Lewandowski R. 2016 - Wikingowie 01. Wilcze Dziedzictwo

Radosław Lewandowski Wikingowie Tom 1 Wilcze Dziedzictwo

Rodzicom

Odwaga jest jedyną monetą, którą przyjmą bogowie w W blasku pochodni było widać, że rzeźbiarz, a racz Przyłączyłem się do jednej z drużyn z cebrami, ale 1 taki, który umie patrzeć i słuchać, co mówią inn 1 poddanych, ale gdy są pozbawieni honoru, to, co

PROLOG

Koń pędził resztkami sił, co chwila potykając się ze zmęczenia. Śmiertelnie przerażone zwierzę ścigało

się ze śmiercią i przegrywało ten wyścig. Grube płaty piany odrywały się z pyska, barwiąc na żółtawo nieskazitelną biel śniegu, kłęby pary buchały z nozdrzy, otaczając chrapy zwierzęcia znikającą sinawą mgiełką. W ślad za wierzchowcem i jeźdźcem, którego ten dźwigał na kościstym grzbiecie, podążała wataha wilków. Bestie, wychudzone na skutek długiej i srogiej zimy, były niebezpieczne dla każdej żywej istoty, tak jak niebezpieczne jest ostrze wrogiego topora zmierzające ku nieosłoniętej szyi. Grube futro ciasno opinało wystające łopatki, co oznaczało, że już od dawna nie najadły się do syta. Wilki oszczędzały siły, ale i tak zbliżały się do zdobyczy. Jako doświadczeni łowcy wiedziały, że ten łup im się nie wymknie. Przywódca stada, wielki szary basior, zawarczał krótko i na ten znak wataha podzieliła się na trzy części. Dwie grupy przyśpieszyły i przez chwilę pędziły równolegle do ofiary, środek sadził długimi susami, nie zmieniając kierunku ani tempa. Wilki biegnące z boku wyprzedziły wierzchowca i zaczęły zamykać go w kleszczach. Przerażony koń jakby nagle odzyskał siły. Wydawało się, że jeździec i jego rumak jednak umkną pogoni, gdy stało się nieuniknione. Siwek zgubił rytm i zachwiał się niebezpiecznie. Po chwili potknął się raz i drugi i runął na ziemię. Wielki łeb zwierzęcia zarył w miękkim śniegu, a młody jeździec siłą bezwładności wylądował znacznie dalej, w wysokiej śnieżnej zaspie. Żył i dzięki bogom za to. Oddi Asgotsson miał szczęście i całkowicie zniknął w białym puchu. Szare bestie rzuciły się na wierzchowca, zapominając o bezbronnym chłopaku, a ten miał na tyle przytomności umysłu albo był tak przerażony, że czekał w ciszy i bezruchu na rozwój wydarzeń. Pod grubą białą warstwą było zaskakująco ciepło i przytulnie, więc młodzieniec przesiedział długie godziny w śnieżnej jamie. Jego żarliwe modły do wszechwładnego Odyna zostały wysłuchane, gdyż żaden szary pysk nie pojawił się w zasięgu wzroku. Inna sprawa, że przez większość czasu oczy miał zamknięte, jakby już samo to czyniło go niewidzialnym. Dopiero gdy odgłosy towarzyszące wilczej uczcie ucichły, odważył się zrobić niewielki otwór w śniegu i wyjrzeć na zewnątrz. Zbliżał się wieczór, a nie chciał spędzić nocy w ciasnym schronieniu, poza tym musiał się wysikać. Wielki siwy wierzchowiec został niemal w całości pożarty, ale razem z

mięsem zniknęła również wilcza kompania. Nagle do uszu młodego wojownika doleciały odgłosy węszenia, a potem ciche skomlenie. Oddi zerwał się z miejsca i omal nie upadł, gdy ścierpnięta noga odmówiła mu posłuszeństwa. Zatoczył się, kreśląc w śniegu linie saksem, długim nożem, który dzierżył w ręce. Podarunek od ojca, miecz, któremu nadał imię Draug, oznaczające żywego trupa, wypadł z pochwy podczas upadku. Młody wojownik stanął na wprost zwierzęcia, które na chwilę zamarło, by błyskawicznie czmychnąć między nisko zwisające gałęzie obsypanych śniegiem drzew. - Uff. - Oddi odetchnął z ulgą i otarł rękawem futrzanego płaszcza pot z czoła. - To tylko lis -mruknął do siebie - a ja myślałem, że... - Urwał. Jego uwagę przykuł jakiś ruch i nagle nie był już taki pewien, czy lis uciekł, bo zobaczył samotnego człowieka, czy też pojawił się inny, groźniejszy przeciwnik. Po chwili wszystko stało się jasne. Zapadł zmrok, ale było wciąż wystarczająco jasno, by zobaczyć ciemniejsze plamy wilków, odcinające się od okrywającego ściółkę białego puchu. To ich tereny łowieckie, resztki konia były własnością watahy i bestie z cichym warczeniem nieubłaganie zbliżały się do intruza. Oddi najpierw znieruchomiał, a potem poszedł w ślady lisa i rzucił się do ucieczki. Daleko było chłopakowi do zwinności małego drapieżnika, ale napędzał go strach... Wyciągał więc długie nogi z miękkiego śniegu niczym ptak brodzący w głębokiej wodzie i przy każdym następnym kroku zapadał się niemal po kolana. Wilki ustawiły się jak podczas polowania, w sierp księżyca. Ich pełne brzuchy szorowały po białym puchu, zostawiając za biegnącymi zwierzętami płytkie wgłębienia. Były nażarte, dlatego ich następna ofiara pożyje kilka chwil dłużej. Oddi uciekał przed śmiercią, gdy nagle zawadził stopą o wystający spod śniegu głaz i padł w miękki śnieg, wypuszczając saks z dłoni. Znieruchomiał. Strach przed bólem mieszał się z żalem, że zginie niczym pierwszy lepszy wieśniak, do tego bez broni w ręku i nie trafi po śmierci do Walhalli. Później napłynęła wściekłość tak wielka, że głucho zawył niczym ścigające go bestie i plując śniegiem, zerwał się na równe nogi, by stawić im czoło. Ku jego zdziwieniu nic się jednak nie stało. Gdy sprzed oczu ustąpiła mu

czerwona mgła furii, młody wiking zobaczył niecodzienny widok. Ścigająca go wataha otaczała go równym kręgiem, wytyczonym przez ledwo wystające spod białej pierzyny ociosane głazy. Bestie usiadły w śniegu, a potem, jak na komendę, uniosły łby i przeciągle zawyły. Oddi poczuł przechodzące go ciarki, bo co innego słyszeć odgłos watahy dobiegający z oddali, a co innego niemal czuć ciepło i smród wilczych oddechów. W pewnym momencie dźwięk zaczął się rwać i chłopak usłyszał w nim. niepewność i strach, a może tylko mu się wydawało. Młodzieniec nie miał pojęcia, co o tym myśleć. Wilki ruszyły się z miejsc, ale tylko po to, by niepewnie dreptać w miejscu. Potem wielki basior podszedł nieco bliżej kamieni i oddał mocz, kierując strumień w stronę człowieka, jakby wyzywał go na pojedynek. Czekał jeszcze chwilę, ale widząc, że dwunożna istota nie podjęła wyzwania, odwrócił się i z prędkością strzały pomknął w szarzejący cieniami las. Reszta watahy poszła w jego ślady. Stało się to tak niespodziewanie, że Oddi tkwił w bezruchu z rozdziawionymi ustami jeszcze chwilę po ich zniknięciu. Nagle siły go opuściły i klęknął. Zawsze po walce lub kłótni z ojcem, gdy czuł się już bezpieczny, zaczynały mu drżeć nogi i przychodziła słabość. - Bogowie. Nie czas na mnie jeszcze i dzięki wam, znające przyszłość Norny, żeście oszczędziły czerwonej nici w kobiercu mego życia. W darze złożę wam na ołtarzu krew dorodnego barana, co tam barana - byka, o ile pozwolicie mi w jednym kawałku odnaleźć ojcowski orszak. Teraz Oddi dla odmiany poczuł przypływ pewności siebie. Wstał, by rozejrzeć się po miejscu, które tak wystraszyło bure bestie i dało mu ochronę. Otaczał go krąg menhirów, które teraz, po długich opadach śniegu, wystawały nad powierzchnię ledwo na dłoń. Chłopak chodził od głazu do głazu, strząsając biały puch z ich płaskich powierzchni i w zapadającym zmroku zdążył jeszcze odkryć, z czym - a raczej z kim -ma do czynienia. Gdy to zrozumiał, śmierć w wilczych paszczach nie wydawała się już najgorszym rozwiązaniem. Kamienie, z wyjątkiem najdłuższego, pokrywały ryty przypominające wzór, jaki na grzbiecie węża tworzą nachodzące na siebie łuski. Na największym rzeźbiarz wyrył potworną zębatą paszczę połykającą swój ogon, na której wyżłobiono runę Thurisaz, oznaczającą potwora-olbrzyma.

Oddi umiał czytać znaki. Chciał zostać kiedyś wielkim władcą, a raczej chciała tego matka, więc zapłaciła świętemu mężowi, by nauczył jej syna Symboli Mocy. Z początku szło to opornie i niejeden raz kapłan musiał kijem na plecach ucznia rysować runy, by ten w końcu zapamiętał ich kształt. Oddi zdmuchnął resztkę śniegu z menhiru z płonną nadzieją, że razem z nim na ziemię polecą też pokrywające go symbole. Trójkąt oparty o pień jesionu nie zniknął. Był to znak o takiej mocy, że święty mąż zabronił żłobić go w kamieniu i drewnie nawet podczas ćwiczeń. Jak powiadał, Thurisaz, naniesiony nocą na głaz razem z Ansuz i zalany ludzką krwią, może przywołać ze świata umarłych bestię. Chłopak pamiętał szeptane przez starszych kolegów opowieści o dawnych czasach, gdy wśród ludów Północy plenił się niczym chwasty na polu uprawnym kult smokowęża z Midgardu1 , potężnego Jormunganda. Ten syn Lokiego i ludożerczym Angrbody, brat wilka Fenrira i na wpół martwej Hel, rzucił wyzwanie samemu Odynowi i był tak silny, że niemal zwyciężył konunga bogów. Wściekły władca Asgardu chciał utopić bestię w morzu, ale ta mu się wymknęła i ukryła w głębinie. Jest tam nadal i niby ogromna okrętowa lina opasuje ziemię, zatapiając dwa wielkie kły we własnym oślizłym ogonie. Czeka. Ale nie całkiem bezczynnie i jeśli tylko może, szkodzi Odynowi, swemu największemu wrogowi. Jormungand odniósł jednak rany i żeby odzyskać moc, potrzebował modlitw i poświęcenia oddanych wyznawców. Znalazł ich wśród dawnych ludzi, którzy złożyli bogu wężowi ofiary z własnych ciał, przyjmując jad tak długo, aż odpadały im członki, wypadały zęby i włosy i sami zmieniali się w stwory z najczarniejszych czeluści. Los niegodny wojownika, więc by zwiększyć liczbę wyznawców, kapłani tego kultu budowali drakkohrings. Każdy, kto kiedykolwiek przestąpił próg poświęconego kamiennego kręgu, skuty mocą run na zawsze stawał się niewolnikiem ich boga, dlatego w późniejszych wiekach zniszczono wszystkie jego pułapki. No, może nie wszystkie. Młody wojownik nabrał pełne garście śniegu, by przyłożyć je do rozpalonej twarzy. Wiedział, że los człowieka nie leży w jego rękach i bogowie, nawet ci mniej okrutni, naginają go do swojej woli i formują niczym garncarz mokrą glinę. - Jak mnie zmusisz do służby, Jormungandzie?! - krzyknął z całych sił;

młodość nie znosi pęt. -Przecież przegrałeś, Odyn zmierzył cię, zważył i pokonał, nie masz już władzy nad ludźmi! - Tym razem krzyk był cichszy. W opowieściach Tota - syna rybaka - wszyscy ludzie, nawet najsilniejsi jarlowie, ulegali zaklęciom kręgu i musieli podkładać ramię żmijom do ukąszenia, znajdując śmierć lub stając się z czasem hamramirami, zmiennokształtnymi. Przestawali być panami swojej woli. Szczęśliwcy rzucali się w bój, by zginąć, nim jad pozbawi ich resztek człowieczeństwa. - Będzie, co mi przeznaczone - szepnął w końcu zrezygnowany młodzieniec. Czuł moc starych zaklęć, bo skóra na głowie i przyrodzeniu swędziała go bardziej niż zwykle, a ślina zrobiła się cierpka. Wraz z tymi znakami pojawiła się pewność, że jeśli nie spełni woli Jormunganda, ten wychynie z morskich głębin i pożre swego nowego sługę. W ciszę wieczoru wdarły się nagle znajome odgłosy, z oddali dobiegło niespokojne rżenie koni, które zwietrzyły woń wilków. Oddi nie czuł radości, jego los został przypieczętowany, w kobierzec życia wpleciono wężową nić i nic już tego nie zmieni. - Ludzie! - krzyknął jednak ile sił w płucach. - Na bogów, tu jestem!

Asgot z Czerwoną Tarczą na przywitanie trzepnął syna potężnie w gębę, aż ten runął jak długi w śnieg. - To, żebyś sobie zapamiętał, że w czas śnieżycy trzeba trzymać się jeźdźca jadącego z przodu, choćby za to, co mu wisi między nogami, i nie puszczać, jak osesek nie puszcza matczynego cycka. - Ale ojcze, wpadłem do... - Milcz! - przerwał mu starszy mężczyzna. - Gdy będę chciał wysłuchać szczenięcego skomlenia, rzucę ci kość. Przynosisz mi wstyd przed moimi drottmadami. - Potem zwrócił się do jednego ze swoich ludzi: - Styr, jesteś z

nas najlżejszy, choć krzepki z ciebie wojak, więc rano dasz swojego siwka temu węglożercy, który tylko patrzy, by posadzić tyłek w pobliżu ciepłego ogniska. - Brodą wskazał syna. -Pojedziesz razem z Flosim Szramogębym, może mu nawet dogodzisz, bo coś markotny ostatnio. Cały oddział gruchnął śmiechem. Żartując i przekomarzając się, jak to wśród starych druhów bywa, zbrojni w świetle pochodni rozpoczęli przygotowania do spędzenia nocy pod gołym niebem. Tylko Oddi był nieswój i co chwila spoglądał w ciemność za plecami, w kierunku oddalonego o dobre dwieście kroków kamiennego kręgu.

Grube płatki śniegu niesione porywistym wiatrem uderzały z impetem w brodate twarze jeźdźców, pokrywając je szronem. Jechali bez odpoczynku od kilku dni, a zima w Trindheimie była śnieżna tego roku jak nigdy, choć niezbyt mroźna. Strzeliste świerki kłaniały się przykryte mlecznym całunem i niekiedy zrzucały lawiny mokrego śniegu. Zdarzało się, że całe drzewo przygniecione mokrym ciężarem z jękiem waliło się na ziemię. Zbrojni jakby tego nie dostrzegali albo też ta pogoda nie robiła na nich wrażenia, nawykli przecież do surowego klimatu. Dwa razy po dziewięciu konnych i jeszcze dwóch, jeśli nie liczyć miejscowego przewodnika na zabiedzonej chabecie, poddanych konunga szwedzkiego Eryka Zwycięskiego, ostrożnie wybierało drogę pomiędzy zasypanymi białym puchem kamieniami. Przezorność była wskazana, bo w takich warunkach strudzone zwierzęta często skręcały lub łamały nogi na śliskiej i nierównej powierzchni płaskowyżu. Poza tym wszćdzie wokóů mogli czaiă sić wrogowie niepomni tego, ýe Asgot z Czerwonŕ Tarczŕ przybywa z misjŕ do ich wůadcy, stormana norweskiego Hakona Benl¸sa.

Przodem, tuż za przewodnikiem, jechał wysoki mężczyzna w prostym solidnym hełmie na głowie, z osłoną na nos i czepcem kolczym, który chronił kark przed razami wroga. Spod futrzanego płaszcza sino pobłyskiwała gęsta, dobrej jakości kolczuga, a wzdłuż uda układał się solidny miecz w pięknej, zdobnej złotymi wężami pochwie, którego trójkątna głownia świadczyła, że jest to miejscowy maekir z zaokrąglonym sztychem. Całości dopełniała krwistoczerwona tarcza, przytroczona do boku siodła, tarcza, od której wziął swój przydomek budzący wśród wrogów postrach. Ten nie najmłodszy już mężczyzna, ciągle jednak w sile wieku, czujnie omiatał wzrokiem teren, a z jego twarzy nie znikał wyraz napięcia. Widoczność była bardzo słaba, oddział nieliczny, a przy tym stanowiący łakomy kąsek dla wszelkiej maści rabusiów, bo wojowie wieźli na grzbietach uzbrojenie warte majątek. Inna sprawa, że każdy z nich był niezwykle przywiązany do swojej własności, można by rzec - nierozerwalnie. Nagle szkapina przewodnika stanęła dęba wystraszona nagłym ruchem i cały oddział zamarł z dłońmi na rękojeściach mieczy. Już sam fakt, iż wszyscy mieli przy sobie warte kilka wsi ostrza, mógł być przyczyną nielichych kłopotów lub, jak kto woli, dobrej, krwawej i miłej bogom zabawy. Na razie jednak, jeśli nie liczyć poszukiwań Oddiego, podróż była przeraźliwie nudna. - Nic to, panie, kicak tylko wystraszył mi konia. - Mężczyzna opanował już chabetę i przepraszająco rozłożył ręce. - Stara ona, a głupia jak źrebię. Mus ją pod nóż dać, a jak mi zapłacicie, kupię se nową. -Skierował zwierzę kolanami we właściwym kierunku i oddział ruszył w dalszą drogę. Zbrojni mieli tak napięte nerwy, że po którymś z kolejnych fałszywych alarmów przewodnik może nie mieć okazji do wydania srebra, a szkapina nieoczekiwanie odzyska wolność. Jadący za swoim wodzem wikingowie reprezentowali znamienite rody, toteż oddział wyróżniał się spośród rdzennej ludności niby srebrny ore rzucony na stół razem z garścią miedziaków. Niezbyt zamożni wieśniacy mogli jedynie pomarzyć o takim uzbrojeniu. Sporym szczęściarzem wśród nich był ten, kto wdziewał przed bitwą utwardzany skórzany kubrak czy lapońską koszulkę. Zdecydowana większość miejscowych miała do osłony przed razami jedynie grube futra. To była biedna górzysta kraina, której pola

rodziły więcej kamieni niźli cebuli, i szansę na wzbogacenie się dawała wyprawa na wiking pod wodzą jakiegoś hovdinga, którego bogowie obdarzyli szczęściem. Można też było napaść na powracających z takiej wyprawy kamratów, ale to byli zwykle ci najsilniejsi i najtwardsi, więc... Niezbyt liczny oddział, a raczej jego wart majątek rynsztunek, wzbudzał zawistne spojrzenia pomniejszych bondów, przez których włości przedzierała się ta niewielka kawalkada, ale na razie nikomu nie starczyło odwagi, by sięgnąć po łup, który jakby sam pchał się w ręce. Do niektórych bardziej bywałych tubylców dotarła też sława bitewna Asgota z Czerwoną Tarczą, landmanda władającego wielkimi połaciami ziemi i stormana z północnej Szwecji, kuzyna samego konunga Eryka Zwycięskiego, trzeciego w linii pretendentów do jego tronu. Inni mieli dość rozsądku, by nie próbować swoich sił z uzbrojonymi po zęby i srogo wyglądającymi wojownikami, co dobrze świadczyło o chłopskim rozsądku i rozwiniętym instynkcie przetrwania. Jak mawia stare powiedzenie: z uciętej laski nie wyciśniesz soku życia, a z kamienia wody. - Ojcze. - Oddi skierował konia w stronę stormana, by wiatr nie porywał jego słów. - Przeczekajmy gdzieś zawieruchę, bo konie są strudzone, a i nam nie. konie są strudzone - dokończył, napotykając surowy ojcowski wzrok. Czerwonej Tarczy jeszcze nie przeszła złość za czas zmarnowany podczas poszukiwań zbłąkanego syna. Po chwili landmand przeniósł spojrzenie z młodzieńca na biały tuman, ale z trudem dostrzegał zad idącego z przodu zwierzęcia. Gdyby nie smród zalatujący od tej pierdzącej szkapiny, która nażarła się na ostatnim popasie kory brzozowej, już dawno zgubiłby i ten ślad. Krzyknął głośno na przewodnika i ściągnął mocno wodze. Rumak stanął w miejscu. Pod wpływem tego ruchu śnieżna czapa zsunęła się z hełmu wojownika, dołączając do białego dywanu niby kropla do wód jeziora. Pozostali drottmadowie po kolei szli w ślady swego przywódcy, a ten odwrócił się w siodle i spojrzał na nich, przynajmniej na tych, których zdołał dojrzeć. Byli to zaprawieni w bojach i trudach druhowie, którzy od wielu lat służyli pod jego rozkazami. Mógł na nich polegać i nie sądził, by trochę zimna i śniegu w czymś im zawadzało. Co innego zwierzęta. Te, strudzone długą wędrówką, stały teraz z łbami zwieszonymi ku ziemi, a obłoki pary ulatywały z ich rozwartych pysków. Waga misji, z którą przybywał na ziemię

Noregów, była tak duża, że pomimo niesprzyjającej pogody zdecydował się ruszyć lądem, by uniknąć duńskich szpiegów. Asgot dał znać przewodnikowi, by podjechał bliżej. - Gdzie jest najbliższa osada albo chociaż z jedna chałupa!? - Spojrzał na kopiec śniegu dosiadający lichej szkapiny. - Będzie jakiś rast, ale musimy odbić na wschód i nadłożyć drogi! - Na chłopinie pogoda też chyba nie robiła wrażenia, zresztą tak samo jak ci posępni swiońscy wojowie, których za srebrnego ore obiecał doprowadzić do Stafangr. Landmand pokręcił bezsilnie głową, bo dla miejscowych rast to była odległość pomiędzy dwoma miejscami postoju i mogła wynosić równie dobrze kilkanaście, jak kilkadziesiąt rzutów kamieniem, a może nawet jeszcze więcej. - Prowadź! - rzucił krótko. Chłop podrapał się po brodzie i spiął chabetę, skręcając w prawo. Między drzewami nie widać było żadnej przesieki, a śnieżny puch przykrył ścieżki białym dywanem, więc oddział był całkowicie zdany na miejscowego. Wynajęli go we wsi leżącej o dwa dni drogi stąd i dotychczas nie sprawił im zawodu, chociaż trudno to stwierdzić z całą pewnością, bo przeprowadził ich z zasypanego śniegiem lasu do lasu wyglądającego niemal identycznie. Wędrowali tak noga za nogą jeszcze jakiś czas, gdy śnieżna nawałnica straciła na impecie, by w końcu zupełnie ustąpić. Zza ciężkich, wiszących nisko chmur wyjrzało słońce, ostro kłując w oczy odbitymi od bieli promieniami. Przed wędrowcami otworzyła się szeroka dolina, na której końcu majaczyły wiejskie zabudowania. Zwierzęta, czując ciepło i paszę, nieco przyśpieszyły kroku. Ludziom też zrobiło się raźniej, więc dodatkowo popędzili konie. Pierwsza strzała uderzyła głucho w pień tuż obok głowy Asgota z Czerwoną Tarczą i była niczym gong mnisiego dzwonu, którym braciszkowie terminujący u boga Krista zwoływali się na jutrznię. Po chwili, niby igły z

usychającego świerku, na jadących posypał się grad pocisków, stukając nieregularnie ostrzami o metalowe elementy uzbrojenia. Ciężkozbrojnym nie mogły one wyrządzić wielkiej szkody, co najwyżej czyniły pod kolczugą płytkie rany, okolone ciemnymi sińcami. Chyba że jakaś zabłąkana strzała zrządzeniem bogów ugrzęźnie w oku lub nieosłoniętej łydce. Konie to jednak zupełnie co innego. Dwa leżały już na ziemi, barwiąc krwią nieskalaną biel śniegu, a ich jeźdźcy z tarczami w dłoniach kucali obok, szukając osłony przed pociskami. Byli w potrzasku, bo śmierć nadlatywała z przodu, od strony zabudowań, i z tyłu, od wejścia do doliny. - Pułapka! Lyting, Godred, zabierzcie Kolla i Torfa ze sobą i jedźcie za nami, spróbujemy przebić się przez tych gównożerców. - Krzycząc te słowa, landmand spiął rumaka i ruszył w kierunku zabudowań. Strzały nadlatywały dalej, jednak jeźdźców w pełnym galopie znacznie trudniej trafić. Tym razem szczęście dopisało Szwedom. Nornom plotącym ludzkie losy zabrakło czerwonych nici. W końcu wróg, który trzymał swioński oddział w kleszczach niczym kowal rozgrzane żelazo, zaprzestał ostrzału, by nie ranić przypadkiem własnych ludzi. Zagradzając drogę rozpędzonemu poselskiemu pocztowi, wysypały się z wioski dziesiątki zbrojnych, sprawnie tworząc mur tarcz. Po barwach widać było, że to Duńczycy, którzy od niepamiętnych czasów czuli się panami tych ziem i strzygli Norwegów jak pasterz owce. Słabi i skłóceni miejscowi władcy nie byli w stanie obronić tych chłopów, którzy mieszkali z dala od warownych siedzib swych bondów, i sami z trudem zachowywali wolność, złoto i głowę na karku. Pech chciał, iż szwedzkie poselstwo kierujące się do najsilniejszego z nich, stormana Hakona Benl¸sa, natknćůo sić na co najmniej stuosobowy oddziaů takich wůaúnie rabusiów. Przez najeżony włóczniami skjaldborg, mur tarcz, niełatwo było się przebić nawet ciężkiej konnicy Asgota. Wojownicy wroga utworzyli teraz cztery stojące ramię przy ramieniu rzędy, z których pierwszy zahaczył lewymi krawędziami tarcz o siebie, pozostałe szeregi wzmocniły tę ścianę ciężarem własnych ciał. Stojący z tyłu naparli na kamratów, a że byli to wielcy i silni mężowie, cała ta ludzka konstrukcja zdawała się trwała niby kamienny wał i jak on stała niewzruszona w oczekiwaniu na pędzącego wroga. Pierwszy rząd wysunął przed siebie solidne, zakończone długimi ostrzami

oszczepy, zdolne rozerwać pierś nacierającego rumaka, i wbił w ziemię ich tępe końce. Zbrojni dodawali sobie odwagi okrzykami, bo nie jest łatwo stać nieruchomo w obliczu nacierającego w pełnym pędzie konia z jeźdźcem na grzbiecie, a jeszcze trudniej, gdy takich koni jest osiemnaście i są uformowane w wąski klin, który ma za zadanie, niby ostrze topora, zrobić wyłom w skjaldborgu. Asgot pędził na złamanie karku na najeżony ostrzami mur tarcz. Początkową wściekłość zastąpiła zimna kalkulacja, bo jeśli podejmie złą decyzję, zapłaci za to głową nie tylko on sam, ale i wierni mu huskarlarzy. No i Oddi, jeden z dwóch jego synów, któremu dane było dorosnąć wieku męskiego. Może nie był do końca taki, jaki powinien być wielki wojownik, i bardziej przypominał leniwego węglożercę, ale to w końcu krew z krwi. Choć... Wahanie trwało tylko chwilę i cały oddział jak jeden organizm odbił lekko w prawo. Właśnie od tej strony wojowie zamykający wylot z doliny wydawali się nieco słabiej zorganizowani, a tworzona przez nich żywa bariera, zamiast stać nieruchomo, nieznacznie falowała. Landmand zagrał z losem w kości, zrobił coś, czego nikt się nie spodziewał, jako że wszyscy znali silny instynkt samozachowawczy koni. Jego pędzący przodem ogromny rumak wybił się tuż przed drzewcami włóczni i skoczył ponad nimi wprost na obrońców, przygniatając ich swoim ciężarem. Kiedy opadał na ziemię, z rozcięć na delikatnym podbrzuszu zwierzęcia zaczęły wylewać się czerwonosine sploty wnętrzności, a ciepła krew zrosiła twarze wojowników. Uderzenie o ziemię zrobiło resztę i splątane trzewia wyszły z niego niczym źrebię z ciężarnej kobyły. Wyłom został jednak poczyniony. Wpadli w niego kolejni jeźdźcy i siekąc na prawo i lewo długimi mieczami do walki konnej, poszerzyli szczelinę w tej ludzkiej palisadzie i wydostali się z pułapki. Asgot, który zeskoczył z konia tuż przed upadkiem, zdążył jeszcze rozrąbać z wrzaskiem kilka głów, nim przykleił się do pleców syna. Koń, czując podwójny ciężar, zarżał w proteście, ale i jemu udzielił się bitewny zapał. Cały oddział przebił się już przez skjaldborg i popędził ku wylotowi wąwozu, zostawiając daleko za sobą zdezorientowanych i wściekłych Duńczyków. Ku zdziwieniu Asgota jego syn ani myślał o opuszczeniu placu boju.

- Na bogów, Oddi, zabieraj nas stąd, póki ci bezpańscy wygnańcy szukają swojego honoru! - krzyknął wprost w ucho siedzącego z przodu chłopaka, ale ten jakby nic nie słyszał, zawrócił ogiera, kierując się w największą ciżbę wrogów. - Na drgającą laskę Odyna, co.!? - Nie dokończył, bo nagle znaleźli się pomiędzy czarnowłosymi Duńczykami i nie było już czasu na sprzeczki. Drottmadowie, widząc, co się święci, również zawrócili konie i teraz wbijali się klinami z dwóch stron, ratując życie swojego wodza, a przynajmniej przedłużając je o kilka chwil. Asgot nie czekał dłużej, bo drugi, liczniejszy oddział Duńczyków dzieliło od nich jakieś dwieście kroków. Cios głownią miecza w tył synowskiej głowy był tak potężny, że zdmuchnął hełm niczym wiatr płomień świecy, a jego właściciela odesłał do krainy snu bez snów. Poseł złapał omdlałego chłopaka, nim ten osunął się na ziemię, i chowając miecz, drugą ręką chwycił wodze. Okrzykiem zarządził odwrót i jeszcze raz oderwali się od wroga, płacąc jednak tym razem bogom krwawy haracz. Styr i Flosi, których wierzchowiec padł od ciosu długim saksem w oko, stali jeszcze pośród Duńczyków, oparci o siebie plecami, ale nawet z tej odległości widać było, że Szramogęby nie ma szczęki, którą ktoś odrąbał mu ciosem topora, Styr zaś walczy tylko jedną ręką, a druga odcięta na wysokości barku leży pewnie wraz z tarczą między nogami napastników. - Dobra śmierć. Gdyby nie misja, z którą zostaliśmy wysłani do kraju Noregów, byłbym tam z wami, przyjaciele, ale na wszystko przyjdzie czas. Czerwona Tarcza splunął i odchyliwszy się do tyłu, ryknął śmiechem. Towarzysze zawtórowali mu, napełniając las hałasem, gdyż nie ma dla mężczyzny nic lepszego niż walka. Nawet picie i dosiadanie dziewek pozostawało w tyle. No może gdyby dało się połączyć te trzy czynności w jedną, byłoby jeszcze lepiej, ale udawało się to nielicznym i z reguły kończyło ich wędrówkę po świecie żywych. Jak mawia stare powiedzenie: gdy wyciągasz dwa miecze w tym samym czasie, toś kiep. Po godzinie oddział zwolnił, by w końcu zatrzymać się u stóp ogromnego głazu. Jeźdźcy zsiedli z rumaków, żeby opatrzyć rany, głównie u zwierząt. Bilans starcia nie był zły, stracili kilka koni i dwóch drengów: Styra i Flosiego Szramogębego, ale landmanda już dawno opuściło bitewne uniesienie i teraz chodził wściekły niby niedźwiedź obudzony przedwcześnie

ze snu zimowego. Jego wspaniały wierzchowiec, chowany od ęrebaka i czarny jak smoůa Duch Lasu, urodziů wůasne trzewia, a jakby tego byůo maůo, w rćce Duńczyków wpadůa zapasowa kolczuga i spory zapas srebrnych peningów i zůotych ore, które wiózů w jukach jako dar dla Hakona Benl¸sa. Gniew, jak szybko przyszedł, tak i szybko poszedł, Asgot nawet się lekko uśmiechał, gdy przywołał do siebie chłopskiego przewodnika. - Co to była za wieś, karlmadzie? - rzucił niemal beztrosko. - To Thortagen, panie, liche chałupy i nędzarze będący poza ochroną swoich bondów, ale chcieliście, panie, dach nad głową, to was przyprowadziłem. - A Danowie, rozpoznałeś ich barwy? - Czerwona Tarcza włożył do ust kawałek suszonego mięsa, który jeszcze ciepły wyciągnął spod końskiego siodła jeden z jego towarzyszy. - Nie, panie, oni nas najeżdżają tak często, jak często człowiek pierdzi po grochu, więc sami widzicie... Przybywają raz z daleka, innym razem z jeszcze dalsza, jak komu wygodnie. Dziw tylko, że zimą ruszyli, ale. - Chłop zamilkł, stojąc przed wojem. Nie okazywał strachu, bo był wolnym człowiekiem, choć ubogim, potomkiem Karla syna Afiego i Ammy. Zgodził się pomagać tym obcym, bo płacili srebrem, i tyle. - Daleko jeszcze do Stafangr? - spytał na odchodnym Asgot, przełykając ostatni kęs mięsa. - Nie, panie, dagur, może nawet mniej, i jeśli pogonicie koniki, przed wieczorem staniecie u bram. Landmand skinął głową i cały oddział za jego przykładem wsiadł na koń. Niektóre najsilniejsze zwierzęta musiały dźwigać podwójny ciężar, ale co począć. - Czekaj! - zawołał, jakby sobie nagle o czymś przypomniał, i zwrócił rumaka, którego wcześniej zabrał spod tyłka Bolvarka syna Gudfasta, w kierunku siedzącego już na chudej szkapie przewodnika. - Tak, panie? - Ten ściągnął wodze, a zwierzę zatańczyło nerwowo na

śniegu. Asgot błyskawicznie sięgnął po wiszący u pasa miecz i ciął przewodnika w bark. Jednym potężnym ciosem rozrąbał nieszczęśnika niemal na dwoje. Działo się to tak szybko, że chłop umierał, ale jego nogi wciąż mocno ściskały koński grzbiet. Głowa i prawe ramię odchyliły się w jedną stronę, lewe w przeciwną, tak że karlmad, nim zsunął się na ziemię, wyglądał niczym szkarłatny kwiat otwierający swój kielich w poszukiwaniu porannej rosy. - To za moje złoto i srebro, psi synu, ale przede wszystkim za Ducha Lasu. I jak gdyby nigdy nic, wytarłszy metal o połę swego wełnianego płaszcza, ruszył w drogę, a lid pokłusował za nim. Znali swego wodza i takie widoki były im nieobce, poza tym kto wie, czy przewodnik nie wprowadził ich w pułapkę celowo. Norwegowie nienawidzili Szwedów prawie równie mocno jak Duńczyków, a okazja, by napuścić jednych na drugich, mogła stanowić silną pokusę. - Oddi, koń po tym nasieniu tchórzliwego thraella jest twój! - krzyknął landmand, odwracając głowę w stronę syna. - Dbaj o to zwierzę, bo jeszcze trochę i to ty je poniesiesz, a nie ono ciebie. - Widząc minę młodzieńca, cała kompania gruchnęła śmiechem, bo niewiele jest zabawniejszych obrazów na świecie od urażonej młodzieńczej dumy.

Nieliczny i dostatnio prezentujący się orszak zatrzymał konie przed osterport, wschodnią bramą warownej osady Stafangr. Jak nad każdą z trzech pozostałych, i nad tą wisiał ogromny, wyrzeźbiony w dębinie wilczy pysk, odwieczny symbol władców tych terenów. Przybysze mieli przed sobą

wysoką na trzech mężczyzn solidną palisadę, u której podstawy ciągnęła się szeroka fosa, zamarznięta teraz, ale latem pewnie bagnista i śmierdząca. Zbliżał się wieczór, toteż wszystkie bramy już zamknięto, a drewniane pomosty podniesiono. To były niespokojne czasy. - Kto idzie? - Pełniący straż żołnierz wychylił się znad osłony u korony palisady na tyle, by lepiej widzieć intruzów, ale nie aż tak, by dać się ustrzelić jakiemuś wprawnemu łucznikowi. - Obwieść panu, że przybył Asgot z Czerwoną Tarczą, adalman północnej Szwecji i trzeci pretendent do pasa konunga swego kraju. - Czego chcesz? Mam rozkaz samego Hakona Benl¸sa, stormana tych ziem i truchtina Noregów, by nie wpuszczaă nikogo za bramć po ciemnicy. - Sprawa do samego hovdinga, a nie do ciebie, synu niewolnika, gównożerco, którego matka wysrała niechcący do dołu z gnojówką, a ojciec urżnął sobie jaja, gdy zobaczył syna, ty ośliniony piętogryzie, psie skundlony, mężo i świniojebie, ty... - Panie! - Stary, ale jeszcze krzepki woj przysunął się do rozsierdzonego dowódcy. Dawniej pływał na wiking z ojcem Asgota, a teraz służył radą jego synowi. - Chcemy wejść czy się bić? Wściekły i czerwony na twarzy Szwed splunął obficie. - Może jedno i drugie, Wingorze - warknął. - Niech mu wsadzony dupą miecz wybije wszystkie zęby, może jedno i drugie. Spokojne, ojcowskie spojrzenie Wingora przyniosło jednak opamiętanie. - Zawiadom swego pana - ciągnął adalman z wymuszonym spokojem - kto zacz, byle szybko, bo niedługo Skoll przegna słońce z nieboskłonu. Jeśli ciemności zastaną mnie pod bramą. - Splunął kolejny raz pod nogi wierzchowca i zdawało się, że znowu rozpuści język. Cisza się przedłużała, a wraz nią narastało napięcie. Nagle przybysz skinął głową, jak człowiek, który podjął decyzję, że pójdzie na wschód, a nie na zachód, i rzekł: - Zabiję cię.

Ostatnie słowa zostały wypowiedziane tak spokojnie, jakby mówiący rozprawiał o prószącym cicho śniegu, i może właśnie dlatego nie zdały się tylko czczą gadaniną. Głowa strażnika zniknęła na chwilę z widoku i przyjezdni usłyszeli, jak mówi coś do jednego z towarzyszących mu zbrojnych, a ten po chwili, postękując, schodzi na dół i oddala się śpiesznym krokiem w kierunku zabudowań. Nie minęło wiele czasu, gdy do uszu stojących pod bramŕ wojów doleciaůy burkliwe przekleństwa i groęby, którymi ktoú ciskaů niby kamieniami w gůowć nieszczćsnego straýnika. Wszystko ucichůo, gdy Hakon Benl¸s wystawiů siwŕ gůowć ponad palisadć i spojrzaů z góry na goúci. A widok miaů niecodzienny, bo na dole stał jego zacięty i nieprzejednany wróg, szwedzki storman i drugi co do potęgi wódz w kraju Swionów. Uśmiech rozjaśnił oblicze starego wodza, który teraz miał minę jak wilk na widok lochy ze złamaną nogą. - Powinienem poczęstować cię strzałą, Asgocie, ale przybywasz w pokoju, a bogom niemiłe jest uchybianie gościnności. Co innego twoi ludzie, ich wyrżnę i rzucę świniom na pożarcie. Co ty na to? - Zgoda, ale wtedy to, z czym przychodzę, rozwieje się niczym mgła na wietrze. Z drugiej strony, stracisz swoich najlepszych wojów w walce z moimi drengami, z których każdy wart jest twoich trzech. Szwedzki wiking położył dłoń na rękojeści miecza i na wszelki wypadek poluzował ostrze w pochwie. Potem, jakby z ociąganiem i tęsknotą za czymś, co umyka, a było już na wyciągnięcie ręki, rzekł: - Ale ten wybór nie do mnie należy. - Ha. - Gospodarz z zadowolenia klepnął się głośno po udach. - Takiś szalony, jak o tobie powiadają. Nie zabiję was, klnę się na pierścień, ale za wały możesz wejść tylko ty. - Jak rzekłem, to twój wybór, Hakonie, i może dzięki tej roztropności ocalisz skórę, ale muszę zabrać ze sobą Oddiego, mego syna, a towarzyszom

daj jakiś dach nad głową, choćby w którejś z chłopskich chat. - Asgot wskazał na grupę zabudowań rozrzuconych w nieładzie w pobliżu grodu. Dochodziło stamtąd wściekłe ujadanie kundli, któremu towarzyszył stukot zamykanych i ryglowanych drzwi i okien. - Grozisz mi? - Z gůosu Benl¸sa zniknćůa niedawna wesoůoúă; teraz pobrzmiewaůy w nim stalowe nuty. - Na cycki lodowej dziwki, Hakonie, mam już dość stania tu z zadartym łbem. Odłóżmy waśnie na bok, bo wieści, które przynoszę, są ogromnej wagi. Przez kilkanaście uderzeń serca nic się nie działo i gdyby nie nerwowe dreptanie w miejscu czujących stajnię koni, można by pomyśleć, że bogowie rzucili na okolicę zaklęcie bezruchu. - Wejdź, a wieśniacy zajmą się twoimi drottmadami. Na te słowa świat ożył, a pomost z donośnym skrzypieniem naprężonych lin zaczął opadać, by w końcu z głuchym stukotem uderzyć w belki podpory. Droga do Stafangr stała otworem, choć Asgot nie mógł oprzeć się wrażeniu, że widzi przed sobą rozwartą paszczę Fenrira, jednego z potwornych dzieci Lokiego i olbrzymki Angrbody, tego samego, który gdy nadejdzie koniec świata, zabije samego Odyna. Wzruszył ramionami, pochylił niżej głowę niczym atakujący byk i skinąwszy na syna, skierował konia ku wejściu. Po chwili kopyta dwóch rumaków zadudniły na grubych belkach pomostu.

Gród Stafangr nie wyróżniał się niczym spośród innych warownych siedzib. Wzniesiono go na motte, płaskowyżu górującym nad najbliższą okolicą, w miejscu starszej i mniejszej osady mieszkalnej. W centralnej części postawiono wysoką wieżę, otoczoną dodatkowym wałem, z której obserwatorzy dzień i noc przepatrywali teren. W odległości dwóch strzałów z łuku okolicę wykarczowano i wykorzystywano jako setery, górskie pastwiska, ale dalej ciągnął się las. W razie przedarcia się wroga przez solidny zewnętrzny drewniano-ziemny wał to właśnie wieża była bastionem obrońców, w którym mogli długo czekać na nadejście posiłków. Ta ostatnia funkcja wymusiła na budowniczych pewne zmiany konstrukcyjne: żeby była w stanie oprzeć się płomieniom, do wysokości trzech dorosłych mężów jej ściany zbudowano z kamienia. Gdy Asgot z Czerwoną Tarczą wraz z Oddim minęli potężne wały, na spotkanie wyszedł im gospodarz w asyście trzech osiłków, którzy wyglądali na tęgich zabijaków. - Bądź moim gościem, Asgocie, choć wiedz, że nie ufam Swionom niemal tak samo jak Danom. Ale żeby nie uchybić gościnności, zapraszam na wieczerzę. Z pełnym żołądkiem i przy miodzie opowiesz, co cię sprowadza. Wskazał długi budynek po prawej stronie od bramy i jak nakazywał obyczaj, sam poszedł przodem, wystawiając gołe plecy na ewentualne razy. Dalej szli w milczeniu i po kilkudziesięciu długich krokach dotarli do solidnych drewnianych wrót. Nie umknęło uwadze Asgota, że na drewnianym pomoście opasującym położoną centralnie wieżę stało dwóch gotowych do strzału łuczników. Uśmiechnął się pod nosem na widok takich przejawów ostrożności gospodarza. Wszelako stare porzekadło mówiło: wpuszczając wilka do owczarni, miej pod ręką tęgie psy. Szwed pogładził się odruchowo po misternie splecionej brodzie i oddawszy wodze stojącemu przy wejściu wojowi, przekroczył próg domostwa. Uwagę idącego w ślad za nim Oddiego zwróciło co innego. Oto w półcieniu domu sąsiadującego z dworem Hakona stała wysoka młoda kobieta. Nie byłoby w tym nic dziwnego, bo przybysze zawsze wzbudzali ciekawość mieszkańców, gdyby nie fakt, że nagle prowadzone krótko przy pysku

konie z rżeniem trwożnie zaczęły się wyrywać. - No, siwa, spokojnie, spokojnie. - Chłopak ściągnął łeb zwierzęcia ku ziemi i z trudem opanował spłoszone stworzenie. Potem znowu spojrzał na niewiastę. Stała nieruchomo, naga, jeśli nie liczyć pomiętej i głęboko rozciętej pod szyją płóciennej koszuli, która więcej odsłaniała, niż zakrywała. Trwała w bezruchu, a spomiędzy jej pełnych rubinowych warg wystawał koniuszek wilgotnego języka. Gibka i silna, przywodziła na myśl Oddiemu wilczycę łowiącą smaki nocy. Teraz i on poczuł gęsty, piżmowy zapach kobiety i ku swojemu zdziwieniu przez członki przepłynęła mu fala pożądania, jakiej jeszcze nigdy nigdzie... Koń szarpnął łbem i żeby utrzymać go w ryzach, młody Szwed chwycił mocniej rzemienie, na chwilę zapominając o pięknej nieznajomej. Gdy zwierzę przestało się wyrywać, choć nadal jednak czujnie strzygło uszami, po tajemniczej kobiecie zniknął wszelki ślad. Oddi pokręcił głową, ale wzwód dowodził, że wszystko to nie było wytworem młodzieńczej wyobraźni. Lekko oszołomiony wszedł do domostwa, ponaglony pytającym spojrzeniem gospodarza, który zaniepokojony hałasem wystawił głowę na zewnątrz. Na pierwszy rzut oka był to zwykły dwór bogatego włościanina, zwanego w tych stronach riki madr, ani lepszy, ani gorszy od innych podobnych, składający się z trzech izb. W tych mniejszych znajdowały się stajnia wspólna z oborą oraz warsztat tkacki. Pod ścianami stały obite deskami i wyściełane futrami ziemne ławy, środek natomiast zajmowały długi dębowy stół i ogromne palenisko. Nie wszystko jednak było takie zwyczajne. Pod północną ścianą znajdowało się niewielkie podwyższenie, na którym otoczony słupami stał drewniany tron. I jeżeli w ogóle cokolwiek poza rozmiarami wyróżniało to domostwo na tle innych, to właśnie owe słupy i to, co wisiało za nimi. Oczom posłów ukazały się solidne filary ozdobione misternymi rzeźbami bogów, którzy mieli chronić mieszkańców oraz zapewnić im szczęście w walce i pomyślność w życiu codziennym. Nieznany artysta dawno temu, bo materiał był aż ciemny i spękany od dymu i czasu, nie tyle przyozdobił słupy boskimi wizerunkami, ile nadał drewnu boskie kształty.

- Na Miód Poezji, prawie jak żywe. - Szept Oddiego znowu był głośny, ale tym razem nie spotkał się z ojcowską przyganą. Pierwszy z prawej to był sam Odyn Zwycięski, najpotężniejszy z Asów. Stał, podpierając sklepienie dworu, a jego jedyne oko, co udało się twórcy przedstawić w sposób niemal doskonały, emanowało mądrością. Czoło zdobiła złota obręcz ze znakiem valknut pośrodku, wykonanym z tego samego materiału. Na ramionach władcy bogów siedziały dwa czarne jak noc kruki: Myślący - Huginn i Pamiętający - Muninn, które są w Asgardzie jego oczami i uszami. U stóp, niby żywa istota, czaiło się potężne wilczysko, nie wiadomo, czy to był Łakomy - Geri, czy też jego brat Żarłoczny - Freki. Bóg dzierżył w prawej ręce nieodłączną, dającą zwycięstwo włócznię, Gungnira. Z tyłu za Odynem stał w pełnej zbroi jasnowłosy Heimdall, boski strażnik, pełniący nieustającą wartę przy moście Bifrost. Ludzie, istoty śmiertelne i ułomne, zamieszkiwali Midgard, czyli to, co jest wewnątrz ogrodzenia, wrogie i potężne olbrzymy żyły i planowały zemstę w Udgardzie, którego nazwę można tłumaczyć jako to, co jest na zewnątrz muru, a utrzymujący kruchą równowagę Asowie przebywali w Asgardzie, świecie, którego bram strzegł właśnie Heimdall. Z szyi tego jasnowłosego wojownika zwisał na sznurze splecionym ze złotych nici Gillar, róg bojowy, którego dźwięki słychać we wszystkich dziewięciu światach i którym wezwie on bogów do ostatecznej walki w czas ragnaroku, gdy stoczą swoją ostatnią bitwę z olbrzymami. Potem nastąpi zmierzch bogów i koniec świata. - Gdybym ja kiedyś mógł stanąć u waszego boku, ale nie, mnie pisana jest oślizła gadzia postać, gdy dopełni się mój los - szeptał do siebie chłopak i robił to tak cicho, że tylko jego uszy odróżniły ten szept od zawodzenia wiatru wpadającego przez dziurę w dachu. Zaraz zresztą co innego przykuło jego uwagę. Z lewej strony powałę podpierał słup, któremu nadano kształt Thora. Ten potężny rudobrody wojownik o jedną ze swych muskularnych nóg opierał Mjollnira, młot bojowy, który jest największym skarbem i najpotężniejszą bronią, jaką zna świat, zdolną zadawać śmierć lodowym olbrzymom. Głowę, tak jak u Odyna, zdobiła mu złota obręcz, a wzrok każdego patrzącego padał na pięknie rzeźbiony pas, Megingiard, podwajający siły

właściciela. Cały ze złota mienił się w migotliwym blasku łojowych lamp niczym żywy. Musi sporo ważyć, pomyślał Oddi i mlasnął, jakby smakując najprzedniejsze wino, i zaraz to samo zrobił Asgot. Ojciec i syn spojrzeli na siebie z uśmiechem i żądzą w oczach. U stóp tego boga, podobnie jak u jego rodziciela, leżało zwierzę, ale nie było to wilczysko, tylko kozioł. Oddi nie wiedział, czy jest to Miażdżący Zębami - Tanngniostr, czy jego brat Zgrzytający Zębami - Tanngrisnir, ale potężne węzły mięśni prężące się pod skórą znamionowały niepoślednią siłę i wytrzymałość bestii, w której wzroku czaiła się złośliwa inteligencja. Za Thorem stała jego matka Frija. Tę boginię miłości i małżeństwa rzeźbiarz uchwycił niemalże w ruchu. Patrzącemu zdawało się, że zaraz usłyszy brzęk kluczy, które wisiały u jej pasa. To był panteon bogów, który można było spotkać w każdym bogatym domu, choć Szwed nigdzie nie widział tak pięknych i naturalnych rzeźb, ale dopiero gdy podszedł bliżej, łojowa lampa trzymana wysoko nad głową przez idącego przodem niewolnika wydobyła z ciemności to, co dotąd skrywał mrok izby. Ze ściany czerwonymi ślepiami jakby jarzącymi się od środka spoglądał na wchodzących sam Fenrir. Przybysz nie wiedział, jak to możliwe, ale ta potężna bestia patrzyła na człowieka i zdawało się, że widzi nie tylko ciało, ale i myśli. Landmand padł na kolana, przykładając zwiniętą pięść do piersi, a w ślad za nim poszedł młody Oddi. Klęczeli w zachwycie i milczeniu, z głowami opadającymi na piersi. Trwało to chwilę i gdy przybysze podnieśli w końcu wzrok, napotkali uśmiechnięte spojrzenie gospodarza. - Mój dziad, Harald Pięknowłosy, zlecił wyrzeźbienie tych słupów tronowych i symbolu naszego rodu trackiemu niewolnikowi o imieniu Pistos. - W głosie Hakona pobrzmiewała duma i zadowolenie. Był w stanie zaskoczyć Asgota tak, że aż swiońskiemu jarlowi otwarła się ze zdziwienia gęba. - Gdy dzieło było już ukończone, dziadek wpadł w zachwyt i dał temu

potomkowi thraella wolność i tyle srebra, ile ten ważył. Następnego dnia doszedł do siebie i nieco przetrzeźwiał, a następnie zabił Pistosa, co świadczy o jego roztropności i oszczędności, które to zresztą cechy przeszły w całej rozciągłości na jego potomków. Ale nie o rzeźbach będziemy rozmawiali, posilcie się przy moim stole. - Skinął ręką na sługę. Niewolnicy zaczęli wnosić deski z mięsem, rybami i serami, misy z wołową polewką i kaszą z gulaszem z jelenia. Za nimi podano dzbany pełne piwa i miodu. Dobre wychowanie zakazywało dociekania celu wizyty, póki sam gość o nim nie wspomni, więc rozmawiano o pogodzie, słabej jakości tegorocznych futer i o psiej sraczce, która ostatnimi czasy wybiła połowę tych pożytecznych zwierząt. Hakon wiedział, że trunek i pełen żołądek ułatwiają negocjacje, więc czekał cierpliwie, aż przybysze nasycą swoje niemałe apetyty. Specjalnie dolewał im wymrożonego piwa, które było mocniejsze i szybciej uderzało do głowy. Asgot, jakby przyjechali tu tylko na biesiadę, opowiedział historię o znajdującej się daleko na północy wiosce brodatych kobiet, które mieszkają w domach z lodu i zabijają niemal wszystkich nowo narodzonych chłopców, pozostawiając jedynie kilku do ciężkiej pracy. - Jakże to? - nie mógł się nadziwić gospodarz. - To kto im maczugi wkłada w pierścienie, by mogło narodzić się nowe potomstwo, tak same ze sobą? - No nie. - Czerwona Tarcza przepłukał gardło słodkim piwem. - Co jakiś czas porywają kilku mężczyzn z innej wsi i przez rok, spełniając każde ich zachcianki, goszczą tych węglożerców u siebie. Po tym czasie przygotowują wielką ucztę, pieką ich niczym prosięta na żywym ogniu i zjadają. Nie może być, prawie ci uwierzyłem sagnamadzie, prawie ci uwierzyłem. - Asgot czknął potężnie i wszyscy ryknęli gromkim śmiechem. Głośne beknięcia obwieściły koniec posiłku, a wiatry puszczane przez Oddiego wzbudziły na twarzy gospodarza uśmiech zadowolenia. W pewnym momencie młodzieniec, lekko się zataczając i trzymając obiema dłońmi za twarz, wybiegł na zewnątrz i oddał ziemi kolorowym strumieniem to, co udało mu się wcześniej pochłonąć. Z wyrazem ulgi na twarzy, już na trochę pewniejszych nogach wrócił do towarzystwa, by dalej jeść i pić, choć trzeba mu przyznać, że tym razem zachowywał większy umiar. - Dziękuję ci, konungu, za strawę i gościnę - wypowiedział zwyczajową formułkę Asgot, wycierając zatłuszczone dłonie o spodnie i dyskretnie

odwracając się plecami do gospodarza, odchrząknął i wypluł na podłogę ostrą kość, która od jakiegoś czasu drażniła mu gardło. - Niech dobre wiatry zawsze wieją w twoje żagle i drewno łodzi będzie zdrowe - dokończył. Hakon, który nie był wprawdzie jeszcze królem swego ludu, ale zamierzał nim zostać, skłonił nieznacznie głowę. Nadszedł czas, by wyjawić cel wizyty, ale zanim do tego doszło, młody Oddi z ustami pełnymi sera zadał pytanie, które nurtowało go od początku biesiady: - Panie, gdy tu wchodziliśmy, widziałem wysoką młodą kobietę o włosach białych niby mleko. Kim ona jest, bo zapadła mi w pamięć i wgryzła się w nią niczym ogień w nagą skórę? Gospodarz uśmiechnął się, ale uważny obserwator zobaczyłby na jego twarzy szybki jak drgnienie powieki grymas niepokoju. - To moja szalona córka Kadlin. - Westchnął głośno. - Winienem szczerość gościom i tego samego oczekuję w zamian. Tedy słuchajcie uważnie. Niektórzy członkowie mego rodu, zwykle jeden lub dwóch na pokolenie, obdarowani są przez bogów i niby święci mężowie myślami żyją w innym świecie. Ta łaska spadła na moją Kadlin i wydaje jej się, że gdy wschodzi księżyc, zamienia się w bestię, w wilka, staje się zmiennokształtnym hamramirem. - Mówiąc to, bezwiednie wykonał gest odczyniania uroków. Za dnia Kad jest jak każda córka powolna woli ojca, może z tą różnicą, że nigdy nie była chora, nawet w czas, gdy osadę nawiedziła zaraza morowa. Ale nocą biorę ją na łańcuch, by nie zrobiła sobie jakiej krzywdy. Mówię ci to, młody Oddi, by wszystko między nami było jasne, bo nie uszło mojej uwagi, że zrobiła na tobie wrażenie. Ale - klasnął w dłonie dla odpędzenia słów, które zawisły w powietrzu niczym ciemność nad dogasającą pochodnią - jeśli nie macie do mnie żadnej sprawy, pożegnam się, bo stary jestem i trudno mi dotrzymać przy stole pola młodszym chwatom. Poza tym jutro muszę mieć jasną głowę, bandy Danów grasują po okolicy. - Mieliśmy z nimi potyczkę - rzucił Oddi, ale zamilkł pod karcącym spojrzeniem ojca. - Niecały dzień drogi stąd - zaczął Asgot - natknęliśmy się na jedenaście dziewiątek, może więcej tych synów trolla i wściekłej suki, ale nie o tym

chcę z tobą mówić, konungu, zostań z nami jeszcze chwilę. - Poseł odstawił na wpół opróżniony róg z piwem i na chwilę zamilkł, jakby szukał odpowiednich słów. - Kuzyn mój, Eryk Zwycięski, władca wszystkich Szwedów, przysyła mnie z poselstwem. Wiem, że często my, Swionowie, i wy, Noregowie, rżnęliśmy się wzajemnie, a krew na ostrzach nie miała czasu obeschnąć. To dobrze, gdy mężowie w sile wieku szukają bogactwa, szczęścia i sławy w boju, źle, gdy wycinają dobrych sąsiadów, zamiast wspólnie wyprawiać się na wroga. Tak było, ale być nie musi. Mój kuzyn i władca, widząc rosnącą duńską potęgę, chciałby zawrzeć z noreskimi wodzami rozejm. Więcej - jeśli jesteście gotowi, ruszy wraz z wami na tych zasrańców Danów. Po tej wypowiedzi landmanda zapadła cisza. Hakon w zamyśleniu podniósł do ust róg z piwem. - Ile okrętów może wystawić twój konung i co ja z tego będę miał? - rzucił od niechcenia, jakby mówił, że ocieliła mu się wczoraj krowa. - Osiem dziewiątek pięćdziesięciowiosłowych skeidów obsadzonych pełną załogą i dodatkowo dwa, może trzy razy po dziewięciuset zaprawionej w bojach piechoty - odpowiedział niemal natychmiast Szwed. - Jeśli ty, konungu Noregów, wystawisz drugie tyle, na wiosnę ruszymy na Danów i zdobędziemy ich miasta, ziemie i bogactwa. Gdy będzie po wszystkim, tron Danii przypadnie Erikowi, a tobie, Hakonie, sześć z dziewięciu części łupów z wyprawy w złocie i srebrze, a na dokładkę połacie ziemi, które sobie upatrzysz. - Jakże to, wystawimy równe siły, a po wszystkim mam zadowolić się jedynie złotem, srebrem i trawą na skalistych pastwiskach? - Władca Stafangr uniósł krzaczaste brwi w prawdziwym lub udawanym zdziwieniu. - Nie tylko to mam ci do zaoferowania. Eryk Zwycięski obiecuje również swoją pomoc w zjednoczeniu całej Norwegii pod twoim wilczym sztandarem. Zapadła przedłużająca się cisza. W pewnym momencie gospodarz wstał i przeprosiwszy gości, wyszedł na zewnątrz, by, jak rzekł, opróżnić pęcherz. Przerwa przeciągała się, ale Asgot był cierpliwy i spokojnie, małymi

łyczkami, popijał dla odmiany przedni miód, którego spory dzban stał na stole. Oferta była dobra dla obydwu stron, o ile Duńczycy nie ubiegli Szwedów, składając podobną propozycję wcześniej. Banda gównożerców, na którą natknęli się po drodze, zdawała się przeczyć takiemu rozwiązaniu, ale kto wie, może było odwrotnie? To by znaczyło, że nie opuszczą tego domostwa żywi. - Ojcze, on nas lekceważy. Do tego jego wilczy ród jest naznaczony przez Fenrira, czego nawet przed nami nie kryje. Nie ufam mu. Pluńmy w twarz temu Noregowi i sami idźmy na Danów. Gdy już zarżniemy ich konunga, przyjdzie czas i na... - Zamilcz! - Landmand skupił wzrok na synu. - Czasem bardzo przypominasz brata swojej matki, zbyt dumnego i głupiego, by zachować ostrożność. - Po chwil uspokoił się i położył młodzieńcowi rękę na ramieniu. - Wodę masz jeszcze w głowie synu, wodę, która przelewa się wte i wewte, a jej chlupotem są twoje nierozważne słowa. Jeśli ściśniesz ją w garści, przecieknie ci między palcami i tak samo jest z pomysłami, które mi tu opowiadasz. Trzeba lat, by gorączka uszła zastąpiona zimną kalkulacją i płyn ten zamienił się w twardy lód. Zabrałem cię ze sobą nie po to, byś mi dawał rady. Słuchaj i ucz się, ale gćbć otwieraj tylko wtedy, gdy tego od ciebie zaýŕdam. Niepotrzebny nam teraz wróg wúród Noregów i do tego tak potćýny jak storman Hakon Benl¸s. Pomijam fakt, ýe ty i ja jesteúmy zdani na jego ůaskć i nieůaskć, chyba to zauwaýyůeú. Korzystamy z odwiecznego prawa gościny, ale i te stare zasady są po to, by je łamać, jeśli zbyt mocno narazimy się gospodarzowi. Na wszystko przyjdzie czas, synu, i na skarby konunga Noregów też. Rozmowę przerwał powrót Hakona. Siwowłosy storman zasiadł przy ogniu płonącym wesoło na środku komnaty i zatarł ścierpnięte z zimna dłonie. - Przemyślałem twoją propozycję, landmandzie, która jak mniemam, wypłynęła z głowy twego suzerena Eryka Zwycięskiego, i muszę przyznać, że jest co najmniej warta rozważenia. - Skubnął bez przekonania kawałek wędzonej ryby z deski leżącej nieopodal ognia. Podniósł mięso do ust, ale nagle jakby się rozmyślił, rzucił je burej suce, która tylko czekała na podobne okazje. - Mam wielu silnych wrogów i przydałaby mi się pomoc w nałożeniu jarzma na ich szyje. - Z głośnym stukotem odstawił niemal opróżniony róg na

drewniany blat stołu. - Ale twój władca stałby się zbyt potężny po zwycięstwie nad Danami i nie widzę powodu - spojrzał w oczy szwedzkiego woja, a piwna mgła zniknęła z nich niczym śnieg zgarnięty dłonią z menhiru - by na tym poprzestał. Znam was i wiem, że ambicje macie niczym całe Morze Zewnętrzne oblewające swoimi wodami świat, dlatego mówię... nie. Uśmiechnął się pogodnie, jakby nie odrzucił właśnie najważniejszej oferty w swoim życiu, ale rozprawiał o sukcesie łowców polujących na foki. Ojcu nie drgnął nawet jeden mięsień na twarzy, ale syn nie potrafił ukryć myśli. Patrzył teraz na gospodarza z niechęcią i pogardą. - Zapłacisz za swoją bezczelność, starcze, jeśli nie bogowie położą kres twemu żałosnemu życiu, to sam zatknę kiedyś twoją głowę na włóczni, a... - Cicho, szczeniaku, pamiętaj, co ci wcześniej mówiłem. - Asgot wychylił się nieznacznie i otwartą dłonią trzasnął młodzika w twarz. Cios był nie tyle mocny, ile zaskakujący i głowa Oddiego odskoczyła do tyłu. Z rozciętej wargi zaczęła kapać na deski podłogi ciemnoczerwona krew, a on sam zerwał się jak oparzony i bez słowa, ze łzami wściekłości w oczach wybiegł na zewnątrz. - Wybacz, konungu, zachowanie mojego syna było niegodne gościa. Jutro, jeśli pozwolisz nam przenocować, ruszymy w drogę powrotną. Hakon pokiwał ze zrozumieniem głową, wylał z rogu resztki napitku wprost na strzelające wysoko płomienie ogniska. Delikatna mgiełka pary niemal od razu rozproszyła się po izbie, pozostawiając po sobie słodki zapach. - Młody jest, to i wiatr mu w głowie hula. Nie żywię urazy, landmandzie, chociaż mógłbym, co sam przyznasz. W dowód tego mam dla ciebie ofertę. Co byś powiedział na to, że wyjdziesz w końcu z cienia swego potężnego kuzyna i sam, z moją pomocą, zostaniesz królem wszystkich Swionów?

Oddi kręcił się tego wieczoru po Stafangr niby rozwścieczona dzika pszczoła po pustym dzbanie. Ojciec miał go za nic, ale to akurat go nie dziwiło. Wszyscy wiedzieli, że dobrze się czuje w towarzystwie Thorda Wrzaskliwego, swego drugiego syna, którego spłodził z jedną z englismadzkich niewolnic, ale ten jakiś czas temu zaległ złożony niemocą i nie mógł ruszyć wraz z ojcem. Towarzyszyć Asgotowi musiał więc „gorszy” potomek. Chůopak kopnŕů ze zůoúciŕ ogryzionŕ do czysta przez psy koúă, ale to w niczym nie pomogůo. Benl¸s i jego ludzie úmiali mu sić w nos, ojciec praů go po pysku, kiedy tylko chciaů, i to przy ludziach, a na dokůadkć przyjŕů wczoraj wićkszŕ dawkę jadu niż zazwyczaj i nie czuł się najlepiej. Gdyby posiadł siłę i sposobność, posłałby do krainy umarłych, w szpony na wpół martwej Hel, wszystkich Norwegów, a już na pewno śliskiego jak węgorz gospodarza tego miejsca i jego synów. Pokazałby ojcu, co jest wart, i ten byłby z niego dumny. - Nadejdzie jeszcze mój czas, tato, bo lód, o którym mówiłeś, jest dla starców. Dla młodych jest ogień, który zamienia wodę w dym, a wrogów w proch. Jako sługa Jórmunganda wkrótce stanę się zmiennokształtnym i podwoję swoje siły, i nim odpadną mi członki, będę najpotężniejszym z twoich wojowników. Rozmyślania te przeciął natarczywy, dziwnie znajomy piżmowy zapach. Młody Szwed przełknął gorzką żółć i przerwał długą litanię gróźb, wszystko stało się nagle nieważne. Spostrzegł, że znajduje się nieopodal chaty, w której widział mlecznowłosą kobietę. Pamiętał, co mu o niej opowiadał konung, ale uczynił to pewnie po to, by młody przybysz nie skosztował miodu z ula jego córki, a właśnie teraz, na złość staremu, ległby nawet z jego żoną czy ulubioną kozą. Stała tam, w cieniu otwartych drzwi i znowu poczuł pożądanie tak silne, że mąciło myśli niczym bagienny gaz, od którego człowiek nabawia się zwidów. Był już wieczór, ale księżyc nie rozpoczął jeszcze swojej drogi i ciemności panujące w osadzie rozświetlały tylko nieliczne pochodnie. W ich blasku Oddi spostrzegł, że jest zupełnie naga, jeśli nie liczyć grubych

srebrnych bransolet na nadgarstkach i pięknej długiej szyi. Nie widział wyraźnie, ale młode oczy spostrzegły to, co chciały zobaczyć. Długie i mocne, lekko rozchylone nogi, kończyły się wzgórkiem przypominającym gęsty ciemny bór, zdający się kryć tajemne, pełne słodu jaskinie. Wyżej sterczały małe, ale kształtne piersi zwieńczone przypominającymi maliny sutkami. Cienie grały na ciele Kadlin, jak nazwał ją jej ojciec, i młodzieńcowi wydawało się, że wzrok płata mu figle. Tych piersi raz było dwie, innym razem jakby więcej. Mgła pożądania mąciła mu wzrok. Kobieta koniuszkiem języka zmysłowo oblizała pełne czerwone wargi i kiwając zachęcająco dłonią, cofnęła się w głąb pomieszczenia. Oddi pamiętał ojcowskie przestrogi o zgubnych skutkach naruszenia miru domowego i prawa gościnności, ale te ostrzeżenia blakły z każdą chwilą. Gdyby ktoś teraz stanął przed nim, tłumacząc, że to córka gospodarza i nie godzi się dybać na jej cześć niewieścią, równie dobrze mógłby, włożywszy głowę pod wodę, przekonywać Oddiego, że stał się rybą. Chłopak jak po sznurku wszedł do domu. Aldsvider, rumak ciągnący księżyc po nieboskłonie, rozpoczął swoją nocną wędrówkę, ale dla młodego Szweda świat skurczył się do tej jednej chwili, do kilku następnych oddechów. Wchodząc, zdarł z siebie ubranie, jakby było utkane z piany, a nie z mocnego lnu, a skórzane pętelki pękały z cichym trzaskiem. Stanął nagi przed Kadlin i zachůannie przywarů wargami do jej ust. Poczuů, jak jćzyk kobiety delikatnie i z czuůoúciŕ zlizuje krew z rozbitej ojcowskŕ důoniŕ wargi. Niewiele widziaů w ciemnym pomieszczeniu, ale poczuů, jak córka Benl¸sa ciŕgnie go na wyúcieůane úwieýŕ słomą klepisko. Odwróciła się do niego tyłem, wsparta na kolanach i łokciach, a chłopak bardziej wyczuł, niż zobaczył rozchylone szeroko nogi. Wszedł w nią jednym ruchem, z cichym jękiem, który bardziej przypominał skomlenie zwierzęcia niż głos człowieka. Oddi przywarł do jędrnych, gładkich pośladków, unosząc nieco ich właścicielkę. W tej jednej chwili zatracił się całkowicie, zniknęła ogłada, myśli, plany, pozostało dzikie zwierzę, łowiące całym sobą smak i zapach partnerki. Był szczęśliwy, tak po prostu. Spełnienie przyszło szybko i jednocześnie do obojga kochanków, potokiem dreszczy, jęków i urywanych oddechów. Księżyc jasnym snopem oświetlił szeroko otwarte drzwi i wyłonił z mroków dwa splecione ciasno ciała, na których skórze, pomimo chłodu nocy, perliły się kropelki potu. Nagle kobieta zaczęła drżeć, zrazu delikatnie, co zdawało się nawet sprawiać przyjemność jej partnerowi i ożywiać jego przywiędłą po niedawnych

zmaganiach męskość, potem konwulsje poczęły szarpać jej ciałem coraz mocniej i gwałtowniej. Zza zaciśniętych zębów wydobył się głęboki nieludzki warkot, jakby rodzący się w samych trzewiach kochanki. W ustach pojawiła się piana. Oddi próbował uwolnić się z uścisku Hakonowej córy, ale ta przywarła do niego, oplatając go ciasno rękami i nogami, i równie dobrze mógłby chcieć zerwać linę okrętową. W jego plecy wbiły się długie paznokcie, orząc krwawe bruzdy. Zaczął krzyczeć urywanym głosem, a splecione ciała tarzały się po klepisku, rozbijając w drzazgi domowe sprzęty. Pierwszy nadbiegł stary Hakon, a tuż za nim Asgot z obnażonym mieczem w dłoni. - Kad, dziecko, coś ty...! - W jego głosie słychać było ból ojca, który widzi, że jego ukochana córka rozpędza się, by skoczyć z wysokiego fiordu, i wie, że nic już nie może zrobić, w żaden sposób nie zdoła jej powstrzymać. Towarzyszący mu szwedzki landmand patrzył teraz z przerażeniem, jak jego syn tonie w objęciach szalonej córki gospodarza, która z zębami zabarwionymi na czerwono od krwi z ramienia Oddiego mało przypominała istotę ludzką. Wspólnie ze starym Benl¸sem z trudem uwolnili chůopaka z objćă demonicznej kochanki, a zbrojni, którzy nadbiegli od strony bramy, zanieúli szamocŕcŕ sić i wyrywajŕcŕ dziewczynć do komnaty wewnŕtrz domostwa. Ojciec i syn patrzyli w osłupieniu po sobie. - Ostrzegałem cię, młodzieńcze - wyszeptał gospodarz chropowatym z napięcia i emocji głosem. -Ostrzegałem cię. - A-a-a-a-l-e, c-o-o? - Nagi Oddi trząsł się jak osika i czuł coś ciepłego na skórze. Dopiero po chwili zrozumiał, że sika po własnej nodze. Złamał mir i wiedział, co niebawem nastąpi. Nie bał się samej śmierci, ale kara krwawego orła oznaczała ponoć straszliwe cierpienie. Do tego sól w otwartych ranach. Jeśli tego nie zniesie bez jęku, czeka go po tamtej stronie hańba i wieczna bezczynność w przeznaczonym dla krzywoprzysięzców Trupim Wybrzeżu w Nastrondzie, a nie sława, biesiady i walki w Walhalli. Asgot z Czerwoną Tarczą widział już niejedno w życiu i choć z zimną krwią

mordował mężczyzn i kobiety, a niekiedy i dzieci, nigdy jeszcze nie złamał danego słowa. Naruszyli spokój domu gospodarza, złamali świętą przysięgę na pierścień, a za to była tylko jedna kara - śmierć, i to w mękach. Im dłużej myślał, tym większa wściekłość ogarniała jego umysł, aż w końcu znalazła ujście. Mocne ciosy miotały Oddim niczym wiatr cienką brzozą, a potężny kopniak posłał go poza jasny krąg wyznaczony światłem pochodni, gdzie zastygł bez ruchu, co zapewne uratowało mu życie. Dysząc ciężko, landmand zwrócił głowę w kierunku starca. - Jeśli zgodzisz się puścić w niepamięć tę śmiertelną zniewagę, przystanę na twą wcześniejszą propozycję. Jeśli jednak nie, zatknij po wszystkim nasze czerepy nad bramą, bo masz do tego prawo. Siwowłosy storman pokiwał głową w zamyśleniu. Tego wieczoru w jednej chwili zrobił sobie z Asgota nieprzejednanego wroga, by zaraz później pozyskać potężnego sojusznika. Niezbadane są ścieżki myśli trzech obdarzonych wielką mocą wieszczek-olbrzymek: Urd, Werdandi i Skuld. - Przyjmuję twoją propozycję, Szwedzie, i rad będę połączyć nasze rody wskazał brodą otwór drzwi, w którym niedawno zniknęła niesiona przez zbrojnych Kadlin - jednak musisz mi tu i teraz na pierścień i bogów przysiąc wierność. Za złamanie słowa trafisz tak jak inni krzywoprzysięzcy do Nastrondu pod kuratelę Hel, więc takie zabezpieczenie mi wystarczy. Asgot wzruszył ramionami i skinął głową, jakby chciał powiedzieć, że będzie, co ma być, i podszedł do leżącego ciągle nieruchomo syna. Złość minęła niczym letni deszcz, kucnął i odgarnął zlepione teraz krwią włosy z wypukłego czoła Oddiego. Wiedział już na pewno, że nasienie z jego lędźwi nie ma przymiotów wodza. Był słaby, chwiejny w osądach, a przy tym nawet przyparty do muru nie potrafił zabić człowieka. Jego przeciwieństwem był Thord, okrutny i mściwy, ale przy tym silny i władczy. Niekiedy tylko dla zabawy dręczył i okaleczał niewolnice, za nic sobie mając, że tracą na wartości, jeśli wyłupi im się oko czy obetnie pierś. On, Asgot, w końcu w trosce o swoje mienie zrobił z tym porządek, szkoda bowiem niszczyć dla kaprysu cenną własność. To właśnie Thord Wrzaskliwy zostanie następcą budzącego postrach wśród wrogów Asgota z Czerwoną Tarczą. Będzie godnym dziedzicem tradycji rodu.

Chłopak oddychał płytko. Ojciec pobieżnie obmacał go palcami i zdało się, że wszystkie kości są całe. Dojdzie do siebie. Landmand wyprostował się z młodzieńcem na rękach, a kolana zaprotestowały z cichym trzaskiem. - Jego matka Helda nie wybaczyłaby mi nigdy śmierci swego ukochanego synalka, chociaż bogowie świadkami, że powinienem tu i teraz zakończyć jego nic niewarty żywot - powiedział cicho jakby sam do siebie, potem już w milczeniu ruszył z wysiłkiem w kierunku domu gospodarza. Pokręcił przecząco głową, gdy jeden z wojów zaoferował pomoc, i zniknął w ciemnym otworze drzwi. - Niedługo do was dołączę - rzucił stary konung za odchodzącym i odesławszy straże, wszedł do chaty, w której leżała córka. Ta, zmęczona niedawnym atakiem, spała na posłaniu ze skór w kącie izby. -Kadlin, moja mała Kad. - Gładził gęste białe włosy.- Może to i dobrze, dziecko, może dobrze się stało. Córko - szepnął jej do ucha - bogowie nam sprzyjają; jeśli rozmawiasz z nimi teraz, podziękuj im za łaskę i opiekę. Potem, jakby mu lat ubyło, sprężystym krokiem ruszył w kierunku swojego dworu i oczekującego go Asgota z Czerwonŕ Tarczŕ. Musieli omówiă szczegóůy wielkiej wyprawy wojennej przeciwko Erykowi Zwycićskiemu, która z niego, norweskiego stormana Hakona Benl¸sa, uczyni najpotćýniejszego wodza na caůej Póůnocy. Nie myślał już o tym od jakiegoś czasu, ale może warto wziąć jeszcze raz do domu jakąś młodą dziewczynę i spłodzić z nią syna. Wszak bogowie dali znak, że wciąż są mu przychylni.

Księga I

Birka

Birka leży na małej, ale dogodnej do obrony wyspie Bjórkón w Szwecji. Morskie połączenie z Laanemeri, które Słowianie zwą Bałtykiem, ułatwia prowadzenie handlu i organizowanie wypraw, toteż nikt się zbytnio nie dziwił, widząc samotny okręt zmierzający do bezpiecznego portu. Szwedzcy wikingowie mieli teraz inne, poważniejsze zmartwienia niż jeden, niechby nawet wrogi langskip. Było ciemno choć oko wykol. Trzydziestowiosłowa obco wyglądająca sneka zakotwiczyła przed grubym żelaznym łańcuchem broniącym od strony wody wstępu do osady. Załoga łodzi szykowała się do snu, bo nocą nie wpuszczano nikogo i nawet mieszkańcy mieli nie lada kłopot z wpłynięciem do bezpiecznego portu Birki. Jeszcze kilka głośnych komend i okręt pogrążył się w ciszy niby duch jakiegoś dawno zatopionego statku, który tylko nocą wynurza się z królestwa władcy mórz Aegira, by posmakować księżycowych promieni. Nie wyglądało na to, żeby w osadzie mieszkańcy spali, zresztą nie tylko w niej. Nie trzeba było zbyt bystrych oczu, by zauważyć wiele ognisk sygnalizacyjnych płonących na skalistych nabrzeżach i wysepkach mijanych na trasie do Birki, poczynając od morskiego portu w Sódertalje. W samym grodzie również wrzało jak w ulu, co można było poznać po zygzakowatych ogniach pochodni i łojowych latarni, rysujących zawiłe symbole niemal na całej powierzchni wyspy Bjórkón. Bladym świtem o burtę sneki stuknął dwudziestosześciowiosłowy karfi, na którego pokładzie poza wioślarzami stał miejscowy poborca, szczelnie owinięty futrzanym płaszczem. Od wody ciągle jeszcze ciągnęło nieliche zimno. - Kto w taką pogodę wystawia mój tyłek na wiatry niebędące dziełem mych trzewi? - Jego nawykły do krzyku głęboki głos słychać było w promieniu kabellangda od stojącego na kotwicy statku. - Posłowie króla Leónu, najjaśniejszego Ramira II, z posłaniem do konunga

szwedzkiego Eryka, zwanego Zwycięskim - zabrzmiało z pokładu. - Mnie zwą Ramiro Mendez, panie. - Postać stojąca na dziobie sneki na modłę południową zgięła się w ukłonie, niemal dotykając czołem desek pokładu. Przy tym ruchu czerwony wełniany płaszcz rozchylił się na boki, odsłaniając muskularną pierś w najprzedniejszej jakości koszuli kolczej. W szarym świetle poranka zamajaczyła śniada twarz o regularnych, ostrych rysach, która wysmagana zimnymi wiatrami przybrała teraz lekko fioletowy odcień. Mówiący wyróżniał się na tle swoich towarzyszy wzrostem, którego nie powstydziłby się niejeden wojownik z Północy. - A może byście chcieli do samego Odyna? - mruknął rozdrażniony celnik pod nosem. Przez tych obcych musiał wyjść z ciepłego domostwa i marznąć w chłodnych podmuchach północnego wiatru. Opłaci się ta fatyga, jeśli oddadzą ćwierciznę do skarbca, a jeśli nie - już on dopilnuje, by zapamiętali ten mroźny poranek do końca życia albo i dłużej. - Na mocy prawa królewskiego żądam zgody na wejście na pokład! - odkrzyknął, teraz już pełnym głosem. Z burty większej jednostki z cichym szelestem zsunęła się drabinka sznurowa, po której Szwed zaczął wspinać się z lekkością i swobodą, nieprzystającą do tak masywnej sylwetki. Po chwili stał na nierucho-mym pokładzie sneki. O tej porze roku na jeziorze Melar fale rzadko dawały o sobie znać, i to tylko wtedy, gdy szalały porywiste północne wiatry, wtłaczające masy morskiej wody do tego śródlądowego zbiornika. - Mówcie zatem, co wieziecie w ładowniach, tylko szczerze, z serca, bo czwartą część tego tak czy inaczej zabiorę, nim wydam zgodę na wpłynięcie do portu. A jeśli wam to nie w smak, droga wolna. -Patrzył srogo spod krzaczastych brwi na nowo przybyłych, jakby chciał im już na wstępie dać do zrozumienia, że każda próba przemytu jest z góry skazana na niepowodzenie. Już wcześniej opłynął okręt, by sprawdzić, czy starym przemytniczym zwyczajem nie ciągnie on za sobą na linach zanurzonych głęboko sieci. Niczego takiego nie znalazł. - Ładownie mamy puste - poseł rozłożył szeroko ręce - jeśli nie liczyć prezentów dla waszego króla, o którym wieść niesie, że jest najmężniejszym i najsilniejszym z wojów chodzących po północnej ziemi. Chodźcie, panie, ze mną, a sami zobaczycie, że w moich słowach kłamstwa nie uświadczycie.

Mowa obcego, choć zrozumiała, była gładka niby wypolerowane do połysku kogucie jajka i miała dziwny twardy rys, tak typowy dla kupców z dalekich zamorskich krain. Nikogo tu jednak nie dziwili przybysze z Orientu handlujący delikatnymi jak mgła jedwabiami czy Bizantyjczycy przywożący w swoich ładowniach niezwykle kosztowne, haftowane złotymi nićmi bele materiałów i finezyjne ozdoby. U wybrzeży Szwecji można było również spotkać bagdadzkich kupców, którzy znajdowali tu zbyt na doskonałą damasceńską stal. Stanowiła ona przedmiot marzeń i pożądania wielu mężów, co było zrozumiałe w czasach, gdy od silnego ramienia i dobrej broni zależała nie tylko pozycja, ale i ludzkie życie. Birka, dzięki swojemu położeniu zwana bramą do środkowej Szwecji, leżała u wejścia do morza Melar, które było ogromnym jeziorem połączonym spływnym kanałem z morskim portem w Sódertalje, skąd otwierały się otwarte wody morza Laanemeri, Morza Wschodniego. Bogactwo z całego świata płynęło szerokim strumieniem przez Bornholm, Olandię, Gotlandię i właśnie Birkę, rozlewając się po całym kraju. Można tu było spotkać skrzętnych Fryzyjczyków, gadatliwych Anglików - choć najczęściej w roli niewolnych sług - mrukliwych Niemców, Greków, Bizantyjczyków, muzułmańskich Serkirów z kalifatu Abbasydów czy trochę szalonych i nieobliczalnych Bałtów, jedynych, którzy byli w stanie dotrzymać w piciu pola miejscowym opojom. Myliłby się jednak ten, kto by sądził, że przepływ towarów odbywa się tylko w jedną stronę. Zamorscy kupcy, jak również rodzimi handlarze ładowali w porcie na pokłady swoich pękatych statków niewolników, szwedzkie drewno, bagienną rudę żelaza, broń, olbrzymie zęby narwali sprzedawane jako rogi jednorożców, będące lekarstwem na wszystkie choroby, ale przede wszystkim doskonałej jakości zimowe futra niedźwiedzi, kun, lisów i bobrów, które od pewnego czasu były niezwykle modne i na zagranicznych dworach osiągały niebotyczne ceny w srebrze i złocie. Poborca podążał za kapitanem, rozglądając się jednocześnie z ciekawością żeglarza po pokładzie tej dziwnej łodzi. Choć była rozmiaru sneki, to kadłub miała bardziej pękaty, a na śródokręciu, zamiast płóciennego namiotu, postawiono drewnianą przybudówkę. Załoga, okryta grubymi skórami i płachtami materiału, stała lub siedziała przy burtach, odpoczywając po

trudach żeglugi. Zza dziobu wystawał potężny miedziany taran, gotów posłać na dno nieostrożnego przeciwnika. Głupcy, pomyślał poborca, gładząc równo splecioną brodę wyćwiczonym przez lata ruchem. Pod palcami czuł spinające ją srebrne pierścienie. Zatapiają swoich wrogów i marnują dobre drewno, zamiast wyciąć załogę w pień i zabrać statek dla siebie. Choć z drugiej strony - kopnął niską burtę, a ta odpowiedziała mu cichym dudnieniem - który prawdziwy żeglarz chciałby pływać czymś takim? Idący przodem przewodnik pierwszy zbliżył się do przybudówki i otworzył ciężkie drewniane drzwi przed nosem mytnika. Oczom zdumionego wikinga ukazała się pięknie przyozdobiona materia-łami komnata, której blasku dodawały lampy oliwne rozmieszczone dookoła w równych odstępach. Od woni kadzideł aż zakręciło mu się w nosie i kichnął tak potężnie, że i z dolnego otworu, z warkotem znamionującym nadciągającą burzę, uciekło trochę powietrza. - Wejdźcie, panie, tu są dary dla twojego władcy, któremu niech dobry Bóg sprzyja w swojej łasce i mądrości. Wyznawcy Krista, poborca uśmiechnął się do siebie zadowolony, bo to byli dobrzy klienci, majętni i dotrzymujący umów pod karą klątwy tego swojego samotnego boga. Wszedł bez strachu do środka. Był u siebie i jakikolwiek atak spotkałby się z krwawą zemstą jego rodaków. Wnet otoczyła go rozszczebiotana grupa odzianych w zwiewne szaty młodych dziewcząt, które na jego widok wyskoczyły spod grubych futer, gdzie chroniły się przed północnym zimnem. Twarze miały częściowo zasłonięte krótkimi welonami, ponad nimi jednak pobłyskiwały roześmiane, ciekawe i czarne niby węgiel oczy. Kapitan gestem kazał im się rozstąpić i poborca zobaczył resztę ładunku. U podnóża masztu leżały bele przecudnego brokatu tkanego złotą nicią, a obok stała wielka, okuta metalem skrzynia. - Niewolnice, panie - południowiec znowu wykonał ruch dłonią, a kobiety w odpowiedzi zawirowały niby liście na wietrze - pochodzą ze zdobycznego haremu jednego ze znaczniejszych rządców kalifa, zaciekłego wroga mojego pana, i są podobno niezwykle biegłe w sztuce miłości. Co zaś się

tyczy zawartości kufra... - Pokaż te dary, a sam ocenię, czy godne są naszego władcy - przerwał poborca kapitanowi, taksując wzrokiem kobiety i szacując ich wartość na targu niewolników. Koń, pies czy niewolnik, wszystko miało swoją cenę, od której musiał ściągnąć myto. Poseł skłonił się, ale w jego postawie brakło służalczości. Zdjął z szyi gruby złoty łańcuch, na którego końcu wisiały dwa sporych rozmiarów metalowe klucze. Jeden z nich podał poborcy. - Musimy je włożyć do zamków z dwóch stron jednocześnie. Inaczej rygle nie puszczą. Wiking chwilę ważył w ręku solidny kawałek żelaza, potem włożył go w specjalnie do tego celu przygotowany otwór. Poseł zrobił to samo z drugiej strony i na umówiony znak jednocześnie przekręcili klucze. Słychać było dochodzące z wnętrza kufra zgrzyty i po chwili wieko z cichym jękiem zawiasów opadło na deski pokładu. - Uff. - Poborca aż stęknął na widok zawartości skrzyni. - Na miesięczną krew walkirii, to faktycznie skarb godny nie tylko konunga, ale i samego Odyna. Czego chcecie od naszego władcy za ten królewski podarek? Popatrzył spod gęstych brwi i przymrużonych powiek na posła, bo choć oczy świeciły mu się do złota i kamieni szlachetnych, zbyt długo już żył na tej ziemi i dobrze wiedział, że wielkie prezenty niosą ze sobą jeszcze większe prośby. - Mój pan, błogosławiony król Leónu Ramiro II, pragnie tym sposobem zjednać sobie przychylność władcy, którego wojowie są postrachem całego cywilizowanego świata. To nie jest zapłata, a jedynie jej przedsmak, bo prawdziwe skarby czekają na tych śmiałków, którzy gotowi są wynająć nam swoje miecze w wojnie z wojskami kalifa Abd ar-Rahmana, niech będzie potępiony na wieki. Ten diabelski pomiot zbiera potężną armię i chce zetrzeć w pył ostatnie chrześcijańskie państwa w Iberii. - Aaa, to wszystko jasne, chcecie zrobić zaciąg? - ni to zapytał, ni stwierdził poborca, przeczesując upierścienioną dłonią długie włosy. Na jego twarzy

pojawił się wyraz tęsknoty za złotem, które chętnie zatrzymałby dla siebie, ale równie dobrze mogło to być rozmarzenie na myśl o sławie zdobytej podczas takiej wyprawy. Szybko jednak mytnik doszedł do siebie i na jego oblicze wypłynął wyraz chłodnego wyrachowania. - Nie jest to dobry czas, kristmadrze, bo kuzyn naszego władcy, uzurpator Asgot z Czerwoną Tarczą, niegdyś wierny druh Eryka i cień jego cienia, tfu - splunął z pogardą na deski pokładu - ciągnie na nas ze swoimi okrćtami. Za wsparcie ma pićă razy po dziewićă norweskich skeidów, które daů mu do pomocy najsilniejszy z ich wůadców, Hakon Benl¸s. Razem bćdzie tego ponad trzy dziewićăsetki zbrojnych. Podobno zdrajca obiecaů w zamian skarby Birki tym wszarzom, kozojebom rżniętym w dupę przez brodatych krasnoludzkich pokurczów i... Z ust poborcy popłynął potok przekleństw, których większości Ramiro nie zrozumiał. Kiedy wiking wypluł z siebie całą żółć, po krótkiej przerwie już spokojnie kontynuował: - Wasza misja nie moje zmartwienie. Zostawcie pół funta złota jako podatek i jedną niewolnicę dla mnie za trud i płyńcie choćby do samego Nastrondu. Konung nasz jest teraz na modłach w świątyni Freja w Uppsali, dwa dni statkiem stąd. Tam też ściągają nasze wojska. Dostaniecie przewodnika, jeśli zdania nie zmieniliście po tych wieściach. Poseł pokręcił głową, nie zamierzając rezygnować. Miał do wykonania misję, której sukces mógł oznaczać przetrwanie ojczyzny, a porażka. - Zatem dobrze, musicie wynająć jaką mniejszą łódź, bo tym cudactwem nie popłyniecie daleko. Tu wszędzie mielizny i sztuczne przepłycenia - dodał na odchodnym mytnik, sumiennie zajrzawszy w każdy kąt i niemal pod każdą deskę. - Aha, a moja niewolnica? - Popatrzył na kapitana, a ten klaszcząc w dłonie wezwał wszystkie dziewczęta na pokład. Mytnik wybrał cycatą niewiastę o oliwkowej cerze, sprawdziwszy, czy ma zdrowe zęby i czy jej piersi nie są głównie zbitkami materiału powkładanymi gdzie trzeba, dla zmylenia patrzącego i podkreślenia urody. Zadowolony z oględzin narzucił na jej ramiona swój futrzany płaszcz, co mało nie pozbawiło kobiety równowagi, i odesłał pozostałe do ciepłej przybudówki. - Ona nie zna twojego języka, panie, próbowaliśmy nauczyć je północnej mowy podczas żeglugi, ale przyswoiły sobie tylko kilka słów. - Ramiro Mendez uśmiechnął się przepraszająco. - Nie o język mi chodzi. - Wiking zaśmiał się, potem niespodziewanie złapał

kapitana za przyrodzenie i delikatnie ścisnął. - Mam dla niej inne zajęcie, kristmadrze, choć i przy nim język może być użyteczny. -Znowu zarechotał, a przerażona niewolnica, choć okryta ciepłym futrem, zadrżała, tym razem jednak nie z zimna. Ten wielki barbarzyńca wydawał się jej szalony i cuchnęło mu z ust rybą. Na koniec mężczyźni uścisnęli sobie prawice i olbrzym, niemal niosąc pod pachą niewolnicę, cięższy o sporych rozmiarów trzos pełen złotych fryzyjskich solidów, zszedł z pokładu sneki. Wydał krótką komendę i mniejsza łódź odbiła, kierując się w stronę brzegu. Nie minęło wiele czasu, a potężny łańcuch zsunął się po dobrze naoliwionych prowadni-cach i spokojne wody zachodniego portu stanęły otworem przed przybyszami. Ramiro nie mógł pozbyć się myśli, że te wrota są niby paszcza morskiego potwora, który otworzył ją nieśpiesznie, by połknąć Leónczyków. No i jeszcze, że otwierają się tylko w jedną stronę.

Dzień był bezchmurny, ale zimny i wietrzny. Birka budziła się ze snu szybko i gwałtownie niczym dzikie zwierzę, które wyczuło zapach psów myśliwskich. Pustawe dotąd uliczki w jednej chwili zapełniły się śpieszącymi za swoimi sprawami ludźmi. Jedni pakowali dobytek, szykując się do ucieczki przed nadciągającym zagrożeniem, by ratować, co się da, z ojcowizny, inni gotowali się do walki na śmierć i życie w obronie domów, zagród i warsztatów, czyli tejże ojcowizny właśnie. W największym w mieście długim drewnianym hovie zebrała się spora grupa mieszkańców osady, którzy postanowili pozostać i stawić opór

norweskim psom i zdrajcy Asgotowi. Wraz z nimi przybyli na to spotkanie członkowie rady grodzkiej i co znamienitsi miejscowi dowódcy. Ogień płonął słabym płomieniem, pożerając resztki drewna, ale nikt nie zwracał uwagi na marniejące w oczach palenisko, gdyż trwała zażarta dyskusja każdego z każdym. Wzdłuż ścian stały długie ławy przykryte skórami. Z sąsiedniego pomieszczenia, odgrodzonego od głównej izby jedynie cienką ścianą, dochodziło ciche porykiwanie bydła i rżenie zaniepokojonych koni. - Cisza! Przemawiajmy pojedynczo, a będzie to z korzyścią dla naszych uszu i rozumu. - Siwobrody mężczyzna uderzył pięścią w pięść dla podkreślenia wagi swoich słów. Był godi, przewodniczącym rady, i miał największy posłuch wśród mieszkańców osady. W czas pokoju liczono się z jego zdaniem, ale teraz nadchodził czas wojny. - Ognie ostrzegą nas zawczasu. Miną dwa dni od pierwszego sygnału, nim wróg podejdzie pod palisadę Birki, nie zaskoczą nas we śnie - dodał, gdy wrzawa nieco ucichła. - Co nam to da, Grimmie, skoro przypłynie tu ich pięćdziesiąt albo i sześćdziesiąt razy po dziewięćdziesięciu, a naszych jest pewnie wszystkiego dziewiąta część ich sił, i to z kupcami i kobietami zdolnymi chwycić za broń. - Wysoki, dobrze zbudowany, ale mający już większą część życia za sobą woj patrzył uważnie po twarzach zgromadzonych. - Cała nadzieja w konungu, może zdąży z odsieczą, nim padną bramy. - A może Odyn jest górskim trollem. - Siedzący dotąd spokojnie pod ścianą młody szkutnik Knud Bez Palca zerwał się z drewnianej ławy. - Albo sami się obronimy, albo zginiemy w walce, co w końcu nie jest takie złe - dodał już mniej zapalczywie. - Nie bluźnij, chłopcze - odezwał się stary Grimm. - Pomoc wielkiego Odyna jest nam teraz potrzebna jak nigdy przedtem. Nie bluźnij. - To co mamy robić, na wielkie jaja Thursa, czekać z założonymi rękami na królewską odsiecz, która pewnie jak zwykle nadejdzie zbyt późno? A może od razu oddać nasze kobiety w niewolę, co? Zanim norweskie knury zerżną je wszystkie, my wykopiemy nory i schowamy się pod ziemią. - Będziemy robić to samo co dotychczas. Szykujmy się na spotkanie w Walhalli, nie zaniedbując przygotowań do obrony. - Górujący nad innymi

olbrzym po raz pierwszy zabrał głos, a w izbie od razu zrobiło się cicho. Nikt nie chciał zadzierać z dowódcą twierdzy, który miał pod rozkazami setkę zaprawionych w boju huskarlarów, elitę wikińskiej piechoty i jedyną liczącą się siłę zbrojną w osadzie. - Co zatem radzisz, Thorstenie? - Drżący głos starego godi przerwał milczenie. - Widzę to tak. Dostępu do osady od strony lądu broni solidny wał, wysoki na jakieś trzy linje2 , który zeszłej wiosny wzmocniliśmy jeszcze kamieniem. Wzdłuż niego stoi dwanaście krzepkich wież dla łuczników i procarzy. To twardy orzech do zgryzienia nawet dla silniejszego przeciwnika. Od strony wody mamy głazy zawężające podejście i drewnianą zaporę, a żelazny łańcuch broni naszych tyłków od strony wejścia do portu. Można ją spalić z pokładów nacierającej floty, ale jeśli rozmieścimy tam naszych, nie będzie to takie proste. W najgorszym razie, gdy bogowie się od nas odwrócą, wycofamy się przez południową bramę i schronimy w przylegającej do obwałowania Twierdzy. Sami wiecie, że leży ona na wzgórzu, a dostępu broni kamienny mur, na którym w dawniejszych latach niejeden połamał sobie już zęby. Tam doczekamy pomocy naszego konunga. - Ale zdrajca, ten, którego matka wysrała, miast urodzić, Asgot z Czerwoną Tarczą zna Birkę i jej umocnienia nie gorzej od nas samych. Myślisz, Thorstenie, że nie wykorzysta tej wiedzy do zdobycia osady w pierwszym ataku, a tym samym nie odetnie obrońcom drogi do Borgu? - Siwowłosy Grimm uważnie popatrzył na potężnego wojownika. Lata doświadczeń i wiele wypraw na wiking szeptały mu do ucha, że w takich sytuacjach, gdy coś ma pójść źle, to pójdzie, tym bardziej że przyjdzie im walczyć z przeciwnikiem znającym mocne i słabe strony grodu. Zapadła cisza przerywana jedynie oddechami zgromadzonych i głośnym siorbaniem piwa, które sączył z rogu Ejulf Długonogi, złotousty skald i włóczykij jakich mało. Nie było miasta ni większej wsi, gdzie nie postawił swojej stopy i nie zbałamucił kobiety ten dojrzały, ale jeszcze krzepki mąż. Niektórzy szeptali, że upatrzył sobie piękną wdowę po Boorem, ale kto by tam słuchał plotek. I to właśnie on przerwał przedłużającą się ciszę.

