Wikingowie 03_Topory i sejmitary - Radoslaw Lewandowski

Ilustracje oraz projekt okładki: Tomasz Maroński Redakcja: Jacek Ring Redakcja techniczna: Karolina Bendykowska Skład wersji elektronicznej: Robert Fritzkowski Korekta: Elżbieta Steglińska, Maria Śleszyńska Copyright © for the text by Radosław Lewandowski © for this edition by MUZA SA, Warszawa 2017 Cytaty z książki: Edda poetycka, przekład i opracowanie Apolonia Załuska-Stromberg, Wrocław 1986. Druk dzięki uprzejmości Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. ISBN 978-83-287-0554-8 Wydawnictwo Akurat Wydanie I Warszawa 2017

Dla współczesnych Słowian i wikingów. Schnie drzewo odcięte od korzeni. Sława Wam, członkowie drużyn!

Spis treści

Haerskjold Bitwa morska Jomsborg Birka Nocny rajd Gotlandia Aldeigjoborg Smoleńsk Polowanie Kijów Padół Bitwa Miklagard Konsul Ucieczka Posłowie Rys historyczny Dodatek Podziękowania

Parszywy psie, skręcę ci kark, tu i teraz! Gdy Aegir dostanie taki zawszony łeb, znowu zaświeci słońce i powieje pomyślny wiatr! – Wielki brodacz, cały czerwony na gębie, puścił trzon wiosła i zerwał się z miejsca. W jego spojrzeniu czaiły się pospołu obłęd i ciemność Niflheimu. Na szczęście wiosłował na rufie, więc mordęga i życie siedzących z przodu ludzi mogły trwać dalej. Skip drżał pod naporem fal i tylko rozcinając je dziobem, mógł przeciwstawić się wodnym masom. To nie był jeszcze sztorm, ale niefortunne uderzenie wodnej pięści w burtę w jednej chwili wywróciłoby okręt do góry dnem. – Huggende, siadaj na miejsce, pamiętaj o przysiędze, którą wszyscy złożyliśmy naszemu zmarłemu jarlowi! – Ostry głos stojącego u steru woja z trudem przebił się przez odgłosy morza i trzeszczenie pracującego kadłuba. Nie ostudził jednak gorącej głowy Eidy Huggendego. Przydomek Rębajło otrzymał, gdy już jako trzynastoletni młodzik roztrzaskiwał długim toporem łby wrogom w sile wieku. – Ty, Hrafn, się nie mieszaj! – ryknął wielkolud. – Zabiję tego maekir saurgana, a potem ciebie, jeśli wejdziesz między nas! – Brodacz mijał właśnie maszt, gdy na drodze stanął mu jeden z towarzyszy. – Nie godzi się łamać słowa danego samemu Odynowi, bracie, Hrafn dobrze prawi. To przyniesie nam pecha. Eida jakby mimochodem zdzielił pięścią mówiącego, a ten osunął się na mokre deski pokładu. Siedzący najbliżej kompani nauczeni tym doświadczeniem nabrali wody w usta. – Jesteśmy w samym środku bitwy z Ran! – warknął sternik. – Narażasz cały swój félag, gridnidingu! – Korzystając z tego, że olbrzym był odwrócony do nich plecami, wiele gniewnych głosów poparło roðsmenna. Rębajło ani myślał o powrocie na miejsce. – Gdzieś mam to, co sobie myślisz, Hrafnie. Taka jest wola bogów, a rzygam już tym nadgniłym mięsem, które tu żremy od kilku dni. Gdzie jest koniec tej drogi?! Gdzie?! Dzień za dniem jest taki sam, długo nie wytrzymamy. Zabiję tego pokurcza i jego kobiety, bo to oni przynoszą nam pecha, i zobaczysz, dopłyniemy jeszcze do jakiegoś brzegu. Odyn i Aegir żądają krwawej ofiary z człowieka. Złoto już im nie wystarcza! – Nagle pokład skipu zakołysał się potężnie i nawet nawykły do niepewnego gruntu Eida musiał szukać dobrego uchwytu. To go nieco spowolniło. Młody Oddi, syn Asgota z Czerwoną Tarczą, wolą nieżyjącego ojca dowodzący tymi ludźmi, stał z twarzą bladą niczym mleko. Nici człowieczego losu przędzone przez olbrzymki Norny zbiegały się w jednym punkcie. Co mógł zrobić, skoczyć za burtę i rozwinąć skrzydła? Nie był w stanie sprostać w boju rozwścieczonemu Huggendemu, choć przecież niewielu drengów na skipie było równych mu siłą. Z tym zwykle wesołym olbrzymem nikt w pojedynkę nie miał

szans. Ale człowiek może tyle, ile może, ważne, by twardo stawać. – Eida! – Oddi wysunął się przed niższego sternika i znalazł na wprost Huggendego. Głowy mieli na tym samym poziomie, ale Rębajło był dwa razy szerszy w ramionach. – Dopłyniemy bezpiecznie do lądu, daję słowo. Mam szczęście, wszyscy wiecie o tym. Sam jeden przetrwałem na Wielkiej Wyspie! – Ostatnie słowa wykrzyczał bardziej na użytek reszty załogi niż sapiącego z wściekłości olbrzyma, na którego słona woda, hermthra i zatrute jedzenie sprowadziły to szaleństwo. – Bękart musi zginąć – powiedział ciszej, jakby sam do siebie Eida. – Bogowie tego chcą, wiem to, czuję, mówią do mnie. Ja… – Reszta słów była niezrozumiała, albowiem z gardła brodacza wydobył się zwierzęcy warkot. Dzielny skip drżał, smagany wodnymi masami. Ci, którzy akurat nie wiosłowali, trzymali się kurczowo stałych elementów okrętu, modląc się lub złorzecząc – co kto wolał. Brodacz, który stał już na dziobie, w zapamiętaniu puścił burtę, by chwycić za szyję młodego wodza, ale w tym właśnie momencie kolejna duża fala uderzyła w skip, przetaczając się po pokładzie niczym tabun koni z pienistymi grzywami. Gdy załzawione od słonej wody oczy znowu mogły widzieć, Eidy Huggendego nie było. Oddi Asgotsson patrzył zdziwiony na obejmującego go jedną ręką sternika. Gdyby nie ten uścisk… – Stałeś, drottmadzie – sternik szeptał mu do ucha – gdy wielu dzielnych drengów zdjąłby strach. A oni to widzieli. – Wskazał brodą załogę Błysku Młota, co młody wódz bardziej poczuł, niż zobaczył. – Żeglarze są przesądni, a teraz jesteś dla nich ofeg, człowiekiem, któremu niepisana jest zguba. Bogowie sami sobie wzięli ofiarę, jak zwykle zresztą. To nam tylko się wydaje, że mamy tu coś do gadania. Młodzieniec popatrzył po mokrych twarzach twardych wojów z Północy. Choć ich włosy i misternie splecione brody zwisały teraz smętnie, w oczach dostrzegł moc i wiarę w szczęście swojego jarla. Wilgotne lub całkiem przemoczone odzienie ciasno opinało szerokie piersi i muskularne ramiona. Byli niczym strzała na naciągniętej cięciwie łuku, niby nieruchomi, ale śmiertelnie niebezpieczni. Oddi dał krok w stronę burty i odwrócił się w kierunku spienionego morza. To strach go zatrzymał w miejscu, ale oni nie muszą o tym wiedzieć. Słone morskie rozbryzgi skryły łzy, które pojawiły się, gdy stajała lodowa kula przerażenia. Dwa okręty zmagały się z silnym północnym wiatrem. Od wielu doegrów żeglowali północno-wschodnim kursem, by zgodnie z instrukcjami dotrzeć do wyspy zwanej Islat lub jak zwali ją niektórzy – Ulthima Thule. Wspinający się co

jakiś czas na czubek masztu człowiek dawno powinien wrzeszczeć, że ląd widzi, ale za każdym razem schodził, a raczej zsuwał się po Staruszku milczący i coraz bardziej wściekły. Bogowie, jak to oni mają w zwyczaju, zakpili sobie z ludzi i hen po horyzont ciągnęły się tylko sinostalowe wodne pagórki. Kaupskipy wspinały się na nie powoli, jakby niechętnie i z trudem, by zaraz potem lecieć w dół niczym sokół za myszą, aż niektórym, nawet tym nawykłym do żeglugi, wnętrzności podchodziły do gardeł. I tak niezmiennie od wielu długich i wilgotnych dni wypełnionych staraniami, by ustawić dziób okrętu na wprost kolejnej „góry”, wylewaniem gromadzącej się na dnie wody, drobnymi kłótniami, gdy jeszcze były na to siły, i odrętwieniem, które nie przynosiło odpoczynku. Statki szły ostro pod wiatr, kładąc się raz na prawą, raz na lewą burtę, co znacznie wydłużało drogę i groziło wywrotką, ale przynajmniej pozwalało posuwać się do przodu. Na szczęście przed wyruszeniem zamontowano na obydwu jednostkach, tuż pod linią wody, meginhúfry – sztywne niczym przyrodzenie młodzieńca widzącego nagą niewolnicę stępki przechyłowe. Nimi to teraz kaupskipy podpierały się tak jak narciarz kijami w czasie zjazdu. Nasączone drewno poszycia trzeszczało złowróżbnie, liny grały swoje wietrzne pieśni, ot – zwykła dola żeglarzy. Do tego dochodziły chłód i ciągły brak słońca. Zasłona stworzona na niebie przez ołowiane chmury przepuszczała niewiele światła, a to, które docierało, nadawało światu wygląd trzewi otwartego grobowca. Niestety kończyły się zapasy słodkiej, a raczej teraz to już słono-słodkiej wody, prowiant zabrany z wyspy zaczął śmierdzieć i pokrył się dziwnym gorzkim w smaku nalotem. Każda róa trwała jedną dwunastą dnia, potem wioślarzy zastępowali towarzysze, a oni sami kucali pod burtami, korzystając z osłony namoczonych skór, wyczerpani i niewrażliwi na no-we bryzgi zimnej wody. Chcąc skorygować kurs, nawet nocą nie ustawano w morderczych wysiłkach, ale co z tego? Wiejący nieprzerwanie z północy porywisty vindr zdawał się przesuwać całe morze, cóż więc mogła tu poradzić drewniana drzazga, jaką był statek? Nawet duży kaupskip byłby niczym wobec takiej potęgi. Mogło jednak być gorzej. Dzięki gorącym modłom, złotym pierścieniom wyrzuconym za burtę i ofierze krwi złożonej przez Eidę Huggendego boski władca mórz Aegir nie wzniecał prawdziwego sztormu, to mu trzeba oddać. Łaskawy to olbrzym, który zamiast oddać ludzi Ran, zamęczy ich najpierw, zagłodzi lub osłabi bolesną sraczką, a dopiero potem pośle w mokre ramiona jej córek – fal. Niemal przez całą drogę z Winlandii płynęli przy silnym przeciwnym wietrze, którego skutków nie były w stanie zniwelować ramiona wioślarzy. Chcąc nie chcąc, zostali zepchnięci bardziej na wschód, co było zapewne przyczyną ominięcia Ziemi Lodu – pośredniego celu tej podróży. Zarośnięty roðsmenn zaklinał się, że okręt płynie zgodnie z wcześniej

obranym kursem, ale to była tylko czcza gadanina kogoś, kto wolał siedzieć przy wiośle sterowym, miast męczyć się z dupą na własnym kuferku, ustawionym wzdłuż którejś z niewysokich burt okrętu. Śpiewali więc vardlokkur, by zwrócić uwagę duchów opiekuńczych na niepewny los i wybłagać u nich przychylność. Jak na razie prośby skutkowały, cały czas płynęli po właściwej stronie lustra oceanu. Będzie, co ma być, swego przeznaczenia człowiek nie odwróci. Grube męskie głosy biegły w dal, niosąc ze sobą ku przestworzom wyzwanie, tęsknotę za beztroskim pijaństwem, rodzinną ziemią, za ciepłym suchym hovem, za dobrą walką i miękką, nieszpetną dziewką. To wszystko z każdą chwilą, kolejnym dniem stawało się coraz bardziej odległe i nierealne. Wielkich brodatych mężów na Błysku Młota, większym z dwójki skipów, dręczyła też obawa, że w końcu miną ostatnie skały i dotrą nad krawędź świata. Ba, już niektórzy słyszeli dobiegający z wielkiej odległości szum wodnych mas spadających z wysokości w pustkę. Z drugiej strony byli tak zmęczeni robieniem wiosłami, co przy ciężkim ładunku i konstrukcji kaupskipa było niczym wycinanie toporem przejścia pod górami, że przyjęliby z wdzięcznością jakikolwiek koniec. Nawet w wąskich i szybkich wojennych hevskipach drewniane pióra smakowały wodę głównie podczas przybrzeżnych manewrów. Co dopiero mówić o ich większych, przystosowanych do przewozu towarów kuzynach? Nie dziwota więc, że pomimo wyczerpania i sraczki, która zabierała siły równie sprawnie jak wiosłowanie, coraz częściej pojawiały się sarkania i docinki. Kilka bójek zdusił w zarodku kopniakami sternik Hrafn Szermierz, inne ugasiły pospołu: pot i woda. No i młody wódz, który mając wielkie szczęście i królewską krew w żyłach, doprowadzi – w co wierzyli, choć coraz więcej było niedowiarków – do szczęśliwego końca tej podróży. – Zdybałbym tę czarnooką völvę pod pokładem i ulżył sobie, być może po raz ostatni w tym życiu. – Atli Krzywy Paluch mlasnął językiem, jakby smakował skapującą z pustego już rogu kroplę dobrego, gęstego piwa. – Oszczędzaj oddech, głupcze – mruknął siedzący na sąsiednim kuferku łysy niczym kolano wielkolud. Ciągnęli wiosła ledwie od kilku chwil i mieli jeszcze siły gadać. Potem, pod koniec zmiany, zabraknie ich nawet, by myśleć. – Ale powiedz, Gro, widziałeś jej gładką skórę, gdyby ją obrać z tych futer, sam wiesz, że to, co nasze mają różowe, u nich jest ciemne niczym pieprzyk na mojej dupie… – Młodszy westchnął z takim rozmarzeniem, że jego towarzyszowi i przyjacielowi zrobiło się żal chłopaka. Zostawił w osadzie wśród czerwonoskórych kilka roześmianych kobiet i dziecko w drodze na ten świat. Jak widać cniło mu się do tego miodu. – Atli, to völva, naznaczona przez bogów spakona. Wiesz, co mogłaby ci zrobić, kurzy cycku? Wiesz? – Co mam nie wiedzieć. Mógłbym ciągle jeść i nie czuć się nigdy syty. Albo

ludzie pamiętaliby tylko to, co zrobiłem źle, i imię Atliego nigdy nie trafi do żadnej z sag. Ale zaraz tam spakona, nie widziałem u niej różdżki. – Ale ja, nawet siedząc za tobą, widzę, że twoja nabiera mocy… – Gro Osvirsson gruchnął takim rechotem, że kilka brodatych twarzy odwróciło się w jego stronę. Jedni słyszeli rozmowę, innych poniósł sam śmiech, w każdym razie już po kilku chwilach na kaupskipie rżał tabun koni i kwiczało stado świń. To było najlepsze lekarstwo na lęki, smutek, zmęczenie, strach i głód. Od śmierci Eidy Huggendego rzadko gościł na pokładzie Błysku Młota. – Można być małym człowiekiem i wielkim durniem, można też być wielkim wojem z małym toporkiem – próbował odgryźć się Atli, ale i on w końcu uległ ogólnej wesołości. – A co powiesz na to? – Siedzący dwa wiosła dalej Bolli Wilcze Oczy chrząknął ze łzami w oczach. – Berserk śmieje się śmierci w pysk, nawet wtedy gdy ona daje mu po gębie. – Rechot wezbrał niczym fala przypływu. – Albo – Gro Osvirsson nie chciał być gorszy – gdyby wikingowie mieli wzrost karłów, ich wrogowie nie potrzebowaliby koni, by im spojrzeć w oczy. – I jeszcze – dorzucił Atli Krzywy Paluch – prawdziwy wiking zaspokoi jednej nocy dziesięć kobiet. Prawdziwa kobieta nie da spokoju w tym samym czasie setkom mężów. – Burza śmiechu to przybierała na sile, to słabła. Ludzie morza bardzo cenili sobie gładką mowę, pomyślunek i spryt skaldów. – Albo to: królestwa powstają i upadają, wikingowie rano wstają i nie wychodzą, bo pada. – Gro, jak widać, ciągle nie powiedział jeszcze ostatniego słowa. – Te wasze są nędzne, moje będzie godne sagi: Jeśli lubisz oddychać pełną piersią – zostań wikingiem, a najlepiej wikińską kobietą, będziesz oddychał dwiema – dorzucił swoje siedzący przy wiośle sterowym Hrafn Szermierz, za co został nagrodzony radosnym wyciem załogi. Tak minęło pierwsze kilka minut zmiany. Potem wesołość zastąpiły głośne oddechy i posapywania, a żarty zmieniły się w złorzeczenia. Gdyby bogowie mieli w tych chwilach uszy tuż przy lustrze wody, niejeden zawstydziłby się, słysząc te sarkania, a może nawet wpadłby we wściekłość. Czerwonoskórzy na mniejszym okręcie noszącym imię Aifur, co w języku włochaczy zza Wielkiej Wody oznacza dumny, nie lękali się upadku poza krawędź świata i pewnie śmialiby się z obaw bladoskórych wojowników. Dobrze wiedzieli, że jak wszystko we wszechświecie: niebo, gwiazdy, gniazda ptaków, wirujący wiatr, mamateeki i życie, gdzie śmierć jest wstępem do kolejnego cyklu – tak i Ziemia jest okrągła. Dzięki mocy Wielkiego Ducha i Unchi – Babci Ziemi, żywe i martwe trzyma się jej powierzchni. Świat nie ma początku ani końca, więc nie

można z niego spaść, tak jak nie da się na niego wspiąć. Ich trzydziestowiosłowa skúta dowodzona przez Bjarkiego Sturlassona z trudem „dotrzymywała kroku” większej jednostce i płynęła nieco z tyłu za pięćdziesięciowiosłowym statkiem jarla Oddiego Asgotsona. Dla obydwu młodych kapitanów był to pierwszy rejs w takiej roli, ale dla miedzianoskórego Bjarkiego, syna czerwonoskórej kobiety i duńskiego rozbitka, pierwszy rejs w ogóle! Bo nie liczą się przecież krótkie wyprawy po przybrzeżnych wodach, na które wypływał wraz z ojcem i jego lidem. To wszystko działo się jakby w innym życiu, gdy Snae-Kol stąpał jeszcze po ziemi Długich Ludzi w wodzowskich wampumach, a o jego brodatych pobratymcach zza Wielkiej Wody słyszało niewielu. W Zatoce Pękniętej Skały u brzegów Wielkiej Wyspy doszło do spotkania tych dwóch skipów, które omal nie zakończyło się bitwą. Umierając na błotną gorączkę, ojciec Oddiego oddał swój okręt noszący dumne imię Błysk Młota pod komendę tak nieoczekiwanie odnalezionego syna. Jego drottmadowie złożyli młodemu hevdingowi przysięgę wierności, choć, co trzeba zauważyć, uczynili to niezbyt chętnie. Był on wprawdzie synem wodza, ale skoro nie szanował go wcześniej nawet jego własny rodziciel, dlaczego mieliby szanować oni? W ostatnich chwilach pobytu na Midgardzie Asgot z Czerwoną Tarczą zmusił jednak swój lid, biorąc na świadka Jednookiego, do złożenia przysięgi. Złamanie jej sprowadziłoby na człowieka zemstę Odyna i zamknęło przed wiarołomcą bramy Walhalli. Nie mówiąc już o tym, że resztę swojego nędznego życia po życiu spędziłby w Nastrandzie, brodząc wzdłuż strumienia pełnego żrącej wody. Nie byłaby to jakaś bardzo długa męczarnia, jako że właśnie spośród krzywoprzysięzców wybierał swoje ofiary żerujący tam potwór noszący imię Grafwitnir. Już samo imię Grobowego Wilka wystarczało, by ostudzić gorącą krew i zakusy co bardziej krewkich wojów. Poza Eidą Huggendem brakowało ochotników skłonnych przetestować szczęście młodego hevdinga. Przynajmniej na razie. Zatem niechętnie, ale poddali się woli nowego wodza. To byli jednak najlepsi z najlepszych i za każdą cenę, nawet własnej krwi, warto było mieć ich po swojej stronie. Szczególnie podczas tak niebezpiecznej wyprawy jak ta, wyprawy w sam środek rozwartej paszczy Fenrira. Żeglowali przecież w kierunku Szwecji, na spotkanie starego potężnego wroga. To było sześć dziesiątek uciekinierów, marne resztki liczącego dwie i pół setki hirdu. Reszta zginęła w porannym napadzie, przeprowadzonym u progu zimy przez ludzi konunga wszystkich Szwedów – Eryka Zwycięskiego. Oddział władcy dotarł za nimi do krainy zwanej Winlandią i atakując znienacka, wyrżnął na wpół śpiących renegatów. Tego losu nie podzieliła tylko załoga Błysku Młota, na którego pokładzie Asgot z Czerwoną Tarczą wyruszył dwa dni wcześniej na oględziny wybrzeży Wielkiej Wyspy. Ten nieznany ląd krył wiele niespodzianek

i niebezpieczeństw i Asgot chciał być na nie przygotowany. By opowiedzieć wszystko, trzeba by niejednej sagi, potoków łez, tęsknoty za druhami i wielu beczek piwa, więc dość dodać tylko, że po przeczekaniu zimowych miesięcy w ukryciu w jednej z miejscowych wiosek leżących na stałym lądzie śmiertelnie chory Asgot wracał właśnie do domu, żeby odszukać lub jedynie pomścić żonę i córkę. Na początku tej drogi, jeszcze u wybrzeży Winlandii, natknął się na wychodzącą w morze dziwną skútę miejscowej roboty. Na jej pokładzie, wśród czerwonoskórych skraelingów, płynął Oddi. Teraz już jedyny syn Czerwonej Tarczy, młodzieniec, którego niegdyś darzył gęstą nienawiścią, obarczając winą za niespełnione nadzieje i śmierć pierworodnego podczas ataku na Birkę. W pierwszej chwili stary saekonung pomyślał, że to zjawa, wyrzut sumienia zesłany przez bogów, by ukarać i dręczyć umierającego człowieka. Zasłużył sobie na to bardziej niż jakikolwiek inny woj na pokładzie Błysku Młota. Dotarło to do Asgota zimą, gdy wraz ze swoim lidem i gościnnymi tubylcami czekali na wiosenne roztopy. To wtedy skończyło się piwo, którym od tak wielu lat upijał się w każdy wieczór, i przyszły wielodniowe ataki zimnych dreszczy. Wszystko ma swój koniec, więc gdy obudził się wreszcie mokry od potu, ale w miarę jasno myślący, zrozumiał i zapłakał. Nie nad sobą, ale nad żoną i córką, które uciekając, pozostawił w odległej Szwecji na pastwę wojów swego rozsierdzonego zdradą królewskiego kuzyna. I nad synem Oddim, którego od wielu lat traktował gorzej niż psa. Gdyby miał czym, upiłby się natychmiast do nieprzytomności, by nie myśleć, by zapomnieć. Sądził wówczas, że Oddi zginął podczas ataku ludzi konunga, a na to nic by już nie poradził. Pozostały kobiety lub ich groby. Zemsta nie przywróci im życia na tym świecie, tak jak z wiatru nie ulepimy kuli, ale nada sens czemuś, co tego sensu już nie ma – ostatnim tygodniom Asgota z Czerwoną Tarczą. Szczęśliwa kobieta daje wikingowi siłę, niewiasta w potrzebie sprawia, że odnajduje tę moc w sobie. Bliska sercu nawet z tchórza uczyni bohatera, a on nie był tchórzem. Trzymał się więc kurczowo uciekającego życia, gdyż poza kapryśną łaską bogów był jedyną istotą, na którą mogły liczyć. Twarz trzynastoletniej ledwie Jofriddy widywał często we śnie i zawsze córka patrzyła na niego z wyrzutem, zawsze. Jakież więc było jego zdziwienie, gdy natknął się na pokładzie obcej łodzi na syna z krwi i kości. I jaka ulga. Norny w jednej chwili zdjęły z jego potężnych niegdyś, a teraz przygarbionych chorobą barków ciężar, mógł odejść spokojniejszy. Dostał szansę i wykorzystał darowane chwile, by powiedzieć młodzieńcowi, jak bardzo jest z niego dumny i jakim wielkim, starym i pijanym głupcem był przez te stracone lata, jak wielkim… Saekonung uśmiechał się, gdy miecz w ręku jednego z najwierniejszych druhów nabierał rozpędu, żeby skrócić męki schorowanego człowieka i otworzyć przed nim bramę Walhalli. Uśmiechał się po raz pierwszy od wielu długich zimowych miesięcy. W jego wodnistych oczach do ostatniej chwili

odbijał się obraz stojącego naprzeciwko syna, jakby chciał zapamiętać i zabrać do Asgardu każdy szczegół jego męskiej, choć ciągle jeszcze nieco ospowatej twarzy. Radość tej chwili mroczył jednak smutek, że pozostawia młodzieńca z zadaniem, któremu nie podołałby niejeden obeznany z wojaczką mąż, z misją, której powodzenie zależy w równym stopniu od silnego ramienia, jak od sprytu, rozsądku i doświadczenia. Oddi nie wstydził się swoich łez, gdy żelazo oddzieliło głowę Asgota od tułowia. Umarł w końcu człowiek, który był mu ojcem, choć to podobno nie z jego lędźwi wyszedł, ale doradcy Vingora. Wtedy przekonał się, że można w jednej chwili darować innemu zbierane latami winy. Tak po prostu, jak wypuszcza się z płuc zatęchłe piwniczne powietrze, by nabrać świeżego, pachnącego lasem i słońcem. Nie on jeden miał mokrą od łez twarz, wielu brodatych zabijaków, którzy śmiali się, rozpłatując brzuchy brzemiennym chłopkom, stało teraz nieruchomo, z dziwnie błyszczącymi oczami. Odszedł ich hevsir, hevding, z którym od wielu lat tworzyli wspólnotę silniejszą od rodzinnej. Przelaliby za niego krew, jak i on uczyniłby to w ich obronie. Dlatego złożyli przed umierającym wodzem tę przysięgę i zamierzali jej dotrzymać, przynajmniej na razie. Takim to oto zrządzeniem bogów Oddi przeszedł na pokład większego okrętu i został kapitanem na Błysku Młota. Wśród czerwonoskórych na Wielkiej Wyspie ciągle jeszcze był obcym, ledwie tolerowanym Brzuchem Ryby, przybłędą, który jakimś sposobem zaskarbił sobie względy córki ich wodza. Uratował wprawdzie plemię przed wrogami ze stałego lądu, ale to nie było jego zasługą, tylko Wielkiego Ducha, który go zesłał w odpowiedniej chwili. Na szczęście było kilka wyjątków, w tym kapitan Aifura – Bjarki, półkrwi Beothuk. Na pokład szwedzkiego byrðingra weszły wraz z nim dwie czerwonoskóre kobiety: ciężarna Shaa-naan-dithit – córka wodza Beothuków Kamiennego Ostrza i świeżo upieczona żona młodzieńca, oraz opiekująca się nią Czerwona Orlica – wielka szamanka wszystkich Długich Ludzi. Ta ostatnia posiadła cenne umiejętności leczenia ciała i ducha oraz wewnętrzną moc, która trzymała łapy rodaków Oddiego na odległość. I to mimo że völva ciągle jeszcze była kobietą w kwiecie wieku, za którą każdy z nich dałby podczas rejsu tygodniową rację słodkiej wody i całe nadpsute mięso. Potem by srodze żałowali tego czynu, albowiem Czerwona Orlica wyglądała na osobę potrafiącą zadbać o swoje bezpieczeństwo i ceniącą ponad wszystko własne sądy i wybory. Oddi ostrzegł zresztą, że osobiście obetnie przyrodzenie każdemu, kto siłą weźmie którąś z tych niewiast. Na pokładzie mniejszego Aifura podczas tej żeglugi nie było żadnych swarów. Niełatwa, ale przecież niesztormowa pogoda pozwoliła niedoświadczonej, złożonej z czerwonoskórych mieszkańców Wielkiej Wyspy załodze mniej myśleć – o ile to w ogóle możliwe – o podchodzących pod gardło żołądkach. Beothukowie byli nowicjuszami, ale lata temu wybranymi i ćwiczonymi przez wodza wszystkich

Długich Ludzi – Snae-Kola, właśnie z myślą o tym rejsie. Przez długi czas ten duński rozbitek, zwany w swoim kraju Sturlą Szkutnikiem, budował okręt i szkolił ich do jego obsługi. Dzięki słusznemu wzrostowi, sile niedźwiedzia i szybkiemu pomyślunkowi zdołał swego czasu zdobyć świętą fajkę wodza wodzów plemienia Beothuków, ale dręczyła go narastająca tęsknota za rodzinnymi fiordami. To tajemnicze i waleczne plemię, na którego czele stanął, od niepamiętnych pokoleń wybierało na przywódców najwyższych spośród siebie, więc teraz o pół głowy przerastali kuzynów ze stałego lądu. Malowali też całe ciała ochrą, by ukryć się przed dręczącymi szczep złymi duchami. Pod farbą ich skóra była niemal równie biała jak ludu ze skalpami na twarzach. Dawno temu pokonali, walcząc o miejsce do życia – BeohNoha, olbrzymie niedźwiedzie, które stojąc na czterech łapach, zaglądały dorosłemu wojownikowi w oczy. To po nich odziedziczyli Wielką Wyspę, gdy najstarsze dęby były ledwie żołędziami, z jej bogatymi w ryby rzekami, łownymi lasami i sąsiadami, zazdrośnie spoglądającymi na rosnący dobrobyt wyspiarzy. Potem przybyli w cztery okręty wikingowie, wkraczając w sam środek wojny pomiędzy tubylcami a plemionami ze stałego lądu. To był czas wielkich bitew i małych potyczek, zasadzek i płaczu kobiet, bohaterów i tchórzy. Koniec końców Wakan Tanka dał zwycięstwo Długim Ludziom Snae-Kola, ale jego samego zabrał do Odległej Krainy. Może trafił on do Walhalli, by całe wieczory ucztować przy stole Odyna i używać męskości, a w dzień walczyć, ćwicząc krzepę przed nastaniem ragnaröku? Kto to może wiedzieć. Dowodzący Długimi Ludźmi Bjarki, syn Snae-Kola, pogładził z czułością nierówne, obrobione kamiennymi toporkami deski burty. Ten statek i wspomnienia to było wszystko, co mu pozostało po ojcu. No i jeszcze wojownicy na pokładzie. Nagle syknął z bólu. Pomimo wygładzania kawałkami skały wchodzące w skórę zadry były tu codziennością. Najgorzej mieli siedzący na krótkich ławach wioślarze. Gdyby nie narzucone na nie grube skóry, tyłki mieliby czerwone nie od ochry, a od własnej krwi. Młodzieniec westchnął z zazdrością, widząc w oddali kolorową plamkę żagla większego, wspanialszego okrętu. Potem zwymiotował, plując do wody żółtą śliną. Na Wielkiego Ducha, kiedy to się skończy, tam już nic nie ma. Jedyną odpowiedzią było pieczenie w gardle.

Świt odsłonił jasne, bezchmurne niebo. Sólarupprás otulił żeglarzy uspokajającym słonecznym blaskiem, jakby te ostatnie wietrzne i sine dni były tylko przywidzeniem, sennym lękiem człowieka, który całe swoje życie spędził na stałym lądzie, z dala od potęgi oceanów. – Skały! Ziemia od sterburty! – Zawołanie to wywołało na Błysku Młota poruszenie, równe pożarowi ogarniającemu suchy las. Jak na komendę wszystkie głowy odwróciły się w prawo. Sär wygładziło się i przypominało wypolerowane zwierciadło, od którego wzięło swoją nazwę. Wiatr niemal zupełnie zamarł. Hrafn Szermierz, wraz ze swoim nowym dowódcą i dwiema kobietami, jedynymi zresztą na pokładzie, stali właśnie przy wiośle sterowym, gdy Thoti Próżniak zaczął wrzeszczeć. A trzeba mu oddać, że głos miał niczym sam Bragi: czysty, mocny i dźwięczny. Doświadczony żeglarz wciągał teraz powietrze nosem jak pies, który wyczuł padlinę, posmakował ustami słonawą mgłę i zawyrokował: – Hov. – Jak to dom, zboczyliśmy z kursu, ledwie widać z oddali brzeg, a ty mówisz, że to Szwecja? – Oddi też wąchał poranny chłodny wiatr i z całą pewnością miał on taki sam zapach jak wczoraj, dwa i pięć dni temu. – Eee… zaraz Szwecja. Znam te smaki i zapach morza, młody hevdingu, i mówię ci, że kiedyś już płynąłem tymi wodami. A skoro tak… – Nie dokończył i klepnął z uśmiechem plecy Asgotssona. Młodzieńcem szarpnęło, jakby spod tyłka wyrwał mu się właśnie narowisty rumak, ale stał w miejscu ku pełnemu uznania zaskoczeniu swojego zastępcy. Shaa-naan-dithit drgnęła przestraszona, a Czerwona Orlica niemal niedostrzegalnym błyskawicznym ruchem zacisnęła palce na trzonku rytualnego kamiennego noża, który miała ukryty w fałdach skórzanego odzienia. Przez te miesiące spędzone na Wielkiej Wyspie syn Asgota zmężniał, rozrósł się w barach tak, że niewielu było takich na pokładzie, nawet wśród wojów w sile wieku. Trudna przeszłość zahartowała mięśnie niczym przedni olej dobrą stal. – A skoro tak – dokończył za swojego zastępcę Oddi, gdy odzyskał oddech – niedługo zamienimy spleśniałe żarcie na soczystą pieczoną baraninę. A ty, wierny drottmadzie mego ojca, będziesz mógł spić się wreszcie do nieprzytomności i… – Uderzył starszego kompana w pierś. Wielka siła poderwała roðsmenna do góry i zatrzymał się dopiero na drewnianej burcie. Niemal w tym samym momencie sprawca tego krótkiego lotu chwycił za bezpańskie teraz wiosło sterowe, którego trzon, odzyskawszy wolność, zaczął podskakiwać na boki niczym nos myszy wystawiającej pyszczek z nory. Hrafn Szermierz zerwał się na równe nogi i splunął krwawo pod swoje stopy: ucałował właśnie burtową mocnicę, co wargom nie wyszło na dobre. Pomacał zęby, czy się nie obluzowały, i widocznie zadowolony z oględzin roześmiał się gromko. Przerażone kobiety przysunęły się do siebie. – Niech ci tam – mówił w przerwach między kolejnymi napadami wesołości

i plucia – aleś mi, aleś mi… dał nauczkę, zapa… zapamiętam sobie. – I ruszył w kierunku dziobu, cały czas kręcąc głową. Oddi odetchnął z ulgą, ale tak żeby nikt nie zauważył. Hrafn, choć nie miał niedźwiedziej postury, zabijał z taką lekkością i łatwością, z jaką inni rąbią drwa na opał. Był niezwykle szybki i wykorzystywał każdą słabość przeciwnika. Myślał. Gdyby nie jego poparcie i pomoc, syn Asgota już dawno stałby się pokarmem dla ryb i morskich potworów. Zresztą to właśnie miecz Hrafna Szermierza ściął głowę Czerwonej Tarczy. I on też uchronił młodego wodza od zmycia przez falę podczas ataku szalonego Eidy Huggendego. – Zbliżamy się do lądu, a to oznacza pułapki i podwodne skały, zdolne niekiedy posłać na dno okręt ze zbyt pewną siebie załogą. Ustawię kogoś na dziobie z logiem – krzyknął sternik, nie odwracając się. – Bogowie cenią sobie siłę i spryt i gardzą durniami – zabrzmiał już z oddalenia głos doświadczonego żeglarza. – Nigdy was nie zrozumiem. – Shaa-naan pogładziła się bezwiednie po widocznym już brzuchu, drugą dłoń opierając na łbie wielkiej łaciatej bestii. – Gdy się bijecie do krwi, to dla żartu, a śmierć w walce jest niczym wyczekiwana z utęsknieniem kobieta, z którą spragniony uciech młody wojownik legł na skórach w mamateeku. Was, ludzi zza Wielkiej Wody, Wakan Tanka pozbawił rozumu. Tak myślę, mój mężu. – Zrozumiesz nas i pokochasz. – Młody saekonung naparł z cichym stęknięciem na trzon wiosła sterowego i okręt odbił jeszcze bardziej w prawo. – Już pokochałaś. – Wielki Duch, córko swego ojca – Czerwona Orlica chwyciła się obiema rękami burty, gdy kaupskip zadrżał – uczynił ich szalonymi, ale takich ich poznałyśmy i takich, a nie innych chciałyśmy: ty swojego Oddiego, ja Snae-Kola. – Zamilkła wpatrzona dziwnie nieruchomym wzrokiem w kilwater ciągnący się za okrętem coraz szerszą smugą. – Gdy go zobaczyłam po raz pierwszy – mówiła cicho kobieta mocy – uderzył we mnie piorun jak po dotknięciu Lila Wakan – Świętej Białej Bawolicy. Mojego ducha ogrzał Peta-owihankeshni i ten Nigdy Niegasnący Płomień dał mi ciepło bez gorąca, uśmiech nowego dnia, znowu poczułam się zwykłą kobietą. – Zamilkła i gdy wydawało się, że to już koniec, znowu usłyszeli jej głos: – Nie na zawsze jednak, ale dobre i to. Wielka szamanka nie może mieć w sobie mężczyzny, bo jego nasienie zwiąże ją z ziemią i zamknie przed jej duchem świat poza ciałem. Zostałam ukarana za swoje myśli i pragnienia, bo przecież nie czyny, życiem bez Snae-Kola. Ruszyłam więc w drogę bez powrotu, by choć poznać wyspę, na której dorastał, lasy, którymi chadzał, strumienie… – Dalsze słowa przerodziły się w niezrozumiały szmer. Shaa-naan w pierwszym odruchu chciała podejść do kobiety mocy, pocieszyć ją jakoś, ale zatrzymała się w pół kroku. Czerwona Orlica miała silnego

ducha, silniejszego niż ktokolwiek na pokładzie tej wielkiej łodzi. Nie potrzebowała pocieszenia. – Ale po co uderzyłeś swojego kompana, jednego z niewielu życzliwych ci w tym stadzie ludzi bestii? – zwróciła się do Oddiego, któremu jej rodacy z uwagi na bladość skóry nadali imię Brzuch Ryby. – Strach albo pobłażanie zaczepkom zabiłyby mnie wśród nich szybciej niż trucizny Czerwonego Kamienia. Gdy zdobędę sobie zaufanie i szacunek, nie będę miał lepszych i wierniejszych przyjaciół. Do tego czasu… – Zawiesił głos. – Hrafn Szermierz wiedział, że zareaguję – wskazał brodą na powracającego, ciągle uśmiechniętego drottmada – i godził się na to. Lepiej on niż jakiś gorącokrwisty siłacz, z którym ta rozmowa miałaby całkiem inne zakończenie. A tak na jakiś czas będę miał z nimi spokój. A jeśli mi odpuszczą, to i wam nie będą się zbytnio naprzykrzać. – My umiemy zadbać o siebie, bracie krwi Snae-Kola. – Kamienna Orlica wróciła ze świata wspomnień, jedynego, w którym mogła spotykać się i rozmawiać ze swoim nieżyjącym mężczyzną. Jej śmierć to zmieni, ale na to musiała jeszcze trochę poczekać. – A jak zginiemy tam, gdzie płyniemy? Przecież zamierzasz rzucić wyzwanie samemu wodzowi wodzów twojego plemienia. – Shaa-naan zmieniła nieco temat. – Mogłaś zostać z ojcem, przynajmniej bylibyście bezpieczni… – Spojrzał wymownie na jej brzuch. – Nie, nie mogłam. Na Wielkiego Ducha, tego, który daje życie i jest życiem. Nie mogłam puścić cię samego! – W głosie kobiety pobrzmiewały żelazne nuty. – No to się nie martw, a ja zadbam o nasze bezpieczeństwo. – Młodzieniec udawał pewność siebie, której tak do końca nie odczuwał. Nie planował otwartej konfrontacji z konungiem Erykiem, ale tylko Norny splatające ludzkie losy wiedzą, czy do tego dojdzie. Z dwoma okrętami jest niczym lis próbujący zaatakować niedźwiedzia, ale ten refr w obronie matki i siostry był gotowy skoczyć do gardła większej bestii i… zginąć. Nie po raz pierwszy żałował, że popłynęła w ten rejs Shaa-naan, po raz kolejny też cieszył się z jej obecności. Kto wie, czy dane im jeszcze będzie postawić stopy na ziemi Beothuków. A jeśli tak, wolał mieć przy sobie tych, których kochał. Stracił już kiedyś rodzinę i nie zamierzał powtarzać tego błędu. Oddi energicznie pokręcił głową, by wygładzić myśli, i podniósł wzrok, szukając odległej sylwetki skuty, na której płynęli pobratymcy obu kobiet. Musiał nieźle wytężyć wzrok, by ujrzeć w oddali drobną plamkę żagla Aifura. – Zwińcie płachtę na Staruszku, zaczekamy. Skrócić wiosła! – Nie było szemrań, bo choć wpłynęli na znane wody, przynajmniej tak twierdził Hrafn, a on

niejedno w życiu widział, to wcale nie znaczy, że było tu bezpiecznie. W dwie załogi zawsze pewniej. Wielki prostokątny wadmalowy żagiel, obszyty na krawędziach splecionym końskim włosiem i wzmocniony na całej powierzchni ukośnymi pasami skóry z morsa, opadł i okręt płynął siłą rozpędu, aż w końcu zamarł w bezruchu. Wykorzystali ten czas na wylewanie wody z dna kaupskipu, suszenie ubrań, oliwienie metalowych elementów uzbrojenia oraz wyrzucanie za burtę żarcia, którego nawet ryby nie chciały pewnie jeść. Ten i ów kąpał się nawet, wylewając na siebie wiadra słonej wody. Spotykało to się z utyskiwaniami tych drottmadów, którzy właśnie ową wodę wylewali poza burtę. W pewnym momencie Hrafn Szermierz, widząc, że kobiety z nieodłącznym psem przeciskają się w stronę masztu, gdzie miały złożone swoje pakunki, przywołał gestem Oddiego. – To naprawdę völva? – Podrapał się w zakłopotaniu po brodzie. – No i czy jest twoja, synu mego przyjaciela, czy mogę, no wiesz…? – Nie jest moją własnością, sterniku, jeśli o to pytasz. Nie jest i nie będzie niczyją własnością – dodał. Potem opowiedział swemu zastępcy o potędze kobiety mocy i o jej miłości do Snae-Kola, wielkiego wodza Długich Ludzi, o ślubach czystości, które złożyła, i o marnym końcu każdego, kto się do niej zbytnio zbliży. – A ten Snae to zginął w walce czy umarł w łożu? – W walce, sterniku, i to jakiej. – Więc to nie jest żadne przekleństwo, tylko raczej nagroda. Jeśli nie miałbyś nic przeciwko, to ten tego… podoba mi się, na brodę Odyna, i aż mnie świerzbią jajca, jak ją widzę – wypalił w końcu. – Wiedz, że Sturla Tubbesson był wspaniałym wojem, niełatwo będzie mu dorównać i zdobyć względy takiej kobiety. Może w kilku i siłą, ale na to nie mogę się zgodzić. – Na wielkie cycki Bestli, nie chcę brać siłą. Ma w sobie coś takiego… jest świeża niczym Nana i mocna jak sama Modgund. To nie jakaś tam młoda dzierlatka, której wystarczy piwo i błysk miecza, by poszła z mężem do łoża. Nie zna bogactwa, więc i za nim nie goni. Znałem wiele gładszych, ale ona… Więc mówisz, że jakby mi się powiodło i skosztuję wyspiarskiego miodu, nie będzie między nami zwady? – Życzę ci powodzenia, sterniku, i powiem więcej: wystrugaj sobie kobietę z drewna, potem mocz w wodzie tak długo, aż ożyje. To i tak będzie szybciej. – Odchylając się ze śmiechem, złagodził uderzenie pięści w ramię. Późnym popołudniem Aifur był już w zasięgu głosu. Burty mniejszego statku wzorem „dorosłego” towarzysza wieńczyły teraz równe rzędy okrągłych tarcz, zaczepionych na kołkach przytwierdzonych do mocnicy. Utrudniało to wiosłowanie, ale zbliżali się do brzegu i taka roztropność winna wzbudzić i wzbudziła uznanie wśród Askomanów.

– Ktoś ich dobrze wyszkolił – burknął sam do siebie rudobrody Gizur Brudne Włosy, wielki niczym góra mąż z twarzą przypominającą siny stempel. Przy dokładniejszych oględzinach dało się rozróżnić malowane na skórze wizerunki bogów, potworów i święte symbole mocy. To był jedyny berserk na pokładzie Błysku Młota. Jego tubalny „szept” słyszała co najmniej połowa załogi. Z dziobnicy nadpływającego okrętu szczerzyła zęby płomiennoruda maszkara, która była podobno wizerunkiem jakiegoś Ptaka Pioruna, najgroźniejszej bestii, jaką znali czerwonoskórzy wojowie. Starzy morscy zbóje patrzyli z politowaniem na tę pokrakę, dumni ze swojego orła z rozpostartymi skrzydłami. W zasadzie początkowo to miał być fálki, ale rzeźbiący w twardym korzeniu figurę Illugi Runlofsson stwierdził, że mu nie wyszło i zamiast sokoła stworzył orła. Ludzie trochę sarkali, no bo chcieli sokoła, a najlepiej smoka, takiego samego jak ten, który rozpadł się od wilgoci. Ale co było robić. Illugi nie mógł im przysiąc, że przy kolejnej próbie znowu mu nie wyjdzie jakieś ptaszysko, a to tu było niczego sobie. Choć nieco dziwaczne, wzbudzało respekt i przyjęli, że na dziobnicy ich okrętu pluje wrogom w twarze sam Hräswelg, wywołujący wiatr thurs wichru i burzy. To, że zwano go Trupożercą, może niezbyt dobrze wróżyło, ale swoich chyba oszczędzi… Ci skraelingowie z Winlandii sprawdzili się na wodzie, w co niewielu wierzyło na początku tej wyprawy. – Żagle od morza! Żagle! – Okrzyk siedzącego na oku zdmuchnął radosny nastrój niczym wicher pianę z grzbietu fali. Zbliżający się ląd przykuł uwagę większości wojów i dopiero teraz na gwałt odwracali głowy, co przy tej szybkości groziło skręceniem karku. Od strony otwartych wód dostrzegli trzy sporej wielkości płachty płótna żaglowego lub wadmalu. – Na wyprężoną laskę Odyna, nie zdążymy przybić do jakiegoś bezpiecznego portu, nim ci tam – Hrafn skinął podbródkiem w stronę nadciągających z północy obcych – wpłyną w nasze zadki. – Tja – potwierdził obawy Szermierza, ale i Oddiego, Thoti Próżniak. To on pierwszy zobaczył przybyszów. – Ładownie mamy zawalone drewnem i skórami, ludziska zmęczeni wiosłowaniem, zdybią nas z opuszczonymi gaciami, gdy się jeszcze bardziej zmachamy. Gird nam dadzą dopiero nausty w Normandii, a do nich będzie jeszcze wiele doegrów żeglugi. – To może wyrzućmy wszystko do Wielkiej Wody? Łodzie nabiorą lekkości kanu, a Taku Skanskan nada im wtedy szybkość wiatru? – Czerwona Orlica nie czuła się zbyt pewnie na wodzie. Jej pobratymcy nie przywiązywali wagi do dóbr materialnych, a po śmierci wojownika jego rzeczy rozdawano mieszkańcom wioski. Dzięki temu mogli oni zawsze, gdy brali je do ręki, wspominać właściciela, co cieszyło ducha zmarłego. Shaa-naan, która służyła jako tłumaczka, przekazała wiadomość od wielkiej szamanki Beothuków ludziom z włosami na twarzy

i sinymi wężami na całym ciele. Śmiech, który przetoczył się po Błysku Młota, musieli słyszeć nawet bogowie. – To nasza własność, za którą krwią zapłacili drottmadowie Asgota z Czerwoną Tarczą, nasi towarzysze. Zbyt wiele ich to kosztowało, by ten trud poszedł za burtę. Oni – wskazał na towarzyszy – szybciej zginą, niż wyrzucą choćby jedną zapchloną skórę, völvo! – Hrafn Szermierz dla dodatnia mocy słowom uderzył się pięścią w pierś. Shaa-naan wpatrywała się w to miejsce, oczekując wzniesienia się niewielkiej chmurki kurzu, ale wszyscy byli przemoczeni, nawet sternik tej wielkiej łodzi. Czerwonoskóra kobieta prychnęła w odpowiedzi. To była mądra i dobra rada, ale jeśli nie chcieli jej przyjąć… To tak jak z leczniczym dymem – nie zadziała, jeśli chory nie nabierze głęboko powietrza. – Nie da się obudzić kogoś, kto nie śpi, córko. – Wydęła usta, spoglądając na Shaa-naan. Tę mądrość Beothukowie przekazywali z pokolenia na pokolenie i najwyraźniej sprawdzała się ona także u obcych. – A może to okręty kupieckie i idą z towarami do jakiegoś portu za naszymi plecami? – ni to spytał, ni stwierdził młody hevding. Prawdę mówiąc, zrobił to bardziej na użytek stojącej obok brzemiennej żony niż z przekonania. Może i brakowało mu doświadczenia, ale nie rozumu, by wiedzieć, że na nieznanych wodach silniejszy zawsze jest wrogiem, a słabość zaproszeniem do walki. – To tylko trzy kaupskipy, pewnie nawet za nami nie ruszą… – podchwycił zaraz z nadzieją w głosie Atli Krzywy Paluch. Więc to jemu dostała się pogardliwa reprymenda sternika. – Młody jesteś i głupi jak drewniany ceber na szczyny. – Hrafn spojrzał na Atliego jak na krowi placek, w który wdepnął wędrowiec – ze złością, ale bez iskry nadziei, że można cofnąć ostatni krok. – Te okręty są wielkości co najmniej naszego Błysku Młota, my ciężko orzemy wodę i od razu widać, że obłowiliśmy się podczas wyprawy na wiking i teraz wracamy do domu. Oni płyną szybko, a to znaczy, że przewożą powietrze. Na Odyna, kto by wypuścił taką zdobycz z rąk? – Hrafn splunął za burtę. – Nie mówiąc już, że jesteśmy sami, bo ci skraelingowie na Aifurze na niewiele się zdadzą. Ale może noc okryje nas kruczym skrzydłem i schowa przed pościgiem? – Zatarł dłonie, a wyrobiona od wiosła twarda skóra wydała charakterystyczny świst. – No – wzruszył z rezygnacją ramionami – a jak nie… to nie. Płyńmy na pełnych żaglach wzdłuż brzegu, tylko niezbyt blisko, by nam ląd nie odebrał wiatru, hevdingu – zwrócił się do Oddiego. – Gdy zajdzie słońce, zawrócimy, może ich zmylimy tym fortelem. A jak nie… – powtórzył. Nie musiał kończyć. Młodzieniec skinął głową i rzucił kilka rozkazów. Załodze Aifura, która była już w zasięgu głosu, wyjaśniono, jaki jest plan. Okrzyki czerwonoskórych

żeglarzy, w ich mniemaniu harde, nie były tak pewne, jak się zdawało wydającym je ludziom. Ale nie ma się co dziwić, dla nich była to pierwsza i zapewne ostatnia morska bitwa, po której jak nic ujrzą „oblicze” swojego Wielkiego Ducha. Dwa okręty płynęły dalej, bo przed własnym losem człowiek nie ucieknie i nawet nie powinien próbować. Po początkowym zamieszaniu wywołanym przywdziewaniem metalowych i skórzanych osłon pióra wioseł wznowiły rytmiczne całowanie lustra wody. Nie forsowano tempa, by zachować siły na walkę, która zdawała się nieunikniona. Zębaty, którego matką była wioskowa suka, a ojcem władca wilczej watahy, strzygł nerwowo uszami i powarkiwał, bo i jemu udzieliła się nerwowa atmosfera. Shaa-naan-dithit trzymała go krótko na rzemieniu, by sobie i komuś z załogi nie zrobił krzywdy. Prawdę mówiąc, dzięki temu psu kobiety miały nieco więcej miejsca dla siebie niż pozostali członkowie załogi. Szeroki w kłębie Zębaty budził należny respekt wśród wikińskich wojów. Trzy langskipy szybko skracały dystans i rzucone w pewnym momencie przez Thotiego Próżniaka słowo zabrzmiało niczym przekleństwo wypuszczone w powietrze przez kobietę mocy: – Duńczycy! Odpowiedzią było kilka gniewnych pomruków, pełnych złości splunięć, i zrezygnowane westchnienia ludzi, którzy stracili złudzenia i gotowi są na najgorsze. Atmosferę oczyścił niemłody już Illugi Runlofsson, ten sam, który udatnie zamienił dziobowego smoka w orła. W pewnym momencie jego dolny otwór zagrał taką pieśń, jakby sam Odyn zwany też niekiedy Synem Ziemi – Jardarem, przemknął na ośmionogim Sleipnirze po niebie. Niemal słychać było odgłosy kopyt, i to każdego oddzielnie, a co niektórzy wyłowili w Illugiego dźwięku… złote dzwoneczki uprzęży i wilcze wycie Frekiego i Geriego. To było mistrzostwo niedoścignione dla wojów młodszych, tych o zdrowszych kiszkach. Śmiechu mieli co niemiara, a dobrze robi przed walką śmiejąca się gęba, którą uchodzą strachy i kamień znikający ze stężałych mięśni. Dzięki bogom i silnym ramionom wioślarzy, gdy zapadał zmrok, Duńczycy byli jeszcze poza zasięgiem strzał. Ludzie odetchnęli wdzięczni za kilka godzin wytchnienia, a może nawet snu, jeśli ktoś potrafi ukołysać myśli w takiej sytuacji. Wzywano boga mórz Aegira, by wyjednał u swej małżonki dobry los dla topielców; proszono Eir o zdrowie, bo słabość w członkach w czasie bitwy zabija równie pewnie jak żelazo; błagano Freję, boginię żądzy, płodności i wojny, by dobrze przyjęła część zabitych w swoim zamku Sessrymnir; wreszcie słano myśli do Odyna, by w Gladsheimie, którego częścią jest Walhalla, trzymał wszystkie pięćset czterdzieści bram szeroko otwartych, bo nie wiadomo którą zechcą przejść jego nowi einherjarowie. Byli też tacy, którzy myśleli o pozostawionych w Szwecji rodzinach i o dawnych przyjaciołach, choć zdawało im się, że już dawno

zapomnieli. Ot, normalna noc przed bitwą. Mglisty poranek odsłonił widok na pięć okrętów pozostających w zasięgu wzroku. Cóż, fortel Hrafna się nie udał. Sólarupprás nie odmienił losu drottmadów Oddiego, ale przynajmniej mieli czas, by wypocząć przed walką. A to już coś. Toteż humory większości dopisywały, tym bardziej że szykowała się dobra, miła bogom i prawdziwym mężczyznom bitwa. – To przez twoje chrapanie, Gizur. – Bolli Wilcze Oczy przeciągnął się, aż chrupnęły stawy, i odwrócił wzrok w stronę pokładu. – Całą noc szli za nim niczym na długim holu, może gdyby byli głusi… – Wytatuowany berserk rzucił w towarzysza jakąś starą wielokrotnie obgryzaną kością i wyszczerzył wielkie zębiska w czymś, co miało chyba być uśmiechem. – To nie chrapanie, tylko smród Illugiego ich przywiódł. Szli za nami jak pies za suką z cieczką. Coś ty jadł, starcze? – O to chodzi, że nic. – Wiekowy Runlofsson uśmiechnął się, pokazując światu prawie bezzębne usta. To ciągle był jednak krzepki woj i warto było mieć takiego za plecami, choć to pewnie jego ostatnia wyprawa na wiking. Zresztą tak jak i wszystkich pozostałych, i to bez względu na kolor włosów. Wiatr zamarł zupełnie, jakby siedzący na skraju niebios orzeł Hräswelg zasnął i przestał zagarniać powietrze olbrzymimi skrzydłami. Trzy wąskie i długie duńskie łodzie zbliżały się ostrożnie do przeciwnika niczym pewne zdobyczy wilki do ciężko ranionego jelenia. Nie były to wprawdzie drakkary, ale „ledwie” sześćdziesięciowiosłowe skeidy, ale to wystarczyło, by dać im przewagę w ludziach wynoszącą trzech do jednego, w stosunku do wojów na Błysku Młota. Jeszcze wczorajszego dnia ustalili, iż gdyby fortel się nie powiódł, Aifur odpłynie ile sił w ramionach czerwonoskórej załogi i wiatru w pojedynczym żaglu, by odciągnąć od większego towarzysza choćby jeden wrogi langskip. Jego trzydzieści wioseł uderzało teraz równym rytmem, ale wróg jakby nie zwracał uwagi na tę trochę dziwną pękatą skútę. Trzymane pewnymi dłońmi trzony sterów nie drgnęły nawet o grubość palca. Trzy wypuszczone przez bogów wojny strzały zmierzały do jednego celu, którym był nieco ociężały, ale gotowy do walki Błysk Młota. – Na włochatą dupę Thora – zaklął pod nosem Hrafn, drapiąc się w tym samym momencie po tej części ciała. – Ich jarl to mądry człowiek. Większymi siłami szybciej nas zdusi i straci przy tym mniej ludzi, a Aifura… – W tym momencie posłał w morze coś, co przed chwilą wygrzebał z nosa. – Może gdybyśmy zostali w kupie, szanse byłyby większe, ci Beothukowie to naprawdę twardzi wojowie, widziałem, jak walczą. – Oddi patrzył niepewnie w stronę oddalającego się statku z czterema dziesiątkami zbrojnych na pokładzie. Wprawdzie byli słabiej uzbrojeni, a ich ciała chroniły głównie zwierzęce skóry i trochę zdobycznych osłon, ale zawsze to coś. – Myślisz, drottmadzie, że mieliby szansę w starciu tarcza w tarczę

z zaprawionymi w bojach Askomanami? – Sternik przytknął palec do nosa i kończąc jego czyszczenie, dmuchnął najpierw przez jedną, potem przez drugą dziurkę. – Pewnie nie, ale to zawsze dodatkowe ostrza… – A mówiłeś, że u nich krucho z żelazem, że ich hird bardziej przypomina lawinę błotną niż ścianę stali. Stojąca nieopodal Shaa-naan fuknęła i Oddi wiedział, na czyj długi język jest zła. – To ich współplemieńcy. Tych tam szkolił Sturla Tubesson i mają trochę zdobycznych ostrzy, które wzięli na uciekającym lidzie Jökuli Szarego. – Tym drottmadzie Eryka Zwycięskiego, który wyrżnął naszych niczym szczeniaki? – Tym samym, sterniku. – A nie przypadało ich przypadkiem tylu, co palców u rąk, na jeden męski normański członek? – Tak było, ale na bogów, mówiłem ci przecież, że jarl Sturla przez wiele lat szkolił drużynę skraelingów do walki naszymi sposobami… – A jakbyś od szczeniaka przysposabiał psa do latania, to czy z czasem zrobi się z niego orzeł? Albo choćby wrona? – Ale… – Wesołe iskry w oczach zastępcy uzmysłowiły Oddiemu, że ten sobie z niego żartuje, i zamknął usta z trzaskiem, który musiał być słyszalny nawet na rufie. Starszy mężczyzna położył mu dłoń na ramieniu. – To nasza bitwa, młody wodzu, nie ich, i nasza chwała. – Bogowie – stęknął Oddi zły sam na siebie, że dał się tak podpuścić, ale robił to dla swojej czerwonoskórej kobiety. Chciał wszystkich przekonać, że jej współplemieńcy są biegli w walce, ale zapomniał, że dowodami są czyny, a nie giętki język. Rozejrzał się i zobaczył, jak Shaa-naan-dithit i Czerwona Orlica, zajęte jakąś dyskusją, oddalają się właśnie w stronę masztu okrętu. Przypominający młodego cielaka pies nie odstępował swojej pani na krok. – Niech chwała tej bitwy przypadnie nam, drużynie jarla Asgota z Czerwoną Tarczą, i drottmadom jego syna Oddiego. – Hrafn Szermierz, już całkiem poważny, wytarł wilgotne końcówki palców o drewnianą burtę. – To o nas będą śpiewali skaldowie, to nas wspomną przy ogniskach i z rogami piwa w dłoniach. Czy można chcieć czegoś więcej? Sława! – Sława! – po wodzie poniósł się nierówny chór męskich głosów. Młody hevding pomyślał o kobiecie stojącej teraz przy Staruszku, kobiecie, która mimo że była brzemienna, mocno ściskała w dłoniach kościany łuk, i o dziecku w jej łonie, i sam do siebie szepnął: „można”. A do swego roðsmenna rzekł:

– Ty będziesz wydawał rozkazy podczas tej ostatniej bitwy, wierny druhu mego ojca, na ciebie spłynie cała chwała. Mnie brakuje doświadczenia, ale będę niczym twój cień, by naukę, którą tu odbiorę, wykorzystać w bojach w Walhalli. Czeka tam już na mnie Vingor, a i Asgot przywita mnie chyba z otwartymi ramionami. – Jako i mnie, jak sądzę. – Mąż w sile wieku popatrzył na swego młodego dowódcę uważnie. Mało który zrezygnowałby w takich okolicznościach z własnego splendoru. Ten tu oddał język rozumowi, a nie sercu, i tak powinien postępować dobry jarl. Winlandia zmieniła w mężczyznę niegdyś chudego, zamkniętego w sobie gównojada. Potem wyprostował się na całą swoją mizerną wysokość. W jego ruchach znać było pewną sztywność, która cechuje wszystkich przed śmiertelną walką, a która znika, gdy wróg jest w zasięgu ostrza. Szykował się pojedynek godny rytów w kamieniu, pojedynek będący niby walka Asów: Odyna Viliego i Vé z olbrzymem Ymirem. Dreszcz podniecenia przeszedł po ciele doświadczonego woja i poczuł, jak jego męskość nabiera twardości. Uśmiech skryła gęsta, pełna pierścieni broda. – Wydłużyć wiosła, naprzeć mocniej na trzony, broń przy nogach, sprawdzić mocowanie tarcz! – Po skipie rozszedł się jego mocny, nawykły do przekrzykiwania wichrów głos. – Na bogów, naplujmy śmierci w jej metalowe zęby, łucznicy, zająć stanowiska, czekać z pierwszą strzałą na mój rozkaz! Błysk Młota lekko zaskrzypiał, gdy zmieniali kurs. Wiatr zamarł zupełnie, jakby Tyr wstrzymał oddech, by nie uronić nic z widowiska. Silna ręka sternika skierowała mocny dziób wprost na nadciągające wrogie langskipy, co widząc, Duńczycy wydali okrzyki pełne radości i uznania. Odwaga jest dla woja niczym jeździec dla konia – kieruje jego poczynaniami. Nie dodaje mężowi blasku w oczach bogów walka z tchórzem, tak jak nie dodaje przyjaciół pełen brzuch w towarzystwie umierających z głodu. Na trzech długich, przypominających ostrza włóczni statkach co drugie wiosło skrócono, a za ścianą z tarcz ustawili się łucznicy. Z tej odległości wyraźnie już było widać uśmiechnięte, przeważnie ciemnowłose oblicza, solidne bojowe topory w silnych rękach, hełmy i osłony tak różnorodne, że nie powstydziłaby się takiego bogactwa kształtów i odcieni łąka w czas kwitnienia. To były morskie wilki, które łączył jeden element – siny blask naostrzonego i lśniącego od cienkiej warstwy łoju żelastwa. – Zbyt dobrze to u nich wygląda. – Gunar Drąg strzyknął śliną przez szczelinę między zębami. – To nie tylko młode byczki dýr, które ruszyły w swój pierwszy gon, ale i doświadczone zuchy. Choć tych ostatnich jakby mniej. – A ty, rzepojadzie, chciałbyś łatwą ścieżką podreptać do Walhalli, co? – Thoti Próżniak klepnął go z uśmiechem w plecy i z lubością wciągnął swoim

wielkim nochalem powietrze pełne kwaśnego zapachu potu. Tak pachniało podczas zmagań kobiety i mężczyzny tuż przed spełnieniem i właśnie przed bitwą. – W zasadzie to nie – Gunar spojrzał na stojącego w cieniu swojej tarczy łucznika – ale bogom byłoby miło, gdybym zjawił się tam z kilkoma zabitymi Duńczykami, a widzę, że łatwo nie będzie. – Dobrze chroń mnie swoim skjoldem przed strzałami, a oddam ci paru… – Jakie jest imię jarla, który dowodzi tak wielkimi drengami!? – Na płynącym nieco z przodu wrogim okręcie wielki czarnobrody woj wsparł jedną z nóg o mocnicę i uśmiechał się życzliwie do ludzi Oddiego Asgotssona. Niczym niedźwiedź na widok zapędzonej na ląd foki. Hrafn podniósł rękę i wioślarze skrócili wiosła. Przeciwnik postąpił podobnie. – Sturla, syn Tubbego Pieśniarza! – Oddi postanowił na czas tej wyprawy przybrać duńskie imię Snae-Kola, by ukryć się przed zemstą konunga Eryka, przynajmniej do czasu. – A wy, kim jesteście?! – Waszą śmiercią! – Na wszystkich trzech langskipach rozległy się śmiechy i gwizdy. – Dajcie nam drogę, nie szukamy zwady. Albo krwią zapłacicie za ten kaupskip! Nasi huskarlarzy należą do najlepszych z najlepszych! – Tym razem to Hrafn krzyknął, przykładając zwinięte dłonie do ust. Mówił w miarę spokojnie, ale Oddi założyłby się, że słychać było, jak zgrzyta zębami. – Zbyt mocno siedzicie na wodzie. Mieliśmy złupić Anglów, ale bogowie zesłali nam dar w postaci waszego okrętu i nie będziemy musieli ganiać za miejscowymi, tym bardziej że zgubiliśmy gdzieś resztę naszej floty. Ja, Vifil Mocny w Gębie, obiecuję wam życie i niewolę lub śmierć w męczarniach, gdy dojdzie do bitwy. Nie oszczędzimy nikogo. – A ja, Sturla Tubbesson, klnę się na bogów, że wbiję saks w twoje gardło, Vifilu, synu zająca i gówna myszy! – A potem ja urwę ten twój czarny łeb i napiję się krwi prosto z serca córy Gefny, bo mężczyzną to ty chyba nie jesteś, co!? – wtrącił się z wyczuciem do dyskusji Gizur Brudne Włosy. Nie można powiedzieć, że berserk wszystko zepsuł, ale na pewno podgrzał temperaturę okrzyków do tego stopnia, że w powstałym nagle harmidrze trudno było rozróżnić poszczególne słowa. – Wydłużyć wiosła! – Hrafn uznał, że czas rozmów minął. Atli Krzywy Paluch biegał od kuferka do kuferka, przypominając rozkazy sternika tym, którzy pozostali na swoich miejscach. Hrafn nie chciał widocznie w tym wypadku krzyczeć, bo wróg był przecież w zasięgu głosu. Błysk Młota płynął lekkimi zakosami, jakby jego roðsmenn nie mógł zdecydować się, czy minąć duńskie langskipy z lewej, czy prawej strony. Łowcy nie zamierzali pozwolić na ucieczkę zwierzynie i nieco rozluźnili szyk. Niby wszyscy wiedzieli, jaki jest plan, niby przygotowali się do niego jak

najlepiej, ale w tym szalonym pomyśle Hrafna Szermierza było więcej dziur niż w wysłużonych nogawicach drottmadów Asgota z Czerwoną Tarczą. Pierwsze strzały pocałowały wodę pół długości okrętu przed dziobem Błysku Młota, co spotkało się z drwiącymi okrzykami Szwedów. Kolejne salwy jednak zaczęły wybijać swój zabójczy rytm o burty, pokład i skjoldy. Śmierć leciała z wielu stron, bo i trzeci duński langskip znalazł się w zasięgu, więc kupiecki knorr przypominał teraz żółwia. Zza drewnianej zasłony łucznicy Oddiego próbowali odpowiadać żelazem na żelazo, jednak przy przewadze trzy do jednego po kilku próbach i wielu, na szczęście niegroźnych, ranach dali sobie spokój. Kiedy tylko dziób Błysku Młota znalazł się pół rzutu włócznią od figury dziobowej duńskiego langskipu, tego, który płynął pośrodku formacji, padł wreszcie długo oczekiwany rozkaz. Wojowie po prawej zaczęli na gwałt skracać wiosła, po lewej naparli mocniej na trzony swoich i gnany siłą rozpędu statek rozpoczął szlifowanie burty okrętu Czarnobrodego. Widząc, co się dzieje, Duńczycy na gwałt zaczęli wyciągać wiosła i prawie im się to udało. To był błąd, który popełnił Vifil Mocny w Gębie, bo jak widać, tylko w niej był mocny. Lepsze połamane drzewca niźli gnaty załogi poprzetrącane grubymi niczym nadgarstki niewiast drągami. Niektóre więziły wioślarzy na chwilę, by zaraz potem wycisnąć z nieszczęśników ich własne wnętrzności. Krew szła nawet oczami, których białe gałki zwisały smętnie w połowie twarzy na czerwonych nitkach żył. Inne łamały ręce, nogi, a niekiedy karki tym, którym bogowie nieco bardziej sprzyjali. Asowie lubujący się w krwawych zmaganiach mieli swój dzień i dobre widowisko. W jatkę, dając upust wściekłości wywołanej niedawną bezradnością, poleciały strzały czekających na ten moment dwóch dziesiątek łuczników z Błysku Młota. Plecy nadal chroniły im tarcze towarzyszy, za to z prawej burty zasłona z drewna i skór rozsunęła się niczym żywa istota. Za pierwszą chmarą strzał była druga i trzecia, tak że gdy drottmadowie Oddiego wskoczyli na pokład, połowa obrońców leżała martwa lub ciężko ranna. Obydwa statki kołysały się w jeden rytm, mocnice ich burt szczepiono wieloma hakami, gdy niedawna „zwierzyna” znowu zrobiła coś, co zbiło z tropu podążających na pomoc swojemu saekonungowi Duńczyków. Cała załoga lekko pękatego podróżniczego kaupskipu, nie licząc trzech trafionych strzałami trupów, przeszła na wrogi okręt. Nie trwało to długo, gdy wycięli w pień część obrońców, a tych bardziej zażartych i walecznych zwyczajnie ponieśli na tarczach wprost w fale Ran. Czarnobrodego nie zabił Oddi, ani tym bardziej Gizur, który się na niego zasadzał, albowiem nim obaj postawili stopę na wrogim pokładzie, Vifil leżał martwy z rozedrganą strzałą w oku. Uważny i dysponujący spokojną chwilą obserwator dostrzegłby na jej promieniu dwa nacięcia, takie same, jakimi zwykła

znaczyć swoje pociski Shaa-naan-dithit. Ale nic nie trwa wiecznie, nawet żywot po śmierci w Walhalli, więc znowu zafurkotały w powietrzu lotki Duńczyków, którzy wstrzymali wcześniej ręce w obawie przed przypadkowym trafieniem w swoich. Zdobywcy składającej się teraz z dwóch okrętów tratwy zmuszeni zostali do szukania osłony za niskimi burtami duńskiego langskipu i własnymi tarczami. Najpierw jeden, potem drugi wstrząs i z dwóch stron dobiły do tej pływającej wioski kolejne łodzie. Dzięki manewrowi Hrafna ich przewaga zmalała, ale to nadal była godna pieśni różnica. Ba, mógłby ją śpiewać Asom i Wanom sam Bragi, gdyby zechciał. – Czekać, na bogów! Czekać…! – Hrafn Szermierz biegał po całym pokładzie, nic sobie nie robiąc ze świszczących wokoło strzał. Dobrą i zaprawioną w boju załogę różni od zwykłych rzezimieszków trudniących się rajdami na standhogg w celu porwania wieśniakom owiec i kur także i to, że dobrze wiedzą, co należy zrobić i kiedy. Od sterburty Szwedzi ustawili solidny skaldborg, składający się z największych i najsilniejszych wojów. Miał tarczowników z przodu i z tyłu formacji. O tę drewnianą ścianę rozbijali się Duńczycy niby spieniona woda o skały, choć ta piana miała kolor krwi. Ze strony przeciwnej na pusty teraz pokład Błysku Młota wdzierała się załoga drugiego langskipu, na której czele biegł olbrzym nieustępujący liczbą tatuaży samemu Gizurowi Brudnym Włosom. To mógłby być nawet jego brat bliźniak, gdyby nie to, że przewyższał ogromnego berserka jeszcze o głowę, a zamiast niedźwiedziej skóry jego barki okrywało wilcze futro. Widać było, że wpadł już w bojowy szał, na blade usta wystąpił biały obłok. W oczach nadbiegającego igrali śmiejący się bogowie. – Patrz, hevdingu, waży pewnie więcej kamieni niż dwóch innych ludzi razem – szepnął stojący obok Oddiego Atli Krzywy Paluch, jedyny drottmad, który był w wieku swego wodza. – Nawet Huggende nie miał takiej postury. – Ten nie zdążył odpowiedzieć, gdy sprawy nabrały tempa, jakby wcześniej nie toczyły się szybko. – Łucznicy w ulfhedhnara, musicie go zatrzymać! – ktoś ryknął, a nim te słowa przebrzmiały, zagrała zrobiona z jelit cięciwa i woj stojący za olbrzymem zamarł ze strzałą wbitą w otwarte do krzyku usta. Na szyi berserka widać było świeżą pręgę. Trafiony trzymał się jeszcze na nogach, gdy zła na siebie Shaa-naan mocowała osadę kolejnej strzały na cięciwie kościanego łuku. Niemal jednocześnie kilka pierzastych pocisków trafiło w cel, ale nie powstrzymało to wielkoluda, a jedynie nieco spowolniło. Ten zdawał się nie zauważać wbitych w tors grotów, jak człowiek nie zauważa gryzących go komarów. – Jest mój, mój! – rozdarł się Gizur, odrywając usta od tarczy, której krawędź od kilku chwil gryzł w zapamiętaniu. Odrzucił skjold, odepchnął

zaskoczonych kompanów i wskoczył na deski Błysku Młota. Bitwa na kilka chwil zamarła. Walka dwóch berserków zawsze była wspaniałym widowiskiem, walka takich berserków będzie godna sag rytych w sercach, pamięci i kamieniu. Przy sterburcie dwa mury tarcz stały pierś w pierś i widać było, że sytuacja nie zmieni się do czasu, aż ktoś z drugiego lub trzeciego rzędu zrobi wyłom we wrogim skaldborgu, wyłom, którego nie będzie kim zatkać. Po przeciwnej stronie z kolei wojowie z obydwu wrogich załóg opuścili broń, zwiesili tarcze i patrzyli na nabierający tempa krwawy taniec. Zagrzewali też każdy swojego, jakby to była walka ogierów, a nie ludzi. Ten i ów robił nawet zakłady. Duński ulfhedhnar z pogardą na twarzy wyrwał z piersi przeszkadzające mu strzały i natarł na Brudne Włosy, szczerząc zęby i warcząc niby wściekły wilk. W mocarnych dłoniach trzymał wielki dwuręczny topór, który chyba tylko końcówką różnił się od solidnego wiosła. To była naprawdę mordercza i niewygodna broń, którą Duńczyk zdawał się posługiwać z dziecinną łatwością. Wzniósł go wysoko nad głowę i spuścił, jakby chciał jednym ciosem rozrąbać przeciwnika wzdłuż kręgosłupa i jednocześnie zrobić dziurę w dnie okrętu. Po svearskiej stronie przetoczył się wspierający Brudne Włosy okrzyk: „Sagersall! Sagersall!”. Gizur z dwoma mniejszymi, co wcale nie znaczy, że małymi toporami, przyjął cios na skrzyżowane i trzymane w wyprostowanych rękach styliska i… padł na kolana porażony jego siłą. Uśmiechał się, gdy wypluł na pokład kawałek odgryzionego języka. Ostrze zestrugało długą drzazgę z toporzyska, ale nic ponadto. Potem ruszył do ataku. Odbił się od desek pokładu Błysku Młota z wysoko uniesionymi rękami i w połowie drogi napotkał stylisko długiej broni Duńczyka. Drottmadowie Oddiego patrzyli w osłupieniu, jak olbrzym z ponadludzką szybkością włada swoją bronią, a ze strony kompanów człowieka wilka dobiegły szydercze docinki, oni widzieli już go w walce. Lekko zamroczony Gizur uczynił wtedy rzecz dziwną, wbił obydwa topory w deski pokładu, a sam, już bez broni, rzucił się na czarnobrodego wielkoluda. Ten też odrzucił swój nieprzydatny w starciu piersią w pierś oręż i zwarli się w uścisku, warcząc i kąsając nawzajem niczym wściekłe psy. Jeden objął wpół drugiego, jakby chcieli się zmiażdżyć. Duńczyk był silniejszy, ale widocznie zbyt długo gryzł kamienie, gdyż zęby miał w marnym stanie i w jego „hovie” pozostała tylko część domowników. W przeciwieństwie do człowieka niedźwiedzia, który swoje lekko nadpiłował, by były ostrzejsze. I to właśnie on teraz szarpnął głową w tył, zabierając ze sobą skórę i mięśnie z szyi wroga. A potem przełknął je bez żucia, i to całkiem spory kęs. Oddiemu, gdy to zobaczył, zrobiło się niedobrze. Gdzieś tam za plecami słyszał wymiotującą brzemienną Shaa-naan-dithit. Duńczyk, jak gdyby nic się nie stało, zacisnął jeszcze bardziej obręcz rąk i uniósł nieco Brudne Włosy. Na jego

twarzy wystąpiły żyły, krew z rany na szyi trysnęła strumieniem i na kilka chwil dwójka walczących berserków zamarła w pozornym bezruchu. Nagle coś chrupnęło i Gizur zwiotczał niby wypuszczona z dziecięcych rączek szmacianka. Widział już walkirie, gdy przelatywał ponad niską burtą okrętu wprost w głodne ramiona Ran. Duńczycy nagrodzili zwycięstwo okrzykami i uderzeniami głowni mieczy i obuchów toporów o tarcze. I to oni teraz krzyczeli: „Zwycięzca! Zwycięzca!”. A olbrzymi ulfhedhnar ciągle głodny walki ruszył prosto na stojącego najbliżej Oddiego, i… upadł z hukiem na pokład. Gizur Brudne Włosy musiał naruszyć jedną z ważniejszych dróg, którą płynęła krew. Czołgał się jeszcze, gryząc ze złości deski pokładu, gdy wymijali go wściekli kompani. Ci jednak nie pobiegli daleko. Z lewej burty długiej łodzi na powrót wyrósł mur szwedzkich tarcz. – Teerraaz! Ciąć liny, drągi, drągi! – Hrafn skakał i darł się tak, że sam wyglądał niczym berserk. Zerwał się wiatr i rozwidlona broda powiewała niby żywa, i to pomimo ciężkich spinających ją pierścieni. Grupa czekających na ten rozkaz ludzi pod osłoną tarcz towarzyszy przecięła wiązania łączące Błysk Młota ze zdobycznym langskipem, kilkunastu innych ułamanymi trzonami wioseł poczęło tak ochoczo odpychać własny kaupskip z wrogą załogą na pokładzie, że już po kilku chwilach obydwa okręty dzielił szeroki i ciągle powiększający się pas wody. W zamieszaniu niektórzy gorącokrwiści wrogowie skakali, idąc na pewną śmierć. Ich samotne, pozbawione ciał dłonie pozostały wczepione tu i ówdzie w mocnicę – niemi świadkowie bohaterstwa i głupoty. Błysk Młota wespół z wrogim hevskipem oddalał się niesterowny z wściekłymi Duńczykami na pokładzie. Dziwnie było tak patrzeć, jak okręt, który był człowiekowi przez wiele dni domem i schronieniem, odpływa teraz z obcą załogą. Oddi rozglądał się właśnie w poszukiwaniu Shaa-naan, gdy poczuł uderzenie w ramię. Potem następne i jeszcze jedno. W jego tarczy utkwiły trzy długie strzały. – Szyją od lewej burty! – krzyknął w rozgorączkowaniu, zupełnie jakby płynął na górze lodowej i przypominał sobie, że jest zimno. Kilku schowanych za swoimi skjoldami wojów posłało mu spod krzaczastych brwi rozbawione spojrzenia. Svearowie dostali od bogów trochę czasu, ale ni chwili wytchnienia. Sterburtę ich łodzi szturmował wróg niewiele ustępujący siłą i determinacją drottmadom Oddiego. Dzięki podstępowi siły się nieco wyrównały, ale nadal najwspanialsza brama do Walhalli – Walgrind, stała przed nimi otworem. Przy lewej burcie pozostał jedynie rząd tarczowników, który miał chronić plecy towarzyszy przed strzałami i oszczepami. Wśród nich, na wyraźną prośbę Hrafna

Szermierza, niepocieszony Oddi Asgotsson, który z tego miejsca doskonale widział przebieg walki, ale to nie o taką naukę mu chodziło, nie tylko o taką. – Skafhogg, skafhogg! – Na to umówione hasło mur szwedzkich tarcz pękł w połowie i na pokład wdarła się grupa około dwudziestu Duńczyków. Za ich plecami obrońcy znowu zwarli szyk, zatykając powstałą wyrwę. Napastnicy, widząc, co się dzieje, zawahali się, choć na krótko, co im trzeba oddać, by po chwili przypuścić atak na plecy obrońców. Ale skaldborg zgęstniał od kolejnych wojów i znowu przypominał dwustronną drewnianą palisadę. Duńczycy znaleźli się w pułapce. Ich dowódca nie był jednak w ciemię bity i wiedział, że aby przetrwać, muszą wytrzymać razem do nadejścia odsieczy. A ta była już blisko. Trzeci langskip właśnie odbijał od pustego teraz szwedzkiego knorra i napędzany krótkimi pchnięciami wioseł szykował się do bitwy. Wiedzieć to jedno, a powstrzymać zaciętego, niemającego nic do stracenia i do tego liczniejszego przeciwnika to całkiem co innego. Dawna załoga Błysku Młota nie została wybrana przez Asgota z Czerwoną Tarczą ze względu na umiejętność śpiewania pięknych pieśni, choć i to był cenny talent. To byli najlepsi z najlepszych i każdy wart był dwóch innych zabijaków. Więc ta potyczka, choć krwawa dla obu stron, zakończyła się, nim drugi wrogi okręt dobił do burty. Na pokładzie zdobycznego langskipu pozostali tylko Szwedzi. Oddi zerkał na to, co się dzieje w przerwach, gdy malała nieco nawałnica strzał. Zarówno tarcze osadzone na kołkach przy mocnicy, jak i te trzymane w dłoniach przypominały jeże chowające się przed głodnym lisem. Dopiero teraz docenił, jak ważne zadanie otrzymał on i jego ludzie od dowodzącego bitwą Hrafna. I właśnie sternik podbiegł do niego nieco zdyszany. Sięgającą ud kolczugę pokrywały rdzawe plamy krwi. – Zostawiam ci piętnastu ludzi, hevdingu. Z resztą przejdziemy na wrogi okręt, o ile zdołamy. Ty musisz powstrzymać tych tam – wskazał brodą na zbliżający się langskip – przed uderzeniem na nasze plecy, do czasu gdy i ten pokład oczyścimy z duńskich psów. – Z piętnastoma przeciw czterem dziesiątkom? – Na brodę Odyna, wiedziałem, że się ucieszysz. – Sternik wyszczerzył zęby i pobiegł ciężkim truchtem w stronę sterburty. Oddi wzruszył ramionami i odwrócił się twarzą do nadciągającego wroga. Zdążył jeszcze krzyknąć do swoich, że nie mają i nie będą mieć „pleców”, gdy burty okrętów zetknęły się ze sobą i czas przestał mieć znaczenie. Rzucony czyjąś silną ręką oszczep zdarł hełm z głowy stojącego nieopodal Gro Halfdanssona, niestety razem ze skórą. Krew zalała mu twarz, ale niewysoki wojownik trwał w skaldborgu. Obrońcy odsłonili się na chwilę, wyrzucając własne włócznie, co kosztowało ich trzy, może cztery niezbyt groźne rany od strzał, ale było warto. Impet natarcia osłabł i o to chodziło. Tarcze uderzyły o tarcze

z głębokim donośnym klekotem. Pierwszy rząd Duńczyków naparł na drottmadów Oddiego i byłby ich przełamał, gdyby nie nogi wsparte o wysiedziane od tysięcy godzin wiosłowania ciężkie kuferki. Mur tarcz obrońców zafalował, ale nie pękł, choć było blisko. Teraz rozpoczęła się nierówna walka pierś w pierś, oddech w oddech, podczas której Szwedzi mogli liczyć tylko na słabnące siły tarczowników, a przeciwnik miał drugi i trzeci szereg z oszczepami i hakami w rękach. Młody Asgotsson właśnie uderzył swoim Czerwonym Śladem stojącego na wprost wroga, lekko wgniatając mu hełm z boku głowy, i szykował się do wykończenia zamroczonego Duńczyka, gdy czyjeś ostrze na długim drzewcu rozcięło mu nogawkę i zraniło w udo. Obniżył pozycję, ale moment minął i stojący na wprost Norman odzyskał siły i zaatakował z nową furią. – Trzymać mur! – krzyczał młodzieniec, przyjmując na tarczę kolejne ciosy topora, by nagle w szybkim wypadzie zatopić sztych w gardle napastnika. Rannego zastąpił inny i taka była z tego korzyść, że zamiast przed uderzeniami ostrza topora, musiał osłaniać się przed ostrym kłem oszczepu. Nagle coś przecisnęło się obok nóg młodzieńca i po przeciwnej stronie zapanowało zamieszanie. To Zębaty włączył się do bitwy, gryząc po nogach zaskoczonych Duńczyków. Zaraz jednak wielki pies, uciekając przed żelazem, skrył się przed wzrokiem Oddiego za ciżbą napastników. Gdybyśmy mieli takich ze dwie dziesiątki, przebiegła hevdingowi przez głowę oderwana myśl, ale przebijające tarczę ostrze przepędziło zaraz te rojenia. Skaldborg słabł, ten i ów wypadł z szyku martwy lub zemdlony i gdy porażka wydawała się pewna, napór wroga zelżał, a potem ustąpił zupełnie. Oddi otarł krwawy pot z czoła i patrzył na ten cud tak, jak patrzyłby Heimdall na zwykłego śmiertelnika raźnie maszerującego po Bifroście. Od strony przeciwnej burty wrogiego okrętu na pokład wdzierali się, wyjąc niczym potępieńcy, czerwonoskórzy wojownicy. Wielu Duńczyków leżało w kałużach krwi ze strzałami w plecach, a ci, którzy jeszcze stali, zostali wzięci w kleszcze, bo oto i Oddi z pozostałą dziesiątką ruszyli do ataku. To trzeba oddać tym lodowym synom, że żaden z nich nie prosił o łaskę, ale też nikt jej nie ofiarowywał. Od sterburty też było już po bitwie. Hrafn Szermierz na czele swoich ludzi wdarł się na pokład ostatniej długiej łodzi i toczył wyrównany i honorowy pojedynek z wojami dowodzonymi przez siwowłosego, krzepkiego męża. Ci, widząc, że są ostatnim ogniskiem bitwy, poddali siebie i okręt. Wykazali już swoją dzielność i waleczność. Z wielu ran sączyła im się krew, a spory oddział druhów zasiadał już w Walhalli przy stole Odyna. Najwyższy czas, albowiem załoga Błysku Młota ledwo trzymała się na nogach.

Nie minęło dużo czasu, a resztki dawnych łowców odpłynęły ze zwieszonymi głowami na dwóch niewielkich łódkach, zabranych z pokładów ich własnych langskipów. Szwedzi ponieśli duże straty, ale zyskali trzy dobre okręty wraz z zapasami wody i żywności, które tak im były potrzebne. To zapłata od bogów za przedstawienie, które im urządzili. Oddi patrzył na obmywającą mu rany Shaa-naan-dithit z wielką ulgą i tkliwością, ciągle nie mógł się nacieszyć jej widokiem. Gdyby się dało i miał więcej sił, ległby z nią w jakimś ciemnym, osłoniętym przed wścibskimi spojrzeniami kącie. Bo właśnie po walce zaczyna do człeka docierać, jak kruche jest życie w Midgardzie, jak wiele można stracić, idąc zbyt wcześnie do Walhalli. Ona i Czerwona Orlica przeżyły i uratowały podobno swoimi strzałami wielu dzielnych wojów, tępiąc wrogich łuczników niczym szczury na okręcie. Sam Hrafn to głośno przyznał. Leżał więc Oddi teraz, opierając głowę o twardy brzuch swojej kobiety, i uśmiechał się do bogów i świata za ten dar. Nie widział tego, ale pod koniec bitwy, tuż przed atakiem czerwonoskórych, trzech duńskich wojów przedarło się przez szwedzki skaldborg. Parli spragnieni zemsty wprost w okolice masztu, gdzie skrywały się dziwne, ale morderczo skuteczne łuczniczki. To była misja samobójcza, godna pieśni. Dwóch spowolniły strzały kobiet, ale trzeci, z wilczym uśmiechem na ustach, znalazł się nietknięty przy Staruszku. Czerwona Orlica dała krok, chcąc przyjąć na siebie cios topora, gdy wzniesiona broń razem z ręką upadła na pokład. Hrafn Szermierz drugim uderzeniem zgruchotał czaszkę wciąż zdziwionego i obracającego się Duńczyka, opryskując kobiety krwią i mózgiem ich niedoszłego kata. Jego rannych towarzyszy spotkał równie gwałtowny koniec. Kobieta mocy patrzyła z przerażaniem na milczącego dwunożnego człowieka, który zabijał innych ludzi z taką łatwością. „Jego dług wobec babci Ziemi musi być ogromny” – szepnęła do Shaa-naan, która opowiedziała wszystko swojemu mężowi. – Było tak blisko, sówko – Oddim wstrząsnął dreszcz – jednak żyjecie i wiem, komu za to będę wdzięczny. – Ale ten wojownik, którego zwiecie sternikiem… boję się go, Brzuchu Ryby. – Niewielu spotkałem równie odważnych, honorowych i sprytnych wojów, nie obawiaj się go… – Ale w nim jest jakiś mrok, czuję to. Uśmiechał się, zabijając tamtych. – A Beothukowie pozostawiają swoich wrogów przy życiu? – Nie rozmawiaj ze mną jak z dzieckiem, Brzuchu Ryby, pewnie, że zabijają – fuknęła. – Ale błagają potem duchy zmarłych o wybaczenie. – Duchy tych zmarłych – wskazał brodą brunatne plamy na pokładzie – są już w Asgardzie i nie potrzebują przeprosin. Dzięki takiej śmierci czeka ich dobre życie. A co do Hrafna, to podsłuchałem kiedyś rozmowę ojca z jednym

z drottmadów. Wiele lat temu sternik miał gospodarstwo, żonę i synka, był wolnym bondem z kawałkiem kamienistej ziemi. Wiodło mu się różnie i co drugą wiosnę wyprawiał się na wiking, wstępując do załogi miejscowego stormana. Po jednej z takich wypraw zastał w domu tylko groby i popiół. Sprawił to najazd Duńczyków będący odwetem za jakąś krzywdę wyrządzoną im przez tego znacznego gospodarza. Hrafn pił potem na potęgę całą zimę i wiosnę i wdawał się w bójki, jakby szukał śmierci. Gdy skończyło się srebro, sprzedał miecz, a gdy i tego zabrakło, odzienie i buty. Takiego znalazł go ojciec, z którym kiedyś był na wyprawie, i zabrał na swój skip. Trzeba wielu lat, by przestał zrywać się w nocy z krzykiem. Nie mów nikomu tego, co ci teraz powiedziałem, sówko, najwyżej Czerwonej Orlicy. Wpadła w oko Hrafnowi. Po raz pierwszy, od kiedy pamiętam, zainteresował się kobietą na dłużej niż jeden pijany wieczór. – Ale to rozmawiająca z duchami, ona nigdy… – A Snae-Kol? Zamknęła usta z cichym prychnięciem. Tuż obok położył się Zębaty i lizał gorącym jęzorem swoje płytkie rany, a miał ich całkiem sporo. Oddi dałby głowę, że półwilk uśmiecha się szczęśliwy, łypiąc od czasu do czasu na swoją panią. Nie wszyscy mieli takie szczęście. Nieco ponad trzy i pół dziesiątki czerwonoskórych wojowników z Aifura trzymało się na nogach, ale kilku z nich miało zdaniem Czerwonej Orlicy nie dożyć kolejnego wschodu słońca. Brak porządnych osłon kosztował ich zbyt wiele, na szczęście ci, którzy przeżyli, teraz będą mogli wybierać i wybrzydzać. Jednak to załoga Błysku Młota dostała od boga wojny Tyra najcięższą lekcję. Z sześćdziesięciu zbrojnych dwie dziesiątki byli to martwi lub umierający, a dalsza ósemka walczyła o życie. Chyba nie było nikogo, nie licząc kobiet, kto nie odniósłby mniejszej lub większej rany. Ale warto było. Sława tej morskiej bitwy przetrwa przecież jej najdłużej żyjących uczestników. Jeden z duńskich langskipów stanął tego dnia w płomieniach z pełną obsadą martwych mężów przy wiosłach. Nawet czerwonoskórzy popłynęli wraz z dymem do swojej Odległej Krainy, choć kobieta mocy zgodziła się na ten krok niechętnie. Nie musieli teraz wpływać do normandzkich naustów, ryzykując rozpoznanie, w ładowniach było pod dostatkiem słodkiej wody i zapasów żywności. Mała flotylla czterech słabo obsadzonych okrętów skierowała się więc w stronę Jomsborga, grodu, którego jarl, choć w żyłach płynęła mu duńska krew, był ponoć dobrym przyjacielem Hrafna Szermierza. Na tyle dobrym, jak zapewniał Oddiego sternik, że da im połowę ceny za langskipy i ładunek, a nie dziesięć od stu. Modlili się więc do Eir o uzdrowienie, do Aegira i Ran o spokojne morze, a do Odyna, by do końca tej drogi nikogo już nie napotkali. Byli niczym człowiek bez rąk i nóg – żyjący jeszcze i czołgający się, ale niezdolny do obrony. Beothukowie wznosili własne modły i słali myśli ku temu, który jest wszystkim i niczym, do

Wakan Tanki – Wielkiej Tajemnicy. Dym ze świętej fajki uniósł się ku niebu, niosąc wypowiedziane i niewypowiedziane słowa, łącząc duchy dwunożnych ludzi z całym wszechświatem. – Ojcze wszystkiego – szeptał Bjarki, wydmuchując nowy szarobiały kłąb – wybacz nam, że zabiliśmy tych ludzi, gdyż oni, tak jak wszystko, co żywe, mieli prawo stąpać po Unchi i umrzeć, gdy starość się o nich upomni. Każda wczesna śmierć jest zachwianiem odwiecznej równowagi, a to, że nie pozostawiono Długim Ludziom wyboru, nie jest żadnym usprawiedliwieniem. Nasz dług wzrósł niepomiernie. – Podał prawą ręką święty przedmiot kolejnemu z kręgu. Ten chwycił cybuch, jak nakazuje odwieczna tradycja również prawą, kładąc palce lewej dłoni delikatnie na główce. Pierwszą świętą hanunpę podarowała ludziom Biała Bawolica. Ta, którą wzięli ze sobą na wyprawę za Wielką Wodę, nie była równie stara, choć liczne otarcia i spękania świadczyły, że za jej pośrednictwem wiele pokoleń Beothuków łączyło się z Tob-Tob. Noc mrugała do nich oczami gwiazd, wielka woda leniwie kołysała okrętem. – Niyja będący tchnieniem życia opuścił też ciała naszych braci. Dziadku, przyjmij ich z otwartymi ramionami, daj im zawsze dobre łowy i ciepło ogniska. – Kolejna, niewielka chmura dymu przepełniona myślami mówiącego uniosła się i zaraz została porwana przez wiatr. Pazury Rysia przekazał świętą fajkę dalej. Gdy zatoczyła krąg, wojowników ogarnął spokój. Ruszając na wyprawę, wiedzieli, że będzie to droga tylko w jedną stronę. Dla niektórych ten koniec przyszedł szybciej, niemal na początku podróży, ale prędzej czy później śmierć odwiedzi wszystkich i dwunożny człowiek odda zwierzętom, ptakom i robakom to, co od nich pożyczył w dniu narodzin. Z każdą śmiercią zabitego wroga, zjadanego zwierzęcia czy rośliny ten dług rośnie. Starzy ludzie dźwigają na swoich barkach tak wielki ciężar, że zginają się wpół pod tym brzemieniem. Czerwonoskórzy wojownicy płynęli teraz na dwóch wielkich łodziach. Jedną była pękata skúta wykonana zgodnie z instrukcjami Snae-Kola, drugą – sporo większy langskip obsługiwany razem z ludźmi o owłosionych twarzach. Bitwa sprzed kilku dni coś zmieniła między nimi, niechęć i pogarda odeszły wraz ze wspólnie przelaną krwią. To nie była przyjaźń, to nie był jeszcze szacunek, ale początek tego, co na końcu drogi doprowadzi do braterstwa i zaufania. Oczywiście o ile przeżyje więcej niż jeden człowiek, co nie było ani pewne, ani proste.

