butecar 3 2008

fot. Michał Braszczyński

czna sytuac a na kra owym rynku pracy Z punktu wi zenia wska nik w makroekonomicznyc sytuacja na rynku pracy jest bardzo dobra – stopa bezrobocia w czerwcu po raz pierwszy od dziesi ciu lat spa ła o poziomu e nocy rowe o o uwz l nieniu szare stre y mo e si wi c okazać e pracy poszuku e obecnie e ynie kilka procent aktywnych zawodowo Polaków. W tej sytuacji prze si biorcy ma ą u e kłopoty ze znalezieniem c tnyc o pracy otyczy to prze e wszystkim tyc bran y kt ryc pracownicy licznie wy ec ali o pracy za ranic zcze lnie boleśnie sytuac t o czuwa ą rmy bu owlane kt re aby zatrzymać lub pozyskać pracownik w muszą o erować im kilkakrotnie wy sze pens e ni otyc czas o z kolei ne atywnie wpływa na konkurency ność rm bu owlanyc kt re wy sze koszty rekompensu ą wy szymi cenami rob t bu owlanyc We łu pro noz Bn ta niezbyt korzystna la sektora bu owlane o sytuac a mo e si eszcze po ł biać co b zie skutkiem alsze o spa ku bezrobocia e o poziom na koniec bie ące o roku wynieść powinien mnie ni 5 procent i w latac kole nyc b zie si na al obni ał znacza to e na rynku pracy przewa konkurency ną na praco awcami b ą umacniać pracownicy a to z kolei stwarzać b zie pres na alszy wzrost płac We łu pro nozy Bn w ru ie połowie roku wzrost wyna ro ze nie b zie u tak szybki ak w pierwszyc sześciu miesiącac ale i tak wynieść on mo e w trzecim i czwartym kwartale około 5 procent W całym roku wyna ro zenia brutto wzrosną realnie o 5 5 procent zybki wzrost wyna ro ze est e nym z czynnik w kt re przyczynia ą si o wzrostu pres i in acy ne w polskie ospo arce ozostałe czynniki kt re wpływa ą na wzrost in ac i w olsce ma ą c arakter zewn trzny wobec nasze ospoarki c o zi prze e wszystkim o rosnące ceny ropy na towe i ywności na rynkac światowyc zcze lnie otkliwe są rosnące ceny ropy kt re przekła a ą si na wzrost cen paliw a przez to sta ą si istotnym czynnikiem kosztotw rczym we wszystkich sektorach gospodarki. Wszystko to po-

wo u e e in ac a est obecnie na powa nie szym problemem polskie ospo arki We łu pro nozy Bn in ac a na koniec bie ące o roku wyniesie 4 procent, a na koniec 2009 roku nieco poni e 4 procent Warto zauwa yć e est to wynik wyra nie powy e pasma celu in acy ne o banku centralne o 5 /- 1 proc znacza to e a a olityki ieni ne b zie zmuszona o kontynuac i restrykcy ne polityki pieni ne co sprowa za si o kole nyc po wy ek st p procentowyc Wyra ny b ący nast pstwem serii po wy ek wzrost st p procentowyc stanie si w ru ie połowie roku na powa nie szą barierą wzrostu polskie ospo arki ektem te o b zie mi zy innymi wspomniane u spowolnienie tempa wzrostu inwestyc i i wolnie szy wzrost B Wy sze stopy procentowe oznacza ą tak e mnie szą ost pność kredytów dla gospodarstw domowych, a zatem mnie sze zakupy br kupowanyc cz sto na kreyt poczyna ąc o mieszka poprzez samoc oy a na sprz cie / ko cząc ozytywnym czynnikiem kt ry o raniczał b zie w na bli szym czasie wzrost cen b zie silny i być mo e coraz silnie szy złoty a to u e znaczenie szcze lnie w przypa ku kursu złote o o olara w olarac płacimy za rop a silny złoty ła o zi w istotny spos b wysokie ceny ropy na świecie We łu pro nozy Bn w cią u na bli szyc kilku lat powinna mieć mie sce powolna ale systematyczna alsza aprec ac a złote o a o nia e o wymiany na euro nie wcześnie ni w roku 01 o sumowu ąc polska ospo arka wc o zi obecnie w az spowolnienia ospo arcze o kt re e nak nie powinno być ani łu otrwałe ani ł bokie Na wa nie szym czynnikiem powo u ącym to spowolnienie est rosnąca in ac a i b ąca te o konsekwenc ą coraz bar zie restrykcy na polityka pieni na Z ru ie strony spowolnienie b zie łagodzone przez przygotowania do Euro 2012 oraz płynące o olski un usze uni ne Marcin Peterlik Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

7

i c a

k

t

fot. Piotr Piestrzyński

u

a

l

n

o

ś

Przemysław Dudzik, dyrektor Muzeum Miasta Jaworzna, w trakcie oglądania znalezionej dokumentacji Cementowni Szczakowa

Cementownia Szczakowa – czy życie powróci w ruiny? Rok 2008 jest przełomowy dla historii Jaworzna i leżących w granicach miasta pozostałości Cementowni Szczakowa. Najpierw, na przedwiośniu, odnalazło się kilka metrów sześciennych dokumentów cementowni. Dzięki tym kartom historii łatwiej będzie prześledzić zwłaszcza początki tego powstałego 125 lat temu zakładu. Potem, na początku czerwca, teren wraz z pozostałościami zakładu kupił na licytacji nowy właściciel, który chce tchnąć życie w ruiny. Stowarzyszenie Producentów Cementu będzie sponsorem strategicznym wystawy odnalezionych dokumentów. – Musimy je posegregować, poddać renowacji, opisać. Myślę, że wernisaż wystawy odbędzie się w miesiącach listopad-grudzień 2009 roku, razem z otwarciem nowego budynku muzeum – deklaruje Przemysław Dudzik, dyrektor Muzeum Miasta Jaworzna.

Cement dla twierdzy Przemyśl i Krakowa We łu rzemysława u zika początki ementowni zczakowa si a ą 188 roku Wte y została zawiązana sp łka kt ra zacz ła pro ukować cement la rosnące twier zy rzemyśl i la rakowa ro ukc zainic ował lokalny prze si biorca Zaczął o niewielkic ilości cementu m wi yrektor Dudzik. W 18 0 roku powstał pierwszy bu ynek w kt rym umieszczono całą pro ukc o przemiału olomitu przemiału klinkieru wypału i pro ukc i cementu W 1 0 roku erman enn yrektor zakła u barzo zasłu ony la e o rozwo u przesze ł na tec nolo i mokrą enn był zapalonym oto ra kiem i uwiecznił ycie abryki oraz ieczysk Wykonane przez nie o oto ra e są obecnie ost pne w uzeum Miasta Jaworzna. W 1904 roku zostaje w Szczakowej zamontowany pierwszy piec obrotowy o łu ości 4 metr w

1

Wizualizacja: Urząd Miasta Jaworzno

fot. Piotr Piestrzyński

W szlamowni, którą stanowi basen o średnicy 30 metrów i wysokości 20 m, Urząd Miasta w Jaworznie proponował po rewitalizacji organizację centrum wspinaczkowego

– Potem zostaje tam zamontowany piec obrotowy o łu ości 118 metr w i śre nicy 8 m rmy F mi t a wy a ność 500 ton klinkieru na ob o moment przełomowy la abryki Wte y zczakowa była na wi kszą i e ną z na nowocześnie szyc cementowni na świecie Ze szczakowskie o cementu powstała kole ka na asprowy Wierc zapora w orąbce a Niemcy zrobili m in Wilczy zaniec w trzynie wylicza rzemysław u zik W czasie wo ny światowe cementownia pełną parą pro ukowała na potrzeby niemieckie mac iny wojennej. Po wojnie Cementownia Szczakowa została znac onalizowana te o czasu w zakła zie zaczyna si le ziać – mówi dyrektor Dudzik. W 1 54 roku ma mie sce u a rozbu owa na prze łu eniu piec w obrotowyc powsta e zbiornik szlamu Wstawiony zosta e łu szy piec r lu e wte y tec nolo ia ra ziecka kt ra ni ak ma si o rentowności cementowni tłumaczy yrektor uzik W 1 roku z inic atywy zało i zaczyna si ratowanie zakła u otwarcie nowyc p l eksploatac i niestety bez wi ksze o rezultatu ro ukc a cementu zostaje zatrzymana w 1980 roku. Potem zakła pro uku e na u ą skal olomit setki tysi cy ton rocznie. Taka sytuacja trwa do 1995 roku. W cią u nast pnyc 1 lat estrukc i ule ł cały park maszynowy a za ła zie obiekty arc itektury przemysłowe

budownictwo • technologie • architektura

fot. Piotr Piestrzyński

Obiekty Cementowni Szczakowa są tak zrujnowane, że w 2005 roku posłużyły Amerykanom jako sceneria trzęsienia ziemi w San Francisco. Z kolei kamieniołom zakładów dolomitowych posłużył jako scenografia westernu „Summer Love”

Wizualizacja: Urząd Miasta Jaworzno

Za kilka lat ruiny ożyją? Wi ce o ementowni zczakowa owiemy si w na bli szyc latac nie tylko z okument w rzą iasta aworzna o awna c ciał o ywić ieczyska o awił si pomysł zrobienia na bazie osie la zakła owe o i cementowni pro ektu nansowane o ze śro k w uni nyc o nazwie ark łnocny race na przy otowaniem parku są bar zo zaawansowane owstały u wst pne proekty wizualizac e We łu koncepc i urz nik w pi ć bu ynk w byłe cementowni zostało zakwali kowanyc o rewitalizac i a wa z nic miały mieć orm tzw trwałe ruiny 3 czerwca 2008 r. ruiny cementowni Szczakowa zostały wystawione na licytac upiła e rma la ecyclin z sie zibą w rakowie e mis ą est rewitalizac a teren w poprzemysłowyc oraz ostarczanie na wy sze akości surowc w przeznaczonych dla drogownictwa, budownictwa i utnictwa w olsce Właściciel la ecyclin rma t aul s z Wielkie Brytanii ma na swoim koncie rewitalizac e teren w poprzemysłowyc na obszarze p łnocne i śro kowe n lii t aul s przywracał o ycia tereny po obne o tyc akie zakupiliśmy w ieczyskac Na razie est za wcześnie by m wić o konkretac esteśmy w trakcie opracowywania ostateczne koncepc i kt ra b zie zgodna z planem zagospodarowania przestrzenneo tyc teren w powie ziała enata z rmy Slag Recycling. Na propozyc e nowe o właściciela ieczysk czeka te n rze Bur ak kierownik pro ektu ospo arcza Brama ląska z Wy ziału nwestyc i ie skic rz u iasta w aworznie esteśmy obre myśli e eli plany la ecyclin w stosunku o tyc teren w b ą la nas satys akc onu ące to o puścimy sobie realizac pewnyc pro ekt w na własną r k o emy im r wnie sprze ać nasze pro ekty otyczące tyc obiektów. Piotr Piestrzyński

fot. Piotr Piestrzyński

Archiwum znalezione w ruinach budynku związkowego o 1 5 roku na skutek r nyc splot w okoliczności zakła popa a w ruin i po awia si w nim pierwszy likwi ator Wte y po raz pierwszy miałem okaz zwie zać zakła i ocenić aką ma wartość ako obiekt arc itektury przemysłowe Zacząłem si tym interesować eszcze w 1 5 roku z zakłau zostało wywiezionyc kilka urzą ze za z o ą wo ew zkie o konserwatora zabytk w ale były to niewielkie rzeczy ała reszta została potem poci ta i tra ła na złom Byłem przekonany e obiekt cementowni powinien być bezwz l nie wpisany o re estru zabytk w ak si e nak nie stało i obiekt popa ł w ruin ubolewa yrektor u zik yrektor u zik o lat poszukiwał r wnie arc iwum ementowni zczakowa ie y na początku mo e pracy wsp łpraca z syn ykiem eszcze si akoś ukła ała o muzeum tra iły niekt re meble z wyposa enia abinetu yrektora kroniki cementowni. Jednak na pytanie o archiwum dokumentac i cały czas pa ały o powie zi e takie o arc iwum nie ma ybym wie ział e est poprosiłbym c ocia o w lą o nie o m wi rzemysław u zik Zniszczone przez wo okumenty o nale li arc itekci kt rzy na początku 008 roku po opuszczeniu zakła u przez syn yka przyszli prowa zić w zczakowe prace inwentaryzacy ne Były na pi trze buynku związkowe o poukła ane w sza ac yby nie prze nity ac bu ynku wo a by ic nie tkn ła Nie przypuszczałem e zna kilka metr w sześciennyc plan w i okument w ą barzo szcze łowe o całyc obiekt w po etale a nawet śrubki to wszystko y e Zac wyca niesamowita ele anc a i akość tyc plan w usiał e zrobić wy ątkowo sprawny rysownik omi a ąc

wartość istoryczną ma ą one o romną wartość artystyczną zac wyca si rzemysław u zik o renowac i inwentaryzac i i opisaniu zostaną pokazane na wystawie kt rą zor anizu emy prawdopodobnie w listopadzie lub grudniu 2009 roku, po o aniu o u ytku nowe o bu ynku muzeum

Poniżej warsztaty zakładowe cementowni, a powyżej wizja Urzędu Miasta Jaworzno, który chciał tu urządzić biuro obsługi przedsiębiorców

11

a r u t k e

fot. Archiwum NOW

t i h c r a

Jestem zwolennikiem ruchu nowoczesnego – Moim zdaniem trzeba sobie zdawać sprawę, że z tej samej modernistycznej filozofii wyszły osiedla społeczne czy eleganckie kamienice lat trzydziestych i potem te straszne blokowiska. Wyrosły z tego samego pnia, ale efekt jest całkiem inny, i to są zupełnie inne rzeczy – mówi Andrzej Owczarek, architekt. – Prowadzi Pan w Łodzi jedną z większych pracowni architektonicznych działających w Polsce. Czy któryś z nurtów albo kierunków w architekturze uważa Pan za szczególnie ważny dla siebie i dla swojej pracy? e eli patrz na całe mo e oświa czenie to wya e mi si e na silnie szym prą em kierunkiem kt ry na bar zie na mnie o ziaływał był ruc nowoczesny Wi ziałem na przestrzeni lat przemiany te o ruc u te obre i te bar zo złe ale zisia c yba eszcze mocne czu moc te o r ła kt re cią le bi e

12

– Czy to ma jakiś związek z pierwszymi kontaktami z architekturą, z obserwacjami przestrzeni? la mnie o zisia szczytem wyra nowania est kamienica z lat trzydziestych dwudziestego wieku, poniewa sam wyc owałem si w ziewi tnastowieczne o cynie w mieszkaniu o ukła zie am laowym z oknami na p łnoc W o zi było poczucie wyra ne struktury miasta i świa omość e si y e w r nyc społecznościac oi kole zy mieszkali w takic nowoczesnyc kamienicac i wc o ząc tam miałem wra enie e wc o z o inne o świata akie rzeczy ak ol klatka sc o owa ukła mieszka nawet zapac pewne ele anc i bar zo silnie na mnie ziałały e omy nie były takie stare ak teraz bo m wi o początku lat pi ć ziesiątyc Wyko czenie łazienek armatura prze wo enna urzą zenie kuc ni to wszystko było la mnie wzo-

rem bar zo obre akości ycia zasami wi ziałem e zniszczone bo o cz ści mieszka wprowa zano wi ce ro zin i ak si stłukł akiś prze wo enny biet to nie mo na było kupić nowe o – Kiedy świadomie zetknął się Pan z architekturą nowoczesną? ru im momentem zetkni cia si z arc itekturą nowoczesną były stu ia Zacząłem stu ia w 1 roku i tra łem na świetny okres y sko czył si socrealizm kt ry wszyscy bar zo prze ywali oi pro esorowie za punkt onoru uwa ali ko czyć ka y wykła akąś złośliwością na temat socrealizmu i uwa ą e teraz zisia mamy mo liwość o bu ować kontakty z europe ską arc itekturą i arc itektami kt ryc znali Wi ziałem wte y ak powstawały takie wybitne realizac e ak upersam warszawski czy osie le a y oliborskie zyli stuiowałem w okresie o ro zenia si ruc u nowoczesne o e nocześnie miałem świa omość e w Związku a zieckim ten ruc został wcześnie zniszczony przez totalitaryzm sowiecki, a z kolei w Niemczec Bau aus został zniszczony przez nazizm zyli ruc nowoczesny został zakwestionowany przez dwa systemy totalitarne. Efekt tego systemu sowieckie o w postaci socrealizmu miałem na wycią ni cie r ki na przykła na -ie – Z tej samej, modernistycznej, nowoczesnej inspiracji, z której powstała indywidualna i wartościowa architektura przedwojenna i częściowo ta z lat 60., wyrosła też architektura lat 70. i późniejszych, która na pewno nie wytrzymała próby czasu. Właśnie y zaczynałem pracować na początku lat 0 zaczął si na orszy okres w istorii ruc u nowoczesne o czyli urz owa typizac a i wielka pre abrykac a W pa stwowym biurze pro ekt w wpa łem w sam śro ek te o z e enerowane o lipiec – wrzesień 2008

fot. W. Kryński – NOW archiwum

Budynek wielorodzinny w Łodzi

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

14

W Niemczec itlerowskic i w Związku a zieckim nastąpiło o e ście o arc itektury nowoczesne i to est ciekawe e arc itektura w tyc kraac totalitarnyc zacz ła si opierać na pewnyc wzorcac urbanistycznyc kt re są populistyczne czy bar zie zrozumiałe la lu zi o nie była arc itektura elitarna tylko zrozumiała powiązana z yktaturą oświeconą czy oświeconym centralizmem europe skim iała cią oty o wielkic barokowyc zało e o obiekt w klasycystycznyc czy istoryzu ącyc Była przeciwna ruc owi nowoczesnemu rzec o ząc teraz o czas w nam wsp łczesnyc postmo ernizm kt ry te przeciwstawił si ruc owi nowoczesnemu le si przy ął w uropie i przybrał w niekt ryc przypa kac właśnie orm nowe o socrealizmu Wi ziałem bu ynki bar zo znane o arc itekta icar o Bo la kt re zawsze ko arzyły mi si z -em i pompatyczną arc itekturą moskiewską ako człowiek z olski nie rozumiałem lacze o ktoś si mo e tym zac wycać – Co się stało, że idee modernistyczne w architekturze, które miały rozwiązać wiele kłopotów na przykład socjalnych czy zdrowotnych w budownictwie mieszkaniowym, w pewnym okresie wynaturzyły się?

o ru ie wo nie zostały wprowa zone w ycie wielkie programy socjalne, nie tylko w krajach soc alistycznyc z nazwy ale te w zwec i w n lii Własność przestała mieć na wi ksze znaczenie albo w o le znikła tak ak w kra ac bloku wsc o nieo zyli znikły bariery re ulac e i ranice z kt rymi wcześnie ruc nowoczesny w akiś spos b walczył ale te musiał ostosowywać si o nic i to awało znakomite rezultaty ko czyła si r wnowa a i arc itektura przestała mieć partnera rzestały istnieć jakiekolwiek zahamowania w stosunku do tego, co istnie e owstało coś w ro za u z e enerowane ormy masowego budownictwa, szczególnie w latach 0 owstały abryki bu u ące bloki co samo w sobie wcale nie musi być złe bo taka abryka est elementem tec nicznym a nie politycznym Natomiast e eli to est abryka pa stwowa ak w olsce to robiono wszystko eby pro ukowała ak na mnie typ w element w i powstał cały zbiurokratyzowany system typowyc sekc i W o zi arc itekt miasta wyznaczył kilka sekc i i nie mo na było zapro ektować nic poza skła aniem bu ynku z sekc i Była to ostateczna orma szale stwa zbiurokratyzowane o mo ernizmu oim z aniem trzeba sobie z awać spraw e z te same mo ernistyczne lozo i wyszły osie la społeczne czy ele anckie kamienice lat 0 i potem te straszne blokowiska Wyrosły z te o same o pnia ale e ekt est całkiem inny i to są zupełnie inne rzeczy – Jakie czynniki miały wpływ na to, że z dość radykalnej modernistycznej idei mogły powstać z jednej strony rzeczy wartościowe, a z drugiej strony w pewnym sensie zdegenerowane? o ernizm po awił si z c ci uz rowienia miasta -wieczne o i w tyc realiac prze wo ennyc u o lepie to realizował ni potem y nie miał u a neo partnera czy przeciwnika z kt rym trzeba si ścierać tał si i eą kt ra nie miała a nyc amulc w i to oprowa ziło o na orszyc rezultat w aktycznie o zaprzeczenia pierwotnym zało eniom opa ł w taką e enerac e wy awało si i si z te o nie po niesie ale stało si inacze zisia okazu e si e mo ernizm znacznie lepie rozwiązu e r ne sprawy ni na przykła pr bował to robić postmo ernizm w latac 80 i 0 wieku ostmo ernizm był kole ną i eą kwestionu ącą ruc nowoczesny a wyr sł co est wa ne z potrzeb wielkie o kapitalizmu ostmoernizm ameryka ski naro ził si z potrzeb wi ksze symboliki wi ksze o zaznaczenia presti u i po kreślenia imperialne pozyc i wielkie o kapitalizmu kt ry wsz zie na świecie zaczął ominować W tym wypa ku zn w mamy o czynienia z sytuac ą zie powstała nier wnowa a Wiemy u e konsumpc onizm mo e r wnie sprawnie manipulować świaomością lu zi ak kie yś pa stwo totalitarne ylko obrze unkc onu ące społecze stwo i pa stwo mo ą być r wnowa ą la tyc proces w – Czy teraz jest możliwa ta równowaga, w której architektura, nawet wyrastająca z radykalnych idei, ma partnera w postaci na przykład silnej struktury miasta, silnego społeczeństwa, określonych reguł działania lub jeszcze innych czynników? iekawą rekonstrukc ą te r wnowa i nawet wbrew warunkom ekonomicznym był wielki eksperyment jaki zrobiono w Berlinie Zachodnim w latach 80. Berlin był miastem po w nie zmasakrowanym przez naloty lipiec – wrzesień 2008

fot. W. Kryński – NOW archiwum

w czasie wo ny i potem przez ziałania urbanist w co oprowa ziło o rozbicia tkanki mie skie Wykorzystuąc nowoczesne tec nolo ie i nowoczesne po lą y na arc itektur spr bowano o tworzyć struktur miasta enat Berlina miał bar zo obryc planist w kt rzy zrobili świetny plan re ulacy ny yba kilkuset arc itekt w wielu z czoł wki światowe zostało zaproszonyc eby wypełnili swoimi bu ynkami akiś kawałek pierzei bo nawet nie cały kwartał Z olski brał w tym u ział ośro ek krakowski Było to coś na kształt symulac i naturalne o powstawania miasta -wieczne o ierwszy raz wi ziałem e przy takim o romnym planistycznym ziałaniu powsta e skomplikowane i ciekawe miasto, a nie kolejne osiedle. Moim zdaniem ten berli ski przykła nie został skonsumowany intelektualnie w olsce obiłem wykła y na ten temat zie r wnocześnie pokazywałem oto ra e osie li i kamienic z lat 0 kt re znałem z o zi a z ru ie strony te berli skie rzeczy kazało si e to est to samo Zrobiliśmy o romne koło i intelektualnie wr ciliśmy o te o co kie yś powstało w spos b naturalny

e eli przy ziałaniu arc itektonicznym czy inwestycy nym nie istnie ą re uły to zawsze istnie e ryzyko e eli liczy si tylko na intelektualne moralne czy artystyczne predyspozycje uczestników te o procesu to est u e praw opo obie stwo e powstanie mn stwo złyc rzeczy i niewiele obryc ą tacy arc itekci kt rzy z natury rzeczy stara ą si pracować na wielu płaszczyznac i rozumie ą e robią na przykła kawałek miasta i buu ą w akimś tam kontekście ale wielu nie c ce zwracać na to uwa i W momencie y nie istnie ą re uły to ra si sta e otwarta i niebezpieczna

– Mógłby to być przykład pomagający w zdefiniowaniu niektórych kłopotów z architekturą w Polsce.

fot. W. Kryński – NOW archiwum

Dom „kostka” w Aninie

Galeria Łódzka

– Pytanie na koniec – czy Łódź, w której Pan pracuje, jest miastem ruchu nowoczesnego? ma silne problemy z to samością estem w pewnym sporze intelektualnym z lu mi kt rzy ma ą o romne zasłu i la ratowania i popularyzac i o zi -wieczne eklektyczne oim z aniem tak silne eksponowanie tylko te o okresu mo e spowo ować e si stanie e nym wielkim muzeum roc artu ąc b zie stać obok skrzyowania na wi kszyc europe skic autostra i nie b zie c ciała tak ak o te pory si z nimi połączyć w obawie e zbyt ą to unowocześni rzeba pami tać e o początku była miastem bar zo ynamicznym mo e troc na wz r ameryka ski kt re w ka e azie swo e o rozwo u o powia ało na wsp łczesność szybko przyswa ało i a aptowało to co ona niosła W o zi est u o arc itektury z lat trzy ziestyc są osie la społeczne takie ak osie le ontwiłła- ireckie o swo e realizac e ma ą tacy arc itekci ak yrkusowie czy Brukalscy oza tym w o zi prze ru ą wo ną był bar zo silny ośro ek sztuki nowoczesne mi zy innymi zi ki ziałalności takic lu zi ak atarzyna obro i Wła ysław trzemi ski tworzący rup a r Bar zo bym c ciał eby była bar zie ko arzona z nowoczesnością i sama korzystała tak e z te cz ści swo e tra yc i ale to są problemy na znacznie łu szą rozmow – Dziękuję za rozmowę.

