorium stała się więcej niż zrozumiała. Jeżeli Pleiss umrze oskarżony o zabójstwo żony, z jego majątku zostaną okrawki, a spadkobierca będzie musiał się zmagać z roszczeniami. Jeśli natomiast Pleissa uwolnią od winy, czyż Otton nie zostanie jego jedynym spadkobiercą? Zwłaszcza że przejęcie tego spadku, według słów samego Pleissa, który uważał się za śmiertelnie chorego, nie trwałoby zbyt długo. – No dobrze, wróćmy do pytania dotyczącego wrogów. Czy są ludzie, którzy chętnie widzieliby was na szafocie? – Panie Madderdin – odezwał się po chwili – sami najlepiej wiecie, że nie możemy

sędziować we własnej sprawie, ale Bóg mi świadkiem, nie znam nikogo, o kim z ręką na sercu mógłbym przysiąc, że życzy mi najgorszego. Pokiwałem tylko głową, gdyż albo były to jedynie pobożne życzenia niezbyt rozgarniętego człowieka, albo Pleiss rzeczywiście żył, nie wadząc innym. – A bracia pani Esmeraldy? – Nigdy między nami nie było niezgody. Znienawidzili mnie od czasu, kiedy zabiłem ich siostrę. – Hardo i patrząc na mnie, wypowiedział słowa „zabiłem ich siostrę”. – Zresztą czy można im się dziwić? – Wróćmy pamięcią do owego nieszczęsnego dnia – zaproponowałem. – Oto siedzicie przy stole, żartujecie i... w pewnej chwili... Co się takiego zdarzyło, panie Pleiss? – Poprosiła o wino – powiedział cicho. – Taka była zarumieniona, roześmiana, z błyszczącymi oczami. A ja pomyślałem sobie... – Westchnął chrapliwie. – A ja pomyślałem sobie... Wyraźnie nie mógł wykrztusić dalszych słów, wreszcie złapał się za pierś i rozkaszlał. Atak trwał jeszcze dłużej niż poprzednio i Pleiss z trudem łapał po nim dech. Zwalił się ciężko na łóżko. Pochyliłem się nad podłogą. – W waszej plwocinie nie ma krwi – powiedziałem. – Jakżeż to więc wybieracie się umierać? – Teraz nie ma. – Chciał machnąć ręką, nie zebrał jednak tyle sił, więc ledwo uniósł dłoń znad materaca. – Sam się dziwię... Ale co to ma właściwie do rzeczy? – Ano nic. Opowiadajcie dalej, z łaski swojej. Skończyliście na tym, że poprosiła o wino. Zamknął oczy. Tym razem chyba jednak nie po to, żeby przypomnieć sobie wszystkie szczegóły tragicznego zajścia, lecz by odgrodzić się od świata murem zamkniętych powiek. I odgrodzić się ode mnie, tak aby mogło mu się zdawać, że dokonuje spowiedzi przed samym sobą, nie przed obcym człowiekiem. – Kiedy patrzyłem na nią – mówił głuchym głosem – taką szczęśliwą, roześmianą, piękną, kiedy tak patrzyłem na nią, wtedy pomyślałem sobie... pomyślałem sobie... Matko Boska Bezlitosna! Czy kiedyś przejdziemy przez tę przeszkodę?! – wrzasnąłem w myślach, ale na zewnątrz jedynie zacisnąłem palce na kolanie. – ...pomyślałem sobie... Zacisnąłem na kolanie również palce drugiej dłoni. – ...pomyślałem sobie, że jej nienawidzę – wykrztusił wreszcie. – I że chętnie zmazałbym uśmiech z jej twarzy. To było... to było... to było... Oho, mieliśmy kłopoty z następnym słowem. – To było obce... zwierzęce, ta nienawiść, to obrzydzenie, ta wściekłość. W tamtym momencie, w tamtej chwili, w tamtej minucie... Czy on wiele zna jeszcze słów na określenie tego samego pojęcia? – pomyślałem.

– ...wtedy... A więc znał! – Wtedy wydawała mi się najszkaradniejszą, najobrzydliwszą i najbardziej godną pogardy istotą na całym świecie. Inkwizytorze! – Otworzył szeroko oczy. – Ja po prostu czułem, że moim zadaniem, moją misją, moją powinnością, jest wymazanie tego stworzenia ze świata żywych. Co udało się wam nad podziw dobrze, zważywszy, że do dyspozycji mieliście jedynie wieprzową nogę, dopowiedziałem w myślach. Długo oddychał spazmatycznie i bałem się, że znowu zakończy się to atakiem kaszlu. Udało mu się jednak powstrzymać. – Potem widziałem wszystko jakby we śnie. Jakbym znalazł się w jakimś dziwnym odrętwieniu, gdzie nie ja kierowałem moimi własnymi ruchami. Usiadłem, napełniłem kieliszek winem i wypiłem do dna. I dopiero kiedy spojrzałem w jej... w jej... – załkał boleśnie i ukrył twarz w dłoniach – w jej martwą, zakrwawioną twarz, dopiero wtedy zdałem sobie sprawę z tego, co uczyniłem. Wypadłem z domu i zacząłem krzyczeć. Zbiegli się ludzie, a potem, no, resztę już znacie... Przez chwilę siedziałem w milczeniu, później wstałem. – Dziękuję, panie Pleiss, że podzieliliście się ze mną tragicznymi wspomnieniami. Wiedzcie, że boleję razem z wami nad losem waszym i waszej żony. – Jestem winien, prawda? – Podniósł na mnie pełne łez oczy. – To będę musiał dopiero wykazać – odparłem. – Powiedzcie jeszcze, z łaski swojej, te ataki duszności, które was dręczą, czy nasiliły się, czy raczej osłabły po tych strasznych wydarzeniach? – A wiecie, że osłabły – przyznał ze zdziwieniem, jakby dopiero teraz zdał sobie sprawę z tego faktu. – Widać Bóg chce, bym stanął na miejscu kaźni, będąc w pełni sił, i bym nieosłabiony chorobą przeżył każdą chwilę męki, jaką zgotuje mi kat. – Być może macie rację – rzekłem. – Odwiedzę was jeszcze – dodałem i zastukałem w drzwi, by milicjanci wypuścili mnie na zewnątrz. *** Mój gospodarz, Erich Grunn, był zwalistym mężczyzną w sile wieku, o oszronionych siwizną skroniach i wielokrotnie złamanym nosie, który zajmował mu bez mała połowę szerokiej twarzy. – Gość w dom, Bóg w dom – rzekł, kiedy zobaczył mnie w progu. – Zachodźcie no, panie, pokój już wam kazałem wywietrzyć i wysprzątać. – Nazywam się Mordimer Madderdin i jestem inkwizytorem – powiedziałem, choć na pewno już zdążono go poinformować, kim jestem i jak się nazywam. – Jak wiecie,

przybywam tu, by zbadać sprawę nieszczęsnego zdarzenia, którego ofiarą była pani Pleiss. Mam nadzieję, że szybko zakończę całą rzecz i nie będę wam długo zawadą. Z izby obok wypadł jasnowłosy chłopczyk, najwyżej trzyletni, jeśli nie myliła mnie zdolność oceniania wieku. Przytulił się do nogi ojca i zza tej bezpiecznej zasłony zerknął na mnie z ciekawością. – Mój pierworodny. Michałek – rzekł Grunn z dumą w głosie i położył dłoń na ramieniu dziecka. Miał ciężkie, spracowane ręce, ale zauważyłem, że gest był więcej niż delikatny, tak jakby mężczyzna obawiał się, że ramiona syna są z kryształu i mogą pęknąć pod dotykiem jego palców. – Przywitaj mistrza inkwizytora, synku – nakazał łagodnym tonem. – Dob-ry wie-czór – odezwał się smyk i zaraz potem zniknął za nogą ojca. – Dobry wieczór, młody paniczu – powiedziałem z uśmiechem. – Umiesz się świetnie chować. Grunn dał znak służącej, żeby zabrała dziecko, i zaprosił mnie, bym wszedł na schody. – Macie pokój na piętrze – oznajmił. – Nikt wam tam nie będzie przeszkadzał. – Uprzejmie wam dziękuję. Zauważyłem jeszcze przez drzwi, że dziecko z rąk służącej odebrała młoda kobieta, tak młoda, że można było ją wziąć za córkę Grunna. Miała jasną twarz, starannie upięte złote włosy i suknię, w której nie powstydziłaby się pokazywać bogata szlachcianka. Otaczał ją słodki, delikatny zapach perfum przywodzący na myśl leśne konwalie ozłocone promieniami słońca. Najwyraźniej interes farbiarski szedł w Wittlich całkiem nieźle, skoro Grunna stać było, by dogadzać kaprysom młodej żony. Zresztą jak zdołałem się zorientować, kiedy poproszono mnie na kolację, ten dom był naprawdę bogaty. W przeszklonym kredensie pyszniły się srebrne, zdobione naczynia, ściany obito kolorowymi tapiseriami, a meble, ciężkie i rzeźbione, wykonano z cedru, który wszak nie należał do najtańszych gatunków drewna. W domu pomagały dwie służące, słyszałem też dochodzący z oddali głos kucharki. No cóż, widać trafiłem nie najgorzej i mogłem żywić tylko nadzieję, że gościnność moich gospodarzy dorównuje ich zamożności. Młoda, dostatnio ubrana kobieta okazała się, tak jak się po cichu spodziewałem, nie córką, a żoną mistrza farbiarskiego. Miała na imię Eliza. – Straszna tragedia – westchnąłem, kiedy zakończyliśmy już modlitwę poprzedzającą posiłek. – Takie wydarzenie musiało wstrząsnąć mieszkańcami waszego spokojnego miasta. Dużo się pewnie o nim mówi, prawda? Eliza chciała już coś odpowiedzieć, jednak mąż ją ubiegł. – My żyjemy spokojnie i innym w okna nie patrzymy – rzekł, mocno artykułując słowa. – To sprawa między Pleissem, Panem Bogiem i trybunałem, nie nasza. – Ale wyście dobrze znali Esmeraldę, czyż nie? – zwróciłem się do pani domu. – Zachodziliście na pewno do niej?

Nie ryzykowałem zbyt wiele, gdyż po pierwsze, dom Grunna od kamienicy należącej do Pleissa dzieliły ledwie dwie ulice, a po drugie, jeśli Esmeralda Pleiss tak lubiła dzieci, to na pewno nie odmówiła sobie przyjemności goszczenia wesołego chłopczyka i jego matki. Tym razem Grunn już się nie odezwał, pozwalając odpowiedzieć żonie. – To była dobra kobieta – odparła Eliza. – Biedna jak każda, której los nie pozwolił zaznać szczęścia bycia matką, ale dobra. – Roberta Pleissa też uważano za dobrego człowieka – zauważyłem. – To prawdziwe nieszczęście, kiedy jeden dobry człowiek zabija drugiego dobrego człowieka. – Ano, żebyście wiedzieli – wtrącił Grunn. – Tak właśnie jest, jako żeście rzekli. Prawdziwe nieszczęście. Ale cudze, nie nasze, Bogu dziękować, więc i nie ma o czym gadać. Kobieta zwróciła na niego spojrzenie. – Mistrz Inkwizytorium pragnie wywiedzieć się, co o tym myślimy. Tak jak i będzie pragnął się wywiedzieć, co myślą inni, którzy bywali u Esmeraldy. Sądzę, że nie ma w tym nic złego, jeśli powiemy, co nam wiadome. – Teraz odwróciła się w moją stronę. – A wiemy, że oni postępowali według boskich i ludzkich przykazań. Nigdy nie podniósł na nią głosu czy, nie daj Boże, ręki. Zresztą i mnie Pan nie poskąpił podobnego męża. – Położyła wąską dłoń na wielkim łapsku Ericha, a ten aż się rozpromienił, słysząc te słowa. – Czasem w spokoju i ciszy również można krzywdzić człowieka – zauważyłem. – Nie wyglądała na krzywdzoną. – Eliza potrząsnęła głową. – I być może w tej mierze my, kobiety, mamy lepszy wzrok nawet od inkwizytorów. Grunn zesztywniał, jakby obawiał się mojej reakcji, lecz tylko się uśmiechnąłem. – Pewnie jest, jak mówicie – zgodziłem się. – Toteż z tego właśnie powodu rzecz cała wydaje mi się wyjątkowo dziwna. A Maria Grolsch? Czy to też dobra kobieta? – zapytałem, mając na myśli kobietę, której zakazano wstępu do domu Pleissów. – Mistrzu Madderdin – Grunn wyprostował się na krześle – czy nie mylicie kolacji z przesłuchaniem? Rozłożyłem ręce i pochyliłem głowę. – Upraszam o wybaczenie – powiedziałem łagodnie. – Może rzeczywiście pogawędźmy o przyjemniejszych sprawach. W końcu czasu mamy dość, a ja zostanę w Wittlich tylko tak długo, póki wszystkiego i na pewno nie będę wiedział. Eliza parsknęła śmiechem, a mąż obrócił na nią zdziwiony wzrok. Jak widać, ona pojęła dwuznaczność mojej wypowiedzi, natomiast do jego umysłu dopiero wtaczał się ociężały wóz rozumienia. – Co cię tak rozbawiło? – spytał z dobroduszną naiwnością. No proszę, a jednak wóz się nie wtoczył. Bywa i tak. – Nic, kochany, nic. – Znowu położyła mu dłoń na ręku. – Zjedz kuropatwę. Upieczona tak jak lubisz, w majeranku. – O! – Twarz mu się rozjaśniła. – Dobra żona to skarb, mistrzu Madderdin, mówię wam:

skarb. A wy możecie mieć żonę? Wolno wam? – Nie jest to zabronione – odparłem. – Ale jakoś tak się zdarza, że ci spośród nas, którzy założyli rodziny, rzadko dochodzą do wysokich funkcji. Pokiwał głową ze zrozumieniem. – I może racja, bo kiedy człowiekowi zależy na rodzinie, to coraz chętniej uciekałby z pracy, a w pracy samej, zamiast myśleć o robocie, to myśli, czy aby dziecko nie zakaszlało, czy pod wóz nie wpadło, czy nie zadławiło się czymś, nie daj Boże... – Czy żonka nie chowa kogoś pod pierzyną – dodała Eliza z filuternym uśmieszkiem. – Eeee, nie. – Poczerwieniał i zakłopotany potarł brodę knykciami. – Skoro Bóg obdarował mnie miłością najpiękniejszej kobiety w mieście, to chyba nie po to, by mi ją zabrać? Nie mam racji, mistrzu Madderdin? Co? – Ufam, że macie – odparłem grzecznie, choć trudno było powstrzymać mi się od myśli, że do pewnego czasu, podobnie jak Grunn, mógł myśleć również Hiob. Zerknąłem szybko z ukosa na Elizę, która w blasku świec wyglądała naprawdę świeżo i ślicznie. Nie wiem, czy była najpiękniejszą kobietą w Wittlich, lecz ze swą jasną cerą, łagodnymi rysami twarzy i złotymi włosami nawet na magnackim dworze nie przyniosłaby wstydu. A przy tym wydawała się osobą obdarzoną większą lotnością umysłu od małżonka. Co, jak wiedziałem, nie zawsze wychodzi mężczyźnie na dobre. – Czy macie jakieś ulubione dania, mistrzu? – Kobieta odwróciła się w moją stronę. – Coś szczególnego, co mogłabym wam przyrządzić? – Nie śmiałbym nadużywać gościnności – rzekłem i kątem oka zauważyłem, jak Grunn kiwa głową najwyraźniej z uznaniem dla mojej powściągliwości. – Już nie opowiadajcie. – Uśmiechnęła się. – Jestem pewna jak amen w pacierzu, że Bromberg wam nagadał o żółwiowej polewce... – I o rakach – dodałem, odpowiadając jej uśmiechem. – Co prawda, to prawda – wtrącił Erich. – Jak żyję, takich raków nie jadłem. Zresztą wiecie, ja to pół życia o takowych specjałach mogłem sobie jedynie pomarzyć. – Zaczął dokładnie wycierać sos chlebem. – Potem dopiero Bóg pozwolił, bym ciężką pracą zdobył to i owo. I Bóg też pozwolił, bym się mógł szczęśliwie dzielić swym plonem z rodziną. Nic nie odpowiedziałem, bo cóż tu odpowiadać. Przytaknąłem tylko. Grunn mi się podobał. Był prostym, surowym człowiekiem, który jednak wydawał się mieć w sercu i umyśle wbudowaną busolę prowadzącą go w dobrym kierunku. Miałem więcej niż pewność, że tego człowieka dobrze mieć za przyjaciela, a niedobrze za wroga. – Wasze zdrowie, panie Grunn. – Podniosłem kielich. – I wasze, miła pani. – O nie! – Mężczyzna uniósł naczynie, lecz nie zbliżył go do ust. – Zawsze wpierw pijemy zdrowie naszego synka. Żeby żył szczęśliwy i zdrowy i żeby Pan Bóg oraz Aniołowie czuwali nad nim w każdej chwili jego życia. Na twarzy gospodarza odbiło się prawdziwe wzruszenie, kiedy wypowiadał te słowa.

– Piękny toast – rzekłem. – Oby działo się, jak mówicie. Serdecznie wam tego życzę. Wypiliśmy, a wino było naprawdę smaczne i jak podejrzewałem, nie należało do najtańszych. Ale cóż, człowiek, który własną ciężką pracą doszedł do majątku, miał przecież prawo tym majątkiem się cieszyć. O wiele bardziej podobał mi się niż ci, którzy chowają złoto po skrzyniach, skąpiąc go i sobie, i swoim najbliższym. A efekt podobnego postępowania jest zwykle taki, że kiedy podobny dusigrosz umiera, to rodzina, zamiast pogrążyć się w smutnej zadumie, zajmuje się zajadłym rozpruwaniem kufrów. Z Erichem i Elizą pogawędziłem jeszcze chwilę, nieoczekiwanie ciesząc się towarzystwem szczęśliwych ludzi, którzy szczęściem tym nie chełpili się, lecz też nie zamierzali go ukrywać. Potem pożegnałem ich, gdyż rozumiałem, że w pewnym momencie obecność obcego człowieka staje się kulą u nogi. Zwłaszcza iż wcześniej Grunn napomykał, że chętnie widziałby w swym domu nie jedno dziecko, lecz stadko małych urwisów. Pomyślałem, że jeśli pójdę wcześniej spać, będzie miał większe szanse, by rozpocząć realizowanie swych zamiarów. A zważywszy na urodę jego żony, zapewne nikt nie musiał go do podobnego postępowania przymuszać kijem. *** Następny dzień obudził mnie stukaniem deszczu w okiennice, ale zanim zdążyłem wyjść z domu Grunnów, ulewa zamieniła się najpierw w mizerny kapuśniaczek, potem w rzadką mżawkę, aż wreszcie zupełnie ustała. I tylko nad miastem nadal unosiła się zbita warstwa ołowianych chmur, tak że spoglądając w niebo, można było mieć wrażenie, iż zostało się zamkniętym w olbrzymiej jaskini o ciemnosinym suficie. Postanowiłem odwiedzić Marię Grolsch, która została przegnana z domu Pleissów pod zarzutem kradzieży. Liczyłem, że złość kobiety nie ustąpiła i że w trakcie rozmowy wymknie jej się co najmniej kilka słów, które pozwolą mi lepiej poznać małżeństwo Esmeraldy i Roberta. A może nawet nie lepiej poznać, lecz przekonać się, co o tym związku mówi osoba im niechętna. Bo peany Ottona jakoś nie do końca do mnie przemawiały. Marię Grolsch można było nazwać sąsiadką Pleissów, gdyż dom, w którym mieszkała, dzieliło ledwie dwieście, może dwieście dwadzieścia sążni od domostwa Esmeraldy i Roberta. Ale oba budynki dzieliło znacznie więcej niż odległość, bowiem znaleziona przeze mnie na pół przegniła i pokryta grzybem rudera była najwyraźniej jedną z najtańszych czynszówek w mieście. Śmierdziało wokół niej wylewanymi prosto na bruk nieczystościami, a w stęchłej sieni cuchnęło uryną. Kiedy wszedłem do środka, starając się oddychać przez usta, powitał mnie dobiegający z piętra kobiecy wrzask. Ktoś darł się wściekłym, szalonym krzykiem, nawet na chwilę niezamierającym, a tylko przechodzącym od świdrującego w uszach staccato aż do zagłuszającego wszystko legato (ostatnimi czasy zaszczyciłem pewną śpiewaczkę kilkoma wspólnymi nocami, więc podobna terminologia nie była mi obca).

Trzeba przyznać, że wytrzymanie w podobnych warunkach stanowiło naprawdę sporą sztukę. Ciekawiło mnie, jak długo nieznana mi, a zapewne cierpiąca osoba potrafi tak wrzeszczeć. Smarkaczowi, który doprowadził mnie pod drzwi Grolschowej, wcisnąłem w dłoń miedziaka, a potem zastukałem. Mocno, pięścią. Musiałem powtórzyć trzykrotnie ten manewr, zanim wreszcie drzwi się uchyliły. Maria Grolsch była bardzo wysoką kobietą, niemal tak wysoką jak ja, a przecież wasz uniżony sługa nie należy do karzełków i rzadko kto patrzy na niego z góry. Może to też jakaś niemająca związku z fizycznymi warunkami cecha inkwizytorów? Że ludzie kurczą się, kiedy na nich spoglądamy, i dzięki temu wydajemy się nad nimi górować? W każdym razie Maria Grolsch była wysoka i mniej więcej tak samo powabna jak zagłodzona kobyła. Nawet zęby miała końskie: szerokie i żółte, kolorem nieodstające szczególnie od skóry twarzy. – Czego? – warknęła od progu, przyglądając mi się niechętnym wzrokiem. – Nazywam się Mordimer Madderdin i jestem inkwizytorem – odezwałem się na tyle głośno, by przekrzyczeć wyjącą na piętrze kobietę. Teraz wyła nieco ciszej (może zaczynała się męczyć?), ale nadal na tyle głośno, by przeszkadzać w konwersacji. – Każdy tak może powiedzieć – nie spłoszyła się. – Macie jakieś dokumenty? Musiałem nachylić się do niej, by usłyszeć, co mówi, a wtedy, niestety, owionął mnie trupi odór bijący z jej paszczy niczym ze świeżo otwartego grobowca. Wzdrygnąłem się i odsunąłem na krok. Ludzie zazwyczaj nie pytają inkwizytorów o dokumenty. Jeżeli pojawiamy się w służbowym stroju: czarnym płaszczu z wyhaftowanym połamanym srebrnym krzyżem, to sprawa jest oczywista. Jeśli natomiast występujemy, tak jak w tamtej chwili, w zwyczajnym, codziennym odzieniu, to najczęściej wystarcza samo słowo inkwizytora. Bowiem niezgodne z prawdą podawanie się za funkcjonariusza Świętego Officjum jest karane z całą bezwzględnością oraz surowością. Kłamcę skazuje się na śmierć, a publiczna egzekucja trwa całymi godzinami i stanowi świetny materiał do przemyśleń dla tych, którzy chcieliby popełnić podobną zbrodnię. Patrząc jednak od strony formalnej, kobieta miała prawo zażądać stosownych papierów. Wyjąłem więc z zanadrza pismo i rozpostarłem przed jej oczyma. Pełnomocnictwo jasno mówiło, że jestem inkwizytorem i zostałem oddelegowany do przeprowadzenia badania na terenie miasta Wittlich oraz okolic. Grolsch nie udawała nawet, że patrzy. – Nie umiem czytać. Przyjdźcie no tu z kimś, kto umie i kogo znam, żeby mi... Tego było już za wiele. Pchnąłem Marię w pierś otwartą dłonią tak mocno, że klapnęła tyłkiem na ziemię. Rozjazgotała się z twarzą ściągniętą nienawiścią, ale wtedy przekroczyłem próg i szturchnąłem ją szpicem buta pod żebra. Straciła dech, a wrzask umilkł. Nadal słyszałem jednak kobietę z piętra. Tym razem na szczęście tylko jęczała, a każdy jęk oddzielony był od drugiego solidnym interwałem. – Może jednak uwierzycie, że jestem inkwizytorem? – spytałem łagodnie. – Łatwiej nam będzie wtedy dojść do ładu.

Wstała z trudem, pokasłując i stękając, chociaż nie kopnąłem jej na tyle silnie, by wyrządzić krzywdę. Zdumiało mnie tylko, jak bardzo jest blada. Mogło się zdawać, że za chwilę osunie się nieprzytomna na podłogę, tak bardzo nienaturalna była ta bladość. Jednak kiedy spojrzała na mnie, już stojąc, i zobaczyłem jej wzrok, zacząłem się zastanawiać, czy nie rzuci mi się z pazurami do oczu. Nie rzuciła. – Trzeba było tak od razu. Zachodźcie – powiedziała nieoczekiwanie uprzejmie. Co miała na myśli? Że kiedy tylko otworzyła drzwi, miałem ją sprać po pysku? Przecież inkwizytorzy to ludzie grzeczni, a ja należałem do tych o najgładszych obyczajach. Sień była brudna i zagracona, pokój nie lepszy. Na podłogę rzucono dwa porwane sienniki z wystającymi kępami słomy, za stół służyła deska przerzucona przez dwa drewniane kloce, a za krzesło prosty, byle jak zbity kufer, straszący wystającymi po bokach przekrzywionymi główkami gwoździ. Krótko mówiąc, w tym domu bieda aż piszczała. Zresztą cóż tu mówić, nie tylko o biedę chodziło. Widywałem domy ubogich ludzi, którzy starali się jednak w miarę swych skromnych możliwości zadbać o porządek. Biedakiem jesteś z woli Boga, niechlujem jedynie z własnego lenistwa. Maria Grolsch okazała się dobitnym i pożałowania godnym przykładem kobiety niechlujnej. Nawet ściany w jej domu były brudnoszare, pełne nacieków i smug od sadzy, z burymi wykwitami grzyba. – Siądnijcie no se, dobry mistrzu – zagruchała przymilnie. – Może co pojecie albo wypijecie? Oczywiście. Właśnie po to przyszedłem do tej rudery. Na wytworny obiadek wzbogacony smakowitym napitkiem. – Obejdzie się – burknąłem. Usiadłem na skrzyni, sprawdzając przedtem, czy gwóźdź lub drzazga nie ukłują mnie w pośladki. – Przychodziłaś do Esmeraldy Pleiss, prawda? – przeszedłem od razu do sedna sprawy, która mnie tu przywiodła. – Często tam bywałaś? – Tam zaraz często. Tak jak dobra sąsiadka, wypytać niby co i jak... – Później zakazano ci tam przychodzić, bo ukradłaś srebra, czyż nie? – Nic nie ukradłam! – wrzasnęła, aż mi zaświdrowało w uszach. – To może twój bękart? Wgapiła się we mnie takim wzrokiem, że jeśli jej spojrzenie miałoby moc podpalania, to zamieniłbym się właśnie w kupkę popiołu. Grdyka na gęsiej, pomarszczonej szyi latała jej w górę i w dół. – On nie jest żadnym bękartem – powiedziała po chwili dziwnie spokojnym głosem. – Ojciec mu umarł. I niczego nie ukradł! – Nie wytrzymała długo w tym udawanym spokoju i znowu się rozdarła: – Biedni jesteśmy, ale uczciwi! – Naplułaś na panią Pleiss. Znieważyłaś ją na ulicy przy ludziach. Czemu? – Bo ludzi oszukała! Gadała, żem złodziejka. A ja swoje prawa znam i nie dam się

nikomu. – Bardzo byłaś zła na panią Esmeraldę, prawda? I czego jej życzyłaś? Wszystkiego niedobrego. A może nie tylko życzyłaś? – Chwyciłem suchy przegub jej dłoni i ścisnąłem tak, że krzyknęła. – Może odprawiałaś czary? Może rzucałaś uroki? – Wzmocniłem chwyt, aż zwinęła się z bólu. – Mam cię zabrać na przesłuchanie? Chcesz, żebym pokazał ci narzędzia? A może każę badać twojego syna? I powiem mu, że musi cierpieć, bo matka robiła ludziom złe rzeczy? Chcesz, żeby twoje dziecko płakało w męce, płacąc za twoje winy? Zemdlała. Po prostu zemdlała i upadła pod stół. Zakląłem i puściłem jej bezwładną dłoń. Szczerze mówiąc, nie takiej reakcji się spodziewałem, gdyż miałem nadzieję, że może w gniewie lub strachu wykrzyczy o jedno słowo za dużo. A ta jędza mi po prostu uciekła. Leżała teraz, świecąc białkami oczu, z zesztywniałą twarzą i głową odchyloną głęboko w tył, tak głęboko, że pod mostem z jej karku przemaszerowałaby pewnie cała armia szczurów. Gdyby nie fakt, że w tej ruderze zapewne nawet szczury wyzdychały. Rozejrzałem się wokół. Odnalazłem dzbanek z urwanym uchem i zajrzałem do niego. W środku było trochę wody, więc chlusnąłem nią w twarz nieprzytomnej. Usta Marii Grolsch poruszyły się spazmatycznie, a tęczówki wróciły na właściwe im miejsce. Nie miałem przy sobie soli trzeźwiących, więc w zastępstwie kuracji szturchnąłem kobietę butem w ramię. – Wstawaj no i sztuki mi tu nie odprawiaj – nakazałem surowo. Zajęczała i zwróciła spojrzenie w moją stronę. – Błagam. Nie ruszcie mego synka. Błagam was, dobry mistrzu, nie ruszcie go... – Po jej wyschniętych policzkach zaczęły płynąć łzy. No proszę, proszę, a więc nawet tak nędzne stworzenie jak ona miało jakieś ludzkie uczucia. – Musisz mi wszystko opowiedzieć, Mario – złagodziłem ton, ponieważ uznałem, że nadszedł czas, by gorycz szturchańców i pogróżek osłodzić uprzejmością. – Przecież nie jestem twoim nieprzyjacielem, a jedynie pragnę wyjaśnić tajemnicę nieszczęsnej śmierci sąsiadki. Jeśli mi pomożesz w tym zbożnym dziele, może będę miał dla ciebie coś więcej niż dobre słowo. Stękając i sapiąc, podniosła się z podłogi. Przysiadła na skraju niskiego stołu, czujna niczym karaluch, który przed chwilą z trudem umknął przed podeszwą buta. – Ile? – zapytała szybko, a jej ciemne oczy zalśniły. – Ile mi zapłacicie? Cóż, jak widać, szybko dochodziła do właściwej sobie bezczelnej kondycji. Ale był to już krok w dobrą stronę, gdyż najwyraźniej uznała, że wie coś, za co warto zapłacić. Gdyby wasz uniżony sługa był psem na polowaniu, teraz właśnie postawiłby uszy. – Cena zawsze zależy od jakości towaru – wyjaśniłem. – Ciekaw jestem, co takiego wiesz, Mario? Czy w ogóle może mnie to zainteresować? Nie za bardzo chce mi się wierzyć, że poznałaś coś poza babskimi plotkami... – nadałem głosowi ton lekceważenia. – Oho, ho, bardzo byście się pomylili! – wykrzyknęła. – Już ja wiem, co za ziółko było z

tej Pleissowej. – Dlaczego tak mówicie? – Ile dacie? Dajcie dziesięć koron, a powiem wam wszystko. Na miecz Panajezusowy wam przysięgam, że nie pożałujecie. – Dla dodania wagi tym słowom huknęła się pięścią w wychudłe piersi. – Dostaniesz koronę i ani złamanego grosza więcej – powiedziałem twardo. – A teraz gadaj. Przełknęła ślinę, poruszyła wargami, jakby pilnowała, by z jej ust nie wymknęło się przekleństwo, po czym westchnęła. – Niech już będzie na wasze, szlachetny mistrzu – znów przymilnie zagruchała i ta przymilność wydała mi się jeszcze bardziej odrażająca. – Jeno dajcie od razu, cobyście potem nie przepomnieli. Nie chciało mi się spierać z Grolschową, więc wyciągnąłem z mieszka jednokoronówkę i rzuciłem jej pod nogi. Cóż, jeśli opowieść mnie nie zadowoli, zawsze będę mógł odebrać pieniądze. Schyliła się błyskawicznie, pochwyciła monetę i obejrzała dokładnie ze wszystkich stron. Spokojnie czekałem. Wreszcie podkasała spódnicę, coś tam pod nią zagmerała, a ja pomyślałem, że właśnie chowa monetę w miejscu, do którego na pewno nie chciałbym z własnej woli sięgnąć. I tak właśnie straciłeś koronę, biedny Mordimerze, pomyślałem. – Już wam wszyściutko teraz powiem. – Rozsiadła się wygodniej i złożyła dłonie na podołku. – Pleissowa chodziła za rzekę, do babki. – Do babki? Do znachorki znaczy? I co w tym dziwnego? Nie mogła mieć dzieci, to szukała każdego sposobu. – Nie, nie, nie. – Zamachała chudym palcem. Z obrzydzeniem zauważyłem, że zakończony jest on brudnym i długim szponem. – To nie tak, dobry mistrzu. Nie po to ona chodziła, by mieć dziecko, ale po to, żeby go nie mieć. – Przecież była bezpłodna. – Wzruszyłem ramionami. – Bezpłodna – prychnęła. – Od kiedy płód spędziła, to może i bezpłodna! Tak, tak – wykrzyknęła. – Wiem to na pewno! Spędziła! – Kłamstwa – burknąłem, gdyż wiedziałem, że w małych miasteczkach ludzie żyją podobnymi historiami i często mało w nich jest prawdy. Nawiasem mówiąc, w dużych miastach wszystko wygląda podobnie, tylko tematów i obiektów do obmawiania jest więcej. – Wiem to od samej babki! – A po co do niej chodziłaś? Jakie sprawy masz ze znachorką? – zapytałem szybko i czujnie. Zgarbiła się i opuściła wzrok. – Zioła mi dawała, coby mnie w kościach mniej łamało, bo tak u mnie, że na każdą burzę, każdziuteńki deszcz, każdusią... – Milcz! – warknąłem, bo biadolenie kobiety wyprowadzało mnie z równowagi. –

Powiedz lepiej, gdzie ta babka mieszka. Gdzie za rzeką? – Mieszka? Mieszka? Mieszkała, nie mieszka! – Ramiona aż jej się zatrzęsły ze śmiechu. – Będzie pięć lat, jak ją panowie inkwizytorzy spalili. No i masz babo placek, westchnąłem w myślach, gdyż w tym miejscu trop się urywał. Chciałem jeszcze spytać, za co ją spalili, ale potem machnąłem ręką. Czy to ważne za co? Ważne, że nic już mi nie powie ani o Pleissowej, ani o innych swoich sprawkach. – Tu ją spalili? – Ano tu. – Pokiwała głową. – Widowisko było jak się patrzy. Na rynku babkę postawili, za rękę łańcuchem przywiązali do żelaznego pala, wkoło drew nałożyli i podpalili. A babka, choć stara, to tak biegała, tak biegała – Grolsch prychnęła z rozbawieniem – jakby jej z pięć krzyżyków ujęli. No, ale w końcu się upiekła. Ten rodzaj kaźni, o którym opowiadała, rzeczywiście czasami stosowano, najczęściej w przypadku zatwardziałych heretyków, czarowników lub wiedźm, którzy nawet w obliczu pewnej śmierci i męki nie chcieli pojednać się z Panem Bogiem oraz Kościołem. Przy podczepieniu odpowiednio długiego łańcucha i przy umiejętnie podłożonych drwach skazany mógł cierpieć ładne kilka godzin, co jak wiedziałem, zawsze, ale to zawsze dostarczało nie lada uciechy zgromadzonemu tłumowi. Jeśli ktoś był mądry, sam od razu szedł w płomienie, by nie przedłużać cierpienia. No, ale by tak uczynić, trzeba przecież wykazać się wielkim hartem ducha, gdyż słaba ludzka natura wzdraga się zwykle przed samounicestwieniem. Zresztą skazani często do samego końca żywili nadzieję na ocalenie. Twardo stąpający po ziemi realiści liczyli, że spadnie ulewny deszcz i egzekucja się odwlecze, natomiast marzycielscy idealiści wierzyli, że z czeluści piekielnych wychynie diabeł i zabierze ich do swego królestwa. Deszcz czasami rzeczywiście potrafił zakłócić przebieg egzekucji, o przypadku z demonem jednak nie słyszałem. – A rajcy Boemischowi ze śmiechu od patrzenia na tę gonitwę babki koło słupa aż coś się w środku rozpękło. I skonał biedaczyna następnego dnia – dodała Grolsch, po czym zrobiła smutną minę. – Czort z nim – mruknąłem. – Ty mnie tu nie zagaduj babką i jej historią. Znasz kogoś, kto może potwierdzić, że mówisz prawdę? Że Esmeralda Pleiss zabiła nienarodzone dziecko? – A co to niby za dziecko, kiedy jeszcze siedzi w brzuchu? – oburzyła się. – Usunąć takie coś to jak narośli się pozbyć albo paznokcia... O! – Pokiwała znowu tym długim szponem. Nie wytrzymałem i chwyciłem ją za kudły, po czym trzasnąłem jej łbem o blat. Nie za mocno, żeby znowu nie omdlała, no i musiałem uważać, żeby jej przypadkiem nie zabić. Przynajmniej póki nie zadam jeszcze kilku pytań. Później niech sobie zdycha... – To jest człowiek, wiedźmo! – warknąłem. – W brzuchu czy nie w brzuchu, ale mały człowiek! I jego życie należy do Boga, nie do ludzi. Puściłem ją i strzepnąłem z dłoni kłaki, które zostały mi pomiędzy palcami. Grolsch zsunęła się ze stołu i odczołgała ode mnie na bezpieczną odległość, a potem skuliła przy

ścianie. Znowu czujna niczym przerażony szczur i najwyraźniej wściekła, iż przez chwilę zapomniała o tej czujności. Wiedziałem, że uniosłem się bez potrzeby, gdyż podobnym kreaturom co Maria Grolsch nie wbije się do łba miłości do żywych istot ani dobrocią, ani przemocą. Ba, gdybyż do szlachetnych uczuć dało się nakłonić ludzi pięścią czy butem, jakże szybko świat pławiłby się w nieustającej szczęśliwości! – Powtarzam: kto jeszcze coś mi opowie o pani Pleiss? Może twój syn, co? – poznałem już jej słabe miejsce, więc nie zawahałem się, by w nie ugodzić. – Nie, nie, nie mój syn! Co on tam wie! – wykrzyknęła. – Znajdźcie Margaritę, niby służącą Pleissowej – dodała już spokojniejszym tonem. – Ta wściekła suka wie wszystko o sprawkach swojej pani. – Margarita. Dobrze. Gdzie ją znajdę? – A diabeł i szatani wiedzą. – Wykrzywiła twarz. – Pewnie gzi się z jakimś piekielnym gachem, czarownica przeklęta. – Dlaczego nazywasz ją czarownicą? – Sssami zobaczycie – wysyczała. – Sami się przekonacie. Cóż, Grolsch nie pałała nadmierną sympatią do służebnej dziewki Pleissów i wasz uniżony sługa miał zamiar sprawdzić, dlaczego tak się dzieje. Może we wszystkim, co działo się wokół małżeństwa Roberta, nie było ani zbrodni, ani czarów, ale z całą pewnością mnóstwo ludzkiej złości oraz nienawiści. I całkiem solidna szczypta tajemnicy. Kobieta na piętrze, która przez cały czas trudnej rozmowy z Marią Grolsch dała nam moment wytchnienia od swych jęków, rozwrzeszczała się znowu. – Co tu macie za sąsiedztwo? – zagadnąłem. – Czemu ta jędza drze pysk w tak nieprzyjemny sposób? – Rodzi od wczoraj i nie może urodzić – odpowiedziała po chwili. – A na babkę ani medyka nie ma nawet grosza. No to tylko krzyki jej zostały. – Skrzywiła usta w złośliwym uśmiechu. – Tak to jest, jak się niepoczciwie wyprzedało cnotę byłe komu i zostało samej z brzuchacizną. Najwyraźniej była niezmiernie zadowolona z nieszczęścia drugiego człowieka. Bez słowa wyszedłem za próg. Wycie dobiegające z piętra stało się jeszcze głośniejsze i jeszcze bardziej rozpaczliwe. Pokręciłem głową z niezadowoleniem dla własnej słabości każącej mi się wtrącać w sprawy obcych ludzi i zawróciłem do Grolschowej, która nie zdążyła jeszcze zamknąć drzwi. – Wiesz, gdzie w pobliżu mieszka jaki medyk? Prowadź do niego raz-dwa, bo popędzę kijem. Wymruczała coś, co brzmiało mi jak: „Widzicie go, kijem by pędził”, ale ponieważ jednocześnie szybko wybiegła z mieszkania, uznałem, że mogę jej darować te pomruki, aby tylko zaprowadziła mnie na miejsce.

*** Medyk odziany był jedynie w przybrudzony długi szlafrok, spod którego wystawały blade, gęsto owłosione łydki. Na stopach miał kapcie, jeden czarny, drugi zielony. Kiedy otworzył drzwi, zza jego pleców wionęło smrodem medykamentów. – Czego tam? – warknął, krzywiąc się na nasz widok. – Mordimer Madderdin, inkwizytor – przedstawiłem się, z niemałą satysfakcją obserwując, jak złość wykrzywiająca twarz medyka zmienia się w strach, a następnie rozpływa w przypochlebnym uśmiechu. – W czymże mogę usłużyć dostojnemu mistrzowi Świętego Officjum? – Niemal zgiął się w pałąk, wypowiadając te słowa. – Zbierajcie się – rozkazałem, a z twarzy mężczyzny odpłynęła cała krew. – Czy... czy jestem aresztowany? – A czy istnieją jakieś powody, dla których miałbym was aresztować? – Spojrzałem mu prosto w oczy, a on natychmiast uciekł ze wzrokiem. – Nie... Skąd... Czemu niby... – Potrzebuję waszego talentu, nie was samych – wyjaśniłem. – Będziecie odbierać poród. – Poród? – Wyraźnie zgłupiał, bo z całą pewnością nie tego się spodziewał po wizycie inkwizytora. – Tak, poród. To taki krótki etap pośredni pomiędzy byciem w ciąży a posiadaniem dziecka. – Pokręciłem głową. – No dobra, zabierajcie narzędzia i idziemy. Tylko szybko, człowieku, szybko! Rzeczywiście zebrał się całkiem sprawnie i nie minęły trzy pacierze, a staliśmy już na progu czynszowej rudery, w której cierpiała rodząca kobieta. – A gdzie wy mnie prowadzicie? – Twarz medyka ściągnęła się pod wpływem niezmiernego obrzydzenia. – Przecież tu mieszkają najgorsze szumowiny, przecież tu... – Biedni jesteśmy, ale uczciwi! – wrzasnęła oburzona Grolschowa za moimi plecami. Mężczyzna, który zapomniał już w ogóle o istnieniu kobiety, aż podskoczył z wrażenia, a i ja przyznam, że nerwowo drgnęła mi brew, kiedy usłyszałem ten jazgotliwy głos. – Widzicie? Biedni, ale uczciwi. – Klepnąłem medyka w ramię. – No już, już... Kiedy otworzyliśmy drzwi prowadzące do pokoju rodzącej, kobieta nie krzyczała już, a tylko chrapliwie jęczała. Nie spodziewałem się, że będzie aż tak młoda (mogła mieć najwyżej czternaście lat), a długotrwałe cierpienie uczyniło jej bladą twarz niemal przejrzystą. Obok siennika, na którym leżała, przycupnęła jakaś zgarbiona starowina. Spojrzałem w jej zamglone trunkiem oczy i kazałem Grolschowej, żeby wykopała staruchę za próg. Dziewczyna przyglądała nam się pełnym boleści wzrokiem, w którym nie było nie tylko nadziei, ale nawet zainteresowania. Jak widać ból, zmęczenie oraz poczucie beznadziejności wywarły już na niej stosowne piętno.

Medyk ściągnął z rodzącej koc, którym była okryta, obmacał jej brzuch (miałem wrażenie, że nieszczególnie sili się na delikatność), po czym aż zaklął. – W ostatniej chwili żeście mnie uprosili – burknął. – Tu jeszcze godzina, dwie bez pomocy i by umarła. Pozostawiłem bez komentarza fakt, że nie było mowy o żadnym upraszaniu, gdyż moment nie wydawał mi się odpowiedni, by wykłócać się z lekarzem o znaczenie konkretnych słów. – A wiecie, co robić? – zapytałem tylko. – Dobry medyk zawsze wie, co robić – odparł wyniosłym tonem. – To czasem niewdzięczni pacjenci umierają, nie doceniając naszych starań. I znowu pozwoliłem sobie nie skomentować tej bezczelnej odzywki. Od zawsze wiedziałem, że lekarze należą do mocno szemranej konfraterni i przewraca im się we łbach o wiele szybciej niż innym ludziom. Na tę bolączkę był jeden dobry sposób, a nazywał się baty. No, ale nie zawsze dało się go zastosować. – Skoro jesteście inkwizytorem, zapewne macie niejakie wyobrażenie o funkcjonowaniu ludzkiego organizmu – zauważył, kiedy już kazał Grolschowej przynieść wiadro gorącej wody. – Niejakie – przyznałem skromnie, choć edukacja w przesławnej Akademii Inkwizytorium dawała mi prawo do użycia znacznie mocniejszych określeń. – I bardzo dobrze. Będziecie więc asystować mi przy zabiegu, bo sprawa ciężko się zapowiada. – Pogłupieliście. – Wzruszyłem ramionami. – Jak sobie chcecie, ale bez pomocnej dłoni nie ręczę za życie ani tej kobiety, ani dziecka. – A co to, żadnej położnej nie ma w tym piekielnym mieście?! – Zanim po nią poślemy, dziewczyna umrze. I tak cud, że przeżyła noc. Powiem wam też, mistrzu – zapatrzył się we mnie z poważną miną – że nieustająco mnie zadziwiają siła ludzkiego organizmu oraz emanująca z człowieka wola przetrwania, objawiająca się w pokonywaniu największych niedogodności. Skinąłem głową. Taaak, z podobną tezą mogłem się bez trudu zgodzić. Każdy, kto uczestniczył w inkwizytorskich interrogacjach, mógł się przekonać, iż wielu przesłuchiwanych rozpaczliwie czepiało się nędznych strzępów życia, jakie im pozostały. Najczęściej zresztą niezgodnie z rozsądkiem, gdyż dla wielu z nich śmierć była wybawieniem. – Skoro trzeba, to trzeba – mruknąłem. Inkwizytorzy są przyzwyczajeni do widoku krwi oraz ludzkiego cierpienia, a żebyśmy mogli wykonywać skutecznie naszą pracę, musimy zamienić serce w twardy głaz. Jednak nikt nie mógł przygotować mnie do uczestniczenia w misterium narodzin, gdzie pośród krwi i krzyku wykluwało się nowe życie. I kiedy już po wszystkim (a nie było lekko, mili moi, o

nie) spojrzałem na czerwoną twarz noworodka, pomyślałem sobie, w jak zdumiewający sposób Bóg układa ludzkie losy. Oto ja, inkwizytor, stałem z dłońmi czerwonymi od krwi w pokoju, w którym do niedawna wibrował przerażający krzyk bólu, i nie tylko nikomu nie uczyniłem krzywdy, lecz w dodatku mogłem sobie pogratulować, że przyczyniłem się do przetrwania dwóch istot ludzkich. Co prawda zważywszy na mizerny stan matki zarówno fizyczny, jak i majątkowy, trudno było powiedzieć, czy nie wyrządziłem im w ten sposób niedźwiedziej przysługi... Ale dalszy los tych dwojga leżał już w rękach Pana, nie moich. Na razie młoda matka spała kamiennym snem, a noworodek przysysał się do jej piersi. – Dziewczyna i dziecko mają przeżyć – rozkazałem medykowi. – Zajmiecie się, by niczego im nie brakowało. Potrzebuję jej zdrowej i żywej. Bardzo wyraźnie się skrzywił. – A kto mi niby za to zapłaci? – spytał niechętnie. – Ci tutaj nawet jak miedziaka zobaczą, obrócą go trzy razy w palcach. – Lepiej się zastanówcie, jaką zapłatę odbierzecie, jeśli ta kobieta nie przeżyje i jej zeznania nie będą mogły mi pomóc w śledztwie – odparłem łagodnie. Westchnął i nic już nie odpowiedział, byłem jednak pewien, że pozostawiam dziewczynę w dobrych rękach. Lekarz zadba o tych dwojga, mając na uwadze całość swej drogocennej skóry. No i dobrze, bowiem nie interesowały mnie w tym wypadku pobudki postępowania, lecz tegoż postępowania skutek. – I po co to żyć takiej wywłoce? – burknęła Grolschowa zza moich pleców. – Na wstyd ludzki tylko. No cóż, należała, jak widać, do osób nieumiejących trzymać języka za zębami również wtedy, gdy doświadczenie nauczyło, że można za ten brak umiarkowania tęgo oberwać. – Nawet jeśli matka jest wywłoką, przecież nie ma w tym winy dziecka. – Medyk wzruszył ramionami, a ja pomyślałem, że odezwał się całkiem do rzeczy. – No dobrze – powiedziałem. – Liczę, że mnie nie zawiedziecie, doktorze. Będę się dowiadywał co i jak. A teraz wybaczcie, obowiązki wzywają... Skinąłem mu głową, nie spojrzałem na Grolschową i opuściłem mieszkanie. Przyznam, że odczuwałem nieliche zadowolenie. Nie było to może całkiem obce mi uczucie, gdyż życie do tej pory stawiało mnie przed wieloma wyzwaniami, którym potrafiłem śpiewająco sprostać, niemniej wielce satysfakcjonujące. *** Mój towarzysz, którego obecność w Wittlich na razie nie była zawadą (choć posępnie przewidywałem, że ten stan rzeczy może się w każdej chwili odmienić), wysłał posłańca z prośbą o jak najszybsze spotkanie. Chcąc nie chcąc pofatygowałem się do oberży, w której zajmował pokój. Zajazd ten chlubił się niezmiernie kolorowym i wielkim szyldem, na którym

wymalowano coś, co na pierwszy rzut oka przypominało wielkie pogięte wiadro, natomiast na drugi rzut oka rycerza w płytowej zbroi. Oberża nazywała się „Pod Walecznym Chektorem”, co niewątpliwie świadczyło o rozległych horyzontach właściciela i o tym, że antyczna opowieść Homera o obronie dalekiego Ilium wywarła na nim stosowne wrażenie. Otton czekał na mnie w alkierzu, gdzie raczył się obiadem. Prawą dłonią zajadle wiosłował w misce pełnej polewki, a lewą podszczypywał usługującą mu dziewkę. – Miło cię widzieć w dobrej kondycji i humorze – rzekłem od progu. Mój towarzysz zerwał się na równe nogi i rozpromienił w szczerym uśmiechu. – Zacny przyjacielu, jak dobrze, że już jesteś! Zaszeptał coś dziewce do ucha i klepnął ją w pośladki, a ona zaśmiała się piskliwie, po czym szybko zniknęła za kotarą oddzielającą alkierz od głównej części sali. – Mordimerze, musisz ratować teraz nawet nie Roberta, a jego dobytek – obwieścił Otton dramatycznym tonem. – Coś podobnego – mruknąłem. – Ciekawe, jakie zlecisz mi kolejne zadanie. No dobrze. – Machnąłem dłonią. – Mów, o co chodzi z tym dobytkiem? Usiadłem na krześle i przysunąłem sobie miskę Ottona. – Pozwolisz, zacny przyjacielu? Jakoś zgłodniałem, kiedy zobaczyłem cię jedzącego z takim apetytem. – Ależ proszę, proszę... Wszystko, czego sobie zażyczysz. – A więc? – miałem pełne usta, zatem uznałem, że ta skrócona wersja pytania musi wystarczyć. Polewka była rzeczywiście całkiem niezła. – Bracia Esme wdarli się do domu Roberta i zajęli go, w sposób oczywisty postępując wbrew prawu. Przełknąłem. – Zawołaj dziewkę, jeśli łaska. Niech przyniesie chleb, bo jak tu jeść samą polewkę... No tak, twój kuzyn wspominał o dzierżawcach czy... – Nie, nie, nie – przerwał mi Otton. – Wiejska posiadłość była zapisana na Esme, więc rzecz nie jest jednoznaczna z prawnego punktu widzenia. Sam przecież wiesz, że morderca nie może czerpać korzyści majątkowej ze swej zbrodni, zatem... – Ottonie, znam podstawy prawa. Zmierzaj, z łaski swojej, do sedna. I przypominam o chlebie. – Tak, tak... Wydarł się na służebną i kazał jej „migusiem” przynieść świeży bochenek. Dla wzmocnienia wagi swych słów złapał ją za pośladki, jakby były jabłkiem, a on palcami chciał się wedrzeć do gniazda z pestkami. Pisnęła jeszcze głośniej niż wcześniej, lecz po minie mogłem poznać, że nie w głowie jej sprzeciwiać się karesom Ottona. – Teraz te łotry panoszą się w domu Roberta. W jego domu, tu, w mieście. – Czy w jakiś sposób uzasadniają swoje postępowanie?

– O tak. Nie są tacy głupi. Wystąpili o zabezpieczenie powództwa, jednak nieruchomość zajęli, nim ktokolwiek im na to zabezpieczenie wydał zgodę. Zanim prawnik Roberta zdoła uzyskać korzystny wyrok, w domu nic nie przetrwa. Podobno wszystko chcą wywieźć. Gołe ściany tam zostaną... – I co ja mam niby zrobić? – zapytałem niechętnie, chociaż oczywiście wyobrażałem sobie całkiem dobrze, co ma na myśli mój towarzysz i jakiej zechce użyć sztuczki prawnej. A raczej użycia jakiej sztuczki prawnej będzie oczekiwał ode mnie. – Zajmij nieruchomość, powołując się na dobro śledztwa i konieczność zbadania miejsca zbrodni. Westchnąłem tylko. – Dobrze – odparłem. – Zrobię to, bo nie podoba mi się, że bracia tej twojej Esmeraldy uznali śmierć siostry za wspaniały interes. – Dokładnie tak! – Klasnął. – To niegodziwe, prawda? Spojrzałem na niego ciężkim wzrokiem. – Już powiedziałem, że zrobię, o co prosisz. Nie musisz mnie przekonywać. Aha, oświeć mnie jeszcze: ilu jest tych braci? – Siedmiu. – Siedmiu – powtórzyłem po chwili. – Bóg łaskaw, że nie siedemdziesięciu. Czy powinienem jeszcze coś wiedzieć? – To zapalczywi ludzie, Mordimerze. Prawdziwie gorąca krew. – Taaak. – Pokiwałem głową. – Postaram się ją więc ostudzić w inkwizytorskiej pokorze. – Słucham? – najwyraźniej się zdumiał. – Nic, nic, Ottonie. Z okazji wizyty w domu Roberta Pleissa i rozmowy z jego szwagrami postanowiłem przywdziać oficjalny inkwizytorski strój, ponieważ wolałem nie wdawać się w bitkę z siedmioma gorącokrwistymi łotrami i ich rękodajnymi. A tak przecież mogliby potraktować intruza, zanimby wypytali co i jak. Tymczasem czarny płaszcz i złamany srebrny krzyż bronił lepiej niż najkunsztowniej wyklepana zbroja. Kilka razy musiał się bowiem zastanowić człowiek, który zamierzał wejść w drogę funkcjonariuszowi Świętego Officjum. Wynikało to z faktu, że zabójstwo, a nawet przeszkadzanie inkwizytorowi w wykonywaniu służbowych powinności były karane z niezwykłą surowością, a sprawcę ścigano wszelkimi dostępnymi sposobami. Nie na darmo przysłowie mówiło: „Kiedy ginie inkwizytor, czarne płaszcze ruszają do tańca”. Oczywiście należało zawsze mieć na uwadze, że w chwili gniewu ludzie nie kierują się racjonalnymi przesłankami i mogą zatłuc inkwizytora, a dopiero potem rozpaczać nad tym, jak straszny los sprowadzili na siebie oraz swoich bliskich. A dla martwego inkwizytora żadnym pocieszeniem nie stałaby się przecież wieść, iż morderca oraz jego rodzina zostali ukarani z taką surowością, że o ich kaźni opowiadano jeszcze długimi miesiącami.

*** Nieruchomość należącą do Roberta Pleissa stanowiła piętrowa murowana kamienica wraz z niewielkim ogrodem. Od strony ulicy dom osłaniał szary kamienny mur, pośrodku którego zobaczyłem szeroką dwuskrzydłową bramę. W tej chwili brama ta była otwarta na oścież i wystawały zza niej łby dwóch zaprzężonych do wozu koni. Jednego z nich trzymał przy pysku rosły jasnowłosy mężczyzna i klął ile wlezie. Zobaczył mnie, dopiero kiedy stanąłem tuż przy nim. – Jakieś kłopoty? – spytałem grzecznie. Urwał w połowie przekleństwa i zagapił się na mnie, a wściekłość powoli ulatniała się z jego oczu. – Gdzieżby tam kłopoty, mistrzu inkwizytorze – wychrypiał w końcu. – Bydlęta mi się zaparły i ni rusz nie chcą przejechać. – Może nie chcą uczestniczyć w złodziejskim procederze? – rzekłem tym razem twardym tonem. – Co wywozisz z tego domu, łajdaku? Spurpurowiał, ale był na tyle roztropny, by nie wybuchnąć gniewem. – To majątek mojej siostry. Jesteśmy w prawie, żeby... – Nie macie żadnych praw – przerwałem mu. – Poza prawem, które wam tu i teraz udzielam: zabieraj swoich braci i znikaj stąd, zanim każę was wszystkich aresztować. – Panie Reissberg! – wydarł się mężczyzna. – Panie Reissberg, bywajcie no! Usłyszałem tupot i zza bramy wyłonił się szpakowaty mężczyzna w czarnym kaftanie. Zobaczył mnie i zdębiał. – Hugon Reissberg, doktor praw – wyjąkał, kiedy odzyskał już głos. – W czym wam mogę usłużyć, mistrzu inkwizytorze? – Nazywam się Mordimer Madderdin i zostałem oddelegowany, by w imieniu Świętego Officjum zbadać sprawę morderstwa Esmeraldy Pleiss. Zamykam dostęp do tej nieruchomości – dodałem chłodno. – Wy wyjaśnijcie swoim klientom, że stawianie oporu władzy inkwizytora jest wyjątkowo wrednym sposobem na napytanie sobie biedy. – Oczywiście, mistrzu. Macie najzupełniejszą rację, mistrzu – odparł jurysta przymilnie. Gdyby był kotem, nadstawiłby mi zaraz wyprężony grzbiet do pogłaskania. – Jak to? – warknął brat Esmeraldy. – Przecież... – Zygfrydzie! – Reissberg uniósł gwałtownie dłoń. – Nie dyskutuj z mistrzem inkwizytorem, który reprezentuje majestat prawa. Wasze żądania zostaną rozpatrzone później, zapewne z całą wnikliwością, pieczołowitością oraz sumiennością, na jaką stać tylko dostojnych przedstawicieli Świętego Officjum, lecz teraz musicie opuścić ten dom. I jak tu nie lubić prawników? Jakżeż oni świetnie wiedzą, z której strony wieje wiatr! – Ale skoro... – Jasnowłosy mężczyzna był wyraźnie oszołomiony zarówno nagłym

zwrotem sytuacji, jak i słowotokiem doktora praw. – Zygfrydzie! – zapiał Reissberg wysokim głosem. – Słuchaj moich poleceń, na miecz Pana! Powiedz braciom, żeby wypełnili zalecenia mistrza inkwizytora, gdyż stanowczo im to doradzam jako prawnik waszej rodziny. – Bezzwłocznie wypełnili – uzupełniłem. – Bezzwłocznie! – wykrzyknął, trzęsąc głową. – Zresztą za pozwoleniem waszym, mistrzu inkwizytorze, sam pójdę i wszystkiego dopatrzę, abyście nie mieli żadnych przeszkód. – Bardzo będę wam wdzięczny, panie Reissberg. Z łaski swojej, bądźcie również uprzejmi dopilnować, by ci... – zawiesiłem ciężki wzrok na bracie Esmeraldy – najeźdźcy nie wynieśli z domu niczego, co nie należy do nich. Mężczyzna nazywany Zygfrydem znowu spurpurowiał, ale byłem pewien, że nie ze wstydu, iż został przyłapany na kradzieży, lecz ze złości, że kradzież ta się nie powiodła. Spiorunował spojrzeniem jednak nie mnie, a prawnika, po czym zniknął za wozem. Oczywiście nie mogłem czekać w tym miejscu, przy bramie, aż wszystko zostanie pomyślnie załatwione. Cóż to bowiem byłby za widok dla gawiedzi, gdyby dostrzegła inkwizytora czuwającego u drzwi niczym jakiś stróż lub inny chłopiec na posyłki. Rzecz jasna, nie o moją dumę czy wygodę tu chodziło, gdyż serce miałem tak pełne pokory, że gdyby było trzeba, mogłem nawet siedzieć pod schodami i pozwolić, by wylewano na mnie pomyje. Ale nosiłem przecież oficjalny strój funkcjonariusza Świętego Officjum, a to zobowiązywało mnie do szczególnej troski o dobre imię reprezentowanej instytucji. Dlatego prześliznąłem się pomiędzy końskim pyskiem a murem i wszedłem na wybrukowane podwórze. Z sieni domu dobiegał mnie gwar rozzłoszczonych głosów, lecz na zewnątrz nie dostrzegłem nikogo. Zerknąłem na wóz, który po brzegi wyładowano skrzyniami oraz kuframi, widać bracia Esmeraldy postanowili zająć się majątkiem szwagra z niezwykłą wręcz troską oraz pieczołowitością. Potem przysiadłem na ławeczce w ogrodzie i z nisko zwisającej gałęzi zerwałem sobie dorodną gruszkę. Pachniała wprost upajająco, ale kiedy wgryzłem się w miąższ, splunąłem i odrzuciłem owoc. Bowiem gruszka okazała się mączasta i pozbawiona smaku. Dokładnie taka, jakie jest życie człowieka bez Boga, pomyślałem i westchnąłem w duchu. – Nie polubiliście naszych gruszek? – usłyszałem za plecami. Odwróciłem się, nie wstając, i zobaczyłem szczupłą, bladą pannę o włosach tak jasnych, jakby zostały wysnute z księżycowych promieni. Miała białe dłonie o długich palcach. Kim była ta dziewczyna? Żoną jednego ze złodziejaszków? Raczej nie. Wtedy nie użyłaby sformułowania „naszych gruszek”. Musiała tu więc mieszkać z Robertem oraz Esmeraldą Pleiss, a skoro tak, zapewne nazywała się Margarita. Szczerze mówiąc, spodziewałem się, że służącą Esmeraldy będzie hoża, rumiana dziewucha o szerokich biodrach i czerwonych dłoniach. Tymczasem ta panna wyglądała niczym duch utkany ze światła i babiego lata. Co

bynajmniej nie oznaczało, że na swój sposób nie była zajmująca, a nawet kto wie czy nie można by się pokusić o stwierdzenie: piękna. – Mogę wam w czymś usłużyć, mistrzu inkwizytorze? – zapytała grzecznie i zawiesiła na mnie spojrzenie błękitnych oczu. Trzeba przyznać: urokliwe to były oczy. – Usiądź, proszę, Margarito. – Wskazałem jej ławkę. Podziękowała mi uśmiechem i skinieniem głowy, nie dając w żaden sposób poznać po sobie, że zdziwiło ją, iż znam jej imię. – Byłaś służącą pani Esmeraldy – powiedziałem. – A niektórzy mówią nawet, że nie służącą, a powiernicą i przyjaciółką. Czy to prawda? – Byłam służącą pani Pleiss – przytaknęła. – A przyjaciółką? – dopytałem, widząc, że nie zdradza zamiaru, by powiedzieć choć słowo więcej. – Nie wiem, mistrzu. Musielibyście o to zapytać panią Esmeraldę, Boże, daj jej wieczne szczęście w Twojej światłości. Ja tylko wiem, że nikt nie mógłby marzyć o lepszej pani niż ona. – W wielkich oczach Margarity zalśniły łzy i dziewczyna przechyliła głowę w stronę ramienia, jakby znużona własnym smutkiem. – Mistrzu inkwizytorze, czy pozwolicie, bym zadała wam pytanie? Zaskoczyła mnie, gdyż niewielu ludzi, zwłaszcza tak mizernej kondycji jak ona, ośmiela się mieć pytania do przesłuchującego ich inkwizytora. – Proszę – odparłem. – Panią Esmeraldę zamordował jej mąż. Nie czarami, nie złym urokiem, a własnymi rękoma. Czemu więc to Święte Officjum prowadzi śledztwo? Wybaczcie, jeśli was uraziłam swą prostotą, ale... – Zrobiła skruszoną minę. – Nie uraziłaś mnie – przerwałem, myśląc jednocześnie, że prostoty jest w tej dziewczynie mniej więcej tyle, co w bawolim rogu. – I chętnie ci rzecz całą wytłumaczę, abyś wiedziała, że prowadzę sprawę nie przeciw pamięci twej pani, lecz by znaleźć i ukarać kogoś, kto być może kierował rękoma Roberta Pleissa. Moje słowa nie zrobiły na Margaricie wielkiego wrażenia. Przytaknęła tylko i poważnie powiedziała: „Ach tak”, po czym zamyśliła się. Spokojnie czekałem, aż powie coś więcej, jednak milczała. Tym razem podparła podbródek na ściśniętej pięści i wydawała się pogrążać w zadumie. Kiedy cisza nadmiernie się przedłużała, zapytałem: – Słyszałem, że ludzie nazywają cię czarownicą. Czemu? – Ludzie? Stara Grolsch, nie żadni ludzie. – Uśmiechnęła się. Miała drobne, białe zęby. – Dlaczego? – powtórzyłem. – Z waszym przeproszeniem, ale to jej musielibyście zapytać – odparła. – Nie mam pojęcia, czemu ludzie wygadują czasami takie straszne rzeczy, by ukrzywdzić bliźnich. Margarita była naprawdę ciekawą kobietą, a rozmowa z nią w tym samym stopniu

prowadziła do celu co ścieżka na trzęsawisku. Wyraźnie widziałem, że jest coraz mniej zachwycona faktem, że zadaję jej pytania. Może najbardziej uraziło ją przypomnienie o tym, jakie plotki rozsiewa Maria Grolsch? – Ile lat służyłaś w domu Pleissów? – Dziewięć. – To było dobre małżeństwo? – Kim jestem, by oceniać moich państwa? – spytała szczerze poruszona. – A poza tym, za waszym pozwoleniem, mistrzu: cóż rozumiecie przez słowo „dobre”? Takiej odpowiedzi mogłem się spodziewać i nie zamierzałem bynajmniej brnąć w wyjaśnienia, co pojmuję pod jakimi słowami, gdyż w ten sposób mogliśmy się bawić w nieskończoność. Nie chciałem jednak kończyć rozmowy. Po pierwsze, miałem pewność, że dziewczyna musi coś wiedzieć, a po drugie, jej bezczelność stawała się wręcz intrygująca. – Byłaś w domu, kiedy doszło do zbrodni? – Nie, mistrzu. – A gdzie? – Pani Pleiss wysłała mnie na zakupy. – Dokąd? – Na rynek. – Co się działo, kiedy wróciłaś? – Pan Pleiss rozpaczał, a pani leżała z roztrzaskaną głową. – Sąsiedzi zdążyli już się zbiec? – Nie, mistrzu. – Nikogo nie zauważyłaś? – Nikogo. – A później? – Później przybiegli. – Kto? Wymieniła kilka nazwisk, które nic mi nie mówiły, ale które postanowiłem zapamiętać. A potem dodała: – Wybaczcie, lecz nie mogę już dłużej rozpamiętywać tamtej chwili. Te wspomnienia są tak bolesne, tak żywe... Jej oczy zalśniły łzami. Westchnęła głęboko. Przyjacielskim gestem ująłem jej rękę i powiodłem palcami po skórze wnętrza dłoni. Margarita obdarzyła mnie omdlewającym spojrzeniem. – Twoje dłonie – szepnąłem. – Gładkie jak jedwab. Niewiele chyba pracy zaznały, prawda? – Kiedy skończyłem mówić, gwałtownie ścisnąłem jej palce, jak w imadle, a ona krzyknęła z bólu. – Tak nie wyglądają dłonie służek, dziewczyno. – Puściłem ją. Patrzyła na mnie zła i oszołomiona. W tej złości i oszołomieniu jej twarz nie wydawała

się już tak delikatna i powabna jak przedtem. – Przy mnie możesz sobie darować pozę łagodnej gołębicy – rzekłem. – Mów prawdę, dziewczyno, i nie próbuj na mnie swoich sztuczek. Ładnie wyglądasz, ładnie się wysławiasz, więc nie czyściłaś w tym domu podłóg ani nie paliłaś w piecu. Pani Esmeralda zwierzała ci się ze swoich tajemnic, dobrze zgaduję? A ja bardzo chciałbym poznać te tajemnice. – Nie wiem, o czym mówicie, mistrzu inkwizytorze – powiedziała obrażonym tonem. – Nie wiem, co wam takiego uczyniłam, że mnie krzywdzicie... – Ja dopiero mogę cię skrzywdzić – rzekłem, patrząc jej prosto w oczy. Z początku odpowiedziała mi śmiałym wejrzeniem, lecz potem odwróciła głowę. – Pani Pleiss chodziła do babki, za rzekę. Po co? – Kobieta niemogąca mieć dzieci ima się każdego sposobu – odparła szybko Margarita. – Kiedy nie pomogą medycy, kiedy nie pomoże gorąca modlitwa, to może coś zdziałają zioła albo napary? – Ale waszej babki nie spalono za zbieranie i gotowanie ziółek... Czyż nie? – Złość ludzka ją spaliła. Zawiść i kłamstwa. – Coś takiego! – udałem zdumienie. – A ja sądziłem, że spalono ją z rozkazu Inkwizytorium. Uważasz, że inkwizytorzy zawierzyli łgarstwom lub plotkom? – Ja tam nie wiem – najwyraźniej uznała, że czas się wycofać. – Bo, powiedzcie sami, co mogę wiedzieć? Ze mnie jest prosta dziewczyna, mistrzu inkwizytorze. I prawdziwie dobra chrześcijanka. – Złożyła dłonie na piersiach, jakby zamierzała się modlić. – Oczywiście – odparłem bez cienia ironii, wiedząc, że niewielu spotyka się ludzi, którzy w obliczu funkcjonariusza Świętego Officjum zaśpiewają inną piosenkę niż ta, którą właśnie usłyszałem. – Wracajmy do dnia morderstwa. Oto na krzyk Roberta Pleissa zbiegają się sąsiedzi – Wymieniłem z pamięci podane przez nią nazwiska. – Czy zauważyłaś coś osobliwego? Zadając to pytanie, pomyślałem sobie, że jeśli odpowie: „Wyjaśnijcie mi, z łaski swojej, jakie zachowanie uważacie za osobliwe?”, to chyba palnę Margaritę w łeb. Ale na szczęście krótka lekcja (choć niemal bezbolesna) nauczyła dziewczynę, że z inkwizytora nie można sobie bezkarnie kpić. – Nie wiem. Może i tak. Bo wiecie, mały Grolschowej też tam był i... – Dziecko Marii Grolsch? – Ano tak. Ten chłopak. – Nie widziałem go, kiedy z nią rozmawiałem. Ile ma lat? – Nie wiem, mistrzu inkwizytorze. Chciałem spytać, na ile wygląda, ale zdałem sobie sprawę, że zapewne usłyszę uprzejmą odpowiedź: „Zależy w czyich oczach”. Albo coś podobnego. – Ale ktoś mówił, że ma dziesięć czy jedenaście, choć na moje oko wyglądał na więcej – dodała ku mojemu zdziwieniu. Proszę, proszę, a więc wykazywała chęć współpracy!