W pobliże Jomsborga dotarli trzeciego dnia od bitwy, którą nazwali Skafhogg, gdyż w jej wyniku przycięto ludzi, skracając ich o głowy, i to po obydwu stronach muru tarcz. W pewnym miejscu brzeg morski otwierał się, tworząc kanał spływu wielkiej rzeki. Hrafn nakazał naprzeć mocniej na wiosła i trzymać się środka nurtu, bo, jak twierdził, po bokach jest wiele podwodnych głazów, zdolnych rozpruć dno każdego okrętu. Okrzyknięto Aifura i resztę, a trzymający wiosło sterowe Bjarki machnął ręką, że zrozumiał. Płynęli jakiś czas pod prąd, aż natknęli się na przedziwną konstrukcję. Tę rzekę miejscowi zwali Dziwną i Oddi był przekonany, że to miano pochodzi właśnie od owej baszty. Pobudowano ją na przegradzającym wodę, spinającym oba brzegi kamiennym łuku, którego wnętrze wypełniała solidna żelazna brama. Z daleka było widać, że nie dotyka ona lustra wody połyskującego w blasku przedpołudniowego słońca. Tę basztę, a właściwie mały kasztel, o ile młody wódz dobrze widział, wyposażono w pięć solidnych katapult. Tam, gdzie kamień stykał się z ziemią, broniły podejścia dwie mniejsze warownie, które miały zapewne zniechęcić intruzów do prób otworzenia tego wejścia bez zgody gospodarzy. – Bogowie. – Thoti Próżniak potarł swój wielki nochal grzbietem dłoni jak zawsze, gdy był czymś zaskoczony. – Toć ten, kto zbudował coś takiego, zasługuje na miejsce w sagach i szacunek druhów. – Zaraz szacunek. – Stary Illugi Runlofsson splunął, lecz zrobił to tak nieszczęśliwie, że ślina dotarła tylko do brody. Nie zwrócił na to uwagi, w jej gąszczu lądowały nieraz dziwniejsze rzeczy. – Wiecie, że znam się na drewnie, a nie lubię kamienia. Drewniana byłaby lepsza. – Chyba do podpalenia, stary capie. – Bolli Wilcze Oczy klepnął okrętowego cieślę po zgarbionych, ale wciąż silnych plecach. – No i drewno gnije, a kamień nie – dodał swoje Oddi. – Eee tam. Jak mi ma coś spaść na łeb, to wolałbym drewnianą belkę niż głaz. – Rzeźbiarz okrętowego orła wcale nie był przekonany. – Byłem tu dziesięć zim temu i rzeczna brama jak stała, tak stoi – uciął dyskusję Hrafn Szermierz. – Tylko czy ci tam na górze nam ją otworzą? Na kamiennej wieży pojawiły się ciekawe głowy, a potem całe sylwetki ubranych w stal wojów. Mała flota znalazła się już tak blisko przegrody, że można było użyć głosu. – Jestem przyjacielem jarla Strutharalda, a jak słyszałem, to przecież jego syn Sigvald dowodzi tą załogą. Chciałbym mu coś rzec! – Hrafn stał wyprostowany przy stewie dziobowej Błysku Młota. Włożył na tę okazję dobrej jakości i w miarę nową zdobyczną kolczugę i prezentował się naprawdę okazale, co przyznała nawet Czerwona Orlica. Oddi i Shaa-naan, widząc wystawiony z podniecenia czubeczek jej języka, ukradkiem popatrzyli po sobie z uśmiechem w oczach. – Poczekajcie na naszych wodzów, oni podejmą decyzję – odpowiedział

zbrojny. Pomimo nagabywań przybyszów nie rzekł słowa więcej. Czekali, a przez cały ten czas sternik trwał nieruchomo niczym wykuty z kamienia albo jak ten jedyny w swoim rodzaju drewniany orzeł, rozpościerający skrzydła na dziobie okrętu. Wioślarze bez wysiłku, oszczędnymi ruchami utrzymywali statki w miejscu. Wszyscy prezentowali się bojowo z wyjątkiem czerwonoskórych skraelingów. Ci po początkowym entuzjazmie za nic nie chcieli przywdziać zdobycznych kolczug. Pozostali przy swoich skórach. Za to chętnie przywłaszczyli sobie miecze i topory pokonanych wrogów. No i lekkie strzały z metalowymi grotami, z tych cieszyli się jak dzieci z pierwszego śniegu. W końcu na wieży zapanowało zamieszanie i wychylił się mąż w średnim wieku, z pobrużdżoną od wiatrów i trosk twarzą. Ramiona miał szerokie, pierś pełną. Znać było po nim twardego zabijakę. – Kto chce przekroczyć bramy Jomsborga? – krzyknął nowo przybyły. – Hrafn Szermierz, syn Hjorta z czterema okrętami i zbrojnymi. – Znam cię, Hrafnie Hjortssonie, choć nie znam ludzi, których przywiodłeś ze sobą. A i na langskipach widzę niepełne załogi. Co cię sprowadza, druhu z dziecięcych lat? – Wracamy z wyprawy na koniec świata. Mamy towar na wymianę i jak słusznie zauważyłeś, jarlu, kilka zbędnych okrętów, które radzi byśmy oddać w dobre ręce. – Ha, oddać, powiadasz. A kto nam zabroni zabrać to, co samo przypłynęło pod nasz hov? – odezwał się stojący obok wodza młody, ale już świetnie zbudowany mąż. – Sława tego miejsca i honor jomswikingów – odrzekł sternik spokojnym głosem. – Kto jest z tobą, jarlu Sigvaldzie, synu Strutharalda, który był dla mojego ojca niczym brat, chociaż mieli innych królów? – Uchybiłem gościnności, za co przepraszam – odrzekł zapytany. – Ten młody i pyskaty thurs to liczący sobie piętnaście zim Vagn Ågesøn, syn mojego syna; po prawej Thorkil Hafasson; dalej Bue Digre i Sigurd Kappe, trzej wodzowie jomswikingów. Na Oddim największe wrażenie zrobił ten ostatni. Był to istny olbrzym z ramieniem grubym niczym męskie udo. Jemu przydomek „Olbrzym” pasował jak uchwyt starego wiosła do dłoni. – Piętnaście zim? Nie jest prawem jomswikingów, że w swoje szeregi przyjmują tylko mężów między osiemnastym a pięćdziesiątym rokiem? Kobiety też macie? – Hrafn stał prosto i patrzył hardo w stronę wieży. Okazanie takim ludziom strachu to pewna droga do pogardy. A tym, którymi gardzą, dają cenę jeden do dziesięciu albo jeszcze mniej. – Jest, jak i to, że tylko najodważniejsi i najtwardsi znajdą w Jomsborgu swój dom. – Sigvald zaśmiał się wcale nieurażony. – Prawem jest też, że

o przynależności nie decydują więzy krwi, jeno męstwo. Ten, komu zadrży powieka na widok zbliżającego się ostrza, może zostać co najwyżej pastuchem naszych stad. Vagn Ågesøn, gdy miał ledwie dwanaście zim, przybył tu wraz z czterema okrętami. Rozmawiałem z nim tak jak i z tobą, Hrafnie, i poradziłem, by wracał do ojca, ba, zaofiarowałem mu nawet część swoich ziem w Bretlandii. Wtedy on w obraźliwych słowach wyzwał jednego z moich wodzów wraz z dużą setką[1] wojowników na pojedynek i wygrał. Zyskał sobie tym prawo do wstąpienia do naszego hirdu, choć brakowało mu lat. Zwycięstwo podnosi wartość wszystkiego, zarówno za życia, jak i po śmierci. – Jarl w zamyśleniu pogładził siwą brodę. – Dlaczego chcesz sprzedawać swoje towary tutaj, synu przyjaciela mego ojca, a nie w jakimś kaupangu na rodzinnej ziemi? – To nasza sprawa, jarlu, i nasze srebro. Mamy swoje powody i taka odpowiedź musi ci wystarczyć. Sigvald pokiwał głową, bo nie godzi się stojących w progu gości brać na spytki, i odwrócił w stronę towarzyszy. Naradzali się, jak to mają jomsborczycy w zwyczaju, choć ostatni głos zawsze należy do jarla. Nie trwało to długo, gdy na powrót zwrócił twarz ku przybyszom. – Umyśliliśmy, że wpuścimy was i zapłacimy sześć do dziesięciu za wasz towar, ale pod warunkiem że zabawicie moich drottmadów dziś przy wieczerzy i pokonacie drużynę z Jomsborga, którą przeciw wam wystawimy. Nalegał Vagn, bo poczuł się nieco urażony twoimi słowami, Hrafnie. – Jarl bezradnie rozłożył ręce, jakby mówił: co ja mogę, co mogę. – A jeśli przegramy? – Wtedy poza ujmą na honorze i drobnymi ranami zabierzecie stąd dwie części na należnych dziesięć. Wśród wojów na Błysku Młota oraz na pozostałych okrętach (z wyjątkiem Aifura), przetoczył się szum, ale Hrafn uciszył pomruki uniesieniem dłoni i trzymał ją tak długo w górze, aż zapadła cisza. – Mamy się bić na lądzie czy na statkach? – Nocą? – Jarl Sigvald znowu gruchnął śmiechem, widocznie świetnie się bawiąc całą tą sytuacją, a w ślad za swoim wodzem poszła jego wesoła kompania. – Zorganizujemy turniej pod dachem w czterech dyscyplinach: łuk, topór, odwaga i hnefatafl dla odmiany. Hrafn odwrócił się w stronę swoich ludzi, patrzył chwilę po ich twarzach, jakby ważąc bojowe zalety i wady każdego z nich. Potem, mając na to zgodę Oddiego, z wahaniem, a może namysłem, wolno skinął głową. – Przyjmujemy twoje warunki, jarlu, ale gdy wygramy, dasz nam osiem z dziesięciu części wartości towaru, który u was zostawimy, połowę ceny za okręty i trzydziestu dzielnych ludzi do pomocy w tym, co sobie umyśliliśmy.

Sigvald już się nie śmiał, ale patrzył przez kilka chwil w milczeniu na druha dziecięcych zabaw, jakby go dopiero teraz dostrzegł. – Widzę, że z wiekiem sprytu ci nie ubyło, wręcz odwrotnie. Niech będzie tak, jak mówisz, ale jeśli przegracie, dostaniecie jedną srebrną monetę na dziesięć należnych za towar, a okręty weźmiemy za powietrze! – Zdybać tego syna Lokiego to jak złapać lisa gołymi rękami – zamruczał sternik na Błysku Młota, a głośno rzekł: – zgoda! – Dobili targu i po kilku chwilach olbrzymie żelazne wrota zaczęły z jękiem rozwierać się przed lidem Oddiego Asgotssona niczym brama do królestwa Hel. Popłynęli dalej rzeką Dziwną, choć rejs miał być niezbyt długi. Ludzie mocno naparli na wiosła, by przemóc wartki prąd, choć to było niczym przy falach wzburzonego morza. Oddi usiadł na kuferku niedaleko sternika, bo miał z Hrafnem to i owo do omówienia. Tuż obok przycupnęły kobiety, wyjątkowo ciche tym razem. Zębaty zawarczał na Hrafna, a ten niczym wioskowy głupek położył psu dłoń na płaskim łbie i podrapał go za uszami. – Lubi mnie – mruknął. Oddi patrzył zdziwiony to na rozciągnięty w uśmiechu pysk Zabijaki, to na wciąż całą dłoń sternika. – Jak widać – burknął i zajął się ważniejszymi sprawami. – Przystałem na twój pomysł, ale to nie znaczy, że nie mam wątpliwości. Położyłeś na szali wszystko, co mamy, roðsmennie, czy to roztropne? Przecież mówiłeś wcześniej, że są to najlepsi z najlepszych, a i ja sam słyszałem wiele dobrego o jomswikingach. – Krótkie, mocne pociągnięcia weszły mu już tak w krew, że utrzymywał równe tempo bez udziału myśli. – Nie mieliśmy wyjścia, synu swego ojca. Znam ich dobrze i wiem, że szanują odwagę i spryt jak my wszyscy, ale one u nich ważą dwukrotnie więcej. Wykorzystają każdą słabość, jaką znajdą u gościa, gdyż plują na ludzi tchórzliwych i niehonorowych. Za to, gdy ci coś obiecają, gwarantują dotrzymanie warunków własnym życiem. – Co to za dziwne plemię? – Czerwona Orlica dzięki pomocy Shaa-naan włączyła się do rozmowy. – Wspaniałe gniazdo zbudowali z kamienia. Może to wasi bogowie? – To ludzie jak my, völvo – odpowiedział Oddi – choć lepsi i wspanialsi od nas. – Spojrzał z przyganą na Hrafna. – Ten tu, dzielny sternik, zgodził się na zawody między nami, których koniec może być tylko jeden. – Opowiedz mi o nich. – Czerwona Orlica usiadła wygodnie na deskach pokładu cała zamieniona w słuch, jakby nie wiedziała, że mężczyźni blisko brzegu mają inne sprawy na głowie niż obracanie językiem. Wokół rozszedł się zapach lasu: wyschniętego igliwia, pokrytej mchem kory drzew, wyprażonych słońcem ziół z delikatnym dodatkiem woni grzybnej ziemi. Wszyscy na skipie roztaczali

wokół siebie dziwną woń. Tylko nie ona. O dziwo, Hrafn Szermierz, z młodzieńczym uśmiechem na twarzy, spełnił prośbę czerwonoskórej kobiety mocy. – Jomsborg założył jeden z najwspanialszych wojów swoich czasów, Duńczyk Palan syn Palnera, zwany Palnatoki. Gdy przypłynął w czterdzieści łodzi, by pustoszyć krainę Wenedów, ich mądry władca Mieszko I zaprosił do swojego grodu tego znamienitego wodza, którego sława kroczyła daleko przed nim. Obiecał mu oddać w lenno część swego księstwa w zamian za gird – obronę przed rajdami skandynawskich wikingów. Tak powstał Jomsborg, warownia wielka i srodze broniona, mieszcząca w porcie ponad trzy duże setki okrętów. – Ile to jest, bo nie wiem, co powiedzieć Czerwonej Orlicy? – Shaa-naan spojrzała na Oddiego. – Więcej niż palców u rąk ma małe plemię – odpowiedział, ale chyba mu nie uwierzyła. – Do grodu Palana przybywali różni ludzie, część to byli Askomanowie, głównie Duńczycy, część miejscowi wiciędze[2], tak że nierzadko dochodziło między nimi do bójek i krwawej jatki. To była zbieranina wyjętych spod prawa albo tych, którzy uciekli przed zemstą rodową, okrutników i wojów z ogniem w żyłach. Wtedy to jarl ustalił kodeks jomswikingów, oczyścił swoje szeregi, zostawił najtwardszych i najlepszych, którzy zyskali wielką sławę podczas corocznych wypraw na wiking. Rozlała się ona szeroko po wszystkich ziemiach i najmężniejsi postawili sobie za punkt honoru wstąpić do tego hirdu. – Nie wiedziałem, Hrafnie, że masz taką gładką mowę – mruknął lekko rozbawiony Oddi. – Czy to wina bliskiego portu, czy uszu, które słuchają? Może to było złudzenie, ale stary sternik lekko się zaczerwienił, a przecież nie ciągnął wiosła. Odpowiedział jednak spokojnie: – Tylko ktoś, kto ma język skalda i umie się obchodzić z bronią i okrętem, jest kompletnym człowiekiem, synu swego ojca. – I kimś takim jesteś ty, sterniku? – Jestem, choć znam wielu lepszych od siebie, młokosie. Każdy nowy dzień uczy pokory i szacunku dla zamysłów bogów. Ty jesteś na początku drogi ku rozumowi, więc nie przerywaj starszym od siebie. – Hrafn zdawał się teraz wyraźnie rozsierdzony. Nie bez znaczenia pewnie był fakt, że przysłuchiwała się rozmowie czerwonoskóra völva z Wielkiej Wyspy. – Nie nazywaj mnie młokosem, sterniku – syknął młody drottmad. – Nie wśród moich ludzi. Jak tylko… – Przerwał, bo Shaa-naan położyła mu dłoń na ustach. – Zachowujecie się jak dwa samce byków walczące o krowę w rui. Ale ja tu ani chętnych samic, ani łąk nie widzę.

Mężczyźni popatrzyli po sobie zawstydzeni. Oddiemu podobała się Czerwona Orlica z wciąż jędrnym ciałem. Pamiętał, gdy stała przed nim całkiem naga w mamateeku, oraz ich wspólną drogę poprzez kamienne korytarze. I choć uderzała do głowy niczym dobrze wystane piwo, on miał swoją beczkę z tym napitkiem, zresztą zrządzeniem bogów coraz okrąglejszą. – To już lepiej mów o tych jomswikingach – mruknął trochę zły sam na siebie. – Prawo ich – wznowił opowieść Szermierz – jest twarde niczym kowalskie kowadło, na którym bogowie wykuwają charaktery. Mówi tak: tylko ktoś godny, by być w drużynie, ktoś, kto nie okazuje strachu i nie ucieka przed równym sobie, może stać się jej członkiem. Żadnych kobiet w twierdzy, a wychodzić na zewnątrz bez pozwolenia jarla można ledwie na trzy noce. Nie wolno obgadywać drużynników, obrażać i mścić się na nich. Wszelkie waśnie rozsądza jarl. Łupy są dzielone w obecności wszystkich jomsborczyków. Każdy, kto uchybi tym zakazom, jest wyrzucany z hirdu i traktowany niczym najgorszy wróg. Dają mu bátr z prowiantem i czekają na brzegu, aż odpłynie. Niechby tam zawrócił lub zmęczony falami wylądował gdzieś w okolicy. Zabijają go wtedy bez namysłu, choćby wcześniej był dla niektórych dobrym kompanem i przyjacielem. Jeśli chce odejść lądem, odprowadzają całą drużyną wygnańca na skraj najbliższego lasu i gdy zniknie im z oczu, trzy razy krzyczą na całe gardło, by nawet nie pomyślał o powrocie. To jest kara ostateczna i gdyby któryś z braci, spotkawszy na swej drodze takiego banitę, nie stoczył z nim walki na śmierć i życie, sam zostałby wyjęty spod prawa i podzielił jego los. – To nie ma tam bójek podpitych biesiadników? One przecież wszędzie są, nawet na dworze konunga. – Zaskoczony Oddi prawie zgubił rytm wiosłowania. – Jeżeli zrani się towarzysza ręką lub bronią, wyrwie się mu coś przemocą, pociągnie za włosy, chcąc, żeby słuchał uważnie, lub spiskuje przeciwko niemu, kara. Wróg każdego członka drużyny jest wrogiem całego hirdu. Chyba że waśń powstała przed wstąpieniem do bractwa. – Nie mają w swojej osadzie kobiet? – Wielkie oczy brzemiennej Shaa-naan zrobiły się jeszcze większe. – Kto im oprawia zwierzynę, dba o mamateeki i rodzi dzieci, Brzuchu Ryby? A może wasi wojownicy potrafią to robić bez udziału kobiet? – Zanim drottmad otworzył usta, odpowiedział jej Hrafn. – Kiedyś tak było, za Palnatokiego. Gdyby i teraz to prawo obowiązywało, siedziałabyś z tą ciekawską völvą na brzegu. – Wskazał brodą na niskie krzaki, które mijali. Gdy przetłumaczono słowa sternika, Czerwona Orlica fuknęła rozeźlona, ale Oddi dałby obciąć sobie włosy i ogolić plecy, że był w tym cień uśmiechu. – Co, wojownicy wydawali na świat synów i córki? – drążyła Shaa-naan, głaszcząc się po brzuchu.

– No… nie, nie. – Hrafn zamilkł, gdy sobie uświadomił, że żona Oddiego żartuje. Pokiwał jej palcem, ale oczy skrzyły mu się wesołością. Syn Asgota nie miał już wątpliwości, rozmawiająca z duchami ścisnęła między swoimi czerwonymi udami ducha sternika, czyniąc mężczyznę głupszym i… szczęśliwszym. W tym właśnie miejscu brzegi rzeki rozeszły się na boki, tworząc potężne rozlewisko. Ucięło to wcześniejsze rozmowy, bo widok, który roztoczył się przed przybyszami, był wspaniały. Jomsborg leżał na otoczonej wodami wielkiej wyspie, zajmując jej drobną, południową część. Sam gród przypominał Oddiemu Birkę w rodzinnej Szwecji, ale tylko na pierwszy rzut oka. Wszędzie widać było porządek, kobiet niewiele i tak naprawdę to był to bardziej obóz wojskowy niż osada. U brzegów cumowała duża setka, może więcej okrętów, ale zmieściłoby się trzy razy tyle. Opowieści mówiły prawdę. Na spokojnych wodach kołysały się leniwie małe przybrzeżne karli, zwane też niekiedy karfarami, sneki, skeidy, a nawet jeden drakkar jakiegoś znaczniejszego wodza – być może samego jarla. Pomiędzy nimi widać było bardziej pękate i wyższe kadłuby dalekomorskich kupieckich kaupskipów: byrdingrów i knorrów. W związku z tym niewielka flota Oddiego, z której był tak dumny, na nikim z miejscowych nie zrobiła wrażenia. Wieczorem co znaczniejsi drużynnicy i delegacja gości spotkali się w długim domu na wieczerzy. Całą resztę umieszczono w specjalnych gościnnych hovach, które stały na obrzeżach twierdzy i, co trzeba uczciwie przyznać, nie szczędzono im jadła i napitku. Cały środek długiej hali zajmował stół, po którego obu stronach stały dwa rzędy ław. Od jego północnego szczytu, na pięknie rzeźbionym krześle, siedział sam jarl. Dowódców gości posadzono po jego prawej ręce, co miało być i było dla nich wielkim honorem. Jak objaśnił sam Sigvald, syn Strutharalda ze Skanii, każdy członek drużyny ma przypisane miejsce przy tym stole, im bardziej zasłużony, tym bliżej jarla. – A jeśli ktoś spóźni się na wieczerzę zajęty ważnymi sprawami, co wtedy? – Oddi jako hevding siedział tuż obok wodza jomswikingów. – Jeśli tak się stanie, ten, który zajął jego miejsce, ma przesiąść się dalej, a wszyscy inni muszą posunąć się o jedno pole. Gdyby ten, uniesiony pychą, zdecydował się pozostać, trzy razy będzie przeze mnie upominany i za każdym razem usiądzie dalej. Za czwartym takim przewinieniem zostanie usunięty z długiego domu i będzie jadać w samotności. W tym momencie niewolnicy wnieśli pieczone prosiaki i drób, sery i ryby stały już na stole, więc usta biesiadników na dłuższy czas znalazły inne zajęcie. W przerwach toczono dyskusje o błahostkach, żartowano i obficie popijano dobre piwo. Gdy sam jarl poluźnił nieco pas, uderzył dłonią w blat i wszystkie oczy

skierowały się w jego stronę. – Dość rozmów, pojedliśmy i co nieco popiliśmy, więc czas na obiecane zawody. Tyś wodzem – położył Oddiemu dłoń na ramieniu – choć młody jeszcze jesteś, więc wyznaczysz ludzi do pojedynków. Rozpoczniemy od próby topora. Kappe, mógłbyś? – Olbrzymi dowódca podniósł się ciężko z ławy; miał już trochę w czubie, ale tym bardziej ochoczo ruszył do zabawy. – Gro Osvirsson. – Oddi poczuł nagle ucisk w gardle, ale chyba nikt nie zauważył jego lekko zmienionego głosu. Zapalono pochodnie, oświetlając róg hali, w którym pod ścianą z grubych belek stał wielki pień niczym ostatnie wspomnienie prastarego lasu. Otoczeni tłumem dopingujących kamratów zawodnicy zajęli pozycje. Gro po śmierci berserka Gizura Brudne Włosy, a jeszcze wcześniej Eidy Huggendego, był najsilniejszym wojem z załogi Błysku Młota. Nie mógł jednak się równać z uśmiechniętym Sigurdem Kappe, którego ojcem był zapewne jakiś thurs z Jötunheimu. Pierwszy krąg dębowego drewna miał grubość dwóch zwiniętych pięści, tak na rozgrzewkę. Sigurd podniósł z klepiska spory bojowy topór, sprawdził kciukiem jego ostrość i zadowolony, niemal bez wysiłku, rozpołowił krąg, nawet nie biorąc dużego zamachu. Gro poradził sobie z tym zadaniem niewiele gorzej. Kolejny krąg miał grubość trzech pięści. Obydwaj przeciwnicy zrobili to, co do nich należało. Sala nagrodziła ich okrzykami i tupotem nóg uderzających o belki podłogi. Trzeci krąg był gruby na cztery dłonie. Sigurd splunął na trzonek, roztarł, by mu się on nie ślizgał, i machnął, jakby chciał się przebić do samego Swartalfheimu. Dwie połówki odpadły na boki. Po każdym udanym uderzeniu towarzysze raczyli Olbrzyma dużym rogiem piwa, a on wlewał trunek w siebie, jakby cały był jednym wielkim żołądkiem. Gro, syn Osvira, przygotowywał się długo do wykonania tego zadania. Mierzył, przymierzał, próbował kątów, aż podniosły się wśród zniecierpliwionych zebranych pogardliwe okrzyki. W końcu zebrał się i uderzył. Oddi zamknął oczy. Wyobrażał sobie, jak ostrze topora zagłębia się coraz bardziej i bardziej, płynie w poprzek słoi drewna niczym drakkar przez fale, by na koniec stuknąć w pień. Gdy hala buchnęła owacją, uniósł powieki. Obserwatorzy nagrodzili zucha okrzykami i chcieli uraczyć go dobrym piwem, ale Gro pokręcił głową. Nadszedł czas na pięć męskich dłoni. Taka sztuka udawała się tylko najsilniejszym, a i to nie zawsze, albowiem za przeciwnika mieli nie miękką sosnę, ale twardą dębinę. Oddi spojrzał na Hrafna, Hrafn na Oddiego i w ich wzroku pojawił się cień nadziei. – Remis to dużo więcej, niż sądziłem, że osiągniemy w tej konkurencji – szepnął sternik jakby sam do siebie. Tym razem Sigurd, podobnie jak w poprzedniej rundzie przeciwnik, długo

się przymierzał, próbował, cmokał niezadowolony, by w końcu uderzyć. Cios topora miał odpowiednią siłę, ale poszedł trochę złym kątem i nim ostrze przecięło dębinę, krąg odskoczył i spadł z pnia. Cisza była taka, że słychać było brzęczenie pierwszych much i chrapanie tych, którzy posnęli strudzeni wieczerzą. Gro zrezygnował z ostatniego uderzenia i konkurencję uznano za nierozstrzygniętą. Wiele złych słów poleciało w stronę przybyszów, ale uciął wszystko sam Sigurd Kappe, zapraszając milczącego Gro, by usiadł obok niego na ławie i z nim się napił. Potem przyszedł czas na hnefatafla. Przed planszą do gry zasiadł z uśmiechem sam lis lisów – Sigvald Strutharaldsson. Za przeciwnika posłużył mu Hrafn Szermierz. Stoczyli dwa długie pojedynki, takie, jakie prowadzą wytrawni i mądrzy gracze, ale za pierwszym razem to jarl wyprowadził swojego konunga z pola gry, a za drugim zabił konunga Hrafna, nim ten dobrnął do krawędzi. Nie było wątpliwości, tym razem zwyciężyli jomswikingowie. Zabawa była przednia i noc mijała szybko. To Sigvald zaproponował, by ostatnie dwie dyscypliny rozegrać w jednym starciu. – Ten, kto teraz wygra, odniesie zwycięstwo w całych zawodach. Zgadzacie się? – Oddi pokiwał głową, bo wiedział, że bogowie nie zostawili mu innego wyjścia. Za okazanie słabości płaciło się w Jomsborgu wysoką cenę. – Pozostała nam próba łuku i odwagi. Umyśliłem sobie, że strzelcy, stojąc u szczytu stołu, będą celować w jabłko umieszczone po jego drugiej stronie, co wy na to? – Popatrzył po twarzach Oddiego i Hrafna. Obydwaj wojowie z Błysku Młota zamarli, wpadli w pułapkę starego lisa. Nie widząc sprzeciwu, kontynuował: – W próbie odwagi z kolei jabłko ustawimy na głowie człowieka, a między łucznikiem a celem rozpostrzemy cienką wadmalową płachtę. – Okrzyki podpitego towarzystwa były tak głośne, że musiano je słyszeć w Danii, po drugiej stronie Morza Wschodniego. Oddi przez chwilę stał niczym slup soli i gdy wydawało się, że tak już zostanie na wieki, rzekł do jarla jomsborczyków: – Zgoda, ale jabłko mojego łucznika będzie na mojej głowie, a twojego na twojej, wielki wodzu. – Sigvald przestał na chwilę szczerzyć żółte zęby, by potem gruchnąć śmiechem godnym olbrzymów. Uściskał i ucałował młodego kompana, bo miał już co nieco w czubie, a potem podał mu prawicę tak, jak się podaje dobrym druhom. – Widzę, żeś pewny swojego człowieka i gotowy oddać w jego ręce własne życie. Niech i tak będzie, bo w moim imieniu przy łuku stanie nie kto inny, jak sam Einar Eindridesson, na którego wołają Tambarskjelve. Słyszałeś o nim? – Długo nas nie było, jarlu – wtrącił cicho Hrafn. – Wiele musiało wydarzyć

się w tym czasie. – Śpiewają o Einarze pieśni, jak to jego łuk, którego zwą Tambar, pękł z hukiem podczas bitwy pod Svjild, toczącej się pomiędzy flotą Olafa Tryggvassona a jego wrogami. Tam to łucznik, stojąc u boku swego hevdinga, na taką odległość wypuszczał strzały ze swojego olbrzymiego thundu, że siał popłoch wśród wrogów Olafa. Gdy Tambar pękł trafiony wrogą strzałą, rezolutny młodzieniec rzekł do Tryggvassona te słowa: „To pękło twoje królestwo, panie”. Z takim człowiekiem się dzisiaj zmierzycie. Einarze…! – Spośród biesiadników wystąpił młody mężczyzna w wieku Oddiego, może nieco starszy. Był bardzo wysoki, a ciasno opinająca tors i ramiona bluza ukazywała mięśnie godne wielkiego woja, szczególnie mięśnie prawej ręki były nienaturalnie duże. A wąski pas znamionował młodość. W ręku trzymał łuk takiej długości, jakiego w życiu nie widział wcześniej nikt z załogi Błysku Młota. Nawet majdan był zbyt masywny dla normalnej ludzkiej dłoni. By napiąć takie łęczysko, trzeba ogromnej siły. Aby to zrobić i mieć rezerwę na spokojne celowanie – trzeba siły dwóch ludzi albo jednego Asa. I taki stał teraz przed Oddim, uśmiechając się lekko, jakby przepraszająco. – Jestem gotowy, jarlu. – Przybyły skłonił głowę przed Sigvaldem Strutharaldssonem. – Pazury Rysia – powiedział cicho Oddi Asgotsson w dziwnej, nieznanej jomswikingom mowie. Przed wodzem stanął niezbyt wysoki mąż z przypominającym kobiece piersi łukiem w dłoniach. Gdy zapalono więcej lamp z łojem, ich żółtoczerwone płomienie wydobyły z mroku twarz, która zdawała się płonąć. – Widziałem ich wcześniej na twoich okrętach, hevdingu. To istoty z krwi i kości? – Ludzie jak i my, jarlu, tylko pochodzą z odległej krainy zwanej Winlandią Dobrą, zresztą tak samo jak towary, które mamy w ładowniach swoich statków. – No a ten dziwny mały łuk… wygląda jak wystrugany dla dziecka… albo rusztowanie do podtrzymywania piersi jakiejś olbrzymki… – Sala odpowiedziała na ten gruby żart śmiechem. – Niech cię nie zmyli jego rozmiar, wodzu. To naprawdę niebezpieczna broń, a Beothukowie, bo tak zwie się ten lud, są godnymi przeciwnikami dla twojego mistrza. Przynajmniej taką mam nadzieję – dodał ciszej. – To dobrze, bo dzięki podszeptom twojego sternika postawiłeś na to prawie cały swój majątek. A kto wie, może i życie. Sigvald klasnął i rozpoczęto przygotowania do ostatniej próby. Do dwóch tyczek przybito żelaznymi ćwiekami długi i szeroki na człowieka kawałek cienkiej wełnianej tkaniny. Czterech niewolników naciągnęło tyczki tak, że powierzchnia wadmalu była gładka i równa. Za tą kurtyną ustawiono w specjalnych stojakach

dwie duże pochodnie, tak że patrząc z miejsca, w którym stał teraz Oddi, widać było po drugiej stronie kontur ciała przechodzącego właśnie woja. – No, czas na mnie. Jako gospodarz i pomysłodawca pójdę pierwszy. – Jarl chwycił z misy niezbyt duże jabłko, przywiezione przez jakiegoś kupca z odległych, cieplejszych stron. Na te miejscowe było jeszcze za wcześnie. Potem, żartując z biesiadującymi kompanami, przeszedł na drugi koniec stołu. Gdy zniknął za wełnianym parawanem, zrobił jeszcze trzy długie kroki. Jeśli wcześniej sylwetka człowieka była konturem, to teraz jawiła się jako cień z niewielkim wzgórkiem jabłka na głowie. – Zaczynaj, Einarze. Łucznik odsunął pięknie rzeźbione krzesło, robiąc sobie miejsce. Rozluźnił ramiona i kark, poślinił osadę strzały i założył ją na cięciwę olbrzymiego łuku. Stał chwilę z opuszczonymi rękami, mierząc wzrokiem odległość, potem, jakby to był środek widnego dnia, spokojnie naciągnął cięciwę trzema palcami i przycelował. W blasku lamp łojowych widać było, jak węzły potężnych mięśni na ramionach napięły się niczym liny okrętowe w czasie sztormu. Trwał tak chwilę nieruchomo, wypuszczając powoli powietrze z płuc… i strzelił. Pocisk furknął i zniknął za materiałowym przepierzeniem. W hali panowała teraz pełna wyczekiwania cisza. Niewolnicy trzymający tyczki położyli je na klepisku i chwycili dodatkowe pochodnie. Oczom wszystkich ukazał się jarl Sigvald Strutharaldsson cały i zdrowy. Okrzykom i uderzeniom rogami o blat stołu nie było końca. Strzała zniknęła, a wraz z nią owoc. Jego strzępy leżały na deskach podłogi, a ślad po pocisku odnaleziono po długich poszukiwaniach w szczelinie między belkami tworzącymi ścianę. Cała podchmielona kompania wyszła na zewnątrz i zguba się znalazła. Zdawała się drgać jeszcze lekko, wbita w stojące nieopodal drzewo. Znowu wiwaty słychać było zapewne w grodzie władcy tych ziem Mieszka I i w zamorskiej Danii. – Jak on to… jak on to… – powtarzał sam do siebie Hrafn, gdy wracali do świetlicy. – Prawdą jest, co śpiewają skaldowie – powiedział Oddi. – Nie ma drugiego takiego mistrza na całym świecie. Nam na szczęście nie jest potrzebna siła, lecz celność Pazurów Rysia. Postawiłem na to swoją głowę… Towarzystwo zebrało się w hali i tym razem, poklepywany przez przyjaciół po plecach dla dodania odwagi, to Oddi stanął za przepierzeniem z jabłkiem na głowie. Miejsce, w którym lekko pomarszczona skórka stykała się z włosami, zdawało się palić żywym ogniem. – Bogowie – szeptał, bo na nic więcej nie było go stać. – Bogowie… – Nie zamykał jednak oczu, co było warunkiem zakładu. Ba, miał nimi nawet nie mrugnąć, co sprawdzał stojący nieopodal niewolnik. Delikatny wiatr niczym dmuchnięcie owiał mu czuprynę, lekkość i stukot

strzały o ścianę obwieściły, że próba zakończyła się powodzeniem. Wiwaty były nie mniejsze niż wtedy, gdy sprawa tyczyła się jomswikingów, albowiem zebrani w hali ludzie nade wszystko cenili kunszt i odwagę, a obydwa te przymioty ciała i umysłu okazali goście. Zatem poklepywań i gratulacji było wiele. Oddi tylko zerkał z niepokojem, czy gospodarze nie podają rogu z piwem Pazurom Rysia, który sprawiał wrażenie lekko wystraszonego. Oczywiście, że podawali, ale doświadczony wojownik ani myślał próbować miejscowej trucizny. – No, mój młody przyjacielu – jarl wzniósł napełniony przez służącego puchar – widziałem, gdzie zerkasz. On nie musi, ale ty się ze mną napij. Młodzieniec nie miał zamiaru się mitygować, chwycił bliźniacze naczynie i wypił duszkiem dla ukojenia nerwów. To dopiero była pierwsza próba. Tak jak z toporem, zaraz będą dalsze i trudniejsze, jakby ta taką nie była. – To na Odyna, próbujemy się dalej? – zagaił z uśmiechem jarl, jakby mówił, że sztuka złota, którą trzyma w dłoniach, jest warta swojej wagi. – Wolałbym nie, ale nie odstąpię, jeśli o to pytasz, wodzu. Sigvald uśmiechnął się, przerywając pochłanianie kolejnego pucharu pienistego napitku. Potem beknął donośnie i rzekł: – Łatwo ci mówić, młody drottmadzie. Ciebie twój towarzysz co najwyżej przybije do belki, mnie mój pośle poza hov, a tam wieczorny ziąb. – Wiele uśmiechów towarzyszyło słowom jarla, ale nie wszyscy się śmiali. Niektórzy, zmożeni piwem, leżeli pod stołem lub na nim, chrapiąc. Pomiędzy śpiącymi wałęsały się dorodne miejscowe psy. – I to tylko wtedy, gdy twój olbrzymi łucznik trafi w jakieś drzewo. Jeśli nie, będziesz tak, panie, leciał aż na koniec świata. – Oddi czknął na zakończenie, co wraz z rezolutną ripostą spotkało się z uznaniem biesiadników. – Uznajmy więc naszą próbę za nierozstrzygniętą, nie ma wygranych i dostaniecie pięćdziesiąt od stu. Może być? – Trzydziestu ochotników i przyjmuję twoje warunki, jarlu. Ten z uśmiechem pogroził mu palcem. – Chyba że chcesz walki mojego psa z którymś z osady – rzucił od niechcenia syn Asgota, przeganiając kopniakiem jakiegoś zbyt namolnego kundla. – Oooo co to, to nie. Ten twój cielak zagryzł już kilka moich dobrych psów, a jednemu z ludzi omal nie odgryzł ręki. Jest takich więcej w tej Winlandii? Skraelingowie jeżdżą na nich czy co? – Jest więcej, ale nie takich – odpowiedział ze śmiechem Oddi. – Jeśli masz kilka suk w cieczce, Zębaty chętnie pokaże, na co go stać i w tej walce, a ty wodzu dostaniesz jego synów w podarku. Zadowolony Sigvald przystał na warunki młodego drottmada, bo czym innym jest odwaga, a zupełnie czym innym głupota. Teraz, gdy napięcie zeszło z ludzi Oddiego, wreszcie mogli odetchnąć

i zabawić się tak, jak już dawno nie było im dane. Tylko odprowadzony przez niewolnika Pazury Rysia zdecydował się wrócić do swoich współplemieńców. Nie czuł się bezpieczny wśród tych dziwnych ludzi. Bjarki został, ale zasnął na stole po kilku rogach piwa. Potem ciężko zaniemógł i jak później opowiadał Oddiemu, chciał umrzeć i trafić do Odległej Krainy. Trzy dni, a w zasadzie trzy wieczory, tyle trwała wizyta drottmadów Oddiego i Niedźwiadka w Jomsborgu. Gdy słońce, ciągnięte po nieboskłonie przed dwa dzielne rumaki – Arvaka i Alsvidha, rozświetlało mroki, załoga Błysku Młota leżała w gościnnych hovach, odsypiając nocne zabawy. Kiedy zapadał zmrok, ruszali do hali, by snuć opowieści i sami słuchać sag. Jarla bardzo zainteresowała Winlandia Dobra i tak długo słuchał instrukcji żeglarskich, aż umiał je powtórzyć słowo w słowo. – Może ruszymy tam kiedyś, gdy tu nam się zrobi za ciasno. Jesteśmy niby gówno w dupie, ściśnięci pomiędzy duńskim konungiem a księciem Wenedów – nieco bełkotliwie zwierzył się pewnego razu Oddiemu. – Mieszko pognał niedawno starych bogów, co jest złe, gdyż odcięte od korzeni drzewo zamiera, tak, zamiera. – Beknął potężnie, a w powietrzu rozszedł się zapach wypitego przez Sigvalda piwa. – Na miejscu padłego dębu coś tam wyrośnie i może nawet kiedyś pójdzie w górę, ale to nie będzie to samo, synu. – Machnął ręką i strącił na klepisko misę z poobgryzanym już nieco mięsiwem. Wszystko ku uciesze czekających na taką okazję psów. Przez dłuższą chwilę obserwowali zażartą walkę pod stołem. – Wiara naszych przodków dawała siłę ojcom i ich ojcom, to dzięki niej jesteśmy… eee, nooo jesteśmy, synu. – A nie dzięki opiece bogów? – Oddi czknął dla odmiany. Nie był przyzwyczajony do tak tęgiego picia, ale nie godzi się uchybiać gościnności gospodarzy, szczególnie tych, którzy mają życie gościa w swojej garści. – To też, to też. – Jarl zadumał się na chwilę. – Ta nowa wiara w jednego Boga i jego syna Chrystusa, którą niosą ze sobą mnisi z Miklagardu i Sas, hm, Saxlandu, to też wielka siła. Pomyśl tylko, jak wielkie królestwo można stworzyć, dając ludowi na całym świecie tę ich bojaźń bożą. Lej! – krzyknął do stojącego z dzbanem niewolnika. – I nie zapomnij o gościu, booo! – Prawdę mówiąc, Oddi miał już dosyć, ale co było robić. – A gdyby objęła ona wszystkie ludy na całym Midgardzie? – kontynuował wódz jomswikingów. – Pomiędzy władcami, niczym krew po ciele człowieka, krążyć będą wtedy paparzy, niosąc słowo i rozkazy swojego najwyższego Godiego. Może nawet zakończyłoby to wojny między władcami… Nadszedłby czas dobry dla handlu. Widzisz to… hgh… młody wodzu? – Widzę walczące o kości psy i nie chodzi mi o te kundle pod naszym stołem. – Wraz z napitkiem naszła syna Asgota odwaga albo głupota, jak kto woli. – Matuś mi powtarzała, że w naturze człowieka leżą zawiść i zachłanność. Wojny

będą się toczyć, dopóki wilki żreć będą mięso, a woda zmoczy zanurzoną w niej dłoń. A gdyby nawet ustały, to wielcy królowie na powrót staną się książętami, a przesuwać piony po planszy hnefatafla będzie za ich plecami kto inny? – Dostrzegasz to? Daję głowę, że władcy widzą sprawę nieco inaszej, hm, inaczej. Niegłupi z ciebie młodzian. – Jarl położył dłoń na dłoni Oddiego. – Mówisz, że kto był ci ojcem? – As… hm, Tubbe Pieśniarz, wodzu, ale on już od dawna świętuje w Walhalli. – Mądrego syna wychował ten Tubbe, ale głupiec nie może być przecież skaldem. Napijmy się jeszcze. – Unieśli srebrne puchary, a czekający na ten moment sługa napełnił je pienistym napojem. – Zdradzę ci – Sigvald Strutharaldsson otarł rękawem pianę z ust – pewną tajemnicę. Mnie się nie podoba ta nowa moda na Krista, są starzy bogowie i z nimi chcę się spotkać po śmierci, walcząc i chlając do nieprzytomności w grodzie Odyna. So mi tam po tym ich niebie, gdzie żyją w dostatku i nudzie. Ale siążę, hm, książę Mieszko ma piękną córkę, którą zwą Astrid. Niewiastę o członkach długich, ale nie chudych, o piersiach dużych i ciepłych, o spojrzeniu jasnym i śmiałym. Dla niej, szyjacielu, gotowy jestem zrobić szystko, rozumiesz, szystko! A jej ojcu obiecałem, że… – Czknął i zamilkł. Potem delikatnie ułożył głowę na splecionych dłoniach. Oddi czekał spokojnie na ciąg dalszy zwierzeń jarla. Sam nie wiedział dlaczego, ale było mu dobrze tu i teraz. Pełna dymu i głosów biesiady hala raz trwała nieruchomo, by innym razem falować niczym wzburzone morze, więc chichotał w tych momentach sam do siebie. Pozostali z załogi Błysku Młota pili w sporym oddaleniu od krzesła wodza, więc za towarzysza rozmów Asgotsson miewał najczęściej samego jarla. Co nie było takie złe, bo to mądry druh, który przypominał nieco młodzieńcowi starego Vingora. – Obiesałem jej ojcu – Sigvald podniósł głowę ze stołu – że zrobię tak, by konung Swen zrzekł się trybutu, jaki płacić mu musi władca Wenedów. Rrroozumieszszsz? Ja tak powiedziałem, ja! Potem mi ją da, da mi moją Assrrid do łoża i w ogóle. Mówiłem si już o jej wielkich cyskach? – Zamilkł i… zasnął. Zresztą to nawet dobrze, bo Oddiemu właśnie podszedł do gardła żołądek i całe napełniające go piwo znalazło się pod stołem, płosząc psy. Po akcie oczyszczenia młodzieniec poczuł się nieco lepiej i zdołał o własnych siłach wstać od stołu. – Wybasz, jarlu? – wystękał i zataczając się, ruszył w stronę wyjścia. Nie pamiętał, jak dotarł do hovu dla gości. Dzień znowu zmienił się w wieczór, gdy gospodarze zaprosili przybyszów na biesiadę. Niedługo planowali wyruszyć na wiking, żeby zrzucić trochę zimowego sadła i uzupełnić srebrem kuferki. Tym więcej pili, chędożyli

niewolnice i weselili się, jakby to miał być ich ostatni raz. Dla niektórych pewnie był, przynajmniej na tym świecie. Oddi siedział na honorowym miejscu, tym razem w obecności Hrafna, Bjarkiego i wodzów jomswikingów. Goście, z wyjątkiem sternika, pili niewiele. Młode żołądki zbuntowały się przeciwko takim ilościom piwa i miodu i teraz sam zapach wystarczał, by się krzywili. Po pierwszym wypitym rogu było nieco lepiej, ale zachowali wstrzemięźliwość. Rozmawiali o władcach i wielkich bitwach, o bogach i mocy dobrych zaklęć ochronnych, o Winlandii Dobrej i jej mieszkańcach, czy nawet o dzielnym jarlu Styrbjörnie, który przez trzy lata był druhem jomswikingów, a po powrocie z wyprawy do Miklagardu udał się ponoć w tajemnicy do Szwecji, by walczyć o swoje dziedzictwo z Erykiem Zwycięskim. Hrafn Szermierz próbował dowiedzieć się czegoś więcej o tej ostatniej sprawie, ale jarl uciął rozmowę, twierdząc, że skoro Styrbjörn zrobił to w tajemnicy, to nie po to, by szczegółami wycierano sobie gęby przy mocnym, wymrożonym trunku. Gdy przebrzmiały opowieści, wódz Jomsborga stwierdził, że był kiedyś na dworze wielkiego władcy świadkiem zabawy, która podobała się wszystkim siedzącym wówczas przy konungowym stole. Zabawy w przysięgi. Jak rzekł, biesiadnicy przysięgali na swoje życie, że dokonają jakiegoś wielkiego czynu. Im ktoś ważniejszy, tym ślubowanie musiało być trudniejsze do spełnienia, o ile ów mąż nie chciał utracić honoru. Za świadków brano wszystkich obecnych. Tak i on teraz chciałby zaproponować sobie i gościom podobną uciechę. – Jako że jestem gospodarzem, zacznę od siebie – rzekł. – Klnę się na samego Odyna i oby władca bogów pokarał mnie zamkniętymi bramami Walhalli, jeśli nie dotrzymam swego ślubowania, że znajdę sposób, by zmusić konunga wszystkich Duńczyków Swena Widłobrodego do zrzeczenia się danin od księcia Wenedów Mieszka. – Najpierw nieśmiało, potem już gromko, cały stół począł wyrażać wielką aprobatę dla tego wspaniałego i prawie niemożliwego do zrealizowania pomysłu. Oddi wiedział, że Sigvald bardziej niż o oddaniu przysługi władcy Słowian myślał o zaznaniu rozkoszy z jego córką Astrid. No ale nie mógł przecież lec w łożu z ojcem dziewczyny. – No, a co ty przysięgniesz, młody hevdingu? – Jarl oderwał na wpół surową nogę zająca i zaczął ją ze smakiem obgryzać. Sok ciekł mu po brodzie, skapując różowymi kroplami na blat. – Przysięgam na bogów, że odnajdę swoją matkę i siostrę, i zabiję wszystkich domowników bonda, który zrobił im krzywdę. Jeśli tak się nie stanie, niech trafię po śmierci do Nastrandu, tam będzie moje miejsce. – Nie mówiłeś wcześniej o tej tragedii, młody przyjacielu. – Jarl wytarł rękawem kaftana tłuszcz z podbródka. – Jak to się stało i gdzie? – Nie chcę o tym opowiadać, wodzu – rzekł głucho syn Asgota.

– Niech i tak będzie. A ty, Thorkilu Hafassonie, co ty przysięgasz zrobić? – Pomogę ci, wodzu, w realizacji twojej obietnicy. Nie tknę piwa, dopóki ona się nie wypełni. – To mówiąc, Thorkil wylał z rogu, który dzierżył w dłoni, resztkę pienistego napitku na klepisko. To była przysięga godna wielkiego woja. Stół nagrodził ją okrzykami i uderzeniami pięści i rogów o drewniany blat. – A ty, Bue Digre? – Towarzystwo było już mocno pijane, więc przysięgi przychodziły ludziom z wielką łatwością, jako że słowa płynęły wprost z serca do języka, szerokim łukiem omijając rozum. – Ja naradziłem się z siedzącym tu Sigurdem Kappe i obydwaj dopomożemy ci, jarlu, w spełnieniu twojej obietnicy. Dopóki tak się nie stanie, nie weźmiemy żadnej dziewki do łoża. – Kompania nagrodziła i te słowa wrzawą. – No, a ty, Hrafnie Szermierzu, masz coś od siebie do powiedzenia? – Jarl umył dłonie w podsuniętej usłużnie przez niewolnika misie z wodą i elegancko, zgodnie z dworską etykietą wysmarkał się do niej. Niewolnik podsunął teraz naczynie Oddiemu, ale ten tylko pokręcił głową. Sługa wzruszył ramionami i rozpoczął długą wędrówkę wzdłuż stołu, by wszyscy biesiadnicy mogli się oczyścić. – Ja, Hrafn, syn Hjorta, przysięgam na na wpół martwą Hel, że zabiję Eryka Zwycięskiego, konunga wszystkich Szwedów. – Po tych słowach przy stole zapadła cisza. Takiego wyzwania nie podjął nawet sam Sigvald Strutharaldsson, wielki wódz i jarl potężnego Jomsborga. – Toś, bracie, ośmieszył nas swoją przysięgą – rzekł gospodarz z podziwem. – Żeby dotrzeć do Eryka, musiałbyś mieć całą armię albo pomoc bogów… Dość już się dzisiaj nasłuchaliśmy. – Klasnął w dłonie. – Pijmy i bawmy się dalej, bo jak tak dalej pójdzie, gotów ktoś obiecać, że stoczy wygrany bój z samym Tyrem… – Ja bym jeszcze chciał złożyć ślubowanie. – Vagn Ågesøn wyprostował się na całą swoją niemałą wysokość. – Tylko, synu mego syna, miarkuj słowa, albowiem przysiąg trzeba dotrzymywać, jeżeli zostały złożone w tak zacnym towarzystwie. – Jarl zatoczył ręką łuk, oblewając przy tym napitkiem siedzących najbliżej towarzyszy. – Obiecuję być przy Sturli Tubbessonie i przy Hrafnie, synu Hjorta, gdy będą wypełniać swoje obietnice, i wspomóc ich w tym dziele. Jeśli nie zrobię wszystkiego, co w mojej mocy, by tak się stało, biorę na świadków bogów, niech moje życie zakończy się tu, w Midgardzie, i niech nie mam potomków, którzy wspominać będą imię przodka po wsze czasy. Po tej przysiędze nawet piwo przestało smakować biesiadnikom. Vagn przebił wszystkich, no może z wyjątkiem Hrafna. Uważny obserwator zobaczyłby w oczach jarla ogromną dumę zmieszaną z odrobiną smutku. Doświadczony woj wiedział, że tak wielkie słowa wymagają krwi. Ostatni dzień pobytu w Jomsborgu spędzili na przygotowywaniu okrętów

i odchorowaniu pijackich biesiad, o ile ktoś nie miał żelaznego żołądka i mocnej głowy sternika Błysku Młota. Sprzedali większość ładunku i jeden zdobyczny langskip. Drugi ofiarowali jako zapłatę drużynie młodego Vagna Ågesøna, który rankiem nie wycofał się z niczego i zdecydował płynąć z nimi. Wnuk jarla dobrał sobie z załogi grodu trzy dziesiątki najdzielniejszych młodych zuchów i wszyscy oni złożyli ślubowanie na Odyna, że dopomogą Sturli Tubbessonowi i Hrafnowi Szermierzowi wykonać to, co sobie zamierzyli, choćby przyszło im za to zapłacić głowami. Wiele wspaniałych i mniej wspaniałych opowieści krąży po świecie o jomswikingach, ale w każdej z nich dotrzymują oni raz danego słowa. Te sagi, w których jest inaczej, rozpuszczają przepełnieni strachem wrogowie lub wygnani z drużyny, czyli też wrogowie.

Koniec końców, po kilku kolejnych doagrach podróży dzioby okrętów małej floty drottmada Oddiego Asgotssona zaszurały o łańcuch broniący dostępu do portu Birki. Szwedzcy wikingowie patrzyli z rozrzewnieniem na ojczyste fiordy, wdychali z utęsknieniem zapach wody i glonów, które wzburzone morze wyrzuciło zimą na brzeg. Ta wyprawa, a właściwie ucieczka, trwała dwa lata i z czterech kaupskipów pełnych ludzi wrócił ledwie jeden, a i to z mocno przetrzebioną załogą. Tak chcieli bogowie. Ci, którzy odeszli, zginęli dobrą śmiercią, piją teraz i walczą w Asgardzie, w Zamczysku Umarłych. Ładownie nie były pełne, zamienili towary przywiezione z Winlandii Dobrej na srebro i złoto w Jomsborgu po stawkach, których nie dostaliby nigdzie indziej. Nie wszystko jednak, czwartą część skór i drewna mieli na pokładach, by nie wzbudzać podejrzeń portowego garnizonu Birki. Czekali więc teraz spokojnie na przybycie mytnika. Po jego odejściu będą „lżejsi” o dziesiątą część swego majątku, ale brama do Szwecji stanie przed nimi otworem. No, chyba że poborca zorientuje się, z kim ma do czynienia, co by wydatnie skróciło jego dostatni żywot i utrudniło zadanie. – Twój lud wszędzie buduje wodne bramy? – Shaa-naan-dithit patrzyła z zachwytem na dwie solidne drewniane wieże, pomiędzy którymi rozpięto dziwną linę z szarego kamienia, zwanego przez ludzi zza wielkiej wody żelazem. – Tam, gdzie może, dla własnego bezpieczeństwa. – Oddi nerwowo zaciskał dłonie. Jakby to było wczoraj, przypomniał sobie atak okrętów swojego ojca na te umocnienia. Stał na pokładzie jednego z nich, gdy… Bezwiednie szukał wzrokiem masztów statków, zatopionych przez celny ogień nabrzeżnych katapult. To była wielka trzydniowa bitwa, którą Asgot z Czerwoną Tarczą wygrał i przegrał zarazem. – Więc żyjecie w ciągłym strachu – włączyła się do rozmowy Czerwona Orlica. – Przyjaźń z innymi dwunożnymi ludźmi, z ludźmi niedźwiedziami, karibu, wilkami, a nawet z drzewami i wodą daje człowiekowi spokój, pozwala zjednoczyć się z babcią Unchi, czuć prawdziwą moc i dobroć Wielkiego Ducha. Ciągła walka i niepokój rodzą dzikie bestie i demony. – Aż taki zły to ja nie jestem. – Młodzieniec z uśmiechem przygarnął do siebie ciężarną żonę. – A i tobie, völvo, wpadł w oko nasz sternik. – Niedawne napięcie zniknęło. Będzie, co ma być. Jak mawiają mądrzy ludzie: „Tchórz umiera po wielokroć, człowiek odważny tylko raz”. – Zamieniłeś się z kamieniem na rozumy, młody wojowniku, wiesz, że ja… – Tu jest inny świat, Czerwona Orlico. Masz to, co zdołasz sobie wziąć. – Kobieta mocy nie wyglądała na przekonaną, ale zamilkła zamyślona. Choć było wcześnie, na nabrzeżu trwał harmider, tak typowy dla dużych kupieckich osad na całym świecie. Arvak i Alsvidh ochoczo wciągnęły na niebo słoneczny rydwan, oświetlając

codzienną krzątaninę kupców, straganiarzy, pomniejszych handlarzy i zamorskich kapitanów. To znane emporium jest jednym z większych, o ile nie największym w odległości wielu dni żeglugi, toteż nie ma się co dziwić, że ściągali tu wszyscy niczym muchy do świeżego łajna. Birka dzięki swojemu położeniu zwana bramą do środkowej Szwecji leży u wejścia do morza Melar, które jest tak naprawdę ogromnym jeziorem, połączonym spływnym kanałem z morskim portem w Södertälje, skąd otwierają się otwarte wody Morza Wschodniego. Bogactwo wielkiego świata płynęło szeroką rzeką przez Bornholm, Olandię, Gotlandię i właśnie Birkę, by rozlać się po kraju niczym wiosenna powódź, i jak ona użyźniając mało gościnną i kamienistą ziemię Skandynawii. Wymiana towarów i strumień srebra z Południa pozwalały żyć Askomanom dostatniej niż kiedykolwiek w burzliwej i pełnej znoju i chwały przeszłości. Można tu było spotkać Fryzyjczyków, Bretlandczyków, choć najczęściej w roli niewolnych sług, mieszkańców Saxlandu i Wielkiego Cesarstwa ze stolicą w Miklagardzie, mieście, które nie ma sobie równych w całym wielkim Midgardzie. U nabrzeży tego kaupangu cumują pękate okręty muzułmańskich Serkirów z kalifatu Abbasydów czy łodzie Wenedów i Sambijczyków. To istny kocioł, w którym bogowie gotują potrawkę z wielu gatunków mięs. Niekiedy gulasz ten się przypalał i od tego był tu silny garnizon stacjonujący w niedalekiej Twierdzy lub jak niektórzy wołali Borgu. Pod osłonę jej kamiennych murów mogli też schronić się mieszkańcy, gdy padły wysokie kamienno-ziemne wały samej Birki. To się zdarzało, ostatnio dwie zimy temu, podczas ataku kuzyna szwedzkiego konunga – Asgota z Czerwoną Tarczą, który przy współudziale Norwegów podjął, dzięki bogom nieudaną, próbę przejęcia władzy. Myliłby się jednak ten, kto by sądził, że ruch towarów odbywał się tu tylko w jedną stronę. Zamorscy i rodzimi kupcy ładowali w porcie na pokłady swoich kaupskipów niewolników, szwedzkie drewno, bagienną rudę żelaza, dobrej jakości miejscową broń, olbrzymie zęby narwali sprzedawane za morzami jako rogi jednorożców, ale przede wszystkim doskonałej jakości zimowe futra niedźwiedzi, kun, lisów i bobrów. Pojawienie się czterech pełnomorskich okrętów nie wywołało u miejscowych niepokoju, a jedynie ciekawość i chciwość. Jeszcze nim przybyła eikja z mytnikiem, kilku co sprytniejszych kupców wysłało swoich ludzi na przeszpiegi i teraz ich łódki kołysały się leniwie, czekając na swoją kolej, przycumowane do wielkich ogniw łańcucha. Poborca w towarzystwie dwóch niewolników zjawił się zaraz potem. Szybko i sprawnie sprawdził ładunek, nałożył stosowny trybut, który kazał swoim ludziom zapakować na łódź. Należność za ładunek drewna wziął w futrach i skórach. Na odchodnym napomknął jeszcze Oddiemu, że zna właściciela dobrego, zdatnego na

magazyn hovu i mógłby za niewielką opłatą szepnąć mu słowo o przybyszach. A właściwie to jest jego daleki krewny, więc słowo to będzie miało dużą, o ile nie decydującą wagę. No i zna jeszcze jakby co najlepsze w Birce w swoim fachu córy Gefny. Syn Asgota nie potrzebował takiego pośrednictwa i chętnie kopnąłby w tłusty zadek cwanego wieprza, ale za namową Hrafna z uśmiechem dał mytnikowi srebro, o które ten się dopominał, a nawet nieco więcej. Dobrze mieć życzliwą duszę w obcym porcie, tak jak warto, by w łożu mężczyzny grzały skóry dwie chętne, niezbyt piękne niewolnice zamiast jednej, zimnej piękności. Nocą wszystkie włosy są czarne. A za kobiety podziękował, wskazując jako usprawiedliwienie brzemienną Shaa-naan. Mytnik wzruszył ramionami, jakby chciał powiedzieć: właśnie dlatego proponowałem pomoc – i przeszedł z wielką wprawą do swojej eikji. Gdy poborca z należną dziesięciną odbił od burty ostatniego statku, łańcuch opadł i okręty wpłynęły do portu. Hrafn, który miał większe obycie w handlu, zaprosił kupców na jutro do magazynu Kormaka. To ten właśnie miał być mężem siostry brata po kądzieli sprytnego mytnika. Tam zamierzali złożyć towar i otworzyć swój stragan. – Pamiętajcie – grzmiał sternik tak, by wszyscy go słyszeli – mamy w ładowniach dębinę na okręty, a nie jakieś tam wióry dla smolarzy, i futra tak gęste, że utykają przeczesujące je palce. – Panie, złóż towar w magazynie Gunhild Hoskulddottir, dostaniesz lepsze warunki, a nie zawszoną i gnijącą norę! – krzyknął któryś z nich. – I öre mniej będziesz musiał wysupłać z sakiewki – dodał. Oddi przypomniał sobie, że tak miała na imię kobieta Ramira Piaskowego Nosa, posła konunga wielkiego królestwa Leónu. Tego samego, którego losy splotły się z losami syna Asgota z Czerwoną Tarczą. I to były przyjacielskie węzły dwojga młodych ludzi będących w jednakowo parszywym położeniu. Nic tak nie łączy jak wspólna niedola i walka. Po pogromie Ramiro został członkiem lidu Jökuli Szarego – drottmada Eryka Zwycięskiego. Przystał do nich, by pożeglować z Winlandii Dobrej do Szwecji, a że był wcześniej jeńcem Czerwonej Tarczy, wróg mojego wroga… Fakt, że innym wyjściem była próba przepłynięcia mroźnego morza wpław lub wyprawa w głąb nieznanej krainy w poszukiwaniu ludzkich siedlisk. Nadchodziła mroźna miejscowa zima. Oddi wybrał wówczas to drugie rozwiązanie, gdyż oddanie się syna zdrajcy w ręce ludzi Eryka mogło zakończyć się tylko w jeden sposób. Na skutek dziwnego splotu nici przeznaczenia spotkali się jeszcze raz, gdy młody wiking dał się pochwycić wojom Jökuli, by ratować swoich nowych przyjaciół – ludzi o czerwonej skórze. Tamtego dnia Oddi był po przeciwnej stronie palisady, był wrogiem, synem zdrajcy. Pochwycony przez ludzi drottmada zobowiązał się zaprowadzić ich do jaskini w świętych górach Beothuków, w której

ścianach żyły złota były grube niczym męskie ramię. Wikingowie wpadli tam w pułapkę, którą Jökula Szary o mało nie przypłacił własnym życiem. Takim oto sposobem Oddi zyskał kolejnego potężnego wroga, jakby ci dotychczasowi tacy nie byli. Ale jak mawiają mądrzy ludzie: „Wartość człowieka poznajemy po sile jego wrogów”. Skoro tak, to Asgotsson był wart tyle złota, ile waży wraz z całym oddziałem konnych i stadem dorodnych świń na dokładkę. Myśli biegły szybciej niż słowa. Wspomnienia w jednej chwili stanęły przed oczami, a wśród nich było to ze zmęczoną, ale przyjazną twarzą matki. Wszystko, co mogło być pomocne w jej uwolnieniu, warte było ryzyka. Jeśli jest tu kobieta Ramira, to i Piaskowy Nos pewnie siedzi w grodzie. Dobrze mieć takiego sojusznika we wrogim gnieździe. Tylko czy jeszcze można mu ufać? – Podpłyń do burty, zabierzesz nas do tej swojej pani Gunhild. Tylko żeby jej warunki były takie, jak mówisz! – krzyknął groźnie Hrafn, któremu młody drottmad wszystko wyjaśnił. – Gramy z Lokim w kości, a jeszcze nie znam nikogo, komu by taka gra wyszła na zdrowie, synu swego ojca – powiedział cicho. – Warto tak ryzykować? Nie lepiej wtopić się w tłum i poszukać srebrnych ust? A gdyby nawet, to i złotych, bo i tego kruszcu mamy dość? – Znam go, to porządny i honorowy człowiek i nie sprzeda mnie konungowi. To mikill vinr, sterniku, a nie wróg. – Nawet jak przyłożą nóż do gardła jego kobiety? A jeśli dla ciebie to przyjaciel, czy na pewno chcesz mu to zrobić? – Muszę, gra idzie o matkę i siostrę. Ale masz rację, będę ostrożny, sam wybadam sprawę, a gdyby co, dokończysz, czego ja nie mogę. Na pamięć mojego ojca, a twojego wodza. – Starszy mężczyzna sarkał pod nosem, ale zdążył już trochę poznać „nowego” Oddiego i nauczył się szanować jego wybory. Kiedy łódź pośrednika dobiła do burty, Oddi zsunął się do niej ostrożnie. Nie miał takiej wprawy jak mytnik. Od stóp do głów zakrywał go wadmalowy płaszcz znaleziony w kuferku któregoś z pokonanych Duńczyków. – Pójdę z tobą. – Hrafn ciągle nie dawał za wygraną i wyglądał, jakby nie zważając na nic, chciał skoczyć za młodzieńcem. – Nie! Nie takie jest twoje zadanie. Odbijaj! – zwrócił się Oddi do krzepkiego mężczyzny w średnim wieku. – Żywo! Pchana mocnym ruchami wioseł niewielka łódka skierowała się w stronę niedalekiego brzegu, by po kilkudziesięciu uderzeniach zaryć dziobem w piach. – Prowadź, tylko pamiętaj, że za mną stoi ten srogi woj, którego widziałeś na okręcie, z dużą setką ludzi. – Nie musisz mnie straszyć, panie, będzie tak, jak powiedziałem. Szli teraz nabrzeżem, na którym nie było już śladów bitwy toczonej dwie zimy temu. Może wewnątrz osady trafią na jakieś spalone hovy, ale tu wszystko

toczyło się swoim odwiecznym rytmem. Minęli stragan handlarza ryb z jego charakterystycznym zapachem. Dalej stali ludzie z próbkami drewna, materiałami, zamorskimi ozdobami, przyprawami, skórami i futrami zwierząt. Przechodząc obok stoiska z mięsem, poczuli mocny, metaliczny zapach krwi. Pośrednik kluczył pomiędzy stertami towarów i Oddi był niemal pewien, że gdyby zawiązać mu oczy, nie pomyliłby się nawet o krok. Wyszli na niewielki placyk, na którym na podwyższeniu sprzedawca śpiewnie zachwalał niewolników. Młodzieniec zwolnił, by w końcu zatrzymać się w różnobarwnym tłumku składającym się głównie z zamorskich kupców. Szukał wśród jeńców twarzy Jofriddy, czy sylwetki matki, choć dobrze wiedział, że jeśli zostały sprzedane w niewolę, to dawno temu. Ale tak jakoś… Na deskach prezentowano właśnie młode kobiety o pospolitym wyglądzie wieśniaczek. Sprzedawca zachwalał ich pracowitość i szerokie biodra, ale Oddi pobiegł wzrokiem do grupki czekających na swoją kolej nieszczęsnych istot. Ludzie skuci łańcuchami, zrezygnowani, siedzieli w błocie, nie zważając na ciągnący od ziemi chłód. Byli w różnym wieku, kobiety i mężczyźni, o twarzach pozbawionych wyrazu, jakby ilość cierpień, których doznali, spłukała z nich uczucia, zostawiając skorupy. Choć bardziej prawdopodobne, że siedzieli tam gdzieś, głęboko, skryci za mgłą wspomnień. To przeważnie byli brańcy, porwani z własnych wiosek. Ba, zapewne niejednokrotnie widzieli śmierć swoich bliskich, doświadczyli gwałtów ze strony rozhulanych wojów lub byli świadkami, jak gwałcone są ich żony i córki. Oddiemu dreszcz przeszedł po plecach, gdy wyobraził sobie swoją liczącą trzynaście wiosen siostrę, jak przygląda się z pięścią w ustach atakowi ludzi Eryka. W najlepszym wypadku obie z matką skończyły na takim placu jak ten, w najgorszym… – Chodźmy, panie, to już niedaleko. – Pośrednik nie tylko tego jednego kupca chciał naraić swoim klientom. Za każdego z nich dostawał trochę srebra, a dzień był jeszcze młody. – Masz rację, chodźmy. – Oddi po raz ostatni wciągnął powietrze, aby typowy dla targu niewolników smród wżarł się w jego nozdrza i myśli niczym płomienie w nagą skórę. Chciał pamiętać, by zemsta była tym słodsza. Ruszył za mężczyzną. Faktycznie, niedługo dotarli do dostatnio wyglądającego obejścia. Wszędzie znać było rękę dobrego gospodarza. Drewno zdrowe, na dachach zamiast słomy leżały świeże klepki. W dużej, stojącej szczytem do portu halli mogłyby się zmieścić obok siebie dwa langskipy. Psy zaczęły ujadać jak szalone i z hovu, w towarzystwie krzepkiego niewolnika, wyszła młoda kobieta z niemowlakiem na ręku. Nie trzeba było bystrego wzroku, wystarczyła sama młodość, by domyślić się pod skrywającą ją suknią ciała, które większość mężów mogła ujrzeć jedynie w marzeniach.

W obozie Oddi nie miał głowy do takich spraw, tu aż lekko cmoknął, chwaląc w myślach wybór Piaskowego Nosa. – Kogo mi tu przyprowadziłeś, Gilli? Wnosząc z odzienia, to mnich jakiś, a nie dobry kupiec. – Nie, nie, pani, to właściciel czterech skipów, które dzisiaj przybiły do portu. Mają w ładowniach drewno, skóry i futra z jakiejś odległej, zamorskiej krainy. Za nich to należy mi się podwójna stawka, jeśli nie cały pierścień. Słysząc te słowa, kobieta spojrzała uważniej na swojego gościa. Widzieli się tylko raz, więc Oddi nie sądził, by go poznała, ale kto to wie. Myśli i pamięć niewiast szły zwykle niezbadanymi ścieżkami. – Poczekaj tu. – Machnęła ręką do pośrednika. – Ale… – Czekaj, jeśli chcesz dostać cokolwiek. – Jej zielone oczy na chwilę zmieniły się w dwa szmaragdy. – Zapraszam do mojego hovu, przybyszu. – Gospodyni ustawiła się bokiem. – Mąż jest w Borgu i powinien wrócić przed nocą, ale sprawy składu równie dobrze załatwisz ze mną. – To się jeszcze okaże, dobra gospodyni, ale chętnie skorzystam z dzbana piwa, jeśli nie masz nic przeciwko? – Gunhild skinęła głową i po chwili znaleźli się w ciemnej, przepełnionej zapachami domu i zwierząt izbie. Poddasze pełne suszących się ziół świadczyło, że pani tego obejścia to mądra i gospodarna kobieta. Na płonącym w kącie ognisku warzyła się kasza i to jej smakowity zapach wywołał burczenie w brzuchu gościa. – Głodny? – rzuciła Gunhild, odwracając się w stronę paleniska. – Jak każdy strudzony wędrowiec. Ale gościna potem, teraz porozmawiajmy. – Czego potrzebujesz? – Usiadła po drugiej stronie sporego dębowego stołu, stawiając przed gościem dzban i jeden gliniany kubek. – Odpowiedzi. Na początek odpowiedzi. – Przybysz otrząsnął się jak pies po wyjściu z kałuży lub człowiek, który podjął niełatwą decyzję. – Twoim mężczyzną jest Ramiro, Ramiro Mendez? – Spojrzenie kobiety stało się nagle ostre i czujne. – Dlaczego pytasz, co ci do tego? Jest jakaś krwawa waśń między tobą a nim? Oddi, który nie tknął jeszcze napitku i kreślił palcem okręgi wokół kubka, uderzył nagle otwartą dłonią w blat stołu. – Odpowiedz! – A jeśli nie? – Odpowiedz – poprosił już ciszej. – Tak, ojcem mojego dziecka jest Ramiro Mendez. A twoim, przybyszu? Kim był twój ojciec? – I o tym porozmawiamy. Wybacz, Gunhild, że tak cię wypytuję, ale muszę

wiedzieć, jak się sprawy mają, nim powiem coś więcej. Dlaczego Ramiro nie popłynął jeszcze do swojej ojczyzny, jak zamierzał, i co robi w służbie konunga Eryka? – Kobieta w milczeniu przysunęła sobie naczynie, nalała do połowy pienistego płynu i wypiła duszkiem. – Znacie się… – rzuciła niby od niechcenia. – Znamy. I na bogów, nie jestem wrogiem twego męża. Jeśli łżę, niech Odyn zatrzaśnie przede mną bramy Walhalli, a jedyną przeznaczoną dla mnie drogą będzie helvegen. Chwilę dumała, pstrykając paznokciem w zęby. – Tej wiosny, a może na początku lata, planowaliśmy sprzedać obejście i magazyny, wyprzedać towar i wyposażywszy trzy kaupskipy, ruszyć do Leónu. Dlatego tu jesteś, jarlu, szukam zdrowych i mocnych okrętów z dzielnymi załogami. Takich wojów, którzy za nic sobie mają chciwe palce Ran wyciągające się ku żeglarzom, bo to daleka i burzliwa droga. – Widzę po obejściu, że wam się wiedzie. Masz swoich ludzi w porcie. Na pewno chcesz płynąć w nieznane? – Zdjął kaptur, przeczesał palcami gęste włosy, żeby wszy złapały trochę oddechu. Potem z namaszczeniem i lubością napił się łyk piwa i westchnął głęboko. – Dobre, gęste… swojskie. – A tobie się chciało, Oddi Asgotssonie? Zakrztusił się i trochę piwa poszło nosem. – Znasz mnie? – Nie, śniłam, że przybędzie do mnie zza morza piękny i młody woj, który zabierze płomiennowłosą niewiastę na ziemie, gdzie żyją ludzie o czerwonych twarzach. Pewnie, że cię pamiętam, a gdybym nawet nie chciała, Ramiro by mi nie dał zapomnieć. Podobno uratowałeś mu życie? – Wzajemnie chroniliśmy swoje skóry. – Wzruszył ramionami. – Widziałam cię raz, gdy stojąc sam naprzeciw lidu wrogów, skróciłeś męczarnie tamtej kobiety, jak jej było… – Thorgerda, Thorgerda Jasny Warkocz – powiedział cicho, a przed oczami jak żywa pojawiła mu się przywiązana do pala wojowniczka. – Właśnie, tej Thorgerdy. Mało kto byłby na tyle odważny… albo głupi, by się na to poważyć. – Stare dzieje. Od kiedy wiedziałaś? – Od momentu, gdy zdjąłeś ten paparski kaptur z głowy. Wcześniej tylko podejrzewałam… Wiesz, że w Birce grozi ci śmierć – dodała ciszej. – Wszyscy zginiecie, jeśli konung się dowie, że postawiłeś stopę na szwedzkiej ziemi. – Losy ludzi są w rękach bogów, a nie innych ludzi. – Jesteś tego pewien? – Dolała mu piwa z pękatego dzbana. – O co pytasz: czy bogowie mi sprzyjają? A może, czy obchodzą ich losy

śmiertelników? – Raczej to drugie. Ale mów, z czym przybywasz. – Potrzebuję pomocy, pomocy twojego mężczyzny. – Nie powiedziałeś nic, czego bym się sama nie domyśliła. Ale to może chwilę poczekać, odpocznij. – Lekko wstała z miejsca i wolnym kołyszącym się krokiem wyszła z izby. Bogowie, co za kobieta, przebiegło przybyszowi przez myśl. Ale zaraz potem pojawiła się twarz starego nauczyciela, który śmiał się z młodych, twierdząc, że od zbyt długo przebywającego w ich ciałach nasienia psują im się zęby, swędzi głowa, uszy robią się spiczaste i wszystko, co ma cycki, wzbudza pożądanie. To sama prawda, westchnął w duchu młodzieniec, pocierając bezwiednie końcówki uszu. Na podwórcu stał zniecierpliwiony pośrednik. – Masz – Gunhild rzuciła mu srebrny pierścień ściągnięty z palca – należy ci się. Sprowadź tu załogi tych czterech kaupskipów, dopilnuj wyładunku, a dostaniesz drugi taki. – Oczy Gilligo zabłysły i tyle go było widać. Kobieta wróciła do hovu i powiedziała: – Rozgość się. Nim twoi skończą wyładunek, Ramiro wróci z Borgu. – A następnie zajęła się swoimi sprawami. Dziecko przypomniało o sobie głośnym płaczem. Cichutko nucąc, wzięła je na ręce i zaczęła karmić piersią. Na ten widok Oddi poczuł, jak budzi się w nim męskość, jakby i wcześniej pozostawała uśpiona. Shaa-naan była brzemienna i… poza tym na okręcie, przy patrzących i dyszących wojach, i on nie miał ochoty. Wlepił więc w Gunhild wzrok niby pies w obgryzaną przez pana kość. Złowiła to spojrzenie i zaśmiała się głośno. Córka, wystraszona tym wybuchem, już otwierała usta do krzyku, ale zaraz wypełnił je duży, różowy sutek. Zły sam na siebie młodzieniec wyszedł przed dom na chłodne wczesnowiosenne powietrze. Pomogło. Słyszał kiedyś radę starego człowieka, którą ten dawał wnukowi. Zakłopotany własną chutliwością młodzieniec prosił dziadka o radę, co ma zrobić, by z tego chędożenia nie było przychówku, gdyż zalegał nie tylko z kobietami zamężnymi. I taką otrzymał odpowiedź: – Chłopcze, gdy zdybiesz jakąś dzierlatkę i będziesz chciał zacumować skip w jej porcie, napij się wody ze studni i wszystko będzie dobrze. – Ale dziadku, przed rejsem czy później? – Twarz młodzieńca rozjaśniła nadzieja. – Zamiast, chłopcze, zamiast. Tak też i uczynił Oddi, na szczęście studnia była nieopodal. Słońce powoli chyliło się ku zachodowi i jego coraz ciemniejsze promienie ledwo oświetlały wnętrze hovu. Zbliżała się pora nattverdhr i w końcu zjawił się Ramiro Mendez, zwany również Piaskowym Nosem. Ten przydomek nadał mu sam Oddi. To było wtedy, gdy wysłani przez Asgota na cypel nazwany Stępką

wspinali się z trudem po sypkim podłożu. Niemal zagłodzony Południowiec co chwila się przewracał, tak że w końcu całą twarz miał w białym piasku. Tego właśnie dnia bogowie złączyli losy dwóch młodych ludzi, z których jeden był przybyszem z dalekiego Leónu i zabójcą – choć trzeba przyznać, że zabił w obronie własnej – starszego z synów Asgota z Czerwoną Tarczą, a drugi młodszym synem Asgota, którym gardził własny ojciec. Wspólna niedola jednoczy ludzi tak, jak wspólne futro dwójkę śpiących. Oddi nie miał żalu o brata, ten zginął przecież zabity w uczciwej walce. Po początkowej radości i przywitaniach twarz Leónczyka przybrała poważny, zatroskany wyraz. – Zjedzmy posiłek, potem porozmawiamy – rzucił, całując żonę i córeczkę w taki sposób, że widać było, jak wielkim oddaniem darzy te dwie istoty. Gunhild też patrzyła na swojego mężczyznę wzrokiem, który kobiety rezerwują dla tego jedynego. Oddi wielkich doświadczeń w tym zakresie nie miał, ale nie był przecież ślepy. – Oby dobry Bóg miał nas wszystkich w swojej opiece. Mówiąc te słowa, gospodarz wykonał ręką gest tak charakterystyczny dla wszystkich czcicieli Białego Chrystusa. Przy sporych rozmiarów stole zasiedli: Piaskowy Nos z żoną, Oddi z Shaa-naan-dithit i nieodłączną Czerwoną Orlicą, Hrafn, Bjarki i Vagn Ågesøn. Pozostali drottmadowie rozgościli się w magazynie, skąd nawet przez grube ściany hovu dochodziły ich wesołe okrzyki. Zasłużyli sobie na tyle piwa, ile mieli ochotę wypić. Gunhild podesłała im nawet kilka niewolnic, żeby jak już sobie podchmielą, nie szwendali się po osadzie w poszukiwaniu przygód. Im ciszej w Birce o przybyszach, tym lepiej. A już tych czerwonoskórych musieli ukryć jak najgłębiej przed wścibskimi spojrzeniami. Podczas posiłku, jak to jest przyjęte u ludzi bywałych, mówiono o sprawach błahych. Oddi z Ramirem wspominali ze śmiechem swoje przygody w Winlandii Dobrej, choć trudno nazwać je wesołymi. Vagn ze swadą opowiedział o tym dniu, w którym został przyjęty w poczet załogi Jomsborga. Wszystkim spodobała się śmiałość młodzieńca, a że i saga była barwna, wysłuchali jej niemal z otwartymi ustami. Tak w ogóle to wnuk Sigvalda Strutharaldssona otrzymał od bogów poza gorącą krwią dar snucia opowieści. Zatem gdy zapytał Bjarkiego, czy zna historię związaną z jego imieniem, a ten pokręcił głową, całe towarzystwo o nią poprosiło. To się działo w połowie wieczornej uczty, gdy usta większości zajęte są jedzeniem, ale tym chętniej wita się sagnamada niosącego strawę dla uszu i myśli. – Wiele lat temu – młodzieniec rzucił czekającemu na taką okazję psu ledwie obgryzioną kość – córka znacznego szwedzkiego bonda wybrała się do lasu w poszukiwaniu runa. Nie była sama, szło z nią dla bezpieczeństwa dwóch parobków ojca. W pewnym momencie z gęstwiny wyskoczył olbrzymi niedźwiedź.

Gdy stanął na dwóch łapach, w lesie zrobiło się ciemniej, taki był ogromny. Córka bonda zemdlała. – Jak zemdlała, spódnica w górę, nogi za pas, a nie… – Gunhild skrzywiła się z pogardą. – Nie każdy ma twoją odwagę, płomiennowłosa, tak jak nie każdy sika na stojąco. – Vagn przepił do kobiety i kontynuował opowieść: – Parobkowie, niewiele myśląc, porzucili dziewkę i tyle ich było widać. Głodna bestia pozwoliła im odejść, gdyż jednego człowieka było dla niej aż nadto na ten posiłek. Gdy zbliżyła się i ujrzała jej piękne kształty – podczas upadku rozchyliło się odzienie – to nie głód wziął górę nad okrutną naturą stwora, ale chuć. Podarł pazurami suknię, ale tak by nie uszkodzić wciąż zemdlonej dziewczyny, i zaczął lizać szerokim, chropowatym jęzorem jej ciało. Olbrzymia męskość mogła przerazić całkiem sporą niedźwiedzicę, a co dopiero dziewczę. Ta na szczęście ciągle była w krainie cieni. Obudził ją ból rozrywanego mocarnymi pchnięciami ciała, ale nie mogła się nawet ruszyć do czasu, aż niedźwiedzie nasienie wypełniło ją całą, czyniąc jej brzuch nabrzmiałym i wypukłym. Niektórzy twierdzą, że to sam Odyn przybrał ciało bestii, ale gadają głupoty, o czym sami się zaraz przekonacie. – Ludzie niedźwiedzie nie spółkują z naszymi kobietami – powiedział zaskoczony Bjarki. Już nie, o ile nie przybiorą ludzkich kształtów. – U was jest inaczej? – U nas wojowie po piwie rąbią, co się da, choćby i niedźwiedzicę, jeśli się napatoczy – zażartował Hrafn. – Słuchaj dalej, to się dowiesz – uciął dalszą dyskusję sagnamad. – Olbrzymi zwierz tak zagustował w tej przyjemności, tak mu się to spodobało, że postanowił zabrać na powrót zemdloną niewiastę na bagna, tam gdzie miał swoje legowisko. Od tej chwili nieszczęsna musiała często z nim współżyć, otrzymując w zamian kradzione okolicznym chłopom bydło. Ciało jej przystosowało się do tego i są tacy, którzy postawiliby całe srebro z przedramion i brody na to, że zaczęła znajdować przyjemność w cowieczornych umizgach niedźwiedzia. Zrobiła się ponoć bardziej przysadzista i chodziła jak jej pan mąż, na czterech łapach, zawsze gotowa go przyjąć w siebie. Nawet mięśnie ramion jej od tego pogrubiały i nie używała odzienia, tylko skrywała się za peleryną długich włosów. Inni jednak prawią, że nie znała drogi ucieczki przez bagna i tylko to powstrzymywało ją od powrotu do domu ojca. W każdym razie żyli tak jak mąż z żoną przez wiele miesięcy. Wreszcie jeden z okolicznych gospodarzy, zdenerwowany trzebieniem stad, zasadził się na złodzieja z psami i ruszył jego śladem. W ten sposób dotarł do kryjówki na bagnach i po wspaniałej walce wespół z parobkami zabili zwierza. Dlatego na początku mówiłem, że to nie mógł być Odyn. Ich zdziwienie było

ogromne, gdy natknęli się na brzemienną, na wpół szaloną kobietę, która na ich widok wystawiła na świat dolne lica i zachęcała, by sobie na niej poużywali. Zrobili to, bo po trudach walki im się należało. Biedne to było dziewczę. Gospodarz ulitował się i zabrał nieszczęsną do swojego domu, gdzie ta urodziła dziecko. Dzięki bogom miało ludzki wygląd. W sagach stoi, że gdy doszła już do siebie po połogu, żaden mężczyzna nie mógł dogodzić tej kobiecie, z każdego naśmiewała się i drugi raz już jej brać nie chcieli. Ale nie ma się co dziwić, to byli tylko ludzie. Gdy młodzieniec, któremu dano na imię Bjørn, dorósł, dowiedział się od swojej matki, kto był jego prawdziwym ojcem, i zemścił się na jego zabójcach tak, jak należało. Poza niezwykłą siłą i dzikością członków niedźwiedziego klanu cechowała też chutliwość większa niż u innych. Synem Bjørna był Bjarki, czyli niedźwiadek, a wnukiem Ulf, wilk. A teraz powiedz nam, czerwonoskóry Bjarki, jak u ciebie z kobietami i czy pozostawiłeś po sobie wiele dzieci na tej twojej Wielkiej Wyspie? – Vagn przepłukał rogiem piwa suche od mówienia gardło, zlizał z ust pianę i spojrzał z niewinnym uśmiechem na syna Snae-Kola. Trudno było stwierdzić, czy czerwonoskóremu krew uderzyła do twarzy. Popatrzył tylko uważnie na Vagna i zdało się spokojnie rzekł: – Wielki Duch nasrał ci do głowy, dwunożny człowieku, czy też uczynił to twój Loki znany z dobrego dowcipu? To, że ciekawi cię moja męskość, nie powinno nikogo z tu obecnych dziwić, jako że najbardziej zajmują nas rzeczy, których nie znamy. Takimi stworzył ludzi Wakan Tanka. Vagn zerwał się i, co mu trzeba przyznać, nim ktokolwiek zdążył zareagować, trzymał w ręku spory nóż wyciągnięty z pieczonego prosiaka. Oddi był jednak równie szybki. – Vagnie Ågesønie! – Stanął między wnukiem Sigvalda a siedzącym spokojnie Bjarkim. – Pamiętaj, co przysięgałeś, i dopóki nie wypełnisz danego słowa, ja jestem twoim jarlem, mnie winieneś posłuszeństwo. A ja nie chcę śmierci moich drottmadów, nie teraz. – Jest, jak mówisz, jarlu, i będę powolny twym rozkazom, ale najpierw zabiję tę czerwoną świnię, która pęta się wśród ludzi w poszukiwaniu resztek z talerzy. – To już nie niedźwiadek, tylko świnia? – rzucił półkrwi Beothuk i wolno powstał od stołu. – To z kim w końcu parzył się ten twój niedźwiedź? – Czekać na to, co postanowię, albo obydwaj nie ujrzycie wschodu słońca – powiedział Oddi cicho, ale w tym szepcie był lód. Słyszał, jak w takim tonie przemawiał kiedyś Asgot do na wpół szalonych berserków. Pomogło też poparcie pozostałych biesiadników, którzy stanęli za jego plecami. Ci dwaj gotowi byli się pozabijać, a za każdym pójdzie załoga jego okrętu. Jeśli tak, to lepiej niech od razu ruszą całą kupą w stronę Uppsali, siedziby konunga Eryka. No i po drodze mogą

wszem wobec rozpowiadać, że idą poderżnąć gardło staremu capowi. – Zrób coś. – Shaa-naan stanęła obok męża, a jej lekko wypukły brzuch niemal dotykał nasrożonego Vagna. – On go zabije, jest opętany przez złego ducha. – Jeśli tak się stanie, ja zabiję jego. – Czerwona Orlica powiedziała to spokojnie, ale tych kilka niezrozumiałych dla Normanów słów nawet na jomswikingu zrobiło wrażenie. To w końcu była völva, nieobliczalna kobieta mocy, o której się sporo nasłuchał od drottmadów z Błysku Młota. Hrafn Szermierz oczywiście stanął przy boku spakony, co u rozmawiającej z duchami nie wywołało żadnej reakcji. – Muszą walczyć – odpowiedział w tym samym języku Oddi. – Chyba że Bjarki sam zrezygnuje, w co nie wierzę. Gdybym się uparł, to mnie Vagn rzuci wyzwanie, bo tak nakazuje nasze prawo. Tylko że wtedy to będzie pojedynek na mierć i życie. – Młodzieniec poczuł, jak stojąca z nim bark w bark Shaa-naan zadrżała z niepokoju, i miłe ciepło rozeszło się po jego ciele. Gdyby nie wstydził się starszych druhów i młodego posępnego olbrzyma, przygarnąłby swoją kobietę do piersi. – Bez broni – podjął decyzję Oddi. – Stoczycie walkę bez broni i nie w hovie naszych gospodarzy, ale na placu przed nim. Ten, kto padnie pierwszy, przegrywa i nie ma prawa mścić się na zwycięzcy. Przyjmujecie te warunki? Vagn uderzył się kilka razy w twarz, jakby chciał obudzić w sobie berserka, ale nagle zatrzymał się w pół ruchu, przyszpilony wzrokiem Czerwonej Orlicy. Bjarki wzruszył tylko ramionami. Dwa pomruki można było od biedy uznać za zgodę i Oddi odetchnął z ulgą. Wyszli z hali. Było chłodno i bezchmurnie, a na niebie skrzyły się po swojemu gwiazdy. Asar Bardagi, będąca polem straszliwej bitwy, którą stoczyli Asowie, mrugała tysiącem oczu. Jedno z nich – Leidarstjarna, ratowało codziennie życie wielu dzielnym ludziom, wskazując północ – drogę do domu. Stąd też miano Gwiazdy Przewodniej, które jej nadano. Nie wiedzieć jak i kiedy kompania pijąca w magazynie zwiedziała się o zabawie i po kilku chwilach młodzieńców otoczył spory tłum. Byli wśród nich Beothukowie z Aifura, z niepokojem spoglądający na przygotowania do walki. Bjarki uspokajał swoich, ale oni wcale nie wyglądali na spokojnych i nie chcieli dopuścić do pojedynku. Dopiero Czerwona Orlica udobruchała ich na tyle, że choć niechętnie, odstąpili. Hrafn Szermierz dał krok do przodu i ogłosił zasady pojedynku. A właściwie ich brak. Oddi, który sercem był z Bjarkim, patrzył z niepokojem na wysokiego młodzieńca z Jomsborga. Ten, rzuciwszy skórzaną kurtę i lnianą bluzę towarzyszom, stał z odkrytym torsem gotowy do potyczki, za nic sobie mając chłód wiosennego wieczoru. W migotliwym świetle pochodni widać było ślady po dawnych ranach, które z dumą mógłby pokazywać światu dwukrotnie starszy

mężczyzna. Vagn Ågesøn jest albo szalony, albo niezwykle dzielny. Zapewne jedno i drugie, dumał posępnie Oddi. Na wprost jomsborczyka stanął Bjarki, który wśród swoich mógł uchodzić za siłacza. Przy Vagnie był jednak niczym młodszy brat, choć brat twardy jak dobrze wyprawiony rzemień. Od małego ćwiczył się w drużynie ojca i pomyli się ten, kto zlekceważy takiego przeciwnika. Ruszyli na siebie niemal jednocześnie i zderzyli niczym dwa młode byki. Kilka okrzyków zachęty dobiegło od strony wojów z Jomsborga, gdy Vagn próbował chwycić Beothuka i ponieść go niby belę drzewa. Prawie mu się udała ta sztuka, ale Bjarki obniżył pozycję i z całej siły uderzył zaciśniętą dłonią w brzuch przeciwnika. Jomswiking sapnął, ale nic ponadto, twardą tarczę mięśni mogło pokonać jedynie ostrze. Złapał za długie czarne włosy wyspiarza, przygiął go ku ziemi i uderzył kolanem w twarz. To był morderczy cios i tylko rozpaczliwemu i gwałtownemu szarpnięciu Bjarki zawdzięczał to, że zęby pozostały mu na swoim miejscu. Dostał jednak w czoło i zatoczył się, omal nie padając na zdeptaną ziemię. Stał, chwiejąc się chwilę niby młode drzewo na silnym wietrze, ale stał. Kompani Vagna zaczęli wiwatować, a on sam skłonił się im nisko z uśmiechem. Mógł teraz bez problemu zakończyć walkę, ale dał przeciwnikowi czas na dojście do siebie. Był niczym kot, który raczej woli się bawić z żywą i przerażoną zdobyczą niż z martwą. Z rozcięcia na czole Bjarkiego sączyła się krew, która zalewała mu oczy i którą co chwila ocierał wierzchem dłoni. Opuchlizna pełzła w dół twarzy niczym żywa. Nie wyglądał jednak na pokonanego. To było dziecię natury tak dzikiej, że słabi dwunożni ludzie nie byli tam w stanie przetrwać jednej srogiej zimy. I to on teraz ruszył w stronę jomsborczyka i markując ręką cios w głowę, z rozmachem kopnął Vagna nieco powyżej kostki, tak że zaskoczony niedawny zwycięzca obrócił się w powietrzu i zarył twarzą w ziemię. Zapadła cisza, przerywana pluciem wnuka Sigvalda i jego złorzeczeniami. Z rozbitego nosa sączyła mu się krew. To był najbardziej niebezpieczny moment tego pojedynku i Oddi już ruszał, by zapobiec krwawej zemście, gdy mocny uścisk dłoni Hrafna na ramieniu osadził go w miejscu. – Albo załatwią to sami, albo nie będziemy mieli z nimi spokoju. Nawet śmierć skraelinga będzie od tego lepsza – szepnął sternik. – Myślisz, że załoga nie pomści swego dowódcy? – odpowiedział również szeptem syn Asgota. – Tym będziemy się martwić potem, na razie czekaj. Vagn Ågesøn stał już wyprostowany, o pół głowy wyższy od Beothuka. Minę miał nieprzeniknioną, gdy podszedł do czerwonoskórego młodzieńca i ku zaskoczeniu wszystkich, łącznie z samym Bjarkim, uściskał go serdecznie niczym brata.