Paweł Pięciak

15

a a

r

c

h

i

t

fot. Archiwum

e

k

t

u

r

Robert Maillart – most w Salginatobel

16

Twórcy architektury betonowej – „wynalazcy” W wieku dwudziestym, jak nigdy dotąd, myśl ludzka przekroczyła granicę, za którą roztoczyło się rozległe pole dla wielkiego eksperymentu związanego z nową materią architektoniczną – żelbetem. Jak się okazało, znaczenie i sens owego „totalnego”eksperymentu były tak istotne dla życia współczesnych, że nie było nikogo, kto by podważał sens odbywającej się na oczach wszystkich racjonalistycznej przemiany w ludzkiej świadomości. Wraz z budową zapór wodnych i wiaduktów, stadionów i dworców lotniczych, obiektów inżynierskich i przemysłowych, ze słownika architekta zniknęły terminy: monument, kolumna, ornament. Nowi twórcy – „wynalazcy” zafascynowani wytworami cywilizacji i technologii zamanifestowali: „dziś z żelbetem wszystko jest możliwe!”.

Tytuł i temat artykułu jest próbą interpretacji bon motu profesora Dariusza Kozłowskiego, zasłyszanego w rozmowach kuluarowych w Katedrze Architektury Mieszkaniowej na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej; chodzi o określenie ukazujące podział twórców architektury współczesnej na „kompozytorów” i „wynalazców”.

la wynalazc w kwestia pi kna w arc itekturze została zr wnana z po ciem doskonałości o rzuca ąc termin oskonałości ormalne zarezerwowano o z o nie z wiz ą rac onalne o świata tylko la prze aw w r noro nyc yscyplin naukowych i technicznych. „Wynalazcy” uznali zresztą e wraz z nową sztuką nastąpił kres rozumienia staryc artyst w zieł i powo w ic powstania a eksperyment ako narz zie stał si ro ą o celu kt rym ma być kształt wynika ący z tec niczne stosowności i ekonomii te pory obiekt arc itektoniczny wynalazek ma poprawiać warunki ycia pracy i wypoczynku lu zi Bu owla ma być prze e wszystkim wynikiem pracy intelektu i wyobra ni tec niczne a e ynym powo em poszukiwa ormalnyc są powo y pozaestetyczne praktyczne kt re w toku e ukc i sta ą si rzeczą i ealną ak wiemy marzenie o i ealne unkc i przeistoczyło si po latac w uznawany przez wszystkich funkcjonalizm architektoniczny. Nierza ko stosowanym punktem o niesienia sta e si tak e kształt natury wraz z e o or aniczną oskonałością i przystosowaniem

Zna omość materiału nabywana est opiero po o powie nio łu im okresie e o stosowania late o wynalazcy to tak e ci kt rzy szuka ą narz zi akimi mo na si posłu yć aby o kryć specy k nowe materii Za przykła niełatwyc przemian niec słu y moment kie y lu zie zacz li u ywać kamienia naśla owali ormy rewniane ak e elbet początkowo nie był stosowany w ormie monolityczne lecz naśla ował szkieletowe konstrukc e stalowe nie zaś o powie nio o potrzeb poawił si beton spr ony pre abrykac a brobeton ako e uznano e arc itektura powinna być polem cią łe innowac i tec niczne i unkc onalne c ć przekraczania otyc czasowyc ranic mo liwości elbetu powo owała coraz śmielsze ecyz e pro ektowe Nieliczni eksperymentowali z ormą w sposób intuicyjny lub nowatorski, inni podejmowali tru kreac i w oparciu o wcześnie sze oświa czenia ba ania czy wie z praktyczną • ro rewoluc i mo ernistyczne utorowały zieła in ynierskie late o nale y uznać e prymat elbetowyc wynalazków nad betonowymi kompozycjami w arc itekturze est ziś nie o po wa enia Betonowe były pierwsze na wa nie sze modernistyczne idee – Augusta Perreta, Le Corbusiera, Waltera Gropiusa, Roberta Maillarta, Ericha Mendelsohna, Franka Lloyda Wrighta. Betonowe były r wnie na wa nie sze la wsp łczesne cywilizac i bu owle in ynierskie zi ki mo liwościom elbetu pro ektant uwolniony o mentalności tworzenia w rewnie kamieniu i stali a wi c w systemie słup-belka otrzymał narz zie la tworzenia r noro ności kształt w arc itektonicznyc w kt ryc wirtuozeria tec niczna mo ła stać si pretekstem la na ania nowyc znacze arc itektonicznych. ierwszym trium em wsp łczesności est ala tulecia aksa Ber a 1 1 Nowatorstwo struktury pole ało nie tylko na pokonaniu tru ności bu owy o romne elbetowe kopuły ewolucy ne było lipiec – wrzesień 2008

fot. Archiwum

r wnie po e ście arc itekta o pro ektowania arc itektoniczne o skoncentrował si on na wymaaniac unkc onalnyc i kształtowaniu wn trza w harmonii z systemem konstrukcyjnym, które nadały całości orm c ocia w o r nieniu o p nie szyc i ei wielkopowierzc niowyc przekryć kształt bu ynku nie m wi nam nic o zastosowane konstrukc i system elbetowyc eber styka ącyc si w zworniku kopuły to ala wcią pozosta e obiektem wy ątkowym ze wz l u na nowatorskie zastosowanie elbetu la tak u e rozpi tości te zarezerwowane były o 1 1 roku tylko la konstrukc i stalowyc Wrocławska Jahrhundredhalle była oczywiście zestawiana z kopułą anteonu czy kopułą Bazyliki św iotra or wnywano ic powierzc nie rozpi tości ci ar i wysokość ala Stulecia zajmuje 6384 m2 i zi ki zastosowaniu elbetu wa y 4 00 ton po czas y kopuła Bazyliki św iotra za mu e powierzc ni 1 4 m2, a ci ar konstrukc i wynosi ok 10 000 ton ak napisał o ziele Ber a Nicolaus e sner Ni y otą o czas w aint apelle i prezbiterium kate ry w Beau ais wynaleziona przez człowieka sztuka bu owania nie o niosła po obne o trium u na materią • W latac nast pnyc rol wzor w w pokonywaniu barier konstrukcy nyc o e rały inne śmiałe konstrukcje mostów, hal wystawowych i hangarów lotniczyc wśr nic an ary la sterowc w w rly zapro ektowane w 1 1 roku przez in yniera u ne Freyssineta w ormie paraboliczne ze spr one struktury elbetowe ozmiar ali był imponu ący i niekt rym przypominał struktur otyckie kate ry rozpi tość 1m wysokość 0 m łuość 1 5 m a sklepienie nie było monolityczną skorupą lecz cienką powłoką kt ra uzyskała o powie nią sztywność zi ki prostopa łym o osi po łu ne elbetowym s ał owaniom Wynalazek kablobetonu wykorzystany w rly w o r nieniu o ali tulecia ał niespotykany wcześnie e ekt s w o b o n e o zamkni cia przestrzeni arc itektonicznej. Sam Freyssinet, zaskoczony natychmiastowym uznaniem m wił ierowałem si wyłącznie tylko utylitarnymi celami e eli uprawiałem przy tym arc itektur to zupełnie nieświa omie anary w rly były zwiastunami nowe ery w rozumieniu e niowania przestrzeni arc itektoniczne

W po obnym okresie ob awiła si pionierska myśl szwajcarskiego konstruktora Roberta Maillarta. cze ennebi ue a uznał e rezy nac a z systemu belkowe o i prze ście na system betonowe płyty stworzy uniwersalny system nośny stosowany w stropach, przekryciach, mostach i innych strukturac in ynierskic W moście a anasa na enie 1 05 r rozpi tość 51 m czy w bar zie znanym i oto enicznym al inatobel 1 r rozpi tość m zastosowano niespotykany w konstrukc ac elbetowyc ukła zakrzywione płyty kt ra wraz z poziomą tarczą ez ni i szere iem usztywnia ącyc pionowyc elbetowyc płaszczyzn u ytyc ako wiązanie stanowiła sko czoną całościową struktur liminac a wszystkic niepotrzebnyc nie unkc onalnyc człon w mostu uszczuplenie wymiar w wszystkic element w skła owyc oddanie w formie mostu jego zasady, struktury i ekonomii konstrukcy ne po wa yło wszystkie otyc czasowe realizac e i wyznaczyło nowy cel la arc itekt w i in ynier w ytm łukowatyc płaszczyzn kształt elbetowyc skrzynek na ał niespotykaną wcześnie ynamik orm i plastyk i oprowa ził zieło o ekstremum konstrukcy ne o poza kt rym nie było nic poza naśla ownictwem ecz tak e lo ika i prostota struktur aillarta ak i Freyssineta spowo owała e sztuka in ynierska stała si obowiązu ącą i nobilitu ącą w oczac

Wiadukt w Millau – Norman Foster

fot. Archiwum

Max Berg – Hala Stulecia we Wrocławiu

17 budownictwo • technologie • architektura

fot. Archiwum

Oscar Niemeyer – Teatr w Niteroi

Eugen Freyssinet – Hangar w Orly 2

Pier Luigi Nervi – Hangar w Orvieto

Le Corbusier – system Dom-ino

wi z w i tw rc w wsp łczesnyc ozbu zona wyobra nia wi za zawła ni ta epokowymi ziełami pocia n ła za sobą uznanie konstruktora i in yniera za artyst na r wni z arc itektem ak si okazało siła o ziaływania ic zieł była tak wielka e nikt u nie musiał u owa niać e nie tylko most czy an ar lecz r wnie ka y inny bu ynek kości ł muzeum worzec lotniczy mo ą stanowić po e ynczą e nostk strukturalną stworzoną z oblicze i wyobra ni tw rcy Nast pne lata potwier ziły słuszność awan ar owe postawy We Włoszec wybu owano bu owle iera ui i Ner ie o an ar w r ieto 1 alazzo ello port w zymie 1 0 r w Brazylii Feliksa an eli restaurac a w oc imilco 1 58 r i scara Niemeyera kości ł wi te o Franciszka z sy u w Belo orizonte 1 4 r w iszpanii rozłos uzyskały zieła uar a orro i ippo rom w a rycie 1 4 r Wszystkie te zieła stały si wzorcem struktur ukazu ącyc zasa e arc itektura-konstrukc a w swo e oczyszczone ormie sta e si ziełem sztuki betonowe w kt re rac onalizm konstrukc i przemienia nauk ścisłą w meta or lub inną poetyk struktura in ynierska niekie y zbli a si w swyc zasa ac o re uł rzą zącyc or aniczną naturą ziś wia omo e elbetowe zieła wyzwoliły przestrze o prostolini ne abstrakc i powinowate z kubistycznym o raniczeniem ormy ak i z i eą kąta proste o ra ycy ny ukła elbetowe o słupa i belki zastąpiony przez kole ne wynalazki betonu sp one o betonu siatkowe o w przekryciac łupinowyc został o rzucony a światu ukazała si nowa ekspresja i oryginalna reprezentacja formy architektonicznej. Ostatnio o rona zieł

pierwszyc ołączyły realizac e na wy sze o mostu podwieszonego Normana Fostera w Millau 005 r m wysokości p p t czy kole ne pobi a ące rekor y wysokości wie e biurowe wśr nic betonowe zieło etronas ower w uala umpur autorstwa esara elle o 1 8 r 45 m wysokości • istrzem wśr wynalazc w arc itektonicznyc był e orbusier arles encks analizu ąc zieła orbusiera opisu e inwenc wielkie o tw rcy poprzez przyr wnanie e o zieła lin wisty kt ry zanim narysu e pro ekt musi nazwać wszystkie elementy skła owe raw a est zaskaku ąca nawet ziś e orbusier stworzył kilkaset sł w-element w arc itektonicznyc wśr kt ryc Modulor, brise-soleil, pilotis, ondulatoire, béton brut, maszyna do mieszkania, Ville Radieuse oznaczały zmian w sposobie myślenia elit arc itektonicznyc na całe ziesi ciolecia Wśr nic wyr nia si rysunek z 1 14 roku systemu Dom-ino prezentu ący typ obrazu zapisu i ei ukazu ące o pewien system konstrukcy ny ac onalizm myślenia zawarty w szkicu u awnia r wnie ekonomik struktury i e o elementarny funkcjonalizm odarty z jakiegokolwiek znaczenia. rosty rysunek trzy prze ro y poziome stropy połączone sześcioma słupami całość złączona klatką sc o ową ilustru e swo ą intenc ą prze e wszystkim mo liwości zastosowania elbetu la systemu płytowo-słupowe o elbetowe słupy stropy i klatka sc o owa nie tworzą estetyki arc itektoniczne ale racze m wią o powtarzane przez e orbusiera czystości i moralności in ynierskie uwalniaące arc itektur o obłu y i ałszu i otwiera ącej oczy” na nowego ducha w architekturze. ysunek est tak e zapowiezią o rzucenia

18 lipiec – wrzesień 2008

fot. Archiwum

fot. Archiwum

terminu stylowy a brak wi ocznyc zewn trznyc ścian ma w pełni uświa omić sens tworzenia architektury w przestrzeni otwartej – uniwersalnej. System Dom-ino kreu e wiele wa nyc znacze la arc itektury wsp łczesne pr cz potwier zenia sensu koncepcji „przestrzeni otwartej” architekci o rzeli w systemie sp ność tec nolo ii i ormy elbet uwalniał arc itektur o wa bu owania z kamienia a sam system szkieletowy otwierał ro la stworzenia om w pro ukowanyc na masową skal Dom-ino est wynalazkiem tworzącym rozział w istorii arc itektury wsp łczesne otyczący domów seryjnych, systemów prefabrykowanych, typ w i stan ar w bu owlanyc Wśr nic pierwsze przykła y realizac a osie la w essac projekty typu domów „Citrohan” i „Monol”, projekt e nostki willowe określiły ro rozwo u i pr b rozwiązania powszec ne o problemu mieszkaniowe o o latac zostało ostrze one e wśr innyc wa nyc znacze system Dom-ino stał si tak e o zwiercie leniem sulli anowskie zasady form following function orma wynika ąca z unkc i asła obwiniane o o upa ek mo ernizmu w latac 0 e nak pona wszystko stał si kanwą la komponowania nowyc przestrzeni arc itektonicznyc wśr nic prameta orą tzw maszyny do mieszkania wyznacza ące w przyszłości szerokie spektrum o lnie zrozumiałe poetyki i indywidualnie uprawianej stylistyki architektoniczne ak uznał Walter Ben amin u any eksperyment systemu Dom-ino pozwolił aby u po kilku latac konstrukc a prze ła rol po świa omości • rzemiany akie okonu ą si w świa omości tw rc w opisu ą teoretycy o Witruwiusza przez o na uskina i ot rie a empera a po erberta ea a Wszyscy byli z o ni e istnie e o wieczne roszczenie uc a o prawa o ywiania materii sztuka bowiem przesta e istnieć eśli to roszczenie o rzuca e nak up r materii ust pu e jedynie przed duchem zdolnym do wielkiej i kohe-

rentne wiz i rzy ka ym przełomie stylistycznym to właśnie arc itekci-wynalazcy na nowo musieli ozna miać o pot ze rozumu i przypominać o tym e u wcześnie istniały bu owle kt re zaświa czały o pot ze intelektu arc itekta-in yniera tworzące o rzeczy o niespotykane wcześnie rozpi tości wielkości wysokości przestrzeni Wsparcie moralne akie było u zielane wynalazcom o czasu poszcze lnyc rewoluc i przemysłowyc pozwoliło im r wnie na konstruowanie świata poetyki maszyny i tec niki w i wieku ziś tak e nale y przytoczyć słowa klasyka arc itektury ott rie a empera potwier za ące e wykorzystanie konkretne o bu ulca powinno być z o ne z ormą wyobra oną orma est zale na o tworzywa w kt rym si prze awia

Oscar Niemeyer – Kosciol sw. franciszka z Asyzu

dr inż. arch. Marcin Charciarek adiunkt w Katedrze Architektury Mieszkaniowej prof. Dariusza Kozłowskiego Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Pier Luigi Nervi – Palazzo dello sport budownictwo • technologie • architektura

19

e j c a t n e z – Semmelrock patrzy bardzo dojrzale na produkt, który powszechnie nazywany jest na rynku brukiem, kostką brukową czy betonową kostką brukową. Dla nas nie jest to zwykły kamień betonowy, który często można zobaczyć na paletach. Prawdziwy finalny produkt, którego jesteśmy promotorem, to wspaniałe, cieszące oko i poruszające zmysły powierzchnie w otoczeniu wszelkiego rodzaju budowli – mówi Paweł Ciepły, dyrektor zarządzający Semmerock Polska.

2

fot. Semmelrock

– Semmelrock jest już znany od kilku lat w kraju. Jakie były początki firmy w Polsce? ozpocz liśmy swo ą ziałalność w 00 roku kupu ąc zakła pro ukcy ny w ołbieli o alony około 40 km o Warszawy w kierunku na ublin Nast pnym krokiem było prze cie abryki kostki brukowe w liwicac ok 004 to nabycie y skie rmy ombet uznane o i cieszące o si obrą opinią zakładu o wieloletniej historii produkcji prefabrykatów betonowyc w olsce o azie szybkic akwizyc i nastąpił proces konsoli ac i naszyc o ział w optymalizac i bazy sprz towe ak i systematyczne o wprowa zania unowocześnie oraz nowyc tec nolo ii ziś wszystkie zakła y w coraz mnie szym stopniu przypomina ą te kt re prze mowaliśmy – Co wyróżnia firmę Semmelrock wśród innych producentów kostki brukowej w Polsce? yśl e est wiele takic cec e ną z nic est nasza istoria u akieś pi ć ziesiąt lat temu w c braci emmelrock rozpocz ło pro ukc betonowe kostki brukowe Wte y była to bar zo pionierska i innowacy na ziałalność wykonywana w por wnaniu z zisie szymi mo liwościami w spos b ość prymitywny rzez kilka ziesiąt lat zi ki skutecznym inwestyc om rma pr nie si rozwi ała Bar zo szybko stała si e nym z na wa nie szyc ostawc w betonowyc pro ukt w w ustrii Wieloletnie oświa czenie baza in ormacy na mn stwo r noro nyc pomysł w spraw zonyc w praktyce sprawiło e mo emy ziś komponować interesu ącą i ciekawą o ert la naszyc klient w

fot. Semmelrock

e r p

Niezwykły kamień Niewątpliwie ru i atut to oświa czenie mi zynaro owe esteśmy c yba e yną rmą w olsce kt ra ziała w zwartym ma ącym po obną to samość obszarze europe skim racu ąc i o eru ąc pro ukty w olsce mo emy wykorzystywać nasze oświa czenie z obyte na W rzec łowac i w orwac i zec ac umuni czy łowenii Wspólnie generujemy wiele ciekawych idei, które z pewnością zwi ksza ą atrakcy ność nasze o erty – Jaka strategia przyświeca działaniom firmy na rynku? – Semmelrock patrzy bardzo dojrzale na produkt, który powszechnie nazywany jest na rynku brukiem, kostką brukową czy betonową kostką brukową la nas nie est to zwykły kamie betonowy kt ry cz sto mo na zobaczyć na paletac raw ziwy nalny pro ukt kt re o esteśmy promotorem to wspaniałe cieszące oko i porusza ące zmysły powierzc nie w otoczeniu wszelkie o ro za u bu owli eru ąc pona 00 r nyc wyrob w betonowyc zwracamy uwa e tylko w połączeniu z zielenią kamieniami naturalnymi tak e z kostką klinkierową czy rewnem i metalem nasze elementy zna u ą na lepsze zastosowanie i ciekawie si komponu ą W komunikacji z klientami promujemy przekonanie e teren zewn trzny powinien być r wnie pi kny i unkc onalny ak starannie stylizowane wn trza bu ynk w i om w ziałania kierowane o wewnątrz rmy to bu owa e ektywne or anizac i Na kr ce naszą strate i opisz przy pomocy tez pana Blanc ar a cemy być ostawcą z wyboru praco awcą z wyboru i mie scem o inwestyc i z wyboru łowa te zawiera ą tyle treści e wi ce nie trzeba nic o awać o na czym my si skupiamy to przeło enie ic na konkretne ziałania – Co wyróżnia produkty firmy i gdzie znajdują najlepsze zastosowanie? esteśmy z pewnością e ną z nielicznyc irm w Polsce, która proponuje swoim klientom tak szeroki wac larz pro ukt w Nie spos b opisać w kilku z aniach tak wielkiej palety barw, rodzajów powierzchni lipiec – wrzesień 2008

niac ma ącyc na celu e cią łe oskonalenie Wa ne aby klient miał ak na wi kszą świa omość co to est betonowa kostka brukowa i cze o mo e o nie oczekiwać powie nie zrozumienie pro uktu ułatwia wsp łprac stotnym warantem komunikacji z klientem jest dobór odpowiedniej rmy wykonawcze kt ra potra nale ycie wbuować kostk na mie scu ak i ac owa pomoc architekta krajobrazu.

i przer nyc kształt w yśl e ka y zna zie la siebie ciekawy pro ukt kt ry i ealnie komponował si b zie z e o wymarzonym omem restaurac ą czy otelem o co z pewnością wyr nia nasze kostki to akość kt ra est niesko czonym tematem oskonale i zabie w ulepsza ącyc e nak e ako ac owcy esteśmy w pełni świa omi e pro ukowane przez nas wyroby to beton materiał pi kny lecz niełatwy w proukc i ze stosunkowo łu im okresem o rzewania ak my to nazywamy ycia pro uktu

– Co Pan by zmienił w polskich realiach gospodarczych? yby zmiany kt re były proponowane przez obecnie rzą zące u rupowanie zostały wprowazone byłby to o romny sukces la nas wszystkic Z pewnością wielkic korekt wyma a ą podatki, prawo gospodarcze, prawo pracy. Na tle naszyc sąsia w prezentu emy si katastro alnie becny system nie promu e a wr cz karze prze si biorczyc olak w est to absur alne zjawisko. wnie system ubezpiecze z rowotnyc i emerytur wy a e si być bombą z op nionym zapłonem”. ak napraw ziś przy p zącym świecie w ka ym obszarze est wiele o zrobienia owinniśmy ak na szybcie o blokować polską ospoark aby mo ła si napraw rozwi ać Wzrost B na poziomie 5- % przy naszyc zap nieniac i potrzebac to a en wzrost

– Jakie sukcesy ma firma Semmerlock w Polsce i za granicą? e nym z na wi kszyc sukces w est akt e o ziś w ustrii mo na napotkać kostki kt re emmelrock wypro ukował w latac 0 wu zieste o wieku Na ryzione u mocno z bem czasu restauracy ki w aryntii otoczone są płukanymi płytami i kostkami kt re mimo wieku na al po wz l em konstrukcy nym i estetycznym są bez zarzutu W ka ym kra u w kt rym unkc onu emy cieszymy si uznaniem i pozyc ą e ne o z ł wnyc ostawc w tzw szlac etne kostki brukowe Na łowac i W rzec rośnie liczba zrewitalizowanyc miasteczek kt ryc publiczne parki place i uliczki zi ki naszym zabie om niekoniecznie wypełnione są szarą zwykłą kostką osia amy te szerokie oświa czenie w wytwarzaniu pro ukt w szytyc na miar olecam wszystkim o wie za ącym ustri powierzc nie ułoone z płyt uomo na terenie ar w w Wie niu W olsce ynamicznie rośnie liczba naszyc pro ekt w Wiele ciekawyc aran ac i pokazu emy w naszym corocznyc katalo ac Z przy emnością zapraszamy o arł wka zie został wykonany enomenalny proekt nabrze a nawiązu ący o symboli morskic Naszym na wi kszym sukcesem e nak est za owolenie przechodnia, domownika, restauratora, kt ry czu e e unkc onu e w pi knym i przy aznym otoczeniu.

