Dominik Dan Richard Krauz i Jozef Fischer 01 Czerwony kapitan

Dominik Dan

Czerwony kapitan Tytuł oryginalny: Červený kapitán Tłumacz: Antoni Jeżycki

Miasto, wydarzenia i wszystkie osoby w tej książce są wymyślone, jakiekolwiek podobieństwo do autentycznych historii to czysty przypadek, choć komuś mogłyby się wydać znajome… Qui metuens vivet, liber mihi non erit unquam. „Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu”. HORACY

Dedykuję Zuzanie i Emilowi Kňazovickim. Dziękuję Państwu za przyjacielskie rady i nieocenioną pomoc…

W powieści zostały wykorzystane zapiski pracownika byłej Służby Bezpieczeństwa o pseudonimie ViktorCe, awansowanego w 1988 roku za wybitne zasługi w obronie społeczeństwa socjalistycznego do stopnia podpułkownika in memoriam. Ze wszystkich materiałów korzystałem za łaskawym zezwoleniem jego małżonki. Nie uzyskałem zgody na podanie jej nazwiska. Chce jeszcze cieszyć się wnuczętami…

1 Czerwiec 1992 Mężczyźni pocili się, choć byli rozebrani do połowy. Kopali już od świtu. Wstali wcześniej, by zdążyć przed nieznośnym upałem, zapowiedzianym przez meteorologów nie tylko na dziś, ale na cały tydzień. Niewiele im to dało. Już o siódmej byli spoceni, a teraz, przed obiadem, spływali potem niczym w saunie. Mordęga. — Podaj łopatę! Wyższy z mężczyzn, usadowiony na czubku pryzmy, leniwie sięgnął i dał koledze łopatę. Rozsiadł się z rozkoszą, bo świeżo wykopana ziemia przyjemnie chłodziła mu tyłek. Drugiemu wystawały z jamy tylko ramiona i głowa. Odrzucił kilof i wyciągnął rękę po łopatę. — O rany, ale głęboko. — Dobra robota, zgodnie z normą… metr osiemdziesiąt, bydlaki — mruknął i się napił. — Dawaj i mnie — mruknął mężczyzna z wykopu. Siedzący na pryzmie znów leniwie się schylił i podał koledze plastikową butelkę z wodą. — Brr! — prychnął tamten radośnie. Resztę wylał na twarz i włosy, ostrzyżone na jeża. — Ruszaj się! Za godzinę zacznie tu prażyć i fajrant z tym leżakiem… — Piękny leżak. Chodź, przekonaj się. Mężczyzna na pryzmie niespiesznie spojrzał na zegarek. — Jeszcze siedem minut, potem się zmienimy. No ruszaj się i ciesz, że mamy tu cień! Na żwirowanej ścieżce zaszurgotały koła półciężarówki. Szofer wyczyniał harce, wziął zakręt tak ostro, że z otwartego okna wyrzuciło mu ramię i głowę. Gdyby nie trzymał kierownicy, wyleciałby w pędzie. Dwaj młodzieńcy na pace pokrzykiwali z uciechy. — Gazu, baranie, sto dziesięć na prostej! — zagrzewali kierowcę, ale on tylko się uśmiechał i cieszył na koniec tej jazdy. Wdepnął hamulec tuż przy kopidołach. Chłopcy na pace nakryli się nogami. — Debil — mamrotali, zeskakując na ziemię. — Kazaliście mi dodać gazu, no nie? — rechotał kierowca. — Dodać! Nie hamować! — Mieli ochotę wywlec go z szoferki i przemodelować mu facjatę. Mężczyzna na pryzmie pokręcił głową. — Jak małe dzieci… I przestańcie się wydzierać! Ludzie patrzą, znowu ktoś się poskarży i majster da nam popalić. Ucichli, uspokoili się. Kierowca wyszedł dopiero teraz, ale i tak oberwał na wszelki wypadek profilaktycznego kuksańca pod żebro. — No już, przestańcie. Obstąpili wykop i gapili się z politowaniem na wyrobnika w dole. — Co z wami? My jesteśmy gotowi — oznajmił kierowca i wyjął papierosy. — Zaraz będzie, gdzieś tu już musi być — dobiegł z dołu ochrypły głos i kolejna porcja świeżej ziemi sięgnęła pryzmy. Kilka grudek stoczyło się z powrotem. — Rzucaj obok, wszystko ci spada z powrotem! — poradził kierowca i zapalił. — Mądrala. — I kolejna bryła wylądowała w tym samym miejscu. Grudki znów się potoczyły. — Jeszcze przedpołudnie, a gorąco do zdechu. Jak się nie pospieszycie, to za chwilę macie tu słońce, a potem… — mędrkował dalej kierowca i palił.

Z wykopu dało się słyszeć chrobotanie metalu o drewno. — Wreszcie! — rozpromienił się kopacz. To mu dodało energii. Pracował krótkimi, szarpanymi ruchami. Ziemia fruwała, jakby borsuk kopał norę. — Kilof! — zakomenderował i wyrzucił z dołu łopatę. Kolega na pryzmie też ożył, wstał i żwawo podał narzędzie. Cieszył się, że zdążyli przed obiadem. Wczoraj nie mieli tyle szczęścia, słońce już wyszło zza wysokościowca, mało nie zdechli. Jedyne dobre, że już o drugiej siedzieli przy piwie, inaczej człowiek musiałby dzisiaj iść na chorobowe! — Łopatę! — dobiegło z jamy. Kopacz odsłonił wieko i okopywał boki. — Łom i uchwyty! I złaź, potrzebuję pomocy! Odsunęli ziemię z boków i przeciągnęli taśmę. Chłopcy pomogli im wygramolić się na górę. — Na trzy! Raz… dwa… trzy… Ciągnęli wszyscy czterej, kierowca palił. Nie płacili mu za brudną robotę, jego utrzymywało prawo jazdy kategorii C. Najwyraźniej był z tego dumny. — Heeej, siup! Jeszcze raz. Jano! Jesteś wyżej, nie tak szybko, zwolnij, heeej siup! Gdy tylko wyciągnęli trumnę, padli na trawę i głośno sapali. — Bydlę! Waży chyba z tonę. — Zamiast schudnąć, chyba tam jeszcze przytył. — Drugi raz go wnerwiamy, niech sobie sam wyłazi. Chichotali i przypalali jeden od drugiego wymiętoszone papierosy. Kierowca krążył dokoła drewnianego grzmota i odlepiał grudy gliny z wilgotnego lakieru. — Znowu mi zaświni całą pakę — złościł się. — Kto to ma wiecznie myć? Mężczyźni uśmiechali się półgębkiem. Skończyli palić, otrzepali tyłki. — No, ruszać się. Wrzucamy ją na wóz i na dzisiaj fajrant. Każdy z nich schylił się nad jednym rogiem. Nagle, jak na komendę, wyprostowali się. Młodzi byli w gorszej sytuacji, musieli iść tyłem. Jeden koniec oparli o pakę i żwawo wskoczyli. Chwycili trumnę, ale popełnili błąd. Dźwignęli za szybko. Nagle cały ciężar zwalił się na tych dwóch niżej, śliska trumna wysunęła się im z rąk. Ledwie odskoczyli. Ci wyżej nawet nie próbowali zapobiec nieszczęściu, tylko się gapili. Trumna wyrżnęła całym ciężarem w marmurowy krawężnik i wieko otwarło się z chrzęstem. Najpierw wypadła ręka. Trochę zaschniętych mięśni i kawałek skóry jeszcze zostały na nadgarstku. Palce, nagie do kości, rozsypały się po trawie. Potem wyleciały obie nogi, omotane resztkami spodni. Same kości. Klatka piersiowa w zetlałej marynarce zaklinowała się w szparze. — O rany! — jęknął kierowca, rozglądając się przerażony. Mieli szczęście. Babcia z sąsiedniego grobu poszła po wodę, wymachując w rytm kroków blaszaną konewką. Dwie inne były niedaleko, ale półciężarówka zasłaniała im widok. — Skurwiele, to wasza wina. — Nasza? To wyście na dole jej nie utrzymali! — My?! Jedynie kierowca zachował spokój. Nie na darmo miał prawo jazdy kategorii C. — Przestańcie! Odbiło wam? Róbcie jeszcze większy harmider! Cieszcie się, że nie ma tu majstra. Raz dwa wyzbierajcie go i załadujcie. Jano! W rogu na pace są dwie pary rękawic, dawaj je tu! Odłożyli wieko i wepchnęli korpus do środka. Jeden podał nogi, ledwo się trzymały, ale ręka całkiem się rozleciała.

— Dawaj ten palec, tam leży koło twojego buta, a obok drugi. Wrzucili z powrotem, co pozbierali, i chcieli zamknąć trumnę. — Mam gwoździe, potem zabijemy. Szybko ładujmy i spływamy — rzucił kierowca i sam chwycił za jeden róg. Mężczyźni chętnie pomogli. Ale kierowca stropił się, gdy zasuwali wieko. — Moment! Coś mi tu nie pasuje… — I wbił wzrok w trumnę. — Rany boskie! A gdzie głowa?! Wszyscy rozglądali się bezradnie. — A nie mógł rzucić się bez głowy w objęcia śmierci? — spróbował któryś. — Ale dowcip! — zezłościł się kierowca, trąc policzek. — Jak wyleciała, to musiała się potoczyć… Tam, w te krzaki! Młokosy, szukać tam! Padli na kolana i przeczesywali gęste listowie. — Jest! — zawołał triumfalnie młody. — Nie drzyj się! O rany, co za baran! Dawaj ją tu, póki nikogo nie ma! Chłopak wstał i uniósł ręce. — Fuj! Niósł ją jak najdalej od siebie niczym tort urodzinowy. Położył ostrożnie obok zbutwiałego kołnierza, ale przekręciła się i odsłoniła gołe ciemię. — Ma jakiś pieprzyk czy co to jest? Tu, na górze. Widzicie? — dziwił się znalazca. — Pieprzyki są na skórze, a to jest goła czaszka. Na kości pieprzyków nie znajdziesz! — oponował drugi pomocnik. — Mądry! Pan doktor! Ile semestrów medycyny zaliczyłeś? Stali nad półotwartą trumną i medytowali. Przytyk do wyższego wykształcenia ożywił również kierowcę. Czuł się w obowiązku przyjść z pomocą. — Poczekajcie! Nie zamykajcie jeszcze, niech popatrzę. — Kucnął i fachowym okiem oglądał ciemię czaszki. — Jano, podaj rękawice. Ostrożnie wetknął palce w otwory po oczach i podniósł. Rozejrzał się wystraszony, ale kiedy stwierdził, że cmentarne babcie nadal nie zwracają na nich uwagi, przyjrzał się pieprzykowi. — To… nie pieprzyk, to jest… Ostrożnie obrócił czaszkę, zamknął jedno oko i przez otwór po pierwszym kręgu szyjnym badał wnętrze. — Rany boskie święte, ożeż kurwa, chłopy. — No? — niecierpliwił się młody. — To jest… gwóźdź! — Coś takiego! Pokaż! Czaszka przechodziła z rąk do rąk, szybko brali jeden od drugiego rękawice. Każdy chciał na własne oczy obejrzeć niezwykłe znalezisko. — Rany boskie, główka gwoździa, a… cały gwóźdź w głowie. Co robimy? — rzeczowo zapytał młody. — Noo… — Kierowca nie wiedział, ale czuł podświadomie, że coś powinni zdecydować. Spocony kopacz nie miał wątpliwości. Wytarł się brudnym podkoszulkiem, przez ramię przerzucił drelichową bluzę. Zmęczony pochylił się i zbierał narzędzia z ziemi. — Nic! Przynajmniej ja nic! Wrzućcie ją z powrotem i szybko wywieźcie. Jutro ich wszystkich przysypiemy i wreszcie będziemy mieć to z głowy! — Ale ten gwóźdź? — wahał się kierowca. — Może to trzeba zgłosić? — Komu?! I co?! Że gwóźdź znalazłeś? Kupię ci drugi, tylko się nie grzeb i wrzuć go

z powrotem do trumny! — Ale to może być coś poważnego! Trzeba by kogoś zawiadomić. — Kogo? Majstra? Żeby nas obsobaczył, że trumna spadła? Jeszcze nam poleci po premii! — Nie, majstra nie, ale… to naprawdę może być coś poważnego! — Co takiego?! — A choćby… morderstwo! Jeden z młodych jęknął. — No! Stare morderstwo! Całkiem normalnie to może być stare morderstwo, mówię wam! — nie ustępował kierowca. — Aleś ty mądry! Wykapany Szanio Holmes. — Szerlok! Ale naprawdę powinniśmy kogoś wezwać, tak myślę. Chyba… policję… — Ty debilu! Psów, no pewnie! Do dziś tam leżał, nikomu nie przeszkadzał, a my od razu będziemy wołać psów! A zresztą oni automatycznie podejrzewają każdego, a najprędzej tych, którzy coś zgłaszają! Mnie w to nie wrabiajcie, swoje przeszedłem, zupełnie mi wystarczyło ostatnie osiemnaście miesięcy! Spadam! — Poczekaj! Ale co z tym? Nikt się nie ruszył. Nie mieli pojęcia. — A co jak powiedzą, że to myśmy go zabili? — nieśmiało spytał młody. — Psy nie tacy pieprznięci jak ty! — kierowca nie dawał za wygraną. Złościło go, że dokonał nadzwyczajnego odkrycia, a ci zawistnicy chcą mu wszystko zepsuć. — Gwóźdź jest zardzewiały, nawet debil pojmie, że od dawna tam siedzi. — Psy też? — nie ustępował kopacz. — No… — kierowca się zawahał. Nie miał aż takich doświadczeń jak tamten. — A widzisz! Ostatnio mi jeden wmawiał, że ukradłem rower za osiem koła i że go bezprawnie używałem. Kosztowało mnie to półtora roku! Mogłem zeznawać do protokołu, co chciałem, a ten cięgiem swoje! Nie zdążyłem pierdnąć, a już tam byłem! Za niewinność! — Znaczy się… nawet nie siedziałeś na tym rowerze, a oni cię zwinęli? — Pewnie, że nie siedziałem! — odpowiedział, widząc ich zaskoczone miny. — Podgrandziłem go… — wymamrotał pod nosem i zbierał się do odejścia. Ledwie zrobił trzy kroki, gdy zza półciężarówki wychynął majster. Byli tak pochłonięci rozmową, że nie zauważyli, kiedy nadszedł. — No i jak, jajcarze, długo na was będę czekać? Święty Piotr ich zagrzebie czy sami się zakopią?! O Jezu Chryste! — Osłupiał, widząc, co kierowca trzyma w rękach. — Wyście ją otworzyli? A po co? — Szczękał zębami. Jano chciał mu dać koc — mamrotał kopacz i już wiedział, że będzie źle. — To jest czyn karalny! To zabronione! A widział was kto? — Majster rozglądał się wystraszony. — Nie. — A czemuście ją… — Wypadła nam i sama się otworzyła. — Aha! Zręczność małpy, siła słonia, co?! No to fru ją na wóz i przewieźć! Mam tam jeszcze jakieś gwoździe, zabijemy ją i zakopiemy. — Panie majster! Ale… tu jest gwóźdź… — To dobrze! Ja tam mam ze cztery albo pięć, wystarczy. — Ale ten siedzi w głowie! — Czyjej?

— W tej! — Kierowca wyciągnął do niego rękę z czaszką. — Dlaczego? Zamurował ich tak podstępnym pytaniem. Jedyny, który był zdolny jako tako sprostać majstrowi, był kierowca. — No aż tak daleko w śledztwie tośmy się nie posunęli — dukał, a reszta tylko wybałuszała oczy. Bali się o premie i robili w portki ze strachu, że jeśli jeszcze bardziej spieprzą sytuację, dostaną po uszach. — Pokaż. Majster nie włożył rękawic, tylko złapał kierowcę za nadgarstek i obracał nim na wszystkie strony. — O rany! Fakt! Gwóźdź! — Co robimy? Teraz dla odmiany kierowca przegadał majstra. Ten zbierał myśli, drapiąc się po głowie. — No, chłopaki, nie wiem, nie wiem. Ja na wszelki wypadek zadzwonię do kryminalnej. Kopacz odszedł szybkim krokiem.

2 GORĄCO BYŁO NIEZNOŚNE. W wydziale zabójstw warczały wszystkie wentylatory — tylko one miały ochotę cokolwiek robić. Ani jeden z detektywów nie był w stanie pójść w ich ślady. Zwyczajnie nie dało się pracować. — To już mamy to globalne ocieplenie? — zapytał gruby Váňa. Wytarł czoło, ale stwierdził, że chusteczka jest całkiem mokra, więc powiesił ją na oparciu i osuszył się papierową, perfumowaną. Nikt nie zareagował. Nie chciało się im. Richard Krauz, rozwalony w rogu na krześle, wachlował się gazetą, którą podwędził Burgerowi. Detektyw Eduard Burger, najstarszy z nich, prawie leżał na stole i usiłował nakierować na siebie wentylator. Oto Hanzel, najlepszy strzelec w województwie i fachowiec od materiałów wybuchowych, krążył po kancelarii, bo miał już tak przepocony tyłek, że wszystko go swędziało. Teraz i on nie miał ochoty do żartów. Konusowaty Kuky i Ivan Canis byli na urlopach, więc osłabili zbolałą ekipę, ale zbolała ekipa nie miała nic przeciwko temu, bo inaczej tłoczyłoby się ich jeszcze więcej w tej przegrzanej kancelarii. Gruby Váňa przed chwilą wrócił z bufetu. Jeszcze dojadał salceson. — Váňa, rany boskie! Jak możesz się obżerać w taki upał?! — przeraził się Burger. — Normalnie. — Váňa nie dał sobie zepsuć apetytu i tylko wzruszył ramionami. Ale tego było za wiele. Zaraz pożałował, bo natychmiast spłynął strugami potu. — Dopiero skończyłeś wałówę z domu. — To było śniadanie! — Jest wpół do dwunastej… czyli to, co teraz przeżuwasz, to co jest?! — Drugie śniadanie. — Ale przecież za pół godziny obiad! — Wreszcie, i daj mi spokój! Zazdrościsz?! — Nie! Nie żałuj sobie, ale i tak cię podziwiam! W taką pogodę tyle kalorii, a do tego jesteś wypasiony że hej! — Ja niejedno przetrzymam! Jestem gruby, bo się nie lenię żreć jak wy! I nie zerkaj mi tu na stół! Lepiej ruszcie tyłki, macie z Rišą polecieć na stację benzynową i sprawdzić telefony od szantażysty, o ile dobrze pamiętam! Meldowaliście to rano na naradzie, tak?! No to co się tu opieprzacie?! Detektyw Richard Krauz spiorunował go wzrokiem i czekał, co na to starszy kolega. Burger ani drgnął, a Krauz z zadowoleniem poprawił się na krześle. — Pieprzona stacja — mruknął Burger. Wiedział, że ich to dzisiaj nie minie. — Miejmy ją w nosie. Kto by się teraz szwendał po mieście? — poparł go Krauz. — Nawet psa w taką pogodę… — dorzucił Hanzel, ale urwał. Zadzwonił telefon. Krauz przestał się wachlować. Hanzel zastygł na środku kancelarii. Váňa udawał głuchego, świetnie mu to poszło. Najbliżej był najstarszy z nich, Burger. Ostrożnie, jakby była rozżarzona, podniósł słuchawkę i westchnął. — Wydział zabójstw, Burger. — Operacyjny, cześć! — wesoło odezwał się oficer operacyjny. — Tobie to dobrze, masz tam klimę. My tu na górze mało nie zdechniemy. — A będzie jeszcze gorzej, chłopaki od zabójstw! Dzwonili do nas z cmentarza Ondrejskiego. Kopali, kopali i wykopali trupa.

— To chyba w porządku, nie? Czego się spodziewali? Delegacji górników australijskich? — Nie wiem, czego się spodziewali, delegacji chyba nie, według mnie nie ryli aż tak głęboko. Najważniejsze, że wykopali trupa… A w głowie ma gwóźdź. — No i co? — Co no i co?! — No i co z tego?! Gdyby miał w głowie pręt zbrojeniowy, to by ci się wydawało normalniejsze? I też byś zawracał gitarę?! — Nie wiem! Zajrzałbym do instrukcji postępowania w sytuacjach kryzysowych i bym się zastosował! — A co mówi instrukcja kryzysowa o gwoździu w głowie? — Że macie tam iść to zobaczyć, a po drodze możecie mnie… — I szybko odłożył słuchawkę, żeby Burger nie zdążył posłać go do tych najcieplejszych otchłani. Burger też odłożył i zdruzgotany rozwalił się na stole. Dwa razy wyrżnął czołem w blat i ze smutkiem zerknął na kolegę w kącie. — Richard, los nam nie sprzyja, chyba się od tego nie wykręcimy. Musimy jechać na miasto. Váňa boleśnie zmarszczył czoło. — Mnie jest jakoś słabo… — To zostań tu przy telefonie, jakbyśmy coś musieli sprawdzić. Oto? — Idę z wami. O co chodzi? — westchnął. — Na cmentarzu wykopali trupa z gwoździem w głowie. — Co za bydlę go wykopało? — Nie wiem, ale ja się nim zajmę, będzie miał za swoje. Idę zameldować szefowi, co jest grane, spotkamy się na podwórzu. Wyszli. Nieznośny upał przestał być najważniejszy. Ktoś komuś wbił w głowę gwóźdź, a do nich należało wyjaśnienie, kto i po co… Wielka kuta brama była otwarta na oścież. Krauz wjechał, a gdy zobaczył, że wszystkie miejsca do parkowania są zajęte, wycofał i stanął pod ogrodzeniem. Mężczyzna w kombinezonie zauważył ich i wyszedł naprzeciw. — Panowie… — Policja. — Hanzel z ociąganiem wyjął blachę i pokazał. — Detektyw Hanzel, wydział zabójstw. Mężczyzna nawet nie spojrzał. Któż inny jak nie policjanci pracowałby w taką pogodę?! Podał im rękę. — Malík, Peter Malík, majster. Malík. Witam was. Malík. Wejdźcie do środka. Wszystko wam wyjaśnię. Do środka, znaczyło do brudnej budowlanej kanciapy na kółkach. Gdy tylko przekroczyli próg, zwalił się na nich upał piętnaście stopni wyższy niż na zewnątrz. W kanciapie bez izolacji cieplnej pod dachem prażyło jak w terrarium. — O rany, lepiej wyjdźmy stąd — zaproponował Burger, nie zamierzając nawet skorzystać z zaproponowanego krzesła. Siedli na ławce, a ogromne kasztany rzucały na nich litościwy cień. Krauz, najmłodszy z trójki, wyjął mały notes i pióro. Burger zaczął. — Nazwisko i pełne dane personalne proszę. Malík cierpliwie dyktował, a Krauz niecierpliwie bazgrał. — Panie Malík, proszę po kolei. Co pan tu robi i jak go pan znalazł? — My jesteśmy firma budowlana. A dokładniej mówiąc, jeszcze stale podlegamy pod

przedsiębiorstwo budownictwa ogólnego, ale już się usamodzielniamy. To sprawa kilku formalności i naszego prawnika i… — To wasza sprawa. — Zapewne, zapewne. Jak chyba zauważyliście, na rogu ulic Mosadznej i Potockiego trwa wielka budowa, stanie tam wysokościowiec, realizuje go nasze przedsiębiorstwo. — A więc to wam możemy podziękować za te bezsensowne jednokierunkowe ulice i zakazy wjazdu wokół cmentarza?! — Możecie… choć nie ma za co. A podczas prac podziemnych zostały uszkodzone prawie wszystkie sieci przechodzące pod fragmentem cmentarza. Nie wiedzieliśmy, że tam są, na planach były narysowane zupełnie gdzie indziej! Administracja cmentarzy skorzystała na tej awarii, a ponieważ od dłuższego czasu starała się przenieść pięć ostatnich grobów z tego kąta, zlecili nam tę robotę w ramach jakiegoś odszkodowania… że nie będą nas skarżyć, jeśli im w tym pomożemy. Więc w tym tygodniu zabraliśmy się do… jak na to mówią… ekskomu… — Ekshumacji… — Tak! Właśnie tak! — Ale do tego potrzeba tysiąca pięciuset zezwoleń i podpisów. — Mają wszystko! Z sanepidu, z magistratu, z ochrony zabytków… Mają! Te huncwoty już ponad rok szykowały się do tych przenosin grobów, a nasza awaria spadła im jak manna z nieba. Za darmo zrobimy za nich brudną robotę, a jeszcze będą stroić miny! Powiem panu jedno — w życiu nie miałem do czynienia z takimi popaprańcami. — A dzisiaj? — Dzisiaj też! Wyście w porównaniu z nimi… — No, chwileczkę! Pytałem, co się stało dzisiaj. — Aha! Przepraszam! No kopaliśmy ostatni grób, jedna brygada. To znaczy dwójka wykopuje stare groby, a druga dwójka kopie nowe w przeciwległym rogu cmentarza, gdzie nam wskazali. Mam tu jeszcze jedną półciężarówkę, która wozi płyty nagrobne i wszystko, co potrzeba. — No i? — I trumna przy załadunku im się wyśliznęła i otworzyła. Ja wiem! To nie powinno się stać, ale… stało się! Oni chcieli wszystko posprzątać i trumnę zabić, ale spostrzegli, że w głowie… no… że jest wbity gwóźdź… — Panie majster, jeśli to żart, a chłopy się tylko nudzili… — Nie! Stuprocentowo nie! Takich żartów się u nas nie robi, a dokładniej mówiąc, robi, ale tylko w pewnych granicach. Nie odważylibyśmy się wzywać policji, jakby to był żart! — Gdzie oni są? — Wszyscy czekają przy wykopie. Niczego nie dotykaliśmy, ja o tym wiem! Bratanek jest u was, wyszkolił mnie przez te lata, wszystkie wasze praktyki znam, nie ma obawy! Nie zatarliśmy żadnych śladów. — Gdzie? — Tam w kącie. — Gdzie robi bratanek? — Pilnuje elektrowni. — No to obejrzymy ten gwóźdź — westchnął Burger, klepnął się po kolanach i wstał z wysiłkiem. Nie mógł powstrzymać uśmiechu. Kolejny spec od kryminalistyki. Z portierni. Krauzowi nie było do śmiechu. Było mu gorąco! Nie znosił upału. A w dodatku zaczęły mu się wrzynać w tyłek przepocone slipy. Szli główną alejką, drobny żwir wpadał im do sandałów. Krauz wlókł się brzegiem chodnika, aby schronić się choć trochę w cieniu potężnych kasztanów.

Hanzel to zauważył, a gdy poszedł w jego ślady, narobił na niego gołąb. Cicho zaklął i liściem kasztana próbował zetrzeć szczęście z ramienia. Już z daleka zobaczyli zieloną półciężarówkę, a gdy podeszli bliżej — także czterech zmordowanych mężczyzn, siedzących w jej cieniu. Południowe słońce prażyło całą siłą w wykop, a wilgotna ziemia na brzegach dawno już obeschła. Mężczyźni wstali jak na komendę i patrzeli z zakłopotaniem. Burger omiótł ich spojrzeniem i zwrócił się do majstra: — Mówił pan, że dwaj kopią tu, dwaj tam, a jeden jeździ. A tu jest tylko czterech. — Dežo… poszedł do brata na budowę. Jest za płotem, mam go zawołać? — Na razie nie… Znajdziemy go, jak będzie trzeba. Kierowca uśmiechnął się dyskretnie. Gdyby Dezider to słyszał! — To są panowie z wydziału zabójstw — wyjaśnił majster. Obeszło się bez podawania rąk. Krauz zmrużył oczy i fotografował. Aparaty cyfrowe były jeszcze wówczas melodią przyszłości, ale jeden na świecie już był. Krauz miał taki wmontowany w głowę i zdążył przetestować. Przed trzema miesiącami złapali Ondreja — Bestię, który zabijał kobiety i bezcześcił ich zwłoki. Wizja zjawy w czerni prześladowała ich półtora roku i nie dawała spokoju. Krauz widział miejsca przestępstw, o jakich nie śniło się wielu policjantom, a co dopiero zwyczajnym ludziom, i poddał próbie aparat w głowie. Stwierdził, że działa i że można go wykorzystać w praktyce, osiągając świetne rezultaty. Wystarczyło zmrużyć oczy, dokładnie tak, jak uczył tego Burger. I wszystkie ślady z miejsca zbrodni miał uwiecznione. Krauz mrużył oczy i robił zdjęcia. Półciężarówka, obok półotwarta trumna, czterej mężczyźni stojący na baczność, pięć dołów i pięć kopczyków. Za nimi wysokie murowane ogrodzenie z odpadającym tynkiem. Wokół zdeptana trawa i kwiaty na grobach. Burger obserwował go. Uśmiechnął się. Richard był chłop jak się patrzy, pojętny. W ciągu czterech lat zrobił się z niego całkiem niezły fachman. — Brakuje kamieni nagrobnych — powiedział Krauz, gdy skończył. — Już je przewieźliśmy! — kierowca wetknął swoje trzy grosze w rozpoznanie sprawy. Cieszył się, że jego znalezisko przyszli przebadać prawdziwi fachowcy. — Przewieźliście je tak, że wiecie na pewno, który czyj? Ku radości Burgera i Hanzla inicjatywę przejął Krauz. Obejrzeli wykop, gdzie i tak nie mogli znaleźć niczego ciekawego, rzucili okiem na półotwartą trumnę i skryli się pod najbliższym kasztanem. — Się wie! Pięciu grobów nie da się przenieść za jednym zamachem. — Jasne. A ten jak się nazywa? Majster poszperał w tylnej kieszeni i wyciągnął sfatygowany notes. Przekartkował, sprawdził pobieżnie położenie grobu i zamruczał sam do siebie: — Rząd dwudziesty drugi, grób siedemnasty, Karol Klokner. Pasuje! To on! Karol Klokner! — I najwyraźniej był rad, że tak szybko do tego doszedł. — Pochowany? — Tak! — Pytam, kiedy pochowany. — O rany, kiedy?! Tego nie wiem, to będzie na płycie nagrobnej. Trzeba się przejść na drugi koniec cmentarza, tam to stwierdzimy. — Nie stwierdzimy! Na płycie będzie data śmierci, nie pogrzebu. — Aha! Prawda. No to tylko administracja cmentarza i jej księgi. — W porządku. Wpadniemy tam później! — Krauz zanotował nazwisko i przykucnął. Ostrożnie poruszył wiekiem trumny.

— Ja panu pomogę — zaproponował kierowca. Nie bał się policjantów tak jak pozostali. — Ostrożnie. Odłożyli wieko. Krauz zobaczył, że kości są wymieszane i nie ma sensu wszczynać procedury jak przy morderstwie z ewentualnością zniszczenia czy zacierania śladów. I tak starał się trzymać ustalonego postępowania przy oględzinach miejsca przestępstwa, bo nic lepszego nie przychodziło mu do głowy, a coś musiał robić. Czaszka leżała na marynarce. — Kto? — spytał, wskazując czerep. — Ja — przyznał się kierowca. — Gdzie miałem położyć?! I tak się prawie wszystko wysypało! — Czaszka upadła na marmur czy na trawnik? — Nie wiemy! Myśmy jej nawet nie zauważyli! Dopiero przy zamykaniu trumny. Brakowało jej, znaleźliśmy ją w krzakach. Tam! — I wskazał ręką. — Ale proszę spojrzeć, tu jest tylko trawa, żadnych kamieni. Nic nie mogło się jej stać, nie jest poobtłukiwana, przecież oglądaliśmy ją wszyscy, nie jest uszkodzona! No! — No! Aha! — przytaknął Krauz. — Ale panowie, poważnie… To była pierwsza trumna, która się wam otworzyła, a może… — Ale towarz… panie policjancie! Co pan o nas myśli?! — Nic złego. — Pierwsza i mam nadzieję, że ostatnia! — Ja też! W tej następnej mógłby być Lenin i Boże uchowaj, co byście przy nim mogli znaleźć… — Nie! No nie! Aż tam nie jeździmy na fuchy. — Chodzi tylko o to, czy należy do tego ciała? — Z pewnością! Dzisiaj nie wykopywaliśmy nikogo innego! — zapewnił majster, a kierowca był zawiedziony, że dał się ubiec. — No to się jej przyjrzyjmy. Krauz poszperał w reklamówce i wyjął rękawice chirurgiczne. Gdy je naciągał, głośno plasnęły. Kierowca tylko zazdrościł w milczeniu. Te jego były grube, skórzane, brudne i nie plaskały. Założył ręce do tyłu i pochylił się z nieukrywaną ciekawością. Musiał zobaczyć, jak to robią fachowcy. Krauz wetknął dwa palce w otwory po oczach, drugą ręką podtrzymywał czaszkę. Podniósł ją ostrożnie. Burger i Hanzel niechętnie wyszli z cienia, a ledwo stanęli w ostrym słońcu, mocno zmrużyli oczy. — Chodź raczej tutaj. — Burger wskazał miejsce pod kasztanem. Przestali przymykać oczy i skupili się na podejrzanym znalezisku. Krauz podniósł czaszkę tak, aby ciemię znalazło się u dołu, i badali otwór po rdzeniu kręgowym. Nikt nic nie mówił. — Foramen magnum ossis occicipitale — wymamrotał Krauz. — Hmm? — Wielki otwór kości potylicznej, Edo. — Jeszcze stale cię to bawi? — Czasem, wieczorami coś sobie poczytam w atlasie… i w słowniku łacińskim. Krauz odwrócił czaszkę. Przyjrzeli się dokładnie główce gwoździa. — Sześćdziesiątka trójka? — spróbował. — Osiemdziesiątka dwójka — uściślił Hanzel. — Skorodowana setka — zasugerował Burger. Kierowca i oczywiście także majster poczuli się jak idioci. Budowlańcy, a najprostsze nie

wpadło im do głowy! Stwierdzić, co to za gwóźdź! — Można? — Majster sam chciał zdać egzamin poprawkowy, a kierowca też zbliżył się skwapliwie. Majster niczego nie dotykał, tylko pochylił się do przodu jak żyrafa u wodopoju. Krauz mu to ułatwił, odwracając się w jego stronę. — Sześćdziesiątka trójka. Trochę spęczniała od korozji, ale to klasyczna sześćdziesiątka trójka, panowie! — To znaczy, że długość gwoździa wynosi sześćdziesiąt trzy milimetry, a średnica główki pięć, tak? Jak żelazo może napęcznieć? — Podał pan wymiary z absolutną precyzją! Jak może napęcznieć? Zwyczajnie. Powierzchnia koroduje i tworzy się… ten tego… no… my na to mówimy rdza. Ona trochę powiększa średnicę, jakby gwóźdź obrastał grzybem — potwierdził majster, znowu uprzedzając kierowcę. Krauz podetknął czaszkę pod nos Burgerowi. — Spójrz, Edo, trafił dokładnie w ciemiączko, ale chyba nie chciał, to raczej przypadek. Myślę, że miejsce wbicia w tych okolicznościach nie ma znaczenia, raczej chodzi o to, czy gwóźdź został wbity za życia, czy dopiero po śmierci. Burger pokiwał głową i cicho chrząknął. — I o to, czy na szkielecie są także inne ślady przemocy. A… gdzie żuchwa? Mężczyźni milczeli. — Będzie w środku — nieśmiało spróbował majster. — Na pewno. Myśmy na pewno niczego nie wzięli, Dežo też nie. — To będzie w środku! Panowie — Burger zwrócił się do obecnych — nie macie z tym nic wspólnego? Żaden żarcik albo coś podobnego? Kierowca jęknął. Dežo chyba miał rację! Psy podejrzewają zawsze i wszystkich. A najprędzej tych, którzy zgłaszają zagadkowe zbrodnie. Już żałował, że w ogóle cokolwiek znalazł. — Nie! — wszyscy zaprzeczyli unisono. — Nie! Myśmy na pewno nie… — próbował jeszcze kierowca, ale struchlałe twarze ekipy świadczyły, że tak czy owak czują się umoczeni. I żeby podsunąć dowód ich niewinności, zaczął cicho: — Jak byśmy niby mieli wbić stary zardzewiały gwóźdź… — Młotkiem — stwierdził Hanzel znudzonym tonem. Miał minę, jakby tu wpadł tylko na chwilę, a cmentarz i gwóźdź w ogóle go nie dotyczyły. — Aha… — zrezygnował kierowca i postanowił już się nie odzywać. Spoceni detektywi z wydziału zabójstw tylko prowadzili starą, bardzo starą grę w zadawanie pytań. Od początku było dla nich jasne, że gwóźdź w czaszkę ktoś wbił dawno temu, i żadnego z kopaczy nie mieli zamiaru bezsensownie oskarżać. Kierowca nie mógł niczego wyczytać z ich nieprzeniknionych fizjonomii. Poczucie humoru mieli szczególne, dostępne tylko dla wtajemniczonych. — No? — Burger wysunął brodę w stronę Krauza. — Musimy wezwać śledczego, niech zajmie stanowisko, no i Lengyela… A raczej nie, po co by miał przychodzić, musimy mu to tam przewieźć w te pędy, a potem się zobaczy, co znajdzie — powiedział Krauz. — Słusznie! No to się rozdzielmy! Ty leć do płyty nagrobnej i ustal, kto to jest i kiedy zmarł. Oto niech poleci do kierownika cmentarza i obdzwoni śledczego, przedsiębiorstwo pogrzebowe i stwierdzi, kiedy był pochowany. Ja tu poczekam z majstrem w cieniu. — Jasne! — dodał majster, ponieważ Burger wygłosił ostatnie słowa raczej dobitnie i majster

był pewien, że jeszcze będzie przesłuchiwany, a jego rola w rozwikłaniu tajemnicy zardzewiałego gwoździa nie dobiegła póki co końca. — Ja panów podwiozę! — zaproponował kierowca, a Krauz się ucieszył, że nie musi zapychać przez cały cmentarz. Półciężarówka była co prawda piekielnie nagrzana, ale szyby dało się całkiem opuścić i przyjemny wietrzyk odświeżał kabinę. Hanzel wciąż miał nieobecny i rozeźlony wyraz twarzy. Dla niego zostało tylko miejsce na pace. Stanęli przed budynkiem administracji cmentarza. Kierowcy nawet do głowy nie przyszło, żeby gwałtownie wdepnąć hamulec. Hanzel zeskoczył i znikł w chłodnym wnętrzu starej wilgotnej rudery z początku stulecia. Zwilgotniały tynk odpadał, a jaskółcze gniazda w górze robiły swoje. Na dole też. Krauz miał podjechać do świeżych grobów, pomachał Hanzlowi z okienka. Ten w odpowiedzi wywalił język i miał jeszcze bardziej znudzoną minę. W przeciwległym kącie cmentarza wykopano pięć świeżych grobów. Cztery były już przysypane i byle jak obłożone przeniesionymi kamieniami. Czekały tylko na majstrów kamieniarskich, by osadzili płyty i utwardzili je zaprawą. Piąty był otwarty i pachniał ziemią. Był zupełnie świeży, a palące słońce jeszcze nie zdążyło wysuszyć ostatnich grudek gliny po bokach pryzmy. Przy murze złożono marmurowe krawężniki i płytę nagrobną. …a światłość wiekuista niechaj mu świeci… KAROL KLOKNER * 11. 10. 1925 † 17. 5. 1985 Krauz wyjął notes i przepisał epitafium wraz z rozmieszczeniem dat. Zużył na to całą stronicę, a epitafium umieścił dokładnie pośrodku. Potem teatralnie poślinił palec. Na drugiej kartce usiłował narysować usytuowanie grobu, ale dał spokój, bo z potencjalnym morderstwem sprzed siedmiu lat aktualny stan zapewne miał niewiele wspólnego. Kierowca przyglądał mu się w milczeniu. — Jedźmy do kolegi — zakończył oględziny. Kierowca w milczeniu wzruszył ramionami i pomyślał, że Bóg wie jakiego super śledztwa mu ten przystojniak nie zademonstrował, a tych parę dat mógł mu podyktować i on, ale się nie odezwał. Właściwie to był zadowolony, że już go nie podejrzewają. Krauz znalazł Hanzla w biurze kierownika cmentarza. Właśnie odłożył słuchawkę. — Śledczy przyjedzie za chwilę, dla pewności wezwałem też technika, niech wszystko obfotografuje tak, jak to zastaliśmy. Grabarze mają właśnie fuchę, ale przyjadą zaraz potem. Rozmawiałem też z Lengyelem, nie może uwierzyć, masz tam pojechać ze szkieletem. — Świetnie! Czułem, że mnie to nie minie. W tym upale prosektorium, medycyna sądowa to dopiero będzie radocha! Hanzel uśmiechnął się ze złośliwą satysfakcją, wycedził przez zęby coś w rodzaju, że jego na szczęście nie zaproszono, i zwrócił się do drobnego człowieczka spod okna. Krauz musiał się uśmiechnąć. Wyglądał jak pingwin. Czarne ubranie, krągły brzuszek, śnieżnobiała koszula, łysa głowa i nos jak dziób. Krauz na wszelki wypadek jednym rzutem oka skontrolował stopy. Miał

czarne półbuty. Płetw nie zauważył. — A teraz proszę o księgę, panie kierowniku. — Tak jest, tak jest, panowie! — Kierownik ożył i żwawo wybiegł na korytarz. — Pani Marikooo! Z wnętrza budynku administracyjnego odpowiedział mu kobiecy głos: — Już! Zaraz… — Zrozumcie, panowie… Ten rocznik jest już dość wysoko, na górnych półkach. — I wytarł pot ogromną chustką, przesiąkniętą zapachem lawendy. Weszła pani Marika i choć miała już szósty krzyżyk, pełna werwy podała mu, o co prosił. Nikomu nie powiedziała dzień dobry i z nikim nie chciała mieć do czynienia. Natychmiast zniknęła w korytarzu. Pingwin zagadał, trącił Hanzla i z trzaskiem zwalił przed nim ogromną, zakurzoną księgę. — Możemy szukać po numerach alejek i grobów albo po nazwiskach i datach, jak pan woli. — Spróbujmy po nazwisku i dacie — uściślił Krauz, wyjmując notes. — Karol Klokner, zmarły siedemnastego maja osiemdziesiątego piątego. — W porządku. Szukam maj… osiemdziesiąt… pięć… tu jest! Proszę bardzo! Karol Klokner! Rząd dwadzieścia dwa rzymskie, grób numer siedemnaście, dokładnie, czarno na białym. Kierownik uśmiechał się pogodnie, bezbrzeżnie zadowolony ze swego porządku w dokumentacji i że na zawołanie może znaleźć każdy grób i nazwisko. Była to jego robota, jego fach, jego duma zawodowa. — Nas by interesowała data pogrzebu. — Tutaj, ta kolumna, proszę spojrzeć. — Stuknął palcem i zjechał nim na wiersz w środku karty. — Pochowany siedemnastego maja osiemdziesiąt pięć. — I nachmurzył się. — Panie kierowniku, ale on siedemnastego zmarł, nas interesuje data pogrzebu. — No. — Potarł brodę. — Mnie też! Hanzel pochylił się i podążał wzrokiem za jego palcem. — Dlaczego adnotacja przy nazwisku Kloknera wpisana jest ołówkiem, a nie piórem? Krauz też się pochylił. — Jak pozostałe? — dodał. — No, nie wiem… Proszę pokazać! Hanzel wstał. Kierownik usiadł. Przetarł okulary, ale szybko stwierdził, że od wilgotnej chusteczki widzialność się nie poprawiła, więc poszperał w szufladzie stołu i wyczyścił okulary miękką szmatką. Już widział. Pochylił się i pomógł sobie palcem. Jechał z góry na dół i z lewej do prawej. Trafił na zwyczajną rubryczkę, wypełnioną ołówkiem, i znieruchomiał. — No… Ja tego nie rozumiem… — Pokręcił niepewnie głową. — To pan pisał? — Nie! Kovalský. Ja tu jestem od osiemdziesiątego ósmego. — Kovalský… — Były kierownik! — Ma pan adres? — Rząd dwadzieścia sześć rzymskie, grób trzydzieści dwa… Krauz z Hanzlem wymienili nieprzyjazne spojrzenia. — Bardzo dowcipne — nie darował sobie Hanzel. Perfekcjonista zaczynał go wnerwiać. — Proszę wybaczyć, ale niektóre lokalizacje znam na pamięć. — To niech pan powie, kiedy go pochowali! — Panie detektywie, ja mogę panu przeczytać tylko to, co sam pan widzi… siedemnastego

maja… — Ale to jest na kamieniu nagrobnym, a o ile wiem, takie przeboje z pochówkiem nie zdarzają się nawet w Chinach. A tam musi być tych pogrzebów! — Nie tylko w Chinach! Nigdzie… To mi się jeszcze nie zdarzyło. Dokładniej mówiąc, to jest technicznie niewykonalne! W dniu śmierci nie da się zmarłego pogrzebać. Lekarz musi wyrazić zgodę na pochowanie… sekcja… a nawet gdy jej nie ma, trzeba zamówić trumnę, miejsce, wykopać grób. Tego się po prostu nie da zrobić. — Więc czemu się dało z Kloknerem? — Ja… ja myślę, że to się nie dało także z nim. To pomyłka! Już sam fakt, że jest wpis ołówkiem, świadczy o tym, że chyba zmieniali terminy pogrzebu, a rzeczywisty zapomnieli wpisać piórem i tak tam została wpisana przez pomyłkę data śmierci. — Już się to panu kiedyś zdarzyło? — No… Muszę przyznać… Nigdy! Już panu powiedziałem, nigdy! Krauz z Hanzlem spojrzeli niepewnie po sobie. Żaden z nich nie wiedział, co dalej. — Czego jeszcze możemy dowiedzieć się z tej wielkiej księgi? — spytał Hanzel na chybił trafił. — Proszę bardzo, tylko tego, co tu napisane: nazwisko, imię, data urodzenia, miejsce urodzenia, pesel, data śmierci, data… ehm… pogrzebu, usytuowanie grobu. — Dziękuję. Na wszelki wypadek przepiszę, co tu macie zarejestrowane. — Proszę. — Pingwin wstał i ustąpił miejsca Krauzowi, żeby mógł naszkicować rubryki i zanotować dane. Po minucie był gotowy i zbierali się do wyjścia. Kierowca oparty o futrynę miał nieobecny wyraz twarzy, chociaż przebieg śledztwa zaczynał go interesować. Nie rozumiał zagadki pogrzebu Karola Kloknera, ale gdy tak obserwował detektywów, przestawał odczuwać kompleks niższości, bo ewidentnie oni też niczego nie rozumieli. Nie potrafił się powstrzymać, uznał, że powinien im pomóc. — Przepraszam, że się wtrącam, ale ja płacę co roku sto siedem koron za grób rodziców. Za niego też ktoś powinien. Krauz i Hanzel spiorunowali pingwina wzrokiem. Nie zrobiło to na nim wrażenia, skoro już odżył. Poderwał się, skoczył do rejestru. — No jasne! I to można stwierdzić! Dali mu spokój, niech poszpera w dokumentach. Na wynik nie musieli długo czekać. Pokazał im kartę. — Marta Malachowská… adresu brak. Krauz zapisał nazwisko. — Córka? — Tego tu nie ma. Ale nie musi być córka, grób może opłacać ktokolwiek z rodziny. — Jak zapłaciła? Czekiem? — Gotówką. Wyrównała dług i zapłaciła za dziesięć lat z góry. W zeszłym roku — czytał z kartki. To też zanotowali. Nie wiedzieli po co, ale zanotowali. — Dziękujemy i… do widzenia! Może jeszcze wpadniemy — pożegnał się Krauz. — Panowie! Kiedykolwiek! Jesteśmy tu dla was… pardon, nie to chciałem powiedzieć, wyglądacie całkiem do życia — wyszczerzył zęby kierownik. Bardzo starannie zamknął wielką księgę i wielce precyzyjnie wyrównywał grube okładki. — Dowcipne… — nie odmówił sobie Hanzel. Ten perfekcjonista już działał mu na nerwy. Krauz machnął ręką na pożegnanie i poszli. Na dworze Hanzel był szybszy i usiadł przy

kierowcy. Krauz westchnął i szedł w stronę paki, ale nagle coś mu wpadło do głowy. — Jedźcie sami. Dogonię was. — Trudno będzie. To zapycha sześćdziesiątką — zauważył kierowca i wykrzywił twarz w uśmiechu. — O rany, dzisiaj wszyscy mieli na śniadanie dowcipną kaszę — prychnął Krauz. — A na obiad chichotańce z rechotańcami… Ciao! — I Hanzel wyciągnął rękę do przodu. Kierowca ruszył bez wahania. Szuter tylko prysnął spod kół. Krauz wrócił. Kierownik zamknięty w kancelarii, to dobrze. Przebiegł wzrokiem korytarz i chwilę nadsłuchiwał. Na żadnych drzwiach nie było tabliczki, panowała głucha cisza. Ostrożnie nacisnął klamkę, otworzył. Toaleta. Zamknął, ruszył… wrócił i skorzystał. Spuścił klapę i skontrolował, czy nie nabrudził. Dla pewności wytarł ją papierem i na wszelki wypadek chciał się upewnić, czy nie skorzystał przypadkiem z damskiej, bo wewnątrz nie było pisuaru. Potem spróbował otworzyć drzwi obok. Zamknięte. Przeszedł na koniec korytarza do frontowych, ostatnich. Znalazł się w archiwum. Całe pomieszczenie wypełnione było aż po strop regałami, żółte tomy sterczące w nierównych szeregach. Przechodził między nimi i podświadomie szukał światła z okna. — Przepraszam. Kobieta siedząca tyłem drgnęła i odwróciła się gwałtownie. Stół oparty o parapet był zastawiony małymi doniczkami z kaktusami i sukulentami. — Pani Marika? — Tutaj wstęp wzbroniony! — Nie ma tabliczki na drzwiach. — I tak. — I tak bym tu wszedł, jestem policjantem. Sięgnął do tylnej kieszeni dżinsów, bo przez ten upał nie włożył marynarki. Pokazał blachę. — No i? — Co no i? Że jestem policjantem czy że tu wszedłem? Milczała i piorunowała go wzrokiem. Prawą rękę przerzuciła przez oparcie drewnianego krzesła z ubiegłego wieku. Całe wnętrze archiwum zrobiło na Krauzie wrażenie, że czas naprawdę można zatrzymać i stworzyć scenografię muzealnego miejsca pracy, ignorującego świat za drzwiami i oknami. Starsza pani wpasowała się tu jak sprężyna w mechanizm zegarowy. I sukienkę miała taką… szarą z białym kołnierzykiem. Jej włosy połyskiwały platynową bielą z niebieskawym odcieniem. Mogłaby to też być peruka. I ta by się tutaj komponowała. Krauz zauważył, że dwa palce zwisającej ręki ma zżółknięte. — Nic — prychnęła. — Pani nam przyniosła tę księgę. — Przyniosłam. — Chciałbym z panią porozmawiać. — O czym? — Jeszcze nie wiem. Szczerze pani powiem, naprawdę nie wiem. Wezwali nas budowlańcy, bo znaleźli czaszkę z wbitym gwoździem. Jesteśmy tu niecałą godzinę, więc naprawdę nie wiem, ale… pani wygląda, że się pani w tym wszystkim orientuje i że jest pani tutaj od dość dawna, więc miałem nadzieję. — Ja nic nie wiem! — warknęła. — Wierzę pani, nie mam powodu nie wierzyć! Naprawdę pani wierzę. Czy wyrządziłem pani przykrość? — I zrobił minę, jak wtedy, kiedy popsuł babci młynek i próbował go ukryć w koszu do śmieci.

— Nie, czemu? — Tylko tak, chciałem przeprosić, jeśli zrobiłem przykrość. — Nie… pan nie… chyba… — ostatnie słowa dodała z goryczą w głosie. Wstała i czekała, co dalej. — No… — Krauz rozglądał się niepewnie. — Pali pani tutaj? Wyjął z kieszeni wymiętoszoną paczkę papierosów. — Tu?! Niechże się pan rozejrzy! Sam papier! — Aha! — Nie wiedział, co powiedzieć i jak się zachować. I tak stali. Wahała się przez chwilę, potem niechętnie ruszyła do drzwi. — Chodź pan… Sąsiednie drzwi prowadziły do kuchenki. Usiedli. — Proszę. — Chciał ją poczęstować. — Nie, dziękuję! Wyjęła z szuflady stołu gitany bez filtra i zapaliła bez ceregieli. Nonszalancko splunęła strzępkami tytoniu przylepionymi do dolnej wargi, schowała papierosy i zapalniczkę z powrotem do szuflady. Krauz obsłużył się sam. Starsza pani z temperamentem. Zmienił taktykę. — No? — Nie umiem sobie poradzić, pani Mariko… znaczy, czy mogę? — Pewnie, wszyscy tak do mnie mówią. Machnęła ręką z papierosem, no bo gdy już tu trafił i razem palą, to przecież mu wolno. — Świetnie! A więc, nie potrafię sobie poradzić… — Ale to pana problem, nie? — Pewnie! Pewnie, nie ośmieliłbym się tym pani głowy zawracać, ale ja muszę pani coś powiedzieć! Uniosła brwi. Sztachnęła się jak marynarz i z ciekawością przekrzywiła głowę. — Słucham. Dym wypuszczała nosem i przez chwilę wyglądała jak wieszczka delficka. — My jesteśmy z wydziału zabójstw. — Krauz spojrzał, ale tylko się upewnił, że nie wywarł najmniejszego wrażenia. — I wezwali nas chyba… do sprawy starego morderstwa. Może to głupota, zajmie się tym medycyna sądowa, przyjrzą się temu fachowcy, zobaczymy, ale jeśli tak… jeśli to okaże się zbrodnią… wasz cmentarz to ostatni ślad. Będziemy tu przychodzić, truć, szperać w starych księgach, wzywać panią na przesłuchania, będziemy pracować, ale dla pani będzie to tylko zawracanie głowy i… — Znów spojrzał, ale nie zauważył żadnej reakcji. — Ile pan masz lat? — wypaliła. Teraz Krauz dał się zaskoczyć. — Trzydzieści. Czemu? — Nawet połowy moich! Co się pan tak gapisz?! Myślisz pan, że się boję?! Chcesz mnie pan postraszyć czy co?! Wiesz pan, gdzie byłam, kiedy miałam trzydzieści lat? — Nie. — Co nie? — Nie wiem, gdzie pani była, i nie mam zamiaru pani straszyć. Chwilę palili w milczeniu. Uspokoiła się. — No więc skończmy z tym. — Pani Mariko, jeszcze chwila cierpliwości. Bez grania w wariata… szczerze. Ja poważnie będę musiał tutaj wrócić! Nie lubi pani policjantów, to już zauważyłem, ale nie może pani ani zignorować, ani uniemożliwić śledztwa… po prostu, bez straszenia! My naprawdę potrafimy być też nieprzyjemni! Ale po co? Przecież możemy się dogadać, czyż nie? Ja panią przepraszam! Źle

zacząłem. Może powinienem inaczej… — Nieźle pan zaczął, w waszym stylu… jak zawsze… — W naszym stylu, mówi pani… A gdybym chciał się czegoś dowiedzieć o Kloknerze, jak powinienem zacząć? Zgasiła. Wahała się przez moment. Patrzeli sobie prosto w oczy. Żadne nie spuściło wzroku. Dmuchnęła przez zęby i westchnęła apatycznie. — No dobrze. Wstała, wyjęła butelkę rumu i dwa kieliszki. Nalała, nie pytając. — Lemoniady nie mam. Nie trącili się kieliszkami. Jeszcze raz nalała. — On był kościelnym z kościoła Świętej Barbary. A pan… już pracował u nich za socjalizmu? — Tak. Wstąpiłem zbiegiem okoliczności w osiemdziesiątym piątym, kiedy… umarł Klokner… — Aha! Więc niedługo… — Co niedługo? — Służyłeś im pan. — Chyba nie. Znaczy komu? Znowu zapaliła. — Nie potrzebuje pan tu znów przychodzić. Nic pan nie znajdzie… a właściwie w ogóle nic pan nie znajdzie! Nigdzie. To niemożliwe! Krauz palił wolniej, zgasił dopiero teraz. Milczał. Burger nauczył go, aby nie przerywać starszym ludziom, i to była dobra rada. — Zanim pan przyszedł, wpadli tu robotnicy. Podobno miał gwóźdź w głowie, mówili. — Miał. To znaczy ma. — Nie pójdę na policję! — Dobrze. — Nie będziecie mnie ciągać. — Nie! — Nie będziecie mnie przesłuchiwać. — Nie! Wypiła, zaciągnęła się. Krauz pił wolniej, musiał trzeźwo myśleć. — Nie chcę już chodzić na policję, jasne?! — Nie wiem, o co chodzi, ale… chyba jasne. — Żadnych bezsensownych protokołów! — Zgoda! — Panie… — Krauz… detektyw Krauz, wydział… Nie pozwoliła mu skończyć. Machnęła ręką z rezygnacją, schyliła głowę i zaczęła. — To był kościelny w kościele Świętej Barbary… za rogiem… na Staromestskej… Sprowadził się po wojnie… drugiej. Bardzo porządny człowiek. Cichy. Wystarczał mu kościół, do ludzi niezbyt go ciągnęło. Nie opanował słowackiego, mówił z akcentem. Mieszkał na tej samej ulicy, trzeci dom od kościoła, nad bramą była wielka kuta szóstka, ale nie wiem, na którym piętrze, nigdy u niego nie byłam. Od czasu do czasu zamieniliśmy słówko, dwa przed kościołem, ale kiedy chciałam się od niego czegoś dowiedzieć, zawsze uciekał, jakby dokądś się śpieszył. Taki cudak, samotnik. Wszystkim w okolicy naprawiał zegarki, młynki do kawy i patefony,

później radia, wystarczało mu na skromne życie. Gdzieś po okupacji w sześćdziesiątym dziewiątym, może na początku siedemdziesiątego, sprowadził córkę, dziewuszka, jeszcze dziesięciu lat nie miała. Nikt nie wiedział, skąd ją wygrzebał, i nikt nawet nie zgadł, że jest czy był żonaty, chociaż… córkę mógł mieć i bez tego… ale przy jego charakterze i uprzejmości… no, niech będzie jak chce, Martuškę sam wychowywał i wzorowo o nią dbał, niczego im nie brakowało. Nikogo nie potrzebowali, żyli swoim życiem i chcieli, żeby wszyscy zostawili ich w spokoju. Wiosną osiemdziesiątego piątego zwinęła go policja. Podobno esztebe… Piętnastego maja odwieźli mnie do szpitala. Wycięli mi woreczek żółciowy, miałam zapalenie. Osiem dni leżałam nieprzytomna. Pan Bóg chciał, żebym tu jeszcze wróciła. Kiedy wypisali mnie do domu, ludzie z kościoła mi powiedzieli, że on już jest na tamtym świecie. Podobno zawał. Pytałam mojego ówczesnego szefa, pana Kovalskiego. Powiedział tylko tyle, żebym dała spokój, że o tym nie wolno mówić. Wszyscy się bali, a kiedy rozmawiali o kościelnym, tylko szeptali i się rozglądali. Wszyscyśmy się wtedy bali i rozglądali, przecież pan wie, jakie były czasy. Krauz milcząco skinął głową, choć nie miał zielonego pojęcia o tamtych czasach. Miał paru kumpli esztebeków, niekiedy szli razem na piwo. Był przekonany, że tylko robili swoją robotę. Tych kilku nawiedzonych na górze, co po rewolucji zlikwidowali esztebe, z pewnością miało brud za paznokciami i wiedzieli, po co to robią. Bali się teczek! Krauz, jak większość jego kolegów, był przekonany, że likwidacja służb była błędem. — Dziwadło ze mnie! Szukałam jego grobu, chciałam mu chociaż kwiatek położyć. Pan Kovalský się zezłościł, krzyczał, żebym go usłuchała i dała sobie spokój. Kiedy przypadkiem odkryłam, że leży tuż pod moim nosem, byłam bardzo zdziwiona i… czułam coś złego, bardzo złego… Na naszym cmentarzu już od dziesięciu lat nie było pochówków, dlatego tu dali administrację cmentarzy, bo tu już był spokój, żadnych tłumów, żadnych orszaków żałobnych. Ale Kloknera tutaj wtrynili absolutnie cichcem. Trzy lata kryła go sama goła ziemia, pagóreczek bez tabliczki, dopiero w połowie osiemdziesiątego dziewiątego wierni z kościoła Świętej Barbary zrobili zbiórkę i zamówili mu nagrobek. Ten, co teraz widziałeś pan rozmontowany. I ja się dołożyłam, to był porządny człowiek. Ucichła i smutno spojrzała mu w oczy. — Hmm, a jakieś pisemne podkładki do pogrzebu i śmierci… — Kiedy stwierdziłam, że leży tu u nas, przekopałam się przez całe archiwum. Dwa razy! Ani świstka o tym, jak umarł i skąd się u nas wziął! Ani śladu zaświadczenia lekarskiego, ani słówka o przyczynie zgonu, dacie śmierci albo pogrzebu. Nic! Oprócz suchego wpisu w księdze grobów, zrobionego ołówkiem. W ogóle nic! — Hmm. — Coś tu śmierdzi. Prawda, panie policjancie? — Wiele rzeczy… daty wpisane ołówkiem, tajny pochówek, gwóźdź… To wszystko jakoś poplątane… jeśli… prawdziwe… — Spojrzał na nią wyczekująco. — Aha! Jeśli baba nie fantazjuje, co?! Powinnam pana stąd wykopać, i to natychmiast! Chciała wstać, ale Krauz osadził ją zdecydowanym gestem. — Nie! To nie tak. Ja tylko muszę to wszystko przemyśleć i posprawdzać. Na przykład wspominała pani, że mówił obcym akcentem. Jakim? — Czeskim. On był Czechem i nigdy się porządnie po naszemu nie nauczył. I Martuška na początku tak mówiła, ale dzieci szybciej się uczą. — Gdzie jest teraz? — Pan Bóg wie! Kiedy Klokner umarł, miała już ponad dwadzieścia, może dwadzieścia pięć lat. Nie pamiętam, czy się jeszcze spotkałyśmy, kiedy wróciłam ze szpitala. — Skąd pani o nim tyle wie?

— Ludzie gadają. — Chętnie porozmawiałbym z proboszczem tego kościoła. — Kościół Świętej Barbary. Jest tam wielebny ksiądz Dobrotka, ale dopiero dwa, trzy lata. Powinien pan porozmawiać z wielebnym księdzem Janetką. — Jeśli on był za czasów Kloknera, to tak. — No właśnie. — Gdzie go mogę znaleźć? — Jest już na emeryturze, ale gdzie się podziewają emerytowani proboszczowie, tego naprawdę nie wiem. Zwyczajni niemieccy emeryci wyjeżdżają do Chorwacji, amerykańscy na Florydę, a nasz człowiek… do archiwum… kurwy komun… — Ciągle bała się powiedzieć, co naprawdę myśli. Czy wciąż trwały tamte czasy? Chyba nie, chyba tylko nie chciała wywoływać złych wspomnień. Krauz się zamyślił. — Dziwne — wymamrotał. — Jeszcze jedno, kogo wsadzili z pani rodziny? Gwałtownym ruchem zdusiła papierosa i wstała. — Jeśli już nie ma pan żadnych pytań… Mam masę roboty. Grzecznie podziękował i pozwolił, żeby znikła za drzwiami. Nawet ręki mu nie podała, pewnie i jej nie podobały się te stare komunistyczne obyczaje. Ruszył cichym korytarzem i przestraszył się hałasu własnych butów, zwolnił więc i ostrożniej stawiał kroki. Gdy miał minąć drzwi kierownika, coś mu wpadło do głowy. Chwilę postał i obejrzał się, żeby sprawdzić, czy drzwi archiwum są zamknięte. Nigdzie żywej duszy. Zapukał i wszedł. — Proszę — zareagował kierownik na pukanie, kiedy Krauz stał już przed nim. — Uprzedzałem, że może jeszcze tu wpadniemy — momentalnie odpowiedział na jego zdziwione spojrzenie. — Uprzedzał pan. — Pani Marika z archiwum. — No? — Kto z jej rodziny siedzi? — Siedzi? — W więzieniu. — Nikt! Już nikt! Jak pan tak szybko na to wpadł? — Nos, praktyka, doświadczenie. Może pan wybrać. — Aha! No, już nikt. Jej syn uciekł do Francji, tam się ożenił, postarał się dla niej o jakieś wnuki. Ona została, to i całe lata musiała biegać z jednego przesłuchania na drugie. Wszystko jej zabrali, tyle że pozwolili pracować na cmentarzu i mieszkać na poddaszu sam na sam z piecem. Nie miała, biedulka, lekko, mąż ją zostawił wkrótce po ślubie. Żyła sama, ale dumnie. W połowie lat osiemdziesiątych umierała, leżała długo w szpitalu, i syn przyjechał, nie przejmując się ustawą o emigracji ani zaocznym wyrokiem. Aresztowali go i wsadzili. Na szczęście już jest razem z rodziną i posyła matce paczki. Pani Marika nie chciała do niego jechać, bo przecież całe życie tu tkwiła i czekała, kiedy te ku… no… ona ma czasem taki niewyszukany słownik, po prostu… że niby teraz, kiedy jest już spokój, nie ruszy się stąd, będzie cieszyć się życiem i życia używać! Ale… — Pingwin z zakłopotaniem potarł brodę. — Jak pan tak szybko do tego doszedł? — A tak, że właśnie pan mi to wszystko powiedział. Więc do widzenia, może jeszcze wpadnę.

3 ZAKŁAD MEDYCYNY SĄDOWEJ wciąż jeszcze mieścił się w suterenie szpitala. Już mieli obiecane trzy piętra w dobudówce nowiutkiego szpitala na peryferiach, ale… musieli jeszcze trochę wytrzymać. Chłopcy z sądowego już od dziesięciu lat trzymali na kłódkę nie tylko usta, ale… Zawsze, kiedy Krauz zjeżdżał duszną windą z podwójnymi drzwiami, zdawało mu się, że zstępuje do grobu, skąd nie ma powrotu. Pierwsze wrażenia zapachowe dawały o sobie znać na półpiętrze. Nim dotarł na dno, był już przesiąknięty trupim odorem. Ilekolwiek zużyto by litrów wszelakich roztworów i emulsji do dezynfekcji kafelków i podłóg, nigdy nie udawało się stłumić charakterystycznego fetoru prosektorium. Nawet w weekendy, kiedy nie pracowano normalnie i krajano tylko nagłe przypadki, śmierdziało tak samo, jak każdego innego dnia, kiedy wszystkie stoły były zajęte. Ściany, podłogi, kafelki zaimpregnowały się smrodem. Śmierdzieli także ludzie, choć nie zdawali sobie z tego sprawy. Doktor Lengyel odgryzł kęs kanapki. Podali sobie ręce. — Umyłeś je przynajmniej?! — Przerażony Krauz zerknął na kanapkę i w głowie nie mogło mu się pomieścić, że ktoś tutaj może jeść. Lengyel ze zdziwieniem spojrzał na jedzenie, potem ostrożnie powąchał i zdecydowanie pokręcił głową. — Ręce mam czyste, od tej kanapki nie mogły się skazić, nie masz się czego obawiać! Obaj parsknęli śmiechem i Lengyel objął go ramieniem. Niedawno poznali się na balu policyjnym i Lengyel był zadowolony, że także ich żony przypadły sobie do gustu. Zostali przyjaciółmi, a ponieważ Krauz miał się trochę za amatora medyka, a wieczorami przyswajał wiedzę lekarską, mieli o czym pogadać nie tylko na mieście przy piwie, ale i tu, w zakładzie, nad swoimi klientami. Lengyel najbardziej lubił, gdy z mordbrygady, jak ich nazywano, przychodził akurat on. Krauz by go za to najchętniej… — Na sobotę mam dla ciebie niespodziankę. — Mam gdzieś ciebie i twoje niespodzianki! Na żadną sekcję z tobą nie idę! To, coś mi niedawno zaserwował na wydziale lekarskim, całkowicie mi wystarczyło! Też mnie podstępnie wywabiłeś z domu, że masz dla mnie jakąś niespodziankę. — Nie! Nie rozumiesz! Żadna sekcja! Mamy małą uroczystość rodzinną, zapraszam cię z Sylvią. — A to co innego! Sylvia się ucieszy. Ale nie będziesz próbował wycinać jej ślepej kiszki, jak ostatnim razem. — Nie! Wtedy piliśmy obrzydliwą gruszkówkę, dziadek ją przepalił na sześćdziesiąt procent, a tego nie da się pić bez konsekwencji… Teraz przygotowałem fajne czerwone wino z Włoch, od kumpla. — No to żegnaj rodzino! Polegną więc za ojczyznę albo moje hemoroidy, albo migdałki Sylvii. — Nie bój się! Nie będziemy operować… jeśli nie będziesz się wydzierać. — Ja? Ja gram na gitarze, jak mnie co dopadnie. To ty biegasz ze skalpelem i szczypcami… — No… cicho, cicho bądź, Ściany mają uszy. Jeszcze jeden, który wszedł w nowe czasy ze starym strachem — pomyślał Krauz, ale już nic nie mówił. Poczekał, aż Lengyel skończy jeść, naleje do dwóch kieliszków roztwór dezynfekcyjny z butelki z czaszką ze skrzyżowanymi gnatami i wypije. Krauz ostrożnie

powąchał i też wypił. Trucizna zalatywała śliwkami. — No więc możemy się brać do pracy! — zarządził doktor. W prosektorium dwaj asystenci wyjmowali szczątki z trumny i ostrożnie układali je na chromowanym stole. Mieli grube czarne gumowe rękawice i białe fartuchy. Technik tylko kiwnął im głową na dzień dobry i dalej fotografował. Jemu wystarczał biały płaszcz i kalosze. — Będziecie także brać odciski palców? — spytał Lacibáči, który był asystentem w sądówce jeszcze za Marii Teresy. Obok trupa wysypał garść kosteczek. Kawałki palców. Technik stropił się i spojrzał na Krauza. — Pocałujcie mnie w tyłek… wszyscy… najgłębiej ci najdowcipniejsi. Lacibáči roześmiał się, a technik zarechotał, bo dowcip z odciskami palców bardzo mu się spodobał. — Czekamy na śledczego? — Nie! Ja sam opiszę. Zadzwonię do niego, jak coś ciekawego znajdziemy. Lengyel przytaknął, włożył przez głowę długi gumowy fartuch, naciągnął gumowe rękawice i podszedł do stołu. — Gotowe? To wszystko? — Wszystko, panie doktorze! Przetrząsnąłem mu też kieszenie. Nie znaleźliśmy żadnej kasy, a gdyby jego najbliżsi twierdzili coś przeciwnego, kłamią! — zapewniał Lacibáči. Lengyel omiótł spojrzeniem szczątki nieszczęśliwca, który miał mu wypełnić czas pracy aż do fajrantu. Szkielet, resztki zbutwiałego czarnego ubrania, czarne półbuty. — No co jest? — spytał Lengyel kościotrupa. Ten nie odpowiadał, więc głos zabrał Krauz. — Muszę wiedzieć, czy gwóźdź został wbity w głowę za życia, czy post mortem, a więc czy idzie tu o morderstwo, czy o bezczeszczenie zwłok. — Więc powinniście mi go byli przywieźć siedem lat temu. — Wtedy łaziłem po ulicach w zielonym mundurze i mówiłem do szefa: macie rację, towarzyszu naczelniku… tak jest, towarzyszu naczelniku… No to jak ci go miałem przywieźć?! O morderstwach wtedy tylko marzyłem! — Towarzyszu naczelniczku… A ja tutaj co? Mam się skichać?! — boczył się Lengyel, ostrożnie podnosząc czaszkę. Przyglądał się jej badawczo i obracał w rękach z boku na bok. Krauz czekał, że padnie hamletowskie pytanie, ale nie padło. Zamiast tego Lengyel zaproponował: — Ja bym go całego prześwietlił. Krauz desperacko wzniósł oczy do sufitu. Gdy Lengyel weźmie się do badania i dociekania, trzeba będzie kolędować tutaj do wieczora. — Po co?! — Czy nie ma w nim więcej żelastwa. — Jeśli przejedziemy stopniowo od głowy w dół, to wszystko znajdziemy! Części miękkich jest na nim jak szafranu, więc obejrzymy tylko kości i gotowe! — Mądry panie dr (skrót od dureń) medycyny i detektywie z wydziału zabójstw w jednej osobie, na drugi raz niech go pan łaskawie rozpakuje u was w kancelarii i nie przywozi tutaj, jeśli pan zakłada, że nie przeprowadzimy szczegółowych badań — mamrotał Lengyel pod nosem i rozważał, jak się do tego zabrać. Właściwie mówił sam do siebie. Nie potrzebował doradców, sam decydował. Przenieśli szkielet na twardej plastikowej płycie pod rentgen i prześwietlili. Żadnego metalu. Krauz tymczasem cierpliwie palił na korytarzu i czytał starą gazetę. — No? — spytał, gdy wrócili do prosektorium. — Nic, tylko ten gwóźdź!

— No to bierzmy się już do roboty. Lengyel skupił się na czaszce. — Główka jest wbita aż do końca, spowodowała pęknięcia w kości ciemieniowej. — Poczekaj, piszę. — Pisz, ostatnie uderzenie młotkiem… albo czym tam walili… wbiło główkę aż do kości, a więc pod skórę. Skórę można zwykłym cięciem, choćby nożem kuchennym, naciąć i naciągnąć na główkę, więc nikt niczego by nie zauważył, nawet jakby denat był łysy. To mówię na wypadek, gdyby to było morderstwo i ktoś chciałby je zamaskować, ergo… odpowiadam na pytanie, które nie zostało postawione: dlaczego przed siedmioma laty go pochowali i nikomu nic nie wydało się podejrzane? Bo nie musiało! Klinowe rozszerzenie główki gwoździa tkwi w kości, więc uderzeń musiało być więcej, przypuszczam… — Lengyel rozejrzał się po widzach wokół stołu. — Wbijał już któryś z was gwóźdź w głowę? Ile na to potrzeba walnięć? — W deskę cztery, ale kiedy za drugim razem trafię w palec, to daję sobie spokój — mądrzył się Laci. — Lacibáči, deska i głowa to różnica… u niektórych! Po prostu nie sposób określić liczby uderzeń! W tym kierunku medycyna nie ma jeszcze wystarczających doświadczeń, chyba nie da się precyzyjnie ustalić, ile było tych stuknięć, a metodą doświadczalną też nie, bo kto miałby ochotę posłużyć jako model? A na trupach jeszcześmy tego nie przerabiali, więc… — Piszę. Lengyel pieprzy, gówno wie. — Moment! Tego nie powiedziałem! Pisz z łaski swojej to, co ci dyktuję, a nie pierdoły z głowy własnej, detektywie przemądrzały. No więc! Nie było to samobójstwo! — wypalił niespodziewanie. Zaskoczony Krauz podniósł wzrok znad notesu. Technik przestał fotografować. — Widzisz! Nad tym się jeszcze nie zastanawiałem. — Krauz był szczerze zaskoczony, bo taka bzdura naprawdę dotąd nie przyszła mu do głowy. — A ja tak! Jednym uderzeniem nie da się wbić niestabilnego gwoździa aż po główkę, bo klient przytłukłby sobie palce. Pierwsze uderzenie musi osadzić ostrze i część korpusu gwoździa, potem zabierasz palce i wbijasz go do końca… w naszym przypadku aż do kości ciemieniowej! Jedno uderzenie nie wystarczy, musiało być ich więcej, a tego nie mógł dokonać sam. — O rany, doktorze, świetny poradnik morderstwa! Mam wielką ochotę cię podejrzewać, że już to kiedyś robiłeś. Jak umarła twoja teściowa? — Jest skremowana… gówno popielate mi udowodnisz, ty psie… ale… — A w urnie nic nie grzechocze podczas mieszania? — Mojej teściowej już od dawna nikt nie mieszał, więc skup się na mnie i na tym, co ci dyktuję, i nie wymyślaj scenariuszy. Właśnie mam zamiar fachowo się wypowiedzieć o czasie perforacji czaszki. — Notuję — ożywił się Krauz. — Napisz, że czasu wbicia gwoździa nie da się precyzyjnie ustalić. Krauz niechętnie cofnął pióro znad kartki. — Cały dzień będziesz sobie robić ze mnie jaja?! — Nie! Już kończę! Od tej chwili poważnie. Richard, nie da się! Doktor Lengyel był dzisiaj ewidentnie w dobrym nastroju, ale również on wiedział, kiedy przestać. — Jak to się nie da?! — warknął Krauz. — Co ty sobie wyobrażasz, że my tu w sądówce mamy wehikuł czasu? Włożymy czaszkę i wiemy dokładnie, co się wydarzyło przed siedmioma laty? Popatrz na stół. Coście mi przynieśli? Goła czaszka! Mózg całkiem wygniły, oczy, język… z miękkich części głowy nie

zachowało się absolutnie nic! Daj mi cały mózg, skórę z głowy, serce, płuca, krew, a potem możemy debatować o czasie i przyczynie zgonu! Krauz nerwowo zacisnął usta. — Więc zwalmy to na zawał i bezczeszczenie zwłok! Pewnie jakiś wróg chciał z nim wyrównać rachunki, nawet po śmierci, i zrobił mu takie świństwo. — Pewnie to było jakoś tak… chociaż… — niechętnie przyznał Lengyel. — Co chociaż? — nacierał Krauz. — Jest jedna metoda. Fragment czaszki koło defektu należałoby wyciąć, włożyć do roztworu zmiękczającego, a potem robić stopniowo przekroje histologiczne, szukając śladowego żelaza. — Po co śladowego? Przecież tam jest cały gwóźdź! — Nie to żelazo! Żelazo z krwi! Krew zawiera śladowe ilości żelaza, a gdyby je znaleziono w tkance kostnej, świadczyłoby to o krwawieniu, a więc że gwóźdź został wbity jeszcze za życia. Ale to raczej niepewne… Spróbuję to obgadać z kumplami w laboratorium. — Spróbuj. A teraz… Położenie gwoździa, a może mechanika przechodzenia przez poszczególne warstwy? Co o tym powiesz? — Gwóźdź spowodował przebicie miękkiej pokrywy czaszki, następnie kości czaszkowej gdzieś na styku os frontalis i os parietalis, przebił twardą i miękką pokrywę mózgu i zdewastował tkankę mózgową. W przypadku, gdy miało to miejsce in vitro… za życia, to zranienie stało się jednocześnie bezpośrednią przyczyną śmierci. Ale nie jestem w stanie tego udowodnić. — Dla mnie już lepszy jest wspomniany zawał, mniej z nim zawracania głowy. — Krauz zatrzasnął notes i schował pióro. — Lepiej nikomu niczego nie udowadniaj i miejmy go gdzieś! Widzisz jakieś inne ślady przemocy zewnętrznej? — Nie — przyznał Lengyel niechętnie. — No to proszę! Nie widzisz! Ja też nie! To zawał i koniec — postanowił Krauz. — Mam mu zdjąć buty? — spytał Lacibáči, bo przekomarzania dwóch mądrali mówiących po łacinie w ogóle go nie obchodziły, chciał to mieć za sobą jak najszybciej. Czekała na niego działka i grządki warzyw spragnione wilgoci. Chciał już być z nimi, a nie tu, z tymi ciemięgami. — Pewnie. Spróbuj pan — zgodził się Lengyel, bo czuł podświadomie, że to jeszcze nie koniec. Wersja o zawale była wygodniejsza dla policjantów, ale nie dla lekarza sądowego, stojącego przed problemem ustalenia przyczyny i czasu śmierci. Krauz przeszedł w kąt prosektorium i przysiadł na niewygodnym obrotowym stołku. Gdy już siedział, coś zagrzechotało i monotonny hałas, na który nikt nie zwracał uwagi, przycichł, po czym całkowicie zamarł. Krauz wystraszony wstał i obejrzał stołek, czy nie usiadł na wyłączniku. — Ożeż ty! — jęknął Lengyel. — Klimatyzacja! — Nie! — zaskowytał Krauz i usiadł z powrotem, bo już niczego więcej nie dało się zepsuć. — Lacibáči, wezwij pan techników, mamy zwarcie! Lacibáči pospiesznie wybiegł z prosektorium. Wrócił, zanim komukolwiek wpadł do głowy jakiś dowcipas, więc czekali na niego w milczeniu i zakłopotani, ale z tym większym utęsknieniem. — Przylezą mniej więcej za godzinę — oznajmił Lacibáči zbity z tropu. Nawet nie wszedł, tylko stanął oparty o futrynę. — O rany boskie święte — mruknął technik. Awaria klimatyzacji w tym starym budynku znaczyła tylko jedno — potworną duchotę i straszliwy smród w ciągu paru minut. — Te półbuty… — przypomniał Lengyel Laciemu i odszedł w kąt, do przyjaciela.

— Nie możemy otworzyć okien, rozumiesz, zleciałyby się muchy, a za godzinę na sąsiednich stołach studenci zaczną sekcje. — Jezus Maria, to już przestań się z nim pieprzyć! Zdechniemy tutaj! Lengyel nie zdążył odpowiedzieć, kiedy zaskrzypiała wielka winda i pierwsi studenci pojawili się na korytarzu. Za chwilę przyjdą asystenci, rozpakują trupy, a gdy je otworzą, będzie smród na trzy powiaty. Kraus zaklął w duchu. Lacibáči zaczął się pocić. Rozsznurował prawy półbut i nożycami do żeber rozciął skórę aż do szpica. Poruszał nim, ale kość piszczelowa uparcie trzymała się stawu. Kości śródstopia i stopy nie chciały wyjść. — Kurwa! — pomógł sobie Laci, nożycami powiększył rozcięcie i rozkroił but również w poprzek. Gdy mu się to udało… — Doktorze… rany boskie… — westchnął. Mięśnie górnych partii podudzia już wygniły. W półbutach nie było dostępu powietrza, ściśnięta w nich stopa nabrała struktury kaszy, a galaretowata konsystencja przywarła do buta. Rozzłoszczony Lacibáči szarpnął. Kości i trochę mięśni z plaśnięciem oderwało się od wnętrza. Czarny półbut odsłonił, co ukrywał siedem lat. Lacibáči wolał zawołać doktora. — Doktorze… rany boskie… — powtórzył. Lengyel zostawił Krauza i wrócił do stołu. — No? — Niech pan spojrzy. Lacibáči odsunął się, jakby znalazł łajno i nie chciał mieć z tym nic wspólnego. Krauz zaklął w duchu i niechętnie wstał. Jakiegoż to odkrycia na światową skalę mógł dokonać ten głupek?! Po co robią takie numery z powodu zawału? Cóż takiego można znaleźć… Stanął obok Lengyela i żeby przyjrzeć się temu, co leżało na stole, lekko go trącił. Lengyel odsunął się. Ostatni fragment wielkiego palca prawej nogi był odsłonięty i jakby dziwny. Trochę spłaszczony. — Skalpel… szczypczyki… wielką pęsetę… — komenderował Lengyel, a narzędzia wskakiwały mu do ręki. Lacibáči podawał. Doktor oczyścił kości stopy ze śmierdzącej galarety, a resztki skarpetek strząsnął na bok. — Drugi półbut, prędko. Lacibáči wykonał polecenie. — Ostrożniej, uwaga na odpryski. Krauzowi zbierało się na wymioty. Temperatura w prosektorium rosła. Otwarły się drzwi wahadłowe i wmaszerowali asystenci z wózkami. Wieźli trupy w gumowych workach. — Dobry… panie doktorze… gdzie możemy się rozpakować? Tu obok? Nie czekając na zgodę, wrzucili na sąsiedni stół wychudzonego starca, a w rogu niebrzydką babę. — Dzisiaj mamy w programie tego utopionego. Dwa tygodnie w wodzie. Pięknie nam się nabombił… panie doktorze! Lengyel zaprotestował. — Nie! Wysiadła klimatyzacja! Nie bierzcie się teraz do niego, bo zwariujemy! Studenci schodzili się i powoli zapełniali prosektorium. Potakiwali doktorowi, również oni nie mieli ochoty na topielca. Asystenci z grymasem rozczarowania wepchnęli ostatniego trupa z powrotem do chłodni. Szkoda, byłoby na co popatrzeć. Lacibáči rozciął także drugi półbut. Lengyel obejrzał zgniłe mięśnie i oddzielił kości palców. Skupił się na pracy, zupełnie zapomniał o studentach. — Popatrz — Odsunął się.

Krauz nachylił się niżej, mimo nasilającego się smrodu. — Co to? — Zmiażdżenie! — Zmiażdżenie… jakie zmiażdżenie? — Jakie? Zgadnij! — Kości? — Właśnie! Widzisz te białe okruchy? Tu… i tu… to jest koniec palucha, a to ostatni człon drugiego palucha lewej nogi. Widzisz te deformacje? — Nie. — Nie widzisz czy nie chcesz widzieć? — Chcę… — To patrz tutaj! Richard, jemu ktoś… miażdżył palce nóg — westchnął. — Może tylko miał za małe buty… albo nowe… Czy wiesz, jak to boli? — Wiem! Miałem na balu! Ale tego nie zrobiły mu półbuty. To była siła, wielka! Miażdżyła kości… — Dranie szewcy, takie ciasne buty — mamrotał Krauz, ale czuł, że już w tej chwili może się pożegnać z teorią o zawale. Lengyel stracił ochotę do żartów. Atmosfera stawała się poważna. Krauz też przestał. — Więc co? — spytał zrezygnowany. — Obejrzymy jeszcze raz wszystkie kości. — O rany! Lengyel nie stwierdził żadnego złamania. Tylko te zdeformowane palce stóp. Zawsze na ostatnich segmentach. Oglądanie całego szkieletu zajęło godzinę. Pojawili się fachowcy od klimatyzacji. Pogrzebali w bezpiecznikach i monotonny szmer w prosektorium ucieszył nawet zwłoki. Krauz odetchnął głęboko. Niby nic takiego, ale przynajmniej zwiastun poprawy na lepsze. — Jeszcze ta garstka kosteczek. — To chwilę potrwa, Richard, muszę poskładać obie dłonie. Tymczasem technik… gdzie jest… tutaj! Możesz fotografować, palce u nóg i detale deformacji. Lengyel zwolnił mu miejsce za stołem, wziął dwie plastikowe tace i poukładał na nich kosteczki. Po chwili już rysowały się palce i kości nadgarstka w pierwotnym położeniu. Lengyel sięgnął po lupę. — Richard, popatrz… te rysy… Krauz też wziął lupę i podążał za palcem Lengyela. Pokazywał po kolei poszczególne kostki palców i odsuwał się, żeby Krauz mógł je dokładnie obejrzeć. — Do dupy. — Nie, pchali mu zupełnie gdzie indziej… pod paznokcie… — Co pchali? — Jakie co?! Igły, szydło, iglice, skalpel… skąd mam wiedzieć? — Czemu igły? Czemu akurat szydło? Nie fantazjuj! — No to popatrz! Weź moją lupę, przez twoją gówno widzisz. No i co? Co teraz powiesz? — Do… — Właśnie! — Co to jest? — Przyjrzyj się, jaki jest kierunek i głębokość! Zauważ, że rysy są tylko na ostatnich knykciach. Idą od czubka palca dokładnie do połowy! Nazywa się to epomychium, łoże paznokciowe, skąd wyrasta paznokieć. Rysa w kości jest płytka… tu i tu… jedynie naznaczona,

ale jest tam! Szerokość… Lacibáči! Suwmiarka! Szerokość pół milimetra, a te są jeszcze cieńsze! Igła! Te szersze mogło spowodować szydło szewskie albo na przykład te grube ozdobne szpilki z wielką porcelanową główką. Znam ten rodzaj uszkodzeń kości z fotografii z drugiej wojny światowej. Mam tę książkę na górze, mogę ci ją potem pokazać. Doktor Stern z uniwersytetu berlińskiego opracował unikalną kolekcję bestialstw w obozach koncentracyjnych z fachowym komentarzem i takie ślady opisał bardzo szczegółowo. Już dawno temu. Nic nowego pod słońcem, kochany. Inaczej mówiąc, do dupy z zawałem. Lengyel zamilkł. Wszyscy milczeli. Nikt się nie odzywał. Zakłopotany technik stał z przygotowanym aparatem. Krauz znów potarł brodę. — Ale rysy są nie na wszystkich ostatnich członach. — Bo między paznokciem a kością jest warstwa mięśni! Gdy wbijany przedmiot jest cienki, to nie dotyka kości, ale jeśli jest dostatecznie gruby… albo wpychany gwałtownie i ostro… — A mnie się ten zawał tak podobał. — Mógł być, Riško! Ja się nie spieram! Na koniec mógł być i zawał! Tylko że… przedtem go… torturowali! — Ale… — Krauz przymknął oczy i ciągnął w zamyśleniu: — On umarł w osiemdziesiątym piątym, a przecież gestapo skończyło się czterdzieści lat wcześniej. — Owszem, ale niektóre praktyki przetrwały… No nie zazdroszczę ci, Richard! — Naprawdę nie masz czego! No, zróbmy zdjęcia i… ja to opiszę! Te ostatnie segmenty palców odłóżcie, pójdą do nas do laboratorium. A raczej… biorę całe dłonie. Resztę wrzućcie do trumny i niech kilka dni przechowają w chłodni. Szefostwo zdecyduje, co dalej z tym. Za dzisiejszy wynik pewnie dostanę od Mayora parę razy w dziób… Chętnie bym się z tobą podzielił. Zrezygnowany wyjął notes i zaczął sporządzać listę obrażeń. Nagle któraś studentka wybiegła, po drodze zrywając z siebie kitel. A to jedynie asystent wydłubał oko dziadkowi.

4 GDY KRAUZ WRÓCIŁ DO FIRMY, nie zastał nikogo. Było już wpół do szóstej. Na stole znalazł karteczkę: JESTEŚMY U JUMBY. B. Krauz ją zgniótł i wyrzucił do popielniczki. Usiadł i przetarł twarz rękami. Dotyk przyniósł mu ulgę. Na chwilę ukrył twarz w dłoniach i przycisnął. Spociły się, więc włączył wentylator. Machinalnie przerzucił kilka stron notatek, po czym ze złością odsunął notes. Starczy na dzisiaj. I tak już nie mógł się w tym połapać i nie miał pojęcia, jak będzie to jutro referować szefowi. Sięgnął po telefon. Zawahał się, ale potem zdecydowanie wybrał numer. — Słucham. — Cześć, kochanie. — Cześć. Gdzie jesteś? Już idziesz? — Jeszcze… Mam coś… — Jak zwykle. Sylvinka kaszle. — Postaram się pośpieszyć. — Jak zwykle. — Koniec rozmowy. Chciał teraz zrobić z dłońmi to, co poprzednio, ale zniechęcił go lepki pot, więc tylko wyłączył wentylator i zamknął kancelarię. Wartownik na bramie mu zasalutował, nie dlatego, żeby był jakąś wielką szyszką, lecz ot tak, z nudów. Krauz pokazał mu środkowy palec. Obaj się roześmiali. Do Jumby było dziesięć minut. Ich dawny kolega, Viliam Novák, największy policjant świata, miejsce na swój biznes wybrał wyjątkowo strategicznie. Otworzył gospodę zaledwie dziesięć minut piechotą od komendy policji. To zapewniało mu dopływ klientów przez cały dzień, a wieczorem było tu nawet nabite. — Heeej! Chodź tu, śmierdzielu! — wrzasnął Jumbo, gdy go tylko zobaczył w drzwiach. Przechodząc, Krauz pozdrowił kilku kolegów przy sąsiednich stołach i zmęczony zwalił się między swymi. Łokcie oparł na stole, zwiesił głowę. Westchnął głośno. Ta chwila nieuwagi drogo go kosztowała. Jumbo trzepnął go niedźwiedzią łapą po plecach i Krauz miał przez chwilę uczucie, jakby go walnęła ciężarowa tatra. Znał przecież powitalne ceremoniały Jumby, ale czasem o nich zapominał, a potem bolało. Gdy Jumbo chciał kogoś pogłaskać po policzku, wybijał mu ząb. — No coś taki kwaśny? Alenkaaa, podaj mu. — Auu! Zejdź ze mnie, Jumbo, nie musisz aż tak okazywać mi swoich uczuć. — Krauz rozmasowywał ramię i pociągnął z kufla Burgera. — No? — Co no?! Do dupy z tym! Lengyel znalazł nie tylko gwóźdź, ale zmiażdżone palce u nóg i igły w palcach rąk. Dokładnej przyczyny śmierci już nie da się ustalić, ale on jednoznacznie wyklucza samobójstwo czy nieszczęśliwy wypadek. Jest pewien, że go zabili… i torturowali… Żaden zawał, choć mieliśmy nadzieję! — Torturowali?! — jęknął Jumbo i aż dygotał z podniecenia. — Tor… — Burger z niedowierzaniem pokręcił głową. — Poczęstowałeś go czymś? — Nie było trzeba, stałem przy nim i widziałem to na własne oczy… Edo, to naprawdę wygląda podejrzanie. Ja nie wiem… Ivan Canis podniósł głowę i zgasił papierosa. Sięgnął po następnego i głośno wypuścił dym. Mieli dziś z Kukim wolne, ale na piwo wstąpili.

— Kiedy umarł? — Siedemnastego maja osiemdziesiątego piątego. Canis poważnie skinął głową. Raz, drugi raz. — Był proboszczem? — Kościelnym. Canis jeszcze raz ponuro pokiwał głową. — Co o tym wiesz? — spytał Krauz. Pytanie było na miejscu. Ivan Canis przyszedł do nich pracować na początku zeszłego roku. Cały 1990 rok wylegiwał się w domu, jak większość jego towarzyszy. Pracował w Służbie Bezpieczeństwa, a po aksamitnej rewolucji wszyscy dostali areszt domowy, póki nowe struktury kierownicze nie zdecydowały, co z nimi zrobić. Chłopcy, którzy mieli na głowie wewnętrznych wrogów państwa socjalistycznego… proboszczów, dyrektorów, artystów, dysydentów… beknęli, pozbyto się ich. Inni, którzy zajmowali się zewnętrzną sprawozdawczością, mieli szczęście — po rocznej kwarantannie powoli i dyskretnie zatrudniano ich w kryminalnej albo… też gdzie indziej! Canis miał jeszcze więcej szczęścia, dali go do wydziału zabójstw. Nikt nie miał czasu za bardzo się nim interesować, bo właśnie zaczęło się polowanie na Bestię i chłopaki zasuwali na okrągły zegar. Jakieś bydlę zabijało stare baby i bezcześciło ich zwłoki. Chłopaki węszyli, gdzie tylko się dało, a ponieważ Canis na tym się znał, natychmiast dołączył do zespołu. Ale wszyscy wiedzieli, skąd przyszedł, więc pytanie Krauza nie było tak całkiem bez sensu. — Nic. Tylko to, że mogło się stać, jak mówi Lengyel. — Bawił się kieliszkiem. — Jak to mogło?! — Krauz zesztywniał. — Lengyel mówił, że te kości stóp były ewidentnie miażdżone jakimś lewarem albo ciężarkiem, a pod paznokcie wpychali mu jakieś igły i szydła! To się mogło stać?! W osiemdziesiątym piątym? Na każdym zebraniu partyjnym mnie wtedy przekonywali, że milicja służy ludowi i obronie socjalistycznej ojczyzny. Kurwa! O igłach nic nam nie mówili… i nie głosowaliśmy za takim ich stosowaniem… chociaż mieliśmy taki piękny zwyczaj głosować zawsze jednomyślnie. — Więc czemu się rzucasz? Kto ci powiedział, że zamęczyła go policja? Czy Lengyel to też wyczytał z kości? Ma na czaszce wybity punc ŠtB czy co?! Może tylko był dłużny kasę sąsiadowi, a ten pewnego pięknego dnia wściekł się i… — To prawda, Richard! Czemu automatycznie zakładasz, że to oni zrobili? — Burger wziął w obronę Canisa. — Bo baba z archiwum go znała i twierdzi, że w maju osiemdziesiątego piątego zwinęli go esztebecy i… już się nie zjawił. Dopiero potem w trumnie, ale… nie wie tego na pewno, czy to było ŠtB… Była wtedy w szpitalu. — Krauz ściszył głos i musiał przyznać, że chyba przesadził. — No to widzisz, Canisa z tego wyłącz, na razie… — No to czemu tak pieprzy, jakby o wszystkim wiedział? Mędrek — mamrotał pod nosem. Alenka przyniosła mu piwo i wódkę. Przez chwilę wahał się, czy je zmieszać, ale zdecydowanym ruchem podniósł kieliszek i zapił piwem. — No to sorry — wymamrotał Krauz. Zaskoczony Canis ożywił się. — Ty znasz też obce wyrazy? Krauz tylko machnął ręką, bo źle mu weszło i nie mógł wydobyć głosu. — No to kto mu zrobił takie świństwo? — wymamrotał kurdupel z końca stołu. Kuky pracował z nim od września zeszłego roku, a że był mistrzem wszelkich możliwych sztuk walki, nikt się nie wyśmiewał z jego deficytu wzrostu. Gruby Váňa przytaknął. Zawsze przytakiwał swemu towarzyszowi. Choć wyglądali jak Laurel i Hardy, tworzyli zgraną parę i Váňa ogromnie go lubił… od czasu pewnej akcji na stacji kolejowej.

— Więc kto? — wymamrotał Váňa. — Boję się, że odpowiedź na to pytanie będzie chciał usłyszeć jutro także Šaňo — jęknął Hanzel i poprawił futerał pod pachą, bo bez swojej ulubionej czterdziestki piątki nigdzie się nie ruszał, do domu też nie. Šaňo był ich szefem. Mało kto mówił o nim Alexander Mayor, bo było to długie, a poza tym już się zrastali w prawdziwą ekipę i „szef” albo „Šaňo” zaczynało być normalne i dla niego. Ale żeby się przynajmniej trochę wyróżniać, Mayor nigdy nie przekroczył progu komendy policji inaczej niż w nienagannie skrojonym garniturze i kamizelce. Reguły tej nie naruszał nawet w takie upalne dni, jakie nadeszły teraz. — Wyjdzie z tego morderstwo? — spytał rzeczowo Burger, najstarszy z zespołu. — Wyjdzie! Lengyel wystawi świadectwo, a śledczy nie będzie miał innego wyjścia, tylko wdrożyć postępowanie w sprawie morderstwa, bo jak dotąd nie ma na to abolicji. Myślę, że będziemy mieć robotę, chłopaki — smutno stwierdził Krauz. — Gwóźdź w głowie! Kto by przypuszczał? — mędrkował Jumbo. — To jest, drodzy chłopcy, małe miki w porównaniu z tym, co ja przeżyłem w siedemdziesiątym czwartym… Znalazłem chłopa, co miał wbity w brzuch cały kołek z płotu. Byłem wtedy zielone ucho, ale poradziłem sobie! To było tak… Chłopaki ponuro zwiesili głowy. Było jasne, że przez najbliższe pół godziny nie zostaną dopuszczeni do głosu. I nie zostali.

5 SYLVINKA KASZLAŁA TAKŻE NA DRUGI DZIEŃ i Krauz musiał odwiedzić pediatrę, a potem babcię, żeby się nią zajęła, więc zjawił się dopiero o dziesiątej. Rano dzwonił do szefa, że się spóźni, więc gdy stanął w drzwiach, nie czekał go wielki opeer, a tylko powarkiwanie. — Co wyście wczoraj z tym Lengyelem narozrabiali?! Mało nam swojej roboty, jeszcze tu ściągasz mumię egipską? Czy ty jesteś normalny? Kogo dzisiaj obchodzą jakieś kości? — I gwóźdź… — A choćby i haki ciesielskie. Niech cię szlag trafi! — To ja lepiej sobie pójdę. — Nigdzie nie pójdziesz! — wrzasnął Mayor. — Sameś to spieprzył, sam z tego wyleź! — Co spieprzyłem? Po co mnie wysyłałeś na ten cmentarz? I na sekcję? Mógł tam iść kto inny, a ja… — Dobra, dobra, nie wydziwiaj, przecież wiesz, o co mi chodzi! Cholera! — Przełożył jakieś papiery z jednego końca biurka na drugi, potem kilka z nich z powrotem. — Pewnie idziesz na naradę, co? — spytał nieśmiało Krauz. — Idę! Za pół godziny do komendanta… i nie jestem przygotowany… Rany boskie z taką robotą — zrzędził szef, starając się skupić przynajmniej na jednym problemie. — No to usiądź i mów. A właściwie nie musisz, wszystko już wiem. A mała, co z nią? — Angina, została u babci. — Więc nie idziesz na opiekę? — Nie. — Przynajmniej to! No wyduś wreszcie, co z tym wykopanym? Ten Lengyel nie ma aby nie po kolei? — Raczej nie. Ma doktorat. — Ja też, a czasami miewam wątpliwości. — On nie… Jest tak, jak mówił i jak napisze w raporcie, że to morderstwo… Gwałtowna śmierć spowodowana przez osobę trzecią. — Jezu Chryste! Co proponujesz? — No… — Wiesz, że mamy furę roboty z Ondrejem. Sprawa Bestii jeszcze nie jest zamknięta, musimy robić wizje lokalne i odtwarzać każde morderstwo osobno. Tego ci nie muszę mówić. Wiesz o tym lepiej ode mnie. No więc, jak ty to sobie właściwie wyobrażasz? Żadnych dodatkowych ludzi nie mamy! — Ja?! Co wam wszystkim odbiło?! Co ja mam sobie wyobrażać?! Ja z tym gwoździem nie mam i nie chcę mieć nic wspólnego! To, że akurat mnie wczoraj wysłałeś na cmentarz, żebym obejrzał parę kości, a zwariowany Lengyel najchętniej robi sekcje ze mną, to wszystko! Napiszę dzisiaj raport z wczorajszego zdarzenia, daj to jakiemuś młodemu do zamknięcia i cześć! Chcę mieć z tym święty spokój! — No… na lewo spokój, na prawo spokój. A komu niby mam to dać? Jesteś w tym od początku. Zwolnię cię na chwilę z bieżących zajęć i przyjrzyj się temu. Sam mówisz, że to tylko stare kości, więc o co chodzi? Zróbcie tam z Burgerem jakieś formalne śledztwo, napiszcie dwa, trzy raporty i odłożymy to ad acta, ale ot tak zostawić tego nie mogę. Zrozum. — Rozumiem. — Tośmy się porozumieli.

