Owczarek S. - Gimnastyka Przedszkolaka

• I · :\ \\ O \t I R S

K, S .

TYKA 6402

o \\ ('. z. :\ R I:. K

Opracowanie graficzne, okładka i fotografie: Paweł Kula Redaktor; Eu·a Skalska a zd1ęciach Ag111eszka 1 Franek Witaszkowie KubcJ \'uligt111cgo mamaA/eksandra \\ydawnrctwo scrdecznre dziękuje dzieciom i rodzicom za udział w sesjach zdięciowych oraz za nieodpłatne przekazanie praw do tych zdjęć. Srrdl·cznw dziękujemy również dyrekcji Przedszkola nr 17 w Warszawie za udos1ępnil1 n1e przyborów do ćwiczen.

~z.&

t

.~ : 31-:l.. .

Wstęp • 5 . Znaczenie ruchu dla rozwoiu dz1c'ka • 7 Rozwój fizyczny dziecka • 11 Rozwój psychiczny dziecka • 19 Rozwój ruchowy dziecka • .?I Postawa ciała • 29 Przygotowarne do ćwiczeń • 35 Dobór ćwiczeń • 37 ćwiczenia • 40 ćwiczenia bez przyborow • 41 ćwiczenia z piłką • 95 Ćwiczenia z krążkiem • 134 Ćwiczenia z woreczkami • 143 ćwiczenia z laską • 162 ćwiczenia z szarfą • 177 ćwiczenia z obręczą • l84 ćwiczenia z kocykiem • 189 ćwiczenia ze skakankami • 194 ćwiczenia z kółkiem ringo • 1?7 ćwiczenia z innymi przyborami • 201 ćwiczenia oddechowe • 208 Bibliografia • 216

3

3~13f-

I Il.°' \-02

-\,

OROWE, ZGRABl'iE, o PIĘ!il'.EJ SYL\W:T! E UZJl.I Ml to marzenie \\ ~7.)'~lk1d1 rodziców i dążenie wychowawcow Czy takie będzie, \\ bardzo duzym stopruu 7.alciy właśnie od rodziców - od warunków, 1ak1e mu 1.apewnią st}IU zyc1a. nawvków, jakie mu przekażą. · Ozdrowiu dziecka decydują: • w 5 - 15%czynniki genetyczne, • w 5 - 10%środowisko fizyczne, w jakim dziecko zy1e, • w 20 - 25% środowisko społeczne, • w IO - 20% medycyna naprawcza, • w 50% styl życia. Warunki, w jakich żyjemy, mają największy wpływ na organ11.m dziecka. Nic:iLCty, nie sprzyjają one zdrowemu rozwojowi. Niedostatek ruchu, telewizja. komputery, zanieczyszczenie środowiska itp. powodują, ze nas1.e dz1cet nie 1.aws1,e ro. ną i rozwijają się prawidłowo. Mała aktywność ruchowa sprawia, że mięś111c są slabsze, a uklady kn\żcrna 1oddechowy mniej wydolne. Organizm dziecka staje się pnez to bardl1e1 podatny na niekorzystne zmiany. Ruch jest podstawowym bod1.cem rozwojowym Dz1ęk1 aktywnoSci ruchowLi dziecko poznaje otoczenie i opanowuje nowe umiejętnosa Ruch wpływa 5tymulują­ co na rozwój dziecka. Więcej - jest jednym ze wskazmkow rozwo1u i zdrowia. Okres przedszkolny jest szczególnie znaczący dla kształtowania motoryczności dziecka. Dziecko nabywa wówczas pewnych umiejętności, ktore w dalszych etapach życia jedynie doskonali. W okresie tym aktywnosc ruchowa przyczyma się w znaczącym stopniu do wzmocnienia odporności organizmu na szkodliwy wpływ czynników środowiskowych, a umiejętności ruchowe często wyznaczają

Z

„

„ „

~

pozyqę dziecka w grupie rówiesniczej. Dlatego troska o prawidłowy rozwój fizyczny dziecka, o zapewnienie mu odpowied~iej .ilości wszech_stronnego ruch~ ;e~t działaniem na rzecz szeroko pojętego zdrowia dziecka - zdrowia fizycznego, psy chiczncgo i ~polea.nego. . . . Nal\\ ięk.'zy wpływ na prawidłowy rozwój dzieci mają rodzice 1 n.au~c1ele. ~~ pri.eh}'\\-Jj:J z dzieckiem najdlużej i są dla niego wzoramj, przekaz~ią wiadomosa, umil-jętności i nawyki. Ogromna jest również ich rola w szeroko pojętym ~ch~wa111u fil.}O.n}m dziecka. W przedszkolu i w domu uczy się ono nowych ruchow 1 d~ ~konali 1.dob> te umiejętnosci. Nauczyciele i rodzice mogą i powinni tak ksztaltowac rozwój mchowy dziecka, aby uzyskać prledstawiony na wstępie cel - zdrowe, ~prawne. o pięknej sylwetce dziecko. W O.\i;uiniędu Lego celu wychowawcy przedszkolni i rodzice powinni i mogą w~polpracować i w-'pomagac się. Na zajęciach ruchowych w przedszkolu dziecko

Ut'ry ~1ę llO\\)'d1

ruchów, ćwiczeń, zabaw. Obserwuje, jak wykonują je inne dzieci, ryw-:tl1zuie z n1m1 Wdomu, w zabawach z rodzicami, może le ćwiczenia i zabawy po'>' 1.10.1f 1doskonalić Pm:dstawione w ksiązce CWiczenia zoslaly tak dobrane, aby można je było wykonyv. ?.arów no w p!7.cdszkolu, jak i wdomu. Niektóre z nich mogą być wykonyw·ru1c razem z rówi~nikami w przedszkolu, a następnie powtarzane w domu np. zroW:i mtwC'm lub z rodzicami. Inne wymagają współpracy dorosłego. Nauka tych moa• prowadzona przez nauczyciela w formie pokazu w przedszkolu lub w forrnic zajęć, na których dzieci Ć\\iczą razem z rodzicami. Ich powtarzanie 1doskonalenie odbrwa 1ę juz w warunkach domowych.

Ć\\'1<:7.Cń

b)ć

'll t adn.."'<>\\':tna do nauczycieli przedszkolnych i rodziców. Mam nadzieję, że 7.apropouowany 7.1.\0b ćwio.cń pozwoli nauczycielom przedszkolnym uatrakcyjnić 7.ajc,"'Cla ruchowe. Rod7Jcom zas z dzieckiem zabaw •kt ra 111 diiecko, ale wzmocni rodzinne. Nie bez znaczenb JCS1 r6wm<"l ko1'7.}s1J1} \\'Jllyw na sprawnosc i rodziców.

Pr'O\\~nc

umożliwi wspólną t)l~o u~prawni więzi &.io.cń kondycję

miłą

Autor

-.

„ „„ ·czna J~l czyn111k1em k!\ztaJtuiąą m Aktywnosc •Il} a i wzmacnia wszy~ tk ie ukladvor· . . Rozwi . organizm człowieka i jego funkqc ..h )budowę i spra\\ no. ć. Człowiek . . c wpływ na 1c 71:1J..l. ganizmu, wywieraią . -ak po~ierna i po\\1ctr1..a.J~ l 10 s • Ś · fizyczne)lak samo. I .., ·· · a, wzmacma-_ potrzebuje aktywno ci . . i w fazie intensywnego ~męo gółnje ważne u ~ieci, które z_naJd~J~i!a .głód ruchu" l t wlasnic W)~m~ · · doskonaJerna Występu)~ . . potr7.ebv _ zapt.'Wrncma rnc~ ma i . . ia teJ bardzo wazneJ ' świadomej chęci zaspoka1an . . i.ka stymulującego rozwóJ. . winni zapcwmć im także odpogo w trosce o zdrowie swoich aktiwnoici ruch
R

UCH JFSr PRZEJAWEM lYClA.

:ce

k.u

dziocc~~czenie

pr~zko~n;;:ikami utrudnia P'oc:' us~;:,~~~~ch
cie od za

~w z

ć

aktywno ruchowa w iorm1e

wyzyw1cnia i warunkow

P~=~~~~~~zkol ach jest uważanag~ 0n~~:p:;;;i ostatmch dwoch stułak~ nę

w obserwowane ..) N m1astogra111c1.Jrne bytowvch . . młodzien (akceleraq1 -. ato . ·ka1·ącym1 ze ·· / - za . przyczy · dz.1ec11 ui • z)·c1a wym przyspieszerna ro~OJU rosłych, związane z ułatw1emam1 och~ windy itp.), iest tywności fizyczne.i. u do . ·esiedzącapraca,telCWIZ)a.sam . oo1'·wkrzy1.a.ostezdob ' cywilizacji (przewazru ~czy n coraz częstszych chorób serca. Ot}IOSCI, o

jedną z gl.ó~vnych przyczy

.

. ab b fa skuteczna, musi

brć

oporozy~ mny~~Ść ruchowa spelniJa swoi~ ~:~n: nie może być zbyt mały ~by tyww optymalnych dawkach. ~)S!rneepobudzi wsposób dostateczny czynaphkowana . „"danych reakCJl, nie wywo ła bowiem poz
::

...„

„ =

.„„

....

•"„ „ o „„

„ „

~

::„ .... „„

noso ustrojowych i nie spowoduje usprawnienia organizmu. Zbyt duża dawka ruch~, wysiłek pona~ możliwości organizmu może być przyczyną wadliwego rozwoiu 1degeneracyinych zmian przeciążeniowych. Przed tym na szczęście organm~, a zwłaszcza organizm dziecka, umie się dość dobrze bronić, reagując zmę­ ~ze~1~m. Ruch. rozwija psychikę i osobowość dziecka. Aktywność fizyczną traktu1e się 1ako przc1aw aktywności intelektualnej i wyraz rozwoju psychiC'lnego.

Aktywno~ ruchowa, rozumiana szerzej jako wychowanie fizyC'lne, ma do speł111cru~ C"/.leq, podstawowe funkcje: stymulacyjną, adaptacyjną, kompensacyjną i korckcy1n:i Funkcja ~tymuJacyjna

R~~h pobu~..rozwoj.organi~m~. Jest głównym czynnikiem biologicznym sty~1u.lu14cym ro7:"'0J człowieka. Dzięki ruchowi poprawia się motoryka i sprawność

IZ)CZna oJ0~1eka. Stala aktywno~ fizyczna, zwłaszC'la w okresie rozwo·u ełni pod<>?~:1 .rolę Jak Lrcnmg w przygotowaniu sportowców. J' p

.\11~me \\;:konującc pr-acę · ks · . Równoo.
W~ 11 k ftzycwy mobilizacie układ krąże . . mowo-naczyniowy

praą nuęsm \\i~k:izc zapotrzebowanie

--•„: -•„ „

Lr

.

Z aktywnością ruchową nierozerwalnie zwi­ wania organizmu dziecka do zmieniających się warunkow Z}Cix klunatu, temper-~· tury, wilgotności, ciśnienia, warunków społcc-1.n)ch 1 matcnaJnych, pracy, nauki, trudności dnia codziennego. Dobrze przystosowane do życia dziecko to takie, które zy1c 1rozwija 'i~ 1.d~\\'O mimo często niekorzystnych czynnikow, Jakie na nie clzialają, Pmz ru~h 1~·1cu:­ nia fizyczne można hartować organizm, czyli doprow:uil~ do ~~v-~~1a gra· nicy tolerancji na bodźce C'l'f czynniki ze stronv srodow1,ka. ~a1częsae1 ~rzez zahartowanie rozumie się wyrobienie odporności na zimno, ~ew s-1.er:-zy~ UJ~U dotyczy ono także odporności na inne wla5ciwo:;c1 kli~a~u (acpło, c'.5men~~· wiatr, wilgotność powietrza), środowiska (hałas, kurz, 7.3dym1eme), warunki pracy 1 nauki, a także odporności na czynniki psychiczne (slre) 1 poleczne.

występuiące · przy

Z)'\\tze1tlen powoduie zybsre . . ~a ansportowane przez krew środki odma ię i ro1.hudowu1e Tow, ~me . wi i wzmożoną akcję serca, które wzmacŚJ11 ulat\\iają kr.iwnie k,.,,iru'Z) I\ zą wysiłkoWJ fizycznemu skurcze i rozkurcze mię.,_ , "' 1' '-'Of't.ąc tzw pompę m1"ęś . . . n:U7.ądy orgamzmu s.1 lepiej zaopalr ~ne w mową. Dzięki temu wszystkie odź)'\\'CU I Pf1.t.7. to spmwniej funkcj:nuj i .~~e.n~szone ~r~ez krew substancje Rud1 uakt}wnia uklad oddccho\\ dą . ( ICJ się rozw11a1ą. ~. Odd<'Ch PTZ} wy 1fku fizrczn}m s:~ p u~ muszą wykonać ZWiększoną prapo emu żyaow:i płuc a tald.e I . ię glę szy i szybszy. Dzięki temu wzrasta rozwijaj tit .i narządÓw. i osc przyswaianego tlenu - więcej go dociera do

{l

'IO.Crua fizyczne prl}Cl) niaj;ł s1~ bezpo rednio do . . k:ta i Jelit, a posrt'Jnio "M'\\ai;ł na wydolnost wątropodby. wy~kzerua sprawności k '\\n f1z\'t:z b .1• 1nere " ~ . na ~ u~A1 do1m·wMie ukladu nerwow . .. ""· lldki mózgu 1.:l\\1adu1ącc ruchami Prn.·p es ego. Szybc1ei dojrzeJ"'"IOCU 1 n IPnnt · · -1" 1 za to rozwó· '"P koo wu1C \\'Zfl:>~I ~Z\bko~ prlC'"~-- . . J motorycznoSQ ~ rn\\11 nf 1iaqc · ruchową · · „~ma 1mpuls6w nerwowych ' .· 'co

Funkcja kompensacyjna . . Kompensacja to inaczej wyrównywanie. Ruch 1ako czynnik korzy~L~y, pro. c' bi.lans bodzców działających na młody. orgamzm. ~1a zdrowotny ma zrÓwnowazy . wyrównać niekorzystne działanie takich bodzcow, 1ak np. telew1z1a, ko~puter. Wpływając na ożywienie organizmu, aktywność fizyczna ma przyw~óc1ć mez~d ną dla prawidłowego rozwoju organizmu dziecka równowagę czyn111ków korzy~t· nych i szkodliwych.

.,,„„

::„

Funkcja korekcyjna k t . h przypad· Funkcja korekcyjna (naprawcza) musi być wy ~rl}' tywana w1,.~.~„ • ed kach d ·enione wyłej funkcje wychowama flZ}'~ego o"""" ~1ę m _rr ' g .Y trzyk wyrru gdy działania profilaktyczne, 1akie pclm kompensaqa, okażą statecznie s uteczne,

.

się ni~wys~rczające. .

„o

u. ciu odpowiedruo dobrane1 i sterowanej aktywnrr Dz1alan1a korekcy1ne, przy zy h dkach gdy powstale odchylenia - · fi1 · podejmowane są w tyc przypa ' . . . . SC! ~czne1, . . .d , 1 b złagodzić przy użyau cw1czen korekcy1nych. rozwoiowe mozna zlikwi owac u

...."'„ I

c

~

. ~

„

~

e

„„ „

,.., „„

ROZWÓJ

FIZYCZ~Y

DZIECKA

NaJC7.ęSOCJ stosuje się je u dzieci z wadami postawy aJe . k ,. takze dla ~icci z otyłością. astmą czy niektórymi zaburze::au~~~s~''.1' ie Funkqa korckcy1na jest więc funkcją terapeutyczną, leczniczą. ązerua. P
• l"<>ZW~JU psyd1icznego i ~połecznego • lcrap11 wiciu zaburzeń i chorób. , <>mój t1ZYCZNY DZIECKA wW1EKl PRZIDSZKOIJ.'YM d1arakLC!)'l.Ujc się zwolnJCJll('m tcm· pa zmian. Wporównaniu z okresem \\'Cl.einic~'i}'m ~bko;ć prtJCe)Ó\\' rozwo·

R

jowych maleje. Dotyczy to zarowno \\)SOko:ici 1aę-1~1Tllcia1J.jak1 \\icłkosci poszczególnych organów: nieco wolnie1 rosnie mózg, trwstka, żoh\dck, sledziona, nerki i płuca. Przebieg zmian rozwoiowr·ch w tym wicku jc~t raczc1 !'Ó\\ nomicrnv - bez wyraźnych zahamowań i gwałtownych przy~p1cszcrl. PcY.ne n~ileni~ zmian rozwojowych można zaobserwować między 4. a 5. rokiem 7.}C1a. Następują wówczas większe przyrosty wysokosci i masy ciała niz. między 3. a 4. i 5. a 6. rokiem życia (rys. I, 2, 3, 4). Wiek 3 - 6 lat to okres do. konalenia struktury i funk· cji organizmu dziecka oraz jego narządów wewnętrznych

:

-•„

„•

• :

Sylwetka dziecka Między 3. a 6. rokiem życia sylwetka dziecka ulega stopniowym zmianom. Trzylatek charakteryzuje się stosunkowo duzą głową, długim tułowiem i krótki· mi kończynami oraz słabo zaznaczonymi fiz1ologicznymi krzywiznami kręgo­ słupa. Proporcje te stopniowo zmieniają się, następu1e przyrost wysokości ciala, przy czym spowodowany jest on głównie wydluzamcm ię ko ·ci długich, zwłasz· cza nóg. Sylwetka dziecka pięcio-, sześcioletniego staje się bardziej harmonijna, smuklejsza . Kości

i stawy Wszystkie ko ci przedszkolaka są miękkie 1 elastyczne Cechuie je przewaga tkanki chrzęstnej nad kostną. Stopmowo pojawia się coraz więce1 jąder (punk· tów) kostnienia. Kości dziecka powoli zmniejszają zawartosć wody, a zwiększa się wysycenie ich składnikami mineralnymi.

„ „o„

!!

,.

15

18

17

18

wiel<(lata)

:

o„„

ko ci ciała dziewcząt wars?.awskich Siatka centylowa wysok Z Niedźwiecka . . iecka, Wars?.awa 1999. Opracowały:]. p~cze":'s ~Młodzieży Instytutu Matki I 0z z ZakJadu ROZWOJU Dz1ec1I

e

:„ n

„„

„ !:: „

...„ ~

~ IJ

cm 190

12

.-·· 97

11

10

165 180

•

175 170 165 160 155 150 145 140 135

•

• •

10

li

12

13

14

15

18

17

18

„.... (lata)

=

-„ „o

a CCOI) l1m2 m:t.') Ciała chlopcó\\ \\ aJ"SzawskJch

v1~'"'"™'al\~j Pakzc.~ ka, 7.., 1l'C!TW1t'cka

ładu Rozwu u l>tJt'CJ ' \1łodz1ezv lnst>1utu Matki i Dzicck ·

•

w1

a, warszawa 1999.

. chło Siatka centylowa wysokośa. oała_ . peów warszawskich Opracowały:). Palczewska, Z. Ni~viecka tu Matki i Dziecka, Warszawa 1999. z Zakładu Rozwoju Dzieci i Młodziezy lnstytu

~

:

~

. „" „

...„„ ~

. Wkolejnych ~atach kości dziecka wzmacniają swoją strukturę ale

dal na __ po~~ mania, ale w z~·ch warunkach rozwojowych łatwie' mo I ornosc.~az a Prawidło\\"', rozwój. układu kostnego jest . ZWlązany . j gą akt u ee deformacJJ. , . fi dziecka. Kose do prawidłowego ukształtowania struk z ywn?sc1ą, izycz~ą które ją zgniatają, jak i sił rozci a· eh . t~ry potr~~buie zarowno sil, akt}'\\llo~c ruchowa stanowi· ąg jącyk · Od~owiadająca mozhwościom dziecka · k ś, war une praw1dlowego 0 no~c. ale takze przeciążenie dziecka ra , r ZWOJU o cca. Bezczynrozwoju i deformacji kości. p cą, moze być przyczyną nieprawidłowego

sta1ą_clastyczne 1miękkie. Dzięki elastyczności zwiększa się ich odp

Z wickiem liczba kości w organizmie czlo . .. . zr;L\l:tn1a ~ię. lJ noworodka wystę . k ł 4wieka zm niejsza się na skutek ich ~zkolnym około 300, a u dorosłeg~~~~8~ o OO kości, u dziecka w wieku przedl.qcz;1cc kosci stawy odznacza· s· C/.:tj;\ce JC więzadła są oczywiścieJ~a~ę u pr~edszkolaków dużą ruchliwością. Ota'nięte do kosc1. Mimo 10 są wystarc::~ ~~z u d,oros.lych, cieńsze i słabiej przyroogra111C1.cnie niepożądanych ruchów i Ją pr~z~e i wytr.z~małe, aby zapewnić Dm•cko przedszkolne charak ~sta~czającą stabilizację stawów. gibko\ć). teryzuje duza obsze rność ruchów w stawach \t1i;,rue człowieka po .. Stanowi lak Ciało aJ rusza 696 m1ęsni. . a, e u dorosłego JUŻ ponad 40%mas . ą ~ne 25% masy ciała przedszko-

mało mas) m1ęsniowei. Je 0 mi . . y ciała. Widać z tego, że dziecko ma jeszkati~e \\ m1ę,niach je t dużo ~-ody ęsnie ~ą. ponadto słabe, włókna cienkie i deli-

C/.R

tc;pu1ąą rozwó1 tkanki . . , ~ m~1ej substancji stałych i bialka ·. mięsnioweJ dotyczy łó · · M ~ 1 ~ nt, &d)z liczba włókien mięś . h g .wme zwiększania długości et asa m1ę~ru zw1~k. 7.a się w rozwo·u czło:owyc . ~oze wzrosnąć jedynie o 10% a prl} ro t mu;'m dotyczy głó ~ dl ie~a az osmiokrotnie. W 3 i 4 k . . puc wymint· zw1~k~zanie wnie ugosc1 Dopiero około 5 rok . . ._ro u zydacznia ie: tom m I masy m1ęsni dziecka, a przez to . ~ zycia nastę­ O\\'\ hi w•d I . w po cpszen1u os.1ąganych przez dz. k wzrost ich siły. Uwi• ' O 110 IOW}ch R ICC O wy "k ' Jednako\\). •aj'n bctc . .·· om.·?1 po zczegołnych ru . ,n~ ow sprawno1110\\c tuło\\1a I ko11~ roz~11a1ą s!ę m1ęsnre o duzejgm~~1~sni?wych nie jest I p I Ó\\ Spra\\110 t ~11:.' ~ ~b~z~ • mniej wykształcone są e i _duze _grupy mię­ obr~blc konmm ~ó~t ~1ęsn1 wzrasta w kierunku od ~- m. mięśnie dłoni do dJon1 · · nc1 Jlrt'.} rost siły odbywa s . g owy do kończyn ię w kierunku od . ., ramienia io

i ma.')

. •

Układ krążenia

Serce dziecka w wieku przedszkolnym jest stosunkowo słabe 1małe - ma małą

pojemność. Naczynia krwionośne są za to dość szerokie, a JCh ilosc wraz z siecią na

czyń włosowatych nie jest jeszcze duża. Ciśnienie krwi jest dz1ęk1 temu mniej~zc niż udorosłego, a czas krwioobiegu krótszy. jest to korzystne dla serca dziecka. gd)"l pozwala mu zmniejszyć wysiłek. Mimo to serce dziecka ze Wlglę
Rozwój płuc dziecka idzie w parze z rozwojem klatki p1ers1owcj, która z \\ick1t m zmienia swój kształt Początkowo klatka piersiowa 1cst 00:7.kowata. na5tępnir pl'Z}· biera kształt ściętego stożka, spłaszczając się i wydłuz.ając. Wraz zwiekiem wzrasta ilość pęcherzyków płuc, a także ich poicmno: Pojcmn
......,,,

ROZ\X'OJ ruchami, rejestrujących doznania i sterujących reakcjami. Ośrodki te to_~biory komórek, w obrębie których zachodzą skomplikowane procesy koordynaq1 funkcji organicznych i czynnosci ruchowych. Umałych dzieci zwoje mózgo~e są sł~­ ho rozwinięte, a komórki nerwowe mają małą ilość rozgałęzień. Stoprn~~o d?Jrzcwają coraz wyl.Sze osrodki, pozwalając precyzyjniej sterować rucharru 1sk~j~­ rzeniami. Dzięki temu dziecko doskonali swoje zachowania ruchowe, bogaci je i celowo dostosowuje do aktualnych potrzeb. wohr1;b1e układu obwodowego rozwój i doskonalenie związane są z procesem micli1111.acj1 włókien nerwowych i reinerwacji mięśni. Mielinizacja to obrastanie włó­ kien 1wrwowrch otoczkami tłuszczowymi, które spełniają rolę podobną do izolacjina pr1.cwodach elektrycznych. Dzięki temu impulsy płynące nerwami z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni trafiają do odpowiednich jednostek motorycznych, a rnc pobudzają ob~1.arów zbędnych dla danej czynności. Wkonsekwencji tworzenie otOC'l-<·k miclinowrch ogranicza niepotrzebne przyruchy występujące często w dziala111ach dzico. lncrwaqa polega na stopniowym wydłużaniu się wypustek komórek ncrwo\\')ch i two17.c11iu połączeń z włóknami mięśniowymi. Stanowi to podłoże dla koortl}naqi ncrnowo-mięśniowej. Zaawan owanie inerwacji odgrywa decydującą rolę w opanowywaniu przez dziecko czynności ruchowych. Inerwacja drobnych mii;,111, np. dJoni, ma m1e1sce później niż wielkich mięśni. Jest to drugi, obok rozwoju \iły mi~nio\\cJ, powod łatwiejszego opanowywania przez dziecko np. biegu czy u 111z ruchów manipulacy1nrch.

