Cartland B. - Kochankowie w Raju

Barbara Cartland Kochankowie w raju

Od Autorki W dniu 25 maja 1905 roku chiński parowiec został wyrzucony na brzeg wyspy Sanur jakieś cztery mile od Badungu. Balijczycy złupili wrak, jak to zwykli byli robić od setek lat, ale holenderski rząd zażądał od radży Badungu odszkodowania w wysokości siedmiuset tysięcy pięciuset florenów. Radża uznał to za obelgę i odmówił zapłaty.

Holendrzy od dawna czekali na pretekst, by wkroczyć na wyspę, i w roku 1906 wysłali ekspedycję wojskową na południową część Bali. Otoczeni ze wszystkich stron przez siły holenderskie Balijczycy, widząc, że nie mają szans, by odeprzeć wroga, postanowili raczej umrzeć niż się poddać. W nocy 20 września książę podpalił pałac i następnego ranka otworzył bramy. Tysiące

Balijczyków wolno podążało w kierunku holenderskich armat. Mężczyźni, lśniący od klejnotów, mieli na sobie swoje odświętne czerwono - czarno - złote szaty, kobiety z dziećmi na rękach, obwieszone biżuterią i perłami, ubrane były jedynie w białe sarongi. Na tronie, podtrzymywanym

przez najwyższych wojowników, siedział radża, smukły młody mężczyzna, blady i milczący. Nieoczekiwanie, w odległości około pięćdziesięciu metrów od Holendrów, radża wyciągnął z pochwy swój kris. Na ten sygnał Balijczycy rzucili się na swe miecze. Na myśl o śmierci ogarnęła ich dziwna egzaltacja. Ofiara z ich ciał była

ofiarą złożoną bogom w odwiecznej walce dobra ze złem. Holenderski kapitan rozkazał strzelać i rozpoczęła się rzeź. Padł radża, a wraz z nim setki jego poddanych - ranne kobiety zadawały śmiertelne ciosy swoim dzieciom, mężowie zabijali żony. Balijscy wojownicy i dzieci, dzierżąc dzidy i noże, atakowali ziejące ogniem działa. Trzykrotnie Holendrzy wstrzymywali ogień, usiłując w ten

sposób przerwać rzeź, lecz Balijczycy postanowili umrzeć. Z wyjątkiem kilkorga dzieci nikt nie przeżył masakry. To był koniec teraz Holendrzy zostali panami całej wyspy. Dzisiaj na placu w Des Pasar (niegdyś Badung), gdzie to się wydarzyło, jest boisko do gry w piłkę nożną. W roku 1920 i 1924 wydano więcej zezwoleń katolickim i

protestanckim misjonarzom na prowadzenie działalności misyjnej na Bali, ale cały ich wysiłek skazany był na niepowodzenie. W roku 1945 holenderskie Indie Wschodnie uzyskały niepodległość. Pięć lat później proklamowano republikę, a cały archipelag przyjął nazwę Indonezji. ROZDZIAŁ 1

1892 Hrabia Wiktor van Haan spoglądał ponuro na lśniące pola ryżowe, pokryte lasami górskie szczyty i roziskrzone w słońcu pierzaste palmy kokosowe. Wszystko było zielone: soczysto zielone pola ryżowe, drzewa, doliny. Nawet kwiaty jaśminu i tjempake zdawały się tracić swe delikatne, białe piękno pośród otaczającej je zieleni.

Schodząc z parowca, który płynął na Bali nieprawdopodobnie długo, hrabia pomyślał, że wygnanie, nawet do najpiękniejszego zakątka świata, budzi zawsze

uczucie przygnębienia. Mimo że jego pobyt na wyspie miał nie potrwać długo licząc miesiące podróży prawdopodobnie niecały rok - to jednak było to wygnanie, które go w najwyższym stopniu upokorzyło. Kiedy królowa wdowa wezwała go do swego pałacu w Amsterdamie, spodziewał się, że czeka go nowy obowiązek na

dworze lub przyjęcie w imieniu królowej dostojnego gościa, który przybył do Holandii. Często go o to prosiła wiedząc, że jego osobisty urok, dyplomacja i wiedza o świecie były zawsze niezwykle przydatne w sytuacji, kiedy Niderlandy nie miały króla, który pełniłby reprezentacyjne funkcje. Powiedział sobie jednakże, że królowa wdowa zabrała mu

już wystarczająco dużo czasu w ciągu ostatnich kilku miesięcy, nie ulegnie więc naciskom i nie będzie robić niczego, na co nie miałby ochoty. Zbyt często obarczano go towarzystwem wyjątkowo nudnych i nadętych mężów stanu, a przeciągające się bankiety oraz nie kończące się konferencje stały się dlań istną męczarnią.

Poza tym hrabia, którego uważano za najatrakcyjniejszego mężczyznę w Holandii i który był dalekim kuzynem królowej wdowy, był w każdym domu mile widziany, toteż zapraszano go chętnie. W dniu śmierci Wilhelma III w 1890 roku dziesięcioletnia księżniczka Wilhelmina została królową, a jej matka mianowana regentką. Dwa lata później młodziutka królowa

Wilhelmina nadal pobierała nauki. Hrabia był szczerze oddany jej matce, a swojej kuzynce, i zawsze okazywał swą lojalność i szacunek królowej wdowie. Gotów był być na jej usługi i spełniać liczne obowiązki, jakie nań nakładała, jeśli nie kolidowały zanadto z jego własnymi planami. Nic więc dziwnego, że przed trzydziestym rokiem życia stał się samolubny i miał wygórowane pojęcie o swojej

osobie. Trzeba jednak przyznać, że był niezwykle przystojny, a ponadto jego osobowość wywierała wrażenie na każdym, kto gościł na nudnym, konserwatywnym dworze holenderskim.

Być może wynikało to z tego, że hrabia był tylko w połowie Holendrem. Jego ojciec stał na czele jednej z najbardziej szanowanych i liczących się rodzin w całym kraju. Historia rodziny van Haanów była jednocześnie historią Niderlandów i trudno by wymienić ważne wydarzenie dziejowe, w którym nie zapisałby się chlubnie jakiś van Haan.

Natomiast matka hrabiego była Francuzką, córką księcia de Briaca. Słynęła nie tylko z urody, ale też ze swej inteligencji i żywiołowej radości życia. Chętnie więc widziano ją w intelektualnych salonach Paryża, gdzie bywały liczące się osobistości. Wszyscy więc zgodnie przepowiadali, że związek hrabiego Hendriha van Haana i Madeleine de Briac zaowocuje niezwykłym potomstwem.

I rzeczywiście, ich syn Wiktor spełniał wszelkie oczekiwania i obecnie, po śmierci ojca, znalazł się w posiadaniu iście królewskiego majątku. Idąc teraz przez udekorowane z nadmiernym przepychem komnaty pałacowe w stronę apartamentów królowej wdowy, hrabia pomyślał - jak zwykł to często czynić - że wymagają one renowacji i zmiany wystroju.

Znajdowały się tam skarby, zwłaszcza obrazy o niewyobrażalnej wartości. Były jednak źle wyeksponowane i hrabiego, mającego niewątpliwie dobry smak, nieustannie drażnił fakt, iż królowa wdowa wraz ze swym najbliższym otoczeniem zadowala się istniejącym stanem rzeczy i nie ma najmniejszego zamiaru wprowadzać jakichkolwiek zmian. Lokaj w błyszczącej królewskiej liberii

otworzył mu drzwi do prywatnego salonu królowej wdowy i hrabia stwierdził jak się tego zresztą spodziewał - że królowa jest sama. Skłonił się zgodnie z etykietą i nie był wcale zaskoczony widząc błysk podziwu w jej oczach. Przyzwyczaił się do takiego błysku zawsze, gdy jakaś kobieta - starsza lub młoda - spoglądała na niego, i pewnie

zdziwiłby się, gdyby było inaczej. Jednak w oczach królowej wdowy odkrył również niepokój. - Posłałam po ciebie, Wiktorze odezwała się cichym głosem - by cię powiadomić o pewnej bardzo ważnej sprawie. Chcę, byś usłyszał o tym ode mnie, a nie od osób postronnych. - Cóż takiego mogło się wydarzyć? spytał hrabia. Mówiąc to podejrzewał, że może doniesiono królowej

wdowie o niechlubnej biesiadzie, jaką niedawno u siebie wyprawił. Już w trakcie zabawy myślał, że zachowanie jego gości może wywołać skandal. Społeczeństwo jednak, nawet holenderskie, akceptowało lekkość obyczajów i frywolność ludzi teatru, a już ze szczególnym pobłażaniem patrzono na Francuzów. Uznał więc za mało prawdopodobne, by ktoś poinformował królową

wdowę o niektórych pożałowania godnych ekscesach owej nocy, choć nigdy nie można mieć całkowitej pewności, czy nie znajdzie się ktoś, kto będzie sączył jej do ucha zjadliwe uwagi, i czy nie wynikną z tego jakieś kłopoty. - Co jest przyczyną zmartwienia waszej wysokości? zapytał. - Jeśli o mnie chodzi, mogę tylko wyrazić najgłębszy żal, że wasza wysokość ma kłopoty.

Zawsze tytułował królową wdowę oficjalnie wiedząc, że docenia fakt, iż nie wykorzystuje ich pokrewieństwa. - Jestem rzeczywiście zmartwiona odparła - i obawiam się, Wiktorze, że nie jesteś tu bez winy. Hrabia uniósł ze zdziwieniem brwi. Nie obawiał się tak naprawdę tego, co może usłyszeć. Wiedział aż nadto dobrze, jak łatwo rozdmuchać

najdrobniejszą plotkę w kręgach dworskich. Zresztą przywykł już do tego, że podejrzewano go zawsze o różne niecne sprawki. Królowa wdowa zaczerpnęła głęboko powietrza, jakby jej go zabrakło, po czym powiedziała: - Luiza van Heydberg zabiła się wczorajszej nocy! Mówiła bez emocji, a mimo to wydawało się, że jej

monotonny głos wypełnia cały pokój i odbija się niczym echo. Hrabia wpatrywał się w nią z niedowierzaniem. - Nie wierzę! - wykrztusił wreszcie z siebie. - A jednak to prawda. Połknęła tyle pigułek nasennych, że wystarczyłoby, aby zabić dwóch silnych mężczyzn. Kiedy pokojówka znalazła ją dziś rano, nie żyła od ośmiu, dziesięciu godzin.

- Wielki Boże! Hrabia wyrzucił te słowa z siebie. Następnie zapominając o obowiązującym na dworze ceremoniale, przemaszerował przez pokój i stanął przy oknie wychodzącym na ogołocony ogród szarzejący na tle listopadowego nieba. - Uczynię wszystko, co w mej mocy, aby twoje nazwisko nie było w to zamieszane - odezwała się po chwili królowa

wdowa - nie chcę dopuścić do skandalu. - Dlaczego miałbym mieć coś z tym wspólnego? buńczucznie zapytał hrabia. - Ponieważ Luiza pokłóciła się z Wilhelmem o ciebie. - O mnie? - Napisała do ciebie list, list intymny, jak dobrze rozumiem, którego żaden mąż nie mógłby tolerować. - W jaki sposób Wilhelm go zobaczył?

- Luiza pisała w swoim salonie, kiedy Wilhelm wszedł nieoczekiwanie. Miała występek wypisany na twarzy i próbowała zasłonić list, odebrał go jej siłą. - To właśnie jest w stylu Wilhelma! rzucił hrabia ostro. Królowa wdowa westchnęła. - Wiesz równie dobrze jak ja, jak jest zazdrosny, a gdy chodzi o ciebie, nie można mu się dziwić.

- Między nami wszystko jest skończone od dwóch... nie, prawie trzech miesięcy. - Być może z twojego punktu widzenia odparła królowa wdowa - lecz Luiza była nadal w tobie zakochana i zachowała się, muszę przyznać, w sposób zbyt impulsywny. - Królowa wdowa zamilkła na chwilę, po czym dodała: - Umarła więc. Hrabia wpatrywał się nie widzącymi oczyma w starannie

utrzymany park za oknem. Już nieraz żałował, że zbyt pochopnie związał się z baronową van Heydberg, jedyną atrakcyjną kobietą na dworze królowej wdowy. Na ogół wszystkie damy dworu były otyłe, w średnim wieku i przysadziste, toteż sam ich widok kojarzył mu się z kleistym kisielem i kluskami oblanymi tłuszczem, których nie cierpiał w dzieciństwie.

Luiza van Heydberg natomiast była jak świeży podmuch wiosny w zimowy dzień. Piękna, zgrabna i bardzo młoda, zajmowała na dworze pozycję odpowiadającą wysokiej randze w hierarchii dworskiej jej męża. Była drugą żoną barona, na tyle młodą, że niektórzy sądzili, iż jest jego córką. Ani trochę nie była zakochana w mężczyźnie, którego poślubiła. Baron odkrył to niebawem po

ślubie. Ponieważ wywodziła się z rodziny, która nie liczyła się w eleganckim świecie, małżeństwo to stanowiło dla niej doskonałą partię i rodzice Luizy, którzy nie dowierzali własnemu szczęściu, z zachwytem mu przyklasnęli. Nieważne było, że baron jest po pięćdziesiątce i że jego obsesja na punkcie Luizy od chwili, gdy tylko ją ujrzał, może wzbudzić

w młodziutkiej dziewczynie raczej strach, a nawet odrazę. Dla nich liczyło się jedynie, że jako baronowa van Heydberg ich córka będzie damą dworu królowej wdowy i zyska pozycję, o jakiej nawet nie marzyli. Dla hrabiego związek z Luizą był tylko kolejnym flirtem, dzięki któremu obowiązki na dworze stawały się łatwiejsze do zniesienia.

Nie miał zamiaru utrzymywać intymnych stosunków z kobietą zamężną, nie chciał też być tematem plotek towarzyskich, które poszukiwacze skandali z lubością rozpowiadali na jego temat. A jednak fakt, że Luiza nie odrzuciła jego awansów, zdecydowanie pochlebiał jego próżności. Młoda kobieta nie kryła, że ucieleśniał wszystko, o czym marzyła w swoich

dziewczęcych snach, i że był romantycznym bohaterem, do jakiego od dawna wzdychała. - Uwielbiam cię! - rzekła pewnego razu. - Wyglądasz jak Apollo. Wnosisz światło w otchłań mojego życia. Hrabiego, mimo że odczuwał przesyt pięknymi kobietami i „sprawami sercowymi", w które był bez przerwy uwikłany, wzruszała siła uczucia, jakie Luiza żywiła do niego. Ale jakieś

trzy miesiące temu uświadomił sobie, iż sprawy przybierają niebezpieczny obrót. Luiza była w nim do tego stopnia zakochana, że nie potrafiła ukryć swoich uczuć, nawet gdy czuła na sobie surowe, krytyczne spojrzenia tych, dla których etykieta dworska stanowiła rzecz świętą. Błagała go, by częściej się z nią spotykał. Gotowa była podjąć każde ryzyko, aby tylko być

razem z ukochanym. Pragnęła, by ją pieścił i całował nie zważając, że jej mąż znajduje się w pobliżu. Hrabia zaczął się bać. Czuł się jak ktoś, kto zrobił małą dziurkę w tamie, a teraz patrzy, jak przez nią wlewa się całe morze pochłaniające i jego, i wszystko dokoła. I tak jak robił to dotychczas w podobnych przypadkach, starał się z tej niezręcznej sytuacji jakoś

wyplątać. Chciał się uwolnić od uścisków, pożądliwych, spragnionych pocałunków warg, nieustępliwych żądań. Intuicja kobiety podpowiedziała Luizie, co się za tym kryje. Dlatego też zasypywała go Ustami i liścikami, a kiedy zostawali sami, błagała, by kochał ją bez opamiętania, wprawiając hrabiego w pewne zakłopotanie.

Zbyt późno zdał sobie sprawę, że Luiza jest kobietą impulsywną, wręcz nieobliczalną, i że spowodował lawinę, której nie jest w stanie powstrzymać. - Nie zapominaj, Luizo, że jesteś mężatką - powtarzał przy każdej okazji. - Masz obowiązki wobec męża. Jeżeli nie będziesz ostrożna, baron wywiezie cię na wieś i już nigdy więcej się nie zobaczymy.

Mówiąc tak, myślał, że właściwie to byłoby najlepsze rozwiązanie, ale jego słowa wywoływały strumienie łez i protesty. Kiedyś Luiza nawet uklękła u jego stóp, błagając z mokrymi od łez policzkami, aby nie odchodził. Wobec kobiet hrabia zawsze zajmował postawę dominującą. W istocie jego imię pasowało do niego w tym sensie, iż był zwycięzcą, zdobywcą, a

kobiety, które znalazły się w jego objęciach, ulegały mu całkowicie we wszystkim, czego od nich zażądał. Jednakże większość z nich była na tyle rozsądna i wyrafinowana, by chronić swą reputację. Hrabia nieraz myślał z cynizmem, że to właśnie kobiety (nawet w chwili największego uniesienia) nasłuchiwały odgłosu kroków na schodach, skrzypienia drzwi, najlżejszego

dźwięku, który groził zdemaskowaniem. Zrozumiał, że popełnił błąd, uwodząc tak niedoświadczoną istotę jak Luiza. Można go jednak było usprawiedliwić, że nie przewidział jej reakcji: była wszak

zamężna od czterech lat, dała mężowi upragnionego potomka, nie mogła wiec uchodzić za młodą, niewinną mężatkę. Nie wziął jednak pod uwagę tego, że Luiza nigdy jeszcze nie kochała żadnego mężczyzny. I teraz była niczym rażona piorunem. Odkąd dała się ponieść rozbudzonej po raz pierwszy namiętności, świat przestał dla niej istnieć. Natomiast hrabia był bardzo

doświadczonym kochankiem. Potrafił pieścić kobietę z wyjątkową czułością i delikatnością i choć mężczyźni uważali, że jest pozbawiony skrupułów, w intymnych chwilach czasem zaskakiwał swoją subtelnością i łagodnością, której później się wstydził, Gdy stał teraz w salonie królowej, uświadomił sobie, że w ciągu wszystkich lat miłosnych podbojów nie spotkał kobiety,

która byłaby w nim tak do szaleństwa zakochana jak Luiza. Głośno, nie odwracając się, spytał: - Co Wilhelm zamierza w tej sprawie uczynić, wasza wysokość? - Już z nim rozmawiałam - odparła królowa wdowa. Jest, jak można się było spodziewać, niezwykle rozgoryczony i gdyby tylko mógł, zabiłby cię! - Sądzę, że to mało prawdopodobne -

zauważył hrabia lakonicznie. - Nie w tym rzecz - odpowiedziała ostro królowa wdowa. - Wiesz równie dobrze jak ja, Wiktorze, że jeśli sprawa nabierze rozgłosu, wybuchnie skandal, który odbije się echem po całej Europie i wyrządzi nam krzywdę. A do tego nie chcę dopuścić. Postanowiłam, zostając regentką, że dwór, na

którym wzrasta Wilhelmina, musi stanowić wzór moralnej czystości i przyzwoitości. Hrabia chciał powiedzieć: „Bardzo chwalebne!", ale bał się, że może to zabrzmi sarkastycznie. Dwór holenderski nigdy nie był niczym innym niż wzorem nudnej, pozbawionej wyobraźni monarchii, której nikt nie miał zamiaru naśladować. Sądząc jednak z powagi, z jaką królowa wdowa

do niego przemawiała, hrabia wiedział, że była mocno przeświadczona o słuszności swego postanowienia. - Chyba zdajesz sobie sprawę - mówiła dalej - że ty i Wilhelm nie możecie się spotkać. Dlatego też podjęłam decyzję, która jak sądzę, w każdym razie na jakiś czas rozwiąże ten problem. Hrabia odwrócił się od okna.

- A więc czego sobie życzysz, łaskawa pani? - spytał. - Otóż postanowiłam - odparła królowa wdowa - że musisz stąd natychmiast wyjechać. Wyruszysz na pokładzie statku, który odpływa dziś wieczorem z Szetlandów do Indii Wschodnich. - Do Indii Wschodnich? Hrabia był tak zaskoczony, że wypowiedział te słowa

nieco za głośno. Poinformuję Radę Królewską, iż otrzymałam niepokojące wieści z wyspy Bali ciągnęła królowa wdowa - i że wysłałam ciebie jako swego osobistego doradcę, byś w raportach donosił, co się dzieje w tej części świata. - Bali! - powtórzył hrabia, jak gdyby nigdy przedtem nie

słyszał o tej wyspie. - Jeśli dzisiaj wyjedziesz kontynuowała królowa wdowa - Wilhelm ogłosi śmierć żony dopiero jutro, kiedy ty będziesz już poza krajem. - W jaki sposób uda mu się to odwlec? odruchowo spytał hrabia, - Na szczęście doktor, który został wezwany do Luizy, jest jednym z moich prywatnych lekarzy

- odparła królowa wdowa - tylko on, Wilhelm, ty i ja wiemy, że Luiza nie żyje poza, oczywiście, jej osobistą służącą, która znała ją od dziecka, ale do niej można mieć pełne zaufanie. Hrabia nie odezwał się, toteż po chwili królowa wdowa ciągnęła dalej: - Powinieneś być bardzo wdzięczny Wilhelmowi, że

kiedy znalazł Luizę martwą, natychmiast przyszedł do mnie z pytaniem, co ma robić. Służąc od dawna Koronie, był świadom, iż wiadomość o czynie jego żony może przynieść uszczerbek monarchii. - Życzeniem waszej wysokości jest, bym wyjechał dzisiaj? - Jeżeli chcesz zdążyć na statek, o którym mówiłam,

pozostało ci zaledwie kilka godzin na spakowanie rzeczy. Zamilkła, jakby oczekując, że hrabia się odezwie, ponieważ nadal nic nie mówił, kontynuowała: Przed odjazdem otrzymasz listy uwierzytelniające i tajne dokumenty, które zawieziesz w moim imieniu, oraz oczywiście nazwiska tych dostojników, z którymi przeprowadzisz rozmowy po przyjeździe na Bali.

Hrabia wciąż milczał i królowa wdowa, która dobrze znała swego kuzyna, pomyślała, że w tej chwili po raz pierwszy w życiu stracił pewność siebie. Spojrzała na jego przystojną twarz i wyraz jej oczu nieco złagodniał, i przybrała bardziej życzliwy ton, gdy przemówiła: - Przykro mi, że tak się stało, Wiktorze, ale winę za to ponosisz tylko ty sam.

- Tak, tylko ja! - przyznał hrabia. Było to zdanie, które raz po raz powtarzał sobie w myślach przez cały rejs. Statek, na którym podróżował, był wygodny, a hrabiego w dowód szacunku dla jego tytułu i prestiżu traktowano po królewsku od chwili wejścia na pokład. Kiedy podczas długich dni i jeszcze dłuższych nocy na morzu zaglądał w głąb

samego siebie, przyznawał, że własne grzechy doprowadziły go do sytuacji, w jakiej się znalazł, i że w pełni zasługuje na karę. Hrabia był niezwykle inteligentnym mężczyzną i - choć gotów przyjąć na siebie winę za śmierć Luizy - jednocześnie zdawał sobie sprawę, że to samo mogło się przytrafić każdemu mężczyźnie, który rozbudziłby jej uczucia. Ale nie

stanowiło to dla niego żadnej pociechy. Musiał porzucić swoje włości i liczne rezydencje, które urządził podług własnego gustu i ku ogólnemu podziwowi, oraz wiele zajęć, którym z upodobaniem się oddawał. To, co najbardziej mu teraz doskwierało, to nuda podróży morskiej. Jedyną rozrywką były książki. Starannie dobrał sobie

lekturę, zostawiając lokajowi troskę o inne przedmioty osobistego użytku. Poza czytaniem trudno było znaleźć jakieś wypełniające czas zajęcie, gdyż poziom intelektualny reszty pasażerów, a nawet kapitana, dał mu się we znaki na długo, zanim dotarli do Morza Czerwonego. Miał natomiast mnóstwo czasu, by dowiedzieć się czegoś

o Bali z lektury. Niewiele słyszał o tej wyspie i z niejakim zdziwieniem odkrył, że jedynie jej północna część należy do Holandii. Wyobrażał sobie, iż podobnie jak na Jawie rządzą tam niepodzielnie jego rodacy; tymczasem większa część terytorium Bali znajdowała się ciągle pod panowaniem radżów.

Dla hrabiego było rzeczą naturalną, że Holendrzy powinni za wszelką cenę skonsolidować swoje imperium na wschodzie, ale wiedział, że o agresji mówi się dziś niechętnie i dla usprawiedliwienia podboju należy znaleźć jakiś wiarygodny pretekst, który zarówno uspokoiłby sumienie, jak i usankcjonował ekspansję. Powodzenie agresji otworzyłoby drogę podboju sąsiedniej wyspy

Lombak. Hrabia mógł w różnych sytuacjach uchodzić za człowieka bez skrupułów, lecz nienawidził nierównej walki czy to pomiędzy ludźmi, czy też narodami. Aż nadto dobrze zdawał sobie sprawę, że choć radżowie i ich świta byli dzielnymi wojownikami, nie mogliby stawić czoła karabinom maszynowym i nowoczesnym armatom. Podejrzewał również,

że Holendrzy jako kolonizatorzy są okrutni i niewrażliwi na krzywdę ludzką, toteż postanowił, że jeśli zauważy jakieś uchybienia, nie zawaha się przed podjęciem odpowiednich kroków po powrocie do kraju. Ale o tym na razie nie mogło być mowy. Poza tym podróż do celu tak go znudziła, że nie mógłby myśleć o podjęciu równie nużącej podróży powrotnej.

Jakkolwiek wyglądało życie na Bali, powtarzał sobie, będzie musiał jakoś się tu urządzić, gdyż tego właśnie żądała od niego królowa wdowa. Wiedział, że po ukończeniu swej misji będzie mógł w tej części świata zwiedzić wiele interesujących miejsc. Z wielką chęcią odwiedziłby Indie i porównał Brytyjczyków jako kolonizatorów z jego rodakami w tej samej roli. Wart

zwiedzenia był także Syjam, a może nawet - już bliżej Europy - Persja i Konstantynopol. Nazwy tych miejsc brzmiały zdecydowanie bardziej pociągająco niż Bali, toteż hrabia nieco poweselał na samą myśl o nich. Przywołał się jednak do porządku. Stwierdził, ze najpierw obowiązki, i spoglądając dookoła krytycznym okiem, postanowił jak najszybciej przygotować pierwszy raport dla

królowej wdowy. W porcie oczekiwał go gubernator w jakimś niezwykle staroświeckim powozie zaprzężonym w konie, których posiadanie poczytywano by w Holandii za dyshonor. Gubernator był wysokim, otyłym mężczyzną około czterdziestki; kolor jego twarzy kazał hrabiemu podejrzewać, że lubi zaglądać do kieliszka. Mówił ostrym, urywanym

głosem człowieka przyzwyczajonego do wydawania poleceń i hrabia odniósł wrażenie, że nie bez wysiłku przychodzi mu zachowanie uprzejmej i życzliwej postawy wobec swego gościa. - Nie mogliśmy się doczekać pańskiej wizyty, Mijnheer! powiedział. Hrabia był niemal pewien, że to nieprawda, ale skwitował

tę uwagę słabym uśmiechem, gdy zaś wyjeżdżali z portu, rozglądał się w taki sposób, aby gubernator pomyślał, że jest niezwykle zainteresowany tym, co widzi dokoła. Z książek, które czytał w czasie podróży, dowiedział się, że kobiety na wyspie są niezwykle urodziwe. Teraz mógł się o tym przekonać na własne oczy. Zwyczaj noszenia wszystkiego na głowie sprawiał, że

poruszały się jak boginie. Były przy tym smukłe niczym kwiaty na długich łodygach. Intrygowało też hrabiego, że były nagie do pasa, a ich ciała koloru złota przysłaniały jedynie naszyjniki z korali, które przy każdym kroku kołysały się i lśniły w słońcu. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety mieli we włosach kwiaty. Gubernator, jak gdyby czując, iż hrabia chciałby usłyszeć

coś właśnie na ten temat, zaczął dość obcesowo rozwodzić się nad atrakcyjnością płci pięknej na Bali. - Musi pan zobaczyć je w tańcu powiedział. - Jest to coś, co warto obejrzeć, i jestem pewien, Mijnheer, że spodoba się też panu walka kogutów. Hrabia nic nie odpowiedział. Był to sport, którego nie cierpiał, ale wiedział z lektury, że Balijczycy pasjonują się nim, tak jak

niewątpliwie ich kolonizatorzy. - Zrobimy wszystko, co w naszej mocy, by się pan tu nie nudził - ciągnął gubernator - choć obawiam się, że tutejsze życie wyda się panu monotonne. Na północy nie toczą się żadne walki. Już nasza w tym głowa. Wyszczerzył zęby w uśmiechu i mówił dalej: - Tymczasem radżowie z południa

bez przerwy walczą ze sobą, tak że wcześniej czy później dostarczą nam pretekstu, aby wkroczyć i zaprowadzić pokój. - Czy rzeczywiście zamierza pan tak uczynić? - spytał hrabia, skrzywiwszy usta. Gubernator uśmiechnął się. - Dla wieśniaka każdy władca jest taki sam. - Wątpię, czy tak jest rzeczywiście skomentował hrabia,

ale nie chciał dalej rozwijać tego tematu. Dotarli do pałacu gubernatora zbudowanego w stylu, jaki można było spotkać niemal wszędzie na Wschodzie. W obszernych, wysoko sklepionych komnatach pod sufitem poruszały się punkah, ale pomimo to ciężkie, wilgotne powietrze zdawało się przytłaczać. Przejazd z portu trwał długo, więc gubernator

zaproponował, by hrabia odpoczął w swoim apartamencie. Ten jednakże odmówił i kiedy zasiadł w dużym i wygodnym salonie - podczas gdy gubernator zamawiał napoje - odezwał się z nutą stanowczości w głosie: - Pragnąłbym podczas mojego tu pobytu zapoznać się z pracą pańskiej administracji. Królowa wdowa prosiła mnie, bym sporządził specjalny raport o sytuacji w północnej części

Bali. - Podejrzewałem, że po to właśnie pan tu przybył - odparł gubernator. - Mam tylko nadzieję, że pański raport ułatwi nam zdobycie większej liczby karabinów i armat, dzięki którym moglibyśmy podbić resztę wyspy. - Nie do tego zmierzam - odrzekł hrabia - ale, skoro pan sobie tego życzy, nie omieszkam zamieścić pańskiej prośby w

moim raporcie. - Podbój południa leży w naszym interesie - stwierdził gubernator. Miał właśnie coś jeszcze powiedzieć, gdy podszedł do niego służący. - O co chodzi? - zapytał rozdrażnionym tonem. - Juffrouw Barclay, którą pan zaprosił na wczoraj, właśnie przybyła, wasza ekscelencjo.

- Zaprosiłem ją na wczoraj! - ostro rzucił gubernator. - Sądzę, że Juffrouw zamierza pana przeprosić, wasza ekscelencjo, gdyż nie mogła przyjść. Gubernator wstał z miejsca. - Proszę mi wybaczyć - zwrócił się do hrabiego - ktoś chciałby się ze mną zobaczyć. - Barclay to chyba nieholenderskie nazwisko. - Młoda dama jest istotnie Angielką.

- Angielka? Tu na Bali? Jak gdyby niechętnie udzielając informacji, gubernator powiedział: - Przybyła tutaj ze swym wujem misjonarzem, który był Holendrem. Misjonarzem?! wykrzyknął hrabia wyraźnie

zaskoczony. Z książek, które studiował w czasie podróży, dowiedział się, że w 1877 roku uchwalono ustawę zakazującą misjonarzom osiedlania się na Bali. - Zapewne pan nie wie - wyjaśnił gubernator, widząc zdziwienie na twarzy hrabiego - że w zeszłym roku tymczasowo przyznano prawo nauczania zarówno katolickim,

jak i protestanckim misjonarzom. - Nie wiedziałem tego - przyznał hrabia. - Sądzę, że stało się tak za sprawą kościołów różnych wyznań, które uważały, że nie wypełniamy właściwie naszych obowiązków, skoro ci poganie ciągle odrzucają korzyści i dobrodziejstwa płynące z chrześcijaństwa. - Wydawało mi się, że Balijczycy mają własną religię.

- To prawda. - Wiem również, iż smutny los pierwszego nawróconego tu chrześcijanina urósł do rangi legendy - rzekł hrabia. Była to historia, o jakiej czytał w każdej przeglądanej książce o wyspie. Mężczyzna ów miał na imię Nikodem i był jednocześnie uczniem oraz służącym pierwszego misjonarza, który postawił swą stopę na Bali.