— W dupie… — przyznał Krauz i ruszył do drzwi. — I tobie życzę miłego dnia, Riško. Mayor natychmiast wyrzucił gwóźdź z głowy, bo przygotowywał się do narady. Gwóźdź w głowie jednak tkwił. Krauz o wielu rzeczach marzył, tylko nie o grzebaniu się w rupieciach. Naprawdę, mieli dość bieżącej pracy, a Burger tylko czytał gazety i odpalał papierosy, jednego od drugiego. — Witaj — rzucił lakonicznie i nawet nie odłożył gazety. — To twoja sprawka? — spytał Krauz. — Moja?! Šaňo ciebie w to wrobił, a ja wpadłem razem z tobą, bośmy byli razem na tym sakramenckim cmentarzu. To wszystko, ja się na tę fuchę nie pisałem! Wierz mi! A rano, jak cię nie było, niczego nie straciłeś. Tylko Váňa zalał całą dokumentację kefirem, poza tym wszystko w porządku. — W porządku… — Ze wstrętem zwalił się na krzesło. — Jeszcze wcześnie, a już gorąco jak w… I nawet nie wiem, co mamy robić. A ty? — Też nie! Šaňo mówił, że to ty jesteś kierownikiem ekipy, sprawdziłeś się na Bestii, więc niech ci służy. — A ilu nas jest w tej ekipie? — No, jeden… dwóch. — Pokazał palcem. — Fajnie! Tak mi się właśnie wydawało. Krauz przerzucił jakieś papiery z jednej strony stołu na drugą, później z powrotem i sprawiał już wrażenie szefa. Burger uśmiechał się i czytał. — Tylko spokój, bracie. Co cię gryzie? — Że mała ma anginę, że żona się już do mnie przestała odzywać, bo widzi mnie dwa razy na tydzień, że wali się na nas jedna sprawa za drugą, że nie pamiętam, kiedy ostatni raz się wyspałem, że mam sakramencką ochotę iść na urlop i wypiąć się na wszystko, ale czy mogę?! No powiedz, mogę?! — No to idź na urlop! Jeśli jesteś przekonany, że wszystko stanęło na głowie, najlepiej iść na urlop! To stara, wypróbowana metoda, jeśli nie chcesz wpaść w łapy psychiatry. Burger złożył gazetę i przestał żartować. — Ale jeszcze przedtem powinniśmy wsadzić trochę logiki w ten gwóźdź, nie uważasz? — Gów… ale, ale… pewnie masz rację. — I obaj się roześmiali. Krauz tylko miał stres, poza tym był pozbierany, a Burger dobrze znał ten stan. Mieli za sobą bardzo ciężki okres polowania na Bestię, byli zmęczeni. Każdą nową sprawę odbierali jak prowokację, kilka spróchniałych kości z gwoździem było prowokacją samą w sobie, więc nic w tym dziwnego, że warczeli na siebie. Burger, w przeciwieństwie do pozostałych, miał zaletę — bogate doświadczenia z lat służby. Bardzo dobrze wiedział, czego potrzeba jego towarzyszowi. — Riško, załatwmy to tak. Przelejemy na papier, co ustaliliśmy do tej pory. Ty spisz informacje od archiwistki i z sekcji, ja polecę do techników po dokumentację fotograficzną. Siądziemy sobie i zrobimy plan na dwa, może trzy tygodnie, a potem pójdziesz na urlop. Sylvia się ucieszy, ty odpoczniesz… nie jak zeszłego roku… a świat zrobi się piękniejszy, zobaczysz. — Ciebie jednego mam, Edo. — Krauz kiwnął głową i usiadł przy maszynie do pisania. Wówczas jeszcze wciąż siadywali przy maszynach do pisania. Wkręcali w wałek jeden biały papier, dwie kalki i dwa papiery przebitkowe. W ten sposób powstawały trzy egzemplarze każdego raportu, a błędy i zaiksowania się nie liczyły, były złem koniecznym. Do sekretariatu komendanta kryminalnej wprowadzili już ustrojstwo, które potrafiło pokazać

tekst na ekranie, podobno można tam było robić poprawki, nie niszcząc papieru, ale obsługiwać tę skomplikowaną aparaturę potrafiła tylko jedna sekretarka po specjalnym kursie. Gdy próbowała im wyjaśnić, jak to działa, woleli uciec. Zaczęła od tego, że jest to system T sześć sto dwa, a na górze jest klawisz F trzy, on powtarza zadanie, obok jest klawisz F cztery, ten znów potrafi co innego, a F dwanaście jeszcze co innego. Machnęli ręką i wrócili do wypróbowanych maszyn do pisania. Wystarczył rzut oka na klawiaturę tego komputera, żeby stwierdzić, że jest tam tysiąc pięćset przycisków, każdy do czego innego! Kto ma się w tym rozeznać? Krauz był pewien, że tak skomplikowana, a w gruncie rzeczy debilna maszyna nie ma u nich żadnych szans. Znał policjantów, to nie było dla nich. Váňa zauważył niezwykle przytomnie, że komputery to się nadają do elektrowni jądrowej i na pokład rakiety, a nie do kancelarii… i wyjątkowo wszyscy z nim się zgodzili. Krauz usiadł przy maszynie i zaczął przykładnie, jak i dlaczego udali się na cmentarz, czego się dowiedział od pani Mariki i co stwierdził Lengyel. Zanim Burger wrócił od techników, był gotów. I zadowolony. W ogóle mu nie przeszkadzało tych kilka błędów maszynowych. Burger uważnie przestudiował fotografie z sekcji. Potem wziął raport Krauza i długo go czytał. Czasem coś mruknął, parę razy skinął głową. — No, stary, słucham cię! — powiedział i przesunął wszystko na środek stołu. — Daj jednego. Krauz wziął ofiarowanego papierosa i wygodnie rozsiadł się na krześle. — Ja to widzę tak. Wiemy, że pierwsze pojawienie się u nas Kloknera można datować po drugiej wojnie. Urodził się w Ołomuńcu, to wiemy z ewidencji ludności. Zakładam, że tam również dorastał. Jak i dlaczego znalazł się tutaj, nie wiemy, ale wiemy, że mieszkał tu na Staromestskej pod szóstym. Był kościelnym w kościele Świętej Barbary. Została po nim córka Marta. — Pominąłeś, co było przedtem, zanim po nim została… Krauz niechętnie pokręcił głową. — No więc go zabili! No! — To dość istotny szczegół! — Przepraszam, wiem, tylko wciąż nie mogę w to uwierzyć. — Uwierz! Krauz podniósł zdziwione spojrzenie znad zabazgranego papieru. — I w to, co mówi archiwistka? I w to, co ustalił Lengyel? Ty myślisz… w ogóle… że tak mogło być? — Czy naiwne chowanie głowy w piasek może nam w czymś pomóc? Zmęczony Krauz oparł łokcie o stół, ukrył twarz w dłoniach. Chwilę głośno oddychał. — Tak jest! Nie pomoże! — dokończył Burger. — Według ciebie jestem naiwny dureń. Dzięki! — Krauz odepchnął się od stołu i poprawił w krześle. — Jeśli się z tym utożsamimy i uwierzymy im, mamy bestialskie morderstwo jak sto diabłów, a jeśli maczali w tym palce nasi byli koledzy, możemy spodziewać się wszystkiego! — Możemy! Nie mędrkuj, tylko analizuj. Krauz wrócił do stołu, wziął swój ulubiony ołówek i kontynuował: — Proponuję zdobyć jego świadectwo zgonu. — Po co? — Brakuje nam podstawowych danych o oficjalnej przyczynie jego śmierci, nazwiska lekarza, który go badał, i na jakiej podstawie wydał zezwolenie na pogrzeb. No i oczywiście daty. Wciąż nie wiemy, kiedy zmarł i kiedy go pochowali. Co to jest siedemnasty maja osiemdziesiątego piątego?

— Świetnie! Zaczniemy od aktu zgonu! Dalej? — Znamy stały adres zamieszkania i miejsce wykonywania zawodu. Zbiegiem okoliczności to jest na tej samej ulicy. Staromestská… Trzeba to tam sprawdzić i przesłuchać jak najwięcej świadków. — Pasuje. Dalej! — Znaleźć córkę. — Dobra. Dalej! — Nawiązać kontakt z kierownikiem archiwum esztebeków i ustalić szczegóły jego aresztowania. — Krauz ściszył głos, podniósł ramiona i wcisnął w nie głowę, jakby spodziewając się ciosu. Pytająco spojrzał na Burgera. — No, bratku, w tę stronę to niezbyt mnie ciągnie. — Czy naiwne chowanie głowy w piasek może nam w czymś pomóc? — Krauz wykrzywił się złośliwie. — Musisz powtarzać po mnie każdą bzdurę? Masz jeszcze coś? — Ostatni punkt. Kovalský! — Nie żyje. — Ale był kierownikiem cmentarza w dniu pogrzebu. Jeśli nie on, to któryś z jego najbliższych podwładnych, żona albo… może po prostu przekazał komuś jakąś tajemnicę, która mu zatruwała ostatnie lata życia. Umierający mają to w zwyczaju. — Jeśli nie skończą pod kołami. — Albo z kulką w głowie… Burger zamyślił się. Potarł twarz dłońmi. — Tak jest! A więc Kovalský. Musimy stwierdzić, jak umarł i co mówił przed śmiercią. — Jeśli to było: „oooh”, to niewiele nam da. — Dobrze! Sześć, jeśli dobrze policzyłem? — Tak jest! Sześć głównych kręgów. Sześć pytań, na które musimy znaleźć odpowiedzi. Kogo dobieramy do ekipy? — Na razie nikogo. Spróbujemy sami. Jak się zacznie komplikować, pomoże Hanzel i… Canis, a jakby było mało, to… — To nas Šaňo obsobaczy! Musimy dać radę sami, maksimum we czterech, więcej ludzi nam nie da! Bestia ma pierwszeństwo. — Słusznie, musimy sobie sami z tym poradzić! Co najpierw? Krauz przebiegł oczami notatki i wskazał palcem. — To! Akt zgonu. Musimy odszukać kopię aktu zgonu, od niego się odbijemy. — W porządku! — A… jeszcze — zawahał się Krauz. — No! Wyduś to z siebie! — Nie wiem… Ale coś mi mówi, że nie powinniśmy pisać raportów, zanim… zanim… no, zanim nie będzie jasne, na czym stoimy. Niczego na papierze! — Dlaczego? — Dokładnie nie wiem. Mam tylko takie przeczucie. — Spodziewasz się komplikacji z góry? — A ty nie? Jak się rozniesie, kto stoi za zamordowaniem Kloknera, i to się potwierdzi… — Dobra! Chyba masz rację, więc twój dzisiejszy raport schowaj do szafy. Będziemy udawać, żeśmy na razie niczego nie stwierdzili, a napiszemy dopiero na końcu. Gra? — Jak gruźlikowi w płucach!

Burger nie zwlekał, zadzwonił do informacji. Pani skwapliwie podyktowała mu numer urzędu stanu cywilnego. — Haloo! Dzień dobry! Policja kryminalna, detektyw Burger, proszę pani, skąd się dowiadujecie, jak ktoś umrze? — Ktoś umarł? — Pani z drugiej strony nie miała wcześniej kontaktów z policjantami, nie zabiegała o nie, więc nie była w stanie wymyślić na poczekaniu, w jaki sposób ich jak najszybciej spławić, żeby móc się oddać innym obowiązkom. Rano koleżanka przyniosła nowy numer „Burdy” i nie dotarły jeszcze nawet do połowy. — Codziennie ktoś umiera, proszę pani. — Ma pan na myśli konkretną osobę? — Nie, tylko pytam, jak to teraz działa. — Jak za dawnych czasów! Ktoś z rodziny musi załatwiać pogrzeb, lekarz wydaje mu papier po oględzinach zwłok, z tym i z dowodem osobistym przychodzi tutaj, a my wystawiamy akt zgonu. Dowód osobisty wysyła się do was, na policję, żeby go skreślili z ewidencji ludności, a z aktem zgonu biegną do zakładu pogrzebowego. Reszta to rutyna. — A więc to wy wystawiacie akt zgonu? — Tak. — Komu? — Członkom rodziny. — A komu jeszcze? — Tylko najbliższym! — Dziękuję! Gdzie macie biuro? — Pan tu chce przyjść?! — wrzasnęła i schowała żurnal. — No. Za pół godziny będę u was. Jeśli mi pani zdradzi adres. Burger odłożył słuchawkę i ściągnął brwi. — No to do urzędu stanu cywilnego! Myślę, że się ucieszą na nasz widok! Nie ucieszyły się.

6 PANI W URZĘDZIE STANU CYWILNEGO robiła, co mogła. Usłużnie pokazała ostatnie zapisy w księdze i jeszcze raz cierpliwie wytłumaczyła przepisy. Poszli także do archiwum. Nie było żadnego dokumentu na nazwisko Karol Klokner. — Może akt zgonu wysłaliśmy do urzędu w miejscu urodzenia? Mówi pan, że pochodzi z Ołomuńca? To może tam… — Ale umarł u nas, w waszym rejonie. Mówiła pani, że w wypadku śmierci akt zgonu wystawia się w miejscu, gdzie śmierć nastąpiła. — Ależ tak, tak, ale… no przecież widzi pan, że robię, co mogę! Po prostu nie ma takiego w ewidencji! Jej przerażenie było szczere. Głos załamywał się na granicy płaczu i Krauz przez chwilę odniósł wrażenie, że rozważa w duchu, ile jej za to wlepią i czy pozna też, co to pojedynka. — Ależ niech się pani uspokoi, my nie zrobimy pani nic złego, chcemy się tylko zapoznać z oficjalną dokumentacją związaną z jego śmiercią. Nie ma pani, no to nie. My już zaraz sobie pójdziemy. I dziękujemy za uprzejmość. Gdy drzwi się za nimi zamknęły, najwyraźniej odetchnęła, ale na wszelki wypadek „Burdę” zabrała do domu. — Czemu mnie to w ogóle nie dziwi? — spytał Krauz w samochodzie. — Bośmy się tego podświadomie spodziewali. — W archiwum cmentarzy nic, w urzędzie stanu cywilnego nic. Nie wydaje ci się, że jak na zwyczajnego kościelnego to zastanawiające zjawisko? — Albo podchodzimy do sprawy od złego końca, albo… — Albo? — Albo nie pijemy kawy, tylko prawdziwy sznaps. I mocny, koleżko, bardzo mocny! A o producencie wiemy tyle co nic! — I tak mi się to wydaje bardzo dziwne jak na jednego zwyczajnego… — A może nie był taki zwyczajny? Krauz zastanowił się i musiał przyznać, że jego towarzysz może mieć rację. Na razie mają bardzo słabe informacje, a o kościelnym chwilowo nie wiedzą właściwie nic. — Zwyczajny czy niezwyczajny — burczał Krauz — chodźmy na Staromestską rozejrzeć się. Zwiedziłbym dom pod numerem szóstym i stwierdził, kto z dawnych lokatorów jeszcze tam mieszka. Kościół Świętej Barbary znał każdy miejscowy, turyści raczej nie, bo zbudowano go w cieniu perły architektury gotyckiej, kościoła Świętego Michała, na drugim końcu historycznej dzielnicy Naszego Miasta. Nie figurował w żadnym przewodniku turystycznym, nikogo w nim nie koronowali. Od niepamiętnych czasów służył tylko garstce miejscowych wiernych. Organy były stare i zdezelowane, ołtarz nie wznosił się pod sklepienie. W kościele nie było nic do podziwiania prócz paru fresków. Krauz nie był już od paru lat w tej części miasta, a teraz stwierdził z przerażeniem, że komunikację w wąskich uliczkach skomplikowało wiele nakazów jazdy jednokierunkowej i zakazów wjazdu. Złamał tylko dwa i zaparkował w rogu ryneczku przed kościołem. Rynek… niewielki mały serek między brukowaną jezdnią a chodnikiem. Lukratywne oferty wynajmu i budowy w tej części miasta miały dopiero nadejść, więc gdziekolwiek spojrzeć, odpadał tynk,

a po ścianach pełzał grzyb. Krauz miał wrażenie, że cofnęli się do osiemnastego wieku. Dom obok kościoła był opuszczony, pozbawione szyb ramy okien telepały się na wietrze, od czasu do czasu trzaskając w spróchniałe futryny. Kamień trzymał stabilną temperaturę, a w cieniu było jeszcze przyjemniej. Żadnego sklepu, żadnej firmy. Niemal bezludzie. — Kościół czy dom? — spytał Krauz, gdy wysiedli z auta. — Dom. — Dlaczego? — No to kościół. — Dlaczego? — Wiesz co? Pocałuj… — Więc dom! Rusz się i nie zrzędź. Ruszyli. Niektóre kostki bruku krnąbrnie sterczały do góry. Konie i bryczki od dawna już nie wciskały ich z powrotem, a auta miały tu zakaz ruchu. Drugi dom obok kościoła był zamieszkany. Krauz z przerażeniem gapił się na wiekowe kamienne mury i cegły, gdzieniegdzie upstrzone liszajami tynku. Stary reżim nie lubił tej dzielnicy, bo symbolizowała dawne czasy prosperity rzemiosł i handlu w Naszym Mieście, kiedy ludziom dobrze się wiodło. Od lat nie znalazł się architekt, który miałby odwagę odnowić choćby jedną fasadę. Przeciwnie, zielone światło dostawali durnie z projektami wprowadzającymi stal w bezideowe, zacofane środowisko. Stalowy most rozszarpał tę część podgrodzia na kawałki, a blaszana fasada galerii była parodią nowoczesnej architektury zarówno w oczach fachowców, jak laików. Jednak ani jedni, ani drudzy nic nie mogli poradzić na uchwałę Komitetu Centralnego. A ulica Staromestská śniła swój pradawny sen, jakby znalazła się w skansenie. Perwersyjne zachcianki nowoczesnych architektów tu nie dotarły. Trzeci dom od kościoła miał kiedyś solidną drewnianą bramę, przez którą wjechałby nawet dwukonny powóz. Zostały z niej tylko deski zwisające z żelaznych zawiasów. Na odpadającym tynku obok wejścia widniał kuty numer sześć. Trochę krzywo, ale jeszcze się trzymał. Krauz wszedł ostrożnie w szarą sień i podświadomie sięgnął za pasek. — No nieee… — napomniał go Burger. Krauz zjeżył się i tylko wzruszył bezsilnie ramionami. Przyzwyczajenie to druga natura. Minęli bramę i stanęli na podwórzu studni. Mieszkania na wszystkich piętrach były połączone gankiem. Ani jednego pojemnika na odpadki, wszędzie pełno śmieci. Trzasnęły drzwi na pierwszym piętrze i po schodach zbiegł chłopak. — Hej, Jožko! Chłopak wrzucił wsteczny. — Ja jestem Peter. — Peťo, gdzie tu mieszka dozorca czy administrator, czy… — O, tam — machnął ręką — stary Machata, ale on już jest głuchy i sra na wszystko! Ale był tu dozorcą, administratorem i konserwatorem. A bo co? — Szukamy jednego mieszkania. — Którego? — No… dozorcy. — A po co? — No… my jesteśmy z wodociągów… mamy wymieniać stare rury. — Bzdura! Mają nas wszystkich przenosić gdzieś do blokowiska, to ma być zburzone. — My byśmy i tak się do tego wzięli. — Że co?! — Chcemy to rekonst… no… naprawić!

— No to idźcie do Machaty! Nie stawajcie do niego plecami, jeśli chcecie, żeby was słyszał. — I już go nie było. Weszli na pierwsze piętro i przechodzili gankiem. Krauz, zgodnie ze swym zwyczajem, oglądał wizytówki. Obok drzwi z napisem Rozália Rigová musieli się schylić pod sznurem z praniem. Na drzwiach w rogu zamiast wizytówki w metalowej ramce widniało nazwisko Machata wypisane zwykłym ołówkiem. Pod tym jakiś artysta wyrżnął w drewnie KOGU, ale chyba ktoś go spłoszył, bo dzieła nie ukończył. Krauz zgiął palec i zapukał. — Nie pukajcie! — dobiegł ich głos z dołu. — Nie usłyszy was! Wejdźcie do środka i zawołajcie! Chłopiec ponownie wybiegł z bramy. Krauz ostrożnie nacisnął klamkę. Drzwi otwarły się bez najmniejszego oporu i skrzypienia. Owionął ich fetor starzyzny. Stare powietrze, stary parkiet, stare meble, stare… wszystko. Byli w korytarzu i Burger lekko przymknął drzwi ustępu. Nie dało się wytrzymać. Weszli do kuchni. Tu już nie było czego przymknąć, więc musieli się z tym pogodzić. Stary Machata zgromadził w zlewie całkiem spory stos naczyń, z czego niewątpliwą frajdę miały wszechobecne natrętne muchy. Leżał na kanapie z dłońmi splecionymi na brzuchu jak nieboszczyk. Z jednej skarpetki wystawał mu palec, z drugiej prawie wszystkie. Nawet nie drgnął. Na uszach miał ogromne słuchawki. Wieża na stoliku u wezgłowia rytmicznie mrugała zielonymi i czerwonymi światełkami, skaczącymi w górę i w dół. Krauz z Burgerem wymienili pytające spojrzenia. — Jak go trącę, dostanie zawału — szepnął Krauz. — Może nie! — wrzasnął Burger i jedynym, który o mało nie dostał zawału, był Krauz. — Edo, nie wygłupiaj się. Mężczyzna na łóżku ani drgnął. Burger pochylił się i nacisnął przełącznik. Wieża przestała mrugać. Machata otworzył oczy, usiadł, odłożył słuchawki i wrzasnął: — Dzień dobry! Jesteście z wodociągów?! To chodźcie na dół, pokażę wam! Wstał i zgrabnie wsunął stopy w rozdeptane kapcie. Krauz, niczego nie rozumiejąc, wywalał gały i z niedowierzaniem kręcił głową. Niby głuchy, a słyszy nawet to, co się mówi na dole w bramie! — Nie, my jesteśmy z policji, panie Machata. Dziadek obejrzał się i skinął na nich. — No to chodźcie na dół… mam klucze… — I ruszył w stronę drzwi. Burger wyprzedził go i położył mu rękę na ramieniu. — Panie Machata. — Dziadek wpatrywał się w jego usta. — My nie jesteśmy z wodociągów. Chcemy z panem porozmawiać. — Nie?? — Rozczarowany dziadek podszedł do zlewu i odłożył klucze. — Więc kto wy właściwie jesteście? Krauz pokazał legitymację. — O rany! Ja już nie kradnę, chłopcy. Ledwie nogami powłóczę, a jeszcze miałbym przed wami uciekać. — Uśmiechnął się kwaśno i wskazał krzesła. — Usiądźcie sobie chociaż. Krauz niechętnie spojrzał na kupkę okruszyn i opakowań po serach. — Poczekaj! — Dziadek znalazł ścierkę i strzepnął śmiecie z krzeseł. Jeszcze nie był zadowolony, więc wepchnął je nogą pod stół. Ścierką starannie przetarł siedzenia. — No! Już czyste. Usiedli, ale i tak czuli się jak posadzeni na mrowisku. — Czeka pan na kogoś z wodociągów? — spytał Burger, gdy dziadek przysiadł koło nich i uważnie patrzał na usta Burgera. — No! Już przecie idą drugi albo trzeci dzień i furt nic! Dranie! Cały pion wyłączony!

Wychodki spłukujemy wiadrami, a wodę do gotowania też musimy brać od sąsiadów! — wrzeszczał. — To paskudne. Naprawdę paskudne. Nawet wykąpać się człowiek nie może. — To by nawet nie było takie najgorsze. Do Bożego Narodzenia czasu dość, chyba naprawią. — A poza tym jak leci? Starcza emerytury czy jeszcze pan robi? — Guzik starcza, ale już nie robię, ledwie się pętam po mieszkaniu. Gdyby nie chłopak od sąsiadów, nie miałby mi kto zakupów zrobić… Ale co ja tego potrzebuję… stary człowiek… — Dziadek ucichł i nie spuszczał wzroku z ich ust. — No więc, panie Machata… — Tak… — Chcielibyśmy pana spytać o jednego faceta, który tu mieszkał siedem lat temu. — Aha! Co takiego wykręcił? — Umarł. — Łajdak. Tak się nie robi. — Czyś pan go znał? Nazywał się Klokner, Karol Klokner, kościel… — Karol! Jasna rzecz! Kościelny od Świętej Barbarki… umarł! Macie rację… ale… — Dziadek najpierw się rozpromienił, ale zaraz potem zesztywniał. — Ja o nim nic nie wiem! Chłopcy moi, toście zupełnie niepotrzebnie z tą sprawą do mnie przyszli. — Mieszkał w tym domu od wojny. — To prawda. — A pan jak długo tu jest? — Urodziłem się tutaj, więc też od wojny… ale pierwszej. — No to musieliście się znać. — Znaliśmy się. Nie mówię, że nie, ale ja tam o nim nic nie wiem… — Panie Machata. — Krauz poczekał, aż dziadek przeniesie spojrzenie na jego usta. — Pali pan? — Jasne. Krauz wyjął papierosy i poczęstował. Dziadek wziął, powąchał, oderwał filtr i rzucił go pod stół. Wsunął pokiereszowanego papierosa do ust, przypalił od Burgera. Głęboko się zaciągnął. — Co takiego palisz, chłopcze? Krauz pokazał pudełko. — Fajne. Krauz podsunął je dziadkowi. — To dla pana, dla osłody. — Dziękuję, chłopcze. — Chciwie złapał pudełko i spowił się obłoczkiem dymu. Błogo zmrużył oczy. W tym momencie nic nie słyszał. Krauz z Burgerem też zapalili. Burger walnął dłonią w stół, żeby zwrócić uwagę dziadka. — My byśmy chcieli… o tym Kloknerze… — Ja naprawdę nic o nim nie wiem. Burger sięgnął do kieszeni marynarki i wyjął służbową legitymację. Jej wnętrze służyło prawie wszystkim policjantom również za portfel. Wyciągnął stówkę i położył na stole. Nie musiał uderzać w stół, żeby została zauważona. Popchnął ją na środek i patrzał zdumiony, jakby jego samego zaskoczyła. Dziadek obserwował ich bacznie. Najwyraźniej dostał od policjantów już niejedno, ale stówkę?! — Nooo… — zamruczał, nie spuszczając wzroku z banknotu. Burger podsunął mu go bliżej i oparł się wygodnie. — To dla pana.

Dziadek błyskawicznie chwycił banknot i włożył do kieszeni brudnej koszuli. Z tego wszystkiego zapomniał strzepnąć, na papierosie narastał popiół jak zwisający smark. Gdy wreszcie się sztachnął, popiół spadł mu na spodnie, ale nie zawracał sobie głowy, żeby coś z tym zrobić. — Ale ja o nim naprawdę nic nie wiem… — spróbował nieśmiało. Nie dokończył. Krauz roześmiał się. — Panie Machata, żeby było jasne, nie wierzymy panu! Żył pan z nim czterdzieści lat w miejscu wielkim jak boisko do szczypiorniaka, więc niech pan nie opowiada, że nic pan o nim nie wie! Jeśli jeszcze raz pan to powtórzy, zabieram z powrotem swoje papierosy, a kolega stówę i idziemy. — I nie dostanie pan tej drugiej — dodał Burger. — Dru… giej?! A… co byście, chłopaki, chcieli o nim wiedzieć? — Kiedy i dlaczego tu przyjechał? — Ach tak! Tylko tyle? Toście tak powinni od razu gadać! Po wojnie… drugiej… zaraz w czterdziestym piątym jesienią, w tym największym bałaganie. — Dlaczego… jak tu trafił? — Wielebny ksiądz Janetka wtedy do mnie przyszedł i niby… że trzeba ukry… znaczy się… pomóc jednemu chrześcijaninowi, więc zakwaterowaliśmy go po chrześcijańsku. Po tygodniu mieliśmy naprawioną poręcz, otynkowany fundament, bo sowiecki tank go porysował, mnie naprawił radio. — Obejrzał się i wskazał w górę, na szafę. — Tamto… a potem zaczął robić w kościele. On był taki akuratny, wszystko umiał naprawić. — Powiedział: ukryć? — Kto? — Janetka! — Nie… nie to chciałem rzec, raczej… — Panie Machata! — Fajki nie macie? Burger zignorował fakt, że dziadek ma w kieszeni śmierdzącej koszuli całą paczkę kolegi, i skwapliwie go poczęstował. — Dziękuję, dobry człowieku… a ogień? Dziękuję, dobry człowieku… — Panie Machata, dobry człowiek zaczyna tracić cierpliwość — przywołał go do porządku Burger i schował zapalniczkę, bo czuł, że za chwilę ją postrada. — No… ja wiem tylko tyle, że przybłąkał się skądś z Moraw… z Prościejowa… — Z Ołomuńca. — Właśnie tak! Z Ołomuńca! A że mu trzeba było pomóc, to wyraźnie powiedział wielebny ksiądz Janetka… że po wojnie my, chrześcijanie, musimy sobie pomagać, ale po co i co, i na co… o to mnie nie pytajcie! Naprawdę nie wiem! Nam wystarczyło, że skończyła się wojna i żeśmy do kamienicy dostali człowieka… jak to powiadają… złotą rączkę! Wszystko potrafił, od murarki przez ciesielkę, reperował radia, zegarki, młynki, babom maszyny do szycia, wszystko! Z wodociągiem też daliśmy radę we dwóch. Bezpośrednio w nas nie trafiło, ale kiedy bombardowali Apolkę… jedna bomba przyfrunęła aż tu, niedaleko, na brzeg rzeki, powybijane szyby zamiataliśmy dwa dni. Wodociąg też dostał, ale naprawiliśmy go sami. Jak mówię, fajny chłop… — skończył i zaciągnął się głęboko. — Piękne radio… unikat… — Krauz z udawanym zainteresowaniem spoglądał w górę na szafę, starając się nie zrywać kontaktu wzrokowego z dziadkiem. — Nie wiem, co to unikat… jaka marka, ale kiedy się panu podoba, jest pana! Za trzy koła. — Aż na tyle to mi się nie podoba. A jak to komentował wielebny ksiądz Janetka, że

dlaczego trzeba go ukryć? — No… komentował… myśli pan, jak to załatwił? — Nie, myślę, jak to potem uzasad… co jeszcze do tego dodał? — Ach tak, dodał! No… nic nie dodał! — Więc jak to tłumaczył, że go trzeba ukryć… dlaczego? — Wcale tego nie powiedział! Tylko że jesteśmy chrześcijanami i musimy sobie po… — To już pan mówił. — Więc to by było wszystko. — Chciał wstać. — Jeszcze moment! — Burger zatrzymał go ruchem ręki. — No? — Miał też córkę. — Miał! — I? — Co i? — Kiedy przyszła… — Po Ruskich… — Po których? Przecież tu byli raz za razem! — Po tych po sześćdziesiątym ósmym. Potem przez rok się normalizowało, a mnie zakazali szyć! Że niby mam wstąpić do spółdzielni i jako chałupnik mogę szyć dalej. No to żem się im na to wysrał… — Pan jest krawcem? — Byłem! — No to kiedy przyszła? — Rok później. Na początku siedemdziesiątego. — Ile miała lat? — Dziecko! — No to… ile miała lat? — Dziesięć. — Panie Machata! Wszystko będziemy musieli z pana tak wyciągać?! — Nie! — To dlaczego… — Nie, bo już nic więcej nie wiem! — Dziadek się nabzdyczył. Miał ochotę na jeszcze jednego papierosa, ale kiedy widział ich rozzłoszczone twarze, wolał wziąć ze swoich. Właściwie z Krauza, ale… swoich. Oderwał filtr i nabił fifkę. — Napiłbym się piwa… — zaczął. Ani drgnęli. — No to wezmę swoje. — Dziadek wstał i pogrzebał w komórce. Przyniósł flaszkę i szklankę. Wypił, głośno beknął i otarł wąsy. — Dziękujemy, my nie. — mruknął Krauz. — To chyba wszystko, chłopaki. I jeszcze ten drugi. — Wyciągnął rękę w stronę Burgera po banknot. — Jak się tu znalazła? Była jego własna czy adoptowana? Skąd ją sprowadził? Gdzie była do tego czasu? Gdzie jest teraz? — cedził pytania Krauz. Dziadek wpatrywał się w niego, potem podniósł oczy w górę. Błysk w oczach policjanta wcale mu się nie podobał. Z niedowierzaniem pokręcił głową. — Wy mnie możecie tak przesłuchiwać? Kiedy nic nie zmalowałem? Nawet nie drgnęli.

— Chyba możecie. No nie? Tylko Krauz się poruszył. Nieznacznie. Intensywnie wpatrywali się w niego. Przez chwilę panowała cisza, potem stary zdecydował się przemówić. — Chłopaki, ona… Martuška… była jego rodzona, przedtem siedziała w Ołomuńcu u jakiejś rodziny. Karol czasem wyjeżdżał. Na dwa, trzy dni, niekiedy na tydzień… ale tylko parę razy w pięćdziesiątym dziewiątym, po tych kurewskich procesach i egzekucjach. Gdy wrócili, cały dygotał, a ona była zmarznięta i blada. Strasznie kaszlała i musieliśmy wołać doktora… miała zapalenie płuc, a Karol też był w strasznym stanie. Doktor powiedział, że musieli być w wodzie… długo! W styczniu! Pojmujecie?! Aleśmy ich z tego wyciągnęli. Niezadowolony z siebie dziadek pokręcił głową. Znowu wypaplał za dużo. — Panie Machata… — Krauz już nie cedził, lecz wymawiał każde słowo z osobna, przesadnie dobitnie: — …wyście byli przyjaciółmi! Dziadek zaciągnął się i nalał sobie drugą szklankę piwa. — Czego chcecie? — Gdzie jest ta dziewczyna? — Jak umarł, wyjechała… i dobrze zrobiła! Widzę, że nie zostawicie ich w spokoju nawet po śmierci! A gdzie ona jest, nie wiem, możecie też i mnie torturować, nie wiem! Naprawdę nie wiem! Krauz zmarszczył czoło. Burger był starszy i bardziej doświadczony i nie zmarszczył niczego, co dałoby się zauważyć. Lecz w środku był cały spięty. Dlaczego on użył słowa „torturować”? Ten dziadek, co nigdy nie ma z niczym nic wspólnego i o niczym nie wie? — Panie Machata… — zaczął Burger i pilnował, żeby dziadek patrzał mu na usta. — Kto mu nie dał spokoju przed śmiercią? — Ale… Burger na moment się zawahał. Potem spojrzał na Krauza, ten na niego, a Burger niedostrzegalnie mrugnął. Krauz wziął oddech, ale dziadek właśnie odrywał filtr z jego kolejnego papierosa, więc poczekał. — Panie Machata… — No? — To, co pan dotychczas powiedział, jest niezwykle cenne i ważne dla naszego śledztwa. — Cieszę się, że mogłem pomóc. Czy to wszystko? — Zapewne, zapewne! A ponieważ to jest takie ważne, zabierzemy pana teraz do nas do kryminalnego i wszystko spiszemy do protokołu, a jeśli nie zdążymy dziś, przyjdziemy po pana także jutro. A na wszelki wypadek weźmiemy też odciski pana palców, może nam będą pasować do kolekcji. Mam nadzieję, że nigdzie się pan nie wybiera… gdybyśmy pana jeszcze potrzebowali. Więc dopal pan i idziemy. Na ulicy mamy auto. Dziadek siedział bez ruchu, bacznie się w nich wpatrując. Smutno pochylił głowę. — Czyli nic się nie zmieniło? — westchnął. — Ani po tej rewolucji, ani po żadnej innej? Nic się nie zmieni? Nigdy? Furt będą z was takie same bydlaki… jak ci przed wami? — Widzę, że nareszcie się rozumiemy — odezwał się Burger. — To przedstawienie, które pan odstawia od początku, jest nieudolne i nawet sam pan w nie nie wierzy! Czyż nie tak? Machata śledził ruchy jego ust, okiem nie mrugnął. Burger twardo patrzał mu w oczy, wreszcie się zdecydował. Ale tamten był szybszy. Rzucił Burgerowi banknot, a Krauzowi paczkę papierosów. — Za te trzy wypalone zapłacę — powiedział do Krauza. Pogrzebał w kieszeni spodni i cisnął na stół parę monet. Jedna potoczyła się na ziemię, a dwie znieruchomiały przed Krauzem. — A teraz wynocha!

Krauz zerknął na Burgera. Przyszła jego kolej. Burger spokojnie zapalił i ani myślał wychodzić. Zastanawiał się chwilę, po czym wyjął blachę. Położył przed dziadkiem. — Niech pan popatrzy. Dziadek chciał, żeby sobie poszli, i nie miał najmniejszej ochoty niczego oglądać. — No popatrz pan! — ryknął Burger. Dziadek otworzył pudełko i przeczytał napis na wielkiej srebrnej odznace: POLICJA KRYMINALNA. — No i co? Przecież od początku mówiliście, że jesteście psy! — Nie jesteśmy psy, tylko detektywi z wydziału zabójstw. Wczoraj rano dwaj robotnicy rozkopali grób Karola Kloknera, pańskiego przyjaciela Kloknera, bo musieli go przenieść z powodu robót budowlanych. Trumna przypadkiem się otworzyła i Klokner… jego kości się wysypały. Gdy wkładali je z powrotem, zauważyli wbity w czaszkę gwóźdź, a myśmy na sekcji… dokładniej mówiąc, przy oględzinach resztek kości odkryli, że był przed śmiercią torturowany. Wpychali mu igły pod paznokcie i miażdżyli palce nóg. Wszczęliśmy śledztwo w sprawie morderstwa, bo wszystko wskazuje na to, że Kloknera ktoś zamordował, i to w szczególnie bestialski sposób. Stwierdziliśmy, gdzie mieszkał i pracował, ale nie możemy znaleźć jego aktu zgonu ani nikogo kompetentnego, kto by coś mógł powiedzieć o jego śmierci. Nie możemy znaleźć lekarza, który oglądał zwłoki, nie ma poświadczenia przyczyny śmierci, nie znamy powodu, dlaczego pozwolono go pochować tylko tak, bez solidnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności. Pan jest jedyny, którego na razie znaleźliśmy, który go znał i coś o nim wie. A teraz to najważniejsze… Niech się pan nie fatyguje, przypalę panu. — Dziękuję. — Proszę. A teraz najważniejsze… my nie jesteśmy ze służby bezpieczeństwa, z nimi skończyli dwa lata temu. My jesteśmy policją kryminalną i prowadzimy śledztwo w sprawie morderstwa. Morderstwa pańskiego przyjaciela. Jeśli pan chce, zaraz się stąd wyniesiemy, pójdziemy sobie i już nigdy nie będziemy pana nachodzić. Jego kości zakopią w nowym grobie i wszystko będzie, jak było. Ja panu tylko będę życzył spokojnej emerytury i niech się panu darzy, panie Machata. I niech pan dobrze śpi… panie chrześcijaninie… który ma czyste sumienie i z nikim i niczym nie chce mieć nic wspólnego! Niech pańskiego przyjaciela przysypią świeżym kopczykiem gliny, niech mu się pod nim wiecznie odpoczywa i niech wszyscy udają, że wszystko jest w największym porządku! Ostatnie pytanie, a potem już pójdziemy. Dokładnie o to panu chodzi, tak? Dziadek zaciągnął się i powoli wypuszczał dym nosem. Chwilami wyglądał jak rozszalały byk. — Pan jesteś Burger… mówiłeś pan. A ten? — Wskazał na Krauza. — Detektyw Krauz. — Siedźcie… Zaczekajcie. Dziadek wstał i bez pośpiechu wyszedł na ganek, zamykając za sobą drzwi. Dwaj obcy w jego kuchni absolutnie mu nie przeszkadzali. — Co jest?! — spytał Krauz, bo nie rozumiał, co się dzieje. — Wyjdź ostrożnie i zobacz, dokąd poszedł. Jeśli to możliwe, żeby cię nie widział. Uważaj, to nie jest stary zgrzybiały dziadyga i obawiam się, że nawet nie jest głuchy. Krauz wyjrzał na zewnątrz i stwierdził, że na ganku nikogo nie ma. Gdyby dziadek poszedł w lewo, widzieliby go przez okna w kuchni, choćby cień. Krauz przykucnął i zajrzał w okno sąsiedniego mieszkania z drugiej strony ganku. Nic… ani tu nic… Przelazł pod kolejnym sznurem z bielizną i zdrętwiał. Drzwi wejściowe były otwarte, a przed nim na nocniku siedziało roczne dziecko. Usłyszał swoje nazwisko.

— Krauz to ten drugi. Cofnął się między pieluszki i przykucnął. — W porządku, dziękuję. Krauz błyskawicznie odwrócił się, pieluszkę, która spadła, przerzucił przez sznur i wbiegł do środka. Ostrożnie zamknął za sobą drzwi i usiadł… przy pustym stole. Burger wyjrzał z sąsiedniego pokoju. — No? — Szybko, Edo, już idzie. Telefonował z sąsiedniego mieszkania. Burger też usiadł. Dziadek wrócił i przyglądał się im. Siedzieli z minami, jak gdyby nic się nie wydarzyło, a świat był piękny i zwyczajny. Potem pochylił się nad stołem, wziął z powrotem paczkę papierosów i zostawiony banknot. — Teraz ten drugi — powiedział twardo do Burgera. Burger sięgnął do legitymacji i wyjął pięćdziesiątkę. Nakrył ją dłonią. — Płótno macie w kieszeni? — spytał dziadek, ale to już nie był tamten głupi dziadek. Burger wziął banknot i wymienił go na stówkę. Podsunął Machacie. — Karolowi bym pomógł i za darmo, ale mam emerytury tysiąc trzydzieści koron. A wam nie ubędzie, rozliczycie sobie. — Był pan administratorem długie lata, więc pan wie, co znaczy rozliczać. Prawda, panie Machata? — I co znaczy wyjaśniać. — Więc moglibyśmy wyłożyć kawę na ławę, a pan mógłby przestać rżnąć głupa. — I pan też, panie Burger. Ale grał pan dobrze, niech się pan nie gorączkuje. Nic złego nie miałem na myśli. Kawy nie chcę, wolałbym wino. Macie? — Z pewnością się znajdzie, ale… dopiero później. — W tym pokoju obok nie wywąchacie niczego szczególnego. Tyle tylko, żebyście wiedzieli, że jestem niedzisiejszy. Poszedłem obok zadzwonić i… sprawdzić was. Mam znajomego na policji. Zna was, nie jesteście mendy. Nawet nie drgnęli. Przeciwnik odkrył karty, a to już było coś! — Zacznijmy od tego, że was przepraszam. — Dobra! — Burger kiwnął głową. — W porządku — przytaknął Krauz, żeby nie wyglądało na to, że nowa sytuacja wytrąciła go z równowagi. — Który poszedł za mną? Wymienili z Burgerem pytające spojrzenia. — Jedna pielucha zwisała przerzucona przez sznur byle jak — mówił dalej dziadek. — Dwie minuty przedtem było inaczej. — Ja — przyznał się Krauz. — Więc wiecie, że telefonowałem i nie gram z wami w palanta. I wam też nie radzę! Panie Burger, ma pan przy sobie magnetofon? — Nie! — Rozchyl pan marynarkę! Rozchylił. Krauz był w samej koszulce. Było mu gorąco już od rana. — Moglibyśmy zapalić… dzięki. A teraz słuchajcie! Nie będę tego sto razy powtarzał! A właściwie… ani razu! Przyszli we wtorek czternastego maja… w osiemdziesiątym piątym… — Dziadek pochylił się, łokcie oparł na stole i spuścił głowę.

Przestał na nich patrzeć. Nie sądził, żeby mieli teraz coś do powiedzenia. Chcieli słuchać, więc już przestał śledzić ruchy ich ust. — Trzech… — Wstał. — Chodźcie tu! — Podszedł do okna. Wyprostował rękę, odsłonił firankę. — Mieszkał tam w rogu, piętro wyżej. — Usiadł i poczekał, aż oni siądą. — Stłukli go od razu na ganku. Przed obiadem… około dziesiątej… zadzwonił jeszcze na ranną mszę i wrócił do swojej roboty. Aż do poobiedniej mszy naprawiał różne rzeczy, co mu ludzie naznosili. Zawsze tak robił. Czasem zachodziłem do niego, wypijaliśmy po jednym i… zawsze było o czym pogadać! Martuška była w muzeum. Robiła za magazynierkę, laborantkę czy jak to się tam nazywało. Wiecznie grzebała się w starociach. Wieczorami studiowała w wyższej szkole, też coś z historią, Bóg wie co! Przyszli. Bardzo cicho i niepostrzeżenie! Nikt by nic nie usłyszał i nie wiedział, gdybym ja… — Dziadek ucichł i jeszcze niżej zwiesił głowę. — Czy stało się coś, dzięki czemu pamięta to pan tak dokładnie? — Krauz wykorzystał przerwę. Dziadek podniósł głowę. — Czy stało się coś, dzięki czemu pamięta to pan tak dokładnie? — powtórzył Krauz. — W poniedziałek trzynastego maja w nocy mój syn Emil uciekał. Szykowali się do tego prawie rok. Pod Devinem znaleźli miejsce do przepłynięcia i… przepłynęli. We dwóch. Całą noc nie spałem i czekałem na nich. Tych w szarym. Stałem przy oknie… tu… jak my przed chwilą… i czekałem! Przyjechali o dziesiątej, ale wbiegli piętro wyżej. Wyciągnęli go z mieszkania i trzasnęli jego głową o poręcz. Osłabł, już się nie bronił. Zwlekli go po schodach i wepchnęli do auta. Wołga… dwudziestka czwórka… taka popielata. W ogóle nie rozumiałem, dlaczego Karol! Co on mógł im przeszkadzać?! Włożyłem kombinezon, wziąłem skrzynkę z narzędziami i wyszedłem. Drugie auto stało o parę kroków dalej, dwaj faceci w nim tylko palili i obserwowali ulicę. Poszedłem do muzeum, do Martuški, powiedziałem jej. Podziękowała, spakowała swoje rzeczy z biurka do małej walizeczki, poszedłem z nią i z tą walizeczką na przystanek tramwajowy. Od tego czasu jej nie widziałem. Już… nigdy. Długo na mnie patrzała przez tylną szybę, a gdy się oddalała, wcale nie wyglądało, że ucieka. Jakby się z tym wszystkim liczyła i była przygotowana, dokąd ma iść. Drzwi od ich mieszkania zostawili otwarte, ale ona w naszej kamienicy już nigdy się nie pokazała. Gdy wróciłem… i moje drzwi były otwarte… A to wszystko, co tu widzicie, porozwalane… Potem rok to kleiłem… No i wzięli mnie do wa… do nich… też szarą wołgą. Wsadzili do jakiejś piwnicy. Jeden z nich włożył czarne skórkowe rękawice i zawsze, gdy mówiłem nie albo nie wiem, bił mnie w gębę. Bili, póki nie rozkwasili ust, łuków brwiowych i nie złamali nosa. Z prawej strony został mi tylko jeden ząb. Ten facet był mańkut. Nie wierzyli, że nie wiedziałem nic o ucieczce własnego syna, chociaż od lat tu nie mieszkał, żył swoim życiem i robił w kamieniołomie za miastem. Kawałek od granicy… dlatego tak perfekcyjnie to zaplanował. Wtedy już byłem pewny, że mu się udało, inaczej by mnie tak nie tłukli. Krauz zapalił, Burger ani nie drgnął. — We czwartek przestali mnie bić. Zmęczyli się. Jakiś doktor zrobił mi rentgena i powiedział im, że robota perfekt, czaszka jest w porządku. I wetknął mi do nosa dwa tampony. Odstawili mnie prawie pod dom. Na górę jeszcze wszedłem, ale… w domu nie miałem nawet gdzie się położyć. Zajęła się mną sąsiadka… ale, nieważne, po co o tym mówić? Przecież jesteśmy chrześcijanami i musimy sobie pomagać. Burger zapalił. Krauz siedział nieporuszony. — Długo spałem. W piątek siedemnastego maja zacząłem go szukać. Po południu, właściwie już pod wieczór. Poszedłem do wielebnego księdza Janetki. Oznajmił mi, że już go pochował. Że to był zawał. Nawet się nie dziwiłem. Jeśli z kimś zaczynają tak, że mu otłukują głowę o poręcz,

czemu by nie miał dostać zawału. Dopiero po pół roku dowiedziałem się, gdzie jest pochowany. A tabliczkę zamówiliśmy mu niedawno, w osiemdziesiątym dziewiątym. Baliśmy się… wszyscyśmy się wtedy bali… — A jego mieszkanie? — Podczas gdy jedni towarzysze zajmowali się mną w piwnicy, inni wynieśli wszystko z jego mieszkania na ciężarówkę i wywieźli. Gdy mnie puścili, poszedłem na górę zobaczyć. Nawet tapety pozrywali. Czegoś szukali, czegoś… bardzo ważnego i cholernie starali się to znaleźć! Ponad rok jego mieszkanie stało puste, potem ściągnęły różne takie elementy, ale zawalił się strop i musieli się wynieść. Naprawiliśmy dach, ale tam już nikomu nie było wolno się wprowadzić… powiedział jakiś inspektor nadzoru… I tak to stoi opuszczone od lat. Taki jest los wszystkich poddaszy, jak nikt o nie nie dba i na nic nie ma pieniędzy… — Zna pan panią Marikę? — Z administracji cmentarzy? Znam. Często tu do niego przychodziła… chciała… żeby się z nią ożenił, ale Karol… Raz mi powiedział, że swój krzyż raczej sam poniesie, i chociaż on ją też kochał, nigdy nie pozwolił, żeby się naprawdę zżyli. Ona… i ona też nie miała w życiu łatwo. Jej syn zwiał i od tego czasu była na czarnej liście. Karol tak ją kochał, że nie chciał, żeby przez niego jeszcze bardziej cierpiała, jakby przeczuwał, że kiedyś po niego przyjdą. — Czemu? Co takiego robił? — Nie wiem czemu, nigdy mi tego nie wyjawił. Jeśli był szpiegiem, to musiał być pierwszorzędny, bo przez te dziesięciolecia nie zdradził się ani razu i ani razu nie zauważyłem niczego… żadnego szczegółu… niczego! — O jego rodzinie w Ołomuńcu… — Nie! Zupełnie nic! Nigdy o nich nie mówił, nawet nie wiem, czy był żonaty i z kim miał Martuškę… zupełnie nic! — Tę posadę kościelnego znalazł mu Janetka? — Tak! — To była tylko przykrywka czy naprawdę był pobożny? — Jaka przykrywka! Karol chodził do kościoła, bo prawdziwie wierzył. Często żeśmy się o to kłócili… to znaczy, jakie kłócili! Prędzej spierali, niż kłócili, bo z nim nawet nie dało się kłócić. Nigdy się nie rozzłościł, nigdy się nie awanturował, tylko wyjaśniał i słuchał, co mówią inni ludzie, ale naprawdę pokłócić się z nim było niemożliwe. Ja byłem… według niego… bezbożnik, więc wystarczyło słówko i już mieliśmy o czym ględzić całe przedpołudnie! Burger z Krauzem znów spojrzeli po sobie. Dziadek zauważył, że już mają dość. — Teraz ja, chłopcy, żebyście nie mieli tak łatwo. Z tymi igłami toście tylko wymyślili, żeby mnie podejść, prawda? — Nie! Niestety nie! Ani z igłami, ani z gwoździem. To święta prawda. — Bydlaki! — oburzył się Machata. — Naprawdę na to nie zasłużył. Tak skończyć… wstrętne bydlaki pierdolone… — Skoro jesteśmy przy tym… Czy jest pan pewien, że to byli… no… że to nie mógł być… ktoś inny… — Kto? Jeśli pracuje wam to, co macie na karku, to mi powiedzcie, kto tu w osiemdziesiątym piątym jeździł szarą wołgą i mógł bezkarnie wywlec człowieka z mieszkania, kto mógł pochować człowieka bez tych wszystkich papierów, których nie umiecie znaleźć, i wetknąć go do bezimiennego grobu w kącie starego, zamkniętego cmentarza… No kto? Przychodzi wam coś do głowy? Musieli przyznać, że na razie wszystko prowadziło tylko w tym jednym kierunku. Ale dlaczego? Dlaczego Klokner i dlaczego aż tak? Na razie nie wiedzieli…

— Dziękujemy, panie Machata. My już pójdziemy. — Idźcie, a jak skończycie z tym świństwem, wpadnijcie na szklaneczkę. I ja jestem ciekaw, dlaczego! Przecie byliśmy z Karolem prawie jak bracia, chłopcy moi. Wychodzili. Krauz jeszcze przystanął. — Ta wieża… to od syna? Dziadek smutno popatrzył na cud techniki i machnął ręką. — Już od wielu lat nie wiem nic o synu. To pudło? Przyniósł je chłopak z sąsiedztwa, żebym mu je na parę dni scho… żeby mi pożyczyć. Pan Bóg wie, gdzie to kupił! Wspaniała maszyna, chłopaki! Tylko z tymi klipsami na uszach jeszcze cokolwiek słyszę, takie bum bum i łup łup, ale to świetne! Bez nich jestem głuchy jak pień… po tym biciu w piwnicy… — Lepiej niech pan się tego pozbędzie, żeby nie było problemów z policją, dziadku — poradził mu Krauz na odchodnym. — Mówiłeś coś, chłopcze? Snuli się staromiejskimi uliczkami. Słońce już minęło zenit, więc przeszli na drugą stronę ulicy, do cienia. Nie przyszło im do głowy, żeby się obejrzeć, więc nie widzieli, jak w bramie za nimi pokazała się głowa starca. Sprawdził, czy naprawdę poszli, potem znów wstąpił do sąsiadki. Telefonował. Tym razem starannie zamknął za sobą drzwi. — Zapomnieliśmy go spytać, gdzie znajdziemy proboszcza Janetkę. — Richard, znajdziemy go, nie widzę w tym problemu. I tak powiedział nam więcej, niż spodziewaliśmy się na początku, no nie? À propos… dobra robota, stary! Naprawdę dobra, nie poznawałem cię przy tych odpowiedziach! — Bo miałem znakomitego nauczyciela. — Szkoda, że to się nie przekłada na pensję. — Nie martw się, przecież żyjemy dla satysfakcji z dobrze wykonanej roboty. — Tym rzeczywiście się nie martwię. Bardziej mnie wnerwia, gdy muszę wysłuchiwać tych aluzji. — I mnie. Ale zauważ, że nie są z jednego grona. Marika i dziadek nie są w zmowie, więc chyba mówią prawdę. Przystanęli przed kościołem. Ogromne drewniane drzwi z okuciami były uchylone. Wyszła przez nie starsza kobieta, a Krauz uczynnie pomógł jej pokonać trzy kamienne stopnie. Podziękowała, popatrując podejrzliwie. W tej dzielnicy nie było w zwyczaju troszczyć się o innych, a jeśli już, to chyba tylko po to, żeby im za rogiem zwinąć portmonetkę. Przycisnęła torebkę do piersi i przyśpieszyła kroku. Gdy odwróciła głowę, będąc na końcu chodnika, widziała, jak dwaj mężczyźni wchodzą do kościoła. Krauz odetchnął głęboko. Wewnątrz panowała cisza i przyjemny chłód. Przeleciał spojrzeniem ławki i naliczył pięcioro wiernych. Siedzieli tu i tam ze złożonymi rękami i spuszczonymi głowami. Nie widzieli niczego i nikogo. Nie chcieli niepotrzebnie zwracać na siebie uwagi, więc nie szli środkiem, ale wybrali boczną nawę. Obeszli figurę Matki Boskiej i świętego Floriana, który mocował się z dzieżą pełną wody. Podeszli do ołtarza i szybciej nim ktokolwiek zdążył ich zauważyć, znikli w zakrystii. Młody chłopiec, składający fioletowy ornat, przyglądał im się ze zdziwieniem. — Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus — zaczął Krauz, a Burger robił co mógł, żeby się nie uśmiechnąć. — Na wieki wieków. Ale panowie, tutaj nie można… — Szukamy wielebnego księdza Dobrotki. — Panowie… do spowiedzi, ale to dopiero o trzeciej.

— Nie, my jesteśmy z ochrony zabytków. — Aha! Z zabytków. Chłopiec popatrywał na nich, a jego podejrzliwe spojrzenie nie pozostawiało wątpliwości, że prędzej by uwierzył, jakby im do rana wyrosły skrzydła. Podszedł do tylnych drzwi, otworzył. — Tam — Machnął ręką. — Te drzwi w rogu. Weszli do pięknie utrzymanego ogrodu ze szpalerem drzew. Wszędzie wokół stare, obdrapane mury i oczodoły okien na trzech kondygnacjach. Tylko w czterech z nich firanki. Na parterze, obok drzwi w rogu, które im wskazał. Część kościoła stykała się z opuszczonym klasztorem i jego ogrodem. Porządny chodnik zaprowadził ich pod drzwi z kołatką. Krauz zakołatał. Głuchy odgłos rozległ się wśród murów kilkakrotnie powtórzonym echem. Otworzył młody mężczyzna w czarnej sutannie. Ukłonił się bez zdziwienia, jakby czekał na nich dłuższą chwilę. Skinął ręką. — Panowie pozwolą. — Pochwalony — spróbował Krauz i znów doczekał się odpowiedzi. — Na wieki wieków, na wieki wieków, synu. Mężczyzna zamknął drzwi i podszedł do stołu. O nic nie pytał, nie sprawiał wrażenia zaskoczonego. — Właśnie miałem zamiar usiąść do skromnego posiłku, ale jeśli panowie nie pogardzą, chętnie się podzielę. — I spojrzał smutno na kawałek sera i ciemny chleb przed sobą. — Nie, dziękujemy, nie chcemy robić kłopotu. — To może troszkę wina? — Też nie, dziękujemy. — No więc, panowie, czym mogę wam służyć? Krauz podsunął mu odznakę. — My jesteśmy z policji. — Ach tak! Z policji! — powiedział proboszcz. Nawet brew mu nie drgnęła. Nieco spoważniał, zastanowił się, wreszcie spytał: — Ale z której? Czy nie z tej… — My jesteśmy z policji kryminalnej. — Kryminalnej… To dobrze, to dobrze. Czy coś się stało? Siadajcie panowie, proszę! — Dziękujemy, chętnie. Ja jestem detektyw Krauz, a to detektyw Burger, wie ksiądz… — Krauz spojrzał na Burgera, a ten nieznacznie skinął głową. — Wie ksiądz, my prowadzimy dochodzenie w takiej szczególnej, dawnej sprawie i chcielibyśmy porozmawiać z wielebnym księdzem Janetką. Wiemy, że tu pracował przed księdzem, ale nie wiemy, gdzie go teraz szukać. — Taaak — przyglądał się im uważnie. — Dawna sprawa, powiada pan. — Dawna i smutna. Chodzi o to, że… — Nie! Jeśli to nie jest przeznaczone dla moich uszu i nie dotyczy mnie bezpośrednio, nie musi mi pan niczego wyjaśniać. Obawiam się jednak, że… no… chwileczkę, coś sprawdzę! Wstał i przeszedł w kąt, gdzie na stoliku stał zabytkowy telefon z ogromnymi widełkami. Wielki telefon ewidentnie wymagał wielkiego stolika. Wykręcił numer i czekał. — Dobrotka, pochwalony. Pochwalony… Siostro Mario, wielebny ksiądz Janetka ma u mnie gości, dwaj panowie chcieliby z nim porozmawiać. Dzwonię, czy… tak… nie… z pewnością to jest ważne i nie cierpiące zwłoki. Nie wiem, zapytam… Przykrył dłonią słuchawkę, po czym uświadomił sobie, że to zbędne. — Jeszcze dzisiaj? Odwiedzicie go jeszcze dzisiaj? — Jeśli niedaleko, to tak. — Parę ulic stąd. — To zaraz! Już do niego idziemy!

— Tak, przyszliby jeszcze dzisiaj, właściwie zaraz. Dobrze, powtórzę. A skoro już rozmawiamy, chciałbym zapytać, jak jego noga. Miło mi to słyszeć. I ja, i ja… Chwała Bogu… Z pewnością, dziecko. Z Panem Bogiem. Odłożył słuchawkę i podszedł do nich. — Wielebny ksiądz Janetka jest już stareńki i na zasłużonym odpoczynku. Nasz Pan jednak zgotował mu jeszcze jedną ciężką próbę, nim go powoła do siebie. W zeszłym miesiącu złamał nogę. Bardzo skomplikowane złamanie, bardzo bolesne, ale ksiądz Janetka jest silnym człowiekiem. Przeleżał w łóżku trzy tygodnie, zaczął chodzić dopiero niedawno i to tylko z pomocą sióstr. Znajdziecie go panowie w klasztorze Sióstr Miłosierdzia obok… obok… — Proboszcz zawahał się, jakby nie był nawet w stanie wypowiedzieć tego słowa. — Obok Bučáka, tak? — pomógł mu Krauz. — Bučáka! — jęknął proboszcz i przeżegnał się. Idea umieszczenia najgorszej speluny tuż przy wejściu do klasztoru pochodziła jeszcze z czasów, gdy klasa robotnicza wyrównywała rachunki z klerem, jak tylko się dało. Przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej dostał od nadrzędnych organów partyjnych specjalną pochwałę za ten genialny chwyt. Knajpie nadano dumną nazwę „U sióstr miłosiernych”, ale nikt nie mówił na nią inaczej niż „U Bučáka”. Dlaczego? Nikt nie wiedział ani się nad tym nie zastanawiał. Prócz nazwy mniszki dostały jeszcze jeden policzek. Co wieczór przed snem musiały wysłuchiwać wiązanek przekleństw i wyzwisk pijanych klientów, którym nie chciało się wracać do domu i pod ich oknami dopijali ostatnie piwa. Proboszcz wiedział, czemu się przeżegnał. Sodoma i Gomora. — Biedulki, Bóg je doświadcza co wieczór. Krauz przytaknął. — Słyszałem, że już niedługo. — Chwała Panu Bogu! Już niedługo! To gniazdo zepsucia wkrótce zlikwidują, a obiekt wróci w posiadanie zakonu. Chwała Panu Bogu! — Więc dziękujemy i idziemy. Ale jeszcze chciałem spytać… Czy ksiądz znał kościelnego, który tu pracował? Niejaki Klokner… Proboszcz potarł ręce splecione na stole, ścisnął je mocno i cicho powtórzył: — Klok… ner… Nie znałem… — Karol… — Karol… Nie… Ja tu jestem dopiero od trzech lat. — Pokręcił przecząco głową. — Nie znaliśmy się. — No to wszystko, wielebny księże! Idziemy. — Pan Bóg z wami, dobrzy ludzie. A może polecić ministrantowi, żeby was podprowadził? — Nie trzeba, Pan Bóg nam pomoże. Do widzenia! Proboszcz poczekał, aż się za nimi zamkną drzwi. Pochylony nad stołem patrzał przez okno, jak idą przez ogród i znikają w kościele. Powoli wstał, ukląkł przed wielkim Ukrzyżowanym. Zastygł na chwilę ze zwieszoną głową, a potem z głęboką zmarszczką na czole podniósł wzrok i zapytał szczerze: — Panie Boże, znów Karol… Kiedy to się skończy? Mieli niedaleko, więc zostawili auto i ruszyli piechotą uliczkami starego miasta. — Dwie sprawy — zaczął Krauz. — Słucham cię! — zachęcił go Burger. — Znał go, kłamał! — Chyba nie! Proboszczowie nie kłamią! Spytałeś go wyraźnie, czy go znał, i powiedział ci,

że nie! Może naprawdę go nie znał. Może tylko o nim słyszał albo czytał, albo… — Dobrze wiedział, co miałem na myśli! — Ale przed Bogiem jest czysty. Nie kłamał. Nie znał go osobiście, a ty dalej nie drążyłeś. Krauz przystanął. — A więc wracamy? — Po co? Zapamiętamy go sobie. — Dlaczego mi tego nie powiedziałeś, gdy byliśmy u niego? — Żeby odniósł wrażenie, że wystarcza nam jego odpowiedź, i… żeby coś zrobił. — Co zrobił? Nie rozumiem. — Nie zauważyłeś, jak mu zadrżały ręce, gdy wymówiłeś nazwisko Klokner? Może naprawdę nie znał go osobiście, ale z całą pewnością o nim słyszał! Zadzwoni do kogoś, do kogoś pójdzie, skontaktuje się z kimś… Komuś powie, że policja kryminalna zainteresowała się Kloknerem. I bardzo dobrze, niech coś zrobią, niech nas do kogoś doprowadzą! Obejdźmy dzisiaj ich wszystkich i dajmy do zrozumienia, że coś podejrzewamy. I ci, co trzeba, skrzykną się i coś wymyślą! A my będziemy ich śledzić. A ta druga sprawa, Richard? — Odetchnął, kiedyśmy powiedzieli, że jesteśmy z kryminalnej. Normalni ludzie reagują odwrotnie. — Pewnie złe doświadczenia z przeszłości. — Możliwe. — Jeszcze coś? — Nie. — Ja też mam jedną uwagę. — No, no! — Powiedział, że nie znał Kloknera, bo jest tutaj dopiero od trzech lat. To znaczy, że wie, kiedy Klokner tam był i kiedy zmarł. Myśmy mu nie podali żadnej daty. Znał ją już od dawna! Może naprawdę się nie zetknęli, ale coś o nim wie! — Bystra uwaga. Ja to przeoczyłem. — To przez ten upał. Nie martw się, brachu! Krauz znowu przystanął. — Ale jak chcesz się do niego dobrać? Myślisz o śledzeniu? — Też! — I o podsłuchu?! No to jestem ciekaw, kto nam to podpisze! Otworzyła im zakonnica, wysłuchała ich i potwierdziła. — Wielebny ksiądz Dobrotka już telefonował, wszystko wiem. Proszę tędy! Poprowadziła ich korytarzem z wysokim sklepieniem. Krauz zobaczył przez ogromną kratę, jak mniszki krzątają się po dziedzińcu i coś noszą. Książki, bieliznę, taborety… Zwykły dzień pracy. — Proszę, wielebny ksiądz Janetka za chwilę będzie. Wskazała krzesła i bardzo starannie zamknęła za sobą drzwi. Zostawiła ich, stojących pośrodku rozmównicy. Rozglądali się niepewnie, a Krauz spojrzał także na strop, czy nie zobaczy fresków Michała Anioła. Kamień i grubo kładziony tynk. Gdyby nie wielki stół z krzesłami i kilka fotelików pod ścianami, mógłby to być również loch dla skazanych na śmierć głodową. Wszechobecny krucyfiks powtarzał się w wielu wariantach. Drzwi otwarły się powolutku, a siostra podparła je ramieniem. Pomagała starcowi o kulach. Ze skupieniem obserwował podłogę przed sobą, a podniósł wzrok dopiero wówczas, gdy z ulgą osunął się na jedno z krzeseł.

— Aaa, wreszcie… — odetchnął i uśmiechnął się. — Dziękuję, siostro. Dziękuję, już dam sobie radę, dziękuję. — Cieszę się, wasza wielebność. Gdyby co, proszę zadzwonić. — Tak, tak. Zaczekał, by odeszła. Potem ich powitał. — Dzień dobry, panowie. Wybaczcie starcowi to teatralne entrée, ale w obecnych okolicznościach naprawdę inaczej się nie da! Telefonował ksiądz Dobrotka, że chcecie się ze mną spotkać. I że to sprawa niecierpiąca zwłoki. Proszę uprzejmie. A z kim mam honor? Krauz pokazał odznakę i przedstawił siebie oraz kolegę. Burger tylko stał i uważnie obserwował starca. Nie chciał popełnić błędu. Zależało mu na dzisiejszym spotkaniu. Stary człowiek, z pewnością po osiemdziesiątce. Włosy nieprawdopodobnie gęste i nieprawdopodobnie białe. Z przodu strzyżone na jeża, z tyłu, aż po kołnierz koszuli, pedantycznie ułożone. Niebieskie oczy obserwowały ich badawczo. Starzec też był ostrożny. Francuskie kule oparł o ścianę, a dłonie złożył jak do modlitwy. — Tak! Policja kryminalna… Obaj przysunęli krzesła, a starzec chcąc nie chcąc, stał się częścią trójkąta. Krauz w obawie, żeby czegoś nie zepsuć, pozwolił mówić koledze. — Proszę księdza, wydarzyła się szczególna rzecz. — Szczególna, mówi pan. Nie spuszczał z Burgera wzroku. — Tak, szczególna. — Burger też wpatrywał się w niego. Zdążył już zauważyć, że stare jest tylko ciało księdza. Detektywi spojrzeli po sobie. Krauz siedział wygodnie na krześle, łokciem wsparty o stół, z pochyloną głową. Gdyby mówili nieco ciszej, z pewnością by się zdrzemnął. Burger ściszył głos, bo w kamiennej izbie rozlegał się jak w trójnawowej świątyni, ale Krauzowi zasnąć nie pozwolił. — Szczególna. Przebudowują cmentarz Ondrejski. — Ondrejski, powiada pan. — Zaskoczenie było autentyczne. — I wykopali grób niejakiego Kloknera. Cisza. Niebieskie oczy nawet się nie poruszyły. — Karola… Kloknera… Jedna kula osunęła się. Niebieskie oczy drgnęły, jakby obok ktoś wystrzelił. Krauz poderwał się z krzesła i natychmiast podniósł. Proboszcz cicho podziękował. — Dziękuję, synu. — Nie ma za co, ojcze. — A w głowie miał wbity gwóźdź — ciągnął uparcie Burger. — Aaach! Gwóźdź! — Starzec znów spojrzał mu w oczy. — Tak, gwóźdź. Nastała cisza. Krauz miał wrażenie, że będzie musiał poprosić którąś z sióstr o sekator, aby przeciąć to coś między ich oczami. — Straszne! — odezwał się po chwili Janetka. Dopiero teraz spuścił wzrok. — Mam do księdza kilka pytań. — Słucham. — Znał go ksiądz? — Nie wiem, czy mówimy o tym samym, ale jeśli tak… To był mój kościelny. — Był to księdza kościelny. — Więc tak! Znałem! Chociaż znałem to wyraz raczej abstrakcyjny. Myśmy razem spędzili

najpracowitszą część naszego życia, wciąż razem. Więc jest to dla mnie straszliwa wiadomość… — Czy więc można powiedzieć, że znaliście się naprawdę dobrze? — Dobrze? — Życie prywatne, poglądy, mentalność… — Życie prywatne! Poglądy… To wasz słownik! Ja widziałem w nim dobrego chrześcijanina, który się nie poddał nawet w tych najgorszych czasach! Porządny człowiek, wszyscy go kochali. — No pewnie! Jeden z tych wszystkich z tej miłości bliźniego swego wbił mu gwóźdź w głowę. — Panie… — Burger… — Panie Burger! Ja już przeżyłem przesłuchanie na bezpieczeństwie, niejeden raz… Proszę pana o trochę taktu. — Przepraszam. — A nie, to pójdę się położyć, jestem już stary. Ruch uliczny i wydarzenia za oknami klasztoru już mnie nie dotyczą. Pan rozumie. — Tak jest. Proszę o wybaczenie. — W porządku. Proszę, niech pan mówi. — Ale faktem jest, że ktoś naprawdę wbił gwóźdź w jego głowę. Proboszcz zadumał się na chwilę. — Czy mogę o coś zapytać? — Ależ oczywiście. — Klokner umarł w maju osiemdziesiątego piątego. Okres obowiązkowego zachowania grobów wynosi dziesięć lat. Kto zezwolił na przebudowę cmentarza? — Zdarzyła się awaria. Tuż za murem stawiają wieżowiec, jedną z tych nowoczesnych budowli, do których nie jesteśmy jeszcze przyzwyczajeni. Podczas prac budowlanych doszło do dewastacji w rogu cmentarza. Uszkodzono podziemne instalacje, groziła katastrofa. Podczas likwidacji skutków administracja cmentarzy zwróciła się do firmy budowlanej o przeniesienie pięciu grobów z zagrożonej części w przeciwległy nóg. Wszystko odbywało się z zezwoleniem i pod dozorem kompetentnych urzędów, pilnuje tego również powiatowy sanepid, nie ma sprawy, mają na to papiery. — Na otwieranie trumien też? — To był kolejny wypadek, wielebny księże. Podczas ładowania trumny ze szczątkami Kloknera na samochód… ona spadła, rozbiła się i… potem ten gwóźdź odkryli robotnicy z budowy. — Wypadek… Starzec już nie bawił się w hipnotyzera. Wystarczyło mu kilka pierwszych zdań, by zrozumieć, że ten tu nie jest policjantem z dowcipów o tym, że muszą chodzić we dwóch, bo jeden umie czytać, a drugi pisać. Również ten drugi, który robi wrażenie, jakby drzemał, nie jest głupcem. Ma niebieskie oczy, przenikliwie niebieskie oczy. Proboszcz wiedział, że w niejednych okolicznościach mogą być niebezpieczne. Zadumany Janetka przyglądał się swoim palcom. — Wy jesteście z… — wymamrotał. — Z wydziału zabójstw… Traktujemy to na razie jako zabójstwo. — Zabójstwo! Karol i zabójstwo… Boże! Mógłby już wreszcie mieć spokój ten nieszczęśnik… Przez całe życie szczuty jak pies… — Księże proboszczu, między psem a człowiekiem jest ta różnica, że my nie mamy spokoju,

gdy tego drugiego znajdują z gwoździem w głowie. Przez chwilę panowała cisza. Potem wielebny ksiądz pochylił się i nacisnął przycisk, którego dotychczas nie zauważyli. Przy oparciu krzesła było małe, czarne pudełeczko. Weszła siostra. — Trochę wody… Tej mojej. Panom też? — Mineralną. — Więc poproszę całą butelkę, siostro. I trzy szklanki. Burger był zadowolony. Zanosiło się na dłuższe posiedzenie. Krauz przestał drzemać. On także zrozumiał, że udawanie byłoby nie na miejscu. — Żył sam — zaczął proboszcz. — Nie żył sam. Miał córkę — poprawił go Burger. — Córkę, już wiecie… — Już wiemy! — Chodzi mi o to, że żył sam na początku… Gdy tu przyjechał. — Aha! My jesteśmy dość wyczuleni na szczegóły, proszę księdza. — Wezmę to pod uwagę. Siostra z wodą weszła, nie pukając, przysunęła stolik do Janetki i nalała wszystkim. Napili się, bo było duszno. Woda przyjemnie chłodziła. Siostra pokłoniła się wielebnemu i wyszła. Wielebny trzymał szklankę w ręce. Przechylał ją z boku na bok. — Czy już wiecie, kiedy i skąd się tu wziął? — Myślę, że cały problem z gwoździem zaczął się wraz z jego przybyciem. Przybył tu po wojnie, z Ołomuńca. I… wiemy także inne rzeczy. Proszę wielebnego księdza, jeśli chce nas ksiądz egzaminować, nie wiem, czy coś osiągniemy. Nie chciałbym, abyśmy naszą rozmowę rozwijali w tym kierunku. Proszę nam wierzyć! My już naprawdę coś tam wiemy, i coś tam podejrzewamy! Ksiądz chce, aby nasze dzisiejsze spotkanie przebiegło w atmosferze katolicy kontra… my? Ja nie chcę! My chcemy tylko zamknąć tę sprawę. Proboszcz powoli skinął głową. — Jeszcze jedno pytanie… Wy już chyba nie jesteście komuniści. A może tak? Burger podniósł brwi ze zdziwieniem. — Ksiądz chyba żartuje! Czy będziemy jeszcze w to mieszać politykę? — Wszystko łączy się ze wszystkim. — Nie jesteśmy! Przed dwoma laty dali nam do wyboru: albo jedna legitymacja, albo druga. Albo partyjna, albo służbowa. Kto chciał, został, kto nie chciał, odszedł! Dzisiaj nie mamy z tym żadnych problemów i nie prowadzimy śledztw jako służba bezpieczeństwa, jeśli o to księdzu idzie. Prowadzimy śledztwa jako wydział zabójstw, a teraz konkretnie prowadzimy śledztwo w sprawie o zabójstwo przyjaciela księdza. Dlatego jesteśmy tutaj! To, że ksiądz był proboszczem, a ja… my policjantami już nie ma znaczenia. Chodzi o to, czy zechce ksiądz pomóc, czy… Był to przecież księdza człowiek. — Mój człowiek! Boże! Wasza retoryka! Jak długo robiłeś pan za starego reżimu? — Dwadzieścia lat. — I myśli pan, że już nie jest komunistą?! Po dwudziestu latach, z dwuletnią przerwą? — I za komunistów zajmowaliśmy się morderstwami. — I za komunizmu popełniali je… oni… — odparował proboszcz. — Chciał ksiądz powiedzieć — wy? Czyż nie? — Nie… oni! Wiem, co chciałem powiedzieć! Do was osobiście nic nie mam. Ale kto się w tym połapie? — Ksiądz też, jeśli zechce ksiądz słuchać! Ksiądz też się może w tym połapać! Ich już nie

ma, tylko my jesteśmy. — Pan się grubo myli. Burger pokornie schylił głowę. — Chyba księdza nie rozumiem. Gorycz, jaka przez księdza przemawia, jest oczywista… także uprzedzenie… Łatwo to pojąć. — Nie! Ależ nie! Ja już się tylko troszczę o swoje sprawy. — Ktoś musi się troszczyć o gwóźdź w głowie, choć stary! — Nawet gdy wszystko przykrył litościwy kurz niepamięci? — Nawet! Przykryła tylko cienka warstwa… — Aliena ne cures… Krauz ożył. To była jego działka. — Terentius powiedział, żebyśmy się nie wtrącali w cudze sprawy. Inaczej mówiąc: nie gaś, co ciebie nie pali. Tylko, że to jest! — Pochylił się bliżej. — To jest nasza sprawa! Terentius się mylił… Wielebny księże, my musimy gasić! Prawo nam to nakazuje! Janetka ze zdziwieniem podniósł wzrok znad swoich palców. Jego ocena niebieskookiego śpiocha była trafna. — Liznął pan filologii klasycznej? — Nie, tylko inspirują mnie mądrości starożytnych. I o ile to możliwe, w oryginale. To tylko takie nieszkodliwe hobby. — Alea iacta est… — westchnął wielebny. — I tu też ksiądz ma rację. Kości są już dawno rzucone, a my tylko patrzymy z wytrzeszczonymi oczyma, co nam pokazują. — Krauz się uśmiechnął. — Zna pan słownik cytatów łacińskich? — Znam! — Mądra księga! Pomoże panu w życiu rozwiązać niejeden rebus. — Wiem! I… chciałbym wiedzieć więcej. — I udowodniliście już Bogu… I sobie samym, że jesteście godni… Że umiecie… że możecie wiedzieć. I być wtajemniczeni? — Bogu? — nastroszył się Burger i przejął rolę Krauza. — Ksiądz chyba nie wie, z kim… o kim… mówi. I Bogu, i ludziom! Ten chłopiec przed kilkoma miesiącami ujął Bestię, która zabiła sześć kobiet i dziecko, a prócz tego to był zwyrodnialec, który po śmierci bezcześcił ich zwłoki. No, wszędzie… A… Bóg… miał naszym zdaniem półtoraroczny urlop, bo inaczej by do tego nie dopuścił! Czy uważa ksiądz, że wiemy? Że już wiemy? Że jesteśmy godni? Uważa ksiądz, że jesteśmy wybrani i już możemy wiedzieć… więcej? — Herculeus labor… przyznaję, ale nie powinniście bluźnić, przynajmniej nie przy mnie. — Nie będziemy bluźnić, tylko będziemy robić swoją robotę i wypytywać o gwóźdź. — Jesteście zbyt bezpośredni. Brakuje wam dystansu. Chyba przez niedostatek informacji. Ale i tak do niektórych pytań nie macie prawa. Po prostu nie macie prawa… Nie wolno… To było już dawno… — Siedem lat to dawno?! — zaatakował Burger. — Głupcy… Jakie siedem lat?! Ta sprawa jest dawniejsza, przynajmniej… Proboszcza chwycił atak kaszlu. Burger pomógł mu poprawić się na krześle. Napił się, z grymasem bólu wyprostował złamaną nogę i umilkł. Głowa opadła mu na piersi. — Dajmy temu spokój, panowie — odezwał się po chwili. Z jego twarzy biło zmęczenie. — Ja też znam jedną mądrość, wielebny księże. Ex nihilo, nihil fit… I dlatego tutaj jesteśmy! — nie dawał się Krauz. Burger pokwitował jego pomoc dyskretnym mrugnięciem. Nie miał pojęcia, o czym mówią.

Proboszcz speszył się, westchnął ciężko i rzucił smutne spojrzenie. — Pańskie nazwisko po starogermańsku znaczy krzyż. A z tym bywają jedynie problemy, młodzieńcze. — Zamyślił się. — Z panem będą same problemy… — powtórzył i westchnął. — Widzę to po panu. — Detektyw Krauz, żaden krzyż. I nie dźwigam go przez całe życie, jak to ksiądz utrzymuje w swoich kazaniach. Jestem ateistą, ponieważ obrazy, które Boże owieczki prezentują mi codziennie, nijak się mają do miłości bliźniego! — Dość — powstrzymał go Burger. Krauz kiwnął głową. — A więc… nic nam ksiądz nie powie? Janetka tylko pochylił głowę i mocno zacisnął palce. Kostki mu zbielały i zaczęły się trząść. Zebrał się w sobie, spojrzał na Krauza wilkiem i ostro go napomniał. — Panowie może niewinni, ale my, cała reszta, tak! To naiwne wyobrażenie, że można pozbyć się przeszłości, oddając legitymację. A prócz tego… Nie tyle chodzi o wasze czerwone książeczki. To wygląda nieco inaczej — dodał zmęczonym głosem i zamilkł. Było po nim widać, że nie jest w stanie się spierać, a jedynie w jego wnętrzu coś kołatało. Burger zaczekał, dał mu się wysapać. — Pańskie credo życiowe — mówił dalej ksiądz — to wypytywać, czy tak, młodzieńcze?! Inaczej, jak pan mówi, nic z niczego by pan nie wydobył. Tak mniej więcej patetycznie to pan ujął! Zazdroszczę panu drapieżności i pragnienia, żeby jeszcze czegoś dokazać. Jakże panu tego zazdroszczę! Ani Burger, ani Krauz nie mieli nic do powiedzenia. Milczeli. Wielebny też milczał i bawił się szklanką. Cierpiał. Siostra Maria, rozmawiając z Dobrotką, chyba nie powiedziała całej prawdy o stanie zdrowia Janetki. W kamiennych murach na chwilę zapanowała zgoda. Potem odezwał się proboszcz. — Nie chcecie wywołać konfliktu. To ładnie z waszej strony, że zwróciliście mi na to uwagę! Chcecie usłyszeć prawdę, powiedzieliście. Prawdę! Z krzyżami nie chcecie mieć nic wspólnego, chociaż nosicie je w nazwiskach i sercach i macie je wytatuowane na czołach, a i tak przed nimi się bronicie. Cynicy! Sięgnął po przycisk, ale rozmyślił się. — Saepe nihil inimicius homini quam sibi ipse! Wy dwaj jesteście największymi wrogami samych siebie! Wy właściwie nie chcecie usłyszeć prawdy, bo byście musieli się schować ze wstydu w mysią dziurę. A co do tego, jestem pewien, bo… — Zrobił pauzę i rzucił poważne spojrzenie na Bugera, jakby prosząc go o zrozumienie. — Jesteście porządnymi ludźmi i nie brońcie się przed tym określeniem, ja się na tym znam! Westchnął głęboko i poczekał, by do nich dotarło, co próbuje im powiedzieć. — Nie brońcie się! Jesteście porządnymi ludźmi! Widzę to! Ilu już ich miałem w konfesjonale… Pewnie ze sto tysięcy. Znam was! Wszystkich! I nie wpadajcie mi w słowo, lepiej słuchajcie! Chcecie usłyszeć prawdę? Tylko prawdę? Tylko czystą prawdę, nic więcej? Pochylił się do przodu i wylał trochę wody. Gwałtowny atak kaszlu wepchnął go z powrotem w krzesło. Uspokoił się i ciągnął: — I ja tego chciałem! Dokładnie tego samego, co wy! Z początku prawda interesowała mnie najbardziej ze wszystkiego! Dlatego ich o nią wypytywałem, każdego z osobna. I wiecie, co stwierdziłem?! Wiecie, co mi wyznali? Że każdy ją ma i nie trzeba ich za to sądzić ani im jej zabierać! Ma ją każdy, każdy swoją! Trzeba się przed nią pokłonić! Czy wiecie, czy w ogóle przeczuwacie, ile prawdy mają ludzie w konfesjonałach? Krauz dał się złapać, smutno pochylił głowę, Burger nie. — Prawdą jest to, że go zabili! Ksiądz jest człowiekiem, który całe swoje życie spędził

z ludźmi! Pracując z ludźmi! Czy ksiądz chce, żeby wśród nich pozostał jeden morderca… nie ukarany? — Jeden? Myśli pan poważnie? — Proszę księdza, proszę na Boga! Nie łapmy się za słówka! Jeden… ośmiu… trzystu… mnie, a raczej nam obu chodzi o Kloknera! Teraz chodzi o ten jeden jedyny przypadek! Możemy sobie pomóc, a plugastwo wypłynie na powierzchnię! Proboszcz gestem poprosił o wodę. — Deus vult! — westchnął. — Woli boskiej trzeba czasem pomóc, wielebny księże, trzeba pomóc! Tym razem to ja doszedłem do tego po latach pracy w wydziale zabójstw. — Bóg jest wieczny i nie potrzebuje pomocy. — Ale ja owszem. Nie chcę się wtrącać księdzu do jego rzemiosła, księdza przełożonym też nie. Interesuje mnie tylko to jedno morderstwo, możemy się w tej sprawie dogadać? Klokner! Nic więcej! Przed chwilą mówił ksiądz, że zabili go oni. Kim są ci oni? — Nie! Tak nie powiedziałem! I nie miałem na myśli nikogo konkretnego! — zaprotestował proboszcz. — Zasugerował ksiądz. — A, to co innego! Proboszcz spojrzał pod stół. Długo milczał. Posmutniał. Już nie był skłonny do rozmowy. Już nie miał ochoty badać przeciwnika i przygważdżać go łacińskimi cytatami. Już nie miał ochoty… na nic. Rezygnował! Krauz z Burgerem nie pojmowali, dlaczego. Nie rozumieli go. Odchylił się do tyłu i mocno zacisnął wargi. Krauz zauważył jego spojrzenie skierowane pod stół, ale z niczym go nie kojarzył. — Przybył po wojnie… — zaczął Burger, aby go zachęcić. Proboszcz milczał. Zmarszczył czoło i pokręcił głową. — Nie mamy tyle czasu — szepnął. — Nie da się od wojny… Burger uniósł brwi. Dlaczego szeptał? — Czemuż by nie? Mamy czas! A od kiedy się da? — chciał kontynuować, ale w oczach proboszcza zobaczył strach. Teraz dopiero do niego dotarło! Nie są tu sami! — We wtorek czternastego maja tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego piątego aresztowali go funkcjonariusze ŠtB… — Proboszcz zrobił rozpaczliwą próbę, ale detektywom nie było dzisiaj sądzone poznawać, a poznać już wcale nie. Drzwi otworzyły się gwałtownie i do środka wkroczyła korpulentna kobieta w habicie. Zachowywała się jak u siebie w domu. Za nią sześciu mnichów. Wysocy, bardzo wysocy chłopcy. Jeden z nich pchał wózek inwalidzki. — Proszę wybaczyć, ale wielebny musi wziąć zastrzyk. Posłuchanie skończone. Burger wstał. — To nie jest posłuchanie! Przesłuchujemy świadka. — Już nie! Doktor powiedział, że musi iść! To dla jego dobra. — Doktor praw czy medycyny? — warknął Burger. — Co pan sobie wyobraża?! — zabulgotała i wróciła do drzwi. — Idziemy! Otworzyła je na oścież i przytrzymała plecami. Sześciu mnichów obstąpiło proboszcza i przeniosło jak piórko na wózek inwalidzki. Nawet nie mruknął. Nie protestował. Jedynie oblał sobie szlafrok wodą mineralną. — Qui metuens vivet, liber mihi non erit unquam… alex argentum… — wyszeptał, gdy mijali Krauza. Smutno na niego popatrzał. Ich niebieskie oczy się spotkały.

Krauz usłyszał ostatnie zdanie, ale jego marna znajomość łaciny nie wystarczyła, nie zrozumiał. Siedział cierpliwie i czekał, aż podjadą do drzwi i nie będą przez chwilę zwracać na niego uwagi. Błyskawicznie sięgnął pod stół i obmacał blat od spodu. — Proszę również panów, żebyście już wyszli. Wstali, a opryskliwa kobieta pokazała im drogę do wyjścia. Stali przed klasztorem, słońce paliło wściekle. Nie potrzebowali trenować pływania synchronicznego — odruchowo skręcili do Bučáka. — Dzień dobry, panie inspektorze — pozdrowił ich kurdupel przy ladzie. — Dzisiaj mam… stawiam wam piwo, za to poprzednie. — Spadaj, Moko, nie jestem dziś w nastroju — uciął Burger. Moko zniknął w głębi lokalu, a Krauz obserwował kątem oka, jak towarzystwo siedzące przy jego stole podniosło się i sześciu absolutnie niewinnych wyrostków żwawo wymaszerowało na zewnątrz. Uczynili to zaraz po tym, jak Moko coś im szepnął. Nawet nie dopili. Moko też się zmył na wszelki wypadek. Skoro Burger nie był w nastroju… Po co drażnić grzechotnika bosą nogą? — Cześć, Pitkin — Burger pozdrowił bufetowego. Mężczyźni przy bufecie rozstąpili się z szacunkiem. — Cześć… że też cię widzę. Masz ochotę? — odpowiedział mężczyzna w fartuchu, mniej więcej rówieśnik Burgera, skupiony na swojej robocie. Krauz się uśmiechnął, starego brzuchatego bufetowego z płaską czapeczką na głowie i fartuchem do kolan nie widział już kopę lat, ostatnio w Pradze „U Kocoura”. — Dwa. — Proszę. — Ile? — Miej to gdzieś, komisarzu. — Dzięki! — Zostaniecie tutaj? — Czemu pytasz? — Bo jeśli tak, to za chwilę będzie tu pusto, mogę zamknąć i wyjść na przerwę obiadową. Mężczyźni przy bufecie, którzy wpadli tylko na jedno piwo i nie chcieli usiąść, wybuchnęli śmiechem. — Wypijemy i pójdziemy! Powiedz to tym chłopakom. Nie wyganiaj ich niepotrzebnie, żebyś nie był stratny. — Dobra wiadomość. — A jutro przyjdziemy tutaj z policją gospodarczą — wymamrotał Burger. — Do dupy z taką wiadomością. Aż do tej chwili cię lubiłem… Burger machnął ręką. Mężczyźni przy bufecie mało się nie posikali ze śmiechu. Jeśli taki macher jak Burger robił sobie żarty, wypadało się śmiać. Siedli w rogu, przy dwuosobowym stoliku. Chłopcy siedzący przy sąsiednim stole wzięli kufle i przenieśli się do przodu. Burger z aprobatą skinął głową. Wreszcie mogli porozmawiać. — A ja… kiedy…? — spytał Krauz. — Już cię zauważyli! Poczekaj! Rok, dwa… Trzymaj się mnie, a to samo przyjdzie, nawet nie będziesz wiedzieć, kiedy. — Chciałbym wiedzieć, kiedy i ja rozpędzę ich samym spojrzeniem. — Mówię ci, czekaj! Wiesz, co powiedział Robert Redford? — No?

— Tak długo grałem podrzędne role, aż mnie dostrzegli. — To powiedziała Sofia Loren! — No i co? Co za różnica. Zauważyli ją? — Też prawda! Burger napił się i głośno przełknął. Piana pociekła na dolną wargę, wytarł ją wierzchem dłoni. — No… — Zaczekaj! — zatrzymał go Krauz. — Chcę coś zanotować, póki pamiętam. — Co? — To, co mówił na końcu. Krauz też się napił i wyjął mały notes. Zaczął pisać: Kvi metunes vivet, liber mihi non erit unkvam alex argentum. — Dobra jest, mam! — Pokaż. Burger wziął notes i przeczytał niezrozumiałe bazgroły. — Wiadomo, Riško, że masz dobrą pamięć, ale nie mam pojęcia, na co ci potrzebna ta bzdura. Czy wiesz, co to znaczy? — Nie, znam po łacinie kilka nazw zwierząt i kilka mądrości dawnych filozofów, to wszystko. Tego nie umiem przetłumaczyć. Na razie. — To lepiej mi powiedz, jaki jest twój pogląd na wielebnego. — Pogląd, że więcej nam zasugerował, niż powiedział, a raczej, dokładnie mówiąc, w ogóle niczego nam nie powiedział! On nam tylko dawał do zrozumienia! — Dlaczego? — Bo… wciąż się wiercił, a gdy przyszło co do czego, zwinęli go i zabrali. Moją uwagę zwróciły tylko dwie rzeczy… — Jakie? — Pod koniec dziwnie popatrywał pod stół. — Starcy mają to w zwyczaju. — Obmacałem tam. — I co stwierdziłeś? — Nic szczególnego, tylko jakieś kabelki. — I według ciebie to nic szczególnego? Czego się spodziewałeś, studia nagrań z pulpitem i reżyserem dźwięku? — Nie wiem. Powinniśmy tam wrócić i to przebadać. — Wybij sobie z głowy ten pomysł! To była premiera i zarazem derniera. Już się do niego nie dostaniemy. Schowają go. — Gdzie by go mogli schować? Świat jest mały. — Ale nie klasztorne katakumby. — Nie dramatyzuj. — Jak uważasz! A druga rzecz, na którą zwróciłeś uwagę? — Co powiedział na pożegnanie. — Przecież mówiłeś, że nie rozumiesz! — Nie rozumiem. Ale jak on to powiedział i… jak na mnie spojrzał… On… — Fantazja jest dobra dla literatów, nam tylko przeszkadza, a ty, Riško, nie jesteś literatem i nigdy nie będziesz. — Jak to, przeszkadza?! Sam mówiłeś, że bez niezbędnej dawki fantazji nie da się porządnie określić żadnego miejsca zbrodni i…

— To wyobraźnia i fantazja innego rodzaju, a ty mi tu wierszyki układasz i opowiadasz pierdoły jak zakochany szczeniak. Jak na mnie spojrzał… Boże! — No to nic! Tylko, że wydało mi się to interesujące. — Trujesz… Lepiej wymyśl, co dalej. — Jeszcze po jednym. — Niezły pomysł. Pitkin… — Burger pochylił się i wyciągnął w stronę bufetu dwa palce jak znak zwycięstwa. — I powinniśmy jeszcze odwiedzić wdowę po Kovalskim. — Ale to zabawa w ślepą babkę, wiesz o tym, prawda? — Wiem, Edo… Czy masz coś lep… lep… lep… sze… — Krauz nie dopowiedział. Konusowaty mężczyzna z tatuażem na karku wyszedł z toalety. Żaden z detektywów go nie zauważył. Burger zapalał papierosa, a odłamana główka zapałki spadła mu na krocze. Gdy jej szukał, Krauz chciał kichnąć, zmrużył oczy. Głupi zbieg okoliczności. Zauważyli go, gdy Krauz zrobił apsik, a konus wrzasnął: „A masz, ty kurwo policyjna!” i kuflem z sąsiedniego stołu walnął Burgera w głowę. Krauz się zwinął, zrobił zamach nogą i podskoczył. Trafił go w kolano. Mężczyzna osunął się na ziemię przy drzwiach toalety. Błyskawicznie osłonił głowę, żeby nie nadziać się na pięść Krauza. Podbiegli mężczyźni stojący przy bufecie i sam bufetowy. — Rany boskie, ale idiota. Odbiło ci, Kýblik? Debil! Ożeż ty, dzwońcie po karetkę. Zadzwońcie na policję. Edo, wybacz… Mężczyźni przekrzykiwali się wzajemnie, a jedynie Krauz wiedział, co w tej chwili należało zrobić. Zaczekał, żeby facet się dźwignął, podparł łokciami i usiłując wstać, odsłonił głowę. Wtedy zamachnął się porządnie i dał mu w dziób. Tamten potoczył się z powrotem i nie wstawał. — Serwetki! — rozkazał Pitkin, gdy zauważył, że Burgerowi przez palce zanurzone we włosach spływa krew. Dwaj mężczyźni podbiegli do bufetu. — W dupie mam karetkę, nic mi nie jest — bełkotał Burger, ale serwetki w jednej chwili były całe czerwone i trzeba było przynieść następne. — Pokaż. Krauz odsunął mu ręce z ciemienia, ale gdy zobaczył włosy zlepione ciemną krwią i ranę, tylko zaklął. — Kurwa! No to mamy, ożeż ty! Zaczekaj tu, idę po auto, zawiozę cię na szycie. — Żadne szycie! Zabraniam. — No więc tego rozkazu, kolego, chyba nie posłucham. Możesz mnie postawić do raportu. Wrócił po kilku minutach i ignorując kolejny zakaz wjazdu, zatrzymał się przed samym wejściem do knajpy. Gdy wychodził, podpierając rannego kolegę, poradził bufetowemu: — Nie dzwońcie na policję, my jesteśmy policjanci. Jeszcze tu wstąpimy. Tym razem to nie dowcip. Nikt się nie roześmiał. Nim Krauz podjechał autem, wytatuowanego mężczyznę postawili w kącie. Pilnowali go dwaj ochotnicy. Gdy detektywi wyszli, wszyscy z zakłopotaniem wpatrywali się w nieszczęśnika. — Nie rozumiem, czemu go nie zwinęli. Przecież mają go tu jak na patelni — mruknął ktoś z tłumu. — Ja rozumiem. Zostawcie go, niech spływa. — Doświadczony bufetowy machnął ręką i wrócił do pipy, jakby nic się nie wydarzyło.

7 TO NIE BYŁO NIC POWAŻNEGO. Trzy cięcia na ciemieniu. Nie poszli do szpitala Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, bo musieliby napisać meldunek o zdarzeniu, wypełnić druk o wypadku przy pracy, iść do raportu do szefa, potem do dyrektora, potem do najwyższego. I każdemu od nowa wyjaśniać, że się nie włóczyli, że byli tam służbowo, że naprawdę pracowali nad morderstwem i… Krauz zawiózł Burgera do znajomego lekarza. Ten zaszył ranę, prześwietlił, czy wewnątrz nie ma urazu, i poradził mu, aby na dzisiaj to zabandażował, poszedł do domu i się położył. — Stracił pan przytomność? — Nie! — Pamięta pan wszystko? — Pamiętam! — Miał pan wymioty? — Nie! — Ma pan zawroty głowy? — Nie! — Widzi pan podwójnie? — Nie! — Trafi pan palcem w czubek nosa? — Trafię! — Więc proszę to zrobić. Taaak… W porządku! Niech pan jeszcze podejdzie do drzwi po tej szparze w linoleum. — Mam pana w nosie. — Tak… Dopiero teraz wierzę, że jest pan całkiem zdrów i wszystkie klepki ma pan na swoim miejscu! — orzekł doktor i wyszczerzył zęby. — Szczerze mówiąc, ja też bym nie biegał po pęknięciu w linoleum! Ale gdyby w nocy chwyciły pana jakieś bóle albo krwotok z nosa czy z ucha… natychmiast wzywać pogotowie, jasne? — Jasne. I dziękuję, doktorze. — I dzisiaj żeśmy się nie widzieli! — dodał Krauz. — Nie widzieli! — zgodził się doktor. — I nie będziesz o tym gdakać! — Nie będę! — Dotrzymasz ślubu milczenia! — Dotrzymam! — Siostrzyczkę opracujesz sam i jej to wyjaśnisz! — Opracuję! — A koniak dostaniesz dopiero jutro! — Dostanę! — No to i ty jesteś przebadany. Może następny? — Następny, proszę! Roześmiali się, skinęli na pożegnanie i było po wszystkim. Burger też chciał się roześmiać, ale zakłuło go w ciemieniu, więc tylko skrzywił się boleśnie. — Gdzie Burger? — zapytał Mayor.

— Šaňo… Nie uwierzysz mi, ale Eda rozbolała głowa, więc wysadziłem go przed domem, niechże dojdzie do siebie. — Głowa… powiadasz. Czemu miałbym ci nie wierzyć? — Bo jesteś policjantem. Po obiedzie Krauz wrócił do wydziału sam, żeby złożyć szefowi raport o przebiegu śledztwa. Dokładniej mówiąc, najpierw chciał mu się wymknąć, ale Mayor go wypatrzył w kancelarii, a potem już nie miał innego wyjścia, niż… improwizować. — Coście stwierdzili? — Że trzy dni przed śmiercią zwinęła go policja. Zgadnij, która! O sekcji ani o oględzinach zwłok nie ma żadnego pisemnego protokołu. Kto wydał zezwolenie na pochówek, nikt nie wie. Kto go pochował, już nie stwierdzimy, kierownik cmentarza nie żyje. Jutro pójdę do wdowy albo do kogoś z rodziny, czy przypadkiem nie zostawił po sobie jakichś pamiętników. — Bzdura. — Też tak uważam, ale poza tym nic nie mamy. Rozmawialiśmy z dwoma proboszczami. Z jednym zamordowany pracował, drugi znał go tylko ze słyszenia. Obaj zachowywali się bardzo dziwnie. Coś wiedzą, ale stwierdzimy to dopiero… Zadzwonił telefon. Krauz sięgnął, ale Mayor był bliżej. — Mayor… słucham… tak… nie jestem u siebie, tylko u Krauza w biurze. W porządku, przełączcie mi go tutaj, czekam, cześć! Nie… nie słyszałem. Krauz jest tutaj pół metra ode mnie. — Mayor ucichł, długo słuchał, a potem krzyknął: — Burger?! Odwrócił się gwałtownie i wytrzeszczonymi oczyma gapił się na Krauza. Ten coś bazgrał w notesie. — Dobrze, sprawdzę. Ale na razie nigdzie tego nie wysyłaj. Mayor odłożył słuchawkę i uniósł brwi. Poluzował krawat. — Znowu kłamałeś! — Nie kłamałem. Naprawdę bolała go głowa. — Ale od czego, tegoś mi nie powiedział! — Nie, ale nie kłamałem. — Nie! Ty nigdy nie kłamiesz! Ty tylko… zapominasz dopowiedzieć, co? Boże jedyny! Ja cię kiedyś… raz a dobrze! A teraz coś ci powiem i nie zapomnę dopowiedzieć. Jak się o tym dowie kierownik i będzie opieprz, rąbnę ci taki procent z pensji, że się zwiniecie w pasie… obaj! Mayor sapał ze złości. — Nie dowie się, jeśli mu nie powiesz. — Nie wnerwiaj mnie! Co ja?! Już całe miasto o tym trąbi! Burgera postrzelili, a ty w szpitalu w paru kawałkach! — Mayor rozwalił się na stole i z niedowierzaniem pokręcił głową. — Ty… Nie dokończył, bo gwałtownie otwarły się drzwi. Do środka wpadł gruby Váňa i wrzasnął: — Kurwa, chłopy… Burgera postrzelili! — Wy… no… cha… — wycedził Mayor. Váňa spojrzał na nich niepewnie, wycofał się. Jeszcze zdążył syknąć do Krauza: — A ciebie podobno skopali jak psa i leżysz pokiereszowany w szpitalu. Mayor opanował się i zapytał słodkim głosem: — Powiedz mi jedno… Co ja mam z wami robić?! Richard! Bijecie się w karczmie jak menele. — Nie biliśmy się, Eda bili. — A ty tylko tam sobie stałeś, tak? I temu, co go bił, klaskałeś do taktu, tak?! Mam w to uwierzyć?!

— No… trochę go… — Mogę to sobie wyobrazić! — Nic mu się nie stało. — Mam nadzieję! I ty miej nadzieję! Módlcie się! — złościł się Mayor. Krauz wolał nie odpowiadać. Potem się rozmyślił. — Jeszcze ty mi wyjeżdżaj z modlitwami! Właściwie przez nie… to znaczy przez proboszczów to wszystko się stało. Ale à propos, skoro jesteśmy przy proboszczach, chcielibyśmy załatwić jeden podsłuch telefonu proboszcza. — Czy ty jesteś normalny?! Chcesz mnie wpienić?! Nic mi nie mówisz o sprawie, a zamiast tego wyskakujesz z taką chujozą! — Uspokój się, proszę cię, przecież nic takiego się nie dzieje! Wyszliśmy z klasztoru i zaszliśmy do Bučáka na jedno zimne piwo. Jakiś podziarany kurdupel nie zdzierżył, złapał kufel z sąsiedniego stołu i gdy przechodził obok, walnął Eda po łbie. Trzy cięcia, nic więcej. Jutro będzie jak trza. — A twoje zachowanie tam? — Dostał dwa razy w dziób i tyle. Żadnej krwi, żadnego złamania. Mayor świdrował go oczyma. — Jeśli będą z tego jaja i będę chciał was kryć… podkreślam, jeśli będę chciał was kryć, to muszę znać prawdę. — Wiem. Teraz ją znasz. — Całą prawdę! — Znasz całą prawdę! — W porządku. Znasz go? — Ja nie, ale Edo tak. I może Hanzel. — Dobra. — Kto nas zakapował? — Nieważne! — A co z tym podsłuchem? — Poważnie myślałeś? Podsłuchiwać proboszcza?! W tej sytuacji politycznej?! Teraz będą rządzić, a nie latać na przesłuchania. Czasy się zmieniły. — Znam taką śpiewkę! — Teraz Krauz się rozzłościł. — Jakie czasy? Jak się zmieniły? Tak, że w nowej sytuacji politycznej nie trzeba już szukać morderców? Mayorowi nabrzmiały żyły na karku, odszedł od stołu i zbliżył się do drzwi. — Na wszelki wypadek napisz raport o dzisiejszym incydencie. Na razie schowaj go w szafie. A ja pójdę zażyć nitroglicerynę, zanim mi aortę rozerwie. — Przynieś i dla mnie. Mayor wolał wyjść, ale by zaznaczyć, kto tu rządzi, trzasnął drzwiami, aż tynk się osypał. Potem przyszedł Hanzel. Także Váňa się odważył. Weszli ostrożnie. — Różności gadają na ulicach Naszego Miasta. — zagadnął Hanzel. Krauz machnął ręką i wolał nie odpowiadać. — Możecie mi… — Jak na zatłuczonego na śmierć jesteś całkiem dziarski i bezczelny… Twardy dziób! Do końca czasu pracy właściwie już nic się nie wydarzyło, tyle że Váňa zjadł półkilogramowy słoik dorsza, bo jakoby pokłócił się z żoną i nie był pewien, czy będzie mieć w domu ugotowane. Ale to nie było nic nadzwyczajnego.