- Nie obronimy wałów osady, gdy mamy pod bronią ledwie kilka setek zbrojnych. Lepiej od razu schrońmy się w Twierdzy. Tam możemy wyczekiwać konunga Erika choćby i kilka sześciodni. Ciasno będzie, ale umilę wam czas swoją nową pieśnią, którą ułożyłem wczorajszej nocy na cześć pięknej Gunhild. Jeśli chcecie, mogę teraz... - Skomm - hańba i wstyd tchórzom! Zostawimy na spalenie domy, zagrody, warsztaty! - przerwał skaldowi mistrz cechowy Manne Młot i wzburzony powiedział to, o czym pomyśleli wszyscy stali mieszkańcy osady: - Wam przyjezdnym wszystko jedno - tu spojrzał wrogo na Ejulfa - ale dla nas to domy ojców i chleb. Klnę się na Thora i jego Mjollnir, że tego nie zostawię! Choćbym miał stawać przeciw najeźdźcom sam jeden. - Jakby dla potwierdzenia mocy swych słów trzasnął pięścią w ławę, a że dłonie miał niczym dwa małe worki z kaszą, ława jęknęła przeraźliwie i pękła, a siedzący na niej wylądowali na wyściełanym słomą klepisku. Kilku zebranych z uznaniem pokiwało głowami, a Horik Szerokoplecy, który najmocniej oberwał, bo deska uderzyła go prosto w twarz, wypluł wybity ząb i z uśmiechem zaintonował pieśń:

Gdy mam na bój druhów wieść, Śpiewam w tarczę, a oni siłą naprzód pędzą, Zdrowi do boju i zdrowi z boju, Żadna ich szkoda nie spotka3 .

Po chwili cała sala śpiewała wraz z nim kolejne zwrotki Pieśni Odyna, a dudniąca melodia rozchodziła się po osadzie. W końcu jednak dziesiątki gardeł umilkły i zapadła cisza. - A za czym tu płakać? - Zdało się, że Ejulf nic sobie nie robi z niechęci tubylców, zatoczył krąg ręką, jakby drewniane ściany zrobiły się nagle przezroczyste. - Skórę uratujecie i miesięczną krew swoich niezamężnych

córek. Resztę da się odbudować, jeśli zechcą bogowie i będą ręce do pracy. Pomruki niezadowolenia i gniewu znowu przetoczyły się przez chatę. - Cisza! - Donośny głos Thorstena przeciął harmider niczym ostry saks kozi ser. - Nie zostawimy Birki na pastwę Asgota i jego wilków, chociaż może nie będziemy mieli wyjścia - dodał już trochę ciszej. - Mam pewien pomysł, który chciałbym omówić z radą, ale reszta precz, bo im mniej głów, tym mniej jęzorów do strzępienia. Wiemy przecież, że wróg jest jednym z nas i na pewno ma w osadzie żmije, które za garść srebra doniosą mu, o czym tu prawiliśmy. - Ty, Thorstenie, masz w ręku swoich wojów, ale nie całą Birkę. Mieszkańcy ryzykują gardła i majątki i mogą być na tym thingu, czy tobie się to podoba, czy nie! - Rudowłosa Gunhild, wdowa po Boore Twardym Łbie, stała podparta pod boki na środku izby, patrząc wyzywająco na olbrzymiego wojownika. Po mężu odziedziczyła skład skór i stajnię, a tak dobrze wiodło się jej w handlu, że pod wdowimi okiennicami ustawiała się kolejka chętnych do ożenku. Pomijając bogactwo, Gunhild była po prostu piękna i przyznawał to nawet na wpół ślepy Olle, jej największy rywal w interesach. Jak mówiono przy piwie, to ona sama wysłała Twardego Łba na spotkanie z bogami po tym, gdy dobił targu z zamorskim kupcem i chciał ją wymienić na czterdziestowiosłową, prawie nową snekę. Bogowie świadkami, że mało który mąż oparłby się takiej ofercie, ale Guni nie było to w smak, więc wzięła sprawy w swoje ręce. Thorsten odwrócił się w kierunku niewiasty. Zrazu złość uderzyła mu do głowy i błyskawicznie robił się coraz bardziej czerwony na gębie, aż w końcu, gdy wszyscy myśleli, że pęknie z wściekłości, buchnął gromkim śmiechem, wypełniając izbę odgłosami wesołej biesiady olbrzymów. On również chadzał częściej niż potrzeba do magazynu Gunhild i jak wszyscy inni wracał do Borgu z nowym futrem zamiast przychylności pięknej kupcowej. - Dobrze - zagrzmiał. - Ale od tej pory nikomu nie wolno opuścić osady bez mojego pozwolenia. Wojowie z Twierdzy obsadzą wieże i każdy uciekinier skończy z dodatkowym otworem w dupie. Czy to cię zadowoli, pani? Lekko skłonił się w kierunku kobiety.

Ta obdarzyła go lekkim uśmiechem i wycofała się bez słowa na swoje miejsce. Plany układano przez kilka kolejnych godzin i dopiero przybycie posłańca czatującego na wzgórzu z wieściami, że zapłonęły ognie, przerwało dyskusję. Czas języków przeminął, nadchodziły dni mieczy, toporów, krwi, potu i łez. No i chwały, która nadawała życiu ludzi sens, a raczej nadawała go ich śmierci. - Kobiety i dzieci niezdolne do walki już teraz niech idą do Twierdzy, resztę, nim zajdzie słońce, chcę widzieć na placu targowym. - Tubalny głos Thorstena podziałał na zgromadzonych niczym zwolnienie napiętej cięciwy łuku i zaczęli wychodzić z domostwa. - Wszyscy cieśle i stolarze stawią się z narzędziami pod wschodnią bramą! krzyknął jeszcze do pleców członków rady Birki. - Ty, Grimmie, wiesz, co umyśliliśmy, zapędź ich do roboty, tylko zakarbuj sobie w pamięci, że pozostały nam jedynie dwa dni do przybycia wilczych pysków Asgota. Aha, i nie zapomnij kilku z nich wysłać na nabrzeże! W parę chwil izba opustoszała, jeśli nie liczyć bezpańskich psów i jednego starca, który przespał całe to spotkanie w kącie pod ścianą.

Niewielka grupka obco wyglądających mężów szła wąskimi uliczkami, rozglądając się ciekawie na wszystkie strony. Osada, zwana przez tubylców grodem czy nawet miastem, była zbitką chałup, choć jak na miejscowe warunki całkiem okazałą. Centralną jej część zajmowały bardziej dostatnie

drewniane domy z dachami krytymi gontem i zagrodami dla zwierząt. Na obrzeżach pobudowano nieco lichsze skorupy, ze ścianami plecionymi z wikliny wypełnionej brązową gliną. Ich słomiane dachy wyglądały na mocne, zdolne oprzeć się każdej pogodzie, zresztą tak jak wszystkie inne budowle w tym północnym kupieckim grodzie. Po zejściu na ląd przybysze szybko minęli opustoszałe nabrzeże, na którym zwykle gwar przekupniów mieszał się z okrzykami dozorców, jękami niewolników i przekleństwami żeglarzy. A to wszystko w otoczeniu różnokolorowych towarów z całego znanego ludziom świata, któremu towarzyszył intensywny odór ryb. Drewniane zagrody, teraz puste, wskazywały miejsca, gdzie w normalnym czasie można było nabyć, i to za rozsądną cenę, bydło, niewolników czy psy myśliwskie. Kram rzeźnika, zwykle pełen kupujących i przesycony wonią świeżej krwi, stał teraz samotnie nieco z boku, a kamienie i grube dębowe deski blatu pokrywała stara warstwa zbrązowiałej juchy. Od dwóch dni mieszkańcy albo opuszczali w pośpiechu Birkę, albo sposobili się do obrony i nie w głowach były im interesy,przynajmniej te oficjalne. Do leżącej na południu Twierdzy zmierzali obcy, którzy szukali Thorstena, jarla wojennego osady. Było ich trzech. Dwóch starszych, niższych i szczupłych, ubranych w jednakowo wyglądające grube, jasne wełniane płaszcze z czerwonym krzyżem na plecach. Wyglądali jak odbicia w gładkiej wodzie tego samego człowieka, a różniła ich jedynie blizna na twarzy tego, na którego kompani wołali Bermudo. Dowódca szedł przodem i gdyby nie ogorzała cera i intensywna czerń ubioru, mógłby od biedy uchodzić za wikinga. Sprężysty krok znamionował pewność siebie, a szerokie ramiona niepoślednią siłę. Nie był już młokosem i wąska talia świadczyła bardziej o gibkości uzyskanej podczas wielogodzinnych ćwiczeń fechtunku niż w trakcie ciężkiej pracy. Zresztą nie trzeba było wieszcza, by odgadnąć, że ten obcy nigdy nie miał radła w ręku. Ramiro Mendez szedł żwawo, rozglądając się ciekawie dookoła. Wokół kręciło się niewielu ludzi, a jeśli już, to każdy maszerował szybkim krokiem w niecierpiącej zwłoki sprawie. Kobiety i dzieci albo siedziały za bezpiecznymi murami Borgu, albo pakowały w domach dobytek, by udać się tam na pierwszy sygnał o zagrożeniu. Ich mężowie sposobili się do odparcia

ataku i pewnie zachodzili do chałup jedynie na krótki sen i posiłki. Kręciło się jednak trochę podejrzanych typków, takich, jakich można spotkać w każdej bogatszej osadzie i mieście. Nie wiedzieć czemu, ale w burzliwy czas wojny jest ich zawsze jakby trochę więcej, a może są po prostu bardziej widoczni, i tyle. Zwykle wtapiają się w tłum lub przesiadują po karczmach, szukając okazji do łatwego zarobku, teraz jednak wylegli na światło niby żmije lgnące do promieni słonecznych. To był ich czas, jako że kupcy, rzemieślnicy i co bogatsi chłopi część dobytku pozostawili w domostwach. Z jednego z obejść doszły do uszu trójki wędrowców odgłosy szarpaniny i krzyk kobiety. Ambasador króla Leónu zamarł w pół kroku, i to tak nagle, że jego towarzysze, cicho klnąc, wpadli na swego dowódcę. Ten z trudem zachował równowagę i przed upadkiem uchroniły go silne ramiona kamratów. Ramiro zdawał się to ledwo zauważać, wsłuchany w kobiecy głos wzywający pomocy. Nagle ruszył w kierunku, skąd dobiegały słabnące krzyki. - Poniechajcie, panie - rozbrzmiał w pustej uliczce chrapliwy głos jego niskiego towarzysza. Ten nikczemnego wzrostu człowiek budził jakiś nieokreślony respekt u innych. Może to jego poprzecina-na zmarszczkami twarz, a może zimne, jakby martwe oczy, w każdym razie w ojczystym kraju schodzili mu z drogi mężczyźni znacznie solidniejszej postury. - Sancho, jako słudzy Boga ślubowaliście pomoc słabszym i potrzebującym, a jako ludzie honoru winni jesteśmy strzec niewiast przed gwałtem. Sprawdzimy tylko, co się dzieje, i jeśli krzywdy nie ma, pójdziemy swoją drogą. - Twoja wola, panie, a nasz los w boskich rękach. - Sancho nie wydawał się w pełni przekonany, ale służył Ramirowi od wielu lat i dobrze wiedział, że choćby miał iść tam sam jeden, to pójdzie, jeśli sobie to zamierzył. - Nigdy nie zrozumiem jednak, dlaczego zawsze pchamy się tam, gdzie największy ścisk. Cześć niewieścia czcią niewieścią, ale myślę, że po prostu ręka cię świerzbi, panie, po tak długim rejsie. A i fakt, że do kobiet masz słabość, zapewne jest nie bez znaczenia. - Ostatnie słowa powiedział już do pleców oddalającego się dowódcy, więc chcąc nie chcąc, wydłużył nieco krok, by się

z nim zrównać. - Niepotrzebnie strzępisz język, bracie. - Drugi z niewysokich rycerzy Kościoła rękami wyrysował w powietrzu kobiece piersi. - Czy kiedykolwiek cię posłuchał? - Mówiąc te słowa, Bermudo bezwiednie poprawiał pas z mieczem. - Raz, gdy przekonywałem go, że posiłek lepiej popijać winem niż wodą, bo od tej ostatniej żaby się lęgną w żołądku. - Uśmiechnęli się do siebie, ale zaraz na twarze powróciła czujność doświadczonych wojaków, od której zależało ich życie. Trzech obcych wkroczyło na podwórze drewnianego, dostatnio wyglądającego domu. Brama do stodoły była otwarta, a kilkoro ludzi ładowało na solidny wóz pęki kosztownych skór i futer. Musieli być tu już od dawna, gdyż na wozie piętrzyła się całkiem pokaźna sterta łupów. Nieopodal oparta o ścianę stała na wpół ubrana kobieta, saksem odpędzając zaśmiewających się z uciechy wojów. To jej głos wzywający pomocy usłyszał wcześniej Ramiro. Nieduże, ale pełne piersi zwieńczone twardymi od zimna sutkami bujały się przy każdym ruchu uzbrojonej ręki. Rycerz był pewien, że nóż, którym się broniła, był wcześniej własnością jednego z napastników i został mu zabrany, gdy ten zamroczony pożądaniem stracił nieco czujności. Nagle jeden ze zbójów przyskoczył błyskawicznie do prawie bezbronnej ofiary, ale ta była równie szybka. Ostrze przecięło powietrze, a śmiałek złapał się za rozcięty policzek. Spomiędzy brudnych palców kapała krew, znacząc czerwone ślady na klepisku. - Twoim własnym saksem! - Głośny rechot jego kompana zagłuszył na chwilę inne hałasy, ale draśniętemu nie było do śmiechu. Wyraźnie gotował się w środku, aż wreszcie wybuchnął wściekłością. Rzucił się ponownie na rudowłosą i tym razem nie miała szans. Próbowała, trzeba jej to oddać, wbić mu ostrze w oko, co mogłoby nawet się udać, ale pomimo potężnej postury atakujący był zbyt szybki. Potężny cios pięścią trafił ją w głowę z taką siłą, że kobieta niczym kłąb łachmanów osunęła się na ziemię. Napastnikowi tego było mało, bo doskoczył i zaczął zdzierać z niej resztki odzienia, tak że po chwili leżała naga na lekko podmokłym podłożu podwórca. Stał teraz nad

nią, sycąc się przewagą, bo bardziej to niż żądza kierowało jego poczynaniami. Kiedy osiłek gmerał przy swoich skórzanych portkach, próbując rozsupłać sznur trzymający je w pasie, reszta jego bandy zauważyła trójkę obcych, z których tylko jeden wydawał się godnym uwagi przeciwnikiem. - Czego tu? Won, psie syny, pieprzące się ze sobą kundle. - Ospowaty rabuś, noszący dotąd pęki skór ze stodoły, rzucił swój ładunek na wóz i wyciągając zza pasa solidną siekierę, odwrócił się w kierunku przybyszów. - Nie chcemy zwady, zostawcie wszystko tak, jak jest, a nikomu nie stanie się krzywda. - Ramiro zatrzymał się pośrodku podwórca, stojąc na lekko ugiętych nogach. Dwójka jego towarzyszy zrobiła to samo, ustawiając się po bokach. - Won, ścierwa, bo łby pourywam! - Tym razem sam herszt włączył się do rozmowy. Jego grube palce przestały gmerać przy portkach i szybkim ruchem sięgnął po leżący nieopodal topór, który wcześniej porzucił, żeby mieć wolne ręce. Teraz już cała banda szykowała się do bitki. Zbliżali się do trójki przybyszów ze zwodniczą powolnością cechującą ludzi, którzy wiedzą, że ofiara nie wymknie się z sideł. Jednocześnie po sposobie poruszania się i charakterystycznym układzie ramion znać było, że nawykli są do walki jak rzeźnik do noża. - Ich dwóch na naszego jednego - odezwał się do towarzyszy Sancho tonem zwykłej konwersacji. -Nie mogliśmy trafić lepiej, chcąc zyskać przychylność miejscowych, jak zabić kilku z nich dla rozgrzewki. - Pycha przemawia przez ciebie, bracie. - Drugi z towarzyszy posła z niepokojem wpatrywał się w okrążających ich olbrzymich wojów. - Jeden na jednego to byłoby aż nadto dla nas, dwóch to jak zaglądanie śmierci w oczy. - Wola boska, przyjaciele, gdyby Wszechmogący chciał nam oszczędzić tego spotkania, uczyniłby nas głuchymi jak pień. - Twarz posła przypominała nieruchomą maskę, jakby to nie śmiertelnie niebezpiecznych wrogów miał

przed oczami. - Tak, wystarczyłoby, żeby zamiast tej nagiej piękności rozkładał nogi jakiś miejscowy chłop, a nas by tu nie... - Sancho urwał, skarcony wzrokiem przez swego dowódcę. - Przestańcie szczekać, dzikusy, czas na małą rozgrzewkę! - Herszt uśmiechał się krzywo, podekscytowany perspektywą bitki. - Jedno wam powiem, na Odyna, mieliście szansę ujść stąd z życiem, ale skoro nie. Nie dokończył zdania i runął na stojącego najbliżej Ramira, celując toporem w kark. Poseł był jednak przygotowany na atak i zatańczył niby suchy liść poruszony silniejszym podmuchem wiatru, wyciągając ze skrzyżowanych na plecach pochew dwa krótkie miecze. Jego towarzysze w tym samym momencie sięgnęli po broń, która miała solidniejsze ostrza. Herszt właśnie łapał równowagę, jako że jego topór tylko z wielką siłą przeciął powietrze, gdy krótki miecz stuknął o stylisko broni. Uderzenie zdawało się przypadkowe i nie było mocne, ale zaatakowany jeszcze przez chwilę patrzył z niedowierzaniem na leżące u swoich stóp czubki własnych palców. Tego już było za wiele, wściekłość zmieniła jego twarz w demoniczną maskę. Przerzucił broń do lewej ręki i z wyciem runął na poddanych króla Leónu. Nie bawił się w fortele, liczyła się tylko brutalna pierwotna siła. To samo uczynili inni i teraz przybysze musieli dwoić się i troić, by nie tyle zranić wroga, ile ratować skórę. Ramiro zdawał sobie sprawę, że ma u boku dwóch najzacniejszych szermierzy w królestwie, mistrzów, którzy wygrywali bez trudu każdy turniej, ale w starciu z furią ludzi Północy nawet największy kunszt zdawał się niewystarczający. Wikingowie krwawili z wielu drobnych ran, ale to im nie przeszkadzało i nacierali coraz zacieklej. Nagle jeden z nich zamarkował cios w głowę niewysokiego Bermuda i zmieniając tor lotu ostrza, ciął go w nogę, zatapiając zimny metal w udzie. Bermudo był szybki niczym kot i zdążyłby uchylić się przed ciosem, gdyby w tym samym czasie nie musiał odpierać ataku innego rabusia. Ranny mąż wciągnął z sykiem powietrze przez zaciśnięte z bólu zęby, próbując dalej dotrzymać pola atakującym, ale osłabiona noga ugięła się pod nim i upadł na ziemię. Widząc to, kompani przesunęli się w jego kierunku, by osłonić

nieszczęśnika. Przegrana zdawała się pewna. - Niech Bóg wybaczy mi moją arogancję i pychę - wysapał Ramiro pomiędzy jedną paradą a drugą. -Przybyłem tu po ratunek dla swego ludu, a dam się zabić z powodu własnej próżności i honoru. - Służę ci od dawna, panie. - Przy tych słowach Sancho zrobił wypad w kierunku stojącego najbliżej napastnika. Metal zadźwięczał o metal, gdy ostrze przecięło kolczugę, nie czyniąc jednak wielkiej szkody rudemu wojownikowi. - Gdybyś był inny, Bóg mi świadkiem, już dawno porzuciłbym służbę i osiadł w jakimś klasztorze. Ramiro uchylił się w tym momencie przed nożem, rzuconym przez innego z rabusiów, i wbił jego towarzyszowi miecz w oko z taką siłą, że ostrze wyszło po drugiej stronie czaszki. Klinga ugrzęzła jednak w kości i zabity zabrał ją ze sobą, padając na mokrą od krwi ziemię. To był ten moment i doświadczeni w boju napastnicy wiedzieli, że zwycięstwo jest w zasięgu rąk, a raczej toporów. Z okrzykiem rzucili się do ostatniego ataku, gdy nagle. Walczący naprzeciwko Ramira herszt rzezimieszków, chłopisko wielkie i silne niczym wół, zatrzymał się, chrząknął, jakby połknął osę, a z ust popłynęła mu jasna strużka krwistej piany. Zaczął odwracać się wokół własnej osi, szukając nowego niebezpieczeństwa, ale atak kaszlu rzucił go na kolana. Dopiero teraz można było zobaczyć solidny nóż tkwiący w jego plecach. Siła, z jaką go rzucono, nie była duża, ale wyrokiem boskim ostrze ominęło kości i trafiło prosto w płuco nieszczęśnika. Herszt zastygł w bezruchu, próbując z bólem łapać hausty powietrza. Nie wiedząc, co się dzieje, skąd nadszedł ten nowy atak, czwórka pozostałych rabusiów odsunęła się zdezorientowana poza zasięg mieczy. Teraz siły były bardziej wyrównane, bo po stronie przybyszów stanęła rudowłosa piękność. Naga, jak ją bogowie stworzyli, z burzą ciemnorudych włosów sięgających pasa. Dłonie miała puste, ale w oczach czaiła się żądza mordu i gotowa była rzucić się na napastników choćby z gołymi rękami. Czas zgęstniał do tego decydującego momentu, gdy od jednej decyzji zależy

życie lub śmierć ludzi. To, że dalsza potyczka zakończy się krwawą jatką po obu stronach, nie budziło niczyich wątpliwości. - Poniechamy, zabierzemy tylko rannego i trupa, byśmy mogli mu wyprawić godny pochówek. - Jeden z rabusiów, czarny brodacz z misternie zaplecionymi włosami, wygolony do gołej skóry po obu stronach głowy, wskazał czubkiem topora zakrwawione ciało. - To nie srebro, tylko kilka nędznych skór, nie ma o co się bić, chyba że dla przyjemności, ale tę już mieliśmy. - Idźcie precz! - Kobieta, z której dopiero teraz opadły emocje, wskazała im bramę trzęsącą się ręką. - Thorsten z Borgu dowie się o wszystkim i na pewno podziękuje wam za grabieże w obliczu nadciągającego wroga. Precz! - Jej głos ze zdenerwowania i niedawnego strachu był piskliwy, ale przez to wcale nie mniej władczy. Czwórka ocalałych opróżniła wóz, zrzucając futra w błoto, i na ich miejsce załadowała swoich kamratów. W tym czasie Ramiro zdjął z ramion czarny płaszcz i delikatnie okrył nim dygocące ramiona kobiety. Podziękowała mu spojrzeniem zielonych oczu, które przez moment było jakby cieplejsze, lecz zaraz ponownie stało się lodowate. Gdy rabusie minęli bramę, Ramiro skłonił się gospodyni i zasalutował z łobuzerskim uśmiechem, przykładając miecz do czoła. Na skórze pozostał mu krwawy ślad, co znowu nieco złagodziło spojrzenie niewiasty. Stała jednak dalej w milczeniu, splótłszy ręce na piersiach. Co było robić, zamorska kompania, prowadząc utykającego druha, poszła w ślady niedawnych przeciwników. Ciche „idźcie z bogami” dotarło do mężów z Leónu, ale może to był dźwięk zawodzącego wiatru. Po walce ludzki umysł potrafił płatać różne dziwne figle. Gdy byli przy głównej drodze, Sancho przerwał przeciągającą się ciszę. - Ależ ona była piękna, panie. - Gdy to mówił, wyprostował się nieco, a jego krok stał się sprężysty. Bermudo mruknął coś pod nosem o anielskich istotach, ale zaraz syknął z bólu, stąpnąwszy ranną nogą na wystający kamień.

- Bóg lubi nas wystawiać na próbę, by się przekonać, z jakiego kruszcu jesteśmy wykuci. - Ramiro się uśmiechnął. - Jeszcze kilka chwil w jej obecności i byłbym zapomniał o posłowaniu i o całym bożym świecie. Po prostu uciekłem. Tanio się wykpiłem, bo straciłem tylko płaszcz, ale ty, Bermudzie, oddałeś własną krew niczym dziewica przy pierwszym... Zamilkł, nagle zawstydzony. Naigrywanie się z rannego przyjaciela nie było honorowe, poza tym nieznajoma to nie karczemna dziewka. Trudno pozostać obojętnym - dodał tonem usprawiedliwienia. Jego towarzysze pokiwali głowami, dobrze rozumiejąc te rozterki. Choć wiele lat temu przywdziali szaty Zakonu Obrońców Krzyża Świętego i złożyli śluby czystości, wciąż byli ludźmi z krwi i kości, co dawało o sobie znać nie tylko wtedy, gdy ktoś utoczył tej pierwszej. Do Borgu dotarli już bez dalszych przygód. Mijane po drodze domy wyglądały na opuszczone, a wszechobecny smród dawał się południowcom porządnie we znaki. - Wiem, że ludzie Północy są dumni z tych kilku chat, które oni zwą miastem, ale u nas każda większa wieś nie byłaby gorsza, a na pewno czystsza - powiedział Sancho z lekką pogardą. - Nie lekceważ ich, przyjacielu. - Ramiro poprawił uchwyt, w którym trzymał rannego Bermuda. Nieszczęśnik zbladł jeszcze bardziej, ale z ust nie wyrwał mu się nawet najcichszy jęk. - Nasze miasta i warownie są większe, wspanialsze, ludniejsze, ale o sile wikingów decyduje nie kamień, a ich nieustraszone serca, szerokie ramiona i pogarda dla śmierci. Przy tym wszystkim wydają się ludem szczęśliwym, któremu obce jest dzielenie włosa na czworo. Gdy byłem na zaproszenie mego wuja w pałacu naszego władcy w Leónie, otrzymałem cenny dar - księgę zawierającą relację arabskich kronikarzy z bitwy z poganami. Działo się to w osiemset pięćdziesiątym dziewiątym roku od narodzin Chrystusa. Jak tam napisano, dwóch wodzów normańskich - Bjorn Żelazny i Hastinga - przeprawiło się z sześćdziesięcioma dwoma okrętami przez cieśninę na Białe Morze Środkowe. Zdawali się niepokonani i choć koniec końców północne zastępy zostały rozbite, a ciała tych niewiernych powieszono na drzewach, gdzie wisiały tak gęsto jak liście, zabrali ze sobą do grobów wiele sług Allaha. W starciu wręcz byli niezmordowani i niezwyciężeni. Gdyby nie łucznicy i

lekka jazda kalifa, losy tej wyprawy potoczyłyby się zupełnie inaczej. Spisujący dzieje z pogardą odnosił się do jedzących nieczyste mięso pogan, traktując ich jak dzikich i nieokrzesanych barbarzyńców, jednak nawet on z pewnym zdziwieniem przyznawał, że gdy przyszło im umierać, robili to bez lęku w oczekiwaniu lepszego życia po drugiej stronie i ze śmiechem na brodatych obliczach. Nie muszę ci mówić, Sancho, co znaczy walka z kimś, kto nie boi się umierać. To tak, jakbyś toczył bój z szaleńcem, a gdy takich masz całą armię... Rozmowę, a raczej monolog, przerwał wysoki jasnowłosy wojownik, który zatrzymał wędrowców przed jedną z czterech bram Twierdzy. - Stójcie, dalej mogą iść jedynie huskarlarzy Thorstena i miejscowi. Mam rozkaz nie przepuszczać żadnych zamorskich szumowin. - Splunął na ziemię, tuż pod nogi południowców. - My, dzielny człowieku, prosimy o widzenie z twoim jarlem. Sprawa jest najwyższej wagi i dotyczy konunga Eryka. - Ramiro, nie zważając na zaczepkę, ukłonił się dwornie przed zbrojnym, jakby to był jakiś znaczny wódz. - Nie wam oceniać moją dzielność, ale bogom - odrzekł zbrojny, jednak nieco łagodniejszym tonem, bo imię norweskiego truhtina miało swoją wagę. - Nic mi do tego, ale wpuścić was nie mogę. - Strażnik odsunął się na odległość miecza i niedbałym gestem położył dłoń na rękojeści broni. Sancho zastygł niby łasica przed uderzeniem na ofiarę, ale Ramiro uspokajająco poklepał przyjaciela po ramieniu i nieznacznie pokręcił głową. Spojrzał na wikinga z uśmiechem i wolno sięgnął za pazuchę czarnego skórzanego kubraka. Na ten widok strażnik błyskawicznie wyciągnął miecz, ale poseł machnął uspokajająco ręką. - Spokojnie, spokojnie, wojowniku, za okazaną pomoc odwdzięczę się dobrym złotem. - Rozwarł pięść, a na obleczonej w czarną rękawicę dłoni połyskiwał złoty fryzyjski solid. W twarzy strażnika niby w zwierciadle odbijały się wahanie i chciwość. Miał przed sobą miesięczny żołd, ale z drugiej strony, rozkaz to rozkaz. W

końcu chciwość wzięła górę, co jest w pełni zrozumiałe u rozumnych ludzi, i skinął na przybyszów, by pomaszerowali za nim. Twierdza była warownią zbudowaną na planie koła. Wewnątrz w równych ćwiartkach stały cztery razy po cztery jednakowej wielkości drewniane budynki, a na środku pozostawiono duży regularny plac, do którego prowadziły ścieżki wyłożone deskami. Ramiro patrzył z podziwem na organizację i rozmieszczenie zabudowań, bo wszystko, co widział, służyło jednemu - wojnie. Z placu dochodziły odgłosy ćwiczeń: rozkazy i szczęk metalu. Wędrowcy przystanęli na chwilę, by obserwować dwie potykające się grupy. Ich uzbrojenie stanowiły miecze lub topory o długim stylisku, a w drugiej ręce każdy dzierżył małą okrągłą drewnianą, krytą skórą tarczę z metalowym umbem na środku i krawędziami obitymi cienką blachą. Południowiec miał niedawno w ręku taki skjold i zadziwiła go jego lekkość i poręczność. Co ciekawe, pod wierzchnią warstwę tejże skóry włożono dla złagodzenia siły uderzeń kilka garści sprasowanej wysuszonej trawy. Nieopodal o stojaki oparto nieprzydatne podczas tych ćwiczeń włócznie o długich prawie na dwie stopy grotach. Jesionowe drzewce, a raczej ich końce, dla nadania broni w locie ruchu wirowego, ciasno opleciono sznurem. We wprawnych dłoniach musiało to być śmiertelnie groźne narzędzie. Niektórzy zbrojni walczyli w kolczugach, większość jednak osłaniała pierś tańszymi utwardzanymi skórzanymi półpancerzami. Kilka osób, ku zdziwieniu obserwatorów, stawało do pojedynku bez stosownej osłony i na tych wskazał palcem zaskoczony poseł. - Dlaczego idą do boju bez pancerzy? - zwrócił się do przewodnika. - Mało wiesz, człowieku. - Zagadnięty uśmiechnął się z wyższością, odwracając głowę w jego stronę. - Mają na sobie wykonane ze skóry reniferów lapońskie koszulki ochronne, które niewiele ustępują słabszej jakości kolczugom. - Odwrócił się w stronę placu, uznawszy, że rozmowa skończona. Oddziały z głośnym okrzykiem nacierały na siebie. Na czele każdego z nich dwóch najznamienitszych wojów torowało drogę pozostałym.

- Svinfylkja - rzucił przewodnik przez ramię do wysokiego dowódcy, a widząc brak zrozumienia w jego oczach, dodał: - walczą w formacji świńskiego ryja albo łba dzika, jak wolisz. - To ta dwójka pewnie ginie w pierwszej kolejności? - Poseł sam wielokrotnie brał udział w różnego typu potyczkach i wiedział, że szaleńcza odwaga nie idzie w parze z długowiecznością. Przewodnik tylko wzruszył ramionami, jakby chciał powiedzieć, że niebo jest niebieskie, bo po prostu takie jest, i ruszył dalej. - Za mną - rzucił i nie oglądając się za siebie, skręcił w jedną z bocznych uliczek. Stanęli w końcu przed Thorstenem z Twierdzy, ale wyglądało na to, że całą tę drogą przeszli niepotrzebnie, albowiem jarl wojenny Birki głosem nieznoszącym sprzeciwu obwieścił, że zamknięto na głucho bramy osady i wypuszczać poza wały mogą się jedynie miejscowe zbrojne podjazdy. - Jak będzie po wszystkim, sam z wami pojadę do Uppsali - tłumaczył. - Ale najprędzej konung Eryk nam złoży wizytę, pozostaje wam tylko zaczekać. - Ale czemu, panie? Przecież mamy wolną drogę, a przymuszać posłów nie wolno. - Ramiro patrzył na jarla jak na równego sobie, jednak pod wpływem palącego wzroku olbrzyma cofnął się o krok, choć nie spuścił oczu. Thorsten miał w sobie coś, co przywodziło na myśl spotkanie oko w oko z głodnym niedźwiedziem albo z broniącą swoich młodych niedźwiedzicą. Olbrzym się wyprostował, aż zatrzeszczały mu stawy, i krzyknął coś gromkim głosem. Dwóch niewiele od niego niższych ludzi wbiegło do izby, która nagle zrobiła się ciasna, jednak południowcy stali dalej, jakby tego nie dostrzegli. Nie znać było po nich strachu, może jedynie nieco przysunęli się do siebie, biorąc rannego w środek. Odwaga jest jedyną monetą, którą przyjmą bogowie w Walhalli, więc nie ma się co dziwić, że wielki wiking zawahał się i spojrzał na gości nieco przychylniej. Po chwili zadumy odprawił strażników. A potem zrobił coś, czego rycerze króla Leónu się po nim nie spodziewali -

uśmiechnął się. Wrażenie było piorunujące. Posępność zniknęła z jego oblicza niczym rosa w zetknięciu z gorącymi promieniami słońca, ale tylko na chwilę. Zaraz na powrót przybrał maskę srogości i zatroskania. - Szykujemy kilka niespodzianek dla zdrajcy i jego sługusów - tłumaczył spokojnie przyjezdnym. -Nie chcę, żeby dowiedział się o nich zbyt wcześnie. Bogowie są po naszej stronie, ale zawsze srodze karali głupotę ludzi, a ja nie mam zamiaru dawać Odynowi pretekstu do poparcia tego wieprza Asgota. Thorsten uznał rozmowę za zakończoną i odprawił ich takim samym gestem, jakim wcześniej wyprosił strażników. Ramiro z rezygnacją wzruszył ramionami. Posłowie ukłonili się dwornie plecom jarla, to znaczy dwóch posłów, bo trzeci miał spore problemy z utrzymaniem równowagi, ale pozostali w izbie. - O co chodzi?! - Jarl miał już dość ludzi, którzy chcieli uciec z osady niczym szczury z tonącego statku. Każdego dnia kilka takich osób trafiało przed jego oblicze i wszyscy słyszeli to samo: „nie”. Jedni godzili się z odmową, lecz inni, tak jak ci zamorscy skraelingowie, choć po prawdzie nie wyglądali na słabeuszy, nie dawali za wygraną do czasu, gdy zniecierpliwiony wywalał ich siłą. - No?! - ponaglił. - Wskaż, panie, odcinek wałów, którego mamy bronić, bo wróg po zdobyciu grodu nie oszczędzi miejscowej ludności, nie mówiąc już o nas. - W głosie Ramira nie było uległości, dźwięczała w nim stal. Thorsten zaintrygowany podniósł oczy znad leżącej na stole mapy i spojrzał z nowym zainteresowaniem na mówiącego. Ci obcy chyba nie przestaną go dzisiaj zadziwiać. - Jesteśmy niby dobra sól, panie, użyteczni dla gospodarza, ale trujący dla jego psa, gdy zeżre zbyt dużo solonego mięsiwa. Głośny wybuch śmiechu wstrząsnął budowlą. Rozbawiony wódz śmiał się tak mocno, że aż łzy popłynęły mu z oczu. Potem ugościł ich posiłkiem i wyznaczył budynek po dawnej kuźni, w którym pięćdziesięcioosobowa załoga mogła się rozlokować na czas walk. - Przyda się każda para rąk zdolnych do robienia mieczem. Co do tego, gdzie przyjdzie wam walczyć - podrapał się czubkiem małego noża do

krojenia serów i mięs po bujnej czuprynie - brońcie naszych pleców, czyli wejścia do portu, bo tamtędy mogą pójść główne siły tego syna lodowej dziwki Asgota. Naszymi na nabrzeżu dowodzi Ivar Krępy i do niego się zgłoście. - Wytarł zatłuszczone ręce w spodnie i wstał od stołu. - A teraz zostawię was samych. - Gdy zobaczył, że przybysze także podnoszą się z ławy, powstrzymał ich ruchem ręki. - Zostańcie w gościnie, dokończcie posiłek. - Mamy na pokładzie kilka niewolnic. Czy możemy... - Przyprowadźcie je do Borgu, tu wasz towar będzie bezpieczny. - Wyszedł na zewnątrz w sobie tylko znanych sprawach, a trzeba przyznać, że w przeddzień ataku zmartwień i problemów do rozwiązania miał co niemiara. W tych chwilach, spędzanych przy ogniu i piwie, obrona wydawała się czymś prostym - należało zatrzymać wroga i czekać na odsiecz. Niestety, los i bogowie srodze karzą pyszałków, którym wydaje się, że nic już ich nie może zaskoczyć. Wie o tym każdy doświadczony wódz i zmagający się z kaprysami pogody chłop.

Gamla Uppsala, siedziba boskiego Freja, rozbrzmiewała odgłosami wielu ludzi. Poza odbywającymi się co dziesięć zim zbiorowymi modłami było tu zwykle cicho i spokojnie. W te dni szykowano się do wróżb, których tematem była czekająca konunga bitwa z wojskami zdrajcy Asgota. Sam władca, który był jednocześnie najwyższym kapłanem, przybył na miejsce, żeby wysłuchać świętych mężów i złożyć należną bogom ofiarę za szczęście i powodzenie w boju. Ten wyjątkowy gród nie miał murów obronnych, gdyż jego mieszkańców chroniła moc boskich Asów i Wanów. Nigdy dotąd, nawet podczas najcięższych najazdów, nie ważono się zbrukać świętości tego miejsca mieczem i ogniem, by nie narazić się Frejowi, bóstwu płodności i bogactwa,

panu słońca i deszczu, który na co dzień mieszkał w Alfheimie. W sobie tylko znanych sprawach wędrował jednak niekiedy po wszystkich światach Yggdrasila i przebywając w świecie ludzi - Midgardzie - zatrzymywał się właśnie w Uppsali, miejscu, które otrzymał w nagrodę za wierną służbę od wielkiego Odyna. Władca bogów był nieprzejednanym wrogiem dla nieprzyjaciół, ale hojnym panem dla sojuszników. Sam stworzył Sigtunę, miasto handlarzy, a wielu Asom i Wanom nadał ziemię w Midgardzie, na której ci postawili swoje grody. Bóg morza i opiekun kupców Njord pomieszkiwał w Noatunie, Thor obrońca Asgardu, bywał w Thrudvangu, Heimdal - strażnik bogów, pełniący służbę przy moście Bifrost, jeśli mógł, zjawiał się w Himinbjorgu, a najpiękniejszy z nich Baldr, syn Odyna - w grodzie o nazwie Breida. Ludność z terenów całej Szwecji czciła te miejsca, jednak główny Święty Zlot, który odbywał się raz na dziewięć lat w porze wiosennej równonocy, organizowano właśnie w otoczonej przedwiecznym omszałym gajem Uppsali, gdzie na centralnym placu znajdowała się świątynia, której spadzisty dach otaczał gruby złoty łańcuch. W samej budowli, w trzech stronach świata umieszczono trzy rzeźby -Odyna, Thora i gospodarza tego miejsca, Freja. I właśnie nieopodal rzeźby Freja stała tam teraz grupka ludzi w otoczeniu kapłanów świątynnych, którzy w czarnych szatach z kapturami na wygolonych głowach przypominali bardziej mieszkańców zaświatów niż istoty z krwi i kości. - Co widzisz, święty Snorri, ty, którego oczy spoglądają dalej i głębiej? Konung Erik patrzył z napięciem na najstarszego kapłana, który odrzuciwszy gwałtownym ruchem kaptur na plecy, wkładał właśnie blade szczupłe dłonie do rozprutego świętym ostrzem brzucha barana. Po pomieszczeniu rozszedł się mocny zapach świeżej krwi. Snorri zdawał się ignorować cały świat, wsłuchany w odgłosy, których żaden śmiertelnik usłyszeć nie może. Żółta skóra ciasno opinająca podłużną czaszkę lśniła od potu, jakby jej właściciel właśnie skończył długi bieg. Kapłan kiwał się rytmicznie na piętach, by nagle unieść powieki. Na zebranych patrzyły teraz dwa czarne, puste oczodoły, w których głębi zdawały się jarzyć małe ogniki. Nikt nie wiedział, jak to się dzieje, ale Snorri,

który oddał w młodości oczy Frejowi, widział bez niech równie dobrze, a czasami lepiej od innych. Starzec, kucając, gładził palcami sploty wnętrzności, wąchał wątrobę i serce zwierzęcia, kosztował jego krwi długim, wąskim językiem, by na koniec rzucić kośćmi, które nosił zawsze w woreczku zawieszonym u szyi. Rozsypały się z grzechotem i zmieniły barwę z brązoworudej na czerwoną, nurzając się w baraniej jusze. Po chwili znieruchomiały, tworząc na drewnianej podłodze pozornie przypadkowe wzory - ale nie dla Snorriego. - Bogowie objawili nasze przeznaczenie - powiedział szeptem, choć nie wiadomo było, jak to zrobił, gdyż jego sine wąskie usta pozostawały nieruchome. - Słyszałem głos Norn mieszkających u stóp Drzewa Światów, głos samej Skuld, najmłodszej z nich, tej, która zna przyszłość. Kapłan zaczął drżeć i zamruczał coś niezrozumiale. - Widziałem wielką bitwę pod murami Birki, bitwę krwawą, po której wielu dzielnych wojowników trafi do Walhalli, by pić i jeść u stołu Odyna w oczekiwaniu na ragnarok. - Nagle zwrócił bladą twarz w kierunku Eryka. Twoi ginęli, panie, przegrasz tę bitwę, stracisz królestwo i głowę. Cień Fenrira staje się coraz większy i... - Zamilkł w pół zdania. W ciszy, która zapadła po tych słowach, nie słychać było nawet oddechów, gdyż wszyscy obecni nabrali powietrza w płuca i nie wypuszczali w obawie, że zerwą magiczną więź łączącą świętego męża ze światem bogów. Poza tym wieści były naj gorsze z możliwych. Nie tylko konung Eryk zostanie pobity, ale i sam zginie, próbując stawić czoło uzurpatorowi. - Czy bogowie dają ci jakąś radę, pokazują ścieżkę niewiodącą do klęski? spytał spokojnie władca Szwedów. Jak każdy wiking wiedział, że jego losy już dawno zostały przesądzone, a godzina śmierci wyznaczona. Jeśli się martwił, to nie o siebie, lecz o swoje kobiety i dzieci, które co było pewne, zostaną zgładzone w razie porażki, by w przyszłości nie sięgnęły po władzę. Kapłan napił się z czary juchy barana i padł na ziemię w drgawkach, mówiąc coś w niezrozumiałym dla nikogo gardłowym narzeczu. Trwało to dobrą chwilę, ale z upływem czasu jego mowa stawała się coraz bardziej

ludzka. - Dziesięciu twoich ludzi złoży w ofierze bogom swoją krew. Jeśli zrobią to z oddaniem i bez lęku w sercach, królestwo przetrwa i będzie jeszcze silniejsze niý dzisiaj. By sůowa te zmieniůy sić w ziemić i kamień, musisz ruszyă, nie oglŕdajŕc sić na Birkć i jej mieszkańców, na wroga, który uýyczyů swoich ůodzi Asgotowi z Czerwonŕ Tarczŕ, na konunga Hakona Benl¸sa. Tylko ta jedna niă z koůowrotka prowadzi do zwycięstwa i tylko tak klęskę obrócisz w triumf. Wyraźnie zmęczony kapłan zamilkł i widać było, że nic więcej nie powie. Pomocnicy podbiegli szybko i wyprowadzili go do części świątyni niedostępnej dla przybyszów. - Słyszeliście wszyscy. Jeśli zostaniemy, sądzona nam jest porażka; gdy ruszymy na Noregów, czeka nas zwycięstwo. Nie mamy wyboru, trzeba szykować łodzie - przerwał ktoś przeciągającą się ciszę. - A co z Birką? - zabrał głos jeden z drużynników Eryka, Ethelwulf Długie Włosy. Miał w grodzie swojego syna i nie chciał zostawiać chłopaka na śmierć. Eryk spojrzał na niego uważnie spod gęstych krzaczastych brwi. Zmrużył wypalone zimowym słońcem oczy, by ukryć własne rozterki i cierpienie, bo tylko niezłomny wódz wzbudza szacunek. - Weźmiesz trzy razy po dziewięćdziesięciu ludzi, których sam sobie wybierzesz. Więcej dać nie mogę, a i to nadwątli moje siły. Zaszyjcie się w pobliżu wyspy i w razie potrzeby osłonicie odwrót tych mieszkańców Birki, którym uda się wyrwać z okrążenia. Nie włŕczajcie sić do walki, bo macie inne zadanie. Bćdziecie kŕsaă i gryęă wroga, gdy juý syty ůupami ruszy na kolejne szwedzkie miasta. Dadzŕ bogowie, wrócć na czas z gůowŕ Benl¸sa i wesprć cić w walce, ale do tej chwili bćdziesz zdany na siebie i na swoje szczęście. I pamiętaj, na bogów, nie wysyłaj umyślnych do Birki z wieściami. Jej mieszkańcy muszą się bronić z nadzieją na pomoc, to da im siłę, a nam czas, którego tak bardzo potrzebujemy. Wiem, że masz tam syna, zwą go Askur.

- Assur, panie - wyszeptał stary wojak. Z każdym słowem swego wodza garbił się coraz bardziej, jakby przygniatany olbrzymim ciężarem. - Tak, tak, Assur. Gdy wściekłość i żal zaleją twój umysł, pomyśl o mnie, o cenie, jaką również ja płacę za zwycięstwo. Moja żona Sygryda z najmłodszym Erikiem są za wałami osady. Wprawdzie mój to już prawie mężczyzna, bo dwanaście wiosen mu minęło, ale to tylko przypieczętuje jego los. - Zamilkł, choć w jego oczach nadal widać było żal i gniew, żar i lód jak u kogoś, kto wbrew sobie godzi się z nieuniknionym. - Nie wybrałem cię, Ethelwulfie, przypadkiem do tej misji. Cechuje cię rzadko spotykana rozwaga. Użyj rozumu i uratuj, o ile zdołasz - przewał na chwilę i kontynuował już cichszym głosem - nasze dzieci, ale pamiętaj, zostaniesz jedyną liczącą się siłą, która stanie pomiędzy Szwecją a najeźdźcą. Gdy ciebie zabraknie, mogę nie mieć nie tylko do kogo, ale i do czego wracać. - Ruszmy więc, panie, na Asgota i wyrżnijmy jego ludzi, nim wedrą się w głąb kraju, przecież nas jest więcej. - Długie Włosy mówił to, co nakazywało mu serce, jednak w tych słowach nie było mocy i wiary. - Sůyszaůeú wróýbć, musimy wsiŕúă na ůodzie. Ale pomyúl, co zrobiŕ ludzie Benl¸sa na wieúă, ýe ich konung jest atakowany. Zostanŕ z Czerwonŕ Tarczŕ czy ruszŕ na pomoc swemu władcy? A ile własnych okrętów ma Asgot, jedną dziewiątkę, niewiele więcej - czyli tyle co nic. Gdy tylko zostanie sam, czmychnie niczym królik do nory i to jest tak pewne jak to, że nawet po najdłuższej nocy zawsze wzejdzie słońce. Ethelwulf chciał jeszcze coś powiedzieć, ale tylko skinął głową i bez słowa wyszedł ze świątyni. Czasu nie było dużo, a wróg, jak donosili mieszkańcy nadmorskich osad, już żeglował w kierunku Birki. Jeszcze przed zmrokiem, w otoczeniu trzystu wikińskich wojów, wymaszerował z Uppsali. Po drodze minęli ciała dziesięciu mężów, którzy wisieli z poderżniętymi gardłami, przytwierdzeni do konarów olbrzymiego drzewa. Na twarzach zmarłych nie było cierpienia, odeszli powoli i w uniesieniu, pewni, że za chwilę spotkają się z bogami. - Dobra wróżba - mruknął Ethelwulf i poprawił kołczan pełen strzał, który niósł na ramieniu. Na swoich towarzyszy wybrał młodych, sprawnych

zbrojnych i dobrych łuczników, bo tylko ich pewne oko i szybkie nogi mogły dać truhtinowi trochę czasu, którego tak bardzo teraz potrzebował. Każdy niósł długi na sześć stóp cisowy łuk i okrągłą tarczę przywiązaną na czas marszu skórzanymi trokami do pleców. Wkrótce rozpłynęli się pomiędzy drzewami niczym leśne zjawy. Ethelwulf nie miał złudzeń, dla Birki nie było nadziei.

Pięćdziesięciu żeglarzy z Królowej Elviry, poselskiego okrętu Jego Królewskiej Mości Ramira II, władcy Leónu i Kantabrii, przez ostatnie godziny w pocie czoła uwijało się przy drewnianej przegrodzie oddzielającej port zachodni od spokojnych wód jeziora Melar. Była to solidna konstrukcja złożona z dwóch rzędów wbitych w dno grubych dębowych bali. Dawni budowniczowie wypełnili powstałą w ten sposób pustą przestrzeń mniejszymi i większymi odłamkami skalnymi, a u szczytu zamontowano z desek wąski pokład inspekcyjny. W ciągu ostatnich dwóch dni, na rozkaz Ivara Krępego, dobudowano kilka drewnianych platform wyposażonych w przedpiersia i zadaszenia, które miały chronić przed strzałami wroga, a na całej długości podniesiono wysokość zewnętrznego rzędu, by umożliwić bezpieczną komunikację pomiędzy lądem a końcami palisady. Wzdłuż przegrody, z wyłączeniem zabezpieczonego łańcuchem wąskiego wejścia do portu, dziesiątki lat temu zatopiono olbrzymie głazy, które miały uniemożliwić, a przynajmniej znacznie utrudnić ewentualnemu wrogowi podejście okrętami pod drewniane belki i zniszczenie zapory. Cała konstrukcja wydawała się mocna i niezniszczalna, miała jednak dwa słabe punkty, z których istnienia doskonale zdawali sobie sprawę zarówno obrońcy, jak i atakujący. Mocowania łańcuchów. Wielkie i ciężkie ogniwa,

nawleczone po obydwu stronach zapory na solidne drewniane kołowroty, wcześniej już obudowano czymś, co przypominało dwie małe wieże strażnicze. Do każdej z nich mogło wejść naraz nie więcej niż pięciu obrońców, co było niczym przy setkach wojów na pokładach atakującej floty. By trochę zrównoważyć siły, Ivar nakazał wzmocnić konstrukcję bastionów i od strony otwartych wód obić je cienką blachą. Ogień był tu nie mniej groźnym przeciwnikiem niż woje z bronią w ręku. Dodatkowo na terenie portu, za łańcuchem odgradzającym go od jeziora, zakotwiczyły dwa miejscowe statki kupieckie z czterdziestoma łucznikami na pokładzie każdy. Ich burty obłożono mokrymi skórami, by zapobiec podpaleniu, a pod ręką stały cebry z wodą gotowe do użycia w każdej chwili. Tak wyglądały przygotowania obronne zachodniego brzegu wyspy Bjórkó, wystarczające przeciwko atakowi dziesięciu-piętnastu wilczych łodzi, ale nie pięćdziesięciu. Ivar splunął z rezygnacją w sinoszare o tej porze roku wody jeziora.

Gdy w osadzie rozległ się ostrzegawczy dźwięk rogów, chrześcijańska załoga po dniu spędzonym na wznoszeniu dodatkowych umocnień nabrzeża właśnie szykowała się do snu. Trochę sarkali, zwlekając się z wyściełanych futrami ław i legowisk, które wymościli sobie na drewnianej podłodze, ale to bardziej z nawyku niż ze złości. Czekała ich walka o życie, a trudno o lepszą motywację niż własna skóra w całości. Nie minęło kilka chwil, a pięćdziesięcioosobowy oddział zbrojnych w blasku pochodni maszerował w pełnym rynsztunku w kierunku nabrzeża. - Znacie swoje zadania, nie cofamy się ani o krok. Po prawdzie nie mamy nawet gdzie uciekać. Gdy dojdzie do walki wręcz, zostawcie pole

miejscowym, nie mamy szans w starciu z tymi olbrzymami, ale nasze strzały zabijają równie skutecznie jak ich miecze i topory! - krzyczał Ramiro do maszerujących za nim zbrojnych. Szli ulicami Birki, które teraz zaroiły się od biegnących gdzieś ludzi. Część, tak jak i chrześcijanie, kierowała się do portu, ale większość szła bronić wału opasującego osadę od strony lądu. Teraz tylko on odgradzał od wrogów bogate i nienękane od lat napadami miasto. Jakiś większy oddział Szwedów maszerował w kierunku bramy wschodniej, wychodzącej wprost na las zwany przez miejscowych Hemladen, gdy w jednej z zatłoczonych teraz uliczek natknął się na żeglarzy pod wodzą Ramira. - Z drogi, psy! - Średniego wzrostu, niemłody już dowódca tej grupy warknął na obcych, a jego kompani zawtórowali mu gniewnymi pomrukami. - Niewielki pożytek z takich karzełków, puśćcie prawdziwych mężczyzn, a sami schowajcie się w jakimś hovie albo jeszcze lepiej pod nim. Tym razem niektórzy z towarzyszących mu wojów zaśmiali się pogardliwie. - Panie. - Ramiro ukłonił się dwornie, niezrażony obelgą. - Walczyć będziemy ramię w ramię i to o wasze domy, nie nasze. Bądź zatem łaskaw nie obrażać moich ludzi, bo to nie uchodzi nawet takiemu knurowi jak ty. Sancho zbyt późno zauważył, co się święci, i nim szturchnął towarzysza łokciem w bok, słowa poleciały niczym kruki, zwiastuny nieszczęścia. - Z ciebie, panie, taki poseł jak z krzyża miecz. - Ramiro usłyszał cicho mówiącego towarzysza, ale zaraz jego uwagę zaprzątnęli wikińscy wojowie. Były ich ze dwie dziesiątki, ale w wąskim przejściu mogło zmieścić się obok siebie najwyżej dwóch ludzi, więc liczebność nie miała znaczenia. W ciszy rozległ się jedynie dźwięk mieczy wyciąganych z pochew. - Stójcie! - rozległ się jakiś władczy niewieści głos za plecami wściekłych Swionów. Przed gotowymi do walki przeciwnikami stanęła rozsierdzona

kobieta, której długie do pasa rude włosy powiewały na wietrze, rzucając w blasku pochodni błyski jak płomienie ogniska. Patrzyła raz na jednych, raz na drugich z wyrazem wściekłości w zielonych oczach. Przypominała boginię lub walkirię zabierającą zabitych do Walhalli. Jasne ogniwa kolczugi, które ściśle przylegały do piersi, ściśnięte były w wąskiej talii szerokim skórzanym pasem podkreślającym łagodną krągłość bioder. Wzrostu mężczyzny, na włosach miała szeroką metalową obręcz chroniącą głowę przed ciosami, u boku miecz, a na plecach łuk i kołczan pełen strzał. - Wróg wylądował na wyspie, z nim walczcie, a nie pomiędzy sobą. - Mówiąc to, wskazała brodą wał, zza którego słychać było nasilające się odgłosy walki, przeplatane obelgami kierowanymi pod adresem obrońców. - Nie twoja to rzecz, Gunhild, to sprawa między mężczyznami a skrzatami, którzy jedynie udają mężczyzn i stoją nam na drodze. Przejdziemy po nich i zdążymy jeszcze rozrąbać kilka łbów zbirów Asgota. - Ejulf Długonogi stał na lekko ugiętych nogach, szykując się do ataku. Choć nie tak rosły jak kompani, był śmiertelnie skutecznym przeciwnikiem. No i podobała mu się Gun, więc by zrobić na niej wrażenie, gotów był bić się z samym Thursem. - Niech bogowie wrócą ci rozum, Ejulfie. Widziałam ich w boju z rabusiami, o których ci wcześniej opowiadałam. Przejdziecie po nich, ale potem niewielu z was będzie w stanie bronić wałów Birki. Znasz mnie, nigdy nie przesadzam, gdy oceniam zagroýenie w interesach. Poniechaj ich, a waúń swojŕ zostaw na póęniej, gdy nie bćdzie juý na naszej ziemi psów Benl¸sa. Stała plecami do żeglarzy, patrząc ognistym wzrokiem na swoich rodaków. W czas wojny nic nie było pewne i wystarczyła jedna iskra, żeby strzecha zapłonęła żywym ogniem, tak jak i jedna szybka dłoń, by zgasić pożogę w zarodku. Dochodzące od strony wałów szczęk broni i okrzyki przybrały nagle na sile i to przesądziło sprawę. Ejulf krzyknął coś do swoich ludzi i ci stanęli gęsiego, gotowi do marszu. Żeglarze z Królowej Elviry zrobili to samo i teraz obydwie grupy pośród gniewnych pomruków wymijały się, śpiesząc każda w swoją stronę. - Dzięki, piękna pani! - krzyknął Ramiro, ale Gunhild już dawno zniknęła.

W odpowiedzi usłyszał męski głos, który obiecywał krwawą zemstę, gdy będzie już po wszystkim, ale z równym powodzeniem mógł twierdzić, że po ucięciu nogi człowiekowi wyrosną skrzydła. Przyszłość Birki była przesądzona, jedynie czas śmierci obrońców był jeszcze nieznany. Ramiro Mendez uczestniczył w wielu kampaniach i dobrze wiedział, że miasta zaatakowane w pierwszej kolejności zawsze rzucano na pożarcie psom wojny, by zyskać na czasie i zebrać wojska. Właśnie czas, timi, jak nazywali go miejscowi, był sprzymierzeńcem obrońców i wrogiem najeźdźców. Jeśli splądrowanie tej bogatej kupieckiej osady miało być ceną za zwycięstwo, była to spora, ale niewygórowana zapłata i każdy roztropny władca poniesie ten koszt. Śmierć kilkuset mężczyzn, kobiet i dzieci nie miała znaczenia.

Kiedy żeglarze z Królowej Elviry minęli ostatnie zabudowania oddzielające osadę od nabrzeża, słońce wzeszło już ponad horyzont i ich oczom ukazał się obraz bitwy toczonej przy wodnych umocnieniach Birki. Kilka dużych, sześćdziesięciowiosłowych skeidów atakowało wejście do portu, a obydwie naprędce wzmocnione wieże przeciwnik intensywnie ostrzeliwał z łuków. Reszta wrogiej floty trzymała się nieco z tyłu, oczekując na swoją kolej, bo podwodne skały zwężały kanał spławny i nie pozwalały ruszyć do szturmu całą siłą. Nie przeszkadzało to jednak strzelcom słać strzały jedna za drugą i to tak gęsto, że obrońcy bali się wystawić choćby czubek głowy ponad umocnienia. Deski nieobłożone wcześniej blachą przypominały jeża, któremu z każdą chwilą przybywało kolców. Obrońcy nie byli jednak bezradni. Dobrze ukryci, odgryzali się atakującym, a że pokłady statków były poniżej ich stanowisk, drzewce strzał, choć wypuszczane rzadziej, częściej grzęzły w ciele jakiegoś nieszczęśnika. Na brzegu, na wysokości centralnej części umocnień, Ivar ustawił dwa rzędy

lekkich katapult i włączył je do akcji. Niewielkie kamienne pociski zaczęły wpadać do wody coraz bliżej wrogich jednostek. Po kilku kolejnych salwach celowniczy złapali namiar i kamienie zadudniły o pokłady okrętów dowodzonych przez Asgota. Jego samego widać było na wielkim stuwiosłowym drakkarze dobijającym właśnie do jednej z wież broniących kołowrotów z łańcuchem. Trzymając w ręku krwistoczerwoną tarczę, wydawał jakieś rozkazy i zagrzewał ludzi do boju. Pociski katapult miały zbyt małą masę, by poważnie uszkodzić langskipy, ale zbierały krwawe żniwo wśród napastników i zmusiły kapitanów skeidów niebiorących bezpośredniego udziału w walce do cofnięcia się poza zasięg tej morderczej broni, co znacznie osłabiło skuteczność prowadzonego przez załogi ostrzału. Cztery okręty pod wodzą Asgota „wgryzały” się jednak w południową, a trzy w północną wieżę. Zdobycie jednej z nich oznaczało zwolnienie łańcucha broniącego wejścia do portu, a tym samym otworzenie bram osady przed najeźdźcami. Na razie napotykali mur ciał i tarcz wojów z Birki, ale to nie mogło trwać wiecznie. Atakujący ponosili straty, na które było ich stać, ostrzeliwani z pokładów zacumowanych w pobliżu i obsadzonych przez obrońców statków kupieckich, ale gęsty ogień osłonowy floty najeźdźców uniemożliwił pełne wykorzystanie tych jednostek. Najgorsze było jednak to, że nabrzeżne katapulty były bezużyteczne w przypadku wrogich jednostek, którym już udało się podpłynąć pod reduty broniące mocowań łańcucha. Podejmując takie próby, celowniczy równie dobrze mogliby trafić we wrogi okręt, jak we własnych ludzi. I właśnie w chwili, gdy olbrzymi drakkar Asgota po raz kolejny uderzył w podpory wieży południowej, chcąc ją zwalić do wody, chrześcijanie wybiegli na skalisty brzeg wyspy. Ramirowi wystarczyło jedno spojrzenie, by ocenić powagę sytuacji, i nie wahał się ani chwili. - Sancho, weź trzydziestu naszych i wzmocnij obronę południowego kołowrotu. Jeśli puści łańcuch, zaleją swoją masą port, a wtedy niech Bóg ma nas w swojej opiece. Próbujcie zza osłon długimi drągami odpychać okręty od pali, na których oparto konstrukcje. Pedro, z tobą pójdzie dziesięciu i zrobicie to samo z północną wieżą.

- Jasne, kapitanie. - Mały, ale szeroki w barach czarnowłosy bosman z Królowej Elviry wydał krótką komendę i dziesięciu żeglarzy oddzieliło się od reszty. Pobiegli truchtem w prawo, by zejść po skalnym nabrzeżu na drewniany wał. Ramiro pozostał z resztą swoich ludzi na brzegu, by lepiej widzieć pole bitwy. Ivar Krępy z potężnym toporem w dłoniach toczył właśnie zaciekły bój, żeby powstrzymać ludzi Czerwonej Tarczy od wdarcia się na drewnianą platformę. Łucznicy z jednej i drugiej strony trzymali się wzajemnie w szachu, więc rozstrzygnąć miały ostrza, a nie groty strzał. Walki trwały na całej długości wałów obronnych Birki, jednak wróg skoncentrował flotę w rejonie portowego łańcucha, a oddziały piesze przy wschodniej bramie, najstarszej i nadszarpniętej przez ząb czasu. Przy niej właśnie ostatnimi dniami miejscowi cieśle budowali konstrukcję, która wydawała się drugą palisadą. Nie byłoby w tym nic dziwnego - bo potężne niegdyś dębowe skrzydła, teraz spękane i pokryte mchem, wymagały wzmocnienia - gdyby owa drewniana ściana nie była ruchoma. Na polecenie Thorstena z Twierdzy osadzono ją nie w ziemi, ale na leżącej płasko belce wkopanej głęboko w grunt, którą dla lepszego poślizgu nasmarowano zwierzęcym łojem. Wzdłuż podstawy tej drewnianej przegrody wydrążono głęboki wpust o kształcie idealnie odpowiadającym owej belce. Mieszkańcy dziwili się jarlowi wojennemu i pytaniom nie było końca, ale ten podzielił się swoimi planami jedynie z wąskim gronem osobistych drużynników i opędzał się od natrętów jednym krótkim zdaniem: „Jeśli bogowie pozwolą, zobaczycie o właściwej porze”. W każdym razie konstrukcja została ukończona na czas i stała teraz lekko wsparta o wały obronne od wewnętrznej strony tych umocnień. Tuż obok niej leżało wiele trójkątnych wsporników, wysokich na dwóch dorosłych mężów, i kopce klinów, również niewiadomego przeznaczenia. Ale te wszystkie przygotowania mogły okazać się niepotrzebne, bo po drugiej stronie osady obrońcy dwóch wież trzymających straż przy kołowrotach u wejścia do portu odpierali ataki resztką sił. Wróg poniósł wielkie straty, ale zmęczonych, rannych czy zabitych wojów zaraz

zastępowali nowi, czekający na swoją szansę zdobycia chwały i łupów. Zabitych mieszkańców Birki nie miał kto zastąpić. Walczyli dopóty, dopóki starczało im sił, a potem walczyli dalej i dalej. Luki w obronie wypełnili żeglarze z dalekiego południa, ale nie była to siła zdolna długo opierać się berserkom, czy nawet zwykłym wilkom morskim pod wodzą Asgota. Widząc, że zwycięstwo jest już blisko, Norwegowie zdwoili wysiłki i pomimo ostrzału z nabrzeżnych katapult dwa dodatkowe skeidy zmierzały w stronę prowizorycznych wież z kołowrotami, na których i tak roiło się już od napastników jak od much na świeżym łajnie. Kilka kamiennych pocisków spadło na pokłady statków, orząc krwawe bruzdy, ale gdy znalazły się blisko pozycji obrońców, ostrzał zamarł. Ramiro, widząc, co się dzieje, wysłał dwóch ludzi z dziesiątki, którą trzymał przy sobie, z rozkazami do członków załogi Królowej Elviry, nakazując im wycofać się na ląd, a trzeciego - z wieściami do Twierdzy. Dowódca obrony portu Ivar Krępy zginął już jakiś czas temu, więc poseł z południa mógł liczyć tylko na siebie i swoich towarzyszy. A może nie? Biegł teraz w kierunku dwóch rzędów nabrzeżnych katapult. - Kto tu dowodzi?! - krzyknął zdyszany po przybyciu na miejsce. Naprzeciw wyszedł niewysoki jak na człowieka z Północy mężczyzna, chudy i żylasty. Widać było, że przeżył już sporo lat, ale ciągle jeszcze był krzepki i wydawał się niezmordowany. Lniany płaszcz, który miał na sobie, przyprószony był teraz kamiennym pyłem, tak samo zresztą jak resztki włosów na głowie. - Kto pyta? - Spojrzał wyzywająco na Ramira. Miał ze sobą dwudziestu ludzi, a przybyszów było ledwie ośmiu, z czego na wojownika wyglądał tylko jeden. Reszta to jakieś karzełki i choć do katapult przydzielono wiekowych ładowaczy, poradzą sobie z tymi kurduplami, jeśli zajdzie taka potrzeba. - Ramiro Mendez, kapitan i poseł Jego Królewskiej Mości Ramira II, z rozkazu jarla Thorstena. - Pewnie, a ja jestem Fenrir, syn Lokiego. - Ładowacz spoglądał wyzywająco na południowca, a gdy ten milczał, kontynuował: - Widzicie, co

się dzieje na palisadzie i przy portowych wieżach. Czas nam zabierać tyłki do Borgu, bo choć niemłode, jeszcze nieraz krzaki by chciały zobaczyć. Stary ładowacz uznał, że rozmowa zakończona, i ruszył w kierunku swoich. - Poczekaj, nie wszystko stracone, jak Bóg da, przetrwamy. - Ramiro chwycił go za ramię, odwracając w swoją stronę. Starał się nadać głosowi pewność i siłę, której wcale nie czuł. Wiedział jednak, że jeśli teraz ulegną panice, jeszcze tego samego dnia Birka będzie w rękach wroga. Sama Twierdza może przetrzyma, ale żeglarze z Królowej Elviry, poza małą garstką, którą miał przy sobie, zostaną wyrżnięci w pień. Stary ładowacz nie urodził się wczoraj i miał za sobą wiele wypraw na wiking, z których wychodził cało dlatego, że używał pomyślunku częściej niż wielu martwych już, choć znacznie silniejszych i sprawniejszych w boju kompanów. - No, gadajże, co wymyśliłeś? - Wsparł się pod boki i czekał, ale jego ludzie cały czas słali kamienne pociski w kierunku stojących w odwodzie statków wroga, uniemożliwiając im zbliżenie się do palisady, a raczej czyniąc koszt takiego posunięcia zbyt wysokim. - Wpierw powiedz mi, czy możecie załadować na katapulty większe głazy, zdolne uszkodzić okręt? -Ramiro wskazał ręką na przygotowaną wcześniej stertę niedużych pocisków. Stary spojrzał we wskazanym kierunku, potem na wyginające się i prostujące ramiona katapult, strzyknął śliną spomiędzy resztki zębów, intensywnie nad czymś myśląc, i w końcu skinął głową. - Można, ale drewno wytrzyma kilka takich strzałów, nie więcej, no i daleko to nie poleci. - Do łańcucha da radę? - No zda się, że tak, jak bogowie pozwolą. Ale marnujesz mój czas, co to może...

- Ostrzelajcie statki wroga cumujące przy wieżach i przy łańcuchu przerwał mu w pół zdania Ramiro, bo głośne okrzyki dochodzące z okolic palisady świadczyły o tym, że wróg zdobył pierwszą wieżę i za chwilę wedrze się na ląd. Na twarzy ładowacza pojawiło się rozczarowanie i zniechęcenie. - Co nam to da poza tym, że zabijemy swoich? - Podrapał się po głowie, i to tak mocno, że posypał się z niej kamienny pył. - Jeśli trafimy w którąś z wież, ułatwimy suczym synom zadanie, a że trafimy, jest pewne jak to, że ja jestem mężczyzną, a ty skraelingiem, pokurczem, któremu nic do mnie i moich ludzi. -Pogardę w głosie starego Norwega mógł usłyszeć nawet ktoś głuchy jak pień. Ramiro musiał jakoś przekonać tego starego upartego knura do swojego pomysłu. Przejechanie zimnym żelazem po gardle nie było tu najlepszym rozwiązaniem. - Co masz do stracenia? Za chwilę to i tak będą trupy. - Zatoczył ręką krótki łuk, obejmujący prowizoryczne wieże i kawałek wałów. - Zobacz, już prawie wdarli się na obydwie platformy i jest ich o wiele więcej niż naszych. Jedyna nadzieja to zatopić kilka tych okrętów, nim opadnie łańcuch. Zatarasują wejście do portu jak korek dzban z winem. Swoim i waszym wydałem rozkaz wycofania się na ląd, jeśli zdołają oderwać się od wroga - dodał ciszej. - Nic więcej nie możemy dla nich zrobić. - Ano. - Ładowacz z niechęcią musiał przyznać rację temu obcemu. - Stracić mogę jedynie życie i to na szczęście tylko raz. Z drugiej strony śmierć każdego została już dawno przewidziana, będzie, co ma być. - Odwrócił się w kierunku swoich ludzi. Kilka krótkich poleceń i pięciu z nich oddaliło się w kierunku portu, szukając stosownej wielkości głazów. Na szczęście odpowiednie kamienie wykorzystano do wzmocnienia nabrzeża, więc sterta nowych pocisków urosła bardzo szybko. Pięć katapult wyłączono z działania, ale reszta nadal prowadziła swój morderczy ostrzał, z trudem trzymając odwody wrogiej floty w bezpiecznej odległości od palisady i łańcucha. Ci ostatni jednak, widząc, że z rzeki pocisków zrobił się jedynie górski strumień, podpływali coraz śmielej pod

umocnienia portu. Przy tej piątce katapult ładowacze majstrowali teraz, poprawiając naciągi i regulując napinacze. Na wielkie drewniane michy nałożono nowy, większy ładunek, aż przeciążone konstrukcje zatrzeszczały złowieszczo. Po chwili pierwsza salwa cięższych głazów poleciała w kierunku łańcucha i siedmiu wrogich skeidów cumujących przy wieżach. Jednak pociski były zbyt wielkie i pięć śladów na wodzie znaczyło miejsca, w które trafiły, daleko od pozycji nieprzyjaciela. Główny ładowacz zaklął siarczyście i pogonił swoich pomocników, którzy przytaszczyli ze sterty nieco mniejsze kamienie. Druga salwa była już celniejsza i jeden z głazów z głośnym trzaskiem pękającego drewna wbił się w północną wieżę. Siła uderzenia była tak potężna, że deszcz drzazg posypał się zarówno na atakujących, jak i na obrońców, którym nie dane było wycofać się na czas. Dwa kolejne kamienie gruchnęły niczym ogromne tarany w burtę wrogiego statku, wyrywając w niej gigantyczne dziury. Okręt zakołysał się i niemal w jednej chwili nabrał wody, po czym przewrócił się do góry stępką, nie dając załodze zbyt wiele czasu na ucieczkę. Łucznicy na statkach kupieckich wydali okrzyk radości, bo choć to było małe zwycięstwo, to jednak wprowadziło spore zamieszanie we wrogich szeregach. Trzecia salwa poszła górą, co obserwatorzy skwitowali jękiem zawodu, ale czwarta zatopiła kolejne dwa statki wroga. Niestety, trzy z pięciu katapult nie nadawały się już do użytku. Zaprzestano więc ostrzału drobnicą i na wszystkie michy załadowano ciężkie głazy. To były niszczycielskie salwy, po których przestały istnieć obydwie wieże i dwa kolejne statki Asgota. Wielki solidny łańcuch spoczął na dnie jeziora, ale nie był już potrzebny. Wejście do portu Birki było zablokowane wrakami. Widząc, co się dzieje, uzurpator z resztą ludzi wycofał się na uszkodzonym drakkarze poza zasięg kamiennych pocisków. Stał z czerwoną tarczą w dłoni i wpatrywał się nienawistnie w drewniane zabudowania osady. Gdyby spojrzenie mogło palić, w jednej chwili domy zapłonęłyby ogniem.

Trwał tak nieruchomo pomimo przelatujących strzał, ale bogowie mieli go tego dnia w swojej opiece. Jeszcze długo po zaprzestaniu ostrzału obrońcy wiwatowali i odgrażali się wrogom zza bezpiecznych nabrzeżnych umocnień. Niektórzy wychodzili na otwartą przestrzeń, pokazując Norwegom tylną część ciała, zwykle zakrytą przed światem skórzanymi portkami. Inni sikali w kierunku wrogiej floty, niezbyt przejmując się faktem, że porywisty wiatr znosił mocz wprost na ich nogawice i buty. Zbliżał się wieczór i walki zamierały na całej długości wałów. Odparto też atak od strony wschodniej bramy i pierwszy dzień, choć okupiony stratami, należał do zwycięskich. Głośne śmiechy mieszkańców Birki świadczyły o rodzącej się nadziei. Wierzyli w szczęście swego wodza Thorstena i przychylność bogów. Ci bardziej doświadczeni wiedzieli, że podniesioną wysoko rękę z mieczem wstrzymano jedynie na chwilę i żelazo niechybnie spadnie na ich karki, ale to będzie jutro. - Thorsten Szczęściarz - padało niemal z każdych ust. - Thorsten Szczęściarz z Borgu.

Tej nocy chmur było mniej. Resztki załogi Królowej Elviry zebrały się w kuźni. Przy jednym z długich stołów, nad miskami pełnymi parującej kaszy z kawałkami ryby, siedział długonogi Ramiro, sternik Garcia Czyrak oraz bracia Sancho i Bermudo. Ten ostatni z uwagi na odniesione wcześniej rany nie brał udziału w walkach. - Dwudziestu, z ciężej rannymi dwudziestu czterech. - Ramiro wbił

drewnianą łyżkę w jedzenie z wielką siłą, jakby to był nieprzyjaciel. - Reszta zginęła i polećmy ich dusze Bogu. Pomódlmy się, Sancho, tyś bratem zakonnym i bliżej ci do ucha Pana naszego, zaintonuj pieśń modlitewną w ich intencji. Mały rycerz skinął głową. Pieczołowicie wytarł usmarowane tłuszczem dłonie o płaszcz i rękawem zgarnął z brody resztki kaszy. Tak przygotowany podniósł się z miejsca i przeżegnał znakiem krzyża. Wszyscy zgromadzeni poszli w jego ślady. - Wieczny odpoczynek racz im dać, Panie, a światłość wiekuista niechaj im świeci. - Głos miał czysty i mocny. - Niech odpoczywają w pokoju wiecznym na wieki wieków. Amen. Panie, skłoń ucho ku naszym prośbom i przyjmij dusze sług swych do krainy światła i pokoju. Przyłącz je do grona Twoich wybranych, przez Chrystusa, Pana... Modlitwę przerwał nagły hałas u drzwi. Drewniane skrzydła wpadły do środka, pchnięte potężnym kopnięciem, i do sali wkroczył sam Thorsten z Twierdzy, zwany teraz Thorstenem Szczęściarzem z Borgu. Wchodząc, musiał schylić głowę, by nie uderzyć nią w futrynę, ale gdy już był w środku, wyprostował się na całą wysokość swego potężnego ciała, obramowanego światłem dwóch pochodni, które trzymali stojący na zewnątrz ludzie. - Odynowi niech będą dzięki, że cię widzę, chłopcze. - Skinął głową w kierunku posła. Na wzmiankę o heretyckim bogu, ci z południowców, którzy znali co nieco mowę swych gospodarzy, przeżegnali się pośpiesznie dla odpędzenia uroku. - A co wy tak stoicie, jakby wam kto zasadził. - Jarl przerwał swój niewybredny żart, gdy zrozumiał, z czym ma do czynienia. - Bogu naszemu i dzielnym ładowaczom zawdzięczam swoje ocalenie, ale jutro też dzień i nie postawiłbym fryzyjskiego solida, że zobaczymy kolejne wschody słońca. - Na bladej ze zmęczenia twarzy Ramira na chwilę zagościł cień uśmiechu. - Widzę, że modlicie się do swego samotnego boga Krista i tu nic po mnie,

ale opijacie też dobrą śmierć swoich towarzyszy i rad bym się przyłączyć, jeśli nie masz nic przeciwko. - Jarl Birki nie skończył jeszcze mówić, gdy siedział już przy stole, nadstawiając drewniany kubek, którego poprzedni właściciel nie zdążył na czas zgarnąć z blatu. Po kilku toastach przerywanych wspomnieniami o nieobecnych wódz przeszedł do rzeczy. - Stary Anund, dziesiętnik ładowaczy, mówił, że to dzięki tobie i twoim ludziom udało się powstrzymać wilki Asgota przed wpłynięciem do portu. Nie spodziewałem się takiego wsparcia po karzełkach z południa i mam nauczkę, żeby przedwcześnie nie oceniać ludzi po wyglądzie. Jestem twoim dłużnikiem, jarlu Ramirze, ja i wszyscy mieszkańcy Birki. - Może dane mi będzie poprosić kiedyś o pomoc - Ramiro spojrzał smutno na dowódcę - bo moja ojczyzna od wieków krwawi równie mocno jak teraz twoja. Ale powiedz mi, panie, co dalej? Jutro nowy dzień i kolejne bitwy. Port blokują wraki okrętów, więc jedyna droga do Birki wiedzie przez wał i bramy, czyli zaatakują lądem. Chciałbym się mylić, ale jest niemal pewne, że tym razem zrobią to całymi siłami, a w bitwie o port zginęła ledwie dziesiąta część ich wojsk, czego nie można powiedzieć o nas samych. - Mam, o ile Thor będzie z nami, jeszcze kilka paskudnych niespodzianek dla tego suczego syna Asgota i jego kundli. W tej sprawie też przybywam, skaerlingu. Potrzebni mi twoi ludzie. - W głosie hovdinga nie słychać było pogardy, którą na początku bitwy w dużych dawkach raczył południowca dziesiętnik ładowaczy. Mało tego, uważne ucho dosłyszałoby w nim tony szacunku, a niewielu wojów zdołało zdobyć uznanie Thorsteina, bardzo niewielu. Ramiro wzruszył ramionami zrezygnowany i skinął głową na znak zgody. Zdawał sobie sprawę, że choć została mu tylko połowa ludzi, tak naprawdę przestał być panem sytuacji w momencie wpłynięcia do portu Birki. Nie lubił hazardu, ale nie postawiłby złamanego miedziaka na to, że ktokolwiek z załogi przetrwa kolejne dni. - Masz, panie, nasze miecze - rzekł szybko, by przepędzić z własnej głowy demony braku wiary w wygraną, które mogły przeważyć szalę zwycięstwa każdej bitwy, i już ciszej, pod nosem mruknął: -Jakbyśmy mieli inne wyjście.

- Nie wasze miecze mi teraz potrzebne. O świtaniu rozstaw swoich na dachach w okolicy wschodniej bramy. Tam pójdzie główne natarcie, bo ten wąż Asgot dobrze wie, że jest to najsłabszy punkt naszej obrony. Zresztą co nieco nadgryźli ją wczoraj. Pewnie będą kłuli wzdłuż całej długości wałów, by zmęczyć moich ludzi i jak najbardziej rozciągnąć obronę, ale z pewnością zaatakują właśnie tam. Nie stanowicie godnych przeciwników w walce pierś w pierś, choć muszę przyznać, że waleczne macie serca, ale strzała zabija jednako wielkiego i silnego męża oraz słabego starca. I to będzie wasze zadanie. - Ale co, mamy ostrzeliwać bramę, i to od środka? - Sancho pokręcił głową z dezaprobatą. - Nie lepiej z murów posłać kilku barbarzyńców do grobu? Mówił w ojczystym języku, choć znał narzecze ludów Północy, więc Ramiro przetłumaczył jego słowa, dyskretnie pomijając kwestię barbarzyńców. Thorsten roześmiał się głośno, aż kurz posypał się z powały. - Nie martw się, dostaniesz swoją szansę. - Wstał ciężko z ławy i ruszył w kierunku drzwi. Wychodził już, gdy odwrócił się do siedzących w milczeniu mężczyzn. - O świcie bądźcie na pozycjach z podwójnym zapasem strzał. - I tyle go było widać. Poddani króla Leónu jeszcze przez chwilę siedzieli przy stołach, ale zmęczenie nie nastrajało do rozmów. Dokończono modlitwę za nieśmiertelne dusze zabitych przyjaciół, błagając jednocześnie Boga o opiekę nad tymi, którzy choć jeszcze żyją, to tak naprawdę są już martwi. Kto mógł, próbował zasnąć, złapać choć kilka godzin odpoczynku przed kolejnym dniem, ale niewielu miało to szczęście. Świt zastał ich na dachu domu jakiegoś bogatszego kupca handlującego skórami i drewnem oraz sąsiedniego budynku, którego właściciel był hodowcą świń, co można było bez trudu stwierdzić po wszechobecnym smrodzie wydobywającym się z pustej teraz chlewni. Powybijali dziury w poszyciu, by w miarę wygodnie i bezpiecznie zająć pozycję na pochyłych płaszczyznach, i czekali.

Wróg zaatakował o brzasku i tak jak przewidywał Thorsten, wielkie siły rzucił właśnie pod wschodnią bramę. Zbudowane naprędce katapulty ostrzeliwały osłabione czasem i wilgocią drewno, które trzeszczało i pękało pod wpływem potężnych razów, rozsyłając naokoło deszcz drzazg. Wyrzutnie wykonano z pni młodych i świeżych drzew, więc odkształcały się szybko, ale nowego budulca i rąk do pracy było pod dostatkiem, więc ostrzał nie tracił na intensywności, a nawet z upływem czasu przybrał na sile. Słońce wspięło się wysoko, gdy pod osłoną tarcz Norwegowie podciągnęli potężne tarany, żeby te dokończyły dzieła. Obrońcy odgryzali się z zawziętością ludzi walczących o życie swoje i swoich rodzin, ale widać było, że brama długo nie wytrzyma. Ramiro zsunął się na ziemię. - Dokąd idziesz, panie? - Bermudo, któremu ścierpła osłabiona raną noga, skrzywił się boleśnie. - Wejdę na wały, zobaczę, ile to jeszcze potrwa. - Poseł machnął uspokajająco ręką i ruszył w kierunku tumultu bitewnego. Tuż pod bramą spotkał samego jarla w asyście dwudziestu wojów z Twierdzy. - Niedługo się wedrą do osady, co wtedy, panie!? - rzucił, przekrzykując odgłosy bitwy. - Zobaczysz! - Głośny szczery śmiech był czymś tak niespodziewanym w rozgardiaszu bitewnym, że niektórzy wikingowie spojrzeli na swego wodza z zainteresowaniem. - Wejdą do Birki, to pewne jak to, że woda zimą zamarznie! - Ramiro nie rozumiał tej radości i co więcej, naszła go myśl, że śmiejący się oszalał w obliczu klęski. - Mówiłem, że zobaczysz, ale skoro już tu jesteś, to zaoszczędzisz mi trudu, bo i tak chciałem z tobą porozmawiać, skaerlingu. Wiem, że używasz pomyślunku na równi z ramieniem, tedy zostaniesz dowódcą Twierdzy, gdy ja udam się do Walhalli. Wydałem już rozkazy i moi będą cię słuchać, choć musiałem rozbić kilka łbów, by im przemówić do rozumu. A teraz wracaj na

swój dach i obserwuj, co będzie się działo. Z góry widać lepiej, o czym mogliby zaświadczyć obserwujący nasz świat bogowie. - Znowu się zaśmiał, jakby to nie śmiertelnego wroga miał u bram, lecz łowczych z psami gotujących się do polowania. Ramiro wrócił do rodaków i faktycznie - z dachu miał doskonały widok na to, co działo się przy wrotach, a działo się niemało. Ku jego ogromnemu zdziwieniu do ruchomej drewnianej palisady, wcześniej z takim pośpiechem budowanej, zaprzęgnięto po szóstce porykujących wołów. Przy każdym z zaprzęgów widać było kilku małych poganiaczy z dziesięcioma wojownikami danymi im do osłony. - Co oni kombinują? - Bermudo, który wraz z Sanchem i Ramirem siedział na dachu, powiedział pod nosem to, co nurtowało wszystkich jego towarzyszy. - Czyżby chcieli złożyć bydlęta w ofierze swoim bożkom? dorzucił z przekąsem. - Możemy się jedynie domyślać. Czekajmy, za chwilę poznamy plan jarla Thorstena, ale nie opuszczają mnie ponure przeczucia. - Poseł wychylił się mocno w bok, ryzykując upadek, by lepiej coś zobaczyć. - Winni blokować bramę i tu zatrzymać napastników jak najdłużej, bo gdy rozleją się po osadzie, nic ich nie powstrzyma. - Sancho pokręcił z dezaprobatą głową. - Patrzcie, ledwie dwudziestka wojów przy wołach, a gdzie reszta? Teren za bramą aż do linii zabudowań był pusty. - Może nie mają już ludzi, ale po co usadzili nas na tych spadzistych dachach niby wrony, zamiast schronić resztę sił za murami Twierdzy? - W głosie Bermuda słychać było niepokój. - Bez osłony zbrojnych jesteśmy skazani na śmierć, chyba że jakimś cudem nauczymy się latać. - Sapnął rozeźlony nie tyle perspektywą walki, ile własną bezradnością. - Panie Ramirze, zbierzmy ludzi i schrońmy się za murami Borgu. Nic tu po nas. - Po minach widać było, że wszyscy marynarze z Królowej Elviry myślą podobnie. - Czekamy. - Głos posła drżał nieco z zimna, ale nie słychać w nim było

wahania. Niemal w tym samym czasie maltretowana brama wreszcie puściła i do środka grodu wpadł tłum wyjących wojowników. Nie napotkali oporu i ruszyli pędem przez pusty plac, by jak najszybciej dotrzeć do zabudowań. Birka była bogatą osadą, nieplądrowaną od wielu dziesięcioleci, a perspektywie obfitych łupów nie oparłby się żaden człowiek Północy. Kiedy ze trzy, cztery setki były już w środku, powietrze przeszył donośny gwizd. Na ten sygnał zza zabudowań wybiegła z setka wojów Thorstena. Sprawnie utworzyli długi dwurzędowy skjaldborg, w którym tarcza nachodziła na tarczę sąsiada, tworząc trudny do przerwania ludzki mur. Ci stojący z tyłu mieli wypełnić luki po zabitych kompanach, ale dwa rzędy nie dawały zbyt dużego pola manewru i przy dłuższym starciu musiały zostać rozerwane. Nie planowano jednak długiej walki i ten oddział miał jedynie powstrzymać nacierających przed wejściem między drewniane zabudowania osady. Sam jarl wojenny z dwudziestką swoich najlepszych huskarlarów, schowanych dotychczas za tą dziwną nową palisadą, rzucił się w kierunku wyłamanych skrzydeł wschodniej bramy, spychając wroga, któremu jeszcze nie udało się wejść w obręb wałów Birki. W wyłomie mieściło się pięciu ludzi stojących bark w bark, więc napastnicy nie mogli tu wykorzystać swojej przewagi liczebnej, a manewr obrońców tak ich zaskoczył, że na chwilę zamarli w bezruchu, ale to wystarczyło, by drużynnicy Thorstena ustawili się na pozycjach, tworząc mur tarcz. Dziesięciu z nich broniło podejścia, a kolejna dziesiątka odgradzała wyłom od tych z ludzi Asgota, którzy zauważywszy, co się dzieje, zawrócili, żeby zaatakować śmiałków od tyłu. W tym czasie woły potraktowane plecionkami ryknęły, grube skórzane uprzęże napięły się i dziwna ruchoma palisada, sunąc po belce zakopanej w twardej ziemi, ruszyła z miejsca. Z drugą było podobnie i nie minęło kilka chwil, gdy spotkały się z głośnym stukotem w połowie drogi, szczelnie tarasując otwór po wyłamanej bramie. Nim to nastąpiło, jarl wojenny Birki, który wraz z dziesiątką ludzi pozostał na zewnątrz, by dać cieślom czas na osadzenie i zamocowanie przegrody, odwrócił się w kierunku osady i przyłożył miecz do czoła. Zaskoczonemu Ramirowi wydawało się, że patrzy wprost na niego, ale zapewne szeroki uśmiech na twarzy wodza skierowany

był do ludzi i do bogów jednocześnie. Kiedy belki zapory stuknęły o siebie głucho, podbiegli cieśle i po założeniu rygli zaczęli montować dziwne trójkątne podpory, które czekały na ten moment oparte niedbale o wał. Żeglarze z Królowej Elviry mieli już co innego do roboty niż obserwowanie ich poczynań, bo pomiędzy wałem a osadą miotała się kilkusetosobowa armia rozwścieczonych napastników. Było ich więcej niż wszystkich obrońców razem wziętych, ale ci ostatni czekali ze strzałami na naciągniętych cięciwach i teraz ich grad runął na niczym nieosłoniętych i zdezorientowanych wrogów. Strzelali wszyscy, nawet dzieci zdolne do naciągnięcia łuku. Za pierwszą salwą poszła druga, za nią trzecia i czwarta, orząc szeregi Norwegów niczym radło żyzną ziemię. Atakujący, gdy tylko zorientowali się w sytuacji, zwarli szeregi i pod osłoną tarcz zaczęli cofać się w kierunku bramy. Na drodze stanęła im pięćdziesiątka wojów z Twierdzy, ale pokonanie ich było kwestią czasu, bo napastnicy nadal mieli przewagę liczebną. Do działania przystąpiły kruki, jak Ramiro nazwał swoich ludzi i do nich podobnych, którzy obsiedli dachy. Przed ich strzałami nie było jak uciec. Okrągłe nieduże drewniane i wzmacniane blachą skjoldy nie mogły osłonić równocześnie głów i nóg wojowników z Północy. Nie liczyły się tu dzielność i męstwo w boju, silne ramiona ani muskularne barki. Pierzasta śmierć zebrała tego dnia swoje straszliwe żniwo, a resztę dokończyli obrońcy z toporami i mieczami w rękach. Rzeź była okrutna, choć zginęło również wielu dzielnych mieszkańców grodu. Niektórzy napastnicy, ci, którym dane było napić się przed bitwą napoju mocy, widząc swoją porażkę, obojętnieli na śmierć i wpadali w bitewny szał, w którym człowiek toczy pianę z ust, ma siłę niedźwiedzia i odporność na rany trolla. Trzeba było wielu strzał, by zabić berserka, a w tym czasie musieli im dotrzymać pola wojowie z Twierdzy i ludzie z osady. Po drugiej stronie przegrody kłębił się tłum wściekłych Norwegów, jednak gorący łój, głazy rzucane na głowy i strzały szybko ostudziły ich bitewny zapał. Nim minęło południe, napór zelżał, by w końcu zupełnie ustąpić. Wrogie wojska cofnęły się poza zasięg łuków, by w bezpiecznej odległości opracować nową strategię ataku. Pozostawili pod wałem wielu poległych, ale prawdziwej jatki nie mogli dostrzec. W obrębie umocnień Birki leżały sterty

ciał naszpikowanych strzałami. - Obciąć im łby i rzucić pod nogi atakujących, niech wiedzą, co ich czeka! Głośny okrzyk jakiegoś woja rozdarł ciszę i było to niczym zwolnienie zamka w kufrze. Z okrzykami triumfu i radości ochoczo zaczęto spełniać tę prośbę. Po chwili w kierunku wrogich oddziałów poleciały makabryczne zakrwawione pociski. - Barbarzyńcy. - Bermudo splunął z dezaprobatą, zsuwając się z dachu. - Masz rację, druhu, i takich ich potrzebujemy do obrony naszych miast przed Maurami. - Ramiro wylądował tuż obok. - Poza tym niewiele brakowało, żeby to ich głowy służyły za pociski, pamiętaj o tym. Po chwili żeglarze z Królowej Elviry zaczęli zsuwać się na ziemię. Niektórzy przewracali się, bo ścierpnięte nogi nie były w stanie utrzymać ciężaru ich ciał. W tym momencie podszedł do nich zakrwawiony od stóp do głów zbrojny, przypominający bardziej stwora z piekła rodem niż człowieka, w towarzystwie trzech podobnie wyglądających ludzi. - Jestem Rollan Sznur, zastępca jarla Thorstena. Właściwie po jego śmierci to ja jestem jarlem. -Spojrzał spod na pół przymkniętych powiek na wysokiego południowca, a w jego oczach była groźba i obietnica śmierci. Nagle ta surowa twarz wygładziła się w szerokim uśmiechu i wojownik podał zaskoczonemu Ramirowi swój miecz rękojeścią do przodu. - Nie wiem czemu, ale Thorsten ciebie, panie, wyznaczył na swojego następcę, a bardzo sobie ceniłem jego roztropność i szczęście. Poza tym dałem mu słowo i twoja śmierć w oczach Odyna splamiłaby mój honor i po śmierci skazała na wygnanie do Nastrondu. Jestem - przerwał na chwilę i spojrzał na towarzyszy - wszyscy jesteśmy na twoje rozkazy. Ramiro patrzył osłupiały na wikinga. Pamiętał słowa jego wodza, ale nie brał ich poważnie pod uwagę, poza tym, o ile wiedział, jeszcze nigdy żaden obcy nie dowodził ludźmi z Północy. Nigdy. Rollan Sznur stał przed nim jak krwawy upiór z zaświatów, oferując swój

miecz i pomoc. Jeśli zaraz powie, że w zamian chce tylko moją marną duszę, wszystko wróci na miejsce, przemknęło posłowi przez myśl. Jeśli jednak była to prawda, a nie koszmar, Ramiro nie chciał takiego wątpliwego zaszczytu. Tak czy inaczej, bitwa o Birkę była z góry skazana na porażkę, nieważne, jak dzielni będą jej obrońcy. Dowodzenie armią straceńców nie było marzeniem żadnego człowieka, może z wyjątkiem tych północnych wilków, dla których sława i honor były cenniejsze od życia, a może nawet od złota. - Nie wiem, panie Rollanie, jak ci to powiedzieć, ale zrzekam się dowództwa na twoją rzecz. - Była to pierwsza i, jak się wydawało, jedyna rozsądna odpowiedź, która teraz przyszła mu do głowy. Wiking roześmiał się głośno, a zawtórowali mu jego towarzysze. - Nie ty ustanawiałeś się jarlem i nie ty jesteś władny zrezygnować z tego obowiązku. Ale jest wyjście z tej sytuacji, jeśli taka twoja wola, zabiję cię tu i teraz i przejmę dowództwo. - W głosie Rollana wcześniejszą wesołość zastąpiła nadzieja i zdawał się mówić całkiem poważnie, gotów natychmiast tak postąpić. Poseł rozejrzał się po twarzach towarzyszących mu żeglarzy i podniósł rękę, zatrzymując ramię wikinga w połowie ruchu. Miecz z powrotem trafił do pochwy. - Niech tak będzie, widocznie taka jest wola boska. Z drugiej strony, i tak wszyscy jesteśmy trupami. -To ostatnie zdanie przezornie powiedział w ojczystym języku. - Jeśli muszę bronić Birki, a raczej dowodzić tą obroną, powiedz mi, Rollanie, ilu mamy ludzi zdolnych do walki, a ilu potrzebujemy do obsadzenia murów Twierdzy. Z oczu zastępcy Thorstena zniknęły czujność i tęsknota, a w jej miejsce pojawiły się rezygnacja i opanowanie. - Szkolonych zbrojnych pozostało przy życiu z sześć dziesiątek, kupców i mieszkańców Birki ze trzy razy tyle. Ramiro czekał na ciąg dalszy, ale to byli wszyscy.