– Co tam robił? – Przyglądał się. – Komu się przyglądał? – Zwłokom mojej pani. Cóż, nie było w tym nic dziwnego. Na miejscu morderstwa ludzie na ogół przyglądają się właśnie zwłokom, ponieważ w danej chwili jest to najbardziej interesujący ich obiekt. – Uśmiechał się – dopowiedziała, znowu mnie zaskakując, gdyż zdążyłem się już przyzwyczaić, że raczy jedynie odpowiadać na pytania, a tu proszę bardzo: zmieniała taktykę. – Uśmiechał się – powtórzyłem. – Jakby z... zadowoleniem. Przypomniałam sobie o tym, kiedy spytaliście o kogoś, kto zachowywał się osobliwie. – Może naprawdę był zadowolony? – odparłem. – W końcu pan Pleiss kazał wynosić się z domu i jemu, i jego matce, prawda? – Prawda. – Czemu tak się stało? Oskarżono ich o kradzież? – Właśnie tak, mistrzu. – Rzeczywiście coś ukradli? Nie odezwała się i popatrzyła gdzieś obok mnie. – Margarito – rzekłem ponaglająco – czy któreś z nich zostało przyłapane na kradzieży? – Nie – odparła po dłuższej chwili z wyraźną niechęcią. – Jeśli Pleiss nie chciał, by przychodzili do jego domu, wystarczyło wydać taki zakaz. Dlaczego więc ich oskarżono? Milczała cały czas, wpatrzona w mieniący się kolorami kwietny klomb. – Es... moja pani twierdziła, że ten mały ma złe oko. – Rzuca uroki? Takie przypadki były znane nam, inkwizytorom. Przypadki ludzi, którzy nie z własnej woli czynili zło. Tak jakby byli chorzy i chorobę tę nieświadomie roznosili wśród innych. Czasami dawało się tę dziwną przypadłość wyleczyć, częściej jednak należało nieszczęśników likwidować. – Nie – odrzekła i potarła nerwowym gestem policzek. Była naprawdę poruszona albo też poruszoną znakomicie udawała. – Mówiła, że ten smarkacz jest jak plama sadzy na białym obrusie. Rozumiecie mnie, mistrzu? Jak wyrzut ich szczęścia. Że patrzy i nienawidzi, bo oni są zadowoleni z życia, a on żyje w biedzie pod jednym dachem z matką jędzą. I pani Esmeralda nie mogła tego znieść. Była taka delikatna... – Oczywiście – rzekłem. – Bo przecież fałszywie oskarżyć o kradzież biedne i nieszczęśliwe dziecko to zaprawdę objaw wręcz niebywałej delikatności uczuć. Wzdrygnęła się. – Nie wiecie, o czym mówicie – powiedziała, ale tym razem nie usłyszałem w jej głosie

ani śmiałości, ani bezczelności, ani chęci dopieczenia mi. Po prostu stwierdzała fakt. – Może i nie wiem – zgodziłem się. – Powiedz mi jednak, czy to pani Esmeralda poskarżyła się mężowi na kradzież? – Tak. Potem stara jędza opluła panią na ulicy i ledwo ubłagałyśmy pana Pleissa, żeby nie kazał jej wychłostać. – Właściwie: dlaczego nie? Przecież i tak... – przerwałem w połowie zdania i wstałem, gdyż zobaczyłem zbliżającego się truchtem prawnika. – Już, już, już! – zawołał. – Wszystko załatwione wedle waszej woli ku powszechnemu dobru. Panowie Gneumann opuszczają nieruchomość, zostawiając ją w najlepszym z porządków, na jaki pozwalają okoliczności. – Czyli niezłego burdelu narobili – stwierdziłem z przekąsem. Po minie prawnika poznałem, że utrafiłem w sedno i dobrze zinterpretowałem jego ostrożne słowa. – Zostaniecie tu – rozkazałem mu. – A ty – odwróciłem się do dziewczyny – podyktujesz mu protokół strat. Znaczy co zginęło, co się zniszczyło... – Wiem, co to protokół – przerwała mi. – I bardzo dobrze. – Ale jakże tak?! – gorąco zaprotestował Reissberg. – Przecież to dziewka służebna. Co ona tam wie! – Służący najlepiej wiedzą, co mają ich państwo – powiedziałem. – Tyle lat żyjecie na świecie i jeszcze nie poznaliście tej prostej prawdy? – No może i tak. – Rozłożył ręce. – Ale wiecie, ja z chęcią, tyle że obowiązki... – W takim razie protokół powstanie bez waszego udziału, a ja doradzę panu Pleissowi, żeby oskarżył was o pomoc w napaści i grabieży mienia. Z całą pewnością zdajecie sobie sprawę, że roszczenie w razie skazania i śmierci Roberta Pleissa przejdzie na jego spadkobiercę, więc tak czy inaczej nie wymigacie się od kary oraz odszkodowania. Reissberg ku mojemu zdumieniu roześmiał się. – Macie w garści przekonujące argumenty – powiedział. – I już coś mi się widzi, że Gneumannom ten dom przeszedł koło nosa. Nie mam racji? Oho, pan kauzyperda starał się być zabawny oraz przyjacielski. Niech i tak będzie... – Najzupełniejszą, szanowny doktorze – odparłem. – A teraz pozostawiam pana z tą oto damą oraz obowiązkami. Żegnam. Skinąłem głową, ale zanim zdołałem odejść, powstrzymał mnie głos Margarity. Tym razem zdumiewająco pokorny. – Mistrzu inkwizytorze, jeśli wolno zapytać, czy ja mogę zostać w tym domu? – A któż ci zabrania? – Wzruszyłem ramionami. – Skoro go przejmujecie... – Dziecko drogie, to tylko formuła prawna – pospieszył z wyjaśnieniem Reissberg. –

Przecież mistrz inkwizytor nie będzie tu mieszkał. A gdyby nawet, to z całą pewnością nie miałby nic przeciwko obecności takiej ślicznotki. – Mrugnął w moim kierunku, a dziewczynę chciał uszczypnąć w pierś, ale ona błyskawicznie uchyliła się, po czym z rozmachem huknęła mężczyznę otwartą dłonią w policzek. Prawnik aż się zachwiał na nogach, nie wiem, czy pod wpływem siły ciosu, czy pod wpływem szoku oraz zdumienia, ale sądząc po mocy klaśnięcia, uderzenie musiało być bolesne. Wybełkotał coś, co na pewno nie było błogosławieństwem, jednak nie śmiał zrewanżować się dziewczynie. Może dlatego, że stała przed nim wściekła niczym Furia i najwyraźniej gotowa rzucić się na niego, a może dlatego, że nie chciał wszczynać bitki w mojej obecności. – Panie Reissberg, okażcie odrobinę szacunku płci niewieściej. Czy chcielibyście, aby ktoś traktował w podobny sposób waszą siostrę? – Nie mam siostry – burknął. – Jesteście prawnikiem, więc zdobądźcie się na abstrakcyjne myślenie i wyobraźcie sobie, że macie – podpowiedziałem mu i odwróciłem się, by wreszcie odejść. Już idąc, uniosłem palec nad głowę. – I zachowujcie się grzecznie, panie Reissberg – przykazałem poważnym tonem. – Zarówno w sferze zawodowej, jak i obyczajowej. Miałem co prawda wrażenie, że Margarita poradziłaby sobie świetnie bez mojej obecności i bez mojego wsparcia, lecz nauczyłem się już, że niewymuszona życzliwość w stosunku do kobiet jest siewem, który zwykle przynosi piękne żniwo. *** Otton czekał już niecierpliwie na wieści (zdążył w trakcie tego czekania nieźle sobie podpić) i był bardzo usatysfakcjonowany, kiedy opowiedziałem mu o przegnaniu braci Gneumann i powstrzymaniu ich łajdackich zapędów. – Doskonale, Mordimerze, doskonale. – Rozpromienił się, kiedy wysłuchał całej opowieści. – Wierz mi, że wpłynę na Roberta, by okazał się dla ciebie więcej niż hojny. – Zbytek łaski – mruknąłem, gdyż ton wielkopańskiej wyższości, który usłyszałem w głosie Ottona, nie do końca mi się spodobał. – Stać go. – Mój towarzysz machnął lekceważąco ręką. – Te kilka koron go nie zuboży, a dla ciebie będzie niespodziewaną fortuną. I później pamiętaj, komu zawdzięczasz przychylny obrót losu. – Chciał mnie stuknąć wskazującym palcem w pierś, ale udało mi się tak przesunąć, że dziobnął jedynie powietrze. Nie widziałem wcześniej pijanego Ottona i teraz zdałem sobie sprawę, że należy on do tych ludzi, którzy upiwszy się, stają się dla swej kompanii zbyt ciężkim do udźwignięcia brzemieniem. Do tej pory poznałem, niestety, wielu podobnych osobników, choć cechował ich różny stopień uciążliwości. Szczerze mówiąc, najbardziej nie lubiłem takich, którzy

całymi godzinami potrafili opowiadać jedną anegdotę, a szło im to tak niezręcznie, iż słuchający w połowie historii zapominał, co wydarzyło się na początku. A kiedy opowiadający docierał wreszcie do epilogu i wybuchał perlistym śmiechem, zawsze okazywało się, że jest jedynym, którego historia rozbawiła. No, ale Otton należał do równie denerwującego gatunku pijaków, mianowicie takich, u których po stosownej dawce trunków ujawniał się protekcjonalny stosunek do całego świata, a w szczególności do osób mu towarzyszących. – Wyobraź sobie, że byłem, tak, tak, byłem dziś u naszego drogiego Roberta, by go powiadomić, że posłałem cię na ratunek jego mienia. I wyraziłem opinię, że pomimo młodego wieku oraz braku doświadczenia spiszesz się całkiem do rzeczy. Cieszę się, że twoje postępowanie potwierdziło moje słowa. – Spojrzał na mnie niczym dobrotliwy feudał na ulubionego giermka. – Bardzo jestem kontent, Ottonie, jednak teraz wybacz... – Usiłowałem wstać, lecz Otton chwycił mnie za nadgarstek i pociągnął z powrotem na krzesło. – Kwitnie ten nasz Robert, po prostu kwitnie. – Uśmiechnął się szeroko. – Jak widać, służy mu kuchnia u burmistrza. Myślałby kto, że smutek go zeżre. – Sposępniał i pokręcił głową. – A tu jakby na odwrót... Cóż, nie ma to jak zacny wikt. Chociaż – podrapał się po podbródku – ich kucharka znakomicie gotowała... No to ja już nie wiem... – Twój kuzyn wyraził przypuszczenie, że Bóg chce, by doświadczył kaźni, będąc w pełni sił, i by świadomie przeżył każdą chwilę męki. – Taaak? No tak. Tak. To wydaje się rozsądne wytłumaczenie, nie uważasz? – Tak sądzę. A teraz pozwól, że... Tym razem umknąłem z dłonią, a kiedy próbował protestować, przybrałem poważny wyraz twarzy. – Wieczorna modlitwa. Wybacz, lecz nigdy nie opuszczam tej okazji, by podziękować Bogu za kolejny przeżyty dzień i wznieść błagania, by następny nie był gorszy od tego, który właśnie minął. Otton zmrużył oczy, najwyraźniej starając się dotrzeć do sedna usłyszanego zdania. – Ze mną się nie napijesz? – Naburmuszył się w końcu i długo przyglądał mi się ze skrzywioną twarzą i wydętymi ustami. – No dobrze, pomódl się i zaraz wracaj – zadecydował wreszcie. – Oczywiście, Ottonie. Nie omieszkam. Z ulgą pozbyłem się towarzystwa mego uciążliwego kompana i zdałem sobie sprawę, że bynajmniej nie czeka mnie jeszcze nocny odpoczynek, a wręcz przeciwnie: krótki spacer. Od pewnego czasu ośmielałem się bowiem żywić pewne podejrzenia, które tylko podsyciła uwaga Ottona dotycząca kwitnącego stanu zdrowia Roberta Pleissa. ***

Brama nie została zamknięta na klucz, więc pchnąłem jej skrzydło i wszedłem na teren posesji. Załomotałem pięścią do drzwi domu. Raz, drugi i trzeci. – Kto tam? – usłyszałem głos Margarity. Chłodny i opanowany. – Inkwizytor – warknąłem. – Puszczaj mnie, dziewczyno. Szczęknęły skoble i drzwi się uchyliły. Na progu zobaczyłem srebrnowłosą pannę trzymającą lichtarz w dłoni. Miała na sobie długą, sięgającą kostek nocną koszulę, której materii, zwłaszcza podświetlonej blaskiem świec, nie można było nazwać całkiem nieprzezroczystą. – Wiedziałam, że przyjdziecie – powiedziała Margarita bezbarwnym tonem. Obrzuciłem dziewczynę spojrzeniem. – Czyżby? Ponieważ nadal nawet nie drgnęła z miejsca, więc przesunąłem ją niecierpliwym gestem, choć na tyle delikatnie, by nie uczynić jej krzywdy ani nie przestraszyć. – Zostawcie – wyszeptała. – Nie na siłę... Ja sama... Przez chwilę nie pojmowałem, co ma na myśli. Wreszcie domyśliłem się i tylko machnąłem ręką. – Zanadto sobie pochlebiasz, dziewczyno. – Roześmiałem się. – Pokaż mi pokój swojej pani. – Co... co takiego? – zapytała nieprzytomnie. No proszę, udało mi się chyba wyprowadzić Margaritę z równowagi! Oto spodziewała się, że jaśnie inkwizytor zaszczyci ją swą uwagą, a została potraktowana jak odźwierna albo przewodniczka. I rzeczywiście niczego innego od niej nie chciałem. Tak jak mówiłem, mogła uchodzić za powabną istotę, lecz dla tych raczej mężczyzn, którzy lubią mieć w łóżkach porcelanowe laleczki i z każdym ruchem uważać, by się one nie stłukły. Tymczasem wasz uniżony sługa lubi kobiety z krwi i kości. Może nie takie, pod których zadami pękają orzechowe skorupy, a pomiędzy piersiami może zniknąć głowa dorosłego mężczyzny, ale na pewno nie przepadałem za eterycznymi sylfidami sprawiającymi wrażenie, że uniesie je w dal niewielki nawet podmuch wiatru. – Pokój pani Esmeraldy – powtórzyłem spokojnie. – Czy byłabyś uprzejma zaprowadzić mnie do niego? – Tak, oczywiście – odparła już spokojnie i zakręciła się na pięcie. – Pozwólcie za mną, mistrzu. Weszliśmy na piętro, a ja miałem okazję w rozchwianym blasku świec przyjrzeć się spustoszeniom, jakie poczynili bracia pani Pleiss. – Nawet u niej pozrywali gobeliny i zdarli dywany. Kufer rozpruli łomem – poskarżyła się Margarita, jakby odgadywała moje myśli. Sypialnia Esmeraldy nie wyglądała w tej chwili jak miejsce, gdzie można oddawać się

słodkiemu odpoczynkowi, przypominała raczej pole bitwy. Z ogromnego łóżka ściągnięto nie tylko kołdry i pościel, z rzeźbionych kolumn sterczały też resztki atłasowego baldachimu. Masywna, inkrustowana szafa rozwierała oba skrzydła drzwi, a jedno z nich smętnie wisiało na naderwanych zawiasach. W szafie kłębił się stos sukien, jak widać, złodzieje nie zdążyli jeszcze ich spakować i wynieść. – Gdzie jest skrytka? – spytałem ostro. – Co takiego? – Skrytka albo tajne przejście. Ukryte drzwi. Gdzie są? Oszczędzisz mi czasu na szukanie, dziewczyno. – Nie rozumiem, o czym mówicie, mistrzu inkwizytorze. Ja wiem, wypiliście coś dzisiaj, więc może jutro wrócicie... A może poczęstuję was, na co tam macie ochotę? Klepnąłem ją w tyłek. Nie mogłem się powstrzymać, ponieważ od pewnego czasu zadawałem sobie pytanie, czy jest chudy i kościsty, czy też po prostu jędrny niczym serce wycięte z jabłka. Był jędrny. Margarita krzyknęła i odskoczyła. – Dzisiaj nie na ciebie, dziewczyno – odparłem żartobliwie. – Ale możesz przynieść butelkę wina, a ja tymczasem zajmę się poszukiwaniami. Wpatrywała się we mnie, a ja nie wiedziałem, czy jest bardziej zła, czy bardziej zaskoczona. A może... może tylko maskowała strach? Inkwizytorzy są szkoleni w wielu różnych sztukach. Jesteśmy ludźmi, którzy nad tępą specjalizację w jednej dziedzinie przedkładają wszechstronne wykształcenie pozwalające nam zarówno jeździć konno i władać orężem, jak i ze znawstwem dyskutować na temat dzieł doktorów Kościoła. Umiemy prowadzić spory z heretykami, rozpoznawać czarnoksiężników oraz wiedźmy i przesłuchiwać ich wedle wszelkich zasad prawa, które to prawo nie jest nam obce w żadnej z doktryn. A jednym z talentów, którym powinien dysponować każdy inkwizytor, jest umiejętność odnajdywania schowków, skrytek czy tajemnych przejść. Bowiem heretycy, wiedźmy i czarnoksiężnicy częstokroć starają się w sposób niezwykle przemyślny zamaskować ślady swej nikczemnej działalności. I tu przydaje się inkwizytor potrafiący posłuchać mruczenia drewna, śpiewu kamienia, szeptu cegieł. Czyli, wyrażając się w sposób mniej poetycki: skutecznie zbadać i osłuchać podłogi oraz ściany. Oczywiście umiałem sobie poradzić z podobnym zadaniem, w czym pomagał mi nie tylko trening, lecz również iście genialna intuicja (właśnie dzięki niej nie tak dawno temu odkryłem tajne przejście prowadzące do siedziby czarnoksięskiej sekty w mieście Christiania). Dlatego też niewiele minęło czasu, kiedy natknąłem się na pierwszy ślad. Oto na tapiserii za odsuniętą sekreterą zauważyłem niemal niewidoczną rysę rozcięcia. Pomacałem najpierw opuszkami palców, potem ostrzem noża. Zgadzało się. W tym miejscu z całą pewnością przechodziła rama tajnych drzwi. Mogłem poszukać ukrytej klamki, dźwigni czy czegokolwiek, co te drzwi otwierało. Mogłem. Ale po co? Dom był już i tak zniszczony, więc uszkodzenie jednej ściany więcej nie powinno nikomu wadzić. Wziąłem za nogi ciężki dębowy taboret i z rozmachem,

zza pleców grzmotnąłem nim o ścianę. – Jezus Maria! – wrzasnęła Margarita, która zdążyła wrócić z butelką wina. – Nie wzywaj imienia Pana Boga swego nadaremno – przykazałem jej, nie nazbyt jednak surowym tonem, gdyż właśnie spod drzazg zobaczyłem pustą przestrzeń. A więc za ścianą sypialni znajdował się sekretny pokoik. Świetnie, zaraz sprawdzimy, po cóż potrzebowała go miła pani Pleiss. Uderzyłem jeszcze kilka razy, później usunąłem wyłamane deski, uważając, żeby nie wbić sobie drzazg w dłonie. Deski były cienkie, z miękkiego drewna, więc wszystko poszło całkiem szybko. Komnatka, która się wyłoniła zza tej przegrody, nie była duża, ot tyle, żeby stanąć pośrodku z rozłożonymi ramionami, a palce wtedy dotykały ścian. Ale za to jak solidnie została zaopatrzona! Przypatrzyłem się dokładnie zasuszonym roślinom, powąchałem proszki zamknięte w niewielkich słoikach oraz maści i płyny z buteleczek. – No, no, można by wytruć pół miasta – mruknąłem do siebie, po czym odwróciłem się w stronę bladej jak prześcieradło Margarity. – Teraz wszystko powiesz – rzekłem twardo, patrząc na jej zaciętą twarz. – Bo jak nie – dodałem łagodniej – to przyprowadzę tu zacnych rajców i pokażę im gniazdo ohydnej zbrodni. A jeśli znam się na prawie i ludziach, zostaniesz uznana za współwinną, a przynajmniej będą cię torturować tak długo, póki do winy się nie przyznasz. Szkoda byłoby tej jasnej, delikatnej skóry, dziewczyno... – Ująłem jej zimną dłoń. Milczała długo, a ja pozwoliłem na to milczenie, gdyż wiedziałem, że szuka w myślach drogi ucieczki. I jeśli jest roztropną kobietą, to tę drogę znajdzie. Gdyż jedyna droga ucieczki prowadziła przeze mnie. – A jeśli powiem, co wiem? – szepnęła wreszcie. – Co stanie się wtedy? – Święte Officjum chroni nienaruszalnych zasad naszej błogosławionej wiary, broni owieczek pańskich przed herezją oraz magią – wyjaśniłem. – Nie naszym zadaniem jest ściganie oraz karanie złodziei, trucicieli czy gwałtowników. Jeśli okażesz się prawdomówna i lojalna, zapomnę o wszystkim, co tu zobaczyłem. Dałem jej chwilę, by mogła spokojnie przetrawić moje słowa. – No dobrze, Margarito, siadaj – rzekłem w końcu i poczekałem, aż przycupnie na łóżku. – Powiedz mi, proszę, kto truł Roberta Pleissa? Ty czy Esmeralda? A może wy obie? – Skąd mam wiedzieć, czy mnie nie wydacie? Kiedy nie będę wam już potrzebna? Nie jestem niczemu winna, ale też napatrzyłam się wiele w życiu. Za to, co tu znaleźli, będą mnie torturować, a potem skażą i ugotują... Miała rację. Karą dla trucicieli oraz fałszerzy monet było gotowanie w kotle z wrzącym olejem. Wprawny kat potrafił egzekucję przeprowadzić na tyle zgrabnie, że skazany przed śmiercią mógł zobaczyć, jak ugotowane mięso odpada od jego własnych kości. Usiadłem obok dziewczyny i objąłem jej ramiona. – Margarito, jestem inkwizytorem, ale również miłośnikiem piękna. Dziewczyna taka jak ty powinna żyć i cieszyć się życiem, nie podrygiwać w kotle z wrzątkiem. Po co miałbym cię

doprowadzać do zguby, skoro mogę cieszyć się twoją urodą? – Zbliżyłem usta do jej ust i pocałowałem delikatnie. Oddała pocałunek, potem wtuliła się we mnie. Pachniała świeżo wypraną i suszoną na słońcu bielizną oraz tym charakterystycznym zapachem, jaki niesie ze sobą skóra dbającej o czystość młodej i zdrowej kobiety. – Nie wydacie mnie, kiedy wszystko powiem? Nie wydacie? Na pewno? – Daję ci słowo – rzekłem uroczyście. Potem pomyślałem, że słowo, które dałem, jest tak czy inaczej moją własnością. Odbiorę je, jeśli podobne postępowanie uznam za stosowne. Miałem jednak nadzieję, że nie dojdzie do równie pożałowania godnego rozwiązania. Odsunąłem delikatnie dziewczynę i otarłem łzy z jej policzków. – Opowiedz mi wszystko, moja śliczna – poprosiłem. – Ze mną nie musisz się niczego bać. – Oprócz was – szepnęła. Rzeczywiście, miała niezaprzeczalną rację. Cóż, jak widać, była nie tylko powabna, ale i mądra. Nieczęsty mariaż w dzisiejszych podłych czasach. Zresztą czy kiedykolwiek będzie inaczej? Śmiałem w to wątpić, gdyż piękne kobiety zwykle miały ptasie móżdżki (pozwalające im na urocze ćwierkanie oraz porywanie błyskotek), natomiast niewiasty uczone były tak powabne, że nawet świątobliwy eremita mógłby ich używać w charakterze siennika i nie popaść w grzech nieczystości. – Mów, Margarito, i daj sobie pomóc – poprosiłem. – Esmeralda truła pana Pleissa – zdecydowała się wreszcie. – Truła stopniowo, rozważnie, od wielu miesięcy. Tak, by wszyscy myśleli, że umiera na płucną chorobę. Tak, żeby nikt niczego nie podejrzewał. – I nie podejrzewał, prawda? Do czasu, aż syn Grolschowej coś spostrzegł. A może coś usłyszał? – Chyba zobaczył, jak Esme wlewa truciznę do talerza. Nie wiem nawet, czy wiedział, o co chodzi, ale Esme się przeraziła i zaraz oskarżyła go o kradzież. To było nierozważne, pomyślałem. Należało raczej udać, że nic się nie stało, albo całą rzecz obrócić w żart. Człowiek pochwycony na przestępstwie powinien zachowywać się niczym niewiniątko, gdyż jego konfuzja, złość czy strach tylko potwierdzają wszelkie podejrzenia. No cóż, ludzie są słabi. Nie każdego przecież ulepiono z inkwizytorskiej gliny. – Czemu go truła? Dla majątku? – Oczywiście, że dla majątku. – Margarita wzruszyła ramionami. – Pan Pleiss jest bogaty. Mogłaby żyć jak królowa. – Przecież i tak mogła – zdziwiłem się. – Z tego, co wiem, Robert ją bardzo kochał. Skąpił jej czegoś czy... – Och, jak wy nic nie rozumiecie. – Uśmiechnęła się. Co komu po majątku męża, kiedy trzeba właśnie z mężem ten majątek dzielić? A nienawidzi się go jak psa.

Z właściwą sobie bystrością pojąłem, że dziewczyna ma na myśli męża, a nie majątek, ponieważ z tego, co usłyszałem, pani Esmeralda wydawała się kochać bogactwo ponad życie. A przynajmniej ponad życie innego człowieka. – Z jakiego powodu go nienawidziła? – A z jakiego powodu nienawidzi się męża? Bo głupi i nudny. Ona przynajmniej tak uważała. Poza tym... – pokręciła głową – tylko podejrzewam, ale... – Miała gacha... – poddałem. – Tak sądzę, mistrzu. Kilka razy w roku przyjeżdżał taki jeden, a Esme mało oczu nie pogubiła, tak za nim ślepiła. Jakby było za czym, bo... – Czy nie nazywa się przypadkiem Otton Pleiss? Nie jest kuzynem Roberta? – przerwałem jej. Spojrzała na mnie zdumiona. – Matko Boża, po co mnie wypytujecie, jak sami wszystko wiecie? – Wszystko wie jedynie Pan Bóg. – Uśmiechnąłem się, bo zdziwienie Margarity mile połechtało moją próżność. – Ale powiedz mi, dlaczego nie wyznałaś wszystkiego Robertowi? Wiesz, że w ten sposób stałaś się współwinna, gdyż nie ujawniłaś ohydnej zbrodni? – Widzicie, mistrzu... – zaczęła po chwili milczenia. – Esme powiedziała, że kiedy wszystko się wyda, to oskarży również mnie o trucie jej męża. Powie, że obie wlewałyśmy mu trutkę do jedzenia czy napojów. Nic nie mogłam zrobić. Naprawdę nic. Uwierzyłem dziewczynie tylko częściowo. Z całą pewnością Esmeralda Pleiss nie ograniczyła się do pogróżek, lecz starała się również, by związać służącą ze sobą. A łatwiej dochować sekretu, kiedy ten sekret jest osłodzony prezentami. Zapewne życie Margarity w domu Pleissów zmieniło się na lepsze, gdy odkryła tajemnicę swojej pani. – Robert nic nie dał znać po sobie, kiedy odkrył, że żona go truje? – Myślicie, że odkrył? – Dziewczyno... – Pokręciłem pobłażliwie głową. – A z jakiego innego powodu by ją zatłukł? I to właśnie przy stole. – Mógł ją wydać – westchnęła. – Ale co ja tam wiem. Pewnie jest, jak mówicie. Nad tym, czy aby na pewno jest tak, jak mówię, musiałem się jeszcze zastanowić. Skłaniałem się jednak ku myśli, że przejrzał intrygę Esmeraldy. – Po co twojej pani tyle tego było? – spytałem jeszcze. – Przecież tym, co tu przyrządziła, można by struć kilka setek ludzi. – Ja tego pokoju nigdy nie widziałam. Przysięgam na Boga! Jeśli coś dolewała, to z takiej brązowej buteleczki. I tyle. Nie wiedziałem, czy mogę wierzyć Margaricie, lecz w tej chwili nie miało to istotnego znaczenia. Może Esmeralda Pleiss lubiła po prostu przyrządzać i kolekcjonować trucizny? Jedni zbierają księgi, inni ozdobny oręż oraz pancerze, a ona miała kolekcję śmiercionośnych proszków, maści i napojów. A może lubiła mieć poczucie władzy nad ludzkim życiem?

Zastanawiała się, jak by to było, gdyby zatruła miejskie studnie, i rezygnowała z tej myśli, utwierdzając się w poczuciu, jak szlachetną jest osobą. A może planowała, że kiedyś odrzuci moralne skrupuły i zaznajomi mieszczan z działaniem swej kolekcji? Któż to mógł wiedzieć i kogo to tak naprawdę mogło obchodzić? Esmeralda Pleiss nie żyła, co wydawało się najkorzystniejszym z możliwych rozwiązań. Nie zamierzałem odwiedzać Roberta jeszcze tej samej nocy, gdyż nie chciałem wywoływać zamieszania, które niewątpliwie może spowodować tak późna wizyta w domu burmistrza. Sprawa mogła zupełnie spokojnie poczekać do rana, zwłaszcza że musiałem zlikwidować zbiór Esmeraldy. Ta sprawa coś mi przypominała. Wydawało mi się, że już kiedyś widziałem podobną sekretną komnatkę, tyle że w tamtej znajdowały się nie tylko trucizny, lecz również tajemnicze księgi, figurki i amulety. Skąd mogły pochodzić tego rodzaju wspomnienia? Może tak naprawdę nie były wspomnieniami, a obrazami powstałymi na skutek czyichś opowieści? W końcu w Akademii Inkwizytorium nie raz, nie dwa i nie dziesięć opowiadano i przypominano historie wielu przestępców oraz odstępców. Kazałem Margaricie przynieść młotek i gwoździe, a potem starannie zabiłem deskami drzwi do pokoju Esmeraldy. – Niech cię ręka boska broni, by tu wejść bez mojej zgody albo kogoś wpuścić – przykazałem. – Tak silną fortecę żeście zrobili, że nawet jakbym chciała, to się nie przedrę. – Lepiej nie próbuj, Margarito. – Spojrzałem na nią poważnie. – I nie bój się, że zostaniesz oskarżona o współudział. Nie zamierzam mieszać cię do tej sprawy. Zagryzła usta. – To bardzo wielkoduszne z waszej strony, mistrzu. Rozumiem, że mam u was dług, który wypadałoby spłacić. – Opuściła oczy. – A dziewczyna tak uboga jak ja nie ma wiele do zaoferowania poza... Z pełną pokorą przyznam, że od kilku minut zastanawiałem się, czy nie skorzystać z nadarzającej się okazji i nie spędzić nocy z młodą służącą, by udowodnić jej, że inkwizytorski zapał przejawia się nie tylko w tępieniu herezji. W końcu doszedłem do wniosku, że to nie najlepszy pomysł. – ...modlitwą na moją intencję – dokończyłem za nią i uśmiechnąłem się. – Dobranoc, Margarito. Zdumienie, jakie ujrzałem w oczach dziewczyny, było całkiem zabawną zapłatą za decyzję, którą podjąłem. *** Dom burmistrza odwiedziłem jeszcze przed południem, trafiając akurat na porę, kiedy gospodarz wraz z rodziną i znajomymi siedzieli przy stole, racząc się jadłem oraz zacnymi

napitkami. Zaproszono mnie do kompanii i nie mogłem sobie odmówić, by z tego zaproszenia nie skorzystać. Co prawda po śniadaniu u Grunnów wydawało mi się, że nic już nie zmieszczę w brzuchu, lecz okazało się, iż kilka kieliszków gdańskiej wódki znakomicie pobudziło mój apetyt. – Nie ma to jak gdańska gorzałeczka – westchnął burmistrz z wyraźną lubością. – Żaden napitek tak aksamitnie nie mości się w żołądku i w tak dużym stopniu nie wyostrza umysłu. – Zmysłów! Zmysłów również! – zawołał jeden z gości. – Ja jak się napiję gorzałki, to od razu bym pędził do zamtuza. A takie mam wtedy niespożyte siły, że dziewki wołają, że mi dopłacą, abym tylko je zostawił w spokoju. Człowiek ten zapewne nie zdawał sobie sprawy, iż wystawia sobie niepochlebne świadectwo. Ja sam zdecydowanie wolałem, kiedy dziwki namawiały mnie, żebym został, i kiedy godziły się nie pobierać za ten czas dodatkowej opłaty. Ale cóż, człowiek uprzejmy w mowie oraz zręczny w łożu potrafi zjednać sobie nawet tak nędzne istoty jak ladacznice. Można powiedzieć, że nie raz i nie dwa dziewczęta podobnej profesji jadały mi z rąk. Gwoli ścisłości mogę tylko dodać: nie zawsze jedynie z rąk, gdyż przypominałem sobie, jak pewnego razu postanowiłem wykorzystać miseczkę puszystego waniliowego kremu, a to w tenże sposób... – Mistrzu inkwizytorze? – głos burmistrza przerwał mi rozmyślania w najsłodszym ich momencie. – Tak? – Pytałem właśnie, czy nie jest wam może znane nazwisko jakiegoś szczególnie biegłego w swym fachu kata. Bo wiecie, kiedy już dojdzie do egzekucji Pleissa, chcielibyśmy, żeby wszystko odbyło się z prawdziwym hukiem. I żeby na długo zapamiętano, jak w naszym mieście rajcy potrafią się przygotować do podobnej uroczystości. – Sąd nie wydał jeszcze wyroku – przypomniałem. – To zaledwie formalność. – Bromberg machnął lekceważąco dłonią. – Gdy wyrok zapadnie, wtedy będę służył wam pomocą w sprawie wyboru kata – rzekłem i wstałem. – A teraz serdecznie dziękuję za poczęstunek, lecz obowiązki wzywają. Możecie mnie zaprowadzić do pana Pleissa? Burmistrz westchnął z żalem i na do widzenia opróżnił jeszcze dwa kieliszki gdańskiej wódki, jeden po drugim. Odsapnął i uśmiechnął się błogo, po czym wzmocniony trunkiem ruszył szybkim krokiem. – Pijcie, jedzcie, mili goście, czym chata bogata. Zaraz do was wrócę – oznajmił. Zeszliśmy do piwnicy i powtórzył się ten sam rytuał co poprzednio z zamknięciem drzwi, kiedy już znalazłem się w środku celi, w której przetrzymywano Pleissa. Kuzyn Ottona nawet nie drgnął, kiedy mnie zobaczył. Leżał na kocu i gapił się w sufit. – Witajcie, panie Robercie – rzekłem serdecznym tonem. – Witajcie – odparł, nie odwracając na mnie wzroku. – Wiecie, że od świtu patrzę na tego

pająka. O tam, widzicie, pomiędzy tymi dwiema szparami w suficie... Powiodłem w ślad za jego wzrokiem i rzeczywiście dostrzegłem nieruchomo tkwiącego pająka. – Nawet o cal się nie ruszył od tych kilku godzin. Czemu? Na co czeka? – Może śpi? – poddałem. – Może i tak – westchnął Pleiss. – Ale jaki jest sens jego istnienia? Co robi poza spaniem i polowaniem w poszukiwaniu pokarmu? Poza tym, że biegnie w stronę ofiary i biegnie również, kiedy chce uciec jak najdalej od napastnika. Czy jego życie polega na czymś innym, jak nie na ciągłej walce o przeżycie kolejnego dnia? Niespecjalnie interesowało mnie życie emocjonalne pająków, lecz wiedziałem z własnego doświadczenia, iż myśli ludzi zagrożonych śmiercią błąkają się czasami na dziwnych pustkowiach. I zastanawiają się oni wtedy nad kwestiami, które w innej sytuacji nie zaprzątałyby wcale ich uwagi. – Każde zwierzę, każdy najmniejszy robak ma jedną cechę – rzekłem. – A jest nią instynkt przetrwania. My, ludzie, czasem o tym zapominamy. – My, ludzie, czasem wiemy, że nie mamy już po co żyć – sprzeciwił się i wreszcie na mnie spojrzał. – Straciłem ukochaną, straciłem dobre imię, straciłem nadzieję na przyszłość. Co mnie jeszcze trzyma na tym padole łez? Przysiadłem obok na krześle. – Czemu chcecie się poddać? I powiedzcie przede wszystkim, panie Pleiss: dlaczego nie wyznaliście mi prawdy? – zapytałem z rozżaleniem. – Dlaczego zatailiście przede mną tak ważne fakty? Skrzywił się. – A co niby przed wami zataiłem? – Wstydziliście się tego? Nie wy pierwsi i nie wy ostatni staliście się zabawką w ręku złych ludzi. – O czym wy, do diabła, mówicie?! – niemal wrzasnął. – Panie Pleiss, kiedy zeznacie wszystko na śledztwie, sąd weźmie to pod uwagę. Jak znam życie, zostaniecie uwolnieni. Przecież sędziami również są mężczyźni i każdy z nich zada sobie pytanie, co sam zrobiłby, gdyby znalazł się w sytuacji podobnej do waszej. Szlachcic wpatrywał się we mnie, jakbym był jakimś zamorskim dziwem, nieznanym do tej pory i niespotykanym. – Na gwoździe i ciernie, na miecz Pana naszego, nie mam najmniejszego pojęcia, o czym wy gadacie, mości inkwizytorze! Może zechcecie rzec wprost, co macie do powiedzenia, a nie dręczyć mnie zagadkami! No dobrze, skoro tego sobie właśnie życzył... – Odnalazłem schowek w pokoju waszej żony. A w nim truciznę, którą od miesięcy dolewała wam do posiłków. To dlatego tak strasznie kasłaliście i dlatego od kiedy

przebywacie w więzieniu, już nie męczy was podobnie silna dolegliwość. Sądzę, że rychło będziecie zdrowi... – Mówicie, że Esme mnie truła? – Wpatrzył się we mnie szeroko otwartymi oczami. – Dokładnie tak. Wybuchnął szczerym śmiechem i aż plasnął dłońmi w kolana z tej wielkiej uciechy. – Chyba rozum wam odebrało! Ta kobieta mnie kochała, kto wie czy nawet nie bardziej niż ja ją. – Tak właśnie sądzą wszyscy zdradzani mężowie – powiedziałem ze współczuciem. – Rozumiem, że kiedy dowiedzieliście się o zbrodni, to nie wytrzymaliście dłużej i zaatakowaliście żonę. Panie Pleiss, opowiedzcie mi wszystko, a w świetle faktów i dowodów już jutro uwolnią was z aresztu. I spokojnie wrócicie do domu. – A więc taka jest wasza linia obrony. – Oparł się o ścianę. – Nie opętanie przez demona, lecz atak w obronie życia. Sprytne. Zdębiałem. – Co chcecie przez to powiedzieć? Że spreparowałem dowody? Że złożę przed sądem fałszywe zeznania? Że wymyśliłem to wszystko, by was wydostać? – Nigdy nie splugawię pamięci mojej ukochanej podobnie obrzydliwym oskarżeniem – rzekł twardo, nawet nie racząc odpowiedzieć na pytania. – Wynoście się i nie wracajcie więcej. Lepsze mi już będzie towarzystwo kata niż wasza obecność. – Panie Pleiss... – Powiedziałem: wynoście się! – Wstał z łóżka i widziałem, jak zaciska dłonie w pięści. Zapewne dałbym mu radę, nawet gdyby przywiązano mi prawą dłoń do lewej stopy, ale przecież nie przyszedłem tutaj, by się z nim bić. Ładnie by to wyglądało w oczach postronnych osób! Dlatego zapukałem w drzwi, a kiedy otworzono je z zewnątrz, wyszedłem bez pożegnania. Naprawdę zaskoczyło mnie, co usłyszałem od Pleissa, zwłaszcza że jego oburzenie brzmiało szczerze, a zdumienie wyglądało na nieudawane. Jeśli była to jedynie umiejętna gra, dlaczego chciał tak właśnie grać, skoro skutkiem tej zabawy okazałaby się ni mniej, ni więcej, tylko rezygnacja z życia? Wstydził się? Bał się, że ludzie będą go wyśmiewać? Przecież był na tyle bogaty, by znaleźć schronienie przed złośliwymi językami na drugim końcu Cesarstwa. A może uważał, iż powinien ponieść karę za zbrodnię, i celowo nie szukał dla siebie żadnych wymówek? Sam we własnych oczach już się skazał i osądził, gdyż nie mógł przestać kochać żony, pomimo iż okazała się jego najzacieklejszym wrogiem? A może miałem do czynienia z przypadkiem amnezji? Oto zdradzany mąż morduje żonę trucicielkę, lecz szok wywołany jej śmiercią odbiera mu pamięć o powodach zbrodni? Czy taka sytuacja mogła zaistnieć? Kto wie, w końcu umysł ludzki jest niczym najgłębsza studnia i nikt nie może się pochwalić, że przeniknął do samego jej dna, chociaż kto jak kto, ale my, inkwizytorzy, zawsze byliśmy najbliżsi dokonania tego karkołomnego wyczynu. Niestety, w grę wchodziła również inna możliwość, a mianowicie taka, że Robert Pleiss

mówił prawdę. Nic nie wiedział o zbrodniczych uczynkach żony i zabił ją niezależnie od nich. A skoro niezależnie od nich, to zależnie od czego, wypadało sobie zadać pytanie. I w takim wypadku znowu znalazłbym się w punkcie wyjścia. Wracałem do domu Grunnów, bijąc się z myślami, i liczyłem, że w zaciszu własnego pokoju będę w stanie poukładać sobie wszystko w głowie. Jednak życie znowu miało mnie zaskoczyć. Okazało się bowiem, że gdzie jak gdzie, ale w domu mistrza farbiarskiego nie zaznam wytchnienia. Drzwi otworzyła mi zapłakana służąca. Miała czerwone policzki i oczy wąskie niczym szparki. Wyczułem od niej tak wyraźny zapach alkoholu, że niemal cofnęło mnie od progu. – O mój Boże, o mój Boże, co się nie wyprawia... – przywitała mnie żałosnym łkaniem. – Jeśli twoi państwo zwolnili cię za opilstwo, to trzymam ich stronę – mruknąłem. – Mistrzu, zaradźcie coś może, bo jak nie wy, to kto... O Panienko najświętsza, najsłodsza, co się stało, jaka tragedia, Boziu mój... Ponieważ cały czas tarasowała mi przejście, odsunąłem ją i wśliznąłem się do środka. Już miałem zacząć dopytywać się, co zaszło w tym domu (miałem nadzieję, że służąca mimo pożałowania godnej kondycji potrafi jeszcze formułować najprostsze myśli), kiedy usłyszałem łomot przewracanych mebli, wrzask i przekleństwa. A potem jęki bitego człowieka. Natychmiast skoczyłem w stronę, z której dobiegały te niepokojące odgłosy, pchnąłem uchylone drzwi i wpadłem do pokoju. Pod ścianą siedział Erich Grunn, a jego dłonie i stopy przywiązano sznurami do poręczy oraz nóg krzesła. Nad moim gospodarzem stało dwóch krzepkich mężczyzn i niemiłosiernie młóciło go pięściami. Grunn nie miał jak się bronić, więc tylko starał się wtulić głowę pomiędzy ramiona. Nie krzyczał, nie pomstował, a jedynie głucho jęczał, kiedy któryś z ciężkich ciosów trafiał go w potylicę. Uznałem, że przepędzenie i ukaranie napastników może być niezłym sposobem podziękowania za gościnę. Dlatego też bez słowa ostrzeżenia runąłem na mężczyzn znęcających się nad mistrzem farbiarskim. Byli tak zajęci krwawą robotą, że nawet się nie zorientowali, iż w pomieszczeniu znalazł się ktoś oprócz nich i ofiary. Pierwszego z napastników odepchnąłem z rozpędu na ścianę, drugiego strzeliłem w szczękę tak mocno, że usiadł na podłodze. Kątem oka zauważyłem, że pierwszy już się podnosi, więc odwróciłem się w jego stronę i wyszarpnąłem sztylet z cholewy buta. – Stójcie, na Boga! Zostawcie ich, mistrzu inkwizytorze! – wykrzyczał Grunn. Spojrzałem na niego. Pochylił się mocno do przodu, tak że wydawało się, iż jego napięte mięśnie zerwą postronki. Twarz miał opuchniętą i czerwoną od krwi, jednak w głosie brzmiała pewność siebie oraz zdecydowanie. Posłusznie schowałem sztylet z powrotem do cholewy buta, ale cały czas miałem dwóch mężczyzn na oku. Moi przeciwnicy również się jednak uspokoili. Młodszy odstawił zydel, który trzymał za nogę niczym jakąś nieforemną maczugę, a starszy z westchnieniem wsunął nóż do pochwy przy pasie. – Nie dziwcie się mojemu zdumieniu, gdyż rzadko się zdarza, by człowiek uwiązany do

krzesła bronił bijących go oprawców – powiedziałem, nadal mierząc nieufnym spojrzeniem obecnych w pokoju. Grunn splunął krwawą plwociną. – Rozwiążcie mnie, to pogadamy. – Nie! – wrzasnął jeden z mężczyzn. – Na krew Pana, nie! – A czemu? – Obróciłem się w jego kierunku. – Ten piekielnik o mało nie zabił Michasia. Synka własnego. Świat takiej zbrodni nie widział! Zdawałem sobie sprawę, że świat widział i takie rzeczy, i gorsze, ale mimowolnie mu przytaknąłem. – Wiecie co, panie Grunn, na razie was jednak nie rozwiążę. Może tak będzie lepiej dla wszystkich, wliczając w to również was samych – powiedziałem, przyglądając mu się uważnie. – A wy kim jesteście, panowie? – Odwróciłem wzrok od zmasakrowanej twarzy mistrza farbiarskiego. – To bracia Elizy, niby moi szwagrowie. Na litość Boga! – zaskowyczał nagle. – Dajcie zobaczyć, co z moim syneczkiem! Młodszy brat Elizy zmierzył Grunna spojrzeniem pełnym nienawiści. – Wszystko z nim dobrze, łotrze – wysyczał. – I da Bóg, tak cię urządzimy, żebyś go nigdy więcej już nie tknął palcem. – Zaraz, zaraz. Na razie nikt nie będzie nikogo tykał ani palcem, ani niczym innym. Przynajmniej dopóki nie dowiem się, o co chodzi. Raczycie mi powiedzieć, co tu się wyprawia i dlaczego tak oprawiliście własnego szwagra? – Ano opowiem – rzekł starszy z braci, po czym poruszył szczęką i skrzywił się, jak widać, moje uderzenie musiało go zaboleć. – Bo to ja uratowałem dzieciaczka z rąk tego Heroda przeklętego, żeby święta ziemia nigdy go nosić nie chciała. – Darujmy sobie wdzięczne ozdobniki – poprosiłem – i przejdźmy do rzeczy, panowie. Mężczyzna posapał chwilę, najwyraźniej szukając czasu na uspokojenie się i zebranie myśli. – Widzieliście beczki ze smołą na podwórzu, prawda? Trzeci dzień już tak stoją. – Widziałem. – No właśnie. No właśnie! – Pogroził pięścią Grunnowi. – Ty czarcie wcielony! – Panie... panie, jak tam was zwą, do rzeczy, proszę. – Dietrich Weugen – powiedział. – Tak się nazywam. A to mój brat Bazyli. Lizka jest z domu Weugen i da Bóg, niedługo znowu będzie Weugen, jak tego łotra już... – Panie Weugen! – Co? Co? A, do rzeczy? Ano będzie do rzeczy. Oto widzicie, wracam do domu, a tu patrzę, jak ten Belzebub wcielony porywa małego i zamierza się, coby go utopić we wrzącej smole. Ledwie zdążyłem dobiec, podciąłem mu nogi, a dziecko, Jezusie Maryjo! dziecko

chwyciłem nad samą krawędzią. Jeszcze łokieć, a skąpałby się jak nic, Chryste Panie! – Przeżegnał się zamaszyście. – Tak było – potwierdził młodszy z braci, tłukąc się pięścią w pierś. – Przysięgam na życie, na duszę nieśmiertelną, że tak było. – No, no, panie Grunn, padły tu ciężkie zarzuty. – Spojrzałem na mistrza farbiarskiego, który siedział z twarzą pochmurną, zaciętą i pełną zastygłej boleści. – Macie coś do powiedzenia, zanim zostaniecie oddani w ręce władz? – Bogu dziękować, Bogu dziękować – rzekł tylko, a jego twarz nieznacznie się rozluźniła. – Ysz ty! – Bazyli Weugen szarpnął się w stronę szwagra, ale zdążyłem go zatrzymać, zanim zdołał dopaść upatrzonej ofiary. – Panie Weugen, zachowujcie się – poprosiłem. – Już tam, gdzie trzeba, oprawią go lepiej, niż wy byście potrafili. Rzecz jasna, jeśli to prawda. A prawda, panie Grunn? – Podszedłem i stanąłem tuż przy związanym mężczyźnie. Nachyliłem się nad nim, tak że moja twarz znalazła się naprzeciw jego twarzy. – Raczycie mi odpowiedzieć? Chcieliście zamordować własnego synka? Chłopaczka będącego krwią z krwi waszej i kością z kości? – Nigdy! – zachrypiał. – Nigdy! – Dlaczego wasi szwagrowie mieliby fałszywie was oskarżać? Powiedzcie. Kłamią? Milczał i tylko oddychał ciężko oraz boleśnie. – Kłamią? – powtórzyłem pytanie. – Nie. – Potrząsnął głową. – Nie kłamią. Wyprostowałem się. – Panowie Weugen, pozwólcie za mną. Zawiadomcie władze i niech straż zabierze waszego szwagra. Bo jego życie już nie jest ani w waszym ręku, ani w moim, a w ręku sądu. – Inkwizytorze! – wychrypiał. – Przez zemstę Pana, inkwizytorze, dajcie mi się sobie wyspowiadać! Spojrzałem na niego zdziwiony. – Nie jestem księdzem, panie Grunn. – Błagam was. Każcie im wyjść. – Ruchem podbródka pokazał szwagrów. Zastanawiałem się chwilę. – Jeśli łaska, panowie, zostawcie nas samych – poprosiłem. Młodszy z mężczyzn warknął coś nieprzyjaźnie, lecz starszy pociągnął go za ramię. Wyszli, zamykając za sobą drzwi. – Słucham was, panie Grunn. – Musicie mi uwierzyć. – Spojrzał mi prosto w oczy. – Mojego synka kocham nad życie. Gdybym miał umrzeć, by go ratować, uczyniłbym to ze śpiewem na ustach. Z radością, że nie on musi zginąć, a ja. – Trudno dać wiarę tym słowom, wziąwszy pod uwagę dzisiejsze wypadki. Chyba że tak szczególny macie sposób okazywania miłości.

Z oczu Grunna popłynęły łzy. Prawdziwym strumieniem. Zadziwiająco to wyglądało, zważywszy, że miałem przecież przed sobą prostego, twardego człowieka, któremu zapewne życie w niejednym dopiekło i który musiał szczęście wyrywać temu życiu kłami i pazurami. – Nie wiem, nie wiem... Gdybym mógł tylko... Nie wiem, jak to się mogło stać. Przysięgam wam. – Wlepił we mnie pełne łez oczy. – Nie byłem sobą. Przez tę chwilę coś obcego, straszliwego... jakby... Sam nie wiem... W tym momencie przypomniały mi się słowa Roberta Pleissa, które wypowiedział przy pierwszym spotkaniu, kiedy opisywał uczucie, jakiego doznał tuż przed zabójstwem żony. – Czy zobaczyliście waszego synka... inaczej? – spytałem cicho. – Mój Boże, wy rozumiecie – również wyszeptał. – Tak właśnie było. Zobaczyłem, że biegnie do mnie taki szczęśliwy i roześmiany i woła: „Tatusiu, tatusiu”, a ja wtedy... wtedy... Oho, skąd znałem podobne zająknięcie? – ...a ja wtedy... Nie, nie ja... Jakby ktoś we mnie... ktoś obcy pomyślał, że z czego ty się tak cieszysz, coś taki radosny, ty mały... mój Boże... – Znów zapłakał i tym razem szlochał tak żałośnie, że aż mi się zrobiło go szkoda. – No, no, panie Grunn, mówcie dalej. – Mnie jako chłopaczka i bili, i do pracy ciągali, jednej nocy nie przespałem bez siniaków, z głodu to czasem nawet własne dłonie ssałem. – Zamyślił się, widać dumając nad własnym nieszczęśliwym dzieciństwem. – A mojemu synkowi tylko anielskiego puchu brakuje. Jakby kto podniósł na niego rękę, sam, Bogu przysięgam, tę rękę bym mu urwał. Słuchałem spokojnie, pomimo że wywód zdawał się nie mieć wiele wspólnego z dzisiejszymi wydarzeniami. Ale przeczuwałem, dokąd może zmierzać Grunn. – I jak go zobaczyłem, wiecie, bez trosk, bez smutków, pomyślałem, a co ty tam wiesz o życiu, o nieszczęściuI taki mi się wydał... – Obrzydliwy i godzien kary – dodałem. Pochylił głowę. – Rozumiecie. Wszystko rozumiecie... Bóg łaskaw, góg łaskaw, że Dietrich mnie obalił i wyrwał mojego syneczka... Mojego aniołka... Nie wytrzymałem i poklepałem go po plecach, gdyż jego żałość okazała się naprawdę ogromna, a w tej chwili miałem już solidne podstawy, by twierdzić, że wina (jeśli w ogóle można w tym wypadku mówić o winie) z pewnością nie była umyślna. – Co teraz będzie, panie Madderdin, co teraz będzie? – Spojrzał na mnie przekrwionymi, pełnymi łez oczami. – Rozwiążę was – odpowiedziałem. – I proszę, by nie przyszło wam nic głupiego do głowy. Postaram się wam pomóc, ale musicie mnie słuchać. Rozumiecie? – Ano co nie mam rozumieć. – Odetchnął głęboko. – Tylko powiedzcie: co teraz będzie? – Dla was z całą pewnością najlepiej, jak zejdziecie z oczu żonie i szwagrom. Nie próbujcie zbliżać się do syna, bo was ubiją i trudno im będzie odmówić racji. Rozumiecie?

– Co nie mam rozumieć – powtórzył głucho. – Spędźcie kilka nocy u jakiego znajomka czy w zajeździe i lepiej w ogóle nie wychodźcie na ulice. Czekajcie spokojnie, a ja postaram się wyjaśnić całą rzecz. – A Michałek? Nic mu nie grozi? Zawahałem się przez moment. – Wydaje mi się, że nie – powiedziałem. – Że już się stało, co miało się stać. Ale powiem wam szczerze: głowy nie dam. Nie ubzdurajcie sobie tylko, że możecie go chronić – dodałem już ostrym tonem. – Bo zapewniam was, że na całym świecie nie ma teraz człowieka, którego towarzystwo bardziej by mu zagrażało niż wasze! – Ja... ja nic nie rozumiem. Dlaczego tak mówicie? Przyklęknąłem, wyciągnąłem nóż i przeciąłem więzy krępujące Grunna, najpierw na nogach, potem na rękach. Odetchnął z ulgą i zaczął spokojnie rozmasowywać przeguby. Wiedziałem, że czeka na odpowiedź. – Dlaczego tak mówię? Zaufajcie mi, że nie chcę waszej krzywdy, ale nie zrozumielibyście moich wyjaśnień. Jeżeli Bóg pozwoli, zakończę niedługo całą sprawę, a wy wrócicie na łono rodziny. Zwrócił się w moją stronę. Prawy policzek napuchł mu już tak, że spoza opuchlizny widać było tylko szparkę oka. – A kto mnie tu przyjmie? – zapytał głosem tak żałośliwym, że aż się nie chciało wierzyć, iż wyszedł on z krtani tego twardego mężczyzny. Nie zamierzałem jednak pocieszać mistrza farbiarskiego pustymi słowami, gdyż ani ja nie byłem zręczną w swym fachu piastunką, ani jemu nie chodziło o kłamstwa bądź pisane na piasku zapewnienia. – Teraz nikt – odparłem szczerze. – I nie wiadomo, czy kiedykolwiek to się stanie. Zapewniam was jednak, że jest nadzieja. Mówiąc te słowa, naprawdę wierzyłem, że nadzieja dla niego istnieje. A co za tym idzie – istnieje również nadzieja, że blaskiem inkwizytorskiej mądrości rozświetlę mroczne sekrety, które spowijały miasto Wittlich. Przekonanie braci Weugen, by nie czynili żadnej krzywdy szwagrowi i by nawet nie powiadamiali władz o jego postępowaniu, nie okazało się łatwym zadaniem. – Ten łotr was kupił! – wrzasnął młodszy i oskarżycielsko wymierzył we mnie wskazujący palec, kiedy już wyjawiłem im, że zamierzam puścić Ericha wolno. – Panie Weugen – rzekłem spokojnie – rozumiem wasze rozdrażnienie, żal czy rozczarowanie, ale zapewniam was, że jeszcze kilka podobnych słów, a wy, nie wasz szwagier, wylądujecie w celi. Starszy z braci uspokajająco poklepał Bazylego w ramię, później zaszeptał mu coś do ucha, wreszcie odepchnął z surową miną. Bazyli wyraźnie oklapnął po tej reprymendzie. – Mistrzu inkwizytorze, zaufamy wam i waszemu doświadczeniu – oświadczył Dietrich

Weugen. – Choć nie powiem, byśmy czynili to z lekkim sercem. Ostrzegam was jednak, że nawet siła inkwizytorskiej perswazji nie powstrzyma nas przed obiciem tego łotra, jeśli będzie się plątał koło domu. – Obiecał mi, że zostawi was wszystkich w spokoju – odparłem. – I pozwólcie, że zauważę, iż to dom Grunna, a nie wasz czy waszej siostry. Mylę się w tym względzie? Po nagle poczerwieniałych policzkach Dietricha zrozumiałem, że nie, nie myliłem się. – To nasza siostra. Nasz siostrzeniec – burknął młodszy z braci. – Musimy o nich dbać. Strzec ich przed tym łotrem. – Wierzcie, że nie o majątek nam chodzi – powiedział starszy pojednawczym tonem – a o bezpieczeństwo naszej rodziny. Myśmy nie łasi na cudze, ale by ukrzywdzić Elizę czy małego, Erich będzie musiał przejść po naszych trupach. – Ano! – Bazyli stuknął z rozmachem pięścią w pięść. – To taki słodki chłopczyk ten jego Michaś. A w ojca zapatrzony niczym w obrazek – dodał szczerze smutnym głosem Dietrich. – Powiedzcie sami, jak ten przeklętnik mógł uczynić tak straszną krzywdę dziecku? – Krzywdy chyba nie uczynił, bo Bóg łaskawie pokierował waszą dłonią i powstrzymał zabójczy zamiar. Czyż nie? – Niby tak. Ale myślicie, że małemu lekko będzie żyć z myślą, iż rodzony ojciec chciał go utopić we wrzącej smole? Pokręciłem głową. – Panie Weugen, jeśli wy, jego matka i służąca nie puścicie pary z gęby, to i dziecko o niczym się nie dowie. Przecież szybko zapomni o tym, co się stało, a jeśli jeszcze powiecie, że to była taka zabawa w zapasy albo gonionego... – Jakże to?! – wykrzyknął Bazyli. – Wszystko powiemy, niech całe miasto... – Hańba i na was spadnie – przerwałem mu. – A z synka waszej siostry będą się śmiać, fałszywie mu współczuć, kłuć złośliwościami. Czy na tym polega wasza dbałość o rodzinę, by narazić dzieciaka na podobne nieszczęścia? – Ależ... – Milcz, durny! – rozkazał Dietrich bratu. – Święte słowa, mistrzu inkwizytorze. – Obrócił się w moją stronę i spojrzał poważnym wzrokiem. – Niepotrzebny nam ani rozgłos, ani by nad Michałkiem wszyscy się pastwili. My będziemy milczeć i Elizie przykażemy to samo. A Helga... – Służąca niby – wyjaśnił szybko młodszy. – Taaa, służąca. – Dietrich podrapał się w brodę. – Dam jej wybór między kijem a srebrem. – Lepiej każcie jej uczynić wybór pomiędzy kijem a brakiem kija – poradziłem. – Z doświadczenia wiem, że ludzie, którym płaci się za milczenie, mają zwyczaj przyzwyczajać się do tak łatwo zarobionych pieniędzy. A cena, w zamian za którą godzą się trzymać język za

zębami, rośnie z miesiąca na miesiąc. – Może i macie rację – odparł po chwili zastanowienia. – Ale teraz... – Teraz zamknijcie ją w jakiejś komórce, póki nie wytrzeźwieje. I pozwólcie, że zamienię kilka słów z waszą siostrą. Eliza Grunn siedziała na fotelu w bawialni. Może siedziała nie było najlepszym określeniem. Ona tam trwała niczym rzeźba i nie drgnęła również wtedy, kiedy usłyszała trzask otwieranych drzwi i moje kroki. Jej oczy były wpatrzone wprost we mnie, lecz źrenice nawet się nie poruszyły, kiedy mnie ujrzała. Eliza trzymała syna w ramionach, a chłopczyk posapywał przez sen. Przysunąłem sobie zydel i usiadłem tuż obok nich. – Pani Grunn – odezwałem się łagodnie – możecie ze mną porozmawiać? W żaden sposób nie dała poznać po sobie, że zrozumiała, co mówię. Ba, w żaden sposób nie dała po sobie poznać, że w ogóle usłyszała, iż się odezwałem. Widywałem już ludzi znajdujących się w stanie takiego znieruchomienia. Ludzi, którzy zdawali się nie zauważać otaczającego ich świata ani nie być nawet zainteresowani próbą zauważenia go. Z doświadczenia wiedziałem, że na podobną dolegliwość znakomicie skutkuje przyżegiwanie rozpalonym żelazem lub wbijanie szpilek pod paznokcie, jednak z oczywistych powodów ani nie mogłem, ani nie chciałem tak radykalnej kuracji wypróbować w tym wypadku. – Elizo... – Ostrożnie dotknąłem jej dłoni. – Jesteście już bezpieczni. Po długiej chwili coś drgnęło w twarzy kobiety. Spojrzała na mnie i wiedziałem, że rozpoznaje, kogo ma przed sobą. – Nie będziemy bezpieczni, póki ten potwór żyje – szepnęła. – Zabijcie go, a hojnie was opłacę. – Pani Grunn, muszę zadać wam kilka pytań. I wpierw muszę wiedzieć, czy jesteście w stanie odpowiedzieć rozumnie. – Nie oszalałam, inkwizytorze – odparła chłodnym tonem. – I nie mam zamiaru oszaleć. – Bardzo mnie to cieszy – rzekłem szczerze. – A więc... – Gdzie on teraz jest? – przerwała mi. – Wyjechał. Wróćmy jednak... – Jak to: wyjechał? Czemu go wypuścili? – Nie uniosła głosu, ale jego brzmienie zmieniło się w żmijowy syk. O tak, naprawdę była wściekła, lecz uważała, by za przyczyną tej wściekłości nie obudzić śpiącego chłopca. – Na moje polecenie, gdyż... – Kto wam dał prawo wydawania poleceń w tym domu? – Miałem niemal pewność, że gdyby nie tuliła dziecka w ramionach, dostałbym w twarz. – Posłuchajcie spokojnie, co mam do powiedzenia. – Rozłożyłem dłonie pojednawczym gestem. – Bardzo was proszę, na miłość Pana. – Gdzie był Bóg, kiedy ten łotr wrzucał do smoły mojego synka? – Bóg kierował wtedy dłońmi waszego brata – odparłem gładko, bo i odpowiedź w tym

wypadku sama się przecież narzucała. Odetchnęła głęboko. – Tak. To prawda – powiedziała takim tonem, jakby odkryto przed nią jakąś wielką tajemnicę. – Ale czemu Pan zapragnął nas doświadczyć w tak okrutny sposób? Czy to znak, mistrzu Madderdin? – Tym razem jej oczy płonęły blaskiem. – Czy to sygnał dany mi przez Boga? Lecz co on oznacza? Powiedzcie! – Niebezpieczne to zadanie starać się rozszyfrować zamysły Stwórcy. – Łagodnie położyłem dłoń na jej dłoni. – Może Bóg mówi mi: to zły człowiek, to człowiek godzien śmierci, zabij go... Nie przepadam za ludźmi, którzy nie słuchają dobrych i w dodatku udzielanych w dobrej wierze rad. No cóż, rozumiałem, że Eliza Grunn miała prawo być poruszona. Właśnie straciła męża, a o mały włos nie straciła również syna. Ludzie zdumiewająco ciężko znoszą podobne doświadczenia, bo przecież niewielu prócz inkwizytorów może się pochwalić, że Pan zahartował ich serca niczym stalowe ostrza mieczy. – Pani Elizo, wyjaśnię całą sprawę, lecz muszę zadać wam najpierw kilka pytań, więc... – Gdzie się ukrył? Wiecie, gdzie się ukrył? Jeśli tak, powiedzcie mi natychmiast! Westchnąłem. Zrozumiałem, że z rozmowy z Elizą na razie nic nie wyjdzie. Z większym już powodzeniem mógłbym przemawiać do ściany, gdyż ściana przynajmniej nie miała własnych planów oraz zamierzeń. – Zostawię was na chwilę – zdecydowałem i wstałem z zydla. Poszukałem szwagrów Grunna i znalazłem ich w kuchni, gdzie Dietrich przykładał sobie właśnie do rozbitego policzka kompres zrobiony z plastra świeżego mięsa. – Do wesela się zagoi – rzuciłem pogodnie. Starszy z braci Elizy skrzywił się wyraźnie, lecz nic nie powiedział. – Jak tam Lizka? – zapytał. – Nie nazbyt rozmowna. – Pokręciłem głową. – I na razie niewiele mi chyba pomoże. Pomyślałem jednak, że skorzystam z waszej rady, panowie. Z waszej, jako ludzi doświadczonych, rozważnych i uważnych, przy tym szczerze oddanych siostrze i siostrzeńcowi. – Tak właśnie jest – skwitował moje słowa Dietrich, a młodszy Bazyli gorliwie przytaknął. – Jeśli tylko będziemy mogli pomóc, pomożemy. Z kosza leżącego na stole wziąłem sobie soczyste jabłko, przetarłem je skrajem rękawa i ugryzłem. – Czym chata bogata – odezwał się Bazyli z przekąsem. – A dziękuję wam serdecznie. Powiedzcie, czy Erich miał lub ma wrogów? Dietrich wybuchnął szczerym śmiechem. – Mości inkwizytorze, mieszkacie w domu człowieka, który ze stanu plebejskiego wydobył się do grona miejskich patrycjuszy, który poślubił najpiękniejszą pannę w mieście,

który przejął zakłady i majątki dwóch najpotężniejszych konkurentów, i wy pytacie, czy ma wrogów? – Nie wiedziałem, że jest aż tak bogaty – mruknąłem. – Nie lubi się obnosić z bogactwem, choć rękę ma szczodrą, nie powiem. – A jakie wy, panowie Weugen, żywicie uczucia do szwagra? – Ja bym go... – zaczął młodszy. – Milcz, głupi! – warknął Dietrich, po czym odwrócił się w moją stronę ze spokojną już twarzą. – Teraz to byśmy go w łyżce wody utopili, ale przed tym wypadkiem... cóż... – Wzruszył ramionami. – Dobry był z niego człowiek, nie ma co gadać. – No niby jakaś racja w tym jest – przyznał Bazyli, pocierając szczękę w wyraźnej konsternacji. – Widzieliście kiedyś, żeby zachowywał się agresywnie, niebezpiecznie, bił żonę czy syna albo... – Mistrzu Madderdin – przerwał mi Dietrich z szerokim uśmiechem – on tę naszą Lizkę traktuje jak figurkę Matki Boskiej. Ledwie co, a by się modlił do niej. A Michaś? Święci w Raju nie są otoczeni większą miłością. To człowiek, który nigdy na jedno czy drugie nawet głosu nie podniósł. – Słusznie. Tak było. – Bazyli pokiwał głową. – Powiedzcie więc jako ludzie znający Grunna i znający życie, co mogło skłonić waszego szwagra do tak szalonego uczynku? – Ano w słowie „szalony” szukajcie odpowiedzi – mruknął starszy z braci. – Wiadomo przecież, że obłąkanie spada czasem na ludzi niczym piorun. – Niczym piorrrun! – Bazyli wytrzeszczył oczy, potwierdzając słowa Dietricha. Oczywiście i tak być mogło. Nie raz i nie dwa słyszałem o ludziach, którzy w przypływie szaleństwa dokonywali uczynków strasznych lub żałosnych, a w chwilę potem dało się całkiem przytomnie z nimi pogawędzić. Tak też mogło się zdarzyć w tym wypadku. Tylko trudno mi było uwierzyć, że obłąkaniu poddałby się człowiek z takim zapałem i konsekwencją prący przez życie, który w dodatku niczym nie dał poznać po sobie, że w umyśle utkwił mu okruch szaleństwa. Poza tym w jego zachowaniu oraz słowach widziałem niebezpieczną zbieżność z zachowaniem oraz słowami Roberta Pleissa. Może to jedynie przypadek? Może... Ale dlaczego dwaj solidni, spokojni i bogaci ludzie mieli w niemal jednym czasie podjąć decyzję o zniszczeniu tego, co najbardziej kochali? *** Z tego, co później donieśli mi bracia Elizy, pani Grunn dopiero po południu przemogła się, by wypuścić dziecko ze swych objęć. A to też tylko dlatego, że mały zaczął w końcu rozpaczliwie płakać, nie rozumiejąc, dlaczego matka nie pozwala mu zejść z jej kolan. Ale

zaraz po tym, kiedy żona Ericha oddała synka pod opiekę służącej i braci, energicznie zajęła się robieniem w domu porządków. Przede wszystkim w ogrodzie ujrzałem kilku uzbrojonych ludzi i natychmiast się domyśliłem, że Eliza wynajęła zbrojną straż, na wypadek gdyby mężowi zachciało się wrócić do domu. Potem słyszałem, jak głośno instruuje służbę, co robić z ubraniami jej męża, i z okna ujrzałem, że ubrania te zbierają się w całkiem pokaźny stosik. Wtedy zdecydowałem się z nią porozmawiać. – Z całym szacunkiem, pani Elizo, chcecie podpalić miasto? – spytałem. – Zważcie na pogodę, zważcie na wiatr, który rozniesie iskry. Obróciła się w moją stronę i teraz dopiero dostrzegłem, jak bardzo zmieniła się od rana jej twarz. Nie wiem, czy ktokolwiek nazwałby teraz Elizę najpiękniejszą kobietą w mieście. Była blada, usta miała ściągnięte w wąską kreskę, oczy podkrążone, a powieki napuchnięte od płaczu. – Macie rację. – Spokojnie skinęła głową. – Każę rozdać to ubogim. Niech chociaż oni coś zyskają na mojej krzywdzie. – A nie znacie kogoś, kto byłby rad, widząc was w nieszczęściu? – zagadnąłem szybko. – Wszędzie pełno złych ludzi. – Wzruszyła ramionami. – Pewnie, że nasze szczęście wielu kłuło w oczy. – Wielu? A na przykład kogo, jeśli wolno spytać? Milczała dłuższą chwilę. – Widzę, że z wami naprawdę trzeba uważać na słowa, mistrzu inkwizytorze. – Tak to już jest – przyznałem. – Ponieważ, pani Elizo, najczęściej bywa, że ludzie mówią: nikt, a okazuje się, że wszyscy lub wielu. Potem mówią: wszyscy lub wielu, a okazuje się, że nikt. – To i ja chyba odpowiem, że nikt – rzekła cicho. – Bo widzicie, nie zetknęłam się z niczyją złością czy pretensjami wykrzyczanymi prosto w twarz. Ale nie wiem, czy znacie to uczucie... – zawiesiła na moment głos i zapatrzyła się gdzieś nad moją głowę. – To, jak powietrze wydaje się gęstnieć, kiedy wchodzicie do wnętrza pełnego ludzi. To, jak szepcą coś sobie nawzajem do uszu, a kiedy skierujecie na nich wzrok, uśmiechają się szybko i nieszczerze. I to, że kiedy wychodzicie, ich spojrzenia zdają się oblepiać wasze plecy, ciążyć na nich niczym wory pełne czarnoziemu... Założę się, że Eliza nigdy nie była zmuszona, by dźwigać worki z ziemią, niemniej porównanie wydawało się obrazowe. A czy znałem to uczucie, o którym mówiła? Ba! Któryż inkwizytor go nie znał? – A mało to razy zdarzało się, jak kupowałam coś, nawet wiecie, niekoniecznie bardzo drogiego, i słyszałam: „No, no, Bóg dla was łaskaw, na brak pieniążków nie narzekacie”. To wszystko wypowiedziane takim obrzydliwie niby serdecznym tonem. I porozumiewawczy uśmieszek przyklejony do ust... A jak ten ktoś był z jakimś znajomkiem, to jeszcze widziałam szybkie mrugnięcie okiem...