Kiedy społeczność, do której należał, dowiedziała się, że został chrześcijaninem, wypędzono go z rodzinnej wioski, zabroniono wszelkich kontaktów z pobratymcami i ogłoszono moralnie „martwym". Nieszczęśnik próbował nawrócić innych wieśniaków, lecz ci, sterroryzowani pogróżkami swoich kapłanów, nie słuchali jego nauk. Zlekceważony przez wszystkich, biedny Nikodem

nie miał lekkiego życia, aż pchnięty rozpaczą zabił w końcu swojego mistrza i oddał się w ręce sprawiedliwości, by zostać skazanym na śmierć. Nic w tym dziwnego, pomyślał hrabia, że wprowadzono w życie prawo zakazujące misjonarzom ich działalności. Z trudem przyszło mu uwierzyć, że zaledwie czternaście lat później sytuacja na tyle się zmieniła, że chrześcijańscy

misjonarze znów zostali wpuszczeni na wyspę. Spojrzał na gubernatora i doznał wrażenia, jakby ten coś przed nim ukrywał. Powodowany impulsem, hrabia rzekł: - Chciałbym poznać tę kobietę, która przybyła tu, by się z panem zobaczyć. Ciekaw jestem, jak wygląda praca w jej misji. - To nie jest jej misja - kwaśno zauważył

gubernator. Należała do jej wuja. - Ale ona z nim pracuje? - On umarł. - Umarł? - zapytał hrabia. - Tak, dwa miesiące temu. - Śmiercią naturalną czy został zabity? Śmiercią naturalną. - Przypuszczam, że jego siostrzenica kontynuuje jego

pożyteczną pracę. Chciałbym z nią porozmawiać. Hrabia podejrzewał, że gubernator pod jakimś pretekstem nie dopuści, by przedstawić mu kobietę, która czekała na zewnątrz. I choć było to tylko przelotne wrażenie, miał pewność, że się nie myli i że z jakichś powodów gubernator byłby niechętny jego kontaktom z tą „Miss Barclay". Przez krótką chwilę oczy obu mężczyzn

spotkały się i wydawało się, że toczy się między nimi milcząca walka. Po czym gubernator skapitulował. - Poproś Juffrouw do salonu powiedział do służącego i usiadł z powrotem na krześle. Hrabia był zaintrygowany. Czyżby tak prędko od chwili, kiedy postawił swą stopę na Bali, miał być świadkiem czegoś, czego gubernator nie życzył sobie przed

nim ujawniać? Rozbawiło go, że był w stanie narzucić swoją wolę dostojnemu urzędnikowi, który jak okazało się przy pierwszym spotkaniu, nadużywał przywilejów przynależnych gubernatorowi i nie miał zamiaru z nich rezygnować. Żaden z mężczyzn się nie odezwał, aż służący przy drzwiach zaanonsował:

- Juffrouw Roksana Barclay, wasza ekscelencjo. Wymówił z błędami oba angielskie słowa, ale hrabia zrozumiał, co ów usiłował powiedzieć. Po czym do pokoju weszła szczupła młoda kobieta, która poruszała się z gracją Balijki. Zdawało się, że unosi się nad drewnianą podłogą w kierunku, gdzie siedział gubernator z hrabią. Miała na sobie

prostą białą sukienkę z obcisłym stanikiem, podkreślającym krągłość piersi i szczupłość talii. Z tyłu suknia zebrana była w tiurniurę, której fałdy nadawały dziewczynie wygląd greckiej bogini - wrażenie to potęgował jej sposób trzymania głowy i piękne włosy. Hrabiego zdziwiło jednak, że jest wbrew zwyczajowi bez kapelusza; miała za to parasolkę, która chroniła jej

nieskazitelnie białą skórę przed palącymi promieniami słońca. Jej włosy nie były zwyczajnie złote jak łan pszenicy czy promienie słońca, jeśli użyć słów poety, miały kolor pierwszych jesiennych liści o rdzawym odcieniu. Z tyłu głowy związane były w węzeł, lecz niesfornie wymykały się z narzuconych im rygorów i opadały łagodnie drobnymi loczkami na szyję i czoło. Miała duże

zielone oczy ze złotymi cętkami pochodzącymi, zdawałoby się, od światła słonecznego. Jej twarz nie była klasycznie piękna, ale niezwykle oryginalna i pociągająca. Kiedy Roksana Barclay zbliżyła się do gubernatora na odległość dwóch metrów, złożyła pełen wdzięku ukłon. - Dzień dobry, wasza ekscelencjo powiedziała - i proszę

przyjąć ode mnie wyrazy ubolewania, że nie przybyłam tu wczoraj, jak mi pan polecił. - Przywykłem, iż spełnia się moje rozkazy - odrzekł oschle gubernator tonem, który - hrabia to wiedział specjalnie przybrał z powodu jego tu obecności, lecz oczy gubernatora, kiedy patrzył na stojącą przed nim kobietę, wyrażały całkiem inne uczucia.

- Nie otrzymałam pańskiej wiadomości wyjaśniła Roksana Barclay. - Przebywałam poza domem. - W lesie, jak przypuszczam? - ostro rzucił gubernator. Niebezpiecznie jest chodzić samej po okolicy, mówiłem to już pani. - Nikt mnie nie skrzywdzi - padła odpowiedź - poszłam jedynie nazbierać chrustu.

- Chrustu?! Hrabia nie mógł się powstrzymać, by nie wtrącić okrzyku zdziwienia. Nie potrafił sobie wyobrazić, do czego tej eleganckiej młodej dziewczynie potrzebny mógł być chrust. Może do gotowania? Ale przecież mogła w tym celu posłać służącego. Jak gdyby dopiero teraz dostrzegła obecność obcego

mężczyzny, Roksana Barclay spojrzała w jego stronę. Z widoczną niechęcią gubernator zwrócił się do hrabiego: - Przedstawiam panu Miss Roksanę Barclay. Jak już mówiłem, jej obecność jest tutaj tolerowana. Jej wuj miał pozwolenie na pozostanie na wyspie przez dwa lata, które już wygasło. Roksana ukłoniła się, kiedy gubernator ją przedstawiał, i

hrabia odruchowo wstał i wyciągnął do niej rękę. - Cieszę się, że panią poznałem, Miss Barclay powiedział w jej ojczystym języku i ujrzał w oczach dziewczyny radość, która sprawiła, że wydawały się jeszcze większe. - Pan mówi po angielsku? - Mam nadzieję, że na tyle dobrze, by mogła mnie pani

zrozumieć. - Jest pan zbyt skromny, Mijnheer, mówi pan z doskonałym akcentem. Jestem zaskoczona! - Dlaczego? - Może to zabrzmi niegrzecznie, ale służący powiedział mi, że przyszłam w nieodpowiednim czasie, gdyż jakiś bardzo ważny dostojnik holenderski przebywa u gubernatora, a

wszyscy dostojnicy holenderscy, jakich poznałam, mówią wyłącznie w swoim języku. - To, co pani słyszała lub czego nie słyszała, nikogo nie interesuje - ostro rzucił gubernator. - Przepraszam... - wyszeptała Roksana. - Przeciwnie - zaprotestował hrabia. Mnie interesuje i chciałbym dowiedzieć się czegoś bliżej, Miss Barclay, o pani pracy tutaj. Wyglądała na zdziwioną.

- O... mojej pracy? - Po czym uśmiechnęła się ze zrozumieniem. - Och, ma pan na myśli działalność mojego wuja. Ja się tym nie zajmuję. - Pani nie jest misjonarką? - Nie i nie mam zamiaru nawracać tych szczęśliwych ludzi na wiarę, która jest całkiem obca ich naturze. - Nie powinna pani tak mówić - zganił ją gubernator. -

Wie pani równie dobrze jak ja, Roksano, że polityką rządu holenderskiego jest krzewienie na wyspie chrześcijaństwa. Hrabia znów zaczął podejrzewać, że gubernator tak mówi, by zrobić dobre wrażenie. Jednocześnie nie uszedł uwagi hrabiego poufały ton, jakim zwracał się do Angielki. Roksana zignorowała tę skierowaną do niej uwagę i powiedziała do hrabiego:

- Powinnam wyjaśnić, że teraz, kiedy mój wuj nie żyje, interesuje mnie wyłącznie moja praca. - A cóż pani robi? - Rzeźbię w drewnie. - Czy mam rozumieć, że zajmuje się pani snycerstwem? - To raczej zbyt prozaiczne określenie na coś, co jest sztuką, zwłaszcza na tej wyspie. - Czytałem, że snycerstwo jest tu powszechnym zajęciem.

Robi się ozdoby dla świątyń i maski, które służą z okazji różnych świąt. Hrabia miał tę satysfakcję, iż mógł zaprezentować się jako człowiek oczytany. - Widzę, że pan dużo wie o tutejszych obyczajach, Mijnheer. - Gubernator był wyraźnie zdziwiony. - Zawsze staram się dowiedzieć jak najwięcej o miejscu,

które odwiedzam - odparł hrabia. - Czy nie zechciałaby pani usiąść, Miss Barclay? O wielu rzeczach chciałbym z panią porozmawiać, podejrzewam, że od Balijczyków niewiele będę mógł się dowiedzieć, a tym bardziej od Holendrów. Roksana usiadła na krześle, które wskazał. Po czym, zerknąwszy na gubernatora, rzekła: - Jeśli powiem za dużo, czekają mnie kłopoty,

- Dlaczego? - Ponieważ moja obecność jest tu zaledwie tolerowana. Sądzę, że dość wielu holenderskich rezydentów już uznało, że teraz, skoro mój wuj nie żyje, powinnam opuścić wyspę. - Mieszka pani samotnie? - W głosie hrabiego brzmiało niedowierzanie. - Niezupełnie - odpowiedziała. - Mam tu kogoś, kogo

uważam za wystarczająco dobrego opiekuna: starszą kobietę, która przez wiele lat towarzyszyła mojej ciotce. - To służąca! - gubernator stwierdził sucho. - Moja ciotka traktowała Gertrudę jak towarzyszkę życia, którą jest w istocie teraz i dla mnie. Gubernator westchnął, jak gdyby rozdrażniony. - Zaproponowałem, Mijnheer - zwrócił się do hrabiego -

żeby Miss Barclay, jeśli życzy sobie pozostać na Bali, zamieszkała przy jakiejś szanowanej holenderskiej rodzinie. Mógłbym z łatwością znaleźć dla niej takie miejsce, ale ona nie chce się zgodzić. - Wolę mieszkać sama - rzekła Roksana. - Pracuję bardzo ciężko i czasami do późna w nocy, co z pewnością przeszkadzałoby większości ludzi.

- Powinna pani przyjąć rozwiązanie, jakie pani zaproponowałem. Hrabia zauważył, że Roksana zesztywniała. - To, co pan zaproponował, ekscelencjo, jest nie do przyjęcia! Nie zgodzę się na to w żadnym wypadku! powiedziała lodowatym tonem. ROZDZIAŁ 2 Roksana była zdenerwowana.

Miała nadzieję, że nie okazała tego, ale jednocześnie w pełni zdawała sobie sprawę z kłopotów, jakich może narobić ów nowo przybyły. Już i tak miała sporo problemów z kobietami ze społeczności holenderskiej, które kategorycznie żądały, by teraz, po śmierci wuja, opuściła Bali. Zdawała sobie sprawę, że były po prostu o nią zazdrosne. Grube, nieatrakcyjne

Mevrouws, z cerą wysuszoną przez słońce i wieloma kilogramami nadwagi wskutek nadmiernego apetytu, nie mogły ścierpieć młodej atrakcyjnej kobiety. Obserwowały ją podejrzliwie i od momentu, kiedy pojawiła się na Bali, dawały jej do zrozumienia, że zarówno misjonarz, jak i jego krewni nie są osobami liczącymi się w towarzystwie.

Roksana często myślała z rozbawieniem, że zmieniłyby natychmiast swój stosunek do niej, gdyby dowiedziały się, kim są jej rodzice. Ale byłoby to zbyt dla niej niebezpieczne, toteż wolała ich niechęć niż protekcję. Czasami myślała w panice, że toczy samotną walkę z przeciwnikiem, który osacza ją z każdej strony. Ale zaraz wrodzone poczucie humoru kazało jej się śmiać z własnych obaw.

Było tak aż do chwili, kiedy gubernator stał się bardziej podstępnym i groźnym wrogiem niż Holendrzy, którzy mu podlegali. Gdy wuj żonaty z jej ciotką postanowił odwiedzić Bali jako misjonarz i zgodził się wziąć ją ze sobą, wydało jej się to tak intrygującą i fascynującą przygodą, iż Roksana każdego dnia składała modlitwy dziękczynne, że los się do niej

uśmiechnął. Tak się bała, że coś może w ostatniej chwili pokrzyżować ich plany i zmusić do zrezygnowania z podróży na Wschód, który jawił się w jej oczach niczym Eldorado. Lecz wkrótce po śmierci ojca, kiedy Roksana przyjechała do Holandii i zamieszkała u siostry swojej matki, zdała sobie sprawę, że mąż ciotki Pieter Helderik jest człowiekiem

niespokojnym, który nie zaskarbił sobie serc swych parafian. Ten błyskotliwie inteligentny, lecz nadwrażliwy mężczyzna był kłębkiem nerwów. Codzienne obowiązki duchownego stały się dlań nudne i uciążliwe. Jego płomienne kazania poderwałyby każdego z wyjątkiem nieugiętych holenderskich mieszczan, których nie był w stanie zarazić swym entuzjazmem. Siedzieli co

niedzielę sztywno w swych kościelnych ławkach z wyrazem twarzy, który według Roksany mógł oznaczać tylko jedno dezaprobatę. Uważali Pietera Helderika za człowieka nazbyt teatralnego, nazbyt dramatyzującego i nie chcieli żywić żadnych wzniosłych uczuć wobec wyznawanego przez siebie Boga poza tym, że miał zaspokajać ich potrzeby i stanowić

pocieszenie w ich ubogim w wydarzenia życiu. - Jak ich poruszyć? - pewnego razu Pieter Helderik rzekł w rozpaczy do siostrzenicy swej żony. - Sądzę, że tylko dynamit mógłby to uczynić, wujku Pieterze - odpowiedziała Roksana. Zaśmiał się z lekkim żalem. - Usiłuję, Bóg jeden wie jak bardzo, przekazać im ducha Bożego, ale to zupełnie tak, jakbym

próbował przebić głową mur i świetnie zdaję sobie sprawę, że nic sobie nie robią z moich wysiłków. Z wielkim trudem, chodząc od urzędu do urzędu, Pieter Helderik uzyskał zgodę na wyjazd w celu działalności misyjnej na Bali. Popierali go w tym katolicy i udało mu się również uczulić opinię publiczną na fakt, że błędem jest

pozostawianie podbitego kraju bez oparcia, jakim jest wiara chrześcijańska. W końcu z oporami i sceptycyzmem, których nie skrywano, władze holenderskie ustąpiły, przyznając czasowe pozwolenia zaledwie kilku specjalnie

wybranym misjonarzom. Miały być one pod koniec każdego roku weryfikowane, a te, które już przyznano, obwarowano bardzo surowymi warunkami. Chwilami Roksana nie była pewna, czy otrzyma zgodę na towarzyszenie wujostwu w ich podróży. Sądziła jednak, że władze holenderskie znużone nieustannymi petycjami Pietera

Helderika - z ulgą pozbędą się człowieka, którego uważały za nieznośnego natręta. I tak małżonkowie Helderik i Roksana ostatecznie odpłynęli z Holandii na pokładzie małego i niewygodnego parowca. Byli tak szczęśliwi, że wyruszyli wreszcie w drogę, iż czuli się jak na żaglowcu „Santa Maria", który wraz z Krzysztofem Kolumbem wyruszał na podbój nowego

kontynentu. Tylko ciotka Agnes - jak później wspominała Roksana nie była zachwycona perspektywą podróży do nowego kraju i pozostawieniem swego dotychczasowego życia. Była to cicha kobieta, o przemiłym usposobieniu, która uwielbiała swego męża i która w istocie poszłaby za nim do samego piekła, gdyby tylko tego od niej zażądał.

Roksana była przekonana, że ów zabiera je do nieba. Ze swych studiów na temat wyspy Bali Roksana dowiedziała się, że nazywano ją Rajską Wyspą, Czarodziejską Wyspą i Wyspą Bogów. Im więcej czytała i dowiadywała się o Bali, tym bardziej była podekscytowana na myśl, że naprawdę ujrzy całe to piękno, które tak pobudzało jej wyobraźnię i którego nie miała nadziei

kiedykolwiek ujrzeć na własne oczy. Dopiero na Morzu Czerwonym, kiedy ciotka Agnes cierpiała z powodu upałów, Roksana poznała jej sekret: po piętnastu latach małżeństwa z Pieterem Helderikiem Agnes zaszła nieoczekiwanie w ciążę! - Gorąco modliliśmy się do Boga, by nas pobłogosławił wyznała swej siostrzenicy - ale oboje

straciliśmy nadzieję. - Dlaczego nie powiedziałaś nam o tym przed wyjazdem, ciociu? - Gdybym to zrobiła - uśmiechnęła się Pieter odroczyłby wyjazd, a oni mogliby mu cofnąć pozwolenie. - Dlaczego mieliby tak zrobić? - Holendrzy wyrazili się bardzo jasno, że nie pozwolą misjonarzom z małymi dziećmi płynąć

na Bali. Nie uważają, by było tam bezpiecznie. - Ciociu Agnes! - wykrzyknęła Roksana wyraźnie zaniepokojona. - Co cni teraz powiedzą? Ciotka uśmiechnęła się. - Być może uda nam się ukryć ten fakt. Od kiedy ciotka wyznała jej prawdę, Roksana zaczęła wyobrażać sobie liczne trudności, z jakimi przyjdzie im się

zmierzyć. Przede wszystkim sam Pieter Helderik nie może niczego się domyślić, dopóki nie wylądują na wyspie. Ale to wcale nie było trudne! Pochłonięty bowiem całkowicie perspektywą nowego życia, nawet nie zauważyłby jak z uśmiechem pomyślała Roksana - gdyby jego żona i jej siostrzenica zmieniły w nocy kolor skóry!

Jedyne, o czym myślał i co wypełniało mu każdą wolną chwilę dnia, to była praca, jakiej chciał się bez reszty poświecić. Posiadał, jak to odkryła Roksana, rozległą wiedzę o Balijczykach i ich obyczajach. Zwykł przesiadywać na pokładzie bez względu na pogodę, pochylony nad książkami. Czytając robił notatki, a następnie pouczał żonę i Roksanę, jak

powinny postępować, co wolno, a czego nie wolno, żeby nie obrazić ludzi, pośród których miały teraz żyć. - Miesza mi się w głowie od tych wszystkich tabu i zakazów! - westchnęła Roksana. - Jeden z naszych przyjaciół w Holandii uprzedzał nas, że to kraina samych tabu - odparła pani Helderik - ale podejrzewam, że przesadzał i że kiedy już tam dotrzemy, Bali

okaże się uroczym zakątkiem i będziemy się tam dobrze czuć. Mówiła nieco zmęczonym głosem, jak gdyby z trudem jej przychodziło dzielenie z mężem jego zapału i ukrywanie przed nim swego często złego samopoczucia. Roksana podtrzymywała ją na duchu i dopiero po dotarciu na miejsce i zadomowieniu się we wsi, w której mieli zamieszkać, Pieter Helderik poznał

prawdę. Wówczas zaczęły nim targać sprzeczne uczucia wdzięczności dla Boga, że ich modlitwy zostały wysłuchane, i przerażenia, że z powodu dziecka może być odesłany do Holandii. Problem ten rozwiązała nieoczekiwanie Gertruda, która wiernie służyła swojej pani przez cały okres jej małżeństwa i

traktowała ją jak dziecko potrzebujące opieki. - Zostawcie to wszystko mnie, Juffrouw - rzekła do Roksany. - Odbierałam wiele porodów we wsi, gdzie się urodziłam. Moja matka była akuszerką i kiedy nie mogła pójść do jakiejś rodzącej, ja ją zastępowałam. - A kiedy dziecko będzie już na świecie? - spytała Roksana.

Gertruda uśmiechnęła się. - Dzieci są wszędzie - odparła. - Kto zwróci uwagę na jedno więcej? Była to z pewnością prawda. Roksana nigdy przedtem nie widziała takiej gromady dzieci, i w dodatku tak urodziwych, ale nie mogła odpędzić od siebie myśli, że przecież wśród balijskich dzieci o złocistej niczym miód skórze, jasnowłose dziecko

holenderskie (zwłaszcza jeśli będzie podobne do swego ojca) natychmiast zwróci uwagę. Gdy urodził się Karel, była nim tak zauroczona, że postanowiła o niego walczyć, nawet jeśli miałoby ją to kosztować ostatnią kroplę krwi! I rzeczywiście, niełatwe czekało ją zadanie. Gertruda odbierała poród Karela w

tajemnicy i bardzo sprawnie, choć wyznała, że matka ciężko go zniosła i jest u kresu sił. Niemniej, pomyślała Roksana, ta cudowna chwila, kiedy ciotka wręczyła mężowi synka do potrzymania, warta była przeżytych cierpień. W twarzy Pietera było coś tak nabożnego i malował się na niej taki zachwyt, jakby otrzymany od Boga

dar wyniósł go ponad wszystkich innych śmiertelników. Gdy Roksana wyszła z pokoju, aby pozostawić męża i żonę samych wraz z ich nowo narodzonym dzieckiem, przez moment miała wrażenie, że była świadkiem narodzin Jezusa Chrystusa, i niemal oczekiwała gwiazdy betlejemskiej świecącej ponad ich głowami. Niestety ich szczęście nie trwało długo.

Pani Helderik dostała gorączki, na którą Gertruda nie znała lekarstwa, z każdym dniem ulatywało z niej życie. Tak naprawdę Roksana nie zdawała sobie sprawy, że stan ciotki jest beznadziejny, aż pewnego ranka dowiedziała się, że Agnes Helderik zmarła, spokojnie w nocy, podczas kiedy wszyscy domownicy spali. Na jej ustach widniał uśmiech najwyraźniej nie cierpiała.

Istotnie zniknęła niezauważenie, pozostawiając na głowie Gertrudy i Roksany wychowanie miesięcznego Karela oraz kompletnie załamanego męża. Dopiero w kilka miesięcy później Roksana uświadomiła sobie, że przez swą śmierć ciotka pozostawiła w życiu męża puste miejsce, którego nie dało się już zapełnić. Agnes Helderik była kobietą tak cichą, łagodną i skromną,

że gdy odeszła, tylko nieliczni z jej otoczenia czasem ją wspominali. Kiedy wbrew woli ojca poślubiła człowieka, którego kochała i uwielbiała, spełniając każde jego życzenie, Agnes całkowicie zerwała z życiem, jakie wiodła w młodości w Anglii. Była córką właściciela ziemskiego o rozległych włościach,

cieszącego się uznaniem we własnym hrabstwie i mającego liczne grono przyjaciół w Londynie, toteż jej ojciec spodziewał się, że obie jego córki wyjdą korzystnie za mąż i będą bywać w wielkim świecie. Niewątpliwie udało się to matce Roksany dzięki małżeństwu ze sporo od niej starszym lordem Barclayem, który był znaczącą postacią na dworze.

To, że Agnes wolała holenderskiego misjonarza bez grosza przy duszy, nie mieściło się w głowie ani jej ojca, ani reszty rodziny. - Bóg jeden wie, gdzie poznała tego człowieka! wykrzykiwał jej ojciec. Roksana miała się później dowiedzieć, że tak się pokochali, iż świata poza sobą nie widzieli. Agnes uciekła ze

swoim ukochanym. Jej starsza siostra uznała ten fakt za godny pożałowania i zdecydowała, że w takiej sytuacji nie ma sensu, by utrzymywały bliższe kontakty. Dopiero kiedy Roksana dorosła, zaintrygowało ją, że ciotka mieszka w Holandii z dala od świata, w którym upłynęła jej młodość, i najwyraźniej tego nie żałuje. Rodzina otrzymywała regularnie wieści od Agnes

Helderik z okazji urodzin i świąt Bożego Narodzenia, lecz Roksana podejrzewała, że matka jest zbyt obojętna albo leniwa, by jej odpisywać. Kiedy więc Roksana postanowiła opuścić dom, by uciec od atmosfery, w której nie mogła dłużej żyć, pomyślała o swojej ciotce. Zaledwie w rok po śmierci ojca Roksany, jej matka

postanowiła powtórnie wyjść za mąż. Było rzeczą zrozumiałą, że tego pragnęła. Mając czterdzieści lat była ciągle jeszcze bardzo atrakcyjną kobietą, ostatnie zaś sześć lat życia spędziła opiekując się zniedołężniałym starcem, który tylko wtedy otwierał usta, kiedy narzekał. Na szczęście matkę stać było na opłacanie pielęgniarek, niemniej ich dotychczasowy tryb życia skończył się bezpowrotnie. Już w chwili

przekraczania progu ich domu odczuwało się, że pan domu umiera i że zabiera mu to „niezmiernie dużo czasu". Roksana z całego serca współczuła matce. Jednocześnie nie była jej obojętna świadomość, że flirtuje ona z każdym mężczyzną, który tylko zaczynał się do niej zalecać. Kiedy w końcu powiadomiła córkę, że chce ponownie

wyjść za mąż, Roksana nie była zaskoczona; ale kiedy matka powiedziała, kto ma zostać jej ojczymem, wiedziała, że musi odejść. - Tylko nie Patrick Grenton, mamo! wykrzyknęła mimowolnie. - A dlaczegóż nie? - lady Barclay spytała zimno. - Wiesz równie dobrze jak ja, że jest mi od dawna oddany, i jestem

pewna, że będziemy ze sobą bardzo szczęśliwi. Roksana z trudem powstrzymała słowa cisnące się jej na usta. Jak miała wyjawić matce, że Patrick odwiedzając lady Barclay i pochlebiając jej swoimi względami, równocześnie ugania się za jej córką? Znienawidziła Patricka Grentona od pierwszej chwili, kiedy go ujrzała. A dalsze przebywanie w jego towarzystwie

utwierdziło ją w niechęci do tego ziemianina nadużywającego alkoholu, który na polowaniach zawsze kręcił się w pobliżu, nie dopuszczając do niej innych mężczyzn, którzy mieliby ochotę jechać u jej boku. A gdy latem zdarzało jej się samotnie spacerować lub wyruszyć na przejażdżkę konną, wyrastał przy niej jak spod ziemi.

Dopiero po pewnym czasie Roksana zdała sobie sprawę, że Patrick Grenton prowadzi podwójną grę. W dodatku sposób, w jaki matka witała go, kiedy przychodził do ich domu, jej dbałość o własny wygląd, czułość, z jaką się do niego zwracała, dawały Roksanie dużo do myślenia. Szybko pojęła, że podczas gdy ona sama pociąga Patricka Grentona jako kobieta, majętna

lady Barclay jest bardziej ponętna jako żona. Na samą myśl, że jest on tak dwulicowy, robiło się Roksanie niedobrze. Patrick był pięć lat młodszy od jej matki, a przy tym, o czym zresztą wszyscy dobrze wiedzieli, zawsze było u niego krucho z pieniędzmi. Po ślubie jej matka mogłaby zapewnić mu pozycję i komfort, na jaki z powodu

rozrzutnego trybu życia nie było go stać. „Muszę stąd odejść! - powiedziała do siebie Roksana. Nie mogę żyć pod jednym dachem z mamą i Patrickiem Grentonem!" Nie mogła pogodzić się z faktem, ze ten człowiek ma zostać jej ojczymem, a w dodatku dręczyło ją niepokojące uczucie, że poślubiwszy jej matkę, nadal

będzie się do niej zalecać, jak to czynił do tej pory. Zastanawiała się, co ze sobą począć. Miała wielu przyjaciół, ale trudno przebywać u kogoś w nieskończoność. Poza tym ze względu na matkę nie chciała prosić nikogo z rodziny ojca o pomoc. Nagle przyszła jej do głowy myśl, żeby napisać do ciotki w Holandii. Ostatecznie to zrozumiałe,

że pragnie wyprowadzić się z domu po ślubie matki, i byłoby to całkiem naturalne, gdyby siostra matki zaprosiła ją do siebie. Nie wspominając nikomu ani słowem o swoim planie, Roksana zasiadła do pisania listu do Agnes Helderik z prośbą, czy nie mogłaby przyjechać na pewien czas do Holandii. List, jaki nadszedł w odpowiedzi, był niezwykle serdeczny

i - choć matka Roksany okazała zdziwienie - wkrótce po cichych zaślubinach lady Barclay z Patrickiem Grentonem Roksana opuściła Anglię. Prawdę mówiąc, Patrick Grenton bardziej protestował niż jego żona. - Dlaczego chcesz wyjechać? - zapytał ze złością, kiedy dowiedział się o planach Roksany. Chcę, żebyś została tutaj!

- Nie mam najmniejszego zamiaru być przyzwoitką dla ciebie i mamy - odparła Roksana. Spojrzał gniewnie, a wyraz jego oczu nieco ją przestraszył. - Wiesz, że to nie tak - rzekł. - Wiem dobrze, w czym rzecz, i nie zamierzam o tym dyskutować - zimno odpowiedziała Roksana. - Przypuśćmy, że się nie zgodzę, byś

wyjechała? - Nie możesz mi tego zabronić. - Skąd taka pewność? Ostatecznie, jako twój ojczym jestem także twym opiekunem. - Mam zamiar opuścić ten dom, jak tylko ty i mama weźmiecie ślub, i radzę ci, byś nie robił mi trudności! Roksana powiedziała to w taki sposób, że usta mu się zacięły, a oczy rozbłysły gniewem.

- Jeśli takie masz plany na przyszłość powiedział - to wcześniej czy później pożałujesz tego! Nie zadała sobie trudu, by mu odpowiedzieć; spojrzała tylko z pogardą. Gdy wyszła z pokoju, usłyszała, iż zaklął tak szpetnie, że aż ją przeszły ciarki. Bez względu na to, jaka okaże się jej ciotka, Roksana postanowiła, że ją polubi i zamieszka u niej jak tylko się da

najdłużej. W Holandii przynajmniej nie będzie jej dręczył Patrick Grenton. W rzeczywistości pokochała panią Helderik od pierwszej chwili, kiedy tylko ją ujrzała, a ciotka przyjęła ją jak własną córkę. Jaka szkoda, pomyślała Roksana, że taka nie jest moja matka. Zdawała sobie jednak sprawę, że lady Barclay

zgorzkniała pielęgnując przez wiele lat nieuleczalnie chorego męża. Lady Barclay była początkowo w małżeństwie bardzo szczęśliwa, pomimo dużej różnicy wieku między nią a ojcem Roksany. Lord Barclay był niezwykle inteligentnym mężczyzną, zasłużonym w służbie Koronie i cieszył się wielkim

szacunkiem w kręgach politycznych. Kiedy jednak zachorował, był niczym stary dąb rażony piorunem. Gdyby umarł w czasie pierwszych dziesięciu lat małżeństwa, wszyscy szczerze by go opłakiwali, tymczasem z tym zwlekał i stopniowo tracił przyjaciół oraz miłość żony i córki. Roksana powtarzała sobie, że nie należy cieszyć się z czyjejś śmierci, a mimo to, kiedy cała w

czerni szła za trumną ojca, zdawała sobie sprawę, że oznaki żałoby to żałosna farsa. Po tylu długich latach ojciec został wreszcie uwolniony od swego udręczonego ciała. Tymczasem teraz po śmierci ciotki Roksana wylała tyle fez, ile chyba nigdy do tej pory. Wydawało jej się to okrutne, że zaznawszy wreszcie największego szczęścia, rodząc mężowi syna, którego od tak

dawna pragnął, Agnes Helderik zeszła z tego świata. Jeśli jednak Roksana czuła się nieszczęśliwa, to było to niczym wobec cierpienia Pietera Helderika, który nie tylko uwielbiał swoją żonę z całego serca i z całej duszy, ale stanowiła ona część niego samego i nie wyobrażał sobie życia bez niej. Był teraz jak okręt pozbawiony steru. Rzeczywiście zgasło światło jego życia, myślała

Roksana. Po śmierci żony Pieter Helderik rzucił się w wir pracy na Bali z nie mniejszym entuzjazmem, ale nie było już w nim dawnej charyzmy i czasami Roksana wręcz sądziła, że udawał uczucia, które w nim zgasły. Nie umiała powiedzieć, na czym to polega, ale uważała, że jej ciotka zabrała ze sobą do grobu coś, bez czego Pieter Helderik nie mógł się obejść.

Wkrótce po przybyciu na Bali Roksana pojęła, dlaczego Holendrzy niechętnie wydawali zgodę na działalność misyjną. Przekonała się, że nieustępliwość mieszkańców w sprawach wiary z góry skazuje wszelkie usiłowania misjonarzy na niepowodzenie. Na podstawie wszystkiego, co czytała o wyspie i co widziała na własne oczy, uświadomiła sobie, że kapłani -

pedandas - potępią każdego Balijczyka, który by przeszedł na nową religię. Jeśli jacyś ludzie przyjęli chrześcijaństwo, bojkotowano ich i przepędzano ze społeczności. Balijscy lekarze odmawiali leczenia chrześcijan, grożono im też, że po śmierci nie będą mogli być pogrzebani na balijskich cmentarzach. Roksana starała się zwrócić uwagę Pietera Helderika na to,

co się wokół nich dzieje, ale on nie słuchał i udawał, że jej nie wierzy. Nie mógł jednak nie zauważyć, że unikano go, kiedy przechodził przez wioski. Balijczycy - zwykle uśmiechnięci, łagodni ludzie - znikali w swoich chatach z trzciny, kiedy tylko się pojawiał, lub odwracali się, gdy próbował nawiązać z nimi rozmowę. Jedynie dzieci nie bały się i nie przejmowały niczym,

wyciągając ręce po cukierki, a czasami zabawki. - To beznadziejne! Zupełnie beznadziejne! - powtarzała raz po raz Roksana. Nie śmiała jednak powiedzieć tego na głos, by nie sprawić przykrości wujowi. Wiedziała, że zdaje sobie sprawę z tej sytuacji, gdyż bruzdy na jego twarzy pogłębiły się i tak schudł, że ubranie, które przywiózł ze sobą z Holandii, wisiało

na nim jak na strachu na wróble, Z trudem przełykał nawet ulubione swoje potrawy przygotowywane przez Gertrudę. Nabrał zwyczaju oddalania się, przemierzania pól i lasów niczym duch lub - jak by to powiedzieli Balijczycy - leyak, którego się wszyscy obawiali. Roksana wiedziała, że Balijczycy mieli tak głęboko zakorzeniony strach przed złymi duchami, iż jeśli kogoś

utożsamiali z leyakiem, musiał mieć się na baczności. Oznaczało to dla nich, że ten ktoś „tańczy w płomieniach, straszy na cmentarzach, a starzy ludzie wierzyli, że w kolejnym życiu wcieli się w jakąś groźną bestię, taką jak tygrys, małpa czy rekin". Przypuszczała, iż Pieter Helderik wędrując przez lasy i powtarzając na głos modlitwy - które czasem podtrzymywały

go na duchu, ale często brzmiały jak udręczona spowiedź skruszonego grzesznika wystraszył już niejednego Balijczyka. Roksana była całkiem pewna, że z jej wujem dzieje się coś bardzo niedobrego; zaczął opadać z sił, a ze swych wędrówek wracał do domu tak wyczerpany, że odmawiał wszelkiego jadła i kładł się do łóżka, patrząc przed

siebie zamglonym wzrokiem. - Wygląda, jak człowiek, na którego rzucono urok! pewnego dnia orzekła Gertruda. Roksana zdawała sobie sprawę, że Gertruda wyraziła to, do czego ona sama obawiała się przyznać nawet w myślach. W Anglii czy Holandii roześmiałaby się słysząc takie podejrzenie, ale teraz - znając moc

kapłanów i powszechną wiarę w czarną magię - intuicyjnie wyczuwała, że zdarzyło się coś, z czym zdrowy rozsądek nie ma nic wspólnego. Pewnego dnia Pieter Helderik nie powrócił z długiego spaceru. Znaleziono go martwego w lesie i Roksana była przekonana, że nie umarł śmiercią naturalną, ale wskutek interwencji sił nadprzyrodzonych. Jakiż sens miałoby jednak

rozgłaszanie tych podejrzeń? Nie przywróciłaby mu tym życia! Kiedy Pieter Helderik został pochowany na holenderskim cmentarzu, Roksana stanęła w obliczu niezwykle trudnego problemu. Władze holenderskie wydały rozporządzenie, że sieroty spośród zamieszkałej tu ludności będą umieszczane w

sierocińcach na Bali lub na Jawie. Świadomość, że taki los może spotkać Karela, przerażała Roksanę. Nie dopuszczała do siebie myśli, że chłopiec mógłby się wychowywać bez miłości i czułości. Wiedziała, że gdyby ciotka Agnes żyła, nie zniosłaby tego. Przez pamięć dla ciotki i wuja, których bardzo kochała, postanowiła, że zrobi dla ich dziecka wszystko, co tylko

będzie w jej mocy. Wiedziała, że w Anglii żyją krewni, którzy by się nim zaopiekowali i otoczyli miłością, gdyby tylko udało jej się go wysłać do Europy. Problem w tym, że nie wiedziała, jak to zrobić. Jeśliby teraz wyznała, że misjonarz i jego żona zataili fakt narodzin Karela, uznano by to za postępek haniebny, za próbę oszustwa

władz holenderskich. I z pewnością konsekwencje poniosłaby nie tylko ona, ale przede wszystkim Karel. Chłopiec nie dostałby zezwolenia na opuszczenie wyspy, wysłano by go do sierocińca, a ją zmuszono do powrotu do domu. Jednocześnie miała świadomość, że gdyby udało się umieścić chłopca u krewnych w Anglii, całe lata mogłyby

upłynąć, zanim odzyskałaby dziecko. Nie była też pewna, czy rodzina jej ciotki miałaby prawo do wychowywania go, ponieważ Karel był obywatelem holenderskim. Wszystko to przerażało ją i Roksana doszła do wniosku, że jedynym rozwiązaniem bezpiecznym dla dziecka jest utrzymywanie jego istnienia w tajemnicy. Miała szczęście, że znalazła w lesie

rodzinę, która ukryła Karela zaraz po śmierci Pietera Helderika, kiedy dom nachodzili bez przerwy urzędnicy holenderscy. Wkrótce po przyjeździe na Bali Roksana odkryła swe powołanie. Jeszcze mieszkając w Anglii bardzo interesowała się rzeźbą i pomimo protestów matki nalegała, by pozwolono jej

pobierać lekcje modelowania w glinie. Jednak dopiero na widok Balijczyków rzeźbiących w drewnie, którego było w lasach pod dostatkiem, uświadomiła sobie, co najbardziej chciałaby robić w życiu. Wysoko na wzgórzach zobaczyła snycerzy mieszkających w chatach ukrytych wśród drzew, którzy pracowali z dłutem w dłoni przez cały Boży dzień aż do zapadnięcia nocy.