– Przegrałem, ale po uczciwej walce – powiedział z grymasem, który miał być chyba uśmiechem. Potem splunął, pozbywając się resztek ziemi, wprost na but Hrafna Szermierza, o którym wszyscy wiedzieli, że jest w drużynie drugi po jarlu. Sternik ze spokojem wytarł plwocinę o nogawkę stojącego obok Gardhara Garmssona z Jomsborga, najlepszego druha młodego Vagna. Ten wyszczerzył zęby i skinął głową. Nie chciał zwady. – Nie, to ja przegrałem. Mógłbyś mnie pokonać, gdybyś tylko chciał. – Syn Snae-Kola nawet nie zauważył tej cichej rozgrywki. Ciągle jeszcze szumiało mu w głowie. – Mówię, że przegrałem! – Vagn podniósł głos. – Nazywasz mnie kłamcą?! Jeśli tak, niech rozstrzygnie to pojedynek. Wszyscy patrzyli po sobie zaskoczeni tymi słowami, niczym strudzony wędrowiec uraczony nagle ptasim gównem. Nie można być przygotowanym na taką ewentualność, choćby człowiek nie wiadomo jak się starał. Pierwszy roześmiał się sam Ågesøn, a za nim reszta kompanii. Tylko Beothukowie stali poważni, zdezorientowani dziwnym zachowaniem ludzi z włosami na twarzach. – Chodźmy do hovu, wieczerza jeszcze trwa. – Gunhild zaborczym gestem zgarnęła Ramira i ruszyli w stronę otwartych drzwi. Po kilku chwilach podwórzec opustoszał. Rozemocjonowani goście opowiadali sobie o niedawnym pojedynku, próbowali żartować, ktoś nawet nierówno zaśpiewał, ale umilkł zarzucony resztkami jedzenia. Skubali więc zimne już mięsa, ale bardziej, by zająć czymś ręce niż z głodu. Nadszedł czas na poważną rozmowę. – O co chodzi, bracie? Wiem, że to nie kuchnia Gunhild sprowadziła cię pod mój dach. Kobieta niemal spopieliła Południowca wzrokiem, ale zmilczała. – Nie, choć zazdroszczę ci takiej rodziny i takiego domu, przyjacielu. Inaczej to wyglądało tam, w Winlandii. – Fakt, byłem poobijany i ciągle głodny, teraz jestem tylko poobijany, bo… – Szturchnięcie łokciem zakończyło to zdanie w połowie. Coś ciepłego pojawiło się w oczach gospodarzy, coś bardzo znajomego. Oddi uśmiechnął się do Shaa-naan. Przez jedną chwilę naprawdę był szczęśliwy. Gdyby dało się zapomnieć i żyć tym, co tu i teraz. Albo kupić gdzieś małe gospodarstwo i uprawiać ziemię, w spokoju dochowując się gromadki dzieci i wnuków. Gdyby. – Wiesz, że uciekając przed Erykiem, pozostawiliśmy w Szwecji rodzinę, bliską rodzinę – powiedział w końcu. – Pamiętam, matkę i siostrę. – Heldę i Jofriddę – powtórzył niczym echo Oddi. – Chcesz je pomścić? – Po… jak to… nie, nie żyją? – niemal wyszeptał młody jarl.

Ramiro spojrzał smutno na żonę, jakby oczekiwał pomocy. Siedziała w milczeniu z zaciśniętymi ustami i ledwo zauważalnie pokręciła głową. Wziął głęboki oddech niczym nurek przed skokiem w głębinę i powoli wypuścił powietrze. Z niezwykłą delikatnością położył dłoń na dłoni przyjaciela. – Gdy tu przybyłem z ludźmi Jökuli Szarego, pamiętałem o twoich i zacząłem ich szukać. Przecież dałem słowo. – Dałeś. – No. Byłem nawet u samego konunga, bo miał u mnie dług wdzięczności. Niechętnie, ale powiedział mi o wszystkim, choć od razu zrobił się zły i zaczął przeklinać jednego ze swoich drottmadów, niejakiego Hlena. Po ucieczce Asgota z Czerwoną Tarczą konung wszystkich Szwedów wysłał swoją drużynę do osady zdradzieckiego kuzyna, czyli twojego ojca. Mieli spalić obejścia do żywej ziemi, a wszystkich ludzi zabić. Tak dla przykładu. Ich dowódcą był niejaki Hlen Iostansson… – Znam Hlena, paskudny gruby wieprz – syknął Oddi. – Kiedy był młodszy, chciał, by moja matka złożyła z nim przysięgę na miecz, ale bał się Asgota i poszedł do Eryka na służbę. – Więc ten Iostansson z chciwości, a może dla uciechy, zostawił przy życiu kilka młodych kobiet. Resztę zabił, w tym i… Podobno… Ach. – Ramiro zamilkł i machnął ręką. – Wykrztuś to, przyjacielu, mów, jak było – wyszeptał młodzieniec z nieruchomą i pobladłą twarzą. – Wolę wiedzieć niż się domyślać. Nie ma nic gorszego niż takie domysły, wierz mi. Rosną one w głowie i rosną i coś, co z początku było głazem, zmienia się w górę. – Twoją matkę po wszystkim zabili, ale siostra żyje. Na pewno chcesz to wiedzieć? – Mów. – Nadjechali rano, gdy ludzie jeszcze spali. Była ich podobno duża setka, może mniej, bo strach wszystko wyolbrzymia. Relację znam od jednego z niewolników, który ukrył się w krzakach na obrzeżach osady i wszystko widział. Wojowie obstawili wyjścia z hovów, by nikt nie uciekł, i czekali. Ten Hlen ze swoimi przybocznymi chodził od chaty do chaty, wywlekał domowników i osobiście podrzynał gardła kobietom, dzieciom, starcom i niewolnikom. Wszyscy mężczyźni w pełni sił poszli z twoim ojcem, Oddi, więc nie miał ich kto bronić. Kilku z nich poharatały kobiety, ale to tylko rozwścieczyło napastników. Zaczęli je gwałcić i dopiero potem zabijali. Jeśli która miała dzieci, kazali im patrzeć, jak umierają. Diabeł ich opętał, a w ciała wstąpiły demony z najgłębszych czeluści piekła. Twoją matkę ten Hlen, tknięty jakimś sentymentem, chciał nawet oszczędzić, ale dzielna kobieta napluła mu prosto w twarz i rzuciła się na oprawcę

z pazurami. Niewolnik mówił, że omal nie wyłupiła mu oczu, a potem przeklęła go strasznym głosem, wzywając na świadka samą na wpół martwą Hel. Tego było widać za dużo, bo wpadł w taką złość, że nim ją posiadł, zarąbał kilku jeńców, by uspokoić nerwy i dać szansę swojej męskości. Niewolnik mówił, że odgryzła mu ucho, zanim… muszę dalej opowiadać? Może… – Mów! – krzyknął Oddi. – Walczyła, ale nie miała szans, czterech synów Hlena Iostanssona trzymało ją za ręce i nogi. Gdy był w trakcie, wykorzystała chwilę nieuwagi i odgryzła temu diabłu ucho. Wściekł się i nie przerywając sobie, wyłupił nieszczęsnej oczy, a potem wyjącą z bólu oddał synom, którzy śmiejąc się, też nie obeszli się z nią łagodnie. Skrócił jej cierpienia, zadając śmierć kuzyn Hlena, nie najmłodszy już Brand Skeggi, i o mało nie doszło między nimi o to do krwawej waśni. Żelaznobrody miał twierdzić, że nie godzi się tak traktować kobiety królewskiej krwi i że powinna odgryźć swemu oprawcy nie ucho, lecz jajca. Iostansson nie zabił jednak wszystkich, jak mówiłem na początku. Wybrał kilka młodych i gładkich dziewcząt i kazał swoim ludziom odtransportować je do Visby na Gotlandii, gdzie jego ród ma swoją siedzibę. Gdy Eryk Zwycięski dowiedział się, że przeżyło dziecko z lędźwi jego największego wroga, wpadł we wściekłość i przegonił Hlena z drużyny. Wypatroszyłby tego diabła, ale cwany lis miał przy sobie duży oddział dobrych wojów, więc nie bardzo było jak. Chciał też dopaść i zabić twoją siostrę, ale nim zebrał tyle łodzi, by atak na wyspę się powiódł, został trochę udobruchany niewielkim skarbem przysłanym mu przez skruszonego drużynnika. – Zapewne pochodzącym z domostwa Asgota – mruknął Hrafn. – Może, choć Visby jest bogate samo z siebie. Stanowi wielką osadę handlową, w której zatrzymują się kupcy wracający z Bizancjum. – Gunhild, jak każdy dobry kupiec, ceniła sobie informacje handlowe i wiele wiedziała. – To miasto nie ustępuje potęgą samej Birce. – No, ale Eryk tak do końca mu nie wybaczył i zażądał na dokładkę głowy Jofriddy. Hlen odrzekł mu przez posła, że bardzo chętnie, ale właśnie nabył ją człowiek, który ruszył rzekami do krainy Chazarów. Tam za dziewice można podobno dostać najlepszą cenę. Teraz między Erykiem Zwycięskim a Hlenem Iostanssonem jest waśń, choć konung zbyt ceni sobie rzekę srebra, która płynie z wyspy do jego skarbca, by wszczynać wojnę. Ale nie będzie zły, gdy go ktoś w tym wyręczy. Tak mi powiedział. Oddi walnął pięścią w stół tak mocno, że stojący najbliżej, napełniony w połowie kielich przewrócił się, a jego zawartość rozlała się na deski. – Kiedy! – Co… aaa… Całkiem niedawno, jakieś dwie niedziele, bo ów kupiec czekał, aż uspokoi się po zimie Morze Wschodnie i rzeki staną się żeglowne.

– Wiadomo dokładnie, którą trasą ruszył? – Hrafn ze spokojem wydłubał sobie czubkiem saksa kawałek mięsa spomiędzy zębów. – Wysłałem srebro na przeszpiegi i podobno tą, którą zwą austrvégr. Zaplanował dłuższy postój w mieście zwanym Holmgardem. – To w Gardarice. – Hrafn wypluł skrawek mięsa. – Nie płyną przez wenedyjskie i madziarskie rzeki. Byłem tam kiedyś i cieszę się, że wróciłem do domu żywy. – To trudna droga – Oddi wyglądał, jakby postarzał się podczas wieczerzy o dobre dziesięć zim – ta austrvégr. Byłem z lidem na jej początku, nim po splądrowaniu starego kurhanu musieliśmy uciekać przed miejscowymi. Za cały łup mając stary napierśnik z brązu i kilka glinianych garnców. To był najgorszy wiking w moim życiu. – I trudna, i nie, zależy. Te rzeki bywają niekiedy zdradliwe, innym razem są spokojne i łagodne. Najgorsze są porohy i podróż lądem. – Szermierz wzruszył ramionami. – Załogi odstawiają swoje statki w jakimś porcie na leże i przesiadają się na konie czy zabierają je ze sobą? – Gunhild dolała roðsmennowi piwa. – Dziękuję, gospodyni. – Skinął jej głową. – A co do skipów, to wędrują one lądem z jednej rzeki do drugiej. Mojemu druhowi – Halldorowi Byczemu Karkowi – pękły plecy, taka to harówka. Saekonung tamtej wyprawy osobiście poderżnął mu gardło, bo Halldor krzyczał przy najmniejszym ruchu. Dobry to był kompan, ale zginął marną śmiercią. – A miejscowi co, siedzą na zadkach w hovach zamiast wykorzystać taką okazję? – Vagn pokręcił głową w zadziwieniu. – Przecież taka wędrująca i powolna karawana to jak gęś, która sama wchodzi do kotła. – Ludzie z okolicznych emporiów to w dużej części nasi rodacy albo Duńczycy i są raczej przyjaźnie nastawieni, bo do ich mieszków płynie kupieckie srebro. Ale kto ich tam wie, jednego dnia piją z tobą na umór, by następnego spiskować po kątach. Najgorsi są koczownicy, właśnie owi Chazarowie, dziki lud mający jeszcze dzikszych władców, których zwą kaganami. Przemierzają na swoich koniach wielkie morza traw i pośredniczą w handlu pomiędzy nami a Wielkim Cesarstwem. Jeśli dopisze kupcom szczęście, dobrze płacą za towar, jeśli nie, zabierają wszystko siłą i nikt nie uchodzi z życiem z takiego spotkania. Przynajmniej nikt wolny. Doszły mnie słuchy, że ostatnimi czasy zostali pobici i ich miejsce zajął lud zwany Parszerami, Perszerami, no jakoś tak, ale czy to prawda? – Rozłożył ręce. – Trzeba tam ruszyć z dużym hirdem, to i szczęście nie będzie potrzebne. – Vagn głośno wypuścił z ust powietrze, z typową dla młodości pewnością siebie. – Choć w sumie śmierć w walce to dobra śmierć. Wszyscy przy stole, nie licząc dwóch czerwonoskórych kobiet i Ramira,

skinęli głowami, zgadzając się, że nie ma nic lepszego dla dalszych losów człowieka niż zginąć w dobrej bitwie. – Interes w tamtych stronach jest zyskowny, ale niepewny – kontynuował sternik. – Ten, który kupił twoją siostrę i wiezie ją na Południe, musi być odważny i pewny swego. – Albo głupi – rzucił ktoś. – Odważny – powtórzył z naciskiem Hrafn. – Głupcy zginęli wraz z pierwszymi wyprawami, gdy nie wiadomo było, co ich czeka. Potem jeszcze wiele okrętów straciło swoje załogi, gdy saekonungowie wypraw, znając niebezpieczeństwo, źle się przygotowali do drogi. To też były kpy. Teraz tą trasą ruszają najodważniejsi. Wiadomo, ilu ludzi ma ze sobą i jak go zwą? Srebrne usta zdradziły ci i to? – Sternik na Błysku Młota spojrzał w stronę Ramira. – Ruszył w trzy średnie kaupskipy – odpowiedziała Gunhild za męża. – Dziewięć dziesiątek bitnych wojów zabrał na wyprawę. A wołają na niego Holmskalle, bo ma czaszkę, której nie może rozbić żaden oręż. – Ha, to tym lepiej. – Oczy Vagna Ågesøna zalśniły na tę wieść, a pięść zacisnęła się w kamień. – To żaden powód do sławy zwyciężyć słabego, co innego równego sobie. Znam tego psa, był kiedyś bratem moich braci, był jomswikingiem. Po tych słowach zapadła cisza, którą przerwał Oddi. – Opowiedz o nim i dlaczego mówisz „był”, skoro wciąż chodzi po Midgardzie i handluje naszymi kobietami? – Ha, bo unika swoich dawnych druhów niczym ognia. Dobrze wie, że każdy z nas, gdy napotka Bjalbo Holmskallego na swojej drodze, musi mu rzucić wyzwanie i walczyć na śmierć i życie, bez litości, bez słowa wyjaśnienia czy powitania. Gdyby tego nie zrobił, sam zostałby wyrzucony z drużyny. Tak postępujemy z wszystkimi, którzy sprzeniewierzyli się naszemu kodeksowi, a Bjalbo zrobił więcej, uknuł spisek na życie swojego jarla. – Sigvalda Strutharaldssona? – Nie, założyciela Jomsborga, jarla Palnatokiego. – Opowiesz? Bo to teraz i nasz wróg i dobrze byłoby poznać jego blizny i otwarte rany. – Raczej milczący Bjarki spojrzał prosto w oczy jomswikinga. Jak widać, niedawna walka przecięła rosnący między nimi wrzód niechęci i oczyściła ranę. – Opowiem, choć Łysa Czaszka nie ma słabości. Ale masz rację, jeśli wiesz, że wilk posiada ostre zęby, to nie podejdziesz do niego bez tęgiego kija w garści. Po zawarciu paktu z Wenedem Mieszkiem, gdy naszło się do nowo powstającego grodu szumowin z całego Midgardu, najzacniejsi wojowie z Jomsborga zwołali thing i ustalili nasze zasady. Byli wśród nich: Toke Palesson i Bjalbo Holmskalle, obydwaj nierozłączni niczym bracia. Od młodych lat wspólnie wyprawiali się na wiking i zawsze dopisywało im szczęście.

Dużo złej krwi popłynęło między tą dwójką, gdy zgromadzenie na wodza wybrało Palnatokiego. Holmskalle uważał się za równie dzielnego i roztropnego woja, ale starsi drużynnicy powiedzieli, że choć to, co mówi, jest prawdą, to brakuje mu przebiegłości syna Palesa. Łysa Czaszka zażądał próby, więc ustalono, że wodzem Jomsborga będzie ten z nich, który przywiedzie przed zimą do grodu zza morza więcej dzielnych i chętnych do wstąpienia w nasze szeregi wojów. I to nie byle jakich, ale samych najlepszych, bo tylko oni będą w stanie przejść czekające śmiałków próby. Palnatoki zgodził się i rzekł, że tej wiosny popłynie do rodzinnej wioski, by ostatni raz odwiedzić żonę i syna, a potem uda się konunga Haralda, by ten dał przyzwolenie swoim ludziom na przystępowanie do prób i wstępowanie do drużyny. Mnie wtedy tam nie było, ale słyszałem opowieść z ust samego jarla Sigvalda. Bjalbo Holmskalle postanowił odwiedzić dwór Olafa Björnssona, brata konunga Szwedów i współrządzącego tym krajem, ojca samego Styrbjörna. Na tym thing zakończono i następnego dnia dwie łodzie wypłynęły w morze. Palnatoki długo zabawił u żony i syna, ponieważ miał się ich wkrótce wyrzec, i to na zawsze. By przedłużyć rozstanie, zabrał ze sobą liczącego osiem lat smyka do grodu Haralda, obiecując matce, że odda go w jednym kawałku, gdy załatwi swoje sprawy. Po przybyciu na miejsce został dobrze przyjęty przez władcę i wyprawiono na jego cześć wielką ucztę, na którą zaproszono najznamienitszych bondów z okolicy. Gdy goście napełnili brzuchy, konung Harald poprosił Palnatokiego, by rzekł, z czym przychodzi, albowiem przywiózł tak wspaniałe dary, że on, władca, rad by się jakoś odwdzięczyć tak zacnemu gościowi. Toke Palesson powiedział, o co chodzi, i zachęcał obecnych, tych, którzy czuli się na siłach i nie mieli nic do stracenia, do podróży na wyspę Wolin do Jomsborga. Jak twierdził, tam mieszkają najznamienitsi w całej Skandynawii wojownicy, a może i na wielkim świecie zwanym Midgardem. Konung wzburzył się wielce, słysząc te przechwałki, i zapytał, czy podda się próbie, by udowodnić, że jest tak, jak powiedział, bo i w jego – konungowej – drużynie są wojowie, których można by nazwać lepszymi od innych. Palnatoki zgodził się, gdyż nie podejrzewał podstępu. Miał nieustraszone serce i wielką siłę i nie bał się własnej śmierci, która przecież nie jest końcem, lecz początkiem życia. Wtedy władca kazał mu strącić jabłko, tak jak podczas tej waszej próby w Jomsborgu – Vagn spojrzał na Oddiego – położone na głowie stojącego w odległości osiemdziesięciu kroków syna Tokego, Olofa. Ponieważ tak chwaliłeś się swoją siłą i sprawnością bojową, mówił, jeśli nie trafisz w owoc, zginiesz, jeśli ustrzelisz syna, też umrzesz zarąbany przez moich drottmadów. Gdybyś wycofał się z tej próby, obydwaj nie ujrzycie kolejnego świtu.

Jak twierdzą świadkowie, Palnatoki z kamienną twarzą zaznaczył miejsca i wyszeptawszy coś synowi do ucha, ustawił chłopca na pozycji z jabłkiem na głowie. Ten miał stać dzielnie i choć łzy płynęły mu po dziecięcym jeszcze obliczu, wierzył swojemu ojcu tak, jak tylko dzieci potrafią. Sam jarl odszedł osiemdziesiąt kroków i położył u swoich stóp trzy starannie wybrane strzały. Jego śmierć zdawała się pewna, ale my, jomswikingowie, nie boimy się umierać. Co innego Olof i o jego żywot Palnatoki był najbardziej zły na konunga Haralda, a raczej o obietnicę, którą złożył matce chłopca. Syn Palesa starannie przymierzył, wziął poprawkę na wiatr i strzelił ze swojego wielkiego cisowego łuku, którego świetności dorównuje jedynie Tambar mistrza Einara. Grot utoczył pienistego soku zamiast ludzkiej krwi, co zebrani nagrodzili pełnymi uznania okrzykami. Wszyscy gratulowali takiego strzału, nawet sam konung. On też podszedł do jarla z Jomsborga i zapytał go, dlaczego przygotował sobie aż trzy strzały, skoro dozwolono mu wykonać tylko jedną próbę, na co otrzymał taką odpowiedź: „Aby tymi innymi pomścić się na tobie, gdyby ta pierwsza trafiła nie tam, gdzie trzeba, bowiem będąc niewinnym, nie chciałbym ponosić kary, podczas gdy ty nie poniósłbyś kary za swoje okrucieństwo”[3]. Tym czynem i roztropnością zjednał sobie Palnatoki wielu przyjaciół. Nawet sam Harald chciał zostać jego bratem krwi i by przypodobać się wodzowi jomswikingów, zdradził mu sekret swojego postępowania. Przed przybyciem Palnatokiego do osady władcę odwiedził Bjalbo Holmskalle, przywożąc tak wielki skarb, że dawno większego nie widziano. W zamian prosił konunga, by zabił w honorowy sposób Tokego, syna Palesa, który niebawem go odwiedzi. Palnatoki odrzucił wyciągniętą dłoń, bo jak powiedział, wilki nie chadzają na łowy z psami, czym mocno uraził swojego gospodarza. Po powrocie do Jomsborga opowiedział swoim braciom o podstępie ich druha i ten, jako pierwszy w historii, został wygnany z drużyny. Ktoś doniósł zdrajcy i nie pojawił się on nigdy w grodzie na wyspie Wolin, a ten z nas, kto go zabije, zdobędzie wielką sławę i niezrównane uznanie. Vagn zakończył opowieść, a na twarzy miał takie rozmarzenie, jakby zobaczył drogę biegnącą prosto do Asgardu. Z drugiej strony dla kogoś, dla kogo chwała jest najlepszą monetą, taka szansa musiała jawić się niczym odnalezienie wielkiego skarbu w dole z gównem. – To co, mamy ukatrupić największego zabijakę, jakiego nosi ziemia, człowieka, który wadził się z bogami i wygrywał? – Hrafn rzucił nożykiem do mięsa, trafiając w pusty oczodół mocno nadjedzonego prosiaka. – I ja słyszałem o nim i o jego ojcu, Łamaczu Toporów. – A skąd wiesz, że popłyniecie za nimi? – Ramiro, który miał już nieźle w czubie, pacnął dłonią w deski stołu, o mało nie kalecząc się o leżące tam ostrze.

– Wystarczy spojrzeć na minę naszego młodego jarla, by to wiedzieć, Południowcze. A jeśli zarzucasz mi kłamstwo… – Vagn zaczął się podnosić z ławy, ale zaraz ciężko opadł z powrotem. Na te słowa wszyscy jak jeden wlepili wzrok w Oddiego. Syn Asgota trwał jeszcze chwilę zapatrzony w pusty kielich, nim cisza, która nagle zapadła przy stole, sprowadziła go z powrotem do hovu. – Płyniemy do Gardariki, ale najpierw dopadniemy tego psa Hlena i jego synów. Zemsta dla ludzi jest niczym miód poezji dla bogów. – Albo najgorętszy płomień, co topi człowieka i skałę – dodała Gunhild, patrząc z niepokojem w stronę ojca swojej córeczki. W ogólnym hałasie nikt nie usłyszał jej niewiele głośniejszego od szeptu głosu. Przygotowania do wyprawy nie trwały długo, bo nie mogły. Tak naprawdę to musieli znaleźć kupców na kaupskipy i nabyć mniejsze, lżejsze i zdatne do rzecznej żeglugi sneki, a nawet karli. I właśnie to najbardziej opóźniło rozpoczęcie podróży. Resztę winlandzkich skór musieli zabrać ze sobą, by zachować pozór wyprawy kupieckiej. Gotlandia leżała na trasie do Gardariki, więc nie musieli nadrabiać drogi, co dręczonemu wyrzutami sumienia Oddiemu pozwalało normalnie zasypiać. A ponieważ nie skąpili srebra i nie zdzierali z kupców, po kilku dniach przygotowania były na ukończeniu. Ale co się dziwić, to w końcu Birka, jedno z największych handlowych miast Szwecji, zwane bramą do tego królestwa. Zarówno tą wjazdową, jak i wyjazdową. Zdrowe drewno w dobrej cenie, wynoszącej połowę tego, co by dostali w Jomsborgu, wziął od nich Kormak, gdy powołali się na znajomość z mytnikiem. Chciał dać dziesięć od stu, ale zaoferowali mu też pośrednictwo w handlu skipami i spuścił z tonu. W tak dużym portowym mieście kupcy tylko czekali na klientów, więc już trzeciego dnia wynajętą halę wypełniały niemałe zapasy trwałej żywności. Czwartego dnia Kormak przysłał po Oddiego niewolnika. To miała być jakaś niecierpiąca zwłoki sprawa, ale młody wódz szedł właśnie ze szkutnikiem Illugim Runlofssonem na nabrzeże, by obejrzeć zakupione wcześniej dwa nowe smukłe i szybkie skipy, więc w zastępstwie wysłał Hrafna Szermierza. Sternik dla przydania wagi swojej osobie zabrał czterech wojów z Błysku Młota. Żeby dodać sobie jeszcze więcej splendoru, cała piątka przywdziała kosztowne, błyszczące od łoju i polerki koszule kolcze i przypasała dobre miecze. Kormak miał taki zwyczaj, że po negocjacjach przyprowadzał jedną ze swoich niewolnic, a miał refr najładniejsze w osadzie, i kazał jej wybierać któregoś z gości. Ten, na kogo padło, mógł ją zabrać ze sobą na całą noc. Wybraniec zwykle dzielił się z kolegami, ale co pierwszy, to pierwszy. Sternik po prawdzie chodził niby cień za Czerwoną Orlicą,

ale nie zamierzał wyglądać gorzej od swoich ludzi. Magazyny kuzyna mytnika były jeszcze większe od tych, które miała Gunhild. Może nie tak czyste i trochę śmierdzące, ale tylko ślepiec by nie dostrzegł, że w tym obejściu interes kwitnie w najlepsze. Kormak wyszedł im naprzeciw z uśmiechem na przystojnej twarzy. Był to mąż w średnim wieku, ani wysoki, ani niski, dość szeroki w barach i o gęstej, skołtunionej brodzie. Przywitał ich jak należało i nie dał po sobie znać, że mu nie w smak obecność zastępcy hevdinga. Po prawdzie to właśnie z nim robił większość swoich interesów. Zaprosił gości do hovu. Nagle w drzwiach stanął człowiek tak wielki, że nie sposób było się obok niego przecisnąć. Na ich widok usunął się jednak bez słowa, wpuszczając przybyszów i światło do hali. – Kim jest ten olbrzym, nie widywałem go tu wcześniej? – Hrafn trochę się zaniepokoił ale nie na tyle, by się martwić. Był w domu przyjaciela, no i nie przyszedł sam. – To właśnie powód moich zaprosin, a właściwie dwa powody. – Gospodarz wskazał brodą na drzemiącą pod północną ścianą postać. – Chcieli się widzieć z hevdingiem, który ma dużą setkę ludzi pod sobą i rzadko robi interesy w Birce. – To dlaczego nie przyszli do nas jak przyjaciele, ale korzystają z pomocy pośredników? – Sam ich o to zapytaj. – Drzemiący do tej pory mężczyzna stanął przed nimi, biorąc się pod boki. Sternik nie wiedział, co to było, może wyraz twarzy, postawa, spojrzenie wodnistych oczu, a może lekko pogardliwy grymas ust, w każdym razie przyszedł mu na myśl Asgot z Czerwoną Tarczą z czasów, gdy pił i trzeźwiał na zmianę. Pokręcił głową rozbawiony tym skojarzeniem. – Ty jesteś Szkutnikiem Sturlą? – Stał tak naprzeciw piątki obcych, ale w jego postawie nie było strachu. Znać było woja nawykłego do wydawania rozkazów. – A kto pyta? – Hrafn popatrzył na obcego, jakby to był niewarty uwagi kundel, a potem odwrócił się do niego plecami i począł nalewać pienistego piwa z dzbana. – Mogę, gospodarzu? – zapytał po niewczasie. – Klienci, którzy zostawiają tyle srebra co wy, mogą wszystko – odpowiedział cicho Kormak. – To kim jesteś – wypił połowę porcji jednym haustem – bo nie dosłyszałem imienia? – Bo go nie wypowiedziałem, żeglarzu. Jestem Jökula Szary, drottmad konunga Eryka Zwycięskiego – padła sucha odpowiedź. Hrafn zamarł, potem powoli spuścił wzrok, by ukryć błyski wściekłości. Oto stał przed nim drugi po Eryku wróg, człowiek, który wraz ze swoimi ludźmi zabił wielu przyjaciół

Szermierza. To było w pamiętny poranek w winlandzkiej osadzie, to wtedy z szukającego chwały i bogactwa hirdu stali się wyrzutkami. Lekko drżącą ręką podniósł kielich do ust i bardzo wolno opróżnił naczynie. Potrzebował tego czasu na uspokojenie nerwów. – To nie jest Sturla, panie – pośpieszył z wyjaśnieniem Kormak – ale sternik jego okrętu i drugi po wodzu. Można z nim rozmawiać. – To się okaże, kupcze. Ja mam język w gębie i on też. Poradzimy sobie bez twojej pomocy. – Po tych słowach spojrzał na Hrafna, który znowu schował się za maską, w którą po pewnym czasie słona woda i wiatry zmieniają twarz każdego morskiego wygi. – Potrzebuję twojego hirdu do jednego zadania i na jedną noc. – Mówisz, panie, jakbyś zapraszał chłopkę do łoża. – Słuchaj, hárfagri, nie podobasz mi się aż tak bardzo. Chcę wykorzystać, ale nie twój zadek, lecz ramię. – A dlaczego do mnie z tym, drottmadzie, mało w Birce miejscowych? A w Borgu? Tam jest przecież liczny oddział szwedzkich wojów. – Sprawa jest poufna i honorowa i nie chcę mieszać w nią miejscowych języków. Dobrze zapłacę królewskim złotem, a i słowo o was rzeknę Erykowi Zwycięskiemu jakby co. Warto mieć za przyjaciela kogoś, kogo kochają bogowie. – To na pewno. – Hrafn z trudem zatuszował nienawiść szerokim uśmiechem. – Nie mamy jednak czasu, najdalej za dwa dni odpływamy, więc nie wynajmiemy ci swoich mieczy. – A gdyby to było robota na tej wyspie i dziś w nocy? – Głos Jökuli Szarego był matowy i słuchając go, Szermierz odniósł nieodparte wrażenie, że ktoś proponuje mu życie lub śmierć, że składa ofertę, której nie można odrzucić. Z drugiej strony dzięki przewrotności bogów wpadł mu w ręce wróg, za którego zabicie oddałby jeszcze wczoraj własny członek, i to z przydatkami. Tylko udawał wahanie, by nie wzbudzić w drużynniku Eryka czujności. – Pokaż swoje złoto i powiedz, z kim masz krwawą waśń, a masz dwie załogi, o ile nie będzie gwałtu na miejscowych. – O to się nie martw, łap! – Jökula rzucił w stronę sternika gruby, ciężki łańcuch ze złotych płytek, wart na oko tyle, co dobre gospodarstwo. – Może być? Hrafn nadgryzł metal i zadowolony mlasnął językiem, „kiltr-gildr” – mruknął pod nosem i oddał ozdobę właścicielowi. Ten dwoma mocnymi szarpnięciami przepołowił naszyjnik i jedną część powtórnie wręczył sternikowi. – Reszta po. – Sternik skinął głową i czekał na ciąg dalszy, ale się nie doczekał, więc spytał: – Po czym? – Dowiesz się, gdy przyjdzie czas. Tuż po zachodzie słońca bądź ze swoimi ludźmi pod magazynem Kormaka. – Po tych słowach drottmad Eryka

Zwycięskiego ruszył w stronę wyjścia z hovu. – Obawiam się, i nie weź tego, panie, za grubiaństwo, że muszę wiedzieć – rzucił Hrafn do jego pleców i zawiesił głos. Sternik z uśmiechem spoglądał na przybocznego szwedzkiego konunga, który odwrócił głowę niczym atakująca żmija. Tylko ktoś, kto go dobrze znał, dostrzegłby w tym wzroku i grymasie ust wyjątkową twardość. – Jeśli mamy walczyć z całą armią, wolę się przygotować i rozdać zawczasu przyjaciołom swój majątek. Jökula zamarł z jedną nogą poza halą. Do uszu wojów z Błysku Młota dotarło kilka zaniepokojonych męskich głosów. Sternik nieznacznie skinął głową, jakby się tego właśnie spodziewał. – Dobrze, niech będzie po twojemu. – Mężczyzna niechętnie wszedł znowu w cień domostwa. – Polujemy na okręt, a właściwie na dowodzącego nim woja, który ubzdurał sobie, że może podbierać jaja z kurnika mojego władcy. – Wypłyniemy w morze? – Nie sądzę. Dzisiejszej nocy rabuś przybije do jednego z mniejszych portów u wybrzeży tej wyspy, by spotkać się z kobietą. Tam go pochwycimy i znajdziemy dowody jego zdrady. – I do tego potrzebne ci, jarlu, dwie załogi? Kim jest ten człowiek? – Wiesz wszystko, co powinieneś, a nawet więcej. Czekaj tu na mnie wieczorem. – Tym razem już się nie zatrzymywał i wymaszerował na skąpany wiosennym słońcem podwórzec. Hrafn stanął w drzwiach, chwytając dłońmi futrynę, i zobaczył plecy dziesięciu ludzi, z których każdy wyglądał, jakby był wart w walce dwóch dobrych wojów. – Będę, przysięgam na Odyna! – rzucił za odchodzącymi i obrócił się na pięcie. – Uff – stęknął Atli Krzywy Paluch. – Za takie negocjacje musisz nam dać, kupcze, dwie dziewczyny. I zrobimy to na miejscu, bo jak słyszałeś, noc mamy zajętą. Kuzyn mytnika skinął głową i uśmiechnął się z ulgą. Sam najadł się strachu, gdy przyszli do niego drużynnicy konunga. To zwykle zwiastowało kłopoty. – Dwie, powiadasz… a niech tam – rzucił, znikając w bocznym pomieszczeniu. – Wystarczy na was pięciu? – Wystarczy, wystarczy. – Hrafn Szermierz uśmiechnął się lekko na widok głupkowatej miny młodego Atliego. – Ja posiedzę przed domem i pomyślę, a oni w tym czasie dogodzą twoim kobietom. Jeśli ktoś widział pysk szczeniaka śmiejącego się na widok swego pana, to właśnie taki wyraz twarzy mieli w tym momencie woje z Błysku Młota. Po powrocie do swoich Hrafn wpadł w środek burzy, gdyż dwa nowe

dwunastowiosłowe skipy okazały się mocne i zdrowe, więc mieli całość i nadszedł czas na rozpoczęcie załadunku i kompletowanie załóg. – Oddi, synu swego ojca, jest sprawa! – krzyknął sternik na przywitanie drottmada, przerywając ożywioną dyskusję, jaką ten toczył z Ramirem. – Poczekaj albo chodź, doradzisz. – Gdy Hrafn nieśpiesznie podszedł, kontynuował: – Mamy cztery dobre płaskodenne skipy. Te dwa dzisiejsze tolfareringry miały mocne burty i suche dna, to je kupiłem, chociaż kupiec, widząc, że zależy mi na czasie, zdarł z nas skórę. Na jednym, któremu nadałem nazwę Błysk Młota – uśmiechnął się szeroko, widząc zmarszczone brwi sternika – popłynę ja z drottmadami ojca. Drugi dostanie Bjarki i jego Beothukowie i oddam swój miecz, że okrzykną go Aifurem. – W tym miejscu zawahał się. – No nie, Czerwony Ślad jest wyłączony z moich zakładów, ale postawię na to zdobyczną, przedniej jakości kolczugę. Solidną i niestarą, choć masywną, piętnastowiosłową fimtásessę kupiliśmy dla jomswikingów, bo oni chcieli być razem. Ku czci jednego z okrętów ojca nazwaliśmy ją Rdzeń Miecza. Odradzałem im, bo trzeba będzie ciągnąć łodzie lądem, ale w odpowiedzi usłyszałem, że mam moczyć swego kutasa w innym miejscu. Hrafn, słysząc to, wypowiedziane z charakterystycznym nosowym akcentem Vagna, uśmiechnął się mimowolnie. – Zostało mi jeszcze tylko dwunastu ludzi i mamy dla nich sześciowiosłowy saxaeringr noszący imię, a jakże, Niszczyciel Olbrzymów, miano godne drakkara, ale co tam. I tu jest problem, jego załogę stanowić będzie dziesięciu Beothuków i dwóch Skandynawów. Nie mają sternika, więc może ty… – Słowa zawisły w powietrzy niczym poranna mgła nad bagnem. – Ja muszę być z tobą, Asgotssonie, na nowym Błysku Młota. Obiecałem to twojemu ojcu. Inna sprawa, że nawet bogowie nie pomogą kobietom, gdy któryś z wilków postanowi zastąpić przewodnika stada, a mnie tam nie będzie. Twoja czerwonoskóra pannica nim urodzi, znowu będzie w ciąży. A ta starsza… – Oblizał się. – Chyba że je zostawimy w Birce. Oddi gwałtownie zamknął usta, które już otwierał, chcąc udzielić mocnej odpowiedzi. – Poza tym, sterowałeś kiedyś skipem po rwącej rzece? – No, to nie macie czwartego kapitana – rzucił Ramiro. – Zabrałbym się z wami i nie musiałbyś mnie o to prosić, przyjacielu, ale roku może być za mało, nim wrócimy. A ja mam kobietę i dziecko. Poza tym planowaliśmy wyprawę do Leónu, a nie do Gardariki. – No właśnie mówię mu, że Gunhild to sprytna i twarda sztuka, poradzi sobie. – Asgotsson kopnął ze złością kępkę świeżej trawy i spojrzał z nadzieją na sternika. – Przecież zostawimy jej trochę złota z Jomsborga. – Potem zwrócił się

znowu do Piaskowego Nosa: – Do Sjorklandu ruszysz kolejnej wiosny, sam mówiłeś, że tam wojna i niebezpiecznie teraz. – A z tobą to wyprawa po grzyby? Dlaczego tak mnie namawiasz, mało ci ludzi? – Przydałby się nam kapitan z takim doświadczeniem. Powiedz mu coś, sterniku, sam mistrz Dwalin miałby dość walenia w ten pusty łeb. – Nie namówisz mnie, przyjacielu, nie próbuj. Bóg związał moje losy z Gunhild i przysiągłem sobie tam, w Winlandii, że już nigdy nie zostawię jej samej. A jest jeszcze Sasa… Od kilku chwil Hrafn Szermierz przysłuchiwał się tej całej wymianie zdań z nieobecnym wzrokiem. Błądził myślami gdzieś daleko, jakby ludzi, drzew, pobliskich domów w ogóle tu nie było. Nagle strzyknął śliną i rzekł: – Właśnie w tej sprawie przychodzę. Jutro musimy zniknąć z Birki, i to wszyscy. – Pokazał brodą na Południowca. – Jutro, najdalej pojutrze zacznie nas szukać załoga Borga i to nie po to, by z nami pohandlować lub zagrać w hnefatafla. Roðsmenn opowiedział o porannym spotkaniu z Jökulą Szarym, o jego propozycji i o tym, że zamierza zabić świńskiego cyca, gdy tylko nadarzy się okazja. – No, to faktycznie zbierajmy się do drogi – burknął Ramiro. – Wszyscy w osadzie wiedzą, że jesteście gośćmi w moim domu i nikt nie uwierzy, że nie mieliśmy z Gun o niczym pojęcia. A gdybyście nie poszli na to spotkanie z rycerzem Eryka? – Co ty znowu z tymi rycerzami – fuknął Hrafn. – Widać, że jesteś tu obcy. To pies swego pana, i to wściekły. Zafrasowany Oddi położył dłoń na ramieniu przyjaciela. – Myślisz, że Szary nie będzie nas szukał, gdy nie stawimy się na umówione spotkanie? Znajdzie cię, dowie się, że gościłeś dziwnych czerwonoskórych ludzi i co wtedy zrobi? Głupi nie jest. – Może już się dowiedział i stąd cała ta dziwna nocna wyprawa. – Może, ale jak tam nie pójdziemy, to się nie dowiemy. – Możemy uciekać, teraz! – Wpław? – rzucił Hrafn. – Jeśli o nas wiedzą, nikt nie opuści portowego łańcucha i jesteśmy niczym kęs mięsa w gębie, gotowi do połknięcia. – W każdym razie – Asgotsson ciężko westchnął – Norny splotły tylko jedną ścieżkę naszych losów i jest to droga do Gardariki. Ramiro wzniósł oczy ku niebu, bezgłośnie błagając Jezusa Chrystusa i Najświętszą Maryję Zawsze Dziewicę o opiekę. – Masz kapitana tego swojego… Niszczyciela Olbrzymów, łódki, którą zatopi pierwsza większa fala na tym waszym małym morzu. Tylko jak ja to powiem żonie? – Nie martw się, pomożemy ci – odpowiedzieli niemal jednocześnie.

– Są sprawy, które mężczyzna musi załatwić sam. Odetchnęli z wyraźną ulgą, bo nikt nie chciał mieć do czynienia z piękną, lecz i łatwo wpadającą w gniew Gunhild. Poza tym mieli co robić. Albo skipy opuszczą port tej nocy, albo nie opuszczą go nigdy.

Wieczór był bezchmurny. Bogini Nott podróżująca rydwanem zaprzęgniętym w Szarogrzywego pokazywała ludziom swoje jaśniejsze oblicze. To dobrze, jeśli mieli wędrować bez pochodni wzdłuż wybrzeża. Co innego, gdyby przyszło iść przez las; szybka wędrówka między drzewami bez ognia groziła połamaniem nóg i wydłubaniem sobie oczu. Birka leży nad jeziorem Melar na stosunkowo niewielkiej wyspie Björkö. Jej nierówne nabrzeże w kilku miejscach utworzyło naturalne nieduże porty, wykorzystywane głównie przez miejscowych rybaków. Ludzie Oddiego wmaszerowali przed obejście Kormaka szeroką, ale zdyscyplinowaną formacją i o dziwo, nie licząc szczęku uzbrojenia, zadziwiająco cicho. Po okolicy rozszedł się specyficzny zapach metalu, zmieszany z wonią potu i starych skór. Członkowie drużyn przyzwyczajali się do niego bardzo szybko, obcy mieli kłopot do czasu, gdy do tych zapachów dochodziła woń krwi, często ich własnej. Na miejscu czekała dziesiątka zbrojnych z Jökulą Szarym na czele. Dowodzący zżymał się trochę, że przyszli za późno, ale udobruchał go widok sześciu dziesiątek dobrze wyposażonych wojów, po których znać było, że są nawykli do walki i nie boją się śmierci. Ale co się dziwić, połowę tej grupy stanowili najlepsi z najlepszych – jomswikingowie, a drugą – załoga Błysku Młota, która okrzepła w wielu bojach. – Gdzie twój drottmad? – Jökula Szary mówił do Hrafna, ale cały czas rozglądał się po twarzach towarzyszących mu ludzi. Przynajmniej próbował, ponieważ większość miała na głowach metalowe osłony, które przesłaniały część twarzy, resztę skrywała ciemność. – Ma co innego do roboty. To ja zawierałem z tobą układ, panie, i ja go wypełnię. – Szermierz wyciągnął zza pasa połowę łańcucha i potrząsnął nim, dając drużynnikowi Eryka do zrozumienia, że nie chce dzielić się zapłatą. – Jak chcesz. Któryś z was zna wyspę? – Po to nas wynająłeś, że my tu obcy – dobiegło z tłumu i to była jedyna odpowiedź. – Kupcze, dasz nam któregoś ze swoich niewolników za przewodnika. – Może ja sam…? – Takiego, którego strata nie będzie bolesna – dokończył drużynnik Eryka. – Kormak nie był głupcem i w lot pojął, o co chodzi. – To dokąd mamy iść, teraz już chyba mogę to wiedzieć? – Sternik nieznacznym ruchem ręki dał znać skrytej pod osłoną ciemności i portowych zaułków dziesiątce Beothuków, że mają pozostać na swoich miejscach. Ci czerwonoskórzy ludzie umieli poruszać się niemal bezszelestnie i wtapiać w otoczenie niby druidzi. – Za mną – padła odpowiedź.

– Jeśli to taka tajemnica, zapłacisz za nią jeszcze jeden taki łańcuch. – Hrafn mówił spokojnie, jakby rozprawiał o nadchodzącym thingu albo święcie jul. Drottmad Eryka Zwycięskiego odwrócił się z prędkością, która zdawała się nie przystawać do człowieka, bardziej skogkatta wybierającego jaja mew z gniazd usytuowanych w połowie wysokich klifów. Przysunął twarz do twarzy roðsmenna. – Zmieniasz ustalone wcześniej warunki naszej umowy, człowieku? – Dokąd każesz nam iść? – powtórzył spokojnie Szermierz, ścierając z oblicza kropelki śliny. – Moi ludzie mogą pójść nawet na śmierć, ale muszą to wiedzieć, nim wyruszą. – Oni? – Drottmad zatoczył ręką koło. – Mają to głęboko w dupie, byle im godziwie zapłacono. To ty chcesz wiedzieć, człowieku. – Oni, ja – jakie to ma znaczenie. Powiesz, idziemy, nie mówisz, wracamy na skipy. Mam dosyć tego babskiego przekomarzania się. – Grozisz mi? Hrafn westchnął niczym skald w smutnym miejscu opowiadanej sagi. – Czy ci grożę, panie? A czy groźbą jest mówić, że po nocy wzejdzie dzień? Albo że po zderzeniu topora z głową zawsze wygra ten pierwszy? Jökula Szary mruknął coś niezrozumiałego pod nosem, naradził się krótko ze swoimi i rzucił: – Zatoka Salvik. Hrafn w odpowiedzi skinął tylko głową. Gdy wyruszyli spod hovu kupca, Aldsvider wciągał ciężko księżyc na nieboskłon, a po jego końskich kuzynach – Arvaku i Alsvidhu – nie było już śladu. Obydwie grupy, większa i mniejsza, szły w pewnym oddaleniu od siebie i znać było, że nie ma między nimi zaufania. Po wejściu między drzewa zapłonęły ognie. Piątą część nocy trwał ten milczący marsz przez iglaste lasy, gdy do Hrafna podszedł jeden z ludzi Jökuli i nakazał zgasić pochodnie. Mniejszy oddział wcześniej zrobił to samo i po chwili wojowie zastygli w bezruchu w ciemnościach. – Dalej idziemy, trzymając dłoń na ramieniu poprzednika – dobiegł ściszony głos i obydwa hirdy utworzyły wąż. Wkrótce dotarli na skraj lasu. Przed ich oczami rozciągał się widok na niewielką zatokę, której wody mieniły się w promieniach księżyca. Oblicze Mani odbijało swój blask w pomarszczonej lekką bryzą wodzie. Wszystko to sprawiało wrażenie, jakby sär błyszczało wewnętrznym blaskiem albo pod jego lustrem Ran rozgrywała własne harce. W to rozedrgane czarno-złote pole łagodnym łukiem wrzynał się piaszczysty brzeg, a wrażenie nieziemskości psuło niewielkie ognisko. – Cofnąć się, cofnąć. – Ledwo słyszalny szept zatrzymał w miejscu tych, którzy zaczęli przeciskać się po bokach, by wyjść poza ścianę lasu. Cały oddział

niczym duch zniknął pomiędzy drzewami. – To jest Salvik – szepnął Hrafnowi woj, którego połowę twarzy skrywał hełm. – Byłem tu kiedyś z ojcem i jego leiclangiem. – Nie zapominaj, że i ja stanowiłem małą cząstkę armii Asgota z Czerwoną Tarczą. Widzisz skip, który kołysze się na falach niedaleko brzegu? – A wyglądam na ślepego? – To Długi Wąż, jedyny taki drakkar na całym wielkim świecie. I jak znam życie, dowodzi nim Styrbjörn, bratanek szwedzkiego konunga Eryka Zwycięskiego. – Wiem, o kim mówisz, ty też nie zapominaj, z kim rozmawiasz. To mój nie tak daleki kuzyn. Hrafn wzruszył ramionami, czego i tak nie było widać w ciemności. – W Birce słyszałem plotki – kontynuował – że król Szwecji, który władał do niedawna państwem wespół z bratem Olofem Björnssonem, po jego śmierci, zamiast podzielić się władzą jak należało właśnie ze Styrbjörnem, przepędził bratanka i jest między nimi krwawa waśń. – Też słyszałem te wieści. Ale dlaczego w takim razie Jökula nie zabrał ze sobą wiernego władcy oddziału z Borga, tylko wynajął nas, przybłędy? – Oddi, nie czekając na odpowiedź, ruszył w stronę niskich krzewów porastających skraj lasu. Szermierz poczołgał się tuż za nim. Syn Asgota dostrzegł w oddali przy małym ognisku dwoje ludzi. Była to para, która tworzyła właśnie stwora o dwóch twarzach, ale jednym ciele. Kobieta dosiadała okrakiem mężczyzny i w tym momencie uniosła się, a okrywające nagie ramiona futro opadło w grubych fałdach na piach. Nie należała do szczupłych i była dość krępa, a jej wielkie piersi dotykały torsu mężczyzny, pieszcząc go twardymi sutkami – przynajmniej tak sobie to wyobrażał Oddi. Do uszu zaczajonych mężów doszedł jej jęk, gdy mężczyzna uniósł nieco głowę i chwycił jeden z nich zębami. Jęk był niski, zwierzęcy, dobiegający gdzieś z trzewi. Stojąca w okolicy niewielkiej szalupy grupka wojów odwróciła się dyskretnie, udając, że niczego nie widzi i nie słyszy. Kochanka coraz szybciej poruszała biodrami i nawet z tej odległości dało się zauważyć, że nie jest już dzierlatką, choć ciągle była ponętna. Inna sprawa, że dla Oddiego, który od wypłynięcia z Winlandii nie miał kobiety, coraz częściej potomkinie Embli jawiły się nadzwyczaj uwodzicielsko. Burza ciemnych, sięgających końca nagich pleców włosów podrygiwała rytmicznie, odcinając się wyraźnie od jasnych pośladków. Duże dolne lica żyły jakby własnym życiem, jakby pod skórą niewiasty przetaczały się drobne i większe fale, ale to znowu mogła zadziałać młodzieńcza wyobraźnia. Gdy przyszło poprzedzone długim westchnieniem spełnienie, Oddi dałby głowę, że większość z leżących w ukryciu obserwatorów uniosła się nieco ponad ściółkę, i to bez użycia rąk czy nóg. To nie był jednak koniec. Od strony kochanków dobiegł

śmiech i niezrozumiałe z tej odległości słowa kobiety, która uderzyła mężczyznę w twarz, a następnie wsparta na kolanach i łokciach wystawiła w stronę kochanka dwa księżyce w pełni. Co tam księżyce, prawdziwe słońca. Ten wszedł w nią od tyłu i dopiero teraz można było zobaczyć, że jest to młody wojownik, zbudowany niczym sam Thor Odynsson. W pewnym momencie pchnięcia stały się tak gwałtowne, że para zsunęła się z futra, orząc głęboką bruzdę w białym piachu, ale im zdawało się to nie przeszkadzać. Tym razem ciszę nocy przecięły dwa pełne rozkoszy okrzyki: przeciągły i gardłowy jęk razem z dochodzącym gdzieś z wnętrza potężnej klatki piersiowej basowym pomrukiem obwieściły światu koniec tych zmagań, lub przynajmniej drugiej ich tury. – Znam tego woja – szepnął Oddi do Hrafna. – Poznaję też jego kobietę – dodał jeszcze ciszej. – Dosyć tego gapienia się – dobiegł ich syk Jokuli Szarego. – Mają zginąć wszyscy, ta córa Gefny też. I to szybko, nim dostaną pomoc z okrętu. To Ormrinn Langi i ma na pokładzie ze dwie setki żądnych waszej krwi zabijaków. Po wszystkim uciekajcie po własnych śladach w las, nie oglądając się za siebie. Spotkamy się w Birce. – Więc daj mi teraz resztę obiecanej zapłaty – wyszeptał Hrafn i wyciągnął dłoń w stronę jarla. – Ufam obcym tak jak kobietom. – Ten niechętnie sięgnął za pazuchę, skąd wyciągnął połówkę naszyjnika. – Teraz dobrze? – Dobrze, dotrzymałeś słowa, więc i od nas dostaniesz to, co ci się należy, panie. Drottmad Eryka Zwycięskiego skinął głową i odwrócił wzrok w stronę plaży. Potem wstał i ruszył kłusem w kierunku ogniska. Po piętach deptało mu siedem dziesiątek wojów. Widząc nadciągających zbrojnych, stojący przy szalupie zaczęli krzyczeć do towarzyszy na skipie, a sami ustawili się w półkole, by osłaniać swojego wodza i jego kobietę. Para, która jeszcze przed chwilą miała ochotę na trzecią turę zmagań, teraz szybko biegła w stronę linii wody, oboje nadzy, bo życie jest cenniejsze od wstydu. Wielkie piersi kobiety podskakiwały w rytm susów, i to każda w inną stronę. A biegła tak szybko, świecąc gołym tyłkiem, że niejeden z wojów rozdziawił gębę ze zdziwienia. Jej kochanek zdążył chwycić miecz i kolczugę i po dotarciu do swoich przywdział ją, choć z trudem, na spocone ciało. Dół długiej koszuli kolczej wypychało ciągle nabrzmiałe przyrodzenie. Zaśmiał się szaleńczo na widok nadciągającej chmary wrogów. – Uciekaj, panie, zabierz konungarnę i razem uciekajcie łodzią – mówił gorączkowo jeden z jego ludzi. – My ich zatrzymamy jak długo się da. – Z tym kilem – Styrbjörn spojrzał wymownie na wypukłość poniżej swojego pasa – mógłbym nawet zrezygnować z szalupy. Ale szykuje się dobra

i miła bogom walka, miałbym ją przegapić? Kobieta nie miała takich oporów i teraz niemrawo odpychając się wiosłem, próbowała odbić od brzegu. Napastnicy byli już w zasięgu strzału z łuku i zwolnili, by w końcu się zatrzymać. – Zostań, Sygrydo, tam gdzie jesteś, albo zginiesz! – Dziesięciu towarzyszy Jökuli właśnie napinało łuki. Storråda, żona Eryka Zwycięskiego i matka jego synów, zamarła w pół ruchu. Nawet teraz, goła i z wiosłem w ręku, miała w sobie tę dumę, od której pochodzi jej przezwisko. Płytki brzeg wchodził daleko w wodę, a Długi Wąż był największym okrętem, jaki kiedykolwiek zbudowali skandynawscy szkutnicy. Cumował więc teraz poza zasięgiem strzał i stojący na jego pokładzie łucznicy w niczym nie mogli pomóc swojemu jarlowi. Trwała tam gorączkowa próba zwodowania drugiego epitirbátra, a co bardziej krewcy wojowie ściągali zapewne z grzbietów kolczugi, by rzucić się w wpław do brzegu. – Każ im, Styrbjörnie, pozostać na okręcie, inaczej nafaszerujemy ją grotami niczym kaczkę ziołami. Nikt nie musi zginąć dzisiejszej nocy. – Dla poparcia tych słów kilka strzał wbiło się w burtę łodzi, dwie szerokości dłoni od miejsca, w którym siedziała jej jedyna pasażerka. Ta rzuciła gniewne, wyzywające spojrzenie w stronę wojów. Ten, którego nazwano Styrbjörnem, zawahał się chwilę, by w końcu krzyknąć do swoich, żeby pozostali na drakkarze. Potem odwrócił się wolno w stronę napastników. – Mnie chcesz, nie jej, psie mego wuja. Pozwól Dumnej odpłynąć, a dostaniesz to, po coś tu przybył. – Wszystkim coś dajesz, młokosie, nawet stryjnie, jak widzę, zaoferowałeś co nieco. – Śmiech Jökuli podchwycili jego ludzie. – Tylko odziewku jej braknie, ładnie tak traktować żonę swego władcy? Siedząca w łodzi kobieta splunęła ze wstrętem niczym wędrowiec, który wszedł w padlinę. Szary nie obawiał się tej potężnej kobiety, już nie. – Nie dawaj mi czegoś, co już mam. Ale niech będzie po twojemu, dopóki ci tam – wskazał mieczem na Długiego Węża – pozostaną na miejscu, nasze strzały ominą tę córkę Gefny. Kvedulf – zwrócił się do jednego ze swoich ludzi – stań z boku i gdyby coś poszło nie tak, ustrzel gęś naszemu władcy. Ten, którego Jökula nazwał Kvedulfem, skinął głową i zajął pozycję ze strzałą na cięciwie. – No, to zatańczymy, szczeniaku swego ojca, i możesz być pewien, że niedługo się spotkacie. Dzielny jesteś, nie przeczę, więc zapewne w Walhalli. – Nie gadaj tyle, tylko bierz się do roboty, nidingu, synu thralla – odkrzyknął hardo Styrbjörn, który najwyraźniej nic sobie nie robił z nadchodzącej śmierci. Ciche gulgotanie dochodzące zza pleców Jökuli Szarego nie zwróciło

z początku jego uwagi, ale gdy powtórzyło się jeszcze raz i kolejny, a do tego doszły odgłosy szamotania, odwrócił zaniepokojony głowę. Trzech jego ludzi wykrwawiało się na piachu, zaciskając w daremnym trudzie palce na rubinowych ustach, które pojawiły się jakby znikąd na ich szyjach. W dłoń Kvedulfa, którą zaciskał na majdanie łuku, wbił się z taką siłą grot, że przeszedł przez ciało i drewno, zespalając łucznika z jego thundem. Nadleciał z ciemności, jakby to sami bogowie, grając w swoje gry, postanowili ustrzelić posępnego woja. I nie był sam, choć przybył pierwszy. Na pozostałych rzuciła się banda dotychczasowych sprzymierzeńców, najemników, których rękami mieli pozbyć się Sygrydy Storrady i konkurenta do tronu, młodego Styrbjörna. Liczyła się tajemnica, by brat kobiety, potężny książę Wenedów Burisleif, nie poprzysiągł Erykowi krwawej zemsty. Zbieranina, którą najął w porcie Jökula, miała po wykonaniu zadania trafić do Asgardu. W połowie drogi do Birki czekają na nich z gorącym przyjęciem dwie setki wojów z Borga. Taki był plan, ale to do bogów należy ostatnie słowo. Po chwili z oddziału wysłanego przez Eryka Segersäll, władcę Szwecji, części Danii i Norwegii, na nogach stał tylko zaufany członek jego przybocznej drużyny. To byli dzielni wojowie i znali swój fach, ale trudno jest osłaniać plecy, nie widząc godzącego w nie ostrza. Ludzie Styrbjörna byli nie mniej zdziwieni obrotem sytuacji niż ci dogorywający na piasku. – Kim, na bogów, jesteście! – Młody olbrzym ruszył w stronę niedawnych napastników, strącając z ramienia dłoń próbującego go powstrzymać drużynnika. W samej tylko koszuli kolczej inny woj wyglądałby może śmiesznie, ale to nie był zwykły człowiek. – Ja jestem Oddi, syn Asgota z Czerwoną Tarczą. – Mówiący te słowa wojownik zdjął z głowy żebrowy hełm i patrzył z lekkim rozbawieniem, jak oczy Styrbjörna i Jökuli robią się okrągłe ze zdziwienia. Pierwszy zareagował Szary, z wyciem rzucił się na młodzieńca, ale potężny kopniak posłał go na ziemię. Nim zdążył się podnieść, dwóch ludzi stanęło mu na nadgarstkach, wgniatając je w miękki piach. – Leż, psie. – Styrbjörn mocniej docisnął, wywołując mimowolny okrzyk drottmada Eryka. – Powiesz nam, co chcemy wiedzieć, to umrzesz szybko. Potem spojrzał na stojącego na wyciągnięcie ręki Oddiego. – Prawdą jest, co mówiłeś? – Prawdą – odpowiedział za młodego jarla sternik. – Ja jestem Hrafn Szermierz z Błysku Młota, flagowego skipu Tarczy, a ze mną załoga tego okrętu. – Wiele pomruków potwierdziło słowa roðsmenna. – Wydaje mi się, że faktycznie widziałem twoją twarz na dworze konunga, ale… Sigrid, mogłabyś, kochanie?

Wywołana Storrada gramoliła się właśnie z łodzi, gniewnie odrzucając pomoc, którą proponował jej jeden z wojów. Tak samo postąpiła z płaszczem i stanęła naga przed Oddim, świdrując go srogim wzrokiem. – Mój chłopcze – rzekła w końcu – pamiętam cię jako chudego i zakrzyczanego wyrostka, a teraz stoi przede mną woj z prawdziwego zdarzenia, niewiele ustępujący tobie, Styrbjörnie. – Schyliła się i zdarła z pleców leżącego Jökuli jego szary płaszcz. – Ten się nada, na razie. – Mówiąc to, kopnęła piętą w głowę drottmada Eryka i nie był to łagodny cios. Kobietę tę rozsławiło na cały świat przyjęcie, jakie zgotowała wiele lat temu pretendentom do swojej ręki. Spaliła ich wszystkich, wcześniej spoiwszy piwem, gdyż uznała, że ich zbyt niska pozycja uwłacza jej godności. – To on, jestem pewna. Wyzdrawoda, Tyrker, sprawdźcie, czy wszystkie ścierwa są martwe. Najlepiej wbijając nóż w oko. Dwaj zaufani wojowie Bolesława Chrobrego, którzy towarzyszyli Świętosławie w Skandynawii, bez ociągania spełnili rozkaz swojej pani. A ona jakby nigdy nic ruszyła w stronę ogniska, a raczej pozostawionego tam odzienia. Oddi zdążył pomyśleć, że jest zwarta i pękata niczym dobry kupiecki knorr, a piersi mogłaby jej pozazdrościć niejedna olbrzymka. – Dziękuję za pomoc, bo marny ma umysł ten, kto nie potrafi okazać wdzięczności. – Styrbjörn jeszcze mocniej stąpnął na nadgarstek drottmada Eryka i któraś z kości pękła z suchym trzaskiem. – Wzajemnie sobie pomogliśmy, kuzynie, może kiedyś nadarzy się okazja do spłaty tego długu. – Ale on jest mój. – Syn Biörna wskazał czubkiem swojego miecza na wijącego się na ziemi człowieka. – My mamy do niego większe prawo – odpowiedział Asgotsson spokojnie. – Zabił wielu ludzi mojego ojca i trafi w nasze ręce. – Ale nas jest siła, a was garstka. – Styrbjörn wskazał na wychodzących na brzeg ludzi. Część przybyła tu wpław z Długiego Węża, reszta dobijała właśnie łodzią. – Niech będzie, jak chcesz. – Mówiąc to, Oddi syn Asgota z Czerwoną Tarczą, wbił miecz w rozdziawione usta Jökuli i przekręcił. – Teraz jest twój, kuzynie, nam nic do niego. Stybjörn zrobił się czerwony na twarzy, na co jego ludzie poluzowali broń w pochwach, by nagle wybuchnąć głośnym śmiechem. – Toś mi, bracie, toś mi… świadka załatwił. Jak ja go teraz przepytam? – Uściskał Oddiego, ciągle rżąc niby koń. Ten i ów też począł się śmiać, bo nie sposób wytrzymać z poważną miną w takiej sytuacji. Gdy się uspokoił, objął młodego jarla wpół i pociągnął do ognia, przy którym grzała się już odziana

Sygryda. – A temu tam – zwrócił się jeszcze do swoich, wskazując krztuszącego się własną krwią drottmada Eryka – obciąć ręce i nogi i wrzucić do morza, niech sobie popływa. – Nie oglądając się i nie zwracając uwagi na krzyki, podeszli do ogniska. – Gdzie bogowie prowadzą twoje nogi, synu Asgota? – To zależy, kto pyta, przyjaciel czy wróg. – Przyjaciel – odpowiedziała za Stybjörna Storrada. – Daję królewskie słowo, że przyjaciel. – A ty, synu Björna? – Hrafn, który usiadł teraz przy ogniu, spojrzał w trochę szalone oczy młodego woja. – Dajesz nam gird? Twoje słowo nie mniej waży od konungowego. – Na laskę Odyna, oczywiście, że macie moją opiekę, choćby za pomoc, jakiej nam udzieliliście. Wprawdzie niewiele ona teraz warta, ale ten metal nie rdzewieje. Nadejdzie kiedyś czas, gdy spłacę swój dług. Ale że Sigrida Żelazna tak łatwo stanęła po stronie wrogów swego męża? – Cmoknął, rzucając kobiecie młodzieńczy uśmiech. – To za sprawą męskich członków – odpowiedziała spokojnie. – Twojego, Styrbjörn, bo mnie uwiódł, gdy myślałam, że pewne sprawy pozostaną na zawsze zamknięte w kufrze noszącym nazwę „życie”, i Erykowego, który kazał mu szukać wrażeń w łożach zbyt wielu niewiast. Ale żeby było jasne, nie stanę przeciw ojcu swoich synów do otwartej walki! – Właśnie nad tym pracowaliśmy – bratanek Eryka podrapał się po bujnej czuprynie – gdy… no wiecie, gdy zjawiliście się na tej plaży. Ale dość o nas, miałeś nam przedstawić historię godną rytów w kamieniu, Asgotssonie. Młodzieniec w zwięzłych słowach opowiedział o ucieczce z Birki, budowie osady w Winlandii Dobrej, zimie spędzonej wśród Beothuków i wojnie między tymi ostatnimi a skraelingami ze stałego lądu. Była to piękna saga pełna bitew, honoru, tego, co nieznane i tak ludzkie jednocześnie. Na wspomnienie jaskini ze złotem, choć nie zdradził jej położenia, wokół ognia zapanowało ogólne, pełne znaczących pochrząkiwań, westchnień i posykiwań poruszenie. Na koniec wspomniał o losie matki i siostry, o zemście, którą poprzysiągł ich oprawcom, i pogoni za handlarzami niewolników, być może aż do Miklagardu, jeśli zajdzie potrzeba. – Byłem tam w zeszłą zimę – odrzekł na to Stybjörn. – A i wcześniej w gwardii wareskiej… Przydałbym ci się podczas wyprawy, no i Gotlandię rad bym odwiedzić z takimi zuchami. – Coraz bardziej zapalał się do pomysłu. – Długi Wąż nie popłynie rzeką – rzuciła spokojnie Sigrida. – Ostudź głowę, mój kochany, bo ciągle jeszcze myślisz tą małą. – Rzeczywiście, nie popłynie. – Stybjörn bezradnie rozłożył ręce. Ale zaraz znowu zapłonął ogniem. – Kierujcie się do Visby w swoich sprawach, ja

tymczasem ruszę do Jomsborga, mam tam wielu przyjaciół. Zostawię statek w porcie, a sam z kilkoma mniejszymi skipami stawię się na umówione spotkanie. – Ktoś się z kimś umawiał? – rzucił cicho Hrafn – Bogowie nie po to ściągnęli mnie na tę plażę, żebym sprawił rozkosz Storradzie. – Waż słowa! – Głos kobiety był ostrzejszy od stali. – No, nie tylko po to – poprawił się szybko Styrbjörn. – Mieliśmy się spotkać i tyle. Ja, król bez królestwa, Vagn z Jomsborga, o którym krążą opowieści, że jest równie odważny jak waleczny. – Wskazał brodą na młodzieńca, który właśnie bratał się z załogą Długiego Węża. – Ty, Oddi, mąż, który by stać się mężczyzną, musiał dotrzeć niemal na koniec świata, i lid czerwonoskórych wojów z tamtych stron, jedynych w swoim rodzaju. Z tego wszystkiego wyjdzie saga, o jakiej jeszcze świat nie słyszał. Mógłbym stać z boku, gdy… – Głos z emocji uwiązł mu w gardle. – Czy to cię zadowala, szanowna królowo? – Znowu zaśmiał się szaleńczo i niespodziewanie klepnął kobietę w obfite biodro. Ta warknęła na niego, ale w tym głosie pobrzmiewały ślady niedawnych igraszek, tych samych, które Oddi obserwował z wypiekami na twarzy i sztywną kuśką, czekając na rozkaz do ataku. – Jeśli chodzi o mnie, nie mam nic przeciwko tak zacnej kompanii. – Hrafn Szermierz po raz pierwszy tej nocy uśmiechnął się szeroko. – Skoro tak – Oddi popatrzył po rozpalonych od ciepła ogniska i z emocji twarzach – wyznacz, synu Björna, jako człek bywały miejsce naszego spotkania. – Za dziesięć dni w zatoce na Morzu Wschodnim, tej, do której wpływa rzeka zwana przez miejscowych Newą. – Tak będzie – zabrzmiało kilka głosów jednocześnie. Nad ranem do zatoki wpłynęły okręty małej floty Oddiego Asgotssona. Skipy, które wyglądały przy Długim Wężu niczym zabawki. W tym miejscu rozpoczynała się wyprawa, o jakiej nie słyszał jeszcze nikt, więc wielu wojów uczciło to, urzynając się niemal do nieprzytomności mocnym piwem. Kto wie, kiedy będzie następna okazja, przynajmniej na tym świecie.

Na czterech skipach płynęła niespełna setka ludzi, w tym trzy kobiety i dziecko. No i pies. Zębaty na krok nie odstępował swojej pani. Czuł się trochę niepewnie, ugryzł kilku marynarzy, więc ci, o ile było to możliwe, omijali bestię szerokim łukiem. Nim Hrimfaksi wciągnął na nieboskłon noc, flota dotarła do zachodnich wybrzeży Gotlandii. Na szczęście morze było w miarę spokojne i znaleźli się wśród załogi Błysku Młota tacy, którzy znali te wody, toteż pod osłoną ciemności, niepostrzeżenie, cztery okręty wpłynęły do niewielkiego naustu. Siedem dziesiątek wojów ruszyło bez zwłoki w stronę oddalonego o dobre dwie godziny marszu Visby. Reszta została przy łodziach. – To bogate kupieckie miasto. – Hrafn był trochę niespokojny. – Ma silne wały i dobrą załogę. Jak zamierzasz dostać się do środka, synu Asgota, zarżnąć kupca i jego rodzinę i wrócić na okręty? Thor obiecał ci osobiste wstawiennictwo? A może Odyn wyśle do pomocy swoich einherjarów? Nie lepiej było wpłynąć do ich portu, udając handlarzy niewolników? – Wiesz, że nie, sterniku. Mają zbyt silną flotę i za dużo szybkich skipów. Dopadliby nas, nawet gdyby udało się naszym wyjść w morze, a to wcale nie jest pewne. – Niby tak, ale to lepsze od szturmowania takiej twierdzy z garstką ludzi. Twój ojciec z wieloma tysiącami atakował wały Birki i o mały włos nie połamał sobie na nich zębów. – Nie jestem taki jak on, co, sterniku? Nie dorastam do pięt wielkiemu Asgotowi z Czerwoną Tarczą, to chcesz powiedzieć? – Słyszałeś moje słowa i nie jestem pijany, bym bełkotał bez składu. A mówię ci, że mamy z garstką ludzi, nie przeczę, że najlepszych z najlepszych, wedrzeć się do dobrze strzeżonej osady, dokonać zemsty i uciec żywi. Bo chcemy jeszcze ratować twoją siostrę? – To co, mam im odpuścić? Mam darować temu zapchlonemu kundlowi Hlenowi to, że z uśmiechem na gębie zerżnął moją matkę, a potem oddał ją do zabawy synom? Ty byś tak zrobił, sterniku? – dodał ciszej. – Ścigałbym Iostanssona i jego pomiot nad krawędź świata, może i dalej. Ale właśnie dlatego nie dałbym się zarżnąć byle hołocie tylko dlatego, że ma przewagę stu do jednego. Właśnie dlatego. Oddi słyszał mądrość tych słów tak, jak człowiek wyłowi uchem huk gromu w czas burzy. Ale bogowie nie zostawili mu dobrego wyjścia. Powtórzył więc jeszcze raz cały plan, bardziej dla uspokojenia samego siebie niż w celu przekonania roðsmenna. – Vagn Ågesøn bywał w tym kupieckim grodzie razem ze swoim jarlem. Zawsze życzliwie przyjmowano jomswikingów, razem z przywożonymi przez nich na wymianę towarami. Połowa naszych pochowa broń pod starymi ubraniami

i Vagn na czele wojów z Jomsborga wprowadzi nas do miasta powiązanych łańcuchami. Potem, jeśli bogowie pomogą… – Ja znam ten plan, ale dlaczego kupcy nadchodzą z żywym towarem od strony lądu, zamiast wpłynąć prosto do głównego portu? Dlaczego tylko mężczyźni i żadnych kobiet? Dlaczego… – Zostaw, Hrafnie, szczęście i bogowie sprzyjają śmiałym pomysłom. – Vagn, który podszedł niepostrzeżenie, błysnął zębami. Cieszył się na nadchodzącą walkę niczym pies na widok suki z cieczką. Resztę drogi pokonali w milczeniu. Wyspę porastały iglaste lasy poprzetykane wielkimi łąkami, na których miejscowi wypasali zwierzęta. I właśnie na jedno z takich pastwisk wyszedł hird Oddiego. Pośrodku stał spory, dostatni hov, a za kamiennym murkiem żałośnie pobekiwało bydło. – Ostrożnie – syknął Hrafn. – Udajemy kupców, ale jakby co… – Nie musiał kończyć. Dwa dziesięcioosobowe oddziały oderwały się od głównej grupy, by odciąć drogę ucieczki ewentualnym zbiegom. Gdy zbliżyli się do obejścia, odkryli przyczynę zdenerwowania stada. Kilka sztuk leżało martwych, reszta, straszliwie wychudzona, na widok nadchodzących ludzi tłoczyła się niespokojnie w okolicy wyjścia. W obrębie ogrodzenia ziemia była zryta i pozbawioną choćby źdźbła trawy. – Na włosy na dupie Odyna, gdzie są gospodarze? – rzucił ktoś. – Czekać! – Oddi ostrożnie ruszył w stronę chaty. Ciężkie drewniane drzwi nie miały zamknięcia. Pierwsze, co uderzyło młodego hevdinga wewnątrz, to był smród gnijącego mięsa. – Pochodnię, dajcie pochodnię! – krzyknął do towarzyszy i zatkawszy nos rękawem, wszedł głębiej do halli. Ogień wydobył z mroków widok godny samej Hel. Pod jedną ze ścian na skołtunionych futrach leżała cała rodzina, wszyscy od dawna martwi. Gdy podeszli bliżej, na gnijącej skórze kobiety ujrzeli bąble. – Tę bogowie zabrali ostatnią. – W zduszonym głosie Hrafna, który niepostrzeżenie wszedł za nim, Oddi po raz pierwszy słyszał strach. Ten brodaty woj śmiał się na całe gardło, ruszając do ataku, pluł w twarz Ran, gdy ta wyciągała po niego swoje mokre macki. Teraz jednak to było co innego. – Uciekajmy, krwawa gorączka! – Syna Asgota nie trzeba było popędzać. Może był młody, ale nie głupi i ślepy. Krwawą i czarną gorączką straszono niegrzeczne dzieci. Ta straszna, zsyłana przez złe duchy lub völvy choroba, zabierała całe wsie, całe miasta. Gotlandia stała się śmiertelną pułapką dla wszystkiego, co żywe. Nim wrócili w pośpiechu na skipy, wypuścili z zagrody tłoczące się owce i podpalili domostwo. W czas zarazy takich ognisk jest zawsze wiele, zbyt wiele. Wbrew pozorom są dobrym znakiem, gdyż dowodzą, że ktoś przeżył. Nie zawsze tak się dzieje. Na „wizytę” w Visby przyjdzie czas, o ile już zaraza nie zastąpiła żelaza.

Na Styrbjörna czekali na odkrytym terenie dwa dni, deszczowe i niezbyt ciepłe. Jakby tego było mało, ostatniej nocy rozpętała się burza, podczas której Thor toczył bitwę z dobrą setką olbrzymów. Rozgrzany Mjöllnir krzesał o ich twarde czaszki iskry, a te co chwila rozświetlały niebo. Nawet znużeni wojowie mieli problem ze zmrużeniem oczu, co tylko potęgowało ogólne rozdrażnienie i swarliwość nudzących się mężów. Wielkie płachty płótna żaglowego, rozciągnięte na długich na człowieka drągach, były tymczasowym rozwiązaniem i przeciekały w wielu miejscach. Tylko Hrafn zdawał się zadowolony z przymusowego postoju. Często przemierzał nadbrzeżne łąki w towarzystwie dwóch czerwonoskórych kobiet. Gdy Oddi zaproponował, że do nich dołączy, został grzecznie poproszony o niewystawianie tyłka na deszcz. Shaa-naan, która służyła tej parze za tłumacza, wieczorem wyjaśniła mu, jak się sprawy mają. Trzeciego dnia, o mglistym mokrym poranku, Oddi zwyzywał bratanka Eryka Zwycięskiego od kozojebców i nazwał go głupim mięchem dla Nidhögga, do którego miał trafić za złamanie słowa. Nie minął czas, w jakim wypala się połowa pochodni, gdy nie oglądając się już na nic, cztery skipy ruszyły w górę rzeki zwanej tutaj Newą. Na pokładzie prowadzącego nowego Błysku Młota stał zgrzybiały staruszek, który zaklinał się na brodę Odyna, że zna te wody niczym własne zęby. Łatwo mu było gadać, bo z tego, co przyuważył Oddi, mężczyzna, który kazał na siebie wołać Om, ostatni kieł połknął przed narodzinami pierwszego z bogów. Dobrze się stało, że w końcu ruszyli; bezczynność i piwo powodowały coraz więcej sprzeczek, tak że w końcu Hrafn nie robił nic innego, jak tylko latał po obozie i godził zwaśnione strony. Nawet na spacery nie było już czasu, co wprawiało sternika w wisielczy humor. To on ostatniego wieczoru, ciągnąc Oma za mokre włosy, podszedł do miejsca, w którym odpoczywał młody hevding. Potem powiedział, że jak tak dalej będą czekać, ludzie wybiją się między sobą albo ukatrupią wodza i zerżną jego kobiety. A ten tu – wskazał na staruszka – za kilka sztuk srebra pokaże im drogę. Ta ostatnia groźba przekonała hevdinga wyprawy bardziej niż obietnica śmierci. Tak więc trzeciego poranka skipy odbiły od brzegu długiej wąskiej zatoki i rozpruły dziobami rzeczny nurt. Wkroczyli na austrvégr – wschodnią drogę, która ponoć niewiele różniła się od helvegen – tej prowadzącej do królestwa bogini Hel. Płynęli, ciężko robiąc wiosłami, wbrew całkiem bystremu na tym odcinku nurtowi. Zmienny wiatr siekł kroplami twarze wojów, ale ci zdawali się tego nawet nie zauważać. Mokre ubrania nie dawały ciepła, ale to nic dla nawykłych do kaprysów pogody Skandynawów, którzy pierwszą próbę przechodzili tuż po narodzinach. To wtedy ojciec wynosił swoje nagie dziecko, by pokazać je bogom, i to nie patrząc, czy jest środek lata, czy trzaskający mróz zimy. Tym gestem

uznawał je za swoje, i to bez względu na to, czy powiła je prawowita małżonka, czy jedna z niewolnic. Problem na skipach stanowiło uzbrojenie, a raczej jego stan, dlatego czyścili i natłuszczali je w każdej wolnej chwili. Od zdrowego miecza, topora czy mocnej, nieprzerdzewiałej kolczugi zależało przecież powodzenie każdej misji. Pod wieczór cztery łodzie dotarły w pobliże pierwszej z leżących na szlaku osad, tej zwanej Aldeigjoborgiem. Na widok lichych rybackich lepianek Om przeczesał dłonią mokre rzadkie włosy i pokazując chałupy koślawym paluchem, oznajmił: – Tum się urodził, ale mój ojciec przybył z twojego kraju, panie. Oddi wzruszył ramionami, bo w końcu każdy skądś przybył i dokądś podąża. – To nawet nie wioska, starcze. – Dalej, panie, za zakosem rzeki. Tam ujrzysz całkiem mocną, ludną i zasobną warownię. – Kto rządzi w grodzie i czy da nam wolną drogę? – dopytywał się jak zwykle praktyczny Hrafn. – Da, panie, o ile w dłoniach ujrzy metal. Do was należy wybór, czy to będzie żelazo, czy srebro. – Nie potrzebujemy zwady z miejscowymi – mruknął Hrafn. – I dobrze, bo byłaby to droga w jedną stronę. Znam wprawdzie śmiałka, który nie musiał zawracać, bo popłynął tymi rzekami do Miklagardu i dalej wokół Sjorklandu i Bretlandii, do domu. Ale niewielu jest ludzi tak dzielnych jak on. Zwą go Styrbjörnem… – Tfu. – Oddi splunął, trafiając niechcący we własny but. – Żeby mu wściekła niewolnica obcięła męskość we śnie, żeby miał sraczkę tak długą, że w jej trakcie światło ujrzą jego wnętrzności, zbieracz gówna i kości. To przez niego straciliśmy dwa długie dni i o tyle dłużej moja siostra pozostanie w niewoli. – Znasz go, panie, dobrze, jak widzę. – W głosie Oma nie było strachu, bo i czego może się bać człowiek, który dożył sędziwego wieku, śmierci, która jest wyzwoleniem? – Od innych, takich jak ja przewodników, słyszałem, że nie masz w całym wielkim Midgardzie wspanialszego woja od Styrbjörna. – Wielkość to też dotrzymywanie danego słowa – rzucił cicho przez zęby Hrafn. – Ponoć to woj obdarzony przez bogów łaską szaleństwa, więc… Uwaga, drągi na dziób! – wydarł się nagle starzec i aż dziw brał, skąd taki mocny głos u wiekowego męża. Zza zakrętu wychynęła nastroszona zielonymi wąsami wyspa. W ich stronę płynęło olbrzymie, zwalone w czas jakiejś niedawnej burzy drzewo, którego rozłożyste gałęzie zdolne były do przebicia poszycia tęgiego skipu. A kto wie, co kryło się pod lustrem wody. W ciągle zielonym listowiu widać było zwierzęta, dla których ta plątanina stała się schronieniem i śmiertelną pułapką. Nie

wszystkie żywe, ponieważ gdy Błysk Młota podpłynął nieco bliżej, dało się wyłowić wzrokiem uwięzione pomiędzy konarami ciało ogromnego jelenia. Rozdęty od gazów brzuch połyskiwał jaśniejszą pręgą na tle szarorudej tafli brudnej wody. Kilka wiewiórek szurnęło po gałęziach niczym kamienie wystrzelone z procy, choć nie uciekły daleko. Na drodze do morza nie było żadnych porohów, więc ten pływający ostrów stanowił pułapkę. – Pchać! Pchać! – Hrafn z troską patrzył na dryfującego giganta. Ten stary dąb pamiętał pewnie czasy, gdy w okolicach rzeki nie było jeszcze ludzi, przynajmniej ludzi z Północy. Kilka wioseł wsparło się o pień i skip odbił nieco w bok, ani o włos nie przesuwając króla drzew. – Na bogów, ale olbrzym – stęknął któryś z drottmadów z podziwem – dobry na mocne deski. Hrafn Szermierz z troską spojrzał na pozostałe okręty, ale widząc na nich gotowych do działania ludzi, z aprobatą skinął głową. Nagle zza zielonej zasłony liści wysunęła się umorusana buzia, a po chwili ukazał się cały kilkuletni brzdąc. Potoki dawno wyschłych łez wyżłobiły na brudnej śniadej twarzyczce jaśniejsze ścieżki. Ciemne włosy oblepiały jego głowę niczym czepiec i Oddi bezwiednie spojrzał na swoją kobietę, u której wyglądało to podobnie. Dziecko szło pewnie po jednej z grubych gałęzi, wyciągając rączki w stronę Błysku Młota, tak jak zwykło zapewne to czynić na widok mamy. Po prostu, bez krzyków i, zdało się, bez nadziei. Zaraz potem, wciąż milcząc, mały mieszkaniec dryfującej wyspy wskoczył do wody, jakby ta była zdolna utrzymać jego ciężar, i zniknął pod powierzchnią. W pewnym momencie wychynęła na wierzch mała główka z otwartymi do krzyku ustami, ale widać było, że jest to jedna z ostatnich, o ile nie ostatnia próba pokonania żywiołu. Kto wie, jak wiele dni spędził na dryfującym dębie, żywiąc się liśćmi i korą, za towarzyszy mając tylko padłego jelenia i wiewiórki. Nurt pełen był w tym miejscu tańczących wirów, gotowych ściągnąć małego pływaka na samo muliste dno. Rufa okrętu mijała właśnie drzewo i nie było szansy, by człowiek zdążył przyjść malcowi z pomocą, gdy coś zakotłowało się wokół nóg wojów, przewracając kilku z nich, i łaciata sylwetka odbiła się od pokładu. – Zębaty! To Zębaty! – krzyknął Oddi. Pies, wykonując polecenie swojej pani, mocno pracował łapami i już po kilku chwilach zanurkował i chwycił w zęby lnianą koszulę dziecka. To był ostatni moment. Gdy się wynurzył, otwarte do krzyku usta chłopca, po raz pierwszy, od kiedy go zobaczyli, wydały rozpaczliwy gulgoczący okrzyk. – Jednak nie niemowa – rzucił któryś z drottmadów. Twardzi niczym skały wojowie patrzyli z uznaniem na brzdąca, który pomimo ledwie kilku wiosen na karku nie stracił zimnej krwi i nie dał się ponieść panice. Objął rączkami potężny kark wielkiego psa i płynął razem z nim w stronę

brzegu, cały czas wykasłując wodę. Widząc to wszystko, Ramiro Mendez zmienił kurs swojego okrętu i wyciągnął niedoszłego topielca wraz z jego wybawicielem. Zębaty warczał przy wyciąganiu, ale gdy usłyszał głos Shaa-naan, uspokoił się i pozwolił Beothukom, którzy stanowili większość załogi tego sześciowiosłowca, robić swoje. Chłopcem zajęła się Gunhild, tuląc go do piersi. Mógł mieć cztery, góra sześć wiosen i z początku opierał się i szamotał, jakby chciał z powrotem wskoczyć do rzeki. Jednak ciepło kobiecego ciała, delikatny głos i brak sił zrobiły swoje i malec zwinął się w kłębek niczym szczeniak i zasnął. Wkrótce potem cztery nieduże skipy przybiły do portu w Aldeigjoborgu. Rację miał stary Om, to nie był marny fiskevoer, w którym grupka rybaków wybudowała swoje liche domostwa, ale solidny gród z drewnianymi, krytymi słomą lub gontem hovami. Mniejsze były prostokątne i jak zapewniał z dumą przewodnik, miały nie tylko hallę, ale też obszerny przedsionek. Duże zbudowano na kształt kwadratów. W zasięgu wzroku na niewielkim wzgórzu stała kamienna forteca. – Kim jest ten, który ma baczenie na tutejszych ludzi? – Oddi pokazał palcem na wysokie na co najmniej dwóch mężczyzn kamienne mury. – To musi być ktoś niezwykle roztropny i zapobiegliwy, bo dba o swoje gniazdo niczym my o skipy. Thoti, mógłbyś? Thoti Próżniak, najlepsze oczy na Błysku Młota, podszedł powolnym, rozkołysanym krokiem żeglarza, potarł grzbietem dłoni swój wielki nochal i zawyrokował: – Wszystko dobrze spasowane, widzi mi się, że nie ma więcej niż kilka, może z dziesięć zim. – Kto tam dowodzi, przewodniku? – powtórzył Asgotsson. – Jarl Aldeigjoborga Tyrker Hjart z drużyną, panie. – Starzec wydał kilka komend wioślarzom i skip ominął piaszczystą, niemal niewidoczną z pokładu łachę. Trzy pozostałe poszły jego śladem. – Miejscowi zwą gród Ładogą, a do twierdzy po bezpieczność pomykają, gdy tutejsze plemiona chcą więcej, niż kupcy mogą im dać. Bywa i tak, że jakiś saekonung postanowi zabawić w gościnie dłużej, niżby wypadało, płacąc przy tym żelazem, a nie srebrem. Tak było kilka wiosen temu. Wielki norweski jarl Eryk podszedł ze swoimi ludźmi po ciemnicy i zaatakował od wody i lądu. Mrowie miał ze sobą tęgich wojów i udało mu się zaskoczyć naszych. To była jednak godna sagi, bitna drużyna. Choć wróg wdarł się za mury, stawili opór i krwawo kazali sobie zapłacić za każdy hov, każdą szopę, czym rozwścieczyli jeszcze bardziej tego walecznika. Nie mieli jednak szans i gdy zabrakło mieczy, ulice spłynęły krwią kobiet, dzieci, a nawet bzydków takich jak ja. A Norwegom wciąż było mało, jakby chcieli zetrzeć z powierzchni Midgardu ślad po grodzie, i niesieni mocnością zaczęli rozbierać mury. Pierwej próbowali

ognia, ale wszędzie tam kamień. Niewielu, panie, jest teraz takich, co pamiętają te smutne dni, jako że niewielu przeżyło. Wielkie łupy w futrach, żelazie i niewolnikach powiódł do swojego domu ów Eryk, miejscowym pozostawiając nauczkę, by cały czas mieli się na baczności i nie ufali przychodzącym w dużej sile obcym. – Nie zabawimy długo – rzucił młody dowódca. – Wszystko, czego nam potrzeba, mamy na pokładach. Brakuje tylko czasu. – Jak dla mnie możemy nie schodzić na ląd – poparł go Hrafn. – Nie godzi się, by goście nie postawili w porcie choćby stopy, to przynosi pecha. – Przewodnik pokręcił głową z dezaprobatą. – A nie chodzi czasem o to, by miejscowy mytnik zobaczył, co mają w ładowniach? – odparł na to Hrafn, ale starzec zbył jego uwagę milczeniem. Jeszcze tego wieczoru w asyście dwudziestu wojów i kilku kupców wmaszerował na nabrzeże miejscowy jarl. Po krótkiej inspekcji łodzi i na wieść, że rano odpływają, stracił zainteresowanie przybyszami, choć tak nie do końca. Jak sam twierdził – dla ochrony podróżnych – pozostawił na miejscu swoją drużynę. Drottmadowie Oddiego dobrze wiedzieli, że chce mieć na nich oko, ale taka przezorność dobrze świadczyła o jego pomyślunku. Kupcy byli bardziej wytrwali, co chwila więc próbowali sprzedać „niezbędne podczas wyprawy i miłe bogom towary”. Oczywiście po cenach trzykrotnie wyższych niż w Szwecji. Tamę temu najazdowi położyła mimochodem Gunhild, w której cieszący się szacunkiem innych, gruby i rumiany na twarzy miejscowy mąż rozpoznał dawną partnerkę w interesach z samej Birki. Zaraz potem zaprosił dowódców okrętów do swojego hovu na późną wieczerzę. Gościnność jest miła bogom niemal tak samo jak pieśni, krew i spryt. Dom kupca leżał w pewnym oddaleniu od rzeki, tuż pod murami twierdzy, co świadczyło o zamożności i przezorności jego właściciela. Nie można wykluczyć, ba! wydaje się to nawet pewne, iż owa zamożność wynikała w dużej mierze właśnie z przezorności. Hov ten zbudowano na planie kwadratu, gdzie wielką hallę z ogniskiem pośrodku otaczał niezbyt szeroki korytarz, do którego prowadziło jedno tylko wejście. Takie rozwiązanie pozwalało długo bronić podejścia do halli, nawet przed liczniejszym wrogiem. Oddi oddałby roczny zapas swojego nasienia, zresztą całkiem teraz bezużytecznego, że gdzieś tam jest i tajemna, prowadząca do twierdzy droga. – Daję głowę, że część tych desek – Hrafn wskazał brodą niski sufit korytarza – pływała kiedyś po morzach pod postacią dobrego knorra. – Drapnął paznokciem jedną z nich i polizał palec. – Co się miało marnować, choć na budowie domów to ja się nie znam… – Ramiro nagle jęknął, a po ciasnym pomieszczeniu rozległ się odgłos uderzenia głową o grubą belkę. Goście weszli do obszernej halli.