– Czego można życzyć firmie? Na pewno te o aby otoczenie rmy a wi c nasz kra zacz ło si ynamicznie rozwi ać i bu ować to, czego wszyscy potrzebujemy. A potrzebujemy wiele Bran a bu owlana cały czas eszcze bu zi si ze śpiączki i racze esteśmy wszyscy na początku e świetlane o okresu ni na ko cu Na pewno te te o aby ka y nasz klient m ł coraz o wa nie wyra ać swo e pra nienia i upo obania korzysta ąc z nasze szerokie i zr nicowane o erty racownikom aby cieszyli si obrym z rowiem i czerpali satys akc z te o co robią czuli si wartościowymi osobami kt ryc praca ma ł boki sens i wsp łtworzy nowe pro ukty i usłu i

– W jakim stopniu udaje się realizować plany firmy? Zawsze staramy si aby stopie ic realizac i był maksymalny czywiście est wiele przeszk kt re co ziennie napotykamy amy silny zesp ł kt ry śmiało stawia czoło wszelkim tru nościom Wewn trzna yscyplina kt rą sobie wyznaczyliśmy i rozsą ek w ziałaniu pozwala ą nam na realizac e naszyc zamierze niemal e w stu procentac

– Dziękuję za rozmowę

Adam Karbowski

– Jak układa się współpraca z klientami? W naszym o czuciu wsp łpraca ukła a si barzo obrze e nak i tuta nie usta emy w ziałabudownictwo • technologie • architektura

fot. Semmelrock

– Jakie są plany firmy na przyszłość? ealizu emy wa nowe pro ekty ma ące na celu zwi kszenie ziałania terytorialne o rmy Wiele zapyta otyczącyc nasze o erty poc o zi z o le łyc re ion w kra u raniczone mo liwości transportowe rosnące koszty paliwa a ą nam asno o zrozumienia i z trzema zakła ami pro ukcy nymi w olsce wcią nie esteśmy rmą o lnokra ową ocia si amy u o r po Bałtyk Nieustannie planu emy wprowa zanie nowyc pro ukt w Wcią wi zimy wiele mo liwości i potrzeb Naszą o powie zią na nie b zie cią ła tw rcza praca W przyszłym roku r wnie planu emy poszerzenie nasze o erty o nowe interesu ące pozyc e

21

a r u t k e

fot. Archiwum

t i h c r a 22

Ogród, park, muzyka, życie Budowa opery w Białymstoku jest już na półmetku. Prezentujemy aktualne fotografie z budowy (stan surowy otwarty), aby pokazać krok do tego, co w całej okazałości zobaczymy za około dwa lata. Wówczas betonowe dachy budynku zostaną w całości przykryte warstwą ziemi, trawy i pnączy. Cały dach zamieni się w ogród – dostępny dla wszystkich. Ogród ten połączy się z naturalną parkową zielenią sąsiedniego Wzgórza Świętej Magdaleny. W najwyżej uniesionym punkcie budynku, na prostokątnym dachu nadscenia, trzydzieści metrów nad poziomem gruntu, znajdzie się najbardziej intensywna część ogrodu, z kręgiem wtajemniczenia. Po pokonaniu tej wysokości na własnych nogach lub windą, każdy będzie mógł do woli spoglądać na Białystok. Budynek opery stoi bowiem w samym centrum miasta.

I

eren bu owy est znaczący Wz rze wi te a aleny w Białymstoku to mie sce kultu awnyc łowian Na szczycie wzniesienia stoi o ziś mała cerkiew kt ra została wzi ta po uwa w pro ekcie ako wa ny punkt o niesienia i element kompozycy ny całe o zało enia W parku na wzniesieniu zienie zie zac ował si staro rzew awnie były tu wa cmentarze prawosławny i y owski st p wz rza w latac 0 wieku powstał wielki am iteatr mie ski imienia zesława Niemena okła nie na mie scu te o rozebrane o am teatru powsta e zisie sza inwestyc a kt ra w pierwszyc planac miała nawet nosić imi pieśniarza calone pozostałości po am teatrze zostały symbolicznie wplecione w nowy bu ynek tak si stało z zielonym szpalerem ło w kt ry ocalał

II O ile tak zwane budynki reprezentacyjne zwykle stara ą si intensywnie awać znać o swo e obecności są ekspansywne zaborcze co est w pewnym sensie zrozumiałe z uwa i na wa ne unkc e akie spełnia ą o tyle pro ekt opery w Białymstoku i zie ak yby w o wrotnym kierunku stara si zła o zić i uspokoić swo ą nieuniknioną przecie wielką kubatur Bu ynek powsta e w okolicy w kt re eszcze nie tak awno kr lował nastr wąskic uliczek niewielkie o miasteczka z omami i ogrodami. Ta ziarnista struktura miejska i jej wielkie walory prawie znikły po ci arem wsp łczesne o bu ownictwa u nie są o uratowania ro ektanci opery c cieli zac ować cz ść te o inące o nastro u poprzez o tworzenie we wn trzu swo e o bu ynku bie u e ne z awnyc białostockich ulic, ulicy Odeskiej. Powstaje rzecz bez prece ensu na śla zie istorycznie istnie ące ulicy kt ra w tym mie scu u nie istnie e zostało zapro ektowane łu ie oyer wz łu całe o bu ynku ako przestrze w zało eniu całkowicie otwarta la wszystkic o śla zie awne ulicy b zie mo na we ść o bu ynku z e ne strony po śla zie ulicy b zie mo na przemierzyć bu ynek wz łu i kontynuować spacer wyc o ząc z mac u po ru ie stronie. III

fot. Archiwum

tworzenie ulicy wewnątrz bu ynku opery nie est tylko ukłonem wobec o c o zące o nastro u awne o miasta lica est to z zało enia przestrze otwarta i ost pna twarta przez cały zie przestrze niezwykłe o oyer b zie w pewnym sen-

fot. Archiwum

na poziomie terenu i uzyskał swo ą kontynuac wy e na zielonym ac u bu ynku tak si stało z niekt rymi elementami betonowymi pozostałymi po rozebranym am teatrze tylizowane popiersie Niemena stanie natomiast w na wy szym punkcie bu ynku w cz ści o ro u mieszczącym si na ac u przykrywa ącym scen i wi owni

sie znakiem sprzeciwu wobec codziennego funkc onowania prawie ka e instytuc i artystyczne Bu ynki teatr w oper czy l armonii to prawie zawsze ość nie ost pne mac y tak zwane świątynie sztuki kt re wpuszcza ą lu zi tylko na czas spektaklu czy koncertu mi zy si mą a ziesiątą wieczorem W tym bu ynku ma być inacze ma to być mie sce akkolwiek rnolotnie to zabrzmi rzeczywiście la lu zi t tniące yciem o rana o wieczora mi zy innymi ako przestrze ziała artystycznyc aleria sztuki czy zwykłe mie -

23

a r u t k e

fot. Jan Zych

t i h c r a

Dom w krajobrazie 2008 W dniu 16 czerwca 2008 roku na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej przy ul. Warszawskiej odbyło się uroczyste ogłoszenie wyników VIII edycji Konkursu „Architektura betonowa – Gra brył elementarnych – Dom w krajobrazie”. Po raz ósmy konkurs stał się zwieńczeniem pracy studentów II roku letniego semestru w Katedrze Architektury Mieszkaniowej, prowadzonej przez prof. Dariusza Kozłowskiego. Od siedmiu lat sponsorem konkursu jest polska branża cementowa. ak co roku za aniem było zapro ektowanie omu e noro zinne o obrazu ące o na rz ną i e omu eksponu ące o wybraną materi w kontekście naturalnego krajobrazu – i jak co roku beton architektoniczny stał sią okaz ą la s ormułowania wyraziste e nic i przestrzeni arc itektoniczne kazu e si e beton mo e kryć w sobie niezliczoną ilość u ormowa i wynika ącyc z nic znacze tworzącyc tr wymiarowy kształt arc itektury Wy a e si r wnie e zakres tematyczny pozwala stu entom swobo nie operować całością pro ektu koncepcy ne o eksploruąc przez e en semestr specy czną struktur małe ormy arc itektoniczne wia omość wie zy e beton tworzył i na al tworzy arc itektur na przykłazie wybitnyc om w e noro zinnyc o początku ułatwia autorom po cie problemu i nierozłącznie towarzyszy pro ektowaniu a o zako czenia pracy prezentac ą na wystawie pokonkursowe Wartym po kreślenia est akt wielkie o zaan a owania stuent w i prowa zącyc za cia asystent w w ukazaniu bo actwa tec nik ra cznyc rozwiąza tec nolo icznyc unkc onalnyc czy w ko cu ormalnyc Zakres pro ektu przewi ywał sytuac na ziałce w skali 1 500 rzuty przekro e elewac e w skali 1 50 aksonometri i perspektyw o r czną opis-ese o1

26

2

3

tyczący wybrane problematyki na rz ne o tematu konkursowe o Za cia prowa ził zesp ł r in arc arcin arciarek r in arc omasz ozłowski r in arc acie kaza r in arc a ał Zawisza in arc rzemysław Bi a in arc wa e er in arc nna ielnik in arc iotr talony- obrza ski in arc rnestyna zpakowska Wyniki konkursu „Architektura betonowa – Gra brył elementarnych – Dom w krajobrazie 2008” Na ro y stud. Aleksandra Cicha ot 1 stu Barbara Fiszer ot stu ał orzata owa ot stud. Anna Zapart ot 4 stu ominika Zeli ska ot 5 Wyr nienia stud. Jerzy Galus stu arolina ałozi ć stu a osław Nowak stud. Justyna Piwowarczyk stu ic ał obolewski stu ateusz zy ło stud. Kamil Walczak Wszyscy na ro zeni stu enci z rąk pro esora ariusza ozłowskie o oraz o sponsora konkursu towarzyszenia ro ucent w ementu otrzymali yplom konkursowy na ro nansową w wysokości 500 zł oraz wy awnictwa retekst nr Zeszyt Naukowy i na nowszą publikac rc itektura Betonowa Wernisa wystawy konkursowe stworzył świetną okaz o łu ic rozm w kuluarowyc na temat wsp łistnienia materii oraz i ei arc itektoniczne co z satys akc ą o notował dr inż. arch. Marcin Charciarek (KAM) 4

5

o w t c i

fot. Michał Braszczyński

n w o d u b

Plac Wilsona najlepszą stacją świata Warszawskie metro może i jest najkrótsze w Europie, ale zwróciło uwagę całego świata dzięki konferencji MetroRail 2008. Ponad stu specjalistów uznało Plac Wilsona za najbardziej funkcjonalną i atrakcyjną stację zbudowaną w ostatnich latach. Warszawski przystanek zostawił w tyle Vancouver, Madryt i Kopenhagę.

28

fot. Michał Braszczyński

Warszawskie metro otrzymało presti owe wyr nienie po czas kon erenc i etro ail 008 W kwietniu do Kopenhagi zjechali przedstawiciele przemysłu związane o z metrem z całe o świata o czas czwarte e yc i presti owe imprezy pona stu arc itekt w i in ynier w e no łośnie wybrało lac Wilsona ako na lepie zapro ektowaną stac o aną o u ytku w ostatnic latac o nie pierwszy dowód uznania dla stacji. Po otwarciu w 2005 roku z obyła wyr nienie w e yc i konkursu „Polski Cement w Architekturze”. Nazwa wyra nie wskazu e lokalizac na oliborzu ale przystanek nie powstał bezpośre nio po placem est na ranicy mi zy ul łowackieo a placem Wilsona aki ukła wymusił pro l po łu ny pierwsze linii warszawskie o metra

ustalony wiele lat temu kutkiem poło enia est nier wnomierny rozkła nat enia ruc u 85% pasa er w wc o zi na stac o strony połu niowe plac Wilsona a tylko 15% o p łnocy lateo na bar zie e ektownie przestrze prezentu e si na połu niu o e ynczy betonowy lar zwie czony stalowo-szklanym parasolem c roni prze złymi warunkami atmos erycznymi i sprowa za ości o po ziemne cz ści ałości opełnia ą elikatne szklane ta e umieszczone wz łu kraw zi ac u kt re stanowią p łprzezroczystą prawie nierzeczywistą asa Na poziomie bramek we ściowyc arc itekci umieścili eliptyczny betonowy strop kt ry zi ki swe ormie wy a e si tworzyć kopuł W rzeczywistości to tylko złu zenie stworzone przez arc itekt w zi ki wie zy o perspektywie e nocześnie po świetlenie stropu zale ne o pory nia roz aśnia ze ście na perony am sklepienie si zmienia ale zac owu e ynamiczną orm u t tworzą betonowe ale ącznie na stworzenie strop w zu yto prawie 1 000 m3 betonu, a na całą stac przeszło 1 000 W warstwie metaforycznej architektura stacji Plac Wilsona ma wiele o niesie rc itekci po przewo nictwem n rze a oł zy skie o c cieli na ać wy ątkowy c arakter stac i metra kt ra o te pory była ormą racze in ynierską ym razem we ście mo e przywo zić na myśl wierzb w ko cu oliborz słynie z zieleni liptyczna kopuła oświetlana z o nie z porą nia imitu e nieboskłon utorzy c cieli by strop był przeszklony i awał światło naturalne ło enie stac i uniemo liwiło realizac te o pomysłu ale utrzymu ąca ci ar ruc u uliczne o betonowa kopuła i tak nie przytłacza a wy a e si otwierać przestrze i zapewnia wy ątkowy nastr Fale stropu peron w wyra nie nawiązu ą o ruc u wo y la stac i ru ie linii metra oł zy ski planu e u multime ialną aleri sztuki na ka e z nic i barwne motyle u we ść wan ar owe rysunki nazw otyc czasowyc stac i stworzy ra k Wo ciec Fen or Niewykluczone wi c e o warszawskim metrze eszcze usłyszymy Michał Karaś lipiec – wrzesień 2008

b u d o w n i t

fot. Piotr Piestrzyński

c

budownictwo • technologie • architektura

wił ariusz Wietrzy ski yrektor o ziału oc tie olska Z-Buil in W nocy wylaliśmy ostatni strop oszliśmy o takie o etapu e pro ektanci u wi zą co zapro ektowali a inwestor wi zi na co wy a e pienią ze esteśmy w terminie w buecie i w akości wszystko zi ki wam Brawo m wił zwraca ąc si o os b biorącyc u ział w realizac i inwestyc i Z aniem Wietrzy skie o o łem przy bu owie alty pracowało 500 os b We łu Barbary opolskie yrektor naczelne rmy Nein er olska aleria zostanie o ana o u ytku w marcu 00 roku Nowe centrum andlowe stworzy 1500 miejsc pracy. pie

fot. Piotr Piestrzyński

Barbara Topolska, dyrektor naczelna Neinver Polska – reprezentująca inwestora galerii

fot. Piotr Piestrzyński

Galeria Malta powstaje w Poznaniu, nad Jeziorem alta skim na ziałce o powierzc ni 8 a nwestorem est rma Nein er o e na z wio ącyc rm na europe skim rynku nieruc omości a za sobą -letnią tra yc i u ział kapitału iszpa skiego. eneralnym wykonawcą alerii alta est rma Hochtief Polska. Bu owa alerii rozpocz ła si w 00 roku biekt b zie liczył 15 tys metr w kw powierzc ni całkowitej. Na trzech kondygnacjach naziemnych, obe mu ącyc 5 tys metr w kw powierzc ni u ytkowe powstanie około 00 sklep w punkt w handlowych i miejsc rozrywki. Parking galerii jest siedmiopoziomowy. ro ekt arc itektoniczny obiektu został przy otowany przez pracownie wy i tanisława ipi skic Wo ciec owski oraz ia ram Nawiązu e on c arakterem o otacza ące natury ła ka na ulicą abp Baraniaka kt ra połączy aleri z bulwarem Na malta skim usprawni ruc na sąsia u ącyc ulicac Zna zie si na nie r wnie spec alny pas la rowerzyst w i os b e ącyc na rolkach. 4 czerwca 008 r z o nie z murarską tra yc ą na alerii alta została postawiona o romna wiec a y bryła obiektu est zamkni ta to c walimy si tym prze sąsia ami i wieszamy wiec m -

o

W marcu przyszłego roku zostanie oddana do użytku Galeria Malta w Poznaniu. Jej budowa pochłonie 100 tys. metrów sześciennych betonu towarowego. Według reprezentującej inwestora Barbary Topolskiej z Neinver Polska, budowa galerii jest największą inwestycją w północno-zachodniej Polsce.

w

Największa inwestycja w Polsce północno-zachodniej

Dariusz Wietrzyński, dyrektor oddziału Hochtief Polska Oddział POZ-Building

29

o w t c i n w o d u b

EUROpostępy Polska zobowiązała się zbudować do końca 2011 roku sześć stadionów, tyle samo Ukraina. Lato 2008 to kluczowy moment przygotowań. Sześć obiektów jest w budowie, przetargi ogłoszono na kolejne trzy, dwa projekty są w opracowaniu. Zagrożony jest tylko finałowy obiekt w Kijowie.

ierwszy etap zako czy si w połowie września kiey pi ciu na lepszyc o erent w otrzyma zaproszenie o zło enia propozyc i stateczny wyb r nastąpi w pa zierniku Bu owa powinna ruszyć eszcze w tym roku Zako czy si po koniec 010 r Gdańsk wnocześnie z Wrocławiem przetar o łosił te a sk rzebie b zie e nak inny ierwsza aza zako czy si u w sierpniu ale ru a opiero w kwietniu 2009. Do tego czasu jedynymi pracami na placu bu owy b zie porzą kowanie terenu kt re rozpocz ło si w czerwcu

Warszawa W maju przeprowadzono testowe palowanie pod przyszły ta ion Naro owy W cią u miesiąca trzy spec alistyczne rmy spraw ziły cec y 1 pali Na lepsze ro za e b ą u yte przy właściwym palowaniu planowanym na ru ą połow września W te c wili trwa przetar na rozbi rk cz ści istnie ącyc wał w i bu ow un ament w w kt rym startu e 10 wielkic rm i konsorc w race ma ą ruszyć u na początku pa ziernika ymczasem w ru niu rozpocznie si przetar na właściwą bu ow sta ionu

Chorzów Niemieckie biuro GMP przygotowuje projekt zadaszenia i mo ernizac i trybun ozwiązania na poruszane przez F problemy powinny po awić si eszcze w lipcu pełna okumentac a powstanie o listopa a 008 Bu owa ma si zacząć w marcu 00 ale wcześnie planowana est rozbi rka wiey na sta ionie

Kraków o w c miesiącac zako czyła si rozbi rka trybuny wschodniej Stadionu im. Henryka Reymana o emność spa ła o nieco pona 15 000 mie sc ale to ma si zmienić o września 00 Wte y z o nie z planem ma być o ana nowa mieszcząca pona 10 000 kibic w trybuna e nak przetar eszcze si nie rozpoczął a u est op nienie W kwietniu przyszłe o roku zacznie si budowa ostatniej trybuny – zachodniej. Jej koniec zaplanowano na połow 010 ale z powo u e noczesnyc prac na w c trybunac Wisła przez p ł roku b zie rać poza rakowem

Kijów i zynaro owy konkurs na pro ekt wy rała ta wa ska pracownia rc asia kazało si e nak e nie mo e przy otować okumentac i i rzą ukrai ski rozwiązał wsp łprac W te c wili trwaą ne oc ac e z biurami i Foster artners kt re wyraziły zainteresowanie prze ciem inwestyc i Zwyci skie biuro poznamy w sierpniu bu owa ruszy na wcześnie wiosną 00 u teraz z całe krainy z ec ał ci ki sprz t by zniszczyć szkielet centrum an lowe o akie powstawało obok sta ionu e o istnienie wykluczyły wła ze F ako za ra a ące bezpiecze stwu wi z w

Poznań Na przełomie września i pa ziernika 008 o ana b zie tzw ru a trybuna o kt re właśnie dobudowywany jest trzeci poziom. Docelowo ma pomieścić 14 000 kibic w ole nym krokiem b zie instalac a tymczasowe o oświetlenia i rozbi rka wał w wz łu boiska kt ra potrwa o pa ziernika o ru nia rzetar na t cz ść prac est u rozstrzy ni ty

Donieck i Dniepropietrowsk ta ion zac tara est u kryty asa a est u prawie kompletna anie o u ytku warte o 00 mln olar w pi ć ziesi ciotysi cznika ma nastąpić w ma u 00 Znacznie szybcie publiczność zasią zie na trybunac eteoru w niepropietrowsku u 0 sierpnia 008 w meczu inauuracy nym zmierzą si olska i kraina

Wrocław Z ko cem września miasto o łosiło przetar o raniczony na bu ow nowe o sta ionu na aślicac

fot. Michał Braszczyński

3

Odessa W ma u rozpocz ła si rozbi rka centralne o staionu a u w ru niu na tym mie scu ma si rozpocząć bu owa rokopienko rena nowe o stadionu na 41.386 widzów. Autorem projektu jest biuro Fiebiger GmbH z Kaiserslautern. Charków Bu owa wsc o nie trybuny rozpocz ta niespełna rok temu obie a ko ca eszcze w tym roku staion powinien osią nąć swo ą ostateczną po emność 41 111 wi z w rwa zabu owa in rastruktury po trybunami pozostały eszcze wymiana ac u i bie ni ałość ma być otowa o ko ca 2010 roku. Michał Karaś lipiec – wrzesień 2008

o w 32

Optymizm uzasadniony? Rekordowe były tegoroczne XIV Międzynarodowe Targi Budownictwa Drogowego Autostrada – Polska, które w dniach 14-17 maja 2008 r. odbyły się w Kielcach. 1000 wystawców i podwystawców z 26 krajów, a wśród nich Stowarzyszenie Producentów Cementu, które propagowało wiedzę o dobrych drogach i autostradach betonowych. Minister infrastruktury mówił o optymizmie i koniecznych zmianach. Pierwszym sygnałem tych zmian był przywieziony na targi nowy szef Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. – Trzeba zmieniać prawo. Pomogą w tym także zmiany w GDDKiA, które spowodują, że optymizm, który widać w Kielcach, będzie powszechny i Polska zrealizuje ambitny program drogowy. Polski i międzynarodowy potencjał będzie dźwignią postępu – tłumaczył wystawcom minister Cezary Grabarczyk.