– Jesteście bystrym obserwatorem, pani Elizo. – A mało to razy przechodziłam obok mężczyzn, słysząc za sobą cmoknięcie, a potem cichy komentarz: „Dobrze mieć tyle pieniędzy co stary Grunn”. Tak jakbym wyszła za niego dla majątku. – Uderzyła pięścią w otwartą dłoń. – A ja to zrobiłam, bo jest... bo był – poprawiła się szybko – dobrym człowiekiem. Ale jeśli mam być szczera... – Spojrzała na mnie nagle uważnie i bystro. – Pozwólcie, że spytam, jaki jest cel naszej rozmowy? Po co chcecie wiedzieć, kto nas nie lubił czy kto nam zazdrościł? – Postaram się wszystko szczerze wam wyłuszczyć – obiecałem. – Może usiądziemy gdzieś w spokoju, a przynajmniej gdzieś, gdzie nie podsłuchają nas żadne uszy? – Chodźmy więc do was – zdecydowała. – A czy to... – Jestem tu gospodynią – powiedziała. – Mogę rozmawiać z moim gościem, gdzie tego zapragnę, niezależnie od tego, czy się to komuś spodoba czy nie. Zresztą kto na nas zwróci uwagę w tym zamieszaniu? – Uśmiechnęła się smutno i pokazała służących obładowanych stertami rzeczy należących do Ericha Grunna. Nie miałem wątpliwości, że pomimo zamieszania znajdą się takie oczy, które spostrzegą, gdzie podziała się pani domu, takie usta, które tę wieść powtórzą, i takie uszy, które zechcą jej wysłuchać. Jednak skoro Eliza nie bała się plotek i złośliwych ludzkich języków, była to jej sprawa oraz jej decyzja. – Pani Grunn – zacząłem, kiedy już usiedliśmy za zamkniętymi drzwiami mojej kwatery – zauważyłem, że jesteście, jeśli wolno mi tak powiedzieć, niewiastą obdarzoną bystrym umysłem. Dlatego pozwolę sobie wyjawić wam tajemnice śledztwa, które prowadzę, licząc, że ani słowo z tego, co tu powiemy, nie opuści ścian pokoju. – Proszę, mówcie – odparła i widziałem, że jest naprawdę zdumiona tym, co przed chwilą usłyszała. Opowiedziałem jej o rozmowie z Robertem Pleissem, pomijając, rzecz jasna, kwestie związane ze stosowaniem trucizn przez jego małżonkę. Przytoczyłem również dokładnie słowa, które usłyszałem od Ericha Grunna. – Czy nie wydaje się wam dziwne, że dwaj solidni, spokojni i bogaci ludzie w niemal jednym czasie podjęli decyzję o zniszczeniu tego, co najbardziej kochają? – zapytałem na koniec, dzieląc się w ten sposób wątpliwościami, które niedawno sam wyraziłem. Eliza milczała bardzo, bardzo długo, przez cały ten czas jednostajnym gestem skubiąc sukienkę na kolanie i wpatrując się we własne palce. – Sądzicie więc, że to nie ich wina, prawda? Że ani Robert Pleiss nie zabił żony z własnej woli, ani mój mąż z własnej woli nie podniósł ręki na Michasia? – zapytała wreszcie. – Dopuszczam taką możliwość – odparłem ostrożnie. – Lecz aby zyskać coś więcej niż mętne podejrzenie, muszę powiązać w jakiś sposób oba wydarzenia. Na przykład znaleźć kogoś, kto nienawidził zarówno Pleissów, jak i was.

– A co usłyszeliście od Roberta Pleissa? Kto ich nienawidził? – Wymienił Marię Grolsch. Zmarszczyła czoło, potem wzruszyła ramionami. – Nie wiem. Nie znam. Ach, przecież wyście coś wspominali o niej przy kolacji. A zaraz potem mój mąż wam przerwał, pytając, czy nie mylicie posiłku z przesłuchaniem. W kilku słowach opisałem wygląd Grolschowej. Eliza uśmiechnęła się blado. – Sądzę, że zapamiętałabym kogoś takiego, jeśli wasz opis jest ścisły. Mówiłam wam już, że nasze szczęście dla wielu było solą w oku, ale tej kobiety nawet sobie nie przypominam. – No tak. Szkoda. Myślałem, że może ona wam w czymś zawiniła albo jej syn... – Syn? – podchwyciła, podnosząc oczy. – Nie mówiliście nic o synu. – Taki tam jej bękart. Nie wiem nawet, jak wygląda. Esmeralda Pleiss oskarżyła go, że podbiera srebra, ale to zapewne nieprawda. – A wiecie chociaż, jak ma na imię? Pokręciłem głową, gdyż nie znałem przecież powodu, dla którego miałoby mnie interesować imię jakiegoś szczeniaka. – Bo był jeden chłopak, co ciągle kręcił się koło naszego domu – powiedziała Eliza, marszcząc brwi. – Kazałam go przegnać może tydzień temu... – Z jakiegoż powodu, jeśli wolno wiedzieć? – Żyjemy w surowym świecie, mistrzu Madderdin, czyż nie? W świecie, gdzie ludzie robią sobie nawzajem krzywdę, czasem przekraczającą pojęcie wielu z nas. Ale nie ma powodu, byśmy dawali upust najgorszym instynktom ani byśmy tolerowali podobne zachowanie u innych. – Przyznam, że nie do końca rozumiem, dokąd zmierzacie – zauważyłem. – Przyłapałam tego chłopaka, jak męczył gołębia i pokazywał to Michasiowi – wyjaśniła i gniewnie zacisnęła usta. – A ja zamierzam wychować syna w szacunku dla bożych stworzeń. Wystarczy już, że zabijamy je, by jeść i się odziać, nie powinniśmy robić tego dla podłej zabawy. – Zgadzam się z wami co do słowa – rzekłem szczerze, gdyż również nie sądziłem, by bezcelowe dręczenie żywych istot komukolwiek mogło przynieść chlubę bądź pożytek. – Kazałam dać mu kilka pasów, żeby poczuł cierpienie na własnej skórze – dodała. – Ale wiecie, nic strasznego, Boże uchowaj – zastrzegła szybko i spojrzała na mnie tak spłoszonym wzrokiem, jakbym zamierzał ją posądzać o to, że zakatowała kijami obce dziecko. – Rozumiem, że odszedł o własnych siłach? – Mistrzu Madderdin! Nie tylko że odszedł, a odbiegł w podskokach! A sił miał na tyle dużo, by przeklinać mnie takim językiem, jakiego nie słyszałam nawet u robotników mojego męża. – To bardzo ciekawe, co mówicie. Bardzo. Czyżbym wreszcie miał mój poszukiwany punkt styczny?! Jeżeli chłopak dręczący

gołębia był synem Marii Grolsch, to oznaczało, że i Pleissowie, i Grunnowie surowo go potraktowali. Esmeralda Pleiss niesłusznie oskarżyła o kradzież sreber, Eliza Grunn kazała obić pasem. Huncwot z całą pewnością poskarżył się matce. A matka? Co zrobiła wtedy matka? Czy potrafiła rzucić potężny urok, czy też udała się do kogoś, kto pomógł jej w tym podłym zamiarze? Jeśli tak, to do kogo? – Czy mojemu dziecku jeszcze coś grozi? – zapytała Eliza i przełknęła głośno ślinę. – Powiedzcie szczerze, błagam was! – Nie sądzę – odparłem po zastanowieniu. – Zostaliście już ukarani, pani Grunn, i mam nadzieję, że waszemu oprawcy ta kara wystarczy. Po pierwsze, najedliście się strachu, po drugie, wy straciliście męża, wasz Michaś ojca, a wasz mąż ukochaną żonę i ukochanego syna. Krótko mówiąc: wasze szczęście prysło w jednej chwiliOśmielam się mniemać, że na tym sprawa się zakończy. Dopiero teraz zauważyłem, że oczy mojej gospodyni wypełniły się łzami. Cóż, poniewczasie się zorientowałem, że słowa, które wypowiedziałem, były co najmniej okrutne. Ale nie da się ukryć, że również prawdziwe. Ująłem jej dłoń w swoje ręce. – Wszystko jeszcze może się odwrócić na dobre – powiedziałem, mając nadzieję, że moje pobożne życzenia okażą się prawdą. – Zobaczycie. *** My, inkwizytorzy, posiadamy ogromny zakres władzy. Wolno nam aresztować i przesłuchiwać ludzi, wydawać ich na tortury lub śmierć, jeśli uznamy to za słuszne. Ba, nie raz i nie dwa funkcjonariusze Świętego Officjum w razie konieczności przejmowali władzę nad całymi miastami, podporządkowując sobie rady miejskie na czas, którego potrzebowali do wykonania zadania. Ale ze wszystkiego zostajemy w stosownym czasie rozliczeni i nasi przełożeni nieprzychylnym wzrokiem patrzą na błędy, jawne łamanie ducha praw lub hołdowanie prywacie. Nie musiałem się jednak poważnie zastanawiać, czy mam na tyle silne dowody, by aresztować Marię Grolsch i rozpocząć przesłuchanie. W końcu była tylko kobietą z gminu, pozbawioną ustosunkowanych przyjaciół i pieniędzy, a także niecieszącą się szczególną sympatią u współobywateli. Mogłem ją poddać torturom, na których dowiedziałbym się wszystkiego, co by mi się zamarzyło. Wierzę, że barwnie opowiedziałaby mi o sabatach, na które latała na czarnym koźle, o przerażających seksualnych orgiach, na których oddawała się nie tylko ludziom płci obojga, ale również bydlętom i nierogaciźnie, a także o ofiarach z dzieci i niechrzczonych niemowląt. Wszystkiego tego bym się dowiedział, gdyż ogromna większość oskarżonych potrafi wymyślać niezwykle zajmujące opowieści, kiedy zobaczy rozgrzewające się dłuta, cęgi i kleszcze. Ale mnie nie chodziło o opowieści, lecz o prawdę. Zamierzałem odkryć rzeczywiste przyczyny dwóch niepokojących zdarzeń, które miały miejsce w mieście Wittlich, i upewnić się, że podobne dramaty nie przydarzą się

nigdy więcej. W końcu byłem pasterskim psem, a oni, zwyczajni ludzie, tworzyli stado, nad którym zarówno musiałem, jak i chciałem czuwać. Postanowiłem nie dzielić się podejrzeniami z Ottonem. Jeżeli wyprosił moje usługi w dużej mierze z uwagi na chęć zachowania incognito, nie zamierzałem rujnować jego planów. Niech sobie pozostanie obserwatorem wydarzeń, skoro taka właśnie rola odpowiadała mu tutaj i teraz. Jednak musiałem wybrać się do burmistrza, po pierwsze, by pozyskać wsparcie miejskich pachołków, po drugie, by załatwić całą rzecz zgodnie z prawem, a co za tym idzie – nie napotkać później na obstrukcję mych działań ze strony rajców. Wiele co prawda zaszkodzić mi nie mogli, ale po co miałem sobie brać na głowę kłopot użerania się z nimi, skoro wszystko można załatwić po dobroci? Zawsze powtarzam, że przemoc oraz oszustwo są najgorszymi z możliwych wyjść (choć nie ukrywajmy: czasami koniecznymi), gdyż człowiek stosujący te metody musi liczyć się z faktem, iż bardzo, ale to bardzo skomplikuje sobie życie. Czyż nie lepiej obłaskawiać ludzi dobrym słowem, niż bić ich pałką po czerepie? Czyż nie lepiej mówić im prawdę prosto w oczy, niż kręcić kluczyć i plątać? – Wasze miasto jest z pewnością bezpieczne – dobitnie zapewniłem bladego burmistrza, który zupełnie zapomniał o szacunku dla własnej brody i nerwowo szarpał ją całą garścią. – Nie zamierzam poszukiwać tu żadnego wiedźmiego spisku, a tylko przesłuchać podejrzaną, w czym mile widziana byłaby pomoc władz miasta. – Rzecz jasna, rzecz jasna, w czym tylko możemy... Oczywiście... Oczywiście... – Dajcie mi więc, z łaski swojej, dwóch pachołków, żebym nie musiał szarpać się z tym paskudnym babsztylem, i każcie wyrychtować izbę, gdzie poprowadzę przesłuchanie. Kata tutaj macie? – Nie, mistrzu, jak zachodziła potrzeba, to posyłaliśmy... – No nic, w takim razie sam zajmę się poprowadzeniem kwalifikowanego śledztwa. Uczciwa praca rąk nie brudzi, hmmm? – Uśmiechnąłem się i klepnąłem Bromberga w ramię. – Dajcie mi jakiegoś przytomnego kancelistę. Najlepiej takiego z ładnym charakterem pisma i który nie porzyga się na widok krwi. Rozumiecie? – Tak jest. Tak jest. – Oczywiście będę potrzebował również medyka. Znajdźcie i przyślijcie mi najlepszego, jakiego tu macie. – No to tylko Egon Kirsch, mistrzu inkwizytorze, bo... – Będziecie chcieli uczestniczyć w przesłuchaniu? Albo przysłać swego przedstawiciela, który to przywilej przysługuje wam zgodnie z prawem i obyczajem? – Znaczy ja?! W przesłuchaniu? – Zbladł i przeżegnał się zamaszyście. – Uchowaj Boże, mistrzu, uchowaj Boże. Mam do was pełne zaufanie. W ogóle się nie turbujcie moją osobą. Zaraz wam dam pachołków, kancelistę, wezwę doktora i co jeszcze zapragniecie. W ogóle, jak będzie wam co trzeba, to wszyscy tu jesteśmy na wasze usługi. No cóż, trudno, żeby było inaczej. Władze miejskie niezwykle rzadko próbowały

obrzydzić życie inkwizytorom (przypadek ten zachodził jedynie wtedy, kiedy rajcy mieli bardzo mocne plecy). Zazwyczaj burmistrz i miejska ława gotowi byli skarmiać inkwizytora ptasim mlekiem i układać go w pierzynkach z rajskiego puchu, aby tylko móc w razie czego liczyć na jego wspaniałomyślność. – Serdecznie wam dziękuję – powiedziałem. – Mam nadzieję, że niedługo zakończymy całą rzecz z pożytkiem dla miasta. – O tak, mistrzu, o tak! Z pożytkiem dla miasta – niemal wyjęczał te słowa, a ja widziałem, że trzęsie się ze strachu. – Oczywiście za waszym pozwoleniem natychmiast wypuszczę na wolność pana Roberta Pleissa... – Popatrzył mi przypochlebnie w oczy. No tak, tego mogłem się spodziewać. Burmistrz najwyraźniej uznał, że moja działalność w jego mieście ma na celu uwolnienie więźnia czekającego na wyrok. – Pleissa? – spytałem chłodnym tonem. – Czyżby odwołał swe zeznania? A może pojawiły się nowe dowody, które dobitnie ukazywałyby jego niewinność? – Nnno... nnnie, ale... sądziłem, że wy... że to za waszym... – Szanowny burmistrzu, będę z wami bezwzględnie szczery – przerwałem mu, zwłaszcza że miałem pewność, iż nic sensownego nie wyduka. – Nie przybyłem tu służyć żadnemu człowiekowi, czy to wam, czy Pleissowi, czy samemu sobie, lecz Bogu Wszechmogącemu. Być może, powtarzam: być może okaże się, że w trakcie śledztwa udowodnię, iż wasz więzień jest niewinny i był jedynie marionetką w ręku potężnego zła. Wtedy, w obliczu niezbitych dowodów, pogadamy o jego uwolnieniu. Jednak na razie niech wszystko zostanie, jak jest. – Oczywiście. Oczywiście. Nawet nie śmiałbym sądzić inaczej... – Złożył dłonie niczym do modlitwy. – Wybaczycie mi pochopność sądów, zacny mistrzu? – Nie ma czego wybaczać – odparłem z uśmiechem. – Bóg dał wam wolną wolę również po to, byście popełniali błędy. I posłał nas, inkwizytorów, byśmy rzeczone błędy naprawiali. – Oczywiście. Oczywiście – powtórzył Bromberg, wpatrując się we mnie jak pies, niepewny, czy od swego pana dostanie kość, czy kopniaka. Ale przecież był człowiekiem, który jak na razie wykazywał się sporą życzliwością względem waszego pokornego sługi, więc serdecznie poklepałem burmistrza po policzku, by dodać mu otuchy. *** Ratusz w Wittlich wzniesiono i rozbudowano najwyraźniej jeszcze w czasach, kiedy miasto było bardzo bogate i kiedy chciało olśniewać przybywających do niego gości. Bowiem na wysokiej wieży ratusza znajdował się przepięknie wykonany, wielki zegar przedstawiający figury Jezusa i jedenastu apostołów z mieczami w dłoniach. – Zepsuty – rzekł do mnie ze smutkiem w głosie jakiś jegomość, widząc, że przyglądam

się zegarowi. – Byłem dzieckiem, jak ostatni raz biły tu kuranty. I apostołowie chodzili, i Jezusowi się kłaniali, i Judasza przebijali mieczem... Ech... – Machnął dłonią. – Powiadam wam, tatulo mówił, że jak go pierwszy raz pokazali, to całe miasto się schodziło w południe, żeby oglądać. I z innych miast ludzie przyjeżdżali. A teraz? Jedna bida z nędzą... Westchnął ciężko, skinął mi głową na pożegnanie i odszedł do własnych spraw. Ale kiedy się rozejrzałem, zobaczyłem, że Wittlich może się pochwalić nie tylko wspaniałym zegarem na ratuszowej wieży, lecz również cudownej roboty fontanną z białego i różowego marmuru. Pośrodku fontanny stał wysoki na dwóch chłopa posąg Jezusa. W dodatku było to niezwykle rzadkie wyobrażenie naszego Pana, gdyż rzeźbiarz przedstawił Go trzymającego w prawej dłoni odciętą głowę cesarza Tyberiusza. Scena ta do złudzenia przypominała Perseusza po zwycięstwie nad Gorgoną Meduzą. Tyle że w lewej dłoni nasz Pan dzierżył nie tarczę, a zamkniętą księgę. – A w fontannie wody nie ma od pięciu lat – usłyszałem ten sam głos co przedtem. – Kiedyś to wystrzeliwała łukiem ze wzniesionych dłoni apostołów i zamykała Jezusa niczym w przezroczystym kloszu. – Mężczyzna aż przymknął oczy. Jak widać, miał wrażliwą i poetycką naturę. – Może komuś się nie spodobało, że wyglądało, jakby apostołowie musieli kąpać Jezusa – zażartowałem. Mężczyzna odwrócił się na pięcie i bardzo szybkim krokiem odmaszerował byle dalej ode mnie. Nawet nie zerknął w moją stronę, kiedy znikał za węgłem. Pokręciłem głową, gdyż jego ostrożność wydawała mi się znacznie przesadzona. Zanim wybrałem się, by aresztować Marię Grolsch, sprawdziłem izbę, którą mi przygotowano w celu prowadzenia przesłuchania, i nawet się nie zdziwiłem, widząc, jakie luksusy mi zapewniono. Bo oto pod ścianą stał solidny, szeroki fotel (z podnóżkiem, gdybym chciał wygodniej spocząć), a na zasłanym śnieżnobiałym obrusem stole ustawiono flaszki, kubeczki, zakąseczki, przekąseczki i przegryzki. – Czy oni myślą, że prowadzenie tortur zaostrza apetyt? – zapytałem głośno. Towarzyszący mi kancelista nerwowo przełknął ślinę. – To wszystko ku waszej wygodzie – zachrypiał. – Dobrze, chłopcze. Powiem ci, co będzie ku mojej wygodzie. Weźmiesz ludzi i każesz im zrobić, co następuje: w sufit niech wbiją solidny hak, a drugi podobny w podłogę. Oba mniej więcej w jednej linii. Tylko żeby mi się dobrze trzymały! – Pogroziłem mu palcem. – Tak jest! – Na górnym haku mają zawiesić sporej grubości żelazne kółeczko. Dopilnujesz również, by przygotowano kilkanaście stóp mocnej, choć nie za grubej liny. – Już? To wszystko? – zapytał po chwili, jakby z rozczarowaniem w głosie. – A co byś chciał więcej? – Spojrzałem kanceliście prosto w oczy, a on uciekł ze wzrokiem.

Zwyczajni ludzie często sobie wyobrażają, że nieodzownym składnikiem prowadzenia kwalifikowanych przesłuchań są skomplikowane narzędzia i urządzenia. Hiszpańskie buty, zgniatarki do zaśrubowywania kciuków, drewniane kozły, madejowe łoża, a przynajmniej kleszcze, cęgi czy piły. Że na ogniu musi wrzeć woda lub, jeszcze lepiej, smoła lub siarka. Owszem, czasami w trakcie przesłuchań stosuje się bogatszy albo bardzo bogaty repertuar środków. Ale wiele z nich służy nawet nie sprowadzeniu bólu, lecz zastraszeniu. Tymczasem jeśli chodzi o ból, to zaręczam wam, że zwykłe podciąganie na linie (połączone z wyłamywaniem stawów i przypiekaniem świecą pach lub genitaliów) zazwyczaj doskonale spełnia swą rolę. Tyle że oskarżeni, widząc haki (czy hak i kołowrót) oraz sznur, najczęściej nie od początku orientują się w niezwykłej skuteczności tortury, a strach nie paraliżuje ich członków i nie rozwiązuje języków. Ręczę wam jednak, że kogo raz wyciągnięto na sznurze, pod tym załamią się z przerażenia nogi, kiedy wejdzie do izby, w której zobaczy hak w suficie i przepuszczoną przezeń linę. – Za godzinę wszystko ma być gotowe – rzuciłem surowo. *** Nie lubię torturować ludzi i nie znajduję grzesznej przyjemności w sprawianiu im męki. Czasem jednak muszę wziąć na swoje ramiona krzyż ich boleści. Taki właśnie krzyż musiałem podjąć w tej chwili. Po pierwsze, by uratować niewinnych przed złośliwością szkodzącej im wiedźmy, po drugie, by samą wiedźmę wybadać, wypytać, dowiedzieć się, w jaki sposób poznała mroczną sztukę, gdzie szukała mistrzów, gdzie znajdowała chętnych uczniów, a gdzie ofiary. Jeśli Bóg da, sprawię, by umierała nie tylko pogodzona ze swym losem, lecz całym sercem radująca się, że płomienie stosu oczyszczą jej zbrukaną grzechem duszę. Dawałem jej ni mniej, ni więcej, a szansę na żywot wieczny. Do czyśćca dostanie się poprzez bramy cierpienia, mosty bólu i drogi trudnej do wyobrażenia męki. Ale czymże były te chwilowe niedogodności, czymże było jej podłe doczesne bytowanie w porównaniu z pieśniami anielskimi, których będzie mogła słuchać przez całą wieczność? Oczywiście nie zawsze osiągaliśmy efekt nawrócenia grzesznika na właściwą drogę. Czasami zapiekłość w sercach tych ludzi okazywała się tak wielka, iż wiedzieliśmy, że płaczliwe wyznania, przysięgi dochowania wierności naszej Matce Jedynej Kościołowi, zapewnienia czy obietnice wynikają nie ze słodkiej bojaźni bożej, lecz ze zwykłego, prymitywnego strachu przed torturami i śmiercią. Oskarżeni wiedzieli, że tylko w naszych rękach, rękach inkwizytorów, spoczywają ich losy. I czasami próbowali nam się przypodobać, by uzyskać łaskę łagodnej śmierci. Bo wiedzieli, że zatwardziały grzesznik będzie konał w męce całymi godzinami, a grzesznik skruszony powędruje przed oblicze Pańskie zaraz po szybkiej, sprawnej egzekucji. Zdarzało się, i to nie tak rzadko, iż pogodzonych z wiarą skazańców duszono za pomocą garoty, a palono dopiero ich zwłoki. Łatwo sobie wyobrazić,

że taka lekka śmierć była marzeniem wielu z tych, którzy stanęli przed inkwizycyjnym sądem. I dlatego starali się nas fałszywie przekonać, iż poznali oraz zrozumieli swe błędy, a także szczerze za nie żałują. Zadanie inkwizytorów polegało na sprawdzeniu szczerości intencji takich ludzi. Funkcjonariusze Świętego Officjum zadanie to traktowali czasem tak poważnie i wypełniali z takim zapałem, że oskarżony oddawał ducha, zanim mogli przekonać się o czystości jego nawrócenia. Ale taki zapał należało zrozumieć. Przecież gdyby inkwizytor dał się zwieść chytrości grzesznika, to tym samym nie pozwoliłby mu na uczciwe pojednanie z Bogiem oraz Kościołem. A w efekcie skazał nieszczęśnika na wieczyste męki! Zrozumiałe więc, że inkwizytorzy działali w duchu odpowiedzialności za drugiego człowieka, starając się zręcznie oddzielać ziarna od plew. Ciężka to była praca, ale prowadzona na chwałę Bożą i z miłości do bliźnich. *** Odziana Maria Grolsch sprawiała odstręczające wrażenie, lecz naga przypominała już nie kobietę, a istne monstrum. Jej piersi, małe i obwisłe, wyglądały jak wyschnięte krowie wymiona, tyłek miała nieforemny i kościsty, a podbrzusze porośnięte gęstymi, skudlonymi włosami. Do tego spomiędzy jej ud sterczały sinoczerwone wargi sromowe, a ich wygląd przypominał mi język jakiegoś padlinożercy, który właśnie najadł się zgniłego mięcha. Czyż wygląd Grolschowej nie potwierdzał tezy mówiącej, że ludzie dotknięci defektami fizycznymi są również moralnymi karłami? – A czemuż to ją rozebraliście i podwiesiliście? – spytałem ze zdumieniem. – Niechby sobie siadła na krześle jak człowiek, odziana jak należy, żebyśmy mogli porozmawiać. – Rozkaz burmistrza, mistrzu inkwizytorze – odezwał się kancelista, którego wcześniej wyuczyłem, co ma mówić. – Burmistrz. – Pokręciłem głową. – Co za okrutny człowiek. No, ale skoro tak... To co ja mogę... – Patrz no, jaka koźlica. – Jeden ze strażników zarechotał w udawanym podziwie i trącił łokciem swego towarzysza. Potem dziabnął palcem w przyrodzenie Grolschowej. – Ale to ma takie, że matko... Jego kompan również odpowiedział rechotem. Jak na mój gust, ci chłopcy zbyt dobrze się bawili i musiałem im pokazać, że prowadzenie przesłuchania różni się od obmacywania pijanych dziewek w karczmie. Choć porównanie z koźlicą było nader trafne, bo ta kobieta i w towarzystwie faunów byłaby najszpetniejsza. – Jeżeli jeszcze raz dotkniesz oskarżonej bez mojego rozkazu, połamię ci palce – zagroziłem rzeczowym tonem. Odpowiedział mi porozumiewawczym śmieszkiem, więc rzeczywiście połamałem mu

palce. Ośmielałem się żywić nadzieję, iż dzięki temu następne moje polecenia będą wysłuchiwane w należytym skupieniu, a przesłuchanie nie zatraci powagi na rzecz jarmarcznej wesołości. – Obejrzyjcie go, mości doktorze, i nastawcie mu stawy, jeśli trzeba – rozkazałem Kirschowi. Popatrzyłem na zwijającego się na ziemi strażnika, który tulił do piersi własną rękę. – I tacy ludzie chcą służyć miastu. – Pokręciłem głową. – W dawnych czasach to chłopak tylko by popluł w dłonie, sam nastawił sobie stawy i zameldował się do służby. Ech! – Machnąłem dłonią. – A ty, zuchu – obróciłem wzrok na drugiego strażnika – podejdź no do liny i chwyć za jej koniec. Kiedy wydam rozkaz, zacznij ciągnąć. Ale powolutku, rozumiesz? – Tak jest, panie! Tak jest! Maria Grolsch przez cały ten czas milczała jak zaklęta. Nie odezwała się, ani kiedy ją rozbierano, ani kiedy wiązano (tak przynajmniej szeptem poinformował mnie kancelista), ani kiedy strażnicy komentowali jej szkaradny wygląd. Nawet nie spoglądała w niczyją stronę, martwym, jaszczurczym wzrokiem wpatrywała się w przeciwległą ścianę. Znałem i z doświadczenia, i z opowieści przypadki oskarżonych zachowujących się podobnie i wiedziałem, że ten stan obojętności na zewnętrzne bodźce powinien dość szybko minąć. Nadejdzie jeszcze czas, kiedy wyjąc, płacząc, szlochając i spazmując, opowie mi wszystko, co chciałbym usłyszeć. Nie ma ludzi odpornych na ból – zażartował kiedyś jeden z nauczycieli w Akademii Inkwizytorium – są tylko zbyt słabo zaciśnięte imadła. Usiadłem przy stole, zerknąłem kanceliście przez ramię i cmoknąłem z zadowoleniem, widząc, że wpisał już do protokołu datę i miejsce przesłuchania oraz nazwiska osób obecnych w izbie. – Mario Grolsch – powiedziałem – zostałaś wezwana na przesłuchanie przez Święte Officjum, byś wyznała nam wszystkie swe grzechy, szczerze i z żalem. Natomiast jeśli ja mam być szczery – podniosłem się z miejsca i stanąłem tak, by widziała moją twarz – nie wiem, czemu kobieta taka jak ty, stateczna, rozumna, dbająca o dziecko, trafiła do miejsca takiego jak to. Zawiesiłem głos i westchnąłem z żalem. Jednak twarz wiedźmy nie zmieniła na jotę bezmyślnego wyrazu. Wydawało się, że Grolschowa nawet mnie nie słyszy wpatrzona w plamę na murze. – Przecież nie powinno cię tu być, Mario – powiedziałem serdecznie. – Nie, nie powinno – dodałem, jakbym przekonywał samego siebie. – Wyjaśnij mi tylko, z jakich powodów ludzie nazywają cię czarownicą, czemu twierdzą, że rzucasz straszliwe uroki na wszystkich, którzy zasłużą na twoją złość? Kobieta nadal milczała. – Na pewno można to wyjaśnić – powiedziałem z wiarą. – Na pewno możemy dać odpór fałszywym oskarżeniom, przeciąć złe plotki. Razem. Wspólnie. Ty i ja. Musisz mi jedynie

pomóc, Mario. Zawierzyć jak przyjacielowi, który przybył tu przecież nie w innym celu, tylko by cię obronić. Nie doczekałem się żadnej odpowiedzi. – Czy przysięgniesz przed symbolem męki naszego Pana, że nie jesteś czarownicą? Że to jedynie źli ludzie pomawiają cię o straszne czyny? Powiedz, moje dziecko, czy jesteś czarownicą? – Spojrzałem jej prosto w oczy, ale były tak ciemne i puste jak oko głębokiej studni. Odczekałem chwilę. – Mario, moja kochana Mario. Błagam cię na kolanach: nie zamykaj się w zapiekłym milczeniu. Wystarczą uczciwe, szczere słowa, byś wyszła stąd nie tylko uwolniona od wszelkiego podejrzenia, ale również z odszkodowaniem za niesłuszne oskarżenie. Czyż nie przyda ci się sakiewka pełna złota? – Uśmiechnąłem się serdecznie i przymrużyłem porozumiewawczo oko. Równie dobrze mogłem pląsać na linie rozwieszonej pomiędzy ścianami, przygrywając sobie na fujarce, albo wzlecieć na złotych skrzydełkach niczym Amor. Można było pomyśleć, że Grolschowa jest obrzydliwą rzeźbą, gdyby nie fakt, że zwiędła pierś co pewien czas unosiła się w oddechu. Tylko ten nieznaczny ruch zaświadczał o tym, że kobieta żyje. Aha, i od czasu do czasu, lecz naprawdę nad wyraz rzadko, zdarzało jej się mrugnąć powiekami. Słaba to była reakcja na moje przyjacielskie wywody. Może wasz uniżony sługa nie ma prawa nazywać siebie złotoustym mówcą, może nie ma w sobie magicznej siły zjednywania ludzi, no ale coś jednak ta jędza mogła powiedzieć. Zwłaszcza że przy naszych poprzednich spotkaniach gęba jej się nie zamykała. A może popadła teraz w stupor wywołany szokiem z powodu aresztowania? – Bardzo mnie zasmucasz, Mario. – Pochyliłem głowę. – Nie rozumiem, czemu plujesz na dłoń, którą wyciągam do ciebie z serdeczną przyjaźnią. Czym ci zawiniłem, że chcesz mnie tak okrutnie karać? Mnie, jedynego przyjaciela, jakiego masz w tym mieście, człowieka, który nie będzie szczędził ani sił, ani życia, by ci pomóc. By cię ocalić, moje dziecko. Ocalić. Nic. Milczenie. Nawet brew jej nie drgnęła. – Pozwól, że objaśnię ci działanie narzędzi, Mario – rzekłem, cofając się o krok. – Kiedy człowiek stojący za twoimi plecami pociągnie za sznur, twoje ręce zostaną uniesione do góry. Po pewnym czasie zacznie ci to sprawiać nieznośny ból, aż wreszcie twoje stawy zostaną wyłamane, ramiona ustawią się nad głową, a całe ciało wypręży jak struna. Kiedy będziesz cierpieć nieznośne katusze, ci ludzie mogą jeszcze przypalić twoje ciało świecami lub szarpać kości i mięso cęgami, by spotęgować boleść. – Przerwałem na dłuższą chwilę. – Przecież nie będziesz na tyle nielitościwa, by zmusić mnie, bym wydał podobny rozkaz. Prawda, Mario? Czy naprawdę chcesz w tak okrutny sposób pastwić się nade mną? Czym ci zawiniłem, kobieto twardego serca? Nie spodziewałem się jakiejkolwiek reakcji przesłuchiwanej, i słusznie, bo też niczego się

nie doczekałem. – Zanotujcie no, panie sekretarzu, że oskarżonej objaśniono działanie narzędzi oraz że uporczywie odmawiała odpowiedzi na zadawane jej pytania. – Oczywiście. – Kancelista pochylił się nad stołem. Tymczasem ja obróciłem się do strażnika trzymającego linę. – Ciągnij, chłopcze – rozkazałem. – Równo i spokojnie. Aż powiem, żebyś przestał. Strażnik zaczął wolno i ostrożnie, potem jednak ośmielił się i szarpnął mocniej. Grolschowa pisnęła zupełnie niepasującym do niej głosem i zwiotczała na sznurze. A przecież tortura weszła dopiero w swój etap przedwstępny! Cierpienie, jakiego doznała, nie było większe niż przy niefortunnym ułożeniu ręki. Kiedy to człowiek zaklnie z wściekłością i być może powie: „Oj, boli”. Ani nie wyłamano jej jeszcze stawów, ani ich nie wywichnięto, ani nawet porządnie nie naciągnięto. – Puść, chłopcze, puść, tylko delikatnie! – poleciłem, gdyż nie chciałem, by kobieta, upadając na posadzkę, roztrzaskała sobie łeb. Strażnik poluzował linę i Grolschowa osunęła się na ziemię niczym worek zboża. – Udaje? – zagadnął medyk. – Nie sądzę – odparłem. Zbliżyłem się i kucnąłem przy nagim ciele. Położyłem palce na szyi Grolschowej, żeby wyczuć puls. – Żyje, gadzina – mruknąłem. Sięgnąłem do kieszeni i wyciągnąłem buteleczkę z solami trzeźwiącymi. Odkorkowałem ją i zbliżyłem do nozdrzy oskarżonej. Z charkotem wciągnęła powietrze do płuc, po czym rozkaszlała się. Wstałem. – Podnieście ją – rozkazałem strażnikom. – I mocno trzymajcie. Zamierzałem sprawdzić, czy Grolschowa na każdego rodzaju ból reaguje omdleniem, więc wziąłem w dłoń świecę i zbliżyłem płomień do jej pachy. W tym samym momencie oczy kobiety zaświeciły białkami, a ciało bezwładnie zawisło na rękach chłopców ze straży. Przyznam, że pierwszy raz w swej niezbyt jeszcze długiej, ale przecież owocnej i pełnej sukcesów karierze inkwizytora spotkałem się z takim zachowaniem przesłuchiwanego. No, bo żeby mdleć przy pierwszym szarpnięciu sznura?! Które spowodowało jedynie pewien bolesny dyskomfort. A drugi raz zemdleć przy ledwie muśnięciu płomieniem świecy? Nawet szczeć porastająca pachy nie zdołała się zapalić, a Maria już wisiała jak martwa! To było zdumiewające. Zdumiewające i głęboko niesprawiedliwe! W jaki niby sposób miałem prowadzić przesłuchanie, jeśli oskarżona nie chciała odpowiadać na grzecznie zadawane pytania, a na samą zapowiedź bólu traciła przytomność? – Panie Kirsch, mieliście kiedy podobnie zachowującego się pacjenta? – zapytałem, starając się okazywać spokój. Zasępił się, po czym zmarszczył nos i potarł podbródek knykciami. Najwyraźniej

odgrywał przede mną sztukę zatytułowaną „Sięgam do głębi mego przebogatego doświadczenia”. W końcu odchrząknął i kiwnął palcem w powietrzu, jakby chciał złapać muchę pomiędzy opuszkę a dłoń. – Sami na pewno dobrze wiecie, mistrzu inkwizytorze, że różna różnych ludzi jest odporność na ból – zaczął namaszczonym tonem. – Ale tak delikatnej osoby, jak żyję, nie widziałem, choć bez nadmiernej skromności mogę wyznać, że jestem najdoświadczeńszym doktorem medycyny nie tylko w Wittlich, lecz i co najmniej w całym okręgu. – A nie wygląda, co? – mruknąłem, myśląc o słabej konstytucji Grolschowej, nie o eksperiencji lekarza, chociaż przyznam, że moje słowa mogły zabrzmieć dwuznacznie. – Gorzej, iż z praktyki mogę wam powiedzieć, że przy obserwowanych przez nas symptomach ośmieliłbym się wyrazić przypuszczenie, iż nadmierna dawka bólu może w wypadku tej kobiety zakończyć się zgonem wywołanym szokiem. Doktor Kirsch może nie wysławiał się z jasnością i precyzją rzymskiego jurysty, lecz zrozumiałem główne przesłanie jego wypowiedzi. Oto odrobina nieuwagi, a zamiast cennych zeznań oskarżonej będę miał zwisające ze sznura martwe cielsko. Inkwizytorzy w wielu wypadkach starają się przekonać oskarżonych dobrym słowem, nie ostrzem czy ogniem, ale w tym wypadku mogłem równie dobrze przemawiać do muru. Zastanowiłem się więc nad zastosowaniem pewnych technik, które można nazwać sprawiającymi przykrość, lecz pozbawionymi elementu fizycznego cierpienia. Do takich sposobów należało na przykład podtapianie, gdyż wprawny przesłuchujący mógł zręcznie doprowadzić przesłuchiwanego do panicznego strachu przed uduszeniem. Można też było oskarżonego obficie nakarmić soloną rybą, a potem zostawić na długi czas bez wody, można było wsadzić go do klatki, w której nie miał możliwości wyprostować grzbietu, można było zamknąć go w trumnie napełnionej insektami i przetrzymać bezbronnego w strasznej ciemności. Wszystkie te sposoby mogłem zastosować, ale wszystkie niosły ze sobą niebezpieczeństwo uśmiercenia tak słabego człowieka jak Grolschowa. No, może z wyjątkiem niepodawania wody, chociaż przypuszczałem, że zajadłość tej kreatury jest tak wielka, że prędzej na złość mnie zdechłaby z pragnienia, niż wyznała winy. A przecież miała syna, więc miała dla kogo żyć... Syna, powtórzyłem w myślach. Oczywiście: syna! – Ej, ty, połamaniec – zawołałem strażnika, z którym niedawno musiałem przedyskutować kwestie poważnego traktowania moich słów. Przycwałował ciężko do stołu i wyprężył się na baczność, wytrzeszczając przy tym oczy. Czy oczy mogą być wytrzeszczone służbiście? Nie mam pojęcia, ale jego były. – Kopniesz się migusiem do domu wiedźmy i przyprowadzisz tu jej syna. Rozumiesz? I się nie pomyl! To ma być mały Grolsch, a nie jakiś byle smyk z ulicy. – Tak jest, mistrzu inkwizytorze! Się robi, mistrzu inkwizytorze! – Ruszył z kopyta w stronę drzwi. – Czy właściwie zrozumiałem wasze zamierzenie, mistrzu? – Medyk pochylił się ku mnie

i przemawiał szeptem. Miał zaniepokojoną twarz. – Czy z wydanych przez was rozkazów dobrze pojąłem, że zamierzacie, żeby wydobyć zeznania od matki, na jej oczach torturować niewinne dziecię? Uśmiechnąłem się życzliwie, gdyż doktor Kirsch przejawiał niezwykłą dla swej profesji delikatność uczuć. Lecz to tylko dobrze o nim świadczyło. – Drogi doktorze – odpowiedziałem łagodnie – nie jestem może człowiekiem, który zawsze z rozpaczliwym szlochem pochyla się nad każdym złamanym źdźbłem trawy, ale nie mam w zwyczaju pastwić się nad niewinnymi dzieciątkami. Tyle że widzicie... ona o tym nie wie, prawda? Doktor Kirsch zmarszczył brwi, a potem uśmiechnął się, obnażając aż po dziąsła szerokie zęby. Wyglądały one nie przymierzając niczym żółte łopaty, z których nie strząśnięto resztek ziemi. – Och, przebiegłości nie można wam odmówić, choćby nie wiem jak bardzo ktoś chciał wam być nieprzychylny. Jakbyście z Ulissesem poszli w zawody, to ten Greczynek ani chybi bez portek by został, żałośnie opłakując, iż wdał się z wami w rywalizację na polu, na którym dotrzymać wam kroku nie był w stanie, choćby nie wiadomo jak się natężał. – Cóż, doświadczenie – odparłem lekkim tonem. – Ale obiecacie mi, że dziecku nic się nie stanie? – dodał jeszcze niespokojnie. – Bo z całym szacunkiem dla was i prześwietnej instytucji, która chlubić się może, że tak udanego inkwizytora ma w swych szeregach, to ja w podobnym przedsięwzięciu, z przeproszeniem waszym, brać udziału nie będę mógł. – Rozłożył dłonie i opuścił oczy. – Wieloletnia praktyka dobitnie upewniła mnie już we wstydliwym mniemaniu, że zbyt słabą mam psychiczną konstytucję, by tak radykalne doświadczenia przetrzymać bez szwanku na zdrowiu. – Chętnie wam to obiecuję. Nie martwcie się. Postraszymy tylko babę, a nie minie kilka dni i dzieciak sam będzie się jeszcze śmiał z wyprawionego tu teatrum. – Tak pewnie będzie, tak pewnie będzie – gorliwie przytaknął medyk. Wypadało nam zatem czekać na powrót strażnika, który, miałem taką nadzieję, zakończy sukcesem misję poszukiwania małego Grolscha. Tymczasem kazałem podstawić Marii krzesło i siedziała na nim sztywna jak kij oraz nieruchoma niczym posąg. Nie spoglądała w naszą stronę, a znowu wpatrywała się bezmyślnym wzrokiem w jedno miejsce na murze. – Co za pożałowania godna zawziętość, budząca nie tylko bogobojną złość, ale i, przyznam to szczerze, strachliwe drżenie serca w duszy każdego chrześcijanina, emanuje z tej kreatury – zaszeptał do mnie doktor Kirsch. – Ta kobieta w walce ze mną uczyniła oręż ze swej słabości – odparłem po chwili. – Trzeba przyznać, że sprytnie rzecz całą wykoncypowała... – Więc myślicie, że to zamierzone i przebiegłe działanie? – Mój towarzysz otworzył szeroko oczy. – O podłości ludzka, gdzież są granice, za którymi nie ośmielisz się niepokoić ludzi prawego serca!? – Teatralnym gestem wzniósł ramiona ku sufitowi. – Jakże ja teraz

widzę – kontynuował – prawdziwy trud waszej pracy, mości inkwizytorze, was, którzy wykuwacie najprzedniejszy oręż do walki z wrogami naszego Pana, lecz oręż ten nie w kuźniach powstaje, lecz rodzi się ze szlachetnej stali waszych serc i ognia rozgrzewającego poczciwe dusze. – Cóż, można to i tak nazwać – mruknąłem, po czym Wstałem od stołu, gdyż dalsza konwersacja z Kirschem nie zapowiadała się inaczej niż jako bieg po wertepach jego wymowy, a na takie wyzwanie jakoś nie miałem ochoty. – Przeproszę was na moment, jeśli pozwolicie... Nie słuchałem już, co tam plecie za moimi plecami, tylko wyszedłem na korytarz. Zamierzałem odetchnąć świeżym powietrzem na dziedzińcu, gdyż dzień był piękny i szkoda byłoby przesiedzieć go w piwnicy, zwłaszcza że oskarżona nie miała najmniejszej chęci do współpracy. Przeszedłem na tył ratusza i przysiadłem na kamiennej ławeczce, wystawiając twarz w stronę słońca. Przymknąłem oczy i zapragnąłem pogrążyć się w słodkim, otępiałym bezmyśleniu, zapominając o Pleissach, Grunnach, Grolschach i w ogóle wszystkich obywatelach Wittlich, do którego to miasta przyjechałem na własne chyba nieszczęście, gdyż coś, co miało być jedynie przysługą oddaną znajomkowi, okazywało się nad wyraz niewdzięcznym zadaniem. W dodatku zadaniem, szumnie mówiąc, spowitym w całun mrocznej tajemnicy. Oczywiście mogłem się też cieszyć, iż Pan dał mi łaskę wyśledzenia tropu czarownika lub czarownicy, prawdziwie szkodzących ludziom. Kto wie, może dzięki temu zdarzeniu moja inkwizytorska kariera ruszy z miejsca? Nie miałem bowiem zamiaru spędzić całego życia w prowincjonalnych, zapyziałych miastach, tropiąc oskarżane o czary zielarki, znachorki albo położne. Ufałem, że zostałem przeznaczony do celów jeśli nie wielkich, to chociaż znaczących. Wrodzona bystrość, oddanie sprawie, pilność oraz pracowitość, wsparte nieodzowną dozą skromności, zdawały się gwarantować owocną karierę. Warunek był tylko jeden: odpowiedni ludzie musieli dostrzec moje zalety. Rzecz oczywista, waszemu uniżonemu słudze nie chodziło w tym wszystkim o zaspokojenie własnych próżności lub ambicji. Byłem jak najdalszy od chęci wywyższania się dla samej grzesznej satysfakcji stanięcia stopień nad innymi. Po prostu sądziłem, że Pan raczył wykuć ze mnie cenne narzędzie, a w takim wypadku nie mogłem przecież zmarnować otrzymanych darów. Mieczem należy siec wrogów, nie orać ziemię. A ja przecież byłem mieczem... Z rozmyślań wyrwał mnie gwar nieodległej rozmowy, więc otworzyłem oczy. Słońce przesunęło się na nieboskłonie znad dzwonnicy aż nad wierzchołek wysokiej topoli, więc musiałem więcej czasu, niż sądziłem, spędzić na tej ławeczce. No cóż, tak to już jest, że człowiek pogrążony w pobożnych rozmyślaniach nie liczy minut ni godzin. Zza drzew wyłonił się burmistrz w otoczeniu trzech rajców. Wszyscy jego towarzysze wyglądali niczym wykuci spod jednej sztancy: tłuści, rumiani, pyzaci i wąsaci. I wszyscy, jak zdołałem dostrzec, byli mocno zafrasowani. – A więc jednak zjawiliście się, panie burmistrzu! – zawołałem serdecznie. – Jakież to

szczęśliwe wiatry sprowadzają was na przesłuchanie? Filip Bromberg uśmiechnął się, choć raczej lepiej powiedzieć: wykrzywił usta w grymasie mającym sprawiać wrażenie uśmiechu. – Nie na przesłuchanie, mistrzu Madderdin, nie na przesłuchanie, ale by podzielić się z wami strapieniem. – Kompania, w jakiej żeście przybyli, jest spora, sądzę więc, że strapienie musi być duże. – Obrzuciłem spojrzeniem rajców towarzyszących Brombergowi.. – Mówcie, proszę. Burmistrz ciężko zwalił się na ławeczkę po drugiej stronie alejki, a rajcy stanęli wokół niego niczym jakaś szczególnego sortu honorowa straż. – Wysłaliście, mistrzu, strażnika, by przywiódł wam szczeniaka Grolschowej, czyż nie? – Owszem. Bromberg przytaknął smętnie. – Tak jak się spodziewałem. Tak jak się spodziewałem. – Jeśli wolno... – zacząłem. – Zabito go – przerwał mi burmistrz. – Dwaj ludzie zatłukli go pałkami, kiedy prowadził tego smarka. Milczałem przez chwilę, aż wreszcie potrząsnąłem głową. – Jacy ludzie? Złodzieje? Bandyci? Znajomkowie, z którymi miał porachunki? Bromberg machnął ręką. – Żeby tam... Otóż nie, mistrzu Madderdin! Zatłukli go dwaj porządni kupcy, solidni członkowie cechu piwowarów, goszczący przejazdem w Wittlich. – Cóż takiego im uczynił, by... – Nic! – Bromberg wydawał się nie przejmować faktem, że po raz kolejny nie pozwala mi dokończyć, lecz wybaczyłem mu to z uwagi na dające się zrozumieć wzburzenie spowodowane niezwykłą sytuacją. – Przechodzili nieopodal i w pewnej chwili rzucili się na tego tam... – Skrzywił się i pstryknął palcami. – Tomaszka – poddał jeden z rajców. – No tak, Tomaszka. Strażnika. Pan wie, mistrzu Madderdin, że obecna moda każe wielu kupcom, zwłaszcza tym młodszym wiekiem, nosić przy sobie ozdobne, obciążone ołowiem laski... – Nie tylko moda, lecz i chęć zapewnienia sobie bezpieczeństwa, o które, sami przecież wiecie, bywa czasem trudno na ulicach naszych miast – wtrącił drugi z towarzyszy burmistrza. – Ano pewnie – bez trudu zgodził się Bromberg. – Tak czy inaczej, stłukli go tymi pałkami na miazgę. Tam, mistrzu Madderdin, nie szłoby nawet poznać, co za człowiek został zabity, tak strasznie zmasakrowali mu twarz. Milczałem długo. – Czy usłyszeliście, by wyjaśniali w jakiś sposób swój niecny postępek?

Burmistrz przytaknął i westchnął. – Tłumaczyli, że wzbudził w nich tak straszną nienawiść, iż nie mogli znieść, by podobna kreatura chodziła po świętej ziemi. – Spojrzał mi prosto w oczy i był wyraźnie skonfundowany nawet tym, że musi powtarzać usłyszane słowa. – Rozumiecie coś z tego, mistrzu inkwizytorze? – A dodajcie, panie burmistrzu, że po wszystkim szlochali niczym dzieci i lamentowali, nie mogąc pojąć, skąd tak niedorzeczna myśl postała w ich głowach – wtrącił rajca. – I w dodatku w obu głowach ta sama myśl – mruknąłem bardziej do siebie niż do nich. – Jak na zawołanie. Jak na komendę. Potarłem podbródek palcami. Czy stara Grolschowa mogła dysponować tak ogromną mocą, by rzucać uroki na wielką odległość, w dodatku na oczach inkwizytora i towarzyszących mu osób? Natychmiast odrzuciłem równie niedorzeczny pomysł. Gdyby wiedźma o podobnej sile istniała, zapewne nie miałaby kłopotów, by zetrzeć mnie na miazgę, zanim zdołałbym się do niej zbliżyć. A więc ktoś inny chronił staruchę i jej bękarta. Ktoś krzywdził ludzi, którzy im się narazili, teraz usiłował ratować ich samych. Na razie wyrwał małego Grolscha z rąk straży. Czy możliwe, iż następnym krokiem tego kogoś będzie przyjście z pomocą Marii? Nie mogłem wykluczyć podobnego biegu zdarzeń. – Co to się nie wyprawia, mistrzu Madderdin – odezwał się burmistrz żałosnym głosem. – Najpierw pan Pleiss, potem Grunn, teraz to znowuż... Tak, tak, wiem o Grunnie i jego postępku – dodał, widząc moje spojrzenie. – Jaki ze mnie byłby burmistrz, gdybym nie wiedział, co w trawie piszczy? Ale co się dzieje, mistrzu inkwizytorze, co się dzieje, że porządni ludzie zabijają, czy też chcą zabić innych porządnych ludzi w podobnie straszny sposób? – Załamał dłonie i widziałem, że jest naprawdę poruszony. – A w takim spokojnym żyliśmy mieście – dodał równie żałośnie rajca. – Kazałem ich uwięzić i pewnikiem ich powiesimy... – ...Jak nie gorzej. – ...Jednak powiem wam szczerze, że nikt wyroku nie wyda z lekkim sercem. Cóż, wiedziałem z doświadczenia, że również spokojne miasta zostają czasami dotknięte przez nieszczęścia. W tym wypadku nieszczęścia chadzały nawet nie parami, a trójkami. Przynajmniej ja wiedziałem o trzech zdumiewających wypadkach, bo może tak naprawdę zdarzyło się ich więcej? Może odkryłem jedynie czubek lodowej góry? Niezależnie od tego, jak rzeczy się miały, czy czarownik lub czarownica winni byli jednemu wypadkowi, trzem czy trzydziestu, wiedziałem, że nie spocznę, póki nie wyjaśnię całej sprawy, a winnego nie powiodę w kajdanach, by został przesłuchany z całą odpowiedzialnością i z całą pieczołowitością. I to przesłuchany nie przez nas, małomiasteczkowych inkwizytorów, lecz przez ludzi od nas doświadczeńszych i uczeńszych. Bo w tym wypadku nie chodziło przecież o jakąś zdziwaczałą lub oszalałą staruchę bełkotliwie mamroczącą coś, co uważa za zaklęcia. Nie chodziło o napuszonego uczonego zgłębiającego, jak mu się wydaje, tajniki

czarnoksięstwa lub nekromancji. Tu miałem do czynienia z autentycznym objawieniem złej mocy o piorunującej sile. – Wracajcie do domu, panie burmistrzu, panowie rajcy – nakazałem stanowczo. – Nic już nie możecie pomóc, a wszystko trzeba zostawić w ręku Świętego Officjum. – Jakże tak? – zdumiał się burmistrz i rozdziawił usta. – Wy sami? Przeciw sile nieczystej? A jeśli i was spotka co złego? Uśmiechnąłem się. – My, inkwizytorzy, jesteśmy, panie Bromberg, pancerzem, który ma chronić miękkie ciało – wyjaśniłem. – Cóż ze mnie byłby za pancerz, gdybym nie odważył się wziąć na siebie uderzenia szatańskiego ostrza? Burmistrz wstał i rozłożył ramiona. – Zacny z was człowiek, zacny. – Zdawało mi się, że zechce mnie przytulić do bujnej brody, więc odstąpiłem krok, tak że tylko dotknął palcami moich ramion. – Bywajcie, panowie. Bóg pozwoli, niedługo wrócę z dobrą nowiną. Ach, prawda. – Zatrzymałem się jeszcze na chwilę. – Każcie dobrze zamknąć Grolschową. Tylko niech jej nikt nie dręczy pod moją nieobecność. Dopilnujcie tego, z łaski swojej. Wyszedłem na główny dziedziniec ratusza. Rozświetlone zachodzącym słońcem niebo powoli zasnuwały pasma szarych chmur. Za godzinę będzie już ciemno, a wieczór i noc nie są dobrą porą, by szukać hultaja, który zapewne wszystkie ulice, skrytki, zakamarki i kryjówki w okolicy zna niczym własną kieszeń. A przecież właśnie od znalezienia bękarta Grolschowej musiałem zacząć śledztwo. Może nie przypominałem powabnej Ariadny, lecz jej sposób z dotarciem od nitki do kłębka na pewno wart był naśladowania. Istniał pewien sposób, za pomocą którego mogłem wyśledzić syna Marii. Wystarczyło, bym miał przedmiot, z którym chłopak był związany. Ulubioną zabawkę, skrawek często noszonego ubrania, ba, nawet miskę, z której zazwyczaj jadł. Tego typu rzecz związana była z właścicielem niewidzialną nicią i ja, kierując się tą właśnie nicią, mogłem próbować dotrzeć do małego Grolscha. Nie ma jednak nic za darmo. Podobne przedsięwzięcie wiązało się z wniknięciem do nie-świata, domeny położonej gdzieś w sferze astralnej, ukrytej przed postrzeganiem znakomitej większości ludzi. A to, niestety, oznaczało zarówno wysiłek, ból, jak i ogromne ryzyko. Mocą wprowadzania się w magiczny trans dysponowałem, odkąd tylko sięgałem pamięcią. Ale w naszej sławnej Akademii nauczono mnie, jak tym transem kierować, jak go unikać i jak się bronić przed niebezpieczeństwami nie-świata, kiedy już zdecyduję się na tak niebezpieczne odwiedziny. I lojalnie mnie ostrzeżono, że jeśli będę nadużywał swej mocy lub jeśli pozwolę sobie na najdrobniejszy błąd, to kiedyś mogę albo nie powrócić z ryzykownej podróży, albo po powrocie umrę pod wpływem szoku lub wewnętrznego krwotoku. Czy miałem jednak inne wyjście? Westchnąłem w myślach. Oczywiście, że mogłem czekać, aż chłopaka złapią strażnicy czy sąsiedzi. To mogło potrwać dzień lub dwa, tydzień lub dwa tygodnie. W tym czasie tajemniczy czarnoksiężnik mógł zaszkodzić wielu ludziom. Ba, mógł nawet zapolować

na mnie samego, wiedząc, że stoję za uwięzieniem Grolschowej. Westchnąłem raz jeszcze, tym razem nie tylko w myślach, gdyż usłyszałem własne westchnienie. Dobrze. Udam się do mieszkania Marii Grolsch i przepatrzę jej rzeczy oraz rzeczy jej syna. Może w ich pokoju znajdę coś, co naprowadzi mnie na ślad? Cały czas miałem nadzieję, iż obejdzie się bez korzystania z nadzwyczajnej zdolności, gdyż do tej pory pamiętałem cierpienie towarzyszące mi w czasie ostatnich odwiedzin w nie-świecie. Ból o niewiarygodnej sile, zdający się opływać całe ciało i płynący w środku niego niczym rwący strumień ognia. Był to ból, który w każdym momencie wydawał się nie do zniesienia, wydawał się osiągać apogeum, a jednak każda następna chwila okazywała się stokroć gorsza od poprzedniej. To było niezwykłe, kiedy przeżywasz mękę, nie mogąc sobie wyobrazić, że może ona być jeszcze większa, a jednak przychodzi czas (i to przychodzi szybko!), który udowadnia ci, że to nieprawda, że ten największy ból to jedynie drobna niedogodność, a przerażającym katuszom zostaniesz poddany właśnie teraz. Wzdrygnąłem się, gdyż samo przypomnienie o ostatniej wycieczce do nie-świata sprawiło, że wzdłuż kręgosłupa przebiegł mi lodowaty dreszcz. I zrobiło mi się mdło i słabo, tak jakbym zbyt długo grzał głowę w lipcowym słońcu. No pięknie, skoro w taki sposób reagowałem na samą myśl o podróży do nie-świata, ciekawe, jak zdołam przetrzymać właściwą podróż? *** W szarówce wieczora czynszówka, w której mieszkała Grolschowa i jej synalek, wyglądała jeszcze gorzej niż w czasie mojej pierwszej wizyty. Był to naprawdę smutny, zaniedbany dom. Wokół niego unosił się smród gnijących odpadków, a z ciemnej sieni buchał ostry, gryzący w nozdrza odór starego moczu. Drzwi prowadzące do mieszkania Marii okazały się oczywiście zamknięte, ale postanowiłem nie przejmować się tą drobną niedogodnością. Wystarczyły dwa solidne kopniaki, by wpadły do środka wraz z futryną. Pasy drzeć z takiego stolarza, mruknąłem, myśląc o rzemieślniku, który popisał się podobnie niesolidną robotą. A zresztą w jakim celu miał się popisywać robotą w kamienicy od początku budowanej z myślą, że posłuży najuboższym, najpodlejszego sortu mieszkańcom miasta? I tak dobrze, że dzięki łasce rajców mieli oni dach nad głową, a nie musieli się gnieździć w śmietnikach niczym szczury lub robactwo. Najpierw podniosłem drzwi i oparłem je o ścianę, zasłaniając wejście, gdyż nie życzyłem sobie towarzystwa wścibskich sąsiadów. Później otworzyłem okiennice, po pierwsze, by wpuścić do izby resztki dziennego światła, a po drugie, mając nadzieję, że świeżemu powietrzu uda się choć trochę rozgonić zarówno zaduch, jak i smród. Zbliżyłem się do siennika, który, jak się domyślałem, był legowiskiem małego Grolscha. Na materacu leżał brudny, dziurawy koc, a spod niego wystawały źdźbła poczerniałej słomy. Odsunąłem ten koc

nogą, gdyż wrodzona delikatność nie pozwalała mi wziąć w ręce zarośniętej brudem płachty. Ba, brzydziłbym się tak uczynić, nawet gdybym miał na dłoniach rękawiczki! Pod kocem nie znalazłem nic poza starymi gaciami, ale między ścianą i siennikiem zobaczyłem czubki znoszonych butów. Ha, to już coś. Mały Grolsch zapewne zakładał te buty do kościoła w niedzielę, a może tylko od większego święta, w zwykły powszedni dzień biegając po ulicach na bosaka, jak niemal wszystkie ubogie dzieciaki. Buty musiały być jego skarbem, widać cennym, skoro sypiał razem z nimi. A więc istniało duże prawdopodobieństwo, iż w nieświecie zobaczę nić łączącą chłopaka z jego trzewikami i dzięki temu odnajdę miejsce, gdzie się ukrywa. Istniało jednak jeszcze jedno niebezpieczeństwo, raczej groźba, iż podróż do nieświata okaże się jedynie zmarnotrawieniem sił. Otóż po podróży do nie-świata przez dłuższy czas, najczęściej co najmniej kilka godzin, byłem całkowicie pozbawiony sił i pogrążałem się w tak głębokim śnie, że mógł się wręcz zdawać letargiem. Czy przez te kilka godzin chłopak nie zmieni kryjówki? Nie przeniesie się w inne miejsce? Oczywiście zdawałem sobie sprawę z faktu, iż szukam wymówek, by nie poddać się barbarzyńsko bolesnej próbie. Ale jednocześnie wiedziałem, że nie są to wymówki pozbawione racji. Przysiadłem na odrapanej skrzyni i wpatrzyłem się w buty małego Grolscha. Spróbować czy nie? A może jednak ograniczyć się do zwyczajnych poszukiwań? Do puszczenia w miasto wieści o poszukiwanym chłopaku? Taki huncwot to nie igła w stogu siana. Musi coś jeść, musi Przejść ulicami, prędzej czy później ktoś go zauważy. A jeżeli burmistrz wyznaczy nagrodę za schwytanie chłopaka, to i wielu mieszkańców Wittlich będzie miało szczerą chęć udać się na poszukiwania. Cóż zrobić, skoro tak jest już ułożony świat, że prawo najpiękniej lśni w blasku złota. I kiedy siedziałem pogrążony w myślach, nagle usłyszałem kroki na korytarzu. Ciche kroki. Ktoś ostrożnie stawiał stopy, nie na tyle jednak ostrożnie, by wyczulonego ucha inkwizytora nie dobiegło skrzypienie starych desek. Ktoś się zbliżał, aż w końcu stanął pod rozbitymi drzwiami. Słyszałem przyspieszony oddech tego kogoś, potem moich uszu dobiegło stłumione, nad wyraz ordynarne przekleństwo. Natychmiast przypomniałem sobie słowa Elizy Grunn, która wspominała o plugawym języku małego Grolscha. Czyżbym naprawdę miał tyle szczęścia, że ryba sama wpłynęła mi w sak? Uniosłem się bezszelestnie i postąpiłem dwa kroki, tak żeby stanąć pod ścianą, w miejscu niezauważalnym dla osoby przekraczającej próg. Wstrzymałem dech. Ktoś bardzo ostrożnie, starając się zachować ciszę, przesunął o kilka cali drzwi, potem zobaczyłem, jak w szparę powstałą pomiędzy drewnem a ścianą wślizguje się niewysoka postać. A więc chyba naprawdę miałem szczęście! Któż mógł w taki sposób odwiedzać ten dom, jak nie ścigany syn Marii? Po co przybył? Może wiedział o miedziakach chowanych przez matkę? A może, może (aż zachichotałem w myślach) pojawił się, by zabrać buty? Spokojnie poczekałem, aż wejdzie do środka, i wyraźnie wyczułem, że zwiedziony ciszą oraz mrokiem panującymi w pokoju poczuł się bezpiecznie. Wtedy skoczyłem. Nie zdążył nawet drgnąć, kiedy dopadłem go, szarpnąłem za ramię i cisnąłem nim

na siennik. Był tak zaskoczony, że jedynie przywarował w kącie, ale nic innego nie mógł zrobić, gdyż zasłaniałem mu jedyną drogę ucieczki. Mały Grolsch wcale nie wyglądał na dwunastolatka, jeżeli oczywiście wasz uniżony sługa może cokolwiek wyrokować w sprawie wieku dzieci. W każdym razie był to krępy chłopak o twarzy przypominającej owrzodzoną stopę i z zaczątkami zarostu pieniącego się na brodzie oraz pod nosem. Szczerze mówiąc, dziwiłem się, że Eliza Grunn pozwoliła mu w ogóle wejść na teren swej posesji, a co dopiero zbliżyć się do dziecka. No, ale kto wie, być może miał słodki charakter... – Więc wypatrzyłeś mnie, parszywy śmierdzielu! – zawarczał niczym rozjuszony pies. Cóż, jednak nie miał słodkiego charakteru... Zabawne, jak niedaleko pada jabłko od jabłoni. Zdziwiło mnie, że widziałem w nim raczej wściekłość niż strach. No, jak znam życie, strachu szybko zdąży się nauczyć. I powinien się postarać, by nauka nie stała się nazbyt bolesna... – Jesteś synem Marii, prawda? – odezwałem się łagodnym tonem. – Nie chciałbyś zobaczyć matki? Wpatrywał się we mnie wściekłym, również czujnym wzrokiem. Byłem pewien, że uważnie śledzi każdy mój ruch, gotowy uciekać, kiedy tylko wykonam zbyt gwałtowny gest, chociaż w tym ciasnym pokoju ucieczka niewiele by mu dała. – To ty. – Wycelował we mnie nadspodziewanie długi i spodziewanie brudny paluch. – Ty zabrałeś mamusię! Zabiję cię za to! Oczywiście. A potem zbierze kolegów i razem pobiegną zdobyć klasztor Amszilas. Taaak... – Posłuchaj, mały: chodź grzecznie ze mną, a nie stanie ci się żadna krzywda. Może nawet zarobisz kilka miedziaków. – Poklepałem się po pasie. – Sakiewka jest pełna. Pomóż mi, a podzielę się z tobą jej zawartością. – Idź sobie! – wrzasnął. – Zostaw mnie! W zasadzie po takich słowach powinien albo tkwić cały czas nieruchomo w tym miejscu, w którym tkwił, albo rzucić się do ucieczki. Tymczasem on niespodziewanie zgarnął zza siennika parę butów, wsadził je sobie za koszulę, wstał i zaczął wolno iść w moim kierunku, cały czas celując palcem wprost w moją pierś. – Masz puścić mamusię! – wycedził przez zaciśnięte zęby. – Puść mamusię, bo pożałujesz! Trzeba przyznać, że potwierdzało się powiedzenie, iż miłość jest ślepa. Matka małego Grolscha z wyglądu przypominała wiadro z odpadkami, a charakter miała jeszcze gorszy, tymczasem chłopak najwyraźniej czuł do niej pewien rodzaj przywiązania. A w każdym razie ośmielił się wygrażać dorosłemu mężczyźnie w jej obronie. – Przecież właśnie chcę ją uwolnić. – Rozłożyłem ramiona w geście zdumienia. – Tylko jesteś mi potrzebny, żeby odebrać matkę. I wrócić razem z nią do domu.