Gospodarz ruchem ręki odesłał prowadzącego ich niewolnika i z szerokim uśmiechem zaprosił przybyszów w pobliże ognia. Inny thraell piekł właśnie dorodnego barana, a pachniał on tak smakowicie, że wszyscy jak jeden przełknęli napływającą do ust ślinę. – Niech bogowie sprzyjają człowiekowi, który wie, jak należy przyjmować gości – rzucił Hrafn, sadowiąc się na niewysokiej ławie. Wcześniej przepatrzył izbę, co nie uszło uwagi gospodarza. – Kupiecka sława Gunhild z Birki poprzedza ją samą niczym smród marynowane śledzie. Chętnie ugoszczę takich zuchów w zamian za kilka ciekawych opowieści przy piwie. Ale o tym później, teraz jedzcie. – Na ten sygnał domowi niewolnicy podali deski z serami, rybami i zimnym mięsiwem, nie zapominając o dzbanach dobrego mocnego napitku. Nim doszło pieczyste, twarze biesiadników zaróżowiły się od trunku. Nagle kupiec, który zwał się Grani Szeroki w Pasie, przepił do Hrafna i rzekł: – Widziałem, jak wodzisz oczami po halli, nim wszedłeś do środka. Mądre to i rozważne. Sam Odyn przekazał dzieciom Aska i Embli te słowa: Wyjścia wszystkie, zanim się wejdzie, Trzeba obejrzeć, Trzeba zbadać, Bo nie wiadomo, gdzie wrogowie Siedzą w świetlicy[4] Hrafn Szermierz zaśmiał się i odpowiedział tekstem tej samej damesagi: Ostrożny gość, gdy w gościnę przychodzi, Milczy, a słuch zaostrza, Uszyma słucha, oczyma patrzy: Tak wywiaduje się każdy, kto rozsądny[5]. – Ha! – Vagn wychylił do dna róg i rzekł, albowiem tylko durnie nie znają treści havamal: Rozum potrzebny jest temu, kto robi podróż daleką, Łatwe jest wszystko w domu; Pośmiewiskiem ten, co niczego nie wie, A z mądrymi siedzi[6]. Towarzysze nagrodzili jomswikinga wesołymi okrzykami i uderzeniami o deski stołu, ale prawdziwą burzę otrzymał gospodarz za dobrą ripostę: Rozumem swoim niech nikt się nie chwali, Lecz ostrożny niech jest i roztropny; Kto rozważnie i w milczeniu przychodzi do dworu, Ten rzadko naraża się na zniewagę[7]. Tylko Bjarki podczas tych recytacji siedział w milczeniu, nawet nie pił

wiele. – A ty, dziwny czerwony woju, milczysz i przysłuchujesz się nam uważnie. Wrogiem jesteś czy przyjacielem? – Mówiąc te słowa, kupiec nachylił się w stronę Niedźwiadka i podał mu róg pełen pienistego napoju. Zagadnięty pokręcił głową. – Lepiej mniej grzmotów w ustach i więcej piorunów w garści”[8] – rzucił w końcu. – A pił nie będę, bo rzygam potem, jakbym nażarł się trawy. Wtedy rozpętała się dyskusja, czy rzyganie jest czymś nagannym w dobrym towarzystwie, czy nie. Stanęło w końcu na tym, że o ile człowiek utoczy z siebie pod stół, między psy, nie ma urazy dla gospodarza i jego gości, bo to naturalne jak pierdzenie z przejedzenia czy czyszczenie zapchanego nosa. Jeśli uleje na blat i strawę, psując przy tym apetyt towarzyszom, to cham i powinien jadać ze świniami, a nie z kulturalnymi ludźmi. Gdyby zaś zmoczył siedzącego po prawicy lub lewicy drenga, jest zwykłym synem thraella i można mu za to upuścić krwi. Mała strata dla świata, gdy ktoś taki przestanie stąpać po ziemi. Wszystko się kiedyś kończy, również miła rozmowa o błahostkach, więc nadszedł czas na poważne sprawy. – Zaciekawiacie mnie coraz bardziej, Askomanowie, choć nie wszyscy spośród was wywodzą się od Aska i Embli. Co przywiodło tak liczny hird na rzeki Gardariki, bo jak widzę, ładownie u was w połowie puste, więc to nie zyskowny handel macie w zamyśle. – Nie byłeś na pokładach naszych skipów, nie możesz więc wiedzieć, co przewozimy. – Hrafn splunął w ciemność. – A czy sokół musi uderzyć pazurami w skałę, by wiedzieć, że ta jest twarda? – odpowiedział spokojnie gospodarz. – Nie – hardo zripostował Oddi. – Ale z ciebie, kupcze, taki fálki jak z dorsza grot strzały. Na Thora, dlaczego sądzisz, że wyjawimy prawdę pierwszemu napotkanemu riki maðr? Nawet tak gościnnemu jak ty? – Może dlatego, że znam szlaki Wschodniej Drogi lepiej niż ktokolwiek inny? A może dlatego, że mam najnowsze wieści o wszystkim, co się tu dzieje, poczynając od Aldeigjoborga, a kończąc na Miklagardzie? – A może ciekawość cię kiedyś zgubi? – dodał cicho Vagn Ågesøn. – Może, ale to będzie długo po tym, jak wnuk Sigvalda trafi do Walhalli. – Grani Szeroki w Pasie, widząc zdziwienie na twarzy młodego jomswikinga, roześmiał się tym razem głośno. – I nie ciekawość, woju z Jomsborga, tylko wiedza. – Skąd…? – Wiem! – uciął kupiec. – To moje zadanie, by wiedzieć, kto wpływa na szlak, a kto go opuszcza. – Czasem wiedzieć za dużo to prosić się o śmierć – mruknął Oddi tak cicho, że nikt poza siedzącym obok Hrafnem tego nie słyszał. A głośno dodał: – Bjalbo

Holmskalle. – Te dwa słowa wzleciały w powietrze niby ochłapy psującego się mięsa. – Haerskjold wznieśliśmy z jego powodu. – Łysa Czaszka… – W oczach gospodarza pojawił się błysk zrozumienia. – Płynął tędy dobre dwadzieścia dni temu. Młody Asgorsson otworzył szerzej oczy i przysunął się nieco do kupca. – Ilu miał ludzi? – Na Thora, dlaczego sądzisz, że wyjawię prawdę pierwszemu napotkanemu wojowi? Nawet tak gładkiemu jak ty? – Grani z uśmiechem powtórzył niedawne słowa Oddiego. – Młody dowódca spiął się w sobie, ale gdy Gunhild położyła mu dłoń na ramieniu, rozluźnił mięśnie i wyszczerzył zęby w wilczym uśmiechu. – Gdybyś czegoś od nas nie chciał, Szeroki w Pasie, ani nas, ani tego pysznego zwierza – kobieta wskazała brodą na nadjedzoną tuszę – by tu nie było. – Twój rozum dorównuje urodzie. – Grani uderzył się z rozmachem w kolano. – Bogowie sprawili, że każde z nas ma coś, na czym zależy drugiej stronie. Wy chcecie informacji, a ja drobnej przyjacielskiej przysługi. – Jak drobnej? – rzucił Hrafn. – Takiej tyciej, tyciuniej. – Kupiec zbliżył do siebie kciuk i palec wskazujący. – To znaczy? – nie dał się zbyć sternik. – Mam towar dla mojego miklagardzkiego przyjaciela – Megasa. Dostarczycie go do Wielkiego Miasta, a w zamian pomogę wam w sprawie z Holmskallem. – A może ja ci pomogę oddychać szyją? – Mocno już pijany Vagn nachylił się nad gospodarzem. W dłoni trzymał pokaźnych rozmiarów saks. Nie wiadomo, kiedy i skąd wyciągnął ten nóż. – Uspokój się, Vagn, to przyjaciel, nie wróg. – Oddi szarpnął jomsborczyka za koszulę i ten twardo usiadł na ławie. – Nie wybieramy się tak daleko, kupcze. Mamy nadzieję pochwycić tego wieprza jeszcze przed Kaenugardem. Gdy to się stanie, wracamy. – Asgotsson sapnął przy ostatnim słowie, próbując utrzymać w miejscu ciągle wyrywającego się Vagna. Z pomocą towarzyszy udało się w końcu uspokoić porywczego kompana. – Norny przędą ludzkie losy, bogowie je znają, völvy potrafią odczytać, a tylko głupcy próbują je przewidywać. Ale znam ja życie, a także rzeki i jeziora, którymi będziecie musieli płynąć. Spotkacie się z Łysą Czaszką dopiero Miklagardzie. – To się okaże. Powiedz, co wiesz o nim i jego ludziach, a ja klnę się na Odyna, że jeśli twoje informacje okażą się tego warte, zabiorę na pokład jednego ze skipów ten towar dla… jak mu tam? – Megas, zwą go Megasem. – Dla tego Megasa. Jednak gdybyśmy dopadli Holmskallego przed

Chersonem, który jest u końca drogi, wyrzucę ładunek za burtę i sam będziesz sobie winien. – Niech tak będzie. – Kupiec skinął głową, bo przysięga na pierwszego wśród bogów należy do tych, których nie powinno się łamać. Ucisnęli sobie prawice na znak zawartego porozumienia. – Bjalbo Holmskalle przybył do Ładogi w dwa pełne niewolników skipy. Na każdym z nich było z cztery dziesiątki zuchów, których nie powstydziłby się żaden jarl. W dodatku miał niewolników, więc gdy dotrą do przewłoki albo do porohów, szybciej od was pokonają przeszkody. Stąd się wzięło moje przekonanie, że końcem waszej drogi będzie Wielkie Cesarstwo. – Osiemdziesięciu… – Vagn czknął i uśmiechnął się niczym młodzieniec na widok zadzieranej niewieście spódnicy. Potem zaklął siarczyście, jakby zamiast porośniętego futerkiem wzgórka ujrzał tam męskie przyrodzenie. – Może być ciężko. – I każdy wart sporo srebra. – Kupiec skinął głową. – Tęgo uzbrojeni i zaprawieni w walkach. Wiem, co mówię, bo tak jak z wami teraz, i z nimi siedziałem przy wieczerzy. – Ze wszystkimi naraz? – Hrafn nie do końca ufał temu przebiegłemu kupcowi. – A pamiętasz, co mówiłem o sokole i kamieniu? – odpowiedział pytaniem na pytanie Szeroki w Pasie. – Jakie ma zamiary Łysa Czaszka, bo może warto będzie zaczaić się na niego, gdy będzie wracał? – Oddi przeczesał gęste włosy w zamyśleniu. – No nie, wtedy będzie już bez… – Zamilkł. – Z tego, co mówił, planuje spędzić zimę w cesarstwie i ruszyć w drogę kolejnej wiosny. Jeśli masz tyle czasu, młody hevdingu, faktycznie roztropniej byłoby zasadzić się na niego przy jakiejś przeprawie. Masz? Syn Asgota mocno ścisnął w dłoniach braektat w kształcie młota Thora, który dostał dawno temu od matki i od tamtego dnia nosił cały czas na szyi. Zresztą tuż obok paparskiego krzyżyka i miniaturowej figurki konia. – Nie, nie mam. – A jest może jakiś skrót? – Ramirowi wcale nie uśmiechało się płynąć tak daleko. Choć z drugiej strony – w jego głowie pojawił się zarys lądów i mórz – z Bizancjum krótsza droga do domu niż ze Skandynawii. Niestety, bardziej niebezpieczna, pełna patrolujących wybrzeża okrętów kalifa Kordoby. – A umiesz latać, panie? – Co najwyżej za potrzebą – burknął w odpowiedzi Leónczyk i wszyscy wybuchnęli śmiechem. Część oficjalna spotkania dobiegła końca. Oddi naradził się z Hrafnem i rzekł do gospodarza:

– Niewiele przekazałeś mi informacji, kupcze Grani, zbyt mało, by wieźć twój towar na koniec świata i taszczyć na własnych plecach przez porohy. Zapłacę ci złotem za twe słowa. – I tak, i nie, wodzu. Poznałeś siłę przeciwnika, a to niekiedy taka różnica jak między życiem i śmiercią. Ale dołożę wam jeszcze dziesięciu ludzi, którzy zajmą się moją własnością, i człowieka znającego wszystkie języki tego świata. Przyda wam się w Miklagardzie. – Teraz to uczciwa transakcja. Bądź o świcie w porcie z towarem, tylko się nie spóźnij, bo nie będziemy czekać. Dowódcy okrętów wstali, jedni z większym trudem, inni z mniejszym. Pożegnali się serdecznie z gościnnym gospodarzem i odprowadzeni na nabrzeże przez niewolnika z pochodnią wrócili na łodzie. Rano, gdy Arvak i Alsvidh wciągnęły słońce na niebo, cztery skipy były gotowe do drogi. Kupiec zjawił się zgodnie z umową, w towarzystwie dziesięciu miejscowych osiłków i… dziesięciu młodych kobiet. Oddi zjeżył się na ten widok, ale Hrafn uspokoił młodzieńca słowami, że to towar jak każdy inny, tylko lepszy, bo na własnych nogach przejdzie przez przewłokę. Co prawda, to prawda. Grani Szeroki w Pasie zastrzegł jeszcze, że te niewolnice są dziewicami przeznaczonymi na dwory południowych władców i mają pozostać nienaruszone. – Serkirowie – gderał – płacą wiele, by być pierwszymi zarówno w modłach do tego swojego Allaha, jak i w łożu. Uznają ludzi za sługi jednoboga, więc potrzebują wielu zdrowych niewolników, by jak należy wypełniać tę służbę. Hrafn i Oddi dali słowo, że tak będzie, a że mieli posłuch wśród drottmadów, kupiec uwierzył w ich zapewnienia. Dla pewności jednak przydzielił każdej po jednym swoim strażniku. Nim odbili, do załatwienia pozostała jeszcze jedna sprawa. Do hevdinga stojącego na dziobie Błysku Młota podszedł sternik w towarzystwie Thotiego Próżniaka. I to ten ostatni, pocierając swój mięsisty nochal, rzekł: – Dobrze byłoby porzucić w grodzie tego małego brzdąca, któregośmy wyłowili. Będzie nam tylko zawadzał w podróży. – Nie on jeden, Gunhild ma przy sobie córkę… – Asgotsson był myślami gdzie indziej, przy siostrze. Wspomnienia o niej pobudził widok wchodzących na pokład młodych kobiet. Pięć z nich szukało właśnie miejsca na i tak zatłoczonym Błysku Młota. Resztę zabrał Vagn na pokład Rdzenia Miecza. – No właśnie, jedno dziecko wystarczy – wtrącił Szermierz. – Zróbcie, co trzeba, ja mam inne zmartwienia na głowie. – Oddi Asgotsson ruszył w stronę swojej czerwonoskórej żony. Shaa-naan ostatnio nie czuła się najlepiej i martwił się razem z Czerwoną Orlicą o jej zdrowie oraz o zdrowie dziecka, które nosiła.

Łatwiej powiedzieć, niż zrobić. Żona Ramira nie chciała słyszeć o rozstaniu się z Bulanem, bo jak powiedział Om, chyba tak miał na imię ten dar rzeki. Nie mniej silnym argumentem był Zębaty, który nie pozwalał nikomu podejść do niedoszłego topielca na odległość mniejszą niż długość ramienia. Sam malec, gdy tylko zrozumiał, że chcą go wysadzić, objął maszt rączkami i zaniósł się takim krzykiem, że słyszano go chyba w twierdzy. Nie pomogły wyjaśnienia przewodnika, gdyż mówił, a raczej krzyczał, w języku niezrozumiałym nawet dla starego. Dopiero ściągnięcie na pokład tłumacza przysłanego przez kupca poprawiło sytuację. Okazało się, że jest to dziecię koczowniczych Chazarów, które dziwnym zrządzeniem bogów odpłynęło bardzo daleko od swego klanu. – Mieszkał na dębie dłużej, niż nam się zdawało. – Gunhild Hoskulddottir pogłaskała chłopca po głowie, co nieco zmniejszyło natężenie krzyku. – Powiedz mu, Olegu – tak kazał na siebie wołać człowiek kupca Graniego – że zostanie z nami na okręcie, nie ma się co bać. – Z ostatnim słowem Rusa krzyk zamarł, a na zasmarkanej i brudnej buzi dziecka pojawił się łobuzerski uśmieszek. Starł mu go zaraz wilgotnym jęzorem Zębaty, zmieniając szczerzenie ząbków w gniewne prychanie i plucie. Cóż było począć, w pościg za jednym z najgroźniejszych jomswikingów, którzy stąpali po ziemi – Bjalbo Holmskallem – ruszył hird liczniejszy, co wcale nie znaczy, że silniejszy.

Dni płynęły leniwie jeden za drugim. Burzowa pogoda, którą przywitała ludzi Oddiego Gardarika, zmieniła się w ciepłą, typowo wiosenną aurę, a świeża soczysta zieleń budziła w sercach otuchę i pewność, że w przyrodzie nic się tak naprawdę nie kończy. Tylko czekać, aż Nana, opiekunka kwiatów i tego, co piękne i przemijające, zaleje kolorami łąki i krzewy. Nic więc dziwnego, że w tych dniach na skipach więcej było śmiechu i żartów niż zgrzytania zębami. Jedynie Om pozostawał nieprzenikniony, wodząc posępnym spojrzeniem za uśmiechniętym i gadatliwym Olegiem. Może nie miał czym zgrzytać. Ot, taki czas, czas nadziei i wiary w pomyślny los. Po opuszczeniu grodu zwanego tu Starą Ładogą lub Aldeigjuborgiem cztery skipy skierowały się na południe, by rzeką Wołochow dotrzeć do wąskiego i długiego jeziora Ilmeń. Już po kilku godzinach wiosłowania trafili na pierwsze porohy. Om twierdził, że to nic w porównaniu z tymi, które czekają na wędrowców pod koniec podróży. Ale żeby pokonać to „nic”, musieli zejść na brzeg i lżejsze skipy przeciągnąć na linach na drugą stronę. Płaskodenne okręty sunęły miejscami po mokrych kamieniach jak sanie po śniegu. Po dotarciu do jeziora ujrzeli kolejne duże emporium handlowe, noszące nazwę Holmgardr, czy jak zwali ją miejscowi Rusowie – Rurykowe Gorodiszcze. Ta nazwa wzięła się podobno stąd, że miał w tym miejscu zostawić część swoich ludzi wielki hevding Rörik, członek rodu konunga Szwecji i brat samego Haralda Klaka. Ten sam, który silną ręką zmienił luźną federację miast kupieckich w Ruś. Ale kto tam wie na pewno. Osada leżała na piaszczystym cyplu usytuowanym pomiędzy dwoma rzecznymi dopływami. Om ten na południu nazwał Wołochowcem, a na północy – Żyłotugiem. Oleg twierdził, że jest odwrotnie, ale to nie miało znaczenia. Taki układ powodował, że była to bardziej wyspa – holm, niż półwysep. Za radą Rusa przydzielonego wyprawie przez Graniego nie zatrzymywali się na noc w grodzie, by uniknąć wysokiej opłaty, jakiej zażądaliby gospodarze. Kapitanowie miejscowych skipów wyglądali, jakby mieli ochotę zatrzymać flotę Oddiego i pobrać należny trybut, ale zniechęciły ich groźne miny i liczba zbrojnych na pokładach czterech okrętów. Cóż, lepiej puścić głodnego wilka, niż próbować zedrzeć z jego grzbietu niewiele warte futro. Hrafn spędzał coraz więcej czasu w towarzystwie Czerwonej Orlicy, budząc tym zazdrość pozostałych wikingów. Nikt nie chciał jednak zadzierać z niepozornym i śmiertelnie niebezpiecznym sternikiem, nie mówiąc już o samej völvie. O dziwo z tej ostatniej wieczny chłód spłynął niczym wiosną śnieg z gór. Coś się między nimi rodziło, tego nawet niedoświadczony w tych sprawach Oddi był pewien. Bo jak inaczej wytłumaczyć fakt, że potrafili siedzieć obok siebie długie godziny w milczeniu z uśmiechami na twarzach. Jak zdradziła młodemu hevdingowi żona, kobieta mocy jeszcze nie pozwoliła się dotykać, ale to tylko kwestia czasu.

Po kilku kolejnych dniach Om nakazał przybić do brzegu w miejscu, które wyglądało jak wrakowisko lub pozostałość po budowie wielkiego grodu. W zasięgu wzroku z ziemi wyrastały pniaki drzew, wyglądające jak grzyby na zielonej łące. Nigdzie jednak nie było samych drzew. Ba, zniknęły nawet krzewy. Środkiem tego wyrębiska biegła szeroka na dwa skipy droga. Nawet z tej odległości widać było, że zguba się znalazła. – To tu? – Oddi patrzył zafascynowany i przerażony na zniszczony las. Przecież i w rodzimej Skandynawii wycinano na budowę okrętów wielkie obszary, ale zostawały młodniki i krzewy, a tu… Takie zniszczenia mógł poczynić jeszcze człowiek i ogień. – Przewłoka, panie, o której ci mówiłem. Pół dnia drogi stąd, ze skipami to będzie jakieś trzy – pokazał głową szeroki pas – jest wielka rzeka zwana Dnieprem, królowa innych rzek. Musimy tam dotrzeć lądem tak samo jak mrowie okrętów przed nami. Na szczęście wcześniejsze załogi wytyczyły i utwardziły szlak, a miejscowi użyczą nam wozów i wołów, o ile zapłacimy za pomoc. – Mówiąc te słowa, starzec pokazał zasuszonym paluchem na niewielką, niezbyt dostatnio wyglądającą chatkę, z której komina ku niebu unosiła się sinoszara smużka dymu. – Znam wodza Krywiczów, pilnujących tej przeprawy. – Oleg, który słuchał uważnie rozmowy, dał krok do przodu. – Weźcie mnie ze sobą na rozmowy, przydam się. Gdy zeszli na ląd, w stronę szopy udało się czterech ludzi: dwóch przewodników, młody hevding i Hrafn Szermierz. Człowiek od kupca Graniego taszczył pod pachą dwa tajemnicze zawiniątka. Na pytanie, co tam chowa przed światem, odparł tylko dwa słowa: lepszą cenę. Reszta wojów i kobiety zajęła się wyładunkiem na brzeg wszystkiego, co nie było na stałe przytwierdzone do kadłubów okrętów. Nawet maszty podzieliły los zapasów żywności i wyślizganych przez spocone tyłki kuferków. Gdy delegacja dotarła w pobliże lichego hovu, drzwi się otworzyły i na spotkanie wyszła niemłoda już, pulchna niewiasta. Poznała Olega i jej surowe oblicze przecięła zmarszczka uśmiechu. – Niech bogowie sprzyjają ci, Olegu, człowieku o wielu językach. Oraz zbrojnym, których ze sobą wiedziesz. – I ciebie, matko, niech mają w opiece Perun i Swarożyc. Zadziwiasz mnie, jesteś niczym sama Żywa, ciągle pełna sił. – Krywicze są mchem na skale, korą drzewa, a tyś dzięciołem, który przybył tu w poszukiwaniu robaków. – Kobieta wzięła się pod boki i wyzywająco popatrzyła na przybyszów. – Ojciec naszego plemienia jest znużony i prosi, byście usiedli gdzie w cieniu – jedyny w zasięgu wzroku dawała jej szopa – i cierpliwie zaczekali. – Jeśli jestem ptakiem, to co najwyżej szarym wróblem, choć bardziej do

mnie pasuje szukająca nektaru pszczoła. A skoro tak, to ty, Matasuinta, jesteś kolorową żołną, która takich jak ja miażdży i połyka. By tak się nie stało – Oleg podniósł nieco głos, bo kobieta zaczęła niemrawo protestować – przyjmij ten prezent. – Mówiąc to, rozwinął przecudną purpurową chustę. Oczy Matasuinty zabłysły pożądaniem. – Wejdźcie do izby, on czeka – rzuciła tylko i zaborczym gestem przycisnęła materiał do piersi. Piątka ludzi znalazła się w niewysokim, pełnym dymu pomieszczeniu, pod którego ścianą siedział człowiek tak stary, że Oddi miał ochotę dotknąć jego skóry, by sprawdzić, czy to przypadkiem nie wysuszone truchło dawno zmarłego męża. Zaniechał tego pomysłu, gdy starzec przywitał gości zdartym przez wiek, ale wciąż mocnym głosem. Oleg tłumaczył. – My, Krywicze, dzieci Kriwa, niegdyś podlegli kaganowi chazarskiemu, teraz służymy Rusom, bo to silni i sprawiedliwi panowie. Możemy też usłużyć wam, jeśli godnie zapłacicie za pomoc. – Starzec rzekł to tak, jak słabi skaldowie recytują znane sagi. Ale co się dziwić, tysiącom innych mówił dokładnie to samo. – Cztery korabie chcemy przetransportować do Dniepru, Widymirze, synu Balamira – odrzekł Oleg w dwóch językach. – Towar? – Prawie puste, kaganie swego ludu, trochę skór i futer. – Ani jam ci wielki władca, a moi są bardziej książęcy niż Widymira. Ale powiedz mi, bo stary jestem i nie wychodzę za często z tej chałupy: te korabie wielkie są? Bo to moje babsko gadało jeno, że cztery… – Dwunastowiosłowe tolfareringry mamy ze sobą i jeden niewielki sześciowiosłowy saxaeringr. – A ta piętnastowiosłowa fimtásessa? – rzucił staruszek, który jak widać budowę okrętów z całego świata znał jak własne pięć palców. – O niej zapomniałeś, Olegu synu Iwana? – Zaraz zapomniałem. Dwanaście, piętnaście wioseł u jednej burty – jaka to różnica, kaganie swego ludu? – Ano taka, jak pomiędzy wiadrem pustym a napełnionym wodą – odrzekł ze słabym uśmiechem Widymir. Do fimtásessy trzeba będzie podstawić dodatkowy zaprzęg wołów, ot co. – Widzę, że relacja Matasuinty była bardzo dokładna – rzucił pod nosem tłumacz – a głośno dodał: – potrzebne nam cztery wozy z wołami i pięć zaprzęgów z poganiaczami do skipów. – Cztery z wołami, trzy podwójne zaprzęgi i jedna czwórka? – Tak jak mówisz, Widymirze. – Nasi ruszyli będzie dwa dni temu z wielkim knorrem jakiegoś kupca. Za kolejne dwa będą z powrotem.

– Nie mamy tyle czasu, starcze! – Oddi zerwał się z klepiska, gdy tylko Oleg przetłumaczył słowa gospodarza. – No to ludzie będą musieli ciągnąć, tylko że to mordęga, a i tak za drogę będziecie musieli nam zapłacić. – Widymir spokojnie wyciągnął zza pazuchy coś, co wyglądało na dziwną starą fajkę, nabił i zapalił. Westchnął z lubością, napełniając płuca śmierdzącym dymem. W tym czasie goście dyskutowali między sobą, ale jego to zdało się nie obchodzić. – A co byś powiedział, kaganie, gdybyśmy do zapłaty dorzucili zawiniątko z liśćmi snów, które przybyło do nas aż z dalekiego Miklagardu? – Oleg sięgnął po niewielką paczuszkę, którą cały czas trzymał za paskiem. Starzec zamarł, jego żółte palce zadrżały, a nozdrza rozdęły się niczym chrapy konia. – Powiedziałbym, synu Iwana, że przebiegłości uczyłeś się od Krywiczów, czyli od najlepszych z najlepszych. – Starzec westchnął zrezygnowany, albowiem liczył na podwójny zarobek. – Jeśli dogadamy się co do opłaty – stałe stawki – jutro z samego rana zaprzęgi, woły i poganiacze będą na miejscu. Targi trwały jeszcze dobrą godzinę, ale w końcu gospodarz napluł na swoją dłoń i wyciągnął ją w stronę Oddiego. – Zrób tak samo, panie, u nich każda umowa wymaga przybicia. Czasem śliną, a te ważniejsze krwią. Asgotsson, tak jak wcześniej Widymir, splunął w dłoń i transakcja została zawarta. – Matasuinta odprowadzi was i powie, co i jak – rzekł starzec – a moi pomogą wam przy załadunku i rozładunku. Olegu, synu Iwana. – Głos starca zatrzymał tłumacza przy wyjściu. – A, tak… – Zagadnięty wyciągnął zawiniętą w liście paczuszkę i podał gospodarzowi z uśmiechem. Ten pogroził mu palcem, ale już co innego pochłaniało myśli i rozpalało gęstą krew starego wodza. – Dziwni ludzie – rzekł Hrafn, gdy wyszli na zewnątrz. – Niczym druidzi albo inni seidmadowie. – Słyszałem – stary przewodnik podrapał się po łysinie – że nazwa tego ludu wcale nie pochodzi od przodka Kriwa, ale od słowa kriw, które oznacza kogoś krzywego, kłamcę. Choć ci tam – wskazał głową na chatynkę – dotrzymają zawartej ugody z obawy przed kniaziem i siłą luda, który ze sobą prowadzimy, ale miałbym się na baczności. – A mnie się wydaje – mruknął Oddi – że ten Oleg wart jest więcej, niż waży w srebrze, i zrobiliśmy świetny interes, zabierając na pokłady towar Graniego Szerokiego w Pasie. – Nie myśl, człowieku z włosami na twarzy – Shaa-naan-dithit, która podeszła do nich przed chwilą, usłyszała ostatnie zdanie swego mężczyzny – że

mógłbyś uszczknąć coś z tego towaru dla siebie. – Dla poparcia tych słów uderzyła hevdinga łokciem pod żebra, aż ten z bólu szerzej otworzył oczy. – Jeśli to zrobisz, Czerwona Orlica rzuci zaklęcie na twoje przyrodzenie, tak że w tyle dni, ile palców ma człowiek, uschnie ono i odpadnie. – Niezbyt przerażony groźbą młodzieniec pogłaskał żonę po twardym brzuchu, jak ostatnio zwykł robić, gdy tylko była w zasięgu ręki. – Długo jeszcze to potrwa? Bogowie wzywają mojego syna na świat, ale wolałbym, by poczekali do końca tej podróży. – Pod koniec okresu gorąca, może i dłużej. Czarownica opóźnia ziołami poród. – Kobieta pociągnęła męża za nos. – Mam się nie denerwować i ciężary zostawić innym, a duch wilka, który jest moim totemem, da mnie i dziecku siłę. – Potem z ufnością oparła głowę o szerokie ramię Oddiego i do portu dotarli w milczeniu. Niekiedy słowa są zbędne. Widymir, syn Balamira, dotrzymał umowy. Nie minęło kilka godzin, a pojawili się pierwsi Krywicze prowadzący ze sobą zaprzęgi porykujących zwierząt. Do wieczora cieśle z resztek porzuconych przez poprzednie ekspedycje podobnych konstrukcji zbili cztery leża dla skipów, by te, ciągnięte po balach, nie uszkodziły sobie dna. Wszyscy mieli dość, więc Hrafn zarządził koniec prac. Zbytek jego sterniczej łaski, ponieważ do zmroku pozostało ledwie tyle czasu, by wokół sterty zapasów, uzbrojenia i dodatkowych części łodzi udało się postawić skromne namioty. Problemu z drewnem na ogniska nie było, gdyż wszędzie leżało mnóstwo większych i mniejszych szczap i drzazg. Rankiem rozpoczęła się mordęga, porównywalna jedynie z wiosłowaniem podczas sztormu, a może i bardziej wyczerpująca, albowiem plecy wojów zraszał pot, a nie zimna morska piana. Trzeciego dnia przed południem zamarł w bezruchu posuwający się wolno wąż o czterech garbach. Od pewnego czasu przewłoka biegła poprzez gęsty las, którego pomimo prób nie zdołali pokonać cieśle i drwale. Przypominało to wędrówkę zacienionym wąwozem i trudzący się ludzie dziękowali bogom i Wielkiemu Duchowi za chłód rozłożystych gałęzi. Ciągnęli liny do spółki z wołami i w tym znoju ważny był następny krok, a potem kolejny, i jeszcze jeden. Głowy opuszczone, sylwetki w uprzężach pochylone jak do biegu i tak od rana do wieczora. Najwięcej wysiłku wymagało ruszenie, nadanie rozpędu skipom i otulającym je konstrukcjom, więc jeśli to nie było konieczne, nie robiono przerw i postojów. Cóż się więc dziwić ogólnemu zamieszaniu, gdy pochód zamarł. Przed czołem kolumny drzewa zniknęły jakby ścięte olbrzymią kosą. Dalej osiadł warowny gród i to nie jakiś leśny ostrów czy strażnica, ale prawdziwa twierdza. Woły porykiwały zdziwione bezczynnością, ale wdzięczne za odpoczynek. Ludzie puszczali liny i szli na czoło, by zobaczyć, co się dzieje. Miejscowi, którzy dobrze

znali drogę, spokojnie zaczęli oporządzać strudzone zwierzęta. Wkrótce skraj wiekowej puszczy zaroił się od sylwetek ludzkich. – Smaleskia, panie. – Om splunął na dłoń i przygładził resztki siwych włosów. – Gniezdowo – wtrącił swoje stojący nieopodal Oleg. Ci dwaj popatrzyli po sobie z wyraźną niechęcią. – Ostatnio, gdym korzystał z ich gościny – kontynuował starzec – hevding tamtej wyprawy musiał zostawić w grodzie czwartą część towarów, nim pozwolili jego łodziom zmoczyć kadłuby w rzece. – Czwartą część towarów z jednego skipu…? – Ano ze wszystkich trzech, które miał ze sobą. I same okręty też wchodziły do podziału. – Jakby tak miało być, to do końca drogi zabraknie nam złota, a gdzie tu myśleć o powrocie? – Oddi patrzył z niedowierzaniem to na starca, to na warowny gród przed sobą. – Nie mówiłeś na początku drogi, że myto będzie tak wysokie. – Hrafn kopnął ze złością wielką szyszkę. – Gdy wędrowałem tą drogą wiele wiosen temu, płacili tylko powracający z Miklagardu. To było sprawiedliwe, bo mieli czym, obłowiwszy się na Grekach. – Tak było, panie, ale zmieniono zwyczaje, od kiedy nastał tu łupieżnik kniaź Jarosław, syn władającego Rusią Włodzimierza. Młodemu kniaziowi nie w smak ojcowskie zapędy, by rząd dusz Rusów oddać bogu Krystowi, ale na razie przyczaił się w Gniezdowie i pokazuje władcy, że w głowie mu tylko swawolenie i polowania. Ot, co. By zrobić na złość rodzicielowi, Jarosław uczynił ze Smaleskii przystań dla tych wszystkich, którzy ciągle modlą się do Welesa, bogini Mokoszy czy Peruna. – W tym momencie Om nakreślił na swoich piersiach znak rozety. – Ty też wyznajesz ich wiarę? – Ramiro Mendez patrzył z ciekawością, ale bez przygany na wiekowego Warega. Na szyi starca, na poczerniałym od wody i czasu rzemieniu wisiały talizmany z wszystkich stron świata, w tym młoty i wizerunki koni Skandynawów, a nawet chrześcijańskie greckie i łacińskie krzyże. – Jak każdy bywały człowiek modlę się do tych bogów, do których ślą swoje błagania miejscowi, panie. Gdy trzeba, jestem kristmadem, innym razem wyznawcą Odyna albo Peruna. Tak nakazują mi: rozum, spryt i doświadczenie. – Twoja sprawa, starcze. Szykuje się do wojny i dlatego gromadzi złoto i ludzi ten Jarosław? – Hrafn trzymał dłoń na rękojeści miecza, delikatnie gładząc palcami solidny stalowy jelec. – Tego nie gadałem, ale… sami zresztą go dopytacie, bo ma zwyczaj zapraszać kupców na wieczerzę. – Co się dziwić, skoro to goście płacą – mruknął sternik. – Pytanie, kto tu kogo zaprasza…

– Nie ma innego sposobu? Olegu, co powiesz, bo jak tu stoisz, nie odezwałeś się słowem. Nie tego oczekuję po tak łebskim przewodniku jak ty. – Oddi spojrzał bykiem na Rusa. Czuł narastającą wściekłość. Czy był wyliniałym kundlem albo kaczką, którą może oskubać z piór byle paniczyk? Fakt, że miał naprzeciw siebie samego ruskiego kniazia, ale i kaczka dzierżąca ponad sto ostrzy też była niczego sobie. – Jest, ale to chodzenie po cienkim wiosennym lodzie, panie. – No! – krzyknęło kilka osób jednocześnie. Przewodnik wzruszył ramionami, jakby mówił: sami chcieliście. – Władca tych ziem kocha polowania. – Ja też i co z tego? – Hevding splunął, jakby poczuł gorycz na języku. – To nie uchodzi, panie, pluć na matkę ziemię, gdy ona brzemienna, gotowa wydawać plony. Człowiek nie powinien jej ranić ni obrażać w te dni. – Rus skrzywił się z dezaprobatą. – A może chodzić po niej też nie powinniśmy, co? – Vagn szykował się do okraszenia ściółki plwociną, ale powstrzymał go Oddi, kładąc porywczemu druhowi dłoń na ramieniu. – Takie u was, Rusów, obyczaje? – Takie, panie. Kochamy i szanujemy łono ziemi. Wiosną modlimy się do pana zaświatów Welesa i jego żony Mokoszy o urodzaj i by ulżyć brzemieniu, nie kaleczymy ziemi wbijanymi w nią palami i orką, nie obrażamy, plując czy upadając na nią z impetem. – Musisz nam kiedyś opowiedzieć więcej o wierze Rusów, ale to może zaczekać. Wróćmy do tego pazernego knura. Co o nim wiesz? Jak podróżni mogą ominąć jego chciwe łapska i zachować głowy na karkach? – Hrafn był praktyczny niczym trzon topora. – Lubi przednią zabawę. – Mówże, o co chodzi! – Nie wytrzymał Vagn, a z nim to nie były przelewki. – Zwalnia z trybutu kupców, których drużyna zdoła uniknąć kniaziowych myśliwych od zmierzchu do świtu. – Że co, niby my mamy być zwierzyną? – W gardle jomswikinga narastał warkot. – Nie wszyscy, panie, jeno wystawiona przez was dziesiątka wojów. Kniaź puści się za nimi z psami i jeśli dopadnie przed wschodem słońca, czeka ich śmierć, bo ogary u niego okrutne. A i ludzi do polowań ma najdzikszych z dzikich, zaciąg z dalekich stepów. Jeśli tak się stanie, zostawicie w grodzie czwartą część towarów i kilku swoich ludzi na wieczną służbę. Jeśli zaś umkną pogoni – wszystko, co wasze, wasze pozostanie. – Wielu udała się ta sztuka? – Hrafn wietrzył w tym wszystkim podstęp. – O ile wiem… to nikomu. – Po tych słowach zapadła cisza, którą przerwał

Vagn. – To może zarżniemy zdziercę niczym wściekłego psa! To nasz rodak, ale domieszka wendyjskiej krwi uczyniła go leśnym skogarmadem. – Ma silną, liczącą dobre pięć setek drużynę pod sobą. I to nie byle jakich najemnych włóczęgów, ale oddział złożony z otroków panie, który zwą po waszemu girdem. To najlepsi z najlepszych chowańcy, ćwiczeni od mała do walki za swego władcę. – Niech tam, Norny splotły nasze losy jeszcze przed narodzinami. Będziemy tak stać czy idziemy rozmówić się z tym, jak mu tam, Jarosławem? – Oddi na wspomnienie słów Olega powstrzymał się przed splunięciem. Po co drażnić miejscowe bóstwa. – Skafhogg! – odpowiedział mu chór męskich głosów. Od pamiętnej morskiej bitwy z Duńczykami słowo to stało się okrzykiem bojowym drengów Oddiego Asgotssona. Kobiety jechały wozami na końcu kolumny, ale one i tak w takich sytuacjach raczej milczą. Po chwili znowu dał się słyszeć świst batów i ciężkie stęknięcia mężów. Gród był pokaźny i silnie obwarowany, leżał pomiędzy dwoma dopływami królowej rzek zwanej przez miejscowych Dnieprem: Świńcem i Olszą. Wysokie mury wydawały się tym wyższe, że Smaleskię posadowiono na niewielkim wzgórzu, w którym opływające wody wyżłobiły niemal niedostępne dla wrogów skarpy. Przewłoka biegła o strzał z łuku od umocnień, tak by można było bezpiecznie razić strzałami zbyt opornych kupców, czy nawet wrogie armie. Skipy znowu zamarły, a naprzeciw drottmadom Oddiego wyjechał z grodu spory hird zbrojnych. Wszyscy jak jeden ubrani byli w dobre kolczugi i solidne, choć niejednolite hełmy. U nabijanych metalowymi guzami pasów podrygiwały w rytm końskich kroków pochwy z mieczami. Siedzieli w siodłach ze swobodą, która cechuje ludzi doświadczonych, a jeden w drugiego byli niemal tak wysocy jak ludzie Oddiego. – Hrafn i Oleg ze mną, reszta zostaje przy łodziach. Nie wiem, czego możemy się spodziewać, więc na bogów, bądźcie gotowi. – Idę i ja, przydam się. – Vagn nie zamierzał stać w miejscu, gdy szykowała się jakaś bitka. – Zostaniesz, synu Ågego, bo za tobą idzie pokój jak za gównem zapach kwietnej łąki. – Sternik spojrzał surowo na jomswikinga, ale gdzieś głęboko w niebieskich oczach można było dostrzec iskry wesołości. – Będziesz Mjöllnirem w ręku Odyna i w razie potrzeby przybędziesz nam na pomoc. – Oddi próbował udobruchać tymi słowami Vagna i udało mu się na tyle, że ten pozostał przy skipach. W trójkę ruszyli w stronę zbrojnych Jarosława.

– Kniaź przewodzi. – Oleg zniżył konspiracyjnie głos do szeptu. – Choćby i sam Loki, co to zmienia. – Oddi wzruszył ramionami. Widząc ich, syn Włodzimierza podniósł rękę i oddział konnych zamarł. Zwierzęta lekko zatańczyły w miejscu. Potem zeskoczył z wierzchowca, podał wodze jednemu z wojów i ruszył pieszo na spotkanie Waregom. Kilku chciało pójść za swoim władcą, ale krótki rozkaz osadził ich w miejscu. – Witam gości na żyznej ruskiej ziemi. Oby bogowie sprzyjali waszym zamysłom tak, jak sprzyjają moim. – Szwedzki język kniazia był nieco bardziej śpiewny, lecz zupełnie zrozumiały. Skąd wiedział, że to Szwedzi podążają austrvégr? – Odważny jest, podoba mi się – mruknął półgębkiem Oddi i dał kilka kroków do przodu. – Witam władcę tych ziem i tej drogi za nami. – Wskazał brodą wyłożoną balami przewłokę. – W podzięce za gościnę jesteśmy skłonni obdarzyć cię panie sowitymi darami, jednak nie pozostaniemy długo w grodzie. – Nie godzi się grozić gościom, ale zostaniecie do momentu, w którym pozwolę wam odejść. – Niewinny uśmiech na młodzieńczej twarzy nie mógł zamaskować chłodu w spojrzeniu Jarosława. Widać było, że to władca nawykły do posłuchu, tak jak sokół do lotu. – Dokąd to wiedzie droga, przybyszu? – Dokąd bogowie sobie zaplanowali – odpowiedział hardo młody hevding. – Na razie chcemy zmoczyć kadłuby naszych skipów w Dnieprze, póki całkiem się nie rozeschną i nie rozpadną od słońca. – I na to przyjdzie czas. Widzę wśród twoich ludzi Olega z Ładogi, więc wiesz, jakie prawa i ciężary mają w Gniezdowie kupcy. – O tym też chcemy rozmawiać, kniaziu, tak jak zwykli to czynić przyjaciele. Norny splatają nici naszych dni i kto wie, czy kiedyś nie będziemy władni odwdzięczyć ci się za dobrą gościnę – odezwał się Hrafn. – Ja tam wierzę w to, co tu i teraz. Moim panem jest Weles, bóg świata podziemnego zwanego u nas Nawią, i jego pomoc mi wystarczy. Ale o tym później. Zapraszam dziesięciu najznaczniejszych z was na dzisiejszą wieczerzę, reszta niech rozbije obóz przy drodze. Strawę dostarczą im moi ludzie. – Nie czekając na odpowiedź, władca Gniezdowa zwanego też Smaleskią odwrócił się plecami do wikingów i ruszył w stronę swoich ludzi. – Tośmy sobie potargowali – mruknął Oddi do sternika. – Twardy jest – odpowiedział roðsmenn – niczym szukający drogi do serca grot oszczepu. Ale i z takimi dawaliśmy sobie radę. Przy twoim ojcu to ledwie dzieciak, który niedawno przeszedł postrzyżyny. – Ale Asgota tu nie ma – warknął młodzieniec. – Ale jest jego syn, któremu nie zbywa na rozumie i sile, no i lid Czerwonej Tarczy. – Sternik klepnął Oddiego w plecy i cała trójka ruszyła w stronę skipów.

Do wieczora było jeszcze sporo czasu, więc dużą grupą poszli zwiedzać gród Jarosława. Kniaź dotrzymał słowa i pomiędzy strudzonych wędrowców weszli niewolnicy z mięsiwem, rybami, miodem i warzywami. W drużynie ruszającej na rekonesans znalazło się też miejsce dla Bjarkiego i jego czerwonoskórego zastępcy – Pazurów Rysia. W ostatniej chwili, i to pomimo protestów hevdinga, dołączyła Shaa-naan z nieodłączną Czerwoną Orlicą. Niepocieszony Zębaty musiał jednak zostać w obozie. Pierwsze problemy rozpoczęły się po przejściu przez most zwodzony, tuż przy wielkiej bramie. Stojący tam strażnicy zażyczyli sobie, by przybysze zostawili u nich broń na przechowanie. Nie była to łagodna prośba, ale pogardliwy rozkaz, i Vagn jednego z nich nauczył grzeczności, zresztą drzewcem jego własnej włóczni. Po tym incydencie obydwie grupy najeżyły się, ale sytuację uspokoił dowódca straży. Dalej poszli lżejsi i szybko zapomnieli o incydencie, gdyż Smaleskia mogła wzbudzić i wzbudzała podziw. Szczególnie u Beothuków. Drewniane domy były solidne i z zewnątrz pięknie rzeźbione. Każdy inaczej. Znać było wielki kunszt i dbałość o najdrobniejsze szczegóły. Drogi szerokie, wyłożone drewnem, nawet w czas deszczu nadawały się do użytku. Zbiegały się na centralnym placu grodu, który był niczym słońce w osnowie z promieni. Dachy ułożono z deszczułek, co nawet w bogatej Birce nie było powszechne. Miejscowi kupcy na widok tak licznej grupy potencjalnych klientów dwoili się i troili, zachwalając swoje towary. I nie ma się co dziwić, jako że w leżącym na szlaku z Północy na Południe Gniezdowie zbiegały się trasy wielu wypraw. To tu można spotkać greckie ozdoby obok północnego bursztynu i żelaza, bizantyjskie jedwabie przy sobolowych futrach, słowiańskie gliniane dzbany pełne złocistego miodu, koło nieco gorszych i bardziej topornych wareskich z piwem. Tutejsi miecznicy i grotnicy wystawili na zewnątrz stojaki z każdym rodzajem śmiercionośnego żelastwa, jakie udało się wymyślić i wykuć w warsztatach na całym wielkim świecie. W różnym stanie, co trzeba przyznać, ale wybór był naprawdę godny. Obok płatnerze eksponowali swoje cechowe towary, które z kolei miały osłaniać ciało przed tym, co przygotowali ci pierwsi. U łuczników zaś można było nabyć dobre thundy różnorakiej budowy i konstrukcji: od prostych po wywinięte na sposób ludów koczowniczych. Od krótkich konnych po tak długie, że naciągnąć je mógł tylko ktoś nawykły od dzieciństwa do tego fachu. Nie dziwota więc, że mężom oczy błyszczały się do tego dobra niczym do kształtnej i chętnej podpitej dziewki. Nagłe zamieszanie przed straganem jednego z kupców spowodowało, że zaczął gromadzić się całkiem spory i gęstniejący momentalnie tłum. Ludzie Oddiego zagapili się na oręż, więc w pierwszej chwili nie zwrócili uwagi na okrzyki dochodzące z tamtego kierunku. Do czasu, gdy ktoś zobaczył wśród wzburzonych Rusów plecy Pazurów Rysia w charakterystycznej skórzanej kurcie.

– Na bogów, w co się wpakował ten konus? – mruknął Vagn. – Chętnie porozmawiam w jego imieniu z miejscowymi… – Nie! Zostaw to mnie, przyjacielu. – Oddi powiedział to zbyt gwałtownie, ale dobrze wiedział, na czym polegały pertraktacje jomswikinga, a raczej czym się one kończyły. Potem śpiesznie ruszył w stronę tłumu, a wraz z nim pozostali Waregowie. Mieli niejaki problem z przedostaniem się bliżej, ale silne łokcie i barczyste sylwetki zrobiły swoje. Widok, który ukazał się ich oczom, byłby może w innych okolicznościach śmieszny. Pod ścianą jednego z hovów stała Shaa-naan, tuląc do piersi niczym niemowlę belę szkarłatnego materiału. Obok Czerwona Orlica z kościanym nożem w dłoni i Bjarki próbowali chronić brzemienną kobietę przed rozzłoszczonym kupcem i jego krzepkimi pomocnikami. Właśnie w tej chwili przepchnął się przez tłum oddział miejscowych i dziesiętnik, obrzuciwszy surowym spojrzeniem kobiety, zaczął rozmawiać z Rusem. Stojący obok Oleg tłumaczył Oddiemu na ucho. – Ta malowana obca i jej dziwni towarzysze skradli z mojego straganu belę jedwabiu przywiezioną z samego cesarstwa. Oby ich Żmij pożarł albo jeszcze lepiej sam Perun spopielił. Próbowałem upominać się o zapłatę, próbowałem, ale wtedy ta brzemienna dała mi to. – Pokazał naszyjnik z wielobarwnych muszli, a potem cisnął go wprost pod nogi czerwonoskórych. – Co ja mam z tym zrobić, dać swoim dzieciom do zabawy? Powiesić przed domostwem dla odstraszania much? Kazałem oddać towar i wtedy ona – pokazał głową na Czerwoną Orlicę – wyjęła nóż i zraniła w rękę mojego niewolnika. – Kopnął kucającego chłopaka, na którego nagim ramieniu widniała czerwona pręga. – Wstań, Psie, i pokaż panom! – Podrostek, a może wycieńczony młody mężczyzna niechętnie podniósł się z ziemi z brzękiem ogniw prostującego się łańcucha. Jeden jego koniec łączył się z solidną metalową obrożą na chudej szyi. Unikał wzroku kupca i Oddi dałby w zastaw pierścień, że nie ze strachu to czynił, ale żeby jego pan nie wyczytał w tym spojrzeniu własnej śmierci. Chwat, pomyślał syn Asgota, bo nie świadczy o odwadze okazywanie hardości w obliczu słabszego. Co innego, gdy jest odwrotnie, takich kochają bogowie. Tak przynajmniej twierdził ojciec. Niewolnik nazwany Psem stał teraz wyprostowany, a pod okrywającymi go łachmanami widać było tu i ówdzie kolorowe, większe i mniejsze place. Właściwie to był jednym wielkim siniakiem. – To też dzieło kobiety? – Dziesiętnik pytał, jakby ktokolwiek mógł pomylić stare i nieco świeższe ślady po tęgim laniu z czymkolwiek innym. – To krnąbrne chłopaczysko, dowódco, niejeden raz chciał uciekać, to uczę go szacunku i posłuchu. Żyje tylko dzięki temu, że go przygarnąłem dwie zimy temu. Jego poprzedni pan ciągnął z dużą grupą świeżych niewolników, których zdobył na Zachodzie. Ten pokurcz był chory i nie przetrwałby dalszej drogi na

Południe, więc go porzucili, by zdechł. Zająłem się ścierwem i tak mi się odpłaca. – Próbował jeszcze raz kopnąć chłopaka, ale ten zwinnie uskoczył. – Ale nie o nim teraz gadamy. – Woj skinął, że takie wyjaśnienie mu wystarcza, co w istocie nie mijało się z prawdą. Los ludzi niewolnych leżał w rękach panów, tak jak los bydła, drobiu czy psów. – Dajcie drogę. – Dziesiętnik odsunął kupca i chudzielca, tak jak się rozsuwa wysokie trawy. Podszedł do wystraszonych nie na żarty, ale zaciętych Beothuków i wyciągnął rękę po kupiecką własność. – Prawo mamy tu surowe, lepiej oddajcie po dobroci. – Oleg przetłumaczył słowa strażnika na mowę Waregów. – Oddaj, Shaa-naan – powiedział Oddi w języku Długich Ludzi. – Musisz to oddać. – Nie mogę, mężu – odrzekła w tej samej mowie – dzięki temu – potrząsnęła rękami – Beothukowie skryją się przed Złymi Duchami, przed Ptakiem Gromu, Nagi i Nagilą. Ten święty materiał zesłał nam sam Wakan Tanka. Oddi pamiętał legendy plemienne, w których Dłudzy Ludzie skryli się przed złymi mocami, malując na czerwono twarze i odzienie. Nie było więc niczym dziwnym, że purpurowy jedwab wywołał u nich żądzę, jaką wywołuje złoto u ludzi Północy. Co było robić. – Ja zapłacę, kupcze, za towar i szkody – postanowił, a z twarzy sprzedawcy w jednej chwili zniknął gniew, zastąpiony przebiegłością i chciwością. – Ten materiał nie był na sprzedaż, panie, ale dla mojej żony i jej sióstr. Poza tym przez jakiś czas nie będę miał wyręki z mojego niewolnika. Ten niedorajda – odwinął się tak nagle, że chudzielec nie zdążył odchylić głowy i cios wylądował na jego twarzy – i tak niewiele pomaga, ale zawsze. Chłopak potrząsnął czarną czupryną, rozpryskując na boki krople krwi z pękniętej wargi. Potem spojrzał spode łba na kupca. – Nie mówiąc już o tym… – Ile?! – warknął syn Asgota. Gdy usłyszał cenę, czwarta część dla kniazia wydała mu się niezbyt wygórowaną opłatą. Ten gród wysysał z podróżnych srebro szybciej niż głodny człowiek pożywny szpik. – To są goście władyki Jarosława. Na pewno chcesz, żeby podczas dzisiejszej wieczerzy opowiedzieli, jak to miejscowy kupiec oskubał ich z tego, co należy się naszemu panu? – Dziesiętnik mówił spokojnie, ale z każdym jego słowem twarz właściciela straganu robiła się coraz bledsza. Widocznie Włodzimierzowski syn miał wśród miejscowych szacunek. – Nie, na bogów, nie! Niech mnie Perun pomaca swoim młotem, jeśli łżę. Jeśli przybyliście w gościnę do kniazia – zwrócił się do Oddiego – to co innego. Dojdziemy do porozumienia, ale moje straty muszą być pokryte. Po krótkich targach ustalono ostateczną należność, która zbliżona była do

rynkowej wartości jedwabiu, o czym cicho poinformował Oddiego Oleg. Kupiec mruczał pod nosem, że jego dziatki będą głodne, a żony pójdą do innego, ale i on zgodził się z ulgą. Zapłacili i już mieli ruszyć dalej, gdy Vagn odciągnął nieco na bok młodego drottmada. – Weźmy tego kościstego pokurcza ze sobą. – I co jeszcze? Może samego kramarza? – Weźmy, przydałby się taki na pokładzie… – Przecież on czmychnie w las przy pierwszej okazji, wyrzucone srebro i tyle. – Brata mam w jego wieku. – Jomswiking podrapał się po brodzie z zakłopotaniem. – Podobny, jakby skórę ściągnął. Weźmy. – Ale on może być starszy od ciebie. – Taki pokurcz? Oddi wzruszył ramionami i rzucił: – Odliczę z twojej części, gdy dojdzie do podziału łupów. Wysupłał z mieszka przy pasie jeszcze jedną monetę i rzucił Rusowi. – A to za tego niewolnika, zabieram go ze sobą. Sam mówiłeś, że uszkodzony i niewiele wart, mnie się nada. Kupiec spojrzał na monetę, potem na wikinga i gdy już otwierał usta do lamentu, chrząknięcie dziesiętnika zamknęło mu je równie skutecznie jak zwitek żaglowego wadmalu. – Niech będzie moja strata, ale nie chcę już widzieć tych tam – pokazał na czerwonoskórych – przy moim straganie. Gdy tłuścioch odpiął z uwięzi chłopaka, ten zebrał się jakby do biegu, ale nieruchome spojrzenie dziesiętnika osadziło go w miejscu. – Idź po swoje rzeczy – przetłumaczył słowa Oddiego Oleg, ale chudzielec odrzekł coś prędko i stał dalej. – Wszystko co ma, to ta stara koszula i znoszone nogawice, panie – tłumaczył – a tego, co zostawił w brzuchu kupieckiej żony, nie zamierza zabierać ze sobą. Gruby kramarz znowu zrobił się czerwony na gębie i Oddi pomyślał, że jak tak dalej pójdzie, to bogowie zabiorą go do siebie tu i teraz. – Ty niewdzięczny kutasie, kundlu psiego ojca i szczurzej matki, zasrany szczynopiju, to ja ci żreć dawałem, dach nad głową, a ty… Nie czekając na ciąg dalszy, ruszyli w głąb grodu, choć Hrafn miał wyraźną ochotę postać dłużej i posłuchać. Kolekcjonował wyzwiska tak jak zawszone włosy gnidy. Słowa kupca ścigały jeszcze dtottmadów Oddiego, ale coraz cichsze i cichsze, aż w końcu porwał je ogólny harmider tego ludnego emporium. – Dziękuję, woju, za rozsądek i spokój, bo niewiele brakowało, by doszło tu

do rozlewu krwi. – Asgotsson podał idącemu obok dziesiętnikowi jedną z solidnych srebrnych obręczy, które nosił na ramieniu. – Jak cię zwą? – Sambor, panie, dziesiętnik Sambor – przetłumaczył Oleg. – Niech Odyn będzie z tobą, Samborze, a może i Loki – bóg sprytu i forteli. – A tobie, panie, niech towarzyszy sprawujący pieczę nad podróżnikami i znający przyszłość Weles oraz Iarilo, opiekun młodych i jurnych. – Spojrzał wymownie na brzemienną Shaa-naan-dithit. – Nigdy nie widziałem takiej kobiety, z naszego ona czy z innego świata? – Z naszego, z jednego z plemion żyjących w pobliżu krawędzi Midgardu. Ale o tym opowiemy przy wieczerzy, przyjdź i posłuchaj. Uścisnęli sobie prawice i rozstali się w przyjaźni. – Mądry człowiek prezentami zjednuje sobie przyjaciół, głupiec skąpi i płaci dwa razy więcej – rzekł z aprobatą Vagn. – A ja myślałem, że ty, druhu, wyznajesz tylko prezenty z krwawego żelaza. – Zaśmiali się obaj swobodnie, życie nie zawsze jest ciężkie. Nagle jomswiking chwycił za luźną koszulę chudzielca, w chwili gdy ten próbował dać drapaka. – A ty gdzie, kochanieńki, śpieszno ci gdzieś? Towarzystwo się nie podoba? Chłopak nie znał mowy Skandynawów, ale dobrze wiedział, o co chodzi. Stał ze spuszczoną głową, błyskając spod grzywki czujnymi hardymi oczami. – Pogadajmy z nim tu i teraz, bo nie uśmiecha mi się pilnować smarka przez cały czas. Tłumacz, Oleg, a ty, Vagn, nie puszczaj, dopóki ci nie powiem. – Idący nieopodal stary przewodnik żachnął się, że został pominięty przez wodza wyprawy, ale nie odezwał się słowem. Znowu, który to już raz, rzucił niechętne spojrzenie na idącego z nimi Rusa. Podeszły wiek uczynił go ostrożnym, a może był ostrożny i dlatego dożył tak sędziwych lat? Muszę coś z tym zrobić, pomyślał dowódca wyprawy, ale to później. Sam Oddi nie przypominał już dawnego syna Asgota z Czerwoną Tarczą. Zmężniał, zhardział, zmądrzał. Zmieniły go przejścia na Wielkiej Wyspie i odpowiedzialność za swoją kobietę i drużynę. Miał też dobrego i dzięki bogom cierpliwego nauczyciela – Hrafna Szermierza. Przysiedli na stopniu czegoś, co bardzo przypominało miejsce kaźni. Rudobrązowe zacieki na deskach zdawały się potwierdzać pierwsze wrażenie. Czerwona Orlica skrobnęła nalot paznokciem, possała palec i odczyniła urok, który miał ich ochronić przed zemstą zmarłych. Do wieczerzy pozostało jeszcze dużo czasu, więc nie było pośpiechu. – Jak cię zwą, niewolniku? – Wielka dłoń Vagna cały czas zaciskała się na fałdzie koszuli chłopaka, który już się nie wyrywał, co dobrze świadczyło o jego pomyślunku. – Pies, grubas wołali na mnie Pies albo Kutas, ale częściej Pies.

– A jakie imię ci dali w domu? – Hrafn oparł się łokciami o próg kolejnego stopnia i wystawił twarz ku wiosennemu słońcu. – Gówno wam do tego, panie. Wołajcie se, jak chcecie. Vagn nachylił się i zdzielił lekko chudzielca otwartą dłonią w łepetynę, tak by mu nie zrobić krzywdy, ale żeby zrozumiał. – Rozmawiasz z drugim po wodzu, bacz na słowa, kmiotku. – No? – po chwili ciszy ponowił pytanie sternik. – Gówno wam… – Odgłos uderzenia przerwał wypowiedź. – Nie bij go, Vagn, to na nic. – Hrafn zmierzwił włosy wyrostka, uważając, by trzymać palce poza zasięgiem jego zębów. – Biłem brata i pomagało, mnie ojciec niejeden raz przyłożył i tylko na dobre wyszło – mruknął wiking z Jomsborga. – No nie wiem… – Shaa-naan rzuciła cicho, ale tak, by wszyscy ją słyszeli. W odpowiedzi młodzieniec błysnął białymi zębami i kłapnął nimi, jakby chciał ugryźć czerwonoskórą kobietę. – Zrobimy tak, Psie. – Oddi wyprostował splecione dłonie, aż chrupnęły stawy. – Powiesz nam, kim jesteś i co zamierzasz, a i my zdradzimy ci co nieco. Jeśli po tym, co usłyszysz, zechcesz odejść – idź z naszym i bogów błogosławieństwem. Jeśli jednak zdecydujesz się na przystanie do kompanii, też będzie dobrze. Nie zamkniesz wilka w klatce, tak jak nie wysrasz się gębą. – Te słowa skierował do swoich zdziwionych taką łaskawością drottmadów. – No? Pies wahał się kilka chwil, by w końcu skinąć głową. – Tłumacz, Oleg, tylko słowo w słowo – rzucił młody hevding. – Od kiedy pomnę – rozpoczął chudzielec – ja z siostrą, ociec i matuś żylim na świętym chełmie[9] zwanym Tumem, wiele dni drogi od tej tu kupy łajna. – Chłopak charknął i splunął w stronę najbliższych zabudowań. – Tatko był tam żercą i kowalem, a miał wielki posłuch u ludzi. Przychodzili do niego z bliska i daleka po radę, niosąc dary na żertwę biesom i dla Swaroga. Bo ociec był blisko ucha boga kowala. Jeszcze bliżej była Damroka, ale o tem później. Żylim w zgodzie z bogami i obyczajem naszych przodków i ich przodków w świętej osadzie daleko na Zachodzie. Ociec był sierdzity[10] jako i wy i bali się jego gniewu znaczni panowie, ale dla swoich zawsze miał dobre serce. Kącina[11], w której posługiwał, mieściła się w świętym gaju przy wielkiej rzece, którą zwiemy Wisłą lubo po prostu Rzeką – jak kto chce. Płynie ona i tera, panie – chudzielec popatrzył na wyraźnie powątpiewającego Oddiego – nie jest ze mnie łżywy pies i to nie baśliwa opowieść, jeno cała prawda. – Przecież nic nie mówię, gadaj dalej – rzucił lekko rozbawiony Asgotsson. – Ale gapicie się, panie, jakbym truł, że wyklułem się z koguciego jaja. No, to jako rzekłem, kątnica była moim domem, od kiedy pamiętam. – Naprawdę jesteś synem żercy? – spytał cicho Hrafn, który był bywały

i wiedział o świecie niejedno. – Jam nie krzyw[12], nie chcecie dać wiary, to nie. – Wyraźnie urażony Pies zamilkł. Wiadomość, że to syn samego żercy, wywołała lekkie poruszenie wśród części słuchaczy, tych, którzy wiedzieli, jakimi mocami i posłuchem wśród ludu dysponują ci słudzy Peruna. Tak samo zresztą jak i ich rodziny. Tych, którzy tego nie wiedzieli, oświecił Oleg. Co więc robił w niewoli u grubasa syn jednego z nich? – Mów dalej, wierzę ci. – Oddi skinął głową z powagą. Chłopak nie musi kłamać, by zyskać wolność, więc o ile nie zwariował od ciągłego obijania w domostwie kupca, mówi prawdę. – To darujta sobie te dopytki i słuchajta. – Pies jeszcze chwilę się dąsał, potem kontynuował opowieść: – Moja kątnica leży na wzgórzu obwołanym Tumem, nieopodal osady noszącej nazwę Płock, od solidnego płota, który ją okala. Czcimy… czciliśmy – poprawił się zaraz – Swaroga, bo to ojciec stworzenia, który sam jeden wykuł w wielkiej kuźni tarczę Słońca i dał ludziom ogień. Tera odpoczywa, mając nad wszystkim baczenie. – To tak jak Wakan Tanka – wtrąciła zaskoczona Czerwona Orlica, której Shaa-naan tłumaczyła, o czym mowa. – Może to sam Wielki Duch? – Gdy Bjarki przekazał słowa kobiety mocy, Pies pokręcił głową. – Nigdy nie słyszałem, by tatko nazywał Swaroga duchem. – Wzruszył kościstymi ramionami, gdy Oleg przetłumaczył mu słowa czerwonoskórej kobiety. – A bogowie pomalowanych ludzi nie są bogami Waregów? – Pies z mądrą, jak sądził, miną dłubał zapamiętale w nosie. Co jak co, ale trzeba było oddać temu niewolnikowi, że miał jasny i ciekawy świata umysł, który zapewne niejeden raz wpędził go w kłopoty. – Posłuchaj, młody wojowniku. – Shaa-naan wyręczyła kobietę mocy. – Gdy Wakan Tanka stworzył wodę i pierwsze zwierzęta, cały świat był jednym wielkim morzem. Brakowało lądów, a życie kwitło jedynie pod powierzchnią Wielkiej Wody i w przestworzach. Wielki Duch, Ten, który jest Niezgłębioną Tajemnicą, który powołał do pomocy szesnaście boskich istnień, zapragnął czegoś więcej. Natchnął więc swoją tęsknotą Święty Krąg Wi – Słońce, Księżyc, Unchi – Babcię Ziemię i Taku Skanskan – Moc Wprawiającą Wszystko w Ruch. – Ja tam już się pogubiłem – burknął ktoś z tyłu, ale gdy czerwonoskóra kobieta drottmada fuknęła gniewnie, wszyscy udawali wielce zasłuchanych. – To Skan pierwszy wpadł na pomysł stworzenia lądów i ich mieszkańców. Wysłali więc ptaka – Ziemskiego Nurka, by ten wyniósł w dziobie z dna na powierzchnię odrobinę mułu i złożył go na skorupie płynącego żółwia. Gdy to się stało, członkowie Świętego Kręgu zaczerpnęli mocy od Wielkiego Ducha, który z kolei wyssał ją z kilku podtrzymujących niebo gwiazd i w jednej chwili ziemia

urosła, tworząc najpierw samotną wyspę, a potem stały ląd. – Shaa-naan-dithit z przymkniętymi oczami recytowała znaną wszystkim Beothukom przypowieść, przekazywaną w niezmienionej formie z pokolenia na pokolenie. – To nie był jednak koniec pracy i stworzyli rośliny, zwierzęta i mężczyzn, by ci opiekowali się ziemią, pielęgnowali ją niczym ogród i dbali o zachowanie równowagi. Widząc jednak, jak strażnicy są samotni, ulepili z gliny i ożywili kobiety, by te dotrzymywały mężczyznom towarzystwa, dbały o ognisko i wioskę, gdy mężowie są na łowach, oraz sprawiały im przyjemność. Wtedy świat był młody, a dwunożni ludzie, podpatrując Wielkie Duchy, nauczyli się żyć w harmonii, biorąc tylko tyle, ile jest im niezbędne. – Żona Oddiego otworzyła oczy i spojrzała na Psa. – Taka jest prawda, chudy człowieku. – A czy ten wasz Wielki Duch ma święty młot, bo Swaróg ma? – Młodzieniec wydął pogardliwie wargi. – Wszyscy zdrowi na umie wiedzom, że w kuźni bez narzędzi ani rusz. A tylko tam można wykuć Słońce. – Pewnie mógłby mieć, gdyby zechciał. – Shaa-naan podrapała się w zakłopotaniu po głowie. – Ale my nie umiemy wytwarzać narzędzi z szarego kamienia, to chyba nasze Tob-Tob tego też nie potrafią… – Eee to tylko taka baśliwa historyja, szkoda czasu – zakończył zawiedziony młodzieniec. – My mamy Asa z młotem, opiekuna kowali. To Thor Odynsson. Ale to nie on stworzył Słońce. – Pokręcił głową Hrafn. – No na niemyty smrodnik mojego pana, co jeszcze! Jak będziecie tu gadać, co ślina na język przyniesie, to i za dwa dni nie skończę mojej opowieści – żachnął się Pies. Jego już męski głos zrobił się nagle dziwnie piskliwy. – Mów, mów. – Moją matuś przyniósł oćcu miejscowy władyka, by ten złożył ją bogom w ofierze za pomyślność wyprawy wojennej, którą sobie umyślił. Była ponoć wielce gładka, tak że tatko zarżnął kozę i barana i powiedział srogiemu panu, że to wola bogów i taka błagalnia wystarczy. Potem przyszli my na świat, najpierw ja, potem siostra. Jak twierdził rodziciel, byłem od początku niczym bolak na dupie, ale Damrokę Swarog obdarzył wielką mocą czytania znaków. Jej sława rozlała się po równinach niczym rzeka w czas przyboru. Potrafiła odczytywać przyszłość z odcisków kopyt świętego konia, z patyczków, kości, a nawet z popiołu czy krwawych flaków. – My też czcimy konie i nawet nosimy na szyjach braektaty z ich podobizną. – Vagn podniósł na wysokość oczu własny rzemień z wykutym misternie zwierzęciem na końcu. Potem z czcią ucałował figurkę. – Czy ja nie gadałem, że jak mi bedzieta… – Gadałeś. – Jomswiking trzepnął chłopaka w łepetynę, aż się zakurzyło. – To nie marnuj czasu.

Pies splunął, o włos omijając stopę wikinga, i mówił dalej. – Nasza kątnica stała się dzięki wieszczeniom Damroki najsławniejsza na całym świecie, ale wtedy to jam myślał, że wszystko kończy się kilka dni drogi od Płocka. Piękna była, kątnica, nie siostra – wychudzony młody mężczyzna przymknął z lubością oczy – w zielonym gaju wykopano doły na obrzeżach świętego kręgu. W nich to cały czas paliły się kaganki z łojem, niby gwiazdy na niebie wykutym z kamienia przez Swaroga. Moim zadaniem, gdy podrosłem, było staranie, aby ten święty ogień nie zgasł. W samiuśkim środku stał nieobrobiony głaz z zagłębieniem, w którym zawsze była woda lub miód. Czasami, gdy nikt nie widział, podkradałem. – Machnął ręką, a po policzkach spłynęły mu łzy. W tej chwili nie był hardym niewolnikiem, na którego plecach pan połamał niejeden kij, ale samotnym młodzieńcem rzuconym przez bogów między obcych. – Dalej wzrastał ku Słońcu święty dąb. Ociec gadali, że cały wszechświat to taki dąb jest, na którego górze znajduje się Wyraj, miejsce, gdzie na zimę chowa się wiosna. Przebywa też tam to, co zostaje z człowieka po śmierci, gdy umarlak spłonie na stosie. Ten duch oczekuje na powtórne obleczenie w ciało i skórę. Tak gadali rodziciel. – To jak i u nas – znowu nie wytrzymała Shaa-naan-dithit. – Duch trafia do Odległej Krainy, a potem Wakan Tanka wkłada go do ciała nowo narodzonego dziecka. – Pokręciła w zadziwieniu głową. – A jak powstał wasz świat? – Położyła dłoń na ręce Psa, której praca i kij dodały lat. Ten w pierwszej chwili próbował się cofnąć, ale jakaś taka tęsknota przemknęła przez jego twarz i zamarł. – Bo jak było z naszym, to już wiesz. – Cały świat onegdaj był jednym wielkim otoczyświatem, na którym nie było lądów, jeno woda. Jak i u was, kobieto zachodzącego słońca. Perun pływał swoim korabiem i dumał, co by tu zrobić, co zmienić. I wydumał, bo poprosił innego boga – Welesa, by ten wyłowił z dna trochę mułu, z którego razem ulepili pierwszą wyspę. Najsilniejszy z wielkich nie był wszechmocny i wiele skorzystał z tej pomocy. Sam jeden, jednako człowiek czy bóg, nie podoła obowiązkom, jakie stawia przed nim życie. – Mówiłam, mówiłam, tak samo, tak samo – znowu szepnęła Shaa-naan. – Może wasz świat i nasz to jedno? – Popatrzyła z nadzieją na niewolnika, ale ten pokręcił głową. – Nie, bo to Weles zrobił, a nie jakiś ptak, w którym nie ma takiej mocności. Zresztą zaraz po stworzeniu Ziemi takiej, jaka je tera, Perun pokłócił się z Welesem i stoczyli wielką bitwę. Azali twój Nurek walczył z jakimś bogiem? – Słysząc zaprzeczenie czerwonoskórej kobiety, zaśmiał się tak, jak to tylko potrafią ludzie młodzi, przekonani o własnej nieomylności. Rechotał tylko on, więc widząc marsowe miny wojów, robił to coraz ciszej, ciszej, aż wreszcie zamilkł. – No dobra, one są i święte, te ptaki – zmitygował się poniewczasie. – Bo

taki nie przymierzając bociek przynosi dzieciom duchy z Wyraju, ale siły do walki w nich niewiele. Odgniewaliście się już na mnie czy mam jeszcze co rzec o jakich boskich lataczach? – Mów, co było dalej, ci wasi bogowie stoczyli bitwę i… – Hrafn naprowadził myśli chłopaka na właściwą ścieżkę. – Po wygranej ze swoim niedawnym druhem Perun zajął niebo, gdzie jako rzekłem jest Wyraj i gród z żelazną bramą, a Weles krainę podziemną, w korzeniach dębu, noszącą miano Nawia. Siedzi pośrodku na wielkim złotym tronie z ognistym mieczem w ręku. Wszędzie wokoło lalki, czyli duchy tych ludzi, którzy zmarli nagle, czarowników, zabójców i topielców. – Tych, którzy padli w boju też? – Vagn pokręcił głową z niedowierzaniem. – Przecież oni w Walhalli żyją, a nie w Niflheimie, bo ta twoja podziemna kraina przypomina władztwo bogini Hel niczym półdupki grubasa – cycki tłustej niewiasty. – Przecie mówię, nagle. – To niech na ziemi Wenedów ma nas Odyn w opiece, wolę trafić do Sali Zabitych niż do tej Narni… – Nawi – poprawił chłopak. – Ociec gadali, że to taka wielka podziemna łąka, odgrodzona od świata żywych wodą. Przejścia strzeże tam Żmij, straszny wąż-smok, w którego zamienia się sam Weles. – U nas też są smoki w korzeniach Yggdrasila – drzewa światów. – Oddi rzucił kawałkiem deski w jakiegoś zbyt ciekawskiego przechodnia. Ten pogroził Waregowi pięścią, ale nie odważył się na nic więcej. – Jeden nazywa się Nidhögg i bardzo przypomina tego twojego Żmija. Może coś jest w tym, co powiedziała moja kobieta, może to wszystko było kiedyś jednym? Ten Perun to jako żywo nasz Thor. A ten Weles z ognistym mieczem w łapie to jak nic Surtr – władca ognia i olbrzymów. Nawet swój Asgard macie w koronie kosmicznego dębu, choć taki trochę koślawy. Ten Wyraj, w którym dusze spędzają czas, to taki nasz gród Odyna… – I Odległa Kraina Beothuków – wtrąciła Shaa-nann. – I Odległa Kraina – powtórzył jak echo za żoną Oddi. – I raj w niebiesiech, w którym panuje Bóg Wszechmogący i siedzący po prawicy ojca swego Jezus Chrystus. – Ramiro przeżegnał się, albowiem pomimo długiego przebywania wśród pogan wiara jego pozostała mocna. Aż dziw bierze, jak przekonania ojców siedzą mocno w dzieciach. I ile krwi, potu i łez trzeba, by to zmienić. Przede wszystkim krwi. Zadumali się wszyscy nad tym światem i pozaświatem. Przedłużającą się ciszę przerwał praktyczny jak zwykle Hrafn Szermierz. – No tośmy sobie poopowiadali, ale słońce nie czeka, niedługo musimy wrócić do obozu i przygotować się do wieczerzy u kniazia Jarosława. Co

sprowadziło Psa, zwanego też niekiedy Kutasem, do kupca ze Smaleskii? – Któregoś dnia – chłopak westchnął ciężko – pojawili się w Płocku i kątnicy kapłani tego nowego boga Krysta, kreśląc w powietrzu znak naszego Swaroga, równy krzyż. Tedy my z ciekawości nadstawili uszu na ich gadanie, czemu nie. Z uśmiechem, gładko i w naszej mowie zagadywali, dopytywali, jaki to mamy przychówek w oborach, czym obsiane pola, ile dziatków w każdym dymie żywie. Widać było, że są bywali w świecie, bo i opowieści znali przedziwne. Zamieszkali w chałupie starej Południcy i z babami spędzali najwięcej czasu. Minęło mało wiele dni, a te zaczęły gadać, że jest tylko jeden bóg, a nasze: Swaróg, Perun i Weles to jeno wymysły, a ich posągi – bałwany. – Kilka spojrzeń pobiegło w stronę Ramira Mendeza, poddanego króla Leónu, ale ten milczał. Na jego usprawiedliwienie trzeba dodać, że był w wyraźnej mniejszości. – Że człowiek nie rodzi się ku szczęściu otaczającego świata, ale jest jakiś taki brudny, że są ludziska dobre i złe, choć my myśleli, że to są dwie strony tego samego liścia i jedna nie może żyć bez tej drugiej. Że tera trza cierpieć, aż spłynie pot, karmić ludzi krzyża, budować im wielkie święte chramy. Jak się tak będziemy wszyscy mocno starali, szytko będzie policzone i pożyjemy po śmierci niby wardęga[13] na zielonych pastwiskach. Anoć bigos robili w głowach miejscowym babom, bo stare w jesieni żywota ciągnęło do tego nieba jak niedźwiedzia do miodu. Tedy garnęły się do nich coraz bardziej, zaniedbując prace w gospodarce. Co było robić, ukatrupili my ich któregoś poranka, ale tak na wszelki wypadek z szacunkiem, i spalili, by ich duchy trafiły, gdzie tam se chco. Znowu w osadzie nastał spokój i robota szła lepiej i swarów niepotrzebnych w dymach nie było. Po prawdzie, to z oćca zrobił się gniewnik od tego gadania i to on podburzył całe plemię. Do czasu. Potem na prask[14] nadciągnął z mrowiem zbrojnych kniaź chmurny, że mu miejscowi ludzi wybili. Jacy oni byli kniaziowi, jak z dalekich krain przybyli, a ten srogi pan był nasz po krwi? Ale nie było gadania, rozsierdzony palił wszystko na swojej drodze. Ociec – chłopak przełknął głośno ślinę – by przebłagać boga, złożył Swarogowi w darze moją siostrę. Tylko tak wielka ofiara mogła dać nam zwycięstwo, bo jak rzekłem, ich było mrowie. Damroka miała dwanaście wiosen… Dam… – Chrząknął jakoś tak dziwnie i zamilkł. – I co, pomogło? – Vagn był twardo ciosany, a może za często obrywał żelazem po łbie, i wszyscy posłali mu niechętne spojrzenia. – Nie – szepnął Pies – mocność w nich była zbyt wielka. Ten jednobóg pokonał Swaroga rękami naszych braci. To ci dopiero dowód potęgi. Dziewki szkoda… ach. – Machnął ręką, jakby odpędzał muchy. Dalej mówił już normalnym głosem. – Kniaź zdobył i spalił Płock i przyobiecał nowym czcicielom Krista, których przywiódł w swojej świcie, że na miejscu kątnicy pobuduje dom boga. Część miejscowych wyrżnął dla przykładu, innych wziął na sznur jako bitunek[15], by skarbiec swój nadwątlony wyprawą podratować. Matuś za czary spalili na stosie

już pierwszego dnia. Stała cicha i dumna nawet wtedy, gdy płomienie kąsały jej stopy. Zaczęła krzyczeć dopiero, gdy poszły wyżej. – Głos chłopaka brzmiał głucho. – Ociec żercował, ale i pracował w kuźni, tedy miał wartość dziesięciu innych. Jego i mnie oszczędzili i musieliśmy patrzeć. I wtedy, gdy skóra na jagodach matusi skręcała się niby skwarki, wybaczyłem mu śmierć Damroki. Ta przynajmniej umarła wśród bliskich i śpiewu, od jednego ciosu kamiennym młotem w głowę. To dobra śmierć. Co dalej, nie wiem, bo mnie wraz z oćcem powiedli w łańcuchach do kraju Rusów. Zachorzałem i kupiec porzucił darmozjada w grodzie kniazia Jarosława, bym tu sczezł. Przygarnął mnie ten grubas i to tylko dlatego, że nie musiał wydać ani kawałka srebra na takiego biednika. Wydobrzałem jakoś i od dwóch lat – zgrzytnął zębami – robiłem szytko, co mi nakazał. Bił po prawdzie mocno, ale głodno przynajmniej nie było. Trzymał przy sobie niby psa. Toć i taka to historyja. – Ja bym poderżnął gardło takiemu panu. – Nikt nie miał wątpliwości, że Vagn by zrobił, co obiecywał. – Dyć ja temu bzdykowi rogów przyprawiłem z najmłodszą z żon, mało? – Ty, takie chuchro? – Vagn spojrzał z powątpiewaniem, ale i uznaniem na Psa, a ten jakby nieco urósł pod tym wzrokiem. – Anoć, jak tu przed wami stoję… siedzę. A chudy jestem, bo choć dawał żreć, to za mało i nie dojadałem. – No to opowiadaj, opowiadaj. – Jomswiking już dawno puścił jego koszulę, zasłuchany w opowieść podrostka. – Było tak. Po dobrej wieczerzy trzy księżyce temu kupiec zamknął się z Przeborką w izbie i tak raczyli się piwem i winem, że im zabrakło i tłuścioch wysłał mnie do piwniczki. Lubiłem tam chadzać, bo zawżdy i sobie do gardła wlałem co nieco, a po tym myśli weselsze, krew rzadsza i tęsknota za domem mniejsza. Gdym w te pędy obrócił, co nie znaczy, że szybko, on już leżał, pochrapując, a i białka obok całkiem nietomna i goła niczym do kąpieli w stawie. Kupiec w portkach był jeszcze, tak go zmogło. Jużem miał ich ostawić, ale lubo przez napitek, com go w piwniczce kosztował, lubo z przekory, zamknąłem na skobel drzwi. Leżała na plecach, drażnięta[16] wystawione do świata, więc niewiele dumając, zrzuciłem odzienie i powoli, coby ich nie obudzić, ruszyłem w stronę łożnicy. Jam nigdy wcześniej… – Pod warstwą brudu na twarzy młodzieńca dało się zauważyć rumieniec. – Anoć po tym winie… – Jąkał się, ale zaraz wróciła mu gładka gadka. – Nieraz widziałem, jak robił to ociec, a i kupiec swawolił często, więc niby wiedziałem, co i jak. Tatko gadali, że taką rudę, nim do przetopu weźmiesz, warto namoczyć, bo młot nie odskakuje. – Kilka męskich potakujących głosów rozległo się w tym momencie. – Tedy wsadziłem łeb między rozchylone uda Przeborki… Ten, no. Cały czas leżała nietomna, gdym to robił, a mnie zdało

się, że jestem w szuwarach na rybach. Potem zaczęła przez sen pojękiwać, cichutko, aż żem się spietrał, że pochrapujący obok grubas otworzy oczy, a ja z gołą dupą przy jego nosie. Raz nawet kichnął, gdym go włosem na jajkach po ustach pomacał. Na szczęście wlał w siebie dużo cesarskiego wina. – To ty masz zadatek na dobrego byka, takiego, o którym kobiety będą sobie opowiadały z lubością. – Hrafn wcale nie żartował. – Większość naszych bierze, co swoje, nie oglądając się na to, jak je nazwałeś, moczenie żelaza. – Nasi mężowie przodują w uciechach i ponoć nie ma lepszych na całym wielkim świecie. – Młodzieniec wypiął do przodu wątłą pierś. – Gadaj, co dalej, boś urwał w najlepszym momencie – syknął Vagn lekko zniecierpliwiony. – Głos Przeborki, niczym zawodzący cichutko wicher, to podnosił się, to opadał, ale ciągle pozostawała ospała i z zamkniętymi oczami. W końcu, tako jak widziałem u rodzicieli, wszedłem w nią, lubo ostrożnie, boć piła mniej od kupca i nie spała głęboko. Po prawdzie to nie od razu trafiłem, gdzie trzeba, ale udało się. – To gdzie żeś trafił? – dopytywał Hrafn ze śmiechem. – Nie wasza rzecz wiedzieć – powiedział Pies hardo. – Po prawdzie sam tego nie wiem. Jako rzekłem, to był mój pierwszy raz. Ona jęknęła głośniej, tak z głębi trzewi, i zaczęła szybciej dychać. Tera to miałem w dupie leżącego obok kupca i zrobiłem to drugi, trzeci i czwarty raz, a Przeborka wyła i jęczała, aż słychać było ją w całym domostwie. Otworzyła błyszczące oczy, gdy chciałem się chyłkiem wymknąć, i musiałem to zrobić raz jeszcze, aż mnie potem samego smrodnik bolał, jako by mi kto ogon wyrwał. Acz ten ostatni był najlepszy, boć nadobna niewiasta dołożyła swoje. Tak opadłem z sił, że gdym wychodził z izby, drżączka mi weszła w nogi, jakbym to ja wypił wino, a nie grubas. Ten na szczęście cały czas chrapał, nawet w pewnym momencie biednik, żeby wyschły mu oczy, założył nogę na moje plecy, przyciskając jeszcze bardziej do ciała swojej żony. Tera jednak Przeborka obwieściła tłuściochowi, że jest brzemienna, a ja oddam wszystko, co mam, że to moje, i tyle. – Pies zakończył swoją opowieść z westchnieniem, a cała siedząca brać zaczęła poklepywać go po plecach i po czym się dało. Nawet kobiety patrzyły z uznaniem na tak dzielnego młodzieńca. Tylko Hrafn tak od siebie rzucił: – Wiele to ty do oddania nie masz. – Tyś swoje powiedział, teraz pora na nas. – Oddi podniósł rękę, by uciszyć dowcipkujących i komentujących kompanów. – W cztery korabie, bo tak zwiecie skipy, płyniemy na południe, może do samego Miklagardu, stolicy wielkiego cesarstwa. Tam pewnie zabrali twojego ojca, więc po drodze będzie ci z nami, jeśli chcesz go odszukać. Może być też, że został sprzedany owym Chazarom i ślad po nim zaginął. Ale dałem słowo i jeśli planujesz wrócić do tego swojego Płocka,

wolna droga. – Rus skończył tłumaczyć, a Pies zamyślił się, patrząc gdzieś ponad głowami ludzi. Potem otrząsnął się z myśli i rzekł: – Po drodze mi z wami, panie, ale jako równy z równymi, a nie człek niewolny. Co do domu, to już go nie mam, boć moja kącina strawiona przez ogień, gród pobity i nigdy już nie będzie taki, jakim go pomnę. Acz ociec co cenniejsze kowalskie narzędzia ukrył w wielkiej kawernie[17] ziejącej otworem w wysokiej skarpie. Święte to miejsce, z którego rzekę widać, i miejscowi tam łazić nie bedo. Strachają się, że mieszka w onej okrutne bobo[8]. Ale ze mnie ani kowal, ani żerca – idę z wami. – Czemu? Twoi bogowie jak silni, to przepędzą tego jednoboga – pocieszał Oddi chudzielca, choć tak bez przekonania. – Matka. – Jedno słowo wystarczyło za wiele innych. Miał rację, dla niego nic nie będzie już takie jak dawniej. Widok palonej żywcem ukochanej osoby każdemu wżarłby się w myśli i w serce czarną chmurą. Przyjęli więc z radością nowego kompana, bo zaskarbił sobie szacunek i uznanie. Nie tyle zbrzuchaceniem kupcowej, choć to miało swoją wagę, ale hardością i ciętym językiem. Był niczym wyrobiona rękami jego ojca najlepsza stal, giętka, ale wytrzymała, a i dla wrogów niebezpieczna. Wstali ze stopni podwyższenia, otrzepując tyłki z kurzu. W ostatnich dniach nie padało, więc wszędzie go było pełno. – A właściwie jak cię zwać? – Shaa-naan podeszła do chłopaka, stary przewodnik przetłumaczył. – Pies czy ten, no… Kutas. – Dobrogost, pani, ociec dali mi na postrzyżynach Dobrogost. – To na Wielkiego Ducha, dlaczego kupiec wołał na ciebie Pies? To dobre imię, ale jak nie twoje… – Prowadzał mnie wszędzie ze sobą, po okolicznych osadach, siołach. Nosiłem jego sak z tym szytkim, co sam nosić winien, bo on tłusty i męczył się zara. No i byłem na sznurze jak kundel… – Chłopak wzruszył ramionami. Dalej powędrowali już całą grupą, bo Oddi bał się spuścić z oczu Beothuków. Ci byli tu niczym małe dzieci, które po raz pierwszy znalazły się w sąsiedniej osadzie – wszystko ich ciekawiło i zadziwiało. I tak dotarli do centralnego placu Gniezdowa, jak mówili Rusowie, lub Smaleskii, która to nazwa widniała na skandynawskich mapach. Stała tu budowla, która wykrzywiła gęby wszystkim, a nie tylko dziwiącym się z byle powodu Długim Ludziom. – Dwunożny człowiek sam z siebie nie zrobiłby czegoś takiego. – Shaa-naan wtuliła się w ramię Oddiego. Poczuł jej jedyny w swoim rodzaju zapach i odruchowo przygarnął do szerokiej piersi córkę Kamiennego Ostrza. Wielki drewniany hov ręce utalentowanych rzeźbiarzy pokryły misternymi płaskorzeźbami. Sylwetki bogów, bóstw i innych nieziemskich, a może ziemskich istot pomalowano jaskrawymi barwami, jedne błękitem i bielą, inne czerwienią

i czernią. Złocenia też nie należały do rzadkości, tak że wyglądało to wszystko jak wyjęte z pięknej baśniowej sagi. Fundamenty z rogów dzikich zwierząt sprawiały wrażenie, że budowla wpijała się tysiącami splątanych korzeni w ziemię, jakby sama była żywym bytem. – Na przyrodzenie Thora, ależ to ładne. Kto tu mieszka? – Hrafn zadarł wysoko głowę, by podziwiać dach, który kryty słomą piął się w górę i przypominał żagiel olbrzymiego skipu. – Bogowie. – Rus zgiął się w głębokim ukłonie. – To, panie, świątynia naszych bogów, otwarta dla wszystkich, tak jak i oni rozwierają ramiona dla wsiech ludzi. – Niektórych przygarniają do siebie i tak już zostaje – mruknął Vagn – aż pękają kości… – Są kątnice – w głosie tłumacza słychać było lekką urazę – w których spotkasz tylko żerców lub woochów, panie. Ale nawet oni nie mogą oddychać, gdy przebywają w środku. Do tej jednak może wejść każdy i krzywda mu się nie stanie. – No to chodźmy. – Nim jednak znaleźli się w środku, jakby spod ziemi wyrosła para zbrojnych w łuskowych kolczugach. Coś tam zagadali i tym razem tłumaczył starzec. – Nic nie wolno nam wnieść do środka ani niczego zabrać. W kącinie może przebywać naraz pięciu ludzi, więc reszta zaczeka na zewnątrz na swoją kolej. Aha, i od głowy sztuka srebra dla strażników. – Mówiłeś, Rusie, że co? Że każdy może wejść, kiedy chce. – Vagn splunął ze złością. – Tak powiedziałem, panie, i tak jest. A że ci tam wypełniają sobie mieszki przyjezdnymi? Nie ma musu wchodzić. – A masz mus żyć!? – Jomswiking był coraz bardziej rozsierdzony. – Nie ja, panie, ustalam zasady w Gniezdowie, jeno kniaź Jarosław. Jemu to powiedzcie. Po krótkiej dyskusji ciekawość przeważyła u Oddiego, Bjarkiego i Czerwonej Orlicy. Reszta zbyt ceniła sobie zawartość skórzanych mieszków i rozsiadła się wygodnie nieopodal wejścia. Pech chciał, że z tej trójki tylko młody drottmad miał przy sobie srebro, i musiał wysupłać aż cztery monety, bo i za tłumacza. Tym razem jako bardziej bywałego zabrał ze sobą starca, wychodząc ze słusznego założenia, że im komu mniej czasu pozostało na Midgardzie, tym u niego wiedza o bogach i zaświatach większa. W środku uderzył ich już od wejścia połyskliwy półmrok i dziwny ziemny zapach. Ten ostatni pochodził głównie z kilku niewielkich lamp łojowych, w których tłuszcz zmieszano z wonnymi ziołami. Ale też czuć było stare drewno, naoliwiony metal i dziesiątki innych, trudnych do odgadnięcia woni. Gdy wzrok się przyzwyczaił, w cichych okrzykach, które wyrwały się

z trzech gardeł, słychać było zaskoczenie, strach i… zachwyt. Pod ścianami, tworząc wielki krąg, stały naturalnych rozmiarów rzeźby konnych i pieszych postaci, przyobleczone w przednie ubrania, a nawet zbroje i hełmy. W pierwszej chwili Oddi myślał, że to ludzie, ale dotyk nie mógł kłamać. Na środku tej wielkiej halli człowiecze ręce wyrzeźbiły ogromne, podtrzymujące dach drzewo, w którym nietrudno było rozpoznać wyobrażenie świętego kosmicznego dębu z opowieści Psa. Tu i ówdzie dało się widzieć siwowłosych brodatych mężów w białych szatach oddających się swoim świętym obowiązkom. Na widok przybyszów jeden z nich uśmiechnął się szeroko i skinął ręką swoim towarzyszom. Na ten znak w hovie zapłonęło wiele nowych lamp, rozświetlając ciemności tańczącym blaskiem. Niektóre płomienie drgały przy drewnianej podłodze, inne na wysokości człowieka i jeszcze wyżej, tworząc nieziemską tajemniczą aurę. Znowu stali z otwartymi ustami, albowiem znikające cienie odkryły pod sklepieniem przecudny świat kolorów. Na gałęziach tego drzewa rzeźby znajdował się gród ze złotą bramą, wokół którego na rozłożystych gałęziach przycupnęło tysiące ptaków, jakby ich stada zwiedziały się o uczcie i zleciały z całej okolicy. – Wakan Tanka, choć nie jest doskonały, jest wielkim Wielkim Duchem, skoro stworzył człowieka, który potrafił zrobić coś takiego. – Czerwona Orlica mówiła cicho do siebie, ale w ciszy tego miejsca Oddi słyszał każde jej słowo. – Chyba że to nie dwunogi, lecz sam Wielka Tajemnica… Ten sam starzec podszedł teraz do nich z uśmiechem. Jego szaty były tak białe, że srebrzyły się delikatnie niczym sztych dobrze wypolerowanego miecza. Zdawało się, że płynie w powietrzu tuż nad belkami podłogi. Było w nim coś… coś bliskiego, swojskiego. Oddi nie potrafił nazwać tego, co poczuł, ale po raz pierwszy od dawna był w domu. Niemal czuł magię tego miejsca. – Nie widzę wśród was sług Peruna, ale twoje serce, synu, bije blisko moich bogów. – Mówiąc to, starzec położył dłoń na głowie wiekowego przewodnika. Ten przymknął oczy i z lekkim drżeniem przetłumaczył słowa żercy. Pod tym dotykiem jego twarz wygładziła się nieco, jakby ubyło mu zmartwień i lat. – Oprowadzę was po świątyni naszych bogów i odpowiem na te pytania, na które będę znał odpowiedź. Tłumacz, synu, gdyż pozostali nie znają naszej mowy. Skąd to wiedział, było jednym z mniejszych cudów tego miejsca. Zatrzymali się właśnie przed pierwszą, ubraną w zbroję rzeźbą. Na kamiennym postumencie, na którym stała, ktoś dawno temu wyrył dziwne znaki, podobne do skandynawskich run, ale inne. Nie ulegało wątpliwości, że układały się w jakiś napis. – To Perun, którego inne plemiona zwą Swarogiem czy Świętowitem. Roztacza opiekę nad walczącymi, a to naszemu wojowniczemu kniaziowi bardzo w smak. – Żerca uśmiechnął się swobodnie i Oddi od razu poczuł wielką sympatię

do tego człowieka, co nie było normalne. To miejsce aż kipiało czarami. Spod hełmu z prostym nosalem, który miała na głowie drewniana rzeźba, wystawały siwe włosy, ale wąsy były już sumiaste i złote. Dobra zbroja okrywała mocarne ciało, a u boku wisiał przytroczony sznurem solidny młot. Pan niebios w lewej ręce trzymał pokaźnych rozmiarów róg, z którego rozchodził się zapach przedniego miodu. – Ten oto to Dażbóg, dziecię Peruna. Jako słońce świeci na niebie, dając wszystkiemu, co żywe, życiodajny ogień. Warto zgiąć przed nim kolana, gdyż to dawca wszelkiego dostatku i pomyślności. – Wszyscy, nawet Czerwona Orlica, schylili się ku ziemi, bo co szkodzi szanować bogów innych plemion, co w ogóle szkodzi szanować innych ludzi. Po kilku kolejnych krokach natknęli się na rzeźbę męża z bujną rozwianą czupryną. Włosy zdawały się tworzyć aureolę wokół twarzy o ostrych, posępnych rysach. – Ten bóg to Strzybóg, ojciec wszelkich wiatrów. Dobrze mieć u niego posłuchanie, bo chmury z deszczem może zagnać nad pole w czas suszy, pomóc strudzonym rękom wioślarzy. Albo dla odmiany zesłać sztorm. – Żerca znowu błysnął jednym zębem, chyba swoim ostatnim. – Ten na białym koniu to Radogost, dbający o gości i ich zdrowie. – Mijany właśnie przez nich koń wyglądał niczym żywy, jakby miał zaraz dać kolejny krok. Niemal słyszeli wydobywające się z rozwartego pyska zwierzęcia ciche rżenie. – A za nim Moksza, matka ziemi. – Rzeźbiarz przedstawił brzemienną boginię. Duże, zdało się pełne mleka piersi wisiały nisko, ciężkie od pokarmu. – Dba ona, by wszystko było płodne i rodziło plon ku pożytkowi człowieka. Ty, dziwna kobieto – żerca spojrzał na Czerwoną Orlicę – powinnaś składać ku niej modły, albowiem to opiekunka wszystkich kobiet. – Mnie wystarczy Wielki Duch, dziadku, ale dziękuję za radę. – Oddi nie tłumaczył słów szamanki Beothuków. Miał takie przekonanie, że miejscowy druid i tak zrozumiał. – Ten to Jarilo – bóg miłości, płodności i wiosny. Aby narodziło się nowe, musi być bowiem część męska i żeńska. – Teraz wszyscy patrzyli z uznaniem na siedzącego na białym koniu młodzieńca z wesołymi oczami, przed którym niczym róg dorodnego kozła sterczało pokaźnych rozmiarów przyrodzenie. Rzeźbiarzowi udało się uchwycić nieokiełznaną witalność tego bóstwa. – A ten pod świętym Kosmicznym Dębem to Simargł, opiekun roślin i właśnie drzewa życia. – Oddi patrzył zdziwiony na przycupniętego przy pniu stwora. Przypomniał wyglądem dużego psa, tyle że ten miał skrzydła niczym orzeł. – Pies? – Zdziwiony pokręcił głową. – To jedna z postaci tego boga? – Jedyna. – Przy tych słowach żerca złożył głęboki pokłon bóstwu. – Bo czyż człowiek nie jest jeno częścią otaczającego nas świata zwierząt? Może ważną,