Przytrzymując zręcznie bosymi stopami kawał drewna, rzeźbili wytrwale, pochyleni nad swym dziełem. Przyglądała się, jak nadają kształt ogromnym blokom sowo, ciemnoczerwonego drewna, przemieniając je w tancerki i byki, czy też pracują w drzewie tekowym, które - jak się dowiedziała - szczególnie dobrze nadaje się do modelowania postaci kobiecych lub smukłych jeleni.

Co zręczniejsi snycerze z genialną precyzją i dbałością o szczegóły wycinali dłutem młodego boga Wisznu dosiadającego skrzydlatego Garudę o ludzkich nogach. Figurki były bardzo małe i często wyrzeźbione z przepięknie pachnącego drzewa sandałowego. Roksana postanowiła, że nauczy się tej sztuki, i znalazła nauczyciela w osobie Idy Anaka Temu.

Był to mały, zasuszony człowieczek, o którym doświadczeni rzeźbiarze mówili z szacunkiem, a młodzi - z obawą. Błagała go, by zechciał ją uczyć, a on, kiedy zobaczył, jak zręczne są jej palce, zgodził się. Od tej chwili odmieniło się jej życie. Znalazła w nim szczęście i odkryła zainteresowania, tak różne od tych, które znała do tej pory.

Balijczycy mieli w zwyczaju malować swe rzeźby, nadając im jaskrawe barwy czerwieni, błękitu, żółci i zieleni kolorów tradycyjnie używanych do dekorowania świątyń i masek, noszonych z okazji różnych świąt. Czerwony smok ze złotymi skrzydłami, ogromnymi kłami szczerzącymi się w górnej i dolnej szczęce, i ze złotą koroną na głowie wyglądał bardzo malowniczo; podobnie

skrzydlaty demon o złośliwej twarzy, stojący na piedestale. Głowy lampartów, tańczące postacie, owady i zwierzęta o często wynaturzonych kształtach, wszystkie najpierw były robione z różnych gatunków drewna, a potem malowane najbardziej jaskrawymi barwami, jakie ich twórcy potrafili znaleźć. Błękit, czerwień, żółć, czerń i biel uzupełniane były

złotem i każda świątynia mieniła się kalejdoskopem barw, które dla europejskiego oka nabierały piękna dopiero po sześciu miesiącach, gdy kolory nieco wyblakły w wilgotnym powietrzu. Już po krótkim czasie Roksana doszła do wniosku, iż drewno samo w sobie jest tak piękne, że ani malowanie, ani pozłacanie nie są mu potrzebne.

Kiedy powiedziała Idzie Anakowi Temu, że nie ma zamiaru upiększać swoich rzeźb, początkowo popatrzył na nią ze zdziwieniem. Potem jednak, jako artysta, zrozumiał jej decyzję i zaakceptował. I właśnie Idzie Anakowi Temu Roksana zwierzyła się ze swego problemu dotyczącego Karela. Jego zachowanie było typowym przykładem balijskiej

szlachetności i wyrozumiałości; kiedy powiedziała, że chce ukryć dziecko przed władzami holenderskimi, zaofiarował swą pomoc, o nic nie pytając. Balijczycy nienawidzili holenderskich kolonizatorów. Jako ludzie kochający wolność, woleli tyranię swoich radżów od upokarzającego jarzma obcej władzy. - My wziąć to dziecko, moja żona i ja. W naszym domu

ono być szczęśliwe i bezpieczne zapewnił Ida Anak Temu. Roksana poznała już na tyle Balijczyków, by docenić ich dobroć i szlachetność. Podziękowała z całego serca swemu mistrzowi, a wyraz wdzięczności w jej oczach i ton jej głosu mówiły więcej niż wypowiedziane słowa. Tej samej nocy wyruszyła z wioski w stronę lasu z Gertrudą niosącą Karela na rękach.

Ciemne drzewa wyglądały tajemniczo i niesamowicie, ale księżyc oświetlił im ścieżkę wspinającą się po poszarpanych głazach i w końcu dostrzegły przed sobą światła domu Idy Anaka Temu, w którym opuszczone były bambusowe maty, co nadało wnętrzu wyraz intymności. Przy pełgającym świetle jednej oliwnej lampki żona Idy Anaka Temu wzięła delikatnie śpiące dziecko na ręce. Jej

opiekuńczy gest upewnił Roksanę, że chłopiec będzie bezpieczny i szczęśliwy. Często widywała malca, gdyż nadal pobierała lekcje u Idy Anaka Temu i nikt nie mógł żywić żadnych podejrzeń, gdy widział ją idącą w stronę jego domu. Jednakże po śmierci Pietera Helderika Roksana stanęła wobec nowego problemu. Na drodze jej życia nieoczekiwanie

stanął gubernator wyspy, Mijnheer van Kaerstock! Spotykała go przy wielu okazjach, kiedy Pieter Helderik bywał wzywany do siedziby gubernatora, by odnowić pozwolenie na swą działalność misyjną, a ona mu towarzyszyła. Wtedy to właśnie Roksana instynktownie wyczuła niebezpieczeństwo we wzroku, jakim gubernator patrzył na

nią. Domagał się - zdaniem Roksany bez wyraźnej potrzeby długich rozmów i wypełniania skomplikowanych formularzy. Przychodził do nich kilkakrotnie, wypytując, jak im się żyje na Bali; lecz Roksana wiedziała, że to ona jest przyczyną tych odwiedzin. Uważała jednak, że w domu wuja nic jej nie grozi, sądząc, że gubernator nie odważy zalecać się do niej.

Lecz śmierć wuja odebrała jej poczucie bezpieczeństwa, a z powodu Karela zrozumiała, jak bardzo jest bezradna. Nie trwało długo, zanim gubernator wyłożył karty na stół. Wezwał ją do swej rezydencji i zaproponował pracę, jako że mówi biegle po angielsku i holendersku. Powiedział, że utrzymuje stałe kontakty z Anglikami w Singapurze i że potrzebuje kogoś, kto tłumaczyłby jego

listy. Wszystko to brzmiało dość prawdopodobnie, lecz Roksanie wystarczyło spojrzeć na wyraz oczu gubernatora, by wiedzieć, co się kryje za tą propozycją. Uprzejmie mu odmówiła. - Jak wasza ekscelencja wie, interesuje mnie snycerstwo odpowiedziała mu - i pragnę kontynuować nie tylko lekcje, jakie pobieram, ale także sama chcę

rzeźbić. - Dopilnuję, by pani miała mnóstwo czasu na własne zainteresowania, podczas gdy będzie pani dla mnie pracować. - To uprzejme ze strony waszej ekscelencji, ale nie potrzebuję płatnego zajęcia. - Stać panią na to? Pytanie to było grubiaństwem, ale odpowiedziała na nie uprzejmie.

- Mam własne dochody. To go zaskoczyło. Widocznie sądził, iż narzuci jej swą wolę choćby dlatego, że znalazła się w trudnej sytuacji materialnej. - Może powinna pani wrócić do Anglii, skoro pani wuj nie żyje. Wiedziała, że mówi to tylko po to, żeby ją przestraszyć, bo w rzeczywistości wcale nie życzy sobie

jej wyjazdu. - Jestem na Bali bardzo szczęśliwa. - Nie wiem, czy będę mógł wydać pani zezwolenie na dalszy pobyt. Była to groźba. Roksana nie zareagowała, ale dobrze wiedziała, że od tej chwili nieraz ją usłyszy. Kiedy poprzedniego

dnia otrzymała polecenie gubernatora, by się stawiła u niego w domu, nawet się nie zdziwiła, gdyż wiedziała, że gubernator ma wszelkie podstawy, by po nią posłać; nie miała dokumentów w porządku. Żywiła jednak nadzieję, że zostawi ją w spokoju i nadal będzie mogła korzystać z

tymczasowego zezwolenia wydanego Pieterowi Helderikowi i jego rodzinie. Wezwanie nadeszło w dniu, który cały rzekomo spędziła z Idą Anakiem Temu, lecz w rzeczywistości bawiła się z Karelem. Chłopiec miał teraz szesnaście miesięcy i z dnia na dzień stawał się coraz ładniejszy. Rozpoznawał ją, kiedy zjawiała się, i wyciągał małe, pulchne rączki, usiłując

wymówić jej imię. Był roześmianym i pogodnym dzieckiem, toteż przyciskając go mocno do piersi Roksana poprzysięgła sobie, że nigdy nie pozwoli, by go zamknięto w surowym holenderskim sierocińcu, gdzie życie było równie pozbawione uczuć, nudne i bez wyobraźni jak ludzie, którzy zajmowali się dziećmi.

Siedząc teraz z Karelem, Roksana zwróciła uwagę na bawiące się w pobliżu balijskie dzieci, które wyglądały niczym małe, złociste amorki z rysunków Fragonarda. Wystarczyło spojrzeć, by wiedzieć, że są szczęśliwe. Patrząc na rozbawioną gromadkę, którą ponosiła wyobraźnia, Roksana pomyślała, że chyba nie ma na świecie miejsca, które by bardziej przypominało raj.

- Musisz tu pozostać, Karelii, ale pewnego dnia zabiorę cię do Anglii - powiedziała. Słowa te zabrzmiały niemal jak przysięga. Spoglądając na nią, Karel gaworzył radośnie i wyciągnął pełną dołeczków rączkę, aby dotknąć jej policzka. Siedząc teraz u gubernatora w pokoju gościnnym, przypominającym oficjalny, salon holenderski, Roksana

spojrzała na hrabiego i serce jej się ścisnęło, że oto ma przed sobą następnego wroga: wysokiego urzędnika, który stanowi niebezpieczeństwo dla niej i dla Karela. Przez krótką chwilę pomyślała, że jeśli ów nowo przybyły będzie nadmiernie gorliwy i wścibski, w ostateczności odwoła się do gubernatora. Wiedziała jednak, jaką cenę musiałaby wtedy zapłacić, i

wolała o tym nie myśleć. Ponieważ obdarzona była naturalnym dziewczęcym wdziękiem, nikt nie spostrzegł, jak bardzo jest zdenerwowana. Wszystkie nerwy jej ciała były napięte, a umysł nastawiony na rozważanie i analizowanie każdego pytania, jakie jej zadawał hrabia, na wypadek, gdyby chciał zastawić na nią pułapkę. - Czy podoba się pani życie na Bali, Miss Barclay? -

spytał hrabia. - Uważam, że jest bardzo interesujące i że warto pozostać tu dłużej. - Ma pani na myśli snycerstwo? - Tak, pobieram lekcje u jednego z największych rzeźbiarzy na wyspie. - Czy jest naprawdę taki dobry? Wydawało jej się, że za jego słowami kryje się kpina,

toteż odpowiedziała: - Sądzę, że gdyby jego prace wystawiono w Londynie lub Amsterdamie, bez wątpienia zdobyłyby uznanie. - Nie przypuszczałem, że żyje wśród nas taki geniusz! wtrącił się gubernator. - Muszę odwiedzić tego człowieka i sam się o tym przekonać. - Myślę, że dla jego ekscelencji byłoby to trudno dostępne

miejsce - szybko powiedziała Roksana. - Lecz jestem pewna, że on poczułby się niezwykle uhonorowany, gdyby mógł przynieść parę swych rzeźb do pałacu. Zdała sobie sprawę, iż popełniła błąd, mówiąc w imieniu Idy Anaka Temu. Upomniała siebie, że musi uważać na wypowiadane przez siebie słowa i że musi być ostrożniejsza. - A czy uważa pani, Miss Barclay, że pani prace

dorównują jego rzeźbom? - indagował hrabia. Wydało się jej, że mówi to z sarkazmem, więc odpowiedziała: - Nie przypuszczam, bym mogła dorównać Balijczykom, których rodziny od pokoleń zajmowały się snycerstwem. - Czy jednak jest pani zadowolona ze swoich prac? - Sądzę, że dużo w nich jeszcze niedociągnięć - odparła

Roksana. - Chciałbym zobaczyć, nad czym pani pracuje, i czy rzeczywiście jest sens, żeby pani pozostawała na wyspie. Roksana wstrzymała oddech. Miała uczucie, że hrabia dał jasno do zrozumienia, że wątpi, czy jej obecność tutaj jest uzasadniona. Ponieważ bardzo przestraszyła się, podniosła oczy na gubernatora.

- Proszę... waszą ekscelencję - błagała o przedłużenie... zezwolenia na pobyt. Mówiąc to zauważyła błyski w jego oczach. Był zachwycony, iż dziewczyna zmuszona jest błagać go o pomoc. - Odkładam decyzję do czasu, aż hrabia obejrzy pani prace. Nie wątpię, iż jest autorytetem w dziedzinie snycerstwa. Teraz hrabia, a nie Roksana, zaczął podejrzewać, że

gubernator powiedział to z sarkazmem. Hrabia istotnie posiadał ogromną kolekcję rzeźbionych figur, które przedstawiały dużą artystyczną wartość. Wiele z nich kupił w Rzymie, kilka w Grecji i nagle przyszło mu do głowy, że mógłby pokazać je Roksanie i porównać jej prace z tymi, które posiadał. Było w tej młodej kobiecie coś, co przywodziło mu na

myśl Afrodytę, którą nabył w Atenach. Rzeźba była uszkodzona, ale doskonała linia piersi i bioder pozostały nietknięte. Często stawał przed nią i myślał, że daje mu poczucie satysfakcji, jakiej żaden eksponat z jego kolekcji nie był w stanie wywołać. I musiał przyznać, że żadna kobieta nie budziła w nim takich uczuć jak rzeźba Afrodyty. Teraz nagle pomyślał, że

było coś w Roksanie, co uparcie przypominało mu ten fragment marmuru. - Jak to jego ekscelencja sugeruje powiedział na głos chciałbym obejrzeć pani prace. Uważając, że posłuchanie dobiegło końca, Roksana podniosła się. - O której godzinie przyjdzie pan jutro, Mijnheer? zapytała.

- Z rana - odpowiedział hrabia, Roksana dygnęła. Zerknęła na gubernatora i w jego oczach dostrzegła taki wyraz, że odwróciła się ze wstrętem. Jeszcze raz dygnęła i bez słowa wyszła z pokoju. ROZDZIAŁ 3 Na małym balijskim koniku hrabia dotarł do wioski, w której mieszkała Roksana. Po obu stronach drogi ciągnęły się głębokie rowy, a za

nimi wznosiły się domy otoczone wysokimi murami z gliny, zwieńczonymi strzechą z kunsztownie rzeźbionymi bramami. Niektóre z mijanych przez niego ulic wyglądały jak ciemnozielone tunele utworzone przez zwieszające się drzewa. Wszędzie przy drodze bawiły się dzieci, goluteńkie jak je Pan Bóg stworzył, a wychudzone psy ujadały przed każdym wejściem.

Tresowane do walk koguty, trzymane w koszykach, tworzyły barwny i hałaśliwy deseń na tle ścian. Hrabia wiedział, że walczące koguty nie powinny być izolowane, toteż ich właściciele umieszczali je od strony ulicy, by obserwowały przechodniów. Czerwone hibiskusy i purpurowe bugenwille rosły wokół, a opadłe kwiecie jaśminu tworzyło biały dywan na drodze, po

której stąpał koń hrabiego. Na obrzeżach wioski rozpoznał dom Roksany na podstawie opisu, którego cierpkim i nieprzyjaznym tonem udzielił mu gubernator. Prawdę mówiąc, to właśnie jego ekscelencja przypomniał mu przy śniadaniu, że mają odwiedzić Roksanę Barclay i obejrzeć jej rzeźby. - To bardzo uzdolniona młoda kobieta -

powiedział jowialnie - i właśnie z tego powodu, pomimo nacisków starszych dam z holenderskiej społeczności, zezwoliłem jej pozostać na wyspie. Hrabia był wystarczająco spostrzegawczy, by nabrać pewności, że inna była przyczyna takiej decyzji. Gdy zobaczył gości, których gubernator zaprosił poprzedniego wieczora na

przyjęcie, by poznali holenderskiego wysłannika królowej, nie był zdziwiony, że gubernator szuka innych rozrywek. Jego żona bawiła obecnie w Holandii u swych rodziców i jej rolę pełniła żona pierwszego ministra. Była to wielka, tłusta i nudna kobieta, jedna z tych, jakie hrabia tysiące razy spotykał na bankietach w Holandii. Tego wieczora, kiedy na dworze zapadł już zmierzch, na niebie

błyszczały gwiazdy, a przez otwarte okna wpadał aromat kwiatów, hrabia westchnął z żalem, że musi tracić czas na zabawianie holenderskich mieszczuchów, którzy potrafią rozmawiać tylko o swoich przyziemnych sprawach. Nawet się nie dziwił, że zupełnie nie interesowali się rządzonym przez siebie krajem i że wspaniale rzeźbione

świątynie, które podobnie jak balijskie obyczaje wywodziły się od Hindusów osiedlonych z dawna na wyspie, nie robiły na nich wrażenia. Mógł łatwo zrozumieć, że te holenderskie kobiety miały za złe Roksanie wyłącznie to, że jest zbyt piękna. Uroda, gdziekolwiek by to było, zawsze wzbudza kobiecą zazdrość u innych kobiet, a ponieważ hrabia był uważnym

obserwatorem, wiedział, że wzbudziła u gubernatora całkiem inne uczucie. Postanowił tamtego wieczoru, że musi dowiedzieć się czegoś istotnego o Balijczykach, a ponieważ podejrzewał, że obecność gubernatora tylko mu w tym przeszkodzi, powiedział więc stanowczo, posilając się kawałkiem wspaniale dojrzałej papai:

- Myślę, wasza ekscelencjo, że lepiej będzie, jeśli sam odwiedzę Miss Barclay. Zobaczę wsie oraz tych, którzy tam mieszkają, bez onieśmielania ich waszą dostojną obecnością. Nie chciał, by jego słowa brzmiały protekcjonalnie, dostrzegł jednak, że oczy gubernatora rozbłysły gniewem. - Uważam za swój obowiązek powiedział po chwili eskortować pana i zapewnić mu

bezpieczeństwo. - Nie wierzę, by mi coś tu groziło odrzekł hrabia. W przysyłanych do Holandii raportach nieustannie podkreślano fakt, iż na terytorium Bali okupowanym przez Holendrów panuje całkowity spokój. „Ludność - donosił jeden z komunikatów - zadowolona jest z rządów swych nowych władców i nie przejawia żadnych

buntowniczych nastrojów". Ponieważ gubernator milczał, hrabia odezwał się: - Chciałbym, jeśli to możliwe, pojechać konno. Potrzebuję ruchu i sądzę także, że skoro jest tu niewiele dróg, łatwiej w ten sposób poznam okolice. Odprawił chłopca stajennego i odjechał z rezydencji, zdając sobie sprawę, jak naraził się gubernatorowi. Nie przejął

się tym zbytnio. Życic przyzwyczaiło go, że zawsze stawiał na swoim, i jeśli komuś robił tym przykrość, mało go to wzruszało. Teraz, kiedy ujrzał domostwo otoczone murem ulepionym z gliny i zwieńczonym strzechą, z wysoką bramą, nad którą wisiał krzyż, wiedział, że to dom Roksany. Przypominając sobie jej wdzięk i urodę, był coraz bardziej

podniecony. Po raz pierwszy od czasu opuszczenia Holandii poczuł w sobie chęć do życia, która zwykle wstępowała weń, gdy nabył nowe dzieło sztuki albo - przed każdą nową przygodą miłosną. Zeskoczył z siodła i wprowadził konia na główny dziedziniec. Były tam, jak tego się spodziewał, liczne bale lekkie bambusowe konstrukcje kryte strzechą - i oczywiście

świątynia poświęcona rodowym bóstwom. Przypuszczał, że jest teraz pusta, nie ma w niej kwiatów ani ofiar składanych w postaci jedzenia. Przed domem rosły wysokie palmy kokosowe i taki gąszcz czerwonych hibiskusów i purpurowych bugenwilli, że miejsce to mogłoby być świątynią ku czci samej Roksany. Kiedy tak rozmyślał, dziewczyna wyszła z bale, a za nią

mały balijski chłopiec, który wziął od hrabiego konia. - Dzień dobry, Miss Barclay! Ukłoniła mu się i spytała zaskoczona: - Przyjechał pan sam? - Jak pani widzi - odparł hrabia - choć jego ekscelencja miał wielką ochotę mi towarzyszyć. Dostrzegł rumieńce, które pojawiły się na twarzy dziewczyny, i wiedział już, że żywił

słuszne podejrzenia. - Czy zechce pan wejść do mojej pracowni? - zapytała pośpiesznie, jakby chciała zmienić temat rozmowy. - Oczywiście - odpowiedział hrabia. Odwróciła się i poszła przed siebie, a on patrząc na jej smukłą talię ponad tiurniurą eleganckiej bawełnianej sukni pomyślał, że jest bardzo dobrze ubrana jak na misjonarkę.

Zastanawiał się, w jaki sposób mogła zapłacić za taką suknię, która - jak oceniło jego doświadczone oko - nie była uszyta w domu. To, co Roksana nazywała pracownią, było dużym bale pokrytym grubą strzechą z liści palmowych i z drewnianą podłogą wznoszącą się trzy stopy nad ziemią. Dzięki bambusowym matom można było utworzyć ściany z każdej z

czterech stron. Teraz tylko jedna była opuszczona, zasłaniając wnętrze przed słońcem. Hrabia był pewien, że Roksana rzeźbi niewielkie figurki, o których czytał w książkach o sztuce Wschodu. Małe zwierzęta albo znane z mitologii postacie półbogów, półludzi lub też przepiękne ryby czy skrzydlate żółwie. Kiedy wszedł na wzniesioną ponad poziom ziemi podłogę,

pomyślał w pierwszej chwili, że Roksana ma mu do pokazania tylko ciężkie kloce drewna, które ktoś ściągnął z lasu i tu ustawił. I zdziwił się widząc, że niektóre kloce są już wyrzeźbione. Przedstawiały postacie ludzi i zwierząt i zdały się wyrastać wprost z drewna. Hrabia znał się na rzeźbie, a zwłaszcza na rzeźbie

starożytnej Grecji, która najbardziej go fascynowała. I teraz uświadomił sobie, że widzi coś zupełnie innego, lecz równie urzekającego. Przez chwilę milczał, a potem zapytał: - Czy to pani dzieło, czy pani mistrza? - To są moje prace - odpowiedziała Roksana. Hrabia podszedł do miejsca, gdzie wielki blok drewna sowo przedstawiał męski tors. Nie był on

jeszcze całkiem wykończony, a jednak mięśnie na plecach mężczyzny, sposób, w jaki trzymał głowę, zachwycały swoją naturalnością. Wydawało się, że postać żyje i zaraz się poruszy. Wpatrywał się w rzeźbę z osłupieniem, a potem przy drzwiach zobaczył wykonaną z drewna tekowego postać kobiety, mającą około trzech stóp wysokości. Obnażona do

pasa kobieta klęczała na ziemi z rękami uniesionymi w tradycyjnym modlitewnym geście, ale nie pochylała głowy i nie miała spuszczonych oczu, tylko wpatrywała się w niebo, jakby w nim szukała natchnienia. Hrabia swym okiem znawcy dostrzegł, że Roksana wykorzystała naturalne krzywizny drewna i każdy jego słój, by oddać wdzięk modelki. Twarz dziewczyny wyrażała jednak

coś więcej - lęk, zachwyt i ekstazę. Milczał, zaskoczony, a jednocześnie tak poruszony, jak kiedyś na widok Afrodyty. Podziwiał linię szyi, krągłość piersi, drobne palce i znów jego wzrok zatrzymał się na twarzy. Z wysiłkiem odwrócił się, nadal nic nie mówiąc, i spojrzał na rzeźbę młodego jelenia węszącego z podniesioną głową

niebezpieczeństwo; mięśnie miał naprężone, a oczy czujne. - Jak się pani udało tak szybko posiąść tę sztukę? zapytał. - To było we mnie, zanim przyjechałam na Bali wyjaśniła Roksana. - Czułam to swoim umysłem i swoimi palcami, ale nigdy nie miałam okazji rzeźbić, nikt mnie tego nie uczył.

- Ten, którego pani wybrała na swego mistrza, musi być nadzwyczajnym człowiekiem. - O tak! Hrabia odwrócił się i patrzył badawczo na dziewczynę, jakby wciąż nie był pewny, że to ona jest twórcą tych prac. - Jak to możliwe - zadawał sobie pytanie - by taka delikatna i krucha istota rzeźbiła jak doświadczony artysta?

Roksana - widząc jego zdumienie, uśmiechnęła się i rzekła: - Może chciałby pan zobaczyć różne drobiazgi, które robię dla tych, co są mi życzliwi? Mówiąc to podeszła do stołu, na którym hrabia zobaczył niewielkich rozmiarów rzeźby. Właśnie takie prace, jakie spodziewał się zobaczyć w jej pracowni. Ale i one były dla

niego zaskoczeniem. Była tam dłoń niewątpliwie balijskiej kobiety; prawie naturalnych rozmiarów, z lekko zgiętymi palcami, delikatna i piękna w swojej wielkiej prostocie. Jak również dłoń dziecka, tłuściutka i pofałdowana, wykonana z drewna sandałowego. - Uwielbiam pracować w drewnie sandałowym wyjaśniła Roksana, choć hrabia milczał. - Moje dłonie pachną

później przez wiele godzin i zawsze mam wrażenie, że w tym aromacie jest zawarty cały czar Wschodu. Hrabia wziął do ręki figurkę bogini. Wokół podstawy tej małej statuetki węże i małpy ścigały się w szalonej gonitwie. Bogini przypominała mu nieco Roksanę i nagle, jakby zapominając o „urzędowej" uprzejmości, wykrzyknął: - Chciałbym to kupić od pani! Roksana

potrząsnęła głową. - Tu nic nie jest na sprzedaż. - Ależ dlaczego? - One są moje, nie chcę... ich stracić. Hrabia pomyślał, że to samo czułby w przypadku swoich skarbów, ale ponieważ pragnął mieć w swej kolekcji tę boginię, nalegał: - Czy to nie jest samolubne? Roksana

roześmiała się. - Mój wuj był takim gorącym chrześcijaninem, że gotów był oddać ostatnią koszulę z grzbietu. Musiałam być samolubna ze zwykłej konieczności i przyzwyczaiłam się do tego. - Chciałbym jednak kupić tę boginię! - Więc ją panu ofiarowuję. - Nie mogę przyjąć tak wielkodusznego podarunku.

- Dlaczego nie? - spytała. - Czy boi się pan oskarżeń o łapownictwo i korupcję? W pierwszej chwili hrabia nie zrozumiał, co ma na myśli, ale nagle stwierdził: - Może to i dobry pomysł. Jeżeli będę pani dłużnikiem, nie będzie mi wypadało nalegać, by opuściła pani wyspę. Gdy jego oczy napotkały jej wzrok, powiedziała już innym

tonem: - Proszę... nie odsyłać mnie stąd. - Nie mam takiej władzy - odpowiedział hrabia. - Mogę tylko doradzać gubernatorowi. - Więc proszę mu powiedzieć, że powinnam tu pozostać. Minęła chwila, zanim dodała: - Tylu jeszcze rzeczy chcę się nauczyć. - Nie mogę sobie wyobrazić, co mogłoby to być - odparł

hrabia. - Mówię szczerze: jestem pełen podziwu dla pani talentu. Spojrzała na niego, jakby chciała sprawdzić, czy mówi prawdę, a potem powiedziała z wahaniem: - Pan naprawdę myśli, że to jest dobre? - Więcej niż dobre - odparł. - Pani jest geniuszem w tej sztuce i mówię to jak najbardziej poważnie. - Czuł, że jej nie

przekonał, więc ciągnął dalej: - Ja sam posiadam trochę rzeźb i nie jest to głos ignoranta, kiedy mówię, że pani prace są wyjątkowe! - I dostrzegając wyraz radości na jej twarzy, dodał: - Kiedy pani wykona ich więcej, chciałbym zorganizować wystawę w Amsterdamie. - Wolałabym, żeby to było w Londynie. - Znowu jest pani samolubna. - Tak się składa - powiedziała Roksana -

że nie mam ochoty nigdzie ich wystawiać. Rzeźbię dla siebie, ponieważ czuję potrzebę, której nie mogę się oprzeć. - Myślę, że właśnie tak czują wszyscy artyści - cicho odrzekł hrabia i podszedł do torsu mężczyzny. - Co panią natchnęło do wykonania tej rzeźby? zapytał. Roksana milczała przez chwilę. Wyraźnie biła się z

myślami, czy powiedzieć mu prawdę. W końcu odpowiedziała, z trudem wydobywając z siebie słowa: - Kiedy widzę kawał drewna, czuję... co w nim jest, co on wyobraża, nawet zanim... go dotknę. Hrabia milczał wiedząc, że to właśnie odczuwali wielcy rzeźbiarze - Michał Anioł, Canova. Materiał, w którym pracowali, narzucał im nie tylko kształt przyszłego arcydzieła,

ale i sposób, w jaki należało przystąpić do pracy. Ponownie spojrzał na modlącą się kobietę i zobaczył, że sprawia wrażenie, jakby nie została wyrzeźbiona, lecz stworzona z naturalnych słojów drewna. Wyciągnął rękę, by dotknąć jej głowy i odrzuconej w tył szyi. W tym momencie wydało mu się, że dotyka samej Roksany i zaczął się zastanawiać, czy jej gładka skóra

zadrżałaby od pieszczotliwego dotyku jego palców. Ona zaś podeszła do wielkiego, jeszcze nie tkniętego kloca drewna tekowego, które kryło w sobie gładkie piękno tak charakterystyczne dla teku pochodzącego z lasów Bali. Kiedy stała i patrzyła na nie, hrabia zbliżył się i zapytał: - Co pani widzi? - A co panu przywodzi ono na myśl?

- Pierwszeństwo daję zawsze paniom rzekł. Posłała mu przelotny uśmiech dziecka zadowolonego z zabawy. - Nie jestem pewna - stwierdziła - ale myślę, że wewnątrz jest rzeźba tancerki lelong, która prosi, by ją uwolnić. Kiedy tylko to powiedziała, hrabia oczyma wyobraźni zobaczył prężne, półnagie ciało, wyszukaną biżuterię i złocone przybranie głowy, ruch szczupłych,

delikatnych dłoni posłusznych rytuałowi tańca liczącego setki lat. - Jedno pani przyrzekam - rzekł cicho. Nie wolno będzie pani opuścić Bali, dopóki pani tego nie skończy. Usłyszał jakby westchnienie ulgi, wydobywające się z piersi dziewczyny. - Może więc będę musiała postępować jak Penelopa i

niszczyć w nocy to, co zrobię w dzień, żeby nigdy nie ukończyć tej pracy - odparła już bardziej odprężona. - Trochę to trudne, gdy się pracuje w drewnie! Znów uśmiechnęła się do niego i poczuł, że rezerwa, z jaką odnosiła się do niego od chwili, kiedy wszedł na podwórze, już minęła. Rozejrzała się po pracowni i powiedziała: - Mam nadzieję, że pan rozumie,

dlaczego to znaczy tak... dużo dla mnie. - Tak - odparł hrabia - i może pewnego dnia będę mógł udowodnić, że naprawdę panią rozumiem. Słowa popłynęły mu z ust, choć nie zastanowił się wcale, czy powinien je powiedzieć. Ale wyobraził sobie nagle Roksanę spacerującą wśród jego skarbów, oglądającą jego

obrazy, dotykającą jego rzeźb, rozumiejącą - jak chyba żadna kobieta nie potrafiłaby zrozumieć dlaczego pragnie to wszystko posiadać. Jego spojrzenie, które spoczęło na twarzy dziewczyny, zawstydziło ją trochę, szybko więc powiedziała: - Przepraszam, że zaniedbałam swoich obowiązków i nie zaproponowałam panu żadnego poczęstunku. Balijczycy

byliby zgorszeni moimi złymi manierami. - Poprosiłbym, jeśli to nie sprawi pani kłopotu, o coś zimnego do picia - odparł hrabia. - Jest tu bardzo gorąco, jeszcze się nie przyzwyczaiłem do tego klimatu. - Ma pan zamiar zostać tu długo? - To zależy... - odpowiedział wymijająco. Roksana zeszła z podwyższenia, gdzie stały jej rzeźby, i poprowadziła go do

drugiego bale. Znów podłoga wznosiła się ponad poziom gruntu, a z trzech stron opadały bambusowe maty; budynek ten mógłby być domem prostego wieśniaka. Było tam jednak - ustępstwo na rzecz Zachodu - kilka foteli, stół i dwie rzeźbione skrzynie stojące pod bambusowymi ścianami. Znajdowały się też wazony z kwiatami,

czego nie zobaczyłoby się w balijskim domu, i biblioteczka z licznymi tomami, które w większości zabrała ze sobą z Holandii. Kiedy rozsiedli się, a mała dziewczynka pobiegła powiedzieć Gertrudzie, co ma im podać, hrabia zaczął zastanawiać się, dlaczego Roksana prawie nie opuszcza rezydencji.