8 W NOCY KARETKA ZAWIOZŁA BURGERA do szpitala. Jego żona natychmiast zadzwoniła do Krauza. Ten dalej. Nikt nie zwracał uwagi, że było wpół do drugiej nad ranem. Wiadomość niosła się z szybkością błyskawicy. Rano przyszli godzinę wcześniej. Siedzieli w kancelarii. Zaczął Mayor. Mówił do Krauza. Ostrym tonem, nie znoszącym sprzeciwu. — Natychmiast wypiszesz dwie karty urlopowe, dla siebie i dla Eda… na wczoraj. Byliście w knajpie tylko jako turyści, jasne? W ramach czasu wolnego! Jakby to trafiło na inspekcję, musicie być kryci. Wczoraj zlekceważyliśmy całą sprawę, bo rzecz wyglądała na banalną, ale dzisiaj mogliby naszą obsuwę tłumaczyć po swojemu. Musimy już grać według wczorajszej partytury i dograć ją do końca! — Jasne. Krauz spokorniał, a wczorajszy humorek gdzieś się ulotnił. — Dalej, dwaj do szpitala. Chcę mieć natychmiast szczegółową opinię lekarską, co się stało, a przede wszystkim… co się może stać! Jeśli grożą komplikacje, trzeba wszcząć sprawę karną o uszczerbek na zdrowiu i koniecznie znaleźć tego zasranego śmierdziela. Ale to dopiero potem. Najpierw potrzebna mi ta opinia i co mu może grozić. — Ja tam skoczę. — I ja… — dorzucili Kuky i Váňa. Kukiemu skończył się urlop, a Canis wolał go przerwać, gdyby udało mu się załapać do wąskiego kręgu wtajemniczonych i zaangażowanych. — Ivan, ty polecisz. — Jeszcze… — próbował Krauz. — Po co dramatyzować ze sprawą karną… będzie to wykroczenie przeciwko porządkowi publicznemu, jakieś chuligaństwo. Dostanie trzysta koron mandatu i wszyscy nas wyśmieją. Nie znacie prawa?! — Tu może chodzić o atak na funkcjonariusza państwowego — oponował Mayor. — To czterysta… A atak na funkcjonariusza państwowego nie przejdzie. Wczoraj mieliśmy urlop, zapomniałeś? — Nie gadaj! Dzisiaj pracujemy według mojego scenariusza, więc… Mayor rozdzielił zadania, wybiegli. Gdy przed wpół do ósmą koledzy zaczęli schodzić się do pracy, ich już nie było, a kiedy pojawił się dyrektor, wszyscy tylko się uśmiechali. Váňa i Kuky wrócili o dziewiątej. Spiskowcy już niecierpliwie czekali na nich w kancelarii. — W domu tylko zasłabł i zakręciło mu się w głowie, więc wezwali karetkę. Za godzinę będą mu robić jakieś specjalistyczne badanie głowy, jakimiś promieniami, ale wstępnie nie widzą tego tragicznie. Żadnej krwi, żadnych objawów krwotoków wewnętrznych, myślą, że to tylko lekki wstrząs mózgu. Zatrzymają go parę dni na obserwacji. — Macie tam wrócić za godzinę i przynieść wyniki tego specjalistycznego badania. Urlop mu przedłużymy na cały pobyt w szpitalu, na razie u góry nikt nic nie wie i niech tak zostanie. Jeśli się potwierdzi, że to tylko lekki wstrząs mózgu, najgorsze za nami. Inne wnioski… nie? To rozejść się! — Ale my tu jesteśmy u siebie — zauważył Krauz. — Aha! No to ja wychodzę! I Mayor wymaszerował z kancelarii. Nie trzasnął drzwiami. Teraz szło o dobre imię całego wydziału zabójstw, a więc dobre imię każdego z nich. Kończyły się emocje, dowcipy

i zuchowatość, a zaczynała twarda logika, znajomość przepisów i wykonywanie poleceń. Przez chwilę obserwowali błyszczący lakier na drzwiach i chromowaną klamkę. Plecy Mayora jakby się w nich odbiły. Potem Váňa wyjął drugie śniadanie i zaczął ucztować. Żona mu w nocy wybaczyła i z samej miłości zapakowała jedzenia na trzy dni. Kuky się przysiadł i bez pytania wziął plasterek sera, salceson i dwie kromki chleba. Z zapasów nic nie ubyło. Hanzel z Krauzem nawzajem sobie przypalili i wygodnie rozwalili się na krzesłach. Canis sięgnął po gazetę Hanzla i pogrążył się w lekturze. Pierwszy zaczął Krauz. — Kto to? — Eduard Stojka, zwany Kýblik — odpowiedział Hanzel. Krauz pokręcił głową. — Edo walnął Eda. — I Edo walnie Eda… chyba… — stwierdził Canis i nawet nie złożył gazety. Nastało milczenie. — Albo… nie będziemy czekać — wymamrotał Krauz. Nikt się nie odezwał. Hanzel wstał, otworzył szafkę, poszperał w niej i wyjął notes. Wrócił do stołu, przekartkował, wykręcił numer. Wszyscy wiedzieli, że nie jest to nikt ważny, bo te naprawdę ważne numery każdy detektyw miał w głowie. — Cześć, Oto. Tak, to ja! Słuchaj… nie… Nie musimy się spotykać! Wystarczy przez telefon. Co ci mówi ksywka Kýblik? Tak, mały Edo. Wytatuowany na karku, to on. Słucham. Słuchał długo. Notował. Nikt nie pisnął, nawet Váňa przeżuwał po cichu. — Dzięki. — Hanzel odłożył słuchawkę. Chwilę czytał, co zanotował, po czym zaczął jak nakręcony: — Już od pół roku wali herę. Jest nieobliczalny i agresywny, koledzy od niego uciekają jeden po drugim, bo są z nim problemy. W tylnej kieszeni dżinsów nosi sprężynowiec. Alicji, tej garbatej kurewce z Krížnej, niemal oderżnął sutek tylko dlatego, że mu się wydawało, że za długo paprała się z fają. Ma trzy ćwierci do śmierci, leci na dno. Handluje na lewo wszystkim, co się da, i w każdą sobotę o szóstej chodzi z towarem na bazar. Mieszka na Veternej osiem w suterenie z tą małą doliniarką Zuzą, co utyka. Puścili ją z amnestii dwa lata temu. Nikt się nie odezwał. Canis złożył gazetę. Kuky odłożył dwie zlepione kromki na stół i zatarł ręce. Váňa przełknął i doceniając powagę sytuacji, niczego nie włożył do ust. Hanzel zapetował i spojrzał na Krauza. Wszyscy… patrzeli na Krauza. Znów nikt się nie odezwał. — To ja do niego zadzwonię. Z pamięci wykręcił numer. — Cześć, Richard. Tak, ja! Słuchaj. Masz jeszcze białą sukę, wiesz… bez tylnych drzwi, mniejszą, z bocznymi przesuwnymi? Potrzebowałbym ją na piątek wieczorem… W sobotę przed obiadem. Nie skucz, ja ci ją dotankuję. No to stoi, nie?! Dłużej na pewno nie! Cześć! Krauz skończył i zmęczony przetarł czoło. Nadal panowała cisza.

9 KRAUZ ZOSTAŁ BEZ PARTNERA. Z sześciu zadań, które sobie wyznaczyli z Burgerem, zostało mu jeszcze jedno — sprawdzić rodzinę Kovalskiego, czy nie wiedzą czegoś o pogrzebie. Krauz był świadom, że kolejne dwa zadania nie są dopięte na ostatni guzik — nie znaleźli córki Kloknera i nie posunęli się ani o krok, by wyjaśnić okoliczności jego aresztowania. Ale te sprawy chciał odłożyć do czasu, gdy Burger stanie na nogi. Zatelefonował do administracji cmentarza, pingwin dał mu adres wdowy po Kovalskim. Nikogo nie było w domu, dla wielu ludzi były to zwykłe godziny pracy. W bramie bloku w gablocie przeczytał ważną informację. Dozorca Ján Suchý, I piętro, m. 3. Krauz wbiegł po schodach i zadzwonił. Miał szczęście, pan Suchý właśnie się wykąpał i owinięty w ręcznik nie wahał się otworzyć. O pani Kovalskiej mógłby rozprawiać w nieskończoność, w samych superlatywach, takich kulturalnych lokatorów ze świecą szukać, ale Krauz zadowolił się informacją o wodociągach, gdzie była sekretarką jakiegoś wiceprezesa. Znów miał szczęście, bo wiceprezes był w podróży służbowej, a sekretarka nie miała nic do roboty. — Przejdźmy do sali konferencyjnej, tam będziemy mieć spokój. Usiedli w wygodnych fotelach. Dopiero teraz uświadomiła sobie, że gość to zawsze gość, nawet gdy ma rewolwer i odznakę. — Przepraszam. Może kawy, herbaty? Starannie zadbana dama pod pięćdziesiątkę uśmiechnęła się i chciała wstać. — Nie! Proszę sobie nie robić kłopotu. Wiele czasu pani nie zajmę, tylko parę pytań i pójdę. Naprawdę dziękuję! — Proszę. W napięciu ściskała oparcie krzesła. Cóż, detektywi z wydziału zabójstw nie bywali u niej codziennie. — Ja… my… prowadzimy jedno dziwne śledztwo. Krauz zaczął trochę niepewnie, bo peszyły go jej migdałowe przenikliwe oczy i długie szczupłe nogi ze szpiczastymi kolanami, które ustawiła w jego stronę, jakby w odruchu samoobrony. Opowiedział jej, jak dotarli do trupa z gwoździem w głowie, i wyjaśnił związek z jej ówczesnym mężem, który w tym czasie był kierownikiem cmentarza. Chwilę siedziała nieporuszona, mierząc go badawczym wzrokiem. Krauz miał nieprzyjemne wrażenie, że nawet go nie słuchała, taką miała dziwną minę. — Pan… naprawdę jest z policji? — Tak, przecież pani pokazywałem. — Czy może mi pan jeszcze raz pokazać legitymację? — Naturalnie! Krauz pokazał, nie przestając się dziwić. — I mówi pan, że to było w osiemdziesiątym piątym? — Tak. — W maju? — Siedemnastego… Zmarszczyła czoło, badała go. — Czy coś przekręciłem albo się przejęzyczyłem? — Nie, tylko dziwi mnie, że przychodzi pan dopiero teraz, przecież ja wam ten list zaniosłam już dawno temu.

— List… Przepraszam, chyba się nie rozumiemy. — Pan nie przyszedł z powodu tego listu? — Nie. A dokładniej mówiąc, nie mam pojęcia, o czym pani mówi. — Dziwne. — Przygryzła wargi i rozmyślała. — Proszę pani, czy ten list ma związek z moim śledztwem? — Dotychczas myślałam, że nie, ale… po tym, co mi pan powiedział… — A… czy mogłaby pani mi to wyjaśnić? Potarła dłonie w zamyśleniu. — Wie pan, ja… się trochę boję. Teraz, gdy zaczynam rozumieć wszystkie zależności… — Jakie zależności? — Mówi pan o morderstwie. — O możliwym morderstwie. — I moim mężu. Ja… obawiam się… — Jesteśmy tu tylko my, a ja pani ręczę, że zostanie to między nami. Z dziennikarzami nie współpracuję, na przesłuchanie pani nie ciągnę. Jestem tylko ciekaw. — Ciekaw, mówi pan. Ja nie wiem… — Ma pani jakiś powód do obaw? Miała pani jakieś listy, telefony z pogróżkami… — Nie! To nie! Dotychczas nic się nie działo! — Proszę pani! Pani informacje mogłyby mi bardzo pomóc. Wahała się przez chwilę. — No dobrze, skoro inaczej się nie da. Ale… to było już dawno, ja nie wiem. Wkrótce potem, jak mój mąż odszedł z administracji cmentarzy, postawili mu diagnozę raka jelita grubego. Po paru tygodniach zmarł. Nie dało się już nic zrobić, oddali go nam ze szpitala, właściwie żeby umarł w domu i im nie zawadzał. — Pochyliła głowę i mocno ścisnęła oparcie krzesła. Krauz nie przerywał. Rozumiał, że wspomnienia o umierającym mężu, któremu nie można pomóc, który umiera właściwie na oczach całej rodziny i… wszystkie te objawy towarzyszące rakowi jelita grubego to z pewnością nie są przyjemne wspomnienia. — Zanim stracił świadomość — ciągnęła po chwili — zdążył powiedzieć, że w górnej szufladzie biurka zostawił mi kilka listów. Mam je otworzyć dopiero po jego śmierci. Wyprawiłam mu pogrzeb. Po znajomości pochowali go w miejscu, gdzie już nie powinno się grzebać, ale jako byłego kierownika… No, wszystko się da, tylko trzeba chcieć. Zapomniałam o listach, znalazłam je dopiero po miesiącu i przypomniałam sobie jego ostatnie słowa. W jednym był testament, ale w sprawie spadkowej nic nie zmienił, notariusz przyjął go tylko do wiadomości i sporządził notatkę. W drugim… wychwalał mnie, zza grobu… straszne! Czytać… słuchać jego słów i wiedzieć, że go tu nie ma… Pisał, że mnie ogromnie kocha, i dziękował mi za wszystko, cośmy razem przeżyli… a nie było tego mało… i… jeszcze jakieś sprawy prywatne, wspomnienia… ale potem ton listu się zmienił. Przepraszał mnie i prosił o wybaczenie, że nie powiedział mi tego za życia, ale nie miał odwagi. Chciał tę tajemnicę zabrać do grobu, ale teraz, gdy nad nim stoi, już nie jest w stanie się opierać i musi się komuś zwierzyć. Prosił, żebym nie myślała o nim nic złego, ale zmusili go do rzeczy, z którymi w duchu się nie godził, i że prosi Pana Boga o odpuszczenie. Myślałam, że to już pisał pod wpływem otępienia i majaczył. W końcu wskazał mi ostatni, trzeci list. W nim jest wszystko. Dał mi też instrukcje. Mam go przeczytać i rozstrzygnąć, czy o tym nie powinna dowiedzieć się policja, ale nie ta stara… Wiesz pan… to już w czasie, kiedy wszystko się waliło i każdy już przeczuwał, że coś się musi stać. I on miał nadzieję… Dożył tylko tej manifestacji ze świecami, potem… W trzecim liście pisał o piątku siedemnastego maja tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego piątego. Przyszedł do niego

jakiś proboszcz, z którym przyjaźnił się od wielu lat, bardzo płakał i prosił o pomoc, bo grozi mu wielkie niebezpieczeństwo. Potem pisał o mężczyźnie, którego z proboszczem pochowali naprędce w grobie wykopanym dla kogoś innego. Jeszcze było tam coś o sfałszowanych wpisach do ksiąg cmentarnych, a wreszcie wszystko wyjaśnił tak, że odwiedzili go dwaj panowie z policji, zabrali mu dokumenty, co do jednego, dotyczące pogrzebu i kazali o wszystkim milczeć, bo jak nie, to syn wyleci ze studiów, a ja będę do śmierci czyścić publiczne wychodki. Dziwne metody, jak za dawnych czasów! Pisał, że śmierć tego człowieka była zawiniona przez policję, że właściwie go zamordowali, a jego zmusili do współuczestnictwa. Proboszcza też zmusili. Prosił o wybaczenie, ale w zakończeniu to już było dość poplątane i chaotyczne i… Ja niezbyt to rozumiałam, a list wrzuciłam do szuflady. Nie miałam mu czego wybaczać, zawsze o nas dbał, o rodzinę, a cokolwiek zrobił, było dla nas najlepsze. Był to najlepszy mąż na świecie. Ucichła i mocno wcisnęła się w oparcie. — Kiedy zaniosła pani ten list na policję? — Po rewolucji. Przeczytałam w gazecie, że ŠtB zlikwidowali, że wszyscy są w domach na płatnych urlopach, że my wszyscy podatnicy składamy się na ich pensje, że już działa nowa policja, nie esztebecy, i że ludzie mogą z zaufaniem się do nich zwracać. Wtedy przypomniałam sobie życzenie męża, aby o wszystkim dowiedziała się nowa policja. — Kiedy to było? — W zeszłym roku. — Kiedy? — Jakoś wiosną, już było ciepło. — Nie pamięta pani daty? — Tak dokładnie to nie… — Dokąd pani go zaniosła? — Tu za rogiem, na taki mały posterunek. — Dali pani jakieś pokwitowanie? — Nie, nic mi nie dali. — Zapisali coś? — Nie, nic! — Co im pani powiedziała? — Że mam tu dla nich list o śmierci jednego człowieka i że mogłoby to ich zainteresować. — O morderstwie nic pani nie mówiła? — Nie! — Protokół z panią spisali? — Nie! — A więc co załatwili i z kim właściwie pani rozmawiała? — Z takim młodym człowiekiem za szybą. Podziękował i powiedział do widzenia. — Rany boskie! — nie wytrzymał Krauz. Dobrze wiedział, gdzie jej list wylądował. — Znaczy… nie powinnam? — Powinna pani! I… i nawet więcej, ale to nie jest pani błąd. — A więc… wy tego listu nie macie? — Nie — przyznał skruszony i pochylił głowę. Zrobiło jej się go żal. — Nie szkodzi, ja… ja sobie zrobiłam fotokopię — powiedziała jakby mimochodem. Krauz podskoczył. — Że co?! — Foto… a co, nie wolno?

— Wolno! Jasne, że wolno! Dziew… pani kochana… gdzie ta fotokopia? — W domu. Gdzieś ją wetknęłam. — Więc jedźmy, ale prędko! — Ależ pan ożył! Ale… ja jestem w pracy. — Szefa przecież nie ma! A ja mam auto. Jeden skok tam, drugi z powrotem… albo jeden obrót koła, jeśli pani woli. Bardzo panią proszę! — Niech pan poczeka, powiem koleżance, żeby odbierała telefony. Burger nieustannie odgrażał się ordynatorowi, że oskarży go o porwanie i ograniczanie wolności osobistej, jeśli natychmiast nie wypuszczą go do domu, więc pozostawili go tylko na dzień i noc, a nazajutrz wywalili. Był piątek, doliczyli do tego weekend, czyli trzy dni świętego spokoju w łóżku, a w poniedziałek może być zdrowy jak rydz. Więc woleli go wypuścić. Burger chciał pojawić się w pracy jeszcze w piątek, prosto ze szpitala, ale Mayor mu tego kategorycznie zabronił i obiecał, że dadzą mu spokój także przez weekend, aby doszedł do siebie, a w poniedziałek żeby przygalopował prosto do niego do kancelarii, że jeszcze pogadają i omówią niektóre szczegóły. Burger nie protestował, zamilkł i zaszył się w domowych pieleszach. Cieszył się na wolną sobotę, a za kolegów trzymał kciuki, żeby też mieli spokój, odpoczęli sobie i nie robili głupstw.

10 W SOBOTĘ ZA PIĘTNAŚCIE SZÓSTA RANO Krauz zapalił papierosa. Opuścił szybę, głośno wciągnął powietrze nosem i splunął. Trafił w szczelinę w asfalcie, był zadowolony. Było wcześnie, ale już robiło się gorąco. Jeszcze raz sprawdził rejestrację starego żiguli kombi parkującego przed nim. Numer się zgadzał. Spojrzał we wsteczne lusterko po stronie pasażera. Widział białą burtę dostawczaka i całe wyjście z bramy ulica Veterna numer osiem. Sprawdził godzinę na ręcznym zegarku i rozsiadł się wygodnie. Na miejscu pasażera w aucie nie siedział nikt. Krauz był sam. Czas płynął. Dopalił i odrzucił peta. Patrzył, jak wpada do kanału. Spojrzał na zegarek, potem wbił wzrok we wsteczne lusterko i ani drgnął. Nie czekał długo. Krępy mężczyzna z wyraźnie wytatuowanym karkiem wyszedł z bramy, zrobił kilka kroków i czujnie zlustrował wzrokiem ulicę w górę… czujnie zlustrował wzrokiem ulicę w dół… Wyszedł na chodnik i znów się rozejrzał. Nigdzie żywej duszy. Była sobota, pogański czas. Wszystko, co miało zdrowy rozum i uczciwe zamiary, spało. Nie widział swojego żiguli parkującego kilka kroków niżej, bo jakiś debil w białym dostawczaku stanął tuż przed nim. Ruszył. Krauz opuścił szybę za sobą i szepnął: — Na trzy. Mężczyzna szedł chodnikiem i nieustannie się oglądał. Zbliżał się. — Raz… dwa… trzy… Boczne drzwi dostawczaka odsunęły się akurat w momencie, gdy wytatuowany przechodził koło nich. Byczek, jeszcze mniejszy od niego, wyskoczył z dostawczaka, walnął go pod brodę i złapał, nim zdążył upaść na chodnik. Cztery ręce wysunęły się błyskawicznie i wciągnęły go do środka. Mężczyzna powiedział tylko: „Iiii”… i już był ich. Drzwi bezgłośnie zasunęły się za nim. Krauz ruszył, skontrolował wsteczne lusterka i naruszając wszystkie możliwe przepisy ruchu drogowego, nie używając kierunkowskazu, odbił od krawężnika, zawrócił i ignorując znak STOP, skręcił w prawo. Niektórzy kierowcy to straszne matoły. Jechali dokładnie godzinę. Zatrzymali się w środku sosnowego lasu. Wszędzie pusto, tylko pomarańczowobrązowe pnie drzew i piasek pod nogami. Wywlekli go z auta i ściągnęli z głowy płócienny worek. — Dobrze, zapłacę… pierdolcie to, chłopaki, zapłacę to bossowi zaraz, jutro, dzisiaj mam super interes. Gdybyście mnie nie zwinęli, już by to było gotowe i… ja mu to zapłacę z odsetkami, wierzcie mi. No, olejcie to, chłopaki. I wam też coś skapnie, za fatygę. Z wytatuowanego karku spływał mu pot na brudną koszulkę, brzuch, a po plecach do tyłka. Pięć postaci w czarnych kominiarkach z otworami na oczy otoczyło go, nikt nie powiedział ani słowa. Jeden wrócił do auta i przyniósł sztychówkę. Wbił ją w ziemię przed pocącym się menelem, który z niedowierzaniem patrzał na stylisko, głośno przełykając ślinę. — No chyba wam odbiło! Chcecie mnie zapierdolić za gówniane kilka papierków?! On chyba ma nie po kolei! Powiedzcie mu… Albo mnie zawieźcie do niego! Natychmiast mnie do niego zawieźcie, ja to z nim obgadam! Ja mu to naprawdę oddam! Zaraz jut… jeszcze dzisiaj! Ja mu oddam jeszcze dzisiaj tą zasraną kasę! Chłopy, nie świrujcie! Co z tego będzie mieć, kiedy mnie zajebiecie?!

Jedna kominiarka stanęła przed nim i niezapominajkowo błękitne oczy patrzały na niego z pogardą. — Dobrze, to będę gadać tylko z tobą, ty tu chyba jesteś szefem… jasne, jesteś szefem tej akcji. No to słuchaj, nic nie trzeba robić, nie musicie mnie kasować, naprawdę nie! Kto na tym zyska? Ja to natychmiast spłacę! Pojedziemy z powrotem do mnie i ja to natychmiast spłacę. A dla was mam… Sięgnął do kieszeni spodni i wyciągnął czarny portfel z głową byka z żółtego metalu na wierzchu. — Dziesięć tauzenów gotówką. Masz! — I podał ją kominiarce. Kominiarka sprawdziła zawartość portfela. Oprócz banknotów był tam też dowód osobisty, prawo jazdy i kilka kart do parkomatu. Mężczyzna wykorzystał moment nieuwagi, pochylił się, jakby go coś zabolało, błyskawicznie sięgnął do tylnej kieszeni dżinsów i wprawnym ruchem wyszarpnął… Wszystkie kominiarki wiedziały, co ma w tylnej kieszeni, ale zostawiły mu to tam. Spodziewały się, że tego użyje. Nie zawiódł ich! Ostrze włoskiego sprężynowca długiego na cztery palce szczęknęło w momencie, gdy z boku spadł mały czarny huragan. Kilka tępych uderzeń, a mężczyzna jęczał w piasku i zwijał się w boleściach, bo kopnęli go też w jaja. A włoski sprężynowiec leżał opodal. — Wstawaj! Szło to bardzo, bardzo opornie, ale wreszcie się udało. — Rozbieraj się! — Od… się… — usiłował nie tracić fasonu, ale znów oberwał. Musieli mu pomóc z rozbieraniem, bo tkwiliby tam aż do Gwiazdki. Stał w środku lasu tak, jak go Pan Bóg stworzył. Jedna z kominiarek zrobiła coś, czego się nie spodziewał. Sięgnęła za kark i ściągnęła maskę z twarzy. — O kur… — nie dokończył, bo gwałtowne uderzenie w solar plexus pozbawiło go tchu i złamało w pasie. Przełożyli go przez pień. Tyłek, plecy i pas wojskowy oblali wodą z plastikowej butelki, do ust wepchnęli jego własną śmierdzącą skarpetkę i zakneblowali kawałkiem szmaty. Pas zaświstał w powietrzu… Świstał długo, bardzo długo, musieli się zmieniać. Gdy zemdlał, użyli resztkę wody z butelki. Potem niedbale związali mu ręce na plecach, rzucili na piasek i poczekali, żeby się ocknął. — Już nigdy nie zrób tego policjantowi, bo się zezłościmy i naprawdę będzie cię bolało. A to masz od nas jako bonus za dobre sprawowanie. Włoski sprężynowiec wbili w pień drzewa. Wszystko, co zdjął z siebie, włożyli do reklamówki i wzięli ze sobą do dostawczaka. Odjechali, a reklamówkę wrzucili do kontenera na najbliższym parkingu przy autostradzie. W sobotę tuż przed obiadem Krauz wszedł do Bučáka. Mężczyźni przy bufecie zesztywnieli. Pitkin nalewał piwo, a gdy go zobaczył, także zesztywniał. Nawet nie zauważył, że nalane piwo przelewa się przez brzeg kufla, a gęsta piana cieknie mu po palcach i płynie po ladzie. Krauz przeszedł szpalerem z ludzkich ciał aż do bufetu i w piwną dewastację na blacie cisnął czarny portfel z głową byka na licu. Nic nie powiedział, mężczyźni też nic nie mówili, więc się odwrócił i wyszedł. Kuky i Canis stali na świecy, gdyby się znalazł ktoś… Ale się nie znalazł. Pitkin zamknął kurek, wytarł ręce w fartuch i wziął portfel. Otarł go, otworzył i wprawnym okiem przeliczył banknoty. Obejrzał dowód osobisty, a portfel rzucił za siebie na półkę

z papierosami. Chwilę stał, a potem zdumiony pokręcił głową i rzucił w niemy tłum: — Wiedziałem, że go dorwą, ale że jeszcze oddadzą kasę?! Kto się ma połapać w tych dzisiejszych glinach? Już im mało dziesięć tauzenów?! — I nalał kolejne piwo. Nikt z obecnych nie powiedział słowa.

11 KRAUZ WYCIĄGNĄŁ SIĘ NA KANAPIE I DRZEMAŁ. Sobota po południu, żadnego morderstwa na horyzoncie. Zasłużona sjesta. Tylko ręka go bolała, pewnie ją przeforsował. — Idę z dziećmi odwiedzić mamę. Idziesz z nami? — spytała Sylvia z kuchni. — A muszę? — Nawet na to nie liczyłam. Zabrała dziewczynki, wyszły. Krauz został sam, ale nie był ponury. Tylko poprawił poduszkę i błogo się uśmiechnął. Teściową lubił, ale cieszył się, że dzisiaj nie musi iść. Już przysypiał, gdy w telewizorze wspomnieli Homera i jakiś aktor wyrecytował kilka wierszy po łacinie. — Cholera, byłbym zapomniał — wymamrotał do siebie Krauz i potarł twarz. Wstał i poszperał w aktówce. Znalazł notes z pracy i przeszedł do sypialni, do biurka. Uzbroił się w ołówek i aby mu nie zawadzał, wetknął go za ucho. Przebiegł oczami grzbiety książek. Wybrał małą, niepozorną, ale wysłużoną. Słownik cytatów łacińskich. W notesie miał zapisane ostatnie słowa proboszcza Janetki, które zdążył powiedzieć, nim go zabrali. Zapamiętał je tak: Kwi metunes wiwet, liber mihi non erit unkwam alex argentum. Przypomniał sobie, że kwi w łacinie nie występuje, a zamiast tego pisali Q. Przekartkował słownik. Nie szukał pod literą K, ale pod Q. Zatrzymał się na stronie 102. Zdumiony uniósł brwi. Cytat dla pewności przeczytał jeszcze raz: — Qui metuens vivet, liber mihi non erit unquam. I nazwisko autora — Horacy. Pod tym był przekład: „Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu”. — O kurczę! — skomentował klasyka. Zdziwiony zmrużył oczy. Porównał tekst w książce z tym, co zanotował w zeszycie. Pomylił się w słowie Kwi, po łacinie powinno być Qui, pomylił się też w słowie metunes, po łacinie miało być metuens, pomylił się też w słowie unkwam, powinno być unquam, ale słów alex argentum w książce nie było. Mimo to był pewien, że je słyszał, i to całkiem wyraźnie! Tu się z pewnością nie pomylił! Ale w cytacie… ich brakowało! Znowu skontrolował oryginał i porównał go z notatkami. To samo! Alex argentum w książce nie znalazł, ale proboszcz znał łacinę par excellence i w takim banalnym cytacie z pewnością by się nie pomylił! Jedyne wyjaśnienie, jakie się nasuwało, to takie, że to nie mogła być pomyłka, że to było celowe! O co tu idzie?! O co mu szło? Krauz nie rozumiał. Przenosił wzrok z zeszytu na książkę i z książki na zeszyt. — Alex argentum… alex argentum… — mamrotał, rozmyślając. Coś mu to przypominało, ale za diabła nie mógł sobie przypomnieć, co! Odruchowo gładził dłonią brodę i szyję. Podpowiedź przyniósł mu nadłamany paznokieć małego palca. Nadłamanym paznokciem zaczepił o łańcuszek na szyi i gdy spuszczał rękę, poczuł ból. — Do cholery z tym łańcuszszsz… kiem. Ssał palec i — wtem go oświeciło! Łańcuszek! Sylvia dała mu go na urodziny. Powiedziała, że jest z czystego srebra, a wisiorek też ze srebra, stopionego… już nie wiedział, z czym. Srebro! Po łacinie argentum! Tyle jeszcze pamiętał z tablicy okresowej pierwiastków Mendelejewa, choć uczył się tego już dawno. Argentum znaczy srebro! Na pewno! Ale dlaczego proboszcz zwracał mu uwagę na srebro? A jeśli miał na myśli srebro, co oznacza alex? Jaki to pierwiastek? Przejrzał stare zeszyty, a w jednym znalazł kartkę z podziałem pierwiastków na metale, niemetale, gazy szlachetne i podobne bzdury. W każdej kratce prócz nazwy łacińskiej i skrótu

była także liczba protonów i jeszcze kilka innych, których znaczenia już dawno zapomniał. Żadnego pierwiastka alex jednak nie znalazł, również w metalach ciężkich na końcu tabeli. Alex to nie pierwiastek, to musi być coś innego! Siedział jak zdrętwiały i masował bolący palec. Od czasu do czasu wsadzał go do ust i ssał jak smoczek. Trzeba się zabrać do tego od innej strony. Przymknął oczy i włączył studio nagrań w głowie. W duchu odtwarzał ostatnie chwile z odwiedzin w klasztorze. Janetka uporczywie zerkał pod stół i… właściwie czekał, aż któryś z nich to zauważy! Janetka widział, że właśnie on to zauważył i że z nich dwóch właśnie on liznął trochę łaciny, dlatego ostatnie słowa szepnął do niego! To nie mógł być przypadek! Janetka chciał im na coś zwrócić uwagę! Przedtem dał do zrozumienia, że nie zdąży wszystkiego powiedzieć, że zostało niewiele czasu. Czuł, że przyjdą, i wiedział, że podsłuchują ich rozmowę. Pozwolili Janetce ględzić trzy po trzy, ale gdy przyszło co do czego, weszli. Ale… kto? I… dlaczego? Kto wysłał tę okropną mniszkę? I czy Janetka rzeczywiście ględził trzy po trzy? Czy jego słowa nie miały podtekstu? Skoro wiedział, że za chwilę przyjdą, może właśnie w tym krótkim czasie starał się zasugerować coś, co oni powinni zauważyć i zrozumieć! Wspomniał krzyż, który wielu dźwiga przez całe życie. Krauz w duchu klął, że nie wziął dyktafonu, ale było gorąco, był bez marynarki, a ostentacyjne położenie go na stole mogłoby oznaczać koniec ich rozmowy już na wstępie. Może więc dobrze zrobił, że go nie wziął. Trudno powiedzieć. Tak czy owak, był teraz ciemny jak tabaka w rogu. Ale przecież coś zrozumiał. Janetka nie był starym, stetryczałym dziadygą, to był człowiek inteligentny i coś go dręczyło. Coś ze swojego życia chciał wymazać, może poprawić… i liczył na Krauza, żeby mu w tym pomógł. Janetka nie był wolny, żył w strachu. Powiedział to, co Krauz przed chwilą przetłumaczył. Jak to było w tym liście Kovalskiego… Janetka powiedział, że jego kościelny zmarł z powodu wielkiej tajemnicy… a on nie zdołał mu pomóc! Na odwrót, jeszcze go pogrążył! Lecz Janetka nie powiedział im o tym ani słowa! Krauz jeszcze raz wstał i pogrzebał w aktówce. Znalazł fotokopię listu do pani Kovalskiej i przeniósł ją do sypialni. Położył obok notesu. Wczoraj czytał ten list chyba ze sto razy i nawet się nie dziwił, że oryginał jego koledzy wyrzucili do kosza. Oni nie rozumieli tych powiązań, a jemu to już się zaczęło jawić trochę inaczej. A może i jemu padło na rozum?! Nagle przyszedł mu do głowy pomysł. Janetka zapytał go, czy zna słownik cytatów łacińskich, że to mądra książka i może mu pomóc w rozwiązywaniu wielu rebusów. Janetka nie mógł wiedzieć, że Krauz ma ją w domu, ale wiedział, że gdy zechce, to do niej dotrze, choćby w bibliotece. Na ostatnich stronach słownika łacińskiego były objaśnienia do poszczególnych autorów cytatów. Odszukał H. HORATIUS Quintus Horatius Flaccus, 65-8 p.n.e., rzymski poeta liryczny. Najbardziej znane są jego Satyry, Pieśni, Ody i epody, Listy. W życiu i twórczości trzymał się filozofii drogi złotego środka. — Droga złotego środka…! — wyrzucił z siebie Krauz. Ten Janetka to diabeł! Skąd mógł wiedzieć, że właśnie to znajdzie? Krauz wstał i wyszedł na balkon zapalić. Było tego trochę za wiele jak na niego. Musiał zebrać myśli. Palił i rozmyślał. Powinien zacząć od listu, który nabierał teraz nieco innego znaczenia. Skończył palić, wrócił i zaczął go czytać sto pierwszy raz. Ukochana moja, gdy będziesz czytać ten list, znaczy, że już przeczytałaś dwa pierwsze i wiesz, co masz robić. Ten właściwie adresuję nie do Ciebie, ale do tych, którzy powinni całą sprawę zbadać i wyśledzić winnych. Oświadczam, że ten list piszę w pełni władz umysłowych, zdrowy na duchu, a chory

tylko na ciele, ale nie ma to żadnego wpływu na prawdziwość moich słów. Wbrew własnej woli uczestniczyłem w bardzo złej sprawie i muszę się z niej wyspowiadać. Winny musi być ujęty i sprawiedliwie ukarany, my zaś, cała reszta, byliśmy niewinni, działaliśmy w obliczu przemocy, pod groźbą utraty życia naszego i naszych najbliższych. Grozili mi śmiercią, zniszczeniem egzystencji mojego syna, który miał nigdy nie skończyć studiów, a Ty, moja małżonko, miałaś zostać sprzątaczką toalet publicznych. Nie wytrzymałem, złamałem się. Bóg mi świadkiem, zmusili mnie! Stało się to 17 maja 1985 w piątek przed czwartą po południu. Wszyscy pracownicy już poszli, jedynie archiwistka pani Marika była na zapleczu w kuchence. Zatelefonował do mnie wielebny ksiądz Janetka, głos miał natarczywy i wystraszony. Spytał mnie, czy jest gotowy tylny grób numer siedemnaście w rzędzie dwadzieścia dwa rzymskie. Wiedział, żeśmy go wykopali, bo miano w nim pogrzebać szczątki po odbudowie kolumny morowej w diecezji nitrzańskiej, a tych kilka kości, nieciekawych pod względem historycznym, które zostały po remoncie, miało spocząć u nas. Grób był już wykopany od kilku dni, a Janetka dobrze o tym wiedział, bo osobiście przyszedł to sprawdzić. Kuria biskupia mu poleciła, żeby się tym zajął i we współpracy z diecezją nitrzańską zorganizował przewóz i złożenie kości w grobie. Dlatego jego telefon mnie zaskoczył. Zaskoczyło mnie także jego życzenie, abym nie wychodził z pracy, że za chwilę u mnie będzie, wszystko mi osobiście wyjaśni i żebym sprawdził, czy wszyscy pracownicy już poszli, bo mamy być przy tym sami. Dotychczas nie słyszałem, aby tak dziwnie mówił. Poszedłem do archiwistki, ale jak zobaczyłem, że już się pakuje, nic jej nie powiedziałem. Po chwili przyszedł wielebny ksiądz Janetka. Był w strasznym stanie. W kancelarii zasłabł, ledwie go zawlokłem do łazienki. Ocuciłem go dopiero zimną wodą. Pomogła mi pani Marika. Musiałem mu też dać trochę koniaku, żeby przyszedł do siebie. Pani Marice powiedziałem, żeby poszła i zostawiła nas samych. Janetka mnie prosił, abym o nic go nie wypytywał, bo i tak nie wolno mu nic powiedzieć, że wszystko jest ściśle tajne i obserwowane „z góry”. Mówił bardzo chaotycznie, nie rozumiałem, o co mu chodzi, kim są ci „z góry” i o jaką ściśle tajną akcję idzie. Janetka się rozpłakał, nie mogłem go uspokoić. Wciąż powtarzał, że to wielki grzech i że mu Pan Bóg nigdy nie odpuści. Czekaliśmy długo. Zajechały dwa auta. Jeden dostawczak. Wysiadło sześciu mężczyzn, ale do nas do kancelarii weszło tylko dwóch, reszta na zewnątrz paliła. Widziałem, jak zamknęli za sobą główną bramę wjazdową. Jeden mówił po czesku. Nie przedstawili się, ani razu nie zwrócili się po nazwisku, nie tytułowali się. Spytali Janetkę, czy wszystko jest przygotowane. Z wysiłkiem skinął głową. Kazali mu wyjść, mówiąc, że wie, co jest jego obowiązkiem. Widziałem przez okno, jak wsiadł do dostawczaka, odwieźli go w kąt cmentarza. Ten, co mówił po naszemu, powiedział mi, że korzystają z naszego grobu w interesie najwyższych władz, i rzucił mi na stół akt zgonu, żebym go wpisał. Zrobiłem uwagę, że w tej części cmentarza już nie wolno grzebać, to część zabytkowa. Wykrzywili się i rzucili mi na stół fotografie. Był na nich mój syn przed szkołą i żona, jak odmyka bramę domu. Spoważnieli, dali spokój uśmieszkom. Ostrzegali mnie, żebym się zastanowił. O tym, co się dzisiaj działo, nie wolno mi nikomu powiedzieć, a jak nie, to ulegnę wypadkowi, mój syn nigdy nie skończy studiów, a żona straci pracę i będzie się cieszyć, jak jej pozwolą czyścić miejskie wychodki. Ostrzegali mnie, żebym z nimi nie igrał i robił, co mi rozkażą. Kazali mi wpisać dane o zmarłym do księgi. Gdy przeczytałem nazwisko, oblał mnie pot. Było tam napisane Karol Klokner, a według daty urodzenia wiedziałem, że to był kościelny Janetki. Wziąłem grube pióro atramentowe, ale mnie powstrzymali. Chwilę cicho się naradzali, a potem postanowili, że zapis mam zrobić jedynie ołówkiem, że może jeszcze wpadną i go uzupełnią albo zmienią. Zwróciłem uwagę, że w akcie zgonu nie ma daty śmierci, kazali mi napisać datę

dzisiejszą, zażądałem także zaświadczenia lekarskiego i zezwolenia na pochówek, tylko śmiali się ze mnie i znów mi grozili, abym nie wtrącał się do spraw, których nie rozumiem. Zrobiłem, co chcieli. Gdy czekaliśmy na powrót księdza Janetki, robili wstrętne uwagi, czy mi się podoba funkcja kierownika, czy jestem zadowolony z pensji i żebym cenił sobie to, co osiągnąłem w życiu, nie ryzykował utratą wszystkiego i siedział cicho. Byli bezczelni i wulgarni, stale palili, popiół strzepywali na podłogę, niedopałki gasili czubkami butów i wciąż się bawili w dwuznaczne aluzje, których nie rozumiałem. Wreszcie Janetka wrócił, ale nie wpuścili go do środka, wsadzili do auta i wywieźli. Poszedłem obejrzeć grób, był zasypany. Zostawiliśmy go, jak był, tylko splantowaliśmy na drugi dzień. Każdy, kto coś o nim wiedział, starał się o nim zapomnieć, a ci, którzy nie wiedzieli i pytali, też zapominali, nie dostając odpowiedzi. Przez wiele lat na jego grobie nie było nawet tabliczki. Ale… dowiedziałem się czegoś więcej! Ksiądz Janetka rozchorował się nerwowo, długo nie wychodził ze szpitala. A gdy wyszedł, był ledwie w stanie celebrować jedną porządną mszę. Bardzo się zestarzał. Odwiedziłem go. Całkiem osiwiał w ciągu paru dni! Płakał i prosił o wybaczenie, że mnie w to wciągnął. Obiecywał mi, że wymodli u Boga odpuszczenie i dla mnie, ale że jego grzech jest o wiele, wiele cięższy i jemu chyba nie będzie miał kto odpuścić. Nie chciał o tym mówić i mnie odprawił, ale po kilku latach, myślę, że to było w osiemdziesiątym ósmym, posłał po mnie. Powiedział, że czasy się zmieniają, że to już nie będzie długo trwać i że mam prawo wiedzieć więcej i się przygotować. Do czego? Prawie nim wtedy potrząsnąłem z niecierpliwości. To, co mi powiedział, naprawdę mną wstrząsnęło. Jestem w ich ewidencji. Od tego nieszczęsnego wydarzenia na cmentarzu. Nie rozumiałem, w jakiej ewidencji, o czym on mówi. Gdy mi to wyjaśnił, tym razem ja potrzebowałem zimnej wody. Zostałem współpracownikiem ŠtB, a to, że niczego nie podpisywałem, nikogo nie interesowało i chyba nie będzie interesować. Janetka objaśnił mi sytuację. On został zmuszony do współpracy już dawno, ale myślał naiwnie, że im wystarczy, jak od czasu do czasu pójdzie do określonego mieszkania, wypije z nimi kawę i powie, kto zaczął chodzić do kościoła, kto przestał, a kto chodzi regularnie. Na początku to im wystarczało, ale potem sprawy wymknęły mu się z rąk. Na początku osiemdziesiątego piątego przyszli do niego i powiedzieli, że już wiedzą o tajemnicy… Ale Janetka nie chciał mi powiedzieć, co to za tajemnica. Zawsze się tylko żegnał i prosił mnie, żebym nie nalegał. Wciąż powtarzał, że Kloknera zabił złoty środkowy szlak i że on się do tego przyczynił. Widziałem, jak cierpi. Był całkowicie zdruzgotany. On, mówił, sam swój krzyż poniesie i żebym też wiedział, przyznał mi się, że to on wydał Kloknera policji. Torturowali go trzy dni, potem zabili, a żeby kielich goryczy wypełnił się po brzegi, kazali mu pochować go, jak gdyby nic się nie wydarzyło. Dla sąsiadów i krewnych przygotowano wersję, że dostał zawału. A ja zostałem pomocnikiem przy zacieraniu śladów tego ohydnego czynu! Kochana, gdy będziesz czytać ten list, ja będę już stać przed Bogiem i błagać o zmiłowanie, ale nigdy nie odważyłem się stanąć przed Tobą i powiedzieć prawdy. A teraz proszę Cię, przebacz! Moja ostatnia prośba jest taka, żebyś ten list zaniosła na policję… nową policję, która na pewno będzie lepsza i bardziej sprawiedliwa niż ta nasza, żeby wszczęli śledztwo w sprawie morderstwa Karola Kloknera, ponieważ był dobrym chrześcijaninem i na to zasłużył! Żegnaj i do zobaczenia, moja ukochana! Anton Kovalský Pod nazwiskiem był wykaligrafowany podpis. Długi zawijas ostatniej litery był rozmazany, tam pewnie spadły łzy.

Krauz zebrał myśli. — Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu — wyszeptał i powtórzył to co najmniej trzy razy. Żyje w strachu… Janetka żył w strachu i żyje w nim do dzisiaj. I… nie jest wolny, widzieli to na własne oczy! Podczas wizyty Krauza i Burgera miał ostatnią szansę, żeby o tym powiadomić. Gdyby Krauz wydostał go z klasztoru i porządnie przesłuchał, dowiedziałby się wszystkiego! O złotym środkowym szlaku i o tajemnicy, z powodu której umarł Klokner. Tylko że… Burger powiedział, że już nigdy go nie zobaczą, a Burger się znał. Krauz musiał przyznać, że Janetki już chyba nie przesłucha i ani słowo z jego świadectwa nigdy nie znajdzie się na papierze. Ale jego informacja była jasna, tylko te ostatnie słowa… alex argentum, dlaczego? Wyrwał mały żółty papierek z notatnika córki i zapisał całe brzmienie cytatu z dodatkiem Janetki. Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu alex srebro. Zaczął się zastanawiać. Alex to nie pierwiastek, ale jest to, powiedzmy, środek do czyszczenia. Używano go do czyszczenia muszli klozetowych i białych sanitariatów. Czy to ma sens? Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu środek do czyszczenia srebro… Głupota! Krauz przekreślił cały wiersz. Alex to… powiedzmy, imię psa! A może to Ajax? Albo, to jest ten środek do czyszczenia?! Bzdura! Jak by to wyglądało z psem? Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu pies srebro… Jeszcze większa bzdura! Krauz przekreślił również ten wiersz. Alex to… powiedzmy, galwanizowanie aluminium! Aluminium i srebro! To jest to! To by było! Dwa metale! Właściwie… nie! To nie alex, ale alox… aloksowanie… galwanizowane aluminium, wykorzystywane w architekturze wnętrz. No to jeszcze raz. Alex to… imię. Alex, czyli Alexander. Ich szef to Alexander, ale mówili na niego Šani albo szef, ale zdrobnienie Alexandra może też być Alex, nie? Jak by to wyglądało? Krauz napisał… Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu Alexander Striebro… też bzdura! Albo… poważnie?! Czy brzmi to aż tak głupio? Alexander Striebro. Wstał i przekartkował książkę telefoniczną. Znalazł tylko dwóch: Ján Striebro i Igor Striebro. Nie ma Alexandra! Była tam też Iveta Strieborná, ale mu nie pasowała. Nie szkodzi, ale nazwisko może być! Istnieje, a to jest najważniejsze! Może to być cokolwiek innego, ale może również być nazwisko i jeśli za cytatem z Horacego postawi się myślnik albo wielokropek, czego Janetka nie mógł zrobić, może z tego powstać wiadomość, że… o niewoli Janetki wiedziałby więcej Šani Striebro. Krauz odrzucił z niesmakiem ołówek i ukrył twarz w dłoniach. Już świruje! Takie bzdury! Konstrukcje myślowe bez racjonalnych podstaw, a w dodatku bez jakiegokolwiek dowodu… Porzucił to, ale zrobił jedną rzecz. W dole żółtej karteczki zanotował nazwisko, jakby je sobie wyobrażał, gdyby było realne. ALEXANDER STRIEBRO Zrobił jeszcze dwie notatki. Wrócić do Janetki, wyjaśnić, co to znaczy złoty środkowy szlak, jak zabił Kloknera i jaką poznał wielką tajemnicę. Wrócić do archiwistki, pewnie kłamała, nie wyszła, wszystko widziała i słyszała. Już wiemy,

dlaczego. Zadowolony z siebie wrzucił rzeczy do aktówki i otworzył piwo. Potem puścił film na wideo. Siedmiu wspaniałych. Z rozkoszą wyciągnął się na kanapie i wsłuchał w rytm znanej melodii. Nim padł pierwszy wystrzał, już spał.

12 PONIEDZIAŁKI BYWAJĄ STRASZNE. Nawet perspektywa ogromnego zarobku nie może w poniedziałek rano wywołać uśmiechu na twarzach policjantów. O tym, że akurat w poniedziałek rano cieszyliby się szczerze z miejsca, w którym się znaleźli, nawet mowy być nie może. Burger palił i czytał gazetę. Hanzel przed chwilą zrelacjonował mu sobotnią wycieczkę do sosnowego lasu, Burger kiwnął głową. Tym samym sprawa była zakończona. — Tu piszą, że w Iraku zginął pierwszy polski żołnierz. — Nie złożył gazety, tylko z zadowoleniem wypuścił kłąb dymu. Váňa wyjął z ust patyczek od pasztetówki, przełknął i spuentował: — Musiał być już strasznie stary… jak był pierwszy… polski… Hanzel huśtał się na krześle, a ręce splótł na karku. Chciał rozwinąć debatę, bo wydawała mu się bardzo obiecująca jak na początek tygodnia, więc się włączył: — Váňa, to nie chodzi o Wołodyjowskiego. Edo ma na myśli zeszłoroczny kontyngent wojskowy. — Kontyngenty oddawał mój ojciec, a i tak wciąż mu wymyślali od kułaków. Ale z wojskiem nie miał nic wspólnego. A z Polakami już w ogóle nie. — Wziął do ust następny kęs. — Gdzie Kuky? — spytał Krauz, gdy tylko rozłożył swoje rzeczy na stole. — Pewnie w sraczu. Wziął gazetę, ale czytać jeszcze nie umie, więc dokąd by z nią chodził — starał się mu odpowiedzieć Váňa, ale tylko opluł cały stół, więc postanowił, że najpierw spokojnie zje śniadanie, a potem zabierze głos. — Kuky używa papieru… — mruknął Hanzel, ale nikt się nie roześmiał. — Przyszło mi coś do głowy — nieśmiało zaczął Krauz. Burger go jednak ignorował. Nie doczytał jeszcze gazety. — Edo! — spróbował jeszcze raz. — Zawiało mnie, nie słyszę, uszy mnie bolą… i cała głowa — mamrotał Burger, bo mu się szczerze nie chciało analizować spraw służbowych przed poranną nasiadówką z Mayorem. — Spróbuj waty — poradził mu Hanzel. — Już próbowałem. Nic. — Do uszu. — Aha! Stąd ten obrzydliwy smak — wykrzywił się Burger. Zadzwonił telefon. Krauz spojrzał na zegarek. Piętnaście po siódmej. — Słucham, Kra… Zaraz go wyślę! Odłożył i w rewanżu też wykrzywił się w grymasie. — Šaňo chce cię widzieć, jeszcze przed poranną naradą. Burger złożył gazetę i wyszedł bez słowa. W drzwiach zderzył się z Kukim. — Cześć… I tobie, Riško! — pozdrowił Krauza i nie obcyndalając się, przysiadł koło Váni. Wziął trochę kaszanki i dwie kromki chleba. Krauz rozłożył na stole notatki z soboty. Miał zamiar je przeczytać, nim olśni starszych kolegów perfekcyjną analizą. Jego plany przerwał telefon. — Chodź tu! — rozkazał Mayor. Krauz udał się do jaskini lwa. — Siadaj! Cały incydent załatwiliśmy urlopem, nikt z góry niczego nie wyniuchał, więc uważam rzecz za zamkniętą. Wnerwiacie mnie, ale wiecie o tym, nie będziemy teraz wdawać się

w szczegóły. Macie po jednym sobotnim dyżurze dodatkowo. Spodziewam się, Edo, że głowę masz w porządku! Zdarzyło się przez weekend coś, o czym powinienem wiedzieć?! — spytał Mayor i spojrzał wilkiem. — Nie! — błyskawicznie zareagował Burger. — Nie! — błyskawicznie zareagował Krauz. — Czemu ci nie wierzę? — Przespałem cały weekend, Šani. — Nie tobie, Edo, jemu! — Szefie, co ja?! — Tak, ty! Chcesz mi wmówić, że wy… od morderstw… puścicie to płazem?! — Noo — chrząknął Krauz. — Prawdę mówiąc, trochę go już… — Nie to nie! Nie muszę wiedzieć wszystkiego! Won! Ale już było wpół do ósmej, a w drzwiach zderzyli się z innymi chłopcami z wydziału zabójstw, więc nie zrobili won, tylko usiedli i wysłuchali raportów z soboty i niedzieli. Mayor w wielkim zeszycie zapisał, co jego podwładni mają robić, a skoro dopisał tam jeszcze parę bzdur i był zupełnie zadowolony z wyniku, szykował się na naradę u dyrektora. Wszyscy wyszli. Krauz z Burgerem zostali. — No?! Nim zdążyli odpowiedzieć, wszedł szef kryminalnej. — Nad czym pracujecie wy trzej? — uprzedził ich. — Chodzi o tego trupa z gwoździem, panie dyrektorze. — Znaleziony szkielet, chcecie powiedzieć, Burger?! — Morderstwo — powiedział śledczy. — Jeszcze nie widziałem postanowienia… — Będzie! Postanowienie też będzie, ale musimy założyć podsłuch telefoniczny… — Już wiem! Wasz szef mi coś wspominał… Jakiś proboszcz, tak? — No. — Wybijcie to sobie z głów! — Dlaczego? Jest to bardziej skomplikowane, niż myśleliśmy. — Tak myślałem… — Jeśli naprawdę chodzi tu o morderstwo… — A choćby nawet! Proboszcza nie! Najlepiej zrobicie, jak to już zamkniecie. Albo nic się nie stało, albo sprawca nieznany. Przecież wiecie! Miejcie na uwadze, jaka jest sytuacja! Kierownictwo ministerstwa rozważa wprowadzenie policyjnych kapelanów do każdej komendy, a być może i do powiatów. W Pradze wrze! Za pół roku możemy się spodziewać niepodległego państwa i zgadnijcie, kto wygra wybory w tym małym, zabitym dechami podgórskim państewku?! Gdy sytuacja będzie się dalej tak rozwijać, to chrześcijanie nie są bez szans! Może się z czasem doczekamy także ministra spraw wewnętrznych z ich szeregów. — To bzdura! — Czemu, Edo? — Chrześcijanie głoszą bratnią miłość, solidarność, porozumienie. Biorąc to logicznie, będą zabiegać o takie resorty, jak zdrowie, oświata, kultura i podobne, a nie resorty siłowe. To się nigdy nie stanie! — Nigdy? Przeczytaj książkę Kosidowskiego Opowieści ewangelistów, tam się dowiesz, jak ta cała ich faryzeuszowska organizacja powstawała i się rozwijała… Nowoczesne świętoszki chcą rządzić. Do tego im potrzebna siła i moc, a ta jest u nas i w armii, a nie w szkołach i szpitalach. Zbudźcie się, chłopcy, i myślcie trochę nowocześniej! Politycznie nowocześniej!

W tej sytuacji podsłuchiwanie proboszczów wykluczone! I tak się przez długie lata będą na nas odgrywać za minione czterdzieści lat, zobaczycie! Zrobią z nas żebraków w państwie makroekonomicznym, wierzcie mi! Morderstwa, rabunki, gwałty, ochrona życia zwykłych obywateli… to za chwilę będzie nieważne. Przyjdą kopniaki, polityka i dresy! Barwy klubowe… Kto zrozumie i się przefarbuje, ma szansę, pozostali będą zdychać na ulicach, na dwunastogodzinnych patrolach! Jak się to wszystko zmieni i obejmą władzę, przyjdą nowe dyrektywy, polecenia, zarządzenia, rozkazy, kontrole. Będą wypytywać i szperać w dokumentach… starych też. Jak to uzasadnimy? Podsłuch u proboszcza teraz?! — Popełniono morderstwo — zajęczał nieśmiało Krauz. — Morderstwo! Kogo to obchodzi? Musimy być lojalni… i przewidujący. — Ale my mamy morderstwo i chcemy je wyjaśnić. — Potem… później… po wyborach. Dyrektor wyszedł. Mayor tylko wzruszył ramionami. Krauz z Burgerem też wzruszyli ramionami. Wychodzili. Krauz w drzwiach nie podarował sobie: — Chciałem iść do bufetu kupić mineralną… jest ciepło, ale lepiej będzie, jak załatwię sobie święconą. Na wszelki wypadek. — I trzasnął drzwiami. Mayor tylko rozluźnił krawat. Usiedli w kancelarii, napawali się samotnością. Váňa i Kuky poszli robić wizje lokalne z Ondrejem-Bestią i mieli wypełniony program na cały tydzień. Canis dzisiaj dyżurował po południu, a ci dwaj… Burger zapalił i rozłożył gazetę. Jako najstarszy był najodporniejszy. Przez wiele lat pielęgnował w sobie bzduroodporny pancerz i potrafił z niego korzystać w praktyce. — Mamy to gdzieś? — spróbował Krauz. — Pewnie tak. Ale rano coś mamrotałeś… — No, wpadłem na coś, naprawdę! — Słuchamy mądrali. Krauz ożywił się i zaczął od przekładu łacińskiego cytatu, potem przeszedł do listu, którego Burger jeszcze nie znał, przetłumaczył mu także wyraz alex argentum z sugestią dotyczącą nazwiska. Burger odłożył gazetę i kartkował notatki Krauza. Od czasu do czasu mamrotał coś pod nosem, niekiedy cicho klął i sięgał po papierosa. Nie ukrywał zaskoczenia. — Z wyjątkiem tego Striebrnego to mi się wydaje całkiem dobra analiza. Alexander Striebro brzmi trochę jak z fantastyki naukowej, ale poza tym kawał dobrej roboty! No, chłopcze, jak już będziesz dorosłym detektywem i spytają cię, kto cię uczył, nie zapomnij wymienić mojego nazwiska. — Komenský. — No właśnie. A co się tyczy tej Mariki, czemu mówisz, że kłamie? — Bo mi mówiła, że odwieźli ją do szpitala piętnastego maja. To była środa. A Kovalský pisze, że w piątek siedemnastego jeszcze była w pracy i pomagała mu cucić Janetkę. — Wspaniale. Zaczniemy od niej. — Ja bym chciał iść do klasztoru… — Nie mamy aż takich tyłów u szefa. — …i wezwać Janetkę na przesłuchanie. Tu go przemaglujemy, u nich się nie da. — No… — Burger się zastanowił. — Niech będzie jak mówisz, chodźmy więc do klasztoru, zobaczysz, a potem weźmiemy na tapetę archiwistkę. Jesteś uparty jak… jak… ja, ale nie szkodzi. Pójdziemy tam, żebyś się przekonał na własnej skórze, co to są katakumby. Notatki Krauza zostawili na stole. Żółty papierek z fikcyjnym nazwiskiem leżał na wierzchu.

Byli pewni, że wystarczy zamknąć kancelarię, a będą bezpieczne. Wpuścili obu do rozmównicy. Wprowadziła ich młoda, wystraszona mniszka. Wyraźnie jej ulżyło, gdy zamykała za nimi drzwi. Krauz pochylił się błyskawicznie i obejrzał stół od spodu. Burger się tylko kwaśno uśmiechnął. — Kurwa! — Synu, jakże tak? Takie słowa w takim miejscu — upomniał Krauza, ale nim ten zdążył odpowiedzieć, weszła odrażająca kobieta w czerni. Towarzyszyli jej dwaj mnisi. — Panowie… — Dzień dobry… madame… — odezwał się Krauz. O mało nie zemdlała. — Ma…da…! — Podniosła wzrok, ale się opanowała. — Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus — syknęła. — Dziękujemy. — Mówi się: na wieki wieków! Przyszliście znów prowokować? — Nie! Jakie znów? Myśmy już kiedyś prowokowali? Przełknęła ślinę, chwilę walczyła z chęcią powiedzenia im z głębi duszy, co o nich myśli, ale na koniec górę wzięło dobre wychowanie. — Czego panowie sobie życzą? — warknęła. — Mówić z księdzem Janetką. — Wielebnego księdza tu nie ma! — A gdzie moglibyśmy go zastać? — A bo co? — Chętnie byśmy z nim porozmawiali. — Już rozmawialiście. — My byśmy chcieli jeszcze raz. — Po co?! — Wolelibyśmy z nim osobiście. — Jego eminencja biskup Jastrab wezwał go na medytacje. — Przecież jest chory. — Już nie. — A więc mógłby przyjść do nas na przesłuchanie, prawda? — Wy…! — Zatrzęsła się ze złości i poczerwieniała, ale tylko bezsilnie zacisnęła pięści, bo dotarło do niej, że wpadła we własne sidła. — Nie, nie mógłby! Nie może się męczyć i denerwować, lekarz zabronił. — U nas miałby spokój i wygodę. — No, już dość! Wielebnego księdza Janetki tutaj już nie ma i nie wiem, gdzie jest! Czy to wszystko?! No to proszę. — I cofnęła się, robiąc im miejsce, żeby wreszcie wyszli. — A gdybyśmy mu tutaj zostawili wezwanie na piśmie? — Nie jestem listonoszką! — Nie? — Krauz nie ukrywał szczerego zdziwienia. Burger wolał go wypchnąć za drzwi, lepiej było się zmyć. Baba co prawda była cierpliwa, ale dwaj mnisi kręcili się podejrzanie. Nie miał ochoty na kolejne szramy na głowie. Stanęli przed wejściem do Bučáka. — Dziś lepiej nie — zaproponował Krauz. — Lepiej nie — przyznał Burger, wzruszył ramionami, podrapał się po ciemieniu i niespiesznie ruszyli uliczkami starego miasta.

Pingwin aż podskoczył na ich widok. Spotkali się na zewnątrz, przy bramie wejściowej. — Więc jak idzie śledztwo? Już go macie? — Jeszcze nie, panie kierowniku, ale daleko nam nie ucieknie. Burger rzucił frazes używany w takich wypadkach, ale natychmiast zdał sobie sprawę, że do tej sytuacji chyba nie pasuje. Minęło siedem lat, sprawca mógł już być na drugim końcu świata, także czołgając się, nie musiał nawet biec. — Czym mogę służyć tym razem? — Chętnie sprawdzilibyśmy coś w archiwum, ale nie będziemy pana zatrzymywać, wystarczy nam pani Marika. — Ale ja chętnie pomogę! Proszę za mną! — Nie! Naprawdę nie potrzeba. Chyba właśnie pan wychodził, proszę sobie nie przeszkadzać, my znajdziemy panią… — Wychodziłem, idę do urzędu omówić pewne sprawy związane z umową, ale to może zaczekać! Panowie mają pierwszeństwo! I nie mieszkając, odwrócił się i skierował do kancelarii. Krauz z Burgerem wymienili niechętne spojrzenia. Muszą się teraz rozdzielić, jeden go zajmie, a drugi przemówi pani Marice do sumienia, żeby przestała kłamać. — Proszę uprzejmie. Kierownik otworzył kancelarię i teatralnym gestem zademonstrował, że mają pierwszeństwo. Burger nie ociągając się, objął go i wcisnął do środka. — Niech pan wejdzie, panie kierowniku, naradzimy się. — I zamknął za sobą drzwi. Krauz przeszedł na koniec korytarza, a gdy chciał zapukać do drzwi archiwum, poczuł przyjemny zapach francuskiego tytoniu, więc od razu bez pukania wszedł do kuchenki. Pani Marika poplamiła bluzkę ostatnimi kroplami z kieliszka. — Cholera! Przynajmniej pukać! Aha! To pan? Pan też mógłby pukać, nawet jak ma pan odznakę. A pukawkę pewnie też. — Mam! — Na drugi raz kopnie pan w drzwi? — Nie! Żadnego na drugi raz nie będzie, jestem tu po raz ostatni. Gdyby miał być jeszcze jakiś następny raz, wyślę po panią eskortę i radiowóz. — Aha… — spoważniała i ostrożnie postawiła kieliszek na stole. — No więc już nie jesteśmy kumplami. No, dobrze! Zapaliła. Oczy jej błyszczały, a ruchy miała niepewne. Maskowała to z wprawą. — Słucham! Załatwimy to tutaj czy mam wyciągnąć ręce? Krauz starał się nie zwracać uwagi na jej uszczypliwy ton i usiadł spokojnie bez zaproszenia. Uprzedziła go. — Chce pan jednego? — Nie! Na służbie nie piję! — Poprzednim razem był pan tu na urlopie? Krauz zasyczał przez zęby i uśmiechnął się. Postanowił nie dać się sprowokować. — Wie pani, czego nie lubią policjanci? — prychnął i zmrużył oczy. — Szpinaku? Nie! Zupy pomidorowej! Ciągle muszą nosić mundury do pralni. — Dowcipne… Prawidłowa odpowiedź — kiedy ludzie kłamią! W jej oczach błysnęły iskierki i głęboko wciągnęła dym. Powoli z niej uchodził, paznokciem rysowała po obrusie, a wreszcie się zdecydowała. — No dobra, coście stwierdzili?

— Że pani kłamała. — A? — A ja tego nie lubię! — A ja nie lubię przemądrzałych gliniarzy i wytrzymałam. — Więc ja wytrzymam dzisiaj i pani nie zamknę, będziemy kwita! Ale od tej chwili będziemy rozmawiać tylko urzędowo. — Figa! — Bez figa i podobnych sarkazmów! — Bez sarkazmów — przytaknęła z kamienną twarzą, ale wytrzymała tylko pół sekundy, a potem kąciki jej ust zaczęły drgać. Roześmiali się prawie równocześnie. — Więc jednego — zgodził się Krauz. Trącili się. A Krauz zapalił. — Ale i tak mnie pani rozzłościła, pani Mariko. We środę piętnastego nie była pani w szpitalu z woreczkiem żółciowym, bo jeszcze w piątek siedemnastego była pani w pracy i widziała pani… wszystko. Woreczek przydarzył się później. Pokiwała głową. — Uparty pan. — Boi się pani? Wciąż jeszcze? — Tak, wciąż jeszcze… panu nie wierzę. — To nie powinna mi pani w ogóle nic mówić. — Wtedy bym się pana nie pozbyła. — To też prawda. Wahała się przez chwilę. — Ja… — Pani go kochała — wypalił Krauz. Twardo spojrzała mu w oczy. Smarkacz jeden! Na co sobie pozwa… Westchnęła i długo kiwała głową. Jakby poruszał nią jakiś mechanizm. — To też… Ale z tym, co się stało, nasz związek nie ma nic wspólnego. — Ja tylko po to o tym wspominam, żeby pani wiedziała, że drążyliśmy sprawę. — Drążyliśmy! Boże! Mógłby pan przestać używać tych idiotycznych policyjnych wyrazów?! — Mógłbym. A pani mogłaby przestać używać tych idiotycznych naiwnych kłamstw?! — Mogłabym. Z panem trudna sprawa… — Wyjęła mi to pani z ust. — Ja sobie strzelę jeszcze jednego. — Ja już nie, dziękuję. Muszę jeszcze popracować, naprawdę. Wykorzystał moment, kiedy nalewała, żeby się jej dokładnie przyjrzeć. Szczupła i żylasta, nienaturalnie siwe włosy z niebieskawym odcieniem, ostre rysy twarzy i twarde, zdecydowane spojrzenie. Papierosy odpalała jeden od drugiego i piła jak szewc, już od rana, twardo, z niewielkimi przerwami. Bóg wie, co ją w życiu spotkało. Nie miał prawa się na nią gniewać. Swoje sześć krzyżyków dźwigała dzielnie, bez szemrania, a jeśli kłamała, to tylko w swojej obronie. Nie była podejrzliwa, policyjne grepsy i straszenie były nie na miejscu, a tę resztę Kraus chciał z nią omówić taktownie. Metoda została wybrana, teraz tylko konsekwentnie. — Chciałabym wiedzieć, po co pan to robi. — Zaproponowali mi trzypokojowe mieszkanie kwaterunkowe, nie musiałem iść na dwa lata

do wojska, pensja… — Ja pytam o to grzebanie w mojej przeszłości. — Aha! Dla mnie to nie jest grzebanie. I nie przeszłość. Morderstwo przedawnia się dopiero po dwudziestu latach, do tego czasu jest dla nas aktualne. Być może dla pani to jest przeszłość, dla mnie to sprawa, którą zajmuję się od kilku dni, a więc świeża! Zabili mężczyznę i wbili mu gwóźdź w głowę. Płacą mi za to, żebym stwierdził, kto to zrobił i jak go wsadzić za kratki. — To wszystko? Takie to proste? — Pani ma na myśli sumienie? Albo duszę? Albo współczucie, osobiste zaangażowanie czy wrażliwość? Zamyślona przez chwilę patrzała mu w oczy. Wytrzymał. Wiedział, że niektórzy ludzie w ten sposób szukają potwierdzenia swojej decyzji, która się zmienia z nie na tak, a potrzeba już bardzo niewiele. Dlatego się nie ugiął. Dobrze zrobił. Ruszyła. Jeszcze jej pomógł. — Nie wolno. Żadne współczucie, żadne wewnętrzne uczucia. Jeśli ofiarą jest ktoś z rodziny albo w inny sposób bliski, detektywa trzeba odsunąć od sprawy, nie może się nią zajmować. Żadne osobiste względy, żadne emocje, inaczej zwariowałby po roku takiej roboty. Szczerze mówiąc, niektóre sprawy nas psychicznie… jakby to powiedzieć… bulwersują, ale to nigdy nie może przekroczyć pewnej granicy, inaczej… cześć! Pani może! Może pani do niego i do całej sprawy czuć, co pani chce, ale ja… ja mogę tylko próbować panią rozumieć, nic więcej. I niech się pani nie stara w tym czegokolwiek zmieniać. — Szkoda. Bardzo bym chciała, aby starał się pan mnie zrozumieć także nieco inaczej. Ale skoro się nie da, to się nie da, trudno! Powiem panu tak… — Zapaliła i nalała sobie jeszcze jednego, nawet mu nie proponując. — Kochałam go i było to uczucie z wzajemnością. Spotykaliśmy się… za kościołem w ogrodowej szopce, którą przerobił i bardzo przyjemnie urządził. To był ogród kościelny, ale Pan Bóg nam odpuści, bo wie, że nie robiliśmy nic złego. To nie był grzech!… Dla nas to nie był grzech, ale ludzie by nas ukamienowali. Dlatego spotykaliśmy się tam po kryjomu. Kochaliśmy się, a ja uległam jego woli, żeby o tym nie wiedziała ani Martuška, ani nikt inny. Karol był dla mnie ostatnią stacją po tym wszystkim, co mnie spotkało, nie miałam już ochoty na nowy związek, odpowiadało mi tak, jak było. Oddałam mu się cała i nic za to nie chciałam. Był to czysty, bezinteresowny związek i byliśmy szczęśliwi jak małe dzieci, wolne od problemów ludzi dorosłych. Karol był najlepszym człowiekiem na świecie. Miał tak dobre serce, że nie nadawałby się nawet do bajki. Wszystko, co robił, robił tylko dla ludzi, kochał to miasto, swój kościół, ludzi w nim, swoją ulicę i sąsiadów, za parę groszy naprawiał im różne rzeczy, co komu tylko wpadło do głowy, odwiedzał ich w domach, gdy byli chorzy, budził w nich nadzieję, troszczył się o wszystko i wszystkich, był wszędzie. Ludzie przywykli do niego i też go kochali. Święty człowiek… Po chwili milczenia spytała: — Wierzy mi pan? — Wierzę. — To ważne. — Wiem. Naprawdę jej wierzył. Wzięła francuskiego papierosa i zamiast go zapalić, mówiła dalej w zamyśleniu: — W poniedziałek trzynastego maja byliśmy w szopce… jak zawsze… a potem mi powiedział, że dzieją się dziwne… jakieś złe rzeczy. Nie rozumiałam, widziałam po nim, że coś go trapi i ma potrzebę, aby się wyspowiadać… nie tak kościelnie… mam na myśli zwyczajnie… po ludzku. Chciałam, żeby mi powiedział wszystko, co mu leży na sercu, co go przytłacza. Był smutny, to do niego w ogóle nie pasowało. Nie poznawałam go! Powiedział, że przyszedł do

niego wielebny ksiądz Janetka, że mu się przyznał, że już od dłuższego czasu prześladują go tajniacy i chcą od niego strasznych rzeczy, żeby donosił na ludzi z kościoła i innych z diecezji. Podobno wciąż wypytują o niego, o Karola. I że nie wytrzymał, zdradził im… Zamilkła i zapaliła. — Co? — zapytał Krauz głosem pełnym niecierpliwości i napięcia. — Zdradził im jakąś ważną rzecz… tajemnicę. — Jaką? — Nie wiem, tego mi Karol nie powiedział. Ksiądz Janetka podobno kazał mu uciekać i nigdy nie wracać. Prosił go, żeby się ratował, póki jeszcze czas! Karol był zdruzgotany, kiedy mi o tym mówił. Nikomu na świecie nie ufał tak, jak wielebnemu! Byli… kimś więcej niż służący jednej parafii, byli przyjaciółmi! Prosiłam Karola, żeby mi to wyjaśnił. Tylko kręcił głową, żebym nie nalegała, że nie może, że to jest niezależne od niego i od nas obojga i że byłabym do śmierci nieszczęśliwa, gdyby mi wszystko zdradził. Wciąż tylko kręcił głową i powtarzał jak w transie, że nie może się poddać, musi wytrzymać, że nie może niczego wyjawić… zachowywał się, jakby postradał zmysły. Bałam się, że naprawdę dzieje się coś złego, bo w takim stanie nigdy go nie widziałam. Powiedział jeszcze, że musi mnie ochronić i nie może mi nic wyznać, ale czuje, że coś się święci! Zapewnił, że nigdzie nie ucieknie i będzie czekać na swój los tu, gdzie jest jak w domu. Rozstaliśmy się. Nie spałam całą noc. Nad ranem zapukał w moje okno. Wyglądał jak zaszczute zwierzę, z przerażeniem w oczach, zlany potem. Podał mi drewniane pudełko i poprosił, żebym je schowała, a gdyby z nim coś się stało, żebym je oddała jego córce. Pocałował mnie… ostatni raz, na pożegnanie, i odszedł. Właściwie… pobiegł. Od tamtego czasu już go nie widziałam żywego. Zmarłego jeszcze raz. Później. Byłam zaszokowana! Niczego podobnego z nim dotychczas nie przeżyłam. We wtorek szesnastego nie mogłam wysiedzieć w robocie i zwolniłam się, że niby do lekarza na kontrolę. Było to tuż przed obiadem. Poszłam do niego do domu, chociaż mi tego surowo zabronił. Musiałam. Niczego nie rozumiałam, chciałam, żeby mi wyjaśnił. Z pierwszego piętra dobiegał łomot. Demolowali tam jakieś mieszkanie. Do niego na trzecie nie mogłam już niepostrzeżenie się dostać. Wszystkie drzwi i okna u sąsiadów były pozamykane, a w wielu także spuszczone rolety. Odwróciłam się i chciałam odejść, ale już stali przy mnie tacy dwaj w płaszczach, czego tu szukam? Powiedziałam, że źle się czuję, właśnie dostałam okres i szukam jakiegoś miejsca, gdzie mogłabym włożyć podpaskę. Zażądali dowodu, coś zanotowali i wygnali mnie na ulicę. Naprawdę było ze mną źle. Zataczałam się. Wróciłam tam w nocy. Parę kroków od bramy parkowało auto, a wewnątrz palili dwaj mężczyźni. Wolałam odejść. Wcześnie rano pobiegłam do muzeum miejskiego, gdzie pracowała Martuška. Kiedy powiedziałam portierowi, kogo szukam, wpadł w furię, że niby już kilka razy szukali jej tajniacy i żebym się stąd zabierała, zanim po nich zadzwoni. Naprawdę było ze mną źle, musiałam iść do lekarza. Powiedział, że potrzebna operacja, ale jeszcze wróciłam do pracy, posprzątać i w ogóle. Polepszyło mi się i nie poszłam do szpitala. Jego podwórka wciąż pilnowali tajniacy. Nie wiedziałam, co mam robić, gdzie go szukać! W kościele nie był od dwóch dni, ksiądz Janetka też znikł, zastępował go jakiś młody, którego bałam się o cokolwiek pytać. W piątek siedemnastego zbierałam się już do domu, kiedy zawołał mnie pan kierownik Kovalský, żebym mu pomogła. Nogi się pode mną ugięły, gdy nad umywalką zobaczyłam zdruzgotanego księdza Janetkę. Ocuciliśmy go, a pan Kovalský powiedział stanowczo, żebym już wyszła. Zamknęłam archiwum i pożegnałam go uprzejmie… ale nie wyszłam. Zostawiłam otwarte okno i przez nie weszłam z powrotem do archiwum. Jako archiwistka mam zapasowe klucze, także do szefa i do sekretariatu na wypadek, gdyby trzeba było coś wyszukać w administracji czy coś w tym rodzaju. Otworzyłam niepostrzeżenie sąsiednią kancelarię, nie miałam z tym problemu. Słyszałam wszystko, jakbym tam z nimi siedziała.

Janetka płakał i wciąż prosił Kovalskiego o przebaczenie i tak dziwnie mówił, że jest grzeszny i że Pan Bóg pewnie mu nie odpuści, bo zrobił straszną rzecz, i… Trwało to długo, aż do zmroku. Mało mnie szlag nie trafił, a nie mogłam zapalić! Potem wreszcie na podwórko zajechały auta i zabrali księdza. Słyszałam, jak jadą przez cmentarz. Z Kovalskim zostało jakichś dwóch, przynajmniej mi się wydaje, że dwóch, po głosach, ale nie widziałam ich, tylko slyszałam. Jeden mówił po czesku, bardzo niewiele. Strasznie kopcili, a dym dochodził przez drzwi… straszne! Wygrażali mu, żeby o niczym nie mówił, inaczej go zlikwidują wraz z całą rodziną. Potem to przestało być ciekawe, tylko rechotali i dokuczali mu. Wyskoczyłam oknem i przebiegłam aleją. Po drodze minął mnie jakiś dostawczak, ledwie zdążyłam schować się za kasztanami. Widziałam ich w drugim kącie cmentarza, po światłach latarek. Kilku czyściło dół, dwaj palili… Janetka stał przy aucie i głośno się modlił. Potem tamci wyszli z dołu i zameldowali, że gotowe, jest wystarczająco głęboki… a potem… otworzyli bagażnik auta, przy którym modlił się Janetka… Ogień papierosa doszedł do palców archiwistki. Zgasiła bez mrugnięcia okiem. Krauz wciąż ją obserwował. Szukał wszelkich możliwych zmian w mimice, na które zwracano mu uwagę podczas szkolenia, ale nie zauważył żadnego fałszywego śladu. — I wyciągnęli go. Z dostawczaka, który przyjechał później, wyjęli trumnę… Karola włożyli do niej i pośpiesznie zabili gwoździami. Krótki był ten pogrzeb… Janetka dokończył modlitwę… i zasypali dół. Archiwistka gapiła się na kieliszek. Duchem była bardzo daleko. Krauz milczał. — Biegłam długo… bardzo długo, sama nie wiem, gdzie się włóczyłam. W nocy dostałam ataku… w sobotę zabrało mnie pogotowie i jeszcze tego dnia mnie operowali. Tydzień byłam nieprzytomna, dwa pod kontrolą lekarską. Długo nie mogłam przyjść do siebie. Na początku lata wróciłam do niego… do domu. Dozorca mi powiedział, że mieszkanie jest zaplombowane, ale że i tak nic bym nie znalazła, podobno nawet pozrywali podłogę i ściany skuli aż do cegieł… nic tam nie zostało. O Martušce nic nie wiedział… Gdzie jest, co robi… Nikt nic nie wiedział, ja też bym wolała nie wiedzieć, ale widziałam to… widziałam go na własne oczy… i… to jest mniej więcej wszystko. Znowu zapaliła i nie wzięła kieliszka, ale łyknęła z butelki. Podała ją Krauzowi. On też łyknął. Milczeli chwilę. Potem spytał: — Co mam zrobić? — Miej to w dupie, koleś, takie były czasy. A Karola już nie wskrzesisz. Nikt mi go nie odda! Nieostrożnie zawadziła papierosem o róg stołu. Złamał się. Sięgnęła po następnego, a gdy stwierdziła, że paczka jest pusta, zmięła ją i cisnęła w kąt. Krauz dał jej ze swoich. — Dzięki. No i tak się tu wywnętrzam i wspominam. Czasem mu na grób niosę kwiatki i opowiadam nowinki. Których codziennie nie brakuje, chwała Bogu. Krauz długo był cicho, potem nabrał powietrza. — Niech ci to nawet przez myśl nie przejdzie! — krzyknęła. — Nie miałem na myśli oficjalnego zeznania przed śledczym. — Nie? — Nie! Myślałem o tych autach… czy przypadkiem… — Bystrzak. Już kiedy przyszedłeś tu pierwszy raz, wiedziałam, że z tobą nie będzie łatwo. Znów się napiła z butelki, udało jej się pociągnąć całkiem spory łyk. — Beajot dwadzieścia osiem trzydzieści siedem. To była wołga, szara… Beabe dziewiętnaście dwadzieścia osiem, dostawczak, avia… Beai trzynaście dziewięćdziesiąt dwa, żiguli, żółte. To zostało przed budynkiem. Krauz wytrzeszczył oczy i chyba zapomniał zamknąć usta, bo uśmiechnęła się z trudem.

Sięgnął do kieszeni po notes i błyskawicznie zapisywał, jakby się bał, że archiwistka się rozmyśli. — Zabili go milicjanci, a ja jestem ciekawa, co ty z tym zrobisz! — Zabili go tajniacy, nie milicjanci. — No to jesteśmy w domu! Więc wynocha, ty adwokacie niewinnych… zmuszonych… oddanych… łajdaków! — Nie są niewinni, ale ja jestem prawdziwym policjantem, nie utożsamiam się nimi i ich praktykami… — Boże! Znów ten język!!! Nie utożsamiam!!! Praktyki!!! Idź w cholerę! Nie rozumiesz tego?! Zabili go w majestacie prawa, a mnie jest wszystko jedno, ile tam macie wydziałów, oddziałów, referatów — czy jak ich zwał, i na co się dzielicie?! Wasi go zabili… A ty na to nic nie poradzisz, chłopcze. — Gówno! My nie jesteśmy nasi! My jesteśmy kryminalna! Wydział zabójstw! Oni już skończyli! — Tak myślisz? Krauz wziął głęboki oddech, by przekonywać z zapałem, że jest tak, jak mówi, ale powietrze z niego uszło. Przypomniał sobie Canisa… Całkiem fajny chłopiec, ale… już znów był w siodle, a ilu już ich było… znów w siodle, a ilu ich jeszcze w najbliższym czasie znajdzie się w siodle, może w karecie, może i wyżej? Ma jej przeczyć, skoro wie? Może wie i więcej… może… Przechyliła butelkę i łyknęła raz za razem. Nawet się nie wzdrygnęła. Prędko podsunął jej papierosa. Resztę chciał schować, ale rozmyślił się i rzucił paczkę na stół. — Gdzie jest to drewniane pudełeczko? — W domu. — Co w nim jest? — Pierścień z żelaza. — Z żelaza? — Noo… Mam znajomego, który ma do czynienia z wodą królewską. Żadne złoto, srebro, nic. Kawałek żelaza. — Moglibyśmy… — Jutro, dzisiaj jestem zmęczona. I uważaj na siebie. Wiesz — zawahała się — to śmierdzi! A… tych zmarłych może być więcej. Szkoda by cię było, chłopcze. — Pan detektyw Krauz! — zaoponował. — Jego też… Kiedy wracali z cmentarza, mówił tylko Krauz, a Burger słuchał. Potakiwał i palił. Na koniec zapytał: — Powiedziała do ciebie: chłopcze? — No! — A ty? — Wybaczyłem jej. — Powinniśmy ją wziąć do nas! — Wybaczyłem jej! — Nie zrobilibyśmy jej łomotu, tylko przesłuchali. — Aha. Obaj się roześmiali. — Ale poważnie, naprawdę, przekazałbym ją śledczemu — dumał Burger. — Chyba żebyś ją przerzucił przez plecy i… a i tu byś ryzykował, że ci się wyrzyga za

kołnierz. — Tak ją ululałeś? — Sama się… A zresztą, nie poszłaby nawet na trzeźwo. Tak się dogadaliśmy. — Więc dobrze! Podsumujmy to! Cośmy w końcu ustalili? Szli przez miasto i dyskutowali. Mijali ich ludzie i nikomu nie przyszło nawet do głowy, że tych dwóch niepozornych facetów roztrząsa kwestię gwoździa wbitego w głowę. Co za bzdura! Gwóźdź w głowie! A wyglądali jak zwyczajni koledzy, co to spotkali się przypadkiem i szukają jakiegoś zacisza na kufel piwa. — Z sześciu punktów, które spisałeś, sprawdziliśmy pięć. Został jeden jedyny, czyli jego córka. Ostatni ślad niknie za oknem tramwaju, gdy odjeżdża… Bóg wie dokąd! Tak twierdzi Machata. Na razie nie mamy powodu, aby mu nie wierzyć, bo jego zeznanie potwierdza także zeznanie archiwistki. Jej zeznanie potwierdza list Kovalskiego. Są to trzy wypowiedzi, sprawdzone metodą krzyżową, które jednoznacznie wskazują na zbrodnię na zamówienie. Dyrygent jest z bezpieki. I tak oto jesteśmy w… — Ale… — Co ale?! Ich archiwum jest bezpiecznie ukryte. Znaczy, to najważniejsze. A okruchy pozostawili idiotom, żeby przyszłe generacje mogły się cieszyć, w jaki to cwany sposób udało się zdemaskować tajne działania szatniarzy i wykopać paru malutkich konfidentów, z którymi będzie wielkie halo. A zresztą jestem przekonany, że żadnego halo nie będzie! Ani dzisiaj, ani jutro, ani za dziesięć lat! Będzie tylko widowisko wykorzystywane politycznie, które skończy się razem ze śmiercią ostatniego świadka socjalizmu. Dla nas najważniejsze jest jedno, Richard. Kończymy! — Jak to… kończymy? Burger przystanął przed największą piwiarnią w Europie Środkowej. — Czy tobie jest tak samo gorąco jak mnie? Strzelimy piwko? — I ruszył, nie czekając na odpowiedź. Krauz chwycił go za ramię i pociągnął z powrotem. — Poczekaj. Najpierw sprawdzę, czy nikt cię tam nie zna. Bo inaczej zostaniesz hurtowym odbiorcą nici chirurgicznych numer jeden… Łyknęli i otarli pianę. — Powinniśmy to zamknąć z paragrafu: sprawcy nie ustalono! Dalej i tak się nie dokopiemy. Stwierdziliśmy, co się dało! Jak napiszemy raport i wniosek o poszukiwanie w archiwach ŠtB, wyśmieją nas. Jeszcze za wcześnie, jeszcze wciąż wszystko wokół nich traktuje się zbyt politycznie, poza tym nie wiem, czy ktoś by nam dał zezwolenie na przekopywanie archiwów, a gdyby nawet dał, to nie wiem, gdzie byśmy ich znaleźli! Tam jest bajzel, a my jesteśmy płotki, Richard! Krauz słuchał. Rozważał. Tak czy owak musiał przyznać, że Burger ma rację. Natrafili na mur, a dłuta mieli tępe. — I mnie to wścieka, Riško. — I mnie, bracie, kurwa! Znaczy się, mogli zabijać?! — Mogli… i robili to… i dalej będą to robić. Tylko nazywać się będą inaczej, nie ŠtB… Znajdą trzy inne literki i zobaczysz, że znów będą nam dodawać roboty… — Bzdura! — Wierz mi, historia powtarza się w regularnych odstępach. Ale jeśli idzie o machinacje i politykę, to wcale się nie powtarza… jest jedna i ta sama od tysiącleci. Krauz zwiesił głowę. — Miała takie smutne oczy, gdy mi to mówiła. Chyba rzeczywiście go kochała. — Uczucia? Zachować dystans!

— Wiem! Reguła numer sześćset dwadzieścia osiem. Niczego nie brać sobie do serca. Ale czasem człowiekowi jest ich żal. Ci ludkowie nawet nie przeczuwają, co się dzieje za parawanem. — Tak jest dobrze. Zostawmy ich, z ich codziennymi problemami — gdzie zarobić, ile zarobić, co za to kupić do lodówki, co dziś wieczorem będzie w telewizji. I tak ma być! Reszta jest dla nas, ludzi o silnych nerwach. — Tak, a tę sprawiedliwość przynajmniej szturchniemy. Chodźmy na górę. Napiszę jakiś meldunek, dopnę do raportu i cisnę do szafy, niech spleśnieje i nabierze mocy urzędowej. Burger go co prawda szturchnął, ale… przyglądał mu się nieco podejrzliwie.

13 NIC NIE SPLEŚNIAŁO. Weszli do kancelarii i spłoszyli Canisa, który zastygł nad stołem Krauza. Pochylony, wsparty na rękach, wyglądał jak gazela u wodopoju. Speszył się, jakby go przyłapano na podglądaniu żony sąsiada pod prysznicem. — Cześć — rzucili, ale nie odpowiedział. Przyszedł na zmianę popołudniową i czekał na partnera. Hanzla jeszcze nie było. — Ja… wybacz. — Niiic — odparł Krauz. — Co leży na stole, nie może być tajne. Canis podszedł do okna i zapalił. Przez chwilę obserwował ludzi w dole na chodniku. Odwrócił się. — To twoje notatki, Rišo? — Moje. — Do tego gwoździa? — No. — Skąd… masz to imię? — Jakie? — Na tej żółtej karteczce. — Alexander? — No! — Z głowy. Ot tak, wymyśliłem. — Trujesz. Burger usiadł i przymknął oczy. Głowę wsparł na ramieniu. Krauz tego nie widział, bo grzebał w dolnej szufladzie. Szukał kalki. — Nie truję. Dlaczego? — syknął spod stołu. Canis nie odpowiadał. Palił. Burger nie spuszczał go z oka. Krauz znalazł, czego szukał, i się rozpromienił. — Ścierwa farbowane, mam was. Wychynął spod biurka i pomasował kark. Położył na stole dwa arkusze kalki. Spojrzał na Canisa. Gapił się na niego ironicznie. Spojrzał na Burgera. Ten gapił się na Canisa i zapalał papierosa. Wpatrywali się w siebie bez słowa. — Odbiło wam? — zagadnął Krauz. — Nie — powiedział poważnie Burger — ale odnoszę wrażenie, że za chwilę czegoś się dowiemy. Jeśli ktoś będzie bardzo chciał… — Chcesz przez to powiedzieć, że wciąż jeszcze jestem bardziej ich niż wasz? — zaperzył się Canis. — To już ty sam musisz poukładać w swojej głowie, Ivan! I nie bądź taki przewrażliwiony, gdy idzie o twoich byłych kumpli, dobrze?! Obaj się zaciągnęli. Nastała cisza. — Czy mogę się przyłączyć do towarzystwa? — wymamrotał Krauz. — Na razie z tych waszych tajemniczych pogwarek wiem jedno wielkie kuliste… Burger potarł palcem miejsce pod nosem i wbił wzrok w Canisa. Krauz zrobił podobnie. — A gdyby… — zaczął Canis z wahaniem — a gdybym zaproponował, że chciałbym z wami to robić… — Nie skończył.

— Musiałbyś nam powiedzieć, dlaczego — odpalił Burger, a Krauz przyjął pozycję wyczekującą. — Bo ja nigdy nie pracowałem na wrogu wewnętrznym. Wiecie dobrze, że zajmowałem się siecią zewnętrzną w Niemczech i… dlatego mnie przyjęli z powrotem… do was. A prócz tego podobnych praktyk jak gwóźdź w głowie nie uznawałem wówczas i… nie przywyknę do nich również teraz. Burger pokiwał głową i zwrócił się do Krauza. — Rozumne argumenty, co ty na to, kolego? — I mrugnął. — Nie wyszedłby z tym, gdyby nazwisko Alexander Striebro czegoś mu nie przypomniało, a że bez niego mamy dupy zbite, więc… i tak wie, że będziemy go musieli wprowadzić. Więc wziąłbym go, ale niech skoczy na dół do sklepu i przyniesie dwa litry wkupnego. Żeby wiedział, że będzie robić z fachurami. Canis podskoczył i zrobił ruch, jakby chciał mu dać w twarz. — Ty ciulu! Jakie wkupne? Krauz chwycił go za rękę, lekko skręcił w bok i energicznie szarpnął w górę. W ostatniej fazie puścił, żeby nie złamać mu nadgarstka. Nauczył go tego Kuky. I jeszcze paru innych pożytecznych chwytów, które miał w zapasie. — Ożeż! Kto ciebie tego…? — zaskowytał Canis. — Przestańcie się bóść, cielaki! Ivan, o co tu idzie? — napomniał ich Burger. Canis usiadł, potrząsnął dwa razy bolącym nadgarstkiem. Uspokoili się. — Edo, może to przypadek, ale… powiem wam coś, co by was mogło zainteresować! O tym, coście ustalili, wiem bardzo mało, tyle, cośmy rozmawiali u Jumby, ale… Przyszedłem właśnie na poobiednią zmianę i zobaczyłem na wierzchu karteczkę z nazwiskiem… no… ja tego człowieka znam. Krauz wytrzeszczył oczy. — Ja go wymyśliłem! — Trujesz. — Już ci mówiłem, że nie! — Jakeś to wymyślił? — To jest przekład łacińskich wyrazów alex argentum. — Dlaczego łacińskich? — Bo mi to powiedział proboszcz! — W jakim kontekście? — O rany! Będziesz mnie tu przesłuchiwał?! — wybuchnął Krauz. Burger przywołał go do porządku. — Uspokój się! Przecież nie wie o niczym! Pyta! Albo go bierzemy i mówimy mu o tym, albo… Krauz się zawahał. — Ale… już właściwie postanowiliśmy — machnął zdecydowanie ręką. — Ja też jestem za — przytaknął Burger. — To popatrz tutaj — Krauz przekartkował notatki i pokazał Canisowi tok swojej dedukcji od cytatu proboszcza, przez cytat ze słownika, aż po tłumaczenia. Potem wyjaśnił mu pozostałe powiązania z zeznań świadków. Chwilę to zajęło. Canis słuchał uważnie, ani razu nie wpadł mu w słowo. Na koniec pokiwał głową. — No to wszystko. Co na to powiesz?! — Nic… Mam tylko jedno małe pytanie. Mówiłeś, że ona pamiętała także numery tych aut? Krauz wyjął notes.

— Pamiętała… Spójrz. — Nie wydaje się wam to dziwne? Pamiętać numery po tylu latach? Krauz energicznie pokręcił głową. — Musiałbyś ją znać! Prócz tego… jednym z tych aut przywieziono zwłoki ukochanego mężczyzny. To jest szok na całe życie, a pamięć to szczególny mechanizm, przecież wiesz, no nie? Canis przebiegł spojrzeniem numery rejestracyjne. — Zgadza się! — pokiwał głową. — Tobie! A co z nami? — I wam się zgodzi… ja… jakby to powiedzieć… Musicie mnie chwilę posłuchać i nie przerywać. Wtedy stopniowo dotrzemy do istoty sprawy. Wszyscy trzej zapalili, a dwaj umilkli. — Myśmy wtedy pracowali w pierwszym wydziale Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, ale każdy w innym dziale. Ja na pierwszym, a chłopcy, o których będzie mowa, na drugim, tak zwanym wrogu wewnętrznym. W jego ramach utworzono poszczególne wydziały w zależności od zakresu. Trzeci wydział drugiego działu miał za zadanie budowanie sieci informatorów spośród proboszczów i pracowników Kościoła. Było to zadanie perspektywiczne, w bezpośredniej gestii rządu, wyznaczyli na to pełnomocnika z Komitetu Centralnego KSČ, który całą ich działalność monitorował i składał raporty wyżej. Chłopcy, którzy w tym pracowali, mieli wszystko. Dosłownie noszono ich na rękach. Gabloty, jakie chcieli, konspiracyjne mieszkania, forsę na opłacanie agentów, technikę nagrywającą, wszystko. A głównie… czas. Nikt ich nie poganiał. Chodziło o jakość. Na zwerbowanie agenta mieli morze czasu i mogli wybierać. Mam na myśli obiekty zainteresowania, a więc kogo rozrobić, kogo skompromitować, komu narobić zdjęć w domku letniskowym z dziewczyną, zaszantażować i tym zmusić do współpracy, komu grozić, kogo pogłaskać i obiecać awans. I tak to działało! A właściwie… wciąż działa, tylko obiekty zainteresowania zmieniają się zależnie od sytuacji politycznej. Ale nie środki. Po raz pierwszy z chłopakami z trzeciego wydziału pracowałem w osiemdziesiątym pierwszym, w styczniu i lutym. Chcieli wziąć jednego tajnie wyświęconego księdza na podwójną współpracę, to było w Dúbravce, ale związek z naszą sprawą ma marginalny. Mnie ściągnęli dlatego, że mi się zamotał w siatkę agentów w Niemczech i musiałem o nim zameldować centrali z powodu podejrzenia o podwójną współpracę. Miał co prawda kontakty na Watykan i tam też miał działać, ale jakoś skręcił i zaplątał mi się pod nogami aż w Monachium. Wysłałem o nim meldunek. Potem go dorwali i zlikwidowali w kraju, w jego mieszkaniu, że niby samobójstwo. A teraz ogniwko, które to wszystko łączy. Jeden z chłopców, którzy zlikwidowali podwójnego agenta, był Czechem. I w waszym, znaczy się w naszym, przypadku świadek Marika i świadek Kovalský mówią o Czechu, który uczestniczył w pogrzebie Kloknera. — Nie są świadkami, nie zeznawali — zauważył Krauz. — Wybacz! Dla mnie jak nie kijem, to pałką, nie zwracaj na to uwagi. A więc oboje mówią o mężczyźnie mówiącym po czesku. Następnie… zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku obiektem zainteresowania był głęboko wierzący mężczyzna. W pierwszym tajnie wyświęcony ksiądz, w naszym kościelny. Po trzecie auta. W styczniu osiemdziesiątego piątego realizowano akcję, o której nie będę się rozwodził, ale jako lokal konspiracyjny wykorzystaliśmy tylne garaże miejskich wodociągów i kanalizacji. Niektóre auta przemalowano na ich firmę, a prócz nich parkowało tam również kilka niekamuflowanych. Była wśród nich avia beabe dziewiętnaście dwadzieścia osiem, a także żółte żiguli z takim samym numerem, jaki ma zapisany Richard. Ta akcja miała związek z jakimś wyższym dostojnikiem kościelnym, ale nazwiska się nie dowiedziałem. Ja miałem wtedy tylko jedno jedyne zadanie — uniemożliwić wyciek informacji

przez niemiecki, czyli mój kanał, bo figurant miał na tym kierunku kontakty. Ale Marika twierdzi, że pięć miesięcy później te auta zostały użyte przy pogrzebie Kloknera. Numery rejestracyjne obu samochodów są identyczne. Canis umilkł i miał taką minę, jakby oczekiwał oklasków i owacji. Krauz jednak wymamrotał zniecierpliwionym tonem: — Mam gdzieś te twoje żigulaki. Co z tym nazwiskiem? — To jest najważniejsze w całej sprawie. Facet z Czech, który został ściągnięty, żeby doglądał całej akcji, nazywał się… uwaga… Alexander. Znaczy się… Nikt nie miał prawa znać jego prawdziwego nazwiska, ale ja… no, wszystkiego można się dowiedzieć. Poza tym występował pod pseudonimem Voltér. Więcej nie trzeba było mówić — kto z trzeciego oddziału występował pod pseudonimem, był święty. Dosłownie! Zwłaszcza, jak był z centrali. Ale ja zadałem sobie ten trud. Przecież mnie znacie. — No przecież! — I ustaliłem prawdziwe imię i nazwisko. Nazywał się Alexander Stříbro. Burger z Krauzem wymienili porozumiewawcze spojrzenia. — To był specjalista od tworzenia i kierowania siecią agentów wśród proboszczów i dostojników kościelnych i miał właściwie nieograniczoną władzę podczas jej budowania i przy pozbywaniu się z niej… jeśli rozumiecie, co mówię… — Bardzo dobrze! Pozbywano się ich do kopalni w Achimowie. I więzienia na Pankrácu! — Burger machnął niecierpliwie ręką. — Tylko tych z fartem. — Ivan ze smutkiem pokiwał głową. — Ale… ja to nazwisko naprawdę wymyśliłem. A dokładniej mówiąc, wydedukowałem. — powiedział Krauz, jakby się usprawiedliwiał. — No to miałeś szczęśliwy dzień, może zostaniesz ojcem chrzestnym — wymamrotał Burger, ale nie miał ochoty na żarty. Zgasił papierosa i natychmiast zapalił następnego. Czekał. Krauz nie rozumiał ich tak do końca, byli starsi i o dawnym reżimie wiedzieli znacznie więcej. Postanowił się nie wtrącać. — I… — zachęcił Burger. — I? — Co z tym? — Burger patrzył przynaglająco. — Nie wystarczy jako informacja? — zdziwił się Canis, ale Burger nie był zadowolony. I zdecydowanie mu to zademonstrował. — Myślisz, że wyście tam byli najmądrzejsi na świecie, a my tu jesteśmy durne kołki z płotu? Wiem coś o operacyjnym rozpracowywaniu osób. No to nadawaj! — Edo, bez jaj. — Więc dopowiedz! — Kurwa… — Do końca! Canis zapalił, nie widząc, że drugi jego papieros jeszcze się dopala. — Już jesteś spalony — zauważył zjadliwie Burger i brodą wskazał popielniczkę. Canis zawstydził się. Zawodowiec nie może dać się ot tak złapać! Ale z tymi prostakami z wydziału zabójstw to się po prostu mogło zdarzyć! — Myślałeś, Ivanku złoty, że nam wystarczy jakaś leżąca kosteczka, ot tak porzucona, a my ocipiejemy i po ptakach?! Na głowę upadłeś, Ivan?! I ja już pracuję w tej firmie parę niedziel! Ja też prowadzę obserwacje podejrzanych, podsłuchy i akcje specjalne… wszystko, co możliwe! Nie macie patentu na rozum, palanty z państwowej, jesteście w tym dokładnie tacy jak my, więc nie graj z nami w bombki! Albo z tym skończysz, albo idź do… przecież wiesz, ale z inną parą,

nie z nami! Spojrzał na Krauza, a ten potakiwał skwapliwie. Canis speszył się. Tego się nie spodziewał. Burger grał niezwykle twardo. Ale musiał przyznać, że to gwóźdź programu. Czemu ten gwóźdź przyszedł mu do głowy właśnie teraz? Dziwne… ale musiał podjąć decyzję. Nie da się siedzieć na dwóch stołkach, a w dodatku on jeszcze nawet porządnie nie siedział, tylko stał i balansował w półprzysiadzie! Nie miał wielu możliwości, a jego analityczny mózg mu ten fakt natychmiast zasygnalizował. — Szefem obydwu akcji był mój dobry kolega. Nie chcę go w to wciągać. Jest już na emeryturze. Zrozumcie. — Canis grał na czas. Rozumieli. Czekali. Pierwszy odezwał się Krauz. — Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu… Alexander Stříbro. Janetka był nie tylko proboszczem, ale również agentem bezpieki, i wskazał nam człowieka, który odebrał mu wolność, a jego życie spętał strachem. Jeśli Alexander Striebro… Stříbro… po słowacku czy po czesku, mniejsza z tym, jest realną osobą, to wszystko zaczyna wyglądać logicznie! Ten stary grzyb nie jest głupi, jest cwany że ho ho! Ale… ukryli go przed nami. Więcej nam już chyba nie powie. Powiedział, ile mógł. Mamy szukać Alexandra, on wie o gwoździu! Burger skinął głową, Canis też. Musiał. Dedukcje Krauza były bezdyskusyjnie logiczne i precyzyjne. Burgera też. Ten, nie ociągając się, kuł żelazo, póki gorące. — Specjalista od budowania sieci z czeskiej centrali nie działałby u nas bez kontaktu! Człowiek, który ma takie zadanie w ramach całej republiki, nie może zajmować się szczegółową lokalną problematyką! Musiał mieć kontakt tu, u nas, w Naszym Mieście! — nacierał Burger. Canis skinął głową. Żałował już, że zaczął tę rozmowę z Burgerem. — To mój kolega. Zrozumcie, chłopaki… — Nogi na stół! — Burger był nieustępliwy. Canis zaciągnął się, pochylił głowę, ważył szanse. Potem spojrzał i uśmiechnął się. — Jesteście bydlaki, ale zaryzykuję. Major Raninec. — Ty też, i owszem! — rozpromienił się Burger. — I już do Raninca! Burger wstał. Krauz wytrzeszczył oczy. Canis zdusił papierosa. — Dzwoń! — rozkazał Burger. Jakie to proste!