– Kłamiesz!!! – wrzasnął z taką mocą, że aż zaświdrowało mi w uszach. Oczywiście, że kłamałem, niemniej zarzut łgarstwa padający z ust takiego nic niewartego obwiesia bardzo mnie ubódł. Przecież smarkacz powinien uwierzyć inkwizytorowi na słowo! Nawet jeśli tenże inkwizytor miał akurat potrzebę lub kaprys mijania się z prawdą. Chłopak przystanął i zauważyłem, że wyciąga głowę, tak jakby nerwowo czegoś nasłuchiwał. Czyżby ktoś mu towarzyszył? Czy był to ten ktoś, kto opiekował się nim i jego matką? – Na pomoc! – wrzasnął nagle i zdziwiłem się, że ma tyle pary w płucach, gdyż krzyk był naprawdę donośny. – Na... Nie zdołał już wymówić ani sylaby, gdyż trzasnąłem go dłonią w usta. Nie za mocno, lecz na tyle dotkliwie, iż potknął się i upadł z powrotem na barłóg. – Zamknij się – rozkazałem dobitnie i żeby dodać wagi moim słowom, kopnąłem go w bosą stopę. To musiało zaboleć, jednak tylko zasyczał niczym rozwścieczony wąż i skulił się w kącie. – Nikt tu nie przyjdzie – wyjaśniłem. – W takich domach jak ten ludzie krzyczą zbyt często, by ktokolwiek kłopotał się ich losem. Mogę pokroić cię na plasterki, a twoi sąsiedzi, jeśli w ogóle wyjdą z domu, to jedynie po to, żeby stanąć pod drzwiami i posłuchać. Rozumiesz? Milczałem przez chwilę. – Ale ja przecież nie chcę cię kroić na kawałki. – Ociepliłem głos. – Moim pragnieniem jest pomóc ci, tak jak prosiła twoja matka. A ona jest bardzo chora, chłopcze... Bardzo... Chcesz jej pomóc czy uciekać jak tchórz? – Kłamliwy gad! – warknął nie tylko z nienawiścią, lecz i z pogardą. – Ty gnoju świńskim kutasem w mordę chędożony, ja zara... Inkwizytorzy nie są przyzwyczajeni, by odzywać się do nich w tak pozbawiony szacunku i niedelikatny sposób. Oczywiście chłopak mógł nie wiedzieć, że jestem inkwizytorem, nie zmieniało to jednak postaci rzeczy, iż Poczułem się na tyle urażony jego słowami, by pochylić się nad nim, chwycić go za kołnierz, postawić w kącie pokoju i solidnie wytrzepać po łbie otwartą dłonią. Jak z doświadczenia wiedziałem, taka metoda zwykle skutkuje w kontaktach z krnąbrnymi naturami o chropawych manierach. Potem rzuciłem go z powrotem na siennik. Trzeba przyznać, że z syna Grolschowej był kawał twardego chłopaka, bo chociaż szczęka mu drgała do szlochu, starał się opanować i hardo się we mnie wpatrywał. Ba, wpatrywał się we mnie nie tylko hardo, ale w tak dziwny sposób, że w pewnym momencie poczułem coś na kształt zawrotu głowy. Co ja tu w ogóle robię? – pomyślałem nagle. Czy tak miało wyglądać moje życie? Uganianie się za durnymi smarkaczami po śmierdzących ruderach? Mój Boże, przecież na dobrą sprawę, gdyby spojrzeć z dystansu na moje życie, to nic mi się do tej pory nie udało! Ledwo skończyłem Akademię Inkwizytorium, i zresztą cóż z tego? Kim dzięki temu zostałem? Jednym z najbardziej znienawidzonych ludzi w Cesarstwie. A kto mnie nie

nienawidził, ten się mnie bał. Nie jako Mordimera Madderdina, rzecz jasna, a jako inkwizytora. I jakie czekały mnie perspektywy? Mnie, który zostałem pozbawiony nawet własnego imienia, a to, którym się posługiwałem, zostało mi nadane przez obcego człowieka. Co mogło dobrego czekać na świecie kogoś, kto był jedynie biednym, pogardzanym, bezimiennym młodzieńcem, skwapliwie udającym przed innymi i przed samym sobą, że czarny płaszcz z połamanym srebrnym krzyżem robi z niego bohatera? A nie byłem żadnym bohaterem, tylko nawozem, po którym deptały stopy godniejszych ode mnie. I w rzeczywistości nie byłem więcej wart niż nawóz. Przecież nawet nie chciałem zostać inkwizytorem. Miałem odejść z Akademii, ożenić się z dziewczyną, której oddałem serce, i tak jak jej ojciec hodować tulipany. Teraz miałbym już pewnie mały, schludny domek, w którym witałaby mnie uśmiechem ukochana kobieta, a stadko dzieciaków rozpraszałoby smutne myśli radosnym gwarem. Mogłem tak żyć... Mogłem. A zamiast tego cóż wybrałem? Czy raczej cóż wybrano za mnie? Poczułem, jak oczy napełniają mi się łzami. Po co mam właściwie żyć? Komu jestem potrzebny? Czy ktokolwiek po mnie zapłacze? Może wszystko inaczej by się potoczyło, gdybym nie oskarżył... Gdybym nie wydał... Wtedy, dawno temu, w Koblencji... Jej, mojej własnej... Otarłem twarz rękawem i już wiedziałem, co muszę zrobić. Tylko czy znajdę w tym pokoju sznur? Mój wzrok przemknął po siedzącym na sienniku chłopaku, który wpatrywał się we mnie przenikliwym wzrokiem. Miał mądre i współczujące oczy. – Tak trzeba – powiedział z pełnym powagi smutkiem. – Tak trzeba, wierz mi. Miał rację. Trzeba było to zrobić już dawno temu. Na cóż komu potrzebne moje życie? Wszystkim, łącznie ze mną samym, będzie się lepiej wiodło, kiedy Mordimer Madderdin odejdzie ze świata. Zobaczyłem w stosie szmat pod oknem resztki konopnego sznura i z żalem pomyślałem, że jest za krótki. Z drugiej jednak strony, zastanowiłem się, gdybym wykorzystał hak wbity w ścianę na wysokości moich ramion, potem zadzierzgnął na szyi pętlę i mocno podkurczył nogi... Taaak, to mogło się udać! Będę musiał jedynie uważać, by kierując się żałosną, instynktowną chęcią przetrwania, nie rozprostować nóg, zanim sznur nie zdusi mi grdyki. I kiedy się już schyliłem, sięgając po powróz, kiedy ostre konopne włoski wbiły mi się w opuszki palców, wtedy właśnie kątem oka dostrzegłem wiszący na ścianie złamany krzyż. Krzyż był pusty i tylko pozostawiona na jego szczycie cierniowa korona zaświadczała, iż rzeźbiarz pragnął uchwycić chwilę tuż po chwalebnym Zstąpieniu naszego Pana. Wyobraziłem sobie Go, jak mocarnymi ramionami łamie belki krzyża i jak z krwawiącymi plecami, twarzą oraz dłońmi schodzi na ziemię. Wyobraziłem sobie również, jak strasznie krwawiło Mu serce, kiedy zrozumiał, że nie przekona grzeszników, że Żydzi i Rzymianie nie uznają Jego wielkości i nie pójdą za Nim. Że musi utopić Palestynę w pożodze i posoce, a później to samo musi uczynić z całym światem. Że musi wybić plewy i zostawić czyste ziarno. Ta myśl o moim Panu podziałała na mnie niczym kubeł lodowatej wody. Jak mogłem

wątpić w swą misję? Jak mogłem sądzić, że życie inkwizytora nie jest najlepszym, co mogło mi się zdarzyć? Jak mogłem w myślach odwrócić się od Jezusa? Przecież to On sam polecił stworzyć Święte Officjum, to On dał kreta, rybę i ptaka Markowi Kwintyliuszowi i przykazał, by inkwizytorzy byli czujni na podobieństwo tych zwierząt i by nie pozwolili heretykom schować się ani pod ziemią, ani w morskiej głębinie, ani pod kopułą nieba. Wyprostowałem się i spokojnym krokiem podszedłem do Grolscha. – Na mnie to nie działa, smyku – rzekłem bez gniewu i trzepnąłem go koniuszkami palców w nos. Takie uderzenie krzywdy nie zrobi, lecz jest bolesne i nieprzyjemne. Grolsch zawył. Bardziej z wściekłości i zaskoczenia niż z bólu. – Na mnie nie rzucisz uroku. Szybko splotłem sznur na jego nadgarstkach oraz zawiązałem pętlę nad kostkami u nóg. Nawet nie stawiał oporu, widać pogodził się z myślą, że trafił na lepszego od siebie. – To nie uroki, ty głupku – zasapał wreszcie. – Co z ciebie za inkwizytor, że tego nie poznajesz? A więc jednak wiedział, że jestem inkwizytorem. I bynajmniej ta wiedza nie wywoływała w jego sercu trwożliwego drżenia. Przemilczałem obelgi, gdyż człowieka pragnącego poznać tajemnice bliźniego powinna cechować nadzwyczajna cierpliwość. W końcu słowa obcego to tylko słowa, nic więcej. Nie przylgną mi do skóry i nie będą z niej krzyczały. – Może więc raczysz mnie oświecić – zaproponowałem, siadając naprzeciw chłopaka na zydlu. – Chętnie posłucham, w jaki sposób potrafisz nakłonić ludzi, by postępowali wedle twej woli. Grolsch zerknął na mnie i wykrzywił twarz w złośliwym uśmiechu. Potem odplunął. – Ty naprawdę jesteś głupi. – Pokręcił głową. – Jesteś głupi i nic nie rozumiesz. – Może jestem głupi – zgodziłem się spokojnie. – Tak się jednak składa, że to ja siedzę na krześle, ty natomiast leżysz związany w pień. – Bez uprzedzenia kopnąłem go czubem buta pod kolano, a on zawył i zwinął się gwałtownie. Próbował odpełznąć jak najdalej i klął przy tym ile wlezie. Rzeczywiście, miała rację Eliza Grunn, mówiąc, że repertuar miał przebogaty. Trudno jednak było nie zauważyć, iż rynsztok z jego ust wylewał się razem ze łzami bólu oraz upokorzenia. Wstałem i kopnąłem go jeszcze raz, a potem jeszcze raz i jeszcze raz. Pod żebra, w nerki i w brzuch. Nie za mocno, w zasadzie jedynie, by pokazać i udowodnić, że nie ucieknie i nie obroni się przed moimi ciosami. By zrozumiał, że mogę go tutaj, w tym pokoju, zamęczyć na śmierć i nikt ani nic nie pomoże mu wydostać się z opresji. Udowodnienie ofierze, iż znajduje się w sytuacji bez wyjścia, gdzie o bólu czy braku bólu, o upokorzeniu czy zachowaniu resztek godności, o posiłku czy głodzie, o napoju czy pragnieniu decyduje tylko i wyłącznie inkwizytor, jest też jednym z elementów przedziwnej układanki noszącej nazwę przesłuchania. – Może na razie wystarczy? – zauważyłem leniwym tonem, ni to pytając, ni to stwierdzając.

Mały Grolsch wcisnął się w kąt izby i smarkał tam pełen nienawiści do mnie oraz żalu dla samego siebie. Teraz naprawdę wyglądał na dwunastolatka. – Pogadamy, odpoczniemy – mówiłem dalej. – Myślisz, że bicie cię sprawia mi przyjemność? Sądzisz... – Wiem, że sprawia! – warknął wściekle i widziałem, jak zaciska dłonie w pięści. – Nienawidzisz mnie i lubisz mnie bić! Co tu dużo mówić i co tu ukrywać: to była szczera i święta prawda! Może nie użyłbym słowa „nienawiść”, a raczej „obrzydzenie”, może też nie mówiłbym o lubieniu, ale o pewnego rodzaju satysfakcji, lecz poza tym Wszystko się zgadzało. – Dlaczego zmuszałeś ludzi, by krzywdzili swoich bliskich? – Jesteś idiotą – odburknął i skulił się jeszcze bardziej. – Ty chyba lubisz być bity – zauważyłem. – A ponieważ stwierdziłeś, że ja lubię bić ciebie, więc widzę, że stworzymy świetnie rozumiejący się zespół. – Nie podchodź! – wrzasnął. – Powiem ci, co chcesz! – O! – Zatrzymałem się w pół kroku. – Takie zdania właśnie lubię. Mów więc, proszę. – Do niczego ich nie zmuszałem, nic im nie kazałem, ja... ja widzę... Rozumiesz? Widzę wszystko... Ich myśli, jak kłębią się tam w środku. Takie brudne, takie czarne, jak lepki dym... Ci ludzie prawie zawsze mówią co innego, a myślą co innego. – Chcesz powiedzieć, że Pleiss chciał uśmiercić swoją żonę? – Bardzo dobrze, że utłukł tę kurwę! – Mały Grolsch aż się uniósł na piętach. – Nienawidziła go jak psa i sama chciała go zabić. Widziałem to, wszystko widziałem! I kiedy pan Otton pomyślał, że... No, że on umiera, a ona będzie żyć, i przez chwilę wtedy chciał... Coś takiego w nim było... Pojawiło się... I wtedy... – Chłopak najwyraźniej miał kłopot z opowiedzeniem mi, co się wydarzyło, ale czekałem spokojnie, gdyż widziałem, że miał dobre chęci. – Wiedziałem, że mogę to... żeż ty! – Aż stuknął w podłogę pięściami ze złości, iż nie potrafi przekazać mi tego, co widział i zrobił. – Podpaliliście kiedy ogon kotu? – spytał nagle na pozór ni w pięć, ni w dziewięć. Nie miałem nigdy okazji uczynić podobnej rzeczy, być może z uwagi na fakt, iż miałem zbyt łagodne serce, by znęcać się nad niewinnymi stworzeniami, a być może z uwagi na pewien dług, który zaciągnąłem w młodości) a który kazał mi przyrzec, że nie wyrządzę bezmyślnej krzywdy żadnemu zwierzęciu. Zrozumiałem jednak, co mały Grolsch chciał mi powiedzieć. – Pobudziłeś w nim tę przelotną złą myśl. – Pokiwałem głową. – Nie narzuciłeś mu nic własnego, lecz po prostu – uśmiechnąłem się – po prostu przypaliłeś ogon kotu. – Jak ją tłukł. – Chłopak aż zatarł brudne dłonie i rozpromienił się w szczerbatym uśmiechu. – Tak ją walił, tak wrzeszczał, aż stłukł na miazgę. E-heh, dobrze starej purchawie, dostała za swoje! – A mały Grunn? Czemu chciałeś, żeby ojciec utopił go we wrzątku?

Grolsch spochmurniał, spojrzał na mnie spode łba i znowu skulił się w kącie. – Wcale żem nie chciał – burknął. – Co mnie tam taki smark zrobił... Wcale żem nie chciał... – Więc jak było? Gadaj! – Myślałem, że mu w dupę da czy tam wrzaśnie na niego, ale skąd żem miał wiedzieć, że od razu poleci do beczki ze smołą? – Grolsch wpatrywał się w podłogę i kreślił palcami na deskach, najwyraźniej by zająć czymś ręce. Policzki miał wściekle czerwone. – Wierzcie sobie, panie, albo i nie, ale wcale żem nie chciał, coby tego małego zabił. Nawet żem był zadowolony, jak ten jego wuj podleciał i Michałka wyciągnął. Ale co się potem staremu dostało, to jego... – zachichotał złośliwie. Nie miałem powodów, by wierzyć hultajowi, lecz nie miałem również powodów, by zupełnie negować jego słowa. Kto go tam wie? Może chciał przypalić kotu ogon, a zamiast tego niechcący zrzucił na niego cały potop greckiego ognia? – A jak było ze strażnikiem? – To kurwiżeżsyn – zasyczał mały Grolsch, a jego twarz znowu skrzywiła się wściekle. – Jak mnie szarpał, jak przezywał, jak w dupę kopnął... Dobrze mu tak, dziadowi jednemu! Hm, jeśli słowa chłopaka były prawdziwe, to strażnik rzeczywiście miał pecha, nie zdając sobie sprawy, z kim zadziera. Myślał, że wyładuje gniew na bezbronnym ulicznym oberwańcu, a trafił na potrafiącego się wściekle bronić drapieżnika. – Ale jak żeś zrobił, że ci kupcy go tak stłukli? Zarechotał bardzo zadowolony z siebie. – Jeden to miał syna w moim wieku i tak se pomyślał, że jakby jego dziecko taki drań bił. A drugiemu to, widzicie, kiedyś nieźle się oberwało, jak sam był mały. Jak żem to zobaczył, to się skuliłem na ziemi, rozpłakałem i zacząłem krzyczeć, że niby nie bijcie, panie, że zrobię wszystko, co zechcecie, że dajcie tylko do mamuńci wrócić, bo tak żeście ją udręczyli, że z ran umiera. – Aż się zasmarkał z wielkiej radości, kiedy mi to opowiadał i kiedy przypominał sobie, jaką wymyślił sprytną intrygę. – No i wtedy, jak zobaczyłem, co i jak u nich, to wiuuuu... Podpaliłem kotom ogon! – Chytry z ciebie chłopak – mruknąłem. I w związku z tym, że przekonałem się już, jak sprytna jest bestia z małego Grolscha, miałem spory problem. Gdyż tak naprawdę nie wiedziałem, co mam z nim zrobić. – Weźcie mnie ze sobą, zacny panie – poprosił żałosnym głosem. – Usłużę wam jak trzeba. – Uklęknął i złożył dłonie niczym do modlitwy. – A i jak będziecie mieli jakiego wroga, to tylko mi rzeknijcie co i jak, a zaraz sobie z nim poradzę. O tak, mały Grolsch niewątpliwie okazałby się znakomitą bronią. Ale tak samo byłoby bezpiecznie mieć go przy sobie, jak nosić w kieszeni otwartą brzytwę. – Będę wam wierny jak pies – zapewnił i stuknął się pięścią w piersi. Nie miałem pojęcia, na ile potrafi czytać w ludzkich myślach, czy raczej widzieć obrazy

wywoływane w wyobraźni obserwowanego człowieka, ale niewątpliwie instynktownie czuł, że ważą się jego losy. Oczywiście nawet nie rozpatrywałem poważnie pomysłu, by zabrać chłopaka ze sobą. Prędzej czy później skończyłbym, mając na karku czeredę nieznanych sobie ludzi, którzy dopiero kiedy by mnie zatłukli, zaczęliby się zastanawiać, dlaczego właściwie zrobili to, co zrobili. Nie miałem zamiaru skończyć w ten sposób. Szczerze mówiąc, w ogóle nie miałem zamiaru kończyć w żaden sposób, gdyż sądziłem, że na tym nie najlepszym ze światów czeka mnie jeszcze zbyt wiele pracy, bym mógł sobie pozwolić na odejście do chwały Pana. Może za jakieś pięćdziesiąt lat, o ile Bóg wcześniej osądzi, że po upływie tak długiego czasu ostrze mojego zapału się nie stępi. Przypomniałem sobie nie tak znowu dawną sprawę Rzeźnika z Lahstein, którego to zbrodniarza miałem okazję wytropić po długim śledztwie. Ale, niestety, nie miałem sposobności oddać go w ręce prawa, gdyż pomagający mi w tym czasie Albert Knotte uznał, że zbrodniarz bardziej przyda nam się żywy niż martwy. I teraz zapewne Rzeźnik zabijał nie dla zaspokojenia własnej chorej żądzy, lecz na inkwizytorski rozkaz. Czy w podobny sposób można wykorzystać małego Grolscha? Czy jego zdumiewająca siła, zarówno ta polegająca na czytaniu ludzkich myśli lub uczuć, jak i ta powodująca pobudzenie emocji, mogła być przydatna Świętemu Officjum? Z pewnością. Ba, sądzę, że chłopak okazałby się na tyle cenny, iż wysłano by go albo do Hez-hezronu, albo – to nawet bardziej prawdopodobne – do sławnego klasztoru Amszilas, gdzie czcigodni mnisi zgłębiali setki mrocznych tajemnic. A mały Grolsch niewątpliwie jest zjawiskiem tajemniczym. Oczywiście jestem jedynie pokornym sługą Wielkiej Sprawy i nie mnie oceniać lub, nie daj Boże, osądzać tych, którzy sprawują rząd dusz. Nie mogłem jednak czasami powstrzymać się od rozmyślań nad tym, czy fakt, że Inkwizytorium przejmuje wiedzę od czarnoksiężników oraz wiedźm, nie bruka naszych ideałów. W Akademii tłumaczono nam to w najprostszy z możliwych sposobów, pytając: czy łucznik, który wystrzelił już wszystkie swoje groty, nie ma prawa pozbierać z pola bitwy strzał wystrzelonych przez nieprzyjaciela? Czy to, że broń stworzono w warsztatach wroga, ma przesłaniać żołnierzowi fakt, iż wykorzystując ją, może wygrać bitwę? Każdy absolwent prześwietnej Akademii Inkwizytorium pod sam koniec nauki zostaje zaproszony do klasztoru Amszilas, by tam na własne oczy przekonał się o potędze Zła. W klasztorze zgromadzono bowiem niezliczoną liczbę dzieł wykreowanych rękoma zarówno demonów, jak i ludzi służących diabłu. Tysiące ksiąg z zaklęciami, rozprawami, dysertacjami i traktatami oraz czarnoksięskie artefakty są jednak za murami Amszilas nie tylko przechowywane. Nie mówi się o tym głośno, ale każdy z nas jeśli nie wie, przynajmniej przypuszcza, iż mnisi z Amszilas oraz członkowie Wewnętrznego Kręgu Inkwizytorium nie tylko strzegą zebranych dzieł, lecz pilnie je wypróbowują. I sądzą, że opłacić się to może na wiele sposobów, gdyż jedynie poznając wroga i jego nikczemne sztuczki, można pokusić się o zwycięstwo. Rozumiałem ten tok myślenia, niemniej w konkretnym przypadku małego

Grolscha obawiałem się, iż gra jest zbyt ryzykowna. Chłopak widział bowiem i wyciągał z duszy czy też umysłu człowieka jedynie najgorsze myśli i najgorsze emocje, a rozwiązania konfliktów kazał szukać w okrucieństwie oraz agresji. A my, inkwizytorzy, zostaliśmy przecież powołani, by miłować ludzi całym sercem i całą duszą, choć wasz pokorny i uniżony sługa doskonale wiedział, jak ciężkim i wyczerpującym zadaniem jest to miłowanie. Z drugiej strony patrząc, kimże byłem, by decydować, kto lub co będzie użyteczne z punktu widzenia Świętego Officjum? Czy mogłem rozstrzygnąć samodzielnie tak ważny dylemat? Nie powiem też, iż nie przyszła mi do głowy myśl, że kto wie, może dzięki odkryciu Grolscha zostanę zauważony przez ważne osoby. A co za tym idzie – moja snująca się kariera inkwizytorska nabierze nowego, zasłużonego impetu. Czyż nie lepiej przydałbym się w Akwizgranie lub Hezie albo chociaż w Trewirze czy Florentynie? Czyż w tych wielkich miastach nie mógłbym wreszcie rozpostrzeć skrzydeł i wzlecieć ku niebu niczym śnieżnobiały Pegaz? Na chwałę Świętego Officjum, rzecz jasna... – No bo niby co? – głos Grolscha wyrwał mnie ze słodkich rozmyślań. – Przecież mnie nie zabijecie okrutnie, prawda? – Skrzywił się z wyraźną boleścią. – Dzieciaczka takiego... Pewnie i synkiem waszym mógłbym być. – Czujnie spojrzał na mnie spode łba. Uchowaj Boże, pomyślałem, bo to by oznaczało, że wcześniej musiałbym wychędożyć twoją matkę, co by z kolei znaczyło, iż upiłem się w stopniu przechodzącym ludzkie pojęcie. Ale trzeba przyznać, że chłopak rozbawił mnie nieudolną próbą zyskania mej litości i mych względów. Uśmiechnąłem się do niego serdecznie i pogroziłem żartobliwie palcem. – Ty figlarzu, ty. – Podszedłem i wyciągnąłem dłonie, jakbym chciał rozplątać więzy krępujące jego nadgarstki. A potem skręciłem mu kark. *** Burmistrza odwiedziłem następnego dnia. Zacny ojciec miasta ucztował w towarzystwie dwóch rajców. Pierwszy przypominał tłustego psa o zwisających policzkach i grubych, zaślinionych wargach, drugi natomiast wydawał się niczym innym jak szkieletem obleczonym w ludzką skórę. Jednak chyba nie wyglądał tak z powodu niedożywienia, wywnioskowałem, patrząc na to, jak wiele jedzenia położył sobie na talerz. Usiadłem przy stole i krótko opowiedziałem burmistrzowi i jego towarzyszom o tym, co wydarzyło się w Wittlich. Moja historia odbiegała nieco od prawdy, gdyż winą za wszystkie nieszczęścia miasta obarczyłem starą Grolschową, którą nazwałem „biegłą w swym fachu wiedźmą, szczególnie umiłowaną przez Szatana”. Wyjaśniłem, iż rzucała potężne uroki, którymi odbierała ludziom wolną wolę i była w stanie kierować nimi niczym zręczny lalkarz marionetkami. Potem przykazałem zwolnić Roberta Pleissa i na wszelki wypadek wyraziłem pewność, że nie będzie się on

domagał od miasta odszkodowania za niesłuszne uwięzienie. Z doświadczenia wiedziałem bowiem, że czasem miejskie sądy wolały skazać kogoś na śmierć, zamiast przyznać, że więziły i przesłuchiwały niewinnego, które to przyznanie mogło wiązać się czasem ze słonymi odszkodowaniami. – Jakże to, mistrzu inkwizytorze, zwolnić? – Burmistrz wytrzeszczył oczy, a jego głaszczące brodę dłonie nabrały takiej szybkości, iż pomyślałem, że jeszcze chwila, a kłaki zaczną fruwać w powietrzu. – Święte Officjum kieruje się zasadą sprawiedliwości – rzekłem uroczystym tonem. – A w tym wypadku sprawiedliwe będzie uwolnienie od winy i kary niewinnego człowieka. – Na wściekły gniew Pana! – wykrzyknął przypominający psa rajca, a kropelki śliny z jego ust poleciały we wszystkie strony. – Jakiż on tam, łotr przeklęty, niewinny! Sam się przyznał, nawet katem nie musieliśmy straszyć. – To prawda, to prawda. – Burmistrz chwycił zapalczywego towarzysza za łokieć, ale widać było, że jeśli się z nim nie zgadza, to jedynie w sposobie wygłaszania poglądów, lecz nie różnią się samymi poglądami. – Strach uwalniać człowieka, który winien jest tak ohydnej zbrodni... – A i szumek zrobić się może – dodał słodkim głosem drugi z rajców. – Nasi mieszczanie spokojni, ale jak im dopiec, to i jakiś tumulcik wybuchnąć gotowy. A kto potern zapłaci za szkody? Kto zwróci życie zacnym mieszczanom, a cnotę ich córkom, żonom i siostrom? – To prawda, to prawda – znowu dodał burmistrz. – Uwierzcie mi, kochany mistrzu: najlepiej dla wszystkich będzie, jak Pleissa skażemy i stracimy. Nasze miasto spokojne. Bogobojne. Ale będzie z piętnaście lat, jak mieliśmy tu... – cmyknął przez zęby – coś na kształt... – Buntu, po ludzku mówiąc – dodał tłusty rajca. – A było to tak, że pewien szlachcic zabił trzech zacnych mieszczan. Tego samego jeszcze dnia uwięziono go i wszyscy byli pewni, że zostanie skazany na śmierć, jak by się należało. Bo my, wiecie, od niepamiętnych już czasów mamy przywilej, który daje nam prawo sądzić każdego, kto popełnił zbrodnię na terenie naszego grodu. – Choćby okazał się i księciem krwi – dodał Bromberg. – Sędziowie jednak uwolnili zbrodniarza, kierując się nie litością, lecz chciwością, gdyż wiemy, że złotkiem napełniono im sakieweczki po same brzegi – dokończył za towarzysza chudy rajca. – Zamieszki trwały trzy dni. – Burmistrz patrzył wprost na mnie ciężkim wzrokiem, jakbym to ja był odpowiedzialny za ten bunt sprzed piętnastu lat. – Kilkanaście domów poszło z dymem, jeden kościół... – Składy przy rzece... – A niesprawiedliwi sędziowie? Co z nimi? – spytałem. – Złapali ich i powiesili...

– Żeby tam powiesili. Hugona to na strzępy rozerwali, a potem córkę i żonę mu pohańbili tak, że obie straciły zmysły. – I któż w końcu okiełzał buntowników? – Wezwano na pomoc oddziały jaśnie oświeconego Ruprechta księcia Mittleheim. – I pomogli? Burmistrz zaśmiał się niewesoło. – Niby pomogli. Ale ich pomoc kosztowała nas tyle, że kto wie czy nie lepiej było poczekać, aż rewolta sama z siebie wygaśnie. – A żołnierze księcia pewnie i gorsi byli od samych buntowników. – Gruby rajca pokręcił głową. – Boże, strzeż nas na przyszłość przed podobnymi wybawicielami. – Święte słowa – zgodził się z nim burmistrz. – Tedy rozumiecie sami, mistrzu, że nauczeni bolesnymi doświadczeniami gotowiśmy dmuchać na zimne, aby tylko Wittlich nie zaznało podobnej katastrofy. – Poza tym obiecaliśmy już, że na targu akuratnie w Świętego Andrzeja Truciciela przyszykujemy egzekucję. Z wielu okolicznych miast ludność się sposobi, by takiej okazji nie przepuścić. Jeśli odwołamy widowisko, wiecie, na jaki śmiech wystawimy całe miasto? – Pierwszy rajca wpatrywał się we mnie takim wzrokiem, jakby chciał mnie przewiercić na wylot. – A i katu daliśmy pieniążki na zaliczkę – zaszeptał drugi rajca. – To prawda, to prawda. Narazimy się zarówno na wstyd, jak i na koszta... – Większy to wstyd zamordować niewinnego – powiedziałem. – A rachunek za taki czyn to Bóg w niebiesiech już wam wystawi. I założę się, że będzie on większy niż zaliczka dla kata. – A jaki on tam niewinny! No, żeby był niewinny, to przysięgam wam, że sam teraz, jak tu stoję, bym go z celi wypuścił. – Burmistrz tym razem nie głaskał się już po brodzie, ale trzasnął pięściami w pierś. – Ja mówię, że jest niewinny! – Zmarszczyłem brwi i uniosłem głos, gdyż głupi upór ojców miasta zaczynał mnie złościć. – Mistrzu kochaniutki – zaszemrał rajca przypominający szkielet – a kogóż to, za przeproszeniem, obchodzi, jaka jest prawda? Ludzie tu nie prawdy chcą szukać, a odwetu, sprawiedliwości bożej i widowiska. A wy im to wszystko umyśliliście zabrać w imię czegoś, czego nie będą w stanie ani zrozumieć, ani nie zechcą się z tym zgodzić. – Zlitujcie się. – Grubas złożył dłonie jak do modlitwy. – Wy jesteście jeszcze człowiek młody, zapalczywy, wszystko wam się zdaje proste. Czarne jest czarne, białe jest białe, prawda? A to nie tak, mistrzu. Wierzcie mi, bo jestem stary: wszystko jest szare. Tylko jedno szare bardziej, a drugie szare mniej... – Milczcie lepiej, jeśli macie wygadywać takie bzdury – rzekłem ostro. – Ja zresztą was, panowie, nie pytam, jak postąpić, lecz jako inkwizytor wydaję polecenie, by Roberta Pleissa

uwolnić i wycofać postawione przeciw niemu zarzuty – zawiesiłem głos, a potem powiodłem spojrzeniem po wszystkich trzech mężczyznach. – Ufam, iż zdajecie sobie sprawę, jak straszne kary grożą za stawianie oporu funkcjonariuszowi Świętego Officjum? – Pokój! Pokój! Pokój między chrześcijany! – zakrzyknął burmistrz pełnym głosem. – Mistrzu najdroższy – zaszeptał znów chudzielec – toć jeśli o nas chodzi, niebunia byśmy wam przychylili. Ale nie o nas przecież idzie, lecz o całe miasto. Zwolnicie Pleissa, a zaraz zacznie się tumulcik. Jak Bóg na niebie, że się zacznie! Samych braci pani Esmeraldy jest siedmiu, a nie wiecie nawet, iluż znajdą stronników! – To prawda, to prawda. – Burmistrz ucapił mnie za skraj kubraka. – Poniechajcie, mistrzu Madderdin, poniechajcie. Dajcie się toczyć kołu sprawiedliwości. Zaletą wytrawnego wojownika jest umiejętność pozornego wycofania się, by dać satysfakcję przeciwnikowi i by tym łatwiej usidlić go zaraz potem. Postanowiłem wypróbować tę sztuczkę. – Zgoda, panowie – rzekłem. – Pleiss pozostanie w więzieniu, tak jak tego chcecie. Ale – uniosłem palec – waszym zadaniem będzie rozpowiadać wszem wobec, że został zauroczony i wykorzystany wbrew swej woli przez potężną czarownicę, że nie znajdujecie w nim winy, co najwyżej taką, jaką miałby nóż chlebowy, którym zły człowiek ugodził przyjaciela w serce. Minie tydzień czy dwa, a mieszczanie sami przyjdą prosić o uwolnienie Pleissa. A wy się wtedy łaskawie zgodzicie... Burmistrz i rajcy spojrzeli po sobie. – No cóż – odezwał się niepewnie Bromberg. – Może to i jest sposób... Ale czy jakaś delegacja przyjdzie prosić za Pleissem, to ja... – Wasza w tym głowa, żeby przyszła – przerwałem mu zdecydowanie. – Ach tak... – Burmistrz spojrzał na mnie znacząco. – Rozumiem, co macie na myśli. – Lecz widowisko nam przepadnie – wtrącił gruby rajca. – I wstyd przed sąsiadami zostanie. – A czemu widowisko ma przepaść? Spalicie sobie czarownicę zamiast niewinnego człeka. To chyba lepiej... – Iiii tam... Żebraczka... Stara i brzydka. Co to za widowisko? A tu? Bogaty szlachcic! Jest różnica, przyznacie sami – rajca nadal nie dawał się przekonać do mojego pomysłu. – A nikogo innego winnego już nie ma. – Skoro brak wam winnych, dobierzcie sobie z niewinnych – warknąłem, gdyż miałem dość tej rozmowy. – Jednak od Pleissa wam wara. Rozumiemy się? Przez chwilę panowała cisza. Wreszcie Bromberg westchnął żałośnie. – Niech będzie po waszemu. – Znowu widziałem, że ściska mocno łokieć towarzysza, by ten nie wtrącał się już do rozmowy. – Dajcie nam tydzień, a urządzimy wszystko jak trzeba. Miałem nadzieję, że poddali się szczerze i że nie zamierzają sprokurować mi przykrej niespodzianki. Powinni bowiem wiedzieć, że bezkarnie nie drwi się z inkwizytorów. Zresztą

byli to ludzie obarczeni majątkiem oraz rodzinami. Sądziłem, że nie zamierzają ryzykować wszystkiego jedynie w celu bezmyślnego postawienia na swoim. – Doskonale. Dziękuję wam uprzejmie za okazaną pomoc, panie burmistrzu, panowie rajcy. Jestem serdecznie wdzięczny – rzekłem grzecznie, starając się, by, Boże broń, w moich słowach nie mogli się doszukać ironii. – To my zostajemy waszymi dłużnikami – odpowiedział uprzejmie burmistrz – pamiętając, iż wybawiliście miasto od strasznych czarów... – O tak, w naszych sercach, dłużnikami w naszych sercach – dopowiedział szybko chudy rajca, najwyraźniej przerażony, iż słowo „dług” mógłbym potraktować dosłownie. Skinąłem im głową, dałem znak burmistrzowi, by mnie nie odprowadzał, i odszedłem. Z przedpokoju słyszałem jeszcze, jak naradzają się, czy razem z Grolschową nie skazać i nie spalić dwóch piwowarów, którzy zatłukli miejskiego strażnika. Skrzywiłem się i cmoknąłem z niechęcią. Cóż za bezmyślna żądza niszczenia kierowała tymi ludźmi i jakże bali się tłumu, chcąc zaspokoić tegoż tłumu najpodlejsze instynkty. No, ale to nie była moja sprawa. Rajcy mogą skazać nieszczęsnych piwowarów za morderstwo i póki do oskarżenia nie dołączą podejrzenia stosowania czarów, to sprawa nie będzie interesować Inkwizytorium. Natomiast napytaliby sobie biedy, włączając do aktu oskarżenia bez porozumienia z inkwizytorami podejrzenie o stosowanie magii. W końcu to my, funkcjonariusze Świętego Officjum, byliśmy jedynymi mogącymi wyrokować, czy ktoś jest heretykiem lub czarnoksiężnikiem, czy też prawowiernym chrześcijaninem. I monopolu na podobny osąd nie zamierzaliśmy nikomu oddawać. *** Burmistrz powiadomił mnie w dzień zwolnienia Roberta Pleissa, a stało się to nawet nie tydzień, lecz pięć dni od naszej ostatniej rozmowy. Postanowiłem zaczekać w ogrodzie i kiedy kuzyn Ottona przekroczył próg, zbliżyłem się do niego z uśmiechem. Odpowiedział mi spojrzeniem spode łba. – Przeprowadziliście więc swój zamiar – rzekł złym głosem, najwyraźniej wściekły, że spowodowałem jego uniewinnienie. – Nie wiem, co wam nakazywało ratować mnie wbrew mej własnej woli, wbrew prawu i wbrew porządkowi moralnemu, ale dopięliście swego. Jeśli myślicie, że ktokolwiek będzie wam z tego powodu zobligowany, to głęboko się mylicie. – Ho, ho, ho, cóż za elokwencja, panie Pleiss. Widzę, że dobrze się już czujecie, nieprawdaż? Macie rumieńce na policzkach, a jakby dobrze się przyjrzeć, to widać, że potłuścieliście trochę... Na początku sądziłem, że mnie uderzy, ale się opanował. Nie wiem, czy jego rękę wstrzymała myśl, że nie powinno się bić inkwizytora na służbie, czy też jednak był mi wdzięczny za uwolnienie od winy i wybawienie od przyszłych katuszy oraz długiej, okrutnej

śmierci. – Spodziewacie się nagrody? – zapytał wyniośle. – Sakiewki pełnej złota? Pomocy w promocji? Że powinienem wam być niby wdzięczny za uratowanie życia, a może za ocalenie majątku? Niedoczekanie wasze! Durny Otton was wezwał, niech wam teraz durny Otton płaci! – Wykrzywił twarz w złośliwym grymasie. Cóż, inkwizytorzy nie spodziewają się zazwyczaj uznania za wyświadczone światu i ludziom dobrodziejstwa. Pracujemy dla Pana i dla zbawienia bliźnich, a nie by pławić się w ludzkiej wdzięczności. – Jedyną nagrodą, jakiej się spodziewam, jest to, że zechcecie poświęcić mi pół godziny waszego cennego czasu – rzekłem. – A potem, jeśli taka wola, możecie spleść sobie sznur i się na nim powiesić, skoro tak spieszno wam do śmierci. Pleissowi szczęki zadrgały z wściekłości. Zapewne nie był przyzwyczajony ani do takiego tonu, ani do takich słów. Ale w towarzystwie inkwizytorów wielu ludzi zmienia swe nawyki. Tacy już po prostu jesteśmy... – Gdybyście nie byli... – zaczął zduszonym głosem. – Wiem, wiem, wiem... – przerwałem mu. – A wy, gdybyście nie byli patrycjuszem i krewniakiem inkwizytora, to dostalibyście kopa w dupę zamiast pomocy, po czym by was oprawiono na rynku. Macie jeszcze coś do dodania? Robert Pleiss wpatrywał się we mnie takim wzrokiem, jakbym był płomienistym demonem, który właśnie objawił mu się w chmurze dymu oraz oparach siarki. Patrzył tak na mnie i patrzył, po czym wreszcie machnął ręką i, o dziwo, skrzywił usta w czymś na podobieństwo uśmiechu. – Pół godziny mogę wam darować – mruknął. – A nawet godzinę. Potem... – urwał. – Potem będę miał już własne sprawy. – Nazrywacie róż, zapakujecie je do kolaski, przewieziecie na cmentarz, rozrzucicie na grobowcu zmarłej żony, po czym przebijecie się sztyletem, tak by wasza krew pociekła na jej wykute w kamieniu imię. Dobrze zgaduję? Zbladł, przeżegnał się i cofnął o dwa kroki. – Nie, nie – uprzedziłem jego pytanie. – Nie umiemy czytać w ludzkich myślach, a przynajmniej ja tego nie potrafię. To tylko niejaka znajomość ułomnej ludzkiej natury, z którą zapoznajemy się w czasie edukacji w prześwietnej Akademii Inkwizytorium. Pleiss odetchnął ciężko, jakby właśnie zrzucił z ramion wielki ciężar, który do tej pory niemiłosiernie go przygniatał. – Tak właśnie zamierzam uczynić, jak powiedzieliście. I nikt mnie nie powstrzyma! – Wolna wola. – Wzruszyłem ramionami. – Po to dostaliście ją od Pana, by popełniać głupstwa. Idziemy? Chyba zdziwiły go moje słowa, ponieważ przez chwilę nie wiedział, co odrzec. – Dokąd? – zapytał wreszcie.

– Do waszego domu, gdzieżby indziej. Teraz on wzruszył ramionami. – Chodźmy. Drogę przebyliśmy w milczeniu, a Pleiss nie odpowiedział nawet na pozdrowienia kilku osób, które minęliśmy. Gwoli prawdy należy jednak przyznać, że więcej widziałem ludzi, którzy omijali nas wzrokiem lub na nasz widok szybko przechodzili na drugą stronę ulicy. Cóż, niezależnie od tego, czy Pleissa uznano za winnego, czy niewinnego, pamięć o zamieszaniu, jakie spowodował, niewątpliwie będzie się za nim ciągnąć przez całe lata. Oczywiście, jeżeli wcześniej nie przekłuje się sztyletem na grobie żony, jak obiecał. Miałem jednak nadzieję, że po rozmowie ze mną nie będzie już taki skory do wyprawiania brewerii godnych raczej durnego młokosa niż człowieka w sile wieku. Nadal w milczeniu weszliśmy na teren należącej do Pleissa posesji, a mój towarzysz odpowiedział skinieniem głowy na ciche pozdrowienie i grzeczny dyg Margarity. Schodami weszliśmy na piętro, po czym zdjąłem zabezpieczenia zagradzające drogę do pokoju Esmeraldy. Pokazałem Robertowi schowek za fałszywą ścianą i objaśniłem, co jego żona w nim przechowywała oraz jakie było działanie tych trucizn. Pleiss słuchał mnie w całkowitym milczeniu, z twarzą tak nieruchomą, jakby zapadł w stan jakiegoś zdumiewającego letargu. Kiedy skończyłem, nie odezwał się, tylko cofnął o dwa kroki i przysiadł na skraju łoża. Pogładził dłonią aksamitną kapę, która okrywała całe łóżko. – Esme była zawsze tak skora do figli – powiedział wreszcie głucho. – Ciągnęła mnie na miłosne zapasy czy to w dzień, czy w nocy, i wierzcie mi, że ciągle i jęczała, i krzyczała, i szeptała o miłości... Podniósł na mnie wzrok. Miał smutne oczy psa przywiązanego do drzewa, którego zostawia ukochany właściciel. – Dobrze czyni, kto poślubia kobietę, jeszcze lepiej czyni ten, kto jej nie poślubia – powiedziałem, cytując list świętego Pawła. – I przy tym właśnie na przyszłość zostanę, tak mi panie Boże dopomóż... – Przyłożył dłoń do piersi. Potem, jakby tknięty nagłą myślą, obrócił w moją stronę zaniepokojoną twarz. – Ale nie spreparowaliście tego? To wszystko – powiódł dłonią wokół – to nie wasza sprawka? – Inkwizytorzy nie działają w taki sposób. – Przysięgniecie? Na straszną pomstę Jezusa? – Na co zechcecie. Jeśli ma to was uspokoić, przysięgam na wiarę, którą wyznaję, na własne życie i własne zbawienie, że z tego, co mi wiadomo, wasza żona systematycznie was truła, a wszystko, co tu widzicie, należało do niej. Zwiesił ramiona. – I co ja mam teraz zrobić? – zapytał cicho, chyba nawet nie mnie, lecz samego siebie. –

Jak mam żyć? Szczerze mówiąc, towarzystwo szlachcica zaczynało mnie nużyć. Powinien cieszyć się jak dziecko, że ocalił głowę, pozbył się złośliwej, morderczej jędzy i teraz ma przed sobą całe życie, które zbuduje sobie, jak zechce. W dodatku bez kuli u nogi w postaci żony. A zamiast tego Pleiss markocił, zrzędził i grymasił. Machnąłem ręką na grzeczność i powiedziałem mu to. Ku mojemu zdziwieniu uśmiechnął się blado. – Myślicie, że tak się da? Spalić przeszłość jak stare gacie? – Skoro obsrane i śmierdzą? Pewnie się da... – Wszystko, w co wierzyłem... – Pokręcił głową, a w jego oczach pojawiły się łzy. – Wszystko, co kochałem... Naprawdę był denerwujący. Nie ta, to będzie inna. Każda kobieta, moim skromnym zdaniem, jest jak koło u wozu. Trzeba ją często smarować, ale szybko wymienić, kiedy tylko zacznie skrzypieć. – No dobrze, panie Robercie. Na mnie już czas, a wy tu sobie wszystko rozważcie we własnym sumieniu i... – Czemu mi to zrobiła? – zdawał się nie słyszeć wypowiedzianego przeze mnie zdania. – Dowiedzieliście się, czemu mnie tak nienawidziła? – Bo popełniliście zbrodnię, panie Pleiss... – Odwróciłem się już od drzwi. – Ja? Zbrodnię? – Uniósł wysoko brwi. – Tak, panie Pleiss: zbrodnię. Zanudziliście ją na śmierć. Tak jak teraz zanudzacie mnie. Zostańcie z Bogiem. – Czekajcie no! Czekajcie! Westchnąłem ostentacyjnie głośno i spojrzałem na niego. Wstał z łóżka i energicznie przeciągnął wierzchem dłoni po twarzy, jakby chciał zmazać każdą wątpliwość czy każdy ślad niepokoju o przyszłość, który mógłby się na niej pojawić. – Jestem wam coś winien, mości inkwizytorze – rzekł poważnie. – I za uratowanie życia, i za otworzenie oczu. Wymieńcie swoją cenę. – Pokornie wam dziękuję, lecz Inkwizytorium w tym wypadku pokryje wszelkie koszta, jakie musiałem ponieść. A ja mam satysfakcję, iż znalazłem w mieście czarownicę, która zostanie ukarana zgodnie z prawem i sczeźnie w ognistej męce... Nie prosiliście mnie o pomoc, więc nie jesteście mi nic winni. – Ha! – Pomyślał chwilę, po czym zbliżył się do mnie z wyciągniętą dłonią. – Przyjmijcie chociaż uścisk ręki – powiedział. – I pamiętajcie, że jeśli przyjdzie co do czego, zawsze będę się czuł wobec was zobligowany. Nie zapomnę waszej uprzejmości. Uścisnąłem podaną dłoń. – Pozwólcie tylko spytać na koniec... Wiem, że spieszycie do własnych spraw... ale... – Przygryzł usta. – Mówcie.

– Otton. – Cóż Otton? – Czemu was wezwał? Czy darzy mnie aż tak szczerym sentymentem? – Jeśli osądzono by was i skazano, majątek rozdrapałoby miasto oraz bracia waszej żony. Dla Ottona, jako spadkobiercy, niewiele by zostało albo zgoła nic. Gdyby was uwolniono od winy i tak byście rychło umarli, a mój towarzysz odziedziczyłby cały wasz majątek. A że jak powiadają, jest tego niemało, to i było się o co starać. – Więc tak był pewien, że umrę... – Pleiss potarł podbródek dłonią. – Zastanawiające. – Chcecie spytać, czy spiskował z waszą żoną, by was pozbawić życia? Czy truła was za jego wiedzą i planowali, że wezmą ślub po waszej śmierci? – Przeszła mi taka myśl przez głowę. – Uśmiechnął się blado. – Tego już nigdy się nie dowiecie. Jedno jest pewne: gdyby nie Otton, niedługo nie byłoby was wśród żywych. Cokolwiek chciał naprawdę osiągnąć, uratował wam życie. A ja mam nadzieję, że będziecie żyć długo i w zdrowiu – dodałem serdecznie. – I nawzajem, mistrzu Madderdin, i nawzajem. – Po raz pierwszy, od kiedy go poznałem, wyszczerzył zęby w szerokim uśmiechu, a potem jeszcze raz wylewnie potrząsnął moją dłonią. *** – Tak więc wszystko dobrze się skończyło – powiedziałem wesołym tonem, kiedy zobaczyłem Ottona zbliżającego się do stołu, przy którym śniadałem. – Jak dla kogo – burknął. Miał zapuchnięte powieki i sine kręgi pod oczami, a nieogolona siwawa szczeć zarastała mu policzki. Wyglądał jak stary, schorowany człowiek. Moich nozdrzy dobiegł fetor buchający z jego ust. Oj, musiał wczoraj nieźle popić ten mój kompan od siedmiu boleści, pomyślałem. – A cóż takiego się wydarzyło? – Nie wiesz, czemu Robert nie chciał mnie przyjąć? – Otton zwalił się ciężko na krzesło. – Mnie! Swojego dobroczyńcę i wybawiciela! – No, to prawda: napracowałeś się przy jego uwolnieniu że hej... Zawiesił na mnie ponury wzrok. – Ty, Mordimerze, byłeś zaledwie narzędziem. Dobrze spreparowanym, muszę przyznać, lecz kierowanym moją dłonią. Odłożyłem łyżkę na blat stołu. – Twoje zdolności pozyskiwania ludzkiej sympatii wydają mi się wręcz niebywałe – rzekłem. – Kazał służącemu powiedzieć, że go nie ma w domu. A widziałem, że był! Kiedy

próbowałem przekonać tego obwiesia, że to pomyłka i że Robert jest moim kuzynem, łotr pogroził mi kijem! Mnie! Inkwizytorowi! – Otton był tak rozeźlony i tak rozżalony, że nie zwrócił nawet uwagi na zdanie, które wcześniej wypowiedziałem. – Pozwoliłeś, żeby służący przegnał cię kijem? Jak psa albo żebraka? – Spojrzałem Ottonowi prosto w oczy. – Gdzie twój inkwizytorski honor? Umknął ze spojrzeniem w bok. – Przecież jestem tu incognito – wymamrotał po chwili. Zaczynałem rozumieć, dlaczego Ottonowi tak zależało na spadku po kuzynie. Nie chodziło o samą fortunę, a o możliwość rozpoczęcia nowego życia. Mój towarzysz najwyraźniej coraz gorzej czuł się w inkwizytorskiej skórze. Cóż, sprawy tak się ułożyły, że wypadnie mu w niej jeszcze trochę pochodzić. Inna sprawa, pomyślałem, że niekoniecznie odbędzie się to z pożytkiem dla Świętego Officjum. Potrzebowaliśmy ludzi o gorących sercach i zimnych umysłach, a nie wypalonych kreatur modlących się o moment, kiedy będą mogli wreszcie zrzucić z ramion czarny płaszcz, i którym połamany srebrny krzyż zdawał się nieznośnie ciążyć. – Jak sądzę, twojemu kuzynowi nie spodobała się myśl, że wszcząłeś akcję ratowania go, mając na myśli jedynie spadek. – Gadanie – burknął. – Poza tym nie zrobiłem nic niestosownego, a jeśli przy okazji spełniania dobrego uczynku i mnie coś skapnie, cóż w tym widzisz złego? – W sumie nic. Zawsze uważałem, że bezinteresowna życzliwość w stosunku do bliźnich jest co najmniej podejrzana i w takim wypadku należy sprawę zbadać dogłębnie... Otton machnął tylko ręką. – Żałuję jednak, że szczerze mi wszystkiego nie wyjawiłeś – dodałem. – Obawiałeś się, że zażądam udziału? Po spojrzeniu Ottona poznałem, że tak. Tego właśnie się obawiał. – Robert ma miękkie serce – powiedział. – Prędzej czy później zrozumie, że pragnąłem jedynie jego dobra... – Przy okazji chędożąc mu żonę – przerwałem te wywody ostrym tonem. Zachłysnął się powietrzem i poczerwieniał. Oho, najpewniej trafiłem w punkt! – Skąd wiesz? – zapytał szeptem. – Powiedział ci? A skąd on mógł wiedzieć? – Ty mi powiedziałeś – odparłem. – Ale teraz to nieważne. Robert nic o tym nie wie i ode mnie na pewno się nie dowie. – Dziękuję, Mordimerze – odetchnął z ulgą. – Gdyby Robert się dowiedział, mógłbym pogwizdać na spadek. Zresztą – zmarkotniał – i tak pewnie nieprędko coś z tego będzie. Wygląda zdrowo jak byk ten mój kuzynek. – Pokręcił głową z niedowierzaniem. – Aż dziw, jak mu więzienie posłużyło. – Prawda? – Uśmiechnąłem się do własnych myśli. – A teraz pozwól, że dam ci dobrą, przyjacielską radę, Ottonie. Zostaw swojego kuzyna w spokoju na kilka tygodni. Daj mu

ochłonąć i oswoić się z nowymi postanowieniami. Otton ponuro przytaknął. Sugestia zostawienia kuzyna samego z fortuną nie wydawała mu się pewnie najlepsza, ale zdaje się, że nie miał lepszego pomysłu. – Potem, Ottonie, napisz do niego uprzejmy list. Odwołaj się do miłości łączącej go ze zmarłą żoną, nie omieszkaj zaznaczyć, jak bardzo kochałeś Esmeraldę braterską miłością i jak silnie ona odwzajemniała to uczucie. Napisz, że istniało między wami pokrewieństwo dusz każące domyślać się niewypowiedzianych słów i niewyartykułowanych myśli... Dobrze przecież wiesz, jak bardzo Robert kochał żonę. Takie przypomnienie jej osoby w długim, szczerym liście na pewno będzie więcej niż miłe jego zbolałemu sercu, a przez to i twój wizerunek nabierze cieplejszych barw. Otton ze słowa na słowo słuchał mnie coraz uważniej i z coraz większym zapałem kiwał głową. Na koniec jednak zasępił się. – Nie umiem układać zręcznych fraz – westchnął. – Żaden ze mnie wierszokleta. Kiedy mam coś napisać, to uwierz czy nie, słowa rozbiegają mi się jak nie przymierzając kury po podwórzu. Ale, ale! Mam lepszy pomysł! – Poderwał w powietrze wskazujący palec i spojrzał na mnie z błyskiem w oku. – Ty napiszesz dla mnie taki list! Osłupiałem na moment, potem jednak szczerze się roześmiałem i poklepałem towarzysza po ramieniu. – Nawet nie wiesz, ile sprawi mi to niekłamanej radości i nieudawanej satysfakcji, zacny przyjacielu.

Epilog Eliza Grunn przyjęła mnie w salonie. Siedziała na krześle z wysokim oparciem, sama sztywna niczym kawałek drewna. Cała odziana na czarno, włosy miała wysoko spięte i przykryte czarnym czepeczkiem. Nie podniosła się na mój widok, ale spojrzała w moją stronę i wydawało mi się, że było to spojrzenie niepozbawione pewnej dozy życzliwości. – Witajcie, pani Elizo – powiedziałem serdecznie. – Spodziewałem się, że zastanę was w dobrym humorze, lecz jak widzę... – Siadajcie, proszę – przerwała mi, wskazując krzesło naprzeciw niej. – Jestem wdzięczna za wszystko, co dla nas zrobiliście. Dla mnie, dla Michasia i dla... tamtego człowieka. – Z jakiego powodu ubraliście się w czerń? – spytałem, chociaż z góry znałem odpowiedź. Uśmiechnęła się blado. – Mój mąż może i żyje, ale ja jestem wdową. Dla mnie on umarł. Raz na zawsze. – Nie wybaczycie mu? Nie pojmujecie, iż... – To nie jest kwestia wybaczenia lub jego braku. To kwestia strachu, mistrzu inkwizytorze. Zatykającego dech w piersi przerażenia, że podobna historia może się powtórzyć. Tyle że w pobliżu nie będzie ani mojego brata, by uratował Michasia, ani

czcigodnego mistrza Inkwizytorium, by pochwycił czarownicę, zanim zabierze się ona po raz kolejny do roboty. Coś na kształt wątłego uśmiechu zagościło na jej bladych ustach, kiedy mówiła o mnie, i był to życzliwy uśmiech. – Pani Elizo, uwierzcie, iż to, że urok omotał wolę właśnie waszego męża, a nie kogo innego, było jedynie przypadkiem. Po prostu w tamtej chwili znalazł się on w takim, a nie innym miejscu i zaklęcie trafiło go niczym piorun. Każdy zostałby złamany przez ten czar, nawet, wybaczcie śmiałość, wy sami, jeśli znaleźlibyście się na miejscu Ericha – powiedziałem spokojnie i starałem się, by mój głos brzmiał przekonująco. Zastanawiała się długo ze wzrokiem wbitym we własne kolana. W końcu jej dłonie, leżące do tej pory na poręczach krzesła nieruchomo niczym dwa martwe białe motyle, drgnęły. Podniosła rękę do twarzy i otarła czoło. – Mówicie prawdę? Przysięgniecie w imię naszego Pana? Gdybym chciał ściśle trzymać się zasad, nie mógłbym złożyć podobnego przyrzeczenia. Bowiem tak naprawdę mały Grolsch wykorzystał zadrę, która tkwiła w duszy Ericha Grunna. Znalazł ciemną plamkę w jego myślach i rozszerzył ją do granic możliwości. Do całkowicie fantastycznych, opętanych granic. Jeśli jednak tej plamki by nie było, nie miałby czego rozszerzać. Syn Marii potrzebował po prostu odnaleźć we wnętrzu swej ofiary choćby najmniejszą lampkę płonącą najmizerniejszym czarnym płomyczkiem. I umiał tak zręcznie podrzucić paliwo, że lampka wybuchała. Lecz nie zamierzałem wszystkiego tłumaczyć matce Michałka, zwłaszcza że najprawdopodobniej tylko podsyciłbym jej obawy. – Mogę przysiąc w imię naszego Pana, że według mojej wiedzy każdy człowiek mógł być narażony na ten nadnaturalny atak – powiedziałem uroczystym tonem. – Wina waszego męża jest mniej więcej taka sama jak wina człowieka trafionego przez piorun. Przygryzła usta. – Czasami ludzie nierozważnie stają w czasie burzy pod niewłaściwym drzewem. Czy mój mąż tak właśnie uczynił? – Spojrzała mi prosto w twarz. Była bystra. Zdecydowanie za bystra i instynktownie zbliżyła się do sedna tajemnicy. Gdyby ją poznała, Erich Grunn nie miałby czego szukać w Wittlich. – Nic mi na ten temat nie wiadomo – odpowiedziałem jej szczerym spojrzeniem i dostrzegłem, że słysząc te słowa, nie mogła powstrzymać się od westchnienia ulgi. Było bardziej niż oczywiste, że pragnie powrotu męża, ale jeszcze bardziej pragnie bezpieczeństwa syna. Teraz, kiedy została zapewniona, że dziecku nic nie zagraża, będzie mogła spróbować na nowo ułożyć swe sprawy z Erichem. Zapewne nie przyjdzie im to łatwo, bo w końcu jaka matka prędko zapomni o tym, że ktoś chciał utopić jej dziecko we wrzącej smole? – Nie wiem, sama nie wiem. – Pokręciła bezradnie głową. – Nie wiem, czy się przemogę,

nawet jeśli mówicie, że Erich jest niewinny. Z drugiej strony czy mam karać niewinnego? Czy mam zniszczyć jego życie tylko dlatego, że miał pecha stanąć na drodze wiedźmy? – Milczała przez chwilę i wiedziałem, że zbiera się do wypowiedzenia następnego zdania, najwyraźniej trudnego dla niej. – Ale nie mogę również pozbyć się myśli – zaczęła wreszcie i widziałem, jak jej palce zaciskają się mocno na poręczach – że gdyby Erich kochał swoje dziecko wystarczająco silnie, to żaden zły urok nie potrafiłby złamać takiej miłości. Mnie by to nie spotkało! – dodała z mocą. Wstałem z krzesła, podszedłem do Elizy i przyklęknąłem przed nią. Ująłem jej dłoń w swoje ręce. – Na te pytania będziecie musieli odpowiedzieć sobie sami, pani Elizo. Nikt za was nie podejmie decyzji. Rozważcie ją zarówno w rozumie, jak i w sercu. Uśmiechnęła się smutno i pochyliła tak, że oparła czoło na mojej głowie. – Co ja mam robić? Co ja mam robić? – wyszeptała. – Grunn to dobry człowiek – odparłem. – Lecz jeśli macie przez resztę życia patrzeć na niego ze złością, pogardą czy wyrzutem, jeśli nie powstrzymacie się, by nie śledzić podejrzliwie każdego jego kroku, zwłaszcza wtedy, gdy zbliża się do dziecka, lepiej dajcie mu pokój. Tak będzie lepiej i dla was, i dla niego. Ale jeśli macie w sobie siłę, by zapomnieć lub pomimo pamięci zaufać, zaproście go, by znowu był waszym mężem. – Tak zrobię, tak zrobię, jak mówicie – westchnęła. – Dziękuję, że wsparliście mnie radą, mistrzu inkwizytorze. Ucałowałem dłoń Elizy i wstałem. Nadal nie wiedziałem, co postanowiła, gdyż jej słowa mogły odnosić się zarówno do pierwszej, jak i drugiej części wypowiadanego przeze mnie zdania. – Zostańcie z Bogiem, pani Elizo – powiedziałem. – I obiecajcie mi jedno: nie przebierajcie się za wdowę staruszkę, bo głowę dam, że wasz synek chciałby was widzieć piękną i radosną. Jak nie chcecie być tacy dla siebie, bądźcie tacy chociaż dla niego. Zanim wyszedłem z pokoju i zamknąłem za sobą drzwi, zauważyłem, że Eliza się uśmiecha. Tym razem nie smutno, wątle czy blado, ale szczerym uśmiechem młodej, rozbawionej kobiety. To wróżyło całkiem nieźle na przyszłość... *** Do czynszowej rudery, w której niegdyś mieszkała Maria Grolsch, zawiodła mnie ciekawość. Szczerze też przyznam, że miałem ochotę przez chwilę ogrzać się w blasku własnych dobrych uczynków. Oto bowiem ujrzę zapewne radosną młodą matkę oraz jej syte i zadowolone dziecko. A oboje życie zawdzięczają tylko mnie. Rzecz jasna, przyrodzona skromność nie pozwalała, bym publicznie przyznał się do tego, iż spowodowałem szczęśliwą odmianę ich podłego losu. Miała mi wystarczyć sama świadomość spełnienia chwalebnego uczynku.

Nie spodziewałem się jednego. Że kiedy otworzę drzwi do nędznego pokoiku matki i jej dziecka, nie zobaczę w środku nikogo. Ba, nikogo to mało powiedziane! Ja nie zobaczyłem niczego poza podłogą i pustymi ścianami. Wszystkie skromne sprzęty, jakie widziałem, goszcząc w tym miejscu poprzednim razem, wyparowały niczym plwocina na gorącym piasku. Rozejrzałem się jeszcze wokoło, nie dostrzegłem jednak nic, co mogłoby mnie naprowadzić na pomysł, dlaczego lokatorzy zniknęli z tego mieszkania. Cóż, jak mówią: „Pytaj, pytaj, język do Rzymu zaprowadzi”. Zamierzałem skorzystać z mądrości tego powiedzenia, zwłaszcza że my, inkwizytorzy, byliśmy przecież tymi, którzy najlepiej wiedzieli, że właściwie zadane pytania są niczym lampa rozświetlająca ciemności niewiedzy. Już na korytarzu natknąłem się na groteskową postać. Pełznący po podłodze kaleka miał czerwone krosty rozsypane na całej twarzy, obie nogi urżnięte pod kolanami, a kikuty owinięte brudnymi szmatami. – Grosz dla żołnierza, co wiernie służył świętemu Kościołowi i cesarzowi – zajęczał, mrużąc chytre oczka. Och, iluż ja znałem takich jak on. Iluż takich ludzi kręciło się po ulicach Koblencji, Akwizgranu czy Trewiru. Iluż musiało być w Hezie lub Rzymie, miastach, których nigdy co prawda nie odwiedziłem, ale o których słyszałem, że pełne są wszelakiego rodzaju szumowin. – A gdzieżeś to stracił kulasy, dziadku? – zagadnąłem życzliwie. Staruch rozpromienił się szczęśliwy, że zwróciłem na niego uwagę, i podpierając się o podłogę dłońmi, przytelepał się w moją stronę. – Cesarz, niech Bóg ma go w swej opiece, wysłał nas na Helwetów. I tam, dostojny panie, w górach, w zimie obie nogi mi mróz zabrał. Taki, panie, był ziąb, że szczyny zamarzały, zanim doleciały na śnieg. Zadziwiające, ale mógł mówić prawdę! Oszust raczej opowiadałby o ciosie topora lub miecza, a ten dziadek szczerze przyznał, że nie wrogie uderzenie, lecz mróz odebrał mu nogi. W czcigodnej Akademii Inkwizytorium, w której uczono nas zarówno historii antycznej, jak i współczesnej, wspominano o helweckich powstaniach skierowanych przeciw Cesarstwu. Jednak nie były to wojny na tyle ważne dla świata, bym pamiętał cokolwiek więcej poza tym, że miały miejsce. Jak wskazywał przykład starucha, kaleką na całe życie można zostać, nie tylko uczestnicząc w wiekopomnych wydarzeniach, lecz również w czasie wojny, o której wszyscy zdążyli zapomnieć. Cóż, smutne... Pogmerałem w kieszeni i wyciągnąłem z niej ćwierćkoronówkę. Rzuciłem ją w kierunku żebraka, a ten ku mojemu zdumieniu wygiął się tak szybko i tak zręcznie, że złapał małą przecież monetę w zęby. – Ho, ho! – zacmokałem. – Prawdziwy z ciebie sztukmistrz. Roześmiał się pochlebczym śmiechem. – Dla jaśnie pana to i znowu jak raz wyłapię, jeśli tylko jaką monetkę znajdziecie jeszcze w kieszonce.