Wydawało się, że wtopiła się w swe otoczenie, jakby była jednym z kloców drewna stojących w pracowni. Było w niej coś, co sprawiało, że pasowałaby wszędzie, gdziekolwiek by się znalazła, nie tracąc nic ze swej odrębności i niezwykłości. - Niech mi pani opowie o sobie poprosił. - Czy pyta pan oficjalnie czy nieoficjalnie? - zagadnęła Roksana.

Roześmiał się. - Błagam, proszę nie być wobec mnie taką podejrzliwą. Teraz kiedy pokazała mi pani swoje rzeźby, gotów jestem nawet namawiać panią, by nigdy nie opuszczała Bali. - Czy mówi pan prawdę? - Nie mówię tego ot, tak sobie, ale jako znawca piękna drugiemu znawcy piękna. - Czy tak właśnie pan o mnie myśli?

- Ja to wiem - odparł hrabia. - Różnica między nami polega na tym, że kiedy ja kolekcjonuję, pani tworzy! Uważam, że to najmilszy komplement, jaki kiedykolwiek usłyszałam - powiedziała Roksana. - Mógłbym powiedzieć pani jeszcze wiele innych odpowiedział.

Spojrzała na niego pytająco i nagle zrozumiał, że ona boi się, że może mieć z jego powodu takie same kłopoty jak z gubernatorem. Zanim zdołał powiedzieć coś, co by ją uspokoiło, na podwórzu ukazała się kobieta i weszła po stopniach do hale, gdzie siedzieli. Była w średnim wieku, o wzbudzającym szacunek wyglądzie. Jej siwe włosy schowane były pod białym lnianym czepkiem, jakie

w Holandii nosiły kobiety służące w domu hrabiego, kiedy usługiwały jego rodzicom. Gertruda postawiła tacę, którą trzymała w ręce, i dygnąwszy z szacunkiem, powiedziała: - Mam nadzieję, Mijnheer, że sok owocowy będzie panu smakował. - Goede morgan - zaczął hrabia i kontynuował po

holendersku. - Słyszałem od twojej pani, z jakim poświęceniem opiekujesz się nią. - Staram się, jak mogę, Mijnheer, ale to nie zawsze jest łatwe w obcym kraju. - Rozumiem i mam nadzieję, że będę ci mógł pomóc w razie jakichś kłopotów. - Dziękuję, Mijnheer. Gertruda ponownie dygnęła i wyszła.

Kiedy już nie mogła ich usłyszeć, Roksana rzekła: - Bardzo ładnie z pana strony, że był pan dla niej taki uprzejmy. Gubernator jest zawsze opryskliwy wobec Gertrudy, a nawet ją obraża. - Jakie ma ku temu powody? - zapytał hrabia. Znów dostrzegł rumieńce pojawiające się na policzkach Roksany i zrozumiał, że wolałaby nie odpowiadać.

Po chwili rzekł: - Zadałem pani pytanie, Roksano. - Powiedziałam... mu, że Gertruda jest moją przyzwoitką, i gubernator myśli, że ona... podsłuchuje, co on mówi do mnie. - Chciałaby pani, żebym z nim porozmawiał? - spytał po chwili hrabia. - Nie... w żadnym razie! Proszę... zapomnieć, co przed

chwilą powiedziałam... to było... głupie i niedyskretne z mojej strony. - Dlaczego pani się go boi? - On mógłby... zażądać... opuszczenia Bali. - Czy naprawdę pani myśli, że zrobiłby to? - Może to zrobić... Hrabia domyślał się, że koniec tego zdania mógłby brzmieć:.....chyba że będę mu

posłuszna". Poczuł nagły przypływ gniewu. To nie do przyjęcia, żeby gubernator, ten nieokrzesany prostak, mógł szykanować kogoś tak delikatnego i wrażliwego jak Roksana! Dziewczyna wstała, żeby wypić szklankę soku, i usiadła przed nim. Spojrzał na nią i zapytał: - Jak mam pani pomóc?

- Proszę mu powiedzieć, że pana zdaniem powinnam tu pozostać i kontynuować swą pracę. - Tak właśnie zrobię, ale co stanie się, kiedy stąd wyjadę? Wzruszyła ramionami i wykonała jakiś bezradny, jak mu się wydawało, ruch dłonią. - Będzie mi łatwiej - powiedziała tak cichym głosem, że ledwo ją usłyszał - kiedy Mervrouw van Kaerstock wróci z

Holandii. Hrabia zacisnął wargi. Zrozumiał, że niewiele może zrobić, bo gdyby okazał swą sympatię tej angielskiej dziewczynie, po jego wyjeździe znalazłaby się w znacznie trudniejszej sytuacji. Jakby odgadując jego myśli, Roksana rzekła: - Proszę się mną nie martwić. Wszystko, czego chcę, to

żeby... zapomniano o mnie i... przestano się interesować moją osobą. - Myślę, że to jest niemożliwe, gdziekolwiek by pani była. Ponownie poczuł, że onieśmiela ją swoimi

komplementami, wypił więc kilka łyków pysznego soku, w którym rozpoznał różne tutejsze owoce. Ponieważ uznał za stosowne zmienić temat, rzekł: - Chciałbym odwiedzić pani nauczyciela. Jak on ma na imię? Powiedział to mimochodem i przerażenie, jakie dostrzegł w oczach Roksany, zaskoczyło go. - Nie jest... łatwo tam się dostać -

odparła. - On mieszka wysoko w górach, w lesie. To... strome podejście. Hrabia zauważył, że jak tylko to powiedziała, zdała sobie sprawę, że ma przed sobą zdrowego i wysportowanego młodego człowieka, dodała więc szybko: - Poza tym Ida Anak Temu nie lubi gości, zwłaszcza kiedy są nimi... Holendrzy!

Skrupulatność hrabiego kazała mu odnotować to imię. - Gubernator zapewniał mnie, że wśród Balijczyków nie ma nastrojów niechęci ani buntu powiedział. - Nie ośmieliliby się okazać tego otwarcie - odparowała Roksana. - A jednak tak czują! - Oczywiście, że tak czują! - odrzekła. - Z pani słów wnoszę, że pani także

uważa, że powinno się ich zostawić samych sobie. Zauważył, że rozważa w duchu, czy powinna powiedzieć prawdę. - Balijczycy są bardzo pogodnymi ludźmi i przed pojawieniem się Holendrów zbudowali zdumiewającą cywilizację - rzekła po chwili, spojrzała na hrabiego, chcąc sprawdzić, czy nie próbuje jej

zaprzeczyć, i ciągnęła dalej: Tworzą wspólnotę poprzez religię i harmonię myśli. Są w pełni zjednoczeni w czci dla wspaniałych bogów swych przodków. - Dziwne to stwierdzenie w ustach chrześcijanki i w domu misjonarza - sucho zauważył hrabia. - Nie jestem misjonarką - odcięła się Roksana - i przeciwna jestem temu, co Holendrzy

usiłują zrobić z narodem, który jest w istocie szlachetny i do głębi dobry, jeśli tylko pozostawia się go w spokoju. Wszystko w ich wierze sprzeciwia się krzywdzie i złu. Czy chrześcijanie mogą nauczyć ich czegoś lepszego? - Zgadzam się z panią - odparł hrabia ale wciąż zaskakujący jest dla mnie sposób, w jaki to pani mówi.

- Na ogół nie wypowiadam się na ten temat - powiedziała Roksana - ale czasami głupota i tępota Holendrów wprawiają mnie we wściekłość! Hrabia roześmiał się, po czym rzekł: - Mogę jedynie panią błagać, by była pani bardziej ostrożna w wypowiadaniu własnych poglądów w obecności moich rodaków, zwłaszcza takich, jakich poznałem na kolacji

wczoraj wieczorem. To są bigoci i rozumiem, dlaczego mają panią za element wywrotowy, który burzy im spokój sumienia. - Pragnę tylko uświadomić im, jak wielką krzywdę wyrządzają tym prostym ludziom odparła Roksana. - Czy prowadzi pani tę krucjatę samotnie? - indagował. - Sądzę, że mam po swojej stronie... niewidzialne siły -

odpowiedziała. - Jestem tego pewny - stwierdził spokojnie. - Tymczasem jednak proszę zachować ostrożność. Westchnęła lekko. - Robię, co mogę, a Gertruda upomina mnie bez przerwy, bym trzymała język za zębami. - I ma całkowitą słuszność - rzekł hrabia - jestem pewien, że uważa, iż czas, bym sobie już poszedł, gdyż w przeciwnym

razie cała wioska będzie plotkowała na pani temat. - To nie wioska będzie plotkować odpowiedziała Roksana - ale Holendrzy! Czasem ich nienawidzę za tę podejrzliwość. Znów uświadomiła sobie, że powiedziała za dużo, i zerknęła szybko na niego, jakby sprawdzając, czy się nie rozgniewał.

- Czy mam obiecać pani, że wszystko, co zostało tu powiedziane w cztery oczy, nie będzie nikomu powtórzone? Ja w każdym razie zachowam milczenie. - Dziękuję panu. Nie chcę być niedelikatna, ale czasami nie panuję nad sobą. - I wtedy wygląda pani czarująco! - Być może, jestem taka rozdrażniona, że nie mam do kogo ust otworzyć - mówiła, jakby

podążając za tokiem własnych myśli. - Rozmawiam tylko z Gertrudą, ale ona, choć bardzo jest mi droga, ma zbyt konwencjonalne poglądy. - I ma rację! - rzekł z aprobatą hrabia. Lecz ponieważ mam uczucie, że w pewnym sensie wypełniam lukę w pani życiu, czy mogę tu jeszcze kiedyś przyjść? - Chciałabym, żeby pan mnie odwiedził - odparła - i

proszę przyjąć w prezencie boginię, którą pan tak podziwiał. Chciałabym wierzyć, że będzie się panem opiekowała. Ujrzała zdziwienie na twarzy hrabiego, dodała więc: - Ona ma w sobie pewien wyjątkowy i potężny czar, zapewniam pana! Hrabia uniósł w górę ręce. - W tym kraju gotów jestem uwierzyć we wszystko, nawet w czary!

- Jeśli będzie pan tu mieszkał wystarczająco długo odrzekła Roksana - to nie tylko pan w nie uwierzy, ale i zobaczy... na własne oczy. Jakaś nuta w jej glosie potwierdziła to, co już wcześniej podejrzewał. Zapytał więc: - Pani uważa, że to czary zabiły pani wuja? Roksana potaknęła. - Podobno pedanda powiedział ludziom,

że mój wuj to leyak, zły duch. Po tym nie miał już żadnej szansy. Hrabia pomyślał, że tydzień temu wyśmiałby takie stwierdzenie. Teraz przyjął je z powagą. Było coś w powietrzu Bali, co podsuwało myśli o jakichś tajemnych siłach; coś, co sprawiało, że świątynie, które mijał w drodze do wsi, wywoływały w nim dziwne uczucia, dla

niego samego niezrozumiałe. Teraz miał wrażenie, że i Roksana należy jakby do innego świata. Bo jak inaczej wytłumaczyć fakt, że potrafi dostrzec kształty w bryle drewna i wyrazić w rzeźbie taką ekstazę, jaką dotąd widział tylko w dziełach wielkich włoskich mistrzów? - Przyjechałem na Bali, żeby dowiedzieć się różnych

rzeczy o jej mieszkańcach - rzekł ujmując jej dłoń. - Jeżeli obiecam, że nie zrobię nic, by ich skrzywdzić, czy zaufa mi pani? Czuł, jak jej palce drżą w jego dłoni. Kiedy jednak spojrzał w jej oczy, dostrzegł w nich tylko spokój. - Nie chciałam tak się zachować odpowiedziała cichym głosem - ale... ufam panu.

Jadąc do domu hrabia czuł, że Roksana zmusiła go do przemyślenia wielu spraw. Jednocześnie doszedł do wniosku, że to samotne życie ze starą służącą uczyniło ją tak wrażliwą, ale to stwierdzenie wcale nie przynosiło mu ulgi. Sam sobie się dziwił, że znając tak krótko Roksanę, niepokoi go zachowanie gubernatora wobec niej i wobec tej holenderskiej prostej kobiety, która tak

bardzo się od swojej pani różni. Ponieważ Roksana była, o ile mu wiadomo, jedyną Angielką na wyspie, pomyślał, że nie ma nikogo, do kogo mogłaby się zwrócić ze swoimi kłopotami. A miała ich zapewne wiele, gdyż żadna kobieta tak piękna jak ona nie byłaby w stanie obronić się przed natręctwem mężczyzn.

Tak rozmyślając hrabia przypomniał sobie gruby brzuch i czerwoną twarz gubernatora, i był pewien, że ten człowiek nie zawaha się przed użyciem swej władzy, byle tylko podporządkować sobie Roksanę. Zauważył, że ona wyraźnie się go boi i że gubernator na próżno starał się ukryć gniew, kiedy hrabia postanowił, że sam ją odwiedzi.

Hrabiego na ogół nie obchodziły kłopoty bliźnich, Miewał oczywiście różne problemy w swoim życiu, ale dotyczyły one przeważnie spraw państwowych, dyplomatycznych lub podbojów miłosnych. Nie mógł sobie przypomnieć, by kiedykolwiek zapragnął stanąć w obronie kobiety, z którą nie był blisko związany. Ale też nie przypominał sobie, by spotkał kogoś takiego jak Roksana. Przyznawał,

że pociągała go, ale w jakiś inny sposób. Nie miał ochoty flirtować z nią, nawet nie pożądał jej w zwykłym tego słowa znaczeniu. Usiłował natomiast zrozumieć ją, chciał poznać jej myśli i uczucia. A najbardziej pragnął odkryć, skąd bierze się jej talent i natchnienie, tak zaskakujące u osoby jej płci. Kiedy jednak dotarł do siedziby gubernatora, zaczął niemal powątpiewać,

czy rzeźby Roksany są naprawdę tak wspaniałe, jak je ocenił w pierwszej chwili. Ale jednocześnie jakiś wewnętrzny glos mówił mu, że w tej dziewczynie jest niezaprzeczalny geniusz. Była już prawie pora obiadowa, kiedy dotarł do domu, i gdy umywszy się i przebrawszy wszedł do wielkiego salonu, zastał gubernatora czekającego na niego ze szklanką w dłoni. - Mam nadzieję, panie hrabio, że nie

zawiódł się pan?! Brzmienie jego głosu było bez wątpienia wrogie, ale hrabia odparł spokojnie: - Prace Miss Barclay wydały mi się interesujące. Jednakże brak jej jeszcze wystarczającego doświadczenia w snycerstwie. - Takie rzeźby znajdzie pan na Bali w nadmiarze. - Nie wątpię.

Kiedy służący podszedł z tacą z napojami, hrabia wziął szklankę soku i patrzył przez okno na barwny ogród. Gubernator odezwał się, jakby z trudem wypowiadając słowa: - Co ta dziewczyna powiedziała panu? - O czym? - O swoim życiu tutaj, o ludziach, o tym, jak jest traktowana. - Mówiła głównie o swoich rzeźbach.

Myślę, że powinna nadal pobierać lekcje i pracować. - A więc w jej imieniu prosi pan o przedłużenie prawa pobytu? - Bez wątpienia uważam, że taki talent nie powinien być zmarnowany, ale sądzę, że jest wiele innych miejsc, gdzie mogłaby znaleźć nauczyciela, jeżeli jej pobyt tutaj jest niemożliwy.

Hrabia mówił obojętnym tonem i wiedział, że wywołało to na gubernatorze zamierzony efekt. - Spróbuję coś dla niej zrobić powiedział gubernator ale zapewniam pana, że trudno jest wszystkich zadowolić. - Nie wątpię - odparł hrabia - ale jak to się mówi, zawsze są dwie strony medalu. - Ma pan rację! Ma pan zupełną rację! powiedział

gubernator z przesadną serdecznością. Opadł na fotel obok hrabiego i wyciągnął nogi. - Kłopot z tą cholerną wyspą - rzekł polega na tym, że nie ma tu żadnych rozrywek, chyba że ma się skłonność do balijskich kobiet. Kiedy tylko hrabia zniknął z oczu, Roksana pobiegła do kuchni, gdzie Gertruda przygotowywała posiłek.

- Wszystko poszło nadspodziewanie dobrze! - zawołała podniecona. - Hrabia ma zamiar mi pomóc. Nie musimy się bać, że będzie nalegał, byśmy opuściły wyspę! - Wydało jej się, że Gertruda patrzy z niedowierzaniem, więc mówiła dalej: - On zrozumiał! Naprawdę zrozumiał, co próbuję oddać w swoich pracach. Z pewnością zna się na rzeźbiarstwie. - Słyszałam o nim jeszcze w Holandii -

stwierdziła Gertruda. - Jest bardzo bogaty, spokrewniony z królową wdową, i miał więcej przygód miłosnych, niż ja mam palców! Sposób, w jaki to mówiła, sprawił, że Roksana nagle zamilkła. Spojrzała na Gertrudę z zakłopotaniem. - Dlaczego ty nie... lubisz hrabiego? - Jest zbyt przymilny i zbyt gładki!. Roksana roześmiała

się. - Przecież widziałaś go tylko przez moment! - Powiadają, że ma wszystko, czego zapragnie! - A jeśli zapragnął nam pomóc, to o co chodzi? - zapytała Roksana. - Obiecał mi, że spróbuje wpłynąć na gubernatora, żeby wydał zezwolenie. Tylko to jest ważne. - Czy znowu tu przyjdzie? - zapytała podejrzliwie

Gertruda. - Jestem... pewna, że ma mnóstwo... innych spraw i długą listę... osób, z którymi ma się spotkać wymijająco odpowiedziała Roksana. - Więc niech panienka mnie posłucha rzekła Gertruda. Dość mamy kłopotów z węszącym tu o każdej porze dnia gubernatorem, niepotrzebny jeszcze hrabia! Nie ufaj mu!

- Dlaczego? - Bo jeśli odkryje Karela, to tak jak wszyscy inni każe go posłać do sierocińca; jest on Holendrem i twoje zdanie nie będzie miało żadnego znaczenia! Roksana słabo zaprotestowała, ale Gertruda ciągnęła: Panienka jest Angielką i niech nie zapomina o tym, że Holendrzy tylko siebie słuchają. Przestrzegają swoich własnych praw i hrabia

nie jest inny niż cała reszta. Zapamiętaj moje słowa! zakończyła i gdy z trzaskiem postawiła na stole trzymane naczynia, stwierdziła, że Roksana gdzieś zniknęła. Z daleka zobaczyła jej białą suknię w cieniu strzechy z palmowych liści kryjącej pracownię. Dotykała głowy klęczącej dziewczyny w miejscu, na którym spoczęła dłoń hrabiego. Nie dającym się opanować

ruchem jej palce podążyły ku odchylonej do tyłu szyi i powoli, łagodnie pieściły gładkie drewno. ROZDZIAŁ 4 Roksana pracowała właśnie nad rzeźbą przedstawiającą męski tors, gdy usłyszała na podwórzu odgłos końskich kopyt. Nie odwróciła głowy, gdyż była pewna, kto nadchodzi, i rzeczywiście kilka minut później hrabia

stanął przed nią. Było bardzo gorąco, więc miała na sobie swą najlżejszą suknię. Jej skóra prześwitywała przez delikatny materiał, a na policzkach wykwitły rumieńce. Nie podniosła oczu, ale po chwili, gdy hrabia się nie odzywał, powiedziała: - Wcześnie pan przyjechał tego ranka. - Przyjechałem prosić panią o pomoc. - Mnie... o pomoc?

Roksana była tak zaskoczona, że przerwała pracę i spojrzała na hrabiego. Miał na sobie tylko koszulę i bryczesy do jazdy konnej. Pomyślała, że zbudowany jest jak postać, którą właśnie rzeźbi. Ale zaraz zawstydziła się, że robi takie porównanie, i powiedziała spuszczając oczy: - Wydaje mi się, że nie zrozumiałam. Jak ja mogę panu pomóc?

Hrabia nie odpowiedział, tylko rzekł: - Czy ma pani model do tej rzeźby? - Nie. On zaistniał w mojej głowie, jak tylko przyniesiono mi ten kawał drewna - i uśmiechając się dodała: - Mam panu coś do pokazania. Przeszła przez pracownię i w głębi hrabia zobaczył kilka nowych wielkich kloców drewna. Jeden z nich był wysoki, o bardzo dziwnym kształcie, a ociosane

gałęzie na wierzchołku zdawały się oplatać główny pień. Czuł, że Roksana chce sprawdzić, czy jego wizja tego, co kryje się w tym drewnie, jest taka sama jak jej. Stał wpatrzony weń, zmuszając się do koncentracji i starając się na chwilę zapomnieć o Roksanie, która - kiedy widział ją przy pracy wyglądała jeszcze bardziej uroczo niż poprzednio. Jej włosy o

rdzawym odcieniu zdawały się połyskiwać na tle mat z włókna kokosowego zasłaniających słońce, które jednak przebijało się przez nie z fascynującym blaskiem. - Co pan widzi? - nalegała Roksana, kierując jego uwagę na oryginalny kształt drewna. Niespodziewanie roześmiał się. - Boję się popełnić błąd i ujawnić swą ignorancję.

- Na pewno tak się nie stanie. - Więc niech pani powie, co widzi? dopytywał się. - Oczywiste jest dla mnie, że to dwoje obejmujących się ludzi, dotykających się głowami; zapewne się całują, choć to jak pan wie - nie leży w tutejszym zwyczaju. Gdy to powiedziała, była pewna, że i on - jakby jej oczyma - zobaczył, co skrywało w sobie drewno. Teraz

wydało mu się oczywiste, że mężczyzna obejmuje ramionami kobietę, przyciska ją do serca, a ich ciała przywierają do siebie. Nawet kształty ich głów - jedna wyżej niż druga - były teraz widoczne. Pomyślał, że Roksana w jakiś niepojęty sposób sprawiała, że widział to, co ona dostrzegała oczyma duszy. Czując się niemal urażony jej przewagą w tym względzie,

odezwał się: - Gdybyśmy byli w Holandii, powiedziałbym, że pani mnie zahipnotyzowała, ale tu na Bali... Urwał w pół słowa. - Pan po prostu widzi... oczyma swego ducha czy może duszy - dokończyła Roksana. - Przeraża mnie pani - zaprotestował - a jednak wracam do swej prośby: musi pani mi pomóc.

- A o co chodzi? Przerwał na chwilę. Potem powiedział: - Kiedy przyjechałem na Bali, wbrew swej woli i - jeśli mam być szczery - bardzo sceptycznie nastawiony do tego, co tu spotkam, postanowiłem, że spróbuję zrozumieć tutejszych ludzi i poznać ich życie. - Bardzo słuszne postanowienie. - Ale doszedłem do wniosku, że trudno jest to zrobić

mieszkając w rządowej rezydencji ciągnął hrabia. - Prawdę mówiąc dziś rano wyjechałem po prostu bez słowa, zanim gubernator wstał na śniadanie. - Na pewno jest teraz bardzo zły wtrąciła Roksana. - To mnie nie wzrusza - wyniośle odparł hrabia. - Zdaję sobie sprawę, że jeśli miałbym przebywać tutaj w towarzystwie Holendrów i analizować plany reform, które bez

wątpienia nie będą nigdy realizowane, to lepiej było nie ruszać się z domu. W duchu hrabia pomyślał, że pozostanie w domu i tak nie było możliwe, gdyż sytuacja zmusiła go do wyjazdu na Bali. A prawdę powiedziawszy jest zaintrygowany tym krajem, jego mieszkańcami i... Roksaną. Nie miał zatem najmniejszego zamiaru, by gubernator mieszał się w jego

sprawy i organizował mu rozrywki. - Jak mogę panu pomóc? - spytała Roksana. - Jego ekscelencja namawia mnie, bym obejrzał walki kogutów, co mnie nigdy nie interesowało, bym poszedł na wyścigi bawołów, które - o ile wiem mają się odbyć chyba w tym miesiącu, a także, żebym obejrzał... tańce dziewcząt. Sposób, w jaki wypowiedział dwa ostatnie słowa, sprawił,

że Roksana spojrzała na niego przenikliwie. - Mają przyjść do rezydencji gubernatora - dokończył. - A więc na pewno nie będą to typowe balijskie tańce, bo te powinny odbywać się w odpowiednim miejscu. - Tak właśnie myślałem - odpowiedział hrabia. Nie powiedział Roksanie, że gubernator zaprosił dziewczęta, które będą gotowe po tańcach zabawiać ich w

wymyślny sposób i spełnią każde ich życzenie. Hrabia był bardzo wybredny i nigdy chociaż prawie nikt w to nie wierzył - nie miał intymnych stosunków z kobietą, która go nie pociągała. Nawet kiedy mieszkał w Paryżu, nie odwiedzał „domu uciech", jak to czyniła większość mężczyzn w jego wieku. Takie rozrywki nie bawiły go wcale i kobiety, z

którymi się kochał, należały do jego sfery lub były gwiazdami sceny czy baletu. Nie miał zamiaru potępiać gubernatora za to, że gdy nie było żony, zabawiał się z pięknymi i pełnymi wdzięku balijskimi kobietami, ale jemu osobiście to nie odpowiadało. Interesował go folklor, a nie widowisko zainscenizowane dla zysku. Z książek o Bali dowiedział się, że taniec lelong

wykonywany wyłącznie przez dziewczęta, które nie osiągnęły jeszcze dojrzałości, jest szczytem perfekcji ruchów ciała ludzkiego. Natomiast historyczny taniec topeng jest tańczony w zasadzie przez starszych mężczyzn, którzy zmieniając maski personifikują dzielnych królów, podstępnych książąt, głupich pierwszych ministrów i wojowników. Wykonywano również tańce religijne, choć mało było

prawdopodobne, by cudzoziemiec mógł je obejrzeć. Zauważył, że Roksana nad czymś się zastanawia, aż nagle klasnęła w ręce i mała dziewczynka, która poprzednio czekała na nich, wybiegła z zabudowań kuchennych. Roksana odezwała się do niej po balijsku i dziecko przebiegło przez podwórze i zniknęło za bramą. - Mam nadzieję, że za kilka minut

rozwiążemy pański problem - powiedziała Roksana do hrabiego. - A tymczasem chyba powinnam wrócić do pracy. - Skąd taki pośpiech? - dopytywał się hrabia. Wydawało się, że zastanawia się nad jego pytaniem: - Mam przeczucie - odpowiedziała po chwili - że jeśli teraz tego nie skończę, nigdy już mi się to nie uda. To jest...

coś, czego nie umiem wyjaśnić, a jednak tak się zawsze dzieje. - Myślę, że stara się pani być tajemnicza, by mnie zaciekawić - mówiąc to żartobliwie, wiedział jednocześnie, że Roksanie obce są takie wybiegi. Ona zaś, ignorując jego uwagę, jakby nie warto było na nią odpowiadać, podniosła dłuto i młotek i wróciła do pracy. Hrabia znalazł jakieś wyplatane krzesło, usiadł na nim

okrakiem i założył ręce na plecy. Obserwował ją i zastanawiał się, czy istnieje na świecie kobieta, obojętne jakiej rasy, która byłaby równie piękna i miała w sobie tyle uroku. Stwierdził, że jest podobna do posągu Afrodyty, który, zanim go kupił, przeleżał setki lat w morzu, co nadało marmurowi niemal miękkość prawdziwego ciała. Pomyślał, że gdyby posąg ten miał nadal

głowę, miałaby ona twarz Roksany. Wyprostowała się i spojrzała na niego. - Zaczynam się przez pana... denerwować. - Dlaczego? - Ponieważ czuję, że pan... myśli o mnie. - Dlaczego to miałoby panią denerwować? Zawahała się na chwilę, a potem rzekła: - Może boję się pańskiej krytycznej

opinii. Wiedział, że to nie była prawda i że w rzeczywistości czuła, iż myśli on o czymś zupełnie innym. Już miał odpowiedzieć, gdy w tej samej chwili dziewczynka wróciła na podwórze, prowadząc mężczyznę w średnim wieku ubranego w sarong owinięty wokół bioder. Roksana zeszła z podwyższonej podłogi, by go powitać.

Hrabia obserwował błyski słonecznych promieni na jej włosach, ruchy jej smukłych dłoni, którymi pomagała sobie w rozmowie. Po kilku minutach odwróciła się ku niemu z uśmiechniętą twarzą. - Mam dobre wiadomości! Hrabia zerwał się na równe nogi, a ona gestem dłoni wskazała stojącego na podwórzu

mężczyznę. - To jest Ponok - powiedziała - i choć nie będzie to łatwe, obiecał, że zabierze nas dziś wieczorem, byśmy mogli zobaczyć ketjak. - Czy to taniec? - zapytał hrabia. - To najdzikszy i najbardziej przejmujący ze wszystkich balijskich tańców - wyjaśniła Roksana. Ale tańczy się go tylko w nocy i by go obejrzeć, będziemy

musieli udać się do lasu. - Spojrzała na hrabiego trochę niespokojnie i powiedziała: - I uprzedzam, że można się tam dostać tylko pieszo - w jej glosie brzmiał przepraszający ton. - Czy sugeruje pani, że nie byłbym w stanie tam dojść? - To nie tak - odpowiedziała Roksana ale może pan jest na to... zbyt dostojny.

- Zapewniam panią - roześmiał się - że jestem pokornym pielgrzymem do źródeł wiedzy i dotrę wszędzie, niezależnie od tego, gdzie się one znajdują. - Zatem da pan radę tu przybyć po czwartej trzydzieści? spytała Roksana. Hrabia nie był zaskoczony tak wczesną godziną. Wiedział, że ponieważ wyspa znajdowała się niedaleko równika, zmrok

nadchodził około piątej, cienie wydłużały się o piątej trzydzieści, a wkrótce potem przepiękne kwiaty i złociste kamienie świątyń pogrążały się w mglistej szarości. - Będę tu! - powiedział zdecydowanie i jestem bardzo wdzięczny temu człowiekowi. Czy mogłaby pani mu to powiedzieć w moim imieniu? Roksana przetłumaczyła jego słowa na balijski i Ponok

skłonił się z godnością typową dla przedstawicieli jego rasy. - Czy mam mu dać trochę pieniędzy? zapytał hrabia Roksanę ściszonym głosem. - W żadnym wypadku! - Potrząsnęła zdecydowanie głową. - Zabiera nas przez grzeczność i robi to dla mnie. Jego usług nie można kupić. Zobaczyła zaskoczenie na twarzy hrabiego, więc dodała:

- Zrewanżuję się mu za jego uprzejmość jakąś małą rzeźbą. - Jestem przekonany - rzekł hrabia - że będzie dla niego miała daleko większą wartość niż jakakolwiek rzecz, którą można kupić. Skinął na chłopca, który trzymał jego konia, i kiedy przyprowadzono mu wierzchowca, odezwał się:

- Teraz muszę panią opuścić, choć wcale nie mam na to ochoty. Będę uczestniczył w przeraźliwie nudnych uroczystościach, które gubernator zorganizował dla mnie, ale zapewniam panią, że wrócę tu przed czwartą trzydzieści i nic mi w tym nie przeszkodzi. - Przygotuję dla pana jakiś posiłek przed wyruszeniem obiecała Roksana.

- Brzmi to, jakby nadal obawiała się pani, że zasłabnę w drodze - odparł hrabia. - Oglądanie tańca ketjak to nie to samo co pójście do opery na balet Sylfidy. W drodze powrotnej hrabia myślał z rozdrażnieniem, że uznała go za człowieka, który idzie na przedstawienie tylko wtedy, gdy ma zapewnione miejsce w pierwszych rzędach i w

wygodnym fotelu. Wiedział jednocześnie, ze będzie czekał na ten wieczór niczym uczniak idący pierwszy raz do teatru. Wieczór zapadł na długo przed tym, zanim Roksana i hrabia dotarli do miejsca, które wyglądało jak sam środek dżungli. W czarodziejskim zmroku widzieli wieśniaków idących do domu z ciemniejących sawah, z motykami

zatkniętymi na ramię, z zabłoconymi nogami. Przechodzili przez wioski, gdzie dym z palenisk odcinał się niebiesko na tle cieni drzew i pomarańczowych murów. Chwilami zdawało się, że powietrze wypełnione jest chmarami ważek, aż wreszcie po długim marszu niespodzianie wyszli na polanę, gdzie wielu wieśniaków już siedziało w kucki wokół ogniska. Kiedy szli za Ponokiem idącym przodem i

niosącym małą latarnię, którą zapalił, gdy zapadły prawdziwe ciemności, Roksana cichym głosem udzielała hrabiemu wyjaśnień na temat tańca ketjak. - Nazywa się go „małpim tańcem" mówiła - ponieważ Garudzie, ptakowi symbolizującemu Wisznu, w uwolnieniu księcia Ramy i księżniczki Sity, uprowadzonej przez króla demonów, pomaga Hanuman wraz z armią swych małp.

Hrabia słuchał opowieści tylko jednym uchem, a naprawdę poruszony był głosem Roksany, który miał w sobie jakieś melodyjne brzmienie i wydawał się w cieniu wielkich drzew i w otaczającym ich aromacie dżungli szczególnie łagodny i czarodziejski. - Pierwotnie ketjak był tańczony przez wieśniaków ciągnęła - gdy epidemia dziesiątkowała ich stada. Uważano,

że odpędza on złe duchy. - A obecnie? - spytał hrabia. - Na ogół jest jakiś wyjątkowy powód, dla którego powinno się odtańczyć ketjak: może ktoś sądzi, że jest opętany przez złego ducha albo że czarownica zwana Rangdą rzuciła na niego urok. - Czy uważa pani, że ketjak jest skuteczny w takich przypadkach? - dopytywał się hrabia.

Roksana pomyślała, że sobie żartuje, i spojrzała pytająco, zanim odpowiedziała: - Myślę, że wiara... w cokolwiek by się wierzyło... może czynić... cuda! To była doskonała odpowiedź pomyślał hrabia - ale ile spośród znanych mu kobiet zdobyłoby się na nią? Ponok wyprowadził ich poza krąg ludzi otaczających

ognisko. Hrabia dostrzegł pozostawioną w środku pustą przestrzeń, gdzie jak sądził, pojawią się postacie dramatu. Tymczasem próbował przyjrzeć się temu, co działo się wokół niego. Pojawiało się coraz więcej ludzi i wraz z nimi coraz więcej świateł, dzięki którym mógł wyraźniej widzieć wszystko. Były to niemal wyłącznie kaganki z olejem kokosowym i tylko kilka latarń. Potem

płomienie ogniska wzbiły się w górę i zapadła zupełna cisza. Wyglądało, jakby wszyscy wstrzymali oddech, a hrabia czuł, iż oczekiwanie stało się tak pełne napięcia, że prawie było nie do zniesienia. Rozległo się głośne klaśnięcie, tak niespodziewane, że aż podskoczył z wrażenia. Wówczas spoza kręgu migoczących kaganków i stłoczonych półnagich ciał mężczyzn dobiegło

pierwsze zaklęcie: głuchy, przeciągły zew, przypominający modlitwę z minaretu, który przeszedł w donośny, coraz głośniejszy syk, a potem w przejmujący ryk i na koniec znów w monotonny śpiew. Chór zaintonował ketjak, chrapliwe, bełkotliwe, skrzekliwe staccato, ostre i mrożące krew w żyłach.