14 ALE NA TYM ŚWIECIE NIE MA RZECZY PROSTYCH. Czekali dwa dni. Profesjonalny funkcjonariusz pionu informacji nie wdepnie w pułapkę zastawioną przez dwóch zwyczajnych… choć niezwykle bezczelnych… detektywów z wydziału zabójstw ot tak, zanim wszystkiego z góry nie sprawdzi i nie przemyśli. Nawet gdy dzwoni do niego były kolega i poleca ich, nawet ręczy. Nawet gdy jest już na emeryturze i nie musi się bać! Nie zrobi tego! Raninec również tego nie zrobił. Zlustrował ich, potrzebował na to dwóch dni. Trzeciego zadzwonił. Dzień przedtem szef kryminalnej spotkał Krauza na korytarzu. — Skończyliście już z tym? Spisaliście meldunek? — Znaczy… chodzi o Ondreja? — O gwóźdź! Krauz machnął ręką. — Aha! Będzie, będzie, panie kierowniku. Skoro to już nieważne, to się nie śpieszymy. Za tydzień zamkniemy sprawę i przedłożę panu sprawozdanie. — No właśnie. Mam nadzieję, że nie będzie żadnych problemów?! — Nie! Żadnych… Ja też mam taką nadzieję — dodał cicho, gdy dyrektor zniknął za rogiem. Tego dnia Krauz zdążył się też spotkać z panią Mariką. Dała mu tę małą drewnianą ośmiograniastą skrzyneczkę. Na śnieżnobiałej wacie leżał pierścień jak węgiel. Kute żelazo. Był wielki, z pewnością nie dla damy. — To ostatnia pamiątka po Karolu — powiedziała smutno, gdy mu go podawała. — Sfotografuję i oddam pani. — Będę czekać. Krauz wszedł do techników i poprosił o uwiecznienie pierścienia. Nie było w tym nic nadzwyczajnego, w komórce techników kryminalistycznych wciąż fotografowano jakieś łańcuszki i pierścionki albo z kradzieży mieszkań, albo z napadów rabunkowych u jubilerów. Dlatego jego prośba nie wzbudziła zainteresowania ani zbytecznych pytań. — Masz pisemne zlecenie? — spytał technik. — Nie, potem wypiszę. Tylko trzy zdjęcia. — Tak, no dobra. — Nie bądź formalistą! Wszystko tylko na piśmie, zachowujecie się już jak nasi przełożeni, jajcarze! I nie dałoby się polaroidem? Nie chcę sobie zawracać głowy negatywem. Zrobili mu trzy kolorowe fotografie, jak chciał. Jedno ogólne ujęcie na otwarte pudełko, jeden szczegółowy rzut z boku i jeden z góry. Pierścień nie miał żadnego drogiego kamienia, tylko krążek jak moneta z napisem na obwodzie i w środku. Krauz na razie mu się nie przyglądał, wiedział, że będzie go musiał uważnie przeanalizować… i, co zobaczył na pierwszy rzut oka, znów ze słownikiem łacińskim w ręce. Wrócił do kancelarii, pudełko i fotografie włożył do dużej koperty i polizał brzeg. Wstrętny smak, jak niemal zawsze, gdy trzeba było to zrobić. Kopertę przyłożył starymi dokumentami i zamknął w szafie. Trzeciego dnia telefonował Raninec. Do Canisa. — Dobrze, tak jest… dobrze, jak chcesz… dobrze, tak jest… — Ivan tylko potakiwał.

Burger słuchał i kręcił głową. Tak może wyglądać rozmowa męża z żoną po powrocie z nocnej imprezy, a nie kolegi z kolegą! A w dodatku Canis nie był żonaty, nie nawykł do posłuchu! Canis przycisnął jakieś pstryczki na czarnej cegle, którą trzymał przy uchu, i uśmiechnął się. — No to idziemy! — To ma być ten nowy wynalazek, ten przenośny telefon? — Komórkowy, nie przenośny! Jak zaczniesz oszczędzać, to i ty będziesz kiedyś mógł taki mieć. Właśnie do mnie dzwonił. Jesteście gotowi? — Zawsze gotowi! — odpowiedzieli unisono. — Spotkamy się za miastem na parkingu szosy de jeden. Za dwadzieścia minut. Punktualnie, bo jak nie, to spływa. Będzie uzbrojony, mówię wam to z góry, żebyście wiedzieli, żadnych jaj, chłopaki. To zawodowiec! Mamy lato, na szczęście wystarczy, jak podwiniecie koszulki, zimą rozebrałby was z wiatrówek, ale z tym musicie się liczyć. Będzie pytać. Edo, jak chcesz, żeby odpowiadał na pytania, ty też musisz mu coś powiedzieć, bo inaczej się zmyje. I na koniec — to jest mój kumpel, nie świrujcie, przede wszystkim ty, Rišo. Nie rżnij filozofa, bo inaczej ja będę miał u niego przesrane, jasne? — Jasne. Mam to wszystko zanotować czy polegasz na naszej ograniczonej policyjnej inteligencji? — skrzywił się Krauz. — Idź do… wystarczy, jak obiecasz, że nie będziesz robić głupstw i pieprzyć od rzeczy o uczciwym policyjnym rzemiośle. — Obiecuję. Nie będę pieprzyć. Ruszyli. Przyjechali punktualnie. Już na nich czekał. Stał w rogu parkingu, drzwi od BMW były otwarte. Klucze w stacyjce, na wszelki wypadek. Krauz rozejrzał się. Raninec miał trzy możliwości odwrotu. Dwie autem brzegami parkingu, a jedną pieszo w pole, za sobą. Tam, gdzie stanął, miał cały parking jak na dłoni plus oba pasma autostrady i całe pole z tyłu. Kilka metrów za nim zaczynał się rzadki zagajnik, oddzielający pole od drogi gruntowej. Krauz musiał przyznać, że miejsce było dobrze wybrane. Rękę podał tylko Canisowi. Starszy pan. Czarne, gęste, falujące włosy z siwymi pasemkami. Pieprz i sól. Ciemna karnacja. Typ południowca, jego babcia, a może prababcia… łachudra jedna! Oczy całkiem czarne. Rifle i sportowa marynarka. Przypominał ogolonego piosenkarza Matuškę. W tłumie nikt by na niego nie zwrócił uwagi, na Matuškę raczej tak. Przez rękę przerzucił sweter. Palców nie było widać… ani tego, co w nich trzymał. — To jest detektyw Burger, a to detektyw Krauz — wskazał ręką Canis. — Koszulkę trochę wyżej… odwróćcie się, a teraz wy, dziękuję. Spodnie podciągnąć, dziękuję. Czy macie tylko te rewolwery, które widać, wetknięte za pasy? Kiwnęli głowami. — Macie dyktafon? — Nie! — Czekacie na kogoś? — Nie! — Dziękuję. Więc do rzeczy. Jestem uzbrojony… ale o tym was Ivan pewnie uprzedził! Jeśli zrobicie głupstwo, będę się bronił, gdy zobaczę nadjeżdżające podejrzane wozy, odjadę i też będę się bronił, jeśli spróbujecie jakichś sztuczek, również będę się bronił i odjadę tylko ja… jeden… jasne? — No pewnie! — odezwał się tylko Burger, jako najstarszy. — Was znam, robiliście morderstwo Stehlíkovej w osiemdziesiątym siódmym. — Robiłem.

— Dobra robota, panie Burger. Dotarł pan dość blisko. — Do was. — Dość blisko, powiedziałem! To wystarczy! Jego nie znam! — Krauz! — wtrącił Canis. — Richard Krauz… zrobił Ondreja Bestię, niedawno. — Już wiem, słyszałem. Bezczelny, niedoświadczony, ale perspektywiczny. Czego chcecie? — Rozejrzał się i opuścił prawą rękę. Dość przyjazny gest jak na początek. Krauz nie chciał tego zepsuć, więc milczał. Odezwał się Burger. — Znaleźliśmy Karola Kloknera. Dokładniej mówiąc, znaleźli go robotnicy. — Wiem! Czego chcecie ode mnie?! Burger zawahał się. — Mamy jeden kierunek, kilku świadków. Zgodnie twierdzą, że zabiła go wasza formacja. Raninec wbił wzrok w Canisa. Ivan patrzał tak samo, nie spuścił oczu, miał wprawę. — Zły kierunek! Dalej? — Chcieliśmy wiedzieć coś o Kloknerze i dlaczego… — Nie wiem. Dalej? — Stwierdziliśmy, że chował go proboszcz Janetka, który był agentem… — Bzdura, dalej. — Podczas pogrzebu użyto samochodów ŠtB… — Ale zeznania świadka na ten temat brak, prawda? — Brak, są jedynie niepotwierdzone informacje. — A więc jest to bezprzedmiotowe! Dalej? — Mamy kilka nazwisk, których nie rozumiemy i chcielibyśmy je wyjaśnić, na przykład… Alexander Striebro… albo po czesku Stříbro. Raninec zawahał się. — Nie znam! Dalej? Autostradą przejechała ciężarówka. Raninec odwrócił głowę. Krauz podskoczył i ścisnął jego prawą rękę. Gwałtownie ją uniósł i skręcił. Kuky go nauczył, że niektóre stawy w rękach dają się skręcać tylko w jedną stronę, a jeśli się to zrobi w przeciwną, boli. Krauz nie tylko to zapamiętał, ale i wyćwiczył. Kuky bardzo się cieszył, że ma tak pojętnego ucznia, i starał się jak mógł. Trenowali często. Również w kancelarii, gdy byli sami, także na zewnątrz. Kuky był świetnym nauczycielem. Raninec syknął z bólu, upuścił rewolwer. Był fachurą, ale już starszym, a Krauz był młody. Bardzo młody, bezczelny, szybki i niedoświadczony — ale to ostatnie nie miało teraz znaczenia. Docisnął, a jeśli Raninec nie chciał mieć złamanej ręki, musiał się pochylić. Krauz wmanewrował go w otwarte drzwi BMW i silnie pchnął. Przeleciał na siedzenie obok kierowcy i wylądował głową na podłodze, z nogami w górę. Mocno się wyrżnął. Krauz złapał rewolwer z asfaltu, wsiadł, wrzucił bieg i życzliwie zaproponował: — Leż, bo koniec z tobą! Jego własny rewolwer przyłożył mu do tyłka, bo głowa była zdecydowanie za nisko… Ruszyli. Zniknęli za zakrętem parkingu, wchłonęła ich autostrada. Burger stał z otwartymi ustami. Canis miał uczucie, że nie ma nawet ust. Z niedowierzaniem pokręcił głową i zaskowytał: — To… był… mój… kolega…

15 KRAUZ PRZEJECHAŁ KILKA KILOMETRÓW i zjechał na pobocze. — Głowa w dół! Zamknij oczy! Lufę wcisnął w jego tyłek i chwilę zaczekał, by się upewnić, czy słucha. Słuchał. Bohaterowie z pistoletem przy tyłku na ogół słuchają. Wybiegł z auta, otworzył drzwi z drugiej strony i pchnął go za kierownicę. Pasażer przetoczył się na bok i w jednej chwili znów był kierowcą. Krauz niezmiennie trzymał go na muszce. Usiadł z tyłu. Rewolwer oparł na jego karku. — Jedź na prawo, zjedź z autostrady… z powrotem do miasta. Mężczyzna prowadził spokojnie. Dojechali do pierwszego miejskiego skrzyżowania. — Jakie ma pan życzenie, szanowny panie? — starał się nie tracić rezonu. — Stul pysk! W prawo! Tu… w lewo… w prawo… w lewo… Jechali dość długo. — Dwoma kołami na chodnik! Tutaj! Zgaś silnik! Stanęli przed komendą policji. Z podestów w bramie szczerzyły zęby dwa kamienne lwy. — Jeszcze się taki śledczy nie urodził, który by mnie zmusił do zeznań. A detektyw policji kryminalnej to już na pewno nie. — oznajmił starszy pan, żeby było jasne, że ma swój pogląd na sprawę. Krauz wysiadł i pomachał, żeby uspokoić policjanta z drogówki, który ruszył z drugiego końca chodnika, by dorwać kierowcę, który pozwolił sobie na niesłychaną bezczelność, parkując na chodniku przed komendą policji! Policjant poznał Krauza i wrócił na swoje stanowisko. Wydał mu się tylko trochę dziwny rewolwer w rękach kolegi… ale, co tam! Chłopcom z kryminalnej czasami odbija, a co dopiero w taki upał. Krauz usiadł na miejscu obok kierowcy. Twardo spojrzał mu w oczy. Chwilę milczeli. — Bierz! — Podał mu rewolwer kolbą do przodu. Mężczyzna zawahał się, wziął. Natychmiast wetknął go za pas. — Nazywam się Krauz… detektyw Richard Krauz z wydziału zabójstw i prowadzę sprawę Karola Kloknera z gwoździem w głowie. Jestem bezczelny, niedoświadczony, ale perspektywiczny i mam cię w dupie… James Bond zero zero siedem, jasne? Zwłoki Kloknera są nieważne, nie był to polityk, znany sportowiec, artysta. Był nikim! Zwyczajne zero! Takich trupów wokół miasta zagrzebano w cholerę, nie mam złudzeń! Wiele dzięki wam, wiem o tym! Zasrany kościelny! Nie był to ani mój brat, ani swat. Nie mam powodu się angażować… Chciałbym tylko wiedzieć, o co idzie. Z ciekawości! Jak nie chcesz, nie musisz, poradzimy sobie bez ciebie! Wybacz, jeśli cię uraziłem. A te twoje chamskie odzywki, że… dalej, dalej i dalej… daruj sobie na przyszłość. Cześć! Krauz wysiadł i trzasnął drzwiami. Nonszalancko wszedł do budynku i poczekał za ogromnymi metalowymi drzwiami. Patrzył na zegarek. Piętnaście sekund, trzydzieści sekund, czterdzieści sekund. Zajęło mu czterdzieści dwie sekundy, zanim ochłonął i ruszył.

16 CAŁY EPIZOD TRWAŁ TRZYDZIEŚCI JEDEN MINUT i siedemnaście sekund. Krauz już dojadł rogalik, przeczytał gazetę Burgera i właśnie miał zamiar poprawić się w krześle. Drzwi otwarły się gwałtownie, aż klamka łupnęła o ścianę. Burger sapnął, usiadł i zaczął macać wokół siebie, szukając papierosów. Canis trzasnął drzwiami tak, jakby miały zostać zamknięte co najmniej do Bożego Narodzenia. Nie mówili ani słowa. Byli wściekli, aż poczerwienieli. Zapalili. Wciąż milczeli. Przeszywali Krauza wzrokiem i czekali, który zacznie, więc zaczął on: — Wiecie, chłopaki, o co niedawno spytała mnie córka? Czy jeśli fortepian można zasłonić, to słonia można zafortepianić? Ale ona ma sześć lat. Chyba durnowata, no nie?! Takie głupoty jej w głowie. Canis oparty o parapet obserwował ludzi na chodniku. Burger się zakrztusił, potem prychnął, a wreszcie się roześmiał. Canisowi pod oknem zaczęły drżeć ramiona. Gdy się odwrócił, i on się śmiał. Krauz nie chciał psuć zabawy i uśmiechał się od ucha do ucha. Burger odłożył papierosa do popielniczki, łokcie wbił w stół, pochylił się do przodu i dłońmi przetarł oczy. Pokręcił głową ze zrozpaczoną miną. — Rišo, ty bydlaku, co z ciebie wyrośnie? — wyjęczał. — Nie musisz płakać, aż taki dobry dowcip to nie był — udawał głupka Krauz. — Ty masz nie całkiem po kolei, prawda? — wyjąkał Canis i śmiał się dalej. — Skopać ci dupsko… dałoby to coś? — spróbował Burger, nie przestając się śmiać. — Odbiło wam? — spytał Krauz zdziwiony, a brwi podniósł aż na czoło. — Jemu to się na pewno jeszcze nie przytrafiło — zapewniał Canis. — Czy wiesz, kogoś ty porwał, ty trąbo?! Największego machera! — Nie wyglądał na takiego. Z głową na podłodze i dupą pod sufitem wyglądał zupełnie zwyczajnie — powiedział Krauz z niewinną miną. Canis się śmiał, aż zgiął się wpół. — Ja cię kręcę, Rišo, ty kiedyś bardzo źle skończysz z twoją naturą. Przecież wyraźnie cię prosiłem. — Żebym nie pieprzył bzdur o uczciwym policyjnym rzemiośle. Ani nie mruknąłem, więc o co chodzi?! — No pewnie, ani nie mruknął! Edo! Czego ty go uczysz?! Zaczekał, aż się wyśmieją. — Po co ci to było? — już poważnie spytał Burger. — Po co? Nie wiem, dalej, nie znam, dalej, macie świadków? Dalej… Co on sobie myśli?! Że jest Panem Bogiem? — Masz ty chociaż respekt przed kimkolwiek? — Ivan, przed każdym kulturalnym… — No, dajże spokój! Mogłeś iść na cukiernika, jak mamuśka chciała, tam nie miałbyś problemów z dzieleniem ludzkości na dwie części! Edo, ja mam go gdzieś! Idę do Jumby na piwo, idziesz ze mną? Dzisiaj i tak już wszystko w… — Idę! — Wstał i podeszli do drzwi. Nawet na niego nie spojrzeli. — No to ja idę sam do Jumby — Krauz złośliwie wstał i też podszedł do drzwi. Ale najpierw

odczekał, aż wyjdą i skręcą za rogiem, aby nie myśleli, że mu na nich zależy. Posiedzieli trochę. Piwo było dobrze schłodzone, Krauz opowiadał. Canis potraktował poważnie swoją rolę nowego członka zespołu i kazał sobie zrelacjonować wszystkie detale każdego przesłuchania, także z komentarzami i dygresjami Krauza. Burger kiwał głową. Canis też. Musiał przyznać, że choć jest zielony, to ma zadatki. Analiza mu wychodziła. Po szóstym piwie zmienili temat i chcieli dowiedzieć się czegoś od Canisa. Dobrze wiedzieli, że to daremny trud, tak po szóstym, dziesiątym, jak i po pierwszym. Tacy jak Canis byli dobrze tresowani. Powiedział im tylko tyle, ile uznał za stosowne. — Chłopcy, jedno jest pewne. To nie koniec. Raninec nie jest z tych, którzy ot tak przełykają tego rodzaju upokorzenie. Spodziewajcie się odwetu, a… ja nie wiem, czy będę na tyle blisko was. — Miej to w nosie, obrońco zbłąkanych dusz. My się będziemy trzymać blisko także i bez ciebie. I nie strasz, bo zadzwonię, gdzie trzeba i poproszę o eskortę do domu — zaśmiał się Krauz i zamówił jeszcze jedno. Zasiedzieli się. Jumbo miał robotę w kancelarii na zapleczu, więc dołączył dopiero po fajrancie. I jeszcze on ich zatrzymał. Było przed północą, gdy się rozchodzili.

17 BURGER WYSIADŁ Z AUTOBUSU i wydeptaną ścieżką szedł na przełaj przez trawnik. Wszystkie osiedla miały takie ścieżki, a mimo że korzystanie z nich mogło się kwalifikować jako wykroczenie przeciw porządkowi publicznemu i niszczenie zieleni, robili to wszyscy, także on. Codziennie. Ścieżka doprowadziła go pod blok. Szarpnął drzwi i stwierdził, że sąsiad, który szedł przed nim, potraktował serio ogłoszenie na drzwiach. Wielkimi czarnymi literami na kawałku tektury było napisane: „Po 10-siątej wieczur prosimy zamykać!”. Pisała to dozorczyni. Miotłą posługiwała się ewidentnie lepiej niż pisakiem. Trochę się zachwiał, rękę oparł na szybie, poszperał w kieszeni spodni i skoncentrował się na kluczach. Nie spojrzał w prawo, bo krzaki bzu uznał za bezpieczne. Podskoczył mężczyzna w kominiarce, szarpnął go za ramię i odwrócił. Spojrzał mu w oczy i dźgnął. Burger w ostatniej chwili błyskawicznie zrobił ruch ręką w stronę brzucha i odbił cios. Poczuł ostry ból w lewym boku i osunął się. Wejście do bloku zajaśniało, wewnątrz trzasnęły drzwi windy. Któryś z sąsiadów szedł ze śmieciami i szybko zbliżał się do drzwi. Mężczyzna w kominiarce wbiegł z powrotem w krzaki i rzucił się sprintem za róg. Z otwartych okien ciemnego auta wyleciały dwa płonące ogniki, kierowca ruszył, powoli odbił od pobocza i odjechał.

18 KRAUZ SIEDZIAŁ NA KORYTARZU już od dwóch godzin. Chciało mu się pić. Gdy tylko wczoraj się położył, zadzwonił oficer dyżurny, że wydarzyło się coś nadzwyczajnego. Canisa nie mogli znaleźć, więc wypadło na niego, on musiał zdać Mayorowi relację z przebiegu wczorajszego wieczoru. — Nic się nie działo! Wypiliśmy dwa, może trzy piwa i poszliśmy do domu. — Kiedy? — Wczoraj wieczorem. — Kiedy?! O której?! — Mogło być tak… do zamknięcia. — Przy dwóch piwach siedzieliście do zamknięcia?! — No, przy trzech. — Ja cię! — Mayor zgrzytnął zębami. — Czy stało się coś nadzwyczajnego? — Nic. — Nie pokłóciliście się? — Nie… z kim? — W sraczu też nie? — Nie! Z kim? Przecież u Jumby są tylko nasi! — No właśnie, nie może mi się to w głowie pomieścić! Edo, czy nie wspomniał o czymś, o jakimś problemie? — Nie! — Czujesz, na co się zanosi? — Nie — skłamał jak zawodowiec. — Rany boskie, Rišo… rozmowa z tobą to coś gorszego niż przesłuchiwanie mumii. Wolałbym, żeby mi palce łamali, mniejsza mordęga. Leć do szpitala i czekaj na wynik operacji, a gdyby czegoś potrzebowali, natychmiast dzwoń. My tymczasem rozleziemy się po mieście. — Ja bym sobie pospał. — Nie wkurzaj mnie! To było przed dwiema godzinami w kancelarii szefa. Mężczyźni schodzili się powoli, a każdy przychodzący pytał, czy to prawda, że zabili Burgera. Krauz obrzucił ekipę wzrokiem. Byli tam już wszyscy… prócz Canisa. Siedział na korytarzu przed blokiem operacyjnym i chodził do ubikacji pić wodę. Nawet w dzień przed wypłatą nie wypił tyle wody, ile teraz. Wciąż tkwiło mu w głowie zdanie Canisa, że to jeszcze nie koniec. Chciał go znaleźć i namówić, żeby nagrał jeszcze jedno spotkanie z Ranincem, a potem… Kolega, nie kolega… Rozwidniało się, gdy wyszedł zmęczony chirurg i oznajmił, że uratowali także śledzionę i że jest tylko kwestią czasu, kiedy pacjent z tego wyjdzie. — Jeśli nie pojawią się jakieś nieprzewidziane komplikacje — dodał. Krauz znał to zdanie. Kolega z wydziału komunikacji skaleczył w domku letniskowym siekierą palec u nogi. Opatrzyli mu i też powiedzieli, że jeśli nie pojawią się jakieś nieprzewidziane komplikacje… Nawet wpadł do roboty, powiedział, że z tydzień poleży i żeby go kierownik na potem wpisał do grafiku, a dziesięć dni później byli na jego pogrzebie. Jeden facet z patologii powiedział, że gdyby mu ten kikut w porę amputowali… ale mądrale w białych

fartuchach zakrzyczeli ignoranta i więcej nie mędrkował. Chłopcy w galowych mundurach zużyli sześć razy po trzy naboje… ślepe… na salwę honorową. I życie biegło dalej. — Nie potrzebujecie krwi? — chuchnął Krauz na chirurga. — Od pana nie! — Chirurg odsunął się z niesmakiem, podejrzliwie pokręcił głową i poszedł do pokoju lekarzy. — Tobie bym i tak nie dał, a Edowi te dwa promile mogłyby tylko pomóc — mamrotał obrażony Krauz pod nosem i też poszedł. Mayorowi zameldował, że z Burgerem będzie w porządku, jeśli nie pojawią się jakieś nieprzewidziane komplikacje. — Znamy to! A poza tym nic nie potrzebuje? Nie chcą krwi? — Proponowałem, zbyli mnie! Mayor zmierzył go morderczym spojrzeniem. — Nawet się nie dziwię. Do destylacji tam pewnie biorą sfermentowane śliwki, a nie… Zejdź mi z oczu! Wszedł do kancelarii, wypił dwie szklanki zimnej mineralnej i ukradł Váni jednego kiszonego ogórka. Na etykiecie słoika przekreślił cyfrę siedem i dopisał szóstkę, starając się podrobić jego charakter pisma. Mężczyźni wracali z nocnego patrolowania miasta. Schodzili się u szefa w kancelarii i składali meldunki. Kontaktowali się niemal ze wszystkimi informatorami, ale nikt nic nie wiedział. A właściwie wszyscy wiedzieli wszystko, niektórzy już nawet zaczęli składać się na wieniec, ale kim był napastnik, nie mieli pojęcia. Wiadomość o śmierci Burgera roznosiła się z szybkością błyskawicy. Tego dnia wielu zakapiorów wolało nie wychodzić ze swoich nor. Spodziewali się odwetu i zdecydowanych represji. Zakłuć policjanta, to nie było byle co, a jeszcze do tego speca od zabójstw. I na dodatek Eda Burgera! Wszystkie piesze patrole policyjne zostały zawiadomione o incydencie. Wszystkie radiowozy krążyły po mieście i nie było gliny, który odważyłby się wyskoczyć na pocztę, żeby zapłacić rachunki albo podrzucić córce do szkoły zapomnianą kanapkę. Wszyscy zasuwali z niezwykłym zaangażowaniem. Każdy, kto miał zdrowe ręce i nogi, szlifował miejskie bruki i wszyscy nadsłuchiwali, z której strony odezwie się echo, że to był… Na wieczór przygotowywali rajd po nocnych lokalach. Półświatek zdrętwiał. Dziwki zmyły się z ulic, dilerzy zwinęli kontrabandę i uciekli na wieś, a właściciele nocnych lokali przepłukali rurki i wywiesili sprzęt przeciwpożarowy, żeby ani sanepid, ani strażacy nie mieli się do czego przyczepić i odebrać im koncesji. Wszyscy liczyli się ze wszystkim. Na dworze było ciepło. Przeczuwali, że może być duszno. Nawet Jumbo zadzwonił. Lamentował w telefon. Krauz potrzebował dłuższej chwili, aby go przekonać, że Edo naprawdę żyje i wróci do siebie. — To mam nie przychodzić… niczego nie przynosić… a może coś załatwić? Co robią chłopcy? — Nie! Nie trzeba, wszystko mamy pod kontrolą. Wpadniemy jutro. Cześć! — Nie chcecie żarcia? Każę zrobić w kuchni wałówę… Jakiś kotlet czy coś takiego. — Nie mamy. — No to piwo, poślę wam na górę beczułkę.… — Dzięki, ale nie trzeba! Beczułkę! Zwariowałeś?! Šaňo by mnie zatłukł. Na pewno by mnie podejrzewał, że w tym maczałem palce. Lepiej nie! Dzięki, ale mamy wszystko. Potem wpadnę. — Ale na pewno! Cześć! Pozdrów chłopaków! I… gdzie leży?! Coś mu tam podrzucę. Canis zjawił się przed obiadem. Mayor wezwał go natychmiast. Kiedy zaczął przesłodzonym

tonem, było widać, że sporo go to kosztuje. — My tu mamy taki dobry zwyczaj, koleżko Ivanku, że uprzedzamy, kiedy nie możemy rano przyjść do pracy. — Ja wiem, szefie — przytakiwał potulnie Canis. — Używamy w tym celu telefonu… — Ja wiem, szefie. — Żeby koledzy nie musieli nas szukać jak baca potraconych owiec po całym mieście. — Ja wiem, szefie. — Skoro wiesz, to dlaczego tego nie zrobiłeś?! — ryknął Mayor. Już miał tego po dziurki w nosie. — Trochę się wczoraj zasiedziałem w towarzystwie… źle to oszacowałem. Dopiero teraz wstałem… Jeśli trzeba, wypiszę wniosek o urlop. — Chciałbyś urlop, co? A tego drania będę zwijać ja z policją wodną, tak? A może z armią zbawienia? Nie pracujesz przypadkiem w wydziale zabójstw i czy ktoś wczoraj aby nie próbował zabić Eda?! Serio mówisz o tym urlopie czy już jesteś naćpany?! — Nie, ja tylko dlatego, żeby nie było jaj, że się spóźniłem. Oczywiście, że nie chcę urlopu. Mayor już stał i mocno oparł się o brzeg stołu. — Nie chcesz… to pięknie z twojej strony! Ulżyło mi! Więc mnie uważnie posłuchaj, miły… złoty. Weźmiesz tego swojego kompana z waszej paczki… jedynego, co ci jeszcze został, i wystrzelicie stąd, i nie pokazujcie się, dopóki nie ściągnięcie tego menela, co się przyzna dobrowolnie i szybko do wszystkiego, podpisze protokół i jeszcze będzie dziękował, że go mamy zamiar zamknąć na sto lat! A ja będę mógł zameldować dyrektorowi gładko zakończoną sprawę usiłowania morderstwa policjanta w rekordowo krótkim czasie! Zrozumiałeś?! Bo jak nie, to w rekordowo krótkim czasie stanie się coś bardzo złego! Woon! Gdy tylko zamknęły się drzwi za Canisem, zadzwonił telefon. Dyrektor. Wzywał na dywanik. Przyszli panowie z ministerstwa. Żądali ostatnich wiadomości. Nawet im nie umknęło usiłowanie zabójstwa policjanta. Mayor ciężko opadł na krzesło. Poluzował krawat i zatęsknił za świerkowym lasem, halami pełnymi owieczek i świeżym powietrzem gdzieś w Niskich Tatrach. Siedzieli naprzeciwko, każdy za swoim stołem, i spoglądali na siebie spode łba. Krauz miotał błyskawice spod przymkniętych oczu. — I ja mam w to wierzyć?! — Nie wrzeszcz! — Będę! Większej chujozy już nie mogłeś wymyślić, co?! — Niczego nie wymyśliłem! Wieczorem u Jumby tylko poszedłem w tango, miałem jeszcze ochotę, to wstąpiłem do kumpla, żeby poprawić. Żłopaliśmy do czwartej nad ranem, zaspałem! Tobie się to nigdy nie zdarzyło?! — Już i on krzyczał. — Jak każdemu, ale… mnie jeszcze ani razu nie podźgali kolegi. Akurat wtedy, żebym miał alibi. — No odbiło ci czy mam ci zwyczajnie wlać?! Chyba nie myślisz?! — Co myślę, to moja sprawa. — Rišo, nie wnerwiaj mnie. — Nie ty! Tyś może miał delirkę, ale ci twoi… — Nie są moi! Kurwa, Rišo, kiedy to wreszcie zrozumiesz?! — Twoi kompani! Sam mówiłeś, że Raninec tego tak nie zostawi! — To nie byli oni! Sprawdziłem! To nie byli oni! — Kto tak powiedział? Raninec? A może zadzwoniłeś do rzecznika? Mają jeszcze rzecznika?

Albo już mają rzecznika? — Ty-yy! — Ja! Dokładnie jak mówisz! Mnie mogli dorwać, jak chcą wyrównywać rachunki, a nie Eda! Co on ma z tym wspólnego? — Z nikim nie wyrównywali rachunków! Mówię ci już setny raz, że to nie byli oni! Błądzisz, błądzimy! W tym kierunku to strata czasu! Lepiej… Canis wstał i też nalał sobie mineralnej. Zamykając drzwi lodówki, zauważył słoik z etykietą. Prędko go otworzył i rozpromienił się. — O rany, pycha. Váni nie ma, prawda? Schrupał i ani myślał zacierać śladów. — Lepiej się uspokójmy i zastanówmy. Edo oberwał. Mlaskał i oblizywał się błogo. Ogórek był w sam raz! — To by ci pasowało! Zwalić to na pokurcza z mordowni! To nawet podobne do ciebie. — Rišo, już przestań! Przecież rozrabialiśmy razem, to się nie naindyczaj. Mayor chce, żebyśmy pognali i z czymś wrócili, to zacznij wreszcie myśleć. — Pognamy, ale każdy w swoją stronę, kochany… złoty — gderał i wciąż jeszcze był wściekły, choć dobrze zdawał sobie sprawę, że kiedyś będzie musiał przestać, bo przyjdzie czas na analizowanie i logiczne myślenie. Ale teraz chciał, żeby Canis pojął, że jest parszywym psem. Canis miał na widelcu ogórek. Mamrotał i wzdychał z rozkoszy. — Wspaniałe! Taki ogórek! Rišo, lepiej zmyjmy się stąd, zanim nas ktoś nakryje. Zamówiłbym sobie dziesięć deko dorsza i trochę sałatki z papryką. Co ty na to? — Ja jedno zimne piwo. Mało mi dekla nie urwie.

19 — EMINENCJO, WIELEBNY KSIĄDZ JANETKA. — Proszę, niech wejdzie. — Ehm… on ma kłopoty z nogami. — Aha! Pardon! Nie chciałem być sarkastyczny. Przywieźcie go. Przywieźli go na zdezelowanym, niewygodnym wózku. Mężczyzna w habicie głęboko się skłonił, ucałował biskupi pierścień i stanął wyprostowany. Czekał na dalsze rozkazy. — Proszę nas zostawić. — Biskup nieznacznie kiwnął ręką. Zostali sami. — Pokój z tobą, bracie. Czy już lepiej, Tomašu? Janetka obejrzał się, czy drzwi naprawdę są zamknięte i czy naprawdę są sami. — Pokój z tobą. Komu lepiej? Tobie, Janko? — Po co tyle jadu i nienawiści? Ale jeśli chcesz znać prawdę… Tak, już mi lepiej. — Po co mnie wezwałeś? — Bo musimy porozmawiać! — To dlatego musieliście mnie porwać? — Jeszcze raz, po co tyle jadu, przyjacielu? I te brutalne słowa. Porwać! Kazałem cię przywieźć… — Dosłownie. — Ponieważ dzieją się rzeczy… jakby to… doszły mnie słuchy… Biskup mówił powoli, ważył każde słowo. Sięgnął nieśpiesznie, wziął kielich z ogromnego dębowego stołu. — Że cię odnalazła policja. — To prawda! — I że z nimi rozmawiałeś. — Tylko przez chwilę, a i to pod dozorem, jak zarządziłeś. — Dlaczego? Wbrew mojemu wyraźnemu zakazowi! Janetka poprawił się na wózku, ale po chwili nie zdołał opanować bolesnego grymasu. Złamanie znów się odezwało. Zaczął się jakiś proces gnilny. Kolejna operacja była niezbędna, groziła amputacja. Już nawet nie mógł wstawać. Siniały mu palce, a całe ciało trawiła gorączka. Rana śmierdziała. Biskup obserwował go uważnie. Rozmawiali powoli. Bardzo powoli, ważyli każde słowo. Znali się. Zbyt dobrze się znali. Dwaj starzy mężczyźni, sterani życiem, którzy od seminarium szli ramię w ramię. — Niezbadane są ścieżki Pana… przywiodły ich ku mnie… — wyjęczał Janetka i znowu próbował usiąść wygodnie. — Wiesz dobrze, że taka odpowiedź mnie nie zadowoli. Mnie z pewnością nie, bo wiem to i owo o ścieżkach Pana… — Zgadzam się, wiesz, i umiesz przewidywać ich kierunek, a jeśli trzeba, także wyasfaltować nowe. Dlatego jesteś biskupem, a ja tylko… — O tym już mówiliśmy. — Zrobiłeś ze mnie mordercę, to z kim mam rozmawiać? Za chwilę przed Nim stanę. Co Mu powiem, że mnie namówiłeś? Zmusiłeś?! Uwierzy mi? Przebaczy?! — głos miał płaczliwy, słyszało się w nim szczerą rozpacz. — Takie były czasy! — Biskup uczynił gwałtowny ruch ręką i wino z kielicha się wylało.

— Bóg wszystko widział i wie, kto niesie główny ciężar winy. Oni! Nie my! Zrobiłeś, co należało! Uratowaliśmy wielu wiernych i zdołaliśmy głosić Słowo Boże wbrew wszystkiemu! — I wbrew temu, że zginął człowiek. — Wielu z nas poniosło największą ofiarę. — Ale ani jeden za moją sprawą. Jedynie on! — Ulegasz panice, bracie. — On mi wierzył. Przysłali go do mnie, wziąłem go pod swoją opiekę. I zdradziłem! Przecież ja go zdradziłem! Na twój rozkaz! — A w dodatku teraz złamałeś przysięgę! — Twoją, nie Bożą! — Moją! Więc… Bożą! — Janie! Błagam cię na Boga, opamiętaj się! Gdzie chcesz wejść? Na jaką górę? Na górę Synaj. Ale przecież przykazania już mamy! Na Golgotę? Ale tam już On wszedł, taki się już nie narodzi. Opamiętaj się! Czego jeszcze chcesz? Dokąd cię prowadzi ślepa namiętność? — Na Golgotę się nie wybieram. Tam boli, bracie… Tak jak twoja zdrada… — Zdrada, mówisz, tylko dlatego, że porozmawiałem z dwoma nieważnymi policjantami! A to, co ty uczyniłeś przed dziesięcioma laty, co to było?! Jak to nazwać? Zdrada zdrad. I jeszcze podpisałeś… — Milcz! Nie masz prawa! — Nie mam prawa! Ja nie mam prawa, jedynie wy… wy macie wszystko… prawo też! Biskup wstał i ze złością szarpnął rogiem stołu. Stół ani drgnął. — Ale to już było dawno! A ty! Ty! Ty zdradzasz dzisiaj, gdy wszystko się zmienia i potrzebny jest nam każdy głos. — Głos wołający do nieba czy te twoje nowoczesne… wyborcze… Biskup pochylił głowę. Z trudem oddychał. — I to — powiedział cicho — i to jest wola Boża… zaprowadzić prawdziwy porządek, nowy porządek. A tego się nie da zrobić bez zwycięstwa! Ty nigdy nie zrozumiesz. — Nie! Ja nie chcę rządzić, ja chcę głosić Słowo Boże i prosić o zmiłowanie za grzechy, których się dopuściłem… i przez ciebie… i za ciebie, bo ty jesteś już daleko od Boga. Ty już nie umiesz prosić! Ty umiesz tylko… — Nie waż się! Nie masz prawa mnie sądzić! — Ja nie muszę, doczekasz się… — Dość, Tomašu! Już nie mogę ciebie słuchać! Jeszcze tylko jedna sprawa. Po coś to powiedział?! — zasyczał biskup i podszedł blisko. Pochylił się. Patrzeli sobie w oczy. — Malium nullum est sine aliquo bono… — Tak, Tomašu, każde zło służy czemuś dobremu… Ale co dobrego ma przynieść to, co właśnie uczyniłeś?! Na kim chcesz się zemścić? I… dlaczego? — Na nikim! Chcę, aby ludzie wiedzieli… — Czemu na końcu powiedziałeś… alex argentum?! — Żeby wiedzieli. — No i coś uczynił dobrego, Tomašu, na litość Boską! — Wypełniłem swoje posłannictwo. — Siedem lat temu miałeś inne i go nie spełniłeś, nawet tego przeklętego pierścienia już od niego nie przejąłeś, a teraz… chcesz wypełniać posłannictwa. Biskup usiadł z trudem i zatelepał spiżowym dzwonkiem. — Wiesz, że już nie mogę cię stąd wypuścić. In nomine patris… — I nakreślił krzyż w powietrzu.

Weszli dwaj mnisi. Biskup skinął ręką. Oparli się o wózek. — Janie, powtarzaj sobie mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa, wciąż to powtarzaj. A gdybyśmy już nie mieli się zobaczyć… przebaczam ci — wycedził zbolały starzec. Drzwi się zamknęły, biskup został sam. Opuścił głowę. Długo rozmyślał, po czym wstał, podszedł do stolika w rogu, usiadł i podniósł słuchawkę. Z pamięci wykręcił numer diabła. — Svätopluk… jest, jak przewidywałem, zwariował. Nawet nie wiedział, co mówi. Starał się zdobyć na jakąś aluzję, ale interweniowaliśmy na czas. Tym idiotom nic z tego nie przyjdzie. — Ale… i tak go trzeba izolować. Aż do końca. — Tak, tak, to niedługo potrwa. Już śmierdzi. — Dziękuję za wiadomość. Pozostajemy w kontakcie… Z Bogiem! — ostatnie słowo zabrzmiało szczególnie sarkastycznie. Odłożył słuchawkę. Twarz ukrył w dłoniach. Siedział nieruchomo jak figura woskowa. — Deus omnipotens… Jak długo jeszcze, jak długo? Kiedy to się wreszcie skończy? — wyjęczał.

20 KRAUZ Z CANISEM NIE STWIERDZILI NICZEGO. Cały wydział zabójstw nie stwierdził niczego. Żaden, ale to żaden policjant w mieście nie stwierdził niczego. Tajniacy węszyli jak szaleni… nie stwierdzili absolutnie niczego. Mayor coraz bardziej rozluźniał krawat, a po południu przyszło mu do głowy, żeby go zdjąć i przywiązać do lampy pod sufitem. Zanim się na to zdecydował, wezwali go na naradę. W nocy zaczęło się piekło. Przeszukano wszystkie speluny. Już od wielu lat nie doprowadzono na posterunki policyjne tylu pobitych meneli. Krauz i Canis poszli się przespać. Obu było to bardzo potrzebne. Dzień jest mądrzejszy od wieczora. Z pewnością nie odkrył tego amator barów nocnych, ale miał rację i Krauz przekonał się o tym na własnej skórze. Váňa policzył ogórki w lodówce i zwrócił się do nich dobrodusznie: — Która to świnia nienażarta?! Hanzel pohuśtał się na krześle, ręce splótł na karku i czekał, uśmiechając się złośliwie. Zapowiadał się piękny początek dnia pracy. Zakłócił go telefon. Była zaledwie siódma za dwie, a w kancelarii siedziało tylko ich trzech. Odebrał ten trzeci, był najbliżej. — Krauz… wydzia… — Poznajesz, kto mówi. — Poznaję… — Na rogu hotelu Kyjev… masz tam dwieście metrów… za dziesięć minut… Dokładnie! Sam, autem! Macie u siebie białą škodę z porysowanym przednim błotnikiem, przyjedź nią. — I się rozłączył. Krauz sprintem wybiegł z kancelarii, wpadł do Mayora i porwał ze stołu książkę wozu. Zameldował od drzwi: — Chodzi o Eda, jazdę podpiszesz mi potem. — I już go nie było. Mayor miał ogromną ochotę zacząć strzelać, ale Krauz znikł tak szybko, że nie zdążył wyjąć broni. Wstał, minął korytarz i wpadł do ich kancelarii, czerwony na twarzy. — Jeśli wiecie cokolwiek, to gadajcie, bo każę go zamknąć na psychiatrii… a was jeszcze gorzej… na inspekcji. Do jasnej kurwy nędzy! — Miał telefon… błyskawiczne spotkanie z informatorem. Jakoby chodzi o Eda. Šani, ja bym tego nie brał tak tragicznie! — Hanzel wziął kolegę w obronę. — Dlaczego poleciał bez krycia? — Bo się nazywa Krauz… to taki jeden pieprznięty facet, twój podwładny. — Aha! — Mayor z całą powagą skinął głową i wycofał się z kancelarii, potrącając wchodzącego Canisa. — Cześć, chłopaki… Co słychać? Presja psychiczna pozostawiła ślady w każdym z nich. Mayor nie miał łatwo. Przeżył niejedno z chłopakami z wydziału zabójstw, ale zawsze znajdowali wspólny język. Dławiły go bezduszne, jałowe narady, kiedy musiał ludziom oderwanym od rzeczywistości wyjaśniać trywialne sprawy, a przy tym ukrywać… jeszcze bardziej trywialne. A gdy na naradę przyszedł ktoś z góry, z ministerstwa, miał doprawdy ochotę odwiązać krawat… Dlatego jedynie uśmiechnął się głupkowato i odpowiedział Canisowi:

— Niiic… wszystko jest w jak najlepszym porządku. — I poszedł odebrać wiecznie dzwoniący telefon. Krauz wytracił szybkość i powoli hamował. Schylił się i obserwował ludzi na chodniku. Minął główne wejście do hotelu i przystanął. Był na rogu. Wjechał dwoma kołami na krawężnik i sięgnął po kluczyki. Potem rozmyślił się — rzęch czasem nie zapalał, więc wolał nie gasić silnika. W tylnym lusterku obserwował drugi róg. Spojrzał na zegarek. Miał jeszcze dwie minuty. Nie widział go, dopiero gdy szarpnął za klamkę i wsiadł. Nie przywitali się. Mężczyzna rzucił teczkę na tylne siedzenie, Krauz wrzucił bieg i ruszył bez pisku opon. Po kilku metrach był na skrzyżowaniu. Stanął i jako trzeci w kolejce czekał na zielone. Mężczyzna oparł się plecami o drzwi i odwrócił się. Obserwował drogę za nimi. Krauz ruszył i odbił w prawo. Przyspieszył i nie włączając kierunkowskazu, gwałtownie odbił na główną. Jechał czterdziestką, wszyscy go wyprzedzali. Powoli dojeżdżał do skrzyżowania. Zielone. Przyhamował. Zielone. Jeszcze przyhamował. Żółte. Gwałtownie przyśpieszył. Czerwone. Był dziesięć metrów od granicy skrzyżowania. Zrobił unik przed pierwszym samochodem z prawej, śmignął przez skrzyżowanie i skręcił w uliczkę prowadzącą z powrotem do centrum miasta. Dodał gazu i przeleciał dwa skrzyżowania, gdzie powinien dać pierwszeństwo pojazdom z prawej. Wjechał na postój taksówek, przejechał przez całą jego długość i znalazł się na chodniku. Kilka osób odskoczyło, ktoś uderzył w maskę zaciśniętą pięścią, dwaj inni złapali się za głowy, a milicjant z drogówki przy kiosku chciał zagwizdać, ale nie mógł znaleźć gwizdka, a na palcach nie mógł, bo usta miał pełne frytek. Przejechał centrum miasta, numer z czerwonym światłem zastosował jeszcze dwukrotnie i wziął kurs na obwodnicę. Raninec rozsiadł się wygodnie i przestał obserwować drogę za nimi. — Miałeś dobrych nauczycieli — pochwalił. — Gene Hackman… Francuski łącznik jeden i dwa… Alain Delon… Borsalino i spółka… Steve McQueen… właściwie we wszystkich filmach prócz tych, gdzie siedział na koniu. Czy mam kontynuować? — Nie trzeba. Zapomniałeś o Belmondzie. Ale on uczył mnie. Już wtedy nie znosił bezczelnych zasrańców, wątpię, żeby się zmienił na stare lata. Tutaj w prawo, jedź na północną wylotówkę. Milczeli. Raninec od czasu do czasu mówił w prawo, czasem w lewo, a niekiedy tylko machał ręką. Krauz prowadził jak po sznurku. Każdy z nich, pogrążony we własnych myślach, kombinował, jak się dobrać do tego drugiego. Wyjechali z miasta. Zjechali z autostrady w stronę kolonii domków letniskowych. Przystanęli pod lasem. Raninec otworzył bramkę, a Krauz wprowadził auto pod wiatę, tam, gdzie nie było siana. Raninec nie czekał na niego, już był w środku, więc nie wahając się, wszedł bez pukania. — Mam tu tylko piwo w puszkach — oznajmił gospodarz, stojąc obok otwartej lodówki. — Jedno. Raninec podał. — Wstań! Rozepnij się! Krauz posłuchał, a Raninec oklepał jego boki. Od kostek aż po pachy. Obmacał także brzuch i plecy. Rewolwer za pasem zignorował, szukał czegoś bardziej niebezpiecznego. — W porządku, siadaj! Raninec nie czekał i usiadł pierwszy. Krauz podszedł do zlewu i opłukał puszkę. Potem burknęli: „Na zdrowie”. Upili i obaj postawili puszki przed sobą, jakby mieli rozegrać partię szachów z dwiema figurami. Ich spojrzenia spotkały się. Dość długo trwało to spotkanie oczu. — Zasługujesz, żeby ci nakopać do dupy… ale poręczyli za ciebie, więc zapomnijmy o tym,

co było. Miałem wielką ochotę ci… Aaale! Jedno mi tylko nie daje spokoju. Skończyłeś studia z odznaczeniem, referencje masz świetne. Mówią o tobie jako o perspektywicznym analityku, praktykę masz, więc skąd się w tobie bierze tyle naiwności? — No to mnie rozgryzłeś! — Krauz też mówił na ty, choć była między nimi znaczna różnica wieku. Tamten nawet się nie pofatygował, żeby kiwnąć głową. Uważał to za oczywistość. — No dobrze! Przynajmniej jesteś poinformowany. Ja nie, ja wciąż tylko pytam. — To jedna z twoich największych wad. — I dostaję odpowiedzi. — A to jest najgorsze. — Są bardzo ciekawe. — A przy ich ocenie popełniasz jeden błąd za drugim. — I mam was w dupie, tylko się dziwię, jak was to irytuje. Chłopców z byłej… Raninec wstał, przyniósł wielką papierośnicę wypełnioną po brzegi i poczęstował. Przypalił mu i zamierzał zdmuchnąć grubą zapałkę sztormówkę, ale się rozmyślił i z zainteresowaniem przyglądał się, jak gaśnie. Tymczasem Krauz nonszalancko palił. Wreszcie się zdecydował: — Dlaczego Edo? — To nie my. Po tym, jak mnie tak wspaniałomyślnie uwolniłeś, poważnie się zeźliłem i chciałem wam trochę dać do wiwatu, posłałem za wami kilku chłopców, tak tylko, spuścić łomot… Na szczęście znaleźli się tam i interweniowali. Widzieli atak na Burgera i dorwali chłopca. Gdy skończymy naszą rozmowę, dostaniesz sprawcę razem z dowodem rzeczowym. Będziesz sławny! Wyjaśnisz usiłowanie morderstwa policjanta, dostaniesz nagrodę, gwiazdkę i pół roku nie będziesz musiał chodzić do roboty. Przynajmniej za naszych czasów tak to działało. — Nic się nie zmieniło. Więc kto to był? — Jak skończymy rozmawiać… — Ja już kończę! — Ale ja nie! — ostro zareagował Raninec. — Zabrnąłeś w niebezpieczną sprawę. Dla ciebie też. Już wiedzą o tobie. Teraz ja muszę wiedzieć, dokąd dotarłeś, a dopiero potem mogę ci pomóc. Wyjaśnię ci tło. — Czemu miałbyś to robić? — Wyjaśnię ci tło i nie przerywaj mi! Zrobię tak, bo mam w tym prywatny interes! Mój kolega zginął całkiem niepotrzebnie. Myślałem, że akcja została źle zaplanowana. Ale dopiero niedawno stwierdziłem, że to było celowe… egzekucja… a ja nie lubię niewyrównanych rachunków. Zrozumiesz, jak skończymy. — Czemu miałbym ci wierzyć? — Bo nie masz innego wyjścia. Nikt inny nie będzie chciał z tobą współpracować. Nigdy się nie dowiesz, o co tu chodziło. Masz tylko jedną szansę, teraz. Krauz spojrzał mu w oczy i uwierzył, choć nie wiedział dlaczego. Mężczyzna siedzący naprzeciw niego nie kłamał. Krauz pokiwał głową. Po prostu mu uwierzył. — Dobrze, a jak skończymy rozmowę, dowiem się, kto sprzedał kosę Burgerowi? — Tak! — I będę wiedzieć, gdzie jest? — Tak! — I będę mieć też dowód rzeczowy? — Tak! Nóż! — I nie będzie w tym żadnej ściemy? Będę go mógł zawieźć na posterunek? — Tak!

— Dobrze, co chcesz wiedzieć? — Kto cię informuje? — W jakiej sprawie? — Klokner. — Nikt. Prowadzę śledztwo. Chodzę po ludziach z jego otoczenia i rozpytuję. — Masz kontakt z kimś z grupy Spirituál? — Nie. — Wiesz, co to za ksywa? — Nie. — Współpracuje z tobą ktoś z państwowej? — Nie. — Jak znalazłeś Janetkę? — Byli z Kloknerem w jednej parafii. Odwiedziliśmy Dobrotkę, obecnego proboszcza, on nam załatwił spotkanie w klasztorze Sióstr Miłosiernych. Raninec uniósł brwi. — Dobry Boże! O, święta naiwności! — jęknął. — Czy coś się stało? — A więc nic nie wiesz o powiązaniach z osiemdziesiątego pierwszego i osiemdziesiątego piątego roku? — Jeszcze nie… Raninec lekceważąco machnął ręką i chciał zakończyć niezręczną scenę, której scenariusz napisał przypadek. Wyraźnie się rozluźnił, rozparł na krześle i uśmiechnął dyskretnie. Potem zaczął powoli wstawać. — No, to cię przeceniłem… to spotkanie jest bezcelowe. — Ale przypomniałem sobie jedno nazwisko: Voltér… Raninec zastygł, przez chwilę trwał w tej pozycji, pochylony dość komicznie, jakby miał usiąść na sedesie, i dopiero po chwili usiadł. Oczy zamieniły się w szparki, a wargi znikły, tak mocno je ścisnął. W tym samym momencie zdarzyły się dwie rzeczy. Raninec sięgnął za pas, wyszarpnął rewolwer z futerału, palcem odbezpieczył spust, łokieć oparł o blat stołu i wycelował w głowę Krauza. Krauz sięgnął za pas, wyszarpnął rewolwer z futerału, palcem odbezpieczył spust, łokieć oparł o blat stołu i wycelował w głowę Raninca. Gdyby ta scena rozegrała się do końca, górą byłby Raninec. Był szybszy o jedną setną sekundy. Ale… żaden z nich nie chciał strzelać, bo obydwaj jeszcze żyli. Ich oczy miotały błyskawice. — Ty debilu, mogłem cię… — zgrzytał zębami Raninec. — Aleś tego nie zrobił. — Więc odłóż. — Ty też. — Myślałem, żeśmy się porozumieli, że powiesz… — Ja to samo myślałem o tobie. Raninec zawahał się, opuścił broń i palcem ostrożnie zabezpieczył spust. Krauz zrobił to samo. Czekał. Raninec położył pistolet. Krauz też. Na stole mieli już po dwie figury. Raninec wziął jedną i nadpił. Szachownica zapełniała się. — Skąd wziąłeś to nazwisko? — Tylko nie w ten sposób! Ja nie mam zamiaru ujawniać ci swoich źródeł, podam ci rezultat. — Dobrze — zgodził się Raninec po chwili wahania. — Słucham!

Krauz też łyknął. Raninec postawił figurę na E6. Krauz na B3. Metalowych figur ze spustami na razie nikt nie potrzebował, więc pozostały na miejscu. Gracze czekali na błąd przeciwnika. Krauz czuł się jak skoczek, pionek naprzeciwko niego udawał króla… brakowało tylko dam, obu partnerom tak samo. Żaden z nich nie chciał skończyć na kilka lat w wieży… albo poza szachownicą… na zawsze. — Siedemnastego maja tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego piątego roku, w piątek, państwowa służba bezpieczeństwa pochowała Karola Kloknera z gwoździem w głowie. Nie ma na ten temat żadnego dokumentu w archiwum administracji cmentarzy, nie istnieje lekarski protokół oględzin zwłok ani protokół sekcji. Przyjechali trzema samochodami. Wołga beajot dwadzieścia osiem trzydzieści siedem, avia beabe dziewiętnaście dwadzieścia osiem i żółta łada beai trzynaście dziewięćdziesiąt dwa. Jeden mówił po czesku. To był Voltér. Zmusili proboszcza Janetkę, żeby odprawił pogrzeb. Zmusili Kovalskiego, ówczesnego kierownika cmentarza, żeby przygotował grób przeznaczony dla kogo innego, i grozili mu, że jeśli natychmiast nie zapomni o całej sprawie, zlikwidują jego rodzinę. — Skąd masz nazwisko Voltér… Canis? — Nie! Więcej wiem. Alex argentum… Alexander Stříbro… — O rany! Jak to możesz wiedzieć?! — Wiem! Teraz ty! Raninec sięgnął po figurę. Krauz nie dał się zaskoczyć i zrobił to samo. Wzięli tylko puszki. Figura Raninca wyczerpała swoje możliwości. Podszedł do lodówki i zastąpił ją nową. Przyniósł także Krauzowi. Ten wstał i opłukał jej wierzch. Raninec obserwował go cały czas. — Czemu to robisz? — Raz widziałem w jednej hurtowni, jak się na nich szczury dupczyły. Od tego czasu mnie zbiera… Raninec nie zastanawiał się, też podszedł do zlewu. Na szachownicy przybyła kolejna figura. Solniczka, pieprzniczka i sterczące serwetki, wszystko na jednej podstawce. Piękna artystyczna robota w srebrze. Wyciągnął serwetkę i powycierał puszkę. Dopiero potem się napił. Dotarło do niego, że jest gospodarzem, i postawił kolejną figurę — miskę z orzeszkami. — To nie był Voltér! Krauz spojrzał, nie rozumiejąc. Wygodnie podparł głowę. Może się czegoś dowie, gdy będzie cierpliwy. — To nie był Voltér, na pogrzebie… — Może nie — zgodził się Krauz. — Może nie, ty bydlaku! Gdybym miał więcej czasu… — I ja bym ci kiedyś z radością… Raninec roześmiał się. Śmiał się szczerze, z całego serca. Krauz, patrząc na niego, też musiał się wreszcie roześmiać, ale kątem oka obserwował ustawienie figur. — Ty źle skończysz, ale nim to się stanie, będą jeszcze z tobą problemy! Słuchaj, ty… mędrku! W połowie lat siedemdziesiątych założyliśmy grupę Spirituál. Dali nam nieograniczoną władzę, to znaczy… — Mogę sobie wyobrazić. — Nie możesz! Tego nikt nie może sobie wyobrazić! Mogliśmy wszystko! I to… i to też. I tośmy robili! Nie jest to w moim guście, ale w skrajnych wypadkach… Takie były czasy! Tego wasze pokolenie nigdy nie zrozumie, a ci, którzy przyjdą po was, to nie tylko nie będą rozumieć, jeszcze będą usiłowali nas sądzić, ale… to… już będzie za późno. Głupcy! Niczego nie udowodnią, ale… wielu z nich będzie mieć ambicje polityczne, i nasze służby niektórym pomogą, a inni będą je wykorzystywać, więc im właśnie też pomogą. Ty jeszcze to poczujesz…

ja… no… zobaczysz! O co szło! Zadanie było proste… wciągnąć do współpracy wszystkie szczeble dostojników kościelnych i utworzyć sieć agentów, którymi aparat państwowy mógłby manipulować i tym samym kierować działalnością Kościoła. centrala była w Pradze, oddziały w pięciu największych miastach. Komórki powiatowe były wciągnięte do współpracy na tyle, że dostarczały informacje o wytypowanych obiektach, często nie wiedząc, o co idzie. Całą sieć udało się zmontować w ciągu trzech lat — i wtedy zaatakowaliśmy najwyższych hierarchów. Gdy pokazaliśmy im kompromitujące fotografie i przeczytaliśmy fragmenty zeznań ich konfratrów, jeden po drugim godzili się na współpracę. Po pięciu latach mieliśmy zwerbowanych także biskupów i byliśmy panami na ambonach. Działalność klasztorów i szkół kościelnych została zdziesiątkowana już w latach pięćdziesiątych, a to nam wydatnie pomogło. Nie byli solidarni i bali się… Strach jest idealnym narzędziem opanowania przeciwnika. Po prostu wpadali w sieć po kolei. Z obawy o życie i kałduny donosili jeden na drugiego, i na owieczki, jak najęci… — Świństwo. — Gówno o tym wiesz, to zamknij dziób! Czasem się zdarzało coś nadzwyczajnego. Gdy sieć informatorów zaczęła działać na cały regulator, wychodziły na jaw historie, o jakich nigdy by ci się nie śniło. Proboszcz z Glavicy wykończył swoją gospodynię, a na sekcji stwierdzili, że ma pękniętą macicę. W amoku seksualnych igraszek wsadził jej tam wąż i puścił wodę. Ukryliśmy to, poprawiliśmy protokół z sekcji, a ciało znikło w krematorium, bo ksiądz wzorowo donosił! Inny udusił ministranta, ale przy oględzinach zwłok stwierdzili, że ma pokrwawione slipy… Zatuszowaliśmy to, bo też współpracował na piątkę. Jedna historia za drugą. Wszystko się dało zmanipulować. Ludzie nic nie wiedzieli, prasę i inne media mieliśmy na smyczy. Informacje gromadzono w centrali, a fakty były przerażające. Myśleliśmy, że mamy do czynienia z organizacją scementowaną tradycją dwóch tysięcy lat, odporną na wszelkie wpływy zewnętrzne i spójną w najdrobniejszych szczegółach. A zamiast tego przekonywaliśmy się, że są to jedynie zwyczajni ludzie z krwi i kości ze wszystkimi ludzkimi cechami, żądzami, zachciankami, wadami, deformacjami, chorobami psychicznymi i odchyleniami, znanymi od stworzenia świata. Mówię ci to po to, żebyś zrozumiał, że dostawaliśmy do rąk informacje, których wcale nie chcieliśmy. Sieć była zorganizowana do kontrolowania hierarchii kościelnej i wiernych, to całe pozostałe świństwo przychodziło samo z siebie… i nie wiedzieliśmy, co z tym robić! Sieć działała bez zarzutu, wciąż się rozszerzała i wpadały w nią wciąż nowe i nowe duszyczki… a informacje bywały naprawdę interesujące. System funkcjonował perfekcyjnie. Czas płynął. A potem dał się złapać Janetka. Nadał go… Svätopluk. Biskup Ján Jastrab. Janetka mu się wyspowiadał. Jemu ufał. Byli kolegami i przyjaciółmi od seminarium. Wyznał, że już od dwudziestu lat ukrywa człowieka, który zna jakąś tajemnicę ogromnego skarbu. Najpierw nie mieliśmy pojęcia, czy to chodzi o ich skarb, jakiś duchowy, stare księgi, relikwie, Bóg wie co? Nie mieliśmy pojęcia! Przekazaliśmy wiadomość wyżej, do centrali, i zaczęło się piekło. Przysłali nam tutaj supermanów z Pragi. Przyjechał sam Voltér, autor idei sieci kościelnej, i uparł się, żebyśmy go osobiście skontaktowali z Janetką i Jastrabem. Przejęli ich od nas. Zaczęli chodzić z nimi na spotkania, musieliśmy im przekazać konspiracyjne lokale, oddać wszystkie akta, wyjaśnić wszystkie zależności. Nas odstawili na bok. Próbowaliśmy mieć coś do powiedzenia… o mało nas nie odesłali pod kapelusze, że niby nie mamy pojęcia o racji stanu! Od tej pory graliśmy tylko drugie skrzypce, ale kto ma słuch, ten usłyszy to i tamto, nawet stojąc za kulisami! Gram na trzech instrumentach muzycznych… Raninec zrobił dramatyczną pauzę i zapalił. Krauz cały czas słuchał i też zapalił, dla towarzystwa. — Usłyszałem, że Voltér naprawdę nazywał się Alexander Stříbro i był z Pragi. Ściągnął tu

całą ekipę. Akcję zaczęli w styczniu osiemdziesiątego piątego. — Byli tu też w styczniu i lutym osiemdziesiątego pierwszego — wtrącił Krauz mimochodem. Raninec umilkł. Pociągnął z puszki i z niedowierzaniem pokręcił głową. — Ale… przecież to są informacje ściśle tajne, akta są w Pradze. Skąd możesz to wiedzieć? — Pytam! Dowiaduję się! — Jak skończymy, powiesz mi, skąd to masz? — Jak skończymy, powiesz mi, kto pchnął Burgera… Taka była umowa! — A potem mi powiesz… — Nie! — Ryzykujesz! — To ty zacząłeś! Przestań, jeśli chcesz! Mnie obchodzi tylko Burger. Taka była umowa! — A gwóźdź? — Też, ale niekoniecznie! Widzę, że i tobie zależy, żeby niektóre sprawy się wyjaśniły, jestem gotów cię wysłuchać, ale niczego nie będę obiecywać! — Kurwa! Aleś zważniał! — Chwilę milczał i palił. — Nie jesteś matoł, trzeba przyznać. — Chcesz mnie wykorzystać, już to zrozumiałem. Nie wiem jeszcze dokładnie do czego, ale widzę, że od ciebie nikt niczego nie dostanie za darmo! Więc gadaj sam, z dobrej i nieprzymuszonej woli, bez stawiania warunków, albo mi daj tego chłopa! — Nie podskakuj, jeszcze nie skończyłem, i nie zapominaj, że to ja mam wszystkie atuty w garści! Chcę cię wykorzystać, to prawda, ale nie domyślasz się, jak i do czego, zatem łaskawie się uspokój. — W porządku, twój ruch. Raninec uśmiechnął się i z niedowierzaniem pokręcił głową. — Idzie ci. Więc twierdzisz, że się zjawili w osiemdziesiątym pierwszym… Dobrze, więc tam się cofnijmy! Voltér i… Czerwony Kapitan. — Kto? — Czerwony Kapitan. — Kto to jest? — Tego nikt nie wie! — A ci ze słuchem muzycznym? — Też nie. Przeciętny człowiek jest zdolny do wyłapania tylko pewnej skali tonów. Wokół Czerwonego Kapitana grały ultradźwięki… nikt niczego nie słyszał! Pseudonim Czerwony Kapitan, nic więcej nie wiem! Agent specjalny przeznaczony do ostatecznych przesłuchań… bez bliżej określonego końca. — Morderca. — Cóż za wstrętne słowo! Na początku montowania sieci zaplątał się w nią jeden tajnie wyświęcony ksiądz… Wiesz, co to jest sprawa Coufala? — Nie. — Więc zostawmy, bo to nie ma bezpośredniego związku z Kloknerem. Pracował tu i za granicą i wszedł w drogę Ivanowi Canisowi, który kierował placówką w Monachium. Chwileczkę! Canis! To stąd jesteś taki mądry! — rozpromienił się Raninec. — Nie! — Tak! Jedynie on… teraz to nabiera sensu! Nie szkodzi! Powiedz mu tylko, żeby trzymał dziób na kłódkę! Wiem, że wciąż obowiązuje stare przysłowie: jeżeli wlazłeś między wrony, musisz krakać jak i one… a on wlazł między was… ale wszystko ma swoje granice! Niech nie zapomina o przysiędze. Właśnie to mu powiedz!

— On mi nic… — Właśnie to mu powiedz! I że jeszcze nie złożyli broni… Żeby nie pożałował! — Ivan mi nic… — Właśnie to mu powiedz… bo byliśmy przyjaciółmi… nic więcej od ciebie nie chcę! — On mi nic… — Wystarczy! Obrażasz mnie, kiedy tak mnie nie doceniasz! Krauz pochylił głowę i podniósł jedną z figur do ust. — No więc? — Coufal zrobił błąd i musieliśmy go zlikwidować. Próbował grać na dwie strony i w Watykanie zaczął lobbować na rzecz polskiego ruchu oporu, który się wkrótce przerodził w Solidarność. Zaczął im przerzucać kasę. Nie w walizce… na konta przez Bank Watykański. Pomógł nam ruski wywiad. Odsunęli dyrektora banku i rzeka pieniędzy, płynąca do katolików Europy Środkowej, przeznaczona na podważenie światowego systemu socjalistycznego, na chwilę przestała płynąć. Rosjanie podziękowali za nasze informacje we właściwy sobie sposób. Przysłali nam doradcę, specjalistę do walki z Kościołem. Przed dwa lata nie mogliśmy się go pozbyć. Na szczęście Breżniew w osiemdziesiątym drugim zmarł i konsultant znikł. Ale to się stało dopiero później. Przedtem jeszcze nie mieliśmy własnych przeszkolonych likwidatorów, więc centrala skierowała do nas Czerwonego Kapitana. Wtedy widziałem go po raz pierwszy. Coufala dopadł w jego mieszkaniu w Dúbravce. Instrukcje były jednoznaczne. Ma to być ostrzeżenie! Dla jego łączników i całej nielegalnej sieci. Czerwony Kapitan poćwiartował go w mieszkaniu. Zrobił to bezbłędnie… żadnych odcisków palców, żadnych śladów, policja zakwalifikowała to jako samobójstwo w afekcie. Nasi tylko nie zauważyli wyłączonego gazu na korytarzu… i otworzyli palniki na jego kuchence… tylko to nie pasowało, poza tym wszystko było bez zarzutu. Wszędzie pełno krwi! Wszyscy świętoszkowie się zesrali i wydali także jego trzech głównych współpracowników. Drastyczne metody sprawdzają się w praktyce już od lat… Dwóch tysięcy, jeśli nie dawniej! Czerwony Kapitan zrobił swoje, wyjechał i wrócił po czterech latach. W styczniu osiemdziesiątego piątego zaczęła się akcja na podstawie donosu biskupa Jastraba. Janetka się wtedy postawił i był wielce zaskoczony, skąd to wszystko wiemy. Był pewien, że wyspowiadał się tylko biskupowi Jastrabowi, a jemu ufał bezgranicznie. To był jego błąd. Jastrab nam go podał jak na talerzu, ale nie dał się namówić, nie chciał współpracować. Robota nad nim trwała cztery miesiące, wreszcie nasi przełożeni mieli dość perswazji i… wezwali Czerwonego Kapitana. To już był maj osiemdziesiątego piątego. Akcja się rozrastała, nabierała tempa. Zrobiła się z tego o wiele poważniejsza sprawa, niż myśleliśmy na początu. Jak już mówiłem, odstawili nas na bok. Chłopcy z centrali. Plątaliśmy się im tylko pod nogami. Zabezpieczyliśmy auta, mieszkania… serwis, ale do sprawy nas nie dopuścili. Centrala! Zawsze tak traktowali nas, Słowaków! Dla nich byliśmy tylko obsługą techniczną! Byłem dość zaskoczony, gdy zjawił się facet, którego już znałem. Czerwony Kapitan! Złapaliśmy mu kościelnego nazwiskiem Karol Klokner, nikt nam nie powiedział, po co i na co, dostaliśmy rozkaz pozamykać wszystkich, którzy byli z nim w kontakcie i przewrócić jego mieszkanie do góry nogami. Na tę robotę przyszedł sam wielki Voltér. Wściekał się. Chciał, żebyśmy zerwali podłogi, zryli ściany, rozebrali piec, przejrzeli przewód kominowy. Dwa dni dewastowaliśmy to mieszkanie… nie znaleźliśmy niczego. Meble rozwaliliśmy w drobiazgi. Nic… — I szukaliście… — Powiedzieli, że metalu. Kawałka metalu z napisem. Płytka, tabliczka, coś małego, a przede wszystkim… dobrze schowane! Stale mieliśmy nad głową towarzyszy z centrali, a ci wiedzieli, czego mamy szukać, żebyśmy nie wypytywali, tylko meldowali, jak trafimy na jakiekolwiek podejrzane znalezisko! Czułem się dotknięty. To nas wściekało! Nie

potrzebowaliśmy nadzoru! Sami potrafiliśmy sobie poradzić! Ale nawet pod ich nadzorem nic się nie znalazło. W ogóle nic, co by ich zadowoliło. Wróciliśmy do nas na bazę. W piwnicy Czerwony Kapitan badał Kloknera… trwało to trzy dni. Myśleliśmy, że pseudonim Czerwony Kapitan znaczy oddanie partii, barwie naszej legitymacji partyjnej i sztandarowi towarzyszy ze Związku Radzieckiego, ale rzeczywistość była inna. Dotarło to do nas, gdy wychodził z pomieszczenia, gdzie przesłuchiwał. Był czerwony aż po łokcie… po każdym przesłuchaniu… Czerwony Kapitan… — Jesteście bestie, wiesz? — Zamknij gębę! Wyglądało, że jego samego to wścieka. — W piątek siedemnastego Klokner nie wytrzymał. Aż do jego nieplanowanej ekshumacji przed kilkoma dniami byłem przekonany, że tylko go zamęczyli. Dopiero teraz dowiedziałem się, że na koniec wbili mu gwóźdź w głowę. Chyba im nerwy puściły albo podczas przesłuchania musiało się zdarzyć coś szczególnego, o czym wie tylko Czerwony Kapitan. Trudno powiedzieć. Potem dali nam polecenie — przywieźć Janetkę. Zmusili go, żeby odprawił pogrzeb i wybrał miejsce. Jęczał i płakał. Wreszcie znalazł cmentarz. Zmusili go do odprawienia całego pogrzebu nie dlatego, że mieli jakieś uczucia chrześcijańskie, ale żeby złamać Janetkę, żeby zobaczył na własne oczy, do czego doprowadził. Było to pociągnięcie czysto psychologiczne i złamali go skutecznie! Jeszcze długo potem z nami współpracował i bał się nas jak diabeł święconej wody! Te wozy, o których mówiłeś, były nasze… pozbyliśmy się ich dopiero tuż przed rewolucją. Przedtem nie musieliśmy się niczego bać. Na pogrzebie Kloknera nie było Alexandra Stříbry, mężczyzny mówiącego po czesku, jak myślałeś, on był w tle… Na pogrzebie był Czerwony Kapitan, miał za zadanie ustawić Kovalskiego, gdyby się opierał. Kovalský to pojął i nie robił problemów, pogrzeb przebiegł bez zakłóceń, więc udało mu się przeżyć. Kovalský już nigdy nikomu nie powie, co czuł, bo umarł. Nawet go nie szukaj! — Nie będę. Jak wyglądał Czerwony Kapitan? — Po co ci to? — Żeby go znaleźć. — Ty, ty debilu, a może coś gorszego? Niczego nie zrozumiałeś?! Ja się tu wysilam, wyjaśniam. Wszystko daremnie? Naprawdę chcesz mnie wnerwić?! Wszystko, co ci teraz mówiłem, miało tylko jeden jedyny cel… żebyś zrozumiał i przestał… — A ja to widzę tak, że właśnie powinienem zacząć… — Śledzić! — O tym mowa! O śledzeniu! — Przestać śledzić! — Zacząć śledzić! — Debil… — jęknął gospodarz i zamiast puszki przytknął do ust rewolwer. Zauważył pomyłkę, sięgnął po piwo. — Nie rozumiesz, jaki jest stosunek sił? Naprzeciw siebie masz wszystkich. — Dotychczas mówiłeś… stoimy naprzeciw ciebie wszyscy. Czy coś się zmieniło? Raninec na chwilę zwiesił głowę. Zerknął na zegarek na nadgarstku. Wziął papierosa, pokiwał głową w zamyśleniu. — Dobrze, powiem ci to inaczej. Z powodu starej, dawno zapomnianej akcji chcesz ryzykować życie i szczęście Laury i Sylvii? Obu Sylvii? — Czy to aż takie poważne? — Tak — odpowiedział w zadumie. — Jeśli chcesz usłyszeć więcej… powiem ci to tak… oni są tutaj nadal, tylko zeszli do podziemia, akta dotyczące istoty sprawy ukryli. Państwowym

organom nowej struktury podrzucili jedynie bezwartościowe notatki, żeby się nażarli i nie zawracali głowy. Ale oni… są tutaj i będą tutaj! Ja… już kończę… dlatego mówię: oni, a nie my! Ja już nie chcę… nie muszę! Dla ciebie to jest niebezpieczna gra, bo pytasz, i przez to, że masz odznakę, możesz mieć możliwość znalezienia odpowiedzi, a tego nie wolno. Wpadniesz prędzej czy później. Staniesz się zagrożeniem! Ostrzegałem cię! — Dziękuję. — Odechce ci się tego sarkazmu. — Jego wygląd! — Jak chcesz! Czerwony Kapitan miał wtedy trzydzieści pięć lat, szczupły, drobnej budowy. Zupełnie łysy na czubku głowy, ale za uszami i z tyłu resztki kasztanowatych włosów, niebieskie oczy… a między brwiami pozioma blizna… łączyła mu brwi jak mostek. Pił tylko wódkę… stale… miał wielką siłę, bo był żylasty. Naprawdę wielką siłę jak na swoje chuchrowate ciało. — Nie strasz! — Żebyś nie żałował, jest świetnie wytrenowany. — Gdzie znajdę jakieś dokumenty o tych wydarzeniach? — Nigdzie! Ja też nie wiem, gdzie są teraz. — Gdzie szukałbyś Czerwonego Kapitana, gdybyś musiał? — Służbowo to nie był problem, mieliśmy funkcyjne numery kontaktowe, już nie istnieją, a co się z tymi ludźmi dzisiaj dzieje, nie wie nikt. Ja też bym go nie znalazł, chyba żyje gdzieś w Czechach. A bo ja wiem. I ty go nie znajdziesz. — O mnie się nie martw. Teraz ostatnia część umowy… ten facet… — Mówiłem, aż skończymy rozmowę. — Nie skończyliśmy? — Nie! Raninec wstał, wziął rewolwer i wyszedł do sąsiedniego pokoju. Krauz swój podsunął bliżej ręki, dopił, zapalił i wygodnie się oparł. Nie upłynęło nawet pięć minut, a Raninec wrócił. Całkiem odmieniony. Znikły dżinsy i farmerskie wdzianko. Nowy Raninec miał na sobie nienagannie skrojone ubranie, granatowe z rzadkimi srebrnymi nitkami, półbuty z gada, który z pewnością nie żył w Europie, granatową koszulę, bordowy krawat i walizeczkę z tej samej skóry, co półbuty. Teraz wyglądał jak magnat naftowy podróżujący w interesach. Krauz nie krył zdziwienia. — Idziemy — powiedział gospodarz i wskazał drzwi. — Bajkowy dzień cudów się nie kończy — westchnął Krauz i wstał z wysiłkiem. Ostentacyjnie wsunął rewolwer za pas. — Jeszcze nie, dopiero za godzinę. Wyszli, gospodarz zamknął i poczekał, aż Krauz odwróci się w stronę schodów. Potem wsunął klucz w szparę nad futryną. — Wyprowadź auto. Krauz ruszył. Raninec trzymał otwartą bramę i zaczekał, aż wóz wyjedzie. Bramę zabezpieczył stalowym klinem i kłódką. Wsiadł, podał mu klucz od kłódki. — Weź. — Po co? — Zobaczysz! Jedź prosto, na końcu w prawo. Przejechali całe miasto, na drugi jego koniec. Jechali godzinę. Raninec wciąż się oglądał. Na drugim końcu miasta było lotnisko. — Tutaj! Krauz zaparkował w miejscu zastrzeżonym dla poczty, bo było najbliżej wejścia i wolne.

Raninec sięgnął do tyłu i wziął neseser. Neseser i teczka na kolanach mu przeszkadzały, więc na czas jazdy je odłożył. — Nazywa się Vlastimil Milučký. Znajdziesz go w Ołomuńcu. Świetnie strzela i jest niebezpieczny. To psychopata. — No… zwariowałeś?! Czemu miałby dźgać Burgera?! Psychopata z Ołomuńca? — Czerwony Kapitan jest z Ołomuńca! Ten drugi czeka na ciebie w domku, gdzieśmy byli. Widziałeś, gdzie kładłem klucz. A Canisowi powiedz, że zasłużył na tę papierośnicę. Znalazł się we właściwym miejscu o właściwym czasie i powiedz mu, że wiem, że stał tam zamiast mnie i że do śmierci mu tego nie zapomnę. — Nie rozumiem. — Gdy będziecie dłuższy czas razem pracować i zaprzyjaźnicie się, powie ci… pokaże ci ją… Wysiadł i niepostrzeżenie wtopił się w tłum podążający do hali odlotów. Krauz przekręcił kluczyk, ale silnik nie zaskoczył. Spróbował jeszcze raz. Zajechał ambulans pocztowy, ogromna avia, zaczął trąbić. Krauz znów nerwowo obrócił kluczykiem. Silnik tylko zakaszlał. — Jezuchrystepomóżprędko… — jęknął Krauz i jeszcze raz zakręcił kluczykiem. Chrystus był w pobliżu i pomógł. Krauz zjechał na róg parkingu, ale widział we wstecznym lusterku, że trąbienie ambulansu zwróciło uwagę podróżnych w hali, a co go wściekało najbardziej, zainteresowało także Raninca. Obserwował Krauza, cóż za numery wyprawia przed halą lotniska. Krauz chciał zaparkować i zobaczyć jeszcze co się da, ale w tej sytuacji musiał odjechać. Skręcił na drogę wyjazdową, dodał gazu. Na najbliższym skrzyżowaniu nawrócił i powoli ruszył z powrotem. Auto zaparkował tak, by widzieć główne wejście, i zrobił minę półgłówka, co nie umie zliczyć do trzech. Coś się działo… coś tu śmierdziało, ale nie domyślał się, co. Czekał, zastanawiał się, zaciskał wargi. Widział Raninca, jak zagadnął dziewczynę w niebieskim mundurze, wyjął coś z kieszeni marynarki i pokazał jej to. Dziewczyna odprowadziła go na bok, do wejścia, gdzie odprawiano podróżnych bez kontroli celnej. Raninec znikł za drzwiami obrotowymi i Krauz wysiadł. Nim wszedł do hali, dziewczyna zniknęła za drzwiami z napisem „wyjście służbowe”. Usiadł i cierpliwie czekał. Ludzie powoli przechodzili przez odprawę, hala pustoszała. Dziewczyna wróciła po dziesięciu minutach, miała sukienkę trochę pochlapaną wodą. Przynajmniej miał nadzieję, że wodą. — Proszę pani… — Słucham! — Proszę pani, przed chwilą pomogła pani takiemu przystojniakowi w granatowym garniturze przejść do strefy dla vipów… — No i co? — Dlaczego? Co pani pokazał? — Pan wybaczy, ale… Krauz sięgnął do kieszeni i też jej pokazał. — Policja kryminalna. — Miał paszport dyplomatyczny. — Na jakie nazwisko? — Nie spojrzałam. — A dokąd go pani zaprowadziła? — Do koleżanki przy przejściu. — Chciałbym ją zobaczyć. — Tędy. — I zaprowadziła również jego.

Koleżanka przy przejściu podniosła zmęczony wzrok znad papierów. — Ale… jest już komplet! Zdenka… — On jest z kryminalnej — wyjaśniła jej koleżanka. — Aha. — Proszę pani, taki przystojniak w granatowym garniturze, był tu przed kilkoma minutami… — Tak, tak — przekartkowała — tutaj jest. Lot numer dwieście dziesięć do Frankfurtu, fotel numer sześćdziesiąt osiem, inżynier Ferdinand Polakovič, ma paszport dyplomatyczny. Co chciałby pan wiedzieć? — Właściwie już nic! Dziękuję! Przepraszam za zawracanie głowy! Krauz wrócił do auta, a gdy podsumowywał ostatnie minuty, musiał się uśmiechnąć. Mało. Roześmiał się na głos, z niedowierzaniem kręcił głową i rękami uderzał w kierownicę. Nie miało sensu szukanie Raninca. Inżynier Ferdinand Polakovič nigdy nie odleci z Frankfurtu. Może personel techniczny znajdzie w koszu na śmieci paszport na to nazwisko, może w toalecie, ale kto by na tak zatłoczonym lotnisku przeszukiwał śmieci?! Zatem taki nigdy się nie znajdzie! Śmiejąc się jeszcze, przekręcił kluczyk. Ale gdy wrzucił bieg i ruszył, uświadomił sobie, że zniknęła frustracja z powodu silnika, który nie chciał zapalić, bo o niej zapomniał. A samochód, kawał drania, gdy widział, że nikogo już nie wytrąca z równowagi, zapalił za pierwszym razem. Wrócił do domku. Kluczem z kieszeni otworzył kłódkę, a drugim, ze szczeliny nad futryną, sforsował drzwi wejściowe. Wbiegł na górę, na poddasze. Jeden wielki pokój, pewnie sypialnia. Przejrzał schowki na pościel, szafy. Nic. Zbiegł na dół, rozejrzał się. Dla pewności zajrzał też do kredensu. Nic! Stał pośrodku pomieszczenia i rozglądał się niepewnie. Raninec nie był takim krętaczem, żeby miał ściemniać. Trzeba było tylko pomyśleć! Pod stołem leżał dywanik. Odsunął stół i odkopnął go. Klapa do piwnicy. Menel siedział na zwykłym drewnianym krzesełku. Od stóp do głów omotany był taśmą klejącą i przywiązany do poziomej rury. Oczy wychodziły mu z orbit. Mamrotał, ale taśma idealnie tłumiła głos i Krauz nic nie rozumiał. Nie śpieszył się. Z ostatniego schodka obejrzał piwnicę. Nie chciałby zawadzić nogą o jakiś niepozorny drut. Na ziemi przed menelem leżał mały woreczek foliowy. Krauz zawahał się, ale ostatecznie zdecydował się nie przesadzać, wziął go gołymi rękami. Był w nim nóż sprężynowy, wysunięty, cały pokrwawiony. Krauz nie wątpił ani przez chwilę, że to krew jego kolegi. Gdy się pochylił, poczuł znany zapach zgnilizny. O Boże, a jeśli tu będzie jeszcze jeden! Potem dokładniej obejrzał męski tobołek. Był obszczany i… Wbiegł na górę, wziął nóż kuchenny. Do pustej puszki po piwie nabrał trochę wody. Najpierw rozciął taśmę, omotaną przez usta wokół całej głowy. — Chrrr… jedną fajkę… proszę… — Jak długo tu jesteś? — Tydzień… co najmniej… — Ty debilu… Eda dźgnąłeś przedwczoraj…. — Nie dźgnąłem… — To cześć! Krauz zakleił mu usta resztką taśmy i zrobił krok w kierunku wyjścia. Menel zaczął wrzeszczeć, aż na taśmie wyskakiwały bąble. Krauz wrócił. — No? — I odlepiał taśmę długo i boleśnie.

— Dźgnąłem, ale nawet nie wiem, dlaczego! To ta kurewska hera! Trzy lata temu Burger mnie zamknął, a hera wciąż mi mówiła, żebym się zemścił… Ja sam nie wiem, dlaczego… poważnie! Proszę… szluga… Krauz przyłożył mu do ust puszkę po piwie. Pił łapczywie jak zgoniony ogar. — Kýblik, aleś sobie zasrał! Pchnąć detektywa z wydziału zabójstw… Nie wystarczyło ci rozbić mu łeb? Mało ci było tego, co za to zarobiłeś?! — Ja wiem, proszę… szluga… ja już tego nigdy nie zrobię… — Zadbam o to, koleżko. Krauz wyjął papierosa i zapalił. Dymem dmuchnął w twarz zmaltretowanego Kýblika. Krauz dopiero teraz zauważył, że menel ma siniaki na całej twarzy, szyi, pod koszulą pewnie też. Tych na tyłku sprawdzać nie musiał, wiedział, od czego są… Tobołek wił się jak robak nadziany na haczyk. — Jednego… szluga… proszę… bo padnę… — A nawet żebyś zdechł… srać na ciebie… Ty śmierdzielu! Krauz wetknął zapalonego papierosa w szparę tuż obok głowy Kýblika i wbiegł na górę. Papieros roztaczał zabójczą woń. Kýblik szalał. Krauz szukał telefonu. Nie znalazł. Wyszedł przed dom, obejrzał dach. Drutów telefonicznych nie było. Podrapał się po brodzie. Miał tylko dwie możliwości. Zejść do wsi i ściągnąć pomoc z najbliższego telefonu, ale… potem będzie musiał wszystkim wyjaśniać, jak go znalazł, skąd miał klucze i odpowiadać na tysiąc innych pytań. Raninec chybaby tego nie chciał. Liczył na inteligencję Krauza, więc Krauz jej użył. Wybrał drugą opcję. Z szafy w sypialni wziął kapę na łóżko, wyścielił nią tylne siedzenie służbowego auta i po prostu załadował śmierdzącego Kýblika, żeby go zawieźć do nich, do kryminalnego. Najpierw jednak zrobił dwie rzeczy. Dał mu papierosa, by po drodze nie rozrabiał, i zakleił mu oczy. Taśmę zerwał dopiero, jak zajechali na podwórze. Nie wiedział całkiem dokładnie dlaczego, ale wydawało mu się, że lepiej o chacie nie wspominać. Czuł podświadomie, że Kýblika też tam cichcem przywieźli. Klucz do drzwi wejściowych zostawił na swoim miejscu. Klucz do kłódki na razie włożył do kieszeni. Nie wiedział, gdzie go schować, więc wylądował w kieszeni.

21 — TOWARZYSZU GENERALE… Mężczyzna w wełnianym swetrze powoli i jakby niechętnie odwrócił się i zszedł z tarasu, zostawiając za sobą skalną panoramę gór. Zamknął drzwi balkonowe, bo choć było lato, na tej wysokości nad poziomem morza termometr ledwo się wspiął na wysokość piętnastu stopni. Z balkonu widać było śnieg w żlebach, a szczyty gór ginęły w chmurach. — Towarzyszu generale, Svätopluk się odezwał. — Ach tak. — Generał wrócił do rzeczywistości i zdjął mocne okulary w grubej rogowej oprawie. Przetarł je odruchowo i znów wsadził na potężny orli nos. Rozsiadł się wygodnie w fotelu. Pociągnął z fajki, a gdy zauważył, że zgasła, zapalił ją powolnym, rozważnym gestem. — Złożył sprawozdanie o stanie aktualnym. Horátius dostał pomieszania zmysłów. Gangrena postępuje. Niczego nie zdradził i… już nie zdradzi… Umiera, aż do końca będzie pod nadzorem. — Szkoda go, to był bardzo mądry człowiek, nie zasłużył na taki koniec. Zwłaszcza na to, co wycierpiał od swoich… Siadaj. — Generał wskazał krzesło naprzeciwko. — A więc czeskiej ścieżki nie wytropią, co? — Na pewno! — Na pewno… mówisz to z przekonaniem, ale my musimy mieć pewność, na sto procent. Czy zdajesz sobie sprawę z powagi sytuacji, gdyby…? — Tak jest! Zabezpieczyliśmy się! Śledziliśmy ich! Obu! Miotają się w zamkniętym kręgu i nie wiedzą nic. Jednego napadł i podźgał miejscowy menel, tego starszego, aleśmy go dorwali i trochę przycisnęli. To tylko nieszkodliwy ćpun, załatwiał stare porachunki. Musieliśmy to zrobić, żeby nie było podejrzeń, że to nasza robota. Ten młodszy… nic szczególnego… młody, pełen ikry, bezczelny… ale w zasadzie nieszkodliwy… — Nie lubię lekceważyć rywala, dotychczas to się zawsze mściło. — Mamy go przycisnąć czy… — Jak go oceniasz? — Nie jest to przeciwnik godny nas, nie ma doświadczenia, tylko determinację i naiwną ideę, że świat jest piękny i że prawda zwycięży… jego prawda… i stara się ją wygrzebać choćby spod ziemi. — Tacy bywają najniebezpieczniejsi. — A więc mamy go? — Dopiero w ostateczności! Czy nadszedł już ostateczny moment? — Nie! Oni idą swoją drogą, a gdyby podeszli za blisko, możemy ich zablokować od góry. W ministerstwie mamy swoich ludzi… i ciągle ich przybywa… — Kto jest jego przełożonym? — Niejaki Alexander Mayor. — Mamy go? — Jest tam od niedawna, jeszcześmy do nich nie dotarli, chociaż kilku chłopców już tam jest. — Przyśpieszyć! Wydział zabójstw niedługo będzie mieć pełne ręce roboty, nie możemy stracić nad nimi kontroli, będą to… ważne sprawy i… muszą być… jakby to powiedzieć… korygowane… to jest właściwe słowo! Nie możemy stracić rozeznania o aktualnej sytuacji w tym wydziale! — Tak jest!

— W porządku. Nie dajcie się zagłaskać, na razie przyjrzyjcie się tym dwom. Możesz odejść. — Dziękuję, jeszcze jedna sprawa. Raninec nie stawił się na spotkanie… — A ty mi to mówisz ot tak?! To gorzej, niż gdyby Horátius napisał pamiętniki! Dlaczego nie przyszedł? — Jeszcze nie wiemy. — Jest pod dozorem? — Tak jest, nasi są przy nim dwadzieścia cztery godziny. — Gdzie jest teraz? — W domu, już od dwóch dni nie wyściubił nosa. — To ma być dowcip?! — Na twarzy generała pojawił się bolesny grymas. Rękami mocno ścisnął oparcie fotela, a głowę przechylił. — Więc naprawdę nie jesteście w stanie… sami… bez mojego udziału… — Chciałem tylko mieć waszą zgodę. — Natychmiast niech tam wejdą. — Rozkaz! Pozwólcie mi odejść, towarzyszu generale! Biały dostawczak z napisem ELEKTROWNIE ZACHODNIOSŁOWACKIE — SŁUŻBA TECHNICZNA wjechał dwoma kołami na chodnik, kierowca zgasił silnik, wysiadł, obejrzał ulicę, przeszedł na drugą stronę i oparł się o balustradę. Głęboko pod nim płynęła rzeka, ale nie miał czasu na romantyczne widoki, był tu służbowo, obejrzał więc z zainteresowaniem szereg domków jednorodzinnych przed sobą. Wszystkie wbudowane w stromy stok, zamiast parkanów dzieliły ich od ulicy wysokie mury oporowe, przerywane furtkami i bramami do garaży. O drugiej w nocy ulica była ciemna i pusta. Wrócił do samochodu, zastukał w rozsuwane drzwi. Wyszli chłopcy w kombinezonach, oparli drabinę o słup wpuszczony w mur oporowy, jeden wyszedł na górę. Chwytając się metalowych prętów wystających z betonowego słupa, wlazł na wysokość dwóch trzecich, żeby lepiej widzieć. Z pasa zwisały mu narzędzia, kleszcze i klucz francuski, uderzając o siebie, szczęknęły niepokojąco. Chwycił je ręką i rozejrzał się uważnie. Dom przed nim był ciemny i cichy, dom po prawej też, z domu po lewej przez otwarte drzwi na taras dobiegała muzyka i wrzaski. Wybiegła jakaś para, chłopak przycisnął dziewczynę do balustrady, włożył jej rękę pod bluzkę, dziewczyna pisnęła i chichocząc, wbiegła do środka. Chłopak rozbił szklankę, może butelkę, zaklął wulgarnie i wtoczył się do wnętrza. Mężczyzna na słupie sprawnie odkręcił obudowę ulicznego oświetlenia i poluzował żarówkę. Ulica pociemniała jeszcze bardziej. Potem zbliżył rękaw do ust i wyszeptał: — Jedynka melduje czystą przestrzeń z przodu, także po prawej. Po lewej problem… jest tam impreza… ale już są pijani. Jak z tyłu? W mikrofonie w uchu zatrzeszczało i cichy głos wyszeptał: — Dwójka zgłasza czysty teren z tyłu, na całej linii. — No to idziemy. Mężczyzna na słupie machnął ręką i trzej monterzy z elektrowni zgrabnie weszli po drabinie, przewinęli się przez mur i bezszelestnie opadli na trawnik. Zamiast kleszczy dobyli spod kombinezonów wiertła z tłumikami i przebiegli za dom. Spotkali się z niewidzialną trójką w kominiarkach, ubraną na czarno, która pojawiła się od tyłu. Nikt nic nie mówił, porozumiewali się gestami. Jeden wskazał na zamek w drzwiach, rozciągnął dwa palce w literę V i poruszył nimi. Czarny mężczyzna wyjął z kieszeni na udzie spray i obsikał zamek białą mgłą. Szybko odskoczył, a inny przyłożył do zamka lewarek. Nacisnął, zamrożony zamek cicho puknął. Zmienił narzędzie i przez chwilę bawił się zamkiem. Drzwi ustąpiły i cicho się otwarły. Weszli

i rozbiegli się po wnętrzu. — Towarzyszu generale… Mężczyzna w wełnianym swetrze powoli i jakby niechętnie odwrócił się od okna z widokiem na zaśnieżone góry. Usiadł w milczeniu. — Znikł. Generał milczał. Przeczuwał to od dawna. — Zabezpieczenia? — szepnął, a palce wbił w oparcie. — Był samodzielnym agentem, towarzyszu generale, wiecie… żadnej żony, żadnych dzieci. — To wiem i bez ciebie! — W Europie moglibyśmy go znaleźć, ale jeśli pojedzie dalej, sieć jest dziurawa… Po tej bezsensownej rewolucji ponieśliśmy znaczne szkody. — Och, daruj sobie szkolenie, wiem, jaki jest aktualny stan! Pytam, jakie podejmiesz zabezpieczenia?! — Do domu natychmiast wprowadzi się fikcyjna rodzina, załatwimy sprzedaż i akt własności. Znajdziemy sejf. — Będzie wyczyszczony. — Spróbujmy uruchomić Bena. — Nie reaguje od ponad roku. — No to nie mamy zbyt wielu możliwości. Generał smutno pokręcił głową. Imperium rozłaziło mu się w rękach, a te kilka okruchów, które jeszcze pływały po powierzchni, bardziej go irytowały, niż dawały nadzieję. — Raninec uciekł. Nie upilnowaliśmy — westchnął. — Jeszcze jedna rzecz, towarzyszu generale. Ten Eduard Burger, starszy detektyw, umarł wczoraj w szpitalu.

22 — TO NIE JA… — Nie… ty debilu… to moja babcia, co?! — To ta kurewska działka… Ja nawet nie wiem, jak się tam znalazłem. Mówię panu, to nie ja, to hera. — Ale wciągał ją twój kinol, nie?! — Mój, przyznaję, ale ja nie chciałem. Ja nie wiem, co we mnie wstąpiło! — Biały proszek, ty bydlaku! A na mojego kolegę twoja kosa… ty, bydlaku! — Bydlaku już powiedziałeś, czyżbyś wyczerpał zasób słów? — Váňa napomniał Hanzla, ale ten nie zwracał na niego uwagi i niebezpiecznie zbliżał się do nieboraka na krzesełku. — Przyznaję… Do wszystkiego się przyznaję. — Kýblik osłaniał głowę, bo prawa ręka Hanzla niebezpiecznie przecięła powietrze. — Przyznaję… Do wszystkiego się przyznaję, tylko już nie wywoźcie mnie do lasu. Wszystko podpiszę, naprawdę wszystko podpiszę, do wszystkiego się przyznaję — skowytał i trząsł się na całym ciele. Splótł dłonie i wcisnął je między kolana. Głód narkotykowy dał znać o sobie, a chłopcy z wydziału zabójstw wiedzieli, że pozostało im jeszcze tylko kilka minut. Gdy Krauz przywlókł go do kancelarii, nie wierzyli własnym oczom. Váňa z radości poderwał się, rozsypując sałatkę z kapusty po całym stole, a jeszcze trochę spadło mu na spodnie. — Myślałem, że to on! — wrzasnął. Najpierw musieli go poodlepiać i rozsupłać, tak starannie obezwładnili go byli „koledzy”. Potem wepchnęli go pod prysznic i ubrali w państwowy obszarpany dres i wojskowe skórzane klapki. Obesrane gacie wcisnęli do reklamówki i mocno zawiązali. Pójdzie z nimi do pudła i tam niech się tym zajmą! Podzielili się. Váňa, Hanzel i Canis zaczęli przesłuchanie. Krauz wziął woreczek foliowy ze sprężynowcem i zaniósł do laboratorium. — A zamówienie? Jakiś papier? — zaprotestował ekspert. — Chłopcy, idzie o Eda! Nie wygłupiajcie się! Papiery dostarczymy później, liczy się każda sekunda, bo za chwilę dostanie zapaści i już nie wydobędziemy z niego ani słowa… Dotarło to do nich i wzięli się do roboty. Zdrapali próbkę krwi z ostrza i wysłali nóż do wydziału daktyloskopii. Odciski palców Kýblika już od dawna mieli w archiwum, a on, jak rasowy recydywista, niezbyt się zdziwił, gdy Krauz po powrocie oznajmił mu, że są zgodne z tymi na nożu. Zrobili także badanie krwi. Nóż był cały we krwi Burgera. Zamierzali też zrobić ten nowy test DNA, ale musiałoby to potrwać kilka dni, a na razie mieli zgodność grupy i podgrup krwi. Śledczemu to wystarczyło, żeby wnieść przeciw Kýblikowi oskarżenie usiłowania morderstwa ich kolegi Burgera i wezwać do niego adwokata. Kýblik wytrzymał tylko wstępne pouczenie i zasłabł. Trzeba było wezwać lekarza, a ten zarządził przewiezienie do szpitala, ale to jedynie odsunęło oficjalne odczytanie aktu oskarżenia. Wszyscy się cieszyli. Rozzłoszczony był tylko adwokat, bo musiał niepotrzebnie biegać w górę i w dół… ale adwokata wszyscy mieli głęboko w… — No, gdzieś był tak długo? Chodź już — zawołał dyrektor kryminalnej, gdy tylko zobaczył Krauza na korytarzu, wychodzącego z toalety. — Nawet nie miałem czasu. Byłem w laboratorium z tym nożem, panie dyrektorze. — No, chodź już, chodź. — I pchnął go do kancelarii Mayora. Mayor wstał i wyszedł mu naprzeciw. Także dwaj wysocy funkcjonariusze z ministerstwa

wstali i poprawili gustowne krawaty, dobrane do równie gustownych garniturów. — Gratuluję… Riško… Krauz… kolega ostatnimi czasy już drugi raz trafił w dziesiątkę. Najpierw Bestia, teraz Kýblik, gratuluję. Panowie, to jest detektyw Richard Krauz, jak już mówiłem — zwrócił się do panów z ministerstwa. Podali sobie ręce, a panowie wymamrotali coś w rodzaju: gratulujemy, świetna robota w rekordowo krótkim czasie… Rozsiedli się. Dyrektor nabrał powietrza. — Rzecz jasna, Krauz, nie będzie to za darmo. Coś tam dostaniesz w kopercie ode mnie, a może także z ministerstwa. — Dyrektor łypnął okiem. Panowie w garniturach mieli miny, jakby ktoś zostawił pootwierane wszystkie okna i drzwi, a przeciąg nie pozwalał niczego usłyszeć. — I może przylepimy mu na pagon jakiś nowy wiatraczek — dodał dyrektor, gdy zobaczył, że nie tędy droga. Krauz już tylko czekał, kiedy mu oznajmią, że przez pół roku nie musi chodzić do roboty. Nie oznajmili. — A skąd pan wiedział, panie Krauz, że to on? — spytał nieśmiało pan z ministerstwa. Mayor z Krauzem wymienili spojrzenia. Mayor prosił, żeby się nie wygłupiał. Krauz uśmiechnął się i zamiast przygotowanej odpowiedzi „Nie wtykaj nosa do cudzego prosa, ty szczurze kancelaryjny!” miło zaszemrał: — Użyłem wszelkich dostępnych form, metod i środków pracy operacyjno-śledczej do wykorzystania znajomości ludzi i miejsc, jak również informacji o aktualnej sytuacji w środowisku przestępczym, i konsekwentnie realizowałem współpracę z siecią informatorów, budowaną stricte zgodnie z zasadami poszanowania godności ludzkiej i prywatnego szacunku do współpracowników z ich szeregów. Dyrektor kryminalnej mocno ścisnął oparcie krzesła i wziął głęboki oddech, Mayor zaczął luzować krawat, a facet w garniturze otworzył urzędniczą walizeczkę, wyjął notes i naprawdę to zapisywał. — Wspaniale — rozpływał się — jak to było… konsekwentnie realizowałem współpracę z siecią informatorów. Zaskoczony Krauz uniósł brwi, bo nie spodziewał się, że ktoś będzie chciał uwiecznić jego słowa. Podyktował złotą myśl, która mu właśnie wpadła do głowy, i zadowolony wyprostował się na krześle. Wymienili jeszcze kilka uprzejmych fraz i Krauz zaczął się żegnać… ku wielkiej radości bezpośrednich przełożonych. W kancelarii czekał na niego cały wydział. Kto miał przynajmniej jedną rękę zdrową, poklepywał go po plecach, wszyscy gratulowali mu awansu, choć jeszcze niczego nie miał na papierze, i uśmiechali się od ucha do ucha, bo Edo był dobrym kolegą i nikomu się nie podobało, że ktoś go tak bezkarnie dźgnął! Wszystkich zaskoczył Váňa. Otworzył szafę i wyjął butelkę swojskiej śliwowicy. — Dawajcie kieliszki, dzisiaj i tak już nic się robić nie będzie. I rzeczywiście, nikt nie miał zamiaru robić niczego innego, jak trącać się kieliszkami. Debata się ożywiła, po chwili zaczęto wspominać stare sprawy, kto kiedy wyciął jaki numer i kto go z tego wygrzebał. Hałasowali i przekrzykiwali się jeden przez drugiego. Krauz poszedł do toalety, a gdy zapinał spodnie, na podłodze zabrzęczał metal. Cofnął się pół kroku i stwierdził, że przez dziurę w kieszeni spodni wypadło mu kilka monet. Pochylił się, pozbierał je i… ostatnia to nie była moneta. Był to kluczyk. Aha! Kłódka do domku Raninca! Cieniutki, jakby z blachy. Gdzie by go…? Wyjął legitymację służbową i włożył go do przegródki, w której wszyscy policjanci noszą dowody, pieniądze, dowód ubezpieczenia

i… wszystko, co tylko da się tam włożyć. Umył ręce i wrócił do kancelarii. Canis zauważył, że Krauz stoi przy oknie sam i pali. Stanął obok. — Kýblik przebąkiwał o jakichś naszych dwóch kolegach, którym się wczoraj w jakiejś piwnicy już wyspowiadał i… — Debil. wszystko mu się pokręciło. — A Raninec od rana nie odbiera telefonów. — Łobuz, nie kolega. — Ale rano do ciebie dzwonił, nie? — A bo ja wiem. — Nie zastrzeliłeś go? Krauz spojrzał mu w oczy. Obaj się roześmiali. — Chwilę się nad tym zastanawiałem, ale… był szybszy. — Zapomniałem ci o tym powiedzieć… jest szybszy niż Billy Kid, a widziałem go nieraz na własne oczy. Nie zalewam! — Szkoda, że nie powiedziałeś wcześniej… nie musiałem tak się starać. — A przynajmniej pogodziliście się? Krauz lekko skinął głową. — Już jesteś bardziej zadowolony? Już wiesz? Znów skinął głową. — Gdzie jest? Krauz zaciągnął się i powoli wydmuchiwał dym, a przeciąg wywiewał go na ulicę. Krauz przez chwilę obserwował, jak rozpływa się w powietrzu, po czym się odwrócił. Wszyscy stali przy butelce Váni i mówili jeden przez drugiego. — Mam ci powtórzyć, że zasłużyłeś na tę papierośnicę, bo wtedy we właściwym czasie byłeś na właściwym miejscu, i że wie, że tam stałeś zamiast niego. I że ci tego nie zapomni — wyszeptał. Canisowi wylało się parę kropel wódki i speszony, małym palcem wycierał koszulę na piersi. — Jaką papierośnicę? — spróbował Krauz. Canis zacisnął usta. — Może kiedyś ci powiem. — Spodziewałem się takiej odpowiedzi. Może to nawet nie był zły człowiek… — Użyłeś czasu przeszłego. Nawet nie przeczuwasz, ile może być w tym racji. Niechaj mu szczęście sprzyja — mruknął Canis i przyłączył się do towarzystwa. Krauz łyknął tylko dwie wódki i urwał się. Banda troszkę się rozochociła i spontanicznie zdecydowała się na skok do Jumby. — Dokąd idziesz?! — wrzasnął Váňa. — Wrócę, mam jeszcze coś. — To u Jumby. Krauz skinął głową i pojechał do szpitala. Burger już się ocknął, a nawet się uśmiechał. — Wyobraź sobie… wczoraj rano na zakaźnym zmarł Eduard Burger, staruszek, miał coś z wątrobą. O mało się nie przekręciłem, gdy mi to siostrzyczka oznajmiła. — No to się ciesz! Dwóch Edów Burgerów w jednym szpitalu umrzeć nie może, byłoby to podejrzane i nasłaliby kontrolę. A tego by sobie nie życzył żaden ordynator. Wygrzebiesz się. — Genialna logika. Ty jesteś policjant czy jeszcze coś gorszego? — Chciałem cię tylko pocieszyć. W rzeczywistości grozi ci zapalenie, gangrena i zdychanie w straszliwych boleściach.