ale czy najważniejszą? Czy nie mamy obowiązku szanować ziemi i dbać o nią, bo jej żyzne łono utrzymuje nas przy życiu? Przewodnik i Bjarki pospołu tłumaczyli Czerwonej Orlicy słowa uśmiechniętego starca, a ta kiwała głową z aprobatą. Zdawało się, iż więcej łączy Beothuków z odległej krainy z tymi ludźmi niż miejscowych z krzewicielami wiary w jednego boga. Gdy wyszli na zewnątrz, świat wydał im się jakiś taki prostszy, jaśniejszy. Na pytania ciekawych wrażeń towarzyszy odpowiadali półgębkiem, ciągle zasłuchani we własne myśli. Nie trwało to jednak długo. Gdy dotarli do obozu, zadumę przepędziła troska o pokaźną część złota, którą chciał sobie przywłaszczyć miejscowy władyka. To ich martwiło najbardziej. Kniaź wraz z przybocznymi wyszedł naprzeciw gościom i przywitał ich z życzliwym uśmiechem na przystojnej, choć zdało się – martwej twarzy. Jego niemal nieruchome oczy nie były obietnicą dobrej zabawy i Oddi nie mógł opędzić się od wrażenia, że zagląda w paszczę wężowego Jörmunganda. Od kiedy wyrwał się spod mocy Węża Midgardu, miał na pieńku z tym stworem z najgłębszych czeluści Helheimu. Wcześniej czy później oczekiwał nieuchronnej zasłużonej kary. Jarosław uśmiechał się, ale co się dziwić, oto nadchodziło jego srebro, więc i szczerzył zęby. – Witam w moich progach i zapraszam na wieczerzę, którą długo jeszcze będziecie wspominać. – Rozłożył szeroko ramiona, skandynawskim zwyczajem przyozdobione srebrnymi obręczami. – I ja ciebie witam, konungu tych ziem. – Oddi wysunął się przed swoich i podał władcy niewielką, pięknie rzeźbioną i obitą na rogach żelazem skrzynkę. – To dla przypieczętowania znajomości, panie, i na dobrą wróżbę. Jarosław, nie zaglądając nawet do środka, podał dar jednemu ze swoich przybocznych. Ten uchylił ostrożnie wieko i wyjął na światło dzienne gruby na mały palec złoty łańcuch. Zwoje cienkiego drutu zostały przez rzemieślnika tak przemyślnie splecione, iż patrzącym wydawało się, że widzą węża połykającego własny ogon. Bogowie – śmiał się z siebie w duchu syn Asgota – mój podarunek pasuje do Jarosława niczym klucz do zamka. U dołu kołysał się zdobny kamieniami młot, święty braektat wikingów. – Prezent godny właściciela czterech korabi – mruknął wyraźnie zadowolony kniaź – rad bym ci się, drottmadzie, odwdzięczyć podobnym, obawiam się jednak, że nie ma w moim skarbcu równie pięknego. – Wystarczy twoja życzliwość, panie, i wolna droga do Kaenugardu. – Rano ruszycie dalej, kupcze, bez ładunku, bo jak słyszałem, ładownie

u was na wpół puste, nie wiem jeszcze tylko, czy Dnieprem, czy Dźwiną. Ale o tym później, po wieczerzy. – Odwrócił się i nie oglądając na gości, wszedł do środka. Dokładnie przeszukani przez strażników podążyli śladami władcy. Wielki hov budził uznanie, gdzie jemu jednak przepychem do barw i kształtów widzianej niedawno świątyni. Znać wszakże było dbałość, kunszt miejscowych cieśli i zamożność gospodarza. Takiego dworu nie powstydziłby się żaden ze skandynawskich królów. Blisko dziesięcioosobową grupę przybyszów posadzono przy dużym stole, zajmującym sporą część wielkiej halli. Gospodarz w otoczeniu najbardziej zaufanych wojów zajął miejsce przy mniejszym, usytuowanym na dwustopniowym podwyższeniu. Zasiadł na zdobnym złotem krześle i skinął na Oddiego, wskazując mu miejsce obok siebie. Ten położył dłoń na ramieniu Hrafna, ale kniaź pokręcił głową i podniósł do góry jeden upierścieniony palec. – Idź. – Szermierz wzruszył ramionami. – Widzę, że to spryciarz nie lada. Używaj pomyślunku, mało pij, a może nie wyjdziemy stąd jako nędzarze. Nie uraź go czym, bo mi wygląda na drażliwego jak każdy, który w swoich rękach ma życie poddanych. Schlebiaj mu więc, ale nie ponad miarę – kuty jest, choć jeszcze młody. – Niech Kvasir wspiera mnie swoją mądrością, bo tak mi się zdaje, że każda pomoc będzie dzisiaj potrzebna. – Bądź z bogami i nie pij – napomniał jeszcze raz sternik. Wieczerza przebiegała w przyjacielskiej atmosferze, Jarosław traktował gościa jak serdecznego starego druha, ale syn Asgota był cały czas czujny. Pamiętał – kiedy to było, jakby w innym życiu – inną biesiadę u Håkona Benlosa, stormana Norwegów i pana na Stafangr. To wtedy Oddi dał się ponieść wypitemu piwu, urazie i młodej krwi, co skończyło się zbliżeniem z szaloną córką gospodarza. Przyjemnym – nawet bardzo, ponieważ była ona dzika jak wilczyca i mokra niczym suka w rui, ale potem… Potem to ojciec, by ratować honor, musiał przystać do Benlosa i ruszyć wraz z nim na Birkę, na Eryka Zwycięskiego. I to wszystko przez syna, który nie pomyślał wtedy, gdy było to naprawdę potrzebne. Takiej lekcji od bogów się nie zapomina. Pił więc dobre piwo – wino mu niezbyt smakowało – małymi łykami i rozmawiał z kniaziem o wielkich sprawach tego świata, jakby mogły one obchodzić zwykłego zbiega. Nasłuchał się podobnych rozmów prowadzonych w domu ojca. – Wiele słyszałem o twoim rodzie, panie, o potężnych ruskich konungach, którzy sami siebie zwą raz kaganami, innym razem kniaziami. Rad bym jednak dowiedzieć się z twoich ust, czy to prawda, że jak i my wywodzicie swoje początki ze Skandynawii? – Nie wszyscy, kupcze. – Jarosław wskazał ociekającą tłuszczem brodą na

trójkę zajadających ze smakiem czerwonoskórych. Bjarki złowił to spojrzenie i na chwilę przestał ruszać szczęką, ale bogato zastawiony stół oferował zbyt wiele pokus. – Przynajmniej większość z rodu Ruryka… – Nie wszyscy urodziliście się za małym morzem, kupcze. – Aaa, to. Opowiem o nich, jeśli takie twe życzenie, panie. Wiedz jednak, iż będzie to saga długa i nie wiem, czy wystarczy nocy. – Wystarczy, ale wpierw spełnię twoją prośbę, boś gościem w moim domu i znasz moc prezentów. Mój ród pochodzi w prostej linii od wielkiego skandynawskiego bojara. Oleg! – krzyknął niezbyt głośno do stojącego nieopodal niewolnika. – Księga. Młodzieńca jakby wiatr zdmuchnął i po chwili powrócił z opasłym tomiskiem. – Znasz nasze pismo, kupcze? – zapytał kniaź, nie podnosząc głowy znad tekstu. – Jedynie mnisie, a i to słabo – przyznał się Oddi. – Znam też znaczenie run, ale nie potrafię odczytać pisanych nimi zdań. – Więc słuchaj, co napisał kronikarz o dniach, w których mój ród pojawił się na tych ziemiach: „Skłócone plemiona wschodniosłowiańskie wezwały do przywrócenia jedności księcia wareskiego. I siadł najstarszy Ruryk w Nowogrodzie, a drugi, Sineus, na Białym Jeziorze, a trzeci, Truwor, w Izborsku. I od tych Waregów przezwała się ziemia ruska”[19]. Tak tu stoi – Jarosław uderzył otwartą dłonią w pergamin – i tak było. Rörik, bo tak go zwano w kraju rodzinnym, wywodził się z duńskiej rodziny królewskiej i był bratem samego Haralda Klaka. – To wielkie wojska musiały pociągnąć za tym wodzem. My, Swionowie, nie pałamy miłością do Duńczyków, choć miałem wielkiego przyjaciela z tego ludu, nosił imię Snae-Kol. – Dziwne to imię. – Wierz mi, panie, mąż był jeszcze dziwniejszy. Ale i ja słyszałem w dzieciństwie sagi o tym dzielnym saekonungu Röriku, który miał pono zginąć dawno temu w wielkiej bitwie morskiej. Jak widać, w tych opowieściach nie było prawdy. – Bajarze za miskę gulaszu z kaszą i róg piwa opowiadają często chętnym uszom to, co te chcą słyszeć. – Kniaź pieszczotliwie gładził opuszkami palców deskę okładki z wymalowanym niebieskim barwnikiem dziwnym trójzębem. – Ale mrowie wojów musiał mieć pod swoimi rozkazami ów Rörik, by miejscowych uczynić sobie podległymi. Ludność tu mnoga i harda. – W owym czasie skłócona była ze sobą, więc wystarczyła silna drużyna i spryt. – Kniaź odłożył na bok księgę i chwycił z półmiska pieczony udziec dzika. Szwendające się po halli wielkie psy co chwila wszczynały awantury o rzucane im

przez biesiadników kęsy pożywienia. Na gwizd gospodarza zamarły i zaraz podbiegły w pobliże złoconego krzesła. Wszystkie psie oczy wpatrywały się w jeden punkt. – Co by się stało, gdybym cisnął między nie to pieczyste? – Pewnie doszłoby do wielkiej bójki – mruknął Oddi zaciekawiony, do czego zmierza gospodarz. – A co się dzieje, gdy trzymam udziec w górze? Młody Asgotsson uśmiechnął się; zrozumiał. – Ruryk pożarł całe mięso i miejscowi nie mieli o co się bić? Kniaź klepnął czystą dłonią ramię swojego gościa i zadowolony skinął głową. Potem odłożył powoli mięso na półmisek, a zawiedzione zwierzęta jeszcze chwilę chciwie wciągały powietrze, by w końcu rozejść się w poszukiwaniu lepszych okazji. – Woda – powiedział Jarosław, nie podnosząc głosu, i już w ich stronę sunął niewolnik z misą. Pech chciał, że trafił stopą na rozgotowane mięso i pośliznął się tak nieszczęśliwie, że część wylewającego się płynu zmoczyła stopy władcy. Gdy nieborak pozbierał się z podłogi i stanął wyprostowany, jego twarz była blada niczym brzuch ryby, od którego pochodziło wyspiarskie imię Oddiego. Kniaź jak gdyby nigdy nic kontynuował rozmowę. – Ruryk zapanował nad miejscowymi, bo był też sprytny. Srodze karał przeciwników i nagradzał szczodrze za wierną służbę. Czasem wystarczy pokazać innym, czym kończy się zdrada, by wybić im z głowy myśli o niej. Dlatego tu jest zapisane – władca klepnął dłonią w drewniana okładkę – że na oczach mieszkańców wsi i grodów urządzał egzekucje tych, którym nie podobał się nowy porządek. Miały one trwać po wiele godzin, a nieszczęśnik ponoć cały czas żył i czuł. Rozumiesz, kupcze, czuł. – Głos kniazia był tak bezbarwny, że Oddiemu przebiegły po plecach ciarki. – Miszka – Jarosław nagle zmienił temat – jak długo podajesz u mnie do stołu? – Zagadnięty blady niewolnik odpowiedział trzęsącym się głosem: – Rok, p-p-panie. – A wcześniej? Co robiłeś wcześniej? – Wiesz, panie, przecie, że moich zbójcy wybili i tylko ja ostałem się przy życiu. Wykupiłeś mnie i dałeś dach nad głową. – A mnie się zdaje, że łżesz! – Kniaź po raz pierwszy podniósł głos. – Gdzieżbym śmia… – Milcz, jak nie pytam! Doszły mnie słuchy, że przysłał cię na przeszpiegi mój ojciec, Włodzimierz. Byś miał baczenie na to, co robię, i doniósł mu, gdybym ruszył się z Gniezdowa. No to jak? – Władca znowu był spokojny. Nadstawił chętny kielich i inny niewolnik szybko napełnił go syconym miodem. – Nie, p-panie, jam zawsze był tobie wierny. – Głos dochodził jakby zza

grobu, to był ledwie szept. – Zrobisz wszystko, co ci każę? – Gospodarz osuszył kielich i powoli postawił go na blacie, przez kilka uderzeń serca bawiąc się jego cienką nóżką. Potem podziwiał jeden z własnych pierścieni, wielki rubin umieszczony kunsztownie w złotym koszu. Strach zacisnął się na szyi chłopaka, ale w końcu wydusił z siebie ciche: – Tak, panie. – Jeśli pozostaniesz milczący, uznam, że byłeś mi wierny. Gdy zaś narobisz hałasu, to tak, jakbyś przyznał się do winy. Zgadzasz się? – Tak, panie – powtórzył zrezygnowany niewolnik. Kniaź zagwizdał na swoje psy. Te przybiegły, merdając wesoło ogonami. To były wielkie bestie, szkolone do polowań na grubego zwierza. – Zabij! – Kniaź pchnął lekko przerażonego nosiwodę w stronę watahy. Pierwszy skoczył do jego szyi wielki samiec, jednak natrafił na ręce chłopaka. Chwycił jedną z dłoni i odgryzł klapnięciem potężnych szczęk. W tym czasie inny wwiercał się zębami w brzuch nieszczęśnika. Ten wierzgnął nogami, wyrzucając zwierzę w powietrze, ale miejsce piszczącego z bólu kamrata zaraz zajął inny pies. Po krótkiej szamotaninie porwał na strzępy koszulę człowieka razem z mięśniami brzucha. Wszyscy patrzyli z przerażeniem, jak ciągnie po podłodze śliskie wnętrzności. Inne bestie też nie próżnowały i zjadały żywcem pojękującego i próbującego jeszcze bronić się nieporadnie niewolnika. Tego, który oderwał mu spory kawał policzka, chłopak zdołał uderzyć krwawym kikutem ręki, raczej odpędzając go, niż mu szkodząc. Świat zobaczył teraz połowę mocno zaciśniętych zębów niewolnika, z jego gardła nie wydobył się jednak krzyk, choć miał do tego pełne prawo. W pewnym momencie Oddi napotkał jego wzrok i niewiele myśląc, porwał ze stołu szeroki nóż do mięsa i wskoczył między psy. Jednym ciosem dobił konającego i odskoczył pod ścianę. Cztery bestie zaskoczone obrotem sytuacji zamarły na chwilę, nerwowo oblizując zakrwawione pyski. Popatrzyły na pana, ale nie widząc jego reakcji, ruszyły w stronę nowego przeciwnika. Gdy kniaź wydał gardłowy, niezrozumiały rozkaz, przypadły do ziemi. Towarzysze Asgotssona zerwali się z miejsc, ale za każdym z nich stało dwóch uzbrojonych miejscowych wojów i ciężkie dłonie posadziły ich z powrotem na ławie. – Widzisz, kupcze bez towaru. – Jarosław dłubał sobie w zębach ostrym kawałkiem kości. – Miałem cię za roztropniejszego, nie powiem. Stawać po stronie słabszego to jak podciąć sobie żyły, idąc w bój, bronić niewolnika to wbijać się samemu na pal. Ale niech tam, wola twoja i bogów. Każdy ma to, na co sobie zasłużył. Może pokonasz moje psy? Może Perun inną śmierć dla ciebie zaplanował? Może jesteś głupcem, a tacy nie powinni długo żyć? Jeśli pomoże ci jakiś człowiek, zabiję wszystkich twoich kompanów. – Kniaź wskazał na ludzi

Oddiego. Wszyscy mieli już ostrze na gardle. Była tam i Shaa-naan i to ona krzyknęła udręczonym z bezradności głosem, gdy gospodarz wrzasnął: – Zabij! Na ten znak psy podjęły przerwany atak, ale wolno, ostrożnie. Były nauczone podchodzić zwierzynę, zapewne szkolono je też do walki z niedźwiedziami. Ich przeciwnik kreślił ostrzem noża kręgi, a bestie zdały się doskonale wiedzieć, co trzyma w ręku. Nagła myśl przebiegła przez głowę Oddiego niczym błyskawica: szkolono je do walki z ludźmi! Pierwszy rzucił się mu do gardła wielki samiec, ten sam, który odgryzł dłoń niewolnika. Widocznie stado zawsze atakowało w ten sposób. Ale to nie był wątły jeszcze i przerażony chłopak, ale woj w sile wieku, woj, który sam jeden przetrwał na Wielkiej Wyspie, syn Asgota z Czerwoną Tarczą. Nóż wbił się w gardziel bestii i wyszedł czerepem. Pchane siłą rozpędu ciało, uderzyło o ścianę hovu powyżej głowy Oddiego i padło na podłogę jak stara szmata. Niestety, przy próbie wyciągnięcia słabe ostrze pękło. Pozostałe trzy psy skoczyły jednocześnie i choć młodzieniec walił pięściami na prawo i lewo i trafiał, nie robił im tym wielkiej krzywdy i wracały do walki. Gdyby nie dobra kolczuga i srebrne obręcze na przedramionach, jego wnętrzności i krew ubarwiłyby podłogę halli. Nagle u wejścia zapanowało jakieś zamieszanie i między walczących wpadła łaciata sylwetka. Zębaty z zasady każdego obcego samca traktował jak wroga. Tego nauczyło go życie i wilki, z którymi toczył boje na Wielkiej Wyspie. Dopadł pierwszego z brzegu i chwycił go za kark tak, jak suka łapie szczeniaka. No, może nieco głębiej. Zaparł się i potrząsnął łbem, a wszyscy usłyszeli głośny trzask. Kniaziowy pies był martwy, nim upadł na podłogę hovu. Zębaty zawył, a robił to tak pociesznie, że nawet Oddiemu przelotny uśmiech wykrzywił gębę. Miejscowym psom nie było jednak wesoło. Przypadły nisko i cicho skomląc, przekręciły się na grzbiety, pokazując zwycięzcy bezbronne podbrzusza. Na długich łapach były niemal tak wysokie jak on, ale pachnący dziwnie nowy był od nich dwa razy szerszy w kłębie. – Dość! – Kniaź spojrzał z wyraźną pogardą na swoje psy. – Wyprowadź je i zarżnij – rzucił do swojego drużynnika. Ten wraz z pomocnikiem bez słowa założyli zwierzętom przygotowane wcześniej pętle na szyje i wyciągnęli je na dwór. – Twój ten pies, kupcze? – Kniaź jak gdyby nigdy nic wskazał Oddiemu miejsce po swojej prawicy. – Pohańbiłeś, panie, odwieczne prawo gościnności. – Młody woj zdawał się nie słyszeć pytania. – To była twoja decyzja, kupcze bez towaru, musisz to przyznać. Sam wskoczyłeś między bestie, a nie z musu. Taka była prawda. Asgotsson, ciągle jeszcze zły, musiał przyznać rację

gospodarzowi. – A co do Miszki, to słyszałeś, że zgodził się na próbę. Był niewinny, przyznaję, dlatego jak nakazuje obyczaj, spalimy to, co z niego zostało, by uwolniony duch trafił do Nawii. Ku chwale Welesa. Jedna z moich niewolnic lubiła chłopaka bardziej od innych, może spłonie wraz z nim, by miał dobre towarzystwo… To więcej, niżby mógł oczekiwać niewolnik. Twój pies, kupcze? – powtórzył pytanie kniaź. – Mojej kobiety – rzucił Oddi, siadając. Ciągle zły, i to bardziej na siebie niż na Jarosława. Przez popędliwość mógł zniweczyć plan uratowania siostry, a był jej jedyną nadzieją. – Chcę go mieć. – Głos gospodarza był ledwie słyszalny. – Nie jest na sprzedaż. – Ale ja nie powiedziałem, że chcę go kupić. Chcę go mieć. – A ja bym chciał skrzydła u moich skipów i beczkę z piwem, która nie ma dna – rzucił, niewiele myśląc, młody Asgotsson. W halli zapadła cisza jak nocą na polu dawno rozegranej bitwy. – A gdybym zaproponował ci w zamian wolną drogę? – Otrzymasz taką samą odpowiedź, panie. I to nie dlatego, że mam złą wolę, co, przyznasz, w tej sytuacji byłoby w pełni uzasadnione, ale nie sprzedaje się przyjaciela, a Zębaty uratował kiedyś życie mojej żony. Kniaź westchnął ciężko i machnął ręką w stronę pobojowiska. Na ten znak, jakby zwolnieni z zaklęcia bezruchu, stojący w cieniu ścian niewolnicy zaczęli sprzątać pole niedawnej walki. – Będę miał dla ciebie i twoich ludzi jeszcze jedną propozycję, to może wtedy wrócimy do sprawy. – Temat zdawał się zakończony i goście odetchnęli z ulgą. Młody kniaź otrzepał dłonie i poprosił o wodę. Młodzieńcowi, który podawał mu misę, trzęsły się nieco dłonie, ale trudno się temu dziwić, skoro jeszcze nie zaschła krew jego poprzednika. Władca strząsnął krople na belki podłogi i kontynuował: – Chodźmy do drugiej, mniejszej sali, bo to, co chcę powiedzieć, jest przeznaczone tylko dla twoich uszu. Jak każdy władca mam wrogów nawet wśród własnych ludzi. Podniósł się z krzesła i nie oglądając na gościa, ruszył w stronę odgrodzonego grubym materiałem pomieszczenia. Oddi zdążył jeszcze uchwycić poważną twarz Hrafna. Sternik nieznacznie skinął głową i młodzieniec nie był pewien, czy była to zachęta, czy pożegnanie. Sam Hrafn Szermierz też tego nie wiedział. To musiała być lok-rekkja – sypialnia Jarosława. Gruby wadmal zwieszał się ze wszystkich stron, nadając jej przytulność i przydając ciepła w czas srogich zim, jakie panowały w Gardarice. Kniaź usiadł na niskim łożu i klepnął niedźwiedzie skóry obok siebie. – Siadaj, młody kupcze bez towaru. – Pan Gniezdowa sam był niewiele

starszy od syna Asgota, jednak teraz był niczym jego ojciec. Cóż, władza i odpowiedzialność przyśpieszają dorastanie, Oddi wiedział coś o tym. – Dażbóg mi was zesłał w odpowiedzi na modły żerców albo sam Perun – kontynuował Jarosław ze swobodnym uśmiechem. – Ale zanim przedstawię ci swój zamysł, chcę, byś na kilka spraw spojrzał oczami kniazia Jarosława, a nie… jak cię zwą? – Ooo… Sturla, panie. – A nie Sturli, syna kogoś tam, kupca bez towaru. Bo widzisz, sytuacja na Rusi mocno zmieniła się w ciągu ostatnich lat, o czym jako człowiek bywały pewnie słyszałeś. – Nieokreślone chrząknięcie władca grodu wziął za potwierdzenie. – Grecy mają coraz dłuższe ręce, starzy bogowie słaniają się pod ciosami jednoboga. Coraz mniej jest kątnic, chramów i świętych gajów, a coraz więcej kościołów. Ojciec mój, kniaź całej Rusi Włodzimierz, to stary, sprytny lis, o czym też zapewne słyszałeś. Tym razem potaknięcie Oddiego było czyste i wyraźne. – Po zdobyciu bizantyjskiego Chersonezu zażądał od cesarza Bazylego II ręki jego córki Anny jako rękojmię pokoju. Ten by się pewnie nie zgodził, ale akurat zmagał się z buntem jednego ze swoich wodzów – Bardasa Fokasa, więc przyjął ofertę. Postawił jednak dwa warunki: sześć tysięcy wojów do jego dyspozycji i zarówno kniaź, jak i cała Ruś muszą przyjąć jednoboga do serc i pod strzechy. Tak się też stało i palce Bazylego i jego Kościoła sięgnęły serca mojego kraju. A to zimne i bezwzględne szpony. Pełne sprytu i jadu, zatruwają głowy mojego ludu, a tych, którzy ostają przy tradycji przodków, zabijają rękami współbraci. – Jarosław zamilkł zadumany nad własnymi słowami. – Jak pleśń, która potrzebuje żywicieli, by wzrastać i pozostawione samo sobie jabłko pokryć białym całunem. Kto dopatrzy się pod nim kolorów? Ile zgnilizny jest w takim owocu? – Potem westchnął ciężko niczym dźwigający na barkach wiele lat starzec. – Wierzysz w bogów, kupcze? – Pytanie było tak nagłe, że Oddi przez chwilę nie wiedział, co powiedzieć. – Bo widzę u ciebie na szyi sznur z nanizanymi wisiorami, wśród których jest i krzyż… – To na wszelki wypadek, panie. – Asgotsson podrapał się w zakłopotaniu po głowie. – Noszę znak kristmaðrów, ale i młot Thora, świętego konia, a nawet muszlę z kraju mojej kobiety. Jak wszyscy rodacy, jestem praktyczny i szanuję bogów miejsc, które odwiedzam. – To roztropne, choć nadchodzą czasy, gdy wszyscy będą musieli opowiedzieć się po którejś ze stron. Ja gromadzę siły i chronię prześladowanych za wiarę rodaków, by stanąć przeciw… własnemu ojcu. W ciszy, która teraz zapadła, słychać było przytłumione odgłosy toczącej się nieopodal biesiady. – Dlaczego mówisz to mnie, obcemu? – Młodzieniec niemal czuł ostrze

saksa wbijające się w jego pierś, ale niewiele już miał do stracenia. – To są sprawy, za które wojowie płacą głową, dlaczego akurat ja? – powtórzył. – Bo gdybyś nawet znalazł chętne ucho, kto uwierzy pałającemu żądzą słusznej zemsty obcemu? Może duchy twoich przodków, ale nikt ponadto. – Zemsty? Ja? – Dopiero teraz dotarło to syna Asgota, co przed chwilą powiedział kniaź. – To ta śmierć niewolnika była tylko po to… – Była użyteczna – przerwał gospodarz – a Miszka oddał życie za swego pana. To wielki honor. – Zagrałeś mną, panie, niczym figurą hnefatafla. – Trudno było nie usłyszeć urazy w głosie gościa. – Zgadza się, ale zdobycie i utrzymanie się przy władzy wymaga wielu takich gier. W większości z nich gracz ma czerwone ręce. – Synowie często krwią przodków malują schody do wielkiego krzesła. – Oddi postanowił wysłuchać, co ma mu do powiedzenia władca Gniezdowa. Pamiętał radę matki, gdy mocując się z przysypanymi śniegiem drzwiami, walił w nie raz po raz małym barkiem, ale bez efektu: „Jeśli napieranie nie pomaga, synku, pociągnij, a potem uderz ze zdwojoną siłą. I tak do skutku”. – Musisz toczyć walkę, panie, o należne miejsce i honor. – Ale ja swoją przegram, kupcze. – Władca zapatrzył się smutno w trzaskający żywo ogień, a syn Asgota znowu otworzył usta. Jak na razie kniaź wyprzedzał go co najmniej o dwa ruchy. – I żeby było jasne, jeśli powtórzysz komuś naszą rozmowę, to choć ci nie uwierzą, wyrwę ci twój język razem z głową – dodał jakby od niechcenia właściciel sypialni. – Poszczułbym cię wtedy moimi ludojadami, ale… – Rozłożył ręce. – To może uznaj, panie, ojcowską mądrość i przystań do niego jako przyjaciel, a nie wróg. Gdy przejmiesz władzę po śmierci rodzica, przywrócisz w kraju stare obyczaje. – Nie mogę teraz zostawić swoich ludzi i on o tym wie. Myślę nawet, że jest zadowolony, mając wszystkich, jak oni to zwą – pohan – w jednym miejscu. Teraz wystarczy tylko zarzucić sieć… lub sprowokować ławicę, by sama wpłynęła w pułapkę. Z każdym rokiem jest nas mniej, nie mogę i nie chcę czekać. Ty, człowiek Północy, jak żaden z moich rodaków powinieneś to rozumieć. Lepiej umrzeć wśród druhów, niż żyć w strachu o każdy następny dzień, budząc się w nocy, wypatrywać ręki z nożem lub podczas każdej uczty czuć gorycz trucizny w ustach. – Duży ciężar dźwigasz na barkach, panie, ale każdy z nas ma swój los, wpleciony przez olbrzymki Norny w kobierzec świata. Do czego ci potrzebny zwykły kupiec, do tego jeszcze młody i, jak sam widzisz, o niezbyt lotnym rozumie. Książę zaśmiał się i sięgnął po stojący u wezgłowia kielich, który napełnił

miodem ze stojącego nieopodal dzbana. Wypił z lubością połowę i podał naczynie gościowi. Oddi, któremu z nerwów zaschło w gardle, opróżnił go jednym haustem. – Nie tak bardzo się różnimy, Sturlo. Jedno, czego tobie jeszcze brakuje, to zdolność poświęcania pionów, by bezpiecznie wyprowadzić króla z pola gry. To przyjdzie z czasem, o ile pożyjesz wystarczająco długo. – To decyzja bogów, nie człowieka, nawet kniazia. Czego oczekujesz ode mnie, panie? – Widzisz, potrzebny mi, jak wy to mówicie, gestir – umyślny, który zaniesie moim tymczasowym przyjaciołom wieści o tym, że wróżba wypadła pomyślnie i możemy ruszać na Kijów. – Na Kij… Kijów? Ruszać? A kim oni są, no, ci przyjaciele, panie? – Pieczyngowie pod wodzą władcy hordy Tyracha. – Słyszałem o nich od naszego niewolnika, Rusa. Podobno z czaszki jednego z kniaziów Gardariki uczynili puchar na napitki. – Tak, ten los spotkał mojego dziada Światosława, powracającego z wyprawy wojennej przeciwko Grekom. – A ty, panie, chcesz… – Nie jest ważne, czego chcę, ale co muszę zrobić. Ale dość o tym. Jak wspomniałem, ojciec mój Włodzimierz ma w tym grodzie oczy i uszy. A właściwie to Wilczy Ogon, jeden z jego zaufanych wojewodów. Ludzie, których ślę do Tyracha, albo znikają bez śladu, albo znajdujemy pod bramami w workach ich głowy. Więc umyśliłem sobie, że ty ze swoimi ludźmi będziecie dla mnie posłować. Oddi westchnął głęboko. Akurat czegoś takiego się spodziewał i od jakiegoś czasu główkował, jak odmówić kniaziowi i ujść z życiem. Nie znalazł jednak żadnego rozwiązania. – Haerskjold chcesz wznieść, panie, i masz do tego pełne prawo. Nie mam doświadczenia, jak sam wiesz, ale wiem, że bratobójcza walka rodzi zatrute owoce. Nic mi jednak do tego, z innym zadaniem płynę w cztery skipy do Miklagardu. Nie pomogę ci w twoich zamierzeniach. – Wiedziałem, że tak zareagujesz, kupcze bez towaru. – Jarosław nachylił się lekko w stronę gościa. – Ale zgodziliśmy się już co do tego, że nie potrafisz poświęcać figur, by uratować króla. Oddiego zmroził chłód i z trudem zachował kamienną twarz. – Co masz na myśli, panie? – Te dwie kobiety o czerwonych twarzach, które przyprowadziłeś ze sobą, zostaną u mnie w gościnie nieco dłużej. Oczywiście potraktuję je do waszego powrotu z należytym szacunkiem. – A gdybym cię teraz zabił, panie – powiedział Asgotsson spokojnie, jakby rozmawiali o budowie skipu. Władca podniósł rękę i z cienia wysunęła się

zakapturzona sylwetka z napiętym łukiem w rękach. – Nie uratowałbyś tym czynem swoich ludzi, a przy okazji szybciej zobaczyłbyś bogów. Kimkolwiek oni są. Tysiące myśli przebiegało przez głowę młodzieńca od strachu o żonę i dziecko poprzez wspomnienie siostry w sznurach po obawę o drott, którego członkowie ruszyli za swoim wodzem przez niebezpieczną Gardarikę. Zaufali mu. Kogo ma poświęcić? – Jeśli mnie zabijesz, moi ludzie pomszczą swego wodza i zginą, to pewne. Ale szeroko po krainach rozniesie się wieść, że władca Smaleskii podrzyna gardła kupcom, którzy podążają tym szlakiem do Gardariki. Rzeka złota i towarów wyschnie, kniaziu, szybciej, niż myślisz. – Zanim to się stanie, ruszę na Kijów, a tam skarbiec znacznie większy i zasobniejszy. – Nie pomogę ci – po chwili milczenia powtórzył Oddi. – Zabijesz nas i nic nie zyskasz, dalej znajdować będziesz worki u bram grodu. A o dzielnej drużynie kupca Sturli Tubbessona sagnamadowie śpiewać będą pieśni po kres świata. – Dałbyś radę patrzeć, jak ginie w męczarniach twoja kobieta? Ty, który ruszyłeś na pomoc zwykłemu niewolnikowi? Nie sądzę. – Władca ze spokojem przeczesywał dłonią gęste futro posłania. – Ale znasz moje potrzeby, a ja nie znam twoich. Za czym gonisz, kupcze bez towaru, a może będziemy w stanie wzajemnie sobie pomóc? Gdy kniaź Jarosław usłyszał, o co chodzi, pokręcił ze smutkiem głową. – Gdy Bjalbo Holmskalle, którego znam i poważam, był w moich włościach, mogłem kupić od niego lub mu zabrać wszystkich niewolników. Teraz jest pewnie w Kijowie, może dalej, a wysłanie za nim w pogoń silnej drużyny Wilczy Ogon uznałby za wypowiedzenie wojny. Ruszyłby na mnie z całą potęgą, gdy nie jestem na to gotowy, nie bez hordy Tyracha. Nie widzę innego wyjścia z sytuacji, jak zacząć zabijać twoich ludzi, poczynając od tych najmniej znacznych. Nie sprawi mi to wielkiej przyjemności, ale dostarczy mieszkańcom grodu niepośledniej rozrywki. Od ciebie tylko będzie zależeć, kiedy przestanę to robić. – Kniaź Jarosław podniósł się lekko i Oddi zrozumiał, że cały wieczór jedynie udawał lekko podchmielonego. Gospodarz wyciągnął rękę do wciąż siedzącego młodzieńca. – Czas wrócić do gości, kupcze. – A gdybym złożył ci inną propozycję, panie? – Asgotsson chwycił wyciągniętą dłoń i przyciągnął do siebie tak gwałtownie, że ten upadł obok niego, w ostatniej chwili dając znak łucznikowi. – Mów. – Po raz pierwszy tego wieczoru w jego oczach pojawiło się jakieś ożywienie. – Wobec całej sali biesiadników poweźmiemy zakład. Jeśli przegram, zatrzymasz w gościnie kobiety, a ja bez oporu ruszę z misją, którą mi powierzysz.

Mało tego, zatrzymasz moją drużynę dla siebie, o ile zdołasz ich przekonać złotem. Jeśli ty przegrasz, panie, zwolnisz mnie i moich ludzi z trybutu za przejście przewłoką i to nie ten jeden raz, ale póki Rurykowy lud władać będzie tymi ziemiami. – Co to za zakład? – Że oddział moich zdoła przetrwać noc, mając na karku zbrojnych kniazia Jarosława. – Widzę, że słyszałeś o moich polowaniach. – Śmiech gospodarza słychać było nawet w izbie biesiadnej, ponieważ dochodzący stamtąd harmider przycichł na chwilę. – Ale wszyscy muszą żyć, gdy wzejdzie słońce. – Nie, panie, tego nie możesz ode mnie wymagać, jeśli cenisz sobie honor. – Nie mogę? A zresztą, zgoda. Podobasz mi się. Na dowód mojej przychylności niech to będzie tylko, albo aż, połowa nocy, ta, która nam została. A ty dołożysz tego wielkiego psa, który tak przeraził moje ludojady. Wyjdźmy pod gwiazdy i złóżmy przysięgę przed bogami, bo nie ma co strzępić języka i ogłaszać chętnym uszom naszych planów. – Wstali i kniaź objął Oddiego ramieniem. Teraz wyglądali niemal jak bracia, obydwaj wysocy, barczyści, o jasnej skórze. Różniły ich tylko włosy, ciemne u syna północnych fiordów, w kolorze siana u władcy Rusów. Gdy przechodzili w zdało się najlepszej komitywie przez hallę ze stołami, dziesięć westchnień ulgi wydobyło się z dziesięciu piersi, a w zaciśnięte od dłuższego czasu z nerwów gardła wlały się rogi dobrego piwa. Księżyc dopiero wspinał się na nieboskłon, gdy władca Gniezdowa wyciągniętym zza pasa nożem obciął sobie i gościowi długie pasma włosów, splótł je w jedno z zerwaną trawą i oddał połowę tego warkocza Oddiemu. – Przysięgam na Peruna i wszystko, co mi bliskie, że dotrzymam warunków naszej umowy. Jeśli nie, niech Weles po wsze czasy uwięzi mojego ducha. Syn Asgota tym samym ostrzem naciął swoją dłoń i strząsnął czerwone krople na wiatr. – Przysięgam na boga bogów Odyna, że dotrzymam zawartej dziś umowy. A jeślibym się sprzeniewierzył tej przysiędze, niech nie trafię po śmierci do Walhalli. Uścisnęli sobie wenedzkim zwyczajem dłonie dla przypieczętowania zawartego paktu. – Pamiętaj, kupcze, swoim powiedz, że zakład tyczy się złota i tylko złota. No i poznaj mojego najlepszego łowczego, to przed nim i jego ludźmi będziecie uciekać. – Na te słowa w światło księżyca wszedł nie kto inny, jak dziesiętnik Sambor. – Ty? – Oddiemu słowa uwięzły w gardle. – Wiem, że się znacie, ale na rozmowy będzie czas później. Powiadom

swoich biesiadników, że pozostaną u mnie w gościnie do końca nocy, a sam wracaj do obozu, nim wypuszczę psy. – Śmiech Jarosława słyszano pewnie w całym grodzie. Nie było w nim jednak wesołości. Oddiemu, gdy już rozmówił się z druhami i biegł truchtem w stronę skipów, cały czas uparcie kołatała się pod czaszką myśl, że kniaź Jarosław, syn wielkiego księcia Włodzimierza, wszystko to sobie wcześniej ukartował.

Nim spłonęła czwarta część pochodni, Oddi siedział z powrotem w halli pana na Smaleskii. Tym razem jednak wraz z towarzyszami zajęli koniec stołu. Gospodarz nakazał miejscowym, by zrobili im tyle miejsca, ile sobie tylko zażyczą. W końcu to byli już teraz prawie jego ludzie. Więc zażyczyli sobie wystarczająco wiele, by żadne chętnie uszy nie słyszały ich rozmowy. – Myślisz, że Pazury Rysia sobie poradzi? – Vagn Ågesøn z niedowierzaniem pokręcił głową. – To miejscowi i ich lasy, a czerwoni ludzie są jakby z innego świata. – Dlatego poszedł z nimi Dobrogost. Zresztą sam się napraszał. – Asgotsson stukał na wpół obgryzionym kurzym udkiem w brzeg misy. Z tych nerwów stracił apetyt. Wbrew sobie co chwila rzucał spojrzenie w stronę ciemnego wejścia, jakby miał w nim ujrzeć uśmiechniętą gębę Sambora. Prawda była taka, że tego właśnie się spodziewał. – Podrostek mówił, że musi spłacić swój dług i jakby co, mamy przekazać jego ojcu, jeśli napotkamy go na Południu, że był dzielny, że nie dał się kupcowi, no i że mu wybacza to, co się stało z Damroką. – Oddi chrząknął niepewny własnego głosu. Rozmowa z młodym byłym niewolnikiem, choć krótka, wczepiła mu się w myśli niczym rzep. – Że zrozumiał… i że ród nie wygasł, bo spłodził syna – zakończył. – Zaraz się rozpłaczę. To jakiś wymysł z tym bachorem, a poza tym skąd on może wiedzieć, że to będzie chłopak? – Vagn wzruszył szerokimi ramionami. – No i co pomoże zabiedzony młody niewolnik, jeśli pościg ruszył z psami i na koniach, no co? – Hrafn od początku nie krył swoich obaw. Gdy tylko Oddi im powiedział, że gra idzie o niższe myto, doradzał synowi zmarłego wodza, by zapłacić i nie ryzykować życia towarzyszy. Zamknął mu jadaczkę widok chmurnej gęby kniazia i położenie dłoni na rękojeściach mieczy przez jego przybocznych. Hrafn Szermierz nie był głupcem. Coś się szykowało, tylko nie wiedział co. – Ja widziałem Pazury Rysia w walce. On i jego ludzie byli ćwiczeni w dalekich rajdach na tereny wroga. Nie znam lepszych myśliwych od Beothuków, a wśród nich lid Snae-Kola należy do najlepszych. – Ale przeciwnik dosiada tych wielkich stworzeń i zamiast oczu ma psie nosy. Na Wielkiego Ducha, to nie może się udać, Brzuchu Ryby. – Czerwona Orlica była bardziej smutna niż zła. To mieli zginąć jej bracia, a z każdym zabitym Długim Człowiekiem… – Musiałeś się zgadzać na to polowanie? – Shaa-naan syknęła niczym żmija. – I to dla czegoś, co ludzie ze skalpami na twarzach zwą złotem? Życie dwunożnego człowieka można narażać, ale jedynie dla dobra wioski lub ratowania życia właśnie. Musiałeś? – Musiałem, serce mojego serca, i nie pytaj mnie dlaczego. Musiałem – szepnął. Brzemienna kobieta zamarła, a potem skinęła głową i uszło z niej

powietrze. Ufała swojemu mężczyźnie. Jeszcze. Nagle drzwi otworzyły się szeroko i do halli wkroczyła zakapturzona postać. Oddi omal nie zerwał się z ławy, nerwy miał napięte niczym okrętowe liny w czas sztormu. Przybysz w ręku trzymał szary worek z mokrą plamą u spodu. Kniaź coś gniewnie krzyknął i strażnik wyszedł, zabierając swój ładunek. Kolejny gestir, któremu nie dane było dotrzeć do miejsca przeznaczenia – pomyślał smutno. Głowy Beothuków przyniosą w znacznie większej sakwie. Miejscowi przy stole dobrze się bawili, porobili nawet zakłady, choć niewielu postawiło na kupca. Jeśli już, to bardziej dla zabawy niźli z przekonania. Długie pochodnie spłonęły ze szczętem i niemal wzeszło słońce, gdy do rozświetlonego łuczywami grodu wpadł oddział konnych. Wszyscy biesiadnicy już wcześniej wylegli z halli, przynajmniej ci, którzy byli jeszcze w stanie chodzić o własnych siłach, więc rozochoceni przywitali Sambora radosnymi okrzykami. Oddi ze swoimi stał na drżących nieco nogach i wcale nie było mu wesoło. – Tak niewiele zabrakło. – Hrafn patrzył w niebo, które wschodzące słońce już zaczęło lekko ubarwiać czerwienią. – Tak niewiele… Ech. Sambor zeskoczył z wierzchowca i podszedł do swojego pana. Coś mu tam szepnął do ucha, a ten gniewnie cisnął na ziemię trzymany w dłoni puchar z napitkiem. Potem uderzył dziesiętnika w twarz tak mocno, że ten wylądował na plecach. – Jak to możliwe, to i nasi bogowie są przeciwko mnie?! – Dało się słyszeć jego wściekły okrzyk. – I oni też?! Mało mam kłopotu z jednobogiem i własnym ojcem?! Sambor szybko się pozbierał i coś tam jeszcze dalej tłumaczył, bezradnie rozkładając ręce. Jeden z jego ludzi zeskoczył z konia i rzucił na ziemię trzy płócienne worki. Te worki. Kniaź ruszył w stronę gości, a jego mina nie zwiastowała niczego dobrego. Ale to właśnie ten chmurny wygląd spowodował, że usta Waregów rozciągały się w nieśmiałym uśmiechu. Po raz pierwszy tej strasznej nocy. Kniaź stanął przed synem Asgota, nerwowo okręcając na palcu krótki trójkolorowy warkocz. Stał tak chwilę w bezruchu groźny niczym chmura burzowa. – Wiesz, co za podstęp wymyślili ci twoi? – Ja nie wiem nawet, czy jeszcze żyją, panie. A co dopiero, jaki fortel wykorzystali. – Uciekali wojom Sambora i zacierali ślady tak sprytnie, że prawie mu się wymknęli. Dogonił ich jednak tuż przed świtem, zabił trzech, ale reszta schroniła się w świętym gaju. Rozumiesz, co to znaczy, kupcze bez towaru? – Uciekli na drzewa? – Oddiego mało to obchodziło. Cieszył się i smucił

jednocześnie, patrząc na leżące w pyle pakunki. Kniaź roześmiał się, ale bez wesołości. – Święte miejsca oferują schronienie każdemu zbłąkanemu wędrowcy. U was się mówi na to gird. Sambor, o ile nie chciał naruszyć zwyczaju naszych dziadów i dziadów ich dziadów, nie mógł ich nawet tknąć, nie mówiąc już o zarżnięciu ku uciesze swego władcy. – Nie wszystkim się udało. – Asgotsson wskazał brodą odcięte głowy swoich ludzi. – Dziesiętniku, podejdź! Mów, jak było. Ten spojrzał na swego kniazia i widząc jego przyzwolenie, ruszył w stronę stojącej nieco na uboczu grupki. Był cały w pyle, pajęczynach i liściach, tak że bardziej teraz przypominał grzyb niźli człowieka. – Od początku pościgu wszystko szło nie tak – zaczął. – Psy gubiły trop, a nawet gdy go chwyciły, zaraz pojawiała się ta wielka bestia i odciągała je od pościgu. Skończyło się, gdy któryś z moich trafił ją z łuku. – Zębaty nie żyje? – Sha-naan wsparła się ciężko na ramieniu męża. – Nie zginął na miejscu, bo z piskiem uciekł w las, ale kto wie. – Sambor wzruszył ramionami. – Potem domyśliliśmy się, dokąd zmierzają i dlaczego akurat tam. Musieli mieć miejscowego przewodnika. – Spojrzał z wyrzutem na Oddiego. – Dopadliśmy ich przed samym gajem i zdołaliśmy ustrzelić jedynie podrostka, który wcześniej skręcił nogę i z trudem biegł pomiędzy dziwnymi wojami o czerwonych twarzach. Ta dwójka rzuciła się na nas i poharatała nieco moich ludzi, ale nie mieli szans. Zasłużyli jednak na szacunek, walczyli bez strachu. W tym czasie reszta znalazła bezpieczne schronienie – zakończył i zamilkł. – Cóż, nikomu wcześniej ta sztuka się nie udała. Ani chybi takie było życzenie bogów. Ruszajcie w drogę. Nim dotrzecie do brzegu, przyślę do was swojego człowieka z glejtem i pieczęciami. Od tej chwili przeprawa przez przewłokę zawsze będzie dla was wolna. Powodzenia. Pod Oddim ugięły się z ulgi nogi. Składali wprawdzie przysięgi, ale kto tam wie, jakimi drogami podążają myśli władców. – Chcielibyśmy jeszcze pochować jak należy naszych ludzi. Kniaź skinął głową. – Weźcie też świeżego jadła na drogę i skreślę listy uwierzytelniające do posadników ojca. Powinny pomóc w drodze, choć to nic pewnego. – Uśmiechnął się cierpko. – Dziękuję, panie. Daj nam też i to drugie pismo, jeśli bogowie pozwolą, znajdziemy sposób, by je dostarczyć. Kniaź Jarosław zatrzymał się w pół kroku, by zniknąć w cieniu wejścia do hovu. Drottmadów Oddiego nikt by nie namówił na powtórne przekroczenie tego progu. Może w innym życiu. Czym prędzej ruszyli w stronę skipów.

Tego samego dnia zapłonęło wielkie ognisko. Na skrzydłach dymu wzleciał do Wyraju albo do Nawii duch dzielnego Dobrogosta. Liczący sobie z szesnaście, siedemnaście wiosen zabiedzony młodzieniec pokazał charakter godny wielkich władców. Nie było wątpliwości, że każdy drottmad Oddiego Asgotssona zapamięta jego czyn i powtórzy opowieść o dzielnym mieszkańcu dalekiego i nikomu nieznanego grodu swoim dzieciom, a oni przekażą ją dalej. Wszystko po to, by trwała po kres ziemi. – Zasłużyłeś na opowieść w kamieniu, braciszku, i daję słowo, otrzymasz ją. – Może to było złudzenie, ale w oczach Vagna Ågesøna, wnuka Sigvalda Strutharaldssona, pojawiły się łzy. – Z przedniego materiału musi być drzewo, którego młoda gałąź jest tak wysokiej próby – mruczał stary szkutnik Illugi Runlofsson. Nawet kupiec w towarzystwie swoich żon przyszedł pożegnać byłego niewolnika. Jedna z nich co chwila ocierała łzy. – Mówił prawdę, pokurcz jeden, patrz. – Vagn, któremu już przeszło rozrzewnienie, szturchnął łokciem Bjarkiego. Niedźwiadek nie zwrócił na to uwagi, pogrążony w smutku po stracie dwóch członków plemienia. Może miał tylko pół krwi Beothuka, ale była to ta połowa bliska sercu. Ciała Kruczej Kości i Kucającego Niedźwiedzia pozostawiono w odległym zagajniku na pastwę dzikich zwierząt i robaków. W ten sposób mieli spłacić dług wobec Matki Ziemi. Ten sam, który rósł z każdym dniem ich życia, z każdym kęsem pożywienia. Czerwona Orlica odprawiła krótkie obrzędy i gdy słońce stało w czwartej ćwiartce, wysuszonym kadłubom udało się napić wody z wielkiej rzeki, zwanej przez miejscowym Dnieprem. Kulejący Zębaty niemal w ostatnim momencie dołączył do załogi. Dzięki niech będą bogom, dość śmierci przyjaciół jak na jeden poranek. Bez większych przeszkód, nie licząc sraczki Gro Osvirssona, płynęli wiele doagrów na południe. Oddi Asgotsson musiał w końcu powiedzieć druhom, o co toczyła się gra w Smaleskii, gdyż gotowi byli wyrzucić go za burtę w dwóch kawałkach. Po wszystkim przyznali mu rację i pod niebo wychwalali szczęście swego dowódcy. Władyków kilku małych grodów, nieledwie strażnic, na które się natknęli, w zupełności przekonał glejt wystawiony przez kniazia Jarosława, zwanego przez miejscowy lud Bożydarem. Chętnie pomagali kniaziowym kupcom, udzielając bezpiecznego schronienia czy dostarczając towary po dobrych cenach, szczególnie miejscowy miód. Sam książę Włodzimierz – po ichniemu Władymir – ciężką ręką zaprowadzał nowe porządki i widać było, że prostym wieśniakom nie bardzo są one w smak, a przynajmniej nie wszystkim. Mając jednak do wyboru życie, dodatkową dziesięcinę płaconą od każdego dymu i jednoboga lub śmierć

i starych bogów, z ciężkim sercem większość wybierała to pierwsze rozwiązanie. Z ciężkim, albowiem oznaczało to wyparcie się swoich przodków, zerwanie z nimi więzi, a co warci są ludzie bez przeszłości? Wędrowcy mijali niekiedy ze szczętem spalone wsie i jak im to tłumaczył stary przewodnik, tylko tyle pozostało po jednym z niedawnych buntów tych, którym te nowe porządki pasowały niczym obca ręka we własnej sakiewce. Nie miał kto odbudować chałup, bo dla przykładu mieszkańców wyrżnięto w pień, łącznie z kobietami i dziećmi. Skandynawowie pluli z niesmakiem na takie marnotrawstwo i kręcili głowami, ponieważ można było dostać za takich niewolników sporo srebra. Nowe czasy dotarły już i do północnych królestw. Coraz więcej Szwedów, Duńczyków czy Norwegów stawało się kristmaðrami. Paparzy rozłazili się po całym wielkim Midgardzie, nie tylko po Rusi, niosąc ze sobą niczym pies pchły: wiedzę, swoje pismo, nowe prawa i coś, co zwali Słowem Bożym i bojaźnią. Może to było i potrzebne, ale nie każdemu, gdyż w ślad za mądrością zawsze idą troski. Krzewiciele nowego porządku zapominali przy tym o szacunku dla zwyczajów innych, wyszydzając je i zwalczając słowem, żelazem i ogniem. A przecież ludzie, plemiona, całe królestwa miały przed ich przybyciem swoją historię i swoich bogów, którzy powołali ich do życia i pomagali w najtrudniejszych chwilach. Porzucić ich to tak, jakby napluć ojcom w twarz. Nie dziwota więc, że się burzyli. Oddi sam kiedyś żartował, że paparzy niepokornych straszą zsyłką do świata podziemnego, który zwą piekłem. Ale jeśli przyjąć, że są tam już pradziadowie i jeszcze wcześniejsi mieszkańcy Skandynawii, to jest to najlepsze miejsce dla ich synów i wnuków znad północnych fiordów. Bo co w zamian? Nudne życie w wiecznym szczęściu i nieróbstwie w niebie? Czy może być coś gorszego dla człowieka w pełni sił? Za obiecywane męki bezczynności należało oddać lata spędzone na ziemi. Tu miał znajdować się ledwie przedsionek, w którym wyznawcy wystawiani są na próbę. A polegiwanie z tyloma kobietami, z iloma się da? Radość z ciepłych promieni słońca i z cienia góry dla strudzonego wędrowca? Ze zdobytego łupu i sytego posiłku? Z dobrego fortelu i szorstkiej dłoni przyjaciela? Z wypicia ze śmiechem, bez wyrzutów sumienia takich ilości piwa, że wiele dni zlewało się w jedno? Z dobrej pieśni i ciekawej sagi? Czy wreszcie z krwawej walki, bez względu na jej zakończenie? Niektórzy członkowie załogi nowego Błysku Młota, który prowadził po szerokich wodach tej królowej rzek małą flotę, zastanawiali się na głos, jak można wypróbowywać kogoś, czyje losy już przed narodzinami zostały utkane przez bogów. A nawet jeśli, czy wolno porównywać wyzwania, przed którymi staje dowodzący flotami saekonung i żyjący od narodzin w jednym miejscu thraell? Bo przecież nie ma tego „nieba” dla władców i oddzielnego dla prostego ludu. Czym

wreszcie kieruje się jednobóg, rozdzielając na ludzi tak nierówno ciężary? Bo choć mocne ogniwo łańcucha wytrzyma ciężką równą pracę, to zerwie się przy gwałtownym szarpnięciu. W takiej sytuacji czy honorowe będzie ukaranie tragarza, który zarył nosem w piach przytłoczony zbyt wielkim ciężarem, a nagradzanie jego sąsiada za wędrówkę jedynie z niewielką skórzaną sakwą? Atli, który w takich chwilach włączał się do rozmowy, twierdził, że i ojcowie jak trzeba pozostawiają swoje pociechy w lesie, śledząc ich poczynania z ukrycia, by nauczyły się radzić sobie w trudnych sytuacjach. Albo zabierają podrostków na wiking, by dowiedzieli się nowego. – A jak im nie wychodzi, to zabijają swych synów? – pytał wtedy spokojnie Hrafn. – Albo odwracają się plecami? – Jednobóg ma zawsze otwarte ramiona dla człowieka – odpowiadał Atli. – Jeśli zbłądził i znajdzie właściwą drogę, przyjmie go pod swój dach. – Nawet po śmierci? – Nawet, bo odkupiwszy swoje winy w piekle, może kiedyś trafić do nieba. – A ten, co miał lekko, nie musi niczego odkupywać? – Noo, nie… – Często to się zdarza, znaczy to spłacenie długów? – nie dawał za wygraną sternik. – No bo jeśli niezbyt często… W takich chwilach Atli wybuchał, że on nie jest völvą, spakoną czy seidmadem, by wszystko wiedzieć, i żeby się od niego odczepili. Zwykle zaraz potem śmiali się wszyscy do rozpuku, albowiem właśnie o te wybuchy chodziło kompanom dzielnego woja. A on sam wytrzymywał z nadąsaną miną góra dziesięć oddechów, by zaraz przyłączyć się do ogólnej wesołości. Stawało na tym, że jedyna próba, którą musi przejść człowiek w Midgardzie, to próba odwagi. Ale też nie mieli nic przeciw Atlemu Krzywemu Paluchowi, któremu bliżej było do Krysta. Jego wybór, a dla reszty liczyło się tylko to, że dobrze osłaniał plecy towarzyszy i nie migał się od roboty. Na widok mijanych zgliszcz i do nich docierała jednak smutna prawda, że coś się kończy, że jak i Rusów, Normanów też czeka ostateczny wybór. Czy to będzie jak z dorastaniem, gdzie dziecięcą beztroskę zastępują dorosłe codzienne zmartwienia? A może niczym z pozostawioną na słońcu padłą krową, która w pierwszych dniach puchnie, robiąc się większa, by zgnić ze szczętem po kilku miesiącach. Czas pokaże, którzy bogowie są silniejsi. Może miał rację gospodarz Smaleskii, twierdząc, że nie da się z nowym wygrać – myślał Oddi – ale smutny będzie świat po tym zwycięstwie i na tym większy szacunek zasługuje taka próba. Był młody, ale nie na tyle, by uwierzyć, że krainy i królestwa złączone pod jednym bogiem staną się lepsze. Inne, owszem. Choć z drugiej strony, kto wie… Jeśli na dobre zmienią się ludzie, to kto wie. Takie myśli krążyły po głowach wojów, gdy mijali pogorzeliska, a żegluga

była łatwa i bezpieczna, bo mądry, bywały człowiek powinien patrzeć nieco dalej niż koniec własnego miecza. Ale nic nie trwa wiecznie. Nad ranem dziesiątego dnia od wypłynięcia ze Smaleskii, gdy mokry świt osadza krople na skórze, do zajętego rozmową Oddiego podeszła Czerwona Orlica. – Z Shaa-naan-dithit nie jest najlepiej, Brzuchu Ryby. Nie przysłużyły się jej i dziecku nerwy w drewnianym mamateeku wodza Jarosława. Wielki Duch ma ją w opiece, ale powinna odpocząć. – Jak, gdzie? Przecież od kilku dni odpoczywa. – Oddi chciał biec w stronę posłania, które kobiety umościły sobie u podstawy masztu, ale szarpnięcie osadziło go w miejscu. – Teraz trzeba jej nieruchomej ziemi pod plecami. Młody wojownik wyrwał ramię z uścisku i ruszył w stronę Staruszka, przy którym pod skórzanym baldachimem leżała, cicho pojękując, Shaa-naan. Nagle ciało czerwonoskórej kobiety wyprężyło się z bólu, a rozwarte szeroko usta zaczęły szybko łapać powietrze. Zamknęła je zaraz, by zdusić narastający w gardle krzyk, ale ból jak nagle przyszedł, tak i minął. Córka Kamiennego Ostrza z westchnieniem padła na posłanie ze skór. Po twarzy spływały jej grube, tłuste krople potu. – Serce mojego serca. – Oddi przyklęknął u wezgłowia żony. – Coś jest nie tak, czuję to – wystękała, patrząc mu w oczy. – Bogowie mają nas w opiece, będzie dobrze. – A skąd ty to możesz wiedzieć? – Te zmienne nastroje mogły zabić mniej odpornego męża. – No… nie. Ja tylko… – To nie gadaj, tylko mi jakoś pomóż. Zrób coś! Oddi popatrzył bezradnie na Czerwoną Orlicę, a ta uśmiechnęła się uspokajająco. – Jej ciało jest mocne. Ale sam widzisz, Brzuchu Ryby, że musimy zejść na ląd. Dosyć tego kołysania. Gdyby Wakan Tanka chciał nas tego nauczyć, uczyniłby dwunogiego człowieka foką. Nie chcąc tracić czasu, od wypłynięcia ze Smaleskii jedli i spali na skipach, cumując tylko na noc w pobliżu brzegu. Co było robić. Oddi już otwierał usta, żeby wydać rozkaz Hrafnowi, ale dziób Błysku Młota właśnie minął zakole rzeki i ich oczom ukazał się widok godny niejednej sagi. Ujrzeli Kaenugard zwany przez miejscowych Kijowem, największy gród, jaki Oddi widział w swoim młodym życiu. Jeśli Miklagard jest od niego potężniejszy, to ja jestem synem niewolnika, dumał ogarnięty podziwem. Zabudowania pokrywały duże połacie równinnego prawego brzegu, poprzetykanego nielicznymi wzgórzami. Na północ od miasta, na wyższym od innych pagórku, wzniesiono potężny gród obronny. Dla sternika z Błysku Młota i tłumacza nie była to pierwszyzna, ale reszta trwała dobrych kilkadziesiąt uderzeń serca z otwartymi gębami, biorąc przykład ze

swojego dowódcy. – Płyńmy do portu, musimy znaleźć dach nad głową na kilka dni, może dłużej. – Oddi w odpowiedzi na pytające spojrzenie sternika wskazał brodą płachtę przy maszcie. – To nawet dobrze się składa, bogowie znowu ci sprzyjają, wodzu. Tu za srebro dostaniemy czysty duży hov, a nie śmierdzące skóry namiotu. Potem zobaczymy, co dalej. – Hrafn nie zamierzał spierać się z dowódcą i to takim, który najwyraźniej cieszył się względami Asów i Wanów. Być może dlatego, że swój limit trudu i upokorzeń wyczerpał, nim stał się mężczyzną. Cztery średniej wielkości skipy zmieniły kurs, schodząc ze środka nurtu.

Podobnie jak to miało miejsce w Birce, nim na dobre rzucili kamienie kotwiczne, przy skipach zaroiło się od handlarzy. Oferowali wszystko: od zębów krikjarskich świętych, które jakoby miały przepędzać wszelkie choroby, po kaszę, nietępiącą się, wzmocnioną zaklęciami broń, dziewki, olej na swędzenie przyrodzenia, proszek z kości pustelnika dobry na pluskwy i pchły oraz dach nad głową. Stary Om otrzymał zadanie zdobycia świeżej żywności w celu uzupełnienia zapasów pokładowych. Oddi wysłał też Olega, by znalazł na kilka dni duży hov dla dobrej setki ludzi, może mniej, bo na okrętach też musiał ktoś zostać. – Najlepiej gdzieś na uboczu – rzucił do pleców Rusa – blisko portu! – Tak, panie. – Usłyszał jedynie. Ten kupiecki umyślny był wart każdej ceny. Nim słońce osiągnęło połowę drogi, mieli już za sobą odprawę mytników. Zjawiło się aż czterech, więc poszło gładko. No i wynajęli sporą ciepłą hallę, a raczej zimową szopę na łodzie. Nikt nie narzekał, ponieważ pod stopami rozścielono świeżą słomę, a w pobliżu północnej ściany płonęło wesoło małe ognisko. Shaa-naan dostała dreszczy i położono ją właśnie w jego pobliżu. Czerwona Orlica odprawiała nad nią czary, sypała do ognia zioła mocy, ale skurcze, które rozpoczęły się jeszcze na skipie, nie ustawały. – To nie jest ten czas – mruczała kobieta mocy – jeszcze długo nie. Oddi miotał się niespokojny po halli niczym wilk w klatce. Ile jednak można. – Co jej jest, kobieto mocy?! – Po raz kolejny zadał to pytanie i oczekiwał, że szamanka jak zwykle go ofuknie i wypędzi za przepierzenie, ale ona milczała. – Czy… czy jest źle? Czerwona Orlica podniosła na niego załzawione od dymu oczy. – Sama nie wiem, Brzuchu Ryby, co jest nie tak. Dziecko ułożone prawidłowo, złe duchy wypędziłam z tego drewnianego mamateeku. Czasem, gdy brzemienne żony towarzyszą swoim wojownikom podczas polowań i zbyt długo biegną lub wspinają się na strome wzgórza, dostają skurczów, które przechodzą, jeśli chce tego Wakan Tanka. Tu chyba też tak będzie, ale też dziecko może martwe przyjść na ten świat. Człowiek nic tu nie poradzi, trzeba czekać. – Czekać! Na co?! – Asgotsson popatrzył na umęczoną twarz żony. Usta miała zamknięte, ale w jej oczach dostrzegł strach. – Olegu, choć ze mną! – Oddi zerwał się z miejsca i wyszedł przed hov. Tłumacz i umyślny kupca Graniego Szerokiego w Pasie zjawił się zaraz potem. – Sprowadź najlepszego uzdrawiacza w mieście, zapłata nie gra roli. Spiesz się! – Rus skinął głową i pobiegł w stronę zabudowań grodu. Po chwili zniknął w jednej z wąskich uliczek. Bogowie, błagał w myślach młody wódz, nie proszę o nic dla siebie. Freyo

– pani płodności, zadbaj o to, co zalęgło się w brzuchu mojej kobiety dzięki twojemu wstawiennictwu, a po śmierci z radością udam się do Sessrymnir, gdzie będę ci wiernie służył. I ty, Gefno, wspomóż Shaa-naan, a nigdy nie zapomnę o tobie w modłach. I ty, Sjöfn, która zesłałaś na nas tę miłość, wstaw się u Odyna za córką Wielkiej Wyspy, która poprzez dziecko, które nosi, stała się jedną z nas. Niech ktoś jej pomoże. Choćby sam Wielki Duch, w którego wierzą jej bracia, czy choćby jednobóg Greków – wszystko mi jedno. Wrócił do halli spokojniejszy, bo zrobił wszystko, co tylko w ludzkiej mocy, żeby ulżyć swojej kobiecie w cierpieniu. W tej chwili u wejścia zapanowało małe zamieszanie i dwóch niewolników wtaszczyło do szopy na łodzie beczkę z piwem, przynajmniej oni twierdzili, że w środku jest ten boski napitek. Jak przekonywali zdziwionych wikingów, działali z polecenia i na koszt samego Wilczego Ogona, włodzimierzowskiego wojewody. Jarosław przestrzegał, by nie ufać temu staremu lisowi, ale gdyby chciał wyrżnąć zbrojnych Oddiego, mógł przecież to zrobić w każdej chwili, bez marnowania dobrego piwa. – No co? – fuknął syn Asgota na widok pełnej niedowierzania miny sternika. – Może tak tu się wita co znaczniejszych przybyszów. Hrafn, który jako bywały w świecie odznaczał się też ostrożnością, mimo wszystko kazał ludziom, którzy przytargali podarek, skosztować piwa w pierwszej kolejności. Ot, skandynawska gościnność – nigdy jej za dużo dla przyjaciół, tak jak sprytu dla wrogów. Ci spragnieni, dzień był bowiem ciepły, skwapliwie skorzystali z propozycji, a widząc zachęcające gesty, jeszcze raz napełnili drewniane kubki, które nosili przywiązane do pasa. Potem usiedli i oddali się miłej rozmowie w dobrym towarzystwie. – Kniazia nie ma w grodzie, panie. – Wyższy, chudy o haczykowatym nosie i czarnej czuprynie, pociągnął głośno łyk napitku. – Jakie dwie niedziele temu ruszył ze swoimi zbierać należne oddymne, tak gadali jego sługi. – Zawrzyj gębę, durny, nie po oddymne, a po nowych ludzi ruszył, coby nimi wzmocnić drużynę. – Niższy, ale równie chudy i ciemnowłosy niewolnik beknął z lubością. – Bo jak jesteście tacy mili i dacie się jeszcze napić, to mamy wiele do powiedzenia. – Sprytny uśmieszek zagościł na jego ospowatej twarzy. Widać było, że bogowie nie szczędzili im mitręgi w życiu, ale to już sprawa pomiędzy nimi a tą dwójką. – Takiemu tobym pleców w boju nie powierzył – odezwał się w ojczystej mowie Illugi Runlofsson, zaciskając z cichym trzaskiem pięści. – Ty, szkutniku, niedługo ich nie wyprostujesz i będziesz mógł co najwyżej pilnować naszych tyłków. – Vagn, jak to miał w zwyczaju, wlał odrobinę miodu w serce wiekowego towarzysza wyprawy. Był zły na cały świat, że te dwa pokurcze chłepcą jego piwo, a on musi siedzieć o suchym pysku.

– Młody jesteś, jomsborczyku, to i rozum u ciebie niczym sosnowe drewno. Wszyscy wiedzą, że najtwardszy jest ten dąb, który wiele lat przeleżał w wodzie. – Dąb może i tak, ale nie spróchniała kłoda. – Dosyć! – przeciął rodzącą się sprzeczkę Hrafn, a niewolnikom łaskawym gestem wskazał beczkę, czym wywołał dodatkowy grymas wnuka Sigvalda. – No to opowiadajcie, co tam słychać w grodzie – rzucił sternik. – Skoroście się tak ochoczo raczyli naszym piwem, mus odpłacić za gościnę. – Gdy Oleg skończył tłumaczyć, w oczach tragarzy pojawił się niepokój. – Ten, no, kniazia… – zaczął jąkać się wyższy, ale urwał, poczuwszy dłoń na ramieniu. – …nie ma, a w Kijowie rządzi Wilczy Ogon, jego landmand. To wiemy – Szermierz mówił powoli, łagodnie – ale gdybyś tak, kochanieńki, powiedział nam, do czego kniaziowi ci dodatkowi ludzie, hm? – Ano, panie, gadają, że wojna idzie. Że stary kniaź walczyć będzie ze swym synem Jarosławem. Ten mu ponoć trybutu należnego odmówił i te grzywny sobie zachował. I wbrew rozkazowi swego władcy czci starych bogów. – Sam Jarosław ma za mało zbrojnych, by stawić opór ojcu. – Hrafn pokręcił głową. – Powiedz im, że mają mówić wszystko, a gdy będziemy zadowoleni, dostaną nie tylko piwo, ale i w garść kilka monet na drogę. Sługi często znają więcej tajemnic, niż sądzą ich panowie, bo kto zwraca uwagę na stojący w kącie garnek czy drzewo w lesie? Temu niższemu na wzmiankę o pieniądzach gęba uśmiechnęła się od ucha do ucha. – Aaaa, tom słyszał od kucharza, a on od próbującego strawy, że jakoweś pisma przechwycono. W nich miało stać, że młody kniaź dogadał się z Pieczyngami. A i Chazary chętni do pomocy za to, co rodziciel kniazia Władymira zrobił ich kaganowi. Wielu ich mieszka na Łysej Górze, o tam. – Wskazał ręką kierunek. – Zwą to miejsce Sambatas. Ale i tu, blisko portu, też jest tego sporo. – W obrębie murów miasta? – Oddi nie krył zdziwienia. – Ano, nie inaczej. To bogaci kupcy i rzemieślnicy, utuczeni na handlu jak świnia na kaszy. Gdy w grodzie nastały Rusy, oni już tu byli. Pozwólcie, panie, jeszcze raz zanurzyć kubek, bo w gardle zaschło od gadania. – Hrafn znowu łaskawie skinął głową. – Coś ty taki szczodry, sterniku! – Vagn w końcu nie wytrzymał i aż uniósł się z ławy. – Jeszcze trochę i ujrzymy dno tej beczki! – Siadaj, Vagnie Ågesønie, i nie przeszkadzaj, a może się czegoś nauczysz. – Hrafn spojrzał surowo na jomswikinga. – No to jak tam było z tą wielką waśnią? – jak gdyby nigdy nic zwrócił się do wyższego z niewolników. – Podobno wiele zim temu kniaź Światosław – znaczy się ociec naszego

pana – rozeźlił się na wielkiego kagana Chazarów i ruszył na niego z całą potęgą. Siły były równe i niewiele trzeba, byś tera z nimi rozmawiał, a nie z Rusami. Wielkie to ponoć były bitwy, gdy nasi wespół z Pieczyngami stawali na wprost hord stepowych jeźdźców. Koniec końców spłonęły stolice Itil i Sarkel, ale Kijów jak stał, tak stoi. Niczym kuśka o poranku. – Podchmieleni thraelle zachichotali, jakby było z czego. Zginęło wtenczas tak wielu wojów kagana, że nie miał już kto bronić jego ziem. Ten podupadły teraz lud nie może darować Rusom zniewagi, więc pójdą za Jarosławem, by na końcu i jego ukatrupić. Tak gadał próbujący strawy, a słyszał to z ust samego władcy, więc musi to być prawda. – Ten kniaź Włodzimierz to, jak wieść niesie, dobry, bitny dowódca i ma poważanie wśród swoich ludzi. – Oddi słyszał o nim wiele dobrego od samego Jarosława. – Niejeden już sobie na nim połamał zęby. – Oj tak, tak – powiedzieli niemal jednocześnie. – Będzie ze dwie dziesiątki lat, może trochę dłużej, jak Lachów zlał, a twardo mu stawali, jak to Lachy. No i walczy z samym cesarstwem, choć tam mu różnie idzie. To wielki pan. – I chutliwy – dodał prędko wyższy niewolnik. – W samym Wyszogrodzie i Białogrodzie ma po trzy setki nałożnic, a dwie w Berestowie. Kilka gwizdów uznania rozległo się wśród zasłuchanych wojów. Po prawdzie to oni bardziej niż zasłuchani byli wpatrzeni beczkę. – W lesie może być tysiąc drzew, a człowiek w jednej chwili wespnie się tylko na jedno. – Oddi nie czuł podziwu, tylko palącą zazdrość. – Może być, panie, ale po kilka naraz bierze do siebie i rankiem wszystkie wychodzą z rozdziawionymi z zadowolenia gębami, przeciągają się zmęczone, ociężałe są niczym pełne dzbany – mniejszy bronił honoru swego kniazia. – Wiem od… – …posługacza wojewody – dokończył za niego Oddi. – A tak właśnie, panie, ale to wszystko przez czary Małuszy… – Cichaj, durny, nie powtarzaj głupot. – Wyższy, widocznie mniej pijany, przestraszył się słów towarzysza. – Aaa co, wszystkie wiedzom, że klucznica Małusza rzuciła urok na kniazia Światosława, by zaciągnąć go pod swoją koszulę. Znalazł tam taki miód, że przez dłuższy czas chadzał tylko do niej. Potem urodził się Władymir i mu przeszło, ale uznał i wychował nieślubnego jak swojego. Ten nasz kniaź jest z czarów zrodzony, ot co. – Poczekaj, jak się tylko dowie, co wygadujesz tym miłym wojom, to wyrwie ci jęzor razem z żebrami. – Haczykowaty Nos rozejrzał się, jakby szukając drogi ucieczki. Niestety dla niego ze wszystkich stron otaczali ich ludzie Oddiego. – To kiedy ta wielka wojna? – Hrafn drążył temat, który mógł mieć wpływ

na losy wyprawy. Mało go interesowały czary czy sypialnia starego czy nowego kniazia. – Abo to kto wie? Może zaraz, a może nigdy? – Niższy niewolnik rozgrzany wypitym piwem wyciągnął nogi, niechcący trafiając w stopy Vagna. Prawie nie dało się zauważyć ruchu, w jednej chwili siedział na ławie, w drugiej leżał na słomie z zakrwawioną facjatą. – Gościnność miła jest bogom, ale byłbym ostrożny na waszym miejscu. – Hrafn położył uspokajająco dłoń na udzie siadającego jomswikinga. – Jedna odpowiedź i jeśli nas zadowoli, dostaniecie zapłatę. Jeśli nie… – Zawiesił głos. – Pytajcie, panie, nasz los bogowie uczynili parszywym od urodzenia i to się nigdy nie zmieni. Bo my bracia są, od małego posługujemy. – Ktoś musi – rzucił ciągle zły Vagn. – Był w grodzie kupiec z Północy, niejaki Bjalbo Holmskalle? Wielki, srogi, niemłody już mąż z dwiema, trzema załogami? Chwilę trwała pełna napięcia cisza, którą przerwał niewyraźny głos ocierającego sobie krew niewolnika. – Czemu, panie, mówicie „był”, on i teraz jest w Kijowie. W gościnie u wojewody. Drottmadowie Oddiego popatrzyli po sobie zaskoczeni. – A wiecie może, co go tu zatrzymało? – rozległ się zwodniczo łagodny głos Hrafna. – Gadaliście, że ino jedno pytanie będzie… – Mów, psie! – Dobrze już, dobrze. Jak mówił mi koniuszy Wilczego Ogona, a on wiedział od… a nieważne, kupca i jego ludzi wynajął wojewoda, ale po co, nie pytajcie mnie, panie. Zresztą więcej takich jak on kniaziowski namiestnik karmi pod swoim dachem. Pewnikiem co zamiaruje, ale… – Rozłożył szeroko ręce. – Jeśli to wszystko, pójdziem już, bo nas szukają w twierdzy. Dziękujemy za gościnę, a zapłaty nie chcemy. – Przyłożył połę lnianej bluzy do twarzy, by zatrzymać wciąż cieknącą z nosa krew. – Jeszcze jedno, przyjacielu, lubisz, gdy smakuje ci strawa? – A kto by nie lubił panie, a co… – Żeby poczuć smak pieczonego prosiaka, potrzebny jest język. – Ano, jak i do srania dupa – odpowiedział z pełnym przekonaniem Haczykowaty Nos. Końcówkę już cicho, bo w jego oczach pojawiło się zrozumienie. Sternik sięgnął do sakiewki i wyciągnął z niej dwie srebrne monety, zwane przez miejscowych litrami. Po jednej stronie wytłoczono na nich brodatą twarz wielkiego kniazia, po drugiej zaś dziwnej budowy trójząb. – Bierzcie i nikomu ani słowa, o co was pytaliśmy. Inaczej… – Wskazał

głową na nieruchomego jak głaz Vagna. Skinęli i szybko włożyli monety do ust, gdzie były najbezpieczniejsze. Gdy wyszli, Hrafn Szermierz zakrył wieko beczki i położył na nim swój pokaźny skramasaks. – Dzisiaj picia nie będzie, mamy robotę. Przez hallę przetoczyły się pełne złości głosy, ale położył im kres Oddi, wbijając i swój nóż w pokrywę. – Przynajmniej wiemy jedno, piwo nie jest zatrute i jak przyjdzie… Nagły hałas na zewnątrz przerwał wypowiedź Asgotssona. Wśród gniewnych okrzyków wyróżniał się tubalny głos Gardhara Garmssona, jomswikinga, który należał do drużyny Vagna. – Nie wpuszczę bez zgody dowódcy, chociażbym miał was posiekać na plastry, borsucze syny. Won! – Lepiej chodźmy, nim spełni swoją obietnicę. – Oddi wyszedł na dzienne światło, lekko mrużąc oczy. Na podwórcu stał niewielki oddział konnych, których dowódca, oddawszy lejce towarzyszowi, szykował się właśnie do popełnienia samobójstwa. Na widok wychodzących zamarł z wyciągniętym do połowy mieczem i wsunął z sykiem broń na miejsce. – Szukam Sturli, syna Tubbego, męża dowodzącego czterema korabiami, które rankiem wpłynęły do portu. – Trwało kilka chwil, nim do Oddiego dotarło, że to o nim mowa. – W jakiej sprawie? – Wystąpił o pół kroku przed swoich ludzi. – Wojewoda Wilczy Ogon wzywa cię, panie, niezwłocznie do twierdzy. Nas wysłał, byśmy strzegli w drodze twojego bezpieczeństwa. – A może wszyscy tam pójdziemy i pogadamy z panem Wilczym Ogonem? – Vagn nasrożył się niby zaspany kot zaskoczony widokiem stojącego nieopodal psa. – Wasza wola, tylko pamiętajcie, że nikt żywy na statki nie wróci. A i to jeszcze chcę rzec – uciszył protesty – pierwszy na Rusi po kniaziu nie ma wobec was złych zamiarów, kazał bowiem przyprowadzić żywych i całych. Mamy nawet ze sobą kilka luzaków. – Na kutasa Odyna, w dupie mam twoje… – Spokojnie, Vagn – Hrafn położył dłoń na ramieniu rozsierdzonego młodzieńca – zawsze warto wysłuchać, co ma do powiedzenia gospodarz. Usiądź gdzieś i poczekaj – zwrócił się do dowódcy oddziału. Ten nawet nie drgnął, jakby nie słyszał słów sternika. W tym momencie nadszedł Oleg. Przyprowadził ze sobą niemłodego już mężczyznę, ale o prostych jeszcze plecach, którego lekko skośne oczy patrzyły z ciekawością i bez strachu na przybyszów z Północy. – To jest, panie, Kaybar, sławny w całym Kijowie mistrz sztuki uzdrawiania.

– Powiedz mu – Oddi popatrzył na stojące w trzeciej ćwiartce słońce – by zapamiętał sobie ten widok, bo jeśli mojej kobiecie coś się stanie, nie ujrzy już dnia. Mężczyzna wzruszył ramionami, widocznie przyzwyczajony do takich gróźb. – A ty, dziesiętniku – Asgotsson zwrócił się do zbrojnego – poczekasz nieco dłużej. – Ten wykrzywił się, ale miał na tyle dobrze rozwinięty instynkt samozachowawczy, że słowem się nie odezwał. Uzdrowiciel kucnął przed wadmalowym przepierzeniem, bo jak powiedział, religia zabrania mu dotykania kobiet. Jego rękami była Czerwona Orlica, która o dziwo bez gderania wykonywała wszystkie polecenia przybysza. Oleg tłumaczył. – Co dolega kobiecie? Posłaniec mówił, że brzemienna? – Brzemienna, a nim Wielki Duch usłyszy głos tego dziecka, minie jeszcze jedna z trzech części. – Czyli szósty miesiąc, niebezpieczny to czas. Na co się uskarża? – Od wielu dni trapią ją bolesności brzucha, a na piersiach nosi głaz. – Kłopoty z oddychaniem są normalne w tym okresie, martwi mnie ten ból. Ciągły jest czy odchodzi i wraca? – Jak wtedy, gdy dziecko ma przyjść na świat, tylko mniejszy. – Rozbierz ją, pani, i sprawdź, czy są jakieś ślady krwi na odzieniu, szczególnie w części, która rzadko ogląda światło dnia. – Sprawdziłam wcześniej i nie ma – odrzekła spokojnie kobieta mocy. – To zrób to jeszcze raz, teraz – poprosił chazarski uzdrowiciel. Po kilku chwilach i gniewnych sapnięciach kobiety mocy usłyszał tym razem gniewne: – Nie ma. – A… wydaliny jak po zjedzeniu nieświeżego pokarmu? Oleg miał wyraźne problemy z tłumaczeniem tej rozmowy i choć starał się zachować kamienną twarz, to przybrała ona kolor purpury. – Też nie. – To dobrze, to bardzo dobrze – mówił sam do siebie uzdrawiacz. – To wasze korabie zacumowały w porcie dziś rano? – Chazar zwrócił się do Oddiego. – Nasze. – Przebyliście długą drogę i to jest przyczyną choroby. Jeszcze kilka dni w podróży i byłoby za późno na ratunek. Trzeba brzemiennej kobiecie robić gorące okłady, byle nie poparzyć skóry, masować delikatnie brzuch i plecy. Dam też zioła do picia, które powinny ulżyć w cierpieniu. Jeśli chcecie, by matka i dziecko były zdrowe, nie mniej niż siedem dni muszą odpoczywać. Żadnego wysiłku, choć przy długim leżeniu wskazana jest zmiana pozycji, może nawet spacer po tej szopie.

Dobrze jej to zrobi. Proszę – wręczył małe zawiniątko zaskoczonemu Asgotssonowi – zalać wrzącą wodą dwie szczypty i dać chorej do wypicia rano i przed zachodem słońca. Oddi porwał zaskoczonego Kaybara w objęcia, mało przy tym nie łamiąc mu kręgosłupa. – Mów, czego chcesz, a dam, jeśli będzie to w mojej mocy. Gdy Oleg przetłumaczył, Chazar uśmiechnął się smutno. – Bóg nasz stawia przed dziećmi Togarma, wnuka Jafeta, który z kolei był synem Noego, kolejne niełatwe próby. Całe złoto świata nie ustrzeże człowieka od zguby, jeśli On tak postanowi. Gdybyś kiedyś podczas swych wędrówek, panie, spotkał potrzebującego Chazara, pomóż mu, a rachunki będą wyrównane. – Szlachetne to z twojej strony, choć głupie. – Oddi wzruszył ramionami. – Ale powiedz mi, skoro stoisz przede mną, czy prawdą jest, iż to miasto założyli twoi pobratymcy, że wy tu kiedyś byliście u siebie? – Cały czas jesteśmy u siebie, panie. To moi nadali nazwę osadzie, gdyż kui to po naszemu brzeg, a ew to osiedle. Między sobą zwiemy też ten gród Sambata, co można tłumaczyć jako Wysoka Twierdza, ale nasza świetność przemija. Jesteśmy wypychani niczym zadra z rany, coraz dalej i dalej. Teraz głównie żyjemy w nabrzeżnej dzielnicy zwanej Padołem, dlatego twój człowiek trafił do mnie tak szybko. Tu są obecnie nasze warsztaty i stragany. Już nie mamy dokąd się cofać. Wierzymy jednak, że dobry Bóg nie da zrobić krzywdy swoim dzieciom, a jeśli już, przyjmie nas z otwartymi ramionami w niebie. Szalom alejchem. – Skłonił się lekko i wyszedł z hali. – Dziwny człowiek – mruknął Oddi. – Tobie też składam dzięki, Olegu, przyjacielu. – Robię tylko to, co do mnie należy, panie. Miasto budziło respekt swoim solidnym obwałowaniem, a leżąca na wzgórzu twierdza była niemal nie do zdobycia. Jej mury dwukrotnie przewyższały wysokością te miejskie. Trzynaście koni wjechało na most zwodzony, który odpowiedział dudniącym echem starych mocnych belek. – Na brodę Aegira, wszystko z kamienia? – Oddi powiedział sam do siebie, ponieważ nie chciał wyjść na głupca w towarzystwie bardziej bywałych od siebie. Prowadzący grupę dziesiętnik pierwszy zeskoczył z wierzchowca. Pojawiający się jakby znikąd słudzy zajęli się zwierzętami. – Wojewoda czeka w wielkiej sali, chodźcie za mną, poprowadzę. – Nie oglądając się, ruszył w stronę najbliższego wejścia do twierdzy. Ciągle był zły za to przeciągające się oczekiwanie.

Wojewoda Wilczy Ogon siedział na podwójnym, pięknie zdobionym krześle, u którego szczytu wyrzeźbiono ogromnego pikującego ku zdobyczy ptaka. Wojewoda nie przywiązywał uwagi do zdobnych szat, ceniąc sobie przede wszystkim wygodę. W lnianej bluzie i spodniach mógłby być wzięty za pierwszego lepszego parobka. Czytał właśnie z marsową miną jakiś pergamin i zdawał się nie zauważać nowo przybyłych. – Panie – dziesiętnik przypadł do podłogi – zgodnie z rozkazem kupiec Tubbe z kapitanami korabi. Tak długo nam zeszło, bo… Uniesiona we władczym geście ręka zamknęła usta wojowi. Namiestnik dokończył czytanie dokumentu i westchnął ciężko. Następnie cichym głosem podyktował coś siedzącemu nieopodal skrybie i gdy ten wykonał swoją pracę, odesłał go i spojrzał na wikingów. Tak patrzą ludzie, od których skinienia zależy życie całych wiosek, całych grodów, pomyślał Oddi, ale nie odwrócił wzroku, choć miał na to wielką ochotę. Czuł, jak Wilczy Ogon ocenia każdy szczegół jego wyglądu, od znoszonych już, ale wciąż mocnych butów, przez dobrą kolczugę, na niezbyt gęstej jeszcze brodzie kończąc. – Młody jesteś, kupcze, a już każesz czekać na siebie starszym i potężniejszym. – Głos namiestnika był nieledwie głośniejszy od szeptu. – Przybyliśmy tak szybko, jak to było możliwe, panie. Nie uchybiłbym tak ważnemu gospodarzowi, gdyby to nie było konieczne. – A ja myślałem, że kończycie tę beczułkę, com ją wam podesłał. Pierścienie ledwie się trzymają na włosach twej brody, a już masz cztery korabie pod swoimi rozkazami. To i duma w tobie pewnie większa od cienia? – Z woli bogów, panie, jestem ich hevdingiem i mam tylko nadzieję, że kiedyś zasłużę na ten zaszczyt. A co do pychy, to nie mnie oceniać. – Ha, ludzie też mają wolną wolę, by Pan Bóg mógł poddać ich próbie. – Lekki uśmiech złamał na chwilę wąską linię ust Wilczego Ogona. – Ty tak uważasz, panie, i masz do tego prawo. – Sternik nieznacznie skinął głową, zadowolony z powściągliwości podopiecznego. – No tak. – Faktyczny władca Kijowa machnął ręką, ucinając tym samym rozmowę na drażliwy temat wiary. – Kim są twoi towarzysze? Wyglądają na tęgich rębajłów? – Stojący po mojej prawicy to sternik Hrafn zwany Szermierzem, syn Hjorta. A ten wysoki dąbczak po lewej to Vagn Ågesøn, wnuk samego Sigvalda Strutharaldssona, jarla Jomsborga. – Słyszałem o tym Sigvaldzie i Toke Gormssonie. To prawda, że jesteście najdzielniejszymi z dzielnych i nie znacie strachu? – Wodniste oczy patrzyły teraz na jomswikinga. – A prawdą jest, panie, że siedzisz tyłkiem na pięknym krześle, a nie na

kuchennym zydlu? Zapadła cisza, którą przerwał Oddi. – Panie, Vagn jest ostatnią osobą, którą można zabrać na jakiekolwiek pertraktacje. Ma lotny umysł, ale nieczęsto z niego korzysta. Wiedz jednak, że się uparł i nie miałem wyboru. Śmiech Wilczego Ogona zaskoczył wszystkich. – Niech tam, może przekonamy się jeszcze, jaki z niego mężny człek, ale nie teraz. Jak mi doniesiono, płyniecie w górę rzeki, by dotrzeć do wielkiego Bizancjum, a niewiele macie na sprzedaż. – Bo my nie tyle jesteśmy kupcami, ile chcemy się nająć do gwardii wareskiej w Miklagardzie. – Oddi przedstawił wersję, którą wcześniej ustalił z towarzyszami. Wszyscy wiedzieli, że Skandynawowie tworzyli przyboczną straż samego cesarza. Czekające tam na śmiałków bogactwo i chwała mogły skusić niejednego dzielnego woja, który nie miał już nic do stracenia w starym kraju. – Zaszczytna to służba, pelekephoroi[20] słyną w wielkiego męstwa i oddania cesarzowi. Może nie żyją zbyt długo, ale dla was to chyba nie problem? – Człowiek nie decyduje o swoim losie, panie – Hrafn skłonił lekko głowę – może tylko stawać dzielnie w chwili śmierci. – A przyjęlibyście służbę u mego kniazia? – Namiestnik uśmiechał się z ojcowską życzliwością. – Też dobra walka, srebra i złota wam nie poskąpimy, a i niebezpieczną podróż można zakończyć tu i teraz – zachęcał. Wśród wikingów zapanowała cisza. Właśnie spełniało się to, po co przyszli do Wilczego Ogona, ale jak tu się zgodzić i nie wzbudzić czujności doświadczonego wojewody? – Służą u mnie już wasi bracia; skoro im pasuje, to i wam będzie dobrze. – A jeśli nam z wami nie po drodze, panie? – Oddi był czujny, rozmawiał przecież z mężem, który o dwie głowy przerastał go doświadczeniem i sprytem. – Wtedy – namiestnik podrapał się po gęstej brodzie, a z twarzy zniknął dobrotliwy uśmieszek – ruszajcie natychmiast w swoich sprawach, mamy niebezpieczne czasy i nic po was w Kijowie. Krzywda was nie spotka, bo kniaź Włodzimierz surowym jest, ale prawym władcą. Oddiemu od razu stanęła przed oczami zbolała Shaa-naan-dithit oraz Jofridda. Handlarz niewolników był gdzieś tutaj, a on wiedział, co stało się z jego siostrą. – I będziemy mogli w każdej chwili odejść? – Byle nie w środku walki. Ale płacę za każde trzydzieści dni służby, opuścicie mnie w połowie, to z pustymi sakiewkami. – Osiem dziesiątek zbrojnych oddam pod twe rozkazy, panie, reszta zostanie przy skipach. – Niech i tak będzie. Jeszcze długie chwile targowali się o srebro za służbę i z Wilczego Ogona

wyszedł w tych negocjacjach twardy, doświadczony kupiec. Dopiero groźba Hrafna, że odpłyną o świcie, nieco zmiękczyła wojewodę i doszli do porozumienia. – To kiedy zaczynamy, panie, i czy mam siedzieć z ludźmi w tej portowej szopie, czy przydzielisz nam jakieś lepsze lokum? – rzucił na odchodnym Oddi. – Rankiem stawcie się w pełnym uzbrojeniu u bram twierdzy. Po powrocie coś dla was znajdziemy. – Rankiem? – Trzy pełne niedowierzania głosy zabrzmiały niemal jednocześnie. – Tym rankiem? – dodał trochę bezmyślnie Oddi. – Nie, tamtym – wojewoda dał znać, że koniec rozmowy. – A na długo, bo musimy… – Kilka dni powinno wystarczyć. Prowiant zostawcie mnie, brać tylko osłony i taką broń, która nie przeszkadza w biegu. Kłapnięcie zamykanych przez Normanów ust słychać było zapewne na blankach murów. Poranna mgła snuła się jeszcze nad gruntem, gdy lid Oddiego dotarł na umówione miejsce. Beothukowie zostali przy łodziach, by wśród miejscowych nie wzbudzać sensacji i nie dawać powodów do zwady. Od kiedy bogowie stworzyli pierwszych ludzi, inność zawsze wzbudzała podejrzenia i wrogość. A oni z tymi czerwonymi gębami byli inni. Poza tym nie bardzo chcieli nosić kolczugi, a to stanowiło w czasie walki spory problem. Wilczy Ogon zlustrował dokładnie oddział i wyraźnie zadowolony skinął głową i nakazał ustawić się na prawo od bramy. Na przedpolu twierdzy tłoczyło się już dobre pięć setek zbrojnych, wśród których niby łata na psie wyróżniał się drott syna Łamacza Toporów – Bjalba Holmskallego. Kniaziowi mieli w miarę jednolite osłony i uzbrojenie, a u kupca każdy zabrał to, co najlepszego zdobył na wrogu. A że walczyli w setkach bitew… Ludzie Oddiego musieli wyglądać podobnie, ale pewne rzeczy lepiej dostrzega się u innych. Wielka sylwetka Bjalba przypominała pagórek okryty niedźwiedzim futrem. Biała broda świadczyła o wieku, ale trudno było dostrzec jakieś oznaki słabości w tym potężnym wojowniku. Trzymał się prosto i właśnie coś wyjaśniał druhom, potrząsając przy tym tarczą tak swobodnie, jakby nic nie ważyła, gdy jeden z nich spostrzegł nowo przybyłych i wskazał ich brodą. I właśnie teraz uśmiechnięty niemal od ucha do ucha kupiec zmierzał ku swoim ziomkom z dalekiej Skandynawii. – Pamiętaj, Vagn, rzucisz mu się do gardła, gdy nie będzie tylu Rusów w zasięgu głosu. Wilczy Ogon zedrze z ciebie pasy, gdy mu narobisz teraz zamieszania. I słusznie – rzucił Hrafn półgębkiem. Tak się umawiali, ale z jomsborczykiem nigdy nic nie wiadomo na pewno.