- Czyli mamy pod bronią niecałe dwie i pół setki zmęczonych i nierzadko lekko rannych ludzi? -Nowy jarl spojrzał ze zdziwieniem na wikinga. - Tak, i to z twoimi ludźmi, panie. No, jeszcze trzeba doliczyć pięćdziesiąt obytych z łukiem kobiet i ze dwudziestu młodzików. - A straty po tych dwóch dniach? - Ramiro spojrzał zmęczonym wzrokiem na swojego nowego zastępcę. - Po naszej stronie jakieś drugie tyle, wróg, jak szacujemy, jest lżejszy o jakiś tysiąc głów. - Zaśmiał się jakby z dobrego żartu, a jego towarzysze zawtórowali mu, poklepując się z uciechy po szerokich plecach. - Nie obronimy z tyloma ludźmi wałów Birki, a przecież oni muszą jeszcze kiedyś jeść i spać. -Zamyślony Ramiro bezwiednie powrócił do ojczystego języka. - Nie, panie, ale trzeba przyznać, że nieźle sobie na nas wyszczerbił zęby ten kozi cycek. Może jutro odpuści i ruszy dalej w poszukiwaniu łatwiejszego łupu? - Bermudo powiedział to bez przekonania. Bogactwa Birki były wręcz legendarne i stanowiły zbyt łakomy kąsek, by ktokolwiek zostawił ją w spokoju. Uzurpator potrzebował tego złota i srebra na opłacenie norweskich najemników i tak naprawdę nie tyle chciał, ile musiał zdobyć osadę i Twierdzę, by w ogóle marzyć o pasie konunga. Ramiro spojrzał na czekających spokojnie wikingów, którzy nic nie rozumieli z toczonej przez obcych wymiany zdań. To jednak zdawało się im nie przeszkadzać. - Musimy przygotować się do wycofania ludzi za mury Borgu, gdy obrona zacznie słabnąć -powiedział, a oni zgodnie pokiwali głowami. Zastępca biesiadującego z bogami Thorstena, a teraz dziwnym zrządzeniem losu zastępca Ramira, podniósł w uspokajającym geście dłoń, której cały wierzch był pokryty brunatnymi, zasychającymi już plamami krwi. - Wszystko przygotujemy i na sygnał zwiniemy pozycje, ale to będzie potem. Najpierw stawimy im opór i wyślemy bogom jak najwięcej tych

lodowych synów. Zostawcie, panie, po trzydziestu naszych przy północnej i wschodniej bramie, tyle samo w porcie, a reszta z murów Twierdzy będzie osłaniała odwrót. - Dobrze. - Ramiro skinął głową, myśląc nad czymś intensywnie. - Ale przesuniemy jeszcze dwudziestu ludzi do środka osady, będziemy trzymać ich tam jako ruchomy odwód. Uścisnęli sobie prawice, a Ramiro poczuł braterską więź z tymi barbarzyńskimi olbrzymami, więź, która rodzi się tylko we wspólnym boju, gdzie od całkiem obcego człowieka często zależy twoje życie. Do wieczora nie ponawiano ataku, a kolejny, trzeci dzień oblężenia nie przyniósł rozstrzygnięcia, i to nie dlatego że obrońcy stanowili barierę nie do przebycia, bo na wałach było prawie pusto, tylko dlatego że wróg czekał. Strudzonym walką mieszkańcom Birki te kilkanaście spokojnych godzin było bardzo potrzebne. Mężczyźni łatali pocięte tarcze, kolczugi i napierśniki, zdzierali z zabitych wrogów co lepsze elementy uzbrojenia, kobiety opatrywały lżej rannych i gotowały ciepłą strawę. Wszyscy ostrzyli broń, zdając sobie doskonale sprawę, że to od niej mogą zależeć kolejne wschody słońca. Ramiro przeniósł się ze swoimi do Borgu i stamtąd za pośrednictwem Rollana kierował przygotowaniami. Na jego rozkaz zdrowi mężczyźni, sarkając i narzekając, rozebrali ogrodzenia wielu obejść i naprędce zbili z tego wysoki płot, łączący skrajne domostwa osady. Utworzono w ten sposób drewnianą przegrodę wewnątrz wałów, której zadaniem było opóźnić wroga i dać miejscowym czas na wycofanie się do Twierdzy. Z podobną myślą tu i ówdzie wykopano niezbyt głębokie wilcze doły, z których dna sterczały zaostrzone paliki. Wieczorem zapłonęły ogniska i zmęczeni, ale wciąż żywi ludzie próbowali przespać się choć kilka godzin. O świcie czekało ich odparcie szturmu, a dla wielu miał być to ostatni bój w tym życiu. - Nie śpisz, panie? Mogę? - Rudowłosa Gunhild, wdowa po Boore Twardym Łbie, weszła śmiało do izby zajmowanej wcześniej przez Thorstena, w której podpierając ciężko głowę, nad na wpół opróżnionym

kubkiem z zamorskim winem ślęczał teraz Ramiro. Nie przepadał za miejscowym piwem. - Jak już jesteś, to wejdź, pani, proszę. - Nowy wódz Twierdzy i tak miał przed sobą bezsenną noc; przynajmniej jej część spędzi w towarzystwie tej pięknej i zagadkowej kobiety. Miała w sobie jakąś łagodność, którą dostrzegł w jej oczach już podczas ich pierwszego spotkania na podwórcu domostwa, co nie przeszkodziło jej zadźgać wtedy jednego z napastników jego własnym nożem. Choć przez dwa ostatnie dni walczyła na równi z wojami, siejąc śmierć swoim krótkim mieczem, czy raczej nieco dłuższym saksem, oraz łukiem, a w workowej lapońskiej koszulce, którą narzuciła na kolczugę, nie przypominała właściwie kobiety, poseł cały czas miał przed oczami jej nagie ciało, sterczące niezbyt duże piersi, wąską talię i długie mocne nogi, które widział, gdy rabusie zdarli z niej odzienie w dzień poprzedzający oblężenie. Pokręcił głową dla odpędzenia lubieżnych myśli. Bogu by się to nie podobało, szeptało sumienie, ale gorąca krew niemal natychmiast ripostowała - w życiu nic się nie powtarza i trzeba korzystać z tego, co jest nam dane, i to z całą mocą. Słowa, które teraz padły z jego ust, wyszły niemal bez udziału rozumu, wypchnięte jakimś głębszym, pierwotnym podszeptem. - Co cię, pani, do mnie sprowadza? Bo, jak mniemam, nie przyszłaś zagrzać mi łoża w tę zimną i może ostatnią noc. Uśmiechnęła się, wcale niezrażona jego grubiańską uwagą. - Przysyła mnie Rollan z wieściami, że ostatnie pułapki zostały zastawione i... - I akurat ciebie, pani, wysłał z tą informacją? - Ramiro patrzył na nią z uśmiechem, który zdawał się rozjaśniać jego zmęczone oblicze. Tej jednej nocy postarzał się o dobrych kilka lat. - Niezupełnie, sama się zgłosiłam. Tak z ciekawości. Ale jest jeszcze coś. -

Przerwała, a uśmiech zniknął z jej twarzy. - Wielu rzemieślników, kupców i chłopów z Birki nie chce opuszczać swoich hovów i pozostawiać ich na pastwę Noregów, gdy Czerwona Tarcza pokona wały. Mówią, że będą bronić do końca swoich domostw, choćby tym końcem miała być śmierć. Przyniosła złe wiadomości, bardzo złe. Do obrony murów Twierdzy potrzeba co najmniej dwadzieścia razy po dziesięciu ludzi, a ze starej załogi pozostała może trzecia część tego, i to z dwudziestką żeglarzy. Bez wsparcia mieszkańców wszyscy staną się łatwym łupem napastników. Ramiro oparł dłonie o dębowy stół i zastygł w bezruchu. Czuł się jak starzec, bezsilny starzec, który by uratować rodzinę, ma tylko kilka chwil na pokonanie zbocza stromej góry. Stara się, biegnie ile sił, ale z każdym krokiem jest coraz bardziej pewien, że nie zdąży, każdym świszczącym oddechem żegna się z bliskimi. Podniósł zmęczone oczy na kobietę i otrząsnął się. - Część z nich zmieni zdanie, gdy wróg będzie blisko. Poza tym mają w Borgu rodziny i jeśli nie dla ratowania własnego życia, to dla nich staną na murach. A reszta - spojrzał na rudowłosą piękność szklistym wzrokiem zginie.

- To samo mówił Rollan. - Kobieta nabiła na czubek sztyletu kawałek podsuszonego koziego sera z deski leżącej na stole. - I jak twierdził, ważny będzie czas, musimy dać ludziom czas, a zjawią się w Twierdzy prawie wszyscy. Skinął głową. - Jeszcze jedna sprawa nie daje mi spokoju. Dlaczego ja? Dlaczego właśnie mnie Thorsten wybrał na swojego następcę? Mów, co wiesz. Gunhild usiadła na stole, tuż obok ręki posła. Ramiro czuł ciepło jej bioder i choć głowę miał zaprzątniętą ważniejszymi sprawami, dłoń, niejako żyjąc własnym życiem, przesunęła się odrobinę w jej kierunku. Zakłopotany niemal natychmiast cofnął ją z cichym sykiem, jakby chciał obsztorcować zbyt samodzielną kończynę, ale gdy podniósł oczy, napotkał na wpół wesołe i na wpół kpiące spojrzenie. - Dziewki ci nie w smak? Czy może męskość swoją za morzami zostawiłeś? - Przeciągnęła się jak kot, budząc kolejne demony w ciele Ramira. - Bogu ślubowałem czystość podczas tej wyprawy i choć nie jest to łatwe, muszę słowa dotrzymać. Coś jakby cień żalu przebiegło przez twarz kobiety. - Słyszałam o takich jak ty paparach, ale nie wyglądasz na jednego z nich i to mnie zwiodło, panie. - Nie jestem mnichem, ale rycerzem Obrońców Krzyża Świętego, choć po prawdzie od niedawna. Ślubowaliśmy wstrzemięźliwość, dopóki nie przepędzimy Maurów z naszych ziem. - A co ma wspólnego jedno z drugim? Obłapianie kobiet wzmoże waszą męskość i w bitwie będziecie srożsi, bez tego sami stajecie się podobni do kobiet - zamruczała cicho i tak nisko, jakby głos wydobywał się nie z gardła, ale gdzieś z głębi brzucha. Przesunęła dłonią po drewnianym blacie stołu, a południowiec poczuł, jak

ten zgrzyt pnie mu się po plecach, wprowadzając całe ciało w drżenie. - Ale... - westchnęła z rezygnacją, choć na jej twarzy wcale nie było żalu, tylko uśmiech, jakby czytała w mężczyźnie niby w otwartej księdze - jeśli mam sobie iść. Nie dokończyła, bo w tym momencie Ramiro przywarł do niej ustami niczym spragniony do kubka z wodą. Przez kilka uderzeń serca nic się nie liczyło, cały świat skurczył się do tego jednego miejsca i jednej chwili. Odsunął ją w końcu łagodnie na długość ramienia. - Wybacz. Co wart mężczyzna, który łamie dane słowo? Gunhild pogładziła go delikatnie po twarzy. - Nie rozumiem waszego boga, my mamy swoich i nie wzbraniają oni uciech między mężczyzną a kobietą. Silny wojownik ma wiele nałożnic i to jest dowodem jego męskości i władzy. Syn zrodzony z lędźwi konunga ma w sobie ducha wodza i każda pragnie takiego nasienia. Przyłożyła sobie jego dłoń do piersi. Ramiro poczuł kolejną falę pożądania. - Nie powinienem, Gunhild, wykorzystywać tego, że jestem twoim hovdingiem, choć jest to funkcja tymczasowa. A jeśli mój Bóg odwróci od nas swoje oblicze? A jeśli nasze dusze będą po wsze czasy potępione? - Nie było do końca wiadome, czy szuka odpowiedzi u kobiety, czy też pyta sam siebie. - Gdyby ten twój bóg nie chciał naszego spotkania, mnie by tu nie było. Gdyby nie chciał naszego zbliżenia, uczyniłby mnie zgrzybiałą staruszką, a twoja męskość byłaby ledwie wspomnieniem. -Mruczała cicho, pieszcząc delikatnie pełnymi ustami ucho Ramira. Potem nagle spojrzała mu w oczy. Poseł miał ogromny problem z zachowaniem jasności myśli. A jeśli to podszepty szatana i Bóg wystawia na próbę jego lojalność? Jeszcze raz, delikatnie i jakby z niechęcią odsunął się od kobiety, choć zapach jej włosów przyzywał go niczym ciepło ogniska zziębniętego wędrowca. Nawet jej

twarz zdawała się lekko falować, a zza rzędów białych zębów wystawał koniuszek różowego języka... Ramiro przełknął głośno ślinę. - Chyba nie chcesz mnie zjeść? - wyszeptała nosowym głosem, a jej wzrok lekko się zamglił. - Nie, nie, oczywiście, że. - Przerwał, uzmysłowiwszy sobie, że żartowała. Miał coraz większe problemy z koncentracją. - Splamię w ten sposób nie tylko swój honor, ale i twoją cześć. Może to skutek długiej morskiej podróży, a może twojej piękności, którą widziałem w pełnej krasie tam na podwórcu, ale pragnę cię całym sobą. Chciałbym, tak bardzo chciałbym. Słowa uwięzły mu w gardle. - Jeśli chcesz, to weź, co twoje, i nie frasuj się swoim bogiem. Jesteś w kraju ludzi Północy, a u nas rządzą nasi bogowie i mówię ci, że nie będą mieli nic przeciwko temu, byśmy oddali się sobie tu i teraz. Wiedz, że wcześniej wielu próbowało dobrać się do mojego ciała i próżne to były starania, ale ciebie chcę. Sama nie wiem, co o tym myśleć i dlaczego akurat ty. To chyba ostatnia noc wśród żywych, jutro wszyscy możemy być martwi, i te chwile, które pozostały, są cenniejsze od kruszcu, droższe od wspaniałych pierścieni i wyszukanych szat. A może już dłużej nie chcę być sama w świecie mężczyzn. Nie rozmawiali dłużej, słowa stały się nie tylko zbędne, ale i niewystarczające, by oddać ogień, który zapłonął w lędźwiach. Wszelkie skrupuły zniknęły, nie liczyło się nic poza tym momentem, dwoma nagimi ciałami i parą gorących oddechów. Chwilę zajęło południowcowi zdjęcie kolczugi z Gunhild i gdyby nie mocny metal, rozdarłby ją gwałtownymi szarpnięciami, tak jak rozerwał troki od własnych nogawic. Czuł teraz zapach jej potu zmieszany z wonią żelaznych pierścieni koszuli kolczej i czymś, czym pachnie silnie skóra podnieconej kobiety, a czego niepodobna pomylić z innym zapachem. Dłonie poprzez dotyk rysowały w umyśle Ramira mapę ciała kochanki, poczynając od długiej szyi, potem trafiając na niewielkie i twarde piersi, których sutki wyczuwał nawet poprzez stwardniałą od miecza i wiosła skórę, na gęstym rudym runie kończąc, tym samym, które na kilka długich chwil uwięziło najpierw jego głodne palce, potem usta, a dalej. Spełnienie przyszło

nagle i było gwałtowne jak huk pioruna na bezchmurnym niebie. Ramiro miał przeświadczenie, że w tej chwili jest tak blisko Boga jak nigdy wcześniej. To nie może być wstrętne Panu Stworzenia, przebiegła mu leniwa myśl przez głowę. Nie to. Zamknął oczy wtulony w piersi kobiety i trwał tak przez chwilę, sycąc się spokojem. Przez jedno okamgnienie niczego nie potrzebował, troski i pragnienia pierzchły jak ławica ryb przed drapieżnikiem, pozostawiając puste i spokojne bezkresne tonie oceanu. Ale nic nie może trwać wiecznie. Chwilę później siedzieli jak gdyby nigdy nic na drewnianej ławie. Tylko coś w ich wzroku zdradzało niedawne chwile, czas jednak nie stał w miejscu, a wrogowie nie wrócili na swoje okręty tylko dlatego, że dwójka ludzi kochała się zachłannie, jakby to miał być ich ostatni raz w życiu. - Powiedz mi jeszcze, bo to nie daje spokoju moim myślom - Ramiro pierwszy i z wyraźnym ociąganiem przerwał przeciągającą się ciszę dlaczego wasz wódz wybrał mnie na swojego następcę, mnie - obcego? Pogładził ją delikatnie po jeszcze wilgotnych, spoconych włosach, rozgarniając palcami gęste i skręcone rude loki. Przeciągnęła się rozkosznie. - Thorsten miał dwóch zastępców: Rollana Sznura i Esbiorna Długiego Miecza. Obydwaj chcieli zająć jego miejsce i wybór jednego spowodowałby waśnie i krwawą potyczkę w oddziale. Ciebie, mój panie Ramiro, zaakceptowali jako mniejsze zło, bo wiedzą, że jesteś tu tylko na chwilę. Ot, cała prawda. - Roześmiała się perliście, a gdy to robiła, świat południowca wydawał się odrobinę jaśniejszy. Z niechęcią, niby człowiek syty odchodzący od jeszcze pełnego stołu, gdy wie, że kolejne dni przyniosą głód, ale nic już więcej zjeść nie może, Ramiro podniósł z podłogi zrzuconą w trakcie miłosnych igraszek koźlą skórę, na której ktoś kiedyś wyrysował dokładny plan osady. Strzepnął z niej okruchy jedzenia i z powrotem rozłożył ją na blacie. - Sancho! - krzyknął w ciemność korytarza.

Po chwili do głównej izby wszedł zaspany rycerz. - Tak, panie? - Mówiąc, sznurował sobie kaftan. Wciągnął głęboko powietrze i jego śniadą twarz ozdobił niemal chłopięcy, kpiący uśmieszek. W izbie czuć było zapach miłości. - Weź dwóch naszych i jakiegoś młodzika na posyłki, tylko dopilnuj, żeby znał osadę jak własne obejście. Wybierzemy się na mały rekonesans. Jak mniemam, pani wybiera się z nami? Gunhild uśmiechnęła się tylko w odpowiedzi i skinęła głową. Gdy mały rycerz nie widział, zwilżyła koniuszkiem języka pełne wargi, zostawiając na nich lśniący ślad. Ramiro cieszył się, że ma na sobie sięgającą do połowy ud kolczugę.

Nie minęło wiele czasu, a cała piątka szła ulicami Birki. Niedawną beztroskę zastąpiła czujność i powaga. Była to pierwsza ćwierć nocy i otaczała ich niemal namacalna ciemność. Ostatnimi dniami gęste chmury ścieliły się nad osadą grubą warstwą, czyniąc dni sinymi, a noce nieprzeniknionymi. Mroki rozjaśniały ogniska i pochodnie. Gdzieniegdzie miejscowi barykadowali drzwi chałup, a na ich posępnych, zaciętych twarzach w świetle ognia widać było upór i rezygnację. Poznawali nowego jarla i na jego widok przystawali na chwilę, słuchając, co ma im do powiedzenia, i nawet kiwali głowami ze zrozumieniem. Potem wracali do przerwanej pracy. Nie chcieli porzucać domostw.

- Mówiłam, trzeba by ich siłą na powrozach do Twierdzy ciągnąć. - Gunhild pokręciła głową ze smutkiem, gdy spod kolejnych drzwi odeszli z niczym. Miejscowi zgadzali się bronić wałów i nowej prowizorycznej palisady, ale gdy wróg pokona tę ostatnią barierę, chcieli wrócić do swoich domów i tu stawić czoło grabieżcom. - Mówiłaś, pani, Gun - poprawił się zaraz, ale zrobił to jednym tchem i wyszło mu coś, co brzmiało jak „pagun”. Uśmiechnęli się do siebie. Musiałem spróbować. Wielu mądrzejszych od nich, gdy pożar trawił domostwo, chcąc uratować część dobytku, rzuciło się w ogień. Tracili nie tylko majątek, ale i życie, a mimo to...- Westchnął ciężko. Delikatnie ujął dłoń kobiety w swoje stwardniałe palce. Gun oddała ten uścisk. Wreszcie czuła się bezpieczna, pomimo że znajdowali się w środku bitwy, że w każdej chwili Asgot mógł rzucić swoich wojów do ataku, że prawdopodobnie nie przeżyją kolejnego dnia. Szli tak bez słów, bo o czym tu mówić. Kilka wąskich ulic dalej natknęli się na dwudziestoosobowe odwody, które Rollan zostawił w środku osady, by osłaniały odwrót tych, którzy zdecydują się jednak ratować skórę, gdy wróg wedrze się między domy. - Gunhild, to ty? - Jakiś głos wypowiedział imię towarzyszki Ramira. Chwilę wcześniej para puściła swoje dłonie, jakby zawstydzona rodzącym się uczuciem. - A z tobą nasz nowy jarl, jak widzę. - Tym razem mówiący podszedł bliżej i można było w blasku wielkiego ogniska rozpoznać jego przystojną twarz. - Ejulf Długonogi. - W głosie kobiety pojawiło się napięcie. Ramiro zwrócił głowę w kierunku dowódcy oddziału. Ejulf był trochę niższy od swoich kompanów, ale coś w jego postawie i oczach nakazywało roztropnemu człowiekowi schodzić mu z drogi, o ile chciał przeżyć kolejne dni. - Niech bogowie ci sprzyjają, jarlu - powiedział dziesiętnik - i nam razem z tobą. - Niech tak będzie. - Ramiro wyciągnął dłoń i uścisnęli sobie prawice. Znacie swoje zadania? -Tymczasowy hovding wskazał brodą grupę wojów.

- Znamy, mamy lecieć ile sił w kulasach tam, gdzie te psie syny przypuszczą główne natarcie. Jeśli Thor pozwoli, powstrzymamy ich na tyle długo, by reszta naszych zdążyła schronić się za murami Borgu. Południowiec skinął głową, chociaż tłukło mu się w łepetynie pytanie: kto będzie osłaniał osłaniających? Już się szykowali do powrotu, gdy Ejulf niby mimochodem przygarnął Gunhild do szerokiej piersi. - Zostań z nami, ptaszyno, czekanie nie będzie się dłużyło, a na pierwszy sygnał ataku wypuszczę cię z klatki. - Zaśmiał się beztrosko. - Gdybym szukała knura, poszłabym do chlewa. Łapy precz, bo jeszcze chwila i nie będziesz miał czym podtrzymywać przyrodzenia w wychodku. Kompani czerwonego na twarzy dziesiętnika zarechotali na te słowa. Ejulf rzucił Gun gniewne spojrzenie i błyskawicznie złapał ją za włosy, przyginając niemal do samej ziemi. - Nie strasz, ruda, a tego, co mogę ci dać, nie dostaniesz od nikogo innego. Nie ma mężczyzny u twego boku, więc możesz być zdobyczą każdego, kto zdoła cię okiełznać. - Jeszcze raz przyciągnął do siebie Gunhild i trzymał w uścisku niczym w żelaznych kleszczach. - Jest ze mną, poniechaj. - Ramiro dał krok do przodu, spokojnie patrząc w twarz dziesiętnika. - Jakże to, rybeńko, dałaś się złowić temu obcemu, temu skraelingowi? Ty, córa Północy? - I splunął z odrazą. Odepchnął od siebie kobietę, i to tak mocno, że upadła na ziemię. - Choć jesteś z nadania samego Thorstena jarlem, południowcze, wiedz, że sprawy między kobietami i mężami z naszego ludu rozstrzygamy sami. Nic ci do tego. Ramiro dał dwa długie kroki i pomógł Gun wstać. Na twarzy miała świeży siniak, ale oczy zdawały się zdolne podpalić drzewo, co tam drzewo - las cały.

- Ty psie, lodowy synu gównożercy, twoja trollowa matka nie nauczyła cię ogłady? Ty kłaku z borsuczej dupy, ty... - Przerwała, bo złość odebrała jej mowę. - Zamilcz, Gun, wiesz, że miałaś być moja i tylko z twojego powodu tak długo zasiedziałem się w Birce. I będziesz moja, nawet gdyby wiązało się to z klątwą bogów, którą niechybnie mnie obłożą za sprzeciwianie się dowódcy w czas bitwy. Patrzył spode łba na Ramira i w końcu wypalił: - Wyzywam cię, panie, na walkę na śmierć i życie, tu i teraz, o prawo do tej kobiety. Południowiec wydawał się zaskoczony obrotem sytuacji, ale nie dał zbić się z tropu. - Chętnie zmierzę się z tobą, dziesiętniku, ale nie ułatwiajmy zadania naszym wrogom. Wrócimy do twojej propozycji, gdy będzie już po wszystkim, i obiecuję ci, że skrzyżujemy miecze. - Nie obchodzą mnie twoje zapewnienia, jarlu. Zgodnie z naszą tradycją zostałeś wyzwany i albo staniesz między wierzbowymi witkami, albo oddajesz się w moje ręce, a wszystko, co posiadasz, będzie należeć do mnie. Mam dwudziestu świadków - zatoczył ręką koło - że złożyłem ci propozycję w sposób zgodny z tradycjami. - Pomruki wojów zgromadzonych przy ognisku były jakieś takie niewyraźne. Posłuszeństwo wodzowi wikingowie uznawali za sprawę honoru. Gdy jarla opuściło szczęście, można było walczyć o przywództwo, ale na pewno nie w czas bitwy. - Znaj moją wielkoduszność - dziesiętnik spostrzegł w końcu swój błąd - odejdź w pokoju z wszystkim, co masz, ale Gun jest moja. - W tym jednym Ejulf nie zważał na niechęć towarzyszy, tak jak nie przejął się rozkazem swojego jarla. - Nie możesz tego zrobić, Długonogi. - Yngvar Szczęściarz, stojący nieopodal dziesiętnika, chwycił go za rękę trzymającą miecz. - Nie teraz. To się nie godzi i przyniesie wszystkim pecha. Śmiech Ejulfa był wyzywający, jakby śmiał się bogom i ludziom w twarz.

- Mam prawo wyzwać na pojedynek, kogo mi się podoba, ale oszczędzę tego południowca, jeśli odstąpi od Gunhild. Nie mam z nim krwawej waśni. Oczy wszystkich zwróciły się w stronę stojącego w milczeniu Ramira. Ejulf miał sławę niezrównanego szermierza i wynik takiej potyczki był przesądzony. Nowy jarl mógł zlekceważyć obelgi, ale nikt z ceniących nade wszystko odwagę i honor wikingów nie stanie pod jego proporcem w boju ani teraz, ani w przyszłości. Zachowa jednak życie i będzie miał szansę na wypełnienie misji, z którą przysłał go tu jego władca. Cisza przedłużała się i gdy dziesiętnik z iskrą triumfu w oczach sięgnął w stronę kobiety, błyskawiczny cios pięścią wyrzucił go w powietrze. - Dobrze. - Ramiro przystąpił do niego, opuszczając rękę. - Stoczymy walkę, ale na gołe pięści, bo żelazo zachowamy dla ludzi Asgota. Jeśli wygrasz, dziesiętniku, nic mi do was, choć wątpię, czy uda ci się posiąść Gunhild bez jej przyzwolenia. To zresztą wbrew waszym obyczajom. Ale jeśli przegrasz, bronić będziesz wycofujących się rodaków do samego końca i nie dla ciebie będą bezpieczne mury Twierdzy. Ejulf podnosił się z ziemi powoli, ale w jego ruchach widać było z trudem hamowany gniew. Cienka strużka krwi skapywała z rozbitej wargi wprost na skórzany napierśnik, ale zdawał się tego nawet nie zauważać. Miecza nie trzymał już w dłoni, bo po uderzeniu wypadł mu z rąk. Teraz odrzucił też pokaźnych rozmiarów saks, który zawsze nosił u pasa, i stanął na szeroko rozstawionych, lekko ugiętych nogach. - Zgoda - wycharczał przez zaciśnięte zęby i bez ostrzeżenia runął na zamorskiego posła. Ten jednak był przygotowany na atak i dał krok w bok, lewą ręką celując w brzuch napastnika, a przynajmniej taki miał zamiar, bo pięść przecięła jedynie powietrze, gdyż Ejulf skręcił ciało, unikając ciosu. Zwarli się w uścisku, trochę wyższy południowiec i szerszy w ramionach Szwed. Z cichym okrzykiem ten ostatni wbił łokieć pod żebro posła, i to z taką siłą, że Ramiro z jękiem wypuścił powietrze. Chcąc iść za ciosem, Ejulf złapał go za ramiona i zadał miażdżące uderzenie głową, celując w śniadą twarz. Dla

Ramira jednak portowe bójki nie były pierwszyzną, obniżył pozycję i czoło wikinga zderzyło się z głuchym hukiem z twardą czaszką. Siła ciosu była tak wielka, że obydwaj przeciwnicy na miękkich nogach zatoczyli się do tyłu. Pierwszy doszedł do siebie Ramiro i bitym z dołu hakiem trafił dziesiętnika w szczękę, poprawił lewym i potężnym ciosem solidnie obutej nogi posłał przeciwnika na ziemię. Ejulf nieporadnie próbował wstać, ale oczy uciekły mu w głąb czaszki i znieruchomiał. - Zajmijcie się nim. - Ramiro popatrzył po twarzach zgromadzonych wokół wojów. W ich oczach pojawiło się coś, czego próżno szukać tam wcześniej uznanie i szacunek, choć ciągle jeszcze podszyte nieufnością i pogardą, które ludzie Północy okazywali wszystkim obcym. - Będzie, jak mówisz, panie. - Yngvar wystąpił do przodu, razem z innym mężczyzną chwycił za ramiona nieprzytomnego i ruszyli w kierunku pobliskiej chaty. - Dopilnuję też, przysięgam na bogów i pierścień, by wypełnił daną ci obietnicę. - Słowa te czarnobrody olbrzym rzucił do pleców odchodzącego już jarla. Rudowłosa kobieta, przyczyna całego zajścia, szła w milczeniu u jego boku. Wściekłość na Ejulfa, który potraktował ją, jakby była świeżą foką rzuconą pomiędzy zgłodniałe psy, mieszała się z dumą z mężczyzny, który był teraz u jej boku. Nikt już teraz nie miał wątpliwości, że znajduje się pod opieką silnego wodza, a to było dla samotnej Gunhild nowym i zadziwiająco przyjemnym doświadczeniem. Czuła, jakby ktoś zdjął z jej barków połowę dźwiganego od lat ciężaru. Tylko jak długo zdołają iść razem... - Słyszałeś o Gullveig? - odezwała się w końcu. Ramiro przecząco pokręcił głową. - Była bardzo piękną olbrzymką, której wdziękowi nie mógł oprzeć się żaden śmiertelnik ani bóg. Wiedząc o tym, przebiegły Surtr, wódz Thursów, wysłał ją do Asgardu, by za pomocą czarów wzbudziła pożądanie i skłóciła ze sobą Asów i Wanów. Udało jej się i rozpętała najstraszliwszą wojnę pomiędzy tymi bogami, która o mało nie skończyła się ich zagładą. - Czytałem o podobnej wojnie o kobietę, o pięknej Helenie i księciu Parysie. Ta historia kończy się źle dla pary kochanków i nie tylko dla nich. Ale dlaczego mi o tym opowiadasz? - Ramiro zatrzymał się na chwilę, by spojrzeć jej w twarz.

- A jak myślisz? - odpowiedziała pytaniem na pytanie. - Prawie zginąłeś dzisiaj z mojego powodu, nie ma dla nas przyszłości - dorzuciła cicho. - Ktoś cię kiedyś w końcu zabije, a. - Nie dokończyła zdania. - Guni, myślisz, że tak łatwo mnie zabić, i to teraz, gdy poza ojczyzną mam jeszcze ciebie i jest dla kogo żyć? - Kobieta uśmiechnęła się delikatnie, jakby na przekór faktom uwierzyła, że jest im pisane jakieś jutro. Nie chciała psuć tych ostatnich chwil swoimi obawami, a zresztą będzie, co ma być. Mężczyzna ujął z czułością jej drobną, ale silną dłoń.

Obóz Asgota z Czerwoną Tarczą wydawał się uśpiony, ale tak naprawdę niemal opustoszał. Poza nielicznymi wojami podsycającymi ogniska nie było tu nikogo. Dwa potężne oddziały przemykały się pod osłoną nocy w stronę Birki. Większy, dowodzony przez jarla norweskiego Trandilla, prawŕ rćkć Hakona Benl¸sa, zmierzaů w kierunku drewnianej przegrody czopujŕcej otwór po wywaýonej wczeúniej bramie. Byůo to wciŕý najsůabsze ogniwo obrony oblćýonego grodu. Drugi, liczŕcy nie wićcej niý pićă setek ludzi, pod wodzą samego Asgota chyłkiem biegł lasem Hemladen w kierunku portu Kornhamn, leżącego niecałą godzinę marszu od kupieckiej osady. - Czy to roztropne, hóvdingu, atakować po ciemnicy? - Vingor, stary doradca i wychowawca Asgota, nie mógł się pogodzić z planem, który wcielał w życie jego wódz. - Przecież nie bez przyczyny od wieków unikano tego rodzaju potyczek, nocą trudno odróżnić, kto swój, a kto wróg. - Teraz już nie czas na gadanie. Vingorze, ty najlepiej z moich druhów

wiesz, dlaczego musiałem przyśpieszyć zdobycie Birki, a tradycyjne oblężenie zajęłoby co najmniej dwa kolejne dni. Nie mamy tych przeklętych dwóch dni! - Asgot potrząsnął głową strapiony, bo i jego niepokoił nocny atak, ale nie było wyjścia. - Wiem, panie. - Doradca powiedział to tak cicho, że tylko uzurpator je usłyszał. - Gdy Trandill dowie się, że konung Eryk pustoszy ziemie jego władcy, odstąpi nas ani chybi, by biec na pomoc Hakonowi. Wiem o tym, co nie znaczy, że mi się to podoba. Maszerowali dalej w milczeniu. W pewnym momencie z ciemności wychynął niewielki oddział młodych wojowników. Przewodził im wysoki czarnowłosy młodzieniec, który bez obawy i wahania podszedł bezpośrednio do Asgota. - Ojcze - zwrócił się do niego. - Zabraliśmy miejscowym rybakom wszystkie łodzie zdolne do utrzymania się na wodzie. Właśnie teraz nasi smarują je popiołem zmieszanym z łojem, by były mniej widoczne w ciemnościach. - W głosie młodego mężczyzny słychać było podniecenie z powodu czekającej ich bitwy. Asgot wciągnął głęboko powietrze, łowiąc nozdrzami zapachy nocy: pot stojących blisko kompanów, zapach mokrych liści, woń strachu i podniecenia. Nagle jego wzrok ześlizgnął się ze smukłej silnej sylwetki starszego syna, by spocząć na stojącym obok Oddim. Coś jakby krótki grymas niechęci wykrzywił usta wodza, a może to była obojętność, w każdym razie zastąpiła go ojcowska duma, gdy położył Thordowi dłoń na ramieniu. - Leć przodem i dopilnuj, by wszystko było gotowe na czas. Wróg nie może się zorientować, że nadchodzimy, więc zabijajcie wszystkich miejscowych, którzy wejdą wam w drogę, mężczyzn, kobiety i dzieci. Niech nie zadrży ci ręka, bo rozwrzeszczany pięciolatek może równie skutecznie pokrzyżować nasze plany jak dorosły z toporem w dłoni. - Przecież wiesz, że nie zadrży - odrzekł i tyle go było widać. W ślad za nim podążył dziesięcioosobowy oddział równie młodych i żądnych sławy synów co znamienitszych szwedzkich rodów, które przyłączyły się do rebelii w nadziei na zdobycie wysokiej pozycji na dworze nowego władcy, no i oczywiście Oddi, gotów jak zwykle na wiele, żeby tylko zdobyć uznanie

ojca. Przed bitwą jednym czas biegł szybko, innym ciągnął się niemiłosiernie. Asgot należał do tych pierwszych i nawet nie zauważył, gdy znalazł się ze swoimi ludźmi w porzuconym przez miejscowych małym porcie rybackim. Część łódek kołysała się już na drobnych falach przyboju, reszta była właśnie ściągana na wodę. Nie robiąc chwili przerwy, towarzyszący mu wojowie zaczęli w milczeniu zajmować miejsca i po chwili flota małych łodzi wiosłowych ruszyła wzdłuż brzegu wyspy Bjórkó, kierując się ku portowi Birki. Owinięte szmatami pióra wioseł nie robiły dużo hałasu, a rozmowy były zakazane, więc ta nocna zjawa o pięciuset głowach niespostrzeżona przez nikogo pojawiła się przy palisadzie osady. Olbrzymi łańcuch broniący wejścia do portu był zerwany, a płaskodenne łodzie rybackie bez trudu przecisnęły się ponad kadłubami wraków zatopionych tu dwa dni temu. To, co z uwagi na gęsty ostrzał obrońców byłoby niemożliwe w świetle dnia, udawało się pod osłoną ciemności. Ktoś jednak zauważył intruzów i z pobliskich zabudowań na brzeg wybiegło kilka postaci, ale błyskawicznie wypuszczone strzały łuczników Asgota nie dały im szans. Alarm jednak podniesiono i nie minęło kilka chwil, a zapłonęły wielkie ogniska, rozświetlając czerń nocy krwawym blaskiem. Było jednak za późno, by nie dopuścić do lądowania, pierwsze łodzie docierały już do brzegu i teraz wypluwały swój ładunek na kamienistą plażę. - Patrz na tych durniów, Vingor. - Asgot wskazał ręką na pośpiesznie zbudowaną drewnianą palisadę łączącą domostwa niby sznur perły w naszyjniku. - Postawili zagrodę dla kóz i myślą, że jesteśmy niczym wioskowe kundle, które może powstrzymać ona od wdarcia się do środka. - Powstrzymać nie, panie, ale utrudnić nam zadanie i owszem. Nawet z tej odległości widać, że część zaostrzonych bali skierowana jest skosem w naszą stronę i wedrzeć się na nie bez drabin nie będzie rzeczą prostą. Chociaż z drugiej strony palisada nie jest wyższa od męża stojącego drugiemu na ramionach. Damy radę.

Właśnie pierwsze załogi dobiegały do tej prowizorycznej przegrody, gdy z otworów strzelniczych poszybowały im na spotkanie długie pierzaste strzały. Ci zbyt szybcy albo za mało roztropni zostali skoszeni jak trawa sierpem chłopa. Jednak za nimi postępowali następni i po chwili pod drewnianą ścianą zakotłowało się od ciemnych postaci. Straty były niemałe, bo niektórzy wpadli w wilcze doły wykopane przez obrońców u podstawy drewnianej przegrody, jednak atakujących było za dużo. Wspinali się po sobie i zaczęli spadać po drugiej stronie niby krople rozgrzewanej smoły. Najpierw pojedynczo, a potem coraz szerszym strumieniem. W miejscach, gdzie nie było obrońców lub byli oni zbyt słabi, żeby powstrzymać nacierających wojów, napastnicy organizowali się w większe grupy, które rzucały się na miejscowych z zaciekłością człowieka zaślepionego żądzą łupów. Nagle do tumultu bitwy doszedł nowy hałas. To załogi dowodzone przez Trandilla zaczęły szturmować wały od strony uszkodzonej bramy. Nie trzeba było wielkiego geniuszu wojennego, by zrozumieć, że bitwa jest przegrana. O ile spodziewano się ataku na wschodzie i tam zgrupowano główne siły, o tyle port uznano za w miarę bezpieczną flankę i do jego obrony wyznaczono niewielu zbrojnych. Do tych, którzy stali jeszcze na nogach po pierwszym, zaskakującym ataku, dołączyła teraz dwudziestka dowodzona przez Ejulfa Długonogiego. Oddział pędził wzdłuż prowizorycznej palisady, w biegu wyrzynając tych napastników, którym udało się przeskoczyć na drugą stronę bariery. Sam Ejulf wydawał się niezmordowany, ale nie mógł być wszędzie w tym samym czasie i miał za plecami coraz więcej wrogów, a coraz mniej drużynników wokół siebie. Jeszcze tylko sześciu jego druhów stało na nogach, gdy natknęli się na co najmniej dwudziestoosobowy oddział stronników Asgota. Walka na chwilę zamarła, gdy obie strony mierzyły się wzrokiem, potem większa grupa dosłownie wchłonęła mniejszą, przetoczywszy się po niej, a gdy nieco mniej liczna ruszyła w kierunku zabudowań, wśród obrońców portu nie pozostał nikt żywy. W rozświetlanej pochodniami ciemności robiło się coraz jaśniej, gdy napastnicy bezpardonowo podpalali domostwa tam, gdzie mieszkańcy zdecydowali się stawić im opór, broniąc dorobku swojego życia. Nie

wszystko jednak puszczano z dymem, bo płomienie trawiły jednako ludzi i ich majątek. Zwłaszcza majątek. Nim nastał świt, krwawo zdławiono ostatnie ogniska oporu w kupieckiej osadzie, jednak większość ludności, uciekając przez południową bramę, zdołała skryć się w Twierdzy. Goniących zatrzymały strzały obrońców, których tym razem na wałach było wystarczająco wielu. Asgot miotał się wściekły pomiędzy zabudowaniami, ale nic nie mógł poradzić, jeśli w długotrwałych szturmach nie chciał wytracić sporej części ludzi. - Poniechajmy Borgu, panie. - Vingor wkładał właśnie na szyję jakiś zdobyczny złoty łańcuch. -Sporo dobra zostało w osadzie, weźmy co nasze i ruszajmy na Uppsalę, póki masz jeszcze kim dowodzić. Asgot, czerwony na twarzy tak jak jego tarcza, kopnął ze złością jakiegoś ujadającego kundla, ale musiał przyznać rację staremu. - Powiedz wszystkim, że mają dzień i noc na plądrowanie, jutro rano ruszamy w dalszą drogę, a jeśli komu to nie w smak, niech sam szturmuje mury Borgu, tam na pewno jest więcej złota i srebra. Doradca skinął głową i bez słowa oddalił się, by dopilnować wykonania rozkazu. Problem, jaki przed nim postawiono, nie należał do błahych, uciekinierzy pozostawili bowiem po sobie sporo miodu i piwa, które teraz lało się strumieniami do gardeł zdobywców. Jak tak dalej pójdzie, to nie tylko jutro, ale i za cały sześciodzień nie ruszą się z miejsca. Do chaty zajmowanej przez Asgota podszedł wolnym krokiem dowódca norweskich najemników. Gołym okiem widać było, że bije się z myślami, że coś go gnębi. Przywitali się i usiedli nad wspólnym dzbanem, by omówić dalsze działania. - Co się trapi, Trandillu, zbyt mała zdobycz w osadzie? - Asgot nalał dowódcy miodu do rogu i popatrzył na niego pytająco. - Nie o to chodzi, bogactwa jest dość i trudno będzie pomieścić wszystko na

naszych okrętach. Boję się ataku od tyłu, bo gdzieś tam czai się konung Eryk, a wraz z nim cała wasza swiońska armia, my z kolei wytraciliśmy trzecią część wojsk, szturmując te wały. - Odstawił na bok na wpół opróżnione naczynie i spojrzał w oczy Asgotowi. - Co mówią twoi poplecznicy, których przecież masz w jego szeregach? Gdzie teraz jest i co planuje? - Tym się nie martw. Ten obwisły cyc lodowej dziwki opuścił stolicę i cofnął się w głąb kraju, gdzie zbiera wojska. Teraz, jak widzisz, jest dobry czas, żeby zdobyć nie tylko bogactwa Birki, ale i samej Uppsali. Ta kusząca perspektywa nie wzbudziła wielkiego entuzjazmu norweskiego hovdinga. Łupów w zdobytej osadzie było aż nadto, a w walkach o Uppsalę zginą kolejni dzielni wojowie. Gdyby ktoś go pytał o zdanie, zabrałby zdobycz i swoich ludzi na okręty i wrócił do domu, ale rozkazy konunga Hakona były inne i - co najważniejsze - nikt nie zamierzał pytać jego, Trandilla, o zdanie. - Niech i tak będzie, a jutro, gdy tylko wschód słońca przepędzi ciemności, ruszymy dalej, ale teraz cieszmy się zwycięstwem i łupami. - Podniósł się z sękatej ławy i ruszył w kierunku swoich ludzi. Tej nocy jako jeden z niewielu szedł, nie zataczając się. Słońce wspinało się coraz wyżej i ognie płonących domostw zaczęły powoli blaknąć. Niezdobyta od wielu dziesięcioleci Birka miała nowego pana.

Nim dopełnił się smutny los osady, tuż przed atakiem ludzi Asgota, mały oddział przemierzał opustoszałe uliczki. Powiewając na wietrze długimi

płaszczami, wyglądali niby duchy z chrześcijańskich zaświatów. Smukłego Ramira Mendeza, królewskiego posła i tymczasowego dowódcę obrony Birki, w ciemnościach można było pomylić z wikińskim wojem. Ale nie dało się tego powiedzieć o jego towarzyszach. U swego boku miał trzech niewysokich żeglarzy, którzy wyróżniali się nie tylko posturą, ale i wielkimi czerwonymi krzyżami wyszytymi na czarnych płaszczach. Wraz z nimi szła szczupła kobieta, której długie nogi bez trudu dotrzymywały kroku dowódcy, oraz młody jasnowłosy miejscowy chłopak. Spotkanie z Ejulfem Długonogim wszystkich wytrąciło z równowagi i mieli teraz o czym myśleć. Znajdowali się w połowie drogi do Twierdzy, gdy dał się słyszeć nagły hałas dochodzący od strony portu. Każdy, kto choć raz brał udział w prawdziwej bitwie, rozpoznałby ten zbitek odgłosów, tę mieszankę okrzyków, szczęku broni, przekleństw i wrzasków bólu. Osadę atakowano. - Za mną! - Ramiro skręcił w wąską uliczkę prowadzącą w kierunku nabrzeżnych magazynów. - Jeśli to jest to, o czym myślę, to mój Bóg i wasi bogowie, Gun, nie wysłuchali naszych błagań. - Rzucił niepewne, pełne troski spojrzenie na rudowłosą kobietę. Po chwili minęli ostatnie zabudowania i wspięli się na prowizoryczną palisadę. W porcie byli obcy. Setki wojów wysypywało się z małych rybackich łódek, zalewając swoją masą targ rybny. Część z nich wspinała się już na naprędce zbudowaną przeszkodę i tylko dzielności nielicznych obrońców przypisać należało to, że nie wdarli się jeszcze w głąb osady. To jednak wkrótce miało nastąpić. - Jak masz na imię, chłopcze? - zwrócił się Ramiro do towarzyszącego im młodzika. - Erik, panie, Erik Eriksson. Przybyliśmy z matką na targ i... Wysoki południowiec przerwał mu w pół zdania: - Leć więc, Eriku, jakby cię goniła wataha głodnych wilków, do wschodniej bramy. Poszukaj tam Rollana Sznura i przekaż mu, coś tu widział, i mój rozkaz, by czym prędzej wycofał ludzi za mury Borgu. Nie ma chwili do stracenia.

- Tak, panie. - Wysoki młodzieniec zeskoczył zwinnie z palisady i zawahał się. - A jak już rzeknę mu, coś mi kazał, to gdzie mam cię szukać, panie? - Gdy tylko upewnisz się, że Sznur wszystko zrozumiał, pędź do Twierdzy, przekazując po drodze ostrzeżenie mieszkańcom osady. Uratujesz w ten sposób więcej żywotów niż niejeden mąż z bronią w ręku. - Chwały mi to nie przyniesie - mruczał pod nosem chłopak, biegnąc ciasnymi ulicami Birki - ani we własnych, ani w ojcowskich oczach. Poprawił pas z mieczem, niezwykle rzadki widok u chłopaka w tym wieku. Długa pochwa plątała mu się między nogami, tak że w pewnym momencie wyłożył się jak długi, wprost w leżące na środku końskie łajno. Podniósł się szybko, czerwony ze wstydu, i rozejrzał na boki, ale na szczęście uliczka była pusta. - Rollan Sznur - mruczał do siebie, otrzepując ubranie - Rollan Sznur gówna wór, miałem walczyć z norweskimi wojami, a nie latać po osadzie niczym zając ze sraczką. - Ponarzekał jeszcze trochę pod nosem, ale nogi same niosły go w kierunku wschodniej bramy. Dostał rozkaz i zamierzał go wykonać. Ojciec, konung szwedzki tego samego imienia, mógł być dumny ze swojego najmłodszego syna. Tymczasem już niemal cała portowa dzielnica była w rękach wroga. - A co z nami, wielki wodzu? - Łobuzerski uśmieszek na twarzy Gunhild na jedną krótką chwilę odpędził troski Ramira. - Dla ciebie, Gun, miałbym taką samą radę jak dla tego Erika, ale wiem, że mnie nie posłuchasz. Zostaniemy więc tu, jak długo się da, rozbijemy kilka czerepów i o ile Bóg zechce, wrócimy cali do Borgu. Uścisnęła mu dłoń, a w jej nawykłych do pracy palcach czuć było kobiecą miękkość. Gdy się odwracała, twarz Ramira musnęły włosy, niosąc ze sobą zapach, wspomnienia i obietnicę. Szczególnie to ostatnie wywołało gorzki, bezgłośny śmiech tymczasowego dowódcy obrony. Przyszłość mieszkańców osady była przesądzona. Pomiędzy zabudowaniami portowymi grasowały teraz bandy rabusiów i spotkanie z którąkolwiek z nich mogio zakończyć się tragicznie dla tego pięcioosobowego oddziału. Wróg wdarł się szerokim klinem w giąb osady i

jeszcze chwila zwłoki, a drogę do bezpiecznej Twierdzy będą mieli odciętą. - Wracamy. Ty prowadzisz, bo my słabo znamy te kręte uliczki. - Ramiro wskazał mieczem w kierunku górujących nad dachami kamiennych wież Twierdzy. Płonące jasnym ogniem chaty wyłuskały Borg z ciemności nocy, tak samo zresztą jak samą Birkę. Kobieta skinęła giową i skręciła w boczną ścieżkę biegnącą obok domu jakiegoś garbarza, o czym świadczył mocny zapach barwników i moczu. Nagiy hałas dochodzący gdzieś z przodu zatrzymał ich równie skutecznie jak drewniana ściana. - Za mną - rozległ się szept przewodniczki. Pobiegli w prawo, potem w lewo obok zabudowań, które wydawały się Ramirowi znajome. Teraz odgłosy pogoni dochodziły z kilku stron naraz. Byli w pułapce. Gunhild wskoczyła na podwórze jakiegoś domostwa i szybko niczym strzała pomknęła w kierunku drewnianych budynków. Nie myśląc wiele, mężczyźni podążyli jej śladem. Gdy wpadli do środka, niemal zderzyli się z dwoma rabusiami przetrząsającymi kąty w poszukiwaniu łupów. Pierwszy padł z nożem w oku, nie wydawszy nawet krzyku, ale drugi miał więcej czasu i zdążył wrzasnąć, nim Sancho jednym płynnym ruchem miecza przeciął mu gardło. - Diabli nadali - zaklął. - Tego giupka pewnie słyszała cała okolica. Pozostali wzruszyli ramionami z rezygnacją. - Nie mamy czasu. - Gun patrzyła na nich ponaglająco. - To mój dom i jest tu tajne przejście do podziemi, wydrążone w skale jeszcze przez mojego teścia, a może i wcześniej. Schowajmy się tam na jakiś czas, a potem zobaczymy. - Wcisnęła stopą niewielki kamienny guz i jednocześnie pchnęła niczym niewyróżniającą się solidną drewnianą ścianę. Ta ustąpiła z cichym skrzypnięciem, odsłaniając kręte, wiodące w dół strome schody. - Po bokach są pochodnie, stare, ale powinny się jeszcze nadać. Zapalcie je i idźcie, jak droga prowadzi, a ja zmiotę kurz z podłogi, by Noregowie nie

trafili tam po naszych śladach, i zaraz do was dołączę, to... Nie skończyła mówić, gdy południowcy byli już w środku. Strach o własną skórę nawet zgrzybiałemu dziadowi może dodać skrzydeł, choć trzeba przyznać, że w tym wypadku bogowie obdarzają bzdyka bardziej skrzydłami kury niźli kruka. Nagle drzwi wejściowe pchnięte opancerzonym ramieniem otworzyły się z hukiem. Do izby wpadło kilku zbrojnych, a za nimi tłoczyli się inni. Gunhild stała jak wmurowana, zaskoczona widokiem napastników. Zresztą oni również zamarli w pół kroku, bo nie spodziewali się kobiety w opuszczonym gospodarstwie, i to jakiej kobiety. Wszyscy byli szczupli, rośli i bardzo młodzi. - Kogo my tu mamy, Thord?! - Jeden z nich, ciemnowłosy młodzieniec w błyszczącej, wartej majątek kolczudze, uśmiechał się jak łasica na widok gniazda pełnego bezbronnych piskląt. - No, łup wart co najmniej złoty guz - odpowiedział zagadnięty, zbliżając się powoli do miejsca, w którym stała kobieta. Węzły mięśni na karku i ramionach były u niego tak grube, że Thord Wrzaskliwy Asgotsson jakby pod ich ciężarem garbił się nieco, potęgując wrażenie przyczajonej i gotowej do skoku bestii. Było pewne, że zgwałciwszy kobietę, z uśmiechem poderżnie jej gardło, tak jak wielu innym. -Nie broń się, dziewko. - Jego głos był chropawy, jakby wydobywał się z gardła nieprzystosowanego do ludzkiej mowy, ale może winę za to ponosiło narastające podniecenie. - Zresztą z tą miotłą w ręku możesz co najwyżej podrapać mnie po plecach w kąpieli. Spraw nam wszystkim przyjemność, a być może ocalisz skórę, choć już pewnie nie będziesz taka gładka. - Wciągnął głęboko nosem powietrze i uśmiechnął się szeroko. Potem wypuścił je powoli ustami z głośnym świstem. Oddi stał nieco z tyłu, ale nawet z tej odległości widać było, jak piękna jest ta rudowłosa walkiria. Westchnął ciężko, bo kobiecie pozostało niewiele chwil życia, a i te ostatnie będą wypełnione cierpieniem. Drużynnicy Thorda wezmą ją jeden po drugim, aż przestanie czuć cokolwiek. Potem... Gunhild szybko policzyła, że napastników było jedenastu, i wszyscy mieli dobre miecze. Opór wydawał się bezcelowy, ale starała się zyskać na czasie, by towarzysze zdążyli umknąć do groty.

- Może i bym była wam powolna, ale nie wiem, czy to wystarczy, żeby uchronić życie. Podejdź -wskazała na czarnowłosego syna Asgota wyglądasz na wodza, podejdź i daj mi w obliczu bogów swoje słowo, że nic mi się nie stanie. Rechot młodzików był trochę wymuszony, bo wiedzieli, czym to się skończy, jednak Thord roześmiał się szczerze jak ktoś, kto ma czyste serce i sumienie... lub nie ma go wcale. - Idę, idę i wiedz, że nie zapomnisz tego dnia. - Podszedł do niej swobodnym, sprężystym krokiem drapieżnika pewnego swojej przewagi. Nagle z ciemnej czeluści za plecami kobiety wyleciała krótka włócznia rzucona z taką siłą, że trafiony nią Thord Asgotsson cofnął się o kilka kroków i zatrzymał dopiero przy ścianie z solidnych bali. Patrzył teraz z niedowierzaniem na swoje dłonie, kurczowo zaciśnięte na wystającym z brzucha drzewcu, którego ostrze z głośnym stukotem wbiło się przed chwilą w drewno. Ciemne włosy zafalowały, gdy młodzieniec, któremu dopiero niedawno zaczęła rosnąć gęsta broda, potrząsnął głową, żeby odpędzić przesłaniającą wzrok mgłę. Na jego twarzy obok zdziwienia i wściekłości pojawił się grymas bólu, który w tym jednym momencie dodał mu lat i uczynił go uderzająco podobnym do ojca. - Tosti, zrób coś, zawołaj... to nie tak miało... - Reszta zdania była niezrozumiała, bo ustami buchnęła ciemna krew, a oczy, z których jeszcze niedawno wyzierało głodne zwierzę, zaszły mgłą i zgasły. Tosti, syn Ingstata, stał przez chwilę nieruchomo. Co innego zadawać śmierć w kompanii śmiejących się młodych wilków, a co innego być świadkiem ostatnich chwil przyjaciela, z którym nie rozstawał się od wczesnych lat dziecięcych. To był moment, a po nim przyszła wściekłość i cała gromada rzuciła się za znikającą za drewnianą ścianą kobietą. Tuż przed nosem napastników zatrzasnęły się drzwi do tajnego przejścia, ale dobre topory by sobie z nimi poradziły. Tosti chciał wysłać Harpa do ojca Thorda z wieściami, ale na drodze stanął mu Oddi. - Ja zaniosę wiadomość, wy dopadnijcie morderców mego brata. - Głos chłopaka był spokojny i pewny siebie, ale wszyscy wiedzieli, że Asgot, słysząc tę nowinę, może w ataku wściekłości zabić posłańca. Harp

uśmiechnął się z wdzięcznością, z ulgą dołączając do pozostałych kompanów z drużyny. - Jak chcesz, tchórzliwy węglożerco, twój wybór. - Pomimo szorstkich słów w głosie Tostiego słychać było uznanie. - No to za mną, synowie Thora! Zdjął z pleców zapasową broń i zabrał się do rąbania przeszkody. Głuchy odgłos uderzeń rozchodził się po całym domostwie jak werbel wojennego bębna. Uciekinierzy schodzili krętymi, wąskimi schodami, pogrążając się coraz głębiej w trzewiach ziemi. U kresu tej wędrówki ich oczom ukazała się ogromna skalna jaskinia. - Zyskaliśmy jedynie trochę czasu, bo zdaje mi się, że jesteśmy w potrzasku niby myszy w klatce. -Sancho rozglądał się ciekawie po komorze, której ogromu nie był w stanie rozświedić blask pochodni. Gdy wszyscy znaleźli się na dole, Gunhild zatrzasnęła za nimi kolejną przegrodę, tym razem bardzo solidną, dębową i wzmocnioną metalem, blokując ją krzepkimi żelaznymi sztabami. Od strony schodów całą powierzchnię przegrody obito grubą blachą, więc pokonanie tych drzwi zajmie intruzom znacznie więcej czasu. - Może i myszy - kobieta popatrzyła w twarz południowca - ale z ostrymi Idami. - Klepnęła się po długim saksie, który wisiał u jej pasa. Zrobiła to bardziej buńczucznie, niżby należało, i nie trzeba było wielkiej znajomości rzeczy, by usłyszeć w jej głosie nuty strachu. - Dziękuję, Ramiro - tym razem to był prawie szept - mogłeś wraz z innymi ratować skórę, ale zostałeś ze mną na górze, sporo przy tym ryzykując... - Gdyby nie ty - przerwał jej - byłoby po nas. Inna sprawa - dodał znacznie ciszej - że stałbym przy tobie nawet u bram piekła, pokładając w Bogu wiarę, że zachowa moją nieśmiertelną duszę. Po tym, no wiesz... - Zamilkł zakłopotany. Czuł się jak młodzieniec zauroczony swoją pierwszą dziewczyną. Może prawdą jest to, co mówią doświadczeni w sercowych podbojach, że każda miłość jest pierwsza, przebiegło mu przez rozgorączkowaną głowę. - Gdzie jesteśmy, Gun, i czy jest stąd inne wyjście? - W blasku pochodni jaskinia wydawała się nie mieć końca.

- To tajny skład mojego męża, w nim trzymał towary, nie płacąc ćwiercizny do birkowego skarbca. Kiedyś, gdy sobie tęgo popił, zdradził mi, że to ojciec jego ojca odkrył tę jaskinię, która rozciąga się niemal pod całą wyspą, i ponoć wiedzie stąd podmorska droga do kraju Englismadów lub w głąb ziemi. Nie można sprawdzić dokąd, bo podobno w dalszych jej czeluściach brakuje powietrza, ale zapewne prowadzi do świata na wpół martwej Hel. Rozum zaćmiły mu wtedy miód i piwo, więc chyba to były tylko rojenia, ale napomknął też o wodnym trakcie, którym można wydostać się na zewnątrz, a którego ujście znajduje się w pobliżu wyspy. - No to nie wszystko stracone, z bożą pomocą uratujemy nasze tyłki - rzucił przygnębiony Sancho. -Nauczymy się latać albo pływać niczym ryby i wystarczy. - Na twarzach wszystkich pojawiły się uśmiechy, wyglądające nieco upiornie w migodiwym blasku pochodni. Jego druhowie doskonale wiedzieli, że nie umie pływać i boi się wody jak diabeł święconej. Pierwsza bariera musiała puścić, bo na schodach prowadzących do pieczary usłyszeli tumult i po chwil topory załomotały o drzwi wewnętrzne, solidniejsze wprawdzie, ale nie niezniszczalne. - Nie czas na gadanie, rozdzielmy się i szukajmy drogi ucieczki, o ile ten wasz Krist ma nam pomóc. -Gun wzięła jedną z pochodni i ruszyła w ciemność. W jej ślady poszli pozostali i po chwili po jaskini kręciło się pięć świedików, kreśląc ogniste zawijasy. Nie uszli jednak daleko, bo poza wąskim pasem skały reszta groty była zalana ciemną wodą. To Ramiro pierwszy znalazł rozlatujący się drewniany pomost i starą łódź, leżącą na brzegu do góry dnem. - Tutaj! - Jego głośny okrzyk odbił się echem od skrytego w ciemności sklepienia. Cztery ogniki podążyły w jego kierunku i po chwili cała piątka patrzyła w napięciu na znalezisko. - Gun. - Ramiro odwrócił się do nadchodzącej kobiety. - Nie schodziłaś nigdy wcześniej do tej jaskini?

- Nie, na bogów, a po cóż miałabym to robić? Po śmierci mojego Boore nikt tu nie zaglądał. Bałam się sama leźć w ciemność, a chciałam zachować to miejsce w tajemnicy. Pamiętam tylko, jak Twardy Łeb mówił, że w dawnych czasach oddawano tu cześć jakimś bogom i aby ich przebłagać, raz w roku musi im składać ofiarę z barana albo niewolnika. - To dobre wiadomości, bo łódka leży tu kilka, a nie kilkadziesiąt lat. Sancho sprawdzał czubkiem noża drewno, z którego była wykonana, a raczej drewniany szkielet, obciągnięty foczą skórą. - Jest dobrze natłuszczona i powinna nas utrzymać, ale w tych ciemnościach trudno wyrokować. Odwrócili łódź, która okazała się zadziwiająco lekka. Pod spodem leżało wiosło, szczelnie owinięte w natłuszczone szmaty. - Myślę, że twojemu mężowi należą się podziękowania. - Sancho wytarł brudne dłonie o płaszcz. -Boore Twardy Łeb dbał o swoją własność, to trzeba przyznać. Płaskie dno uderzyło o wodę z cichym pluskiem. Łódka zakołysała się i znieruchomiała, przytrzymywana silnymi rękami. Kiedy pięć osób weszło na jej pokład, lustro wody znalazło się o kciuk od krawędzi burty. Delikatnie, by nie naruszyć kruchej równowagi, Sancho zaczął wiosłować, a z każdym jego ruchem łódka oddalała się od pomostu. W blasku pochodni nie było widać przeciwległego brzegu, a wkrótce i ten, z którego wyruszyli, rozmył się w mroku. - A jeśli nie ma końca tej drogi i będziemy tak płynąć, dopóki nam wystarczy sił? - wyszeptał Sancho. - Nie bój się, nie my pierwsi tędy płyniemy. - Ramiro wytężał wzrok, ale jedyne, co udawało mu się dostrzec, to jaśniejsze refleksy na wodzie. - A jeśli są tu jakieś morskie stwory, skończymy nieco wcześniej naszą podróż, i tyle. - Próbował żartować, ale i jemu cierpła skóra, a włosy jeżyły się na głowie. Stracili rachubę czasu, a jego upływ wyznaczały regularne uderzenia wioseł, nie trwało to jednak długo, gdy za zakrętem zobaczyli blask ognia. Mieli już serdecznie dość wszechogarniającej czerni i postanowili podążyć za tym

znakiem. Przybili do brzegu, choć Ramiro miał mieszane uczucia. Jeśli to miejscowi, znajdą u nich ratunek, ale jeśli wróg... - Pogładził nerwowo brodę. Pod palcami zaszeleścił kilkudniowy zarost. - Sprawdźmy, co przed nami, ale tym razem poruszajmy się całą grupą, tak dla bezpieczeństwa. -Ramiro ruszył przodem, a pozostali w milczeniu poszli w jego ślady. Zbliżali się do jasności, która była niby oko węża i nie wróżyła niczego dobrego. Im bliżej ognia, tym więcej szczegółów odsłaniała jaskinia. W końcu dotarli do celu corocznych wędrówek Boore Twardego Łba i stanęli, przytłoczeni zwykłym ludzkim strachem. Gunhild pierwsza padła na kolana, gnąc się w ukłonie, a w jej ślady wnet poszli pozostali uciekinierzy. Nie miała tu znaczenia wyznawana religia, to było silniejsze od człowieka i pochodziło z głębi pradawnej ludzkiej natury. Otoczony skalnymi kolumnami, jakby wyrastającymi z podłoża, stał przed nimi gigantyczny kamienny tron, na którym zasiadała postać tak potężnych rozmiarów, że jej głowa ginęła wysoko w górze i gdyby nie długie jęzory błękitnego ognia strzelające z dłoni, byłaby niewidoczna w ciemnościach jaskini. Stwór pokryty był szarosiną skórą albo krótkim futrem - z tej odległości trudno było to stwierdzić z całą pewnością. - To Surtr. - W szepcie Gunhild słychać było lęk. - Thurs ognia. - Jej cichy głos i syk płomieni były teraz jedynymi dźwiękami rozlegającymi się u stóp olbrzyma. Sam widok budzącej grozę postaci był zaskakujący ale ogień wydobywający się z jej dłoni, na której brakło stosu drew mogącego podsycać te płomienie, to musiało być dzieło diabelskie. Południowcy przeżegnali się odruchowo. - Wynośmy się stąd, bo ten pomiot z piekła rodem dostrzeże naszą obecność, a gdyby nawet nie, jego ognisty oręż wskaże drogę ścigającym nas psom Asgota. - Sancho pierwszy otrząsnął się z oszołomienia. - Sam nie wiem, co gorsze. - Jeśli nawet, to co? - Ramiro zbliżał się ostrożnie do kamiennego tronu. Bez łodzi sobie nie poradzą, a w promieniu wielu dni drogi od Birki nie ma

drugiej takiej jak nasza. Drewnianej szalupy nie przecisną przez wąski tunel, którym tutaj dotarliśmy. Podszedł do potężnej nogi posągu, bo to nie była żywa istota, co dało się zauważyć, gdy strach nie przesłaniał już wzroku mgłą. Ramiro oglądał dosyć prymitywne wyobrażenia bogów Północy, których wikingowie rzeźbili w twardym drewnie, i widywał wspaniałe dzieła antycznych greckich i rzymskich rzeźbiarzy, wiernie odwzorowujące każdy szczegół sylwetki w gładkim marmurze, i z takim wytworem rąk ludzkich miał tu do czynienia. Tylko te rozmiary i ognisty miecz w ręku olbrzyma! Tego nie mógł wykonać żaden śmiertelnik. Zdawało mu się, że potężna sylwetka skamieniała w pół ruchu, a migocące płomienie oświedały jej twarz, stwarzając wrażenie, że istota spogląda na nich z wysokości, marszcząc czoło. W blasku pochodni było widać, że rzeźbiarz, a raczej rzeźbiarze zakończyli swoje dzieło wiele pokoleń temu. Kamień, onegdaj gładki, teraz był chropowaty i spękany, cały porośnięty sinym mchem, który w pierwszym momencie wzięli za skórę. U stóp olbrzyma stała marmurowa misa z brunatnymi śladami zaschniętej krwi. Wykuta w skale szczelina łączyła ją z wnętrzem posągu. - To ludzkie dzieło, Gun, choć jego twórcy musieli być natchnieni jakąś boską czy diabelską mocą. -Ramiro próbował obejść znalezisko, ale plecy olbrzymiej postaci ginęły w skale. - Tu składał ofiary twój mąż - wskazał czubkiem miecza na misę - a sądząc po czaszkach, nie były to owce czy kozy. Oczom zebranych ukazał się wydobyty z mroków światłem pochodni ogromny stos kości gromadzonych w tym miejscu od wieków. Nieopodal makabrycznego znaleziska w równych stosach leżały zakurzone kamienne tablice. - Poświećcie mi. - Ramiro pochylił się nad znaleziskiem, zgarniając grube warstwy pyłu z płyt. Po chwili pięć pochodni rozświetlało ciemną dotąd część groty, wydobywając z mroku coraz więcej szczegółów. Znalezisko było pokryte jakimś rodzajem pisma, ale południowcy nie znali alfabetu runicznego, a Gunhild również bezradnie rozłożyła ręce. Dalej stały kamienne misy, tym razem wypełnione jakimiś pożółkłymi kruchymi

płatkami. Dopiero gdy kolejny z nich rozsypał mu się w dłoni, Ramiro zorientował się, z czym ma do czynienia. - To paznokcie! To są ludzkie paznokcie! - Jego okrzyk rozszedł się po jaskini głębokim echem. Przerażenie budziło nie tyle znalezienie czaszek i innych ludzkich szczątków, ile fakt, iż dwa wysokie na pół człowieka kamienne naczynia były prawie pełne. - Po co ktoś miałby wyrywać ludziom paznokcie? - Głos Sancha wydawał się trochę stłumiony, gdy mężczyzna schylał się, zaciekawiony jakimś nowym znaleziskiem. - W krainie chaosu siły ciemności i lodu budują z paznokci statek, którym przypłyną upiory na ostateczną bitwę dobra ze złem. By opóźnić jego powstanie, ludzi należy chować z obciętymi paznokciami, a żeby przyśpieszyć... - Gun, która stała dotąd nieruchoma, podeszła teraz bliżej. Zostawmy to plugawe miejsce w stanie nienaruszonym, by nie narazić się na gniew zmarłych -powiedziała cicho, trwożnie rozglądając się wokoło. - Gdy tu płynęliśmy, czułem delikatny podmuch wiatru dochodzący stamtąd - powiedział Ramiro, wyciągając rękę. - Płyńmy w tamtym kierunku, a może odnajdziemy wyjście z pułapki. Po chwili znowu usiedli w łodzi i z delikatnym pluskiem wiosła w milczeniu odbili od brzegu. Ognisty miecz Surtra jeszcze długo lśnił w mroku za ich plecami, a wraz z rosnącą odległością rósł również strach uciekinierów przed wszechogarniającą, przesyconą wilgocią ciemnością. - Tu chyba jest wyjście! - Żeglarz zauważył jaśniejszy pas na jednej ze ścian podziemnej groty i był tym odkryciem tak podekscytowany, że wstał, mało nie wywracając łódki. Na szczęście równie szybko usiadł z powrotem i skończyło się tylko na gniewnych pomrukach współtowarzyszy. Wyjściem okazała się szczelina łącząca podziemny zbiornik wodny z jeziorem Melar. Była prawie niewidoczna od słonecznej strony stoku, ukryta za załomami skalnymi i gęstą roślinnością, w dodatku ktoś dawno temu

zasypał ją rumoszem, dlatego żeby wyjść na zewnątrz, ostatni odcinek musieli przepłynąć wpław, ciągnąc łódź za sobą. Zapadał zmierzch, gdy mokrzy i zmarznięci wydostali się na powierzchnię. Znajdowali się daleko poza wałami Birki, na wschodnim krańcu wyspy, w okolicach płytkiej zatoki, którą miejscowi nazywali Salvik. Robiło się coraz ciemniej i można było zobaczyć rozświedającą noc łunę pożarów, unoszącą się nad płonącą osadą kupiecką. Widocznie zdobywcy po złupieniu domostw wszędzie podkładali ogień. - Coś ich musiało rozwścieczyć. - Sancho, który leżał na niewielkim wzgórzu tuż obok swojego dowódcy, strzyknął śliną przez zęby. - Raczej ktoś. - Ramiro wycofywał się ostrożnie. Mokra ziemia zostawiała brudny ślad na jego rękach. - Może srożą się z bezsilności, że nie zdobyli Borgu, bo mam nadzieję, że mury warowni wytrzymały. Nic tu po nas. Wzruszył ramionami. - Płyńmy na stały ląd i spróbujmy odnaleźć idące nam na pomoc z Uppsali oddziały swiońskiego konunga. Przydadzą im się informacje z pierwszej ręki o sile i taktyce wroga. - Zostawimy naszych na pastwę tej hołoty i ognia? - Gunhild patrzyła na niego ze zdziwieniem. -Usieczmy tych psich synów, ilu się da, a jeśli jest nam pisana śmierć, to i tak nie schowamy się przed swoim losem. Przeznaczenia się nie oszuka - dodała cicho, sama do siebie. - Gun. - Ramiro próbował przygarnąć kobietę, ale ta odsunęła się, smutno kręcąc głową. - Więcej im pomożemy, sprowadzając tu całą armię, niż pozwalając się zaszlachtować. - Może masz rację, ale żaden dzielny mężczyzna nie cofnie się przed nacierającym niedźwiedziem tylko dlatego, że może paść z rozprutym brzuchem. Tam są nasi, moi - poprawiła się - ludzie, swojacy. Nie ucieknę jak zając przed lisem. Ale ty idź. - Spojrzała na Ramira pustym wzrokiem. Zrobiłeś już dość dla obcych sobie ludzi. Los niekiedy splata nasze drogi jedynie na chwilę, by potem nie przecięły się już nigdy więcej. Twarz południowca była nieruchoma. Rozsądek nakazywał ucieczkę, skoro nadarzyła się okazja. Miał do wypełnienia misję, z którą przybył do tego

dzikiego kraju, i nikomu nie był nic dłużny. Czy na pewno nikomu? A sobie? Gun, piękna rudowłosa i zielonooka Gun, uwięziła jego myśli niczym ptaka w klatce. Co jeszcze dziwniejsze, świat za prętami tego więzienia wydawał się pozbawiony kolorów i smaków. Ale gdy ona stała obok, wszystko ożywało feerią barw i zapachów. Chciało się żyć. Towarzysze stali w milczeniu nieopodal, pozostawiając decyzję dowódcy. - Niech będzie, jak chcesz, w Borgu są również moi ludzie. Sancho, z Alvarem i Diamasem przeprawicie się na stały ląd. Idźcie do tej ich Uppsali z wieściami. Oby zdążyli na czas, a my tymczasem spróbujemy przedostać się do naszych w Twierdzy. - Gdy Ramiro już podjął decyzję, działał szybko i z determinacją. Alvaro spojrzał na niego z przyganą, ale nie rzekł ani słowa i wraz z dwoma żeglarzami wszedł do obciągniętej skórą łodzi. Nagle od strony lasu Hemladen zobaczyli blask pochodni, a chwilę potem dotarły do ich uszu męskie glosy i szczęk oręża. Nadchodzili Norwegowie. - Wszyscy na wodę, szybko. - Ramiro nie tracił czasu. Znajdowali się na skraju wyspy i była to jedyna droga ucieczki. Najeźdźcy usłyszeli ich, bo glosy ludzi przedzierających się przez gęste krzewy przybrały na sile i po chwili na brzeg wypadł kilkudziesięcioosobowy oddział zbrojnych. Łódź odbijała właśnie od brzegu. - To ta ruda suka! - Biegnący na przodzie rosły młodzieniec wskazywał mieczem na oddalających się uciekinierów. - Wszędzie bym poznał tę vólvę, to u niej w chacie zginął Thord Wrzaskliwy, jedyny prawdziwy i godny swego ojca syn Astota z Czerwoną Tarczą. Oddi! Pas wody oddzielający uciekinierów od pościgu był coraz szerszy, ale nie przeszkodziło to kilku śmiałkom wskoczyć w ciemną toń jeziora. Reszta ściągnęła z pleców luki i po chwili w kierunku zbiegów poszybował rój strzał. Szczęściem dla południowców księżyc był schowany za grubą warstwą chmur i szybko połknęła ich czerń nocy. Niewidoczna z brzegu łódź skręciła w prawo i dopiero po przepłynięciu sporego dystansu znowu skierowała dziób w stronę przeciwległego brzegu. Pociski z cichym świstem przelatywały, niekiedy dziurawiąc poszycie, a niekiedy...

Alvaro z cichym jękiem wypuścił z rąk wiosło i padł na pokład, trzymając się za szyję. Jedna ze strzał przebiła ją na wylot i żeglarz łapał powietrze jak ryba wyrzucona na brzeg. Ramiro zdążył pochwycić odpływające wiosło i teraz on silnymi wyrzutami ramion popychał łódź jak najdalej od niebezpieczeństwa. Ktoś inny szorstką dłonią zakrył usta rannego, by jego rzężenie nie wskazało łucznikom celu. Pozostali leżeli płasko na dnie, żeby utrudnić wrogom celny ostrzał. Pływacy zawrócili, bo zimna woda szybko odbierała siły, a wysyłane na oślep pociski dziurawiły niebo i toń jeziora. W końcu zapadła cisza. Nim piątka uciekinierów dotarła do bezpiecznego cypla na przeciwległym brzegu, ranny zmarł. Sancho, który wyszedł pierwszy, pomógł teraz Gunhild wspiąć się na stromy brzeg. Za nimi wdrapali się Diamas i Ramiro. Ciało Alvara pozostawili w łodzi, którą od razu odepchnęli od brzegu. - Żegnaj, druhu, oby dobry Bóg nagrodził cię w niebie za wierną służbę tak, jak na to zasługujesz. -Po tych słowach Ramiro odmówił krótką modlitwę i wszyscy ruszyli w głąb lądu. Czas na żałobę przyjdzie później. Wędrowali bez przerwy, dopóki wystarczyło sił, ale gdy Gun po raz kolejny potknęła się o wystający kamień i z cichym jękiem upadła, boleśnie uderzając się w kolano, Ramiro zwolnił i spojrzał na nią z troską. Jedynymi dźwiękami, które towarzyszyły im w trakcie wędrówki, były przekleństwa Diamasa zakłócające naturalne odgłosy lasu. - Musimy coś zjeść i znaleźć bezpieczną kryjówkę na resztę nocy. - Idący przodem Ramiro delikatnie rozgarniał ręką krzaki, by połamane gałęzie nie ułatwiały pościgowi zadania. - O strawie możemy zapomnieć w tych ciemnościach, tak samo jak o ognisku, ale tamta kępa drzew wydaje się dobrym miejscem na odpoczynek. Sancho pokazał ciemniejszą plamę po prawej stronie. Nikt nie wiedział, jakim sposobem zawsze tak dobrze widział w ciemności, i nikogo to zbytnio nie obchodziło. Sam rycerz ze śmiechem twierdził, że to dar od Boga za wyrzeczenie się uciech z kobietami, w co nikt mu specjalnie nie wierzył. Ważne, że mieli dobrego przewodnika.

Zatrzymali się we wskazanym miejscu, wzdychając z ulgą. Do rana było spokojnie. Zmarznięci i głodni, ale już w nieco lepszych humorach ruszyli w dalszą wędrówkę, kierując się wskazówkami Gunhild, która jako jedyna znała te okolice. Było już południe, gdy odważyli się rozpalić małe ognisko, żeby upiec na nim upolowanego po drodze zająca. - Bogowie zdecydowali o naszych krokach. - Kobieta wytarła zatłuszczone dłonie o trawę. - Tam na brzegu - spojrzała na Ramira - nie myślałam roztropnie. Ty miałeś rację i teraz to widzę. - Bóg Ojciec miał nas w swojej opiece z wyjątkiem dzielnego Alvara, którego wezwał do siebie. -Ramiro wstał i zaczął zadeptywać resztki ogniska. - Tak, miałem rację, ale ta prawda nie zdejmuje ciężaru z duszy. W Twierdzy zostali moi ludzie, a rozwścieczony Asgot Thorsten wyrzyna miejscowych niby bydło idące na rzeź. Pocieszenie znajduję w tym, że odciągniemy kilka jego psów od głównych sił, bo o tym, że sam ruszy za nami całą swoją potęgą, nie śmiem nawet marzyć. Niby dlaczego, dla jakiegoś zamorskiego kapitana, który ubił jednego z jego ludzi? - Otrzepał spodnie z grudek ziemi. - Prowadź, Gun, tylko nie prostą drogą, bo tę wybiorą zapewne idący naszym tropem Uśmiechnęła się i ugryzła go delikatnie w ucho. Żyli i to było piękne, a że nie wiedzą, co wydarzy się jutro - taki los. Zmierzchało już, gdy zarządzili kolejny postój. Czy im się to podobało czy nie, ciało ma swoje prawa i musieli ukraść nocy kilka godzin snu.

Ramiro był tak zmęczony przeżyciami ostatnich dni, że zasnął niemal w tym samym momencie, w którym przyłożył głowę do służącego mu za poduszkę

spróchniałego pniaka. Śnił. Biegł z chłopcami po słonecznej plaży, był dzieckiem i myśli zaprzątały mu ważne dziecięce problemy. Całe przedpołudnie drewnianymi mieczami walczyli z wyimaginowanymi czarownikami, smokami i Maurami, a nagrodą miała być ręka córki hidalga Jose Antonia Primosy de Riverry - Lucii de Riverry. Piękna Lucia o włosach czarnych jak smoła, oczach ciemnych i błyszczących niby morska głębia, a może zielonych jak szmaragdy, na które opadałyjasnorude pukle... W dali ujadały psy... Czyżby Lucia wybrała się na spacer w towarzystwie łowczych swego ojca? Półprzytomny Ramiro miał wrażenie, że odgłosy polowania nasilają się, i po chwili wyraźnie słyszał nerwowy skowyt psów podekscytowanych bliskością zwierzyny. Sen zniknął jak cień w południe, ale szczekanie pozostało. Zerwał się z posłania. Suche gałęzie zaprotestowały głośnym trzaskiem - Noregowie! - To jedno słowo postawiło wszystkich na nogi równie skutecznie jak kąpiel w lodowatej wodzie. - Są zbyt blisko, tym razem nie uciekniemy. Diamas i Sancho, stańcie przy mnie. Gun, uciekaj, zatrzymamy ich, jak długo się da. Uciekaj, kobieto! krzyknął, widząc, że ta stoi w miejscu. I trochę już ciszej i łagodniej dodał: Z Bogiem, słodka Guni, niczego nie żałuję i gdyby nie niespokojne czasy, wielkim honorem byłoby spędzenie z tobą choćby całego życia. - Bogowie - szepnęła - teraz, gdy słodka Frigg, ukochana żona Odyna, rzuciła na mnie urok, gdy lód w mym sercu zamieniła w miód, mam wszystko stracić? - Stała wysoka i dumna, a wiatr rozwiewał jej długie włosy. Zrobiła dwa kroki w kierunku mężczyzny. Na jedną króciutką chwilę ich wargi spotkały się w pocałunku, zachłannym i gwałtownym, jakby kochankowie próbowali zapamiętać niewypowiedziane słowa, smak i zapach - wszystko. Czując, że zbliżają się do zdobyczy, psy szczekały coraz zajadlej. - Uciekaj, moja księżniczko. - Oderwał ją niemalże siłą, walcząc nie tyle z nią, ile z samym sobą. -Uciekaj.

Kobieta stała jeszcze chwilę wtulona w pierś Ramira, po czym skoczyła w gęste krzewy. Jeszcze przez chwilę było słychać, jak przedziera się pomiędzy bezlistnymi gałęziami. Poseł westchnął nad przewrotnym losem, który odebrał mu największy smakołyk, dawszy mu go najpierw popróbować. Mężczyźni mocniej ścisnęli miecze, wytarłszy spocone dłonie w wełniane płaszcze, i skinęli sobie głowami w geście pożegnania. - To był zaszczyt dowodzić tak dzielnymi ludźmi. - Ramiro przyłożył zimny metal miecza do czoła w krótkim salucie. - Tak i my, panie, dziękujemy, bo dobry z ciebie dowódca, a jeszcze lepszy człowiek. - Diamas i Sancho niemal w tym samym momencie powtórzyli gest swojego wodza i cała trójka się przeżegnała. Gdy psy wiedzione na długich postronkach wyskoczyły z zarośli, w pędzie roztrącając resztki ogniska, byli gotowi. Zwierzęta rzuciły się w kierunku stojących przy świerku południowców, ale strach osadził je w miejscu, gdy zimne ostrza mieczy zatopiły się w ciałach pierwszych trzech śmiałków. Krążyły teraz i ujadały wściekle, trzymając się jednak poza zasięgiem śmiercionośnego żelaza. Znały je dobrze, tak samo zresztą jak sękaty kij, którym pan obijał im boki za każdą oznakę nieposłuszeństwa. Po chwili dotarli na miejsce ludzie jarla Asgota i okolica zaroiła się od zbrojnych. Grupa pościgowa miała co najmniej pięć razy po dziesięciu wojów, nie licząc psiarczyków, i teraz właśnie zbrojni okrążali uciekinierów. Szczekanie psów mieszało się z chrzęstem poszycia deptanego dziesiątkami stóp i brzękiem rynsztunku. Była już noc, ale przybysze dorzucili gałęzi do ogniska i w jego drgającym blasku wyglądali niczym zjawy, leśne upiory szykujące się do pożarcia swoich ofiar. - Ha! - Wielki jak niedźwiedź wojownik podniósł ramię zdobne w wiele srebrnych bransolet i powstrzymał kompanów od rzucenia się na południowców. - Oto i piwniczne szczury, które zabiły krew z krwi naszego jarla. - Wiking kopnął któregoś z kundli, zły, że psy z marszu nie zaatakowały uciekinierów. Ten odskoczył ze skomleniem w ciemność.

- Jeśli masz na myśli tego młokosa, którego przyrodzenie ważyło więcej niźli mózg i miecz razem wzięte, to tak. - Ramiro splunął na suchą ściółkę z pogardą. Mówił z obcym akcentem, ale w języku ludu Północy. - Ty bękarcie trolla i krasnoludzkiej brodatej dziwki. - Przez twarz przywódcy zbrojnych przebiegł skurcz wściekłości, ale zapanował nad gniewem - Przez was pan nasz kazał wyrżnąć wszystkich mieszkańców wyspy, a temu, kto przyniesie łby morderców, dostanie się garniec złota. Zaśmiał się na myśl o czekającej go nagrodzie. - I to za każdego z was, psie syny, za każdego z was oddzielnie. Za rudą lisicę nawet dwa. Jak skończymy, puszczę psy za tą wiedźmą, bo szkoda byłoby takiego zarobku. Zginie, ale nim to nastąpi, moi ludzie się z nią zabawią. - Zaśmiał się głośno, a jego towarzysze zawtórowali mu rechodiwie. Wielkolud chwilę sycił oczy widokiem trójki zbiegów, chcąc, by strach spowolnił ich ruchy, i bez ostrzeżenia ruszył do ataku. Pod drzewem zrobiło się tłoczno, bo każdy chciał zatopić ostrze w ciele południowców, żeby uczestniczyć w podziale nagrody, i choć ci odgryzali się mężnie, wynik tej nierównej potyczki był z góry przesądzony. Powstałe zamieszanie jedynie odwlekało tę chwilę. Uciekinierzy zyskiwali jednak cenny czas, może na wagę życia rudowłosej Gunhild. Pierwszy zginął Sancho, przyszpilony do pnia krótką włócznią, rzuconą gdzieś z tyłu, zza pleców atakujących. Zacharczał, spojrzał ze zdziwieniem na wystające z piersi solidne drzewce i chwycił je oburącz niczym naprężoną linę okrętową. Przybity do drzewa, nawet po śmierci stał niemal wyprostowany. Diamas wkrótce podzielił los przyjaciela. Potężny cios topora rozrąbał go niemalże na pół, od barku do pasa, zatrzymując się na metalowej ozdobnej klamrze, która ponoć była rodowym talizmanem przekazywanym z ojca na syna. Cóż, jak widać, Diamas miał być ostatnim w tym łańcuszku. - I co, trupi pomiocie! - Tym razem to wódz oddziału pościgowego splunął w kierunku samotnego Ramira. - Bez swoich dwóch kompanów nie jesteś już taki hardy. Południowiec nie odpowiedział na zaczepkę, wzruszył tylko ramionami, jakby chciał powiedzieć, że będzie, co Bóg postanowił, i niespodziewanie odbiwszy się od pnia, skoczył w sam środek oddziału wroga. Był to ruch tak zaskakujący, że minęło kilka chwil, nim wikingowie zorientowali się, co się

stało, i dla wielu z nich było już za późno. Wokół samotnego wojownika zrobiło się nagle pusto. Wojowie patrzyli w osłupieniu na demona z naj głębszych czeluści królestwa Hel, demona, który tylko z wyglądu przypominał istotę ludzką. Dwa miecze południowca poruszały się z niewiarygodną prędkością i siłą, jakie daje jedynie brak nadziei na przetrwanie, rąbiąc tarcze z taką łatwością, jakby wykonano je ze zbutwiałego drewna, krzesząc iskry i wgniatając solidne metalowe osłony. Krew z wielu pomniejszych ran zabarwiła jego strój czerwienią, ale zdawał się niewrażliwy na ciosy, jakby wpadł w szał berserka. Jednak Ramiro nie walczył z bandą wieśniaków, ale stawał przeciw zaprawionym w bojach morskim rabusiom. Napastnicy odstąpili na chwilę, a na ich twarzach pojawiło się uznanie i szacunek dla tego przeciwnika, czyli coś, czego wcześniej doświadczyła jedynie garstka obcokrajowców. Potem ruszyli hurmą na wysokiego rycerza i przygniedi go samą masą. Ramiro zdążył jeszcze wbić jedno ze swoich ostrzy w brzuch jakiegoś zbrojnego, a drugiemu odciął dłoń trzymającą oręż. To była jednak rozpaczliwa i z góry skazana na porażkę obrona. Nagle zrobiło się tak ciasno, że nie sposób było unieść ramienia i zadać ciosu mieczem. To uratowało mu życie, a raczej przedłużyło agonię. Potężny cios w głowę zapalił najpierw wszystkie gwiazdy naraz, by skryć świat w ciemności. Południowiec stracił przytomność. - Nie zarzynać, jarl chce go żywego! - Przywódca powstrzymywał co bardziej krewkich towarzyszy. - Zostaw, psie! - Uderzył jednego z nich obuchem topora w opancerzoną łepetynę, tak że ten padł na ziemię tuż obok leżącego nieruchomo południowca. - Mówiłem, że żywego, ale nie martwcie się, to, co go spotka, będzie po tysiąckroć straszniejsze od śmierci. - Zaśmiał się chrapliwie, ale tym razem nikt mu nie zawtórował. Ludzie Północy zabijali, ale i szanowali walecznych przeciwników. - Dobrze walczył, Gylve, to i dobra śmierć mu się należy, a nie w pohańbieniu! - Niezwykle szeroki w barach, ale bardzo niski woj, którego towarzysze zwali Garbusem, wyszedł przed szereg i wskazał na leżącego południowca swoim dwuręcznym toporem. Dochodzące zewsząd pomruki dowodziły, że reszta oddziału jest podobnego zdania. - Powiesz to Asgotowi, Garbusie? - Wilczy uśmiech na twarzy Gylvego stał

się jeszcze szerszy. - Powiem! - zadudnił wojownik i zamilkł, bo nie należał do naj rozmowniej szych, i to jedno wypowiedziane dzisiaj zdanie wystarczy mu na tydzień. - Niech więc będzie, jak chcesz, weź ze sobą jeszcze trzech ludzi i zanieście tego tu - Gylve wskazał brodą na zakrwawionego i nieprzytomnego jeńca do naszego jarla. Powiedz mu to, co powiedziałeś mnie, że nie godzi się wyrzynać orła na plecach mordercy jego syna i wpychać mu jaj do przełyku, może cię posłucha. - Barczysty mężczyzna wzruszył tylko potężnymi ramionami i skinął głową. - Dodaj przy okazji, że my zostaliśmy po tej stronie, by złapać dziewkę, i niedługo przybędziemy do Birki, wlokąc ją na sznurze. Czteroosobowy oddział ze związanym niczym prosię Ramirem już bez słowa oddalił się w kierunku jeziora. - Szukajcie śladu dziewki! - Gylve, wściekły na swoich ludzi za niedawne szemranie, przerwał ciszę, która zapadła po odejściu czterech wojów, i zwrócił się do psiarczyków trzymających na postron-kach dziwnie spłoszone i skomlące psy. - Nie mogła uciec daleko i dopadniemy ją, choćby miało to zająć całą noc. Czuł, że Odyn mu sprzyja. W jednej chwili stał się zamożnym człowiekiem, ale nie pogardzi jeszcze większym bogactwem Był przy tym, gdy Czerwona Tarcza dowiedział się o śmierci swojego chłopaka. Gdyby nie obawa, że Norwegowie wrócą na swoje łodzie w momencie, kiedy jego zabraknie, jarl sam ruszyłby w pościg za uciekinierami. Ale będzie też zadowolony, gdy on, Gylve, przyniesie mu zakrwawione czerepy małych skaerlingów i przyprowadzi parkę żywych do zabawy. Pierwsza strzała rozorała mu policzek, strącając solidny metalowy hełm z głowy. Następna była już celniejsza i woj padł na plecy z drzewcem wystającym z oczodołu. W drugim, zachodzącym mgłą oku, nie było strachu, tylko zdziwienie, jak u człowieka, który potknął się nagle o wystający korzeń. Dookoła rozbrzmiewała muzyka pierzastych lotek rozcinających powietrze, przecinana chrapliwymi okrzykami rannych i nawoływaniami zdezorientowanych ludzi. Pociski z morderczą precyzją wbijały się z głuchym stukotem w ciała zbrojnych Gylvego, było ich tak dużo, że nawet w ciemnościach rozświedanych jedynie blaskiem ogniska nie sposób było

uniknąć trafienia. Niedawni zwycięzcy nie mieli szans. Koło fortuny wykonało półobrót, a jego tryby jak zwykle oliwiły pot i ludzka krew. Oddział pościgowy podzielił się na dwie prawie równe części: pierwsi trwali w miejscu i ginęli z twarzami zwróconymi w kierunku ukrytego w ciemnościach wroga. U reszty strach wziął górę i rozpoczęła się bezładna ucieczka w kierunku brzegu, której koniec wyznaczał smukły pierzasty pocisk wystający z pleców. Do łodzi dotarła jedynie niewielka grupka zbrojnych, a tylko kilku z nich, nie licząc Garbusa i czwórki jego druhów, zbroczonych krwią, dopłynęło na plażę, by przynieść swemu wodzowi wieści o porażce.