Czy w Polsce istnieje problem budowy dróg? Czy ilość za a aka w na bli szyc latac stoi prze nami przerasta nas zy za ania są przy otowywane na czas i realizowane zgodnie z harmonogramem zy bu owa r w olsce est wyłącznie materiałem la psyc olo w Na pewno wystawcy kt rzy licznie z awili si w ielcac pokazali o romny potenc ał przy otowany o we ścia na ro i e tar i to świ to la polskie o ro ownictwa Bierze w nic u ział 1000 wystawc w i po wystawc w z kra w a y kto c ce zaistnieć w bran y bu ownictwa ro owe o musi być w ielcac m wił n rze oc o prezes ar w ielce wita ąc ości Zdaniem Cezarego Grabarczyka, ministra infrastruktury, budowa autostrad i dróg to zadanie dla optymist w ielce zebrały na tar ac na wi kszą liczb optymist w znacza to e coraz wi ce rm c ce zaprezentować swo ą otowość o u ziału w rozwou in rastruktury cemy wykorzystać ten potenc ał i o 01 roku wybu ować po stawową sieć r i autostra o zrobić by tak si stało rzeba zmieniać prawo omo ą w tym tak e zmiany w i kt re spowo u ą e optymizm kt ry wi ać w ielcac b zie powszec ny i olska zrealizu e ambitny pro ram ro owy olski i mi zynaro owy potenc ał b zie wi nią post pu tłumaczył wystawcom minister Cezary Grabarczyk.

fot. Michał Braszczyński

b

u

d

o

fot. Michał Braszczyński

w

n

i

c

t

Stoisko Stowarzyszenia Producentów Cementu zostało nagrodzone medalem Targów Kielce. Jego projektantem była Danuta Słomczyńska z firmy Ptasia 30

Nowa twarz w GDDKiA zy w upowszec nieniu optymizmu pomo ą zmiany kadrowe przeprowadzone w GDDKiA na dwa ni prze tar ami 1 ma a premier o wołał anusza Kopera ze stanowiska dyrektora GDDKiA, a e o obowiązki powierzył ec owi Witeckiemu o a twarz est pa stwu na razie znana tylko z prasy m wił o obecnyc na otwarciu tar w ec Witecki Bar zo ci ko było mi zebrać tyc wszystkic kt rzy m wią lacze o autostra y i ro i nie były bu owane lacze o nie powsta e to co z pozoru wy a e si proste o e przyczyną lipiec – wrzesień 2008

budownictwo • technologie • architektura

ole nym ziałaniem resortu in rastruktury b zie ecentralizac a ecyz i o o ziały b ą prowaziły inwestyc e i na pewno z ą ymy prze pierwszym wiz kiem zako czył minister rabarczyk e o słowa potwier ził Zbi niew apciak wiceminister in rastruktury Zmiany zacz liśmy o siebie o ł wne o inwestora akim est i lany kt re są prze nami są rzeczą sztywną i pro ram na pewno zostanie zrealizowany m wił Zbigniew Rapciak. ec Witecki u owa niał e wie co est przyczyną op nie w bu owie r o e przy ście o i było poprze zone wumiesi czną ia nozą Wiemy co si zie e e okumenty bie a ą w k łko zale a ą w kt rymś ministerstwie B ziemy monitorować zie i u ko o na kt rym biurku zale a ą Zrobimy wszystko eby przyspieszyć proces inwestycy ny o ał yrektor Witecki Nowoczesne nawierzchnie drogowe – betonowe Stowarzyszenie Producentów Cementu, od 14 lat obecne na kieleckic tar ac upowszec niało wiez o nowoczesnyc nawierzc niac ro owyc i autostra owyc z betonu Z myślą o tar ac wy ało specjalny numer kwartalnika „Budownictwo, Technologie, Architektura”, w którym zebrano informacje o drogach betonowych z ostatnich 5 lat. Zawarte tam zostało tak e na świe sze por wnanie koszt w bu owy nawierzchni betonowych i bitumicznych. Po liczbie os b kt re o wie zały stoisko mo na wnosić jak bardzo ta wiedza jest potrzebna. SPC zaprasza wszystkich zainteresowanych tematyką r betonowyc na kole ne tar i utostra a olska kt re o b ą si w niac 1 -15 ma a 2009 roku. Przedstawiciel organizatora poinformował e na tar i w 00 roku ma u wyna tą 1/ powierzc ni Zainteresowanie bran ą i tar ami dla sektora drogowego jest olbrzymie. Dlatego poe mu emy inwestyc e zi ki kt rym powierzc nia wystawiennicza w ielcac wzrośnie o kole ne 1 tysi cy metr w kwa ratowyc ysponować b ziemy 4 tysiącami metr w kwa ratowyc powierzc ni w alac zwi kszymy tak e ekspozyc zewn trzną o ał n rze oc o prezes argów Kielce. Piotr Piestrzyński

Od lewej: Lech Witecki – dyrektor Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, Cezary Grabarczyk – minister infrastruktury, Zbigniew Rapciak – wiceminister infrastruktury

Targowe rozmowy na stoisku stowarzyszenia

fot. Michał Braszczyński

Zmiany prawne – katalizator? inister rabarczyk z optymizmem m wił nie tylko o tym co zobaczył na tar ac ale tak e o rozwiązaniac prawnyc Zaawansowane są prace le islacy ne eliminu ące absur y w naszyc rozwiązaniac prawnyc Nie mo e być takic przypa k w ak we Wrocławiu zie o rzucono o ert wykonawcy w związku z nie oszacowaniem koszt w kilku opraw oświetleniowyc wartości kilku ziesi ciu złotyc Nast pna o erta była o 1 0 mln złotyc wy sza akic absur w u nie b zie tłumaczył minister e eli c o zi o pozwolenie na bu ow i ecyz lokalizacy ną to te wie proce ury zostaną skumulowane Z pewnością skróci to czas przygotowania inwestycji. W tych pona 1 0 ml złotyc 100 miliar w stanowią śro ki z un uszy europe skic i te śro ki musimy wykorzystać

fot. Michał Braszczyński

fot. Michał Braszczyński

est na mierna biurokrac a o e zbyt skomplikowane proce ury un uszy uni nyc o e c cieliśmy być świ tsi o papie a cemy postawić ia noz i pobu zić i by a ministrac a kierowała procesem inwestycy nym w spos b e ektywny. Witecki nie est ro owcem a oświa czenie z obywał m in w pracy w Na wy sze zbie ontroli o ma być atutem e o pracy la rozwo u r w olsce o zi o to by wnieść troc inne spo rzenie o i by rzewa nie przysłaniały lasu Za miemy si r wnie tym by prezentowany na tar ac sprz t był e ektywnie wykorzystany m wił yrektor Witecki We łu ministra rabarczyka zmiany ka rowe w i są po to by usprawnić proce ury przetargowe. – Nowy dyrektor, Lech Witecki, przeprowa ził u kilkaset przetar w na kilka miliar w złotyc o bar zo obre rekomen ac e na stanowisko sze a i e o zast pczyni ma z kolei oświa czenie z pracy w rz zie c rony onsument w i onkurenc i olska sta e si na wi kszym placem bu owy w uropie W cią u 5 lat musimy zrealizować 1 00 za a zbu ować 00 kilometrów autostrad i 2100 km dróg ekspresowyc amy za warantowane na to śro ki pona 1 0 ml złotyc m wił minister rabarczyk

33

o w t b

u

d

fot. Piotr Kijowski

o

w

n

i

c

Rachunek ekonomiczny wskazał na beton

Pierwsza w powiecie kieleckim i gminie Sitkówka-Nowiny nowoczesna droga betonowa powstaje w Nowinach k. Kielc. Firma Dyckerhoff Polska postanowiła sama wyremontować 720 metrów drogi dojazdowej do zakładu. O wyborze technologii betonowej zdecydował rachunek ekonomiczny. Z ofert przetargowych, które napłynęły do inwestora, wynikało, że droga betonowa będzie o 20% tańsza od bitumicznej.

cm kruszywa ro owe o z a wicy stabilizowanego mechanicznie, 10 cm chudego betonu C 8/10, warstwa pośliz owa z olii i wreszcie -cm warstwa betonu napowietrzane o 0/ zbro one o siatką z pr t w stalowyc o śre nicy 1 mm ro a b zie bu owana w trzec etapac rozło onyc w czasie Wszystko late o e o cementowni muszą stale prowa zić wa pasy ruc u rwa apoeum sezonu bu owlane o i cementowozy wiozące cement luzem oraz ci ar wki z cementem workowanym co c wil w e a ą na teren zakła u Właśnie ze wz l w lo istycznyc nie mo liśmy zastosować ukła arki o betonu Wykonawca pracu e przy pomocy listwy wibracy ne W cią u pierwszyc 4-5 ty o ni zrobił około tysi cy metr w kwa ratowyc całe o za ania tłumaczy rze orz Nowakowski anie nowe ro i o u ytku przewi ziano na koniec września 008 roku pr cz ruc u o i z cementowni ro a b zie słu yła prze si biorcom kt rzy ospo aru ą na terenie o zyskanym po rozebranym zakła zie Nowiny

34

fot. Piotr Kijowski

Cementownia Nowiny, podobnie jak gmina Sitkówka-Nowiny ma oskonałe poło enie komunikacy ne W tym roku prawie cały o az o zakła u o ro i kra owe nr b zie miał nową wyremontowaną nawierzc ni rawie cały y w alszym cią u nietkni ty pozostanie o cinek ul rzemysłowe o świateł w Nowinac o zakr tu o cz ść zna u ąca si po zarzą em powiatu kieleckie o kt re przyszłość est wielką niewia omą le wr ćmy o ro i betonowe kt ra zaczyna si właśnie na zakr cie ul rzemysłowe i wie zie o bramy zakła u a ro a ma około 40 lat Wybraliśmy nawierzc ni i po bu ow o ł bokości około 80 cm. W to miejsce wchodzi nowe – mówi Grzegorz Nowakowski, inspektor nadzoru z Dyckerhoff Polska. nowe b zie miało nast pu ące warstwy 10 cm po sypki piaskowe warstwa o sącza ąca 5

DROGA DLA POKOLEŃ Ile przetrwa ta nowa droga betonowa w Nowinach? We łu atalo u ypowyc onstrukc i Nawierzc ni Sztywnych drogi o konstrukcji podobnej do tej robione w Nowinac ma ą kate ori ruc u 50 lat 0 lat Z pewnością to ro a la pokole Wiele aspektów przemawia za wyborem betonowej nawierzc ni r Na wa nie sze z nic to wi ksza trwałość brak z awiska koleinowania wi ksze bezpiecze stwo ni szy koszt eksploatac i ost pność kra owyc surowc w mo liwość recyklin u i zapewnienie ni sze o poziomu ałasu rwałość nawierzc ni betonowyc est przeci tnie 5- 5 razy wi ksza ni as altowyc rzy zastosowaniu nowyc tec nolo ii betonu wysokowytrzymałościowe o mo na osią nąć nawet ok razy wi kszą trwałość Z anyc niemieckic wynika e po latac u ytkowania tylko 5% nawierzc ni betonowych wymaga napraw. Dla nawierzchni asfaltowyc wska nik ten wynosi o 80 o 100% lipiec – wrzesień 2008

budownictwo • technologie • architektura

Piotr Piestrzyński

fot. Piotr Kijowski

NA DUŻE OBCIĄŻENIA Robert Nosek ze spokojem mówi o budowie drogi. taramy si ak mo emy Betonem za mu emy si o 1 8 roku Zaczynaliśmy o pro ukc i prefabrykatów. Pierwsze drogi betonowe na terenie zakła w wykonaliśmy 5 lat temu pr cz terenu cementowni robiliśmy place manewrowe i posto owe na terenie kopalni w Radkowicach – opowiada Robert Nosek. rze orz Nowakowski potwier za e kilka lat temu na terenie cementowni wykonano pierwsze, prób-

MOŻNA PODPATRYWAĆ Grzegorz Nowakowski z Dyckerhoff Polska zaprasza wszystkic kt rzy c cą obserwować prac przy bu owie ro i Wia omo e iabeł tkwi w szcze łac le u nas no na zobaczyć ak buować obre ro i betonowe ak piel nować beton wszystko wy aśnimy Droga betonowa w Nowinach zostanie oddana do u ytku 0 września 008 r

Robert Jedynak, szef Działu Utrzymania Ruchu i Inwestycji Dyckerhoff Polska

fot. Piotr Kijowski

ŻADNYCH FORÓW DLA BETONU Nowa ro a betonowa b zie miała trzy pasy ruc u rawie ak autostra a b zie miała 10 5 metra szerokości i 0 metr w łu ości owierzc nia drogi razem ze zjazdami to 7600 metrów kwadratowych. Prawie 350 metrów drogi prowadzone jest nowym śla em o co trzy pasy ruc u e en pas b zie pełnił rol pasa posto owe o by zapewnić cią łość ruc u late o na całe za anie są cztery miesiące pr cz same ro i wykonawca musi r wnie wykonać o wo nienie i całą kanalizac eszczową ec nolo i bu owy ro i w Nowinac opracował ział trzymania uc u i nwestyc i ycker o olska a receptur mieszanki betonowe aboratorium Betonów Dyckerhoff Polska w Nowinach. imo i ro a wykonywana est na cemencie z Nowin i na betonie produkowanym w pobliskiej wytwórni, to przedstawiciele inwestora zapewniaą e beton przy bu owie ro i wcale nie był orowany wyborze betonu z ecy ował rac unek ekonomiczny. Zaprosiliśmy o przetar u kilku wykonawc w w tym u e rmy ro owe z re ionu o li zło yć o ert zar wno na ro o nawierzc ni bitumiczne ak i betonowe kazało si e bu owa ro i w tec nolo ii betonowe b zie o 0% ta sza o bitumiczne late o przetar wy rała niewielka rma Z Nosek z Bilczy wy aśnia obert eynak sze ziału utrzymania ruc u i inwestyc i ycker o olska o am e a na z u yc rm ro owyc nie zło yła o erty na ro betonową lacze o powie na to pytanie zna wykonawca ro i obert Nosek Nie ma ą praktyki w robotach betonowych. My mamy na swoim koncie u 10 lat pracy z betonem i wiemy ak to robić – mówi Robert Nosek.

Grzegorz Nowakowski, inspektor nadzoru z Dyckerhoff Polska

fot. Piotr Kijowski

NAJWAŻNIEJSZA JEST PIELĘGNACJA y czerwca 008 r nasza re akc a ościła na bu owie ro i przy obsłu ze te inwestyc i pracowało o łem 15 os b o nie są przypa kowi lu zie ma ą za sobą lata oświa cze i pracy z betonem Wie zą ak piel nować beton oza tym są bar zo z rani a to est na wa nie sze Nie ruszą si z ro i op ki beton nie zostanie naci ty nawet e eli est to łuc a noc przecie przy betonie nawet o zina op nienia ma znaczenie ą o powie zialni i ka y wie co ma robić zi ki temu efekt ostateczny jest bardzo dobry – mówi Robert Nosek. We łu rze orza Nowakowskie o na wa nie sze znaczenie ma piel nac a nawierzc ni betonowej. W czasie budowy temperatury powietrza cz sto przekraczały 0 stopni els usza usimy bać o beton o zaszczotkowaniu nawierzc ni ro i pokrywamy warstwą wosku kt ra zabezpiecza przed odparowaniem wody. Dodatkowo, po stwar nieniu betonu przykrywamy nawierzc ni olią i nie z e mu emy e przez -4 ni m wi Nowakowski. Wykonawca ro i po 4-5 o zinac nacina szczeliny ylatacy ne w o st pac 5-metrowyc o kilku niac szczeliny wypełniane są masą silikonową Nawierzc nia betonowa u ost pniana est o ruc u po 8 niac y beton osią nie wytrzymałość warantowaną W warunkac laboratory nyc osią amy t wytrzymałość u po 14 niac – dodaje Nowakowski.

fot. Piotr Kijowski

ne o cinki nawierzc ni betonowyc owstały w na bar zie obcią onyc ruc em mie scac przy szlabanac i na zakr tac am co wa lata trzeba było zmieniać nawierzc ni bitumiczną eraz nie ma problem w wy aśnia Nowakowski rzeba pami tać e tu mamy o czynienia z wi kszymi obcią eniami ni na autostra zie o az y amu ą sto ą a zała owany samoc z naczepą wa y nawet 50 ton – mówi.

Niezwykle istotną cec ą est brak z awiska koleinowania zapewniony zi ki takim właściwościom ak o porność na czynniki atmos eryczne wysoka temperatura zamarzanie/o marzanie a tak e ze wz l u na o porność nawet na bar zo wysokie obcią enia osi rzy nowoczesnyc rozwiązaniac warantowana est nawet 0-40-letnia ywotność nawet przy obcią eniac 1 ton/oś Nawierzc nie betonowe a ą wi ksze bezpiecze stwo u ytkowania są asne i obrze wi oczne co est szcze lnie wa ne w złyc warunkac atmos erycznyc Bar zo wa ną zaletą est ic u a przyczepność Niemieckie ba ania wykazały e wska nik wypa kowości na autostra ac betonowyc est o ok % ni szy o wska nika stwierdzanego na nawierzchniach asfaltowych.

Robert Nosek, wykonawca drogi w Nowinach

35

o w t c i n w o d u b

Architektura polskich mostów podwieszonych W Polsce pierwszy most podwieszony (kładkę dla pieszych przez Dunajec w Tylmanowej) zbudowano w roku 1959, według projektu Józefa Szulca i Włodzimierza Główczaka. Od tego czasu wybudowano w kraju ponad 40 obiektów podwieszonych różnych typów, a kilka dalszych czeka na realizację. Obserwujemy dynamiczny rozwój mostów podwieszonych, co obrazuje fakt, że w ostatnich latach powstało pięć dużych obiektów. Więcej mostów podwieszonych w porównywalnym okresie powstało tylko w Chinach. onstrukc e po wieszone są uwa ane za atrakcy ne wizualnie i mo liwe o zastosowania przy niemal ka e szerokości przeszko y o małyc kła ek dla pieszych po wielkie mosty drogowe [1], [3]. oświa czenia kra owe w obszarze pro ektowania i bu owy most w po wieszonyc są u na tyle znaczące e mo na prowa zić yskus na pr bami ory inalne o ic kształtowania W niniejszej pracy przedstawiono wybrane polskie realizac e i pro ekty z ostatnic kilku lat rupu ąc e w zale ności o rozpi tości prz seł Rysunek 1. Podwieszone kładki dla pieszych wybudowane w Polsce w ostatnich latach (opis w tekście)

38

Kładki dla pieszych en obszar in ynierii mostowe rozwi a si bar zo intensywnie [4] i est ściśle związany z aktualnym rozwojem infrastruktury transportowej kraju. Autostrady, śr mie skie ro i szybkie o ruc u i inne arterie komunikacy ne utru nia ą komunikac pieszą e ynym bezpiecznym i e ektywnym rozwiązaniem te o typu problemu est bu owa prze ść bezkolizy nyc ła ki la pieszyc stały si wi c w ostatnic latac wa nymi elementami ukła w komunikacy nyc e nocześnie pro ektanci zauwa yli e te relatywnie małe obiekty in ynierskie mo ą być wizyt wką autora znakiem szcze lnym kra obrazu i interesu ącą ormą arc itektoniczną o na stwier zić e w ostatnic latac powstała nowa kate oria obiekt w mostowyc bu ząca sporo emoc i i wprowa za ąca element rywalizac i mi zy pro ektantami i inwestorami Na rys 1 pokazano wybrane realizac e kła ek po wieszonyc kt re zostały zapro ektowane przez r ne biura a w u zie ląskie na 4 pro ekt ZB W W realizac a 004 b rzywy i na 4 ZB -W W 000

Rysunek 2. Mosty podwieszone średniej rozpiętości (opis w tekście)

c we Wrocławiu- eśnicy ZB -W W 1 na ul Wołoską w Warszawie ranspro ekt a sk 1 e na ul Wilczą w zczecinie łtowski 1 na ul r łową w ielcac ZB W W 000 na nr 1 we Wrzosowe Wisła 004 na w orzowie 001 i na una cem w romowcac Ni nyc 00 oniewa koszt ka e z prezentowanyc kła ek nie przekraczał 5 mln zł a wi c nie były to kwoty znaczące w bu etac o ział w i czy miast mo na zaobserwować pewną swobo w poszukiwaniu oryginalnych form architektonicznyc Wy a e si e wi kszość ze zrealizowanyc w olsce pro ekt w nale y ocenić pozytywnie

wia ukt w oznaniu ont- ro ekt a sk 00 e i pro ekty konkursowe ZB -W W pro ekt mostu przez an w rzemyślu romost onsultin Formy arc itektoniczne obiekt w śre nie rozpi tości są zr nicowane rys Zesp ł Ba awczo- ro ektowy -W W lansu e la te o typu obiekt w pylon o kształcie litery co u ało si zastosować w moście w koro oszczy i budowanym obecnie wiadukcie WD22 nad A4 rys biekt w po wieszonyc o śre nie roz-

Rysunek 3. Duże mosty podwieszone zrealizowane i planowane (opis w tekście)

Obiekty o średniej długości przęseł Na rys. 2 przedstawiono zrealizowane obiekty podwieszone śre nie rozpi tości a b c i oraz wizualizacje projektów oferowanych lub konkursowyc e i Na poszcze lnyc z ciac pokazano a most w koro oszczy koncepc a ZB W W pro ekt wykonawczy Wisła 005 b wia ukt na 4 pro ekt ZB -W W w bu owie c most w oninie ranspro ekt a sk 00

Rysunek 4. Pylony polskich mostów podwieszonych; zrealizowanych i planowanych budownictwo • technologie • architektura

39

oszukiwanie nowyc orm mo na zauwa yć w nowyc pro ektac mostu autostra owe o w cią u 1 w ru zią zu rys b pro ektu te anowskie o z ranspro ektu a sk i mostu w cią u W ZB -W W W obu tyc pro ektac starano si w spos b ory inalny ukształtować pylony Kształtowanie elementów konstrukcyjnych ost po wieszony mo e być ukształtowany na niesko czoną liczb sposob w z tym e na wi ksze mo liwości poszukiwa rozwiąza ory inalnyc tkwią w ormowaniu pylon w i ukła u po wieszenia Na rysunkac 4 5 i pokazano r ne warianty ukształtowania pylon w mocowania want i ukław ci ien la most w o małyc i śre nic rozpi tościac prz seł pylony są wykonane przewa nie ze stali natomiast w przypa ku most w o u yc rozpi tościac prz seł o bu owy pylonów jest stosowany zazwyczaj beton. Warto zwr cić uwa na r ne rozwiązania kolorystyczne. Iluminacja mostów Wa nym elementem arc itektonicznym wsp łczesnych mostów podwieszonych jest nocna iluminac a akie po e ście wy a e si uzasa nione y po nosi walory estetyczne obiektu oraz e o otoczenia szcze lnie po czas łu ic zimowyc wieczor w świetlenie na a ące konstrukc i inny wizerunek po zmierzc u pozwala uzyskać wa r ne oblicza mostu [8] Wy a e si e szcze lnie udana jest iluminacja mostu Milenijnego we Wrocławiu co obrazu e rys 8 Podsumowanie otyc czasowe okonania polskie o śro owiska mostowego w obszarze mostów podwieszonych nale y ocenić pozytywnie sią n liśmy wysoki

poziom zarówno w sferze technologii budowy jak i kształtowaniu tyc konstrukc i Wy a e si e rozw arc itektoniczny most w po wieszonyc w olsce nastąpi w obszarze kła ek la pieszyc rys i most w śre nie rozpi tości W mostac u e rozpi tości stosowane b ą rozwiązania sprawzone i optymalne z uwa i na wyt enie i koszty

Rysunek 7. Wizualizacje obiektów podwieszonych ukształtowanych bez tylnych odciągów: a) projekt konkursowy kładki Słodowej we Wrocławiu (ZBP MOSTY-WROCŁAW); b) kładka nad A4 w ciągu ul. Murckowskiej w Katowicach (MOSTY KATOWICE)

prof. Jan Biliszczuk Politechnika Wrocławska ZBP MOSTY-WROCŁAW Wojciech Barcik ZBP MOSTY-WROCŁAW Literatura 1 J. Biliszczuk, Mosty podwieszone. Projektowanie i realizacja. Arkady, Warszawa 2005 2 J. Biliszczuk, W. Barcik, Cz. Machelski, J. Onysyk, K. Sadowski, M. Pustelnik, Projektowanie stalowych kładek dla pieszych, DWE, Wrocław 2007 (II wydanie) 3 J. Biliszczuk, W. Barcik, Polskie mostownictwo – stan w roku 2007. „Mosty”, nr 4/2007, s. 12-22 4 J. Biliszczuk, W. Barcik, Kładki dla pieszych w Polsce. Kładki dla pieszych. Seminarium „Wrocławskie Dni Mostowe – Architektura, projektowanie, realizacja, badania”, 29-30 listopada 2007, DWE, Wrocław 2007, s. 15-32 5 Most III Tysiąclecia im. Jana Pawła II w Gdańsku: praca zbiorowa pod redakcją Jana Biliszczuka, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Gdańsk-MetzŁódź-Wrocław 2003 6 Budowa mostu Siekierkowskiego w Warszawie: praca zbiorowa pod redakcją Stefana Filipiuka, Qax Manufaktura Artystyczna, Bydgoszcz-Gdańsk 2004 7 Podwieszony most przez Wisłę w Płocku: praca zbiorowa pod redakcją Jana Biliszczuka, DWE, PłockWarszawa-Łódź-Wrocław 2007 8 J. Tadla, Dwa oblicza mostu, czyli o iluminacji, „Mosty”, nr 3/2007, s. 44-46.