Mężczyźni pochylili się w przód i wyciągnęli ręce, a ich głosy zdawały się układać w mozaikę okrzyków, jęków i syków, kończących się gardłowym dźwiękiem, niezbyt przyjemnym dla ucha. Hrabiemu wydawało się, że sam staje się uczestnikiem dramatu. Był księciem Ramą w błyszczącym stroju, oszalałym z

rozpaczy, szukającym utraconej żony. Czuł, że sam bierze udział w walce, w której demon wypuścił strzałę zmieniającą się w węża i oplatającą księcia. Ale bogowie przybyli mu na pomoc i Hanumanowi udało się przy pomocy małp uwolnić księcia i zwrócić mu jego małżonkę, księżniczkę Sitę. Gdy chór męskich

głosów, śpiewający bez żadnego akompaniamentu, wzbijał się w najwyższe rejestry, na księciu cierpła skóra. Potem chór uderzał w niższe tony, a szum i odgłosy strzelania z palców sprawiały, że napięcie sięgało zenitu.

Kiedy dramat dobiegł końca, mężczyźni zwiesili głowy z wyczerpania niczym - jak pomyślał hrabia - wioślarze po długim męczącym wyścigu. I on był fizycznie wyczerpany, ale czuł dziwne wewnętrzne ukojenie, jak nigdy jeszcze w swym życiu. Został uwolniony od swego "ja" i teraz, wracając z powrotem na ziemię, spojrzał na Roksanę i przekonał się, że

odczuwa to samo. Przez kilka minut nie byli w stanie się poruszyć. Siedzieli w milczeniu, łapiąc z trudem powietrze, jakby przed chwilą walczyli z gwałtownym prądem morskim i ledwo uszli z życiem. Nagle Ponok zerwał się na równe nogi, a hrabia podał rękę Roksanie, by pomóc jej wstać. Kiedy dotknął jej dłoni, poczuł

jakby iskrę, która przeskoczyła z jego rozpalonego ciała jednocząc się z płomieniem płonącym w niej. Ich oczy spotkały się i po chwili odezwała się z wyraźnym trudem: - Zr...rozumiał... pan? Przytaknął. Wydawało się, że i on nie jest w stanie wymówić słowa. I tak, trzymając się za ręce, szli za latarnią Ponoka wśród milczącego tłumu, który rozpraszał się w ciemności. Wokół

nich nie było nic prócz najgłębszej gęstwiny lasu. Przeszli spory kawałek drogi, zanim hrabia odezwał się: - Gdybym tego nie widział na własne oczy i nie słyszał na własne uszy, nigdy nie uwierzyłbym, że takie rzeczy są możliwe! - Miałam nadzieję, że taka właśnie będzie pana reakcja odparła Roksana.

Jego palce zacisnęły się na jej dłoni. - Czy przyprowadziłaby mnie tu pani zapytał - gdyby wątpiła, że to może nie zrobić na mnie aż takiego wrażenia? - Z pewnością nie! - Skąd więc wiedziała pani, że tak to przeżyję? - Po prostu wiedziałam - odpowiedziała z prostotą. - Nigdy jeszcze nic tak mną nie wstrząsnęło - rzekł

hrabia. - Otworzyła pani drzwi, Roksano, które jak sądzę, trudno będzie teraz zamknąć. - Czy chce pan je zamknąć? - Nie! Ale jednocześnie oznacza to zmianę mojego sposobu myślenia. - Myślę, że lepszym słowem byłoby... doskonalenie odpowiedziała, - Tak, oczywiście - zgodził się z nią.

Szli w milczeniu, a jednak hrabia miał wrażenie, że rozmawiają bez słów i mówią rzeczy, których przedtem nie odkrywali przed sobą, a już nigdy przed innymi. Kiedy wyłonili się z lasu, gwiazdy i księżyc oświetliły ryżowe pola przed wioską, w której mieszkała Roksana. Tajemniczo niebieskie, wypełnione drżeniem, które wyczuwali; hrabia pomyślał, że wstąpił

do zaczarowanego świata, którego piękna nie mogły opisać żadne słowa. Po chwili za polami zobaczyli jaśniejące w oddali światła. Na pewno nie były to oliwne lampki stojące w oknach małych domów. - Co tam się dzieje? - zapytał. - Sądzę, że to jakieś święto albo uczta odpowiedziała Roksana. - Każda wioska ma różne

okazje do uroczystości, a jeśli właśnie odbywa się ślub, będą tańce i składanie bogom ofiar. - Czy moglibyśmy tam pójść i zobaczyć? - spytał hrabia zatrzymując się. Nie tylko pragnął obejrzeć, co się tam dzieje, ale chciał również, żeby ten wieczór jeszcze się nie skończył, żeby nie dotarli zbyt szybko do domu Roksany,

gdzie musiałby ją pożegnać. Zwróciła się z tym do Ponoka, który przez chwilę zdawał się zastanawiać, czy nie będą niepożądanymi gośćmi. Potem zdecydował, że mogą tam pójść, i Roksana, ciągnąc hrabiego za rękę, skręciła w stronę świateł. Brama do wsi udekorowana była chorągiewkami i

kwiatami, a kiedy weszli, ujrzeli świątynię, przed którą piętrzył się stos darów od samego rana znoszonych na głowach przez kobiety. Wszystko mieniło się jaskrawymi kolorami rzeźb, ale tym razem ich zieleń, róż, błękit i żółć uzupełniały barwy różnych potraw i owoców. Ryżowe satis i sól zostały pobłogosławione przez kapłana;

na stołach stały getjok, czyli mielone żółwie mięso z tartym kokosem, prosięta przygotowane do wbicia na rożen, a obok kurczaki tak chude i z tak długimi nogami, że nazywano je „drobiem wyścigowym". Wszystko było bardzo proste, a jednocześnie na swój sposób piękne. Wieśniacy siedzieli kołem wpatrując się w dwunasto-, trzynastoletnią dziewczynkę, odzianą od stóp do

głów w brokat, z wiankiem na głowie. Przygrywali jej muzykanci, a ona z kamienną twarzą poruszała się w przód i w tył w dziwnym tańcu. Ożywiały ją jedynie oczy. Hrabia i Roksana, stanąwszy na podwórcu, przyglądali się przez jakiś czas. Potem w milczeniu, by nie przeszkadzać gościom, Roksana dała znak gestem, że pora wracać. - Czy nie możemy zostać tu do końca -

powiedział niemal urażony. - To jest lelong - odparła Roksana często trwa przez pięć godzin. - Pięć godzin! - wykrzyknął. Roześmiała się lekko z jego zaskoczenia. - Na Bali nikt nigdzie się nie śpieszy. - Ale pani popędza mnie do domu poskarżył się.

- Myślę o Ponoku - odpowiedziała. Balijczycy nienawidzą ciemności. Gdyby szedł sam, bez naszego towarzystwa, śpiewałby i krzyczał najgłośniej jak potrafi. Hrabia uśmiechnął się. - Zapewne, aby odegnać złe duchy! - Widzę, że robi pan postępy powiedziała Roksana. Ciemność jest pełna niespodzianek i dlatego właśnie kochają

oni światło i słońce, i nie mają ochoty na spotkanie z leyakiem, który pojawia się tylko w nocy. Szli dalej, wciąż trzymając się za ręce, i po pewnym czasie, który hrabiemu wydał się zbyt krótki, doszli do wioski. Hrabia zostawił konia na podwórzu pod opieką małego chłopca i chociaż maty były opuszczone, widać było zza nich słabe światełko; domyślał się, że

Gertruda czeka na ich powrót. Przed bramą Ponok zatrzymał się, a kiedy Roksana podziękowała mu, skłonił się i odszedł w stronę wioski. Roksana też miała już wejść w bramę swego domu, gdy hrabia odciągnął ją na bok, pod gałęzie drzewa uroczymi nasycającego powietrze intensywnym zapachem. Kroki

Ponoka ucichły w oddali, zapanowała cisza, a gwiazdy i księżycowa poświata oświetliły twarz dziewczyny. Zdziwiona, podniosła pytająco oczy ku hrabiemu. - Co się stało? - spytała, jak gdyby miał zakomunikować jej coś ważnego. - Muszę pani podziękować za urzekający wieczór odpowiedział. - Czyżby istotnie był urzekający?

- To nie jest właściwe słowo, nie znam żadnego określenia, którym bym mógł wyrazić to, co dziś przeżyłem dzięki pani. - Jestem szczęśliwa, że... sprawiłam panu przyjemność. Hrabia uśmiechnął się. - „Przyjemność" to za mało powiedziane - rzekł. Roksana czekała. Nie puścił jej ręki, a ona nadal czekała z rosnącym

napięciem. - Nie potrafię podziękować pani słowami - powiedział hrabia - więc zrobię to w inny sposób. Mówiąc to objął ją i przyciągnął do siebie. Nie stawiała mu oporu, gdy jego usta znalazły się na jej wargach. Przez chwilę jego pocałunek był delikatny, tak jakby hrabia wciąż był pod wrażeniem tańca ketjak i piękna ryżowych pól. Potem

jednak miękkość jej warg i opanowujące go uniesienie, jakiego nie zaznał nigdy przedtem, sprawiły, że jego usta stały się bardziej natarczywe, bardziej zachłanne. Narastało w nim nie tylko fizyczne pragnienie. Była w tym po części emocja, którą obudzili w nim tancerze, ale i wewnętrzne uniesienie, jakiego nigdy jeszcze nie doświadczył. Pragnął Roksany, ale pragnął w taki sposób,

w jaki człowiek tęskni do świętości. Trzymając ją w ramionach, czuł, że ona stanowi jego cząstkę. Dla Roksany hrabia był światłem księżyca, był gwiazdami, krajem, który kochała, ludem, który wypełnił jej serce. Czuła, że przenika go w głąb i czyta w jego sercu tak, jak potrafiła przeniknąć kawał drewna i dostrzec, co jest w

środku. A to, co zobaczyła, było wszystkim, w co wierzyła i czego pragnęła. To było jak powrót do domu i uświadomienie sobie, że teraz nie istnieje nic poza teraźniejszością, i że miłosne przeżycia i uczucia nie potrzebują żadnych wyjaśnień. Kiedy hrabia całował ją, wiedziała, że wszystko, co

magiczne na Bali, zawiera się w tym pocałunku, i że misterium, które razem oglądali, przywiodło ich do punktu, w którym nie muszą już niczego udawać, w którym mogą się odnaleźć. Kiedy w końcu hrabia podniósł głowę i spojrzał na nią, zobaczyła wokół niego światło, światło, które było jej przewodnikiem, kiedy rzeźbiła, które było w jej myślach i

marzeniach. - Kocham... cię! Te dwa słowa hrabia słyszał przy wielu okazjach, ale teraz wydało mu się, że słyszy je po raz pierwszy. - Jak to się stało, że znalazłem cię właśnie tutaj? - zapytał. - Czekałam na ciebie - szepnęła - i nieważne gdzie... ale tutaj jest... cudowniej niż gdziekolwiek indziej.

- Masz rację - odpowiedział. - „Rajska Wyspa", „Wyspa Bogów"! - To bogowie nam pobłogosławili wyszeptała Roksana i dzisiejszej nocy chcę uwierzyć, że ketjak odegnał całe zło. - Będę cię bronił przed wszystkim odparł, ale nie myślał ani o demonach, ani o leyaku, ale o gubernatorze. Znów ją pocałował i czas stanął w miejscu.

Mogła minąć może godzina, może całe stulecie, nim szczekanie psa we wsi przywróciło ich do rzeczywistości. - Muszę... już iść! Słowa te wypowiedziała jakimś dziwnym nieswoim głosem. Była w nim ekstaza, muzyka sfer niebieskich, drżenie kwiatów nad ich głowami. - Moja kochana, moja słodka! Nigdy nie sądziłem, że na

świecie istnieje ktoś taki jak ty! Gdy to mówił, jego palce dotknęły jej policzka, a potem delikatnej szyi, jakby dotykał rzeźby modlącej się kobiety. Odgarnął włosy z jej czoła i patrząc w oczy powiedział: - Idź już, mój skarbie. Zobaczymy się jutro, ale jeszcze nie wiem, o której godzinie. - Będę czekała - odpowiedziała Roksana.

Potem, jakby zdając sobie sprawę, że dla obojga nie do zniesienia byłoby pożegnanie w obecności chłopca, pilnującego konia hrabiego, wyślizgnęła się z jego ramion i zniknęła w bramie. Hrabia odczekał kilka minut, wsłuchując się w rytm swego serca, które biło w piersi zupełnie innym nie znanym mu rytmem.

To była miłość, powtarzał sobie, o jakiej nawet nie śnił. I tej miłości ani przez chwilę nie można było porównać do pożądania czy namiętności, uczuć, którymi obdarzył niejedną kobietę, dopóki mu się nie znudziła i przestała być potrzebna. Tłumaczył sobie w duchu, że był jak pielgrzym niestrudzenie podążający ścieżką, która jak przeczuwał wiodła go ku prawdziwej miłości, ale

która tak wiła się i skręcała, że wiele razy błądził, zanim znalazł tę właściwą. Spojrzał w przeszłość i poczuł żal, że zmarnował tyle lat i tyle kobiet zranił podczas swych bezowocnych wysiłków w poszukiwaniu doskonałości, w którą już zwątpił. Na chwilę nawet przestraszył się swych uczuć do Roksany. Przestraszył się, że może być ukarany za grzechy, które popełni! w

przeszłości. Przestraszył się, że może ją stracić: bo zasłużył na to. Pomyślał jednak, że to absurd. Walka między dobrem i złem, którą symbolizował taniec ketjak, wciąż tkwiła mu w pamięci. Powoli, niespiesznie przeszedł przez bramę i spojrzał w kierunku domu Roksany, ale zobaczył tylko opuszczone bambusowe maty. Chłopiec i koń czekali

na niego. Dał chłopcu monetę, na której widok tamten aż osłupiał, potem bez słowa wsiadł na konia i wyjechał przez bramę. Pożegnał jeszcze wzrokiem drzewo uroczynu, pod którym całował Roksanę, i pomyślał, że nadal wygląda ono jak z bajki. A potem, czując rozpierającą go radość w sercu, ruszył

przez śpiącą wieś w stronę rezydencji gubernatora. Roksana obudziła się rano z takim uczuciem szczęścia, że poranne słońce zalewające pokój wydało jej się tak wspaniałe jak nigdy przedtem. Jak to możliwe, pytała samej siebie, że zakochała się tak szybko i bez pamięci, że cały świat zdaje się teraz przepełniony miłością, a jej ciało wibruje jakby od anielskiej

muzyki? Zawsze myślała, że pewnego dnia znajdzie mężczyznę, którego pokocha i który pokocha ją, i tak jak w bajkach, które czytała w dzieciństwie - będą żyli długo i szczęśliwie. Ale jak mogła sobie wyobrazić, że znajdzie go właśnie na Bali i że będzie on Holendrem? Tak szczerze nie lubiła Holendrów od czasu, kiedy

poznała ich bliżej, że uważała za niemożliwe nawet znalezienie bliskiej przyjaciółki wśród nich. Jej uprzedzenia, prawdę mówiąc, miały swe źródło w lekceważącym i pełnym wyższości stosunku Holendrów, zarówno tych z Holandii, jak i osiedlonych na Bali, do jej wuja. Ponieważ Roksana pogardzała ich snobizmem, przysięgła

sobie, że nigdy nie wykorzysta swego pochodzenia, by przetrzeć sobie szlaki w holenderskiej społeczności. Prawdę mówiąc, jak to wyznała hrabiemu, pragnęła jedynie, by ją zostawili w spokoju. Byłoby dla niej obrazą nie do zniesienia, gdyby zapraszano ją ze względu na jej przodków, a nie dla niej samej. I oto teraz, o dziwo, zakochała się właśnie w Holendrze i zrozumiała, że - jeśli w grę

wchodzi miłość wszystko w życiu może się zdarzyć, a narodowość nie ma żadnego znaczenia. - Kocham go! - mówiła promieniom słońca. - Kocham go tak bardzo, że całkiem wypełnia mój umysł, moje serce i całe moje ciało. Jedyne, czego chciała, to, żeby godziny mijały szybko, żeby znowu być z nim. I teraz nagle

wydało jej się, że rzeźbiąc w swej pracowni będzie jakby bliżej niego. On rozumiał, on wiedział, co chciała wyrazić w swojej sztuce, a ostatniej nocy była pewna, nawet zanim ją pocałował, że emocje wspólnie przeżyte w czasie oglądania tańca ketjak zbliżyły ich jeszcze bardziej do siebie. Jeszcze teraz Roksana czuła na wargach usta hrabiego i przeżywała ekstazę, która

wznieciła w niej płomień i uniosła duszę ku niebiosom. „Czy cokolwiek innego może mieć jakieś znaczenie?", zadała sobie pytanie i nagle przypomniał jej się Kareł. Przez chwilę poczuła jakby podmuch zimnego wiatru. Czy hrabia zrozumie, zastanawiała się. Czy będzie gotów dla niej złamać holenderskie prawo dotyczące sierot i zabrać stąd Karela?

Pomyślała, że nie byłoby to łatwe, ale z pewnością nie niemożliwe. Postanowiła, że kiedy hrabia przyjdzie, wyzna mu szczerze swą tajemnicę, i była pewna, że on zrozumie. Kiedy się ubrała i już miała opuścić pokój, przyszła Gertruda z sokiem owocowym, który przynosiła jej co rano. - Już panienka wstała! - wykrzyknęła nie wiadomo po co. - Po co taki pośpiech?

- Już się obudziłam - odpowiedziała Roksana z blaskiem w oczach, który zdawał się samym światłem słonecznym. Och, Gertrudo, spędziłam cudowny wieczór! Służąca spojrzała na nią, a potem spytała ostro: - Co się stało? - Zakochałam się! - wyznała Roksana. A moja miłość jest bardziej doskonała, bardziej cudowna, bardziej pełna i

bardziej boska niż cokolwiek na świecie. Gertruda zacisnęła usta. - Czy poprosił panienkę o rękę? spytała wolno, głosem, który nie wróżył nic dobrego. - Nie było czasu na rozmowy odpowiedziała cicho Roksana. - Przyjedzie tu dzisiaj. Powiem mu o Karelu i weźmie nas wszystkich z powrotem do Holandii... do Anglii...

nieważne dokąd, bylebyśmy tylko byli razem. - Jest panienka pewna, że on to zrobi? nie dawała za wygraną Gertruda. - Wiem o nim wszystko - odrzekła Roksana rozmarzonym głosem. - Czujemy to samo... myślimy tak samo... jesteśmy tacy sami! Gertruda postawiła sok na stoliku, twarz jej pociemniała,

ale nie odezwała się. Podniosła tylko nocną koszulę Roksany z podłogi i posłała łóżko. Po dłuższej chwili Roksana głęboko westchnęła. - Jestem taka szczęśliwa, Gertrudo. Czuję się jak ptak szybujący ponad drzewami lub jak motyl trzepoczący nad kwiatami... Jeszcze nigdy nie byłam tak szczęśliwa! - Ale musi panienka być pewna!

- Pewna czego?! - Że hrabia zrozumie panienkę, kiedy dowie się o Karelu. - Ja wiem, że on zrozumie. - A przypuśćmy, że nie? I oni zabiorą dziecko i oddadzą do sierocińca? - Jak możesz myśleć, że na to pozwoli? Jak możesz przypuszczać, że zdradzi naszą miłość? - Nie mówię, że tak się stanie. Mówię tylko, żeby nie

robiła panienka niczego pochopnie. Przerwała, a potem odezwała się: - Jest już panienka osobą dorosłą, może decydować o sobie, ale Kareł jest bezbronny. Nie ma nikogo oprócz nas. - Upewnię się, zanim powiem hrabiemu, gdzie ukryłyśmy malca - przyrzekła Roksana. - Czuję, że mogę mu zaufać. Kiedy przyjedzie dziś rano, wyznam mu wszystko i mam

zamiar być z nim szczera przez całe życie - mówiąc to wyszła z sypialni i udała się do pracowni. Zrezygnowana Gertruda złożyła ręce do modlitwy. - O Boże - wyrwał się jej z piersi udręczony głos. Dlaczego właśnie musiał to być hrabia van Haan? ROZDZIAŁ 5 Roksana pracowała całe przedpołudnie, ale hrabia się nie

pojawiał. Gertruda przygotowała koło południa lekki posiłek, a po nim - kiedy większość ludzi odpoczywała, chroniąc się przed upalnym słońcem - Roksana znów wróciła do pracy. Nie mogła się jednak skoncentrować. Prawdę mówiąc, cała w napięciu oczekiwała zbliżającego się odgłosu końskich kopyt i kroków hrabiego na podwórzu. Jednocześnie zdawała sobie sprawę, że nigdy nie miała większego

natchnienia. Czuła, że miłość kieruje każdym ruchem jej dłuta. Przez długi czas stała i patrzyła na kłodę drewna, w którym widziała splecione postacie mężczyzny i kobiety. Fakt, iż kloc ten trafił do niej właśnie teraz, uznała za proroczy znak. Czuła, że wyrazistość widzianej w drewnie wizji jest odbiciem jej wewnętrznych przeżyć. Tak właśnie ona i hrabia wyglądali

ostatniej nocy; jego ramiona oplecione wokół niej, jego usta na jej wargach, ich ciała blisko siebie, a dusze wypełnione niebiańskim światłem. - Skąd mogłam wiedzieć, że miłość jest tak cudowna? pytała samej siebie. Może dlatego, że hrabia pokochał ją tu, na Bali, kiedy wiodła całkiem odmienne życie niż do tej pory, potrafiła

dostrzec piękno tego uczucia i widziała w nim cząstkę jakiejś uniwersalnej miłości. Już przed przybyciem na tę czarodziejską wyspę Roksana uważała, że dla Balijczyków bogowie są w rzeczywistości takim samym przedmiotem czci i kultu, co Bóg dla chrześcijan, Allah dla mahometan i Budda dla buddystów. Jacy głupi byli, myślała, ludzie pokroju jej wuja,

owładnięci fanatycznym pragnieniem szerzenia swej wiary, próbujący zmieniać ludzi i zniszczyć coś, co od pokoleń było w nich zakorzenione. Przecież znaczenie ma tylko to, jak ludzie żyją, jak postępują, a nie wiara, którą wyznają. Roksana czuła, że życie, jakie wiodą Balijczycy, ich silne więzy rodzinne, życzliwość względem siebie, wyrozumiałość dla dzieci i starców jest dowodem, że ich

religia uczy tylko dobra. Są o wiele bardziej świątobliwi, powtarzała sobie w duchu, niż Holendrzy z ich barierami społecznymi i nietolerancją w stosunku do każdego, kto nie zgadza się z ich sposobem myślenia. Podczas dwóch lat swego pobytu na Bali nigdy nie widziała kłótni wśród dorosłych czy dzieci. Wieśniacy wręcz

dbali - czego nigdy nie zauważyła w Anglii czy Holandii - o siebie nawzajem i o tych, którzy byli chorzy lub słabi. Ale dzisiaj zbyt była szczęśliwa, by rozmyślać o tych, którzy zignorowali jej wuja, czy o Patricku Grentonie, który wręcz zmusił ją do opuszczenia Anglii, żeniąc się z jej matką. To hrabia sprawił, że kocham cały świat!, pomyślała. I serce w niej zabiło mocniej, gdyż

usłyszała kroki na podwórzu. Była tak podekscytowana myślą, że znów ujrzy hrabiego, a jednocześnie trochę onieśmielona przeżyciami wczorajszego wieczora i jego pocałunkiem, że nie wybiegła na powitanie. Stała tyłem do wejścia, kontynuując trochę mechanicznie pracę nad torsem. Nagle drgnęła słysząc głos, który zawsze

napełniał ją lękiem: - Tak sądziłem, że zastanę panią przy pracy, podczas gdy wszyscy odbywają poobiednią sjestę. Odwróciła się i ujrzała czerwoną twarz gubernatora, który stanął nad nią. Była tak zaskoczona, a jednocześnie przerażona, że zamarła w bezruchu. - Chcę z panią pomówić, Roksano. - O czym? - spytała.

- Chodzi o pani podanie... Wiedziała, że próbuje ją nastraszyć, a ponieważ spodziewała się, z czym przyszedł, nie okazywała lęku. Hrabia van Haan uważa, że powinnam kontynuować tu swoją pracę - powiedziała cichym głosem, nie patrząc na niego. Decyzja nie zależy od hrabiego, który zapewne nie

pozostanie tu długo, ale ode mnie! - Mogę więc jedynie błagać waszą ekscelencję, by był dla mnie łaskawy. Łaskaw... dla pani, tak, ale pod pewnym warunkiem. Na chwilę zapadła cisza. Po czym Roksana odezwała się: - Mówiłam już panu, że nie zamierzam pracować w biurze, a poza tym, jeśli mam nadal rzeźbić, nie miałabym na

to czasu. - Całkowicie się z panią zgadzam, toteż mam inną propozycję. Pomimo iż gubernator starał się mówić normalnym głosem, słowa te zabrzmiały złowieszczo i Roksana z drżeniem serca czekała na dalsze wyjaśnienia. - Nie jest rzeczą właściwą, by mieszkała tu pani tylko ze

służącą - rzekł po chwili. - Zresztą już to mówiłem, ale nawet nie chciała mnie pani słuchać. Niektórzy spośród moich ministrów uważają, że powinienem coś w tej sprawie zrobić. - Jestem Angielką, nie uważam wiec, by holenderskich ministrów mogło to cokolwiek obchodzić - nie poddawała się Roksana. - Ale mnie to obchodzi - odparł wolno gubernator.

Rzuciła mu krótkie spojrzenie, po czym znów odwróciła wzrok. Czuła, że każda jego propozycja będzie sprowadzała się do tego, by mieć ją bliżej siebie. - W żadnym wypadku - ciągnął gubernator - nie powinna pani mieszkać w czymś, co faktycznie jest tylko miejscowym bale. - To pomieszczenie było wystarczające dla mojego wuja i

ciotki, kiedy tu przyjechali. - Pieter Helderik był misjonarzem odparł pogardliwie gubernator - ale pani, Roksano, powinna mieć stworzone inne warunki. - Mam prawo do takiego życia lub innego i to jest moja sprawa. Ja jestem tu bardzo szczęśliwa. - Chciałbym pani zaoferować przyzwoity dom powiedział gubernator. - W tej chwili

stoi pusty, ponieważ jeden z moich urzędników, który przybył tu trzy lata temu z Holandii, musiał wrócić do domu. Roksana milczała. Wiedziała, o kim mówił gubernator. - To bardzo ładny dom - ciągnął - ma wszelkie wygody, których brak pani tu. - Przerwał, po czym dodał: - No i znajduje się na terenie rządowej rezydencji. W jego głosie

wyczuwało się nutę, której nie sposób było opacznie zrozumieć. W tym momencie, uświadomiwszy sobie, że musi mu się koniecznie przeciwstawić, Roksana wstała ze stołka, na którym dotąd siedziała. - A jakie to może mieć znaczenie? spytała z podniesionym wysoko czołem, patrząc gubernatorowi prosto

w twarz. - Dla mnie ma! - odparł. - Obawiam się, że nie rozumiem, co wasza ekscelencja chce przez to powiedzieć. Już mówiłam, że nie mam czasu, by dla pana pracować. - Jest pani w pełni świadoma, co usiłuję jej powiedzieć. Pragnę pani, Roksano, i klnę się na Boga, że chcę, by pani należała do mnie.

Nie cofnęła się, choć miała wrażenie, że stoi twarzą w twarz z dziką bestią. - Wasza ekscelencja ma żonę - rzekła chłodno. - Skoro nie może mi pan zaproponować małżeństwa, trudno mi uwierzyć, by chciał mnie pan znieważyć inną propozycją. - Dam pani wszystko, co tylko zechce odparł gubernator. - Nie tylko dom, ale pieniądze, klejnoty.

Wystarczy jedno słowo. - Czy naprawdę pan sądzi, bym mogła tak się poniżyć, decydując się na taką rolę w pańskim lub czyimkolwiek życiu? - Jakie ma pani wyjście? Ma pani zamiar dalej żyć jak wieśniaczka? Być lekceważona

przez każdego cywilizowanego człowieka? - Czy chce pan przez to powiedzieć, że zaakceptowano by mnie, gdybym została pańską.., kochanką? - Wtedy nikt inny nie byłby pani potrzebny! - odparował gubernator. - Pan musi być szalony sądząc, że kiedykolwiek bym

pana zechciała lub że mógłby pan coś dla mnie znaczyć! rzuciła Roksana. - Ponieważ sama propozycja i sposób, w jaki pan ją przedstawił, obrażają mnie, nie pozostaje mi nic innego, jak prosić, żeby pan opuścił mój dom! Gubernator wydał z siebie odgłos przypominający ryk zwierzęcia. - Nie radzę traktować mnie tak bezceremonialnie. Jeśli

pani mnie nie posłucha, podejmę odpowiednie kroki. - Pan mi grozi - stwierdziła Roksana - a ja tego nie lubię! - Na miłość boską, po co ta ostra wymiana zdań? - spytał gubernator z wściekłością. - Nie mam zamiaru pani grozić. Ofiarowuję pani wszystko, o czym kobieta może zamarzyć. - A ja pana proszę - odparła Roksana żeby zostawił mnie w spokoju.

- Wystarczy jedno moje słowo i będzie pani musiała opuścić wyspę! - Przynajmniej nie będę wysłuchiwać pańskich obelg! powiedziała Roksana z wyzywającą miną i zobaczyła w jego spojrzeniu rosnącą wściekłość. - Nie waż się do mnie tak mówić! zakrzyknął. Zrobił krok w jej stronę, a ponieważ Roksana sądziła, że chce ją

złapać w ramiona, wymierzyła w jego stronę dłuto, które trzymała w ręku. Było to wąskie, ostre narzędzie używane do delikatnej roboty i niemal równie groźne jak sztylet. - Naprawdę uderzyłaby mnie pani? zapytał po chwili, nie podchodząc bliżej. - Jeśli mnie pan dotknie, nie będę miała innego wyjścia.

- A wie pani, co się z nią wtedy stanie? zapytał przez zaciśnięte zęby. - Jeśli nawet nie wiem, to jestem pewna, że wymyśli pan jakąś straszną karę. - Nasze więzienia mają niezłą renomę. - Mogę w to uwierzyć - pogardliwie powiedziała Roksana. - A kiedy wyrok się skończy, zostanie pani odesłana do

Anglii. Po raz pierwszy od chwili, kiedy rzuciła wyzwanie gubernatorowi, pomyślała o Karelu. I dopiero wtedy zrozumiała, że powinna potraktować go łagodniej, grać na zwłokę. Może dlatego, że oczekiwała hrabiego i spotkała ją przykra niespodzianka, nie panowała nad sobą, jak to zwykle czyniła. Mówiła to, co myślała.

Widząc chwilę jej słabości, gubernator odezwał się innym tonem: - Nareszcie zaczyna pani rozsądnie myśleć! Albo więzienie, Roksano, albo wygodne i przyjemne życie w domu, który dla pani wybrałem. - To niemożliwe... zupełnie niemożliwe! - odpowiedziała spokojnie, czując, że musi sprawić wrażenie bardziej uległej.

Opuściła rękę, w której trzymała dłuto. - Nie uderzę pana - powiedziała - ale moja odpowiedź brzmi nadal: nie. - I ma pani zamiar odrzucić moją propozycję i nadal tu mieszkać? - Tak. - Więc postawmy sprawę jasno - rzekł gubernator, tracąc nad sobą panowanie. - Pragnę cię, Roksano, zbyt długo już

bawisz się ze mną! Jutro przyślę powóz i służących, żeby cię zabrali. Jeśli odmówisz, mogę w ostateczności użyć siły. Roksana przestała panować nad sobą. - Jak śmie pan rozkazywać mi, jakbym była pana niewolnicą! - tupnęła nogą. - Jestem obywatelką brytyjską i jeśli spróbuje pan tak postąpić, wywołam międzynarodowy skandal, którego gorzko pan pożałuje.

- Do kogo się pani zwróci? - zapytał gubernator z obleśnym uśmiechem na wargach. - Do brytyjskiego konsula w Dżakarcie? Zapewniam, że żaden pani list nie dotrze do niego. A może wolałaby pani gubernatora Malajów? Pomyślała, że celowo ją dręczy, i choć była jak osaczone zwierzę, postanowiła walczyć do końca. - Niech pan nie traci czasu - odparła nie przysyła tu

powozu i nie przygotowuje dla mnie domu. Wolę spać na gołej ziemi niż być panu wdzięczna za cokolwiek! Niemal plunęła mu w twarz tymi słowami, toteż gubernator na powrót zapłonął gniewem, choć jego oczy błyszczały z pożądania. Nieoczekiwanie ruszył w jej stronę i zanim zdążyła znów wymierzyć weń dłuto, silne ramiona oplotły ją, krępując ręce.

Wydała z siebie cichy okrzyk: jego przemoc, dławiąca bliskość, odraza, wszystko to sprawiło, że była bliska omdlenia. - Proszę mnie puścić! - zawołała. Jego ramiona zacisnęły się jeszcze mocniej, usta zaczęły szukać jej warg. Odwracała głowę na boki jak oszalała, łapiąc z trudem oddech. Nie mogła krzyczeć ani wyrwać się z jego

uścisku. Nagle za ich plecami odezwał się cichy i spokojny głos: - To wasza ekscelencja jest tutaj?! Tak sądziłem, że to pański powóz stoi na podwórzu. Roksana poczuła się tak, jakby anioł zszedł z niebios, a serce zabiło w niej mocniej, nie tylko dlatego, że została ocalona, ale też i dlatego, że jej wybawicielem był hrabia.