– Dobra, dobra. – Pogroziłem mu palcem, po czym przypomniałem sobie, po co tu przyszedłem. – Powiedz no, dziadku, co stało się z kobietą, która tu mieszkała? Taką, co kilka dni temu rodziła. Starzec rozwarł szeroko oczy i szczękając zębami, wpatrzył się w moją kieszeń. To szczękanie miało być w zamierzeniu żarcikiem, ale nie wiedziałem, czemu miałby mnie niby rozbawić. – Gadaj, co wiesz, a coś ci skapnie – obiecałem. – Powiesiła się wczoraj! – wykrzyknął takim tonem, jakby dzielił się ze mną szczególnie dobrą nowiną. – A dzieciaka udusiła szmatą. Przez chwilę wpatrywałem się w niego w milczeniu, gdyż nie mogłem znaleźć języka w gębie. Nie takiej odpowiedzi się spodziewałem. – Kpisz sobie ze mnie? – A gdzie tam, jaśnie panie! – Chyba przestraszył go mój głos, bo aż przypłaszczył się tuż przy posadzce. – Jak Boga jedynego kocham! Żebym tak z łóżka nie wstał! – Czemu miałaby się wieszać? Dziadyga znowu wpatrzył się w moją kieszeń, rozdziawił usta i zaszczękał zębami. – Gadaj! – warknąłem. – Obiecałem, to dam. – Żebym ja miał tyle dukatów, ile się nasłuchałem obietnic, tobym dzisiaj samemu cesarzowi gotowiznę na procent pożyczał. – Odczołgał się ode mnie na kilka kroków, jak widać, na wszelki wypadek, gdybym zechciał go pomacać tu i tam obcasem. Westchnąłem, wyszperałem jeszcze jedną monetę i rzuciłem mu. Tym razem złapał ją w dłoń. Teraz dopiero zauważyłem, że zostały mu w niej tylko trzy palce. Ale za to zgrabnie się nimi posługiwał. – Gadają, że – obniżył głos – inkwizytor o nią pytał. I że mówił, co będzie ją przesłuchiwał. No to tak się Przeraziła, że zabiła i siebie, i dzieciaka. – Ach tak – powiedziałem i znów milczałem przez chwilę. – Inkwizytor, mówisz? – Tak gadają, panie, ale czy to prawda, ja nie wiem. Może tak se tylko plotą, co tam ślina na język przyniesie... – A co zrobiono ze zwłokami? Starzec podrapał się po najbardziej nabrzmiałej kroście, która niemal przesłaniała mu dziurkę od nosa. – Ogłuchłeś? – warknąłem, kiedy się nie odzywał. – Co zrobiono z ciałami, pytam? Bo że sprzętami w pokoju dobrzy sąsiedzi się zajęli, to już zobaczyłem. – Czym tam było się zajmować? – mruknął. – Jedna bida z nędzą. A i tak wszystko rozdrapali, zanim się człowiek przykulał. – Po raz trzeci powtórzę: co się stało ze zwłokami? Spojrzał na mnie trwożliwie, ale wiedział, że nie wymiga się od odpowiedzi i że miganie takie mogłoby się okazać groźne dla jego zdrowia.

– Właściciel kazał ukryć u takiej Grolschowej. I matkę, i dzieciaka. Bo wiecie, Grolschową wzięli do więźnia, a jej smarkacza znaleźli ze złamanym karkiem. Mówią... – Przełknął ślinę, potem rzucił szeptem: – Mówią, wiecie, że czarne płaszcze zaczną tańczyć. Znaczy się u nas, w Wittlich. Boże, ocal nas grzesznych. – Przeżegnał się tak zajadle, że mało nie odtrącił sobie nosa. – Ukryć? Dobrze. Domyśliłem się teraz, że zacny gospodarz zapewne chciał sprzedać ciała jakiemuś medykowi. Podobny handel nie dziwił w wielkich miastach, gdzie lekarze zawsze gotowi byli sowicie płacić za zwłoki, aby dokonywać na nich sekcji. Osobiście nie widziałem w tym niczego złego, gdyż wydawało mi się, że im lepiej medycy poznają anatomię ludzkiego ciała, tym zręczniej będą później leczyć. Nasz święty Kościół miał jednak w tej mierze inne zdanie i chociaż często w praktyce przymykano oczy na proceder handlu zwłokami, jednak teoretycznie był on zakazany. No, a tu proszę bardzo, nawet w małym Wittlich znalazł się amator tajemnej wiedzy. Kto wie, może to ten sam lekarz, którego zmusiłem do odebrania porodu? – A wiecie coś może niby, panie? – zaskomlał staruch z podłogi. – Przyjdą do nas czarne płaszcze i zatańczą? Jak myślicie? Tańcem czarnych płaszczy pospólstwo nazywało ten czas, kiedy oddziały inkwizytorów przybywały do jakiegoś miasta, by prowadzić wytężone śledztwo. A i my, funkcjonariusze Świętego Officjum, stosowaliśmy to poetyckie określenie, mówiąc: „Kiedy ginie inkwizytor, czarne płaszcze ruszają do tańca”, co miało oznaczać, iż śmierć jednego z nas nigdy nie ujdzie niepomszczona. – A ty czego boisz się czarnych płaszczy? – zapytałem zjadliwym tonem. – Jak nie zrobiłeś nic złego, to cię nie ruszą... Staruch spojrzał na mnie z przerażeniem, wytrzeszczył gały, po czym zajęczał rozpaczliwie: „O mój Boże, o mój Boże!” i co sił w rękach odkulał się w głąb korytarza, byle dalej ode mnie. Westchnąłem. Czy było to tak jasne nawet dla tej marnej kreatury, iż tylko inkwizytor mógł bez wątpliwości wierzyć, że miecz Świętego Officjum opada sprawiedliwie? Znałem drogę do mieszkania, w którym żyła nieświętej pamięci Maria Grolsch razem ze swym diabelskim pomiotem. Wyrwane przeze mnie drzwi nie zostały wstawione, jedynie przytwierdzone do framugi za pomocą deski oraz gwoździ. Dawało to coś na kształt prymitywnego zabezpieczenia. Oczywiście najlepiej byłoby mieć stosowne narzędzia, na przykład łapkę do wyciągania gwoździ, ale skoro nie dysponowałem podobnym przedmiotem, musiałem znów wykorzystać siłę mięśni. I znów wystarczyło kilka kopniaków, by drzwi wpadły z hukiem do środka. Od razu się domyśliłem, gdzie mogły zostać schowane zwłoki. Oto koc na barłogu zabitego przeze mnie chłopaka układał się w wyraźny kształt tułowia oraz głowy. Kucnąłem i

odchyliłem róg tego koca. Spod materii wyjrzała blada twarz młodej dziewczyny. Ta sama twarz, którą dobrze zapamiętałem, gdyż przecież dziewczyna w bólu i krzyku, na moich oczach rodziła dziecko przez niemal całą noc. Pociągnąłem koc mocniej i dojrzałem buzię noworodka. Leżał z noskiem wbitym w pierś matki, jakby albo do samego końca szukając pokarmu, albo też dziewczyna litościwie udusiła dziecko w trakcie karmienia. Przeżegnałem się i odmówiłem krótką modlitwę, starając się nie myśleć o tym, iż ja sam przyczyniłem się najpierw do tego, że oboje przeżyli, a potem do tego, że oboje zginęli. Cóż, taka była najwyraźniej wola Boża, być może zresztą ta szybka śmierć zaoszczędziła obojgu cierpień, z którymi wiąże się życie każdego nędzarza. I kiedy miałem już zaciągnąć róg koca, by z powrotem zakryć twarze matki i dziecka, dostrzegłem albo zdawało mi się, że dostrzegłem, iż usta noworodka poruszyły się. Nieznacznie. Niemal niezauważalnie. Człek niepobłogosławiony przez Pana taką spostrzegawczością i umiejętnością obserwacji otaczającego go świata jak wasz uniżony sługa zapewne z powrotem narzuciłby koc na ciała, doprowadzając w ten sposób dziecko do ostatecznej zguby. Ja pochyliłem się i przyłożyłem ucho do wątłej piersi. Serce biło. A właściwie cichutko pulsowało wolnym, zamierającym rytmem. Ten chłopczyk już umierał. Wytrzymał tak wiele aż dziw, lecz teraz się poddawał. Ale moja już była w tym głowa, by na to poddanie mu nie pozwolić... *** – Mistrzu Madderdin! – Stojący w korytarzu Robert Pleiss zdziwił się na mój widok. – Nie spodziewałem się, że was jeszcze zobaczę. Ale proszę, proszę, zachodźcie. Teraz dopiero spostrzegł kobietę za moimi plecami. – A to...? – zawiesił głos. – Wpuście ją, jeśli łaska, a wszystko wam wytłumaczę. – Pójdzie do kuchni – rozkazał Pleiss kobiecie, potem przyjrzał się dokładnie tobołkowi, który niosła. – A cóż to za... – urwał i łypnął w moją stronę. – Chodźmy, chodźmy, bo ciekaw jestem tych tłumaczeń. Poprowadził mnie do salonu, wyciągnął z sekretery kryształową karafkę i dwa wysmukłe kieliszki oplecione złotą nicią. – Słucham was pilnie – powiedział, podając mi naczynie. – Deklarowaliście, panie Pleiss, że czujecie się moim dłużnikiem. Skinął głową. – Mój majątek jest do waszej dyspozycji. Westchnąłem. – Uważajcie, uważajcie, gdyż nawet inkwizytorzy dają się czasem wystawiać na

pokuszenie. Pamiętajcie o tych słowach, co ptakiem wylatują, a wracają kamieniem... Ale nie, nie o tym pragnąłem z wami porozmawiać. – Uniosłem dłoń, ponieważ chciał zaprotestować. – Posłuchajcie, z łaski swojej, co mam wam do powiedzenia. Opowiedziałem mu całą historię dziecka i matki, nie ukrywając, że wszelkie znaki na niebie i ziemi świadczyły, iż moja wizyta stała się przyczyną ich śmierci. – Widzicie, panie Pleiss. Pomyślałem, że skoro Bóg dwa razy w tak niezwykłych okolicznościach uratował życie temu smykowi, to kto wie czy nie ma wobec niego jakichś planów – dokończyłem. – Więc może zgodzilibyście się go odchować. – Poczułem się wyraźnie zakłopotany całą sytuacją, zwłaszcza że Pleiss przyglądał mi się uważnie i bez uśmiechu. – Wiecie, jak szczeniaka czy kocię. Nie żebyście go adoptowali czy coś podobnego... Robert upił drobny łyczek wina. – Zajmująca historia, mistrzu Madderdin. Ale nie sądzicie, że o czymś ważnym świadczy fakt, iż to was, a nie kogo innego, Bóg dwa razy postawił na drodze tego dziecka? I że to wy, nikt inny, dwa razy uratowaliście mu życie? – Nie jestem aż tak biegły w wyjaśnianiu motywów postępowania Pana Boga – odpowiedziałem na poły żartobliwie, na poły poważnie. – Wiem jednak, że profesja inkwizytora nie idzie w parze z zajmowaniem się rodziną. A przynajmniej nie w moim wypadku – dodałem uczciwie, gdyż zdarzali się przecież inkwizytorzy obarczeni żoną i dziećmi. W ten sposób jednak brali na swe barki tak wielki ciężar, że nie pozwalał im on sięgnąć żadnych wyższych stanowisk. – Chcecie więc, żebym go zabrał i odchował. – Wstał. – Czemu nie? – Uśmiechnął się po raz pierwszy od chwili, kiedy zacząłem opowiadać całą historię. – Jestem na tyle bogaty, że jedno szczenię do wykarmienia nie przyprawi mnie o ból głowy. A może ten dom jakoś poweseleje, kiedy zacznie się w nim bawić dziecko. – Serdecznie wam dziękuję – powiedziałem z prawdziwą wdzięcznością. – Pozwólcie tylko spytać. – Znów obrócił na mnie uważny wzrok. – Czemuż to mistrz Inkwizytorium kłopocze się losem bękarta z małego miasteczka? Wzruszyłem ramionami. – My, inkwizytorzy, rzeczywiście zwykle nie jesteśmy zbyt sentymentalni. Lecz ratując komuś życie, panie Pleiss, bierzemy za niego odpowiedzialność. Kimże bym był, gdybym pozwolił, by ten malec, którego dwa razy dzięki łasce bożej opatrzności ocaliłem od śmierci, teraz sczezł z głodu, zimna czy z ręki złych ludzi? – Ano tak. – Robert klepnął mnie w ramię i westchnął. – Teraz was lepiej rozumiem. Bóg jeden wie, czy w losie tego chłopaczka jest jakieś Jego ważkie zamierzenie, ale kimże jesteśmy, by taką myśl od razu odrzucać? Bądźcie spokojni, ze mną ten mały na głód i chłód narzekać nie będzie. A daj Boże, i od złych ludzi go uchronię, choć sami wiecie – teraz westchnął naprawdę ciężko i żałośnie – że o to akurat najciężej.

– Trudno się z wami nie zgodzić. – Skinąłem głową. – Bóg był jednak na tyle łaskaw, że stworzył nas, inkwizytorów, byśmy... – ...ludzkość doprowadzili do wiecznej szczęśliwości – dokończył za mnie wyraźnie ironicznym tonem. – Wiem, wiem, słyszałem, słyszałem. Ale mnie nie przekonacie, mistrzu. Trzy kuzynki mojej babki żeście spalili. Do tej pory w rodzinie dobrze się o tym pamięta. – Takie były czasy. – Rozłożyłem dłonie. – Czasy, kiedy w sercach sług pańskich płonął czasem nazbyt wielki entuzjazm. Dzisiaj mamy odwagę przyznawać się ze skruchą, że w tym okresie idealistycznych burzy oraz naporu zbyt wiele pojawiło się błędów oraz wypaczeń. Roześmiał się, jakbym opowiedział właśnie dobry żart. – Cóż gadać, ja was nie przekonam, a i wy mnie z całą pewnością nie przekonacie. Chodźmy lepiej zobaczyć tego waszego smyka. Myśleliście może, jak by mu dać na imię? Szczerze mówiąc, nie wpadło mi to nawet do głowy, więc tylko odparłem uprzejmie: – Wybór pozostawiam waszej łaskawej decyzji. Weszliśmy do kuchni, gdzie przybyła ze mną kobieta, kucharka Pleissa oraz Margarita nachylały się nad niemowlęciem i coś do niego szczebiotały. Tak, tak, właśnie o to słowo mi chodziło: szczebiotały. Czyż to nie zdumiewające, że w maleńkich dzieciach jest coś takiego, iż większość kobiet na ich widok całkowicie głupieje? Z kolei na nasz widok wszystkie trzy odskoczyły od zawiniątka, jakby je oparzyło. Robert Pleiss uśmiechnął się pod nosem. – Wy jesteście mamką? – zapytał. – Tak, panie. – Najmuję was. Sprowadzicie się do mnie z własnym dzieckiem lub jeśli wam to nie odpowiada, będziecie przychodzić tu... – urwał nagle. – No zaraz, nie wiem. – Wyraźnie stracił pewność siebie. – Ile takie dziecko je? Dwa razy dziennie? Trzy? – Mężczyźni! – Margarita w tym słowie zawarła całe politowanie dla naszej płci, a potem nawet prychnęła z pogardą. – Zostawcie wszystko mnie, panie Robercie – dodała już rzeczowo. – Tobie? – Miałam troje młodszego rodzeństwa. Już ja wiem, co robić. Robert Pleiss spojrzał na mnie i wzruszył ramionami z uśmiechem. – Skoro wie... – mruknął. – No, chodźmy, mistrzu Madderdin – dodał zaraz potem. – Zostawmy kobiety kobiecym sprawom, a sami napijemy się i pomyślimy... – wzniósł wskazujący palec – o imieniu dla smyka. – Nie ma o czym myśleć. Będzie miał na imię Konrad, jak wasz ojciec, panie Robercie – powiedziała pewnym głosem Margarita, a potem, nie zwracając na nas uwagi, pochyliła się ku dziecku. Pleiss chciał już odpowiedzieć na tę, nie da się ukryć, bezczelność, a wtedy Margarita zagruchała coś słodko do ufnie wpatrzonego w nią dzieciaka. I widziałem, że mojemu gospodarzowi słowa zamierają na ustach, kiedy patrzył na dziewczynę pochylającą się czule

nad niemowlęciem. W jego oczach coś błysnęło. Uśmiechnąłem się do własnych myśli.

MLEKO I MIÓD – Palikocie ty! Skurwysynu obrzydliwy! Mendo końskim kiepem w dziób chędożona! Widziałem, jak mężczyzna w zaplamionym fartuchu szarpał za ucho kudłatego chłopaczka, a szarpał tak, że mało mu tego ucha nie oberwał. Chłopaczek próbował się wyrywać, płakał, zaklinał się na wszystkie świętości, smarkał i prychał, ale mężczyzna nie popuszczał. Przyznam, że dawno nie słyszałem tak uroczych i złożonych wiązanek, a ta, która jako pierwsza dotarła do moich uszu, stanowiła zaledwie skromne preludium w porównaniu z resztą. Wreszcie chłopak dostał tęgiego kopa w zadek, mężczyzna go puścił i na pożegnanie obdarował jeszcze kilkoma przekleństwami. – Wybaczcie... – zagadnąłem. Obrócił w moją stronę czerwoną ze zdenerwowania i wysiłku twarz. Z czoła i pucołowatych policzków spływały mu grube krople potu. – No?! Czego tam... życzycie sobie... dostojny panie... Zauważyłem, że koncepcja ułożenia zdania zmieniała mu się wraz z tym, jak na mnie popatrywał. Na początku był zdenerwowany, że ktoś go zaczepia, potem dostrzegł mój strój, który najwyraźniej plasował mnie kilka szczebli wyżej od miejskiego żebraka, na koniec wreszcie zerknął prosto w moje oczy. – A cóżeście tego smarka tak okrutnie sztorcowali? – zapytałem. – Diable nasienie! – warknął. – Chodzi i co kota jakiego dorwie, to mu futro na grzbiecie podpala. Toż i dlatego palikotem wszyscy go tu nazywają. Ale – machnął tłustą dłonią – silnych na niego nie ma, bo on tylko z krzywdy ludzkiej żyje. A najbardziej się raduje, jak o nim gadają. I wyobraźcie sobie, że mogą go i wyzywać, i przeklinać, a jemu w to graj. Aby gadali. Taki na uwagę ludzką jest łasy, bękart jeden. No, ale dość tam, bo i szkoda strzępić języka po próżnicy, zwłaszcza na takiego syna diabła i trędowatej kurwy. Powiedzcie lepiej, w czym wam mogę usłużyć? – Jesteście moją ostatnią nadzieją. – Wskazałem szyld budynku za jego plecami. – Bo to wy, jak się domyślam, jesteście właścicielem zajazdu. – Ano ja – rzekł. – Gunther Grashiipfer do waszych usług, panie. Ale pokoju wam nie dam, bo nie mam. A i na wspólnej izbie noclegu dać nie mogę, bo tam ludzie już leżą tak przytuleni niczym ogóraski gotowe do kiszenia.

Westchnąłem ciężko. – A stajnia? Uśmiechnął się tylko. – Każdy by chciał pospać sobie w stajni, nie wy jedni. Powiem wam wprost: do poniedziałku w naszym Herzelei kwatery nie znajdziecie. Proście, a jak dobrze zapłacicie, ktoś da wam się przytulić na podwórzu. Ja i tego nie mogę, bo u mnie na podwórzu ciągły ruch. Jeszcze by was koń nadepnął albo wóz przejechał i miałbym waszą śmierć na sumieniu. Jak widać, był to zacny człowiek, choć jego zacność w żaden sposób nie rozwiązywała mojego kłopotu. Miałem ochotę przespać się w łóżku, nawet bez pościeli, byle mieć koc i siennik. Nie byłoby z tym żadnego problemu, gdybym w Herzelei pojawił się w oficjalnej misji. Gdybym przyjechał jako inkwizytor, w czarnym płaszczu z połamanym srebrnym krzyżem, karczmarze na wyprzódki oferowaliby mi swoje usługi, a gdybym chciał, mógłbym zamieszkać w najlepszym z mieszczańskich domów. Niestety, misja, jaką miałem zaszczyt wykonywać, tym razem opierała się na zachowaniu mej profesji w tajemnicy. Ale przecież nie mogłem trzech dni przespać na podwórzu! Mieliśmy raptem piątkowe popołudnie, a karczmarz twierdził, iż kwatery zwolnią się dopiero w poniedziałek. Postanowiłem zaryzykować. – Nazywam się Mordimer Madderdin i jestem funkcjonariuszem Świętego Officjum – rzekłem poważnie, choć mocno przyciszonym głosem. – Obliguję was do zachowania w tym względzie... – Przestańcie, panie, przestańcie! – krzyknął, machając rękoma. – Wiem, że chcecie dostać kwaterę, ale miarkujcie się! Nie wiecie, że kto podaje się za inkwizytora, tego będą siec tak długo kijami, aż ciało odpadnie od kości, a potem spalą? Takiego losu chcecie dla siebie w zamian za wygodnie przespaną noc? Wynoście się czym prędzej z mojego podwórza, bo jak mi Bóg miły, powinienem na was donieść. Idźcie i módlcie się, by Pan zmiłował się nad wami! Mówiąc ostatnie słowa, już popychał mnie, trącał i przesuwał, chcąc jak najszybciej wyprowadzić za płot. Rzeczywiście był zacnym człowiekiem, lecz jak mogłem wywnioskować z jego słów, również serdecznie głupim. Po pierwsze, kiepsko zapamiętał kary, jakim podlegało bezprawne podawanie się za inkwizytora (zatłuczenie kijami na śmierć to przy nich pieszczota), po drugie, jeśli tylko przypuszczał, że kłamię, powinien bezwarunkowo wydać mnie w ręce władz, nie przestrzegać. Prawny purysta mógłby w zasadzie uznać jego zachowanie za przestępstwo wobec Inkwizytorium i nakazać aresztowanie, a wyrok sądu zapewne nie byłby szczególnie łagodny. No, ale ja nie zamierzałem zabawiać się podobnymi głupstwami, zwłaszcza że zniszczyłyby one moje incognito. – Dobrze, dobrze, już sobie idę – powiedziałem, a karczmarz z wyraźną ulgą zatrzasnął za mną furtę.

– I nie stójcie mi tu przed domem, bo nie ma czego! – przykazał. Nie wsiadałem już na siodło, wziąłem wodze do ręki i powlokłem się w stronę, z której przywędrowałem. Kilka mil przed miasteczkiem widziałem szeroki, płytki strumień, który rozlewał się po ukwieconej łące, pomyślałem więc, że to świetne miejsce, by chwilę odpocząć, ochlapać się zimną wodą i przekąsić coś z zapasów, które wiozłem w jukach. Kto wie, może zostanę zmuszony, by spędzić tam noc, a wydawało się to lepszym rozwiązaniem niż nocowanie na czyimś podwórzu. Szykując się do wyjazdu, nie miałem pojęcia, że dwa razy do roku w Herzelei odbywały się trzydniowe targi, na które zjeżdżali kupcy i ich klientela nawet z dalekich okolic. A kiedy już się zorientowałem, iż trafię do miasta w czas największego tłoku i zamieszania, było za późno. Bowiem w Herzelei miałem umówione spotkanie z naszym informatorem, zasłużonym współpracownikiem Świętego Officjum, który chciał mnie zapoznać z tajemnicami (może raczej lepiej powiedzieć: rzekomymi tajemnicami), jakie jego zdaniem mogły być istotne dla naszej świętej wiary, a których źródło biło w okolicy miasta. Na tę daleką prowincję wysłano mnie na moją własną usilną prośbę, gdyż w okręgu, gdzie służyłem, nie działo się nic ciekawego. Życie biegło nam spokojnie od śniadania poprzez obiad, podwieczorek i aż do kolacji. Okolica była prawowierna i pobożna, a moi towarzysze inkwizytorzy rozleniwieni nieróbstwem. Przywodzili na myśl stadko potłuściałych i wyliniałych psów, które grzeją się w słoneczku z pyskami przy przeładowanych żarciem miskach, a zamiast szczekać na obcych, merdają na ich widok ogonami. Dość powiedzieć, że przez półtora roku, kiedy służyłem w oddziale w Kaiserbad, prowadziliśmy zaledwie dwa śledztwa i w obu wypadkach miałem poważne wątpliwości, czy mieliśmy do czynienia z rzeczywistymi występkami przeciw wierze, czy też zaledwie z emanacją ludzkiej złości oraz zawiści. Stosy co prawda zapłonęły, lecz obie sprawy pozostawiły na mnie Wrażenie, jakby miały stanowić zaledwie wymówkę dla przełożonego naszego oddziału i uzasadniać w raportach istnienie tegoż oddziału. Tymczasem ja uważałem się za człowieka czynu i sądziłem, że moim powołaniem jest nieustająca walka ze stronnikami Ciemności. Oczywiście każdy musi odpoczywać, nawet najbardziej gorliwy inkwizytor, lecz kiedy odpoczynek czy spokojna wegetacja stają się sensem życia, wtedy można powiedzieć, że sprawy przybierają zły kurs. Najciekawsze śledztwo, z jakim miałem do czynienia w czasie służby w Kaiserbad, przytrafiło mi się całkowicie przypadkowo. Pod koniec lata ubiegłego roku rozwiązałem tajemnicę niezwykłych wydarzeń w mieście Wittlich, ukarałem złoczyńców i uratowałem wielu niewinnych przed śmiercią. Jednak kiedy wróciłem do Kaiserbad, znowu zostałem zmuszony do pogrążenia się w otępiającym nieróbstwie. Dlatego właśnie zdecydowałem prosić o wysłanie mnie z misją na prowincję i prośba ta została spełniona. Sądzę nawet, że spełniona chętnie, gdyż mój zapał nie wpisywał się w spokojną i leniwą atmosferę panującą w kaiserbadzkim oddziale Inkwizytorium. I tak wylądowałem w podgórskim miasteczku Herzelei, za którego granicami zaczynały

się pasma porośniętych świerkami wzgórz, a jeszcze za nimi wyrastały strzeliste skalne szczyty, zdające się sięgać w niebo tak daleko, że aż rozcinać przepływające po niebie obłoki. W każdym razie góry musiały być naprawdę wysokie, gdyż na ich wierzchołkach widziałem oślepiające w słońcu białe plamy śniegu lub lodu, pomimo że w Herzelei ludzi obezwładniała późnosierpniowa spiekota. Wszystko nieźle by się zaczęło, gdyby nie przeraźliwy pech, który sprawił, że termin mojego przyjazdu zbiegł się z terminem targów. No ale cóż, wypadało jakoś poradzić sobie z tą niedogodnością, mogłem jedynie dziękować Bogu, że noc zapowiadała się na ciepłą i bezdeszczową, co oznaczało, że mogę wyspać się lepiej niż w zatłoczonej karczmie, bo przynajmniej nieoczadzony wyziewami pochodzącymi z niemytych ludzkich ciał i niegryziony przez wszy lub pluskwy, od których roiło się nawet w co lepszych zajazdach naszego Cesarstwa. Zresztą dla niektórych robactwo okazywało się mniejszym problemem od szczurów, a sam widziałem zajazdy, z których ludzie wypadali niczym oparzeni, gdy szczury zabierały się do konsumpcji ich stóp czy uszu. Oczywiście nie wszędzie sprawy przedstawiały się aż tak źle. W naszym Cesarstwie trafiały się oberże o czystych, przestronnych pokojach i grzecznej, porządnej obsłudze, jednak takich wygód trudno się przecież spodziewać w małym podgórskim miasteczku. Znalazłem sobie wygodne miejsce, gdzie mogłem usiąść na płaskim, nagrzanym od słońca białym głazie i wymoczyć stopy w strumieniu. Zabrałem się do rozpakowywania zawiniątka z chlebem i serem, kiedy nagle usłyszałem młody kobiecy głos: – Panie, panie! Odwróciłem się w stronę nadchodzącej dziewczyny. Była całkiem przyjemną osóbką, jeśli ktoś lubi kobiety o biodrach szerokich niczym łoże, piersiach wypchanych niczym piernaty i włosach niczym łany falującej na wietrze pszenicy. Ja wiedziałem, że gdybym troszkę się postarał, mógłbym ją bardzo polubić. – Panie, słońce już zachodzi. – Pokazała palcem w górę, jakbym sam mógł mieć kłopoty z dostrzeżeniem krwawych smug rozlewających się po niebie. – Tak jak zaszło wczoraj i jak, z Bożą pomocą, zajdzie jutro – odparłem. Wpatrywała się we mnie i widziałem, że nie do końca zrozumiała, co mam na myśli. Cóż, jeśli tę dziewczynę ceniono w okolicy, to nie z uwagi na wielki rozum. – Idziecie do miasta? – Nie mam po co. Noc będzie ciepła, przenocuję tutaj... Roześmiała się. Gdyby jej zęby zamieniły się w perły, przysięgam, że wyrywając je, zbiłbym niebotyczny majątek! – Zgłupieliście? Życie wam niemiłe? Chcecie obudzić się bez konia i sakiewki? Jeśli w ogóle się obudzicie... – Machnęła ręką, a w czasie tego ruchu jej pierś uniosła się i opadła, jakby była sztormową falą szukającą swego szczytu. – Cóż takiego mówiłaś? – Przeniosłem wzrok trochę wyżej. – Aha! że mnie okradną. A co, macie zbójów w okolicy?

Roześmiała się jeszcze głośniej. – A wy co? Nigdy nie byliście w naszych górach? – Żebym wiedział, jak piękne mieszkają tu dziewczęta, na pewno przyjechałbym wcześniej. I pewnie już nie wyjechał, złapany w słodką niewolę. – Uśmiechnąłem się do niej najmilej jak potrafiłem. Nieśmiało zaświtała mi bowiem w głowie myśl, że ten wieczór może się jeszcze całkiem przyjemnie skończyć. A nawet jeśli nie, wypadało wypytać dziewczynę, jakie niebezpieczeństwa czyhają w okolicy na podróżnych. Bo co z tego, że służyłem w Świętym Officjum, skoro pojawiłem się tu incognito? Zbójcy zarżną mnie i nie będą przecież pytać o imię, nazwisko oraz wykonywany zawód. A że potem przyszłoby wszystkim w okolicy srogo zapłacić za śmierć inkwizytora, to całkiem inna sprawa. Dziewczyna przyglądała mi się długo i w milczeniu, zupełnie jakby coś szacowała lub oceniała. – Że wam nikt nie powiedział... – rzekła w końcu. – Albo z ludźmi nie gadacie i dlatego nic nie wiecie. Zabiorę was ze sobą, chodźcie. Zebrałem szybko bagaż, osiodłałem konia, którego zdążyłem rozsiodłać, myśląc, że zabawimy nad potokiem nieco dłużej, i podążyłem za dziewczyną. Szła dość szybkim krokiem, nie przejmując się, czy idę za nią, czy nie. Zastanawiałem się, czy ta hoża dziewoja nie jest przypadkiem wspólniczką złoczyńców, którzy widząc samotnego podróżnego, wysłali ją, by zabawiła się w przynętę. A kiedy w jakiejś chatynce będę obściskiwał tę piękność, dostanę od jej kompanów nożem albo widłami. Jednak nasza święta wiara, a również inkwizytorska praktyka uczyły, że nie należy wyciągać pochopnych wniosków i zbyt pospiesznie szacować ludzi. Być może dziewczyna miała po prostu dobre serce lub też po wartości stroju i wierzchowca oceniła, iż będę potrafił odpłacić za noc spędzoną pod dachem. Przyznam, że kiedy patrzyłem na jej krągłe, mocno opięte kolorową spódnicą pośladki, to myśl o spaniu stawała się coraz bardziej obca, a wyobraźnia podsuwała przed oczy wizje różnorakich figli, które można czynić z tym bujnym ciałem. A gdyby za wyświadczoną przysługę noclegu nie chciała przyjąć gotówki, lecz niewymuszone względy młodzieńca, którego jurność mogła iść w zawody jedynie z perfekcyjną znajomością sztuki wymyślonej przez Erosa, byłbym więcej niż rad. – Daleko jeszcze? – spytałem, gdyż ostatnie szkarłatne pasma na niebie ustąpiły już miejsca granatowi i szarości. Szliśmy wąską ścieżynką wiodącą wśród młodego sosnowego lasu i zrobiło mi się trochę nieswojo. Wiedziałem, że z tej gęstwy łatwo wyskoczyć na niespodziewającego się niczego podróżnego. Inna rzecz, pocieszyłem się, że zapewne usłyszałbym co najmniej z kilku kroków, iż ktoś przedziera się wśród gałęzi. Chyba żeby ten ktoś czekał wśród gałęzi... Inkwizytorzy nie obawiają się śmierci, gdyż każdy z nas wie, że po niej trafi przed najsroższy i najsprawiedliwszy Trybunał Pański. Jednak stanowimy tak cenne narzędzia w

ręku Boga, iż bezmyślne szafowanie własnym życiem uważamy za wielki grzech. Dlatego jeśli podejmujemy środki ostrożności, jeśli chronimy nasze życie i nie lekceważymy niebezpieczeństw, nie czynimy tego z lęku lub słabości, lecz z szacunku dla naszego Stwórcy. Ja, niestety, dałem się ponieść młodzieńczej brawurze, bowiem powinienem odcierpieć niewygody i przenocować w bezpiecznym miasteczku, a nie przedzierać się przez leśne ostępy prowadzony przez nieznajomą. Teraz przypomniały mi się zasłyszane historie o grasujących w górach i na pogórzu rozbójnikach, o tym, jak drwią sobie z prawa i wszelkich autorytetów, bezpieczni w swych kryjówkach wśród skalnych szczytów. – Daleko jeszcze? – powtórzyłem, czując się trochę jak uprzykrzający życie osioł, ale nie mogłem się powstrzymać. – Przed nocą zajdziemy – odparła dziewczyna. – Ot, zaraz za wzgórzem. – Wyciągnęła dłoń, a kiedy powiodłem wzrokiem w kierunku, który pokazywała, zobaczyłem łagodny, obrośnięty lasem stok, ledwo już widoczny w szarzyźnie wieczoru. A trzeba było zostać nad strumieniem, pomyślałem z goryczą. Co za licho mnie podkusiło, żeby najpierw nie skorzystać z gościny w miasteczku, a potem jeszcze, co gorsza, zamienić spokojny popas na łące na wędrówkę po pustkowiu. – Nie obawiajcie się, panie. Mnie tu wszyscy znają. Nic was złego ze mną nie spotka. – W mroku zobaczyłem jej uśmiech. Uśmiech sprawiający wrażenie prawdziwie szczerego oraz serdecznego. Mogła być więc prawdziwie szczerą i serdeczną dziewuszką lub kimś, kto prawdziwą szczerość i serdeczność potrafił przywdziewać niczym maskę. Miałem nadzieję, iż mam do czynienia z pierwszą ewentualnością, nie tylko ze względu na moje własne bezpieczeństwo, lecz również z powodu faktu, iż wszelka dwulicowość była mi najgłębiej obca. – Nie obawiam się o siebie, lecz o ciebie, moja miła – powiedziałem dwornie. – I o to, by nie zmuszono mnie, bym zbyt wielu ludzi zabił w twojej obronie. Zachichotała, jednak widziałem, że jest zadowolona. – Nie trzeba nikogo zabijać – odparła. – Mnie tu wszyscy znają. No cóż, wysokie mniemanie tej młodej damy o sobie samej brzmiało niewątpliwie zabawnie, lecz wątpiłem, by spragnieni złota, ludzkiego życia, a pewnie też wyposzczeni brakiem kobiet rozbójnicy szczególnie uważnie jej słuchali. Chyba że to córka czy siostra jakiegoś sławnego juhasa (tak, zdaje się, ci barbarzyńcy nazywali przywódców swoich band). A może... – zerknąłem na nią – może była znachorką lub nawet czarownicą? Albo przynajmniej za znachorkę albo czarownicę uchodziła? Wtedy rzeczywiście mogła cieszyć się w okolicy pewną estymą i miejscowi zapewne szanowali jej zdanie w wielu sprawach. Na przykład istniała szansa, iż usłuchaliby kwestii: „Nie, nie zabijajcie tego człowieka, on jest ze mną”. – Z daleka jedziecie? – Z Kaiserbad. To na północy – wyjaśniłem zgodnie z prawdą.

– Ho, ho. – Aż przystanęła i obróciła się w moją stronę. – Wiele świata widzieliście. Ha! – Uśmiechnęła się i znów ruszyła przed siebie. – A ja tutaj mieszkam od dziecka. I nawet nie ciągnie mnie, żeby coś zmienić. Dobrzy tu wszędzie są ludzie... Szczęśliwie nam się wszystkim wiedzie... Tego, co dobre, nie ma po co zmieniać, hm? Jak uważacie, panie? – Masz świętą rację, moja miła. Choć z drugiej strony niektórzy mówią, że zawsze za wzgórzem łąki są zieleńsze, rzeki bardziej niebieskie, a kwiaty piękniej pachną. – Iiii, nie zdaje mi się. U nas wystarczająco zielono i niebiesko. A i kwiaty mamy cudne, zwłaszcza na wiosnę. Gdybyście widzieli, jak wtedy całe hale pokrywają się kwieciem niczym dywanem... – usłyszałem w jej głosie prawdziwe rozmarzenie. No cóż, dziewczyna nie zrozumiała mojej metafory, ale sam sobie byłem winien, gdyż tak prostym naturom nie należy rzucać słów przypominających szkiełka mozaiki, które trzeba samemu poskładać do kupy. Tu mozaika, gotowa, powinna sama pchać się przed oczy. – Jedno wiem, patrząc na ciebie – powiedziałem. – Nie ma piękniejszych dziewcząt niż w tych górach! Znowu zachichotała i znowu wyczytałem w tym chichocie zadowolenie. – A co wam się we mnie podoba? – zapytała zalotnie. – Oczy – odparłem. – Masz oczy piękne i lśniące niczym górskie jeziora. – Och, oczy – powtórzyła i aż przystanęła. Uśmiechała się do mnie. – Pomyślałby kto, że zwróciliście uwagę właśnie na oczy. Ho, ho, nie była jednak tak głupia, jak początkowo sądziłem. To dobrze. Kobiet potrafiących służyć za materac jest wiele na tym naszym nie najweselszym ze światów. Ale znalezienie dowcipnie czy roztropnie gadającego materaca nie jest już takie proste. – Oczy są zwierciadłem duszy – przybrałem poważny ton, lecz odpowiedziałem z uśmiechem. – I co jeszcze wam się podoba? – Zbliżyła się do mnie na tyle, iż poczułem, jak jej piersi łagodnie napierają na moją pierś. Nie znaczyło to wcale, że nasze twarze znalazły się blisko siebie... – Twój uśmiech. Jest jednocześnie uroczy, nieśmiały i szczery. Kiedy się śmiejesz, świat wokół ciebie rozświetla się blaskiem... Położyła mi dłonie na ramionach. Miała długie, zgrabne palce o czystych paznokciach. Hm, zdaje się, że ta dziewczyna niewiele miała wspólnego z fizyczną pracą. – I co jeszcze? – Poczułem jej oddech. Pachniała świeżo startą miętą. – Wszystko w tobie jest śliczne. – Nakryłem jej dłonie swoimi. – Twoje włosy wyglądają, jakby je obsypano złotym pyłem. Kiedy Bóg cię tworzył, moja miła, musiał myśleć o pięknych rzeczach, skoro spod Jego rąk wyszło tak cudne dzieło. Wspięła się na palce i pocałowała mnie w usta, pocałunkiem trochę czułym, trochę słodkim, a trochę nieśmiałym. – Chodźmy już – powiedziała łagodnie. – Pewnie jesteście głodni i spragnieni, a do

mojego domu został kawałek drogi. Człowiek niecierpliwy lub zachłanny być może próbowałby osiągnąć coś więcej niż jedynie przelotnego całusa, lecz ja nie byłem ani niecierpliwy, ani zachłanny. Poza tym, jeżeli zabrałbym się poważniej do sprawy i jeżeli podobne postępowanie nie spodobałoby się dziewczynie, to tego by tylko brakowało, by uciekła obruszona grubiaństwem, zostawiając waszego uniżonego sługę w samym środku lasu. – Chodźmy – zgodziłem się. – I skoro mam być twoim gościem, śliczna pani, wypada, bym się przedstawił. Nazywam się Mordimer Madderdin. – Przyłożyłem dłoń do piersi i ukłoniłem się jak przed wielką damą. – Jestem kupcem z Kaiserbad. Do Herzelei przybyłem spotkać się z pewnym człowiekiem, z którym moja rodzina prowadziła niegdyś interesy. – Nie musicie się przede mną spowiadać – odparła, lecz znów ujrzałem, że spodobało jej się moje postępowanie. Coraz mocniej wierzyłem, że dzisiejszej nocy będę przytulać się nie tylko do koca i siennika. – Mam na imię Dorota – powiedziała. – Cieszę się, że was poznałam. *** Dorota poprosiła, bym poszedł przodem, sama skręciła kilka kroków w las i zaczęła zbierać rośliny o maleńkich żółtych kwiatkach. Ciekawe, na co miały jej się przydać? Była znachorką? Czarownicą? Czy raczej, ściślej mówiąc, wydawało jej się, że jest znachorką łub czarownicą? A kto tam wie! Podejrzewałem, że jeszcze będę miał trochę czasu, by się przekonać. Zwolniłem nieco kroku, by mogła mnie łatwiej dogonić, chociaż nie sądziłem, byśmy mogli się zgubić, gdyż dróżka wiodła jak w pysk strzelił, bez żadnych rozwidleń, skrzyżowań czy zakrętów. W pewnej chwili usłyszałem trzask gałązek za plecami i zerknąłem w jej stronę. Szła szybkim krokiem, ale w mroku stanowiła jedynie jasną plamę na tle ciemnych świerków i gdyby nie burza złotych włosów, pewnie nie wiedziałbym, czy to na pewno ona. – Witajcie, panocku! – usłyszałem i obróciłem się, płynnym ruchem wyjmując sztylet z pochwy. Mężczyzn było trzech. Wszyscy trzej przypominali zbójników, tak jak się ich przedstawia na malowidłach czy jak wyobrażają ich sobie bajarze. Mieli długie, potargane włosy, długie, niechlujne brody, krostowate twarze i małe, podłe oczka. Mieli również siekiery w rękach. I, niestety, podejrzewałem, że mają kryjących się w ciemności przyjaciół. Gdyby było ich jedynie trzech... Cóż, Mordimer Madderdin nie jest może niezwyciężonym mistrzem miecza, ale potrafię jako tako obchodzić się z bronią, by nie pokaleczyć samego siebie. Co ważniejsze, miałem w kieszeni woreczek z zielem sherskenu, które to ziele nawet z największego osiłka czyniło wrzeszczące dziecko błagające, by mu przepłukać oczka zimną

wodą. Ale bandytów nie było trzech. Ci stojący na naszej drodze stanowili jedynie poselstwo skierowane do prowadzenia rozmów, reszta armii chowała się przed naszymi oczami. I tak dobrze, że od razu nie rzucili się, by nas zarżnąć. Mogło to oznaczać, że będziemy żyć, ale mogło również oznaczać, że będziemy jedynie dłużej umierać. – Dawajcie no, panie, sakiewkę, konia, juki i ubranie. A potem śmigajcie z naszych gór co sił w nogach! – Najniższy z rozbójników nawet nie silił się na groźbę. Jego głos wydawał się całkiem wesoły, za to dwaj kompani żartownisia przypatrywali mi się spode łbów ponurym wzrokiem i znacząco podrzucali w dłoniach siekierki. Zwłaszcza jeden z tych kompanów robił duże wrażenie, gdyż zarówno posturą, jak urodą i gęstością owłosienia przypominał stojącego na dwóch łapach niedźwiedzia. – I ten nożyczek rzućcie, cobyśta się nie pokaleczyli. A ty, dziewko, zarzucaj spódnicę na głowę i nie będziesz się miała skarżyć na co aż do rana, bo my... – Ja ci zaraz zarzucę spódnicę, diable nasienie! – Moja towarzyszka, która znalazła się właśnie za moimi plecami, wrzasnęła tak, że aż zaświdrowało mi w uszach. – To ja już spokojnie nie mogę się przejść po własnym lesie?! Co?! Bo taki łobuz i nicdobrego będzie mnie zaczepiał! Założyła ręce na piersi, a ja ze zdumieniem zauważyłem, że rozbójnik, słysząc głos Doroty, wręcz zdrętwiał z przerażenia. Tymczasem jego kamraci opuścili siekiery, schowali je za plecy i krok po kroku cofali się w stronę ściany drzew. Łby trzymali tak nisko, że spoza kudłów nie widziałem ich twarzy. Choć ośmielałem się sądzić, że były to twarze wykrzywione strachem. Czyżbym więc miał do czynienia z czarownicą... Ha! – A wy co?! – Dziewczyna postąpiła krok naprzód. – Nie chować się w cieniu! Tak jak myślałam, tak jak myślałam... – tym razem w jej głosie zabrzmiał pełen goryczy wyrzut. – Muszka i Mały Jasiek. To tobie, Muszka, nie wstyd? Tatko jest uczciwym młynarzem, a ty łobuzujesz po lasach? A z tobą, Jasiek, to ja zaraz sobie pogadam, bo mamy o czym... A ty, Robercie – spojrzała na zbójnika, który nas zaczepił – wołaj chłopaków, których pochowałeś w lesie, i pójdziecie z nami. – Mateczko kochana – nazwany Robertem wreszcie odzyskał głos – mateńko najdroższa, nie gniewaj się na nas. Ciemnica tu straszna, a ja, sama wiesz, że mam słabe oczy Z dziesięciu kroków ledwo jelenia od własnej żony odróżnię. Nie dojrzałem, że właśnie ty idziesz. Poza tym, matuchno, przecież my krzywdy nie robimy. Nieznajomego palcem byśmy nie tknęli, tylko żeby się z nami, niebożątkami i biedaczkami bożymi, wielkim majątkiem podzielił... – A mnie co chcieliście zrobić? – Tym razem wzięła się pod boki. O mało nie kłapnąłem szczęką, widząc, co przy tym ruchu wyczyniły jej piersi. – Myślicie, że dla dziewczyny to takie wielkie szczęście być wychędożoną tymi waszymi świderkami? Słysząc wypowiedziane przez Dorotę słowa, aż się skrzywiłem boleśnie, gdyż mężczyźni, jako stworzenia o delikatnej konstrukcji duchowej, zwykle nie wybaczają podobnych kpin. Lecz rozbójnik tylko upadł na kolana i ku mojemu zdumieniu oraz zaskoczeniu ucałował kraj

spódnicy mojej towarzyszki. – Odpuść nam, mateńko. Nie gniewaj się na nas, pokornie błagamy. Niech ci nasza głupota nie zamąci szczęśliwego wieczora. – Ech ty! – Dziewczyna uśmiechnęła się i przejechała dłonią po głowie mężczyzny, zupełnie jakby miała przed sobą łeb niepokornego, uprzykrzonego, jednak lubianego psa. – Wybaczam wam, łapserdaki. Teraz chodźcie z nami, pokażę wam, co jest do roboty, a poza tym mam do pogadania z tym tu twoim Małym Jasiem. Ruszyliśmy w następującym porządku: na przedzie Dorota, za nią ja, a za moimi plecami rozbójnicy. Nie miałem pojęcia, ilu ich mogło być, lecz po gwarze głosów poznałem, że co najmniej sześciu. A więc tak jak się spodziewałem, rozprawa mogła okazać się trudna. W końcu to ich lasy, znali tu pewnie każdy kamień i każdą gałązkę, toteż najprawdopodobniej skończyłbym z siekierą w czaszce lub strzałą w plecach. Gdyby nie fakt, że moja towarzyszka nie dość, że świetnie znała napastników, to jeszcze cieszyła się wśród nich ogromnym poważaniem. Zresztą poważanie to zbyt małe słowo, ponieważ tu wyraźnie czuło się obawę przed rozzłoszczeniem jej czy sprawieniem przykrości. Poza tym dziewczyna była może nie pierwszej młodości (oceniałem ją na dwadzieścia pięć, sześć lat, chociaż to oczywiście ocena profana, więcej rozumiejącego się na świętych księgach niż kobietach), ale na pewno nie w takim wieku, by dojrzały mężczyzna nazywał ją mateczką, matuchną czy mateńką, więc terminem zarezerwowanym zwykle dla starych, doświadczonych i szanowanych kobiet. – I czego, panie, tak milczycie? – odezwała się Dorota wesołym tonem. – Zestrachaliście się? – Boże broń. Jedynie nie mogę wyjść z podziwu, jaką miłością i szacunkiem cieszycie się w okolicy. Roześmiała się dźwięcznie i głośno. – Mówiłam wam, że ludzie tu są dobrzy. Nawet rabusie tacy jak oni nie zrobiliby wam krzywdy. No, sakiewkę i konia byście stracili – przyznała uczciwie. – Ale takie to już prawo zbójników: zbójować. – Nawet na ucztę byśmy go zabrali, mateńko – usłyszałem pełen respektu i jednocześnie przymilny głos Roberta. – Niechby sobie podjadł i potem dobrze wspominał nasze góry, że ludzie tu gościnni. – Ano słyszałam. Dobrze żeś umyślił z tymi ucztami, Robercie. Bo jak żeście człowiekowi opróżnili sakiewkę, chociaż napełnijcie mu brzuch. – I nigdy, mateńko, tak jak kazałaś, nie zabieramy im wszystkiego. Zawsze zostawimy kilka groszy, żeby po drodze do domu z głodu nie umarli. – Widzicie, dobrzy ludzie są w naszych górach. – Nie zwalniając kroku, obróciła twarz w moją stronę. W mroku błysnęły śnieżnobiałe zęby. No cóż, nie wiedziałem, czy ludzie w tych górach są naprawdę dobrzy, jednak z tego, co na razie słyszałem, moja towarzyszka z całą pewnością miała czułe serce i potrafiła narzucić

innym swoją wolę. W dodatku znalazła całkiem rozumny konsensus pomiędzy dążeniami miejscowej ludności (rabować, rabować, rabować) a marzeniami przyjezdnych (przeżyć napad rozbójników i szczęśliwie wrócić do domu). – Wiecie, panie, marzy mi się, żeby ludzie tacy jak Robert czy Jasiek, czy Muszka nie musieli uganiać się po lasach i kraść... Ścieżka wyraźnie się rozszerzyła, więc dziewczyna zwolniła kroku, by zrównać się ze mną, a potem naturalnym ruchem ujęła mnie pod ramię. Poczułem, jak przycisnęła się do mnie biodrem i ramieniem. Ktoś sapnął głęboko za naszymi plecami. – ...bo powiedzcie sami, czy zbójowanie to dobry los dla uczciwego człowieka? – Gorszy los dla tego, kto wpadnie w ich ręce i straci majątek – odparłem. – Zresztą spójrzcie na mojego konia. Zacne zwierzę służy mi od kilku lat i nikogo innego nie wpuści na grzbiet. To co by z nim zrobili? Zaprzęgli do pługa albo zjedli... – westchnąłem. Tym razem za moimi plecami ktoś wściekle warknął, a ktoś inny wyraźnie przeklął. – Jasiek, trzymaj język na wodzy! – krzyknęła dziewczyna. – Ile razy ci mówiłam, że przeklinać to grzech? – Wybacz, matuchno – usłyszeliśmy po chwili pokorny, stłumiony głos. Proszę, proszę, moja towarzyszka starała się rozbójników uczyć dobrych manier! Kto wie jak daleko to zajdzie? Może każe im zakładać atłasowe rękawiczki i buty z wygiętymi noskami? Na razie jednak przydałaby im się kąpiel, pomyślałem, gdyż wiatr powiał mi w plecy, przyganiając odór bandy, która wlokła się za nami. A, niestety, nie był to smród wiele lepszy niż rozkładającego się ścierwa albo otwartej beczki z gnojowicą. Przez pewien czas szliśmy w niemal zupełnej ciszy, tylko zza pleców słyszałem nienatarczywy głos Jaśka, który opowiadał, jak bardzo chora jest jego mamuńcia i ile trzeba grosza wydać na rady wiedzącej babki, na zioła, na maści i na posługaczkę. „Już chyba do jakiej roboty przyjdzie pójść, nie daj Boże – zakończył opowieść – bo z tego zbójowania sami widzicie ile mamy”. Dorota odwróciła twarz w moją stronę. Uśmiechała się, widać też słuchała narzekań Jaśka. – Nie tak źle mają z tym zbójowaniem – zaszeptała mi do ucha. – A i was pięknie poproszę, żebyście się z nimi podzielili dobrem. Czułem na policzku jej ciepły oddech i przyznam, że było to całkiem przyjemne uczucie. – Po dobrej woli dam z radością – zgodziłem się. – Niech tam się napiją za... – chciałem powiedzieć „moje zdrowie”, ale w ostatniej chwili zdecydowałem inaczej: – wasze zdrowie, śliczna pani, jeśli pozwolicie. – Co mam nie pozwolić. – Przycisnęła się do mnie, a jej biodro wydało mi się rozżarzone do czerwoności. Ten żar prawie że wpływał w moje żyły i pulsował w nich aż do samego serca. – Ale tak jak wam mówiłam: chciałabym, by nadeszły czasy, kiedy tacy poczciwi chłopcy jak oni nie musieliby chodzić zbójować. – Pewnie zabawniejsze to od wypasania owiec albo siania pszenicy – mruknąłem. – Pszenicy! – z niezmierzoną wręcz pogardą prychnął za moimi plecami jeden ze zbójów.

– Pszenica prędzej wzejdzie na waszym łbie niż w tych górach. Tu ledwie byle jakie żytko albo owiesek urośnie. A i tak słabiutkie to i marniutkie... Dziewczyna przytaknęła ze smutną miną. – Tak właśnie jest. A nawet jeśli wyrośnie, to martw się, człowieku, cały czas, czy aby deszcz nie przyjdzie i nie popada wielenaście dni, czy aby grad nie wytłucze wszystkiego, czy przymrozek nie zetnie, a w inny rok to czy słońce nie wypali do gołej ziemi – westchnęła głęboko. – Piękne te nasze góry, ale żyć w nich trudno... U nas to po prawdzie jeszcze nie jest tak źle. I zdaje się, że Opatrzność Boska czuwa nad nami silniej niż gdzie indziej. – Ano żyć w górach trudno, jeno bez nich nijak – z równie dużym smutkiem dodał ten sam zbójca co poprzednio. – I myślałam sobie, że skoro nasze góry są tak piękne, a miasta brudne, śmierdzące i zatłoczone, to może kiedyś ludzie z miast zechcieliby przyjeżdżać do nas w odwiedziny. Nie w kupieckich interesach, lecz by pełną piersią oddychać... – ...by na nasze widoki się napatrzeć... – ...by naszych potraw pojeść i naszej gorzałki popić... – ...by po naszych górach latem chodzić, a zimą po śniegu się ślizgać z samych szczytów aż po granice wiosek. Oho, widać piękna pani zaraziła kompanów swymi mrzonkami. Nie podważałem oczywiście sensu jej rozumowania, gdyż idea dochodów ciągniętych przez tubylczą ludność z wyzyskiwania na wszelkie sposoby pielgrzymów nie była niczym nowym. Miasto, które miało słynny z cudów grób jakiegoś świętego, mogło opływać w dostatek jedynie dzięki odwiedzinom gości hojnie płacących za noclegi oraz pożywienie. Ale co miało przyciągnąć ludzi do Herzelei albo okolicznych wiosek? Piękne widoki i świeże powietrze? Śmiechu warte! Komu by się chciało wędrować całymi dniami, by przez następne kilka dni pogapić się na góry? Kto by się na tyle przejmował tym, czy oddycha wyziewami wielkiego miasta, czy świeżym górskim powietrzem, by marnować na podróż czas oraz pieniądze? A może ktoś przyjechałby tutaj, bo chciałby pojeść twarde niczym kamyki góralskie serki? Albo przywieźć z wyprawy szorstkie swetry z ostrej niczym oset wełny? Wolne żarty! Może jeszcze miejscowi przebieraliby się za niedźwiedzie i ryczeli dla zabawy gości oraz przygrywali im swe prościutkie, prymitywne melodyjki na byle jak skleconych skrzypeczkach? Może sprzedawaliby jakieś pokraczne figurki wyrzeźbione z kory albo drewna, albo miniaturowe siekierki, ciupagi, jak oni tu je nazywali. Aha, już widzę tłumy nadciągające wszystkimi gościńcami... Śmiechu warte, powiadam wam, mili moi. Okrągła tarcza okrytego lisią czapą księżyca wychynęła zza chmur. W nagłym blasku cała okolica stanęła przed moimi oczami niczym w dzień. – To wasz dom? – zapytałem zaskoczony. Moje zdumienie nie było bezpodstawne, spodziewałem się bowiem krytej słomą chatki lub chatynki, a miałem przed sobą coś na kształt całkiem okazałego dworu. Budynek

otoczono zadbanym ogrodem oraz sadem równiutko rosnących jabłoni, grusz i śliw. Drzewa obwieszały owoce tak gęsto, że gałęzie mało się nie urywały pod ciężarem. Jak widać, utyskiwania na temat nieurodzajności tutejszych ziem oraz nękających je nieszczęść były mocno przesadzone. A przynajmniej ten sad i ten ogród miały się znakomicie. Obok dworu stało jeszcze kilka drewnianych budynków, jeden z nich, jak przypuszczałem, łaźnia, gdyż spoza lekko uchylonych drzwi unosiły się kłęby pary. – Widzisz, Robercie, jabłuszka już dojrzały – powiedziała dziewczyna, wyciągając dłoń. – Weźmiesz chłopców i raz-dwa sobie poradzicie. Wyłóżcie kosze słomą, równo poukładajcie i tylko uważajcie – pogroziła mu palcem – żeby jabłuszek nie poobijać. Jak skończycie, to dwa kosze możecie sobie zabrać na zdrowie. – Jak każesz, mateczko. – Zbójnikowi mimo najszczerszych chęci nie udało się wykrzesać entuzjazmu. – Ja ci nic nie każę, Robercie. – Wyraźnie posmutniała. – Skoro nie chcecie mi pomóc, nie musicie nic... – Mateńko kochana, chcemy, bardzo chcemy! – wykrzyknął. – Nie martw się niczym, pamiętaj! Wszystko zrobimy, jak zechcesz, wcale nie dlatego, że każesz, a dlatego, że strasznie cię kochamy! – Robercie mój drogi! – Przytuliła zbója i ucałowała w czoło. – Zawsze wiedziałam, że dobry z ciebie chłopiec. No to zabierajcie się do roboty, a ty przyślij mi Małego Jasia, bo muszę sobie z nim pogadać. Wyraźnie się zaniepokoił. – Tylko nie bądź dla niego zbyt sroga, mateńko – poprosił zbolałym tonem. – A czy ja byłam kiedyś dla kogoś sroga? – Pokręciła głową z wyraźnym politowaniem. – Nic się nie bój o swojego Jaśka. Wszystko dobrze się skończy. Po wyrazie twarzy rozbójnika widziałem, że miał inne zdanie na ten temat. Widocznie jednak wolał je zachować dla siebie, gdyż okręcił się na pięcie i zniknął w mroku. Słyszeliśmy potem, jak z coraz większą złością i niecierpliwie nawołuje kompana. – Chodźcie, panie. – Ujęła mnie za rękę. – Kolacja powinna być gotowa. Widzę, że przygotowali łaźnię, więc jeśli byście chcieli... – Marzę o łaźni! – zawołałem szczerze, bowiem myśl o gorącej kąpieli po kilkudniowej podróży była więcej niż przyjemna. – Może nawet trafi się ktoś, kto was porządnie wychłoszcze. – Uśmiechnęła się promiennie i nie miałem Wątpliwości, kogo ma na myśli. – To zawsze się przyda strudzonemu wędrowcowi. – Odpowiedziałem uśmiechem. Weszliśmy najpierw do sieni, a potem do dużej, jasnej izby. Podłoga była w niej zasłana dywanami, a na ścianach wisiały wzorzyste kobierce. Nie mam wprawnego oka, by wyceniać materialne dobra oraz szacować wartość przedmiotów, lecz i te dywany, i te kobierce sprawiały wrażenie cennych.

– Lubicie kąpiele, panie? Znałam doktora, który mówił, że woda to śmierć. I że chrześcijanom za jedyną kąpiel w życiu wystarcza chrzest. Roześmiałem się, ponieważ również spotkałem się z podobnymi teoriami i z tego, co wiedziałem, nie stanowiły one wcale rzadkości. No, zresztą wystarczyło na ulicach jakiegokolwiek miasta powąchać współobywateli, by przekonać się, że dbałość o higienę nie jest zajęciem, któremu poświęcaliby nadmiernie dużo czasu oraz uwagi. Oczywiście nie wszyscy mieszkańcy naszego Cesarstwa byli śmierdzielami odzianymi w nigdy nieprane łachmany, rojące się od wszelakiego rodzaju robactwa. Obok starych teorii mówiących, iż czyste ciało ma przysłaniać brud duszy, słyszałem już nowe, twierdzące, iż czysta dusza może mieszkać jedynie w czystym ciele. I chociaż obie koncepcje uważałem za bezsensowne, to z powodów praktycznych zdecydowanie wolałem tę drugą. Zresztą nie miałem nadmiernych wymagań. Życzyłem sobie, by moi sąsiedzi nie cuchnęli niczym wysmarowani ścierwem i bym czuł różnicę pomiędzy zdejmowaniem dziewczynie kiecki a spacerem nad rynsztokiem. Ot, takie niewielkie pragnienia... – Niech sobie gadają, co chcą. – Machnąłem ręką. – Ja wiem, że miło, kiedy człowiek pachnie wodą, słońcem i kwiatami, a nie cuchnie niczym pies wytarzany w padlinie. Jednak wielu ludziom, których znam, podobnie obrzydliwy odór wcale nie przeszkadza. – Wy teraz cuchniecie spoconym koniem. – Roześmiała się na głos. – Lecz to przecież zwykła rzecz, kiedy wraca się z podróży. Ale ubranie macie dość czyste, a po waszym oddechu czuję, że żujecie korzeń lukrecji... – A wy żujecie miętę! – wpadłem jej w słowo. – Skoro chciałam się z wami całować – popatrzyła mi śmiało w oczy – to i chciałam, żebyście miło ten pocałunek zapamiętali. – Mam nadzieję, śliczna pani, że będzie to jeden z wielu pocałunków, które zapamiętam. – Ująłem drobną dłoń. – No, no, żeby jeszcze się wam tylko nie znudziły. – Prychnęła, lecz nie cofnęła ręki, a wręcz przeciwnie, uścisnęła mnie lekko. Chciałem przyciągnąć dziewczynę do siebie, lecz wywinęła się zwinnie niczym jaszczurka. – Sio, sio! – zawołała. – Najpierw idźcie do łaźni. Potem zjemy kolację, a jeszcze potem może wam pozwolę – oczy jej rozbłysły – byście mi pokazali, czy chwacki z was młodzieniec. Jak się okazało, nie dotarłem jednak od razu do łaźni, gdyż w chwili, kiedy miałem już wyjść z izby, usłyszeliśmy pukanie do drzwi. A zaraz potem pojawił się w nich Mały Jasiek. Teraz, w jasno oświetlonym wnętrzu, wyglądał na jeszcze większego i jeszcze groźniejszego niż po ciemku. Naprawdę rzekłbyś, że niedźwiedź albo niedźwiedziołak zszedł z gór i przyplątał się do ludzkiego obejścia. Ale rozbójnik miał opuszczoną głowę, a splecione na podołku palce tak silnie wyginał i tak głośno nimi trzaskał, iż pomyślałem, że ani chybi, a za

chwilę do cna je sobie połamie. Dorota usiadła na krześle i długo wpatrywała się w przybyłego mężczyznę. Im dłużej trwała ta cicha obserwacja, tym bardziej zbójca stawał się niespokojny. Garbił ramiona, czerwieniał na twarzy, a wzdychał, jakby mu zmora siedziała na piersi. – Ty wiesz, Jaśku, o czym chcę z tobą pogadać? – gospodyni w końcu ulitowała się nad jego męką. Barczysty rozbójnik wykrzywił się w trwodze. – Nie wiem, mateńko – rzekł płaczliwie i nie trzeba było geniusza, by odgadnąć, że bezczelnie kłamie. – A moją Kasię chyba znasz, co? – Kasię? – Mężczyzna wyraźnie natężył się, by nadać swemu topornemu obliczu wyraz zdumienia. – Tak. Kasię. Podobno wiele jej obiecałeś, żeby poszła z tobą na siano... – Na siano? – Rozbójnik otworzył tak szeroko oczy, iż mógłbym przysiąc, że zaklnie się zaraz na wszystkie świętości, iż nie wie, co to takiego jest siano i do czego służy. – Zbrzuchaciłeś ją, Jasiek. Dziewczyna po całych nocach mi płacze. Aż się serce kraje, kiedy jej słuchać. – Zasmuca was to, mateńko? – Przysiągłbym, że na twarzy zbójnika zagościło przerażenie. – A kogo by nie zasmucało!? – Spojrzała na niego ze złością. – To taka dobra dziewczyna. I posprząta. I ugotuje. Wesoła. Robotna. A biodra ma tak szerokie, że będzie ci rok w rok rodziła dzieciaczki. Litość brała, kiedy patrzyło się na Małego Jaśka i na jego minę. Byłem pewien, że wizja pojawiania się co roku nowych dzieciaczków budziła w nim głęboki lęk. – Mateńko kochana, popiłem sobie nad miarę i tak się zgadało z tą niby waszą Kaśką, że może pobaraszkujemy na sianie, ale nic tam ani ja nie obiecywałem, ani ona... – Jasiek! – przerwała mu ostro. – Mogłeś kijaszek trzymać w spodniach, a teraz, kiedy biedaczce odebrałeś cześć dziewiczą... – Znaczy, że co? – Jasiek tak się zdumiał, iż nie wahał się przerwać gospodyni w pół zdania. – Przecież byłeś jej pierwszy... – Spojrzała na niego szeroko otwartymi oczami. – Ja? Pierwszy? Mateńko kochana! Ani nie pierwszy, ani nie piąty, ani nie piętnasty! – Łupnął się w pierś ciężkimi kułakami, by dodać słowom wagi. – A pewnie i nie pięćdziesiąty – dodał jeszcze, lecz na tyle cicho, że chyba jedynie ja go usłyszałem. Dorota zmarszczyła brwi z niezadowoleniem, potem wzruszyła ramionami. – Cóż, nie wiedziałam, że biedna dziewczyna jest aż tak zagubiona. Zresztą nieważne który, ważne, że będziesz miał dziecko. No już, już, pogadacie sobie o wszystkim przy mnie... Kasieńko! – krzyknęła.

Na wezwanie do komnaty weszła rzeczona Kasieńka. Cóż, zważywszy na wygląd, powinno się raczej nazywać ją Kachą, Kachną lub Katarzychą, a nie miękkim mianem Kasieńki, które obiecywało widok istoty delikatnej, wrażliwej, wręcz eterycznej. Mnie z niewiadomego powodu imię Katarzyna przywodziło na myśl czarnowłosą piękność o alabastrowym licu, długich nogach i pełnych piersiach. Tymczasem kochanka Małego Jasia przewyższała mnie wzrostem co najmniej o głowę, ramiona miała niczym zawodowy zapaśnik, twarz jak bochen świeżo wypieczonego chleba, a stąpała tak ciężko, jakby zamiast nóg przyprawiono jej granitowe kolumny. Włosy na jej głowie przypominały len wytarzany w jasnobrązowym błocku. Przy tym wszystkim nie była może nawet szpetna, ale gdyby dodać jej zarost na brodzie i spłaszczyć piersi, to łacno mogłaby uchodzić za rozbójnika, nie służącą. Pasowaliby do siebie wtedy z Jaśkiem że hej... – Jasieczek mój, Jasieczek! – wykrzyknęła głosem brzmiącym niczym spiżowy róg nawołujący do boju. Podbiegła do mężczyzny i zdusiła go w czułych objęciach. Mały Jasiek stęknął i poczerwieniał na twarzy, jakby krew miała mu zaraz trysnąć wszystkimi porami. – Już, już, Kasieńko. – Dorota najwyraźniej zrozumiała to samo co i ja, a mianowicie, że jeśli pozwoli dłużej na te uściski, zbójnik wywędruje stąd z połamanymi żebrami. – Wystarczy tego, siadaj, dziecko. – Pokazała dziewczynie zydel pod przeciwległą ścianą. Kasieńka usłuchała nad podziw posłusznie, ale odeszła tyłem, cały czas wpatrując się w Jaśka rozanielonym wzrokiem. Pod jej stopami wyraźnie uginały się deski, a buty miała takiej wielkości, że pewnie obaj z Jaśkiem dalibyśmy radę do takiego buta wejść i powiosłować w nim niczym w czółnie. Kasieńka posłała chłopakowi gorącego całusa zakończonego mlaśnięciem. Kiedy siadała, zydel jęknął boleśnie, a jego nogi wyraźnie się rozjechały. Dorota podeszła do Kasieńki, nachyliła się i zaczęła szeptać jej coś do ucha. Ha, a więc to nie wizja pojawiania się dzieci, lecz robienia tych dzieci z przybyłą właśnie dziewuchą tak wstrząsnęła rozbójnikiem. No cóż, nie było się czemu dziwić, bo jeśli moja towarzyszka mogła uchodzić za piękność, tak urodę rzeczonej Kasieńki doceniłby pewnie jedynie człek nad wyraz spragniony kobiecych wdzięków. Może eremita opuszczający celę po wielu latach samotności? – Po coś ty ją chędożył, bracie? – nie mogłem powstrzymać się od pytania, jednak zadałem je szeptem. – Wiecie, ciemno było i gorzałki się napiłem. Dużo się napiłem. – Westchnął tak, jakby mu wyrywano serce z piersi. – I nie wydawała się wtedy taka szkaradna. No, ale jak żem rano zobaczył... – Aż się wzdrygnął. – Duża kobita... – Ano... – Spojrzał na nią i myślałem, że się rozpłacze. – Całkiem jak nie dla mnie, bo ja, wiecie – jego głos brzmiał już tak cicho, że ledwo dochodził do moich uszu – lubię takie kobitki jak zajączki, a nie jak, jak...