– Niech Odyn sprzyja wiatrom, które dmą w wasze żagle. – Głęboki, dudniący głos sam był niczym podmuch. Olbrzym podszedł tak blisko, że można było rozróżnić głębokie blizny na jego łysej czaszce. – I tobie niech Jednooki da to, na co zasługujesz, ziomku – odpowiedział Oddi. – Stary lis kupił i wasze miecze. – Bjalbo puścił oko, jakby rozmawiali przy stole i piwie, a nie tuż przed wyprawą i być może bitwą. Oddi oddałby swoje włosy, że cieszył się na rozlew krwi bardziej niż na piwo i dziewki. – Im nas więcej, tym mniejszy łup, ale myślę, że dla wszystkich wystarczy, a dobrze mieć pod bokiem oddział, który wie, jak trzeba trzymać miecz – odpowiedział Asgotsson. – Ty jesteś tym młodym hevdingiem Tubbem, o którym mi mówił namiestnik. – Oddi skinął głową i mimowolnie lekko ugiął nogi, jakby szykował się do walki. – Jeśli do Miklagardu droga wiedzie, to ja w przeciwną stronę, a szkoda. – To długo u kniazia nie zabawicie, jarlu? – Hrafn kopnął od niechcenia grudkę mokrej ziemi. – Ano, odpowiedziałbym, ale nie wiem komu? – W tym momencie nadeszli wesołą grupą towarzysze olbrzyma. – Hrafn Szermierz – przedstawił się sternik – ale nie słyszałem twego imienia, jarlu? Kilka rechotów dobiegło zza pleców olbrzyma, a i on sam przyłączył się do ogólnej wesołości. – Dlatego jeszcze chodzisz wolno, Hrafnie Szermierzu, miast zginać plecy na jakiejś serkirskiej galerze. Po tych słowach grupy nasrożyły się na siebie, ale uspokoił sytuację sam handlarz niewolników. – Grubo ciosany żart, nie będziemy się wadzić o słowa. Zwą mnie Bjalbo Holmskalle, bo mojej głowy nie jest w stanie rozłupać nawet topór. Nie żeby nie próbowali. – Powiódł palcami po głębokich bliznach. – Skoro wracasz, to może doradzisz nam, gdzie najkorzystniej sprzedać niewolników, komu sprzedałeś swoich. Mamy na pokładach trochę tego towaru. – Hrafn zapytał tak, jakby była mowa o wczorajszym posiłku. – A skąd wiesz, że nie futra, a ludzi miałem w ładowniach? – Równie lekkim tonem odpowiedział kupiec. – Sława Bjalba Holmskallego kroczy przed nim niczym konie przed wozem, słyszałem o tobie, Łysa Czaszko. – No, skoro słyszałeś, to wiesz, że nie mielę jęzorem i strzegę swoich kupieckich sekretów. – Co szkodziło spróbować, nie to nie, poradzimy sobie.

W tym momencie Wilczy Ogon dał sygnał, by wszyscy dowódcy oddziałów stawili się u niego na odprawie. Handlarz niewolników ruszył w stronę namiestnika, ale po kilku krokach odwrócił się i krzyknął: – Dokończymy później naszą rozmowę. – A potem niespodziewanie zatrzymał się i spojrzał wprost na Vagna. – I z tobą bym chętnie pogadał, młody bracie, bo jak mniemam, masz mi wiele do opowiedzenia. – Tym razem nikt się nie śmiał. – To tyle z naszych podstępów – mruknął Gro Osvirsson, równie łysy jak kupiec. – Pewnie Wilczy Ogon zdradził nasz sekret. – Oddi machnął ręką. – Ale skoro nie uciekł, to i nie ucieknie. – A dlaczego miałby? Przecież ich tylu co nas, to się nie ma czego bać. – Bolli Wilcze Oczy splunął za odchodzącymi. – Choć dzielny to mąż, trzeba mu to oddać. – I fałszywy – rzucił przez zęby Vagn. – Jedno nie wyklucza drugiego – zakończył Hrafn. – Idź, wodzu, na tę odprawę, bo nas pominą w rozkazach albo dostaniemy najgorsze zadanie. Oddi dotarł na miejsce ostatni. Zbrojni, którzy zebrali się wokół Wilczego Ogona, wyróżniali się lepszej jakości uzbrojeniem i czerwonymi tunikami, które mieli narzucone na ramiona. Przy nich dwójka wikingów w znoszonych skórach wyglądała niczym dziki w chlewie. – Nie wszyscy słyszeli, więc powtórzę. – Wojewoda spojrzał wymownie na syna Asgota. – Część moich ludzi jest już na stanowiskach i przypilnuje, żeby szczury nie uciekły z pułapki, waszym zadaniem jest zdławić wszelki opór w Padole, jeśli trzeba, krwawo, a tych, którzy przeżyją, spędzić na łąki przed grodem i oddać pod straż. – To się nie nachodzimy, panie. Myślałem… – I miałeś tak myśleć, młody hevdingu, minie jeszcze wiele czasu i wspólnych bitew, nim zdobędziesz moje zaufanie. – A co z łupami? – odezwał się swoim tubalnym głosem Bjalbo Holmskalle. – Złoto i srebro trafi do kniaziowskiego skarbca. Po wszystkim zostaniecie przeszukani, więc jeśli macie coś swojego, lepiej to teraz złóżcie u jednego z moich ludzi. Ale reszta… – Dziewki, niewolnicy, broń – to może być nasze? – Tak, chyba że któraś niewiasta jest ze złota. Wtedy moja. – Wilczy Ogon zaśmiał się ze swojego żartu, a czerwone płaszcze mu zawtórowały. – No, dzielnica Chazarów czeka. Przeszukajcie każdy dom, każdą piwnicę i szopę. Jedno miejcie na uwadze, żyją wśród nich też Ormianie, a nawet Grecy. Tych oszczędźcie, jeśli zdołacie. Z Bogiem i w imię Boże. – Z Bogiem! – odpowiedział mu chór męskich głosów.

– Nie podoba mi się to. – Hrafn pokręcił głową, gdy Oddi skończył relację ze spotkania. – Swoich bić? Sąsiada napaść i złupić, ale swoich? – Co cię gryzie, przynajmniej będzie szybko, a w tym zamieszaniu i okazja do pogawędki z tym parszywym psem się trafi. – Vagn odzyskał dobry humor. – Nie będzie łatwo, wszędzie pełno Rusów. Trzy setki idą z nami do Padołu, reszta trzyma dzielnicę w kleszczach. – Oddi jakoś nie czuł radości. – Nie możemy zadzierać z miejscowymi, nie teraz, gdy Shaa-naan potrzebuje kilku spokojnych dni. – Oj tam, najwyżej pomyślą, że Waregowie wzięli się za łby dla łupu i tyle. A bo to pierwszy raz? – Zobaczymy. Na razie dzielimy się na cztery oddziały, po dwie dziesiątki zbrojnych w każdym. Dowodzenie obejmę ja, Hrafn, Vagn i Gro Halfdansson. Trzymamy się kupą, bo mogą zorganizować twardy opór. Jeśli nie, każdy lid działa na własną rękę. Zrozumiano?! – Skafhogg! – rozległo się bojowe zawołanie drottu Oddiego. – Nie zabijamy dzieci i kobiet. – Hrafn wolał powiedzieć to teraz, kiedy ludzie nieogarnięci jeszcze gorączką walki wiedzieli, co się do nich mówi. Potem, gdy nadejdzie czas plądrowania i gwałtów, które im się należą za mitręgę, może być za późno na takie uwagi. – Dobra służba u tego wojewody. – Idący obok Oddiego Bolli Wilcze Oczy zacierał ręce z radości. – Nie chwal dnia, gdy słońce na niebie – mruknął hevding.

Tego ranka Kijów spłynął bratnią krwią. Tłumy zaskoczonych mieszkańców z godziny na godzinę gęstniały wokół kordonu, którym otoczyli Padół zbrojni wojewody. Wielu Rusów było wyraźnie zaniepokojonych, ponieważ mieli wśród Chazarów przyjaciół i rodziny, większość jednak, podburzana przez krzykaczy, szykowała się do samosądów. Gdyby nie obawa, że rozkradną dobra swoich ofiar, a do mordów dojdzie we wszystkich dzielnicach miasta, Wilczy Ogon pewnie spuściłby wściekły motłoch z łańcucha. Wąskimi uliczkami niosły się odgłosy walki, typowe dla pierwszych godzin po zdobyciu każdego grodu. Trzaskowi wyłamywanych drzwi towarzyszyły wrzaski rozpaczy – często w połowie przerywane ostrzem. Wojowie krzyczeli dla postrachu, ich ofiary ze zgrozy, która bladym świtem nawiedziła domostwa. Lament i zawodzenie kobiet słychać było pewnie w całym Kijowie. Zaskoczeni mężczyźni próbowali bronić swych rodzin, ale byli bez szans w starciu z liczniejszym, przygotowanym i dobrze uzbrojonym przeciwnikiem. Nieliczne zorganizowane grupy, które próbowały przeciwstawić się napastnikom, były rozbijane w pierwszym starciu i wycinane w pień. Inna sprawa, że niewielu szukało ucieczki. Miejsce, w którym teraz znaleźli się ludzie Oddiego, wyglądało nieco dostatniej od tego, co zostawili za plecami. Tam najubożsi mieszkańcy Padołu nie mieli do stracenia nic poza życiem własnym i dzieci, więc szli potulnie, gdzie im kazano, nie stawiając większego oporu. Co najwyżej myśleli, jak tu czmychnąć w stronę rzeki i skryć się w gąszczu porastającej brzeg roślinności. A tam czekali na nich ludzie kniazia. W bogatszej części dzielnicy mogło być inaczej, gdyż zamożniejsi kupcy i rzemieślnicy mieli więcej nagromadzonych dóbr. Wojowie zdwoili czujność. Domy były tu solidne, a wyłożone belkami przejścia czystsze. Choć jak w każdym większym skupisku ludzkim cuchnęło ściekami, potem, gotowanymi warzywami, suszącym się praniem i pleśnią. Przeczesywali budynek za budynkiem, wygarniając mieszkańców na zewnątrz, niekiedy jedynie w lnianych koszulach. Bose matki z małymi dziećmi na rękach, starsze wczepione w mamine odzienie, ojcowie zaciskający pięści w bezsilnej złości. Gdy zebrała się ich dostateczna liczba, konwojowano brańców poza zabudowania, gdzie przejmowali niewolników zbrojni wojewody. Tych przejętych od wikingów trzymano oddzielnie. Tam też oddzielano Chazarów od Greków i Ormian. Ci, szczęśliwi, że uszli z pogromu, wtapiali się w tłum Rusów i zatrzymywali dopiero wtedy, gdy opadli z sił. Kto wie, czy rzeź Chazarów to nie początek czystek w całym Kijowie. – Uważaj! – Ktoś szarpnął Oddiego za ramię, a przed nosem młodzieńca śmignęły ostrza podwójnych wideł do przerzucania snopków siana. Hedin Hałaśliwy odciągnął go w ostatniej chwili. Napastnik stał w drzwiach, tarasując sobą przejście. Zza jego pleców dochodził płacz dzieci i głos próbującej uspokoić

pociechy kobiety. – Powiedz mu, Oleg, że bardziej im pomoże, gdy będzie żywy – warknął Oddi do tłumacza zły na siebie, że dał się tak łatwo zaskoczyć. – Mówi, panie, żebyś każdego z tych swoich wielu bogów pocałował w dupę, i dopiero wtedy cię wpuści. – Rus z zakłopotaniem w głosie przekazał słowa Chazara. Rzucony niespodziewanie z drugiego szeregu oszczep wszedł w ciało nieszczęśnika z głuchym łupnięciem, a z otwartych ust popłynęła krew. Kilku zbrojnych chciało podbiec i dokończyć dzieła, ale zatrzymał ich okrzyk dowódcy. – Dzielny jest, zasługuje, by umrzeć z rodziną! Niech kobieta zabierze męża do środka, wrócimy po nią i dzieci, gdy ten wyzionie ducha. Niewiasta z pobladłą i ściągniętą cierpieniem twarzą wsparła mężczyznę, pod którym ugięły się nogi, gdy właściciel oszczepu odzyskiwał swoją własność. Spojrzał na napastników, a w jego wzroku były nienawiść i pogarda. Po chwili Chazar z żoną zniknęli w ciemności domostwa. – Dziękuję bogom, że stałeś za mną, Hedinie. – Asgotsson położył rękę na ramieniu woja, który za życia Czerwonej Tarczy nieraz dopiekł mu do żywego. Ale to było jakby w innym świecie. – Mogłeś mnie rzucić morskim potworom na pożarcie albo od razu tam w zatoce kazać nurkować za bezgłowym ciałem ojca. Na Odyna, wielu właśnie tak by zrobiło. A ty traktowałeś mnie na równi z innymi. Nic mi nie jesteś winien, hevdingu. Kolejne domy, kolejni zapłakani i przerażeni albo przygaszeni i pogodzeni z losem ludzie trafiali w ręce zbrojnych kniazia Włodzimierza. Nawet gdy próbowali stawiać opór, koniec był zawsze taki sam – ci, którzy przeżyli, powiększali coraz liczniejszy tłum niewolników. Niektórzy Waregowie z każdą kolejną godziną coraz bardziej przypominali tragarzy niż wojów. Na ludzi Bjalba Holmskallego i na Rusów natykali się nieraz i jak dotąd kończyło się tym, że schodzili sobie z drogi. Toteż gdy Oddi z Olegiem wpadli do domostwa i zobaczyli kniaziowych, ten pierwszy machnął ręką i zaczął się wycofywać. Z czterech „zasiedziałych” zbrojnych jeden właśnie gwałcił gospodynię, drugi przytrzymywał jej męża, sycąc się jego cierpieniem, a pozostali ze śmiechem usiłowali złapać czarnowłosą pannicę, która musiała być córką gospodarzy. Nagle coś w mężczyźnie zwróciło uwagę syna Asgota, coś w jego spojrzeniu… Był zakrwawiony, poobijany i w porwanym odzieniu, ale rozpoznał w nim tego samego uzdrowiciela, który wczorajszego ranka pomógł Shaa-naan. Bogowie plączą nasze losy, im bardziej, tym większą mają z tego uciechę, pomyślał kwaśno młodzeniec. Ale co robić. – Oleg, powiedz tym tam, że koniec zabawy i to jest nasz łup. – Gdy tłumacz skończył mówić, jeden z uganiających się za dziewczęciem odwarknął coś, kładąc

znacząco dłoń na rękojeści miecza. Nawet ten chędożący niewiastę zamarł w wysiłkach i podniósł się powoli z podłogi. Uwolnieni nagle domownicy odczołgali się w najciemniejszy róg pomieszczenia, by zbić się tam w pochlipującą gromadkę. – Nie chcesz, panie, wiedzieć, jak nazwał twoją matkę. – Uzbrojony jedynie w skramasaks Oleg rozluźnił ramiona. – Nie. Bardziej mnie martwi, że jesteśmy tu tylko we dwóch i nim przybędzie reszta, wyprawa może mieć nowego saekonunga. Ale – sapnął – każda chwila jest dobra, by zginąć w walce. – Potem masując się po kroczu, ruszył nieśpiesznie w stronę zbrojnych. – Powiedz im, że nic do nich nie mam, tylko ta mała wpadła mi w oko i chętnie ja od nich odkupię, albo nawet zapłacę, by ją zerżnąć tu i teraz. Kniaziowi jakby odetchnęli z ulgą, słysząc propozycję, ale ten, któremu przerwali zabawę z matką, nie zamierzał układać się z przybyszami z Północy. – Ich dowódca mówi, żebyś poszedł do szopy obok, słyszeli dochodzący stamtąd kwik świń. Będą w sam raz. Oddi był już wystarczająco blisko. Ręce, które zaciskał na przyrodzeniu, poleciały w górę, chwytając po drodze dwa saksy zatknięte za pasem. Pierwszy wbił w miękkie podgardle stojącego najbliżej woja, tak że jelec oparł się o skórę na podbródku, a dłoń młodzieńca połaskotały włosy z lichej jeszcze brody przeciwnika. Ostrze wbiło się w mózg i tam już zostało, gdy wiking chlasnął drugiego przez szyję w momencie, gdy tamten sięgał po broń. Trzeci, ten rudy ze sztywną pewnie jeszcze kuśką, miał więcej czasu i nie dał się zaskoczyć. Pchnął własnym nożem i twarda stal zazgrzytała o ogniwa kolczugi, gdy Oddi w ostatniej chwili instynktownie skręcił tułów. Przewrócili się na podłogę, która jeszcze kilka chwil temu była miejscem całkiem innych zmagań. Obydwaj przeciwnicy mieli krzepę i trzymali się za ręce, próbując uzyskać lepszą pozycję. Raz Oddi był na górze, raz Rus, tratując w tańcu śmierci domowe sprzęty. Hełmy zgubili w trakcie upadku i teraz okładali się głowami niczym dwa barany. Oddiemu udało się w pewnym momencie odgryźć ucho przeciwnikowi, ale zaraz potem cudem sam uniknął zębów, które mierzyły w jego gardło. Później po uderzeniu w nos w głowie rozbłysły mu całe konstelacje gwiazd. Coś chrupnęło i na pewno nie była to czaszka rudzielca. Nikt nie odpuszczał, walka szła o życie. Nagle na plecy będącego na górze Rusa spadł pierwszy cios, potem drugi i jeszcze jeden, i kolejny. Uzdrawiacz przestał walić solidnym taboretem dopiero wtedy, gdy wyjął mu go z rąk Oleg. To, co zostało z kniaziowego woja, bardziej przypominało krwiste mięso niż człowieka. Rozbryzgi mózgu były nawet na ścianach. Oddi podniósł się ciężko, wysmarkując krew na podłogę. Starsza kobieta podała mu zwitek materiału, który przyłożył sobie do nosa. Czwarty przeciwnik leżał z dziurą w bebechach i ze zmiażdżonym gardłem, by nie móc wzywać

pomocy. – Spisałeś się, przyjacielu. – Hevding splunął krwawą pianą na najbliższego trupa. – Umiesz też walczyć, na pewno jesteś tylko niewolnikiem? – Co było robić, panie, bałem się, że nowy saekonung może nie dotrzymać umów zawartych z kupcem Granim. – Próbowali się śmiać, ale niełatwe to zadanie u sapiących ze zmęczenia ludzi i ze szmatą przy twarzy. Gospodyni chodziła po izbie, w otępieniu próbując układać na półkach to, co z nich spadło. Dopiero gdy mąż objął ją mocno i przytulił, szepcząc coś do ucha, rozpłakała się, wtulając w jego pierś. Stali tak kilka chwil nieruchomo, gdy w końcu uzdrawiacz siłą oderwał ręce żony od siebie i podszedł do intruzów. – Nie wiem, czy mam wam dziękować za ocalenie życia, czy przekląć za los, jaki waszymi mieczami ściągnął na mój lud wojewoda. – Rób, jak chcesz, ja własną krwią spłaciłem dług, który u ciebie zaciągnąłem, i takie świadectwo wystarczy bogom. Ludzkie sądy mało mnie obchodzą. – Panie! – Starsza z kobiet rzuciła się do stóp Oddiego i objęła jego nogi mocnym uściskiem. – Ratuj choć moje dziecko, moją Manasę, proszę. – Gdy Oleg skończył tłumaczyć, Oddi wzruszył ramionami. – Niech każdy zadba o siebie, ja mam swoich ludzi… – Wodzu! – Do domu wpadł młody Atli Krzywy Paluch. Trochę go zatkało na widok trupów, ale szybko doszedł do siebie. – Ogień, wszędzie ogień! Wybiegli na zewnątrz i faktycznie wiele drewnianych budynków płonęło, a silny wiatr błyskawicznie roznosił pożogę na sąsiednie zabudowania. – Woleli spalić swój dobytek, niż oddać kniaziowi – mruknął Oleg. – Też bym tak zrobił. – To akurat dobrze, bo zatrze ślady tego, cośmy tu zrobili. Przy następnym hovie zrzućcie z siebie te kramy z łupami i wszyscy biegiem w kierunku rzeki, nim ogień odetnie drogę ucieczki! Idziecie z nami – syn Asgota spojrzał na Chazarów – ale musicie wskazać nam najkrótszą trasę i sami o siebie zadbać. Na nikogo nie będziemy czekać. – Gdy Oleg skończył tłumaczyć, domownicy porwali wiszące na kołkach płaszcze, uzdrawiacz chwycił swoją torbę z ziołami, do której wrzucił jakiś ciężki pakunek wyciągnięty z ukrytego pod podłogą schowka, i byli gotowi do drogi. Najgorszy w takich chwilach jest dym, który odbiera oddech i wzrok. Przodem biegł znający te tereny Chazar, ale co chwila musieli obchodzić nowe ogniska pożaru i zmieniać trasę. Oddział Oddiego liczył dwudziestu zbrojnych i był tym, który najgłębiej wszedł w dzielnicę śmierci. Pozostali drottmadowie mieli chyba więcej szczęścia. Choć to marna pociecha, gdy grozi spalenie żywcem, ale zawsze coś.

– Cofnąć się, cofnąć! – Z domu, obok którego mieli właśnie przejść, buchnęły czerwone jęzory płomieni. Wysuszone stare deski zajęły się bardzo szybko, choć nie tak błyskawicznie jak spadzisty słomiany dach. Na skórze poczuli falę gorąca, jakby oddech olbrzyma z Muspellsheimu. Ludzie, krztusząc się i kaszląc, skręcili w prawo, tam gdzie nie dotarła jeszcze pożoga. – Nie wyjdziemy stąd. Zostawcie mnie, mam już dosyć! – Idąca na końcu córka uzdrowiciela padła na kolana i zaniosła się płaczem. Z wysuszonych żarem sarnich oczu jakimś cudem popłynęły łzy. – Nie mów tak, Manasa. Dobry Bóg ocalił swoje dzieci nie po to, by teraz zginęły w płomieniach. Bądź silna, dziecko. – Matka patrzyła z troską na oddalający się oddział wojów. – I po co, żeby ktoś mógł nas sprzedać niczym zwierzęta? To ja wolę, mamuś, zostać tu. Ale ty idź, tatko będzie cię potrzebował. – Nie gadaj głupot, ruszże się, dziewucho, on potrzebuje nas obu, rozumiesz?! Obu! W tym momencie nadbiegł jasnowłosy mężczyzna, jeden z dwóch, którzy walczyli z wojami kniazia, ten, co znał mowę Chazarów. Widząc, co się dzieje, porwał dziewczynę i zarzucił sobie na ramię. – Macie szczęście, że nasz młody wódz się nad wami ulitował – powiedział, stękając z wysiłku pod ciężarem. – No i ten twój mąż, kobieto, powiedział, że nigdzie się nie ruszy bez swojej rodziny, a my nie znamy drogi. To mogło przeważyć. – Błysnął białymi zębami, które odróżniały się jasną krechą od umorusanej sadzą twarzy. Po kolejnych długich minutach marszu, bo nikt nie miał już sił biec, natknęli się na ludzi Bjalba Holmskallego. Brodaci wojowie stali w kręgu, jakby dla nich czas się zatrzymał, a pędzące dookoła ogniste rumaki wstrzymały swój bieg. Na pokrytej wszechobecnym popiołem ziemi leżało jakieś ciało. Gdy Oddi ze swoimi podszedł bliżej, tylko po masywnej sylwetce i dobrym odzieniu poznał Łysą Czaszkę. Od ramion w górę trup, którego mieli przed sobą, był czarny, a popękana i odchodząca płatami skóra odsłaniała czerwone mięso. – Przygniotła go spadająca belka i nim zdołaliśmy odciągnąć Bjalba od ognia, było za późno. – Jeden ze stojących nieruchomo wojów popatrzył smutno na przybyszów. – To był dobry wódz i wierny druh w wielu wyprawach. Szkoda, że zginął taką marną śmiercią. – A powiedz mi, bracie, co zrobiliście z niewolnikami, których przywiedliście ze sobą do Gardariki? Była wśród nich moja siostra. – To nie był czas na wyszukane fortele i podstępy, a być może jedyna okazja, żeby dowiedzieć się prawdy. Brodacz z pooraną bliznami twarzą strzyknął śliną, a przynajmniej próbował. W suchych ustach nie było nawet kropli płynu.

– Wszystkich sprzedaliśmy Chazarom na południu, ich begowi o imieniu Kaybar. Miał ich powieść na targ niewolników w Miklagardzie, gdzie są wyższe ceny. Ale nie wiem, czy twoja siostra jest z nimi, bo był bunt i wielu nam pomarło w czasie transportu, nie rób sobie nadziei. To nic osobistego. – Zbrojny rozłożył szeroko ręce. – Interesy. W pierwszym odruchu Oddi miał ochotę wbić saks w szyję mówiącego, ale zmęczenie schłodziło ten gniew. Przecież to nie ludzie Holmskallego porwali z rodzinnego hovu Jofriddę i zabili Heldę. Krwawą waśń miał z tym kupcem Vagn, ale bogowie za niego wykonali zadanie i choć jomswiking nie będzie zadowolony, musi pogodzić się z zesłanym przez nich losem. – Idziemy, nic tu po nas – rzucił do swoich towarzyszy i pokasłujący i smarkający oddział ruszył z miejsca. Oddi nie zamierzał rezygnować z pogoni za siostrą, czuł w głębi serca, że ona wciąż żyje. A jeśli nie? Czy powinien ryzykować życie swoje, swojej kobiety i ludzi? – Cel jak każdy inny – mruknął. – Co mówisz, panie? – Idący z przodu Oleg odwrócił głowę. – Nic, modlę się do bogów o deszcz. Cały dzień i noc pożary trawiły Padół. Sąsiedzi, którzy jeszcze niedawno tak ochoczo szykowali się do grabieży, teraz na wyścigi nosili wodę, by ogień nie objął całego grodu. Wiatr był mocny i zmienny, więc ta czujność co jakiś czas była wystawiana na ciężką próbę. Rankiem kolejnego dnia spadł deszcz, a miejscowi kapłani białego boga sobie przypisali tę zasługę. Zresztą może mieli rację. W każdym razie ugasił on zarzewia pożaru i zabarwił ziemię i rzekę czernią sadzy. Cztery skipy, które Beothukowie przezornie zakotwiczyli po drugiej stronie wielkiej rzeki, wróciły do portu. Szopa była jednym z nielicznych budynków na nabrzeżu, który oparł się ogniowi. Śmierdziało tam jak z dupy ognistego trolla, ale smród jeszcze nikogo nie pozbawił życia, więc drottmadowie Oddiego znowu mieli dach nad głową. I całą masę czarnowłosych i czarnookich niewolników, którzy tłoczyli się pod strażą w zagrodzie dla świń. – Co my z nimi zrobimy? – Oddi smętnie spoglądał przez otwarte na całą szerokość wielkie wrota na swój nowy nabytek. – Zbytek łaski wojewody, że nam nimi zapłacił za służbę. – Możemy ich oddać Wilczemu Ogonowi, a on zrobi z nimi to samo co z całą resztą. – Hrafn przejechał dłonią po szyi. – Tego właśnie bym nie chciał. – Młody wódz westchnął ciężko. – Niespecjalnie mnie obchodzą, ale jakoś tak… – Towar jak każdy inny, kupimy ze dwie łodzie i zabierzemy ich ze sobą do Miklagardu. – Vagn nie rozumiał, w czym problem. – Nie martw się, Oddi, znajdziemy kupców, najwyżej trochę opuścimy cenę. – Nie godzi się tak traktować ludzi. – Bjarki nabrał głęboko powietrza i zamilkł.

– A ten czego znowu, srebro mu się nie podoba? A żeby cię bogowie obdarowali miękkim kutasem, ciągle coś nie tak. – Jomswiking splunął, niemal trafiając w syna Snae-Kola. – Kupimy w Wielkim Mieście za to towar na wymianę, a ty dla tych swoich dzikich kobiet wiele purpurowych powłok. Zobaczysz, będą cię nosiły za to na rękach i dopuszczały do siebie, kiedy tylko zechcesz. – Vagn! – Oddi miał dość zaczepek woja z Jomsborga. – Nie szukam zwady, tylko tłumaczę zasady kupiectwa. – To nie tłumacz. Nie pomagasz mi. – Możemy zabrać ich na skipy i wypuścić w górze rzeki – zaproponował Hrafn. – Nie wszystkich, tylko starców i dzieci, bo Vagn ma rację, za resztę weźmiemy dużo srebra albo złota. Dobra zdrowa dziewka warta jest z dziesięć bizantów, a chłop i drugie tyle. Dobrze mówię, Olegu, ty znasz ich ceny? – Tyle to dostają kupcy na targu niewolników, my musimy odstawić ich do pośrednika, więc dostaniemy siedem z dziesięciu części tej ceny. – Dobre i to. – Dobre i to – powtórzył za sternikiem Oddi. – No to postanowione, rankiem wypływamy, rozmawiałem już o tym z Wilczym Ogonem i zgodził się nas puścić. – Zgodził się, bo nam nie ufa, wodzu. – Hrafn rzucił szczapą w kundla, który kręcił się u wejścia do szopy. – Słyszałem od Olega, a ten od uzdrawiacza, że podobno Pieczyngowie ruszyli się ze swojego leża. Kniaź Włodzimierz ma więcej zmartwień niż tylko niepokorny syn. W takich chwilach wygania się wilka z owczarni, by nie narobił szkód, gdy gospodarza nie ma w domu. Dlatego wymordowali Chazarów, dlatego tak ochoczo pozbywają się ciebie. – Ja też chętnie ruszę się z miejsca, które tak śmierdzi spalenizną – wtrąciła Shaa-naan. – No, skoro kobieta wodza tak mówi… – Vagn! – Na bogów, co znowu… Ranek zastał cztery mocno przeciążone skipy płynące środkiem wielkiej rzeki. – Śmierdzimy, jakby to nasze sneki strawił ogień, a nie te budy w Kijowie. – Thoti Próżniak zacharczał i splunął z obrzydzeniem za burtę. – Machaj wiosłem zamiast gadać, to szybciej odstawimy ich na brzeg. – Hrafn naparł na trzon wiosła sterowego i okręt lekko odbił w prawo, omijając pływającą karpę. Cały środek pokładu zajmowali chazarscy niewolnicy. Siedzieli cicho, pogrążeni w rozpaczy i pozbawieni nadziei. Większość z nich niedawno straciła najbliższych, a wszyscy domy i własne miejsce na ziemi. Nawet dzieci siedziały

lub leżały cichutko, patrząc na świat wielkimi oczami. Żadne z nich nie zapomni tego strasznego poranka, a jeśli nawet, bogowie snami obudzą wspomnienia. Od opuszczenia grodu kniazia Włodzimierza minął trzeci dzień. Dzięki opiece uzdrowiciela Shaa-naan szybko doszła do siebie. Czerwona Orlica spędzała długie godziny na rozmowach z tym Chazarem, wymieniając się wiedzą o świecie roślin, co nieodmiennie wprawiało Hrafna w wisielczy humor. Na szczęście zawsze z nimi był Oleg, więc uzdrowiciel nie dorobił się uśmiechu na szyi. Oddi trochę bał się podśmiewać z drażliwego na punkcie völvy sternika, choć bardzo go korciło. – Synu swego ojca, moi ludzie ledwo to wytrzymują. Jeśli nie chcemy, żeby doszło do rozróby o jakąś młodą dziewkę czy zapasy, które znikają z ładowni w szybkim tempie, wysadźmy ich tu i teraz. – Trzy dni, wojewoda dopadnie ich i dokończy robotę. – Powiedz to tym, którzy zostali w grodzie. Trzy dni to o całe trzy dalej od śmierci. Poradzą sobie. – Może jeszcze jeden… – Zawsze dobrze wychodziłeś na słuchaniu moich rad, tak czy nie? – No. – Wysadźmy ich tu i teraz, lewy brzeg jest łagodny i tam możemy przybić. – Hrafnie, czy na pewno chodzi ci o smród i dziewki, a nie o jednego Chazara, który spędza dużo czasu z naszą völvą? – Cios w ucho omal nie ogłuszył Oddiego. – Dobra, dobra. – Śmiał się, rozcierając bolące miejsce – teraz to nie musisz już odpowiadać. Przybijamy. Rzeka w tym miejscu zakręcała, znacznie zwalniając swój bieg. Niesiony wodą piasek osiadał, tworząc duże wypłycenie. Deski czterech skipów zaszurały o dno i za burty wyleciały kamienne kotwice. Brodząc po kolana w wodzie, ludzie wyszli na brzeg. Niewolnicy padali tam, gdzie stali, jakby ktoś zabrał z ich ciał ducha, a pozostawił pustą skorupę. Tylko matki zajęły się swoimi pociechami, nim siadły tępo wpatrzone we własne stopy. – Wyrwano ich z korzeniami. – Ramiro Mendez, kapitan sześciowiosłowego Niszczyciela Olbrzymów, westchnął ciężko, sadowiąc sobie na barana małą córeczkę. Potem przeżegnał się, polecając dusze biednych ludzi Bogu. Niewolnice kupca Graniego rozdawały Chazarom żywność i wodę, ale większość z nich patrzyła obojętnie na żytnie placki, nie mając siły, a może ochoty włożyć ich do ust. – To minie. – Gunhild, córka Hoskulda, odebrała Sasę z rąk ojca. Mała trochę protestowała, ale gorący maminy buziak przywrócił uśmiech na jej dziecięcej twarzyczce. – Zarządzam thing wszystkich załóg! – Oddi podniósł swoją tarczę, by zwrócić uwagę towarzyszy. – Teraz! – Było trochę marudzenia, ale nie minęło sto

oddechów, a wszystkie załogi zebrały się wokół zwalonego pnia, na który wszedł młody wódz. Przy skipach i niewolnikach została ledwie dziesiątka zbrojnych. Jakoś nikt nie obawiał się ich ucieczki, tak jak nie trzeba pilnować pijanego w sztok człowieka. Beothukowie pod wodzą Bjarkiego jak zwykle ustawili się nieco z boku. – Bogowie zesłali nam obfitą w dobra drogę do Miklagardu – rozpoczął swoją przemowę młody wódz. – Najpierw zdobyliśmy duńskie skipy, potem nowych druhów z Jomsborga i przyjaciół z Birki! – I wrogów! – krzyknął ktoś. – I potężnych wrogów, ale dzielność męża poznaje się po sile jego przeciwników. – Prawda! Na kuśkę Jednookiego, dobrze gada! – Podniósł się hałas i dopiero po chwili Oddi mógł mówić dalej. – Otrzymaliśmy też Bulana, wnuka Bulana, co to go Zębaty wyłowił z wody, a potem Dobrogosta – Weneda, który życiem zapłacił za naszą wolność! – Znowu w powietrze wzbił się chór męskich głosów. – A wreszcie bogowie, a może sam Tyr – pan wojny – obdarował nas dobrą setką Chazarów. Sami widzicie, że sprzyja mi szczęście! Że zostałem wyznaczony do wielkich czynów, a każdy, kto będzie mi towarzyszył w tej drodze, znajdzie swoje miejsce w sagach! – Prawda! Sława! – rozległo się z tłumu. – Złoto! – Czeka nas jeszcze największa próba: porohy, nim wypłyniemy na wody Greków, wyzwanie, przy którym te poprzednie bledną. Nasz przewodnik i przyjaciel Om – Oddi położył rękę na ramieniu starca – zapewnia, że Pieczyngowie opuścili już te rejony, a nawet gdyby nie, dobrze zna ich wodza i ten da nam wolną drogę. Prawda, starcze? – Tak, panie. Jam ci czas jaki temu życie jego syna uratował, to i my braterstwo krwi zawarli. – Sami słyszeliście, ale głupcem jest ten, kto nie docenia przeciwnika. Dwa dni będziemy płynęli szeroką wodą, nim natkniemy się na pierwszy z siedmiu progów. Mów, Omie. – Nie tak prędko, panie! – Oleg podniósł się i stanął obok starca. – Od kiedy sięgam pamięcią, a wcześniej opowiadał mi o tym ojciec, a jemu jego ojciec, w rejonie porohów zawsze na kupców czekali jeźdźcy: wcześniej Chazarzy, teraz Pieczyngowie. Załogi czterech korabi to znaczna siła, ale mogą nie podołać setkom srogich wojów. Oni tam są, mówię wam! – Skończył przemowę i usiadł. – Przecie ja gadałem, że poukładany jestem z niemi. – Starzec rzucił nienawistne spojrzenie Rusowi. – Ten tu kupiecki przydupas chce mi zaszkodzić, by zgarnąć moją część łupu z wyprawy, ot co! – Chcę wypełnić wolę mego pana i dostarczyć Megasowi obiecane dziewice. Z dziesięcioma zbrojnymi nie mam na to szans.

Oddi podrapał się po brodzie jak zawsze, gdy miał podjąć jakąś niełatwą decyzję. – Olegu, Om przewyższa cię wiekiem, a tym samym i doświadczeniem. Chyba nie zaprzeczysz? – Trudno nie zauważyć – mruknął umyślny kupca Graniego. – Płynie w nim też nasza krew, a jego rady dobrze służą wyprawie. Ale przysięgam na młot Thora, że jeśli się pomyli, zapłaci za to ostateczną cenę. Ufam jego chęci przeżycia i ty też powinieneś. To moje ostatnie słowo w tej sprawie. Mów, starcze. Rus skinął głową, wstał i odszedł w stronę swoich ludzi. – To… eee ten pierwszy poroh zwie się Nie Śpij. Trza tam będzie zejść ze skipów, ładunek na grzbiety i holować je na linach wzdłuż brzegu. Drugi miejscowi zwą Ostrovuniprach, bo na środku nurtu wielgachna wyspa. Da się przepłynąć, przecie my nie pierwsi, ale dobrze będzie odciążyć statki, by nie poharatały sobie dna. Trzeci to Porohy Ruryka i nie jest groźny, choć musim mieć baczenie na podwodne skały. Czwarty tamtejsi zwą Neasit, a nasi Aeifor i ten jest najsroższy, panie. Urobimy sobie plecy jak przy przewłoce obok Smaleskii, bo trza skipy przez pół dnia brzegiem ciągnąć, nie ma rady. – To tam czekają na żeglarzy jeźdźcy ze stepów? – Bywało, że tam, a inszym razem przy ostatnim, gdzie jest duży bród, panie, ale teraz oni szykują się na wojnę z kniaziem, to im nie we łbach kupcy. – Wojna chłonie złoto i żelazo niczym rośliny wodę – mruknął Hrafn. – A ty skąd wiesz, że to z Włodzimierzem sprawa, a nie z jakim innym władcą? – Vagn rozprostował plecy, aż mu coś w nich chrupnęło. – W Kijowie języka zasięgnąłem, wszystkie tam gadają, że wojna idzie i rzeki zaczerwienią się od krwi. Ponoć widziano nocą na niebie Dziki Gon, a za widmowym jeźdźcem podążały ogromne niczym niedźwiedzie psy… – Odens jakt… – rozległy się niepewne szepty zgromadzonych. – Åsgårdsreia… – Jest, jak mówi, jomsborczyku, też słyszałem tę nowinę. – Oddi westchnął zmartwiony. Takie znaki na czaszce Ymira oznaczały zarazę, wojnę albo jedno i drugie. – Tym bardziej musimy pośpieszać. Czy ten Aeifor to jedyna przewłoka, Omie? – Jedyna, panie. Piąty poroh – odginał palce – to Voulniprach, a po naszemu Jezioro, bo tworzy duże rozlewisko. Tam warto będzie odciążyć skipy jak na początku tej drogi. Szósty zwą Gotującą Wodą, a rzeka tam jakby wrze i zawżdy nad nurtem unosi się mgła. Takie łodzie jak nasze przepłyną, jeno zapasy trza przenieść lądem, a i to nie wszystkie. No i ostatni nazwany Małym. Jako rzekłem wcześniej, stanowi bród, którym tubylcy pokonują rzekę ze swoimi stadami, i tam możemy się na nich napatoczyć. Ale nic to, znam ich wodza…

– To już wiemy, Omie. Jak słyszę, twoja wiedza jest ogromna i możemy tylko dziękować bogom, że jesteś z nami. Choć Elli wzięła cię już w swoje władanie, umysł masz wciąż jasny. – I dla mnie to zaszczyt, panie. Azali wracając do trasy, potem mamy Wyspę Świętego Gregoriusa, dalej Świętego Aitheriosa, gród zwany Chersonem i Morze Greków, po czym… – Dalej to cel naszej wyprawy. Dziękuję ci, druhu. – Starzec skłonił się wodzowi i zszedł ze zwalonego pnia. – Zwołałem ten thing nie tylko po to, by omówić trasę, choć sami widzicie, jakie trudności jeszcze przed nami, ale byśmy wspólnie postanowili, co z niewolnikami, których mamy na pokładach więcej niż zbrojnych. Przy czekających w górze rzeki przeprawach matki z dziećmi, starcy i chorzy będą dla nas tylko zawadą. – Ale to nasz łup, nasze złoto! – Skokkolf Thrugotsson z załogi Vagna pierwszy zabrał głos. – O ile dostarczymy ich żywych do Miklagardu – zgodził się z nim Oddi. – Na razie to ciężar, który nas spowalnia i nie przetrzyma do końca rejsu. Już teraz kilku wybrało śmierć w rzece zamiast niewoli. – To zwiążemy ich razem, a luźny koniec liny do masztu… – nie dawał za wygraną Skokkolf. – Albo zabijmy słabych i mniejsze dzieci, albo nawet porzućmy i za całą resztę dostaniemy tyle, że wystarczy dla wszystkich. – Gro Halfdansson ze świeżą blizną na głowie wycofał się w tłum po zakończeniu wypowiedzi. W miejscu, w którym duński oszczep zdarł mu płat skóry, nigdy już nie wyrosną włosy. To była mądra propozycja i po burzliwej dyskusji zyskała wielu zwolenników. – Tego właśnie bym nie chciał. – Młody wódz westchnął ciężko. Powiem wam, jaki mam plan: zabierzemy tych młodych mężczyzn i kobiety, które nie mają rodzin. Resztę zostawimy, oddając im część naszych zapasów… – A może od razu skipy! A my idźmy brzegiem tej rzeki! – Któryś z jomswikingów splunął ze złością. – Nie po to mało nie spłonęliśmy, żeby teraz nic z tego nie mieć! Oddi rozejrzał się po zgromadzonych i wielu, nawet wśród starej załogi Błysku Młota, było podobnego zdania. – Zapomnieliście już, jaki jest cel tej wyprawy! Że nie jest nim bogactwo, lecz uwolnienie córki waszego jarla – Asgota z Czerwoną Tarczą? – A bo to komu zaszkodzi więcej srebra w sakiewce, hevdingu? – Gunara Drąga poparły zaraz dziesiątki głosów. – Nie, ale chodzi o czas, a tego nam nie przybędzie od gadania po próżnicy. – Hrafn uciął rodzącą się sprzeczkę. – Wszyscy wolni uczestnicy tej wyprawy mają prawo do głosowania. Ci, którzy chcą, by było, jak powiedział Oddi Asgotsson, staną przy tym zwalonym pniu, inni zbiorą się wokół tamtej sosny. – Wskazał na

wielkie i suche już drzewo, które pewnie powali kolejna wichura. To było uczciwe, by tak ważną decyzję podejmował każdy wedle własnego rozumu. Do Brzucha Ryby podeszli wszyscy Beothukowie, którym Bjarki powiedział, o co chodzi, jedenastu zbrojnych kupca Graniego Szerokiego w Pasie i kilku z załogi Błysku Młota ze sternikiem na czele. Liczniejsza grupa zaczęła się gromadzić przy sośnie i to stamtąd dochodziły teraz okrzyki zwycięstwa. Wolę thingu musi uszanować każdy jarl, o ile nie szuka przedwczesnej śmierci. Oddi spojrzał najpierw w stronę uzdrawiacza, który właśnie krzątał się, niosąc pomoc swoim pobratymcom, potem wzniósł oczy w górę. – Wola bogów – szepnął. Z niewielką grupką niezdecydowanych stał Vagn Ågesøn, wnuk jarla Sigvalda. Gdy się odezwał, jego młoda twarz była nieruchoma niczym maska. – Jomswikingowie kochają złoto jak każdy normalny człowiek, rżną dziewki, kiedy tylko mają sposobność, piją, o ile jest czas i trunek w zasięgu ręki, a nawet gdy nie ma tego czasu. Ale tym, co wyróżnia cały klan jarla Palnatokiego, jest to, że zawsze dotrzymujemy danego słowa. A ja przysięgałem, że dopomogę młodemu Sturli czy Oddiemu – bo jest on, jak widzę, obojga imion – w dopełnieniu jego zemsty i uratowaniu siostry Jofriddy. Jeśli któryś z was, psy – spojrzał na stojących pod sosną i przestępujących z nogi na nogę jomsborczyków – chce sprzedać mój honor za złoto, przysięgam mu na Odyna dozgonną nienawiść i choćbym miał tu i teraz walczyć z wami po kolei, jestem gotów! – Młodzieniec popatrzył chmurnym wzrokiem po towarzyszach i już bez słowa zajął miejsce u boku syna Asgota. Nie minęło kilka chwil, a wszyscy wojowie z Jomsborga poszli w jego ślady. – Ty powinieneś być jarlem tej wyprawy, Vagnie – mruknął z uznaniem Oddi. – Brakuje mi twojej chłodnej głowy, przyjacielu. To, że kogut, gdy kryje kurę, jest w miarę spokojny, nie oznacza, że zaraz potem nie podziobie nóg gości gospodarza. Vagn, który od zawsze sprawiał problemy, kto by pomyślał. Bogowie śmieją się pewnie do rozpuku ze swojego żartu. Asgotsson pokręcił głową do swoich myśli, a głośno powiedział: – No to postanowione. Odbili z trzema dziesiątkami niewolników na pokładach, nie licząc dziewic Olega. Na brzegu pozostała prawie setka Chazarów i połowa zapasów żywności. I Bulan, wnuk Bulana, którego pomimo protestów Gunhild oddano uzdrawiaczowi na wychowanie. – Nasza wyprawa to nie dzieciniec – tłumaczył Ramiro swojej kobiecie decyzję Oddiego. – A Sasa, przecież mniejsza od Bulana. Też ją zostawimy? – burzyła się

niewiasta ze łzami w oczach, ale wszyscy mężczyźni wiedzą, że gdy nie można przegadać połowicy, czasem trzeba robić swoje i już. Tak więc płynęli w dobrych humorach, albowiem kres drogi i wspaniałości Wielkiego Miasta były blisko, a niebezpieczeństwo dodaje tylko życiu smaku. Gdyby nawet przyszło zginąć w walce, to dopiero początek wspaniałych uczt w Walhalli. Czymże więc się martwić, wędrując z dobrymi druhami po wielkiej rzece? Czerwonoskórzy ludzie widzieli to inaczej, ale to już ich problem. Przyzwyczajone do wysiłku mięśnie rozgrzewały się w trakcie wiosłowania, a ciała nawet w chłodzie poranka pokrywał pot. Dzięki niewolnikom pierwsze trzy porohy pokonali sprawnie i szybko, niemal „z marszu”. Wystarczyło jeszcze ludzi, by po okolicy rozesłać patrole, na co bardzo nalegał Hrafn. Dopiero przewłoka zatrzymała okręty na dłużej. Do brzegu przybili w trzeciej części dnia i nie marnując czasu, rozpoczęli budowę konstrukcji nośnych. Materiału pozostawionego przez wcześniejsze ekspedycje było w bród, więc nim zapadł zmierzch, cztery ogromne kosze czekały na swój ładunek. W czasie gdy cieśle z pomocnikami trudzili się nad swoim zadaniem, reszta stawiała tymczasowe obozowisko otoczone palisadą. Braterstwo krwi Oma braterstwem, ale kto chroni swoje plecy, ten zawsze z tyłu ciała ma tylko jedną dziurę. Dwuosobowe patrole wróciły w środku nocy i wojowie położyli się spać, co było dobrym znakiem. Rankiem, gdy tylko wzeszło słońce, rozgorzała ciężka i mozolna praca. Z początku był problem, kto ma dowodzić poszczególnymi załogami, ale spory uciął Oddi, oddając za radą Hrafna los skipów w ręce cieśli. – To na nich spadnie naprawa uszkodzeń! – grzmiał. – A znają te okręty najlepiej. Kapitanowie trochę kręcili nosami, ale nawet oni w końcu przyznali rację swojemu towarzyszowi. Na jeźdźców natknęli się pod koniec przewłoki, gdy już niektórzy widzieli w myślach skipy łagodnie kołyszące się na wodzie.

Cztery nasmarowane łojem konstrukcje ślizgały się po grubych gałęziach, gdy na czele kolumny zapanowało zamieszanie. – Ustawiać skipy w czworokąt! Osłaniać okręty! Osłaniać okręty! – grzmiał Hrafn, biegnąc wzdłuż przewłoki. – Połowa broń w ręce, reszta do lin! Szybko i sprawnie z trzech kadłubów utworzono otwarty od strony rzeki kwadrat, natomiast najmniejszego Niszczyciela Olbrzymów porzucono. W tym miejscu brzeg tworzył wysoką, niedostępną skarpę i chronił plecy obrońców, ale też nie dawał drogi ucieczki. Zza niewielkiego trawiastego wzgórza fala za falą nadpływało mrowie jeźdźców. Na razie trzymali się poza zasięgiem strzał, chcąc zapewne przerazić przeciwnika samą tylko liczebnością. I udało im się o tyle, że ten i ów całował zawieszony na szyi brakteat, polecając się po śmierci opiece bogów. – No, Omie, ruszaj w te pędy szukać swego brata krwi, bo zaraz będzie za późno na rozmowy. – Oddi pchnął starca w plecy, a ten niezbyt chętnie, cały czas zerkając za siebie, podreptał w stronę wroga. – To sobie znaleźliśmy posła – zażartował któryś z jomsborczyków. – Już sam jego widok powinien dać przeciwnikowi do zrozumienia, że to nie przelewki. – Czasem dobry język i sprawny pomyślunek wystarczą za setki mieczy – rzucił inny, starszy. – A czasem pozostaje tylko żelazo – dopowiedział jego towarzysz. Na spotkanie przewodnika wyjechał jakiś znaczniejszy jeździec, co można było poznać po wspaniałym koniu, którego dosiadał, i lśniącej w słońcu kolczudze o oczkach w kształcie rybich łusek. Rozmawiali chwilę ściszonymi głosami, następnie płowowłosy mężczyzna zgiął się wpół i pomógł starcowi zająć miejsce za sobą. Wierzchowiec zadrobił nogami niezadowolony z podwójnego ciężaru, ale przywołany do porządku mocnymi udami zawrócił w miejscu. Po chwili Om zniknął za pierwszym szeregiem małej armii. Wojowie Oddiego nie marnowali czasu, łucznicy i miotacze wdrapali się na pokłady skipów, by z góry razić atakującego przeciwnika, a pozostali, wsparci plecami o burty, utworzyli solidny, najeżony włóczniami mur tarcz. To, że wróg miał przewagę liczebną, nie skazywało ich na porażkę, przynajmniej nie od razu. – Jak mu się uda, dołożę do jego sakiewki z własnego udziału drugie tyle, na ile się umawialiście – mruknął Hrafn Szermierz, próbując kciukiem ostrze swego miecza. Młody jarl akurat w tym momencie zadzierał głowę, szukając Shaa-naan-dithit. Nigdzie jej nie widział, co było dobrym znakiem. Widocznie Czerwona Orlica zabroniła swojej podopiecznej udziału w walce. – Ja też coś dorzucę, tak że stary pierdziel zakończy rejs jako zamożny człowiek – odpowiedział sternikowi. – Chociaż nie wiem, po co mu złoto w tym wieku. – Jak to po co, na tamtym świecie bogactwo i broń są równie potrzebne, jak

i na tym. Słońce stało wysoko i zaczęło równo przypiekać, nagrzewając metalowe elementy osłon. Ludzie, czekając na rozwój wypadków, zdejmowali hełmy, żeby choć na chwilę wpuścić powiew wiatru między zlepione potem włosy. Zaraz też spuszczono do rzeki na linach cebry i pełne chłodnej wody porozstawiano wewnątrz prowizorycznej twierdzy. W czasie walki może nie być na to czasu. Om nadjechał na własnym koniu w towarzystwie dwóch jeźdźców. Zatrzymali się w połowie drogi i zamarli w bezruchu. – Ramiro i Oleg, chodźcie ze mną. Ty, Hrafnie, będziesz dowodził obroną, gdyby to był podstęp i Odyn wezwie mnie na służbę. – Oddi uciął protesty sternika, podnosząc dłoń. – Gdy ciebie zabraknie, Vagn ma pomścić naszą śmierć, a potem kontynuować zadanie. – I co jeszcze, może spłodzić potomka z olbrzymką Gullveg? – Ale syn Asgota nie usłyszał odpowiedzi jomsborczyka. Długie nogi niosły go na spotkanie z przeznaczeniem. – Coś mi się zdaje, że stary się jednak z nimi dogadał. A niech mnie, mówił prawdę. – Rus pokręcił głową z niedowierzaniem. – Chyba będziesz musiał błagać go o wybaczenie – rzucił lekko Ramiro. – A przeproszę, czemu nie. Jeśli da nam wolną drogę, przeproszę. Zatrzymali się o długość konia przed Pieczyngami. Jeden z nich, starszy, choć jeszcze w sile wieku, by nie uchybić posłom, zeskoczył z wierzchowca, co było dobrą wróżbą. Om poszedł w jego ślady. – Macie przed sobą boebodę Kutena, jednego z najpotężniejszych wodzów Pieczyngów – tłumacz przedstawił stojącego obok towarzysza. – Ten na wierzchowcu to Kamenech, jego syn i następca. – Oddi spojrzał na młodzieńca i po charakterystycznej kolczudze poznał tego, który pierwszy rozmawiał ze starcem. – Ja jestem Sturla Tubbesson z kraju na dalekiej Północy, po mojej prawej Ramiro Mendez, poddany króla Leónu, a po lewej Oleg, Rus. – Ten, którego Om nazwał Kutenem, skinął głową i spojrzał na Oddiego swoimi przenikliwymi niebieskimi oczami. W przeciwieństwie do czarnowłosych i skośnookich Chazarów wyglądał jak płowowłosi mieszkańcy Gardariki lub Normanowie. W puklach jego syna mieniło się złoto. – Boeboda wita was na swojej ziemi – tłumaczył starzec. Język Pieczyngów bardzo przypominał mowę Rusów, co nie uszło uwagi Warega. – Mówi, że dzięki mocy starych bogów znaleźliście się tu w momencie, gdy jego lud tego właśnie potrzebuje. – Powiedział, panie – przerwał Omowi Oleg, że zjawiliśmy się tu, prowadzeni jak na sznurze przez wielkiego przyjaciela Pieczyngów, Tur’ tula. – To jakiś ich bożek? – Oddi spojrzał pytająco na Rusa. – To Duńczyk Om, a raczej zdrajca Om – rzucił syn Iwana przez zaciśnięte

zęby. Starcowi jakby ubyło z dziesięć wiosen, wyprostował się, a z twarzy zniknął usłużny uśmieszek. – Prawdę mówi, ruski pies. Miałem dostarczyć ludziom Kutena dobrą broń i kolczugi do walki z kniaziem Włodzimierzem. A że trafiła się okazja i nie musiałem ani płacić, ani dźwigać… – Ty szczynopiju, zdradziłeś swoich ludzi! – Oleg wyglądał, jakby chciał skoczyć na Duńczyka. O jego pierś, niby od niechcenia, wsparła się długa włócznia, którą dzierżył w ręku Kamenech. – Trzymaj swojego wściekłego kundla krótko, hevdingu, bo pogwałcimy poselski mir i utłuczemy go na miejscu. – Spokojnie, przyjacielu. – Oddi położył dłoń na ramieniu Rusa. – Tak naprawdę niczego to nie zmienia, wysłuchajmy, jaką propozycję ma dla nas boeboda Kuten, bo przecież po to spotyka się z nami przed bitwą, miast atakować z marszu. Mam rację? Śmiech Pieczynga był czysty i donośny. – Dobrze mieć naprzeciw siebie człowieka, który wie, do czego służy głowa. Połączone klany starły się w wojskami kniazia Włodzimierza o dwa dni drogi stąd – zaczął boeboda. – Tylko nadciągająca w ostatniej chwili odsiecz Wilczego Ogona i brak moich jeźdźców uratowały tego kagana od całkowitej klęski. Czekałem tu na was zbyt długo, ale było warto. Z waszą bronią i mocnymi osłonami rozgromimy Rusów raz na zawsze i to Pieczyngowie będą kontrolować szlak z Północy na Południe, który jest rzeką złota. Świat złoży pokłon wielkiemu kaganowi Pieczyngów Oldamirowi. – Oczy Kutena zalśniły fanatycznym uniesieniem. – Ale my przyzwyczailiśmy się do naszych mieczy i toporów, nie mówiąc już o cennych kolczugach. – Oddi, tak jak go pouczał Hrafn, nie zamierzał wkładać kija w mrowisko. Jeszcze nie. – Jest was siła, co przyznaję, i dlatego spotykamy się tu i teraz. – Wódz Pieczyngów pogładził bok swojej pięknej klaczy. – Niepotrzebne nam są wasze korabie, niewolników będziemy mieli aż nadto. Zostawcie swoją broń, złoto i srebro i droga wolna. Daję wam moje słowo, że ujdziecie z życiem i zachowacie okręty i zapasy żywności. To dobra propozycja i… że tak powiem, jednorazowa. – A jeśli nie? – Jeśli nie, zaatakujemy, a gdyby szło nam opornie, spalimy wasze korabie, a was samych wytniemy w pień. Tak czy inaczej dostaniemy to, po co tu przybyliśmy. – Boeboda mówił spokojnie, bez emocji i tym bardziej należało traktować poważnie jego słowa. – Naradzę się ze swoimi ludźmi i dam ci odpowiedź. – Byle szybko, masz tyle czasu, ile zajmuje biegnącemu człowiekowi pokonanie odległości pomiędzy brzegami tej rzeki. – Kuten lekko wskoczył na

konia, Om uczynił to z mniejszą gracją i cała trójka ruszyła w stronę swoich szeregów. – A to koński kutas. – Vagn, gdy usłyszał wieści, rzucił z wściekłości tarczą, omal nie łamiąc przy tym nogi Bolego. Ten w ostatniej chwili uskoczył niczym sarna. – Nie daruję staremu pierdzielowi, chociażbym miał za nim gonić na koniec Midgardu! – Nie musisz gonić, wystarczy, że zabijesz tych tam. – Ktoś przytomnie wskazał ostrzem oszczepu na mrowie konnych. – No to walka. – Hrafn wciągnął głęboko powietrze. – Najbardziej martwią mnie ogniste strzały. Nakryjemy skipy żaglami, które będziemy polewać wodą z rzeki. Szkoda ich, bo są równie cenne jak łodzie, ale to jedyny sposób. Jeśli taka będzie wola bogów, damy radę. – Skafhogg! – zabrzmiało nierówno z kilkudziesięciu gardeł. – Skafhogg! – powtórzyła z mocą cała drużyna. Pierwsze mrowie strzał uderzyło o burty i tarcze kilka chwil później. Odpowiedzieli Beothukowie, siejąc śmierć w głębi formacji wroga. Ranne konie głośno kwiczały, a wśród zaskoczonych donośnością wrogich łuków Pieczyngów powstało zamieszanie. Dla tych ludzi jednak walka była chlebem powszednim. Po początkowym zawirowaniu potężna fala jeźdźców ruszyła z miejsca, szyjąc w galopie strzałami. Gdy byli już wystarczająco blisko, w stronę obrońców poleciały też oszczepy, głucho dudniąc o drewniane skjoldy i krzesząc iskry na ich metalowych krawędziach. – Drzewca mocno w ziemię! Łucznicy, wstrzymać ręce, na mój rozkaz powalić pierwszy szereg, celować w konie, to ich spowolni! – Hrafn krzyczał ile sił w płucach. – Czekać! Jeszcze nie! Czekać! – Stał pod osłoną własnej tarczy, z wysoko podniesioną dłonią. Dobrej jakości miecz błyszczał w słońcu, jakby sam był utkany ze światła. On jest prawdziwym dowódcą tego lidu, pomyślał Oddi. Nie czuł żalu ani zawiści. Takich jak Hrafn Szermierz niewielu chodzi po ziemi. Taki pewnie był dla swoich ludzi mój ojciec, szkoda, że zapomniał o synu, aż do… Takie myśli kłębiły się w młodej głowie, gdy sternik krzyknął: – Teraz! – Ostrze opadło i zagrały cięciwy. Pędzące z przodu zwierzęta z kwikiem stawały dęba lub padały, wzbijając kłęby kurzu. Tylny szereg spotęgował zamieszanie, gdy jeźdźcy w ostatniej chwili próbowali ominąć przeszkody, wpadając na siebie i na zabite konie. Nogi pękały z trzaskiem, ludzie wylatywali z siodeł wprost pod kopyta pędzących wierzchowców. To zahamowało impet uderzenia i gdy fala dotarła do skaldborga, był to ledwie trucht zamiast galopu. Wielka przewaga konnicy nad oddziałami pieszymi tym sposobem została zniwelowana. Solidne ostrza na długich drzewcach szukały szczelin w ludzkim murze, ale jeśli jakieś były, to w dolnych partiach skaldborga, niedostępnych dla wojów walczących z konia. Obrońcy za to nie

musieli nawet celować, gdyż wszystko jedno im było, czy ostrze trafi w zwierzę, czy w człowieka. Z tylnych wikińskich szeregów leciały oszczepy rzucane z taką siłą, że niejednokrotnie zrzucały jeźdźca z konia. Łucznicy na pokładach skipów ani na chwilę nie zaprzestawali ostrzału, morderczo celnego z tak bliskiej odległości. Długie duńskie topory Waregów odciągały tarcze, dając wolną drogę śmiercionośnym grotom. Nikt się nie cofał. Inna sprawa, że nie było dokąd. Rzeź trwała czwartą, może piątą część czasu, w jakim wypala się pochodnia, nim fala ludzi i zwierząt cofnęła się, pozostawiając na polu bitwy wielu zabitych i rannych. Wśród drottmadów Oddiego śmierć też zebrała swoje żniwo. A kilku zdało się ledwie draśniętych wojów padło na ziemię w bolesnych drgawkach. – Zatrute strzały! – Wieść rozniosła się lotem błyskawicy, niosąc wściekłość i strach. Co innego zginąć w walce, a zupełnie inna sprawa, gdy stężeją mięśnie i człowiek nie jest w stanie wykonać ruchu ani oddechu. – Przygotować się, teraz spróbują ogniem! Mokre płachty, żywo! Żywo! – Oddi przebiegł przed szeregiem swoich ludzi, jakby miał niewyczerpany zapas sił. Prawda była taka, że z trudem trzymał się na nogach. Opowieści, jak to dzielni wojowie walczą godzinami, by potem pić i chędożyć chętne lub mniej chętne dziewki, nadawały się do sag, jednak niewiele miały wspólnego z rzeczywistością. Ale Oddi chciał pokazać swoim, że nie wszystko stracone. Jednak gdzieś z tyłu głowy zagnieździła się myśl, że to tylko odwlekanie nieuniknionego. Wróg wycofał się poza zasięg strzał, nawet tych wypuszczanych przez czerwonoskórych wojowników Bjarkiego. Do przodu wysunęli się jeźdźcy z długimi lancami, ciężej zbrojni od swoich towarzyszy. Rozstawili się szerzej, by padające konie nie przeszkadzały następnym szeregom. Szykowali się do kolejnej, decydującej szarży, ale tym razem docenili przeciwnika. Nawet z tej odległości słychać było ich dowódcę, gdy zagrzewał swoich do walki. Kreślił wielkim toporem nad głową kręgi i było jasne, że zaatakują ze wszystkich stron naraz. Nagle oddziały Pieczyngów zafalowały niespokojnie, by odpłynąć niczym ławica makreli na widok tuńczyka. – Na Odyna – powiedział niemłody już Illugi Runlofsson. – Jeśli to coś tak wystraszyło całą armię, to my od razu skaczmy do rzeki. – Ty już swoje przeżyłeś, Illugi, i niewiele masz do stracenia, stawaj dzielnie, a sam Bragi zaśpiewa pieśń o tej bitwie Jednookiemu – rzucił ktoś zdesperowanym głosem. – Jaka to różnica, czy zginiemy od miecza, topora czy szponów? Ważne, by bez strachu w sercu. – A na wieczerzy będziemy u Odyna! – krzyknął Illugi. – A na wieczerzy będziemy u Odyna! – odpowiedziała mu prawie setka gardeł. Czekali więc w szarpiącej nerwy niepewności na nowego wroga. Pojawił się

niedługo potem, z mozołem ciągnąc trzy skipy przez przewłokę. Gdy był już wystarczająco blisko, od zmordowanych wysiłkiem ludzi oderwała się samotna postać i ruszyła w stronę obrońców. – Nooo, na łysą czaszkę Surtra, już myślałem, że was nie dogonię. Grani Szeroki w Pasie jednak dobrze się spisał! Przecierali oczy ze zdziwienia, albowiem mieli przed sobą nie kogo innego, jak samego Styrbjörna, pretendenta do tronu szwedzkiego. – Tuś mi, bratku! – Oddi wyszedł na spotkanie młodego siłacza i zamknęli ramiona w braterskim uścisku. – Wszędzie, gdzie przybywam, zastaję tylko opowieści o waszych czynach i smród gówien. Pomyślałem więc, że masz ochotę na zabawę beze mnie, i nie pomyliłem się. Tak dużo tu trupów, że chyba zrezygnuję z podkładania belek pod swoje skipy. – Wrogów jest więcej, więc jakby co, wystarczy i dla ciebie, wodzu. Ale na razie… – Kobiecy krzyk przeszył powietrze, a było w nim tyle bólu, że wszystkie głowy odwróciły się w stronę Błysku Młota. Nim Oddi zdążył pomyśleć, biegł ile sił w nogach. To był wrzask przerażenia Shaa-naan-dithit, który rozpoznałby z odległości wielu stenkastów. Znalazł je przy Staruszku. Tym razem to Czerwona Orlica leżała na plecach, łapiąc płytkie oddechy, a Shaa-naan trzęsącymi się rękami ocierała jej pot z czoła. – Co się…? – Nie dokończył, nie musiał. Strzała Pieczyngów leżała tam, gdzie odrzuciła ją kobieta mocy. Ręka, w którą trafiła, stężała w grożącym wyłamaniem stawów łuku, a teraz podobny stan obejmował całe ciało. – Trucizna – wyszeptała brzemienna kobieta. – Myślała, że ją zwalczy, że obcując z duchami, jest przyzwyczajona do jadów wielu roślin. I nawet na początku wydawało się, że Wakan Tanka wysłuchał jej próśb i oszczędzi wielką szamankę Beothuków… W tym momencie nadbiegł Hrafn i widząc, co się stało, padł na kolana jakby rażony gromem. – Trucizna, przyjacielu. – Oddi prawie wstrzymał oddech. – Ta sama, która zabiła kilku naszych w skaldborgu. – Zabiła? Zabiła! Ona nie może umrzeć, chłopcze, słyszysz! Nie może! – Jednym szarpnięciem rozdarł skórzaną koszulę Czerwonej Orlicy, odsłaniając opatrzoną jakimiś liśćmi ranę. Z miejsca, gdzie strzała wbiła się w ramię, rozchodziły się ciemnoczerwone nitki, oplatające ciało niczym podskórna pajęcza sieć. – Pomóż jej, Eir, a obiecuję ci w zamian modły i ofiary do końca swoich dni. I ty, Odynie, weź mnie! Weź mnie… Wyciągnął zza pasa saks i rozciął nim ranę. Na deski pokładu poleciało trochę gęstej krwi, a kobieta mocy jęknęła i otworzyła oczy. Z początku zamglone,

po chwili, gdy poznała, kto się nad nią pochyla, pełne ulgi. Zdołała jakimś nadludzkim wysiłkiem położyć dłoń na brodatym obliczu Hrafna, a jej długie palce delikatnie zanurzyły się w gąszcz jego włosów. – Wielki Duch mnie przyzywa, pniu mojego drzewa. Myślałam… – Shaa-naan tłumaczyła ze łzami w oczach – …że tu, w krainie za wielką wodą, moja przysięga nie obowiązuje. Chciałam… odnaleźć codzienne życie u boku silnego wojownika, zostawić daleko za sobą kobietę mocy, a… – Urwała. Przez ciało przebiegł skurcz, wyginając je w łuk. Zatrzeszczały kręgi i gdy wydawało się, że przełamie się na pół, opadła na posłanie ze skór. Połowa jej ładnej niegdyś twarzy pozostała wykrzywiona w zwierzęcym grymasie, więc dalsze słowa były ledwie zrozumiałe. – Miałam nadzieję i pomimo trudów wędrówki to były najszczęśliwsze chwile w moim życiu. Złe duchy nienawidzą cieszących się ludzi i sprowadziły na mnie śmierć. – Ciii, nie męcz się, odpoczywaj. Jeszcze porozmawiamy, pośmiejemy się z Zębatego, gdy będzie się bawił z twoją młodą podopieczną, albo ze mnie, gdy wyjdę na głupca, próbując udawać, że nic dla mnie nie znaczysz. Ciii… – Głos Hrafna był dziwnie zdławiony, jakby ten plujący wrogom w twarz woj połknął zbyt wielki kęs strawy. Wielki pies, który przycupnął w bezruchu przy maszcie, usłyszawsze swoje imię, podszedł bezszelestnie i polizał z niezwykłą delikatnością twarz umierającej kobiety. Jakby żegnał się ze starą przyjaciółką, mówiąc: wszystko będzie dobrze, zobaczysz. – Nie mamy wiele czasu. – Palce kobiety mocy cały czas delikatnie gładziły twarz sternika. Czuła nadchodzący koniec i chciała zabrać ze sobą pamięć o cieple jego skóry, pierścieniach w gęstej, a jednak tak miękkiej brodzie. – Mój duch już powinien opuścić ciało. Czekałam… – Kolejny, tym razem łagodniejszy atak uciął ostatnie zdanie, ale to była Czerwona Orlica, wielki czarownik plamienia Beothuków, przed którą nawet śmierć czuje respekt. Gdy odezwała się znowu, jej głos był niewiele głośniejszy od szeptu. – Wszystko jest kołem, wiatr wieje w kręgu, wodne wiry, gniazda ptaków, nasze domy – mamateeki. I życie, którym zostaliśmy obdarowani przez Wakan Tankę, też nim jest. – Z każdym oddechem uchodziły z niej siły. – Walcz! Walcz z tym! – Udręka w głosie Hrafna Szermierza była tak wielka, że wszyscy wokół pospuszczali głowy. – Gdy – wychrypiała – oddam swoje ciało zwierzętom i mój duch trafi do Odległej Krainy, odszukaj mnie, będę… – Opadła na posłanie. Ściągnięta cierpieniem twarz powoli się rozluźniała i wygładzała, tak że po chwili wydawało się, iż Czerwona Orlica śpi. Hrafn trwał dłuższą chwilę nieruchomo niczym wyciosany z kamienia posąg. Jakby czekał, aż kobieta znowu otworzy brązowe oczy albo chociaż drgnie w oddechu jej pierś. W końcu wstał z kolan i w milczeniu, nie patrząc na nikogo,

zszedł z pokładu. Dzień był ładny, ani zbyt gorący, ani deszczowy. Słońce, które tak niedawno nagrzewało osłony, skryło się za warstwą chmur. Zieleń pięła się do góry zachłannie, korzystając z mokrej i gorącej wiosny. – Przykro mi, przyjacielu. – Oddi próbował pocieszać sternika, ale ten odtrącił jego rękę. – Odejdź, na bogów, muszę zostać sam – warknął i ruszył przed siebie w kierunku, w którym nie tak dawno zniknęli jeźdźcy boebody Kutena. Potem coś w nim pękło i rzucił się z mieczem na pierwsze z brzegu końskie truchło, jakby to był żywy przeciwnik. Siekł i rozpruwał zwłoki tak długo, aż opadł z sił i osunął się na kolana. Wspierając czoło na głowni miecza, trwał tak jakiś czas, a Oddi dałby sobie skrócić brodę, że wielki Hrafn Szermierz płacze. Potem cały skąpany we krwi zwierzęcia, bardziej przypominający Beothuka niż Warega, podniósł się i zaczął biec. – Idź za nim, Atli, może gdy ochłonie, uda ci się sprowadzić go z powrotem. Nie podchodź jednak zbyt blisko, bo zginiesz. – Młody woj skinął głową i oddawszy swoją tarczę jednemu z towarzyszy, puścił się w pogoń za sternikiem. – Miej oko na miejscowych, może się gdzieś przyczaili! – krzyczał do jego pleców syn Asgota. – I wróć, nim zajdzie słońce, tu jest zbyt niebezpiecznie i nie możemy czekać! Atli Krzywy Paluch pojawił się nad ranem. Ku swojemu zaskoczeniu i uldze już z daleka zobaczył siedem skipów kołyszących się na wodzie. Po prowizorycznym obozowisku kręcili się zmęczeni i niewyspani ludzie, którzy tej nocy nie zmrużyli oka. Nie ma co się dziwić tej bezsenności, gdyż w każdej chwili mogli zaatakować Pieczyngowie. Zatrute strzały napływające fala za falą z nocnego nieba były koszmarem z najgłębszych czeluści Hel. – Miałeś wrócić, nim zapadną ciemności. – Oddi wyszedł mu na spotkanie, gdy tylko rozpoznał postać Atliego. Wyczerpany Atli padł na trawę. – Miałem, ale zbyt długo trzymałem się Hrafna. Potem goniliśmy… wody. – Niech ktoś mu poda bukłak z wodą! – krzyknął Oddi i zaraz wysunęło się kilka pomocnych rąk. – Szermierz pędził, złorzecząc bogom i ludziom, i za nic miał sobie moje prośby. Na szczęście dla mnie nigdzie nie było widać jeźdźców. Na Oma natknęliśmy się, gdy już zaczęło zmierzchać. Miałem właśnie wracać, gdy sternik zawył dziko i popędził jak szalony. Mimo że przeżył już swoje lata, miałem kłopot, żeby dotrzymać mu kroku. Stary tłumacz, gdy nas zobaczył, a raczej usłyszał wycie Hrafna, rzucił się do ucieczki. Pierdziel był niby kora starego dębu, a przebierał nogami niczym młodzik. Dopadliśmy go przy strumyku. Gdy sternik się nim zajął, ten nie wytrzymał i zaczął błagać o szybką śmierć. Mówił, że jego też oszukano, bo nie dostał obiecanego złota, a Kuten porzucił go na pastwę zwierząt i dzikich

plemion. Przez wiele godzin wył i jęczał, gdy Szermierz odcinał mu członki, żelazem przypiekając rany, by się zbyt szybko nie wykrwawił. Na koniec dał mi to – wskazał na zawinięty w zakrwawioną bluzę pakunek – i kazał wracać. Prosił, bym ci powiedział, hevdingu, że to jeszcze nie koniec i żebyś nie czekał na jego powrót. Masz pogrzebać Hrafna Szermierza razem ze zbrojnymi, którzy polegli w ostatniej bitwie. Gdy Atli skończył mówić, wśród zgromadzonych zapanowała cisza. – Piękna opowieść, godna królewskiej sagi – pierwszy odezwał się Styrbjörn. – Ale jeśli mamy wysłać duchy twoich ludzi do Walhalli i pożeglować w górę rzeki, siedzenie na tyłkach nam nie pomoże. – Nie znałeś go, książę – mruknął Oddi. – To nie znaczy, że nie będę rozpamiętywał jego czynów. Ale podczas żeglugi, a nie pod nosem wroga. Kocham walkę, ale wolę zwyciężać, niż przegrywać. Ktoś pociągnął za materiał i po trawie potoczył się ludzki czerep z siwymi, zlepionymi zaschniętą krwią włosami. Ludzie pluli na niego, bo nie masz nic gorszego od zdrady przyjaciół. Rozpoczęto przygotowania. W potyczce z jeźdźcami zginęło od ran ośmiu wojów, czterech zmarło od trucizny, w tym Czerwona Orlica i Śnieżny Lis, ten, którego Oddi uratował kiedyś przed utonięciem w Śmierdzącej Wodzie. Tę dwójkę zgodnie z plemiennym obyczajem ułożono w niedalekim zagajniku, by miejscowe zwierzęta mogły posilić się ich ciałami. W ten sposób zostanie zamknięty święty krąg życia i śmierci. Dziesięciu Waregów przymocowano linami do ich kuferków, wkładając im w martwe dłonie trzony wioseł. U stóp mieli swoją broń i tarcze, które będą im potrzebne w pałacu Odyna, przy pasie osełki i saksy. Z taką widmową załogą i stertami suchego, polanego łojem drewna Niszczyciel Olbrzymów odbił od brzegu i leniwie skierował się ku środkowi nurtu. Tam też dosięgły go ogniste strzały wystrzelone przez kapitanów poszczególnych skipów i w niebo wystrzeliły jęzory płomieni. Ludzie wspominali towarzyszy, z którymi niekiedy nie rozstawali się od wielu lat. Tworzyli félag, wspólnotę bliższą od tej rodzinnej. Członkowie drott Asgota z Czerwoną Tarczą najbardziej żałowali Hrafna Szermierza, którego uznano za zmarłego. Jeden z nich, Thoti Próżniak, rzucił klątwę na miejscowy lud, co jak wiedział, będzie miłe sercu sternika: – Snýek thessu nidhi á londvėttir thoer erland byggva, svá at allar fari thoer villar vega, engi hendli nė hitti sitt inni[21]. – Co on mówi, bo nie wszystko zrozumiałam? – Zapłakana Shaa-naan-dithit wsparła się ciężko na ramieniu swojego mężczyzny. Zębaty, jakby rozumiejąc, co się dzieje, polizał ją pocieszająco po dłoni i oparł się bokiem o nogi, by czuła jego

obecność. – Zwracam tę obelgę przeciwko nikczemnikom, którzy zamieszkują te ziemie, by błądzili długo i żaden z nich nie mógł odnaleźć swego domu – przetłumaczył Oddi Shaa-naan. – To w starym języku – wyjaśnił. – Ciężka klątwa – westchnął. – Niech się spełni. Nie było radości z wygranej bitwy ani z tak nieoczekiwanego spotkania przyjaciół. Wszystko przykrył smutek ogromnej straty. – Byłeś mi jeszcze potrzebny, Hrafnie Szermierzu, Odyn mógł zaczekać – szeptał do siebie Oddi, a ciężar dowodzenia wydał mu się nagle dwukrotnie większy. W ponurych nastrojach i już bez przeszkód przybili do niewielkiej bezludnej wyspy, leżącej u ujścia rzeki do morza. Oleg objaśnił, że Grecy zwą ją Wyspą Świętego Aitcheriosa, a miejscowi po prostu Wyspą. Jej brzeg wznosił się w kierunku południowym, by zakończyć stromymi, niedostępnymi od strony wody wapiennymi skałami. Podróż austrvégr dobiegała końca. Oleg twierdził, że tu zatrzymują się wszyscy kupcy, by przygotować towar do sprzedaży, odpocząć po trudach podróży, oporządzić się i podziękować bogom za jej szczęśliwe zakończenie. Pieczę nad tym miejscem miał jakoby sprawować święty Eleuteriusz, więc warto było, tak na wszelki wypadek, złożyć jakąś ofiarę ku czci jednoboga. Specjalnie w tym celu na pokład Błysku Młota sprowadzono dwa żywe, skradzione miejscowym z pastwiska barany, a także drób. Krew i wnętrzności zwierząt sprawiły przyjemność Odynowi i Frei, pani zamku Sessyrymnir, a świeże mięso ucieszyło ludzi. Oddi jednak popędzał. Im bliżej celu podróży, tym wizje cierpiącej siostry stawały się wyraźniejsze. Następnego dnia wypłynęli na szerokie wody. Żeglowali wiele doagrów wzdłuż zachodniego brzegu greckiego morza, nie gubiąc z oczu jego ciemnej pręgi. W końcu dotarli do miasta, które Oleg nazwał Masebrią. Po drodze mijali Konstancę i Warnę, ale pośpiech to niewdzięczny towarzysz podróży i w żadnym z tych grodów nie wpłynęli do portu. W Masebri pod czujnym okiem strażników z wielkiej kamiennej twierdzy, wespół z innymi załogami z całego świata, uzupełnili zapasy i przygotowali się do ostatniego etapu wyprawy. Wszyscy jak jeden skorzystali z dobrodziejstw wielkiej łaźni. Za namową Bjarkiego nawet Beothukowie zdecydowali się wejść do buchającej parą kamiennej budowli. Wyszli nieco bledsi, ale gdy tylko znaleźli się na pokładzie, z powrotem wysmarowali ciała ochrą, żeby zabezpieczyć się przed złymi duchami. Kąpiel nie ominęła Chazarów, dzięki czemu lepiej będą się prezentować na miklagardzkim targu. – Za dwa dni będziemy na miejscu. – Oleg dorzucił kilka gałęzi do ogniska, a w gwiaździste niebo buchnął snop iskier. – Niech dzięki będą bogom za szczęśliwy koniec podróży. – Styrbjörn ucałował miniaturę topora, którą nosił na szyi nanizaną na rzemień. Kilka gromkich

głosów odezwało się echem. – Podziękowaliśmy im, książę, jak należy na wyspie Aitherios, ale nie zawadzi uczynić tego raz jeszcze. – Oddi również ucałował brakteat. – Szkoda tylko, że nie wszyscy dotrwali do końca tej drogi. – Taki los utkały dla nich Norny i nie był to zły koniec, bo zginęli w boju. – Kilka potakujących mruknięć zagłuszyło muzykę trzaskających polan. – Jest, jak mówisz, Styrbjörnie, ale za Hrafna i Czerwoną Orlicę żeby im wielkie pizdy zarosły ze szczętem. Tym razem nikt się nie przyłączył, żeby nie ryzykować słusznego gniewu bogiń. – To już było, teraz zastanówcie się, co zrobicie, jak już dotrzecie do Miklagardu. – Książę wypił długi łyk miejscowego cierpkiego wina, skrzywił się i podał spory dzban dalej. Dowódcy siedzieli przy oddzielnym, nieco oddalonym od reszty ognisku. Od strony załóg dochodziły wesołe okrzyki i sprośne przyśpiewki, co było dowodem, że ich dzbany są już prawie puste. – Jak to: zrobicie? Nie płyniesz z nami? – Vagn też pociągnął solidnie i podał naczynie dalej. – Lepiej żebym się tam przez jakiś czas nie pokazywał. A wszystko przez Brisingamen, naszyjnik, dla którego zdobycia Freya oddała się po kolei jego krasnoludzkim twórcom. – Każda kobieta czy bogini oddałaby swoje ciało choćby olbrzymowi, by go zdobyć – z wielkim znawstwem powiedział Vagn. – Z tym wisiorem na szyi żaden mężczyzna ani As takiej się nie oprze. – No z thursem i córką Aska i Embli toś bracie trochę przesadził. Jego członek jest wielkości końskiego. A… – Młody wódz machnął ręką, bo o czym tu gadać. – To posłuchajcie mojej sagi. Gdy pięć sezonów temu przybyłem do Wielkiego Miasta z zamiarem zaciągnięcia się do cesarskiej gwardii, w głowie miałem tylko walkę, picie na umór i łupy. Świat był prosty, a ja ledwie wyszedłem z wieku młodzieńczego. Potem jednak zobaczyłem ją – Gabrielę, jak w grupie niewiast przechadzała się po cesarskim ogrodzie, śmiechem zarażając nawet drzewa. Stałem wtedy na warcie, a świat pojaśniał, zieleń zrobiła się bardziej soczysta i swędzenie spoconych pleców zniknęło. Nawet czas się zatrzymał na kilka chwil. – To i skald z ciebie, książę, nie tylko budzący postrach wrogów woj – rzucił ktoś, ale Styrbjörn nie zwrócił uwagi, zajęty wspominkami. – Musiała mieć naszyjnik zrobiony przez Alfów, albowiem od razu zapragnąłem jej jak żadnej innej kobiety wcześniej. A miałem ich w życiu więcej niż wy wszyscy razem zębów. Tylko nie mów nic Sygrydzie, jeśli jeszcze kiedyś ją spotkasz, kuzynie. – Spojrzał na Oddiego. – Strasznie jest zazdrosna. – Oddi

wzruszył ramionami, bo po prawdzie to szczerze wątpił, czy kiedykolwiek to nastąpi. – Wypytałem starych gwardzistów, kim jest to piękne dziewczę, i od razu kazali mi zapomnieć, że w ogóle ją widziałem. „To młoda nałożnica cesarza Bazylego – tłumaczyli. – Samo dotknięcie jej szat karane jest śmiercią, a spojrzenie w oczy zwolnieniem ze służby”. Ale co było robić, zaklęcie to zaklęcie. Zgłaszałem się na dodatkowe warty, nosiłem do pałacu pisma, wszystko po to, by ją jak najczęściej widywać. Ona jednak, choć spostrzegła mój maślany wzrok, miała za nic umizgi prostego strażnika. Wiec ją porwałem. – Porwałeś kobietę wielkiego cesarza? – W głosie Vagna zabrzmiał podziw. – Ano. Któregoś dnia poszedłem za nią na bazar, zabiłem strażników, a Gabrielę ogłuszyłem i zaniosłem na skip, który czekał z moimi ludźmi w porcie. Z początku wszystko szło z godnie z planem, ale ktoś musiał wszcząć alarm i podniesiono wielki łańcuch przegradzający zatokę Złoty Róg tak, jak ten w Birce. Byliśmy niczym wilk w klatce, a nadciągała sfora psów. Kazałem ludziom wiosłować ile sił w ramionach wprost na sznur żelaznych ogniw. – To niemożliwe, panie, by rozerwał go jakikolwiek korab, nawet taki z taranem i dziobem obłożonym miedzią. Każde z ogniw ma wielkość małej tarczy! – Oleg, który wiedział, o czym mówi, z powątpiewaniem pokręcił głową. – Jest, jak mówisz, ale gdy byliśmy już blisko, kazałem skrócić wiosła i wszyscy przeszli na rufę. Było nas trzydziestu chłopa, więc dziób zaraz poszedł w górę i skip pchany siłą rozpędu zawisł na łańcuchu. Potem przeszliśmy na dziób i z chrzęstem dartej stępki zsunął się do wody po drugiej stronie. – No a pościg? Pewnie ruszyła za wami cała cesarska flota? – Bogowie dopomogli, a resztę zrobił szybki statek i silne ramiona wioślarzy. Uciekliśmy, choć w przeciwną stronę, niż się tego spodziewali cesarscy dowódcy. – Co z kobietą i jej Brisingamenem? Gdy się już ocknęła, pewnie nie była zadowolona. – Bjarki, jak to on, zawsze martwił się za innych. – Gdy ją brałem po raz pierwszy, to faktycznie siłą, i przy okazji zajrzałem wszędzie. Musiała naszyjnik wyrzucić albo zsunął się do wody, jej strata. Co mnie do niego, miałbym sam go nosić? Chciałbyś tego, czerwonoskóry woju? Że niby my razem… – Śmiech zatańczył wokół ogniska, a siedzący dalej towarzysze posłali swoim dowódcom kilka wiwatujących okrzyków. – Miękka była niby ten jedwab albo młodziutki mech, ale za każdym razem robiliśmy to z musu. Co mi się nawet z początku podobało, ale ile można. W końcu miałem dość, żaden czarodziejski naszyjnik, którego zresztą już nie miała, nie zmieni drapania, gryzienia albo obojętności w przyjemność, chyba że ktoś to lubi. Oddałem ją swoim ludziom, bo im się należało, a potem wymieniliśmy dziewkę w jednym

z portów na kilka beczek wina. Sami widzicie, że Miklagard nie dla mnie, przynajmniej za życia tego cesarza. – A byłeś tu podobno z wyprawą rok temu? – Oddi pamiętał, jak ktoś o tym wspominał. – Musiałem, dla kobiet, które tak nagle i bez pożegnania zostawiłem w Wielkim Mieście. Ale udawałem jednego z wioślarzy. Teraz jestem tu tylko dla dotrzymania towarzystwa przyjaciołom, którzy wybawili mnie z kłopotu tam, na plaży nieopodal Birki. Ale to jest koniec mojej drogi. – Szkoda. Mieć ciebie za plecami, Styrbjörnie, to jak stać opartym w czasie walki o kamienną ścianę. – Jeśli bogowie zechcą, spotkamy się jeszcze w Midgardzie, a jeśli nie… Dla takich jak my jest Walhalla. – Szwedzki książę przerwał, bo właśnie nadeszła jego kolej do dzbana. Trochę czerwonego wina pociekło mu po brodzie, ale nie zwracał na to uwagi. – No, to jakie wy macie plany? – Otarł usta rękawem i podał naczynie dalej. – Wy, dla których Złota Brama pozostaje otwarta? – Pohandlujemy tym, co mamy na pokładach, i powęszymy za wieściami o mojej siostrze. Jeśli jest w mieście, wykupię ją od nowego właściciela, jeśli nie, będę szukał dalej. – To samo ci powtórzy Rus, ale my, Normanowie, nie mamy swobodnego wstępu do Miklagardu. – Styrbjörn beknął donośnie. – Możemy stawać na kotwicach tylko w jednym, mieszczącym się poza miejskimi murami porcie w rejonie, który miejscowi zwą Bathoneą. Tak jest? – Jest jak mówisz, panie. Na mocy dagaworów pomiędzy ruskimi kniaziami a cesarzem wyznaczono jedno jedyne miejsce – metatę – w którym mogą przebywać nocą przybyli tu Rusowie. Są to okolice cerkwi Świętego Mamasa. Znajduje się tam ogromny port i przezorni Grecy kierują w ten rejon wszystkich kupców z obcych krajów, którzy mogą im przysporzyć kłopotów. Jest też w okolicy letnia rezydencja władców, więc stacjonuje tam spory wojskowy garnizon. – A daleko od tej cerkwi do grodu? – Trzy godziny na nogach wystarczy, by dotrzeć do bramy leżącej na południowo-zachodnim odcinku murów Teodozjusza, zwanej Xylokerkos, co w ich języku oznacza Bramę Cyrkową. – Cyrkową? – Nieopodal cerkwi Świętego Mamasa jest hipodrom, miejsce, w którym ku uciesze ludzi organizuje się wyścigi koni i rydwanów, panie. – A walki ogierów też? – Vagn aż zatarł dłonie. – Słyszałem tylko o wyścigach, panie. – Rus rozłożył bezradnie ręce. – Nieco dalej jest wielka Złota Brama, przeznaczona tylko dla władców Carogrodu. – Naprawdę jest ze złota? – Jeden z kapitanów Styrbjörna mlasnął z lubością

językiem. – Podobno pokryto ją złoconą blachą, ale gdybym to sprawdził, panie, nie miałby kto ci teraz opowiadać o wspaniałościach tego miasta. – Pełniłem tam kiedyś wartę. – Szwedzki książę przeciągnął się, aż zachrzęściły stawy. – Gdy nikt nie patrzył, zarysowałem ją saksem i to wam powiem, że w zasięgu rąk człowieka nie ma tam złota. – Wszystko dobrze, ale jak ruscy czy warescy kupcy dostarczają swój towar na miejski targ? – Oddi już sobie wyobrażał sznur ludzi lub koni niosących na grzbietach ładunek. – To w końcu kawał drogi, i to w słońcu. – O to się, panie, nie martw. Za rozsądną cenę miejscowi woźnice przewiozą wszystko, co im każesz, i wyładują towar, na którym sobie życzysz targu. O jednym trzeba pamiętać, broń zostaje w dzielnicy Świętego Mamasa. – Nawet saksy? – Wszystko. – To jak mamy bronić swojej własności? – oburzył się Vagn. Akurat jemu do walki wystarczały gołe ręce. – Każda nieprzekraczająca pięćdziesięciu ludzi karawana otrzyma na koszt władcy strażnika do ochrony. – Chyba do pilnowania. – Oddi puścił oko do Vagna, a twarz jomswikinga rozciągnęła się w niewinnym uśmiechu. – Tak stanowią dagawory czy, jak wy mówicie, traktaty. Napisano tam też, że jeśli jakiś ruski kupiec nie opuści miasta przed zamknięciem bram, towar zostanie mu zabrany, a on sam trafi do cesarskich lochów, gdzie szczury są wielkości wilków. – To ostatnie to sobie wymyśliłeś? – Oddi nie przepadał za szczurami. – Ale tylko to, panie. – To skoro już znasz reguły gry w tego hnefatafla, jak chcesz szukać siostry, przepytasz każdego kupca? Zajrzysz do wszystkich domów, dworów i pałaców? – Styrbjörn zgarnął trochę ziemi i przysypał brzeg ogniska. Ogień przygasł, a wareski książę wyciągnął wygodnie nogi. – Wiem, że Bjalbo Holmskalle sprzedał ją chazarskiemu begowi – Kaybarowi. Poszukam kupca, który z nim handluje, i wydobędę z niego informację. – Kaybar, powiadasz? Pierwsze słyszę. – Styrbjörn w zamyśleniu podrapał się po gęstej brodzie, aż zabrzęczały srebrne i złote pierścienie. – Ale gdy wszystko inne zawiedzie, idź do kupca w wewnętrznym mieście, którego zwą Isidorus Żyd. Każdy wskaże ci, gdzie jest jego skład. Powołaj się tam na mnie, ale tylko wtedy, gdy w pobliżu nie będzie trzecich uszu. Uratowałem mu kiedyś życie i powinien pamiętać. Przekaż mu to. – Szwedzki książę zdjął z palca piękny pierścień z krwawym kamieniem i podał synowi Asgota. – Sam mi go kiedyś wręczył.

– Bardzo mi pomogłeś, kuzynie, którego imię jest znane we wszystkich czterech stronach świata. Życia nie starczy, bym mógł ci się odwdzięczyć. – Honor kobiety, z którą swawoliłem nieopodal Birki, jest wiele wart. Nic mi nie jesteś winien, przyjacielu. Chociaż… mam dwie prośby. – Mów! – Przekaż mi dokładne instrukcje żeglarskie do Winlandii, bo coś mi się wydaje, że dla Styrbjörna w starym kraju robi się za ciasno i… gdybyś mógł mi podarować jeden z tych niezwykłych kościanych łuków… Oddi, niewiele myśląc, podał swój, ten, który dostał od czarnookiego skraelinga przy Sflaczałym Cycku. Zrobił wówczas interes życia, wymieniając mały saks na to cudo. – Niech bogowie dostrzegą twe męstwo, a ludzie zapamiętają po wsze czasy imię Styrbjörna Nieulękłego. – Tak będzie, drogi kuzynie, nawet gdyby Norny zaplanowały inaczej. – Oddi spojrzał na towarzysza, ale na jego twarzy nie było krzty wesołości. – No, odpocznijmy przed jutrzejszą drogą, bo mnie czeka przeprawa z miejscowymi kupcami. Ten lisi pomiot i z kamienia wyciśnie wodę, ale że bramy Wielkiego Miasta są zamknięte… Ty ruszasz do Miklagardu i oby towarzyszyła ci mądrość Kvasira, spryt Lokiego i siła Vidara. – Wystarczą mi chłodna głowa, pomyślunek i przyjaciele, bo tu chyba moc naszych bogów nie sięga. Pomyślnych wiatrów, książę, oby twój skip zawsze wracał do portu. Rankiem, po krótkich pożegnaniach, trzy okręty wypłynęły z portu, kierując się na południe. W Oddim zakiełkowało przekonanie, że jeszcze gdzieś, kiedyś, spotka na swojej drodze tego królewskiego kuzyna, którego skaldowie z uwagi na siłę, szczęście i odwagę zwą bogiem półkrwi.