Mamrocząc przekleństwa, gubernator wypuścił ją ze swych objęć i odwrócił się. Hrabia stał poniżej, na dziedzińcu, i nie zważając na groźną minę gubernatora, mówił dalej spokojnie uprzejmym tonem, którym równie dobrze mógł prowadzić konwersację w salonie: - Zaaranżowane przez pana spotkanie skończyło się wcześniej, niż przypuszczałem, i mam nadzieję, że możemy

razem wyruszyć w drogę powrotną, bo jak sądzę, wraca pan do rezydencji? Przez krótką chwilę wydawało się, że gubernator odpowie mu opryskliwie lub ze złością. Jednakże spokój i swoboda, z jaką mówił hrabia, sprawiły, że przyjął postawę zdyscyplinowanego urzędnika. Wydawało się, że w ciągu tych kilku chwil przypomniał sobie o powiązaniach hrabiego z

królową wdową, i o pozycji, jaką on jako gubernator zajmuje na wyspie. Zadawał sobie także pytanie, czy hrabia zauważył, co naprawdę zaszło między nim a Roksaną. Z widocznym trudem rzekł: - Właśnie żegnałem się z Miss Barclay. - To znakomicie! - wykrzyknął hrabia. Następnie, gdy gubernator zszedł z wyższego poziomu, na

którym znajdowała się pracownia, na podwórze, hrabia zachował się tak, jakby dopiero teraz dostrzegł Roksanę. - Dzień dobry, Miss Barclay! - zawołał uchylając kapelusza. - Mam nadzieję, że pomimo upału praca posuwa się naprzód? Roksana nie była w stanie wyrzec słowa. Wpatrywała się w hrabiego nieruchomo, a jej oczy wyrażały zarazem ulgę i

bezgraniczną miłość. - Będę czekał z niecierpliwością na następną okazję, by zobaczyć pani postępy - kontynuował hrabia. - Teraz zechce pani wybaczyć, ale ważne sprawy każą mi zabrać stąd jego ekscelencję. Ich oczy przelotnie spotkały się i Roksana wyczytała z nich, że hrabia wie, co przed chwilą przeżyła.

Po tych słowach hrabia odwrócił się i w towarzystwie gubernatora opuścił dziedziniec. - Jestem pod wrażeniem... - Roksana usłyszała, jak mówił swoim spokojnym, kulturalnym głosem ...pańskich dotychczasowych osiągnięć i z tego, co usłyszałem dziś rano, wnoszę, że... Obaj mężczyźni przeszli przez furtkę i ich głosy ucichły w

oddali. Dopiero wtedy usiadła ciężko na swym drewnianym stołku, jak gdyby nogi odmówiły jej posłuszeństwa. Tym razem hrabia ją uratował, ale była pewna, że gubernator nie da za wygraną. Wyrzucała sobie, że przeciwstawiała mu się tak otwarcie; to uczucie szczęścia, miłość do hrabiego dodawały jej

pewności siebie i być może działała nazbyt porywczo. Weszła do domu i stwierdziła z ulgą, że Gertruda, zajęta gotowaniem, nie zauważyła całego zajścia. Po chwili służąca zjawiła się w bale, które służyło za salon, z tacą w ręku: - Mam nadzieję - powiedziała - że będzie panience smakował ten kurczak. Znalazłam przepis w jednym z pism, które przywieźliśmy z domu.

- Na pewno jest pyszny! - z wysiłkiem odpowiedziała dziewczyna. - Byłby lepszy, gdybyśmy miały dorodnego, tłustego ptaka z Holandii - ciągnęła Gertruda. Te małe stworzenia mają więcej kości niż mięsa. - Mnie to zupełnie wystarczy - odparła Roksana. Gertruda postawiła tacę na skrzyni, przykryła stół białym obrusem i

postawiła półmisek. - Proszę zjeść, zanim wystygnie powiedziała. Roksana dawno przekonała się, że nie ma sensu prosić, by w czasie upałów Gertruda podawała zimne posiłki. Służąca uważała, że na obiad, het middadmaal.. powinno być przyzwoite, gorące danie i Roksana pogodziła się już z tym, że obyczaje Gertrudy nie ulegną zmianie bez względu na to, czy

znajdować się będzie na równiku, czy też na biegunie północnym. Ale dostała także duży półmisek różnych pysznych owoców, więc żeby nie robić przykrości Gertrudzie, włożyła na talerz małą porcję kurczaka. I mimo że niedawne przejścia odebrały jej apetyt, wzięła do ust nieduży kęs i powiedziała z uśmiechem: - Przepyszne! Zawsze potrafisz, Gertrudo, wymyślić coś

nowego! - Na wyspie nie jest to łatwe - odparła służąca - ale ciotka panienki zawsze mówiła, że potrafię gotować z wyobraźnią. Odeszła, a Roksana przełożyła z powrotem na półmisek prawie całą swoją porcję. Jak mogłaby jeść, zadawała sobie pytanie, gdy piętrzą się przed nią nowe problemy. Teraz nawet hrabia nie ochroni jej przed natarczywością gubernatora.

Był jeszcze Kareł, musiała podjąć jakąś decyzję i zapewnić mu bezpieczeństwo; zaczęła zastanawiać się, czy dziecko nie będzie przeszkadzało hrabiemu. Już sama ta myśl tak ją przestraszyła, że postanowiła natychmiast udać się do lasu i zobaczyć, co słychać u chłopca. Może gdy weźmie go na ręce, przytuli, jego bliskość pomoże jej znaleźć jakieś wyjście.

Nie czekając na Gertrudę, pobiegła do kuchni. - Idę zobaczyć Karela - powiedziała. Nie zabawię tam długo. Gdyby przyszedł hrabia, poproś, żeby zaczekał. Zauważyła, że Gertruda zacisnęła usta, i zaczęła się zastanawiać, dlaczego ona tak nie lubi hrabiego. Czym ją do siebie zraził? - Zmieni zdanie, jak go lepiej pozna powiedziała do

siebie Roksana. Szybkim krokiem ruszyła w stronę lasu, tak śpiesząc się do Karela, że zapomniała o upale i o innych dręczących ją sprawach. Pomyślała, że byłoby jej o wiele łatwiej, gdyby dziecko mogło zamieszkać z nimi. Jednak zbyt niebezpieczne byłoby trzymanie go w domu, w którym ciągle niespodziewanie

pojawiał się gubernator. Po drodze bez przerwy stawiała sobie pytanie, co też powie hrabia, kiedy spyta go, czy opuszczając wyspę może zabrać ze sobą chłopca. I nagle usłyszała, jakby wypowiedziane w tej właśnie chwili, słowa Gertrudy: „Czy poprosił panienkę o rękę?" - Czy mógłby tego nie zrobić? zapalczywie wyszeptała

Roksana. - On nie jest taki jak gubernator, a nasze uczucia są święte i mogą być tylko zapowiedzią sakramentu małżeństwa. Tak rozmyślając szła spiesznie po wijącej się kamienistej ścieżce prowadzącej do domu Idy Anaka Temu. Tak jak się spodziewała, mistrz siedział przed domem otoczony przez gromadkę rzeźbiarzy; wszyscy przytrzymywali stopami kawałki drewna i pracowali z wprawą i

zręcznością balijskich snycerzy. Ida Anak Temu pracował nad maską, ale nie miał przed sobą modela. Już dawniej powiedział Roksanie, kiedy poprosiła go, by został jej nauczycielem, że gdy człowiek rzeźbi, jego dusza wchodzi w drzewo, tak że żaden model nie jest mu w ogóle potrzebny. Ida Anak Temu był przystojnym starszym

mężczyzną. Siedział teraz w batikowym nakryciu głowy, nasuniętym zawadiacko na siwe włosy, a kiedy pojawiła się Roksana, spojrzał na nią pytającym wzrokiem. Jego usta, podobnie jak pozostałych pracujących /. nim mężczyzn, były pociemniałe od żucia betelu, ale uśmiech krył w sobie życzliwość i balijską gościnność.

Roksana powitała go, a następnie wolno dobierając słowa - pośpiech uważany jest na Bali za grubiaństwo - wyraziła podziw dla maski, którą rzeźbił w miękkim, lekkim i zwartym drewnie zwanym pule. Spytała o zdrowie żony i dzieci, wreszcie, po wyczerpaniu zwyczajowych uprzejmości, mogła wśliznąć się do ocienionego przez drzewa ogrodzenia, gdzie przebywał Kareł

z resztą dzieci. Spał smacznie w cieniu drzewa i wyglądał jak mały amorek, śliczny i słodki. Uklękła przy nim, wpatrując się w jasne rzęsy ocieniające zaróżowione policzki, i jakby nie mogąc odmówić sobie dotknięcia go, wzięła malca delikatnie w ramiona. Usiadła ze skrzyżowanymi nogami, jak to czyniły Balijki, i przytuliła go do piersi. Chłopiec poruszył się przez

chwilę, włożył palec do buzi i znów usnął. W tym ciepłym, kojącym zadowoleniu dziecka było coś, co sprawiło, że Roksanie zakręciły się łzy w oczach. Musi go chronić. Musi opiekować się nim i jeśli to tylko będzie możliwe, zabierze go do Anglii. Już w myślach postanowiła, kto go zaadoptuje. Jej matka i ciotka Agnes miały dużo od siebie młodszą

siostrę, która nie mogła mieć dzieci. Wkrótce po ślubie spadła na polowaniu z konia i nieomal nie przypłaciła tego życiem. Przeżyła, ale lekarze orzekli, że nie ma najmniejszej nadziei, iż kiedykolwiek zostanie matką. Na szczęście mężczyzna, którego poślubiła, tak bardzo ją kochał, że pogodził się z jej bezpłodnością. Roksana przypuszczała, iż ciotka Nancy byłaby

uszczęśliwiona, gdyby dano jej na wychowanie siostrzeńca i że kochałaby go jak rodzona matka. Lecz Anglia znajdowała się daleko, a otaczający ich świat był im wrogi i obcy, z wyjątkiem balijskiej rodziny dającej schronienie Karelowi, no i hrabiego, oczywiście. „On to zrozumie, wiem, że zrozumie", mówiła do siebie Roksana. Niemniej wątpliwości zaczęły podstępnie ją nurtować.

Przypuśćmy, że chciałby ją poślubić choć tego jeszcze nie powiedział - ale czy byłby gotów sprzeniewierzyć się prawu własnego kraju i podstępnie zabrać z Bali sierotę? Pytanie to wystarczająco przerażało ją, a oto już dręczyło ją następne: „Przypuśćmy, że on wcale nie ma zamiaru ożenić się ze mną?" Ostatecznie, nie miała żadnych podstaw, by być tego pewna.

Roksana na tyle długo mieszkała w Amsterdamie, by wiedzieć, że etykieta jest rzeczą niemal świętą zarówno dla członków dworu, jak i dla holenderskich mieszczan. Hrabia znajdował się na samym szczycie piramidy, która wznosiła się wyżej i wyżej, aż sięgała samej królowej. Czyż istotnie mogła oczekiwać, że on, krewny królowej wdowy, człowiek niezwykle zamożny i bez

wątpienia najbardziej wzięty kawaler, byłby gotów, choćby nie wiem jak doskonała była ich miłość, poślubić dziewczynę, o której nie wiedział nic poza tym, że jest siostrzenicą żony misjonarza? Roksana poczuła się tak, jakby czyjaś lodowata dłoń chwyciła ją za serce. Jednocześnie poprzysięgła sobie, że nic powie mu, kim był jej ojciec, dopóki hrabia nie przyjmie jej

taką, jaka jest. „Jak mogę w niego wątpić?", pytała czując, że wątpliwości niczym wąż w rajskim ogrodzie już się w niej zagnieździły. Oparła się plecami o pień drzewa, układając nieco wygodniej Karela i próbując znaleźć w leśnej ciszy ukojenie, którego nie dawały jej własne myśli. Rozbawione dzieci odeszły nieco dalej,

niniejsze, jak Karel, zapadły w sen leżąc na trawie; ich nagie ciałka tworzyły drobne, złociste plamy, a rzęsy rysowały się ciemno na tle ich okrągłych twarzyczek. Nie było na świecie piękniejszych dzieci niż na Bali, ale nie sposób było nie dostrzec różnicy między nimi a Karelem, nie tylko w karnacji ciała, ale także budowie. Karel już teraz

wydawał się szerszy w ramionach, mocniej zbudowany, i Roksana zdawała sobie sprawę, że będzie taki jak jego ojciec: wysoki, barczysty, przystojny. Przyszło jej na myśl, że tak właśnie będą wyglądały jej własne dzieci, jej i hrabiego, i na myśl, że pewnego dnia ona też może będzie trzymała w ramionach własnego synka, odczuła ciepło zalewające ją niczym promień słońca.

Musiała się zdrzemnąć, śniąc o hrabim i o dzieciach, które mu urodzi, a kiedy otworzyła oczy, wydawało jej się, że ciągle jeszcze śni, bo oto hrabia stał przed nią. Widziała go jak przez mgłę. Nagle, na widok wyrazu jego twarzy, gwałtownie wróciła do rzeczywistości. - Czyje to dziecko? - Jego głos brzmiał ostro i nie tylko przeszył otaczającą ich ciszę, ale niósł się po lesie

postrzępionym echem. Roksana patrzyła na niego oniemiała, nie znajdując odpowiedzi. Lecz podejrzliwość, jaką dostrzegła w oczach hrabiego, oraz wrogi ton jego głosu przestraszyły ją i w przypływie paniki, całkiem nieświadoma tego, co mówi, usłyszała swoje słowa: - On jest mój! Mój! - i przycisnęła mocniej do siebie

Karela, a on, rozbudzony, coś wymamrotał i próbował wyswobodzić się z jej uścisku. Po tych słowach zapadła cisza i Roksanie wydało się, że zamglona twarz hrabiego przysunęła się do niej. Zadał jej następne pytanie, głosem, który ją wciąż przerażał: - Kto jest jego ojcem? I znów, bez zastanowienia, wiedziona jedynie strachem,

którego nie umiała opanować, Roksana odparła: - Ja... nie... wiem... Dostrzegła teraz wyraz obrzydzenia na twarzy hrabiego, który odwrócił się i odszedł szybkim krokiem, wzbijając za sobą drobne obłoczki kurzu. I już go nie było. Przez chwilę Roksana nie mogła uwierzyć, że to wydarzyło się naprawdę, że on ją tu

znalazł, zadał jej dwa pytania, na które nie śmiała odpowiedzieć zgodnie z prawdą, i że jej świat w jednej chwili legł w gruzach. Poczuła, jakby znalazła się w nieprzeniknionej ciemności, która okrywała ją niczym całun. Ból, jaki jej zadał, był nie do zniesienia; przez dłuższy czas siedziała z zamkniętymi oczyma, choć czuła, jak Kareł

wysuwa się z jej objęć na ziemię. Była samotna... przeraźliwie samotna... Podniosła się z wysiłkiem, jakby młodość i siły całkiem ją opuściły. Powoli skierowała się do bale, w którym Ida Anak Temu wciąż pracował. - Chciałabym z tobą porozmawiać. Trudno jej było dobrać właściwe balijskie słowa, ale zrozumiał ją i odłożył dłuto. Wstał i

poszedł za nią pod rzucające cień drzewa. - Pomóż mi... proszę, pomóż mi błagała Roksana. Spojrzał na nią z powagą i choć nic nie odrzekł, wiedziała, że jej współczuje. - Muszę uciekać - powiedziała. - Jeżeli tu zostanę, to nawet jeśli nie znajdą Karela, mogę trafić do więzienia lub doznać jeszcze większych upokorzeń.

Ida Anak Temu pokiwał głową, wiedząc, że niczego dobrego nie można spodziewać się po holenderskich władcach. - Dokąd mogę się udać? Poradź mi! błagała Roksana. Gdzie mogę się schronić, żeby gubernator mnie nie znalazł. Zawahała się, a potem powiedziała: Muszę też zabrać Karela. Jego ekscelencja wie, że jestem twoją uczennicą. Jeśli

zniknę, może na tobie wyładować swój gniew. Mężczyzna spojrzał na nią i bez słów pojęła, że rozumiał, co miała na myśli, mówiąc o gubernatorze. Na Bali nawet ludzie żyjący samotnie w lesie wiedzieli o wszystkim, co dzieje się na wyspie. - Dokąd mogę pójść? - pytała przerażona Roksana. Ida Anak Temu myślał chwilę, a potem powiedział tylko

jedno słowo: - Badung! Roksana zamarła z wrażenia. - Południowa Bali? Ale jak się tam dostać? Wiedziała, że Holendrzy nie zezwalają ludziom żyjącym na północy na wyjazd do niepodległej części wyspy, gdzie nie dosięgała ich władza. - Znam drogę - odpowiedział Ida Anak Temu. Roksana

spojrzała na niego wyczekująco. Ida Anak Temu milczał przez chwilę, koncentrując się tak samo jak wtedy, gdy przystępował do pracy. - Njoman cię poprowadzi. Roksana znała go. Był to jeden z jego synów, silny młody człowiek, którego głównym zajęciem było ścinanie drzew i dostarczanie ojcu i innym rzeźbiarzom materiału do pracy.

- Jestem ci bardzo wdzięczna powiedziała Roksana. Kiedy możemy wyruszyć? - O świcie. - Będziemy gotowi. Od razu wezmę Karela ze sobą. Ponownie Ida Anak Temu skinął głową, a Roksana spojrzała na chłopczyka, który raczkował w stronę swych rówieśników, radośnie bawiących się liśćmi i pomalowanymi kawałkami

drewna. - Jak mam... odwdzięczyć ci się za twoją... dobroć? zapytała Roksana cichym głosem. Ida Anak Temu uśmiechnął się i pomimo zabarwionych betelem warg było coś ciepłego w jego uśmiechu. - Ty patrzysz oczyma duszy - rzekł. Tacy uczniowie są rzadkością. To był największy komplement, jaki

mogła usłyszeć od Balijczyka. Roksana wyciągnęła ręce i ujęła jego popękane dłonie. - Będę ci wdzięczna aż do dnia swojej śmierci powiedziała. - Kiedy stąd odejdę, zaopiekujesz się moimi rzeźbami? - Skinął głową, a ona dodała: - Cokolwiek tu zostawię i co ma jakąś wartość, należy do ciebie. Weźmiemy

bardzo niewiele rzeczy. Po raz pierwszy zastanowiła się, czy nie będzie musiała podróżować pieszo, a Ida Anak Temu jakby zgadując jej myśli - powiedział: - Njoman przygotuje gharry, ale bądź gotowa o brzasku. Powiedz mu, że będziemy czekali odrzekła Roksana i wzięła na ręce Karela, który trochę protestował, że odrywa się

go od zabawy. Kiedy była już gotowa do drogi, Ida Anak Temu zawołał: - Soka! - i jego najstarsza córka wyszła z bale ukrytego wśród drzew. Wydał jej krótkie polecenie i po chwili dziewczyna wróciła z sarongiem, którym owinęła Karela tak, że było widać tylko jego twarzyczkę. Roksana podziękowała jej

serdecznie, gdyż to Soka właśnie opiekowała się chłopcem i chowała go razem ze swoimi dziećmi. Chciała dać jej jakiś upominek i przypomniała sobie, że wpięła do sukni małą broszkę z pereł. Nie był to klejnot o dużej wartości, ale ponieważ tak różnił się od tych, które Soka posiadała, wydał się młodej Balijce godny złotej korony kapłanów. Podziękowała tak wylewnie, że Roksana

poczuła się zażenowana. Pośpiesznie ruszyła w powrotną drogę wiedząc, że w domu czeka ją dużo spraw do załatwienia. Myślała, że wróci tak jak przyszła, samotnie, ale Ida Anak Temu nalegał, żeby towarzyszyła jej jedna z wnuczek. Roksana wiedziała, że uczynił tak dlatego, że gdyby cokolwiek przydarzyło się po drodze, gdyby ktoś zadawał jej

jakieś pytania na temat niesionego w ramionach dziecka, dziewczynka zawróciłaby i uprzedziła dziadka. Ida Anak Temu chciał w ten sposób zapewnić bezpieczeństwo nie tylko jej, ale także swemu synowi, na wypadek gdyby Njoman pojawił się o świcie z gharry i został oskarżony, że chce ich nielegalnie przewieźć przez granicę. Upłynęły już ponad dwa miesiące,

odkąd Roksana ukryła Karela w lesie po śmierci wuja. Przez ten czas chłopiec przybrał sporo na wadze, tak że zanim dotarli do domu, ręce jej całkiem zdrętwiały. Przed wejściem rozejrzała się niespokojnie po dziedzińcu, sprawdzając, czy przypadkiem gubernator lub hrabia nie czekają na nią, ale nie widać było żadnego powozu ani konia.

Tymczasem z kuchni wybiegła na jej spotkanie Gertruda i na jej twarzy odmalowało się zdziwienie, gdy spostrzegła Karela w ramionach Roksany, która bez słowa wyjaśnienia poleciła służącej: - Daj dziewczynce trochę jajek i owoców, a kiedy wyjdzie, zamknij bramę! - Mam zamknąć bramę?! - wykrzyknęła Gertruda ze

zdziwieniem. Zrozumiała jednak, że polecenie to ma związek z Karelem, zrobiła wiec tak, jak jej kazano. Po kilku minutach wróciła do gościnnego bale. - Co się stało? Czy mały chory? Dlaczego przyniosła go panienka do domu? - pytała zatroskana, - Wyjeżdżamy jutro o świcie. - Dokąd jedziemy?

- Na południe, do Badungu. Gertruda wyglądała na zdziwioną, toteż Roksana wyjaśniała dalej: - Hrabia poszedł za mną do lasu. Czy mówiłaś mu, dokąd idę? - Ależ oczywiście, że nie! - z irytacją odparła służąca. Mam przecież swój rozum! - Jak zatem tam trafił? Gertruda zastanawiała się chwilę.

- Wydaje mi się, że słyszałam odgłos końskich kopyt na dziedzińcu wkrótce po wyjściu panienki. Kiedy wyjrzałam, nikogo już nie było. - Hrabia pewnie przyjechał, by się ze mną zobaczyć rzekła Roksana - i przypuszczam, że dzieci, które bawiły się przed domem, pokazały mu drogę. - To więcej niż prawdopodobne! żachnęła się Gertruda. -

Niemożliwe jest utrzymanie jakiejkolwiek tajemnicy na Bali! Roksana była pewna, że tak właśnie się zdarzyło, po czym przypomniała sobie, że wymknęło jej się kiedyś imię Idy Anaka Temu w rozmowie z hrabią; mógł więc przypuszczać, że tam właśnie ją znajdzie. Każdy napotkany w lesie człowiek z radością wskazałby mu dom mistrza. Wszyscy byli tu z niego dumni i podziwiali jego talent.

„Dlaczego byłam taka głupia, by iść tam właśnie dziś po południu?", pytała siebie Roksana. Wiedziała jednak, że nie czas teraz na takie rozważania. Straciła hrabiego. Straciła jego miłość. I teraz liczy się tylko bezpieczeństwo Karela. Równocześnie cała jej istota, serce, rozum, dusza rozpaczały, ponieważ to, co stało się dla niej najważniejsze w życiu, okazało się jedynie ulotnym

marzeniem. Lecz wiedziała, że pamięć o przeżytych chwilach pozostanie z nią na długie, samotne lata, które ją czekają. ROZDZIAŁ 6 Jadąc przez las, hrabia aż kipiał z gniewu. Cały dygotał z bezsilnej wściekłości. Uwierzył w Roksanę, w jej doskonałość i czystość, i gdy nadeszła noc, nie zmrużył oka. Wmówił wszak sobie, że

znalazł kobietę wyjątkową, niezwykłą, która była niczym dar zesłany mu przez bogów. Kiedy wszedł na dziedziniec i zauważył, że coś zaszło między nią a gubernatorem, jego pierwszym impulsem było powiedzieć jego ekscelencji, co o nim myśli, nawet chciał go spoliczkować. Ale lata służby dyplomatycznej i umiejętność panowania nad swoimi odruchami sprawiły, że natychmiast

się opanował, by nie wywołać awantury, która mogłaby zaszkodzić Roksanie. Ponieważ jednak gubernator i Roksana stali w głębi pracowni, hrabia nie mógł wszystkiego widzieć dokładnie i nie był w rzeczywistości całkowicie pewien, co się wydarzyło i czy gubernator usiłował (jak hrabia podejrzewał) pocałować dziewczynę.

Starał się więc zachować taktownie, a w każdym razie nie dopuścić, by jego ekscelencja poczuł się urażony. Ze sposobu, w jaki gubernator opadł na siedzenie powozu, hrabia pojął, że jest niezwykle rozdrażniony i rzeczywiście przez jakiś czas gubernator nie próbował nawiązać rozmowy. Po czym, jak gdyby uznał za stosowne, że należy coś powiedzieć na temat swej wizyty, rzekł:

- Jestem przekonany, że zainteresuje pana, hrabio, iż rozwiązałem problem Miss Barclay. - W jaki sposób? - Przekonałem ją, by opuściła ten wiejski szałas i przeprowadziła się do wygodnego domu, opuszczonego niedawno przez jednego z urzędników. - I ona się na to zgodziła? - spytał hrabia. - Oczywiście, to jej bardzo odpowiada -

odparł gubernator - tym bardziej że dom stoi na terenie mojej rezydencji, ustaną więc wszelkie niesmaczne plotki, jakie krążą na jej temat. Hrabia nic nie odpowiedział, a gubernator, odczekawszy chwilę, ciągnął dalej: - Oczywiście, pan i ja, jako mężczyźni bywali w świecie, jesteśmy w pełni świadomi, że uroda Miss Barclay może nie być w smak niektórym damom. - Zaśmiał

się krótko. - Choć, niestety, muszę przyznać, że istnieją pewne powody ich niechęci. - Co pan przez to rozumie? - zapytał hrabia, celowo nadając swemu głosowi obojętny ton. - No cóż, po pierwsze, mówi się o jej licznych kochankach - stwierdził gubernator - i wszyscy, ma się rozumieć, mogą być podejrzani o romans. Moja żona jeszcze

przed wyjazdem do Holandii mówiła mi nawet, że jakoby Miss Barclay ma dziecko! Hrabia z trudem powstrzymywał się, żeby go nie spoliczkować. Jak ktoś śmiał tak mówić o Roksanie? Wierzył, że wszystko to po prostu ludzka zawiść, która, zwłaszcza w małych społecznościach, potrafi długo tlić się w ukryciu,

zanim wybuchnie niebezpiecznym i niszczącym wszystko płomieniem. - Jestem niemal pewien, że nie jest to prawda - zauważył. Gubernator wzruszył ramionami. - Nigdy nie wiadomo, jak to jest z Angielkami - rzekł. Są niczym góra lodowa, a potem często człowiek bywa mile zaskoczony. Mówił tak, jakby wspominał jakieś

swoje przygody, i ponownie hrabia gorąco zapragnął dać mu w twarz; wiedział jednak, że musiałby wówczas natychmiast opuścić Bali. Postanowił, że ostrzeże Roksanę, by miała się na baczności, i że już teraz muszą postanowić o wspólnej przyszłości, choć do tej chwili hrabia nie był jeszcze ostatecznie zdecydowany, czy poprosi Roksanę o rękę.

Od dobrych paru lat chciano nakłonić go do małżeństwa, tak że stał się bardzo rozważny i ostrożny w tych sprawach. Nie tylko jego matka błagała go ze łzami w oczach, żeby się ustatkował; również inni krewni ciągle przypominali mu, że jest głową wielkiego i liczącego się rodu i że najwyższy czas, by pomyślał o potomku. Prosiła go też królowa wdowa.

- Musisz się ożenić, Wiktorze - mówiła mu wielokrotnie jeszcze przed tragiczną śmiercią Luizy van Heydberg. - Wiesz równie dobrze jak ja, że wywołujesz niepokój na dworze. Jesteś zbyt przystojny i zbyt atrakcyjny. Potrzebna ci jest żona. - I wasza wysokość myśli, że trzymałaby mnie w ryzach? - zapytał z uśmiechem hrabia.

- Może udałoby się jej tego dokonać odparła królowa wdowa - przynajmniej mógłbyś pokazać się światu z lepszej strony niż teraz. Hrabia roześmiał się, ale to wszystko tylko umocniło go w przekonaniu, że nikt nie powinien zmuszać go do małżeństwa ani że nie poprosi żadnej kobiety, by została jego żoną, dopóki nie będzie pewny, iż jest to dokładnie taka osoba, jaka pod

każdym względem będzie mu odpowiadała. Nie umiał nawet powiedzieć, czego się po niej spodziewa. W świecie, w którym żył, małżeństwo było jedną sprawą, a miłość zupełnie inną. Jego żona, jako hrabina van Haan, zajęłaby na dworze ważną, a jednocześnie z kobiecego punktu widzenia niezmiernie atrakcyjną pozycję. Istniały też pewne

dziedziczne zobowiązania wobec dworu, z których powinna się wywiązywać. Wszystkie drzwi najznakomitszych rodów w Holandii stanęłyby przed nią otworem i niejako automatycznie - zaraz po królowej i królowej wdowie przysługiwałoby jej najlepsze miejsce w teatrze, w operze, na wyścigach, wszędzie, gdzie tylko by się pojawiła.

Posiadałaby też przywilej, który bardzo hrabiemu odpowiadał, oferowania swej gościny najbardziej dystyngowanym osobistościom odwiedzającym kraj. Co więcej, byłaby mile widziana w najbardziej ekskluzywnych

kręgach towarzyskich Paryża, Anglii i w każdym innym kraju Europy. Ale zarazem hrabia nie miał zamiaru obciążać się żoną, której jedynymi zaletami byłoby dobre pochodzenie i umiejętność pełnienia obowiązków hrabiny van Haan w taki sposób, by wzbudzać podziw jego przyjaciół. O hrabim często mówiono, że jest doskonałym panem

domu, więc postanowił, że przyjmowanie gości weźmie po części na siebie. Zastanawiał się natomiast, czy Roksana okaże się kobietą interesującą i atrakcyjną, kiedy będą tylko we dwoje. Przyznał się sam przed sobą ostatniej nocy, że jest zakochany w sposób, który go intryguje i zadziwia zarazem. Zadawał sobie pytanie, co też takiego jest w Roksanie, i znał odpowiedź: wzbudzała

w nim uczucia, których nigdy przedtem nie doznał. Ponieważ na ogół był cyniczny, jeśli chodziło o kobiety, zastanawiał się, czy oczarowanie, którego doświadczył podczas ich pocałunku pod drzewem uroczynu, nie było w rzeczywistości ulotnym uczuciem wywołanym przez taniec ketjak. Zdawał sobie sprawę, że to, co wtedy przeżył, zawdzięczał w równym stopniu również

Roksanie - ponieważ była z nim, ponieważ odczuwali i przeżywali to samo, ponieważ dotyk jej dłoni był bardziej podniecający i bardziej zmysłowy niż wszystko, czego zaznał do tej pory. - Kocham ją - powiedział do siebie hrabia. Przeklinał fakt, że gubernator zaaranżował dla niego rundę spotkań i oficjalny obiad z osobistościami, które przy innej

okazji mogły wydawać mu się interesujące. W pośpiechu wyszedł po skończonym posiłku, sądząc, że to jedyna okazja, by spotkać się z Roksaną sam na sam przed jego oczekiwanym powrotem do rezydencji. Kiedy dostrzegł powóz gubernatora przed wejściem do domu Roksany, zaczął podejrzewać, że ów celowo pojawił się tu w porze, w jakiej nie spodziewano

się gości. Lecz teraz, w drodze powrotnej do rezydencji, hrabia postanowił, że skoro gubernator go oszukuje, on też nie pozostanie mu dłużny. - Czeka mnie sporo raportów do napisania dziś po południu, ekscelencjo - powiedział mam więc nadzieje, że mi pan daruje, jeśli spotkamy się dopiero o piątej.

- Nie mam nic przeciw temu - odparł gubernator. Przy tych słowach wjechali przez bramę wiodącą do rozległego terenu, na którym mieścił się budynek rządowy. Otaczał go tradycyjny gliniany mur, w bramie zaś stała warta, która - gdy ją mijali - sprezentowała broń. Jechali ubitą aleją, bardzo różniącą się od wielu innych dróg, jakimi podróżowali. I kiedy rezydencja gubernatora znalazła się w

zasięgu wzroku, gubernator wskazał nieco w lewo na mały, otoczony drzewami domek. - To będzie dom Miss Barclay - w jego głosie brzmiała nuta satysfakcji, która nie spodobała się hrabiemu. Niewątpliwie jednak był to bardzo atrakcyjny dom z szeroką werandą, którą obrastała kaskada bugenwilli. Hrabia

nie przeoczył faktu, że stał on blisko siedziby gubernatora, pomiędzy oboma domami zaś gęsto wyrastały drzewa i krzewy, tworząc naturalną zasłonę. Zacisnął usta i z mocą powiedział sobie, że musi jak najprędzej zabrać stąd Roksanę. Ale dokąd? I czy ona byłaby gotowa podróżować z nim, nawet jeśliby to było możliwe? - Muszę to przemyśleć spokojnie - rzekł do siebie hrabia.

Zaczął żałować, że nie spotkał Roksany w Holandii czy w Anglii. Przed podjęciem tak ważnej decyzji dotyczącej jej osoby zapragnął poznać jej rodzinę, jak również przedstawić ją swojej matce i przyjaciołom. Zaczął myśleć o strzechą krytych bale, gdzie obecnie mieszkał, i wyobrażać ją sobie w swym ogromnym i imponującym domu w Amsterdamie, w wiejskiej rezydencji

należącej do jego przodków, a także w dużym i luksusowym apartamencie w Paryżu. Wszystkie te siedziby były gotowe w każdej chwili na jego przybycie. Posiadał także domek myśliwski w Bawarii, w którym często odbywały się różne przyjęcia. Skąd mógł wiedzieć, jak by się Roksana zachowywała w tych miejscach?

Czy mógł być pewien, że to, co do niej czuje, nie jest tylko chwilowym zauroczeniem, które niczym tropikalny kwiat nie przetrwa w zimniejszym i bardziej surowym klimacie? Dlatego też uznał za konieczne sprawdzić swe uczucia. Ale teraz przede wszystkim chciał spotkać się z nią jak najszybciej. Gdy gubernator oddalił się do swych apartamentów w innej części budynku,

hrabia rozkazał służącemu przyprowadzić konia do bocznego wyjścia. Nie miał skrupułów, że robi coś bez porozumienia z gubernatorem, gdyż uważał, że w końcu może robić to, na co ma ochotę. Gdy tylko pojawił się koń, dosiadł go i oddalił się inną ścieżką niż ta, którą zajechali z gubernatorem pod dom. Jechał

między drzewami, starając się, aby nikt nie zauważył jego zniknięcia. Zjawił się przed domem Roksany i rzuciwszy okiem na jej pracownię, wiedział, że jej tam nie ma. Lecz kiedy zeskoczył z siodła, z drugiego bale wyszedł chłopak, który nieraz pilnował mu konia, i powiedział: - Panienka wyjść! Powiedział to po holendersku, toteż

hrabia spytał: - Dokąd poszła? Wydawało mu się, że chłopiec nie rozumie, ale po chwili z uśmiechem wskazał palcem na wschód w stronę lasu i hrabia pomyślał, iż Roksana poszła odwiedzić Swego nauczyciela. Dosiadł więc konia i odjechał w kierunku dżungli, z góry ciesząc się, że pozna Idę Anaka Temu (którego imię

zapamiętał) i będzie mógł porównać jego prace z pracami Roksany. Mijani ludzie pokazali mu drogę. Nie sposób jednak było jechać cały czas konno. Przywołał więc chłopca, prosząc, aby popilnował mu konia, i zaczął się wspinać po skalnej ścieżce, którą tak często przemierzała Roksana. Już prawie dochodził do bale Idy Anaka Temu, kiedy

usłyszał głosy dzieci i skręcił w ich kierunku. Wkrótce ujrzał je baraszkujące nago po lesie. Śmiały się uszczęśliwione i wyglądały jak małe amorki. Było wśród nich kilkoro starszych dzieci w sarongach, też pochłoniętych zabawą. Hrabia ruszył dalej, spodziewając się zobaczyć Idę Anaka Temu. Właśnie wtedy dostrzegł śpiącą pod drzewem Roksanę, a w jej ramionach niemowlę o jasnej cerze i

blond włosach. Wszystko, co mówił gubernator, nagle stanęło mu w pamięci; był tak wstrząśnięty, że poczuł dreszcze na całym ciele. A więc to była prawda! Miała dziecko! Nie była czysta i niewinna, jak sądził wówczas, kiedy tulił ją w objęciach wierząc, że jest pierwszym mężczyzną, który ją kiedykolwiek pocałował.