Im dz.icdm je:.t młocbze, tym bardziej widoczna jest u niego przewaga układu pobutlzania nad hamowania temu szybkie znu7A>m.i rodko\\l"gO układu nerwowego powoduje, że dziecko ma trudności z dłuż­ szym \kupien cm U\\'agJ 1Jf!:>l przrczyną utraty zainteresowania nawet dla bardzo trakcy111 h, .tle długolr\\ał)ch czynno ·ci.

układem

:

•

Towarzys~ce

występowanie

p ~I S v C 11 I (''~· z :'\

y

Dz I EC KA

°'lCc•sów J>s't:lllet.\"'\TJI l>WCKA Spr?)· . ROZ\\Ojl I'"' r. • 0% IEK 3 6 L.ATTO OKRES SZVBKIEGO : . ; 1'1ÓZP lrt\ latka ma około 7 · tkanki ner\\O\\t:). ·ri • • ' j temu rozwój mózgu • • ·olatkaj·uz 90%. Pr/.) ro.'t ma.'y mo·a óz szesc1 wagi mózgu dorosłego, a m. gnowych komórek llff\\O\\')dl, ale prZt'Z zgu odbywa się nie przez pows~wame towar1.y~zy doskonaknil' ;_~go \lrukt·u~ wzrost ich objętości. Przyr?sto~ ~: łączeń m1ędz) komórkami ~61~')n ia . tw rzenie nowych, coraz hczmeJSZ)- po . . rol\\'i'Jaj·ą się u dzwcka dIJ an 1 o . kory mozgo\\Cj · . artlz' · forone. Dzięki wyższym czynnościom znawcze, pojawiają się uczu~ h ~~;sć, t\111 orientacyjno-badawc.le, pr~ po „ budliwośc neNowa„ impuls~ • • Dzieci przedszkolne cechuje duza :u·e to, że dziecko łat\\O trao ro~n~~~ . ksza, .im dz·ecko i·est młodsze. Pow J . bywa krzykli\\C, nadruchh\\c, tru w1ę i . u. zachowarna, rzej"awia zm1enno:>\, . . . uczuciową, P b łatwo się męczy 1n~:zy. . , , . ·:c bardJ,O zmienne, no mu panować nad so ą, edszkolnego nastro1e dz1cck.1 s4 1es-1~z c; lub ~muci z llla· Na początku okresu prz D ·ecko śmieje się tub płacze, c~c~ . . . u;powJf a rea.keje uczuciowe gwałt~w~e. z1 . Krruicowo różne reakqe mo~~ W}~ s1 odó Łatwo zm1ema nastrOJ. . . k pn.edszkolncgo dziecko uczy ę hych pow w. . iero pod koniec " 1e u · be średnio po sobie. Dop · · h uct.Uć • zpo_ ć d przejawami swoi~ . . t po. tawa cgo1 t}czna.. stopmowo panowa na letnich wyrazme w1d?'zna '\ ·~ Dzieci sla.r.'ze za U dzieci trzy-,. czt~r~vłasny punkt widze111a i ~lasni o:;n~ Potrafią uznać uwzględniająca głownie b dziej· obiektywna I uspo cez • postawa ar . . czyna cechow~ ad reguł i zwyczajów. .. ięci i uwagi Pamięć słuszność i wazność zas '._1.~n czas wydatnego rom;o1u ~I Dziecko zauwaza k rzedszkolny to Ll1IV-" m1mo\\O ny. be O res P . chowują jednak charakter . . nia i sytuaqe, ktore . z i uwaga w tym ~1eku ~ . pociąga, a zapamiętuje te z~ spostrzezenia dz1ecgłównie to co je mteresuie i al u się w umyśle. Zwie em ' . e utrw ąm większego wysiłku sam

W

I

-

:„

~

„„

„„

• ~ „„ •„

"„

~

ROZWÓJ

RUCHOWY

DZIECKA

ka staj:1 się coraz bogatsze i bardziej zróżnicowane. Uczy się ono wyodrębniać zm'rsłowo dostrzegane cechy przedmiotów i zjawisk, zestawiać je ze sobą i po-

ro\\ n}""aC Stopniowo rozwija się trwalość uwagi. Powoduje to, że dziecko rozwija !>woją zdołnosć do wykonywania okre lonej czynności przez dłuższy czas. Coraz w1doczrne1sze stają się przejawy woli - dzieci zaczynają stawiać sobie z gór} okrcslone ecie i potrafią je realizować niejednokrotnie z dużą wytrwałością. Sprzyja temu rozwój zdolnosci kierowania własnym działaniem. Udzieci przedvkoln}t:h występuje charakterystyczny rys motywacji: łatwo dają się namówić do wykonania cw1m1i cq zadari, gdy coś one wyobrażają, gdy rozumieją ich cel, a tnkzr, szcn•gólnic u chłopcow, gdy wchodzi w grę czynnik rywalizacji. W Wll'ku przccbzkolnym kształtują się już podstawy charakteru: można wyrałllać 11 dzil•ci s:unodziclnośc, niezależność, zdolność do radzenia sobie w różnych S) tu.tqach, cxl-w·agę, prawdomówność, życzliwość dla innych i chęć pomagania im. Gło\\1i;1 form:\ dz1ałalno ci dzieci w tym wieku jest zabawa. Lata przedszkolne to roi.kw11 z~thaw tematycznych, konstrukcyjnych i ruchowych. Kształtują one rozwój :.fcry pozrn1wcz.c1 i maj;:i doniosłe znaczenie w poznawaniu rzeczywistości. Stanowią mt n.')" rw c ·1czc111c \\~pomagające funkcje poznawcze i ruchowe dziecka W1ck 3 - 6 l~t to ~..e okres szybkiego rozwoiu słownictwa Bogaci się ono, wzrasta tlo przym1ot111ko~\~ przy łówków, zaimkowi liczebników. Nie znając zasad gramat) ki. d1.1CCt ~C7.ą !>1ę z powodzeniem używac przypadków, czasów, rodzajów. D1.1ed;o treylcuue zdolne J~t powtórzyć zdanie złożone z 6 - 7 wyrazów, czterola1 po\\ tarz.a 7.d:tn1e 12-. 13- wyrazowe, a sześciolatek - zdanie składaJ·ące się z I6 - 18 wuaww \\"raz z · I · • · · · rozwoiem owmctwa dziecko przyswaja sobie różne poJ~ ml\\113 m} si sio\\ ną (tzw .cichą mowę").

p<>&ł~lrugirj t:io\\ic okn~u przedszkolnego życie uczuciowe dziecka bogaci się I

i.1

i t:Ja i1 11.llJC

I I 'ttn) l

Rol\\OJ

Po1aw1ają sic zao„1tk1 uczuć wy.lszych - uczuć spolecznvch 1

fl'}th1cm~ d1ircka JC.'Sl na1czę!>ciej zsynchro .

Iem ruc ho"} m

. nrzowany z Jego rozwo-

. . zwi . 1 z jego roz\\ojcm ~omal)'C7Jl}1TI iest ściśle_, ~~c~ m·isv mi~~m. procesem ko,,. (rośnięciem, zmianami pro_porq~, prl~icznym c'u:prJwnicnlem mC'Cham· nienia szkieletu), z rozwoiem_ '~JO b. hemiczn}ch procl''>Ó\\ w mię. . . dd bania, przeb1eg1em ioc . od k 6 zmów krązema 1 o yc . rozwojem p \d11czn}m ( t rego śniach dojrzewaniem układu nerwoweg~) I ucł10-w"'ch o~az ~tanr emocjonalne ' . ych czynnoscr r / • ) tak zależą motywy podeimowan . . howe i poziom !>pra\\ noset ' a · . I · ce czynnosc1 ruc ·} k ·e rac"ionaJno. po t~powama wznacznym stopniu regu uią (który warun UJ ci że z rozwojem umys Iowym . d . k honorować raqe innych 1 o~tosoi z rozwojem społecznym (który kaze z1ec r k u do obowiązująC}ch norm 1ob)CZ3 . wywać swoje zachowanie - w tym moto y ę •

R

OZWÓJ RUCHOWY DZIECKA

jów). . iecka rzedszkolncgo prt.cbicga w dw~ ku.•· Rozwój. sprawności ruchowej dz alp ·e ruchów postawno-lokomOC}Jn~t:h . · t to doskon • m.uu?u . · 1~"1· runkach: z jednej strony J~ . . .t ) em z drugiej rozwóJ. ruchow -1 (chodu, biegu, skoków, wspman'.a s1ęl~ pi~ania się przcd1rno1ami i nanędz1am1 conych (polegających na zdolności pos g . ). . b"10Iog1cz · na potncba dziennego użytku . dszkolnego jest wielka • Charakterystyczną cechą wieku ~rze hl" ·osc1 dziecka, duzcj liczby krokow, ten· romnej ruc JW . ruchu. jest ona przyczyną o~n ·eh rozrzutnych. . .•. rawnosci dencji do ruchów zbyt obsze . >. ' "ed obserwujem) dabzy romo1 P Okres przedszkolny jest wiekiem, ki yh ·w {"\;kliczn~ch (chodu, biegu), opano1 . a1vzacja ruc o -1 rd. ruchów • motorycznej, następuie au.tom ' . eh roz-wiJa się zdolność koo ~ ~ac11 . wanie pozycji i ruchów rownowazny .'n ~eJ. Wzrasta rownoaesrue ~o: i podwyzs·za poziom ogólnej spra"'.'°ośc1 . ~ • - bardzie) do tosowane do zm1enra· . się · •intehgentrnej ze dziecka, jego ruchy staJą jących się sytuacji.

~

e•

.

....., •„

„•

„„

."„„

Jrdnoczcsnie rozwija

się

samoobslu a .

.

. Dziecko samo je, myje ew asnych rzeczach, pomaga w łatwych

się, rozbiera i ubiera, utnymuje porząde~; s~odz1elność. praalt:h domowych

Dziecko w tym wicku uczy się · iez .. dz'1ć na rowerze pływ ć, · 'dz" . i n~tacIl, grać na instrumentach. , a 1ez tc na łyżwach Stopniowo doskonalące się ruch drobn . . . . ~prawn1c1~ze poslugiwarnc się olówki~m ych. m1ęśn1. dlorn umozliwiają coraz 11 ~z1t·ci przedszkolnych wystę . ·rdzelkiem, nozyczkami. uo.ą ~1~· •pl}·\\~tć lub 1czdz1·c na 1y.n.~u1he .~1wne dla. dorosłych ~ . . ...wac lllZ np , . . zjawisko: S7Vbcie1· u1 \\,Hiia. 1t• o~tatnic czynnosci d . . . zapmac guz1k1 czy wiązać sznur<>w1\'km•go wysiłku ruchy pl~:1~;1ę ~~r~słemu łatwiejsze niż wymagające ruth> . manualne są jcs1.cze trudne i ~ d~~~arza. Dla dziecka jednak drobne mlt;~1110~1·t1.1 ar ziei męczące niż praca dużych grup Odmu:nrnc również niz u dorosły h . . c p~eb1ega1ą u dzieci przedszkolnych procesy I k . ..--„ zn1cc te wiązane . i P.')c 11 ą dziecka, Jego mozliwościam· . są z. mną motoryką, wydolnością rc:1g~1c ruchem na bodzcc. Szybko si I i potrze?a:n1 ruchowymi. Dziecko szybciej C7.) nku, ka. rownież S7.}bcic1 po wysJk;~.r::erpu1e • męczy, wymagając chwili od ponowa gotcm_l' j~t do podjęcia dalsze· zabv. raca do norm.y. Po chwili odpoczynku od podłoże w rnrwlaśawic dozo . J awy. Zmęczerne u dziecka ma na· - · · g rn.Abr do tego nie w o . typu ruchu' Będ iec o samorzutn. do .onuie a..ę~t)C. h zmian tal ie 1. w sposób nieświadomy . . . ą zmęczone · ąc sk e aktywne · . swoją P di g.d~ jedne . "'orupy m1\'sm . , .ekonorruzu1e" ~n grupy mi\',ni. pozwa.la1ąc t , wy onuie przejście do ruchów angażu)"' do ro~~ b)I tak cfalcce akt ym p1erv. zym odpocząć. nic \\'CZ 1111:!! 1znao.ni , • . ' . ywny ruchowo jak dzieck stru1 m te odrni . c Jl0\htzn1c1szc oznaki zmęczeni C' ko, wykazywałby znaczpcf}mcntu v. rnnc mozliwo~ i polr7.cby ruchowa .1e .~wym przykładem ilui CZ)nności dz, któl)m ~tudcntom polecono aśl e dz1ec1 •dorosłych jest wynik przt:d: k0 I n, adowarf b)łi kompletni:i zma ...., 7. rn.:go podo..1.\ zabawy p . ie wszystkich ruchów ~'-<-t'n1 t\m 1 · · o rnedlu · \\iJo nadal nit' od · nict}pov.1m1 dla siebi gun czasie studenci n1 • bytol \\ ' C'ltm.ii;ic zrnt;czcnia Oc7V\ „ · e czynnościami a dziecko ba „, ""1Sc1e przy od , 1.uul' przt•z dlu ,. . ,. n mpo rozwoju motorva.~1ry cz~d' V..)konrwac czynno c·1dWróceniu ról dziecko I\ ro • „ ego Zll'Cb „hll_ oroslych •'bs:t.epriynos1 hto111ą rozn c . . . . pr okrt motor~~~' a S rok.tern życia. WZW~JU motorycznym. n101ol')n1wgo illlll\,k>\\l'<> ksc1. l\oncząc 6. rok 'lvc· WJ~ku 5 lat dziecko · f>o, tory pozwaJ 1a, osiąga taki poziom . - a mu na-,Pod' . Jęcie nauki szkoln .

zm~nia i odnnr·~nku Ro• .

t~nn~

d:"1pulc~~ dzp~erkwach wysiłku dużym wydaJ:Sn~~~

Gd

:

--

ej.

Poszczególne. dzieci mogą różnić się między sobą tempem rozwoju motof) am~o Wpływa na to wiele cech wrodzonych, w tym głównie t'lW. uzdolnienia ruchov.c, ale ~:U:dzo ~stotne znaczenie mają także czynniki środowi kowc, a v.:1ęc tf)b zjda,

CWJczerue, trening. Ruch i zabawa są przejawami zaspokajania potrzeb dziecka Pozwala,:\ do,kon:i lić motorykę, ale są także istotnym czynnikiem rozwoiu somat}czncgo. ps)thicznc go i społecznego. Rodzice powinni umożliwić dziecku w~zcchstronną aktyw no. ru chową, sprzyjać jej i wspomagać. Ograniczanie spontanicznc1 aktywno 1ruchowe1 dziecka jest sprzeczne z jego potrzebami rozwojoW} mi. Dziecko trzyletnie Dziecko trzyletnie ma dość dużą i cięzką głowę, krótkie w!ltosunku do tufo'>' 1a nogi i maJą siłę mięśni, które muszą wprawiac w ruch proporqonalnic du1.ą ma· sę ciała. jego potrzeby ruchowe są ogromne. Rzadko 1cdzi w mici~ - ~tale wy· konuje jakieś czynności. Trzylatka charakteryzuje tzw rozrzutno~ć ruchowa związana z przewagą procesów pobudzania nad proo:sam1 hamowania v. wnętrznego. jego ruchom brakuje precyzji i dokładnosc1, są mało ckonomian Przy wykonywaniu czyn no ci włącza do pracy zespoły m1ęsm. któf)1..h ud.wił 1 1 zbędny. Wykonuje tzw. przyruchy, np. przygotowaniu się do , koku Cl) rzutu towarzyszą przedmachy, naprężenia, kiwanie się, wielokrotne uginarnc nóg. a na· wet grymasy twarzy. Wwieku 3 lat dziecko pr-tySwoiło już sobie podstawowe formy ruchu, choć ich wykonanie jest jeszcze niedoskonale. Widać, że sprawiają mu . poro trudno~ Ru· chy te są w małym stopniu skoordynowane. Sprawiają wrazcrne nicporadnyd1 i nirzręcznych. Tylko 30% dzieci w wieku 3 lat o iąga koord»nację ruchów konCZ) n górnych i dolnych. Mimo tych trudności trzylatki dośC pewnie chodl-11 biegaj:\, potrafią stać przez chwilę na jednej nodze, wdrapywać się na rózne spr7~ty i 7.'iUwać się z nich. Potrafią podskoczyć, przepełzać pod przeszkod.i pncnosu: nic1l1)'l oc;'.k1e przedmioty, rzucać przedmiotami, nie tracąc przy tym równowagi. Tr7.)1l'lnic dJJccko jest wstanie przeskoczyć przeszkodę długości do 30 cm i pokonać pnc„,7.kodę V.')· sokości do 40 cm. Trzylatek maszeruje, podskakuje 1biega prl) m~te. ~trJfi _zł>~· dować wieżę z kilku klocków, naśladuje budowanie mostu z3kJockow. ~b1 bawić s~ę w piasku, toczyć waJeczki i kulki z plasteliny Rysuie k! ztalty zamknięte 1 po~t.ae1e ludzkie w formie tzW. ,głowonogów" Dziecko trzyletnie można nauczyc 1azdY na trójkołowym rowerku, a ~ilie ~ły· wać. Trzylatek pomaga w ubieraniu się, sam m~je ręce, w~ada skarpet~1, ~opina guziki. Dzieci w tym wieku potrafią sprawnie biegać, choc1az sposób, w Jaki to ro-

-„ .-„„ ~

~

"o „

• N

"„„

b1ą JCSt mało doskonały. Bieg trzylatka charakteryzuje: krótki krok brak eh ·lenia tułowia, brak współpracujących ruchów rąk (dzi k k , . W'f > wanymi rękoma ruchy wahadJowe w . ee o ~. o.nuie wyprostcr całych stopach. małym zakresie), odb1c1e 1 lądowanie na

Jak wspomniano, potrafi ono przez kilk k j;\c na 1cdnc1 nod7.e Jednakz·e t . a se und utrzymać równowagę, ster · u rzymanie równow · . . . ~~rav. ia mu duże trudności. W st u. agi w ~t~rn na podwyzszeruu nic się, szukanie mozliwości chy ęp J_e "".ówczas napręzenie całego ciaJa, kuJedo obnizenia środka ciężkośc· 1c~nta się czegoś. Dziecko podświadomie dąży podwyzszcn1u. 1. a samo zachowuje się, gdy ma przejść po Dla trzylatk:1 skok jest zadaniem techni . . nawet czrne trudnym, którego się dopiero uczy k1warna głową i tulo~iem machpanro~tcgok podskoku towarzyszą przyruchy wformie • 1a rę oma, ug· · · mt nawet unoszenia barków . ąk Pods marna 1prostowania kolan, czasair · kok poprzedza · JlO ktÓrych następuje podcrwa . . sena ugięć i wyprostów kolan, ~L p. D1jccko tr.r.yle.Lnie pot.rafl wyruekosię, ~kklkowo z niejednoczesnym oderwaniem uJo.;n . . hnę czy skakank nac r . :-"ną na z1em1 p s •o w przód, np· V: 1orm1e przeskoku przez ra s1~ rękoma i pozostaje w tej pocyę.„ rzy ze ko~u ze stopnia dziecko zwykle podpie1ak1c1 C?ynno c1czy zabawki. Częs~~ ~~:~~hw~lę, ~awet !eżeli bardzo spieszy się do ma tru'!11o!,a w wyhamowaniu przys i ~ ko~C'l}' się upadkiem, gdyż dziecko I unk1em tły mi~rn do masy .aJ Peszerna, co Jest związane z niekorzysLnym 1 opanowuje. Wykon'tniu

l'llkżc

:

Cl

a

v.1kona111c rzutu przez trzylatka . śród rzutów l17.) latek potrafi wykonac: często )est połączone z przyruchami. Spo• rzut oburącz w pr1.ód . · • rzut j001„, k · 1w górę ruchem z dołu ~, r~ :\ przt'tl siebie wykon '. \\7Jtf I011l; w gorę' ug1ętc1'w łokci ywany naiczęściej ruchem zamachowym ręki • f'Zllt} do CC'lu· u, unuCS7.aoncgo JlOV.)7.q ol urn CS1.aon o "ov..y, wykonywane najczęści . • p-„-· cg poniu1 kl:ilk1 p1cr..iowej lub . . . ei ruchem zamachowym, ,.,._,•.u ru pm borów I na z1em1 - ruch • too.er1 pilck ~lu z imę klub rozw1c~zoną linkę em z dołu, '"&o· 1 o olo I .5 - 2 m ' 'łat

J;:::

kl.ad f'Z)

m .1

trud llOSC'J \\

dl\\

, .

n rzu<'ontj mu p1lk1 n ) tan1u pnedmiotów M . . mu ~· \\ I m ~lu w ,;~~ko nic łapie piłki, a ra~ei· ~zzekn1e ~apać nawet don ną" .lt>' r\'(t' \\ pm5 d e a az sam d . do tki 'Il trzną " gort' Gd} p lk . trzymając dłon. zł a "wpa me 1 wl'j a spadnie mu na ie ączone i zwrócoP ręce p · ka ją oburącz ' rzyc15

Trzylatkom sprawia radość popisywanie się nowo nabytymi umicJ~lllo~anu ru· chowymi, ale ruchy nowe i w ich przekonaniu lbyt trudne nic bud1~11A1intcrcsowa· nia i dzieci często odmawiają ich wykonania lub wykonują je bard1.0 mcch~tmc. Dziecko lr'l}'letnie nie jest w stanie wykonać czynnosci łąa.1cych w sohic dwie łub więcej podstawowych form ruchu. Nie potrafi r.wcić piłki wgórę i złapać jc1. roz· winąć cukierka w biegu, łączyć skoku z biegiem lub rozbiegiem. Tc umicjętno 1dopiero będzie zdobywało. Dziecko czteroletnie Czterolatki niewiele różnią się od lr'l}'latkow pod względem rozwoiu motm;cz. nego, chociaż są od nich bardziej sprawne. Są zwinniCJSZC, zn;cmicj,zc, poru-.zają się pewniej, swobodniej. Koordynację ruchów rąk i nóg osiąga 70-75% d7Jcc1 w t)m wieku. Czterolatki odczuwają większą potrzebę ruchu, ale równoczt·~nir polr.lfią dłużej skupić uwagę, lepiej reagują na sygnaly i polecenia Dzit'Cko w v.irku 4 lat dobrze biega i potrafi względnie płynme wykonać kok z rozbiegu, nahi ra pcv.·n w wykonywaniu podskoków - dość płynnie umie W) konać scnę łatwych podskoków, przy czym często zaczyna je wykonywać amormlllie i mcmal lx"l\\'C7.Y to zwłaszcza dziewcząL Czterolatek zaczyna łączyć płynnie fazę pl7.}gotov.~two„1 rzutu z fazą główną. Potrafi trafić do dużego celu z odległości do 2 m RzuetJ:\C, pil) 1mu1c postawę, w której wygięty do tyłu w łuk tulowi odwiedz!ona w ~ór~ ~·tył r~ka aktywnie wspomagają rzut. Wicie czterolatkow opanowuic um1c1~u10, chwywua. Udaje im się chwycić nisko podrzucone przez s1cb1c worccz~ oraz dokbdme rzuconą przez osobę dorosłą pilkę (najlepiej duzą i lckką).Uczą się talde odb11an1a p1łk.i oburącz o ziemię (kozłowania).

. • . . Czterolatek nabiera pewności w wykonr.van1u prostych ~·1~n row:nO\\~nych, pewniej stoi na jednej nodze. o jego poczuciu równowagi Ś\\1a.dCZ} um1c1~t· ność przeniesienia naczynia z w~ bez jej rozlama. Dziecko czteroletnie używa nożyczek do wycinania, nas1a.du1c budowę bramy z S klocków, kreśli krzyż i kolo, rysuje człowieka z 2 - 4 częśc~ oproa gł_owr. Potrafi .am się ubrać i rozebrać. Przy pewnej pomocy sprząta po sobie zabawki.

:;;„

„

e

-•„ "

ft

o

„

•!: ~

ft ~

.

w grupie. czterolatków można 1'uż zaobserwowac' duz·e zró.zrncowame . . w per .

~:m1e ro1;01~ ~otoryc..znego. Zdarzają się dzieci, których rozwój zbliżony jest motor} i p1ęt:1olatka' mne - mniej sprawne od rów'1eś 'kó bl'.

nosci trz} łatka.

ni

w - izsze spraw-

Ozit'cko pięcioletnie Mu;dZ} '1 a S. rokrem życia następu· . . st~·pujące w tym o.asie zmiany ma· ~~~~p;eszcme proce~ów rozwojowych. Wy11:11szyhszy rozwój motoryczny p~~ md ~ sk~ku rozwoiowego. Obserwujemy qi ruchow, :1 nie jak dotąd pr~ste ey oc odz~ do zna~nej poprawy koordyna0 ko p1ęciołct111c wkmc7.a w wiek ng opan~wywania ruchow własnego ciała. DziecDm:cmm przyhyw·asily doskonaf'~kydzłotym okresem rozwoju motoryczn.ości. · 1się oor ynac1·a, po· ln ść . sta szyhko zr""·'rlosć 1·ogo·1 Je o , uwaga 1pamięć Wzra: ' · ...~. · na wytrzymałość. N · · , · ")sprq;~17.o\\an}ch czynnosci m al h astępuic rozwój ruchowdowolnych, na m6\\1Ć o większej ekonomiczn~~ r~{~ó:.uchów celowych i precyzyjnych. MożJL'mc u d1jeci w tym wiek wo • Dz1<'Cko wkraa.a w tzw d . u~vzrasta aktywność intelektualna i docieklichy char:iktcru: odwaga, ambi ~~g~~ es przeko~y. ~yraźnie uwidaczniają się ce\\ h ll}'Ch ~ukcc:.ów i niepow~r1 ęć wykazania się sprawnością, przeżywanie

~hód pi\'(.1ołatk.a nabiera cech chodu d . a ruc Jak dol<łd całą stopę wyrazn. . .orosłego - dziecko najpierw stawia piętę

rytm 1długo. krokow mo'gą być·p~~z~~ ruch w ~taw~h biodrowych; tempo: tc:h cg. P1\'Cfołctnie dziecko biega co b dz~. czas m~zmienne. Doskonali się takdziej ekonomio.n} i poprawny Biegr:~t~eJ d>".1~~cznie, szybko, wsposób bar~óln ew przypadku chłopców dążen' dryz~1e iu.z ~armonia i ekspresja oraz •ęaolatrk mo1.c równym krokie '. ie o osiągnięcia jak najlepszego wy-'•-u' m g . mi w rownym te . IW\ . ntpll' pięt.1olatkow mozhwe są . . . mp1e przebiec bez wysiłku 30-40 ud1 e si v..1 „ . iuz gonitwy 1pośc' . . kom l C~ultU\ w pdrn zsynchron· . tg1. Nie wszystkim pięciolat>Z1ck1 JXl\l~'PLil:tccmu doirzewaniu JZOwac w b1~gu pracę rąk i nóg. J temu rlfr\\l>\\l>-mit~mowc o w . ~po\i,,1ednich ośrodków kor , . "°"'ligi f'1~oktni . dl ,· g )IW.me wzrastają możliwo , . y mozgowei traf~ l.!CZ}t chód l I ~l c:r mogą do~ długo (ponad 10 s) lać SC! .utrzymania rówJl:ł ,.,,_ sd1 .i.... po awl'CZCe z przekraczaniem przo.. ..•.óds na Jednej nodze per -1 Millem 'IC pod tr""U\! , posuwaru ' stan.lu nh\110\\'ahl)111 (sto . Z}maną przez doro lego laską. p em przyboru \\ Jlfl} iadzic bez ""'' pa i'.a topą), we w pięciu na al Olra.fią stać w tzw. I n ~ i. ·.1......p1cr:uua Sil,' rvkom;L p cach i Ul.rzymvwać . ,. <>u'l znaanrc . . . . , · się tran r7lK w ó rozw r1a )>fi,' umiCJ(:Lno~ r· g ~I ch\\)t. "on:o.ck 1 b . ZlHów i chwym . u piłkę I LO nie t k . w. Dziecko per Y O StO)ąc w fil. ejSCU, . ale A

:

.„ „

• •

•„

także porus~jąc się - chodząc, a nawet b1ega1ąc.

Wicie dzicci \\ tym wicku prl) r1.u·

~h do celu i na odległość przyjmuje pozycję wykroczn:1 łuh u~taw1a się hok1cm do ~~~unku rzutu. Pięciolatek łapie rzuconą do niego pif kc. choć n:tdal 1c~L to naja~ sae1 wyłapywanie na cale ciało. Łatwiej mu Jt>st chw)taĆ ptłki większe. o 'rL-dn1C\

około 20 cm niż małe piłeczki. Niektóre pięc1olatkJ UCi'A1 ~rę W}konyw:.u11a nutu n.;

odległość z rozbiegu. Większość dzieci jednak nic potrafi 1c~1.cze '-') kor0:.t energii uzyskanej w biegu i przed rzutem zatrzymuje się, w1konując nowe ruchv 1.:unacher

we. Pięciolatki potrafią dość dobrze skoordynować chód z kopnięcitm p;łk1, :t t.:tkżc kopnąć piłkę bezpośrednio z biegu. Wśród pięciolatków wyraźnie uwidacznia się, zw1:y~U1C głownie z wrodl.on)mi uzdolnieniami ruchowymi, zróżnicowanie pod względem rozwoju motol)CZlll'gO. Można zaobserwować dzieci znacznie wyprzedzające pn.edst:twione sch1:maty i dzieci nie nadążające za nimi. Widac to było w gnipic cztcroł:ttkow. ale od 5. roku życia zróżnicowanie to jest coraz wyrazmej ze. Ob~rwu1c ~1ę także zrozmcowanie wynikające z płci. Chłopcy cechują się przewagą w wiciu um1c1ętno!ICiach 1spraw· ności nad dziewczętami. Są zdecydowanie lep i w biegach, skokach i 17.lltWL Dziewczęta natomiast lepiej posługują się skakanką, pr7.<'W)~7.3J:.\ d1lopc6w w ł\\i­ czeniach równoważnych i rytmicznych. Pięciolatków, zwłaszcza chłopców, emocjonują nowe i trudne zadania. 7b)1 łatwe z,adania i ćwiczenia mogą być przez nich lekceważone.