Brzegi morza zbiegały się, tworząc cieśninę, gdy wtem któryś z bystrookich obserwatorów na Błysku Młota zaczął wrzeszczeć. Pogoda była tego dnia bezwietrzna i od jakiegoś czasu płynęli na wiosłach, więc skrócili je szybko, by mieć czas na przygotowanie się do walki. – To Grecy, panie, pilnują, by wilk im nie wpłynął do owczarni – uspokajał Oleg. – Zobaczymy, jest ich dwa razy więcej, czyli siły są wyrównane, ale biorąc pod uwagę wielkość tych skipów, to w zbrojnych jakieś dziesięć do jednego… – Pozwólcie mi, panie, z nimi porozmawiać, nim stanie się coś, czego nie zdołam naprawić. Oddi wydał rozkazy. Błysk Młota ruszył z miejsca wprost na spotkanie okrętów strażniczych. Były naprawdę wielkie, a ich mocne dzioby wieńczyły solidne obite miedzią tarany. Dwupokładowe, z dwoma rzędami różnej długości wioseł, wyglądały cudacznie i wikingowie cmokali z niedowierzaniem. – Na bogów, to pływa? – Gunar Drąg otworzył szeroko usta, jakby zapraszał ptaki do założenia w nich gniazda. – Gdyby Aegir się naprawdę rozgniewał, ani chybi poszłyby na dno. – Pływa, i to całkiem sprawnie – rozwiał jego wątpliwości Oleg, a Ramiro poparł Rusa. – Te dłuższe i wąskie, zajmujące skrajne pozycje, to dromony, mające na pokładach z półtorej setki wioślarzy i pięćdziesięciu zbrojnych. – Dałyby radę dopędzić nasz skip na pełnym morzu? – dopytywał się Oddi. – Tego nie wiem, panie, ale tu, w cieśninie, kto wie. Mają na pokładach machiny miotające, a nawet toxobolistres, których jednak nie widziałem w akcji. – Tom się prawie zeszczał ze strachu. – Gro zarechotał tym swoim śmiechem olbrzymów. – To coś tam coś tam to jakieś zaklęcie unieruchamiania? A może smród tak wielki, że przeciwnikowi wywraca kiszki na drugą stronę. Niezrażony zaczepką Rus wzruszył ramionami. – Możesz się śmiać, człowieku, ale widzisz tę spiżową głowę lwa na dziobie? – A co mam nie widzieć, my też mamy niczego sobie orła, którego zabraliśmy ze starego kaupskipu. – Ale z pyska tej ich bestii leci na dużą odległość ogień zwany greckim. Pożaru nim zadanego nie ugasi żadna woda. Oleg ledwo się uchylił przed potężnym kopniakiem łysego olbrzyma. – Będzie się tu ze mnie naśmiewał, bezjajeczny fiut, ja mu zaraz… – Gro Osvirsson był naprawdę nielicho rozsierdzony. Od poćwiartowania uratował Rusa Oddi pospołu z Ramirem Piaskowym Nosem. Przytrzymali woja, dopóki nieco nie ochłonął. – Prawdę mówi, też słyszałem o tej strasznej broni, której płomienie woda podsyca, zamiast gasić. – Poddany króla Leónu rozcierał bolące ramię, które nieco

nadwerężył podczas tej szamotaniny. – Ale jak to… – Niedowiarków było więcej. – Ogień to ogień, każdy wie, jaki jest. – To wielka tajemnica cesarzy – tłumaczył Oleg, ale cały czas zerkał na Gro, który teraz był już całkiem spokojny. Nawet puścił oko do Rusa, gdy zauważył, że ten mu się przygląda. – No dobra, a te szersze skipy w środku wyglądają mi na niezbyt szybkie. – Oddi patrzył z podziwem na bizantyjskie okręty. – Choć, na Odyna, wielkie są. – Ta bardziej na lewo to chelendiona, wolniejsza od dromony, ale i ciężej zbrojna. Ten okręt nieco z prawej to, jak sądzę, statek dowódcy tej formacji – tourmarchy, zwany kameterą karavią. Na pokład może zabrać nawet dwadzieścia koni z oporządzeniem. – I parę hovów, co? – próbował żartować Hedin, ale i na nim te informacje zrobiły wrażenie. W tym właśnie momencie grecki dowódca, którego Rus nazwał tourmarchą – co miało być odpowiednikiem takiego saekonunga – wydał jakiś rozkaz i cała jego formacja ruszyła w stronę przybyszów. Gdy znalazł się w zasięgu głosu, stojący przy nim wysoki woj w łuskowej zbroi krzyknął w języku ludzi z Północy: – Wielki tourmarcha Jego Cesarskiej Wysokości Bazylego II – Domesteryk, pyta o cel waszej wizyty w stolicy cesarstwa i żąda wpuszczenia na pokład w celu dokonania inspekcji. – Powiedz swemu panu, że jesteśmy kupcami z dalekiej Północy i osobiście gwarantuję mu nietykalność na pokładzie mojego skipu! – odkrzyknął Oddi formułkę, którą wcześniej uzgodnił z Olegiem. Z największego okrętu, tego zwanego kameterą, spuszczono łódź z sześcioma osobami na pokładzie, która sprawnie i szybko przybiła do niskiej burty Błysku Młota. Cesarski urzędnik z nieufnością rozglądał się po skipie, widocznie wikińscy żeglarze nie cieszyli się tu dobrą sławą. Był niski, gruby i tak cudacznie przebrany, że niejedna pijana dziewka powstydziłaby się takiego stroju. Spojrzenie jednak miał twarde i przebiegłe, to nie był słaby przeciwnik. – Pokażcie ładownie – przetłumaczył ten sam wysoki i jasnowłosy woj, który nie odstępował dowódcy na krok. Cała grupa zeszła pod pokład, gdzie leżały pęki skór, jeszcze z Winlandii Dobrej, oraz dzbany miodu kupione po drodze specjalnie na tę okazję. Oddi pokazał też chazarskich niewolników, czym ostatecznie rozproszył obawy tłustego Domesteryka. – Mój dowódca mówi, że będziemy was eskortować aż do portu w Bathonei, gdzie przejmą was miejscowe władze. Złoty Róg jest dla was niedostępny i próba samowolnego wpłynięcia do wielkiej zatoki karana będzie konfiskatą majątku i śmiercią. Pyta też, czy macie listy uwierzytelniające od kniazia Włodzimierza, z którym to cesarz Bazyli zawarł stosowne traktaty handlowe?

– Mamy od jego syna Jarosława. – Oddi w duchu podziękował bogom, że postawili na jego drodze młodego kniazia. – Mój dowódca mówi, że tymi od Jarosława możecie sobie podetrzeć barbarzyńskie tyłki. A w cesarskim mieście honorowane są tylko te, które wystawił aktualny władca Rusów. – To może z saksem w oku przestanie widzieć różnicę? – Gro Osvirsson zrobił się niepokojąco czerwony na gębie. – Spokój, Gro, nie dokładaj mi problemów. – Oddi odsunął woja i stanął na wprost greckiego saekonunga. – Co proponujesz, panie? Ten pogładził wypielęgnowaną, niezbyt długą brodę i rzekł: – Bez listu albo rękojmi jakiegoś wysoko postawionego obywatela cesarstwa skazani jesteście na łańcuchy. Chyba że, tak jak ten tu zbrojny – wskazał na swojego tłumacza – wstąpicie po przejściu wielu prób do gwardii cesarskiej. Niewielu z was zdoła zapewne tego dokonać, ale reszta będzie mogła wrócić do domów. Specjalny oddział odstawi ich do Chersonezu. – Chcecie wynająć nasze miecze? – Nie, to wy chcecie przeżyć. – Tłumaczący te słowa Wareg musiał świetnie się bawić, albowiem uśmiech nie schodził mu z twarzy. Zapadła ciężka cisza i Oddi niechętnie pomyślał o rozstaniu z kolejną sakiewką ze złotymi solidami, gdy Oleg szepnął mu do ucha: – Jest inne rozwiązanie, panie, tylko muszę zejść na ląd i odszukać kupca Megasa. Oddi spojrzał na Rusa, potem na tourmarchę. – Czy poręczenie kupca Megasa będzie wystarczające, byśmy mogli bez przeszkód wpłynąć do portu? Zawód, że ucieka mu sprzed nosa wielka łapówka, zmieszany z pogardą dla barbarzyńców, wypłynął na twarz urzędnika wraz z usłużnym uśmiechem. Megas był dostawcą towarów dla dworu. Liczył się z nim i pożyczał od niego złoto sam cesarz. – Płyńcie za nami – rzucił Domesteryk i już nie oglądając się na nic, drobiąc krótkimi nóżkami, zszedł z pokładu do swojej łodzi. – Sprytnie, spotkamy się wieczorem u Świętego Mamasa. Wołają na mnie Asbrand Wesoły. – Wareg puścił oko i słysząc niezadowolone sapnięcie swego dowódcy, już bez dalszej zwłoki zniknął za burtą. Kupiec, gdy dowiedział się, że przypłynęły dziewice, towar wielce poszukiwany na rynku i tak rzadki, gdyż często ulegał zniszczeniu w transporcie, zgodził się wziąć odpowiedzialność za Waregów i za szkody, których mogą być

sprawcami. Ale nie za darmo. Zaoferował za piękne dziewczyny po dziesięć bizantów za każdą i żadną miarą nie przekonywały go wyjaśnienia Olega, że to własność Graniego Szerokiego w Pasie i że on, Oleg, musi wziąć dwa, jeśli nie trzy razy tyle za sztukę. Mało tego, zażądał dodatkowo umowy podpisanej przez wszystkich trzech dowódców łodzi, że jeśli ewentualne roszczenia obywateli cesarstwa za szkody wyrządzone przez przybyszów przekroczą wartość ich majątku ruchomego, ci nie wnoszą sprzeciwu, by skonfiskowano na poczet długu ich statki. Taki bełkot, którego chyba nikt poza Rusem nie rozumiał. Było tam dodatkowych dziesięć, jak to powiedział Oleg – klauzul, dotyczących zakazów i kar za ich naruszenie. Ale kto by się przejmował czymś takim. Zaraz potem na pokład Błysku Młota wszedł miejscowy pilot, który miał ich bezpiecznie wprowadzić do wyznaczonego portu w dzielnicy Świętego Mamasa. Gdy przepływali przez cieśninę, mijali rozległe tereny, które zajmował Miklagard. Nawet od strony morza widać było potężne, okalające miasto mury. Jak twierdził tłumacz, na lądzie postawiono ich trzy pierścienie, każdy wysoki na siedmiu mężów i opasujący miasto cesarza nieco mniejszym pasmem. To mogła być prawda, choć z daleka wszystko wygląda inaczej. Co pewien odcinek, niby zęby szczerbatego thursa, celowały w niebo potężne kamienne wieże z machinami nieznanego przeznaczenia. Oleg twierdził, że było ich równe sto i może też miał rację. – Na jaja Odyna, to ci prawdziwy gród. – Oddi, trzymając pod pachą trzon wiosła sterowego, patrzył z zachwytem, własnym oczom nie wierząc. – Władca wszystkich grodów. – A mówiłeś, że będziesz synem niewolnika, jeśli Miklagard przerasta wspaniałością Kaenugard – przypomniał przytomnie któryś z towarzyszy. – Mówiłeś, mówiłeś; różne to ludzie głupstwa gadają? – Wygląda niczym dzieło Wielkiego Ducha – szepnęła stojąca obok Shaa-naan. – Niczym góry, które powstały dzięki mocy Tob-Tob… Szkoda, że Czerwona Orlica nie może tego zobaczyć. – Oddi przytulił ją do siebie i trwali tak chwilę w milczeniu. – I Hrafn, ale on był tu już kiedyś… Wiesz, Shaa – powiedział cicho – brakuje mi jego spokoju, pewności, że wszystko będzie dobrze, znajomości świata i ludzi. Kim ja jestem, żeby nimi dowodzić? – Wskazał brodą na trudzącą się przy wiosłach załogę. – Synem ich zmarłego wodza? Idą za mną przymuszani złożoną przysięgą, ale są wśród nich lepiej władający bronią ode mnie, bardziej doświadczeni, może i mądrzejsi. Czy mam prawo żądać od nich tej mitręgi, a niekiedy nawet życia? Ja, który nieraz okazałem się tchórzem? Gdybym był taki jak Styrbjörn, mój ojciec lub nawet Hrafn Szermierz. Każda śmierć jest dodatkowym ciężarem, który muszę dźwigać, bycie dowódcą to zadanie dla najlepszych z najlepszych, jak przewodzenie watasze wilków.

– Jesteś, Brzuchu Ryby, ojcem mojego dziecka, wojownikiem, który uchronił Beothuków od pewnej klęski, człowiekiem słabym i silnym, moim mężczyzną. Czy myślisz, że ci wojownicy poszli za tobą z przymusu? Że byliby w tym miejscu, gdyby sami tego nie chcieli? – Przysięga… – Sam mówiłeś, że przysięga nie powstrzymałaby ich od rzucenia ci wyzwania i przejęcia tego wielkiego kanu. – No, niby… – To twoje wątpliwości czynią cię dobrym wodzem i dzieckiem Wielkiego Ducha. Wakan Tanka, ten, który stworzył wszystko i którego wszystko jest częścią, też ma silne i słabe strony. Czy mogłoby być inaczej, skoro to, co stworzył, nie jest doskonałe? Oddi musiał przyznać, że Shaa-naan jest bystrą kobietą, która potrafiła namieszać mężczyźnie w głowie tak, że ten w końcu nie wiedział, gdzie góra, a gdzie dół, więc by nie wyjść na głupca, chrząknął tylko wieloznacznie. Nie było czasu na dyskusje i podziwianie widoków, każdy nieuważny ruch mógł się skończyć osadzeniem skipu na skałach lub zderzeniem z innym okrętem. Zgodnie ze wskazówkami pilota minęli znacznie niższe mury, które wyrastały prosto z… wody i przytwierdzoną do nich żelazną bramę. Oczom ich ukazał się skryty za nimi duży port, wypełniony setkami statków. Miejscowy wskazał im wyznaczone miejsce i górującą nad dachami zabudowań kopułę kościoła Świętego Mamasa, po czym ze złotą monetą w garści zszedł z pokładu. – I co teraz? – Oddi patrzył z lekkim przerażeniem na Rusa. Jeszcze nigdy nie widział tylu ludzi w jednym miejscu, a to nawet nie było miasto, a jedynie jego obrzeża. – Teraz, panie, to każ załogom zostać na korabiach, a my wraz z dowódcami pójdziemy do kościoła Świętego Mamasa i zarejestrujemy się u cesarskiego urzędnika. – Zar… czyli co? – Zgłosimy nasze przybycie, liczbę ludzi, towar i czas postoju, a on nam wyznaczy tymczasową siedzibę i zapewni dostawy żywności. Na mocy traktatów z ruskimi kniaziami po takiej rejestracji nie zapłacilibyśmy myta, ale Waregów one nie dotyczą. Po sprawdzeniu oddamy do cesarskiego skarbca dziesiątą część. – To coś nowego po wyciągniętej łapie Jarosława – mruknął Gro Halfdansson, drapiąc się po świeżej bliźnie na głowie. – Tamten to chciał trzy razy tyle. – Niech cię nie zmyli, panie, ta cesarska łaskawość – Oleg zaśmiał się gardłowo. – Życie w Miklagardzie jest dla obcych tak drogie, że już po paru dniach oddamy Grekom wszystko z nawiązką. Za ten sam bukłak wina oni płacą ledwie część tego, co zażądają sprzedawcy od nas.

– To czyste piractwo! – krzyknął święcie oburzony Gro. – Wiedziałem, panie, że ta wieść zarówno ciebie, jak i pozostałych Waregów mocno zaboli. W piciu jesteście niczym rdzenni Rusowie, albo to my podzielamy wasze upodobania. Po krótkich wyjaśnieniach Oddi, Vag, Ramiro i Bjarki, a także niezastąpiony Oleg, ruszyli w stronę kościoła Świętego Mamasa, który na mocy traktatów był miejscem wyznaczonym dla kupców z Rusi. Oczywiście bez możliwości zimowania. Dawniej, jak twierdził tłumacz, pozwalano pozostawać załogom i w okresie chłodów, ale kończyło się to pijackimi burdami znudzonych wojów i krwawymi dla obydwu stron interwencjami wojska. – Jeszcze nigdy nie widziałem tylu ludzi w jednym miejscu. – Oddi odepchnął jakiegoś zbyt nachalnego sprzedawcę jedzenia. Z niesionej przez niego tacy unosił się dziwny, ale smakowity zapach. – Pilnujcie sakiewek. – Na ustach Olega błąkał się uśmiech na widok nerwowego macania się po odzieży. W jednej chwili można było się przekonać, gdzie który z nich trzyma swoje srebro i złoto. Nabrzeże z suchymi dokami, kolorowymi straganami, składami, placami przeładunkowymi zostawili za sobą, pogrążając się w plątaninie wąskich uliczek. Kamienne wysokie domy stojące po obydwu stronach wyglądały, jakby zaraz miały się zawalić, grzebiąc pod gruzem zbłąkanych wędrowców. Przynajmniej tak sądzili przybysze z Północy. Szli więc środkiem, kuląc się mimowolnie. Nawet Rus, który przecież był człowiekiem bywałym, odetchnął z ulgą, gdy wydostali się na duży plac. Jego centrum zajmował wielki biały budynek, cały wyłożony marmurem. Tu i ówdzie kamień spękał i odpadł, na reszcie widać było rysy. Budowla okres świetności miała już dawno za sobą, ale nawet teraz urzekała rozmachem swej konstrukcji i pięknem złoconych niegdyś dachów. – Od ostatniego trzęsienia ziemi cerkiew popadła w ruinę. – Oleg prowadził ich szeroką, wygładzoną milionami stóp aleją w kierunku spiżowej bramy. Przed wejściem zatrzymali ich strażnicy, każąc czekać, aż swoje sprawy z cesarskim urzędnikiem załatwią kordobańscy kupcy. Na te słowa Ramiro Mendez jął wypytywać zbrojnych, kto zacz, ale ci ze znudzonymi minami nie wyrzekli już ani słowa. Trwało to jakiś czas, na tyle długo, że ten i ów musiał udać się za potrzebą w pobliskie krzaki. Wracali z wykrzywionymi twarzami, wydłubując ostre kolce spod paznokci. To był jedyny moment, gdy strażnicy ożywili się, śmiejąc do rozpuku z zamorskich dzikusów. Delegacja ubranych w zwiewne szaty Serkirów wyszła w końcu z cerkwi. Brodaci mężczyźni, o czym wiedział każdy bywały wiking, nie nosili asjörk, czyli bielizny, żeby ciepłe wiatry przewiewały im wszystko na wskroś. Stąd wzięła się nazwa tego ludu, a ich kraj zwano Sjörkland. Przez kilka chwil stali,

przyzwyczajając oczy do ostrego słońca. Wymienili kilka zdań w gardłowym języku i zamilkli, gdy Piaskowy Nos pozdrowił ich w mowie przodków. – Kim jesteś, że potrafisz mówić językiem wybrańców Boga? – Starszy, siwowłosy mąż spojrzał z zainteresowaniem na Ramira. – Poddanym króla Leónu i kupcem jak wy, panie – odrzekł zapytany, kłaniając się nisko. – To, na Allaha, tłumaczyłoby znajomość języka, ale nie dziwne towarzystwo. – Krzepki starzec wskazał końcem pięknie rzeźbionej laski na stojących obok Waregów. – Choć z drugiej strony… Wielki emir, potomek Mu’awiji Ibn Abu Sufjana – Abd ar-Rahman III, sprowadził do stolicy po przegranej bitwie pod Alhendengą, którą wy zwiecie Simanacas, oddział takich niewiernych. Jak twierdził nasz władca, oby Allah dał mu wieczne życie, uratowali go oni przed niechybną śmiercią z rąk siepaczy króla Ramira II. – Bitwą?! – krzyknął rozemocjonowany Piaskowy Nos. – To moja misja nie poszła na marne… Dzięki, Boże, błogosławione imię Twoje… – Dalsze słowa zlały się w cichy szmer modlitwy. Starzec cierpliwie odczekał, aż Leónczyk umilknie, i rzekł: – Jeśli twoja droga wiedzie ku ojczyźnie i nie masz złych zamiarów, zapraszam na pokład mojego statku. Wyruszamy z tego portu za pięć dni. Gdyby zaś i ci niewierni płynęli w tym samym kierunku, chętnie wynajmiemy ich okręty i miecze do ochrony przed piratami. Bo macie okręty? – Trzy szybkie łodzie, ale nie wiem, czy przystaną na twoją propozycję, panie. – Pięć dni do namysłu to niemało. Jeśli się zdecydujesz, pytaj w dokach o Hamziego. Mam dziesięć statków i płacę złotem. As-salamu alajkum. – Starzec skłonił lekko głowę w stronę rozmówcy. – Wa alajkum as-salam. – Ramiro oddał pokłon i niewielka grupka Serkirów oddaliła się w stronę nabrzeża. – Czego chcą od nas ci gołodupcy? – Oddi patrzył za nimi z ciekawością. – Za pięć dni wypływają z portu, wracają do domu. – A co nam do tego, czy za pięć, czy pięćdziesiąt, niech ruszają, kiedy chcą? – Ich ojczyzna sąsiaduje z moją – szepnął Ramiro. – Zaproponowali, żebym się z nimi zabrał. – To byłoby jakieś rozwiązanie – powiedział wolno młody wódz. – Zgodzisz się? – Tego jeszcze nie wiem, ale ten saraceński kupiec chce też wynająć twoje okręty i zapłaci złotem. – Na bogów, nawet gdybym do tego czasu odnalazł Jofriddę, czego mam szukać z garstką ludzi w tym obcym kraju? Zakują w łańcuchy, obetną jajka i sprzedadzą niczym owce na targu.

– Wspomniał, że duży oddział twoich ziomków stacjonuje w Kordobie w gościnie u ich władcy. Uratowali mu ponoć skórę i cieszą się jego względami. – Zwołam thing, gdy dokonamy tego, po co przybyliśmy do Miklagardu. A na razie chodźmy do tego wielkiego hovu, bo wołający nas strażnik robi się coraz bardziej czerwony na gębie. Nie pozwól, Odynie, żeby padł trupem, bo będzie na nas. Piątka wojów wkroczyła do cerkwi i jeśli kątnica w Smaleskii wywołała zachwyt, to to miejsce, nazwane przez Olega Domem Bożym, respekt i szacunek. Oddi poczuł, jak ciarki przebiegają mu po plecach. – Na bogów… – Zaraz zbeształ siebie w duchu. Jednobóg na pewno nie będzie zadowolony z przywoływania we własnym domu cudzych bóstw. – Ale to piękne. Ich oczom ukazał się widok obszernej halli, zwieńczonej u góry ogromną złotą kopułą. Ta wsparta była tylko na czterech wielkich słupach i zdawało się, że zaraz spadnie lub odleci. Jej podstawę stanowił rząd otworów, wpuszczających do środka promienie słoneczne. – A jak pada deszcz, to pewnie leje się po ścianach tej halli. Nie trzeba było czymś ich zasłonić? – Asgotson stał z zadartą głową, podziwiając samo wnętrze kopuły. Błyszczały tam rzeźbione w złocie regularne znaki otaczające krzyż, który zajmował całą środkową część. – Jest tam osłona ze szkła, panie, to jeden z bizantyjskich wynalazków. – Patrz, Brzuchu Ryby, ale to chyba nie dzieło człowieka! – Bjarki wskazywał na biegnące ze wschodu na zachód i z północy na południe po dwa rzędy identycznych kolumn. Ich podstawy oraz posadzkę wykonano z czarnego i błyszczącego kamienia, a same słupy były zielone niczym toń ciepłego morza. Ktoś, może jednobóg, połączył je pięknie rzeźbionymi łukami. – A bo ja wiem, to w końcu Miklagard, konung wśród innych miast. Ale zobacz, że w wielu miejscach spękane i wyszczerbione. Myślisz, że gdyby ich Biały Chrystus to stworzył, nie zrobiłby tego lepiej? – Nikt nie jest idealny, więc czemu on miałby być – mruknął półkrwi Beothuk. W tym momencie podszedł do nich niezwykle wysoki i chudy człowiek w skromnej, ale czystej szacie, przerywając im rozmowę. – Mój pan, Eutychianus, cesarski urzędnik piątego stopnia podlegający bezpośrednio samemu logothetesowi geniku Rentakiosowi, nie będzie dłużej czekał. Albo się rejestrujecie, albo proszę zwolnić miejsce dla kolejnych kupców. – Jego cichy i niemal aksamitny głos pasował do wspaniałości tej halli. – Ale za nami nikogo już nie ma – nie krył zdziwienia Vagn, gdy Oleg przetłumaczył słowa niewolnika. – Mój pan, cesarski urzędnik piątego stopnia – Eutychianus – oddali się

w takim wypadku na zasłużony odpoczynek – nie dał się zbić z tropu pomagier Bizantyjczyka. – Dobrze, już idziemy. Podziwialiśmy piękno i moc tego miejsca – powiedział Oleg, by udobruchać posłańca, i podążyli za oddalającym się mężczyzną. Chyba mężczyzną, bo w tych szatach trudno było poznać, a zarostu nie nosił. Nawet czaszkę miał wygoloną na gładko i błyszczącą niczym psie jaja. O ogromną kopułę z czterech stron wsparte były półkopuły i pod jedną z nich siedział urzędnik piątego stopnia – Eutychianus. Miejsca po jego prawicy i lewicy zajmowali kreślący coś w wielkich księgach ludzie, ale od razu widać było, kto tu rządzi. Liczba pierścieni na palcach urzędnika pociągnęłaby na dno każdego pływaka. Grube złote łańcuchy na szyi przy dłuższym siedzeniu musiały wywoływać ból pleców, ale najpiękniejsza i najdziwniejsza była szata, którą miał na sobie ten człowiek. Utkana jakby ze złotej mgły, spływała falami z jego korpulentnej sylwetki, by pokryć fragment czarnej kamiennej posadzki żółtym nalotem. – Ile statków, skąd i jaki ładunek? – rzucił w języku Skandynawów, wywołując niemałe zdziwienie wśród wikingów. – Trzy skipy, panie, trzydziestu pięciu niewolników – tyle przetrwało podróż, futer mamy… – Przez następne kilka chwil Oddi przy współudziale Olega wymieniał zawartość ładowni, dopytywany o szczegóły przez wielce skrupulatnego Eutychianusa. Gdy skończyli, ten wyciągnął jakiś zwój, porównywał przez chwilę z tym, co mu podyktowali, i zadowolony skinął głową. – Taki właśnie stan zameldował mi tourmarcha Jego Cesarskiej Wysokości Bazylego II – Domesteryk. Przybywacie z…? – Ze Szwecji, panie, a konkretnie z Birki. Mamy jednak listy polecające od kniazia Jarosława… – Tourmarcha nie mówił wam – bezceremonialnie przerwał urzędnik – że musi na nich widnieć pieczęć Włodzimierza? – Mówił, ale… – No. Stawka dla Waregów to dziesięć od stu. Mój niewolnik – spojrzał na wysokiego chudzielca – wskaże wam metate, w której będziecie mogli się zatrzymać. Do niego też składajcie wszystkie prośby dotyczące zaprowiantowania oraz swoje uwagi. Nieopodal stacjonuje cesarski garnizon, więc radziłbym zachowywać umiar w piciu i spokój. – To ostatnie zdanie urzędnik powiedział bez przekonania i wiary w głosie. Gdy wymienił kwotę cła, pod Oddim ugięły się nogi, ale zapłacił z myślą, że odbije sobie, sprzedając swoje towary z godziwym zyskiem miklagardzkim kupcom. – To wszystko. – Eutychianus skończył liczyć i podał im kawałek czegoś, co wyglądało jak pergamin. – Tu macie ważne przez trzydzieści dni pozwolenie na pobyt. Z tym dokumentem strażnicy przy bramie Xylokerkos, i tylko przy niej,

wpuszczą was za mury, wyznaczając opiekuna. Reszty dowiecie się od przewodnika. Gdyby jednak te trzydzieści dni było za mało, zgłoście się do mnie i za podwójną opłatą przedłużymy prawo pobytu o kolejny okres. Analogicznie postąpimy w razie zgubienia pozwolenia przed upływem czasu, na jaki zostało wystawione. – Po tych słowach cesarski urzędnik piątego stopnia Eutychianus wstał i w asyście pisarzy zniknął za małymi drzwiami. Z ludźmi Oddiego został tylko tykowaty. – Podwójną opłatą? Czyli dwadzieścia od stu i dzisiejsze dziesięć to trzydzieści. – Oddi podrapał się po głowie. – Obawiam się, że kolejne dni i musielibyśmy oddać wszystko. – Tak administracja imperium radzi sobie z regulacją napływu barbarzyńców na nasze ziemie – odezwał się niespodziewanie łysy chudzielec. – Gadasz po ludzku? – Vagn ze zwykłą sobie delikatnością zagaił rozmowę. – Rozumiem waszą mowę, panie, tak jak i wszystkich innych handlujących z nami nacji, dlatego tu jestem. – Ale masz jajka, co? – dopytywał jomswiking. – Nie nasza rzecz, Vagn. Przepraszam za mojego druha, mówi czasem szybciej, niż myśli, a jeszcze szybciej działa. Niewolnik wzruszył tylko ramionami. – Jestem eunuchem. Służyłem kiedyś na dworze znacznego emira, zarządzając jego pałacem. – Nie był zadowolony z twojej pracy i sprzedał cię Grekom? – Vagn miał gdzieś urażoną dumę chudzielca. – To jest długa opowieść, która by cię zadziwiła, panie, a może i czegoś nauczyła. Chodźmy, wskażę wam budynki, żebyście mogli sprowadzić tu swoje załogi. Wychodząc, zatrzymali się jeszcze przed piękną naścienną mozaiką, przedstawiającą mężczyznę siedzącego na zdobionym drogocennymi kamieniami tronie. – Jak żywy, to pewnie sam cesarz… – Vagn, wodząc dłonią po ścianie, niby mimochodem próbował wydłubać paznokciem coś, co wyglądało jak krwawy rubin. – To nic niewart kawałek szkła, panie – powiedział niewolnik z poważną miną. – A postać, którą masz przed sobą, to Chrystus Pantokrator, błogosławiący grecki lud i jego władcę. Cesarz Leon VI to ten mąż zgięty w ukłonie i oddający hołd Synowi Bożemu. – Mówisz, że to nic niewarte? – Jomsborczyk słyszał tylko najważniejsze. – Jest, jak mówisz, bo nie widzę tu straży. – Ludzie potrafiący wykonać tak wspaniałe dzieła musieli zostać obdarzeni przez Wielkiego Ducha ogromnymi mocami – szepnął z nabożną czcią Bjarki,

a Oddi musiał się zgodzić ze swoim czerwonoskórym przyjacielem. Im więcej widział świata, tym wygrana jednoboga w starciu ze starymi bogami wydawała się pewniejsza. Kamienne hovy i magazyn, który im przydzielono, nie były nowe, ale wciąż solidne i zdatne do zamieszkania, ba, to było więcej niż mieli we własnych domach. Posadzki zamiecione, ściany pobielone, a w czymś w rodzaju wbudowanego w ścianę ogniska wesoło płonął ogień. Cesarz drogo sobie liczył za usługi, jednak jak już się wpłaciło złoto do fiscusa – tak zwał się ponoć jego skarbiec – można było liczyć na wiele udogodnień. Na skipach pozostały szczątkowe, rotacyjne załogi, a cała reszta drottmadów, wraz z chazarskimi niewolnikami i resztą towaru, przybyła w wyznaczony rejon. Zaraz też zjawili się kupcy gotowi za zbójecką cenę sprzedać strudzonym żeglarzom cienkie wino i lichą strawę. Oleg odradzał, ale tak chciało się pić, że aż wywracało flaki. Przed bankructwem uratował ich łysy Petyr, niewolnik, którego przydzielono im w kościele Świętego Mamasa do pomocy. Przysłani przez niego ludzie dostarczyli po rozsądnych cenach wszystko, czego przebywającym tu wojom potrzeba. Z wyjątkiem dziewek – i to był pierwszy palący problem, który musieli z nim omówić. Asbrand Wesoły zjawił się drugiego wieczoru, prowadząc dwóch równie rosłych jak on towarzyszy. Kojarzył się ludziom Oddiego z nadętym dowódcą czterech wielkich skipów, które czekały na nich u wejścia do cieśniny, więc przywitali go niechętnymi pomrukami zwiastującymi kłopoty. – Witam ziomków w Ciepłej Dupie, to znaczy w Miklagardzie – stęknął, stawiając sporych rozmiarów beczułkę na kamiennej podłodze hovu. – Nie macie przypadkiem ochoty na chłodne piwo? To jedno zdanie było niczym zaklęcie rzucone przez parającego się czarną magią seidmada i na brodatych obliczach pojawiły się uśmiechy. – No, bracie, zapomniałem już, jak smakuje prawdziwe piwo. Od tego miejscowego wina szczam na czerwono i rzygam dalej, niż widzę. – Hedin Hałaśliwy aż klepnął się z uciechy w uda. – To powitalny prezent od ziomków z gwardii wareskiej na dobry początek naszej znajomości. Moi towarzysze z oddziału – odsunął się, by pokazać nowo przybyłych – Eilif Blaserk, bo upodobał sobie akurat kolor niebieski, i Kolbein Glam. Ten z kolei, gdy wypije, drze się niemożebnie. Jeśli wasz dowódca nie ma nic przeciwko, sugeruję odszpuntowanie beczułki. Oddi łaskawie skinął głową, choć tak naprawdę miał w tej sprawie do gadania tyle co niewolnica w kwestii swojego łona. Tłum rozochoconych wypitym wcześniej winem wojów natarł na beczkę z odczepionymi od pasów rogami

w dłoniach. Nie trzeba było długo czekać, gdy pojawiło w niej się dno. – Siadajcie przy nas. – Oddi zrobił miejsce w pobliżu wiszącego na żelaznym pręcie dużego kotła, w którym gotowały się resztki pożywnego gulaszu. – Głodni? – Przybysze skinęli głowami, bo to nieelegancko odmawiać gospodarzom, gdy ci proponują poczęstunek. – No to jedzcie resztkę z naszych zapasów, a poczujecie się jak w domu, ganiając w krzaki za potrzebą. Nasze żołądki są zaprawione, a… – A w naszych – przerwał ze śmiechem przybysz – od rana do wieczora chlupocze wino niczym w bukłaku. Nic nam nie grozi. – Po tych słowach dołożył sobie kolejną porcję mięsa z kaszą. – Co was sprowadza, to spory szmat drogi od grodu? Nie chcieliście przecież poćwiczyć ramion i nóg, dźwigając tę beczułkę. – Bjarki patrzył z ciekawością na trójkę rosłych wojowników. – Dziwną masz skórę, bracie – odrzekł jeden z nich. – To po jakiejś chorobie czy co? – Po matce – odpowiedział poważnie Niedźwiadek, a cała kompania gruchnęła śmiechem. Urażony Beothuk półkrwi uderzył pięścią w ramię siedzącego obok Bollego, a ten nie przestając kwiczeć, przewrócił się na słomę. – W służbie u cesarza widujemy różnych wojów i niektórzy z nich mają brązowe, a nawet czarne niczym popiół twarze, resztę zresztą też, i zwiemy ich blámenn – powiedział ten, którego przedstawiono jako Kolbeina. – Niebiescy ludzie to czarne alfy ze Swartalfheimu? – rzucił któryś z drottmadów. – Nie. A jeśli pytacie, co tu robimy, to tęskno nam za domem i wieściami z ojczyzny. Powiedźcie, co i jak, bo choć nam tu dobrze, to jak swoje odsłużymy, chcemy wrócić. – Asbrand westchnął. – Ja już czwarty rok… – Machnął ręką. Oddi opowiedział o ciągle tętniącej życiem Birce, o Jarosławie, który razem z Pieczyngami ruszył na Kijów, by bić się z własnym ojcem, i o jomswikingach, jak pod wodzą mądrego jarla rosną w siłę, stając się najdzielniejszymi wojami na całym świecie. W tym momencie odezwał się Eilif Blaserk, twierdząc, że nie masz w całym Midgardzie wspanialszych zbrojnych niż ci, którzy służą w gwardii wareskiej. I on gotów jest dać po mordzie każdemu, kto twierdzi inaczej. O dziwo, Vagn nie zerwał się z miejsca, by wtłoczyć Eilifowi te słowa butem z powrotem do gęby. Zaskoczył wszystkich, pewnie nawet samego siebie, pytając spokojnie: – Jak wielu Skandynawów walczy? Dla cesarza, znaczy się. – W gwardii wareskiej jest dwadzieścia hird po pięciuset wojów w każdej. Ale tylko dwie najlepsze trwają przy basileusie, chroniąc jego życie. Składamy przysięgę, że wypełnimy każdy rozkaz, choćby trzeba było zginąć. Na krew

i Odyna przed sobą i na Białego Chrystusa o obliczu władcy. – To leiclang, z którym można zdobywać całe królestwa. – Jomswiking nie krył zaskoczenia. Oddi, który znał go już dosyć dobrze, był niemal pewien, że ten młody wódz widzi siebie na czele dziesięciu tysięcy wyszkolonych zbrojnych, jak razem z nimi podbija Skandynawię, a potem świat. Młodość nie zna ograniczeń, pomyślał, niemal zapominając, że sam jest w wieku Vagna. Śmierć podległych towarzyszy i odpowiedzialność za tych żyjących dodają lat. – Każdy może wstąpić tu na służbę? Chodzą słuchy i u nas w domu, że powracający stąd woj będzie panem na rodzimej ziemi – rzucił. – Czy każdy, to raczej nie, musi być silny i zdatny do walki. Ci, którzy chcą bić się na lądzie, zgłaszają się do domesticosa i on decyduje. Żeglarze idą do drongariosa i tam przechodzą swoje próby. Służy w armii trochę naszych, nie przeczę, ale to nie gwardziści, tylko popłuczyny po mężczyznach. Do gwardii dostaje się co dziesiąty chętny, zdatny i bitny, a z tego jeden na stu trafia do służby w pałacu. U nas trzeba umieć zachować dyscyplinę, stać w skaldborgu, gdy padnie taki rozkaz, atakować tylko wtedy, kiedy dowodzący nami acolutos tak postanowi – to niełatwa sztuka zachować trzeźwy umysł w środku bitwy i tajemnica wygranych kampanii. Trzech takich masz przed nosem. – Zaśmiał się cicho, a dwaj towarzysze mu zawtórowali. – Jeśli zaś pytasz, dlaczego narażamy własne skóry… Dla honoru i złota, przyjacielu, dla rzeki złota, której nie widziałeś nigdy w życiu, i… z szacunku dla cesarza. – Aż tyle wam chyba nie płaci ten nadęty bażant – z powątpiewaniem w głosie powiedział Vagn. Ani się obejrzał, a Asbrand był przy nim i spory saks ugniatał gardło jomswikinga. Oddi jeszcze nigdy nie widział tak szybkiego człowieka. Był niczym kot rzucający się na swoją ofiarę. – Za mniejszą obrazę naszego pana zabijałem lepszych od ciebie – syknął. – Żyjesz tylko dlatego, że nie wypada rżnąć gospodarza, spożywszy u niego wieczerzę, ale strzeż się. Vagn trochę zmienionym przez nacisk głosem, ale bez złości, rzekł: – Jeśli zabierzesz nóż z mojej szyi, mój nie wypatroszy twoich bebechów, ale drgnij tylko, a zginiesz. Nie takich zabijałem za mniejsze zaczepki. W tym momencie gwardzista poczuł ukłucie w okolicy podbrzusza. – Trafił swój na swojego, a kosa na kamień. – Oddi, początkowo przerażony rozwojem sytuacji, niespodziewanie buchnął takim śmiechem, że prawie zatrzęsły się ściany. No nie mógł się powstrzymać. W ślad za nim cała halla rozbrzmiała wyciem i gwizdami. Dwójka wojów będąca przyczyną tej wesołości dołączyła, rżąc niby dwa konie. Gdy już łzy pociekły, a ten i ów wysmarkał się w tunikę lub na posadzkę, odezwał się Asbrand. – Dla cesarza Bazylego każdy członek gwardii wareskiej oddałby życie.

Ujmę na wizerunku tego władcy traktujemy jak własną. Z początku i ja służyłem tylko dla złota, ale przez lata to wrasta w człowieka i oplata niby jemioła drzewo poczucie, że splamimy swój honor, gdy coś mu się stanie. Może sprawia to sama wielkość cesarza, a może zwyczaje, jakie panują w jego gwardii. W każdym razie pamiętajcie o tym wszyscy, nim w naszej obecności rzekniecie jakieś złe słowo na basileusa. Bez urazy, przyjaciele. – Usiadł na miejsce. a Oddi popatrzył z uznaniem na Vagna. – Znowu mnie zaskoczyłeś, jomsborczyku – mruknął. – Nęci służba w ich szeregach i nie chcę zrazić do siebie tych ludzi. Jak już wypełnisz swoje zadanie i odnajdziesz siostrę, to kto wie, kto wie… – A głośniej dodał: – Mów mi o złocie za służbę, cudem ocalony gwardzisto. – Podobasz mi się, pasowałbyś do nas. – Asbrand Wesoły przepił do wnuka jarla Sigvalda Strutharaldssona i wznowił opowieść: – Bierzemy jeszcze trzecią część łupów i nie wydajemy srebra na broń, wikt i dach nad głową. Mało? Fakt, że sporo idzie na wino i dziewki. To wam jeszcze powiem, że w razie śmierci cesarza gwardziści jako jedyni mają prawo wynieść z pałacu tyle skarbów, ile są w stanie udźwignąć na własnych plecach, rozumiecie? A są tam cuda. – Asbrand przymknął z lubością oczy. – Nie zobaczycie tego nigdy, albowiem pan nasz przyjmuje w tej sali tylko najznamienitszych gości, ale widziałem pozłacane albo złote drzewa naturalnej wielkości, na których gałęziach siedziały i śpiewały złote ptaki, złote lwy wyglądające niby żywe i uderzające metalowymi ogonami o posadzkę, złoty tron wysadzany drogocennymi kamieniami, który sam jeden zapewniłby człowiekowi królestwo. – A potem się obudziłeś, gwardzisto, i stwierdziłeś, że to wszystko było tylko snem. – Vagn machnął ręką zły, że prawie dał się nabrać. – Prawdę mówi, panie. – Oleg, który dotąd siedział cicho, poparł Asbranda Wesołego, bo awantura znowu wisiała na włosku. – Kupiec Megas opowiadał, jak to ów tron wysuwa się z podłogi, by górować nad zamorskimi posłami, i to w ich obecności! Po takiej audiencji wracają oni do swoich królów olśnieni potęgą i bogactwem Bizancjum. Nie mają też wątpliwości, kto na tej ziemi jest Bożym namiestnikiem i komu winni posłuszeństwo. Ale ja tego nie widziałem. – Nie uwierzę, dopóki nie zobaczę. Bogów mało obchodzą sprawy ludzi, dlaczego jednobóg miałby postępować inaczej? Głupszy nie jest. Czy ma tak dużo mocy, że zwykł ją rozrzucać naokoło siebie niczym wabiący ptaki okruchy placka zbożowego? A jeśli nawet, to na końcu zawsze jest sieć i pyszne pieczone wróble. – Vagn pokręcił głową z powątpiewaniem. – Jest potężny ponad wyobrażenie, ale tu, na Południu – odparł Eilif. – Na Północy władzę ma Odyn. – Taka prawda – rozległy się potakiwania z wielu ust, które ledwie były w stanie wymówić zrozumiałe słowa. Część z mówiących nagły hałas właśnie

wybudził z błogiego pijackiego snu. – Za co on tyle płaci najemnikom, skoro ma na miejscu własnych poddanych? – Oddi nie mógł się nadziwić, słysząc to wszystko. – Nie ma szacunku wśród ludu? Nie może kupić ich prezentami? – Za życie, przyjacielu, własne i najbliższych. Wie dobrze, że sowicie wynagradzani, my, ludzie Północy, którym nie było lekko, spluniemy w twarz możnym panom, jeśli spróbują nas przekupić. A potem przyniesiemy basileusowi ich głowy i głowy ich dzieci, wujów, kuzynów. Niekiedy cesarz okazuje łaskę i wtedy tylko oślepiamy specjalną miksturą albo obcinamy nosy i uszy, zatykając rany ich własnym gównem. Numera, więzienie, którym zarządzamy, nie cieszy się dobrą sławą wśród miejscowych, ale tak ma być. Pamiętacie żonę i córkę konsula… – Przybysze zaśmiali się z czegoś, co tylko im było wiadome. – Ale nie wolno nam tknąć wiernych poddanych, i to pod karą gardła. – A bierzecie udział w wielkich bitwach? – rzucił ktoś tęsknym głosem. – Jesteśmy wszędzie tam, gdzie nasz cesarz, a on ma zwyczaj uczestniczyć w boju. Wypijmy jego zdrowie! – Asbrand Wesoły wzniósł róg z winem, zresztą po każdym dłuższym zdaniu musiał zwilżyć gardło. – Til arsk ok fridar[22] – wybełkotał jeden z podpitych wojów i osunął się na kamienną posadzkę. – A wiecie, jak nazwały nas mieszczuchy? – Kolbein Glam jednym długim pociągnięciem osuszył swoje naczynie. – No może obcinacze jajec? – Vagn beknął przeciągle. Jakimś dziwnym sposobem to do jego gardła trafiło tego wieczoru najwięcej drogocennego piwa. – Bukłaki z winem! Dacie wiarę? Bukłaki z winem! – Cała halla zatrzęsła się od śmiechu, choć niewielu wiedziało, z czego ta wesołość, a Kolbein Glam zaczął śpiewać. Straszny to był głos, niczym zawodzenie samej Hel. To były dobre chwile przy napitku i zabawnych kompanach. Czego może chcieć więcej strudzony podróżą człowiek? Znalazło się też kilka niemłodych niewolnic, podesłanych przez nieocenionego eunucha Petyra, które podpici wikingowie ganiali po całej hali i brali po wielokroć wśród niemrawych protestów. Spojone winem do nieprzytomności przestały w końcu stawiać jakikolwiek opór, a wyposzczeni wojowie napełniali je swoim nasieniem tak ochoczo, że aż napęczniały im brzuchy. – Pójdę z wami do miasta, przydam się. – Asbrand Wesoły trzymał w objęciach Vagna, z którym bardzo przypadli sobie do gustu. – Mówicie, że trzeciego dnia? Niech będzie, przy bramie, przyyyjaciele. Nagle drzwi hovu odskoczyły, kopnięte przez solidny wojskowy but. Do halli wpadło pięciu, ubranych w metal zbrojnych. – Rozkazy dla setnika! – krzyknął jeden z nich i podszedł do Asbranda, gdy tylko wyłowił go z tłumu.

– Alarm, wodzu. Całą gwardię postawiono w stan najwyższej gotowości. Wypity alkohol przynajmniej w części wyparował z głów Waregów w służbie cesarza i bez ociągania, na nieco sztywnych nogach, wyszli na zewnątrz, by się wyrzygać. Tam czekały na nich konie i po kilku chwilach odgłos wypluwania własnych flaków zastąpił cichnący tętent kopyt. – Ciekawe, so się stało? Byli i zniknęli? Wiuuuu. – Oddi, który też wlał w siebie sporo wina, próbował spojrzeć na oddalającą się, to znów przybliżającą twarz Bjarkiego. – Nie byłbym taki ciekawy. Na pewno nic dobrego. Tej nocy będziemy trzymali warty. – Beothukowie, którzy mieszali wino z wodą, na rozkaz swego wodza wstali w miarę sprawnie i wyszli na zewnątrz. Na szczęście rankiem ruch i gwar w dzielnicy Świętego Mamasa był taki jak dzień wcześniej. Przez dwa dni odpoczywali, czyli nie licząc czerwonoskórych, wszyscy byli zbyt pijani, by samodzielnie przejść więcej niż sto kroków. Ale potem Oddi, wywołując wielkie niezadowolenie, zakazał picia i postawił przy winie wartę. Trzeciego ranka przyjechały zamówione wcześniej wozy i cztery dziesiątki brodatych wojów ustawiły się do wymarszu. Skuci i zrezygnowani niewolnicy, spętani wspólnym łańcuchem, mieli pokonać drogę pieszo. Końcowe ogniwo przymocowano do ostatniej, ciągniętej przez parę wołów skrzyni. – Trzymać się mnie! – krzyknął młody wódz do swoich ludzi. – Jeśli w obrębie murów strażnicy zdybią któregoś z was bez pozwolenia – poklepał się po pasie – zostaniecie aresztowani i sprzedani w niewolę! – Niech tylko spróbują – warknął Gro Osvirsson, macając się po stylisku topora, a raczej po miejscu, w którym zwykle go nosił. Tak samo było u pozostałych, zabrali ze sobą jedynie najmniejsze saksy, zdatne tylko do krojenia pieczystego i dłubania w zębach. – Nie tylko cię sprzedadzą, Gro, ale może nawet udasz się w podróż do dalekich krajów. – Niedopity Vagn skrzywił się, jakby miał w ustach cierpki owoc. – Ale nie martw się drogą, bez jajek będziesz lżejszy i mniej odczujesz jej trudy. – Klepnął pocieszająco towarzysza. – Odejdź, człowieku! – zdenerwował się łysy wiking. – Odejdź, bo…! – Bo co?! – wydarł się jomsborczyk. – Chętnie zmierzę się między witkami z takim siłaczem jak ty albo z każdym, który tego zechce! – Ostatnie słowa wykrzyczał, patrząc dookoła spode łba. Widać było, że szuka zaczepki. – Nie jesteśmy tu bezpieczni, mamy zadanie do wykonania, a ty, Vagnie Ågesønie, szukasz jakiejś mordy do obicia? – Oddi czuł, jak zalewa go krew. Może i wdał się w matkę i był spokojny z natury, ale wszystko ma swój kres. – Mamy cię związać jak barana? A może znudziło ci się bycie dowódcą jednego skipu i chciałbyś zostać naszym jarlem?

Dwaj młodzi mężczyźni stali naprzeciwko siebie w pełnych napięcia pozach. Obydwaj rośli, szerocy w barach, długonodzy, więc wynik takiej walki stanowiłby wielką niewiadomą i warto by się o to założyć. Jomsborczyk to zaciskał, to rozwierał potężne dłonie, węzły mięśni napięły mu się na ramionach, jakby próbował uwolnić ciało z uścisku olbrzyma. – Vagn, nie! – krzyknął tubalnym głosem Gardhar Garmsson, prawa ręka jomswikinga. A potem dodał ciszej: – Kocham cię jak brata i oddam za ciebie życie, ale czy musimy walczyć przeciw hevdingowi, który ma takie szczęście? Z wnuka jarla Sigvalda jakby uszło powietrze. Rozejrzał się nieco przytomniej i nieoczekiwanie uśmiechnął. – Widzisz już, przyjacielu, dlaczego nie byłbym dobrym wodzem tej wyprawy? Czasem wstępuje we mnie Fenrir z całą swoją wściekłością i wtedy… – Machnął ręką. – Lepiej chodźmy do tego Miklagardu. Słońce stało już wysoko, gdy kolumna po przejściu solidnego mostu i męczącej wędrówce, dotarła w pobliże bramy Xylokerkos. Na pylistym, wydeptanym tysiącami stóp i kopyt placu czekało już na swoją kolej kilku innych kupców, więc rozłożyli się na wskazanym miejscu i czekali na wezwanie strażników. Zaraz też podbiegli młodzi chłopcy, przynosząc strudzonym wędrowcom chłodną wodę. Ta, którą mieli w bukłakach, była prawie gorąca. Cesarz dbał i tu o kury znoszące złote jaja, gdyż od każdej zawartej w mieście transakcji miejscowi handlarze odprowadzą do jego skarbca sowite podatki. – Idziemy! – Zbrojni dali znać, że nadeszła kolej Waregów. Zwierzęta, skarżąc się światu, szarpnęły z cichym rykiem i wozy ruszyły z miejsca. Przed bramą wyszedł im na spotkanie dowódca straży, obejrzał przepustkę, długo sprawdzając autentyczność pieczęci, i wyraźnie zadowolony odwrócił się w stronę grupki siedzących pod płóciennym zadaszeniem mężczyzn. – Waregowie! Lecinus, coś dla ciebie! – Ten, którego nazwał Lecinusem, wypił do dna napój z glinianej czarki i ruszył w stronę przybyszów. – Lecinus Eutychianus, do usług – przedstawił się w nienagannym skandynawskim. – Urzędnik drugiej kategorii – dodał po rusku. – Sturla Tubbesson – odpowiedział Oddi – kupiec z Birki. – Będę waszym przewodnikiem, najjaśniejszy panie, i doradcą, jeśli sobie tego życzysz. Znam wszystkie lepsze składy w mieście, możesz mi zaufać. – Mało jasności w tym panie, raczej mrok. – Vagn zaśmiał się chrapliwie. – A co do zaufania, to się okaże. – Pierwszy raz w Konstantynopolu? – pytał niezrażony urzędnik. – Pierwszy. – Zostaniecie teraz poddani rewizji, więc jeśli ktoś ma broń, winien ją wcześniej oddać strażnikom na przechowanie. – Znamy zasady, Lecinusie Eutychianusie. – Oleg skinął głową.

– Zaczynajcie. Wartownicy sprawnie i szybko przeszukali ludzi, potem wozy i ku wielkiej radości oraz zdziwieniu Oddiego w ostatnim, pod pękami skór i futer, znaleźli cztery krótkie topory. Dowódca wydał krótki rozkaz i nadbiegły czekające na taki moment posiłki, ustawiając przed drottmadami najeżony włóczniami mur. – Dziesiętnik Sittas mówi, że w związku ze złamaniem cesarskiego nakazu ma prawo za próbę przemytu niebezpiecznych narzędzi zająć tytułem kary nie tylko broń, ale i cały towar na tym wozie. Zastanawia się jednocześnie – Lecinus podrapał się z zakłopotaniem po głowie – czy nie oskarżyć was o próbę wzniecenia rozruchów w mieście. – Na bogów, może jeszcze o chęć obalenia cesarza – mruknął Vagn. – Nic nie poradzę, że bez broni czuję się nagi. Wrzuciłem po kryjomu… tak tylko… Na jądra olbrzyma, co można zdziałać z czterema toporami poza odpędzeniem ewentualnych złodziei? No co? Przewodnik tłumaczył coś z wielkim przejęciem dziesiętnikowi, ale ten zdawał się nieugięty, by w końcu łaskawie zgodzić się na dwadzieścia bizantów. – To mnóstwo złota – jęknął Oddi. – Nie pohandlowaliśmy jeszcze. Powiedz mu, że mogę dać dwa. Odejmę to z twojego udziału, jomsborczyku – syknął do Vagna. Wnukiem jarla Sigvalda szarpnęło, na szczęście towarzysze trzymali go za ramiona. – Dziesiętnik Sittas mówi, że w tej sytuacji to będziecie musieli zapłacić dwadzieścia pięć bizantów, może być w towarze. Dodał jeszcze, że w mieście ogłoszono zeszłej nocy alarm i jest to dla niego coraz bardziej podejrzane. – Przewodnik powiedział coś ostro do żołdaka, ten hardo odpysknął, kładąc dłoń na rękojeści miecza. W końcu machnął ręką, wymieniając kolejną kwotę. – Panie – rzekł Lecinus do Oddiego – to jest jedyna brama, którą możecie wejść do miasta. Za przemyt broni kary są naprawdę surowe i ja tu nic nie poradzę. Albo dacie jako łapówkę piętnaście biznatów, albo porzućcie ten wóz, choć na moje oko te futra są wielkiej wartości. Zróbcie coś, byle szybko. – Aaa, są i moi krajanie! – Od strony bramy szedł ku nim uśmiechnięty jasnowłosy wielkolud. – W samą porę, Asbrandzie, może ty coś poradzisz. – Na widok setnika twarz strażnika stężała. – W czym problem, przyjaciele? – Gdy usłyszał, o co chodzi, obsztorcował dziesiętnika za niechlujny strój i rzekł, że broń na wozach ma zastosowanie rytualne i była przeznaczona dla niego, Asbranda Wesołego z gwardii wareskiej. I jeśli Sittas chce jakieś złoto, to ma się z tym zwrócić bezpośrednio do acolutosa Rentakiosa Focasa. Okazało się nagle, że sprawa nie jest tak jednoznaczna, jak się na początku

wydawało, i skoro to przedmioty rytualne, a nie broń polowa, kupcy mogą bez przeszkód wjechać do miasta. Znowu zaskrzypiały koła i kolumna zwierząt i ludzi minęła potężne skrzydła Bramy Cyrkowej. – W ostatniej chwili, Asbrandzie. – Vagn uścisnął prawicę gwardzisty. Był szczęśliwy, ale to o jego złoto szła batalia. – Możesz spić się na mój koszt do nieprzytomności. – Ale na przyszłość unikajcie wnoszenia broni na teren Miklagardu. Tę – wskazał na topory – rekwiruję. – Przypilnuję tego osobiście, masz moje słowo – warknął Oddi, ciągle wściekły na jomswikinga. – Opuściłem biesiadę szybciej, niżbym miał na to ochotę, z ważnych państwowych powodów, mam nadzieję, że nie macie o to do mnie żalu. – A co się stało? Baliśmy się, że to jakieś zamieszki lub może wojna… – Bjarki, który podszedł przed chwilą do setnika, słyszał ostatnie zdanie. – Gorzej, dziwny czerwonoskóry przyjacielu, dużo gorzej. Odkryto, że ktoś wykradł jedną z najpilniej strzeżonych tajemnic cesarstwa, od której zależą losy całego chrześcijaństwa. Rozważano nawet zamknięcie bram i gdyby nie obawa o rozruchy, pewnie tak by się stało. Żyje tu jednak pięćset razy po tysiąc ludzi, a oni muszą coś jeść. – Żartujesz? Ile? – Nieważne. To, co skradziono, jest raczej niewielkich rozmiarów i dlatego nie zdziwcie się, jeśli przy wyjściu strażnicy każdemu z was każą zdjąć odzienie. – Wszystko? – Jomsborczyk Skokkolf wyszczerzył połamane zęby. – Nie, tylko owijacze i rzemienne krajki. Pewnie, że wszystko. To rozkaz samego cesarza i dotyczy też kobiet i dzieci. – To musi być naprawdę poważna sprawa. – Oddi niemal w ostatniej chwili uskoczył z drogi pędzącego na koniu jeźdźca. – Co jest, na cycki walkirii… – To śmiertelnie poważna sprawa, przyjacielu, dla której cesarz jest gotów palić całe miasta i wywołać wojnę. A na posłańców basileusa uważaj, oni mają zawsze pierwszeństwo. – Co takiego skradziono? – zapytał w końcu Vagn. – I tak powiedziałem wam już dużo. Ta informacja warta jest życie. Gotów jesteś zapłacić taką cenę? – Setnik już się nie uśmiechał. – A ile złota warta jest wiedza? – Całej góry byłoby mało, przyjacielu. Ale jeśli chcesz trafić do naszej Numery… a może już coś wiesz…? – Dajcie spokój. – Bjarki zakończył tę niebezpieczną grę. – Dopiero co przypłynęliśmy z Rusi i mamy towar do sprzedania. Śpieszmy się, nim całe to dziwne miasto oszaleje. – To co, idziemy się napić? – napięcie i czujność zniknęły z twarzy

gwardzisty. – Musimy znaleźć dobry targ, rozłożyć towar i czekać na kupców. – Oddi też odetchnął głęboko. – Potem, jak nam się poszczęści, będziemy opijać zarobek. – Szkoda. Mam dla was, przyjaciele, tylko to popołudnie, potem muszę wracać do koszar. Ale jeśli nie chcecie pić, to pewnie dziewki też wam nie będą w smak. A może jednak? – To jest bardzo… – zaczął któryś z drottmadów, ale Oddi uciszył go dzikim warknięciem. Powoli zaczynał mieć dosyć. – Jest coś, o co chciałbym cię poprosić, setniku. Jeśli mi pomożesz, spełnię każdą twoją prośbę. – Każdą? – Każdą, bo jesteś człowiekiem honoru. – Więc proś, a potem zobaczymy, jakiej próby jest mój honor. – Czy w twojej obecności możemy swobodnie poruszać się po Miklagardzie? Dałbym zezwolenie Olegowi, a sam… – Jeśli powiem, że jesteście kandydatami do gwardii i będzie to kilku ludzi, to nic wam nie grozi. Ale ty, druhu – spojrzał na Bjarkiego – ani żaden z twoich krajanów nie możecie iść z nami. Tylko tyle? Wtedy Oddi w krótkich słowach opowiedział o poszukiwaniach siostry, która została sprzedana przez chazarskiego bega Kaybara miejscowemu handlarzowi. – I właśnie jego szukam. Jeśli ona żyje, odkupię ją od nowego pana, a jeśli nie, zyskam spokój ducha. No i złożę bogom ofiarę, by przyjęli ją z należnym jej z urodzenia szacunkiem – zakończył Asgotsson. – To nie marnujmy czasu, znam kilku handlarzy niewolników, popytamy, może któryś coś słyszał. – Olegu, spotkamy się przed zmierzchem przy Bramie Cyrkowej. Gdybym nie dotarł na czas, wracaj do obozu. Jeśli się dobrze spiszesz, obiecuję ci udział w zyskach, choćbym miał je zapłacić z własnej sakiewki. – Gdy Rus mówił – tak, panie – jego oczy błyszczały. – Atli, bądź obok tłumacza i patrz mu na ręce. Przypilnujesz naszych interesów i czegoś się nauczysz. – Tak będzie. – Młody Atli Krzywy Paluch był bystrzejszy, niż na to wyglądał. Oddi poznał się na nim, gdy ten za każdym razem ogrywał go w henfatafla. – Vagn, idziesz ze mną. Boję się, że nie będę miał do czego wracać, jeśli zostawię cię bez nadzoru. Ty, człowieku, ściągasz kłopoty niczym żelazny pręt pioruny. – Jomswiking zgodził się bez protestu. Oddi podejrzewał, że po prostu wolał tę misje od kupczenia. Czterech ludzi skręciło w wąską uliczkę, by zaraz wmieszać się w różnokolorowy tłum. Główna grupa powędrowała szerokim traktem w stronę największego w mieście targu. Drogę wskazywały im wozy obładowane towarami z całego świata, podążające w tym samym kierunku.

Kilka godzin później, zniechęceni niepowodzeniami, upałem i wszędobylskim pyłem, zatrzymali się pod rozłożystym parasolem niewielkiej tawerny. Gospodarz zjawił się niemal natychmiast, proponując dzban zimnego wina i ciepły posiłek. Podziękowali za jedzenie, ale zamówili dwa dzbany napitku. Trunek był słodki i mocny, szybko szedł do głowy, toteż ku rozczarowaniu Vagna i chyba trochę Asbranda zrezygnowali z następnej kolejki. – Niewiele czasu mi pozostało, a muszę jeszcze odprowadzić was pod Bramę Cyrkową, przyjaciele. Podsumujmy: z tych handlarzy, u których byliśmy, nikt w ciągu ostatniego miesiąca nie prowadził interesów z Chazarami. Dwóch zakupiło towar z Armenii, jeden z Iberii, Synesius nabył duży transport z Bułgaru. To wszyscy, których znałem i którzy mogliby nam pomóc. A może oni tu nie dotarli? Może ominęli Wielkie Miasto i są teraz na dworze jakiegoś kalifa? – Wiesz, że to nie jest możliwe. Jak mówił mi Oleg, imperium kontroluje cały handel z Północy na Południe. Ktoś musi coś wiedzieć! – Oddi walnął pięścią w stół, co ściągnęło na nich wzrok gospodarza tawerny. – Co prawda, to prawda. – Gwardzista westchnął. – Styrbjörn mówił, że jest jeszcze kupiec, na którego wołają Isidorus Żyd, i żeby jak wszystko inne zawiedzie, iść do niego. – Znacie Styrbjörna? Żyje? Co u niego? – Żyje jak i ty, setniku, a dlaczego miałby nie żyć. – Vagn ciągle był trochę zły na Oddiego za to wino. – Spotkaliśmy go w Birce. – Oddi kopnął pod stołem nogę jomsborczyka. – Co z nim teraz, to nie wiemy. – To dobrze, to bardzo dobrze. – Szeroki uśmiech wypłynął na twarz Asbranda Wesołego. – Myśleliśmy, że Grecy go dopadli. Po tym porwaniu cesarz poruszył niebo i ziemię, by go zabić. Bał się tylko wysyłać nas, bo to w końcu krajan. Temu to nie oparła się żadna dziewka, czy to ulicznica, czy wielka pani. Byliśmy kiedyś w klasztorze… A, stare dzieje. – Machnął ręką. – A tego Isidorusa znam, ale nie będzie chciał rozmawiać ze zwykłym gwardzistą. Ma ponoć najlepszy towar i handluje z samymi członkami senatu i ich rodami. Jego składy są przy placu cesarza Tzimiskesa, ale to kawałek drogi… Gospodarzu! Ten, choć siwowłosy, to ciągle żwawy, podszedł do nich z nowym dzbanem w ręku. – Wino? – Masz konie? – Mogę mieć, panie, jutro. – Na jaja Fenrira, jutro to może mnie nie być w mieście. Masz. – Rzucił mu srebrną monetę i wybiegli z tawerny. Pierwszy pędził Asbrand. Ludzie rozstępowali się na boki, widząc cieszących się złą sławą skandynawskich wojów. W dodatku setnik przeklinał

z taką wściekłością, że schodzili im z drogi nawet zamożni mieszkańcy miasta. W końcu spoceni dotarli do celu. Na Isidorusa Żyda niemal wpadli, gdy setnik zderzył się z wojem z jego obstawy. Ten wychodził właśnie z otoczonego wysokim murem ogrodu, gdy wpadli na niego i zbili go z nóg. Strażnik podniósł się wściekły, plując krwią z rozbitego nosa, i sięgał po krótką broń, gdy piskliwy głos niewysokiego chudzielca osadził go na miejscu. – Stój, kupo szczyn, to gwardzista. Ręka zbrojnego zamarła, tak samo jak jego pomocnika, który szykował się do wsparcia poturbowanego towarzysza. – Wybacz, Waregu, sam jest sobie winien. – Skłonił się lekko. – A teraz, jeśli przeprosiny przyjęte, musimy iść. Powołaj się w najbliższej tawernie na Isidorusa i możesz pić na mój rachunek do woli dzisiejszego dnia. – Ty jesteś, panie, kupcem, na którego wołają Isidorus Żyd? – Stało się coś? – Trzeba przyznać, że chudzielcowi nawet nie drgnął głos. Zainteresowanie gwardii wareskiej oznaczało kłopoty. – Mów, przyjacielu. – Tym razem Oddi wystąpił krok do przodu. – Znasz moją mowę, panie? – Znam, Waregu, mów. W krótkich słowach przedstawił swoją sprawę, ale odziany w zdobne szaty Isidorus pokręcił na końcu głową. – Nie mogę ci pomóc, panie, nic nie wiem o transporcie chazarskiego towaru. A nawet gdyby było inaczej, prowadzę interesy z wysoko postawionymi ludźmi, dla których dyskrecja jest podstawą współpracy. Nie złoto, lecz właśnie dyskrecja. Życzę ci dobrze, panie, ale nie mogę pomóc. – Czy poznajesz ten pierścień? – Oddi zdjął z palca dar Styrbjörna. – Skąd to… – Poznajesz? Isidorus stał chwilę nieruchomo, by w końcu skinąć głową. Westchnął głęboko jak ktoś, kto właśnie podjął niełatwą decyzję. – Kupił ją ode mnie czternaście dni temu patrycjusz Valerius, znasz go, panie? – Niewysoki człowieczek zadarł brodę, patrząc na Asbranda. – Aż za dobrze. – To wszystko, nie mogę poświęcić wam więcej czasu. – Ruszył szeroką aleją, by po kilku krokach odwrócić głowę. – Gdybyś, Waregu, spotkał jeszcze na swojej drodze tego, od kogo otrzymałeś ten pierścień, powiedz mu, że mój dług został spłacony, i to z nawiązką. – I już bez słowa, zgarbiony, jakby przybyło mu lat, wtopił się w kolorowy tłum. Dwa cienie poszły jego śladem. – Kim jest ten Valerius, że wystraszył tak twardego skurczybyka? – Skokkolf Thrugotsson z Jomsborga schylił się, by podnieść srebrną monetę, która widocznie wypadła najemnikowi podczas upadku. – Na cycki walkirii, trzymałbym

się od takiego z daleka. Nie dość, że mu rozkwasiłeś gębę, jarlu, to jeszcze zgubił swój dzienny zarobek. – Senator Valerius to człowiek przebiegły i niebezpieczny. Na ucztach w jego pałacu bywają najznamienitsi obywatele, a czasem sam cesarz. Sprawuje funkcje wielkiego logotety, jedną z czterech, nie licząc samego władcy, najważniejszych w imperialnej administracji. – Ale nie pogardzi złotem za Jofriddę. Dam mu, ile zażąda. – Obawiam się, że mógłby usypać nad tobą górę, sięgając tylko do podręcznego skarbca. Jest jeszcze jedno, o czym powinieneś wiedzieć, przyjacielu. Jeśli więzienie, którym zarządza gwardia wareska, cieszy się w pełni zasłużoną złą sławą, to jest tylko jeden budynek w Konstantynopolu, który bije nas na głowę. To właśnie pałac senatora Valeriusa. Większość to pewnie tylko opowieści, ale nie ma srania bez jedzenia. – Nie dowiemy się, dopóki go nie spytamy. – Zaprowadzę was w pobliże, ale na tym koniec. Nie zaryzykuję swojej kariery i życia, a tym by było naruszanie bez cesarskiego rozkazu spokoju tego człowieka. I… – Wyciągnął zza pasa trzy krótkie topory. – Myślę, że mogą wam się przydać, już i tak ich trzonki obiły mi jajka. Czwarty zostawię sobie na pamiątkę tego dziwnego i godnego sagi dnia. Chodźcie.

Szczęśliwym zbiegiem okoliczności nieopodal była stajnia, w której za zbójeckie ceny kupili cztery chabety z lichym rzędem. Pałac senatora był niemal nad samym brzegiem cieśniny, w dzielnicy, w której mieszkali tylko najzamożniejsi obywatele Konstantynopola. Już dawno minęli ciasne i ludne uliczki i zanurzyli się w część miasta pachnącą nieznanymi owocami, kwiatami, dającą nieco chłodu pomimo panującego upału. Za niskimi murami szumiały sztuczne kaskady, dające chłód baseny, a nawet niewielkie jeziorka. – Tak pewnie wygląda Asgard – szepnął sam do siebie Oddi. – Stać! – Nagle drogę zatarasował im spory oddział żołnierzy. Nie były to miejskie siły porządkowe, a regularna armia. Długie łuskowate zbroje, mocne okrągłe tarcze i kontariony[23] wzbudzały respekt. – Scutati. – Niby przekleństwo cicho wypluł to słowo gwardzista. – To teren zamknięty, nie dla szumowin z Północy! Osadzili konie, zostawiając załatwienie sprawy Asbrandowi. To nie był pierwszy taki przypadek i do tej pory radził sobie dobrze. Setnik zeskoczył z wierzchowca i górując nad rozmówcą, ryknął: – Nie widzisz, dziesiętniku, gwardyjskich insygniów!? Ślepy jesteś, kurduplu!? – Widzę, ale mam rozkaz… – W dupie mam twoje rozkazy, jestem tu z polecenia samego cesarza. A może chcesz spytać naszego władcę, dlaczego śmie wysyłać swoich ludzi w rejon pilnowany przez… jak masz na imię, żołnierzu!? – Lucinus, setniku, dziesiętnik Lucinus. – No więc jak będzie? – Asbrand wydawał się trochę udobruchany. – Pozwolicie nam wykonać zadanie czy mamy powiadomić cesarza, że niejaki dziesiętnik Lucinus pierdoli rozkazy Jego Cesarskiej Wysokości!? Wiecie, że ogłoszono alarm w całym garnizonie? – No, my właśnie dlatego… – Zejdź mi z drogi, a wszystko zostanie między nami. – Żołnierz wahał się chwilę, a w końcu niechętnie ruszył w stronę muru. Pozostała dziewiątka zbrojnych poszła w jego ślady. – Szkoda. – W głosie Vagna zabrzmiał zawód. – Czego ci tak szkoda, piorunościągaczu? – Oddi klepnął w zad kobyłę, na której jechał jomsborczyk, a ta skoczyła do przodu, o mało nie zrzucając jeźdźca. – Nieważne, jedźmy. Nie trwało długo, gdy Asbrand Wesoły zatrzymał konia i zeskoczył na ziemię. Pozostali zrobili to samo. – Pałac Valeriusa jest za tym załomem muru. – Wskazał przed siebie. – To najwyższy budynek w okolicy i nie sposób go przeoczyć. Od teraz, przyjaciele, jesteście zdani na własne siły. Jeśli zdołam, wrócę tu rano, jeśli nie… – Rozłożył

ręce. – Zrobiłeś dla nas wiele, setniku. Dałem ci słowo, że spełnię każdą twoją prośbę. – A jakbym poprosił, żebyś zaniechał poszukiwań? – No, no… – Żartuję, hevdingu. Miałem z wami wiele uciechy i dobrej zabawy. Poczułem się przez chwilę jak na wikingu, gdzie nie znamy następnej godziny. Może bogowie sprawią, że będziesz mógł się kiedyś odwdzięczyć, młody wodzu. Obserwowałem cię, masz zadatki na wielkiego jarla, Sturlo Tubbessonie. – Naprawdę nazywam się Oddi syn Asgota z Czerwoną Tarczą. Zasłużyłeś, by wiedzieć, kto jest ci winien przysługę i kogo wskazać bogom, gdybym nie dotrzymał danego słowa. – Wiedziałem! Wiedziałem, że coś tu jest nie tak! – Vagn uderzył pięścią w mur. – Przypomniałem sobie. Słyszałem o twoim ojcu, śmiertelnym wrogu Eryka Zwycięskiego. – Ja też o nim słyszałem. – Oddi parsknął śmiechem, a za nim cała kompania. Szybko jednak spoważnieli, bo sytuacja nie była wesoła. – O tym możemy porozmawiać później, o ile jest nam pisane jakieś później. Powiedz jeszcze, setniku, jak mamy dotrzeć po wszystkim do Bramy Cyrkowej. – Powiedziałem, ukryjcie się, a rano… – Może przyjdziesz, a może nie. Jak mamy dotrzeć do Xylokerkos? – Nijak, przyjacielu, beze mnie i mojego munduru jest to niemożliwe, chyba że macie skrzydła. Nawet gdyby nie ogłoszono alarmu, nie mielibyście szans. Jedyne, co mogę jeszcze dla was zrobić, to zabrać luzaki ze sobą, żeby wałęsając się po okolicy, nie zwracały uwagi strażników. Gdy już odzyskasz siostrę i zechcesz sprawdzić swoje szczęście, idźcie na południowy wschód w stronę morskiego muru. Niedaleko stąd przylega do niego bazylika Świętego Mikołaja. Z jej dachu przejdziecie na jego szczyt i na linach zsuniecie się do wody, w ten sposób ominiecie strażników. Tylko nie skaczcie, bo zrzucono tam wiele głazów, żeby wrogie okręty nie mogły przybić od brzegu. – Na zgniły oddech trolla, a może lepiej wyrąbmy sobie szlak przez wojsko przy najbliższej bramie, wyłammy ją i dalej droga wolna? Szanse będą podobne – mruknął Skokkolf Thrugotsson. – Skokkolf, chyba się nie boisz? – Zaraz boisz, i tak skończymy w Walhalli. Rozważam tylko możliwości i wychodzi mi… – No, na mnie czas. – Setnik przerwał pogawędkę jomswikingom. – Chciałbym was jeszcze kiedyś spotkać, przyjaciele. Ty, Vagnie, pasowałbyś do naszej formacji jak gówno do tyłka. Jeśli będziesz chciał się zaciągnąć, szukaj acolutosa Rentakiosa Fokasa i powołaj się na mnie. Stur… Oddi, ciebie też

zapraszam, będziecie ozdobą i dumą gwardii wareskiej. Choć wątpię, czy ujdziecie z życiem z odwiedzin w senatorskim pałacu. Sława! – Sława! – padło z trzech gardeł. Uścisnęli sobie prawice i odnieśli wrażenie, że setnik nie spodziewa się ujrzeć ich jeszcze w tym życiu. Cóż, to nie ludzie, lecz bogowie decydują o takich sprawach. Po chwili niknący tętent kopyt był jedynym śladem obecności w tym miejscu Asbranda Wesołego. – Polubiłem skurczybyka. – Vagn podrapał się po przyrodzeniu i spojrzał na Oddiego. – Co teraz? – Przed nami jest pałac tego Valeriusa, pójdziemy tam i grzecznie zapytamy o Jofriddkę. Potem dam żądaną cenę i zobaczycie, zakładam się o swoją brodę, że senator poczęstuje nas dobrym winem i odeśle w pobliże Świętego Mamasa. Zrobi interes życia. – Coś Asbrand nie był zbyt przekonany do uczynności tego, jak on powiedział – Wielkiego Luca[24]. – Vagn zamachnął się toporem, by poczuć jego wyważenie. Może zamknąć nam bramę przed nosem. – Logotety. – No, logotety. – Nie będziemy wiedzieli, dopóki nie sprawdzimy. Idziemy. – Jeśli szukałbyś rady u kogoś, kto często wyruszał na wiking, a masz go przed oczami, to powiem ci, że powinniśmy poczekać, aż się ściemni i domownicy posną, zadźgać sennych strażników i tego Luca, porwać twoją siostrę i rozpłynąć się w mroku. – Vagnowi nie bardzo podobał się pomysł wchodzenia w dzień w paszczę Fenrira. – Ale my nie chcemy nikogo obrabować, a jedynie kupić za uczciwą cenę jedną z wielu niewolnic tego konsula. – Słyszałeś, co mówił Asbrand, on sra złotem. To dlaczego miałby zgodzić się na ofertę jakiegoś przybłędy z Północy? – Kochasz swój miecz, jomsborczyku? – Pewnie, to dobra i wypróbowana broń. – A oddałbyś mi ją, gdybym dał ci w zamian damasceńskie ostrze? – Za damasceńskie oddałbym nawet własną matkę. – No widzisz, idziemy. – Jeśli chcesz mu podarować swoją Shaa-naan, to może. Tylko ona z tym brzuchem to teraz… – Cios łokciem w bok uciszył szczerzącego zęby Vagna Ågesøna. Dwóch strażników podniosło alarm, gdy tylko zobaczyło wyłaniających się zza rogu barbarzyńców z toporami dyndającymi w rytm kroków. Zbiegło zaraz się ich tylu, że nie było szansy nie tylko na walkę, ale nawet na wyciągnięcie broni. Trójka wikingów podniosła ręce, by pokazać, że przychodzą w pokojowych zamiarach. Nie rozumieli tego, co do nich mówili miejscowi, i tak jak sobie

wcześniej ustalili, powtarzali dwa słowa: Waregowie i cesarz. W końcu, gdy rozzłoszczeni zbrojni tracili resztki cierpliwości, znalazł się ktoś, kto rozumiał mowę przybyszów. Była to niemłoda już kobieta, ubrana w czystą lnianą tunikę. Jej rude włosy skrywała cienka chusta, ale kilka skręconych kosmyków zdołało wydostać się na światło dzienne. Niewiasta odruchowo zarzuciła głową, ale niesforne pukle znowu opadły jej na oczy. Zła na taki przejaw samowoli wetknęła je pod materiał. – Jesteście w posiadłości wielkiego pana – rzekła tonem nawykłym do wydawania poleceń. – Jakim prawem niepokoicie konsula Valeriusa, logotetę dromu Cesarstwa Bizantyjskiego!? – Nie chcemy nikogo niepokoić, pani, mamy sprawę wielkiej wagi do właściciela tego hovu. – Oddi wysunął się do przodu. – A kimże wy jesteście, by żądać widzenia z najwyższym z wysokich urzędników! Jeśli działacie z polecenia cesarza, okażcie stosowne rozkazy i czyńcie swoją powinność. Nie wyglądacie jednak jak członkowie gwardii. – Nie chcemy nikogo niepokoić, mamy sprawę wielkiej wagi do konsula Valeriusa – powtórzył Asgotsson. Nie bardzo wiedział, co dalej. Gdyby tu był Hrafn… ale go nie ma, durniu, strofował się bezgłośnie, myśl, myśl. – Jaka to sprawa? Pana nie ma w pałacu, otrzymał pilne wezwanie z dworu i nie wiemy, kiedy wróci. Równie dobrze możecie powierzyć ją mnie, zarządzam jego domostwem. Nagle śniady mężczyzna, który zdawał się dowodzić strażnikami, krzyknął coś do kobiety wyraźnie rozzłoszczony przedłużającą się rozmową. Ta odrzekła mu coś równie ostro i widać było, że ta dwójka nie przepada za sobą. – Mów, o co chodzi, bo Conon ma wyraźną ochotę spuścić za smyczy swoje psy. – Szukam swojej siostry Jofriddy, wysoka, szczupła, ma czternaście wiosen, czarne włosy. Wiem, że niedawno twój pan kupił ją i sprowadził do swojego pałacu. To moja jedyna krewna, pomóż mi, zapłacę, ile będzie trzeba… i tobie, i jemu. Twarz kobiety znieruchomiała na kilka chwil, potem zarządczyni wzięła głęboki oddech i ze smutkiem, tak kontrastującym z poprzednią hardością w głosie, rzekła: – Nie ma i nie było tu nikogo takiego. Wracajcie do siebie, póki możecie. – W takim razie poczekam na konsula Valeriusa, może on wie więcej. – Oddi nie zamierzał się ruszać z miejsca. To był jedyny jego trop. Jeśli okaże się fałszywy, cała ta wyprawa i podróż przez morza, a potem rzeki Rusi, wszystko pójdzie na marne. I śmierć dobrych towarzyszy, których zostawili po drodze. – Zapomnij o niej i żyj! Tak trzeba, tak trzeba – powtórzyła ciszej zarządczyni.

– Trzeba chronić swoich krewnych i towarzyszy z drużyny, a gdy to niemożliwe, wziąć krwawą zapłatę za ich ciężką dolę. Inaczej co warte są więzy krwi i przyjaźni? Powiedz mi, jest tu? Moja siostra jest w tym pałacu? Coś jej grozi? – I krzyknął, ile sił w płucach: – Jofridda! To ja, Oddi! Jofridda! Cios głownią miecza powalił go na kolana. Jakby z oddali słyszał kłótnię między kobietą a strażnikiem, którego ona nazwała Cononem. Vagnem szarpnęło, ale klęczący Oddi powstrzymał gestem jomswikinga. Krew z rozbitej głowy spływała mu po policzku i niemal czuł, jak skóra na twarzy naciąga się na skutek postępującej opuchlizny. To było jednak mało ważne. – Musicie iść. – W głosie zarządczyni słyszeli ponaglenie. – Natychmiast. – Nie ruszę się, dopóki nie zobaczę siostry. Ty zrobiłabyś inaczej? A gdyby o twoje dziecko szła walka… – Zamilcz, co ty wiesz o cierpieniu matki. – Ale w jej postawie nastąpiła ledwo uchwytna zmiana. Oddi nie wiedział, jakie myśli kłębią się w głowie kobiety, tego nie wie żaden mężczyzna, ale nagle usłyszał: – Spotkamy się przy tylnej furcie w czas wysokiego księżyca. Wszystko wam wyjaśnię, tylko już sobie idźcie. – Dobrze, zaufam ci. – Wstał i trójka Waregów ścigana pogardliwymi okrzykami ruszyła w stronę traktu. Nim zniknęli za załomem muru, Oddi spojrzał na tego, którego zarządczyni nazwała Cononem. W zdało się beznamiętnym wzroku młodego wodza czaiła się obietnica śmierci. – Od początku miałeś rację, Vagnie, czeka nas nocna robota. – Ukryci w ogrodzie jakiegoś cesarskiego dygnitarza obserwowali zachodzące słońce. Dwa duże psy leżały posiekane na kawałki pod grubą warstwą liści miejscowego krzewu. – Pewnie, że miałem, hevdingu. Jeśli chodzi o tego typu sprawy i o kobiety, to można mnie nazwać wielce doświadczonym. – Podobno gdy trafiłeś do twierdzy na wyspie Wolin, miałeś ledwie trzynaście wiosen. A tam niewiele jest niewiast. Skąd więc ta twoja rozległa wiedza, hm? Z opowieści przy ogniu i z rogiem w ręku bardziej bywałych drużynników? – Nie obrażaj mnie. Choć jesteśmy w podobnym wieku, hevdingu, ja dwa razy w roku wyruszałem z towarzyszami na wiking. W wioskach i kasztelach, które łupiliśmy, zawsze były jakieś kobiety. Prawda jest taka, że jeśli chcesz, by była ci powolna, jest na to kilka lepszych i gorszych sposobów, ale wszystkie skuteczne. – Zamieniam się w słuch. – Możesz takiej przyłożyć w łeb i wziąć zemdloną. Łatwa sprawa, ale frajda z jazdy taka sobie. Podobnie jak gdy skręcisz wieśniaczce kark, tylko że przy tym ostatnim sposobie trzeba się bardziej śpieszyć, bo ciało stygnie, a z zimnym to już nijak nie idzie. Gdy trafisz na matkę z dzieckiem, to wystarczy, że twój towarzysz

przyłoży bachorowi saks do gardła i robisz z nią, co chcesz. Takie lubię najbardziej. Albo wlewasz w brankę tyle piwa, że nic, tylko rżnąć. Choć w tym ostatnim sposobie są i ości: po pierwsze szkoda dobrego napitku, a po drugie, jeśli ona niezwyczajna do picia, może jej się ulać w trakcie, a to psuje zabawę. – A nie miałeś nigdy kobiety, która przyszła do ciebie z własnej woli? – Jak nie? To jest następny sposób. Zagrozić jej, że jak nie legnie z tobą, wpadniesz którejś nocy z kompanami i wytniecie całą wieś. – Nie o tym myślałem. No, tak jak ja i Shaa-naan, prowadziliśmy długie rozmowy, a potem jakoś samo wyszło. Teraz nie zamieniłbym jej na żadną inną. – Tego sposobu jeszcze nie wypróbowałem, ale jak sam mówiłeś, w Jomsborgu krucho z niewiastami. Teraz i tak jest lepiej, za Palnatokiego nie było ich tam wcale. No, ale powiedz mi, o czym tu z nimi rozmawiać. O nowej wiosennej kampanii? O fortelach, których chce się użyć? O walkach koni i dobrej broni? O gwiazdach wskazujących żeglarzom drogę? Zanudzę je na śmierć takim gadaniem. – Zacznij od tego ostatniego, ale tak naprawdę… to o wszystkim. Ważne jest, żeby ona słuchała ciebie, a ty jej. Możesz nawet nic nie rozumieć z tego, co mówi, zresztą tak jest najczęściej. Liczą się głos, ciepło, zapach skóry, śmiech z twoich świńskich żartów. Tak myślę, ale Vagn, te twoje sposoby też są niczego sobie. A jeśli chodzi o wiking, to nie mogę się z tobą równać, bo to ty miałeś dzisiaj rację. – Poklepał druha po ramieniu. – No, ale z drugiej strony nie uzyskalibyśmy pomocy zarządczyni – wtrącił swoje Skokkolf, za co dostał mocnego kuksańca od kamrata z Jomsborga. – Z kim trzymasz, zdrajco? – Z tobą, bracie z drużyny. Zawsze z tobą i resztą naszej jomsborskiej braci. To nie czyni mnie jednak ślepym i głupim. – Przed kolejnym kuksańcem zdążył się usunąć. – Uspokójcie się, jeszcze tego trzeba, żeby nas ktoś odkrył. I tak dziwię się, że nie szukają tych wielkich bestii. Na takich pogawędkach minął wieczór i pierwsza połowa nocy. Gdy księżyc był w połowie drogi po nieboskłonie, byli gotowi. – To tu – rozległ się cichy szept. – Do cienia i czekamy. – A jak nikt nie przyjdzie? – To wejdziemy bez zaproszenia. – A jak to pułapka? – Skokkolf najwyraźniej należał do niedowiarków. – To zabijemy żołdaków i też zrobimy swoje. Tylko nie pytaj, co będzie, jak ich wpadnie setka. – No właśnie, co? – To samo, tylko zejdzie nam nieco dłużej. – Vagn się zdenerwował. – Ciii. Zamknąć gęby i czekać.

Nagle rozległ się śmiech, a zaraz potem dołączyło do niego kilka innych głosów. – Patrol, ale daleko – zasyczał Vagn. – Będzie problem, jak nie załatwimy sprawy po cichu. Ciąć po gardłach, to najlepszy sposób. – Albo skręcić kark, łapiąc zbrojnego od tyłu. Tylko jedna dłoń na ustach, bo… Szelest przy bramie przerwał tę przyjacielską wymianę doświadczeń. W zamku cicho zachrobotał klucz i furta otworzyła się z cichym skrzypieniem. – Wchodźcie, szybko. – Z ciemności dobiegł ponaglający głos zarządczyni. – Poczekajcie, sprawdzę. – Nim ktokolwiek zdążył się ruszyć, Vagn był w środku. – Wolna droga, jest tylko kobieta. – Po chwili usłyszeli jego szept. Powoli zamknęli za sobą furtę, by nie wzbudzić podejrzeń jakiegoś przechodnia. – Mów, niewiasto, po co te całe nocne podchody. – Oddi, który cały wieczór myślał głównie o siostrze, nie zamierzał czekać chwili dłużej. – Puść mnie, to powiem, po to tu jestem, tępy kozodoju. Puść, mówię. Dopiero teraz Asgotsson zobaczył, że trzyma Hallę za ręce i zaciska dłonie. – Wybacz, to od tego czekania. – Nie mam dla ciebie dobrych wieści, młody Askomanie. Twoja siostra była tutaj, ale… – Była? Była. I gdzie jest teraz, w innym domu, w innym pałacu tego konsula… jak mu tam…? – Valerius. – No, Valeriusa? – Była tu jeszcze dziesięć dni temu. Logoteta kupił ją od Isidorusa, żydowskiego kupca, i sprowadził do pałacu. Tak samo jak jej poprzedniczkę i wiele kobiet przed nimi. Służę mu od wielu lat, ale nie popieram tego, co robi, ja… – zamilkła. – Mów, co z Jofriddą!? – Nie krzycz. – Co się stało mojej siostrze? – powiedział wolno Oddi. – Mój pan lubi zadawać ból. Zawsze tak było. Już wtedy, gdy mnie kupił przed wieloma laty, sprawiało mu przyjemność dręczenie dziewcząt, ale to szło cały czas dalej i dalej. – Skrzywdził ją? – Skrzywdził. Na co dzień jest to spokojny człowiek, ale co jakiś czas w jego ciało wstępuje demon i wtedy kupuje sobie niewolnicę. Ma sekretny pokój w piwnicach pałacu, w którym spędza z tą kobietą noc. Rano – przełknęła głośno ślinę – zaufani strażnicy wynoszą to, co z niej zostało, i zakopują w ogrodzie. – To, co z niej… Co on im tam robi?

– Nie pytaj, hevdingu, tego nie wiem. Byłam raz w tej komnacie wiele lat temu i cudem uszłam z życiem. Zgwałcił mnie i robił takie rzeczy, których nie chcę pamiętać. – Odetchnęła głęboko. – Na bogów, ale to boli. Potem urodził się nasz syn, któremu dałam na imię Valerius. Myślałam, że to małego ochroni… Sprzedał go, gdy chłopiec skończył pięć lat. – Wiedziałaś, co robi tym niewiastom, i milczałaś? – Oddi nie wie, jak to się stało, ale pełen złości, przerażenia i obrzydzenia uderzył zarządczynię. Podniosła się zaraz bezbronna i gotowa przyjąć kolejne razy. Nie bała się bólu, już nie. – Nie wiesz, co mi zrobił, nie wiesz… – Zrzuciła z siebie tunikę, odsłaniając blizny w miejscach, gdzie kiedyś były piersi. Skóra na brzuchu i ramionach cała była w dłuższych i krótszych, dawno zagojonych nacięciach, układających się w regularne geometryczne wzory. – Nazywał mnie swoim największym dziełem sztuki. – Zarządczyni zaśmiała się gorzko – Dziełem, dacie wiarę, dziełem… – Wybacz moją popędliwość, pani. Na Odyna, musiał to robić przez całe lata. – Dokładnie dziesięć, ale nie o mnie mamy mówić. Kobieta narzuciła na ramiona tunikę i stanęła prosto. Nie złamał jej przez ten czas, drań jej nie złamał – pomyślał Oddi. – Dlaczego go nie zabiłaś, choćby we śnie? – Nawet Vagn kręcił głową z niesmakiem. – Mówił, że mój syn żyje i dopóki będę wiernie służyła, niczego mu nie zabraknie. Ale miesiąc temu kapitan jednego z jego statków widział, jak okręt, na którym ciągnął wiosło, zatonął, a z nim wszyscy galernicy. Powiedział o tym konsulowi, a ja przypadkiem wszystko słyszałam. W pierwszej chwili chciałam sama go zabić, ale od pewnego czasu ma zawsze przy sobie dwóch strażników i niewolnika do próbowania potraw. To potężny człowiek i ma wielu wrogów. Czekałam, aż starzy bogowie albo Bóg miłosierny, wszystko jedno kto, ześlą mi miecz, którym przebiję jego serce. I wysłuchali moich próśb. Oddi stał i wydawało mu się, że ziemia to oddala się, to przybliża. Wszystko skończone, matka zabita przez Hlena Iostanssona, psa Eryka Zwycięskiego, a siostra zamęczona w Miklagardzie. Brat zginął w Birce z oszczepem w bebechach, a ojciec od miecza przyjaciela, by mógł trafić do Walhalli. Czy wszyscy muszą zginąć, Odynie, byś się nasycił za jego zdradę? – pomyślał i załkał cicho. – Co jeszcze, kogo jeszcze mam stracić? – Oddi, Oddi. – Vagn potrząsał nim niczym workiem rzepy. – Później przyjdzie pora na żal, teraz pora na zemstę. – Zemstę – powtórzyła niby echo zarządczyni. – Zemstę – powiedzieli niemal jednocześnie Skokkolf i Oddi. W głowie tego ostatniego zatrzasnęły się jakieś drzwi. Otworzą się – pomyślał gorzko – ale później.

– No to chodźmy, prowadź, kobieto. Pierwszych strażników zastali śpiących na schodach niedużego ganku, z którego można było wejść do pomieszczeń zajmowanych przez niewolników i służbę. – A tym co? – Vagn popatrzył zdziwiony na Hallę. – Dałam im butlę wina z niewielkim dodatkiem. Otrułabym od razu te psy mego pana, ale nie byłam pewna, czy przyjdziecie. – Nic straconego. – Jomsborczyk z szerokim uśmiechem na twarzy poderżnął śpiochom gardła. Tym razem Oddi nawet się nie wzdrygnął, po raz pierwszy w życiu poczuł prawdziwą żądzę krwi. W środku było ciemno, więc szli gęsiego, trzymając rękę na ramieniu poprzednika. Zarządczyni znała każdy kąt i to ona nalegała, by nie zapalać lamp. Miała rację, albowiem z różnych stron dochodziły pochrapywania i posapywania śpiących ludzi, którzy na widok obcych na pewno wszczęliby alarm. Nagle Oddi poczuł, że depcze po czyjejś nodze. Człowiek jęknął i rozbudzony rzucił kilka gniewnych, niezrozumiałych słów w ciemność. Słysząc uspokajający głos swojej pani, burknął i położył się na legowisku. Asgotsson zdjął dłoń z rękojeści topora. Poprzez drzwi z solidnym zamkiem, które otworzyła jednym ze swoich kluczy Halla, weszli do części pałacu przeznaczonej dla rodziny konsula. Tu już nie było zupełnie ciemno. Lampy oliwne umieszczone na początku i na końcu każdego korytarza dawały niewielką, ale wystarczającą ilość światła. Kobieta podniosła rękę i wszyscy zamarli w bezruchu. – Niedługo dojdziemy do komnaty Valeriusa. Przed drzwiami zawsze stoi dwóch ludzi. Spróbuję ich odciągnąć i wprowadzić wprost na wasze ostrza. Ale gdyby jeden został… Jak u was z rzucaniem nożem? – Jak u ciebie z rzucaniem saksem, druhu? – szepnął z szelmowskim uśmiechem Vagn. – Trafiam w drzwi – burknął Oddi. – Tak myślałem. Zajmę się tym drugim, jakby co. Halla skinęła głową i rozczochrawszy sobie włosy, pobiegła w stronę załomu korytarza. Po kilku chwilach ktoś ją zatrzymał i Waregowie słyszeli, jak płaczliwym głosem opowiada coś strażnikom. Nie minęło wiele czasu, jak rozległ się tupot i zza zakrętu wyskoczył pierwszy zbrojny. Topór Oddiego wgryzł się w szyję zaskoczonego strażnika, niemal oddzielając ją od tułowia. W tym samym momencie Skokkolf złapał padające ciało, by nie narobiło hałasu. Drugi z najemników zorientował się, że coś jest nie tak, i już otwierał usta do krzyku, gdy kobieta złapała go od tyłu za brodę, ciągnąc ją ku górze, a drugą ręką poderżnęła mu gardło. W tym samym momencie niewielki saks wbił się w jej dłoń, spajając ją z podbródkiem umierającego. Jęknęła bezwiednie, bardziej z zaskoczenia niż bólu. – Na dupę Odyna, przepraszam, nie chciałem…

– Cicho, bo nas ktoś usłyszy – wysyczała zarządczyni przez zaciśnięte zęby. Kości są chyba całe, a ból… do niego zdążyłam się przyzwyczaić. – Potem wyrwała saks i podała go jomswikingowi. Skokkolf przejął i to ciało, a następnie położył je z wielką delikatnością na kamienie posadzki. Oddi odciął długi pas z tuniki trupa i rzucił kobiecie. – Logoteta wrócił późno i powinien być sam, ale tego nie wiem na pewno. Nie mam prawa wchodzić do jego komnat, więc gdy tylko mnie zobaczy, podniesie alarm. – Dobrze, sami sprawdzimy. Vagn, mamy go uciszyć, ale nie zabijać. Daleko stąd do tej hali w piwnicach, w której…? – Nie musiał kończyć. – Prowadzą do niej schody wprost z sypialni pana. Klucz zawsze nosi na szyi. – Kiedy zmieniają się wartownicy? – Dopiero rano. – To mamy wiele czasu, ruszamy. Skokkolf, zostań w korytarzu i zrób coś z tymi trupami… – Ale krew… – Coś wymyślisz. I jakby co, daj znać. Drzwi otworzyły się niemal bezszelestnie. W środku płonęły dwie lampy oliwne, dając mdłe rozproszone światło. Czuć było zapach spoconego ciała i przetrawionego wina. Ruszyli ostrożnie w stronę stojącego na środku ogromnego łoża. Z konstrukcji nad nim, przesłaniając widok, zwieszały się do samej posadzki fałdy cienkiego materiału. Oddi wskazał Vagnowi ruchem głowy, by zaszedł śpiącego od drugiej strony, i gdy druh był gotowy, jednocześnie podwinęli przesłony. Ich oczom ukazał się widok, przy którym zamarli. Wielki logoteta dromu spał, tuląc w objęciach nie kogo innego, jak śniadego dowódcę swojej straży przybocznej. I to Conon pierwszy ocknął się, zbudzony wyplutym przez Vagna słowem: – Argr. Jego oczy zabłysły w mroku, ale zgasił je syn Asgota, wbijając w jedno z nich ostrze swego saksa. Weszło miękko aż po samą rękojeść, wspierając się nasadą o oczodół. Ciałem dowódcy gwardii wstrząsnęły drgawki i po chwili zmarło. W tym samym czasie jomsborczyk swoją ogromną łapą zatykał usta konsula, klęcząc na jego piersi. Na nogach niczym wrona przysiadła Halla, dziobiąc je z nienawiścią swoim nożem. – Poczekaj, poczekaj chwilę. – Oddi złapał za rękę z ostrzem i łagodnie odciągnął od pokrwawionych goleni gospodarza. – Przyjdzie na to czas, obiecuję. A teraz zdejmij klucz z jego szyi i prowadź do tej tajnej komnaty. – Odetchnęła głęboko i bez słowa skinęła głową.