Było coś tak bardzo nieśmiałego, a zarazem tak cudownego w sposobie, w jaki podała mu swe wargi, że wydało mu się niemożliwe, by mógł być przed nim ktoś inny. A teraz przytulała do siebie opiekuńczym gestem śpiące dziecko, jego główka opierała się o jej pierś, i hrabia już nie wątpił, iż łączą ich więzy krwi. Stał wpatrzony w zarys jej ciemnych rzęs na policzkach,

rdzawe refleksy we włosach, szczupłe, delikatne dłonie obejmujące malca. Wreszcie otworzyła oczy... W drodze powrotnej hrabia przeklinał siebie za to, że okazał taką naiwność, że dał się oszukać jak nigdy przedtem. Wciąż miał w pamięci słowa Roksany, które niczym echo brzmiały mu w uszach; ale najgorsze ze wszystkiego i

najbardziej upokarzające było to, że przyznała, iż nie wie, kto jest ojcem dziecka. Gubernator wspominał o jej kochankach. Jeden z nich musiał być blondynem i najprawdopodobniej Holendrem. I wtedy hrabia stwierdził, że jej nienawidzi. Perfidnie zniszczyła w nim uczucie, które wydawało mu się tak piękne i wzniosłe. Z trudem przychodziło mu uwierzyć,

iż utracił je na zawsze. „Nienawidzę jej!", usiłował powtarzać raz po raz, jadąc bezmyślnie przed siebie, aż wreszcie znalazł się na zadrzewionej alei prowadzącej do rezydencji gubernatora. Ale wystarczyło, że stanęła mu przed oczami jej uduchowiona twarz, że prowadzone rozmowy, ogarniający ich żar, kiedy dotknął jej dłoni, by zrozumieć, iż to uczucie nie było

nienawiścią, lecz czymś całkiem innym. W rezydencji gubernatora posłał lokaja po brandy i wychylił parę szklanek tak, że służący patrzył na niego z niedowierzaniem. Nie pamiętał, aby jego pan sięgał po alkohol o tej porze i w takiej ilości. Hrabia nie potrafił powiedzieć, co się potem wydarzyło. Zmusił się do rozmowy z zaproszonymi gośćmi. Zniósł

przedłużającą się kolację i udało mu się sprawiać pozory, że się dobrze bawi, a nawet śmiał się z dowcipów gubernatora. Kiedy wreszcie znalazł się w swym pokoju i został sam, z trudem opanował się, by nie pojechać konno do domu Roksany i przekonać się, czy to wszystko mu się nie przyśniło. Po czym w gwałtownym odruchu pomyślał, że ona już go

więcej nie oszuka i jeśli o niego chodzi, wszystko między nimi skończone. Zasnął dopiero nad ranem z powodu ilości wypitej brandy i dręczących myśli; czuł się chory i był w bardzo złym nastroju. - Możesz zacząć się pakować powiedział do lokaja. - Im szybciej stąd wyjedziemy, tym lepiej! - Dokąd wyruszamy, Mijnheer? - spytał

lokaj. - Do Singapuru... Indii... co za różnica? odparł z irytacją hrabia. - Rób, co ci każę, i pakuj rzeczy! Wyszedł z pokoju, a lokaj pokręcił głową. Jego pan nigdy się tak nie zachowywał, toteż wiedział, że nie wróży to nic dobrego. Hrabia ruszył do pokoju, gdzie podawano śniadanie. Zazwyczaj jadał sam, ale tego ranka nie

mógł znieść własnego towarzystwa. Poza tym chciał powiadomić gubernatora o swym wyjeździe. Śniadanie podano nie w pokoju, ale na obszernej werandzie. O tak wczesnej porze było tam chłodno i przyjemnie. Kiedy hrabia stanął w drzwiach, ujrzał siedzącego doń tyłem gubernatora, a obok niego stojącego sztywno

dowódcę warty. - Weź powóz, nie, dwa powozy. Jeden będzie potrzebny na bagaże i dla służącej Miss Barclay usłyszał hrabia i zastygł w bezruchu. - Nie zgadzaj się na żadne wykręty ciągnął gubernator. - Jeśli nie zechce przyjechać dobrowolnie, użyj siły, dyskretnie, oczywiście, ale nie zwracaj uwagi na żadne protesty. zrozumiałeś?

- Tak jest, ekscelencjo - odrzekł oficer. Powiedział to głosem, w którym brzmiała nuta powątpiewania, jak gdyby uważał, że czeka go trudne zadanie. - Później, może dziś po południu kontynuował gubernator - możesz pojechać po resztę rzeczy: rzeźby, meble, które zechce zabrać do nowego domu. - Tak jest, ekscelencjo! - I jeszcze jedno... - ciągnął gubernator,

ale hrabia nie słuchał, co tamten mówił. Odwrócił się i odszedł cicho tą samą drogą, którą przyszedł. Użycie słowa „siła" wystarczyło, by zrozumiał, co gubernator zamierza uczynić, a wiedział też, że cokolwiek by o Roksanie myślał, jakkolwiek by go zwiodła, nie może dopuścić, żeby tak z nią postąpiono. Poszedł do swego pokoju,

w którym zastał pakującego rzeczy służącego. - Przyprowadź mi szybko konia! - rzucił hrabia. Służący pośpieszył wykonać polecenie. Hrabia czekał z niecierpliwością przy bocznym wyjściu,

aż wreszcie pojawił się stajenny, prowadząc konia. Odjeżdżając drogą, jaką obrał wczoraj po południu, hrabia powtarzał sobie, że musi się pośpieszyć. Nie wiedział jeszcze, w jaki sposób może pomóc Roksanie. W każdym razie nie pozwoli uwięzić jej w domu, który znajduje się w tak bliskim sąsiedztwie z prywatnymi apartamentami gubernatora.

Pędził więc jak mógł najszybciej do wioski, a potem przez całą wieś tam, gdzie stał dom Roksany. Było gorąco i kiedy wreszcie dotarł na miejsce, jego koń spływał potem. Wjechał na dziedziniec i w osłupieniu dostrzegł wóz zaprzężony w bawoły przed pracownią Roksany. Dwóch mężczyzn ładowało jej rzeźby. Hrabia zeskoczył z konia i podszedł do nich. - Co tu się dzieje? - spytał ostro.

Najpierw ostrożnie położyli tors mężczyzny, a potem z szacunkiem spojrzeli na hrabiego; po wyrazie ich twarzy widać było, że go nie zrozumieli. - Gdzie jest Miss Barclay? - zapytał. - Miss Barclay wyjechać! odpowiedział starszy mężczyzna z uśmiechem. - Dokąd wyjechała? Mężczyzna potrząsnął głową, a po kilku sekundach, jakby

szukając odpowiedniego określenia w swym bardzo ograniczonym słownictwie, powiedział po holendersku: - Da... leko, wyjechać da... leko! Hrabia wpatrywał się w niego, a następnie, pozostawiwszy konia bez opieki, poszedł w kierunku bale - salonu Roksany. Od razu zauważył, że nie ma tam nikogo, przeszedł więc przez pokój, odkrywając - jak podejrzewał - że był on

połączony z innym bale, gdzie - jak spostrzegł - musiała się mieścić jej sypialnia. Lecz pomieszczenie było puste, drzwi do szafy pootwierane, a w szafie ani śladu ubrań. Rozglądał się wokół siebie, po czym przeszukał pozostałą część domu. Nigdzie nie było nikogo; znalazł nawet pomieszczenie, w którym musiała spać Gertruda, ale tam też

nie było żadnych rzeczy. Wrócił na dziedziniec; prawie cały wóz został zapełniony rzeźbami. Hrabia wszedł na podwyższenie i zbliżył się do stołu, gdzie leżały małe rzeźby, które Roksana przyrzekła mu podarować. Myślał o wyrzeźbionej w drzewie sandałowym bogini, która wedle słów Roksany miała go chronić; spojrzał w dół na wyrzeźbioną delikatną, małą rękę z zagiętymi

palcami. Podniósł ją i ogarnęło go uczucie lęku, że to może wszystko, co mu po niej pozostało. Trzymając rzeźbioną rękę ponownie wyszedł na podwórze i chwycił swego konia za uzdę. Nie było sensu o nic pytać ludzi powożących zaprzęgniętym w bawoły wozem; wiedział, że nie zrozumieliby go. Wyszedł przed bramę i aż podskoczył

z radości, spostrzegłszy Ponoka idącego ku niemu od strony wioski. Już wtedy, gdy Ponok zabrał ich, by obejrzeli ketjak, zauważył, że jest to człowiek inteligentny, i pomyślał, że może teraz od niego czegoś się dowie. - Gdzie jest Miss Barclay, Ponok? zapytał. Ponok ukłonił się uprzejmie. - Odjechać! - usłyszał taką samą odpowiedź.

- Dokąd? I dlaczego tak nagle? - pytał zniecierpliwiony, ale spostrzegł, że Ponok go nie rozumie. On z kolei widząc, jak bardzo hrabia pragnie się dowiedzieć, podniósł rękę. - Zaczekaj tu! - rzekł po balijsku, ale gest ręki wystarczył, aby hrabia zrozumiał jego słowa. Hrabia skinął głową i Ponok pobiegł do wioski. Mijały niemiłosiernie długie minuty. Hrabia stał

w cieniu drzew, trzymając konia za uzdę i intensywnie myślał o wszystkim, co się wydarzyło. Pewien był, że to nie tylko gubernator, ale i jego zachowanie było powodem wyjazdu Roksany. Ale dokąd odjechała? A może jest u Idy Anaka Temu? Postanowił, że jak tylko Ponok wróci chyba że będzie miał mu coś istotnego do powiedzenia wyruszy do lasu,

odszuka snycerza i spyta go, co on wie. Kiedy już zaczął tracić nadzieję, że Ponok wróci z jakąś wiadomością, dostrzegł go podążającego ze starszym mężczyzną, który miał sztywną nogę i nie mógł iść zbyt szybko. Hrabia poprowadził konia w ich kierunku i kiedy się spotkali, nieznajomy mężczyzna odezwał się z trudem, ale poprawnie po holendersku:

- Guten morgan, Mijnheer. Jestem Tunas Kantor, naczelnikiem wioski. Hrabia wydał westchnienie ulgi. Wiedział, że Holendrzy wyznaczyli naczelników wiosek, którzy byli przez nich opłacani, i oczywiście wybierali ludzi znających choć trochę holenderski. - Jestem hrabia van Haan - powiedział. Mieszkam w

rezydencji jego ekscelencji gubernatora i miałem umówione dziś rano spotkanie z Miss Barclay, ale jak widzę, wyjechała. Naczelnik wdał się z Ponokiem w długą rozmowę, która ciągnęła się i ciągnęła, niemal doprowadzając hrabiego do furii. W końcu naczelnik odezwał się: - Ponok tłumaczył mi, Mijnheer, że nie chce sprawiać kłopotów Miss Barclay, ale ponieważ ona mówiła mu, że jest

pan jej przyjacielem, uważamy, że możemy panu zaufać. - Obiecuję - powiedział uroczyście hrabia - że nie zrobię nic, co w jakikolwiek sposób zraniłoby lub skrzywdziło Miss Barclay. Naczelnik przetłumaczył to Ponokowi, który znów zaczął długą przemowę przerywaną tylko potakiwaniami naczelnika na znak, że rozumie wszystko.

Kiedy wreszcie Ponok skończył, hrabia, nie mogąc dłużej zapanować nad sobą, wykrzyknął: - Gdzie ona jest? Co się z nią stało?! - Ponok mówi - odpowiedział naczelnik - że Miss Barclay i starsza pani wyruszyły o świcie w gharry. Widział, jak odjeżdżały, ale myśli, że chciały uniknąć pożegnań. - Dokąd pojechały? - dopytywał się hrabia. Naczelnik

spojrzał na Ponoka i hrabia dostrzegł, jak wykonał on prawie niezauważalny gest oznaczający „nie". - Słuchaj - powiedział z uporem. Muszę wiedzieć, co się stało z Miss Barclay, bo mam jej coś nadzwyczaj ważnego do przekazania. Naczelnik to przetłumaczył, ale choć hrabia bacznie wpatrywał się w Ponoka, niczego z jego twarzy nie mógł

odczytać. - Poproś go - rzeki do naczelnika wytłumacz, że zapłacę, ile zażąda, i że dla dobra Miss Barclay muszę wiedzieć, dokąd się udała. Ponownie naczelnik przetłumaczył i ponownie hrabia z rozpaczą stwierdził, że Ponok w ogóle nie reaguje. Wtedy powiedział: - Gubernator wysyła żołnierzy. Mogą tu

być w każdej chwili, żeby doprowadzić Miss Barclay do jego rezydencji. Dostrzegł wyraz przerażenia w oczach naczelnika, który zupełnie już innym tonem przekazał tę wiadomość Ponokowi. Dwaj mężczyźni zaczęli wymieniać słowa z zadziwiającą szybkością, w końcu naczelnik zwrócił się do hrabiego: - Ponok wierzy, że pan dobry przyjaciel Miss Barclay, ale

mówi: nie martwić się, ona bezpieczna. - Skąd możecie to wiedzieć? - Która godzina, Mijnheer? Hrabia nie zrozumiał, co to miało wspólnego z jego pytaniem, ale ponieważ postanowił być uprzejmy, by wydobyć z obu mężczyzn wszystkie informacje, więc spojrzał na zegarek. - Właśnie minęła dziewiąta powiedział.

Obaj mężczyźni popatrzyli na jego zegarek, a potem Ponok powiedział kilka słów do naczelnika, zapewne pozwolił mu mówić, gdyż ten odezwał się: - Ponok mówi, że Miss Barclay wziąć ze sobą ubranie do gharry. - Co to oznacza? - spytał hrabia. - Długą podróż - odpowiedział naczelnik. - Ale dokąd? Dokąd wyruszyli?

- Ponok nie być pewny, ale myśli Miss Barclay pojechać ukrytą drogą w góry. - W góry? - powtórzył zaskoczony hrabia. - Ale dokąd w góry? Naczelnik zrobił krok w jego stronę, a potem głosem lak cichym, że ledwie słyszalnym, powiedział: - Na południe, gdzie nie być Holendrów. Szlak, jaki obrali, był bardzo piękny i w

innej sytuacji Roksana byłaby podekscytowana i gotowa wspinać się wyżej i wyżej po kamienistej, wijącej się dróżce, która pięła się w górę od pól ryżowych. Na początku wspinaczki minęli kilka kobiet idących gęsiego, z ciężkimi koszami na głowie. Lecz wkrótce była już tylko dzika uroda wznoszących się ponad nimi gór, o których

Njoman sądził, że zapełnione są bogami, różnymi duchami i żądnymi zemsty demonami, mogącymi ich w każdej chwili zaatakować. Każda wioska, przez którą przejeżdżali, wyglądała jak miniaturowa forteca, otoczona wysokim na półtora metra i zwieńczonym strzechą murem, który wznoszono jako ochronę przed złymi duchami pełzającymi po ziemi.

Pierwszą noc spędzili w wiosce u krewnego Idy Anaka Temu, który powitał ich wylewnie, choć z niekłamaną ciekawością, jak gdyby zeszli z nieba. Wejście do wioski było nad wyraz wąskie, tak że prowadząca do niej droga mieściła zaledwie jedną osobę. Trzeba było zostawić gharry, ale ciągnący go dotąd koń wspinał się razem z ludźmi.

Za bramą wznosiła się kolejna ściana z cegły mająca przechwycić i zatrzymać każdego złośliwego dżina, któremu udałoby się przekroczyć próg. Aby mieć całkowitą pewność, że mieszkańcom wioski nic już nie może grozić, z morza zieleni wystawały liczne cienkie bambusowe kije, z których kępkami zwisały amulety różnych kształtów i rozmiarów.

Pierwszego dnia podróż trwała bardzo długo. Trzymali się z dala od Holendrów, którzy mogliby zmusić ich do powrotu. Njoman, wyraźnie zdenerwowany, nieustannie ponaglał swego konia. Ich bagaże wypełniły cały tył gharry i Roksanie było wstyd, że obciążają takie małe stworzenie (konie na Bali są dużo mniejsze niż w innych częściach świata). To Gertruda zdecydowała, co mają

wziąć ze sobą na drogę. Zrezygnowała nawet ze skórzanych kufrów, w których podróżowały ich ubrania z Anglii, zawinęła suknie Roksany i swoje własne w czyste lniane prześcieradła, byle tylko koniowi było lżej, ale i tak zabrały ze sobą sporo. Jednakże zwierzę okazało się niezwykle silne, toteż szybko wspięli się z płaskiego terenu na górskie zbocze i z

wilgotnego upału do przyjemnego chłodu. Tej nocy zmęczeni podróżą owinęli się we wszystkie ciepłe ubrania, jakie mieli, a Roksana i Gertruda, leżąc obok siebie na słomianym materacu, tuliły do siebie śpiącego między nimi Karela. Następnego dnia, podziękowawszy gospodarzom i pozostawiwszy im na odjezdnym niemałą sumę, która w pełni

ich usatysfakcjonowała, wyruszyli o świcie. Na szczęście Roksanie nie brakowało pieniędzy. Kiedy po raz pierwszy dotarli na Bali, jej wuj postanowił umieścić wszystkie swoje oszczędności w sejfie w banku. Ale tym sposobem ryzykował kontrolę nad nimi władz holenderskich. I kiedy odkrył, że Balijczycy najczęściej zakopują pieniądze w ziemi, poszedł w

ich ślady. W tym kraju nie było właściwie złodziei i Roksana później dowiedziała się, że przed pojawieniem się Holendrów na tej rajskiej wyspie w ogóle nie znano przestępczości. Drzwi do domów w wiosce, gdzie mieszkali, nie miały ani zamków, ani rygli. Wybudowane przez Holendrów więzienia były bardzo małe, a groźniejszych przestępców trzeba było odsyłać do

zakładu karnego na Jawie. Dlatego też przed wyruszeniem w drogę Roksana prędko rozkopała podłogę w jednej z bale, by dostać się do pieniędzy, które przywiózł ze sobą jej wuj. Ona sama miała znaczną sumę ukrytą w strzesze nad jej sypialnią, a reszta leżała beztrosko w szufladzie, gdzie nikt niczego nie ruszał. - Mamy wystarczająco dużo pieniędzy na wiele miesięcy,

a nawet lat, jeśli będzie trzeba powiedziała Gertrudzie. - Co nie oznacza, że musimy być rozrzutni, Miss Barclay! - pouczyła ją służąca, ale ucieszyła się, że w czasie podróży będą mogły sowicie zapłacić tym, którzy udzielą im gościny. Drugiego dnia Roksana po raz pierwszy zobaczyła w oddali imponującą sylwetkę wulkanu Batur, który - jak jej mówiono - miał trzy tysiące metrów

wysokości. Zastanawiała się, czy kiedykolwiek będzie miała okazję go zobaczyć i odwiedzić słynną świątynię u stóp wulkanu. W tej chwili całkowicie pochłaniała ją podróż i ich bezpieczny pobyt w Badungu. Wyspa miała osiemdziesiąt kilometrów szerokości od północnego wybrzeża do południowego, ale nie mogli

posuwać się zbyt szybko, gdyż niektóre odcinki drogi były tak wyboiste, że koń szedł tylko stępa. Trzeciego dnia nie tylko oni, ale i koń był zmęczony. Na szczęście trafiali do wiosek, w których imię Idy Anaka Temu było dobrze znane. Czasami zatrzymywali się u jego krewnych, czasami po prostu u jego wielbicieli, którzy czuli się zaszczyceni, że mogą gościć uczennicę słynnego

rzeźbiarza. Poza znanym im obyczajem mieszkańców, którzy żuli betel i pluli nim, gdzie popadło, wszystko tu było nieskazitelnie czyste. Mimo to Gertruda nalegała, żeby rozścielać własne prześcieradła na miejscowych łóżkach, które na ogół dzieliła z Roksaną. Jednakże były tak zmęczone, że nawet gdyby leżały na gołej podłodze i tak spałyby głęboko,

Roksana obawiała się, że nieszczęśliwa miłość do hrabiego spędzi jej sen z oczu, że będzie bezsennie leżała myśląc o nim, tęskniąc i rozpamiętując rozpacz, która ją ogarnęła, gdy odszedł, zostawiając ją bez słowa w lesie. Ale zmęczenie podróżą, długie godziny przebywania z Karelem i napięcie związane z ucieczką jakby przeważyły nad jej uczuciami.

Czasami myśl o hrabim była niczym sztylet, który wbijał się jej w pierś, tak ostry, tak śmiercionośny, że chciała krzyczeć z bólu. Ale oto Karel domagał się pieszczoty albo Gertruda robiła jakąś trzeźwą, rozsądną uwagę i zwyczajne, codzienne sprawy odrywały ją od tragedii rozgrywającej się w jej duszy. Następnego dnia pozostawili za sobą zimne okolice i

zaczęli wchodzić w obszary wilgotnego, ciepłego powietrza, pełne słonecznego blasku. Pojawiły się pola ryżowe. Rośliny i krzewy pokryte były kwiatami, a mijani wieśniacy zdawali się poruszać tak ociężale, jakby męczył ich każdy ruch. Po nocy spędzonej w dość dużej wiosce dostrzegli w oddali błękit morza, a koń jakby przyśpieszył kroku, widząc przed sobą kres podróży.

Roksana dowiedziała się od Njomana, że zmierzają do dużej nadmorskiej wioski, gdzie mieszka najzdolniejszy uczeń Idy Anaka Temu, który już sam zdobył sławę rzeźbiarza. Gueda Tano był najwyraźniej podekscytowany widząc Roksanę i Njomana i jak tylko weszli do jego obejścia, chciał koniecznie, żeby młoda rzeźbiarka obejrzała jego prace. W jego domu było z tuzin bale i więcej

świątynek, niż Roksana kiedykolwiek przedtem widziała. Młody rzeźbiarz był znany w całej okolicy i Njoman powiedział jej, że spodziewa się zostać po śmierci Idy Anaka Temu najsłynniejszym snycerzem na Bali. Jego rzeźby zrobiły na Roksanie bardzo duże wrażenie, chociaż stwierdziła w duchu - może trochę do niego

uprzedzona - że nie są aż tak dobre jak prace mistrza. Mimo wszystko nie można było odmówić mu talentu. Niektóre rzeźby były wspaniałe i Roksana nagle poczuła potrzebę pokazania ich hrabiemu i usłyszenia jego opinii. Kiedy skończyły się powitalne grzeczności i Gueda Tano częstował ich przekąskami, Roksana spytała, czy zechciałby wskazać jej jakiś dom, który mogłaby

wynająć lub kupić. Uśmiechnął się szeroko i zapewnił, że to drobnostka. We wsi jest mnóstwo bale, które są za drogie dla zwykłych wieśniaków, więc jeżeli tylko ma pieniądze... Zapewniła go, że gotowa jest zapłacić każdą rozsądną cenę, a Gueda Tano - jakby tylko na to czekał - powiedział, że w pobliżu jest jeden taki dom. Poprzednio zajmował go jego

starszy syn, który wraz z rodziną wyjechał do Singapuru. Roksana spojrzała, jakby chciała zapytać o przyczynę jego wyjazdu, więc wyjaśnił: - Mój syn jest malarzem i chce sprzedawać swoje obrazy, a na Bali nikt ich nie kupuje. Ściany są za słabe, żeby wieszać płótna w ramach. Była to święta prawda i wszyscy się roześmieli.

Oprawiony obraz nie mógłby wisieć na bambusowych matach, które podnoszono lub opuszczano w zależności od pogody lub położenia słońca. Gueda Tano przyniósł obraz, by pokazać, jakiego rodzaju malarstwo uprawia jego syn, i Roksana od razu wysoko oceniła jego wartość: był nie tylko piękny, ale i niezwykły. Nie wątpiła, że w Singapurze znajdzie nabywców wśród

Brytyjczyków. Dom bardzo im odpowiadał i Roksana odczuła ogromną ulgę, że nie musi iść nigdzie dalej. Gueda Tano obiecał, że pożyczy im wszystko, co tylko będą chciały, dopóki się nie urządzą. - To, czego mi potrzeba - rzekła Gertruda, kiedy ich gadatliwy gospodarz poszedł do siebie to kuchnia, w której

mogłabym ugotować solidny posiłek! Roksana była zbyt nieszczęśliwa w czasie podróży, by myśleć o jedzeniu, ale Gertruda uznała, że podawany w kółko ryż, żółwie i mleko kokosowe są nie tylko monotonne, ale i niesmaczne. Roksana wiedziała, że gdyby Gueda Tano spodziewał się ich przybycia, kazałby zabić prosię, by godnie przyjąć gości.

Ponieważ zaczynały już zapadać ciemności, mieli tylko ochotę zjeść coś lekkiego i przyłożyć głowy do poduszek. Karel dobrze znosił podróż, trzęsące się gharry najwidoczniej kołysało go do snu, a pragnienie gasił mleczkiem kokosowym, które było zawsze łatwo dostępne i zawsze świeże. Podczas gdy Gertruda narzekała, że nie mogą dostać odpowiedniego pożywienia dla

dziecka, z malcem nie działo się nic złego; śmiał się, zasypiał i ponownie budził z uśmiechem. Dopiero gdy Roksana wprowadziła się do domu obok Guedy Tano, Njoman zaczął szykować się do powrotu na północ. Na widok prezentów, które otrzymał za bezpieczne dowiezienie ich tutaj, zaniemówił ze zdumienia.

Wszyscy byli zadowoleni. Gertruda dostała dość sprzętów kuchennych, by czuć się szczęśliwa, a Roksana znalazła wreszcie czas, by pomyśleć o sobie. Ale ból w piersi odezwał się znowu. Tęskniła do hrabiego tak mocno, że wydawało jej się, iż tonie w nieprzeniknionych ciemnościach, samotna jak nigdy przedtem w życiu. Zawsze myślała, że miłość jest spokojną i cichą przystanią. Teraz

wydawała jej się czymś zupełnie innym: mistyczną ekstazą, która unosiła ją ku wysokościom, o jakich wcześniej nie śniła. Kiedy nagle spadła w otchłań nieszczęścia i rozpaczy, czuła, jakby tysiące noży raniło jej ciało i cięło na kawałki. - Kocham go! Kocham go! - wyszeptała i zaczęła się zastanawiać, dlaczego nie potrafi mu przebaczyć i zrozumieć

go. Gertruda miała rację: powinna mieć pewność, że może mu zaufać, nim zdradzi tajemnice Karela. Na szczęście dla dziecka nie powiedziała prawdy. Teraz była przekonana, że hrabia zawiadomiłby o wszystkim władze holenderskie i zabrano by Karela. Bez wątpienia dziecko zostałoby przekazane do sierocińca na

Jawie, skąd już nie miałaby prawa go odebrać. Próbowała sobie wmówić, że najważniejsze, iż go uratowała i że nie powinna o nic więcej prosić bogów. Ale to nie ukoiło jej bólu i pustki, która zdawała się wypełniać jej ciało, i nie mogła powstrzymać gorzkich łez wylewanych w samotności. Jak to możliwe, że odnalazła raj w tej pełnej ekstazy

chwili pod drzewem uroczymi, by utracić go w lesie już następnego dnia? Wystarczyło zamknąć oczy, by przywołać podejrzliwą twarz hrabiego, usłyszeć jego szorstkie pytania, ujrzeć jego gniew i obrzydzenie, gdy się odwracał i odchodził. Powiedziała sobie, że w sytuacji, w jakiej się teraz znalazła, za wszelką cenę musi opuścić Bali i zawieźć Karela do Anglii.

Już pierwszego dnia pobytu w Badungu dowiedziała się, że do portu zawijają statki przeważnie pod banderą holenderską, a tylko od czasu do czasu pojawiają się angielskie parowce, ale zazwyczaj nie są to statki pasażerskie. Mogłaby po prostu czekać i liczyć na szczęśliwy przypadek, że jakiś cudzoziemski statek zgodzi się zabrać ich do Singapuru. Wiedziała, że nikłe są na to

szanse, więc postanowiła pogodzić się z losem i pozostać tutaj, aż szczęście ponownie się do niej uśmiechnie. Gertruda bardzo troskliwie opiekowała się Karelem, tak że Roksana nie musiała się zbyt wiele nim zajmować. Ponieważ nie sposób było siedzieć bezczynnie, zaczęła pracować. Zdobyła od dostawców Guedy Tano różne kawałki drewna

i w każdym oczami duszy widziała twarz hrabiego. Powtarzała sobie, że to śmieszne, ale nie mogła się pozbyć tego wrażenia. W końcu poddała się i zaczęła go rzeźbić, znajdując przyjemność i zarazem ból w wydobywaniu z drewna dłutem jego delikatnych rysów, szlachetnego, wysokiego czoła, kształtnej głowy. - Nie może panienka zająć się czymś innym? - zapytała ją

ostro Gertruda. Roksana nie odpowiedziała, więc dodała: Teraz jest panienka nieszczęśliwa, ale pewnego dnia zrozumie, że miała szczęście, uciekając stamtąd. - Co masz przeciwko hrabiemu? spytała Roksana. Choć Gertruda ją łajała, Roksana czuła, że rozmowa na ten temat przynosi jej ulgę. - Zbyt wiele kobiet go kochało! wyrzuciła z siebie

służąca. - A panienka jest po prostu jedną z nich! - Czy uważasz, że czuje to samo do każdej kobiety, którą... kocha? - Nie byłabym tym zaskoczona - odparła. Ale Roksana wiedziała, że zadała pytanie, na które Gertruda nie mogła znać odpowiedzi. Kiedy odeszła, Roksana nagle uświadomiła sobie, że z powodu płynących łez nie może nawet

zobaczyć swej rzeźby. Czyżby naprawdę ten pocałunek tak mało znaczył dla niego? Dla niej była to chwila pełna boskiego światła, upojenia unoszącego w niebiosa jej duszę, która stała się wtedy jego własnością i tak już pozostało. Nie była w stanie powstrzymać się od płaczu, więc odłożyła dłuto. Wiedząc, że nikt jej nie

widzi, wzięła w ramiona nie wykończone drewno i przytuliła się do twarzy hrabiego, którą już zdążyła wygładzić i nadać naturalny wygląd. - Kocham... cię! - powiedziała bez tchu. - Kocham cię i jeśli nadal będę musiała... tak cierpieć... jak teraz, to chyba... umrę! Łzy pociekły jej po twarzy i zmoczyły

drewno. I wtedy nagle uświadomiła sobie, że nie jest sama; uniosła głowę. Nad nią stał hrabia! ROZDZIAŁ 7 Przez chwilę oboje stali jak skamieniali. Potem Roksana z cichym okrzykiem dziecka, które znalazło bezpieczne schronienie

po przerażających przeżyciach, rzuciła się w jego ramiona. Przycisnął ją mocno do siebie, a potem całował usta, mokre oczy, łzy na policzkach i znów usta. Czuła się, jakby jej modlitwa została wysłuchana. Oto umarła i znalazła się w niebiosach tak wspaniałych, tak cudownych, że nie mogła złapać oddechu. Całował ją tak

długo, aż przestała myśleć i tylko czuła, że on jest tutaj, że wszystko się odmieniło, że nie jest już samotna i nieszczęśliwa, że jest jego cząstką tak jak dawniej. W końcu schylił głowę i spojrzał na jej twarz promieniejącą pięknem jak nigdy przedtem, na jej mokre rzęsy, wargi drżące nie ze strachu, ale od czaru jego pocałunków.

- Kocham... cię! - wyszeptała czując, że jej głos dochodzi gdzieś z oddali. - Jak mogłaś mnie opuścić? Jak mogłaś odejść? - pytał. - Szalałem z rozpaczy, traciłem z przerażenia głowę myśląc, że cię już nigdy nie znajdę! Westchnęła cichutko z niewypowiedzianego szczęścia. Potem znów ją całował, mocno przyciskając do siebie, jakby bojąc się, że ponownie może ją

stracić; ich ciała były bliżej i bliżej, aż zlały się w jedno ciało, a ich dusze stały się jednością. W końcu, kiedy wydawało się, że ludzka natura nie zniesie dłużej takiego napięcia, hrabia odezwał się niepewnym głosem: - Znalazłem cię, moja kochana, i przysięgam, że nigdy więcej cię nie utracę. Kiedy zostaniesz moją żoną?

Zobaczył światłość w jej oczach, jakby zapłonęło w nich tysiące świec. Oparła głowę na jego ramieniu i powiedziała: - Co powiedzą... Holendrzy? Jak się... tu dostałeś bez... ich wiedzy? Wydała cichy okrzyk przerażenia, jakby przypomniała sobie niebezpieczeństwo grożące Karelowi. - Nie ma ich... z tobą? Nie przyjechałeś zabrać nas... z

powrotem? - Skądże - odrzekł. - Czy naprawdę myślisz, że mógłbym to zrobić? Bardzo mądrze postąpiłaś, moja kochana, uciekając. Wolałbym jednak, żebyś mi wtedy zaufała. - Ale jak ty... mnie tutaj znalazłeś? Jak... się tu dostałeś? Pytania cisnęły się jej na usta; hrabia najpierw pocałował ją w czoło, a potem rzekł:

- To dość długa historia. Chodźmy w jakieś spokojne miejsce. Jest bardzo gorąco i chętnie napiłbym się czegoś zimnego. Roksana wysunęła się z jego objęć i wzięła go za rękę tak jak tamtej nocy, kiedy po ciemku szli przez las. Jednocześnie uśmiechnęła się do mego tak promiennie, że poczuł, jak mu serce topnieje w piersi.