Ethelwulf Długie Włosy patrzył posępnym wzrokiem za uciekinierami. To tylko niewielka część wojsk Asgota, podjazd wysłany zapewne dla zbadania terenu. Gdy renegat wyląduje tu ze wszystkimi swoimi zbrojnymi, trzy setki łuczników mogą tylko spowolnić marsz tej armii na Uppsalę, ale na pewno nie zdołają go zatrzymać.

- Panie? - Yingor uchylił ostrożnie drzwi chałupy, którą na kwaterę wybrał sobie jego dowódca. Asgot od śmierci starszego syna był w paskudnym

nastroju i mało kto odważył się zakłócać mu spokój. Oddi, który przyniósł ojcu złe wieści, kurował pod okiem niewolników nadwerężony obojczyk. Sam był sobie winien, ponieważ nie zdążył się uchylić przed glinianym dzbanem, którym cisnął w niego wściekły jarl. - Wejdź. - Asgot klepnął dłonią futro leżące na ławie, zachęcając go do zajęcia miejsca. - Napij się ze mną miodu, bo mam Niflheim w sercu i w myślach. - Mówił trochę bełkodiwie, bo pity od wielu godzin trunek uderzył mu już do głowy. - Panie, przynoszę złe wieści. - Yingor mówił szybko, jakby chcąc pozbyć się czym prędzej nieznośnego ciężaru lub jakby bał się, że za chwilę opuści go odwaga. - O! To wreszcie coś nowego. - Asgot beknął donośnie. - Mów. - Trandill, ten noreski pies, ładuje łupy na łodzie i gotuje się do powrotu do domu. - Co?! - Z głowy Asgota w jednej chwili wyparowały opary miodu. - Czy... - Zawiesił na chwilę głos. - Tak, panie. Przed godziną przybył szybki statek z wieściami i rozkazami od Benlosa. Eryk Zwycięski pustoszy jego ziemie, co dla nas nie jest żadną nowiną, ale dla Trandilla i owszem. I ten wszarz wezwał na pomoc wszystkich swoich stormanów i wasali. Nie mamy już wojska, panie, naszych zostało niewielu. Milczeli chwilę, bo o czym tu gadać. Bogowie zdecydowali inaczej i Asgot nie założy konungowego pasa. Od początku tej wyprawy nie dopisywało im szczęście, cały czas musieli żeglować pod wiatr i w deszczu, a teraz okazało się dodatkowo, że i łódź jest dziurawa. - Jest jeszcze sprawa tej rudej swionki i jej kompanów, panie. - Yingor napił się miodu, jakby to, co miał powiedzieć, paliło mu gardło. - No, mówże wreszcie! - Jarl wyglądał teraz jak odyniec przyparty do drzewa i jak on był nieobliczalny. Doradca odstawił rogi starannie dobierając

słowa, rzekł: - Gylve dogonił ich nocą i posiekał na kawałki dwóch skraelingów, trzeciego, chyba ich dowódcę, obezwładnił i pod eskortą odesłał do osady, ale niewiasta zbiegła... - Ta suka, trollowa dziwka, sama nie ma szans, nie ucieknie! Chcę tu mieć jej rudy łeb, nim opuścimy Birkę! - Asgot wstał gwałtownie i zaczął krążyć po izbie. - Niestety, panie, wsparli ją jacyś miejscowi i z ludzi Gylvego, nie licząc tych z jeńcem, wróciło tylko czterech, i to nielicho poharatanych. Z dumnego kandydata na władcę Szwecji jakby uszło powietrze. Jeszcze przed chwilą sięgał ręką po Uppsalę, a teraz wyrokiem bogów został z niespełna dwoma setkami ludzi, sześcioma okrętami, z czego największy langskip był zbyt zniszczony, by ruszać nim w morze, i bez syna, jedynego z jego lędźwi, z którego był dumny. Śmierć w boju otworzy mu bramy Walhalli, ale chłopak był potrzebny tu i teraz, na ucztowanie u stołu Odyna miał przyjść czas później. Jest Oddi, ale ten to bardziej kristmadzkiego papara przypomina, a nie syna wodza wikingów, jego iryjska matka tak napsuła mu w głowie, że częściej po pergamin i inkaust sięga niż po miecz i tarczę. A niech to... Na wpół opróżniony dzban miodu przeleciał przez izbę, rozbijając się o drewnianą ścianę po drugiej stronie pomieszczenia. Złocisty płyn ściekał teraz po mokrych balach, by wsiąknąć w wypaczone deski podłogi. Znikał szybko, ale jeszcze prędzej ulatywała nadzieja nie tyle na zwycięstwo, ile na uratowanie skóry. Twarz Asgota nabiegła krwią, a nozdrza rozdęły się, gdy wciągnął gwałtownie powietrze, drżał cały, jakby stawiał czoło silnym podmuchom wichury, a przecież w izbie było spokojnie, jakby coś próbowało wydostać się na zewnątrz, jakby... Stary woj widział w życiu niejedno i trudno było go przerazić, ale teraz się bał. - Przyprowadź mi któregoś. - Asgot pociągnął potężny haust napitku z rogu Yingora. - Albo dwóch -rzucił przez zaciśnięte zęby do pleców śpiesznie wychodzącego doradcy. To nie była pierwsza taka prośba, więc Yingor doskonale wiedział, co się teraz stanie, ale odmówić jarlowi znaczyło samemu położyć głowę pod

miecz, a raczej, o ile wierzyć choć trochę opowieściom strażników, wepchnąć ją w paszczę bestii, bo Asgot w napadzie furii rozrywał nieszczęśników gołymi rękami. Wydał rozkaz, a sam wyszedł na świeże powietrze, byle dalej od krzyków. Po półgodzinie wrócił do izby i odetchnął z ulgą; było po wszystkim. Gdyby nie tak dobrze znany smród strachu, krwi i kału oraz dwa krwawe ślady, biegnące ze środka pomieszczenia do wyjścia, można by sądzić, że nic się nie stało. Władca siedział z rogiem w ręku w tym samym miejscu, w którym Yingor go zostawił, i znowu spoglądał na swego doradcę bystrym i opanowanym wzrokiem. Śmierć niewolnych zgasiła na jakiś czas szaleństwo i żądzę mordu, która od powrotu ze Stafangr pojawiała się coraz częściej w jego oczach, a okresy spokoju były coraz krótsze. - Zbierz naszych, niech ładują na okręty żarcie, konie, niewolników, bydło i wszystkie młode kobiety, które uda im się złapać na wyspie. - Głos Asgota był teraz opanowany i spokojny, jakby przemawiał całkiem inny człowiek, ale to się za chwilę mogło zmienić. - O świcie pożeglujemy na północny zachód w kierunku Islandii, a potem dalej na Grenlandię, gdzie Eryk Rudobrody założył niedawno dobrą kolonię. Pewien kupiec, Bjarni Herjolfsson, twierdzi, że płynąc do niego, zepchnięty sztormowymi wiatrami na południe, trafił na nieznany, ale zdatny do zamieszkania ląd. Sporo mnie to kosztowało, bo zaprosiłem go na zimę do swojego domostwa, a pił więcej, niż ważył, ale było warto, i mam instrukcje, jak tam dopłynąć. Z mojej floty tylko cztery kupieckie knórry nadają się do żeglugi po niebezpiecznym północnym Morzu Wewnętrznym. Resztę zatopimy w jeziorze Melar, by Eryk nie pożywił się zbytnio naszym trupem. - Jeśli pozwolisz, panie - stary doradca stał przed dowódcą, patrząc na swoje stopy - nie popłynę z tobą na tę nową wyspę czy co tam odkrył Bjarni Herjolfsson. Słaby już jestem i pożytek ze mnie marny. Wrócę do żony i synów i tam znajdzie mnie miecz konunga Eryka. - Czeka cię śmierć, Yingorze, jak każdego zdrajcę, i to śmierć w hańbie i cierpieniu. Jedyna nadzieja to ucieczka, zarówno dla ciebie, jak i dla nas wszystkich. - Czerwona Tarcza wstał ciężko i chodził teraz nerwowo po pomieszczeniu. - Ja też zostawiam za sobą swoją Heldę i liczącą trzynaście wiosen córkę Jofriddę. Los, jaki dla nich szykuje Eryk, będzie zapewne

gorszy od tego, który przeznaczył dla twoich bliskich. - Ale pożegnam się przynajmniej z synami. Poza tym wybacz mi moją śmiałość, ale to nie tak miało być. - Starzec rozejrzał się po pomieszczeniu, kiwając głową z dezaprobatą. - Nie tak. - Tym się nie przejmuj. - Jarl wskazał brodą krwawe ślady na podłodze. Znam cię, Yingorze, od lat i wiem, że nie pochwalasz śmierci tych niewolników. Ja też nie, wierz mi, ja też, choć to tylko siła robocza jak wół ciągnący wóz z drewnem. Ale wiedz jedno, to był ostatni raz, przysięgam na pierścień! Na chwilę podniósł głos, ale zaraz opadł na najbliżej stojącą ławę. Potężne ciało zdało się kurczyć i zapadać w sobie. Zgaszonym głosem kontynuował tak cicho, że starzec musiał wytężyć słuch, by go zrozumieć: - Nie było cię tam, przyjacielu, nie było cię w tym przeklętym przez bogów mieście, gdy to się stało. Usiądź, Yingorze, muszę ci wiele powiedzieć, byś pojął, dlaczego zrobiłem to, co zrobiłem. -Asgot wskazał doradcy miejsce obok siebie i gdy ten je zajął, opowiedział o wszystkim, co przytrafiło się jemu i Oddiemu w Stafangr. - Sam widzisz - zwrócił się do niego, kończąc relację że to klątwa Lokiego, która spadła na moją i mojego syna głowę w czasie tej wizyty. Uratowaliśmy życie, ale straciliśmy wszystko, co miało jakąkolwiek wartość, nawet honor. Jestem związany słowem niczym Fenrir Gleipnirem i walczę przeciwko braciom ku wiecznemu potępieniu. Wesz, przyjacielu – Asgot położył ciężką sękatą rękę na ramieniu starca - gdyby nie życie moich ludzi, zostałbym w Birce, żeby zginąć z mieczem w dłoni, jednak bond musi myśleć nie tylko o sobie. Jesteś nam potrzebny, Yingorze. Ty masz posłuch wśród ludzi, pójdą za tobą nie gorzej niż za mną, ale gdy nas zabraknie, rzucą się sobie do gardeł albo co gorsza oddadzą się w ręce Eryka, a ten wypruje z nich flaki, tak jak wypruwa się je świniom przy uboju. Wesz o tym. Czasami bywam... no, jak by to powiedzieć, nieobecny, ale gdy wracam, chcę mieć kim dowodzić. Wesz, że nawet obcy, opisany przez kupca ląd nie jest bezpiecznym schronieniem dla wrogów Eryka. Znam go dobrze, jest pamiędiwy i mściwy niczym Loki. Skoro do mnie dotarły wieści o nowej, bogatej w drewno i pastwiska krainie na północnym zachodzie, on też je słyszał i byłbym skończonym głupcem, gdybym zakładał, że jest inaczej. Musimy popłynąć jeszcze dalej, może na zachód albo południe przez

niezbadane wody Morza Zewnętrznego, aż na kraj świata. A jeśli tam nic nie ma, lepsza śmierć na morzu niż we własnej chacie, bo razem z tymi, którzy zostaną, zginą stający w ich obronie domownicy. Asgot wpatrywał się w Yingora palącym i błagalnym spojrzeniem. - Niech tak będzie. - Doradca czuł, jakby mu przybyło lat. - Zawsze byłem z twoim rodem, najpierw z ojcem, teraz z tobą. Jeśli ma nam się udać, muszę dopilnować przygotowań. - I nie czekając na odpowiedź, skierował się ku drzwiom. - Dziękuję, stary druhu. Śpiesz się. Gdy obrońcy Borgu zorientują się, że zostaliśmy sami, nie dam marnego miedziaka za nasze głowy. Nie zapomnij też o moim niewolniku, tym skaerlingu, którego przytargał Garbus. Zemsta najlepiej smakuje na zimno. Yingor bez słowa opuścił izbę. Wieczór jakby na przekór wszystkiemu był tym razem bezchmurny, a noc gwiaździsta. Bogowie, zsyłając nieszczęścia, zawsze zapalają w człowieku iskierkę otuchy. Rankiem ostatnie cztery knórry z półtorej setki zbrojnych na pokładzie, kilkudziesięcioma zapłakanymi młodymi kobietami i porykującym bydłem odbiły od nabrzeża. Birka, choć zniszczona, była wolna.

Księga II Winlandia Dobra

Błysk Młota zakołysał się na fali, ale ludzie na pokładzie odruchowo wykonali balans ciałem i stali w miejscu z wysoko uniesionymi głowami. - Kołuje nad okrętem od dobrej godziny i nic. Myślę, że w promieniu dnia żeglugi rozciąga się tylko woda, bo kruk to przecież stwór lądowy i ujrzawszy ziemię, poszybowałby ku niej bez namysłu. -Głęboki głos Bolvarka syna Gudfasta słyszeli chyba wszyscy na okręcie. Czarny jak noc ptak usiadł w końcu na czubku masztu, jakby zbierał siły przed lotem. Nagle zerwał się i po chwili zniknął patrzącym z oczu. - Kurs na przeciwny do trasy, jaką obrał! - Jeśli głos Bolvarka uznać za donośny, to ten był rykiem olbrzyma. Asgot po wydaniu komendy złapał się mocniej uchwytu na tarcze przy sterburcie. Jego wielkie owłosione ręce drżały, a po czole spływały tłuste krople potu, i to pomimo chłodnego północnego wiatru. Widząc zatroskane spojrzenie doradcy, wzruszył potężnymi ramionami. - Zbliża się moment, Vingorze, gdy będę musiał kilka dni spędzić w ładowni, pijąc mocne wychłodzone piwo. Obiecałem ci coś i zamierzam słowa dotrzymać, ale lepiej, żeby w tym czasie ludzie nie wchodzili mi w drogę. Nawet ty trzymaj się ode mnie z daleka. - Wiem. - Siwowłosy doradca patrzył współczująco na stormana, którego traktował niczym własnego syna. - Więc słuchaj, przekażę ci dokładne instrukcje żeglarskie, które otrzymałem od Bjarniego Herjolfssona, choć zanim zdradził swój sekret, musiałem spić go prawie do nieprzytomności. Zapamiętałem wszystko słowo w słowo. „Po dniu żeglugi od opuszczenia Szwecji wypuść pierwszego kruka, a on skieruje się niechybnie w stronę Wysp Owczych. Ty obierz przeciwny kurs. Drugiego dnia żeglugi, czyli po pokonaniu dwóch doegrów, wypuść drugiego kruka i ten powinien pozostać na okręcie, jako że w zasięgu nawet jego wzroku nie uświadczysz żadnego lądu. Trzeciego dnia ptak wzbije się w powietrze i poleci w kierunku Islandii, a ty podążysz tam za nim. Jeszcze tego samego dnia dotrzesz do lądu. Opłyń wyspę i gdy dotrzesz do półwyspu Vetneyri, korzystając z dobrej husanotry, obierz kierunek w północno-zachodnim aircie. Po kolejnym doegrze żeglugi

dostrzeżesz ląd, którym jest Grenlandia. Płyń wzdłuż jej lodowych wybrzeży na południowy zachód, aż dotrzesz do Irlandii Wielkiej, na której zielonych pastwiskach są już domy naszych ludzi. Tam uzupełnisz wodę i jedzenie i popłyniesz w kierunku wielkiej góry na skraju morza, którą zwą Górą Hrafna. Stamtąd przy dobrej pogodzie musisz wyjść w pełne morze i przepłynąwszy jeden doegr na zachód, zobaczysz inną wielką górę, leżącą niedaleko wybrzeży Pustkowia Zachodniego. Gdy to się stanie, zrobisz zwrot na południe i płynąc przed siebie, po trzech dniach żeglugi, minąwszy po drodze Wyspę Niedźwiedzią, dotrzesz do krainy wielkich głazów zwanej Hellulandią. Dalej, utrzymując kurs południowowschodni wzdłuż kamienistego wybrzeża, po dwóch doegrach dopłyniesz do Marklandii, krainy lasów. Mnogość drzew i białe plaże będą dowodem, że dotarłeś do celu”. Asgot zamilkł, a Vingor też nie kwapił się do rozmowy, bo układał w głowie każdy szczegół instrukcji, tworząc mapę podróży. Niepiśmienne ludy morza wyrobiły sobie poza instynktownym określaniem kierunku na podstawie położenia słońca i Gwiazdy Polarnej doskonałą pamięć do szczegółów, które mogły okazać się decydujące w dotarciu do celu. Słowa stormana wyryły się w pamięci starca niczym runy w miękkim drewnie. - Teraz wszystko w rękach bogów i twoich, przyjacielu. - Asgot odwrócił się i skierował ku swojej małej drewnianej szopie, którą przygotowano dla niego pod pokładem. Tam przez kilka dni zamierzał pić, rzygać i znowu pić, nie trzeźwiejąc, aż nasyci na chwilę demony, które budziły w nim piwo i miód.

Bóg mórz Aegir był łaskawy dla uciekinierów i nie zesłał wielkich sztormów, które w północnych airtach występowały często o każdej porze roku. Po ośmiu dniach żeglugi bez zawijania do portu, aby wieści o celu podróży nie doszły uszu Eryka Zwycięskiego, cztery knörry dotarły do krainy wielkich płaskich głazów, Hellulandii. Przewodził im szeroki i wytrzymały Błysk Młota. Za nim płynął Rdzeń Miecza pod kapitanem Audem Głęboko Myślącym, dalej roztrącał dziobem płytkie fale Smoczy Pazur, którym dowodził członek lidu Asgota - Bjorn Skrzynia Masła. Ostatni zamykał grupę Niszczyciel Olbrzymów z Thorgerdą Jasny Warkocz u steru, kobietą wojowniczką, z którą bał się zadzierać nawet sam storman tej wyprawy. - Oddi, leć do nory saekonunga i powiedz mu, że dopłynęliśmy. - Vingor schował do skórzanego futerału wykonaną z twardej dębiny, podzieloną na osiem części husanotrę. Sprawdzał nią, w którym aircie świata znajduje się flotylla. - Tylko nie wchodź do środka, bo ojciec połamie ci gnaty, ale otwórz drzwi i drzyj się, aż zobaczysz ruch w barłogu, wtedy uciekaj do nas na górę. Chłopak bez zwłoki zszedł na dno knörra, gdzie pod olbrzymimi nasączonymi foczym tłuszczem płachtami porykiwały przestraszone zwierzęta. Przechodząc dalej, minął sterty wyposażenia i zapasy żywności dla ludzi i bydląt, aż dotarł do dziobowego podpokładu. Ostrożnie uchylił drzwi wiszące na skórzanych paskach i skrzywił się, gdy poczuł kwaśny smród wymiocin zmieszany z aromatem mocnego piwa. Lampka łojowa nie dawała wiele światła, ale i to wystarczyło, by zobaczyć rozwalonego w kącie Asgota. Oddi, nie czekając, aż opuści go odwaga, krzyknął ile sił w płucach: - Ląd! Widać ląd! Na śpiącym ani ten, ani następne okrzyki nie zrobiły najmniejszego wrażenia, więc chłopak porwał stojący na deskach pokładu kubeł z moczem i chlusnął jego zawartością na śpiącego. Potem wszystko rozegrało się błyskawicznie. Futrzany płaszcz poleciał w powietrze, szara sylwetka poderwała się na nogi i młodzieniec ledwo zdążył się uchylić, gdy o futrynę

rąbnął solidny stołek, sypiąc wokół drzazgami. - Vingor mówi, że widać ląd! - wrzasnął ostatni raz chłopak i pomknął na górę z szybkością kozicy. Coś tam poleciało jeszcze w jego kierunku, ale odbiło się od drewnianej przegrody i z brzękiem wbiło w burtę knörra. Po chwili Oddi znalazł się przy starym doradcy. - Obudziłeś? - spytał ten, odrywając na chwilę wzrok od mijanej kamiennej plaży. - Tak, ale przygotujmy się na atak wściekłego niedźwiedzia. - Chłopak dyszał jeszcze po niedawnej ucieczce. - Bolvark, trzymaj czterech silnych na podorędziu, żeby saekonung sobie i innym jakiejś krzywdy nie zrobił. - Zagadnięty skrzyknął druhów i teraz z linami w dłoniach czekali na rozwój wydarzeń. Nie trwało to długo, gdy na pokład wdrapał się Asgot z Czerwoną Tarczą, choć teraz należałoby mu zmienić przydomek na Asgot z Czerwoną Gębą. Mrużąc oczy przed słońcem, wyglądał jak wyciągnięty z najgłębszych ciemności Nastrondu, ale o dziwo wściekłość mu już przeszła. - Lać wodę! - krzyknął, zdejmując brudne łachy i stając bez ubrań przy burcie. Wiał zimny wiatr, ale dla twardych ludzi Północy kąpiel w lodowatej wodzie nie była niczym nowym. W ruch poszły wyrzucone na linach za burtę wiadra i po chwili na głowę dowódcy wylano pierwszy kubeł wody morskiej. Gdy było po wszystkim, storman włożył czyste, suche ubrania i stanął wpatrzony tak jak większość załogi w kamienisty brzeg, który mijali. - Hellulandia. - Smakował to słowo jakby było kawałkiem soczystej baraniny. - Kupiec niewiele mówił o tej krainie, podobno jest bezludna i jałowa niczym zadek Thursa. Nie podpływajcie bliżej, bo nadziejemy się na podwodne skały. - Nie zamierzam ryzykować, wodzu. - Vingor z ulgą wypuścił powietrze, zadowolony, że teraz ktoś zdejmie z niego ciężar dowodzenia i

odpowiedzialność, jaką ono ze sobą niesie. - Nie widać na brzegu nawet źdźbła trawy, ledwo gdzieniegdzie kępki mchu, więc płyńmy stąd czym prędzej. To martwa kraina. - Kupiec mówił, że gdy tu dopłyniemy, mamy utrzymać kurs południowowschodni i po dwóch doegrach dopłyniemy do Marklandii. - Asgot przeciągnął się potężnie, aż zatrzeszczały mu kości. -Odbijmy od brzegu na odległość wzroku i płyńmy na poszukiwanie tych nieprzebranych lasów. Błysk w oku wodza zobaczyli wszyscy, a był to błysk chciwości. Dobre drewno liściaste, zdatne do budowania sprężystych i wytrzymałych łodzi, było niemal na wagę złota. Nagle wzrok stormana padł na stojącego nieruchomo Oddiego, co przypomniało mu o niedawnej bolesnej stracie drugiego syna. Grymas niechęci wypełzł na jego twarz i bez żadnego uprzedzenia uderzył chłopaka tak mocno w brzuch, że ten usiadł na deskach pokładu, oddychając spazmatycznie. - Następnym razem nie oblewaj mnie szczynami, węglożerco, bo kolejnego ostrzeżenia nie będzie. Chłopak, nawet gdyby chciał, nie mógł wydobyć z siebie słowa, ale w jego spojrzeniu nie było strachu, tylko rezygnacja.

- Biały brzeg i drzewa! - Okrzyk żeglarza siedzącego niczym wiewiórka na solidnym maszcie, zwanym czule Staruszkiem, dotarł do uszu wszystkich, gdy tylko minęli wrzynające się w morze urwiste skały i skręcili ostro na południe. Dwa dni płynęli, widząc tylko kamienie, więc wrzask

radości przetoczył się nad falami niczym mgła nad torfowiskiem. Ktoś zaintonował pieśń wędrowców, ktoś inny podchwycił melodię i nagle cały okręt rozbrzmiewał twardymi męskimi głosami. Nie minęło kilka chwil, a załogi pozostałych trzech knörrów przyłączyły się do śpiewu i teraz ich pieśń docierała pewnie aż do samego Asgardu. Jeden z członków załogi Błysku Młota, statku, który szedł przodem, wyszukując najlepszą drogę, cały czas wyrzucał za burtę spory, obwiązany liną kamień, badając odległość pomiędzy dnem a stępką. Inny trzymał ster, kilku pracowało przy wełnianym żaglu, do którego kwadratowej powierzchni przyszyto ukośnie długie pasy ze skóry morsa, by zapobiec jego rozciąganiu, ale reszta zebrała się przy prawej burcie, żeby zobaczyć rzadki jeszcze iglasty las. - Przybijemy, wodzu? - Bolvark syn Gudfasta który właśnie stał przy wiośle sterowym, popatrzył pytająco na dowódcę. - Jeszcze nie. Kupiec gadał, że mamy tak żeglować przez dwa doegry w kierunku południowo-wschodnim, a dotrzemy do terenów, gdzie można założyć tymczasową osadę i przeczekać zimę. - Ale woda w beczkach jest już bardziej słona niż słodka, a i zwierzęta muszą wyjść na pastwisko, jeśli mamy mieć jeszcze z nich jakiś pożytek. Vingor był za tym, by przybić w najbliższym nadającym się do tego miejscu. - Wytrzymały tyle dni, wytrzymają jeszcze dwa kolejne - uciął rozmowę Asgot i strzyknął śliną za burtę. Płynęli więc dalej, tęsknie spoglądając na lesisty ląd. Czujne oczy doświadczonych żeglarzy wypatrywały jeszcze czegoś, co można spotkać na nieznanym lądzie, i wcale nie tęsknili do tego widoku. Wypatrywali dymów z ognisk. Jedenastego dnia od opuszczenia rodzinnych stron wpłynęli w obszar tak gęstej mgły, że dalszy rejs byłby proszeniem się o nieszczęście. Na wszystkich czterech knörrach wyrzucono za burty sporej wielkości głazy kotwiczne i mała flota się zatrzymała.

- Z każdego okrętu spuścić jedną łódź wiosłową z dziesięcioma ludźmi. Skoro już i tak stoimy, równie dobrze możemy rozejrzeć się po okolicy. Saekonung powiedział to, na co ludzie czekali z niecierpliwością od kilku dni. Z pokładu Błysku spuszczono łódź w takim tempie, że mało nie nabrała wody i nie poszła na dno. Wkrótce cztery łodzie wiosłowe skierowały się w stronę niewidocznego we mgle brzegu. Wśród zwiadowców był też Oddi. Serce chłopaka waliło jak oszalałe na myśl o nieznanej krainie, o przygodach godnych sagi i niebezpieczeństwach, których nawet nie potrafił nazwać. Od czasu gdy wpadł w pułapkę kręgu boga węża, pozwalał co jakiś czas kąsać swoje ramię żmii, którą w worku przemycił na pokład. Początkowe mdłości i gorączka już dawno ustąpiły, a niewielka opuchlizna znikała następnego dnia po ukąszeniu. Teraz chłopak głównie zastanawiał się nad tym, czy rano obudzi się jeszcze w ciele człowieka, czy też może już węża. Dlatego zawsze o wschodzie słońca macał się po całym ciele, wzbudzając tym wesołość wśród kompanów. Na razie, i bogom niech będą za to dzięki, jego ręce i nogi mocno trzymały się tułowia. Płaskie dna łodzi zaszurały po piasku i cztery dziesiątki wikingów po raz pierwszy postawiło stopy na nieznanym lądzie. Tutaj mgła była rzadsza, co pozwalało dostrzec ścianę lasu wyłaniającą się z białych tumanów. Pierwsi wyszli z wody ludzie z Błysku Młota i bez rozkazu zajęli pozycję obronną, by osłonić pozostałe drużyny w razie ataku. To była nieznana kraina, nawet powietrze smakowało inaczej niż w domu, i choć na razie nie czuli żadnego dymu, kto wie, jacy ludzie czy bestie zamieszkiwały te lasy. Askmadowie byli niezwyciężeni w boju, ale to nie był powód, by niepotrzebnie ryzykować życie w sytuacji, gdy mogą liczyć tylko na załogi czterech knörrów. Nie przybyli na te ziemie przypadkiem i nie byli tu też na chwilę. Jeśli znajdą dogodne miejsce, spędzą w Marklandii resztę życia, tak jak ich dzieci oraz dzieci ich dzieci. Ale ta mgła... Po chwili plaża rozbrzmiewała głosami czterech dziesiątek wojów, ich krótkim i trochę nerwowym śmiechem, przekleństwami, wzajemnymi przyjacielskimi docinkami, chlupotaniem mokrych butów i cichymi, słanymi ukradkiem do Asgardu modlitwami o pomyślność na nieznanym lądzie, prawie bezgłośnymi, by nie urazić miejscowych bóstw. Niektórzy schylali

się, by przepuścić między palcami dziwny biały piasek, szepcąc pod nosem nazwę nadaną wybrzeżu przez Vingora - Furdhustrandir, Cudowne Brzegi. Inni próbowali przebić wzrokiem białą zasłonę, która z chwili na chwilę robiła się bledsza. - Zaczekamy, aż dum całkiem opadnie, nim wejdziemy między drzewa. Broń w pogotowiu! -Dowódca wyprawy tak jak wszyscy rozglądał się ciekawie po okolicy. - Ojcze. - Oddi oderwał wzrok od ściany lasu i odwrócił głowę w stronę Asgota. - Mgła zanika, nie czekajmy dłużej. - Chłopakowi z trudem udawało się stać w miejscu. Zagadnięty jakby nie słyszał prośby syna, stał nieruchomo wsłuchany w głosy nowego świata zmieszane ze swojskim szumem fal. Stary Vingor miał lepszy słuch albo po prostu stał bliżej i chciał usłyszeć, przesunął się więc w kierunku młodzieńca z życzliwym uśmiechem na porośniętej siwą brodą twarzy. - Lepiej poczekać nieco dłużej, synku, niż nadziać się na obce ostrze. Poza tym wiesz, że z mgły czasem wychodzą paskudne stwory, a tu na plaży łatwiej nam będzie stawić im opór. - Rozumiem, ale przecież to bezludna kraina, a na potwory mamy talizmany, miecze i włócznie. -W głosie Oddiego słychać było młodzieńczą niecierpliwość i przekonanie, że nie ma przeszkód, których nie można pokonać. Starzec zaśmiał się głośno i objął go ramieniem. - Ale po co ryzykować, gdy za kilka chwil dum całkiem opadnie? - Potargał skołtunione włosy chłopaka, jak nieraz robił to własnym synom. - Skoro i tak stoimy i czekamy, chciałem cię o coś zapytać, Vingorze. Oddi przysunął się jeszcze bliżej i ściszył głos. - No... - Ten, uśmiechnięty, zachęcająco skinął głową. - Co robię nie tak, że ojciec zadusiłby mnie we śnie gołymi rękami, gdyby

mógł? Czy to moja wina, że Thord zginął w Birce z włócznią w bebechach? Moja? Cisza, która na chwilę zapadła między nimi, zdawała się wisieć w powietrzu niczym zasłona dzieląca izbę na dwoje. - Wiesz, Oddi, twój rodzic jest mężczyzną twardym dla innych, ale i dla siebie. To doskonały wódz i znamienity hovding, choć nie przeczę, że miewa gorsze i lepsze dni. A ciebie chce wychować na równego sobie, a nie na słabeusza. Może jego sposoby są czasem okrutne, ale świadomie nie zrobiłby ci krzywdy, wyszedłeś przecież z jego lędźwi. - Czy jesteś tego pewien, wuju? - Szept Oddiego był prawie niesłyszalny. - Ale czego? - Starszy mężczyzna mimowolnie również ściszył głos do szeptu. - No tego, że ojciec wbiłby saks w drzewo, a nie moje bebechy? - A, to. - Może chłopakowi się wydawało, ale usłyszał ulgę w głosie doradcy. Potem ten westchnął głęboko. - Nie, synku, nie jestem. Oddział przypominał wielkiego żółwia wyrzuconego na brzeg, monstrualnego stwora, który znieruchomiał w oczekiwaniu przypływu. Na rozkaz wodza ten uzbrojony dziwoląg podzielił się na dziesięcioosobowe oddziały, które ruszyły w kierunku drzew, każdy w inną stronę. - Nie oddalać się zanadto od wybrzeża. Pamiętajcie, szukamy zwierzyny i świeżej wody. Jeśli spotkacie miejscowych, wracać z wieściami i, na bogów, miecze trzymać w pochwach. Mamy południe i nim słońce pokona połowę swojej drogi, chcę was tu widzieć z powrotem! Wszystko jasne? - Jasne! - Głos wojów zabrzmiał jak pomruk nadchodzącej burzy. Las nie był gęsty, widocznie mroźne północne wiatry wiejące tu przez większą część roku niszczyły młode rośliny lub po prostu przerzucały żyzną glebę dalej na południe. Im odległość od wybrzeża była większa, tym stawał się gęstszy, jednak to ciągle był las iglasty, dobry na opał i do budowy

domów, ale nie okrętów. Nagle zza drzew dobiegł hałas i jakieś wielkie stworzenie, dudniąc kopytami o twardą ziemię, pogalopowało w kierunku, w którym udała się grupa pod dowództwem Thorgerdy Jasny Warkocz. Po chwili z tamtej strony dobiegły okrzyki podniecenia, zakończone charkotem przerażonego zwierza. - Thorgerda już ma co jeść, teraz kolej na nas! - W głosie Asgota słychać było młodzieńcze nuty. -Kto pierwszy upoluje obiad, dostanie srebrną obręcz! Wesołe pokrzykiwania i wzajemne poszturchiwania trwały tylko chwilę, potem żeglarze zamienili się w myśliwych, skupionych na polowaniu, jakby od tego zależało ich życie. Bo zależało. Przed wieczorem na plaży piekły się dwa wielkie jelenie, a załogi czterech okrętów czekała pierwsza od dawna gorąca uczta na stałym lądzie. Na śródokręciu każdego knörra była wprawdzie skrzynia z piaskiem, w której niekiedy przy dobrej pogodzie pichcono coś ciepłego, trudno było to jednak nazwać gotowaniem. Poszukiwacze znaleźli też niewielką, płynącą z głębi lądu rzeczkę, tym samym mieli źródło słodkiej wody. Na noc wrócili jednak na okręty, bo niepotrzebnie ryzykują tylko głupcy. Kolejny dzień nie był już mglisty i uciekinierzy spod Birki bez żalu podnieśli kamienie kotwiczne. To nie była upragniona ziemia, na której dałoby się założyć dostatnie gospodarstwa. Dwa następne doegry płynęli powoli wzdłuż wybrzeża, najpierw w kierunku południowym, potem południowo-wschodnim, napotykając na swej drodze mnóstwo wysepek i niebezpiecznych podwodnych skał. Trzeciego dnia dotarli do olbrzymiego cypla, wrzynającego się w morze niczym palec Odyna, który swoim wyglądem przypominał kadłub przewróconego statku. - Oddi. - Asgot skinął na syna zajętego oliwieniem foczym tłuszczem skórzanych i metalowych elementów uzbrojenia. - Weź niewolnika, tego długiego skaerlinga, który wysłał mojego prawdziwego syna do Walhalli, i popłyńcie łodzią na cypel, któremu nadaję nazwę Kialarness, Cypel Stępki. Wejdź na najwyższy punkt i rozejrzyj się po okolicy. Przydałaby się jakaś zatoka, gdzie można by przycumować i wyciągnąć łodzie na brzeg, bo trzeba

je oskrobać. To nie koniec wędrówki, ale musimy puścić bydło na popas, bo nam pozdycha, nim znajdziemy dom. - Na pewno mam to być ja? - Podekscytowany młodzieniec patrzył nieufnie na swego ojca. - A co, głuchy jesteś? Ty, bo was dwóch najmniej mi będzie szkoda, jeśli coś pójdzie nie tak. - Asgot zarechotał, a załoga mu zawtórowała. Tylko Vingor nie przyłączył się do wybuchu ogólnej wesołości. Chłopak spuścił wzrok. Nie chciał, żeby ojciec zobaczył w oczach syna swoją śmierć, jeszcze nie. Bez słowa zabrał się do spuszczania na wodę jednej z trzech łodzi będących na wyposażeniu Błysku Młota. Wkrótce dołączył do niego ciemnowłosy południowiec, którego wymizerowana i pokryta ropiejącymi ranami twarz była nieruchoma jak wyrzeźbiona w drewnie maska. - Znasz nasz język? - rzucił zasapany Oddi, mocując się z oporną grubą liną. - Znam. - Głos obcego był cichy, a on sam słaniał się na nogach. Dopiero teraz młodzieniec przyjrzał mu się i zobaczył jego przeraźliwą chudość. - Jadłeś coś, od kiedy wypłynęliśmy z domu? - spytał, choć znał odpowiedź. Wciśnięty w najgorszy kąt i pijący deszczówkę obcy miał szczęście, że w ogóle przetrwał podróż. Odbili od brzegu, głównie dzięki sile mięśni Oddiego, bo jego towarzysz był za słaby, żeby machać wiosłem, więc raczej tylko udawał, że to robi. Gdy byli w połowie drogi do cypla, Oddi wyciągnął zza paska skórzaną sakiewkę, w której trzymał kilka suszonych śledzi. - Jedz. - Podsunął je niewolnikowi prawie pod nos, ale ten pokręcił głową i nie przerywał swojego niby-wiosłowania. - Nie lubisz śledzi? - Asgotsson postawił wiosło na sztorc i popatrzył ze zdziwieniem na południowca. - Nie jadają ich w twoich stronach? - Jadają - zachrypiał zagadnięty - ale od dwóch dni nie miałem w ustach kropli wody i nie dam rady przełknąć suszonego mięsa. Młodzieniec palnął się otwartą dłonią w czoło, co w każdym kraju znaczy

mniej więcej to samo, i podał towarzyszowi pęcherz z wodą. Ten wziął go delikatnie jak najcenniejszy skarb i przyłożył do ust. Pił zrazu powoli, małymi łykami, by przy ściśniętym gardle się nie zakrztusić, potem z błogością na twarzy opróżnił go niemal do połowy, nim oddał właścicielowi. - Dziękuję, niech Bóg ci wynagrodzi. A teraz, gdybyś był łaskaw jeszcze raz podać mi te śledzie... Oddi parsknął śmiechem i rzucił niewolnikowi skórzaną sakiewkę z prowiantem. Resztę drogi przebyli z rybami w zębach, bo w dłoniach trzymali wiosła. - Poyniemy do sodniego rzegu pułyszpu, est jaszczysty - powiedział Oddi Asgotsson z pełnymi ustami, ale jego towarzysz nie miał problem ze zrozumieniem. Rozglądał się ciekawie po okolicy i jakby zapomniał, gdzie i z kim jest, bo rzucił: - Si, es una buena idea. - Ale zaraz spostrzegł swój błąd i odezwał się w języku ludów Północy: -Wybacz, to dobry pomysł. - Dziwna ta twoja mowa ojczysta. - Młody wojownik położył długie wiosło na dnie łodzi, która właśnie przed chwilą osiadła na brzegu. - A tak właściwie to jak mam do ciebie mówić? - Ramiro, Ramiro Mendez. - Południowiec dał długiego susa z łodzi, potknął się i zarył nosem w piach. Wciąż był bardzo słaby. - Będę mówił do ciebie Ramiro Piaskowy Nos. - Oddi powiedział to z poważną miną, po czym odwrócił się na pięcie i rozpoczął wspinaczkę na biegnący przez środek cypla wysoki grzbiet. - Ty zostań i pilnuj łodzi. Chłopak machnął ręką, widząc, jak wycieńczony towarzysz niemrawo próbuje dotrzymać mu kroku. Po krótkim marszu znalazł się na szczycie, skąd w przejrzystym powietrzu rozciągał się doskonały widok na okolicę. Tuż za piaszczystą plażą zaczynały się zielone łąki pełne soczystej trawy i dzikiej pszenicy, doskonałej paszy dla zwierząt trzymanych w ciasnocie na pokładach knörrów.

- Pszenica. - Zasapany Ramiro dotarł wreszcie na szczyt. - Dobre źródło ziaren na mąkę dla ludzi. - Miałeś zostać przy łodzi! - Oddi patrzył surowym wzrokiem na niewolnika. Ojciec za takie coś wyprułby z niego flaki. - A ty byś został? - Piaskowy Nos patrzył odważnie w oczy młodszego towarzysza. Ten wzruszył ramionami i z rozmarzeniem zatoczył ręką łuk. - Skoro już jesteś, patrz, jak tu pięknie. Krajobraz przed sobą mieli naprawdę wyjątkowy. Łąki przechodziły w gęsty las, a teren wznosił się tak, że daleko od brzegu zamieniał się w malownicze, okryte zielonym dywanem wzgórza. Najciekawsze było jednak to, czego nie mogli zobaczyć ci, którzy pozostali na okrętach. W odległości pół godziny żeglugi od miejsca postoju biegnący równo brzeg łamała ogromna zatoka, która wyglądała, jakby jakiś nienasycony olbrzym wygryzł fragment linii brzegowej. Śladami po zębach były ujścia czterech rzek, które spotykały się tu z zimnymi morskimi wodami. Tak jakby ów Thurs nie zdołał wszystkiego połknąć i musiał część posiłku wypluć, gardziel tej zatoki niemal zupełnie przegradzała sporych rozmiarów wyspa, dzięki której jej wody musiały być spokojne nawet w czas zimowych sztormów. - Tego szukaliśmy. - Młodzieniec jeszcze chwilę obserwował teren, który rozciągał mu się przed oczami, starając się zapamiętać każdy istotny szczegół i szybko w myślach szacując odległości. Gdy punkty orientacyjne wryły mu się w pamięć wystarczająco mocno, odwrócił się i bez słowa ruszył w kierunku pozostawionej na plaży łodzi. Niewolnik podążył za nim i dotarli do szalupy niemal jednocześnie. Nie rozmawiali już tego dnia, ale Oddi postanowił dokarmiać południowca, gdyż doszedł do wniosku, że ten jest jego bratnią duszą. Obydwu Asgot z Czerwoną Tarczą nienawidził, pytanie tylko, który umrze pierwszy.

Cztery knörry wpłynęły na płytkie wody zatoki, którą saekonung wyprawy nazwał Zatoką Wielkiej Wody. Gdy ich dna zaszurały o piasek, do brzegu było jeszcze daleko, ale akurat trwał przypływ i po godzinie oczekiwania udało się trafić na kanał, który w dnie wyżłobił nurt jednej z czterech rzek. Dalej już posuwali się pod prąd, by w końcu dotrzeć do miejsca, gdzie wstęga wody niknęła pośród wysokich sosen. To było dobre miejsce na obóz zimowy, osłonięte od wiatrów drzewami i z rozległymi pastwiskami dla bydła. Asgot chciał płynąć jeszcze dalej, w głąb lądu, ale Vingor przekonał go, że w razie niebezpieczeństwa dobrze mieć za plecami morze. Wyładunek trwał cały dzień, ale były to dobre i pełne nadziei, choć pracowite chwile. Po kilku dniach nieopodal rzeki, którą nazwano Sflaczałym Cyckiem z uwagi na jej szeroko płynące i leniwe wody, rozpoczęto budowę osady, w której banici chcieli przetrwać zimę. Porykujące radośnie krowy i jednego byka, którego zabrali ze sobą ze Szwecji, wypuszczono na żyzne łąki, myśliwi ruszali na łowy, a zabrane z Birki kobiety zajęły się oprawianiem i suszeniem tego, co udało im się upolować. Lasy roiły się od zwierzyny. Wielkim szczęściem były też same rzeki, pełne dorodnych łososi. Było ich tak dużo, że w miejscach przewężeń łapało się je gołymi rękami. To był czas ciężkiej, owocnej pracy i nadziei, że bogowie i szczęście uśmiechnęli się w końcu do garstki wyrzutków. Nową osadę, którą budowano na planie koła, nazwano po prostu Hring. Osiem wielkich dołów wykopano w miejscach, w których miały się znajdować duże, ciepłe, wyłożone surowym drewnem ziemianki. Budowle te, wystając na jakieś trzy stopy ponad grunt, miały zapewnić zwierzętom i ludziom ciepło nawet

podczas najbardziej surowej zimy. Obok w wielkich stertach leżały kłody drewna w różnych fazach obróbki. Rankiem szesnastego dnia miejscowi bogowie powiedzieli: dość! To był początek świtu, pora zwana przez Askmadów dogun. Oddi wymknął się ze swojego szałasu, żeby zanieść śpiącemu pośród bydła Ramirowi trochę jedzenia z wczorajszej kolacji. Teraz robił to niemal codziennie. Marklandię spowijała mgła, ale nie tak gęsta jak ta, którą ujrzeli, gdy pierwszy raz przybili do brzegu Krainy Lasów. Zwierzęta pokładły się w trawie w pobliżu Sflaczałego Cycka i idąc w ich kierunku, młody wiking zobaczył zjawy. Z białego, rwanego wiatrem puchu snującego się w wirach nad taflą wody wyłoniła się najpierw jedna, potem więcej szarych sylwetek, które w niemal absolutnej ciszy, przerywanej tylko delikatnym pluskiem, kierowały się w stronę zatoki. Mgła zdawała się żyć własnym życiem, to odkrywając, to znów zakrywając łodzie niemal zlewające się z ciemnym nurtem rzeki. Chłopak oblał się zimnym potem i chciał krzyknąć, by zaalarmować braci, gdy czyjaś twarda ręka zatknęła mu usta, a druga objęła wpół i unieruchomiła, lekko podnosząc. Próbował się wyrywać, ale uścisk był naprawdę mocny, choć przeciwnik nie należał do olbrzymów. Trzymany od tyłu młodzieniec przekonał się o tym, gdy chcąc się uwolnić, uderzył na oślep z całej siły i trafił w pustkę. - Cśś, kochanieńki - usłyszał tuż przy uchu i poczuł rybny zapach oddechu mówiącej te słowa kobiety. Od razu poznał ten głos i przestał się szamotać. - Wiemy o nich i jesteśmy przygotowani, tak jak wiem o tych spotkaniach z niewolnikiem, ale to już sprawa twoja i twojego ojca. - Ręce ściskające go niby stalowe obręcze puściły i Oddi, niespodziewanie odzyskawszy wolność, omal nie upadł na ziemię. Zatoczył się i ujrzał uśmiechniętą twarz Thorgerdy Jasny Warkocz - kapitana Niszczyciela Olbrzymów. - Zmykaj mały po jakąś broń, bo jak widzę, ręce masz puste, jeśli nie liczyć resztek z kolacji, ale żeby tym zabić, musiałbyś wepchnąć ser do gardła razem z pięścią. - Klepnęła go w tyłek niezbyt mocno, by głośny hałas nie przyciągnął uwagi nadpływających. - Miło było mieć w uścisku twoje młode ciało -

mruknęła, ale zaraz straciła zainteresowanie chłopakiem, skupiając się na rzece. Thorgerda to suka, ale ma rację, pomyślał Oddi i pobiegł po swój topór i drewniany skjold. Miecz, Żywego Trupa, zgubił podczas ucieczki przed wilkami i dopóki nie zdobędzie nowej broni, a na to się raczej nie zanosiło, musi mu wystarczyć stara dobra siekiera. - Alarm, wszyscy do broni! - Głos Asgota był gruby i donośny jak ryk wołu. Oddi, już jako tako uzbrojony, wybiegł ze swojego szałasu i popędził ile sił w nogach ku tworzącym skjaldborg kompanom. Skoro tak się wydzierają, to ukrywanie się straciło sens, pomyślał. Nad brzegiem zapłonęły jasnym światłem trzy ogniska, zresztą i tak robiło się coraz widniej. Teraz zjawy nie były już majakami z koszmaru, ale sporych rozmiarów łodziami krytymi skórą. W każdej z nich, a młody wiking naliczył co najmniej dwadzieścia, siedziało kilka włochatych postaci. Nagle usłyszał dziwny grzechoczący dźwięk, wydobywający się z czegoś, czym zjawy wściekle kręciły nad głowami. Oddiemu włosy stanęły dęba, bo ten odgłos przenikał go na wskroś jak pomruk pękającego lodowca. - Czekać! - Asgot powstrzymywał tych, którzy chcieli strzałami przywitać obcych i tych, którzy mieli ochotę wziąć nogi za pas. - Bądźcie gotowi na wszystko, ale jeśli któryś z was pierwszy utoczy krwi tym tam - wskazał głową na łodzie, które kierowane wprawnymi rękami wioślarzy przybiły do przeciwległego brzegu - osobiście wydrę mu płuca. - Ale nie musiał nikomu grozić, bo gdy bezpośrednie niebezpieczeństwo minęło, chęć mordu zastąpiła ciekawość. To jednak byli ludzie, tylko ubrani w futrzane kurtki z kapturem z daleka wyglądali jak owłosione bestie. Nie było się czego bać. Wikingowie na całym znanym im świecie nie mieli równych sobie wojowników, więc dlaczego tutaj miałoby być inaczej? Miejscowi na drugim brzegu długo o czymś rozprawiali, ale choć głos niósł się po wodzie doskonale, nic to nie dało, bo tubylcy nie mówili ludzkim

językiem. Wreszcie coś uradzili i w kierunku ciągle stojących w murze tarcz Askmadów ruszyła pojedyncza łódź z czterema wioślarzami. Reszta pozostała w pogotowiu, by przyjść z pomocą towarzyszom lub uciekać, gdyby przeciwnik okazał się zbyt silny. Po chwili dno łodzi zaszurało o brzeg. Oddi podszedł tak blisko, jak mu na to pozwoliła odwaga, i przyglądał się tym dziwnym obcym, którzy na razie nie kwapili się do wyjścia na ląd i przezornie pozostawali w swojej skórzanej łódce. Byli niewysocy i raczej szczupli, tylko te skórzane kubraki sprawiały, że wyglądali na potężniejszych. Gdy odrzucili do tyłu kaptury, widać było ich twarze z wystającymi, obciągniętymi smagłą skórą kośćmi policzkowymi, z oczami w kształcie migdałów i dziwnymi czarnymi włosami, które wyglądały, jakby były mokre. Przed szereg swoich ludzi wystąpił Asgot, podnosząc czerwony skjold jako znak pokoju. - My, dzieci Viliego i Ve - zaczął trochę niepewnie, ale ze słowa na słowo jego głos odzyskiwał moc - zapraszamy w gościnę mieszkańców tych ziem i na dowód naszych dobrych zamiarów ofiarowujemy dary. - Po tych słowach, nie odwracając wzroku od dziwnych gości, skinął ręką na Ketila Głupca, który zrobił kilka kroków do przodu i zrzucił na ziemię pół tuszy karibu, zabitego podczas wczorajszego polowania. Do mięsa podszedł teraz saekonung i wbił w udziec pięknie zdobiony saks ze srebrną głownią w kształcie wilczej paszczy, który wyciągnął zza pasa. - Niech krwi między nami nie będzie! Krzyknął, prostując się, z tarczą ciągle trzymaną wysoko i cofał się, aż stuknął plecami o pierwszy szereg swoich ludzi. Obcy o czymś tam między sobą rozmawiali i widocznie doszli do porozumienia, albowiem dwóch z nich wyszło na brzeg. Ostrożnie zbliżyli się do karibu. Mięso ich nie interesowało, za to saks wywołał na twarzach szerokie uśmiechy. Sprawdzali jego ostrość na własnych dłoniach, dziwiąc się radośnie kapiącej z ran krwi. Potem zakrzyknęli coś do pozostałej dwójki i na brzeg poleciały związane ciasno rzemieniem futra. Nawet z miejsca, gdzie stał Oddi, było widać, że to nie jakieś tam lisy, ale najprzedniejsze zimowe sobole. Oczy wikingów, wszystkich bez wyjątku, zaszkliły się z

chciwości. Kilku bystrzejszych pobiegło do szałasów, by przynieść coś na wymianę. - Żadnej więcej broni! - Asgot był doświadczonym wikingiem i nie zamierzał zbroić ludzi, którzy mogli okazać się wrogami. - Metal też nie, bo sami mamy go niewiele, a nie wiemy, czy ta ziemia rodzi rudę, czy tylko błoto - dodał. Połowa jego ludzi buszowała teraz po obozie i nie minęło pięćdziesiąt uderzeń serca, a na brzegu w kupkach leżały różne skarby, które Askmadowie byli skłonni wymienić na dobre skóry. Na drugim brzegu zabrzmiały okrzyki i flotylla szarych łodzi skierowała się w stronę miejsca, które z pastwiska w jednej chwili zmieniło się w tętniący życiem rynek. Kolejną godzinę zawierano transakcje, kłócono się, udając oburzenie, targowano o każdą skórę, jakby ta jedna jedyna była najcenniejsza, i to wszystko w dwóch zupełnie różnych językach. Wikingowie robili interesy życia, zamieniając wełniane koce, kawałki lin, haczyki na ryby i srebrne drobiazgi na niezwykle rzadkie futra. Obcy nie chcieli brać mięsa, natomiast na krowim białym twarogu i mleku zarobiono nawet więcej niż na haczykach. Oddi podszedł do przybysza, który mógł być jego rówieśnikiem i tak jak syn Asgota nie handlował, tylko przyglądał się ciekawie rozwojowi sytuacji. Młodzieńcy spojrzeli sobie w oczy jak równy równemu i obcy wyciągnął rękę po starą wysłużoną siekierę, którą chłopak zatknął za pas. - Żadnej broni. - Szwed pokręcił przecząco głową, mając nadzieję, że ten gest zostanie zrozumiany. Chłopak w pierwszej chwili wyglądał na urażonego, ale zaraz rozpogodził się, sięgając po wiszący na szyi Oddiego srebrny łańcuszek z magicznym braektatem w kształcie konia. Młody wiking miał kilka podobnych, choć ten dostał od matki, by go chronił od złych mocy, ale czego się nie robi dla obłaskawienia silnego sąsiada. Zdjął łańcuch i podał z uśmiechem obcemu. Ten próbował metalu zębami, patrzył na niego pod słońce, które zdążyło już wzejść, aż w końcu, zadowolony z oględzin, zdjął z pleców dziwnie wygięty, średniej długości łuk i kołczan pełen strzał. To była cenna rzecz i gdyby ktoś chciał od Oddiego wszystkie braektaty,

które miał w życiu w dłoniach, bez wahania oddałby je za tę dziwną i pięknie rzeźbioną broń. Cięciwa była wykonana chyba z cienkich ścięgien karibu lub jelenia, a dziwnie wygięta, przypominająca piersi kobiety wewnętrzna strona łęczyska - z kurczliwego rogu i drewna. Ktoś często go używał, bo uchwyt był wyślizgany od dłoni myśliwego. Na zewnątrz rzemieślnik też umocował ścięgna zwierzęce, tym razem te najgrubsze. Oddi wziął broń do ręki, z całych sił naciągnął i aż stęknął z wysiłku. Łęczysko częściowo się wyprostowało i po puszczeniu cięciwa brzęknęła, niosąc niewidzialną strzałę do wyimaginowanego celu. - Ale mocny! - rzucił chłopak z podziwem. Rozejrzał się, czy nikt nie patrzy, i cichaczem podał skraelingowi swój saks. - Masz, należy ci się szepnął i na migi pokazał, że nowy właściciel musi czym prędzej schować broń pod futrzaną kurtę. Przybysz pocmokał chwilę z radości, ale zrozumiał, i nóż zniknął pod grubą warstwą ubrań. Nagle zapanowało straszne zamieszanie. Pomiędzy zajętych targami ludzi wpadł rozdrażniony czymś buhaj, jedyny, jakiego ze sobą przywieźli Skandynawowie. Zwierzę podbiegło do jednego z obcych i wzięło zaskoczonego na rogi, wyrzucając wysoko w powietrze. Gdy spadł na ziemię, legł w bezruchu z nienaturalnie skręconą szyją. Wśród przybyszów zapanował popłoch i rzucili się do swoich łodzi. Gdzieniegdzie wywiązała się szamotanina, gdy któryś w wikingów nie chciał oddać skór, za które nie zdążył zapłacić, poszły więc w ruch ręce, potem noże i kilku obcych nie dołączyło tego dnia do swoich towarzyszy. Widząc, co się dzieje, reszta przybyszów, odpłynąwszy na bezpieczną odległość, zaczęła szyć z łuków do zabójców swoich braci, ale przezorni Askmadowie już zdążyli skryć się za tarczami. I tylko Eyving Krzywogęby stęknął z bólu i zdziwienia, gdy kościany grot wbił mu się w udo. Przybysze, śląc w stronę brzegu jakieś niezrozumiałe przekleństwa i groźby, z gniewnymi okrzykami ruszyli w kierunku zatoki. Po chwili jedynym świadectwem ich obecności były cztery trupy, sarkający Eyving i porzucone w ucieczce tobołki z wartymi majątek futrami. - Który poharatał tych dzikusów?! - Wściekły Asgot stanął przy jednym z martwych przybyszów i omiatał spojrzeniem swoich ludzi.

- Tego tu to ja, bo chciał zabrać to, co było prawie moje. - Wielki jak góra Leif Oxnasson podszedł do trupa i wyciągnął spod niego pęk pobrudzonych krwią skór. - A wiesz, co teraz zrobią bracia tego dzikusa? - Saekonung jakby odzyskał panowanie nad sobą i mówił spokojnie, zbyt spokojnie. - No co, dostali łupnia, to mamy za darmo ich towar, nie? - Leif zaśmiał się i zacierał ręce z uciechy z łatwego zarobku. - Tak? A co my byśmy zrobili na ich miejscu? - Mścilibyśmy się, ale... - Oxnasson nie dokończył, bo potężny cios pięścią zamroczył go na chwilę, choć nie przewrócił. Kolejne dwa szybkie uderzenia w brzuch zrobiły jednak swoje i wiking zgiął się wpół i upadł, wymiotując na trawę. Dowódca wyprawy doskoczył do niego i kopał zwiniętego, póki mu starczyło sił. - Wiecie, co się stało?! - krzyknął w końcu zasapany w kierunku wojowników patrzących na to wszystko z niesmakiem. Nikt z nich jednak się nie odezwał, nie chcąc podzielić losu poobijanego Leifa. -Jutro rano pakujemy się na statki i szukamy innego miejsca na obóz zimowy. - Ale dlaczego? - Bolvark syn Gudfasta, najbardziej zaufany członek lidu Asgota, jako jedyny powiedział to, o czym pomyśleli wszyscy. - Jak tu przyjdą, to ich wyrżniemy, przyjdą jeszcze raz, to znowu damy po gardle, aż zrezygnują, i tyle. W saekonungu wypaliła się już widocznie wściekłość, bo podszedł do Bolvarka i złapał go po przyjacielsku za szyję. - Naprawdę chcesz żyć w oblężonym obozie? Ich jest wielu, nas garstka, strata jednego to strata niepowetowana. Zabijemy stu skraelingów i dalej mogą nas nękać, choćby podczas polowań, gdy będzie nas kilku, a polować przecież musimy. - Nie chcę uciekać, Asgocie. - Cichy głos jego zastępcy dotarł tylko do uszu saekonunga.

- A ja chcę was mieć żywych, dosyć już ludzi natraciłem, szturmując Birkę, niech będzie przeklęta przez bogów - odpowiedział zagadnięty równie cicho, a głośno krzyknął: - Na co czekacie, rybie syny, mamy jeden dzień i mnóstwo roboty! Mrucząc pod nosami, półtorej setki Normanów zabrało się do pracy. Nie byli zadowoleni, ale rozumieli, że dowódca ma rację. Zginąć zdążą zawsze, a musieli się troszczyć o kobiety, które choć były brankami, pogodziły się ze swoim losem i urodzą im niedługo dzielnych, zdrowych synów.

Rankiem w czasie przypływu cztery knörry opuściły rejon Sflaczałego Cycka i Zatoki Wielkiej Wody, kierując się wzdłuż wybrzeża na południowy wschód. Gdy piaszczyste plaże zmieniły się w poszarpane fiordy, skręcili na południe i tak płynęli jeszcze trzy doegry, aż dotarli do obiecującej płytkiej zatoki, u której ujścia znajdowała się szeroka żwirowa mierzeja z wąską wyrwą pośrodku, za nią rozciągał się zalew mogący pomieścić nawet pięćdziesiąt langskipów. - Bogowie są dzisiaj dla nas łaskawi! - krzyknął uradowany Vingor. - Patrz, Oddi, i zapamiętaj sobie, że takie miejsca jak to są stworzone dla każdego morskiego ludu. Można tu bezpiecznie wyciągnąć na ląd łodzie na zimę, łąki zapewnią paszę dla zwierząt, wpadająca do hopu rzeka da nam słodką wodę, a o ile mnie wzrok nie myli, tworzy ona w oddali wielkie jezioro, i głowę bym dał, że pełno tam ryb i fok zatokowych. Na przybrzeżnych skałach widzę mnóstwo ptactwa, którego jajami nie pogardzimy, co? -Klepnął radośnie młodzieńca w plecy. - A żmije, będą tam żmije? - Oddi pomacał się bezwiednie po ciągle

opuchniętym od wczorajszego ukąszenia nadgarstku. Niestety, właściciel dwóch zębów, który zatopił je w ciele chłopca, wymknął się i gdzieś przepadł. Musiał znaleźć mu następcę albo olbrzymi wąż Jormungand odnajdzie jego, Oddiego Asgotssona, i nie będzie to miłe spotkanie. - A co ty z tymi gadzinami? - Starzec odwrócił głowę i spojrzał młodemu wikingowi w oczy. Ten spuścił wzrok i bąknął: - Nic, tak tylko pytam. - I poleciał pomagać przy wodowaniu łódki. Vingor wzruszył ramionami nad nieprzewidywalną młodością i poszedł do Asgota, by namówić go na rozesłanie patroli tak na wszelki wypadek. Okrzyki na wszystkich okrętach były dowodem, że zalety tego miejsca zauważyli też pozostali kapitanowie, i mała flota skierowała się ku brzegowi. Byli ostrożni, bo tak dogodne do życia miejsce mogło mieć już swoich mieszkańców, ale poza rozlatującymi się szałasami łowców fok nie znaleźli żadnych śladów miejscowych. Było jeszcze lepiej, niż zakładał Vingor, wapienny kanał łączący hop z jeziorem okazał się na tyle głęboki, że w czas przypływu przeprowadzono przez niego knörry. Jezioro było ogromne. Na jego południowym brzegu, nieopodal wystającej z ziemi czarnej skały o kształcie młota Thora, którą uznano za szczęśliwy znak, uciekinierzy znaleźli idealne miejsce na założenie osady. Leżąca nieco powyżej linii brzegowej, doskonale osłonięta od wiatru polana być może pierwszy raz w swojej historii zatętniła odgłosami ludzi i zwierząt domowych.

Z północy powoli i nieubłaganie nadciągała zima. Normanowie przez kilka

pracowitych, ale i szczęśliwych miesięcy zbudowali dziesięć ciepłych, krytych darnią ziemianek oraz kuźnię, którą usytuowali niemal na samym brzegu jeziora, by mieć dostęp do bieżącej wody. Kobietom zaczęły rosnąć brzuchy, a spiżarnie niemal pękały od wędzonej i suszonej dziczyzny, ptactwa, serów i ryb. W odległości dnia drogi od osady odkryto duże złoża bagiennej rudy, a w lasach rosły krzewy winogron - część z nich ususzono, a z reszty zrobiono wino. Właśnie po znalezieniu dzikich winogron nadano temu miejscu nazwę Winlandia. - Ja bym dodała jeszcze coś, co kiedyś, jak już sami wzrośniemy w siłę, przyciągnie dobrych osadników. - Gudhrida Thorbjornsdottir podniosła do ust róg z winem i wzięła solidny łyk. Wolała dobre piwo, ale przywiezione z domu ziarno przeznaczano tylko pod siew. Miała już nieźle w czubie, więc nagle straciła równowagę i jej szukająca podparcia dłoń wylądowała na kroczu siedzącego obok Rolfa. Napadnięty kwiknął niczym zarzynana świnia i cała kompania gruchnęła śmiechem. Gudhrida była wojowniczką i niejeden raz udowodniła, że ma nie tylko słodki ul pod odzieniem, ale i przedniej jakości pomyślunek. - Sami wiecie, jak to było z tą kupą lodowych pustkowi i gór, Grenlandią - dodała, gdy ucichły szyderstwa z Rolfa bladego teraz na gębie jak mleko. - Z taką nazwą spryciarz Eryk Rudy nie mógł się opędzić od chętnych do osadnictwa, a w porównaniu z nami to on tam ma nieużytki. Wszyscy zgodzili się z jej uwagą i postanowiono do nazwy Winlandia dodać jeszcze określenie Dobra, tak dla zachęty. Oddi od dwóch dni opiekował się Ramirem Piaskowym Nosem, którego Asgot, popiwszy sobie miejscowego wina, stłukł niemal na śmierć. Stary Vingor, którego chłopak przyprowadził do szałasu, skończył badać ciągle nieprzytomnego południowca, wyprostował się i wyszedł na światło dzienne. - Co myślisz, wuju? - W głosie młodzieńca słychać było wyraźny niepokój. - Kości ma chyba całe, ale poobijany jest tak mocno, że nie wiem, czy wyżyje. Silny jest, to fakt, inaczej już dawno spotkałby się z tym swoim bogiem, ale wszystko ma swoje granice.

- Mogę coś dla niego zrobić? - Oddi zmężniał ostatnio, rozrósł się w barach i stał się mężczyzną. Miał łagodny charakter swojej iryjskiej matki, co było jego szczęściem i zarazem przekleństwem. - Karm go wywarem z ryb i czekaj. Jeśli gorączka opadnie za dwa dni, będzie żył, jeśli opadnie jutro - umrze. - Vingor podrapał się po splątanej siwej brodzie. W przeciwieństwie do chłopaka marniał w oczach, czując się już niepotrzebny w tej młodej kolonii. By jakoś wypełnić czas, długie godziny spędzał przy czarnej skale nazwanej Mjollnirem, Błyskawicą, żłobiąc runy na jej twardej powierzchni. W krótkich strofach opisywał tam dzieje wyprawy Asgota z Czerwoną Tarczą, renegata i uciekiniera, ale także saekonunga i truhtina Winlandii Dobrej. Kamienny pył nie służył jednak jego płucom i starzec pokasływał teraz niemal cały czas. - A dlaczego, synku, tak ci zależy na tym niewolniku? To przecież tylko kristowy sługa, którego życie dla bogów ma takie znaczenie, jak dla roślin twoje splunięcie podczas deszczu. - Sam nie wiem, wujku. - Chłopak podniósł z ziemi płaski kamień i rzucił go z cichym pluskiem do jeziora. Patrzył teraz niewidzącym wzrokiem przed siebie, jakby zaglądając w głąb własnej głowy. Może dlatego, że wiele rozmawiamy, a sagi o tym jego Leónie są niczym barwne historie opowiadane dzieciom przed snem, a może dlatego, że odkąd on jest z nami, ojciec przestał się pastwić nade mną i prześladuje jego. Wiesz, wuju, że w kraju ojczystym on jest kimś w rodzaju syna konunga albo co najmniej bardzo znacznego stormana? - Oddi jakby powrócił z dalekiej podróży, zamrugał i spojrzał uważnie na starca. - To może jego ojciec da okup za te... - Vingor przerwał, bo uzmysłowił sobie, że stary kraj i stare życie są już nie dla nich. Nie zamierzali przecież wracać do Szwecji. - Dam radę tobie i twojemu nowemu przyjacielowi, synku. - Starzec westchnął ciężko i przysiadł na ogromnym głazie u stóp czarnej skały. - To wielka i bogata kraina, ta nasza Winlandia Dobra, daje hojną ręką więcej, niż możemy zjeść. Nie czekaj na wiosnę, bo możesz się nie doczekać jej ciepłych promieni, uciekaj, jak tylko ten niewolnik - wskazał głową szałas - odzyska siły. Jeśli ci się uda, porwij dwie młode i zdrowe dzierlatki, bo one dają synów i ułatwiają życie mężczyźnie, i wierz mi, bez kobiety będzie ci ciężko. Idź jak najdalej od wybrzeża, w głąb lądu, a Asgot

nigdy was nie znajdzie w tych rozległych lasach, o ile w ogóle starczy mu odwagi, by ruszyć waszym tropem. Sam poszedłbym z tobą, Oddi, bo jesteś dla mnie jak syn, a straciłem serce do twego ojca, ale stare nogi nadają się już teraz tylko do dreptania, a nie do wędrówek. Poza tym męczy mnie dziwny kaszel i wiem, że długo nie pożyję. Zginąłbym chętnie, nawet teraz, byle z bronią w ręku, ale kto zechce walczyć ze starym dziadem? Takich jak ja wygania się z domu na mróz albo zrzuca z wysokiego fiordu, by nie stanowili ciężaru dla innych. - Nie mów tak, wuju. - Chłopak przysiadł obok zgarbionego Vingora, by osłonić go przed zimnym wiatrem wiejącym od strony wody. - Wiem, że tak się dzieje w ojczystym kraju, ale tam więcej kamieni niż ziemi, to i jeść nie ma co nawet dla młodych. Tu jest inaczej. - Zatoczył ręką półkole. Wszędzie w bród zwierzyny, leśnych owoców, ryb, więc i starzy ludzie nie są dla nikogo ciężarem. Zima nadchodzi, poranny mróz już zaczyna ścinać wody jeziora, ale masz rację, nie pożyję do wiosny, muszę uciekać. - Niech bogowie ci sprzyjają, Oddi Asgotssonie, a skoro odejdziesz, to zdradzę ci pewną tajemnicę. Jakiś miesiąc temu, gdy miałem więcej sił i wdrapałem się na sam czubek Mjóllnira, było tam mnóstwo pustych gniazd i ptasich gówien, ale nie o tym chciałem ci powiedzieć. Gdy tak siedziałem, dumając nad kolejnymi strofami swojej sagi, zobaczyłem daleko na zachodzie dym. - Dym, wuju? Ludzie? - No przecież nie foki. Nie potrafię ci powiedzieć, czy to ci sami skraelingowie, z którymi mieliśmy przeprawę przy Sflaczałym Cycku, czy jacyś inni, ale jeśli zaskarbisz sobie ich przychylność, przetrwasz zimę w cieple i z pełnym żołądkiem, a jesteś młody i możesz być użyteczny, więc czemu nie spróbować. To dobra droga, ale możesz wybrać też samotną wędrówkę, tylko że bez zapasów będzie trudno przetrwać okres największych mrozów, a i potem. - Przerwał, bo nie trzeba było wielkiej wyobraźni, by wiedzieć, że dwoje lub czworo ludzi będzie zdanych na łaskę i niełaskę każdego, kogo napotkają na swojej drodze. Jeszcze przez kilka długich chwil omawiali plan ucieczki, potem obaj zamilkli, obserwując szykującą się do zimy przyrodę. Na wielkim głazie, u

stóp czarnej skały, siedziała pogodzona z losem i mądra dzięki wieloletnim doświadczeniom przeszłość i młoda, niecierpliwa, żywotna i niedostrzegająca przeszkód przyszłość. Tylko działając wspólnie, mogli zdobyć dodatkową broń, ciepłą odzież i zapasy jedzenia, które zwiększały szanse na powodzenie ucieczki. Atak kaszlu tym razem był dłuższy i wychodził jakby z głębi trzewi. Na lnianym rękawie tuniki starego doradcy pojawiły się ślady krwi.

Ciemne chmury wisiały cały poprzedni dzień nad Winlandią Dobrą. Z dala od osady Vingor po raz kolejny spotkał się z dwoma młodymi mężczyznami, przynosząc im tym razem kilka noży, dwie wielkie skóry karibu i worek suszonych ryb. Starzec słaniał się pod ich ciężarem, ale od spotkania przy czarnej skale jakby nieco odzyskał siły. - Jutro musicie ruszać. - Rosochatym kosturem wskazał ciemne niebo nad głowami. - Jutro, najdalej pojutrze spadnie pierwszy śnieg, a po śladach znajdą was szybciej, niż słońce wstanie i pójdzie spać. - Tak zrobimy, wuju. - Oddi podszedł do niego i odebrał ciężkie skóry, które nie zwlekając, przywiązał do pokaźnych rozmiarów worków z trokami. W nich mieścił się ich cały dobytek. Kobiet nie udało się porwać, bo było ich znacznie mniej w osadzie niż mężczyzn i każdej pilnowało dwóch lub więcej wojowników. - Spotykamy się po raz ostatni, rankiem ruszamy i oby Thor osłonił nas swoim płaszczem przed wzrokiem ojca. - Chłopak aż stęknął, próbując upchnąć dodatkowe porcje jedzenia do i tak przepełnionego ładunku.

- Oby, synku. - Starzec oparł się na chwilę o wysoką sosnę, łapiąc oddech, potem podszedł i uściskał Ramira i Oddiego na pożegnanie. - Wuju. - Młodzieniec odsunął Vingora na długość ramienia i z powagą zajrzał mu w oczy. - Powiedz mi, ale szczerze, bo to ostatnia okazja: dlaczego on mnie tak nienawidzi? Co mu zrobiłem, że gdyby mógł i nie byłoby to hańbą dla wojownika, rozszarpałby mi gardło własnymi zębami? Stary mężczyzna westchnął ciężko. - Chcesz wiedzieć, to słuchaj. Twoja matka, nim przyszedłeś na świat, miała mężczyznę, który grzał jej łoże, i nie był to twój ojciec. To znaczy on też, ale... - Podrapał się z zakłopotaniem po splątanej siwej brodzie. - W każdym razie Asgot czegoś się domyślił, już po tym, jak uznał cię za swojego, ale nie miał dowodów, więc nie mógł cofnąć swojego słowa. Poza tym nie był pewien, a twoja matka zaklinała się na wszystkich bogów, że tylko jego nasienie w siebie przyjęła, tylko jego. - Zamilkł i zamyślił się. - Kim on był, wuju? - Oddi chwycił starca za rękę, ale ten wzruszył tylko ramionami. - Synku - szepnął po chwili. - Weź mój Czerwony Ślad i niech ci służy, bo wiem, że własny miecz zgubiłeś podczas wyprawy do Norwegii. - Odpiął pas z bronią i podał go Oddiemu. Młody wojownik miał łzy w oczach nie tylko z wdzięczności. Dobrowolne oddanie miecza następcy zdarzało się rzadko i oznaczało, że jego właściciel wkrótce odejdzie do krainy zmarłych. A nawet wtedy zwykle chowano broń wraz z popiołami zmarłego, by mógł jej używać po śmierci. Rezygnując z tego, Vingor narażał się na niewdzięczny los sługi, a nie wojownika po drugiej stronie. - Nie mogę, wuju. - zaczął Oddi, ale starzec przerwał mu, kładąc dłoń na jego ustach. - Możesz, synku, i musisz. Bez swojego Żywego Trupa jesteś niczym łucznik z odrąbanym palcem. Ja sobie poradzę, Oddi. Żegnaj. I już bez dalszej zwłoki odwrócił się i ruszył w kierunku osady. Chociaż wracał bez ciężkiego ładunku, wydawał się jeszcze bardziej zgarbiony. Młodzi mężczyźni mieli wrażenie, że widzą wysłużony langskip, w którego pojedynczy kwadratowy żagiel przestał nagle wiać silny północny wiatr.

- Żegnaj, wuju... Rano zbudził ich bitewny szczęk broni i okrzyki, które towarzyszą każdej walce. W przerażeniu wybiegli ze swojej kryjówki, łapiąc po drodze leżącą w pogotowiu broń. Ukrywali się po drugiej stronie jeziora, więc mieli doskonały widok na to, co się dzieje w osadzie. W hopie cumowały cztery wielkie knörry, nowe okręty, których poprzedniego dnia jeszcze tu nie było. Wystarczył rzut oka, by Oddi zrozumiał, z kim mają do czynienia. Barwy żagli i proporce nie pozostawiały żadnych wątpliwości: nadciągnął Eryk Zwycięski i jego zemsta. - Ramiro, pędzimy do osady, muszę pomóc braciom! - W głosie młodego wikinga pobrzmiewały wściekłość i rozpacz, bo właściwie było już po walce. Prawdopodobnie renegaci bronili się jeszcze, ale zostali zaskoczeni i większość z nich zarżnięto w trakcie snu. - Stój, przyjacielu. - Ramiro złapał go za ramię i zatrzymał. - Zanim dotrzesz na miejsce, bitwa dobiegnie końca. Nie miałeś tam przyjaciół poza tym starym Vingorem, ale sam słyszałem, że chciał umrzeć z bronią w ręku, i dobry Bóg spełnił tę jego prośbę. Jeśli jak mówisz, to są ludzie konunga Eryka, chodź ze mną, a ja poproszę ich o twoje życie. Myślę, że ich władca jest mi to winien. Z młodego wikinga jakby uszło powietrze. Faktycznie było już po bitwie, mógł jedynie zginąć, walcząc, tylko o co? O przyjaciół, których tam nie miał, o honor ojca, dla którego zawsze był zawadą i powodem do wstydu? Nie mógł też oddać się w ręce zwycięzców. Schylił się i wziął do rąk ciężki podróżny wór, potem zarzucił go sobie na plecy i przymocował do pasa skórzanymi trokami. - Idź sam, ja ruszę ku tym dymom, które kiedyś na zachodzie widział Vingor. - Ale dlaczego? Uda się, chodź ze mną! - Słabo znasz nasze obyczaje, Ramiro Mendezie. Nie ma dla mnie ratunku.

Za to, co zrobił mój ojciec, moją matkę i siostrę spotkała już zapewne śmierć lub pohańbienie i niewola. Jofriddę raczej to drugie, bo jest młoda i silna, a mnie czeka śmierć w męczarniach. Myślisz, że Eryk, który dla zemsty nie wahał się wysłać w nieznane czterech okrętów pełnych ludzi, poniecha syna swego największego wroga? Że zadrży mu ręka, gdy będzie mnie rozcinał na pół? - Młody wiking wzruszył ramionami. - Zresztą nawet nie dotrę przed jego oblicze, zabiją mnie tu, na miejscu, a jeśli staniesz w mojej obronie, podzielisz ten los. Stali jeszcze przez chwilę w milczeniu. - Żegnaj, przyjacielu - odezwał się Ramiro. - Dziękuję za dar życia i przyjaźń. - Żegnaj, Ramiro, szkoda. - Słowa uwięzły Oddiemu w gardle. Uścisnęli się i ruszyli każdy w swoją stronę. Z nieba spadły pierwsze płatki śniegu.

Księga III Leon

Dziewięć okrętów toczyło nierówną walkę z wysoką falą. Wiatr wzmagał się z każdą chwilą, a słońce przesłoniły niemal czarne burzowe chmury. Nadchodził sztorm i kapitanowie przygotowywali swoje jednostki do starcia z żywiołem.

- Co drugie wiosło na pokład, migiem! - sternik na Dumie Aegira i jednocześnie kapitan okrętu wypluwał z siebie rozkazy niczym sprawny łucznik strzały. - Refować żagiel, lodowe syny, bo nam go rozerwie na strzępy. Wiązać wszystko, co się rusza, nadchodzi dzień, po którym wasze matki wypłaczą oczy. Rollo! - Jego tubalny głos ledwo było słychać wśród wycia wiatru. - Trzy razy po dziesięciu ludzi do wybierania wody z dna, migiem! Stary Rollo czekał już w pogotowiu, a wraz z nim grupka przemoczonych postaci z pokaźnych rozmiarów cebrami w rękach. Szybko i sprawnie wyjęli z pokładu kilka grubych desek, odsłonili dno i zaczęli swoją wielogodzinną morderczą zmianę. Nikt nie narzekał, walczyli o życie. Niewolnicy przy wiosłach wtulili tylko głębiej głowy w ramiona i nacisnęli mocniej na trzymane w rękach drzewce. Wojowie w razie katastrofy mieli przynajmniej szansę na wydostanie się z pułapki, wioślarze mocno skuci żelaznymi obręczami szli na dno razem z wrakiem. Inna sprawa, że z dala od brzegu jedni i drudzy staną się strawą dla ryb i morskich potworów. Duma Aegira była jednym z największych okrętów, jakie widział świat. Jarl Hardeknud zlecił jej budowę najlepszym szwedzkim szkutnikom i trwała ona najdłużej w znanej historii, bo aż dwa lata i trzy miesiące. Poszło o zakład z samym konungiem, więc honor wymagał, aby nie szczędzić srebra na rzemieślników i materiały. Wielki drakkar robił wrażenie na wszystkich, którym dane było go zobaczyć. Mieszkańcy nadbrzeżnych wiosek zwoływali się, gdy przepływał w zasięgu wzroku, i z nabożną czcią kiwali głowami, chwaląc potęgę Hardeknuda. Już z daleka pęczniał wypełniony wiatrem pojedynczy, żółto-czerwony wełniany żagiel, którego powierzchnia była tak wielka, że do wzmocnienia go upleciono specjalną siatkę z poczwórnych, nasączonych foczym sadłem rzemieni. Do jego płachty przyszyto też ukośnie wiele pasów ze skóry morsa, dzięki czemu nigdy nie tracił swego kwadratowego kształtu. Długi na sto stóp maszt, zwieńczony topem z trójkątnym wskaźnikiem wiatru, umieszczono w wydrążonym dębowym pniu osadzonym w dnie statku. Duma Aegira miała trzydzieści pięć par wyjątkowo długich wioseł każdym poruszało po czterech niewolników - a wzdłuż burt drewnianą

poręcz do mocowania tarcz przed bitwą morską. Wysoki dziób w kształcie głowy wężosmoka sterczał dumnie, patrząc w oczy gwiazdom, a sterownicę wzdłużną i okolice wyściełanych skórą otworów na wiosła pokryto tak wymyślnymi rzeźbami, że wydawało się, iż przedstawione tam postacie bogów i bohaterów żyją i poruszają się w rytm ruchu fal. Wokół masztu ustawiono namiot i było to jedyne miejsce osłonięte od deszczu, które Duma mogła zaoferować swojej pięćsetosiemdziesięcioosobowej załodze, jeśli nie liczyć dwóch ciasnych podpokładów na dziobie i rufie, które raczej służyły do przewozu zapasów niż ludzi. Prawie połowę składu stanowiły dwie zmiany niewolników, po stu czterdziestu wioślarzy każda, reszta to trzy setki zbrojnych, felagich jarla Hardeknuda. Koszty budowy tego pływającego giganta były tak wielkie, że już pierwszej wiosny po wodowaniu, gdy drakkar przetrwał kilka sztormów na Morzu Północnym, właściciel musiał zorganizować wyprawę na wiking dla podratowania świecącego pustkami skarbca. Hardeknud, landmand samego konunga, miał wielki szacunek sąsiadów: swoich poddanych, okolicznych kmieci i wolnych chłopów. Wszyscy wiedzieli, że dopisuje mu bitewne szczęście. W poprzednich latach podjął wiele wypraw, z których z woli bogów przywoził dużo srebra i niewolników, a mało wieści dla wdów i sierot. Toteż gdy za namową konunga ogłosił na thingu, że się chce nająć do służby u půacŕcego zůotem wůadcy Leónu, wielu zgůosiůo sić, ýeby mu towarzyszyă. Nie wszyscy jednak, bo tego roku Styrbj¸rn, którego sůawa sićgaůa najdalszych zakŕtków zamieszkanego úwiata, planowaů wyprawć do Miklagardu, gdzie zwano nas Warangami. Droga miaůa wieść przez chłodne wody Laanemeri, rzekę Newę, jeziora Aldoga i Ilmen i dalej rzeką Łować. Tam, by kontynuować podróż, będą musieli wynieść łodzie na brzeg i przeciągnąć je aż do Dniestru, a potem żeglować przez Morze Czarne. Wspaniała wyprawa i jej śmiałość skradła serca moich rodaków. Moje zresztą też, ale ojciec nie zgodził się, bym towarzyszył stryjowi. Jestem Erik, Erik Eriksson, syn Eryka Zwycięskiego, truhtina szwedzkiego i Sygrydy Storrady, córki konunga Wenedów Mieszka I i siostry Bolesława Chrobrego zwanego przez nas Burisleif. To są dzieje mojej pierwszej

wyprawy na wiking i uwiecznia je mój niewolnik, iryjski papar, którego matka dała mi do towarzystwa w tym właśnie celu. Spisuje je w języku księży, by pamięć o tych wydarzeniach przetrwała wieki, chyba że wcześniej woda lub ogień pochłoną te zapiski. Może lepszy byłby kamień z wyrytym na nim wierszem pochwalnym, a może nie, bo mógłby pójść na dno, a co rybom po wyrytych na nim runach, nawet tych ułożonych najzgrabniej? Zatem spisujemy te przygody w mowie Romverjarów dla chwały, ale i dla mojej rodzicielki, która pewnie jako jedyna we dworze, nie licząc englismadzkich lub iryjskich niewolników, będzie umiała to przeczytać. - Co tam bełkoczesz pod nosem, czcicielu smutnego boga? - Mówię, panie, że to ja piszę, a ty tylko gadasz, a poza tym zeszłej wiosny odrzuciłem Chrystusa i tak jak ty wierzę w prawdziwych bogów. - Młody mnich - dla nas na zawsze pozostanie sługą Krista - zaśmiał się wesoło, a ja mu zawtórowałem, bo polubiłem suczego syna, jak tylko przyprowadził go do mnie Lodmunnd Wałach, zarządca mojej matki. Nikt nas teraz nie widział, więc nie musiałem udawać surowego właściciela. Miał na imię Zeno. Trzy lata temu przywiózł go z wyprawy jeden z przybocznych ojca i jak było umówione, oddał swemu konungowi wraz z czwartą częścią łupu. Nie to, żeby ojciec papara chciał, jako że ten był wysoki i cherlawy, zdawało się, że nie przetrzyma w surowym północnym klimacie, ale matka się uparła, więc wziął Zena, choć musiał w zamian oddać ładny złoty pierścień. - No dobrze, pisz teraz słowo w słowo to, co wyjdzie z moich ust. Przymuszony okolicznościami, których nie będę teraz wyjawiał, chciałbym zaznaczyć, iż to łysy klerker Zeno kreśli litery, a ja gadam, co ma tym swoim gęsim piórem wyskrobać, bo klnę się na święty pierścień, taką złożyłem matce obietnicę. Nim to się stało, protestowałem, tłumacząc, że więcej pożytku będę miał z pracy przy wiośle i mieczu, ale matuś jest upartą kobietą. Przed wypłynięciem z portu musiałem jej złożyć dodatkową przysięgę na samego Odyna, choć biorę bogów na świadków, że trudno tak gadać, gdy wzburzone fale rzucają okrętem niczym kijem w rwącej górskiej strudze albo gdy coś ciekawszego mam do roboty. Ale zacznę od początku, a ty, matko, czytając me słowa, bądź świadoma trudu, jakiego przysporzyłaś swojemu wyskrobkowi.

Byłem w Birce, gdy Asgot z Czerwoną Tarczą zaatakował ziemie mojego ojca. Zrządzeniem samego Thora i dzięki mu niech będą za to, wróg został pokonany i musiał uciekać z podkulonym ogonem wraz z niedobitkami swojej armii. Kilku zapchlonych vargów, którzy umknęli z jego okrętów, przysięgało przed śmiercią, daremnie wpychając swoje śliskie od krwi bebechy z powrotem, że popłynął do krainy za Morzem Wewnętrznym, zwanej Marklandią, gdzie zamierzał osiąść na stałe, o ile znajdzie dobrą, urodzajną ziemię. Wskazówek do tej wyprawy miał mu dostarczyć kupiec, niejaki Bjarni Herjolfsson, którego jakiś czas temu północne wiatry zagnały aż do tej nieznanej lesistej krainy. Ojciec wysłał w pościg za nimi cztery szerokie knörry, obsadzajŕc je dwoma setkami swoich najlepszych ludzi pod dowództwem drottmada Jokula Szarego, który zostaů saekonungiem tej wyprawy i w boju ustćpowaů tylko mojemu stryjowi Styrbj¸rnowi. Ale to akurat ýadna ujma przegraă ze Styrbj¸rnem, bo jemu nikt z ýyjŕcych nie dotrzyma pola. Teý kiedyú bćdć taki, bo matka mówiůa, ýe mam jego rysy. Jestem jak na swój wiek spory i... - Z czego rżysz, iryjska tyko? - Zeno, który zrazu chichotał pod nosem, w pewnym momencie zaczął chrząkać niby prosię, nie mogąc dłużej powstrzymywać napadu śmiechu. - Wybacz, panie, ale wyobraziłem sobie, jak stoisz na dziobie langskipa w cienkiej oblodzonej koszuli i wygrażając pięścią bogom, śmiejesz się w twarz mroźnym północnym wiatrom. Potem sam jeden wpadasz na wrogi okręt i wyrzynasz załogę w pień, oszczędzając kilka wojowniczych kobiet do ogrzania tej nocy twego łoża. Nie te bohaterskie czyny wzbudziły moją wesołość, ale próba imaginacji, co musiałoby się stać, żeby liczący sobie trzynaście wiosen młodzieniec pokonał wielu dzielnych mężów i po wielokroć dogodził brankom. Wyszło mi na to, że musiałbyś wcześniej podrzucić im kilka beczek piwa i poczekać, aż posną utrudzeni napitkiem, a na wieczór zaprosić przyjaciół. - Co ty wiesz, czcicielu smutnego boga, o dzielności? A o kobietach to pewnie tyle, że sikają inaczej. - Prychnąłem rozzłoszczony i gotowy wybić mu kilka zębów. Z trudem powstrzymałem pięść. - Pisz, co ci mówię, a tej imaginacji, jak ją nazywasz, nie używaj, o ile nie chcesz, by to ryby dyktowały ci dalszą część opowieści.