Rysunek 8. Dwa oblicza mostu Milenijnego we Wrocławiu [8]

41 budownictwo • technologie • architektura

42

Były to in ao w zan a u 1 8 r o wysokości 4 1 m z zespolonymi me asłupami etronas owers w uala umpur 1 8 r o wysokości 45 m w kt rym u e ynie stropy były zespolone a cała pozostała konstrukc a nośna elbetowa aipei 101 na a wanie 004 r z cz ściowym jedynie zastosowaniem zespolonych measłup w wypełnionyc betonem tylko o 5 kondygnacji. Na obecny o wr t o stalowe konstrukc i zło yły si trzy po stawowe przyczyny 1 post p w tec nolo ii betonu i szybkości wznoszenia budynków monolitycznych

fot. Archiwum

d u b Fot. 1. Smukły kolos w całej okazałości – marzec 2008

nacisk na o nioo porność bu ynk w wysokic po 11 września 001 wyma ania w o niesieniu o sztywności konstrukcji. Budynek, który jest bohaterem tej prezentacji Bur ubai ustanawia po w ny rekor est u o marca 008 na wy szą bu owlą wzniesioną kie ykolwiek przez człowieka a zarazem na wy szą konstrukc ą z betonu ot 1 Warto przypomnieć e stanowi to pobicie polskie o rekor u światowe o masztu ra iowe o wysokości 4 m z lat 1 4-1 1 oraz otą istnie ące o na wy sze o masztu świata w łn akocie 8m ile ostateczna wysokość Bur ubai est utrzymywana w ta emnicy praw opo obnie około 810 m o tyle u wia omo e wysokość cz ści elbetowe – 586 m i 156 kondygnacji, to rekord konstrukcji z betonu wysokość osią ni to 8 pa ziernika 00 r Wy e u tylko stropy z betonu uzupełniaą konstrukc stalowe i licy ot Wie a ubai est zlokalizowana w centralnym punkcie nowoczesne o zało enia mie skie o ot Na zesp ł ten skła a ą si liczne bu ynki wysokie 00- 00 m luksusowa niska zabu owa tra ycy na oraz tereny rekreacy ne z u ym eziorem est to bu ynek o olbrzymie powierzc ni u ytkowe 460.000 m2 i bar zo zło one unkc i obe mu e cz ść mieszkaniową rne ok 100 kon y nac i luksusowy otel rmani zwany tak na razie o nazwiska włoskie o pro ektanta wszystkic wn trz ior io rmanie o unkc e rekreacy ne an lowe 50.000 m2 powierzchni biurowej i wielkie parkingi na 3000 samochodów. Na poziomie 442 m znajduje si na wy sza na świecie plat orma obserwacy na

fot. Archiwum

o w t c i n

Rewolucja w budownictwie wysokim, polegająca na zdecydowanym zastępowaniu stali konstrukcyjnej przez beton, dojrzewała od blisko 20 lat. Jednak od roku 1992 najwyższym budynkiem z całkowicie betonową konstrukcją jest ciągle Central Plaza w Hongkongu (374 m). Wielkie budynki ostatniej dekady miały ustroje nośne mieszane, ze znaczącym zastosowaniem zespolonej konstrukcji stalowo-betonowej.

o

w

Beton mierzy bardzo wysoko – Burj Dubai

Fig. 2. Triumfujący beton prawie 600 m nad terenem lipiec – wrzesień 2008

fot. Archiwum fot. Archiwum

Koncepcja projektowa Rzut budynku w przyziemiu stanowi centralny r ze i trzy promieniście rozc o zące si skrzy ła rys 1 zut ten est ory inalny w o niesieniu o bu ynk w bo e yne po obie stwo tr ramienne wiaz y mo na znale ć w wie y telewizy ne NN w oronto o 1 r na wy sze otą bu owli betonowe na świecie 55 m stotą koncepc i est stopniowe zmnie szanie wysi u skrzy eł przy czym te re ukc e co 1 kony nac i w ka ym skrzy le przebie a ą wz łu linii spiralne na wysokości nie powo u ąc na łyc zmian sztywności z inania całe o bu ynku Wreszcie na poziomie 58 m konstrukc a elbetowa ko czy si samym r zeniem patrz rys 1 kt ry stanowi un ament la szczytowe bar zo smukłe cz ści stalowe ot 4 Na wi ce uwa i na etapie koncepc i poświ cono problemom wpływu wiatru la mieszka c w ak i ości otelowyc kwestia o raniczenia r a wywołanyc wiatrem ma oczywiście zasa nicze znaczenie Z te rac i mo el obiektu był łu o baany na niespotykaną otą skal w tunelu aero ynamicznym na pierw w skali 1 500 po-

Fot. 3. Widok budowy nowego centrum DBD (Downtown Burj Dubai) – styczeń 2008

fot. Archiwum

onkurs na pro ekt wy rało na bar zie oświa czone na świecie w bu ownictwie wysokim biuro projektów Skidmore, Owings & Merill z ica o Wykonawcą est konsorc um Samsung Engineering and Construction z orei ł we wsp łpracy z irmami z Bel ii Besix i uba u Arabtec Bu ow rozpocz to w 004 r a wznoszenie cz ści na ziemne w 005 r W marcu 008 zaawansowany był u monta szczytowe konstrukcji iglicy stalowej. by sprostać postawionemu celowi realizac i obiektu w czasie 48 miesi cy przy to nast pu ące zało enia strate iczne - niowy cykl wykonania konstrukc i e ne kondygnacji optymalizac transportu z zastosowaniem wysokowy a ne o wyposa enia zastosowanie optymalnyc eskowa o realizac i zło onyc kształt w konstrukc i ścisłe trzymanie si zało e or anizacy nyc i logistycznych uwz l nienie wszystkic tec nolo ii wznoszenia wysokic bu ynk w ost pnyc w okresie budowy.

Fot. 4. Najwyższa część konstrukcji żelbetowej (do poziomu 586 m) to już niemal sam „bezskrzydły” rdzeń

Fot. 5. Pasy wzmocnień poziomych tworzące zarazem piętra techniczne

Rys. 1. Porównanie rzutów najwyższych budynków i zmian rzutów na wysokości

43 budownictwo • technologie • architektura

fot. Archiwum

Fot. 7. Wzmocniona konstrukcja pięter technicznych

fot. Archiwum

Fot. 6. Kilkanaście tysięcy paneli szklanych w oprawie ze stali nierdzewnej stanowi okna na całą wysokość kondygnacji

44

fot. Archiwum

Fot. 8. Skomplikowane rzuty szczytowych kondygnacji w części żelbetowej

tem 1 50 a wreszcie rna cz ść w skali 1 50 a tak e spec alne stu ium poświ cono wiatrom na Zatoką erską rzy rekor owe smukłości bu ynku bezpieczne przeniesienie obcią e poziomyc oraz o raniczenie amplitu i przyspiesze r a poziomyc i skr tnyc uzyskano zi ki silnym ścianom st a ącym oraz poziomym pasom wzmocnie w obr bie pi ter tec nicznyc ot 5 e pasy st e obe mu ą po trzy kon y nac e o o miennej konstrukcji – przewidziano je w czterech poziomac na wysokości m 1 0m 5m oraz 390 m. Wpływy wiatru były tak e wa nym kryterium kształtowania elewac i anele zewn trzne musiały spełniać szere wyma a w o niesieniu o wytrzymałości i trwałości ale tak e niewielkie o ci aru i odpowiedniej aerodynamiki oraz szybkiego montau i łatwe o zmywania ot Charakterystyka konstrukcji ł wne elementy konstrukc i nośne stanowią płyta un amentowa o rubości m oparta na 194 wierconych palach ∅1 50 m si a ącyc ł bokości 4 m zar wno płyt z betonu C50, jak i pale z betonu C60 wykonano z mieszanki samoza szczalne un ament zabezpieczono membraną wo oszczelną oraz unikalnym systemem oc rony kato owe zbro enia z u yciem siatki tytanowe po płytą ze wz l u na a resywne wo y runtowe koncentrac a c lork w o 4 5% i siarczan w o 0 % ściany r zenia o rubości zmienne o 1 0 m o 0 50 m z betonu 80 o wysokości 1 kon y nac i i 0 powy e ściany w skrzy łac i słupy o r nyc przekroac w przewa ze słupy ∅0 m z betonu 80 o wysokości 1 kon y nac i i 0 powy e zespolone belki st a ące pomi zy ścianami a słupami zapewnia ące ostatecznie po atne powiązanie konstrukc i przy zmienia ącyc si obcią eniac w czasie wznoszenia płaskie stropy o rubości o 0 0 o 0 0 m przy rozstawac słup w i ścian o 0 m wszystkie z betonu C50 wzmocnione belkami stropy w poziomac pi ter tec nicznyc ot Kondygnacja w trzy doby by osią nąć takie tempo przy u e zmienności rzut w kon y nac i zostały mi zy innymi zastosowane nast pu ące rozwiązania tec nolo iczne system samowznoszącyc eskowa la słup w i ścian oka system prostyc i lekkic eskowa strop w e a ec pre abrykac a zbro enia pona 80% beton wysokowartościowy zapewnia ący wysoką wczesną wytrzymałość niską o kształcalność ora ną i op nioną oraz spełnia ący wyma ania pompowalności • najbardziej zaawansowane metody pompowania betonu. Zało enie realizacy ne kon y nac a w trzy oby est wyzwaniem u przy monolitycznyc powtarzalnyc kon y nac ac na zwykłyc wysokościac Z umiewa ące est e ten post p rob t lipiec – wrzesień 2008

utrzymano tak e na poziomie bliskim rekor u 58 m, przy znacznej komplikacji rzutów kondygnacji ot 8

budownictwo • technologie • architektura

fot. Archiwum

wsc o nim 50 m w połu niowym skrzy le a na na wy szy poziom 58 m linia w centralnym r zeniu iśnienia przy tłoczeniu na na wy szy poziom wynosiły około 10 bar w 1 a W obawie prze niekorzystnymi wpływami pionowego pompowania i zmian temperatury przewi ziano pomp rezerwową w r zeniu o ewentualne o przetłaczania na poziomie 44 m nie musiała być ona e nak uruc amiana

Fot. 9 a, b. Całe otoczenie Burj Dubai to wielka budowa

Podsumowanie Niekt re prze stawione problemy towarzyszące projektowaniu i wznoszeniu Burj Dubai wskazuą ak taka realizac a wpływa na post p bu ownictwa w r nyc aspektac e i wiele innyc problemów z dziedziny wysokiego budownictwa na 9b

fot. Archiwum

Przygotowania i realizacja betonowania ominu ące przy otowania o c arakterze tec nolo icznym obe mowały ob r mieszanek betonowych oraz doskonalenie ich pompowania. asywna płyta un amentowa wykonana została z mieszanki w kt re w ą eniu o obni enia z awisk termicznyc 40% cementu zastąpiono pyłami lotnymi zac owu ąc stosunek w/c na poziomie 0 4 W celu zba ania z awisk termiczno-skurczowyc wykonano dwie olbrzymie kontrolne kostki o boku m czyli o ob tości pona 50 m3 w kt ryc beton ukła ano analo icznie ak w konstrukc i płyty. ł wna konstrukc a nośna o wysokości 1 kon y nac i wyma ała spełnienia szcze lnyc wyma a • wytrzymałości wczesne po 10 o zinac co na mnie 10 a niezale nie o zr nicowanyc dobowych i rocznych zmian warunków otoczenia zmiany temperatury w prze ziale 5 40 i wil otności wz l ne 0 0% • wytrzymałości 8- niowe co na mnie 80 a zmienne warunki wyma ały zastosowania ue o zapasu wytrzymałości w stosunku o specy kac i pro ektowe • mo ułu spr ystości po 0 niac co na mnie 44 a z uwa i na o raniczenia o kształce przy stopniowo narasta ącyc obcią eniac Zastosowano r ne mieszanki w kt ryc o atki popioł w wynosiły o 1 % a pył w krzemionkowyc o 10% Na wielką skal prowa zono pro nozy teoretyczne skutków zjawisk reologicznych w betonie, przyjmu ąc okresy analizy a 0 lat Wykazano w nic m in e w słupac i ścianac w kt ryc starano si zac ować zbli one wyt enie o ci aru własne o w c wili zako czenia bu owy nastąpi re ystrybuc a sił wewn trznyc mi zy zbro eniem a betonem w u ym zakresie ile w początkowym okresie siły pionowe w betonie i w stali zbroeniowe b ą w przybli eniu wynosiły ak 85% o 15% o tyle po 0 latac proporc a ta wyniesie 0% o 0% a to określone skutki w pionowyc przemieszczeniac kt re nale ało wziąć po uwa w obliczeniac i oborze zbro enia zcze lne znaczenie miały ba ania i zastosowania pompowania betonu na niespotykaną wysokość Bazu ąc na oświa czeniac bu ynku aipei 101, przy którego realizacji niewielkie masy betonu stosowanego w stropach pompowano na wysokość pona 450 m z ecy owano si na pompowanie na pełną wysokość 58 m oprze ziły to przygotowania dokonywane w poziomie. Na odlełość 00 m pompowano rurami ∅150 mm r ne mieszanki betonowe przewidziane w Burj Dubai, a w tym C80 z kruszywem 20 mm, C80/14, 0/14 i 50/ 0 Na łu ości 00 m stwier zono zmian konsystenc i o powia a ącą utracie około 5- 0 mm po stawowe o rozpływu wynoszące o 00 mm przy wzroście temperatury w wyniku tarcia o 0 8 1 0 statecznie zastosowano 4 piony pompowania w r zeniu i w trzec skrzy łac Przewidziano je do pompowania na wymagane poziomy 0 m w zac o nim skrzy le 44 m we

9a

45

46

tym e bu ownictwo wysokie w uba u est uznane za ekonomiczne i ekolo iczne mo ą świa czyć liczne realizowane r wnole le bu ynki oć nie są to tak rekor owe obiekty to inwestorzy u zrealizowanyc lub b ącyc w realizac i wysokościowc w zapewne obrze skalkulowali e ektywność tyc inwestyc i ot a b ot 10a b Prezentacje kongresowe i lektura prawie 850 stron materiał w pozwala ą na uzasa niony optymizm w tyc marzeniac czywiście szcze lnie korzystnie wypa a ą te o typu analizy la wysokie o buownictwa w re onac o klimacie niesprzy a ącym kom ortowi ycia mieszka c w zie w eksploatac i ominu ą koszty klimatyzac i on res B był światowym po sumowaniem bie ącyc osią ni ć w bu ownictwie wysokim i okaz ą o zaprezentowania olbrzymie o post pu w te zie zinie Wskazano wielokrotnie e nowe osią ni cia w zie zinie betonu są e nym z kluczowyc czynnik w te o post pu Nie awno o ane o u ytku centrum kon resowe w kt rym o bywał si kon res est r wnie obrą wizyt wką nowe o bu ownictwa betonowe o w uba u ot 11 prof. Andrzej Ajdukiewicz Politechnika Śląska Wydział Budownictwa

fot. Archiwum

Fot. 11. Centrum Kongresowe Grand Hyatt

świecie były tematem kole ne o kon resu bu ownictwa wysokie o 8th World Congress CTBUH – Council on Tall Buildings and Urban Habitat aki miał mie sce w uba u w niac -5 marca 008 on res o był si po asłem Tall & Green – Typology for a Sustainable Urban Future. Na pierwsze wra enie asło przy aznyc la śro owiska i o powia a ącyc zr wnowa onemu rozwojowi budynków wysokich bulwersuje i kojarzy si z zabie iem obierania i eolo ii o akt w Tymczasem, kompleksowe analizy nowoczesnych rozwiąza wskazu ą e takie olbrzymie bu ynki sprzy a ą rac onalnym ekolo icznie rozwiązaniom Wpraw zie np transport u ytkownik w i wo y na u e wysokości prowa zi o oczywistyc wy atk w ener ii ale zysku e si na koncentrac i innyc ener oc łonnyc proces w ak np klimatyzac i Wykorzystywany „efekt komina”, przy odpowiednim sterowaniu i wprowadzaniu nowoczesnych ścian zewn trznyc pozwala na tru ne o wyobra enia korzyści oszty rozwiąza zabezpiecze przeciwpo arowyc te wskazu ą na korzyści w stosunku o śre niowysokic obiekt w W bu ynkac tyc ą y si i to nie tylko w marzeniac o strate ii potr ne o zera zero ener ii zero emis i zanieczyszcze zero o pa w

fot. Archiwum

fot. Archiwum

Fot. 10 a, b. Nowe obiekty Dubaju to królestwo betonu

. . . z

fot. Michał Braszczyński

d a i w y w

Lubię rozwiązywać problemy – Mnie pociągały problemy, które trzeba rozwiązywać, a nie projektowanie warsztatowe. Przekonałem się, że w tym jestem dobry – mówi prof. Andrzej Cholewicki, jeden z najlepszych w kraju specjalistów od konstrukcji prefabrykowanych. – Dlaczego poświęcił się Pan naukom ścisłym? Z ecy owały o tym mo e pre yspozyc e tec niczne po prostu lubiłem matematyk o e takie rzeczy są zapisane w enac stry a eusz olewicki był bar zo wybitnym teoretykiem prą u elektryczne o pro esorem olitec niki Warszawskie Z kolei m zia ek był arc itektem zieci stwa miałem o czynienia z tec niką Nie rysowałem obrze i late o nie posze łem na arc itektur ale coś mnie cią n ło w kierunku bu ownictwa – Skąd Pan pochodzi? Z Warszawy W 1 44 roku uratowaliśmy si z powstania raliśmy o ielc i tam mieszkaliśmy przez kilkanaście lat o po staw wki i szkoły śre nie c o ziłem w ielcac z wy ątkiem ostatnie e enaste klasy statni rok uczyłem si u w Warszawie ak si szcz śliwie zło yło e całą ro ziną u ało nam si wreszcie wr cić o stolicy było to naszym marzeniem – A kolejny etap, studia? otem był Wy ział Bu ownictwa rzemysłowe o zie były wielkie nazwiska i na o ł miałem tam czw rki co uwa am za wielki zaszczyt rac yplomową zrobiłem w nstytucie ec niki Bu owlane zie sp ziłem ostatnie p ł roku stu i w ra łem w r ce pro esora Bo ana ewickie o wielkie znakomitości o powie zieć e opr cz stry a pro esor był moim wielkim nauczycielem raca powstawała z osyć ory inalnyc ba a ruc omiłem nowe ba ania szczelności połącze element w wielkopłytowyc w tak zwane komorze eszczowe o był temat na czasie bo były o romne kłopoty z tymi połączeniami otem zostałem w B i u si z nim nie rozstałem z wy ątkiem okresu y tra łem o entralne o śro ka Ba awczo- ro ektowe o Bu ownictwa lne o czyli na tak zwaną Wierzbową ały zesp ł pro esora ewickie o został tam przesuni ty Niemnie cały czas c o ziło o te systemy bu ownictwa uprzemysłowione o cały czas zesp ł pracował la tyc system w

48

– Dlaczego zdecydował się Pan po studiach zostać w ITB, to znaczy obrał Pan drogę naukową, a nie praktyczną, inżynierską, wykonawczą?

nie pocią ały problemy kt re trzeba rozwiązywać a nie pro ektowanie warsztatowe ak si m wiło wte y na esce rzekonałem si e w tym estem obry realizu si ość wcześnie opublikowałem prac kt ra otyczyła nośności złączy i obserwowałem e ona z obywała pewien rezonans mi zynaro owy Wielokrotnie była przywoływana w r nyc publikac ac czyli była tra ona – Jak wyglądała Pana droga do doktoratu i habilitacji? rzy pracy oktorskie moim promotorem był pro ewicki kt ry wysłał mnie na rok o Norwe ii o nstytutu Ba awcze o Bu ownictwa w slo am zrobiłem u e ba ania kt re były po stawą oktoratu en wy az to był przykła na tak zwane pokonywanie barier w systemie politycznym podzielonego świata Zac nas u wte y troc akceptował ra e skanynawskie patrzyły na nas yczliwie i lubiły zatru niać olak w na uczelniac przy czym nie było łatwo wy ostać si z olski ro esor ewicki miał te kontakty we Franc i oką e zili inni kole zy oczywiście na te zasa zie e e en wracał a wte y ru i wy e ał zi ki tym kontaktom myśl tec niczna bu ownictwa wielkopłytowe o rancuskie o była zasysana w polskie bu ownictwo wielkopłytowe Z kolei przy abilitac i zostałem zaproszony o politec niki w oetebor u Z ą yłem sobie u wyrobić nazwisko szcze lnie w kan ynawii ra łem tam na rok i nawiązałem kontakt z naukowcem kt ry był e ną ze światowyc znakomitości w zakresie meto y element w sko czonyc Zacząłem z nim wsp łpracować w zakresie mo elowania sytuac i wy ątkowyc powodowanych przez lokalne uszkodzenia konstrukcji. On mi u ost pnił opro ramowanie a a pracowałem z e ne strony na potrzeby te o tematu o kt re o zostałem zatru niony a z ru ie strony robiłem sobie zestaw oblicze o abilitac i owstało z te o stu ium o ścianac usztywnia ącyc obliczanie ścian usztywnia ącyc kt re te zostało wy ane po an ielsku w zwec i i to była mo a abilitac a W tamtyc czasac to były nowatorskie badania. – Kiedy kończył Pan studia, Polska stawała się potęgą w prefabrykacji betonowej. Wokół budownictwa uprzemysłowionego, które symbolizuje wielka płyta, narosło sporo nieporozumień. Ono jest w społeczeństwie źle oceniane. Pan od początku zajmował się tym naukowo, jest Pan znawcą tych spraw. rze e wszystkim bu ownictwo uprzemysłowione nie było polskim pomysłem Było to akieś anti otum na ł mieszka kt ry powstał w uropie Zac o nie po wo nie i tam si naro zilipiec – wrzesień 2008