— Wynocha! — Już idę, do Jumby. Przyślemy ci widokówkę, a ty baw się tu w abstynenta, jak ci dobrze! — Sukinkoty! Riško… ty mówisz, że to był Kýblik. Przygłup. — Mówi, że za to aresztowanie trzy lata temu. — Wiem, wsadziłem go za kratki, ale sędzia coś pokręcił i puścił go… i chyba utwierdził go w przekonaniu, że siedział za niewinność… i do tego ta hera… chyba będziemy się do tego musieli przyzwyczaić, kolego! Czasy się zmieniają, białego proszku na ulicach przybywa… I nie jest to śnieg. — Pieprzę takie przyzwyczajanie! Jak się mam przyzwyczaić do tego, że pod bramą będą na mnie czekać moi klienci, jeden z rewolwerem, drugi z kosą w ręce, żeby mi podziękować za dobrze wykonaną pracę… Gdzieśmy zaszli?! Albo to państwo zwariowało, albo… ja tu nie pasuję? — Chyba coś w tym rodzaju… Burger poprawił się w łóżku i wyciągnął rękę po szklankę. Krauz go uprzedził i podał mu. Potem dolał świeżej mineralnej i ułożył czasopisma na stoliku. — A… w naszej sprawie? — Rano dzwonił do mnie Raninec. Spotkaliśmy się. — Przeżył? — I wyjaśnił mi zależności. Nie do końca. Albo nie chciał, albo nie wiedział. Ale coś już wiem. Wyjechał. Nie mów o tym nikomu. — Nawet Canisowi? — O to mi właśnie idzie. Oni są spleceni jak chałka. Nie powiedziałem mu o tym. Na razie! — Rozumiem. — Nie wiem, co mam robić. — Nic. — Nic… — Krauz z niesmakiem pokręcił głową i wyjął papierosa. — Jesteśmy w szpitalu. — Więc nie pal. To szkodzi! Zapalił, a krzesełko podsunął bliżej umywalki. Burger wystawił zmaltretowaną gębę i Krauz dał mu się sztachnąć dwa razy. Wyraźna ulga. Doktorzy guzik wiedzą, czego pokłuty facet naprawdę potrzebuje. Burger uśmiechnął się i surowo spojrzał na Krauza. Chciał go napomnieć, ale Krauz go uprzedził. — Raninec trzymał Kýblika dwa dni u siebie w piwnicy. Zwinęli go natychmiast po tym, jak cię zaatakował, to znaczy, że nas śledzili. Byli kilka metrów od ciebie, gdy Kýblik cię dźgnął, dlatego od razu go dorwali. I dali go nam! Dlaczego? Jak to możliwe, że jeszcze działają… i że są tak perfekcyjnie skuteczni?! — Bo się formowali czterdzieści lat i są świetnie zorganizowani, mają niewyobrażalne koneksje, finanse, możliwości. A co najważniejsze, mają akta, a tych każdy się boi! To jest ich atut i będą nim grać do usranej śmierci! Ich powiązania… to bomba z opóźnionym zapłonem! A co do Kýblika, to dali go nam, żeby się wywinąć, nie rozumiesz?! — Nie… — Byliśmy na spotkaniu z Ranincem, tyś go porwał… obraził… i zaraz potem mnie dźgnęli. Gdybyś zaczął gadać i zaczęło się oficjalne śledztwo wskazujące na nich, narobiłbyś im bryndzy, a dla nich to teraz byłby problem. Są w kryzysie, potrzebują spokoju, żeby się skonsolidować. Prędko go zwinęli i dali nam, żeby sprawcę ujawnić, a oni mogli dalej pracować. Ty nie będziesz meldował, skąd go wziąłeś… zakładam… — Nie.

— I na to liczą! Musiałbyś wyjaśnić wszystkie okoliczności. Zainteresowałaby się tym inspekcja, nowy wywiad, urzędy federalne. Trzy lata byśmy jeździli do Pragi na przesłuchania. — Za rok będziemy niepodlegli, wszyscy o tym mówią. — Co z tego! To niczego nie zmieni! Musimy zdawać sobie sprawę, że mamy przeciw sobie całą organizację! Z tego, co mi mówiłeś, wiemy, że Raninec tylko się koło tego plątał… Nie dopuścili go do przesłuchania Kloknera… gwóźdź ma na sumieniu czy co? — Vlastimil Milučký… z Ołomuńca… Czerwony Kapitan. — No! Jeszcze ta ksywa! Czerwony Kapitan! Jak z powieści! Kto ci uwierzy, gdybyś to wszystko napisał w raporcie?! — Nie potrzebuję, żeby mi wierzyli. Ja chciałbym tylko mieć dowody. I dorwać go. — Przestań! Riško, ty masz rodzinę, ja mam rodzinę. Zwróć uwagę, że gdyby pozbyli się Kýblika i zakopali go za miastem, nigdy w życiu niczego byśmy się nie dowiedzieli. Mogli to zrobić, nie zrobili! Ty nie widzisz w tym logiki? Przecież to jest komunikat jak na talerzu! Komunikat dla nas obu! Dokładnie to samo, co Kýblikowi, może się przydarzyć tobie albo mnie w drodze z roboty i… nawet pies nie zaszczeka! Po co? Czy my jesteśmy jakimiś bohaterami z filmu o hektolitrach krwi i tonach wystrzelanego ołowiu? Klokner miał pecha. Nic więcej, nic mniej! Za tydzień mamy nowe morderstwo i bierzemy się do tego… za dwa stąd wyjdę i pomogę ci. Dorwiemy łajdaka, dostaniemy nagrodę, skoczymy do Jumby. Czy ten świat nie jest piękny i normalny? — Edo, Klokner nie miał pecha! To była planowana akcja. On w czymś siedział, on o czymś wiedział… o czymś… ważnym! — Ale, ale… Krauz odkręcił kran, zalał niedopałek i wrzucił do kosza. Spłukał umywalkę, aby siostra nie zrzędziła, i przysunął się bliżej. — Ja chciałbym to jeszcze zrobić, Edo. — Oni strzelają. Krauz ze smutkiem zwiesił głowę. — Sylvia potrzebuje ojca, a ta większa męża… trochę dłużej niż do jutra. Krauz już nie mógł bardziej zwiesić głowy. Każde słowo Burgera ważyło co najmniej tonę. Ogromnie mu ciążyły. — Chyba… masz… rację — przyznał. Burger znów się napił, a Krauz nawet nie zauważył, że chciało mu się pić. Rozgrzebał poduszki, zrzucił jedno czasopismo. Richard je ułożył i odstawił szklankę. — Wybacz, chcesz czegoś? Pomarańczy? Burger tylko się uśmiechnął. — No pewnie! Idź po nie do Jumby i oblejcie to! Jesteś bohaterem dnia, korzystaj z tego. No i jutro… wyjrzyj przez okno! Lato, pewnie nie zauważyłeś! Weź w końcu ten urlop, cośmy o nim kiedyś mówili. Wyrwij się! Do lasu, na ryby, nad morze, dokąd chcesz. Później się spotkamy i ochłoniemy. Cały świat ochłonie i… zobaczymy. Nie rób nic! Sam nie rób nic, jeśli mogę cię prosić… Jak już będziemy razem, użyjemy rozumu! Krauz chcąc nie chcąc, przystał na jego prośbę. — Mówisz urlop… Wstał, odsunął krzesło. Podał mu rękę. — A gdyby coś, zadzwoń, będę raz dwa! A… — Chciał już odejść, ale wrócił. — Masz broń? — Nie. — Masz, na wszelki wypadek. Ja im nie wierzę. — Krauz podał mu swoją.

— Dzięki! — Szybko wsadził ją pod poduszkę. — Jutro przyniosę twoją. — Dzięki. — Czy mam zarządzić ochronę? — Nie wygłupiaj się! Aż tak nie chciałem cię wystraszyć. — Uważaj na siebie, Edo. — I ty, chłopcze. Krauz wyszedł. Zasmucony Burger przymknął oczy. I kilka razy pokręcił głową. Jego partner obiecał, że to oleje. Ale znał go. I właśnie to go martwiło. U Jumby było głośno. — No, wreeeszcieee! — wrzasnął gospodarz, gdy Krauz przecisnął się do ich stołu w kącie. — Alenkááá, dziesięć piw! I nie pisz im tego, to ode mnie, że obronili nasz honor kryminalnych i złapali tego bydlaka! I jedno dla mnie! Krauz siedział obok Jumby, bo ten, gdy tylko go zauważył, nieco się rozsiadł, a to przy jego wadze sprawiło, że dwaj z lewej i dwaj z prawej pospadali na ziemię. Zaraz zrobiło się pełno miejsca. Przysiadł się więc do Jumby. Na chwilę zainteresowały go nogi nowej kelnerki. I to był błąd. Poczuł klepnięcie w ramię, a niedźwiedzia łapa poczochrała go z tyłu po włosach. — Cześć, bohaterze! — zawołał rozpromieniony Jumbo. — Rany boskie, Jumbo… auuu… Mówiłem ci już ostatnio, żebyś sobie załatwił pozwolenie na broń na te twoje łapska. Krauz rozmasowywał ramię, a wszyscy rechotali. Oczy już mieli błyszczące, policzki zaczerwienione. Krauz chwycił półlitrowy kufel i starał się im dorównać. — Więc jak to było?! Jakeś go dorwał?! Ci tutaj gówno wiedzą, opowiadaj, ale już, Riško, bo cię jeszcze raz popieszczę, mój kochany. Krauz upił, ostentacyjnie wytarł wierzchem dłoni pianę spod nosa, spoważniał i dramatycznym głosem zaczął opowieść. — Jumbo, nie uwierzysz, ale szedłem sobie wczoraj nocnym miastem, powoli, noga za nogą… Wszyscy ucichli. Jumbo nawet starał się nie oddychać. Krauz karmił ich uszy, a jedynym, który skrycie uśmiechał się pod wąsem i z wielkim wysiłkiem powstrzymywał śmiech, był Canis.

23 KRAUZ ODWIEDZIŁ BURGERA RANO i przyniósł jego broń. Burger zwierzył mu się, że wczoraj pielęgniarka znalazła ten jego rewolwer i rzucała się, więc Krauz poszedł do ordynatora i wyjaśnił sytuację. Ordynator zgodził się, aby policjant miał przy sobie broń osobistą, ale upierał się, że o takich rzeczach musi z góry wiedzieć, i chciał zarządzić przewiezienie pacjenta do izolatki. — On już jest w jednoosobowej sali, panie ordynatorze. — Dobrze, niech tam zostanie, panie Krauz. Ale takie wyskoki na moim oddziale… wypraszam sobie. — Czy już kiedyś na waszym oddziale zastrzelili policjanta? — Nie. — To by był dopiero numer, panie ordynatorze. I nie byłoby do śmiechu ani panu, ani nam, przyzna pan. — Taki scenariusz jest możliwy? Odstawimy go do strzeżonego sanatorium. — Nie trzeba, nic się nie dzieje. Broń jest tak na wszelki wypadek. Podobnie jak pan wkłada dwie pary rękawic przed operacją. — To robią tylko patologowie. — I panu może się zdarzyć, że operacja niespodziewanie obróci się w sekcję. — Pan wybaczy! To bezczelność! Złożę na pana skargę pańskim przełożonym! — Detektyw Richard Krauz, wydział zabójstw. Są przyzwyczajeni… moje uszano… i proszę nie brać tego do siebie… mamy piękny słoneczny dzień, panie ordynatorze. Burgerowi obiecał, że wyjedzie na urlop. Nie kombinował. Myślał o tym poważnie. Właśnie kończył się rok szkolny, zaczynały wakacje. Samochód służbowy zaparkował na podwórzu, sprawdził stan paliwa i licznik, wpisał do książki wozu, położył ją w szafce w kancelarii szefa i leniwie rozparł się na krześle. Urlop! Każdy normalny glina się na niego cieszy. Więc i on się cieszył. Z szuflady wygrzebał kartę urlopową i wypisał ją na dwa tygodnie. Od jutra. Zaniósł szefowi, a ten nawet nie mrugnął okiem. — Jasne, odpocznijcie, chłopaki. Byłeś u Eda? Krauz złożył mu meldunek o najnowszych wydarzeniach w szpitalu. Spodziewaną skargę ordynatora taktycznie przemilczał, bo nie była taka pewna, a jeśli nawet, to co? I nieeleganckim gestem pokazał, żeby go wszyscy dwa tygodnie kochali. Mayor się nie ociągał i zrewanżował się. Krauz spakował rzeczy, pochował dokumenty do szafy, wyrzucił do kosza śmiecie i zmęczony rozwalił się na pustym stole. Był sam, chłopcy pocili się w terenie. Chwilę sapał, ot tak sobie. Burger mówił, żeby się na wszystko wy… żeby odpoczął… Zrobi to! Przecież ten stary pies ma rację. I tak trzeba. Mieć wszystko w nosie! Ale… Zanim wyjdzie… Wstał i otworzył szafę. O mało nie zemdlał, gdy pod skoroszytem nie wymacał drewnianej skrzynki. W panice przesunął ją na bok i była tam… trochę z tyłu. Wydostał ją, wyjął również trzy fotografie. Przytłoczony gorączkowymi wydarzeniami

ostatnich dni zapomniał, że postanowił przyjrzeć się im dokładniej. Teraz miał czas, więc chciał go wykorzystać. Pierścień był czarny, metalowy. Żelazny, jak hartowane pręty ogrodzeń na płotach drogich domów. Okręg o średnicy około… jakie około? Przecież jest detektywem! Dokładne podejście do problemu to jego specjalność! Wziął miarkę… dwadzieścia milimetrów! Chwilę bawił się pierścieniem, potem go odłożył. Do badania wystarczały mu fotografie. Wziął też lupę. W środku pierścienia była wyryta tarcza. Kwadrat, ale jego dolna część nie była pozioma, zamykała go klamra, jak czubek serca. Jeśli czubek serca połączy się z kwadratem nad nim, powstanie coś na kształt tarczy rycerskiej. Krauza to zaintrygowało. Górne dwa rogi kwadratu stykały się z obwodem koła. Prawie całą płaszczyznę maleńkiej tarczy wypełniały trzy litery — A, M i C, ale nie jedna przy drugiej. Prawa skośna nóżka litery A dotykała poziomym szeryfem lewej pionowej nóżki litery M. Między nimi spoczywała litera C, zawieszona na górnym zagięciu i wychylona, jakby rzeczywiście wisiała. Była delikatnie przechylona w prawo. Krauz nie wiedział, czy te trzy litery należy czytać jako A M C, czy też wiszące C ma być w środku; w tym wypadku tworzyłyby zestaw A C M. Tak czy owak nie miał pojęcia, co te litery mogą znaczyć. Pod zwisającym przekrzywionym C była mała rzymska ósemka, VIII. Wokół miniaturowej tarczy na obwodzie kręgu widniał napis. Po lewej słowo MYSTERIUM… Po prawej FERENS… Krauz znał kilka słów łacińskich, ale nie za wiele. Jego wiedza sprowadzała się do tego, że był pewien, że to jest po łacinie. Mysterium oznacza tajemnicę, zagadkę, coś tajemniczego, tajemnego… ale ferens — tego nie umiał przetłumaczyć. Poza tym wiedział z doświadczenia, że dwa słowa mogą co innego znaczyć, gdy znajdą się razem, więc nawet nie zawracał sobie głowy przekładem. Było to zajęcie dla specjalisty. Krauz podrapał się po brodzie i spojrzał na zegarek. Podniósł słuchawkę, wcisnął ją między ucho a ramię i kartkował notes. Wykręcił numer. Odłożył słuchawkę. Nie chciał kusić losu i zostawiać takiej cennej rzeczy ot tak, na stole. A gdyby ktoś wszedł?! Pierścień włożył z powrotem do ośmiobocznej skrzyneczki i zawinął ją w papier. Otworzył górę metalowej szafy i wywalił stamtąd narzutki maskujące, kożuch i inne akcesoria używane mniej więcej raz do roku. Wyjął płócienną torbę z maską gazową i zaczął się szamotać z kołeczkami do otwierania. Wreszcie puściły. Wyciągnął maskę, otworzył ją niczym skorupiaka i włożył paczuszkę… Jeszcze nie to! Z torby wydobył zesztywniałą skarpetkę i włożył w nią paczuszkę. Skarpetkę wepchnął do wnętrza maski, maskę ponownie do torby. Torbę ukrył na dnie szafki i przykrył ją, jak nawozem, narzutkami maskującymi i wszystkim, co leżało na ziemi. Przycisnął i zatrzasnął drzwiczki. Zamknął. Dopiero teraz był zadowolony. Podniósł słuchawkę, znów wcisnął ją między ucho a ramię i dalej kartkował notes. Wykręcił. — Instytut Językoznawstwa Ľudovíta Štúra, słucham. — Proszę docenta Prúchę. — Proszę czekać, łączę. Kłamała. Nie połączyła. — Nie podnosi, pewnie wyszedł… coś przekazać? — Nie, dziękuję, do widzenia. — Do usłyszenia! Krauz poznał docenta Prúchę, kiedy potrzebowali tłumacza dla Chińczyka, który poderżnął gardło swojej słowackiej żonie i dwojgu dzieciom. Powtarzał jedno i to samo w kółko, ale co mówił, tego nikt nie rozumiał. Docent Prúcha przyszedł i stwierdził, że sprawca jest Koreańczykiem. — No i co?! — we właściwy sobie, fachowy sposób wtrącił się do debaty Váňa. — Przecież

to chyba wszystko jedno, co nie? Afrykaniec jak afrykaniec… wszyscy są żółci, paplają po swojemu i… mordują się, aż miło popatrzeć! Docent Prúcha wyjaśnił, że między językiem chińskim a koreańskim jest mniej więcej taka różnica, jak między słowackim a węgierskim, a że te narody żyją tuż obok siebie, to z punktu widzenia językoznawstwa nie ma znaczenia! Váňa i tak mu nie wierzył. Był przekonany, że docentowi zwyczajnie nie chciało się tłumaczyć i wykręcał się sianem. Krauz go przeprosił i wziął na szklaneczkę. Rekompensata za fatygę. Zabrał go do Jumby. Docentowi ogromnie się podobało, od dawna tam nie był… może nigdy. Po pierwszym piwie Krauz stwierdził, że docent Prúcha jest nie tylko specem od języka słowackiego, ale płynnie mówi sześcioma językami, a prócz tego lepiej lub gorzej porozumiewa się kolejnymi pięcioma… ale o tym, co to jest ofsajd w piłce nożnej i uwolnienie w hokeju nie miał zielonego pojęcia. Może nawet nie wiedział, co to hokej. Żył w swoim świecie językoznawcy. Bardzo się wtedy Krauzowi tłumaczył… przepraszam, ale po chińsku bym mógł… gdyby był z północnego kantonu… ale Korea… tego nie znam… ten pański kolega… Krauz zapewnił go, że nie mają pretensji i żeby nie przejmował się Vánią. Dla Krauza najistotniejsze było, że tłumaczy z łaciny, współpracuje z wydziałem lekarskim i… wymienił jeszcze z dziesięć instytucji, z którymi współpracuje… więc mu podziękował. Wymienili telefony. Krauz wiedział, że będzie go potrzebować, bo docent Prúcha miał z sądu papiery oficjalnego tłumacza i biegłego, a to było dla śledztwa najważniejsze. Ale dzisiaj nie pracował. I Krauz nie potrzebował go do postępowania karnego. Była to prywatna prośba. Nie udało się. Trudno! Przekład trzeba będzie odłożyć na później. Ledwo skończył rozmowę, telefon pod jego ręką natrętnie zadzwonił, aż się wzdrygnął. — Krauz… wy… — Richard, to ja, cześć! Laurze przełożyli termin. Wyjeżdżamy już w poniedziałek. — To fajnie, kochanie. Wziąłem urlop, pojedziemy razem. — Ale tam jest miejsce tylko dla jednej osoby dorosłej. — Ach tak… Krauz zauważył natychmiast, że na poczekaniu potrafi rozwiązywać tylko problemy służbowe. Ale gdy w grę wchodziła rodzina, był do niczego! — Ach tak… — Więc wróć do domu jak najprędzej, obgadamy to. Nie idź dzisiaj do Jumby. — Do Jumby? Ja chodzę do Jumby?! Co ci… — Więc nie idź nigdzie, dzisiaj wróć prosto do domu, proszę. — Ojej, co to za słowa! Chyba wracam do domu normalnie? — Nie. — Sylvio! — To nie zadawaj pytań, na które nie chcesz usłyszeć odpowiedzi. — Wybacz, zapomniałem, że rozmawiam z dyplomowanym magistrem psychologii. — To by ci powiedziała każda zwyczajna, niedyplomowana żona. — Wygrałaś, nie mam argumentów. — A pieniążki? To przecież będzie kosztować. — Teraz jesteś zwyczajną, niedyplomowaną żoną… już cię znam! Sylvio, to ty?! Cześć! — No to wracaj do domu. Przejdzie ci ten dobry humor! Przeszedł. Laura miała dwa lata. Znaleźli jej coś w płucach, podobno nic poważnego, jeśli nie pojawią się nieprzewidziane komplikacje…

Krauz machnął ręką i zadzwonił do kumpla, doktora medycyny w Hagach. Mądry kumpel załatwił wszystko jak trzeba, ale… Sylvia i tak była smutna. — Richard, ja wiem, mieliśmy wyjechać na całe lato… jako część urlopu, ale przyszedł telegram, jedziemy w poniedziałek, a tam jest miejsce tylko dla jednej osoby dorosłej. — No to was zawiozę i zatrzymam się w hotelu. — A Sylvinka? — Pójdzie do babci. — Leczenie ma trwać dwa tygodnie, ty w hotelu… Onasis już ci wypłacił te udziały? — Tak. Na koniec rozstrzygnęła to dyplomowana głowa. Było to rozwiązanie najprostsze. Kobiety mają tę przewagę nad mężczyznami, że potrafią rozwiązywać także problemy domowe, nie tylko służbowe. Pojechały pociągiem, a na stacji w Popradzie czekał na nie doktor Húska i zajął się nimi. Krauz wystosował przez telefon poważne ostrzeżenie, że jeśli jego żonie dadzą czegoś więcej, zabije ich, a jeśli jego córce dadzą czegoś mniej, też ich zabije. Doktor Húska roześmiał się serdecznie. Z doktorem Húską Krauz wycierał ławki w podstawówce, grali w piłkę i zostali kumplami, nawet gdy doktor Húska poderwał niejakiego Miloša i wyprowadzili się pod Tatry. Doktor Húska, specjalista od chorób płuc, był gotów pomóc, bo Richard mu pomógł, kiedy podczas jednej szarpaniny w klubie Amor… no… pomógł mu, nie ma o czym gadać! Húska zajął się wszystkim, a Krauz rzeczywiście był zadowolony, gdy mu zaręczył, że jego żonę bierze pod osobistą opiekę, zajmie się nią i nie spuści jej z oka. Zważywszy na jego orientację, można było na nim polegać. Dogadali się, że pod koniec drugiego tygodnia przyjedzie do nich, prześpi kilka dni w hotelu lekarskim, pochodzą po górach, odpoczną… jak rodzinka. Na peronie pomachał im, a gdy pociąg znikł za zakrętem, usiadł na ławce i skoncentrował się na wciąganiu powietrza do płuc. Zbierało mu się na płacz. Nie pojechały przecież daleko i nie na roboty, a było mu smutno. Oddychał głęboko, a zapach smoły z podkładów dobrze mu robił… bo robił mu dobrze od dziecka. Główny dworzec kolejowy kojarzył mu się z zapachem starej smoły, rozpalonej w słońcu na bukowych podkładach, intensywnie pachnącej. Dzisiaj też tak pachniało. Siedział i wdychał. Pociąg odjechał z peronu trzynastego, najbardziej oddalonego od hali dworca, a tuż za nim był tylko stok, parkan z betonowych elementów i ulica, a na niej wzmożony ruch. Siedział i oddychał. Dopiero teraz przyszło mu do głowy pytanie, którego nie zadał jej w tym harmidrze! Zdenerwował się, bo może umiałaby mu odpowiedzieć, bo na ogół umiała odpowiadać na wszystkie jego pytania. — A co ja pocznę bez was cały tydzień, skarby moje kochane? — wyjęczał. Sylvinkę, starszą córkę, odwiózł rano do teściowej. Ludzie powoli znikali w przejściu podziemnym, peron trzynasty pustoszał. Został sam. Rozpostarł ramiona, zajął całą ławkę. Nogi wyciągnął na pół peronu. Błogo zmrużył oczy. Nigdzie się nie śpieszył. Głośnik zapowiedział bełkotliwie odjazd kolejnego pociągu, a z przejścia wyszły dwie studentki z plecakami. Rozejrzały się, zauważyły go. Ocknął się, usiadł kulturalnie i czekał. Podeszły do niego, postawiły plecaki. — Cześć, możemy? — No… Wyjęły papierosy i poklepały się po pupach. Całkiem ładnych.

— Masz? Podał im ognia. Studentki… typował je tak na dwadzieścia, może rok więcej. Koszulki z głębokim dekoltem, dżinsy, tenisówki. Jedna z nich pochyliła się nad plecakiem, pokazały się zderzaki, nawet z brodawkami, i wyłowiła puszkę piwa. — Umiesz otworzyć? Zrobił to. — Dzięki. — Napiły się i podały jemu. Odmówił. Puszka miała nieumyty wierzch. — Poczęstuj się, jedziemy na Solisko, ale gdybyś chciał, nie musimy zaraz… — Niedrogo — dodała druga. Krauz machnął ręką. — Nie macie forsy na włóczęgę, ja mam was sfinansować, co? — No to jak? — Ja bez miłości nie mogę — spróbował nieprzekonująco Krauz. Dziewczyna w żółtej bluzeczce, ta od brodawek, nie straciła rezonu. — Ja cię już kocham, a Soňa zacznie, jak się zgodzisz. Ja jestem Iveta, a ty? — Ja nie. Krauz wstał i ukłonił się. — Może innym razem. A pociąg przed chwilą wam odjechał. — Siema, wujku. — Wydział pedagogiczny? — Ekonomiczny. — To wam życzę, żeby w zimowym semestrze lepiej wam się wiodło. I żeby poprawiła się wasza sytuacja ekonomiczna, bo wskaźniki makroekonomiczne już teraz macie rewelacyjne. — I ruszył peronem. Uśmiechał się niczym wiejski przygłup, któremu na zabawie obiecali watę cukrową, jak ściągnie portki i pokaże wszystkim tyłek. Szedł i się uśmiechał. Wyobrażał sobie, jak by te dopasowane dżinsy dały sobie ściągnąć i co by pod nimi było… Minął przejście i rozmyślając nad diabelską pokusą i nad… takimi dwudziestoletnimi laskami… w jego łóżku… doszedł na koniec peronu. Koniec betonu. Oznaczyli go żółtym kolorem. Dalej tylko nasyp z pociemniałego wapienia. Peron trzynasty był łukowaty jak banan. Z północnego końca, gdzie doszedł, nie było już widać głównego budynku stacji. Przystanął i zaskoczony gapił się na tory ginące w tunelu. Co tu robię? Pięć minut temu odjechała i już myślę… Przeraził się. — Chłopy to świnie… — powiedział do chwastów, porastających urwisko. Pogrzebał w kieszeni, znalazł papierosy i zapalniczkę i wiedząc, że nigdzie się nie śpieszy, zapalił, chociaż wszędzie wokół były tabliczki, że nie wolno. — Palisz? Prawie go zamurowało. Koniec peronu trzynastego dochodził do naturalnej skały, w której przed stu laty wydrążono stację. Nikt z pracowników się tu nie zapuszczał, bo tory prowadziły do tunelu i biegły na północ, do Czech, jeśli więc nie zdarzyła się jakaś awaria albo inny problem, nie było powodu, by tu łazić. Betonowy murek oporowy załamywał się pod kątem prostym i ginął w krzakach. Teraz latem były zielone i gęste. Zaszeleściły i wylazła z nich strzyga. — Zgodnie z zarządzeniem ministerstwa komunikacji numer dwieście trzydzieści osiem

paragraf sto dziesięć akapit dwa ustęp e palenie na peronie jest surowo wzbronione, chłopcze! Krauz gwałtownie uniósł brwi. — Za karę zapłacisz dwa z filtrem albo cztery bez filtra, ale prędko, bo zawołam policjantów. Krauz ani drgnął. — No to idę zawołać, chojraku. Mogliśmy się dogadać po dobroci… Krauz zaciągnął się i popatrzył z ukosa. Baba mogła mieć sześćdziesiąt, a również sto sześćdziesiąt lat. Była pochylona, a jej twarz zakrywał ogromny jak sombrero czarny kapelusz. Mimo letniego upału miała na sobie kaskadę sukien i czarną kurtkę ze skaju. Wspierała się na francuskiej kuli z wywieszką do not disturb… z pierwszej klasy. Wyprostowała się z trudem, a nieprzeniknione czarne oczy wbiła w Krauza. — Nie boisz się glin? — Nie bardzo. — Szkoda. Co z tymi fajkami? Krauz wyjął papierosa. — Ogień? Podał. — Piękna zapalniczka. Czego tu szukasz? Nie znam ciebie. — Odprowadziłem żonę i córkę. A teraz tylko tak się wałęsam… — Aby nie sokista? — Nie, ochrona kolei to nie moja działka. — Ochrona kolei. Jak pięknie się wyrażasz. Nie jesteś głupi! — Dzięki! — Dzięki. Naprawdę pięknie się wyrażasz. Jesteś doktor? — Nie! — Szkoda… jak mnie ta noga boli… Pięknie gadasz i wyglądasz, no to chodź. Rozgarnęła krzaki i znikła. Krauz też je rozgarnął. Między murem oporowym a skałą była szczelina. Na początku tylko na pół metra, potem się rozszerzała. Po kilku krokach przechodziła w jaskinię. Jedno maleńkie pomieszczenie. Ostre światło na zewnątrz przeszło w szarówkę, ale nie trzeba było sztucznego oświetlenia. Dalej nie dało się iść, całe pomieszczenie było zawalone przedmiotami. Krauz zatrzymał się przed podwójnym drewnianym siedzeniem z drugiej klasy i z niedowierzaniem gapił się na klozet naprzeciwko, z napisem: korzystać tylko podczas jazdy! Baba rozsiadła się w tapicerowanym fotelu pierwszej klasy i oparła o piecyk z rurą wyprowadzoną w górę do skalnej szczeliny. Krauz musiał się uśmiechnąć. Najwyraźniej była to garsoniera, zamieszkana przez okrągły rok. — Masz dobre fajki. Jak ci na imię? — Richard. — Jak Król Lwie Serce, no nie? — No! Skąd wiesz? — Wszyscy na stacji myślą, że jestem przygłupia, po co im niszczyć haluzje… — Iluzje. — Chcesz udawać mądrego? — Nie! — Był tu u mnie jeden docent, więc się nie zgrywaj. — W porządku. — Siadaj, Richardzie Lwie Serce. Usiadł w drugiej klasie. Musiał wprawdzie przestąpić gaśnicę, żelazną pokrywę kanału i kilka reklamówek pełnych szmat, ale udało mu się tego dokonać.

— Trzy stówki. — Mandat? Za co… — Nie płacisz mandatów, widzę to po oczach. Twarde niebieskie oczy… Jak jeden z chalcedonów, pełne zdecydowania. — Na kamieniach się znasz? — Znam. — Więc za co… trzy…? Mam nadzieję, że nie… — Niespokojnie wytrzeszczył oczy. — Nie! Nie bój się! Pogardziłeś młodym mięskiem, na mnie byś raczej się nie połakomił. — Że co? — Widziałam, gadaliście na peronie. Czego mogły chcieć dwie gówniary z tyłeczkami jak ząbki czosnku, kiedy im otworzyłeś piwo i podałeś ognia. Ale pewnie jestem durnowata. — Chyba raczej nie. Więc za co? — Za rękę. — Już jestem żonaty. — Więc się staraj, żeby to trwało. Ale ja tylko chcę spojrzeć. I powiem ci, co cię czeka. — Aha, wróżka! Zdusiła palący się filtr i położyła na brzegu piecyka. — No to dwie — wymamrotała. — Jedną! — Dobra, dawaj rękę. Sknera, a niby Król Lwie Serce — mamrotała. Wstał i przysunął połamane krzesło bez oparcia. — No. — I drugą! Przez chwilę wpatrywała się w jego dłoń z fachową, skupioną miną. Krauz nie mógł powstrzymać uśmiechu. Nigdy w to nie wierzył, ale miał czas, więc czemu nie? Za stówę? — Śmiejesz się — wymamrotała, nie podnosząc wzroku. — Ale w najbliższych dniach nie będzie ci do śmiechu… — Nie strasz. — Cicho bądź! Rozpraszasz mnie. — Dobrze. — No bądźże wreszcie cicho! Krauz tylko niemo przytaknął. — Jesteś żonaty — zaczęła z wahaniem. Krauz miał ochotę zwrócić uwagę na drobny szczegół, że przed chwilą to powiedział, ale nie chciał psuć jej przyjemności, a przede wszystkim przeszkadzać. Gdyby jej wróżba przypadkiem się nie sprawdziła, na pewno trzeba by znaleźć winnego i to on byłby winien! — Masz dwoje, troje dzieci… Większość ludzi ma dwoje, troje dzieci, ale i ten fakt pozostawił bez komentarza. — Wokół ciebie są same kobiety, wiele kobiet… — Już nie… — nie mógł się powstrzymać. — Zamkniesz jadaczkę?! Kobiety, masz dwie córki… i bardzo je kochasz. Spojrzała badawczo. Krauz miał wielką ochotę grzecznie podziękować, dać jej pięćdziesiątkę za fatygę i pożegnać się. Takie ględzenie, że je kochasz… Kto by nie kochał swoich dzieci, chyba jakiś popapraniec! — Bardzo kochasz. — Znów zaczęła wpatrywać się w dłoń. — Tu widzę… ktoś z twojego otoczenia mocno cierpi… jest chory… w szpitalu, a ty się martwisz. — Zaskoczony Krauz uniósł brwi. — Prześladuje cię ciemny mężczyzna z przeszłości… zły człowiek… niedługo się

spotkacie. Linię życia masz długą, ale prostą… jesteś w niebezpieczeństwie. — Spojrzała zdziwiona i popatrzała mu w oczy. — Będą chcieli cię zabić… aż dwa razy pod rząd, w krótkim czasie. Znów wbiła wzrok w dłoń. — Tu… i tu… — Dziobnęła go palcem. — Masz koło siebie bardzo złych ludzi. Wystrzegaj się ich, jak będziesz mógł, unikaj. Wokół ciebie wciąż krąży niebezpieczeństwo. Masz chyba bardzo ciężką pracę, ale nie jesteś sam, masz na kim polegać. Widzę tu także dobrych ludzi. Szanuj ich i słuchaj ich rad. Skończyła, oddała mu rękę. Krauz badawczo popatrzał na nią, czekał, kiedy zacznie rechotać i poklepie go po ramieniu, ale nie zrobiła tego. Miała znużoną twarz. — To od ciebie zależy, ale jak będziesz ostrożny… linia jest długa… możesz długo żyć. Krauz sceptycznie oglądał linie na swojej dłoni i naprawdę nie wiedział, co powiedzieć. — Jestem policjantem — wyjąkał. Sam nie pojmował, czemu jej to wyjawił. Poważnie pokiwała głową. — Był tu już i docent. Różni do mnie chodzili, gdy mieszkałam pod stacją… tam, gdzie będą budować ten hotel. Mieszkanie mi zabrali… kasę za mieszkanie zabrały mi dzieci… teraz jest gorzej… jestem tutaj i… trudno mi tu z moją profesją. Krauz wyjął legitymację, wyłowił z niej stówkę. — Schowaj, nie chcę od ciebie, ty jesteś inny niż tamci. Masz takie dziwne oczy… Krauz położył banknot na piecyku i przycisnął go pustym słoikiem. Chciał już iść. — Mnie nie ubędzie, a tobie może pomóc, więc bierz. Odwrócił się po kilku krokach. — A jak właściwie masz na imię? — Angelika. Dla przyjaciół Angela. — Dzięki, i uważaj na siebie. — Naprawdę chciał wyjść, ale zwróciła jego uwagę damska torebka, wisząca na drzwiach do ubikacji. Otwarta. Zajrzał. Była pełna, zobaczył portmonetkę, szminki, grzebień. Rzucił na Angelę zgorszone spojrzenie. Wzruszyła ramionami, nie rozumiejąc. — Czego ci ludzie nie zostawiają w pociągach. — I uśmiechnęła się szelmowsko. Krauz wrócił i położył na piecyku kilka papierosów. — Niczego nie widziałem. — I odszedł. Chwilę patrzała za nim. — Przecież ty tu jeszcze wrócisz, chojraku, i zobaczysz — wymamrotała i zaciągnęła się papierosem.

24 POJECHAŁ DO DOMU, otworzył piwo, obejrzał western, zdrzemnął się, a wieczorem pobiegł za chłopakami do knajpy. Przedyskutowali kilka istotnych życiowych tematów, na przykład dlaczego Slovan jest znowu na końcu tabeli, czemu Jožo rozwiódł się ze Zdeną, dlaczego znów zdrożało piwo i dlaczego w kioskach przestali sprzedawać papierosy na sztuki. Dotrwał do zamknięcia, a ponieważ w domu nikt na niego nie czekał, dołożył dwudziestaka do składki, kupili kilka butelkowych i popijali na ławeczce w parku, jak za dawnych studenckich lat. Było ciepło, grały świerszcze, więc i oni zanucili. Jeden miał gitarę, a gdy ludziom z okolicznych bloków było tego za wiele, zadzwonili po policję. Przyjechał patrol, a oficer w przepoconym mundurze łagodnie ich napomniał: — No, odbiło wam, jest wpół do pierwszej. Czemu tutaj wrzeszczycie, czemu nie pójdziecie gdzieś pod las? Poznał Krauza i roześmiał się od ucha do ucha. — No co? Mam pierwszy dzień urlopu i puste mieszkanie! Chłopakom wydało się to niebywale śmieszne i wszyscy zarechotali, bo wiedzieli, że gdy jest z nimi Krauz, żadne problemy z policją nie grożą. — Bądźcie przynajmniej ciszej… ludzie się skarżą. — Czy kiedyś próbowałeś zaśpiewać po cichu? To zdradzieeeckieee banjo?! Kolega krawężnik ze zrozumieniem pokiwał głową. Krauz podał mu rękę. — Już i tak kończę, przynajmniej podrzucicie mnie do domu. — Dopił i pożegnał się z towarzystwem głośnym: — Only youuu! Odwieźli go do domu, odrzucili zaproszenie „na kawę”, i tak znów skończył sam w opustoszałym mieszkaniu. Przynajmniej porządnie się wyspał. Rano opróżnił lodówkę, zimne śniadanie popił zimnym piwem i kontynuował higienę ducha. Wstał dopiero na obiad, a i nawet tego mu się nie chciało. Carpe diem — powiedziałby Horatius. W łazience z przerażeniem popatrzył na kreaturę w lustrze. Ogolił ją, umył jej zęby, uczesał i gdy był już jako tako zadowolony ze swoich zabiegów ucywilizowania tego monstrum, rozwalił się na kanapie. Właśnie wkładał do odtwarzacza nowy western, gdy uświadomił sobie, że ma dwa tygodnie urlopu. — O rany, to tak będzie cały czas? — przeraził się. Puszkę piwa wsadził z powrotem do lodówki, a na stoliku położył walizeczkę, która codziennie towarzyszyła mu w pracy. Otworzył ją i jęknął ze wstrętem. Na samej górze leżały trzy fotografie. Odsunął je na bok i zdecydowanie pokręcił głową. — Dzisiaj nie! Jutro też nie, dwa tygodnie nie, wleźcie mi wszyscy do… i z misteriumem ferensem! A zresztą, obiecałem to Edowi — dodał i zaczął przeglądać boczne wewnętrzne kieszonki. Był szczerze zdumiony tym, co znalazł. Tyle niepotrzebnych rzeczy człowiek ciąga ze sobą! Notatnik telefoniczny absolwentów szkoły oficerskiej w Holešovie leżał na samym dnie. Był w kopercie, razem z fotografią zbiorową, którą zrobili sobie tuż po ostatnich egzaminach, na szczęście przed końcowym bankietem, więc można było rozróżnić również twarze. Ale i tak się dobrze bawił, oglądając kwiat policji federalnej sprzed dwóch lat. Szukał Václava. Znalazł go w dolnym rzędzie, opartego jedną ręką o ziemię, bo chłopaki z tyłu nieustannie szturchali go kolanami w plecy i dziobali różkami z palców. Nim się rozeszli po wszystkich kątach porewolucyjnej republiki, wymienili numery telefonów. Gdyby przypadkiem któryś czegoś

potrzebował z ich województwa, wystarczyło zadzwonić. Václav Nosek pracował wtedy w kryminalnej w Brnie. W zeszłym roku Krauz go szukał i namierzył w Holešovie na posterunku policji. Václavowi przydarzyło się dokładnie to, co wielu jego kolegom. Utonął w głębokich oczach miejscowej blondynki i wylądował w jej gnieździe rodzinnym. Na skutek jakiegoś niedopatrzenia w małym morawskim miasteczku Holešovie zetknęły się dwa bieguny, które zgodnie z prawami natury przyciągały się, aż w wielu przypadkach przyciągnęły się na dobre. W jednym końcu miasta zbudowano szkołę wojskowo-policyjną, a w drugim wytwórnię słodyczy, która ściągnęła kobiety z całej okolicy. A więc wieczorami było nie tylko gdzie, ale i z kim. Wielu chłopców z Czech i Moraw, także ze Słowacji ożeniło się i wielu z nich wróciło do regionu, do pracy. Wielu żonatych po skończeniu szkoły nie ożeniło się powtórnie, bo bigamia wciąż była karalna, ale przez kilka miesięcy nie było im łatwo. Václav opuścił brneńską kryminalną i został komendantem okręgu w Holešovie. Tutaj Krauz odszukał go w zeszłym roku, a gdy chciał go znaleźć teraz, wiedział, gdzie dzwonić. — Policja Holešov, chorąży Jurek, słucham. — Cześć, kolego. Szukam Václava Noska. — No, jest, tylko wyjechał, mamy włam. Wiesz co? Daj mi numer, jak wróci, to mu powiem. Czekał prawie dwie godziny. — Halo, halo, czy to egzotyczny kraj zwany Słowacją? Cóż za baran mnie szuka? — Cześć, baranie. Macie tam jakieś stachanowskie metody oszczędzania, bo się wam nie chce tyrać, a włam załatwiacie w dwie godziny. — O kurde… żeś od nas wyjeżdżał, to zupełnie nieźle mówiłeś po czesku. Co się z tobą dzieje? Znowu się wstydzisz… — Brak mi treningu. — No to się nie wstydź i wio… Chyba wiesz, że ile znasz języków, tyle razy jesteś człowiekiem, więc się nie obcyndalaj. — No to nazdar, baranie! Przeszli na czeski. Krauzowi nie sprawiał trudności. Na Morawach był w wojsku i tam też chodził do szkoły, nauczył się. A nie wstydził się tego. On też uważał, że każdy język kiedyś może się przydać, każdą okazję chętnie wykorzystywał na ćwiczenia i doskonalenie. Z początku na ogół szło opornie, ale potrzebna była jedynie cierpliwość i trening, a Václav nigdy się z niego nie śmiał, tylko cierpliwie uczył i poprawiał. Czasem było odwrotnie, Václav próbował mówić po naszemu i wtedy pomagał mu Krauz, ale guzik z tego wychodziło. Nasi opanowują ich język jakoś automatycznie, oni naszego nie. — Słuchaj… Cieszę się, że cię słyszę, Václavie. — I ja, człowieku, że się odezwałeś. Ile czasu minęło? Rok, cośmy się nie widzieli? — Rok! Zeszłoroczne wakacje. I… też dlatego dzwonię. Mam urlop, żona wyjechała… — Ty baranie, Sylvia?! Przecież to była miłość jak dzwon! — Z małą na leczenie w Tatry. — Ach tak… — Mam kilka dni wolnego, więc pomyślałem, może byśmy… jak dawniej… — To zachciało ci się naszego rybaczenia, ty głodomorze. Jasna sprawa! Przyjeżdżaj! Miałem kilka nocnych dyżurów za chorego kolegę, zebrały mi się jakieś nadgodziny, więc szef da mi kilka dni wolnego bez problemów. Przyjeżdżaj śmiało, wskakuj do wozu! I Adélce będzie miło cię zobaczyć. — Fajnie, jadę. Wieczorem będę u was… Ale sprzętu jeszcze nie kupiłem. — Nie szkodzi, mam patyki też dla ciebie. Tylko się nie opieprzaj!

— Dobra, więc tymczasem! Cześć! — Cześć, a jeśli się uda, to przygotuję ci niespodziankę. Tylko nie to! Ostatnio miałem sporo niespodzianek — pomyślał Krauz i odłożył słuchawkę. Spakował się raz dwa. Metodą typowo wojskową. Do największej torby podróżnej nawrzucał ile znalazł koszulek, slipów, skarpetek, tudzież butelkę śliwowicy i gotowe! — I jadę na urlop! — powiedział wszystkim. Powiedział to ponurej gębie w lustrze, gdy pakował szczoteczkę do zębów. Powiedział to rewolwerowi, gdy go wtykał do bocznej kieszeni. Powiedział to trzem fotografiom, chowając je do portfela. Powiedział to kastetowi i wojskowemu bagnetowi, gdy je wkładał między spakowane koszulki… i powiedział to również mapie, która dyskretnie zwróciła mu uwagę na fakt, który już dawno przeczuwał, że Holešov jest od Ołomuńca… zaledwie trzydzieści kilometrów… albo inaczej mówiąc, zaledwie parę minut jazdy. JADĘ TYLKO NA URLOP! Nic więcej! Powtórzył wszystkim, ale… dlaczego potem pół godziny jeździł po centrum i plątał się po jednokierunkowych uliczkach, nim skierował się na północną autostradę? I dlaczego przez całą drogę spoglądał w tylne lusterko i sprawdzał auta za sobą?

25 W MASARNI NA DOLNYM RYNKU w Ołomuńcu zadzwonił telefon. — Sto siedemdziesiąt czterdzieści — powiedział mężczyzna w fartuchu i puknął w kasę. Otwarła się z brzękiem, sprzedawca zainkasował pieniądze i wydał drobne. — Moment — przeprosił kolejną klientkę i podniósł słuchawkę. — Mięso wędliny Milučký, czym mogę służyć? Tak, brat jest na zapleczu. Proszę poczekać, zawołam go. Vlasťo! Vlasťo! Telefon! — Odbiorę w biurze. Mężczyzna, który na zapleczu rozbierał półtuszę wieprzową, wytarł ręce w fartuch i poszedł do biura. — Juuuż możesz, braciszku, odebrałem. Sprzedawca odłożył słuchawkę i sympatycznie się uśmiechnął. — A co dla pani, pani sąsiadko? Mam nereczki, jak obiecywałem. — Słucham — mruknął mężczyzna z blizną między brwiami, spinającą oczy jak odciśnięty cwikier. — Vlastimil Milučký? — Tak. — Tu Teodor Wielki. Dzwonię z „Rezydencji letniej”… — Rozumiem, słucham. — Mężczyzna z blizną nad nosem spoważniał. Rozejrzał się, zamknął drzwi. — Coś się uruchomiło ze starych zapasów… skrzynka się otworzyła, a jej zawartość spowodowała zamieszanie. Powinniśmy się spotkać, mam kilka informacji… Aktualnych, które z pewnością pana zainteresują. — Kończę o ósmej. O dziesiątej tam będę! — powiedział zdecydowanie i odłożył słuchawkę. Wrócił na zaplecze wyłożone kafelkami i przez chwilę patrzał na górę zakrwawionego mięsa na stole. Potem wziął topór rzeźnicki, zamachnął się i walnął z całej siły. Tylny giczoł odcięty dokładnie w kolanie rąbnął o ziemię jak z katapulty. Wymienił topór na nóż. — Przyjdźcie tylko… — wymamrotał i ostrze stalowego noża zadźwięczało melodyjnym staccato. Krauz zignorował pofałdowaną równinę hanacko-vizovicką i robiąc zaledwie jeden postój, przejechał trasę w dwie i pół godziny. Drogę znał na pamięć, pokonywał ją co najmniej z pięćdziesiąt razy. Na skrzyżowaniu za Hulínem co prawda o mało nie spowodował stłuczki, bo remont dywanika asfaltowego ani obwodnica w prawo nie były porządnie oznakowane, ale ostatecznie wyhamował i stanął dwoma kołami na jezdni. Robotnik w pomarańczowej kamizelce pokazał mu, że ma na czole brud albo coś, co powinien zetrzeć, ale Krauz się tym nie przejął, cofnął i z uśmiechem na twarzy pojechał dalej. Był przecież na urlopie, czemu miałby się denerwować! Do Holešova dotarł o zmroku, minął stację kolejową i jechał dalej główną drogą na północ. Na zakręcie w prawo pod kątem prostym trochę przyhamował i zajechał na parking przed koszarami. Nie mógł sobie odmówić, by nie przystanąć na chwilę. Szary, odrapany budynek. Na trzecim piętrze… tam, gdzie to okno… tam spędził tyle czasu. No, ściśle mówiąc, na ogół tam tylko spali! Ogromne dzikie kasztany przed ich oknami jeszcze rosły. Były gęste od liści, ale jesienią na konarach można było zobaczyć dyndające służbowe półbuty, powiązane parami. Był

to taki zwyczaj, protest. Jakiś debil wymyślił, że również policjanci chodzący w cywilu podczas nauki w szkole oficerskiej mają się wbijać w mundury. Po końcowych egzaminach więc niemal każdy związywał sznurówki służbowych półbutów i ciskał zaimprowizowany wisiorek z balkonu w koronę kasztanów. Po każdym roczniku drzewa były obsypane i półbuty majtały w gałęziach na wieczną rzeczy pamiątkę, póki komendant szkoły się nie zezłościł i nie wezwał ekipy oświetlenia ulicznego, żeby podjechali dźwigiem i odcięli, co się dało. Rzucanie półbutów w kasztany było surowo zabronione… i dlatego właśnie po zakończeniu każdych kończących ćwiczeń drzewa były ustrojone jak świąteczne choinki. Piękne wspomnienia! Krauz ruszył, minął przejazd kolejowy i zatrzymał się przy domku jednorodzinnym z piękną srebrną jodłą na trawniku. Wyłączył silnik, zgasił światła i rozwinął wafelek. Kudłate bydlę, które miał zamiar przekupić, uwielbiało słodycze. Wysiadł i podszedł do furtki. Wielki rasowy wilczur runął na siatkę i zanosił się ujadaniem. — Nero! Ty bastardzie yorkshirskiego teriera i kulawej wywłoki, cicho bądź! Chodź tu! Ty tchórzu kosmaty. Nero się speszył i zastrzygł uszami. Głos był mu znajomy… i wyzwiska… ale to było dawno. Krauz wsadził rękę między kraty, ale tak, by do środka zbytnio nie weszła. Nero z wahaniem obwąchał ją i zaskomlał. Krauz podał mu przysmak. Nero kłapnął zębami, rozległ się suchy trzask i tak odbył się ceremoniał powitania. Pies usiadł i przywarł do bramy. Krauz przepchnął całą rękę i poskrobał łeb między oczami. Pies odwrócił się, nadstawił szyję i grzbiet. Gdyby ich widział pan gospodarz, skopałby jednego i drugiego. Václav wściekał się, gdy Krauz niweczył jego zabiegi wychowawcze. Pies był wytresowany tak, że od nikogo obcego nie wziął nawet wędzonki po tygodniowej głodówce… ale od Krauza brał, choćby to była wielbłądzia kupa! Krauz lubił psy, a psy, nie wiadomo dlaczego, uwielbiały jego. Krauz podejrzewał, czemu. Raz mu jeden Cygan, zawodowy złodziej psów, pokazał na psim grzbiecie miejsce, gdzie trzeba psa dotknąć przy pierwszym kontakcie. Taki dołek na styku szyi i grzbietu. Tam trzeba przycisnąć i paznokciem ostro podrapać czuły punkt między kręgami. Jeden jedyny… Znali je tylko spece. Pies doznaje szoku dotykowego, popuszcza kilka kropel moczu i już koniec z wyszczerzonymi kłami. Krauz miał to wypróbowane. Działało, ale tylko wtedy, gdy pies pozwolił na bezpośredni kontakt. Inaczej… — Co jest?! Kto tam?! — dobiegło od drzwi. — Akcja policyjna, jesteście otoczeni, nie stawiajcie oporu, szukamy narkotyków i domowych skundlonych psów odpowiednich do cyrku! Ten się nam nadaje! — Odejdź od furtki, glino. Otwieramy zmasowany ogień na agresorów. Nero! Ty bydlaku! Bierz go! Nero szalał z radości, wciąż siadał, skuczał i wiercił się. Gospodarz odemknął furtkę i chcieli się przywitać, ale Nero był szybszy. Rzucił się sprintem, przednie łapy oparł na ramionach Krauza i lizał jego twarz jak długo oczekiwaną kolację. — Poszedł — fuknął na niego gospodarz i dodał zazdrośnie: — Powiedz, co ten dureń w tobie widzi… tresowany… Powinien ci odgryźć jaja i przynieść mi je na wycieraczkę, a on… Może go chcesz? Tanio oddam. Padli sobie w objęcia. — Cieszę się, że cię widzę. — Ja też, Riško, witaj! Jak droga? — W porządku. — Poczekaj, otworzę bramę, wjedź do środka. Dzieci już śpią, ale Adélka jest jeszcze na nogach. Nie mogła się doczekać! To będzie urlop prima sort, zobaczysz!

— Urlop prima sort! Już się cieszę! — powtórzył Krauz i dyskretnie podrapał Nera po grzbiecie.

26 — TOWARZYSZU GENERALE… Mężczyzna w wełnianym swetrze powoli i jakby niechętnie odszedł od okna. Usiadł, milcząc. — Pomyliliśmy się! Burger żyje. Umarł pacjent o tym samym nazwisku na innym oddziale. Taki głupi przypadek. — Przypadki są zawsze głupie — generał mówił powoli i rozważnie. — A obiekt numer dwa znikł. Generał zdjął okulary i spokojnie je czyścił. — Też przypadek? — Wziął urlop. Już tam nie mamy takich kontaktów jak dotychczas, informacja przyszła do nas spóźniona. Inaczej byśmy zarządzili obserwację. — Raninec znikł, obiekt znikł. — Hmm… — Adiutant stał i nerwowo ściskał sztywną okładkę notatnika. — Ale ja już nie chcę żadnych przypadków! Najwyższy czas zaktywizować stronę czeską… — Już sobie pozwoliłem… przewidziałem. — Przewidziałeś! I…? — Uaktywniliśmy Czerwonego Kapitana. — Kto? — Teodor. — Świetnie, czasem i ty potrafisz użyć rozumu. „Rezydencja letnia” działa? — Tak jest! Spotkają się tam dzisiaj o dziesiątej! — Chcę mieć zapis magnetofonowy! — Technika jest przygotowana! — Świetnie! A… z archiwum przynieście mi zespół… Mysterium Ferens… tysiąc dziewięć sto pięćdziesiąt dziewięć. — Zanotuję. — Niczego nie będziesz notował! Mysterium Ferens. — Tak jest, zapamiętam. — Osobiście! — Ale… to mi zajmie dwa dni. — Wytrzymam bez ciebie te dwa dni… Te akta mają kryptonim A jeden… a mnie się nie chce taki kawał drogi… — Przepraszam, tego nie wiedziałem, towarzyszu generale, ale w wypadku A jeden muszę mieć także wasze pisemne zezwolenie… i pisemne zezwolenie pułkownika. — Już wie, wstąpcie do sekretariatu. Adiutant strzelił obcasami i wyszedł. Generał splótł palce, ścisnął je mocno, aż kostki zbielały, i pomasował brodę. Rozmyślał. Następnie pochylił się nad telefonem. Długo czekał na połączenie. — Chcę reaktywować grupę Spirituál. Przyjdźcie do mnie, reszta osobiście. Odłożył słuchawkę, zamyślił się. Znów ją podniósł. — I przynieście mi wszystko, co mamy na temat osoby Richarda Krauza.

27 ZACZĄŁ SIĘ URLOP. Ależ się wyściskali! Adélka była zachwycona. — Fajnie by było, gdyby z tego zrobić tradycję i przyjeżdżałbyś co roku z żoną. Czemu nie przyjedziesz z żoną i dziećmi? Byłoby wesoło! — Mówiłem ci, że są w szpitalu — skwitował gospodarz nietakt żony. — W sanatorium — poprawił go Krauz. — Ach, wybacz! Wiem! To za rok! Na przyszły rok! Koniecznie musisz je przywieźć! Wy się zaszyjecie gdzieś nad jeziorem, a ja co będę tu sama robić? W przyszłym roku chcę cię widzieć z rodziną i basta! Krauz się tylko śmiał. Wszyscy się śmiali. Gospodarz postawił na stole butelkę wypełnioną jakimś bezbarwnym płynem. Krauz, nie ociągając się, wyjął podobną. — Drwa do lasu… Richard, czy ty jesteś normalny? — Tylko spróbuj, tego jeszcze nie piłeś! — Czy ty jesteś normalny?! Vizovická pięćdziesiątka dwójka, a ty się chcesz z nią mierzyć? — Bošácka pięćdziesiąt dwa i pół, łamago! Nie zakasowali jeden drugiego, bo Adélka była rozsądna, poskromiła emocje i podgrzała spóźnioną kolację. Potem jeszcze raz wycałowała się z Krauzem i poszła spać. Ona nie miała urlopu. — A… ta niespodzianka? — spytał Krauz, wylizując z talerza resztki sarniego gulaszu. — Jutro. Zesrasz się! Spali, a pies przy furtce ujadał jak opętany. — Ja tego bydlaka… — Gospodarz zsunął się z łóżka i dreptał na bosaka z poddasza aż do kuchni. W takich sytuacjach do małżeńskiej sypialni miał wstęp wzbroniony, a mężczyźni spali na poddaszu na leżankach. Czasem mieściło się ich tam nawet pół tuzina. Václav był wędkarzem, myśliwym, modelarzem lotniczym, pilotem powietrznych maszyn bezsilnikowych. I… policjantem! Jedna specjalność lepsza od drugiej, ale przede wszystkim był to chłop z sercem wielkości słonia. Na poddaszu prawie stale było pełno. Krauz usłyszał na parterze gwar, potem swoje imię i coś w rodzaju… gdzie jest ten wschodni Słowianin chrzczony Dunajem… więc też się zwlókł i także poczłapał na dół. Spojrzał na zegar ścienny. Dopiero ósma. Miał zbolałą minę. — Ty baranie! To musiałeś wczoraj robić ceremoniał powitalny! Gdybym nie znał koloru twoich slipek, pomyliłbym cię z Quasimodem… Richardzie!!! — Golem! Ty bydlaku w ludzkiej skórze… A ciebie kto tutaj ściągnął?! — Ja! To jest ta niespodzianka! — pochwalił się gospodarz. Golem objął Krauza i uniósł go w powietrze. Krauz żałował, że wcześniej nie wstąpił do toalety. Teraz istniało ryzyko, że wszystko z niego wyciśnie. Golem zaczynał z Václavem w brneńskiej kryminalnej i razem poszli do szkoły oficerskiej. Václav się urwał, przepowadził do żony i zmienił mundur na ubranie cywilne, ale Golem został. Z Brna miał tu koci skok i w takich wyjątkowych wypadkach zawsze był gotów pospieszyć kumplowi z odsieczą. — Vašek mi zdradził, że próbowaliście tej waszej… Richard… i że podobno jest coś warta. Czy dałoby się ją wysłać pocztą?

— Golem, poczta nie przyjmuje cystern, a o ile pamiętam, mniejsze opakowania to dla ciebie jak pralinki z rumem… jeden łyk, drugi łyk i… nie ma! — Baranie! Chodź tu! — I jeszcze raz go przycisnął. Tym razem uścisk Golema spowodował efekt dźwiękowy. — Ja chyba sobie pójdę — oznajmił Krauz. — A ja otworzę okno. Biedak Nero to amator w porównaniu z wami dwoma… To musiało być gówno już wtedy, gdyście je żarli wczoraj, bydlaki. Golem się zachwiał i zamiast otworzyć okno, pokazał gospodarzowi klamkę, która została mu w ręce. — Sorry, daj młotek, ja to naprawię. — Siadaj spokojnie i niczego nie dotykaj. Do klamek w naszym regionie używa się śrubokręta. — westchnął gospodarz. Podczas gdy Krauz hałasował w ubikacji, mężczyźni w kuchni śmiali się i przytwierdzali klamkę do ramy okna. Krauz zostałby dłużej, ale nos nie wytrzymał. Bošácka rzeczywiście świetnie przyśpiesza trawienie. Golem, Vašek i Richard. Trio dobrane w korcu maku. Całą szkołę oficerską przetrwali w jednej sypialni i nigdy nie mieli żadnego problemu… a narodowego czy narodowościowego to już wcale nie. A gdy się wybrali do miasta na piwo… gliniarze z komendy holešovskiej do dziś śmieją się z Vaška, wspominając wyjazdy na wezwania z ich powodu! Ale nigdy nic się im nie stało. Nawet zadrapanie. Bo… mieli Golema! Chłop już taki się urodził. A jeszcze wyrósł. Metr dziewięćdziesiąt osiem i sto trzydzieści kilogramów w skarpetkach. Ani grama tłuszczu, brzucha. Tylko kości i mięśnie. Nigdy nie był na siłowni i nigdy nie bawił się w kulturystę. Po prostu był wielki! I… niezgrabny! Za to śpiewał jak Pavarotti, kochał orchidee i odpadł na obowiązkowej szkolnej sekcji zwłok. Krauz, który już od trzech lat miał do czynienia z morderstwami, o mało nie pękł ze śmiechu. Gdy Golem w pokoju całkiem poważnie wyznał mu, że krew go przeraża, przestał się śmiać i po męsku poklepał go po ramieniu. Najpierw mu jednak kazał usiąść, inaczej by nie dosięgnął. Václav przyniósł lód i obłożyli nim głowę Golemowi, bo kiedy zasłabł, upadając, poobijał ją o kafelki. Już nigdy się z niego nie śmiali. Zostali przyjaciółmi. I przyjaźń przetrwała, choć po szkole się rozeszli. Krauz wrócił do morderstw, Václav wystąpił o przeniesienie, a Golem wyspecjalizował się w kradzieżach samochodów.

28 VLASTIMIL MILUČKÝ W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH pokonywał drogę do samotni koło wsi Troubky ze zgaszonymi światłami, więc znalezienie jej teraz, o zmroku, nie stanowiło dla niego problemu. Wcześniej światła miał zapalone, ale kiedy zjechał z szosy na polną drogę, zgasił je. Wjechał do lasu i orientował się po bocznych dróżkach, dochodzących do drogi. Trzecie skrzyżowanie. Skierował auto w krzaki i przejechał przez nie. Jak już wiele razy. Auto zniknęło z powierzchni ziemi, gałęzie przestały się chwiać. Wysiadł i nadsłuchiwał. W porządku, nikt go nie śledził. Po omacku sprawdził rewolwer w futerale pod pachą i nóż na łydce. Drugi miał w rękawie, przypięty zmyślnie zamaskowanym paskiem. Już wielu zapłaciło za to, że podczas przeszukania go nie znaleźli i byli pewni, że po odebraniu rewolweru Milučký nic więcej nie ma. Wszedł w ciemność. Trzymał się głównej drogi leśnej dla traktorów. Ruszył ostrym wojskowym krokiem, szedł niecały kwadrans. Przy potężnym dębie skręcił w las i już się nie śpieszył. Ostrożnie stawiał kroki, aż wszedł na polankę. Przykucnął w krzakach i sprawdził czas. Godzina dziewiąta minut trzy. Znieruchomiał, wbijając wzrok w wejście do leśniczówki z poddaszem. Wiedział, że na dole jest jadalnia z kuchnią, a na poddaszu cztery sypialnie. Za chatą stała drewniana budka z agregatem i narzędziownią. Nad głównym wejściem widniał napis „Rezydencja letnia”, ale już wymagał odświeżenia. Domek miał również tylne wyjście, z kuchni, obok budki agregatu. To wszystko wiedział z przeszłości. Nie miał pojęcia, co dzisiaj będzie się działo. Po co mu zawracają głowę, gdy im jasno powiedział, że ma już dość? Czekał. O wpół do dziesiątej z lasu dobiegł warkot silnika, a po chwili na polance zamigotało światło. Kierowca zatrzymał przed głównym wejściem i zgasił silnik. Łada dwa tysiące sto siedem. Jeździ po całej Syberii, więc polna droga koło Troubek nie była dla niej najmniejszym problemem. Wysiedli dwaj mężczyźni. Rozejrzeli się, chwilę rozmawiali przy aucie, po czym jeden zaszedł od tyłu, a drugi otworzył kluczem drzwi frontowe. Nie uruchomili agregatu, w jadalni błysnęło ciemnożółte światło lampy naftowej. Potem znikło, bo gospodarz zaciągnął firanki. Milučký spojrzał na zegarek. Dziewiąta czterdzieści trzy. Wstał i boleśnie skrzywił twarz. Ścierpły mu stopy i łydki, zbyt długo kucał. Schował się za pniem drzewa i wykonał kilka przysiadów. Oparł się wyciągniętymi rękami o pień i zrobił dwa kroki do niego i dwa od niego. Powtarzał, póki mrowienie nie ustało. Potem się wyprostował i zaczął ćwiczyć palce. Gwałtownie podniósł ręce i połączył je na wysokości oczu. Gdy wolno opadały wzdłuż ciała, w prawej był nóż. Wsadził go z powrotem do skórzanej pochwy pod rękawem. Ćwiczenie powtórzył kilka razy. Gdy tempo wydało mu się wystarczające, rozpiął marynarkę i błyskawicznie wyjął rewolwer. Z zadowoleniem pokiwał głową, futerał pod pazuchą był w dobrym położeniu. Następnie pochylił się i wywinął nogawkę na prawej łydce. Odbezpieczył zapasowy rewolwer, a mankiet spodni pedantycznie opuścił. Spojrzał na pień drzewa. Maszerowała po nim nocna ćma. — No to zobaczymy, śmierdziele — powiedział do niej. I ruszył. Wrócił. Rozgniótł ćmę i wytarł palec o korę drzewa. Nigdy nie zostawiał świadków…

29 — PANIE MACHATA, PANIE SĄSIEDZIE, czy jest już pan w domu? Machata leżał na łóżku z rękoma splecionymi na brzuchu jak nieboszczyk. Na uszach miał słuchawki, a radio nad głową mrugało. Słupki świetlnej muzyki podskakiwały jak oszalałe. Weszła i potrząsnęła nim. Wcale się nie przestraszył. Nigdy się nie bał. Odłożył słuchawki i uśmiechnął się. — Aaaa, sąsiadko, no tak. Co dziś pani ugotowała? — Dzisiaj nic, panie Machata. Trzeba było powiedzieć. Przyszłam z powodu tego telefonu. — Wiem, dostała pani rachunek. No to co jestem dłużny? — Nie, rachunku nie dostałam, ale o tym nie warto mówić. Ja tylko chciałam powiedzieć, że oddzwoniła… — Kto? — No, pana siostrzenica… — Siostrze… aha! Tak, oczywiście! I co? — No, nie było pana w domu po obiedzie… — Byłem w szpitalu z tym swoim zakichanym żołądkiem… — Telefonowałam, szukałam pana. Mam powtórzyć, że niby… przyjedzie w przyszłym tygodniu. Poderwał się jak na sprężynie i wytrzeszczył oczy. — Przyjedzie? To mówiła? — No… to właśnie powiedziała, że niby nie szkodzi, że go nie ma w domu. Proszę powiedzieć stryjowi, że w przyszłym tygodniu przyjadę. — No… — wahał się chwilę — no to dziękuję, pani sąsiadko. — To jest ta od brata z Ostrawy? Tego górnika? — No… ta! — Martuška? Czy jak się… — No. — To ja już pójdę. Przyniosę choć chleba ze smalcem. — Nie trzeba! To ja… tylko tak… w mieście wpadłem na flaki… naprawdę nie potrzeba. Ma pani złote serce. — A będzie chciał pan zadzwonić, to śmiało… kiedykolwiek… przecież jesteśmy sąsiadami. — Dziękuję. Poszła. Siedział i rozmyślał. Sięgnął za zagłówek łóżka i wyłączył radio. Z szufladki w kredensie wziął trochę drobnych i wybiegł z mieszkania. Minął kościół i zaczekał, aż się baba wygada. Potem wszedł do budki, wrzucił kilka monet i z pamięci wykręcił długi numer. — Machata. — Dzień dobry — odpowiedziano mu po polsku. — Czy można ją prosić do telefonu? — Moment, proszę pana. Czekał. — Słucham? — Telefonowałaś. — Po południu. — Byłem na mieście.

— Nie szkodzi. Zostawiłam wiadomość. — To nierozważne! — Wujku! To już się skończyło. — Niezupełnie! Nie wierz wszystkiemu, co piszą w gazetach. Jeszcze są… tylko pochowali się po norach, ale jeszcze są… i już wyłażą. — Muszę… — Po co? — Długo nad tym myślałam! Sam wujek mówił, że już się tym zajęła policja, wydział zabójstw. — To jeszcze nie jest ta policja, na którą czekamy. — Ale wuj mówił, że ten młody jest rozsądny… że się tak łatwo nie podda… że dotrze… Muszę tam być. — Nie! To jest zbyt wielkie ryzyko. Ty musisz pozostać bezpieczna! Dopóki nie mamy… wszystkich razem… musisz zostać przy życiu. — Ja zwyczajnie muszę przyjechać! Znaleźli go z gwoździem w głowie… ja… muszę się dowiedzieć, kto zabił mojego ojca. — Nie wystarcza ci, czemu go zabili?! — Nie! Chcę wiedzieć więcej. Przyjadę w poniedziałek. — Nie zgadzam się! To brak odpowiedzialności wobec nas wszystkich, którzy was chronimy! Nie jesteś sama! Miej to na uwadze! — To był mój ojciec… i wbili mu gwóźdź w głowę. Chwilę oboje wzdychali w słuchawki. — Nie zgadzam się, ale… ostatecznie… ty jesteś sukcesorką — powiedział z rezygnacją w głosie. — Ty decydujesz. Będzie, jak postanowisz. — Wujku, proszę… — Ja… — Wujku, mojemu ojcu wbili gwóźdź w głowę. — Do mnie nie przychodź, ryzyko jest jeszcze wciąż duże. Podyktuję ci adres, tam się spotkamy.

30 WSZEDŁ, NIE PUKAJĄC. Mężczyzna na środku pokoju odwrócił się zaskoczony. — Teodor Wielki… — powiedział Milučký. — Czerwony Kapitan… — powiedział Teodor. I wszystko było jasne. — Nie słyszałem samochodu. — Nawet gdy już nie pracuję, głowę mam jeszcze w porządku. Teodor przytaknął z uznaniem. — Usiądźmy. Czerwony Kapitan wymierzył lufę w jego czoło. Teodor znieruchomiał, uniósł brwi. — Przyjechałem cię poinformować, nie… — Zawołaj więc tamtego. Teodor pokiwał głową ze zrozumieniem. — Byłeś tu pierwszy. — I skierował się do drzwi kuchennych. Czerwony Kapitan nie spuszczał go z muszki. — Wejdź do środka! Mężczyzna wszedł z rewolwerem w ręce, a gdy przechodził przez drzwi w kuchni, musiał się schylić. Był wysoki i silny. — Niech go położy na stole! Teodor tylko kiwnął głową, a mężczyzna usłuchał. — Zostań tam i połóż ręce na stole! — rozkazał Czerwony Kapitan. Mężczyzna niechętnie oparł się o stół. Czerwony Kapitan wyciągnął mu drugi z futerału na łydce, a także granat F1 zza pasa. Poza tym był czysty. — Teraz ty! Teodor wyjął jeden rewolwer i ze znudzoną miną rzucił go na stół. — Ja rozmawiam, od mokrej roboty mam ludzi — zaprotestował Teodor. Czerwony Kapitan zadowolił się tą odpowiedzią, drugiej spluwy nie szukał. Usiedli. — Napijemy się? — Nie, chcę was widzieć obu. Przyszedłem posłuchać, nie umrzeć. Czego chcecie? — No to przejdźmy do rzeczy. Spirituál znów zbiera się do kupy. — Mnie to nie interesuje! Już skończyłem! Mówiłem to już sto razy! Przeze mnie nie musicie… — Przez ciebie musimy! Tylko przez ciebie musimy znów się zebrać!!! Przez ten twój pierdolony pomysł, żeby zostawić informację dla archeologów! Byłem przy tym! Pamiętam to! Ty, debilu — warknął Teodor. Nawet pozbawienie broni osobistej i drugiego strzelca nie odebrało mu pewności siebie. Znali się. Od dawna się znali. Czerwony Kapitan wiedział, że Teodor to klasa. Nawet cała broń świata leżąca na stole nie dawała mu gwarancji, że bezpiecznie opuści ten domek. Dobrze o tym wiedział! — To gadaj, co jest grane? — W osiemdziesiątym piątym w Naszym Mieście przesłuchiwaliśmy kościelnego… — Karol Klokner… — Pamiętasz ich wszystkich… chyba tylko ty… któż inny by ich wszystkich spamiętał,

nawet z datami urodzenia i… śmierci! Czemu? Te daty śmierci mógłbym zrozumieć, tyś im je załatwiał… mistrz noży i igieł, Czerwony Kapitan, legenda… ale… — Co z Kloknerem? Mów do rzeczy i nie ględź! — Nie żyje! — No to w porządku, ja też go tak pamiętam! To wszystko? — Znaleźli go! Ten twój gwóźdź. — Niemożliwe, to był zamknięty cmentarz. Żadnych pogrzebów, ekshumacji… — Prace remontowe za płotem uszkodziły jakieś przewody elektryczne, narysowane przez pomyłkę zupełnie gdzie indziej… Nasi wschodni bracia już używają ciężkiego sprzętu i budują drapacze chmur. Wykopali trumnę i znaleźli go. Milučkiemu nawet brew nie drgnęła. Obserwował ich. Czekał, co z tego wyniknie, nie wierzył im. — Nie wierzysz. — Nie. — Nie szkodzi, skończę. Grzebie w tym miejscowa policja. — Bzdura. O ile mi wiadomo, to znów ich infiltrujemy, chciałem powiedzieć, infiltrujecie… Nie mogą robić wszystkiego, co im się podoba! — Nie wszędzie! Generał powiedział, że ryba śmierdzi od głowy, więc skierowaliśmy się tam, w górę… A płetwy tymczasem robią, co chcą. Niedługo, ale tak jest. Po prostu jeszcze nie panujemy nad wszystkim. — No i? — Śledztwo prowadzi miejscowy wydział zabójstw, niejaki Krauz… Richard Krauz, młody pistolet, u nas nie notowany, i jego partner, ale on leży w szpitalu. — Amatorzy. — Nie! Nie chcieliśmy go kasować! To był przypadek, próbował tego jakiś miejscowy menel. — Jak daleko zaszli? — Nie wiemy! Nie ma żadnej listy, żadnego pisemnego raportu. Ci chłopcy mają w dupie administrację jeszcze bardziej niż my za dawnych czasów. — Macie jego adres? Tego Krauza? Posprzątam po sobie. Ale to będzie ostatnia rzecz, którą jeszcze dla was zrobię. — Bez sensu! Tam ich jest więcej. A co najgorsze, niedawno dołączył do nich jeden od nas… Ivan Canis. — Znam, ale on pracował w pierwszym wydziale. — Dlatego go wzięli, od nas nie chcą nikogo, ale w osiemdziesiątym drugim i w osiemdziesiątym piątym wystąpiliśmy o współpracę z Canisem. Afera monachijska, a Canis tam miał rezydenturę, potrzebowaliśmy go i… Bóg wie, czego się dowiedział od naszych. Pamiętasz go? Był niezły! — Jest… wasz? — Nie! Skończył i odmawia współpracy. A dokładniej mówiąc, myśli, że skończył. Mógł coś chlapnąć i poinformować Krauza. — Mógł? Zrobił to? Wy o tym nie wiecie? — Nie wiemy! — Wy nie wiecie o tym?! To co robicie, dupki?! Gdzie jesteście?! — Na miejscu, nie bój się. Już zwieramy szeregi, ale to idzie powoli! I nie podskakuj! Nie byłoby sprawy, gdyby nie twój genialny pomysł z gwoździem! — Ale przecież to o niczym nie świadczy.

— Teraz tak! Partner Krauza skończył w szpitalu, a Krauz najwyraźniej nie chce tego dalej robić sam i… zmył się na urlop. Stwierdziliśmy to dopiero następnej doby. Zgubił się nam. — Jest pewnie gdzieś z rodziną nad morzem. — Jego żona jest z córką w sanatorium, druga córka u teściowej. A on znikł! — Znikł… Nikt nie znika, mnie nikt nigdy nie znikł! A gdyby nawet! Dlaczego zawracacie mi tym głowę? Ja już nie pracuję! — Bo wyciągnęliśmy jego akta osobowe. Wojsko odsłużył we Frýdku, studiował w Holešovie, same piątki… Nauczył się perfekt czeskiego, ma doświadczenie operacyjne, ma tu kontakty i zna mentalność ludzi. Asymiluje się, gdy chce, umie sobie radzić na obcym terenie, a co najgorsze, ma feler szczęk. — Rak? — Nie, syndrom zwany bulterier… jak się w coś wgryzie, łapią go kurcze i nie może puścić. — Kurwa! — Czytałeś w gazetach o Bestii z Naszego Miasta? — Jakiś zboczek, ruchał stare babki. — To jego sprawa, prawie dwa lata roboty. — Kurwa! — Generał zakłada, że cię znajdzie. Milučký uśmiechnął się i pochylił głowę. — To dlatego chcieliście mnie sprzątnąć? — Gdybym chciał cię sprzątnąć, wszedłbym w Ołomuńcu na Dolnym Rynku do masarni, wyciągnąłbym swoją czterdziestkę piątkę z tłumikiem. Znasz ją, nie zmieniła się. Pociągam spust i umiera jeden brat, drugi brat, na piętrze w kuchni bratowa, a w pokoju dziecięcym chłopiec imieniem Peťo. Twój bratanek wciąż ma na imię Peťo, nie? — Ty kanalio! — Tylko pół takiej, jaką ty byłeś. Ale mówię: gdybym tylko chciał… lecz rozkaz brzmiał inaczej, skontaktować się z tobą, że coś się dzieje i… — No? — I… zaproponować pomoc, gdybyś się ruszył i… wrócił. — Nie! — Byłoby nam miło, pamiętasz… zawsześmy ze sobą dobrze żyli. — Nie! — I generał… by się ucieszył. Właściwie to on sam mnie tu przysłał… Kazał cię pozdrowić. — Nie!! — I dać ci czas do namysłu! — Nie!! Już nie! Skończyłem! Sobą muszę się zająć. Gdy się pokaże, rozwalę go, posprzątam i pozacieram wszystkie ślady! Nie mam zwyczaju zostawiać po sobie burdelu, wiecie o tym dobrze! O mnie się nie martwcie, debile! A jeśli chodzi o gwóźdź, to sobie przypomnij… i ty przy tym byłeś, jak mówisz… ja wypiłem dwa litry Stoličnej… ty jedynie półtora, i wszystkim wydało się to ogromnie dowcipne. Charczał i zwijał się jak nadepnięty szczur i tak czy owak już dogorywał. Te twoje elektryczne kable na jaja na niewiele się zdały… przypomnij tylko sobie! Te twoje imadła na nogi też nie! Więc teraz nie ma się co wymądrzać, spieprzyliśmy to wszyscy. Jeśli mogę pomóc, pomogę, bo to jest mój niedorobiony interes, ale dalej nie idę! Nie zwalajcie tego tylko na mnie! Powiedz to generałowi i… że pozdrawiam i życzę powodzenia. — Szkoda. — Jeszcze coś! Dlaczego Krauz miałby mnie szukać? Kto puścił farbę? — Raninec.

— Rany boskie! Toście i jego stracili?! Jeśli się urwał, trzeba go natychmiast… — Daj skończyć… Raninec znikł, sejf jest pusty. — On miał… tam były… o rany… — I twoja teczka, prawie wszystkie nasze teczki personalne… Znikły paszporty i forsa, z lotniska odleciał tylko jeden dyplomata, który nie jest rejestrowany. Inżynier Ferdinand Polakovič do Frankfurtu i tam znikł… A z Frankfurtu… przecież wiesz, jak to działa. — Sieć go złapie. — Nie złapie! Masz spóźnione informacje. Już trzeci rok daremnie próbujemy odnowić łączność. Wszyscy zaczęli robić w portki, gdy to u nas wybuchło i zaczęło się polowanie na nasze zasoby archiwalne… zagraniczne rezydentury się nie komunikują. Wszyscy się zamelinowali! — Osły z was. Dlaczego je miał… — Bo był odpowiedzialny. — Dopóki odpowiedzialnie nie prysnął. A teraz ich użyje jako tarczy. Jesteście bezsilni! Żebyście chociaż go znaleźli! Potrafisz to zrobić? — Mam pewną wizję. Ale sprawy się klarują. Czas pokaże. — Wam tylko goły tyłek, amatorzy. — To przyjdź pomóc, profesjonalisto. Zawahał się. Teodor się uśmiechnął. Wystarczy wspomnieć o zasobach archiwalnych i lody zaczynają pękać. Każdy by je chciał mieć… — Z pewnością nie! Już raz postanowiłem! Chodźmy, dość na dzisiaj. — Masz, zadzwoń pod ten numer, jak się ruszysz. — Podał mu karteczkę. Milučký przeczytał i na chwilę zamknął oczy. Potem przeczytał ją jeszcze raz i oddał. — Masz, a teraz spadajcie. Ich broń włożył do reklamówki i zamknął w bagażniku łady dwa tysiące sto siedem. Siedzieli z przodu, a on z tylnego siedzenia wciąż mierzył w ich głowy. — Zatrzymaj tu! Stali w środku ciemnego lasu. — Macie zapasowe koło, nie? — Tak… — przytaknął mężczyzna, który nie odzywał się przez cały wieczór. Czerwony Kapitan wyprostował ręce i wycelował w przednią oponę. Jęknęła, zasyczała i ucichła. — To było zbyteczne i teatralne — stwierdził Teodor. Czerwony Kapitan właśnie odchodził w mrok, ale wrócił i spojrzał mu lodowato w oczy. — Wiesz, dlaczego jeszcze żyję?! Bo nieustannie robię pozornie zbyteczne, teatralne rzeczy. — I znikł w ciemnościach. Zanim drugi strzelec odśrubował trzecią mutrę, z lasu dobiegło ich warczenie silnika, powoli ginące w oddali.

31 BYŁO CIEMNO, CHOĆ OKO WYKOL. Krauz zamierzył się z całej siły, wymachiwał rękami, a gdyby ktoś stał bliżej niego, mógłby tego kogoś zabić. Vašek schylił się, przykucnął, podparł. Wierzgnął, lecz na nic, stoczył się po skarpie niemal do wody. Na szczęście nie miał rewolweru. Gdyby miał, przestrzeliłby Krauzowi łeb. — Odbiło ci? — jęknął i cały utytłany w błocie wytrzeszczył oczy, nic nie rozumiejąc. Golem o mało nie posikał się ze śmiechu. — Stul pysk, Golem! Wypłoszysz wszystkie ryby — wyjęczał ubłocony Vašek. — Wybacz, nigdy się tego nie nauczę — przepraszał Krauz. — Nie możesz zarzucać wędki, gdy masz kogoś przed sobą albo za sobą. Najpierw sprawdź, ty fajtłapo. — Ale rzut był jak trzeba, sześćdziesiąt metrów z hakiem — pochwalił się Krauz. Golem znów parsknął śmiechem. — Plusnęło tutaj, za tymi szuwarami przy brzegu, ty miotaczu. Tylko trafiłeś w nasze wędki, skaranie boskie z tym chłopem. Vašek się opłukał, zabrał mu wędkę i szybko nawijał, nim żyłki się splączą. Nic się nie stało, znowu owinął przynętę ciastem z resztek kukurydzy, sprawdził robaka i podał wędkę tak, aby nie zrobić sobie krzywdy i w miarę możliwości im też. Golem dla pewności wstał z płóciennego krzesełka i podszedł do auta, Vašek stanął tuż za Krauzem i złapał go za pachwiny. — Łaskoczesz mnie — jęknął Krauz, ale nie mógł się bronić, bo przechylał się w tył do kolejnego rzutu. — No rzucaj, nim się zeszczasz — poradził mu Vašek. Krauz zamachnął się i tym razem ciężarek chlupnął co najmniej pięćdziesiąt metrów od brzegu. Krauz parę razy pociągnął i szybko nawinął, aby naprężyć żyłkę, wędkę oparł na dwóch widełkach i powiesił dzwoneczek. — I gotowe. Tyle zachodu, dajcie żyć… Gdzie to moje piwo? Golem rozdmuchał żar i dołożył dwa polanka, żeby przynajmniej trochę widzieli pod nogami. Podał mu nową puszkę, a Vaškowi butelkę Vizovickiej. — Ty baranie, jest pusta — zauważył Vašek. — Cholerna butelka, ciągle mi tak robi. Masz nową… — Golem przeszukał worek i podał Vaškowi świeży zapas. Ten machinalnie odkręcił zakrętkę i odchylił się do tyłu, jak przed chwilą Krauz. — Aaaa… ścierwo… wchodzi… Masz! — I przekazał sztafetę Golemowi. I on się odchylił, ale stuknął głową w ramę leżaka i niewiele pociągnął. Pół butelki się zmarnowało. Krauz nie chciał pozostać w tyle i golnął puszkę na dwa hausty. Tak łowili ryby. Złowili guzik z pętelką. Zamiast pokrytych łuskami Esox lucius albo Cyprinus carpio rano został im tylko gibon zwyczajny albo szympans pojętny. Wytrzymali dwa dni, a gdy już wyjedli wszystkie konserwy, wypili, co plecak dał, i śmierdzieli jak capy, zwinęli majdan i obrali kurs na dom. — Zaczekaj! Tu… stań! — zakomenderował Golem kilka metrów dalej przy małym, niepozornym człowieczku w szuwarach. Dziadźka ocknął się z drzemki i wyszedł im naprzeciw.

— No i jak, chłopaki? Bagażnik pełen? Już jedziecie do domu? — Guzik pełen. Chciałbym zapytać… jeden szczupaczek by się nie znalazł? — Mam! Dwa karpie i szczupaczka… siedemdziesiątka… ponad trzy kilo. Golem poszperał w kieszeni i wyjął banknot. — Dwie stówki. — Na targu dadzą sześć. — Posejdon by się w grobie przewrócił, dziadku. — To ten nowy strażnik? Znacie go? On umarł? — Znamy, nie umarł… dwieście pięćdziesiąt. W domu Adélka kazała im się wykąpać, nałożyła gulaszu i wysłała na górę, na poddasze, żeby odespali. — Ale ten szczupak jest wspaniały, chłopcy! Będzie jutro na obiad! Kto go? — Vašek! — natychmiast odpowiedział Golem. — Gdybym ja miał takiego chwackiego chłopa w domu, to innego bym nie chciał… ma przynajmniej metr dwadzieścia… — Vašek to kawał chłopa, dawno już go nie mierzyłeś. Kładźcie się i śpijcie.

32 — TU SVÄTOPLUK. DZIEŃ DOBRY. — Dzień dobry, słucham. — Horatius… właśnie umarł… już spokój. — Miło mi to słyszeć. — A… ehm… chciałbym przypomnieć te nasze teczki. — Aha! Wasze teczki! Tak, tak. A o co chodzi? — Mówił pan, że jak akcja zakończy się powodzeniem, to je nam oddacie. — Akcja nie zakończyła się powodzeniem, nasi są wciąż jeszcze w terenie i… mają same kłopoty! Poza tym nie dostarczyliście nam do dziś ósmego kamienia. — Ale nie mamy do niego dostępu. Co się dało zrobić, zrobiliśmy wtedy. Mieliście go, daliśmy go wam żywego, a… reszta, to już była wasza rzecz… my już… — Ale nie mamy ostatniego ogniwa! Powiem generałowi, że go pozdrawiacie. — Ale co będzie z nami? Przecież… zastanówcie się! I wy bądźcie chrześcijaninem! — Będę i… przekażę. — Chciałbym się spotkać z generałem! — Teraz to niemożliwe, mamy inne kłopoty. Ale powiem mu… — Tak przecież nie można! Myśmy swoją część umowy wypełnili, więc… — Umowa wciąż obowiązuje! Nie ulegajcie panice! Trzymamy sprawy mocno w rękach, a to, co piszą w gazetach, niech was głowa nie boli! Połowę tych artykułów my piszemy! Wiecie, co to jest taktyka i strategia? Chcemy, aby powszechnie wiedziano, żeśmy już skończyli. Zrozumcie, jedynie w ten sposób da się znów pracować, niech nam wszyscy dadzą spokój! Wy też! — No tak, ale umowa… Nie wolno wam stawiać nas pod ścianą… — Nie wolno? To mi zabrońcie. — I cisnął słuchawką. Biskup Ján Jastrab z niedowierzaniem patrzał na słuchawkę, a po chwili pokręcił głową z dezaprobatą. — Ale… — mamrotał — przecież dał mi słowo. Przysięgał, święta przysięga… To grzech nie dotrzymać! Przecież kłamstwo to grzech. Jak on tak może? Wpadł w złość. Zadzwonił. Drzwi otworzyły się bezszelestnie. Skłonił się mnich w habicie z kapturem na głowie. — Eminencjo… — Niech wejdzie, już najwyższy czas…

33 — JA BYM DODAŁ KMINKU… — Ma dość kminku, trochę pieprzu. — Pieprzu! Żeby w gębie paliło! Ma dość pieprzu… Ale jeśli już, to troszkę czerwonej łagodnej papryki. Sapali rozwaleni w fotelach i gadali o niczym, bo szczupak był idealny! Adélka tylko się uśmiechała. Pożarli go z kołowrotkiem. — Teraz się mądrzycie, a ja od rana się z nim grzebię. — Ale przecież był wspaniały! Chylę czoła! My tylko tak, żeby się o czymś gadało. Poczekaj, pomogę ci z talerzami! — Golem chciał je wziąć od niej, ale jakoś… z jednego talerza zostały mu w rękach dwie połówki. — Siadaj i zostaw ją w spokoju! — zakomenderował Vašek, bo przeczuwał katastrofę. — No to co robimy? — spytał Golem, gdy już było jasne, że nie pozwolą mu pomagać. — Ja bym proponował Zámoček… Wieczorem jest tam świetna dyskoteka. — Ja, chłopaki, chyba wyskoczę do Zlína. Pochodzę po sklepach, kupię coś Sylvii i dzieciom… i tak sobie… Golem spojrzał wilkiem. Vašek się uśmiechnął. — Ale… Vierka już wyszła za mąż, a on to bokser. — Głusi jesteście? Sklepy! Ukochanej małżonce na pamiątkę! — Siniak pod okiem też bywa pamiątką. — Szkoda gadki! Lepiej chodźmy na piwo, nie przeszkadzajmy gospodyni. Wieczorem chciałbym wyskoczyć… Wieczorem wyskoczył. Puścili go samego. Ale nie do końca był sam. Wziął rewolwer i bojowy nóż spadochroniarski. Idealny na zakupy. Tylko kierunek pomylił. Do Zlína na południowy wschód, a jego auto pojechało na północny zachód. W Ołomuńcu odnalazł posterunek policji. — Cześć, chłopaki. — Pokazał legitymację służbową. Starszy pan na służbie machnął ręką i skinieniem palca kazał mu poczekać. Skończył telefonować, spojrzał niechętnie. — No? — Cześć. Jestem tu przejazdem. Szukam znajomego. Vlastimil Milučký, stąd pochodzi. — Niewysoki, muskularny, z blizną na nosie? — To on! — Czego chcesz od niego? — Jadę na delegację do Pragi i… zboczyłem, ojciec mnie prosił, żebym mu przekazał pozdrowienie i list. Oni kiedyś razem pracowali, ale kontakt się urwał. — Aha! Ucieszy się! — Z pewnością! Zna go pan? — Znam! To mój kolega szkolny! Długo go nie było, ale po rewolucji wrócił i z bratem mają masarnię na Dolnym Rynku. — Co to za gość? — Taki wypierdek, niepozbierany. Śmialiśmy się z niego w podstawówce, cherlak, wciąż chorował, ale… odkąd wrócił, dziwna rzecz… Przedtem by nawet muchy nie zabił, ale kiedy

ostatni raz go widziałem, jak nosił wieprzowe półtusze, a potem je ćwiartował, machał rzeźnicką siekierą jak zapałką! Gdzie się tego wyuczył… i skąd nabrał tyle siły, chudeusz jeden?! W wojsku czy jak? — A gdzie go znajdę? — Wyjdźmy, pokażę ci. Wyszli przed posterunek i brzuchaty kolega pokazał, gdzie ma skręcić i jak znaleźć masarnię dwóch braci. — Aleją Wolności prosto, a potem na drugim skrzyżowaniu w prawo. Krauz grzecznie podziękował, podali sobie ręce, odchodził. — A skąd jesteś? — Z Ostrawy. — Z komendy wojewódzkiej? — Noo… — Bo masz taki dziwny akcent. Krauz tylko się uśmiechnął, skręcił za róg. Cieszył się, że przypadek zrządził, że wszystkie miejsca do parkowania przed posterunkiem policji były zajęte i musiał zaparkować w bocznej uliczce. Gdyby tamten zobaczył tablice rejestracyjne, pewnie nie łyknąłby Ostrawy, a Krauz nie chciał niepotrzebnych pytań. W duchu zły był na siebie, że zaniedbał język czeski na tyle, że czasem mu się plątało. Nauczkę z parkowaniem wziął sobie do serca po raz drugi — auto odstawił parę kroków od Dolnego Rynku i przeszedł starym centrum miasta. Grube mury nasiąknęły ciepłem, a teraz, gdy słońce chyliło się ku zachodowi, oddawały je zmordowanym turystom. Masarnię znalazł od razu, była otwarta do siódmej. Krauz spojrzał na zegarek. Prawie ósma. Od znajomych masarzy wiedział, że sprzątanie sklepu trwa co najmniej godzinę, więc miał nadzieję, że jeszcze tam będą. Zgiął palec i obrączką zastukał w szybę. Ostry dźwięk rozległ się w sklepie, a po chwili z zaplecza wyjrzała głowa. — Zamknięte! — Nie jestem klientem! Mężczyzna podszedł niechętnie, wlokąc za sobą miotłę omotaną mokrą szmatą. — No?! — Szukam Vlastimila Milučkiego. — Czego pan od niego chce? — Mam dla niego wiadomość. — To brat, powiem mu. Wejdź pan tylnym wejściem. — Którędy? Mężczyzna machnął ręką. — Tu w bramę obok, pierwsze drzwi. — I znikł. Krauz cofnął się o krok. Nad sklepem były dwa rzędy okien, zapewne mieszkania na wynajem. Wchodziło się do nich bramą z wielkim barokowym portalem. W najwyższym punkcie łuku widniał sztukatorsko zaznaczony zwornik, kamień ociosany w kształt klina, rozkładającego ciężar na obie strony. Mur ciągnął się do końca ulicy, same okna, same bramy. Wszedł z wahaniem. Ciepło gwałtownie opadło, w bramie był całodzienny cień i przeciąg, i przyjemna kamienna wilgoć. Po prawej stronie zauważył masywne drewniane drzwi, a za nimi kręcone schody w górę, pewnie wejście do mieszkań. Na końcu bramy podwórko. Krauz chciał tam wejść, ale nim zdążył sprawdzić ewentualną trasę ewakuacji, otwarły się drzwi i mężczyzna z blizną na nosie zapytał: — No? Kim pan jest?

Krauz zimno spojrzał mu w oczy. Czerwony Kapitan. Wreszcie! Nawet nie wiedział, czy ma się cieszyć, czy… — Krauz! Richard Krauz. — Tu nie! Naprzeciwko jest knajpa. — I trzasnął drzwiami. Krauz usiadł przy stoliku na rynku. Od przechodniów oddzielały go przenośne donice z tujami. Do środka nie chciał wchodzić, było pełno i… nie znał tej knajpy, wolał otwartą przestrzeń. Zamówił piwo i czekał. Niedługo. Zdążył tylko sobie uświadomić, że Milučký nawet nie był zaskoczony, jakby spodziewał się jego wizyty. Wyszedł z bramy i ostrożnie przeszedł przez rynek. — Dobry wybór, wiele dróg ewakuacyjnych, godne pochwały. — Dosiadł się. I on zamówił piwo machnięciem ręki. Oparł się wygodnie o oparcie krzesła. Obejrzał się. I on lubił mieć bezpiecznie za plecami. — Nazywam się… — Wiem… — Jestem z… — I to wiem… — Jestem tu w sprawie… — Wiem… — To czemuście go zabili? — O rany! Co za tempo! Tak energicznie to nawet myśmy nie przesłuchiwali! Jeszcze pan powiedz, że masz pan już wszystko spisane, wystarczy tylko podpisać i idziemy… — Dokąd? — Dokąd? No… nigdzie! Myślę, że nigdzie nie pójdziemy i dziś tutaj skończymy! — A kiedy zaczniemy? — Już pan zaczął… nawet się pan nie domyśla, jak ostro. — Skąd pan o mnie wie? Czekał pan na mnie? — Czekałem! — Kto…? — Nie w ten sposób! Tak się nie da! Ja pana szkolić nie będę, ale coś za coś! Chcesz pan wiedzieć, musisz pan też powiedzieć. O mnie wie tylko kilka osób. Kto z nich… — Ale ja też nie mam zamiaru pana szkolić — oznajmił Krauz z niejakim smutkiem. Popijali, popatrując po otoczeniu. — Ten Radegast jest zupełnie w porządku i zimny — rzucił Krauz niewymuszonym tonem. Profesjonalny zabójca uśmiechnął się i też pochwalił skinieniem głowy. — Cześć, Vlasťo! Masz jedno wolne miejsce? — Pepo, później, rozmawiamy. Pepo zdziwił się, odstawił krzesło na miejsce i odszedł do innej grupy. Krauz pochylił się nad stołem. Vlasťo też. — U nas wykopali przypadkiem trumnę Karola Kloknera, kościelnego od Świętej Barbary. Miał w głowie gwóźdź. Zardzewiały. Pytałem w okolicy, a ponieważ ludzie wszystko wiedzą, powiedzieli mi, że kiedy wyście mieli go w łapach… ostatni raz, to jeszcze był nowiutki, aż błyszczał. Kapitan przytaknął. Jego twarz niczego nie wyrażała. Nudził się. — Raninec był super chłop — rzucił Milučký, jakby też chwalił piwo. — Może Raninec, może kto inny. — Tak, może kto inny. Zawsze znajdzie się ktoś, kogo skusi trzydzieści srebrników. — Nie wątpię, że informacje przekazujecie szybko, zanim się zepsują, bo z informacjami to

jest… jak z tym waszym mięsem… — Miejscowi wpływowi ludzie mieliby chętkę na jeden świeży kawałek, prosto z wędzarni, jak to się mówi. Gdzie jest teraz? — Nie mam pojęcia. — Jak mi pan to powie, mogę zagwarantować, że na urlopie nic się panu nie stanie. — I ja mogę panu coś zagwarantować… że chyba w najbliższym czasie coś się panu stanie. Tam w dole, poniżej rynku, jest posterunek policji. Mam tam jednego dobrego znajomego, trochę brzuchaty, ale bystry… Powiem mu, co za świnia szczepiona tutaj ryje… świnie szczepione. Na byłych estebeków teraz polują jak na zające, myślę, że moje informacje mogłyby ich zainteresować. — Sam pan w to nie wierzy. — Tak pan myśli?! — No pewnie! Gdybyś pan szukał sprawiedliwości zgodnie z prawem, założyłbyś tam u was teczkę, napisał raport, dał szefostwu do zatwierdzenia i… śledź wszcząłby dochodzenie, wezwaliby mnie… wszystko zgodnie z prawem! Ale nic pan nie napisałeś, nikt mnie nie wezwał, a szefowie o niczym nie wiedzą, więc myślę, że tylko pan blefujesz i nigdzie pan nie pójdziesz. — Jest pan poinformowany. — To nie powinno pana dziwić. — Nie dziwi, tylko utwierdza w przekonaniu, że dobrze zrobiłem, niczego nie pisząc. — Szkoda, mogłem wiedzieć więcej. — Szkoda, ale i ja chciałbym wiedzieć więcej. — Na przykład? — Co wiedział Klokner, że musiał umrzeć? — A, to już inna para kaloszy! Nie wystarcza nazwisko esztebeka z młotkiem, wy chcecie też odkrywać dawne tajemnice! Proszę, proszę! A… dlaczego miałbym to powiedzieć? — Wiem, po co powstała grupa Spirituál… Czerwony Kapitan oblał piwem marynarkę. — Wiem, kto to jest Voltér. Tym razem się nie oblał, zachował kamienną twarz i upił ostrożnie. — Wiem, że Kloknera zabił złoty środkowy szlak, wiem też, co to jest Mysterium Ferens. Przy ostatnich słowach kapitan gwałtownie rzucił się w przód i ścisnął jego nadgarstki. — Stul pysk! Debilu… — Rozejrzał się, a gdy stwierdził, że nie zwrócił uwagi mężczyzn siedzących przy sąsiednim stole, uspokoił się, puścił dłonie Krauza i z ponurą twarzą pochylił się bliżej. — Tego nie możesz wiedzieć nawet od Raninca. Kto cię posłał? Czy to gra? Masz dla mnie polecenie od generała? — Nie, nie gram. A już w ogóle nie w gry informacyjne. Kto to jest generał? — No kto cię tu przysłał? — Nikt! Prowadzę śledztwo w sprawie Kloknera. — Nie chrzań! Tylko nie to!!! Tego, o czym tu trujesz, nie można ustalić w śledztwie, tego nikt nie wyśledzi. — A jednak ktoś… Czerwony Kapitan zamyślił się. Nie rozumiał. Teodor ostrzegał go przed Krauzem, że może pogryźć jak buldog, i zaproponował mu powrót do starych kolegów. Odmówił. Jeśli wysłali tego młodego, żeby go postraszył, to będą bardzo zdziwieni, jak z nim postąpi. Jedynie oni mogli mu zdradzić najściślejszą tajemnicę starego reżimu, ale… takiemu młodemu pyskaczowi?! Czy już wszyscy powariowali? Albo może zdradzili mu to właśnie dlatego, że liczą na to, jak skończy.