- Dobrze, dobrze, nie ma co się tak obrażać, panie. Ja tak tylko. - Młody papar zamoczył pióro w inkauście i zamarł, gotów podjąć pracę. - Wracając do samego zwycięstwa w Birce - głos Erika jeszcze lekko drżał z podenerwowania - po prawdzie trzeba przyznać, że szczęściu pomogła dobra rada kapłanów w Uppsali i męstwo obrońców kupieckiej osady. Był wśród nich Ramiro Mendez, poseł króla dalekiego Leónu, który przybył do nas w poszukiwaniu zaciężnej piechoty. Jak twierdził, zbrojni z Północy potrzebni byli do obrony granic jego ojczyzny przed Maurami. Widziałem nieraz pulchnych serkirskich kupców, o których ludzie gadają, że tak jak inni z tego ludu nie noszą pod odzieniem gaci, które my zwiemy asjork. Przybywali oni na dwór, by złożyć dary konungowi i zyskać jego przychylność. Wcale nie wydawali się groźni w tych swoich chustach na głowach i z posturami młodzików obrośniętych tłuszczem. Ale jak twierdzi ojciec, nie znam jeszcze świata i niekiedy moja głupota jest równa mojemu wzrostowi. Fakt, jestem wysoki. Podczas obrony Birki poznałem jarla Ramira, rozmawiałem z nim i nie był to mąż, z którym chciałbym mieć na pieńku. Wzrostu pokaźniejszego od swoich pobratymców, choć szczupły i gibki niczym brzoza, miał w sobie coś z drapieżnika. Byłem świadkiem, jak rozłożył na ziemi Ejulfa Długonogiego, i to stając naprzeciw niego bez broni. No i była z nim najpiękniejsza kobieta, jaką widziałem w swoim życiu, a żyłem już trzynaście wiosen i dawno stałem się mężczyzną. Matko, nie prosiłaś mnie o relację z obrony Birki, tylko z wyprawy na południe, ale muszę jeszcze dodać, tak dla porządku, że z rozkazu ojca wyruszyliśmy jednak do tego Leónu. Jak dziś słyszę jego głos, gdy po spustoszeniu części Norwegii i zawarciu krwawego pokoju z Hakonem Benl¸sem wróciů do domu i wysůuchawszy relacji z wydarzeń, wezwaů do siebie brzemiennŕ z poůudniowcem Gunhild i jednego ze sůug owego Ramira, na którego towarzysze woůali Bermudo. Sam poseů ponoă w sznurach odpůynŕů na okrćtach Asgota z Czerwoną Tarczą i słuch o nim zaginął. Konung szwedzki ma wiele żon, a nałożnic jeszcze więcej, ale i na nim zrobiła wrażenie rudowłosa walkiria. Przyjęcie nasienia z królewskich lędźwi jest dla niewiasty zaszczytem i rodzi nadzieję, że syn wyrośnie na jakiegoś

znaczniejszego woja, a może nawet zostanie uznany przez ojca. Nie były to wcale takie rzadkie przypadki, gdy mężczyzna uznawał za swego prawowitego następcę syna, który narodził się z dala od jego domowego ognia. Matce to nigdy nie przeszkadzało, ale mnie tak. Przyjdzie czas i jeśli bogowie pozwolą, skręcę karki bękartom lub wygnam ich na obczyznę. Ale wracając do tego spotkania, o ile pamięć mnie nie zawodzi, było to tak:

- Panie. - Kobieta stała przed truhtinem wyprostowana z podniesioną głową. Harda, ale ojciec lubił takie. - Wzywałeś mnie. - Jak cię wołają? - Kiwnął na nią łaskawie ręką. Tego dnia był wyraźnie w dobrym humorze, co też można było przypisać sporej ilości wypitego miodu, którym raczył się od rana. W prawej dłoni dzierżył na wpół wypełniony puchar, do którego co chwila dolewała napitku schludnie ubrana niewolnica o smagłej cerze. Była przedmiotem moich cichych westchnień do czasu, gdy na widnokręgu nie pojawiła się ona, niewiasta godna władców i ich synów. Była piękna niczym Hnossa, córka boskiej Frei i Oda. - Gunhild, konungu, Gunhild z domu Hoskulda. - Jej głos brzmiał w moich uszach niczym szum dalekiego strumienia dla spragnionego wędrowca, lekko chropowaty i ożywczy, obiecujący. Głos ojca ściągnął mnie na ziemię. Mokre krople zamieniły się w wyschnięte ziarna piasku. - Wiedz, Gunhild Hoskulddottir, że smuci mnie brak wśród nas ojca twego dziecka. Wiele słyszałem o tym Ramirze i choć to tylko skraerling, życzę mu dobrze. Jak donieśli jeńcy, uprowadził go na pokładzie swego okrętu mój sprzedajny kuzyn, ale dopędzimy ich i jeśli bogowie pozwolą, zwrócę wolność temu dzielnemu mężowi, klnę się na pierścień. Co do ciebie zaś pogładził się po długiej siwiejącej już brodzie - zostaniesz w moim domu, jak długo zechcesz. Mało tego, będziesz jedną z moich żon, a twojego syna wychowam jak własnego. Jeśli to będzie córka, możesz ją zachować przy życiu, o ile tak postanowisz, i strawy ci nie zabraknie. Masz na to moje słowo. - Niewiasta skłoniła się w podziękowaniu, ale podniosła dłoń na znak, że ma coś jeszcze do powiedzenia, a do mnie, który stałem blisko, doleciał świeży zapach sosnowych igieł i dopiero delikatnie szturchnięty przez matkę przestałem się na nią gapić z rozdziawioną gębą. Nawet brzemienna wzbudzała w mężczyznach chęć do swawolenia, a ja przecież byłem już mężczyzną. - Konungu wszystkich Szwedów. - Dumnie się wyprostowała. Do połogu było jeszcze daleko, bo rosnący brzuch tylko trochę uwypuklił tkaninę sukni. - Jeśli chcesz spłacić część długu, który masz wobec ojca mojego dziecka, pozwól mi wyruszyć na wyprawę wraz z Jokulą Szarym. Powinnością żony, a za taką się uważam, choć nie składaliśmy przysięgi na miecz, jest podążać

za swoim mężem lub zostać w domu, by do czasu jego powrotu dbać o stada i pola. Mój mąż niczego tu nie zostawił poza mną i dzieckiem, więc jeśli jest mi to pisane, zawiozę mu to, co kocha, a jeśli zginął, pomszczę jego śmierć. - Wielkim szczęściarzem jest ten, kto taką kobietę jak ty, Gunhild Hoskulddottir, ma w swoim domu. Skaldowie powiadają, że dziewicę chwal po ślubie, a żonę po śmierci, i to najlepiej własnej. Jednak mało która niewiasta ruszyłaby w niebezpieczną drogę poprzez zimne wody Morza Północnego z brzuchem, który niedługo będzie wystawał bardziej niż jej cycki, nawet jeśli to sama brudir berserkja. Dobrze! - krzyknął, klaszcząc w dłonie i dając tym znak, że posłuchanie zostało zakończone. - Zgłoś się, walkirio, jutro do Jokuli. Jeśli pogoda będzie sprzyjająca, w dwa dni odbijecie od brzegu, ale wiedz, że szansa, iż ujrzysz swojego skaerlinga żywego, jest niewielka. - Gun ponownie skłoniła się władcy i odeszła na bok, tym razem uśmiechnięta. - Jeśli chodzi o ciebie, panie - tu ojciec zwrócił się do owego Bermuda - dostaniesz okręty, choć nie tyle, ile byś chciał. Wysokość zapłaty omówisz z kapitanami i Hardeknudem, który będzie hevsirem dowodzącym wyprawą - saekonungiem. Wskazał palcem na stojącego nieopodal krzesła brzuchatego, niemłodego już woja, którego wypalona słońcem i wysmagana wiatrami twarz była nieruchoma niczym wykuta z kamienia. Przyjrzałem mu się teraz uważniej. Może i miał spory bęben przed sobą, ale srodze pomyliłby się ten, kto by go zlekceważył w walce. Ręce grube jak konary starego jesionu i krótkie krzywe nogi, zdolne do wysłania mojego zadka do samego Asgardu, budziły respekt. - Ale do królewskiego skarbca muszą trafić dwie z dziesięciu części tej opłaty i łupów - dodał truhtin jakby mimochodem. Ojciec jest człowiekiem honoru i wielkiego rozumu, co nie przeszkadza mu kochać złota i srebra. A może właśnie dlatego jest człowiekiem rozumu, że kocha srebro? Wiosna na szwedzkich fiordach zapowiadaůa sić bezludnie, albowiem stryj Styrbj¸rn, zgromadziwszy siedemdziesiŕt dwa lýejsze okrćty, langskipy nie wićksze od sneki, zdatne do ýeglugi rzecznej, i oczywiście ludzi do ich obsługi, pożegluje do Miklagardu, Hardeknud w osiem największych skeidów i jakieś tysiąc głów ruszy do Sjörklandii, no i Jokula ze swoimi

czterema mocnymi i szerokimi niczym tyłek zdrowej dziewczyny knörrami i dwoma setkami zbrojnych na pokładach dopełni zemsty za krew przelaną w obronie Birki. Jak się nie ma miecza, to trzeba robić samą tarczą, mawiał mój grecki niewolnik i nauczyciel, gdy twardą krawędzią skjolda walił mnie tak mocno w pierś, aż powietrze uchodziło z mego osłabłego ciała wszystkimi otworami. Więc choć wolałbym pożeglować do magicznego i bogatego Miklagardu, cieszyłem się z tego, co miałem w garści, i sposobiłem do rejsu po ciepłych południowych wodach, którego koniec miał nastąpić w ojczyźnie dzielnego Ramira. Wyprawy na północ nie żałowałem, gdyż grupa pościgowa miała płynąć przez zimne, pełne lodowych gór odmęty, by dokonać zemsty lub zginąć podczas jednego z wielu sztormów, które często nawiedzały tamte okolice. Bogowie świadkami, że gdyby nie rosnący brzuch Gunhild Hoskulddottir i niechęć, jaką okazywała teraz mężczyznom, i ten kierunek mógłby być coś wart, ale... To była moja pierwsza wyprawa, na którą zgodził się ojciec, i to pomimo krzyków i płaczu matki, która odwodziła go od tego, tłumacząc, że miała niedobre złowróżbne sny. - Pozwól mu jeszcze ten jeden rok pozostać w domu. Zmężnieje przez ten czas i nabierze biegłości we władaniu mieczem i strzelaniu z łuku, a ja będę spokojniejsza. Zignorował ją. Mąż musi niekiedy puszczać babskie biadolenie mimo uszu. - Idź i złóż bogom ofiarę za szczęśliwy powrót Erika do domu - powiedział - a nie chowaj go pod spódnicą jak klucz do skrzyni ze skarbami. Co ma być, to będzie. - Pogładził ją po zatroskanej i zapłakanej twarzy, a potem odprawił, bo miał wiele innych spraw na głowie. Matka zrozumiała, że nic nie wskóra, a ja prawie skakałem do góry z radości. Wypłynęliśmy z Hedeby w dziewięć okrętów, z których jeden był dziwnej, wschodniej roboty, z miedzianym taranem na dziobie. Jego załogę stanowili poddani króla Leónu, którym pomagali nasi ludzie. Ýeglowaliúmy na poůudnie, by przez burzliwe Nordsj¸en dotrzeă do Walcheren w Saksonii. Stamtŕd, widzŕc caůy czas brzeg, popůynćliúmy do Boulogne w

Normandii i dalej. Nie liczŕc kaprysów Aegira, nie dane nam byůo natrafić na większe przeciwności, a szkoda, bo miałbym okazję sprawdzić się w boju. Jak dotąd nie zabiłem jeszcze żadnego wroga, chyba że liczyć starego Sigfusa Merlundssona - przybocznego ojca, który nie wiedzieć czemu czepiał się mnie przy byle okazji, a gdy się dało, to i walnąć potrafił. Nienawidziłem tego syna trollowej matki i knura całym sercem, ale bałem się stanąć przeciw niemu otwarcie, bo był gdzieś tak dwa razy większy ode mnie. Skarżyć się ojcu nie było po co, to i razu pewnego przed polowaniem dodałem do jego piwa ziela bobkowego, co to go babki używają do czyszczenia bebechów tym, którym jadło zaszkodziło. Chciałem mu tą sraczką popsuć zabawę. Tenże Sigfus osuszył cały róg piwa i w czas łowów kręcił się i kręcił na grzbiecie rumaka, że w końcu spadł z konia i złamał sobie kark. Musiałem coś pomieszać z proporcjami, ale zginął z ręki losu, a nie mojej, więc to chyba się nie liczy. Gdy przybijaliśmy do brzegów dla uzupełnienia zapasów lub ochrony przez wysokimi falami bogini i żony pana mórz - Ran, miejscowi władcy chętnie dawali nam żywność, dziękując swoim bogom, gdy następnego ranka odbijaliśmy od ich nabrzeży. Zawsze gdy zbliżaliśmy się do obcego lądu, kapitan, by nie obrażać miejscowych bóstw, nakazywał zdjąć drewnianą rzeźbę pół węża, pół smoka z dziobu Dumy Aegira. Miało to uchronić nas przed ich gniewem, bo z każdym dniem oddalaliśmy się coraz bardziej od ojczystych fiordów, a na obcym terenie władza naszych bogów była nieco mniejsza. Jak mawia ojciec, my, wikingowie, jesteśmy ludem praktycznym, jak zbudowany z dzierżaka i bijaka cep w chłopskim ręku, i w tym tkwi nasza siła. Dwa dni minęły od opuszczenia bezpiecznego portu w Boulogne, gdy dopadł nas najgorszy sztorm, jaki nawiedził te okolice w ciągu kilkunastu ostatnich lat, przynajmniej tak mówili doświadczeni żeglarze. Niektórzy i bez bobkowego ziela zwracali wodnym otchłaniom zjedzone posiłki wszystkimi możliwymi otworami. Nic to, Thor ma nas w swojej opiece, a perspektywa bogatych łupów i powrotu w chwale godnej sag i run rytych w kamieniu dawała siłę i cierpliwość do zniesienia nawet największych kaprysów morza. Poza tym losu nie można powstrzymać, runy tej treści widniały u podstawy masztu, który my nazywaliśmy Staruszkiem Wyrd bid ful arćd. Ja sam przetłumaczyłem starożytne pismo na język łysych

księży, Zeno tylko potakiwał, gdy szedłem w dobrym kierunku, i kręcił głową, gdy było inaczej, i jeśli będziesz się śmiała, matko, z mej nieudolności, zrób to lepiej. U celu miały czekać na nas nie tylko srebro, ale złoto i drogocenne kamienie, choć niewolnicy byli podobno marnego zdrowia i rzadko przetrzymywali trudy długiej podróży powrotnej. Nim rozpętała się burza, prowadził nas statek z Leónu, ten sam, na którym Ramiro dotarł do portu w Birce. Duża część załogi tej sneki zginęła w walkach o osadę i, co trzeba im przyznać, dzielnie się sprawili. Może Aegir poczuł się urażony pychą, którą było nadanie jego imienia drakkarowi przewodzącemu tej flocie, ale raczej chciał on jedynie sprawdzić wytrzymałość niezwykłego okrętu, jakim była Duma Aegira, i teraz raz za razem wysyłał w naszą stronę wielkie jak góry fale. Przelewały się przez pokład, zmywając wszystko i wszystkich na swojej drodze. Oczywiście tych głupców, którzy nie złapali się czegoś solidnego lub nie przywiązali do części statku na stałe zamocowanej do jego konstrukcji. Dwa na trzy długie wiosła wciągnięto na pokład, by te, które zostały, miały więcej luzu i targane masami wody nie popękały, uderzając o siebie. Powinniśmy wyciągnąć wszystkie, ale ważniejsze od połamanych rąk i wybitych zębów niewolników było ciągłe ustawianie okrętu dziobem do potężnych fal. Na razie udawała się ta sztuka i Duma z głośnym trzeszczeniem maltretowanego drewna niestrudzenie wspinała się na nadpływające z ciemności wodne góry, czasem prawie stając na sztorc. Przyłączyłem się do jednej z drużyn z cebrami, ale po kilku godzinach padłem jak nieżywy na pokład. Zdążyłem jeszcze zahaczyć linę, która mnie opasywała, o drewnianą poprzeczkę do mocowania tarcz i zasnąłem. Godzina snu i z powrotem do roboty. Nie wiem, jak długo to trwało, bo po pierwszych pięciu zmianach straciłem rachubę, ale gdy w końcu wiatr ucichł i słońce wyjrzało zza chmur, statek był pełen ledwo żywych z wycieńczenia, ale śmiejących się w głos ludzi. Potężny Staruszek pękł na pół i wlókł się teraz na linach za okrętem. Dwudziestu niewolników zginęło przy wiosłach i ich ciała wyrzucono za burtę ku uciesze morskich stworów. Można powiedzieć, że szczęście nie opuściło naszego jarla. Wyruszyliśmy w dziewięć okrętów, ale jak okiem sięgnąć, nie widać było

żadnego z pozostałych ośmiu. Spokojny teraz, lekko wzburzony wiatrem bezmiar wód był pusty. Gorzej, że nie widać było lądu. Hardeknud donośnym głosem wydawał komendy i już po chwili przystąpiliśmy do napraw. Niewolnikom pozwolono odpocząć, bo żywi byli sporo warci. Ruszyłem w kierunku steru, chcąc się dowiedzieć, jakie są dalsze plany naszego wodza, ale po drodze stary jednooki Ottar Krzywa Gęba złapał mnie za połę koszuli i pociągnął tak mocno, że usiadłem z hukiem na mokrych deskach pokładu. Spojrzałem na niego gniewnie i próbowałem wstać, ale choć przewyższałem go wzrostem, był szeroki w barach jak byk i moje usiłowania spełzły na niczym. - Siedź, mały, saekonung jest w tak paskudnym humorze, że lepiej teraz trzymać się od niego z daleka. Chudy tyłek przyklej do desek i nie zawadzaj innym. - Jakby na potwierdzenie tych słów Hardeknud doskoczył do dwóch kłócących się ze sobą żeglarzy i tak długo walił ich łbami o pokład, aż ten spłynął krwią. - Żadnych waśni, macie za dużo sił, rybie syny?! - Spojrzał srogim wzrokiem po twarzach ludzi, a raczej po czubkach ich głów, bo w tej chwili wszyscy wyglądali na bardzo zajętych swoimi sprawami. Nawet ci, którzy leżeli zmęczeni po pełnieniu wcześniej wachty, udawali, że coś robią. Ottar uśmiechnął się życzliwie, pokazując połamane zęby, a następnie trzepnął mnie w ucho, tak że rozciągnąłem się jak długi. No cóż, zaoszczędził mi być może kilku razów sękatą pięścią jarla i nie miałem do niego żalu, ale żeby sobie nie myślał, walnąłem go z byka w resztki uzębienia i uciekłem na czworakach poza zasięg jego rąk. Chciał mnie gonić, ale wystarczył jeden rzut oka w kierunku kapitana i dał sobie spokój. Splunął krwią, po czym wrócił do suszenia i oliwienia broni. Jego towarzysze śmiali się z mojego psikusa, a że Ottar sam był wesołego usposobienia, wnet przyłączył się do nich i teraz połowa lewej burty rozbrzmiewała beztroskim rechotem. Tu i ówdzie intonowano jakąś pieśń, bo życie jest tak lekkie, jakim je uczynimy, i każda chwila jest dobra do śpiewu. Słońce pokonało szmat drogi i gdy myślałem, że sprawa rozeszła się po kościach, podstępny knur, cały czas uśmiechając się do mnie tą swoją krzywą gębą, skoczył w moim kierunku. Zrobił to tak szybko, że z ledwością uniknąłem wyciągniętego w moją stronę łapska. Nie bacząc na jarla i jego ciężką rękę, uciekałem po pokładzie, jakby mnie gonił smok Nidhögg, i

niewiele się myliłem, bo tuż za plecami miałem rozwścieczonego trolla. W pewnym momencie usłyszałem donośny głos Hardeknuda: - Wiosła! Niewolnicy posłuszni rozkazowi naparli na drzewce całym ciężarem, tak że teraz sterczały po bokach Dumy niby wąsy suma. Wskoczyłem na te żerdzie, ale Ottar nie odpuszczał, był tuż za mną. Śmiał się, ale śmiechem, który obiecywał skręcenie karku lub w najlepszym razie kąpiel w zimnym morzu. Skakałem z wiosła na wiosło, a nie było to łatwe zadanie, bo śliskie od morskiej wody drewno uginało się pod moim ciężarem. Pocieszała mnie myśl, że Krzywa Gęba ma jeszcze gorzej ze swoją masą małego niedźwiedzia. Nie wiem, jak to robił, ale zbliżał się z głośnym sapaniem i już tylko dwa drzewce oddzielały nas od siebie. Miałem do wyboru albo biec tak jak dotychczas, w miarę ostrożnie, albo przyśpieszyć i mieć nadzieję, że bogowie mnie wspomogą, a raczej wspomogą wioślarzy starających się trzymać drągi nieruchomo. Tak naprawdę nie miałem wyjścia, pochyliłem głowę do przodu i zacząłem pędzić ile sił w nogach. Ku mojemu zdziwieniu biegło mi się teraz znacznie pewniej i po chwili zostawiłem pościg daleko z tyłu. Cała załoga zebrała się na pokładzie i obserwowała wyścig. Było pewne, że niektórzy porobili zakłady i o ile wygram, będę mógł liczyć na wdzięczność tych, którym uda się zarobić parę sztuk srebra. No i na niechęć tych stratnych. Głośne okrzyki zawodu i radości jednocześnie były sygnałem, że Ottar zaprzestał pościgu. Nie miałem odwagi odwrócić głowy, żeby to sprawdzić, bo następny mój krok mógłby zakończyć się w wodzie. Wskoczyłem na pokład i z trudem łapiąc oddech, rozejrzałem się czujnie dookoła. Krzywa Gęba stał w bezpiecznej odległości, dysząc jak miech kowalski, i chyba nie w głowie mu już były pląsy na wiosłach. Wokół mnie niemal od razu zrobił się tłok, a bracia podchodzili, żeby pogratulować mi wygranej. Uścisnął mi dłoń sam jarl Hardeknud, dając w nagrodę jedną z licznych bransolet, które nosił na swoich umięśnionych rękach. Podziękowałem mu i byłem dumny jak

nigdy wcześniej. Zrozumiałem, że dobry wódz nie powinien szczędzić srebra, by nagradzać swoich ludzi. Zyska tym ich wdzięczność i szacunek, którego nie kupi w innych okolicznościach nawet za złoto. To, że jestem synem konunga, wśród braci na okręcie niewiele znaczyło. Na czas wyprawy tworzyliśmy felag, wspólnotę, której wodzem był kapitan statku. Związani honorowym ślubem winniśmy mu posłuszeństwo i złamanie tej przysięgi karane było śmiercią i życiem ducha w wiecznej hańbie w królestwie Hel. Co innego, gdyby kapitan popadł w niełaskę bogów i zaczął mieć pecha. To czasem się zdarzało i nie było wtedy innego wyjścia, jak obrać nowego kapitana, a starym nakarmić ryby. To było mądre i nawet samego króla, który był przecież jednocześnie głównym kapłanem, skracano o głowę, gdy jego szept nie docierał do ucha Odyna. Po co komu wódz i pośrednik, który nie potrafi wyprosić deszczu w czas wielkiej suszy? Albo powstrzymać pomoru świń? Ostatni podszedł Ottar i ze szczerym uśmiechem na twarzy wyciągnął do mnie sękatą rękę. Przyjąłem i ten dar, który w tym momencie wydał mi się jeszcze cenniejszy od bransolety jarla. Jak nagle ta zabawa się zaczęła, tak się skończyła. Mieliśmy mnóstwo roboty, więc i ja wziąłem się do oliwienia broni i kolczugi, bo słona woda ciężko karała każde zaniedbanie. Potem przyszedł czas na uszczelnianie poszycia. Kolejne wschody słońca spędziliśmy, dryfując, w oczekiwaniu na naszych rodaków, których statki sztorm rozrzucił po morzu. Mieliśmy co robić, bo wielodniowa nawałnica niezbyt łagodnie obeszła się z Dumą Aegira. Staruszka naprawiono, ale nie zdążyliśmy go jeszcze postawić, gdy trzeciego dnia zerwał wszystkich na nogi głośny okrzyk oka: - Żagle! Odłożyłem pęki nasmołowanego włosia, które upychałem właśnie za pomocą małego saksa w szpary pomiędzy deskami, i spojrzałem w kierunku wskazywanym przez co bystrzejszych żeglarzy. Od południa zbliżało się

kilkanaście okrętów, były jeszcze słabo widoczne, ale na pewno nie należały do naszych kompanów. Ich dziwne trójkątne żagle - z tej odległości tylko je mogliśmy dostrzec - były niczym ostre chmury na błękitnym niebie. Zresztą dla mnie to były chmury i nic więcej. Ari Wilczy Pysk stanął na środku, tak żeby wszyscy go widzieli, i krzyknął: - To trzynaście okrętów! Z tej odległości nie da się określić ich rozmiarów, ale jesteśmy na pełnym morzu, więc nie mogą to być statki wielkości naszych karfi, a co najmniej czterdziestowiosłowe sneki lub większe skejdy. Po co nam ta walka, tam nie ma srebra. Postawmy żagiel i płyńmy w przeciwną stronę. Wielu zgadzało się z nim, bo byliśmy tu dla łupów, a nie tylko dla chwały. Ja chciałem zapytać, skąd wie, że te statki mają puste ładownie, ale przezornie trzymałem gębę zamkniętą. Gdy podniosła się wrzawa, obok Ariego stanął Hardeknud. Nie był wyższy od Wilczego Pyska, ale teraz zdawał się patrzeć na niego z góry. Nie wiem, jak to robił, bo uważnie mu się przyglądałem, i nie wspinał się na palce. - Wiecie wszyscy, że sprzyja mi szczęście! - Wojowie pokiwali głowami, pamiętając o jego wcześniejszych wyprawach i bogatych łupach, które ze sobą przywoził. - Obcy płyną z wiatrem i nie uda nam się uciec, chyba że w głąb nieznanych wód, na zatracenie aż do krawędzi świata. Po drodze pić będziecie wodę morską i własne szczyny, bo zapasów słodkiej mamy niewiele. Ale i to nie jest pewne, bo nie zdążymy na czas postawić i umocować Staruszka i nawet taki dureń jak Ari powinien to zauważyć. Wilczy Pysk chciał zaprotestować, ale saekonung nie dał mu dojść do głosu. - Widać, że obrali bardziej południowy kurs niż my. Jeśli go utrzymają, z woli bogów przeżyjemy. Jeśli nie - grubym paluchem wskazywał żagle za burtą i na chwilę zawiesił głos - nie zamierzam uciekać z podkulonym ogonem przed skraelingami! Odpowiedział mu chór okrzyków ludzi, którym śmierć nie była straszna. - Pamiętajcie! - Hardeknud grzmiał dalej, chcąc wykorzystać bitewne uniesienie załogi. - Oni nigdy nie spotkali na morzu takiego okrętu jak nasza Duma Aegira, nie wiedzą, że mamy pod bronią trzystu gotowych na

wszystko zabijaków! - Część tej floty to kupcy, nie ruszą na nas z obawy o własną skórę odezwał się z tłumu jakiś głos rozsądku lub złudnej nadziei. - Nic nie wiemy o tych statkach! - Ari nie dawał za wygraną. - Znacie mnie, mogę się bić sam jeden z trzema niezgorszymi zabijakami, ale nie z dziesięcioma. Odpłyńmy i zaatakujemy ich później, gdy będą się tego najmniej spodziewali! Hardeknud był cały czerwony na twarzy, ale nie mógł dać upustu złości i skręcić karku Ariemu, bo zgodnie z naszymi zwyczajami ten miał prawo głosu, zresztą jak każdy członek załogi. Wyrzuciłbym go za burtę i niech szuka w objęciach Ran drogi ucieczki, pomyślałem. Zaśmiałem się bezgłośnie, bo ujrzałem, jak Wilczy Pysk oddala się od wrogiej flotylli wpław z wielką prędkością. Dyskusje trwały długo, ale w końcu zdanie jarla przeważyło. Sporym argumentem było to, że miał przy sobie swój lid, drużynę i wierni mu ludzie stanowili prawie połowę zbrojnych na okręcie. Szykowaliśmy się do boju, a ja biegałem po pokładzie niczym kot w pogoni za myszą i nie mogłem nigdzie zagrzać miejsca. To miała być moja pierwsza bitwa. Bardziej doświadczeni kompani klepali mnie dobrodusznie po plecach i mówili, że nigdy nie zapomnę tego dnia, tak jak nie zapomina się pierwszej kobiety, która uczyniła z chłopca mężczyznę, pierwszego rejsu i narodzin pierworodnego. Te dwa pierwsze wydarzenia miałem już za sobą, a do trzeciego wcale mi nie było śpieszno. Zresztą jak dotąd sypiałem jedynie z niewolnicami ojca, więc nawet gdyby co, nie uznałbym bachora. Prawda jest taka, że nie przepadam za dzieciakami, i wydaje mi się, że nigdy to się nie zmieni. Tymczasem pchany pomyślnymi wiatrami wróg nieubłaganie płynął w kierunku miejsca na bezkresie oceanu, gdzie leniwie dryfowała Duma Aegira. Ślady przebytego sztormu wciąż były widoczne na okręcie i postanowiliśmy udawać bezbronną ofiarę, rozbitków znajdujących się od śmierci o włos z brody Tyra. Tarcze umocowaliśmy wzdłuż burt, broń leżała w pogotowiu. Na widoku miało pozostać pięćdziesięciu obdartych

niewolników. Pięćdziesięciu wolnych braci postanowiło skryć się za zasłoną namiotu. Reszta musiała zejść pod deski pokładu. Czasu na przygotowania mieliśmy aż nadto. - Stawiajcie Staruszka, musi być osadzony, nim słońce znajdzie się w połowie swojej drogi! -Donośny głos jarla co chwila rozlegał się na pokładzie. - Chcę mieć w pełni sprawny okręt, gdy się tu zjawią. Żagiel zrefowany i polany wodą, żeby nam te syny trolla nie urządziły ogniska. Ruszać te niewieście zadki, chyba że marzy wam się w nich mauryjskie albo jakie inne przyrodzenie. - Mnie tam wszystko jedno. - Brodaty Blum, który bardziej przypominał borsuka niźli człowieka, puścił oko do kapitana. - Tyle że ich skraelingowe miecze to bardziej saksy niż prawdziwy oręż, tedy mogą nie podołać. Odległość nieubłaganie malała i w pewnym momencie od wrogiej floty odłączyły się dwa wielkie statki eskorty, które idąc częściowo pod wiatr, skierowały się w naszą stronę. Reszta podążała własnym kursem, pozostawiając tym dwóm wykończenie morskiego rozbitka, czyli nas. Duma Aegira budową przypominała trochę okręty kupieckie, dobre, silne i sprawdzone knörry, a to dlatego, że przy tak ogromnych rozmiarach trzeba było dodatkowo usztywnić i wzmocnić konstrukcję. Same wręgi, choć dobierane bardzo starannie i wycięte z krzywych konarów drzew, by nie osłabiać ich naturalnej wytrzymałości, nie dałyby rady oprzeć się burzom. Mieliśmy więc trochę wyższe burty i podpokłady od strony dziobu i rufy. Na nich właśnie, upchnięci jak śledzie w beczce, schronili się wojowie, gdy dromony wroga znalazły się w zasięgu wzroku. Rozchylając delikatnie płachtę namiotu, patrzyłem zaciekawiony na ich dziwne kształty. Były to wielkie jednostki, rozmiarem niewiele ustępujące Dumie Aegira, trochę krótsze, choć ich burty górowały nad naszymi. Miały ze sto sześćdziesiąt stóp długości i z osiemnaście szerokości, ale słabo u mnie z takimi szacunkami. Naliczyłem u nich dwa razy po dziewięć i jeszcze dwie pary wioseł i co najdziwniejsze, rozmieszczono je w dwóch rzędach na każdej burcie. Drzewce wystające z górnych otworów były znacznie dłuższe i musiało nimi poruszać więcej wioślarzy. Zgranie załóg górnego i dolnego pokładu tak, by pióra zanurzały się w wodzie w tym samym czasie, musiało

być nie lada zadaniem i po prawdzie nie wiem, czemu to rozwiązanie miałoby służyć. Na dziobie i na rufie tych dziwolągów stały drewniane nadbudówki, obsadzone teraz łucznikami wroga. Pośrodku, niedaleko masztu, zbudowano opartą na palach platformę, na której również tłoczyli się żołnierze, dzierżąc w rękach krótkie i gotowe do strzału łuki. W swoim białym odzieniu, z szalami tego samego koloru na głowach, wyglądali niby stado mew, które obsiadło wzdętego gazami i pływającego do góry brzuchem martwego wieloryba. Jeden z nich nosił na głowie czerwony turban i to właśnie on wydawał gardłowe rozkazy, które słychać było nawet na pokładzie Dumy Aegira. Wszyscy, jak to bywa u ludów wschodu, uzbrojeni byli w krótkie szable. Jedne miały ostrza lekko zakrzywione, ale jednakowej szerokości, u innych głownie rozszerzały się przy sztychu. Czekaliśmy. Patrzyłem z ciekawością, bo pierwszy raz brałem udział w prawdziwej bitwie, i to z przeciwnikiem, po którym nie wiedziałem, czego się spodziewać. Na dworze mojego ojca spotykałem wprawdzie ich braci, którzy snując barwne opowieści o dalekich krajach, handlowali bronią, ozdobami ze srebra czy złota, przecudnymi tkaninami i zamorskimi przyprawami. Ale to nie to samo. Pozostawieni na naszym pokładzie niewolnicy machali teraz rękami, pokazując, że są bez broni i przyjaźnie nastawieni, ale Duma Aegira była zbyt łakomym kąskiem, by mógł się temu oprzeć jakikolwiek człowiek morza. Wiedzieliśmy, że zaatakują. Przeciwnik był ostrożny, czemu zresztą nie ma co się dziwić. Spotkali na swoich wodach dziwny obcy okręt, który niby kraken, potwór znany mi z opowieści greckiego niewolnika, wyłonił się znikąd i nie wiadomo było, jakie ma zamiary i co wiezie w ładowniach. Fakt, że mocno poturbowany przez sztorm i z niezbyt liczną załogą, nie znaczy, że trzeba mu się pchać pod stępkę niczym w paszczę Fenrira. - Na moje oko mają na pokładzie ze dwustu zbrojnych każdy, no i setkę niewolników przy wiosłach. -Thorbiorn, na którego wszyscy wołali Toke, stał niedaleko mnie pod płótnem namiotu za zasłoną z tarcz i dzielił się z Krzywą Gębą swoimi spostrzeżeniami. - Uhm - bąknął ten, rozgorączkowany nadchodzącą bitwą.

- Czekać! - rzucił przez zęby jeden z naszych dowódców, widząc głowę jakiegoś krewkiego zbrojnego wychylającą się spod pokładu. Czuliśmy się trochę dziwnie. Bitwa na morzu polega na zasypywaniu przeciwnika oszczepami, strzałami i kamieniami, gdy tylko znajdzie się w zasięgu, a dopiero potem na walce wręcz, a tu siedzieliśmy niby skazańcy w oczekiwaniu na katowską siekierę. Kapitanowie na obcych statkach znali się na swoim fachu i teraz bardzo sprawnie podpływali do nas jednocześnie z dwóch przeciwnych stron. Jak już mówiłem, nie zamierzali ryzykować i gdy tylko znaleźliśmy się w ich zasięgu, zaczęły falami nadlatywać czarne strzały, wystukując w drewnie melodię śmierci. Niewolnicy próbowali chować się przy burtach, ale nigdzie nie było dla nich bezpiecznego schronienia. Ci, którzy chcieli wejść pod pokład, ginęli od naszych mieczy i toporów. Wreszcie wróg uznał, że opór został złamany, i na rozkaz czerwonego turbanu pofrunęły w naszą stronę grube solidne liny zakończone hakami. Do moich uszu dotarło nieregularne głuche dudnienie wbijających się w nasze burty żelaznych zadziorów. Zwinnie niczym wiewiórki na pokład zaczęli wlewać się wyjący wniebogłosy Maurowie. Nie napotykali oporu, bo większość niewolników zginęła od strzał, więc parli dalej i coraz więcej białych łbów było na deskach Dumy Aegira. - Teraz! - Okrzyk Hardeknuda przebił się przez wycie napastników i poły namiotu zostały zerwane, a z wnętrza wynurzyło się pięćdziesięciu moich braci z jarlem na czele. Schowani dotąd za drewnianymi tarczami, nie ponieśliśmy od ostrzału strat i z wrzaskiem rzuciliśmy się na zaskoczonego przeciwnika. Na ten sygnał z dwóch podpokładów też zaczęli wylewać się ludzie. W jednej chwili na okręcie zaroiło się od zbrojnych. Ja stałem za plecami Ottara Krzywej Gęby i gdy chciałem wyrwać się do przodu, cios łokciem w brzuch zgiął mnie wpół, na chwilę pozbawiając powietrza w płucach. - Nie przed starszych, chłopcze - usłyszałem życzliwy głos, gdy ktoś wymijał mnie, śpiesząc do boju. Chciałem stanąć w murze tarcz jak prawdziwy mężczyzna, ale nim się obejrzałem, wypchnięto mnie do trzeciego rzędu, pomiędzy dwie linie naszej obrony. Matko, jeśli ojciec

nie przyłożył do tego ręki, to ja jestem brodatą krasnoludzką kobietą z wielkimi piersiami i wystającym kuprem na dodatek. Nie baliśmy się walki wręcz, ale łuczników i oszczepników wroga, którzy z bezpiecznej odległości, z pokładów swoich dromon mieli dziesiątkować ludzi z Północy. Aby temu zapobiec, ustalono, że co najmniej pięćdziesięciu naszych z łukami w rękach zajmie pozycję na rufie, drugie tyle na dziobie, i stamtąd przyduszą szmaciane łby. Teraz wůaúnie zajmowali wyznaczone pozycje i pierwsze strzaůy zaczćůy piă mauryjskŕ krew. Na dziobie dowodziů Kolbj¸rn, twardy rćbacz i prawa rćkŕ samego jarla, a na rufie Tharkild Bez Nosa, kuzyn Grima Zůotego, który to wyłożył na wyprawę sporo srebra ze swego skarbca. Każdy z nich dysponował ponad pięćdziesięcioma ludźmi i z łuków dziesiątkami zabijali lub ranili strzelców przeciwnika. Maurowie nie byli jednak w ciemię bici i po chwili skierowali swoich przeciwko naszym łucznikom. Ci ostatni zajęli się teraz bardziej ochroną własnej skóry niźli atakiem i coraz więcej naszych wojowników padało po spotkaniu z krótką pierzastą strzałą. Widząc, co się dzieje, saekonung poniechał na chwilę wroga i złapał za płaszcz najbliżej stojącego dziesiętnika. - Po dwie drużyny tarczowników do osłony naszych na dziobie i rufie, migiem! Ten poleciał wykonać rozkaz, a Hardeknud znowu rzucił się w najgorętszy wir walki. Spychaliśmy wroga z pokładu Dumy, chociaż stawiał zacięty opór. Ponaglani okrzykami swoich dowódców Maurowie co chwila rzucali się do ataków na nasz skjaldborg i odbijali się od niego niczym fale przyboju od stromej skały. Szala zwycięstwa przechylała się to na jedną, to na drugą stronę, bo choć przy nas byůa siůa i mćstwo, ich byůo wićcej i mieli naszych w kleszczach jak kowal rozgrzany ýelazny prćt. Po chwili ůuki ludzi Kolbj¸rna i Tharkilda znowu zaúpiewaůy swojŕ pieúń úmierci, z wielkim upodobaniem szukajŕc celu wúród wrogów.

Potyczka przy lewej burcie jakby zamarła, gdyż obydwie strony mocno stały tarcza w tarczę na swoich stanowiskach i żadna nie zamierzała oddawać pola. Inaczej było po prawej stronie. Na okrzyk jarla: -Puść! - tarczownicy cofnęli się i rozsunęli osłony. Część Maurów, pchana przez swoich towarzyszy stojących w dalszych rzędach, padła na kolana i niemal w tym samym momencie straciła głowy. Hardeknud z zakrwawionym mieczem Brynjubitrem - Kąsającym Zbroje, wraz z najlepszymi wojownikami z lidu rzucił się w powstałą wyrwę, siejąc śmierć, i nie zatrzymał się dopóty, dopóki nie stanął na wykonanym z ciemnego drewna pokładzie dromony. I ja wreszcie dostałem swoją szansę, bo wpadłem tam wraz z nimi. Przeciwnik przegrupował się i jakimś cudem zdołał powstrzymać szarżę huskarlarów Hardeknuda, ale nie na długo. Manne Lodbrog, jak zwykle w skórzanych portkach o intensywnie żółtej barwie, które nosił z wielkim upodobaniem, rzucił się na wroga, młócąc olbrzymim dwuręcznym toporem niczym piórkiem. Manne był z natury łagodnym olbrzymem, o głowę przewyższającym każdego z nas, ale w boju nie miał sobie równych nie tylko na pokładzie Dumy, lecz i w całej Skandii. Niektórzy twierdzili, że jest synem mężczyzny i olbrzymki z Jotunheimu, ale ja raczej nie pokładałem w tych opowieściach wiary. Chociaż z drugiej strony... Teraz Lodbrog, nie zważając na powierzchowne rany, kosił południowców niczym żniwiarz pole. Krew tryskała na wszystkie strony, fragmenty rąk, mózgów czy nawet oddzielone od ciał głowy padały na pokład. Tego było chyba za wiele. Na twarzach Maurów pojawiło się najpierw niedowierzanie, a potem strach. Ich szeregi pękły niczym za mocno napięty żagiel i było po bitwie, przynajmniej po naszej stronie. Ciemnoskórzy wojownicy nie myśleli już o obronie, a jedynie o ratowaniu tyłków. Na pokładzie słychać było brzęk żelaza rzucanego na twarde deski. Wpaść w szał bitewny to jedno, ale wyjść z niego to całkiem inna sprawa. Nasi zabijali bezbronnych skraelingów niczym owce idące na rzeź i dopiero kilka potężnych ciosów płazem miecza, które szczodrze rozdawał teraz jarl, ostudziło ich bitewny zapał. - Nie rżnąć moich niewolników, psie syny, pięćdziesięciu z Ottarem zostaje na miejscu, reszta na drugi statek! Nie zapracowaliście jeszcze na miejsce w pieśniach i przy stole Odyna, za mną!

Jego donośny głos wzbił się ponad jęki konających i nim przebrzmiał, Hardeknud sadził już wielkimi krokami w kierunku Dumy, a wraz z nim większość naszych. Druga dromona czekała na nowych panów, tylko jej kapitan nie był jeszcze tego świadom. Pozostałem, by pomagać wiązać jeńców i opatrywać co ciężej rannych towarzyszy, których o dziwo nie było zbyt wielu. Dowódca obcej jednostki stał w otoczeniu kilku swoich ludzi nieopodal nadbudówki rufowej. Poznałem, że nie są to zwykli żeglarze, po bardziej wyszukanym ubiorze i doskonałej jakości kolczugach, które mieli na sobie. Ruszyłem w ich stronę. Niby cień podążał za mną Ottar Krzywa Gęba i to on złapał za rękę ciemnoskórego wojownika w momencie, gdy ten wąskim saksem próbował poderżnąć mi gardło. Byłem zbyt zaskoczony, żeby zareagować, i stałem niczym słup soli, gdy Ottar jednym płynnym ruchem wbił obcemu w serce jego własny nóż. Ten padł martwy, nie wiedząc nawet, co go spotkało. Czerwony szmaciany łeb, jak go nazwałem w myślach, krzyknął coś gniewnym głosem do swoich ludzi i skinął mi przepraszająco głową. Kilka ukrytych dotąd pod luźnymi szatami sztyletów poleciało na pokład. Odzyskałem mowę i chciałem podziękować swojemu wybawcy, ale ten przerwał mi w pół słowa. - Mam dług życia u twego rodziciela, chłopcze. - I śmiejąc się jak z dobrego żartu, ruszył w kierunku ładowni. - Sam go spłacę, Krzywa Gębo, bądź tego pewien! - krzyknąłem do jego oddalających się pleców. -I nie j estem żadnym chłopcem - dodałem trochę ciszej. Statek był nasz. Na drugim wciąż jeszcze wrzała bitwa, ale widać było, że i ten niedługo znajdzie się w rękach moich rodaków. Czułem uniesienie jak nigdy wcześniej w swoim trzynastoletnim życiu. Szum krwi w uszach, siła i lekkość wypełniające członki, a ja w tej chwili, w tej jednej chwili byłem równy bogom. Śmiałem się niczym wioskowy głupek, wzbudzając lęk u naszych jeńców, zresztą podobnie było z moimi kompanami. Nasze życie i śmierć są zapisane w zwojach losu, widocznie jeszcze nie nadszedł czas, bym zasiadł wraz z innymi einherjarami u stołu Odyna w Walhalli, w oczekiwaniu na nadejście decydującej bitwy pomiędzy bogami a olbrzymami - ragnaroku.

Nim ścigane przez Skolla słońce zakończyło swój bieg, w trzy okręty płynęliśmy w ślad za znikającymi już kupieckimi statkami Maurów. Nie żebyśmy mieli na nie chrapkę, po prostu wskazywały nam drogę do brzegu, i tyle. Poza trzydziestoma niewolnikami, po których nikt nie będzie ronił łez, zginęło tylko dwunastu naszych ludzi. Wróg stracił ich prawie setkę, a resztę wzięliśmy w niewolę. Jeśli ta kraina już na początku wyprawy daje nam tak królewskie łupy, to wrócimy do ojczystej Szwecji obładowani srebrem, złotem i z setkami niewolników, a sława nasza dotrze do najdalszych zakątków świata. Kolejnego dnia dobiliśmy do miejscowości, którą nasi nowi niewolnicy zwali Vigo. W jej pobliżu, na wyspie Faro, znajdowała się Wieża Herkulesa, którą podobno zbudował naród dawnych wojowników Rzymian, czy też, jak my ich zwiemy - Romverjarów. Gdzie tam naszym drewnianym dworom do ich kamiennych budowli, chociaż po prawdzie mroźną zimę, a tylko takie u nas są, wolałbym spędzić za drewnianymi, a nie kamiennymi ścianami. Właśnie na tej wyspie zrobiliśmy sobie dłuższy postój i tam dotarło do nas sześć pozostałych bratnich okrętów. Siódmy, dowodzony przez Asgota Clapę, albo znalazł wieczny spoczynek w paszczy Aegira, albo zawrócił do domu, uszkodzony wiatrem i falami. Byliśmy więc w komplecie, jeśli nie liczyć statku południowców. Podobno ktoś widział z oddali ich okręt kierujący się bardziej na południe, ale to nic pewnego. Widzieli, co chcieli zobaczyć, i przypuszczalnie dawno już ta dziwna sneka zanurzyła się w objęciach Ran. Cóż, taki żeglarski los. Do portu o nazwie Gijón, leżącego na wybrzeżu Królestwa Leónu, mieliśmy, jak nas zapewniał pilotujący Dumę Bermudo, dwa dni drogą wodną. Tam też będą na nas czekać królewskie rozkazy, a wraz z nimi wielkie bitwy, sława i bogactwo. Polubiłem małego południowca i jego towarzystwo. Gdy tylko mogłem, uczyłem się jego języka, słuchałem dziwnych opowieści o jedynym bogu i dumałem, czy ten nie czuje się przypadkiem samotny. Ale kiedy Bermudo powiedział mi, że ów bóg może stać się trzema osobami jednocześnie, co on nazwał Trójcą Świętą, wszystko stało się jasne. Do serca przypadła mi szczególnie przypowieść o walce mężnego Dawida z ogromnym Goliatem i zamęczałem go pytaniami, na które odpowiadał z chęcią i z uśmiechem na

brodatej twarzy. Jutro pozostawimy w porcie niezdarne zdobyczne dromony i niewolników i opuścimy wyspę Faro, więc postanowiłem opowiedzieć Zenowi te wspomnienia, bo obietnica, którą dałem matce, jest jak umowa z bogami i nie warto jej nie dotrzymywać.

Minęło trochę czasu od mojego ostatniego spotkania z pergaminem i gęsim piórem, to znaczy Zeno się spotyka, ja snuję opowieść i nie bardzo wiem, jak zdrowy na umyśle człowiek może pogodzić te dwie czynności jednocześnie. Służący za przewodników bracia z zakonu Obrońców Krzyża Świętego, którzy towarzyszą naszej armii w drodze do Gijón i dalej do Zamory, miasta, pod którego murami zebrała się już cała wielka armia króla Leónu, naśmiewają się ze mnie, twierdząc, że skoro papar spisuje moją historię w mnisich księgach, a nie ryje, jak przystało na barbarzyńców, w kamieniu lub drewnie, to i pewnie ich boga Krista przyjmę jako swojego. Po cóż miałbym to robić, skoro nasi są silniejsi i jest ich wielu, a on jeden? Śmieję się więc razem z nimi, bo to wesoła kompania, ale do rzeczy. Aha, jeszcze jedno. Matko, gdy skończy się pergamin w księdze, którą dałaś mi na drogę, do pierwszej napotkanej studni wyrzucę inkaust i pióra razem z tym chudym paparem Zenem. Przeklinam dzień, w którym dałem się zwieść twoim matczynym łzom i złożyłem tę nieszczęsną obietnicę. Chciałbym, żebyś o tym wiedziała.

- Już ci po wielokroć mówiłem, panie, że wraz z życiem, karmą i dachem nad głową przyjąłem też waszych bogów jako swoich. - To były rzadkie chwile, gdy mój niewolnik poważniał i robił tak smutną minę, że chcąc sprawić chudzielcowi przyjemność, odstępowałem mu róg miodu z własnych racji. - Pisz, paparze, pisz. Wyspę Faro opuściliśmy w sile siedmiu okrętów i tak: Dumą Aegira oraz nami wszystkimi dowodził oczywiście saekonung Hardeknud; Długi Wąż płynął pod rozkazami Halla Germundssona; u steru Pogromcy Fal stał Finnbogi Hrapsson, a Smoczej Dumy - Leif Osvaldsson. Głosem bogów na Łowcy Niewolników był Starkad Thorsson, a na Czarnej Śmierci Bolvark Hergilsson. Ostatni - Ulubieniec Wiatrów z kapitanem Tubbe Tyrkerssonem dostał od morza tak mocno w kość, że wlókł się nieco z tyłu i bogom dziękować, iż w ogóle utrzymywał się na powierzchni. Bermudo, z którym zaprzyjaźniłem się w trakcie tej wyprawy, nagabywany przeze mnie co najmniej trzy razy dziennie, twierdził, że płyniemy do portu o nazwie Gijón, zbudowanego jeszcze przez mityczny wojowniczy naród zwany Rzymianami. Podobno pierwszego z Romverjarów wykarmiła własną piersią wilcza matka, co dowodziło, że my, Normanowie, mamy z nimi wiele wspólnego, choć nie budujemy tak wspaniałych kamiennych twierdz. Wola życia w wikingach jest tak wielka, że mali chłopcy będą ssali wszystko, co znajdzie się w zasięgu ich rąk, by zdobyć siłę. - Mówisz, niewolniku, że po prostu od małego jesteśmy głodomorami? Być może, ale ty lepiej skup się na machaniu tym swoim ptasim wiosłem, pisz. No więc, jak mnie zapewniał Bermudo, w dzielnicy Cimadevilla można przyjemnie spędzić czas w towarzystwie niewiast i wina, o ile ktoś tak jak on sam nie złożył wcześniej ślubów czystości. Tego nie rozumiałem wtedy i nie rozumiem teraz, gdy przelewamy jego słowa na pergamin. Czemu mają służyć śluby czyniące z mężczyzny wałacha? Prawdziwy wojownik ma wielu synów i wiele żon, a jeśli nie - to znaczy, że uchybił czymś bogom. Łysogłowi mnisi, których i u nas było coraz więcej, bo służyli nam jako niewolnicy, również stronili od kobiet, ale do czasu, i to nie byli prawdziwi wojownicy. Co innego rycerze tacy jak Ramiro, Sancho czy

właśnie Bermudo. Z tego Gijón mieliśmy skierować się na południowy zachód do Oviedo, miasta z kamienia, w którym były wspaniałe, zbudowane na chwałę bożą kościoły. Wówczas myślałem, że naśmiewa się ze mnie, opowiadając o kamiennych, wysokich na wielu mężów budowlach. Wkrótce zmieniłem zdanie, choć nie było to w Gijón. Jak dziś pamiętam naszą rozmowę toczoną w słoneczny dzień przy burcie Dumy Aegira, gdy on i ja czyściliśmy foczym tłuszczem metalowe części naszego rynsztunku. To była robota, której nigdy za dużo, i spędzaliśmy przy niej każdą wolną chwilę. - A właściwie dlaczego budujecie te swoje Domy Boże w tym konkretnym miejscu, a nie lantmil w tę czy tamtą stronę, i czemu po kilka w jednej osadzie? - Patrzyłem na niego pytająco. - A ile to jest ten lantmil, młody książę? - Przekrzywił głowę. - No tyle, ile jest drogi między dwiema gospodami - odpowiedziałem zdziwiony, że muszę mu tłumaczyć tak proste sprawy. Nazywał mnie księciem, od kiedy dowiedział się, że jestem synem konunga, choć podczas wyprawy wszyscy jesteśmy częścią felagu i nie ma tu równych i równiejszych z tytułu urodzenia. To nie do końca była prawda, ale nie miało znaczenia, czy walczył u twego boku syn hauldera, konunga, landmanda czy zamożnego kmiecia, ważne, by bronił twoich pleców jak własnych, a ty miałeś obowiązek odwdzięczyć mu się tym samym. - W Oviedo mamy kościół San Tirso, w którego krypcie trzymamy świętą relikwię - Święty Krzyż niesiony podczas pierwszej zwycięskiej bitwy z Maurami pod Covadongą przez króla Asturii Pelagiusza. Chroni on swoją mocą całe miasto przed wrogami. Gdzie więc, twoim zdaniem, winno być jego miejsce, poza murami? - Popatrzył na mnie pytająco, a ja musiałem przyznać mu rację. Jeśli ów krzyż rzeczywiście został naznaczony przez bogów, Boga, poprawiłem się w myślach, taką cenną rzecz trzeba trzymać w zamknięciu, najlepiej w skrzyni. Zbudowanie kamiennej budowli nie miało tu sensu, ale pozostawiłem tę myśl dla siebie. - W innym kościele, o nazwie San

Miguel de Lillo, przechowujemy Chustę z Oviedo ze śladami krwi zmarłego przed tysiącem lat syna Bożego Jezusa Chrystusa. To lniane sudarium4 leżało na twarzy syna Pana Naszego, gdy zginął ukrzyżowany przez Rzymian. To potężna relikwia o ogromnej mocy, książę. - Patrzył przed siebie pełen nabożnej czci, a ja nie przerywałem, bo odebrałem staranne wychowanie na dworze mego ojca, ale ile można znosić. - Dlaczego twój bóg pozwolił zwykłym śmiertelnikom zabić dziecię swych lędźwi i co może zdziałać trochę zakrzepłej starej krwi istoty, która dysponując zdrowym ciałem i całą krwią, nie potrafiła obronić się przed śmiercią? - W moim głosie była ciekawość, ale i duma, że przyłapałem tego doświadczonego rycerza na bajaniu. Znałem te opowieści o bogu chrześcijan, jego synu Jezusie, który nie wiedzieć czemu poświęcił się dla ludzi, i nie mieściło się to w mojej głowie. Co jak co, ale bogowie za nic sobie mieli ludzkie życie, chyba że im było ono do czegoś potrzebne. Spełniali niekiedy dla kaprysu nasze drobne prośby, ale żeby ginąć dla jakiegoś marnego potomka Embli i Thralla? Równie dobrze można twierdzić, że wilki zagryzą swoje szczenięta, by ludzie zimą nasycili głód ich ciałami. Aż mnie głowa rozbolała od tego myślenia. - Dobrze już, dobrze, panie Bermudo, zostawmy to Oviedo i twego boga, bo jestem na obczyźnie i moje bóstwa nie mają tu takiej siły, a nie chciałbym twojego urazić nierozważną myślą, słowem czy uczynkiem. Gdzie dalej nas wiedzie droga, czy dobrze się domyślam, że przez kolejne miasto pobudowane za czasów Romverjarów? Uśmiechnął się pod sumiastym czarnym wąsem, niby pan na widok markującego atak na jego nogę szczeniaka. Trochę się najeżyłem, ale zaraz mi przeszło. - Z Oviedo odbijemy na północ, by dotrzeć do Leónu, stolicy mojego królestwa, i masz rację, książę, to miasto też założyli potomkowie Romulusa i Remusa. - Coraz więcej szacunku miałem dla tego ludu. Budowali jak się patrzy, no i zabili syna boga, co chyba nie było łatwym zadaniem dla człowieka. Wiedziałem z opowieści, że stawiali też wspaniałe siedziby w Brytanii, którą moi rodacy strzygli po każdej zimie niby owcę z wełny, pobierając coraz wyższy danegeld, wynoszący nieraz i kilka dziesiątek tysięcy funtów srebra! - A macie tam jakieś relikwie i zbudowane do ich ochrony kościoły? -

Byłem ciekaw, bo Bermudo opowiadał z wielką swadą, choć było niemal pewne, że te kamienne budowle postawiono nie dla ochrony jakiegoś drewnianego krzyża czy kawałka lnu, tylko skarbów: złota, srebra, kamieni szlachetnych. - No i czy człowiek jest w stanie wynieść te skrzynie na światło dzienne bez burzenia owych świątyń, bo przyznaj, że tam są ukryte wasze kosztowności? Nie wiedzieć czemu moja ostatnia uwaga ubodła go do żywego, bo spojrzał na mnie tak, jak się patrzy na sparszywiałego psa, i zamilkł na dłuższą chwilę, gniewnie wpatrzony w fale za burtą. Chciałem dodać, że to nie tak, jak myśli, że martwię się, czy ci Maurowie zbyt łatwo nie ograbią kościołów, ale zamilkłem roztropnie. Sam bym nie uwierzył w takie wyjaśnienia. - Zostawmy sferę duchową, książę, bo jak widzę, jeszcze nie jesteś gotowy przyjąć Słowa Bożego. Z Leónu pomaszerujemy na północ do miasta o nazwie Zamora, warownego grodu leżącego nad rzeką Duero. Tam oczekuje nas król Ramiro II. - Czekałem na ciąg dalszy, ale się nie doczekałem. Próbowałem ciągnąć go za język, ale stracił ochotę do rozmowy i milczał przez resztę dnia. Zdarzało mu się to często i ponoć nasiliło po śmierci jego bliźniaczego brata Sancha i zaginięciu pana i przyjaciela - Ramiro Mendeza. Plany ludzi są jedynie planami ludzi. W nocy zerwał się potężny północny wicher, który spychał nasze okręty na poszarpane przybrzeżne skały. Bermudo twierdził, że o tej porze roku może tak nieprzerwanie wiać przez wiele dni. Nie mieliśmy wyjścia, mając za plecami wysokie fale Ran, o brzasku skierowaliśmy się do najbliższego portu, którym okazał się kantabryjski Santander. Stamtąd mieliśmy ruszyć pieszo w kierunku stolicy. Bermudo, który - o czym byłem coraz bardziej przekonany - wiedział chyba wszystko o historii swoich stron, nie omieszkał mnie oświecić, że w czasach rzymskich, jakżeby inaczej, był tu port zwany Portus Victoriae Iuliobrigensum. Słuchałem go ze zdziwieniem, bo miałem przed oczami dosyć zasobną wprawdzie osadę rybacką, ale nic więcej. - To chyba było dawno temu? - Skinął głową potakująco. - To dlaczego ta wioska nosi teraz nazwę Santander? - Patrzyłem na zbliżający się brzeg i te kilkanaście chałup, które o świtaniu wynurzały się z ciemności niby duchy.

- To jest długa opowieść o legioniście rzymskim, który nosił imię Emeteriusz. Zaraz dobijemy, książę, więc kiedy indziej przedstawię ci tę historię, tyle tylko powiem, że ów dzielny żołnierz umarł za wiarę, a jego głowa trafiła właśnie w to miejsce. By uczcić męczennika, nadano miejscowości nazwę Santemeter, która z upływem lat zmieniła się na Santander. I ja pokiwałem głową z powagą. - To wy, chrześcijanie, macie jednego boga, który może być trójcą, ale świętych mężów jest u was więcej niż pcheł na psie. Myślę, że ten wasz bóg sprowadza ich do swojej siedziby, by strzegli drzwi przed wrogami, zabawiali go lub walczyli w jego imieniu. - Powiedziałem to z niezachwianą pewnością, która - jak twierdzi mój ojciec - cechuje jedynie ludzi młodych i przez to zbyt głupich, by przesiać piasek słów przez sito wiedzy i doświadczeń. Niech stary konung sobie gada, co chce, ja wiem, że jeszcze nigdy się nie pomyliłem w swoich sądach, nigdy z własnej winy, co najwyżej zostałem opacznie zrozumiany, i tyle. - To nie tak, młody książę. - Leónczyk uśmiechnął się pod wąsem i strzyknął przez zęby śliną. Od kiedy wpłynęliśmy w obręb portu, morze było znacznie spokojniejsze. - Po śmierci dusze ludzi godnych trafiają do nieba i tam żyją w wiecznej szczęśliwości, pozbawione cielesnych ograniczeń. Pławią się w blasku łaski Pana Naszego. - Mają tam domy, rodziny, zajęcie i dostatek? - Potrząsnąłem mokrymi włosami, bo jedna z fal rozbiła się właśnie o burtę, ochlapując mnie przy okazji od stóp do głów. - Nie mają ciał, panie, więc niepotrzebne im dobra doczesne. - Spojrzał na mnie uważniej. - Młody jeszcze jesteś, ale czy kochałeś kiedyś jakąś dzierlatkę? Może i młody, ale już w wieku jedenastu wiosen chędożyłem jedną z ponętniejszych niewolnic ojca. Wydawała mi się wówczas piękna i obiecywałem jej nawet ożenek, na co ona kiwała głową, udając, że wierzy w moje zapewnienia. Nie mogłem jeść, słabo sypiałem i myślałem tylko o miękkim ciele i słodkich pocałunkach ukochanej. Miała na imię Megg i nasza

miłość skończyła się, gdy ją i kilku innych niewolnych wymienił ojciec pewnego dnia na dobrego kowala. Teraz, gdy Bermudo zadał mi to pytanie, wspomnienia wróciły, jakby wszystko działo się wczoraj. - Tak - odparłem krótko. - Wyobraź sobie więc, że w niebie wszyscy się kochają tak, jak ty miłowałeś tę niewiastę, bo to nie był mężczyzna, prawda? - Popatrzył na mnie surowym, taksującym wzrokiem. - Nie, nie, to była Megg z piersiami jak bochny chleba i złotym runem między silnymi udami. Zdawało mi się, że odetchnął z ulgą, ale kto go tam wie. - No więc gdy ległeś z nią w łożu, czy ważne było jedzenie, to, co będzie jutro, to, co było wczoraj? Nie chciałem mu tłumaczyć, że nigdy nie byliśmy razem w łożu. Przeważnie to był warsztat tkacki matki, wieczorami pusty i przytulny, czasem przydomowa łaźnia, a raz nawet robiliśmy to na drzewie. To było wtedy, gdy omal nie przydybał nas w lesie ojciec. - No nie. - Podrapałem się po głowie. - Ale co... Przerwał mi w pół zdania. - Tedy wyobraź sobie, książę, że niebo jest jak ta chwila z ukochaną, gdy gotów jesteś zrobić dla niej wszystko, ta jedna chwila rozciągnięta na całą wieczność, tyle że uczuciem darzysz wszystkich ludzi, a nie jedną kobietę. - Ale skoro nie mają tam ciał, to jak mężczyźni mogą darzyć „tym” uczuciem niewiasty, o ile nie gustują w podobnych do siebie i nie są uprawiającymi ergę argrami? - Coraz mniej podobało mi się to niebo. - A jak już skończą, to co robią, bo kiedyś muszą skończyć, nie? - Ścierpła mi skóra na karku, bo wyobraziłem sobie nicnierobienie aż do samego ragnaroku. Przypomniała mi się obietnica, którą złożyłem matce, i w tym momencie minę miałem chyba nietęgą, bo Bermudo położył mi rękę na ramieniu i się

roześmiał. Po chwili śmialiśmy się obaj, przyciągając zaciekawione spojrzenia towarzyszy. Spód statku zaszurał o kamieniste dno. Byliśmy na miejscu. W blasku dnia wyciągnęliśmy na brzeg nasze smocze łodzie. Biada temu, kto nie dba o swój dom, konia, miecz i okręt, niekoniecznie w takiej kolejności. Niewolnicy zostali sprowadzeni na brzeg i teraz pod czujnym okiem nadzorców zdrapywali z kadłubów wodorosty, małże i wszystko to, co uznało deski naszych langskipów za smaczne i pożywne. Jeden z rycerzy zakonu Obrońców Krzyża Świętego towarzyszących Bermudowi pobiegł przodem i uspokojeni jego słowami wieśniacy tłumnie wylegli z lasu, w którym schowali się na widok okrętów wpływających do zatoki. Teraz patrzyli z bezpiecznej odległości, trochę z obawą, trochę z ciekawością, na gotującą się do wymarszu armię. - Patrz, Hall, żadnych kobiet, tylko same owłosione chłopskie dupska. Starkad Thorsson, dowódca Łowcy Niewolników, wskazał ręką na gęstniejący w oddali tłum wieśniaków. Stojący obok Hall Germundsson, kapitan Długiego Węża, zaśmiał się rubasznie. - Ukryli je w lesie, żeby brzuchy im nie porosły po przyjęciu nas w gościnę. Swoją drogą, tak dawno nie widziałem niewiasty, że nie byłbym zbyt wybredny. Spojrzeliśmy po sobie z Bermudem, a ja cicho rzekłem: - Masz tu, panie, pierwszych dwóch chętnych do tego twojego nieba. Walnął mnie pięścią w plecy tak mocno, że przez kilka chwil myślałem, iż wypluję płuca. Był o głowę niższy ode mnie, ale latami zaprawiana do miecza ręka miała swoją siłę. Wszystko słyszał też jarl Hardeknud i głośno obwieścił: - Żadnych gwałtów na miejscowej ludności, użyjecie sobie na mauryjskich dziewkach, ponoć są pulchne jak cycki jałówki. Musimy tu wrócić po zdobyciu łupów i wolałbym widzieć na brzegu statki, a nie zwęglone wraki.

Czy wszystko jasne?! - Tak się wydarł, że stado mew zerwało się do lotu. - Jasne, jasne, tylko że płyniemy już od tak dawna, że brodata gęba Halla wydaje mi się coraz ładniejsza. - Starkad ukłonił się przed kompanem i podał mu ręką, jakby zapraszając w tany. W dobrych humorach ruszyliśmy w stronę miasta, które Bermudo nazywał Burgos. Pięć lat temu zostało złupione przez wojska kalifa, ale życie jest niczym mleko w kozich cyckach - możesz utoczyć ostatnie krople, ale zawsze pojawią się nowe. Do pilnowania i doglądania okrętów jarl pozostawił na brzegu pięćdziesięciu zbrojnych i niewolników, którym udało się przeżyć morską potyczkę. Tych ostatnich, by mieć pewność, że nie uciekną, skuliśmy po dwóch zabranymi z pokładów statków łańcuchami. Wojowie pozostający w Santander nie byli zadowoleni, ale ktoś musiał tu zostać, a zgodnie z prawem otrzymają przypadającą na nich część łupów. Wśród nich był Ari Wilczy Pysk, który teraz gardłował, że to zemsta Hardeknuda za to, że ma rozum i wolną wolę. To była prawda, zapominał jednak dodać, że ma coś jeszcze - zajęcze serce, które kieruje tą jego wolą. A co do rozumu, wielu miało wątpliwości, czy ma go więcej niż pokładowe wiadro służące nam za wychodek. Byliśmy w drodze, nim słońce dotarło do najwyższego punktu na niebie. Nie minęło wiele czasu, a zabudowania osady zniknęły za niewielkim zielonym wzgórzem. Od morza cały czas wiała bryza i dzięki bogom za tę ochłodę. Przybrzeżne tereny tej krainy były niezwykle urodzajne i z zazdrością patrzyłem na chłopów pracujących na swoich poletkach. U nas poza nielicznymi pasami dobrej ziemi było więcej kamieni niźli gleby, a tu... Rozejrzałem się po twarzach kompanów i u starszych zobaczyłem tęsknotę. Jak mówił mój ojciec, my, ludzie Północy, jesteśmy wojownikami i wikingami z konieczności, nie z zamiłowania do bitki. Sam uczestniczył w wielu wyprawach i wielu przewodził, to mógł tak gadać. Mnie rola do niczego nie była potrzebna i zazdrościłem chłopom zamożności, ale nie ciężkiej i nudnej roboty. Mając miecz w ręku, mogłem w jednej chwili zabrać to, na co oni pracowali całe życie, i to było wspaniałe. Poczucie siły równej bogom, bycie panem życia i śmierci. ciche mlaśnięcie przerwało mój sen o potędze. Spojrzałem na swoje stopy i zobaczyłem, że niemal po kostki stoję w świeżym krowim łajnie. W nieruchomym parnym powietrzu smród był

wszechobecny, a przechodzący obok Vestar Skarfsson, dziesiętnik z Długiego Węża, zatkał wymownie nos i rzucił: - Wreszcie jesteś na swoim miejscu, chłopcze. Czułem, jak twarz mi płonie z wściekłości. Dopadnę cię jeszcze, Vestar, dopadnę i zabiję, pomyślałem, a gdyby wzrok mógł palić, Skarfsson miałby teraz dwie dymiące dziury w plecach. Od wyścigu po wiosłach na Dumie Aegira zyskałem uznanie i sympatię załogi, a innym musiałem dopiero pokazać, że zadzieranie z synem Eryka Zwycięskiego nikomu nie wyjdzie na zdrowie. Dzień był upalny i bezchmurny, jeśli nie liczyć pasa białego puchu poprzecinanego poszarpanymi zębami gór, które mieliśmy przed sobą. Za radą miejscowych przewodników kierowaliśmy się na południowy wschód w stronę przełęczy, by po jej pokonaniu wrócić na południowy szlak, który miał nas zawieść prosto do Burgas. Miałem tam, jak mnie zapewniał Bermudo, zobaczyć pierwszy prawdziwy kamienny zamek. Trochę mnie zdenerwował, bo i nasze drewniane warownie mogły budzić podziw. Poza tym nawet najwspanialszy i największy mur nie ochroni grodu, gdy w środku siedzą ludzie o zajęczych sercach. Z Burgos nasza droga biegła do Valladoid, bo jak przekazali nam gońcy, sam król wyruszył ze swoją armią w kierunku tego miasta. Maurom widocznie znudziło się czekanie i w tym miejscu chcieli przekroczyć rzekę Duero i zaatakować czcicieli Krista. Jarl Hardeknud wiódł ponad sześciuset zahartowanych w bojach wojów, z których każdy niósł ze sobą solidny, przeważnie lipowy skjold, często z metalowym umbem na środku i krawędzią wzmocnioną blachą. Tarcze te były żółte, czarne i niekiedy czerwone, więc tworzyliśmy barwną kompanię. Nie wszyscy, ale wielu miało na grzbietach warte majątek, sięgające kolan koszule kolcze, dobrze chroniące przed strzałami, i skórzane napierśniki. Na głowach pobłyskiwały w słońcu hełmy, przeważnie proste z nosalem, ale co chwila ktoś zdejmował tę osłonę, bo słońce paliło niemiłosiernie. W ogóle w tym kraju Maurów i Leónczyków było tak gorąco, że czułem pot płynący po plecach i gdybym mógł, biegałbym całkiem nago. Połowa z maszerujących miała przewieszone przez ramię długie, solidne cisowe łuki, a wszyscy u pasów dwustronne topory o krótkim stylisku lub miecze. Mój nosił imię Gullinhjalti, czyli o Złotej Rękojeści, i był najwspanialszą bronią, jaką

kiedykolwiek miałem w ręku. Delikatne, widziane pod słońce smugi świadczyły o tym, iż wykonano go z najprzedniejszej damasceńskiej stali, a owinięta złotym drutem i skórą rękojeść idealnie leżała w dłoni. I co bardzo ważne podczas dłuższej potyczki - był doskonale wyważony i nie męczył ramienia więcej niż to niezbędne. Dostałem go od ojca, gdy skończyłem jedenaście wiosen, i od tej chwili wszystko robiliśmy razem. Wiem, matko, że tego nie zrozumiesz, ale kocham swój miecz tak, jak się kocha ulubionego konia czy wypróbowanego przyjaciela. Może nie byliśmy największą armią, jaka wędrowała po tych ziemiach, ale daję głowę, że jedną z najlepiej uzbrojonych i niebezpiecznych w boju. Duma rozpierała mi pierś, a nadchodzące tygodnie obiecywały przygodę, sławę, dla niektórych łupy i chwalebną śmierć w boju. To jest niebo, panie Bermudo, to jest niebo wikingów. Chciałem mu nawet to powiedzieć, ale właśnie nadjechał konny posłaniec z niewielką świtą i mój nowy przyjaciel oddalił się wraz z nim w kierunku miejsca w szyku, które zajmował Hardeknud. Co było robić, poszedłem tam i ja. - Panie. - Posłaniec zwracał się właśnie bezpośrednio do jarla, a Bermudo tłumaczył jego słowa na nasz język. - Jestem hrabia de Estella, z nadania królewskiego bajlif Burgos. Król mój, władca Leónu i Kastylii, protektor Aragonii, Nawarry i Katalonii Ramiro II wita cię na swojej ziemi i dziękuje, że raczyłeś stawić się na jego wezwanie, by wespół z kwiatem chrześcijańskiego rycerstwa dać odpór mudejares. Kalif Kordoby Abd arRahman III ogłosił dżihad a kital przeciwko ludziom spod znaku krzyża i ciągnie na nas z całą swoją potęgą, ale Bóg czuwa nad swoimi sługami, zwyciężymy. Jestem tu po to, by tobie i twoim oddziałom na niczym nie zbywało. Jeśli masz jakąś prośbę, spełnię ją niezwłocznie, o ile to będzie w mojej mocy. - Kto to jest bajlif? - zapytał Hardeknud bezpośrednio Bermuda, bo mało sobie robił z wszelkich dworskich konwenansów. - To namiestnik, pan miasta i przydatków, sprawujący swoją władzę w imieniu panującego króla lub księcia. Co znaczniejsi z nich noszą tytuły hrabiów. - Południowiec skłonił się nieznacznie, widać było, że ten przybysz to jakaś ważna osobistość, bo wygadany raczej rycerz stał przy nim cicho niby niemowa. Widziałem jego oblicze, ale gdybym stał z tyłu, pewnie dane

by mi było ujrzeć ściśnięte pośladki. - To dlaczego nie jest teraz ze swoim panem, by własną piersią i ramieniem wspierać suzerena? - Jarl drążył temat, ale nie uzyskał na to pytanie odpowiedzi, za to wyraźnie zniecierpliwiony hrabia przesunął się nieco do przodu i coś tam rzekł gardłowym, ściszonym nagle głosem. W pierwszej chwili nie usłyszałem, bo stałem zbyt daleko, ale Bermudo wyjaśnił, że wielce szanowny de Estella ponawia pytanie, czy czegoś nam potrzeba. - Przekaż wielce szanownemu Esti - Hardeknud nie miał zamiaru łamać sobie języka trudnymi wyrazami - że jego bóg, jego sprawa, jego korzeń, jego dzieci. My tu przybyliśmy po łupy i obiecany żołd. Przed wyruszeniem w dalszą drogę oczekuję zimnego piwa i jadła dla mnie i moich ludzi, no i pierwszej części złota, które obiecał nam ustami swojego posła wasz król. Bermudo przetłumaczył, a przy ostatnim zdaniu twarz bajlifa stężała niby maska. Podczas długich tygodni podróży chłonąłem niczym gąbka wiedzę, ale i język tych czcicieli Krista. Bermudo chwalił moje postępy i nie mógł się nadziwić szybkości, z jaką przyswajałem nową mowę. Burczał nawet, że to jakieś czary, ale potem wytłumaczył sobie, że to za sprawą królewskiej krwi, i przestał mnie skrapiać wodą z małej karafki, którą zawsze nosił na szyi. W każdym razie od pewnego momentu rozmawialiśmy w jego języku, choć jak mi mówił, niekiedy moje słowa były pokręcone niby świński ogon. Rozumiałem więc prawie wszystko z tego, co mówił bajlif, i to bez tłumacza. - Oczywiście jadło zostanie wam niezwłocznie dostarczone, a co do zapłaty za wasze miecze, król sam wynagrodzi wierną służbę. - De Estella skłonił się tak nisko, że mało nie ucałował własnych butów. Jarl Hardeknud nie był w ciemię bity i wiedział, że płacą tylko ci władcy, którzy wygrywają wojny, a i to nie zawsze, więc podparł się pod boki, wypiął swoje wydatne brzuszysko i patrząc z góry na bajlifa, rzekł zdało się spokojnym, zbyt spokojnym głosem: - Jeśli zbywa ci na kruszcu, Esti, sami sobie weźmiemy, co nasze, łupiąc wasze ziemie i twoich ludzi biorąc na sznur. Nam za jedno, czy niewolnik będzie Maurem, czy czcicielem Krista, czy złupimy León, czy też Sjörkland. Ale przyjacielu, nie musi tak być, jeśli dostarczysz nam umówioną zapłatę. Jarl z dobrotliwym uśmiechem poklepał po ramieniu hrabiego de Estella.

Wolałem, jak wrzeszczał, bo gdy się uśmiechał, śmierć wyglądała mu z oczu. - O jakiej kwocie mówisz, panie? - Bermudo przetłumaczył słowa bajlifa, ale na pewno sam czuł się niezbyt pewnie. Wiedział, tak samo zresztą jak my wszyscy, że jego głowa pierwsza potoczy się po rozgrzanych kamieniach, gdy nasi wodzowie nie dojdą do porozumienia. Eskorta towarzysząca hrabiemu była dla nas niby puch na ostrzu. - To będzie jakieś cztery tysiące funtów srebra, mniej, gdy zapłacisz złotem. Oby Odyn natchnął cię, panie, mądrością i szybkością myślenia, bo mnie już zaczyna nużyć ta rozmowa. - Seakonung skończył mówić i czekał na reakcję namiestnika Burgos. Wydawał się niezainteresowany zbytnio wysłannikiem króla, dał kilka kroków w bok, rozsznurował portki i wysikał się na rozgrzane kamienie. Jak tak na niego patrzyłem, to i mój pęcherz zaczął dopominać się o swoje. Sam już nie wiedziałem, co knuje Hardeknud. Niby mieliśmy umowę z królem Ramirem II, ale tu, na miejscu, było pod dostatkiem łupów i ryzyko mniejsze. Z drugiej strony, słowo mojego ojca wiązało jarla i gdyby je złamał, musiałby dla ugłaskania władcy do skrzyni królewskiej oddać nie jedną sztukę złota na pięć, ale co najmniej połowę. - Wypłacę wam należną kwotę, panie, ale w Burgos. Leży ono po drodze do Valladoid, które jest teraz celem waszej wyprawy. - W tej sytuacji bajlif podjął jedyną słuszną decyzję. Każda inna wiązała się ze skróceniem żywota, a ludzie trzymają się go z niezwykłym uporem, choć kristowych i nas czeka przecież lepsze po drugiej stronie. Ja to rozumiem, bo zawsze pewniejszy suchy placek, który ściskamy w garści, niż obietnice uczt w Walhalli po śmierci, lepsza chętna niewolnica niźli pańska córka, z którą jesteśmy jedynie po słowie. I ja załatwiłem potrzebę, co z uwagi na palące słońce robiłem ostatnio niezwykle rzadko. Poczułem wielką ulgę, a w spojrzeniu bajlifa Burgos nie zobaczyłem zgorszenia i niesmaku jak wtedy, gdy robił to Hardeknud, lecz zainteresowanie. Wówczas nie wydawało mi się to ważne.

Nieznośne upały przyszły roku Pańskiego dziewięćset trzydziestego dziewiątego szybciej niż w latach poprzednich. Po wiosennych deszczach nie było nawet śladu, a gorące słońce po raz kolejny podejmowało skazaną z góry na porażkę próbę stopienia Gór Kantabryjskich. - Najjaśniejszy panie - wytwornie ubrany dworzanin skłonił się przed majestatem władcy, króla Leónu Ramira II - margrabia de Valdegamas prosi o audiencję. Młody król odwrócił głowę od wielkiego okna i skinął głową, po czym wrócił do obserwacji. Z letniej rezydencji władców Leónu - Naranco, zbudowanej jeszcze przez jego poprzednika Ramira I, roztaczał się wspaniały widok na pogórze kantabryjskie, poprzecinane nierównymi płachtami pól uprawnych. Pałac osadzono w łagodnym zboczu Monte Naranco, którego przedłużeniem była rozległa równina, zapełniona teraz namiotami i wojskami. To była największa królewska ekspedycja co najmniej od wieku. Wokół wielmożów, którzy przybyli na wezwanie suzerena z własnymi, świetnie wyposażonymi oddziałami zbrojnymi, zgromadziła się drobniejsza szlachta i miejskie siły porządkowe. Tych ostatnich podzielono na oddziały według miejsca pochodzenia, i tak najbliżej rozłożyli się miejscy z Burgos, miasta, które wystawiło trzystu konnych -cavalerios vilaos - i ośmiuset słabo uzbrojonych piechurów, rekrutowanych wśród ubogich właścicieli ziemskich. Władca westchnął w pełni świadomy, że większość wojsk Królestwa Leónu to właśnie owi piechurzy, ludzie dzielni, ale nieobeznani z rzemiosłem wojennym. Jak okiem sięgnąć, ciągnęły się też różnobarwne oddziały lenników królestwa czy też, jak oni sami woleli mówić - jego sojuszników: z Nawarry i Aragonii, oraz najemników i rycerstwa z najdalszych zakątków

chrześcijańskiej Europy. To miała być bardzo brzemienna w skutki wyprawa nie tylko dla samego Leónu, ale całego chrześcijańskiego świata i Ramiro II był świadom tego ciężkiego brzemienia spoczywającego na królewskich barkach. Czasy nie były spokojne zarówno w Iberii, jak i na całym świecie. Potęgi Umajjadów - potomków Mu’awiji Ibn Abu Sufjana, władających emiratem, a później kalifatem kordobańskim, Abbasydów -sunnickich władców kalifatu bagdadzkiego, i szyickich Fatymidów, których kalifat miał swoją stolicę w odległym Kairze, rosły w siłę i wypierały chrześcijan z ziem zajmowanych przez nich od wieków. Na Półwyspie Iberyjskim pochód ten zatrzymał dopiero błogosławiony Pelagiusz, który rozgromił Arabów w bitwie pod Covadongą i utworzył Królestwo Asturii, ale to było dwa wieki temu i fala heretyków znowu zagrażała jego wizygockim spadkobiercom. Trzeba uczciwie przyznać, że nie bez winy samych Leónczyków. Władca ponownie ciężko westchnął. Pomimo młodego wieku potrafił patrzeć na swój kraj bez religijnego fanatyzmu i to, co widział, budziło głęboki niepokój. Jego lud zajmował górzyste i nieurodzajne tereny Asturii i Kantabrii, ziemie leżące u podnóża Gór Kantabryjskich i gdyby nie ich niewielka wartość dla wyznawców Allaha oraz wewnętrzne spory wśród wielkich rodów świata islamu, dawno już zniknąłby ślad po potomkach Wizygotów na tych terenach. Może to ostatni moment, by stawić zbrojny opór mudejares i odzyskać utracone dziedzictwo? Nie od razu, małymi krokami, ale... - Władca przeczesał dłonią w zamyśleniu gęstą czarną brodę, a palce zostawiły w niej cztery głębokie bruzdy. Rekonkwista była oficjalnym powodem podjęcia ofensywy, pretekstem dobrym dla gminu i pospolitego rycerstwa. Jednak Ramiro II doskonale wiedział, co tak naprawdę przywiodło pod jego sztandary zakony rycerskie, które stanowiły ciężkozbrojny trzon armii, jej pancerną rękawicę - łupy i bogactwa świata islamu. Dziękował Bogu za ten szczęśliwy zbieg okoliczności, bo bez ciężkiej, zakutej w metal od stóp do głów jazdy zakonnej, dla której walka była życiem, a życie walką z przerwami na posiłki i modlitwę, wojska Leónu nie byłyby w stanie zagrozić liczniejszemu przeciwnikowi.

Od dłuższego czasu północna Europa patrzyła łakomym wzrokiem na bogacący się kalifat kordobański, który stał się centrum sztuki, kultury, nauki i przede wszystkim handlu. Żyzne, sztucznie nawodnione i dobrze zarządzane ziemie Al-Andalus przynosiły obfity plon, a wymiana była żyłą złota dla kalifa Abd ar-Rahmana III i jego poddanych. Muzułmanie stronili też od zbytniej ortodoksji i tolerowali innowierstwo podbitych zimmi, ograniczając w zamian ich prawa i nakładając wyższe daniny. Cóż się dziwić, że Żydzi czy nawet sami prości chrześcijanie woleli nieraz zwierzchnictwo łaskawego kalifatu niż korony, która rozpaczliwie potrzebowała pieniędzy i zawsze miała ich za mało. Wielu nowych poddanych kalifa, by jeszcze bardziej ulżyć swemu losowi, przyjmowało wiarę w Allaha, tworząc coraz liczniejszą populację mawali. Czekała ich za to kara, ale niestety nie na tym, lecz na tamtym świecie. Sama Kordoba, stolica kalifatu, w krótkim czasie stała się największym europejskim miastem i liczyła niewyobrażalną liczbę osiem razy po sto tysięcy stałych mieszkańców, a jej bogactwa i przepych były wręcz legendarne. Meczet La Mezquita to cud świata i Ramiro, chociaż niechętnie i z zazdrością, musiał to przyznać. Był tam z poselstwem, jeszcze za panowania ojca, i jego wspaniałości pozostawiły niezatarty ślad w myślach i sercu młodego władcy: sufit przypominający niebo podpierały dwie setki białych marmurowych kolumn. Leónczycy nie potrafili tak budować, jeszcze nie. Król pokręcił energicznie głową dla odpędzenia rojeń o bogactwie świata islamu. Jeśli opatrzność zezwoli, kiedyś to wszystko będzie nasze, pomyślał, ale na razie walka idzie o żyzne ziemie dorzecza Duero, na resztę, jeśli Bóg da, przyjdzie czas potem. - Najjaśniejszy panie, margrabia de Valdegamas. - Spokojny głos służącego przerwał te rozmyślania o przetrwaniu i potędze. Do komnaty wszedł niemłody już mężczyzna, dźwigając pod pachą opasłe tomisko dokumentów. Margrabia doradzał Perezom, od kiedy młody król sięgał pamięcią, i zawsze nosił przy sobie tę księgę, zawierającą spis włości, wysokości należnego tronowi lenna, wydatki korony i całą masę innych informacji, których wartość Ramiro zaczął doceniać dopiero po objęciu władzy. Czy to dzięki owej księdze, czy też zawdzięczał to swojemu błyskotliwemu rozumowi i siatce szpiegów, ale de Valdegamas zawsze był

dobrze poinformowany i pierwszy znał wszelkie nowinki, i to nie tylko dworskie. - Wybacz, panie, że przeszkadzam, ale właśnie dotarł z tysiącem konnych i pięcioma tysiącami piechurów hrabia Kastylii Feran Gonzalez, tak że razem ze zbrojnymi z Nawarry Garrii Sancheza i zakonnymi pod naszymi murami stacjonuje ponad czterdzieści tysięcy ludzi, z czego prawie dziesięć to konnica. Kwiat rycerstwa z całej Europy ściągnął pod twoje sztandary... - Kto i ilu zbrojnych ze sobą przyprowadził, margrabio? - przerwał doradcy młody król. - Jak wiesz, panie, są z nami oddziały zakonne: Zakon Świętego Jakuba z Altopascio wystawił tysiąc ciężkozbrojnej konnicy, Najświętszej Marii Panny z Lilii dał pięciuset, a Zakon Dębu dwustu rycerzy. - A co z Burgundczykami, Bretończykami, Andegaweńczykami i Katalończykami? - Władca uderzał przy każdym słowie nerwowo pięścią w otwartą dłoń. - Nie pomogą nam w walce z Maurami? - Pytał, ale doskonale znał odpowiedź. Nie wszyscy władcy zdecydowali się wesprzeć León w tej kampanii, szukając w kłopotach korony szansy na wzmocnienie swojej pozycji. Nie dostrzegali ogromu zagrożenia i miecza Damoklesa, a raczej arabskiego saifa, który wisiał nad ich głowami. Zdawali się sądzić, że bój idzie jedynie o utrzymanie strefy wpływów w całym dorzeczu Duero, a nawet o jej poszerzenie i przesunięcie granic na wschód aż do Tormes. Może to i była prawda, ale dziś, a król Leónu Ramiro II spoglądał o wiele dalej i doskonale zdawał sobie sprawę, że bez żyznego przyczółka jego kraj zmarnieje niby krzew winorośli pozbawiony regularnych dopływów wody, ale gdy już się wzmocni. W tej kampanii na zwycięzców czekały łupy i papieska wdzięczność albo krew i piach i dlatego potrzebowali wszystkich sił - władca zgrzytnął zębami w bezsilnej złości. Margrabia stał w bezruchu, czekając, aż królewski gniew się wypali. To nie był najlepszy czas do podejmowania walki z kalifatem, ale też obawiano się uderzenia kalifa, który gromadził już w pobliżu swojej stolicy potężną armię. Jeszcze rok, dwa lata temu Abd ar-Rahman III prowadził

wyniszczającą bratobójczą walkę na swoich wschodnich rubieżach i na tamtym obszarze koncentrował wszystkie siły. Jak donosili żydowscy kupcy, po ostatniej kampanii hołd złożyły mu nie tylko wszystkie miasta Królestwa Mauretanii, ale i leżące za wodą Maroko, Melilla i Ceuta. Zwyciężał i teraz jego szamszir znowu pokazywał na północ, na ostatni bastion chrześcijaństwa na Półwyspie Iberyjskim. Na nieszczęście w wielu lennych marchiach i księstwach znajdujących się w strefie wpływów dawnego Królestwa Asturii właśnie trwały walki o sukcesję, więc tak naprawdę władca Leónu mógł liczyć jedynie na Kastylię i Nawarrę. Sam tron był w stanie wystawić łącznie z członkami milicji miejskich pięć tysięcy konnicy i dwadzieścia trzy do dwudziestu czterech tysięcy piechoty, o ile król nie chciał pozostawić miast i miasteczek całkowicie bez obrony. Więcej, gdyby wielmoże nie toczyli między sobą swoich małych wojenek, ale w ludziach zawsze więcej było wilka niż łagodnej i płochliwej sarny. Władca zaklął cicho, ale siarczyście. Margrabia nie zmienił wyrazu twarzy, udając, że niczego nie słyszał. - Jak już będzie po wszystkim i z bożą pomocą odniesiemy zwycięstwo, policzę się z nimi. Chociażbym miał gryźć mury ich zamków własnymi zębami, zapłacą za swoją zdradę. - Tak będzie, ale pomimo tych przeciwności losu Wasza Wysokość zgromadził pod swoimi sztandarami siłę zdolną pokonać Maurów, choć nie będzie to łatwe zadanie. Jak donieśli szpiedzy, w okolicy Kordoby stacjonuje stupięćdziesięciotysięczna armia kalifa Abd ar-Rahmana i gubernatora Saragossy - Abu Jahji, z czego połowa to ruchliwe i bardzo niebezpieczne oddziały lekkiej konnicy. - Będzie, jak Bóg zechce. - Młody władca wzruszył ramionami, bezsilna złość minęła równie szybko, jak się pojawiła. - Człowiek nie uczyni więcej, niż może, tak jak woda nigdy sama z siebie nie popły-nie pod górę. Wiadomo coś o twoim siostrzeńcu Ramiro Mendezie? Jeśli dane mu było przeżyć, winien już wrócić z najemnikami. Bóg nam świadkiem, potrzebujemy ich jak nigdy wcześniej. - Nie, panie. - Starszy doradca jakby skurczył się w sobie. Sam nie miał dzieci i syn siostry był dla niego niczym własny. Kochał go, cieszył się,

widząc, jak rośnie, i krył jego związane z niewiastami wpadki zawsze, gdy sytuacja wymykała się z rąk młodego Mendeza. - Oby Najświętsza Maryja Panna strzegła jego ścieżek. Wyruszył do krainy Rusów, czy też Normanów, jak ich zwą Frankowie, wczesną wiosną, a wiadomo, że jest to czas burzliwych wód i sztormów. Jeśli jednak zadanie, które Wasza Wysokość przed nim postawiłeś, mógł wykonać człowiek, to on to zrobił. Chociaż powinien już tu być... - Margrabia wypuścił z rezygnacją powietrze. Król skinął na niego, by podszedł do wysoko sklepionego okna. - Czy jesteśmy w stanie oprzeć się mauryjskiej potędze? - Zatoczył ręką krótki łuk obejmujący zbieraninę zwierząt i ludzi zgromadzonych na polach u stóp Monte Naranco. - A mamy inne wyjście? - Głos doradcy był cichy, ale spokojny. - Nie, nie mamy. - Z twarzy władcy już dawno zniknął gniew, zastąpiony teraz determinacją i podnieceniem. - Jutro rano ruszamy do stolicy, bo dostawy żywności dla takiej masy ludzi już spustoszyły okolicę. Przemarsz zajmie dwa dni. Potem Zamora to kolejne cztery i po tygodniu u brzegów Duero rozbijemy stały obóz. Tam też postanowimy, co dalej. - Tak jest, Wasza Wysokość, dopilnuję, by twe rozkazy zostały wykonane. Ale zanim wyruszymy, brat Gerard z Zakonu Świętego Jakuba błagał, byś wziął na wyprawę relikwię ze śladami krwi Zbawiciela. Jeślibyś, mój królu, podjął taką decyzję, brat Gerard zwraca się z uniżoną prośbą, żebyś jego zakonowi uczynił honor i powierzył pieczę nad tą świętością. - Niech tak będzie. - Władca odszedł od okna. - Każda pomoc będzie nam potrzebna. Nim wyjdziesz, jeszcze jedno. - Ramiro usiadł na wygodnej sofie, nalewając sobie i doradcy wina z bogato zdobionej złotej karafki. - Tak? - De Valdegamas wziął kryształowy kielich do ręki, rozkoszując się bukietem letniego trunku z Burgundii. - Z Bożą pomocą wygramy, ale gdyby coś poszło nie tak. - władca na chwilę zawiesił głos - chcę, by w porcie w Gijón czekał szybki statek, gotów zabrać królową wraz z Ordonem, Sanchem i Teresą na dwór naszego kuzyna

w Normandii. Tam powinni być bezpieczni, przynajmniej na razie. Wyślij też z nimi mego brata. - Tak, najjaśniejszy panie. - Margrabia odstawił opróżnione w połowie naczynie i skłonił się. - Jedno mnie martwi, młody książę Fortuno robi wszystko, by ruszyć wraz z armią do Zamory, i za nic sobie będzie miał słowa takiego starca jak ja. Gdybyś mógł, Wasza Wysokość, w swojej łaskawości zebrać trochę wodze temu źrebakowi. - Dobrze, pomówię z nim. - Król uśmiechnął się na wspomnienie brata. Piętnastolatkowi wydawało się, że świat leży u jego stóp i żyją na nim dwa rodzaje ludzi: wrogowie i przyjaciele. Nasłuchawszy się barwnych opowieści, marzył o wielkiej wojennej sławie, a choć ojciec wprowadzał ich obydwu w tajniki rządzenia i dyplomacji, sam niekiedy podsycał ten płomień u młodszego syna, by już w dorosłym życiu zmienił się on w wieczny ogień marzeń, które, jak twierdził, leżą u zarania prawdziwej wielkości. Wiek przyniesie mądrość i zrozumienie, mawiał, i ostudzi gorącą krew. W swoim czasie pojmie, że władcy nie walczą ramieniem, lecz rozumem. Bardzo brakowało młodemu królowi ojcowskiej mądrości i poczucia bezpieczeństwa, które roztaczał wokół siebie Ordono II. Władca Leónu po raz ostatni spojrzał na tłumy u stóp twierdzy. Jeśli wojska kalifa wezmą górę, przed czym niech Bóg broni, León musi mieć wodza zdolnego do uratowania tego, co da się uratować. Przypomniało mu się stare, ale bardzo trafne powiedzenie gminu: nie wkłada się wszystkich jaj do jednego kosza.

Wielka armia maszerowała w pyle wzbijanym tysiącami stóp i końskich kopyt. Rozciągnęła się na znacznym dystansie i podzieliła na grupy, by kurz zdążył opaść przed nadejściem kolejnych oddziałów. Jej rdzeń stanowiły wojska Leónu pod białymi proporcami z ryczącym czerwonym lwem stojącym na tylnych łapach. W awangardzie szły zakony: Rycerzy Tau w czarnych habitach z czerwonymi kapturami, spod których srebrzyście pobłyskiwały elementy uzbrojenia, za nimi Rycerze Świętego Zbawiciela z czerwonym krzyżem na plecach i wpisaną w niego literą M i najmniej liczny Zakon Dębu z zielonym liściem tego drzewa zdobiącym szare płaszcze. Dalej maszerowały wojska Kastylii i na końcu Nawarry pod wodzą doświadczonego dowódcy - Garrii Sancheza. W zgiełku, który panował podczas wymarszu, i nieuchronnym bałaganie towarzyszącym ruchom czterdziestotysięcznej armii, nikt nie zwrócił uwagi na samotną i zakutą w stal postać młodego rycerza, która wynurzyła się spomiędzy zabudowań Oviedo, by dołączyć do nawarryjskiej konnicy. Uważny obserwator spostrzegłby doskonałej jakości zbroję i wspaniałego, wartego majątek rumaka bojowego, ale myśli ludzi skupione były na dwóch najważniejszych kwestiach: czekającej ich walce z Saracenami i osobistym zapasie zmieszanej z winem wody, który topniał w tym upale w błyskawicznym tempie. Siódmego dnia, pozostawiwszy za sobą szeroki pas zrytej ziemi, armia dotarła w pobliże Zamory. Mury obronne tego leżącego stosunkowo blisko granicy grodu pięły się wysoko, stwarzając wrażenie niezdobytych, choć szramy i uzupełnienia były dowodem, iż nie zawsze były w stanie powstrzymać nawałnicę wrogów. Miasto zbudowali Arabowie, nadając mu nazwę As-Summara, jednak roku Pańskiego dziewięćset czwartego warownię zdobyli Kastylijczycy. W tym miejscu zbiegały się szlaki handlowe wiodące ze wschodu na zachód i z północy na południe, więc Zamora tętniła życiem. U stóp twierdzy, tuż poza miejskimi murami, powstało teraz nowe, znacznie większe i ludniejsze miasto, składające się z tysięcy regularnie rozstawionych namiotów, pomiędzy którymi wytyczono równoległe i prostopadłe ścieżki. Porządku pilnowała tu hermandadem, czyli specjalnie do tego celu powołana milicja, ale na razie nie miała wiele do roboty. Kilka rozbitych głów, dwie

pijackie burdy, drobne kradzieże - to początek wojny i nastroje ludziom dopisywały. Uczestnicy tej kampanii liczyli na pokaźne łupy zdobyte na nieprzyjacielu, a oczekiwanie na złoto zawsze rozświetla mroki nawet najczarniejszych myśli. Zwykle niechętnie wykonywane prace przy tymczasowym obwałowaniu obozowiska i kopaniu latryn nie potrafiły zepsuć nastroju radosnego wyczekiwania.

Ricos hombres Zamory, piastującym swój urząd w imieniu króla, był Visconde del Valle, magnat ziemski, właściciel ogromnych terenów leżących pomiędzy Zamorą a Braganzą. W jego pałacu zebrali się teraz wszyscy znaczniejsi dowódcy w oczekiwaniu na pojawienie się władcy. - Jego Wysokość król Leónu i Galicji, protektor Nawarry, obrońca jedynej prawdziwej wiary Ramiro II. - Głos mistrza ceremonii zabrzmiał czysto i donośnie. Wszelkie rozmowy ucichły i do głównej komnaty audiencyjnej wkroczył monarcha w asyście swego doradcy, margrabiego de Valdegamas. Bojową zbroję zastąpił wygodny czerwony kubrak z miękkiej koźlej skóry, wykończony kołnierzem z delikatnej koronki, pod którym jednak widać było zarys kolczugi. Król najwyraźniej nie miał zamiaru przejmować się dworską etykietą i marnować czasu na przywdziewanie stosownego stroju, co spotkało się z aprobatą wojskowych i głęboko skrywanymi, ale jednak zniesmaczonymi spojrzeniami urzędników. - Drodzy poddani i wierni przyjaciele królestwa - zaczął swoją przemowę donośnym głosem. Cisnęły mu się na usta proste słowa, w jakich dowódca polowy zwraca się do swoich ludzi przed bitwą, ale większość zgromadzonych rycerzy, duchownych i bogatych mieszczan była sztywna, jakby kij połknęli, więc z westchnieniem i lekkim skrzywieniem ust kontynuował: - Nadchodzą czasy, gdy chrześcijańska krew wsiąkać będzie w piachy Leónu niby woda w wyschniętą glebę i jak ona dawać nowe życie, tyle że w cnocie, miłości i bojaźni bożej. Odwieczny wróg zgromadził swoją armię u naszych bram i uderza pancernym buciorem w jej skrzydła. Nigdy

nie było ich tak wielu, ale czy mamy schować się niczym myszy w norze, czekając, aż ten diabelski pomiot, syty naszych ziem, zamków, żon i pacholąt, przetoczy się po Leónie niczym szarańcza po żyznym polu? Czy mamy oddać bez walki ziemię naszych przodków, a ludność skazać na saraceńską niewolę? Czy wreszcie, a może przede wszystkim, mamy porzucić krzyże i kościoły na pastwę ognia i herezji? - Nigdy! - Jakiś głos z sali przeciął powietrze niczym smagnięcie bicza. Wnet zawtórowały mu inne i po chwili cała komnata rozbrzmiewała gniewnymi okrzykami. Gdy margrabia de Valdegamas uciszył zgromadzonych, król kontynuował: - Jako że mój legat, hrabia Visconde del Valle, ma zapewne najświeższe wieści dotyczące Maurów, wysłuchajmy, co ma nam do powiedzenia. Władca skinął głową swojemu ricos hombres. - Wasza Wysokość, eminencjo, panowie rycerze. - Legat skłonił się wymienionym, nim kontynuował przemowę. - Kupcy, którzy wraz z towarami przekraczają granicę kalifatu, donieśli, iż Abd arRahman zgromadził pod bronią trzy razy po pięćdziesiąt tysięcy ludzi. To wielka potęga, a wieści pochodzą z pewnych źródeł. Zwiadowcy, których wysłałem dla zbadania sprawy, mówią, że samej lekkiej konnicy jest ze czterdzieści tysięcy, dwadzieścia ciężkozbrojnej, to głównie oddziały zaciężne jak u nas. Reszta to piechota. Trzy niedziele temu - przed godziną przybył posłaniec z wieściami - ruszył swe wojsko spod Kordoby i posuwa się w kierunku Valladoid. Jeśli przekroczy tam rzekę Pisuerę, będzie miał wolną drogę do ataku na nasze ziemie i miasta! Namiestnik przerwał na chwilę i popatrzył po zgromadzonych, a odpowiedziała mu tylko pełna wyczekiwania cisza. Wieść, że armia kalifa ruszyła w pole, była dla wszystkich zaskoczeniem. Spodziewano się wprawdzie, że ten dzień nastąpi, ale nikt nie przypuszczał, że nadejdzie tak szybko. Baj lif Zamory kontynuował: - Jak przypuszczam, heretycy zaatakują najpierw Clunię, po poprzednich najazdach nie ma ona murów zdolnych powstrzymać wroga, a potem ruszą na Nawarrę, a może nawet na León. - Hrabia del Valle zamilkł, wydało się,

że na dobre. Gdy wszyscy myśleli, że to już koniec, nagle jakby sobie przypomniał o jakimś istotnym szczególe i dodał: - To mam jeszcze do powiedzenia, że kalif to dobry taktyk i strateg, znający nasze silne i słabe strony jak mało kto, ale tak jak on zna nas, tak i my znamy jego. Skończywszy swą przemowę, spojrzał na suzerena i widząc jego przyzwolenie, siadł ciężko na krześle. - Wysłuchaliśmy cię, hrabio, a teraz czas na rady, jak mamy prowadzić batalię. - Władca w zamyśleniu, nawykowo przeczesywał gęstą czarną brodę. - Najjaśniejszy panie. - Brat Albert, generał Zakonu Świętego Jakuba z Altopascio, podniósł się ze swojego miejsca. - Wszyscy wiedzą, że ten szatański pomiot Ar-Rahman to bezbożnik parający się czarną magią i wszetecznik. Biskup Zamory pewnie potwierdzi me słowa, że kalif gustuje w młodych chłopcach i spotka go za to sprawiedliwa kara. Mieczem, od którego zginie, jesteśmy my i nie przypadkiem pan nasz Jezus Chrystus przywiódł tu swoje wojska właśnie w tym czasie. Milczący dotychczas biskup Francisco Paulino Herme wstał z cichym szelestem ciężkich, bogato zdobionych szat. - Prawdą jest to, co mówi brat Albert. Rozpustnik Abd ar-Rahman uprawia sodomię z młodymi pacholętami! - Śmierć heretykom! Ruszajmy na bożą chwałę! W imię boże! - Gniewne okrzyki podniosły się na sali. - Jeśli mamy to zrobić - hrabia Visconde del Valle ponownie wstał ze swego miejsca - to niezwłocznie, bo gdy Maurowie przekroczą rzekę, rozpełzną się niczym robactwo i pokonanie ich będzie po stokroć trudniejsze, o ile w ogóle możliwe. Wrzawa ponownie zapanowała w sali i była tak donośna, że usłyszał ją tłum zgromadzonych przed pałacem mieszkańców Zamory. - Na koń! W imię boże! Śmierć Maurom! Śmierć mudejares! - Zdawało się, że całe miasto krzyczy, zagrzewając wojsko do boju.