ły pierwsze takie systemy yśmy to ość szybko po patrzyli wi c u w latac 50 po awiły si pierwsze prze si biorstwa bu ownictwa uprzemysłowione o o były ywcem przeniesione systemy europe skie Wy awało si to napraw bar zo pociąa ące wi si o kłopotac akie były przykła owo z przemarzaniem ścian ale wte y były mnie sze wyma ania w zakresie spraw termiczno-izolacy nyc oza tym w uropie lepie ni u nas ra zili sobie z połączeniami to rzeczywiście był problem – Pan obserwował, jak szybko rozwijała się wielka płyta w Polsce i, co za tym idzie, następował wielki boom mieszkaniowy. Jak patrzyliście wtedy na to zjawisko? Mieliście jakąś misję rozwiązywania problemów technicznych? bsolutnie tak W mo e r ce tra ały te rzeczy tru nie sze na przykła tak zwane szesnastki bo były ambic e eby to prowa zić w kierunku bu ynk w wysokic szesnastopi trowyc Na Wierzbnie w Warszawie sto ą nawet bu ynki osiemnastopi trowe na wy sze bloki w olsce bu owane tym systemem Natomiast wa lata temu wi ziałem na wy szy bu ynek wielkopłytowy w uropie a a Buil in kt ry ma czter zieści kony nac i i został nie awno o any o u ytku zyli est tec nicznie mo liwe osią ni cie takie wysokości am są mieszkania la stu ent w o a to ako przykła e tec nolo ia wielkopłytowa nie musi być przekreślana – Naszym zdaniem trzeba mówić wprost, też młodym ludziom, studentom, że bez wielkiej płyty ze wszystkimi jej mankamentami nie rozwiązano by nawet w części problemów mieszkaniowych. Czy jakaś nowa, doskonalsza wersja budownictwa uprzemysłowionego nie byłaby pewnym rozwiązaniem głodu mieszkań w Polsce? ak wi ać u awało si bu ować 50 tysi cy mieszka rocznie a teraz wynik 100-150 tysi cy est uwa any za bar zo wyśrubowany u wte y myślano o tym eby nie bu ować wi ce ni pi ć kon y nac i niekoniecznie a e enaście bo zawsze były te wa sakramentalne zakresy pi ć kon y nac i i e enaście czywiście bu owano te pośre nie ale szcze lnie te wa były wa ne e enastki były z win ami a piątki bez win y Na pewno było u o bł w u na etapie pro ukc i element w zwłaszcza przy izolac i ścian zewn trznyc Niekt re kombinaty pracowały rzetelnie i realizowały re imy akości a w innyc bywało r nie e elementy z bł ami te były wykorzystywane eszcze o te o osze ł etap bar zo wyśrubowanyc metra y Nie trwało to łu o ale w okresie omułkowskim takie metra e były mo ne u arc itekt nie miał u nic o powie zenia m ł tylko po pisać r bcie to i zy innymi wte y po awiły si ciemne kuchnie. Przy tym wszystkim ludzie w stosunkowo niero i spos b akoś oc o zili o swoic czterec kąt w – Słyszy się takie głosy, że budynki z wielkiej płyty kiedyś „złożą się”, że złącza korodują, że grożą nam katastrofy. Jak Pan ocenia żywotność tych konstrukcji, które zostały wybudowane w latach sześćdziesiątych czy siedemdziesiątych? pec aliści wypowia a ą si o tym bar zo uspoka a ąco e eli c o zi o całość obiekt w to racze nie ma za ro e bo okazu e si e procesy korozy ne tyc połącze wcale tak bar zo nie ataku ą Bu ynki pi ciokon y nacy ne ma ą z kolei o romne rezerwy nośności poniewa izolac a akustyczna miała swo e wymo i i w związku z tym 15 cm rubości ściany to było bar zo u o rzy pi ciu kon y nac ac ziała to ak m wimy rawitacy nie o znaczy unkc zbro enia scala ące o w pewnym sensie spełnia ci ar kt ry to wszystko zakleszcza i ociska Natomiast są problemy związane z zawieszeniem warstwy elewacy ne na warstwie nośne i na tym trzeba czuwać – Gdy spotykamy się z inżynierami z Europy, to oni dziwią się, że w Polsce prefabrykacja w budownictwie mieszkaniowym budownictwo • technologie • architektura

to tylko 5-10 procent. Dziwią się, bo warunki klimatyczne panujące w Polsce i, co za tym idzie, krótszy sezon budowlany zachęcają właśnie do stosowania prefabrykacji, a nie wyłącznie betonu towarowego. eśli c o zi o inne zie ziny ni bu ownictwo mieszkaniowe to c yba weszliśmy w okres o ywienia pre abrykac i est boom gospodarczy, jest perspektywa Euro 2012, niektóre staiony b ą bu owane z u ym u ziałem pre abrykac i b ą obiekty towarzyszące i cała in rastruktura ro owa Nie awno w olan ii wi ziałem prezentac pre abrykowanyc element w mostowyc bar zo u yc o wysokości metr w i łu ości 5 metr w Na ko cu po awiła si in ormac a e aby zmontować wia ukt na autostra ą trzeba ą zamknąć na pi tnaście minut w nocy o są praktyczni olen rzy zamyka ą ro na c wil a nie ak u nas na p łtora roku [śmiec ] re abrykac a a e waranc akości eśli c o zi o elementy bo w alac abrycznyc są u o lepsze warunki la e zekwowania akości W Finlan ii wi ziałem taką całkowicie zautomatyzowaną lini pro ukcy ną to był na wy szy poziom światowy – Mówi Pan o obiektach infrastrukturalnych i użyteczności publicznej, natomiast cały czas prefabrykacja nie może na szerszą skalę zaistnieć w naszym budownictwie mieszkaniowym. A prawda jest taka, że wbrew pozorom świat wcale nie odwrócił się od wielkiej płyty. Zapoznawałem si z kilkoma systemami kt re unkc onu ą obecnie Finlan ia kontynuu e wielką płyt ni ma ą bar zo kr tki okres bu owlany na wielkie płycie si nie sparzyli i w o le nie rozumie ą te o e w olsce est atmos era niec ci a ą sposoby na ukrywanie połącze za pomocą tak zwanyc roz zielonyc asa albo pokrywa ą asa y r nymi masami spoinowymi W zakresie spoiw post p tec nolo iczny est o romny nie ma z tym a ne o problemu Z kolei olen rzy w bu ownictwie e norozinnym znale li system na zinte rowanie wszystkic instalac i co zawsze było pi tą ac illesową oza tym w olan ii est buownictwo emontowalne bo w tym kra u est tak mało terenu e ka a ziałka est prawie świ tością Nikt nie bu u e na 150 lat bo za trzy zieści lat b ą nowe pomysły i bu ynek si wymieni n licy te potrzebu ą wielkie płyty W n lii est akc a wymiany om w wiktoria skic ała ta stara in rastruktura zaczyna si sypać ą przykła y z Niemczec anii i innyc kra w – Na co poświęca Pan wolny czas? nteresu ą mnie sprawy europe skie a szcze lnie szanse ubo szyc na or wnanie bo atszym Za lą aniu o uropy sprzy a ą zebrania omis i re abrykac i b W czasie wolnym kontynuu r w tenisa e na rowerze uprawiam ziałk – Dziękujemy za rozmowę.

Jan Deja Zbigniew Pilch

Prof. Andrzej Cholewicki ur. w 1939 roku w Warszawie. W 1963 roku ukończył Wydział Inżynierii Budowlanej Politechniki Warszawskiej i rozpoczął pracę w Instytucie Techniki Budowlanej w Zakładzie Konstrukcji Żelbetowych i Budownictwa Uprzemysłowionego. W 1970 r., w ITB, uzyskał stopień doktora nauk technicznych, a w 1981 r. stopień doktora habilitowanego na Wydziale Inżynierii Lądowej PW. W 2004 roku nadano mu tytuł profesora nauk technicznych. Obecnie kieruje Zespołem Obserwacji i Analiz Budowli w ITB. Prof. Cholewicki jest autorem 150 publikacji. Opublikował cztery pozycje książkowe, a sześciu jest współautorem. Twórca i współtwórca około 10 instrukcji projektowania i obliczania konstrukcji wielkopłytowych, szkieletowych i mieszanych, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień analiz ustroju przestrzennego poddanego obciążeniom odciążeń i obciążeń pionowych, wiatru i oddziaływaniom wyjątkowym. Jako ekspert i opiniodawca wniósł szczególny wkład w zagadnienia ochrony budownictwa na terenach występowania wstrząsów górniczych w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym. Jest członkiem Komisji Prefabrykacja „fib”. Za całokształt działalności został uhonorowany m.in. srebrnym i złotym krzyżem zasługi oraz nagrodą im. prof. Wacława Żenczykowskiego

49

Lato jest okresem, kiedy w sposób szczególny należy troszczyć się o prawidłowe warunki dojrzewania betonu bezpośrednio po jego wbudowaniu w konstrukcję. Właśnie latem możemy spodziewać się ekstremalnych temperatur, które w połączeniu z innymi zjawiskami atmosferycznymi (nasłonecznienie, wiatr) są częstą przyczyną zakłócenia procesów hydratacji, a nawet jej bezpowrotnego przerwania. W skrajnych przypadkach, przy betonach lub zaprawach półsuchych czy wilgotnych, może nastąpić całkowite ich przesuszenie i zatrzymanie wiązania i dojrzewania. W żargonie budowlanym mówi się wtedy o „spaleniu” cementu w mieszance, a zjawisko to jest nieodwracalne. z ściowe zakł cenie procesu o rzewania prowa zi o obni enia ko cowe oczekiwane wytrzymałości betonu a struktura materiału sta e si mnie o porna na a resywne o ziaływania śro owiska bni a si zatem trwałość wykonane konstrukc i Ne atywnym skutkiem odparowywania wody i przesuszania betonu jest wzmoony skurcz zwłaszcza ten w początkowym okresie o rzewania est to okres kie y wytrzymałość betonu zwłaszcza wytrzymałość na rozcią anie est eszcze bar zo mała i materiał nie est w stanie przeciwstawić si napr eniom wewn trznym wywołanym zmianami ob tości Nast pu ą wte y zarysowania zwłaszcza powierzc niowe a nawet p kni cia element w konstrukcy nyc bni a si ic nośność lub nast pu e utrata właściwości u ytkowyc konstrukc i np szczelność zbiornik w ale w szcze lności otwiera si struktura materiału na mi rac czynnik w korozy nyc o obnia trwałość bu owli Naczelną wi c zasa ą piel nac i jest zapewnienie niskiego tempa odparowywania wody z powierzchni betonu lub utrzymywanie powierzchni cały czas w stanie wil otnym W przypa ku wystąpienia prze stawionyc problem w reklamac a na cz ście kierowana est o pro-

ucenta betonu z wyra ną su estią e zastosowano niewłaściwą receptur niewłaściwe surowce czy w ko cu niewłaściwe zabie i tec nolo iczne związane z ozowaniem skła nik w ic mieszaniem i transportem mieszanki betonowe Z re uły wykonawcy rob t lub słu by na zoru inwestorskie o zapomina ą e zabie i tec nolo iczne związane z wbu owywaniem i o rzewaniem betonu są r wnie wa ne ak te z etapu projektowania, wytwarzania i dostawy. Przy rozpoznawaniu problemu o powie wykonawcy na pierwsze pytanie czy była prowa zona piel nac a betonu zawsze est absolutnie twier ząca orze est u przy ru im pytaniu w aki spos b była prowa zona i ak łu o trwała uta na cz ście okazu e si e nawet eśli prowa zono akiekolwiek zabie i piel nacy ne to nie były one prawi łowe ak zatem powinna przebie ać prawi łowa piel nac a rawi łowa piel nac a to prze e wszystkim piel nac a a ekwatna o ro za u kształtu wymiar w masywności elementu konstrukcy ne o oraz warunk w śro owiska temperatura nasłonecznienie wiatr wil otność powietrza w akic o rzewa u ormowany element betonowy. Zasada podstawowa jest taka, e piel nac a ma poma ać w rozwo u pozytywnyc właściwości betonu m in wytrzymałość szczelność struktury a ni y szko zić np uszko zenie powierzc ni eszcze słabe o betonu poprzez wypłukiwanie skła nik w zbyt silnym strumieniem wo y u ywane o polewania elementu lub powo owanie szoku termicznego na powierzchni elementu wskutek polewania o u ą ilością wo y o znacznie ni sze temperaturze ni temperatura betonu eto a piel nac i powinna być obrana o mo liwości tec nicznyc realizowane o obiektu z uwz l nieniem koniecznyc koszt w związanyc z e wykonywaniem Na cz ście est to • W przypadku konstrukcji formowanych w deskowaniac np elementy ścian słup w eber po cią w ram strop w zbiornik w itp pozosta-

fot. Archiwum

e i g o l o n h c e t 50

Lato – czas szczególnej pielęgnacji betonu

budownictwo • technologie • architektura

fot. Michał Braszczyński

W zale ności o ocelowe o przeznaczenia powierzc ni betonu stosu e si preparaty ywiczne tru ne o ścią ni cia lub para nowe praktycznie samozłuszcza ące si raniczeniem w stosowaniu est konieczność z cia warstw powłokowyc w przypadku dalszego betonowania konstrukcji lub nanoszenia innyc materiał w na konstrukc np zapraw kle w powłok malarskic itp • Zabezpieczenie betonu przed odparowaniem wody w elementach wielkopowierzchniowych przy pomocy rozło onyc arkuszy pasm olii polietylenowej. Mniej skuteczna od preparatów powłokowyc z uwa i na niecią łość materiału c roniące o o atna na zrywanie i przenoszenie przez wiatr. Ogranicza w pewnym zakresie swobo prowa zenia alszyc rob t • Zabezpieczenie betonu przed odparowaniem wo y w elementac smukłyc cienkościennyc mało abarytowyc szcze lnie nara onyc na przesuszanie przy pomocy owi ania cienką olią polietylenową tzw opakowaniową eto a coraz cz ście stosowana z uwa i na łatwość u ycia mo liwia szybkie roz eskowanie element w i zapewnia skuteczne zatrzymanie wody wprowadzonej do betonu na etapie jego wytwarzania. rzy ustalaniu czasu trwania piel nac i na lepie posłu yć si zaleceniami normy N 1 01 000 Wykonywanie konstrukc i betonowyc z ść 1 wa i o lne Wyma any czas uzale niony est o • temperatury powierzchni betonu klasy ekspozyc i betonu we łu wyma a normy N- N 0 -1 00 Beton z ść 1 Wyma ania

fot. Archiwum

wienie betonu w eskowaniac eto t cz sto o ranicza ą koszty wynika ące z przetrzymywania eskowa czywiście ma ona zastosowanie zwłaszcza w przypa ku eskowa wykonanyc z materiał w szczelnyc skle ki wo oo porne blaty stalowe płyty z tworzyw sztucznyc y wte y zatrzymu ą wo wprowa zoną wraz z wbu owywanym betonem ateriały inne przesiąkliwe skle ka zwykła tarcica wyma ać b ą o atkowe o nawil ania Wpraw zie przesuszenie powierzc ni betonu est znacznie op nione w czasie na pierw wysc nie eskowanie opiero p nie beton ale przy szcze lnie niekorzystnyc warunkac mo na o te o oprowa zić • Nawil anie powierzc ni betonu poprzez polewanie a we wczesne azie o rzewania wyłącznie poprzez zraszanie by nie uszko zić mec anicznie słabe powierzc ni np rne o kryte powierzc nie zabetonowanych elementów jw., powierzchnie posa zkowe płyty stropowe nawierzc nie parkinowe nawierzc nie ro owe itp ość tru ne w realizac i z uwa i na konieczny ost p o u e ilości wo y bie ące koszty oraz wyma a ące u e systematyczności w powtarzaniu zabie u r wnie po zako czeniu zmiany robocze w weeken y szcze lnie w warunkac ekstremalnyc wysoka temperatura nasłonecznienie wiatr o atkowe za ro enia te meto y to mo liwość szoku termicznego dla elementu konstrukcyjnego przy u e r nicy temperatur zimna wo a roz rzany element co mo e skutkować zarysowaniem powierzc ni elementu a nawet e o p kni cie • Nawil anie powierzc ni betonu poprzez polewanie i zatrzymanie wo y przy pomocy materiał w c łonnyc np wł knin elementy w na powszec nie stosowane przez irmy realizu ące obiekty mostowe płyty parkin owe nawierzc nie ro owe płyty un amentowe eto a znacząco lepsza od poprzedniej – zdecydowanie zmniejsza cz stotliwość polewania oraz ilość zu ywane wo y inimalizu e mo liwość zapomnienia o polewaniu czas całkowite o przesuszenia est u o łu szy ni la powierzc ni o kryte nawet przy bardzo niekorzystnych warunkach temperaturowych czy przy wietrznej pogodzie Zalewanie całe powierzc ni betonu wo ą i stałe utrzymywanie warstwy wo y np płyty enne zbiornik w płyty un amentowe itp eto a tru na w realizac i y wyma a o atkowe o ukształtowania „basenu”, np. poprzez obmurowanie. Utrudnia dalsze prowa zenie rob t ale oc rona est wy ątkowo skuteczna, szczególnie w zakresie skurczu betonu stą cz sto stosowana w bu ownictwie y rotec nicznym zie wyma a si szczelności obiektu • Zabezpieczenie betonu przed odparowaniem wody wprowadzonej do betonu na etapie jego wytwarzania i wbudowywania poprzez pokrycie powierzchni preparatami błonotw rczymi ywicznymi lub para nowymi tosowana zwłaszcza o pokrywania element w wielkopowierzc niowyc np posa zki ro i płyty parkin owe płyty lotniskowe eto a bar zo skuteczna wykorzystu ąca po stawową zasa tec nolo ii betonu ilość wo y wprowadzonej do mieszanki betonowej w trakcie pro ukc i est o 4 razy wi ksza o ilości wo y potrzebne o y ratac i cementu Wystarczy wi c zatrzymać ą we wn trzu o rzewa ące o betonu

51

Budowa III etapu Trasy Kwiatkowskiego w Gdyni stanowi jeden z podstawowych warunków pełnego wykorzystania autostrady A-1, gdzie wszystkie obiekty betonowe infrastruktury komunikacyjnej są realizowane w oparciu o domieszki MC-Bauchemie Sp. z o. o. oraz betony produkowanie przez firmę Oltrans.

nasiąkliwość [%]

6,00

Wpływ zawartości powietrza na nasiąkliwość betonu B40 W-8 / F-150

4,00

3,40

3,56

4,0

4,5

3,64

3,74

3,80

3,90

5,0

5,5

6,0

6,5

2,00

0,00

Zawartość powietrza [%]

wytrzymałość na ściskanie [N/mm2]

rzy tak wa ne inwestyc i oczekiwania akie ma spełniać zar wno mieszanka betonowa ak i stwar niały beton są szcze lnie wysokie W o niesieniu o normy beton stwar niały po any b zie o ziaływaniu śro owiska w klasy ekspozyc i 4 F4 N- N 0 -1 Do wykonania konstrukcji zastosowano tylko jedną klas betonu napowietrzane o B40 W-8 F150 w oparciu o cement CEM I 42,5 HSR NA z Cementowni Kujawy oraz grys granitowy o uziarnieniu do 16 mm, ze Szkocji. Firma -Bauc emie po ła si oboru omieszki -polimerowe nowe enerac i z omieszką napowietrza ącą warantu ącą osią ni cie po ądanych parametrów. o kilku mo y kac ac z ecy owano si na zastosowanie omieszki upłynnia ące Muraplast FK63.30 w połączeniu z omieszką napowietrzaącą Centrament Air 202 oraz omieszką op niaącą Centrament Retard 350. ombinac a ta pozwoliła osią nąć zało one parametry mieszanki betonowe i stwar niałe o betonu zyskano po ą aną reolo i mieszanki u po czasie mieszania 70 s w mieszalniku dwuwałowym utrzymanie konsystenc i w czasie r wnie przy temp powy e 0 a e nocześnie w okresie obni onyc temperatur liminu ąc omieszk op nia ącą osią ni to za owala ący przyrost wytrzymałości wczesne wyma ane o szybkie o rozformowania elementów.

65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Wpływ zawartości powietrza na wytrzymałość betonu na ściskanie B40 W-8 / F-150 57,8

4,0

55,3

4,0

56,2

54,5

49,2

4,0 4,0 Zawartość powietrza [%]

4,0

46,1

4,0

Budowa Trasy Kwiatkowskiego etap III

fot. MC-Bauchemie

e j c a t n e z e r p 58

Najwyższa estakada realizowana w Polsce

Zastosowany superplastyfikator nowej generacji Muraplast FK63.30 przy ozowaniu poni e 0 40% pozwolił na u ą re ukc wo y przy wsp łczynniku w/c 0 8 co niewątpliwie przyczyniło si r wnie o spełnienia warunku nasiąkliwości n 4% w prze ziale uzyskanyc zawartości powietrza 4 0%5% brazu ą to zestawione wyniki na wykresie korelac i zawartości powietrza i e o wpływu na nasiąkliwość i wytrzymałość betonu z roku 00 omieszka napowietrza ąca Centrament Air 202 przy ozowaniu poni e 0 0% pozwoliła na uzyskanie wymaganego napowietrzenia mieszanki betonowe zawsze powy e po ą ane 4 0% i prze e wszystkim stabilności zawartości powietrza w czasie o wypuszczenia mieszanki z w zła o e wbuowania co było niewątpliwie waranc ą uzyskania parametru mrozoo porności F150 Zestawione wyniki napowietrzenia są wynikami uzyskanymi na mieszance betonowe po prze ściu przez pomp Kombinacja domieszek Centramentu Retard 350 z Muraplastem FK63.30 w okresie, gdy temp. wynosiła powy e 0 za warantowała stabilne utrzymanie konsystenc i o 1 0 min ozwoliła na wbudowanie mieszanki betonowej podawanej pompą w konstrukc e lar w o wysokości o m i płyty ustro u ak r wnie pozwoliła na betonowanie cią łe blok w un amentowyc o kubaturze 550 m3 betonu, bez przekroczenia max. gradientu temperatury. Prowadzony monitoring gradientu temperatury bloków fundamentowych w betonach bez domieszki op nia ące wyni sł ∆t 1 w betonac z omieszką op nia ącą ∆t Do dnia dzisiejszego firma Oltrans wbudowała 000 m 3 betonu w przedziale okresu 2006/2007 bez jakichkolwiek problemów, które cz sto towarzyszą realizac i te o typu obiekt w Na wy sza powsta ąca estaka a w olsce realizowana w oparciu o tec nolo i omieszek o betonu rmy -Bauc emie est owo em sukcesu uwarunkowanego wspólnym podejmowaniem prawi łowyc ecyz i wraz z naszym klientem mgr inż. Radosław Sauć lipiec – wrzesień 2008

e t

e

c

h

n

o

l

o

g

i

Mieszalnik misowy z osią pionową

Technika mieszania przemysłowego Od zarania dziejów technika mieszania jest nierozerwalnym elementem procesu produkcji materiałów budowlanych. Począwszy od ręcznego mieszania przy pomocy prymitywnych narzędzi tysiące lat wstecz, po dzień dzisiejszy, gdzie inżynierowie i projektanci doskonalą konstrukcje zaawansowanych technologicznie mieszalników przemysłowych, będących „sercem” każdej linii do produkcji materiałów budowlanych.

skanie homogenicznej masy. Jednymi z podstawowyc parametr w świe e mieszanki betonowe są e konsystenc a oraz urabialność kt re zale ą nie tylko o akości i ilości poszcze lnyc skła nik w sypkic ale prze e wszystkim o zawartości wo y w mieszance z uwz l nieniem omieszek mo yku ącyc parametry reolo iczne o na zatem przy ąć e płynność świe e mieszanki betonowe mo e zostać opisana na po stawie mo elu Bin ama

kilkunastu ziesi cioleci beton est e nym z po stawowyc materiał w bu owlanyc wykorzystywanym niemal we wszystkich rodzajach konstrukc i począwszy o bu ownictwa kubaturowe o poprzez bu ownictwo przemysłowe sko czywszy na skomplikowanyc pro ektac in yniery nyc Kluczowym elementem w procesie produkcji betonu est precyzy ne nawa enie skła nik w z o nie z zało oną przez tec nolo i recepturą a nast pnie ic wymieszanie w spos b pozwala ący na uzy-

zie t to naprężenie ścinające przy prędkości ścinania g t0 to naprężenie uplastycznienia (granica płynięcia) µ to lepkość plastyczna owy szy mo el pozwala na opisanie oporu wewn trzne o świe e mieszanki betonowe zakłaa ąc e konsystenc i urabialność na określonym poziomie arametr oporu wewn trzne o w przełoeniu na konsystenc est niezwykle istotny przy doborze typu mieszalnika oraz czasu mieszania od momentu za ozowania skła nik w o momentu uzyskania jednorodnej, spójnej mieszanki betonowej, przeznaczonej do wykorzystania w konkretne linii tec nolo iczne pre abrykac a betonowa bą o wbu owania bezpośre nio na placu bu owy beton towarowy zas mieszania ka orazowo obiera si in ywiualnie tak aby uzyskać obrą korelac akości pro ukc i z wy a nością zas mieszania wzrasta wraz ze wzrostem oporu wewn trzne o mieszanki i przeci tnie zawiera si w prze ziale 5 o 0 sekund. W nowoczesnyc w złac betoniarskic mo emy wyr nić cztery po stawowe typy mieszalnik w zar wno la pro ukc i sekwency ne ak i pro ukc i cią łe ro ukc a sekwency na misowy z osią pionową

Mieszalnik dwuwałowy z osiami poziomymi (produkcja sekwencyjna)

60

t = t0 + mg

lipiec – wrzesień 2008

Mieszalnik planetarny dwulub jednorotorowy

Schemat działania mieszalnika planetarnego

oporze wewn trznym oraz wysoką ranicą płyni cia ł wne obszary zastosowania mieszalnika planetarnego to produkcja betonów o konsystencji wilgotnej, przeznaczonych do prefabrykacji, betonów z pi mentami ak r wnie beton w o bar zo wysokie ciekłości W celu uzyskania omo eniczne i sp ne masy czas mieszania powinien zawierać si w przedziale od 60 do 90 sekund.

wuwałowy z osiami poziomymi planetarny wu- lub e norotorowy ro ukc a cią ła wuwałowy z osiami poziomymi Mieszalnik misowy z osią pionową Zasa a pracy mieszalnika misowe o z osią pionową pole a na ruc u obrotowym pionowe łowicy o kt re przymocowane są ramiona z arniaczy o r ne łu ości opasowane tak aby mieszanie skła nik w nast powało na całe szerokości ob tości robocze mieszalnika o obu owy łowicy o pionowe zewn trzne ściany misy en typ mieszalnika został zaprojektowany do produkcji mieszanek betonowyc o wysokim stopniu ciekłości a wi c o niskim oporze wewn trznym i niewielkim napr eniu uplastycznienia ł wne obszary zastosowania mieszalnika misowe o z osią pionową to pro ukc a betonu towarowe o oraz betonu ciekłe o przeznaczone o do prefabrykacji. W celu uzyskania homogenicznej i sp ne masy czas mieszania powinien zawierać si w przedziale od 45 do 75 sekund.