- Nigdy - powiedział do siebie - żadna kobieta nie była tak piękna, tak doskonała pod każdym względem! Przenieśli się do przyległego bale, bardzo podobnego do tego, które na północy służyło Roksanie jako salon; tylko mebli było tu mniej. Najwygodniejszym do siedzenia meblem było łóżko zasłane pięknie haftowanym sarongiem z grubego jedwabiu.

Roksana opuściła hrabiego i usłyszał jej głos wołający Gertrudę, głos wibrujący szczęściem i podnieceniem. Po kilku sekundach znów była przy nim. Kiedy weszła do bale, zatrzymała się na chwilę i spojrzała, jakby chciała się upewnić, czy to rzeczywiście on, a potem podbiegła k u niemu i zawołała jak szalona: - Jesteś! Naprawdę tu jesteś! Czy może ja śnię?

- Czy często o mnie śniłaś? - zapytał swym niskim głosem. - Każdej nocy... a kiedy nie śniłam, to... myślałam o tobie. - I płakałaś przeze mnie? - Starałam się powstrzymać łzy. - Te łzy są dla mnie najcenniejsze powiedział i ucałował jej oczy. Usiedli na byle jak skleconym łóżku, jakby stracili siły od

nadmiaru uczuć. Po chwili Roksana wpatrzona w niego pełnym uwielbienia wzrokiem poprosiła: - Opowiedz mi, jak mnie tu znalazłeś. - Musisz podziękować za to Idzie Anakowi Temu. - Powiedział ci?! - z niedowierzaniem wykrzyknęła Roksana. - Byłam pewna, że dotrzyma tajemnicy. - Tak też postąpił, na początku.

- Ale jak się z nim porozumiałeś? - Wziąłem ze sobą naczelnika wioski. - Rzeczywiście... Tunas Kantor. On mówi kilkoma językami. - Z mojego punktu widzenia najważniejsze było, że mówi po holendersku - rzekł hrabia - i zawsze będę miał wobec niego dług wdzięczności. - Mów mi... co dalej się stało ponaglała Roksana.

- Ponok cię widział i choć zdawał sobie sprawę, że nie chciałaś, by cię widziano, rozpoznał woźnicę gharry. - Wiedział, że to był jeden z synów Idy Anaka Temu? zapytała Roksana. - Tak mu się wydawało. Poszedłem więc z naczelnikiem do lasu. - Uśmiechnął się, zanim zaczaj dalszy ciąg opowieści: - Zapewniani cię, że twój mistrz był na początku bardzo

powściągliwy i twierdził, iż nie ma pojęcia, gdzie jesteś. - Wiedziałam, że mnie nie zdradzi szepnęła Roksana. - Ale kiedy dałem mu do zrozumienia, że wiem, kto zabierał twoje rzeźby i pomagał ci w wyjeździe, zaczął mieć niepewną minę. - Nie byłeś... niemiły dla niego? - Nie mógłbym być niemiły dla nikogo z twoich

przyjaciół. - Więc jak to się stało, że ci zaufał? - Powiedziałem mu, że muszę cię znaleźć, bo mam zamiar się z tobą ożenić, i że nie mogę utracić jedynej kobiety, jaką pokochałem. - Roksana wpatrywała się w niego szeroko otwartymi oczyma, a hrabia kontynuował: - Spojrzał wtedy na mnie w taki sposób, jak ty patrzysz na kloc drewna, badał

mnie, patrzył do wnętrza... - Oczami... duszy - wyszeptała Roksana. - Dokładnie! - zawołał hrabia. Wiedziałem, że to właśnie robi, i jak się domyślasz, kochana, pomyślnie przeszedłem próbę. Mocniej przytuliła się do niego, jakby czując się bezbronna, a ramiona hrabiego objęły ją mocniej. - Kiedy powiedział mi, dokąd

pojechaliście, i że będziecie szukać bezpiecznego miejsca w domu jego najsławniejszego ucznia Guedy Tano, stanąłem przed nowym problemem. - Jak... dostać się do mnie? - Zrozumiałem, że to nie będzie łatwe mówił hrabia. Po pierwsze, nie chciałem wzbudzić podejrzeń Holendrów, a po drugie, zdradzić im, że wiem, gdzie jesteś.

- Ja się... bałam - wyznała Roksana strasznie się bałam, że znajdą sposób... żeby mnie... zawrócić. - Przysięgam, że nigdy im się to nie uda i że nie doznasz już żadnych nieprzyjemności powiedział hrabia. - Zwłaszcza ze strony gubernatora. Roksana zarumieniła się i ukryła twarz na jego ramieniu. - Czułam... że coś knuje.

- Tego już nigdy nie zrobi - stanowczo rzekł hrabia. - A jednocześnie nie radzę mu wysyłać do Amsterdamu żadnych niepochlebnych raportów na twój temat. - Mógłby to zrobić? - dopytywała się Roksana. - To mało prawdopodobne - odparł hrabia - ponieważ przybywając tu zatarłem ślady w sposób, jak mi się wydaje, nadzwyczaj prosty.

- Powiedz mi, co zrobiłeś? - Nie domyślasz się? Potrząsnęła głową. - Nie! Jak dotarłeś do mnie? Pomyślała, że to musiała być bardzo długa podróż konno i że nie miał tyle szczęścia co oni, by w każdej wiosce spotykać przyjaciół Idy Anaka Temu. - Przypłynąłem morzem - rzekł hrabia. - Morzem?! - wykrzyknęła ze zdumieniem Roksana.

- To był całkiem dobry pomysł stwierdził. Powiedziałem gubernatorowi, że mam zamiar opłynąć wyspę dookoła. Gorąco ostrzegał mnie przed lądowaniem na południu, które jest niezależne od Holendrów, więc rzekłem, że wobec tego wypłynę z Boulbeng na północy i okrążę wyspę, cumując w Lambok, które jest pod holenderskim protektoratem.

- Zaakceptował ten pomysł? dopytywała się Roksana. - Całkiem szczerze; myślę, że był zadowolony, pozbywając się mnie. Przeszkadzałem mu w intensywnych poszukiwaniach ciebie. - Czy wiedział, dokąd uciekłam? - Kiedy odjeżdżałem, był niemal pewien, że gdzieś do lasu; ale ponieważ na północy jest sporo lasów, wydaje mi się,

że sporo czasu minie, zanim upewni się, iż nie ukrywasz się w jakiejś zapadłej wiosce czy wręcz w jaskini. Roksana oparła mu dłonie na ramionach, a on powiedział: - Kiedy będziesz moją żoną, kochanie, żaden gubernator na świecie nie będzie ci już zagrażał. Moja w tym głowa! Roksana podniosła ku niemu twarz, ale zanim hrabia zdołał ją pocałować, Gertruda weszła

na wysoko umieszczoną podłogę bale. W ręku trzymała tacę, na której stała wysoka szklanka z sokiem owocowym. - Zaskoczona jesteś moim widokiem, Gertrudo? - zapytał hrabia po holendersku. - Tak, Mijnheer! - Nie masz radosnej miny! - rzekł hrabia oskarżycielskim tonem. - A jednak mam nadzieję, że zostaniesz z nami, kiedy

weźmiemy ślub. Moja żona nie chciałaby cię stracić po tylu latach, które spędziłyście razem. - Ślub! - Oczy Gertrudy zabłysły nie ukrywaną radością. - Tak! Weźmiemy ślub, Gertrudo, przy pierwszej nadarzającej się okazji. - Dzięki Ci, Boże, że wysłuchałeś mojej modlitwy! wykrzyknęła służąca. Pośpiesznie odwróciła się, a Roksana

wiedziała, że po prostu nie chce, żeby hrabia zobaczył w jej oczach łzy radości. - Ona była zupełnie pewna powiedziała Roksana, kiedy zostali sami - że bawisz się moimi uczuciami! - Nigdy nie miałem takiego zamiaru, mój skarbie - rzekł. Ale chcę być uczciwy, więc ci powiem, że dopóki nie zniknęłaś, nie uświadamiałem sobie, jak bardzo cię kocham!

Przez chwilę milczał, jakby przypominał sobie rozpacz, jaką przeżywał na myśl, że ją utracił. - Zupełnie jakbym był księciem Ramą powiedział cicho - oszalałym z rozpaczy, szukającym swej żony znajdującej się w mocy demonów. Roksana roześmiała się. - A czy miałeś Hanumana i jego armię małp do pomocy? - Miałem Lalora, który był moją ostoją -

odparł hrabia. Znalazł mi dobrą i wygodną łódź, kierowaną przez doskonałego żeglarza, który bezpiecznie przywiózł mnie tutaj. - To był dobry pomysł - stwierdziła Roksana. - Chciałam wydostać się z Bali, ale nigdy nie wsiadłabym na statek holenderski. - Teraz musimy znaleźć parowiec, który zawiezie nas do

Singapuru - rzekł hrabia. - Mówili mi, że w tutejszym porcie jest sporo statków płynących na inne wyspy. - Byle nie był to... statek holenderski szybko powiedziała Roksana. - Wciąż się boisz? - zapytał z uśmiechem hrabia. Holendrzy nie zrobią ci krzywdy, kiedy będziesz pod moją opieką, czy to jako żona, czy narzeczona.

- Ale... jest... Karel - odrzekła cichym głosem. - Mogą... zabrać... Karela. - Dlaczego? - dopytywał się hrabia. - Ponieważ prawo mówi, że sieroty muszą być odesłane do sierocińca na Jawie. - Sieroty? - powtórzył hrabia zdziwionym głosem. Roksana spojrzała na niego, a potem powiedziała: - To Ida Anak Temu nie powiedział ci

prawdy? Przez dłuższą chwilę hrabia milczał. Potem zapytał: - Czyżby Karel nie był... twoim dzieckiem? - Nie, oczywiście że nie! - rzekła Roksana. Powiedziałam tak tylko, ponieważ byłam... przerażona, a ty jesteś... Holendrem. - Wiec czyj on jest? - spytał hrabia nieswoim głosem.

- Jest dzieckiem ciotki Agnes, która umarła wkrótce po porodzie. - Roksana westchnęła cicho, przypomniawszy sobie to nieszczęście, a potem mówiła dalej: Jeszcze zanim opuścili Holandię, wiedziała, że będzie miała dziecko po piętnastu latach małżeństwa z Pieterem Helderikiem. Ale trzymała to przed nim w tajemnicy, bo myślała, że przeszkodziłoby im to w wyjeździe na

Bali. - Dziecko... twojej ciotki?! - Hrabia poczuł, że z trudem wypowiada słowa. - Czy chcesz przez to powiedzieć spytała Roksana bardzo cichym głosem - że poprosiłeś mnie o rękę, choć sądziłeś, że mam... nieślubne dziecko? - Przebacz mi, kochana - odpowiedział hrabia. Powinienem ci ufać. Powinienem

wiedzieć, że jesteś niewinna, choć wszelkie okoliczności świadczyły przeciwko tobie. Roksana nie odezwała się, więc mówił dalej: - Tajemnice, insynuacje gubernatora, fakt, że zastałem cię śpiącą z dzieckiem w ramionach i w dodatku powiedziałaś mi... - Przebacz mi! Przebacz! - przerwała

Roksana. Przeraziłeś mnie i... wpadłam w panikę, że po tym wszystkim, przez co przeszłyśmy obie z Gertrudą, by utrzymać Karela w ukryciu, mógłby zostać... zabrany i... odesłany do sierocińca. Przez chwilę hrabia nie był w stanie nic powiedzieć. Zdołał tylko mocno przytulić Roksanę do siebie, składając pocałunek na jej włosach. Kochał ją tak, jak żaden człowiek

nigdy jeszcze nie kochał, i gotów był poślubić ją bez względu na to, co uczyniła w przeszłości. Kiedy jej rozpaczliwie szukał, zrozumiał, że ich wzajemna miłość była zbyt wielka, zbyt doskonała, by cokolwiek mogło im stanąć na przeszkodzie, ich dusze połączyły się na zawsze. Dopiero teraz odkrył, że Roksana była w pełni taka, jak myślał, kiedy po raz pierwszy ją

całował: czysta i niewinna. Roksana, jakby rozumiejąc, co czuł, odezwała się: - Pomyśleć, że chciałeś się... ożenić ze mną, pomimo że... podejrzewałeś mnie o... Chyba żaden mężczyzna nie byłby tak... szlachetny... Podniosła głowę, a on przez chwilę popatrzył jej głęboko w oczy, jakby z trudem mógł uwierzyć, że rzeczywiście są

razem. I zaczął całować ją porywczo, niecierpliwie, pożądliwie, a Roksana pomyślała, że jest w tych pocałunkach uwielbienie mężczyzny, który odkrył, że jego miłość jest nie tylko namiętna i zaborcza, ale i święta. Po dłuższym czasie hrabia odezwał się: Musimy coś

postanowić, moja najdroższa. Porozmawiajmy z Guedą Tano, może wie, kiedy odpływa jakiś statek do Singapuru. Roksana czuła się tak szczęśliwa, że gotowa była na wszystko, co on zadecyduje. Podniosła się, a hrabia znów ją pocałował, zanim zdążyła rozłożyć parasolkę, by zasłonić się

przed palącymi promieniami słońca. Zastali Guedę Tano pracującego nad swoimi rzeźbami. Siedział ze skrzyżowanymi nogami i z pochyloną głową. Nie wstał, ale nakazał jednemu ze swych uczniów przynieść im krzesła. Pracował nad skomplikowanym fragmentem wspaniałej rzeźby. Roksana pomyślała, że na pewno przeznaczona jest

dla jednej ze świątyń. Dopatrzył się on w kawałku drewna czerwonego hibiskusa grupy muzykantów i właśnie teraz kończył figurkę flecisty. Gueda Tano, w przeciwieństwie do swego nauczyciela, nie mówił po holendersku, gdyż nienawidził tego języka, ale znał trochę angielski. - Znalazłeś Miss Barclay, Mijnheer? To dobrze -

powiedział. - Tak, odnalazłem ją, a teraz potrzebujemy twojej pomocy. Gueda Tano wykonał gest oznaczający, że mogą na niego liczyć, a hrabia spytał: - Kiedy zawinie tu jakiś statek, który mógłby zabrać nas do Singapuru? Pytałem w porcie, ale oni nie spodziewają się wcześniej niż za dwa, trzy tygodnie.

- To prawda - odparł Gueda Tano. Jeden odpłynął trzy dni temu. Teraz trzeba poczekać na inny. - A może wiesz, czy jest tu kapłan, który mógłby udzielić nam ślubu? - Zaskoczona Roksana odwróciła się ku hrabiemu, a on powiedział spokojnie: - Nie mogę już dłużej czekać, byś została moją żoną, a czy może być wspanialsze miejsce na miodowy miesiąc?

Oślepił go błysk szczęścia na twarzy Roksany, a potem spojrzał błagalnie na siedzącego przed nimi ze skrzyżowanymi nogami człowieka. - Jesteście chrześcijanami? - zapytał Gueda Tano. Hrabia potaknął. - Żadnych chrześcijan nie ma w południowej Bali - rzekł. - Anglicy odeszli. Holendrzy są na północy. - Widząc

rozczarowanie na twarzach hrabiego i Roksany, spytał: - A dlaczego nie mielibyście wziąć ślubu balijskiego? Jesteście dobrymi ludźmi, nasi bogowie pobłogosławią was. Miss Barclay jest wielką rzeźbiarką. Hrabia spojrzał na Roksanę i dostrzegł jej pytający wzrok. Potem, skoro ona nic nie powiedziała, odezwał się: - Czy weźmiesz ze mną ślub z błogosławieństwem

bogów, w których oboje nie wierzymy? - Cz... czy możemy to... zrobić? - Możemy! - odpowiedział. - A obiecuję ci, że weźmiemy ślub w kościele, kiedy dotrzemy do Singapuru. - Ja... chcę już być... twoją żoną. - I będziesz - odparł - na mocy każdego prawa, przysięgi, jaka istnieje, tak że nigdy już cię nie stracę! I nie mogę dłużej czekać.

- Ani ja - wyszeptała Roksana. Nie musieli mówić Guedzie Tano o swojej decyzji. Mógł dostrzec ją na ich twarzach, więc powiedział z nutą podniecenia w głosie: - Zorganizuję wam bardzo piękny balijski ślub. Porozmawiam z kapłanem. Roksana spojrzała na hrabiego, a jej oczy błyszczały: - Myślę, że nie mógłbyś mieć

wspanialszego pomysłu powiedziała. - To będzie cudowne stać się twoją żoną na Rajskiej Wyspie. Ślub jest podniecającym wydarzeniem w każdym kraju i w każdym obrządku, ale Balijczycy nigdy nie uczestniczyli w zaślubinach młodych ludzi, którzy by przybyli z tak daleka i jak Gueda Tano powiedział hrabiemu: „Byli tacy przystojni".

Hrabia świadom był, że powodem, dla którego kapłan zgodził się odprawić obrządek, choć nie wyznawali jego religii, było błogosławieństwo, jakiego bogowie udzielili Roksanie, obdarzając ją tak wielkim talentem. Ale Roksana podejrzewała, że hojna ofiara, jaką hrabia zobowiązał się złożyć w świątyni, też miała swój wpływ na pełen entuzjazmu stosunek kapłana do tej ceremonii. Nie

miała jednak zamiaru psuć sobie atmosfery przygotowań, myśląc o czymś tak przyziemnym jak pieniądze. Gueda Tano, który wszystko organizował, nalegał, że muszą zaczekać dwa dni, by kobiety miały czas na przygotowanie uczty, która była ważną częścią uroczystości. - Jeśli mielibyśmy postępować zgodnie z tradycją -

powiedziała ze śmiechem Roksana - to najpierw musiałbyś mnie porwać, jak to dawniej tu bywało. - A co potem się działo? - dopytywał się hrabia. - Chociaż wszyscy wiedzieli, co ma nastąpić, ojciec wpadał we wściekłość i szedł z odsieczą. Ale wszystko tak aranżowano, żeby podczas miodowego miesiąca nie odnaleźć młodej pary w ich kryjówce.

Hrabia spojrzał zaskoczony, a Roksana roześmiała się. - Na Bali miesiąc miodowy zawsze spędza się przed ślubem. - Trochę szokująca praktyka - sucho stwierdził hrabia nigdy bym jej nie zaryzykował, jeśli chodzi o ciebie. Uśmiechnęła się, a on zobaczył miłość w jej oczach i wiedział, że oto otrzymał błogosławieństwo, które uczyniło go

najszczęśliwszym człowiekiem na całym świecie. - Jest pewna część uroczystości weselnych, którą z pewnością będziesz chciał pominąć powiedziała żartobliwie Roksana. - Co to takiego? - Tuż przed ślubem odbywa się starodawny obrzęd inicjacji: jeżeli zęby państwa młodych nie zostały dotychczas

spiłowane, muszą się poddać temu zabiegowi, zanim połączą się węzłem małżeńskim. - Wielkie nieba! - wykrzyknął hrabia. - To część balijskiego hinduizmu wyjaśniła Roksana po tym obrzędzie dusze młodych mogą ulecieć do świata duchów. - Nie zgadzam się pod żadnym pozorem, żeby piłowano mi zęby! - zadeklarował hrabia.

- I ja też - zgodziła się z nim Roksana. Więc miejmy nadzieję, że uda się nam uniknąć tej części uroczystości! - Możesz być tego pewna - odparł hrabia - a swoją drogą twoje zęby są i teraz wspaniałe. - Dziękuję - powiedziała Roksana wesoło, a on dodał poważniejszym tonem: - Wszystko w tobie wydaje mi doskonałe. Pewnego dnia

odkryję zapewne jakieś wady, ale jak dotąd nie znalazłem żadnej. - Więc proszę nie przyglądaj mi się zbyt dokładnie poprosiła Roksana. - Chcę być... doskonała i każdej nocy modlę się, żeby być... godna ciebie. Hrabia wydał z siebie okrzyk i wziął ją w ramiona. - Jak możesz tak mówić? - zapytał. - W rzeczywistości

jest dokładnie odwrotnie. To ja nie jestem ciebie godzien. Zrobiłem tyle rzeczy, których się teraz wstydzę. Mówiąc to pomyślał o Luizie van Heydberg i przypomniał sobie, jak przeraził się wtedy, że może utracił na zawsze Roksanę, i że to jest właśnie cena, którą musi zapłacić za niecne uczynki. - Zapomnijmy o przeszłości - cicho powiedziała Roksana.

- Tylko przyszłość... się liczy i ja jestem twoją... przyszłością, a ty... moją. - Niczego innego nie pragnę - odparł hrabia. Uprzednio opuścili bambusowe maty, więc kiedy rozmawiali, nie widać ich było z podwórza. - Jest jeszcze coś, co ci chcę powiedzieć - rzekła Roksana. - Co takiego? - Nie mówiłam Holendrom ani tutaj, ani

w Holandii, kim był mój ojciec. - A kim był? - zapytał hrabia, który wcale nie wydawał się tym zainteresowany. Wpatrywał się w twarz Roksany, jakby każdy kontur go zachwycaj, i miał pewność, że nigdy nie znuży go światło w jej oczach ani kształt jej warg. - Tata był pierwszym lordem Izby Lordów i marszałkiem

dworu królowej Wiktorii odpowiedziała. Hrabia uśmiechną! się. - Robi to duże wrażenie, kochana, ale ja wiem, że naprawdę twoim ojcem był Jowisz, a matką Wenus. Objął ją ramionami, a jego usta zawładnęły jej wargami i nic już nie było dla nich ważne. Kiedy podjęli ostateczną decyzję o ślubie, bez przerwy

trwały jakieś przygotowania. Przez cały dzień kobiety przyozdabiały podwórze wstęgami z bardzo młodych liści palmowych, upinając je półcentymetrowymi kawałkami bambusa, które były równie skuteczne jak metalowe szpilki. Ciemna, jasna i prawie biała zieleń zręcznie spleciona tworzyła na wstęgach zawiłe wzory. W efekcie całe podwórze przybrało odświętny wygląd.

Okoliczni mieszkańcy bez przerwy znosili dary: owoce, kwiaty, jaja, kurczaki i biały ryż na talerzach z bananowych liści. Z każdą godziną rosły różnokolorowe stosy. W każdej kuchni w wiosce krzątano się nad skwierczącymi na ogniu potrawami. Były tam pieczone na rożnie prosięta, które po

uroczystości krajano i kładziono na bananowych liściach, z wieprzowymi lub wołowymi satay i dużymi płatami tłustego bekonu na cienkich patyczkach. Podawano je z penjon, czyli wiórkami kokosowymi ostro przyprawionymi czerwonym i zielonym chili, i z mritja, co po balijsku oznaczało paprykę. Chociaż hrabia gotów był pokryć wszystkie koszty, Roksana powiedziała mu, że trunków będzie

mało. - Mężczyźni lubią piwo, wino ryżowe i palmowe - rzekła - ale są bardzo wstrzemięźliwymi ludźmi i nie nadużywają alkoholu, upijanie się jest rozrywką, którą pogardzają. Ponieważ ich ślub był tak inny, niż to sobie kiedykolwiek wyobrażała, Roksana pomyślała, że na swój sposób będzie wspanialszy niż tradycyjna uroczystość w rodzinnym domu.

Było to częścią zaklęcia, które rzucili na siebie nawzajem w chwili, gdy się spotkali, zaklęcia, które spłynęło na nich w czasie tańca ketjak i w pełnej ekstazy chwili, gdy się całowali pod drzewem uroczymi. Po przyjeździe do Badungu hrabia nie zamieszkał w posesji Roksany, chociaż było kilka pustych bale. Gueda Tano znalazł mu dom poza wsią należący kiedyś do pewnego

Anglika, który wyjechał przed rokiem, i od tego czasu stał pusty. Pod okiem rzeźbiarza wiejskie kobiety wysprzątały go, a służący hrabiego urządził wszystko tak - jak to czynił przez wiele lat wspólnych podróży - żeby jego pan czuł się wygodnie. Gertruda zaopatrzyła hrabiego w pościel, którą przywieźli ze sobą. Natomiast Roksana, zbyt zajęta przygotowaniami, by zajrzeć do willi,

upewniła się tylko, że jest tam bardzo wygodnie. Hrabia zdołał kupić kilka brakujących rzeczy. Aż dziw, że nic nie zostało skradzione z willi, mimo że nikt się nie spodziewał powrotu właściciela. Roksana pomyślała, że gdyby hrabia nie zarządzał domem przez te kilka tygodni, przez które musieli czekać na statek, nadal nic by się tam nie zmieniło. Pająki, ptaki, a w końcu

nietoperze objęłyby go w posiadanie i popadłby w ruinę. Miała natomiast inny problem. Wiedząc, jak wystrojeni będą weselni goście z kwiatami we włosach i w swych wspaniałych sarongach, bała się trochę, że będzie wśród nich wyglądać niepozornie. Po długiej dyskusji postanowiła w końcu, że włoży najładniejszą ze swych białych wieczorowych kreacji. Miała ona stanik

obszyty koronką i opadała wzdłuż jej szczupłego ciała koronkowymi falbanami niczym spływający ze wzgórza wodospad. Gertruda uszyła welon, który okalał jej twarz po obu stronach twarzy i sięgał poniżej talii, głowę zaś zdobił wianek z białych kwiatów. Panna młoda wyglądała uroczo, a zarazem tak nierealnie, że hrabiemu wydała się uosobieniem Afrodyty.

Posłał jej bukiet gardenii i kiedy Roksana czekała na przybycie oblubieńca, pomyślała, że nie może być nic bardziej cudownego niż ślub z błogosławieństwem balijskiego kapłana wśród prostych, wrażliwych ludzi, których pokochała i którym obca była zawiść, intrygi, pompatyczność, bez których nie obyłoby się ich wesele czy to w Anglii, czy w Holandii. - Już jest! - wykrzyknęła podniecona

Gertruda, kiedy hrabia wszedł do bale, gdzie oczekiwała go Roksana, ukryta przed tłumem za bambusowymi zasłonami. Przez moment stał i patrzył na nią, a ona nie widziała nic prócz miłości w jego oczach i wyrazu twarzy, jakiego intuicja jej to mówiła - żadna kobieta wcześniej nie zobaczyła. Przeszedł przez bale i nie dotykając jej, powiedział:

- To jest bardzo oryginalny ślub, moja kochana, ale wierzę, że starożytni bogowie udzielą nam swego błogosławieństwa. Wyglądasz jak bogini i wielbię cię całym mym sercem, umysłem i duszą. Roksana czuła, że dla niego ta przysięga była równie święta, jakby wypowiadał jej słowa przed ołtarzem w katedrze Świętego Pawła.

Spojrzała na niego i cicho odrzekła: - Kocham cię... i nie ma... niczego... w całym świecie poza... tobą! Podał jej swe ramię, a Gertruda wzniosłym gestem uniosła bambusową matę, która osłaniała ich przed ludźmi zgromadzonymi na zewnątrz - i wyszli na podwórze wypełnione ludźmi czekającymi tu od świtu.

Wszyscy mężczyźni mieli za uszami kwiaty czerwonego hibiskusa, na obnażonych piersiach kobiet wisiały girlandy kwiatów, a włosy ich zdobiły białe gardenie i pąki jaśminu. Kapłan stał za udekorowaną przepięknie świątynią. Miał na sobie zielony sarong i białe baju, ceremonialne nakrycie głowy. Przed nim, na rzeźbionej skrzyni, leżał mosiężny dzwonek, kwiaty i naczynia ze święconą

wodą. Gueda Tano pouczył Roksanę i hrabiego, co mają robić, uklękli więc w skupieniu przed kapłanem. Hrabia złożył symboliczną ofiarę z owoców na liściu palmowym, którą kapłan poświęcił: dotknął dzwonkiem, wymówił bezgłośnie słowa modlitwy i odłamał kawałek liścia, skrapiając go święconą wodą. Następnie wyrwał z liścia białe

włókno, rzucił za siebie i cisnął w ślad za nim kilka pęków gardenii. Z zamkniętymi oczami modlił się, wykonując dłońmi rytmiczne gesty nad kwiatami i nad głowami młodych. Z głębi dobiegały srebrzyste dźwięki granej na gamelanach muzyki, która brzmiała tak, jakby dobiegała z falujących pól ryżowych lub z liści kołyszącego się na wietrze

drzewa uroczynu. Wśród zebranych panowała idealna cisza i Roksana z całego serca modliła się, aby potrafiła dać hrabiemu szczęście i by kochali się do końca swoich dni. W końcu kapłan wstał i wziąwszy miseczkę świeconej wody, pokropił głowę Roksany i hrabiego. Następnie wręczył im obojgu kwiat tjempaka, który hrabia włożył do butonierki -

balijski pan młody zatknąłby go za ucho - a Roksana wpięła we włosy. Po chwili kapłan podał Roksanie kwadrat wycięty z palmowego liścia, a hrabiemu wręczył kris z wysadzaną klejnotami rękojeścią - tradycyjny miecz używany przez Balijczyków w boju. Hrabia przebił liść, zdając sobie sprawę, że Roksana nie domyśla się, jakie jest symboliczne znaczenie tego gestu, i

wzruszyła go jej niewinność. W końcu wręczył obojgu jajka symbolizujące płodność, podawali je sobie nawzajem kilkakrotnie, a kapłan w tym czasie dzwonił mosiężnym dzwonkiem. Potem wzniósł obie ręce i donośnym głosem prosił bogów, by pobłogosławili młodą parę. Roksana spojrzała na hrabiego, zobaczyła wyraz jego oczu

i wzniosła do nieba modlitwę: „Boże, proszę, bym dała mu synów tak silnych i pięknych jak on". Następnie, jakby przeczuwając, że hrabia czyta w jej myślach, spłonęła rumieńcem, a on pojął, iż jej ciało i dusza są czyste i niewinne, i uświadomił sobie, że zawsze pragnął mieć taką żonę. Miłość wybuchła w nim jak żywy płomień, kiedy podała

mu dłoń, a jej wydało się, że za sprawą bogów unieśli się ku niebiosom w najwyższej ekstazie... Muzyka grała coraz głośniej, ceremonia dobiegała końca, dzieci zaczęły śmiać się i biegać. Gertruda, trzymając Karela na rękach, rozmawiała z kilkoma balijskimi matkami, chociaż prawdę mówiąc, nie zrozumiały się nawzajem. Zaczęła się uczta. Kielichy balijskiego

piwa warzonego z suszonego ryżu krążyły dookoła, a dzieci patrzyły wygłodniałym wzrokiem na lawar, drobno siekane surowe mięso wymieszane z ostro przyprawionymi kokosami. Hrabia i Roksana podziękowali kapłanowi i Guedzie Tano i ucałowali Karela. Hrabia wziął swą żonę za rękę, odciągnął od podnieconych, rozbawionych gości na podwórzu i

wyprowadził przez bramę. - Dokąd idziemy? - spytała. Uśmiechnął się i pomógł jej wsiąść do pomalowanego i udekorowanego kwiatami gharry. Tylko kilka osób

zauważyło, że opuszczają przyjęcie, i pośpieszyło pomachać odjeżdżającej młodej parze. Hrabia przycisnął dłoń Roksany do ust. - Czy czujesz, że naprawdę jesteś moją żoną? - zapytał. Jej oczy rozbłysły jak gwiazdy, gdy odpowiedziała: - To była przepiękna uroczystość i wiem, że już noszę twoje nazwisko, że jesteśmy małżeństwem na wyspie Bali.

- Mam zamiar wziąć z tobą jeszcze jeden ślub w Singapurze i jeśli chcesz, w Indiach i wszędzie, gdzie się zatrzymamy w drodze do domu! - Jeśli takie jest twoje życzenie - cicho odpowiedziała Roksana. - Teraz nie muszę o niczym decydować, bo ty to robisz za mnie. Hrabia objął ją ramieniem i jechali w milczeniu.

Droga skończyła się i dalej była tylko ścieżka wijąca się wśród drzew, aż zobaczyli przed sobą dom, w którym zatrzymał się hrabia. Nie podcinane krzewy obsypane kwiatami tak się rozrosły, iż zasłoniły werandę, wspięły się po kolumnach aż po dach i sprawiły, że całość wyglądała jak bukiet jaskrawokolorowych kwiatów.

Roksana wydala okrzyk szczerego zachwytu: - To dom z bajki! - Właśnie - rzekł hrabia - i dlatego, moja panno młoda z bajki, przywiozłem cię tutaj. Powóz zatrzymał się. Woźnica życzył im powodzenia i odjechał szczerząc zęby w uśmiechu. - Nasz pierwszy dom - powiedział łagodnie hrabia i wziął Roksanę na ręce.

Przeniósł ją przez próg i znaleźli się w domu. Salon był mały, ale przestronny dzięki białym ścianom; wszędzie było mnóstwo kwiatów. Stojące w każdym rogu bukiety gardenii i lilii napełniały powietrze zniewalającym zapachem. Przez otwarte drzwi widać było sypialnię. Wielkie rzeźbione łoże udrapowane pościelą jak żagle okrętowe skierowane było ku wypełnionej kwiatami werandzie z

widokiem na błękitne morze zalane słonecznym światłem. Roksana odwróciła się do hrabiego i spytała: - Czy ci tu dobrze, mój kochany? - Tu jest cudownie! - Czy można było znaleźć lepsze miejsce dla naszej miłości? - spytała. - Nigdzie! - odrzekł stanowczo. Kochani cię, moja

kochana, tak, że nie umiem tego opisać słowami. Przyciągnął ją do siebie i Roksana pomyślała, że ze wszystkich jego pocałunków ten był najcudowniejszy, najbardziej wzruszający, bo teraz była jego żoną i nic nie mogło ich już więcej rozdzielić. - Kocham cię! - próbowała powiedzieć, ale słowa nie były potrzebne.

Miłość przeniknęła ich ciała, umysły i serca. Była teraz wszędzie, w zapachu kwiatów, urodzie małego domku, na całej wyspie, na której poczuli się bezpieczni. To wszystko było takie porywające i takie boskie, że kiedy hrabia uniósł głowę, Roksana wydała z siebie cichy jęk, ponieważ nie chciała, by przerywał uniesienie, jakie w niej wywoływał.

Wypuścił ją z objęć, po czym podnosząc jej lewą dłoń, wyciągnął z kieszeni kamizelki złotą obrączkę. Podniósł ją do ust i powiedział bardzo cicho: - Przyjmij tę obrączkę jako znak mojej miłości i wierności. Włożył obrączkę na jej palec i ucałował go. Oczy Roksany napełniły się łzami szczęścia. Kiedy

znaleźli się w sypialni, najpierw zdjął wianek z jej głowy i welon. Patrzył na nią przez chwilę, po czym delikatnie wyjął spinki z jej włosów, tak że opadły na ramiona. Kiedy raz jeszcze wziął ją w ramiona, drżała z podniecenia, jakiego dotąd nie znała. - Jesteś moja - rzekł. - Moja uwielbiana, wspaniała żono, powiedz mi, że mnie kochasz.

Jego usta były bardzo blisko jej warg, wyszeptała więc, dotykając ich: - Kocham cię, mój cudowny... mężu. Jesteśmy... kochankami... w raju.