Na sali jednak zapadła cisza, bo król Ramiro podniósł się ze swojego miejsca. - Mości panowie - powiedział głośno, by przekrzyczeć dochodzący z zewnątrz tumult. - Nie od dziś znamy hrabiego del Valle, bajlifa Zamory, i ufamy jego wiedzy i osądom. Jest czas na słowa i jest czas na czyny. O świcie armia ruszy w kierunku Valladoid, by zatrzymać heretyków na lewym brzegu rzeki, o ile to jeszcze możliwe. Zetrzemy z powierzchni ziemi mauryjską nawałnicę tak, jak Dawid pokonał Goliata. - Władca dał znać, że narada dobiegła końca, i rozgrzane mury namiestnikowskiego zamku wypuściły arystokrację wprost w objęcia rozemocjonowanego tłumu. Ciepła bezchmurna noc była pełna ruchu, gwaru i przygotowań do wymarszu. Księżyc w pełni świecił tak jasno, że niemal zupełnie zrezygnowano z pochodni. To dobry znak, szeptali miejscowi, dobra wróżba na przyszłość. Ci, którzy mieli szczęście i nerwy z żelaza, złapali kilka godzin przerywanego snu, większość jednak z podniecenia nie zmrużyła oka. Jakby czując nadchodzące zmiany, okoliczne wzgórza rozbrzmiewały skowytem podrażnionych czymś wilczych watach, których zawodzące głosy uciął dopiero świt.

Wielotysięczna rzesza ludzi i zwierząt posuwała się powoli wzdłuż prawego brzegu rzeki Pisuergi. Dzień rozbrzmiewał rżeniem koni i ludzkim gwarem, które to odgłosy nieodłącznie towarzyszą każdej armii. Gorące powietrze przepełnione było smrodem końskiego i ludzkiego potu, zmieszanym z wonią końskich odchodów i zdeptanej trawy. Po dwóch dniach intensywnego marszu, spowalnianego przez oddziały piechoty, postój zarządzono w okolicach niewielkiej osady o nazwie Toro. Przed nocą wyrósł tam las namiotów, choć nie obyło się bez zamieszania, gdy Garda Sanchez z prawie trzema chorągwiami ciężkiej konnicy z Nawarry zajął miejsce, które wcześniej upatrzył sobie brat Albert, generał Zakonu Świętego Jakuba z Altopascio. Wyraźną niechęć, a nawet wrogość pomiędzy tymi dwoma

dowódcami dało się wyczuć zawsze, gdy tylko znaleźli się w zasięgu swojego wzroku. Król zajął najbardziej okazałą chatę we wsi, chatę, która stała pusta, gdy jego wojska podciągnęły pod Toro. Podobnie było w pozostałych domostwach. Zapobiegliwi wieśniacy mieli niemal tyle samo zaufania do swoich co do obcych wojów. Po skromnej wieczerzy władca zaprosił znamienitszych rycerzy na odprawę przed kolejnym dniem marszu w kierunku Valladoid. Ciasna izba z trudem mieściła dziesięć osób, ale lepsze to niż obrady pod gołym niebem. Gdy brat Gerard z Zakonu Najświętszej Marii Panny od Lilii ostatni przekroczył próg, król Leónu wstał z drewnianego zydla. - Moi poddani i sojusznicy, hrabia del Valle przekaże najnowsze wieści dotyczące ruchów wojsk kalifa Kordoby, więc wysłuchajcie ich z należytą uwagą. Baj lif Zamory wstał ze swego miejsca z głośnym skrzypieniem sfatygowanej drewnianej ławy. - Wysyłamy lekkie podjazdy na drugą stronę rzeki Duero i niektóre z nich wracają, choć mniej, niżbym sobie życzył. Wielka armia Ar-Rahmana już znajduje się nieopodal Valladoid i nasz wyścig w tamtym kierunku wydaje się bezcelowy. - W izbie zrobiło się tak cicho, że słychać było nawet brzęczenie rozgrzanych słońcem much krążących pod powałą. - Z uwagi na opóźniające marsz tabory i piechotę staniemy pod murami tej twierdzy najwcześniej szóstego dnia, licząc od jutra, a prawdopodobnie znacznie wcześniej natkniemy się na przemieszczającą się w naszą stronę armię kalifa. Oczywiście nie twierdzę, że powinniśmy się zatrzymać czy cofnąć, ale w tej sytuacji nie forsujmy już tempa i bądźmy gotowi w każdej chwili na walną bitwę, o ile mudejares zdecydują się ją z nami stoczyć, co wcale nie jest takie pewne. - Namiestnik usiadł, a ława znowu odpowiedziała mu suchym zgrzytem. - Panowie? - Król siedział zasępiony. Znał te wieści i jak dotąd nie potrafił znaleźć rozwiązania dającego zwycięstwo wojskom Chrystusa.

- Panie hrabio. - Chudy i wysoki brat Gerard z zakonu Najświętszej Marii Panny wstał, dotykając głową zadymionych desek stropowych. Rozzłoszczone muchy uciekły na wszystkie strony, kreśląc wielkie nerwowe koła pod niskim sufitem chałupy. - Jak liczne siły wiedzie ze sobą kalif? - A tak, tak - zreflektował się del Valle - oczywiście. Winienem to wyjawić na początku, proszę o wybaczenie. Tak jak wcześniej szacowaliśmy, mauryjska armia liczy około stu pięćdziesięciu tysięcy ludzi. - Ciche syki wciąganego powietrza były jedynymi dźwiękami, które teraz słychać było w izbie. Co innego prawdopodobnie wyolbrzymione szacunki, a co innego sprawdzone fakty, o których mówił hrabia. - Z tego, jak donoszą zwiadowcy, jedna trzecia to konnica, w tym cztery do sześciu tysięcy ciężkiej jazdy, którą stanowią zaciężne hufce przyboczne Ar-Rahmana. Reszta piechota. Nie wiemy, jak wielu mają ciężkozbrojnych piechurów, ale zdaje się, że większość to słabo uzbrojone oddziały niezawodowych żołnierzy. - Co możemy postawić na ich drodze, margrabio? - Władca skinął na swego doradcę. - Wasza Wysokość, szlachetni panowie. - De Valdegamas otworzył swą nieodłączną księgę i zaczął czytać: - Mamy do dyspozycji siłę, jakiej nasz kraj dawno nie widział: nieco ponad trzynaście tysięcy konnicy, z czego ponad sześć stanowi ciężka jazda, w której skład wchodzi tysiąc Nawarczyków, dwa tysiące rycerzy z Kastylii, tysiąc pięciuset królewskich ciężkozbrojnych i tysiąc siedmiuset rycerzy zakonnych. Poza tym idzie z nami dwadzieścia osiem tysięcy piechurów, w tym ciężkozbrojnych czternaście i łuczników cztery. - Zamknął opasłe tomisko z cichym trzaskiem i spojrzał na władcę. Ten skinął mu lekko głową i zabrał głos. - Jak widać, heretycy mają nad nami ponadtrzykrotną przewagę liczebną i oczekujemy pomysłu, jak ją zniwelować w boju. - Pytanie zawisło w powietrzu niczym mgła nad bagnami, mgła, która zdawała się gęstnieć z każdą chwilą. - Najjaśniejszy panie - odezwał się brat Albert dowodzący tysiącem rycerzy Tau. Wstał gwałtownie z miejsca i jego czarny płaszcz z wyszytą białą literą T zafalował, wzbudzając lekki powiew w ciasnej i dusznej izbie. - Bóg jest z

nami i choćby tego pomiotu szatana było i dziesięć razy więcej, wygramy. Maszerujmy przed siebie, a gdy napotkamy wroga, przejdziemy po nim jak kosa przez wyrośnięte trawy. Wszyscy wiedzą, że jeden rycerz Chrystusa wart jest w boju dwudziestu Maurów. - Usiadł, a długie siwe włosy przesłoniły na chwilę twarz pooraną bruzdami i czerstwą niczym suchar. W izbie panował półmrok, ale czarne niczym smoła oczy brata Alberta zdawały się jarzyć jakimś wewnętrznym fanatycznym blaskiem. Ten rycerz nie uznawał kompromisów, bo jak mawiał, nie paktuje się z szatanem, i niósł poganom ogień prawdziwej wiary, nie bacząc na to, że często po jego przejściu nie było już kogo nawracać. - Dziękuję, panie - król skinął głową zakonnikowi - wszyscy wiemy, że Bóg jest po naszej stronie i w każdej chwili oddajemy nasze ciała i dusze Jego opiece. Jednak Pan nasz chętniej pomaga ludziom roztropnym niźli postępującym pochopnie. Myślmy więc, jak wykonać postawione przed nami przez opatrzność zadanie, nie nadużywając boskiej mocy. - Margrabia de Valdegamas podniósł się w samą porę, by uciszyć chcącego zaprotestować brata Alberta. - Wasza Wysokość, niespełna cztery dni drogi stąd znajduje się broniący mostu zamek Simancas. Z twojej woli, panie, pieczę nad nim i funkcję bajlifa sprawuje hrabia Jose Antonio Primo de Hereda. W pobliżu murów jest lesiste wzgórze o jednym łagodnym zboczu, pozostałe są zdradliwe i kamieniste. Można je pokonać jedynie pieszo, a i to z wielkim trudem, i z całą pewnością atak z tej strony byłby samobójstwem. Gdybyśmy zaczekali na Maurów właśnie na owym wzgórzu, może zdołalibyśmy zniwelować ich przewagę liczebną, a i zamkowe spichrze będą wsparciem dla armii. Władca wzruszył ze zniecierpliwieniem ramionami, bo już wcześniej omawiali to rozwiązanie i nie przypadło mu ono do gustu. - Co zrobimy na tym wzgórzu, margrabio, gdy Ar-Rahman obok niego powiedzie swoje wojska? Co my byśmy zrobili na jego miejscu? Będziemy bronić kawałka nikomu niepotrzebnej ziemi, zostawiając cały kraj na łasce heretyków? - Jeśli znajdziemy sposób, by ich tam zwabić, zwyciężymy z bożą pomocą, jeśli nie... - Doradca rozłożył bezradnie ręce. - Maurowie mają czterdzieści

do pięćdziesięciu tysięcy lekkiej i szybkiej jazdy, a my jedynie siedem, tedy mogą pustoszyć kraj, gdy my tymczasem będziemy szukać ducha, który niepostrzeżenie pojawia się i znika. Jedyne wyjście to doprowadzić do walnej bitwy. - Jeśli. - W głosie władcy zwątpienie mieszało się z nadzieją. - Mogę, najjaśniejszy panie? - Brat Gerard podniósł opancerzoną dłoń, prosząc o głos. Czerwony krzyż z wpisaną w niego literą M, który zdobił jego pierś, poruszył się jak żywa istota. Władca skinął głową i rycerz powstał ze swego miejsca przy ścianie. - Gdybyśmy przeprowadzili atak na wrogie siły, wykorzystując jedynie ruchliwe oddziały lekkiej konnicy i piechoty, a potem zmykali ile sił w nogach na owo wzgórze, wróg ani chybi podążyłby krwawym śladem, złakniony łatwego zwycięstwa. Inna sprawa, że wielu dzielnych ludzi straci głowy podczas tej pozorowanej ucieczki. - Zawiesił na chwilę głos. -Ale w imię boże. Pomysł miał zarówno przeciwników, jak i zwolenników, jednakże z braku innych rozwiązań znalazł w końcu królewskie uznanie. Rozgorzała dyskusja, czyje oddziały mają służyć za przynętę, i stanęło na tym, że będzie to piesza milicja miejska w sile dziesięciu tysięcy ludzi, wspierana dwoma tysiącami lekkiej kastylijskiej konnicy. Jedynie hrabia Feran Gonzalez nic nie mówił. Ten wytrawny taktyk przywiódł pod sztandar Leónu siedem tysięcy jazdy z własnych włości w Kastylii oraz z Asturii, Araby, Santillany i Lantavonu. Wysłuchawszy cierpliwie różnych racji, w końcu i on zabrał głos. - Najjaśniejszy panie. - Popatrzył w kierunku króla, a widząc jego przyzwolenie, kontynuował: -Pomysł margrabiego de Valdegamas jest pełen mądrości, jednak nie rozwiązuje wszystkich naszych problemów i nie daje pewności zwycięstwa, a jedynie szansę uniknięcia porażki. Jeśli pozwolisz, Wasza Wysokość, mam pewne propozycje, które chciałbym przedłożyć pod twoją rozwagę. Wszyscy wiemy, że brat Albert jest niezrównanym rycerzem i niezmordowanym krzewicielem Słowa Bożego. Poganie drżą wszędzie tam, gdzie postawi on swoją stopę, a jako że nie zna słabości, gęsto skropiona krwią ziemia, po której stąpa, szybko rodzi bojaźń bożą. - Tak, śmierć jest jego cieniem, czasem nawet trudno rozróżnić, czy w heretyckiej wiosce był brat Albert, czy też pomór wybił wszystkich jej

mieszkańców - wtrącił Garda Sanchez. Feran uciszył tumult, który zapanował po tych słowach, a krewkiego rycerza Tau musiał powściągnąć sam władca. - Jeśli uznasz to, najjaśniejszy panie, za słuszne - kontynuował hrabia pozwólmy bratu Albertowi z dwoma setkami ciężkiej konnicy i tysiącem lekkiej siać zgrozę po drugiej stronie granicy. Odciągnie to część wojsk kalifa z naszej drogi, bo Ar-Rahman nie może sobie pozwolić, żeby wróg pustoszył jego kraj i bezkarnie zabijał wieśniaków. - Nie zabijał, tylko niczym boży pasterz wskazywał zbłąkanym owieczkom drogę ku światłu Zbawiciela. - Brat Albert spojrzał gniewnie. - To właśnie mówię, zacny rycerzu, uwolnisz ich dusze z plugawych mauryjskich ciał, by powędrowały na sąd boży. Ale wracając do rzeczy... Garda Sanchez znowu wszedł mu w słowo. - Wybacz, panie hrabio, ale nie wiem, czy roztropne jest dzielenie naszych sił w obliczu tak licznego przeciwnika. - Oczywiście, że nie - kontynuował niczym niezrażony Gonzalez - ale osiągniemy dwa cele: osłabimy morale wojsk kalifa, bo jego armia jest złożona głównie z wieśniaków, a ci zmartwieni losem pozostawionych w domach bliskich nie będą walczyć tak zajadle i czmychną do swoich przy pierwszej okazji. Poza tym, by przeciwdziałać zagrożeniu, kalif będzie musiał wysłać za bratem Albertem wielotysięczny oddział pościgowy, co z kolei również nam ułatwi zadanie. Ale to nie wszystko, najjaśniejszy panie. Hrabia ukłonił się królowi. - Powinniśmy jeszcze. Narada trwała do późnych godzin nocnych. Rankiem pokaźne siły składające się z sześciu tysięcy ciężko opancerzonych jeźdźców i pięciu tysięcy lekkiej konnicy oddaliły się na północ. Przewodził im hrabia Feran Gonzalez, jadący na wielkim, czarnym jak dno piekieł ogierze. Druga, mniejsza grupa, na której czele jechała zakapturzona postać z białą literą T misternie wyszytą na czarnym płaszczu, skierowała się na południe i następnego dnia wczesnym wieczorem po pokonaniu mostu w Simancas przekroczyła graniczną rzekę Pisuergę. Z tymi ostatnimi galopował młody rycerz niemal od stóp do głów owinięty czarną peleryną. W pewnym

momencie jego koń się spłoszył, stanął dęba i materiał rozsunął się nieco, ukazując najprzedniejszej jakości puklerz przyozdobiony stojącym na dwóch łapach czerwonym lwem. Zmierzchało i jego towarzysze bardziej byli zajęci szukaniem miejsca dogodnego na obozowisko niż zaglądaniem braciom pod pelerynę, więc nikt nie zwrócił na to uwagi. Młodzieniec, rzucając na boki niespokojne spojrzenia, pośpiesznie zakrył królewski herb.

Z blanek warowni, której zadaniem było strzeżenie przeprawy przez szeroką w tym miejscu rzekę, kurz wzbijany przez armię królewską musiał być widoczny ze znacznej odległości. Trzeciego dnia wieczorem prawie trzydzieści tysięcy wojów i co najmniej drugie tyle czeladzi w taborach dotarło pod mury twierdzy w Simancas. Ku zdziwieniu jej obrońców oddziały odbiły lekko na północ w kierunku Wzgórza Kości, jedynej wypukłości terenu w zasięgu wzroku, nie licząc tej, na której zbudowano sam zamek. Pisuerga niosła ogromne masy wody i często wylewała, pokrywając okoliczne ziemie żyznym mułem, więc niemal cały przyległy teren zajmowały pola uprawne. Po zajęciu stanowisk przez konne chorągwie i oddziały piechoty król złożył wizytę miejscowemu bajlifowi i opróżniwszy doszczętnie na potrzeby armii zamkowy spichlerz, postanowił noc spędzić za murami. Sama twierdza, z okrągłymi dachami i położoną centralnie strzelistą wieżą, została zbudowana przez mauryjskich budowniczych jako warownia strzegąca przeprawy przez rzekę i do niedawna nosiła nazwę Alhandenga. Dopiero od niespełna połowy wieku zamek i most były w chrześcijańskich rękach. Z daleka przypominał orle gniazdo, wbudowane w szczyt niewielkiego wzniesienia i otoczone głęboką fosą, którą przecinała kamienna grobla. Z bliska natomiast był po prostu piękny. Biały kamień, z którego wykonano

ściany i mury, doskonale kontrastował z ciemnymi stożkowymi dachami. Całość bardziej przypominała dzieło jakiegoś obdarzonego wyobraźnią nadwornego malarza niż warownię. Margrabia de Valdegamas wszedł do komnat zajmowanych przez swego władcę. Ramiro miał zwyczaj w czasie kampanii wojennych sypiać i jadać jak zwykły żołnierz, czym od razu zjednywał sobie wojsko. Teraz jednak zrobił wyjątek. - Wasza Wysokość - przygaszony doradca skłonił się - goniec przyniósł nowe wieści. - Oby dobre - mruknął władca z ustami pełnymi mięsa pieczonej kaczki. Jasna smuga tłuszczu ściekała mu po brodzie, otarł ją bezwiednie wierzchem dłoni. - No? - Idzie ku nam oddział najemnych Rusów, Normanów których sprowadzić obiecał mój siostrzeniec. Maszerują od strony Valladoid, czyli z kierunku, z którego spodziewamy się nadejścia wyznawców Allaha, a nie najemników walczących pod twoimi sztandarami, najjaśniejszy panie. - Jakże to? - Władca schował do pochwy piękny miecz z damasceńskiej stali, którego mistrzowskie wykonanie podziwiał podczas posiłku, i wstał z miejsca. - Twój siostrzeniec przeprowadził ich pod nosem kalifa całych i zdrowych? - Nie, najjaśniejszy panie, nie ma z nimi mojego chłopaka, prowadzi ich jeden z rycerzy Zakonu Obrońców Krzyża Świętego, niejaki Bermudo. Ramiro został ranny w trakcie bitwy pod miejscowością o nazwie Birka czy Borka, zaginął i jest wielce prawdopodobne, że został uprowadzony. Zapewne spotkał się już ze świętym Piotrem. - Przy tych słowach de Valdegamas się przygarbił. - Przykro mi, przyjacielu. - Król podszedł do niego i położył mu rękę na drżącym ramieniu. - Wiem, że był dla ciebie niczym syn, ale znajdziesz pocieszenie w Bogu. Wszyscyśmy tu jedynie gośćmi i w każdej chwili Pan nasz może wezwać do siebie swe sługi. Ramiro służył Bogu i ojczyźnie, jak umiał najlepiej, i na pewno znajdzie godne miejsce w Królestwie Niebieskim.

- Monarcha cofnął się o krok i spojrzał w oczy margrabiego. - Wiadomo, kto ponosi winę za jego śmierć? Zapytany wzruszył z rezygnacją ramionami. W pierwszej chwili chciał powiedzieć: ty, panie, bo wysłałeś go z tą niebezpieczną misją - ale zmilczał. Tamtego dnia i teraz król robi to, co musi, i jest więźniem złożonych ślubów oraz licznych zobowiązań korony. Powiedział więc cicho: - Trafił tam w złym momencie, i to w sam środek wojny domowej. - I zamilkł wsłuchany w swoje myśli. Monarcha nie przerywał ciszy, czekał, aż jego stary doradca i przyjaciel odezwie się pierwszy. Margrabia był mu teraz potrzebny jak nigdy dotąd i król instynktownie wiedział, że nie powinien dalej drążyć tematu. Może później, o ile w ogóle czeka ich jakieś później. Po dłuższej chwili de Valdegamas pokręcił głową jakby dla odpędzenia upiornych myśli. Jeszcze chwilę stał, drżąc, ale w końcu zgarbione ramiona uniosły się nieco i cała sylwetka wyprostowała niczym po zrzuceniu ciężaru. - Nie o nim winienem teraz mówić, najjaśniejszy panie. - W głosie margrabiego pobrzmiewało już tylko echo niedawnej słabości. - Owi Normanowie przebijają się przez prawe skrzydło armii kalifa. Dziwię się, że udało im się w ogóle tak daleko dotrzeć, ale jeśli nie wyślemy jazdy, by dać im trochę wytchnienia, mogą nie dotrwać do rana i wróg wybije ich niemal pod naszymi nosami. - Z kim toczą bój? - Ramiro w lot pojął powagę sytuacji. - Lekka konnica pod wodzą hadżiba Abu Jahji, panie. Umyślny, który przyniósł nam te wieści, twierdzi, że gubernator Saragossy ma pod swoimi rozkazami nie mniej niż piętnaście tysięcy mieczy! Po tej informacji na powrót zapadła cisza. To tylko drobna część armii Abd ar-Rahmana III, a i tak było ich więcej niż wszystkich konnych, którymi dysponowali chrześcijanie. - Ilu jest Normanów i czy ich zwierzęta są na tyle wypoczęte, że dadzą radę oderwać się od wroga, gdy my zwiążemy go walką? - Ciche pytanie umknęło w pierwszej chwili uszom margrabiego i dopiero gdy król powtórzył zdanie z

wyraźną przyganą w głosie, doradca odpowiedział. - Umyślny mówił, że gdy zeszli ze statków, było ich prawie tysiąc, ale cztery setki to niewolni i ci zostali przy okrętach. W głąb kraju ruszyło jakieś sześćset mieczy, walczą od dwóch dni i nie wiem, ilu jeszcze żyje. Co do drugiego pytania, najjaśniejszy panie... - De Valdegamas zawiesił głos, jakby to, co miał teraz powiedzieć, było tak niepojęte, że władca mógłby poczuć się urażony takim wymysłem. - Oni walczą pieszo. Ramiro patrzył nic nierozumiejącym wzrokiem na swojego rozmówcę. Nawet ciężkozbrojna piechota nie była w stanie przeciwstawić się natarciu szybkich jeźdźców pustyni i do tego maszerować. To po prostu niemożliwe. W taktyce bitewnej piechurzy służyli do związania sił wroga do czasu nadejścia własnych hufców konnych albo do wybijania rozgromionego już przeciwnika. Monarcha wiedział jednak, że margrabia de Valdegamas nie przynosił mu nigdy niesprawdzonych wiadomości, co nie zmieniało faktu, że rzadko bywały one tak nieprawdopodobne. - Margrabio, ile mamy jazdy pod bronią, tu i teraz? - Po zrealizowaniu posunięć zaproponowanych przez hrabiego Gonzaleza pozostała niemal sama peonia. Na Wzgórzu Kości rozłożyło się obozem dwadzieścia osiem tysięcy piechurów i jedynie tysiąc caballeros villanos. Przez jakiś czas władca zatopiony we własnych myślach chodził po komnacie niby ryś po ciasnej klatce. W końcu wrócił do rzeczywistości i rozejrzał się przytomniej dookoła. Jego wzrok padł na wielkie łoże z draperią, kamienne ściany przyozdobione i ocieplone kosztownymi gobelinami i na oczekującego na rozkazy doradcę. De Valdegamas służył mu nie od dziś i nieraz widział podobną scenę, gdy Ramiro stawał przed zdawało się nierozwiązywalnym problemem. - Drogi margrabio, wyłożę ci teraz nasz plan, a ty bacz, czy to, co sobie umyśliłem, jest wykonalne. Doradca skłonił się lekko w milczeniu i czekał na ciąg dalszy. - Ów oddział

Normanów, jak mi donosisz, jest w odległości kilku godzin marszu od naszych pozycji. Jeszcze w Toro roztropnie stwierdziliśmy, że lis sam nie wejdzie do kurnika i trzeba go do tego zachęcić, pokazując mu jakąś tłustą i bezbronną przynętę. Więc zróbmy to! - Władca spojrzał na margrabiego z ogniem w oczach. - Mamy niewiele czasu na działanie, oto co postanowiliśmy.

Dziewiętnastego lipca roku Pańskiego dziewięćset trzydziestego dziewiątego świt łagodnie opromienił okolicę i sam zamek Simancas, który w blasku pierwszego słońca jaśniał jak wykuty ze srebra. Ciepły poranek szybko oddawał przyjemny chłód nocy i z każdą chwilą robiło się coraz goręcej. Wiele godzin temu czternaście tysięcy ciężkozbrojnej piechoty, wspartej tysiącem caballeros villanos z królem na czele, wyruszyło na spotkanie wroga. W obozie na szczycie Wzgórza Kości, leżącego nieopodal twierdzy, pozostało drugie tyle peds pod dowództwem Alfonsa Fernandeza. Margrabia de Valdegamas, który niemal całą noc spędził na blankach zamku, modląc się oraz obserwując ruchy wojsk i postępy prac na wzgórzu, cieszył się, że jest sam. Zachowywał się niczym szaleniec, to niepokoił się o młodego władcę, to znowu na jego twarzy pojawiał się szeroki uśmiech na widok powstającej „pułapki na myszy”, jak żartobliwie nazwał Wzgórze Kości monarcha. Swoją drogą mysz większa od kota była dla tego ostatniego nie lada wyzwaniem. Próbował nie myśleć o nieżyjącym siostrzeńcu, ale równie dobrze mógłby starać się nie oddychać. Poczucie bezsensownej straty było wszechogarniające. Właśnie dlatego chciał tu być sam. Pod ugwieżdżonym niebem szukał Boga, Jego troskliwego spojrzenia, i miał nadzieję, że Pasterz wie, co czyni. Zwątpienie wżerało się jednak w

umęczony umysł. A może stanowimy dla Niego jedynie pył na podeszwach butów wędrowca, nieunikniony podczas marszu i niepotrzebny? A może niczym ten proch jesteśmy zbyt mali, by przyciągać Jego uwagę, i wszystko, co człowiek czyni, czyni na własny, nie boski rachunek? A jeśli Stwórca nie ma żadnego planu i droga ludzi wiedzie tam, gdzie zaprowadzą ich własne nogi? De Valdegamas pokręcił głową, nie chciał tych bluźnierczych myśli, nie chciał się zastanawiać, czy śmierć Ramira służyła jakiemuś wyższemu celowi. Głowa opadła mu na pierś, a zgarbione ramiona drżały od tłumionego szlochu. Podniósł w końcu zamglony od łez wzrok na Wzgórze Kości. Zalesiony szczyt wzniesienia przypominał prowizoryczną twierdzę, za mury służyły powiązane łańcuchami wozy taborowe, przed którymi wbito w ziemię dwa rzędy naostrzonych pali, wzmocnionych sięgającym piersi wałem ziemnym. Szeroki na dwa wozy prześwit pośrodku tej palisady służył obrońcom za bramę, którą w każdej chwili mogli zamknąć, przetaczając czekające w pogotowiu wyładowane kamieniami chłopskie wozy. Kilkanaście potężnych okrągłych głazów, zablokowanych na pozycjach drewnianymi klinami, stanowiło dodatkową niespodziankę dla tych, którym zamarzy się zdobycie jedynego łagodnego stoku Wzgórza Kości. Margrabia zaśmiał się głośno, płosząc jakiegoś ptaka, który z łopotem skrzydeł odleciał w kierunku rzeki. To wszystko było dobre dla powstrzymania pięciu, może dziesięciu tysięcy ludzi, a mieli przed sobą ponadstutysięczną armię kalifa bogatego państwa, który zapewne nie musiał oszczędzać na wyposażeniu swoich wojowników. Jak donieśli szpiedzy, dwudziestotysięczny oddział Maurów wycofał się za rzekę, by ścigać krzyżowców siejących pożogę wśród cywilnej ludności Al-Andalus. Dobre i to. Opór miała stawić im zbieranina różnej maści zbrojnych, na czele z zahartowanymi w bojach rycerzami zakonnymi - chwała niech będzie Najwyższemu, o ile to Jego zamysł, że ich tu zesłał -i osobistą gwardią królewską. Wsparciem dla trzonu armii króla miała być lekka konnica, którą tworzyła głównie drobniejsza szlachta oraz caballeros hidalgos i caballeros villanos, rekrutowani z bogatych, ale nieszlacheckich rodów.

Była jeszcze piechota, w połowie ciężkozbrojna, z najemnikami flamandzkimi i frankońskimi włócznikami, oraz peonia składająca się z rolników, bardziej przyzwyczajonych do radła i pługa niż topora. Tym ostatnim zbywało na doświadczeniu, nie można było wszakże odmówić im jednego - jak nikt inny mieli motywację, by walczyć o swoją ziemię, dzieci i kobiety, które w pierwszej kolejności padały ofiarami żołdactwa. Gdy słońce szary brzask zmieniło w jasny dzień, margrabia ujrzał obydwie armie toczące swój zaciekły bój daleko na wschodzie. Z tej odległości nie można było rozróżnić pojedynczych sylwetek, ale kolory sztandarów mówiły same za siebie. Liczna grupa piechurów skupiona wokół białych proporców z czerwonym lwem (jeden był inny, w biało-niebieskie pasy) odpierała ataki jeźdźców z łopoczącymi czarnymi sztandarami. Całe to ludzkie mrowie wolno, ale niestrudzenie posuwało się w kierunku Wzgórza Kości. Na obrzeżach ścierali się konni pod wodzą króla, o ile jeszcze żył - myśl ta na chwilę napełniła serce margrabiego lękiem, ale zaraz odpędził ją od siebie jako niedorzeczną. Gdyby Ramiro poległ, de Valdegamas oglądałby teraz bezwładną ucieczkę i rzeź, a nie w miarę składny odwrót. Jeźdźcy z Leónu nie przyjmowali walnego starcia ze znacznie liczniejszym przeciwnikiem, a ich taktyka polegała na szarpaniu wrogich oddziałów i ucieczce, gdy tylko muzułmanie próbowali przegrupować swoje siły, by stawić im opór. Nie minęło wiele czasu, a bitwa przypominała dziecięcą grę, w której wielka gromada goni jednego lub dwóch chłopców. Królewski doradca wiedział, że taki był zamiar młodego władcy. Pozwalało to zmniejszyć nieustanny napór na ciągnącą resztkami sił piechotę. - Woda, panie. - Głos służącego wyrwał go z zamyślenia. Margrabia wziął bez słowa kubek zimnego płynu i dopiero teraz poczuł dręczące go pragnienie. Gestem odprawił chłopaka i wrócił do obserwacji. Wśród chorągwi nie dostrzegał wielkiej białej flagi władcy kalifatu kordobańskiego, co znaczyło, że jedynie część sił wroga jest na polu bitwy. Bóg czuwał nad swoimi sługami. Margrabia przeżegnał się bezwiednie. Nie minęło południe, gdy czoło bitwy dotarło w pobliże ufortyfikowanego wzgórza i chorążowie Leónu i sprzymierzonych opuścili sztandary ku ziemi. Na ten znak, ciągle w zwartych formacjach, królewskie oddziały przyśpieszyły z marszu do biegu. Mocno przetrzebiona konnica, z ćmą

wrogów na karkach, pierwsza wpadła na łagodny stok Wzgórza Kości i nie zwalniając biegu, przemknęła pomiędzy rozstawionymi wozami. Gdy tylko ostatni jeździec minął prowizoryczne wrota, zza ziemnego wału wybiegli czekający na ten moment peos. Błyskawicznie ustawili się w czterech rzędach, z których pierwszy nie miał broni, a jedynie pchał przed sobą drewniane płoty zbite z grubych desek. Zza tych osłon wystawały teraz długie piki, nadając im wygląd jeża, i z tą przeszkodą zderzyły się rozgorączkowane pogonią i bliskim zwycięstwem oddziały lekkiej jazdy kalifa. Impet uderzenia był tak potężny, że zachwiał obrońcami niczym silny wiatr płachtą materiału i gdyby nie towarzysze, którzy stanęli za ich plecami, mogło już być po walce. Zapora poruszyła się jak żywa istota, ale wytrzymała. Kwik rannych koni, rzężenie i okrzyki ludzi zagłuszały rozkazy dowódców, ale piechota Leónu wiedziała, co ma robić. Ćwiczyli ten manewr całe wczorajsze popołudnie. Cztery tysiące łuczników wypuściło w tym samym momencie swoje śmiercionośne pociski, które po chwili przerzedziły szeregi Maurów. Ci, którzy tłoczyli się bliżej, byli w niewiele lepszej sytuacji. Rzucone tysiącem silnych ramion włócznie bez trudu znalazły cel. Wzgórze spłynęło krwią, a na wycofujących się Arabów natarły śpieszące do bezpiecznego schronienia oddziały piechoty, które widząc klęskę wroga, na chwilę zapomniały o potwornym wielogodzinnym zmęczeniu. Upojeni zwycięstwem niczym mocnym winem peds z oddziałów wysłanych na pomoc Rusom dotarli do swoich towarzyszy na szczycie wzniesienia. Dwie grupy ludzi zmiażdżyły wszystko, co znajdowało się między nimi, niczym wielkie żarna. Nie zabijano tylko koni, pozwalając im bezpiecznie opuścić wzgórze. Obrońcy wpuszczali teraz strudzonych i zakrwawionych wojów za bezpieczne wały. Niektórzy z przybyłych byli niemal od stóp do głów czerwoni od krwi i nie zawsze była to krew wrogów. Gdy tylko ostatni z nich znalazł się na szczycie, zablokowano wejście wozami wypełnionymi kamieniami, które dodatkowo sczepiono solidnym łańcuchem. Niedobitki oddziałów pościgowych zeszły ze wzgórza, by połączyć się z trzonem swojej armii, który nadciągał ze wschodu. Zostawili na zbroczonej krwią trawie wielu towarzyszy, ale to była jedynie część sił ekspedycyjnych, które

wiódł ze sobą kalif. Jak szacował dowodzący obroną Wzgórza Kości Alfons Fernandez, wróg stracił tego dnia około dziesięciu tysięcy lekkiej jazdy i pozostało przy nim jeszcze dwadzieścia sześć tysięcy jeźdźców, z czego sześć to była ciężkozbrojna konnica, i jakieś dziewięćdziesiąt do stu tysięcy piechoty. Aż się kręciło w głowie od tych liczb. Ceną, którą zapłacili obrońcy za to pierwsze zwycięstwo, była śmierć niespełna tysiąca królewskich piechurów, czterystu lekkozbrojnych konnych i setki Normanów, ale było warto. Bóg wysłuchał błagań biskupów i króla Leónu, sytuacja z beznadziejnej stała się niepewna, a to duża różnica. Almocaden Alfons Fernandez jeszcze raz omiótł wzrokiem niedawne pole bitwy i z zatroskaną twarzą zszedł wolnym krokiem z wysmaganej wiatrami skały, z której obserwował przedpole. W obozie było wiele pracy i jeszcze więcej zamieszania, gdyż wielu nowo przybyłych dosłownie padało w wycieńczenia i ran, tam gdzie stało. Część z nich wymagała interwencji cyrulików, inni potrzebowali jedynie miejsca do spania. Niektórzy trzymali się życia samą siłą woli i po ostatnim namaszczeniu odchodzili na spotkanie ze świętym Piotrem. Mijało już południe, słońce przypiekało żywym ogniem, a trzeba było jeszcze przegrupować oddziały, tak by ciężka piechota i najemnicy z odległej Północy byli pomocą podczas kolejnego natarcia Maurów, a nie zawadą. W tym dniu armia kalifa nie ponawiała już ataków na umocnione Wzgórze Kości, ale wielki walec śmierci przetoczył się jakby mimochodem po zamku Simancas, wyrzynając w pień jego nielicznych obrońców. Margrabia de Valdegamas zginął bez żalu, odruchowo i bez przekonania zasłaniając się przed ciosami grubą, oprawioną w skórę księgą.

Nie mogłem spać. To pewnie z przemęczenia, a może nieustanny strach, który odczuwałem przez ostatnie godziny, dawał znać o sobie - nie wiem. W głowie złożonej na pniu obalonego drzewa huczało tyle myśli, że postanowiłem w świetle pochodni podyktować dzieje ostatnich dni i szturchnięciem obudziłem śpiącego i pochrapującego Zena. Raczej nie był mi wdzięczny, ale kogo obchodzi wdzięczność niewolnika. Dla ciebie, matko, i dla chwały, ale więcej dla chwały. Po spotkaniu z hrabią de Estella, który w imieniu króla przywitał nas na ziemiach Leónu, ruszyliśmy forsownym marszem w kierunku miasta noszącego nazwę Burgos. Przejście przez przełęcze było trudne, a to za sprawą upałów, które dawały się we znaki ludziom jarla Hardeknuda. Ja już dawno zamieniłem solidny hełm na mokrą szmatę, zresztą podobnie jak wielu innych braci. Dni były podobne do siebie i przede wszystkim pamiętałem z nich skwar, robactwo i obolałe, poobcierane nogi. Na rozkaz bajlifa Burgos wieśniacy dostarczali nam jedzenie i wodę, którą mieszaliśmy z miejscowym winem, by się ustrzec jakiejś zarazy. Jeśli nie liczyć zgrzybiałych staruszek, podczas całej drogi do miasta nie widziałem ani jednej kobiety. Gdy wspomniałem o tym Bermudowi, śmiał się ze mnie i twierdził, że to są piękne dzierlatki, tylko mam zwidy od gorąca. Faktycznie, słońce paliło tak, jakby chciało roztopić kamienie. Skorzystałem więc z okazji i w kolejnej wsi podszedłem do kupki łachmanów wspartej na sękatym drągu. Z bliska wcale nie było lepiej, miałem przed sobą kobietę, która musiała być już stara, gdy ty, matko, byłaś dziewczęciem. Nie odzywałem się do południowca przez pół dnia, ale potem mi przeszło. Chodziłem jak cień za Bermudem, bo miał wiele ciekawego do powiedzenia, a poza tym jako tłumacz zawsze był tam, gdzie coś się działo. Hrabia de Estella ze swoją świtą jechał przodem i kiedy dotarło do niego, że rozumiem mowę mieszkańców Leónu, ucieszył się i dał mi pod wierzch jednego ze swoich zapasowych koni. Od tego momentu spędzałem więcej czasu pomiędzy obcymi niż z załogami wilczych łodzi. Zeno pozostał z naszymi. Idący piechotą żeglarze trochę się boczyli, że ja siedzę w siodle, a oni muszą wyciągać nogi w tym upale, ale Hardeknud kazał im zamknąć gęby, bo jak powiedział - chłopak jest uszami wilczej watahy w stadzie

kundli. Wolałbym być kłami albo pazurami, ale nie chciałem wybrzydzać. Wreszcie do nich dotarło, że nie jestem wyleniałym łachem, o który można sobie wycierać stopy, ani węglożercą, który marzy tylko o lenistwie w cieple domowego ogniska. No więc słuchałem szczekania tych kundli, mówiłem mniej, bo mieli kłopot ze zrozumieniem i szybko tracili zainteresowanie rozmową. Inaczej było tylko z Bermudem i hrabią de Estella. Ten ostatni upodobał sobie moje towarzystwo i umilał czas zabawnymi opowieściami o rycerzach i damach dworu, o wypadkach na turniejach i skąpstwie żydowskich kupców, którzy z mocy prawa jako jedyni mogli uprawiać w tym kraju niezwykle zyskowny handel. Trzeciego dnia podróży, jak zawsze po porannej pobudce, otrzepałem z kurzu płaszcz, na którym spałem, i wmaszerowałem do leżącego nieco na uboczu obozu bajlifa Burgos. Przywitał mnie życzliwie, wyściskał, jakbyśmy byli od lat kompanami, a nie przypadkowymi towarzyszami podróży, i zaprosił do ognia, gdzie piekła się już dorodna sztuka mięsa. Usiedliśmy wygodnie w oczekiwaniu na posiłek, którego przygotowaniem z wielką wprawą zajmował się ciemnolicy służący. Korzystając z okazji, zacząłem rozmowę, bo jarl nakazał mi wkraść się w łaski Estiego i wyciągnąć od niego, ile tylko się da. „Zwróć szczególną uwagę - mówił - na wieści o mijanych zamkach, ich obronie, kościołach i wszystkim tym, co może się przydać naszym, gdy niezwiązani konungowym słowem przypłyną tu w gościnę”. Śmiał się, a ja razem z nim. Wtedy zrozumiałem, że dobry wódz to nie tylko ten, który rozbija wrogom łby, ale i taki, który umie patrzeć i słuchać, co mówią inni. No więc siedziałem nieopodal hrabiego i zasypywałem go pytaniami. Po prawdzie także ich świat i zwyczaje ciekawiły mnie coraz bardziej. Tobie, matuś, napiszę tak, jakby rozmawiało dwóch Swionów, żeby łatwiej ci było zrozumieć. - Panie, powiedz mi, bo od jakiegoś czasu głowię się nad tym, ale umyka to mojemu zrozumieniu, dlaczego, jak powiadasz, ci ludzie - Żydzi i tylko oni, zajmują się handlem? U nas może to robić każdy, kto ma na to ochotę i jest wystarczająco bystry. Mamy nawet prawa handlowe, które nakazują tworzenie miejsc wymiany towarów. Zwiemy je biorkeys. Nasz konung dba

o handel, bo i on na tym zyskuje, poza tym zamożny lud to lud nieskory do buntów, przynajmniej tak mówi mój ojciec. - Rozmowę na chwilę przerwał służący, podając mięsiwo i w metalowych kielichach całkiem dobre czerwone wino. Wolałbym piwo, ale tu nie znali tego napitku. - Widzisz, młody przyjacielu. - Zwykł mnie tak nazywać, choć gdyby nie dotrzymał umowy z saekonungiem Hardeknudem, sam bym mu wbił miecz w serce i ręka by mi przy tym nie zadrżała. Ale skoro chciał mnie zwać przyjacielem, jego sprawa, a słowa bywają niekiedy równie puste jak żołądek biedaka. - Tolerujemy Żydów, choć za ich sprawą zginął boski syn Jezus Chrystus... - To nie Rzymianie pozbawili go życia? - Nie wytrzymałem. Bermudo mówił, że oni, a wierzyłem południowcowi bardziej niż uśmiechniętemu bajlifowi. - Rzymianie byli mieczem, ale to Żydzi wysłali na krzyż Syna Bożego, więc na nich spada główny ciężar winy. Przez to są naznaczeni i plugawi, choć nie przeczę, bywają pożyteczni. W każdym razie my, szlachta i rycerstwo, uznajemy handel i lichwę za niegodne prawdziwych chrześcijan i nie paramy się tymi zajęciami. - Dlaczego? - Wrzuciłem w ogień resztkę kurczaka i wytarłem tłuste palce o spodnie. - Co wasz bóg ma przeciwko bogaceniu się ludzi zaradnych? Albo tych, którzy ciężko pracując, dorabiają się na handlu? - Patrzyłem na niego, a de Estella uśmiechnął się do mnie radośnie, jakbym był jakąś dzierlatką potrząsającą wielkimi piersiami nad balią z praniem, i położył mi upierścienioną dłoń na kolanie. - Każdy handel oparty jest na lichwie, a ta jest zakazana, i tyle. Więcej wiedzieć nie musisz, tak jak jest pewne, że nie zgłębisz nigdy tajemnic Pisma Świętego, i wystarczy ci sama bojaźń boża. Ruszajmy w drogę, przyjacielu. Wstał i skierował się do konia, przytrzymywanego usłużnie za uzdę przez młodego śniadego niewolnika. Wstałem i ja. Wolałbym, żeby mnie tak nie dotykał, ale jarl, któremu zwierzyłem się ze swoich wątpliwości, najpierw mnie wyśmiał, a potem błyskawicznym ruchem złapał za przyrodzenie i ścisnął tak, że zobaczyłem mnóstwo gwiazd i kilka słońc, i to w środku dnia, i w tym samym momencie.

- Trzymaj się blisko tego Esti, może usłyszysz coś, co nam pozwoli uniknąć pułapki. A o ptaka się nie martw, nie myliśmy się tak długo, że jak tylko zdejmiesz portki, w odległości strzału z łuku padną wszystkie muchy. - Śmiał się, odchodząc, a ja pomyślałem, że ma trochę racji. Od wielu tygodni nie byłem w łaźni i z tęsknotą wspominałem soboty, które były dniami kąpieli. Pewnie czytając to, uśmiechasz się, matko, bo nie zawsze chętnie i z własnej woli szedłem do łaźni, ale tu, na obczyźnie, tęsknimy właśnie za codziennością i nudą, tak jak i za naszymi swojskimi bogami. A co do nich, to cały czas zastanawiam się, czy syn boży, którego oni zwą Jezusem, to przypadkiem nie nasz Odyn. Przecież i jeden, i drugi został przybity do drewna (Jezus do skrzyżowanych belek, a Odyn do Yggdrasila), obydwóm w ciało wbito włócznie i zarówno ten Jezus, jak i nasz Odyn żyją nadal, nie umarli od odniesionych ran. To tylko ich różni, że nasz bóg zrobił to na własne życzenie, by zdobyć mądrość i natchnienie poetyckie, a bóg czcicieli Krista został do tego przymuszony. A może nie? Może też chciał, by tak się stało? Muszę o to zapytać Bermuda, no bo jeśli to prawdziwy syn boga, to ludzie mogliby co najwyżej powąchać jego wiatry, o ile jakieś zechciał puścić, a już na pewno nie zdołaliby go zranić czy zabić. Do Burgos mieliśmy jakąś kyndemil i w czasie, w jakim wypala się pochodnia, dotarliśmy na miejsce. Było grubo po tym, jak słońce minęło najwyższy punkt na nieboskłonie. Już z daleka widać było wystające ponad wierzchołkami drzew kamienne blanki dwóch wież, ale dopiero gdy wyszliśmy na otwartą przestrzeń, oczom naszym ukazał się ogrom zamku w Burgos. Na słabym wietrze niemrawo powiewała ogromna czerwono-brązowa flaga z umieszczonym centralnie herbem. Warownię opasywały podwójne kamienne mury, których wysokość, szczególnie tego drugiego, nadawała twierdzy groźny wygląd niezdobytego zamczyska. Gdybyśmy, matko, mieli takie w Birce, Asgot waliłby swoim łbem o kamienie i jedyną krwią byłaby ta z jego rozbitego czerepu. Kiedy tylko zobaczyłem to orle gniazdo, zatrzymałem konia i gapiłem się na niebotyczne wieże z otwartą gębą. Co dziwne, choć już górował nad okolicą, widać było, że jest w rozbudowie. Na drewnianych rusztowaniach niczym mrówki uwijali się na wpół nadzy ludzie. Stałbym tak i stał, gdyby nie

Bermudo, który klepnął mnie ze śmiechem w plecy, mało co nie posyłając na ziemię. - Spory jak na pomniejszy zamek. - Usłyszałem jego zadowolony głos. - No - stęknąłem w odpowiedzi. - To największa kamienna twierdza, jaką widziałem w życiu. - Zbudował ją dla obrony przed Maurami conde Diego Rodriguez, którego my zwiemy Porcelos, jakieś pięćdziesiąt lat temu. Sam widzisz, książę, że jest prawie nowy, choć już przeszedł niejeden chrzest bojowy. Ostatni kilka lat temu. - A dlaczego Burgos? - Ciekawiło mnie wszystko, co nowe, a to, co nowe i wielkie, ciekawiůo mnie podwójnie. - U nas na przykůad Birka jest Birkŕ, bo to osada kupiecka, a nasz kodeks handlowy nazywa sić biark¸yiarrettr. - Widzisz, książę. - Bermudo nieco pogonił konia, bo świta bajlifa, czując bliskość domu, zwiększyła nieco tempo. - Miano to pochodzi od łacińskiego słowa pyrgos, oznaczającego wieżę, a tyle ci jeszcze powiem, że od kiedy hrabia Kastylii Feran Gonzalez przed kilku laty zjednoczył pod jednym sztandarem Larę, Lantavon, Cerezo i Arabę, Burgos jest stolicą hrabstwa. - No to władcą zamku jest wielki landmand Gonzalez, a nie de Estella, bajlif, jak go nam przedstawiłeś. - Zrównałem konia z wierzchowcem Bermuda i spojrzałem na południowca pytająco. Gubiłem się trochę w tych nazwach, ale jedno wiedziałem na pewno, dwóch konungów na jednym dworze to jakby jednemu stadu wilków przewodziły dwa basiory. A coś takiego jest niemożliwe. Chyba że Esti był ojcem Ferana, ale wyglądał zbyt młodo, poza tym nie nazywałby się Estella. Bermudo zaśmiał się głośno i żartobliwie pogroził mi palcem. - Masz rację, książę, de Estella jest rządcą zamku i pełni swoją funkcję pod nieobecność Ferana Gonzaleza, ale tytuł hrabiowski jest jego, odziedziczony po przodkach. Naszą rozmowę przerwał stukot końskich kopyt uderzających o gładkie

kamienie przed bramą. Po chwili minęliśmy jedne, potem drugie potężne drewniane skrzydła i znaleźliśmy się w środku. Zwisające nad głowami ostro zakończone zęby krat wyglądały tak, jakby zaraz miały opaść, przygniatając nas do ziemi. Bogowie mi świadkami, niemal poczułem, jak żelazny pręt wbija mi się w plecy i z głośnym mlaśnięciem wychodzi powyżej brzucha, brrrr. Nie spędziliśmy w tym zamczysku wiele czasu, bo wróg, z którym mieliśmy toczyć bój, przekroczył już ponoć graniczną rzekę Duero. O jednym ci, matuś, muszę wspomnieć: oślizły de Estella z tymi swoimi uśmiechami napawał mnie zawsze odrazą i dałem mu w pysk, gdy nocą nagi próbował wepchnąć się do mojego łoża. Jego córka Adosinda to zupełnie co innego. Właściwie walnąłem hrabiego, żeby nie odkrył, że pod cienką narzutą dotrzymuje mi towarzystwa czarnowłosa Ada, która w powstałym zamieszaniu czmychnęła do swoich komnat niezauważona. Dobrze się stało z tą Adosindą, bo jeszcze tej samej nocy odwiedziła mnie jej matka, trochę starsza, ale ciągle bardzo piękna Dadlidis o piersiach wielkich niczym dwa kopce, zwieńczonych twardymi ciemnymi sutkami. Esti wyraźnie zaniedbywał swoją kobietę i ta musiała szukać pociechy u innych mężczyzn. Pamiętasz, matko, dziką klacz, którą dał ojcu w prezencie storman Skejerwald Haakonsson, tę, której nikt nie mógł ujeździć i którą trzeba było złożyć bogom w ofierze? No to ja miałem podobną jazdę i po wszystkim nie wiedziałem, czy jestem jeszcze na tym, czy już na tamtym świecie. Całe przedpołudnie tak trochę krzywo chodziłem i nawet Blum, ta śmierdząca świnia Blum, podśmiewał się ze mnie, kręcąc swoim tłustym zadkiem i pokazując na bajlifa de Estellę i na mnie. Co on wie o prawdziwych kobietach, owcojeb jeden, ale z taką gębą to nie dziwota. Jeszcze długo po opuszczeniu zamku wspominałem upojną noc i byłem pewny, że śmiertelnie zakochałem się w Dadlidis. Nic na to nie poradzę, że nie gustuję w zielonych jabłkach, ale w dojrzałych owocach. No, to było o przyjemnościach, a teraz o wojnie. Mauryjski konny zwiad wpadł na nas nieopodal wzgórza nazywanego przez miejscowych Wielkim Garbem. Ubrani w białe zwiewne szaty jeźdźcy siedzieli na niedużych, ale szybkich niczym wiatr koniach. W galopie powiewały im czerwone frędzle przy uprzęży i te zamocowane tuż za

ostrzami długich włóczni. Wyglądali jak istoty stworzone z mgły i oddechu bogów. Na nasz widok zrobili zwrot i odjechali w kierunku głównych sił. Posłaliśmy wprawdzie za nimi kilka strzał, ale wystraszyły one co najwyżej krety, których tu wszędzie pełno. Nasz dotychczasowy spokój zniknął niczym szczury z łodzi, gdy ta idzie na dno. Dalej było już tylko gorzej. W końcu jednak dotarliśmy do obozu Leónczyków, a jarl Hardeknud obiecał Odynowi i Thorowi po dziesięć byków w podzięce za ochronę. Wiesz, matuś, bitwy to nie opisywane w sagach bohaterskie zmagania, ale głównie pot, zmęczenie, strach i śmierć przyjaciół. No i pragnienie, jeszcze nigdy i nigdzie nie chciało mi się tak bardzo pić jak wtedy.

Świt zastał dwie armie stojące naprzeciw siebie i gotowe do walki. Kalif Kordoby miał pod swoimi rozkazami ponad dwadzieścia tysięcy jazdy, którą ustawił na skrzydłach, i przeszło dziewięćdziesiąt tysięcy piechoty. Jej pancerny trzon stanowiła pięciotysięczna, doskonale uzbrojona gwardia przyboczna Abd ar-Rahmana III. Wojska te rozłożyły się u stóp wzniesienia bronionego przez chrześcijan i sprzymierzonych, przypominało to ogromny wielobarwny kobierzec, do którego wykonania tkaczka używała przede wszystkim białych, czerwonych i srebrnych nici. Dalej, za szeregami zbrojnych, widać było rozciągający się po horyzont gigantyczny obóz, poprzetykany gęsto jasnymi kopułami namiotów. By dać ludziom wytchnienie przed palącymi promieniami słońca, gdzie tylko było to możliwe, stawiano mniejsze i większe rusztowania, na których rozwieszano płachty materiału. Ich cień czynił oczekiwanie znośniejszym.

Obrońcy Wzgórza Kości nie byli tak liczni. Pod bronią stało niespełna trzydzieści tysięcy piechurów, z czego połowa ciężkozbrojna, pięciuset Normanów i drugie tyle lekkiej konnicy pod wodzą króla. Żar lał się tego dnia z nieba z taką siłą, że już po kilku godzinach do chrześcijan zaczął docierać smród rozkładających się ciał, których kilka tysięcy leżało na przedpolu. Nie zbierano zwłok, wychodząc ze słusznego założenia, że wszystko, co utrudni kolejny atak, jest darem niebios, a trochę odoru jeszcze nikomu nie zaszkodziło. Władca Leónu stał wraz z co znaczniejszymi dowódcami na skale, którą wcześniej za punkt obserwacyjny wybrał dowodzący obroną obozu almocaden Fernandez. - Nie kwapią się do ataku, a niedługo nadejdzie noc, podczas której powinniśmy mieć spokój. Po ciemnicy nie widać, kto swój, a kto wróg. Ramiro wpatrywał się w wycięte z jasnego piaskowca mury zamku Simancas, na którego blankach widać było żołnierzy w białych burnusach. W kącikach oczu tego młodego władcy pojawiły się nowe zmarszczki, wywołane zmęczeniem, ale i cierpieniem po stracie wiernego przyjaciela, doradcy i mentora. Stojący nieopodal korpulentny dowódca oddziałów z Nawarry skinął głową, w pełni zgadzając się z monarchą. - Do zachodu pozostała może godzina, nikt o zdrowych zmysłach nie podrywałby w taki czas ludzi do ataku. Panie, martwię się tylko, że będą bez wytchnienia nękać nas strzałami, a rano ruszą na zmęczone nocnym zagrożeniem wojska, sami dysponując świeżymi siłami. Jakby w odpowiedzi na te słowa kilkusetosobowy oddział mauryjskiej jazdy oderwał się od głównych sił i wyjąc wniebogłosy, pokłusował wzdłuż stoku. Gdy tylko znaleźli się w zasięgu strzału z łuku, kierując wierzchowcami za pomocą samych nóg, odpalili od przymocowanych do siodeł niewielkich pochodni strzały i puścili je w kierunku obozu chrześcijan. Potem zawrócili i przy kolejnym okrążeniu powtórzyli wszystko jeszcze raz. Ogniste pociski poszybowały w kierunku prowizorycznej palisady i taborów wojsk Leónu, a że był to duży i nieruchomy cel, wiele z nich utkwiło w drewnie lub płótnie wozów, wzbudzając niewielkie lokalne pożary. Obrońcy

dwoili się i troili, gasząc ogniska pożogi, ale tym samym opuszczali w miarę bezpieczne schronienia, a przede wszystkim mogli zapomnieć o śnie. W odpowiedzi leciały wprawdzie ze Wzgórza Kości strzały, ale niezbyt wiele, bo znikąd uzupełnień, a i trafienie jeźdźca w galopie jest raczej dziełem przypadku niż umiejętności.

Matko, w końcu dotarliśmy do obozu tego króla, który wynajął nasze miecze. Na szczęście wraz ze mną dotarł tu mój cień - Zeno, więc może spisywać w wielkiej księdze dalsze losy naszej wyprawy. Nie było to łatwe zadanie, bo po drodze musieliśmy opędzać się od szmacianych łbów niby koń od gzów, ale w końcu się udało. Jarl Hardeknud wściekał się i odgrażał, że każe temu królowi Leónu podwoić wynagrodzenie za, jak to powiedział, długotrwałe sranie i szczanie na stojąco. Trochę przesadzał, bo jak się ciągłe walczy, to srać się zwyczajnie nie chce, a w tym upale nikt nie oddawał płynów ziemi, chyba że krew. W każdym razie w pięć setek dotarliśmy do obozu leżącego na wzgórzu, które oni nazywali Wzgórzem Kości. To musiał być jakiś kurhan, świadek minionej wielkiej bitwy, no bo skąd taka nazwa? Stu naszych zostało gdzieś tam po drodze i byłoby więcej, gdyby nie pomoc Leónczyków, która dotarła do nas niemal w ostatniej chwili. Pierwsza noc po przybyciu na miejsce była chłodna i dzięki za to niech będą bogom, ale szmaciane łby cały czas nękały nasz obóz, ostrzeliwując go płonącymi strzałami. Wielka krzywda naszym się nie stała, ale nie szło zmrużyć oka, choć niektórym to się udało. Ja spałem, byłem tak zmęczony, że nawet nie pamiętam, jak dotarłem na pozycję, i podobno ostatni kawałek

musieli mnie nieść. Rankiem Hardeknud zrobił mi pobudkę, waląc mnie w łepetynę, i kazał sobie towarzyszyć. - Trzymaj się mnie, chłopcze, idziemy do konunga na naradę przed bitwą. Będziesz sprawdzał, czy to, co mówi ten Bermudo, jest tym samym, co wychodzi z ust ich władcy. - Nie oglądając się na mnie, ruszył w kierunku drzew. Musiałem podlać mech, więc gdy dogoniłem jarla, siedział już na jednym z głazów rozłożonych wokół dużego ogniska wraz z innymi dowódcami i samym królem. Bermudo, który stał nieopodal, skinął głową na powitanie i nieznacznym ruchem brody wskazał szczupłą wysoką postać, siedzącą naprzeciwko, po drugiej stronie ognia. Jak się domyśliłem, był to sam Ramiro II. Patrzyłem z ciekawością na tego truhtina: słusznego wzrostu, choć nie tak wysoki jak nasi ludzie, w długiej prostej tunice z wyhaftowanym z przodu lwem stojącym na dwóch łapach, spod której wyzierała lśniąca zbroja. Wyglądał naprawdę imponująco. Opowiadano mi o tych zwierzętach, to znaczy lwach, i oglądałem ryciny, ale nigdy jeszcze nie widziałem ich na żywo. Są ponoć niebezpieczne i tak jak wilki atakują stadami. Król wstał z wielkiego drewnianego krzesła, które chwilę wcześniej przyniosła para sług, i podniósł dłoń, by uciszyć zebranych. Stuknąłem łokciem Hardeknuda, gdyż ten gadał w najlepsze z Kolbjornem i właśnie w tym momencie opowiadał mu jakiś sprośny żart, po którym obaj wybuchnęli gromkim śmiechem - Czego, chło... - Przerwał, widząc stojącego władcę. - Zacni rycerze - zwracał się wyraźnie do nas - może to nie jest najwłaściwszy moment, ale my, władca Leónu, dziękujemy wam za przybycie, a wiemy, że nie było to łatwe zadanie. - Bermudo tłumaczył szeptem królewskie słowa i z tego, co słyszałem, przynajmniej na razie w pełni oddawał intencję mówiącego. Władca stał dumny i wspaniały niczym Bal dr, najpiękniejszy z bogów. Do moich uszu dotarł niezbyt cichy szept Kolbj orna: - Hardeknudzie, dlaczego on mówi, jakby tam stało więcej ludzi niż tylko jeden konung? Może ten bóg Krist podpiera go swoim ramieniem, tylko my,

ludzie Północy, go nie widzimy? - Czyja ci wyglądam na łysego mnicha? - odpowiedział zagadnięty równie głośnym szeptem - No bo jeśli nie, to skąd na wielki ogon wielorybicy mam to wiedzieć? - Saekonung wzruszył ramionami, uznając rozmowę za zakończoną, i skupił wzrok na królu, który zdziwiony, że mu przerwano, zamilkł na chwilę. Gdy na powrót zrobiło się cicho, władca kontynuował: - Najwyższy postawił przed nami wyzwanie, któremu zdołamy sprostać jedynie opromienieni łaską Pana Stworzenia. Ku pokrzepieniu serc zesłał do pomocy pięć setek wspaniałych wojowników z dalekiej Północy i choć jest to ziarno piasku przy pustyni wojsk kalifa, władcy Mauretanii, niech ten znak napełni nasze myśli spokojem i pewnością, że podczas dzisiejszej walnej bitwy zgnieciemy wyznawców Allaha tak, jak człowiek rozgniata butem leśne runo. - Ostatnim słowom władcy towarzyszył bojowy okrzyk dowódców. Kiedy wrzawa ucichła, król skinął głową w naszą stronę i zasiadł na swoim składanym tronie. Gdy szedłem na to spotkanie, widziałem hierarchów kościelnych w czerwonych sukniach, odprawiających tu i ówdzie modły do tego ich boga i obiecujących żołnierzom odpuszczenie wszelkich win, jeśli będą dzielnie walczyć. Ich pomocnicy w czarnych dla odmiany habitach rozdawali ciasteczka, które, jak mówił mi wcześniej Bermudo, były ciałem i krwią syna bożego. Matko, ty jesteś mądrą kobietą lubującą się w księgach, ja wolę miecz, więc może i z pomyślunkiem u mnie kiepsko, ale nijak nie mogę zrozumieć, jak kawałek placka może być czyimkolwiek ciałem To znaczy może, o ile mąka, z której go wypieczono, była zarobaczona, ale tu chyba nie o czerwie chodzi. No i to odpuszczanie win, którym golone głowy kupczą, jakby miały cokolwiek do gadania. To sami bogowie oceniają nasze uczynki, bo i po co im w czas ragnaróku einherjar, który całe życie był tchórzem, a podczas jednej tylko bitwy nażarł się ciasteczek i wykazał męstwem Jak wrócę do domu, poproszę ojca, żeby mi to wytłumaczył. Jednak jedno muszę oddać czcicielom Krista, żołnierze po tych mszach, odpustach i komuniach wydawali się spokojniejsi, a na ich twarzach widziałem zaciętość. Nasi też tak mają, gdy wiedzą, że za drzwiami, które stoją im na przeszkodzie, znajduje się skarbiec pełen złota i srebra. Wróciłem myślami do ogniska. Właśnie przemawiał rycerz, którego oni

zwali Alfonsem Fernandezem, a który był pod nieobecność władcy dowódcą obozu, czy jak oni mówią - jego almocadenem. - Najjaśniejszy panie, sytuacja przedstawia się następująco. W walkach Maurowie stracili z dziesięć tysięcy lekkiej jazdy, podczas gdy my ledwie dziesiątą część tego, a i to głównie piechurów. Mimo to Abd ar-Rahman ciągle jeszcze dysponuje potężną armią, trzykrotnie liczniejszą od tego, co możemy postawić na jego drodze. Z naszych umocnień widać morze białych namiotów, które wróg rozstawił na łąkach u podnóża Wzgórza Kości. Jeden z nich jest czerwony niby krew i to zapewne namiot kalifa. Ten kolor, jak wiesz, panie, oznacza, że władca Kordoby szykuje się dzisiaj do rozstrzygającego starcia. - Wiemy, almocadenie, wszyscy wiemy. - Władca machnął ręką, jakby odganiał muchy. - Mamy przed sobą ponad sto tysięcy mahometan i pewne jest, że niedługo rzucą nam się do gardeł niczym wygłodniałe psy. Taki był nasz plan, tylko czy na pewno dobry? Miłosierny Boże, miej swoje sługi w opiece. Ostatnie zdanie powiedział ciszej, jakby sam do siebie. - Oby tylko kastylijski hrabia nadjechał w odpowiednim momencie. Ma ze sobą jedenaście tysięcy konnych, z czego sześć to ciężkozbrojna jazda Leónu i sprzymierzeni. To nasza jedyna szansa na zwycięstwo, ale na nic się zda jego poświęcenie, gdy my nie obronimy Wzgórza Kości. Módlmy się za powodzenie i szykujmy oddziały, bo świt zamienił się już w dzień i wróg niedługo zechce zetrzeć z powierzchni ziemi sługi boże. Pan jest z nami. Władca wstał ze swojego miejsca, przeżegnał się i już bez słowa oddalił w kierunku wielkiego namiotu ustawionego pomiędzy drzewami. My również wstaliśmy, bo nie godzi się siedzieć na tyłku, gdy Jego Wysokość stoi, i usiedliśmy, dopiero kiedy zniknął z oczu. Almocaden Fernandez każdemu z dowódców obecnych na spotkaniu wyznaczył odcinek wałów, którego ten musiał bronić do ostatniej kropli krwi. Wskazał też, które oddziały pozostają w odwodzie, ustaliliśmy listę haseł i znaków, by podczas walki nie było zamieszania, i spotkanie dobiegło końca. Reszta leżała w rękach bogów oraz w ramionach i sercach mężów. Słońce wschodziło coraz wyżej, a krople potu żłobiły bruzdy w brudzie pokrywającym nasze twarze. Na szczęście wody mieliśmy pod dostatkiem,

bo na szczycie wzgórza spomiędzy złomów skalnych biło niewielkie źródełko. Kiedy tylko mogłem, zadręczałem Bermuda pytaniami o nazwy i sposób walki poszczególnych formacji, tak że tego dnia miałem w głowie całe mnóstwo nikomu niepotrzebnej wiedzy. A może potrzebnej? Może kiedyś będzie od niej zależało moje i moich kompanów życie? Nasza pięćsetka broniła odcinka wałów sąsiadującego z prowizoryczną bramą. Sczepione ze sobą łańcuchami wozy dawały całkiem niezłą osłonę, czego szmaciane łby mogły nam tylko pozazdrościć. W pewnym momencie ich ostrzał jakby nieco zmalał, więc w miarę spokojnie mogłem obserwować przedpole. A było na co patrzeć. Wróg, który poniósł dotychczas znaczne straty wśród lekkiej jazdy, osłabionej dodatkowo wysłaniem za rzekę licznego pościgu za „nawracającym” mauryjską ludność bratem Albertem, postanowił zaatakować przy wykorzystaniu swoich piechurów. Jak donosili zwiadowcy, kalif miał sto tysięcy piechoty i tylko piętnaście konnicy, a najwyraźniej chciał zgnieść nas jednym potężnym uderzeniem Mogliśmy im przeciwstawić czternaście tysięcy lekkozbrojnych trawołazów, w tym cztery tysiące łuczników, trzynaście ciężkozbrojnych, wśród których było dwa tysiące flamandzkich kopijników i kilkuset jeźdźców. Tych ostatnich równie dobrze mogłoby nie być wcale. Aha, no i jeszcze rozejrzałem się dookoła po czerwonych i spoconych gębach druhów - pięć setek swiońskiej piechoty, czy jak kto woli Normanów, bo tak nas obwoływali mali ciemnowłosi żołnierze. Nie trzeba być uczonym mężem, by wiedzieć, że na jednego obrońcę wzgórza przypadało czterech Maurów. Gdyby wszyscy nasi byli wikingami, szanse oceniałbym na wyrównane, ale większość miejscowych to chłopi, którzy dotychczas z regularną wojaczką niewiele mieli do czynienia. Będzie, co ma być. Ottar Krzywa Gęba, który chyba od samego jarla dostał rozkaz pilnowania mojego tyłka, zbliżył się do mnie i poczułem jego świszczący, śmierdzący oddech przy uchu. - Schowaj łepetynę, chłopcze, bo ci ją szmaciane łby ozdobią dodatkowym otworem między oczami. Zapatrzony w mchy wojsk dopiero teraz zauważyłem, że ostrzał przybrał na sile. Wyglądało na to, że szykują się do ataku. W tarczę, którą trzymałem nad głową, zabębniły pociski, ale ani mi przez myśl nie przeszło chować się za

wozami. Ani ja, ani nikt z naszych nigdy nie widzieliśmy takich mas ludzkich ścierających się w boju. Wróg ustawił się w trzech szerokich na blisko stu ludzi kolumnach. Środek błyszczał od metalu i to musiała być ciężkozbrojna piechota, główny trzon uderzenia. Po bokach mieli lekkozbrojnych, ale zwinniej szych i szybszych towarzyszy. O ile mogłem to ocenić, do walki wydzielono co najmniej połowę sił kalifa, czyli jakieś pięć razy po dziesięć tysięcy zbrojnych, jeśli to, co mówił przy ognisku almocaden, było prawdą. Ciarki przeszły mi po plecach. Bałem się, na Odyna, jak ja się wtedy bałem, ale miałem nadzieję, że jak już przyjdzie co do czego, strach zniknie i zasłużę sobie na miejsce w Walhalli. Tobie, matko, mogę o tym napisać, przed braćmi z oddziału udawałem znudzenie i pewność siebie, ale burczało mi w brzuchu i mało ze strachu nie narobiłem w portki. Nagle zdarzyło się coś, czego wytłumaczyć nie potrafię. Bogowie, to było tak dziwne, że nawet zapomniałem o skręcających się kiszkach, przynajmniej na jakiś czas. Bezchmurne niebo zaczęło szarzeć, jakby zbliżał się wieczór, a przecież nie było jeszcze południa. Ledwo co zakończyliśmy poranny posiłek. W jednej chwili zrobiło się chłodniej, co nawet nie było takie złe, i nie wiadomo skąd pojawił się gorący, porywisty wiatr, który sypnął piachem w nasze twarze. Na tarczę słońca nasuwała się inna, ciemniejsza, niby powieka na oko ogromnego Jótuna. Wszyscy staliśmy z otwartymi gębami wpatrzeni w niebo, tak samo musiało być u szmacianych łbów, bo strzały przestały nagle wybijać werble na naszych osłonach. Wkrótce nad polem bitwy zapadły niemal zupełne ciemności. W miejscu, w którym nocą świecą gwiazdy, wisiał teraz ogromny pierścień złożony z falującego blasku. Słońce zniknęło. Poza ludźmi jarla Hardeknuda wszyscy inni padli na kolana - i to jeszcze nim świat pogrążył się w ciemnościach - wznosząc modły do swojego boga. Chętnie zrobiłbym to samo i już zacząłem nawet zginać nogi, by z pokorą przeprosić Odyna za swe słabości i błagać o przywrócenie dnia, gdy ktoś chwycił mnie od tyłu za kolczugę. - Jeśli to koniec świata, nie mam zamiaru spotkać bogów, klęcząc. Żaden z moich ludzi też nie, prawda, chłopcze? - Odwróciłem głowę i napotkałem surowe spojrzenie jarla. Poznałem go po głosie i śmierdzącym oddechu, bo

prawie nic nie było widać. - N-n-o-o tak - bąknąłem cicho. - Ale co to jest, wodzu, czy zawsze już będzie tak ciemno? Hardeknud, co bardziej wyczułem, niż spostrzegłem, wzruszył ramionami. Tu i ówdzie dały się słyszeć nawoływania, zbrojni otrząsnęli się z początkowego zaskoczenia i szukali pochodni. Po chwili zapłonęły pierwsze ogniska i zrobiło się nieco jaśniej. Sam biskup Francisco Paulino Herme, który był wśród kościelnych kimś w rodzaju naszego thegena, zaintonował pieśń i pochwyciły ją tysiące gardeł. - Jarlu. - Hardeknud stał nieruchomo. I on musiał czuć strach, choć udawał, że jest inaczej. - Czy w dalekich południowych krainach noc za dnia zdarza się częściej, czy to może gniew bogów? - Głos mi trochę drżał, ale dochodziłem już powoli do siebie. - Chłopcze - położył mi swoją olbrzymią dłoń na ramieniu - zapytaj o to swego nowego przyjaciela, tego, jak mu tam - Bermunda. - Bermuda - poprawiłem bezwiednie. Właśnie przyniesiono pochodnię i w jej blasku zobaczyłem, że południowiec klęczy o dwie długości ramienia ode mnie. Jego miecz był wbity w ziemię, a rękojeść i jelec tworzyły krzyż, święty braektat dla czcicieli Krista. Rycerz dłońmi obejmował okrągłą głowicę, głowę zwiesił na piersi i z zamkniętymi oczami bezgłośnie się modlił. Spojrzałem na niego niepewnie, nie chcąc mu przerywać, ale widocznie już skończył i słyszał ostatnią wypowiedź saekonunga, bo nie czekając, aż wydukam z siebie zdanie, pokręcił głową. - Książę, za mojego życia to się nie zdarzyło, a i wcześniej chyba też nie. Bóg w swojej mądrości zsyłał wprawdzie na ludzi plagi, potop i cierpienie, ale tylko wtedy, gdy ci zasłużyli sobie na jego gniew bezbożnością i brakiem posłuchu dla boskich przykazań. Tylko żarliwa i płynąca z serca modlitwa może uchronić nas przed pewną zgubą w chłodzie i mrokach wiecznej nocy.

- No dobra, dla was zmiłowanie, a co ze Swionami, którzy walczą u boku czcicieli Krista? Może i robimy to dla złota, ale wspomnij swojemu bogu i o nas. Jesteśmy daleko od rodzinnych stron i Thor czy Odyn niewiele mają tu do gadania. - Oczywiście, książę, modlę się również w waszej intencji, bo choć błądzicie, więcej wart jest ten, który grzesznika przywiedzie do bram niebieskich, niźli prowadzący setkę wiernych. - Spojrzałem na niego i chyba się ze mnie nie naśmiewał, co nie znaczy, że rozumiałem, o czym gada. - A jeśli to bóg Maurów zdecydował się wspomóc swoich wyznawców i pokazał nam swoją moc? -zastanawiałem się na głos. - Bermudo, powiedz mi, który z tych bogów jest silniejszy, wasz czy szmacianych łbów? Bo jeśli ten ich Allah, to może do niego powinniśmy składać dłonie? - Sama myśl, że walczymy po złej stronie, jeżyła mi włosy na karku. - Bluźnisz, książę! - Południowiec poczerwieniał na twarzy, a może to był purpurowy blask pochodni odbijający się w jego licu. - Jest tylko jeden prawdziwy Bóg, reszta to wymysł szatana. A Allah, o którego pytasz, to inne imię naszego Pana i Stwórcy. - Gadaj zdrów! Jak może być jeden bóg, skoro my mamy kilkudziesięciu, wy i szmaciane łby jednego, a i inne ludy modlą się do swoich? To tak jakbyś powiedział, że jest tylko jeden świat, jedna rzeka czy jeden kraj. - Atak, książę. Pan Stworzenia jest tylko jeden, reszta to fałszywe bożki. - Tak, a mnie na tyłku rośnie tylko jeden włos - dodałem ciszej, żeby ani on, ani jego mściwy bóg mnie nie słyszeli. Nie chciałem ich obydwu zrazić do siebie, Bermuda lubiłem, a Krista trochę się bałem. Z drugiej strony, jeśli był zdolny zakryć oko słońca wielką tarczą, to może faktycznie warto wznosić do niego modły... Wybacz mi, Thorze, głupotę - dodałem szybko w myślach. Okrzyki ludzi sprowadziły mnie z powrotem na ziemię. Coś się działo i po kilku chwilach ogromna powieka zaczęła się rozwierać. Zrazu wolno, potem coraz szybciej, blask słońca zalewał okolice, sunąc niczym ściana deszczu. Nie trwało to wszystko dłużej niż uwarzenie lichej strawy na ogniu, gdy znowu staliśmy skąpani w gorących promieniach. Zbrojni zaczęli skakać i

wiwatować z radości, nawet moi podnieśli miecze i topory w geście zwycięstwa. Jakby to był umówiony sygnał, Maurowie z potwornym wyciem ruszyli do ataku. Teraz, gdy to spisuję, wiem, że napór poddanych kalifa nie trwał długo, ale wtedy zdawał się nie mieć końca. Tysiące wojowników w pierwszych szeregach starło się ze sobą z głośnym chrzęstem metalu, gdy wróg wpadł na las złaknionych krwi ostrzy, które postawili mu na drodze flamandzcy kopijnicy. Ze swoją długą bronią stanowili twardy orzech do zgryzienia dla Maurów, szczególnie tych lekkozbrojnych na skrzydłach. Zginęło wiele szmacianych łbów nadzianych na długie ostrza niczym prosiaki na rożen, ale atakujących było takie mrowie, że jednego zabitego zaraz zastępowało trzech nowych, a kopie grzęzły w ciałach i nie zawsze dało się je wyciągnąć na czas. Nie było wyjścia i w pewnym momencie Flamandczycy porzucili swoją broń, wycofując się za plecy drugiego i trzeciego szeregu. Niemal w tym samym momencie wypchnięto drewniane kliny, utrzymujące dotychczas w bezruchu kilkanaście sporych głazów, i teraz te staczały się po stoku, nabierając prędkości. Wojowie kalifa, tam gdzie było to możliwe, schodzili z drogi tym kamiennym pociskom, ale im dalej od wałów, tym ich prędkość była większa, więc i czasu na ucieczkę mniej. Patrzyłem z góry nie na same głazy, ale na czerwony ślad, który zostawiły po sobie. Nie mogło to przeważyć szali zwycięstwa, ale podtrzymało nieco Leónczyków na duchu i głośne wyzywające okrzyki rozbrzmiały wzdłuż naszej linii obrony. To były wszystkie niespodzianki, które mieliśmy przygotowane na powitanie szmacianych łbów, i teraz już bez przeszkód dotarli w pobliże wozów wzmocnionych niewysokim wałem ziemnym. Obydwie siły starły się ze sobą i krew szerokimi strumieniami spłynęła po zboczu, jakby wcześniej było jej tam mało. Obrońców ginęło mniej, bo mieliśmy osłony i staliśmy wyżej, ale i wśród żołnierzy króla Leónu co chwila ktoś padał ranny lub martwy. Na jego miejsce zaraz przesuwał się towarzysz z tylnego szeregu. Dowódcy z pewnością zastanawiali się, komu pierwszemu zabraknie ludzi. W zasadzie nie musieli pytać, bo było wiadomo, że nam. Mnie jak zwykle zepchnięto do tyłu, więc nie myśląc wiele, złapałem pęk opartych o drzewo zapasowych włóczni i wdrapałem się na jeden z wozów.

Gdy byłem już na górze, zacząłem nimi ciskać we wroga, wyszukując Maurów w co lepszych zbrojach. Prowadziłem niebezpieczną grę, bo stałem się celem dla łuczników z Al-Andalus i co chwila musiałem chować się za tarczą lub drewnianą burtą wozu. Nie minęło wiele czasu, a częściej siedziałem skulony, nasłuchując bębnienia grotów wbijających się w drewno, niż samemu posyłałem pociski. Kolejny wypad omal nie zakończył się tragicznie, bo gdy brałem zamach, spadły na mnie jednocześnie trzy czarne krótkie strzały, z których jedna zdmuchnęła mi z głowy hełm, druga dziwnym trafem wleciała w szczelinę między deskami i wbiła się w moje udo, a trzecia uderzyła w pierś. Poczułem się, jakby ktoś przyłożył mi w żebra tępą stroną młota bojowego. Na szczęście wzmocniona w tym miejscu kolczuga wytrzymała, ale i tak poleciałem bez tchu do tyłu i zatrzymała mnie dopiero przeciwległa burta. Osunąłem się na deski, łapiąc powietrze jak ryba wyjęta z wody. Dzięki bogom za to, bo upadek uratował mi życie, a grube belki zasłoniły przed kolejnymi razami. We łbie mi szumiało, i to coraz bardziej, w miarę jak leżałem i odłamywałem, tak jak mnie uczono, końcówki strzał, drzewce pozostawiając w ranie. Może i nie miałem zbyt dużego bitewnego doświadczenia, ale taką wiedzę każdy wiking spija wraz z mlekiem matki, razem z miłością do morza i złota. Juchy było sporo, ale mogło być gorzej. Dziwne są drogi myśli, ale nie wiedzieć czemu zacząłem zastanawiać się, jak znoszą to niewiasty, które miesiąc w miesiąc oddają ziemi swoją porcję życiodajnych płynów. Zaprzątnięty takimi właśnie ważnymi sprawami kończyłem obwiązać ranę, gdy na wóz wdrapał się Bermudo. Spojrzałem na małego południowca i ręka zamarła mi w pół ruchu. Zapomniałem o toczącej się bitwie, o słońcu wysysającym z naszych ciał każdą kroplę wody, o bólu zranionej nogi. Ten dzielny wojak był niemal od stóp do głów unurzany we krwi i, jak podejrzewałem, większość była jego. Prawą rękę miał przeciętą w łokciu i zwisała teraz luźno na paskach byczej skóry i metalowych kółkach osłony, a nie na kościach i mięśniach. Wywatowany spód kolczugi na piersiach również błyszczał świeżą czerwienią. Nie myśląc wiele, owinąłem mu zapasową cięciwą ramię, tak że krew nie tryskała już strumieniem na wszystkie strony, a jedynie leniwie sączyła się na deski. Pod koszulę kolczą wcisnąłem zwinięty w rulon płaszcz z wielkim białym krzyżem, zresztą jego własny. Zbladł z bólu, ale nie protestował i tylko mocniej zacisnął zęby. Gdy było już po wszystkim, próbował uśmiechnąć się zawadiacko, ale wyszło mu

to jak trupowi pocałunek. - To na nic, książę. - Jego cichy głos ledwo dotarł do moich uszu, przebijając się przez bitewny zgiełk. - Rany są zbyt poważne, Bóg wzywa mnie do siebie, a ja jestem gotów na to spotkanie. Chciałem go pocieszyć, powiedzieć, że trzeba walczyć do końca, bo niezbadane są wyroki bogów, ale wiedziałem, że ma rację. Pozostało w nim niewiele życia, a i to, co jeszcze się diło, mogło w każdej chwili zostać oddechem wiatru zdmuchnięte niczym płomień świecy. Tak naprawdę dziwiłem się, jakim cudem w takim stanie udało mu się wdrapać na wóz. - Było dla mnie wielkim honorem cię poznać, panie Bermudo, i wiedz, że choć wątłyś ciałem i niekiedy gadasz jak golony mnich, dzielnością serca nie ustępujesz moim rodakom. - Popatrzyłem na niego i wydawało mi się, że lekki uśmiech przemknął po bladej twarzy. Chciał coś powiedzieć, ale nagły atak kaszlu niemal pozbawił go tchu. Krwawa piana na ustach wskazywała, że nie najlepiej u niego z płucami. Czy musieli go zranić w każdą część ciała, by ustąpił pola? Długi rejs i godziny wspólnych rozmów bardzo nas do siebie zbliżyły i traktowałem go niczym ojca, który wiecznie zajęty sprawami kraju niewiele miał czasu dla najmłodszego syna. O tym się nie pisze w sagach i nie śpiewa pieśni, ale miesiące spędzone na morzu czynią z członków załogi nieprzejednanych wrogów lub rodzinę, prawdziwszą niż ta z krwi. Nagle ziemia zadrżała, a do moich uszu dotarł tętent tysięcy kopyt. Wcisnąłem pośpiesznie na głowę hełm, który dorobił się nowego wgniecenia od mauryjskiej strzały, i ostrożnie wyjrzałem na zewnątrz. Miałem w pamięci niedawny grad pocisków, a nie chciałem skończyć z brzechwą w oku, w ogóle nie chciałem jeszcze źle skończyć. Co z tego, że przy stole Odyna czekały mnie po śmierci miód, piwo i walka. To dobre dla starych, którzy zobaczyli już kawałek świata i obłapili setkę dziewek. Wychyliłem się więc nieco ponad krawędź wozu, bo jak mawiasz matko, ciekawość młodzika jest niczym dym z paleniska, zawsze znajdzie jakieś ujście. Okazało się, że mogłem stanąć wyprostowany, a i tak ani jedna strzała nie poleciałaby w moim kierunku. Szmaciane łby co innego miały teraz do roboty. W ich stronę pędził potężny klin złożony z metalu i ciał ludzi i koni.

Właściwie były to trzy oddzielne, przypominające szerokie groty formacje. - Pomóż, książę... - Ktoś szarpnął mnie za nogawkę zasznurowaną z nawyku rzemieniem u dołu. Odwróciłem się i zobaczyłem Bermuda, próbującego nieporadnie wstać. Złapałem go delikatnie pod pachami i pociągnąłem do góry, opierając poranioną pierś o wysoką burtę. Jęczał z bólu, ale kiwał głową, żebym nie przestawał. W końcu stanęliśmy ramię przy ramieniu, ale Bermudo był tak słaby, że musiałem objąć go i przycisnąć do desek, by nie osunął się z powrotem na dno wozu. Widok, który mieliśmy przed oczami, był jednak godzien każdych wyrzeczeń, w takich momentach bogowie odrywali wzrok od swych codziennych zajęć, by spojrzeć z góry na nas, śmiertelników. - To Gonzalez z pancerną pięścią naszej armii - usłyszałem tuż przy uchu słaby, jednak pełen radosnego uniesienia głos Bermuda. - Patrz, książę, konne hufce rozwijają się w biegu i zajmują wyznaczone wcześniej pozycje. Po prawej hufiec pod wodzą bajlifa Zamory, hrabiego del Valle. Jego to barwy niesie chorąży. Ma pod swoimi rozkazami ciężką i lekką jazdę Leónu i jest tego z dziesięć chorągwi. - To ilu to zbrojnych? - spytałem gorączkowo. Nigdy jeszcze nie widziałem takiej masy koni w jednej bitwie. Fakt, że była to moja pierwsza wyprawa na wiking, mógł mieć z tym coś wspólnego. Bermudo odchrząknął, splunął krwią i wyjaśnił, tak jak zwykł to robić, gdy spędzaliśmy długie godziny na dyspucie, wpatrzeni w morskie fale przelewające się za burtą Dumy Aegira. - Zwyczajowo, książę, jeden huf konny ma cztery setki jeźdźców i atakuje w formacji klina. W pierwszym szeregu jedzie trzech najznamienitszych wojowników i to oni stanowią ostrze tej formacji. W drugim pięciu, w trzecim siedmiu i tak dalej. Chorągiew dowódcy niesie chorąży, ale nawet stąd widać, że to piąty, szósty szereg, nigdy bliżej. Przed samą bitwą awangarda i ariergarda zajmują skrzydła, a środkiem pędzi hufiec walny złożony z najciężej zbrojnego rycerstwa. Patrz teraz uważnie, bo mało który z twoich rodaków widział wcześniej jedenaście tysięcy jeźdźców, którzy działają niby jeden człowiek. Lewe skrzydło stanowią ciężkozbrojne oddziały Nawarry i Kastylii, za którą jedzie szybka i ruchliwa lekka konnica. Będzie

tego co najmniej drugie tyle co zbrojnych w hufcu czelnym. Dowodzi nimi Garcia Sanchez z Kastylii. Jego oddział przyboczny otacza chorążego z flagą tego hrabstwa. - A nie jest ryzykowne pokazywanie wrogowi, gdzie jest nasz wódz? powiedziałem rwącym się z podniecenia głosem, bo to wszystko było dla mnie nowe i gdyby mnie ktoś wcześniej pytał, oddałbym nawet swój miecz, by móc chociaż raz w życiu zobaczyć taką bitwę. A kocham swoją broń niczym członka rodziny, niemal jak brata. No nie, trochę się zagalopowałem, bo brata średnio lubię, w przeciwieństwie do miecza. - Jest, panie, ale jeszcze większe ryzyko to pozostawianie własnych oddziałów bez dowódcy i rozkazów, które wódz przekazuje za pomocą umówionych wcześniej znaków. A gdy, nie daj Boże, klęska zajrzy w oczy, chorągiew dowódcy wyznacza miejsce, do którego mają ciągnąć niedobitki, jeśli chcą uniknąć marnego końca. Patrzyłem z otwartymi ustami na ścianę stali, która właśnie zaczynała wgryzać się w pięćdziesięciotysięczne odwody kalifa, czekające dotąd spokojnie na swoją kolej. Byłem tak zajęty obserwacją, że umknął mi początek kolejnego zdania Bermuda. - ...huf walny pod wodzą Ferana Gonzaleza i jeśli dobrze widzę sztandary, to wiedzie on jedynie sześć chorągwi, ale wartych tyle, co dwadzieścia innych. Patrz, książę. - Kiedy to mówił, jego głos stawał się z chwili na chwilę mocniejszy, jakby sam widok dodawał mu sił. - Trzon stanowią zaprawieni w bojach i zakuci od stóp do głów w metal rycerze zakonni. Widzisz, nawet konie, których dosiadają, mają naczółki i napierśniki, by przypadkowe ostrze nie zraniło zwierzęcia. Wspierają ich dwie chorągwie ciężkiej jazdy kastylijskiej. Nic nie zdoła powstrzymać takiej szarży na otwartym polu. Jak nóż w ser, jak nóż w ser. Miałby rację, gdyby wrogi dowódca był wioskowym głupkiem, a nie był. Abd ar-Rahman, widząc, co się dzieje, pchnął swoje konne zagony i teraz te z wielką siłą uderzyły w lewe skrzydło wojsk hrabiego Gonzaleza, ograniczając mu pole manewru na wschodzie. Nie byli to wojownicy od stóp do głów zakuci w metal jak rycerze zakonni ani nie dosiadali wielkich rumaków dorównujących tym, które mieli poddani króla Leónu, jednak było

ich co najmniej tylu, ile jazdy wiódł ze sobą Kastylijczyk. Sytuacja nacierających nie wyglądała dobrze, lewa flanka odcięta, z przodu na południu zagradzała im drogę szeroka w tym miejscu rzeka, z prawej nieprzebrane mrowie wrogich piechurów, których chorągwie Ferana kosiły niby rolnik zboże, ale w przeciwieństwie do zboża w miejsce uciętego pojawiały się zaraz trzy nowe źdźbła. Maurów było po prostu zbyt wielu. Rozpędzone oddziały Leónu w pewnym momencie zwolniły bieg z powodu sterty ciał pod końskimi kopytami. O ile rozpędzeni jeźdźcy byli dla piechoty śmiertelne niebezpieczni, o tyle otoczeni infanterią i unieruchomieni przestawali być już tak groźni. Sytuację pogorszył powrót oddziałów atakujących do niedawna Wzgórze Kości. Szala bitwy zaczęła przechylać się na stronę wojsk z Al-Andalus. Nagle w naszym obozie rozległy się okrzyki i opadły łańcuchy spinające wozy służące za bramę. Zza wałów zaczęli wylewać się zbrojni, by wesprzeć jazdę hrabiego Gonzaleza, nim całkowicie straci impet, a wróg wybije ją do nogi. Na czele, otoczony swoją świtą i pięcioma czy sześcioma setkami lekkiej konnicy, jechał król Ramiro. Tuż za nim pędził ile sił w nogach jarl Hardeknud z naszymi ludźmi, i to tak szybko, że ze zdziwienia przetarłem oczy. Faktem było, że zbiegali z łagodnego wzgórza, co im dodawało chyżości. Nie wiem, skąd u mnie to przekonanie, ta pewność, że nadszedł właśnie moment, który występuje podczas każdej bitwy, ale poczułem, że to właśnie teraz ważą się jej losy. Szale przechylały się to na jedną, to na drugą stronę, a zorganizowana batalia zamieniła się w setki odrębnych potyczek. Bermudo powiedział mi kiedyś, że bez względu na ilość ścierających się wojsk wielką bitwę przegrywa ten, czyje oddziały pierwsze rzucą się do ucieczki. Wystarczy setka piechurów, którzy w panice odrzucą broń i pokażą plecy, by w rozsypkę poszło całe skrzydło, a potem armia. Nie dane mi było jednak dalej oglądać zmagań toczonych na łąkach u stóp zamku Simancas, bo nagle poczułem wielki ciężar i niemal w ostatniej chwili zdołałem mocniej uchwycić rannego południowca, co nie uchroniło go od upadku, ale złagodziło wstrząs. Żył jeszcze, gdy się nad nim pochylałem. Mówił coś, ale kiedy przyłożyłem ucho do jego zakrwawionych ust, słowa brzmiały niezrozumiale. Oczy miał zamknięte i chyba się modlił do tego

swojego boga, z którym za chwilę miał umówione spotkanie. W pewnym momencie, gdy myślałem, że wydał już ostatnie tchnienie, spojrzał na mnie przytomnie, wzrok jego był bystry jak zawsze, gdy miał coś ważnego do przekazania. Teraz, gdy to opisuję, myślę, że ten rycerz zakonny widział we mnie syna, którego nigdy nie miał, zresztą sam nie wiem, a jego już nie zapytam. Bermudo był zbyt słaby, żeby mówić, ale zebrał się w sobie i ostatkiem sił, na wpół omdlałą ręką sięgnął do szyi, na której nosił zawsze ten swój złoty krzyżyk, tak jak my nosimy młot Thora czy figurkę konia. Nie trzeba było słów, zrozumiałem, co zamierza. Przyjąłem ten dar, obiecując solennie, że będzie on zawsze przy mnie, a po mojej śmierci otrzyma go mój syn, potem jego syn i tak do końca dni rodu wywodzącego się z moich lędźwi. - Panie Bermudo - szepnąłem ze ściśniętym gardłem i mokrą od łez twarzą. - Obyś... - Przerwałem, widząc nagłą zmianę na twarzy południowca. Jakby ubyło mu z dziesięć lat. Ściągnięta cierpieniem skóra zrobiła się gładka, a zaciśnięte dotychczas usta rozchyliły się niby w uśmiechu. Śmierć nie obeszła się z nim zbyt okrutnie. Tumult na polu bitwy przybrał na sile i to oderwało moje myśli od dzielnego, ale nieżywego już rycerza. Los tak chciał, a śmierć w boju jest tym, o czym marzy każdy mężczyzna. Pomimo zranionej nogi zszedłem z wozu, by pokuśtykać w kierunku walczących. Obozowisko na wzgórzu było puste, jeśli nie liczyć trupów i kilkudziesięciu niezdolnych do dalszej walki zbrojnych. Pędziłem ile sił w kierunku sztandaru jarla Hardeknuda, czyli ledwo człapałem, i nim dotarłem na miejsce, Maurowie poszli w rozsypkę. Rozpoczęła się rzeź. Nie wiem, jak to się stało, ale nagle znalazłem się w środku niewielkiego oddziału wyznawców Allaha, który wycofywał się w kierunku rzeki. Byłem sam, więc nie stanowiłem dla nich zagrożenia, i wydawało się, że zostawią mnie w spokoju, gdy tymczasem jeden z nich, wielki brodacz w turbanie upstrzonym zrudziałymi już plamami krwi, skoczył w moim kierunku z okrzykiem: Mlahu Akbar! Cała grupa zatrzymała się na chwilę, by popatrzeć na śmierć niewiernego, i ja bym chętnie rzucił na to okiem, gdyby nie fakt, że chodziło o moją skórę. Otoczyli nas kołem i zagrzewali brodacza gardłowymi okrzykami. Dlaczego nie uciekają? - przebiegło mi przez głowę,

ale myśl ta pierzchła na widok zimnego żelaza celującego w moją szyję. Cios był szybki, a mnie uratowała chroma noga, bo zachwiałem się i pchnięte prostym sztychem ostrze przeszyło powietrze. Teraz byłem ostrożniejszy i nasz oręż ścierał się, krzesząc iskry, w pozorowanych i rzeczywistych atakach i mniej lub bardziej udanych blokach. Noga jednak bardzo mi doskwierała i kilka pchnięć, na szczęście niegroźnych, przedostało się przez moją gardę. Brodacz cały czas uśmiechał się do mnie życzliwie, jakbyśmy toczyli partyjkę w hnefatafla, a nie pojedynek na śmierć i życie. Ale nie ma się czemu dziwić, to on był górą. Nagle do naszych uszu dobiegł krótki rozkaz w gardłowym mauryjskim języku i walka zamarła. Krąg ludzki pękł niczym żelazne ogniwo zbyt mocno potraktowane kowalskim młotem i zobaczyłem człowieka, który uratował mi życie. Jechał na wspaniałym czarnym ogierze, otoczony dziesiątką konnych, których zbroje aż kapały od złota i klejnotów. Uprzęże były wykonane z ufarbowanej na czerwono skóry, zresztą w tym samym kolorze mieli bufiaste spodnie i chusty na głowach. Dziwne szczegóły zauważa człowiek w chwili śmierci, ale dostrzegłem jeszcze, że kopyta ich koni pokryto złotą farbą. Coś jednak było z nimi nie tak i dopiero po chwili zrozumiałem co. Mieli puste ręce. Aż podskoczyłem, sycząc przy tym z bólu, gdy zobaczyłem, kto towarzyszy tym Maurom Nawet nie patrząc na twarz, wszędzie poznałbym ten beczkowaty brzuch i kaczkowaty chód. To był Hardeknud, a wraz z nim jakaś setka moich północnych druhów. - Coś taki zdziwiony, chłopcze, jakbyś samego Ymira zobaczył? - Jarl uśmiechał się do mnie szeroko, szczęśliwy jak dziecko na widok cycka matki. - Ten piękniś razem z tą wystrojoną hałastrą to nasi jeńcy, których zdobyliśmy po ciężkiej walce. Było ich trzy razy tyle, ale resztę musieliśmy wyciąć, nim piękniś zrozumiał, że jego los jest w naszych rękach. Musi być jakimś znaczniejszym wodzem, bo złota na nim więcej niż na moim brzuchu sadła i okup od rodziny dostaniemy jak się patrzy. Właśnie ciebie szukam, chłopcze, bo nijak nie mogę się z nim dogadać. - Jarlu, a gdzie reszta naszych? - Jeśli to wszyscy, to z pięciu setek została nas tylko niewielka część, zbyt mała, by obsadzić w drodze powrotnej z

Sjórklandu wszystkie wilcze łodzie. - Gdzieś tam są. - Machnął ręką za siebie, ale zaraz dodał: - Tym się nie przejmuj, jak będę chciał posłuchać, o czym myśli gołowąs, który ma jeszcze mleko pod nosem, to ci wydam taki rozkaz. A teraz pogadaj z tym szmacianym łbem, chcę wiedzieć, kto zacz. Nie odmawia się jarlowi, tym bardziej jeśli jest saekonungiem, a jeszcze bardziej, gdy jest na wpół obłąkany po niedawnym wyjściu z szału bitewnego. Czym prędzej zagadałem do Maura w języku, którego nauczył mnie Bermudo. Na szczęście ten znał mowę Leónu i odpowiedział mi swobodnie, jakby od urodzenia był poddanym króla Ramira. - Jestem kalifem Kordoby, potomkiem samego Mu’ awij i Ibn Abu Sufjana, który dał początek dynastii Umaj jadów, jestem głosem Allaha na ziemi, jestem Abd ar-Rahman III an-Nasir Ibn Muhammad. Stałem chwilę z rozdziawionymi ustami, ale gniewny pomruk Hardeknuda sprowadził mnie z powrotem pomiędzy ludzi. - To sam dowódca wojsk, z którymi toczyliśmy dzisiaj bój, kalif Kordoby. Jarl, gdy usłyszał te wieści, aż klepnął się z uciechy po brzuszysku. - Zapytaj go, chłopcze, jaki okup nam przyniesie, jeśli nie oddamy jego i jego ludzi w ręce zakonnych, którzy chętnie obedrą go ze skóry, albo samego króla Leónu, który na pewno też ma z nim swoje porachunki. Zrobiłem, co mi jarl kazał, i aż dwa razy prosiłem kalifa o powtórzenie odpowiedzi, nim byłem pewien, że dobrze zrozumiałem jego ofertę. - Jarlu, Jego Wysokość Abd ar-Rahman III mówi, że dostaniemy tyle złota, ile ważą on i jego dziesięciu przybocznych, a gdy dostarczymy ich bezpiecznie do stolicy, dołoży jeszcze w tym cennym kruszcu wagę koni, na których teraz jadą. Po mojej wypowiedzi zapadła cisza. To była oferta godna władcy i po wielokroć przebijała kontrakt z królem Leónu, istniał tylko jeden szkopuł.