Dziecko sześcioletnie Sześciolatek to dziecko, u którego obserwuje się dalszy szybki postr;p rozwo1u mer toryki. Wtym wieku widać ponowne nas~enic ruchliwo!>C1. Szesciołatck staje srę silniejszy i sprawniejszy. Następuje równowai,cnie proccsow pobud7..ania 1hamowarna wewnętrznego, przez co ruchy dziecka są zręcznicjsre i zwinnic~i'.C. Cechuje je płyn­ ność, swoboda i dynamika, a jednocześnie są celowe, odpowit-dnio dohrane do wykonywanego zadania, a przez to ekonomiczniejsre. Sprtyja to wzrostowi wytrtym.1.ło~. Wdziałaniu sześciolatka widoczne jest zjawisko przew1dywarna rucl10\\l'gO w per staci np. pochylenia tułowia w przód i wyciągnięcia rąk w celu chwytu piłki lub cofnięcia się, gdy dziecko widzi, że piłka przeleci za nic. , Usześciolatków występuje automatyzacja niektórych prost}Ch ruchow: marszu, biegu, podskoków. Sprzyja to ich płynności i swobodzie i po~-ala ~ic.~lrn łal\\'icj ~~­ czyć je z innymi ruchami, np. bieg z następująC}m wjego koncowei ~azte rzutem. Nrc występuje tu już charakterystyczne dla pięciolatka zatrzymanie się pr.led rzu~m Sześcioletnie dzieci potrafią płynnie wykonać kombinaqę ruchow, mozna od nich egzekwować ćwiczenia trudniejsze, wymagające większego W)Silku. Potrafią opa-

.: „

."-„

!? n

o

„

•

„„=

,„

POSTAWA nować większość złożonych ćwiczeń

na przyrządach oraz ćwiczeń wymagających

znacznego poczucia rytmu. . k k Może Chód sześciolatka jest równomierny i ukierunkowany, o dłuzszym ro u: mu jeszcze jednak towarzyszyć szuranie nogami i brak sprężystości. Jego b.1eg ma wiele cech biegu .dorosłego". Praca nóg wspomagana jest ruchami całego aała: tułów wychylony jest w przód, ręce zgięte w łokciach wykonują ruchyzamach°'."-e, co dodaje płynności biegu.Jednocześnie znacznie wydłuża się krok, czemu sprzyia v.-y: sok ie unoszenie kolan nogi zakrocznej. Różnice w sposobie biegu między chłopcarru a dziewczętami są nieznaczne, choć w szybkości biegu chłopcy dominują. Rzut w wykonaniu sześciolatka cechuje się płynnym połączeniem fazy przygo~o­ wawczej z fazą główną. Dziecko trafia do dużego celu z odległości 5 m. Usprawrueniu ulega także chwyt. Sześciolatek potrafi użyć w tym celu tylko rąk bez wyłapywa­ nia przedmiotu na całe ciało. Połączenie chwytu z rzutem może sprawiać mu jeszcze trudnosci. Gdy chwyta przedmio~ a następnie ma go odrzucić, następuje faza zatrzymania brak JCSL płynnego przejścia między tymi różnymi typami ruchu. Wrzutach U\\idaczma ię przewaga chłopców nad dziewczętami: u chłopców występuje wyraźna w~półpraca ręki z tułowiem w pozycji "wyrzutnej", a u dziewcząt ta .dorosła" forma ruchu występuje rzadko. Chłopcy rzucają piłkę tenisową średnio na odległość 12 m, a dziewczynki - 8 m.

Dzięki przyrostowi siły mięśniowej i zdolności koordynacji sześciolatki wykazują więcej swobody, dynamiki i płynności także w skokach i podskokach. W zabawach dzteci samorzutnie pojawiają się elementy mocowania Dl.leci\\ t}m \\.ieku angażują iemocjonują zadania nowe i trudne. Sześciolatki po-

trafią samodzielnie

prawnie

ubrać się 1 rozebrać, myć, czesać, nakryć do stołu,

\pf'1.ątnąć 1.aba\\k1, zaczynają szyć najprostszymi ściegami. Posługują się swobodnie

mow:t potoczną, a ich słownictwo zawiera 3-4 tysiące słów.

P~ k~n1cc 6. ro~u zrcia dziecko powinno osiągnąć tzw. dojrzaJość szkolną. StoplC'n Jego .rozwoiu umhłowego, ale także motorycznego, sprawność fizyczna 1 rcC'~Jn~motoryc.zna powinny gwarantować mu bezproblemowe zaadaptoW'an11.: \1ę \\ \rodow1sku szkolnym. : N

•„

••• •

"

•

2§

CIAŁA

romne znaczeme dla zdrowia dm"Cka. ma og . po'ta\\'.ł ciall jczl'l1 dziecko ' . · · zdrowiem a ·' „ . Istnieje ścisły związek miedz} h ·enicznrch warunkach i prawuilo\\o zażywa dużo ruchu, przebywa w ig1 . ozw11a w posób pra\\1dlowy. 1 odżywia się, to jego posta"':'a cial~ ~~~~~~~:n i~ ~~e~cntów ciała: głowy, k~\'gO~łuOpostawie ciała decyduje wzaje N . ·ę•·· 7V wn'"" ' na po ta\\t; c1ala ma . dn. konctyn ajWI r..:i~, ząc pa, klatki piersiowej, m1e icy, widł~wo uksztaltowany kręgosłup ma,. patr. kształt kręgosłupa U dor~sł~~o prarzodu - zwane łordowrn (lo.rdoza SZ}ln~ i lor· z boku fizi·ologiczne wyg1ęc1a: do p . k ·ersiowym (kifo1.a p1m1owa). Patr7ĄC \\f>U erua ,, na coraz wyrazru . zmniejszanJU nadm1erneg0 . k 6 - 7 lat mozna już wiowym oraz .stopruowym . . barków do przodu. W-wie u !kie wysuruęc1e . rzyszy temu mewie

D

OBRA POPRAWNA POSTAWA CW..\

„.,..

•

mowić

o ubztaltowaniu się p!7.ednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, a więc również o typie postawy ciała dziecka. Lordoza lędźwiowa ulega już wyraźnemu ukształtowa­ niu, a brzuch. mimo wyraźnie postępującego spłaszczenia, nadal jest lekko wypukły. Kol:ma dziecka do 3 roku życia ustawione są szpotawo (nogi tworzą kształt litery a.stępnie u tawienie to zmienia się i w wieku około 4 - 5 lat pojawia się koslawosć kol~ (nogi tworzą kształt litery .X"). Ta fizjologiczna koślawość może utrlymywać się do 8., a niekiedy nawet do 10. roku życia. Nie powinna jednak być zh) t duza Przy złączonych kolanach rozstęp między kostkami może wynosić '1 - S cm Większy rozstęp należy uznać za wadę. Na okres ~.rzedszkoln~ przypadają najistotniejsze zmiany w rozwoju stopy. no l roku Z}c1a ~topa dziecka przylega dużą powierzchnią do podłoża. Mięśnie st.opy słabe, a łuki nieznacz~ie zaznaczone. Całą stopę pokrywa obfita podsci'.)fk.i. t!.usz~ZO'W'a, co ~owodu1e, że sprawia ona wrażenie płaskie'. Od 4. roku Z}ll:t z.1czyna1ą zan1kac poduszeczki tłuszczowe uwidacznia się w~ęsłość pode~~O\\c1 _cz~sc1 ~top) i zarysowuje się jej właści\~a konstrukcja. Od 5. roku życia

.o·?·

:':I

"~~;u"~::~;~ ~n;~;? r::s~;topy: ~dłuża się on~ po~zerza i dzięki kształto­

w:

wzmocnicmu \\ yskl~pia1ące s~o~ę mięśnie ulegają wydatnemu u 6 1at są JUZ wyrazrne wyks tal ł k. dłu . 1 poprzl'cznc, twor7~ ce . z cone u 1 po zne 1 ·skle . . 1uz do odbitki !ltOp) doro'iego. pieme stopy. Odbitka stopy dziecka zbliżona jest CZ'l\ - od momentu pion i ··1 · . nóg. Odch)lc111e pięty na zewn ( - pi~ty .dziecka powinny być ustawione prowadzi do p!a.,kostopia. ątrz ustaw1e111e koślawe) z całą pewnością dollTJL'do rOOzJ się ze 1.drowym kr osłu . . run I tyna, odpo\\ cdni" odżyw. ~ pem 1zdrowymi stopami. Prawidłowe wa~ · 1eme I W}'Starcza·ąca 1'I0ś' fl0\\1nn ubitalto\\• zdrowe c1z· k l c wszechstronnego ruchu • .1ec o z poprawną posta .ał 11• 1• ICSI ~ll'Jl..~nokrotme po ta\\"' c·a1 dz. k wą c1 a. Nie zawsze jed'Pt p „ I a 1ec a wykazu· h ~, 1 ·rwotną 1 1.isad111czą przyczyną wad . Je ~c Ypostawy wadli~lrZ)muiąą h ciało, hrak wlasciwic dohr:ulyd:°c!,~wy- 1;.st niewydolność mięśni l 'ci1 i 7J) 11.1\\' k post·tw" iczen izycznych oraz zabaw ruU'ad I • !• ) (l05t3\\"\ Cłal.1 r1.adzic1 "'""'t"pu1·„ u d . . · · un11 111 / '" '• z1ec1 o s'I1 · b on h z niewidką ilo,cią tkanki tł . . ne1 udowie ciała (dobrze "i durnkt uszczoweJ) Nat . m ' Cr)'ZU)ące1 ,lę przewagą ,l:ib}ch element . Om1ast dzieci O budonlO\\ "I duże otfu,7.a.l·n1c) są h1rdz1e1· kl ów konstrukcji (mało tkanki \\ dqxm ·I · onne do nab . rud o B\\) eta a u dzwc1 w wicku przcdszkoln ~warna wad postawy. Cl wud ~~ kh na,1łc111e obserwuje się od 5 rokJ1!1· ~a szczęście, występują li znacz n> m stopniu 7„1a\\ansowan. zyc1a. Są to jednak na1·czę1a zmian M · . · ozna ie, w zdecydo-

\\

Przez ml}

·,'c

:

wanej większości przypadków, łatwo usunąć i to 111eko111ccwie za pomoc\ skom· plikowanych ćwiczeń korekcyjnych c:zy rehabilitacyjnych. 'a1cz~scie1 dla 'kory· gowania wad postawy dzieci w wieku przedszkolnym \\'}starcza ogólne w1moe· nienie organizmu przez stosowame większe) ilosci wszechstronnego ruchu. Występujące u dzieci wady postawy najczęscieJ są związane z 111cpra\\idfo\\ą pracą utrzymujących postawę ciała mięśni. ~adom postawy sprZ) FI ich slahy ro1· wój, mała siła łub osłabienie. Ale wady postawy mogą takzc JlO\\'taw:ic \\lt'd), gdy pewne grupy mięśni są zbyt silnie napięte 1przykurczone, "-)mus1.a1ąc pm•1 to niewłaściwe ustawienie elementów kostnych ciała. Dlatego dla kwtaltowa111a poprawnej postawy tak ważna jest wszechstronna, ogólme roZ\\'ija1ąca akty\\· ność ruchowa. Preferowanie określonych pozycji (np. siad na podwi111~1c11cd11c1 nodze), praca o jednostronnym charakterze, przeciązanic prac:i, wczesna spcqa· łizacja sportowa oraz ograniczanie spontanicznej aktywnosci rucho\\CI d1Jccka mogą łatwo doprowadzić do wad postawy. Najczęściej występującymi wadami postaW) aala są;

Plecy okrągłe jest to wada lokalizująca się w odcinku piersiowym kręgo,fupa. W warunkach prawidłowych odcinek piersiowy kręgosłupa ~~ęty j~t w tył, l\\OfZ.1C tzw. kifozę piersiową. W przypadku pleców okrągłych wygięoc to JC5l pogłębione. Charakterystycznymi dla sylwetki dziecka z plecami oknWYmi są· • pogłębienie kifozy piersiowej, • wysunięcie głowy do przodu (broda nie rzutuje na mostek), • wysunięcie do przodu barków, • spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiow~j, . . . • rozsunięcie i odstawanie łopatek od klatki piersiowe), Popularnie o dziecku z plecami okrągłymi mowi się, ze się .garbi". Plecy wklęsłe k 'b Plecy wklęsłe są wadą odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Wodan u tPoglym~~ zdroW)'Ch występuje wygięcie kręgo łupa do pwdu - lordoza lędiwiowa icruc tego wygięcia to właśnie plecy wklęsłe. . .. Wsylwetce dziecka z plecami wklęsłymi występuJe. • pogłębiona lordoza lędźwio~ . . duże rzodopochylenie miednicy • zwiększone przodopochylenie miednicy ( P

przężone jest z dużą lordozą lędźwiową. Zmniejszenie przodopochylenia miednicy powoduje automatycznie zmniejszenie lordozy lędźwiowej), • wypięty brzuch, • .uwypuklenie" pośladków. Charakterystyczne dla tej wady są osłabione i rozciągnięte mięśnie brzucha (per zwalaj:\ na prze. umęc1e trzewi do przodu i w konsekwencji pogłębienie wygięcia kręgosłupa łędzw1owego do przodu) oraz mięśnie pośladkowe (zbyt słabe, aby zmmciszyć duze przodopochylenie miednicy). Przykurczone są mięśnie prostownika grzbietu w odcinku lędzwiowym, których napięcie wygina do przodu kręgosłup l~·
sunku do osi podudzia). Stopy płaskie wykazują szybsze obja\.\) zm~'C'1.cn1a. mozc występować bolesność stóp i łydek. k Płaskosto ie rozpoznaje się najczęściej przez wykon;urn~ 0
Pk"Cy pla.'>kie W ll'J \\ tdzie naturalne flZjologiczne krzywizny

kręgosłupa są zmniejswne.

Obn11.a to \\)trl)'malosć 1sprężystość kręgosłupa i sprzyja powstawaniu bocznych n \\ada ta czę LO występuje u dzieci z ogólnie słabą muskulaturą. lala k1fo1~1 p1er iowa lub wręcz jej brak jest jednak naturalną cechą J1rzcds7.kolaka S°krz)'\\1

Bc»anC' "krl}'\\iC'nie kręgo łupa (skolioza) llc>c7Jie

\\ •

k~'\\1cnie kręgo lupa to wada, w której kręgosłup odchyla się od pionu

prawą lub\\ k'\\ ą stronę Udzieci z U\ wadą występuje także: metna usta\\ 1cnia barków,

• llS)mctna uM.1\.\1cnia łopatek, • llS)m ltia ll\I.: tr61kątów talii (przci.witów między swobodnie ZWi · ką bi) m tulo\\ia). sa1ącąrę ao

lk>a.n kfZ)-" imi.t kr\-go~tupa mogą być prlyczyną bardzo poważn eh deforntacji fa lk11 7.abu!'Zl• n zdrowia dziecka. Dlatego dzieci u któr c Y . . d.OC l1Jt"\.\1cl i ·r0'\\1rnie boczne krvgosłupa lub ~etrie ~ h zaobserwuies1ę ruon:t ciała, p
:

flial

op e to wada,'' kton:1 "-) 'klcpiające stopę łuki ule . „ . . lcmu kw.)a"-l' us1awicnic pięty (pi ta . &CłJą obntZeruu. Moze ę przesunięta na zewnątrz w sto-

Udziecka przedszkolnego - do ok~lo ~· ~~

ku·~ ·cia odbitka sto~ nil' jc~t dobf)m

~iołka Lfuszczowa olaCl.ająca 'topę sposobem rozpoznawania płaskostopia. ~ ,,,1ądaJ·:i1c odbitka 'top} płaskiej . . 'tk et zdrowe1 stopy '"'Y""' · 'ć dziecka sprawia, ze odb1 a naw ia plasko~topia jest fllC\.\)dolno' ną występowan · . I dorosłego. Podstawową przyczy . kow stopy (głownie m1ęsm p1sza.<' o1 mięśni odpowiedzialnych za utrzymame dulugi·ego oraz wszyMkich mi\'~ni pode. · I strzałkowego • · wego przedmego 1ty nego, szwowej strony stopy). . . c·ala pr1.cdszkolncgo powmno · ·ew postawie 1 dziecka · Objawami, których wystąpiem ?.aniepokoić rodziców, są: • boczne odchylenia linii kręgoslu~a, • asymetrie prawej i lewej strony ciała, • wysunięcie głowy i barków do przodu, • znaczne uwypuklenie brzucha, • odstawanie łopatek, ,k • szpotawość lub duża koślawość 0 1an, • koślawe ustawienie pięty.

,

PRZYGOTOWANIE DO (~\\'ICZEŃ \\ razie\\) tąpienia po~zych ob· , , . .. st.1, który po zbadaniu dziecka po1w· ~~~w nailep1ei skontaktować się ze specjaliokrcśli sposób terapii. ier i ub rozproszy obawy, a w razie potrzeby

:-.:aJezy panuętac, że wady posta . . z wickiem Wad} nie leczone utrW:. ~~me ust~~uią. Dzieci nie wyrastają znich w sylwetce i z.drowiu dziecka Ją ę 1poglębiaią, doprowadzając do zaburzeń Zapoh1cganie wadom postawy u dz. . do zapewnienia im w zechst . 1ec1 przedszkolnych powinno sprowadzać się . I . ronnei. zgodnej z pot , b . sc1 ruc )OWCJ, kształtowania na" ku rze ami rozwojowymi aktywnoJ~prawncj postawy), odpowied~egd'~~~ra~ne~o trzymania się" (utrzymywania W}Lh (krzc~ła, stół) do wysokoś . ·a1 _zyw arna, dostosowania sprzętów domoi;1i;~;ch rozwojowi wady. c1c1 a dziecka oraz unikania pozycji isytuacji sprzyprofilakt}cc płaskostopia : n:rodnW}\1lkicm oraz 7.apewnie~~~;:;~ę odgr~a nieprzeciążanie stóp nadmieru prawidłowego obuwia, ktore , powmno · •,1~od :maczać d ·· r'. palców, w 'god11ym, zerokim . . b a,ąąm stabilizację pięty • m udsk- . i mez yt wysokim obcas , aAA m stop> wierzchem em, • dostosowaniem do pory roku po •od . l>b dł o llłl prz...-ruv;mic stóp ~aJe·g y,ckharakteru pracy lub wypoc nk • ugotr\\'a.ll'gO ~tania, · Z} un1 ać: zy u. • b1 ko • dh 's w na twardvm pod! .· 1g6lrwah h w lk . ozu, • "\\I ówdop ątł1 toP\' · rowadz"'.:ljących do przemęczenia . , . \\ skazan 1 I t na1om1:i., chodz . m ęsru wysklepiają1 Jll"\'1l1etu t .cnie boso po . kk opom mozhwosc1 obvcrn>ch, ~~r im podłożu (piasek, trawa) i zaępowanych ruchów.

pod:

:

IMNASTYKA POWlt-;NA BYC DLA PRZF.DSZKOLAliA

G

RAllOS."Ą ZAIIA\tĄ. Dla dz1t'Cka \\"aznt•

jes~, że raz~m z ~iećmi .w. przedszkolu lub rodz1cuni mon• flO'kakać, 17.U· cac, rywal1zowac, zwyc1ęzac, uczyc 1ę now1·ch ruchow 1 pochwali ach ?panowaniem. Dziecko oczekuje od tych cw1czen głownie zabawy, 'at},fakq1 1przyjemności. Dorośli powinni jednak w tej zabawie w1dz1c takze formę rl'ali· zacji celów zdrowotnych i edukacyjnych. Na mch spoczywa obo\\1ązek przn~ot~ wania, doboru i prowadzenia ĆWiczeń. Strój Zarówno dziecko, jak i dorośli powinrn ćwiczyć wodpowiednim, ~pcqalnie pr:r.eznaczonym do ĆWiczei1 stroju. Nie powinien on krępo\\-~lć ruchow. Waznc jcsL by b}I zawsze świeży, uprany po poprzednich cwiczernach .

Miejsce ćwiczeń Do ćwiczei1 musi być zapewniona odpowiednia przcstrzcn. Wprzedszkolu po· winna to być sala gimnastyczna luh inne pomieszczcrne odpowiednio i'.aJdapto· wane i przygotowane. Przygotowując miejsce do cw1cze1\ w domu. powinno 1ę przesunąć lub wynieść niektóre sprzęty z pokOJU Trzeba prly tym mieć na uwadze, z jednej strony - bezpieczelisrwo cwiczących, aby w1chmmować mozhwo. urazu przy zderzeniu ze sprzętem, a z drugie) - z,abezpll'CZ}'C 1ę przed u zkodzeniem wyposażenia mieszkania, np. prz) rzutach piłką. Wazne JCSt to taki.e dla psychiki dziecka, które obawiając się urazu lub zniszczenia (np. wazonu) me bę­ dzie mogło w pelni zaangażować się w ćwiczema. Jeżeli w pokoju na podłodze leży dywan, trzeba go zwmąc 1przenie ć w takie miejsce, aby w trakcie zabawy nie spowodował urazu Ć\\ 1cząą·ch.

..., N

.o„„ o

.• ..."„

„~

„

Przed przystąpieniem do ćwiczeń sal „ . , trzone, a okno, jeżeli pozwala· na to w a czy. pokoi powinny byc dobrze wywiecwioen. Ją arunki pogodowe, otwarte przez cały czas Przed cwiczcniami należy p otować . prl.)gotowanie muzyk.i, która będzrzy~ rnez~?n~ przybory.Wskazane jest także ie towarzyszyc cwiczeniom. Pora Ć\\ iczen \\: pm:d.,zkolu pora cwiczeń jest zwi . an· powmno się cw1czyć wtedy ki d . ąz a z harmonogramem zajęć. Wdomu diem przywmnosci i zadow~le~if ;a _si~ ok~ję i ochotę. Ćwiczenia mają być źró­ doh~y humor 1ochota tak dzieck~ .:k~icz_e.n ?0 trzebny jest więc czas, ale również Korzystna jest sytuacja, gdy , Jd· ~ r~dz1co~. k1t'lll \\ihrcw pozorom nie jest ~r~ ~rne uda się ustalić stalą porę zabaw zdziecmat}v.nosc C\\icze11 gwarantuje . u ~o .wygospodarować 20 czy 30 min a systel>ob1l'ra1:1c porę ćwiczen nale . os1~rnęc1e lepszego efektu. , • 111t• ru ICZ\ 1 be· ' . zy pam1ętac, aby: ·• c zposrcdmo po posiłkach· al . • nu~ fl0\lfk1cm a c.'Wiczeniami ' n ezy zachować około godzinną przerwę nr la\\iaćdz1eck ' blo k , a przed konieczności bo na n· kO\\ ka w telewiZJI.. ą wy ru: zabawa z rodzicami, czy np. ulU-

.

ŁASclWY OOBóR CWICZE.\ TO TRl'D:-;E 7.AllA.\IL jest \\ ICIC kr} tcno\\. \\ l'dług ktorych należy tego wyboru dokonywać. Przede "'Z):.tkim tr1.cba ~tale pa· miętać, że ćwiczenia mają byc dla dziecka zródlcm 1~th:1w) i radosci.

W

Dziecko musi \\~ęc je akceptować. Nie należy forsować &iczenia. jczd1 np. dz1t o boi się wykonania go lub nie chce wykonać z 111nych po\\odow. Ć\\1CZC'nla fl0\\1nny nawiązywać do upodobań dziecka. Dobrze jest przyjąć zas:u.h;, ze doro h proponUJą ćwiczenia, a dziecko je akceptuje. alcży rówrnez zo Ul\\ 1ć dl.icek u to~unkowo dużo swobody i inwencji w ich doborze. Ćwiczenia powinny być dostosowane do aktualnych możliwo~c1 1umie1 tn<>ści dziecka. Nie mogą być zbyt trudne i skomplikowane. Tc jako .n1cw)'konalne· zostaną szybko odrzucone. Proponowane ćwiczcma nie mogą rowniez być zb)1 łatwe, gdyż i te dziecko może odrzucić. Powinny być tak dobrane. aby ich W) konanie było możliwe na poziomie rozwoju fizycznego 1 p~ychicznego dziecka, a jednocześnie wymagały zaangażowania. Trudnosc ćw1czeri mozna 1 nak0 stopniowo zwiększać. Po opanowaniu 1akic1s czynności (np. rzutu \\Orec1kicm znad głowy) wprowadza się stopniowo utrudnienia (rzut na odległo~ć. rzut do celu, rzut z biegu itd.) . Ćwiczenia trudniejsze, wymagające od dziecka duzcgo wr1łku fizycznego lub psychicznego, należy przeplatać ćwiczeniami łatwiejszymi. Pozwoli to dl.iccku na

wypoczynek.

.

Ćwiczenia statyczne powinny być przeplatane ćwiczcrna~i d~n~1aJ1ym1. Ta· ka zmienno ć rodzaju wysiłku zapobiega szybkiemu z~ęcze~'.u się d7.1ecka . , . Ważnym elementem w doborze ćwiczeń jest prze.m1en_nosc pra~ grup m1~mo­ wych. Po ćwiczeniach nóg należy wykonywać cw1czcma angazu1ącc np. ręce -

w tym czasie mięśnie nóg mogą odpoczywac, po ćwiczeniach mięsni brzucha -

..„• o o

• ;; „ „„

ćwiczenia mięsni grzbietu itd. Ćwiczenia powinny spowodować zaangażowanie

wsZ}stkich dużych grup mięśniowych dzieck'.1- . _ . . . Bardzo \vazne jest, by dorośli nie zapominali o cw1czeruach. ksztaltu1ących iJ
- . . także ws !praca cwiC7~\ccgo z partncre1~<· !)o. Dobrej atmosferze ewtczen słuzy po t
chwalą lub brawami udaną probę. W zabawach i

.

element rvwali1.;lCJI. jci'.d1 dziecko

ćwiczeniach CLęSto występud1c I ) to ,;anse d1jccka na 7.W)Cll,'-

t . reczkicm o ce u . · · · k ( rvu·alizu1·e z dorosłym woprowadz' ··-'-a•"ę ·lhv• umo1.hw1t dJ.1cc . ónp. rzu tak . IC ....w n • ' • I u Z\\) . I stwo są małe. Nalezy w wczas . . . . d rywalizaq1 i cwio.rn. ~1c\\ :I! iwa Jl~ cięstwo. Stale porażki '.11ogą z111ech~1c:sz~ dają wygryw·~tł dz1t'C~u. ~1c mob1lilU)C jednak również sytuaqa, gdy .do~oślt za czultatu. g
.