– Niedźwiedzie – pomogłem mu. – No – zgodził się żałośnie. – Jak nasza pani powie, żebym się z tą tu Kaśką ożenił, to mojej ukochanej serduszko pęknie. Albo i gorzej: oczy mi wydrapie. – Niedobrze. – Ano niedobrze. – Powiedz, że się nie ożenisz. – Jezusie Maryjo! – To nim prawdziwie wstrząsnęło. – I naszą panią mam zasmucić? Czy wyście pogłupieli, że takie rady dajecie? No zresztą, przecież wy jesteście nietutejsi. – Uspokoił się. – Posiedzicie w naszych górach i zrozumiecie, że my wszyscy bardzo ją kochamy. – I może kazać ci się ożenić? – No jakże kazać? – Otworzył szeroko oczy. – Gdzieżby kazać! Poprosi pięknie... Na początku sądziłem, że Jasiek kpi sobie ze mnie lub przynajmniej ironizuje, ale kiedy zerknąłem na jego twarz, zdałem sobie sprawę, że to człowiek, dla którego ironia mogła równie dobrze być kosztowną cudzoziemską przyprawą, gdyż i tak nigdy jej nie próbował. – Nieładnie, Kasiu, żeś mnie okłamała. – Dorota miała surowy głos, lecz jednocześnie pogłaskała dziewczynę po ramieniu. – Bo Jasiek nie był pierwszy, prawda? – Nie był, matusiu kochana – zaszeptała Kasieńka. – Ale tak go kocham, tak go kocham, jakby był pierwszy. To i znaczy, że w moim sercu jest pierwszy. A kto tam sobie wcześniej hasał między moimi nogami, co za różnica? Dorota zerknęła na mnie szybko, jakby chciała się przekonać, co myślę o podobnej tezie, lecz udało mi się zachować kamienny wyraz twarzy. Zresztą, mówiąc szczerze, byłem pełen uznania dla przebiegłości Kasieńki, która przyłapana na kłamstwie potrafiła rzeczone kłamstwo zamienić w swój atut. – Wyprawimy wam weselisko jak się patrzy – zdecydowała Dorota i widziałem, że jest tak zachwycona, jak tylko potrafią być zachwycone kobiety, które doprowadziły do małżeństwa najbliższych im osób. – Och, potańcujemy za wszystkie czasy! Cieszysz się? – Rozradowana obróciła się w stronę Jaśka. Postanowiłem, że czas, bym wszedł do akcji. Mordimer Madderdin nie jest człowiekiem, który może spokojnie patrzeć, jak bezbronny i niewinny mężczyzna zostaje zmuszony do tego, by podpisać na siebie wyrok gorszy od śmierci. Może zabijałem ludzi, może ich torturowałem, to prawda... Ale nigdy nie pragnąłem wyrządzić drugiej istocie takiej krzywdy, jaką szykowały właśnie dwie obecne w pokoju niewiasty. – Przecież Mały Jasiek nie może się żenić – stwierdziłem głośno. – Nie wiecie o tym? – Nie mogę? – zaszeptał Jasiek po części ze zdumieniem, po części z nadzieją, a po części z trwogą. – Jak to: nie może? – Uśmiech uciekł z twarzy Doroty. – Co to znaczy, że nie może? Czyżby... – Jej policzki pokryły się nagle rumieńcem. – Czyżby to... narzędzie... jak by tu

rzec... przestało działać? – Zanim zakończyła zdanie, była już czerwona niczym piwonia. Pomyślałem, że to słodkie. – Iiii tam – zaśmiała się Kasieńka ochrypłym śmiechem atlety. – Działa tak, że hej! Już ja pierwsza o tym wiem. – Poklepała się znacząco po brzuchu. – Jasiek ślubował czystość – oznajmiłem dobitnie. – Przyrzekł, że żadnej kobiety nie ruszy, póki jego mamuńcia nie odzyska pełni sił. Sam opowiadał, jak przed ołtarzem przysięgał, że dla zdrowia mamuńci jest gotowy na każde poświęcenie. Jasiek najpierw przysłuchiwał mi się z wybałuszonymi oczyma, potem zaczął z takim zapałem kiwać głową, iż przestraszyłem się, że jak tak dalej pójdzie, to złamie sobie kark. – Żadnej dziewki! Ni baby! Ni staruchy! Nikogusieńko! – zaklinał się i tłukł pięściami w pierś. Dorota usiadła ze smutną miną. – A ciekawe, kiedy wam to zdążył opowiedzieć? – Spojrzała nagle na mnie. – Wszystkim opowiadał. Nie słyszeliście? Wtedy, co szedł za nami... Jeszcze przez chwilę przyglądała mi się podejrzliwie. – Nic takiego nie słyszałam, ale... – Machnęła dłonią. – Może i tak opowiadał, bo jak te chłopaki brzęczą i brzęczą, to to dla mnie niczym szum lasu. Jednym uchem wpada, drugim wypada. – Było, jak mówi! – zarzekł się Jasiek. – Przecież by nie kłamał, bo ani on mnie brat, ani swat, co by miał kłamać... – Skoro tak – westchnęła Dorota – to ja do złamania przysięgi, którąś przed Panajezusowym ołtarzem złożył, nie mogę cię namawiać. – Obróciła się w stronę służącej. – Już ci, Kasieńko, trzeba będzie innego męża znaleźć. Kasieńka przetarła oczy kułakiem, chlipnęła kilka razy, co przypominało ryk szykującej się do natarcia lochy, po czym zerknęła na Dorotę załzawionymi oczami. – A mielibyście kogoś na oku? – spytała. – Bo mnie to całkiem się taki Józwa uwidział. – Obrzuciła taksującym wzrokiem mojego towarzysza. – Nawet postawniejszy od tego tu Jaśka, chociaż jednej nogi nie ma. To za niego chętnie bym poszła, bo wiecie, pani moja kochana, ten dzieciaczek, co go pod sercem noszę, to może być Jaśka, ale Józwy też... – I z dwudziestu innych – sapnął mi w ucho Jasiek. Proszę, proszę, a więc jednak wiedział, co to ironia. Kto by się spodziewał! – Co ja z tobą mam... – Dorota pokręciła głową. – No, idźcie już sobie, idźcie. – Spojrzała na nas. – Ty pomagać Robertowi, a ty marsz do łaźni! – Jak każesz – odpowiedziałem w tym samym momencie, kiedy Mały Jasiek mówił: „Tak jest”. A potem bez dłuższych ceregieli rozbójnik wymknął się do sieni i z sieni na zewnątrz. Tak jakby się bał, że Dorota jeszcze zmieni zdanie i zawoła go, by się jednak żenił. Kiedy stanęliśmy już przed drzwiami do dworu, zbójca chwycił mnie za łokieć i przyparł do ściany. – Do końca życia wam nie zapomnę waszej dobroci. – Mały Jasiek miał w kącikach oczu

łzy grube jak ziarna grochu, co przy jego zbójeckiej fizjonomii wyglądało prawdziwie komicznie. Stanąłem na palcach i poklepałem go po ramieniu. – My, mężczyźni, musimy się trzymać razem – powiedziałem zdecydowanie. – Co to byłby za świat, żeby baby wszystkim rządziły i o wszystkim decydowały? – Prawda, jak Boga kocham, prawda! – Mały Jasiek łupnął się pięścią w pierś. – Bo widzicie, chociaż nie ma lepszej pani niż nasza pani, to ona jakby czasem... – Przygryzł usta, szukając odpowiedniego sformułowania, takiego, by nie urazić Doroty, a jednocześnie bym zrozumiał, o co mu chodzi. – ...jakby czasem nie pojmuje męskiej duszy – dokończyłem za niego. – O, to, to! – Klasnął. – Męskiej duszy nie pojmuje – powtórzył, najwyraźniej chcąc zapamiętać. – I nie ma się czemu dziwić, bo męska dusza to rzecz krucha, delikatna i złożona ponad proste kobiece pojęcie – powiedziałem, a Jasiek gorliwie przytakiwał, choć nie miałem przekonania, czy do końca rozumie, co mam na myśli. – Ale skoro u waszej pani taka chętka do swatania, dobrze ci radzę: uważaj na przyszłość. Wyszczerzył zęby w uśmiechu. – Nikogusieńko z jej domowników już nie ruszę. Wierny będę mojemu zajączkowi. – Uśmiechnął się jeszcze szerzej. – Chyba że znajdę się gdzieś dalej od domu, no bo wtedy to wiecie: chłopu nie idzie wytrzymać samemu... – Wierność jest słabą smyczą – zgodziłem się z nim. – Rwie się niczym papier, jeśli rozciągnąć ją dalej niż na odległość wzroku. – Ano, ano. – Tym razem miałem pewność, że mnie nie pojął, ale jak widać, był tak wdzięczny, iż gotów zgadzać się z każdym moim zdaniem. – Pamiętaj też, że pani wierzy, iż złożyłeś śluby czystości – ostrzegłem go. – Jeśli przekona się, że kłamałeś, ani chybi dostanie ci się jeszcze Kasieńka w darze. – Oj! Dobrze mówicie! – Aż klasnął, a twarz mu się wydłużyła. – Ale wiecie co? – Rozpogodził się. – Matuńcia moja raczej zimy nie dożyje, bo słaba jest niczym ćma nadpalona przy ogniu. A jak zemrze, świeć Panie, to i ten ślub, co go niby złożyłem, też nie będzie już ważny. Ale wybaczcie teraz, wybaczcie, muszę biec do Roberta. – Gwałtownie przytulił mnie do szerokiej piersi i uroczyście ucałował w oba policzki. – Wszystko dla was zrobię za to, co wy zrobiliście dla mnie – obiecał poważnie. – Nawet zajączka wam bym swojego oddał na harce, choć innego człeka zabiłbym za samo spojrzenie na nią... – Jego wzrok naprawdę stał się groźny. – A gdzieżby! – wykrzyknąłem natychmiast. – Jeśli poproszę kiedyś o drobną przysługę, to na pewno nie taką, która mogłaby ci sprawić przykrość. Przecież od razu widać, żeś zacny chłop z kośćmi! Tak się rozczulił, że znowu dubeltowo mnie ucałował, po czym pognał do sadu pomagać

wściekle klnącemu Robertowi, który jak mogłem wywnioskować z krzyków, właśnie nie tylko złamał gałąź na jednej z jabłoni, lecz sam zleciał na łeb na szyję na ziemię. No cóż, w końcu miał dostać dwa kosze jabłek za fatygę! Uśmiechnąłem się do własnych myśli i skierowałem w stronę drzwi do łaźni. Miałem nadzieję, że kiedy skończę się myć i kiedy wypocę wszelkie złe fluidy, dostanę w nagrodę coś słodszego niż najsłodsze nawet owoce. *** Wiedziałem, że w naszym Cesarstwie nie raz i nie dwa łapano karczmarzy, którzy zabijali nocujących u nich samotnych podróżnych i rabowali ich ze wszelkiego dobra. Tego jednak się nie obawiałem. Gdyby chciano mnie okraść, zrobiono by to już wcześniej, gdyż okazji ku temu zdarzyło się bez liku. Poza tym dziewczyna, która mnie zaprosiła, wyglądała na nie tylko szanowaną, lecz i majętną. Dom, sad i ogród nie były może tyle warte co książęcy pałac, ale na pewno osoba je posiadająca nie musiała się zniżać do okradania z konia i chudej sakiewki przygodnego wędrowca. Czy wobec tego szykowano mi coś gorszego niż jedynie utratę majątku? Przyznaję, że Mordimer Madderdin jest mężczyzną czułym na niewieście wdzięki i podobnie jak grecki Zeus, patrząc na piękne dziewczęta, zawsze wyobrażam sobie, jak sprawowałyby się w łożu oraz jak wyglądają ich ciała pozbawione odzienia. Ale nie jestem zupełnym i całkowitym idiotą, którego byle pięknotka może okręcić sobie wokół palca i którego swędzenie przyrodzenia pozbawia zdolności rozsądnego rozumowania. Pomimo uroków Doroty zdawałem sobie sprawę, że może być ona biegłą w swym fachu czarownicą. Ba, przeszło mi przez myśl również, że może być ona czymś więcej niż czarownicą, mianowicie ni mniej, ni więcej, a demonem, czy raczej demonem, który przybrał żeńską postać, by kusić mężczyzn. Obie te hipotezy wymagały jednak sprawdzenia, a dzięki nauce w prześwietnej Akademii Inkwizytorium dobrze wiedziałem, jak zabrać się do dzieła. Istnieje wiele rodzajów żeńskich demonów, które lubują się w kuszeniu, uwodzeniu i sprowadzaniu na złą drogę mężczyzn. Najniebezpieczniejsze z nich potrzebują męskiej energii życiowej, by w ogóle istnieć, i pasożytują na wybranym przez siebie człowieku tak długo, póki nie pozbawią go wszelkich sił, aż wreszcie i życia. Ale demon podający się za dziewczynę o imieniu Dorota mógł być również istotą dużo mniej groźną. Do podobnego gatunku należała piękna i zwodnicza Hagath, kobieta wąż, o której miałem okazję czytać w wielu opisach demonów, a która uchodziła za niezrównaną kusicielkę. Nie czyniła jednak nikomu krzywdy, ponieważ satysfakcję czerpała z otaczającego ją podziwu, miłości i pożądania. Do pełni szczęścia wystarczało jej, że była adorowana i uwielbiana. W zasadzie można powiedzieć, że nie różniła się w tym wypadku od większości niewiast... Inkwizytor musi umieć dostrzegać świat, który znajduje się obok naszego, ludzkiego wymiaru egzystencji. Zmysły funkcjonariuszy Świętego Officjum muszą być wyczulone na magiczną i demoniczną obecność. Ale wiedziałem również, iż nie wolno mi popaść w

skrajność i wszędzie widzieć wpływu szatańskich sił. Dorota mogła równie dobrze być zwyczajną dziewczyną, obdarzoną po prostu ogromną dawką naturalnego uroku, wdzięku oraz siły charakteru. Dlaczego mnie wybrała? A cóż w tym dziwnego?! Byłem przecież młodzieńcem pełnym cnót i zalet. Nie dość, że wysokim, barczystym i o zgrabnych łydkach, to w dodatku uprzejmym oraz wyszkolonym w sztuce miłej konwersacji. Czyż samo to nie wystarczało, by olśnić pięknotkę z górskiej głuszy? W sieni przed łaźnią rozebrałem się do naga, z niespodziewaną dla mnie samego ulgą pozbywając się podróżnego ubioru. Potem wszedłem do pomieszczenia z rozgrzanymi kamieniami, korytem lodowatej wody i balią takiej wyglądającej mi na akurat pasującą do ugotowania raków. Włożyłem do niej palec i zaraz potem syknąłem. – Nie bójcie się, nie jesteście z lodu, nie roztopicie się – usłyszałem wesoły głos Doroty. Weszła drzwiczkami, których wcześniej nie zauważyłem, a które najwyraźniej łączyły łaźnię z resztą domu. Miała na sobie białą, cienką sukienkę sięgającą niżej niż do połowy łydek. Ale czasami to, co lekko zakryte przed ludzkimi oczami, bywa dużo bardziej intrygujące niż to, co odkryte. Mój Boże, jakież cuda ujawniały się moim oczom, w miarę jak sukienka zaczynała coraz ściślej przylegać do jej ciała! A Dorota tymczasem jakby zupełnie nie przejmowała się moją obecnością. Popróbowała palcem wody z balii i skrzywiła się. Dolała do niej kilka dzbanów, sięgając do koryta z zimną. Potem wreszcie chlusnęła cały dzbanek na rozgrzane kamienie. Gęsty obłok pary przesłonił mi wszystko. A kiedy kłęby się rozwiały, zobaczyłem, że naga dziewczyna siedzi już w balii, a jej odzienie wisi obok na ławie. Ręce miała skrzyżowane na piersiach, a uda grzeczniutko złączone, jedno obok drugiego. I ta jej niewinna grzeczność w połączeniu z wybujałymi kształtami oraz figlarnym uśmiechem spowodowały, że poczułem, jak krew buzuje mi w żyłach niczym wrząca lawa. – No chodźcie do mnie. Na co czekacie? Przeniosła wzrok z mojej twarzy ku dołowi i zachichotała. – Bo naprawdę nie macie po co czekać – dodała. Wskoczyłem do balii, rozbryzgując wodę na wszystkie strony. Dorotka zapiszczała zaskoczona, ale też rozbawiona moim zapałem. I zapewniam was, mili moi, że przez następne kilka godzin nie mogła się skarżyć na brak tegoż zapału. *** Na samym początku mej inkwizytorskiej kariery miałem okazję spotkać dziewczynę, która pokazała mi wiele miłosnych figli i wyuczyła pewnych wyrafinowanych sztuczek, pozwalających mężczyźnie nie tylko na zwiększenie własnej przyjemności, lecz obdarzenie kobiety rozkoszą tak intensywną, że niemal ciężką do wytrzymania. Katrina (tak się zwała moja nauczycielka) była stworzeniem marnej konduity, ladacznicą oddającą się bogaczom, lecz niewątpliwie potrafiła wykrzesać z siebie naturalny zapał, zwłaszcza kiedy trafiła na tak

pojętnego i uprzejmego ucznia jak ja, w dodatku obdarzonego przez Boga ponadprzeciętnymi siłami do miłosnych zapasów. Razem z tą ślicznotką przestudiowaliśmy pełną zajmujących rycin księgę opowiadającą o trzystu nocach sułtana Alifa i chociaż nie mieliśmy sposobności, by razem spędzić ze sobą aż tyle czasu, co sułtan i jego miłośnice, jednak przez kilka dni i nocy zajmowaliśmy się jedynie uprawianiem tej sztuki, w której mistrzynią była Afrodyta. Przyznam, że w późniejszych latach te właśnie lekcje pozwoliły mi na wygrywanie najpiękniejszych melodii na instrumentach, jakimi były kobiety. W dodatku grałem tak pięknie i z takim wdziękiem, iż czasem miałem kłopot, by uwolnić się od karesów niektórych dam, a rozstania kończyły się łzami, szlochem, niekiedy również wyzwiskami oraz przekleństwami. Zawsze z prawdziwą przykrością patrzyłem, jak moje kochanki, niegdyś najsłodsze nimfy, gwałtownie przemieniały się w złaknione krwi Erynie, a przecież powinny zrozumieć, że sama moja natura buntowała się przeciwko myśli pozostawania na zawsze z jedną białogłową. Tak jak buntowałbym się przeciwko zastawianiu stołu samym ciastem, choćby było ono przetykane najbardziej aromatycznymi konfiturami i smarowane najsłodszym lukrem. My, mężczyźni, potrzebujemy bowiem diety urozmaiconej, bogatej i różnorodnej. W innym wypadku schniemy i więdniemy, a nasze serca oraz zmysły obumierają. Ja w żadnym razie nie zamierzałem na podobny rozwój wypadków pozwolić, a oprócz ciast chciałem zajadać się mięsiwami, serami, owocami, warzywami, rybami, ptactwem i co tam jeszcze dobry Bóg zdarzy, aby tylko potrawy były na różny sposób przyrządzane i stale pobudzały zmysły nowym smakiem. Tymczasem jednak Dorotka stała się panią i władczynią moich uczuć oraz zmysłów. Moja gospodyni również zasmakowała w miłosnych harcach, i to tak dalece, że czasami w przerwach między jednymi zapasami a drugimi zastanawiałem się, czy nie jest ona demonem żyjącym z pochłaniania męskich sił witalnych. Zastanawiałem się jednak żartobliwie, gdyż w tym wypadku nie sądziłem, by sprawy przybrały tak fatalny obrót. Bowiem pomimo gorących figli nie tylko nie czułem się osłabiony, a wręcz przeciwnie – tryskałem energią i dobrym humorem. Jak wiedziałem z mądrych ksiąg, nie tak zachowywali się młodzieńcy napastowani przez pożerające ich sukkuby. Powinienem słabnąć z każdą godziną i po każdym cielesnym obcowaniu z demonem tracić apetyt, a nawet wpadać w długotrwałe omdlenia. Ja tymczasem robiłem się głodny niczym wilk, a o słabnięciu nie było co gadać... Wiedziałem jednak, iż muszę sprawdzić coś innego. Otóż musiałem wykluczyć podejrzenie, że Dorota rzuciła na mnie miłosny urok lub że sama jest nosicielką takiegoż uroku. W tym drugim wypadku przypominałaby jasno świecącą lampę, do której mężczyźni lgną niczym ćmy, a która może wręcz nie zdawać sobie sprawy z faktu, jak potężny bije od niej blask. Aby jednak przeprowadzić stosowne badania, musiałem zaczekać na chwilę, kiedy dziewczyna zaśnie. I w końcu to nastąpiło, choć przyznam, że później, niż myślałem, i Dorotka nie prędzej osiągnęła spokojną zatokę snu, aż jej statek dobił siedem razy do portu. Wtedy odczekałem jeszcze trochę, do czasu, aż usłyszałem spokojny, równy oddech, i ostrożnie zszedłem z

łóżka. Wyjąłem z sakwy kredę i opisałem łoże ochronnym pentagramem, by w razie odkrycia lub zbudzenia demona nie dać mu możliwości natychmiastowego ataku. Potem odmówiłem modlitwę i palcem zamoczonym w błogosławionym olejku wypisałem na nagim ciele Doroty święte formuły. Zadrżała, ale tylko tak, jak może przez sen zadrżeć połaskotana kobieta. Mruknęła coś niewyraźnie i wtuliła twarz w poduszkę. Tak nie mógłby się zachować demon. Nawet najpotężniejszy zostałby zmuszony do przybrania prawdziwej postaci lub, w najgorszym wypadku, wyraziłby protest mniej więcej tak głośny i stanowczy jak człowiek kłuty ostrymi, rozgrzanymi do czerwoności szpilkami. Odetchnąłem z ulgą, zarówno ze względu na moją gospodynię, jak i na siebie samego, gdyż nie podobałaby mi się myśl, że spędziłem czas w objęciach demona, w dodatku czerpiąc wielką przyjemność z obcowania z nim. Teraz musiałem się upewnić, czy Dorota nie rzuciła na mnie uroku lub sama nie była otoczona zaklęciem sprowadzającym urok. W tym wypadku istniała jedna sprawdzona i całkowicie stosowna metoda. Gdybym wprowadził się w modlitewny trans i udał na przerażające pustkowia nie-świata, wtedy ujrzałbym ślady każdego zaklęcia, każdego strzępu magii obecnego w pobliżu. Ale ten sposób niósł ze sobą nie tylko zagrożenie koszmarnym bólem, lecz wręcz groźbę utraty życia. Zamierzałem więc skorzystać z metody łatwiejszej w użyciu, gdyż sprawa nie wydawała mi się na tyle poważna, by ryzykować dla niej utratę tak cennego narzędzia, jakim byłem, a przez podobną lekkomyślność zgrzeszyć przeciwko Panu. Odmówiłem więc modlitwę na środku pokoju, stojąc tam z przymkniętymi oczyma i starając się poczuć wszelkie drgnienia zła, jakie mogłyby się pojawić w pobliżu. Mówiąc przystępnie i obrazowo, przypominałem w tym momencie pająka wyczulonego na jakiekolwiek drgnienie zastawionej sieci, w którą łapać się mogły wszelkie strzępy magii. Ale sieć tkwiła w całkowitym bezruchu... Niestety, sposób, który zastosowałem, był co prawda często używany przez inkwizytorów, lecz jego skuteczność zależała od indywidualnych cech modlącego się: siły woli, wyobraźni, cierpliwości, umiejętności odbierania delikatnych sygnałów. Wytrawny czarownik lub wytrawna czarownica potrafili tkać magię w tak perfidny i wyrafinowany sposób, iż niemal niemożliwy do dostrzeżenia przez pojedynczego inkwizytora. Natomiast zwyczajni czarownicy i zwyczajne czarownice wpadali w sieć podobną do tej, jaką zastawiłem, niczym muchy. – Co robisz, Mordimerze? – głos Dorotki wyrwał mnie z zamyślenia. Nie brzmiał ani ciepło, ani słodko, jak zazwyczaj. W jaki sposób dziewczyna zdołała przekręcić się i usiąść na łóżku, że tego nie usłyszałem? Zmysłu słuchu nie mam tak dobrze wyszkolonego jak węchu, niemniej jednak mało much mogłoby się pochwalić, że przeleciało za moimi plecami tak, bym nie usłyszał szelestu ich skrzydeł. – Sprawdzałem, czy nie jesteś czarownicą – odparłem zgodnie z prawdą. – Co takiego?!

Kołdra okrywająca do tej pory piersi dziewczyny opadła, a mnie aż dech zaparło, kiedy zobaczyłem znowu jej wdzięki w pełnej krasie. Przecież widziałem je już tyle razy, dotykałem ich, całowałem i pieściłem, a jednak nie mogłem oprzeć się wrażeniu, iż stanowią one najbardziej podniecające dzieło sztuki, jakie kiedykolwiek wyszło spod boskiego dłuta. – Sprawdzałem, czy nie rzuciłaś na mnie uroku – wyjaśniłem. – Jesteś zbyt piękna, zbyt dobra i zbyt słodka. Pomyślałem więc, że to nie ty, a jedynie magia, którą się otaczasz. Wpatrywała się we mnie przez dłuższy czas, aż w końcu wyciągnęła w moją stronę ręce. – Chodź tu – rozkazała, a kiedy posłuchałem, przytuliła mnie mocno. – Nie jestem czarownicą – szepnęła mi prosto w ucho. – Jesteś – odszepnąłem, chociaż wcale nie miałem na myśli tego, iż posługuje się czarną magią. Kiedy już nastąpiła ta chwila, w której słodka egzaltacja i namiętna fascynacja mogą zamienić się w przyjemną konwersację, Dorota uniosła się na łokciu. – Skąd wiedziałeś, jak poznać czarownicę? – zapytała ciekawie. – Naprawdę potrafiłbyś to zrobić? Odkryć, że jestem straszną wiedźmą? I zjadam dzieci na śniadanie? – Wiedźmy nie zjadają dzieci. – Uśmiechnąłem się. – A potrafiłbym odkryć jej obecność, gdyż niegdyś studiowałem w Akademii Inkwizytorium. Ale szybciutko mnie stamtąd wyrzucili – dodałem spiesznie – ponieważ miałem zbyt miękkie serce i zbyt wiele wyrozumiałości dla innych ludzi, by móc uczyć się tam dalej. – Ha! – Klasnęła. – Byłbyś inkwizytorem, nie kupcem, pomyślałby kto! I palił ludzi na stosach. Skrzywiłem się nieznacznie, bowiem potoczne wyobrażenie o pracy funkcjonariuszy Świętego Officjum dalece rozmijało się z prawdą. Owszem, śledztwo oraz proces często przynosiły w efekcie śmierć oskarżonego na stosie, lecz stanowiła ona jedynie wielki finał żmudnego procesu dochodzenia do prawdy. Powiedzieć, że inkwizytorzy zajmowali się paleniem ludzi, było tak samo prawdziwe jak powiedzenie, że królowie zajmują się siedzeniem na tronie w złotej koronie. Owszem, czasami tak czynili. Lecz poza tym mieli mnóstwo innych zajęć... – Ale wtedy nie zostałbym kupcem, nie przyjechałbym do Herzelei i nie poznał ciebie. – Przygarnąłem Dorotkę i pocałowałem w szyję, tuż nad obojczykiem. Zamruczała z zadowoleniem. Ktoś zapukał do drzwi. – Pani, moja pani! – usłyszeliśmy gruby głos Kasieńki. – Ojciec Anzelm pragnie rozmawiać z waszym... – urwała, wyraźnie nie mogąc znaleźć słowa. – No z tym tam, co z nim jesteście tera – dokończyła niezręcznie. – Ojciec Anzelm? – Zmarszczyłem brwi. – Anzelm Eberhard. – Skrzywiła się. – Troszczy się o mnie. Będzie ci się przyglądał, sapał, dumał, oceniał, aż w końcu zdecyduje, czy jesteś mnie godny... – westchnęła. – A nic

to i tak nie znaczy, bo nikt w niczym nie będzie decydował za mnie – zastrzegła od razu. Przez głowę przemknęło mi pytanie, jak wiele już razy Eberharda zmuszano do oceniania zalotników pięknej Dorotki. I przyznam, że poczułem silne ukłucie zazdrości, że ktoś zabawiał się z nią wcześniej. Bo moim marzeniem była dziewiczo niewinna ślicznotka, jednocześnie niezrównana w sztuce miłości. Sami przyznacie, mili moi, iż trudno wyobrazić sobie podobne połączenie... – To co, wyjdzie on czy nie? – dopytywała się basem Kasieńka. – Wyjdzie, wyjdzie – westchnęła Dorota i odsunęła biodra. Cmoknęła mnie w policzek. – Idź, Mordusiu, mój ty miodowy misiaczku. Bądź grzeczny, ale niczego się nie bój. Dorotka zawsze cię obroni... Odpowiedziałem pocałunkiem i uśmiechnąłem się w duchu. Zawsze miło pomyśleć, że człowieka takiego jak ja, inkwizytora zahartowanego w walce z siłami piekła, obiecuje bronić ładniutka dziewuszka... *** Starzec wyglądał niczym patriarcha na świętych obrazach. Miał długie siwe włosy, długą siwą brodę, twarz pooraną zmarszczkami i przenikliwe oczy ukryte pod strzępiastymi siwymi (jakżeby inaczej!) brwiami. Jedynie nos zdawał się nie pasować do tej twarzy, gdyż zamiast orlego, dumnego nosa mój rozmówca mógł się pochwalić jedynie organem nie dość, że bulwiastym, to jeszcze niemal tak czerwonym, jakby ochlapanym krwią. Albo go sobie kiedyś przemroził, albo lubił pociągać mocne trunki. Jedno z dwojga. – Masz na imię Mordimer, chłopcze, czyż nie? – Spoglądał na mnie badawczo. – A powiedz no, cóż to za pogańskie miano mateczka ci nadała? – Nie pogańskie, lecz walijskie – odparłem spokojnie. – Jako że z tamtych dalekich krain pochodziła moja mamusia, świeć Panie nad jej duszą. Przeżegnał się wraz ze mną, ale wzroku nie spuszczał z mojej twarzy. Nie przejmowałem się tym, ponieważ lepsi od niego wielokrotnie już próbowali wybadać, oszacować, zważyć i zmierzyć waszego uniżonego sługę, lecz w wyniku tego badania, szacowania, ważenia i mierzenia odnajdowali jedynie to, co pragnąłem im pokazać. – Taaak... – Pogłaskał się po brodzie z wyraźną lubością, jakby włosy przesuwające się pomiędzy palcami łaskotały go w szczególnie miły sposób. – Polubiła cię nasza Dorotka. Nie ma co, polubiła... Jeżeli przyszedł tylko, by mnie poinformować o tym fakcie, nie musiał się fatygować. O tym, że Dorotka mnie polubiła, najlepiej mógł zaświadczyć mój jaszczur, którego pancerz tak się wytarł od ubiegłego wieczora, że teraz reagował bólem nawet na muśnięcie materii spodni. – Bardzo jestem z tego rad. – Uśmiechnąłem się szczerym, niewymuszonym uśmiechem

prostodusznego człowieka. – Gdyż i ja serdecznie ją polubiłem. – A jak długo zamierzasz zostać w naszych pięknych górach, chłopcze? Oho, jak widać, staruszkowi nie podobało się, że byle przybłęda chędoży miejscową piękność. Ciekawe, dla kogo ją szykowali? I tak dobrze, że grzecznie pytał o termin mojego wyjazdu, a nie kazał dać nożem pod żebra, by wyjazd ten radykalnie przyspieszyć. – Ku mojemu żalowi niedługo. – Zrobiłem smutną minę. – Obowiązki wzywają mnie do domu, przedtem jeszcze muszę spotkać się ze wspólnikiem, który czeka w Herzelei. Cóż czynić – westchnąłem. – Tylko możni panowie mogą dogadzać swym zachciankom, my, biedacy, musimy działać tak, jak każe nam obowiązek. – Święte słowa, chłopcze, święte słowa – powiedział i wydawało mi się, że szczerze go poruszyłem. – Powiedz mi jednak: gdyby od ciebie to zależało, zostałbyś? – Gdzież może być piękniej niż w waszych górach? – Rozłożyłem ramiona, jakbym chciał nie tylko objąć i przytulić do serca jego samego, ale również wszystkie okoliczne szczyty. – A gdzieżbym znalazł tak słodką, czułą i dobrą dziewuszkę jak wasza Dorotka? Wyraźnie widziałem, że skrzywił się, kiedy usłyszał słowo „dziewuszka”. Oho, jak widać, nie był przyzwyczajony, by w ten sposób mówić o miejscowej ulubienicy. – Czyli zostałbyś, gdybyś mógł? – podsumował. – Ale nie mogę – rzekłem, by nie nabrał żadnych wątpliwości co do moich intencji. – Chociaż zawsze będę serdecznie wspominał waszą gościnność. I gościnność Dorotki, pomyślałem, która przecież tak często zapraszała mnie do swojego domku, że starłem się niemal na wiór, podróżując pomiędzy pokoikiem a zdumiewająco ciasnymi drzwiczkami. I miło było słyszeć, że wizyty te przyjmowano radosnymi okrzykami... – Wybaczcie, co takiego? – spytałem, gdyż starzec coś do mnie mówił, lecz ponieważ wyobraźnia podsuwała mi właśnie przed oczy niezwykle sugestywne i przyjemne wizje, więc równie dobrze mógłby skakać przede mną na jednej nodze, splatając sobie warkoczyki na brodzie, a i tak nie zwróciłbym na niego baczniejszej uwagi. – Mówiłem, iż dobrze się stało, że pokochałeś Dorotkę i nasze góry, bo zostaniesz tu jeszcze... trochę. Być może inny człowiek, o słabszym rozumie lub delikatniejszej konstrukcji, podskoczyłby na krześle, wykrzywił się, głośno zaprzeczył, krótko mówiąc, okazał zaskoczenie czy niezadowolenie. Ja tylko uśmiechnąłem się smutno. – Całym sercem bym został, ale w Kaiserbad czeka na mnie tatko, który chory i słaby umrze bez mojej pomocy. Jakżebym mógł taki grzech wziąć na moje sumienie, by człowieka, który odchował mnie i wykarmił, zostawić na pewną zagładę, jedynie by dogodzić własnym zachciankom? Toż każdy kęs jedzenia stawałby mi ością w gardle, a kiedy spoglądałbym na wasze szczyty (tu nie wiedzieć czemu wyobraźnia podsunęła mi obraz nie zaśnieżonych turni, lecz naprężonych sutków Dorotki), zawsze myślałbym, iż tatko zdycha gdzieś w rynsztoku.

– Widzę, że prawdziwie dobry z ciebie chłopiec, Mordimerze – stwierdził po chwili i położył mi dłoń na ramieniu. Miał sękate paluchy o połamanych i czarnych jak ziemia paznokciach. – Postaramy się tak uczynić, by wszyscy byli szczęśliwi. – Spojrzał mi prosto w oczy, a ja odpowiedziałem mu szczerym wejrzeniem. – Taaak, chłopcze, zostaniesz z nami, zostaniesz, wierz mi. I lepiej, żebyś bardzo się z tego zostania cieszył. I lepiej, żebyś tę radość również okazywał. Podniósł się z krzesła zadziwiająco żwawo jak na swój wiek. – Niedługo znowu pogawędzimy – obiecał. – Bądź dobrej myśli, chłopcze. Wszystko ułoży się jak trzeba. – Z radością was słucham i już jestem dobrej myśli. – To dobrze. – Skinął głową. – I pamiętaj jedno: Dorotce możesz powiedzieć jedynie tyle, że badałem, kto jesteś i skąd pochodzisz. Nic poza tym. Rozumiesz? – Rozumiem. Znowu położył mi rękę na ramieniu, lecz tym razem nie był to przyjacielski gest. Sękate palce zacisnęły się na moim obojczyku. – Pamiętaj, chłopcze, że my w górach nie gadamy wiele po próżnicy. A czasem jak kto gada za dużo, to mu jęzor zgrabnie przycinamy – w jego głosie zabrzmiała nie tylko groźba, lecz również coś w rodzaju rozmarzenia wizją urżnięcia mi języka. – Ja... ja... nie musicie mi grozić. Ja nic złego nie zrobiłem... – Mordimer Madderdin, kupczyk z okolic Kaiserbad, musiałby być przestraszony podobnie brzmiącymi słowami. – I nie zrób, chłopcze. I nie zrób. Dobrze ci radzę – przykazał twardo, po czym odwrócił się i dziarskim krokiem wymaszerował z pokoju. Och, kopnąłbym cię w zadek, nadęte próchno, pomyślałem z niechęcią, lecz doskonale wiedziałem, że podobnie nieprzemyślane działanie spowodowałoby tyle tylko, iż za moment prostackiej satysfakcji zapłaciłbym niewyobrażalnymi wręcz kłopotami, być może nawet życiem. Należało więc z pokorą przyjmować wszelkie niegrzeczności czy groźby, biorąc przykład z naszego Pana, który pozwolił wszak, by go pojmano, ubiczowano i ukrzyżowano, zanim zdecydował się zstąpić z krzyża i ponieść miecz oraz płomień zdradliwemu ludowi Jerozolimy. – Nagadaliście się już? – Dorota omal nie zbiła ojca Anzelma z nóg, z takim impetem wtargnęła do izby. – Mordusiu, mój ty zajączku marcepanowy! – Wpadła mi w ramiona i uwiesiła się na szyi. Przyznam, że nie przepadam za dotykiem innych ludzi i staram się raczej unikać bezpośredniego kontaktu (z wyjątkiem chwil, kiedy jest on całkowicie nieodzowny), ale w wypadku Doroty jakoś wcale mi to nie przeszkadzało. Przytuliłem ją i pocałowałem w ciepły policzek. – Zrobiłam ci rosołku z kluseczkami, żebyś miał dużo siły dla swojej Dorotki... – szepnęła, jednak nie na tyle cicho, by wychodzący z pokoju starzec tego nie usłyszał.

Odwrócił się w naszą stronę i zauważyłem, że uśmiecha się pod wąsem. Uśmiech ten wydał mi się złośliwy, ale może było to tylko moje wyobrażenie spowodowane tym, iż nie polubiłem tego człowieka. – Chodź, mój ty placuszku z miodem. – Dorota pociągnęła mnie za rękę. – Piernaty nam już wytrzepali, położyli nowe prześcieradła. – Uśmiechnęła się kusząco. – Hmmmm... Co ty na to? Zjemy obiad i hopsa do łóżka! – W dzień? – zdziwiłem się, gdyż znałem surowe zasady, jakie obowiązywały (przynajmniej na pozór) w małych, oddalonych od zmurszałej cywilizacji społecznościach. – Dzień, noc, co to ma za znaczenie? – Wzruszyła ramionami. – Ważne, że cię kocham, mój ty czekoladowy biszkopciku. – Pocałowała mnie prosto w usta, a jednocześnie szybkim, kocim ruchem pogłaskała tam, gdzie każdy mężczyzna lubi być głaskany. Było to zarówno niespodziewane, jak i zaskakująco podniecające. O dziwo, ból, który wcześniej czułem, zdawał się ostatecznie zniknąć. – Nie mogę odmówić. – Oddałem Dorotce pocałunek, nieoczekiwanie przekonując się, jak smaczne i miękkie są jej usta. Szybko pocałowałem ją raz jeszcze. Ha, jej usta smakowały nawet słodziej, niż sądziłem! Mieliśmy co prawda pójść na obiad, lecz jakimś cudem nie dotarliśmy do jadalni, a za to trafiliśmy znów do sypialni. Przyznam, że jeszcze przez długą chwilę byłem rozdarty pomiędzy zajmowaniem się Dorotką a myśleniem o Eberhardzie. Najwyraźniej starzec zamierzał zatrzymać mnie w czymś na kształt wygodnej niewoli, by uszczęśliwić swą podopieczną. Zacząłem zastanawiać się nad odpowiedzią na dwa pytania. Pierwsze z nich brzmiało, co uczynią górale, kiedy wbrew ich woli zechcę opuścić okolice Herzelei? Drugie natomiast dotyczyło tego, co każe im zrobić Anzelm Eberhard, kiedy z jakiegoś powodu przestanę uszczęśliwiać Dorotkę? Wypuszczą mnie? A może na przykład połamią mi stopy, by mnie nauczyć gorętszej miłości? *** Nie musiałem się wysilać, by zauważyć, iż stale, choć dyskretnie mnie obserwowano, a jeśli chciałem wybrać się do Herzelei, to zawsze towarzyszył mi Mały Jasiek. Widać miejscowi postanowili zatrzymać waszego uniżonego sługę przynajmniej tak długo, jak będę potrzebny ich ulubienicy. Z jednej strony nie miałem na co się uskarżać: karmiono mnie znakomicie, dbano o moje rozrywki (z Jaśkiem i Muszką tropiliśmy jelenie, a raz zasadziliśmy się też na niedźwiedzia), a o zabawach z Dorotką nie ma już co nawet mówić, gdyż pod względem miłosnej perfekcji wznosiły się na wręcz niebotyczne szczyty. Moja gospodyni była niczym połączenie miodu z pieprzem i wierzcie mi, mili moi, iż stanowiło to mieszankę, od której łatwo się uzależnić. Jednak dolą i powinnością inkwizytora nie jest pozwolenie na to, by dać się zamknąć w złotej klatce. My, funkcjonariusze Świętego

Officjum, mamy dogadzać nie sobie i swoim zachciankom, lecz służyć Panu Bogu z pełnym poświęceniem i tak zręcznie, jak potrafimy. A w jaki sposób miałem służyć Panu w objęciach Dorotki? Owszem, w moim towarzystwie wykrzykiwała ona imię Boga oraz wielu świętych dużo częściej niż zwykle, lecz nie sądziłem, by na najsroższym Sądzie Pańskim wzięto ten argument pod szczególną uwagę i by przeważył on szalę mojego zbawienia. Kiedyś musiałem więc odejść. I musiałem uczynić to w sposób na tyle zręczny, by po pierwsze, nikogo nie skrzywdzić, co byłoby niewybaczalną niewdzięcznością za okazaną gościnę, a po drugie, nie dać się złapać, ponieważ wiązałoby się to zarówno ze wstydem i upokorzeniem, jak i zwiększeniem otaczających mnie środków ostrożności. I w związku z tym ponowna próba ucieczki mogłaby już okazać się niemożliwa. Oczywiście mogłem przedstawić się oficjalnie jako funkcjonariusz Świętego Officjum i wtedy trzymanie mnie w wiosce wbrew mej woli wydałoby się zapewne jej mieszkańcom niebezpieczne. Przyznam jednak, że powstrzymywała mnie myśl przed tym, co na to powie Dorotka, która zdawała się brzydzić kłamstwem. Niestety, praca inkwizytora czasami, czy też często, wymagała obchodzenia prawdy, mijania się z nią, lawirowania pomiędzy Scyllą prawdy a Charybdą nie-do-końcaprawdy. Na naturach z gruntu poczciwych, jak moja śliczna gospodyni, mogłoby to sprawić wrażenie krętactwa, łgarstwa czy przedstawiania fałszywego świadectwa, a nie chciałem w jej oczach uchodzić za krętacza, łgarza lub fałszerza. Z drugiej strony strofowałem samego siebie, że cóż niby funkcjonariusza Świętego Officjum mogą obchodzić zranione uczucia wiejskiej dziewczyny, lecz ile razy spojrzałem w kryształowo przejrzyste oczy lub zatonąłem w objęciach Doroty, tyle razy moje serce rozpływało się na podobieństwo wosku w lipcowej spiekocie. Cóż miałem poradzić na to, iż byłem osobą sentymentalną, człowiekiem o czułym sercu i łagodnych obyczajach? Na razie jednak nie zamierzałem myśleć o definitywnym pożegnaniu się z Herzelei, gdyż przybyłem do miasta w jasno określonym celu. W karczmie (tej samej, której właściciel okładał łobuza zwanego palikotem) umówiłem się z naszym informatorem. Eskortujący mnie Mały Jasiek postanowił odejść gdzieś na chwilę i tylko na poły mi przykazał, na poły poprosił, bym poza karczmę nie ruszał bez niego. – Wybaczcie, że was tak ostatnio grubiańsko potraktowałem. – Oberżysta miał zbolałą minę. – Ale wiecie, z tym inkwizytorem toście mocno przesadzili. No, ale nie macie żalu, co? – Zauważyłem, że obrzucił szybkim spojrzeniem znikającego za moimi plecami Małego Jaśka. Nie ma co, ten drągal robił na ludziach wrażenie... – To mnie wybaczcie – rzekłem. – Takie już czułem zmęczenie i senność, że plotłem co ślina na język przyniesie, aby tylko się przespać. – Jak słyszałem, Bóg był łaskaw i los wam się ułożył lepiej, niżbyście byle jak przespali się u mnie. – Zauważyłem, że stara się ostrożnie dobierać słowa. – Ano Bóg poszczęścił – zgodziłem się z karczmarzem – obdarzając mnie łaskami ślicznej pani.

– Tak, tak, szanują ją tam, ci ludzie w górach. My wiemy. Nawet gównojad najgorszy czy, za przeproszeniem, drapichrust jaki stamtąd pochodzący przed nią się korzy niczym przed wielką szlachcianką, dobrodawczynią jaką. Wyczułem ledwo słyszalny ton niechęci w jego głosie. Tak jakby niechęci tej za nic w świecie nie chciał przede mną pokazać, ani nawet przed samym sobą przyznać się do niej, lecz ucieleśniała się ona bez jego woli. – Przyznam, że i ja jestem pełen podziwu dla siły, z jaką młoda kobieta potrafiła zapanować nad tak groźnymi ludźmi – rzekłem. – W tej rodzinie zawsze właśnie tak sprawy się układały. – Pokiwał głową. – I jej matka, i matka jej matki, i dalej jak najstarsi ludzie pamiętają, wszystkie one bardzo były szanowane. Zdumiewające! Czyżby miały one być kapłankami jakiegoś pogańskiego kultu, w którym szczególną rolę odgrywały kobiety? Kultu, który przetrwał na pogórzu i w górach i który kwitł w oddaleniu od świętej wiary? Nie o takich sprawach i nie o takich obrzydliwościach słyszeliśmy. Nie raz i nie dwa podobne pozostałości dawnych zabobonów inkwizytorzy wypalali ogniem i wycinali żelazem, przywracając do okolicy boski pokój. Choć trzeba przyznać, że to wypalanie i wycinanie czasem przeprowadzaliśmy z takim zapałem, iż po zakończeniu śledztw oraz procesów należało wzywać nowych osadników, bo nie bardzo komu było już uprawiać ziemię lub hodować zwierzęta. Dlatego też feudalni panowie nie spoglądali na podobne działania przychylnym okiem. Ale wiedziałem też, że od pewnego czasu Inkwizytorium starało się zjednywać sobie możnych, a co za tym idzie – nieco ostrożniej szafować wyrokami śmierci wśród ich poddanych. – A proboszcz to już się jej nachwalić nie może – ciągnął karczmarz. – Że nawet najgorszych mieszkorzezów, serdakołapów czy inszych przeklętników na dobro nawraca i każe im się spowiadać i łożyć hojne ofiary na tacę. Sama ona to, wiecie, piękny ołtarz sprawiła do ichniego kościoła. Ha, powyższa charakterystyka średnio pasowała do pogańskiej kapłanki, ale właściwie czemu nie? Przecież my, inkwizytorzy, nierzadko spotykaliśmy się z bezecnikami i zatwardziałymi grzesznikami, którzy z pozoru i dla oczu sąsiadów chcieli udawać świętszych od samego papieża. Powiedziałbym nawet, że funkcjonariusze Świętego Officjum baczniejszą niż zwykle uwagę zwracali na wszelkiego rodzaju pobożnisiów, hojnych darczyńców, złotoustych kaznodziejów, świątobliwych eremitów albo innych ludzi afiszujących się ze swą miłością do Pana Boga oraz Kościoła. Gdyż tak sobie cicho myśleliśmy, czy aby te pobożne, szlachetne uczynki nie mają ukryć przed wzrokiem Inkwizytorium grzechów, które ci osobnicy popełniają? Czy pozłota, którą świecą ludziom w oczy, nie ma zakryć rdzy, a wonne olejki oraz perfumy nie mają zagłuszyć fetoru zgnilizny? I wiecie co, mili moi? Kiedy już tak Inkwizytorium na poważnie i z pełnym zaangażowaniem zabrało się do takiego świętoszka, najczęściej okazywało się, iż grzeszył on przeciw prawom ludzkim oraz bożym, a wtedy z pełnym przekonaniem o słuszności naszych tez mogliśmy stawiać stos.

Oczywiście nie wszędzie, nie we wszystkich i nie we wszystkim należało widzieć dłoń Szatana. Również na naszym nie najlepszym ze światów uchowali się ludzie szlachetnego serca, znani z prawych uczynków. Niedawno w mieście Wittlich (którego mieszkańców uratowałem przed szczególnego sortu podłą kreaturą) miałem okazję poznać takiego właśnie człowieka, który za wyrządzoną mu łaskę potrafił szczodrze odpłacić. – Prawdziwie święta dama – rzekłem poważnym tonem. Zerknął na mnie szybko, jakby sprawdzając, czy nie żartuję sobie z niego, ale zachowałem kamienny wyraz twarzy. – Tak też niektórzy powiadają – zgodził się ze mną – że ona zawsze ludzi popycha tylko ku dobremu, a wiecie, tak przemyślnie to czasem robi, że ani nie wiedzą, iż zostali popchnięci. Tym razem słowa te zabrzmiały z prawdziwym szacunkiem, a ja pomyślałem, że jest to zarówno ciekawy, jak i bardzo pochlebny opis charakteru oraz uczynków mojej gospodyni. Nadal jednak nie znaczyło to wcale, iż nie była winna uprawiania czarnej magii, a jedynie iż potrafiła świetnie zamaskować swe prawdziwe oblicze i zwieść ludzi fałszywym postępowaniem. Przyznam jednak, iż nie byłbym zachwycony, gdyby podobne przypuszczenia okazały się prawdziwe, gdyż wtedy należałoby wszcząć śledztwo, a Dorotkę poddać torturom i spalić. A żaden inkwizytor nie lubił przecież palić kobiet, z którymi sypiał. No, chyba że już bardzo zalazły mu za skórę... Gdybym w Herzelei przebywał w oficjalnej inkwizytorskiej misji, nie omieszkałbym odwiedzić księdza, który tak serdecznie wypowiadał się o Dorotce, i wypytać dokładnie o powody tego sentymentu. Ale drobnego kupczyka z okolic Kaiserbad ksiądz po prostu by zlekceważył, może odpowiedział na jego pytania, a może nie, a jak odpowiedział, to też nie wiadomo, na ile szczerze. Niestety, tak to już jest, że płaszcz ze srebrnym połamanym krzyżem (a nawet nie płaszcz, lecz samo przedstawienie się jako funkcjonariusz Świętego Officjum) otwierał wiele drzwi, a ludzkie serca czynił skłonniejszymi do odprawienia spowiedzi. Zwykle co prawda ludzie pragnęli przede wszystkim spowiadać się z grzechów swoich bliźnich, lecz prowadzeni umiejętną dłonią, zaczynali w końcu spowiadać się również z własnych. Nasz informator nazywał się Hermann Knage i był rosłym mężczyzną w średnim wieku. Miał spaloną słońcem twarz i siwe włosy, które krótką, gęstą szczecią porastały mu wierzch czaszki. – Mistrz inkwizytor, jak sądzę? – rzekł, kiedy pozdrowiłem go i wypowiedziałem hasło, jakie przekazał nam w piśmie. – Mordimer Madderdin, do waszych usług – przywitałem się uprzejmie. – Przejdźmy od razu do rzeczy, panie Knage, bo szczerze mówiąc, nie mam wiele czasu. Zmrużył oczy. – A to czemu, jeśli wolno spytać? Czyżbyście mieli jeszcze jakieś inne obowiązki?

No cóż, moje zajęcia z Dorotą można było nazwać obowiązkami, lecz na pewno należały one do obowiązków miłych. Rozumiałem jednak, iż Knagemu nie o to chodziło. – Powiedzmy, że w tej chwili nie do końca jestem panem własnego czasu – wyjaśniłem. – Tak więc raczcie objaśnić mi całą rzecz, gdyż wasz list, za waszym przeproszeniem, niczego nie objaśniał. – I tak miało być. – Skinął głową niezrażony moimi słowami. – Napijecie się czegoś? Wina? Gorzałki? Piwa? Całkiem smaczne piwo tu warzą. – Dziękuję wam serdecznie. Zauważyłem, że Dorota krzywiła nosek, kiedy czuła ode mnie zapach trunków, zatem postanowiłem, że nie będę jej sprawiał niepotrzebnej przykrości, zwłaszcza że nie należałem do ludzi, którym musiało zaszumieć w łepetynie, by dobrze się czuli. – Jak chcecie. Ja się napiję wina. Odszedł do kontuaru, po chwili wrócił z dzbankiem wina. – Na pewno nie chcecie? – upewnił się jeszcze. – Mówcie – rozkazałem krótko. Zanim zaczął opowiadać, najpierw trzema łykami opróżnił kubek, odetchnął głęboko, beknął donośnie, po czym pokręcił głową z niezadowoleniem. – Sikacz, mówię wam... Ale może spróbujecie? – Przejdźcie do rzeczy, panie Knage – rzekłem nieco mniej uprzejmym tonem niż poprzednio. – Nam w górach, wiecie, czas nie płynie takim spiesznym nurtem jak wam w wielkich miastach. My jesteśmy ludzie spokojni. Leniwie pogawędzimy, wypytamy o zdrowie ojców, dziatek, rodzeństwa, dobrze popijemy, trochę pojemy, aż wreszcie może przejdziemy do rzeczy, dla której żeśmy się spotkali. Tak więc nie pospieszajcie mnie, bo... Wstałem od stołu, odsuwając z hurgotem krzesło. – W takim razie żegnam was, panie Knage. Cieszcie się, że nie oskarżę was o utrudnianie śledztwa. Inkwizytorium nie będzie więcej korzystać z waszych usług, więc oszczędźcie sobie na przyszłość wysyłania listów. Zerwał się i chciał mnie chwycić za nadgarstek, ale wywinąłem się i pchnięciem dłonią w pierś posłałem go z powrotem na stołek. – Ręce przy sobie, Knage, bo ci je połamię! – warknąłem. – Nie bądźcieże taki gorączka – poprosił nagle spokorniałym głosem. – Ja wam tylko mówię, jakie u nas obyczaje, ale jeśli chcecie coś wiedzieć, zaraz wyłuszczę wszystko jak trzeba. Przez chwilę patrzyłem mu prosto w oczy, tak długo, aż opuścił wzrok i zaczął coś mamrotać pod nosem. Wtedy dopiero zdecydowałem się usiąść z powrotem. – Inkwizytorium interesuje się świętymi relikwiami, czyż nie? O mój Boże! I po to jechałem po tych podgórskich bezdrożach kilka dni? Żeby otrzymać

wiadomość o jakiejś fałszywej relikwii? Ciekawe, co Knage miał do zaoferowania. Pióra ze skrzydeł archanioła Gabriela? Jeden ze srebrników, za które Judasz sprzedał naszego Pana? A może buteleczkę z mlekiem Najświętszej Marii Panny? – Owszem, jeśli są prawdziwe – odparłem spokojnie. – Co macie? – Zdziwię was pewnie, ale nie mam nic. – Uśmiechnął się aż po dziąsła. – Natomiast wiem, gdzie szukać. – Przestańcie mówić zagadkami. – Mistrzowi Inkwizytorium nie muszę tłumaczyć, jaka jest moc świętych relikwii. Nie tylko leczą chorych, nie tylko wspomagają w potrzebie zdrowych i przywracają jasność umysłu obłąkanym, lecz również darzą szczęściem i powodzeniem tych, którzy znajdą się w ich pobliżu... – Powiedzmy, że tak bywa w niektórych wypadkach – przerwałem mu. – Na południe od Herzelei, już w stronę gór, leżą cztery wioski – ciągnął. – Czy wiecie, mistrzu inkwizytorze, jak bardzo te wioski są szczęśliwe? – Zapewne zaraz mi powiecie. Znowu osuszył kubek wina, tym razem dwoma łykami. – Od kiedy pamiętam, a ja tu mieszkam od zawsze – dla podkreślenia tego słowa wzniósł wysoko palec wskazujący – w tych wioskach zawsze udają się zbiory. Nigdy zboża nie wymłóci grad, nigdy się ono nie zeschnie upalnego lata. A wiecie czemu? Bo wszędzie skwar jak diabli, a u nich deszczyk popada akurat ile trzeba, żeby zboże nie zmarniało. Dalej, będzie trzy lata, jak mieliśmy pomór owieczek. Wszędzie. Tylko nie tam. A jak mają sad, to jabłka w nim są jak dwie wasze pięści, a wiśnie wielkości śliwek... – A śliwki jak gruszki, a gruszki jak arbuzy – znowu mu przerwałem. – Co wy mi tu, panie Knage, zawracacie głowę jakimiś miejscowymi zawiściami. Pewnie w tych wioskach lepiej potrafią gospodarzyć niż w innych i tyle. – Łatwo wam sądzić bez dania racji. – Poczerwieniał tak, jakby zaraz miał buchnąć krwią. Westchnąłem i pokręciłem głową. – No dobrze, niech wam będzie. Czemu ich nie oskarżycie, że mają czarownicę w wiosce, która im pomaga, a szkodzi innym? Albo dlaczego nie powiecie, że co roku oddają demonom kilka dziewic w ofierze, żeby polepszyły im się zbiory? – A naprawdę by się polepszyły? – ożywił się. – Nie, panie Knage, demonom nic do tego, czy ziemia jest urodzajna, czy nie. Zwykle potrafią zaszkodzić, i owszem, zesłać pomór, pożary, grad, śnieżyce nawet w środku lata, ale jak nie umiecie uprawiać, nawozić i nawadniać ziemi, to żaden demon wam nie pomoże. Machnął ręką z wyraźnie smutną miną. – Nie można mieć wszystkiego. A dlaczego ich nie oskarżam? Bo nam wcale nie wiedzie się źle, mistrzu inkwizytorze. Gorzej niż im, ale na przykład lepiej niż tym, co mieszkają na

północ od Herzelei. A im też wcale nie jest tak źle. Rozumiecie mnie? Wydedukowałem więc, że gdzieś tu, niedaleko tych czterech wiosek, musi istnieć relikwia potężnej mocy... – Wydedukowałem? – Skrzywiłem się. – Skąd pan zna takie słowa, Knage? Myślenie zostawcie lepszym od siebie. Zacisnął usta. – Mogę nic nie gadać, jak nie chcecie. – Dobrze, już dobrze, wybaczcie. Mówcie. Wyraźnie dąsał się jeszcze przez chwilę. Coś tam pomruczał pod nosem, zabębnił palcami w blat stołu, splunął pod krzesło, aż wreszcie po tych wszystkich komediach podparł się łokciami i wpatrzył we mnie jak sroka w gnat. – Tu, niedaleko Herzelei, zginął święty Joachim. Wiecie? A jego ciała nigdy nie odnaleziono. Głowę dam, że te błogosławione szczątki można znaleźć w okolicy czterech wiosek. Dlatego ludziom tak się w nich szczęści. Święty Joachim rzeczywiście zginął gdzieś w górach albo na pogórzu, kiedy próbował nawracać na wiarę Chrystusową dzikich jeszcze i pogańskich górali. O jego śmierci krążyło wiele legend, ale powszechnie wiedziano jedno: był to człowiek niezwykle żarliwej pobożności, uważający, iż poganin, który nie nawraca się na wiarę Chrystusa, musi zginąć (co do tego nie było wątpliwości i wszyscy się z nim zgadzali). Gorzej jednak, iż sądził, że poganin, który się nawraca, jest stokrotnie bardziej niż chrześcijanin od urodzenia narażony na diabelskie pokusy. Dlatego też poganina należy zaraz po chrzcie natychmiast zabić, by przed Tron Pański wzleciał nieobarczony żadnym grzechem, a dzięki temu zyskał wieczne zbawienie. Zrozumiałe, że ten sposób nawracania i ten sposób rozumienia zbawienia nie wzbudzały radości u pogan, a przekonanie ich o racjach świętego Joachima wymagało obecności zaciężnej armii. Dalej wiedzieliśmy jedynie, że z kilkuset ludzi wysłanych ze świętym Joachimem wróciło zaledwie trzech i żaden nie umiał powiedzieć, co przydarzyło się dowódcy. W rozpowszechnianej przez Kościół historii świętych zwykło się przyjmować, iż otoczony przez pogan wzniósł modły do Pana, a Bóg zamienił go wtedy w strumień najczystszej wody, która miała od tej pory uzdrawiać każdego sprawiedliwego i palić ogniem każdego grzesznika. W Inkwizytorium nauczano nas nieco mniej sentymentalnej wersji tej historii, mianowicie, iż armia Joachima wpadła w zasadzkę w jednym z wąwozów, w czasie panicznej ucieczki wycięto ją niemal w pień, a wszystkie zwłoki miejscowi obdarli z wszelkiego dobra. Po czym ciała zostały zeżarte przez wilki, lisy i wrony. Ta wersja pozostawiała miejsce na istnienie relikwii. Rzeczywiście gdzieś tam pod ziemią mogły się poniewierać kości zarówno Joachima, jak i jego żołnierzy. Czy mogły mieć cudowną moc? Nie o takich przypadkach już słyszałem, chociaż ciężko zrozumieć, czemu Joachim miałby po śmierci pomagać potomkom swoich morderców. Inna sprawa, że jak zdołałem się przekonać, miejscowa ludność była szczerze i gorąco religijna. Może świętemu spodobała się ta przemiana?

– Chcecie, żebyśmy przyjechali tu z łopatami i przekopali miejscowe góry? – Wzruszyłem ramionami. – Dzisiaj nikt już nawet nie wie, w którym wąwozie usiekli Joachima i czy to w ogóle działo się w wąwozie... – Już wy tam, w Świętym Officjum, na pewno macie swoje metody. – Knage uśmiechnął się przypochlebczo. To prawda. Niektórzy inkwizytorzy byli szczególnie wyczuleni na wszelkie duchowe wibracje wydawane przez przedmioty o nadnaturalnej mocy. Jedni znakomicie poznawali relikwie, inni znowu potrafili z odległości wielu dziesiątków łokci wyczuć obecność któregoś z demonicznych lub czarnoksięskich artefaktów. Ale po pierwsze, inkwizytorów dysponujących podobnymi zdolnościami nie było zbyt wielu, po drugie, wątpliwe, by którykolwiek dał się skusić na wycieczkę do Herzelei tak nędznymi przesłankami, po trzecie wreszcie, metoda mogła zawieść. Ja sam potrafiłem wprowadzić się w trans, dzięki któremu otwierały się przede mną bramy nie-świata, krainy w pokraczny i zdeformowany sposób odwzorowującej nasz świat. Ale deformacja i pokraczność nie dotyczyła świętych przedmiotów. One, jak miałem okazję się przekonać, jaśniały w nie-świecie niczym miniaturowe słońca. Co ważne, wszelkie plugawe stworzenia zamieszkujące demoniczne uniwersum trzymały się od nich jak najdalej. Wykorzystując zdolność podróżowania do nieświata, mógłbym spróbować odnaleźć relikwię (jeśli takowa w ogóle istniała), ale wyprawa obarczona była tak wielkim ryzykiem i groziła tak przeraźliwym bólem, że podobnej decyzji na pewno nie podjąłbym po rozmowie z Knagem. Bo Knage wcale mnie nie przekonał do swoich racji. My, inkwizytorzy, jesteśmy szkoleni tak, by niewytłumaczalnego nie wyjaśniać za pomocą tajemnic, a niewyjaśnionego nie tłumaczyć zagadkami. Dlatego od początku szukamy naturalnych powodów. Jeżeli niewiasta skarży się, iż co noc odwiedza ją rogaty demon, który wyprawia z nią straszliwe figle w łożnicy, wpierw badamy, czy nie jest to osoba pozbawiona rozumu lub obdarzona ogromną wyobraźnią. Potem wypytujemy, czy przypadkiem nie wypija zbyt dużo trunków lub nie najada się pewnym rodzajem grzybków. Później wreszcie szukamy wśród jej sąsiadów pełnego męskiego zapału dowcipnisia lubiącego się przebierać. I dopiero gdy wszystkie te próby zawiodą, wtedy zastanawiamy się, czy naprawdę kobieta nie została nawiedzona przez demona. W wypadku opisywanym przez Knagego można się było doszukiwać cudowności, ale można też było wszystko położyć na karb pracowitości mieszkańców wzmiankowanych czterech wiosek, ich doświadczenia w gospodarowaniu i (rzecz jasna!) nieodzownej dawki szczęścia. Tego samego, które jednemu graczowi pozwala na wyrzucenie kilku szóstek pod rząd, a innego obdarza samymi jedynkami oraz dwójkami. Ale do wpływu świętych lub demonów jeszcze z tego poziomu bardzo, ale to bardzo daleko. – Pogłupieliście, żeby z takiego powodu wysyłać listy do Inkwizytorium. – Westchnąłem ciężko. – I nie zdajecie sobie zapewne sprawy, że oderwaliście mnie waszymi bzdurami od śledztw ogromnej wagi...

– Mam rację! – ośmielił się mi przerwać. – Nie od wczoraj, nie od roku i nie od dziesięciu lat mówi się, że wielka święta siła strzeże tych czterech wiosek. – A takie wieści pewnie rozpowiadają głównie ich mieszkańcy – mruknąłem, wiedząc, że zawsze to lepiej znajdować się pod wyjątkową pieczą któregoś ze świętych i móc w związku z tym patrzeć z góry na sąsiadów. Do izby wszedł Mały Jasiek i pochylając się, by nie zawadzić czupryną o powałę, zapytał grzecznym tonem: – No co tam, panie? Gotowiście? – Wypij jeszcze kufelek albo dwa i wracamy – powiedziałem. Jasiek przytaknął i ostrożnie wycofał się z alkierza. Knage spoglądał na mnie szeroko otwartymi oczami. – A skąd wy tego zbójcę znacie? Co z nim macie? – Panie Knage, w Świętym Officjum jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że nie nam zadaje się pytania, lecz my zadajemy pytania. – Nie chciałem was urazić, jeno wiedzcie, że to straszliwy łotr, w całej okolicy dobrze znany z ciężkich pięści, parszywego języka i wyjątkowej złośliwości. Prawdziwy bezbożnik, mówię wam. – My, inkwizytorzy, nawet wściekłe psy potrafimy skłonić, by wiernie służyły Panu Jezusowi – odparłem pobłażliwym tonem. – Skoro macie z nimi jakieś sprawy, popytajcie co i jak. Mnie nie wierzycie, ale oni wam powiedzą, że święty Joachim czuwa nad ich okolicą. I widzicie, mistrzu Madderdin – obniżył głos do szeptu – dam sobie głowę uciąć, że ktoś stamtąd wie, gdzie należy szukać szczątków. – Same szczątki by nie wystarczyły – powiedziałem po namyśle. – Bo w tym wypadku nie przedmiot jest ważny, lecz wiara w moc tego przedmiotu i w jego święte pochodzenie. – Obróciłem wzrok na Knagego. – Nie wierzę, żeście nie próbowali wy, sąsiedzi, dojść, jak się tam sprawy mają. Może zbudowali świętemu kapliczkę i modlą się przy niej? A może co innego? – Ba! – Machnął dłonią. – Kto by nie próbował. I za język ciągnąć, i śledzić. Nic z tego. – A powiedzcie mi jeszcze, skoro dobrze znacie ludzi. Co to za dziewczyna, którą okoliczni tak szanują? Ma na imię Dorota. – Poznaliście ją? – Twarz aż mu się rozpromieniła. – Ech, taką by sobie przygruchać... – Mlasnął ze smakiem. – Powiem wam, że dla takiej Dorotki porzuciłbym nawet stan bezżenny. A jej poletko uprawiałbym od świtania po zmrok i od zmroku po świtanie. – Kiedy to mówił, oczy aż mu zabłysły. – Rzeczywiście niczego sobie dziewuszka – zgodziłem się z nim. – Ale czemu miejscowi ją tak bardzo szanują? A nawet kochają, czy co tam... Znowu usłyszeliśmy skrzypnięcie drzwi, po czym zobaczyliśmy Jaśka. Rozłożył ręce z nieszczęśliwą miną.