Mieszalnik dwuwałowy z osiami poziomymi (produkcja ciągła) raca mieszalnika wuwałowe o o pro ukc i ciąłe pole a na przeciwbie nym ruc u obrotowym poziomyc wał w wyposa onyc w zac o zące na siebie o powie nio skierowane łopaty miesza ące oraz skra ne z arnia ące ystem ten wymusza poziomy ruc materiału wz łu mieszalnika umo liwia ąc e ektywną omo enizac u yc ilości wsadu przy skróconym czasie mieszania. Mieszalnik wuwałowy został zapro ektowany o pro ukc i mieszanek betonowyc o niskim stopniu ciekłości a wi c o wysokim oporze wewn trznym ieszalnik pozwala na uzyskanie wysokie wy a ności oraz e ektywności omo enizac i przy czasie mieszania w prze ziale o 0 o 0 sekun ozwiązanie tego typu przeznaczone jest do produkcji wysokiej akości nawierzc niowe o betonu ro owe o czy stabilizac i za szczanyc mec anicznie Bartosz Kopia, Gamax Beton Israel Barbosa Pinho, Arcen Polska Sp. z o.o.

Mieszalnik dwuwałowy z osiami poziomymi (produkcja sekwencyjna) raca te o typu mieszalnika pole a na przeciwbie nym ruc u obrotowym poziomyc wał w wyposaonyc w zac o zące na siebie łopaty miesza ące oraz skra ne z arnia ące ystem ten wymusza ruc materiału z ołu o ry umo liwia ąc e ektywną omo enizac u yc ilości wsa u przy skr conym czasie mieszania. Podobnie jak mieszalnik misowy, mieszalnik wuwałowy został zapro ektowany o produkcji mieszanek betonowych o wysokim stopniu ciekłości a wi c o niskim oporze wewn trznym oraz niską ranicą płyni cia ieszalnik pozwala na uzyskanie wysokie wy a ności oraz e ektywności homogenizacji przy czasie mieszania na poziomie 0 sekun ozwiązanie te o typu polecane est o pro ukc i wysokie akości betonu towarowe o

budownictwo • technologie • architektura

Mieszalnik dwuwałowy z osiami poziomymi (produkcja ciągła)

fot. Archiwum

Mieszalnik planetarny dwu- lub jednorotorowy Zasada pracy mieszalnika planetarnego polega na ruc u obrotowym pionowe łowicy kt ra est wyposa ona w rotory rotor oraz ramiona z arniaczy opasowane tak aby z arniać materiał o zewn trzne ściany misy po łopatki rotor w kt re obraca ą si na zasa zie wymuszone o ruc u mimośro owe o przeciwnie o ruc u okr ne o z arniaczy ystem planetarny pozwala na całkowite przeniesienie mocy ukła u nap owe o o mieszane masy co pozwala na e ektywną omo enizac mieszanek o wysokim

Literatura 1 A.M. Neville, Właściwości betonu, Wydawnictwo Polski Cement, 2000 2 Materiały informacyjno-techniczne Arcen Polska

61

e i g o l o

Współczesna ekonomika produkcji to nie tylko pieniądze. Wysokie wymagania jakościowe mają przełożenie zarówno na efektywność finansową przedsięwzięcia jak i na aspekt ekologiczny. Asekuranctwo projektanta, polegające na zawyżeniu poziomu bezpieczeństwa konstrukcji, bije po kieszeni wszystkich uczestników procesu budowlanego, na użytkowniku obiektu kończąc, ale także ogromnie obciąża środowisko naturalne produkcją nieracjonalnie wykorzystanych surowców i materiałów.

h

n

Zastosowanie oprogramowania w projektowaniu mieszanek betonowych

t

e

c

otyczy to tak e pro ektowania mieszanek betonowyc roblemy z uzyskaniem zało onyc parametr w nie ko czą si z c wilą uło enia mieszanki w eskowaniu zynnik w wpływa ącyc na uzyskanie przez beton określonyc właściwości est tak wiele e czasami tru no ustalić kt re z nic ma ą la ane o stanu rzeczy na istotnie sze znaczenie ym wi ksze są zatem wyma ania w stosunku do projektu mieszanki. bliczeniowyc ak i oświa czalnyc meto proektowania mieszanek betonowyc est niemało a ą cec u e poprawność wynik w w pewnym określonym obszarze zastosowa W praktyce cz sto spotyka si sytuac w kt re zakła pro ukc i betonu w łu im okresie posłu u e si opracowanym przez wsp łpracu ące laboratorium stałym kompletem receptur mimo wielokrotne zmiany r eł ostaw kruszywa czy te cementu Beton z zapasem spełnia wyma ania o biorc w za ko e nak stawia si pytanie ile tak napraw to kosztu e yby e nak okazało si e na precyzy nym pro ektowaniu mieszanki betonowe mo na zaoszcz zić tylko 5% wartości pro ukc i to czy nie zastanowilibyśmy si ak to

osią nąć mo e oszcz ności mo ą być eszcze wy sze ile o zwery kowania poprawności receptury niezb ne est przeprowa zenie całe o cyklu ba a to o oceny zale ności uzyskanyc parametr w o ro za u i akości surowc w cz sto potrzebna est po prostu szcze łowa analiza obliczeniowa a t tru no przeprowa zić nie ysponu ąc o powie nimi narz ziami czywiście laptop i cel o romnie ułatwia ą prac ale nie są w stanie zastąpić spec alistyczne aplikac i przeznaczone o projektowania receptur. obry pro ram wspoma a ący prac pro ektanta beton w umo liwia prze e wszystkim optymalizac skła u stosu okruc owe o o tuta właśnie kry ą si na wi ksze rezerwy ale tak e pułapki kt re powo u ą e zapro ektowana mieszanka nie osią a zało onyc parametr w opatrzmy ak est to rozwiązane w polskim pro ramie Beton 4 1 Na prze stawione poni e ilustrac i wi ać cz ść pro ektu kruszywa sześcioskła nikowe o komponowane o z sześciu naturalnyc kruszyw skła owyc rzywa wynikowa ma kolor czarny kruszywa skła owe oznaczone są innymi kolorami W polac poni e wykresu wyświetlona est procentowa zawartość skła nik w w stosie wynikowym Wykorzystu ąc przyciski zna u ące si obok tyc p l mo emy owolnie zwi kszać lub zmnie szać zawartość poszcze lnyc kruszyw mo emy tak e o powie nią wartość wpisać bezpośre nio z klawiatury eśli natomiast c cemy pozostawić ą na określonym poziomie bloku emy ą u ywa ąc ikony z kł ką zi ki temu mo emy uzyskać po ąany skła ziarnowy z kruszyw naturalnyc a nie tylko z sortowanyc a to u o romna korzyść Zmiana zawartości kt re okolwiek skła nika na-

Rys. 1. Przykład projektu sześcioskładnikowego stosu okruchowego

62 lipiec – wrzesień 2008

tychmiast znajduje odbicie w wykresie krzywej wynikowe Nakła a ąc na wykres przy otowaną wcześnie krzywą wzorcową lista ost pnyc krzywych jest widoczna w polu po prawej stronie okna wykresu mo emy bez problemu komponować stos okruc owy kieru ąc si kryterium wytrzymałości akości powierzc ni elementu czy te wymaaniami zamawia ące o po anymi w specy kac i warunków zamówienia. o uł ten mo e nas tak e uc ronić prze popełnieniem powa nyc bł w pro ektowyc rzeanalizu my nast pu ący aka emicki wr cz przykła mamy o zapro ektowania beton 5 1 ysponu emy posp łką wirową o punkcie piaskowym 1 5% oraz piaskową o 51 8% Wykres krzywych uziarnienia jest przedstawiony na rys. 2. ntuic a po powia a e o uzyskania betonu te klasy punkt piaskowy kruszywa wynikowego naley obrać na stosunkowo niskim poziomie tuta czeka nas niespo zianka poniewa wyniki ba a pr bek nie potwier za ą te tezy W czym zatem tkwi problem rzy rzy my si rysunkowi o powi kszenie wykresu uziarnienia rakc i robnyc o z nie o wynika osp łka wirowa est silnie zapylona Zatem aby osią nąć zamierzony rezultat nale y post pować okła nie przeciwnie i punkt piaskowy kruszywa przy ąć mo liwie wysoki ru no o lepszy przykła sensowności wykorzystania technik komputerowych i analizy sitowej do projektowania dobrego betonu. W oprogramowaniu tego rodzaju tkwi jednak znacznie wi ksza siła umo liwia ono uwz l nienie na etapie projektowania wielu czynników, któryc zwykle okła nie si nie analizu e ze wz l u na sporą ucią liwość oblicze ro ram pozwala natyc miast zwery kować poprawność receptury ze wz l u na klas ekspozyc i zawil ocenie kruszywa stość zbro enia betonowanyc element w spraw zić spo ziewany wpływ zastosowania lub zmiany ilości o atk w mineralnyc wszelkie o ro za u omieszek w tym upłynnia ącyc czy te napowietrza ącyc na skła wynikowy mieszanki o powie nio zmo y ikować receptur przy skomplikowanym kształcie eskowania raktycznyc problem w kt re mo ą si po awić podczas realizacji konkretnego kontraktu, jest oczywiście znacznie wi ce zy mo na w inny spos b poprawnie i natyc miast kory ować receptur i to w trakcie trwania pro ukc i ni z o powie nim programem w komputerze? ceptycy twier zą e obliczeniowe meto y proektowania beton w są zawo ne a teorie nie potwier za ą si w praktyce Zapomina ą e nak przy tym e ka e narz zie est tak obre ak e o u ytkownik eśli zatem o pro ramu zostaną wprowa zone ane nieaktualne niezwery kowane bą otyczące innyc surowc w ni stosowane w pro ukc i tru no oczekiwać e wyniki b ą miały akikolwiek związek z rzeczywistością eśli pro ram tra w r ce sumienne o pro ektanta korzyści z e o zastosowania b ą o romne Zbigniew Potocznik Wersja demonstracyjna programu Beton 4.1 jest dostępna na stronie internetowej www.beton.net.pl budownictwo • technologie • architektura

Rys. 2. Przykład projektu dwuskładnikowego stosu okruchowego

Rys. 3. Powiększenie wykresu uziarnienia frakcji do 0,25 mm

Rys. 4. Przykład uwzględniania w projekcie mieszanki dodatków mineralnych, domieszek oraz deskowania i gęstości zbrojenia betonowanego elementu

63

t

Fot. 1. Obrzeża dobrane odpowiednio do koloru i stylu chodnika

e c h n o l

fot. Archiwum

o g

nalizu ąc r ne okumentac e tec niczne nowo powsta ącyc nawierzc ni oraz obserwu ąc to co powstało w cią u kilku ostatnic lat oc o z o wniosku e nastąpiła sta nac a eśli c o zi o asortyment stosowanyc kraw nik w ominu ą po stawowe typy tyc element w ukła ane nierza ko wbrew ich przeznaczeniu czy nawet wbrew elementarnemu poczuciu estetyki toś m łby powie zieć e inne kraw niki ni po stawowe nie są u nas ost pne na rynku Nie est to praw a y wytw rcy pro uku ą ł wnie to cze o poszuku ą klienci rzykła em niec tu b zie c ocia by stale rozwi a ący si asortyment betonowe kostki brukowe na kt ry wpływ ma ą pomysły inwestor w i pro ektant w Z drugiej strony od nawierzchni dróg czy chodnik w wyma a si aby koszt e bu owy był mo liwie ak na ni szy e nak w tym momencie zawsze nasuwa mi si obie owe stwier zenie e co est ro ie to est tanie pr bu w tym uc u przeanalizować problem kt ry potocznie nazywamy kraw nikiem betonowym

e

budownictwo • technologie • architektura

Funkcja i przeznaczenie Ale rozwój asortymentu to nie tylko estetyka wyrobów. ro ukowane są kraw niki ostosowane o o powiednich funkcji w nawierzchni drogowej. I nie mówimy tuta o po ziale na kraw nik ro owy czy obrze a c o nikowe ale o kraw nikac posia a ącyc kształty o powie nie o zastosowania Wymienić c ocia by

fot. Archiwum

Krawężnik betonowy – definicja Zaczni my o po stawowe rzeczy czyli z e niowania co to takie o est kraw nik w myśl nowyc norm europe skic N- N 1 40 004 i N- N 1 40 004/ 00 po a ą e nic e kraw nik betonowy to prefabrykat betonowy, jako oddzielny element lub w połączeniu z innymi elementami przeznaczony do oddzielania powierzchni znajduącyc si na tym samym poziomie lub na r nyc poziomach, stosowany w celu ograniczania albo wyznaczania granicy rzeczywistej lub wizualnej oraz ako o zielenie pomi zy powierzc niami po anymi r nym ro za om ruc u ro owe o [1] Zatem w myśl zakresu powy sze normy kraw niki stosu e ci w celu spełnienia e ne lub kilku spośr nast pu ącyc unkc i o zielania wyznaczania ranicy rzeczywistej lub wizualnej, odprowadzania wody lub odgraniczania obszarów pokrytych brukiem lub innymi materiałami nawierzc niowymi [1]

W przytoczone wy e e inic i i zakresie stosowania zauwa yć mo na zasa niczą r nic w stosunku o obowiązu ącyc prze 004 rokiem norm branowyc o awały one ściśle określone wymiary i kształty kraw nik w co w e ekcie zaowocowało ość ubo ą o ertą rynkową tyc element w Nowe normy ma ą natomiast tzw c arakter otwarty znacza to e po awana w nic e nic a wyznacza tylko ramowe wyma ania la tyc element w mo liwia to w praktyce rozwój asortymentu, ograniczony tylko popytem na rynku ma to sens poniewa za zmianami akie obserwujemy w oferowanych kostkach brukowych, na ą yć muszą r wnie zmiany w elementac wyko czenia nawierzc ni kto c ciałby mieć brzy ki kraw nik o kostki o np uszlac etnione powierzc ni

i

Banalna rzecz – krawężnik?

Fot. 2. Przykład zastosowania krawężników łukowych

67

3d Fot. 3a-d. Przykłady uszkodzeń wynikających z układania łuków „docinanych” i z niestaranności wykonania

3a

fot. Archiwum

fot. Archiwum

fot. Archiwum

3c

fot. Archiwum

3b

np pro w w az owyc o poses i czy obni e przy prze ściac la pieszyc kła a ą si one na cz ście z o powie nio pro lowanyc kraw nik w ukośnyc oraz niskich elementów najazdowych. Technologia produkcji betonowych elementów brukowych z betonu wibroprasowanego daje szerokie mo liwości kształtowania pro ukowanyc element w Natomiast rozw asortymentu kraw nik w betonowych powoli, ale jednak, ewoluuje w kierunku wspomnianyc wy e system w kraw nikowyc ostosowanyc kształtem i parametrami tec nicznymi o konkretnyc wyspec alizowanyc zastosowa

tuta nale y kraw niki łukowe ostosowane są one o ukła ania łuk w o stan ar owyc promieniac 05 1 15 5 i m Nie ość e wy lą a ą o wiele estetycznie ni łuk ukła any z poci te o kraw nika proste o to o atkowo poprzez sw kształt z ecy owanie lepie przenoszą obcią enia o ruc u kołowe o Za przykła niec tuta posłu ą z cia ot prze stawia ący wysepk w kt re wykorzystano kraw niki łukowe oraz ot a- pokazu ące niestety uszko zenia wynika ące z niewłaściwe o oboru elementów i niestarannego wykonawstwa. pr cz kraw nik w łukowyc o przekro u klasycznym po awił si w olsce tzw kraw nik wysepkowy a ściśle rzecz biorąc system kraw nik w wysepkowyc ot i 4 arakteryzu e si on uym kątem poc ylenia powierzc ni czołowe zi ki temu opona na e a ące o po az u po prostu ześliz u e si po e o powierzc ni a obcią enia rozkła ane są u o korzystnie ni w przypa ku kraw nika klasyczne o rzykła em niec b zie tuta z cie nr 4 wykonane zaraz po na ec aniu na kraw nik w pełni zała owane o zawraca ące o -a wi oczne na elemencie łukowym śla y opon pr cz ww ro za w kraw nik w ost pne są o awna na rynku kraw niki na az owe e nak ic asortyment r wnie ule ł zmianie pr cz tyc klasycznyc z zaokrą loną powierzc nią licową pro ukowane są r wnie całe systemy umo liwia ące wykonanie

Prawidłowy dobór i ułożenie ami tać e nak trzeba e nawet na lepszy kraw nik aby właściwie spełniał swo e za anie wymaga odpowiedniego posadowienia. Od tego zaley właściwie akość całe nawierzc ni poniewa cią kraw nik w nie tylko wyznacza e ranice zyczne i/lub wizualne ale r wnie zabezpiecza ą prze rozsuwaniem si na boki rzenosi zatem obcią enia poprzeczne wynika ące z pracy nawierzc ni po obcią eniem ruc em Z poczynionych przez wiele lat obserwacji wynika e wi kszość uszko ze kraw nik w wynika właśnie z nieprawi łowe o ic oboru i uło enia W zale ności o przeznaczenia ane nawierzc ni kraw niki mo ą być posa owione na ławie piaskowe po atne na o kształcenia po wpływem obcią e mec anicznyc lub sztywne ławie betonowe W na nowszyc o lnyc specy kac ac tec nicznyc la ustawienia kraw nik w betonowyc wyma ane est wykonanie ławy z betonu B-15 w N-88/B- 0 50 [ ] Z o nie z zaleceniami o lne specy kac i tec niczne na ław z betonu rozkła a si po sypk piaskową lub cementowo-piaskową kt ra po za szczeniu powinna mieć rubość -5 cm Niestety na cz stszym bł em przy wykonywaniu rob t brukarskic z wykorzystaniem ławy betonowe est akt e wielu wykonawc w zapomina o bar zo wa nym z awisku a mianowicie o wiązaniu betonu Nie o rza kości nale ą przypa ki e zam wiony beton le y i czeka na całkowite wykorzystanie nawet kilka o zin po prostu zam wiono o zbyt u o na raz W tym czasie rozpoczyna si proces wiązania cementu i traci on swo ą urabialność czyli z olność o o powie nie o za szczenia i u ormowania ławy kutek te o est taki e zamiast soli ne o oparcia la kraw nik w powsta e warstwa lu no uło one mieszanki cementowo-wo no-piaskowe o bli e nieokreślonyc parametrac [ ] o wi ce powsta ą na łu ości ławy obszary o bar zo zr nicowane nośności kutku e to r ne o ro za u uszko zeniami kraw nik w

Fot. 4a. System krawężników wysepkowych (wzór zastrzeżony jednego z Polskich producentów)

4a

fot. Archiwum

68

fot. Archiwum

Fot. 4b. Krawężnik wysepkowy dzięki odpowiedniemu pochyleniu „czoła” lepiej przenosi obciążenia od najeżdżających samochodów

4b lipiec – wrzesień 2008

fot. Archiwum

5a kt re bez nale yte o po parcia zapa a ą si przewraca ą bą przesuwa ą niszcząc przy okaz i pozostałe elementy nawierzc ni le z ecy owanie na wi ksze uszko zenia powsta ą w mie scac zie styka ą si ze sobą warstwy o r ne nośności Na cz ście w takim mie scu kraw niki po prostu si przełamu ą Aby zapobiec takiemu zjawisku, wystarczy odpowie nio starannie po c o zić o wykonywania robót brukarskich. Spoiny – najczęstsze powody uszkodzeń ru im czynnikiem powo u ącym na wi ce uszkoze w cią ac kraw nik w est wyma ane przez specy kac e tec niczne wypełnianie spoin czyli tzw u owanie materiałem sztywnym W tym przypadku do fugowania zalecana jest zaprawa cementowo-piaskowa o stosunku 1 Z wielu powow nie est to obre rozwiązanie Zacząć trzeba o te o e niestarannie wykonane u owanie nierza ko pozostawia na powierzc ni lica kraw nika śla y po zacieraniu nawet na kilka centymetr w w bok o spoiny W takim przypa ku cały cią kraw nika wy lą a po prostu nieestetycznie ona to pomimo e wytrzymałość na ściskanie zaprawy spoinu ące est ni sza ni wytrzymałość na ściskanie betonu z kt re o kraw nik est wykonany to e nak est to wartość wi ksza ni wytrzymałość te o betonu na obcią enia poprzeczne w tym ścina ące Bar zo cz sto w takic przypa kac nast pu e tzw przyszczypanie kraw nika czyli uszko zenie kraw zi przylicowyc w mie scac styku z zaprawą u u ącą Wi ać to okła nie na z ciac 5a i 5b skali sił niszczącyc powstaącyc w tyc mie scac niec świa czy akt e nie wytrzymu ą te o nawet kraw niki ranitowe z cie ole nym bł em wynika ącym z uowania kraw nik w est akt e czasami zapomina si o z ylatowaniu nawet kilkukilometroweo cią u kraw nik w kutki wi oczne są u po pierwsze zimie z cie 5b a ąc na uwa ze wszystkie te niekorzystne z awiska Niemcy zaprzestali u owania cią w kraw nikowyc zaprawą cementową u w połowie lat 0 ubie łe o wieku [ ] W ic zaleceniac po awia ą si r ne inne sposoby wypełniania szczelin pomi zy tymi elementami tosowane są na cz ście elastyczne wkła ki na cz ście z pianki poliuretanowe lub elastyczne masy wypełnia ące Zapewnia ą one r wnie szczelne zamkni cie szczeliny przy e noczesnym niwelowaniu wielkości obcią e wyst pu ącyc po czas pracy kraw nika ona to na rynku spotkać mo na kraw niki kt re o uzyskania szczelne o cią u nie wyma a ą o atkowe o u owania kształtowanie ic pobudownictwo • technologie • architektura