•

·e że dziecko domaga się ich, a i dla

Właściwa atmosfera ćwiczen po~vo~UJ·~mności. rodziców są one chwilą relaksu i p

zy)

·\t>} cw1czenia b1ły dla dziecka przyjemnością i źródłem radości, musi im towa'Z)Ć odpowic'lln1a atmosfera - wzajemnej życzliwości, pogody, przyjaźni, a także u) ro1.1.m11alo:;ct. 17.)

l>obrw j~t

ją budowilC przez wykorzystanie odpowiednich form prowadzenia

c'.\\iru11. Dominować powinna forma zabawowa. Zabawa ruchowa jest prostą, nie-

m11hkowaną formą ruchu opartą na podstawowych ruchach (jak bieg, rzu~ k, czworakowanie itp.). Polega na rywalizacji indywidualnej - kto ładniej, kto dokładniei \\)kona 7.adanie, kto szybciej, kto dalej rzuci, wyżej skoczy itp. Przepisy zabau1 1nieskomplikowane. Oprócz formy zabawowej polecana jest forma 1adaniowa.. Przed dzieckiem stawia do wykonania zadanie: "czy potraf1S1.?" (np Jorzuac do sciany, nad itp.). Takie podanie zadania rud1owc-go z w dziecku pokazania, potrafi i powoduje zaanga1.0\\7u11e" w.;konanrc Musi to jednak zadanie dla dz n, o Q} mJU7. wo.(!:)niej. w z przedlakami pracy JL'!it forma zaba\\O\\.O-nasladowcza. Dziecko nas1aduje zach ':Ulic luh ruchy mu .Z\\ lub rzeczy (np. \\ iatraka, samolotu, 2oln1crza. dziadka itp.). Uruchomiona przez takie równam \\')'Obrai111a od\\ raci uwagę dziecka od zwi!l"anego z wyk · po d · I . ..,.. onaruem " u \\artlł polt•wua JC~t takzc forma opowie ci rucho . ły za anra . da, .1~ ko il U.'111lJl' to ruchem (np. biegniemy do lasu zr WeJ. 0 oros opow1aa w.1cc . , ywany szyszki, rzucam ninu do dr21:w, \\'knkujcm} do 1ez1ora pływam zaaflt:Jli.owana \WObrainia dziecka ·... „ • . Y na _Plecach itd.) Także tutaj , po,. wa1a mu nie mysleć o wysiłku.

są rro~tc

również się przeskoczyć laską rl'gu~ '''}ZW.tła chęc że większe ćwicze111a. być dostępne p1~tlcm Inną, Clęl;to stosowaną ćwiczeniach formą m;u~}ch 1crz~1t żuka toczącego kulkę,

.:• o

" ;;• ::„

ć \X' I C Z E N I A

ĆWICZENIA BEZ PRZYBORÓW

z~ ~~f

RZfllS'l'Ą\\lO~f w KSIĄZCE CWICZENIA są przeznaczone dla dzieci w wieku p~ed­ szkolnym. Zrczygnowalem jednak z określania, które ćwiczeniasąodpow1ed­ nic dla poszczegolnych grup wiekowych. Powodem tego jest duże zróżnico­ wanie umic1ęt11osci ruchowych i sprawności motorycznej poszczególnych dzieci. W grupie np. cztcrolatkow mogą być dzieci dorównujące sprawnością pięciolatkom, ale mog4 być takze takie, których rozwój motoryczny zbliżony jest do dzieci trzyłet111ch. Znaj;1c swoje dziecko, rodzice na pewno będą potrafili dobrać ćwiczenia odpow1('{fnic do umicjętnosc1, prawnosci, a także upodobań dziecka

P

\VkO iebie W siadzie skrt)"illym I W) konuj;\' Dz1ec1 siedzą naprzeci . wo)_ mowi;ic iednoczesnic • sklony głowy w bok (w prawo i w 1e "' k cyk" (zegar chodzi), 1 "cy ód i w tył ktorym towarzpz-\ 5 o ,1 • sklony głowy w prz '. •bim - barn" (zegar bije g:ny~ w praw;1 stronę, a n:1.stt,:pn1c • obszerne krążeniag~owy, "~~oni budzik). w lewą - ze słowami .drrrr... ,

i'A'braJ1l· "' hi:v.ce cwiczenia podzieliłem zależnie od wykorzystywanego w nich Pl"l}boru l 'J ałcm, 7.c taki podział będzie wygodniejszy i lepszy niż np. podział na 'ICZC'nia 'koczne, hiefoe. rzutne czy Ć\\iczenia rąk, nóg, brzucha itd. l'roJX>nuj\', b} Oll·które ćwiczenia przeprowadzać w formie rywalizacji, która polega Ila;

• S7.)il57,)m. dokladrucJSl.)m, ladrnejszym wykonaniu zadania • qgru~u \\l\'k~1.t•j odłcglosc1, lepszego czasu, ' • 1.doh)uu \\11,'bZCJ 110~1 punktów, np za trafienie, • "1Wmuuu 7,adarna z mnicjs1..;1 rloscią błędów, • po i<>nanlu pm'Cl\\1t1ka,

• \\ 'konarnu 1

•kt

~-

\\1ębzcj 110~1 JX>wtorzcn cwiC'lenia w określonym czasie itp.

re 'k2CniJ 0211aCZ)km s}mbolami:

„-

1C1.Cnia

b2tałtująu• JX>prawną Postawę ciaJa,

Ć\\'JC7.erna zapobicg.1Jące płaskostopiu.

OZJlaCZl.:nla te nują umożhw1ć doro~łym wybór od . . n jet.eh j t ooo 7.agrozonc \\':td;i postawy. powiedniego dla dziecka ćwicze-

";:;„ „ „„

. ;

„„

„„ „

. ~

o

;:;„

n

•

Budowanie domu OZJca s1ed7..1 w siadzie skrzyznym i "budują dom". Podnos7~1 jedną rękę i ustawiają dłoń równolegle do podłogi nad głową to jest "parter". Następnie nad głową, nad pierwszą dłomą ustawiają drugą dłoń - .pierwsze piętro". Tak kolejno "budują" piętra do maksymalnego wyciągnięcia rąk w gorę. 'a koniec .budują dach" - łącząc w górze paJce obu dłoni.

•

~ •

~ Kwiatek rośnie

Dzieci siedzą w s1adllt: ~krl) zn) m z tukm .ICłll pochylonym do przodu i dłonm1 opartymi o podłogę •._ . Na hasło .kwiatek rosmc powoh pro~IUJ:\ tułowi '")ciągaj;\ ręce 1ak n;1f\\.;fcJ wgó~ Na haslo kwiatek więdnie· powoh wraca):ł do pozycji w-y1~iowcj.

•

:

,..

;:;•

:„ ;

:

. N

.: „

N

o

•

•

tart rakiety

l>TJeca ' 100.... \\ 'iadzic . tmm · skrZ}zn)m, rcli 3l JXIZ)Cfl skrlydclek". ręce S'ą . rak1eL11111 na wvrzut . \\ n.
Dzieci leż.1 na podlodi'{' n:t hrlL ti h. Trzymając ręce nad podłogą, układają paln· dłoni tak, aby powstało kółko. i przeno~1„1 dlonil' do OC/li. W ten sposób tworzą Jornetki", prlcZ które pat11„1 pm-d 'irbie

:\'Ce\\'

I

n "

Ull'Z)1llują T\W pll"Z c' h ·1 ~ ~- me

m .11)111 \\')'CJ:ig111\'Ciu \\" oór··

" tepmc Urttn3 n ~· -· l:t T\'Cl; pr1.{·110~1~ic druga ra1;./ tado pozyą1 „'kl"?.)dck-k" • SZ} uje lt; do ~tartu"

Rybki na piasku Dzieci leżą na podłodze na brzuchach. Naśladując rybę wyjętą z wody, unoszą i opuszczają na podlogę wyprostowane i złączone nogi.

Odpowiadanie ruchami głowy Dzieci s1edz.1 w siadzie skrzyznym. /\a.uczyctelka zadaje pytania, np.: Czy teraz jest noc? Czy tmv. jest dzień? Czy chodzisz do szkoły? Czy lubisz słodycze? itp. Dzieci na pytania nauczycielki odpowiadają ruchami głowy: • sklon glowy w przód i w tył, gdy odpowiedź brzmi "tak" (ruch potakiwania), • skręty głowy w prawo i w lewo, gdy odpowiedź brzmi . nie" (ruch przeczenia).

/

I

I I

\

,_

ł

Wiatrak'1 I

Dzieci klęC74 (lub ~toją) napm'Ci\\ ko icl>le ' wykonują wypro~tcm ~UJ~ mi r\'koma oł1S1.cmc krqzcnitL Kniżcnia r:1k mo~:\ b)ć

• symetryczne lub a~ymctr)tzllc, • wolne lub szybkie, • w przód lub w tył. . po,„„nc rąk 7. gloMt)m Mozna ·r-·1 ~ kr.•·1cma .,,. dmuch:miem na.,Jadująt!nt \\J:tlr porus7.a1ąą skrzydła wiatraka.

Bociany Dzieci chodzą po pokoju, trzymając ręce wyciągnięte w bok i wysoko unosząc kolana. Naśladują chodzące

po łące bociany.

•

. „

„

•

::„ !

~

„ = „

.. „„ o o

•

Dziadek i żołnierz Dzieci chodzą po pokoju. Na hasło "dziadek" naśladują zgarbionego, zmęczonego staruszka Na hasło „żolnierz" naśladują dziarskiego, wysokiego, wyprostowanego, wysportowanego żołnierza. Czas naśladowania żołnierza powinien być znacznie dłuż.5zy niż naśladowania dziadka

Marsz

wielkoludów Dz1c<.i chCJdl..ą v.c v. ~pięciu na palcach. udając.v. idkoludy". Oo v.~p1ęaa na palce mozna dol;1~ć mak.'} malnc

W)~ni~ck ,,1 pro~towanych rąk w gór\'.

Zrywanie jabłek Dzieci chodzą po pokoju. Co pewien czas stają na palcach i wyciągają jedną rękę

jak najwyżej,

jakby usilowafy

. . tymi· Rownoczr~nic unoszą nogami ug1ę Dzieci siedzą naprzeciwko sie te z . tóp (nogi witają s1f ). · podeszwami s " .Jedną nogę, dotyka1ąc . się

Przywitanie stóp. b'

zerwać wysoko

wiszące jabłko.

„

Jabłka powinny być

.

.zrywane" raz prawą, raz lewą ręką.

„

..:: . .:: w

„ „ D

„

„

o

•

Toczący się pień Gra na bębenku - gra na pianinie

Dzieci siedz.ą z nogami ugiętymi. Unoszą nogi nad podlogę i rytmicznie, lekko ude17,.1ją piętami o podłogę, jakb) gr-.tł} n.1 bębenku Następnie zginają podeszwowo stopy i dot}kając lekko palcami stop do podlogi, naśladują grę na pianinu~. Ruchom nog może towarzyszyć rytm podawany Prl..t.'7. nauczycielkę lub w~pólnie spiewana piosenka.

-

.

r~koma

. mi i zl:\ClOn)mi nog;uni I Dzieci leżą na podłodze z wyprost~" ~~konują 3 obroty w Jl-dną ~tronę. ulożonymi na podłodze przy głowie. a następnie 3 obroty w drugą stronę.

.,„„ Wielbłądy

. ·tkach z.wyprmto\\atl}ffil nogam• koju na cZ\\or. , d Dzieci chodzą~ po . ·odrami. udaj;\C \\'1clhłą } i wysoko unies1onym1 b1

!"

...„„ „

:„

„... „

-o„ o

o

•

S~opa za stopą Dz1ec1 chodzą po pokoju "stopa za stopą". mo'zn~ wykonac, w formie rywalizacji: •Cwiczenie k to wykona więcej "kroków" bez utraty równowagi • kto SZybc1•ei•wykona np. IO "kroków". I

Pompa Dzieci trzymają się za ręce. Jedno stoi, drugie wykonuje przysiad. Dziecko stojące, uginając nogi, wykonuje przysiad, a drugie, prostując nogi, wraca do stania. Następnie dziecko stojące przechodzi do przysiadu, a1ego partner wraca do stania. W ten sposób naśladują pracującą pompę.

.. .

Chód baletnicy

Dzrcca chodzą ,'e , wspięciu . na paJ ce.

Zrywanie kwiatków

Dzieci leżą na podlodze na brtuchach z nogami wypro~towanymr i złączon}mL Lnosząc ręce i głowę nad podlogę, imitują ruch). jakh} jl>dn;1 n,:k:1 zrywały kwiatki i układaly je w bukiet trzymany w drugiej n;cc.

Chod kaczki D1J

r ł

1po poko u

Ull7.}1!1Uj, nn.I 1111 • ""'1 '""'\\ ~·1t· palce ~lóp ( 1rvu\\'tfll\IC

Podłogi

I 41}

112

Cl

n ·u r ce stop
ZC\\~ ,.zar ciaJ.1 pm·111rsion\'

ętr7ne krn• 1..tzlr 'lóp)

.„1. ... •

:„„ p

„„ „„

-• N

„ „

Si •

.,

„

lt•

a)

b>

c)

Pływanie Dzieci leżą na podłodze i wykonują rękoma ruchy jak przy pływaniu. a) Żabka - leżąc na brzuchu energiczne wyciągnięcie rąk jak najdalej przed siebie, następnie przeniesienie wyprostowanych rąk wbok i ugięcie ich do ściągnięcia w "skrzydełka". Nogi leżą nieruchomo na podłodze. b) Strzałka - Jeżąc na brzuchu, ręce wyprostowane, wyciągnięte przed siebie, uniesione nad podłogę, nieruchome. c) Na grzbiecie - leżąc na plecach przesuwanie wyprostowanych rąk po podłodze od głowy do bioder, a następnie przenoszenie ich górą do położenia na podłodze przy głowie.

•

Usypianie misia

Dzieci leżą na brzuchach, trzymając w dłoniach przed gło\\ą misie. Unosząc misia nad podłogę, kołyszą go jak usypiane dzll'cko,

i

śpiewając jednocześnie kołysankę.

Wystukiwanie rytmu

Dzieci leżą na brzuchach z rękoma ułozonymi w .skrzydełka". Nauczycielka wystukuje dłońmi rytm, ktory dzieci m_aj:\ po\\ t?rzyć. Odmiana: Dziecko i nauczycielka wspólnie wystuku1ą dłonm1 o podłogi; l)lm wierszyka lub piosenki (np. "Idzie rak nieborak")