– Panie, proszę was, bo matuchna łeb mi urwie, jak was nie przyprowadzę na obiad. Jeszcze przed samym wyjściem przykazała: tylko nie spóźnijcie się na obiad. A ty, Jaśko, masz pilnować mojego miłego. No to was pilnuję... Proszę was, panie... – A to żeście się ładnie urządzili – skomentował Knage, lecz w jego głosie nie było ironii, a nieskrywana zawiść oraz podziw. – No, no, pół życia bym oddał za to, ehhhh... ciałeczko. – Zacisnął dłonie, jakby ugniatał nimi ciasto. – Do widzenia, panie Knage – powiedziałem, wstając. – Wybaczcie teraz, bo sami widzicie, że dłużej nie damy rady pogawędzić. Ale postaram się z wami jeszcze spotkać, jak – mrugnąłem – obowiązki pozwolą. Uśmiechnął się szeroko. – Młodość! – wykrzyknął z zachwytem. – To się nazywa młodość! Co ja bym dał, żeby znowu mieć dwadzieścia lat! Nie miałem co prawda dwudziestu lat, a o kilka więcej, ale rzeczywiście nie zamieniłbym się na wiek z Knagem. W końcu moje życie stanowiło jeszcze wspaniały, niezbadany szlak i tylko ode mnie miało zależeć, czy będę rączo biegł pięknymi łąkami, czy też czołgał się w gównie. Natomiast Knage zaszedł już tak daleko na drodze życia, iż pewne ścieżki, powiedziałbym nawet: wiele ścieżek, zamknęły się za nim bezpowrotnie. Niewątpliwie było to smutne, ja jednak ośmielałem się mieć nadzieję, że kiedy zbliżę się do sędziwego wieku czterdziestu, czterdziestu pięciu lat, będę mógł z pełnym przeświadczeniem powiedzieć, że Mordimer Madderdin jest człowiekiem jeśli nie do końca spełnionym (bo w takim wypadku po cóż żyć dalej?), to kroczącym prostą drogą do tegoż miłego Bogu spełnienia. – Ach, i miałbym dla was jeszcze jedną wiadomość, mistrzu Madderdin... – po tonie głosu Knagego poznałem, iż specjalnie pozostawił sobie jakiś smakołyk na deser. – Słucham was uważnie. – W naszym skromnym, małym miasteczku pojawiło się dwóch inkwizytorów... Drgnąłem i zerknąłem na niego. Przyglądał mi się z tajemniczym uśmieszkiem. – Nie są tak dyskretni jak wy i zajęli całe piętro w domu kupca Wernera, powołując się na dobro Świętego Officjum. Dobrze przynajmniej, że nie przechadzają się w czarnych płaszczach z krzyżami i nie kłują tym ludzi w oczy... No to już łącznie z wami mamy w Herzelei trzech inkwizytorów. Wielki zaszczyt jak na tak małe miasteczko. – Jeśli przybyli zwabieni waszymi listami, nie wiem, czemu się dziwicie. – Otóż nie. Nie znam ich i do nich nie pisałem, i nie sądzę również, by oni znali mnie. Wiem jednak, że spotkali się z proboszczem, i wiem także, o co go pytali... – Ooo, to pewnie i ja wiem. O relikwię. O szczątki świętego Joachima. Skinął głową. – Może rozmówicie się z nimi, jeśli wolno mi wam coś doradzić. Ale widzicie sami, że coś w tym jest, coś w tym jest. Ufam, że kiedy odnajdziecie już relikwię, to Inkwizytorium wynagrodzi mnie bardziej niż szczodrze... – Tego możecie być pewni – powiedziałem szczerze, ponieważ gdyby szczątki świętego

Joachima się odnalazły, Święte Officjum na pewno nie pożałowałoby nagrody dla człowieka, który do tego doprowadził. Na koniec udało mi się namówić Knagego, by w moim imieniu porozumiał się z nowo przybyłymi inkwizytorami i wyznaczył im spotkanie za dwa dni w karczmie. *** Inkwizytorzy nazywali się Teodor Tur oraz Ignacy Uhm. Ośmielałem się mieć nadzieję, iż lista przymiotów ich umysłu jest dłuższa niż nazwiska. Pokazałem im dokumenty potwierdzające moją tożsamość oraz zlecające podjęcie się misji na terenie okręgu Herzelei. Papiery te do tej pory przechowywałem w zaszytej wewnętrznej kieszonce kubraka. – Tak. Wszystko wygląda w najlepszym porządku – westchnął Teodor i podał mi papiery. – Szkopuł w tym, Mordimerze, że nam wystawiono również podobne zlecenie. – Na ten sam okręg – dodał Ignacy. – Ha – powiedziałem tylko. – To rzeczywiście dziwne zrządzenie losu. Wydaje mi się jednak, że prawo wypowiada się jasno o podobnej sytuacji i prowadzenie śledztwa oddaje w ręce tego, czyj dokument został wystawiony wcześniej. Pokiwali zgodnie głowami i porównaliśmy dokumenty. A potem westchnęliśmy wszyscy trzej. Równo. Jak na komendę. – I co teraz? – zapytał Tur. – Przepisy coś w ogóle mówią o takiej sytuacji? – Uhm podrapał się po nosie. – Bo nie pamiętam. Ja, niestety, również nie pamiętałem. Podejrzewałem, że istnieje jakieś rozwiązanie tego problemu, ale ku memu żalowi go nie znałem. Oczywiście, widząc kontuzję towarzyszy, mogłem naprędce wymyślić jakiś przepis i wmówić im, że dzięki niemu mam w tej sprawie pierwszeństwo, lecz nie chciałem, by Mordimera Madderdina zapamiętano jako człowieka, który oszukuje kompanów. – Wydaje mi się, że musimy dojść do porozumienia – rzekłem. – Ano tak – przyznał Teodor. – Napijmy się, by przy kielichu lepiej nam się wypracowywało konieczny konsensus. – Z przyjemnością – odparłem. Zamówiliśmy dzban dobrego wina i dodatkowo butlę ostrej w smaku i jadowicie pachnącej gorzałki. – Nie ma to jak popić okowitę słodkim wińskiem – rzekł Uhm z wyraźnym rozmarzeniem, po czym szybko zaprezentował nam, jak to zrobić. Odetchnął głęboko i otrząsnął się. – Grzeje – mruknął z zadowoleniem. – Z daleka was przysłano, moi drodzy bracia – powiedziałem. – Czy możecie mi

wyjawić, czemu oddział, w którym służycie, wysłał inkwizytorów, zamiast jak to jest przyjęte, powiadomić ten oddział Świętego Officjum, który znajduje się najbliżej miejsca zdarzenia? – Jak to jest przyjęte – powtórzył dobitnie moje słowa Tur. – Jak to jest przyjęte, Mordimerze, sam powiedziałeś. A więc to zaledwie zwyczaj, nie formalne zalecenie lub przepis. – Tego nie neguję. Zastanawiam się jedynie, dlaczego zrezygnowano z przestrzegania zwyczaju, o którym mówimy. Mówiąc między nami: rozsądnego zwyczaju. – Szczerze mówiąc, sądzę, że sprawa jest – Tur skrzywił się – niejasna, zagmatwana, mało prawdopodobna, wręcz zbyt wstydliwa w swej nieokreśloności, by ubiegać się o czyjąś pomoc w jej wyjaśnieniu. – Ho, ho, ho. – Pokręciłem głową. – Wstydliwa w swej nieokreśloności... Coś takiego. Nie tak jednak niejasna i zagmatwana, by zrezygnować z wysłania dwóch inkwizytorów, prawda? – Chcesz nas przesłuchiwać? – Ignacy Uhm poczerwieniał na twarzy, nie wiem, czy z powodu zdenerwowania i gniewu, czy też dlatego, że mieszał wino z gorzałką. – Uchowaj Boże! – Uniosłem dłonie obronnym gestem. – Gdzieżbym śmiał? Prowadzę jedynie towarzyską i niezobowiązującą konwersację na temat metod stosowanych w różnych oddziałach Świętego Officjum. Ignacy przechylił kieliszek z okowitą, zapił kubeczkiem wina, lecz przez cały ten czas nie spuszczał ze mnie surowego spojrzenia. – Tak, tak – leniwie poparł mnie Teodor Tur. – Tak sobie beztrosko gawędzimy... A właśnie, powiedz mi, z łaski swojej, w jaki sposób, przebywając tu, jak nam powiedziałeś: incognito, wyjaśnisz miejscowym zażyłą pogawędkę z inkwizytorami? – Jestem kupcem. Kupiec gada ze wszystkimi. Z hyclem, katem, inkwizytorem. – Uśmiechnąłem się szeroko, a Tur odpowiedział mi równie szerokim uśmiechem. – Że niby co? – obruszył się Uhm, ale nie był już w stanie skoncentrować spojrzenia na mojej twarzy, więc wreszcie opuścił głowę i zamamrotał coś do siebie. – Lubi wypić, choć nie powinien – westchnął Tur. – Zapewniam cię jednak, że kiedy jest trzeźwy, to mąż to wielkiego serca, a bystry niczym górski strumień. – Szkoda, że tak zręcznie umie postawić sobie tamy – odparłem. – Gdybyś czytał wspomnienia świętego Hieronima, wiedziałbyś, że nawet ten szczególnie wyróżniany przez Boga mąż nieustająco spowiadał się ze swego nieumiarkowania. – Zgadzam się, Teodorze. Tylko zauważ, że święty Hieronim żałował, iż nie potrafi odmówić sobie garnuszka zupy z lebiody, natomiast nie wspominał o winie oraz gorzałce. – Nieumiarkowanie to nieumiarkowanie. – Teodor wzruszył ramionami. – A chyba lepiej żałować, że się żre szynkę, niż żałować, że się żre chwasty, prawda? Bo żal w obu wypadkach jest taki sam, ale w pierwszym z nich przynajmniej w gębie zostaje lepszy smak.

Trzeba przyznać, że Teodor Tur okazał się człowiekiem o ciekawym sposobie myślenia i wcale dowcipnym. Zdecydowałem się więc już bez ogródek przejść do rzeczy. – Na czyje działacie zlecenie? – zapytałem łagodnie. – Poza waszym oddziałem Inkwizytorium? Komu tak naprawdę zależy na sprawie? Czy raczej na... relikwii? Uhm gwałtownie uniósł głowę, a potem porozumieli się wzrokiem z Turem. Teodor skinął, jakby zezwalał, by towarzysz przemówił w ich wspólnym imieniu. Uhm wypił szybko swój ulubiony zestaw winno-gorzałczany, po czym odezwał się nad podziw trzeźwo: – Otrzymaliśmy informacje na temat tej dziwnej miejscowości, lecz przyznam, że nie przykładaliśmy do nich szczególnej wagi... A właściwie żadnej wagi, bo nie takie bajędy słyszy się tu i tam. – Właśnie – przytaknął Tur. – Jednak kiedyś zgadało się o sprawie, a gościł u nas akurat miejscowy hrabia, człowiek o wielce śmiałej wyobraźni i wielkim majątku... – A taka zbieżność bywa... zajmująca. – Właśnie. Namówił nas, byśmy oficjalnie zajęli się sprawą, i obiecał, że z naddatkiem pokryje wszelkie koszta. W zamian chce otrzymać nasz raport. – Tylko raport? – Uniosłem brwi. – Ach, no tak – zorientowałem się. – A w wypadku raportu będącego po jego myśli nastąpiłyby negocjacje, czyż nie? Uhm uśmiechnął się półgębkiem. – Może tak, może nie. Jeśli relikwia naprawdę by się odnalazła... – ...sprzedalibyście ją hrabiemu – dokończyłem. – Miałaby się tam lepiej niż tutaj – wzruszył ramionami Tur. – Bo aż żal w tym dzikim kraju zostawiać szczątki wielkiego świętego. – Naprawdę w to wierzycie? – Spojrzałem inkwizytorowi prosto w twarz. – Wierzycie, iż gdzieś tutaj leży porzucona relikwia, która wywiera tak silne działanie na otoczenie? – Wiara nie ma nic do rzeczy – tym razem odezwał się Uhm. – Przypatrzyliśmy się faktom, a fakty są takie, że na pewnym obszarze niedaleko Herzelei ludziom wiedzie się lepiej niż innym... – Nie, drogi towarzyszu – przerwałem mu. – Fakty są takie, iż mówi się o tym, że są takie wsie, gdzie żyje Się lepiej. Mówi się – powtórzyłem jeszcze raz i znowu z naciskiem. – I tylko tyle. – Mylisz się, Mordimerze – rzekł Tur. – Może się mylę, a może nie. A ty nie masz dowodów ani na jedno, ani na drugie. – No cóż, pozwól, że każdy z nas pozostanie przy swoim zdaniu – odparł grzecznie. Teraz dopiero zorientowałem się, że istnieje ogromne prawdopodobieństwo, iż moi bracia inkwizytorzy wiedzą coś więcej, niż chcą powiedzieć. – Czy któryś z was to potrafi? Wędrować po nie-świecie? Czy tam zobaczyliście... relikwię? Tur milczał dłuższą chwilę.

– Zadajesz dziwne pytania, Mordimerze, a wnioskuję z nich, że albo sam umiesz poruszać się po tej przeklętej krainie, albo jesteś w bliskiej komitywie z kimś, kto tak czyni. Nie dałem znać po sobie, czy jego domysły są prawdziwe. – My tego nie umiemy, chociaż owszem, poznałem inkwizytorów, którzy nawet do nieświata potrafią zanieść żagiew naszej wiary... Najwyraźniej Teodor Tur nie wiedział, o czym mówi. Gdyby miał pojęcie, jak wygląda i jak bardzo niebezpieczny jest nie-świat, nigdy nie bredziłby o niesieniu tam żagwi wiary. Największym osiągnięciem z podróży do nie-świata był bezpieczny powrót z żądaną informacją. Bezpieczny, czyli taki, po którym człowiek mógł wstać kilka godzin później, a już kilka dni później przestawał rzygać na samą myśl o bólu, jakiego doświadczył w czasie podróży. – ...w tym jednak wypadku mieliśmy do czynienia z modlitewnym transem jednego z naszych braci. Jego wskazówki prowadziły dokładnie w okolice Herzelei. – Ach tak. – Nie zamierzałem powątpiewać w wiarygodność takiego transu, bo rozumiałem, że miejscowi inkwizytorzy zrobili już wszystko, by wykluczyć obłęd lub opętanie. – Mówił, że święte źródło szczęścia płonie tu niczym wybuchający wulkan. – I wspominał o świętym Joachimie? O jego szczątkach? – To już jak dwa dodać dwa – rzekł Uhm – gdzie zawsze wypadnie cztery. – A przynajmniej coś obok czterech – mruknąłem. – Nie przekonuje cię ta teoria? Nie wierzysz w moc świętych relikwii? – Szczerze, Teodorze? Nie za bardzo. A przynajmniej nie w moc takich, które leżą gdzieś zagrzebane w ziemi i nikt nie wie o ich istnieniu. Ufam w moc relikwii, które są obiektem wiary, w których pokładana jest ufność... – A więc, twoim zdaniem, to nie moc boska objawia się w relikwiach, lecz są one jedynie lustrem wiary pospólstwa? – Uhm zmrużył oczy. – Uważaj, Teodorze, bo twój towarzysz zaraz mnie spali – mrugnąłem do Tura, lecz ten zachował poważną minę. – Odpowiem jednak na twoje pytanie. – Obróciłem spojrzenie na Ignacego. – Uważam, że moc boska nadała relikwiom zdolność bycia lustrem wiary. I z tego, co wiem, doktryna skłania się ku tej właśnie wersji, choć wyrażonej językiem nieco bardziej skomplikowanym. – Z tym skomplikowaniem rzeczywiście nie mijałem się z prawdą, gdyż wielka rozprawa traktująca o pochodzeniu mocy relikwii liczyła blisko tysiąc stronic. I była to lektura na tyle trudna, iż ograniczyłem się głównie do obejrzenia pięknych ilustracji. – Obaj macie rację – zawyrokował Tur. – Skoro relikwia jest już lustrem, to lśni i można wzmiankowane lśnienie dostrzec. A kto da głowę, iż lśnienie nie wyraża się w obdarzeniu okolicy wielką fortuną? Może te nieszczęsne szczątki, zagrzebane gdzieś w głuszy, domagają się, by ktoś je wykopał i oddał im należną cześć? A wtedy... wyobrażacie sobie, jak wtedy zaczną lśnić?

I ile zgarniemy złota za ich sprzedaż hrabiemu, dopełniłem w myślach wypowiedź kolegi inkwizytora. – Cóż zamierzacie? W jaki sposób będziecie szukać? – Powiedzieć mu? – Tur zerknął na Uhma i widziałem, że język go świerzbi, by się pochwalić. – Nie – stanowczo odparł Uhm. – Poznał okolicę lepiej od nas. Kto wie czy jeśli mu powiesz o naszej metodzie, nie będzie już wiedział, gdzie szukać. – To prawda. – Teodor skinął głową. – Wybacz, Mordimerze. Widzisz, że miałem rację co do Ignacego: bystry niczym górski strumień. Kiedy już wykopiemy relikwię, nie omieszkam opowiedzieć ci o zastosowanym sposobie, ale teraz... – rozłożył dłonie – tajemnica zawodowa. – No i właśnie tak – ucieszył się Uhm. – Napijmy się za to! *** Lubię kobiecą biżuterię. Te błyszczące, kolorowe precjoza, których tak wiele jest w szkatułach i szkatułkach zarówno wielkich dam, jak i mieszczek czy co majętniejszych chłopek. Broszki, pierścionki, szpilki, diademy, guziki, nausznice, kolczyki, jak również grzebyki, szczoteczki, lustereczka. Kiedy Dorotka wyszła z komnaty, by wydać jakieś polecenia służbie, usiadłem sobie przy jej sekreterze (tak, tak, miała sekreterę z wielkim kryształowym lustrem, wartą zapewne fortunę) i zacząłem oglądać wyciągnięte ze szkatuły precjoza. Dorotka, jak sądziłem, nie do końca zdawała sobie sprawę z wartości przedmiotów. I tak rubinowy naszyjnik zdobiony brylantami sąsiadował z miedzianym wisiorkiem z nanizanym na niego fantazyjnie wygiętym żołędziem. Bransoleta skrząca się od szafirów leżała tuż obok skromnego cynowego krzyżyka. A okazały rubinowy pierścień przykrywała plecionka z bezwartościowych, nieoszlifowanych górskich kryształów. Wziąłem w palce ten pierścień i przyjrzałem mu się pod światło. – Piękny, prawda? – usłyszałem. W jaki sposób dziewczyna otworzyła drzwi i podeszła prawie pod samo moje krzesło, tak że tego nie usłyszałem?! Mój Boże, słuch traciłem czy ona wykazywała spryt niczym lisica? W każdym razie byłem zadowolony, iż siedzę przy sekreterze nagi, jak mnie Pan Bóg stworzył, gdyż zrobiło mi się wstyd na samą myśl, iż mogłaby podejrzewać, że chcę ją okraść. A tak przynajmniej sprawa była jasna. Nawet nie miałbym gdzie schować ukradzionego przedmiotu. – Wyjątkowo piękny – odparłem szczerze. W kamieniu wygrawerowano tarczę w szachownicę, więc musiał to być klejnot należący niegdyś do jakiegoś męża szlacheckiego pochodzenia. Obejrzałem pierścień jeszcze dokładniej i wtedy na wewnętrznej stronie obrączki zobaczyłem napis: „Domini Canus”.

– Na gwoździe i ciernie! – nie mogłem powstrzymać okrzyku. Dorotka aż podskoczyła, a ja na widok tego ruchu aż kłapnąłem szczęką. Gdyż kiedy przyglądałem się klejnotowi, ona zdążyła już pozbyć się koszuli. A naga, podskakująca Dorotka... Wierzcie mi, mili moi, nie był to widok, który gorącokrwisty mężczyzna zbywa nieznacznym ruchem brwi. – Nie strasz! – Palnęła mnie żartobliwie w ucho. – Masz pierścień świętego Joachima! – Podsunąłem jej klejnot przed oczy. – Patrz: Domini Canus, Pies Boży. Święty Joachim tak kazał się nazywać swoim ludziom. – Coś takiego! – Wzięła pierścień do ręki, obejrzała, założyła na palec, a ponieważ nie trzymał jej się nawet na kciuku, odłożyła go z powrotem na blat. – Chcesz, to sobie weź – powiedziała beztrosko. – Skoro ci się podoba... Lepiej mu będzie z tobą niż w tej skrzynce. Nawet nie pamiętałam, że mam coś takiego. Nie należę do ludzi, którzy tracą język w gębie, tym razem jednak zostałem nielicho zaskoczony. – Kochana – powiedziałem w końcu – ten pierścień jest wart majątek. Samo złoto i kamień, a zważywszy jeszcze, do kogo należał... – Mordusiu, moja ty babeczko szafranowa! – Wtuliła się we mnie tak, że moja głowa zniknęła pomiędzy jej piersiami. Ha, jakież to było ciepłe i wygodne mieszkanko dla skołatanej łepetyny! – Jaki ty jesteś uczciwy i słodki. Weź go sobie, weź i nie mów o nim więcej. Cóż było robić po tak oczywistej zachęcie? Pierścień świętego Joachima każdy jubiler uznałby za przedmiot niezwykle wartościowy, natomiast każdy inkwizytor nie określiłby go innym słowem jak: bezcenny. Zwłaszcza jeśli rzeczony inkwizytor szukał szczątków zabitego rycerza. Teraz mógłbym już bez trudu odkryć, gdzie znajdują się pozostałości po świętym. A co za tym idzie – sprzątnąć kolegom inkwizytorom relikwię sprzed nosa, potem wziąć udział w jej sprzedaży hrabiemu, który wysłał Tura oraz Uhma do Herzelei. Na koniec mógłbym sprzedać sam pierścień temu, kto da więcej. A znałem pewnego biskupa, kolekcjonera relikwii, który obsypałby mnie złotem za pamiątkę po świętym Joachimie, jako że sam miał na imię Joachim i wielki szacunek dla patrona. Krótko mówiąc, dzięki darowi tej słodkiej dziewuszki wasz uniżony sługa mógł stać się całkiem bogatym człowiekiem... A to bardzo, ale to bardzo mi się podobało, choćby z uwagi na fakt, że jako człowiek niezależny majątkowo mógłbym o wiele wydajniej służyć Bogu i obronie naszej świętej wiary, nie kłopocząc się dłużej, jak w pocie czoła zarobić na pajdeczkę chleba i kubeczek wody. – Bardzo ci dziękuję. – Pocałowałem Dorotkę w dłoń z prawdziwą wdzięcznością. – Powiedz, czy ty w ogóle wiesz, ile warte są te wszystkie świecidełka? – Rzeczy są warte tylko tyle, ile je lubimy. – Popatrzyła na mnie i pokręciła głową. No proszę, pomyślałem, jak szybko ta prosta, choć przyjemna dziewczyna nabiera polotu, poloru oraz rozumu, obcując z człowiekiem o moim wykształceniu oraz wychowaniu.

– Nie jestem taka głupia, Mordusiu – kontynuowała. – Wiem, że w mieście mogłabym je sprzedać za dużo pieniędzy. Ale po co? Pieniądze mi niepotrzebne. Poczekaj jeszcze. – Sięgnęła za plecy i zdjęła cieniutki srebrny łańcuszek z maleńkim medalikiem, który wisiał do tej pory na jej szyi. – Weź to, kochany. To jest prawdziwie moje. A ty masz jakieś pamiątki, mój ty karmelowy pieseczku? Pamiątki, pomyślałem, tak, mam pełno pamiątek. Blizny, złe wspomnienia, niewygojone rany duszy. Bukiety czarnych kwiatów rosnące na cmentarzu mojego serca... – Hmmmm? Przez dłuższą chwilę nie rozumiałem, o co jej chodzi, tak bardzo pogrążyłem się w posępnych rozmyślaniach. Ba, czułem, że niechciana łza zakręciła mi w kąciku oka... – Nie – odparłem. – Nie sądzę. Za to moja matka miała mnóstwo klejnotów. Lubiłem się nimi bawić jako dziecko... Wizja przeszłości zmaterializowała się przed moimi oczyma. Siedziałem na łóżku, a przede mną piętrzyła się góra pierścionków, bransolet, brosz, kolczyków, diademów, naszyjników. Kamienie czerwone, zielone, żółte, białe, niebieskie, przejrzyste niczym szkło... Każdy rodzaj. Niektóre ogromne, niektóre maleńkie niczym ziarenka maku. I spojrzeniem skierowanym w przeszłość zobaczyłem również kobietę. Miała śnieżnobiałą skórę, czarne jak sadza włosy i oczy, w których można było utonąć niczym w burzowych jeziorach. Śmiała się, widząc, z jakim zapałem bawię się należącymi do niej klejnotami. Moja matka... Wyłaniała się z mroków pamięci tak rzadko, jakby była jednorożcem ukrytym w leśnej głuszy. Co się z nią stało? Dlaczego mnie porzuciła? Porzuciła? Tego nie pamiętałem. Wiedziałem jedynie, że pewnego dnia zniknęła z mojego życia i nie pojawiła się więcej. Może umarła? – Mordusiu. – Dorotka cmoknęła mnie w ramię. – O czym tak myślisz, mój ty biszkopciku z waniliowym kremem? – O mojej matce – odparłem zgodnie z prawdą. – Moja była ogromnie kochana. Wiesz, tak mówią, bo umarła, kiedy się rodziłam. – Dorotka westchnęła ciężko. – Ale odchowali mnie Anzelm i inni... – A ojciec? Dorotka zachichotała. – Mamusia podobno pognała go precz, bo oglądał się za innymi babami. A twój? – Nie wiem, kto jest moim ojcem – rzekłem szybciej, niż pomyślałem, zapominając, że przecież Anzelmowi wypłakiwałem się, jak pilnie muszę wracać do umierającego tatuńcia. – Mój podobno był chłopem na schwał. Ale mamusia jednak go przegnała, bo lubiła mieć mężczyznę na wyłączną własność. – Roześmiała się. – Ja, Morduniu, mój ty pierniczku cynamonowy, jestem taka sama. – Jej głos stwardniał. – Jak mi się zaczniesz oglądać za innymi dziewkami, wypędzę na cztery wiatry. Ale to zostanie u mnie! Mówiąc „to”, chwyciła mnie tak mocno i tak niespodziewanie za przyrodzenie, że omal nie zwinąłem się z bólu. Zauważyła, że przesadziła, i zaraz rozszczebiotała się wdzięcznie.

– Przepraszam, Mordusiu! Przepraszam, przepraszam, przepraszam! Wybaczysz swojej Dorotce, mój ty jelonku lukrowany? – Wybaczam – jęknąłem. – I nie jestem jelonkiem. Jelonki mają rogi. Jeśli przyprawisz mi rogi, to cię zabiję. Albo nie. – Chwyciłem Dorotkę za głowę i skierowałem jej twarz tak, by patrzyła mi prosto w oczy. – Jeśli mnie zdradzisz, to cię oszpecę. Porżnę ci twarz nożem tak, żebyś już nigdy nie spodobała się innemu mężczyźnie. – Słoneczko moje! – Rozpromieniła się. – Tak bardzo mnie kochasz, Mordeńku? Jaki ty jesteś słodziutki, moja marcepanowa perełko! Dorotka nigdy cię nie zdradzi! Nigdy! Objęła mnie w biodrach udami i po chwili zrobiło nam się trochę niewygodnie. Poruszyła się więc, by zapewnić nam nieco większy komfort. Udało się... – Szybciej! – rozkazała naglącym tonem. – Szybciej! – Wbiła mi paznokcie w ramię. – Szybciej! Szybciej! *** Minęło kilka dni i przyznam, że mógłbym powiedzieć, iż upłynęły one w atmosferze słodkiego nieróbstwa, gdyby nie fakt, że zabawy z Dorotką tak naprawdę okazały się ciężką pracą. Nie żeby niewdzięczną! Co to, to nie, tak nigdy nie śmiałbym powiedzieć... Lecz diabelnie ciężką. Poza tym byłem podrapany. Gdzie nie byłem podrapany, tam pogryziony. Gdzie nie pogryziony i podrapany, tam obtarty. Gdzie nie byłem pogryziony, podrapany i obtarty, tam bolały mnie mięśnie, jak po wytężonej górskiej wspinaczce. Tymczasem Dorotka zdawała się kwitnąć. Zawsze żwawa, zawsze chętna do figli i nie lubiła długo spać. A ja, przyznam bez bicia, lubię pospać nieco dłużej (oczywiście tylko wtedy, kiedy nie budzę się o świtaniu, by zmawiać poranne modlitwy). Sposoby budzenia mnie przez Dorotkę były naprawdę słodkie, lecz cóż... po kilku dniach wolałem, by wstrzymała się nawet z najsłodszymi metodami pobudki i dała mi trochę odetchnąć. Nie muszę chyba nadmieniać, że w tej sytuacji, jaka miała miejsce, nie potrafiłem nic zdziałać w sprawie, z którą przybyłem do Herzelei. Dowiedziałem się jedynie, że dwaj moi koledzy inkwizytorzy spokojnie wędrowali sobie po okolicy, zatrzymując się tu i tam na noc i grzecznie płacąc miejscowym za nocleg złotem, przez co stali się w okolicy całkiem szanowani. Czego szukają? – zastanawiałem się. Czyżby posiadali jakiś artefakt, który prowadzi ich ku relikwii? Ale dlaczego w takim razie nie zmierzają prosto do niej, lecz objeżdżają Herzelei wielkim kołem? Cóż, musiałem się wyrwać ze słodkiej Dorotkowej niewoli, choć wyobrażałem sobie, że dla człowieka niesłużącego żadnej ważkiej idei niewola ta mogłaby być całkiem przyjemna. Wygodne łóżko, ładny dom, posłuszna służba, pyszne jedzenie i chętna ślicznotka na każde zawołanie – za to, mili moi, wielka część mieszkańców naszego wspaniałego Cesarstwa oddałaby diabłu duszę. I dorzuciła na dokładkę duszę ojczaszka, mateczki oraz dziadusiów. Ja nie należałem jednak do ludzi, którzy własne wygody przedkładali nad wszystko inne, więc postanowiłem

przeciąć słodkie więzi i uciec na północ z pomocą Knagego. Nie wiedziałem, czy współpracownik Inkwizytorium będzie tym pomysłem zachwycony, ale też nie obchodziło mnie to w jakiś szczególny sposób. Jeśli chciał z nami współpracować, to miał wykonywać rozkazy. I koniec. Aby wykonać plan, potrzebowałem jednak wsparcia Małego Jaśka, który jak już wspominałem, towarzyszył mi zawsze, kiedy tylko opuszczałem dom Dorotki, a więc stał się czymś w rodzaju mojego osobistego strażnika. Pewnego dnia spacerowaliśmy sobie po lesie i kiedy wyszliśmy na nasłonecznioną polankę, przysiadłem na kamieniu i wyciągnąłem zza pazuchy solidny bukłak pełen mocnego wina. Łyknąłem ze smakiem, potem podałem naczynie Jaśkowi. Rozbójnik skrzywił się, na jego twarzy odbiła się wyraźna walka samego ze sobą, po czym machnął dłonią, powiedział „iiiitaaam”, przyjął ode mnie bukłak i przyssał się potężnie. – Pamiętasz, Jaśku, jak gadaliśmy, że nie można pozwolić, coby światem rządziły baby? – zagadnąłem. Oderwał się od szyjki, uśmiechnął błogo pełną gębą i oblizał tak, że niemal sięgnął sobie nosa tym liźnięciem. – Ano pamiętam. Ano nie można – zgodził się ze mną podwójnie. – Ale co zrobić, kiedy tak jest – dodał po chwili namysłu i ciężko westchnął. Oho, jak widać, zajączek, o którym mój towarzysz kilkakrotnie wspominał, nieźle wziął go sobie pod bucik. – Powinniśmy trzymać się razem – rzekłem. – Solidarność, rozumiesz? – Uścisnąłem mu rękę. – Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego. Mężczyźni wszystkich krain łączcie się. Ja pomogę tobie, ty pomożesz mnie. – Wyście już mi pomogli! Ucieszyłem się, że tak szybko zrozumiał, dokąd zmierzam, i sam poprowadził naszą pogawędkę w oczekiwanym kierunku. – Widziałem Kasieńkę z Józwą. Biedak chudy, zabiedzony, wygląda, jakby noc w noc zmora go dusiła. Słyszałem, że skarży się, że już nie strzyma i obwiesi się gdzieś w lesie... A ciebie, Jaśku, widzisz no, taki straszny los ominął... – Z waszą pomocą. – Potrząsnął mną serdecznie. I jak tu nie lubić tego chłopaka? – Toteż teraz ja ciebie chciałem prosić o przysługę – powiedziałem. – Choć do niczego nie będę cię zmuszał, bo przywykłem już, że na świecie za dobrodziejstwa płaci się czarną niewdzięcznością... – O nie! – przerwał mi, gwałtownie kiwając głową. – Ja przysiągłem, że wam odpłacę, i przysięgi dotrzymam. – Poczciwy z ciebie chłop! – Objęliśmy się i ucałowaliśmy, i nawet dało się to jakoś wytrzymać pod warunkiem, że na chwilę wstrzymałem oddech. – Widzisz, Jaśku, przyjacielu kochany, rzecz w tym, że muszę, muszę – powtórzyłem z

naciskiem – na dwie, trzy niedziele wracać do Kaiserbad. Mój tatko umiera, a ja chciałbym mu chociaż zamknąć powieki, kiedy skona. Chciałbym, aby ten, który mnie żywił i chował, chociaż przed śmiercią mógł mi udzielić swego błogosławieństwa. – To jedźcie – rzekł, otwierając szeroko oczy. – W czymże wam mogę pomóc? – Ten Eberhard, ten stary, wiesz który, co? Ten, co ciągle sobie z ciebie szydzi, on mnie nie chce na krok puścić. – Jak to szydzi? – Jasiek tym razem zmrużył oczy. – Eee tam, co będę powtarzał. – Machnąłem dłonią. – Jak nie słyszałeś, to jakby niczego nie było. Co ci będę psuł humor. – Nie, nie. Gadajcie śmiało! – Ale pamiętaj – zrobiłem zbolałą minę – że czynię tak jedynie na twoją usilną prośbę. – Dobrze, dobrze, gadajcie. – Mówi, że pień drzewa ma więcej rozumu niż ty... Jasiek zawarczał zupełnie niczym duży, zły pies i zacisnął kułaki. – ...że twardy jesteś tylko w pięściach, a ten instrument, co każdy mężczyzna nosi go w spodniach, to już ci dawno przegnił niby jakiś bagienny kijaszek. – Uuuuuch! – Gęba Jaśka nabrała tak głęboko czerwonej barwy, że zacząłem się bać, iż zaraz mi go tu, na miejscu, szlag trafi. – ...no i że twoja kobitka to ci takie rogi przyprawia, że aż dziw, iż nimi po niebie nie szorujesz – dorzuciłem na koniec. – A to gad jeden! – Jasiek zerwał się na równe nogi. – Obiję sukinsyna jak psa! – Nie, nie, nie – zaprotestowałem szybko. – A wiesz czemu, Jaśku? Bo jeśli tak zrobisz, to wszyscy pomyślą, iż to prawda. I tylko na ludzki śmiech oraz drwiny narazisz i siebie, i swojego zajączka. – Racja, racja. – Ukrył twarz w dłoniach. – Co robić? Powiedzcie, co robić? – Tego to już nie wiem – westchnąłem. – Będziesz musiał znaleźć jakiś chytry sposób, by mu solidnie dopiec. – Ha! Trzeba będzie... – Wyraźnie zmarkotniał, jakby wiedząc, że z myśleniem u niego nietęgo. – Ano. No, ale widzisz, wracając do mojego kłopotu... Jaki to złośliwy człek z tego Anzelma. Ciebie obgaduje za plecami, mnie nie chce wypuścić do umierającego tatuńcia... – przetarłem oczy wierzchem dłoni – który pewnie na łożu śmierci wzywa mnie po imieniu, lecz odpowiada mu tylko echo z pustych ścian... Mały Jasiek, poczciwa dusza, zaszlochał. – Pogadajcie z nim. – Gadałem. Gadanie nic nie da, bo to najwyraźniej człek zły z natury. Zresztą powiedz sam: kto inny, jak nie człowiek zły z natury, wygadywałby o tobie takie paskudztwa? – Prawda! – Jasiek zacisnął pięści, a potem wpatrzył się we mnie. Oczy mu się już trochę

mgliły od mocnego wina. – Mówicie, że dwa, trzy tygodnie? – Tyle wystarczy. – Potem wrócicie? – Jak amen w pacierzu! – No to idźcie! – Naprawdę?! – Otworzyłem szeroko oczy, po czym potrząsnąłem z zapałem jego wielką dłonią. – Puścisz mnie, przyjacielu? Nie doniesiesz? – Wieczorem będę musiał wrócić. Powiem, żeście poleźli wysoko w góry, a ja popiłem i zgubiłem was z oczu. No to jeszcze ze dwa dni zejdą wszystkim na szukaniu was po lasach. Rzecz jasna, byłem więcej niż pewien, że historyjka opowiadana przez Jaśka nie przetrwa nawet godziny, kiedy tylko Dorotka weźmie go w obroty. Zbójnik prędzej czy później wygada się i zdradzi nasze porozumienie, ale to nie będzie już miało wielkiego znaczenia, gdyż dostanę to, czego chciałem: czas. *** Pędem ruszyłem w stronę Herzelei, a kiedy dotarłem do miasta, starałem się nikomu nie wpaść w oko. Bogu dziękować, zastałem Knagego w domu, chociaż na mój widok mocno się zdziwił i raczej nie tryskał radością. – Panie Knage, potrzebuję waszej pomocy. – Zawsze chętnie służę... – burknął. Gdyby był kupcem i podobnym tonem zachwalał towary, ludzie obchodziliby jego sklep szerokim łukiem. – Pożyczcie mi konia. Na kilkanaście dni. Oddam wam później i zwierzę, i jeszcze zapłacę za kłopot. – A gdzież to chcecie na moim koniku pojechać? – spytał po chwili. – Do Kaiserbad. Sprawa, którą referowaliście, okazała się poważniejsza, niż sądziłem. Szacunek, panie Knage, szacunek. – Potrząsnąłem jego dłonią. – I wybaczcie, że wam wpierw nie zawierzyłem. – Wybaczam – znowu burknął, jednak cały czas przyglądał mi się podejrzliwie. – Pojadę po braci inkwizytorów i wrócimy tu razem. – Nie lepiej będzie wysłać list? Na gwoździe i ciernie! Czy ten człowiek zamierzał podpowiadać, jak ma funkcjonować Święte Officjum? Musiałem jednak ścierpieć tę bezczelność, gdyż co tu ukrywać, moja najbliższa przyszłość zależała od jego życzliwości. – Muszę ich przekonać osobiście. W Kaiserbad mają tyle niezwykle ważnej pracy, iż oderwą się od niej jedynie z najwyższym trudem. – No tak, no tak. – Potarł szczecinę na łbie. – Wystawicie mi pokwitowanie?

– Rzecz jasna! – Niech wam będzie. – Będę też potrzebował gotówki... Żachnął się. – A że tak spytam, gdzie są wasze pieniądze i wasz koń? W karty przegraliście czy co? A może dziewka kazała wam zapłacić za swe usługi? – Skrzywił szyderczo usta. Nie lubiłem bezczelnych i złośliwych typów jak Knage. Byłem grzeczny, lecz moja grzeczność właśnie się wyczerpała. W końcu Jezus też tylko do czasu prosił Rzymian i Żydów, by przyłączyli się do Niego. A potem zstąpił z krzyża i użyźnił Golgotę ciałami swych wrogów. Palnąłem Knagego otwartą dłonią w ucho, po czym przyłożyłem mu pięścią w delikatne miejsce ponad żołądkiem. Zwinął się przy ziemi, nie mogąc złapać tchu. Z otwartymi ustami i wybałuszonymi oczami przypominał wyrzuconą na brzeg rybę. – Panie Knage, po co te szyderstwa? – zapytałem z żalem. – Czemu zmusiliście mnie, bym uległ grzechowi zapalczywości? Do czego chcecie dalej doprowadzić? Bym was okaleczył lub zabił? Dlaczego pragniecie sprowadzić na mnie taki grzech? Boga w sercu nie macie? Poczekałem, aż odzyska dech, i wyciągnąłem rękę, by podać mu pomocną dłoń przy wstawaniu. Drgnął, jakbym chciał go uderzyć. – Panie Knage, bójcie się Boga, przecież nie będę was bił! – obruszyłem się. Cała rzecz skończyła się tym, że dostałem od Knagego konia, zapasy żywności i piętnaście koron, a na wszystko kazał sobie wypisać czytelne pokwitowanie. – Bardzo wam dziękuję, panie Knage – rzekłem serdecznie, kiedy już wychodziliśmy ze stajni. – Okazaliście się prawdziwie pomocni i wierzcie mi, że zostaniecie już niedługo wynagrodzeni za swe oddanie sprawie Świętego Officjum. – Jezus Maria, nie tak głośno! – Przeraził się tak, że aż twarz mu zbielała. – No tak, no tak. – Teatralnym gestem chwyciłem się za usta. – Gęba na kłódkę, prawda? My, ludzie Inkwizytorium, musimy o tym pamiętać. Prawda, panie Knage? Ponuro pokiwał głową. Wiedział, że sąsiedzi nie darowaliby mu współpracy ze Świętym Officjum. Pewnie nikt by mu nie zrobił żadnej krzywdy, ale o beztroskich pogawędkach z przyjaciółmi przy winku i muzyce mógłby zapomnieć na zawsze. Droga z Herzelei do Kaiserbad prowadziła przez kilka większych i mniejszych miejscowości, a jedną z nich było miasteczko Salnitz. Tuż przed nim mój koń zgubił podkowę, co okazało się prawdziwym pechem. Bowiem miejscowego kowala zobaczyłem pijanego jak bela, natomiast pierwszego dnia po wytrzeźwieniu trząsł się niczym w febrze. W rezultacie okuł mojego wierzchowca dopiero na trzeci dzień, a i to też musiałem stać nad nim cały czas i pilnować. Odszedłem z kuźni zadowolony, że wreszcie opuszczę to parszywe miasteczko (parszywe, gdyż w Salnitz niespodziewanie wielu ludzi prowadziło tryb życia podobny do kowala, czyli albo leżało pijanych w trupa, albo trzęsło się z pijackiego

pożądania trunków), lecz nie udało mi się odejść daleko. Dwie mile za Salnitz podkowa pękła i spadła, a ja rad nierad wróciłem. Kowal już leżał pijany do nieprzytomności. Zabiłbym go, gdyby ten czyn w jakikolwiek sposób polepszył moją sytuację. Zastanawiałem się, czy nie skonfiskować konia lub muła któremuś z mieszkańców, ale były to zwierzęta tak zabiedzone, że bałem się, iż zamiast dowieźć mnie do Kaiserbad, zdechną po drodze. Z Salnitz udałoby mi się definitywnie wyjechać w stronę Kaiserbad szóstego dnia po przybyciu, gdybym na samych rogatkach nie zobaczył gnającego za mną Muszki. Był spocony, brudny i rozczochrany jak nieboskie stworzenie. Sądziłem, że będzie wściekły, że zechce mnie pojmać i siłą doprowadzić do wioski, ale on, skoro tylko mnie zobaczył, podbiegł i padł na kolana. Twarz miał umorusaną, zmęczoną i ściągniętą smutkiem. – Panie, panie, błagam was, wracajcie! Mijający ludzie zaczęli zwracać na nas uwagę, a tego mi tylko brakowało, by wywołać zbiegowisko. Dlatego chwyciłem Muszkę za ramię, podniosłem niemal siłą i powiedziałem: – Dobrze, dobrze, chodź, pogadamy... – Ale wrócicie? Powiedzcie: wrócicie? – Podniósł na mnie przekrwione, pełne łez oczy. – Wrócę, wrócę, teraz chodźże, człowieku, w jakieś spokojne miejsce. Oddaliliśmy się od ciekawskich, a w mieście jak to w mieście, jego mieszkańcy natychmiast zajęli się czymś innym i inny znaleźli sobie obiekt zainteresowania. W tym wypadku był to akurat garbus, któremu niesforne dzieciaki rzucały w garb kamykami, a on pieklił się, złościł i wyzywał je od najgorszych. – Co się stało, Muszka? – zagadnąłem, kiedy przysiedliśmy już przy najdalszym stole wysuniętym na podwórze przez karczmarza. – Źle, panie, źle. Pani nasza, od kiedy żeście uciekli, całymi dniami płacze, rwie włosy z głowy, na żadne pytania nie odpowiada, a jęczy, jakby ją żywcem palono. – Matko najsroższa! – mruknąłem, gdyż nie spodziewałem się aż tak dramatycznej reakcji ze strony Dorotki. Wiedziałem, że dziewczyna jest mną bardzo zainteresowana i że jej serduszko zaczęło bić o wiele mocniej, od czasu kiedy mnie ujrzała, no ale nie spodziewałem się, że biło aż tak mocno. Przyznam również, że poczułem coś na kształt męskiej dumnej satysfakcji spowodowanej faktem, iż nie starając się nawet zbyt usilnie, potrafiłem przywiązać do siebie to nieskomplikowane stworzenie tak potężnymi więzami. Rzecz jasna, żałowałem jej również, gdyż jak już wspominałem, była dobrą dziewczyną, a Mordimer Madderdin niechętnie krzywdzi ludzi, którzy wyświadczają mu dobro. Przyznam, że wolałbym Dorotkę widzieć szczęśliwą i radosną niż zrozpaczoną i zapłakaną. – To babskie sprawki. – Machnąłem ręką. – Przejdzie jej, zobaczysz. Popłacze, popłacze, potem znajdzie sobie innego. Kobiety to nie łabędzice, żeby do końca życia być wierne jednemu. – Źle się dzieje, panie, źle się dzieje. – Nie wiem, czy w ogóle raczył wysłuchać mojej opinii, ponieważ zajęty był powtarzaniem jednego i tego samego. – Coś strasznego schodzi – podniósł wzrok i zapatrzył się w dal – gdzieś z gór...

– A co niby? Włochaty potwór jeżdżący dupą po śniegu? – Stanie się coś strasznego, panie. – Widziałem, że temu potężnemu chłopu drżą ramiona. – Zawsze nam mówili: dogadzajcie mateńce, sprawcie, żeby była szczęśliwa, bo to jej moc chroni nas przed złem. A ta moc działa, tylko kiedy ma wesołe serce. – I to samo działo się z jej matką, tak? – spytałem zamyślony. – I z matką jej matki? – Ano tak, panie, ano tak. – Piiwa? – Posługaczka z dzbanem w dłoniach przyszurała w naszą stronę. Obrzuciłem ją spojrzeniem. Była dupiata i cycata jak trzeba, ale przez jej twarz biegła paskudna szrama z rozdrapanych krost. No cóż, na znalezienie męskiej przyjemności z taką dziewuchą też są sposoby: robić to w naprawdę ciemną noc albo odwrócić tyłkiem do góry, jednocześnie wciskając jej twarz w materac. A jak się dziewka lekko poddusi, to i wdzięcznie zaczyna wtedy wierzgać, dostarczając dodatkowej podniety... Posługaczka musiała zauważyć mój taksujący wzrok, bo uśmiechnęła się czarnozębnym uśmiechem. – Jakbyście tam czego, panie, potrzebowali innego niż piwo... Musiałbym chyba zwariować, zamieniając słodką Dorotkę na tę wywłokę, pomyślałem. – Na razie wystarczy piwo – rzekłem. – No już, zmiataj! – Wracajcie, panie, wracajcie – zabełkotał znowu Muszka. – Co może się stać takiego strasznego? Skąd wiesz, skąd inni wiedzą, że w ogóle coś się stanie? – Zaraz jak żeście uciekli, znaczy jak się pani nasza dowiedziała, że naprawdęście uciekli, to grad spadł niczym gołębie jaja. A potem nie wiadomo skąd taki pożar w lesie wybuchł, że najstarsi ludzie nie pamiętają. A będzie jeszcze gorzej, panie. Grad nie był czymś nietypowym w górskiej okolicy, a skoro rozpętała się burza, las zajął się zapewne od uderzenia pioruna. Wszystko, jak to najczęściej bywa, dawało się wytłumaczyć za pomocą zdrowego rozsądku oraz logiki, lecz miejscowi, jak widać, woleli, by wydarzenia miały bardziej dramatyczne pochodzenie. – Co ma być gorzej? – Jak nam kiedyś było lepiej niż dobrze, tak nam teraz gorzej niż źle. – Podparł brodę na pięściach. – A ludzie wiedzą, że to naszej pani wina... – Na gwoździe i ciernie! Chcesz powiedzieć, że przyjdą ją spławić czy spalić? – Może tak być, panie, może tak być. – Przecież to wasza pani! Kochacie ją! – Kochali ją, jak ich darzyła szczęściem. Teraz spalą, jak mi Bóg miły. Bo wszystkiego próbowali, by jej było lepiej. I nawet obiecali, że młodzieńca jakiego znajdą, poczciwszego od was... Ale gdzie tam! Tak płacze, tak płacze i płacze, że bardziej nieszczęśliwej baby to ja, panie, w życiu nie widziałem. My, cokolwiek się stanie, zostaniemy z nią. Robert, Jasiek, ja, chłopaki, którzy z nami zbójują... Ale jak przyjdzie co do czego, panie, całej gromadzie nie poradzimy. A ona nie chce uciekać. Mówi... mówi, że jeśli ucieknie, to już jej wtedy nie

odnajdziecie, kiedy zrozumiecie, że trzeba wrócić. Bo większa miłość niż jej wam się w tym życiu nie trafi. Tak też nasza pani rzekła. – Na gwoździe i ciernie! – powtórzyłem, uderzając pięścią w blat stołu. – A to historia! Trzeba przyznać, że rozpętałem niezłą awanturę, która mogła mieć dalekosiężne i bardzo nieprzyjemne konsekwencje. Nie zamierzałem pozwolić, by durne wiejskie przesądy zabiły dziewczynę, którą sobie upodobałem. I to z wielu przyczyn. Po pierwsze, wieśniacy nie mieli żadnego prawa, by ścigać oskarżonych o czarostwo. To był wyłączny przywilej i obowiązek inkwizytorów (od zawsze mieszali nam się do tego procederu duchowni czy powoływane przez papieża zakony, lecz do tej pory skutecznie walczyliśmy z podobnymi ingerencjami). Po drugie, żywiłem dla Dorotki wiele ciepłych uczuć i nie zamierzałem pozwolić, by została niesprawiedliwie i niezgodnie z prawem zamęczona. Gdyby naprawdę była czarownicą, to co innego. Nie zawahałbym się ratować wtedy jej nieśmiertelnej duszy nawet kosztem męki i zniszczenia ciała, choć tak pięknego i tyle sprawiającego radości męskim zmysłom. – Wrócimy tak szybko, jak się da – obiecałem. – Wyruszycie od razu? – A ty nie ze mną? – Nie dam rady, panie, tyle pobiec za koniem. Przysięgnijcie jeno, że naprawdę wrócicie. – Spojrzał na mnie błagalnym wzrokiem zagłodzonego psa. – Że nie oszukacie mnie... Że dla pani naszej... – Przetarł oczy kułakiem. – W imię Jezusa Chrystusa, przysięgam – przyrzekłem poruszony wiernością chłopaka Dorotce, a i wypowiedziałem zdanie szczerze, gdyż przecież naprawdę zamierzałem wrócić i doprowadzić okolice Herzelei do porządku. Zwłaszcza że w jakiś sposób nieporządkowi sam zawiniłem, nie umyślnie i nie bezpośrednio, ale jednak. *** Kiedy dotarłem do Herzelei (w mieście huczało od plotek i pogłosek, zmyślano również niestworzone rzeczy), natychmiast skierowałem się do kwater, w których zatrzymali się inkwizytorzy. Miałem nadzieję, że wrócili już z objazdu okolic i będą mogli mi służyć jeśli nie pomocą czy radą, to chociaż informacjami na temat tego, co zaszło. Zastałem ich śniadających przy obficie zastawionym stole. Obaj byli ubrani w oficjalne stroje: czarne kaftany ze złamanym srebrnym krzyżem. Już po tym zrozumiałem, iż atmosfera w mieście jest na tyle gorąca, że moi towarzysze wolą pokazywać się w inkwizytorskim odzieniu, gdyż często się zdarzało, że widok połamanego krzyża studził gorącą krew w ludziach, którzy w innym wypadku mogli stać się groźnymi napastnikami. – Mordimer Madderdin – rzekł Tur takim tonem, jakby mnie komuś przedstawiał. – Proszę, proszę bardzo, któż to nas zaszczyca swoją obecnością... – Wpadłeś na śniadanko... Jak miło! – odezwał się Uhm z pełną gębą.

– Jeśli zaprosicie do kompanii... Teodor bez słowa wskazał mi krzesło, a ja usiadłem i nałożyłem sobie na talerz solidną porcję szynki i chleba, ponieważ naprawdę czułem potężny głód. – To nie moc żadnej relikwii jest odpowiedzialna za te niezwykłe zmiany – rzekł twardo Tur. – To dziewczyna, u której mieszkałeś i z którą sypiałeś. Ona jest czarownicą. Potężną czarownicą, Mordimerze. A ty... – utopił we mnie spojrzenie bladoniebieskich, wypranych z jakichkolwiek emocji oczu – przez wiele dni chędożyłeś czarownicę. – Z niemałą zresztą przyjemnością – odparłem lekko. – Widzę, że łatwo rezygnujesz z teorii, których wcześniej byłeś pewien – dodałem już poważnie. – I zapewniam cię, że się mylisz. Ta dziewczyna nie ma w sobie nawet krzyny magii. Nic. Zero. Poza czarem, który rozsiewa każda ślicznotka – zakończyłem znowu lekkim tonem. – Niby dlaczego mamy ci wierzyć? – Uhm, kiedy zadawał to pytanie, godził we mnie palcem wskazującym niczym sztyletem. Nie lubię podobnego zachowania i korciło mnie, by nauczyć go pokory i złamać mu ten palec. Później jednak uznałem, że nie nadeszła jeszcze odpowiednia chwila. – Nie namawiam was do wierzenia mi. Szczerze mówiąc, nie obchodzi mnie też, czy mi uwierzycie, czy nie. Ale fakt, że dwaj wykwalifikowani inkwizytorzy dają się zwieść podszeptom tłumu tępych górali, wydaje mi się więcej niż dziwny. Cóż to, usłyszeliście polowanie z nagonką i postanowiliście się przyłączyć? – spytałem z jawną i celową drwiną w głosie. Ignacy Uhm poczerwieniał, ale Teodorowi Turowi nawet brew nie drgnęła. – Głupstwa opowiadasz – rzekł krótko. – Siadaj. – Wskazał mi krzesło, a potem usiadł obok. – Jakie przyłączyć, Mordimerze? Do kogo przyłączyć? Już po wszystkim... – Jak to... po wszystkim? – Spalili jej dwór, wybili służbę... – A Dorota?! – Sam nie zauważyłem, że uniosłem się z krzesła. – Jak kamień w wodę. W każdym razie nie złapali jej. – A wyście nic nie zrobili?! Tylko inkwizytorom wolno ścigać czarownicę! – Toteż surowo zakazaliśmy komukolwiek prześladować tę dziewczynę. Zagroziliśmy miejscowym i może usłuchają. A może nie. Radzę ci, byś jak najszybciej znalazł tę swoją narzeczoną. I to z różnych powodów... Ulżyło mi na myśl, że Dorotka jest na razie bezpieczna. – ...kilkanaście dni temu pytałeś nas, Mordimerze, o sposób, dzięki któremu zechcemy wykryć działanie relikwii. Nie powiedzieliśmy ci o nim... – Ja! To ja powiedziałem, żeby nie mówić – przypomniał Uhm. – Tak jest, Ignacy, to twoja zasługa. – Tur nie raczył spojrzeć w stronę towarzysza. – Nie powiedzieliśmy ci o nim, lecz zapewniam, że był on prosty w użyciu oraz czytelny w działaniu. Chcesz posłuchać?

– Nawet jeślibym nie chciał, pewnie bym musiał – mruknąłem. – Nie ma powodów do nieuprzejmości – żachnął się Tur. – Owszem, Teodorze, są takie powody! – pozwoliłem sobie podnieść głos. – Oskarżasz mnie o skrajną niekompetencję. O to, że nie rozpoznałem wiedźmy pomimo przebywania z nią przez wiele dni pod jednym dachem. A jeśli nie zarzucasz mi nieudolności, jest jeszcze gorzej, gdyż równa się to oskarżeniu o zdradę. Czyli że sypiałem z czarownicą, wiedząc, że jest czarownicą! Może jeszcze fruwałem z nią na sabaty z miotłą w dupie, co? – Daj spokój. – Tur odwrócił głowę i machnął lekceważąco dłonią. – Dobrze wiesz, że istniały i istnieją służebnice diabła tak potężne, że nawet święci i dostojnicy Kościoła dawali się nabrać na ich sztuczki. Kłamstwo, oszustwo, mistyfikacja, strojenie się w cudze piórka, oto mocarna broń w rękach naszych wrogów. Jesteś pewien, że nie dałeś się zwieść? Dasz głowę za własne umiejętności? – Jestem i dam – odparłem bez wahania i pewnie. Jednak szczerze mówiąc, w głębi serca trochę się zawahałem. – Pycha. Ambicja. Zarozumialstwo. Masz wszystkie cechy, które czynią cię łatwym celem dla szatańskich strzał. Wstałem. – Przeholowałeś, drogi Teodorze – wycedziłem przez zęby. – Jeśli coś ci się nie podoba w moim postępowaniu, napisz na mnie raport. Bo że ja napiszę raport o waszym postępowaniu, tego możesz być pewien. – Siadaj i przestań stroić fochy. No usiądź, proszę – dodał, kiedy nie zwracając uwagi na jego słowa, szykowałem się, by odejść od stołu. Chwycił mnie za kraj rękawa. – Mordimerze, wysłuchaj nas... Patrzyłem na jego dłoń tak długo, aż zwolnił uchwyt. Wtedy usiadłem. – Słucham. – Wszyscy zgadzamy się z tym, co o okolicach Herzelei mówią ich mieszkańcy. Że to kraina mlekiem i miodem płynąca, że ludziom wiedzie się tam lepiej niż gdzie indziej. Mieliśmy więc skutek, należało znaleźć przyczynę... – Myśleliśmy o wszystkim – wtrącił Uhm. – Lepszym gospodarzeniu, urodzajniejszych glebach, pracowitszych ludziach... – Zdecydowaliśmy jednak założyć, że gdzieś w górach leży potężna relikwia, szczątki świętego Joachima, których moc promieniuje na okolicę. I postanowiliśmy ten skarb odkryć – ciągnął Tur. – W jaki sposób, zapewne zapytasz? Wzruszyłem ramionami. – Gdyby truchło świętego Joachima było truflą, powiedziałbym, że zaczęliście węszyć, ale tak to nie wiem. – Szalenie dowcipne. – Teodor położył dłoń na ramieniu Ignacego. Z nich dwóch to on był ten spokojniejszy, rozsądniejszy i bardziej niebezpieczny.

– Do usług – odparłem. – Obserwowaliśmy okolicę, szukając coraz urodzajniejszych pól, coraz obficiej pieniących się sadów, coraz bujniejszych łąk. Pytaliśmy miejscowych ludzi... – Dokładnie pytaliśmy... – I znaleźliśmy w końcu miejsce, które uznaliśmy za centrum wszelakiego dobrobytu. Wiesz, jakie to miejsce? Przypomniałem sobie gałęzie grusz i jabłoni tak obwieszone owocami, że zwisały do samej ziemi. Przypomniałem sobie warzywa, które widziałem u Dorotki w kuchni: marchwie wielkości maczug i kapusty, którymi można by ładować łychy katapult. Przypomniałem sobie również krowy o lśniącej sierści i to, że ciągle widziałem, jak je dojono. A krów chyba nie doi się na okrągło, prawda? Nie byłem chłopakiem ze wsi, ale coś niecoś wiedziałem o sprawach włościan. – Nie mam pojęcia – odparłem. – Gospodarstwo twojej Dorotki – wyjaśnił zimno. – Bardzo bogate gospodarstwo, wręcz nadzwyczajnie, zważywszy na fakt, że ziemia tutaj to skała przykryta cienką warstwą piachu. A posłuchaliśmy też sobie spokojnie, co mówią ludzie, jak szanują tę twoją śliczniusią narzeczoną, jak pragną, żeby była szczęśliwa... – Obmierzła czarownica! – warknął Uhm i wykonał taki gest, jakby chciał we mnie cisnąć własnym palcem wskazującym niczym oszczepem. A może złamię mu dzisiaj całą dłoń? – zamyśliłem się. – Kochają ją, wiecie? To takie uczucie, które pewnie trudno wam zrozumieć, bo w burdelach go na razie nie serwują – znów pozwoliłem sobie na złośliwość, choć niepotrzebnie, ponieważ nadużywanie złośliwości, ironii czy szyderstwa często cechuje ludzi niepewnie się czujących. – Dorota jest piękna, bogata, pochodzi z rodziny osiedlonej tu od wieków, wspomaga wszystkich radą, a z tego, co wiem, również pieniędzmi, kiedy zajdzie taka potrzeba. Dba, by jej bliscy przestrzegali boskich przykazań. Miejscowy proboszcz nie może się jej nachwalić... Wypisz, wymaluj paskudna wiedźma, co? – Ano właśnie – przytaknął Tur. – Nazywamy to maskaradą, czyż nie? Udawanie, że należy się do ludzkiego gatunku, by podstępem zyskać zaufanie, a dzięki temu zaufaniu pozyskać władzę. – I mając już władzę, snuć pajęczą sieć łapiącą duszyczki wprost do królestwa Szatana! – dodał z pasją Uhm. – Oczywiście, Ignacy. Na pewno masz rację – rzekłem z ironią, po czym pokręciłem głową z politowaniem. – No dobrze, i co ona robi, waszym zdaniem? Czaruje tak, żeby wszystkim było dobrze? Ziemia jest urodzajna, bydło zdrowe, po słonecznikach można wspinać się na dach, a rzutem orzecha zabić niedźwiedzia. Wspaniale! Tylko jak żyję, nie słyszałem o podobnie zachowującej się czarownicy. Bo owszem – powstrzymałem ruchem ręki Uhma, który już chciał się odezwać – słyszałem o wiedźmach, które potrafiły przegonić

ryby z jednego końca jeziora na drugi, tak że wioska, w której mieszkały, opływała w dostatek, a wioska na przeciwległym brzegu zdychała z głodu. Słyszałem o czarnoksiężnikach i czarownicach wywołujących grad, śnieżycę, mór bydła, wściekliznę, a wszystkie te kataklizmy spadały na sąsiadów. Ale pokażcie mi wiedźmę, dzięki której wszędzie, wszędzie wokół – powtórzyłem bardzo głośno – i wszystkim wiedzie się świetnie. – Świat jest pełen tajemnic – westchnął Tur. – A zwodnicze manewry Szatana mogą zmylić nawet najświętszych z ludzi. Ostatnie słowa nie odnoszą się bynajmniej do ciebie, Mordimerze – dodał, pozwalając mi się tylko domyślać, czy uważa mnie za nieoszukanego, czy nieświętego. – Znajdź ją – rzekł Uhm. – Jeżeli jest niewinna, niech dowiedzie tego przed nami. Ale znajdź ją, na Boga! – Tak jest, znajdź ją – zgodził się z nim Teodor. – I przyprowadź, byśmy mogli ją o wszystko wypytać. – Jeżeli ją znajdę, wypytam ją sam – odparłem twardo. – Lub doprowadzę do mojego oddziału Świętego Officjum. Ale oddać wam? Niby z jakiej racji? To nawet nie jest wasza prowincja. – Głupcze! – Tur wstał. Twarz miał ściągniętą gniewem. – Czy nie rozumiesz, o co tu chodzi? Czy nie rozumiesz, że jeśli ta dziewczyna sprowadza na wszystkich wokół dobrobyt, to jest warta tyle złota, ile waży? – Wy... wy nie chcecie jej spalić? – Zajęło mi chwilę, zanim pojąłem, dokąd w ogóle zmierzała cała nasza rozmowa. – Spalić? Spalić?! My chcemy ją sprzedać, Mordimerze! Jeśli to prawda, co potrafi, żaden z nas trzech nie będzie musiał kłopotać się o pieniądze do końca życia! – Zażądamy również od hrabiego procentu od zwiększenia dochodów z posiadłości – dodał szybko Uhm. – Otrzymamy więc nie tylko jednorazową wypłatę, również stałą roczną tantiemę. – Pomyśl nad tym. – Teodor usiadł i po raz pierwszy od początku rozmowy uśmiechnął się szeroko. – Jesteś rozsądnym człowiekiem. Dogadamy się. – Odpowiedzcie mi zatem na jedno pytanie: skąd wziął się ten wybuch nienawiści wśród okolicznej ludności? Dlaczego dziewczynę oskarżono o spowodowanie nieszczęść? Przecież uważacie ją za sprawczynię wszelkiego powodzenia, a tutaj nastąpiły różnorakie katastrofy. Jakie jest wytłumaczenie? – I o to właśnie chcielibyśmy ją również zapytać. – Może jej moc się wyczerpała? – zaryzykował Uhm. – A może to tylko kaprys, jak u małego dziecka? – poddał Tur. – Czyli najpierw głaszcze pieska, by po chwili rąbnąć go pięścią w ucho? – Skrzywiłem się. – Szczerze mówiąc, nie sądzę. Podobna teoria mnie nie przekonuje. – Nie jesteś obiektywny w swoich osądach oraz mniemaniach – zauważył Tur.