Chcą, żeby go zabił, a potem przyjdą ze śledziem i… albo współpraca, albo dożywotnie galery. Kapitan kombinował. Co do praktyk swoich byłych kolegów nie miał najmniejszych złudzeń. Brakowało mu jednak świeżych informacji o aktualnych zmianach, więc nie umiał wybrać właściwego rozwiązania. Ale jedno wydedukował. Młody pytał o przyczynę śmierci Kloknera, zatem wszystkiego mu nie zdradzili. Albo blefuje i idzie według ustalonego scenariusza, albo naprawdę nie wie, więc go wyszkolili tylko do dokładnie wyznaczonego punktu. Jednak to nie był styl generała! Generał był perfekcjonistą… ale może to jest właśnie perfekcyjnie zaplanowana akcja, której tylko on nie rozumie! A może… już pracuje także inna grupa w organizacji, która chce skompromitować generała i odstawić go na boczny tor. Słyszał, że na Węgrzech właśnie tak się stało, a szefa po jednym banalnym spacerze z pieskiem po lesie już nikt nigdy nie znalazł. Pieska tak. Wisiał na smyczy pod karmnikiem dla ptaszków. Krauz też główkował. Wiedział tyle co nic, tylko parę słów, które irytowały każdego, komu je zdradził. Janetka wiedział o złotym środkowym szlaku i szeptał te słowa ostatkiem sił. Raninec tylko przeczuwał, o co idzie, i wolał prysnąć na drugi koniec kuli ziemskiej, a ten znów tak mu ścisnął rękę, że o mało jej nie zgniótł. Kiedy w końcu spotka tego, kto mu wszystko wyjaśni?! Może ten… jeśli to z nim taktycznie rozegra i wytrzyma blefowanie. Czerwony Kapitan chciał mieć jasność przynajmniej w jednej sprawie. — Pokaż odznakę. Krauz pokazał, także tył, z nazwiskiem i stopniem. Wyglądała na prawdziwą. — Do ręki! — To zabronione! — Do ręki! Podał mu. Milučký uważnie ją obejrzał. Był pewien, że jest prawdziwa, a więc to nie jest jakieś zawracanie głowy, tylko prawdziwy Krauz. Oddał odznakę i słuchał. — Ja też podjąłem wysiłek i ustaliłem to i owo. Nie jestem naiwny. Wiem, że nigdy pana nie doprowadzę przed śledczego, ale… chciałem zobaczyć pana oczy, kiedy powiem, że jest pan zwykłym chamskim mordercą i że już o tym wiedzą wszyscy policjanci w Naszym Mieście… a jeśli nie, to po powrocie o to się postaram. Albo mi pan powie, co się za tym kryje, i dogadamy się. Na wymianę oferuję nazwiska… kto was nadał i co się aktualnie dzieje u nas. — Zapłacisz za to. — Nie boję się! — Zniknij, póki nie zaczną się problemy! — Będę je rozwiązywać, jak przyjdą. — Zła filozofia! Czy wiesz, kiedy Noe budował swoją arkę? Przed deszczem, kolego, przed deszczem! — Nie jesteśmy kolegami. — Jesteśmy, czy ci się to podoba, czy nie! Wszystkie strzygi w bajkach żyją całe swoje bajkowe życie z wrzodem na nosie i… myślisz, że im się to podoba? Przyzwyczaiły się! I wy się przyzwyczaicie! Będą was z nami łączyć jeszcze co najmniej pięćdziesiąt lat… — zaśmiał się sarkastycznie. Krauz chciał zaprotestować, ale przypomniał sobie panią Marikę i innych. Rzeczywiście dużo czasu upłynie, nim ludzie zaczną im ufać. — Wiem, gdzie jest Raninec i… to jest mniej więcej wszystko, co oferuję. I jeszcze jedno, nie zrezygnuję! — powiedział zdecydowanym tonem. Czerwony Kapitan wahał się przez chwilę. Rozważał wszystkie za i przeciw. Potem wycedził zmęczonym głosem: — Wiesz, co ci powiem?

34 KELNER WYSZEDŁ NA TARAS i rozejrzał się. Świeżo wykrochmalony kołnierz uwierał jak obroża, a marynarka koloru węgla sprawiała niewiarygodne cierpienia w tym upale, prócz tego gniótł go prawy but, nowiuteńki, błyszczący jak psi nos. Ale nie miał wyboru. Hotel zmienił właściciela, a kto chciał zostać w pracy, musiał słuchać… nie jak za dawnych czasów. Wtedy w hotelu mogli robić, co chcieli, więc właśnie to robili. Biedni goście. Dzisiaj goście to paniska, a oni muszą słuchać. I gości, i tego debila, który potrafi wpaść na kontrolę choćby o trzeciej w nocy. Rozejrzał się i zauważył go w kącie tarasu. Popijał kawę i gapił się na rynek. Taras wystawał ponad metr nad brukiem i widok był rozległy, chociaż z rogu, gdzie siedział, trochę zasłonięty ozdobnymi krzewami w przenośnych donicach. Dokuśtykał do niego, a choć miał na języku: ty debilu, masz telefon w recepcji, powiedział: — Panie Zelenka, proszę wybaczyć, że przeszkadzam, ale ma pan telefon w recepcji. Zelenka niechętnie wstał. — Proszę, panie Zelenka — uśmiechnęła się recepcjonistka, chociaż gniotła ją idiotyczna przepaska we włosach, a spodnie jej się wrzynały. Po prostu w tym nieznośnym upale cierpiała potworne męki i najchętniej widziałaby się gdzieś nad wodą, a nie za kontuarem recepcji. — Przełączyć panu do kabiny czy tu pan podejmie? — Do kabiny, proszę. Wszedł do kabiny i zdjął słuchawkę. Zaczekał, aż recepcjonistka naciśnie przyciski. Nie omieszkał się obejrzeć i sprawdzić, czy nie podsłuchuje. Przyszli goście, była zajęta. — Słucham, Zelenka. — Mam nowe polecenia. Za wszelką cenę trzeba uniemożliwić osobisty kontakt. — Właśnie ma miejsce. Siedzą razem przy piwie. — No to pozdrówcie ich od ciotki Kláry. — Rozumiem, wyślijcie mi pracownika. Mężczyzna wrócił na taras i z wewnętrznej kieszeni marynarki dyskretnie wyjął teatralną lornetkę. Poprawił się na krześle i przez szparę między krzewami obserwował dwóch mężczyzn po przeciwnej stronie rynku. Czerwony Kapitan właśnie chwycił tamtego za rękę i coś mu syczał w twarz. Teodor się uśmiechnął. Może nawet nie będzie musiał pozdrawiać obydwu, może… jeden z nich załatwi robotę za niego i pozdrowi tego drugiego, bo serdeczne pozdrowienia od ciotki Kláry trzeba przekazywać zawsze i na czas. Dotychczas zawsze je przekazywał i nie widział powodu, aby dzisiaj miało być inaczej.

35 — RESZTY DOWIESZ SIĘ JUTRO. Masz — podał mu kartkę papieru — tu jest narysowana leśniczówka, jak ci mówiłem. Nie zapomnij, nazwa „Rezydencja letnia”, jutro wieczorem, o tej porze. Jeśli nie przyjedziesz sam, będę o tym z góry wiedział i już nigdy mnie nie znajdziesz. I nie dam ci tego. Tylko jedna szansa, więc rób, co ci każę… A teraz wynocha, bo jesteś niebezpieczny jak bomba zegarowa, a… — zawahał się — ja chcę jeszcze z bratem sprzedawać salceson, a Peťi podcierać tyłek… bo swojego syna nie mam i nigdy miał nie będę. — Peťi? — Spadaj już! A potem stało się coś dziwnego. Czerwony Kapitan wbił się w oparcie i długo wpatrywał w hotel po przeciwnej stronie rynku. Zesztywniał, zapłacił, nonszalancko wstał i rzucił na odchodnym: — Spadaj, będzie strzelanina. Jeden z nas powinien przeżyć. — I szykował się do odejścia. Krauz nie wiedział, jak ma się zachować. Tyle nowych informacji… Także wstał. Czerwony Kapitan nie darował sobie kilku słów na pożegnanie. — Ty idioto! Taki jesteś młody, jak jesteś głupi. Po coś tu przylazł? Krauz energicznym krokiem przeciął rynek. Na rogu uliczki stanął i zlustrował teren za sobą. Czysty. Ten niepozorny, muskularny gość naprawdę go wystraszył. Nie chciał zachowywać się jak paranoik, ale jeśli tamten ma rację, to ostrożności naprawdę nigdy za wiele! Przebiegł uliczkę, wsiadł do samochodu. Odruchowo zapalił i… natychmiast zgasił silnik. Wysiadł i nieco poniewczasie obejrzał podwozie. Podniósł także maskę. Wrócił za kierownicę i już nie ruszał, lecz wystraszony skulił się na siedzeniu i rozmyślał. Tylko jedno przychodziło mu do głowy. To nie może być prawda!

36 WYSIADŁA PRAWIE OSTATNIA. Śliczna trzydziestoletnia kobieta w dżinsach i bluzce. Niesforne czarne włosy spadały jej na ramiona. Taką zapamiętał w oknie tramwaju. Prawie nic się nie zmieniła. Wielką podróżną torbę przerzuciła przez ramię, wolną ręką kurczowo ściskała torebkę. Na dworcach kolejowych okradali, w Warszawie też. Była pewna, że tutaj również. Rozejrzała się, jakby wypatrywała kogoś, kto miałby na nią czekać, ale on wiedział, że i ona wie, że nikt nie może na nią czekać. On też nie czekał. Ukryty za kioskiem z gazetami obserwował ludzi na peronie. Gdyby zauważył jakiegokolwiek podejrzanego faceta albo kobietę pętającą się za nią, odwołałby całą akcję. Do oczu napłynęły mu łzy. Sam nie wiedział, po co przyszedł. Przecież to on dał jej instrukcję — najwyższy stopień ostrożności — i… on sam pierwszy ją złamał. Nie mógł się oprzeć. Tyle lat! Ale zrobił, co mógł, by nie narazić jej na niebezpieczeństwo. Włożył te najbardziej poszarpane portki, jakie znalazł, czyli te drugie, które jeszcze wisiały w szafie, i tę najbardziej przepoconą koszulę. Ponieważ innej w szafie nie miał, został w tej, którą nosił stale. W szafie była już tylko nieużywana bielizna pościelowa i ręczniki… też nieużywane. Sąsiadka od czasu do czasu je prała i wieszała na balkonie. Złota kobieta. Chciał się ucharakteryzować na bezdomnego, ale spojrzał w lustro i uznał, że nie musi. Między ręcznikami trzymał rewolwer. Stary walter z drugiej wojny. Używany. Wychodząc, zastanowił się, czy… ale ostatecznie zdecydował, że nie. Zostawił go w szafie. Zbiegła po schodach do tunelu, a on przeszedł przez główną halę do wyjścia. Stał od niej zaledwie parę kroków, lecz go nie poznała. Wsiadła do taksówki i podyktowała adres, który podał jej przez telefon. Machata otarł łzę i wsiadł do autobusu. — Kontrola biletów. Dziadku, wy nie musicie się bać, w waszym wieku już macie za darmo, ale od czasu do czasu moglibyście się umyć! Z powodu tego smrodu mógłbym was usunąć z pojazdu jak nic. Nikt z pasażerów nie domyślał się, ile rzeczywiście może mieć lat, ale pomysł rewizora spodobał się, potakiwali z zapałem.

37 NIE RUSZAŁ. Im dłużej się nad tym zastanawiał, tym bardziej był przekonany, że nie może tego tak zostawić. Gdy teraz da nogę, później będzie żałował. Trzeba… trzeba to przemyśleć. Wcisnął się głębiej w fotel i kombinował. Rozważał szanse i niebezpieczeństwa. Ściemniało się. A właściwie już było ciemno. Spojrzał na zegarek, ale nie godzina była ważna. Chodziło o niego. Sprawdził rewolwer, odbezpieczył. Miał naboje w komorze tylko wtedy, gdy czuł, że zbliża się finał. Był sam, ale postanowił zaryzykować. Może gdyby był tu Burger… ale nie było, więc się zdecydował. Wysiadł i przeszedł ciemną uliczką na rynek. Ludzie jeszcze pili. Kilka osób śpiewało. Na masarni wisiała tabliczka „Zamknięte” i dlatego ostrożnie wszedł w bramę. Przyjemny chłód zmienił się w prawdziwe zimno. Pierwsze drzwi w prawo były zabezpieczone żelazną sztabą i wielką kłódką. Chyba rzeczywiście zamknięte. Potem dalej kręcone schody w górę albo prosto na podwórko. Nie mógł sobie pozwolić na błąd, przeszedł na podwórko. Żadnego murku, żadnego płotu, żadnych ogródków, tylko trzy piętra okien. Zamknięty, wysoki kwartał. W rogu na parterze jedno okno było uchylone… w razie potrzeby droga ewakuacyjna. Wrócił i ostrożnie wszedł po schodach na pierwsze piętro. Około piętnastometrowy korytarz kończył się oknem, pod którym stał stolik z kwiatami. Ocena odległości była ważna, gdyby trzeba było uciekać… Po obu stronach tylko dwoje drzwi. Na pierwszych wielka mosiężna wizytówka… Prúcha… naprzeciwko Toman… Podszedł dalej, niemal do stolika… V. Milučký… a naprzeciwko… O rany! Drzwi z wizytówką V. Milučký były uchylone. Ruszyły się! Były nie tylko uchylone! Ktoś od wewnątrz próbował je ostrożnie przymknąć. Sięgnął po rewolwer i… Drzwi otwarły się gwałtownie i noga trafiła go w brzuch. Pochylił się, a wolną ręką starał się odbić kopniak i zniwelować jego skutki. Ale i tak poleciał na ścianę naprzeciwko i osunął się na stolik. Skorupy zachrzęściły na podłodze. Mężczyzna wycelował i strzelił. Krauz usłyszał ciche stuknięcie, a przy samej jego głowie odprysnął tynk. Padając, przewrócił stolik z kwiatami. Instynktownie wymierzył i strzelił. Każdy dźwięk w sklepieniu korytarza rozlegał się jak wybuch w kamieniołomie. Mężczyzna, trafiony w ramię, szarpnął się i zwinął z bólu. Zgiął się i przebiegł na koniec korytarza, do schodów. Krauz oparty łokciem o stolik wymierzył po raz drugi. Mężczyzna odwrócił się i strzelił. Szyba nad Krauzem pękła i tylko cicho zabrzęczała. Łokieć ześliznął się ze stolika spomiędzy rozsypanych skorup i twardo wylądował na kamiennej podłodze. Mężczyzna zbiegł po schodach. Krauz wstał, przebiegł do połowy korytarza… i nagle go olśniło. Łuska! Za mężczyzną nie prysnął tynk, więc kulka została w nim, ale łuska jest… w kwiatach! Tu nie jesteś u siebie! Kto to wyjaśni miejscowym policjantom i… kto ci uwierzy?!! Zatrzymał się gwałtownie, wrócił. Prędko przyjął postawę jak podczas padania, wyciągnął rękę z rewolwerem i obejrzał ścianę z prawej. Chyba tu upadła łuska i mogła się potoczyć… chyba tutaj. Odchylił liście diffenbachii, potem odsunął nogą ficus benjamina i… jest! Chwycił ją prędko i chciał ruszyć biegiem, ale ciekawość wzięła górę. Nogą pchnął uchylone drzwi. Czerwony Kapitan leżał w przedpokoju twarzą do ziemi, a wokół głowy rozlewała się krwawa kałuża. Krauz wiedział, że nie ma szans na przeżycie. Musiał mieć przestrzeloną tętnicę albo główną żyłę, a nim przyjedzie karetka… Biegiem ruszył korytarzem. Prúcha właśnie otwierał drzwi. Wszystkie staroświeckie drzwi otwierały się na zewnątrz. Krauz kopnął w nie z całej siły. Był to chyba pierwszy naprawdę

potężny cios od losu, jaki oberwał Prúcha. Krauz usłyszał, jak pada i demoluje wyposażenie przedpokoju. Wybiegł z bramy i wtopił się w grupkę studentów, którzy oblewali wakacje i rozkosze praktyk robotniczych w obcym mieście. Jeden grał na gitarze. Wszyscy śpiewali. Krauzowi wystarczyło, że go przeprowadzili przez rynek, potem ich opuścił i poszedł swoją drogą. Stał i obserwował uliczkę. Nie zauważył niczego podejrzanego, więc ruszył. Przeszedł ją całą. Wrócił. Wozy koło jego żigulaka nie zmieniły ani kolorów, ani tablic rejestracyjnych. Pamiętał je. Ale i tak sprawdził podwozie, prędko wsiadł i tym razem już zapalił silnik. Przejechał miasto przepisową sześćdziesiątką. Nie znał go, więc dwa razy niechcący znalazł się na szosie wylotowej. Wrócił natychmiast i zaplątał się w centrum. Częściej patrzył w lusterko wsteczne niż na drogę przed sobą, ale nikt mu nie towarzyszył. Jeśli pracują zgodnie z wypraktykowanymi regułami, to niebezpieczeństwo czyhało dopiero na drogach wylotowych. Znalazł osiedle mieszkaniowe z parkingiem pod drzewami. Jeździł tak długo, aż trafił na żiguli. Zaparkował za rogiem, wrócił piechotą. Tylną tablicę rejestracyjną udało się odkręcić bez problemów tylko kluczem, ale do przedniej musiał użyć kombinerek. Pojechał nad rzekę i w ciemnościach wymienił tablice. Zdemontował ozdobne światła przeciwmgielne z przedniego zderzaka, założył skórzany pokrowiec na chłodnicę i zdrapał nożem wielką nalepkę z tylnej szyby. Odkręcił także długą antenę z kosmatą małpą ze strzelnicy. Potem ściągnął też ozdobne kołpaki. Gdy patrzył na swoje nowe auto, zbierało mu się na płacz. Spojrzał na mapę, ruszył. Pojechał na północ. Potem skierował się na zachód i w dół, na południe. Nieustannie sprawdzał drogę za sobą. Nikt go nie ścigał. Było już dawno po północy, gdy przejeżdżał koło domu z niesfornym wilczurem Neronem, ale nie miał zamiaru się zatrzymywać i go drażnić. Chciał tylko wiedzieć, czy gdzieś w pobliżu nie parkuje jakieś obce auto. Gdy się przekonał, że powietrze jest czyste, wyjechał z miasta i skręcił w polną drogę. Wjechał w krzaki, wyłączył silnik, zgasił światła, a siedzenie rozłożył. Chwilę siedział i oddychał głęboko. Długo sapał. Prawą rękę wyciągnął przed siebie. Palce mu jeszcze drżały. — Och, kurwa! — powiedział wreszcie, co w ludzkiej mowie miało znaczyć: „Dobranoc, Riško”.

38 PRZYSZŁA NA BULWAR i siadła na trzeciej ławce od złamanej topoli. Kiedyś była wielka, ale jej potężna korona nie wytrzymała. Pewnie dlatego, że stała ostatnia w szeregu i uderzały w nią wszystkie północne wiatry. Pień się ostał, był śmiesznie gruby i wysoki, a w górze rosło kilka cienkich gałązek, wyciągniętych do słońca. Za ławkami bulwar się kończył, zaczynał się pas zielska. Dalej zarośla. Zapaliła. Trochę się bała, ale była zdecydowana. I… cieszyła się! Nie widziała go już siedem lat! Boże, ależ w tym czasie wszystko się zmieniło! System, ludzie, politycy i… tak! Policjanci też… Już ich nie będą prześladować, już będą mogli żyć spokojnie… już… Stał za drzewem i obserwował, jak wypuszcza z ust obłoczki dymu. Był tam o wiele wcześniej, przynajmniej godzinę przed nią. Przeszedł całą trasę, którą także ona musiała przejść. Sprawdził wszystkie zakamarki. Nie było ich tam, jeszcze o niej nie wiedzieli. Musi działać szybko, bo czas pracuje na ich niekorzyść. Czas pracował na ich niekorzyść już… od stuleci. Tak długo to trwa? Czy to możliwe? Uśmiechnął się mimo woli. Czas. Brakowało mu go. Czuł to. Oddech miał coraz płytszy, słuch stracił prawie zupełnie, mięśnie już go zawodziły, bolały kości, ale… spełni swoje posłannictwo, bo wszyscy jego poprzednicy je spełnili. Wierzył, że je spełni! Ruszył w jej stronę. Był zaledwie kilka kroków od ławki, gdy z krzaków dobiegł chrzęst i gałęzie się rozchyliły.

39 — NIE CHCIAŁEM WAS BUDZIĆ… — No, odbiło ci?! Czekaliśmy na ciebie do północy, a potem też nie usnąłem! Przecież wiesz, że możesz zadzwonić w każdej chwili… — Nie chciałem budzić Adélki. — Ja mam uszy jak zając, wystarczy brzdęk. A zresztą nie musiałeś dzwonić, Nero by cię zdradził, wystarczy, że podszedłbyś do furtki. Jedli śniadanie. Krauz próbował wyjaśniać, gdzie był całą noc. — Wolałeś spać w aucie? — Noo… Golem wyszczerzył zęby. — A jak tam Vierka? — Aha! Więc… taaak! — Vašek zachichotał. — Nie! Nie byłem u niej! — Więc nową poderwałeś? — Nie! Po prostu spóźniłem się i przespałem w aucie. — Gdzieś tak zabradziażył? — W mieście, łaziłem po Ołom… Zlínie. — Ołomuńcu? Tyś był w Ołomuńcu? A nam mówiłeś, że jedziesz na zakupy do Zlína! — Byłem w Zlínie. — Mówiłeś, że Ołomuniec! — Nie mówiłem! Pomyliłem się. — Pomyliłeś się?! Golem odłożył widelec i zatarł ręce, jakby chciał mu pokazać, że kiedy zawodzi pierwszy etap przesłuchania, następuje drugi, smaczniejszy! Krauz się naburmuszył. — No co z wami? Wy mnie tu przesłuchujecie?! Nie jesteście przypadkiem glinami? Zapalcie jeszcze lampę… wy!! — Nie podskakuj! Baliśmy się o ciebie! Nie dawałeś znaku życia do białego rana, więc się nie dziw! — huknął mu w ucho Golem. Krauz się udobruchał. — No pewnie macie rację, sorry, powinienem był dać wam znać. — Wstał i z niedojedzonym rogalikiem wyszedł na taras. Golem zerknął na Václava. Obaj unieśli brwi. Chyba nie ma w tym baby, zaznaczył gestem Vašek. Ma kłopoty, jest zdenerwowany, odpowiedział Golem. Vašek skinął głową. Golem też. Znaczyło: „Idziemy do niego!”. Wyszli na taras i Vašek rozstawił trzy kieliszki. Każdy rytualnie napełnił i powąchał. — No! Niechaj ten dzień będzie piękniejszy. — I wzniósł rękę. Trzy kieliszki stuknęły nad stołem. Wypili. W milczeniu czekali, żeby Krauz podniósł wzrok znad okruszyny w rogu stołu, którą był niezwykle zaabsorbowany. — Jesteśmy kumplami? — spytał wreszcie Vašek, gdy Krauz już nie wytrzymał i przestał się wpatrywać w okruch. — No pewnie! O rany! Ale nie chodzi tu o żadną babę! — Masz problem? — Golem objął go przyjaźnie. Krauz jęknął. — Tak, jesteśmy kumplami!

— Więc co jest grane? — Ja was nie chcę… a właściwie, nawet nie mogę w to mieszać! Chodzi o moje śledztwo, u nas! — A powiązania są tutaj, u nas? — No. — A więc nie przyjechałeś na urlop? — Przyjechałem! Na urlop! Na ryby! Na piwo! Ale jakoś… — Wymknęło ci się to z rąk, co? Łyknijmy śliwowicy! — No! I jeszcze coś innego… mi się wymknęło. — No to nas wmieszaj… Tylko się nie opierniczaj, my się od tego twojego śledztwa nie sfajdamy, nie ma obawy! — Nie sfajdamy! — przytaknął Golem. Krauz przejechał językiem po przednich zębach i cmoknął. — Jak… by… wam… to… — Po czesku! — Ty ciulu kraciasty! — Widzisz, jak pięknie zacząłeś! Świetnie ci poszło. No to wio! — Chłopakiii — przeciągnął ostatnią sylabę — wdepnąłem… — Chwała Bogu! Już się bałem, że w tym roku będzie nudno… — oblizał się Golem. — Zamknij gębę i daj mu mówić. — Vaška skręcało z ciekawości. Krauz zaczerpnął powietrza. Kumple zastygli w oczekiwaniu. Potem westchnął z trudem. — Jakoś ciężko mi na duszy… — jęknął i popatrzył na nich błagalnie, jak patrzą szorstkowłose jamniki pod stołem. Spojrzeli po sobie niepewnie. Pierwszy zrozumiał Vašek. — Aaa, jasne! Mamy i taką medycynę, medycynę dobrą na wszystko, i na duszę też. Jeszcze po jednym! Vašek szybko nalał, roześmiali się. — Tak to mi się podobasz! — pochwalił go Golem i chciał go objąć. Krauz wykonał błyskawiczny unik. Miał wprawę po uściskach Jumby. — Więc słuchajcie, gliny! Ze dwa tygodnie temu wykopali u nas z grobu jedną trumnę… — Wy, Słowacy, zawsze byliście dziwnym narodem. U nas, na Morawach, to je zakopujemy w grobach. — Golem, stul pysk! Dajże mu… — wściekł się Vašek. — I mieli ją przenieść do innego grobu, bo trzeba było przebudować część cmentarza. Trumna się rozleciała, a w czaszce znaleźli wbity gwóźdź. — O Boże! — Z Bogiem to raczej niewiele ma wspólnego, bo nie dopuściłby do tego, gdyby o tym wiedział! Dokładniej mówiąc, stwierdziliśmy na sekcji, że faceta również torturowali, miał zmiażdżone palce nóg, wpychali mu igły pod paznokcie… — Szkielet był z czasów inkwizycji? — Żeby tak, Vaško! Świeży, zaledwie siedmioletni. — O rany… kto? Krauz wzniósł oczy do nieba. — Aha! Prowadzisz śledztwo, jasne, że jeszcze nie wiesz! — Wiem! Właśnie, że wiem, Vaško! — Mieszka w Ołomuńcu! — zawołał Vašek. — Mieszkał! Wczoraj… go zastrzelili.

— Ty? — z obawą w głosie jęknął gospodarz. — Nie! — No to w czym tkwi ten twój problem? — Że mi zabili sprawcę i zarazem świadka. Bo on wiedział o tle tego morderstwa… fantastyczne rzeczy, ale nie zdążył ich dopowiedzieć. — Ty go wczoraj znalazłeś? I skontaktowałeś się z nim? — Nooo! — I… widzieli cię z nim? — Wszyscy, cały rynek. — Zaraz, coś nie tak! Powiedz nam to normalnie po kolei. Jak go znalazłeś? — Chłopcy, ja nie wiem… Tym razem odezwał się Golem. — Już się zdecydowałeś, więc nie brykaj! Możemy ci tylko pomóc, a na pewno nie podstawić haka, no nie? — Spojrzał na gospodarza. Vašek powoli skinął głową. Tak właśnie uważał. Krauz musiał przyznać, że mają rację. Byli zbyt daleko od sprawy, aby mogli coś popsuć. Jedynie pomóc, tutaj byli u siebie. — No dobra! — ciągnął z wahaniem i nieukrywaną niechęcią. — Ten gość był kościelnym, a o jego pogrzebie i przyczynie śmierci nie znalazłem żadnego dokumentu, tylko notatkę w księdze pochówków, zrobioną ołówkiem. Pochowali go na starym cmentarzu, gdzie od lat nie było pogrzebów i nikomu nie przyszło do głowy, że ktoś go kiedyś wykopie. Znalazłem kilku świadków u nas w mieście i wszyscy byli zgodni co do jednego… że zabiła go służba bezpieczeństwa. — Kanalie… kurewskie… jeden z drugim — ulżył sobie Golem. — Mój ojciec też u nich był i… — Wybacz, Vašku, nie jego miałem na myśli. — Golem machnął ręką na zgodę, ale Vašek mówił dalej: — Odsłużył prawie trzydzieści lat, ale w życiu nikogo nie zabił… nawet nie uderzył. Krauz miał na końcu języka uszczypliwą uwagę, że rodziny guzik wiedziały o tym, co ich tatusiowie wyrabiają w pracy, ale się powstrzymał. — Masz to potwierdzone, Riško? — Vaško, zbyt wielu świadków… niezależnych, którzy nie wiedzieli o sobie i nie mogli się ze sobą kontaktować. Na trzy dni przed śmiercią kościelnego zwinęli estebecy i zamęczyli na śmierć. Ja… to widziałem podczas sekcji. Na własne oczy. Ten facet wiedział coś, co ich cholernie interesowało. Znał jakąś starą tajemnicę, coś z historii, gdy tu jeszcze biegały mamuty czy coś w tym rodzaju… — A ty coś wiesz? Krauz się zawahał. — Tylko przeczuwam. Kolega od nas nagrał mi spotkanie z jednym z nich… znał całą sprawę i szepnął mi, że mordercą jest facet z Ołomuńca, Vlastimil Milučký. Miał wtedy pseudonim Czerwony Kapitan… — To brzmi jak Piętnastoletni Kapitan… Czy w tej twojej historii nie namieszał Juliusz Verne? — Golem wyszczerzył zęby. — Odpieprz się! — warknął Krauz, patrząc w stół. — Wiedziałem, że lepiej wam nic nie mówić! Nie wierzycie mi! Debile! — Wierzymy! — łagodził sprawę Vašek, piorunując Golema wzrokiem. — A ty nie podskakuj, Riško! Sam musisz przyznać, że to brzmi jak powieść! Krauz pokiwał głową.

— Wybaczcie, trochę mnie to wytrąciło z równowagi. — Dobra. Co było dalej? — Nic! Już ani słówka nie pisnę! Możecie mnie nawet torturować! — Odejmę ci dwa punkty za nieposłane łóżko! — Idź w diabły! No więc, znalazłem go wczoraj wieczorem. Ma masarnię na rynku, umówiliśmy się naprzeciwko w gospodzie. Ja… — zawahał się. Zniecierpliwiony Vašek przysunął się, a Golem otworzył butelkę. Nalał do kieliszków i żeby nie stracić wątku, szybko przechylił. Dopiero potem ją zakręcił i postawił przed sobą na stole. Vašek zmrużył oczy i przyszło mu do głowy, że gdy Richard skończy opowiadać swoją historię, mogą jeszcze Golema potrzebować… trzeźwego, więc pochylił się i przysunął butelkę do siebie. Golem wytrzeszczył oczy, ale nim padły pierwsze emocjonalne sformułowania pod adresem gospodarza, Krauz kontynuował: — No najpierw żeśmy się obwąchiwali. Chciał wiedzieć, co już wiem i dokąd dotarłem. Był zszokowany, że znam ich pseudonimy i wiem, co robili. I zdruzgotany, że takie dziury są w ich dotychczas nieprzepuszczalnej organizacji i jak jego koledzy paskudnie zeszli na psy. Nie mógł w to uwierzyć. Kończył jeszcze jako zawodowiec, porewolucyjne zmiany przeszły obok niego i był naprawdę szczerze przerażony! Powiedział mi, że z mojego powodu już się z nim kontaktowali i zaproponowali mu powrót. Odmówił… Pewnie dlatego wczoraj zginął. I pewnie dlatego zdecydował się mówić. Już nie chciał kontynuować. Z nimi… kontynuować. Wyjaśnił mi, że był w tajnej grupie Spirituál, zorientowanej na zbudowanie sieci informatorów w kręgach proboszczów i hierarchów kościelnych, z centralą w Pradze. Przypadkiem dotarli do informacji o starym, bardzo cennym skarbie kościelnym. Potem go niedokładnie rozumiałem, że niby w tych poszukiwaniach pomogło gestapo, ich archiwa były punktem wyjścia. Ślady prowadziły do nas, na Słowację. Nie chciał tego rozwijać, a mnie nie przyszło do głowy wpadać mu w słowo i wypytywać o szczegóły. Miałem nadzieję, że się jeszcze spotkamy i to z nim doszlifuję… Skąd mogłem wiedzieć, że zginie za parę minut?! Szkoda, dowiedziałem się zbyt mało, żeby to mogło mieć sens. Przypominam sobie, że… tajemnicę skarbu dziedziczyli depozytariusze z pokolenia na pokolenie i wiązała ich przysięga milczenia, ale grupie Spirituál udało się znaleźć szczelinę. Był nią Klokner… mój kościelny z gwoździem w głowie. Przyjechali z Pragi, a z kolegów w Naszym Mieście zrobili popychadła, nawet się nie zająknęli, o kogo i o co idzie, a wszystko najważniejsze robili sami. Ale nasi nie byli głupi i coś tam wywąchali za ich plecami. Dlatego jestem taki mądry. I u nas znajdą się tacy, którzy chcą skończyć z tamtym i narysować za swoją przeszłością grubą kreskę. Mam takie wrażenie, że chcą mnie wykorzystać, i dlatego skierowali mnie tutaj do was. Ale i ja nie jestem wczorajszy. Na razie tańczę, jak grają, i niech sobie myślą, że jestem dupkiem… na końcu trzaska bicz, przecież zobaczą! Ale to nie ma tu nic do rzeczy… to jest moja sprawa. Najważniejsze jest to, co jeszcze mówił, że wcale nie chcieli zabić Kloknera, był zbyt cenny, aby miał umrzeć, ale po trzech dniach nie wytrzymał i dostał zawału. Zaskoczyło ich to, tego nie brali pod uwagę. Szef szalał. Po prostu było nie do pomyślenia, aby Klokner nie wytrzymał, a oni nic z niego nie wyciągnęli. Aby się wyżyć na jego zwłokach, wbili mu w głowę gwóźdź, a potem wpadł im do głowy genialny pomysł. Żeby się pozbyć ciała, zmusili proboszcza, który zdradził Kloknera, żeby go osobiście pochował pod ich czujnym okiem. Biedak proboszcz podobno tego wieczoru osiwiał i potem długo leżał na psychiatrii, nim wrócił na ambonę. Te łajdaki umiały traktować ludzi, nie ma co! Cała akcja z Kloknerem miała kryptonim Mysterium Ferens, a prowadził ją człowiek o pseudonimie Voltér. Nic o nim nie wiem prócz tego, że pracował w Pradze. Czerwony Kapitan napisał kilka raportów do tajnego archiwum Mysterium Ferens i… nawet sam nie umiał wyjaśnić, po co, ale robił ze wszystkiego kopie. Tak ich wyćwiczyli, nikomu nie wierzyć. Raz dotarł do akt, a ponieważ wtedy jeszcze nie

było kserokopiarek, porobił sobie notatki, a co najważniejsze, sfotografował na mikrofilmie. Wszystko schował i powiedział, że mi to wszystko da. Krauz umilkł. — O rany! — Vašek przełknął ślinę. — Boskie! — przełknął Golem i wyciągnął rękę po butelkę. Vašek chwycił ją i przycisnął do piersi. — Przystopuj! Nie chlej! Myślę, że powinniśmy być trzeźwi… przynajmniej póki nie skończy! Nie dam ci, nie awanturuj się! Riško, mów dalej! — Powiedział, że mi to da. Potem żeśmy się pokłócili. Ja… powiedziałem mu jasno, że nie wierzę w ani jedno jego słowo! Żeby nie robił ze mnie półgłówka! Zawodowy agent taki jak on w taki sposób by swoich nie zdradzał! Niewiele brakowało, a byłby mnie uderzył tam za stołem! Zmusił, żebyśmy siedzieli twarzą w twarz, a potem tylko syczał. Był strasznie rozeźlony. Powiedział, że wie, że już po niego idą. Odmówił współpracy, a tego się u nich nie wybacza. Uświadomił to sobie zbyt późno, ale i tak nie chce wracać. Powiedział, że mnie użyje jako zderzaka. Dlatego wszystko mi powie i da wszystkie notatki. Gdy z tym ruszę, zdemaskuję sprzysiężenie, jakiego w historii nie było, a oni z ręką w nocniku będą mieli dość kłopotów, żeby się z tego wygrzebać, i jego zostawią w spokoju. Chciał, żebym odwrócił uwagę od niego i ściągnął ją na siebie, powiedział mi to prosto w oczy, a… chłopaki, ja mu uwierzyłem! On to mówił poważnie! Chciał mnie im podrzucić jak kość i wcale się z tym nie krył! Ale… wyłożył mi swój plan do końca. Przynajmniej w tym był honorowy! Że mnie tak nie zostawi, będzie stał za plecami i usunie z mojego otoczenia wszystko, co się da i co by mi mogło zagrozić. Niech to diabli! Dopiero wtedy mu uwierzyłem… on… po prostu on… nie zalewał, chłopcy! Powiedział, że zaczniemy od topografii. Ma informacje, że umiem się w tym połapać i wystarczy mi szkic. Narysował plan, jak mam dotrzeć do jakiejś chatki myśliwskiej, zwanej „Rezydencją letnią”, mieliśmy się tam spotkać dzisiaj w nocy, bo wszystko jest tam, nikt o tym nie wie, nawet się nie domyślają, że pod samym tyłkiem mają bombę zegarową! „Rezydencja letnia” to ich konspiracyjna siedziba, idealnie kamuflowana przez miejscowe koło łowieckie. A w domu ma tylko kilka bezwartościowych meldunków, przyniesie je ze sobą jutro. Porozumieliśmy się, ale najpierw chciał wiedzieć, czy również w tej sytuacji jestem gotów prowadzić śledztwo, czy nie boję się ryzyka, a ja pacan mu to obiecałem! Potem stało się coś dziwnego… On się wcisnął w krzesło i długo wpatrywał w przeciwległy róg rynku, w stronę hotelu. Skurczył się, zapłacił, zwyczajnie wstał i powiedział na pożegnanie… powiedział… spadaj, będzie strzelanina… jeden z nas powinien przeżyć… I poszedł do domu. Nie wiedziałem, co mam robić, tyle nowych informacji… Dałem nogę i schowałem się w aucie. Jeszcze je przepatrzyłem, czy nie podminowane. Siedziałem, rozmyślałem i… nie przyszło mi do głowy nic lepszego, niż pójść za nim, poprosić o te meldunki, które ma w domu, i pozwolić mu spokojnie dokończyć opowiadanie całej historii. Gdy tylko podszedłem pod jego drzwi, ktoś je kopnął od środka, zwalił na mnie doniczki, strzelił dziesięć centymetrów od mojej głowy, a… drugi raz nie dostałem w czoło tylko dzięki temu, że się pośliznąłem i upadłem. Trafiłem go w ramię, ale mi zwiał. Milučký został z przestrzeloną głową w przedpokoju swojego mieszkania. Ten pies widział kogoś po drugiej stronie rynku, wiedział, że sprawa zmierza do finału, i nie wezwał mnie na pomoc, chociaż wiedział, że jestem gliną i mógłbym go zadekować. Kurwa, o co tu chodzi, co to za sprawa, dla której są gotowi zabić swojego kolegę?! A on nie zwrócił się o pomoc do policji?! Krauz się wysapał i skwapliwie sięgnął po piwo. I papierosa, żeby mu się lepiej oddychało. Siedzieli zapatrzeni przed siebie. Pierwszy ocknął się Golem. — Ty… a nie byłeś wczoraj przypadkiem w Zlínie w kinie? Krauz cisnął zapałkami. Nie było trudno trafić.

— Spoookój, kawalerka. — Vašek przetarł twarz dłońmi i gwałtownie zabębnił po stole. — Spooookój! Jedno sobie powiedzmy zaraz na początku… Richard, to, cośmy tu usłyszeli, to prawda? Krauz twardo spojrzał mu w oczy. — Prawda! — Na mur beton? — Na sto procent! — W porządku! Od tej chwili ci wierzymy! Więc trzeba to zrekapitulować, powoli, krok za krokiem. Najpierw wczoraj strzelałeś… Jaki masz rewolwer? — Nasz… siedemdziesiątkę. — Zostawiłeś tam łuskę. — Nie. Wróciłem i wziąłem. — Świetnie. To są zalety pracy z fachowcami, nie robią głupich błędów. Widział cię ktoś na korytarzu? — Jeden sąsiad próbował wytknąć nos, ale kopnąłem w jego drzwi… Nie widział mnie… ani nikt inny. — Widziałeś sprawcę? — Nie. — Dlaczego? — Gdy zaatakował przez drzwi, wpadłem na kwiatki, a kiedy strzelałem, był w półobrocie, a ja padałem. To był moment, zaraz potem znikł. Wciąż był w ruchu i ja też, nie zauważyłem niczego szczególnego. Poza tym było szaro. — Gdyby mi tak zeznawał jakiś zasrany świadek morderstwa, to dopiero wziąłbym go w obroty, miałby ze mną! — Tylko spróbuj! — Dobrze, dobrze, tobie wierzę od pierwszego sztychu! Jakeś go nie widział, toś go nie widział! Ale jednak figura, ubranie… — Padałem, wydawał mi się wielki i… szary, zwyczajny. Oni nie noszą na szyi czerwonych chusteczek w kropki… — Dobrze. Z miejsca przestępstwa nie grozi ci więc niebezpieczeństwo. Łuskę zabrałeś. Kryłeś się, odchodząc? — Kryłem. Zwinąłem tablice z jakiegoś żigulaka na osiedlu i przemodelowałem auto nie do poznania. Potem przyjechałem tu. — Gdzie postawiłeś? — Przed bramą. — Debil! Prędko! — Spokojnie, aż tutaj nie sięgną, nie mają nitek. Wszystkie poprzerywałem. — Tylko ci się tak wydaje! Prędko! Wybiegli z domu, wepchnęli samochód na podwórko. Przeszli ulicę aż do hotelu robotniczego i w drugą stronę, na skraj miasta. Było czysto. Gdy znów się spotkali na tarasie, Golem sapał i spływał potem. — Miejmy nadzieję, że nas dotąd nie namierzyli… — Vašek kontynuował śledztwo. Z ochotą przejął inicjatywę. Na posterunku policji w Holešovie nie było takiego zamieszania od czasu okradzenia magazynu broni w szkole oficerskiej. Chłopcy ewidentnie się bawili. Krauz nie. Czuł się jak na przesłuchaniu, a chwilami czekał, aż Golem mu zasunie raz a dobrze, a Vašek nałoży kajdanki. Krauz im jeszcze poradził, aby siedli w trójkącie.

— Auta już nie możesz używać, dopiero jak będziesz jechał do domu, a jeszcze ci je odpowiednio przygotujemy. Teraz o tej ich akcji… dlaczego Mysterium Ferens? Co to jest? — Nie mam pojęcia! Chłopaki, to jest największy problem w tej sprawie. Cała ta historia jest naszpikowana łaciną… i proboszcz, z którym rozmawiałem, pierwszy egzaminował mnie z łaciny, a gdy stwierdził, że coś wiem, przekazał mi wiadomość w formie łacińskiego przysłowia Horacego, i do tego dodał słowa alex argentum. Tylko przypadkiem rozgryzłem z kolegą, że to Alexander Striebro, prawdziwe nazwisko Voltéra. Wciąż tylko łacina, w co nie zabrnę, tam łacina, a ja jestem z tego matoł! — Dlaczego, przecież znasz łacinę, nie? — Golem, ja guzik znam łacinę! Kilka nazw zwierząt, roślin i nieco łacińskich mądrości klasyków. Jak mi powiesz szczupak, wiem, że to Ciprinus carpio, jak powiesz szympans, wiem, że to Pan troglodites… i jeszcze parę innych zwierzątek… Ale nie zasunę ani jednego zdania po łacinie! — No nie bądź taki skromny. O ile wiem, tych zwierzątek i roślinek jest ładnych kilka… setek. — No dobra, ale i tak moja wiedza do tłumaczenia nie wystarczy, a ta sprawa jest rzeczywiście faszerowana łaciną… ale inną, i jest tego więcej, o wiele za dużo! — Na przykład? Krauz się zawahał. Albo im wywali kawę na ławę, albo… — No! — mruknął Vašek. — Na przykład to! — Krauz wyciągnął legitymację służbową i wyjął trzy fotografie. Rzucił je na stół. Oglądali je, przewracając oczami. — I tu jest napisane Mysterium Ferens… — zauważył Golem i podał je Vaškowi. — Pierścień… — mruknął Vašek, drapiąc się pod nosem. — Skąd? — Dał mi go jeden ze świadków całego wydarzenia. Osoba wiarygodna. — Pierścień — wymamrotał znów Vašek i wciąż jeździł palcem pod nosem. Krauz tylko siedział i uświadomił sobie z przerażeniem, że dłonie ma splecione i ściska je między kolanami. Głupia sprawa — debatować z glinami i pozwalać się przez nich przesłuchiwać! Otumanią nawet glinę! A w dodatku to byli kumple! Uwolnił ręce, pobawił się zapałkami i aby nie czuć się tak bezsilnym, zapalił. Od początku świata papieros w ustach przesłuchiwanego znaczył, że śledzie nie są aż tak strasznie wnerwieni. Spokojnie wypuścił dym i wreszcie dotarło do niego, że jest na wakacjach, a nie na posterunku policji. Ulżyło mu. Wstał i wziął piwo z lodówki. — Trzy! — wrzasnął Golem z tarasu. Wrócił, podał im. — Mam plan! — zaszokował ich Vašek, przestając masować nos, i teatralnym gestem rzucił fotografie na stół. — Zaraz, zaraz, moment! — zaprotestował Krauz, bo już mu wróciło poczucie własnej wartości. — Ty masz dwoje dzieci, a Golem planuje sześcioro, przynajmniej tak było w zeszłym roku… — I spojrzał pytająco na Golema. — Zgadza się! Od zeszłego roku nic się nie zmieniło! Może… siedmioro… — dodał z wahaniem. — No widzisz! Siedem! Mam gdzieś twój plan, Vašku! To jest mój problem! Oni strzelają! Powiedziałem wam, w czym rzecz, i tym samym dla was jest po zawodach! Uznajcie to za wakacyjną rozrywkę i… jak powiedziałem, dla was jest po zawodach! To moja rzecz, a zresztą nie jestem sam. Mam partnera, starszego, doświadczonego. Pojadę do domu, naradzimy się,

może tu jeszcze wpadniemy oficjalnie… i… Nie dopowiedział. — I? — nie ustąpił Vašek. — I… chyba tyle. — Ale masz rozeznanie! Kulka ci przeszła dziesięć centymetrów od głowy, druga Bóg wie gdzie, postrzeliłeś faceta, świsnąłeś tablice… szuka cię połowa morawskiej policji, a druga zacznie jutro rano, nie mówiąc o kumplach z państwowej! Oni wszyscy szukają cię już dzisiaj! Więc czemu podskakujesz? Czego chcesz tu sam dokonać?! Albo z tym twoim partnerem za tydzień? Co tu zrobicie? Krauz miał na języku słówko określające ludzkie ekskrementy, ale odebrał kulturalne wychowanie i dlatego wolał się wstrzymać. — Więc widzisz! Naszych rodzin w to nie mieszaj. O ile mi wiadomo, i ty ją masz, i robisz swoją robotę, więc pozwól i nam robić swoją! Mamy trzy głowy na karkach po to, abyśmy twoją sprawę rozgryźli fachowo, bez problemów i w miarę możliwości bezboleśnie! Mój wniosek jest następujący… Golem z niedowierzaniem schylił głowę, a Krauz tylko łyknął piwa. — Na dole w mieście, na rynku, jest muzeum. Pracuje tam pan Barták. Dzisiaj to tylko emeryt Barták, ale jeszcze jakieś pięć lat temu to był pan profesor Barták, z wieloma tytułami naukowymi. Całe życie wykładał na uniwersytecie historię, łacinę, francuski i Bóg wie co jeszcze. Napisał więcej książek, niż wy dwaj razem wzięci przeczytaliście. Jeśli on nie będzie umiał przetłumaczyć tych twoich bzdur i wytłumaczyć związków między nimi, to już nikt! Znamy się z mariasza. Zostawiłem już u niego ze trzy wypłaty, ale trudno i darmo, to fachura! Ma w głowie komputer i pamięta wszystko, liczby, kolory, układ kart, naprawdę wszystko… aż za dużo! Ogra cię do suchej nitki i jeszcze ci powie, żebyś płacąc, był łaskaw się uśmiechać! Dziadyga jeden, drań! Takiego faceta jeszczeście nie spotkali, chłopcy. Chodźmy do niego! Nic nie ryzykujemy, z wyjątkiem jednej białej butelczyny, bo on kocha śliwowiczkę na śmierć i życie… Krauz ukrył twarz w dłoniach i westchnął. — Na śmierć i życie… Ty idioto, lepsze skojarzenia nie przychodzą ci do głowy? — Nie wściekaj się! No dobra, cholernie kocha, żebyś był zadowolony. I weź te twoje fotografie na wszelki wypadek… — A ja wezmę butelczynę… albo dwie na wszelki wypadek… — wyraził gotowość Golem. Wyszli.

40 — TOWARZYSZU GENERALE… Nie stał przy oknie, nie patrzał na góry i nie musiał odwracać się od okna. Byli w suterenie górskiego domku, a na ogromnym stole leżała rozłożona szczegółowa mapa. Zdjął okulary i zaczął je nerwowo przecierać. — Dziękuję, towarzysze! — Zrobił dramatyczną pauzę i każdego zmierzył spojrzeniem. Wszystkich znał osobiście. Od wielu lat. Zeszli się karnie na pierwsze wezwanie, ale nawet, gdy tak stali z twarzami poważnymi i wyrażającymi zainteresowanie, czuł, że robak niepewności i wątpliwości gryzie jego bliskich tak samo, jak jego. Ale jeszcze są. Może wciąż… będą? Zobaczymy. — Jeszcze raz dziękuję, towarzysze! Czasy są trudne. Wypełniacie swoje obowiązki każdy na swoim posterunku, a… to nie są łatwe obowiązki. Ale mamy również zobowiązania wobec starych, niezamkniętych spraw. Dlatego zeszliśmy się tutaj dzisiaj. Akcja Mysterium Ferens ożyła. Stało się coś, czego nikt z nas nie mógł przewidzieć. Sytuacja jest następująca… Proszę, podejdźcie bliżej. Tutaj znaleźli Kloknera. — Stuknął palcem w mapę. — Starszy z nich, Burger, jest na razie wyeliminowany, w szpitalu, młodszy… Krauz chwilowo się ukrył. Rodzina jest pod kontrolą, są w Hagach, kontaktu nie było. Raninec wiedział o kręgu B, ale biorąc pod uwagę jego zdolności do analizy, liczmy się z wariantem, że Krauza informował także o kręgu A. Canis był uśpiony, ale… już będzie współpracował. Nawiązał łączność, zrozumiał. Już nas powiadomił, co przeszło przez niego, i wiemy, że to on kontaktował Krauza z Ranincem. Niestety, Raninec jest póki co poza naszym zasięgiem. Mocno wierzę, że jedynie przejściowo! Teodor przyłapał Krauza w Ołomuńcu na kontakcie z Czerwonym Kapitanem. Kontakt jest świeży, mamy ślad. Krauz się nie maskował i całkiem jawnie wszedł w kontakt. Jeśli celowo, to jest to niebezpieczny przeciwnik, a jeśli przypadkowo, to jest idiotą… — Towarzyszu generale, czy mogę? — Słucham. — Czerwonego Kapitana można by wykorzystać do eliminacji Krauza. Kierowałem nim podczas trzech akcji i wiem, że to klasa… — Nie można wykorzystać! Odmówił współpracy i Teodor już go wyeliminował. — W porządku, nie wiedziałem. Szkoda go. — Szkoda, ale wiedział zbyt wiele, a współpracę odrzucił stanowczo i otwarcie, po głębokim namyśle. Było to z jego strony definitywne! Kontynuuję. Krauz wszczął oficjalne śledztwo, ale teraz jest na urlopie i działa samodzielnie. To może być nasz plus, ale i minus! Zlokalizowaliśmy go trochę zbyt późno, nie wiemy, z kim już nawiązał kontakt i co ustalił. Korzystamy tylko z naszych źródeł i niechętnie muszę przyznać, że zawodzi nas baza, którą miałem za pewną. Tego nie wolno dłużej tolerować. Wy też liczcie się z tym, że zastosuję krzyżową kontrolę. Czy są jakieś uwagi? — Ja! — Słucham. — Towarzyszu generale, w grupie Spirituál nie odnotowano ani śladu nielojalności, kontrola krzyżowa podczas akcji będzie oznaczać ryzyko, że poświęcimy swojego. To jest zbyt skomplikowane. — Jeśli tak, to polegną nowi… przynajmniej taką mam nadzieję! Starzy i doświadczeni wiedzą, co jest grane, i przeżyją. Inaczej się nie da. Ryzyko zdrady jest zbyt wielkie!

Przemyślałem akcję w najdrobniejszych szczegółach. Instrukcje otrzymacie po zakończeniu narady. Po prostu nie możemy sobie pozwolić na prowokatorów i zdrajców w naszych szeregach! Wiecie dobrze, że nas się nie opuszcza! Oni też o tym wiedzieli. Jeszcze jakieś uwagi… nie? Kontynuuję! Krauz pójdzie pierwszy. Wy dopiero za nim. Potrzebujemy go żywego, musi nas doprowadzić do wszystkich kontaktów, a w fazie końcowej musi nam powiedzieć wszystko, co wie. Powtarzam. — Spojrzał na zebranych i długo mierzył ich wzrokiem. — Błąd sprzed siedmiu lat już nie może się powtórzyć! Potrzebujemy go żywego i tak musi zostać, póki się nie dowiemy, co wie. Źródła informacji nie mogą umierać z naszych rąk, to jest niewybaczalne! Krauz to detektor, zostawiamy go na razie na szpicy i pilnujemy go! Dokądś nas doprowadzi. Wszyscy zrozumieli?! Dziękuję! Teraz przyszło mi do głowy, gdy mówimy o kanałach informacyjnych. Sprawdziliśmy, czy rzeczywiście nie wpisał do raportu czegoś ważnego? — Nie, nie sprawdziliśmy. Mamy tylko niepotwierdzoną informację, że na piśmie dotychczas niczego nie sporządził, jego kolega też nie. — Niepotwierdzona nie wystarczy. Poślijcie kogoś, niech to sprawdzi… — Zarządzę, towarzyszu generale! — A teraz analiza. Słucham. — Towarzyszu generale, panowie, analiza. — Mężczyzna stojący bokiem otworzył sztywną teczkę. — Obiekt prowadzony pod pseudonimem Lwie Serce… zakładam… poza protokołem… — Mężczyzna podniósł wzrok znad materiałów i spojrzał na generała. Generał skinął protokolantce. — Poza protokołem! Kobieta w średnim wieku odłożyła pióro i przestała stenografować. Magnetofonu i dyktafonu na naradę z generałem nie pozwoliłby sobie przynieść nikt. Byłoby to samobójstwo, o tym każdy wiedział. Jedyny zapis był stenografowany i tylko w jednym egzemplarzu. Narady kręgu A o najwyższym stopniu tajności z udziałem osób zaufanych można było prowadzić tylko w takiej formie. Notatek nigdy nie archiwizowano, a po zakończeniu narady zostawały u generała na stole. Dopiero wtedy, gdy ocenił je jako nieprzydatne, kończyły w niszczarce. A w czasach improwizacji, jak na przykład teraz, w piecu. Niekiedy dopiero po latach. — Wyjaśniam stosunek obiektu i miejsca ostatniego pojawienia się… Obiekt Lwie Serce studiował w Holešovie na przełomie roku dziewięćdziesiąt — dziewięćdziesiąt jeden. Dwudziestu siedmiu kolegów, dwunastu z Czech, ośmiu z Moraw, siedmiu od nas. Ukończył z odznaczeniem. Ma zawodowe umiejętności operacyjne, perfekcyjną znajomość miejscowego języka i dialektu, świetne wyniki na zawodach strzeleckich, doskonałe opanowanie topografii i improwizowanej orientacji w terenie, ponadprzeciętne dyspozycje fizyczne w biegach na długich dystansach. Biegał półmaraton, wytrzymuje dwadzieścia kilometrów marszobiegu, a potem bez problemów pełni wszystkie czynności. Brak mu tylko treningu przetrwania i treningu sztuk walki. W opinii służbowej, sporządzonej po ukończeniu szkoły oficerskiej, ma wpis o wybitnych zdolnościach. Zna trochę łacinę. Z powodu jego doświadczenia i przygotowania fizycznego przydzielamy go do grupy trudności A dwa. Mężczyźni przy stole zgodnie pokiwali głowami. — Nie bagatelizować, dałbym A jeden — mruknął ktoś. — Nie ma treningu sztuk walki. Wystarczy dwójka — oponował inny. — Kontynuuję, w akademiku dzielił pokój z dwoma chłopcami z Moraw.

41 MĘŻCZYZNA RUSZYŁ W STRONĘ DZIEWCZYNY siedzącej na ławce. Był od niej zaledwie kilka kroków, gdy zaszeleściły krzaki i gałęzie się rozsunęły. Młody człowiek na rowerze górskim zaklął głośno, otrzepał się z liści, przeleciał koło mężczyzny i pruł po bulwarze w stronę miasta. Przestraszył ją hałas, odwróciła się i zauważyła go szybciej, niż chciał. Wstała, odrzuciła papierosa i zmarszczyła brwi. Obiecała sobie, że nie będzie płakać. Nie dało się. Trzymał ją w objęciach, a choć łzy były ostatnim rozwiązaniem, które by w tej sytuacji brał pod uwagę, popłynęły i jemu. — Dość, Martuška, dość. — Wujek, Machata. — Dość, wystarczy. Usiedli. — Jakże wuj wygląda, sama skóra i kości… Czemu wuj nic nie mówił, wysłałabym jakieś pieniądze. — Rzecz nie w pieniądzach, to ten żołądek. — Był wuj u lekarza? — Stale chodzę. — Niech wuj przyjedzie do nas, szwagier jest ordynatorem kliniki internistycznej. — To nieważne, moje serduszko! Nie po to przyjechałaś! Posiedzimy chwilę, dziesięć minut. Potem wstaniemy. Pospacerujemy po bulwarze. Nie musisz się bać, nasi są wszędzie… nie musisz się bać, naprawdę. — Perfekcyjni jak zawsze. — Jak zawsze, kiedy chodzi o ciebie, o was. Trzymał ją za rękę. Stanowili odrażającą, patologiczną parę — zaśliniony wychudzony dziadyga i żwawa trzydziestka, wyglądająca na najwyżej dwadzieścia pięć lat, o figurze gimnastyczki. Pogładził ją po twarzy i otarł jej mokre policzki. — Dobrze, że nałożyłaś chustkę, te twoje wronie piórka tylko niepotrzebnie zwracają uwagę! Co by ci tu… od czego by tu zacząć? Wszystko się zmienia tu u nas… — I u nas, wujku. — Kosztuje mnie to wiele nerwów. — Wujku… — I jeszcze ty komplikujesz! Po co przyjechałaś? Ryzyko jest zbyt wielkie. — Ale przecież tak żyjemy całe życie, wujku. — Ale teraz… — Teraz jak zawsze. — Tak, od czego zaczniemy? Albo, jak to sobie wyobrażasz? — Gdzie jest? — W Holešovie na Morawach, wziął urlop, myśli. — Ma go? — Nie wiemy. Dzwonili do mnie z klasztoru, że wielebny ksiądz Janetka zmarł po ciężkich cierpieniach. Bóg go pokarał i za jego czyn zgotował mu straszny czyściec, ale nasz los w rękach Boga, dziecko moje, więc chyba tak być musiało. Wytrzymał i do końca niczego im nie zdradził i nie dał, więc z pewnością nie miał. Ale przed śmiercią odwiedził go razem ze starszym kolegą ten, o którym ci mówiłem przez telefon, i wielebny Janetka dał mu ostatnią wskazówkę. Nagrali

to na magnetofon, więc usłyszałem na własne uszy bezsensowny koniec cytatu z klasyka — alex argentum… Jak do tego dotarłem, lepiej nie pytaj, moje dziecko, ale musi coś w nim być takiego, skoro Janetka zaufał mu przy pierwszym spotkaniu i zdradził tajemnicę, której mnie nie powierzył całe życie. Być może… nawet nie zaufał, może biedak gonił resztkami sił i miał nadzieję, że tamten zrozumie, że się tego chwyci, a może… była to ostatnia próba tonącego, żeby złapać choćby słomkę, ale… Wielebny ojciec Janetka zawsze wiedział, co robi, a nam nie pozostaje nic innego, jak iść za światełkiem, które do nas wysłał. Umarł, ale ten chłopiec działa absolutnie zgodnie z jego oczekiwaniami! Miejmy nadzieję, że wielebny się nie mylił. Jeśli tak, to będzie katastrofa i kolejne długie lata bez poznania prawdy, a jeśli nie, mamy szansę! Widziałem go, spojrzałem mu w oczy. Widziałem, że pojął. Był u mnie… coś już wiedział, coś mu napomknąłem i ja i… idzie dalej… Dzięki Bogu, idzie dalej, — Więc dlatego przyjechałam. — Nie powinienem dzwonić do ciebie… — Musiał wuj! Wiele spraw ruszyło! Wszyscy to czujemy! Wy tutaj i my tam u nas! Musiał wuj! Niech sobie wuj tego nie wyrzuca, mistrzu! Gdy zwróciła się tak do niego, drgnął i rozejrzał się wokół z niepokojem. — Lepiej chodźmy, przejdziemy się i… Nie nazywaj mnie tak publicznie, już cię tysiąc razy prosiłem. Wstali i rozglądając się niepewnie, ruszyli bulwarem. — Wuj wie, że wszystko zaczyna się od nowa, i dlatego wuj telefonował! Ojciec nie umarł na torturach daremnie! A mój dziadek… co z nim gestapowcy zrobili? Ksiądz Janetka wujowi się wyspowiadał, wiem o tym, wskazał winnego. Jeśli nic więcej, to przynajmniej to wujowi na pewno wyjawił! Dlaczego wuj nie chce mi podać nazwiska mordercy mojego ojca?! — Nie mogę, moje dziecko. A zresztą, co by to dało? Sama nie poradzisz, zostaw to nam! Nie mogę… — Ale nas nie obowiązuje tajemnica spowiedzi, wuj wie. — Wiem. Nie musisz mnie pouczać, moje dziecko, ale… proszę, nie nalegaj. Nadejdzie czas, za chwilę… to już nie potrwa długo, wszystkiego się dowiesz. — Czy to prawda, że główny winowajca ukrywa się pod szatą biskupią? Mojego ojca zabili, zamęczyli, ja będę dążyć do odsłonięcia tajemnicy, mistrzu! — Wiem! Mam nadzieję, że prawdy nie dowiesz się z moich ust, ponieważ do moich uszu trafiła pod przysięgą… — Ale nas nie obowiązuje. — No tak! Już ci mówiłem, żebyś mnie nie pouczała o naszych prawach! — Przepraszam. Z krzaków wychynął kolejny rowerzysta. Stanął przy barierze, poprawiał hamulce. Skontrolował teren przed sobą i powoli ruszył za nimi. Machata obejrzał się i nieznacznie skinął głową. Rowerzysta odpowiedział mu takim samym gestem. Bulwarem z naprzeciwka nadchodziły dwie postacie. Wymieniły spojrzenia z rowerzystą, odwróciły się i ruszyły do przodu, sprawdzić teren kilkaset metrów przed nimi. Na ławce siedział mężczyzna, bawił się z pieskiem. Gdy go minęli, ruszył w przeciwnym kierunku. Machata pomyślał także o zabezpieczeniu tyłów. Chwilę milczeli. Szli bulwarem, ciesząc się sobą. — Mistrzu, jak daleko go dopuścicie? — Musi znaleźć ósmy kamień, potem go izolujemy. — Umrze? — Jeśli to nie będzie absolutnie niezbędne, to nie.

— Jest w niebezpieczeństwie? — Teraz tak. — Możemy mu pomóc? — Już wysłałem naszych, znajdą go w odpowiedniej chwili. A teraz ja chcę cię spytać… po tym wypadku samochodowym… — Poroniłam. Ale jeszcze mogę mieć dziecko… — Gloria tibi, Christe.

42 — DZIEŃ DOBRY, PANIE BARTÁK! — wrzasnął Vašek i machnął na kumpli, żeby weszli. Czekał cierpliwie i kręcił głową, aż go rozbolała szyja. Skądś musiał się odezwać. Muzeum jak na takie małe miasteczko było raczej spore, a teraz latem puste, bo wszyscy chodzili się kąpać. Hol wejściowy odpowiadał Vaškowi echem: — arták… aak… aak… Powietrze było przyjemnie chłodne, pachniało starzyzną. Hol kończył się masywnymi kamiennymi schodami. Po bokach antresole. Przybysze stali w holu, a gdy zrobili parę kroków, drogę zagrodził im wielki niedźwiedź brunatny z łapami nad głową. Krauz wskazał palcem i wymamrotał: — Ursus arctos… Golem podszedł bliżej i na mosiężnej tabliczce u nóg drapieżnika przeczytał nazwę. Zgadzało się, więc tylko pokręcił głową. — Paaanie Barták! — wrzeszczał Václav i z zadartą głową czekał na odpowiedź. Gdy się tak wiercił, wpadł na rybę. — Bydlę. — Nie, to rekin młot… Sphyrna zygaena… — zauważył Krauz. Golem przyjrzał się, odczytał tabliczkę i z wyrzutem zerknął na Vaška. — O rany, on naprawdę jest z nimi wszystkimi na ty! Zniecierpliwiony Vašek tylko machnął ręką, bo już od dawna o tym wiedział, i twardo wołał kompana od mariasza: — Paaanie Bartáák! — Kto tak wrzeszczy?! Zamknięte! — dobiegło z górnego piętra i siwa głowa wychyliła się zza balustrady. — Zostawił pan otwarte drzwi. — Aaa, to ty, pewnie zapomniałem zamknąć. Po co tu leziesz?! Mam furę roboty! Aaale przywlokłeś kumpli… no, jak już tu… pogramy sobie w kierki. A czy w ogóle mają kasę? — Nie mają, to są gliny, panie Barták… — To mamy nieczynne! Przyjdźcie we wrześniu. — Nie przychodzimy na mariasza ani na zwiedzanie. — No to zupełnie nie widzę powodu, żebyście mi zawracali głowę. — Ja widzę! Ten mój kolega ma ciekawe fotki i chciałby pana o coś spytać! — Fotki? Blondynki czy brunety? — Te są grzeczne! A skoro już o tym mowa… jeszcze mi pan nie oddał tej kasety wideo. — Bo mi się wideo zepsuło. — Mówiłem panu co najmniej sto razy, że nie można tego oglądać w kółko, każde wideo ma bezpiecznik termiczny! — Mądry… teraz… więc przyjdź mi naprawić tę diabelską maszynę i kiedyś może ci oddam — seplenił starzec. — Zdarte — wymamrotał Václav, a oni tylko śmiali się w kułak, ubawieni. Głowa starca znikła, a nad schodami rozległo się dudniące: — No gdzie jesteście?! Ruszyli biegiem na górę. Przywitał ich na półpiętrze. Prawdziwy starszy pan w jasnoniebieskim fartuchu do ziemi. Trzymał w ręce kamień, żeby wyglądało, że jest

zapracowany. — Aaaa, jakiś unikat archeologiczny? — Krauz próbował nawiązać kontakt. Pan profesor zdziwiony zmarszczył czoło, potem do niego dotarło i spojrzał niechętnie na kamień. — Nieee, dzieci wrzucają, gdy ich nie chcę wpuścić, kiedy tylko im się zachce. Bąki… — I położył go na brzegu stopnia. — Gdy będziecie wychodzić, możecie go wyrzucić. — A… tamten? — Golem wskazał gablotę po przeciwnej stronie podestu. — To jest próbka złotonośnej żyły z Gór Kremnickich. Gorąco proszę nie dotykać i nie wyrzucać w ciągu najbliższych dwóch, trzech lat. — I karcąco pogroził palcem o pół metra wyższemu drągalowi. — On tylko żartował — łagodził Václav. — Jeśli chodzi o mariasza, chciałem powiedzieć o złoto, żarty na bok — mamrotał muzealny starzec, prowadząc ich korytarzem do gabinetu. Rozsiedli się w ogromnych skórzanych fotelach wokół małego tureckiego stolika. Zamiast fajki wodnej leżała na nim talia kart, stała srebrna taca z kieliszkami ustawionymi dnem do góry i karafką z wodą. Golem pogrzebał w reklamówce i postawił na tacy gościniec. Starzec ożywił się. — No to co innego! — Poodwracał kieliszki i energicznie zatarł dłonie jak przed pierwszym ruchem. — Czyj ruch? — Mój! — zgłosił się na ochotnika Václav i nalał wszystkim. Krauz z nieskrywanym zainteresowaniem rozglądał się i nie mógł wyjść z podziwu. Gdzie spojrzał, same kurioza. Kolekcje motyli i chrząszczy, wypchane zwierzęta od początku świata, kamienie porozkładane po stołach. — No to pod co? — spytał staruszek. — Pod nas — zaproponował Golem. — Wejdź do żywota mego i nie wyczyniaj paskudztw… — przymówił się profesor do kieliszka i opróżnił go energicznym ruchem. Ani się nie wzdrygnął. Mlasnął. — Bilet wstępu został przyjęty. Witajcie, panowie, na dzisiejszym zwiedzaniu. W czym rzecz? Krauz przysunął się bliżej, a Václav z Golemem jemu pozostawili prezentację. — Nazywam się Krauz, Richard Krauz. — Policjant? — Detektyw. — Wspaniale. — Z wydziału zabójstw. — Jeszcze lepiej. Dobrze, że nie z obyczajówki. — I prowadzę śledztwo, sprawę jednego morderstwa, którego… jakby to powiedzieć… no po prostu, niektóre okoliczności są jakieś dziwne i wskazują na przeszłość… głęboką przeszłość, a Václav wpadł na pomysł, żeby poradzić się pana, bo podobno w tym województwie nie ma większego specjalisty. — Powiedział, w województwie?! — Nooo. — Chciałeś powiedzieć w Europie, nie?! — Starzec przeszył Vaška spojrzeniem. — Oczywiście, że w Europie. Ja mówiłem, że w Europie, panie profesorze, tylko Richard źle zrozumiał. — Ach tak! — Gospodarz wyszczerzył zęby.

To samo zrobili pozostali. Emerytowany profesor był kpiarzem, a Krauz bardzo to lubił. Wiedział, że wystarczy wejść na jego falę i z pewnością się dogadają. Dlatego starał się nie wpadać mu w słowo. Po prostu musiał wytrzymać i skupić się bardziej na swoim wyjaśnianiu, żeby powiedzieć wystarczająco dużo, lecz nie wszystko. — Nie ma większego specjalisty od pana i dlatego przyszliśmy pana poprosić o pomoc. Mam trzy fotografie jednego… eksponatu i byłbym wdzięczny, gdyby zechciał pan się im przyjrzeć i powiedzieć, co to jest, oraz objaśnić napis. Wyjął z legitymacji fotografie i podał je profesorowi. Staruszek z trudem poprawił się w fotelu i zerknął na pierwszą. Uśmiechnął się. Włożył okulary wiszące na łańcuszku i pobieżnie przejrzał pozostałe. Rzucił je na stół wysokim łukiem, jakim się wyrzuca siódemkę i ósemkę jednego koloru, kiedy gracz szykuje się do atutowania. — Vaško, nigdy ci to nie przejdzie? Znów czytałeś którąś z moich ostatnich książek? I jeszcze namówiłeś kolegów na taką zabawę? Taki nieudolny falsyfikat rozpozna nawet amator, dla mnie to jest kaszka z mlekiem! Jeśli mieliście ochotę na kieliszeczek i pogaduchę, nie musieliście wymyślać bajek o morderstwie… a ja dureń przez chwilę wam wierzyłem! Zagraliście to dobrze, z początku naprawdę dałem się nabrać! Więc wsadźcie to sobie gdzieś i bierzemy się do tych moich obrazków. Partyjkę, dwie? Gapili się, nie mogli ochłonąć. Profesor był rozbawiony, oni siedzieli jak cielęta, Krauz nawet nie zamknął ust. Starzec zesztywniał i przestał szczerzyć zęby. — Ale dość już tego przedstawienia, panowie! Ja naprawdę nie dam się nabrać! — Na co? — ośmielił się Krauz. Profesor spojrzał mu zimno w oczy. — Naprawdę chce mnie pan rozzłościć? — Ależ nigdy byśmy… nigdy bym sobie na to nie pozwolił! Ja… to myślę śmiertelnie… proszę wybaczyć ten wyraz u detektywa… poważnie, panie profesorze! Staruszek zdjął okulary i pozwolił im zwisnąć na piersiach. Oparł się powoli, głowę przekrzywił na bok. Ostrożne i niepewne spojrzenie przeniósł na Vaška. — Kiedy czytałeś książkę Milities Templi? — Chyba nigdy. — A Rycerzy Świątyni Salomona? — Zaraz potem. — Czytałeś w ogóle coś oprócz Piętnastoletniego kapitana?! — Wyspę Skarbów — jęknął cicho, jakby się wstydził. — No to z innego końca! Panie, hmm… — Krauz. — Krauz! Czy to aby nie jakiś dowcipas? Nie próbujecie grać ze mną w durnia? — Absolutnie nie! — Naprawdę nie! Mamy zbyt wysokie karty, panie profesorze! — przytaknął Václav. Starzec szarpnął się do przodu. — Dawajcie to! Krauz podsunął mu fotografie. Złapał je i gwałtownie nałożył okulary, jakby chciał im zademonstrować, że robi to po raz ostatni, a potem nastąpi już tylko wyrzucenie na twardy miejski bruk. — Będę zadawał pytania. — Słucham. — Ale koniec dowcipasów! Głos miał twardy i władczy jak za dawnych czasów na uczelni.

— Zgoda, chociaż dotychczas żadnych nie było… — To pan fotografował?! — Nie! — Skąd pan je ma? — Kazałem sporządzić zdjęcia tech… znaczy kolegom. — Kazał je pan sporządzić?! To znaczy, chce mi pan wmówić, że ten pierścień i ośmioboczną drewnianą kasetkę widział pan na własne oczy?! — Widziałem! Miałem je też w rę… — Miał je pan w rękach?!! — Miałem! — Skąd? Kto panu dał?! — No… Starzec czekał. Zrozumiał, że tak łatwo się tego nie dowie. — No więc dobrze! Skąd pan jest? Mam ucho do języków, a w tym pańskim słyszę obcy! Pan jest nietutejszy, chociaż mówi pan całkiem nieźle. — Jestem z Naszego Miasta. — Taaak! Nasze Miasto! Domyślałem się tego… że poszli na wschód…! Ja to… Wstał i nerwowo ruszył do drzwi. Opanował się i podszedł do okna. Ale że nie znalazł tam tego, czego szukał, wrócił do nich. — Czy wiecie, co to znaczy?! — Nie czekał na odpowiedź. — Co to by znaczyło… Ucichł, zamyślił się. — Jeszcze jedno pytanie. — Usiadł powoli. — Czy tego, co panu to dał, zabili? Prowadzi pan śledztwo w jego sprawie? — Niezupełnie, zabili go w osiemdziesiątym piątym, a ja ten pierścień widziałem przed kilkoma dniami. Nie on mi go dał bezpośrednio, ale trafił do moich rąk przez pośrednika… ale poza tym zgadza się, prowadzę śledztwo w sprawie jego zamordowania. — Czy ten zamordowany przechowywał u siebie pierścień przez dłuższy czas, czy też dostał mu się również przypadkiem? — Wygląda na to, że bardzo długo. — Znakomicie! Nie myliłem się! — zawołał i aż się poderwał. — Właściwie… — dodał z żalem — to straszne! Kolejny Mysterium Ferens nie żyje… i akurat ósemka… Tym razem zdumiał się Krauz. — Mysterium Ferens to człowiek? — Oczywiście, przecież jest reprezentantem… — Reprezentantem?! — zdumiał się również Golem. — Ósemka?! — dołączył Václav. Profesor odsunął się. Machnął ręką w powietrzu. Sapał i przecierał okulary. Nie spuszczał oczu z trzech fotografii rozłożonych na stole. — W ten sposób daleko nie zajedziemy. Chyba muszę wam to wyłożyć od samego początku. — Przydałoby się — przyznał Golem. — Ale co dla was jest początkiem? Czy wiecie, co to był Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona? — Chyba nie, nie wiem — przyznał Václav. — A templariusze? — Coś tam słyszałem, tysiąc lat temu walczyli z muzułmanami zdaje się — bełkotał Krauz. — Niedokładnie i zbyt lakonicznie. Daję panu trzy z minusem, proszę przyjść za dwa tygodnie… powiedziałbym jeszcze pięć lat temu. Teraz mogę już tylko dać sobie spokój

i zdumiewać się, jaki świat jest mały i jak historia potrafi się powtarzać! To nie do uwierzenia! Niech pan chwilę poczeka, muszę ochłonąć… Golem skwapliwie nalał mu na ochłonięcie. Profesor ochłonął, przetarł okulary i wstał. Rozejrzał się i bezbłędnie skierował pod ogromną szafę ze starymi książkami. Ujął się pod boki i podniósł głowę. — Gdzieś tutaj… powinna być… Aha! Jest! Proszę. — Pokazał palcem. Golem się wyciągnął i z górnej półki zdjął książkę, do której profesor potrzebowałby drabiny. Z rzeczy rozrzuconych na stole wygrzebał lupę i wrócił do stolika. Kartkował, szukał. Wreszcie otwartą podał Krauzowi wraz z lupą. — Tu! — stuknął w górny obrazek. Krauz oglądał fotografię ciemnego, niemal czarnego drewna. Deska oheblowana z dwóch stron, a z pozostałych wyłamana z jakiejś całości. Brzegi poszarpane jak szczątki okrętu. W desce wyryty krąg, ale niepełny. Fotografia była mała. Wziął lupę i uniósł brwi. Było to powiększenie kręgu wyrytego na jego pierścieniu. Te same litery: AMC. Brakowało części napisu Mysterium Ferens. Różnica była tylko w liczbie rzymskiej. Na desce była rzymska czwórka. Na jego pierścieniu rzymska ósemka. Poza tym podobieństwo z pewnością nieprzypadkowe. Krauz podał książkę niecierpliwemu Golemowi. Kiedy oglądali, profesor jeszcze raz się rozpromienił i badawczo patrzał na Krauza. — Pan mi nie wierzy? — spytał, gdy zauważył spojrzenie profesora. — To zbyt nieprawdopodobne, aż nie do wiary… Poświęciłem całe życie badaniom spuścizny dawnych rycerzy, nie osiągnąłem niczego, a pan w kilka dni zdobył klucz od tajemnicy, za którą uganiają się całe pokolenia historyków, zawodowych poszukiwaczy i… wszystkich możliwych przybłędów. — Doceniam, panie profesorze, że nie próbuje pan ze mnie wydusić wszystkich szczegółów, chociaż widać, że jest pan napięty jak struna… — Przyznaję. — Ale ja w tych okolicznościach naprawdę nie wiem, co mogę powiedzieć! Byłoby mi przykro, gdyby mi pan nie wierzył, ja naprawdę traktuję to poważnie. — Wierzę, ja panu w zasadzie wierzę. Chodzi o to, żeby i pan mi uwierzył, gdy skończę. — To niech pan zaczyna. — Jakby tu… czterdzieści pięć lat wykładałem historię, średniowiecze to było moje hobby. Krucjaty i dzieje zakonów rycerskich… więcej niż hobby! Fascynowały mnie swoją organizacją i doskonałością, aż niewiarygodną na tamte czasy. Ale wy nie macie o tym zielonego pojęcia, a temat, rozłożony na trzy semestry, mam wam wyłożyć w godzinę! No więc mam przed sobą zadanie, z którym się jeszcze nie zetknąłem, a właściwie tylko raz… po wojnie… ale… — Po wojnie? Drugiej? — A której? Trzydziestoletniej?! Aż taki matuzalem znowu nie jestem! — Nie! Nie to miałem na myśli, ale to by mi się zgadzało z kalendarzem. Ten pierwotny właściciel pierścienia pojawił się u nas wkrótce po wojnie, był już dorosły. — Ciekawe, bardzo ciekawy zbieg okoliczności. — Spojrzał na Krauza. — Ale byłbym mądrzejszy, gdybym ten pierścień mógł wziąć do ręki i go przebadać. — Chyba się nie da, panie profesorze. — Spodziewałem się tego… ale skoro nie ma pan pojęcia, co panu wpadło w ręce, to nie posunie pan sprawy, rzecz jasna, od strony zawodowej. Odłożyli książkę i rozsiedli się wygodnie w fotelach. — Słuchamy, panie profesorze — uśmiechnął się Vašek. — Spróbuję od roku… roku tysiąc dziewięćdziesiątego dziewiątego.

— O rany! Mam tylko tydzień urlopu! — jęknął Golem. Nikt się nie roześmiał, zignorowali go. — Pierwsza krucjata zakończyła się triumfem, rycerze krzyża oswobodzili Ziemię Świętą od muzułmanów. Zdobyli także Jerozolimę, powstało Królestwo Jerozolimskie. Żebyśmy się rozumieli… jesteśmy na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, dzisiejsza Palestyna, Izrael i… — Wiemy z grubsza, gdzie jesteśmy — odezwał się Krauz. — Wspaniale! Przynajmniej coś wiecie. Ale nie wiecie tego, że natychmiast zaczęły się problemy. Średniowieczne państwa feudalne nie znały regularnej armii. Na wypadek wojny armię formowano z wasali ówczesnych szlachciców, a ci ją również finansowali, królewskie szkatuły bowiem były na ogół wyczyszczone. Po zakończeniu pierwszej krucjaty Ziemię Świętą zalały tłumy pielgrzymów, wielu z nich chciało tam osiąść na stałe, ale nie było siły, która mogłaby ich bronić przed nieustannymi najazdami niewiernych. Po prostu nie istniała armia, która zagwarantowałaby w tym rejonie pokój i ład. Ten żałosny stan trwał dokładnie dwadzieścia lat. W tysiąc sto dziewiętnastym roku francuski szlachcic Hugo de Payne podjął się ochrony wierzących w Ziemi Świętej i zgromadził wokół siebie ośmiu najwierniejszych szlachciców, którzy zaczęli werbować najemników. Sam Hugo nie był majętny i wiedział, że bez poparcia Kościoła najemników nie opłaci, więc zmienił taktykę. Odwołał się do uczuć papieża i z pomocą rycerza Bernarda z Clairvaux dopięli tego, że w tysiąc sto dwudziestym ósmym roku na soborze w Troyes ich prywatny związek laickich wojowników został uznany za religijny zakon rycerski. A teraz o nazwie, którą sobie nadali. Hugo zwrócił się z prośbą do króla jerozolimskiego Baldwina II, aby im oddał jakiś obiekt w stolicy, wyjaśniając mu cel i funkcje ich zakonu. O tym, jak z ich przybycia ucieszył się Baldwin, niech świadczy honor, jaki ich spotkał. Baldwin powierzył im południowowschodnie zbocze Góry Świątynnej w Jerozolimie, na którym stały resztki Świątyni Salomona, dokładniej mówiąc, jego drugiej wersji, którą zrekonstruował judejski król Herod, a którą tak fatalnie zdobyli i zniszczyli Rzymianie w siedemdziesiątym roku po Chrystusie. Ale to nic… Hugo ze swoimi żołnierzami osiedlił się na miejscu dawnej świątyni, a że świątynia to po łacinie templum, więc zaczęto mówić na nich templariusze. Oficjalnie Kościół przyjął ich jako Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona. Gdyby to was zainteresowało i szukalibyście po bibliotekach, znajdziecie ich też pod nazwami Milities Templi albo Fratres militiae Templi… wszystko jedno, wciąż mówimy o tych samych. A… teraz jestem w kłopocie… powinienem wam wyjaśnić, jak się do zakonu wstępowało, jaką mieli tytulaturę, jak… Boże! Tysiąc spraw! Ale rzeczywiście siedzielibyśmy tu dwa tygodnie… Przynajmniej jedno spróbuję… oni kopali i budowali na ruinach Świątyni Salomona, stali się wolnomularzami… — Loża wolnomularska! Czysta mafia! — rozpromienił się Vašek, aby sprawić przyjemność profesorowi. — No, wolałbym nie w ten sposób. Wystarczy, jeśli powiemy, że przebudowali świątynię, i choć to zabrzmi jak nieistotny fakt, ma to wielkie znaczenie. Wrócimy do tej sprawy, kiedy będziemy mówić o ich upadku. Nalał z karafki, upił i westchnął zadowolony, choć była to jedynie czysta woda. — Ale to dopiero później. Templariusze byli świetnymi wojownikami, podjęli się niełatwego zadania chronienia pielgrzymów, miasta, oaz, szlaków handlowych, krótko mówiąc, całego Bliskiego Wschodu. Muzułmanie nigdy nie pogodzili się ze stratą wschodniego wybrzeża Morza Śródziemnego i nieustannie podejmowali wyprawy wojenne. Templariusze zwyciężali w jednej bitwie za drugą, a ich sława szerzyła się na całą Europę. Władcy, szlachcice, dostojnicy kościelni zaczęli im słać cenne dary i pieniądze na pomoc w walce o świętą sprawę. Do radykalnego

przełomu doszło, gdy papież Innocenty II wydał bullę, która uprawniała templariuszy do swobodnego przekraczania wszystkich istniejących granic, zwalniała od podatków i wyjmowała spod jurysdykcji jakiegokolwiek władcy z wyjątkiem papieża. Tym samym znacznie poszerzył ich prawa. Nawet się nie spodziewał, jaką poruszył lawinę. Templariuszy potrzebowano już nie tylko na wschodzie, ale kupcy i szlachcice chcieli, by eskortowali ich statki handlowe na zachodzie, ponieważ na żaglowce z banderą templariuszy nie ośmielali się napadać żadni piraci. Szlachcice europejscy prosili ich o ochronę swoich majątków i gotówki w dalszych podróżach. Wyglądało to tak, że szlachcic francuski, wędrujący na wschód, nie musiał już wypychać kieszeni mieszkami pełnymi złotych monet, które były jedynie magnesem dla łupieżczych hord, lecz po prostu składał odpowiednią kwotę templariuszom w Paryżu, ci wystawiali mu pokwitowanie, a gdy z nim stanął w Jerozolimie, miejscowi templariusze wymienioną sumę bez problemów wypłacali. Drobiazg, powiecie. Lecz templariusze stali się w ten sposób pierwszymi bankierami w Europie, wymyślili weksle na okaziciela, co w tym czasie znali jedynie Chińczycy, nikt inny! Za ochronę majątku pobierali, rzecz jasna, odpowiednie opłaty i… ich majątek rósł. I mir. Szlachcice uważali za honor, jeśli do swego zakonu przyjęli ich synów, wnuków, zięciów, a templariusze już nie byli bandą żołdaków pozbieranych z ulicy, to był kwiat ówczesnej Europy. I nie zapominajmy o bitwach — nieustannie walczyli i umierali w pierwszych szeregach. Cześć i sława! Tacy byli templariusze u szczytu swej potęgi! Jednak na tym świecie nie ma nic wiecznego. Pewien mądry filozof powiedział, że wszystko, co człowiek ma, kiedyś straci. Trwało to dwieście lat. W trzynastym wieku templariusze posiadali wszystko, co tylko możliwe. Panowali na wodzie i lądzie. W Europie mieli ponad dziewięćset punktów oparcia. Ich infrastrukturę tworzyły tak zwane komendy, były to grody, zamki, majątki ziemskie, oszańcowane posterunki… Byli doradcami finansowymi na dworach królewskich i książęcych, zarządzali siecią banków, flotą, mieli hodowle koni, całe wsie, miasta… straszne! W tym czasie była to absolutna oligarchia finansowa! A potem stało się. W tysiąc dwieście dziewięćdziesiątym pierwszym roku na czele wojsk muzułmańskich stanął genialny strateg Saladyn, któremu udało się zgromadzić niewiarygodną liczbę jeźdźców ze wschodnich pustyń, gotowych zjednoczyć się pod jego komendą. Wypchnął templariuszy z Ziemi Świętej, a później z ostatniego miasta portowego Akry, i tak skończyło się panowanie chrześcijan nad Bliskim Wschodem. Był to okres niewyobrażalnych masakr. Ludność cywilna, w tym także kobiety i dzieci, traktowana była jak wrogowie i tysiącami ginęła. Templariusze też walczyli do ostatniego tchu, ale się nie ostali. Wschód był znów muzułmański. Templariusze stracili terytoria i swoją rację bytu. Nie wypełnili zadania, które im powierzono i do którego byli właściwie powołani. Od króla angielskiego Edwarda II, zresztą wielce im życzliwego, kupili Cypr, ale miejscowa ludność ich nie przyjęła. Pozostała im jedynie Europa, ale bez konkretnego oparcia, a wtedy król francuski Filip IV, zwany Pięknym, pokazał, co potrafi. Tak… jeszcze jednego, chętnie… dziękuję, Vašku. Profesor wypił i otarł pot z czoła. Pracował intensywnie, zmagał się z tematem, pod spoconym czołem rozgrywało się przed nim całe średniowiecze, a oni milczeli, żeby nie stracił wątku. — I jego kanclerz Guillaume de Nogaret. Jedna kanalia większa od drugiej! Wyczekali, co po klęsce templariuszy na wschodzie będzie dziać się u nich na zachodzie, a gdy widzieli, że potęga i bogactwo templariuszy rośnie, zaatakowali. Pytacie, dlaczego? Dlaczego chrześcijanin napadł chrześcijanina? No bo złoto jest szatańskim metalem. Niektórych monarchów straszyło nawet po nocy. Filipa IV też! Był władcą najpotężniejszego wówczas państwa europejskiego, ale na prowadzenie wojen i funkcjonowanie całego aparatu państwowego potrzebował wciąż więcej i więcej pieniędzy. Podatków nie starczało. Pożyczał. Najwięcej od templariuszy. Lecz… oni

w tym czasie byli mistrzami transakcji handlowych i gdy stwierdzili, że król nie jest w stanie spłacać swoich długów, pewnego dnia powiedzieli mu stop! Królowi Francji! Cóż za bezczelność! On ma świecić gołym zadkiem, a oni będą się kąpać w złocie?! Przenigdy! Wymyślili z Nogaretem diabelski plan. Pominę przepychanki z ówczesnym papieżem Bonifacym VIII, przeskoczę cały rozdział o przygotowaniach planu Filipa, bo to szczegóły, które by nas doprowadziły do kolejnych szczegółów i dygresji… Wystarczy, jeśli mi uwierzycie, że Filip IV oskarżył templariuszy o kacerstwo, homoseksualizm, plucie na krzyż, spożywanie szczątków zmarłych, spiskowanie z muzułmanami, obcowanie z diabłem i wiele innych najcięższych zbrodni. Tajną listę oskarżeń rozesłał wszystkim ówczesnym władcom. Z papieżem nie miał już problemów, ponieważ po śmierci Bonifacego VIII i jego następcy Benedykta IX na tron papieski wstąpił kardynał francuski Bertrand de Goth, przyjął imię Klemensa V i przeniósł się do francuskiego Avignonu. Pozostawał pod całkowitym wpływem króla francuskiego. O papieżach mówię wam dlatego, że na początku wyjaśniłem, że templariusze nie podlegali żadnej innej władzy poza papieską, Filip dobrze o tym wiedział i się z tym liczył. Akcję zaplanował na piątek trzynastego października tysiąc trzysta siódmego roku. Od tego czasu piątek trzynastego uważa się za dzień nieszczęśliwy, pełen niepowodzeń i udręki. Król Francji Filip IV rozkazał tego dnia królewskiej policji aresztować wielkiego mistrza zakonu templariuszy i wspólnie z innymi mistrzami uwięzić go w Paryżu. Wydał rozkaz torturowania tych wszystkich, którzy próbowaliby stawiać opór. Listami wezwał wszystkich władców, aby tego dnia zrobili to samo z templariuszami, żyjącymi w ich krajach. Tysiące ich skończyło w więzieniach, a papież nie zareagował, a dokładniej… jakby to… musiałbym wam wyjaśnić kolejne intrygi i zależności, a to by było przydługie… Krótko mówiąc, templariuszy aresztowano i uwięziono. Wielki mistrz… czy już wam wyjaśniałem, że na czele zakonu stał wielki mistrz, a jego najbliższych współpracowników zwano mistrzami? Nie? Więc teraz wam to mówię! Wielki mistrz Jacques de Molay… po naszemu Jakub de Molay… i jego najbliższy dostojnik zakonu Geoffroy de Charnay, przetłumaczcie to sobie jak chcecie… byli torturowani… jak setki innych, a później spaleni na placu w Paryżu w tysiąc trzysta czternastym roku. Profesor westchnął ciężko, a Vašek natychmiast zauważył, że należy uzupełnić płyn. Szybko nalał i podał też szklankę wody. Profesor uśmiechnął się z wdzięcznością i wypił. Vašek chciał mu zaimponować swoją wiedzą historyczną. — A więc mieli coś wspólnego z Janem Husem, czyż nie? — Vašku! Rany boskie! Spalenie mistrza Jana Husa… tysiąc czterysta piętnaście! A my jesteśmy dopiero na początku czternastego wieku! — jęknął profesor. Golem, chcąc ratować sytuację, zagadał. Ofuknął Vaška. — Cicho siedź, nieuku! Nie wiesz, kiedy spalono Jana Husa?! W tysiąc czterysta piętnastym! Widzisz?! Ja to wiem z głowy! Siedemnasty wiek… Profesor oblał sobie szaroniebieski fartuch. — A… pierścień? — zaczął nieśmiało Krauz. — Ja go tam dotychczas… przepraszam… nie zauważyłem! — Bo to była ledwie połowa wykładu, chłopcze! — Aha… więc to najważniejsze będzie dopiero teraz. Jeśli wolno poprosić o kartkę papieru i ołówek. Profesor chętnie wstał i podał mu, o co prosił. — Wreszcie jeden inteligentny policjant — mamrotał. — Miałem nadzieję, że w końcu przyjdzie to panu do głowy, i nie rozczarowałem się! Proszę bardzo, notuj pan, nie lubię opowiadać tylko tak, na wiatr! Krauz uśmiechnął się triumfalnie do przyjaciół. Golem wywalił język, Vašek postukał się

w czoło. Profesor podniósł wzrok do sufitu i energicznym ruchem poluzował krawat. — Dzieci moje, kto wam dał szkolne świadectwa? — jęknął. — Słuchamy! — zachęcił go Krauz. — Zauważyliście daty? — Ja… nie… — zawahał się Golem. — Dobrze! Nie martwcie się! Przypomnę! Mistrzów zakonu aresztowano trzynastego października tysiąc trzysta siódmego roku, ale spalono ich dopiero osiemnastego marca tysiąc trzysta czternastego! Przy czym nie cały czas byli uwięzieni… Wypuszczono ich, ale dozorowano. Na zmianę przebywali w więzieniach i na wolności… względnej! Co robili siedem lat? A przede wszystkim: gdzie się podziało ich złoto? Celowo mówię złoto, bo słowo tajemny skarb budzi we mnie odruchy wymiotne! Odpowiedź jest prosta… łamali sobie głowy, jak przekabacić Filipa i uratować ze złota, co jeszcze się dało! — Czy złoto ma związek z żelaznym pierścieniem? — zapytał najinteligentniejszy policjant w zespole. — Słusznie, chłopcze, czyli… panie Krauz! — Niech pan zostanie przy chłopcu, aby się pan nie mylił. — Świetnie, chłopcze! Zgadzam się z twoją uwagą, chłopcze! Złoto ma związek z pierścieniem! Do tego spostrzeżenia doszedłem ja i kilku moich zagranicznych kolegów po wielu latach badań, niestety, brakowało nam dowodu, dopóki… ty się nie zjawiłeś… — Ja przecież nie mam żadnego dowodu! Profesor splótł dłonie na brzuchu i ciągnął swobodnie. — Więc słuchaj… i notuj! Papież Klemens V wezwał Wielkiego Mistrza Jakuba de Molay do Avignonu gdzieś latem tysiąc trzysta siódmego roku, kilka miesięcy przed aresztowaniem. Pierwsze oskarżenia były już wniesione i król francuski nalegał na papieża, aby templariuszy wykluczył z Kościoła jako kacerzy. Papież musiał mieć w całej sprawie jasność i chciał porozmawiać z Jakubem w cztery oczy. Nie wierzył królowi i jego oskarżeniom. Nikt nie wierzył królowi, a większość królów i szlachty traktowało zabiegi o oczernienie templariuszy jedynie jako intrygę, której źródłem była wiadoma zła sytuacja królewskiej kiesy i jego osobiste długi u templariuszy. Jakub de Molay ufał papieżowi, najwyższemu obrońcy ich zakonu, i przybył do Avignonu w eskorcie dwustu osiemdziesięciu rycerzy. Papież się przeraził i wytknął wielkiemu mistrzowi jego ogromną, uzbrojoną świtę, którą król mógł potraktować jako prowokację i próbę przeciwstawienia się jego potędze. Potem przerażenie papieża niewspółmiernie dużym oddziałem minęło, gdy Jakub wyjaśnił mu przyczynę. Powinniście przeczytać zapiski kronikarza Bartłomieja z Avignonu, kronikarzy króla Filipa IV i kronikarzy… no… musielibyście studiować pięć lat, aby wychwycić i pojąć wszystkie zależności, ale ja wam w tym pomogę! Historycy udowodnili, że Jakub de Molay przybył do papieża z ogromnym uzbrojonym oddziałem tylko z jednego jedynego powodu. Aby okazać swą lojalność Kościołowi i swoje bezgraniczne zaufanie do urzędu papieskiego, Jakub stawił się także z wozami pełnymi skrzyń. To były solidne skrzynie, zbite z prawdziwych bawarskich dębów, okute czarnym hartowanym żelazem. W nich był… było… złoto templariuszy! Prawie całe złoto ówczesnej Europy! Papież osłupiał, widząc to niezmierne bogactwo, i jedynie utwierdził się w przekonaniu, że templariusze to ludzie niewinni i szczerzy, oddani Kościołowi i jego stolicy… chciałem powiedzieć tronowi! Jakub mu to wszystko ofiarował na pożytek Kościoła i oczyszczenie dobrego imienia templariuszy. Lecz polityka… to paskudztwo, zaczynające się od pieniędzy i kończące się na pieniądzach… zauważam jedynie na marginesie, już o tym wspominałem, że historia się powtarza. Dzisiejsza polityka nie różni się niczym od tej sprzed siedmiuset lat… wciąż to samo, zdrady i pieniądze. Papież Klemens V ostatecznie również zdradził… dwudziestego drugiego

marca tysiąc trzysta dwunastego roku wydał bullę Vox in excelsis, którą likwidował i rozwiązywał zakon templariuszy, mimo orzeczenia soboru w Vienne, że są niewinni i trzeba ich zachować! No cóż, polityka! Ale… to zdarzyło się dopiero po pięciu latach! W roku tysiąc trzysta siódmym templariusze byli dopiero na początku swej apokalipsy i jeszcze wierzyli papieżowi. Jakub de Molay prowadził z nim głębokie, długie dysputy, wyjaśniał, papież godził się z nim i obiecywał, że nic im nie grozi… ale… Jakub był wielkim mistrzem i nie był naiwny, a mistrzowie i ich ludzie pracowali tymczasem w Paryżu, na tajnych salonach Wersalu i przekazywali mu wiadomości. Nikt nie miał takiej siatki informacyjnej jak templariusze! Ich potęga i bogactwo wymagały również ochrony, a to się ściśle wiąże z wiadomościami o wrogu… jest to również zasada dzisiejszych systemów informacyjnych… a więc historia znów się nam powtarza, chłopcy moi! Po prostu… historia magistra vitae est! Vašek był czujny. Profesor przepłukał gardło i kontynuował: — Według historyka Bartłomieja z Avignonu Jakub de Molay dowiedział się o przygotowywanym aresztowaniu trzynastego października tysiąc trzysta siódmego roku, miesiąc wcześniej. Mistrzowie zorganizowali mu drogę ewakuacyjną przez kanał do Anglii, gdzie wówczas panował król Edward II, ich wierny sojusznik. Jakub odmówił. Był przekonany, że intrygi króla Filipa by nie ustały, na odwrót, ucieczka byłaby tylko wodą na jego młyn, więc postanowił zostać i stawić czoła oskarżeniom, mając świadomość, że będą go przesłuchiwać, torturować, a na koniec zabiją. Teraz będzie ciekawostka… ówczesna justicja znała sześć stopni legalnego przesłuchiwania. Pierwszy — stawianie pytań. Drugi — grożenie torturami. Trzeci — demonstracja narzędzi tortur. Czwarty — pokazowe torturowanie współwięźnia. Piąty — tortura ognia, czyli niewinne opalanie stóp pochodniami. Szósty — torturowanie rozpalonym żelazem. Zdaje mi się, że akurat wczoraj czytałem artykuł jakiegoś dziennikarza, że ponoć dzisiejsza nowoczesna policja już nie stosuje takich metod… I spojrzał pytająco na Krauza. — Och, ci dziennikarze. — Aha! Tak uważasz? Więc kontynuuję… Jakub zrobił coś, co położyło podwaliny pod legendę, która przetrwała do dzisiaj. Legendę o ukrytym skarbie templariuszy! Takie głupstwo! Osądźcie sami! Zgromadził swoich najwierniejszych i w opactwie świętego Marka pod Avignonem przetopili wszystkie złote relikwie na sztabki. Monety zostawili jak były, bo można je było składować i wygodnie przewozić. W rekordowo krótkim czasie ściągnęli złoto ze wszystkich filii z Francji i krajów sąsiednich. Sztabki i monety poukładali w skrzyniach. Według historyka jedną skrzynię załadowywało sześciu mężczyzn, a więc szacując z grubsza, jedna skrzynia musiała ważyć około trzystu kilogramów… Ja to wyliczyłem, pozwolę sobie zauważyć! Wszystko załadowali na wozy i ruszyli. Jakub wiedział, że dla takiego ogromnego ładunku jedno miejsce jest mniej bezpieczne niż większa liczba rozproszonych miejsc, więc postanowił rozdzielić złoto na trzy części. Pierwszy konwój ruszył na północ i dostał nazwę złoty północny szlak. Skierowali się do Anglii, poprosili króla Edwarda jedynie o zezwolenie na bezpieczny przejazd przez jego terytorium, a on spełnił honorowo, co obiecał, i ich nie niepokoił. Skierowali się na północ, do Szkocji. Tam skontaktowali się ze swymi placówkami i… do dzisiaj nikt nie wie, gdzie skrzynie trafiły. Drugi konwój ruszył na południe. Był to złoty południowy szlak. Dotarli do Marsylii, skrzynie załadowali na statki i popłynęli na Kretę albo na którąś z greckich wysp w rejonie Cykladów. O tym skarbie pojawiła się wzmianka w latach trzydziestych naszego stulecia, gdy po wybuchu w kopalni na Krecie odsłoniło się wejście do jaskini i znaleziono kilka pustych starych skrzyń… Nim jednak zdążono je sfotografować i dać naukowcom do ekspertyzy, miejscowi wszystko rozdrapali, zostały tylko nędzne resztki. Trzeci konwój ruszył na wschód. Na przełaj przez Europę. Kierunek na wschód biegł między dwoma już wysłanymi konwojami, więc

Jakub zdecydował, że to będzie złoty środkowy szlak. A teraz panowie, uwaga, dochodzimy do pointy! Jak powiedzieć po łacinie: złoty środkowy szlak? Wszyscy spojrzeli na Krauza. — Odchrzańcie się ode mnie! — Bardzo zwięzły i niezbyt dokładny przekład. Postawiłbym panu tróję z minusem… kilka lat temu. Dzisiaj mogę jedynie pana poprawić. Aurea mediocritas… w skrócie AMC… — Horacy! — zawołał Krauz. Rzucili się na stół. Pierwszy Krauz, a jedno zdjęcie dostało się Vaškovi. Gapili się na fotografie i litery wewnątrz kręgu. — O Boże! — skomentował Vašek znalezisko. Krauz milczał, a kiedy przypomniał sobie Janetkę, zadrżała mu ręka. — Żłobili te litery na zamkach, którymi były pozamykane skrzynie. O szlaku północnym i południowym dowiedziałem się niewiele, mógłbym wam to wykładać przez marnych dziesięć dni, może dwa tygodnie, więc dajmy temu spokój! Będziemy mówić jedynie o tym, co bezpośrednio nas dotyczy, a to jest… złoty środkowy szlak! Ja się głównie nim zajmowałem! Pytam… co jest szczególnego w tych literach? Milczeli. Przeczuwali fascynujące odkrycie. — To C… — ośmielił się Vašek — jakby zwisało, porównując je z A, M zaś jakby opadało i jest… nieco przekrzywione. — Wspaaa… nia… le!! Piątka z plusem! Masz indeks? — Śliwowicę. — Nie szkodzi, na razie może być. Idziemy dalej. Dlaczego zwisa? Dlaczego jest przekrzywione? Zamilkł i napawał się bezradnością nieuków. — Musielibyście przeczytać kronikę. — Panie profesorze, my… — Ja wiem… Wybacz, Vašíčku, was uczyli w szkole pała z pochwy i pała do pochwy… — Panie profesorze, nie jesteśmy w gospodzie. — Dobrze! W porząąąą… ale czytać kronik to was nie uczyli. Każda skrzynia była sumiennie okuta grubymi żelaznymi obręczami i ćwiekami, zamknięta na kłódkę masywnych rozmiarów w formie tarczy krzyżackiej. Nawiasem mówiąc, ten kształt kłódki dotrwał do dzisiaj. U góry masywny, metalowy, półokrągły pałąk, który przewlekano przez oczko pętlicy. Ale gdy zamek się otworzy… co zrobi półokrąg? Przyjmie formę litery C, trochę przekrzywionej! Przekrzywiona litera C oznacza, że droga jest otwarta… dla wybranych! Dureń, który zdobędzie pierścień siłą, nigdzie się nie dostanie! Pierścień ma sens tylko razem z tym, który go nosi! Ze strażnikiem tajemnicy… Mysterium Ferens… Jedynie on potrafi wykorzystać informacje o złotym środkowym szlaku, dziedziczone z pokolenia na pokolenie! Jeśli wam się to jawi jak naiwna bajka, zwracam waszą uwagę na to, że całe dzieje zakonu templariuszy są baśniowo tajemnicze i naiwne, a to, co z nich zrobili współcześni badacze i poszukiwacze, jest na pograniczu zdrowego rozsądku! Potem jeszcze doszli literaci, filmowcy i dzieło zniszczenia się dokonało! Ale… ja… znam fakty i ograniczę się jedynie do nich… Cała reszta to sprawa waszej oceny! Gotowi? A więc… — Pochylił się i uważnie obejrzał fotografię, na której była korona pierścienia. Zawahał się przez chwilę, jakby ją widział po raz pierwszy. — A więc, panie Krauz, ile ma pan dzieci? Vašek rzucił się na oparcie fotela, Golem miał wielką ochotę udusić profesora, a Krauz uniósł brwi ze zdziwienia. — Wszystkie! Wszystkie mnie kochają…

— Gliniarska odpowiedź! — Panie profesorze! — westchnął Vašek błagalnie. — Zapewne, zapewne… i do tego dojdziemy, panie Krauz, chłopcze, jeszcze dojdziemy do pańskich dzieci, obiecuję. Teraz idziemy dalej… kłódka! Dlaczego jest wyobrażona na rycinach i na pierścieniu? To jest symbolika! Jakub de Molay wiedział, że skrzynie ze złotem będą za sobą zostawiać ślad jak ślimak po deszczu i że znajdzie się aż za dużo psów tropiących, gotowych przelać czyjąkolwiek krew, aby tylko dobrać się do ich złota i zmarnować wszystko, co budowali i o co dbali przez dwa stulecia. Zastanawiał się i wspólnie z mistrzami wymyślili genialny plan. Jak można zachowywać tajemnicę tak, aby pozostała jak najdłużej tajemnicą? Fakty trzeba przełożyć na artefakty i rozproszyć je w przestrzeni. Byli genialni! Zrobili to tak… Jakub de Molay przypomniał sobie założyciela ich zakonu i jego początki, gdy Hugo de Payne skupił wokół siebie ośmiu najwierniejszych szlachciców i powołali zakon. Ośmiu. Na jego cześć postanowił użyć ośmiu najwierniejszych także w obliczu katastrofalnego końca… A że koniec się zbliżał, przeczuwał to jako strateg, a słodkie słówka papieża nie mogły go zwieść. Ośmiu! Byli na początku i będą stać również na końcu! Każdy konwój prowadziło ośmiu mistrzów zakonu i oni się umówili, który z nich będzie znał jaką część drogi do skarbu i jakie wskazówki do niego zaprowadzą. Naprędce obstalowali osiem pierścieni ze zwykłego hartowanego żelaza. Cyfra rzymska oznaczała, dokąd sięga wiedza tego, kto go nosi. Ósmy mistrz znał położenie skrzyń, ale nie dotarłby do nich, gdyby mu pozostałych siedmiu nie wskazało drogi. Każdy z nich znał tylko jedną ósmą drogi. I użyli znaków, symboli, wskazówek… Drogę wyznaczały ośmioboczne kamienie, ośmioboczne portale kościołów i ośmioboczne… cokolwiek, o czym wiedzą tylko oni i tę tajemnicę przekazują ustnie z pokolenia na pokolenie. Śmieszne? Zamilkł i czekał na ich reakcję. Milczeli. — Nie? No to dalej! Tych kilku wybranych, którzy składali skrzynie w ukryciu i byli skupieni wokół mistrza numer osiem, musiało wstąpić do joannitów, bo właśnie im bulla papieska Ad providum z drugiego maja tysiąc trzysta dwunastego roku przekazała cały majątek templariuszy… a dokładniej to, co z niego zostało. Ziemię, zamki, nieruchomości… ale złota ledwie pół garści! Francuski król szalał, ale pazerne kreatury zawsze szaleją… to tylko kwestia czasu. Ci, co chowali skrzynie, poumierali w klasztorach joannickich. Nie wolno im było pozostawić żadnej relacji ustnej ani pisemnej. Dotrzymali przysięgi — o ich istnieniu i śmierci nie zachowała się żadna pisemna wzmianka. Pierwsza generacja ośmiu wybranych i każdego z kierunków zmarła, a tajemnicę przekazali swoim dzieciom. Umowa brzmiała… synowi… jeśli nie ma… córce… jeśli nie ma… wybranemu, którego mistrz znajdzie za życia, ale który musi złożyć starodawną przysięgę. O tym, że jest powiernikiem tajemnicy, będzie świadczyć pierścień i napis na jego obwodzie. W razie potrzeby okaże swym druhom ów pierścień. Mysterium Ferens… nosiciel tajemnicy. Wielkie litery oznaczają kierunek, w którym zmierza jego wiedza, a cyfra rzymska część drogi, którą będzie znać. Spotkać się mogą tylko wówczas, gdy ich wezwie wielki mistrz… Jedynie on może sięgnąć po stare zasoby złota, korzystając z wiedzy wszystkich ośmiu. Genialnie proste, perfekcyjnie przemyślane, doskonale skomplikowane! Golem wiercił się na krześle. — Ja… muszę iść… Wszyscy spojrzeli na jego krocze. Jeszcze nie było za późno. — No to leć! — Vaško… ale… poczekacie?! Ja też chcę wiedzieć… panie profesorze! — Na zewnątrz na prawo, w końcu korytarza na lewo — sprecyzował profesor. Golem wystartował. — Nim wróci, jeszcze pobieżna powtórka początku… panowie… Czy sobie przypominacie,

że mówiłem, jak templariusze kopali w miejscu Świątyni Salomona i przerabiali ją na koszary? Zwróciłem uwagę, żebyście to zapamiętali! — Wiemy… — Wie pan, panie Krauz! Ale nie wie pan, jakie były tego skutki… Jedna głupia, debilna praca doktorska kolegi z Monachium! Durnie! Że niby templariusze kopali… nie tylko po to, żeby zbudować koszary, ale dlatego, że szukali i jakoby znaleźli cudowne skarby z czasów wczesnego chrześcijaństwa! Komuś… z kręgów Watykanu… to chyba niezwykle odpowiadało… ogłupiać ludzi! Boże! Jak ich nienawidzę… tych zasranych faryzeuszy nowoczesnej wiary! I… dochodzimy do pojęcia „tajemniczy skarb templariuszy”, który mnie tak irytuje! Specjaliści… dyletanci… twierdzą — profesor upijał śliwowicy i wykładał — że templariusze znaleźli święty Graal, kielich, z którego pił Chrystus podczas Ostatniej Wieczerzy, że znaleźli arkę przymierza, całun turyński… a dokładniej mówiąc, płótno, w które owinięto Jezusa po zdjęciu z krzyża, znaleźli ponoć gwoździe, którymi był przybity, a także drewno z krzyża i… wszystkie te przedmioty mają jakoby magiczną moc! Kto znajdzie święty Graal, stanie się nieśmiertelny, kto znajdzie arkę, opanuje cały świat, kto znajdzie gwoździe, nigdy nie zachoruje, kto znajdzie płótno… nie wiem nawet, czego z nim dokona! Głupstwa! Same głupstwa! Babska paplanina! Budowali koszary, niczego nie znaleźli, ponieważ niczego nie szukali! Tajemniczy skarb templariuszy nie istnieje! Całą tę bajkę należy rozumieć w innej perspektywie… w innej perspektywie… w perspektywie mamony! Złoto… to jest wszystko, o co tutaj chodzi, o nic więcej i nic mniej! Czy już rozumiecie, dlaczego pojęcie tajemniczego skarbu templariuszy tak mnie złości… już od tylu lat?! Żaden tajemniczy skarb, tylko parę ton przetopionego złota. Drzwi rozwarły się i wkroczył Golem. — Rozmawialiście! — Nie, siadaj i zamknij gębę — uziemił go Vašek. — A gdzie się skończył złoty środkowy szlak? — zainteresował się Krauz. — Tak myślałem, że do tego dojdziemy. Jest pan całkiem spostrzegawczy jak na policjanta. — Panie profesorze, proszę pana… — odezwał się Vašek. — Przecież go nie obraziłem! Spostrzegawczy policjant to wprawdzie dla historyka ciekawy obiekt badań, ale nie da się wykluczyć występowania tegoż także w czasach nowożytnych, prawda? Krauz się zgodził. Niech się starszy pan cieszy! — W tym czasie tutaj panował król Węgier Andrzej III, a na waszym terenie Csák Maté. Brak źródeł pisanych. Tylko jeden… zapis mnicha Michała z Ołomuńca z czternastego wieku, złożony w archiwum diecezji ołomunieckiej, którego nie rozumieją i dlatego go ukrywają. Boją się, bo podczas drugiej wojny gestapo zamęczyło jednego ich proboszcza i kościelnego. Ale już przeskoczyliśmy ładne kilka stuleci! A co się tyczy mnicha Michała… w zasadzie nic takiego… mnich pisze w jednym dokumencie, że wybuchła zaraza i wiele wozów z eskortą nie dostało się dalej na wschód, chociaż im udzielono pomocy, dano wodę i żywność. Poumierali. Co po nich zostało, schowano w klasztorze. I właśnie w ich archiwum sfotografowałem tę deskę, którą widzieliście w książce! Czwórka! Byłem w połowie drogi i — zestarzałem się! A teraz pan przychodzi z ósemką! No czy nie należałoby pana zabić?! Gdzie pan był przed trzydziestoma laty? — Huśtałem się na tatowych ja… aale… więc Ołomuniec? — wyszeptał Krauz. Uświadomił sobie pochodzenie Kloknera. Profesor to usłyszał. I też umiał czytać w myślach. Uśmiechnął się, skinął głową. — Zostały tu… gdzieś! I tutaj… gdzieś… ja też skończyłem! Dalej się nie posunąłem — westchnął.