•

i

~~~~~~~~~~~~-

Samoloty Kurki dziobią ziarenka

Dzieci klęczą w klęku podpartym z dłońmi skierowanymi palcami do środka.

Chodząc na czworakach po podłodze, uginają ręce w łokciach i lekko dotykają nosem (lub brodą) do podłogi, udają kurki zbierające ziarenka na podwórku.

Jazda na rowerze

•

••

.. -:; „

N

Dz1cc1 lc1„1 na plecach z nogami ugiętymi, uniesionymj nad podłogę. 7„11aa.ając stopami obszerne kola, imitują ruchy jak przy pedałowaniu na rowerze. DoM~· d} ktuje tempo .jazdy": • V) bko - . jedziemy z górki" lub .ścigamy się", • normalnie - .jedziemy po płaskim terenie", • • nlno - .jetMemi pod górkę".

Dzieci udają samoloty: • leżąc na brzuchu, unoszą n~ . podłogę wyprostowane, wyc1ąg~1ęte wbok ręce (.skrzydła samolotu ), • przenoszą ręce w przód i kręcą dłonią wokół dłoni przed głową (.włączanie motoru"), . • unoszą nisko nad podłogę nogi (.ogon samolotu"), . . trzymai·ąc wyprostowane, • WSla)ą I . . na wyciągnięte w bok ręce b1ega1ą • palcach po pokoju (.Jot sa.m~lotu ), • kładą się na brzuchu, trzymającbok wyprostowane, wyciągnięte w . • ręce nad podłogą („samolot ląduie ), • opuszczają ręce na podłogę, • przenosząc je pod brod~ " ~ (.samoloty odpoccywaJą ). I\

„n ;; „„

„

;

:„

.„ „

N

•

o o„

• 57

Zaprzęg

.

Dzieci stają jedno za drugim. Dziecko stojące tyłem do partnera, wyciągając ręce wtyl. chwyta kolegę za dłonie. . w ten sposób tworzą "zapnęg · w którym jedno dziecko j.~t , „woźnicą", a drugie „konikiem · „Zaprzęg" wolnym biegiem „jeździ" po pokoju. Odmiany: • „Zaprzęg" połączony trzymaną w dłoniach obręczą. • „Zaprzęg" połączony trzymaną

Krasnale Dzieci chodzą po pokoju w przysiadz1~

zrękoma ułożonymi· w .skrzydełka . i tułowiem ustawionym pionowo, udając krasnale.

w dłoniach skakanką.

klony Dzic-ci Mcdzą tyłem do siebie z nogami wyprostowanymi. Tl?.) mają . ię za wyaągniętc w górę ręce.

Jedno dziecko wykonuje skłon tułowia w przód, „ciągnąc" drugie na swoje plecy. --~1kcko
Raki Dm.o ") konują

podpór tyłem. t

tmmując

hicxira wysoko nad podłogą, d1odzą po pokoju

„„

:

„

~

. ~

i:

-

„

„ „

j:ik raki

•

i

...„

a„

-

! „„ N

„ „

:...

: •„ •

Parzy łapki - w leżen iu na brzuchu Rę ce

/

Dzieci sicd7,ą na podłodze ł . W gorze - ręce W dole · · b'ie z rękoma wyprostowanymi· W}oqg111ę1ymi w bok tr7Vma· . P ecam1do sie f'k • • -, iąc się za ręce Di . • ~ ~ wg6rę, a drug;1 opuszczają w dół do do . . ie~1 równocześnie podnoszą jedną tkn~ęc~a podłogi, następnie powtarzają

cwiczenie, zmieniając ułożenie rąk.

Pogłębiane skłony ~1l- partnera Trzym . . ad . o W) ·onu1c opad tułowia w l'-'ł aią się za ręce. • rugic klon tułowia \\' pr;.ócl p· ' ' aągnąc partnera do ~ld>ic rogi bierw~ze dziecko, ' ę ia 1cgo skłon.

Dzieci leżą na brzuchach twarzami do s1cb1c w odlcgło~1 około o5 m Wyciągają ręce przed siebie, unosząc je nad podłogę.JL-dno cllJccko ma
nad dłońmi partnera stroną grtbietOW:\ ku góm• Pu:N~7.t.' dzi<'C.ko seybkim ruchem stara się przcnicsC dlo111c nad dłoni<' kolegi 1uderzyć w nie z góry. Partner stara się cofnąc ręce. umcmozhwiając traficrue. Gdy dziecko trafi w dlonie kolegi, zdobywa punkt 1powtana p~. ietraficnic powoduje 1.mianę ról Zabawa trwa do 1.dobycia np 5 punktóu·.

Dl

Klaśnij w dłonie

Dzieci leżą na brzuchach twarzami do siebie w odległości około 0,5 m z rękoma ulożonymi w .skreydelka". Nauczycielka liczy kolejno do dwóch, a dlJ('ci kl.a.w.o.:\ v. dlorue według następującego schematu: na J - w swoje dlonic, na 2 - w dlonil' paruwra. • Odmiana: Nauceycielka liczy kolejno do 1..-zterech. a dzil'ci kl:Lwa.ą \\OOłu~ mnrgo schematu· na I - w swoje dłonic, na 2 - w dłonic partncr.t, n;i 3 - ~wo1ą prawą dłonią w prawą dłoń partnera, na 1 swoj<\ k'\\-:t dloni.1 v. lewą dlon paru1era.

i

„

-. .'!

" :! „„ „~ „ „„

: „ „

.

„

:

-.

.: ••

,,•,

Robaczki _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ : l>z1m Jc,q na plecach z rękoma r· c'. . . l'rze,U\\~11ą sit; po podłodze do p 'l'f 1s.rnętym1 do ~ulowia i nóg. • wyciąga1 ą po podłodze jak na~rzo~u Jak robaczki: • na.,1i;n111e 1daJe1·głowę ,. unosz-i · ~, barki 1. przesuw · do przodu' • opierając 'ię na głowie i barkach a1ą Je w st:onę głowy, ' przesuwa1ą do przodu biodra i nogi.

Dzieci leżą na plecach z nogami uniesionymi nad podlogę. Stopy oparte o stopy partnera Dzieci równocze:.111c wykonują nogami krąl.cnia. Jak przy pedalowaniu na rowerze, starając się me oderwać stóp od tóp partnera.

Dzieci siedzą z nogami wyprostowanymi.

Skoki zająca Dzieci wykonują ruchy nas1adujące skoki zająca Z przysiadu podpartego przenoszą ręce daleko w przód z jednoczesnym prostowaniem nóg.

Wykonują przetoczenia do leżenia na plecach z nogami w górze, a następrne powrot do siadu, naśladując bujanie się huśtawki.

Następnie odbijają się ~ogami od podłogi

1przyciągają je do rąk aż do przysiadu podpartego

,„„ ••r ' •••ou.„ 1

~ -A~'łł•ł&

llJ.

PIJ.łl010•

•

fl.i

I

'-

--

Karuzela Dzieci siedzą na podłodze z wyprostowanymi nogami. Unoszą nogi nad podłogę do siadu równoważnego i odpychając się rękoma od podlogi, obracają się np. w prawo. Po kolejnym energicznym odepchnięciu rękoma od podłogi uginają nogi w kolanach i przyaągari je do tułowia, zwięks1..ając przez to szybkość obrotu. Po zat1qmaniu się powtarzają Ć\\~czen~ z obrotami w stronę przeciwną. Dzieci starają się wykonać jak najwięcej obrotów. Odmiana: Dorosły siedzi naprzeciwko dziecka. Dziecko unosi nogi nad podłogę, a dorosły • odepchnięciem nóg dziecka nadaje ,J mu ruch obrotowy. I\

Piłka w górę Dzieci wykonują przysiad, a następnie z przysiadu wyskok w górę z wymachem rąk w górę, naśladując odbijającą się

od podłogi piłkę.

„ .:

-

:

!

•

Skaczące piłki Dzieci wykonują podskoki obunóz z obrotami wokół siebie, nasladuj:\C odbijające się od podłogi piłki Odmiana: Dzieci wykonują podskoki w przysiadzie

Wyskok

z półobrotem Dzieci wykonują wyskok w górę z półobrotem i lądując stara1ą s'.ę nie stracić równowagi. Lądowanie powinno być .miękkie" - na ugięle nogi. Obroty powinny być wykonywane raz w prawą, raz w lewą 5tronę. Odmiana: Początkowo dzit'Ci wykonują w pow1etrro nie tf2, ale l/~ obrotu.

"...

;;

""„ ::

:

."„ "

.-„ ~

o

•

• 65

r-

- - ..... J

/

(-

- -

\

- - _,1, - - 1 I I

~ - , .__ I 1

I I I I I I I I - L - - - - -'

Przenoszenie nóg nad nogami kolegi

•

~

..

Rysowanie noga ·

·

Dz1ec1leżą na podłodze W . ffil W powtetrzu nad podłogą (nogi powinny. twypro~towane i złączone nogi trzymają uniesione w powietrzu domek. Zależnieo;y~; ~dło~ą kąt około 45°). Nogami .rysują' oprócz zarysu ścian i dachu także o~n m~~śn~ domek może mieć .narysowane' a, mm, dym unoszący się z komina itp.

•

~

Dzieci siedzą z nogami wyprostowanymi naprzeciwko siebie Stopy jL'
Wycieraczki samochodowe

N?~i gonią nogi

0 7:1ec1leżą na plecach z nogami skierowanymi w stronę partnera.

.ooo·ie trzymają nogi wyprostowane 1~l~zone'. uniesione nad podłogą. ( ogi powumy tworzyć z podłogą kąt około 45"). Jedno dziecko. przenosząc nogi w bok w górę lub w d0'ł, ucieka . przed'nogami ~tne.r~ Drugie dziecko stara się s og~ni.c nogi kolegi i dotknąć~ wo1mi stopami. Gdy dziecko "dogoni" nogi partnera, następ · UJe zmiana ról.

Dzieci leżą na plecach ze złączonymi 1wypm.toW:tn)mi nog;um unicsion)1Tll do pionu. Wykonują przenoszenie nóg w prawo, a na.\\ępnic w IC\\U, naśladując nogami ruchy wycieraczek samochodowych Zakres ruchów może być ograniczony. np. do 45" w kazdą stronę lub do polozcnia nóg na podłodze. Dorosły może dyktowac szybkosc ruchów nóg: wolno - p;tda mafy deszcz, szybko - pada duży d~zcz, bardl..o szybko - ulewa.

"

• ;; „ „„ ; „„ „

.

-:• „„

„

-•

67

c)

Chod gąsienicy

chcx.IJ.:1 po pokoju ruchami gąsienicy. Ruch sklada się z następujących faz: • a) zawu1ięcie palców jednej stopy z przyciągnięciem po podłodze pięty w stronę palców (utworzenie „tunelu" pod stopą), • h) wyprost p;~cow hez przesuwania pięty, • c) i d) powtor1.cnie ruchu drugą stopą.

;

l>z1l"t1

·~~~~--~~~---Stopy do stóp . . ia csię zuęcc. ł Dzieci leżą na plecach głowami do s1eb1e, trzyn lil .

Nie daj się trafić w pośladek Dzieci stoją twarzami do siebie, trzymając się 73 prawe dłonie. Starają się lekko udel'Z)t partnera lewą dlonią w pośladek i samemu uniknąć trafienia. Kto klepnie partnera, zdobywa I punkt Zabawa lr\va np. do zdobycia 5 punktów.

'\ogi ugięte, a stopy oparte 0 ~J~~~n ć stopami do stop partncrJ. Rownocześnie podnoszą nogi, by ą

1>z1l'CI 11jmu1ą

poĄcjęw prl) ~i;1
kol;na. pm.ua.ają 'ię n:i plecy. a n:L,tę1m1c zamachem nóg \\ raca1ą do pr0,iadu

,.. ;;• „

:

.:„ „ „„

„

:o „ • 69

, I \

•

~

'

/

Oziecisiedząznog

wokół

. Nogami nóg Jedno.trzyma nogi uniesione naa;11 ';i'prostowanymi naprzeciwko siebie. Ćwiczcn·1~eczo~ym1 i wyprostowanymi nogami· wypok og~ na wysokość około 20 - 30 cm. · mozm' W)·konać w 1ormie r · · wokół nóg partnera. rywal· „ onu1e krązema kr izaqi. Kto w· · . w o eślonym czasie (np. ) ięce1 razy okrązy nogi partnera 30 s 1ub kto szybciej wykona okres1oną • liczbę okrążeń (np. JO).

Drugie zł

1>n''"'"d"'

Dzieci stają jedno za drugim na czworakach z wypro~towanymi nogami i wysoko uniesionymi biodrami. Dziecko stoiące z t}lu nie opiera dłoni na podłodze, tylko chwyta partnera 1A1 kostki nóg. Dzieci idą po pokoju, przestawiając do prwdu prJwe ręce i nogi. a następnie lewe ręce i nogi.

-~ Krążenia nogi w k /ł

Jedno tmm 0 ?fZl'Cł\\kO Steb1e Z nogami Q 0 flOgi partnera . a nogi '' rozkroku, a dru . wyprostowanymi u . . . jt'(fną nogą wokół ·edn . gie. - złączone. Pierws .ruesionyrru nad podłogę.
Karawana

•

i

Utrzymaj równowagę w klęku •

~

Dzieci klęczą w klęku podpart}m l\\.ar1.am1do.1ebie Unoszą i podają sobie prawe ręce Równouesrnc unosi'~1 do poziomu lewe nogi. Licząc do dziesięciu, starają się utnymać. rowno\\~tgę. Nasti;pnic powtarzają ćwiczenie, podając sobie lewe ręce 1 u1Mi'A1c prawe nogi

---

„

.„

„

„

„ ;:;•

::„ ; „„

.„: „

...

:o

„

• 71

Deski do prasowania Dzieci klęczą na podlodze. Wykonują opad tulowia w tył, zwracając uwagę na niewypinanie

brlucha (utrzymanie prostego tułowia), a n~tępnie wracają do kJęku.

Czatujące b~cianyząjedną nogę w górę

. Dzieci stoją Nastę~rne .~no mac. stojąc na jcdnc1 nodze. i starają się jak naidluze1 ~1aną umc.,ionC) nogi. Zabawę należy powtórzyc z

Bieg z przeskokiem Jedno dziecko siedzi z wyprostowanymi i złączonymi nogami i jedną ręką wyciągniętą w górę. Drugie stoi, trzymając jedną ręką uniesioną rękę partner! Następnie biega wokół kolegi, przeskakując nad jego nogami. Po 3-5 okrążeniach dziecko zmienia kierunek biegu.

Przeskoki nad nogami pa~tne_r~ Jedno dziecko siedzi z nog.m:

mi i zlączonynu. wyprostow~y bok niego trzymając sto1ąccgo o partnera za ręce Stojące dziecko Przeskakuje . . nad noganu ko1cg'.. ktory rękoma pomag.1 mu przy \vv, kokach.

.„ ;;

:„ „

..„„ „ „„ o o

„

•

Przenoszenie nóg pod dzieckiem Doro ly siedzi z nogami wyprostowanymi i z!ączon}mi przeniesionymi w lewą stronę, trzymając stojące przed sobą dziecko za ręce. Dziecko wykonuje wyskok wgórę, a dorosly przesuwa pod nim wyprostowane i złączone nogi z lewej strony na prawą. Dorosły rękoma pomaga dziecku przy wyskokach. Dziecko powinno lądować miękko na palcach.

Podskoki na jednej nodze Dzieci stoją naprzeciwko siebie, trzymając się za prawe dlonie. Równocześnie unoszą ~rostowane prawe nogi

i chwytają lewą ręką za kos~ę uniesionej prawei nogi partnera Stojąc na jednej nodze, wykonują podskoki obraca·Jąc się · w lewo. ' Następn1·e z · · · . , m1eruaiąc ul~zenie nóg, powtarza· cw1cze · . Ją nie 1 obracają się wprawo.

Pistolet

Dzieci w przysiadzie trl)'ITlają się za ręce. W)ciągaj:\C pr;wd -.1ebu: i unosząc nad podłogę prawe nogi. staraJą się 1ak na1dłm.q utnym równowagę. Cwiczenie należy powtortyć ze zmi:m;i unie510IU!I nogi.

Stanie na dłon i ach Oz1cc1 W) kom F\ prl) u Jr J1 lft)' (ca.Il' dlonil' oparll' o podłogę) Stawiaj:\l' !>IOJl~ na wo}l' dlomc, staraj:\ su; j:tk naj
aga! l'oc:t.ątkowc prół

W\ konaniii tego ł\\ia.ema

p;l,l'Z tW1.'Cko p
.:„„

.• •••

75

Marsz na stopach dorosłego

Ut_rzym_aj równowagę

DZiecko i dorosły stoją twarzami do siebie, trzymając się za ręce. Dziecko staje stopami na stopach dorosłego. Ten, trzymając dziecko, powoli chodzi w przód i w tył. Odmiana: Dorosły może również poruszać się krokiem tanecznym.

Dz1cc1, stoiąc na podJodze, unoszą lewą nogę ugiętą w kolanie . przek.lad~ją pod nią lewą ręk~ 1chwyta!ą się prawą ręką 7,a nos. \V l~J pozycji starają się ustać Jak na1dlużej. Cwiczcnie llale„ . ' zy powtorzyc z uniesieniem lewe1 nogi i chwytem lewą ręką za nos.

Wielkolud Samolot krąży - karuzela na rękach

dorosłego

„

. „

Dorosły, utrzymując dziecko na rękach k . • 'V} onu1e w miei·scu obl'OO. np 5 w · d • \a..~t Je ną i 5 w drugą stronę. ępn1e oboje po\'11„-n· , · · ale dzieck0 . : uu =Ją cmczerue się na rękach doro~Ieno. klaclzie l • t> z 8 ową w drugą stronę.

07.lt'dO i dor'(>'i) ~l.lll\

napm.'Cl\\ko ~ich1l': WJt'Cko \\e \\~pir;c1u 11:1 palcach z n;koma

\\)pro 1ow:u1>mi, W)'Ciągni\tymi \\ gon;, doro'ł} trt.yma dłonie nad ri,:koma d1kc.ka na takiC'I \\,;;oko~. abv mog)o ono d~tknąć jl-go ~. mocno wyciągając ę \\ gó~. lloros~ chodzi t)łem, a d7Jccko 7.a mm, taraiąc 1ę cały a.as dc>'ybć p:ilcum jego dloni. •

~

"

• ;; „

„ : „ „ „„ ~

. . o o

•

•

77

li-~~~~~~~~~~~~~__J

Samolot - rakieta - odrzutowiec

Dziecko , .i dorosły s·iedzą na dl d . r1.1przeawko sieb·ie. 0orosły,po k0 ze. w siadzie skrzyznym · (np. prJ\\':ł ręka wgórę I vy onu1e ruchy rękoma lub gł l\'C • , ewa ręka ową 6 . •i.: \\' pr1.od, ręce \\ " krzydełk " w g rę, obie ręce w bok, obie !>z1l'Cko P<>\\1ana \vykon a 'skręt glo'YY w prawo) J:tkb) b)lo jego odbiciem :an,e przez doroslego ruchy. us trze. •

Skąd słychać

klaśnięcie

Dziecko stoi· z zawiązanymi oczarru Oorosly st · . or w dowolnym miejscll poko1u. Klaszcze I - 3 r w dłonie dzi . . azy skąd sły ' a _ ecko idzie w kierunkll C~ie d chac bylo klaśnięcia W11m orosly po CIC · hU przechodzi' W in nemie· · a dzrecko z JS?e '.ponownie klaszae. (pod . . mienia kierunek marszu ąlaJącdo

··

s/y~zaJo klaśni ~e1sca, skąd teraz Uwaga! W ęci~). dziecku be· ~bawie należ zapewnic zpreczeństwo marszu.

Dzieci, leż.1c na brzuchu z nogami wyprosto-w~Ul) m1 11.łąc1.0n~m1 oraz unb1oną głową, muszą szybko przyjmowac pozycje odpo\\ iadające pod:Lwan) m pm:z

nauczycielkę hasłom: „samolot" - ręce uniesione. wyo:1~nit;Lc \\ hok, . rakieta" ręce uniesione, wyciągnięte w przód, .odr1.utowicc" - ręce unic~1onc, W)ciągni~te kośnie w tył. auczycielka w dowolnej kolcjno~i pod.1jt• 6 - 10 ha-.cl jl"t.rh dJjrd;o nie pomyli się i poprawnie pokaze poZ}cjc odpowiada1<1cc poda\\m1~ m ha,lom, • zdobywa l punkt. Zabawa trWa do zdobycia przez jedno z d7JL'CI np. 3 punkLów.

i

Dorosły sadz:1 ~ih1e d1ktlo na barkach ( „na bar:ma· ) i chodzi z 111111 po poko1u Zalcznic od ~topniJ opanowani:1 cw1CJA.'llia trZ) ma dziecko 1~1 r\'CC luh prl) trzymu1e nogi. Doj. 1c do pozytj1 .na barana· moze odbywać si\' \\ rowy sposob. • dziecko ~taje \\ rozkroku,a doros~ taje 1A1 nim,\\ klad.1 głowę mii;'d1) jego nogi i une>!-1 dIJ('(ko na harkach, • doro!)ly .taje z.a d1JC'Ckicn11 d1W)'lll 1c pod pach). l>zu:do \\ pomagane pr7A'Z dorosłl'g<> \\)'kDnuje W) . k \\'górę,

ro1.'l.1:r14\C nogi, 1ląduje na icgo

bark;u:h.

"• ::„ ;

:„ „ „

.:„ •

Duża huśtawka

Wystukiwanie r t y mu Stopami

Dorosłyidzieckosiń•1h.

· · opartymi ~1 na podlodze naprteciwko · siebie z nogami ugiętmu 1· dlonm1 0 pod! któr}· clz·.1ecko ma powt ogę za sobą o 1y · . · .oros . wystuku1·e stopami ·r.'ll!J orzyć. Odmi / , , 0 podlogę rytm wierszyka lub . an~. Obo1e wystukują stopami ił

piosenki (np. „Idzie rak nieborak").

Ósemki wokół nóg

dorosłego

Dorosly stoi w rozkroku

(przenosząc ciężar

na_zewnętrzne krawędzie stóp). Dziecko biega na czworakach wokól jego nóg. wykonując Ósem ki.

n

Dziecko wykonuje przysiad z rękoma wyciągniętymi w górę. Dorosły staje za nim, trzymając dziecko za ręce. Unosi dziecko nad podłogę i buja je w prawo i lewo. Dziecko powinno utrzymywać ugięte nogi nad podłogą.

Mocna kolumna

Dziecko siedzi\\ s1adz c skrl}znym z głową maksymalnie 'W)'Cl:igni~tą w g6~ ('W·aok skierowany przrd siebie). l>oro'~ staj{' 1„1 dz1eckicm. klad:\C dłonic na je~o głowic. Naciska n:l glo\\~ dzit'Cka, ~Jl)Chając ją w dól. Dziecko -.tara s1~ "')1rl} mat nacc i rąk 1

doro~kgo, utrzymuj:\C maks)maln<' W\C1ągnii;'Cic glow)

ll~\'aga! !'i1b wict11ku dorosłego na gl~ę dziecka powmna umoiJ1wiać mu u~man1c

"

pozycji W)Ci;\gflięaa gl
E

..-

„

-.. „

..„

.•

o

•

XI

,

•

Nie daj ruszyć kolana Dziecko tezy na plecach z nogami ugiętymi. Stopa jednej nogi oparta o podłogę, kolano drugiej nogi przydągnięte do tułowia. Oorosły w siadzie klęoJl) m trzyma dłonmi kolana dziecka Stabilizując dłoni:\ koł:mo nogi opartej o podłogę. ~tara się opuścić drug;\ nogę do po~tawienia stopy na podłodl.e, lio~1c przy t~rn do pięciu. • Dziecko stawia opór.

Karuzela

.

Dorosły staje za dzieckiem

chwyt.a ie· rękoma pod pach Wykonuic obroty w m· · y. aJ . reiscu tak >y dziecko wirowało nad ziemią. . ' Po 5 - 6obrotach n . zmi . astępuie ana kierunku obrotów. i

N~e daj ruszyć nóg

Dziecko leży na leca h na podłodze O p c z rozchylonymi kol .. kolana. Ll~ ~~o~ły ~ęczy przy nogach dz:iam'. i stopami opartymi Opór Następnie dz~1ęckm, stara się złączyć nog·cdk~ ' trzyma je dłońmi za iec o łączy . i z1ecka - dz. k . stara się rozłączyć . nogi, a dorosły . 1ec o stawia waga! Siła, z1·ak Jegdz~ kolana - dziecko Znó' ponownie, licząc do pięciu d· · ą 1ala do 1y w stawia • ' zicc:ka, by miało on ro ' musi być dob opor. _____ os_za_n_s_ę·~·Pokonac"' do I rana do możliwości ros ego. -

„ •o

1\

,i I\

Nie daj

położyć

nóg

Dziecko leży na plecach z nogami wyprostowanymi i złąo.on)mi. uni~ion~mi do pionu i rękoma wyprostowanymi,wyciągniętymi w bok. Ooro~ły w 'iad7jc kłęo11)m przy nogach dziecka spycha dłonią jego nogi w bok. Dziecko ~tawfa opór, nil' pozwalając ruszyć nóg. Odmiany: Dorosły szybkim, krotk1m ruchem ~rycha nogi dziecka w bok. Dziecko stawia opór, nie pozwalaj:\C. by nogi opadły na podl~ę. Dorosły nie mówi, w którą stronę będzie spychać nogi dZJL-cka

.

. .„ -.„„ „

„

" •

o

„„

~

„

;; „

„

.„ ;

. :

. •„ • lB

Wyskoki Doro ty siedzi w rozkroku z wyprostowa.tl) mi nogami. Dziecko stoi między 1cgo nogami. trzymając go za ręce Dziecko wykonuje W) ~kok w górę W tym czasie doros~· przt-:.U\\,l nogi po podłodze do złączcni:t. a dziecko,,. \\)~koku wykonuje rozkrok i ł;1duje w rozkroku. astępnie dziecko pono\\ me W) konuie wy)kok, l:\C'l~\C w gort.l' nogi, a doro,ry. gdy dziecko jl'!ll w góm. pri'.C.\U\\~t nogi do rozkroku - dziecko ł;idujr ze złączonymi nogami m1ęd7.y jego nogami. Doros~ r~konu pom;iga dziecku pr0 '')~kokach {)1jrcko powmno k1dować miękko na palcaciL

Mocny most Dziecko wykonuje podpór tyłem z nogami ugiętymi i wysoko unies!O!l) biodrami. Dorosły klęczy przy dziecku. opierając dłonie na jego biodrach Naciska rękoma na biodra dziecka. spychając je w dół. Dziecko stara się utrzymać podpór. Odmiana: Dorosły opiera dłonie na brzuchu dziecka (ćwiczenia nie m0g.1 wykonywać dzieci z przepukliną, ponadto należy je wykonywać zpewna ostrożnością - siła nacisku nie może

być duża).

~

Doros~ leży na podłodze

„

.„

na plecach z nogami ugiętymi i stopami opartymi o podłogę. Dziecko chwyta go z.a dłonic i stopami wchodzi na jego kolana. Po wejściu stara się Utl'Z)mać równowagę

przez 5-!0s. Uwaga! Przy tym rn1czeniu, zwłaszcza w początkowym okresie wykonania, wskazana jest asekuracja drugiej osoby.

iucll•I• 111 ruuc •O• •

R5

Przewrót w tył Dziecko 1dorosl)' sta1ą l\\:arzam1 do su~b1e. trl} ma1ąc się 1A1 ręce. Dziecko •Wllpina się nogami na jego nogi 1tulów :u do klatki picr..io\\cj. Nru;tępnic odbiciem nóg\\.) konujc przewrót w tył i prZ}1rt.ymyw:me przez dorosłego ląduje na podłodze. Uwaga! Wt'wiczcniu nalezy zwrócić uwagę na bczpkamstwo Ch\\)1 dziecka musi b) ć pe\\ ny - dllldO nic rnoze \\)~lizgnąć !'ię z qk doro,lego. W pocz~\tkOW) m okrl':lie \\)konania Ć\\ iczcnia w~kazana je.I a-.ekuracja

Lot orła Dziecko staje na czworakach. Dorosły staje za dzieckiem,

chwyta je za biodra i unosi tak, aby mogło objąć go nogami wpa.sit Dziecko unosi tulów do poziomu. Dorosły pomaga mu, przytrzymując dłońmi biodra, łokciami dociskając !ego nogi do swojego tułowia 1 odchylając się nieco w tyl. Po uniesieniu tułowia do poziomu dziecko wykonuje rękoma kilka ruchów, imitując ruchy skrzydeł lecącego orla, a następnie Opada w dól.

„ „

o

:

„

~

„

„

„ ~

...„ •

aruzela na biodrach l>Zll'l'ko SlJje na 0.WOrakach lxiro~ł} sta1·e za -'w: ··1·,.,..k· „„ iem. ch. wyta I 7.1 h1odra i unosi tak ab obj"~ :I'- go nog:mu. ~· pa.\le· >mogJo U7Jl'c:ko uncN tułow do z1 l>orm"· po omu.. .., pomaga mu, prZ}t~ dlonmih1oclra łokc·1·un·d ·~1mu1ąc ' ' ' I OCisk . /<'ł:O llCIW tfu S\\Ojl•go lUIOWI' aJąC i wykon u1:1c ohrot y w m. a • leJSCU, ~ •

A

..i samolot na biodrach~ I\ D Dziecko staje na czworakach. orosly sta1·e dz. za biod . za 1eckiem chwyta je ra i unosi tak ab ' nogami w . • Ymoglo objąć go poziomu a rPasie. Dziecko unosi tulów do , ęcewy· lecący sam ctąga w bok, nas1adują:: o1ot Doros"· . dlońmi b· .,, Przytrzymując dociskając · iodra dziecka, a łokciami Jego nogi do · chodzi po k . swo1ego tulowia, po OJU - nSamolot leci".

drugil;o~b

Podnoszenie Dziecko stoi na baanoSć z rękoma ugiętymi, przycisniętymi do tułowia. Dorosły staje za dzieck1em, chwyta 1e dlońmi od dołu za łokcie i podnosi do góry Uwaga! Przy tym ćwiczeniu, zwłaszcza w poC7..ątkowym

okresie wykonania, wskazana jest asekuracja drugiej osoby.

. . ..• : ;

„

„ „

••

• 87

Jaskółka Dorosły stoi przed dzieckiem. trzymając je za ręce.

Dziecko wykonuje opad tułowia w przód do poziomu. unosząc jednocześnie do poziomu jedną wyprostowaną nogę (wykonuje .jaskółkę"). Dorosły pomaga mu ,

utrzymać równowagę.

Wysoki wyskok Dorosły staje za dzieckiem. chwytając je dłonmi pod pachy.

Dziecko lekko ugina nogi. a nWpn1c wykonuje wysoki wy:.kok w górę. Dorosły . podrzucając d1Jccko w gorę, \\~pom:tg:l JC. Wyskok powinien być tak\\) ,oki, aby w najwyższym punkcie dziecko traetlo kontakt z rękoma dorosłego (uwawi na sufit i żyrandol !). ~a:.t~pnle doro.,iy chwyta opadające dziecko pod pachy i przytrzymuje je prl.}· lądowaniu na podłodze.

i

Wy koki

I>zil'Cko 1 do~ h:. ·~toJą twan.am

do 1cl11r u-"' m . . U 'Ck ' „, a1ąc się za ręce 1 7Jl o "'konu1e ug1 ·1 •

n. ~pmc "J~Okl\n'k0 kęc ~ n_óg, Do ·· w gorę. l'OSI , Cl!!Of!„C ""' ·• Z""' ręce f'Ortug.i dzil'Cku \\')kona~ jak il3J")7~Z\ \\"' k0 k kuru

.-

fe Pl7.) ląd,· \\·~
Walące się

drzewo

Dziecko stoi .na bacznosć". Dorosły siedzi na piętach 7.a dzieckiem, trzymając dłonie na jego plecach w okolicach łopatek. Dziecko wykonu1e opad calego wyprO!ltowanego ciała w tył. Dorosły utrzymuje dziecko 1odepchnięciem

za łopatki

przywraca do pionu.

•

ł'

.„ „

;:

:„

-. • „ ;

• •

•

~ Samolot na stopach Doros~· lei) na plecach

. Dzwon . z nogami wyprostowan · . . . op1rra1ąc le . . Dziecko staje "na bacznoś ym1, unies1onym1 opu\za..11 ~no~ ~~~1)ko jego stopy. Dorosły, ugi~a1~ąy~e?1 do d~rosłego, · o, tóre stara się utrzymać . 1prostu1ąc nogi, pozyqę .na baczność". pod kątem około 60°

Dorosły leży na plecach z nogami ugiętymi, u111c.,ionym1 nad podlog~ Dziecko staje przy jego nogach i chwyta go za dlonie. Dorosły opiera !iWoje stopy na biodrach dziecka i unosi je na swoich stopach w górę. Oz1ccko, utrl) mując wyprostowany tułów i nogi unie:iione do poziomu. nasladuje lee~ ~oloL Uwaga! Przy tym ćwiczeniu w kaz.ana JC~l asekuracja drugie; o by. Moze ona trrymać n„'Cl' d7jl'.Cka.

Samolot na rękach ~rosły leży na plecach z nogami ugięt)mi. Dziecko staje w rozkroku