Ramiro zapewne nie zechce wypuścić z rąk tak cennego więźnia, a bądź co bądź miał pod swoimi rozkazami wielką i zwycięską armię. - Powiedz najjaśniejszej jasności, żeby zabierał tyłek z konia i oddał swoje suknie tym tam -Hardeknud wskazał moich niedawnych oprawców. Gładził się po brodzie i posykiwał z cicha, mówiąc te słowa. Zawsze tak robił, gdy miał na oku jakiś świetny interes. Gdy przetłumaczyłem słowa jarla, kalif wydał krótką komendę w swoim języku i jedenastu wojów w białych burnusach ruszyło w kierunku wierzchowców przebierających nerwowo nogami. Władca z przybocznymi zeskoczyli na zrytą kopytami trawę i zaczęli dziwny taniec, próbując, jak najszybciej pozbyć się odzienia. Wyglądało to przednio i już chciałem głośno się roześmiać, gdy myśl o złocie zamknęła mi gębę jak, nie przymierzając, ojcowski kopniak w tyłek. Taki skarb. Moi rodacy mieli ten sam problem, bo śmiech śmiechem, a urażony kalif może nie zechce wypłacić obiecanej nagrody i trzeba będzie go zabić. Po chwili w siodłach siedziało jedenastu dostojników, którzy z dostojnikami mieli tyle wspólnego co krowa z lataniem Puściliśmy ich wolno, żeby nie ściągać na siebie ciekawskich spojrzeń wojów zwycięskiej armii, a sami zajęliśmy się poszukiwaniem reszty naszych druhów i eskortowaniem jeńców. Bogowie dołożyli do naszego losu dodatkowy splot, jakby tego, co już mieliśmy, było mało. Resztę zrobiła nasza chciwość.

Matko, wypełniłem już obietnicę złożoną tobie, złożoną zbyt pochopnie, o czym już wcześniej wspomniałem Bogowie wszystko widzą i wiedzą, ile mnie kosztowało trudu i czasu to ślęczenie nad pustymi z początku kartami. - Wiem, Zeno, że nie byłem sam, wiem

Widzę w wyobraźni, matko, jak marszczysz brwi z niezadowolenia, ale wiedz, że choć wyjechałem jako młodzik, stałem się prawdziwym mężem i wojownikiem i nie robią na mnie wrażenia niewieście humory. Tylko nie wspominaj ojcu, że ci się sprzeciwiam, bo ciężką ma rękę i minie jeszcze kilka wiosen, nim zdołam mu się postawić. Na szczęście kończy się już pergamin, dzięki ci za to, najmędrszy z mądrych, stworzony ze śliny Asów i Wanów Kvasirze. Korzystając z okazji, że dwa nasze langskipy z rannymi na pokładach odpływają jutro z rybackiego naustu w Santander, przesyłam ci tą drogą księgę ze spisaną ręką mego cienia opowieścią. Ja sam wraz z trzema setkami braci pod wodzą jarla Hardeknuda muszę tu jeszcze zostać, by wypełnić misję, o której saekonung zabronił mi wspominać z obawy, że słowa na pergaminie mogą trafić przed niepowołane oczy. Jako jedyny znam język, w którym możemy dogadać się z nim... potem ci powiem z kim - i jego ludźmi, choć jak nas zapewnia Wór Ze Złotem, jak go nazwaliśmy, wśród jego kupców są i tacy, którzy znają naszą prawdziwą mowę. Sama rozumiesz, że nie możemy zbytnio ufać poddanym króla Leónu, ani tym bardziej mieszkańcom Sjórklandu, więc tak naprawdę zdani jesteśmy na własne siły, spryt i szczęście. Może gdyby żył Bermudo... Mam nadzieję spotkać go kiedyś w Walhalli. Jeśli bogowie mają taki plan, a pewnie tak jest, boby mnie już wcześniej wysłali do Asgardu, wrócę przed zimą, więc się zbytnio nie frasuj. Na koniec powiem, że tęsknię, matuś, za tobą, choć tego nikomu nie powtarzaj. Dogaduję się z resztą felagich jarla Hardeknuda, ale nie traktują mnie chyba jak równego sobie i podśmiewają się, że gdyby nie cień mojego ojca, a twojego męża, mógłbym co najwyżej czyścić łodzie po rejsie i pilnować niewolników. W domu zawsze byłem kimś ważnym, tu muszę dopiero pokazać, że nie wyciągnięto mnie spod koziego ogona. Nigdy im się nie przyznam do strachu, boby mnie chyba wrzucili do ogniska i ugasili na mnie płomienie własnymi sikami. No, niech tam, matuś, podobno wśród Maurów jest wiele pergaminu, który oni nazywają papierem, i będę mógł snuć opowieść dalej, chyba że jakiś sęp porwie mojego Zena w przekonaniu, że to wyschnięty trup, a nie żywy człowiek. Nie żeby mnie to cieszyło, ale jak już coś tam naskrobiemy, to czasem jest mi lżej znosić docinki. Te ciasne łby nie potrafią ni w ząb

czytać, a ja się uczę i to ostatnie zdanie będzie spisane moją własną ręką. Wrócę, ani się obejrzysz...

Drobna kobieca dłoń czule gładziła skórzaną okładkę księgi, jakby doszukując się w niej ciepła palców skryby. Dwa dni temu dostarczył ją, razem z udziałem w łupach, kapitan Czarnej Śmierci Bolvark Hergilsson i od tego momentu Świętosława zwana tu Sygrydą nie rozstawała się z nią nawet na chwilę. Ostatnie koślawe litery Erik spisywał niemal na krawędzi pergaminowej karty i w pośpiechu, tak że z trudem dało się je odczytać. Sygryda wstała ciężko z drewnianego zydla stojącego w tkalni. Myśli wirowały jej w głowie niczym suche liście w czas wichury, ale jedna z nich cały czas nawracała: Jest ranny i z dala od domu, ale żyje! W dniu urodzin syna, kiedy jego ojciec Eryk Zwycięski wyniósł na dwór nowo narodzone dziecię i nie zważając na mróz, uniósł gołe ponad głowę, by pokazać bogom, wróżbici obwieścili jej, że obok chłopca widzą okręt, nie potrafili jednak powiedzieć, czy jest to magiczny latający Skidbladnir z żaglem zawsze wypełnionym wiatrem, czy też Naglfar zbudowany z paznokci umarłych, który poniesie złe moce na ostateczny bój z bogami. Ta niepewność była przyczyną wielu bezsennych nocy Świętosławy. Przysięgę na miecz składała wiele lat temu i nie mogła mieć już więcej dzieci. Erik był jej najmłodszym i może dlatego zajmował w sercu tak wiele miejsca. Kobieta położyła księgę na progu i wyszła na zewnątrz, wprost w gęste strugi ciepłego deszczu, który niemal natychmiast przemoczył ją do suchej nitki, ale nie zwracała na to uwagi. Zesłane z nieba krople ukryły jej łzy, a wiatr zaniósł słowa modlitwy wprost do As gardu.

Księga IV Sjörkland

Rozłożyliśmy się obozem nieopodal zamku Simancas, który wojska Leónu odbiły z mauryjskich rąk zaraz po zwycięskiej bitwie u stóp Wzgórza Kości. Zalegliśmy nieco na uboczu, by wieść o złotych ludziach, jak ich między sobą nazywaliśmy, nie zatoczyła zbyt dużego koła. Jarl Hardeknud kazał mi rozpowiadać wszem wobec, że takie są nasze zwyczaje i tego oczekują od wikingów północni bogowie. Miejscowi znali obyczaje mego ludu niczym język środek nosa, więc i zdziwienia nie było. Z tego samego powodu, tłumaczyłem, ogrodziliśmy teren drewnianymi kozłami, by duchy poległych wrogów nie atakowały nas we śnie. Mało mnie obchodziło, czy uwierzyli, ważne, że przestali pytać. Tuż przed pierwszym świtaniem po bitwie, gdy noc jeszcze królowała na niebie, Asolf kopnął w moją stopę, na szczęście tę zdrową, i usłyszałem jego głos mówiący: „Idziemy, mały”. Wściekałem się, gdy tak do mnie mówił, i zwykle kończyło się na przyjacielskiej bójce, ale teraz byłem zbyt zaspany. Wstałem, zgarniając po drodze przygotowany jeszcze wieczorem ekwipunek, i wyszliśmy z obozu. Pole bitwy jest dla mężczyzny niczym suto zastawiony stół dla biedaka, oczywiście jeśli bogowie postawią go po właściwej, czyli wygranej stronie. Można tam znaleźć broń i kosztowności, choćby złote łańcuchy i pierścienie na palcach trupów, konie w bojowym rynsztunku, które często pasą się

nieopodal swych martwych panów, i wiele innych skarbów. Zatem wraz z trzema druhami wybrałem się na poszukiwanie łupów, które warto zabrać do Szwecji. Wielu naszych robiło podobnie, dzieląc się na większe lub mniejsze grupy, zresztą miejscowi pewnie również nie siedzieli bezczynnie. Szedł wraz ze mną Asolf Czarna Broda, młody, krzepki i wiecznie uśmiechnięty wojownik z Łowcy Niewolników, jego starszy brat Eldgrim Róg, który był przeciwieństwem Asolfa i sprawiał wrażenie, jakby cały czas się czymś martwił, i Hord Ingstadsson, niemłody już żylasty sternik z Czarnej Śmierci, narwaniec jakich mało. W ostatniej chwili dołączył Ottar Krzywa Gęba z Dumy, z polecenia ojca mój cień w trakcie tej wyprawy. Ledwo Arvak i Alsvidh zdołali wciągnąć słońce na nieboskłon, a już ludzie zaczęli opuszczać obozowisko, najpierw cienkim, potem coraz szerszym strumieniem. Nie było między nami rywalizacji, bo i tak cała zdobycz szła do wspólnego worka, dzielona według zasług i sprawowanych funkcji. Jarl kazał, by każdy z nas przywiódł ze sobą rumaka, a najlepiej dwa. Asolf Czarna Broda klepnął mnie w ramię i wskazał ręką wielkie doły, które w nocy wykopali niewolnicy. Do nich teraz zaczęto znosić ciała poległych Arabów, a ponieważ doły zapełniały się szybko, jeńcy w pocie czoła kopali już nowe. - Przy tym upale muszą się śpieszyć, bo nie miną dwa dni, a mięso zacznie odchodzić od kości. -Zaśmiał się, jakby było z czego. - A nie lepiej wrzucić to wszystko do rzeki? - Patrzyłem na dziesiątki tysięcy trupów, zaściełających zieloną niegdyś równinę. - Popłyną w dół z prądem i będzie po kłopocie, co najwyżej ryby się przeżrą. - A od kiedy ty się znasz na wojaczce, gołowąsie? - Hord Ingstadsson wtrącił się do naszej rozmowy i splunął na zdeptaną trawę dla podkreślenia mocy swoich słów. - Trupy trzeba spalić lub zakopać, bo inaczej zatrują wodę w dolnym biegu rzeki. Potem to już tylko krwawa sraczka i śmierć w męczarniach zarówno bydła, jak i ludzi. - Nagle stracił zainteresowanie rozmową, bo wypatrzył w trawie szamszir, leżący tam razem z zaciśniętą nań, odciętą w łokciu ręką jakiegoś Araba. Reszty ciała nie było nigdzie widać. Zostawiliśmy go ze zdobyczą i skierowaliśmy się ku opuszczonym taborom armii Abd ar-Rahmana. Już z daleka widać było kilka

małych sylwetek buszujących po wozach, ale nie minie parę chwil, a będzie ich tu zatrzęsienie - Jeśli chcemy cokolwiek znaleźć, musimy się ruszyć! - zakrzyknął Asolf podniecony jak dzieciak, który własnoręcznie wykonał swoją pierwszą tarczę, i rzucił się do biegu. Podstawiłem mu nogę i wyłożył się jak długi, orząc ciemniejszą bruzdę w zdeptanej trawie. Pluł jeszcze ziemią, której nałykał się w trakcie tego ślizgu, gdy ja, kuśtykając, popędziłem w kierunku wozów. Śmiałem się głośno do siebie i do świata, w tych chwilach w moich żyłach płynęła nie krew, ale ogień, tak że prawie zapomniałem o zranionej nodze. Przypomnieli mi o niej kompani, wyprzedzając mnie bez trudu w szalonej gonitwie ku taborom, których było tak wiele, że tworzyły ogromne białe miasto. Zrobiło się już całkiem widno i jego płócienne dachy błyszczały w słońcu obietnicą nieprzebranych skarbów. Dzień zapowiadał się bardzo gorący. W końcu i ja doczłapałem do tego wielkiego obozowiska, ale nigdzie nie widziałem śladu braci, którzy rozpłynęli się pomiędzy wozami i namiotami niby duchy. Za to pojawiało się coraz więcej żądnych łupów Leónczyków i ci niezbyt przychylnym wzrokiem patrzyli w moim kierunku. Nie chciałem wdawać się w bójki, tym bardziej że byłem sam, więc schodziłem im z drogi. Oni zresztą mieli co innego na głowach niż obijanie obcego, ale te spojrzenia były zapowiedzią przyszłych kłopotów. Obiecałem sobie porozmawiać o tym z Hardeknudem, ale to później, teraz czułem mrowienie z podniecenia. Gdzieś tu czekały na mnie skarby. Mijałem właśnie wóz większy niż inne, więc z ciekawości zajrzałem do środka. Niewiele było widać, dopóki nie odrzuciłem na boki przykrywającej go tkaniny, wpuszczając światło słoneczne i... nogi ugięły się pode mną. Z kąta wozu łypał oczami w moją stronę wielki czarny alf. Nie wiedziałem, jak przedostał się do naszego świata ze Svartalfheimu i mało mnie to obchodziło, ważniejsze było, co on zrobi ze mną, bo akurat te alfy miały paskudny zwyczaj zabijania wszystkich ludzi, którzy weszli im w drogę. Ten tu szukał pewnie skarbów, bo jego ród znany jest z chciwości i pożąda bogactwa nade wszystko, więc mój los był przesądzony. Inna sprawa, że my, Swionowie, niewiele jesteśmy lepsi, choć trzeba uczciwie przyznać, że niekiedy miast rżnąć naszych wrogów, bierzemy ich w niewolę.

Trwałem tak bez ruchu, patrząc, jak ciemnobrązowa, prawie czarna skóra alfa pochłania blask porannego słońca. On sam z kolei gapił się na mnie i gapił, aż w końcu, wymachując solidnym saksem do ćwiartowania zwierzyny, z głośnym wrzaskiem wyprysnął z wozu i tyle go było widać. Albo zniknął -uczciwie muszę przyznać, że nie wiem, jak było dokładnie, bo gdy mnie mijał, zamknąłem oczy. Ani mi przez myśl nie przeszło go zatrzymywać, człowiek w pojedynku z alfem ma takie same szanse jak lis stojący na wprost rozjuszonego niedźwiedzia. Minęło trochę czasu, nim doszedłem do siebie. - Dzięki ci, Thorze, za osłonę, dzięki, Odynie, za łaskę życia, bo jestem świeżo zakochany i nieśpieszno mi do pałacu w Asgardzie - tłumaczyłem się Asom, bo nie chciałem, żeby myśleli, że to z tchórzostwa zamieniłem się na kilka chwil w kamień. Modlitwę przerwał mi kilkunastoosobowy oddział kristowych, którzy z wyciem przebiegli obok mnie, kierując się ku centrum obozowiska, gdzie jak zakładaliśmy, były wozy kalifa. Moje serce przestało walić niczym młot w kuźni, gula w gardle zniknęła i mogłem wreszcie obejrzeć zawartość ogromnego taboru, ale ku mojemu rozczarowaniu okazało się, że zgromadzono tam pokaźne zapasy suszonych mięs, kasz, pojemników z nie wiadomo czym, ale na pewno nie były to skarby. Ruszyłem śladem wojowników, a nie miałem z tym większego kłopotu, bo z kierunku, w którym pobiegli, dochodził teraz coraz większy harmider i coś, co przypominało zgiełk bitewny. W pośpiechu mijałem dziesiątki, potem setki wozów, aż dotarłem do miejsca, gdzie Arabowie zbudowali coś w rodzaju płóciennego pałacu dla króla Mauretanii. Był ogromny i aż dziw, że nie zawalił się przy pierwszym silniejszym podmuchu wiatru. Dookoła tej dziwnej konstrukcji ustawiono w koło pięknie rzeźbione i kapiące od złotych zdobień wozy, odgradzające ten i kilkanaście innych namiotów od reszty taboru. Zmieściła się tam również pokaźnych rozmiarów zagroda dla koni i coś, co było chyba drewnianą wieżą obserwacyjną, ale mogłem się mylić co do jej przeznaczenia. Pomiędzy wozami zostawiono jednak szerokie na czterech mężczyzn przejście i właśnie tego przejścia bronili teraz moi bracia. Wśród nich mignęła mi czarna czupryna Asolfa i rudy łeb Horda. Naszych było tam ze cztery dziesiątki, a

bronili wstępu setce napastników, których z każdą chwilą przybywało. Choć ten i ów zarobił już potężnego guza, jeszcze nie lała się krew, ale była to tylko kwestia czasu. Szykowała się przednia zabawa. Ukryłem się w cieniu wysokiej burty i patrzyłem, jak druhowie wypychają miejscowych z kręgu, dając do zrozumienia co bardziej krewkim, że to miejsce jest już zajęte. Obuchy toporów dudniły po opancerzonych łbach i tarczach melodię bitwy, która była miła uszom każdego męża niczym pieśń samego Bragiego. Reszta naszych w pośpiechu zaprzęgała konie do wyładowanych wozów, gdyż z chwili na chwilę sytuacja robiła się coraz bardziej niebezpieczna. Korzystając z zamieszania, przemknąłem chyłkiem do bariery i pod czujnym spojrzeniem rodaka, którego nie bardzo kojarzyłem, dostałem się do środka. Tu zobaczył mnie Hord z Czarnej Śmierci, który zdawał się dowodzić tą dziwną obroną, i przywołał gestem. Podbiegłem, a raczej pokuśtykałem do niego, bo to nie był byle żeglarz, ale sternik niewiele ustępujący rangą kapitanowi statku, i miał posłuch. - Ty gadasz ich językiem, Erik, powiedz, że to, co w kręgu, jest nasze. Mogą zabrać całą resztę, ale wara od tego, co w hringu. Jeśli chcą zabrać nam zdobycz, to lepiej niech już teraz witają się ze swoim bogiem. Stanąłem na jednym z wozów nieopodal wejścia i krzycząc ile sił w płucach, zrobiłem to, o co mnie prosił Hord. Równie dobrze mógłbym pierdzieć po obfitym posiłku i oczekiwać, że z tego rozpęta się wichura. Wzruszyłem bezradnie ramionami, a sternik skinął mi głową i powiedział coś do stojącego obok Asolfa. W ostatniej chwili zdążyłem się uchylić przed sporej wielkości kamieniem, którym chciał mnie poczęstować jakiś zbyt nachalny Leónczyk. Pocisk śmignął mi koło ucha i zagrzechotał o burtę wozu stojącego z tyłu. Nagle zobaczyłem, jak sześć wyładowanych po brzegi wozów, do których zaprzężono po dwa konie, ruszyło z miejsca i zaczęło powoli się rozpędzać, krążąc po wewnętrznym obwodzie obozowiska. W tym samym czasie trzech moich braci dosiadło rumaków kalifa i pognało z wyciem w kierunku przerwy w obwałowaniu. Za tymi wierzchowcami ruszyła reszta tych wspaniałych zwierząt i po chwili na nacierających, bo nasi wskakiwali na jadące wozy niby pchły na psa, gnała gromada nabierających szybkości koni. Komuś, kto nigdy nie stał na wprost rozszalałego tabunu, może się wydawać, że zdołałby zachować zimną krew, ale niewielu jest

takich, którzy by tego dokonali. Tłum kristowych rozstąpił się niczym piach spychany na boki silnym rzecznym prądem i w tę wyrwę wpadły konie, a za nimi wozy. Ledwo zdążyłem wskoczyć na ostatni z nich, a nie spadłem tylko dzięki silnej ręce przyjaciela, który mnie chwycił i przytrzymał. - Niezła zabawa, co, mały? - Asolf śmiał się jak opętany i po chwili dołączyłem do niego. Czułem, jak krew we mnie buzuje. - Sprytny plan z tymi końmi, Hord jest wielkim wodzem, chociaż to wypierdek! - Śmialiśmy się całą drogę do naszego obozu. Hardeknud, widząc łupy, skakał, jakby mu ubyło ze trzydzieści zim, a my czuliśmy się niczym królowie świata. To jednak był początek naszych kłopotów z miejscowymi, choć dla dobrej zabawy warto było się z nimi podroczyć. Od wielu godzin nieopodal naszego obozowiska zbierała się coraz liczniejsza grupa podpitych zbrojnych, podburzana dodatkowo przez łysych księży, którzy przechadzali się między nimi i z tego, co zdołałem usłyszeć, opowiadali coś o heretyckim nasieniu i o jakiejś Sodomie, to chyba nazwa osady. Nie bardzo zrozumiałem, o czym ta gadka, ale mówili głównie do prostych, świeżo wcielonych do armii chłopów, i tak mi przyszło do głowy, że chodzi o to, żeby ci chłopi szykowali się do powrotu do domów i pracy w polu. Chyba jednak się myliłem, bo miejscowi, słysząc księżowskie ponaglenia, robili się coraz bardziej nerwowi i wygrażali nam pięściami, jakbyśmy chcieli posiąść ich dobytek i kobiety, a raczej kobiety i dobytek. Nawet jeśli, to na pewno nie tym razem. Było ich ze stu, a jeszcze godzinę wcześniej nie więcej niż dziesiąta część tego, więc i my, chcąc nie chcąc, trwaliśmy w gotowości, co było meczące. Jeden z naszych namiotów zajmowali złoci niewolnicy dla bezpieczeństwa skuci po dwóch metalowymi łańcuchami, z wyjątkiem ich wodza, którego saekonung nie kazał wiązać, otrzymawszy wcześniej słowo kalifa, że ten nie będzie starał się uciec. Po prawdzie to nie bardzo wiem, czemu by to miało służyć, bo i tu, i po drugiej stronie Duero pełno było chrześcijańskich wojów i dla króla Mauretanii jedyną szansą na ocalenie skóry było chowanie się za naszymi plecami. Stanowili łup wojenny i nikt się nie dziwił, że trzymamy ich w więzach, tak jak nie wywołuje zdziwienia fakt, że skarby przechowuje się w skrzyniach.

Gały by im wyszły na wierzch, gdyby zobaczyli, że karmimy ich lepiej, niż samych siebie. Dla nas był to dobry interes, nawet więcej - złoty interes. Trzeciego dnia pod prowizoryczną bramę wikińskiego obozu podjechali na wielkich rumakach rycerze w barwach króla Ramira. Byli w pełnych zbrojach okrytych sięgającymi ziemi płaszczami, a u ich pasów wisiały solidne miecze. No cóż, gdyby chcieli posmakować naszej krwi, topory rozłupią metal na ich piersiach niczym kamienie skorupę ślimaka. Dowódca oddziału ciężko, ale z taką ilością żelastwa na sobie to nie dziwota, zeskoczył na ziemię i oddawszy wodze jednemu z towarzyszy, wszedł do środka. Naprzeciw gościowi wyszedł Hardeknud, ciągnąc mnie za sobą. Poprawił pas z mieczem i ojcowskim gestem położywszy mi na ramieniu potężną łapę, stanął w rozkroku nieopodal swego namiotu. Wszelki ruch wokół zamarł, jeśli nie liczyć setek rąk, które niemal jednocześnie spoczęły na wiszącej u pasów broni. Pierwszy głos zabrał gość. - Przychodzę w pokoju, zacni rycerze. Mój władca wzywa ciebie, panie, i twoich najznamienitszych dowódców przed swój królewski majestat. Widząc wzburzenie chrześcijańskich zastępów i ubolewając nad tym faktem, przysłał wraz ze mną stosowną eskortę, by nie spadł nawet włos z głowy, jak się wyraził, „przyjaciołom korony”. - Po tych słowach zbrojny zamilkł, zresztą o czym tu było gadać. Powtórzyłem wszystko jarlowi. - Tak, winien nam jest sporą sumkę, trzecią część umówionego żołdu, to i nie pozwólmy mu czekać na siebie zbyt długo, bo zobowiązań ma pewnie co niemiara, a skarbiec jeden. - Nie tłumaczyłem tych słów, żeby nie drażnić niepotrzebnie rycerza, a raczej przetłumaczyłem, ale po swojemu. - Wielki saekonung, któremu nawet Aegir okazuje swoją łaskę, ten, który powiódł zwycięsko oddziały na dwa wrogie statki, ten, który zabił w drodze więcej szmacianych łbów, niż możesz policzyć, ten... -przerwałem, bo zapas słów ciągle miałem jeszcze skromny, więc dodałem tylko: - .pójdzie z tobą. Zbrojny skwitował moją tyradę uśmiechem. Polubiłem go. Jarl, nie zwlekając, wyznaczył Halla Germundssona, kapitana Długiego

Węża, Finnbogiego Hrapssona - dowódcę Pogromcy Fal i Leifa Osvaldssona ze Smoczej Dumy do swojej drużyny. Na koniec machnął na mnie ręką i dosiedliśmy koni. Od dwóch dni z wielkim upodobaniem spędzałem każdą wolną chwilę z rumakiem, którego wybrałem sobie ze stadka należącego dawniej do kalifa. Nie powiem, tyłek bolał, jakby jakiś niewyżyty jurny troll pomylił mnie ze swoją samicą, ale było warto, wiedziałem, że to minie. Inni z większym lub mniejszym zapałem na rozkaz jarla robili to samo. Wzbudzaliśmy spore zainteresowanie, a czasami i przerażenie, gdy tak wielką bandą kłusowaliśmy tam i z powrotem po niedawnym polu bitwy. Już w siodle saekonung zakrzyknął do Bolvarka Hergilssona z Czarnej Śmierci, że do jego powrotu on odpowiada za bezpieczeństwo obozu i gdyby coś nam się stało, niech ucieka za rzekę z naszymi niewolnikami, a gdy już ich odstawi na miejsce, ma utoczyć tyle krwi Leónczyków, ile tylko zdoła, a najlepiej byłoby, gdyby zabił ich króla. Na szczęście miejscowi nie znali naszej mowy. W asyście rycerzy droga do zamku minęła bez utarczek. Gdy podjechaliśmy stępa pod bramę twierdzy, jak zawsze patrzyłem urzeczony na białe mury Simancas i nie mogłem się nadziwić, że coś tak pięknego zbudował człowiek. Nad równym łukiem wejścia wzniesiono dogodną do obrony wieżę, szczerzącą teraz do nas kamienne zęby blanek. Kopyta wierzchowców zadudniły na grobli i pod czujnymi spojrzeniami straży wjechaliśmy do środka. Znaleźliśmy się jakby w innym świecie. Taki panował tu ścisk, że nie sposób było dalej jechać wierzchem, więc zeskoczyliśmy z siodeł. Jakby spod ziemi pojawili się nagle stajenni, którzy odebrali wodze niespokojnych koni, i dalej poszliśmy pieszo. Miejsca między murem a zabudowaniami nie było zbyt wiele i panował tu gwar i tłok niczym na placu targowym w Birce. Ludzie potrącali się, goniąc za swoimi sprawami, zwierzęta ryczały, kwiczały i rżały, więc miałem wrażenie, że nagle znalazłem się w środku jakiejś bitwy. Nam ludność schodziła z drogi, bo szliśmy niczym pancerny taran roztrącający trzciny, jednak tłum nie był przychylny. Ci spokojniejsi patrzyli z pogardą na heretyckich wojów, a bardziej krewcy obrzucali nas obelgami i pluli na ziemię, gdy ich mijaliśmy. Ktoś nawet cisnął kamieniem, który odbił się nieszkodliwie od naramiennika jednego z naszych. - Tośmy się dorobili sojuszników. - Hall, który szedł obok mnie, wesoło

pomachał tłumowi, co tylko dodało łoju do ognia. - Patrz na nich, Eriku, są niby gdaczące kury w obliczu samotnego lisa, pewne swojej siły, bo jest ich całe stado. Ale co zrobią, gdy drapieżnik znudzony bezczynnością doskoczy do jednej z nich? Myślisz, że dalej będą gdakać, czy rozbiegną się na wszystkie strony, dbając o swoje kurze kupry? Tłumacz moje słowa. - I nagle skoczył w sam środek największych pyskaczy, którym przewodził, a jakże, łysy papar w poszarzałej od kurzu sutannie. Halla Germundssona, kapitana Długiego Węża, można nie lubić, bo ma twardą rękę i zawsze mówi to, co myśli, ale nikt nigdy nie zarzucił mu tchórzostwa. Jak sam twierdził: strach to jedynie stan ducha człowieka, a skoro tak, to myślący mąż może nad nim zapanować. Nim się obejrzałem, stał z gołymi rękami naprzeciw czerwonego na gębie braciszka. - Ludzie! - Powiedział wprawdzie: „Szczający na siedząco sucze syny”, ale z moich ust wyszło: „Ludzie”. - Walczyliśmy ramię w ramię z waszymi wrogami i wielu dzielnych wojów z Północy trafiło do nieba. - Powiedział „Walhalli”, ale tłumaczyłem tak, żeby zrozumieli. - Czego jeszcze chcecie, mało wam naszej krwi, która wsiąkła w tę spękaną ziemię?! Może to dzięki nam wasi mężczyźni obsieją w tym roku pola, może właśnie dzięki nam żony i matki mają swoich mężów i synów! Czego jeszcze?! Dajcie nam wolną drogę i nie plujcie na sojuszników (tak to przetłumaczyłem, choć Hall powiedział „mężów, których wasze kobiety tak by wielbiły, że nie chciałyby wracać do pokurczów z Sjörklandii”), a kamienie zostawcie na prawdziwych wrogów. Tłum zabuczał zdziwiony, że znam ich mowę, ale zrobiło się spokojniej. Ludzie zaczęli się rozchodzić, gdy nagle czerwonogęby mnich potrząsnął trzymanym w ręku kosturem i krzyknął: - Bracia w wierze! Ci, co plugawią swoją obecnością ziemie darowane nam przez Pana Stworzenia, ściągną na nas gniew Boży. To heretycy i nie ma różnicy między nimi a Arabami, jednych i drugich trzeba wyrwać jak chwasty i spalić na stosie, by nie odrodzili się już nigdy. To dzieci szatana, które nawet jeśli teraz przysłużyły się dziełu Bożemu, wnet podniosą na nas rękę, by sprowadzić śmierć i pożogę. Komu cenna nieśmiertelna dusza, niech weźmie w dłoń kamień i...

- Dość! - Okrzyk przerwał tyradę kapłana, a było w nim tyle siły i władczej mocy, że uciszył wszelkie odgłosy. Nawet zwierzęta czujnie zastrzygły uszami w poszukiwaniu niebezpieczeństwa. Tłum rozstąpił się na boki, a do naszej grupy zbliżył się w asyście kilku rycerzy sam władca Leónu. Ramiro II miał na sobie długą białą tunikę z lwem wyszytym na piersi, a na ramionach czerwony, ozdobiony złotą lamówką płaszcz, ale to nie ubiór świadczył o jego królewskim majestacie, lecz postawa. Stał teraz na wprost tłumów jak samotna skała i jak ona był nieruchomy i niepokonany. - Ogłaszam wszem wobec, że Normanowie są moimi gośćmi i krzywda im wyrządzona będzie traktowana jak krzywda wyrządzona koronie! - Tu spojrzał srogo na zebrany tłum, który nagle jakby stracił zainteresowanie naszym małym orszakiem. Nawet ksiądz zdawał się pogrążony w modlitwie i tak daleki od ziemskich spraw, jak to tylko możliwe. Szybko zrelacjonowałem Hardeknudowi, o czym mowa, a ten skinął głową i spojrzał jakby z większym szacunkiem na króla Leónu. Nie jest łatwo zapanować nad podnieconym tłumem, nawet gdy jest się konungiem, a jemu ta sztuka się udała. Już bez słowa władca wskazał ręką wysoki budynek i ruszył przodem, a my za nim. Prowadzono nas korytarzem przyozdobionym szpiczastymi tarczami wiszącymi na ścianach w równych odstępach, potem były kręte schody i nim dotarliśmy do miejsca przeznaczenia, zdążyłem się trochę zadyszeć. Komnata, w której nas przyjęto, była jak cały zamek Simancas - darem bogów. Wiszące na ścianach pięknie tkane maty przedstawiały dawne bitwy i nieziemskie istoty opromienione wychodzącym z ich głów blaskiem, a wszystko to było tak barwne, jakby żywe. Potarłem nawet ręką głowę jednego smoka, ale tak, że nikt nie zauważył. Król siedział już na wysokim krześle, zresztą jedynym, jakie było w tym pomieszczeniu, i przyzywał nas do siebie ruchem upierścienionej dłoni. Stanęliśmy w odległości pięciu kroków od niego. Chcieliśmy bliżej, ale drogę zagrodziła nam straż przyboczna, krzyżując przed nosem saekonunga włócznie. Władca skinął głową Hardeknudowi, potem reszcie moich braci i zatrzymał wzrok na mnie. Czułem, jak ocenia każdy szczegół mojego wyglądu, od długich, dawno niemytych włosów, przez niezbyt czysty kubrak, po buty,

które miały dziurę na jednym z palców, i już dawno winienem zamienić je na nowe, ale zawsze jakoś brakowało czasu. - Jak wiemy, znasz nasz język, młodzieńcze - rzekł król Ramiro. - No - bąknąłem w odpowiedzi, bo nagle poczułem w głowie pustkę. Mój nauczyciel run twierdził, że ten stan jest dla mnie naturalny i jedynie niekiedy, niby łodzie do portu, zawijają do mojej głowy zbłąkane myśli, ale chyba sobie ze mnie żartował. Władca skinął głową i kontynuował: - Przekaż zatem swoim współbraciom wszystko, co powiemy, a i zrozumienie waszych odpowiedzi wiele by przydało tej dyspucie tempa. - Po ostatnich słowach uśmiechnął się nieco łobuzersko i dopiero teraz zwróciłem uwagę, jak młody jest król Leónu. Troski i zmęczenie dodały jego twarzy wielu lat. Skinąłem głową, nie ważąc się odezwać, niewzywany, kimże ja byłem przy tym konungu i jarlu Hardeknudzie. - Zatem, dowódco - zwrócił się król do naszego jarla - jeszcze raz wyrażamy wdzięczność za waszą nieocenioną pomoc w zapędzeniu wojsk Abd ar-Rahmana w pułapkę. I chociaż była was ledwie garstka, swoją twardą obroną rozwścieczyliście Abu Jahję i jego mudejares tak, że chcąc was zniszczyć, stali się nieostrożni. Król pochylił się w naszą stronę, jakby miał coś szczególnie ważnego do powiedzenia. - Czy możecie sprowadzić więcej takich zuchów na ziemie Leónu? - Miałem niejaki problem z przetłumaczeniem słowa „zuchów”, więc powiedziałem: „bohaterów sag”. Hardeknud uśmiechnął się tym swoim paskudnym uśmiechem i bąknął pod nosem: - Owszem, bogactw tu co niemiara, a i owce gotowe do strzyżenia. - Potem już głośno dodał: -Najjaśniejszy panie, decyzja w tej sprawie należy do naszego konunga i mogę przekazać mu twoją ofertę, o ile poznam jej warunki. Władca wydawał się zadowolony i klasnął w dłonie, na co służący wnieśli do komnaty pokaźnych rozmiarów skrzynię. - Oto, dowódco, reszta obiecanej zapłaty, którą przekazujemy ci wraz z rozkazem, byś czym prędzej wracał na swoje okręty. Nie umknęło naszej

uwadze, że staliście się przyczyną niepokojów w obozie, a zuchwałe zagarnięcie części taboru kalifa tuż sprzed nosa naszych ludzi tylko dolało oliwy do ognia. Na królewskiej twarzy nie drgnął żaden mięsień, ale dałbym sobie zgolić wszystkie włosy, że gdy to mówił, jego oczy się śmiały. - Tedy dajemy wam dwa dni na przygotowanie się do wymarszu i dołożymy eskortę trzystu zbrojnych, by pohamować zapędy bardziej krewkich dowódców. Przekażcie swemu władcy, że płacimy sztukę złota za każdy miesiąc służby w pełni wyposażonemu zbrojnemu, trzy dziesiętnikowi, pięć setnikowi, a dowódcy oferujemy po dwudziestokroć więcej. - A łupy? - My, ludzie Północy, może i kochamy walkę, ale równie mocno cenimy spryt i pomyślunek. Gdyby bogowie chcieli stworzyć głupich ludzi, nie daliby nam rozumów. Król Ramiro II skinął głową, jakby spodziewał się tego pytania. - I połowę łupów, które zdobędziecie na wrogu. Jednak wiedz, że za gwałty na miejscowej chrześcijańskiej ludności zapłacicie gardłem. Hardeknud uderzył pięścią w otwartą dłoń, akceptując warunki, ale ja wiedziałem, że to tylko pozór. Mieliśmy odstawić do domu złotych ludzi i tylko głupiec zrezygnowałby z takiego zarobku. - Najjaśniejszy panie. - Saekonung podniósł wysoko głowę i spojrzał w ciemne oczy władcy Leónu. -Jeśliś zadowolony z naszej służby, mam prośbę. Pozwól nam wykonać rajd na ziemie wroga dla zdobycia łupów i chwały. Gdy na własne oczy zobaczymy skarby Maurów, łatwiej mi będzie przekonać konunga Eryka Zwycięskiego do przysłania tu większych oddziałów. A i moi ludzie złaknieni są jeszcze walki, bo ta dotychczasowa, choć dobra, rozbudziła tylko ich apetyty. Odprężenie na twarzy króla zastąpiła czujność. Wyglądał niczym stary basior, który zwietrzył młodszego rywala w swojej watasze i musi podjąć decyzję, czy rzucić mu się do gardła już teraz, gdy nie osiągnął pełni sił, czy poczekać jeszcze rok. - Nim podejmiemy decyzję, powiedz nam, dowódco, dlaczego cztery setki

Normanów, z czego z trzy dziesiątki rannych i niezdolnych do forsownego marszu, miałyby wyruszać na tereny Al-Andalus z łupami, które i tak po wielokroć przekraczają już wasze początkowe oczekiwania? - Mówił spokojnym głosem, jakby rozmawiał z przyjaciółmi o nadchodzących łowach, ale było pewne, że od odpowiedzi zależy nie tylko ewentualna zgoda, ale i nasze życie. Jeśli władca poweźmie jakieś podejrzenia, nie wyjdziemy żywi z tej sali. Wiedział o tym też Hardeknud, gdy rzekł: - Królu, nie będę ukrywał, że my, wikingowie, jesteśmy ludem morskich zdobywców, którzy najchętniej walczą dla siebie. - Podrapał się po gęstej czuprynie i kontynuował: - Bogowie mi świadkami, że nie mamy nic do ukrycia, i jeśli łżę, niech Loki ześle na mnie śmierć w męczarniach. Nim opuściłem rodzinną Szwecję, mój władca wezwał mnie na rozmowę i nakazał zrobić rozeznanie, bo chce zorganizować wielką wyprawę na tereny kalifatu Kordoby, gdyż słyszał, że niektóre ulice w jego miastach brukowane są złotem. To bogata kraina, a my jesteśmy ludźmi biednymi i żądnymi łupów oraz nowej ziemi. Tedy jeśli wyrazisz zgodę, wypełnię wraz z trzystoma ludźmi rozkazy mego króla, resztę odsyłając pod eskortą na wybrzeże i dalej do Szwecji. - Zamilkł i zapadła cisza. Jego Wysokość król Leónu i Galicji, protektor Nawarry, obrońca jedynej prawdziwej wiary Ramiro II siedział nieruchomo niby posag, dumając nad słowami Hardeknuda. Podjął w końcu decyzję, bo podniósł się z pięknie rzeźbionego krzesła i stanął przed jarlem. Czujni strażnicy zajęli pozycje po obu jego stronach. Na saekonungu nie zrobiło to wrażenia, na mnie tak. - Widzimy, że wy, Normanowie, macie własne plany co do kalifatu i nie są to plany Leónu i sprzymierzonych. - Przerwał na chwilę, lecz zaraz kontynuował: - Bóg w swojej mądrości zesłał was w to miejsce i choć teraz tego nie dostrzegacie, byliście tylko narzędziem w Jego rękach, narzędziem, dzięki któremu odnieśliśmy pierwsze od dawna wielkie zwycięstwo nad Królestwem Mauretanii. Pan Stworzenia widzi dalej, niż człowiek może dojrzeć, więc... zgadzamy się na wasz plan, dowódco, wszakże pod jednym, dwoma - poprawił się - warunkami: ani teraz, ani w przyszłości nie będziecie atakowali terenów Al-Andalus leżących bliżej niż dwa dni drogi od granicy z Leónem oraz samego królestwa. Jeśli złożysz nam taką przysięgę, klnąc się na swoich bogów i wszystko, co dla ciebie święte, otrzymacie naszą zgodę. Wróg mojego wroga jest moim

przyjacielem. - Władca stał wyprostowany na wprost Hardeknuda i ze spokojem, ale uważnie wpatrywał się w oczy mego dowódcy, szukając w nich śladu fałszu. Jednak jarl został widocznie obdarzony przez bogów talentem do kłamania, poza tym nie tyle oszukiwał sprzymierzeńca, ile nie mówił mu całej prawdy. Z powagą na twarzy i przekonaniem w głosie rzekł: - Przysięgam na miecz, na pierścień i Odyna, że ani ja, ani moi ludzie nie postawimy stopy na ziemi Leónu z myślą o rabunku i gwałtach, o ile nie zostaniemy zaatakowani pierwsi. Nie mogę jednak brać odpowiedzialności za innych wikingów, a nie chciałbym krzywo przysięgać, najjaśniejszy panie. Jeśli to nie wystarcza, pisana nam jest śmierć, ale w końcu nikt nie będzie żył wiecznie, nawet ty. - Końcówkę pominąłem, bo to była jawna groźba i przekazałem władcy Leónu resztę, dodając tylko, że Odyn to najważniejszy z naszych bogów i złamanie takiej przysięgi jest karane zsyłką po śmierci do Nastrondu, takiego odpowiednika chrześcijańskiego piekła. Surowe, ściągnięte zmęczeniem oblicze króla Ramira na jedną króciutką chwilę znowu przybrało chłopięcy wyraz. - Bierzemy te słowa za dobrą monetę, dowódco, i przychylimy się do twojej prośby, choć nie wiedzieć czemu mam nieodparte wrażenie, że wpuszczamy wilka do owczarni. Pozostaje nadzieja, że zwierzę to rzuci się w pierwszej kolejności na tłuste barany, te chude i żylaste pozostawiając w spokoju. - Najjaśniejszy panie! - Oburzenie w głosie jarla było tak wielkie, że wszyscy członkowie naszej delegacji odwrócili jednocześnie głowy i spojrzeli na niego, martwiąc się, że dopadła go jakaś poważna niestrawność lub trupia gorączka. Władca Leónu skwitował to nasze nagłe poruszenie lekkim uśmiechem. - Mamy jeszcze drugi warunek. - Król skinął dłonią na stojącego pod ścianą duchownego, który podszedł do nas żwawym krokiem. - To ojciec Piotr, nasz spowiednik, i wolą królewską jest, by towarzyszył wam podczas tej wyprawy. - Gdy przetłumaczyłem żądanie władcy, Hardeknudowi nie drgnęła nawet powieka. Z obojętną miną skinął tylko głową, jakby sprawa dotyczyła tego, czy brać ze sobą wino w beczkach, czy w skórzanych worach.

- W takim razie postanowione. - Gospodarz klasnął w dłonie, dając znak, że rozmowa dobiega końca. - Część Normanów otrzyma eskortę na wybrzeże, a reszta może swobodnie przekraczać rzekę Duero. Sugerowalibyśmy jednak, byś przyłączył się do jakiegoś znaczniejszego oddziału z Leónu, bo drapieżnik stracił zęby, ale ma jeszcze pazury. - Dziękuję, najjaśniejszy panie, zwykliśmy polegać na sobie i jakiekolwiek towarzystwo będzie nam zawadą. - Hardeknud lekko się skłonił, co widziałem u niego po raz pierwszy, od kiedy się poznaliśmy, no może drugi, bo kłaniał się też memu ojcu. Władca wzruszył ramionami, jakby mówiąc „wasza sprawa”, uznał audiencję za zakończoną i odprawił naszą grupkę. Jak przyjechaliśmy do zamku w Simancas, tak wróciliśmy do obozu. Zmieniło się tylko to, że w miejscu, gdzie jeszcze niedawno zbierała się coraz większa grupa podpitych wojów podburzanych przez księży, stacjonował teraz spory oddział królewskiej konnicy. Rankiem czwartego dnia kopyta ponad trzech setek koni zadudniły na kamienno-drewnianym moście na Pisuerdze, odnodze Duero. Miałem wrażenie, że wkraczamy do innego świata, w którym pożółkła, wypalona słońcem trawa zastąpiła zrytą ziemię i kamienie. Jarl nakazał, by przygotować do drogi trzy zdobyczne wozy, i na nich pośród zapasów żywności jechali teraz jeńcy. Władca Leónu dotrzymał słowa, przegnał podżegaczy i dostarczył nam prowiant. O świtaniu dotarł również ojciec Piotr, jadąc na oklep na karym mule. - Łaska pańska bywa bardziej zdradliwa od nienawiści - burknął Hardeknud na widok duchownego, który skromnie zatrzymał się przed prowizoryczną bramą. Słońce zaczynało wspinać się na nieboskłon i w jego świetle zobaczyłem zadziwiająco młode oblicze królewskiego spowiednika, które zdawało się uśmiechać do całego świata w podzięce za to, że po prostu jest. Długi brązowy habit skrywał jego członki, ale po wyprostowanej postawie można było ocenić, że to człowiek w pełni sił, który zniesie trudy czekającej nas podróży nie gorzej od każdego z nas, a może nawet i lepiej, bo to w końcu jego kraina. - Przyda nam się ktoś, kto zna przygraniczne ścieżki - zagadnąłem Asolfa.

Właśnie czyściliśmy konie przed wyprawą, by zapobiec odparzeniom pod siodłami, bo w tym gorącym klimacie byle brud mógł zakończyć się krwawymi bąblami. - A jak ten tu - Czarna Broda wskazał głową księdza - połapie się, kogo wieziemy, to co zrobi, jak myślisz? Może przyklaśnie nam tymi swoimi wątłymi rączkami i podziękuje, że uprowadziliśmy sprzed nosa jego władcy wrogów królestwa? Wzruszyłem ramionami. - Jeśli nawet, to będziemy już daleko, poza tym zawsze możemy poderżnąć mu gardło, i tyle. Chyba się nie boisz? Asolf splunął w odpowiedzi i już bez słowa, trzymając zwierzę krótko przy pysku, ruszył w kierunku wodopoju. Takim oto sposobem jechałem przodem, ramię w ramię z naszym przewodnikiem, pilnując, by nie dowiedział się o kalifie i jego przybocznych. W razie czego miałem go zadźgać. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić, to znaczy przeciwnik był z niego marny, ale i doświadczenia w zabijaniu u mnie tyle, co pierza na kobylim zadzie. Poza tym polubiłem ojca Piotra, czy też brata Piotra, jak kazał do siebie mówić. Sam nie wiem, jak to nazwać, ale miałem wrażenie, że bogowie zesłali na ziemię ducha Bermuda, dając mu tylko młodsze ciało. Dość powiedzieć, że przypadliśmy sobie do gustu.

Dzień minął spokojnie, niemal sielsko, i nic nie zapowiadało tego, co nas spotkało, gdy słońce chyliło się już ku zachodowi. Pod wieczór trafiliśmy do opuszczonej i na wpół spalonej wsi. Trupy wieśniaków walały się wszędzie, a niektóre, pewnie tych znaczniejszych, przybito do drewnianych krzyży osadzonych w ziemi. - Nie nasza to rzecz, ale jeśli chcemy przeczekać tu do rana, musimy wynieść truchła poza osadę. Muchy i smród nie dadzą spokoju. - Hall Germundsson z Długiego Węża zbliżył się do jarla, z niesmakiem krzywiąc usta. - Mniej roboty będzie z rozbiciem obozowiska po zawietrznej, z dala od tej trupiarni. - Zostajemy, łatwiej bronić drewnianych ścian niż szmat. - Hardeknud zebrał wodze, bo jego koń, czując woń śmierci, nerwowo zatańczył w miejscu. - Pięć oddziałów po dziesięciu ludzi zrobi rozeznanie w terenie, reszta z siodeł i do roboty. Nim oni wrócą, chcę tu mieć porządek. - A ja chcę mieć w łożu trzykrotnie narodzoną Gullveig, przez którą Asowie i Wanowie toczyli wojnę - burknął Hall pod nosem, tak że nie słyszał tego saekonung. Ja słyszałem, bo stałem dwa kroki za nim. Chcąc nie chcąc, zabraliśmy się do tej brudnej roboty. Trupy leżały już kilka dni i były naruszone przez zwierzęta i ptaki, a do tego jeszcze nieziemsko śmierdziały, więc brakło chętnych do ich wynoszenia. Trzeba było uważać, by chwytać tylko za odzienie, bo luźna skóra odchodziła od ciała jak z gotowanych świńskich nóżek. Tak to już jest ten świat stworzony, że najgorsza robota zawsze przypada najmłodszym, ale co robić. To byli głównie miejscowi chłopi, w większości mężczyźni, choć między nimi leżało też kilka ciał kobiet. Kobiety, raczej młode, zostały przed śmiercią zgwałcone, co było widać po porwanej odzieży i śladach na ciele. W niektóre wepchnięto solidne drewniane pale, miałem tylko nadzieję, że zrobiono to już po ich śmierci. Nie brałem udziału w wielkich kampaniach i bitwach, ale wiedziałem, że los osadników na podbijanych terenach był najgorszy z możliwych, bo łupili ich zarówno starzy panowie, jak i ci, którzy tymi panami dopiero mieli zostać. Bywało przecież i tak, że różne oddziały

przetaczały się wielokrotnie przez chłopskie osady, to wycofując się przed wrogiem, to znów wracając na utracone pozycje. Za każdym razem wieśniacy czuli na karku ostrza toporów lub w najlepszym wypadku mogli pożegnać się z zimowymi zapasami żywności. Gdy targałem jakiegoś nieszczęśnika, podszedł do mnie Blum z Dumy Aegira. - Wyciągaj kulasy, Erik, jarl cię wzywa na plac z krzyżami. Nic mnie nie trzymało przy tej robocie. Smród był tak okrutny, że kilka razy mało nie zwróciłem na ziemię posiłku. Ruszyłem więc bez zwłoki do wsi, trąc brudnymi dłońmi o spodnie, choć wiedziałem, że jeszcze przez kilka dni nie pozbędę się wżartej w skórę trupiej woni. Na centralnym placu przy jednym z wbitych w ziemię krzyży stał już Hardeknud, Finnbogi Hrapsson z Pogromcy Fal, brat Piotr i Tubbe Tyrkersson, kapitan Ulubieńca Wiatrów. Na mój widok zaczęli machać rękami i przyzywać mnie do siebie. - Dobrze, że jesteś, Eriku - powiedział niewyraźnie jarl, odgryzając kawały pieczystego z trzymanego w dłoni udźca. - Ten tu - wskazał brodą nieszczęśnika na krzyżu - jeszcze dycha i jest przytomny, ale nijak nie mogę się z nim dogadać. Twój nowy kompan coś tam szeptał z chłopiną, ale na Thora, słuchając tego ich języka, szczam częściej, bo przypomina on szelest wody w strumieniu, jednakże nijak nie mogę zrozumieć, o czym mowa. Podszedłem do chłopa. Brat Piotr stał nieopodal pogrążony w cichej modlitwie. Gdy mnie zobaczył, szepnął tylko, że chciał wyspowiadać nieszczęśnika, ale ten, widząc jego mnisi habit, przeklął go najgorszymi słowy. To pewnikiem Maur i nie ma się czemu dziwić, że nie chciał nic od Krista. Nieborakowi bardziej jest potrzebne skrócenie mąk mieczem niż rozmowa z łysym księdzem. Popatrzyłem teraz na wieśniaka i miałem przed oczami wychudzonego trupa, który nie wiedzieć czemu ożył. A może to jedynie pusta skorupa, którą zawładnęły miejscowe volvy. Chyba już nie cierpiał. Jak mawia mój ojciec, każdy człowiek ma przez bogów daną wytrzymałość na ból i po jej przekroczeniu jego myśli chowają się w głowie jak zdjęte strachem myszy w norze.

Chłop wisiał na krzyżu wiele dni, jego nogi przybito metalowym klinem do drewna, podobnie zresztą jak rozłożone szeroko ręce. By nie zerwał się, szarpiąc zbolałymi członkami, w okolicach łokci dodatkowo przywiązano go do belki sznurem. Musiał być twardy, bo nadal żył, choć wszyscy jego bracia oddawali już pokłon bogu. Patrzył na mnie przytomnie ciemnymi oczami nabiegłymi krwią od cierpienia. Jeden z naszych podniósł mu głowę i przytknął do ust skórzany bukłak z wodą. Cienka strużka pociekła po zapadłej piersi, pełnej zaschniętych brunatnych plam. Pił tak łapczywie, że w pewnym momencie zdjął go kaszel, który wstrząsał przez chwilę wątłą sylwetką. Każdy, nawet najdrobniejszy ruch musiał sprawiać temu człowiekowi niewysłowiony ból. W domu rodzinnym jednemu z naszych niewolnych ścinane drzewo zgruchotało plecy. Opowiadał mi potem, że nigdy nie doświadczał większego bólu niż w tamten czas, gdy nawdychawszy się kurzu, zaczął zwyczajnie kichać. Jakby go coś rozrywało od środka. - Znasz mowę Leónczyków? - Wziąłem bukłak i sam, już ostrożniej, wlałem trochę płynu pomiędzy spękane wargi. - Pewnie, młody panie, że znam - dobiegła do moich uszu cicha, chrapliwa odpowiedź. - Co tu się stało, kto wyrżnął miejscowych? - Zaczopowałem bukłak i wsunąłem go pod pachę. - Dwie noce temu, panie - szeptał i musiałem przyłożyć ucho do jego ust, by cokolwiek usłyszeć -najechali nas zbrojni, kupa zbrojnych na koniach. Byli z nimi krzyżowcy w czarnych płaszczach, którymi dowodził czarny demon. Niech Bóg spali jego duszę, bo jest ciemna jak samo dno piekielnej czeluści. Dajcie, panie, jeszcze pić, bo gadać trudno - wychrypiał. Przyłożyłem mu ponownie bukłak do ust i przez chwilę słuchaliśmy głośnego gulgotania. - My tu - skończył wreszcie i próbował wskazać na towarzyszy, ale nie miał dość siły, by poruszyć głową - to zimmi, chrześcijanie żyjący pod panowaniem Maurów. Nie jest nam dobrze, ale i źle też nie, bo pozwalają wiarę przodków kultywować, bylebyśmy zanadto się z tym nie obnosili. Tedy gdy rycerze zaczęli palić i gwałt robić miejscowym muzułmanom, my stanęliśmy w ich obronie, jako że to nasi sąsiedzi, a i porządni ludzie, którzy niejeden raz nas ratowali, gdy wraz z daniną musieliśmy oddać ziarno na siew. Czarny czort najpierw w spokoju i z

uśmiechem wysłuchał naszych błagań, a potem kazał ukrzyżować, gadając, że zaprzedaliśmy nasze dusze diabłu i zdradziliśmy Boga, żyjąc wespół z heretykami. A jakże my mogli opór stawić, skoro wszędzie wojska kalifa i znikąd pomocy? Dookoła jak okiem sięgnąć muzułmańskie ziemie. - Szeptał coraz ciszej, woda dodała mu nieco sił, ale zbyt dużo krwi z niego uciekło. Przecie mogliśmy, bo tak było wygodniej, przyjąć ich wiarę i dostatnio żyć jako muladi, jednak trwaliśmy przy starym obrządku, za co spotkała nas nagroda z rąk tych... sług bożych. - Przerwał i miałem wrażenie, że chce splunąć na ziemię, ale nie miał czym. Przełknął głośno powietrze, zebrał resztkę sił, spojrzał na mnie oczami, w których nie było lęku, a jedynie zimna nienawiść, i szepnął: - W imię Boże, pomścijcie nas, młody panie. - Potem zaczął bredzić w malignie, a może się modlił, i gdy chciałem już nieszczęśnika pozostawić samego sobie, nie wiem skąd czerpiąc siłę, z mokrym plaśnięciem oderwał jedną dłoń od deski, na metalowym gwoździu pozostawiając kawałki mięsa, i złapał mnie za nadgarstek. - Na Boga, na twoich przodków, na to, co jest ci bliskie, zaklinam cię, pomścij nas, panie. - Chłop skończył mówić i zemdlał, a może już umarł. Rozejrzałem się po twarzach zgromadzonych wokoło braci i nabrałem powietrza, jakbym wynurzył się z głębokiej wody. - No, o czym gadał wieśniak? - Hardeknud mało przejął się tą sceną, ale jemu nie zaglądał w oczy Vidarr, syn Odyna i olbrzymki Gird, patron zemsty. Jeszcze raz głęboko odetchnąłem i opowiedziałem wszystko, co przekazał mi chłop. Słowo w słowo, bo wryły mi się one w pamięć jak wcześniej trupi smród w skórę dłoni. Brat Piotr stał nieopodal ze spuszczoną głową. Nie modlił się już, tylko płakał. - No, tośmy wpadli na trop tego krzyżowca, co to go przed bitwą król wysłał za rzekę, by pokazał miejscowym, co ich czeka. - Tubbe zaśmiał się chrapliwie i zwracając się do ojca Piotra, zapytał: - Jak go zwą? To taki niby łysy mnich jak ty, ale nie łysy i z dobrym mieczem, pewnikiem wiesz, o kim mówię? - Tłumaczyłem, bo przecież tylko po to mnie wezwano na ten thing. - Brat Albert, generał Zakonu Świętego Jakuba z Altopascio. Jest z nim dwustu ciężkozbrojnych konnych z jego prowincji i tysiąc lekkiej jazdy z Leónu.

- Było - przerwał mu Finnbogi z Pogromcy Fal - ale pewnie wojacy kalifa trochę wyszczerbili ostrze tego topora. Musieli, skoro w gniewie szuka pomsty na miejscowych. - Może i tak - Hardeknud wzruszył ramionami - ale nam nic do tego. Tyle może dobrego, że jeśli były tu jakieś szmaciane łby, to gonią za tym Albem, i tyle. Noc przed nami raczej spokojna, o świtaniu ruszymy w drogę. Odwrócił się, by odejść, ale nagle zatrzymał w pół kroku. - Erik, zapytaj ojczulka, jak należy pochować tych z krzyży, bo wykazali się odwagą i to im się należy. Resztę niech zeżrą zwierzęta. - I odszedł w towarzystwie Finna i Tubbe. Na placu pozostał tylko brat Piotr i ja. Znowu miałem zajmować się trupami, taki los. - Dlaczego zarżnęli swoich? Maurów rozumiem, ale swoich? - Stałem obok micha i pytałem sam siebie, ale widocznie powiedziałem to głośno, bo usłyszałem w odpowiedzi: - Nie popieram tego, Eriku, mój władca również, choć to przecież wojna i Bóg przymyka oczy na pewne niegodziwości. - Niech sobie przymyka, nawet zamknie, ale i tak poczuje trupi smród. Ale dlaczego, bracie Piotrze, traktować swoich gorzej niż wrogów? Mnich westchnął ciężko. - Masz rację, to niepojęte. Na terenach zajętych przez muzułmanów, które oni zwą Dar al-Islam, żyje wielu chrześcijan i Żydów. Zimma, czyli pakt, nakłada na innowierców dodatkowe daniny, zakaz budowania nowych świątyń, dozwala jednak na praktykowanie religii ojców i odprawianie niezbędnych obrzędów. Będę z tobą szczery, cudzoziemcze, bo wstyd mi za to, co się stało, i nie powtórzysz zapewne nikomu z moich współbraci tego, co ode mnie usłyszysz. A jeśli nawet, wyprę się tych słów i wiedz o tym. Kalifat Kordoby jest krajem mlekiem i miodem płynącym, rozwijają się tu rzemiosło, nauka i rolnictwo. My, chrześcijanie, patrzymy z zazdrością, a częściej z zawiścią na sąsiada, który potrafi nawadniać i uprawiać swoje pola tak, że dają wielokrotnie wyższe plony od naszych. Chłopi po północnej stronie granicy nie są głupcami, widzą zamożność mustaribów i chcieliby

wieść równie dostatnie życie, tym bardziej że arabscy władcy pozostawiają im wybór co do wyznawanej wiary. Płacą za to, a jakże, ale zwykle nie jest to cena życia. Dla nas, dla Leónu, ich ucieczka oznacza wyludnienie całego pogranicza, a do tego nie można dopuścić. Potrzebna jest królestwu żywność, potrzebne daniny, żeby opłacać oddziały zdolne stawić opór wrogowi, więc by zatrzymać ucieczki, nasi biskupi traktują ich jak odstępców od wiary i obłożyli ekskomuniką wszystkich chrześcijan mieszkających na terenie AlAndalus. Nie są już częścią bożej rodziny, pozbawiono ich ochrony matki Kościoła. Skutki jak ten tu bywają tragiczne i z gruntu niesprawiedliwe, ale dla królestwa, dla chrześcijaństwa w Iberii nie ma innej drogi. Jeśli jest powiedział to ciszej - wybacz nam, Boże, bo nie wiemy, co czynimy. - Potem już normalnym głosem kontynuował: - Gdy nas zabraknie, kto stanie w obronie jedynej prawdziwej wiary, kto będzie tamą dla rozlewającego się po Europie islamu? - Ni to pytał, ni mówił do siebie duchowny, ale ja cały czas miałem wrażenie, że nie do mnie kieruje te słowa, że stara się przekonać brata Piotra, a nie Erika Erikssona. - Czy takie wyjaśnienie cię zadowoli? Stał przede mną blady, z twarzą ściągniętą cierpieniem, niewiele różniącą się w wyrazie od maski pośmiertnej, w jaką zmieniła się twarz chłopa, zakryta teraz przed naszym wzrokiem opadającymi ku ziemi strąkami brudnych pozlepianych włosów. - A czy osąd jednego młodego wikinga ma tu jakieś znaczenie? - zapytałem, ale nie oczekiwałem odpowiedzi. - Jeśli ci mustaribowie, jak ich nazywasz, są zdrajcami, pisana im śmierć, a może nawet zgon na mękach. I u nas tacy są zabijani lub całymi rodzinami idą w niewolę i nawet po śmierci nie znajdują spokoju. Tak stanowi prawo. Ale gdy kiedyś jarl pozostawił swych ludzi na pastwę wroga, choć jego obowiązkiem było zapewnić im ochronę, stracił wszelkie prawa do tych chłopów, tak jak gubiący bransoletę traci prawo do tego srebra. - Coś niecoś pamiętałem jeszcze z ojcowskich nauk, choć na zakończenie takiej rozmowy Eryk Zwycięski zaśmiałby się głośno i rzekł, że prawa są ważne, ale nad nimi jest siła, bo nikt nie sądzi zwycięzców. Zamilkliśmy, bo o czym tu jeszcze gadać, a przeciągającą się ciszę przerwał wielki czarny ptak, który wylądował na zmarłym niedawno nieszczęśniku i jak gdyby nigdy nic wydziobał mu i zjadł jedno oko. - Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz - powiedział cicho mój towarzysz i przegonił padlinożercę.

Kilka następnych godzin zajęło nam kopanie grobów i składanie w nich ciał ukrzyżowanych wieśniaków. Królewski spowiednik pomodlił się nad każdym z nich, prosząc Krista o dobrą podróż dla zmarłych, i poszliśmy spać. Od rycia w twardej ziemi bolały mnie ramiona, ręce i całe ubranie nasiąkły trupim odorem, ale nie narzekałem. Może bóg chrześcijan spojrzy na mnie łaskawszym okiem podczas tej wyprawy i pozostawi przy życiu, obdarowując dodatkowo bogactwem? W końcu jestem na obczyźnie i nasz Odyn nie ma tu takiej władzy. Zasnąłem, gdy tylko padłem na posłanie z suchej trawy, mocno zaciskając brudne palce na wiszącym na szyi braektacie - krzyżu, który otrzymałem od umierającego przyjaciela. Ranek był słoneczny i gorący, zresztą jak niemal wszystkie, odkąd postawiliśmy stopę w Serklandii. Ze snu wyrwały mnie odgłosy budzącej się do życia wioski, która na jedną noc zmieniła się w nasze obozowisko. Gdy mrużąc oczy, stanąłem przed drzwiami chałupy, podszedł do mnie jak zwykle uśmiechnięty Asolf. Ten nie spędził połowy nocy na kopaniu grobów, więc wydawał się wypoczęty. - Mały, idziemy do studni, bo jeśli śmierdzisz tak, jak wyglądasz, to twój koń nie da i pół kroku, czując trupa na grzbiecie. - Lepiej trupa niż suczy pomiot, który codziennie musi dźwigać twój wierzchowiec. - Uderzyłem go po przyjacielsku w plecy, a z jego kubraka uniosła się niewielka chmura szarego pyłu. Faktycznie Asolf Czarna Broda był zarośnięty tak mocno, że nawet z uszu wystawały mu niewielkie kępki ciemnych włosów. - I nie będę z tobą gadał, jeśli nie przestaniesz wołać na mnie „mały” - dodałem, ale tylko udawałem złość. Kilka wiader zimnej wody ze studni, co nieco na ząb i w mokrych ubraniach, ale lepszych humorach byliśmy gotowi do wymarszu. Godzinę po świtaniu wieś opustoszała. Słońce wspinało się coraz wyżej. Kraina przed nami była raczej równinna, poprzecinana gdzieniegdzie niewielkimi, pustymi teraz osadami. Wieśniacy, jeśli jeszcze żyli, woleli zostawić dobytek na pastwę zbrojnych band i uciekli w głąb kraju. Zmierzaliśmy do miasta o nazwie Toledo, leżącego kilka dni drogi forsownego marszu na południe. Nie mieliśmy się czego obawiać, bo przed Maurami chroni nas obecność jeńców, a Leónczycy to przecież nasi, więc wędrowaliśmy szerokim, brukowanym starym traktem, pewnie pozostałością po Rzymianach, dawnych

władcach tych ziem. Gdy to pomyślałem, stanął mi przed oczami Bermudo, wygłaszający spod swoich sumiastych wąsów sądy, cytaty, opowieści o historii tej krainy, pouczający mnie na każdym kroku, co wypada, a czego nie wypada robić, ale tak ciepło, z troską, po ojcowsku. Czułem, że brakuje mi go tak, jak brakuje mi ciebie, matko, dlatego gdy Zeno spisuje słowa, to tak jakbym był bliżej ciebie. Trochę dorosłem i zmądrzałem w trakcie tej wyprawy, ale mimo to, a może właśnie dlatego, z tęsknotą wspominam spokój ojcowskiego dworu. W największy południowy upał zrobiliśmy popas w niewielkim zagajniku. Każdy szukał choćby skrawka cienia, ja znalazłem swój u stóp wielkiego głazu. Siedziałem tam wraz z Asolfem, jego bratem Eldgrim Rogiem, Tagim Instadssonem - młodym jak i my łucznikiem z Dumy, który wygrał wiele zakładów, bo potrafił wbić strzałę w oko przelatującej rybitwy - i Borgą Jorunnddottir, jedną z niewielu kobiet wojowniczek. Borga była z Asolfem i teraz siedzieli obok siebie, chłonąc plecami chłód kamienia. Podobała mi się i gdyby nie to, że jestem świeżo zakochany, no i że Czarny wybiłby mi kilka zębów, o ile sama Borga by tego wcześniej nie zrobiła, pokazałbym jej, jaki ze mnie mężczyzna. Pamiętam słowa ojca, gdy tylko we dwóch wybraliśmy się małą łódką na połów ryb: „Wiedz, synu, że kobiety dzielą się na te, które są niby niebotyczne szczyty, trudne do zdobycia i jedynie nielicznym udaje się postawić stopę na samej górze; pagórki, na które wejście wymaga sporo trudu i każdy śmiałek długo pamięta i ceni tę mitręgę; równiny, zdobywane z marszu i zapominane równie szybko jak wczorajszy posiłek i bagniste doły, pozostawiające na młodzieńcach szlam i smród”. Borga była takim pagórkiem. Kiedy tak siedzieliśmy, podszedł do nas kalif Abd ar-Rachman, jedyny z jeńców, któremu wolno było swobodnie chodzić po obozie, choć za nim niby cień zawsze podążał Toke. Podobno nawet gdy szedł na stronę, Thorbiorn był w pobliżu i żartowaliśmy sobie, że sprawdza, co Maur jadł na ostatni posiłek i czy mu to aby nie zaszkodziło. Zresztą gdyby nawet wsadzał swój paluch w jeszcze ciepłe gówno, trochę go rozumiałem, bo król Mauretanii był wart tyle co wóz ze złotem, musiał być jednak żywy. Martwy stałby się dla nas niczym najwyższe w okolicy drzewo w czas burzy. Władca stanął na wprost mnie, tak że jego cień zanurzył się w szary ślad

wielkiego głazu, u którego stóp schroniliśmy się przed słońcem. Patrzył gdzieś przed siebie zamyślony, z rękami skrzyżowanymi na piersiach. Był niewysoki o raczej krótkich nogach, ale bił od niego majestat właściwy ludziom, którzy trzymają w garści życie setek tysięcy swoich poddanych. W pewnym momencie odwrócił się i spojrzał wprost na mnie, a potem skinął upierścienioną dłonią. Wstałem i bez ociągania podszedłem do niego. - Wybieramy się na przechadzkę, radzi bylibyśmy, gdybyś nam towarzyszył, młody wojowniku. -Skinąłem głową i rozejrzałem się po okolicy, czy gdzieś w pobliżu nie ma brata Piotra. Nie było, więc pomachałem na przywitanie Toke i ruszyliśmy wolno przed siebie. Z bliska mogłem przyjrzeć się kalifowi i zwróciła moją uwagę jego jasna cera, prawie taka jak nasza, i niebieskie oczy. Z tego, co zdążyłem wcześniej zauważyć, Maurowie mieli brązową skórę i wszyscy bez wyjątku ciemne oczy. Zauważył, że mu się przyglądam, i roześmiał się głośno, swobodnie. - Dziwi cię nasz wygląd? - Z mojego gardła wydobyło się coś pomiędzy chrząknięciem a jękiem, które on odebrał jako potwierdzenie. Sama myśl o bogactwach tego człowieka powodowała, że zapominałem języka w gębie. Otóż, co cię zapewne zaskoczy, naszą matką jest Muzna, chrześcijańska księżna z Nawarry, którą mój pan ojciec więził na dworze w Kordobie. Niech Allahowi będą dzięki, spłodził z nią syna, z którym właśnie masz zaszczyt rozmawiać. - Znowu się zaśmiał, tym razem nieco ciszej. - U nas, hm. - Chrząknąłem i głośno przełknąłem gulę, którą czułem w gardle. - U nas, panie, też ojciec, pokazując bogom i gwiazdom swego syna, uznaje jego prawa do dziedziczenia, choćby jego matka nie mieszkała z nim pod jednym dachem. Ale rzadko zdarza się, by w ten sposób uznał potomka spłodzonego z niewolnicą. - Zamilkłem przestraszony, że powiedziałem zbyt wiele, ale władca nie wydawał się urażony, co wcale mnie nie dziwiło. Bo czy człowiek będzie czuł się urażony, gdy wielka mucha zakłóci mu spokój swoim brzękiem? No raczej nie, co najwyżej zgniecie ją i za chwilę zajmie się swoimi sprawami. - Powiedz, młody wojowniku, na czym w twojej krainie zasadza się władza królewska, co decyduje o tym, że dany człowiek zostaje władcą? Ród, siła? Zatrzymaliśmy się pod wysokim drzewem, a on popatrzył na mnie z uwagą. Chociaż był sporo niższy, wydawało się, że patrzy na mnie z góry.

- Też, ale potrzebne jest również szczęście, szacunek i boskie wsparcie. Król, którego my zwiemy konungiem lub truhtinem, jest najwyższym kapłanem i dlatego umie rozmawiać z boskimi istotami z Asgardu. Mój ojciec jest takim królem. - Nie wiem, czy mi się tylko zdawało, ale w spojrzeniu kalifa coś się zmieniło. - Jest tu z nami? - W jego głosie usłyszałem ciekawość. - Nie, panie, niedawno zakończył wielką wojnę z królem sąsiedniego państwa i musiał zostać na swojej ziemi. Zresztą gdyby zdecydował się na wyprawę do Sjörklandii, to przybyłby tu nie w kilka, ale kilkadziesiąt okrętów. - To poza tym niewielkim oddziałem nie ma więcej w Al-Andalus twoich rodaków gotowych pomścić braci, gdyby ci nie wrócili na łodzie? - Ni to pytał, ni stwierdzał kalif, a ja ugryzłem się w język. Milczenie przeciągało się i władca z uśmiechem położył mi delikatnie pulchną dłoń na ramieniu. - Nie obawiaj się, młodzieńcze, zdrady z naszej strony. Daliśmy słowo i jest ono tak pewne jak to, że jutro też wzejdzie słońce. Niekiedy władcy robią to, co muszą, co należy zrobić dla Allaha, kraju i poddanych, ale gdy są pozbawieni honoru, to, co zbudują, szybko popada w ruinę. A twój bóg nagle zmienił temat - j aki on j est? - O bogach to mogę mówić długo, bo mamy ich wielu, panie, więc tak... Przerwał mi władczym gestem ręki. Ze ściągniętej nagłym grymasem twarzy w jednej chwili zniknął przyjacielski pobłażliwy uśmieszek, zastąpiony teraz gniewną miną. - Jest tylko jeden Bóg o wielu imionach, którego my zwiemy Allahem, a Mahomet jest jego prorokiem. Fałszywe bożki są najgorszą obrazą dla Pana i wyznający ich kult ludzie, o ile nie przejdą na islam, winni być wytępieni, wybici do nogi! - Podniósł głos, ale widząc, że zamarłem przerażony jego gniewem, złagodził nieco ton i nie czułem się już jak człowiek stojący na wprost niedźwiedzicy broniącej dostępu do młodych. - My, władca kalifatu kordobańskiego, rozumiemy, że twoja wiara wynika z braku wiedzy, a nie ze złej woli, więc słuchaj. Bóg jest jeden. I może wyda ci się dziwne, co mówimy, ale czy to będzie chrześcijański Bóg, czy żydowski Elohim, czy też

nasz Allah, to cały czas ta sama święta nadistota. Pan wszelkiego stworzenia. Miałem się nie odzywać, ale nie wytrzymałem. - A co przeszkadza Allahowi nasz Thor, Odyn czy Freja? Asowie nie każą zabijać nikogo dla wiary, chyba że próbujący nawracać ludność księża naprzykrzają się rolnikom zbyt mocno i odciągają ich od roboty, ale to już ludzka, a nie boska decyzja. Abd ar-Rahman ściągnął brwi, ale nie doczekałem się spodziewanego wybuchu złości. - Sprawiasz wrażenie rozumnego, młody wojowniku, więc odpowiedz na pytanie: kto ma rację, czy tysiąc mężczyzn, którzy mówią jednym głosem, że osioł nie jest koniem, czy też jeden obdarty wieśniak twierdzący, że osioł jest tym koniem? - Panie, pytasz mnie, ale znasz odpowiedź. - Ale ty twierdzisz, że osioł to koń, kamień to puch, a dym można gromadzić i spożywać w czas posiłku. - Nie mówiłem nic takiego, ale co to ma wspólnego... - A właśnie że ma. - Uśmiechnął się do mnie z wyższością, niczym starzec, który uśmiecha się do kilkuletniego brzdąca. Nie bardzo mi się to podobało, ale on był władcą krainy, przy której kraj mojego ojca był niczym drewniana chłopska chata przy kamiennym zamczysku, więc nie tylko był dla nas cenny, ale i godny szacunku. Poza tym osobiście dowodził w bitwie swoją armią, co również przemawiało na jego korzyść. - Chrześcijanie, Żydzi i my, synowie Izmaela, zamieszkujemy niemal cały świat, zgodzisz się z tym? -Chciałem odpowiedzieć, że skąd mogę to wiedzieć, mając trochę ponad trzynaście lat, ale tylko wzruszyłem ramionami. Zresztą chyba miał rację. Nawet do nas dotarli mnisi ze swoimi naukami, a tu na południu, w Sjörklandii i dalej, jak widać, królował ten ich islam. Ten gest kalif potraktował widocznie jak potwierdzenie, bo mówił dalej: - My wszyscy uznajemy, że Bóg jest jeden, że to ta sama święta istota,

więc to my mówimy, że osioł nie jest koniem. - No tak - przerwałem władcy - ale mój przyjaciel Bermudo opowiadał, że chrześcijanie czczą Świętą Trójcę: Boga, Krista i Ducha Świętego, a trzy to nie jeden. - Liczenie nie było moją mocną stroną i grecki niewolnik ojca skarżył się wielokrotnie na moje słabe postępy w tej dziedzinie, ale bez przesady. - Chrześcijanie błądzą, twierdząc, że są trzy boskie istoty, ale jednocześnie mówią prawdę, że te trzy są jednym, co musiał ci też mówić ten Bermudo. To tak, młody wojowniku z Północy, jakbyś potrafił rozłupać strzałę na trzy części, by po wystrzeleniu każdej z nich zebrać je wszystkie razem i na powrót scalić w jedną brzechwę. - Coś tam o tym mówił, ale chyba mu nie uwierzyłem. Ale jeśli jest tak, jak mówisz. - Jest! - powiedział z całą stanowczością. - No dobrze, dlaczego więc mając tego samego Boga o wielu imionach, wyrzynacie się za wiarę między sobą? Dla łupów i ziemi rozumiem, ale za wiarę? Panie - dodałem, gdy dostrzegłem jego zmarszczoną brew. - Widzisz, człowieku z Północy. - Władca przerwał, jakby posłuszny jakiemuś wewnętrznemu głosowi, zerwał z pobliskiego drzewa zielony liść i wąchał go teraz z namaszczeniem z przymkniętymi oczami. Po chwili, jak obudzony z krótkiego snu, pokręcił głową i kontynuował: - Choć wierzymy w jednego Boga, w jego anioły, w proroków, niebo, czyściec, Sąd Ostateczny, choć uznajemy Stary Testament jako Słowo Boże spisane rękami jego posłanników, nie jesteśmy jednym. Wiele nas różni, choć tyle łączy. Ludy Księgi błądzą, sprzeniewierzają się boskim przykazaniom i objawił nam to prorok Muhammad Ibn Abd Allah. Spisany przez niego Koran jest księgą objawień, w których przedstawiono boskie dekrety, i choć wcześniej nakazywano nam łagodne obchodzenie się z Ludami Księgi, Allah, widząc ich wiarołomstwo, zakłamanie, a może tylko błądzenie po ścieżkach prawdziwej wiary, objawił prorokowi nową prawdę. Od tego czasu, niczym ojciec krnąbrnego syna, naprowadzamy Żydów i chrześcijan na właściwą drogę. Niekiedy używamy kija, ale częściej pozwalamy im żyć pośród nas,

by doznali oświecenia. Czy takie wyjaśnienie cię zadowala, młodzieńcze? Czy razem z nami krzykniesz: osioł! - na widok tego stworzenia, czy też dalej będziesz twierdził, że to pełnokrwisty rumak albo pegaz zdolny wzbić się w powietrze? Teraz to już się ze mnie naśmiewał, ale musiałem mu przyznać jedno, umiał gadać tak gładko jak ty, matko, gdy mnie chciałaś do czegoś przekonać. Z drugiej strony miałem teraz o czym myśleć. Słyszałem wiele opowieści skaldów o ludziach, którzy dla zapewnienia sobie ochrony na obczyźnie i szczęścia w boju przyjmowali miejscową wiarę, by po powrocie do Skandynawii znowu oddawać cześć Odynowi. I włos im z głowy nie spadał. - Jeśli Allah dopomoże ci w dopełnieniu danej nam obietnicy, panie, i wrócimy na wybrzeże z wozami pełnymi złota, uznam jego moc powiedziałem po chwili milczenia. Abd ar-Rahman z uśmiechem zmierzwił mi włosy wypielęgnowaną dłonią. - Bystry jesteś, młody niewierny. Bawi mnie ta rozmowa i jestem ciekawy twego świata, coraz bardziej ciekawy. Jedź u mojego boku aż do Toledo, umilisz mi drogę rozmową. - I uznając za oczywiste, że się zgodzę, skinął na Toke i ruszył ku swoim towarzyszom. Dziwny człowiek - po co marnować czas na długą rozmowę z kimś takim jak ja, gdy jest się potężnym władcą, którego słuchać muszą nawet królowie. Z drugiej strony, ja też nie wypadłem sroce spod ogona, a nie bez znaczenia był fakt, że jako jedyny z naszych znałem mowę Leónu. Nagle usłyszałem z tyłu jakiś szmer i zobaczyłem oddalającą się pośpiesznie sylwetkę w brązowym habicie. To był brat Piotr. Włosy zjeżyły mi się na głowie. - Niech to Mjollnir trzaśnie - zakląłem pod nosem - pewnie wszystko słyszał i już wie, kto korzysta z naszej gościny. Jak tylko wspomnę o nim Hardeknudowi, ten zetnie mu łeb i zatknie go na najwyższym drzewie, przy okazji przetrzepie mi grzbiet za kłapanie dziobem. Jak tego nie zrobię, łysy księżulo zdradzi przy pierwszej okazji i to nasze ciała przyozdobią krzyże. Niech to... Nie miałem wyjścia i choć żal mi było królewskiego spowiednika, ruszyłem

w kierunku ogromnego drzewa, pod którym schronił się przed słońcem jarl ze swoimi dowódcami. - Eriku, w imię boże, poczekaj! - Cichy okrzyk duchownego zatrzymał mnie w miejscu. Widząc, co zamierzam, brat Piotr podszedł śpiesznym krokiem, a w jego wzroku dostrzegłem zwykły ludzki strach. -Wiem, z kim rozmawiałeś, bodajbym się głuchy jak pień urodził, ale teraz nic na to nie poradzę. Jadłem właśnie strawę, gdy nadeszliście, i słyszałem dobrze każde słowo. Nim się zorientowałem, było już za późno. Bóg mi świadkiem, że nikomu nie powtórzę tego, co tu usłyszałem. Musisz mi uwierzyć! Muszę albo nie muszę, pomyślałem. Kristmadowie nie mają litości nawet dla swoich, o czym miałem okazję się niedawno przekonać. Z drugiej strony, stojący przed mną klecha był bez winy i porządny z niego człek, wiele rozmawialiśmy, grzebiąc ludzi z wioski. - Chcesz, księże, bym dla ciebie jednego zaryzykował życie swoje i towarzyszy: Asolfa Czarnej Brody, Eldgrima Roga, Tagiego Instadssona, Borgi Jorunnddottir i wielu innych? Bogowie zesłali memu ojcu syna, a nie głupca - mruknąłem. Już się opanował, a może pogodził z nieuniknionym, bo wzruszył z rezygnacją ramionami. - Będzie, jak Bóg zechce. Jeśli pisana mi śmierć, przyjmę ją. - Zamilkł. Oparł się plecami o drzewo i wpatrzony niewidzącymi oczami przed siebie powoli osunął na ziemię. Pewnie zaglądał do innego świata, a może naradzał się z przodkami. Jego rzecz. Gdy odwróciłem się i ruszyłem w kierunku jarla, tym razem cichy głos znowu osadził mnie w miejscu. - Jeszcze jedno, Eriku. - Podniósł głowę, bo siedział teraz, rękami obejmując kolana, a ja stałem nad nim jak sosna nad krzewem bzu. - Daj mi kilka godzin na modlitwę i pożegnanie się z tym światem. Wiesz, dopiero teraz w pełni dostrzegam jego piękno, grzybowy zapach kory drzewa, o które się opieram, czysty błękit niebios prześwitujący między gałęziami nad moją głową, słony smak potu. Bóg stworzył nasz świat, przydając mu tyle blasku, że umysł człowieczy oślepiony tą iluminacją nie jest w stanie ogarnąć jego ogromu. Dopiero w takich chwilach jak ta. - Przerwał, pokręcił głową, jakby strzepywał z włosów krople deszczu. - Przy wieczornym popasie, powiesz

swoim przy wieczornym popasie, a ja przysięgam na wszystko, co dla mnie najświętsze, że do tego czasu nie spróbuję ucieczki. Stałem tak nad bratem Piotrem i poczułem żal. Strach pomieszał mu w łepetynie, bo co pięknego może być w zwykłym zapachu drzewa czy w smaku potu. Ale co miałem do stracenia, te kilka godzin mogłem mu darować, a jego bóg nie będzie żywił do mnie żalu, jak poczeka na swego sługę chwilę dłużej. - Porządny z ciebie człowiek, bracie Piotrze, a ponieważ przypominasz mi mojego przyjaciela Bermuda, dla ciebie i dla niego spełnię twoją prośbę. Zważaj jednak, byś do wieczora zawsze był w zasięgu mojego wzroku. Gdy tylko znikniesz mi z oczu... - Nie musiałem kończyć, klecha skinął głową na znak zgody. Minęło południe i nasza kolumna ruszyła dalej. Myśli o wieloimiennym bogu zepchnąłem głęboko, oddając się marzeniom o czekającej na mnie w swoim zamku ponętnej Dadlidis i o wspólnie spędzonej nocy. To pewnie zmęczenie, ale wspomnienia jej pełnych piersi nachodziły mnie coraz rzadziej, choć zawsze kończyło się to uniesieniem skórzanych portek, a raz nawet, gdy długo jechałem konno po wertepach. ach, nie będę ci tego opisywał, matko. Ciągle byłem jeszcze świeżo zakochany, choć miałem coraz większe problemy z przypomnieniem sobie twarzy wybranki. Za to doskonale pamiętałem inne części jej ciała. Przejeżdżaliśmy obok pól, z których nie miał kto zebrać plonów, spalonych obejść, brązowych od zaschniętej krwi krzyży, ot normalny wojenny krajobraz. Klecha, tak jak obiecał, trzymał się blisko. Czas płynął, popychając tarczę słońca, aż pod wieczór dostrzegliśmy w oddali dymy dużej wsi. Tym razem jej mieszkańcy byli w domach, bo w niebo biły kręte sine wstęgi. - Broń w pogotowiu! - wrzasnął Hardeknud głosem nawykłym do przekrzykiwania morskich huraganów. - Nie wiemy, kto tam się grzeje przy ogniu! Nie musiał nam tego mówić, bo przecież jechaliśmy przez wrogie ziemie, ale dowódca musi niekiedy gadać dla samego gadania, i tyle.

- Torf, weź dwudziestu i sprawdź, kto rozpalił te ognie, reszta stać, poczekamy na ich powrót. Wozy do przodu, bo jakby co ... - W tym momencie na obrzeżach wsi zrobiło się zamieszanie i spomiędzy skrajnych chałup zaczęli wyciekać jeźdźcy. Najpierw kilkunastu, potem kilkudziesięciu, aż w końcu w odległości trzech strzałów z łuku ustawił się przed nami oddział liczący dobre pięć setek konnych. - No to szykuje nam się bitka przed kolacją, co, mały? - Jadący obok Asolf uśmiechał się od ucha do ucha, jakby zdybał w lesie piękną, samotną i chętną młódkę, za co Borga odcięłaby mu podczas snu to, co ma między nogami. - Co szczerzysz te swoje wilcze kły? Nie dość, żeś Czarny, to jeszcze ciemny na rozumie. Przecież to Leónczycy, nie widzisz krzyży na płaszczach? - No właśnie widzę, mały, i mówię ci, że przed kolacją wyciągniesz z pochwy tę swoją wykałaczkę. A jeżeli się mylę, oddam ci swoją porcję wina. - Zaśmiał się i spiąwszy konia, pogalopował w kierunku czoła naszej kolumny. Chciał mnie zdenerwować i mu się udało. Mój miecz był najwspanialszą bronią, jaką kiedykolwiek miałem w ręku, a nie żadną tam wykałaczką. Jeśli słyszał, to nie dał po sobie tego poznać, gdy krzyczałem do jego pleców: „Żeby wielki ptak nasrał ci na łeb, Czarny, a najlepiej dwa!”. Zaraz jednak zapomniałem o wszystkim, bo Hardeknud wezwał mnie do siebie. Z tego, co mogłem zobaczyć z tej odległości, oddziały, które wyszły ze wsi, przegrupowywały się teraz, szykując do szarży. Przed szereg wysunęło się trzech jeźdźców na wielkich karych rumakach i niespiesznie ruszyło w naszą stronę. Przewodził im wysoki siwowłosy rycerz w czarnym jak noc płaszczu. - Erik, Lyting, Godred za mną, reszta zejść z koni i mur tarcz za wozami! Czekać! - I nie oglądając się na nas, ruszył na spotkanie krzyżowców. - Aha, Eriku - odwrócił głowę w moją stronę - leć jeszcze po tego no, co nam go król dołożył do żywności na drogę. Może się przydać. Dopiero teraz przypomniałem sobie o bracie Piotrze i mało nie spadłem z

konia. Gęba otwarła mi się tak szeroko, że musiałem wyglądać jak wielki ziewający pies. Ale zamknąłem ją zaraz z głośnym trzaskiem zębów. - Na nic nam on, jarlu, modli się tylko cały czas do tego swojego boga i całkiem zdurniał podczas tej wyprawy. - Rób, co mówię! - ryknął, tak że kilka najbliżej stojących wierzchowców zatańczyło nerwowo ze strachu. Nie miałem wyjścia, skinąłem na klechę, a ten, unikając mojego wzroku, ruszył w kierunku zbliżającego się pocztu. Jedno mu musiałem przyznać, jeździł gorzej niż Ulfheidik Hvitsson, którego umiejętności nieznacznie tylko przekraczały kunszt jeździecki worka z kapustą. - No to Czarna Broda miał rację, łysy wygada wszystko kristmadom, a ci się wściekną i trzeba będzie ich wybić do nogi - mruczałem pod nosem. - Dzięki ci, Odynie, że dałeś nam szansę wykazania się męstwem na polu bitwy. Gdybyś jednak w przyszłości stawiał naprzeciw siebie bardziej wyrównane siły, moja wdzięczność byłaby jeszcze większa. Miałem świeżo w pamięci niedawną szarżę krzyżowców na pozycje Maurów i w walce zdawali się niepowstrzymani. - Co tam gadasz? - Jarl odwrócił głowę w moją stronę. - Nic, saekonungu, proszę tylko bogów o opiekę i znamienitych wrogów, których pokonanie będzie dla mnie powodem do dumy. - Złapałem z udawaną pewnością siebie za rękojeść miecza, co on skwitował kwaśnym grymasem. - Ty lepiej poproś o zdrowe oczy, Eriku Erikssonie, albo od razu i o pomyślunek. Krzyżowcy zatrzymali konie w odległości nieco przekraczającej strzał z łuku, co nie było dobrym znakiem. Z taką ostrożnością traktuje się wroga, a nie sojusznika. Nasza piątka zbliżyła się do wysłanego nam na spotkanie pocztu na długość włóczni. Pierwszy odezwał się wysoki i siwy rycerz. - Jakiego boga wyznajecie, cudzoziemcy?