5b wierzc ni bocznyc w ormie szerokie o wyst pu ystansowe o si a ące o nawet o /4 wysokości kraw nika lub ukła u pi ro wpust pozwala na uszczelnienie połączenia przy e noczesne oc ronie kraw zi przylicowyc elementu Podsumowanie raw niki betonowe stały si nieo zownym elementem ka e nawierzc ni nie tylko brukowe tanowią nie tylko e tec niczne obrze a ale r wnie opełnia ą ą po wz l em estetycznym Dlatego istotny jest ich odpowiedni dobór i wbuowanie Z obserwac i praktycznyc mo śmiało powie zieć e bar zo cz sto cały zamierzony e ekt zosta e zepsuty przez niestaranność i partactwo Na koniec nasuwa si eszcze e na uwa a Na cz ście inwestorzy czy to prywatni czy instytuc onalni c cą mieć trwałą i estetyczną nawierzc ni Niestety e nak ako e yne i całkowite kryterium przetar owe po a ą cen e wykonania Z e ne strony est to zrozumiałe ale z ru ie strony zastanawiam si czy biorą po uwa akt e nawierzc nia w kt rą inwestu ą ma im słu yć co na mnie kilkanaście lat i przez ten okres ma być nie tylko trwała ale r wnie estetyczna dr inż. Grzegorz Łój Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie SPBKD w Bydgoszczy Literatura: 1 PN-EN 1340:2004 Krawężniki betonowe. Wymagania i metody badań; z uzupełnieniem PN-EN 1340:2004/AC:2007 2 Ogólna Specyfikacja Techniczna D-08.01.01b Ustawienie krawężników betonowych 2006, Branżowy Zakład Doświadczalny Budownictwa Drogowego i Mostowego Sp. z o.o. w Warszawie, 3 Roman Edel, Zastosowanie i układanie krawężników, „Autostrady” 1-2/2007 str. 20-25

fot. Archiwum

fot. Archiwum

Fot. 5a-b. Przykłady uszkodzenia krawężników betonowych fugowanych na sztywno

Fot. 6. Uszkodzenia krawężników granitowych

69

Cementownia Nowiny (woj. świętokrzyskie) ona tysiące os b wzi ło u ział w pierwszym w historii Cementowni Nowiny Dniu Otwartych rzwi kt re o były si 18 ma a 008 roku racownicy zakła u z umą pokazywali ro zinom zakła w kt rym pracu ą a ci kt rzy kie yś pracowali w cementowni lub pami tali nieistnie ący zakła Nowiny z szeroko otwartymi oczami e zili spec alnym pocią iem po zakła zie o niepraw opo obne ak tu si zmieniło komentowali patrząc na r wno przystrzy one zielone trawniki pr cz zwie zania zakła u była zabawa na parkin u cementowni kt ra zapełniła prawie całe nie zielne popołu nie ak poin ormował rzyszto ocik prezes zarzą u Dyckerhoff Polska, Dni Otwarte w cementowni Nowiny wpisane zostały w ni otwarte cementowni w całe uropie budownictwo • technologie • architektura

inic atyw po ło urope skie towarzyszenie Producentów Cementu CEMBUREAU. To biuro zrzesza pa stw czyli wi ce ni liczy nia urope ska am na zie e po o a nam opisze B ziecie mo li pa stwo por wnać na po stawie z ć ak cementownia wy lą ała kie yś a po czas wycieczki po cementowni ak wy lą a teraz cemy pokazać e polski przemysł cementowy est e nym z na nowocześnie szyc w uropie o co zrobiliśmy w cementowni mo e być przykłaem la innyc bran ak post pować ak bać o śro owisko ak prowa zić biznes kieru ąc si zasa ami zr wnowa one o rozwo u Nasza wsp łpraca z miną mo e być r wnie przykła em la innyc m wił prezes rzyszto ocik rozpoczyna ąc uroczyście zie twartyc rzwi o kilkanaście minut po biurowiec cementowni po e ał spec alny pocią z pokła u kt re o mo na było zwie zić zakła e wycieczki cieszyły si tak u ym powo zeniem e trzeba było czekać w kole ce na sw wy az Były muc ane atrakc e la zieci punkt pomiaru ciśnienia i cukru we krwi a tak e coś la ciała i la uc a Na scenie wystąpiła m in minno- zkolna rkiestra ta Nowiny oraz zieci ze szk ł po stawowyc z terenu miny itk wka-Nowiny wiaz ą imprezy był Wo ciec ąssowski wykonawca znane o przebo u zie si po ziały tamte prywatki oprac. pie

fot. Piotr Piestrzyński

Cementownia Warta SA w Trębaczewie (woj. łódzkie) W dniu 17 maja 2008 r. Cementownia Warta zaprosiła wszystkic zainteresowanyc unkc onowaniem zakła u pro ukcy ne o o e o zwie zania ształtu ąca si tra yc a zapoznawania przybyłyc ości ze wszystkimi etapami pro ukc i cementu zysku e w Warcie na popularności e oroczne świ to zainic owali członkowie zarzą u ementowni Warta zaprasza ąc o wsp lne o sp zenia te o wy ątkowe o nia Z wie zy przewo nik w o zakła zie pro ukcy nym korzystały osoby kt re z zainteresowaniem ostrze ały okonu ące si na e o terenie zmiany zwłaszcza inwestycy ne W cz ści rozrywkowe estynu wystąpiła orkiestra rnicza c r pirit on Ban zesp ł co erowy BB Na wi kszym entuz azmem cieszył si wyst p wiaz y wieczoru reny arockie kt ra u ła publiczność spontanicznością i kobiecością ozstrzy ni to or anizowany przez cementowni konkurs la zieci i mło zie y pt o mo stworzyć z cementu w trakcie kt re o u onorowano laureat w z 1 szk ł Zainteresowaniem cieszyły si tak e konkursy sprawnościowe la zieci i ro zin oraz siłowe w trakcie kt ryc c tni mierzyli swo e siły z netą Florczyk i strongmenami.

fot. Archiwum

czestnicy estynu mo li zwie zić ementowni ra e poznać proces pro ukc i cementu ak r wnie zapoznać si ziałaniami rmy na rzecz oc rony śro owiska W ramac pro ramu estra owe o mo liśmy obe rzeć wyst p rki Noe o oraz kabaretu Paranienormalni. Zorganizowanych zostało tak e wiele konkurs w i zabaw la orosłyc i la zieci mi zy innymi blok za ć ekolo icznyc kt ry ał uczestnikom sposobność o poszerzenia wiedzy z zakresu ekologii oraz zdrowego stylu ycia o czas nia twartyc rzwi został r wnie rozstrzy ni ty konkurs na selektywną zbi rk o pa w or anizowany przez ra e ement przy wsp łpracy z Z i w o olinie onkurs został o łoszony kilka ty o ni wcześnie la mieszka c w sąsia u ącyc z zakła em mie scowości ra e orula i alnia w w c kate oriac in ywi ualne la ro zin z ww mie scowości oraz zespołowe la poszcze lnyc sołectw

Dni Otwarte w Cementowni Warta

Dni Otwarte w Cementowni Nowiny

73

e j c a t

– Z jednej strony, jako dostawca produktów i usług korzystamy z dobrej koniunktury w budownictwie. Z drugiej strony, uderza w nas rządowy podział pozwoleń na emisję dwutlenku węgla. Podjęliśmy wyzwanie, poszukując nowych rozwiązań, nowych technologii, nowych projektów. Mamy w tym obszarze szereg spektakularnych sukcesów – mówi Józef Siwiec, prezes zarządu i dyrektor naczelny Zakładów Magnezytowych Ropczyce SA.

p

r

fot. ZM Ropczyce

e

z

e

n

Innowacyjne ZM Ropczyce SA

Józef Siwiec, prezes zarządu i dyrektor naczelny Zakładów Magnezytowych Ropczyce SA

rzą po ział pozwole na emis wy sze 2 limity emis i rma walczy w szere ac utnicze zby rzemysłowo- an lowe utnictwo wykonało o romną prac la o raniczenia emis i wutlenku w la e eli przeliczyć emis na e nostk pro ukc i to emis a w polskim utnictwie est ni sza ni w uropie i takic kra ac ak Niemcy czy Francja. To efekt inwestycji ostatnich kilku lat – mówi prezes Józef Siwiec. – Próbujemy wpłynąć na ośro ki ecyzy ne i zwery kować przyziały pozwole na emis Nasz zakła pracu e 2 na ranicy proponowanyc wielkości pozwole Nie ma mowy o jakimkolwiek rozwoju. Tracimy konkurency ną pozyc w stosunku o innyc kra w europe skic nie m wiąc o kra ac az atyckic We łu prezesa iwca e nym z element w o raniczenia emisji w ZM Ropczyce jest prowadzona obecnie modernizacja pieca tunelowego zasilanego azem kt ra zmnie szy zu ycie azu o 0% a tym samym zmnie szy emis wutlenku w la

Zakła y a nezytowe opczyce o 1 5 roku za mu ą si pro ukc ą materiał w o niotrwałyc c obr t za 00 rok przekroczył 1 0 mln złotyc rzyc o y o łem ze sprze a y pro ukt w towar w i materiał w wyniosły pona 1 mln złotyc ost p tec nolo iczny powo u e stałe obni anie wska nika zu ycia materiał w o niotrwałyc esteśmy cały czas po pr ierzem lobalne konkurenc i z kt rą po e mu emy walk ak r wny z r wnym Nasza marka est rozpoznawalna na całym świecie prze a eksportowa stanowi około 0% sprze a y wyrob w o łem ro ukty nasze sp łki są znane na o le łyc kontynentac meryki łnocne z i czy ustralii tłumaczy prezes ze iwiec Z opczyce to tak e konsekwentnie bu owana o 001 roku rupa apitałowa o obrotac przekraczaącyc 4 0 mln złotyc 00 r p łkami zale nymi rmy Z opczyce są rzanowskie Zakła y ateriał w niotrwałyc w rzanowie ostostal- ner omonta w rakowie Z Z p z o o na krainie a tak e Z er ice p z o o w opczycac ako rupa kapitałowa korzystamy z obre koniunktury w bu ownictwie ozwi a si budownictwo infrastrukturalne, mieszkaniowe i przemysłowe a zwłaszcza ener etyczne kt re an a u e nasze moce u e perspektywy rozwo u ma ostostal- ner omonta kt re o ziałalność obe mu e proektowanie pro ukc monta i instalac e konstrukc i stalowyc a tak e szeroki zakres rob t o lnobu owlanyc Firma ta ma mo liwości kompleksowe realizac i inwestyc i ostarcza ąc zaawansowane tec nolo ie i obiekty realizowane na zasadach generalnego wykonawstwa – dodaje prezes Siwiec.

74

fot. ZM Ropczyce

Na szali CO2 pr cz tyc blask w są tak e cienie Zakła y a nezytowe Ropczyce dotyka zatwierdzony przez

W poszukiwaniu nowego i oszczędności ak wy aśnia prezes ze iwiec rma by utrzymać swo ą pozyc e na rynku po ła wiele wyzwa poszuku ąc nowyc rozwiąza nowyc tec nolo ii i nowych projektów. – Mamy w tym obszarze szereg spektakularnyc sukces w co potwier za ą liczne na ro y i wyr nienia na mi zynaro owyc tar ac i wystawac rzeznaczamy u e śro ki na innowacy ność i rozw wylicza prezes iwiec W tym zakresie rma wsp łpracu e z ka emią rniczo- utniczą olitec niką ląską z nstytutem zkła eramiki i ateriał w niotrwałyc w liwicac oraz z śro kiem Ba awczo- ozwo owym Bello orizonte w Brazylii nale ącym o rmy a nesita oszuku emy nowyc rozwiąza nowyc tworzyw i nowych technik wytwarzania – ten obszar est la nas bar zo wa ny e eli c o zi o przemysł cementowy mamy bar zo ciekawą i konkurency ną o ert zaakceptowaną przez lobalnyc pro ucent w cementu eru emy te bar zo ciekawe rozwiązania la przemysłu wapiennicze o osia amy patent na rozwiązania systemowe kt re otyczą newral icznyc punkt w pieca aerza e rozwiązania zwi ksza ą trwałość sklepie pieca wy aśnia prezes iwiec o atkowym atutem rmy est o erta rozszerzona o proektowanie na z r na wykonawstwem monta i ostarczanie znaczne cz ści konstrukc i o wszystko zwi ksza naszą pozyc konkurency ną ako pro ucenta materiał w o niotrwałyc o a e prezes iwiec o czeka rm w 008 roku We łu prezesa iwca, oprócz walki o limity CO2 zabie i prowa zące o obni ania koszt w amy o czynienia z wałtownym wzrostem cen surowc w a one eneru ą połow koszt w wytworzenia materiał w o niotrwałyc oszuku emy takic rozwiąza nowyc surowc w kt re pozwolą nam na obni enie koszt w m wi prezes iwiec ozwi amy te ziałalność o c arakterze serwisowym i pro ektowym kt ra stanowi wsparcie la klient w Wraz ze sp łką Z n est w ra amy m in kompleksową o ert la utnictwa Piotr Piestrzyński lipiec – wrzesień 2008

75

W odpowiedzi na pytanie o marzenia, wielu z nas jednym tchem wymienia rodzinę, własny dom i ogródek. No właśnie – ogródek, niby na końcu, ale.... racja, po co nam wspaniały dom, skoro jego blask przyćmiewać będzie niezagospodarowane podwórko? Zapraszam do lektury drugiej części tekstu.

Schody rzy a ą si y teren ziałki est nier wny albo omek poło ony est na zboczu wz rza Wykonać e mo na z i entycznyc materiał w ak ście ki czyli płyt betonowyc kamiennyc kostki betonowe nawet rewnianyc po kła w torowyc le tu zalecałbym ostro ność rewno po zamokni ciu robi si śliskie ile w przypa ku ście ek ratu e nas akt e poruszamy si po płaszczy nie o tyle w przypa ku sc o w utrata r wnowa i mo e sko czyć si tragicznie. Z tych samych powodów nie najlepszym bu ulcem b ą r wnie kamienie polne o ą słuyć racze ako oz oba i zabezpieczenie po bokac bie w sc o owyc prze wnikaniem na nie roślin la eszcze wi ksze o bezpiecze stwa stopnice naley ukła ać z lekkim poc yłem ku wn trzu sc o w prowa zi to wo ze stopnicy Wymiar stopnicy podstopnicy, ewentualnych spoczników bardzo wskazanyc przy łu ic i m czącyc sc o ac zna ą a stwo w poprze nim numerze te o kwartalnika

c z ę ś ć

Skalniaki nic wspominam la zasa y bo tu c yba wi kszych problemów nie napotkamy. W wybranym mie scu ukła amy kamienie przekła ane warstwami ziem sa zimy o powie nie rośliny i po spra-

–

fot. Semmelrock

X I I

budownictwo • technologie • architektura

si ciocentymetrowe o cinki Z braku ał zi mo na wykorzystać stare pale pozostałe po stemplowaniu strop w ak czy siak pracy b zie tu co niemiara ale e ekt ko cowy napraw robi wra enie ami ta my e nak e usta ustami a zasa y zasa ami eśli b ziemy ukła ać ście k z kostki lub płyt ukła a my e nie bezpośre nio na runcie ale na co na mnie 15-centymetrowe warstwie po sypki z cementu i piasku w proporc i 1 10 ilnu my łu ości kroku o kt re pisałem zabezpieczmy kraw zie ście ek np kraw nikami tak by skra ne elementy nie roz ec ały si na boki po pierwszym eszczu a w mie scu zie b zie stał samoc uł my rubszą kostk lub zwykłą ale na sztorc reszt pozostawiam a stwa wyczuciu i wyobra ni

i n w e s t o r a

Ścieżki By wy o nie poruszać si po nasze ziałce musimy popracować troc na cią ami komunikacy nymi czyli ście kami owinniśmy m c zi ki nim otrzeć o na cz ście ucz szczanyc partii ziałki ale bez konieczności za ka ym razem zaliczania licznyc zakr t w czyli zb ne o kluczenia m mnie ście ek i im mnie zakr t w tym lepie roa powinna być stabilna a eśli b ziemy spacerować po nie zaraz po eszczu nie mo e być mowy o moczeniu butów. Dlatego jej powierzchnia powinna unosić si nieznacznie pona runtem ale te bez przesa y Zbyt wyniesione ście ki to cz sta przyczyna skr cania st p potykania si o nie e u nie wspomn o problemac z koszeniem trawy kt ra w postaci łu ic nieskoszonyc beł znaczy ranic ście ki yśl wi c e cm na powierzc nią runtu b zie w sam raz o yspozyc i eśli c o zi o spos b wykonania mamy kilka propozyc i Na ta szym rozwiązaniem b zie wykonanie ście ki ze wiru raktowałbym to e nak z powo w wizualnyc racze ako rozwiązanie tymczasowe. Szybkim sposobem na zagospodarowanie cią w komunikacy nyc są tak e betonowe płyty a urowe zwane kostką rzymską yw e oczkac zasie emy traw otrzymamy ła ną zielonoszarą szac ownic Nie est to e nak rozwiązanie wskazane la o ro w za to spraw za ą si w przypa ku po az w la samoc o w Na szcz ście wyb r materiał w est u o wi kszy tak e ka y z nas zna zie coś la siebie Na popularnie szym o akie oś czasu rozwiązaniem est kostka betonowa amy o yspozyc i kilkanaście kolor w kształt w o atkowo kostki o kraw ziac ści tyc lub prostyc i powierzc niac ła kic lub c ropowatyc imitu ącyc kostk łamaną zi ki takiemu wac larzowi mo emy ukła ać z nie przer ne wr cz bajeczne wzory – niejako betonowe dywany. nnym r wnie ele anckim rozwiązaniem mo ą być r ne o ro za u płyty np marmurowe z piaskowca czy betonowe płyty c o nikowe tak e takie barwione kła a si e w niewielkim o st pie o siebie zostawia ąc mie sce na oz obne k py trawy Zamiast płyt u yć te mo na rewnianyc okr w Wystarczy pociąć pie ści te o rzewa na kilkucentymetrowe plastry i uło yć e w ziemi po obnie ak płyty W obu przypa kac nie mo na zapominać o o le łościac By nie tra ać butem w przerwy mi zy płytami lub nie skakać ak aba po zbyt o alonyc o siebie płytac o le łość o śro ka kole nyc element w powinna być nie wi ksza ni 50 cm czyli łu ość e ne o kroku Bar zo ła ną ale pracoc łonną propozyc ą est ście ka ze staryc po kła w kole owyc lub wbitych jeden przy drugim, odkorowanych i zaimprenowanyc rewnianyc kołk w o emy kupić e otowe w sklepie lub wykonać samemu tnąc ał zie o śre nicy około 10 cm na mnie wi ce zie-

b i b l i o t e k a

Historie okołodomowe (2)

I 77

Murki ochronne Bywa i tak e na ziałce r nice wysokości terenu są tak znaczne e koniecznym sta e si postawienie muru oporowe o by zabezpieczyć ścian ziemi prze osuwaniem si i rozmywaniem ak zwykle w zale ności o ustu robi si e z r nyc materiał w ale zawsze przy zac owaniu o powie nic relac i mi zy e o wymiarami rzy to e rubość muru musi być wi ksza o 1/5 wysokości i wynosić przyna mnie 0 cm rzyma my si te zasa y Wa ne est te by w takim murze wykonać co 10 m ylatac By zabezpieczyć mur prze napływa ącą o strony runtu wil ocią zabezpieczamy o izolac ą przeciwwo ną a tak e poziomą na wysokości około 15 cm na runtem Nie ob zie si te bez soli ne o un amentu W wi kszości przypa k w wystarczy 50 cm zalane betonem la pewności bo wo a mo e po mywać grunt pod fundamentem, dno wykopu przed zalaniem betonem nale y przysypać rubą warstwą wiru opiero teraz mo na murować e łą albo kamieniem niekoniecznie w tym ru im przypa ku zac owu ąc po ział na warstwy amienie kła ziemy tak by pasowały mnie wi ce o u uło onyc trzymamy w ten sposób efekt znany wszystkim z budynków z Kazimierza Dolnego. Nie musimy oczywiście trzymać si kurczowo kamieni i ce ieł Bar zo ciekawym rozwiązaniem b zie palisa a z rewnianyc kołk w wbityc e en obok ru ie o la pewności a mo e nawet oz oby mo emy e spiąć stalowymi klamrami ami ta my przy tym e im wy sza ściana tym rubszyc kołk w powinniśmy u yć le bez przesa y takie rozwiązanie spraw za si przy wysokościac niewiele pona metr W pozostałyc przypa kac rubość bali przekracza ranice estetyki i powinno si wte y rozwa yć zastosowanie inne o materiału i konstrukc i np oporowe ścianki elbetowe Wraca ąc na c wil o palisa y mo na ą zrobić tak e ze słupk w betonowyc w kolorze pasu ącym o koloru kostki eśli wyło yliśmy nią ście ki o ciekawsze nasze oz obne murki mo ą e no-

fot. Semmelrock

II

fot. Semmelrock

X I I c z ę ś ć – i n w e s t o r a b i b l i o t e k a 78

wie Nie r bmy prosz tylko robowca albo cze oś co przypomina bar zie kup kamieni porośni tyc chwastami.

cześnie pełnić unkc ekranu akustyczne o kt ry przy a si tym wszystkim kt rzy mieszka ą przy ruc liwe ulicy Na bar zie praktycznym rozwiązaniem b zie tu mur z element w keramzytowyc kt re swym kształtem przypomina ą oniczki kła amy e e ną na ru ie i wypełniamy ziemią c okrą ły kształt o atkowo rozprasza wi k est to o tyle obre rozwiązanie e zysku emy odatkowe metry pionowego ogrodu – bo w owych onicac ak a stwo si pewnie omyśla ą mo na posa zić rośliny nnym sposobem na łączenie muru z zielenią są murki bez zaprawy spa ane runtem ole ne warstwy płaskic kamieni lub płyt kamiennyc przekła a si ziemią u w trakcie ustawiania muru mo na w nim sa zić rośliny z tym e powierzc nie kamieni przec ylamy ku skarpie tak by eszcz nie wymywał ziemi y rośliny zapuszczą korzenie mur otrzyma właściwą sztywność o rozwiązanie est bar zie oz obą ni konstrukc ą wi c nie nale y stosować o la skarp wy szyc ni p ł metra eśli przekopaliśmy si przez niewielkie wyniesienie np by zrobić w az na ziałk tak e po obu stronac mamy ściany z ziemi si a ące pona 1 5 metr w musimy zabezpieczyć e u napraw soli nie cianka kt ra przeniesie nap r ziemi ma w przekro u kształt litery lub o wr cone o tak y wkopiemy ściank ł boko w ziemi w wczas nie potrzeba robić zakotwie w ormie załamania płyty w przekro u ma ona kształt litery ak wykonana ścianka oporowa bo o nic pisz powinna być tym ł bie zakotwiona im wi kszemu naciskowi ziemi przy zie e stawić czoło Na pewno cz ść zna u ąca si w ziemi powinna być łu sza ni ta wysta ąca pona ziemi czywiście est ranica przy kt re nie ma sensu kopać ł bokic oł w czyli okopywać si o przysłowiowyc in tosu e si w wczas ścianki o przekro u w kształcie litery ze stopką o strony runtu kt ry spoczywa ąc na nie ocią a ą i zapobie a e przec yleniu si po wpływem siły z aką runt e nocześnie prze na e pionową cz ść eśli b ziemy c cieli wyko czyć taką ściank np ce łą klinkierową stopk prze łu amy o o powie nią łu ość w stron przeciwną W przekro u ścianka wy lą a ak o wr cona litera z u o kr tszym aszkiem o strony przewi ywane o klinkieru lnie poza kształtem i sposobem przenoszenia obcią enia opisane ścianki oporowe nie r nią si o siebie niczym wi ce W zale ności o obliczone o naporu runtu wylicza si ic rubości i zbro enie W wi kszości przypa k w wystarczą pr ty o przekro u 1 mm co 15cm połączone pr tami roz zielczymi 10 mm No c o obiektac małe arc itektury mo na pisać i pisać ale nie w tym przecie rzecz by lać wo przez kilka stron testu ąc wytrzymałość czytelnika Zarysowałem a stwu tylko temat o r e po olsce czy prze lą anie katalo w po sunie z pewnością Wam nie e en pomysł Ze swo e strony bez wz l u na to co a stwu ostatecznie wy zie zalecałbym nie za racać ziałki wszystkim co po patrzycie u zna omyc a na ziałka to prze e wszystkim ziałka za bana unkc onalna Nie c o zi przecie o to by ro a o urtki o rzwi mieszkania przypominała bie i z przeszkodami. mgr inż. Paweł Fąk lipiec – wrzesień 2008