.:• :

:

•

nad dorosłym prtodem do niego. Doro ~ chwyta dziecko za biodra, uno~1 ie w górę do wyprostu rąk . Dziecko stara się uniesć wyprostowany tułów i nogi do poziomu, a ręce prtenieść w bok, imitując lecący samolot Uwaga! Przy tym ćWiczeniu wskazana jest asekuracja drugiej osoby

• "" .„.,„.„

111 ftltlO•O•

e <) I

Utrzymaj mnie na rękach Dorosły leży na plecach znogann ugiętymi i rękoma wyciągn~)'llil

w górę. Dziecko staje wrozkroku

nad dorosłym tyłem doniego i wyprostowanymi rękomachv.:u jego ręce. Dziecko ugina nogi. a dorosły stara się utrzymac~ 113 wyprostowanych rękach, łiCl..1' ~

Utrzymaj

równowagę

I

Oorosł)

siedzi z nogami ug1~t\lllt tmmając dziecko za ręce. Dzil'cko wchodzi stopami na jego kokma i po zlap;utiu ro~no~~I puszcza dlornl' dorosłego. stara1ąc ~1ę Jak najdłużej ustac na Jl'go kolanach. waga! Pr7) tym cwiczl'ntU w'kazana je~t ekuracja drugil'j o~b}.

pięciu. Początkowo możnatrzyrr.i

dziecko za dłonie i biodra Uwaga! Przy tym ćwiczeniu wskazana jest asekuracja drugiej osoby.

··---

amolot na podudziach

-

I . " I Ż) n~ plecach z nogami ugiętymi - uda w . . . ustav.1one r
Stanie na rękach

-

J

Dziecko staje na czworakach. Doros~ staje za nim, chwyta je 7.a kostki i unosi nogi wysoko wgorę tak, ab) dziecko "stało na r~kach". Dziecko opiera dłonie na jego stopach. Doro ły. tr0mając mocno nogi dziecka. powoli chodzi po pokoju. l'waga! Dziecko nie powinno 'laĆ na rękach. k'CZ w duzj m .topniu w1s1ec tr7)mane za nogi przez dorosłego.

~• •

11111.a 11

t•••• 0 • • •

•

9J

Ć \\'

I C Z E '.'J I A Z P I Ł K t\

Do cw1czen , . , na/ezy . przygotou•ać piłkę gumou·q o sred11icy

o~oło ~O cm lub piłkę do siatkówki. Cięzs=e piłki (do kos=.)„ kowk1 lub nożna) mogą sprawiać dzieciom trudnosd w u'!~o1~anitJ. ćwicze1i. jeżeli ćwiczenie U'Ymaga użyna i11 ne; piłki, zostało to zaznaczone w opisie.

Utrzymaj równowa

I

Doro:.~ wykonuje pod ,r . ~ę I no~:uni. Dziecko eh ~ tyłem z ugiętymi

i 'topami wchodzi na~ oroslego za biodra

'1ę odcrn~tć dłonic od i~ go :da Następnie stara 'li; i i:tk najdłużc1 us~tc ~od~, wyprostować llwagaJ Prty t}n . . a~ ach dorosłego. 1 cw1czenm niezbędna jest asekuracja drugiej osoby.

•

1\

Toczenie piłki do partnera Utrzymaj równowagę III

Dorosły te·zy na plecach z nogami· .

Jedno dziecko leży na brzuchu, trzyma1ąc piłkę \\ dłoniach pncd F,10\\ ą. Partner siedzi na piętach około 1,5 - 2 m przed kolcg:\ pmxlcm do niego. Pierwsze dziecko unosi łokcie nad podłogę i odepchnic;c1cm toczy p1U.i: do kolegi

ugiętym· . . 1. Dziecko staje między ,·ego nogami chwyt · Nastę '. aiąc go za dłonie. prne stop · . dorosłego. Po ~ :vchodz1 ~a ko~~a jego dl . eiscm stara się pusac orne wyp , ... najdł .· . ' rostowac się 1Jak Uwa~:;~ustać na ~o~anach dorosłego. 1est aseku;z>'. tym cw1czeniu niezbędna aqa drugiej osoby.

U

flOll I t IU •

S

I

I . k Dz1ec o leży na b

Wceluj piłkę do bramki

h . . rzuc u, trzyma1ąc piłkę w dJoniach przed glow~ Przed nim w odlcglości I,5 - 2 m jest ustawiona bramka'. Dziecko unosi łokcie nad podJogę i wypychając piłkę stara się wtoczyć ją do bramki

•

,i Rzut piłki do partnera

I\ )~no dziecko leży na brzuchu, trzyma· c

-.

•

i

i

i . . "" odleglosa 1,5 - 2 m przed kole Ją P !kę w dloniach przed gJową. Partner siedzi przeno~11ą nad kark, unosząc łok~~pn~odem do niego. Dziecko trzymające piłkę Uwaga. Przy rzucie piłki dziecko n· ~Jogę, a następnie rzuca pilkę do partnera ie powinno od - kJ . rywac atki piersiowej od podlogi.

...

Traf piłką do ko za, leżąc jedno dziecko leży na brzuchu, trzyma1ąc "- dlornach piłkę Drugie siedzi na piętach około l,5 m przed kolegą prz~cm d_o n_icgo, tworząc z rąk przed sobą koło - .kosz". Dziecko leżące stara się trafić p1łk~ do ko~~­ Uwaga! Przy rzucie piłki dziecko me powinno wy oko uno~1ć tuło\\ 13·

Podania piłki bokiem

. .

Dzieci siedzą z nogami wyprostowanymi w rozkroku tyłem d~ siebie . w odległości około 0,5 m.jedno dziecko trzyma w dłoniach P_•lkę. _obo1e wykonują skręt tułowia (jedno w prawo, drugie""'. lewo) z p~zekazamem piłki partnerowi. Następnie wykonują skręt tułowia w przeciwną stronę z ponownym przekazaniem piłki.

"

.!N

-

;

„

„„

• Q7

Kto dorzuci piłkę do ściany ...

. n,'tprzeciwko sc1an) Dzieci sto1ą · (w odległości ok~ło l.S m) ilkami w dłomach . . P . p1 łkę przed zRzucaiąc · ·,1cbic, staran ~ię. ab doleciala do saan) . . t: Y Rzu1piłki wykonvwan} Je. Odmiany: • • sprzed pier..i. • znad głoW), • od dołu, • jcdnorąo~

Podania piłki bokiem z położeniem jej za sobą Dzieci siedzą z nogami wyprostowanymi w rozkroku tyłem do siebie w odległosci około 1,5 m. Między nimi na podłodze leży piłka.jedno dziecko wykonuje kręt tułowia w prawo z pochyleniem w ty!, bierze w dłonie pilkę, wvkonuje mocny skręt tułowia w lewo i kładzie piłkę na podłodze między obą a kolegą. Następnie, w podobny sposób, ĆWiczerue wykonuje partner.

Podania pil ki do , iebie Dzwc1 \IOM ko 1<'111c 1r1.ut~1ją do napm'<:·1~

'tthit• plik~~

Rzuć w górę i złap piłkę Dzieci stoją z piłkami " dłoniach. Rzucają piłkę wgorę 1starają się złapać wdłonie opadające piłki ćwiczenie można wykonywać równi~ż

w siadzie.

„

„„

• t:„tll•I• I tllU •

911

f'

'

Toczenie piłki wokół siebie . Ozit'Ci s1ed7.ą z nogami wyprostowanymi 1zlączon}mi Każde tnyma dłońmi leżącą

Rzuty piłki z ~~biciem o podłogę Dzieci stoją przodem do siebie w odleglości okolo 2 m. Jedno dziecko trzyma w dloniach piłkę ~ucają piłkę do siebie tak, aby przed zla~aniem przez partnera pilka odbiła się od podJogi.

na podłodze przy biodrach piłkę. Dzieci IOc2ą piłkę po podłodze wokół bioder i'-")'Prostowanych nóg. Po wykonaniu 3okrążeń piłki w jedną stronę należy wykonać następne 3 okrążenia w stronę

Klaśnij w dłonie

Rz~ć i złap piłk DZJeci chodzą ę z . po pokoju Pod

P~ą w clloniach.

rzuca1ą pil kę w górę

I

stara·Ją się złapać ją

nad piłką

DZJeci leżą na brzuchach naprzeciwko siebie w odleglośc1 wyci:y~nt~tych r-41<. Między nimi na podłodze leży piłka Trzymają ręce wypro~to\\ane, W)ciągni~te

wbok i uniesione nad podłogę. Wtempie dyktowanym przez nauczycielkę wykonują n~t~pującc ruch}~ • na 1- przenoszą ręce w przód z klaśnięciem w dłonic nad piłką, • na 2 - przenoszą ręce w bok.

•

i

wdlonie.

„ „

„ •

-„ !„ „ „ ~

•

Hll

Utrzymaj piłk

Podania piłki dołem i górą

.

Dz1ec1 stoją tyłem do s1cb1e"' rozkroku w odlt'głości około O.S m. jedno dziecko trryma w dłoniach p1lkę. Obo1e unos1..1 r~'(;C w górę. pr1.ckazUF\C pilkę do rąk partnera, a n~tępnie wykonują !'klon tulow1a w przód, pnckazując piłkę miedzy nogami w rę<:e kolegi

Dzieci leżą na plecach. .ę ~a podudziach z nogami ugiętym· · . Na ustawion eh . i, u111es1onymi nad podłogę. 0 0 • . Starają się jlna .~~:.'. ~ podudzi~cl1 kladą piłkę. Odmiana: Irudnieiszą od . . l ZCJ utrzymać piłkę na nogach mianą Jest wyk . . . . onanie ćw1czerna w siadzie równoważnim

Utrzymaj piłkę

na stopach Dzieci leżą na plecach z nogami ugiętymi, uniesionymi w górę. Na poziomo ułożonych stopach trzymają pilki. Starają się jak najdlużej utrzymać piłkę na stopach. Odmiana: Dzieci starają się

stopami obracać piłkę.

Piłka do

kosza

Dzieci stoją z piłkami w dłoniach. Wykonują rzut piłki w górę,

a następnie uginają ręce przed sobą, tworząc z nich kółko (.kosz"). Opadająca piłka powinna trafić do .kosza"

i spasć na podlogę

„

.• ... . ~

„

,

• llH

Rzuty piłki za iebie

sicd7~1 krzesłach ~~~z~nie piłki

Jedno dziecko siedzi w siadzie skrzyżnym. Drugie siedzi tyłem do partnera w odk-glo~ około 2 mzwyprostowanymi nogami. Trzyma w wyciągniętych w górę n;kach piłki;. , Nie uginając rąk, rzuca pilkę w stronę kolegi. Po zlapan1u piłki przez partnera ~ oboje wykonują. w tył zwrot" i C\\>iczeme powtarza drugie dzk Jl. I\ Odmiana: Rzucający stara się, aby pilka prl.Cd złapaniem jej przt-.z partnera odh1la ~ię od podlogi.

Dzieci na palcami Stóp 1~:110 dziecko ma stopy uniesi:O:e;g1w1·ękteopodsiebie w odległości około 1 5m. od góry na pilce. D'zieci l eszw ' , . owo 1· palce stóp oparte oczą plikę pal . carru stóp do siebie.

iedząc, traf iłk

-

'

Dz1c."Ci s1ecf7.ą WSiadz·p ą do kosza J 5 m )cd ie skrzyżnym "<~ą kolo ~o :i~ko trzyma w dło~:~ze~:wko siebie wodleglości około _ • sz · Dziecko trzyma. ?1 kę, a drugie tworzy z rąk prud Jące piłkę stara się trafić piłką do .kOSlJ'

1

Dzieci sto):\, 1rrym 11•1l w dlomach p1łk1 Chodl~\ po poko1u. k07.łu1ącoburąa: piłki; Odmiany: • K01.lowanic pdk1 jedną ~ką. • Koi'Jowamc p1łk1 rv. pra\\" raz lewą~

= .:

•

.. • IO'i

Nie daj wybić piłki z rąk

r~.c~enie piłki stopami po ścianie Dz1ec1 leżą 0

I ,. . . a P ecach przy sc1arne z nogami ug1ętyll1L T Stopami przytrzymują pilkę przy ścianie. oczą stopami piłkę po ścianie w górę i wdól.

Kollowanie piłki b ' ' 1 1 hruct .lch t o urącz w leżeniu O!J.l n057.ą f\"re nad rodlogę·, :-111a1ąc w dl.oniach piłkę. ~

•

urącz kozłu1ą piłkę.

,

------ ---

Jedno dziecko leży na brzuchu z rękoma wyprostowanymi, trzymając w dlonia.ch

pilkę. Drugie dziecko siedzi na piętach naprzeowko kolegi Dziecko łcz;\CC unosi ręce

zpiłką nad podłogę, a partner uderzeniem dłoni w piłkę stara ię wybić j<\ z r.ik kolegi. Uwaga! Uniesieniu rąk dziecka nie powinno towanyszyc oderwanie klatki piersiowej od podłogi. Odmiana: Ułatwieniem jest wykonanie ĆW1czenia z rękoma ugiętymi.

•

~

I\

Piłka

toczy się po nogach

Dzieci siedzą z nogami wyprostowanymi i złączonymi. Sa nogach, przy stopach leży puka. l'nos?.ą wyprostowane nogi w górę· piłka toczy się po nogach w stronę bioder. a następnie unoszą biodra (wykonu1ąc podpór tyłem) · piłka locl)" się po nogach do stóp. Starają się, by piłka nic spadala z noi

.(/'~'

~ u;ul)illl ~

•

i

!

„ „ „ „ ~

•

Przenoszenie nóg nad piłką Dzieci siedzą z nogami V.)'jll'O'.>lOwanymi i złączonymi. PTZ) kazd;m na podłodze przy

nogach, na wysokości łydek, leży piłka. Dzieci przenoszą wyprostowane i złączone nogi nad pilką.

Dzieci siedzą prZOdem d . .

Piłk~ toczy się po no~a~h n

podc~zwowo, tak ab alo siebie z n~gam1 wyprostowanymi i stopam1zgię~1Dl

prl} biodrach. !ezy pilk~ ~z~ ~tóp obo1g~ s~kaly się. Na nogach jedneg~ dziecka. się Po jego nogach d : 0 to unosi biodra (do podporu tyłem) - pilkaIOCZ) 1~0 bioder Następ~ stóp 1:~a się na nogi drugiego dziecka, docierając do

e unosi biodra drugie dziecko, tak aby piłka potoczyła się po nogach w stronę bioder partnera

: „

-

„

Łączenie nó~ na~ ~iłką

Ml~

. ostow·an ·mi w rozkroku. DZJeci siedzą naprzeciwko s1eb1e z nogruru wypr y · iączą je nad piłką, nimi na podłodze leży pilka.. Oboje unoszą wyprostowane nogi ' • anastępnie opuszczają nogi n~ ~ogę do ro~t~~~~~ łączenie nóg nad swoją piłką. Odmiana: Dzieci ćwiczą oddz1ełrne - każde wy I

.... :::. .

„ „„

109

Potocz piłkę do bramki Dzieci stoją przodem do siebie w odległości około 2m. jedno dziecko stoi wrozkroku. a drugie trzyma wdłoniach piłkę. Dziecko trzymające piłkę \\)i
Po~ocz piłkę do bramki tyłem

Dzieci stoją k do partnera,:~oz r~ku w odl~glości około 2 m.Jednostoi11 • klo tul . l}'ma1ąc w dłoniach piłkę. Dziecko towykonll'. · 11 ow1a w przód · . nogami w stron ~ toczy ?1łk~ po podłodze mi~~1ll"' nogi - do .bramt~olegi, star_a1ąc się wcelować piłką ffilędz\ • j JlOWtarzaJ·!! ew· . ~astępnie wykonują n W tył zwrof '• 1czen1e aJ ·łk Lwaga! Stając w roz ' e Pl . ę toczy drugie dziecko. c1ęLar dala 11 kroku, dziecko powinno przenieść - a zewnęLrzne krawędzie stóp.

=

Złap piłkę

po klaśnięciu Dzieci stoją z ptłkami w dłoniach. Rzucaią piłki w górę, a następnie klaszczą w dłomc i staraj:\ się zlapac opadającą piłkę jeżeli to Mę udaje, dzieci . powtarzaią cwiczenic, ale łapią piłkę po 2. 3kłasnięciach . Cwiczcnie można \\)konywać rownież w siadzie.

Toczenie piłki plecami po ' ci anie Dzieci stoją t) Iem do scian); Za plecami, na v.1.;okoset łopatek. mają um1c:-7.czrn'. piłki. Dociskając plccum pilk~ do ściany. ugina1ą 1 prostuµ\ nogi. toa~lC p1łkc: plc~um

poklante.

.. •

i

.. „

„: 111

Czyja piłka dalej •

~ unfe.,1one 01jeci stoją w pod Z piłką \\~ 'k porze tyłem zRaki nogam· . na brzuchu

Dzieci ustawione w klęku podpartym. Przed nimi na podłodze lcz,1 piłki. Nie odrywając dłoni am kolan od podlogi, uginając ręce, uderzają piłkę czołem. Starają się, ab} piłka potOCl}ła się jak najdalej. Zabawę wygrywa ten, czyja piłka potoczy 1ę dalej

, ~o o Na b h I ug1ęhn . s· d Chod7.ą Po pok .. rzuc u, w okolicach t ;1•TII. IO ra powinny być OJU w podporze tyłem, starają~ s~wow biodrowych, leży piłka

ę utrzymać pilkę na brzuchu.

Traf do barmki, uderzając piłkę głową

Dzieci ustawione w klęku podpartym, przed nimi na podłodze lc14 p1lk1 •. Wodległości około 2 m ustawiona jest .bramka". Dzieci. nie odryw-.ijąc dl0111 ani kolan od podłogi, uderzają piłkę czołem. starając się trafić do bramki

Zuki toczące kulki h.

Dzieci choc I n t rakad1, JlOP) ł Jltł PII fXJ\\'IJUla 'l:łł-'IC

"' JlOP>dwta a.of m

-.

„

-

•

~

-.„

•

11

Rzuć piłkę

do sufitu Dzieci siedzą w siadzie skrzyżnym z piłkami wdłoniach. Rzucają piłkę w górę, aby odbiła się od sufitu, i starają się złapać w dłonie opadającą piłkę.

•

~

· bIe · łowam1· Dzieci ustawione nap . Toczenie k PI·łki do Ste rzec1w o sieb. kl k Przed jednym dzieckiem le. il ie w. ~ u pod~artym "':odległości około z.m zy P ka. Ugma1ąc ręce 1uderza,ąc piłkę czołem, dziea toczą piłkę po podlodze do siebie

g

Odmiana: Dzieci rzucają piłkę tak, aby doleciała jak najbliżej sufitu. ale nie dotknęła go.

Rzut piłką o ścianę

I

I

Dzieci siedz.ą naprzeciwko ściany w odległości około 1,5 m od niej. \fi dJoniach trzymają pil.ki. Rzucają piłkę przed siebie tak. aby odbiła się od ściany.

„ „

•

i starają się złapać

w dłonie odbitą piłkę. Odmiana: ĆWiczenie można również

wykonać w staniu.

I I

I

I I I I I I

Przebiegnij pod piłką Oz1cc1 ~te Fl zp1lkam•

I I I I I I \I

,,

w dłoniach.

Odh1ja1:\ mocno piłkę od podl~>FJ i pr1.eb1eg.'lJ;,\

pod lll:\

.

• llS

~,

I

Rzut piłki nogami

Główkowanie Dzieci stoją, trzymając wdłoniach piłki.Podrzucają piłkę i starają się

Dzieci siedzą z nogami ugiętymi. \\ewnętnną stroną stóp trzymają pilki (kolana powinny być ustawione szeroko). Rzucają nogami pilkę w górę, a następnie starają się złapać opadającą piłkę w dłonie.

odbić ją głową.

Odmiany: Po odbiciu piłki głową dzieci starają się zlapać ją wdłonie: • zanim upadnie na podłogę, • po odbiciu się piłki o podłogę.

Pod koki z piłką . między kolanami 0Zll'Cl SIO):\ 7. pilk.t m11,-dzy

lu:.11.UWTU

Utrl)mu1ąc p1lk~ mi1,-d~ kol:manu, u pod.~kokam~ prtKsU~"aJ:\ ~ f'O f'O uwa~a! Ć\\ IC'l.l'lll I' l prt.t'Ó'""' k:v.anc dla d1.tlO 7c .zpotawo~ą kolan

-

„

.

„

„

-„ „ „

• 11 7

,,.I I

Piłka wokół bioder

Rzuty piłki nogami do partnera

Dzieci stoją z piłkami w dłoniach. Przekladają piłkę z ręki do ręki tak, aby krążyła wokół bioder. Po 3 - 5 okrążeniach piłki ~okół bioder należy zmienić kierunek jej ruchu.

Jedno dziecko siedzi z nogami ugiętymi. Wewnętrzną stroną stóp trt.yma piłkę (kolana powinny być ustawione szeroko). Drugie dziecko siedzi w siadzie .krzyżnym naprzeciwko partnera w odległości około I m. P1erw~zc dziet:ko rzuca nogami piłkę w stronę kolegi, a ten stara się zJapać piłkę w dłonie.

Rzuć piłkę do kosza nogami

Włóż nogami piłk

ę

rąk

s1cdz1 z nogam. do 1 piłki,' w k . wyprostowanym · f>Z1l'CI

• ) onu1:i pru:toczcnie

i, trzymając między stopami

Dzieci siedzą na krzesełkach naprzeciwko s1ehic w odlcgło~ około I - I, 5 m. jedno dziecko wewnętrzną stroną stóp trzyma piłkę (kolana powmny być ustawione szeroko). Drugie dziecko tworzy r~koma pm.od sobą kolo - .ko z~. Pierwsze dziecko unosi nogami piłkę i rroca ją, sl:lrając 'ię, al)) wp:tdła do .kO!\za·.

~ 1 ara1ą ~1ę '' lozyć nog~i i~a plecy, .przenosząc nogi za głowę, W\pros10\\~U1)th r;lk. Po .P ~ do lezących na podlodze \\Taetją do \ladu i rono/~zc/ozcniu piłki do rąk nic wkłada· 'lk ---------==M Ją P ę między stopy. 1

1

:

1

.

„

-; „

„ „

...... ...

•

I IQ

)... I

\

\

\

\

Rzuty piłki nogami Dzieci siedzą naprzeciwko siebie w . stroną stop trzyma piłkę U . ?dległoścr 1,5 m.jedno dziecko wewnę~ abY odb'I1a się . od podlog·. . dnosi .nogi z pilk ą nad podłogę i rzuca piłkę wprzód wkłada . . ' podobn o1ec1ala do pa r tnera. 1en , chwyta piłkę wdłonie, . Ją między stopy i' w Odmiana: Dzieci łapią pilkę sto ~ (spos?b odrzuca do kolegi. ; parni a nie w dłonie.)

Odbierz piłkę stopami

Dzieci siedzą przodem do siebie.jedno dziecko chwyta pilkę wewnętrzną stroną stóp i ściska ją (kolana powinny być ustawione szeroko) Drugie dziecko kładzie od góry stopy na piłce i zawijając podeszwowo palce ·, ·~ stara się palcami stóp zabrać piłkę. Po zabraniu pilki następuje zmiana ról.

Nie daj wybić piłki ze tóp Rzut piłki nogami z r . D7JCC:I sicd7A1 z nogam p zetoczen1em na plecy 1

Jedno dz k . wypro towanym· l>zi ·k .iec o siedzi t} Iem do kolegi t i ~ ocUegłości około 2-3 m. ci::~ 10, uno ząc nogi, przetacza' si~ma1ąc i~iędzy stopami piłkę. Jl rtncra. Po złapaniu piłki przez plecy i rzuca nogami piłkę

it

jedno dziecko siedzi z rękoma opartymi za sobą. Wewnętrzn:\ stroną stop trl)'ffia piłkę (kolana powinny być ustawione s1.croko) Drugie !-icdzi na piętach naprzeciwko kolegi. Pierws7..e dziecko unosi nogi z piłką nad podłogę, a partner uderzeniem dłoni w piłkę ~tara się wyh1ć ją '/.C ~tóp kolegi

~o~gępowykonują •w tył zwrot" -----~---~:::--~i~:·1czenie wtarza drugie dziecko.

-

:„

„

„

~

. „

„

-;

„

,„ •

121

>.,. I

Odbierz piłkę

Rzuć piłkę

dłońmi

do kolegi nad sobą

Jedno dziecko siedzi. chwytając piłkę WC\mętrzną

Dzieci stoją naprzeciwko siebie wodległości około 2 m. Jedno

stroną stóp (kolana powinny

być ustawione szeroko). Drugie siedzi na piętach naprzeciwkopartnera i kJadzie dloń na pilce. Dziecko sied7.ące na piętach stara się wyciągnąć pilkę ze stóp kolegi.

dziecko stoi w rozkroku, trz}mając wdłoniach piłkę.

iykonuje mocny skłon tułowia 1r przód, przenosząc ręce z piłką między nogami jak najdalej za siebie, a następnie rzuca piłkę nad sobą w stronę partnera. Ten lapie piłkę w dłonie i oboje wykonują .w tył zwrot",

;

powtarzając ćwiczenie.

Rzuć piłkę

do kolegi

Dzieci stoją w odległości około 2 m od siehie. Jedno stoi tyłem do partnera w rozkroku z piłką w dloniach. Dziecko to wykonuje sklon tułowia w przód i rzuca piłkę między swoimi nogami w stronę kolegi. Ten stara się złapać piłkę wdłonie. \astępnie oboje wykonują •w tył zwrot" i powtarzają ćwiczenie.

'

.„

-•„ •

Prze kocz nad odbitą od ściany piłką

- -'

''

Dz1u.:1 t<, Il t\\llfi'.<\

do ~:my w odleglo!ici około 1,5 mod 11 1i.'1 z p1lkanu" dloniadl OdblAAP I ~od~,

''

a nas~m pf'ZCSl v; roiJ ro ;u nad

.......

'

o~P / /

;u

„

.

:

• 1..!3

~I

•

I

I I I I I I I

,, I

Złap piłkę po półobrocie Dzieci stoją z piłkami w dłoniach. Przenoszą piłkę nad głowę, za siebie i puszczają, aby spadła na podłogę. Po puszczeniu piłki wykonują pół obrotu i starają się złapać odbitą od podłogi piłkę.

Złap piłkę

po obrocie Dzieci stoją z piłkami w dłoniach. Rzucają piłki w górę, następnie wykonują obrót o 360° i starają się zlapać w dlonie opadającą pilkę. Odmiana: Początkowo dzieci łapią piłkę po odbiciu się jej od podłogi.

Rzuty i przy iady Złap piłkę

po przysiadzie Dzieci stoją z piłkami w dłoniach.

Rzuca1ą piłki w górę,

-.

następnie wykonują

przysiad, dotykając dłonmi podłogi,

„„

-

i prostując się do stania, starają się zlapac w dłonie

•

opadające piłki.

„

07.1ecko I doro~ły SIOJ;'\ napr1.cciwko siebie w cxllcglosci około 2 m Dm-ck<> tr!,)'ma wdlo111ach p1lkt;. R7.UC3 pliki; do dof'O!.i~'go i szybko W) konuj przysiad, nas~pnic prostuje 1~ 1 tara tlapał w dlorue ptłkę odrzuconą pTZC'L do~lcgo Ten po 7Japan1u i od!7.UCC1 Ilu p1 l'Ó\\ mcź \\')i;onuj pf'Z} iad.

„„ „

„

•

,

),

Wybij piłkę nogą

Zdobądź piłkę

Dzlteko 1dorosły stoją naprzeciwko siebie wodległości około l m. Doros~ w wyprostowanych rękach trzyma przed sobą piłkę na wysokości swoich bioder. Dzit'Cko wykonuje wymach jedną

Dorosły stoi z piłką odwrócony tyłem do dziecka. Kozłuje piłkę

jedną ręką, a dziecko stara się ją wytrącić, nie dotykając dorosłego.

nogą w górę, starając się wybić

piłkę z rąk dorosłeg,vo. , ·L---------------Przerzuć piłkę nad laską Dorosły trzyma jeden koniec

-

„ a:„ „ „„ :::

....•

.

ustawionej równolegle do podłogi łaski. Dziecko stara się przerzucie piłkę nad laską. Wysokość, na jakiej trzymana jest laska, zależy od umiejętności dziecka Odmiany: • Dziecko rzuca piłkę: - od dołu, - znad głowy. • Dziecko rzuca piłkę: - oburącz, - jednorącz. • Po przerzuceniu piłki nad las~ dziecko ma ją złapać: - zanim spadnie na podlogę. - po odbiciu się piłki od podłogi.

Toczenie piłki pod nogami dzieckaopic:r·i·' 1.,„ dlome · · · czonym1, ł

'ł"

Dziecko siedzi z nogami wyprostowanymi 1 z ą ·d dzieckiem pr7..odcm do opodłogę za sobą. Dorosły siedzi ~a p~ętac~::cz~ dzi;cka. Dzie
-. „ „ „

.. „ •

12

Złap

.

opadającą piłkę Dziecko siedzi w siadzie skrzyżnym z rękoma wyprostowanymi, wyciągniętymi w bo~. . Dorosły stoi przed dzieckiem, trzymając w wyprostowanych rękach piłkę. Puszcza piłkę'. a dziecko stara się ją złapac, zanim spadnie na podłogę.

atrz maj piłkę nogami

Z

Y

d

·an„

Doro~I) suda

o "'' wi dłoniach p1lk~.• D k "edzi z nogami wyprostowanymi. bok.tern •r7VITl~i,lC Zlec o SI ' . 0 ki0 Io I - 2 m, •.>UJ'""I ad podłogę

przodem do dziecka w odleglo~ . niesione około 30 cm n· . dz --··~ 0 mieć nogi u • 1. • . pod łvdkam1 .1t~ Dziec11..o powinn rzetoczyla się • ać tikę Dorosły popycha piłkę tak, aby p . . nogi, stara się 1..atrz)m P • do ściany. Dziecko, opu zcza1ąc

Traf piłką w nogi dziecka

Dziecko siedzi z nogami wyprostowanymi bokiem do ściany. . Dorosły iada przodem do dziecka w odległości około I - 2 m, trzyma!ąc \\ dloniach piłkę. Toczy piłkę po podłodze tak, aby uderzyła w nogi dziecka (za trafienie uzna1e się uderzenie piłką w nogi od kolan w dół). Dziecko,

o"""""' . .„„

-„ •

wypro.iowane 1

zląo.one nogi, broni się przed trafieniem.

Nie daj się tr.afić DZtecko siedzi z nogami ugięt}'Tl11 i r~koma opartymi o podłogę zaly sobą bokiem do ściany. Doros iada rzodem do dziecka s p aąc wodleglosci około 2 m, trzym .1 piłkę wdłoniach. Popycha ~~ę .. po podłuu1.e tak, ~1... potoczyła się k ""'' b a. i uderzyła w 1od ra .dziec do nosząc biodra Dziecko, u broni się pod poru tyłem, przed t rafieniem .

)„ I

ZatrZ)_'maj piłkę DZJecko ustawia się w pod . porze tyłem z nogami ug1ętym1

bokiem do ścian

Dorosły siada przodem d~

dziecka w odlcgłosci około 2 m trl) mając piłkę w dłoniach' Popycha piłkę tak · aby potoczyła. . b ł się po podłodze . pod Jego io< rami do 'śchny D . ' · Zlec kO opus1.c1.aj;1c biodra ., .. , , stara się z.tlrt.ymac piłkę (zamknąc "bramkę").

O~bij piłkę głową Dziecko ·' dorosły stoją . naprzeciwko sieb. ie w odległości okolo I 5m · Dorosły trzyma w dłoniach' pilkę, któr ą rzuca w stronę dziecka, aw ono . odbić pił.kę głową . stara się Jego stronę.

S~molot na piłce

Dziecko kładzie się brzuchem na piłce (pilka powinna być w okolicach pępka). Dorosły siedzi na piętach naprzeciwko dziecka, trzymając je w dłonie. Dziecko Unosi do poziomu ręce i nogi, a dorosły pomaga mu utrzymać równowagę. • Ćwiczenia nie powinno się wykonywać na malej piłce. Może to być np. piłka

llwaga!

•

do koszykówki lub nożna. Ćwiczenie jest przeciwwskazane dla dzieci z przepukliną\

"„

.5 „

•

. ~

>

• 131

„ I

Rzuty i obroty

-· .

„

;;

" •

Dziecko i dorosły stoją napr1.cciwko siebie w odlcgło!>C1 około 2 m Dziecko trzyma w dłoniach piłkę. Rzuca piłkę do dorosłl'go i szybko \\)'konuje obrót o 360°, starając się zlapac w dłonic piłkę odrwconą pr1.cz dorosłego. Ten po złapaniu i odrzuceniu do dziecka pilk1 równkz W) konuJC ohrot o 360° i stara się złapać w dłonic piłkę odrzuconą przez d:mdo