Tłumaczyłem wypowiedzi Hardeknuda najlepiej, jak potrafiłem, a nie było to łatwe zadanie, bo ten zamiast karku miał sztabę żelaza. Tak też było i tym razem. - Nie twoja sprawa, do jakich bogów się modlimy, starcze! - odparł, ale z moich ust wyszło: -Wszyscy bogowie są godni szacunku. Moja odpowiedź widocznie nie zadowoliła krzyżowca, bo parsknął oburzony, jakby mu zaproszony do domu gość zbrzuchacił żonę. - Nie widzę wśród was krzyży, więc pewnie jesteście heretyckim nasieniem, plugastwem, które ślubowałem ogniem i mieczem wyplenić z tego świata! Nie jesteście Maurami, tedy pytam, pod czyimi sztandarami walczycie i co robicie na tej ziemi? - Rycerz pogardliwym wzrokiem zmierzył Hardeknuda, który, co trzeba uczciwie przyznać, nie prezentował się na koniu zbyt dobrze, bo siedział na nim niczym niby drwal na kłodzie drewna. - Powiedz mu - jarl wypluł coś na ziemię - że my się już napatrzyliśmy na te jego krzyże po wsiach i gdyby chciał tych swoich ślubów dopełnić, chętnie pokażemy mu, jaka jest różnica pomiędzy bezbronnymi chłopami a wojami z Północy. I jeszcze to dodaj, że mamy zgodę króla Rasima Ramira, poprawiłem go szybko - no właśnie, Ramira, i możemy swobodnie poruszać się po obu stronach rzeki. Zrobiłem, o co mnie prosił, pomijając kilka drażliwych kwestii. Brat Albert, bo to przecież musiał być on, wypatrzył wśród nas królewskiego spowiednika i skinął na niego. - Tyś sługą Chrystusa, potwierdzasz słowa heretyków? Czy ta zgraja naprawdę ma królewskie pozwolenie? Zaschło mi w gardle, tak że nie mogłem wykrztusić z siebie słowa. Hardeknud czekał na moje tłumaczenie, a ja otwierałem i zamykałem usta niby ryba wyjęta z wody. Nim się pozbierałem, odezwał się księżulo. - Jestem ojciec Piotr, królewski spowiednik, musieliście mnie spotkać, panie, na dworze Jego Wysokości króla Leónu i Galicji, protektora Nawarry, obrońcy jedynej prawdziwej wiary Ramira II. -

Zakonnik skinął głową. - Ci wojownicy - ojczulek obejrzał się za siebie i pokazał na naszych - są najemnikami służącymi koronie i w dużej mierze im zawdzięczamy zwycięstwo armii sprzymierzonych pod Simancas. - Zacząłem oddychać, choć jeszcze nieśmiało. Może, może... - Tak jak i wam, bracie Albercie, król zezwolił im na rajd po terenach wroga, słusznie uznając, że będzie to należytą nagrodą za męstwo i krew przelaną w obronie prawdziwej wiary, bo choć nie są chrześcijanami, zesłał ich sam Bóg w swojej mądrości. - I zrobił to, o co modliłem się do Thora od samego początku tej wypowiedzi, zamilkł. Przełknąłem osełkę sera, która zaległa mi w przełyku, i już bez dalszych problemów powtórzyłam jarlowi treść rozmowy. Ten, wcale się nie kryjąc, bo przecież obcy nie znali naszego języka, rzekł: - Dobrze, że łysy nie wie, kto z nami podróżuje, boby inna gadka była - i zaśmiał się głośno, tak serdecznie jak człowiek, dla którego życie jest proste i sprowadza się do tego, by zabić lub zostać zabitym. Powoli zmierzchało. Krzyżowiec, jakby na wprost niego nie stał saekonung mający pod swoimi rozkazami trzy setki zbrojnych, lecz niewolnik, bez dalszego słowa spiął rumaka i zawrócił w stronę swoich ludzi. Widać było wyraźnie, że nie w smak mu nasze królewskie zezwolenie, ale łamiąc słowo władcy, naraziłby się na jego gniew i zemstę. Było już późno, a we wsi nie mieliśmy czego szukać, więc jarl rozkazał rozbić obóz nieopodal traktu, zżymając się, że przez oddział z Leónu wystawiamy się na zbędne niebezpieczeństwo, bo dookoła ani jednego drzewa, tylko trawiasta równina. Nim zapadły całkowite ciemności, ogniska płonęły żółtym blaskiem, a białe płótna zdobycznych namiotów łopotały na silnym wietrze, który zerwał się z nadejściem nocy. Nie miałem nawet czasu na odszukanie brata Piotra i zasypiając, postanowiłem zrobić to jutro, gdy nagle poczułem szarpnięcie i ktoś zatkał mi szorstką dłonią usta. Zacząłem się szamotać, ale przestałem, gdy poznałem po głosie, kto zacz. To Tagi Instadsson, ale czego. - Cicho, Erik, uspokój się. Z rozkazu jarla mamy w pełnym uzbrojeniu i w skrytości opuścić obozowisko.

- Ale po co? Nocą? - Hardeknud nie dowierza siwowłosemu krzyżowcowi, powiedział, że patrzy mu z oczu Lokim, tak jak psu śmierdzi z gęby zgniłym mięsem. Mamy zostawić wozy i całą resztę pod opieką kilku braci i cichaczem podejść do wsi od południowej strony. Pozostanie na tym polu całą noc byłoby zbyt ryzykowne. Gdyby coś się zaczęło dziać, wejdziemy między budynki, bo wśród nich ciężka konnica jest bardziej zawadą niż pomocą. Nim jednak wyruszymy, we dwóch musimy odszukać klechę i poderżnąć mu gardło, żeby nie zdradził przedwcześnie naszych planów. Nie czekając na więcej wyjaśnień, zerwałem się na równe nogi. Podczas podróży śpimy w pełnym oporządzeniu, a nawet w butach. Po wielu dniach wędrówki zdjęcie butów mogło zakończyć się porannym bólem głowy i zwidami niczym od nadmiaru bagiennego gazu, więc nikt tego nie czynił. Przypiąłem pas z mieczem i chwyciłem tarczę opartą o palik przy wejściu do namiotu. Byłem gotowy. - Gdzie go widziałeś ostatnio? - Tagi rozglądał się po pełnym ruchomych cieni obozowisku. - Co? Kogo? - No klechę, gdzieś tu powinien być. Złapałem go za ramię i jednym szarpnięciem odwróciłem w swoją stronę. - Posłuchaj, Instadsson - syknąłem mu w ucho. - Brat Piotr nie zdradzi nas, wiem o tym, i jeśli poderżniesz mu gardło, wbiję ci saks w oko i trzy razy przekręcę, by miał którędy wyciec twój mózg. -Sam siebie zaskoczyłem tą groźbą. - Co ty, Erik, przecież taki jest rozkaz jarla, ja nic do łysego nie mam, ale jarl... - Szukajmy go, ale nie żeby zabić, ale chronić, bo to nasz glejt powrotny, i jeśli Hardeknud tego nie widzi, to znak, że bogowie odebrali mu spryt i może czas oddać władzę komuś z większym szczęściem i pomyślunkiem.

- Eee, no z zabijaniem to mój pomysł, saekonung kazał go związać jak wieprza na targ i pilnować, a ja pomyślałem, że po co pilnować, jak szykuje się dobra bitwa, lepiej uciszyć klechę raz a dobrze. - Dobry z ciebie łucznik, jednak głupi, chodźmy szukać tego papara. Walnąłem go ręką w plecy, ale o dziwo nawet nie protestował. Byłbyś dumny, ojcze, poradziłem sobie, wykorzystując słowa zamiast miecza, a ty zawsze mówiłeś, że ze mnie taki wódz jak ze świni wierzchowiec. No nie mam tu na myśli dzików, z których mocnych nóg korzystają nieraz bogowie. Zaraz potem znaleźliśmy brata Piotra, albo raczej to on znalazł nas, i już razem ruszyliśmy za resztą oddziału. W obozie do podsycania ognia i robienia hałasu został ze swoimi ludźmi Vestar Skarfsson, dziesiętnik z Długiego Węża, no i wszystkie nasze konie, z moim Lettfetim włącznie. Nadałem mu to imię, bo potrafił biec tak lekko, jakby nie dotykał ziemi. Była połowa nocy, gdy dotarliśmy w pobliże wioski, ale od strony przeciwnej od miejsca, gdzie rozłożyliśmy się wcześniej obozem. Nasz oddział wędrował jak zjawa o setkach nóg, w milczeniu i jeden obok drugiego, by nie zgubić drogi w ciemnościach. Mani to wychodził zza chmur, rozświetlając okolicę, to znów chował się, pogrążając ziemię w mrokach. Niekiedy głucho szczękał metal, uciszany zaraz szybko przez wojowników. Zrobiliśmy wielkie koło i zatrzymaliśmy się w odległości dwóch rzutów oszczepem od zabudowań. Czekaliśmy. Czas płynął jak karfi po bezkresnym morzu, prawie nie dało się dostrzec jego ruchu. Najpierw zabolały mnie plecy, więc kucnąłem, potem ścierpły mi nogi, to się położyłem, by zerwać się na pierwsze oznaki poruszenia wśród braci. Prawdę mówiąc, zrywałem się na każde oznaki tego poruszenia. Zdawało się, że noc minie jednak spokojnie, ale nad ranem, gdy siny brzask ledwo złamał czerń nocy, usłyszeliśmy wycie setek gardeł i wielki oddział zbrojnych wysypał się z wioski. Wrzask oddalił się nieco, gdy ta pancerna pięść celująca w Vestara i jego dziesięciu zuchów zbliżała się do namiotów, pomiędzy którymi wesoło płonęły ogniska. Skarfsson, o czym my wiedzieliśmy, a krzyżowcy mieli się wkrótce przekonać, stanął niemal sam naprzeciw setek konnych. Niewielki oddział, do którego pokonania wróg wysyła całą armię - czy może być bardziej zaszczytna śmierć, pewniejsza droga do Walhalli? - przebiegło mi przez głowę. Te myśli pierzchły jak

nietoperze przegonione z jaskini blaskiem pochodni, bo i my ruszyliśmy się z miejsca. - Pamiętajcie, pomiędzy chałupy wyrzucać wszystko, co wam wpadnie w ręce. Zanim zorientują się, że napadli na ducha, musimy mieć tu solidne i licznie obsadzone zapory. Jeśli ktoś z Leónu został we wsi, rozbroić i zamknąć pod strażą w środku wsi, będzie stawiał opór - zarżnąć! Miejscowych nie ruszać! Thor jest z nami, Odyn jest z nami, a nawet gdyby to miał być ostatni dzień naszego żywota, prawdziwym mężczyznom niepisana starość o pomarszczonej twarzy Elli. - Hardeknud wrzasnął i jak strzały spuszczone z cięciw łuków pomknęliśmy ku zabudowaniom. Ja ciągle jeszcze utykałem, więc gdy wpadłem między chałupy, nasi już tam byli. Brzask nieśmiało oświetlał okolicę, gdy spadliśmy na karki wioskowym. Ku naszemu zaskoczeniu wrogie siły, które pozostały w osadzie, były bardzo liczne i zdało się, że cały plan Hardeknuda rozpadł się niczym wysuszony orzech strzaskany pomiędzy wielkimi piersiami lodowej olbrzymki. Ale zdziwienie było jeszcze większe, gdy ci obrońcy zaczęli masowo rzucać broń na ziemię. Ledwo zdążyłem przetłumaczyć naszym, że te oddziały się poddają, niemal w ostatniej chwili, bo niektórzy z braci zdążyli wpaść już w szał bitewny i pozabijaliby bezbronnych. Jarl, widząc setki jeńców, kazał ich przegnać ze wsi, bo do obrony potrzebowaliśmy teraz każdego człowieka i nie było komu pilnować jeńców. Miał rację, pancerny zagon krzyżowców, rozniósłszy w pył nasze puste obozowisko, właśnie robił nawrót i pędził w stronę zabudowań osady. Z tego, co mogłem zobaczyć zza szerokich pleców stojącego przede mną Krzywej Gęby, była ich setka lub dwie i najwyraźniej postanowili nie trwonić sił i wbić się w naszą obronę klinem. Przez środek wsi przebiegała na przestrzał szeroka droga i to ona była ich celem. - Nie martw się Eriku, damy se radę. Połowa z naszych pewnikiem powędruje do Walhalli, ale reszta zostanie, by sławić męstwo poległych towarzyszy. Co innego w otwartym polu, tam by nam dali po kulasach, ale między chałupami bogowie stoją po naszej stronie. Wspomnij o ju... chrząknął, jakby połknął osę, a potem zaczął wypluwać urywane słowa: Thor, śmierć, śmierć, krew, owcojeby. - Reszty nie mogłem zrozumieć, bo słowa Ottara Krzywej Gęby zamieniły się w bełkot, a w kącikach ust

pojawiła się piana. Wpadł w szał i zamienił się w człowieka niedźwiedzia, który na nic się nie oglądając, wyskoczył spomiędzy zabudowań i popędził sam jeden na wprost nadciągającej nawały. Musiał napić się zbyt wcześnie nabbitu z ziół i grzybów, przebiegło mi przez głowę. Dziwiłem się, że komuś z naszych zostało jeszcze trochę tego specyfiku. - Taka śmierć jest godna sagi - usłyszałem tuż przy uchu. Zajęty obserwacją nie zwróciłem uwagi na Czarny Łeb, który zaszedł mnie od tyłu. - No - wykrztusiłem. - Dobrze cię mieć u boku w takiej chwili. Jeśli pierwszy trafię przed oblicze Odyna, zaświadczę mu, żeś odważny i godny służyć u jego boku. - Uczynię tak samo, mały. - Roześmialiśmy się w głos, ale ten mój śmiech brzmiał jakoś cienko. Ktoś zamieszał wielką łapą w moim brzuchu i myślałem, że zaraz portki będę miał pełne. Nagle mogłem myśleć jedynie o jak najsilniejszym zaciśnięciu pośladków. To szał budzi się we mnie do życia, pocieszałem się w myślach, wyrzuca z ciała wszystko, co zbędne, by mieć więcej siły do walki. Tylko czemu tak mi drżą łydki? Nagle w moich wnętrznościach coś przeciągle zarechotało, i to tak głośno, że słyszeć to musieli nawet atakujący. W jednym momencie parcie zniknęło jak ręką odjął. Dobrze, bo musiałem wyglądać dosyć dziwnie napięty jak cięciwa łuku i nieruchomy niby posąg. Wróg był w odległości trzech rzutów oszczepem od naszych pozycji i właśnie przetoczył się przez Krzywą Gębę, nawet nie zwalniając, gdy nagle przed wioskowe zabudowania zaczęli wdzierać się rozbrojeni wcześniej Leónczycy, którym przewodził młodzieniec w niegdyś czarnym, a teraz szarym od pyłu płaszczu. Stanął przed swoimi ludźmi i jednym ruchem ściągnął z pleców wełniane okrycie, ukazując wszystkim wspaniałą, błyszczącą we wschodzącym słońcu zbroję przyozdobioną na plecach stojącym na dwóch łapach czerwonym lwem. Pewnie taki sam malunek miał na piersi, ale z pozycji, którą zajmowałem, nie mogłem tego dojrzeć. Tłum przy nim z każdą chwilą gęstniał, tak że wnet stanowili grubą żywą ścianę oddzielającą nas od nacierającego wroga. Zakonnicy w pełnym pędzie zaczęli ściągać koniom wodze, te wpadały na siebie z głośnym kwikiem i chrzęstem pancerzy. Na ludzi stojących im na

drodze spadł deszcz przekleństw, grudek ziemi i kęp trawy, wydartych końskimi kopytami spękanej ziemi, ale to było wszystko. Młodzieniec stał niczym wrośnięty w ziemię w pierwszym szeregu i to teraz na niego poleciały gromy ciskane przez siwowłosego zakonnika. - Precz z drogi, sucze syny! Won, zdrajcy bożej sprawy! - gromił, patrząc z pogardą na bezbronnych piechurów. - Podnieśliście rękę na rycerzy zakonnych, a to znaczy, że podnieśliście ją na przenajświętszy Kościół. Precz! - I natarł koniem na pierwszy szereg stojący mu na drodze. Zwierzę, na którym siedział siwowłosy zakonnik, było ogromne, dwa razy większe od koni z Al-Andalus, ale musiało takie być, żeby udźwignąć rycerza w pełnym rynsztunku. Posłuszne rozkazom jeźdźca zatańczyło w tłumie, wywracając kilku Leónczyków. Młodzieniec w srebrnej zbroi złapał rumaka za uzdę, próbując uchronić towarzyszy od rozgniecenia okutymi metalem kopytami, na co brat Albert uderzył go na odlew opancerzoną dłonią. Głowa chłopaka odskoczyła do tyłu i tylko dzięki temu, że mocno trzymał się grubych rzemieni uprzęży, nie upadł na ziemię. Z rozbitego nosa trysnęła rubinowa krew. - Powściągnij swój gniew, zakonniku! - Głos młodzieńca niewiadomym sposobem stał się nieco grubszy, głębszy, jakby to uderzenie dodało mu męskości. - Jestem książę Fortuno, brat króla Leónu Ramira II, i rozkazuję ci poniechać tego ataku, jeśli nie w imię Boże, to dla ratowania własnej skóry! Krzyżowiec skupił wzrok na młodym rycerzu, zobaczył królewskie barwy i niechętnie wycofał wierzchowca. - Wybacz, panie, ale w ferworze walki wziąłem cię za kogoś innego powiedział niechętnie. -Uznaję twoje prawa, jednak jest już za późno na poniechanie tego heretyckiego ścierwa. Znam te wściekłe wilki, w wielu chrześcijańskich krajach sieją śmierć i zniszczenie, a szczególnie upodobali sobie klasztory i księży, więc zgon każdego z nich będzie podwójnie miły Panu Stworzenia. - Stawiasz swoje śluby, zakonniku, nad słowo mego królewskiego brata? - Z głosu młodego rycerza biła teraz pogarda, a mnie wydawało się, że w jednej chwili stał się nieco wyższy.

- A tak, młodzieńcze, bo przez moje usta przemawia sam Bóg! Jeśli lud i władcy Leónu nie uznają zwierzchnictwa Stolicy Apostolskiej, jeśli zniesławią sługę Kościoła, to wiedz, młody książę, że konsekwencje dla twojego kraju będą straszne. A to ci jeszcze powiem, że jako generał zakonu mam glejt papieski i sądzić mnie może jedynie Stolica Piotrowa. Cisza, która zapadła po tych słowach, była aż gęsta od niepewności. Młody rycerz został zagoniony przez starego wygę w kąt i był bliski przegrania tej słownej batalii. Wszystko na bieżąco tłumaczyłem stojącemu nieopodal jarlowi i teraz to on wykonał ruch. Złapał mnie za kołnierz i wywlókł za sobą przed żywy mur. - Tłumacz, Eriku. Ja, jarl Hardeknud, saekonung wyprawy i poddany konunga Eryka Zwycięskiego, wyzywam na walkę między wierzbowymi witkami siwowłosego psa, który mieni się posiadaczem władzy przekraczającej władzę królewską. Jeśliś tchórzem, synu Thralla, plwam na ciebie, ale jeśliś mężem honoru, w co wątpię, staw mi czoło! - Tym razem przetłumaczyłem wypowiedź mojego dowódcy niemal słowo w słowo, obserwując, jak blada twarz brata Alberta robi się coraz bardziej czerwona. Gdy stała się purpurowa, wybuchł niby góra ognia. - Ty obsrańcu, dzikusie z krainy lodu i śniegu! - grzmiał. - Ty wyzywasz mnie na pojedynek, ty...! -Aż się zakrztusił ze złości. - Jego prawo wyzwać cię na sąd boży! - Książę Fortuno odzyskał głos, choć mówił teraz dużo piskliwiej niż przed chwilą. Wsparli go inni Leónczycy i nawet w szeregach rycerzy zakonnych słychać było kilka głosów zachęty. - Sąd! Stań do walki, a Bóg oceni, kto ma rację! Tchórz! Morderca niewinnych! - zewsząd dochodziły okrzyki ludzi, którzy mieli dość krwawych metod zakonnika. Coś się przelało, miarka się przebrała. Zrozumiał to i sam krzyżowiec, bo w pewnym momencie podniósł wielką dłoń w metalowej rękawicy. Głosy zamierały, aż zrobiło się zupełnie cicho. - Niech i tak będzie. Sąd boży na miecze i tarcze! - Zeskoczywszy swobodnie na ziemię, jakby to nie ciężką zbroję dźwigał na grzbiecie, tylko wełnianą pelerynę, wbił długie dwuręczne ostrze w piaszczystą ziemię.

Dopiero teraz mogłem mu się uważniej przyjrzeć i to, co zobaczyłem, nie wróżyło Hardeknudowi łatwej przeprawy. Zakonnik był niezwykle wysoki i przez to na pierwszy rzut oka wydawał się chudy, ale z bliska widać było pod kolczugą szerokie ramiona kogoś, kto całe swoje życie parał się wojaczką, kto potrafił przez wiele godzin w pełnym słońcu nosić na grzbiecie ciężką zbroję, co niejednego silnego męża mogło pozbawić sił, i. walczyć. Dowódca krzyżowców miał dziwnie ospowatą twarz z błękitnymi oczami, w których nie było życia, a jedynie obietnica śmierci. Hardeknud przerwał moje rozmyślania. - Eriku, powiedz mu, że skoro on wybrał broń, to ja chcę, by dopuścił wymianę rozrąbanych skjoldów i walkę w samych kolczugach. - Jarl splótł potężne dłonie i wyciągnął je przed siebie z głośnym chrzęstem. Twarz miał poważną, ale jego oczy śmiały się niczym oczy głodnego lisa na widok rannej kury. Szykowała się świetna zabawa i gapie ustawili się wokół wielkim kołem, ramię przy ramieniu, wróg obok wroga. Niektórzy krzyżowcy pozsiadali z koni, oddając je pod opiekę giermkom, inni, z dalszych szeregów, pozostali w siodłach. Nasi porobili nawet zakłady, stawiając dwa, a nawet trzy do jednego na saekonunga. Powiedziałem zakonnikowi o tarczach, ale on wzruszył lekceważąco ramionami, jakby w przekonaniu, że to i tak nie ma znaczenia, bo Hardeknud z rozrąbanym karkiem nie będzie miał okazji nawet pomyśleć o wymianie, ale potem skinął głową i zgodził się na te warunki. Gdy przeciwnicy byli już gotowi do walki, podszedł do nas młody Fortuno z hełmem pod pachą. Obok niego drobił małymi kroczkami brat Piotr i to zapewne jemu zawdzięczaliśmy chwilowy spokój. Rycerz zwrócił się do jarla, a ten wskazał głową w moją stronę. Brat Piotr coś tam szepnął mu do ucha i ten spojrzał na mnie uważniej. - Chłopcze, powtórz swemu panu nasze słowa - rzekł, wysuwając szczękę do przodu. - Mógłbym, chłopcze - na Odyna, tego jeszcze brakowało, by jakiś zamorski zasraniec natrząsał się z mojego młodego wieku - ale lepiej poczekam, aż

dorośniesz, bo na razie mam przed oczami dzieciaka, który dopiero niedawno puścił matczyny cycek i zapewne nie miał w łożu kobiety. Brat Piotr wyglądał, jakby nałykał się gorącej zupy i teraz z trudem łapał powietrze, ale Fortuno zaśmiał się głośno i klepnął mnie w ramię. - Niech i tak będzie, wojowniku, przekaż swemu dowódcy, że sąd boży to walka na śmierć i życie, że nie ma tu miejsca na okazywanie łaski. Skinąłem głową. - U nas też można dowieść swojej niewinności w walce albo biorąc do ręki święte kamienie zanurzone we wrzątku. Ten też odejdzie wolno, kto bez szkody przejdzie po rozgrzanym do czerwoności żelazie, bo to znaczy, że sprzyjają mu bogowie. - Tym razem on mi skinął. Polubiłem go. Powtórzyłem słowa Fortuna jarlowi. - I jeszcze jedno. - Odchodzący już książę obrócił głowę w moją stronę. Jeśli przegra, oznaczać to będzie, że sam Bóg stoi po stronie brata Alberta i pisana wam śmierć, wszystkim. Jeśli zaś wygra, odejdziecie wolni w pokoju dajemy wam na to słowo. Tak mi dopomóż Bóg. - Ostatnie trzy zdania powiedział głośno, tak żeby wszyscy słyszeli. Już w zupełnej ciszy dwaj przeciwnicy stanęli naprzeciwko siebie. Brat Albert w samej tylko kolczudze wyglądał na jeszcze chudszego, szczególnie gdy miał na wprost siebie jarla Hardeknuda, przypo-minającego beczkę na nogach. Saekonung miał tak potężny kark, że zdawało się, iż bogowie pozbawili go szyi, dając w zamian wielki bebech. Przeciwnicy dzierżyli w dłoniach dobre miecze i tarcze, tyle że ta jarla była okrągła, drewniana z metalowym umbem, a zakonnika żelazna, podłużna z wymalowanym wielkim czarnym krzyżem. Rycerz przeżegnał się, klęknął przed wbitym w ziemię orężem i szeptał coś do swojego boga, co Hardeknud wykorzystał na rozluźnienie nadgarstków i parę łyków słodkiego miejscowego wina. Potem przywołał mnie do siebie. - Nie myśl, Eriku, że lekceważę Albego, bo nie jest mi równy siłą powiedział cicho i bez śladów niedawnej wesołości w głosie. - Widziałem w boju do niego podobnych i chciałbym mieć jak najwięcej takich w swojej

drużynie. - Beknął przeciągle, a ja poczułem w powietrzu winny zapach. Zakonnik na chwilę przerwał swoje mruczenie, też widocznie nieco zaskoczony niespodziewanym hałasem. Obiecałem Albemu, że jeśli wygra, złożycie broń i zdacie się na jego łaskę, ale niech mnie Fenrir ugryzie w tyłek, jeśli zamierzam dotrzymać tej umowy. To znaczy słowo słowem, ale jak mnie już zabraknie, to warte ono będzie dla was tyle, co to moje beknięcie przed chwilą. Chcą waszych głów, to niech sobie wezmą i nie wiadomo, kto wyjdzie zwycięsko z tej potyczki. Dla ciebie mam jednak inne zadanie, ruszysz co koń wyskoczy w kierunku wybrzeża. Chcę, byś próbował dostać się na jeden z naszych okrętów i zawiózł Erykowi Zwycięskiemu wieści o długu, który musi odebrać od władcy szmacianych łbów, i pomście, jaką ma wywrzeć na kristmadach. - Ale jarlu, nazwą mnie tchórzem, naplują w gębę. - Włosy zjeżyły mi się na karku na samą myśl o pogardzie, jaką otoczą wikinga, który uciekł z placu boju, zostawiając braci na śmierć. - Może, ale do czasu gdy ich tu przyprowadzisz i wypełnią ładownie wilczych łodzi złotem i srebrem. Ciebie kalif zna, musisz... - przerwał, by pociągnąć kolejny spory łyk z bukłaka - musisz, bo to mój rozkaz, rozkaz twojego saekonunga. Obiecałem twojemu ojcu, że wrócisz, to wrócisz. Uznał widocznie naszą rozmowę za zakończoną, bo już bez słowa wyciągnął ze skórzanej pochwy swój szeroki miecz i sprawdzał teraz palcem jakość ostrza. - Pocałuj mnie w mój jeszcze mało owłosiony tyłek, jarlu - szepnąłem pod nosem. Wiedziałem, jakie są obowiązki wobec braci i bogów, i ucieczki na pewno nie było w tym spisie. Hardeknud coś tam musiał usłyszeć, bo machnął kilka razy bronią dla rozluźnienia nadgarstka i podając mi bukłak z winem, kopnął mnie w tyłek tak mocno, że wyłożyłem się jak długi, a z suchego podłoża uniosła się niewielka chmura pyłu. Potem jakby sam do siebie powiedział: - Zrobiłem, co mogłem, mój królu, nie moją jest winą, że w twoim synu płynie krew bohaterów lub głupców. Z wolą bogów! - wykrzyczał ostatnie zdanie z całą mocą i wyciągnął rękę, w którą pośpiesznie Koll wcisnął mu

solidny drewniany skjold. W odpowiedzi moi bracia jak jeden mąż zakrzyknęli: „Ku śmierci! Ku chwale!”. Zawołanie z setek gardeł było tak mocne, że mnie samemu po plecach przeszły ciarki, ale na dowódcy krzyżowców nie zrobiło wrażenia. Brat Albert podniósł się z kolan, dał kilka długich kroków i stanął wyprostowany, patrząc z pogardą w naszą stronę. Lekko zgięte w kolanach nogi rozstawił szeroko i kiwnął dłonią, zachęcając Hardeknuda, by ten podszedł bliżej. Przyzywał go do siebie tak, jak się przywołuje psa lub niewolnika, ale jarl nie stracił zimnej krwi, na co pewnie liczył jego przeciwnik, i w skupieniu, ostrożnie stawiając stopy, ruszył na środek placu otoczonego setkami widzów. Pierwszy zaatakował Hardeknud, błyskawicznym potężnym płaskim cięciem w bok, sprawdzając refleks krzyżowca. Ten nieznacznym skrętem tułowia obrócił się frontem do nadlatującego ostrza i metal głucho zabrzęczał o tarczę zakonnika. Kolejne ciosy jarla przeciwnik wyłapywał na osłonę, ale musiały być to potężne uderzenia, bo po każdym z nich cofał się o pół kroku, a na tarczy pojawiły się wgłębienia. Gdy ich siła nieco osłabła, a Hardeknud zaczął dyszeć w upale poranka, zaatakował brat Albert. Teraz to jego miecz z niewiele mniejszą siłą wybijał werbel na skjoldzie saekonunga, strugając długie drzazgi, gdy ostrze ześlizgiwało się z metalowego umba i uderzało w drewno. W pewnym momencie wojownicy odskoczyli na trzy kroki, przywitanie mieli już za sobą. - Niezły jest ten chudzielec. - Czarna Broda przyciągnął mnie do siebie, łapiąc przyjacielskim gestem za szyję. Uderzyłem go łokciem w bok, co skwitował stęknięciem i cichym śmiechem. - Ale stawiam cztery sztuki złota do jednej twojej, że to Hardeknud pierwszy utoczy krew czciciela Krista. - Przyjmuję. Jesteś ślepy jak szczenię wilka, Czarny, jeśli nie widzisz, jak niebezpiecznym przeciwnikiem jest zakonnik. - Zobaczymy, nie widziałeś jeszcze... - Przerwał, bo po krótkiej przerwie na złapanie oddechów przeciwnicy skoczyli ku sobie. Teraz już nie było wyczerpującego okładania się mieczami, które miało za zadanie bardziej przestraszyć wroga, niźli go uszkodzić. Teraz mieliśmy przed oczami pojedynek dwóch mistrzów w swoim fachu. Natarcia i odpowiedzi na nie były tak szybkie, że za niektórymi nie nadążałem, nie mówiąc już o tym, bym miał sam coś podobnego powtórzyć. O ile czeka mnie jakaś przyszłość -

ta ponura myśl przeleciała mi szybko przez głowę, zaraz zastąpiona podziwem. Nagle zakonnik zrobił wypad do przodu, na co jarl uskoczył w prawo, kierując z kolei swój miecz w nieosłonięty teraz bok przeciwnika. Nim jednak ostrze dotarło do chronionego kolczugą korpusu, brat Albert poderwał do góry swoją tarczę, trafiając w twarz Hardeknuda. Ten niemal w ostatniej chwili zorientował się w zamiarach wroga, ale było za późno, żeby odskoczyć, i zdołał tylko odrzucić gwałtownie głowę do tyłu, by osłabić skutki tego ciosu. Metalowa krawędź trafiła go w podstawę nosa odcinając jego fragment równie skutecznie, jakby zrobiono to ostrym saksem. Jarl dał dwa kroki do tyłu, ale dowódca krzyżowców już zwietrzył swoją szansę na zwycięstwo. Grad ciosów posypał się na cofającego się wikinga, a ten, z twarzą umazaną buchającą z miejsca po nosie krwią, wyglądał niczym istota z najczarniejszej otchłani. Dzięki bogom, że to tylko nos, pomyślałem. Gdyby krew zalewała oczy, Hardeknud byłby bezbronny. Nie był to jednak pierwszy pojedynek w życiu jarla ani nawet dziesiąty, wiedział, jak przetrwać trudne momenty walki. Osłaniając się swoją tarczą, co chwila atakował, zmuszając przeciwnika do ostrożności, a tym samym do wstrzymywania ręki przed najsilniejszymi ciosami. Nagle jednak, po którymś z kolejnych uderzeń krzyżowca, skjold zadudnił jakoś inaczej, żałośnie, i nadwerężony pękł na dwoje. Widząc to, Hardeknud odskoczył do tyłu, rzucając trzymaną w ręku resztką tarczy w twarz przeciwnika. Ten błyskawicznie podniósł ramię z mieczem i drewno odbiło się od kolczugi. - Wyaya taa! - Okrzyk jarla był głośny, chociaż trudno go nazwać wyraźnym, widocznie tarcza wybiła też parę zębów naszego wodza. - Wymiana tarcz! - krzyknąłem teraz ja, ale widocznie zakonnik nie zamierzał przejmować się czymś tak nieistotnym jak ustalone wcześniej reguły pojedynku, bo z uśmiechem na swoim pobrużdżonym obliczu zaatakował. Jarl parował ciosy miecza, ale musiał, osłaniając się jedynie gołą ręką, przyjmować na siebie potężne uderzenia tarczy. W pewnym momencie głośny trzask był świadectwem, że nie wytrzymała któraś z kości. Wszystko działo się tak szybko, że nikt z naszych nawet nie zdążył zareagować: Krzyżowiec z obojętną twarzą, jakby to były ćwiczenia, a nie

pojedynek na śmierć i życie, błyskawicznie wyprowadził płaskie pchnięcie, nadziewając zaskoczonego i lekko zamroczonego bólem Hardeknuda niczym prosię na rożen. Siła ciosu była tak duża, że ostrze wyszło z tyłu, przebijając na plecach solidną kolczugę. Przeciwnicy oparli się o siebie piersiami niczym para kochanków i na chwilę zamarli. Na nieruchomym obliczu rycerza Kościoła płonęły dzikim triumfem jedynie oczy, co wyglądało jak ogień i lód w jednym. Twarzy saekonunga nie widziałem, bo stał do mnie odwrócony plecami, ale widziałem jego dłoń z palcami zmiażdżonymi ciosami tarczy, jak wędruje niby żmija w okolice pasa, by chwyciwszy wiszący tam nóż, nagłym wyrzutem wbić wąskie, długie ostrze saksa w brodę zakonnika. Cios był nierówno wyprowadzony i trochę pod skosem, ale czubek przeszedł przez podniebienie, trafiając prosto w mózg i gasząc w jednej chwili triumfalny błysk w oczach krzyżowca. Nagle gdzieś daleko zabrzmiał odgłos gromu, ciskanego na ziemię Mjollnira. Jakby na ten znak zaklęcie bezruchu rzucone na zgromadzonych pękło i kilku naszych pośpieszyło na pomoc dowódcy, nie zdając sobie sprawy, że on sam jest już w Walhalli. To samo zrobili krzyżowcy i nagle niemal w jednej chwili rozpętała się bitwa. Moich braci było więcej, bo oddziały z Leónu odsunęły się na bok, nie chcąc opowiadać się po żadnej ze stron, ale wszyscy rycerze mieli solidne zbroje i długie miecze, podczas gdy wielu z naszych osłaniało torsy skórzanymi napierśnikami, a w dłoniach dzierżyło bojowe topory. Będzie, co ma być. I ja skoczyłem w wir walki, mając u boku wyjącego niczym szaleniec Czarną Brodę. To znaczy chciałem skoczyć, ale nie mogłem dopchać się do pierwszego szeregu, więc postanowiliśmy obejść wroga i zaatakować go od tyłu. W tym czasie dołączył do nas Tagi Instadsson ze swoim długim jesionowym łukiem przewieszonym przez plecy, roześmiana na widok Aslofa Borga Jorunnddottir i Manne Lodbrog, olbrzym z Dumy Aegira, który swobodnie machał wielkim dwuręcznym toporem, jakby to była lekka siekiera drwala. Za nimi przydreptało kilku innych, których nie znałem z imienia. - Za mną, drengowie! - krzyknął Aslof radośnie i popędził między

zabudowania. Szykowała się dobra bitka. Musiał czuć nasze oddechy na plecach, bo nawet się nie odwracał, by sprawdzić, czy idziemy w jego ślady. Za wsią płynęła skręcająca łukiem rzeczka, z której miejscowi czerpali wodę dla siebie i bydła, a jej brzegi porastały wysokie i gęste krzaki. Kiedy skończyły się chałupy, to właśnie tą drogą, zgięci niemal wpół, przemykaliśmy, by wyłonić się tuż za plecami krzyżowców. - Tagi, zostań i osłaniaj nas z łuku, Manne, idziesz obok mnie, będziemy ostrzem tego miecza, Erik, Borga krok za nami, reszta po bokach, rozprujemy argrów na dwie części tak, jak ostry nóż rozcina płuca. - Czarna Broda zaśmiał się dziko, ale nie wpadł w szał, i dobrze. Gdy człowiek stawał się niedźwiedziem, jego rozum schodził aż do samego żołądka. Prawie jak przy chędożeniu, tylko że przy gołej dziewce pomyślunek schodzi jeszcze niżej. Natarliśmy na konnych z tylnych szeregów mniej więcej w połowie długości ich formacji i krok po kroku parliśmy do przodu, pozostawiając za sobą szeroki pas trupów, rannych ludzi i koni, odciętych rąk i nóg. Aslof się trzymał, ale olbrzym Manne Lodbrog niemal natychmiast wpadł w bitewny szał -podobnie jak wcześniej Ottar Krzywa Gęba, musiał golnąć nabbitu - a biegnąca po mojej prawej stronie Borga Jorunnddottir nie pozostała w tyle i wymachiwała teraz brodatym toporem, tak że musiałem uważać, by nie zakotwiczył on w mojej szczęce. Stała się brudir berserkją. Skąd oni to wzięli po tylu dniach walki? - przebiegło mi przez głowę. Wszyscy mieliśmy teraz w dłoniach właśnie brodate topory, bo to była najlepsza broń na konnych, miecze pozostawiliśmy na razie w pochwach. Za pomocą dolnej części żeleźca rozciągniętej przez kowala w długą brodę można było, zahaczając ją o elementy zbroi, ściągnąć jeźdźca na ziemię, wprost pod kopyta jego rozszalałego konia. No, może z jednym wyjątkiem, bo olbrzym Manne nie bawił się w takie delikatności. Z pełnego rozmachu walił swoim wielkim toporem we wroga, przecinając jego, a czasem i zwierzę, na którym siedział, i to bez względu na to, czy chroniła go kolczuga, czy pełna zbroja płytowa. Niekiedy napierśnik był tak solidny, że nie pękał, wyginając się tylko do środka, ale przecież to wszystko jedno, czy pod żebrami mamy ostrze topora, czy metalowe fragmenty własnej zbroi. I w jednym, i drugim przypadku śmierć pewna.

Zaskoczyliśmy czcicieli Krista, ale to byli doświadczeni wojowie i po chwilowym zamieszaniu okupionym śmiercią kilku towarzyszy część ich sił odwróciła się w stronę nowego wroga, konie zatańczyły w miejscu i rycerze stawili nam czoło. To znaczy próbowali, ale Lodbrog, przerastający o głowę najwyższego z nas i szeroki jak trzech takich jak ja, rąbał regularnie niczym dobry drwal. Miałem osłaniać lewy bok olbrzyma, co nie było łatwe, bo zakonnicy z Zakonu Świętego Jakuba postanowili za wszelką cenę stępić nasze ostrze, nim przedrzemy się przez ariergardę i spadniemy na bezbronne plecy tych, którzy odpierali atak naszych głównych sił. Odbiłem właśnie skjoldem kolejne mocne pchnięcie i zrobiłem rzecz głupią, jakby bogowie w tym jednym momencie odebrali mi rozum. Nie mając pewności trafienia, rzuciłem toporem we wroga. Oczywiście zasłonił się tarczą, a moja broń, krzesząc iskry, zsunęła się po niej i nie czyniąc nikomu krzywdy, wylądowała daleko na ziemi. Żeby chociaż wybiła z uderzenia rycerza, wszystko jedno którego, ale nie. Gdy sięgałem ręką po wiszący u pasa miecz, potknąłem się o trupa jakiegoś krzyżowca albo o nogi dogorywającego konia, nie miałem czasu się przyglądać. Rozrzuciłem szeroko ramiona, by złapać równowagę, i niemal widziałem szeroki uśmiech na twarzy rycerza w zachlapanej błotem i krwią zbroi, gdy wyprowadzał oszczędne, proste pchnięcie w moją szyję. Nic nie mogłem zrobić, nic. To dziwne, ale czas jakby zwolnił, a szczegóły stały się bardzo wyraźne. W tej jednej chwili dostrzegłem głęboką szczerbę na pikującym w moją stronę ostrzu, pojedyncze metalowe płytki na rękawicy, niezwykle kunsztownie inkrustowany złotem jelec, ale to nie wszystko. Doświadczeni wojowie opowiadali, a słyszeli to od umierających na ich rękach towarzyszy, jak w obliczu śmierci staje człowiekowi przed oczami całe życie, jakby bogowie chcieli dać nam ostatni raz posmakować tego, co będzie zabrane, gdy trafimy do Walhalli. I ja, w chwili długiej niczym uderzenie serca, zobaczyłem ciebie, matko, jak z lampą łojową siedzisz przy moim łożu, śpiewając dziwne i ciekawe pieśni z ojczystych stron, Zobaczyłem też ojca, który twardą ręką sprał mi tyłek za przywiązanie jego najlepszego ogiera za przyrodzenie do palika na placu, a potem śmiał się niczym Odyn i przygarnął mnie jedną ręką do piersi, drugą ocierając najpierw ze swojej, a potem z mojej twarzy łzy. Pamiętałem też starszego brata, który wraz z grupą druhów rozebrał mnie do naga i na dwa dni

zamknął w składziku na drewno... W pewnym momencie świat wrócił do normalnej prędkości, a ostrze mierzące w moją szyję cofnęło się gwałtownie. W jedynym oku niedoszłego kata dostrzegłem niedowierzanie, w drugim - strzałę. Tagi Instadsson, ty świński cycku, pomyślałem z uznaniem. Potem myślenie stało się luksusem. Długo trwałem w szpicy naszego natarcia, a to dzięki osłaniającym mnie przyjaciołom i odruchom wpojonym podczas setek godzin spędzonych na placach ćwiczeń, bo obycia z walką było u mnie niewiele. Wszystko jednak ma swój szczęśliwy koniec, jak mawiają ojcowie, wydając za mąż córki. Krok za krokiem parliśmy do przodu, gdy ktoś przyłożył mi żelazem po hełmie i poczułem gdzieś z tyłu głowy głuche łupnięcie, a nogi zrobiły mi się miękkie, jakby ulepiono je z morskiej piany. Któryś z naszych wciągnął mnie w głąb formacji, samemu zajmując opuszczoną pozycję. Gdy trochę doszedłem do siebie, usłyszałem okrzyk Aslofa: - Uwaga! Trzech za Borgą, jeden w jej miejsce pilnować Mannego, bo prawy bok ma teraz odsłonięty! Zobaczyłem, jak Jorunnddottir w berserskim szale odrywa się od nas i sama rusza w poprzek wrogiej formacji. Nie mogłem jej powstrzymać, nawet nie próbowałem, bo nie wkłada się wściekłemu psu ręki do pyska, no i trzeba było osłaniać olbrzyma. Na szczęście Aslof z dwójką krzepkich ludzi doskoczyli do niej, ale zaraz tłum wrogów rozdzielił nasze grupy, więc nie widziałem, co się działo dalej. Czarna Broda pilnował jej jak skarbu i słusznie, bo jak powiadają: „Oglądaj często swoją żonę, bo sąsiedzi zrobią to za ciebie”. Ja zająłem miejsce wojowniczki, choć po wielu uderzeniach ramię z tarczą miałem prawie bezwładne. Dzięki niech będą bogom, że właśnie w tym momencie przebiliśmy się przez krzyżowców i dotarliśmy do swojskiego skjaldborga. W powstałą za plecami wyrwę, która ciągnęła się za nami niczym kilwater za okrętem, zaczęli wlewać się teraz bracia, którzy uderzyli w zakonników, rozdzielając ich siły na dwie części. Tego było im za wiele, albo po prostu rycerz dowodzący w zastępstwie brata Alberta miał olej w łepetynie, w każdym razie, unikając okrążenia i wycięcia w pień, zarządził odwrót. Nagle prawie setka konnych oderwała się

od nas i pogalopowała na północ, w kierunku granicznej rzeki Duero, pozostawiając na placu boju z pięć dziesiątek martwych lub rannych towarzyszy. Wygraliśmy, płacąc miedziakami, a nie srebrem za życie. Nawet Borga Jorunnddottir wydawała się cała, co należy przypisać dużemu szczęściu i osłanianiu jej przez Aslofa. Straciliśmy, nie licząc lżej rannych, tylko siedmiu ludzi, no i saekonunga. Pomyślałem, że ten już pewnie ucztuje u stołu Odyna w Walhalli, a potem jak stałem, tak padłem na zdeptaną ziemię, łapiąc ze zmęczenia płytkie oddechy. Jeśli komuś wydaje się, że zbrojny może walczyć godzinami, to niech lepiej stuknie głową o twardy głaz, a usłyszy odgłos pustego garnca. Ja po krótkiej chwili byłem wykończony. Na szczęście szybko doszedłem do siebie. Dowodzenie wyprawŕ przejŕů Kolbj¸rn, twardy rćbacz i prawa rćkŕ gůównego trupa. Miaů wielki mir, wićc nie byůo protestów, jeúli nie liczyă kapitana Smoczej Dumy, Leifa Osvaldssona. Ten ostatni upierał się, że ma więcej szczęścia i bardziej godny jest przewodzić naszym połączonym siłom. Wszyscy wiedzieli, o co chodzi: jako dowódca otrzyma z okupu pięć części złota na jedną przypadającą na każdego kapitana okrętu. Ale też uczciwie trzeba przyznać, że Leif to nie byle smark spod nosa leśnego varga, ale riki mańr tak bogaty, że nie musiał ruszać na wiking do końca swoich dni. Nie musiał, ale chciał, dla sławy i złota, którego nigdy za dużo. Był więc w prawie. Nim doszło do rozlewu krwi, Kolbj¸rn Krzywe Zćby zaproponowaů, by nie uůatwiali wrogom zadania i stoczyli pojedynek na wytrzymaůoúă i roztropnoúă. Leif sić zgodziů, bo nie byů pewien, czy zdoůa pokonaă w otwartej walce tak wielkiego wojownika. Przeciwnicy rozebrali sić do pasa i stanćli naprzeciwko siebie, a pomocnik Kolbj¸rna podaů im dwa ostre noýe. Zaczŕů Leif i ze úmiechem lekko, ale boleúnie rozciŕů sobie lewe ramić od barku po nadgarstek. Gćsta czerwień zabarwiůa jego skórć, a on sam rozsmarowaů sobie krew na piersiach. Z pogardŕ na twarzy Kolbj¸rn zrobiů to samo i nawet mu nie drgnćůa powieka. Teraz on wyznaczaů zadanie i ku zdziwieniu wszystkich zdjŕů spodnie i nabiů na czubek saksa jedno ze swoich jŕder. Zbladů przy tym, ale z jego ust nie wyszedů najmniejszy jćk. Pierdnŕů z bólu, ale to się nie liczyło, i zaliczył próbę.

Leif Osvaldsson zawahał się, bo o czym wszyscy wiedzieli, ten wielki wojownik miał tylko jedno jądro, które otrzymał od bogów, taki się po prostu urodził. Potem znowu się zawahał, bo przypomniał sobie, co się dzieje z ogierem, gdy się go wykastruje, albo z pozbawionym jaj niewolnikiem. Niekiedy, choć rzadko, robiono to jeńcom wojennym, by utrzymać ich w ryzach i sprzedać za wyższą cenę na serkirskich dworach. - Wyznacz inne zadanie, Kolbj¸rnie, mogć nawet odciąć sobie palec, jeśli to cię zadowoli, i zaliczę tę próbę, albo wyjąć oko, bo mam drugie. - Co ja, to i ty, kapitanie, co ja, to i ty. - Krzywe Zęby powiedział to niezbyt wyraźnie, gdyż właśnie mocno pochylony, z niepokojem patrzył na szybko puchnące podbrzusze. Na szczęście nie było zbyt dużo krwi. - To miał być pojedynek na wytrzymałość i roztropność, spróbujmy powalczyć w tej drugiej dyscyplinie, a ja się zastanowię - rzucił szybko Leif. - Ano, właśnie toczymy pojedynek na roztropność, Osvaldsson - powiedziaů juý wyraęnie Kolbj¸rn, podciŕgajŕc i wiŕýŕc w pasie spodnie. - Wiedziaůem o twojej sůaboúci i wykorzystaůem to, czyli wykazaůem sić roztropnoúciŕ. Ty mogůeú zrobiă to samo, ale wolaůeú ciŕă sobie rćkć, co nie byůo zbyt mŕdre. Wićc okazałeś się nie tylko mniej wytrzymały, ale i głupi, co potwierdzą wszyscy zebrani tu świadkowie. W tej sytuacji ja będę saekonungiem. Zebrany tłum dał Leifowi chwilę na odpowiedź czy choćby rzucenie się przeciwnikowi do gardła, a gdy to nie nastąpiło, w niebo ku bogom wzniósů sić okrzyk z setki gardeů: „Kolbj¸rn Krzywe Zćby saekonungiem, Kolbj¸rn hevsirem wyprawy”. Krzyczeli nawet Leifowi ludzie, krzyczaůem i ja, doceniajŕc podstćp naszego nowego dowódcy. Zawsze lepiej, gdy w gůowie jest dobry rozum, bo to ona przecież prowadzi resztę ciała. Powtarzałaś to często, matko, ale dopiero teraz zrozumiałem, że nie chodziło ci o chędożenie przez ojca niewolnic, a przynajmniej nie tylko o to. - Mam pisać, panie, o tym chędożeniu i innych twoich głębokich przemyśleniach? Papieru mamy wprawdzie dostatek, ale z inkaustem bieda, więc może ograniczmy się do samej relacji? - Zeno poślinił zabarwione na ciemno palce, ale czarny barwnik wżarł się w skórę i ani myślał schodzić.

- Czy ja cię pytam o zdanie, paparze? - Swoją uwagą przerwał wątek mojej opowieści i miałem niejaki problem, by odnaleźć go z powrotem. Ale potem pomyślałem, że ma rację i nie da się niczego napisać, gdy zabraknie atramentu. - A właściwie z czego i jak to się robi? Bo jeśli łatwo, to zamiast oszczędzać, przyrządzimy zapas tej mikstury. - Popatrzyłem na niego i wyglądał na nieźle rozbawionego, gdy mówił: - Eee, no niby wiem, ale jak by ci to powiedzieć, panie, prędzej z krowiego cycka poleci piwo, niźli sam jeden sporządzisz inkaust zdatny do pisania. Podrapał się po łepetynie i odrastających włosach. Trzeba najpierw sok z kapusty zmieszać ze sproszkowanym sinym kamieniem i z larwami żyjącymi w naroślach na liściach dębu. To by się może i znalazło gdzieś po drodze, tak samo zresztą jak i resztę składników, czyli gumę arabską i piwo, ale najważniejszy jest czas warzenia na ogniu tej mikstury. Jeśli zbyt krótko, barwnik będzie rzadki i do niczego, jeśli za długo, zaniknie i tyle. - Ale przecież miejscowi znają pismo, więc muszą mieć inkaust! krzyknąłem. Nie tylko ty masz głowę na karku, mnichu, pomyślałem z dumą. - Na wsiach? - Pokiwał głową z powątpiewaniem. - Nie sądzę. W miastach tak, ale chyba nie zamierzamy w niecałe trzy setki zdobywać jakiegoś zamku? - Raczej nie, ale tylko bogowie wiedzą, jaka nam przyszłość jest pisana. Przeklęty Zeno, zawsze w rozmowie wyprzedzał mnie o dwa kroki. Asowie źle stworzyli ten świat, bo niewolnicy powinni być mniej łebscy od swoich panów, co wszystkim wyszłoby na dobre. Niejaką pociechą było to, że jestem panem jego życia i śmierci, a nie odwrotnie. - Na ile wystarczy tego, co nosisz za pazuchą w tym szklanym puzderku? Ta rozmowa powoli zaczynała mnie nużyć. - Dwa, trzy dni, nie więcej. - Westchnął zrezygnowany. - To przez dwa dni pisz wszystko, co ode mnie usłyszysz. O inkaust będziemy martwić się potem. -Uznałem naszą rozmowę za zakończoną i

wstałem, by co nieco rozprostować kości przed wymarszem. Niby taki mądry, a jednak głupi ten mój niewolnik, pomyślałem. Jeśli bogowie nie będą chcieli, bym spisywał swoje przygody, to nic, co zrobię, tego nie zmieni. Gdy natomiast będą temu przychylni, ześlą mi to czarne świństwo, i tyle.

- Złoci uciekli! - Te dwa słowa podziałały na nas niczym trzask pękającej pod stopami skały na stojących na wysokim fiordzie ludzi. Wszyscy, nawet ranni, ruszyli w stronę wiejskich zabudowań po to tylko, by się przekonać, że Eldgrim Róg miał rację: w zamieszaniu bitewnym serkirski konung i jego ludzie zniknęli. Nigdy jeszcze nie słyszałem tak wielu wściekłych okrzyków, pomstujących na Abd ar-Rahmana i jego rodzinę do siódmego pokolenia wstecz.

- Widzę, panie, że wam kilka tłustych kur uciekło z kurnika. - Uśmiechał się przy tym, jakby było z czego się cieszyć, a ja tłumaczyłem, jak umiałem najlepiej. - Ano dali nogę, królewski bracie (powiedział: ssący cycek tej samej kobiety, ale nie chciałem urazić królewskiej matki), ale nim wilk Skoll przegoni słońce na środek nieba, ruszymy za nimi w pościg. - Możemy wam pomóc, nasze konie są wypoczęte, a na Leónie ciąży honorowy dług wobec wojowników, którzy pomogli zastawić pułapkę na wojska z Al-Andalus. Mam tu ze sobą osiem setek lekkiej jazdy pod

dowództwem Diego Lopeza. - Wskazał głową na niższego z dwójki, którą ze sobą przyprowadził. - Dajcie nam dzień, dwa, a dostarczymy waszą zgubę całą i zdrową, o ile nie będzie stawiała oporu. - Nie, nie! - Poniewczasie saekonung zorientował się, że trochę przesadził z temperaturą tej odmowy, i dokończył łagodnym już tonem: - Dla nas, ludzi Póůnocy, niehonorowe jest wyrćczanie sić w takich sprawach przyjacióůmi. Zbiegůego niewolnika wůaúciciel musi zůapaă i ukaraă wůasnymi rćkami, inaczej jest sam sobie winien i bogowie sůusznie uczynili, pozbawiajŕc go jego wůasnoúci. - Kolbj¸rn stał jakoś tak dziwnie i raczej na jednej nodze. Widocznie doskwierało mu przebite jądro albo gadał takie głupoty, że musiał w specjalny sposób przechylać głowę, by te bzdury miały łatwiejszą drogę na zewnątrz. - Skoro tak - książę wydawał się lekko zawiedziony odmową - to może chociaż ja z niewielkim oddziałem dotrzymam wam towarzystwa... Niemal widziałem przerażenie na obliczu naszego wodza i prawie dało się słyszeć, jak jego rozum sapie, popiskuje i trzeszczy, próbując wymyślić jakąś zgrabną historyjkę, ale jak widać bez skutku. Milczał, choć, co trzeba mu oddać, dla niepoznaki uśmiechał się cały czas głupawo. Z odsieczą przyszli dwaj dowódcy z Leónu, którzy jak jeden mąż zakrzyknęli: - Nie możesz, książę, narażać swojego majestatu i życia na szwank podczas takiej awantury. Jego Wysokość Ramiro II skróci nas o głowy, jeśli dopuścimy do takiej lekkomyślności. - Kto mi zabroni, ty, Diego? A może ty, Alonzo? - Młody władca patrzył z wściekłością na swoich druhów, szczególnie na niższego z nich, Lopeza. Jego wzrok miał taką moc, że powinien nieszczęśnika zamienić w kamień. To jednak był doświadczony wojownik i pewnie nieraz musiał stawić czoło wyzwaniom, więc nie stwardniał, a rozpłynął się w zapewnieniach o miłości do korony, wierności i bezgranicznej lojalności. To tylko słowa, które miały uśmierzyć gniew królewskiego gołowąsa, ale nawet ja widziałem, że Diego nie zamierza zmienić zdania. Był niczym mój ojciec, gdy przed dwoma laty błagałem go, by zabrał mnie na wiking, uśmiechnięty, troskliwy, rozumiejący młodzieńcze zapędy i twardy niczym stalowy rdzeń miecza.

Tym razem to Kolbj¸rn uratowaů skórć Leónczykom, bo sprzeciwianie sić bratu wůadcy nigdy nie wychodziůo nikomu na zdrowie. - Młody panie. - Stękając, przykucnął, czym rozbawił zagniewanego Fortuna. - Dziękuję ci za propozycję, doceniam jej hojność, a twoje towarzystwo byłoby dla nas zaszczytem. Ale muszę odmówić, bo gdyby tobie, książę, spadł choć włos z głowy, narazilibyśmy się na gniew króla Ramira II. Mam jednak prośbę o godną odpłatę za krzywdy wyrządzone nam przez krzyżowców. Po rannej bitce mamy piętnastu pokiereszowanych Askmadów, którzy opóźnią, a wręcz uczynią pościg nieskutecznym, i gdybyś raczył dostarczyć ich bezpiecznie i w zdrowiu na wybrzeże, do miejsca, gdzie czekają nasze langskipy, dług honorowy będzie spłacony z nawiązką. W duchu podzićkowaůem bogom, ýe to Kolbj¸rn jest teraz naszym wodzem. Gůadkie sůowa wychodziůy z niego równie ůatwo, jak naoliwiony miecz z pochwy. W takiej sytuacji jarl Hardeknud poprawiůby pewnie tylko pas na potężnym brzuchu i ledwie widząc młodzieńca, rzuciłby: „Południowcy są nam tak potrzebni jak paparowi kutas”. A tak i wilk syty, i knur w chlewie. - Niech będzie, jak mówisz. - Niepocieszony książę odwrócił się na pięcie i odszedł. Polubiłem go, bo był honorowy.

Nie minęło pół godziny, a prawie dwadzieścia osiem dziesiątek zbrojnych wikingów znalazło się w siodłach. Zmęczenie dawało o sobie znać, ale wściekłość na serkirskiego konunga i umykające nam sprzed nosów złoto z okupu dodawały wszystkim sił, tak jak spragnionemu wizja jeziora ze słodką wodą i obrażonemu myśl o zemście. To był ciężki dzień i noc zapowiadała się wcale nie lepiej. Idąc po śladach uciekinierów, a ci nie szczędzili koni i gnali, jakby ich Fenrir gonił, pod wieczór dotarliśmy do miejsca idealnego na nocny popas, niestety już pustego. W cieniu rosnących tam dębów Serkirzy upiekli upolowanego po drodze królika i jakiegoś ptaka. Popiół już ostygł, więc to było pewien czas

temu i dowodziło, że nie zamierzali robić dłuższego odpoczynku. Przekleństwa i sarkania przerwał dopiero nasz księżulo, który o dziwo nie zabrał się z oddziałami z Leónu i postanowił dalej z nami wędrować. Moi bracia krzywo patrzyli na tego papara i było pewne, że przy pierwszej okazji otworzą przed nim te kristowe wrota niebieskie, więc musiałem im powiedzieć prawdę. O tym, jak brat Piotr przypadkowo słyszał moją rozmowę z konungiem Serkirów i jak zamknął gębę, gdy było trzeba, w czas spotkania z krzyżowcami. Wprawdzie niewiele nam to dało, ale to już nie jego wina. Potem, mówiłem im, szepnął dobre słowo młodemu księciu Fortunowi, tak że ten przeciwstawił się mistrzowi zakonu. Też nam to nie pomogło, ale gdyby nie spowiednik, trzeba by się bardziej namachać, rżnąc karki Leónczyków i na darmo tracąc siły, które nam są potrzebne teraz. To ostatnie tak ich przekonało, że zgodzili się darować mu życie. Staliśmy bezradni w szarówce wieczoru przy wygasłym ognisku i wszyscy mieli wisielcze humory, bo ciemność ukryje przed nami ślady uciekajŕcej fortuny. Kolbj¸rn ze zůoúciŕ kopnŕů w popióů, zasypujŕc przy tej okazji brodatego Bluma szarym pyůem, tak ýe w blasku pochodni ten wyglŕdaů jak nastroszony kogut. Blum sić wúcieků i chwyciů za stylisko wiszŕcego u pasa topora, ale zaraz mu przeszło i śmiał się razem z nami, a potem otrząsnął niczym pies wychodzący z wody i wesołość zamieniła się w kichanie. - Możemy iść po tropach i pójdziemy, ale musimy zsiąść z koni i robić to z głowami tuż przy ziemi -sarkał Krzywy Nos. Akurat on miał tak duży nochal, że niektórzy z powagą w głosie przekonywali, że jeśli zdejmie swój przepocony rynsztunek, to wywęszy ich niczym dobry pies, bez zsiadania z wierzchowca. - Złoci znają te tereny i zostawią nas daleko w tyle - zrezygnowany saekonung machnął ręką - ale bogowie nie pozostawili nam innej drogi. Wtedy odezwał się papar, a ja, nie zwlekając, tłumaczyłem. - Wiem, w którym kierunku zmierza Abd ar-Rahman: idzie w stronę miasta Toledo, gdzie stacjonuje kilkutysięczny oddział wiernych mu zbrojnych, i to pomimo wojennych zaciągów.

- Jesteś pewien? Daleko to? Dlaczego właśnie tam? - Pytania posypały się tak gęsto, że nowy hevsir musiał wszystkich uciszać. - Czy jesteú pewien co do kierunku? - Kolbj¸rn spojrzaů na królewskiego spowiednika z taką powagą, jakby od odpowiedzi zależało życie. I życie papara zależało. - Mogę się mylić, bo w myślach ludzi czyta tylko Bóg Wszechmogący, ale ja bym tak zrobił na ich miejscu. Bliżej, o pół dnia drogi stąd na południowy zachód, jest wprawdzie Salamanka, ale byłem przy królu, gdy szpiedzy donosili, że idąc na wojnę, kalif ogołocił ją zupełnie z obrońców, co wykorzystał brat Albert, paląc miasto. Wiem to od księcia Fortuna. - A może Serkirk nie wie? - W głosie Krzywych Zębów było odrobina nadziei i mnóstwo niewiary, bo i on zdawał sobie sprawę, że miejscowa ludność już dawno ostrzegła swego króla. - Może - odpowiedział papar - ale stawiam srebro przeciw kamieniom, że jedzie do Toledo, a jeśli tak, ma przed sobą dwa dni drogi. To właśnie był ten moment, gdy brać uznała go za swego i zgodziła się dopuścić do podziału łupów, z połową stawki szeregowego woja. Oczywiście, jeśli się myli, będzie musiał zginąć. - Zarządzam postój, jutro, gdy rumaki wciągną słońce na niebo, ruszamy! wrzasnął Kolbj¸rn, jakby chciaů samym krzykiem ubiă na kolacjć kilka okolicznych zajćcy. - Powinniśmy jechać, choćby całą noc - mruknąłem do Czarnej Brody, który właśnie zeskakiwał z konia. - Mój Lettfeti da radę. - Mały, mamy jeszcze dwa dni drogi, czyli z dzisiejszym trzy. Żaden wierzchowiec nie wytrzyma tyle bez popasu i snu. Oni też w końcu będą musieli się zatrzymać i odpocząć, a wtedy ich dopadniemy. - A to niby jak? - Ruszyliśmy w kierunku pobliskiej polany. W blasku pochodni drzewa rzucały cienie, na których widok skóra cierpła na karku.

- A tak, że nocą, nawet znając drogę, poruszają się znacznie wolniej. W pół dnia nadrobimy stratę, a pomyśl jeszcze, że nasze konie będą w pełni sił, ich zaś... - Nie musiał kończyć. - Nasz nowy hevsir ma łeb na karku - powiedziałem i zaraz zakląłem, bo właśnie trafiłem nogą w jakiś wystający korzeń. - Ale teraz już tylko jedno jajko. - Śmiech Aslofa był zaraźliwy. Świt zastał nas wszystkich na nogach i gotowych do drogi. W tej ciepłej krainie niemal natychmiast z szarego poranka robił się jasny dzień. Teren przed nami był w miarę równy, w przeciwieństwie do tego, który pozostawiliśmy za sobą. Teraz mieliśmy wrażenie, że kroczymy po dachu świata, zresztą może coś w tym było, i dlatego tu tak gorąco. Mijaliśmy obszary wypalonej słońcem trawy, wrzosowiska i stare dorodne dęby, na których widok ślinili się moi co bardziej obeznani ze sztuką szkutniczą kompani. Lasy pełne dębów zajmowały olbrzymie tereny i byłby bogaczem ten, kto dostarczyłby takie pnie do naszych północnych portów. Uciekinierzy ciągle byli jednak przed nami. Widząc, że zdobycz wymyka się nam z rąk, saekonung zarządził nocny marsz, bo, jak twierdził, nie żal kaszy, gdy pieczyste na rożnie. Miał rację, nad ranem ich dogoniliśmy. Najpierw usłyszałem dalekie rżenie koni, zwierzęta wyczuły swoich pobratymców. Abd ar-Rahman nie był jednak głuchym głupcem i nie minęło kilka chwil, gdy wraz ze swoją świtą rzucił się do ucieczki. Była jeszcze noc, więc łatwo mógł rozbić sobie ten swój wypachniony łeb o jakąś zwisającą gałąź, jednak dla niego liczyło się to, że wśród drzew był prawie niewidoczny. Po jakiejś godzinie, kierując się bardziej uchem niż wzrokiem, nasi tropiciele wypadli z lasu wprost na pola uprawne. Świtało już i bogom za to niech będą dzięki. Bez trudu zobaczyliśmy naszą zgubę w odległości trzech strzałów z łuku. Gonili resztką sił, a raczej na ostatnich nogach były ich konie, które wspinały się na niewielkie wzgórze. - Sŕ nasi! - Kolbj¸rn Krzywe Zćby, czy teý jak go teraz mićdzy sobŕ zwaliúmy Kolbj¸rn Dziurawe Jajo, zawyů niczym wilk i rzuciů sić w poúcig. Pćdziliúmy jak na skrzydůach, by po chwili jak jeden mŕý osadziă w miejscu

zdziwione rumaki. Zamieszanie, jakie potem zapanowaůo, moýna by przyrównaă z tym, które powstaje w pszczelim ulu, gdy wyląduje w jego pobliżu rój szerszeni. - Wycofujemy się do lasu, do lasu! - darł się nasz dowódca, a jego koń tańczył, robiąc małe kółka. -Na linii drzew z siodeł, ustawić się w kwadracie, bo mogą nas obejść i spaść nam na plecy! - grzmiał. Cały szczyt niezbyt odległego wzgórza zabarwił się na biało od tysięcy szmacianych łbów. W tej właśnie chwili ten biały ludzki mur rozstąpił się, wchłaniając złotych niewolników. - Szkoda, że zginiemy bez skarbu - usłyszałem tuż przy uchu lekko zachrypnięty i podniecający jak nigdy głos Borgi Jorunnddottir. - A co ci za różnica, czy umrzesz bogata, czy biedna? - Nigdy nie zrozumiem kobiet, pomyślałem, zawracając konia. - Zawsze byłoby się czym pochwalić w krainie umarłych - mruknęła. - A ja żałuję, że nie dane nam było spędzić wspólnie nocy, Borga, a nie tam złotych monet -wypaliłem, ale co miałem do stracenia. I tak zaraz zginiemy. O dziwo, nie wściekła się, ale podjechała do mnie i uśmiechając się, zmierzwiła mi włosy. W słońcu zabłysły jej równe białe zęby. - Erik, Erik, dzieciak z ciebie. A czy ty przypadkiem nie byłeś zakochany w tej wielkiej pani z zamku? - Mrugnęła do mnie i popędziła, żeby zająć pozycję dogodną do obrony. Niby tak, pomyślałem, idąc w jej ślady, ale w ostatnich chwilach człowiek bardziej żałuje tego, czego w życiu nie dokonał, choć mógł, niźli tego, co udało mu się zrobić. Oczekiwaliśmy wściekłej szarży, wróg jednak trwał w miejscu. Serkirów było tak wielu, że przypominali ogromną, lekko falującą płachtę materiału, która jakimś sposobem spadła z Asgardu na nasz Midgard, okrywając wzgórze drgającym całunem.

Nagle niewielka łatka oderwała się od całości i ruszyła w naszym kierunku. - Chcą paktować! - krzyknął któryś z naszych. - Pewnie się poddają - odpowiedział mu Starkad Thorsson, kapitan Łowcy Niewolników. Nie wiem czemu, ale wydawało mi się, że raczej nie żartował. Patrzyłem na tłum przed nami i wyszło mi, że jest jeden nasz na stu Serkirów. - Gówno, a nie się poddają! - odkrzyknąłem ze złością, że bawią się moim kosztem. W tym momencie usłyszałem nawoływanie saekonunga i podbiegłem do niego. - Chłopcze - wzorem Hardeknuda też tak do mnie mówił - wsiadaj na tego swojego Lettfetiego, dobre to imię dla tak wspaniałego wierzchowca, jedziemy na spotkanie poselstwa. - I nie czekając na moją odpowiedź, ruszył przodem. Ktoś podał mi wodze i po chwili nieśpiesznie jechaliśmy na spotkanie z naszym przeznaczeniem. Będzie, co ma być, pomyślałem. Spotkaliśmy się z nimi w połowie drogi, a przewodził poselstwu nie kto inny jak sam Abd ar-Rahman. - To pies - syknŕů cicho Kolbj¸rn Dziurawe Jajo. - Tůumacz, chůopcze, sůowo w sůowo to, co od niego usůyszysz. Nasze grupy zatrzymały się w odległości jednej długości konia od siebie. Pierwszy odezwał się kalif: - Czyż Allah nie jest jedynym prawdziwym Bogiem i nie strzeże swoich sług? A prorok Mahomet nie szepce do uszu Pana ciepłych słów o rodzie Umajjadów? - Allahu Akbar - niemal natychmiast odpowiedziała dwójka jego towarzyszy. - Oddaj złoto, suczy synie, a nie gadasz o tym swoim Lahu, Allahu poprawił się zaraz. Saekonung był wściekły, ale wnet się opanował. -

Poczekaj, Erik, powiedz mu, że ma honorowy dług wobec nas i że nie jestem pewien, czy zamierza go spłacić. Tylko dlatego że nie mam tej pewności, jeszcze nie rozmawia osobiście ze swoim bogiem. Powtórzyłem, co mi kazano, w leónskim języku, na co władca Saracenów roześmiał się głośno i swobodnie. Prawdę powiedziawszy, mógł sobie na to pozwolić, ale i gdy był u nas w niewoli, nie wyglądał na przestraszonego. - Powiedz mi, nowy dowódco barbarzyńców - pochylił się nieznacznie w stronę Kolbjorna -dlaczego miałbym nie zabić ciebie i twoich rodaków, nie rozgnieść was butem niczym robactwo? Gdy przetłumaczyłem, z niepokojem wpatrywałem się w twarz saekonunga, która z czerwonej od słońca zrobiła się nagle trupio blada. - Ano dlatego, władco, że możemy okazać się niby ten żelazny gwóźdź, który przebije bez szwanku dla siebie stopę stąpającego po nim człowieka niemal wysyczał. Podziwiałem jego opanowanie. - Grozisz mi, niewierny psie? - Widocznie Maur nie byů przyzwyczajony do szorstkiego obejúcia ludzi z Póůnocy, bo gdyby byů, toby wiedziaů, ýe chcŕc go przestraszyă, Kolbj¸rn zabiůby najpierw dwóch jego druhów, a jemu samemu odciął prawą dłoń. - Nie grożę ci, konungu, bo jesteś władcą, a nie godzi się urągać honorowi żadnego władcy, o ile nie jest się z nim w sporze. Nie ukorzę się też przed tobą ani ja, ani żaden z moich ludzi i to ci jeszcze powiem, że możemy okazać się kąskiem zbyt wielkim do połknięcia. Chwilę trwała złowroga cisza i nawet ciepły wiaterek zamarł, jakby w oczekiwaniu na to, co ma się zaraz stać. Potem zabrzmiał donośny śmiech władcy Al-Andalus. - Kto inny dałby gardło za taką zuchwałość, barbarzyńco, ale kalif Kordoby zawsze spłaca swoje długi. I zapamiętaj sobie jeszcze jedno. - Spoważniał i wlepił wzrok w naszego wodza niby żmija w polną mysz. - Wynagradzam hojnie przyjaciół, ale bezlitośnie ścigam wrogów, a uwierz mi na słowo, nie chcesz mieć we mnie wroga.

- Nie chcć - powtórzyů jak echo Kolbj¸rn. - Zatem jeúli mamy juý za sobŕ wstćpne grzecznoúci, co z naszym zůotem? Znowu, pewnie ku zdziwieniu oczekujących bitwy żołnierzy, Abd arRahman wybuchnął gromkim śmiechem, i to tak zaraźliwym, że dołączyłem do niego najpierw ja, potem jarl i towarzyszący swemu władcy dostojnicy. Tego dnia nie doszło do bitwy. Okup mieliśmy odebrać po przybyciu z konungiem Al-Andalus do stolicy jego wielkiego królestwa. Gdy tam dotrzemy, przysiągł na ten swój Koran, że zapewni nam eskortę na wybrzeże i transport morski do Gijón, gdzie oczekiwały nas wikińskie langskipy. Zwołaliśmy mały thing, na którym większością głosów podjęto decyzję, że ryzyko jest akceptowalne. Nie bez znaczenia była tu ogromna nagroda. By jednak wieść o umowie dotarła do Eryka Zwycięskiego, który w razie wiarołomstwa pomści rodaków i, co ważniejsze, siłą odbierze nasze złoto, zdecydowano o wysłaniu dziesięciu wojów z zadaniem dołączenia do podążającego w stronę Leónu księcia Fortuna i udania się dalej, do Gijón. Reszta w asyście szmacianych łbów, po przeczekaniu południowych upałów w cieniu drzew, ruszy w głąb kraju Serkirów. Korzystając z okazji, przesyłam ci, matko, drugą część opisu moich przygód, spisanych ręką Zena, ale moją głową i językiem. Zresztą odesłałbym ci też papara, bo zużył cały inkaust i jest mi właściwie zbędny, ale polubiłem chudzielca. No i jeśli gdzieś w saraceńskim kraju znajdziemy inkaust, znowu może się przydać. Wyglądaj mnie, matuś, albo nie, nie wyglądaj, nie musisz. Dokonaliśmy i jeszcze dokonamy tak bohaterskich czynów, że poprzedzać nas będzie chwała bohaterów sag i wieści o naszym przybyciu dotrą do twych matczynych uszu na długo przed tym, nim stępki naszych łodzi zaszurają o piach rodzimego portu.

Kobieta ostrożnie zamknęła księgę, która dotarła tu wraz z żeglarzami tuż przed początkiem pory sztormów. Położyła ją delikatnie w skrzyni z największymi skarbami obok innej, większej, i zamknęła oczy. Młodość zdała się tego nie dostrzegać, ale matczyne serce i rozum podpowiadały, że Erik Eriksson otarł się podczas tej wyprawy o śmierć tak wiele razy, iż tylko wyjątkowej łasce bogów zawdzięcza to, że jeszcze oddycha. Cóż, nic nie mogła zrobić, by go wspomóc, pozostawała jej tylko gorąca modlitwa. Kobieta, jak każdego dnia od wypłynięcia syna na wiking, rozpaliła wielki ogień i wzniosła swoje modły do Asgardu.

Od autora

Książka ta, choć wykorzystuje rzeczywiste wydarzenia, jest fikcją literacką. Jej bohaterów zwiemy dziś wikingami, ale im współcześni mieli inne określenia na tych rabusiów i kupców z Północy. Dla uproszczenia posłużę się obecnym nazewnictwem państw, z wyjątkiem Bizancjum, i tak: we Francji zwano ich Normanami, czyli ludem Północy, w Irlandii Fingallami (jasnowłosymi cudzoziemcami, gdy mówiono o Norwegach) i Dubgallami (ciemnowłosymi cudzoziemcami, gdy miano na myśli Duńczyków); w Niemczech Aksemanami; w Bizancjum Warangami, w Rosji Waregami, a w krajach arabskich Rusami. A oto pokrótce przedstawię fakty. Zacznijmy od Birki, która stanowiła jedną z ważniejszych faktorii handlowych na Półwyspie Skandynawskim. Liczyła około tysiąca stałych mieszkańców i leżała na wyspie Bjórkón we wschodniej części jeziora Melar (30 kilometrów na wschód od dzisiejszego Sztokholmu). W czasach współczesnych prowadzone są tam zakrojone na

szeroką skalę prace archeologiczne, a sama osada została wpisana na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO. Przedstawiona w powieści wyprawa pięciu setek wikińskich najemników do Leónu, chrześcijańskiego królestwa leżącego na Półwyspie Iberyjskim, jest fikcją, jednak to wcale nie znaczy, że nie dochodziło do tego typu rajdów. Faktem natomiast jest, iż w czasie kampanii kalifa Kordoby Abd ar-Rahmana III, wspomaganego przez gubernatora Saragossy Abu Jahję, przeciwko niewiernym sprzymierzonym pod sztandarem króla Leónu Ramira II, w 939 roku nieopodal zamku Simancas rozegrała się dwudniowa bitwa, w trakcie której doszło do zaćmienia słońca. Jak podaje Pierre Barthelemy w książce Les Yikings, wikingowie w latach 975-1098 aż dziesięć razy najeżdżali w zorganizowanych grupach Półwysep Iberyjski, a przecież wcześniej też podejmowali takie wyprawy, choćby tę z 858 roku, podczas której złupili Sewillę i najechali Pampelunę, biorąc do niewoli jej chrześcijańskiego króla - Garcię. Podczas rajdu w 859 roku dwóch wodzów normańskich - Bjórn Jernside (Żelazny) i Hastinga przeprawiło się z 62 okrętami przez Cieśninę Gibraltarską na Morze Śródziemne, gdzie przez dwa czy trzy lata łupili mieszkańców Hiszpanii, Włoch, Balearów czy Maroka. Odrębną kwestią są wyprawy wikińskich łodzi i odkrycie Ameryki Północnej na pięć wieków przed Krzysztofem Kolumbem. To Normanowie jako pierwsi Europejczycy postawili stopę w kraju Indian, których zwali skraelingami. Początek tej ekspansji dał Eryk Rudy, który uciekając z Islandii za, jak podają sagi „wielokrotne mężobójstwo”, wiosną 981 roku dotarł do otoczonego lodowymi górami lądu, któremu nadał nazwę Grenlandia. Tam też osiadł na stałe w miejscu o nazwie Brattahild. To był pierwszy krok Europy ku Ameryce. Drugi krok uczynił, i to przez przypadek, kupiec Bjarni Herjolfsson. W roku 984 wyruszył statkiem, mocnym knórrem, wyładowanym towarami w kierunku nowej kolonii na Grenlandii. Na skutek sztormu i silnych północnych wiatrów przez wiele dni żeglował w kierunku południowym, aż dotarł do dzisiejszej Kanady, a konkretnie do Nowej Fundlandii. Kupiec zakazał załodze schodzić na ląd i płynąc wzdłuż brzegu, dotarł w końcu do Grenlandii, gdzie opowiedział rodakom o nowych ziemiach na zachodzie.

Kilka lat później syn Eryka Rudego, Leif Eriksson, wyruszył, kierując się instrukcjami Bjarniego Herjolfssona, i trafił do krainy pełnej doskonałej jakości drzew liściastych i winorośli, którą nazwał Krainą Winorośli Winlandią. Niektórzy wywodzą nazwę Winlandia od słowa vin - łąka. Zwrócić należy uwagę, iż w X wieku klimat tej części świata był łagodniejszy od obecnego. Żeglarz po wypełnieniu ładowni swego knórra cennymi towarami, głównie drewnem, powrócił na Grenlandię. Kolejną wyprawę, tym razem w cztery okręty, zorganizował kupiec Thorfin Karlsenfni. W pierwszym etapie odkrył niegościnną krainę pełną poszarpanych skał i głazów, którą nazwał Hellulandią - (Kraina Płaskich Kamieni). To prawdopodobnie dzisiejsze tereny Ziemi Baffina. Płynąc dalej wzdłuż wybrzeża, natrafił na tereny zalesione, jednak lasy te składały się głównie z marnej jakości drzew iglastych, niemających większej wartości handlowej. Ląd ten nazwał Krainą Lasów - Marklandią. Jak sądzą historycy, Thorfin żeglował wówczas wzdłuż wybrzeża Labradoru. To jednak ciągle nie były tereny, które Leif nazwał Winlandią Dobrą, więc łodzie popłynęły dalej. By przezimować, przybili do brzegu Nowej Fundlandii, gdzie zbudowali domy, stoczyli kilka potyczek z miejscową ludnością i mocno pokiereszowani i skłóceni powrócili do ojczyzny. W latach sześćdziesiątych XX wieku, w miejscowości L’Anse aux Meadows, odkryto osiem pozostałości po normańskich budowlach, a datowanie radiowęglowe określiło czas ich powstania na lata 990-1050. Gdyby i tego dowodu było mało, są jeszcze wyniki badań genetycznych mieszkańców Islandii. Analiza porównawcza DNA, a konkretnie mitochondrialnego DNA, wykazała, że w żyłach osiemdziesięciu współczesnych mieszkańców tej wyspy płynie północnoamerykańska krew, i to od bardzo dawna. Początkiem rodowej linii islandzko-indiańskich potomków była najprawdopodobniej kobieta przewieziona na Islandię przez wikingów około 1000 lat temu.

Kończąc, chciałbym wskazać kilka pozycji książkowych, które podsunęły mi

ciekawe pomysły na fabułę powieści i dodały jej wiarygodności tak potrzebnej każdej dobrej sadze:

Else Roesdahl, Historia Wikingów, Marabut, 1996 Marian Adamus, Tajemnice Sag i Run, Ossolineum, 1970 Aron J. Gurewicz, Wyprawy wikingów, Wiedza Powszechna, 1969 Pierre Barthelemy, Les Vikings, Albin Michele, 1988 Kennedy Hugh, Muslim Spain and Portugal: a political history of alAndalus, Longman, 1996 Forte Angelo, Oram Richard, Pedersen Frederik, Viking Empires, Cambridge University Press, 2005 Collins Roger, Caliphs and Kings: Spain, 796-1031, Willey, 2012 Farley Mowat, Wyprawy wikingów, PIW, 1972

Dodatek

Słowniczek terminów skandynawskich

argr - zniewieściały mężczyzna Askmadowie - ludzie jesionu, wikingowie austmad - człowiek ze wschodu a morgun – jutro

berserk - wojownik, który wpadając w furię, stawał się znacznie silniejszy i mniej wrażliwy na obrażenia. Wierzono, że w tym czasie zamienia się w niedźwiedzia (Ber, bar znaczy nosić, serkr -pancerz, zbroja) braektat - talizman brauđ - chleb brudir berserkja - kobieta berserk biarkřyiarrettr - prawo handlowe bonde, bond - człowiek wolny, gospodarz i głowa rodu. Znacznego bonda zwano stormanem

dagur/dagor/dagr - dzień dagvedhr - posiłek dzienny spożywany rano, po wykonaniu pierwszych prac w gospodarstwie. Drugim i ostatnim posiłkiem był nattverdhr -posiłek nocny, spożywany po zakończeniu prac wczesnym wieczorem damesagi - opowieści mitologiczne

dogun - świt dum - mgła draug - żywy trup drengowie - wojownicy drottmadowie - członkowie drott, przybocznej drużyny właściciela posiadłości lub znaczniejszego bonda doegr - morska jednostka miary, oznaczająca odległość, jaką okręt przepłynie przez dobę (średnia prędkość statków wikińskich - pięć węzłów na godzinę)

einherjarowie - zabici w boju, którzy czekają w Walhalli na nadejście decydującej bitwy pomiędzy bogami a olbrzymami - ragnaroku ekki a morgun heldur hinn - pojutrze Englismadowie - Anglicy erga - seks między mężczyznami

felag - wspólnota poza obrębem rodu Felagi - członek tej wspólnoty

hamramirowie - ludzie zmiennokształtni, mogący przyjmować postać wilka lub niedźwiedzia hevsir - dowódca wojenny

hövding - wódz huskarlar - członek elitarnej drużyny wikingów husanotra - przyrząd nawigacyjny, koło wyznaczone na kawałku drewna, podzielone na osiem części -airtów. Przyrząd ten był orientowany na Gwiazdę Przewodnią (Gwiazdę Polarną) hring – koło

i dag - dzisiaj Irland Mikkla - Irlandia Wielka, zamieszkana część Grenlandii

jarl; haulder; landmand; thegen - tytuły szlachetnie urodzonych

karlmadowie - ludzie wolni, ale pracujący na nie swojej ziemi konung, truhtin - król w czasach wikingów kólbitr (węglożerca) - leń wylegujący się przy ognisku kristmad - chrześcijanin kyndemil - odległość, w trakcie której pokonywania wypala się jedna pochodnia

landmand - stanowisko wojskowo-administracyjne, podobnie jak: haulder, thegen

lantmil - jednostka długości, oznaczała orientacyjną odległość pomiędzy dwiema gospodami lid - przyboczna drużyna wojowników

Mani (księżyc) - nazwa księżyca w świecie ludzi manuńur - miesiąc maekir - miecz z Północy o zaokrąglonym sztychu i trójkątnej głowni morgunn – rano

naust – port not – noc

ortug, ore - nazwa jednostki wagi oraz monety ostmadowie - ludzie Północy

papar - mnich peningi - srebrne staroangielskie monety (dziesięć peningów = jedna uncja srebra)

Romverjarowie – Rzymianie riki mańr (riki madr) – bogacz

sagnamadowie - śpiewający sagi saekonung - dowódca morskiej wyprawy saks - długi nóż setery - górskie pastwiska Serkirowie - Arabowie, Saraceni seimadowie - czarownicy, mężczyźni używający czarnej magii - seińr seiđr (seidr) - czarna magia Sjörkland - kraj muzułmanów skjaldborg - mur tarcz, formacja bojowa skjold - drewniana okrągła tarcza obciągnięta skórą skogsmil lub rast - odległość pomiędzy dwoma miejscami postoju, zazwyczaj dającymi cień terenami zadrzewionymi skraeling - obcy, słabeusz, nędzny, żałosny spjarrar - skórzane rzemienie, którymi owijano nogi od kolan do kostki

thing – wiec timi - czas thraell - domowy niewolnik

ulfr – wilk

varg - człowiek wygnaniec, od varg - samotny wilk.

Varg i veum - wilk w świętych miejscach, wygnaniec volvy - czarownice

Okręty wikingów:

Przybrzeżne: - eikja - dłubanka i podobne, przeznaczone do transportu po jeziorach i jako promy - batr, inaczej zwany epitirbatr (łódź na holu) - łodzie przewożone na większych jednostkach

Podróżnicze:

karli/karfi - małe, przybrzeżne, od 26 do 30 wioseł, przeznaczone do działań wojennych langskipy - (długie łodzie) to okręty liczące co najmniej dwadzieścia wioseł przy każdej burcie sneki/snekkje - małe pełnomorskie łodzie liczące od 30 do 40 wioseł

skeidy - okręty średniej wielkości, liczące od 50 do 60 wioseł drakary/drakkary (smoki) - okręty wodzów, od 60 do 120 wioseł. Dla króla Olafa Tryggvasona zbudowano okręt o nazwie Długi Wąż, którego załoga liczyła 574 ludzi

Kaupskipy (kupieckie):

ferja, byrdingr - promy towarowe knörr/knara/knarrer - duży, pełnomorski statek kupiecki skuta - nazwa okrętu o przeznaczeniu ogólnym

Postacie i miejsca z mitologii nordyckiej:

Aegir - bóg morza Aldsvider - koń ciągnący w zaprzęgu księżyc po niebie Asowie - bogowie zamieszkujący Asgard Asgard - Gród Asów, siedziba Asów Ask - pierwszy mężczyzna Arvak i Alsvidh - rumaki ciągnące po nieboskłonie rydwan słoneczny

Baldr - syn Odyna Bragi - As, bóg poezji i muzyki

Elli - personifikacja starości Embla - pierwsza kobieta

Fenrir - wilk, syn Lokiego i olbrzymki Angrbody. Przeciwstawił się bogom i ci spętali go niemal niezniszczalnymi okowami (sznurem Gleipnirem), sporządzonymi z odgłosu stąpania skradającego się kota, włosów z kobiecej brody, korzeni gór, siły niedźwiedzia, rybiego oddechu i ptasiej śliny Freki - wilki Odyna Frigg/Freja - żona Odyna Frej - jasny bóg słońca deszczu i płodności. Jest jednym z Wanów, a jego domem jest Alfheim

Gungnir - magiczna włócznia Odyna, która zawsze trafia w cel, wykonana z gałęzi Yggdrasila. Wykonana przez krasnoludy Gullveig - trzykrotnie spalona olbrzymka, która odradzała się jeszcze piękniejsza. Skłóciła Asów i Wanów i doprowadziła do wojny między nimi

Hel (Hellia) - siostra Fenrira, bogini śmierci Himinbjorg - pałac boga Heimdalla w Asgardzie

Jörmungand (Wielki Kij) - syn Lokiego i Angrbody, wielki wąż, który opasuje świat ludzi - Midgard, leżąc na dnie morza, gdzie został wrzucony przez Odyna. Jötunheim - mroźna kraina olbrzymów; Jotun – olbrzym

Krasnolud (szwed. dvarg, norw. dverg) - pierwsza z ras stworzonych przez bogów: Odyna, Viliego i Ve z larw żyjących na ciele olbrzyma Ymira. Drugą były alfy (elfy), a trzecią ludzie Kvasir - mędrzec stworzony ze zmieszanej śliny Asów i Wanów, zawierających pokój po wielkiej wojnie. Został zabity przez krasnoludy i z jego krwi, po zmieszaniu z miodem, stworzono Miód Poezji

Loki - syn olbrzyma Farbutiego, wychowany przez Asów. Bóg oszustów i kłamców. Przyniósł wiele szkody swojej przybranej rodzinie, więc uwięzili go, krępując wnętrznościami jego własnych dzieci. Dla zwiększenia mąk powiesili mu nad głową węża, którego jad ściekał Lokiemu do ust

Megingiard - magiczny pas Odyna, podwajający siłę właściciela Midgard - jeden z dziewięciu światów, zamieszkany przez ludzi Mjöllnir - młot Thora

Naglfar - okręt, do którego budowy użyto paznokci umarłych. Poniesie on olbrzymów i sprzymierzonych na ostateczny bój z bogami Naströnd (Trupie Wybrzeże) - najgorszy rejon piekła, przeznaczony dla krzywoprzysięzców i morderców

Nidhögg - (MShóggr) żyjący w Hel smok, który podgryza korzenie Yggdrasila Niflheim - (Kraina Ciemności) jeden z dziewięciu światów. Panuje tam wieczna ciemność i mróz Norny - trzy boginie kształtujące losy ludzkie: Urd - przeszłość; Verdandi teraźniejszość i Skuld -przyszłość

Odyn (Odin) - syn Bura i olbrzymki Bestli. Najpotężniejszy z bogów. Zasiada na tronie zwanym Hlidskjalf, z którego widać wszystkie dziewięć światów

Ran - żona boga morza Aegira Ragnarók - Zmierzch Bogów. Ostatnia bitwa stoczona pomiędzy bogami, ludźmi i alfami z jednej strony a olbrzymami i ich sprzymierzeńcami z drugiej. Po jej zakończeniu miał nastąpić nowy ład świata

Skoll - wilk ścigający słońce Skidbladnir - magiczny okręt stworzony przez Dvalina; pływał po morzu, ziemi i powietrzu i dał się składać tak, że mógł go nieść człowiek Surtr - ognisty olbrzym

Thor - pierworodny syn Odyna. Był obrońcą Asgardu Thrall - syn Eddy, mąż Esne. Jego potomkami byli chłopi i niewolnicy Tyr - bóg wojny

Wanowie - bogowie patronujący głównie bogactwu i płodności, zamieszkiwali Wanaheim

Yggdrasil - jesion, łączący wszystkie światy nordyckiej mitologii Ymir olbrzym, który wyłonił się z praotchłani

Ve i Vili - synowie Bura i olbrzymki Bestli Vidarr - syn Odyna i olbrzymki Gird. W czasie ragnaróku pomści śmierć swego ojca

Walhalla (staronord. Valholl - komnata poległych [w boju]) - miejsce przebywania poległych w chwale wojowników, których z pola bitwy zabierały walkirie, a na progu Walhalli witał Bragi. Walhalla znajduje się w Asgardzie i należy do Odyna Walkirie - wojowniczki dziewice, służki Odyna, zabierające poległych do Walhalli

Terminy hiszpańskie

almocaden - dowódca piechoty

bajlif - zarządca. Sprawował w imieniu króla władzę nad zamkiem caballeria - kawaleria cavaleiros vilaos - jeźdźcy pochodzący z bogatych, ale nieszlacheckich domów cavaleiros hidalgos - jeźdźcy pochodzący z niezbyt zamożnych szlacheckich rodów collacion - zgromadzenie miejskich sił porządkowych escudeiros - giermkowie hermandadem - miejskie siły porządkowe hueste - duża ekspedycja, w której biorą udział wojska króla mudejares - muzułmanie pednia - piechota; peds - piechurzy ricos hombres (bogacze) - służyli jako regionalni namiestnicy i królewscy legaci. Niektórzy z nich mieli własne oddziały zbrojne zwane masnadą

Podziękowania

Jest wiele osób, które przyczyniły się do tego, że powieść Wikingowie wygląda tak, a nie inaczej. Zacznę od początku tej drogi. Chciałbym podziękować Panu Zbigniewowi Zawadzkiemu z Agencji Autorskiej Zetzet za dostrzeżenie potencjału mojej książki. Kolejną osobą jest Pani Aleksandra Hausner, która jako pierwsza (nie licząc oczywiście autora), pracowała nad

tym tekstem. To Jej zawdzięczam zapał, bo jakżeby inaczej, gdy się czyta takie słowa: „(...) W porównaniu z Filarami Pańska powieść jest na pewno mniej skomplikowana fabularnie, ale jednocześnie bardziej nastrojowa i wyrazista, bohaterowie zaś równie ciekawi. I znacznie łatwiej było mi zanurzyć się w świat Wikingów niż w świat Filarów Ziemi [Kena Folletta]. Myślę, że napisał Pan kawałek soczystej, wyrazistej i bardzo zapadającej w pamięć prozy”. Kolejną osobą na moim celowniku jest Pan Jacek Ring, który z ramienia Wydawnictwa Akurat przeprowadzał redakcję i korektę tekstu. Dzięki za rzetelną, po zegarmistrzowski drobiazgową pracę i wskazanie mi takich „kwiatków” jak ten, iż jeździec nie może w galopie strzelać z łuku i jednocześnie podpalać strzał, o ile nie dysponuje trzecią ręką, albo jeszcze lepiej, dodatkową parą rąk. Cóż, nie każdy ma swobodę pisarzy s.f. i może tworzyć rasę Tharków z Księżniczki Marsa. Odrębne podziękowania składam wojom z grup rekonstrukcyjnych za przyśpieszony kurs władania bronią białą i to, co bym nazwał: praktyką polową. Przykładem mogą być tu słowa jednego ze znaczniejszych drottmadów z warszawskiej Drużyny Najemnej „Dziki Bez”, który po przeczytaniu fragmentu książki stwierdził: „Superprzyjemnie i ciekawie się czytało (...) ale nie da się wyciągnąć miecza zza pleców. Ludzkie stawy na to nie pozwalają. Lapońskie koszulki ochronne ze skóry mocne jak kolczugi? Na pewno nie. Czyste fantasy. Poza tym w kolczudze człowiek jest całkiem zwinny (sprawdzone empirycznie)”. No i na koniec, choć wcale nie najmniej ważne podziękowanie składam swojej żonie, która nieraz była świadkiem mężowskiej pomroczności jasnej, gdy chodząc z głową w chmurach, zapominałem tego i owego, i to po czwartym przypomnieniu. Ech, taki ci już mój los, bo jak mówi afrykańskie powiedzenie: „Patrząc w słońce, zostawiasz cień za sobą”. Kochanie, będzie tylko gorzej.

Notatki

[←1 ] Objaśnienia obcych terminów znajdują się na końcu książki. [←2 ] Linja - około 2,06 m [←3 ] Fragment Pieśni Odyna (Wotana) [w:] Marian Adamus, Tajemnice sag i run, Ossolineum, 1970. [←4 ] Sudarium z Oviedo - według tradycji w tę chustę zawinięto w grobie głowę Jezusa Chrystusa.