— Na początku pan mówił, że tę historię już pan musiał komuś opowiedzieć… — I przed chwilą cię spytałem, ile masz dzieci? — Jaki ma to związek? Profesor nachylił się, wskazał palcem Krauza i kiwnął. Krauz zbliżył się do niego i słuchał uważnie. — Bo współcześni poszukiwacze skarbów zabijają ludzi i nie cofają się przed użyciem przemocy wobec ich rodzin. Dlatego pytałem, ile masz dzieci. I czy jesteś gotów ryzykować… — Już się boję… — Chojrak, ale ci minie! Chcecie posłuchać epilogu? No to proszę! Wstał, przespacerował się. Bolał go kręgosłup. Zrobił kilka skłonów, aby wrócić do normy. Chwilę chodził tam i z powrotem. Podążali za nim wrokiem jak za piłką na meczu tenisa. Wreszcie usiadł.

43 W WYŻNYCH HAGACH kończył się dzień jak każdy inny. Pacjenci z chorobami płuc pochowali się po sanatoryjnych pokojach i kaszląc na wszystkie strony, szykowali się na zasłużony odpoczynek. Sylvia położyła córeczkę i poczekała, aż uśnie. Kuracja i wysokogórskie powietrze czyniły cuda, a wyniki wstępnych badań świadczyły o tym, że ani jedna z katastroficznych diagnoz nie potwierdziła się i wszystko będzie dobrze. Sylvia odmłodniała, jakby zrzuciła z grzbietu wór cementu. Nic tak matki nie zdobi jak świadomość, że jej dziecko wyzdrowieje. Milan zaprosił ją na kolację. Wreszcie zjadła z apetytem i nabrała kolorów. Może sprawiło to również parę łyków czerwonego wina. — Milan, czy można w to uwierzyć? Otarł usta, odłożył sztućce i poczekał, aż kelner zebrał talerze. — Wyniki bardzo dobre… żadnych bakterii… poczekamy kilka dni i powtórzymy wszystkie badania, ale już teraz mogę ci z całą odpowiedzialnością oznajmić, że wszystko jest w porządku! — Jesteś cudowny! Ścisnęła jego rękę i miło się uśmiechnęła. Już drugi dzień mówili sobie po imieniu. Doktor Milan nie miał z tym żadnych problemów, wiele kobiet chciało być z nim na ty. W jego sanatorium było wiele mam ze swoimi pociechami. Ale jeśli nawet którejś udało się nieco zbliżyć, zdumione oblegały po kolacji recepcję i gapiły się na zgrabny tyłek doktora, wstępujący po schodach do prywatnych pokojów lekarzy. Później tyłek brał prysznic i zajmował nim się Miloš. Zaskoczone mamusie tylko kręciły głowami. Sylvia się nie gapiła. Pożegnali się przed recepcją, a ponieważ o Milanie wiedziała wszystko, cmoknęła go niezobowiązująco w policzek i uśmiechnięta, zadowolona poszła do swojego pokoju, aby sprawdzić regularny oddech córki. Ale i tak spędzili romantyczny wieczór. Milan był niezwykle delikatnym, wyrozumiałym i miłym towarzyszem, a Sylvia przypomniała sobie koleżankę Zdenkę, która niezmiennie twierdziła, że jedyny mężczyzna, z którym warto się przyjaźnić, to homoseksualista. Tylko oni umieją zrozumieć kobietę w najsubtelniejszych uczuciach i nadawać na tych samych falach. Inni są zdolni jedynie udawać, i tylko do momentu, dopóki się nie dobiorą do majtek. Wtedy Sylvia się śmiała. W sanatorium pojęła, że coś w tym jest. Po kolacji poszli na spacer i wcale nie było jej niemiłe, kiedy objęli się w pasie i zrównali krok, żeby się nie potrącać. Zupełnie nie zwrócili uwagi na wysunięty z dostawczaka teleskop i ciche pstryknięcie. Wcale im nie szkodziło, że mężczyzna w aucie powiedział do rękawa: „Mam ją jak na dłoni, możemy?”. I wcale im nie szkodziło, że głos w słuchawce odpowiedział: „Jeszcze nie, był rozkaz od generała, żeby poczekać, więc czekajcie!”. — Założę się o stówę, że ją dzisiaj przeleci — rzucił od niechcenia kierowca, gdy zniknęli za oszklonymi drzwiami sanatorium. — Zakładam się o dwie stówki, że nie dzisiaj! — odezwał się mężczyzna z fotela obok kierowcy. — Zobaczymy, za pół godziny usłyszymy ich w głośniku. Jak to bywa, jeden z nich przegrał zakład. Był bardzo przyjemny, romantyczny wieczór.

44 — WYKŁADAŁEM PIĄTY ROK na Uniwersytecie Karola… chyba… piąty… to było w końcu lat pięćdziesiątych… Przyszli po mnie na wydział tacy dwaj po cywilnemu, w towarzystwie wystraszonego dziekana. Zapytałem zdziwiony… Nawet się nie fatygowali, wszystkiego miałem się dowiedzieć na miejscu. Ulica Bartolomejská znana jest wszystkim prażanom, budynki policji napawają grozą nawet recydywistów najcięższego kalibru… ale ja tam nawet nie wylądowałem! Zaraz na podwórzu wsadzili mnie do auta bez okien i wieźli z godzinę diabli wiedzą dokąd. Kiedy stanęło, włożyli mi na głowę worek. Potem siedziałem w archiwum bez okien, wszystko zajeżdżało pleśnią i starym, zatęchłym powietrzem. Posadzili mnie za ogromnym stołem, uginającym się pod stertami dokumentów. Musiałem podpisać kilka oświadczeń, że o wszystkim, czego się dowiem, będę milczeć, że będę dobrowolnie współpracować… A potem zaczęli mnie wypytywać. Chcieli wiedzieć wszystko o historii zakonu, jego powstaniu, a zwłaszcza o rozpadzie. W pracy mi podobno załatwili urlop. Ku mojemu przerażeniu wywieźli mnie kilka pięter wyżej i zamknęli w pokoju. Wszystko tam przygotowali, łącznie z piżamą i szczoteczką do zębów. Rodziny nie miałem, jakoś się nie złożyło… nawet na stare lata… o tyle było mi łatwiej. Rano kontynuowaliśmy. Trzech stale robiło notatki i stawiało pytania. Tydzień to trwało. Możecie sobie wyobrazić, jaki byłem dzisiaj lakoniczny, skoro wtedy zajęło mi to tydzień, a i tak nie byłem z siebie zadowolony! To było zbyt pobieżne! Potem pokazali mi brązową okładkę. Mało nie zemdlałem. W nagłówku wielki czarny orzeł, pod nim napis Strickt geheim i Spezieles fahndungs kommando… na dole uwaga, że wykaz jest prowadzony pod kryptonimem Mysterium Ferens jako ściśle tajny resort Luftwaffe, a o jego otwarciu może decydować jedynie Hermann Göring, osobiście! Pieczęć już była złamana. Trzysta dwadzieścia osiem kartek gęsto zapisanych, chcieli mieć dosłowny przekład. Mało nie zwariowałem. Przyglądali się uważnie każdemu słówku i chcieli też, żebym się doszukiwał ukrytych znaczeń niektórych słów i ewentualnych szyfrów. Straciłem poczucie czasu. Czasem wywozili mnie na górę, żebym się przespał. Czasem mnie budzili i dawali jeść. Wciąż czytałem, tłumaczyłem i dyktowałem, a oni tylko pisali i nagrywali. — Czego siły powietrzne Niemiec mogły chcieć od…? — Nic, chłopcze… Siły powietrzne nie miały z tym nic wspólnego! To ten łajdak Hermann! — Pan go znał? — Nie, ale po kilku latach studiowania jego tekstów miałem wrażenie, żeśmy się poznali. — To trwało latami? — Masz na myśli moje porwanie? Nie! Trzy tygodnie! Ale… ja i potem kontynuowałem studia nad działalnością Göringa. Musiałem! Po prostu musiałem! Z dokumentu Mysterium Ferens dowiedziałem się rzeczy, za które inny historyk, żeby je zdobyć, byłby gotów mordować, a ja je dostałem jak na tacy! Cenne, fantastyczne informacje, ale to byśmy się tylko zaplątali w szczegółach. — Ale mnie to interesuje — zaczął Krauz. — Aha! Interesuje? A co pan o nim wiesz? — Że był szefem lotnictwa. — Za moich czasów postawiłbym panu dwóję z minusem bez terminu poprawkowego, ale dzisiaj… mogę pana wiedzę jedynie… poszerzyć. Lotnictwem i lataniem Göring zabawiał się tylko podczas pierwszej wojny światowej, potem traktat wersalski połamał jego samolociki, a Niemcom nie było wolno mieć żadnych samolotów, czołgów, dział ani żadnego ciężkiego

sprzętu. Zakaz nie dotyczył lekkich samolotów, więc tuż po pierwszej wojnie latał jeszcze jako pilot poczty lotniczej i taksówek powietrznych. Latał w domu, w Szwajcarii, ale najczęściej w Szwecji. Pewnego razu zepsuła mu się maszyna i musiał przymusowo lądować. Traf chciał, że na polu golfowym barona Erika von Rosen, niedaleko jego zamku Roklstat. Był to pierwszy doniosły przełom w jego życiu. Poznał tam kobietę… femme fatale… Karin von Kantzow. Mimo że była mężatką, natychmiast wpadli sobie w oko, potem do łóżka, aż wreszcie się pobrali. Karin była fanatyczną zwolenniczką kultu Hakenkreuza i miała niewyobrażalne skłonności do mistycyzmu. Z nią i baronem von Rosen Hermann prowadził niekończące się rozmowy o kultach germańskich, mitologii staroindyjskiej i po raz pierwszy w życiu widział na własne oczy swastykę w zupełnie innych kolorach, zaczynał rozumieć wszystkie jej związki ze współczesnością. Historia go fascynowała, natychmiast nim zawładnęła… jak wieloma z nas. Profesor smutno zwiesił głowę, pomilczał chwilę. — Jak wieloma z nas… — ciągnął. — I właśnie gdzieś wtedy zrodziła się jego zachłanna fanatyczna namiętność — posiadać wszystko, co było choćby o pół roku starsze od wczorajszej gazety. Drugim przełomowym momentem w życiu Göringa było spotkanie z Hitlerem. Z nim również natychmiast wpadli sobie w oko. Źródła historyczne taktownie milczą o łóżku… ale pozostaje faktem, że wytrzymali razem do śmierci, co nastąpiło niebawem, jak dobrze wiemy! Pod koniec już się tylko tolerowali i omijali jak dwa psy zmuszone żyć w jednej klatce, ale to było pod koniec. W latach dwudziestych i trzydziestych świetnie się rozumieli, wspólnie organizowali zjazdy nazistów i planowali świetlaną przyszłość tysiącletniej Rzeszy. Obaj byli w równym stopniu szaleni na punkcie symboliki, mistycyzmu, kultów i okultyzmu, obaj byli zabobonni jak stare wiedźmy. Hitler nie wydał ani jednego rozkazu bez porady osobistego astrologa, a gdy zbliżało się zaćmienie Księżyca czy Słońca, chciał wiedzieć, jaki to będzie miało wpływ na szybkość ofensywy jego wojsk i kiedy zwyciężą! Indiański znachor był mu bliższy niż dziesięciu pierwszorzędnych generałów i dokładnie do tego sprowadzała się jego strategia drugiej wojny! Ale wracając do Göringa, zabobonność Hitlera tylko mu odpowiadała. Ponieważ miał znakomite rozeznanie w starogermańskich kultach, świetnie się rozumieli, a Hitler naprawdę go pokochał! Na początku lat trzydziestych na jakimś zgromadzeniu nazistów pobiła go policja. Wtedy ich jeszcze rozganiali, wtedy jeszcze mogli… Miał uszkodzony kręgosłup, niewiele brakowało, żeby umarł, ale przeżył. Pozostały następstwa, zaczął brać morfinę na chroniczny ból. To był koniec jego kariery lotnika. Uzależnił się, zaczął tyć, bardziej dbał o swoją kolekcję niż o przygotowania do wojny. Hitler źle go ocenił, był przekonany, że jest oddany idei zwycięstwa… a on tylko dbał o swoje. Gdy Hitler to pojął, było już za późno. Po dojściu nazistów do władzy Hermann został pełnomocnikiem do spraw czteroletniego planu gospodarczego, a to była funkcja, która umożliwiała podróże po całej Europie. Odwiedził Włochy, Hiszpanię, wrócił do Szwecji… ale zamiast fortyfikacji wojennych bardziej interesowały go muzea i galerie. Sporządził tajną listę, co gdzie można zdobyć, bo czuł, że niebawem nadejdą czasy, gdy będzie mógł to wszystko nie tylko oglądać przez szyby gablot, ale będzie mógł po to sięgnąć. Wybuchła wojna. Göring został szefem Luftwaffe, ale nie dlatego, że był świetnym pilotem czy genialnym strategiem! Po prostu… latał podczas pierwszej wojny światowej i był kumplem Hitlera, no to wio go tam! Była to fatalna pomyłka Hitlera, jedna z tych, które doprowadziły do haniebnego końca. Niemcy zrobili sobie deptak z Europy, a kiedy zdobyli Paryż, nie tylko Hitler przybył osobiście obejrzeć Łuk Triumfalny, ale i wszechobecny Göring. A po paradzie nie poszedł wizytować lotnisk i umocnień strategicznych, ale udał się wprost do Luwru i… zaopatrywał się! Zaopatrywał się, wiecie, co mam na myśli. Wszędzie, gdzie tylko wkroczył Wehrmacht, rabował wszystkie ważniejsze europejskie galerie i muzea. Było tego tyle, że potrzebny był pociąg! Z wagonami specjalnie dostosowanymi do przewozu

obrazów i rzeźb, a w każdym oddzielny przedział dla dwóch strażników. Wagony były zaplombowane, na plombach litery HG, i one gwarantowały transport bez kontroli do Berlina, a dokładniej mówiąc, do Carinhall pod Berlinem, do rezydencji Göringa. Profesor napił się i przetarł twarz dłońmi. Skupił się, a Krauz widział, że znów jest w swoim żywiole — wykłada, tracąc rozeznanie czasu i przestrzeni. — A teraz, szanowni studen… panowie… powiązania! Dlaczego wam to wszystko wyłożyłem? Ponieważ zdarzyła się dziwna rzecz. Jesienią tysiąc dziewięćset czterdziestego trzeciego roku Spezieles fahndungs kommando… specjalny oddział poszukiwaczy Hermanna Göringa… czy już wam mówiłem, że Göring do wynajdywania artystycznych rarytasów powołał własny oddział poszukiwaczy? Nie? Więc teraz wam to mówię! Jesienią, podczas przeszukania szlacheckiej siedziby Charmé na brzegu Loary, absolutnym przypadkiem trafili na… skarb. Fantastyczny skarb! Rezydencja była opuszczona, ponieważ przed paroma miesiącami gestapo znalazło w tamtejszej stodole rannych spadochroniarzy, a to wtedy znaczyło krótki proces. Wszystkich rozstrzelali, zameczek zapieczętowali, a że figurował na tajnej liście obiektów interesujących Göringa, więc wmaszerował tam oddział poszukiwaczy. Göring bardzo dbał o skład tych swoich oddziałów, werbował do nich profesorów historii szkół średnich i wyższych, kowali, cieśli i innych rzemieślników, którzy znali się na konstrukcji starych budynków i umieli znaleźć także skrytki i tajne przejścia. Służbę w tych oddziałach przyjęli z radością, bo uniknęli pewnej śmierci na froncie wschodnim, i aby odwdzięczyć się swemu wybawcy, szperali z zapałem, możecie sobie wyobrazić z jakim, skoro ceną było życie! Nie znali sond ultradźwiękowych ani promienników rentgenowskich, używali klasycznych wojskowych wykrywaczy min, młotków geologicznych i własnej intuicji. Przeszukali całe Charmé i zbierali się do wyjścia, ale przypadek sprawił, że nadeszła burza. Postanowili przeczekać noc w zameczku. Bardzo przyjemne czekanie, bo we Francji nie było piwnicy, gdzie nie znalazłoby się przynajmniej kilku butelek jedynego w swoim rodzaju napitku. Wieczorem zmarzli i chcieli zapalić w piecu, ale dymił, więc jeden z nich, mistrz kominiarski, postanowił go przetkać. Wyrąbał z pieca kilka kamieni, a… gdy sprawdzał cug, wpadł do ukrytego przejścia, które doprowadziło ich do piwnicy i tajnego pomieszczenia, gdzie znaleźli kronikę oprawną w grubą skórę, a karty tak żółte i stare, że się rozsypywały. I… złoto… — Kronika Zakonu Templariuszy — rzekł cichutko Vašek. — Piątka, Vašíčku, piątka. Masz u mnie piątkę jak drut albo ci pozwolę wygrać dwa razy z rzędu, wybieraj! — Trzy razy i… mogę panu zgarnąć wszystkie kiery. — Przywalę ci atutem i przegrasz nawet gacie… żółtodziób… ale skończmy z tym… Göring szalał. Z radości. Dowódca oddziału musiał napisać szczegółowy raport, gdzie i w jakich okolicznościach znaleźli skarb, oraz sporządzić dokładną listę złotych precjozów. Raport stanowił pierwsze strony ściśle tajnego dokumentu Mysterium Ferens, stąd wiem o kominiarzu i jego naprawianiu pieca. Göring dowiedział się z kroniki o trzech złotych szlakach. Północny był dla niego niedostępny. Do Anglii nigdy nie dotarli. Południowy też nie, bo poszukiwania na wysepkach byłyby niewyobrażalnie mozolne, a prócz tego po Morzu Śródziemnym krążyła flota Wielkiej Brytanii, ale złoty środkowy szlak wydawał mu się osiągalny. W Europie jeszcze byli u siebie. Zaczęli szukać. Szukali śladów karawany ze skarbem od klasztoru do klasztoru, od zamku do zamku. Pod pretekstem, że ukrywają wrogów Rzeszy, nie wahali się mordować mnichów i mniszek, wypalać i burzyć murów. Göring musiał mieć o wszystkim dokładne i szczegółowe raporty. Co do jednego skrupulatnie, chronologicznie wkładał do ściśle tajnej teczki. Śledzili karawanę na złotym środkowym szlaku przez całą Europę i przez siedem stuleci aż… doszli do Pilzna.

— Mówi pan poważnie? — Tak, ależ tak, panie Krauz! Śmiertelnie poważnie, jak to pan powiada! Tylko, że czas im nie sprzyjał. Poszukiwania trwały ponad dwa lata, a zanim dotarli tutaj, był luty tysiąc dziewięćset czterdziestego piątego. Dowódca oddziału poszukiwaczy major Gerhard von Keseling zwrócił się oficjalnie do dowódcy garnizonu pilzneńskiego obersta Karla von Majewski i szefa gestapo majora Reinharda Fischera z prośbą o współpracę. Jego list także tkwił w tajnej teczce. Dlaczego von Keseling miał ze sobą w Pilźnie oryginał ściśle tajnego dokumentu, możemy tylko zgadywać. Może Göring wierzył, że oryginał pomoże mu w poszukiwaniach, może Göring poprosił go o ukrycie teczki poza terytorium Niemiec, ponieważ katastrofalny upadek Rzeszy już się zbliżał. Dokładnej odpowiedzi nigdzie nie znalazłem, ale wyczytałem o aresztowaniu siedmiu zakonnic, z których tylko dwie zwolniono. Trzecia, o świeckim nazwisku Mária Novotná, po okrutnych torturach przemówiła i zmarła wskutek odniesionych ran. Cztery umarły przed nią… raczej nie na zapalenie ślepej kiszki… tego możecie się domyślać! Potem w teczce znalazłem protokół o aresztowaniu parafialnego kościelnego. Była tam data dwudziestego lutego tysiąc dziewięćset czterdziestego piątego. Nazywał się… Karel Klokner. Krauz oblał się śliwowicą i wierzchem dłoni wytarł niezdarnie brodę. — Mocna, cholera — starał się nie tracić fasonu. — Panie Krauz, a będzie jeszcze mocniejsza… — uśmiechnął się profesor i mrugnął do niego na znak, że nie dał się nabrać. — Przesłuchanie Karla Kloknera było zaprotokołowane w najdrobniejszych szczegółach, z dokładnym harmonogramem. Tłumaczenie tych fragmentów było… szczególnie… nieprzyj… wstrętne! Naprawdę wstrętne! Przypominam sobie… protokół był pisany jak dziennik… z osławioną niemiecką precyzją… protokolant pisał… dwudziestego pierwszego lutego, ósma trzydzieści dwie rano. Obiekt siedzi pośrodku pomieszczenia. Stan zdrowia dobry. Pytanie śledczego… dokąd wyjechał wasz syn? Obiekt odmawia odpowiedzi. Obsługa dwukrotnie uderzyła go pałką w kark, obiekt upadł. Obsługa go posadziła. Pytanie śledczego… dokąd wyjechał wasz syn i dlaczego? Obiekt ponownie odmawia odpowiedzi aż do dziewiątej piętnaście. Obiekt został przywiązany do krzesła, z prawą ręką leżącą na stole. Obsługa wbiła mu ostrze igły pod paznokieć prawego palca wskazującego. Obiekt odmawia odpowiedzi. Obsługa wbiła za pomocą młotka igłę aż do drugiego stawu. Obiekt odmawia odpowiedzi. — Ścierwa. — Vaško, to była dopiero pierwsza strona! Potem… — Idźcie z tym w diabły! — zaprotestował Golem. — Potem było coraz gorzej. Protokolant wymienił takie szczegóły, jak pytanie śledczego, gdzie schowaliście pierścień z napisem Mysterium Ferens… obiekt odmawia odpowiedzi. Obsługa ucina mu nożycami do blachy mały palec lewej nogi. Przesłuchanie zostaje w tym miejscu przerwane, bo obiekt załatwił się w spodnie, przewieziono go pod prysznic i przebrano. Krew z rany na nodze zatamowano garścią soli. Obiekt stracił przytomność, po ocuceniu kontynuowano przesłuchanie o godzinie dziesiątej dwadzieścia dwa. Pytanie śledczego… gdzie ukryliście pierścień… obiekt odmawia odpowiedzi… obsługa odcina mu drugi palec od nogi… — O Boże jedyny! — Nie, chłopcy! Z Bogiem to nie ma nic wspólnego. Chodziło o złoto, które ma o wiele większą moc. — Co… było potem… znaczy… po zakończeniu przesłuchania? — Panie Krauz, a może interesuje pana trzecia, czwarta strona? — Czy to ważne… dla mojego śledztwa? — Nie wiem! Wyczytałem jedynie, jak umiera człowiek bez palców, bez uszu, bez oczu…

— Jezu Chryste! — zawył Golem i wybiegł do ubikacji. — To on nie jest z wydziału zabójstw? — spytał zdziwiony profesor. — Nie! — mruknął Vašek. — Robi w brykach… kradzieże pojazdów samochodowych. — No to mu opowiem o niemieckich hacklach. Ileż ich tu po wojnie pozapominali i jak pierwszorzędnie się nimi jeździło! To go może zainteresuje… — Do czorta z hacklami, co było dalej? — Panie Krauz, oni go zadręczyli na śmierć. Zadręczyli… — Profesor nerwowo przejeżdżał ręką po włosach. — To słowo, które człowiek słysząc, wyobraża sobie bicie i może poddawanie torturom, ale to… co tam wyczytałem, nie ma z dręczeniem nic wspólnego! Oni go… oni na nim… i wszystko szczegółowo zapisywali! Każdy jęk, każdy wybity ząb, każdą plamę krwi…! Wytrzymał pięć dni. Nie powiedział im nawet dzień dobry, panowie! Możecie sobie wyobrazić… jaka to musi być wiara, że daje człowiekowi taką siłę przez pięć dni?! Możecie sobie wyobrazić, ile człowiek może przeżyć w ciągu pięciu dni?! Nie możecie! Nawet sobie nie wyobrażacie! Niewyobrażalne! Nie śmiejcie się z Golema, czy jak tam na niego mówicie, i ja dostałem torsji… wtedy… — Myśmy się z niego nie śmiali, panie profesorze… my jesteśmy kumplami. — Kiedy protokolant pisał, że obsłudze nie udało się za pierwszym razem wydłubać obiektowi oka i tylko rozerwali mu powiekę, która się podwinęła… — Chociaż jestem z wydziału zabójstw, panie profesorze, to myślę, że wystarczy… — Wystarczy… dobrze. Panie Krauz, skoro ma pan dość, już pan rozumie, dlaczego nieustannie wypytuję pana o rodzinę? — Ale… to było gestapo… druga światowa! — Nie może pan być taki naiwny… nie wierzę. Krauz pochylił głowę i starał się przeczytać ostatnie linijki notatek. Litery mu się jednak zlewały i nic nie widział. — Dokończę, jeśli panowie pozwolą. — Ależ tak! — Zmęczyłem się odrobinę. — Już się robi, panie profesorze — skwapliwie zaproponował Vašek. — Taaak… — mlasnął — na czym to myśmy… aha! Ostatni w niemieckiej teczce Mysterium Ferens był raport pisany ręcznie, że wraz z przesłuchaniem obiektu Karel Klokner śledztwo nie zostało zamknięte, chociaż obiekt nie przetrzymał i zmarł. Widniało tam, że według informacji od konfidenta gestapo, jego syn, też Karel Klokner, uciekł na wschód na Morawy lub dalej i że dokument będzie tymczasowo zapieczętowany i zgodnie z ustaleniami z Hermannem Göringiem ukryty we wcześniej ustalonym miejscu. Major Gerhard von Keseling pozostał w Pilźnie jeszcze miesiąc. Zbliżał się front wschodni i już zaniechali uganiania się za synem Kloknera. Keseling nie chciał narażać podwładnych na ryzyko wpadnięcia w ręce Rosjan, więc na Morawy wysłał gestapo. Ci zamknęli i rzeźnickimi metodami zamęczyli jednego mnicha i kościelnego z diecezji ołomunieckiej i to było mniej więcej wszystko, co zdołali zrobić. Potem już grzmiały katiusze, ale zbliżały się również wojska sojusznicze od zachodu, Keseling poszedł po rozum do głowy i w Pilźnie rozwiązał oddział poszukiwaczy. Jego samego Amerykanie złapali w Salzburgu, gdzie udawał bawarskiego handlarza drewnem. — Tego już nie mogło być w dokumencie. — Logiczna uwaga, panie Krauz, logiczna. Już wyjaśniam! Tych informacji nie uzyskałem z niemieckiego dokumentu! Zanim Keselinga zidentyfikowali, przesłuchali i… uwierzyli, Pilzno należało już do sektora wschodniego. Notatki z przesłuchań nazistowskich wodzów były utajnione aż do połowy lat sześćdziesiątych, potem dzięki profesorowi Sternmüllerowi

z Uniwersytetu Princeton, ale głównie dzięki postanowieniu Kongresu amerykańskiego niektóre fakty zostały odtajnione, a mój przyjaciel Sternmüller mnie o nich informował. Wtedy ściśle współpracowaliśmy i konsultowaliśmy niemal wszystkie nowe ustalenia. Szkoda, że stan zdrowia nie pozwolił mu przyjechać do Europy. Wiedzielibyśmy o Mysterium Ferens znacznie więcej, niż sam wyjaśniłem. Przynajmniej mnie informował… na odległość… co Keseling wygadywał. Amerykanie utajnili miejsce ukrycia dokumentu, bo zaraz po wojnie nie było dobrze widziane, aby Sowieci wysunęli się choćby o krok przed nich. W niczym. Przypomnijcie sobie Penemünde, jak Amerykanie pograli z Ruskimi! Sojusz gdzieś się ulotnił. Ale niektóre informacje dotarły do mnie z opóźnieniem. Już coś wiedziałem. Już mnie zamknęło nowe ges… Przepraszam, ja wiem, że twój ojciec pracował u nich całe życie i był porządnym człowiekiem. — To nic, panie profesorze, nie o moją rodzinę tu idzie. — No właśnie… Więc mnie zapudłowali esztebecy i musiałem tłumaczyć. Zanim się odezwał profesor Sternmüller, już wiele rzeczy wiedziałem z teczki. Widziałem ją na własne oczy! — Skąd nasze służby ją miały? — Tego się nigdy nie dowiedziałem. — Dokąd dotarli? — Nie mam pojęcia! Pozbyli się mnie, jak tylko skończyliśmy tłumaczenie gestapowskich aktów. — Pan jednak kontynuował… — Na własną rękę, panie Krauz… chłopcze! — Weszli panu kiedyś w drogę? — Nigdy! — Co to znaczy? Że byli przed panem czy za panem? — Przede mną! Niestety! Ja nie miałem takich możliwości! — Potrzebne mi jedno nazwisko… przynajmniej jedno nazwisko tych, co pana więzili. Profesor mocno oparł się w fotelu. Uniósł brwi. — Nie dziwię się, że ma pan wyniki. Działa pan systematycznie i logicznie… Szkoda, żeśmy się nie spotkali w produktywniejszym wieku. — To nie moja wina. — Zapewne… nie powinienem tak się śpieszyć, przychodząc na świat. — Powie mi pan? — Gdy już wszystko powiedziałem? Po co by mi była ta reszta? Podporucznik Vávra. Stanislav Vávra. Młody, ale rozumny. Bardzo pojętny. Kontaktował. Prażak… ale… rozumny… — Dziwne — Vašek pokręcił głową. Krauz szybko pisał. — Gdzie się podziała kronika? — Göring nigdy jej nie dołączył do teczki. Keselinga wysłał na wschód jedynie z teczką. Kronika została w jego tajnej kolekcji. Wyzwoliciele podzielili Berlin i nikt już jej nigdy nie widział. Przynajmniej nie taki, który by się nią pochwalił. Może spłonęła w ruinach… — Straszne… — Ogromnie! Wierzcie mi… Gdy czytałem pierwsze dokumenty ze ściśle tajnej teczki Mysterium Ferens, podziwiałem wojska niemieckie i precyzję ich poszukiwań… zaświtała mi nadzieja… pewnie nie zrozumiecie… zaświtała mi nadzieja ziszczenia życiowych marzeń… znaleźć kronikę zakonu templariuszy i żywe Mysterium Ferens… ale kiedy czytałem ostatnie strony… dostawałem torsji… — Trudno uwierzyć.

— Dlaczego? Wymioty to naturalny objaw wstrętu. — Mam na myśli… tę historię… — Jak bajka. Prawda, panie Krauz? — Gorzej. — A na koniec? Czy któryś z was przygotował epilog? — Pozostawiamy to panu, panie profesorze. — Mnie! Jak zwykle! Więc mam go dla was! Słuchajcie! Tajemnica zakonu templariuszy i ich złota przez siedem stuleci była jedynie bajką, legendą, tajemniczym zwidem… Dopiero Hermann Göring nadał jej realne wymiary, a wyniki jego poszukiwań były fascynujące. Wszystko zebrał w ściśle tajnej teczce Mysterium Ferens. Jakimś zbiegiem okoliczności do teczki dotarła nasza bezpieka i tym samym stara legenda stała się rzeczywistym problemem naszych dni. Minęły dwa lata od naszej rewolucji i znów przypadek zrządził, że… jesteście tutaj, ja znów wykładam i znów jest mowa o templariuszach i ich złocie! Krótko mówiąc, panowie, ci ludzie z czerwonymi krzyżami na tarczach wciąż żyją. — Pochylił się i chwytał oddech. — Ich organizacja wciąż tu jest, wielki mistrz żyje i mistrzowie strzegą tajemnicy pierścieni jak pomyleńcy, każdy się ich boi! Każdy! Kościół boi się ich już od stuleci, bo relikwie wykopane w ruinach Świątyni Salomona mogłyby odsłonić prawdę o samej istocie wiary i skonfrontować ją z jej wyznawcami i głosicielami. Jeśli… rzecz jasna… coś wykopali. Tego na pewno nie wie nikt! Ale… aby eliminować niebezpieczeństwo zdemaskowania, faryzeusze są gotowi połączyć się nawet z Szatanem, byle tylko ich tajemnica nie wyszła na jaw, jestem tego pewien! Ci inni, którzy mają wiarę w nosie, chcą rozwikłać tajemnicę z przyczyn materialnych, kilka ton złota może się czasem przydać… ale ich motywacja jest tak silna, jak tych pierwszych! A więc, summa summarum… jeśli jest pan choćby w połowie taki uparty, jak pana oszacowałem, panie Krauz, będzie pan miał w najbliższym czasie do czynienia z dwoma wrogami. Wyruszą przeciw panu ci, którzy wielbią krzyż, i ci, którzy go przez czterdzieści lat potępiali. Ale… jedna rzecz łączy ich od wieków. Żądza złota! Wiara… ateizm… światopoglądy alternatywne… proszę bardzo! To wszystko może pojawić się w tle poszukiwań… ale w rzeczywistości chodzi im tylko o jedno! Doszedłem do wniosku, że tajemnica templariuszy jest w ich złocie! Nic więcej i nic mniej, tylko mamona! Tony złota, dla których warto mordować, torturować, palić, prześladować, przesłuchiwać i… Opadł na fotel, oddychając z trudem. Milczeli. Pierwszy nie wytrzymał Krauz. — Ten fragment deski z numerem cztery… mnie się to nie podoba! Jeśli to jest część skrzyni, spodziewałbym się na niej liczby osiem, symbolu ostatniej części złotego środkowego szlaku! Dlaczego cztery? — Ta uwaga dobrze o panu świadczy, panie kolego, ale ta część wykładu dotyczyłaby już szczegółów, które pominąłem z braku czasu. Ale proszę bardzo… profesor Zawadzki z Warszawy wystąpił z teorią… czy już wam wspominałem, że w ostatnich latach badań ściśle współpracowałem ze Zbyszkiem? Nie? Więc mówię to teraz… Zbyszek wystąpił z teorią, że gdy złoty środkowy szlak zdziesiątkowała zaraza i nie dało się iść dalej na wschód, mogli się zdecydować na rozwiązanie kryzysowe: podzielić złoty skarb na mniejsze części i ukryć go w kilku miejscach dzisiejszych Moraw, w Polsce i na Słowacji. Również mistrz numer cztery mógł ukryć kilka skrzyń i żeby zostawić o tym wiadomość, kazał na nich wyryć swój numer. Złoty środkowy szlak nie musiał skończyć się w jednym punkcie, ale złoto może być ukryte w kilku kryjówkach! Ciekawa teoria… nie mamy dowodów. — Dowody… — Krauz pokręcił głową. — I ja mam jedno spostrzeżenie, panie kolego. — Pod koniec wykładu Krauz z chłopca stał

się kolegą, czego nie mógł nie zauważyć i uśmiechnął się dyskretnie. — Skoro przetłumaczyłem panu pojęcie Aurea mediocritas, mruknął pan znane mi imię… Horatius… usłyszałem to… — Przypuszczam… — Dlaczego? — No… — Krauz się zastanowił, ostatecznie nie znalazł powodu, dlaczego nie. — Na początku mojego śledztwa znalazłem jednego proboszcza, który mi na koniec zaimprowizowanego przesłuchania szepnął coś niezwykle interesującego, czego na początku nie rozumiałem… — Może to pan powtórzyć? — Mogę… powiedział mi… Qui metuens vivet, liber mihi non erit unquam… Golem uniósł brwi i z niedowierzaniem pokręcił głową. — „Nie będzie dla mnie wolnym ten, który żyje w strachu”… Quintus Horatius Flaccus… napisane w dwudziestym drugim roku przed naszą erą — wyszeptał profesor. — Znalazłem Horacego w książce o myślicielach antycznych i dowiedziałem się, że jego życiowym credo było hasło o złotym środkowym szlaku. — Słusznie, ale z tym naszym nie miał nic wspólnego! Był to kierunek filozoficzny, odznaczający się tolerancją i dążeniem do prowadzenia dialogu zamiast radykalnych rozwiązań. Żył tysiąc trzysta lat przed templariuszami… z nami nie ma nic wspólnego, ale… ten przekaz… ten przekaz… proboszcz chciał dać wam do zrozumienia, że… Horacy naprowadzi was na właściwy kierunek śledztwa. Musicie go jeszcze odszukać. — Próbowałem! Ukryli go przede mną! — Kto? — Jego przełożeni. — A więc się nie myliłem! Wciąż w tym siedzą. — Siedzą! Teraz już wiem, że siedzą, i doskonale ich rozumiem! — Na zakończenie… tylko jedna prośba… panie Krauz. Niech pan zrobi tę przyjemność starcowi nad grobem i przyzna, że praca całego jego życia nie poszła na marne… Nie musi pan zdradzać żadnej z pańskich tajemnic służbowych… tego od pana nie oczekuję… wiem… Mówił cicho, urywanym głosem, musieli czekać, żeby złapał oddech. — Wiem, co to jest tajemnica. Nie, proszę pana… tylko… niech pan skinie głową… jeśli pan może… Napił się i Krauz też musiał się napić. Strasznie mu się chciało palić. — Czy nazwisko zamordowanego mężczyzny… w sprawie, którą śledzicie… z tym gwoździem… jest podobne do nazwiska… Karel Klokner… które wyczytałem w gestapowskiej teczce? — Nazywa się Karol Klokner. Profesor zamknął oczy i wcisnął głowę w oparcie. — Wiedziałem, że mu się udało! Jego syn im uciekł! Wiedziałem… dotarli aż do nas… dotarł aż do was…. wiedziałem. Już kiedy w Ołomuńcu znalazłem szczątki okutej skrzyni ze znakiem Mysterium Ferens i oznaczeniem AMC… i numerem cztery… wiedziałem, że jestem niedaleko! Dziękuję panu! Najchętniej bym wsiadł do auta z panem i pojechał, gdzie pan wskaże, bo… dotychczas nikt nie dotarł tak blisko, jak pan! Nawet Hermann! Jeśli miał pan w ręku pierścień z numerem osiem… jest pan… już bardzo blisko. I wierzę, że dotrze pan do celu… Dlatego pojechałbym z panem choćby na kraj świata! Znów ciężko oddychał, starał się ochłonąć. Żarciki o mariaszu jakoś mu przeszły. Był bardzo poważny. — Jeszcze jedna rada na zakończenie… Niech pan odnajdzie tego, do kogo należy! Klokner

musiał mieć potomka, a jeśli nie, to człowieka bardzo bliskiego, któremu ufał bez zastrzeżeń. Do nich należy pierścień i oni wiedzą, jak z nim postąpić! Pan niech tego nie próbuje… A skarb… to niegodne… pana. Jest pan na tyle rozumnym człowiekiem, aby czuł pan siedemsetletnią tradycję i pamięć setek zamęczonych… Niech pan im go odda… należy… do nich! Krauz siedział z zaciśniętymi szczękami. Na skroniach pulsowały mu żyły. Ani Vašek, ani Golem nie odzywali się. Czuli podświadomie, że to partia Krauza z profesorem, więc tylko statystowali z kieliszkami w rękach. — Panie profesorze, kiedy ten pierścień wpadł mi w ręce, nie miałem pojęcia o tonach złota. A szczerze mówiąc… i teraz, gdy już wiem, o co idzie…. mogę na nie narobić z góry… żeby było więcej! Szukałem mordercy i… teraz będę szukać jego morderców… to wszystko! A gdy mi się nadarzy okazja… sprawie z pierścieniem nadam właściwy bieg, to obiecuję. Zrobię to choćby dla pana, panie profesorze! Nawet pan nie ma pojęcia, jak mi… jak nam pan pomógł. — Nie mam pojęcia… bo ja to wiem. — A ja nie wiem, jak się panu odwdzięczę. — Gra pan w mariasza? — Trochę. — Takich lubię najbardziej… jutro wieczorem „U Beránka”… i niech pan przyniesie dużo… złota… Gdy wychodzili, zapomnieli o kamieniu. Został pod schodami.

45 BURGERA WYPUŚCILI ZE SZPITALA, bo skoro tylko uciekł grabarzowi spod łopaty, już grał chojraka. Odgrażał się, także ordynatorowi, że go oskarży o ograniczenie wolności osobistej, jeśli natychmiast go nie wypuszczą. Cóż mógł poradzić — nie znosił szpitala! Rana szybko się goiła, nie miał gorączki… więc go wykopali. Jedzenie mu smakowało, poruszał się jak przedtem i po kilku dniach stawił się w pracy. Mayor na jego widok o mały włos nie fiknął koziołka. — Jesteś normalny?! Co tutaj robisz?! Przecież jesteś bohaterem… pociętym bohaterem… Masz pół roku zwolnienia, a potem aż do emerytury będziesz robić za szefa w którymś archiwum!!! — Zastrzelę cię i pójdę siedzieć, jeśli mnie… — Nie podskakuj! O rany, żartowałem. No więc usiądź… stary wiarusie… o co idzie? — O niiic… tylko smutno mi w domu… co nowego? — Váňa z Kukim robią tą zadźganą w kuchni… wygląda to na ojca… już się nawet przyznał, tylko trzeba zbadać ślady i przesłuchać świadków, żeby wszystko pasowało… Hanzel morduje się z tym utopionym, co miał związane ręce na plecach… Canis na urlopie, Krauz w Tatrach z córką, wiesz, ma coś z płucami… — Wiem, przecież pomagaliśmy mu znaleźć dojścia, gdzie tylko się dało. Odezwał się? — Nie! A powinien? — Nie! Tylko tak pytam. Nie wiesz, jak mu tam jest? — Nie wiem! — Z tym gwoździem nikt nie robi? — Przecież to jest wasze! — Miałem na myśli kogoś z góry. — Z góry?! Gwóźdź? Wybacz… kogo by to obchodziło? Jedynie dyrektor pytał, czy już napisaliście jakiś raport… poza tym nic! A bo co?! — Ja nic… ja tylko tak… A kiedy młody wróci z urlopu? Mayor kartkował w kalendarzu. — Ma dwa tygodnie… więc będzie tu za tydzień! — Ja też! Wytrzymam jeszcze tydzień. — Edo! Nie wnerwiaj mnie, przynajmniej dwa! — Tydzień! Czy wiesz, jak mnie wpieprza siedzenie w domu? — Jak? — Tak! — Burger rozłożył ręce. — Tylko tak? — Tylko! Idź do… — wyjęczał chory. — A prócz tego? — Spacery… więc zwiedzam miasto, a… wieczorem się kładę… — Nie przesadzaj z tym! — Nie przesadzam… czasem mnie to zakłuje… przy tym… — Cześć… Pożegnali się, Burger wyszedł. Wstąpił do kancelarii. Chłopcy byli na mieście, więc napawał się atmosferą i siadł za swoim biurkiem. Pasowało mu to. Uśmiechał się. Przewrócił kartkę w kalendarzu i poprawił notes, aby leżał dokładnie na brzegu stołu. Potem wstał i otworzył szafę. Na górnej półce wymacał kopertę i przeliczył banknoty. Wyjął dwa i włożył je do legitymacji.

Kopertę odłożył na miejsce, zamknął szafę i znów usiadł. Jakoś nie chciało mu się wychodzić. Koperta w szafie to był taki mały zaskórniak. Każdy normalny policjant ma w szafie kopertę. Czasem wkłada do niej kilka banknotów z nagrody albo z wypłaty, albo… no po prostu taka mała asekuracja, o której nikt nie musi nic wiedzieć. Żona też nie. Rozejrzał się. Podlał roślinkę w doniczce, o której Richard mówił, że rośnie tylko na… Gdzie rośnie, do cholery? Krauz wiedział dokładnie, znał także jej nazwę łacińską, to wystarczyło… I wyszedł. Poszedł bocznymi uliczkami i zszedł po wydeptanych schodach do piwnicy. Bufetowy rozpromienił się. — Wchodzą tu żywi i wynoszą ich jako trupy, a proszę… jeden trup wszedł, a my przerobimy go na żywego! Czego sobie życzysz, ozdrowieńcze? Wiiiitaj, stary druhu. Wyszedł zza bufetu i objął Burgera mokrymi rękami. — Słyszałem, że cię zabili. — Ja też. Mężczyźni w gospodzie odwracali się w ich stronę i gestami pozdrawiali zmartwychwstałego detektywa. Nie wyjął ani jednego banknotu, a już miał na stole piwo i kilka pięćdziesiątek. — Witaj… cześć… fajnie, że się pokazałeś… — mówili mężczyźni jeden przez drugiego, a Burger wreszcie czuł się jak w rodzinie. Zasrane szpitale… miał już ich po dziurki w nosie.

46 — TECZKA GÖRINGA MYSTERIUM FERENS znalazła spadkobiercę w Urzędzie Bezpieczeństwa. Pracował nad nią Czerwony Kapitan… nie żyje, i podporucznik Vávra… jego na razie nie mamy. Czerwony Kapitan chciał mi dać kilka dokumentów z teczki i mikrofilm. Kopie, które ukradkiem robił. Już mi ich nie da. Jedyna możliwość, chłopcy, żeby je zdobyć, to dostać się do niego do mieszkania i zabrać. Golem skinął potakująco głową. — Masz rację, Richardzie. Vašek głośno myślał. — Dzisiaj przed południem zrobią oględziny miejsca zbrodni, a potem mieszkanie zaplombują. Nikt tam nie wejdzie… — I u nas tak to się robi — zgodził się Krauz. — Golem… czy masz te swoje precjoza? — spytał Vašek z szelmowskim błyskiem w oku. — Mam. — No to chodźmy się przespać, żebyśmy byli zdolni do boju. Wieczorem ruszamy.

47 BURGER PRZEGRAŁ, ALE SIĘ NIE PRZEJĄŁ. Do zamknięcia lokalu jeszcze jakoś mu szło, ale potem, gdy kierownik opróżnił lokal, oficjalnie go zamknął i zostali tylko we czterech, karta przestała mu iść. Dziesiątka i joker to paskudztwo, dwa razy pod rząd został z ręką pełną kart i… wypłacił dwóm, a kierownikowi wisiał dwa tauzeny. — Już… byłoby tego… — Spojrzał na zegarek. Za piętnaście druga. — Jeszcze raz i kończymy… — Kierownik mu dolał. — Dość tego, gałgany, zwleklibyście ze mnie nawet gacie… do wi… Wiecie, co jest największą sztuką karciarską? — Wyciągnąć z rękawa dwa asy jeden po drugim? — Nie… odejść z tym rękawem… i w miarę możliwości z całą koszulą… Trochę sobie podpił. Lekko się zataczał, ale tylko przez chwilę. I tak był szczęśliwy. Lepiej tu niż w tym śmierdzącym szpitalu! Świeże powietrze dobrze mu zrobiło. Oparł się o barierę i splunął kilka razy. Opanował chęć zwymiotowania. — Cześć… nie masz fajki? Obejrzał się z trudem. — Dziewczyno złota, ja dzisiaj nie trykam… — To sam sobie zrób dobrze… debil… Chwilę za nią patrzał. — Tak jest — mruknął i odepchnął się od balustrady. Gdy przechodził obok komendy policji, uświadomił sobie, że jutro rano… dzisiaj rano… nie będzie mieć nawet na papierosy i gazetę i właściwie… nie miał nawet na taksówkę… a na górze w kopercie była zaliczka… więc skręcił w uliczkę do nocnej bramy budynku. Zadzwonił i cierpliwie czekał na nocnego dyżurnego. — Edo! Przecież jesteś na zwolnieniu! Co tu robisz? — Cześć, co się gapisz?! Tylko skoczę na górę po jeden drobiazg, nawet mnie nie musisz wpisywać do księgi… Zaraz spadam. — Jasna sprawa, widzę… pracowita noc, co? — Tam się gap, w telewizor. Wjechał na trzecie piętro. Na korytarzu nie zapalał światła, drogę znał na pamięć. Włożył klucz i chciał otworzyć kancelarię. Bez skutku. Zaklął i jeszcze raz spróbował. Bez skutku! Namacał klamkę. Drzwi się otworzyły. Barany! Nie mogą po fajrancie nawet pozamykać! Ile razy im powtarzał, że ostatni zamyka! Jak grochem o ścianę! Wszedł. Dostał mocne uderzenie w czoło i nogi się pod nim ugięły. Gdy padał, osuwając się plecami po futrynie, zdążył jeszcze zarejestrować dwa cienie, które mignęły obok, i… stracił przytomność. W ostatnim przebłysku świadomości pomyślał, że będzie mieć szczęście, jak wyląduje w szpitalu.

48 PÓŁ GODZINY PÓŹNIEJ GOLEM wsunął do zamka wąski wytrych i manewrował nim delikatnie w górę i w dół. Nie szło, więc pomógł mu cienkim sztyftem i zamek szczęknął. Każde auto można było tym otworzyć. Mieszkanie też. Drzwi powoli ustąpiły. Prędko weszli, zamknęli i nasłuchiwali. Wszędzie panowała cisza. — Możemy — szepnął Vašek. Krauz zapalił latarkę. Drgnęli. — O rany! — Czy ktoś obejrzał pieczątkę i pasek? — zapytał Krauz. Milczeli. — Więc wyprzedzili nas. Przez mieszkanie nie dało się przejść. Wszystko z szaf i szuflad ktoś wywalił na dywan. — Spadamy. Wycofali się, ostrożnie przykleili z powrotem papierowy pasek, żeby znów było policyjnie zapieczętowane i nietknięte. Przebiegli rynek i dysząc ze zmęczenia i napięcia, zamknęli się w aucie. — U nas nie robi się takiego burdelu przy oględzinach miejsca zbrodni — dyszał Krauz. — Ani u nas — dziwił się Vašek. — Wyprzedzili nas… — Ale kto? Kto nam włazi w drogę?! — sapał Golem. — A ty spałeś, kiedy profesor starał się nam to wytłumaczyć?! — Ja na to…. z góry… — To nam nic nie da… Mamy jeszcze jedną szansę… „Rezydencja letnia”… miałem się z nim tam spotkać dzisiaj w nocy… — Wiem, gdzie to jest! To leśniczówka pobliskiego związku łowieckiego. Parę razy się tam schla… byłem na dorocznym podsumowaniu ochroniarskiej działalności związku… — Vaško… Zwisa mi to, nawet gdybyście tam piekli piernik. Zasuwajmy, póki jeszcze czas. A czas pędził. Krauz spojrzał na zegarek. Była już prawie trzecia… a dowodów nie ma! Nocny dyżurny w komendzie policji spojrzał na zegarek i stwierdził, że już prawie trzecia… a Burgera nie ma! Sylvia przykryła córkę, spojrzała na zegarek i stwierdziła, że już prawie trzecia… a męża nie ma! Także ci w aucie przed sanatorium spojrzeli na zegarek.

49 BURGER ZNÓW TRAFIŁ DO SZPITALA. Nikomu nie groził sprawą karną o ograniczenie wolności osobistej, ponieważ wciąż był nieprzytomny. Po godzinie do biura przyszedł kierownik wydziału zabójstw, dyrektor kryminalnej, szef ochrony obiektów i… najwyższy szef… komendant policji miasta. Dyżurny się pocił. Rzeczywiście było duszno, ale jemu zwłaszcza. Stać przed komendantem policji całego miasta i wyjaśniać porutę takiego kalibru… no, sytuacja raczej niemiła! — Przyszedł chyba o drugiej… — Chyba?! — To znaczy nie, panie komendancie, punkt druga. — Jest na chorobie… dlaczegoście go wpuścili?! — On… chciał coś wziąć z kancelarii… — Co?! — Nie powiedział… i że zaraz spada… — Dlaczego nie został wpisany do księgi nocnych wejść do obiektu?! — Bo mi powiedział, że nie wchodzi, że tylko coś weźmie… żebym go nawet nie wpisywał. — Człowieku! — Młodszy chorąży Makovec. — Makovec! Przecież po to macie tę książkę! — Panie komendancie! Mam ją! Jest tam! Komendant zacisnął zęby i zrezygnowany spojrzał na szefa ochrony obiektów. Ten wzruszył ramionami. Komendant kontynuował przesłuchanie. — Jakeście go znaleźli? — On… Burger… nie schodził… no to wjechałem windą… i znalazłem go, leżał w drzwiach. — I? — Wezwałem karetkę i szefa, znaczy się, komendanta ochrony obiektów. — Która była godzina? — Dokładnie trzecia. — Przez godzinę macie chłopa na obiekcie i nic was to nie obchodzi?! Nawet gdy wam powiedział, że zaraz wraca?! — Nooo… Komendant podparł brodę rękoma i przymknął oczy. — W porządku, możecie iść… Resztę załatwimy z waszym przełożonym. — Tak jest, panie komendancie! Nie ruszałem go, tylko sprawdziłem, czy oddycha, bo na kursie nas uczyli, że najlepiej nie ruszać… jeśli oddycha. — Dobrzeście zrobili. Możecie odejść. — I ja tak myślę, że nie zrobiłem nic złego! Tych dwóch wypisałem… poszedłem szukać Eda… wezwałem karetkę… poza tym… podczas mojej służby nic szczególnego się nie wydarzyło, towa… panie komendancie! No więc idę. — Stać! Coście wypisali… kogoście wypisali?! — Tych dwóch przed nim… Wpisałem ich, a jak wychodzili i się odmeldowywali, to ich też wypisałem, zgodnie z przepisami. — Jezu Chryste! Kogo?!

— No… tam są… w księdze wejść nocnych… ci dwaj, co przyszli przed Burgerem… Komendant zajrzał do księgi, bo wcześniej kazał ją sobie przedłożyć do kontroli. Leżała przed nim rozłożona. Patrzył na dwie ostatnie linijki. Czytał na głos. — Porucznik Novák i porucznik Novotný. Wejście o pierwszej czterdzieści pięć. — Dokładnie! — ożywił się młodszy chorąży. — Przyszli chwilę przed Burgerem! Po co przyszli? Czemuście ich wpuścili? — ostrożnie próbował komendant. — Bo… bo… mi powiedzieli, że samochodziarze mają dzisiaj akcję, idą łapać nocnych złodziei i że przyszli z powiatu pomóc… że mają się zgłosić na trzecim piętrze u szefa samochodziarzy. Komendant przeniósł wzrok na kierownika kryminalnej. — Nic o tym nie wiem! Nasi chłopcy dzisiaj nie mieli żadnej zgłoszonej akcji… nic w nocy nie robiliśmy… przecież nawet nikogo od nich tu nie ma! Komendant zapatrzył się na nieszczęśnika na dywaniku. — Ale… mieli dokumenty służbowe i… zaraz, bez pytania je okazali, podyktowali nazwiska, a… ja ich wszystkich z powiatów nie znam osobiście. — Jak długo po nich przyszedł Burger? — Kilka minut… z piętnaście. — Kiedy wyszli? — Natychmiast! — Jak długo po przybyciu Burgera?! — Chwilę po nim, dziesięć minut. — Tak… już możecie odejść. Weźcie księgę nocnych wejść i wpisujcie wszystkich. Od zaraz! — Tak jest, panie komendancie! Chwycił księgę i wyszedł zadowolony. Szefowie zostali sami. Pierwszy odezwał się Mayor. — Otworzyli szafę Krauza. Na ziemi położyli kilka papierów z górnej półki… nie zdążyli więcej, chyba im przeszkodził. — Jak otworzyli? — Czysta robota… włamsko… ani draśnięcia na zamku. — Krauz pracuje nad tą czaszką z gwoździem, tak? — Tak, panie komendancie! — Już przez ten gwóźdź miałem dwa nieprzyjemne telefony z ministerstwa. Chcą dokumenty do kontroli i… zasugerowali mi dyskretnie, żebyśmy zamknęli śledztwo. Sprawca nieznany… przedawnienie… — Nie mają czego kontrolować. Krauz wyjechał na urlop, a Burger wciąż w szpitalu, jak dotąd nie sporządzili żadnego raportu. W teczce jest jedynie kilka nieważnych notatek z sekcji i z oględzin miejsca znalezienia. — Chyba… nie są aż takie nieważne. Zza drzwi dał się słyszeć chrobot, po czym ktoś cicho zapukał. — Wejść! — wrzasnął komendant policji. Wszedł Kuky. — Panie komendancie, porucznik Kukučka! — Spocznij! Nie pajacuj mi tutaj! Co jest, Kuky? — Nic, tylko chciałem szefo… panu Mayorowi zameldować, że już prawie wszyscy jesteśmy na górze, przyszli technicy… możemy zaczynać?

— Zaczekajcie na mnie… już idę. — skinął Mayor i Kuky się zmył. — Co zaczynać? — chciał wiedzieć komendant policji. — Wysypiemy proszkiem całą kancelarię, choć pewnie byli w rękawiczkach. Potem wezwiemy dyżurnego, żeby sporządzić portrety pamięciowe. Na budynku mamy dwie kamery, spróbujemy obejrzeć, czy nie zarejestrowały ich przyjścia i wyjścia, typu i marki pojazdu… — Świetnie! Idźcie już! Pospieszcie się! Mayor wybiegł, jakby naprawdę się paliło. Komendant policji i szef kryminalnej zostali sami. — Ja też miałem telefon — przyznał cicho szef kryminalnej. Jego przełożony otworzył szufladę i wyjął grubą listę policjantów całego miasta. Przekartkował, znalazł wydział kryminalny, sprawdził wszystkie dzielnice. Nie znalazł żadnego Nováka ani Novotnégo. Zdenerwowany włożył listę z powrotem do szuflady. — Tak myślałem! Chwilę milczeli. — Czy… to oni? — spytał szef kryminalnej. — A któżby inny? — szeptem odpowiedział przełożony, podpierając brodę. — I w co znowu wpakował się ten gówniarz? — Tylko… czaszka z gwoździem… — Chyba nie tylko czaszka z gwoździem… Czy wiesz, kogo wczoraj spotkałem w ministerstwie? Ožvoldę… — Ožvol… Stana? — Stana! — Co tam robi? — Pracuje! Na odcinku legislacji… chwilowo. — Rany boskie! Ten szmaciarz… — A szczerzy zęby, jakby nigdy nic! Będzie tam ich więcej! W najbliższym czasie jeszcze ich przybędzie… licz się z tym! I nie dziw się! Przecież i ty masz jednego. — Canis jest w porządku. — Wszyscy oni nagle się tacy zrobili. — Co im może zależeć na siedmioletnim trupie? — To… powinieneś wyjaśnić jak najprędzej! Krauza trzeba ściągnąć z urlopu! — Nie wygłupiaj się! Został mu jeszcze tydzień… i ma chore dziecko! — No to sam nie wiem. Rób, jak uważasz! — Wyślę chłopaków do szpitala. Jeszcze nie wiemy, co z Edą. — No jasne. I załatw paru chłopaków, żeby go pilnowali… na wszelki wypadek… — Spodziewasz się… czegoś? — Nie. Tylko tak, dla pewności! Szef kryminalnej wstał i wyszedł z ociąganiem. Zaczynać dzień pracy o czwartej rano było podobnie niemiłe, jak dawać sobie borować ząb o ósmej… a właśnie to miał w perspektywie.

50 W ŚRODKU NOCY VAŠEK zjechał na pobocze, żeby przepuścić straż na syrenie. — Jadą… w naszą stronę… ciekawe… — wymamrotał i skręcił za nimi w polną drogę. Zanurzyli się w las i przejechali kilka kilometrów w całkowitych ciemnościach. Na polance oślepiła ich łuna. Z „Rezydencji letniej” sterczały już tylko kikuty belek, pogorzelisko błyskało niezliczonymi punkcikami ogników. Była tam jedynie kupa rozżarzonych węgli. Strażacy polewali okoliczne sosny, bo pożar zaczął niebezpiecznie zbliżać się do lasu. Nie było wiatru, więc ogień był już prawie pod kontrolą. Jeden ze strażaków zauważył ich, podbiegł. — Co tu robicie?!! Natychmiast się wynoście!! Jadą tu inne wozy. Zawadzacie!! Kim wy jesteście?! — krzyczał zdenerwowany. — Zabłądziliśmy, jedziemy na imprezę… do domku Májka. — Májka! Nie słyszałem o czymś takim… diabli wiedzą, gdzie jest Májka… ale stąd się tam z pewnością nie dostaniecie… Zawracajcie i wyjeżdżajcie z lasu! I uważajcie na naszych… już tu wali pięć wozów! — Już jedziemy, przepraszamy. Możemy jakoś pomóc? — Tylko nie to! Jedźcie sobie… No, już! Odjechali. Zaczęło świtać. Weszli na poddasze. — Zanim powiem dobranoc, jeszcze coś wam powiem… Vašek ugryzł kanapkę, a Krauz odłożył rewolwer na nocny stolik. — Wiesz, Riško, te dokumenty, co ci je obiecywał Czerwony Kapitan, musiały być cholernie ważne, skoro z ich powodu zabili, splądrowali miejsce zbrodni, podpalili domek… ożeż ty w życiu… ja wam to mówię, chłopcy! Przykro mi, że pojutrze kończę urlop, moglibyśmy to dociągnąć do końca. — Golem ziewnął i wypiął się na nich. — Jutro zobaczymy — wymamrotał Vašek. — Czasu mamy… — spróbował Golem. — Przecież się nie pali — szepnął Krauz i się uśmiechnął.

51 PRZYSZEDŁ RÓWNIEŻ SZEF KRYMINALNEJ. Informacja o Stanislavie Ožvoldzie, draniu, który za dawnych czasów nie miał oporów, żeby zbierać informacje o kolegach, a potem posługiwać się nimi do machinacji, szantażu, manipulowania ludźmi… aktualnie pracowniku ministerstwa na odcinku legislacji… obudziła w nim chęć do działania tak wielką, że u Burgera zjawił się osobiście. Mayor siedział w nogach łóżka, a niewyspany Canis palił na balkonie. Kuky ocierał Burgerowi pot z czoła. Miał wielką ochotę dokopać Canisowi. — Kto inny mógł to zrobić?! — wyszeptał Kuky i rzucił spojrzenie na balkon. Canis sprawiał wrażenie, że pali i ma uszy pełne dymu. — Kanalie… — ciągnął Kuky i znów z niechęcią popatrywał na balkon. — Słyszę, ty debilu — dobiegło z balkonu. — Ivan, zostaniesz tu do dwunastej, a na obiad cię zastąpimy — wtrącił się Mayor. — Jasna sprawa. — Przytomny? — spytał szef i wzrokiem wskazał Burgera. — Raczej nie. Burger uśmiechał się jak matoł. — Uśmiecha się jak matoł — stwierdził Kuky. — To ta kroplówka. Jeden Pan Bóg wie, co w niego wlewają… Wszedł lekarz. — Jeszcze tu jesteście?! — Przecież dopiero przyszliśmy… Ja jestem jego przełożonym… Alexander Mayor… kierow… — Panie majorze, nawet pański stopień nie upoważnia pana… Ja też byłem w wojsku, wiem, że major to major, ale my tu leczymy ludzi, staramy się, a pan nam przeszkadza… bez obrazy… — Chcieliśmy tylko wiedzieć… — Nic takiego, panie majorze! Czaszka nie jest pęknięta, nie ma wylewów, serce pracuje normalnie, rozmawialiśmy już z pacjentem, kontaktuje, wszystko pamięta… średni wstrząs mózgu… za tydzień będzie jak młody bóg i wyjdzie do domu. — Dwa dni… — jęknął kontaktujący pacjent. Nawet środki uspokajające w kroplówce nie były w stanie osłabić grozy tygodniowego pobytu w szpitalu. — Już reaguje! — rozpromienił się szef kryminalnej. Pochylił się nad nim. — Edo, słyszysz mnie?! Edo! To ja, widziałeś ich? — Widziałem… tylko cienie… — Coś tam robił? — wypytywał Mayor. — Byłem się trochę przewietrzyć, łaziłem po nocnym mieście… nie mogłem spać… trochę grałem… — Przegrałeś! — Trochę. — Ile? — Trochę wszystko. — I poszedłeś uzupełnić zasoby! — Tak jest! Nie chciałem tam marudzić… tylko… uzupełnić zasoby, żebym rano miał na gazetę i papierosy, chciałem się od razu zmyć! Nie zapalałem światła, żeby nie zwracać uwagi. Nie mogłem otworzyć kancelarii, nie dało się, a… potem nacisnąłem klamkę… więcej nie

pamiętam. Było ciemno! Tylko… dwa, może trzy cienie przebiegły koło mnie… — Dość tego! — doktor przerwał przesłuchanie. Wyszli. Canis został na posterunku.

52 WSTALI PRZED OBIADEM. Adélka była w pracy, bo nie każdy może mieć to szczęście, żeby zażywać rozkoszy urlopu, a dzieci u dziadków, mogli więc się byczyć, jak tylko otworzyli oczy. — Proponuję zakończyć tegoroczny urlop nad stawem Pongrác, w zeszłym roku złapałem tam tego bydlaka. — Za łeb, Golem? To był strażnik. — Nie! On się wmieszał dopiero później, ale pamiętacie tego karpia… metr osiem i dziewiętnaście kilogramów… — To był ten strażnik. — Richard, ty dzisiaj jeszcze głośniej ćwierkasz niż wczoraj wieczorem. Vašek nie brał udziału w rozmowie, tylko słuchał i rechotał. Rogalik umoczony w kakao kapał na obrus jak na przyjęciu weselnym. — A ty, durny Morawiaku… masz trzymać sztamę ze mną, a nie z nim, obcym, ty… — mamrotał Golem pod adresem Vaška, a ponieważ znalazł już powód, otworzył butelczynę prawdziwej Vizovickiej. — Niech żyje urlop! — zawołali urlopowicze i stuknęli się. — Za wolny czas! — wznieśli drugi toast. — Za nas! — zabrzmiał trzeci. — Za ryby! — zabrzmiał czwarty. — Ja… za to, żebym tego nie odpuszczał… — zabrzmiał piąty i mężczyźni spiorunowali go wzrokiem. Na chwilę zamilkli. Przestali się śmiać. — Richard, ty chcesz… — No, pomyślałem, mamy jeszcze dwa dni… Golem otworzył okno, a klamkę podał gospodarzowi. — Riško, no to powiedz coś mądrego… — starał się zagadać kolejne techniczne faux pas. — Noo… Nic nie powiedział. Tylko poskrobał swędzące ściernisko na szczęce. — Jeśli postanowimy kontynuować wczorajszą jazdę figurową, ja… bym… coś zaproponował… — Vašek zrobił skromną minę i przełknął ostatni kęs. — Słuchamy! — rozpromienił się Krauz. — Urządzimy sobie sprawdzian, czyśmy się wczoraj nie mylili. Golem, podaj mi telefon… nie! Ty nie… Richard, lepiej ty. Krauz wstał i przyniósł mu domowy aparat. Kabel kopnął pod stół, żeby Golem nawet go nie zauważył. Vašek wykręcił numer. — Cześć, Nosek, to ja! Niic… nic nie chcę… nic… tylko… mieliście dwa dni temu morderstwo w Ołomuńcu… noo… ten rzeźnik… na rynku… w mieszkaniu… noo… właśnie! Chciałem zapytać… wiesz… jedna moja znajoma tu od nas ma być włączona w postępowanie spadkowe i dzwoniła do mnie… wiesz, jak to jest ze znajomymi… no właśnie, wciąż marudzą. Chciałem spytać, kto tam robił oględziny? Ty?! No właśnie, dlatego dzwonię… żeś je robił… Pewnie przejrzeliście szuflady i tak dalej, szukaliście czegoś w mieszkaniu. Zamilkł, potakiwał.

— Nie! Mam na myśli szuflady w mieszkaniu… Jej chodzi o papiery mieszkaniowe, umowę o wynajem i tak dalej. Znowu zamilkł. — Nie, nie wiedziałem! Estebek?! Niech to diabli! Ucichł i słuchał. — No to dzięki! Nie! Nie będę w to nosa wtykać… jak mówisz… Niech się zwróci do brata, on jest głównym spadkobiercą… ja nie chcę mieć z tym nic wspólnego. Ona też nie będzie tobie głowy zawracać, obiecuję! Dzięki! Cześć! Vašek odłożył słuchawkę. — Nasi tylko obfotografowali miejsce zbrodni, posypali proszkiem i zapieczętowali mieszkanie. Niczego nie rozrzucali i niczego nie szukali. Już na drugi dzień rozniosło się w powiecie, że to były esztebek i że to była egzekucja. I jego brat tak zeznał, bo w rodzinie nie mieli żadnych afer, w firmie nie byli nic nikomu dłużni i nikt ich nie szantażował. Żadnego racjonalnego motywu morderstwa. Rozmawiałem ze śledczym, który się tym zajmuje, to kumpel… — A więc ten burdel, cośmy tam w nocy zastali, to nie była robota policji. — Dokładnie, Richard. — Niczego nie znaleźli i przenieśli się do „Rezydencji letniej”, tam też niczego nie znaleźli, a chałupę podpalili, żeby przypadkowy ciekawski niczego po nich nie znalazł. — Barták miał rację, żyją i węszą za złotem jak Nero za krwawym ochłapem. Krauz ukrył głowę w dłoniach. Golem objął go, chcąc okazać współczucie. Richard jęknął. — Auuu, mam spalone ramiona… Golem… ale dzięki za solidarność… no więc chodźmy na ten Pongrác… może strażnik utył przez ten rok. Golem klasnął w ręce. — I jest mój, chłopaki… Dzisiaj to będzie sum dwa metry trzydzieści, a kilogramów wam nie zdradzę, bo sami sobie zważycie. I jadę! Wstał i głową rozbił lampę. Skorupy wbiły się w metalowy szkielet. — Adélka pewnie nie zauważy — zapewnił ich Golem i na wszelki wypadek jeszcze usiadł. Ale ostrożnie. Podrapał się po ciemieniu. Vašek zmiótł garstkę okruchów i drobnych skorup ze stołu, a Krauz pilnie mu się przypatrywał. — Albo… moglibyśmy jeszcze spróbować… — Masz lepszy pomysł? — ożywił się Golem. — Ja… — Vašek podniósł wzrok, ich oczy się spotkały. Krauz wytrzymał spojrzenie. Czuł, co będzie. — Mógłbym… zadzwonić do kolegi… przyjaciela ojca… Golem walnął w stół. Gdy pozbierali wszystkie kieliszki, Vašek napomniał go łagodnie. — Odbiło ci! Chcemy tu mieszkać jak normalna rodzina także po twoim wyjeździe! Siedź i nie ruszaj się… chociaż teraz! — Spokój — mruknął Krauz. Czekał, co kumpel wykoncypował. — Ojciec… zanim umarł… powiedział, że… jak będę potrzebować… w Pradze… jest jego kolega… mam do niego zadzwonić, pomoże. Najlepszy kolega na świecie. Przeżyli razem… właściwie wszystko jedno! Najlepszy kolega! Wykorzystałem go tylko raz… kiedy chciałem się tu przenieść z Brna do żony. Poszło niewiarygodnie gładko… może by coś wiedział o… Krauz pochylił głowę. Golem westchnął. — No to sum popłynął w cholerę… gdy tak was słucham. — Vašku, co mu powiesz?

— Riško, musimy wymyślić jakąś historię. — Oni nie są głupi… na byle co się nie złapią. — Więc ruszmy głową… Golem! Ty też! Golem wzdrygnął się i wywrócił dwa najbliższe kieliszki. Krauz przynajmniej chwycił butelkę. Spojrzeli na niego ozięble. — Już będę cicho… i wchodzę w to… żebyście nie jęczeli. Biedaczek mój sum…

53 — TOWARZYSZU GENERALE… Generał odszedł od okna i usiadł sztywno, jakby oderwano go od czegoś niestosownego. A przecież tylko napawał się panoramą Tatr. — Słucham. — Chciałbym złożyć meldunek. — Adiutant stał przed stołem, a w rękach ściskał sztywne okładki. — Słucham. — Teodor przekazał wiadomość Czerwonemu Kapitanowi. — Jakieś problemy? — Żadnych… Wszystko przebiegło bez problemów… Tylko w miejscowej policji rozeszła się fama, że to były tajniak i że to zemsta. — Głupcy. — Tak jest, towarzyszu generale! Gdybyśmy mieli trochę więcej czasu i… dawne możliwości… podsunęlibyśmy im także motyw… jak zawsze… albo wcale by go nie znaleźli, ale przy współczesnym stanie… — Wiem, improwizujemy… na razie… improwizujemy… — Tak jest! — Akcja Dwa Lwy? — Bez powodzenia! Zbieg okoliczności. — Nie mówicie tego poważnie! Zbieg okoliczności jest przecież zawsze po naszej stronie, czyż nie?! — Był… ale… tym razem… — Co się stało? — Weszli po cichu i zdążyli przeszukać tylko dwa górne regały… — Półki! — Przepraszam… półki… potem wszedł jego kolega… Burger. — Niemożliwe! Był w szpitalu. — Mieliśmy spóźnione informacje… Tymczasem go wypuścili… był w mieście na kartach i wstąpił do kancelarii po pieniądze, bo przegrał… tośmy już sprawdzili i to jest prawda. Wcześniejsze informacje potwierdzają się nam właściwie stuprocentowo, ale aktualne zdobywamy z coraz większym trudem. — Wiem! Wytrzymać! I to się zmieni… mówcie dalej. — Zaskoczył ich i musieli go spacyfikować. — Zabity? — Nie! Na szczęście użyłem starych, doświadczonych… odpornych na zapach krwi. — Proszę, oszczędźcie mi teatralnych frazesów! — Przepraszam, towarzyszu generale! Krótko mówiąc, jeszcze żyje! — A obiekt? — Czekam na wskazówki, panie generale! Na razie zlokalizowaliśmy go w Holešovie. Wydał pan rozkaz, że nas będzie prowadzić, więc odwołałem Teodora i przejął go wydział drugi. Dzisiaj o jedenastej pięćdziesiąt trzy z aparatu stacjonarnego, zarejestrowanego na nazwisko Václav Nosek, została zauważona rozmowa z Pragą, z towarzyszem Glotem. Zapisu rozmowy nie mamy… sam pan wie, że sami już nie możemy robić podsłuchów, a tę informację

uzyskaliśmy tylko dzięki starym kontaktom… — Wiem! — jęknął i gwałtownie wstał. Odsunął firankę, ciężko oddychał. Starał się uspokoić, patrząc na zaśnieżone szczyty. Wiedział, że pracują w warunkach krytycznych, sieć mu się sypie, ludzie odmawiają współpracy, stracił cały sprzęt, najwierniejsi zawodzą… Ale jeszcze tu jest! — Kiedy to było? — spytał mocnym głosem. Nawet się nie odwrócił. — O jedenastej pięćdziesiąt trzy. Spojrzał na zegarek. — Mają cztery godziny przewagi! Szybko wykonać, co powiem! Aktywizujcie Teodora i wyślijcie go tam! Wiecie, kto to jest Glot? — Oczywiście, ja… — Guzik wiecie! Skierowaliśmy go do parlamentu i… jak się załapał, odmówił współpracy! Wypiął się na starych kolegów! Odmawia podporządkowania, bo mu się wydaje, że jeszcze się nachapie, a naród mu wybaczy! A nowe partie przyjmą! Naiwny dureń! Ale to jest ostatni oficer łącznikowy dawnej grupy Spirituál! Zna ostatniego z czwórki, która uczestniczyła w przesłuchaniu Karola Kloknera! Zna Vávrę! Voltér… Alexander Stříbro nie żyje, Czerwony Kapitan po wiadomości od Teodora wyeliminowany, Teodor na szczęście jest jeszcze nasz, a Vávra… zna całą teczkę Göringa i wszystkie szczegóły! I jeszcze żyje! Jak myślicie, dlaczego dzwonili do Glota?! Przypadkiem?! Nie! Ojciec Noska długie lata pracował z Glotem w jednym biurze! Szczególnie skuteczna para! Wypróbowani przyjaciele! Glot z pewnością wskazał im Vávrę! Nie mogą się spotkać! Do tego kontaktu nie można dopuścić! Szybko do roboty! Poślijcie tam Teodora! Czy wiemy, gdzie jest Vávra?! — Wiemy, towarzyszu generale! Po tym, jak mu amputowali nogę i wycięli płuco, schronił się nad Sázavą, w domku letniskowym, tam mieszka… Nie udziela się, w zasadzie nieszkodliwy… inwalida… jest sam, czasem tylko odwiedza go córka… Każę wyciągnąć jego dossier… Generał wreszcie się odwrócił. Emanował pewnością siebie i lodowatym spokojem. — Wsadźcie sobie gdzieś dossier! Natychmiast pchnijcie tam Teodora. Jedynie czas może nam przetrącić kręgosłup!

54 — MAMY W PIERONY CZASU, dokąd tak gnacie?! To już osiemdziesiąta trzecia gospoda, którą minęliśmy, chłopcy… Jeśli chcecie mnie rozwścieczyć i zagłodzić, jesteście na najlepszej drodze… — Golem zwijał się na tylnym siedzeniu i odprowadzał smutnym spojrzeniem znikającą reklamę najlepszego gulaszu w okolicy. — Žďár nad Sázavą… siedemnaście kilometrów… zaraz tam będziemy — przeczytał Vašek, który prowadził wóz. Uśmiechnął się z zadowoleniem. — Stań, bo nas pogryzie… rzeczywiście, mamy dość czasu… Ja płacę! — Riško! Od teraz jesteś moim najlepszym kumplem! Jeśli będzie trzeba, uratuję ci nawet życie… za to, co mi teraz uczyniłeś! — Golem objął go od tyłu i niewiele brakowało, a byłby go udusił. Wzięli gulasz dla podróżnych. Było go w sam raz! Golem zamówił jeszcze naleśniki z sosem pistacjowym i Krauz już żałował, że pośpieszył się z propozycją płacenia. Ostatecznie złożyli się, żeby wilk był syty i oszczędności Krauza całe… prawie całe. — Ale to koniec jazdy, panowie! Tu się już według mapy jechać nie da — oświadczył kierowca i wysiadł z samochodu. Droga prowadziła w dół do rzeki i ginęła w lesie. Wokół ani jednego domku. — Musimy wrócić do wsi i popytać — rzekł Krauz, bo na mapie nie zaznaczono polnych dróg. Poskładał ją i rzucił na tylne siedzenie. Na zakręcie zawarczał traktor. Podjechał i stanął, bo blokowali drogę. Traktorzysta rozłożył ręce… no, co jest!… i dał do zrozumienia nerwowym ruchem, aby usunęli się na bok. Golem też wysiadł i powoli podszedł do traktora. Tamten przestał machać rękami i ostrożnie otworzył drzwiczki. Zdążył tylko sprawdzić, czy ma korbę pod ręką. — Dzień dobry, panie kierowco… — Krauz się wystraszył, że Golem zażąda od traktorzysty prawa jazdy, ale ten się tylko miło uśmiechnął. — Zabłądziliśmy. Szukamy osady domków letniskowych… Vašku! Jak to było?! — Blažka! — Nooo… osada Blažka. — Panowie, za wcześnie zjechaliście w bok! Musicie wrócić na szosę, jeszcze dwa kilosy i dopiero tam będzie boczna droga do rzeki. Na skrzyżowaniu w lewo, bo jak skręcicie w prawo, będziecie musieli wracać… — Dzięki, i niech pan się nie gniewa. — Ależ skąd, człowiek człowiekowi chętnie pomoże. Trochę usunął się traktor, trochę oni, jakoś się zmieścili. Jechali zgodnie z instrukcją i zobaczyli drewnianą sfatygowaną tablicę z ongiś dumnym napisem BLAŽENA, osada domków letniskowych w Posázavie. — A więc nie Blažka, ale Blažena… — Wszystko jedno, teraz jeszcze numer sześćdziesiąt dwa albo belki pomalowane na ciemnoniebiesko, a szpary między nimi na biało — dyrygował Vašek. Domy były porozrzucane jak popadło od brzegu rzeki aż pod las. Vašek się dziwił. — Ładna mi osada domków… u nas niektórzy nie mają takich jednorodzinnych, jak te letniskowe. Od czego wydział budowlany?! — Stawiaj co chcesz, dostaniesz pięć tysięcy koron kary, w kopertę wsadzisz dziesięć i jako bonus do tego wydamy wszystkie zezwolenia… tak funkcjonują wydziały budowlane… u nas

też… Jeździli wolno tu i tam, sarkali i patrzyli, na co stać porządnych ludzi za uczciwie zaoszczędzone pieniądze. — Pięćdziesiąt osiem i koniec — stwierdził Vašek na końcu drogi. — Musimy jechać aż pod las tą ostatnią uliczką… Domek pana Vávry stał ostatni w szeregu, a płot z boku prawie dotykał pierwszych drzew. Słońce schowało się za czubki wysokich świerków, ale do zachodu było jeszcze daleko. Nigdzie żywej duszy, nawet pies nie szczeknął. — Ja bym cofnął i zostawił auto tam między drzewami — radził Krauz. Vašek usłuchał. Przeszli kawałek pieszo. Na furtce żadnej wizytówki ani dzwonka. Krauz chwycił za klamkę. Włochaty olbrzym wystartował zza szpaleru ozdobnych tuj i wściekle ujadając, oparł się łapami o bramkę. Patrzyli sobie w oczy z Krauzem. Wszyscy trzej się cofnęli. — Vašku… Myślałem, że największy pies w Europie Środkowej to Nero… to musi być jego starszy brat… Powinieneś się wstydzić, ten jest zdecydowanie lepiej odżywiony. Pies zeskoczył i stanął parę kroków od płotu. Najwyraźniej czekał na rozkaz właściciela na pierwszy nierozważny krok natrętów. Warczał, szczerzył zęby, ślina kapała mu z pyska. — Ewidentnie spodziewa się kolacji… Idź pierwszy, Golem. — Krauz rozglądał się niepewnie. Otwarło się okno i siwa głowa wyjrzała spod firanki. — Jeśli zabłądziliście, wystarczy wrócić polną drogą do rzeki, potem pół kilometra w górę i na prawo. Za parę minut będziecie na szosie. — I głowa znikła. — Nie zabłądziliśmy, szukamy pana Vávry. Głowa znów się pokazała. — Skąd znacie moje nazwisko? Właściwie wszystko jedno… Nic nie sprzedaję, nic nie chcę kupić, wizyt nie przyjmuję. Do widzenia! — I kolejna próba ukrycia się pod firanką. — Od pana Glota… Znów powrót do okna. Vávra przyglądał się im z odległości ogródka przed domem i widać było, że się zastanawia. — To jakaś pomyłka. Nie znam żadnego Gota… — Glot, panie Vávra… Glot… pracował z moim ojcem… Ja się nazywam Václav Nosek… młodszy… — Nie wrzeszcz! Poczekajcie, niech sobie przypnę nogę… I nie dotykajcie furtki. Nero! Na miejsce! Pies natychmiast się wycofał i położył na słomiance. — Więc jednak to twój pies, Vašku! Słyszałeś imię? Spróbuj go pogłaskać — szepnął Krauz. — No pewno! Gospodarz raz chciał go kopnąć, a teraz musi sobie przypinać nogę, a… ja mam go głaskać… bydlę przeokropne… zębate… — szeptał Vašek, a przyjaciele się podśmiewali. Mężczyzna wyszedł, podpierając się kulą. Kuśtykał na prawą nogę. Pies pętał mu się pod nogami i wchodził w drogę. — Czego chcecie? — warknął gospodarz. — Chcielibyśmy z panem porozmawiać… Mężczyzna dokuśtykał do nich i skinął ręką, by podeszli. Furtka sięgała im pod brody. — Jak dotarliście do Glota? — Mój ojciec przed śmiercią mnie z nim poznał… że tak powiem… mówiąc, że jeśli będę potrzebował pomocy, mam się do niego zwrócić, z pełnym zaufaniem. — Potrzebujesz pomocy? Coś zmalował?

— Nic, tylko chcielibyśmy pana poprosić o… radę… czy coś w tym rodzaju. Mężczyzna przyjrzał mu się badawczo. Potem pozostałym. — Nasi? — Wszyscy trzej — skinął głową Vašek. — Do nogi! — Pies natychmiast przyjął wytresowaną pozycję. — Siad! Leżeć! — Mężczyzna otworzył furtkę. — Możecie spokojnie przejść. Przeszli niespokojnie, wciąż się oglądając. Pies nie spuszczał z nich oczu i tylko czekał na komendę: „Bierz go!”. Nie doczekał się, był niezwykle rozczarowany. Gospodarz odwrócił się w drzwiach i warknął: „Spocznij!”. Pies wybiegł do ogrodu. — Ma pan… energicznego stróża… — Krauz starał się nawiązać kontakt. — Nie bardzo! Jest jeszcze młody i głupi… Ten przed nim to był zabijaka! Szkoda go, musiałem go kazać uśpić. — Był ostry? — No… milutki nie był… Proszę dalej! Przejdziemy do tyłu, na taras, proszę za mną! Przeszli przez domek i tylnym wejściem na ogromny oszklony taras. Przepiękny ogród zimowy z mnóstwem kaktusów i sukulentów. Krauz przystanął i wytrzeszczał oczy z podziwu. Gospodarz to zauważył. — Miłośnik kaktusów? — Tylko teoretyk… tamten Ferocactus… jest unikatowy… a ta Euphorbia w rogu… niedługo panu podniesie strop… — Miło mnie pan zaskoczył, młodzieńcze! Kto dzisiaj zawraca sobie głowę dokładnymi nazwami… Pseudomiłośnicy kupują kaktusy w stylu… proszę tamten kolczasty w rogu… straszne! Dał znak ręką, usiedli. Pierwsze lody zostały przełamane. Gospodarz już się nie chmurzył. Gdy siadał, przez twarz przebiegł mu bolesny skurcz. Natychmiast zapalił i wyprostował nogę. — Czy my też możemy? — Ależ tak. — Gospodarz podał im drugą popielniczkę. Przyjrzał się uważnie Vaškowi. — Jesteś Nosek… nie da się zaprzeczyć… cały ojciec… No to gadajcie, co was do mnie sprowadza. — To ja… — odezwał się Krauz. Zaczął od tego, że znaleźli mężczyznę z gwoździem w głowie. — A więc, pan jest policjantem? — Tak! Vašek panu mówił. — Pańska legitymacja! Krauz pokazał. — Do ręki! — Nie wolno! — Słusznie! Prawidłowa odpowiedź! Koniec egzaminu. A teraz niech mi pan ją poda! Krauz nie miał wyjścia. Czerwony Kapitan też był taki. Wszyscy byli tacy… Gospodarz otworzył dokument i uważnie przeglądał. Wyciągnął również celuloidowe etui z fotografią. — W porządku! Używana legitymacja wygląda w środku inaczej niż falsyfikat wystawiony tylko na jedną akcję, zapamiętajcie to sobie! Dzieciaki! Macie magnetofon? — Nie! — A podsłuch? — Nie! — Jeśli tak, znajdę go! — Nie, nie mamy.

— W porządku, słucham! Krauz kontynuował. Gospodarz zapalał jednego papierosa od drugiego, ale nie z nerwów. Gdy Krauz doszedł do przesłuchania proboszcza Janetki, Vávra wyraźnie się skupił. — Jak… się nazywał? — Ksiądz Janetka. — Mówcie dalej. Krauz ze względów taktycznych pominął przesłuchanie pani Mariki i to, co od niej dostał. Nie mógł pozbyć się wrażenia, że winien postępować ostrożnie… — Znaleźliśmy konsultanta… najlepszego specjalistę… Gdy po raz pierwszy wymienił nazwę teczki Mysterium Ferens, Vávra nie potrafił ukryć zaskoczenia. Gdy podał pseudonim Czerwony Kapitan, gospodarz nerwowo wyprostował się na krześle, a gdy Krauz mu opowiedział, jak przed kilkoma dniami skończył Milučký, Vávra wyjęczał: — Na Boga żywego, znowu się zaczyna… Krauz powoli kończył. Mówił długo, nie pomijając własnych spostrzeżeń i hipotez roboczych. Gdy skończył, słońce już zaszło, na tarasie zrobiło się cicho. Nastała szarówka. Przez dłuższą chwilę nikt się nie odezwał. — Poda mi pan tamtą lampę naftową? Może ją pan też zapalić. Dziękuję. Latem obchodzę się bez elektryczności. — Gdzie postawić? — Tu, na stole. A więc… znaleźliście starego profesora Bartáka — szepnął Vávra. — Nie chciałem nikogo wymieniać z nazwiska, ale znaleźliśmy. — A… jak jechaliście do mnie, sprawdzaliście tyły? — Cały czas. Nawet zabłądziliśmy i musieliśmy wracać. Za nami było czysto… — Żeby było, chłopcy moi, żeby było… A więc moje nazwisko podał wam Barták… Krauz skinął głową. — A kontakt na mnie dał wam Glot. Krauz przytaknął. — Czy jeszcze ktoś wie, że jechaliście do mnie? — Z pewnością nie! — U Glota byliście osobiście czy… — Telefonowaliśmy… — Ach, więc tak… z pewnością… — Pan myśli… — Oczywiście! Bez podsłuchu telefonicznego żadna sieć nie da się utrzymać i zabezpieczyć na dłuższą metę… dlatego u mnie żadnego nie znajdziecie… — Ale… przecież już dwa lata są poza układem! — Nie, panie Krauz, ale nie będę pana przekonywał! Czego pan chce ode mnie? — Prowadzę śledztwo w sprawie zamordowania Karola Kloknera i… niemal na moich oczach zabili mi sprawcę. Szukam współwinnych ewentualnie świadków, którzy by całą rzecz potwierdzili i byli gotowi zeznawać przed śledczym, żebym mógł zamknąć sprawę zardzewiałego gwoździa. Vávra gapił się na niego z niedowierzaniem, a potem ni z tego, ni z owego się roześmiał. Wyciągnął ręce. — Ma pan kajdanki? — Nie! — osłupiał Krauz. — Szkoda! Nie doczekam się nawet porządnego aresztowania na stare lata!

— Aresz… pan… — Panie Krauz, niech się tak pan na mnie nie gapi! Naprawdę pan myśli, żeśmy tam całymi dniami tylko grali w karty i słuchali Wolnej Europy?! — Pan… też? — nie wierzył Krauz. Vávra się tylko uśmiechał. Jakoś… przestawał być sympatyczny… — Wy debilne dzieciaki! Nigdy nie mieliście się dowiedzieć o teczce Mysterium Ferens! Janetka oszalał, wskazując wam drogę… albo musiał mieć bardzo silną motywację. To, jak postępowaliście potem, jest godne uwagi, a jeśli pominiemy element przypadku, bardzo precyzyjne i celowe. Barták to też był strzał w dziesiątkę… przynajmniej rozumiecie już całą genezę. A ja… ode mnie oczekujecie, że odegram scenę finałową i pomacham wam z suki na pożegnanie, czy tak? — Ja… my… — Z kim jeszcze od nas pan rozmawiał? Te informacje musiał puścić ktoś z eszte… — Nie mogę… — A ja według pana mogę?! Krauz szybko rozważał. Coś za coś. — Raninec. — Aaaale! Patrzajcie! Gdyśmy zasuwali w Naszym Mieście, świetnie się z nim współpracowało! Perfekcyjnie znał miejscowe stosunki, układy, prawdziwy macher. Jak go zmusiliście do mówienia? — Nie mówił, tylko mi sugerował. — A więc nie mówił, tylko śpiewał! Też nie żyje? — Wyjechał za granicę. — A więc żywy na razie. No, dobrze! Jeśli zdecydował się śpiewać, i on musiał mieć ważną przyczynę! Ale… ja jej wciąż nie znam… — A może tak… sumienie… — Panie Krauz, jeszcze raz usłyszę od pana taki idiotyzm, to pana wyrzucę. — Cofam! A… może… zwyczajna… najzwyczajniejsza solidarność z moim rzemiosłem. Musi pan przyznać, że zaszedłem już dość daleko i… czy się czegoś dzisiaj dowiem, czy nie, pójdę dalej… — Uparty, młody, głupi, ale… wiarygodny… proszę dalej… — Znowu znajdę Janetkę i resztę i będę wokół nich krążyć, zanim natrafię na jakąś szczelinę. — Nie będzie pan krążyć! Zatrzymają pana szybciej, niż się panu zdaje. Już teraz nad tym pracują. — Ale przynajmniej będę próbował. Chwilę milczeli. — Nie możecie mnie zmusić. — To prawda! — Krauz skinął głową. — Nie po to tu przyjechaliśmy. — Nie? A więc to maleństwo jest tu jedynie przypadkiem? — Jest tu przez ciekawość. — Przez cieka…! — roześmiał się od ucha do ucha. — Macie czasem zagrania, chłopaki. Umilkli. Gospodarz zgniótł pustą paczkę po papierosach i z prośbą w oczach spojrzał na parapet. Vašek wstał i podał mu nową. Vávra zapalił. Podczas tej krótkiej rozmowy wypalił co najmniej pięć papierosów. Każdego do połowy. — Mnie to już właściwie wszystko jedno… lekarze pozbawili mnie płuca i nogi. Że podobno… jeśli nie przestanę palić, stracę drugą, a potem umrę. Oni to niby nie! Już… to raczej długo nie potrwa.