~dbij piłkę to a . z ·ko lei.) na pl p m1 utm ccach z nog . t

. mu14c stopy w le . am1 ugiętymi · . do dz1ltka" odlcglo . kkim zgięciu grzbieto• uniesionymi nad podlo Rzuai p1lkę w stro SCJ około 1,5 m t ".'1'"1· Dorosły stoi gę, odh1p w jego dziecka, a ono w pilkprzodem stronę. Pam1 (Podes . ę. ZWam1 stóp)

piłkę

nę

~t~~Jąc dłoniach

,

"„

„

=

.-•

IH

----- -

-

~

ĆWICZENIA

z

,

>„

KRĄŻKIEM

W5;ykorzysl)w~t~y w ćwiczeniach krqżek o średnicy oko/o 2(sk/eika cm powmten byc u k plas/i'• ) bo ? onat~y ze sztywnego materia/u OJ

'

"./o gru sc12 - 3 mm.

S~~o~aj się za krążek

Dz1ec1 lezą na brzuchach t . nad podłogę dłoniach ' r~mai~c w uniesionych Na haslo .popatrz przedussl~wb~o~y pionowo krążek. . ie ie usta . . k . i pa~rl:I przed siebie. Na hasło sch Wl~J~ rązek poziomo k.r;izek pionowo. " owai się za krążek" ustawiają l' waga! \V czasie ćwi . dzieci po · ad crerna n podlogą, a klatkę piersiową p wmdny utrzymywać ręce rzy po łodze.

Kapelusz Dzieci leżą na brzuchach, trzymając w dłoniach przed gło\\ ą krążki. Na hasło "włóż kapelusz" podnoszą ręce i przenos~1\ kn\7.ck na • głowę - układają go jak kapelusz. a hasło .zdejmij kapeiu z• dzieci przenoszą krążek w przód i kład<\ go na podłodze.

~

Podrzucanie woreczka na

krążku Dzieci siedzą w siadzie skrqżnym, trzymając

w dloniach krążki, a na nich woreczki. Podrzuca1ą woreczki w górę

•

--

„

i tarają się złapac opadający woreczek na krążek.

„

~

„

„

...• •

: •

Kapelusz w siadzie Dzieci siedzą w siadzie skrzyżnym, trzymając w dłoniach krążki. Ukladają krążki na głowach i wykonują głową skręty w prawo i w lewo, starając się, aby krążek nie spacll z głowy.

Smażenie naleśników w leżeniu na brzuchu

Dzieo leżą na brzuchach, trzymając w dłoniach przed głową krązk1. . ana krążkach woreczki. Podnoszą ręce zkrążkami nad podłogę i podnucaF\ woreczekw górę tak, aby wykonał w powietrzu pól obrotu. !\ast~pmc, nic Opu.\zczając rąk na podłogę, starają się złapac opadający worcCJ.ck na krązck Cwaga! Wczasie ćwiczenie klatka piersiowa powinna prtylcgać do podłogi.

Chodzenie z krążkiem na głowie Dzieci stoją z krążkiem na głowie. Chocb,ą, Starając się Ulrlymać krążek

naglowie.

„ w

„

„w „

.

Smażenie

naleśników

w siadzie Dzieci sied7,ą w siadzie skrzyznym. trl)'mając w dłoniach krążki, a na nich woreczki Podrzucają woreczcki w gorę tak. aby wykonały w powietrzU pól obrotu i spadły na k~k drugąsuoną.

„w

u

„; •

-•• I 7

)„

I

Utrzymaj krążek

na stopach Dzieci leżą na plecach z nogami uniesionymi w górę. Na poziomo ułożonych stopach trzymają krążki. Starają się jak najdłui,ej utrzymać krążek

O~?ij jak najwięcej razy piłeczkę

Dzieci leżą na brzuchach, trzymając w dłoniach przed głową krążek.

Na krążkach leżą piłeczki do tenisa stołowego. Podnoszą ręce nad podłogę i starają się jak najwięcej razy odbić piłeczkę krqi.kiem. Uwaga! Wczasie ćwiczenia klatka piersiowa powinna przylegać do podłogi.

na stopach.

Rzuty woreczka na krążek Dzieci siedzą naprzeciwko siebie w odległosci około 1,5 m w siadzie skrzyi.n}m.

Utrzymaj jak na'dłu . . łez~„, n·1 bl7.UcIlach lJ .ZeJpiłeczkę na krą .k .\.1 kr-.vk:tch le1~1 piłeczki, drzym~Jąc w dłoniach przed I zU Po
-.l

DZll'<.l

-• -

„

„

„

„

;

... •

<

trzymając w dłoniach krążki. Na krążku trzymanym przez 1edno dziecko lei) won.'C7.ek. Dziecko to rzuca woreczek w stronę kolegi, a ten stara się zlapać go na swój krąl..ck. Następnie partner odrzuca worec-1..ck w stronę kolegi.

•

inna przy!egac, do podłogi.

·

„„

E „ „ „ „

-

'„:. „„

• 1.:\9

:>„ I

Samochód Dziecko stoi, trzymając w dłoniach krąże.k jak kierowca kierownicę. Dorosły ~to.1, trzymając w dłoniach 2 szarfy (lub krązk1) zieloną i czerwoną. Gdy podn~si .do;ó;y szarfę zieloną, samochód moze iec ac ~ dziecko biega na palcach. Gdy podnosi . ko st ai·e nieruchomo szarfę czerwoną, dziec , . 1 - jak samochód na czerwonym swiet e_j.d~----------

Przejście przez rzekę D. Jli.l \lOJą prl} scianie na jednym krążku, trzymając

krążek. KJadą na podłodze przed sobą trzymany w dłoniach kr.V.ck i sta1ą na nim. Krążek, który został z tylu, w dloniad1 drugi

przrkl.tda1ą pr?.cd siebie i wchodzą na niego, przesuwając się w przód.

\\: ten 'rosob dąl.ą do przejścia przez pokoj do przeciwległej ściany nic W{)l110 im ~t;mąć na podłodze.

Ćwbeme mozna pr1.cprowadz1ć w formie rywalizacji: • J..10 'Z)ł>cicJ pr1.c1dzie na drugą stronę pokoju, •OJm1:tn kto pTZl'jdi:ic n:i drug;\ stronę pokoju mniejszą liczbą przełożeń krążków. . • ll1joo '':tJą n:i krązku obunóż, • f>llco 't.11ą na krązku tylko jedną nogą.

:

„

--

-.

„

•

Złap

krążedkl

głową kniżek.

woreczek na ·ach przed . ~iąc omw odległości oko1o 1·5 m, trzymaJąt Dziecko leży na brzuchu, trzym"I . w. m sly Dorosły siedzi na piętach przed dz1eckie krążkiem nad podłogę. a doro w dłoniach woreczek. Dziecko unosi ~ęcke zstara się złapać lecący do niego · ka. Dziec o w stronę doro~Iego. l"lllca woreczek w stronę dziec • . t nie odi.wca go woreczek na krązek, ~nasęp. ać ręce nad podłogą, Uwaga! Dziecko powmno utrzymyw a klatkę piersiową przy podłodze.

~

„ !

„„„

;

„ „ „„„ „

-•"'

I li

Ć \\'ICZE>JIA

), I

Z WORECZKAMI

1ron.>czki o uymiarach około 5 x 7 cm potl'imu· byc ujpel11io11e grochem lub ryżem. Ciężar u'Oreczka U)'llOSi około JO - 20 dkg

Chodzenie z woreczkiem na głowie •

1" I\

Dzieci kJadą na głowie worec1.ek i chodz.1 po poko1u z rękoma wyprostowanymi, starając się, aby woreo.ek nic spadł na podłogę. Jeżeli woreczek spadnie lub zsunie się w bok (i dziecko chodzi zprzekrzywioną głową), należy poprawie ułożenie woreczka na głowic.

Odbijanie piłeczki kr żk . u. , o kl\ ' .1 br1.uchu, trzymającąkr . ckami dl

omach. l>oro\~' ~icdzi przed ciz· k' ąz przed głową w uniesionvch nad podlogę l>oros"•1 1· .1. ~•. 1ec iem.' rown . w dłoniach / krążek. WJt\..l\O odb11ają krążkam. d . .1·ez„ trzymając 1 0 l>oro ly hCZ) odbicia. srebie piłeczkę do tenisa stołowego l "aga! Dardo po . · ••·•· \\ mno Ulrzymvw . a r..1<11~ flll'l"\iow:\ przv pocił~~.. , rac ręce nad podlogą, Odmian . ć · ._ vu1.e . a; ,\\lO.<'me można w . . gd) obow - d7Jl'Cko i doro ły- ~onac również, ez.ą na brzuchach twarzam·1dosie . b'1e.

f

---: „

„

„ •

)„

I

Rzut woreczka do miednicy (wiaderka)

Utrzymaj woreczek na głowie

Dzieci stoją, przed nimi wodległości około 2-3 m jest miednica (wiaderko). Rzucają woreczek, starając się trafić nim do miednicy. Za trafienie uzyskują l punkL Zabawę wygrywa ten, kto w 10 rzutach zdobędzie więcej punktów.

Dz1cc1 chodz.:1 po pokoju z woreczkiem n:i głowic. Na sygnal wykonują siad ~krqzny, a następnie wstają i dalej chodz;i, nic przytrzymując woreczka rękoma. Starają się, by woreczek nie spadł na podlogę.

Rzuty woreczka w górę Dzieci siedzą w siadzie skrzyżnym, trzymając w dloniach woreczki.

Rz

ut woreczkiem obunóż . ·ędzy stopami woreczek

Dzieci siedzą, trzym~1ąc mi ·ą woreczkiem w górę. Równocześnie rtuca) czek poleci wyzcj. Wygrywa to dziecko, którego worc

Rzucają woreczek wgórę i starają się chwycić go w dlonie, zanim spadnie napodlogę.

-. ;

„

„

;

.• „

„„

„

" •

Odmiany: Dzieci rzucają woreclCk: • jedną ręką (raz prawą, raz lewą), • jedną ręką, a łapią ręką przeci\mą, • Przed zlaparuem go klaszczą w dłonie (1,2,3 razy).

„„ „

„

•„

„ „„

•

• I 5

)„ I

Utrzymaj woreczek na kolanie

Rzut woreczkiem w górę

Dzieci siedzą, trzymając palcami jednej stopy woreczek. Rownocześnie rzucają woreczkami w górę. \\ ygrywa to dziecko, którego woreczek poleci wyżej. Rzuty nalczy wykonywac raz prawą, raz lewą nogą.

Nie daj zabrać woreczka

Dzieci sicd1~1 napr7.eci\\ ko siebie. Między nimi leży woreczek. jedno dziecko op1l·r-J zgi~te podeszwowa palce stóp na woreczku, przyciskając go do podłogi. Drugie ~tara ~ię chwycić woreczek palcami stóp i wyciągnąć go spod stóp kolegi. Po wyciągnięciu woreczka następuje zmiana ról.

.

.

Dzieci stoją, trqmając się za ręce. Podnos1„1 ugiętą jedną nogę . (np. prawą). klaili\ na kolanie , woreczek i tarają !11ę wy~0mac 1ak najdluzci. di · w teJ· rvw,„„,., ,.~„,„ Odmiana: ~uni~t woreczka -.1ca kładą na kolanie kr.µck.

Rzut woreczka nogą i chwyt w dłonie . . . kład.:i,c naJ·ednej Dz1ec1 sto1ą, '"" ,. stopie (od góry, na częsc1 grzbietowej). woreczek · Unoszą . nogę z woreczkiem ·I rzucaią . , starając się woreczek w gorę, . · zamm złapać go w dIorne, upadnie na podlogę.

~

I

Chodzenie z woreczkiem między stopami ~zi.cci stoją ze stopami złączonymi, cięzar ciala przeniesiony na zewnętrzne

krawędzie stóp, palce stóp mocno podwinięte przylegają do podłogi.

Pod stopami umieszczonyjest woreczek. Drob~ymi przesunięciami stóp chodz.ą po pokoiu, starając się nie zgubić woreczka

Chód

z woreczkami

Przekładanie woreczka z ręki

do ręki

Dzieci leżą na brzuchu z rękoma wyprostowanymi, wyciągniętymi w przód, uniesionymi nad podłogę. W jcdne1 dłoni trzymają worCC1.ek. Przenos?..'\ wyprostowane ręc.e w tył i przekJadają woreczek z ręki do ręki nad biodrami. Następnie przenoszą ręce w przód i znów przckJadają worCC1.ek W) konu1ą 5 powtórzeń. Zabawę wygrywa ten, kto popełni mniej błędow. np. dotknie woreczkiem lub ręką do podłogi lub bioder i opusc1 głowę na podłogę.

Dz11:a ~to1ą. ll7.) maiąc pal~ni Móp woreczki.

Chod14 po pokoju, \\)SOko uno 1.ic kolana 1Utrz)mując woreczki palcmu stóp.

.,

Przekładanie

woreczka za plecami Dzieci siedzą w siadzie skrzyżnym, trzymając w jednej dłoni woreczek. Przenoszą

ręce w tył: rękę bez woreC'lka

•

-•„

„ "•

dołem, a rękę z woreczkiem nad barkiem, 1 starają się

przełożyć woreaek z ręki

.górnej" do .dolne1 . Odmiana: Woreczek trzymany ret ręką .dolną" i przekJadany do ręki .górnej".

....„

E „ ;

„

-:...„ !

• 119

~

I

Rzuty woreczka za siebie

Dzieci siedz:1 z nogami wyprostowanymi tyłem do ściany w odległości około l - 1,5 m od niej. Palcami stóp trzymają woreczek. Wykonują przetoczenie do leżenia na plecach • z jednoac:.nym uniesieniem nóg do pionu i rzutem woreczka w stronę ściany.

f

Podrzuć

woreczek głową l>z1l'<.1 MOI;\ z woreczkiem na glo\\ ie. \X:ykonu;ą l'lll'ą:k~1.n}' '')~kok w górę

tak, nł1} \\onoC!k oderwał !iię od glo''Y i ~t:traj;1 się złapać opad:11ąt) worl<:z('k w dłonie.

zarurn 'Pad111t• n:t podłogę

-

l:!

...„ •

Rower z woreczkami . . . Palcami stóp lrlyma1ą \\Ol'l'(.Zk1 . Dz1ec1 lezą na plecach. ~r palcarru stop \\oreo.Io . pod! ę i utrzymuJ.t" ' Unoszą nogi nad og . n pc
Rower z woreczkami na stopach Dzieci leżą na plecacl~ z nogami ugiętymi, uniesionymi w górę. '\a podeszwach ustawiOn'-·Ch ' M1„ woreoJa kl poziomo stop l1U<\ .. ak ' nogami wykonują ruch} I pedał waniu na rowerze. przy o . rea.ki nie starając się, by " 0 top spadły ze s .

,

.

• 151

Rzuty woreczkiem do tarczy

Dl1tc1 'lt-
,

. ; „. ~

„o

.

;: „

„

„ ~

"•

.

do celu

„. odll11.I I około 2 m USla\\101~ Rzuty W . b'c Przed ninu ". dz1cCkicm IC'1..ą 4 \\"t>rcaJd Dzieci stoją obok si~~e.rko). Prtcd k:~.d) m ją ·ę trafił mrm do miski (kos7.3) § „ ;:

QfeCzkieffi

. st miska (kosz, w1 . tóp worl'a.k1 i ~tara i'.aha"i; W) grywa ten. ie . ją palcarm s . 1 rlUl~ kv.-ą nogą Dziec•chwyta ·e 2 nuty prawą' (J.;o,1.1) ·,~ Każdy wy~o~UJ . woreczków do m~ • kto wrzuci WJ~! .edzą na krzesłach. odffil·ana·. Dz1ec1 s1 w

k

. = -.„ „

„„

• I Si

Rzut woreczkiem nad sobą

.

. D'lieci siedzą wsiadzie skrzyznym z rękoma wyprostowanymi. . k dl . luk . d . wyciągniętymi w bok. W ie ne1 om· trzymaią worecze , Ion

Wykonują rzut woreczkiem j~d~ą ręką~· ~~·:°:reczek nad głową, a następnie staraJą się zlapac op

1

drugą wyprostowaną ręką.

/

-- - --

/

I Traf w woreczek partnera

•

„

.

~

••

„

:„

~

...•

Dzieci stoją obok siebie. Przed każdym na podłodze leżą 2 woreczki. Jedno dziecko palcami lewej stopy chwyta jeden woreczek i rzuca go pn~cd siebie. Gdy jego woreczek upadnie na podłogę, rzut lewą nogą wykonuje drugie dziecko, starając się trafić swoim woreczkiem w woreaek kolegi. astępnie dzieci rzucają woreczki wten sam 1>po~b prawą nogą. Po tym rzucie następuje zmiana ról - woreczek rzuca drugie dziecko a stara się trafić pierwsze. Za trafienie worec-Lk1em w woreczek par~era zdobywa się I punkt Zabawę wygrywa ten, kto ?.dobędzie więcej punktów

I

\

\

Ułóż woreczki

na krześle

Dzieci stoją przed krzesłami. . k' nich lezą worecz 1. k .d a podłodze przy .az ym ~ tóp i przenoszą je z podłogi na knesło. Chwytają woreczki palcam~ sd nogą, a następny przeciwną. jeden woreczek przenoszą ie ną

Przekładanie woreczka pod nogami rrni. Dzieci s1r
„

-

u

„

o

•

~

"„

.=„„ ~

:

• 15

•

I r ,_

),

Sztafeta z woreczkami Dz1t•c1 siedzą jedno za drugim w odległości około I m. Przed pierwszym dzieckiem !czy na podlodzc szarfa, a w niej woreczki. Za drugim dzieckiem leży pusta szarfa. Pkrn~ze dziecko chwyta palcami jednej stopy woreczek, wykonuje obrót w stronę partnera 1stop:4 prtekazuje mu woreczek do stopy. Drugie dziecko po chwycie worro.ka stopą wykonuje obrót w stronę szarfy i wkłada do niej woreczek. \\' ten sposób nalezy przełożyć wszystkie woreczki z jednej szarfy do drugiej. Worc.'C'l.ki nalezy ch\V}tać palcami raz jednej, raz drugiej stopy. Także obroty nalcZ) W)konywać raz w prawą, raz w lewą stronę. Odmiana: Piern~z.e dziecko wyjmuje woreczek stopą z szarfy i po obrocie kładzie go przed partnerem na podłodze. Ten podnosi stop;1 worco.ck i po obrocie wklada go do swfy za sobą.

1

. .

·mie woreczki z koła

Kto szybcieJ wyJ d . . na podłodze· leią sza.r ~ krzesłach Prze nimi

1

Dzieci siedzą na . · _ woreczkow Dzieci ch\\1 ta1:\ 4 8 (lub obręcze), a w mch po . poza szarfę pracuiąc raz . · - 1· przenos~\ ie · . woreczki palcami stop l!Vgr=:a ten kto szybc1c1 t ą. Zabawę v., , prawą, raz Iewą. s o; . ze swojej szarfy. wyjmie wszystkie woreczki „

•

. . b. rze woreczki

Kto szybc1eJ z, .1e Io 2-3 m łe;i„12 si.arf) (lub obr~czc). Na podłodze w odleglosc1 ~kod kolorach, w rowncj lioh1c.Jl'
. . lezą · woreczk1 w Wll k' , jednym kołom!, poeno ·7:•r Jl' 1 M'ędzy nimi 4t'" 1 worecz zbiera . paJcami stóp ' woreczk''".dru"oirn kolom~ dok' dziecko zbiera . dz'ecko d Swo1·e1'" szarfy, a drugie i kto s·~bc1cj 1b1crze sv.oie worecz '· O„ uvgrywa ten, „, 'UTI! lub ,.„ ·ei·" szarfy. Zabawę "· 1 • . diloci'.c~nic dwirma ~top. .swoi . „ a zb1erac JC . • te p-i , Od m1·any: Woreczki mozn ówcws nal C'.C/ robić to raz prawą, raz 1tW:\ !I > •• po 1 woreczku, ale w

•-„ „

:„ „„

.

•„

„

„„

-„ u

o

...

„

;;

u

;

•

-

•

~

• 151)

),..

I

•

~ . piłkę Traf woreczkiem w t oczącą . hsię pned giową „~=ck.

·ac1i Dziecko leży na brzuchu, trzymając w_ d~~ia~ m przed dzicck1cm. trl} ma w dl~m Dorosły siedzi na piętach w odległości ~ k~ m ktorc podnosi ręce nad podłogę pilkę. Toczy plikę po podłodze prz~ ~::ctr~ć 'nim w tocząc.1 się piłkę. 1rzuca woreczkiem w przód, starając --------,

zybciej przenieś woreczki

•·L:=:.:~~--

\.1 pudlod;'.(; ltq 2 swfy (lub obręcze).

\\ kai.dtj z nich umic.,ZC7.ono 6 (lub inną parzystą liczbę) woreczków dwu ró1J1iąąch się kolorach.Jedno dziecko staje przy jednej szarfie, a dmg1c dziecko przy drugiej ~a sygnaJ oboje chwytają woreczki palcami 'tóp 1 pr7xno 1.ą do pm:ciwnc1 szarfy. \\ ygl")wa ll'n, kto~~ bcicj przenic:.1e swoje woreczki. Odmian}. l>ziC'Ci pmno:-1A1 won.cli • jcd n prawą, na.'t4;pnr lewą nogą, • jcdnoczi: nl<' 2 \\'Ort.'Clk1 - Jeden pmwą, drugi lewą nogą. v.

, •

.• -•... w

:

o

-

...; •

:•

-• „

• I 11

Laska u:!:)·u·ana do cu'icztni powinna mt'eć długość około 100· 120 cm. a średnicę pr::ekro1i1 około 1,5 - 2 cm. Może to być laska dn.·u11iana lub plaslikou•a

•....

1 Papużki na drążku

Dzieci stoją przed laską. Trzymają palec stóp zawinięte na lasce. Przcsuw:.11:1s1~ krokiem dostawnym, przyciskając palce stóp do laski.

Przenoszenie nóg nad laską

Dzieci siedzą z ugiętymi nogami. Przed stopami na ~lodze. k "ód i stawiaią stopy na leży laska. Przenoszą nogi nad 1as ą w P z . d laską w tył. podlodzc za laską, a następnie przenoszą nogi na

Przeskoki nad laską I Na podłodze leży l~ka. Dziec~ i dorosły stoją bokiem do las . ' przy jej końcach, trzymając się za ręce. Wykonują przi:sk~ki nad Jaską, nie dotyka1ąc JeJ.

-M

; „

~

...„ •

i•

'.)„ I

Przeskoki nad laską II Dzieci stoją, a przed nimi na podłodze leży laska. Wykonują przeskoki nad laską w ~rzód i w tył. Lądowanie powinno byc " miękkie" na ugięte nogi. Odmiany: • Dzieci w powietrzu wykonują pól obrotu i lądują przodem do laski. • Dzieci stoją w wykroku nad laską: lewa noga przed laską, prawa za ~ią. Wwyskoku wykonują zmianę ułożenia nóg.

Przenieś nogi nad laską Dzieci siedzą z nogami ugiętymi. Wdłoniach przed sobą trzyma1ą

oburącz laskę. Unoszą obie złączone nogi i przeno zą 1e nad laską" przód. Po postawieniu stóp na podłodze w podobny sposób przcno zą nogi nad laską w tył. Dzieci starają się nic dotknąć nogami laski

Przej ście

. _nad l aską

DZJl'Cl ~IOJ:t. lrzyma1ąc

Przeciąganie

" dlom:ich pricd "'b obu I · ·"' :i 111~ :t\k1. Pmklada1:JC kol(')1JO nogi. pmd1odz nad Ja.,ką' ' 11Ic dol}bjąc ;tj. A1 Nas1~pnie w podobny 'JlOSÓh wracają do flOZ)cji

laski w parach

")J~iO\\cj.

Dzieci siedzą naprzeciwko siebie. Trzymają laskę za końce, starając się przeciągnąć ją

na swoją stronę.

„... „

„

~

• lh J

= „

„ „

„ ,„

• t6S

„ Postaw laskę Przeciąganie laski

Dzieci siedz:i na kr1.esłach. Przed 111 m1 na podłodze lezą laski Staraią się stopami ustawić laskę pionowo na podłodze.

stopami

Dzieci siedzą naprzeciwko siebie. Między nimi na podlodze leży laska. Chwytają laskę palcami stóp i starają się przeciągnąć ją na swoją stronę.

Utrzymaj laskę na dłoni D1Jcci 'il'tl!4 -w siadzie krzyzn)m. \\ yaągają pmd siebie prawą rękę 1 na "-)proslo\\anc1 dłoni ustawiają piono" o f;L'kt;, st:tra1;1c się utrzymac l:t jak n:ijdlim:j :t,1i;pnie JlO"-tarzają Ń 1m'!11c, ll\taw1ając laskę na lcwe1 dloni.

I Puść, klaśnij i złap laskę Dzieci stoją, trzymając dłoi'imi ustawione pionowo, oparte jednYO: końcem o podłogę laski. Puszczają laski, wykonują kl~nięcie w dłonie i starają się chwycić laskę, zanim upadnie na podłogę: · „Jaski Odmiana: Przed złapaniem ce dzieci wykonują 2,3 lub " ię . J klaśnięć w dlonte.

; „

~

!:: „

"

•

• 167

)„

I

Odbicia piłki laską

Dzi<.'ci lc1.;1 na brzuchach naprzeciwko siebie w odległości około 1,5 m. \V dlo111ach, przed głowami trzymają oburącz laski. Między nimi na podłodze

"' I\

lcZ} piłka Uderzeniami laską w piłkę dzieci toczą ją po podłodze do siebie. Odmiana.: Dzieci sirdz.1 na piętach z tułowiem pochylonym w przód.

Złap laskę . b. w odleglosci około 1.5 m. Dzieci stoją naprze~iwko ~te ie ·o oparte o podłogę laski .

•

~ Wceluj piłkę do bramki DlJ<.'<.i łe14 na hrzuchu, lrzyma1ąc oburącz przed głową laski. Przed nimi na podłodze ll'Zą piłki. \\.'odległości około 2 metrow przed każdym dzieckiem ustawiona jest bramka. l!dm:i1ąc laską w piłkę, starają się trafić do bramki. Za trafienie dziecko zdobywa I punkt Wygrywa ten, kto zdobędzie więcej punktów.

taWJone ptonow ,

Wprawych rękach tr~a1ą ~~ . starając się złapac laskę partnera Na sygnał puszczająswoie laski 1 _bi~gn~ d wykonuią mały krok\\ tył. zanimupadnie na podłogę. Jezeb to się u a, b . powiana· ą &iczenie. „ zwiększając odleglosc m1"ędzy SO

Złap las~ę

po obroc~e Dzieci stoją, trzyma1ąc w rękach ustawione pionow~, oparte o podłogę las~. Na sygnał puszczają l_as~. ~)"konują obrót o 360° _istara)~:: złapać laskę, zamm_upa ~ na podłogę. ćwiczerue nalezy wykonywać z obrotem raz w prawą, raz w l ewą stronę.

•

ą

I

1

I„

t

I

Dotknij laski

*

Dziecko siedzi w siadzie skrzyżnym . z rękoma wyprostowanymi, wyciągniętynu w górę. Dorosły stoi za dzieckiem, trzymając nad nim laskę. . . Dziecko wyciąga ręce w górę, stara1ąc się dolknąc pakami laski. Nie może przy tym odrywać bioder od podlogi. Wysokość, na jakiej dorosły trzyma laskę, powinna wymuszać wyciągnięcie się dziecka w górę. Odmiana: Dziecko stoi, a dorosły trzyma nad nim laskę. Dążąc do dotknięcia laski, dziecko może wykonać wspięcie na palce, ale nic może podskoczyć.

i

-. -

Dotknij laski,

leżąc rękoma

Połóż laskę

na dłoniach

.

Dziecko siedzi w siadzie skrzyrnym, trzymając oburą~ laskę. Dorosły stoi za dz1cck1.em, trzymając dłonic nad 1ego glową. .

.

. r ce w górę, dziecko stara

~yc1~~J~ l~kę na dłoniach dorosłego.

się po zy "ak e· dorosły tmma laskę. Wysokosc, na jc ~~.t..n.,malnc. musi wymusz.-i .....,, . wyciągmęc1e się dziecka w gorę.

.

Dziecko leż> na brzuchu z wyprostowanymi, wyciągniętymi wprzód. unie.1on}mi nad podlogę. Dorosły siedzi przed dzieckiem, trzymając w dloniach laskę uniesioną około IO cm nad podłogę. Dziecko wyciąga r~ w przód, ~tara1ąc się dotknąć paka.mi laski. Nie może przy tym przesuwac nog 1 bioder oraz odrywać klatki piersiowej od podłogi. Odległość, w jakiej lTZ} m:i l:t.,kę od dziecka, powinna wymuszać maksymalne wyciągnięcie rąk.

Przeskoki nad łask~

~a podłodze leży laska. Dorosły staj~

wrozkroku nad laską. Dziecko . stoi ny przodem do dorosłego z jcdne1dsltro ·c . cgoza om . laski, chwytają . . strony Pn.eskakuj·e nad laską z jed~ej órę · ąC)CWg na drugą. Dorosły, ciągn . eskokach' a przy prz pomag i lądowaniu. „

~

;

„ „

....

::.„„

„ ;

•

• 171

... I

I

*

Krążenia nóg nad laską Dziecko leży na plecach z nogami wyprostowanymi i złączonymi, uniesion}1ni pod kątem około 45°. Dorosły Lrzyma nad jego stopami laskę. Dziecko zlączonymi i wyprostowanymi nogami wykonuje krążenia wokół laski.

Obiegnięcie z przejściem

pod laską

Dorosły siedzi na piętach, trzymając przed sobą ustawioną poziomo laskę. Dziecko na czworakach przechodzi pod laską, nast~pnic W!>taje, obiega dorosłego i znów na czworakach przechodzi pod laską

Przenoszenie nogi nad I Dz1ec:ko I

doros~ Stoją przodem

. .

aską

Doro!>~' Lrz}ma przed sobą I k do s.1eb1e w odległości około 1m.

nogę 1· pr7.enosi ją nad lask asNę. Dziecko · dną wyprostowaną . unosi· ie ą. astępme powtarza , . . drugą nogą. cw1czeme

Odmiany: • Dziecko przeczołguje się pod laską w leżeniu na brruchu. • Dziecko przechodzi pod laską w podponc tyłem. • Dziecko obiega dorosłego na czworakach.

Przejdź nad la ką

-

„

. -„.

!

" •

• •

„

-

;

„

„ p

„ „

: p

17'.\

Przeskocz nad laską Dorosły siedzi

na piętach,

trzymając jedną ręką

ustawioną poziomo laskę. Dziecko stara się przeskoczyć nad laską, nie dotykając jej. Wysokość, na jakiej dorosły trzyma laskę, jest dostosowana do możliwości dziecka Odmiana: Dziecko przeskakuje nad laską, trzymając

-~---------------„"'dorosłego za rękę.

Obiegnięcie

z prze. kokiem l)(;rr '" ~1l-ZJl'Cko pm"kakuje

nad l:l\ką. ohic-g:t go I JlOflO\\llll' p~kakllJl'

-•„: l!

....

nad l.t,ką, i'.ahawa mozl' b) prow:11.ł1.on:1 \\ formie r)wal11.:1q1· ile l'al\ dzi
Nie daj się trafić w nogi Dziecko siedzi z nogami złączonymi i wyprostowan~mi. Dorosły s1cdz1 przed nim na piętach, trzymając laskę za jeden koniec. Przesuwa l;c;kę po podłodze z lewej strony na prawą, a dziecko podnosi i opus1aa 7Jączone i wyprostowane nogi, aby laska nie dotknęła go. Tempo pr1.csuwa.nia łaski trzeba dostosować do możliwości dziecka.

•

~

Nie daj zabrać laski Dziecko siedzi w siadzie skrzyłnyrn. Oburącz trzyma za końce laskę ułożoną na plecach, na wysokości łopatek. Dorosły stoi za dzieckiem, trzymając oburąc:l laskę za końce. Ciągnie laskę w górę Dziecko stawia opór, nic pozwalając zabrać sobie laski

...„

„„ „ „

„= • 17S

Skoki do szarfy i z szarfy Podnoszenie za laskę Dziecko leży na plecach. Wwyciągniętych wgórę rękach trzyma szeroko laskę. Dorosły staje przy głowie dziecka i, ciągnąc laskę w górę, unosi je. Dziecko stara się utrzymać ciało w linii prostej (nie zginać się w biodrach). Odmiana: Dziecko trzyma laskę przy klatce piersiowej.

.

d

farni ułożonymi w kółka