Ciało Valeriusa zwiotczało po ciosie w głowę. Wejście było przemyślnie zamaskowane w podłodze komnaty. Otwór zamka był tak ukryty, że gdyby nie zarządczyni, nigdy by go nie znaleźli. Przekręciła niewielki złoty kluczyk i fragment posadzki opadł powoli, odsłaniając schody. – Światło, dajcie światło – rozległ się cichy okrzyk kobiety. Echo nadało mu głębię i moc. – Wygląda jak wrota do świata Hel – mruknął Vagn. – Wcale nie mam chęci tam schodzić. – Ty nie masz? A co ja mam powiedzieć, gdy mojej mamie przepowiedziano, że zginę właśnie w takim miejscu? Chodźmy. – Jomsborczyk stęknął, zarzucając sobie na ramię nieprzytomnego konsula, i ruszyli za oddalającym się blaskiem lampki. Po chwili zapłonęły pochodnie umieszczone w ścianach i zrobiło się jasno. Schodząca przodem Halla dotarła do końca stromego korytarza. Dalszą drogę blokowały solidne drewniane drzwi obite miedzianą blachą. Tym samym kluczem, który uruchomił zapadnię, otworzyła je i powoli weszła w ciemność. Idący za nią Oddi słyszał, jak cicho łka, walcząc z przerażeniem i błagając Białego Boga o siłę. Po kilkunastu drażniących nerwy oddechach, gdy mężczyźni spięli się w oczekiwaniu na atak jakiegoś podziemnego stwora, zapłonęła pierwsza pochodnia. Potem kolejna i jeszcze jedna. Każda wydobywała z mroku fragment jaskini, tak że gdy zarządczyni wróciła do miejsca, z którego rozpoczęła marsz, oczom zdziwionych wojów ukazała się niemal idealnie okrągła komora. – Tu sobie folgował. – Vagn rzucił ciągle nieprzytomnego gospodarza na kamienną posadzkę, mało przejmując się zębami, które ten na niej zostawił. – Może ukrył też jakiś skarb? Nieruchomego człowieka pierwszy zauważył Oddi. Stał w cieniu, w wykutej w skale niszy. Syn Asgota krzyknął ostrzegawczo i jomswiking nadbiegł z pochodnią i gotową do użycia bronią. – Na jądra thursa, co to je… – Przed sobą mieli nagą kobietę. Jej jasnobłękitne oczy patrzyły na nich spokojnie. Uśmiechała się, chyba z ulgą. Twarz miała mocno umalowaną zgodnie z bizantyjską modą, ale spod warstwy farby i złotego proszku wciąż przebijały dziewczęce piękno i świeżość. Czoło zdobił złoty diadem, z kamieniem w kolorze krwi. Długie czarne, spływające na niewielkie piersi włosy niczego nie zasłaniały. – Kim jesteś? – Oddiemu drżał głos. – Trzyma was tu? – Niebieskie oczy błyszczały życiem i wesołością, ich właścicielka jednak milczała. Patrzyła na przybysza niepewna, a może po prostu ciekawa. – Jest was więcej? Gdzie, w kolejnej jaskini? Znowu odpowiedzią była cisza. Zdenerwowany Vagn wsunął topór do pętli u pasa i chciał za włosy wywlec

krnąbrną dziewczynę na środek pomieszczenia. Pociągnął… i rozległ się trzask rozdzieranej skóry. Jomswiking patrzył okrągłymi ze zdziwienia oczami na ludzką głowę. – Co, na włochate podbrzusze Hel! – Z przekrzywionego teraz tułowia wystawały kłęby wełny lub czegoś podobnego. – Co to jest, Oddi? Widziałeś? Widziałeś? Myślałem, że droczy się z nami, że… no, sam już nie wiem. – Syn Asgota dotknął delikatnie bezgłowej postaci, jakby z obawą, że ta zaraz ruszy się z miejsca. Była miękka, ale zimna. – To skóra, Vagnie, skóra młodej kobiety. Ten, ten… – Słowa uwięzły mu w gardle. Nagły hałas przy wejściu odwrócił ich uwagę od makabrycznego znaleziska. Zobaczyli tylko skurczoną postać, która znikała za obitymi metalem drzwiami. – Mój pan ucieka! Ściągnie nam na głowy strażników! – Zarządczyni nie musiała tego mówić, wiedzieli, co jest stawką tego wyścigu oraz to, że nie zdołają go wygrać. Valerius przechytrzył ich wszystkich, poczekał, aż odnajdą kobietę, i wykorzystał nadarzającą się okazję. Ale to nie miało znaczenia, nie po tym, co zobaczyli w podziemnej hali. Oddi sadził wielkimi krokami, biorąc naraz po kilka stromych stopni, by zabić go mimo wszystko, choćby na oczach pałacowych zbrojnych. Nagle odgłosy uciekającego człowieka zmieniły się w serię postękiwań siłujących się ludzi. Oddi ledwo zdążył uskoczyć przed spadającym ze schodów konsulem. Tuż za nim pojawiła się masywna sylwetka Skokkolfa. – Chciałem powiedzieć, że wytarłem krew zasłonami znad jego łoża i podłoga się błyszczy niczym jajca psa. Tylko zapach został, ale na to… Oddi podniósł rękę. – Ciekaw byłeś, co tam znaleźliśmy? – Zaraz tam ciekaw, ale w takich schowkach to można odkryć najcenniejsze skarby. I właśnie nasłuchiwałem, czy wam nie trzeba jakiejś pomocy, gdy ten pokurcz wypadł niczym lis z nory. To go… – Chodź. – Ale miałem pilnować? – Chodź. Na dole Vagn gruchotał właśnie obuchem topora drugie kolano Valeriusa. – Już nie ucieknie, przyjacielu, chyba że do tego swojego nieba. Konsul jęczał i wił się z bólu, ale nikt nie zwracał na niego uwagi. Zajęli się dalszym przeszukiwaniem jaskini. Znaleźli jeszcze dwanaście pięknie wyprawionych i wypchanych dziewczęcych skór, które pomalowane i z osadzonymi zamiast oczu kamieniami przypominały żywe istoty. Żadna jednak nie przypominała Jofriddy. To, co zostało z siostry, znalazł Oddi w beczce z solą. Poznał po bliźnie, którą Jo miała wzdłuż dłoni, zagojonej ranie od drewnianego

miecza. – Zabiłeś ją, zabiłeś je wszystkie, argrze! – Doskoczył i zaczął okładać pięściami zwyrodnialca. Valerius przestał krzyczeć i ku zdziwieniu wszystkich zaczął się dziko śmiać. Głowa odskakiwała mu od uderzeń, ale nie przestawał rechotać, chyba że na chwilę, by wypluć kolejne zęby. – Oddi! Oddi! Musimy iść. Zabij go szybko i uciekajmy! – Vagn potrząsnął ramieniem druha i to pomogło. Młodzieniec otarł z twarzy krople krwi i splunął. – Jeśli jesteś takim mistrzem w preparowaniu ciał, zrób coś i z tym. – Szybkim ruchem wbił czubek noża tuż pod mostkiem Valeriusa. Nie za głęboko, tyle, by przeciąć warstwę skóry i mięśni. Pociągnął ku dołowi i zatrzymał się w okolicy krocza. Potem odrzucił saks i złapał za brzegi otwierającej się rany, by rozedrzeć mięśnie gwałtownym szarpnięciem. Na posadzkę wylały się błyszczące kolorowe wnętrzności ciągle żyjącego człowieka. Ten próbował je nieporadnie upychać z powrotem, jakby to mogło w czymś pomóc. Zamilkł i szaleństwo na jego twarzy zastąpiło przerażenie. – A to, żebyś się za szybko nie zepsuł. – Vagn złapał w garście sól z beczki i wysypał wszystko prosto w krwistą plątaninę. Ból musiał być ogromny, albowiem cesarski urzędnik, wielki logoteta, odgryzł i wypluł własny język. – Idziemy. – Oddi wytarł dłonie o spłachetek koszuli żywego trupa i ruszył, nie oglądając się za siebie. Za nim w milczeniu podążała dwójka wojów, każdy otrzepywał dłonie z kryształków soli. Kobieta dołączyła dopiero wtedy, gdy opróżniła żołądek. Gospodarz w końcu zemdlał albo umarł, ponieważ na dole zrobiło się cicho. – I oni nazywają nas barbarzyńcami. – Skokkolf splunął w ciemny otwór w podłodze. Potem zamarł niczym trafiony strzałą w serce. – A liny? – Zapomniałem, bez nich nie zejdziemy. Może w jaskini? – Tam były tylko łańcuchy. – Są w pałacu jakieś? – Oddi spojrzał z nadzieją na zarządczynię. – Tu jest wszystko, ale nie macie już czasu. – Zasłony. Powiążemy ze sobą te zasłony znad łoża. – Vagn pierwszy wpadł na ten pomysł. – Ale ja… – Głos Skokkolfa zamarł, by zamienić się w westchnienie ulgi, gdy znalazł wciśniętą w kąt zakrwawioną szmatę. – Jest. Na jednej ze ścian sypialni logotety dromu znaleźli też pokaźną kolekcję włóczni pochodzących z różnych stron świata. Od krótkich, przeznaczonych do rzucania, do hast, którymi piechota zatrzymuje szarżę konnicy. – Po jednej, i to raczej lekkiej – mruknął Oddi, wybierając poręczny oszczep, przeznaczony dla miejscowych oddziałów peltastów. Podczas wędrówki po Miklagardzie Asbrand Wesoły wyrażał się z nieco mniejszą pogardą o tej formacji bizantyjskiej armii.

Mieli szczęście, pałac spał. Wyszli tą samą drogą, mijając w ciemnościach pomieszczenia służby i niewolników. Przy furcie Halla się zatrzymała. – Chodź z nami, kobieto. – Vagn patrzył na nią zdziwiony. – Tu cię zabiją – szepnął. – Znam więcej sekretów mojego pana, niż wam się wydaje. Dam sobie radę, ale wy musicie uciekać. – Dziękuję za pomoc. – Oddi delikatnie położył jej dłonie na ramionach. Wydawała się teraz taka mała i krucha. – Wybacz moją poprzednią popędliwość, gdybym wiedział to, co teraz… – Dotknął opuszkami palców świeżej opuchlizny na jej policzku. – Ale nie wiedziałeś, panie. Przez te lata uwierzyłam w jednoboga i wiem, że za to, co zrobiłam, a raczej czemu nie zapobiegłam, trafię na samo dno piekła. Gdybym zabiła tego potwora, gdy miałam okazję… – Jesteś dzielniejsza od wielu wojów, nie czyń sobie wyrzutów. – Odwrócił się, by odejść, ale stanął w pół kroku. – Gdyby udało ci się przeżyć, chciałbym cię jeszcze prosić o jedną przysługę, choć wiem, że nie mam do tego prawa. – Mów. – Spal to, co zostało z mojej siostry… – powiedział ze ściśniętym gardłem – niech przynajmniej… po… śmierci zazna spokoju. Znasz nasze obrzędy… – Tak będzie, niech bogowie i Bóg Wszechmogący wam sprzyjają. – Kobieta przeżegnała się znakiem krzyża i zamknęła furtę. Oddi ze zdziwieniem zauważył, że po śmierci pana twarz zarządczyni wygładziła się nieco i jakby ubyło jej lat. – To co, czekamy na Asbranda, czy idziemy do katedry Świętego Michała? – Mikołaja. – No, Mikołaja. – Zaraz domownicy podniosą alarm i cała okolica zaroi się od zbrojnych. Idziemy. Katedra św. Mikołaja była większa od kościoła św. Mamasa. I wyższa. Zbudowano ją na niewielkim wzgórzu, tak że kopuła dachu wystawała nieco ponad wysoki miejski mur. Na jego szczycie co sto, może więcej kroków paliły się pochodnie. Na szczęście strażnik, który zapewne miał dokonywać obchodu, patrzył znudzony w wody cieśniny. Od płytowej kolczugi odbijały się refleksy światła. – Nawet gdy niepostrzeżenie wejdziemy na ten dach, to nas zobaczy i co? Wmówimy mu, że jesteśmy duchami dawnych budowniczych Miklagardu? – Vagn strzyknął śliną. – Po to zabraliśmy te oszczepy. – Oddi potrząsnął swoim drzewcem. – Mój ma złote ostrze i szkoda nim rzucać. W ogóle cały jest z miedzi, to była jakaś rytualna broń.

– To po coś zabierał takiego zawalidrogę? – Przecież mówię: złote ostrze. Poza tym czymś takim – potrząsnął bronią – sparujesz nawet cios topora. Tylko trzeba być silnym, żeby to nosić. Ale ja jestem silny. I nikt w całej Skandynawii nie będzie miał drugiego takiego. – Co ci po bogactwie, gdy zginiesz w obcym mieście? Nawet nie pochowają cię tu jak należy, tylko rzucą ciało psom. Skokkolf Thrugotsson poparł drottmada. – A to to umie pływać, bo z takim ciężarem to od razu na dno? – No o tym nie pomyślałem. Niech wam będzie, ale jeśli to ja trafię, dołożysz do mojego udziału tyle złota za sprzedany towar, ile waży to ostrze. – A jeśli nie trafisz? – To nie trafię, i tak będę stratny. – Coś wymyślimy. Tylko że ja rzucam niezbyt celnie. A ty, Thrugotsson? – Dobrze, ale to Vagn jest mistrzem i wygrywa wszystkie zawody w Jomsborgu. – No to mamy miotacza. Korzystając z cieni rzucanych przez budynki, podeszli jak najbliżej. To i tak była odległość przekraczająca możliwości Oddiego. – Jest na granicy zasięgu – niemal bezgłośnie powiedział Vagn. – Nie podejdziemy bliżej, bo nas zobaczy. Musi wystarczyć. – Wszystkie trzy próby należą do ciebie, jomsborczyku. – Vagn skinął głową. Ustawili się tak, by nie przeszkadzać miotaczowi, i zamarli w oczekiwaniu. Wnuk Sigvalda Strutharaldssona wybrał jeden z oszczepów, pozostałe dwa zostawiając w lewej ręce. Zamachnął się na próbę i cofnął w cień niezadowolony. – Ciężkie – szepnął. – Podacie mi pozostałe, gdy tylko rzucę pierwszym, tym metalowym. Najpierw Skokkolf, potem ty, Oddi. – Pośpiesz się, w każdej chwili mogą podnieść alarm. Vagn rozluźnił ramiona, zamachnął się i rzucił, raz, drugi i trzeci. Pierwszy, krzesząc iskry, uderzył w mur ze trzy łokcie od szczytu. Zaalarmowany wartownik odwrócił głowę w stronę miasta. Drugi niemal otarł mu się o policzek, mierzwiąc wystające spod hełmu długie włosy. Trzeci trafił w pierś, gdy żołnierz otwierał usta, by krzykiem zaalarmować towarzyszy. Uderzenie wycisnęło mu powietrze z płuc, a jego samego zmiotło z muru w ciemność. Po chwili usłyszeli głośny plusk. – Faktycznie, ten cały metalowy to do rzutów nie bardzo. No, to na dach, na co czekacie? – Zadowolony z siebie jomsborczyk ruszył pierwszy w stronę katedry. Byli już w wodzie i przeszli spory kawałek tylko z głowami na wierzchu, gdy w mieście rozległy się dźwięki alarmu. – Halla się postarała, dzielna kobieta. – W głosie parskającego jomswikinga słychać było uznanie.

– Takiej byś może nie przymuszał, by z tobą legła? – Skokkolf poślizgnął się na podwodnym głazie i na chwilę zniknął pod powierzchnią. – Takiej nie – mruknął wnuk Sigvalda Strutharaldssona sam do siebie. Oddi brnął przez odmęty w milczeniu. Wraz ze śmiercią siostry skończyło się niemal wszystko, co łączyło go z dawnym życiem. Gdyby nie Shaa-naan-dithit i dziecko, zostałby w Miklagardzie, by zabić jak najwięcej Greków i zginąć. Walkirie zabrałyby go do Walhalli, do zamku Odyna. Człowiek bez rodziny jest takim rosnącym nad brzegiem drzewem, któremu ktoś odciął wszystkie korzenie. Musi runąć do wody niczym ten dąb, który minęli nieopodal Aldeigjuborga, ten sam, w którego gałęziach ukrywał się mały Bulan, wnuk Bulana. Pomścił Jofriddę, ale wiedział, że cień tego, co widział w sekretnej jaskini, zostanie z nim do końca dni. Norny jednak bywają przewrotne, zabierając mu stare więzy, plączą człowiekowi nogi nowymi. Miał dla kogo żyć. Blask wielu pochodni rozświetlił okolicę pałacu konsula Valeriusa, zmieniając noc w dzień. Żołnierze na murach patrzyli z zaciekawieniem, ale i znudzeniem na panujący w dole rozgardiasz. Byli tu, by odeprzeć wrogi atak od strony morza, sprawy wewnątrz Konstantynopola należały do straży miejskiej. Zwisającą z murów linę z powiązanych zasłon oraz brak jednego z towarzyszy zauważył jego zmiennik wczesnym rankiem. Niemal od razu postawiono na nogi cały miejski garnizon.

Gdy trzech przemoczonych zbrojnych dotarło do kwater Waregów, w dzielnicy św. Mamasa wrzało niby w ulu. Kupcy z różnych krain i w wielu językach narzekali na pełną blokadę miasta. Nikt nie mógł wejść do środka ani tym bardziej opuścić jego murów. – Jesteście! – Oleg zauważył ich pierwszy i plac przed dwoma wyznaczonymi im kamiennymi hovami zaroił się od ludzi. – Musimy coś zjeść. Co tu się dzieje? Miklagard szykuje się do wojny? Z kim? – Oddi wszedł pod dach i odetchnął z ulgą, widząc uśmiechniętą twarz żony. – Dlaczego nie wróciłeś z wozami? Martwiłam się, że przytrafiło ci się coś złego w tej kamiennej wiosce. Przytulił kobietę. Nawet nie wiedziała, jak bardzo potrzebował teraz tego ciepła, swojskiego zapachu skóry, piżmową woń czarnych błyszczących włosów. Miał przy sobie jedyne istoty na tym świecie, które były jego i tylko jego. Zębaty zawarczał głucho, zazdrosny o swoją panią. – Nie chcę teraz o tym mówić, Shaa, po prostu jeszcze nie. Niech upłynie trochę czasu. Mamy inne zmartwienia. Misa z parującą strawą pojawiła się zaraz potem. Vagn nie miał takich oporów i z pełnymi ustami i ciągle napełnianym przez słuchaczy rogiem opowiedział, przez co przeszli w Wielkim Mieście. Wychwalał aż po sam Asgard gwardię wareską i, a jakże, Vagna Ågesøna, który uratował wszystkim skórę, trafiając oszczepem z odległości tysiąca kroków strażnika prosto w oko. – Tysiąc, może nie… – próbował protestować Skokkolf Thrugotsson, ale został zakrzyczany przez rozradowaną brać, że gówno wie i skoro wnuk Sigvalda tak mówi, to tak było. – To już wiemy, co ich tak rozwścieczyło. – Ramiro Mendez chciał dolać Oddiemu wina, ale ten pokręcił głową. – A co z naszym towarem? Sprzedaliście coś? – Wszystko, panie, nasze futra były najgęstsze na całym targu. Gdy zwiedzili się o tym cechowi rzemieślnicy, kupili wszystko, nawet to, co zostawiliśmy w magazynie. Miód też, choć już z mniejszym zarobkiem. Weles miał nas w swojej opiece, bo rano zamknięto bramy i, jak wieść niesie, potrwa to wiele dni. Zamorscy kupcy wściekają się, bo jeśli nie chcą czekać, muszą odsprzedawać towar miejscowym pośrednikom za trzydzieści od stu. – Dobrze się spisałeś, druhu. Gdybym wiedział, że z ciebie taki dobry nabytek, dopłaciłbym Graniemu, by cię tylko mieć. A ja prawie się nie zgodziłem… Ale to już koniec naszej wyprawy i ty, Vagnie, wypełniłeś daną mi przed jarlem obietnicę. Zwalniam was wszystkich z danego mi słowa. – Nas też, hevdingu? – Bolli Wilcze Oczy ze starego lidu Asgota z Czerwoną Tarczą spojrzał pytająco na Oddiego.

– Wszystkich. Po chwili ciszy zapanował harmider. Tak wielu jednocześnie chciało przedstawić swoje plany, co dalej, że niczego nie dało się zrozumieć. – Cisza! Po kolei! Mówcie po kolei! – Illugi Runlofsson, cieśla okrętowy, wydarł się, ile sił w starych płucach. – Jak mam trafić do dobrego portu, jeśli nie słyszę instrukcji? – Bo ty głuchawy już jesteś, Illugi – odezwał się ktoś z tłumu. – Fakt, bratku, ale nie głupi, jeszcze nie. – Cieśla ma rację – poparł starego Gro Osvirsson. Nikt nie chciał zadzierać z tym zwykle łagodnym olbrzymem. – Ja zabiorę swoich i wrócimy do domu, na Ruś – powiedział powoli Oleg. – Mam tam żonę, dzieci… – Nie mówiłeś nic o kobiecie i przychówku. – Vagn powiedział to obojętnym tonem, jakby gadał przy piwie o nowym pierścieniu w brodzie. – No nie, a co miałem strzępić język, panie. – Niby nic, ale podczas wyprawy każdy z nas z pięć razy opowiedział historię swego życia. – Daj spokój, jomsborczyku. Wszyscy mają jakieś tajemnice, które znają tylko bogowie. – Asgotsson wyciągnął do Rusa rękę. Z błyskiem w oczach uścisnęli sobie w milczeniu prawice. – Masz we mnie druha, przyjacielu, i dłużnika. – A ja z tymi, którzy zechcą za mną pójść, zgłoszę się do gwardii wareskiej, do tego, jak mu tam… – Acolutosa Rentakiosa Focasa – pomógł Oddi. – No, no właśnie, Focasa. Wrócimy za parę lat do domu obrośnięci złotem niczym świnia tłuszczem. I zamienimy Jomsborg w królestwo. Kupimy od konunga Wenedów Burysława ościenne ziemie, a jak nie, to je sobie sami weźmiemy, płacąc żelazem. Asbrand Wesoły twierdzi, że cesarz z otwartymi ramionami przyjmuje takich jak my, bo swoim wojom nie może ufać. – Tylko najlepszych – rzucił ktoś. – Ja innych wśród nas nie widzę – odparł niezwykle dyplomatycznie jak na niego Vagn. Oddi nie po raz pierwszy pomyślał, że pod tą zdałoby się prostą i rubaszną warstwą jomswiking ma całkiem sprawny pomyślunek, gdy mu to odpowiada. Jeśli przyprowadzi ze sobą duży zaciąg, jego pozycja w szeregach gwardii będzie wysoka już na starcie. – A co ty planujesz, wodzu? – Niezbyt rosły Thoti Próżniak ze starej załogi Błysku Młota potarmosił się po wielkim nochalu. – Długo myślałem o tym podczas naszego nocnego marszu. Do Szwecji nie mam po co wracać, czeka mnie tam śmierć z rąk ludzi Eryka Zwycięskiego. Wcześniej myślałem, że osiądę gdzieś na Rusi, ale tam teraz wielka wojenna

zawierucha, niezbyt dobre miejsce dla mojej żony i syna. W Miklagardzie zostać nie mogę i nie chcę, za dużo wspomnień i ludzi. Teraz wiem, że lubię lasy, a nie wielkie grody. – To, jak słyszę, cały świat jest przed tobą zamknięty. – Vagn beknął głośno. – Co więc planujesz, powrót na tę swoją Wielką Wyspę? – Tak, tylko drogę przez płonące rzeki Rusi mam na razie zamkniętą. – Styrbjörn opłynął ląd i wrócił do domu od przeciwnej strony… – Ramiro, który był przy ognisku, gdy szwedzki książę opowiadał o swoich przygodach, pamiętał barwne, czasem aż nazbyt, opisy tej wielkiej wyprawy. – Też o tym myślałem, przyjacielu. Zapamiętałem każde jego słowo, gdy mówił: „Płynąć na południe wzdłuż brzegu Greckiego Morza aż do wielkiej wyspy Kirid. Tam uzupełnić zapasy i wypocząć przed długim rejsem. Kierować się na zachód–północny zachód aż po wielu doagrach żeglugi ujrzycie ląd. To będzie Longbardland. Potem kierunek zachodni, przez morze Serkirów do cieśniny Norwasund. Tu zalecam złupienie jakiejś wioski i odpoczynek. Dalej już wzdłuż brzegów, przez wiele tygodni na północ, aż dotrzecie do Switjodu. Jesteście w domu”. – No, jakoś tak – Vagn ziewnął – ale to długa i niebezpieczna droga, podczas gdy tu złoto leży na ziemi. Kto schyli się wraz ze mną po to bogactwo? Podniosło się wiele rąk i zabrzmiało wiele chętnych okrzyków. – A ten serkirski kupiec – Oddi spojrzał na Mendeza – to jest jeszcze w porcie? – Miał wypłynąć jutro, ale teraz to nie wiem, sprawdzę. Już szykował się do wyjścia, ale Asgotsoon osadził go w miejscu. – Poczekaj, ustalmy, ile złota mamy w sakiewkach. Kto płynie wraz ze mną do Serklandu? Są już tam podobno nasi i cieszą się wielkim mirem u ich władcy. Pierwsza niezgrabnie podeszła Shaa-naan, za nią wszyscy Beothukowie. – No, to mamy już Aifura z załogą. Ktoś jeszcze? Z początku zapadła cisza. Potem powoli wstał Illugi. – Masz i cieślę okrętowego. Niewiele mam do stracenia, a sławę do zyskania. – I ja ci przysięgnę, wodzu. – Młody Atli Krzywy Paluch poskrobał się po łepetynie i dołączył do starszego kompana. – Przy czerwonoskórych kobietach wszystkie inne bledną. – A toś walnął. – Wielką halę zalały grzmoty śmiechu. – A czego wy tak… – Atli fuknął rozeźlony – ze mnie, że niby niewiasty przedkładam nad złoto? – Nie, nie, tylko że od czerwonych wszystkie białe są… – W kolejnej salwie śmiechu uczestniczył już i Krzywy Paluch. – Jak zdecydował się ten gołowąs, to i mnie nie może zabraknąć. – Gdy

nieco ucichło, Gro Osvirsson dołączył do towarzyszy. Wszyscy wiedzieli, że ta dwójka żyje w wielkiej przyjaźni. Ponoć pochodzili z jednej osady. Tak, niczym krople wody, coraz więcej Waregów dołączało do drużyny Oddiego i po kilku chwilach tylko dwóch zostało przy Vagnie. – No, to mamy dwa skipy. Teraz możesz iść, Ramiro. Leónczyk przeżegnał się, ucałował krzyż, który nosił na szyi, i wyprysnął z hovu niczym młodzieniaszek. Gunhild Hoskulddottir chciała coś za nim krzyknąć, ale zamknęła usta i machnęła ręką ze śmiechem. – Ci, którzy zostają – Oddi wstał, by wszyscy dobrze go słyszeli – otrzymają za służbę piętnastowiosłową fimtásessę Rdzeń Miecza, prawie nowy wadmalowy żagiel i po dziesięć sztuk złota każdy. – Podniósł się wielki gwar, bo to była godna zapłata. – Vagn Ågesøn, wnuk jarla Sigvalda Strutharaldssona, dostanie to, co mu się należy. – Przez tłum jomswikingów przeszedł szmer. – Jako kapitan okrętu i niezawodny włócznik opuści mój lid ze stoma biznatami w sakiewce i, mam nadzieję, przyjaźnią w sercu. – Wiwaty były jeszcze głośniejsze niż poprzednio. Vagn wstał i uściskał swojego niedawnego dowódcę. – Nie spotkałem jeszcze człowieka – rzekł w końcu – któremu tak sprzyja szczęście jak tobie, Oddi Asgotssonie. Gdyby nie gwardia i moje plany, bez wahania pożeglowałbym z tobą do Serklandu i dalej. Wypijmy za szczęście nas wszystkich! Do picia nie trzeba było zachęcać nikogo. Toasty były jednak o tyle pożądane, że wszyscy pili w jednym momencie. – Pomiędzy tych, którzy ze mną pozostali, rozdzielę resztę złota. Olegu, po uzupełnieniu zaprowiantowania, ile wypadnie na głowę, licząc z tobą? Możesz jeszcze ten jeden raz? Rus coś tam zamarudził pod nosem, poukładał jakieś patyczki i w końcu rzekł: – Trzydzieści bizantów na głowę, panie, o ile dla siebie zostawisz sto jako dla kapitana korabia. – I niech tak będzie, ale odejmij z mojej części połowę i daj po pięć solidów swoim ludziom. O ile to możliwe, hałas był jeszcze większy niż poprzednio. Oddi dobrze pamiętał radę Hrafna Szermierza, że jeśli chce mieć szacunek ludzi, nie powinien żałować im srebrnych bransolet i pierścieni, gdy sobie na to zasłużą. – Panie. – Oleg wstał, gdy nieco ucichło. – Pięciu moich, bezżennych, chce płynąć z tobą, jeśli nie masz nic przeciwko. Dowodził nimi będzie Iwo, dobry druh i świetny łucznik. Zna mowę Waregów. Wstań, Iwanie. – Na te słowa podniósł się wysoki jasnowłosy młodzieniec, a za nim czterej jego towarzysze. – No to wypijmy całe cesarskie wino! – krzyknął Oddi. Przez kilka godzin,

snując plany i opowieści, zapomniał o strasznych wydarzeniach poprzedniej nocy. Gdy mocno już podchmielony wyszedł zrosić ziemię, podszedł do niego Oleg. – Nie mogłem tego powiedzieć przy wszystkich, panie, ale gdybyś zechciał kiedyś się ze mną spotkać, szukaj mnie wśród Lachów, lub jak ich wy nazywacie – Laesirów. – Lachów, a gdzie oni żyją? – To poddani księcia Bolesława, czy Burysława, jak zwą go twoi bracia. – Myślałem, że tyś Rus, przyjacielu. Nieco zakłopotany Oleg wzruszył ramionami. – Tak miałeś myśleć, panie, zarówno ty, jak i wszyscy inni. Przysięgnij na honor, że to, co powiem, zostanie między nami. – A co mam nie przysiąc, przysięgam. – Jestem umyślnym mojego pana Bolesława. Moim zadaniem było wkupić się w łaski Rusów i mieć na nich oko. Od kiedy kniaź Włodzimierz zaatakował nas znienacka i przejął ziemię czerwieńską, pilnujemy, by drugi raz ta sztuka się Rusom nie udała. Stąd i ja wśród nich, ale moja służba dobiegła końca. – Toś ty taki, toś taki ryfr. – Syn Asgota pokręcił głową. – Właśnie zdało mi się dziwne, że człowiek o wielu talentach służy u jakiegoś kupca za popychadło. – Teraz wiesz. Jakby co, pytaj na książęcym dworze o Dunina, pod tym przydomkiem wszyscy w ojczyźnie mnie znają. – Jeszcze raz uścisnęli sobie prawice i wrócili do sali, w której głośne śpiewy wciąż górowały nad pijackim chrapaniem. Oddiego obudziły nad ranem krzyki kompanów. Zerwał się z legowiska z saksem w dłoni i sercem walącym niczym młot w kowadło. Okazało się, że w kwaterze skończyło się wino i kompani długo naradzali się, kogo po nie wysłać. Nie było chętnych do płacenia, więc zakończyło się awanturą. Rozbudzonego przyjaciela dostrzegł Ramiro i ruszył w jego stronę. – Kupiec Hamzi jeszcze jest, ale odpływa jutro, gdy słońce będzie w połowie drogi. Trwa blokada portu, ale Weles i Perun czuwają nad nami. Pamiętasz tego niewolnika z cerkwi Świętego Mamasa, tego, który miał się nami opiekować? – A co mam nie pamiętać, chudy, łysy i bez jajek. – No, to ten niewolnik – Peter – chce się z nami zabrać i załatwił, nie pytaj mnie jak, zezwolenie na wypłynięcie. – No, to wszystko jasne. Koniec picia! Przynajmniej dla tych, którzy płyną ze mną. Bjarki, bierz czterech swoich i Gro Osvirssona, wygląda lepiej od innych. Przypilnujcie, żeby nikt z załogi nie wziął więcej kropli do ust. Rano czeka nas zaprowiantowanie i przygotowanie skipów do rejsu. – No to w drogę, dosyć mam już tego tłoku. Wielka Wyspa przyzywa mnie coraz mocniej. – W drogę, przyjacielu. Do domu.

Rankiem, gdy umówili się z kupcem co do ceny, rozpoczęto załadunek jedzenia i wody. Przed południem na pokład Błysku Młota wszedł niewolnik cesarskiego urzędnika piątego stopnia – Eutychianusa – Peter, który jak sam twierdził, pochodził z Bułgaru i wykupił się z greckiej niewoli. Oddi przywitał go z otwartymi ramionami, bo to on przecież naraił im uczciwych handlarzy i załatwił przepustki. W południe dwanaście statków odbiło od nabrzeża. Waregów żegnali towarzysze, przynajmniej ci, którzy nie byli zbyt pijani na krótki spacer do portu. Pogoda była dobra, wiał pomyślny wiatr, więc rozpostarto żagle. Na wikińskich skipach ściągnięto je do dwóch trzecich Staruszka, by nie zostawić Serkirów w tyle. Po jakichś trzech godzinach rejsu to Hedin Hałaśliwy pierwszy zauważył jasne plamy od strony rufy. W ich kierunku płynęła cała flota. A sądząc po barwach, to byli cesarscy. Na morzu wszystko jest inne, więc przez pewien czas patrzącym zdawało się, że goniące skipy stoją w miejscu. Niestety, zbliżały się, i to szybko. – Płyną, ile bogowie pozwolą, patrz, Shaa-naan, na żaglu i na wiosłach. – Słońce przesunęło się po niebie, a grupa pościgowa wyraźnie zbliżyła się do uciekinierów. – Dalibyśmy radę im uciec? – Jej ściągnięta twarz wyrażała zaniepokojenie. – My pewnie tak, ale Serkirowie nie mają szans. – No to ucieknijmy. A jeśli to ciebie szukają, Oddi? – szepnęła. – Od Vagna i tego drugiego wojownika wydobyli na mękach, kto był z nimi, i teraz… – Ciii, widzisz morskie olbrzymy w miejscu bałwanów z piany. Pewnie chcą czegoś od tego kupca, którego mamy ochraniać, sprawdzą go i pozwolą nam płynąć dalej. Ostatnie zdanie słyszał Peter z Bułgaru. Oddi zwrócił uwagę, że eunuch jest blady jak śnieg. Chudy niewolnik wsparł się o burtę, jakby nie miał siły stać. – Co sądzisz, znasz ich lepiej od nas? – Siedzący przy wiośle sterowym syn Asgota wykręcił głowę, by rzucić okiem na pościg, aż mu coś zatrzeszczało w szyi. – Jeśli pytasz mnie, panie, co bym zrobił, to podniósłbym żagiel do końca, wysunął wiosła i gnałbym, licząc na miłosierdzie boże. U nich – wskazał brodą rosnącą w oczach flotę – nie licz na litość. Wszyscy zginiemy. – Ale czego chcą? Nas? Serkirów? Złota? No, czego? – To nie jest ważne, wezmą to, co im wpadnie w ręce. Sam mówiłeś, że ich znam najlepiej. Uciekajmy, jeśli nam życie miłe. Rozmowę przerwał okrzyk, kupiec postawił swoje statki w dryf. – Wodzu, gołodupiec chce z tobą rozmawiać! Chyba prosi, żebyś do niego podpłynął! – wydarł się Hedin. Faktycznie ze skipu Hamziego dawano jakieś znaki.

– Zobaczmy, czego chce. – Oddi naparł na wiosło sterowe i Błysk Młota skręcił lekko w prawo. Nie minęło wiele czasu, jak zrównali się ze statkiem kupca. – Wiosła w wodę, żagiel zrzuć! Pióra zanurzyły się w morzu, orząc szerokie bruzdy, i skip zwolnił, a potem zatrzymał się i kołysał na niewielkich falach. Baryłkowaty kupiec stanął przy burcie i tłumaczył coś Ramirowi. Ten odkrzyknął, ale kupiec pokręcił głową i znowu coś tłumaczył, a w końcu zamilkł. Poddany króla Leónu odwrócił się w stronę Oddiego. – Mówi, że tu poczekają na bizantyjskie okręty, i tak nie mają szansy na ucieczkę. Kupiec Hamzi prosi, byśmy wypełnili nasze zobowiązanie i zostali wraz z nimi dla ochrony. Ale nie będzie miał pretensji, gdy uciekniemy przed tak przeważającymi siłami. To kwestia honoru. – Ochrony przed kim, przed tymi dziesięcioma wielkimi skipami, które oni zwą dromonami? Z naszymi dwoma lekkimi dwunastowiosłowymi tolfareringrami? Zatopią nas tymi swoimi taranami, nie dając nawet szansy na użycie toporów! – Też mu to powiedziałem, ale on twierdzi, że ma twoje słowo. Oddi westchnął z rezygnacją. – Zapytaj go, czy nie domyśla się, czego chcą ci Kirikiarowie. Po krótkiej wymianie zdań kupiec Hamzi pokręcił głową i rozłożył bezradnie ręce. – Niech tu zostaną. Popłynę im na spotkanie i wybadam, o co chodzi. Jeśli nas zaatakują, uciekajcie każdy na własną rękę, rozproszcie się, a może ktoś przeżyje. No, lenie, dosyć odpoczynku, naprzeć na wiosła! Błysk Młota ruszył powoli, kierując się w stronę Aifura. Gdy burty stuknęły o siebie, Oddi powiedział Bjarkiemu, w czym rzecz, a ten przyjął na pokład obydwie kobiety, małą Sasę i Zębatego. Pomimo protestów Oddi posłał za kobietami Ramira. – Gdyby bogowie zabrali dzisiaj mnie do Asgardu, zajmij się nią, Piaskowy Nosie. I moim synem, opowiedz mu, gdy dorośnie, o naszych przygodach i że jego ojca nie wysrał wróbel… No, sam wiesz. – Tak będzie, przyjacielu. Shaa-naan stała z nieruchomą twarzą i szeroko otwartymi oczami. Nie płakała, choć syn Asgota miał wrażenie, że szykuje się do powrotu na pokład Błysku Młota i nic jej w tym nie może przeszkodzić. – Odbijać, szybko! – Wioślarze naparli na styliska i dwanaście wioseł stuknęło o burtę Aifura. Szykującego się do przejścia za kobietami eunucha powstrzymał Gunar Drąg łapiąc go w ostatnim momencie za luźną bluzę. – A ty dokąd, kochanieńki, możesz nam się przydać, bo my ich ni w ząb nie

rozumiemy. Potem już bez zwłoki ruszyli na spotkanie Bizantyjczyków. Górujące nad niskoburtowym Błyskiem Młota dromony wyglądały niczym olbrzymy na wprost człowieka. Jeden z nich wysforował się mocno do przodu i to właśnie z nim spotkał się wikiński skip. Ku wielkiemu zaskoczeniu na jego dziobie stał nie kto inny, jak Asbrand Wesoły, gwardzista cesarza. Na widok Oddiego pokazał, że chce wejść na pokład Błysku Młota. Z większego okrętu spuszczono łódź i wkrótce sześciu zbrojnych z setnikiem stało na pokładzie wikińskiego skipu. Asbrand nie uśmiechał się ani nie uścisnął wyciągniętej na przywitanie prawicy, tylko przeszukiwał wzrokiem pokład. Gdy spostrzegł próbującego ukryć się Petera z Bułgaru, ruszył w stronę niewolnika. Oddi zastąpił mu drogę. – Nie jesteś na pokładzie swojego okrętu, setniku, a to jest mój gość i podlega mojej ochronie. Kilku najbliżej siedzących wioślarzy stanęło przy swoim wodzu z dłońmi na trzonach toporów i rękojeściach mieczy. Obok Asbranda ustawili się zaraz wojowie z gwardii wareskiej, z których każdy tak na pierwszy rzut oka wart był w boju kilku innych ludzi. – Spokojnie. – Setnik podniósł rękę i zwrócił się do swoich: – Nie chcę ich krwi, o ile to nie będzie konieczne. – A do Oddiego rzekł: – Pamiętasz, przyjacielu, co mi obiecywałeś w Miklagardzie? Że spełnisz każdą moją prośbę, pamiętasz? – Dlaczego mam nie pamiętać – odrzekł chłodno Asgotsson. – Więc chcę jego i rachunki będą wyrównane. – Wskazał brodą na kulącego się eunucha. – Co takiego zrobił, że ściga go cała wasza flota? – O tym później, mogę przejść? Oddi niechętnie stanął bokiem, a jego drottmadowie zrobili podobnie. Przez nikogo niezatrzymywany Asbrand podszedł wolnym krokiem do tego, który przedstawił im się jako Peter. Rozmawiał z nim cicho, tamten najpierw jakby się wypierał i setnik złamał mu rękę tak, jak się łamie suchą gałąź. Dopiero wtedy eunuch skinął głową, tłumacząc coś przez łzy bólu. Asbrand wysłuchał cierpliwie, poklepał eunucha po mokrym policzku, by nagle podnieść chudzielca i złamać mu kręgosłup o niską burtę skipu. Do uszu czekających ludzi dotarło charakterystyczne chrupnięcie i trzask rozrywanych mięśni i żył. Setnik cesarskiej gwardii musiał być jednym z najsilniejszych ludzi, jakich dane było spotkać Oddiemu. Może nawet jego ojcem był jakiś bóg? Kilkoma oszczędnymi ruchami saksa odciął głowę eunucha i schował do wyciągniętego zza paska skórzanego worka. To, co zostało, wyrzucił za burtę i odetchnął głęboko, jakby pozbył się z barków wielkiego ciężaru. – Teraz możemy porozmawiać, przyjacielu, ale w cztery oczy.

Oddi ruszył w stronę dziobu. Jego ludzie zbili się w gromadkę na rufie, gotowi w każdej chwili przyjść swojemu wodzowi z pomocą. I walczyć choćby z całą bizantyjską flotą. Nie jest ważne, ilu wrogów ma się przeciwko sobie, zginąć można tylko raz. I najlepiej z bronią w ręku. Obydwaj wodzowie wsparli się o niską burtę, zapatrzeni w drobne fale. – To wszystko, wasze i moje losy, Biały Bóg lub Odyn spletli w mocną linę, przyjacielu. – Zabiłeś człowieka, który był pod moją ochroną. Wyjaśnij mi to, Asbrandzie, albo idź, ale pamiętaj, że będziesz miał we mnie wroga. – Tego bym nie chciał, choć przyjmę twoją nienawiść jak od wielu innych. Powiedz mi, przysięgniesz na swoje życie, że zachowasz to, co ci zdradzę, tylko dla siebie? Na życie swojej kobiety i dziecka, na wszystkich bogów, na to, co jest ci najdroższe? Oddi kwaśno pomyślał, że coś ostatnio tylko przysięga i przysięga. – Składać taką przysięgę pochopnie jest głupotą, a nie masz mnie chyba za głupca, setniku. Powiedz, co masz do powiedzenia, a ja wtedy zdecyduję i każdy z nas zrobi to, co musi. Asbrand zastanawiał się chwilę, potem skinął głową. – Pamiętasz, jak wyciągnięto mnie od was w środku nocy, w momencie najlepszej zabawy? – Mów dalej. – W Konstantynopolu ogłoszono alarm, albowiem wykradziono największą tajemnicę cesarstwa. – To już wiem, setniku. – Ale nie wiesz, co nią było. – I ty mi zdradzisz ten najpilniej strzeżony sekret cesarstwa? – Asbrand z łobuzerskim uśmiechem skinął głową. – Ten, za który twój cesarz jest gotów wypowiedzieć wszystkim wojnę? – Gwardzista powtórzył swój gest. – Powiem, choć nie całą prawdę, bo wszystkiego i ja nie wiem. Ktoś uknuł spisek, by przekazać naszym wrogom tajniki produkcji ognia greckiego, naszej najpotężniejszej tajnej broni. Słyszałeś o niegasnących płomieniach, które woda tylko podsyca? – Słyszałem, choć nie dawałem temu wiary… One naprawdę istnieją? – Tak i dzięki nim armia cesarza ciągle zwycięża na lądzie i morzu, a mamy wielu silnych wrogów. – A co miał z tym wspólnego niewolnik, ten Peter? On wykradł tę tajemnicę? – Nie dałby rady, był tylko pionkiem hnefatafla. Zapadła pełna zadumy cisza. – Nieźle narozrabialiście w domu konsula Valeriusa. – Asbrand nagle

zmienił temat. – Byłeś tam? Widziałeś, co…? – Oddiemu głos uwiązł w gardle. – Tam była też moja… – Zamilkł. – Przykro mi, przyjacielu, zszedłem do podziemnej komnaty i widziałem, jak zabawiał się wielki logoteta. I właśnie tam znaleźliśmy list do niewolnika Petera, zawierający kolejne dyspozycje. Pewnie rano miał zamiar dać go posłańcowi, by ten dostarczył pismo jeszcze przed waszym wyjściem z portu. To Valerius był mózgiem spisku, a eunuch nauczył się receptury na pamięć. Dlatego, jak widziałeś, zabieram jego wiedzę z powrotem. – Potrząsnął sakwą z makabryczną zawartością… – Konsulowi zamarzył się cesarski tron. To ty mu rozerwałeś bebechy? – Ja, a Vagn posolił, by szybciej doszły. – Zaśmiali się, co stojący na rufie wojowie przyjęli z ulgą. – Jomsborczyk z dużym lidem wybiera się do was na służbę. – Oddi zamknął oczy. Wydawało się, że odzyskał przyszłość, choć jeszcze kilka chwil temu nie dałby za to starego miedzianego pierścienia. – Przywitam go godnie, możesz mi wierzyć. To jak będzie z tą przysięgą? Syn Asgota wiedział, iż pomimo sympatii i lekkiego tonu gwardzisty, jeśli odmówi, ten wbije mu saks w kręgosłup. Sam by tak zrobił na jego miejscu. – Masz ją, setniku, i nie myśl, że jestem głupcem albo niewdzięcznikiem. Ci tam – wskazał na górujący nad Błyskiem Młota dromon – najchętniej pozbyliby się eunucha razem z nami i całą flotą serkirskiego kupca. Mylę się? – Cóż, miałem rozmowę na ten temat z tourmarchem Jego Cesarskiej Wysokości – Domesterykiem, którego jak słyszałem, miałeś okazję poznać. Musiałem podeprzeć się całym autorytetem basileusa i obiecać, że w ciemnym zaułku wykastruję go ja albo któryś z moich ludzi, jeśli nie przystanie na mój sposób załatwienia tej sprawy. Fakt, że gdyby się nie udało, miałem stracić głowę. – Więc znowu jestem twoim dłużnikiem? – Gdzieś kiedyś spłacisz wszystkie długi, nie w tym, to w innym świecie. Żegnaj. Uścisnęli sobie prawice i Asbrand ruszył ku swoim ludziom. – Zaczekaj. – Zawołał Oddi i odpiął od pasa Czerwony Ślad, miecz z damasceńskiej stali, który otrzymał kiedyś od starego Wingora. – Uczyniłbyś mój dług mniej dokuczliwym, gdybyś przyjął ten dar. Masz pewnie równie dobry, ale… Setnik wysunął do połowy ostrze, podziwiając charakterystyczny wzór, a następnie wyciągnął je całe, celując ku niebu. – To miecz godny konunga, sława! – Sława! – odpowiedziało mu kilkadziesiąt gardeł. Grecka flota zawróciła, a samotny dwunastowiosłowy tolfareringr wrócił na

poprzedni kurs. Ku nowym wyzwaniom i śmierci, bo to ona wieńczy każde, nawet najdłuższe życie.

Posłowie Rys historyczny Jak dwie poprzednie części książka ta, choć oparta na faktach, jest literacką fikcją. Motyw w książce dotyczący Jomsborga W tym miejscu muszę wskazać, że prawie wszystko, co napisałem o jomswikingach, oparte jest na materiale źródłowym, co nie znaczy, że wszystkie te fakty, zwyczaje i osoby miały swoje miejsce w historii. Sagi są opowieściami, w których prawda miesza się z fikcją, tak jak w tej książce. Korzystałem głównie z dwóch dokumentów, mianowicie Jomsviking saga – relacji zaliczanej do tzw. sag królewskich, gdyż opisuje losy królów. Spisana została w klasztorze Thingeyra na Islandii w początkach XIII wieku. Kolejnym źródłem jest relacja Saxo Gramatyka (w znaczeniu „człowiek uczony”) zwanego też Longusem. Od połowy XI do początku XII wieku spisał szesnastotomową historię Danii, noszącą tytuł Gesta Danorum. Dziewiąta część dotyczy właśnie okresu, gdy powstawał Jomsborg, a jomswikingowie zdobywali sławę największych wojowników swoich czasów. Informacje o Jomsborgu pojawiały się także w innych dokumentach, jak chociażby w sadze o Styrbjörnie, sadze o Olafie Tryggvasonie, Fagrskinnie i Heimskringla, napisanej przez Snorre Sturlusona w latach 1220–1230. Teksty starodruków wraz z komentarzami Jana Wołuckiego można znaleźć na stronie: www.freewebsite–service.com/jomsvikingasaga/Forside.php Zaczynając od początku, miejsce i okoliczności powstania Jomsborga są autentyczne. Z tą zmianą, iż Saxo przypisywał tu rolę Bolesławowi Chrobremu zwanemu przez Normanów Burislaf (Burysław), natomiast jak twierdzi Jan Wałucki, daty wskazują na panowanie jego ojca – Mieszka I. Sama warownia powstała na wyspie Wolin u ujścia Odry do Bałtyku, choć historycy nie są w stu procentach pewni tej lokalizacji. Również założyciel grodu warownego Toke Palersson zwany Palnatoki, jest postacią na poły mityczną, herosem swoich czasów. To on występuje w sagach jako Ten Toke, którego na próbę wystawił król Harald, każąc mu strzelać z łuku do jabłka umieszczonego na głowie własnego syna. (Ten wątek, jak i wiele innych zaczerpniętych ze starych skandynawskich opowieści, umieściłem w książce, by lepiej oddać klimat tamtych czasów). Palnatoki zrobił to i trafił za pierwszym razem, a na pytanie konunga, dlaczego wyjął trzy strzały, skoro miał tylko jedną szansę, odrzekł podobno tymi słowy: „Aby tymi innymi pomścić się na tobie, gdyby ta pierwsza nie trafiła tam, gdzie

trzeba, bowiem będąc niewinny, nie chciałem ponosić kary, podczas gdy ty nie poniósłbyś kary za swoje okrucieństwo”. Występujący na łamach mojej powieści wodzowie z Jomsborga również są znaczącymi postaciami, o których wiele napisano w sagach i relacjach z tamtego okresu. Jeszcze jedna uwaga dotycząca zasad, które miały obowiązywać jomswikingów: nie mnie rozstrzygać, czy takie prawo tam funkcjonowało, niektórzy twierdzą, iż przepisano je z praw, które wprowadził w swojej drużynie Kanut Wielki. Idąc tym śladem, zmieszałem te dwa kodeksy w swojej książce, gdyż są one mocno zbieżne. To był pierwszy skandynawski, a może nawet europejski regulamin sił szybkiego reagowania. Kres istnieniu warowni położył najazd Magnusa Dobrego (król Danii i Norwegii), który pragnąc zapobiec ciągłym napadom jomsborskich piratów na wybrzeża Danii, zniszczył ją doszczętnie w 1043 roku. Motyw związany z Rusią Kijowską Opisywana przeze mnie miłostka Sigrydy Storrady, żony Eryka Zwycięskiego, ze Styrbjörnem, bratankiem tegoż władcy, nie miała miejsca, choć według Pawła Jasienicy Świętosława miała romans z władcą Norwegii Olafem Tryggvasonem. Gdy ją w końcu odtrącił, mściwa kobieta (cecha właściwa wszystkim urażonym białogłowom) miała ponoć doprowadzić do śmierci kochanka. Wskutek jej knowań w bitwie morskiej stanęli naprzeciwko siebie Duńczycy pod wodzą Swena Widłobrodego i Szwedzi dowodzeni przez Olofa Skötkonunga po jednej stronie i Norwegowie Olafa Tryggvasona po drugiej. W bitwie pod Svold ten ostatni przegrał i miał rzucić się do morza, by nie wpaść w ręce wrogów. W tej samej bitwie miał się dopuścić zdrady jarl jomswikingów Sigvald, przechodząc w jej trakcie na stronę koalicji. Ale jak już pisałem, wojowie z Jomsborga zawsze dotrzymywali słowa, więc to pewnie tylko podła plotka. Pisząc o Gardarice i Rusi Kijowskiej, korzystałem m.in. z opracowań opublikowanych na stronach: www.scritub.com/limba/poloneza/RU–KIJOWSKA241142023.php; www.wikipedia.org/wiki/Ru%C5%9B_Kijowska; a także z książek Władysława Duczki Ruś wikingów, Philipa Parkera – Furia ludzi północy oraz XII-wiecznego latopisu Powieść minionych lat autorstwa mnicha Nestora. W drugiej części książki opisuję wyprawę szlakiem rzek i jezior, podróż ze Szwecji do Konstantynopola (Miklagardu). Taka wodna droga istniała w X wieku. W powieści wykorzystałem trasę zwaną austrvégr (droga wschodnia), która swój początek bierze w Zatoce Fińskiej (nazewnictwo współczesne), następnie poprzez Newę, jezioro Ładoga, Wołochow, jezioro Ilmień, Dźwinę i Dniepr trafia do Morza

Czarnego. Rzeki te nie we wszystkich miejscach były żeglowne i zachodziła konieczność transportu okrętów lądem, co poza ogromnym wysiłkiem narażało załogi na ataki miejscowych plemion koczowniczych, w tym głównie Chazarów, a potem Pieczyngów (nieco szerzej o nich później). W celu ochrony i ułatwienia wymiany handlowej pobudowano na trasie emporia – znaczniejszych miało być podobno dwadzieścia pięć – których część zmieniła się z czasem w duże osady, a nawet miasta. Nad rzeką Wołochow umiejscowiono dwa grody: Stara Ładoga (pierwotnie zwana Aldeigjuborg) i Ruryhowe Gorodziszcze (wówczas zwane Holm / Holmgardr, czyli półwysep). Kilka kilometrów dalej znajduje się założony w połowie X wieku Nowogród (wtedy zwany Holmgardem). Na lądowym odcinku łączącym Dniepr z Dźwiną powstał Smoleńsk, zwany w X wieku Gniezdowem. Było to jedno z największych skupisk wikingów w Europie Wschodniej, które pozwalało kontrolować szlaki handlowe biegnące wzdłuż obydwu rzek. Z uwagi na jego znaczenie i potęgę historycy są skłonni uznać, że Gniezdowo nie było pogostem, czyli punktem zbierania danin dla książąt kijowskich, ale samodzielnym księstwem. Nad środkowym Dnieprem leży Kijów (zwany Kaenugardem), a w dolnym brzegu tej rzeki Chersoń – miasto, w którym kniaź ruski przyjął chrześcijaństwo z rąk cesarza bizantyjskiego. Ten rejon (dolny bieg Dniepru) był dla żeglarzy szczególnie niebezpieczny, a to z uwagi na dużą liczbę porohów, których część zmuszała załogi do lądowego transportu skipów i towarów. Było ich dziewięć, przynajmniej tak wynika ze sporządzonego w Biznacjum pod koniec X wieku sprawozdania noszącego tytuł De Administrando. Autor, jakiś skrupulatny cesarski urzędnik, podaje nazwy ruskie (pochodzące z języka szwedzkiego) i ich odpowiedniki słowiańskie w przypadku siedmiu z nich: Essupi (staroskand. Pijak); Oulvorsi; Gelandri (staroskand. Ryczący); Aeifor (staroskand. Wściekły lub Nieprzekraczalny); Varoufors; Leanti (staroskand. Śmieszek); Stoukoun[25]. Istniał też inny szlak na południe, zwany saraceńskim[26], wiodący przez rzeki Okę i Wołgę do Morza Kaspijskiego, ale dla moich niecnych celów bardziej nadawał się ten pierwszy. Płynęły tędy futra, skóry, bursztyn, niewolnicy i miód, a wracały ozdoby, szkło, przyprawy, drogocenne tkaniny i rzeka srebra. Pierwsze udokumentowane przebycie tej drogi nastąpiło przypuszczalnie w roku 838. Dokonali tego wysłannicy chacanusa (tytuł, który nadawano pierwszym władcom Rusi) Rhosów, którzy przybyli do cesarza Bizancjum w celu nawiązania przyjaźni[27]. Teraz kilka zdań o krainie zwanej przez Normanów Gardaricą (nor. Garðaríki, Kraj Grodów), a przez resztę cywilizowanego świata Rusią. Wczesnoruskie latopisy, w tym głównie Powieść minionych lat kijowskiego mnicha Nestora, przypisują powstanie księstw, a potem państwa Skandynawom.

Sama nazwa Ruś ma swoje korzenie w staroszwedzkim słowie roa (róa), oznaczającym wiosłowanie, i od słowa rotsmenn (roðsmenn,) oznaczającego wioślarzy oraz wyprawę morską[28]. Świadczyć zdaje się o tym również skandynawskie pochodzenie imion, uznawanych za słowiańskie: Oleg, czyli Helge, Olga – Helga, Igor – Ingvar. Od razu zaznaczę, iż teoria wskazująca na skandynawskich Waregów (váringr / vaeringr – grupa ludzi tworząca wspólnotę) jako twórców zrębów państwa ruskiego ma tylu zwolenników, ilu przeciwników. Ba, niedawne badania genetyczne Rurykowiczów zdają się wskazywać na ich ugrofińskie powiązania. Na potrzeby tej opowieści przyjąłem analizy profesora Duczki za dobrą monetę i na nich bedę opierał większość swoich twierdzeń. Pojawienie się w IX wieku na tych terenach (Gardarika) wikinga Ruryka z silnym oddziałem zbrojnych miało być podyktowane, przynajmniej według autora Kroniki minionych lat, walkami o dominację wśród słowiańskich plemion. Mieszkańcy Nowogrodu (Holmgardu) umęczeni przelewem krwi wezwali na pomoc ze Skandynawii trzech braci: Ruryka, Sineusa i Truwora. Stawili się oni w roku 862 w asyście silnej drużyny i zgodnie ze słowami Nestora: „I siadł najstarszy, Ruryk, w Nowogrodzie, a drugi, Sineus, na Białym Jeziorze, a trzeci, Truwor, w Izborsku. I od tych Waregów przezwała się ziemia ruska”. Według innych opracowań Ruryk – założyciel dynastii Rurykowiczów, przybył do Gardariki na wezwanie jednego z miejscowych książąt, by razem z nim ruszyć na Konstantynopol (Miklagard, którą to nazwę możemy tłumaczyć jako Wielkie Miasto). Rusowie zwali go Carogrodem. W 860 roku doszło do pierwszego wielkiego ataku Rusów, czyli Skandynawów, na stolicę cesarstwa wschodniego. W 911 lub 912 roku wielki książę ruski Oleg – skand. Helge (z rodu Rurykowiczów) – wymusił na Bizancjum traktat pokojowy. Takich rajdów było więcej i nie wszystkie kończyły się po myśli atakujących. W 940 roku wojska pod dowództwem Igora – nord. Ingvar, podeszły pod sam Konstantynopol, ale obrońcy wykorzystali przeciwko nim grecki ogień i zdziesiątkowali najeźdźców. Igor nie dał za wygraną i po czterech latach powrócił zwycięsko, wymuszając ogromny okup na władcy Wielkiego Miasta. Sygnatariuszami tamtego porozumienia byli wikińscy wodzowie, co znalazło wyraz w ich podpisach pod traktatem pokojowym. Imiona ich brzmiały: Szychber Sfandr, Prasten Turdow, Frutan, Frusten, Turben, Roald. Następcą Igora był Świętosław, który również wojował z cesarstwem wschodnim, choć z marnym dla siebie skutkiem. Najazdy się skończyły, gdy jego syn Włodzimierz ożenił się z córką cesarza Bazylego II Anną i przyjął w 988 lub 989 roku chrześcijaństwo. Rusowie zarządzali swoim krajem sprawnie, dzięki wydajnej strukturze

wojskowo-administracyjnej państwa. Jej trzon stanowiły dwie drużyny: starsza, do której należeli możnowładcy – bojarowie, i młodsza, zrzeszająca właścicieli ziemskich i kupców. W skład tej ostatniej wchodziła też tzw. mała drużyna, składająca się z młodych mężczyzn zwanych otrokami, którzy nie mieli rodzin i majątków. Bardzo przypominali tureckich janczarów lub skandynawską świtę. Zwano ich też z nordyckiego gird (st. nord. gidð – opieka, bezpieczeństwo lub osoba wolna i bez własnego domu, przebywająca u kogoś w gościnie). Girdini stanowili trzon armii władcy Rusów. Wątek chazarski w powieści również znajduje swoje uzasadnienie w dokumentach historycznych. Państwo Chazarów powstało w VII wieku na ziemiach leżących między Wołgą i Donem a północnym Kaukazem. W jego skład wchodziły liczne tureckie plemiona koczownicze. Władał nimi nominalnie Wielki Kagan, ale faktycznie armią i sprawami państwowymi zajmował się jego zastępca – Kagan Beh. To był potężny lud, który podobnie jak Pieczyngowie zarządzał wielkimi stepowymi obszarami. Głównie z uwagi na olbrzymie zyski z pośrednictwa w handlu między Północą a Południem doszło do wielkiego konfliktu zbrojnego. W 965 roku książę ruski Światosław zniszczył ich potęgę, a jego syn Włodziemierz Wielki nałożył na Chazarów daninę. Gwardia wareska Chciałbym dodać kilka słów wyjaśnienia o samej gwardii wareskiej, genezie jej powstania i etnicznym składzie. Oficjalnie formację tę powołał do istnienia cesarz Bazyli II, ten sam, którego córka Anna wyszła za kniazia ruskiego Włodzimierza. Notabene pochodzący z rodu Rurykowiczów Włodzimierz uratował skórę swego przyszłego teścia, posyłając w 988 r. do Konstantynopola liczący sześć tysięcy oddział zbrojnych. Pomogli oni Bułgarobójcy pokonać spiskowców i dali zaczątek gwardii wareskiej. Teraz pytanie zasadnicze: kto wchodził w skład tej formacji? Kształtowało się to różnie, w zależności od okresu. Raczej nie ulega wątpliwości, iż przez pierwsze dziesięciolecia od powołania służyli w niej Skandynawowie. Oczywiście są wzmianki o Rusach, ale trzymając się tez profesora Duczki, owi Rusowie byli pochodzenia skandynawskiego. Dopiero po 1066 roku do gwardii wareskiej przyjęto wielu Anglosasów, wypędzonych z Anglii przez Wilhelma Zdobywcę. Potwierdzać powyższe zdaje się również opis broni używanej przez gwardzistów, który można znaleźć u kronikarza bizantyjskiego – Michała Psellosa. Współcześni historycy są przekonani, że długi topór zwany przez niego rhomphaia to nic innego, jak duński daneaxe.

Mało? To dodam jeszcze, że w gwardii wareskiej służyli berserkowie. To była doborowa i lojalna formacja. Za przykład niech posłuży fakt, iż podczas bitwy pod Manzikert (1071 r.), broniąc cesarza, zginęli wszyscy członkowie gwardii wareskiej. Tak jak pisałem wcześniej, z czasem gwardia stała się wielonarodowościowa. Może jakimś zrządzeniem losu trafiali do niej również mieszkańcy Polski, ponieważ był taki czas, gdy elity cesarskie zwały gwardzistów – bukłakami na cesarskie wino :–) Płock[29] Celowo i z premedytacją umieściłem w powieści wątek związany z moim rodzinnym Płockiem. Losy Dobrogosta są oczywiście fikcyjne, ale już opis słowiańskiej świątyni nie. Na Tumskim Wzgórzu, nieopodal płockiej katedry, archeolodzy odkryli pozostałości przedchrześcijańskiej kątnicy, czyli słowiańskiej świątyni. Wewnątrz kręgu złożonego ze świętych lamp znaleziono ołtarz wykonany z nieobrobionych kamieni. Nieopodal odkryto trzy gliniane naczynia i kości zwierząt, w tym konia, który był niezwykle rzadki na tych terenach i miał znaczenie kultowe. Zresztą i do dzisiaj przetrwała w Polakach dziwna niechęć do spożywania mięsa tego szlachetnego stworzenia. Ponadto wydobyto tam również rogowy przedmiot o kształcie fallicznym, czaszkę dwunastoletniej dziewczynki i kamienny tłuk, którym prawdopodobnie dokonano na niej rytualnego mordu. Profesor Henryk Łowmianowski w swoim dziele Początki Polski wysnuł teorię, że to właśnie w Płocku istniał ośrodek religijny i polityczny plemienia Mazowszan. Teraz kilka zdań o wierze naszych przodków. Przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I, które miało miejsce około 966 r., wiara wśród plemion zamieszkujących dzisiejszą Polskę miała się dobrze, choć różniła się od tej, jaką szerzył Kościół katolicki. Była bliższa naturze, a mniej zhierarchizowana. Nie jest jednak prawdą, iż Słowianie nie mieli świętych miejsc, takich swoich świątyń. Niewiele z nich zachowało się wprawdzie do dnia dzisiejszego, ale to zasługa materiałów – głównie drewna – oraz celowego niszczenia ośrodków kultu przez Kościół katolicki. Mało się dziś mówi o trzech powstaniach przeciwko chrześcijaństwu, które wybuchły w Polsce w XI wieku, a które okrzyknięto ludowymi, by przykryć prawdziwą przyczynę wzburzenia Polaków, a także o Mieszku II i Masławie. Ale o tym może w innej książce. Wracając do systemu wierzeń słowiańskich, to z uwagi na powyższe i brak przekazów pisemnych, jak choćby te w Skandynawii, niełatwo nakreślić ich ramy. To, co wiemy, przetrwało głównie w wierzeniach ludowych. Świat naszych przodków był dębem, w którego koronie znajdowała się kraina duchów zwana

Wyrajem. To tam na zimę odlatywały ptaki, to z tego miejsca przychodziła co roku wiosna. Do Wyraju wreszcie po spaleniu ciała ulatywały dusze, by czekać na powtórne narodziny. Na ziemię sprowadzać miały je bociany, zaszczepiając je w nowo narodzonych dzieciach. Krainą tą władał Perun, bóg grzmotów, płomieni i nieba. W korzeniach drzewa mieścił się inny świat, królestwo Welesa (Wołosa), który potrafił zmienić się w strasznego smoka Żmija, Turonia, wilka czy niedźwiedzia. Zwano je Nawją. Przypominać miała ogromne zielone pastwisko, pośrodku którego stał złoty tron. Trafiały tam dusze ludzi tragicznie zmarłych i niegodnych. To tylko dwójka z panteonu ówczesnych bogów, ale na podkreślenie zasługuje fakt, iż nie było pojęcia czystego zła lub czystego niebiańskiego dobra. Taki Weles był jednocześnie opiekunem bydła rogatego, zwanego wardęgą, koni, poezji, na niego składano przysięgi. Konkludując, zasiadający w korzeniach kosmicznego dębu Weles był panem zwierzęcej części natury człowieka. Tą bardziej ludzką kierował Perun. Pewną ciekawostką będzie zapewne to, iż Słowianie wierzyli, że niebo jest z kamienia, a fulguryty, czyli stopione przez pioruny ziarna kwarcu, to okruchy spadające z tegoż nieboskłonu. I kilka słów o ówczesnych kapłanach. Były dwa ich typy: żercy, kapłani Peruna żyjący wespół z ludem, i wołochowie – słudzy Welesa, którzy odurzając się ziołami, przepowiadali przyszłość, ale także przekazywali z pokolenia na pokolenie tradycję ustną w postaci wierszy i pieśni. Nic nie było czarne i nic nie było białe. Zmienić miało to dopiero nadejście chrześcijaństwa. Co do wyglądu świątyń słowiańskich, korzystałem z opisów kątnic w Arkonie i Radogoszczy. Konstantynopol (skand. Miklagard – Wielkie Miasto, rus. Carogród) Na koniec kilka słów o samym X-wiecznym Konstantynopolu… Do dzisiaj trwają próby zlokalizowania portu i dzielnicy św. Mamy (Mamasy), w którym to miejscu i tylko tam, na mocy zawartych z kniaziem ruskim dagaworów (umów), jak choćby tych z lat 911; 944, Rusowie i zapewne Waregowie (Skandynawowie) mogli przybijać w celu wymiany towarów. Opisane przeze mnie zasady, jak brak możliwości zimowania, oddziały kupieckie liczące nie więcej niż pięćdziesięciu ludzi, wejście tylko przez Bramę Cyrkową (Xylokerkos), list polecający od kniazia i wiele innych, wynikają z zapisów historycznych. Struktura dworu cesarza zwanego też basileusem, przedstawiała się następująco: 1. Cesarz i podlegli mu najwyżsi urzędnicy: 2. Czterech logotetów (dronu, tu stratiotikon, tu geniku, ton agelon)

3. Quaestor – wymiar sprawiedliwości 4. Domestikos – wódz naczelny 5. Drongarios – dowódca marynarki. Co do opisanych przeze mnie wspaniałości cesarskiego dworu, wszystkie są autentyczne i zostały opisane w greckich dokumentach – jak choćby pozłacane drzewa ze złotymi śpiewającymi ptakami, złote ruchome lwy, unoszący się dzięki specjalnemu mechanizmowi tron władcy. Na opis podobnych wspaniałości natknąłem się kiedyś, czytając o kompleksie Madinat az-Zahra zbudowanym około 940 roku w pobliżu Kordoby przez kalifa Abd ar-Rahmana III. Pytanie, kto był pierwszy? Konstantynopol w X wieku liczył około pięciuset tysięcy mieszkańców, co pozwala wyobrazić sobie, z jaką skalą problemów musieli sobie radzić urzędnicy miejscy. To i wiele więcej można znaleźć we wstępie do projektu badawczego z 2015 roku, mającego ustalić położenie dzielnicy św. Mamasa, autorstwa Błażeja M. Stanisławskiego, Sengüla Aydingün, Hakana Öniz, na stronach Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Ośrodka Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza: www.arch.pan.wroc.pl/index.php?lang=pl&dzial=artykuly&k=stambulkonstantyno polkucukcekmece_port_docelowy_szlaku_od_waregow_do_grekow. Na koniec tajemniczy ogień grecki. Faktycznie był on tajną bronią władców Bizancjum i do dzisiaj nie udało się odtworzyć jego historycznego składu. Pozwalał na równi z kontrolowaniem głównych szlaków handlowych i silną armią przez wiele lat zachować autonomię Cesarstwa Wschodniorzymskiego, zwanego później Bizantyjskim. Jest to pierwowzór napalmu, zwany przez swoich twórców rzymskim lub morskim. Dzięki zawartości wapna palonego mieszanka ta ulegała zapłonowi w zetknięciu z wodą morską.

Dodatek Pojęcia w języku nordyckim: abbas – opat Åsgårdsreia (norw.) – Dziki Gon Horda ludzi, psów i koni prowadzona przez widmowego wojownika. Ujrzenie Dzikiego Gonu zwiastuje zarazę, wojnę bądź inną katastrofę. Szwedzi zwali Dziki Gon – Odens jakt adder – żmija aett – klan, rodzina, ród álpt – łabędź aifur (dun.) – okrutny argr – zniewieściały mężczyzna Askomanowie – ludzie jesionu, wikingowie aul – napój austmad – człowiek ze Wschodu Austrvegrfiord – Fiord Wschodniej Drogi austrvégr – wschodnia droga á morgun – jutro berserk – wojownik, który wpadając w furię, stawał się znacznie silniejszy i mniej wrażliwy na obrażenia. Wierzono, że w tym czasie zamienia się w wilka (Kveldulf – Nocny Wilk) lub niedźwiedzia (Ber, bar znaczy nosić, serkr – pancerz, zbroja). Wyrażenie pokrewne: ulfhedhnar – w wilczej koszuli. berserkergang (szaleństwo berserków) bjarki – niedźwiadek Blaserk – przydomek Niebieska Koszula braektat – talizman brauð – chleb brudir berserkja – kobieta berserker biarkøyiarrettr – prawo handlowe Bretland – Brytania bjargrygr – pomocna kobieta, np. położna bonde, bond – człowiek wolny, gospodarz i głowa rodu. Znacznego bonda zwano stormanem bydh – okolice nadające się do zamieszkania, obydh – nieużytki bygg (ziarno) – siew cénel – ród możnowładców córki Gefny – kobiety oddające swe ciała w zamian za pieniądze. Grey pykki

mér Gefna – wydaje mi się, że Gefna to suka (wolny przekład z jednego z poematów) dagur/dagor/dagr – dzień dagvedhr – posiłek dzienny spożywany rano, po wykonaniu pierwszych prac w gospodarstwie (inna nazwa: rismal). Drugim i ostatnim posiłkiem był nattverdhr – posiłek nocny, spożywany po zakończeniu prac, wczesnym wieczorem dämesagi – opowieści mitologiczne dögun – świt, brzask dal (nord.) – dolina. Gnomedal – Dolina Gnomów daneaxe – dun, długi topór delling – zmrok Digre – przyd. oznaczający osobę krępą – grubą i niezbyt wysoką dum – mgła draug/draugr – żywy trup drengowie – wojownicy/towarzysze. L. poj. drengr drottmadowie – członkowie drott, przybocznej drużyny właściciela posiadłości lub znaczniejszego bonda doegr – morska jednostka miary, oznaczająca odległość, jaką okręt przepłynie w ciągu doby (średnia prędkość statków wikińskich – pięć węzłów na godzinę). Dobry okręt pod żaglami i z pomyślnym wiatrem mógł pokonać w ciągu dnia do 30 mil morskich drekka brullaup – opijanie wesela duces – dowódcy armii dýr – karibu einfoetingr – jednoróg, rodzaj potwornego stworzenia eldr (ogień) – nazwa ognia w świecie ludzi ekki á morgun heldur hinn – pojutrze Englismadowie – Anglicy erga – seks między mężczyznami eyrir – jednostka wagi, odpow. uncji fálki – sokół félag – wspólnota poza obrębem rodu. Félagi – członek tej wspólnoty fífa – strzała fiskevoer – stacje rybackie foelle – towarzysze, bracia w znaczeniu społecznym fóstri – instytucja przybranego ojca. Syna oddawał na wychowanie zwierzchnik podwładnemu, a uchybienie takim obowiązkom było wielką ujmą na honorze fostbrädralag – mieszanie krwi, zawieranie przymierza fylk – lud, fylka – rejon zajmowany przez dane plemię, fylking – mur tarcz

gamle hamn – stary port gästing (szw.) – cykliczny (zwykle sezonowy) objazd ziem przez władcę gestir – umyślny, sprytny poseł układający się w imieniu swego pana gimle – niebo glam (Gla) nazwa własna oznaczająca „upiornie wyglądającego człowieka” Glamr (nord.) – księżyc gjald – głowszczyzna, okup za zabitych członków rodziny, tzw. monety krwi Gjallandi – przyd. Hałaśliwy Grágás – Szara Gęś girð (gird) – dwa znaczenia: opieka, bezpieczeństwo lub osoba wolna i bez własnego domu, przebywająca u kogoś w gościnie grið (grid) – prawo łaski griðniðing (gridniding) – łamacz ugód gothi – kapłan hag – biegły, zręczny hamramirowie/ham-ramr – ludzie zmiennokształtni, mogący przyjmować postać wilka lub niedźwiedzia haerskjold – tarcza wojny. Symbol niesiony przed oddziałami podczas bitwy. Przeciwieństwem jest biała tarcza – fredskjold, symbol pokoju niesiony na drzewcu Hårfagre/Hárfagri – przyd. Pięknowłosy hal/hall – długi dom hermthra – tęsknota za domem hevsir – dowódca wojenny hövding/hevding – wódz höv/hov – dom høst – (dun.) żniwa/jesień. Rozpoczynały się w sierpniu (początek jesieni) Høje – den høje – przyd. Wysoki kolmganka/holmgang (spacer po wyspie) – pojedynek dwójki obnażonych do pasa ludzi na ograniczonym terenie. Przegrywa ten, który pierwszy przekroczy wyznaczoną linię, lub ten, z którego poleje się krew. Hilditon – Ząb Bojowy – nazwa miecza lub okrętu himþigi – mężczyźni należący do domostwa himinn (pokrywa) – nazwa nieba w świecie ludzi. W innych światach miało ono odmienne nazwy hird – drużyna władcy, świta Hjart – przydomek Jeleń holm – wyspa lub półwysep Holmskalle – przyd. Łysa Czaszka hirdy – zwarte formacje bojowe podobne do greckich falang hlyidskialf – miejsce obserwacyjne

Huggende / Høggvande – przyd. Rębajło huskarlar / huskarl – członek elitarnej drużyny wikingów. Nazwa pochodzi od drużyny Kanuta Wielkiego i z czasem rozciągnęła się na wszystkich drużynników husthing (dun.) – tzw. thing domowy. Zgromadzenie zwoływane przez lokalnego jarla husanotra – przyrząd nawigacyjny, koło wyznaczone na kawałku drewna, podzielone na osiem części – airtów. Przyrząd ten był orientowany na Gwiazdę Przewodnią (Gwiazdę Polarną) hring – koło hreysar (dun.) – kamienne usypisko Hvide – przyd. Biały í dag – dzisiaj Irland Mikkla – Irlandia Wielka, zamieszkana część Grenlandii Islat – Islandia jarl; haulder; landmand; thegen – tytuły szlachetnie urodzonych Jausalir / Jorsaland – Jerozolima jörth (rola) – nazwa ziemi w świecie ludzi. Inne światy miały odmienne nazwy. Jul – święto przesilenia zimowego karlmadowie – ludzie wolni, ale pracujący na nie swojej ziemi kaupang – targowisko Kappe – przyd. Olbrzym Kiltr-gildr – pełnej wartości, wymiarów lub wagi; dot. najczęściej monet kill – wąska morska zatoka, fiord kjöt – mięso klukustund – godzina klammhog – cięcie wstydu, obcięcie tchórzowi kawałka pośladka Kleggi – przydomek oznaczający Gza klerker – znający łacinę lub mieszkaniec Skandynawii, który został księdzem konung, truhtin – król w czasach wikingów. L. mn. konungarna kólbitr (węglożerca) – leń wylegujący się przy ognisku kristmaðr – chrześcijanin Krikiar – Grecja kyndemil – odległość, w której trakcie pokonywania wypala się jedna pochodnia kyrtill – tunika z krótkimi rękawami, sięgająca połowy ud lada (nord.) – zapraszać lub targować się

logn (pogoda) – nazwa obowiązująca w świecie ludzi landmand – stanowisko wojskowo-administracyjne, podobnie jak: haulder, thegen lantmil – jednostka długości, oznaczała orientacyjną odległość pomiędzy dwiema gospodami leding (dun.) – pospolite ruszenie. Norw. leidang Longbardland – określenie Włoch w języku nord. Logsogumadr – głoszący prawa leiðsagnarmaðr – przewodnik lub pilot wodny lok-rekkja – nazwa sypialni, odgrodzonej od dużej halli materiałowymi przepierzeniami lid/lið – przyboczna drużyna wojowników Lille – przyd. Mały (den lille) leiclang – armia luka (staroisl.) – zamykać logi (staroisl.) – dziki ogień Mani (księżyc) – nazwa księżyca w świecie ludzi mánuður – miesiąc maekir – miecz z Północy o zaokrąglonym sztychu i trójkątnej głowni maekir saurgan – brudny miecz, wyzwisko Marklandia – Kraina Lasów meykongr (meykong) – wojowniczka meginhufr / meginhúfr – dodatkowe poszycie łodzi, montowane poniżej linii wody. Inne – sztywne deski po obu stronach kadłuba, zwiększające stabilność statku mikill vinr – najdroższy przyjaciel mikill dreng – wielki wojownik; drengr – towarzysz broni miskunn – miłosierdzie nidingowie – bezpańscy wojowie, wyrzutki Miklagard, Miklagarðr (Myklegard) – Wielkie Miasto – Konstantynopol mjólk – mleko modi – odwaga morgunn – rano muinitr – klasztor naust – port nöt – noc noes (dun.) – przylądek Norvasund – Gibraltar, Słupy Herkulesa odal – dziedzictwo, bonda takiej ziemi zwano odalmanem. Słowo „odal” w staronordyckim oznaczało również kraj ojczysty

odhr (staroisl.) – szał / poezja ofeg / ofegh – człowiek, któremu nie jest pisana zguba osti – ser Ordigskeegi – Szczecin Ormrinn Langi – Długi Wąż (nazwa okrętu) ortug, öre – nazwa jednostki wagi oraz monety oskilgetirn – bękart oxe (dun.) – wół overnord (dun.) – miejsce na Północy papar – mnich þarnik þéreigiúrr – „Oby nie zabrakło męskiej mocy” peningi – srebrne staroangielskie monety (dziesięć peningów = jedna uncja srebra) primasignan – oznaczony krzyżem mieszkaniec Północy, co nie oznaczało jednak jego szczerego nawrócenia. Np. wojownicy przyjmowali wiarę w Chrystusa, by służyć w armiach chrześcijańskich władców pyttr – studnie refr – lis reessoe (dun.) – olbrzym Romverjowie – Rzymianie róa – wiosłować, zmiana przy wiosłach roðsmenn – sternik riki maðr (riki madr) – bogacz Rig – człowiek, który posługuje się runami riff / reff (staronord.) – długa mielizna Riselandia – kraina olbrzymów ri tūaithe – lokalny król run – sekret sagnamadowie – śpiewający sagi, twórcy sag sambátar (staronord.) – przystań dla łodzi sandbakka-ás (staronord.) – piaszczyste wzgórze sagersall – zwycięzca saekonung / sjákonungar – dowódca morskiej wyprawy (król morza) saks – długi nóż; skramasaks – długi nóż (krótki miecz – ostrze 30–70cm) Saxland – duńskie określenie terytorium Niemiec sär (zwierciadło) – nazwa morza, obowiązująca w świecie ludzi scy (zasłona) – nazwa chmur w świecie ludzi setery – górskie pastwiska Serkirowie – Arabowie, Saraceni

seimadowie – czarownicy, mężczyźni używający czarnej magii seidr (seiðr) – czarna magia seidkona – osoba parająca się czarną magią (kobieta) Silfra – przyd. Posiadacz Srebra Sjörkland (Serkland) – kraj muzułmanów. Nazwa pochodzi od przekonania, że ludy z Bliskiego Wschodu nie noszą bielizny, zwanej przez Nordów: asjörk skaldborg – mur tarcz, formacja bojowa Skarpheddin – przydomek oznaczający Ostrozębego skafhogg – przycinanie Skaæggemand – Brodacz – nazwa łodzi, w której na mocnicy zamontowano żelazne kolce skjaldmeyjar – kobieta chodząca z tarczą, wojowniczka Skeggi – przyd. Żelaznobrody skogkatt – kot leśny – norweski kot mający wyjątkową umiejętność wspinania się na pionowe ściany skalne w poszukiwaniu jaj ptaków (krótsze tylne łapy). Duży, o wadze ponad 5 kg, ma wokół szyi futrzaną kryzę i pędzelki na uszach (jak u rysia). Tę rasę odkryto również w Ameryce Północnej (maine coon), stąd przypuszczenie, iż koty trafiły tam wraz z wikingami w X wieku skyr – napój, w którego skład wchodziło sfermentowane krowie mleko i mąka skōgarmaðr (skogarmadr) – leśny człowiek skjold / skjöldr – drewniana okrągła tarcza obciągnięta skórą skogsmil lub rast – odległość pomiędzy dwoma miejscami postoju, zazwyczaj dającymi cień terenami zadrzewionymi skraeling (skræling; skraëlingjar) – mały zabijający – obcy, słabeusz, nędzny, żałosny. Taką nazwę Skandynawowie nadali Innuitom skramasaksy – krótkie miecze o długości 30–70 cm storhögar – duże kurhany; kungshögar – kurhany królewskie skömm – hańba slatur – danie składające się z owczego żołądka wypełnionego ostrą kaszanką sumar – lato spjarrar – skórzane rzemienie, którymi owijano nogi od kolan do kostki stång – około szesnastu stóp stenkast – odległość równa rzutowi kamieniem strandhogg – łupieżczy rajd wzdłuż wybrzeży, bywało, że i skandynawskich, realizowany w celu zaopatrzenia załogi w prowiant

sólarupprás – wschód słońca sólsetur sólarlag – zachód słońca synningthwait – miejsce oczyszczone przez ogień Svalbarði – Chłody Dziób (nazwa okrętu) svynfylka / svinefylking – „świńska głowa” – trójkątna formacja bojowa Svitjod – kraj Szwedów Svear – Szwedzi Svarte – przyd. Czarny thing – wiec thund – łuk tign – honor wojownika tími – czas tirr – sława til arsk ok fridar – toast: za pomyślne zbiory i pokój trémadr lub skurgoþð – sanktuarium pod gołym niebem, gdzie oddawano cześć bogom pod postacią wyrzeźbionych w drewnie twarzy, które umieszczano na słupach thraell – domowy niewolnik Trollaskegg – Broda Trolla (imię) ulfr – wilk Ulthima Thule (Ziemia Lodu) – Islandia ulfhednar – szaleniec w wilczej skórze. Inna nazwa berserka Unz riufaz regin – Aż do końca władców. Chrześcijański odpowiednik – „Na wieki wieków” varg – człowiek wygnaniec, od varg – samotny wilk. Varg í véum – wilk w świętych miejscach, wygnaniec vaegir – ognisty miecz vardestur – wyprawa na Północ, po kły morsów i skóry białych niedźwiedzi vardlokkur – nazwa pieśni stosowanych w rytuale zwabiania duchów opiekuńczych vergeld – kara za zabójstwo (wartość człowieka) i płacono ją rodzinie zmarłego vester (dun.) – zachodni; øster (dun.) – wschodni vet (vetur) – zima vindr – wiatr visundr – żubr vika – tydzień viik / vik / vig (dun.) – mała zatoka víkingr, l. mn. víkingar – żeglarz, łupieżca

völva – (kobieta dzierżąca różdżkę) czarownica, wieszczka. L. mn. völur. Inne równoważne określenie: witka, spakona. Atrybutem ich były różdżki zwane starf. Przywoływały magię pieśniami zwanymi vardlokur. Do czarów używały również ziół: bylicy pospolitej, babki, werbeny, arcydzięgla, szałwii vor / vár – wiosna withr – nazwa lasu w świecie ludzi waðmál (wadmal) – wełna na żagle, całuny Waregowie / Variagi – normańska drużyna wymuszająca trybuty od plemion. Z czasem tak nazywano na Rusi wszystkich Normanów wyrd – los Okręty wikingów: Przybrzeżne: eikja – dłubanka i podobne, przeznaczone do transportu po jeziorach i jako promy bátr, inaczej zwany epitirbátr (łódź na holu) – łodzie przewożone na większych jednostkach. Podróżnicze: karli / karfi – małe, przybrzeżne, od 26 do 30 wioseł, przeznaczone do działań wojennych, np. transportu oddziałów. L. mn. – karfary langskipy – (długie łodzie) to okręty liczące co najmniej dwadzieścia wioseł przy każdej burcie: sneki / smekkja – małe pełnomorskie łodzie liczące od 30 do 40 wioseł, skeiðy / skeidy – okręty wojenne (hevskipy) średniej wielkości liczące od 50 do 60 wioseł drakary / drakkary (smoki) – okręty wodzów, od 60 do 120 wioseł. Dla króla Olafa Tryggvasona zbudowano okręt o nazwie „Długi Wąż” (Ormrinn Langi), którego załoga liczyła 574 ludzi Kupieckie: (kaupskipy) ferja, byrdingr – promy towarowe. Według niektórych źródeł duże statki kupieckie zwano właśnie byrðingr knörr / knara / knarrer – duży, pełnomorski statek kupiecki. L. mn. knerrir. skúta – nazwa niezbyt dużego okrętu o przeznaczeniu ogólnym W utworze noszącym tytuł Rimtöl (wiersze o czasie) autorzy przedstawiają nazwy gwiazdozbiorów, które pochodzą z języka staronordyckiego (źródło: www.prezi.com/qy–qd6tgp72c/niebo–wikingow/).

Musimy zdawać sobie sprawę, iż z uwagi na dominującą rolę łaciny w piśmiennictwie europejskim tamtego okresu staronordyckie nazwy gwiazd i konstelacji gwiezdnych zatarły się na kartach dzieł pisanych głównie przez duchowieństwo. Jednak nie budzi wątpliwości fakt, iż wikingowie mieli „swoje własne niebo”, oparte zapewne mocno na praktycznych aspektach życia i przebogatej mitologii: „Ulf’s Keptr,” pysk wilka – Hiady (Dżdżownice) w gwiazdozbiorze Byka „Fiskikarlar”, rybacy – (norw.) Pas Oriona. Szwedzi zwali go Kądziel Fryggi „Karlvagn,” rydwan mężczyzny – Wielki Wóz „Kvennavagn,” rydwan kobiety – Mały Wóz Najprawdopodobniej rydwany Frei i Thora. Gwiazdozbiór Małego Wozu (Małej Niedźwiedzicy) jest widoczny na północnym niebie przez cały rok. Takie konstelacje nazywa się okołobiegunowymi. Gwiazda Polarna – najjaśniejsza gwiazda w Małym Wozie – to koniec dyszla wozu. Gwiazda ta zawsze leży na północy. „Asar Bardagi,” pole bitwy Asów – Woźnica Gwiazdozbiór Woźnicy nazywany jest asar bardagi – polem bitwy lub bitwą Asów noszącą nazwę ragnarök – Zmierzch Bogów, Przeznaczenie Bogów (ragnar – bogów, rök – przeznaczenie). Ostatnia bitwa stoczona pomiędzy bogami, ludźmi i alfami z jednej strony, a olbrzymami i ich sprzymierzeńcami z drugiej. Po jej zakończeniu miał nastąpić nowy ład – Gimleia – świat pozbawiony zła. Wega; Sudrstjarna – Gwiazda Południa Latem Wega jest widoczna na południu. Wega to główna gwiazda niewielkiego gwiazdozbioru Lutni. Świeci na biało, z lekkim odcieniem niebieskawym. Jest to trzecia pod względem wielkości gwiazda nieba północnego. Polaris; Leidarstjarna – gwiazda przewodnia Polaris (Gwiazda Polarna) zawsze znajduje się na północy i prawdopodobnie kierowano się nią podczas żeglugi, stąd jej imię. Arktur; Dagstjarna – gwiazda dnia.

Podziękowania Siadając do podziękowań, mam jak zwykle dylemat, by nie pominąć nikogo, kto wniósł wkład w drugą i trzecią część cyklu Wikingowie. Albo, co nie mniej ważne, wspierał piszącego te słowa w niełatwym dziele chodzenia po ziemi. No to po kolei. Dziękuję Zbigniewowi Zawadzkiemu z Agencji Autorskiej Zetzet niezmiennie za dostrzeżenie potencjału w mojej twórczości. Redaktorowi Arkadiuszowi Nakoniecznikowi za niezachwianą wiarę w jej sukces i Jackowi Ringowi, który z ramienia wydawnictwa Akurat przewodził grupie dokonującej redakcji i korekty tekstu. Podziękowania należą się również pani Grażynie Muszyńskiej za przekuwanie pomysłów na działanie – niełatwe zadanie, oj, niełatwe. Szczególne ukłony ślę w stronę mistrza Tomka Marońskiego za niezrównane okładki moich książek. Oby w umysłach Czytelników opowieść okazała się ich godna. Arkowi Grzeszczakowi z Płockiej Grupy Rekonstrukcyjnej, w skrócie PGR (starsi czytelnicy bez trudu skojarzą ten skrót), dziękuję za całokształt. Szczególnie za zdradzenie niektórych tajników strzelania z łuku, po których moje trzy palce przez jakiś czas nie były moje. Basi Czapskiej, czyli Aldis z „Drużyny Najemnej Dziki Bez” ślę ukłony i proszę o więcej – to wyjątkowa młoda osoba. Krzysiowi Blinkiewiczowi z klimatycznej płockiej księgarni Czerwony Atrament dziękuję szczególnie mocno. Dociekliwym czytelnikom pozostawiam ustalenie genezy tej nazwy i zapewniam – będziecie zachwyceni. Bielskiej Drużynie Najemnej „Svantevit” za dobre chęci, Jomsborg Vikings Hird z jarlem Einarem (Stanisławem Wdowczykiem) i wszystkim grupom rekonstrukcyjnym za to, że niestrudzenie odkrywają przed nami tajniki codziennego życia oraz walki Słowian i wikingów. No i na koniec najważniejsze podziękowania dla żony, dzieci i rodziców – za to, że zawsze mogłem na Was liczyć, że nadajecie sens wszystkiemu.

[1] Duża setka – sto dwadzieścia okrętów. Duży tysiąc – tysiąc dwieście. [2] Wiciędze – w środowisku Słowian nadbałtyckich także „morski rozbójnik, pirat”. [3] Opowieść o Toke łuczniku zawarł w IX części swojego dzieła Gesta Danorum Saxo Longus Gramaticus, żyjący w latach 1160–1208. [4] Zwrotka pieśni z Eddy Poetyckiej w tłumaczeniu Apolonii Załuskiej-Strömberg. [5] Ibid. [6] Ibid. [7] Ibid. [8] Przysłowie indiańskie. [9] Chełm (staropol.) – wzgórze [10] Sierdzity (staropol.) – gniewny [11] Kącina – słowiańska świątynia [12] Krzyw (staropol.) – fałszywy [13] Wardęga (staropol.) – rogate bydło [14] Na prask (staropol.) – na nieszczęście [15] Bitunek (staropol.) – łup, zdobycz [16] Drażnięta (staropol.) – sutki [17] Kawerna (staropol.) – jama [18] Bobo (staropol.) – straszydło [19] Fragment latopisu Kroniki minionych lat autorstwa żyjącego w XII

wieku mnicha Nestora z Kijowa. Zapisany pod rokiem 862. [20] Noszący topory [21] Za: Marian Adamus, Tajemnice sag i run, Wydawnictwo Wrocław. [22] Til arsk ok fridar – toast: Za pomyślne zbiory i pokój [23] Kontarion – długa włócznia [24] luka (staroisl.) – zamykać [25] Philip Parker, Furia ludzi północy, s. 307, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2016. [26] Richard Pipes, Rosja carów, Warszawa 2006, s. 29. [27] Za: Wikipedia: Posłowie ci powracali przez państwo Franków, skąd mamy jedyną informację o ich podróży pod rokiem 839 w kronice Annales Bertiniani. [28] Władysław Duczko, Ruś wikingów, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2006. [29] Na podstawie artykułu Włodzimierza Szafrańskiego, Nowa rewelacja archeologiczna (…), „Notatki Płockie” 19/5–79, 14–18 z 1974 r.

Wydawnictwo Akurat imprint MUZA SA ul. Sienna 73 00-833 Warszawa tel. +4822 6211775 e-mail: [email protected] Dział zamówień: +4822 6286360 Księgarnia internetowa: www.muza.com.pl

Wersja elektroniczna: MAGRAF s.c., Bydgoszcz