— Bardzo mi przykro. — Nie, ale miło się słucha… Powiem panu tylko część tego, co mogę… pan Barták mówił prawdę! We wszystkim, o czym wam mówił, była prawda! To był… to jest niezwykle mądry człowiek, cieszę się, że jeszcze żyje i dobrze mu się wiedzie! Oryginał dokumentu Göringa Mysterium Ferens został znaleziony po wojnie podczas prac rozbiórkowych w Pilźnie. Pech polegał na tym, że na sąsiedniej ulicy kilka dni później odkryto archiwum gestapo i teczka Göringa zaplątała się między inne papiery. Dokument jak dokument. Pierwszeństwo miały te, które zawierały nazwiska konfidentów, z nimi trzeba było wyrównać rachunki w pierwszej kolejności, wszystko inne po wojnie odsunięto na bok. Myśmy powstali dopiero w czterdziestym ósmym. Od maja czterdziestego piątego pracowała tylko Kryminalna Służba Gospodarcza, wymierzona w czarny rynek, który rozkwitł po wojnie. Do wiosny czterdziestego ósmego wewnętrzna sytuacja polityczna poszła w takim kierunku, że trzeba było chronić nowe państwo przed wrogiem wewnętrznym; powstał Urząd Bezpieczeństwa Państwowego jako część nowo powołanej milicji. Mówię wam o tym dlatego, żebyście zrozumieli, że choć mieliśmy na stole… skarb niewyobrażalnej wartości, była inna robota i inne priorytety, więc dotarliśmy do teczki dopiero na początku lat pięćdziesiątych. Archiwum gestapo tłumaczyli nam zwykli germaniści, a ten, który dostał ściśle tajną teczkę Göringa, zorientował się szybko, że tu chodzi o coś większego, i zwrócił na to uwagę przełożonych. Potrzebowaliśmy nie tylko perfekcyjnego germanisty, ale i historyka. Wytypowaliśmy profesora Bartáka. Bardzo nam pomógł. A… my jemu… pozwoliliśmy mu żyć i grzebać się w starych księgach. Kontrolowaliśmy go od czasu do czasu, czy nas zbytnio nie wyprzedza, ale… nie wyprzedzał! Z dokumentu wynikało, że stary Karel Klokner nie żył. Zaczęliśmy szukać mniszek i stwierdziliśmy, że… niestety też. Wszystkie… i te, które gestapo wypuściło… w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych… już wszystkie… takie były czasy! Co tak patrzycie? Takie były czasy! Wyśledziliśmy też konfidenta gestapo, który wywęszył syna Kloknera na Morawach… Niestety, dostał karę śmierci, którą wykonano. Podczas drugiej wojny był nazbyt aktywny. Stanęliśmy w martwym punkcie… — Dosłownie… — nie darował sobie Krauz. — I poszukiwanie Kloknera się komplikowało. Nie istniała dokładna ewidencja ludności, wojna przerzucała z miejsca na miejsce całe rodziny, wszędzie kogoś brakowało i stale przychodzili nowi… zapomniani z obozów, szpitali, legii cudzoziemskich… zewsząd. Wreszcie znaleźliśmy pięciu zbliżonych do niego wiekiem. Byli rozproszeni po całej republice i samo śledzenie ich wymagało wielkiej liczby ludzi i środków technicznych. Wreszcie pomógł przypadek. Zbudowaliśmy sieć informatorów wśród proboszczów i dostojników kościelnych. Nie wyobraża pan sobie, jakie świństwa wypłynęły na powierzchnię… byli jeszcze gorsi niż w czasach inkwizycji… jeden na drugiego… aaale… — Machnął ręką i umilkł. Nikt z obecnych nie zaprotestował. — Biedne owieczki! Jeden się rzetelnie starał. Dostał pseudonim Svätopluk. Dzisiaj to znana osobistość, więc nie będę… — Biskup Ján Jastrab… — dopowiedział Krauz. — No proszę! Skąd pan to wie?! Aha, Raninec przy tym był… wtedy… no dobrze! Jastrab! Jego kolega i przyjaciel z seminarium, wielebny ksiądz Janetka w chwili słabości wyspowiadał mu się, że od lat kryje człowieka, który zna wielką tajemnicę, i już nie jest w stanie dźwigać tego ciężaru… i Jastrab nadał go oficerowi operacyjnemu. Dostał wtedy za to trzy tysiące koron nagrody z kasy państwowej i wziął to bez oporów. Gdy się pan z nim przypadkiem spotka, niech go pan ode mnie pozdrowi i niech mu pan przypomni numer trzynaście zero zero dziewięć… On już będzie wiedział, dlaczego! Informacja przyszła do nas, do centrali w Pradze. Podskoczyliśmy z radości, gdyśmy poznali nazwisko ukrywanego mężczyzny. Kościelny Karol Klokner. W Czechach był Karel, tu zrobili z niego Karola. Było to przejrzyste i z ich strony niezbyt

wyrafinowane, ale poza tym ukryli go perfekt. Nie miał paszportu, nigdy nigdzie nie podróżował, nie miał dokumentów, nikt go nigdy nie kontrolował, nie miał prawa jazdy, nie miał konta w banku… po prostu perfekcyjnie ukryty w tłumie! Natychmiast uaktywniliśmy specjalną grupę pod nazwą Sp… — nie skończył. — Spirituál… — No to teraz już wam mogę zdradzić nazwisko mojej kochanki w siedemdziesiątym trzecim i jesteście w pełni poinformowani! Niech to diabli! A ja naiwnie myślałem, że nasze mury są kuloodporne, a proszę, wystarczy paru rozwrzeszczanych wariatów na placu Wacława i po organizacji! — Był tam cały naród… — Ja nie! Miałem inną robotę, poważną! Ale niech mnie pan nie rozprasza… Sztab na pewien czas przenieśliśmy do Naszego Miasta i od pańskich kolegów przejęliśmy sieć agentów. Nie mogliśmy ich całkiem odsunąć, bo potrzebna nam była ich znajomość miejscowych stosunków, więc współpracowaliśmy. Niestety, teraz widzę, że to był błąd! Zaczęła się długotrwała obserwacja i analiza zdobywanych wiadomości. Trwało to lata, nie wolno nam się było pomylić i niczego przyśpieszać. A do sieci przyplątało się kilku agentów zagranicznych wywiadów i stopniowo musieliśmy ich… odsunąć. To nas szalenie spowalniało. Przygotowanie końcowej fazy musiało być precyzyjne, potrzebowaliśmy nie tylko Kloknera, ale i talizmanu… Ucichł. — Pierścienia czy czegoś takiego… — Słusznie, panie Krauz! Rzeczywiście, wszystko pan wie! To był pierścień! Miało być na nim zapisane miejsce przechowywania złotego skarbu. Te dwa elementy, Klokner i pierścień, stanowiły całość, a dostać jedynie połowę, znaczyło właściwie nic nie dostać! Wreszcie go aresztowaliśmy, ale… popełniliśmy błąd. W dniu aresztowania zgubił się nam na trzy godziny! Właśnie w tę decydującą noc! Pierścienia nie znaleźliśmy… — Ale Kloknera tak. — Tak, przesłuchiwaliśmy go, ale nie wydostaliśmy z niego nic — powiedział niedbale Vávra. Krauz wziął oddech i mocno ścisnął oparcie krzesła. — A… potem? — Akcja zakończyła się niepowodzeniem… nigdy nie znaleźliśmy niczego. — Miałem na myśli… co się potem stało z Kloknerem… Vávra zawahał się. Przypomniał sobie, jak Krauz zaczął swoją opowieść. — Wiecie, przecież znaleźliście go…. — Znaleźliśmy, byłem też na sekcji. Prócz gwoździa w głowie miał zmiażdżone palce u nóg, a na końcach palców rąk ślady po igłach i… miękkie części już się nie zachowały, zgniły, więc co się stało z oczami, uszami… — Stulcie pysk! Za drzwiami rozszczekał się pies. Ujadał jak szalony.

55 MAYOR STAŁ POŚRODKU BIURA i z niedowierzaniem kręcił głową. Technicy się pakowali i ciężkie walizy ze sprzętem przenosili pod drzwi, by nie zawadzały. — Szefie, ani ździebełka. — Dwaj, może trzej mężczyźni nie zostawili ani okruszka? — Nic! W ogóle nic! Pracowali w rękawiczkach, fachury. Na zamkach też ani śladu, choćby draśnięcia. — Noo… — Mayor dalej bezradnie kręcił głową. — Był ktoś na operacyjnym obejrzeć te kamery? — Ja… — przyznał się Kuky. — I? — Są wysoko, ich zadaniem jest monitorowanie całej ulicy, a naszą nocną bramę obejmują tylko częściowo. Na monitorze widać jedynie dwie sylwetki, jak wchodzą do środka, a po dwudziestu minutach z powrotem. Przeszli chodnikiem i zniknęli za rogiem. Obraz jest czarnobiały, nie mamy nawet koloru ubrań. — Więc po co nam takie urządzenie?! — Gdyby nas zaatakowali amerykańcy, żeby operacyjny widział, że ulicą jadą czołgi. — Wsadź sobie te swoje debilne dowcipasy — napomniał go z niesmakiem Mayor. — Pewnie, że debilne. Amerykańcy są już z nami od dwóch lat — nie odpuszczał Váňa. — A co z tym? — Hanzel wskazał na papiery porozkładane na ziemi. — Przynieście szmatę, zetrzemy ten proszek i wsadzimy z powrotem do szafy… a ja ją zapieczętuję… Jak wróci z urlopu, otworzymy komisyjnie, a on sprawdzi zawartość… Na progu stanął nieduży facet. — Dzień dobry… a może noc… jestem major Kolesár z inspekcji ministra spraw wewnętrznych… — No to cześć — westchnął Hanzel. — Cześć, panowie! Poinformowano mnie, że nastąpiło tu włamanie do biura wydziału zabójstw i do szafy oficera… Krajca… Rozpoczynam śledztwo. — Krauza, panie kolego, Krauza i… niech pan lepiej wstąpi do mnie, nim tutaj doprowadzimy do ładu — zwrócił się do niego Mayor. I za to go wszyscy uwielbiali. — Pies jeden — jęknął gruby Váňa, gdy musiał się schylić — on sobie gdzieś tam używa na urlopie, a my mu mamy robić porządek w szafie. I tym zakończył sprawę.

56 — NERO! RUHE! — wrzasnął gospodarz i pies natychmiast ucichł. — Nie słucha się tego zbyt miło… — Czego właściwie pan chce, panie Krauz?! — Żeby pan zdobył się na tyle odwagi, by pójść ze mną, z własnej woli… — Bredzi pan! — Vávra machnął ręką i rozmasował nogę. — Nawet gdyby mnie pan zmusił, to i tak nic z tego nie będzie! Ciągle zażywam sedatywy, przeciwbólowe… To tak, jakbym był całkowicie stuknięty… nawet trzeciorzędny obrońca moje zeznanie rozbiłby przed sądem w drobny mak! Jeszcze… chce mnie pan przesłuchiwać, panie kolego? — Nie jestem pańskim kolegą. — Pański błąd. — Niech mi pan przynajmniej powie, kto jeszcze był w grupie Spirituál. Do kogo mógłbym… — To już wychodzi poza granice mojej dobrej woli… i cierpliwości, panowie… — Czego się pan boi? Pan już nie ma nic do stracenia… — Ale wciąż jeszcze żyję i… myślę także o jutrze. — I ja tak robię. Właśnie dlatego niektóre stare sprawy należałoby posprzątać… Nadać temu wszystkiemu sens. — Niech pan na mnie nie próbuje swoich słowno-ekwilibrystycznych numerów, bardzo proszę! Mnie pan nie rozwałkuje! Ale potwierdzę panu, co pan już wie… Voltér, czyli Alexander Stříbro, i ja byliśmy najstarszymi członkami, staliśmy przy narodzinach naszej… mówiąc dzisiejszym językiem, firmy… Voltér już dawno zmarł, zawał… podobno. Póki żył, szefował nam i właśnie on utrzymywał najściślejsze kontakty ze Svätoplukiem. Czerwony Kapitan dołączył dopiero później… młody, ale zdolny… bardzo zdolny… niezwykle zdolny… do wszystkiego, można powiedzieć! Potem doszedł twój ojciec, Václav Nosek… Vašek zesztywniał i mało nie wyłamał oparcia. — I przyjęliśmy też Glota… Vávra nie mógł nie zauważyć reakcji Vaška. — Ojciec… nie… — Aaaale, co się z tobą dzieje, młodzieńcze? Tyś o tym nie wiedział? — Ojciec… nie mógł… — wydusił z siebie Vašek. — Ależ mógł! Chyba nie myślisz, że siedział z nami i temperował ołówki?! A podczas niektórych akcji przejawiał niezwykłą… aktywność… — Ty draniu! — wrzasnął olbrzym i szybciej, niż Krauz mógł go powstrzymać, znalazł się przy Vávrze. Stał tuż przy jego krześle i z wściekłością zaciskał pięści. Vávra patrzał na jego podbrzusze, potem powoli, powolutku podnosił wzrok na brzuch, piersi, aż zatrzymał na oczach. Golem wznosił się nad nim jak góra i przypatrywał się swojej ofierze, gotów rozerwać insekta na pół. — No proszę, proszę, jak ten niby ciekawski się zdemaskował… Uderzysz mnie czy wybierzemy rewolwery… Vávra wyszczerzył zęby. Było to okropne, ale naprawdę się nie bał. — Golem, daj spokój… — poprosił go Krauz. Poczekał, nim usiądzie. — Tego naprawdę pan nie musiał… — Dobrze, więc pominę szczegóły o ojcu Vaška! Był tam z nami również…

Gdzieś z boku przy szybie dało się słyszeć słabe brzdęknięcie, jakby kamyk uderzył o szkło i odskoczył. Golem usiadł dość niewygodnie i wiercił się. Usiłował poprawić sobie poduszkę pod tyłkiem. Vašek przymknął oczy i starał się, łapiąc oddech, przyjść do siebie. Wiadomość o ojcu wstrząsnęła nim. Tylko Krauz widział, jak głowa Vávry rozrywa się na pół i jedna połowa odlatuje w stronę ściany. Całe jego ciało poderwało się i przewaliło przez oparcie. Krauz wytrzeszczył oczy i przez ułamek sekundy nie reagował, po czym nachylił się do Golema. — Strze… Przerwał mu kolejny brzęk i świst koło ucha. Za jego plecami roztrzaskała się doniczka i z chrzęstem zwaliła na podłogę. — …lają! Na ziemię! — dokończył Krauz i padając, przewrócił się na bok. Razem z krzesłem. Chwycił Golema za nogawkę i szarpnął. Rozległa się seria brzęków i doniczki pod przeciwległą ścianą spadały z hałasem. Rozpryśnięta szyba posypała się na zewnątrz, a podłogę pokryły skorupy. — Vaško… na zie…! — wrzasnął Krauz, ale nie dokończył, bo przywaliło go sto trzydzieści kilogramów żywej wagi. Vašek nie zwlekając, podczołgał się pod parapet. Pies zawył i ujadał gwałtownie. Nie przestawał. Następny świst i podskoczyła lampa naftowa na stole. Cały stół w jednej chwili stanął w płomieniach i płonąca lawa spłynęła Krauzowi na nogi. — Kur… — zawył i zaczął się szamotać. Golem zerwał z krzesła kożuch i rzucił na Krauza. Tłamsił ogień, sam kryjąc się przed kolejnym. Płomienie znikły. Krauz dociskał kożuch i mimo bólu próbował się wyczołgać w bezpieczne miejsce. Dokąd, nie miał pojęcia. Spodnie ciągle mu dymiły. Posypała się reszta szyb. Donice z kaktusami padały jak podcięte. To było piekło, wszędzie fruwały skorupy i tynk. Nikt nie słyszał strzałów, tylko gwizd pocisków. Odbijały się od ścian i bębniły po meblach. Krauz czołgał się w stronę przedpokoju. Pod łokciami chrzęściły skorupy. Starał się nie opierać całym ciężarem, by się nie pokaleczyć. Za sobą słyszał oddech Golema. Vašek utknął pod parapetem, a coraz wyższe płomienie odcinały mu drogę ucieczki. — Nie słyszę strzałów! — syknął Golem, gdy dotarł do Krauza w przedpokoju. — Tłumiki! — jęknął Krauz, klepiąc się po dymiących spodniach. — Vašek? — Został tam… kurwa… — Masz rewolwer? — Mam, ale co z tego?! Na dworze jest ciemno. — Przydałoby się kilka strzałów ostrzegawczych. Z zewnątrz dobiegła krótka seria z automatu. — Walą. Chyba ze skorpiona. — Albo hakaczki. Następna krótka seria. Brzęczenie na werandzie ustało. Potem dwie serie i kolejne dwie. Na zewnątrz zaczęła się wymiana ognia. Ktoś jęknął boleśnie. Na werandzie nic się już nie poruszyło. — Kto tak wali?! — Golem, miejmy to gdzieś… trzeba wyciągnąć Vaš… Wynurzył się z dymu, wpadł między nich, szturchnął Golema łokciem w zęby. Obaj poklepali go po plecach. Nawet nie z radości, raczej dlatego, że dymił. Usłyszeli kolejną gwałtowną serię, a las niósł echo doliną rzeki jak wzmacniacz. — Kto to… gdzie to? — wyjąkał zaskoczony Vašek, bo do nich już nie doleciała ani jedna kulka.

Dopadł ich żar z korytarza. Domek zaczynał płonąć. Płomienie pełzały po wysuszonym drewnie, dym walił na wszystkie strony. — Prędko stąd! Krauz wstał i przebiegł do przedsionka. Pośpiesznie poszli w jego ślady. Krauz otworzył drzwi. Zaślinione kły minęły jego krocze o włos. Kopnął i prędko zatrzasnął drzwi. — Bydlę, on nas stąd nie wypuści… — Krauz rzeczowo ocenił wyczyn domowego faworyta, plecami zaparł się o drzwi. Dla wszystkich było jasne, że znaleźli się w potrzasku.

57 — TOWARZYSZU GENERALE, przepraszam, że przeszkadzam. — Mężczyzna stanął przy stole i wyprężył się jak podwładny spodziewający się zasłużonej kary. Generał podniósł wzrok znad papierów i mimo bardzo późnej nocnej… bardzo wczesnej rannej godziny przyjaźnie się uśmiechnął. — Nowe wiadomości? Odłożył okulary, a gdy spostrzegł wyraz twarzy adiutanta, spoważniał. — Nowe. — Słucham. — Ponieśliśmy ciężkie straty. Generał wstał powoli i zapatrzył się w ciemne okno. — Mówcie. Oparty o ramę okienną pochylił głowę. — Akcja Vávra skończyła się tragicznie… Zaatakowali nas… czterej, w tym Teodor, wyeliminowani… tylko jeden przeżył. — Ciała naszych? — Zabrali. Nasz człowiek wrócił, w lesie niczego nie znalazł… — Obiekt? — Spłonął w domku, od lampy naftowej zajął się cały domek. Pożar szerzył się zbyt gwałtownie, nie zdążyli… — Czy nasz człowiek widział ciała? — Nie, ale… Generał odwrócił się i długo patrzał w papiery na stole.

58 — MIST… WUJU MACHATA… czy kiedyś w ogóle go zobaczę? — Martuško… jest na urlopie… jak go mamy stamtąd ściągnąć? A poza tym chcemy, żeby to on nas znalazł, a nie my jego… więc musisz być cierpliwa… — A… przeżyje to? Czy jesteśmy zdolni go ochronić? — Jesteśmy zdolni! Nie bój się! Jest zbyt ważny, żeby go zostawić na pożarcie tym hienom… Nie bój się… nasi o to zadbają. — Jak długo to jeszcze… — Długo, kochaneczko… oni się tak łatwo nie poddają.

59 — MAM POMYSŁ! — Tylko prędko, baranie, bo już mi paznokcie skwierczą! Krauz podbiegł do frontowego okna, ostrożnie je otworzył i zaraz zamknął. Tego się spodziewał. Zaśliniony pysk szalał z wściekłości i niemal wskoczył do środka. Krauz zdjął koszulę i ją zgniatał. — Golem… prędko… jak ci powiem, otworzysz okno, a potem je szybko zamkniesz… — Nie wskoczy tutaj, Riško, nie bój się… ja go złapię… bestię! — Nie o niego idzie! O przeciąg! Musisz błyskawicznie zatrzasnąć okno! Jak wpuścimy tu powietrze, spłoniemy jak pochodnie… Gotów? — No! — Trzy… czte… — Do ilu? — Ty baranie! Do dwóch! Trzy… czte…ry! Golem otworzył okno. Krauz wepchnął psu koszulę w pysk i szybko cofnął rękę. Szczęki kłapnęły w powietrzu i Nero zjechał po ścianie na trawnik. — Bierz go! — krzyknął Krauz i odrzucił koszulę w stronę furtki. Pies skoczył, dławiąc się z wściekłości. Chwycił koszulę i zaczął się z nią szamotać. Golem przytrzasnął okno i wyrwał klamkę. — Prędko, tu musi być inne wyjście… okno z boku… — zakomenderował Krauz. Wbiegli w dym i na oślep namacali klamkę w drzwiach. W przyległym pokoju jeszcze nie było dymu. Zatrzasnęli za sobą drzwi, tu nie było tak gorąco. Przynajmniej mogli oddychać! — Okno! — zakomenderował Krauz. Wyskoczyli, przebiegli kilka metrów do płotu i… Vašek próbował go przesadzić. Zawisł zaczepiony o zaostrzone sztachety. Golem nie zwlekał, złapał go za kolano i przerzucił. Krauzowi to się spodobało, mocno chwycił czubki sztachet i zgiął nogę w kolanie, jak baron dosiadający ulubionego wierzchowca. Golem się schylił, zaparł i Krauz wykonał salto przez płot. Po drugiej stronie płotu wstali, otrzepali się z kurzu i ni z tego, ni z owego zaczęli się śmiać. — Idziemy — zakomenderował Vašek. — No to w drogę! — przytaknął Krauz. — Kurwa… a… ja?! — No podskocz, Golem, ale raz dwa, zanim się piesek połapie — doradził mu Vašek. Golem podskoczył. Dwumetrowy segment płotu położył się i niemal ich nakrył. Krauz z Vaškiem ledwo zdążyli odskoczyć. Golem leżał na płocie i kurczowo ściskał sztachetę. Ci z drugiej strony już nie byli po drugiej stronie. W ogrodzeniu powstała wyrwa, przez którą z niewielkimi problemami przebiegłaby para wołów. Nero całkiem swobodnie. Vašek z Krauzem wytrzeszczyli oczy. Nie mogli stracić przytomności umysłu! — Wstań, możesz już puścić, już ci nie ucieknie. Chodźcie tu, obaj… Podnieść… postawcie, jak było… tutaj oprzyj… tam z tych róż weź ten czerwony sznur… zawiąż… i drugi… zawiąż go… mocno… I spieprzamy… zanim nas to bydlę zębate wywęszy! — Krauz komenderował, a chłopcy ruszali się jak w zegarku. Od strony lasu nie dobiegł już żaden wystrzał. Pobiegli polną drogą i ukryli się za pierwszymi drzewami. Było pod górę, zasapali się. — To był świetny pomysł, Riško, żeby zostawić wóz na uboczu. — Vaško wsiadł i włączył bieg.

— Nie! Nie rób tego! Golem… Wyłaź! Będziemy pchać! — Kolejny świetny pomysł! — wyjęczał Golem. Vašek siedział za kierownicą, a Golem pchał. Krauz też… przynajmniej się starał! Do rzeki był niecały kilometr w dół po stoku. Nad rzeką równina. Vašek wysiadł i też pchał. Kierował przez otwarte okno. Dopchali aż na skraj kolonii domków. — Starczy! Jak nas usłyszą z tego miejsca, pomyślą, że któryś z mieszkańców startuje po pomoc, i o to chodzi… Wsiadać i nie ma nas… Wsiedli i ruszyli. Przez dłuższy czas żaden z nich się nie odezwał. — Debil, mógłby raczej hodować orchidee… — mruczał Golem z tylnego siedzenia, wyciągając z dłoni kolce. — Nie macie trochę balsamu po opalaniu? — skowytał Krauz siedzący z przodu i podciągając nogawki, oglądał oparzenia. — Nie… już nie pójdę spać… — powiedział Krauz i obaj spojrzeli ze zdziwieniem. — Nie pójdę… już dość… chłopcy. O mało nie spaliliście się przeze mnie! Wiedzą o nas, inaczej by ich tam nie było. Albo nas śledzili, albo podsłuchują telefony… ale wiedzą o nas! Kończymy! Idę na górę się spakować i spadam. Myślę, że najwyższy czas, żebyśmy zaczęli traktować ich poważnie. Wszyscy trzej pochylili głowy. Każdy z nich miał już tego po dziurki w nosie. — W nocy będzie mi łatwiej sprawdzać, czy nie mam ogona — dodał Krauz. — Ja wyjadę wcześnie rano — postanowił Golem. Pomogli mu się pakować. — Masz. — Przy aucie Vašek podał mu reklamówkę. Krauz zajrzał do środka. Kilka pęt kiełbasy, połówka chleba, wędzony ser, buteleczka… Krauz schylił głowę. Patrzał w ziemię. Miał poczucie winy i nie mógł się go pozbyć. — Golem, dzięki, tyś mnie uratował tym kożuchem. — Nie zalewaj! To za ten gulasz… naprawdę był świetny. Krauz podszedł do Vaška. Wreszcie spojrzeli sobie w oczy. — Wybacz… Objęli się i poklepali po plecach. Długo się ściskali. Podszedł także do Golema… i jakoś to przeżył. Czy wybiorą się na ryby również w przyszłym roku, żaden z nich nie wiedział.

60 — AAAA, PATRZCIE… Jak góra nie przyjdzie do Janosika, Janosik przyjdzie do góry! Tu go mamy, wczasowicza! — zawołał Váňa i wstał znad góry salcesonu, żeby przywitać się z Krauzem. Wykorzystał to Canis i idąc do drzwi, porwał kawałek. Gdy tylko Krauz pojawił się w drzwiach, rzucili się na niego, poklepywali go i szczerzyli zęby jak szkolni koledzy. — Użyłeś sobie przynajmniej? Wypocząłeś? — Nooo… — Krauz niepewnie skinął głową. — A Edo? — W szpitalu. — Przecież to dziabnięcie nie było aż tak głębokie… Jakieś komplikacje? — No… że niby… jak ciebie nie było, Riško… to się wszystko pokomplikowało. Masz iść do Mayora, on ci wyjaśni — powiedział z ociąganiem Váňa i wrócił do stołu, bo jego śniadania zaczęło podejrzanie ubywać. Krauz słuchał monologu Mayora. Dość długo. Na koniec Mayor spytał: — To mi teraz powiedz, co mam robić? Gdybyś był na moim miejscu, nie nakopałbyś sobie do dupy?! — To niby znaczy… ja mam tobie? — Nie rób z siebie idioty… mówię poważnie! Czegoś takiego jeszcze nie mieliśmy na wydziale! Włam do biura! Wysłuchuję tego od tygodnia na każdej odprawie! Już nawet powiaty się z nas śmieją! Nie umiemy upilnować własnych szaf… — A spytałeś ich na naradzie, czy oni też wojują z byłymi esztebekami?! — Na głowę upadłeś?! Richard, proszę cię, bardzo cię proszę. Już kierownik kryminalnej mi mówił… komendant policji mówił… napisz raport końcowy i wpieprz go do archiwum. Zostaw ich, na rany boskie! Już spokój! Edo jest znowu w szpitalu. Zrób to przynajmniej dla niego… — Więc przypuszczasz, że… — Między nami mówiąc, tak… Nie rozumiem, czemu ich to tak wścieka, ale przypuszczam, że nikt inny tylko oni wciąż nam włażą w drogę… Ale co poradzisz! To idzie z góry… tam nasze ręce nie sięgają… Richard… polityka… — W dupie mam politykę! Ja jestem glina od morderstw, jeśli kogoś zabi… — A ja to z kolei mam w dupie! Mam już tego po dziurki w nosie! Ostatnie słowo! Jeśli nie zamkniesz jej w ciągu tygodnia, odbiorę ci sprawę i dam ją… choćby oddziałowi konnemu, niech ją rozniesie na kopytach. Krauz zamyślił się chwilę. Potem uniósł brwi. — Całkiem… interesujący pomysł… szeeefie… Powiadasz: konie?! A gdybym to zaniósł wprost do ministerstwa… — Spaaadaj! — krzyknął i cisnął w niego gumką. Krauz szedł korytarzem i mamrotał pod nosem: — A więc tydzień… no… zobaczymy… tydzień… no to zobaczymy… chłopaki. — A jak córka? — spytał Canis, gdy Krauz wrócił. — W porządku! Tydzień byłem z nimi w sanatorium, nawet nie musiałem płacić za hotel, Milan mnie ulokował w hotelu lekarskim, wszystkie badania wypadły nadspodziewanie… — A ten drugi tydzień? — Canis uniósł brwi.

— Byłem na rybach. — I złapałeś? — Gó… ale przynajmniej się poduczyłem… — Czego? — Życia zwierząt… za pewnym żelaznym ogrodzeniem… — A więc, powiadasz… ogród zoologiczny? — Czyste ZOO! Widziałem świnie, szczury, tygrysy… tylko lwa jakoś przeoczyłem… Ale mam nadzieję, że go jeszcze spotkam… Canis pokręcił głową z niedowierzaniem i otworzył okno. Zapalił i patrzał, jak dym miesza się z hałasem ulicy. — Wy dwaj macie chyba nie po kolei… — wybełkotał Váňa z pełnymi ustami. — Ja tu nie wiem, w co najpierw ręce wsadzić, a wy o ogrodzie zoologicznym. Naprawdę nie macie nic innego do roboty?! — Spokojnie, grubasku, już się biorę! — Krauz podszedł do szafy. — Nie! To trzeba komisyjnie! Tam jest pieczęć szefa! Musieliśmy… — krzyczał Váňa. — Poszedł na naradę — poinformowal ich Krauz. — Więc potem! — No tak… to ja tymczasem skoczę do Eda. Gdzie teraz leży? Pogróżek Eda o złożeniu doniesienia karnego z powodu ograniczenia wolności osobistej nikt nie traktował serio, nawet pielęgniarki. Przenieśli go do jedynki, by nie buntował innych pacjentów. Tam przynajmniej nikt mu nie zabierał pilota, żeby mógł sobie zmieniać kanały. Mogli także zapalić. Krauz otworzył drzwi balkonowe. Z tacki po mielonce zrobił popielniczkę i rozsiadł się wygodnie na niewygodnym laminatowym krzesełku. — Wystaw sobie… powiedziałem im tylko, że nie mogę zgiąć małego i serdecznego palca prawej ręki, i zatrzymali mnie tu na cały tydzień! — Debile! — przeraził się Krauz. — No nie? Znasz tutejszego ordynatora? — Nie trzeba… jutro, najpóźniej pojutrze i tak cię stąd wykopią… dowiadywałem się… — Złoty chłopak! A poza tym? Laura? A Sylvia? A urlop? Krauz opowiadał. Palili i rozważali. Czas płynął. — Ty głupcze! Co chcesz z tym robić? — spytał Burger, wysłuchawszy relacji. — Z głupotą czy z teczką? — I z tym, i z tym! — Do tego pierwszego musisz przywyknąć, a to drugie… — Do tego też! Przyzwyczaimy się! — Nigdy! — Gdy cię tak słuchałem, to patrząc na to z boku, spaliłeś połowę Królestwa Czech i Moraw i każdy, na kogo tylko krzywo spojrzałeś, zaraz padał trupem. Więc czego chcesz? Gdzie masz świadka, którego byś postawił przed śledczym?! — Morderstwo Kloknera diabli wzięli, przyznaję, a ta reszta? — Jaka reszta?! Gdzieżeś podział zdrowy rozsądek? Chcesz się bawić w ludowego bajarza i opowiadać ludziom gawędy o zakopanych skarbach gdzieś w górach?! Czy ty jesteś normalny?! — No to co mam robić?! Siąść do maszyny i sporządzić raport, że ze względu na przedawnienie nie udało się… nie da się… nie zdołaliśmy… nie mogliśmy… I dlatego wnioskuję, by odłożyć teczkę ad acta na wieki wieków. — Amen!

— To też?! — To też! Spokojnie możesz to tam napisać i nie bardzo miniesz się z prawdą! — Przypomniałeś mi Janetkę… Czy to nie on powinien powiedzieć ostatnie amen? — Nie znajdziesz go! — Czemu mówisz w trzecim przypadku? — Chciałeś powiedzieć: w drugiej osobie liczby pojedynczej, tak? — Dlaczego nie w pierwszej osobie liczby mnogiej? My! Nie znajdziemy! Go! — Bo… — Już nie gramy razem? Burger milczał. — Chyba nie chcesz mi powiedzieć?! — przeraził się Krauz. — Nie! Mnie nie mają jak przycisnąć! A tych kilku szwów… nie widzieli! — Więc jak? — Rozważam szanse i mam większy dystans niż ty. I… jestem starszy. — Mądrzejszy. — To też! — Ale na mój rozum to coś nie tak! — Więc… nie kłóćmy się! Kiedy szedłeś na urlop, prosiłem cię, żebyś odpoczął i zostawił sprawę w spokoju. Nie posłuchałeś mnie! Teraz proszę cię o to samo! Zaczekaj dzień, dwa, niech mnie puszczą i… coś wymyślimy. — Przynajmniej wróciłeś do gry! — Obiecujesz? — Obiecuję!

61 KRAUZ SPEŁNIŁ, CO OBIECYWAŁ. Ku wielkiemu zaskoczeniu Burgera. Pewnego gorącego poranka szef wydziału zabójstw zaczął odprawę trochę nietypowo. — Słuchajcie, bando. Dziś przyjdzie nowy, więc macie go nie wystraszyć zaraz na wstępie! Richard, ty go możesz kolnąć pierwszy, ale dopiero jutro, Kuky drugi pojutrze, a Váňa z Hanzlem dołożą mu po weekendzie, jasne?! — Kiedy przyjdzie? Jest już wpół do ósmej, nie ma zegarka? — wystartował Kuky. — Jest w budynku, ale musiał iść do personalnych. Zaczniemy bez nie… Drzwi otwarły się z trzaskiem i potomek hiszpańskich toreadorów wparował punktualnie co do sekundy. — Haj… sorry… musiałem iść podpisać rozkaz, na ogół nie mam zwyczaju się spóźniać! Panie dyrektorze… — Dyrektor to ten na końcu korytarza, ja jestem kierownikiem wydziału zabójstw. — Co nie jest, może być, ma pan mój głos. Krauz z Burgerem wymienili zdziwione spojrzenia. Váňa oblizał się łakomie, a Kuky tylko znacząco chrząknął. Wszyscy już się cieszyli. Paplające zielone ucho, prawdziwy przysmaczek! — Nazywam się Jozef Fischer, ale przyjaciele mówią na mnie Chosé. — No to siadaj… Jozef… — napoczął go Kuky, wymawiając z naciskiem słowo Jozef. Chosé nie stracił rezonu, delikatnie pogładził już i tak pedantycznie przylizane kruczoczarne włosy. Sprawdził kciukiem i palcem wskazującym, że wymuskane wąsiki są na swoim miejscu. — Ostatni najazd hiszpańskich konkwistadorów zostawił ślady także u was w domu, co? — nie wytrzymał Váňa, a Mayor ze zbolałą miną tylko wzniósł oczy do nieba. Na nic się zdało jego przemówienie, już wzięli nowego w obroty. — Od toreadora do detektywa wydziału zabójstw… świetna kariera — Hanzel nie chciał pozostać w tyle. — Już dość! Jak mali chłopcy… zaczynamy! Siadaj, gdzie jest wolne? Tam, koło Krauza. Chosé usiadł na wskazanym miejscu. Przez chwilę mogło się wydawać, że to ciemnia. Pozytyw i negatyw. Blondyn z niebieskimi oczami obok czarnowłosego fircyka o kreolskiej karnacji. Blondyn nachylił się i wyciągnął rękę. — Krauz… Richard… kto się pierwszy zezłości, temu urośnie wrzód na nosie, znasz to? — Znam! Żółtodzioby mają ciężkie życie… wszędzie… Niech tam sobie używają! — No to zamknij dziób i równaj krok. Tydzień, może dwa z tobą wytrzymamy… Potem Bóg wie, co z ciebie będzie. — O to się nie bój! Z tobą w życiu pracować nie będę… żebyś się nie ufarbował… — Będzie tu wreszcie cisza?! — huknął szef i Chosé został przyjęty. — Burger, Canis, Krauz! Jak długo jeszcze będziecie się w tym grzebać? — Mayor kontynuował swój poranny opeer. — Już gotowe! Dzisiaj dopiszemy zakończenie i może iść do redakcji. — Panowie, zrozumcie, że taka okazja, żeby publicznie prezentować naszą robotę, może się prędko nie trafić! Biuletyn kryminalistyczny czytają nie tylko policjanci, ale i ludzie spoza branży. To jedyna możliwość, by wyjść na scenę i pokazać tym debilom, że nie jesteśmy darmozjadami i nie bierzemy pensji za nic! Nie żałujcie fachowych terminów i wyeksponujcie rolę DNA w całej sprawie, jasne? — Jasne… mówię ci, to już jest prawie gotowe, artykuł o mordercy może się ukazać

z fotografiami. Będzie mieć bombowy tytuł… „Bestia!” Canis czekał na oklaski. Nie doczekał się. Chosé parsknął śmiechem. — Chłopcze… — mruknął Canis i spojrzał wilkiem. — Jeszcze jeden podobny przejaw akceptacji i nie żyjesz. — Cisza! — zakomenderował Mayor. — Skoro jesteśmy przy pisaniu… Krauz, Burger, spodziewam się od was jeszcze jednej pracy literackiej. — Będzie raz dwa — jęknął Krauz i wyszli. Musieli pracować równocześnie nad sprawą Bestii i nad Kloknerem. Canis na odprawie stroił się w cudze piórka, bo zasadniczą część artykułu o Bestii napisał Krauz, ale gdy uprzytomnił sobie, że inni zasuwali, podczas gdy on guzdrał się z gwoździem w czaszce, samochwalstwo Canisa było właściwie na miejscu. I tak nie miał z tym wiele roboty… raptem jedną noc poświęcił, nie wybrał się do miasta, lecz uczciwie ją przesiedział nad maszyną do pisania. Gorsza sprawa, że Mayor spodziewał się także drugiego arcydzieła literackiego — raportu o śledztwie w sprawie Kloknera, lecz to… jakoś mu nie szło. — Kurwa! — zwrócił się Krauz do obecnych. — Jak do czegoś nie mam przekonania, ale tak z całego serca, nie jestem w stanie o tym pisać! Wszyscy w biurze przytaknęli ze zrozumieniem. A Váňa zdążył jeszcze wepchnąć do ust skomponowaną na poczekaniu kanapkę. — W tej sprawie zgadzam się z tobą! — odezwało się zielone ucho Fischerowskie. — Ostatnio rysowałem kreseczki na pępuszku jednej blondyny… co numerek, to kreseczka… i też mi to nie szło, zanim sobie nie uświadomiłem, że ją kocham! Milczeli. — Całym sercem! — Ach taaak! — westchnął Hanzel. Nawet Váňa się nie roześmiał. — No to nic… która szafa jest moja… chciałbym się zainstalować.

62 RANO NIESPODZIEWANIE zadzwonił telefon. — Hanzel, wydział zabójstw. Nie jest z panem aż tak źle, skoro pana słyszę. A w ogóle, to w czym możemy pomóc? — Czy jest detektyw Krauz? — Jest, ale sie… ehm… dzi obok… Czy coś mu przekazać? — Zadzwonię później… Krauz wrócił, umył ręce. Rzucił gazetę na stół Váni i właśnie zasiadał do znienawidzonej maszyny do pisania, gdy odezwał się Hanzel. — Będziesz mieć telefon. — Nie chcę! Widziałem te służbowe cegły! Nie będę tego dźwigać! — Nie musisz! Jakiś facet będzie tu do ciebie dzwonić. — Czego chce? — Nie powiedział. Że zadzwoni później. — Więc niech dzwoni… Dzwoń, dzwoneczku… Idę do księgowości. Telefon znów się odezwał. — Krauz, wydział zabójstw. Cokolwiek panu obiecywali, ja tego nie załatwię, ale jestem gotów pana wysłuchać. — Poznaje mnie pan po głosie? Krauza drażniło jedynie to, że Burger wyjechał rano na dwa dni w podróż służbową, a teraz był od niego już dwieście kilometrów. Planował napisać przynajmniej początek raportu, pojutrze mieli to razem uzupełnić. Teraz potrzebował go jak soli! Mężczyzna dzwonił z budki telefonicznej. Zaraz mu o tym powiedział, aby nie tracił czasu z namierzaniem. Poprosił o spotkanie w… bezpiecznym miejscu. Słowo „bezpiecznym” wymówił szczególnym tonem. Krauz posapywał w słuchawkę i przeciągał rozmowę. Zwoje… akurat te zablokowane, co do których miał nadzieję, że już ich nie będzie potrzebował… pracowały na pełnych obrotach. Wreszcie się dogadali. — Dlaczego nie zaraz? — Jak powiedziałem! O dziewiątej wieczorem za rogiem budynku, gdzieśmy się spotkali ostatnim razem… Krauz chwilę siedział, gapiąc się na słuchawkę. Potem otworzył legitymację i pogrzebał w przegródce. Wyciągnął cienki kluczyk i podrzucił w górę. Złapał go zręcznie i schował z powrotem. — Wiem o jednym miejscu — wymamrotał. — Chcesz czegoś? — spytał Hanzel nieco zdziwiony. — Nie, nie zwracaj na mnie uwagi. — Wychodzę… masz obiad? — Nie, ale skoczę do bufetu… dzięki. — To cześć… i pisz… niech już szefostwo ma spokój. Krauz zapalił i przesiadł się na wygodne krzesło w rogu. Rozważał wszystkie ewentualności. Wstał i położył rękę na telefonie. Potem zmienił zamiar. Zbiegł trzy piętra do głównej księgowej. — Jeśli przychodzisz po bloczki, wychodzę na naradę. — Nie… Ale dobrze ci zrobi, jeśli… przed naradą…

— Znów te twoje konspiracyjne telefony… Prędko… i biorę papier… jakoś mnie przypiliłeś… Wykręcił numer kolegi z nowej, operatywnej wypożyczalni aut. — Ale płacić ci nie będę! Tylko za benzynę! — Jasne! Odbiło ci, Riško?! Jaka tam zapłata! Tobie zawsze! Tylko żadnej stłuczki, nie są jeszcze ubezpieczone. — To już nawet nie chcą ubezpieczać kradzionych aut? Co to za biznes?! — Ty psie! Znaczy się, kradzione! Ty… nawet nie przychodź! Gówno ci dam i możesz się wozić na diablej ci… — Więc o czwartej… i szampan ma być zmrożony. — Przedni ząb ci wybiję, a że się znamy… możesz sobie wybrać, który, ty świnko morska. Czekał chwilę, ale główna księgowa chyba rzeczywiście musiała iść do toalety, więc tylko zatrzasnął drzwi i wbiegł na górę. Napisał trzy strony. Same bzdury! Palił i co chwila patrzał na zegarek. Dzienna zmiana już dawno tak się nie ciągnęła! O czwartej skoczył do kumpla po wóz. Jeszcze przedtem… podniósł słuchawkę i zadzwonił do operacyjnego. — Krauz, zostaję w biurze po godzinach… żebyście wiedzieli, jakby co, nie dzwońcie do mnie do domu. Będę pisać raporty… wiecie… zaległości! Oficer operacyjny ucieszył się. Gdyby stało się coś nieprzewidzianego, ma pod ręką przynajmniej jednego od zabójstw. Chosé obejrzał go, stojącego w drzwiach. Przyglądał mu się badawczo. — Zostajesz? — Chyba… nie… — I Krauz wpadł na pomysł. — Ty… przefarbowany… słuchaj… masz program na wieczór? — Jasna sprawa! Mam robotę u jednej architektki… koleś… bufory czwórki, a figura jak od Mattela… Dzisiaj wszystko pasuje, chodź ze mną… Nigdy nie jest sama w pracowni… — Kiedy indziej… Dziś wieczorem potrzebowałbym pomocy, ale nie chcę cię zatrzymywać. — Na głowę upadłeś?! Dobra. Zadzwonię do niej, niech sobie dzisiaj spokojnie rysuje, obskoczę ją jutro! O co chodzi? Dobra odpowiedź. Krauzowi się spodobała. — O ósmej wieczorem będziesz na mnie czekać. Krauz poszedł na plac pod kamienny zegar i postał chwilę. Kupił gazetę i stojąc w kolejce, obejrzał się parę razy. Potem wmieszał się w tłum i dał się wessać do domu towarowego. Pojeździł ruchomymi schodami, skorzystał z kilku przymierzalni. Potem zbiegł do podziemia i bramą towarową wybiegł na ulicę. — Spóźniasz się… mówiłeś o czwartej… — Zamknij dziób! Mówiłeś… przedni ząb… więc zasuwaj, nie mam czasu! Wybrałem lewy! — Kiedy indziej, na dzisiaj już mam wyczerpany limit dobrych uczynków. Masz tu kluczyki i nie stłucz go! Naprawdę nieubezpieczony. — Co to jest? — BMW, superrakieta. — A coś mniej rzucającego się w oczy? — Na podwórku mam trzy rozwalone trabanty. Dam ci przybornik do manicure i złóż sobie z nich jeden. — Idioto, odbiło ci?! Benzyna wyniesie mnie więcej, niż gdybym kupił skodę…

— Małe miki… osiem litrów! Raz w tym usiądziesz i w życiu nie będziesz chciał nic innego! Załatwię ci cenę! — A ja ci załatwię celę! Gdzie chcesz poduszkę, pod oknem czy od strony drzwi? — Zniknij mi z oczu. Za moją dobroć będzie mnie straszył celą… Gdyby nasi starzy nie walczyli ramię w ramię pod Duklą… miałbym cię w dupie. — Mój stary w życiu nie był pod Duklą… — Ani mój… więc widzisz, nie mam nawet powodu, żeby ci pomagać. Spływaj już! — Właściciel wypożyczalni samochodów, niepoprawny gaduła, wyjechał na podwórze. Krauz wcisnął pilota, a autko odpowiedziało pićpićpić! i błysnęło światełkami. — Ale… — Krauz wytrzeszczył oczy. — Ale to ma niemieckie tablice! — Przecież ci mówię, że nie jest jeszcze ubezpieczone! I… mam nadzieję, że będziesz jeździć tylko u nas…. za granicę raczej bym się tym nie wybierał. — Teraz to już porządnie mnie wkurzyłeś! Dostaniesz celę bez poduszki! — A oddaj jutro przed obiadem. Inaczej dzwonię po inspekcję… Krauz musiał przyznać, że bawarskie chłopaki to machery! Żaden samochód służbowy tak nie wciskał w siedzenie, jak ten cud techniki. O ósmej zabrał z ulicy Fischera. — Fiuuu! Nawet mi do głowy nie wpadło, że w wydziale zabójstw płacą taką kasę! Kiedy ja będę mieć takiego? — Za godzinę. Na godzinę. A jak tej architektce zmajstrujesz dzidziusia, kupi ci go na mur beton! Podobno w Naszym Mieście będzie się sporo budować. — Dokąd jedziemy? — Na razie posiedzimy. Krauz zatrzymał auto przy szosie wylotowej na autostradę i ustawił tak, by widzieć nadjeżdżające wozy. Umościł się wygodnie, otworzył okno i zapalił. Długo milczeli. — Dlaczego od trzech dni mówicie do mnie Jozef… Przecież wam jasno powiedziałem, że… — Bo jeszcze nie zaliczyłeś pieszczot z niedźwiedziem. — Czy to jakiś ceremoniał w wydziale zabójstw? — Tak, ale nie odbywa się w biurze. — A gdzie? Krauz spojrzał na zegarek. Wyrzucił niedopałek. — No to chodźmy. Po drodze ci wyjaśnię, do czego mi jesteś potrzebny. Masz kopyto? — Normalny jesteś? — I energicznie poklepał się po boku. Stanął za rogiem kwartału starych domów i z daleka obserwował wejście do kościoła Świętej Barbary. Spojrzał na zegarek. Ósma pięćdziesiąt osiem. Nadeszli od tyłu, szarpnęli tylnymi drzwiami. — Jesteśmy we dwoje… Spokojnie, nie potrzebujecie broni… Dlaczego pan nie jest sam? — Bo pan nic o tym nie mówił. Czy ma wysiąść? — Nie… żeby pan mi wierzył… bądźcie we dwóch, jeśli to panu potrzebne. Ruszył i zużycie benzyny skoczyło do szesnastu litrów. Potem dał odpocząć prawej nodze. Podjechali pod domek Raninca. Chosé wysiadł i przespacerował się po zakurzonej drodze tam i z powrotem. Krauz tymczasem otworzył bramkę i wprowadził wóz pod wiatę. Chosé zamknął i dołączył do nich. Krauz wymacał klucz na belce. Weszli. — Nie! Nie trzeba! Wystarczy tamta lampa naftowa — zaprotestował Machata, widząc, że

Krauz chce zapalić światło. Zrobili, jak chciał, a Chosé postawił lampę na stole. Krauz ją wziął i przeniósł na kominek. Machata pokiwał głową ze zrozumieniem. Usiedli. Krauz wstał i otworzył lodówkę. Elektryczność działała, światło z lodówki rozeszło się po mrocznym pokoju, tworząc szczególne cienie. — Piwo, tonik? Machata spojrzał na kobietę, skinęła głową. — Piwo. Krauz wyjął cztery puszki i włożył je do zlewozmywaka. Opłukał wieczka, nie zawracał sobie głowy wycieraniem. Zdziwiony Chosé chwycił mokrą puszkę i z niechęcią strzepnął z niej wodę na ziemię. Popatrzał zdziwiony na Krauza. Znali się zaledwie od trzech dni. — Słucham… Dzisiaj nie jest pan głuchy? — Czy tu jesteśmy bezpieczni? — Absolutnie! To jest posiadłość wyższego oficera bezpieczeństwa… Machata nieco się pochlapał, małym palcem strzepnął krople piwa z kieszeni na piersi koszuli. — I nikt na to nie wpadł przez te wszystkie lata. Musiał się nieźle kryć, stosując metody, o których mnie nawet się nie śni! Według mnie jesteśmy w bezpiecznym miejscu. — Jak pan zdobył klucze? — Aha! My… sobie jeszcze nie wierzymy, głuchawy panie Machata! Kobieta siedząca obok niego wzięła oddech, ale Machata chwycił ją za nadgarstek. — Mam nadzieję, że oddał pan tę kradzioną wieżę hi-fi, panie przygłuchy ze słuchawkami na uszach. Kobieta ścisnęła puszkę, blacha zachrzęściła. Patrzyła na Krauza wzrokiem zdziwionym, wyzywającym, karcącym. Jozef usiadł bokiem w rogu stołu. Dokładnie tak, jak się umówili. Rozpiął marynarkę, a prawą rękę trzymał pod blatem. Kilka centymetrów od kolby. Miał na oku całe pomieszczenie, okna i drzwi. Wiedział, co ma robić, gdyby zaczęli się stawiać, i wiedział także, co ma robić, gdyby rozległo się ciche brzęknięcie szyby… z zewnątrz… Krauz przygotował go na wszelkie możliwe sytuacje. Nowy nie zadawał niepotrzebnych pytań, tylko słuchał i potakiwał. Cały instruktaż w samochodzie zakończył lakonicznym: „No to do roboty”. I choć nic a nic nie rozumiał, o co chodzi, zagrał to doskonale. Krauz był zadowolony, niezła współpraca jak na pierwszy raz. Krauz podchwycił spojrzenie tej kobiety. Było w nim coś dziwnego… panika… przerażenie. Cóż on mówi, jak… mówi! Jak śmie tak rozmawiać z Machatą? Umilkł i pomyślał, że lepiej będzie więcej słuchać, niż mówić. Machata pogładził dłoń kobiety. — Spokojnie, Martuška, on jeszcze nie wie… Powiedział to łagodnym, niezwykle spokojnym tonem, a Krauz przez chwilę odniósł wrażenie, że powinien się wstydzić. Głupie odczucie jak na oficera wydziału zabójstw! — Tę lampę naftową przestawił pan dlatego, że poprzednia, którą pan zapalał, o mało nie pozbawiła pana życia… Krauz zacisnął zęby, zesztywniały mu mięśnie policzków. Całą sprawę rozważał z wielu punktów widzenia, przemyślał, co było do przemyślenia, poświęcił temu wiele, wiele godzin… i nieprzespane noce… ale… — Panie Machata… pan… — chrząknął.

— Powinniśmy zacząć zgodnie z dobrym wychowaniem, panowie. Panie Krauz, chciałbym panu przedstawić tę damę. Damę, która pana nadzwyczaj szanuje i spodziewa się, że będzie się pan zachowywał jak dżentelmen… I oczekuje od pana pewnej dozy zrozumienia, lojalności i chęci współpracy… jeśli można się tak wyrazić. Przyjechała wyłącznie do pana, ponieważ pan… zajął się czymś, co jej bezpośrednio dotyczy. — Mówił powoli i z głębokim namysłem. Krauz go nie poznawał. To nie był… stary przygłuchy Machata, to był… — Nazywa się Marta Malachowská… z domu Klokner… Krauzowi przemknęło przez myśl, że powinien wstać i pocałować ją w rękę. Ewentualnie także przyklęknąć. Zamiast tego pokiwał głową jak osioł. — I przyjechała po to, żeby postawić panu jedno jedyne pytanie. Spojrzał na nią wyczekująco. Marta mogła się odezwać. — Dobry wieczór, panie Krauz… — powiedziała cicho, a Krauz poczuł się jak burak z Psiej Wólki. Nawet nie przywitał się na początku. Zamiast tego miotał się między stołem a lodówką i wciskał im piwo! Boże! Policjant! — Przepraszam, dobry wieczór, panno… — Pani… — Przepraszam… panią! — Chciałam panu powiedzieć, że… niezwykle cenię pańską odwagę. Podjął się pan czegoś, co może się skończyć tragicznie… Niech mi pan wierzy, że wiem, o czym mówię. — Mówiła powoli i bez emocji, a Krauz zauważył, że zainteresowała również Choségo. Na chwilę się odprężył, położył na stole prawą rękę… — Moi przodkowie naprawdę ginęli… mój ojciec… Karol Klokner… ostatni w kolejności. Dowiedziałam się, że mimo upływu czasu wszczął pan śledztwo i że… ustalił pan… i chciałabym poprosić o rzetelne informacje… tak to nazywacie, prawda? — Nie… wiem… — wydukał Krauz, bo nawet nie wiedział, o czym ona mówi. Zaczęło mu się mieszać w głowie. Myśl goniła myśl i wnioski, co by z tego mogło wyniknąć… Marta Malachowská… Kloknerová… ostatnia dziedziczka… Jak to mówił Barták… tajemnicę dziedziczy syn, jeśli go nie ma, to córka, jeśli nie ma, najbliższy, kogo wskaże Mysterium Ferens… a tu naprzeciw niego siedzi córka… Marta Malachowská i Machata… Kim więc jest Machata? Krauz miał wrażenie, że Machata za stołem jakby urósł. Albo… tylko się wyprostował? Albo… tylko tak mu się wydawało?! Siedział i nawet brew mu nie drgnęła. Nie spuszczał wzroku z Krauza. Był kimś innym. — Nie wie pan? — spytała zaskoczona kobieta. — Właściwie… wiem! Oczywiście, że wiem… lecz jestem trochę… skonsternowany… Przepraszam panią… ja… te powiązania — jąkał się. — Również dlatego tutaj jesteśmy — powiedział cicho Machata. Krauz przełknął ślinę. Powoli, a potem jeszcze raz. Już wracał do siebie, zaczynał się orientować. — A więc, panie Machata, gdy ją pan widział ostatni raz w oknie tramwaju… — Czy mógłby się pan skupić na tym, o co pana pyta? — Tak jest. Przez chwilę panowała cisza. — Proszę pana, czy pan wie, kto zabił mojego ojca? — kontynuowała. Krauz skinął głową. Czekał na kolejne pytanie. Nie padło. Przejął inicjatywę. — Wiem, kto, i wiem… dlaczego! Machata siedział nieporuszony.

— O tym też mogę co nieco powiedzieć, pani Malachowská… i kto, i dlaczego… — Krauz podkreślił ostatnie słowo. Pytająco spojrzała na Machatę. Ten ze zrozumieniem skinął głową i zwrócił się do Krauza: — A gdybym pana poprosił o nieco dyskrecji… wyczucia… Tamten pan z pewnością nie jest zorientowany, w czym rzecz… Machata popatrzał na Choségo. Niechętnie, ale to samo zrobił Krauz. Jozef pojął. — Obejrzę chatę z zewnątrz… Jakby coś, gwizdnij, kolego. Krauz musiał przyznać w myśli, że z niego jest gość. Poczekał, aż drzwi się za nim zamkną. — Więc od czego zaczniemy, panie Machata… albo… jak mam pana tytułować… — To całkiem zbyteczne… — Bez obrazy i bez kpin, panie Machata! Mówię serio! Jeśli pan jest… jeśli siedzi pan w tym, o czym myślę, że pan siedzi, to się panu nisko kłaniam i nie musi pan się obawiać, że zachowam się inaczej, niż mi każe sumienie… Ja jeszcze wierzę w takie bzdury, jak sumienie i honor. — Wiemy, dlatego pan jeszcze żyje. — Więc ta strzelanina… — Wybiega pan naprzód. — Tak… tak… chcecie od początku. Więc… wykopali… dobrze! Jeśli odpowiem na wasze pytania, czy odpowiecie na moje? — Morderstwo już pan wyjaśnił… Jakie pan może mieć jeszcze pytania? Znaczy — fachowe! Te pozostałe mogą być niestosowne… ze względu na nas… — Owszem! Więc pozostanę tylko przy morderstwie. Rozkopali stary grób, w czaszce był gwóźdź. Udało mi się zebrać zeznania ludzi i poskładałem z tego, co mi mówili, mozaikę, chociaż oni, jeden o drugim, nawet nie wiedzieli. — Na tym polega siła pańskiej profesji. — Proszę! Nigdy tak nie pomyślałem! Ale coś w tym jest. — Przeniósł spojrzenie na kobietę. — Chce pani wiedzieć, kto zabił pani ojca… Powiem to pani! System, który tu panował. Kto uderzył ostatni… kto mu łamał palce u nóg… kto wykłuł oko… czy to takie ważne? Rozumie pani… że nie jest pani w stanie zemścić się na tych ludziach! Nie żyją… przynajmniej ci, których namierzyłem. A ta reszta… przecież ich były setki! Wiele lat musiałoby upłynąć, nim znaleźlibyście ich… i tak byście niczego nie osiągnęli! Proces sądowy… przecież na tym świecie nie ma nic bardziej upokarzającego dla krewnych zmarłego niż proces! Czego właściwie chcecie? Pośmiewiska przed togami? Nie wierzę! Nigdy nie wyszlibyście na widok publiczny, nawet z uzasadnionym oskarżeniem. Od siedmiuset lat wyście… Obserwowali go w milczeniu. I on umilkł. — Nazwisko? — spytał Machata. — Nazwisko nieważne. Grupa. Nazywała się Spirituál. Zrobili donosicieli z proboszczów. Jeden zdradził nawet swego przyjaciela… Janetkę… bo mu się wyspowiadał z tajemnicy, której już nie był w stanie dźwigać. W ten sposób nazwisko Karola Kloknera znalazło się na liście… liście o nazwie Mysterium Ferens. — Zamilkł, obserwując ich reakcję. Siedzieli bez ruchu, lecz Krauz dostrzegł błysk zaskoczenia i strachu w oczach starca. — Ale nie oni wymyślili tę nazwę… Odziedziczyli ją po swoich poprzednikach, po gestapowcach. Tamci w Pilźnie w czterdziestym piątym pochwycili pani dziadka, Karla Kloknera, i zamęczyli go na śmierć. Niczego nie zdradził, mam to potwierdzone bezpośrednio u źródła, ale powstrzymał ich i umożliwił swojemu synowi, nowemu powiernikowi tajemnicy, ucieczkę do Ołomuńca, a po wojnie aż tutaj. Ukrywaliście go długo, a jedynie przypadek i… Ján Jastrab… przyczynili się do tego, że sprawy nabrały tempa…

— Jastrab… niemożliwe… — jęknął Machata. — Możliwe, nawet pewne! Rozmawiałem z ludźmi, którzy mu wypłacali nagrody za tę zdradę. Kilku mi to potwierdziło… — O Boże… — Jego w to nie mieszajcie. Ja osobiście nie mam zbyt dobrego wyobrażenia o boskich kompetencjach, ale gdyby przy tym był, nie pozwoliłby na coś takiego. — Nie bluźnij, człowieku! — Służycie mu pokornie dalej, choć zdradzili was jego wierni słudzy. — Nie po raz pierwszy. — Więc was podziwiam! — Nazwisko! — Gwóźdź w głowę pani ojca wbił Vlastimil Milučký z Ołomuńca, pracował pod pseudonimem Czerwony Kapitan… potwór… wiecie, dlaczego takie przezwisko? Bo gdy kończył przesłuchania, ręce miał we krwi aż po zakasane rękawy! — Gdzie jest? — Już nigdzie! Zabili go zaraz potem, jak z nim rozmawiałem. Przyznał się do wszystkiego. Pół godziny później nie żył… egzekucja… — Więc to był ten zamordowany masarz… — mamrotał Machata. — Morderców było dwóch. — Jeden! Ma pan złe informacje! Ten drugi uciekający to byłem ja! Nakryłem mordercę na gorącym uczynku, przeżyłem jedynie cudem. — Pan?! — Ja! Kloknera dręczyli trzy dni, potem… jego ojciec wytrzymał pięć dni… Niektóre metody przesłuchania z czasem chyba się udoskonaliły. Długo rozmyślałem nad tym, dlaczego Klokner dał się złapać… miał przecież tyle możliwości… Zrozumiałem, gdy pewien profesor historii objaśnił mi te powiązania… Klokner się poświęcił jak jego ojciec. W końcowej fazie każde Mysterium Ferens musi się poświęcić, żeby nowe mogło rzucić się do ucieczki… podobnie przepiórka udaje, że ma złamane skrzydło, żeby odciągnąć napastnika od gniazda z jajami i uratować je. I widzę, że jemu się udało… pani żyje, pani Malachowská. Siedzieli w ciszy. — Aż wreszcie wymusili na Janetce, że go pochował. — Resztę już wiemy. Gdy odwiedził mnie pan po raz pierwszy, zadzwoniłem do Marty, że pojawił się… nowy obrońca sprawiedliwości, który przyjdzie nam z odsieczą… współczesny rycerz współczesnego zakonu. Nie myliłem się! Nie zawiódł mnie pan! Wiedziałem, że pan się tym zajmie i że można panu zaufać. Dziękuję panu! Cała reszta to już nasza sprawa! Tylko jedno pytanie… kto jeszcze był przy zamordowaniu Karola? — Vávra… zginął w domku letniskowym. — Wiem, spóźniliśmy się trochę. — Tylko o minutę. Machata uśmiechnął się dyskretnie. — Voltér, ich szef, już dawno zmarł na zawał, ale tego nie sprawdziłem, a niejaki Teodor… o nim nic nie wiem. — Ja wiem, załatwiony. — Voltér nosił imię i nazwisko Alexander Stříbro, i właśnie to szczególne nazwisko, przetłumaczone na łacinę jako Alex Argentum, posunęło moje śledztwo. Zdradził mi je Janetka, gdyśmy się spotkali w klasztorze. To ostatnia sprawa, którą chcę jeszcze doprowadzić do końca. Ukryli go przede mną, ale znajdę go i nakłonię do zeznawania. Nie powiedziałem jeszcze

ostatniego słowa, choć naciskają na mnie ze wszystkich stron. — Już go pan nie znajdzie! Zmarł… — Jak… dlaczego… To było przecież tylko banalne złamanie?! — Od pańskich odwiedzin już nikt go nie widział, izolowali go. — Kanalie, zabili go. Od okna dobiegło ciche brzęknięcie. Krauz drgnął i z futerału za pasem wyrwał rewolwer. — Na ziemię! Ale znów zrobiło się cicho, w pokoju zaś nic się nie poruszyło. Patrzeli na niego z wytrzeszczonymi oczyma i nieukrywaną obawą, czy aby wszystko z nim w porządku… Krauz otworzył okno. Chosé szczerzył zęby i podrzucał kolejny kamyk. — Ja tylko… że tutaj wszystko w porządku, a ty? — Też! Zaraz będziemy kończyć, wytrzymaj jeszcze chwilę. — Choćby godzinę. — Tylko już, proszę cię, nie rzucaj kamyków. — Przecież nie stłukłem. — Wszystko jedno, tylko nie rzucaj! Lepiej strzel. — Bardzo mądrze i po cichu. Krauz wrócił do stołu i usiadł z pewnym wahaniem. — No tak… to byłoby chyba wszystko. — A… pańskie pytania? Krauz popatrzał na Malachowską. Siedziała wyprostowana, a jej wyraziste rysy, mądre oczy, długie włosy i powściągliwy sposób bycia byłyby odpowiedniejsze dla księżniczki sprzed kilku stuleci niż dla współczesnej turystki. Uświadomił sobie, że właściwie już niczego nie jest ciekaw. — Nie trzeba… — mruknął. Machata uśmiechnął się i z uznaniem pokiwał głową. — Ale… wymaga to wielkiego samozaparcia. — To panu powiem. Machata poszperał w kieszeni i wydobył brudną chustkę do nosa. Powoli ją rozwinął, o stół brzęknął mały pieniążek. Wziął go w dłoń i oczyścił troskliwie i pedantycznie. Podał Krauzowi. Brew mu drgnęła. Na dłoni miał małą, żółtą monetę, z jakimś cudzoziemskim napisem, koniem i dwoma rycerzami pośrodku. Ten z tyłu trzymał wzniesioną halabardę z proporczykiem. Krauz położył ją na stole i podsunął Machacie. — Ale… ja nie jestem rycerzem, nie mogę wziąć od was żołdu… — To nie żołd! Myśmy pana nie wynajęli! To… na pamiątkę… Za dziesięć, dwadzieścia lat sam pan nie będzie mógł uwierzyć w to wszystko… Wtedy wystarczy jedynie spojrzeć… przypomnieć sobie, a wtedy może pan uwierzy. Mój dar nie przyniesie bogactwa, bo nie przypuszczam, że pobiegnie pan z nim do pierwszego antykwariatu. Ożywi w panu tylko wspomnienia… uczucia, a przede wszystkim wiarę! Rozumie pan? Więc wziął. — Śmiało! Jest pańska! Jestem pewien, że będzie w dobrych rękach, jak wszystko, co ostatnimi czasy pan dostał, choć… nie zawsze do pana należało… ehm… Jeszcze ostatnia sprawa, za godzinę odjeżdża jej pociąg. Odwiezie nas pan na dworzec? Tylko pod główne wejście… potem już damy sobie radę. — Oczywiście. Gdy wstawali, Machata zgiął się boleśnie. Chwyciła go, podtrzymała. Dłonią przycisnął żołądek. — Nic, nic, w porządku… chodźmy…

63 ABY MIEĆ SPOKOJNE SUMIENIE, że zrobił naprawdę wszystko, co było w jego mocy, jeździł z nimi po peryferyjnych dzielnicach, a gdy był już całkowicie pewien, że nikt ich nie śledzi, pojechał w stronę stacji kolejowej. Przez całą drogę rozmyślał nad aluzją Machaty. Jakże ma im oddać, co wpadło mu w ręce i nie należało do niego? Przecież obiecał pani Marice, że jej odda, ale Machata dał mu wyraźnie jasno do zrozumienia, że to należy do niego. Chyba ktoś będzie głęboko rozczarowany! Nie podjechał pod główne wejście, ale zatrzymał się w uliczce koło stacji. Gdy wysiedli, Krauz głęboko wciągnął powietrze. Wszechobecna woń smołowanych podkładów podrażniła mu nozdrza. Z dali dobiegało dudnienie głośnika, którego i tak nikt nie rozumiał. — Proszę bez pożegnania — powiedział starzec i lekko się skłonił. Ona też. Zrobili to samo i zostali przy wozie. Obserwowali ich, jak powoli wchodzą po schodach na placyk przed głównym wejściem. — No to jedźmy — westchnął Krauz i Chosé bez słowa wsiadł. Byli już na końcu ulicy i kiedy mijali zaparkowaną ciężarówkę, Krauz gwałtownie zahamował. — Ojej! — jęknął Chosé wciśnięty w deskę rozdzielczą. — Wszystko, o czymkolwiek zapomniałeś, nie jest warte mojego rozbitego nosa. Krauz cofnął. Za ciężarówką przystanął ciemnoniebieski dostawczak. Na burcie świecił wielki napis… „Elektrownie… służba techniczna”. — Jakiś problem z bezpiecznikami? — spróbował Chosé. — Nie, ale… jak się tak rozglądam, nikt na tej ulicy… wszędzie się świeci… — Może jakiś monter nie zdążył na fajrant i parkuje przed domem. — Może. Z bramy naprzeciw wyszedł mężczyzna, zapalił papierosa i puścił pieska. Pies wdzięcznie zapiszczał i wysiusiał się w wypróbowanym miejscu pod drzewem. Krauz opuścił szybę. — Proszę pana, czy tu mieszka elektryk od tego dostawczaka? Mężczyzna przyglądał mu się podejrzliwie. — Na pewno nie! Tutaj w całej okolicy nie mieszka nikt z elektrowni ani nikt się ostatnimi czasy nie sprowadził, wiedziałbym o tym! Jestem prezesem spółdzielni mieszkaniowej i znam tu wszystkich… A to auto w tym miejscu parkuje pierwszy raz… pewnie jakaś awaria… Czemu pan pyta? Krauz wrzucił wsteczny, przejechał na nim pół ulicy i zatrzymał tam, gdzie stali przedtem. Na pytające spojrzenie Choségo wymamrotał: — Mnie się takie wozy nie podobają. — I ja już kiedyś miałem przeboje. — To przejdźmy się po peronie, jeśli nie masz nic przeciwko temu. Wbiegli po schodach i skierowali się do informacji. Dopiero gdy był przed okienkiem, Krauz uświadomił sobie, że nie wie, o co pytać. — Wie pani — zawahał się — za dziesięć, piętnaście minut ma stąd odjeżdżać jakiś pośpieszny… coś większego. — Panie kochany, tutaj wszystkie są większe. Te małe jeżdżą już tylko na dziecięcych placach zabaw… Ale jeśli to pana interesuje, za dziesięć minut na peron pierwszy podstawią

pośpieszny do Warszawy, a za pół godziny z trzeciego odjeżdża pośpieszny do Budapesztu… rzeczywiście są wielkie… — Dziękuję. Chosé? — Malachowská, ja bym obejrzał pierwszy peron. — Dobrze. Ty na prawo, ja… nie… — Kogo szukamy? — Jej… i kilku podejrzanych mord w pobliżu. Kto ją znajdzie, zabiera ją z powrotem do auta. Rozdzielili się. Peron wyglądał jak manifestacja. Pociągu jeszcze nie podstawiono. Krauz powoli szedł przez tłum, klucząc między ludźmi i walizkami. Zobaczył ją, siedzącą na ławce niemal na końcu peronu. Obok niej młody mężczyzna. Nie zwracał na nią uwagi. Oczami świdrował każdego przechodzącego. Drugi opierał się o słupek. Krauz z zadowoleniem pokiwał głową. Postanowił wrócić po Choségo. Poczekają, żeby wsiadła. Potem niech oni jej pilnują. Zza rogu wyjechał elektryczny wózek bagażowy. Kierowca nieporadnie skręcił kierownicą, tłum przycisnął go niemal do ławki. Zatrzymał się. Pomocnik błyskawicznie zeskoczył z wózka i walnął siedzącego młodzieńca w głowę. Z tłumu wyskoczył inny i uderzeniem w krocze powalił na ziemię mężczyznę przy słupku. Pomocnik chwycił Martę za rękę, szarpnął. Ciągnął ją za róg. Wózek wycofywał się za nimi, ubezpieczał. Wszystko potoczyło się tak błyskawicznie, że zareagowało jedynie kilku przypadkowych świadków, pochylając się nad swoimi walizkami i przesuwając je możliwie najdalej. Nikt nie chciał mieć z tym nic wspólnego… jak zwykle. Marta potknęła się, upadła. Wózek ledwo zdołał przyhamować. Jakiś mężczyzna przeskoczył nad platformą wózka i schylonego porywacza uderzył złożonymi rękami w kark… Włączyło się jeszcze kilku przypadkowych podróżnych. Żaden z nich nie miał bagażu. Zrobiło się zamieszanie, a Krauz stracił orientację, który z nich jest po czyjej stronie. Marta na czworakach przesunęła się wzdłuż wózka i wmieszała w tłum. Nikt za nią nie pobiegł, każdy był zajęty tym drugim. Rozległ się wystrzał. Kilka kobiet krzyknęło. Wszyscy rzucili się do ucieczki. Marta torowała sobie drogę i była coraz bliżej Krauza. Dostrzegła go dopiero wówczas, gdy o mało na niego nie wpadła. Chwycił ją za rękę i przyciągnął do siebie, za kiosk z gazetami. Minęła ich masa ludzi. Wbiegli do podziemnego przejścia.

64 CHOSÉ ZAUWAŻYŁ PRZY BUFECIE STARUSZKA, który jadł rogalika, opierając się nonszalancko o ladę. Ich oczy spotkały się w chwili, gdy z przeciwnego końca peronu dobiegł wystrzał. Starzec przestał jeść i ruszył biegiem. Chosé za nim. Starał się jak mógł, ale tylko dyszał staremu w kark. Zatrzymał ich dopiero tłum biegnący naprzeciw. Żaden z nich nie zauważył, że Krauz z Martą już dawno zniknęli w przejściu podziemnym. Przebiegli na koniec tunelu i weszli po schodach. Krauz wyjrzał ostrożnie i sprawdził peron. Ani żywego ducha. Na kawałku blachy nad nim była namalowana wielka trzynastka. — Coś sobie przypomniałem… Niech się pani mnie trzyma i nie zostaje z tyłu… Jeśli nam się uda, to nas nie znajdą… — Pobiegł po peronie do zakrętu, za którym rosły krzaki. — Uwaga… uwaga… na per…trzyn… sty wjeżdża poc… g towa… — kobieta przy mikrofonie chciała oznajmić podróżnym, że wydarzy się coś ważnego. Blaszane głośniki postanowiły jej to uniemożliwić. Krauz nie miał rozeznania, co się dzieje na peronie pierwszym i sąsiednich, ponieważ gdzieś pośrodku stacji stał pociąg osobowy i czekał na dyżurnego ruchu. Ludzie stali z drugiej strony pociągu, więc nie było wiadomo, czy jeszcze wsiadają, czy też pociąg zaraz ruszy. Zaryzykował, bo inaczej nie mógł. Przestali się chować i oboje pobiegli, klucząc między ławkami. Tamci weszli pod wagon odstawionego pociągu i rozejrzeli się, tylko tak na wszelki wypadek. Spostrzegli parę biegnącą ostatnim peronem i ruszyli za nią. — Krauz! — jęknęła i musiał wrócić. Bucik jej spadł. — Niech je pani zrzuci, torebkę też, tylko nas ha… — Krauz, tam! — Wyciągnęła rękę, głośno dysząc. Krauz z niechęcią zacisnął wargi. Nie rozumiał ludzi, którzy zaczynają dyszeć już po przebiegnięciu kilku kilometrów… a po paru metrach wydało mu się to wprost nie do wiary! Spojrzał w kierunku, który mu wskazała. Z boku zbliżało się dwóch porywaczy. Chcieli im odciąć drogę. — Do…! — nie mógł nawet zakląć. — Krauz, tam! — wskazała znów. W jednym z wagonów otwarły się drzwi i trzej mężczyźni zeskoczyli wprost na torowisko. — No to cześć! Pięciu! — Nie! Ci trzej są nasi. — O rany, gdyby chociaż mieli hełmy… jak tu się w tym połapać… Na przyszłość ubierzcie ich w dresy… prędko… jeszcze mamy szansę! Rewolwer wepchnął do kabury, objął ją w pasie, jej rękę przerzucił przez swoje ramię i ruszyli. Za ich plecami zagwizdał pociąg. Chosé dobiegł na koniec pierwszego peronu. Był pusty. Starzec rozglądał się bezradnie. Zobaczył na ławce znajomą torbę podróżną, ale poza tym nic. Zza rogu wybiegł mężczyzna w ogrodniczkach. — Tutaj jest! — wrzasnął i ruszył biegiem w ich stronę. Chosé odruchowo wyszarpnął rewolwer. — Kurwa! Co za ludzie, nawet wózek elektryczny ukradną! Moja maszynka!

Podbiegł do wózka i pełen obaw zaczął go oglądać. Nie zwracał uwagi na dwóch zasapanych facetów. — Moja… maszynka. — I czule gładził dźwignię. Chosé rozejrzał się. Torowiska były puste, dopiero na piątym, może szóstym stał pociąg osobowy. Ludzie wciąż wsiadali. Dalej nie widział, pociąg zasłaniał. Przymrużył oczy. Jeśli zobaczył go Krauz podczas ucieczki… — Dziadku, za mną, do przejścia! Maszynista dostrzegł kilka postaci biegnących po peronie trzynastym, ale był pewien, że to nie jego pasażerowie. W ogóle nie powinno ich tutaj być. W nocy ostatnim torem przejeżdżały tylko pociągi towarowe… w ogóle nikogo nie powinno tu być! Dla pewności sprawdził prędkość przejazdu, ograniczoną do… Cholera, znów ją przekroczył! No i co… tych kilka kilometrów, nic takiego! Nawet nie zahamował, raczej przyśpieszył, aby jak najprędzej opuścić stację… Krauz spojrzał w bok i stwierdził z przerażeniem, że nie zdążą. Marta opóźniała bieg. Prześladowcy wdrapywali się na peron kilka metrów przed nimi. Gdy tylko wydostali się na peron z torowiska, za ich plecami przejechał pociąg. Trójka obrońców musiała się zatrzymać po drugiej stronie migającej masy. Ten z krwawym nosem wyciągnął rękę i przyłożył mu do szyi gruby tłumik. — Zostaw rewolwer w spokoju. Nie musisz umrzeć, jeśli nie chcesz, ona też nie, nikt dzisiaj nie musi umrzeć. Potrzebna nam żywa… zostaw… — wrzeszczał, przekrzykując hurkoczące wagony. — Wierzę ci — odpowiedział Krauz, żeby go nie rozjuszyć. Puścił ją, przestali się obejmować. Drugi podszedł i chwycił ją za rękę. Wyrwała się gwałtownym ruchem i chciała pobiec z powrotem do przejścia. Zdążyła zrobić tylko parę kroków, nim dobiegł i chwycił ją za ramię, ale uwolniła się. W dłoni został mu pasek od torebki. Pociągnął. Cofnęła się, jak kiedy gazda ściąga lejce, żeby nieposłuszna kobyła nabrała rozumu. Nie nabrała rozumu. Wciąż walczyła. Szarpnęła torebką, aby stracił równowagę. I on szarpnął, pasek się urwał Poleciała do tyłu, zrobiła kilka chwiejnych kroków i spadła z peronu. Pociąg ją potrącił i odbił jak piłeczkę, wyleciała w powietrze, wpadła na mężczyznę, który mierzył do Krauza, i z łomotem zatrzymała się na stalowym słupie. Osunęła się na ziemię i znieruchomiała. Krauz zobaczył, że większa część jej głowy została na szyi… Mężczyzna leżący obok niej próbował wstać, ale był zamroczony. Drugi ze złością odrzucił pasek, wymierzył i wystrzelił. Krauz natychmiast ruszył do przodu. Na dłuższych dystansach Chosé był lepszy, pierwszy wbiegł po schodach. Ostrożnie wychylił głowę. Obok przejechał z hurgotem ostatni wagon, opuścił peron, wszystko ucichło. Pośrodku peronu dostrzegł na ziemi kobietę, obok niej mężczyznę i jednego stojącego, który strzelał do Krauza. — Policja! Rzuć… — I wycelował. Mężczyzna pozbierał się z ziemi, pomógł mu kolega, ruszyli w pościg za Krauzem. Chosé nie mógł strzelać, z tyłu uwiesił się na nim starzec i głośno sapał. Zauważył ją, stracił oddech. Chosé oparł go o słup i ruszył za kolegą… gdyby potrzebował. Zobaczył jeszcze kątem oka, że starzec chwyta się za serce, drugą ręką mocno ściska błyszczący metal, zgina się i powoli osuwa na ziemię. Krauz był pewien, że go nie dojdą, ale kiedy ze słupa, obok którego przebiegał, zaiskrzyło

i dobiegło tępe dum, dla pewności wyciągnął rewolwer i parę razy do nich wygarnął. Strzelał w biegu, z półobrotu i właściwie na ślepo, więc nie liczył na wielkie straty przeciwnika. Chciał ich tylko powstrzymać. Obejrzał się i stwierdził z przerażeniem, że nie docenił pogoni. Zbliżali się. W oddali dostrzegł trzech mężczyzn schylonych nad kobietą. Nie widział starca ani Choségo. Piękna ta ich pomoc! Zostawili go samego. Zatrzymał się, przyklęknął i wymierzył. Rozdzielili się jak na komendę i zeskoczyli na boki z peronu. Przybił ich do ziemi ogniem, teraz już był zdecydowany trafić. Gdy się kryli, ruszył sprintem i znów zwiększył dystans. Główna część stacji nikła za zakrętem. Zbliżał się do ciemności, w której spodziewał się krzaków. Aby ciemność rzeczywiście mu pomogła, wycelował w ostatnią lampę i strzelił. Dopiero teraz zrobiło się naprawdę ciemno! Dobiegł na koniec peronu. Jeszcze kawałek żwirowanego nasypu… ale dla pewności trochę ich powstrzyma. Wymierzył i strzelił. Dał się słyszeć suchy szczęk. Nie liczył nabojów! Już dawno nie miał do czynienia z ostrym strzelaniem i zapomniał o podstawowej zasadzie… liczyć naboje! Nie wziął drugiego magazynka, naprawdę dzisiaj nie brał pod uwagę takiego trwonienia amunicji! — Jest nasz, nie ma pestek… — dobiegło z peronu. Na pamięć, z zamkniętymi oczyma zwalił się w krzaki. — Ang… — Cicho! Cichutko — szepnęła. — Wiedziałam, że to ty! Tutaj już nie strzelano od dwudziestu lat… a więc jednak wróciłeś… Richard Lwie Serce… — Mam je teraz w gaciach… Jakoś mi się nie wiedzie… czy nie chcesz mi dla pewności sprawdzić linii życia? — Mam coś lepszego… weź! Podała mu skorpiona kalibru siedem sześćdziesiąt pięć i dwa długie magazynki. Mało nie zemdlał. Załadował na ślepo i przestawił na serie. Wyszedł z krzaków i dostrzegł ich na granicy światła i ciemności. Szli ostrożnie. — Chłopcy! W nich! — wrzasnął i pociągnął za spust. Walił z biodra, Panu Bogu w okna. Długa seria przecięła powietrze. Znieruchomieli. Krauz oparł broń o policzek i wymierzył kilka metrów przed nimi w żwir. Teraz oszczędzał. Dwie krótkie serie. Odłamki kamieni i rykoszety gwizdały tuż obok nich. Jednego kamień trafił w policzek, zawył, przyłożył dłoń do twarzy, jakby go rozbolał ząb, i gwałtownie się pochylił. — Kurwa! — wrzasnął. Rozbiegli się na boki, przez tory, do stojących wagonów towarowych. Po peronie zadudniły kroki. Krauz wymierzył, ale nie strzelił. To był policjant. — Gazem tu… do mnie… w ciemność… — syknął Krauz. — Poli… cja — wyszeptał zasapany intruz, skurczył się i ruszył po omacku. — Ja też. Chosé wybałuszył oczy. — Powinieneś od razu powiedzieć, że na końcu peronu jest wypożyczalnia! Ja też chcę… — Nie trzeba, już dadzą spokój… lepiej się zadekujmy… Pchnął Choségo w krzaki, a gdy ten znalazł się w jaskini, tylko wytrzeszczał oczy. — Dobry wieczór pani — nie zapomniał o dobrych manierach. — I każdemu dobremu człowiekowi. — Ja jestem z policji. — I tym innym też. Krauz ich słuchał i z wysiłkiem usiadł w pierwszej klasie.

— Richard, ona nie żyje, widziałem jej głowę na słupie. — Ja na karku. Wiem, widziałem, to był wypadek. Z ich winy, ale śmierć nastąpiła skutkiem wypadku. — Jak uważasz… Krauz bawił się bronią, popatrując na właścicielkę. — Żebym nie zapomniał… Skąd to masz? — Czego to ludzie nie zostawiają na peronach… — I ręką zatoczyła krąg wokół siebie. — Tego z pewnością nikt nie zostawił. Czy zdajesz sobie sprawę, że faceta mogli za to wyrzucić z roboty?! — Zawsze mówiłam, że gadziowie powinni bardziej szanować swój dobytek. — Szanować czy pilnować? — Jak chcesz, naczelniku! Teraz oddaj mi to… Krauz się zawahał, ale ostatecznie dał jej. — To jest jej?! Ty… chcesz jej to oddać?! — przeraził się Chosé. — Załatwiam jej pozwolenie na broń… trochę się przeciągnęło. — Bo co, zezuje?! — I może nam jeszcze pomóc… Angela, musimy się szybko stąd wydostać, ale tak, żeby nas nikt nie widział. — Chodźcie za mną. — I rozgarnęła krzaki. — Widzisz, a nie mówiłem! — I… dzięki za pomoc… Chosé… — mruknął Krauz, gdy już jechali do wydziału. — Nazywam się Jozef Fischer… Krauz uśmiechnął się i wyciągnął rękę. Chosé klepnął. — Ale powiem ci, Richard, z tobą człowiek naprawdę się nie nudzi! Najpierw dzwonisz do mnie, że tylko chwilowa pomoc, potem o mało mnie nie zabijają, na peronie zostawiamy leżącą luzem nieżywą kobietę, czarownicy dajesz walterka jakbyś był świętym Mikołajem. A jak jeszcze mi powiesz, że ten wózek jest kradziony, to dostanę przez ciebie pierdolca… Więc nic mu nie powiedział.

65 WBIEGLI DO BIURA i wykręcili numer oficera operacyjnego. — Cześć, byłem w ubikacji i słyszałem telefon z korytarza. Nie szukałeś mnie? — Czy nie szukałem?! Sto razy! — Zaczytałem się. — Strzelanina na stacji kolejowej, podobno jest trup… nie znam szczegółów. Dzwoniłem już do Mayora. Powiedziałem, że jesteś w robocie. Mam więc ciebie tam wysłać, a potem zdaj mi raport… tak czy owak masz do niego zadzwonić. — Dzięki! Cześć! Wykręcił domowy numer szefa. — Krauz… — Cześć… — Mayor szeptał. Krauz dopiero teraz uświadomił sobie, że jest sporo po północy. — Gdzie jesteś? — W biurze. — Co tam robisz?! — Chciałem dopisać ten raport o gwoździu i zasiedziałem się… — Do tej pory?! — Mam natchnienie, to pasjonująca proza! Olśni cię. — W du… w nosie mam twoje natchnienia! Operacyjny trzeszczy mi nad głową, że mamy jakąś strzelaninę na stacji i są tam nawet jakieś trupy. Idź to sprawdzić i odezwij się do mnie. Poczekaj! Nie możesz iść sam. — Jest tu Chosé. — Kto?! — Jozef Fischer! — Co on tam robi?! — Miał dzisiaj randkę z jakąś architektką, ale mu nie dała, więc wpadł mi się wyżalić. Mayor się zawahał. — Wy… tam zażywacie?! — Boże! Czy każdy policjant, który nie siedzi w domu o piątej, musi być koniecznie nabuzowany?! — Nooo… — Więc nie, nie zażywamy! — No to zasuwajcie. Wiesz, gdzie to jest? Dworzec Główny, znajdziesz bez mapy? Kiedy ostatnim razem byłeś na Głównym? — I roześmiał się ze swojego dowcipu. — Ładnych parę lat… — Krauz też się roześmiał. — I weźcie latarki, sprzęt, wyposażenie. Jakby się tam zjawił ktoś z inspekcji, niech o nas potem nie gadają, że przyjeżdżamy na miejsce zbrodni jak turyści. — Dobra jest… weźmiemy też broń.

66 POCIĄGI WYJEŻDŻAŁY, A NOWE PRZYJEŻDŻAŁY, ludzie też. Wszystko było inaczej. Na wszelki wypadek ominęli pierwszy peron i przejściem podziemnym przeszli na sam tył, do trzynastego. Dowódca sokistów przywitał się i złożył meldunek. — Jacyś pijaczkowie pobili się na pierwszym peronie, jeden nawet strzelił, ale nikt nie był ranny, żadnych szkód. Potem ganiali się po stacji. Funkcjonariusze na peronie usłyszeli także stąd jakieś strzały, ale… jak widzicie… nie znaleźliśmy żadnych łusek. Kto ich tam wie, co usłyszeli! Ta tutaj zabłądziła, a jak chciała przebiec przez tory, potrącił ją pociąg. Jakaś turystka z Polski… torebka jest tam, ale nic ciekawego w niej nie ma. Chyba odprowadzał ją ktoś z rodziny, taki staruszek, a jak zobaczył, że nie żyje, dostał zawału. Karetka odwiozła go do szpitala… ale większych szans na przeżycie mu nie dawali. To chyba wszystko… Dla was nie ma tu nic do roboty… chłopaki od zabójstw… my to już sami załatwimy. — A jakaś większa strzelanina? — Co masz na myśli? — No… operacyjny nam mówił, że tu strzelano. Pomyślałem, czy ktoś nie usłyszał automatu czy karabinu. — Odbiło ci? Zachciewa ci się kanonady?! Poza tym… kiedy na stacji grzechoce pośpieszny, słyszysz łoskot, a nie… — Więc nic? — Nic nadzwyczajnego, ludzie wszystko wyolbrzymiają… — To fajnie! Trzymajcie się. Zostawiamy to wam. Krauz zadzwonił do Mayora i powtórzył, co usłyszeli od szefa sokistów. Żadnego alarmu, w zasadzie nic się nie stało. Potem pojechali do domu, żeby choć trochę się przespać.

67 — TOWARZYSZU GENERALE… — Mężczyzna regulaminowo się wyprężył i czekał na pozwolenie złożenia raportu. Generał zdjął okulary, przetarł oczy i podniósł znad dokumentów pytające spojrzenie. — Ja… ona… — A więc znowu złe wiadomości. Słucham! — oparł się wygodnie. — Nie żyje… zerwała się nić łączności. Wypadek! Wpadła pod pociąg, gdyśmy już ją mieli i staraliśmy się zabezpieczyć. Nie zdążyliśmy zajrzeć do torebki. Mieli tam swoich ludzi i już nas do niej nie dopuścili. — Bardzo poważna wiadomość! Wasza ocena? — Katastrofa, tyle lat niepotrzebnej harówy. Generał się uśmiechnął i tylko potarł czoło. — Ale skąd! Żadna niepotrzebna harówa, towarzyszu zastępco! Jedynie jesteśmy… znów na początku! Jak tyle razy przedtem! Więc znowu poczekamy, kiedy i gdzie wyłoni się nowy element i… — Mówił powoli, rozważnie, bez śladu zdenerwowania czy rozczarowania. Był zbyt długo generałem, aby ulegać panice. Sięgnął w róg stołu i przysunął pękatą teczkę. Zerknął spode łba na okładkę z tłustym czarnym napisem Mysterium Ferens. Przełożył teczkę, a pod nią sprawdził podobną, ale o wiele starszą, z wielkim czarnym orłem i tytułem napisanym szwabachą. Położył je jedna na drugiej i starannie obie wyrównał. — Zanieście to z powrotem do archiwum. — A… towarzyszu generale… ten obiekt? Generał znów oparł się wygodnie, splótł dłonie i podparł nimi brodę. — Wiecie, do jakiego wniosku doszedłem po tylu latach pracy? — Słucham, towarzyszu generale! — Że starzy mądrzy stratedzy z pierwszej i drugiej wojny mieli jednak w pewnej mierze rację! Admirał Canaris na przykład twierdził, że podstawą zwycięskiej walki z wrogiem jest poznanie jego słabych stron i jego charakterystyki… w ogóle! Miał stuprocentową rację! Powiedzcie mi, co zyskamy, likwidując go? Przecież my już tego człowieka znamy jak własne pięć palców! Wiemy, jaki jest uparty i odważny, znamy jego żonę i dzieci, wiemy, że Laura zapada na płuca i dokąd jeździ się leczyć, wiemy, gdzie mieszka i dokąd chodzi na piwo. Wiemy o nim tyle, że już przestaje być dla nas niebezpieczny! Jeśli go zlikwidujemy, na jego miejsce przyjdzie nowy i musimy zaczynać od początku! Nie! Zostawmy go w spokoju, niech mu się zdaje, że już jest po wszystkim! Myślę, że w najbliższym czasie z ich wydziałem jeszcze będziemy mieć kontakty, będziemy ich musieli poznawać jednego po drugim, więc mamy o jednego mniej! — Jak uważacie, towarzyszu generale! — Tak uważam! Dlatego z natychmiastową wykonalnością odwołajcie akcję Lwie Serce i szczegółowy raport przedłóżcie mi do podpisu w ciągu dwóch tygodni! Ale… kopię jego raportu o sprawie Gwóźdź chcę mieć w każdym razie! — Rozkaz! Jeszcze… — Tak? — Dzwoni Svätopluk… z tą jego teczką jest namolny jak mały chłopiec, nie pozbędziemy się go. Dzwoni już codziennie, regularnie.

— Więc mi go tu przełączcie. Zapalił fajkę i zamknął akta, które właśnie czytał. Na stronie tytułowej widniał wyraźny napis Svätopluk, a pod nim numer ewidencyjny trzynaście zero zero dziewięć. Telefon zabrzęczał cichutko. — Dzień dobry, eminencjo, słucham. — Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus. — Na tak konkretnie sformułowane zagadnienie nie jestem w stanie nawet dokładnie odpowiedzieć. — Proszę… nie jestem w nastroju do żartów. — W tym się zgadzamy… więc proszę… — Ja… myśmy już wypełnili wszystko, czego od nas żądaliście. — Z wyjątkiem finału, ten znów nie nastąpił. — Nie z naszej winy! My… — Tego nie twierdziłbym tak jednoznacznie! Ktoś ich poinformował o sprawach, które w zasadzie planowaliśmy wspólnie i… — Wy mnie oskarżacie?! — Nie! Oskarżenie to czynność procesowa, przed którą właśnie chcę was uchronić! Nie dopuśćcie, żeby hańba i brud spadły na was, waszych bliskich i… podwładnych! Ani śledczy, ani dziennikarze nie mają zmiłowania… znacie to słowo, czy nie? — Rozu… pan mi grozi?! — Nigdy bym sobie na to nie pozwolił! Zwracam jedynie uwagę na niektóre mroczne aspekty naszej byłej współpracy. I… obecnej także! I… może… przyszłej?! — Żadnej przyszłej! Proszę was na Boga żywego… Spełnijcie już, coście obiecywali, i oddajcie nam te diabelskie dokumenty! — Diabeł… notuję! Rewelacyjna propozycja na nazwę kryptonimu! Kogo byście tam ujęli? Svätopluk dyszał. Ten facet drwił z niego i go obrażał, a on musiał zachować spokój! Musiał cierpliwie znosić wszystkie obrazy i wypić kielich goryczy aż do dna! Bezsilnie potrząsał słuchawką. — Moim życzeniem… — Pium desiderium… — Tak, moim pobożnym życzeniem jest skończyć z tym wszystkim! Proszę, dogadajmy się. Kiedy mi oddacie moje dokumenty? — Nie mogę, bo… — Jak to, nie możecie?!! — nie opanował się i krzyknął. — Tylko spokojnie… czcigodny panie… czy też eminencjo… Uwaga na ciśnienie! Nie mogę, bo ich… nie mam! — Ale przecież obiecywaliście! — Że się postaram je odnaleźć, i to spełniłem! Szukamy, ale na razie nie mamy! Jeśli ksiądz czyta gazety, to zapewne zauważył, że czasy się zmieniły. Podzielili nas. Część dokumentów pozostała w Pradze, a ja nie mam do nich dostępu! I… będzie jeszcze gorzej! Za pół roku całkiem nas oderwą. Miną lata… — Nie! Lata nie! — Nim sprawy wrócą do normy i znów będziemy rządzić! Do tego czasu… — Nie! Nie! Słuchajcie… — Człowiek w słuchawce z trudem łapał oddech i musiał zrobić dłuższą przerwę, aby się opanować. — Słuchajcie! Tak nie możecie! Już był taki jeden, co zrobił karierę na szantażowaniu dokumentami…

— John Edgar Hoover. — No właśnie. I jak to się skończyło? — Świetnie! — Połowa Ameryki nie spała! — A ta druga połowa to byli ich psychologowie… znam świetnie tę historię… — Wy… nie możecie… — Słusznie! W tych warunkach nic nie mogę dla was zrobić! — Jakie… mamy gwarancje, że ich nie użyjecie w najmniej odpowiednim momencie… — Z całą pewnością żadnych! — Więc… co mamy robić? — Pozostaje wam tylko jedno! Modlić się, słuchać poleceń i… mieć nadzieję! Chciał odłożyć słuchawkę, ale zmienił zamiar. — Wszyscy! — dodał i odłożył. Chwilę siedział, zastanawiał się. Potem pogładził wyświechtaną teczkę z numerem trzynaście zero zero dziewięć i przez chwilę głaskał ją tak, jak się głaszcze dziecko.

68 KRAUZ SIĘGNĄŁ W RÓG STOŁU i przysunął teczkę oznaczoną „Zamordowanie Karola Kloknera według paragrafu dwieście dziewiętnaście ustęp drugi akapit b Kodeksu karnego”. Cienka teczka. Gruba okładka, kilka stron dokumentacji fotograficznej z cmentarza i sekcji, świadectwo lekarza sądowego, kilka nieważnych notatek i jego meldunek o tym, że nie da się tego wyjaśnić. Napisał to rano. Wszyscy byli niezwykle zadowoleni. Dyrektor pochwalił go na korytarzu, że jest zdolny i że mu się podoba, gdy ktoś jest chętny, by wykonywać polecenia przełożonych, i że… Nawet tego nie słuchał. Poczekał, żeby wszyscy wyszli. Został sam. Otworzył szafę i teczkę położył na górnej półce, dołożył ją do innych nierozwiązanych spraw. Usiadł i czekał. Nie stał się żaden cud. Z metalowej szafy wyrzucił wszystko. Z tyłu, z leżącej na spodzie maski przeciwgazowej wyciągnął sztywne skarpetki, a z nich ośmiograniastą kasetkę. Posprzątał i bawiąc się nią, rozwalił się w krześle. — No więc co z tym? Odpowiedź sama przyszła mu do głowy.

69 — PRZEPRASZAM, ALE NIE MOŻNA. Jak się o tym dowie ordynator… wyrzucą mnie z pracy… — Panienko… — Pani! — Pani… ale wygląda pani jak panienka… prześlicznie… — Nawet to panu nic nie da! Nie mogę pana wpuścić… Walczył, ale przegrywał. Drzwi z napisem Oddział Intensywnej Terapii uchyliła tylko na tyle, żeby wystawić głowę przez szparę. — To przynajmniej lekarz prowadzący… — Tam na końcu korytarza, drugie drzwi na prawo… Zapukał i grzecznie poczekał. Wymagało to nieco opanowania. W normalnych warunkach wyciągnąłby odznakę, a… teraz nie mógł. — Proszę… Wszedł i uprzejmie powiedział: „Dzień dobry”. Nie miał z tym problemu, prawie zawsze tak zaczynał. Lekarz wysłuchał go uważnie. — Czy pan jest krewnym? — Nie, tylko znajomym… — Właściwie to wszystko jedno! Nawet gdybym pana do niego wpuścił, już nie kontaktuje. Więc… — Wiem, co to znaczy. — Zawał mięśnia sercowego plus nowotwór żołądka… w stanie nieludzko zaniedbanym… Ten człowiek w ogóle nie chodził do lekarza! Ma tam narośl jak pomarańczę, przepraszam… — To nic. — Musiał mieć niesamowite bóle. Przerzuty są wszędzie… w nerkach, w wątrobie… już jest w śpiączce. Ocknął się tylko raz. I to był cud. Siła woli… jakby… miał w sobie jakąś ukrytą energię… A potem już zgasł. Umiera. Już… w każdej chwili… — Dziękuję… również za niego… — Naprawdę nie trzeba… jesteśmy już w zasadzie bezsilni… — Jak umrze, kogo zawiadomicie? — Dzwonił jego syn… zostawił nam kontakt… jakiś cudzoziemiec… nawet nie wiem, skąd. Mówił, że się wszystkim zajmie. — Mówi pan, że jego syn… No więc w porządku… Krauz jeszcze raz podziękował i wyszedł. Stał na korytarzu i gapił się na parking. Zupełnie nie miał pojęcia, co dalej. Podeszła cichutko, a kiedy się odezwała, drgnął. — Pan… przyszedł do pana Machaty? — Tak. — Jak się pan nazywa? — Powiem, a pani? Uśmiechnęła się, ale dała mu jasno do zrozumienia, że nie o to chodzi. — Mówię poważnie. Miał na końcu języka: „Ja też!”, ale się powstrzymał. — Krauz… detektyw Krauz z wydziału zabójstw. — Ma pan legitymację?

— Pani to naprawdę bierze poważnie. — Mam wiadomość dla Krauza z policji… ale tylko dla niego, przy tym obstawał. Gdyby Krauz wyciągał rewolwer tak szybko, jak teraz legitymację, miałby o połowę mniej problemów. — Wiadomość od…? — Ocknął się na chwilę… Byłam przy nim… Upierał się, żebym to napisała, i upierał się, żebym to dała tylko panu, dopiero jak mi pan pokaże legitymację. Dziękuję… proszę… do widzenia. Został sam przy oknie szpitalnego korytarza, a ponieważ się ściemniało, musiał podejść bliżej, aby zobaczyć. Kawałek papierowej serwetki. Kulfoniastym pismem było na niej napisane: Każde prawo można obejść, również to o dziedziczeniu.

70 STAŁA W KĄCIE CMENTARZA i ze spuszczoną głową modliła się do Boga. Niektórym to pomaga, inni… boją się spotkania z Nim. Oni sami wiedzą najlepiej, dlaczego… Usłyszała go, ale się nie odwróciła. Stanął obok i przez chwilę stali nieruchomo ramię w ramię. Napis na czarnym nagrobnym kamieniu radził temu na dole, żeby zmrużył oczy, bo… światłość wiekuista będzie mu świecić… — Prawo mówi… dziedziczy się z ojca na syna… jeśli nie ma… na córkę…. jeśli nie ma, wybiera się najbliższą osobę, która musi złożyć śluby milczenia — wyrecytował. — Amen… — wyszeptała. — Są najbogatsi na świecie, ale żyją w biedzie… — wyszeptał również on, ponieważ wydawało mu się niestosowne mówić pełnym głosem. — Ale… jedno nie wyklucza drugiego i… obowiązuje również wstecz… tu… — I położyła na piersi zaciśniętą pięść. — Powiedzieli mi w biurze, że złożyła pani wypowiedzenie i wyjeżdża pani… — Do syna… do Francji… Będziemy znów żyć jak rodzina, jak wielka rodzina. — Bo jedynie rodzina jest w stanie utkać te najtrwalsze więzy na świecie. Milczała z wciąż pokornie pochyloną głową. — Dlaczego pani tak ryzykowała i dała mi to? — Inaczej by panu nie uwierzyli… ci… którzy mieli uwierzyć i… pomóc… Krauz po namyśle skinął głową. Musiał jej przyznać rację. — Dlaczego nie Marta? — Kochał ją nade wszystko… bardziej niż kogokolwiek na tym świecie… bardziej niż swoje życie… bardziej niż dawne prawa… Chciał ją uchronić od tragicznego końca w męczarniach, jakie ścigały jego ród od pokoleń. Powiedział jej wszystko, tylko tego ostatniego nie. Naruszył najstarsze prawo tajemnicy, aby mogła przeżyć… — Mylił się, każdy kiedyś musi umrzeć. — My nie, tylko… niektórzy z nas. — A więc… to należy do pani. Wzięła starannie opakowaną ośmioboczną paczuszkę i włożyła do torebki. — Nie zawiódł mnie pan… Wiedziałam już od początku… ma pan to w oczach… Jak pan do tego doszedł? — Esztebecy twierdzili, że Klokner przed samym aresztowaniem zniknął im na trzy godziny, a potem dał się im ująć. Te trzy godziny wystarczyły… — Wystarczyły… nam… — Życzę pani… niech wasz Bóg pomaga pani w tym, co pani zaczęła. — Z ust bezbożnika to brzmi prawie jak bluźnierstwo. — Może… ta historia mnie zmieniła. Może się kiedyś z tym waszym Bogiem dogadam… i skoczymy do Jumby… — Jumby? — Nic! Ja tylko tak. Bez pożegnania… Żegnaj… i dużo szczęścia. — Dziękuję. Pochyliła głowę i zatopiła się we wspomnieniach. Chwilę jeszcze postał odurzony ciszą, a potem odszedł dyskretnie.

Uklękła przed grobem, jej ramiona zadrżały. Wyszeptała: — Ave… Mysterium Ferens… morituri te salutant…