~~~~ó~:::jąs:kółka, a następ~ie wyskakują z mego. Starają się nie dotykać szarfy stopami.

ie daj opuścić laski

Jt'Clno dziecko lezy na brzuchu. Wdloniach przed głową trzyma oburącz f:t..,kę. Drugie 1edzi na piętach, trzymając dłoń jednej ręki na lasce. Dziecko le1.:1cc unosi laskę nad podłogę Partner, licząc do dziesięciu, naciska laskę w dół, stara1ąc się położyć Jil na podłodze. Leżący stara się utrzymać laskę n:id podłogą mimo 1ego oporu. wagal Dziecko powinno Utl7.) mywać klatkę piersiową przy podłodze. Odmiana: Obaj cwiC?..1ą· leżą na brzuchu naprzeciwko siebie.

„

„

„ „

::„

-• „

17

Machanie

Skoki do szarf

szarfą

Na podłodze w odległo ci 20 - 30 cm są ułożone 3 - 4 kółka z szarf. Dzieci stoją przed pierwszą szarfą. Skokiem obunóż wskakują do pierwsze) szarfy, z niej do następne) i tak dalej. Odmiany: Dzieci wykonują przeskoki: • na jednej nodze, • z jednej nogi do ładowania na drugiej nodze.

Dzieci ~i~I na krzesłach. Przed nimi na podłodze leżą

szarfy. Chwytają palcami jl'
Pranie bielizny Przejście

przez szarfę Przed dziećmi leżą szarfy ułożone w kółka. ĆWiczący wchodzą stopami ~o k.ółka, chwytają szarfę dłońmi 1 wc1ąga·ą · , az. do zdjęcia jej 1 Ją w gorę przez głowę. Następnie kładą szarfę na ~Jodze przed sobą. Odnuana: Szarfa jest przekładana od gól) do dołu .

Dzieci siedzą z szarfami w dłoniach. Wkładają szarfę między stopy, unoszą nogi nad podłogę i wykonuja nogami ruchy jak przy praniu bielizny. Kolana powinny być przy tym skierowane na zewnątrz, a podeszwy stóp do siebie.

., .•„

.

!

„

„

„ „„

„„„

„

: "'

•

•

„ Spętany konik Dzieci stoją przed szarfami. Każde chwyta palcami stóp końce swojej szarfy (jeden koniec szarfy palcami jednej stopy, drugi koniec ~~fy palcami drugiej stopy). odzą po pokoju, unosząc stopy nad podłogę i starając się uLrzymać szarfę palcami stóp.

Nie daj zabrać szarfy

Jedno dziecko siedzi z nogami ugiętymi. Palcami stóp trzyma jeden koniec szarfy. Drugie dziecko siedzi przed nim, trzymając dłońmi drugi koniec szarfy. Ciągnie szarfę w swoją stronę, starając się wyciągnąć ją partnerowi spod palców.

,

.„.

1 Rower z łańcuchem

Dz~ca lez:i na plecach z ugięt)mi no

. .. lfZ)mająjeden koniec zarfy al g~1. Palcami Jednej stopy Pod •a P cami drug· · no~i':1 nogi i zataczając stopami kółka 'ak1e1 stopy - drugi ~oniec szarfy. ~lara1:i się, aby .łańcuch nie padł" _ f:J .przy pedalowamu na rowerze szar a nie wypadła spod palców.

1 Przeciąganie szarfy stopami I

Dzieci siedzą naprzeciwko siebie z nogami wyprostowanymi 1zlączon)ml, a stopami zgiętymi grzbietowo. Na stopy dzieci zaloiOna jest szarfa. Oboje ciągną szarfę każde w swoją stronę, stara1ąc się zabrać ją partnerowi

...

.,.„

„ „ „

E „

-.

„

.„: „

• I I

., Suszenie bielizny a podłodze są ustawione dwa krzesła. Między nimi

rozciągnięty sznurek

Przeci ąganie szarfy stopami II

,

Dzieci siedzą naprleciwko siebie. Między nimi leży szarfa. Chwytają palcami stóp

szarfę (pod palce) i ciągną ją w swoją stronę, starając się ją zabrać partnerowi. ,.,,

Zwijanie szarfy Dzieci siedzą na krzesłach. Przed każdym na podłodze leży szarfa złożona na pół. Dzieci piętą jedną stopą przyciskają koniec szarfy. Następnie Zwijają szarfę pod stopę ruchami zginania palców. Pięta nie powinna odrywać się od podłogi. Odmiana: ĆWiczenie jest wykonywane jednocześnie dwiema stopami - każda stopa zwija swoją szarfę.

..

N

(linka). Obok sznurka, na podłodze, leżą szarfy. Dzieci chwytają szarfy palcami stóp i zawieszają je na sznurku jak bieliznę do suszenia.

Czy doskoczy z ? Doro. lv !'tto1, lrZ) marąc w uni~„1onej w gór~ ręce jeden koniec s7.arfy. Dziecko odbiocm obunóz ~tara !>ię W) k~ć w górę t.'lk wy~oko, aby dosięgn:\ł wolno WMĄcy koniec s1.ar~. Odmiana· l>mcko ~kacze do ~zu~ , odh11ając ię jedną nogą z rozhiligu

,.. •

..„

.„„ N

... •

c; W I C Z E N I A

Z O BR Ę CZĄ

l1i'knr::r,·1vu'011a u· cu•1eze111ach obręcz pou•inna być wykonana zj1!aslikr1;1'l7 mrk1 ośrednicy około 1 cm. Średnica obręczy powinna UJ'llosit oko/o 60 - 80 cm.

Para ol Dz1eC1 stOJll w 5rodku trzymane1 w dloniach obręczy.

Na ha.,ło .pada desze.( podnoszą obręcze wysoko nad głowę jak chroniący pm-cl dc~zczem parasol. Na hasło .świeci słońce" przenoszą obręcz w dól.

Skoki przez obręcz Dzieci stoją, trzymając przed sobą oburącz obręcze. Wykonują przeskoki przez obręcz jak przez skakankę.

Toczenie obręczy

do siebie Dzieci stoją naprzeciwko siebie w odległości około l - .~ metrów. jedno dJjccko trryma w dłoniach obręcr~ którą IOC'l}

-. „

~

„o

do kokw. Ten, po złapaniu obręa.}',

toczy ją do p3rtncra

.

„ „

-„ ;

„

:„ • IRS

Toczenie obręczy Dzieci stoją, trzymając w dłoniach ustawione pionowo obręcze. Odpychają obręcze tak, aby toczyły się po podłodze i biegną za nimi, starając się je złapać, zanim upadną na podłogę.

Równoczesne toczenie obręczy Dz

'Cl 'toi:i '

lflN'C1wko 1l·h1c " odlewosci

1,5 - 2 m, 1rzymaj:1c w dłoruach u~t;l\\ione fllOllOWO ohręcze. ~.I ,)gnał równOC"Jl',nie

.

„

.~

„o

Obróć obręcz Dzieci siedzą z nogami ugiętymi naprzeciwko siebie. Między nimi leż> obręcz. Palcami stóp przesuwają obręcz po podłodze tak, aby wykonała pcln} obróL

Potocz obręcz tak, by wróciła Dzieci stoją, trzymając w dłoniach obręcze. Starają się potoczyć obręcz tak, aby wróciła do ręki (lekki rzut obręczy w przód z nadaniem jej obrotu w stronę przeciwną

do kierunku rzutu).

toczą s\\o~ obręa. do

pannrr;l :i n:L\lępnil• 'l.trają 'i\' Ch\\)CiĆ lC>CZ.1C\ ~ię od

111rgo obręa. „ „

: •

IR7

mieć wymiary oko/o 100 x 50 cm i umożliu·iać dziecku ślizg po podłodze.

Kocyk pou•inien

Przejdź przez obręcz

Taniec na kocyku Dzieci stoją na kocykach ze złączonymi nogami i rękoma ułożonymi w "skrzydelka". Przez szybkie skręty tulowia w prawo i w lewo przesuwają się po podłodze w różnych kierunkach - wykonuj:\ Janiec" na kocyku.

Doro~ly stOJ, trzymaj<\C

w dłoniach ustawioną pioncl\\o, opartą o podlogę obręcz. Dz1ccko na czworakach chodzi wokoł niego, przechodząc pm z ~rodck ohręct.y. Odmiana: Doros~ trzyma obręcz nad podłogą.

Przejdź

przez toczącą się obręcz Dorosły stoi, trzymając w dłoniach ustawioną pionowo obręcz. Dziecko stoi na czworakach I-2 m przed nim. Dorosły toczy wolno obręcz po podłodze w przód, a dziecko stara się przejść przez toczącą się obręcz, nie dotykając jej.

"„ „ o

• I 9

., Koperta

lizgacz Dziec:1 s1cd7.ą na kocykach z ugiętymi nogami. Stopy poza kocykiem oparte o podJogę. Odp}·chając się nogami od podłogi, ślizgają się po podłodze na kocykach. Odmiany: Dzieci odpychają się od podłogi: • raz prawą, raz lewą nogą, • 7Jączon}mi nogami.

xa podłodze leży rozłożony kocyk. Dzieci stoją po przeciwnych stronach kocyka. Chwytają brzegi kocyka palcami stóp i układają z kocyka kopertę, a następnie w te.n sam sposób rozkładają kocyk na podłodze.

Kokarda Do mnie - ode mnie

f>zjcd lc-14 na kO<.)kach na brzuchach przodem do siebie i trzymają się za ręce. l'ginając n;<.:c w łokc1ach. prt}ciągają się do siebie (do złączenia się głowami),

n na.,ti,:pnie, pro~tując n:cc \\'łokciach. odsuwają się od siebie do wyprostu rąk.

Dzieci sicdz.1 na krzc~lach. Prwd nimi na podłodze Jc;iA1 rozlo;i.one kocyki. Trzvmają stopy na br1i.'g~ koc).k
.,

.„

.

„~

;;

"„

-• „ :;

• 191

Dalekie ślizgi f>Zll'-1 !1 '·1n1 pll'l. tch n.1 kocykach naprzeciwko siebie z u . . . i topami opart)m1 o stopv partnera. Dlonm1 Lr 't' . g1ętyrrn nogarm JednoczNUl' cm:rg1a.nie prostu1ą nogi od . h~· J.ą brze~ k?cyka przy głowie. dalekie ~~1 na kookach ' P>c a14c się od s1eb1e, wykonują l ''aga! Ć\\icząt1 m.nalezy z:ipcwrnć warunki bezpiecznego śl'

IZgU.

. .

Wóz za wozem

Doro. ~· 1 dziecko le7.ą na k k h rz-.1 dz·icck· . ocy ac na brzuchu - dorosły P xu · iem 0 z1ecko trzym d Doros~·. odp)chaj:ic si r k a orosł~go za kostki nóg. ę ę oma od podJog1, wykonuje ślizgi po podłodze, ciągnąc za sobą dziecko.

Zaprzęg Dziecko leży na kocyku na brzuchu. Dorosły stoi tylem do dziecka, trzymając w dłoniach konce lasek; drugie konce lasek podaje dziecku. Dorosły jest „konikiem·, chodzi po pokoju, ciągnąc 7.1 sobą dziecko - •wóz". Dziecko me powinno odrywać klatki pier!iiowcjod podlog1. Odmiany: • Dziecko siedzi na kOC) ku w siadzie na pi~tath z tułowiem pochy Ionym w pr1.ód. • Dziecko siedzi na kocyku w siadzie skrt.yzn} m. (\'< obu pr0 padkach dzit'Cko powinno utrl}'myw·ać W) pro~towanc pilą ) • Dziecko i doros~ zlącrcni są trcymaną w dłoniach !-kakanką.

.

„

„ o „„

:

•

Ć \\'ICZENIA ZE SKAKANKAMI

Nawijanie się na skakankę

Dzicd stoją naprt.eciwko siebie, trzymając w dłoni jeden koniec rozciągniętej skakanki. Pierwsze dziecko, wykonując obroty, owija wokol siebie skakankę. Po dojściu do partnera wykonuje obroty w przeciwną stronę, rozwijając skakankę. Następnie cwiczcnic wykonuje drugie dziecko.

Toczenie Dzieci leżą obok siebie. Między nimi jest rozciąg°!ęta sk3:1<-~a, której jeden koniec trzyma jedno dziecko, a dru~1 ~ drugie dzi~ko. Równocześnie wykonują obroty, tocząc się do s1eb1e, a ~astęprue toczą się w przeciwną stronę do rozciągnięcia skakanki I

Układanie

figur ze skakanki Dzieci stoją przodem do siebie. Chwytając

skakankę palcami

;;„ „„

---

„

„ ;: „ ~

"

•

I <) I

stóp, starają się ułożyć z niej kolo (kwadrat, trójkąt).

.,

"'„

;:; „ ~

-

„

~

„ „„

~ ~

~

!:.

• 195

c: w1CZENIA z KÓŁKIEM RINGO

Traf ringiem na kołek Dziecko lei} na brzuchu, trzyma1ąc w dłoniach prlcd głową ringo. Wodległości około 15 m przed nim jest ustawiony stojak z kołkiem wysokości około 10 - 15 cm. Dziecko rzutem oburącz stara się trafić kółkiem na kolek. Za trafienie uzyskuje I punkL Po 5 - IO rwtach na.stc;puje zmiana - rzuca drugie dziecko. Zabawę wygrywa ten, kto zdobędzie więcej punktów.

. . Zawiąż supeł na skakance

Dz1cu s1e
.•

„

--.-

;

~

„ „ „

„

~

"'

•

1%

„ .• • 197

Złap ringo D1jrn \lOJ:I napm'C1wko \Jl'h1c wodleglo~i okolu 1,5 m.jcdno dz1t·cku rmca ringo w .stron~· partnera, :t on ~t:tra ~1~ jt• złapać.

Złap ringo na stopę Dzieci stoją z kółkami ringo w dłoniach. Wykonują rzut kółkiem w górę i starają się złapać opadające kółko na stopę.

Złap

ringo

na rękę

Dzieci stoją, trzymając ringo w dłoniach. \X'ykonują rzut ringa w górę i starają się złapać na przedramię

Zrzuć ringo z głowy Dzieci stoią z kółkami ringo ułozonym1 na głowach. Wykonując wy~kok w górę, starają się mucić ringo z głowy.

opadające kółko.

::•

-

„ :

.. -. „

„

~

„„

•

199

Schowaj się za stołeczek

Dzieci klęczą po przeci'Wnych stronach stołeczka, opierając o niego dłonie.

Na hasło .schowaj się za stołeczek" wykonują opad tułowia w przód. tak aby piec} b\ I\

poniżej wysokosci stołeczka. Na hasło .popatrz na mnie" uno zą głowy i patrzą na. 1cbic.

Jedno dziecko toc rin Złap ringo_stopą nawlec ko'łk 7.'f go ~o podłodze. Drugie stara się o na sto"" . ono na podłogę. ,,.,., zanim upad nie

•

. „ „

~

...„ •

.!OO

t ••

„ .• „ •• • 201

Darcie gazety Dzieci stoją, a przed nimi na podłodze leżą gazety. Chwytając gazetę palcami stóp, starają się podrzeć ją na jak najmniejsze kawałki. Po wykonaniu 1..adania należy pozbierać podarte kawałki gazety palcami stóp, podając je wbie do ręki.

Zbieranie koralików Dzieci stoją, a przed nimi na podłodze ro7.sypane koraliki (lub inne drobne przedmioty). Dzieci chwytają koraliki palcami stóp i podają je sobie do ręki, starając się zebrać jak na1więcej koralików. Uwaga! Koraliki powinny być zbierane raz prawą, raz lewą stopą. są

Nie daj opaść balonikowi Ry owanie s topą

na papierze

ł>z. t c1 'lld1~1 n 1krzc.,fach

.-... ...• •

Cl

„ „

;

„

~

:::

• "

•

.!O.!

Przed nimi na podłodze le74 kartki papieru 1o!1\\k1 Palamu Jl'dnej top\ dl\\)1.a)ą olov.1:k, a palcami drugieJ Pl'Z) lrZ} 1111114 kartkę papieru. 1 ot idem I') IUlą na nie1 np. domek.

Dzieci stoją, trl)'ffiaJąc w dloniach nadmuchane baloniki. Podrzuca1ą baloniki w górę 1, odbijając 1e rękoma, starają . ię utrzymat Jak naidluzc1 nad podlog.i. Zabawę wygrywa dziec.ko, którl"gO balonik pózmc1 dotknie podlogi. uwaga! Balonika nic wolno łapać \\ dlome Mozna go t) !ko odbijać. Odmiana.: Dzkci bawi:\ ~tę 1c..Jnym balonikiem, któl') udw.a1ą na 1.mianę.

...• „„ „ „ „

.

.

:

-„„ „ „

. •

203

iatkówka balonikiem

Kręta dróżka

,\.1 wdku poko1u 1c~t narysem ana Imia Club rozłozona 'kak.u1ku) dzil·k1cn pokoi na poło\\) /'\a jrdnl'j poło\\ ie ~taje jrdno dziecko, na drugiej drugll'. l>Zll' przelerntl na połm\ i: przl'(1wmk:i )l'zeh h:l10111k up:1d11ie n:11xxlłogi;, 1„mod111k, na ktorl·~o połowie ma to llllli~e. traci I punkt. Z:th:twa trwa do zdobycia np. 5punktem.

arysowane na podłodze 2 linie (łub ułożone ze sznurka, wstążki, skakanki), oddalone od iebie około 30 cm, tworzą kręty tor. Dzieci stają na początku toru i próbują przejść nim, nie dotykając stopami linir. Odmiana: • Szcrokosć toru ro ta1e zmrncj zona do 20. 10 cm. • Oz1cc1 idą torem we w pięciu na palcach.

Przejście

po torze prostym

. ;

„

„

Narysowane na podlodze 2 równoległe linie (lub ułożone ze sznurka, wstążki, skakanki), oddalone od siebie około 30 cm, tworzą tor. Dzieci stają na początku toru r próbują przejść nim, nie dotykając stopami linii. Odmiana: • Szcrokosć toru zo taje zmniejszona do 20, IO cm. • Dzreci przechod7.ą przez tor we wspięciu na palcach.

Chód po linii Na podłodze nar1sowana jest kredą linia prosta (roł.ctągnięty sznurek lub wstążeo.ka).

Dzieci idą, stawia1ąc stopy w iednej hnu (na narysowanej

linii lub sznurku).

.„ ::

;„

„

:

.•-„ „

.•„ •

zos

/

,.CS.

Chód z krzyżowaniem stóp - marsz modelki

\

\

.,,,,,,..-.---------

;~ podlodze narysow.rna icst kred:\ 11111a prnMa (rozciąg111ę1y sznurek luh \\ 'lązt.'C"i.ka). Dzieci 1d41 wzdluż linii

J

I \

krzyżując ~lopy Jak modelka na pokazie:

\ Slalom na czworakach Szycie

Na podłodze są ułożone w jednej linii 3 - 4 kółka ringo (woreczki lub chorągiewki). Dzieci stają przed kółkami i na czworakach obiegają je slalomem.

,

Na podłodze narysowana

jest linia (rozciągnięty sznurek lub skakanka). Dzieci stają na początku linii. Prze k~ując obunóż z jednej s~rony hnti na drugą, posuwają się wzdłuż linii jak szyjąca ;

:„„ „

. ;„

:

„

„~

" •

materia! maszyna.

Przełóż ołówek

pod stopami jedno dziecko siedzi z nogami ugiętymi i stopami opartymi o podłogę. Przed nim siedzi partner, trzymając w dłoni ołówek. Pierws1..e dziecko zawija palce stóp, tworząc pod stopami "tunel". Partner przeklada ołówek przez .tunel

, „"'

• 207

ĆWICZENIA ODDECHOWE

Długie wymawianie głoski s"

"

Dzieci s1cdz;1 w siadzie skrqżnym. Po wykonaniu gł~bokicgo wdt'Chu nosem wykonują wydech ustami z jak najdłui.szym wymawianiem głoski "s".

Dmuchanie na szarfę Dzieci siedzą wsiadzie skrzyżnym, tl'Z}mając

w jednej dłoni szarfę tak, aby jej wolny koniec wisiał przed ustami. Wykonują wdech nosem, a następnie silne dmuchnięcie na szarfę, aby poruszala się.

Dmuchanie piłeczki na czworakach Dz1ro ~to1ą na czworakach. Pr1.cd nimi lei'.ą p1lcczki do te111sa stołowc.-go. Chodzą po pokoju na czworakach, dmuchając w pilce1.kę pncd sohą

-„ -

,.. • l5

-„„

:•

c

•„ •• o

;; ~

"

•

.wx

„ „

o

.:• 209

Dmuchanie piłeczki w parach Wceluj piłeczką do barmki ł>z1m s11Maw1onc w klęku podpartym. Przed nimi na podłodze leżą piłeczki do tenisa

~tołO\H'go, a w odll'głosci około 2 m ~toi bramka szcrokosci około 0,5 m. Dzieci wykonują 1lnr dmudmi\'(u w pik-c1.ki, tak ab} potoczyły się po podłodze i wpadły do bramki. \\) konują 4 - 8 dmuchnięć. Wygrywa ten, kto więcc1 razy trafi piłeczką do bramki.

Dzieci są ustawione w klęku podpartym naprzeciwko siebie w odległości około 0,5 m Między nimi leży pileczka do tenisa stołowego. Bez odrywania dłoni i kolan od podłogi silnymi dmuchnięciami starają się, aby piłeczka przetoczyła się przez linię dłoni przeciwnika Komu się to uda, zdobywa I punkL Zabawa trwa do zdobycia 3 - 5 punktów.

Piłeczka dmuchana

Piłeczka w torze

Na11~wane na podłodze 2 równoległe linie, oddalone od siebie około 0,5 m, two174 tor (m01..c on być także zaznaczonr cienkim sznurkiem lub w inny sposób). ~a (10<7.ątku toru lrz) piłeczka do tern a stołowego. Pierw: ze dziecko wykonuje kłęk podpart) na poc14tku toru. Po głębokim wdechu no em wykonuje silne dmuchnięcie w p1ICC7.kę, staraiąc się, by potoczvła się Jak najdałeJ po podłodze, nie opuszczając \\)'Zn3C7.0nl'go toru. 'astępnie takie s.tmo cwiczenie wykonuje drugie dziecko. \\ ygrywa ttn, C"l.)'ja pilec:-1.ka na1dalej potoczy się po torze.

-„

•... •• o

„„ ;;

~

na stole

Dzieci klęczą przy stoliku po jego przeciwnych stronach. a srodku 5tolu jest narysowana linia - środek boiska, na niej !ezy pilcczka do tenisa stołowego. Silnymi dmuchnięciami dzieci starają się przetoczyc pileczkę na stronę przeciwnika, tak aby spadła ze stołu. Komu się to uda, zdobywa I punkt

• „„

;:;

„ „

o

•: „ :

.

•

-

.! I O

Ził

Dmuchany slalom a podłodze są ustawione '' szeregu klocki (3 - S). Przed pierwszym leży piłeczka do tenisa stołowego. Dziecko stoi przy piJeczcc, trzymając w dłoniach rurkę o srednicy około I cm i dlugosci około I m. Silnymi dmuchnięciami przez rurkę tOC"l)' piłeczkę slalomem między klockami.

Dmuchanie piórka llz1l'O stoi;1, tr;1,ymai:1c w dlornach 11:1d Rlową piorko Club ka\l.~tłck ''~11y). S1l111l dmuchają 11:1 piorko. ah) z:u::zęlo ~zyhowac. 1

~a't~·pnymi dmuchnu;ci;uni ~tar.1ją 'i\' jak na1dłuzcj Ull7.)mać swoje

piórko \\ powil'tr7.U

Mecz z dmuchaniem piłeczki Piłeczka w obręczy

l)zioo są u~t:l\\ione w klęku podpart) m naprzemvko siebie. Między nimi na podlodz.c: ICZ) obrę<7„ a w niej piłeczka do tenisa stołowego. Dzieci wykonują :.1ł11r drnuch111~c1a. tak aby piłeczka 1.ataoA1.la kola wewnątrz obręczy.

Na podłodze\\ odleglosci około 3 m wyznao.amy 2 bramki szerok~~ około 0,5 m. Między nimi leży pilecLka do tenisa stołowego Dz1ec1 trzymają wc!Joniach rurki o średniC) około I cm i dlugosc1 około I m. Silnymi dmuchnięciami prlez rurkę staraj:i się potouyć piłeczkę do bramki przeciwnika. Komu się to uda. ten zdobywa I punkt.

:"•„

„„

„

:•

" •

:

.! I.!

l i!.\

„ ~

Piłeczka nad ustami

ll1Jcci k·1~1 na pk-c1ch z nog
admuchiwanie balonika D.

l'CI

'•td!.1, trz)maiąc \\- dłoniach baloniki.

-+St:lr.lją '~ jak n~mocnitj nadmuchać swój balonik.

„

o

• ••" o

.~

„

"

•

li I

Zdmuchiwanie 'wieczki

Dor~h trc.1113 w dłoni zapalon \w.il rkc 1>1Jccko.;Ilm, m

dmuchniędcm stara ~tę zµ.o;ić ""'1(.'(.7.kc:.Jcwh mu się to uda. ..• swicaJv ro\\noczclnic doro.I) ponownie i.api11a ·~. oddabr _• qą ...,-....~ o około S- 10 cm. 'L4.f.

B

-„

• :• •„

-•

.ns

BIBLIOGRAFIA '

Bartkowiak Z Bwmet{rc:ne podvlau-y ro::U'OJU 1U')'Choum1ia. \\11N.:rna \\ S1P 1981. .!

Bog
.~ I

s. 6. 7. !I

9 IO 11 I~

13

14 IS 16

17.

PZ\\ L 1962.

lł
H: \famo, lalo. tu'ic::my ra:::Rm Warszawa PZWL 1990 lk~ctcr R.: \fr.wlec11·1c::t•111a \\ar~zawa PZWL 1973. llurh><.k F Ro::u'Oj d::iecka Warszawa PWN 1980. jonc~ li. ldrrnne lu'Ojego d::recka. Warszawa Amber 1997. K.L,pcrczyk T· lf'tuly 1x~vtau•y ciała. D1t1g11os()1ka i leczenie. Krakow K:.u.pcr 199·1 Kulllll'r Koz1n~ka M KorekCJll ll'ad /10slat1')' Warszawa WSiP 1986. Ldull'rt G„ l.achmann I.: Zabau•a 11•spo„I:: maluchami. \\ar..z:1w a SIT 1978. Moher!! S \ft'ltll~)ka 11'ichou'lll1iafi::yc::11ego u• przedszkolu. \\ar.zawa SIT 1971. O\\ czarek S. !'rofi/ak(rka U'ad poslall'y dla dzieci u•ll'ieku 3- 7 lal.

KtL'irla 'ideo \\ ar.-zawa TKKF Starówka 1991 Owa.arl·k S Atlas ćuic::en kon:kC)Jt~)'Ch \\: arszawa \\'SiP 1998. O\\uarck S Bondarow 1cz \1 Zabat1')' 1 gry ruchoU'c u•gimnastyce rrkc)7m•.1. \\ar..7.awa \\S1P 1998. Palm"'\\ 'k:t I , ~1edźwiccka Z. SiaIkt cenlrloll'e do oceny rozwoju somatyr.·11ego d:ieCt t mlod:1e::y. \Var..1.awa IMiD 1999. PapkrkO\\. ki A (l\'ti ): Chorr>b)•u H'l1 ro::Zl'OJOU('gO. \\'ar.-7.:tw:t PZ\\1. 1985. Pm"'ęda R.: Rn:1l'Oj.wn11t1(>'C:t~)' 1 molory'C::1~J'. Wam.awa PZWS 1973. l'ru:w ~ R• O zmianach mntoryt·:m1<:c1 u· ::)'Cm czloU'ieka. Warszawa l'ThKFZG 1980

18 !'iremrk [) • Gry 1 zahaU'y ntclmu·e d::1ec1 u• ll'iebu pr::ed~kolnym. \\'ai>l:lW:t I\\ 72

-•...„ o

•„ o

-... ;

„

j;'

"• 21I

•

.! l(i

1986.

lenzak J . M1ehalo\\ 1cz R: Oww ro:u·o1u psychoruchou·ego dziecka do ~zruti'go roku ::ycia. Bibhoicka P~-diatry nr 2. Warszawa PZWL 1975. 20 !'ptonl'k 11.: lalmr:ema flS)Y:lton1c/10U'ego m::U'OJU dziecka. \\aN.1wa P\\~ 1965. .!I \\1afo1k I\: lllrlwuuniefi::yc::ne u·pr::cds::kolu. \"farszawa WSiP 1980. 22 \\1azmk I\ : 11.1ichouv11iefi::;Y:::11e u•pr::ed5::ko/11 Poradnik m1lcll{\'CZl~J dla 11a11c::;'Cic/a Łódz Wydawnictwo Juka 1996. H. \\olanski 1'. Parizkovaj. Sprmmosc.fi::;cna a rozu'Ój człowieka. \\arvawa SiT 19"'6 2·l \\olamki Rozu'OJ biologiczny czlow1eka. Warszawa PWN 1977.

19

Jf;;( ~o. I.