– Zapewne nie – zgodziłem się bez trudu. – No dobrze, przyjaciele, poszukam Dorotki – zdecydowałem. – Choć sprawa nie będzie łatwa. Jeśli dziewczyna nie zginęła, to zaszyła się tak, iż trudno ją będzie znaleźć. Rozumiem jednak, że kiedy przyjdzie co do czego, moje wysiłki zostaną docenione oraz wynagrodzone. Uhm żachnął się, ale Tur skinął tylko głową z uśmiechem. Oczywiście nie zamierzałem iść z nimi na jakiekolwiek układy, lecz chciałem, by myśleli, że jestem po ich stronie i będę realizować plan, który wymyślili. Sprzedawanie kogokolwiek w niewolę uważałem za niezgodne z prawem boskim i nie zamierzałem w podobnym procederze uczestniczyć. Poza tym, jeśli prawdą było, co mówił Muszka, to inkwizytorzy musieliby do Dorotki dołączyć również waszego uniżonego sługę. A przeciwko podobnej transakcji, jak łatwo się domyślać, protestowałbym nader gorąco. Co więc mogłem uczynić? Nic wielkiego. Tylko umiejętnie, zręcznie i w przemyślany sposób doprowadzić wszystko do szczęśliwego końca. Mordimer Madderdin nie przed takimi stawał już przeszkodami i nie takie wyzwania pokonywał z niezrównanym kunsztem! *** Po dworze i otaczających go zabudowaniach zostały jedynie dymiące i śmierdzące zgliszcza. Ogień musiał przerzucić się również na drzewa, gdyż niektóre spłonęły niemal do szczętu, tym położonym dalej liście zwinęły się w ruloniki od wielkiego gorąca, a pnie zostały osmolone. W ruinach zabudowań nie widziałem ludzkich zwłok, lecz nic w tym dziwnego, gdyż nawet jeśli padły tam trupy, to dawno zostały spopielone przez ogień. Ale wśród owocowych drzew dostrzegłem kilka ciał. Podszedłem bliżej i ujrzałem starego Eberharda z głową rozłupaną niemal na pół ostrzem siekiery. Po czyjej stronie stał ten nielubiany przeze mnie starzec? Bronił Dorotki, czy też wręcz przeciwnie: poprowadził hałastrę, by ujęła rzekomą czarownicę? Robert leżał pod pniem jabłoni, zupełnie jakby odpoczywał. Pod nim jednak urosła plama zaschniętej krwi, a w piersi miał dwie dziury. Na pierwszy rzut oka zdawało mi się, że musiał oberwać tęgi cios widłami. Najgorzej wyglądał Mały Jasiek. W zasadzie poznałem go tylko po potężnej posturze i bujnych kudłach, gdyż twarz miał tak zmasakrowaną, iż nie przypominała wcale oblicza człowieka, a jakąś ciemnoczerwono-brązową maskę, gdzie nie można wyróżnić ani nosa, ani oczu, ani ust. Z tej masy sterczały złomki kości. Sądziłem, że opór, który stawiał, rozjuszył napastników tak bardzo, iż nie mogli powstrzymać się przed dokonaniem zemsty na martwym już ciele. Ale w sadzie było znacznie więcej śladów krwi, niż mogłoby się ulać z trzech ludzi. Zrozumiałem więc, że atakująca dwór tłuszcza zabrała trupy swoich, a zostawiła jedynie tych, którzy bronili Dorotki. A więc stary Eberhard jednak stanął po stronie dziewczyny... Ha, na Sądzie Pańskim zostanie mu to zapewne policzone. Ciekawiło mnie, ilu ludzi zabrali ze sobą Mały Jasiek oraz Robert, i miałem nadzieję, że jak najwięcej. Nagle Robert otworzył oczy. Było to tak

niespodziewane i tak nagłe, że mało nie podskoczyłem. Jednak na szczęście inkwizytorów szkolono, by nie ulegali emocjom, więc zaledwie drgnęły mi ramiona. – Jes...teście – wyszeptał Robert. Przyklęknąłem obok. Wyciągnąłem nóż i rozciąłem koszulę na jego piersiach. Rany po dwóch ostrzach wideł były równe i czyste, ale paskudne. Cud, że nie przebiły mu serca, lecz z całą pewnością miał przebite płuca. Bóg jeden wiedział, czemu ten człowiek do tej pory nie umarł. Choć jego życie ani chybi nie miało już długo potrwać. – Kto to zrobił? Kto was tak obrządził? Gdzie Dorotka? – Piiić – zarzęził. Nie wiedziałem, czy w stanie, w jakim się znajdował, płyn go nie dobije, ale zdecydowałem, że wypada uczynić konającemu tę ostatnią (czy jedną z ostatnich) przysługę. Zwłaszcza że gdybym mu odmówił napoju, to nasza konwersacja skoncentrowałaby się na jego pragnieniu, a nie na sprawach, które żywotnie mnie interesowały. Dlatego wyciągnąłem bukłak, odszpuntowałem i ostrożnie przechyliłem do ust Roberta. Potem oddarłem kawałek koszuli chłopaka (moja miała się jeszcze na coś przydać, jego nie), zmoczyłem tę szmatkę i ostrożnie przetarłem nią twarz konającego. – Lepiej? – zapytałem. – Wygrzebię się jakoś, co? – Przy każdym słowie z ran po widłach ciekła jasnoczerwona, świeża krew. – Jasne, brachu – przytaknąłem z powagą. – Teraz opowiadaj, co się stało. Konający człowiek nie jest zwykle zbyt wdzięcznym interlokutorem, lecz dzięki delikatności, celności zadawanych pytań oraz umiejętności przerywania, kiedy oddalał się od tematu, udało mi się zreasumować wydarzenia, jakie miały miejsce po opuszczeniu przeze mnie okolic Herzelei. Na początku dzień, dwa po moim zniknięciu Dorotka nie była może zachwycona, jednak śmiała się, że każdy mężczyzna potrzebuje odrobiny swobody. Podobno mówiła: „Zgłodnieje, to i wróci”, niekoniecznie myśląc o sutych posiłkach. Eberhard rozesłał ludzi po okolicznych wsiach i miasteczkach, przykazując wszystkim, by mieli baczenie na człowieka o moim wyglądzie. Z dnia na dzień Dorotka stawała się coraz bardziej zła i coraz więcej płakała, aż w końcu trzeciego dnia Mały Jasiek zlitował się nad nią i opowiedział, że powrócę, kiedy pożegnam się z umierającym tatkiem (okazało się więc, że wbrew moim przewidywaniom potrafił bardzo długo utrzymać tajemnicę). Wtedy zrozumiała, że nie zamierzam wcale wrócić, gdyż znała przecież prawdę i wiedziała, że nie tylko nie mam ojca, ale nigdy go nawet nie poznałem. No i wtedy zaczęły się histerie, spazmy jęki i płacze, na które nic nie pomagało. A im bardziej Dorotka wpadała w rozpacz, tym bardziej sama natura zdawała się rozpacz tę podzielać. Spadł śnieg i złapały pioruńskie przymrozki (w połowie września!), grad wymłócił okoliczne pola, a ludzie zaczęli chorować na nigdy tu niespotykaną chorobę, która objawiała się czerwonymi, upiornie swędzącymi krostami na całym ciele. Do tego wszystkiego przyplątały się inne nieszczęścia. Stado krów dostało z niewiadomych

powodów szału i stratowało młodego pastuszka, dwoje maleńkich dzieci utopiło się w spokojnym zazwyczaj strumieniu, a znana z cnotliwości kobieta, której mąż od roku pracował na drugim końcu Cesarstwa, urodziła bliźniaki, choć wszyscy przysięgali, że jeszcze kilka dni wcześniej brzuch miała płaski niczym deska. Ludzie zaczynali coraz gniewniej popatrywać nie tylko jeden na drugiego, ale przede wszystkim zaczęli gniewnie popatrywać w kierunku dworu Dorotki, gdyż tu i tam rozeszła się wieść, że to moja niedawna gospodyni mści się za swoje krzywdy na innych. No i w końcu ktoś wykrzyknął na cały głos to magiczne słowo: „Czarownica!”. A jak wykrzyknął je jeden, to podchwycił drugi, złapał trzeci i zawtórował im czwarty. I tak to już poszło aż do momentu, kiedy gromada uzbrojona w widły, cepy i pochodnie stanęła pod domem Dorotki. Tyle mniej więcej zdołał opowiedzieć mi Robert zanim umarł. Dodał jeszcze, że nie ma pojęcia, gdzie jest sama Dorotka, bowiem zdążyła uciec do lasu. Ale powiedział też, że nie powinienem się kłopotać o jej życie, ponieważ dziewczyna okoliczne lasy zna lepiej od wszystkich sarenek razem wziętych, a potrafi poruszać się bezszelestnie niczym pajączek. Cóż, dobre i to. Dalej Robert, zdołał mnie jeszcze poprosić, bym go pochował na leśnej polanie, pod dębem i z ukochanym łukiem w prawej dłoni. Solennie mu to obiecałem, gdyż umierającego nie wypadało martwić odmową, ale ani myślałem tej obietnicy dotrzymywać. Kłopotanie się o zmarłych, podczas kiedy żywi mogą potrzebować mojej pomocy, wydawało mi się co najmniej dziwaczne. A Dorotka mogła sobie doskonale znać okoliczne lasy, lecz jakkolwiek by patrzeć, była ściganą i zagubioną dziewczyną. Im szybciej ją znajdę, tym większa szansa, iż uratuję jej życie i wywiozę z tych niebezpiecznych okolic. Bowiem powtórzę raz jeszcze: wedle mojej wiedzy nie miała ona nic wspólnego ze szczęściem czy nieszczęściem okolicznych mieszkańców. W tej dziewczynie nie znalazłem ani krzyny magii, nie zareagowała również na żadne rytuały mające na celu ujawnienie demonów. Oczywiście mogła być tak potężną istotą, że wymykającą się mojemu rozumieniu spraw, ale czy w takim razie pozwoliłaby na zniszczenie swego domu i zabicie bliskich przez rozgniewaną tłuszczę? Jako czarownica lub demon mogła nie przejmować się życiem swych sług, ale nie pozwoliłaby ich skrzywdzić z powodów czysto ambicjonalnych. Uważałaby ich za własność, a atak na tę własność odbierałaby jako atak na samą siebie. Zresztą nie było w tym nic nieludzkiego. Powiedziałbym, że większość szlachty czy feudałów miała dokładnie takie samo pojęcie na sprawy własności oraz godności, a i wasz uniżony sługa nie przepadał za tym, kiedy ktoś próbował rozporządzać jego rzeczami. Tak to wszystko wyglądało wedle mej wiedzy. Lecz serce oraz nieomylny inkwizytorski instynkt (nie raz już mogłem się przekonać, iż czasami góruje on nad wiedzą, doświadczeniem oraz logicznym rozumowaniem) podpowiadały mi, że to wszystko nie jest aż takie proste. Zbyt wiele istniało zbieżności pomiędzy nastrojem Dorotki a losem okolicznej ludności. Nie była czarownicą, lecz mogła mieć „dobre oko”, tak jak święci naszego Kościoła. Czyż mało mieliśmy świadectw mówiących o tym, że święty pojawiał się w pustynnej okolicy, uderzał laską w skałę i wtedy ze skały zaczynało bić źródło nieskalanie czystej wody? A czyż mało istniało

podań o tym, jak któryś ze świętych w podzięce za gościnę spowodował, iż wieśniakom rosła pszenica wysoka jak topole, a po dziedzińcu ganiały świniaki wielkie niczym krowy? Ważna w tym wszystkim była jedna sprawa: święci posiadali moc li i wyłącznie dzięki Panu Bogu (lub Aniołom, ale że Aniołowie czerpali moc z blasku Pańskiego, więc to jedno i to samo). Nie dzięki mocom natury, ich własnej sile albo zdolności snucia jakichś specjalnych zaklęć. Co to, to nie! Moc świętych wynikała jedynie z ich czystej wiary w Pana oraz z zaufania, z jakim oddawali mu swe dusze, serca i ciała. Czy zdolności Dorotki mogły bazować na podobnej podstawie? Ale czy w takim razie dawcą jej mocy był Bóg? Hm, cóż, słyszało się, że święci naszego Kościoła nie zawsze prowadzili pustelnicze życie i niektórzy bardzo cenili sobie doczesne rozkosze (do czasu, rzecz jasna), lecz w tym wypadku stalibyśmy przed przykładem dziewczyny czyniącej cuda i jednocześnie, co tu dużo mówić, nieskromnej... Ha, nie były to kwestie, którymi w tej właśnie chwili powinien się kłopotać wasz uniżony sługa. Niech sobie teologowie rozważają, kto, kiedy i dlaczego może czynić cuda. Ja jestem jedynie prostym inkwizytorem, a umysł mam niczym klinga hiszpańskiego miecza: ostry, lecz niezdolny do gięcia się w sto różnych stron i na sto różnych sposobów. Teraz moim zadaniem było odnalezienie Dorotki. I temu powinienem poświęcić wszystkie siły. Zwłaszcza że czas biegł nieubłaganie... *** Poznałem już co nieco lasy w okolicach Herzelei i wiedziałem, że są rozległe, zwodnicze i niebezpieczne. Łatwo w nich było zabłądzić, jeszcze łatwiej trafić w zbitą głuszę gałęzi drzew lub krzewów, wylądować na skraju nieprzebytego wąwozu lub znaleźć się nad stromym korytem strumienia. Krótko mówiąc, człowiek nieznający okolicy całymi dniami kręciłby się tutaj, nie wiedząc nawet, że gdyby wyrysować trasę, którą idzie, to przypominałaby ona ślad pozostawiony przez zataczającego się pijaka. Dorotka, chociaż wychowała się w tych górach, mogła nie znać okolicy aż tak dobrze jak miejscowi zbójnicy, ale z całą pewnością znała wystarczająco, by ukryć się, gdzie chciała, i by nie pobłądzić. W jaki więc sposób mogłem znaleźć dziewczynę? Gdybyż miała ukochanego psa, który by mnie do niej doprowadził, radosnym szczekaniem wskazując jaskinię lub dziuplę, w której się ukryła! Nie miała ukochanego psa, a nawet jeśli, to teraz jego zwęglone szczątki leżały w zgliszczach będących do niedawna domem. Usiadłem pod drzewem i zamyśliłem się. Gdzie mogłem szukać pomocy? U kogo? Wszyscy przyjaciele Dorotki, ludzie, którzy być może znali jej ulubione miejsca, już nie żyli. Oprócz Muszki, no ale ten wróci najwcześniej za dwa, trzy dni, a ja nie mogłem tyle czekać. I wtedy przypomniałem sobie o łańcuszku! O cienkim srebrnym łańcuszku z medalikiem, który ofiarowała mi razem z pierścieniem świętego Joachima. „Weź to, bo to jest prawdziwie moje”, powiedziała. A skoro było prawdziwie jej, to oznaczało, iż ten przedmiot łączył się z Dorotką szczególnego rodzaju więzią. Przenosząc

się do nie-świata, wykryję tę więź i idąc jej śladem, dotrę do miejsca, gdzie ukrywa się dziewczyna. Pozostawało tylko odpowiedzieć sobie na pytanie: co wtedy zrobiłem ze srebrnym drobiażdżkiem? Byłem nagi, więc odłożyłem go na sekreterę. Pierścień również. Leżały obok siebie. Później przez oczko pierścienia przewlokłem rzemień i dla bezpieczeństwa powiesiłem sobie na szyi. Grzecznie wisiał tam do tej pory. A co uczyniłem z łańcuszkiem? Co z łańcuszkiem, na miecz Pana?! Zostawiłem na blacie sekretery... Tak, teraz dobrze pamiętam. Zawiesiłem pierścień na szyi, a niepozorny łańcuszek z medalikiem został wciśnięty pomiędzy ramę lustra a ścianę. Nie zadowoliłem się jednak wyjaśnieniami mojej pamięci. Dla świętego spokoju zacząłem przeszukiwać ubranie: spodnie, koszulę, kaftan... I oto... I oto w wewnętrznej kieszeni kaftana namacałem delikatne, cienkie ogniwa! Kiedy wyciągałem łańcuszek na światło dzienne, mało nie ucałowałem go z radości. Teraz musiałem jedynie znaleźć ustronne miejsce, w którym mógłbym spokojnie poddać się transowi przejścia do nie-świata. Ustronne, gdyż po pierwsze, transformacja, jakiej podlegałem, mogła wywołać przerażenie u przypadkowego obserwatora, po drugie, jeszcze kilka godzin po seansie byłem słaby niczym świeżo narodzone kocię i nawet dziecko nie miałoby problemów, by zatłuc mnie na śmierć piąstkami. Nie mówiąc już o tym, że mógłby się mną zainteresować wilk albo choćby dziki pies. Wtedy przypomniałem sobie opuszczony szałas, gdzie kiedyś zatrzymaliśmy się z Jaśkiem, by przeczekać ulewę, i wiedziałem, że bez trudu trafię do tego miejsca. Dobrze, ta sprawa została więc załatwiona. Pozostało najtrudniejsze: sama niezmiernie bolesna i piekielnie niebezpieczna podróż do nie-świata. Dostanę szału, jeśli okaże się, że odbędę tę potworną wyprawę, a Dorotka najspokojniej w świecie siedzi sobie w domu rodziny albo przyjaciół, bezpieczna oraz pocieszana przez bliskich. Zacząłem się modlić. „Ojcze nasz, któryś jest w niebie”, wyrzekłem i zamknąłem oczy. Natychmiast pojawił się strach. Koszmarny, zatykający dech w płucach strach przed nadchodzącym bólem. Powodujący, że serce tłukło się w mych piersiach niczym wściekły szczur uwięziony w klatce. Leżący przede mną łańcuszek widziałem pomimo opuszczonych powiek. Teraz migotał, jakby utkano go z księżycowego światła i pajęczych nici. Skupiłem na nim swą uwagę, dalej wypowiadając słowa modlitwy. Przy: „Bądź wola Twoja, jako w niebie, tak i na ziemi” łańcuszek rozwinął się niczym wąż o niezwykłej długości. Teraz powinien uderzyć ból. Ból... Ba, jak wiele znaczeń kryje się w tym słowie. Bólem nazywamy to, co odczuwa nasze ciało, kiedy uderzymy stopą w kamień. Bólem nazywamy to, co odczuwa nasze ciało, kiedy pod skórę wejdzie drzazga. Bólem nazywamy to, co odczuwa nasze ciało, kiedy przygryziemy sobie język. Ale bólem nazywamy również to, co przeżywa obdarty ze skóry człowiek wrzucony do wrzątku (stara, ulubiona metoda karania wrogów przez perskich czarnoksiężników). Tak więc wiele jest odmian bólu i wierzcie, mili moi, że to, co spotyka mnie w czasie transu, bliższe jest perskim torturom niż drobnym niewygodom, jakich każdy z nas doznaje na swej drodze życia. Ale tym razem ból nie nadszedł... O dziwo,

nie poczułem wcale z tego powodu ulgi. Wręcz przeciwnie: zaniepokoiłem się. Trans przebiegał jak nigdy wcześniej i ten fakt przerażał mnie jeszcze bardziej. Przy słowach: „I daj nam też siłę, byśmy nie przebaczali naszym winowajcom” łańcuszek owinął mi się wokół pasa (był w tym momencie gruby niczym lina okrętowa) i śmignął w powietrze, zabierając mnie ze sobą. A gdy rzekłem: „A zło niechaj pełza u stóp naszych”, płynęliśmy już poprzez pustkowia nie-świata. Ale nie-świat nie był tego dnia tym miejscem, które pamiętałem z poprzednich transów. Zwykle jest to uniwersum przerażające. Nasycone szarością, czernią i wybuchającymi gejzerami czerwieni. Zwykle jest to uniwersum pełne bezkształtnych monstrów przypominających obłoki szarego dymu, wynaturzone ośmiornice lub zmieniające kształty i barwy gigantyczne meduzy. Zwykle jest to uniwersum, którego widok budzi grozę, a jedynym marzeniem jest, by żaden z bezkształtnych potworów nie spojrzał w moim kierunku. Teraz jednak nie-świat sprawiał wrażenie przyjaznego miejsca. Był rozświetlony złotem, nasycony zielenią i przetykany różem. Z punktu widzenia artystycznego to być może odważne połączenie kolorów, lecz budzące radosne uczucia. Daleko za plecami widziałem własne ciało: klęczącego mężczyznę pogrążonego w modlitewnej ekstazie. Sam zaś szybowałem niczym obłok światła. Minąłem skalnego olbrzyma, z którego ust tryskała woda. Na dole olbrzym wyciągał dłonie i woda w nich zebrała się w jezioro intensywnie niebieskiej barwy, przeleciałem obok żywego, falującego kobierca złożonego z młodzieńców o zielonych twarzach, przybranych w zielone płaszcze. Aż wreszcie ujrzałem cel, do którego wiódł mnie łańcuszek. W nie-świecie Dorotka wyglądała tak samo jak w naszej rzeczywistości. Tyle że tutaj leżała bez ruchu, z zamkniętymi oczami i rozchylonymi ustami. Oddychała ciężko i chrapliwie, a ja świetnie słyszałem ten oddech. – Wracamy! – rozkazałem łańcuszkowi, gdyż wiedziałem już, gdzie mam szukać dziewczyny. Łańcuszek odwrócił w moją stronę wąski pyszczek, w który zamienił się medalik, jakby szukał potwierdzenia tej decyzji. – Wracamy – powtórzyłem. – Wiem już wszystko. Rozejrzałem się jeszcze raz po nie-świecie. Był piękny niczym obraz malowany przez najradośniejszego z malarzy. Lecz na horyzoncie dostrzegłem coś, co mnie zaniepokoiło. Oto w pasma różu i złota zdawały się wdzierać czarne strzępy, i to wdzierać w sposób tak złośliwy, że zarówno róż, jak i złoto szarzały, a potem same zamieniały się w czerń. Nie zdążyłem jednak zobaczyć już nic więcej, nie zdążyłem zastanowić się nad tym, co widzę, gdyż oto niemal w jednej chwili znalazłem się z powrotem we własnym ciele, a kiedy otworzyłem oczy, pastelowe barwy nie-świata zamieniły się w sękate brązowe deski szałasu. – Nie bolało mnie! – niemal wrzasnąłem do siebie, nie wiedząc, jak tłumaczyć podobne wydarzenie. Nie śmiałem przypuszczać i szczerze mówiąc, nie przypuszczałem, że była to zasługa moich umiejętności. Sądziłem raczej, że okolice Herzelei rzeczywiście znajdują się pod opieką jakichś niezwykłych dobroczynnych sił czy wpływów. I to te siły rozbroiły

złowieszczą potęgę nieświata. Wycieczka do groźnego uniwersum potwierdziła moje kolejne przypuszczenia: Dorotka nie miała w sobie magii. Była zwyczajną, miłą i dobrą dziewczyną, ale dziękowanie jej za szczęście lub obarczanie winą za nieszczęścia spotykające okoliczną ludność nie miały żadnych podstaw. Wyszedłem z szałasu zachwycony, iż jestem w stanie utrzymać się na nogach, i od razu skierowałem się w stronę, którą pokazał mi łańcuszek. Wiedziałem, gdzie iść, bowiem nieświat jest zdeformowanym i udziwnionym odbiciem naszego świata. Skalny olbrzym z tryskającą wodą symbolizował nic innego niż górę, z której szczytu spływał strumień, tworzący niewielki wodospad i wreszcie zamieniający się w oczko stawu. Zapamiętałem to doskonale, gdyż pewnego upalnego dnia kąpałem się w tym stawie i podziwiałem kaskady spienionej wody tłukące o skały. Z kolei grupa zielonych młodzieńców nie mogła być czym innym niż młodym świerkowym lasem porastającym dolinę. Do tej doliny wcześniej nie dotarłem, lecz widziałem ją z brzegu stawu. Ruszyłem szybkim krokiem i w drodze zatrzymałem się na dłużej tylko raz. Oto bowiem dostrzegłem pewne niezwykłe i nieznane mi do tej pory zjawisko, mianowicie gigantycznej wielkości kopiec mrówek. Nigdy chyba nie widziałem podobnie wielkiego domostwa tych owadów. W dodatku mrówki były ogromne, czerwone i igliwie aż się od nich roiło. Nie zauważyłem, kiedy jedna wdrapała mi się po cholewie buta i użarła pod kolano. Zapiekło, jakby mnie przyżegiwano rozpalonym żelaznym prętem. Zakląłem, strząsnąłem mrówkę i zgniotłem obcasem, potem przezornie wycofałem się kilkanaście kroków dalej. Później dłuższy jeszcze czas przyglądałem się owadom, a zwłaszcza temu, co robiły ze ścierwem zaskrońca leżącego tuż obok mrowiska. Przyglądałem się i myślałem, gdyż należałem do natur, które w nawet najbardziej niepozornym zjawisku szukają sposobu realizacji własnych zamierzeń i które dostrzegają związki pomiędzy zjawiskami i rzeczami, jakie dla prostych umysłów mogłyby równie dobrze w ogóle nie istnieć. *** Znalezienie Dorotki zajęło mi nieco więcej czasu, niż myślałem, ale znalazłem się przy niej, zanim słońce zdążyło się skłonić ku zachodowi. Dziewczyna leżała tak, jak ją widziałem w mojej wizji. Leżała i ciężko oddychała. Przysiadłem obok i aż syknąłem, widząc kałużę zaschniętej krwi. Delikatnie dotknąłem zroszonego potem czoła dziewczyny. Ocknęła się natychmiast i spojrzała na mnie. Oczy miała jasne, czyste i niezmącone gorączką. – Mordimer! – szepnęła, a jej twarz rozświetlił uśmiech. – Jednak mnie znalazłeś. Pocałowałem ją prosto w usta. – I więcej cię nie zgubię – obiecałem. Pogłaskałem ją po zmierzwionych włosach. – Dorotko, muszę obejrzeć twoją ranę. Bardzo krwawiłaś, wiesz?

Przymknęła oczy na znak zgody. – Niewiele pamiętam. Ktoś mnie uderzył, zabolało, potem uciekłam, a wreszcie ocknęłam się tutaj. Zasnęłam i przyszedłeś. – Znowu się uśmiechnęła. Cóż, sprawa musiała wyglądać inaczej, gdyż przecież nie wytrzymałaby tylu dni bez wody. Zapewne do tej pory trwała w zamulającej umysł malignie, w czasie której mogła zarówno wędrować, jak jeść i pić. – Wszystko obejrzę. Pozwól, moja droga. Ostrożnie obróciłem ją na bok i rozciąłem nożem sztywną od krwi suknię, by dostać się do rany. W czasie tych zabiegów Dorotka nawet nie jęknęła, oddychała jedynie trochę ciężej i trochę bardziej żałośnie niż poprzednio. Znam się na ranach, gdyż w przesławnej Akademii Inkwizytorium uczono nas zarówno zadawania bólu, jak również badania ludzkiego ciała i leczenia dolegliwości. Rana Dorotki była paskudna, głęboka i poszarpana, zabrudzona nie tylko strzępami materiału, lecz co gorsza, ziemią. Teraz w dodatku wyraźnie cuchnęła. Gdybyż to była noga lub ręka! Wiadomo, że amputacja nie jest zabiegiem przyjemnym, lecz skoro prowadzić może do uzdrowienia organizmu, należało ją zastosować. Lepiej stracić kończynę niż życie. Mało to żołnierzy traciło ręce czy nogi? I jakoś z tym żyli. Przecież nawet jeden z antycznych medyków, nie pamiętałem już jego nazwiska, twierdził, że prawdziwą akademią dla chirurga jest pole po bitwie. Tu jednak nie było czego odcinać. Zgnilizna zaszła zbyt głęboko, a poza tym dotyczyła brzucha, a rany brzucha są jednymi z najgorszych, zwłaszcza kiedy się je zapaskudzi. Dorotka przeżyje jeszcze dzień, dwa, jeśli ma naprawdę silny organizm, może nawet trzy. I w każdej godzinie tych dni będzie wyła z bólu, modląc się o jak najszybszą śmierć... – Wszystko będzie dobrze – wyszeptałem, głaszcząc ją po włosach. – Jak ma być dobrze?! – krzyknęła. – Wszystko zniszczyli, spalili dom, widziałam, jak się bili... Przytuliłem ją i zdanie skończyła z ustami pod moim ramieniem. – Ciiiii... Naprawdę wszystko będzie dobrze. Pobiły się chłopy, jak to chłopy. Nic nikomu prawdziwie złego się nie stało. Jakaś tam złamana ręka, rozbity nos, wybite zęby. Ot, głupie męskie sprawki. – Naprawdę? A dom? – Dobrze widziałaś, że się palił – rzekłem ze smutkiem. – Niewiele dało się ocalić, ale chłopcy wezmą się do roboty i raz-dwa wszystko odbudują. – Tak myślisz? Naprawdę? – Dla ciebie, moja miła? – Uśmiechnąłem się. – Przecież dla ciebie zrobią wszystko. Kochają cię i ty ich kochasz. – To prawda, to prawda – szepnęła. – I ciebie też kocham. – Przytuliła się do mnie policzkiem, tak że jej łzy płynęły, jakby były moimi. – Nie zostawisz mnie? Będziesz już zawsze ze mną?

– Póki śmierć nas nie rozłączy – odparłem, całując Dorotkę w usta. – Przytul się do mnie – poprosiłem. – Prześpij się troszkę, odpocznij, a potem wrócimy do domu... – Naprawdę zamieszkasz ze mną? – Wpatrywała się we mnie oczami pełnymi nadziei. – W moim domu? Z moimi przyjaciółmi? – Naprawdę, moja miła – odparłem, głaszcząc ją po włosach. – I będziemy się ciągle kochać. Tak mocno i tak często, że nie minie kilka lat, a w naszym domu będzie się bawić stadko jasnowłosych dzieciaczków. – Może będą miały czarne włosy... Jak twoje... Hmmm? Jak myślisz? – Wolałbym, żeby były podobne do ciebie – odparłem. Przytuliłem Dorotkę ostrożnie, lecz czule. Trudno mi było pogodzić się z myślą, że umrze, ale mogłem sprawić jedno: by umarła szczęśliwa, pewna, że wszystko, co złe, da się odwrócić. By umarła w objęciach mężczyzny, którego pokochała (albo którego wydawało jej się, że pokochała). By umarła spokojnie, śniąc o szczęśliwej przyszłości. O pięknym, nowym domu, dzieciakach bawiących się w ogrodzie i mężczyźnie, który codziennie na dobranoc będzie szeptał do jej ucha, jak bardzo ją miłuje. To mogłem sprawić. I zabiłem ją, kiedy zasnęła w moich objęciach. Tak szybko, iż śmierć nie potrafiła zamazać spokojnego, rozmarzonego uśmiechu na jej twarzy. *** Nie miałem łopaty, lecz wyłamałem solidny wykręcony konar, który od biedy mógł przypominać coś w rodzaju motyki. Podejrzewałem, że wykopanie nim mogiły w tej twardej ziemi nie będzie należało do prostych zadań, ale chociaż tyle winien byłem dziewczynie, którą zabiłem. – Mordimerze! Głos należał najwyraźniej do Dorotki. Odwróciłem się, jakby mnie żgnięto nożem. Kobieca postać stała nieopodal ciała mojej kochanki i była do niej podobna niemal do złudzenia. Dopiero kiedy przyjrzałem się dokładniej, zauważyłem, że była wyższa od Dorotki. Szczuplejsza. Jej włosy układały się niczym złoty płaszcz, zasłaniając piersi oraz łono. Kiedy spojrzałem na jej nogi, zauważyłem, iż stopy nie dotykają igliwia. Unosiła się w powietrzu. Może na wysokość zaledwie grubości dwóch palców, ale jednak. Była duchem? Zwidem? – Nie jestem duchem, inkwizytorze – powiedziała. Czy czytała w myślach, czy tylko jak wiele demonów dysponowała umiejętnością doskonałej obserwacji zachowania człowieka? – Znam twoje myśli. Znam twoją przeszłość. Wiem o wszystkim, co uczyniłeś i pomyślałeś. Wiem nawet to, co ty zapomniałeś lub wyparłeś z pamięci – mówiła i widziałem, że ma oczy pełne smutku. – I jeszcze jedno: nie jestem demonem.

Przełknąłem ślinę, zacisnąłem zęby i zrobiłem kilka kroków w jej stronę. Ostrożnie, by nie poczytała tego za akt agresji, dotknąłem złotych włosów. Prawdziwe. Miękkie, jedwabiste sploty, które zamigotały w zachodzącym słońcu, kiedy wypuściłem je z palców. A więc naprawdę nie była duchem. – Tak jak mówiłam. – Wskazującym palcem przeciągnęła po moim policzku. – Nie jestem duchem, czy ściślej mówiąc, nie jestem tym, co ty uważasz za ducha, a więc eteryczną pozostałością zmarłego śmiertelnika. – Czym więc jesteś? – Jestem bogiem – odparła tak po prostu i lekko się uśmiechnęła. – Bogiem – powtórzyłem i wyobrażałem sobie, że musiałem mieć w tym momencie nie najmądrzejszą minę. – Czy raczej boginią – dodała. – Jednym z tych, których nazywacie Starymi Bogami. Mieszkałam tu od zawsze, Mordimerze. Od czasu, kiedy te góry były zaledwie pofałdowanymi równinami. Opiekowałam się tą ziemią i mieszkającymi na niej ludźmi. Do czasu, aż przyszliście wy – w jej głosie zabrzmiał gniew – z nienawiścią w sercu, z krzyżami, mieczami i pochodniami w dłoniach. Wy, wyznawcy mściwego demona karmiącego się śmiercią oraz strachem... – Mówisz o moim Bogu – przerwałem jej ostro, gdyż niezależnie od tego, czy była demonem, czy nie, nie zamierzałem słuchać, jak obraża mego Pana. – Mówię o twoim Bogu – zgodziła się. – A raczej o tej straszliwej kreaturze, którą nazywasz Bogiem, a która pogrążyła świat w ogniu oraz krwi i która największą rozkosz czerpie z patrzenia na cierpienie ludzi. Nie zamierzałem jej tłumaczyć zasad naszej wiary ani wchodzić w dyskusje. Była demonem, a więc z racji samej definicji tego słowa została pozbawiona możliwości zyskania wiary, a także dostąpienia łaski zbawienia. Próba przekonania jej okazałaby się całkowicie bez sensu. Inkwizytorzy uczeni są poskramiania sił zła. Znamy modlitwy, pobożne formuły oraz święte znaki, które każą piekielnym istotom trzymać się z dala od nas. Doświadczony i dobrze przygotowany inkwizytor jest w stanie samotnie stawić czoła pomniejszym demonom i bezpiecznie przetrwać atak jego groźniejszych kamratów. Oczywiście nie możemy się mierzyć z najpotężniejszymi przedstawicielami demonicznego rodzaju, ale też ku takiej konfrontacji nie ma wielu okazji. Wiemy jednak, że w pojedynku z demonem najważniejsza jest wiara. Możesz znać setki pobożnych formuł, recytować modlitwę za modlitwą i otoczyć się najświętszymi z relikwii, a bez wiary pozostaną one jedynie słowami oraz przedmiotami. To właśnie wiara, czysta, nieskalana i przemożna, jest czynnikiem, który z dwóch złożonych drewienek czyni Krzyż, który rozświetla mocą relikwie i który słowom nadaje moc świętej burzy niweczącej potęgę demonów. To wiara jest tą powodzią, która zatapia piekielne ognie. Tego nas uczą w prześwietnej Akademii Inkwizytorium. Ale uczą nas również, byśmy nie przystępowali do walki z demonem, zanim nie poznamy dokładnie rodzaju oraz siły

przeciwnika. Uczą nas, byśmy raczej starali się zyskać na czasie, wykorzystać demonią pychę, beztroskę i próżność, a nie parli od razu do walki. Krótko mówiąc, mamy zachowywać się niczym przezorny wódz wysyłający zwiadowców i pertraktujący grzecznie z wrogiem, a w tym samym czasie ustawiający oddziały do boju. Odradza nam się również rozgniewanie demona, a doradza zawarcie z nim pewnego rodzaju kompromisu. O wiele bardziej ceni się inkwizytora, który pokona demona mocą argumentów i skłoni go do pokojowego powrotu do nie-świata, niż takiego, który wygania piekielne istoty, raniąc je, kalecząc i rozwścieczając. Bowiem każdy czy niemal każdy demon kiedyś znowu powróci do naszego świata (nie znamy, niestety, sposobu ich likwidacji, a jedynie sposoby przegnania). I wolimy, by powracał nierozsierdzony do granic możliwości i niepałający żądzą zemsty zarówno na okrutnym inkwizytorze, jak i na całym rodzaju ludzkim. Zwłaszcza iż nie wszystkie demony charakteryzują się żywiołową niechęcią do człowieka. Niektóre przybywają do nas w podobnym celu, w jakim my bywamy na przedstawieniach teatralnych: aby poprzyglądać się i zabawić, popić w jednej knajpie z aktorami i pofiglować z aktoreczkami. Ale nawet stosunkowo łagodnym demonom nie wolno dać się zwieść, gdyż nie mają one tego, co rozumiemy pod pojęciem „ludzkich uczuć”. Demonowi nie będzie „żal”, jeśli urwie głowę dziewce, z którą kopulował. Może mu to nie sprawić przyjemności, może to uważać za głupie (dziewczyna z urwaną głową już tylko niedługo będzie mogła być partnerką w łożnicy, a to też raczej bierną), szkodliwe czy nawet niebezpieczne (zajście może wywołać reakcję inkwizytorów), ale nie będzie żałował, że bezsensownie pozbawił życia człowieka. Tak samo jak demon, któremu spodoba się rozżarzony w kominku węgielek, nie będzie miał żadnych oporów, by nakazać swemu ludzkiemu słudze wyjęcie gołymi dłońmi tegoż węgielka, nie w chęci zadania mu bólu, lecz w oczywistym przeświadczeniu, że tak powinno toczyć się życie. Szczerze mówiąc, duża część piekielnych istot mocno przypominała naszą arystokrację, zwłaszcza w wierze, iż są pępkiem świata, którego każdą zachciankę należy spełniać. No, ale oczywiście oprócz poczciwych, łagodnych demonów istniały również stwory iście diabelskie, lubujące się w zadawaniu wyrafinowanego cierpienia duszy oraz ciała i uwielbiające snuć wielopoziomowe intrygi, których zakończenie najbardziej satysfakcjonowało je wtedy, kiedy ofiara doprowadziła do bolesnej zguby sama siebie oraz swoich najbliższych. Czasem na naszym świecie pojawiały się również stwory stosunkowo potężne, ale w tej potędze wielce prymitywne, które lubiły coś podpalić, coś rozwalić piorunem, wezwać huragan lub sztorm. Nie przejmowały się one żadną finezją, a jedynie tym, by w jak najkrótszym czasie narobić jak najwięcej zniszczeń. Ponieważ łatwo było je odnaleźć, więc ich czas przebywania w naszym uniwersum okazywał się stosunkowo krótki i trwał mniej więcej tyle, ile przeszkolonym inkwizytorom zajmowało przebycie drogi prowadzącej do miejsca kataklizmu. – Nie interesuje mnie, co myślisz o mojej wierze i o moim Bogu – powiedziałem. –

Jednak chciałbym uzyskać odpowiedź na pytanie: w jakim celu się zjawiłaś? Czemu ze mną rozmawiasz? Czego ode mnie chcesz? Zabić mnie? Skinęła głową, jakby moje słowa potwierdzały myśli, których do tej pory nie wypowiedziała. – Zabić – powtórzyła i westchnęła. – Jak łatwo jest zabić, Mordimerze. A jak trudno opiekować się tymi, którzy żyją. Wy potraficie zabijać, to prawda, ja nie zamierzam was naśladować. Mogłabym zniszczyć cię jednym ruchem... – zatrzymała się na chwilkę, jakby szukając słowa – brwi – dokończyła, uśmiechając się. – Ale czy to by coś zmieniło? Czy twoja śmierć przywróciłaby życie umarłym, odbudowała spalone domy i zniszczyła ziarna sąsiedzkiego gniewu, które zostały posiane na tej ziemi? Przecież oboje wiemy, że nie. Po co więc mam cię zabijać? Zwłaszcza że nie znajduję w tobie aż tyle winy, by odbierać ci życie. Cóż, nie można ukrywać, że podobał mi się tok rozumowania demonicy, szczególnie we fragmentach mówiących o braku mojej winy oraz o tym, że nadal będę cieszył się życiem. Zresztą „cieszył” może w moim wieku było zbyt wielkim słowem w potocznym jego rozumieniu, gdyż moje radości polegały głównie na umartwieniach oraz gorącej modlitwie. Demonica uśmiechnęła się. – Umartwieniach? – spytała. – W łożu nie wyglądałeś na szczególnie umartwionego... Była niezwykle piękna, zwłaszcza kiedy się uśmiechała. Ale nie przypominało to już tego rodzaju piękna, jakie widziałem u Dorotki. Demonica miała w sobie urok i czar oblodzonego szczytu błyszczącego w promieniach wschodzącego słońca. Nie chcielibyście, mili moi, przespać się z oblodzonym szczytem, czyż nie? – Nie podobam ci się już, prawda? – Właściwie nie spytała, a stwierdziła. No, ale przecież znała moje myśli. – Nie tak jak poprzednio – odparłem zgodnie z prawdą, gdyż okłamywanie jej nie miało najmniejszego sensu. – Szkoda. Lubiłam cię. Przez chwilę wpatrywała się w korony drzew ponad moją głową, potem opuściła wzrok. Zdumiałem się i przyznam, lekko przeląkłem, gdyż nie mogłem wytrzymać jej spojrzenia. Nie znajdowałem jednak w tym spojrzeniu niczego złowrogiego, nie czaiły się w nim groźba ani zapowiedź koszmaru. Był to czysty, spokojny wzrok istoty tak odległej ode mnie, że wydawała się dzielić nas przepaść większa niż ta, która dzieliła mnie i czerwone mrówki. – Co się teraz stanie? – odważyłem się spytać. – Pozwoliłam sobie na zbyt długi sen. Na rozkosz nicnierobienia, trwania w letargu w tej człowieczej powłoce. W tej i w poprzednich. Od tylu wieków. Teraz... – uśmiechnęła się promiennie – teraz się obudziłam. – I co zamierzasz zrobić... już obudzona? – Boisz się? Tak, boisz się – odpowiedziała sama sobie. – Nie martw się, nie zamierzam istnieć w tym świecie. Jest obrzydliwy. I wy jesteście obrzydliwi z waszą przerażającą wiarą

w przemoc, chęcią odbierania życia. A ja opiekuję się życiem. Wszelkim życiem. – Czy opiekując się chwastami, nie działasz na szkodę kwiatów? A opiekując się wilkami, nie wyrządzasz krzywdy sarnom? – Właściwie mogłem sobie darować wchodzenie w podobne dyskusje z demonem, lecz wypowiedziałem te zdania, zanim zdołałem ugryźć się w język. – Natura jest okrutna – zgodziła się ze mną. – Lecz wy ze śmierci i okrucieństwa uczyniliście coś na kształt zwyrodniałej sztuki. Zresztą – skinęła dłonią niczym wielka pani odprawiająca kiepsko spisującego się sługę – nie zamierzam z tobą o tym rozmawiać. Mam dla ciebie inne zadanie. Zadanie, które wykonasz lub które zlekceważysz. Wedle swej woli. Wiedziałem, że przygląda mi się, ale chociaż Bóg mi świadkiem, że próbowałem ze wszystkich sił, nie mogłem unieść oczu i zmierzyć się z nią wzrokiem. – Pamiętaj jednak – kontynuowała – że każde nasze działanie powoduje konsekwencje. Czasem niezwykle rozciągnięte w czasie. Ale zawsze. – Mów, pani, proszę. – Słowa „pani” i „proszę” moje usta zdawały się wypowiedzieć bez udziału mej woli. – Spróbuj uratować okolicę, którą ona kochała. Myślę, że cieszyłaby się, widząc, że nie wszystko zostało zmarnotrawione. Zauważyłem już, że demonica mówi o Dorotce „ona”. Jak widać, coraz bardziej traciła poczucie więzi z dziewczyną, w której ciele wegetowała. – To nie jest w mojej mocy – powiedziałem szczerze. – Obawiam się, że to nie jest w niczyjej mocy oprócz mocy Boga. Skoro uważasz siebie za boginię, uczyń cud – dodałem i sam uznałem, że podobnie zuchwałe rozmawianie z kimś wiele silniejszym ode mnie może nie być wskazane dla mojego zdrowia. Roześmiała się i ten śmiech również brzmiał inaczej niż radosny, ciepły śmiech Doroty. Nie to, żeby nie był piękny, bo był, ale wydawał się nieludzki. – Bogowie rzadko czynią cuda, Mordimerze – rzuciła lekko. – Raczej starają się tak kierować wydarzeniami, by kreować nadzwyczajne zbiegi okoliczności. Postaraj się, a zobaczymy, co wyniknie z twoich starań. Żegnaj, inkwizytorze. Kto wie, może kiedyś nasze drogi znów się przetną. – Chcesz odejść? Do nie-świata? Nie słyszałem jeszcze o demonie, który powracałby tam z własnej woli. – Ciekawość... Boisz się mnie i pragniesz, żebym odeszła, ale nie możesz się powstrzymać, by nie zyskać chociaż okruchów i strzępów wiedzy. To mi się zawsze podobało w ludziach. Ta niczym niehamowana ciekawość. Ta, która każe otworzyć drzwi, choć za nimi widać tylko ciemność i słychać jedynie głuchy warkot. Ostatnie zdanie wypowiedziała tak, że wstyd się przyznać, ale przysiadłem na ziemi. Nie wiem, czy ze strachu. Po prostu nogi same załamały się pode mną, kiedy usłyszałem nowe brzmienie jej głosu.

– Nie podążam do żadnego nie-świata, jak to ujmujesz – powiedziała już swoim zwykłym, uprzejmym i dźwięcznym tonem. – Twój świat jest dla mnie jednym z pokoi w pałacu, natomiast miejsce, które nazywasz nie-światem, jest wirydarzem, z którego prowadzą wejścia do wszystkich tych pokoi. Istoty, które określasz mianem demonów, tłoczą się w wirydarzu i czasem uda im się tylko z pomocą z zewnątrz przedrzeć do jednej z komnat. Ja przechodzę tam, gdzie chcę przejść. Demony są powszechnie znane ze swej chełpliwości, więc nie zamierzałem przywiązywać szczególnej wagi do wynurzeń tej akurat demonicy, aczkolwiek to, co mówiła, było niewątpliwie interesujące. – Po co zadawać pytania, skoro nie zamierza się uwierzyć w odpowiedź? – spytała. – Żegnaj, Mordimerze. – Przepraszam – rzekłem niespodziewanie dla samego siebie. Skinęła głową w tak naturalny sposób, jakby oczekiwała wypowiedzianego przeze mnie słowa. Może zresztą tak właśnie było? – Jeśli potrafisz, zrób coś dla nich – powiedziała. – Zrób dla nich coś, czego chciałaby Dorotka. Coś, aby mogła być z ciebie dumna. Przytaknąłem, choć przecież inkwizytora nie powinno obchodzić, co wprawiłoby w dumę wiejską dziewczynę, która miała zaszczyt być wychędożoną przez niego raz czy drugi. Zwłaszcza że wzmiankowana dziewczyna już nie żyła... I wtedy demonica zniknęła. Nie rozwiała się we mgle, nie przeszła przez magiczne wrota, nie rozpłynęła się w powietrzu jak zjawa, a po prostu zniknęła. Tak szybko, że gdybym właśnie na moment przymrużył powieki, nie dostrzegłbym tego zniknięcia. Wiedziałem oczywiście, że demony nie pojawiają się i nie nikną, jak chcieliby tego przeróżni bajarze, czyli z hukiem, błyskiem i w oparach smrodliwego siarczanego dymu. Owszem, niektóre demony tak właśnie czyniły, lecz nie z musu, a dlatego, że podobnego zachowania po nich się spodziewano. Przyznam jednak, że nigdy w naszej przesławnej Akademii nie uczono ani nie opowiadano o demonie, który zniknąłby w mgnieniu oka, bez żadnego gestu lub zaklęcia. Zdziwiła mnie również inna rzecz: demonica niczego ode mnie nie zażądała ani niczego się po mnie nie spodziewała poza mgliście wyrażonym życzeniem, które mogłem spełnić lub nie. I wreszcie po trzecie: najgorszą perspektywą dla każdego demona jest powrót do nie-świata. Wszelkie piekielne monstra, czy najbardziej złowrogie, czy należące do łagodniejszego gatunku, bronią się przed powrotem do swego uniwersum rękami i nogami, paszczami i pazurami, i co tam jeszcze mają. Tymczasem demonica, z którą miałem przed chwilą do czynienia, wydawała się zniknąć z naszego świata bez żadnego przymusu, wręcz z własnej woli. Chyba że nie zniknęła tak naprawdę. Być może jedynie przeniosła się w przestrzeni, lecz wciąż pozostawała w naszym wymiarze? Ta myśl mnie zaniepokoiła, gdyż oznaczała, że demonica może jeszcze odwiedzić waszego uniżonego sługę. A niezależnie od tego, jakie byłyby pobudki odwiedzin, wolałbym podobnego spotkania uniknąć.

Na razie jednak pozostawało mi dokończyć, co zacząłem. Wziąłem się znowu za konar, wykopałem sporej głębokości dół, po czym złożyłem do niego ciało Dorotki. Nie mogłem się powstrzymać, by nie pocałować jej na pożegnanie prosto w usta. Były tak zdumiewająco ciepłe, że aż się zawahałem. Może, może ona żyje? – pomyślałem. Może demon, opuszczając to ciało, przywrócił mu jednocześnie życie? Przyłożyłem ucho do piersi Dorotki, potem dotknąłem palcami szyi, aż wreszcie dotknąłem uchem jej ust. Nie, nie wyczułem niczego. Najmniejszego nawet drgnienia, najsłabszego śladu oddechu. Ułożyłem ciało w dole i narzuciłem na nie świeże świerkowe gałęzie, gdyż niechętnie zasypałbym ziemią twarz i ciało tej dziewczyny. Wiedziałem, że teraz to jedynie mięso, niczym zdechłego psa lub lisa. Nieistotne pozostałości, które rychło zgniją toczone przez larwy robaków. Ten trup nie był przecież ważny, gdyż dusza ludzkiej istoty dawno popłynęła przed ołtarz Pański. Ale martwa twarz Doroty nadal wyglądała tak niewinnie i wzruszająco, że nie potrafiłem zmusić się, by zanieczyścić ją mokrą po deszczu ziemią. Świerkowe gałęzie, intensywnie zielone i pachnące, wydały mi się dużo lepszym całunem. Później te gałęzie już przysypałem ziemią, jeszcze potem zaciągnąłem na świeżo wykopaną mogiłę kilka ciężkich konarów, by utrudnić zadanie padlinożercom, jeśli próbowałyby wykopać ciało. I dopiero po tym wszystkim mogłem na mogile ustawić naprędce sklecony krzyż. Odmówiłem przy nim modlitwę, prosząc Pana, by zechciał przyjąć to dziewczę do swej światłości i nie karał zbyt surowo za figle wyczyniane z młodzieńcem, którego wdziękowi nie miała przecież sił się oprzeć.

Epilog Wiedziałem, co się stanie, jeśli Inkwizytorium w osobach Teodora Tura oraz Ignacego Uhma dowie się o charakterze oraz przyczynach wypadków, jakie zaszły w Herzelei. Obaj natychmiast rozpoczną śledztwo, wezwą na pomoc inkwizytorów z innych miast i przeczeszą góry w poszukiwaniu wyimaginowanych czarnoksiężników oraz ich popleczników. Nie uwierzą mi na słowo, bo i dlaczego mieliby wierzyć w spontaniczność zjawiska, którego byliśmy wszyscy świadkami. Już nawet nie mówię o wyjawieniu szczegółów rozmowy z Dorotą, bo gdybym tę rozmowę upowszechnił, z okolicy nie zostałby zapewne kamień na kamieniu. A i na waszego uniżonego sługę zapewne patrzono by podejrzliwie jako na tego, który figlował w łożnicy z wcieleniem jednej ze Starych Bogiń, jak chciała siebie nazywać, czy też potężnego sukkuba, jak nazwaliby to inkwizytorzy. Kto wie, czy w jakimś niebezpiecznie rozgrzanym umyśle nie narodziłby się pomysł, by inkwizytora, który tak długi czas i tak intensywnie obcował z demonem, nie poddać nieco dokładniejszym badaniom. A to, jak się zapewne domyślacie, mili moi, niekoniecznie byłaby urocza pogawędka przy słodkim winie i lukrowanych pierniczkach. Niezależnie od tego, jak zakończyłyby się podobne badania, mógłbym być pewien jednego: moja inkwizytorska kariera albo w ogóle by się zakończyła, albo w najlepszym wypadku stanęła w miejscu niczym wyładowany wóz w

bagnie. I nie znalazłaby się na tym padole łez siła, która rzeczony wóz potrafiłaby wydźwignąć. Rozumiecie więc, że chciałem uniknąć podobnego biegu wypadków, gdyż ciągle ośmielałem się sądzić, że moim przeznaczeniem jest stać się wielce użytecznym narzędziem w rękach Pana. I myśląc „narzędzie”, miałem raczej na myśli wyostrzony miecz z hiszpańskiej stali, nie łopatę. Plan, który pragnąłem zrealizować, przybrał już w mojej głowie nadzwyczaj realne kształty, teraz należało go jedynie urzeczywistnić. Pierwszym etapem miała stać się rozmowa z naszym współpracownikiem. – Panie Knage, mam do was sprawę... Pomocnik Świętego Officjum obrzucił mnie nieprzychylnym spojrzeniem. – Co za sprawę? Nieźle żeście tu u nas zasrali wszystko... – Hamuj język, Knage, bo ktoś ci go przytnie! – przerwałem mu ostro. Nie zamierzałem słuchać podobnych inwektyw z niczyich ust, a na pewno nie z ust naszego informatora. Czyżby zapomniał już, jak skończył się jego poprzedni brak dobrych manier? – Będziesz grzeczny, to zarobisz trochę grosza – dodałem łagodniej. – Ale jak chcesz, to może zarobić kto inny... – Wybaczcie, mistrzu, wybaczcie. – Potarł czoło grzbietem dłoni i odetchnął jak po wielkim wysiłku. – Tak tu się wszystko nam popsowało, że i człowiekowi rozum się już od tego miesza, a co tu gadać o języku w gębie... Wybaczcie, bardzo was proszę... – Spojrzał na mnie błagalnym wzrokiem. No proszę, jak człowieka potrafi zmienić obietnica rychłego zarobku... – Wybaczam, panie Knage. – Kiwnąłem głową. – Każdemu wypsnie się czasem coś, co nie powinno. – No to mówcie, mistrzu, mówcie, co mogę dla was uczynić? – Zaproponuję wam niezbyt długą wycieczkę, potem troszkę grzebania w ziemi i wreszcie wyuczenie się na pamięć dość łatwej historii, którą jednak będziecie musieli w najbliższym czasie wiernie, często i bez strachu powtarzać. Najlepiej więc, abyście w tę historię, którą wam opowiem, po prostu szczerze uwierzyli. Bo po co kłamać bez potrzeby? – Wam miałbym nie ufać? Rzecz jasna, że zaufam. I jak rozumiem, ta szczera ufność zostanie hojnie wynagrodzona. Uśmiechnąłem się. – Nawet nie podejrzewacie, jak hojnie, panie Knage. Ale zrozumiecie to doskonale, kiedy wszystko wam opowiem. I zrozumiecie również, jak ważnym staniecie się człowiekiem tu, w okolicy... Knagemu zabłysły oczy. Najwyraźniej więc marzył nie tylko o fortunie, lecz również o ludzkim poważaniu. Jeśli wszystko dobrze pójdzie, będzie miał zarówno jedno, jak i drugie bez szczególnego wysiłku.

*** Teodor Tur i Ignacy Uhm siedzieli przy stole w ciemnym kącie karczmy i zasępieni pili piwo. Kiedy się zbliżałem, obrzucili mnie jak na komendę spojrzeniami. I zdawało mi się, że spojrzenia te nie są nazbyt przychylne. – I gdzieś ty zniknął, na miecz Pana? – zapytał Tur i zapewne w jego mniemaniu miało to zastąpić powitanie. – Na wieki wieków amen – odparłem poważnie. Machnął ręką. – Darujmy sobie grzeczności – rzekł – bo sprawy parszywie się skomplikowały. – Słyszałem. – Gdzie dziewczyna? – Diabli wiedzą. – Wzruszyłem ramionami. – Może dziewkę zabili, może uciekła... Wszystkich jej bliskich pomordowano, więc pewnie ją też. Tur spoglądał na mnie takim wzrokiem, jakby chciał przewiercić mnie nim na wylot. Nawet mnie to rozbawiło, gdyż wyglądał, jakby nabierał sił do szczególnie potężnego pierdnięcia. – Teodorze, Ignacy, drodzy koledzy – zacząłem – najważniejsze, z czym przychodzę i o czym spieszę wam donieść, to fakt, że z powodzeniem czy niepowodzeniem, szczęściem czy nieszczęściem miejscowej ludności ta dziewka nie miała nic wspólnego... – Hola! – Ignacy Uhm uniósł wysoko dłoń. – ...gdyż odkryłem w pobliżu Herzelei grób świętego Joachima zawierający szczątki tego nieskalanego męża. Uhm zastygł z dłonią w górze. – Naprawdę? – spytał dopiero po chwili. – A wiecie, gdzie znalazłem grób? Otóż znajdował się on dokładnie obok domu dziewczyny, u której mieszkałem. Łajdacy, którzy napadli na jej gospodarstwo, szukali zapewne ukrytych kosztowności, gdyż przekopali sad. I co się stało? Oto patrzę, a z jednego z dołów wystaje kawałek kości. Zacząłem kopać i co odkryłem? Szkielet! – Skąd wiesz, że to Joachim, nie jakiś miejscowy pastuch? – zmarszczył brwi Tur. Jak widać, był człowiekiem podejrzliwym i nie zamierzał wierzyć na słowo nawet bratu inkwizytorowi. Uważałem, że to bardzo niegrzeczne z jego strony, nie dałem jednak znać po sobie, jak bardzo zostałem dotknięty. – Symptomy okazały się jasne oraz wyraźne – rzekłem. – Przede wszystkim silny zapach fiołków, który niczym błogosławiona aura otulił nasze ciała. – Wzniosłem wzrok ku niebu, a raczej w tym wypadku ku okopconemu sufitowi. – Nasze? – złapał mnie za słowo Teodor. – Moje i człowieka nazwiskiem Knage, którego świadectwo wydarzeń w każdej chwili

możecie uzyskać. – Coś jeszcze prócz zapachu? – w pytaniu Tura nie usłyszałem drwiny, ale miałem pewność, iż ona tam jest. – Jasność, jakby szkielet oświetliły promienie południowego słońca... – Żadnych głosów? – z poważną miną zapytał tym razem Ignacy Uhm. – Jedynie coś w rodzaju delikatnego szeptu wołającego: „Święty, święty, święty”, który to szept zaniknął wraz ze światłem oraz cudownym zapachem. – Zaniknął, mówisz... Jaka szkoda, jaka szkoda... Dużo łatwiej byłoby nam pojąć naturę zjawiska, gdybyśmy mogli je zaobserwować na własne oczy. – Taaaa... – Teodor Tur zabębnił palcami w blat stołu. – Czy istnieją może jakieś materialne dowody twoich słów, a nie jedynie wspomnienie szeptu, zapachu oraz światła? – w jego głosie nadal nie słyszałem ironii. – Sam szkielet. Źródła mówią, że Joachim był chłopem na schwał, jeśli wolno tak powiedzieć. Mężczyzną słusznego wzrostu i szerokim w barach. Szczątki, które znalazłem, należały właśnie do kogoś takiego. I jeszcze jedna rzecz: szkielet jest znakomicie zachowany, jakby same siły natury broniły resztek świętego przed zniszczeniem. – No tak, oto prawdziwie znaczący dowód – poważnie pokiwał głową Teodor. – Poza tym na palcu świętego znalazłem to! – Położyłem pięść na środku stołu, potem ją otworzyłem, by odkryć złoty pierścień z rubinem. – W kamieniu wygrawerowano tarczę w szachownicę, a to był, jak wiadomo, herb Joachima. Natomiast na obrączce ujrzycie napis „Domini Canus”, a wiemy z wielu relacji, iż Joachim kazał się nazywać Psem Boga. – Świetnie zachowany jest ten pierścień jak na to, że przeleżał kilka wieków w ziemi – zauważył Ignacy. – Kolejne świadectwo szczególnej opieki boskiej, czyż nie? – odparłem, podczas kiedy moi koledzy dokładnie oglądali klejnot. W końcu Teodor odłożył pierścień na stół. – Zobaczymy, co powiedzą komisje. Ale to już nie nasza sprawa. Miał na myśli komisje biskupią, inkwizytorską, aż w końcu papieską, które na pewno pojawią się, by dokonać weryfikacji dowodów. Wiedziałem też, że potrzebne będą moje podpisane zeznania dotyczące odnalezienia grobu świętego, a także liczyłem się z tym, iż przedstawiciel którejś z komisji może pofatygować się do Kaiserbad, by usłyszeć całą relację bezpośrednio z moich ust. Ośmielałem się sądzić, że najwyżej po paru latach szczątki zostaną oficjalnie uznane za pozostałości po świętym Joachimie. Ale na pewno dużo, dużo wcześniej okolice Herzelei staną się miejscem kultu zataczającego coraz szersze kręgi. Zawsze tak było. Władze kościelne mogły się jeszcze zastanawiać, naradzać i deliberować, a ludzie już wiedzieli swoje i oddawali cześć relikwiom, zanim zostały oficjalnie uznane. W Herzelei powstanie zapewne wielki kościół z grobowcem w środku, a w grobowcu spocznie odziany w purpurę szkielet Małego Jaśka. Czy zbójca mógł kiedykolwiek przypuszczać, że jego zwłoki

staną się obiektem kultu? Do Herzelei i okolicznych wiosek napłyną tysiące pielgrzymów i stanie się wedle życzeń Dorotki: miejscowi nie będą musieli już zbójować, a raczej, ściślej mówiąc, przeniosą swe zbójowanie z lasów i gościńców do zajazdów, oberży i karczm, gdzie będą ściągali niebotyczne opłaty z biednych podróżnych. Herzelei przynajmniej na pewien czas stanie się znane i bogate. A w każdym razie bogatsze, niż było. – Nie nasza sprawa? – zdziwił się Ignacy. – Przecież... Teodor machnął ręką. – Możemy wierzyć w relację naszego znakomitego kolegi. – Spojrzał na mnie poważnym wzrokiem. – Możemy również uważać, że został omamiony lub dał się ponieść entuzjazmowi wynikającemu z żarliwej wiary. – Nadal spoglądał tak samo poważnie. – Jedno jednakże jest dla mnie oczywiste: rozpoczęcie śledztwa inkwizytorskiego w podobnej sytuacji byłoby wysoce niewłaściwe. – Niewłaściwe? – znowu nie pojął Ignacy. – Sądzę... – Jednoczesne i na tym samym terenie prowadzenie postępowania w sprawie uznania świętych relikwii oraz prowadzenie dochodzenia inkwizytorskiego w sprawie stosowania czarnej magii tworzyłoby pewien dysonans, a co najmniej dysharmonię – wyjaśniłem. – To prawda, to prawda – pokiwał głową Tur. – Nie będziemy angażować powagi Świętego Officjum w podobne przedsięwzięcie. Niech tam kto inny zastanawia się, co z tym fantem zrobić. – Doskonale – odparłem. – Pozwolę sobie napisać stosowny raport i doręczyć go miejscowemu biskupowi, jak również przesłać kopie do Hez-hezronu oraz do mojego i waszego oddziału Świętego Officjum. Sądzę, że w ten sposób wyczerpane zostaną formalności, jakie powinno się wypełnić. Rozumiem, że nie odmówicie podpisania tego raportu? – Oczywiście – natychmiast zgodził się Teodor, wyraźnie ubiegając Ignacego, który spojrzał na niego nierozumiejącym wzrokiem. – Jednak usilnie prosiłbym, byś zaznaczył, iż jedynie ty zaznałeś łaski odnalezienia grobu świętego i jedynie ty byłeś świadkiem cudowności mających związek z tym wydarzeniem. Nie chcielibyśmy bowiem, by chwała spływająca na ciebie, jako na osobę szczególnie pobłogosławioną przez Pana, niesłusznie objęła również nas. – Rzecz jasna, bracie. Skromność twoja i Ignacego jest równa jedynie waszej uczciwości. Serdecznie uścisnąłem im dłonie i jak zauważyłem, Ignacy Uhm ledwo powstrzymał się przed ostentacyjnym zlekceważeniem tego przyjaznego gestu. Natomiast Teodor Tur odpowiedział ze szczerością równie prostolinijną i spontaniczną jak moja. Potem serdecznym gestem objął mnie za ramiona. – Odprowadzę cię, Mordimerze, jeśli pozwolisz – poprosił grzecznie. – Będę zaszczycony – odparłem. Powoli wyszliśmy z karczmy na światło dnia i zbliżyliśmy się do mojego wierzchowca.

Tur poklepał konia po szyi. – Piękne zwierzę – powiedział i aż zacmokał. Potem obrócił się w moją stronę. – Gdzie dziewczyna? – Nie żyje. Ponieważ nie cofnął wzroku, przyłożyłem dłoń do piersi. – Słowo inkwizytora – rzekłem. – I wierz mi, wolałbym, żeby koniec tej historii był inny. Skinął powoli głową. – Była wiedźmą? – Wedle mej najlepszej wiedzy: nie. Zmrużył oczy. – Posługiwała się magią? Roześmiałem się, ale niewesoło to zabrzmiało. – Nie, Teodorze, nie posługiwała się magią. Była prostą dziewczyną o zacnym sercu. Teraz nie żyje. I to wszystko. Mówiłem prawdę. Dorotka nie posługiwała się magią. Ona była wypełniona magią. A raczej magię stanowiła tkwiąca, wegetująca w niej istota. Pomyślałem, że może po tym, co zaszło, dla dziewczyny śmierć stała się lepszym wyjściem? Gdyż była słodkim, kochanym stworzeniem, ucieleśnieniem męskich marzeń o wiernej, zabawnej i pięknej towarzyszce życia. Ale okazała się również niezwykle niebezpiecznym magicznym tworem. Nie z własnej woli i nie z własnej winy, ponieważ taką po prostu wykreowała ją natura. Jej nastrój oddziaływał na otaczający świat. Zadowolona i szczęśliwa przynosiła ludziom pomyślność, smutna i nieszczęśliwa sprowadzała niepowodzenia. Jak sądzicie, mili moi, w jakim byłaby nastroju, gdyby dowiedziała się o śmierci przyjaciół, zagładzie domu, zniszczeniu wszystkiego, co kochała i do czego się przyzwyczaiła? Czy wyobrażacie sobie bezmiar jej rozpaczy? Czy wyobrażacie sobie, w jak okrutny sposób odbiłoby się to na ludziach, którzy mieliby pecha mieszkać w jej pobliżu? A ludzie ci prędzej czy później zorientowaliby się, iż ich nieszczęście rozpoczęło się od przybycia nieznajomej niewiasty. I zamęczyliby ją, a potem spalili lub oddali w ręce inkwizytorów, co mówiąc szczerze, nie okazałoby się wcale dużo lepsze. Zresztą kto wie, może by ocalała. Może jej strach i cierpienie spowodowałyby tak wielki kataklizm, że usunąłby wszystkich wrogów. A może sama zniknęłaby w zagładzie, którą wywołała? Nie chciałem dla niej podobnego losu. Nie zasłużyła, by cierpieć, bo z tego, co wiedziałem, zawsze starała się polepszyć dolę innych ludzi. Miała dobre serce, ale to mogła być zaleta w jej małym światku złożonym z kilku wiosek w okolicy Herzelei. W naszym wielkim świecie była to wada nie do wybaczenia. Dlatego może lepiej się stało, że umarła. Rozpatrując wszystko, nie mogłem się powstrzymać od jednej myśli: to wszystko by się nie zdarzyło, gdybym nie pojawił się w Herzelei. Mogłem pocieszać się tylko głęboką wiarą w to, iż ścieżki, którymi Bóg prowadzi swych wiernych, zawsze wiodą do celu, nawet

jeśli początkowo tegoż celu nie znamy. – A święty Joachim? Czyje tak naprawdę wygrzebałeś szczątki? – głos Teodora wyrwał mnie z rozmyślań. – Za dziesięć lat każdy okoliczny góral przysięgnie ci na życie swojej matki, że to kości świętego Joachima. Za dziesięć lat Herzelei zyska wielką sławę jako miejsce cudownych uzdrowień, a radosne i pobożne pielgrzymki będą ciągnąć z całego Cesarstwa. Czyż nie stanie się to najlepszym dowodem, że szkielet należy do świętego Joachima? Czyż liczne cuda nie przekonają niedowiarków o potędze relikwii? Poklepał mnie po ramieniu. Stanowczo nadużywał dzisiaj gestów powierzchownej i zbędnej serdeczności, lecz postanowiłem mu to wybaczyć. – Co z tego masz, Mordimerze? Gdzie tkwi pies pogrzebany? Wzruszyłem ramionami i ze smutkiem pomyślałem, że z Herzelei nie zyskam niczego prócz wspomnień. – Nawet pierścień Joachima oddam kościelnej komisji – odparłem. – Czyli na dobrą sprawę nie zostanie mi nic. – Dziwny z ciebie człowiek. – Tur przyglądał mi się z mieszaniną zaciekawienia i współczucia. – Mogliśmy wspólnie zbić majątek. – Coś tam kiedyś gdzieś czytałem o wielbłądzie, uchu igielnym i bogaczach. Nie wiem, czy znasz książkę, o której mówię... Pokiwał głową, jakbym tymi słowami potwierdził jakieś jego podejrzenia lub obawy. – Żegnaj, Mordimerze – rzekł wreszcie. – Do widzenia, Teodorze. – Mam nadzieję, że nie. – Uśmiechnął się krzywo, odwrócił i odszedł w stronę oberży. Patrzyłem za nim, póki nie zniknął za drzwiami, po czym poklepałem konia po szyi. – I tak to już jest na koniec. Wszyscy aktorzy się rozchodzą, a biedny Mordimer zostaje z pustymi rękoma i bagażem ludzkiej niechęci – pożaliłem mu się do ucha, a on zarżał i spojrzał takim wzrokiem, jakby świetnie rozumiał, co mam na myśli. *** Świat jest teatrem, w którym nie grają zazwyczaj jednej sztuki naraz. Tutaj człowiek przychodzi, by obejrzeć groteskę lub komedię, by pośmiać się i odpocząć, a oto nagle komedia zamienia się w tragedię lub też komedia i tragedia toczą się jednocześnie, czasem nawet z tymi samymi bohaterami występującymi na scenie. Takim teatrem stało się dla mnie Herzelei, miasto, z którego wyjeżdżałem z ciężkim sercem, gdyż spędziłem w nim sporo miłych chwil i naprawdę wiele, wiele z nich miało pozostać w mojej pamięci. Wiedziałem, że nie raz i nie dwa w smutne, samotne noce będę przypominał sobie ciepło bijące od ciała Dorotki, jej pocałunki, pieszczoty i, szczerze mówiąc, nieco denerwujące przezwiska, jakie

dla mnie wymyślała, które jednak w miarę jak będzie mijał czas, przestaną być denerwujące, a nabiorą wdzięku. Wiedziałem również, że nie raz i nie dwa wspomnę demonicę, która podawała się za jedną ze Starych Bogiń. Niewątpliwie potężną demonicę, stojącą poza zasięgiem mych umiejętności. Nie potrafiłbym jej ani poznać, ani okiełznać, ani pokonać czy wygnać. Sądziłem, że w słowach, iż zniszczyłaby mnie jednym zmarszczeniem brwi, mogło kryć się wiele prawdy. Wiele, jeśli nie cała. Wiedziałem również, że pamiętać będę zdumiewającą metamorfozę nie-świata, jakiej miałem okazję być świadkiem. Czy moc demonicy była tak wielka, że ukształtowała pobliską część nie-świata wedle swej woli? Dlaczego jednak, będąc demonem, uczyniła z niej radosne miejsce, przyjazne człowiekowi? Dlaczego miała stworzyć uniwersum, które mogłem odwiedzić nieprzeżerany bólem? Te pytania musiały pozostać bez odpowiedzi. Najprawdopodobniej powinienem donieść o wszystkim stosownym władzom, lecz z przyczyn, o których już wspominałem, zamierzałem utrzymać całe zajście w tajemnicy. Czy postępowałem wbrew temu, czego mnie uczono? Oczywiście, że tak. Ale człowiek rozumny nie zawsze pozwala, by kierowały nim polecenia, rozkazy i dyrektywy narzucone przez innych. Czasami trzeba mieć własny rozum. Ja go miałem na tyle dużo, by wiedzieć, że spowiedź z wydarzeń, które zaszły w Herzelei, nie przyniosłaby nikomu pożytku, a wielu ludziom zrujnowałaby życie. A to interesowało mnie głównie z powodu, iż ja sam, we własnej osobie, byłbym wśród tych zrujnowanych. A może nawet stał na ich czele. Tak więc wyjeżdżałem z Herzelei. Tą samą drogą, którą przyjechałem. Kiedy zbliżyłem się do karczmy, w której wcześniej rozmawiałem z dwoma inkwizytorami, już z daleka usłyszałem wrzaski oberżysty i zawodzenie okładanego wyrostka. Tak to właśnie toczył się świat. Niektóre rzeczy pozostawały na nim niezmienne i jednakie niezależnie od okoliczności. Gdzieś tam przetaczały się wojny, ludzie rodzili się i umierali, knuli intrygi, darzyli się wielką miłością czy wielką nienawiścią, czarnoksiężnicy snuli swe mroczne plany, demony pętały ludzkie umysły i serca, Starzy Bogowie objawiali się porządnym inkwizytorom, a tutaj dzień po dniu karczmarz sztorcował małego, podłego obwiesia. Podjechałem do ogrodzenia i zobaczyłem scenę, jak z dnia mojego przyjazdu do Herzelei. Mężczyzna w zaplamionym fartuchu szarpał za ucho kudłatego chłopaczka, a szarpał tak, że mało mu tego ucha nie oberwał. Chłopaczek próbował się wyrywać, płakał, zaklinał się na wszystkie świętości, smarkał i prychał, jednak mężczyzna nie popuszczał. – Zabijcie go – powiedziałem twardo, a oni obaj znieruchomieli niczym aktorzy w trakcie przedstawienia. – Powieście, uduście, zarżnijcie albo utopcie, co tam sobie chcecie. Przestańcie wreszcie gadać, pomstować i wyklinać, a zacznijcie coś robić. Jeśli chcecie szerzyć dobro, niszczcie zło, nie pokrzykujcie na nie. Nic wam nie przyjdzie z samego pokrzykiwania! Karczmarz zapatrzył się na mnie osłupiałym i ogłupiałym wzrokiem, podobnie spoglądał w moją stronę kaprawy łotrzyk z rozwichrzoną czupryną, z tym że w jego spojrzeniu czaiło

się jeszcze przerażenie. – Chcecie być zawsze zaledwie ofiarą? – wysyczałem, wlepiając oczy w mężczyznę. – Przecież on się tylko śmieje z waszych pomstowań, wyklinań i gróźb. Drwi z was każdego dnia i każdym swoim uczynkiem. Zabijcie gnojka! Karczmarz rozczapierzył palce i puścił kark chłopaka, ten jednak ani myślał o ucieczce. Stali teraz, jeden od drugiego na odległość wyciągniętego ramienia, i obaj przypatrywali mi się w milczeniu. – Zabijcie gnojka – powtórzyłem już spokojniej i sam we własnym głosie wyczytałem nutę bezradności. Bo wiedziałem, że oberżysta nie zatłucze tego łotrzyka. Będzie wrzeszczał i krzyczał, wzywał na pomoc wszystkich świętych czy przekleństwami ściągał mu na łeb wszystkie demony, lecz nie zrobi niczego konkretnego, niczego, co w realny sposób wpłynęłoby na rzeczywistość. I tak wyglądał ten nasz świat. Niezmienny w swej małości, w lęku paraliżującym ludzkie serca, które wzdragały się przed bezlitosnym likwidowaniem zła. Wzruszyłem więc ramionami. Ci, którzy pozwalali, by złośliwy obwieś żył, ci, którzy pozwalali, by żyły setki i tysiące mu podobnych, sami zasłużyli sobie na los, który ich spotykał. Bo takie małe, ohydne palikoty zwykle rosły w siłę, dorabiały się wielkiego majątku na szwindlach i ludzkiej krzywdzie, na złodziejstwie i podłości, po czym zaczynały dręczyć już nie zwierzęta, lecz własnych bliźnich, znajdując w tym dręczeniu jedyny sens i cel życia. – Pożałujecie, jeszcze kiedyś pożałujecie, żeście go nie wykończyli dzisiaj, kiedy jest mały i słaby – mruknąłem. Potem popędziłem konia, gdyż miasteczko, w którym nawet właściciel oberży nie raczył słuchać dobrych rad inkwizytora, nie było warte mojej uwagi. I jeszcze chwilę później, już z oddali, doszedł moich uszu donośny głos karczmarza wrzeszczącego: – Palikocie ty! Skurwysynu obrzydliwy! Mendo końskim kiepem w dziób chędożona!