Pieszczek S. - Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Spis treĈci Wstöp ............................................................................................ 11 Rozdziaä 1. Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3 .................................... 21 Wymagania techniczne ................................................................................................... 22 Pakiet XAMPP ............................................................................................................... 23 Pakiet JAMP ................................................................................................................... 26 Hosting — serwer zdalny ............................................................................................... 32 Pakiet instalacyjny Joomla! 3 ......................................................................................... 36 Instalacja Joomla! 3 ........................................................................................................ 37 Krok 1. Konfiguracja witryny ..................................................................................... 37 Krok 2. Konfiguracja bazy danych ............................................................................. 38 Krok 3. Przegląd ......................................................................................................... 40 Krok dodatkowy — instalacja plików jĊzykowych .................................................... 42 Plik konfiguracyjny ........................................................................................................ 45

Rozdziaä 2. Zaplecze administracyjne Joomla! 3 ................................................ 51 Pulpit systemu Joomla! ................................................................................................... 52 Menu zaplecza administracyjnego Joomla! .................................................................... 54 Menu System .............................................................................................................. 55 Menu UĪytkownicy .................................................................................................... 57 Menu Menu ................................................................................................................. 59 Menu Artykuáy ............................................................................................................ 59 Menu Komponenty ..................................................................................................... 61 Menu Rozszerzenia ..................................................................................................... 62 Menu Pomoc ............................................................................................................... 63 Konfiguracja globalna Joomla! ....................................................................................... 65 Zakáadka Witryna ....................................................................................................... 66 Zakáadka System ......................................................................................................... 72 Zakáadka Serwer ......................................................................................................... 74 Zakáadka Uprawnienia ................................................................................................ 79 Zakáadka Filtrowanie tekstu ........................................................................................ 81

Rozdziaä 3. Zarzñdzanie treĈciñ witryny ............................................................ 83 Kategorie — tworzenie hierarchii treĞci ............................................................................ 84 Zarządzanie kategoriami ................................................................................................. 87 Kopiowanie kategorii .................................................................................................. 90 Przenoszenie kategorii ................................................................................................ 91 Usuwanie i odzyskiwanie kategorii ............................................................................ 92

4

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs Tworzenie treĞci — artykuáy .......................................................................................... 94 Zarządzanie artykuáami ................................................................................................ 104 Kopiowanie artykuáów .............................................................................................. 106 Przenoszenie artykuáów ............................................................................................ 107 Usuwanie i odzyskiwanie artykuáów ........................................................................ 107 Artykuáy wyróĪnione ................................................................................................ 109 CzĊĞü wstĊpna (tzw. zajawka) artykuáu .................................................................... 111 Opcje publikacji artykuáu .......................................................................................... 111 MenedĪer Media ........................................................................................................... 113 Tworzenie katalogów ................................................................................................ 116 Wczytywanie plików ................................................................................................ 118 Grafika w artykuáach ................................................................................................ 120 Grafika w kategoriach ............................................................................................... 127 Jak tworzyü dostĊpne treĞci (WCAG 2.0) ........................................................................ 129 Jak poprawnie oznaczyü strukturĊ artykuáu? ............................................................ 130 Kiedy i jak stosowaü listy (wykazy)? ........................................................................ 131 Jak oznaczaü cytaty? ................................................................................................. 134 Podziaá dáugiego artykuáu ......................................................................................... 135 Jak poprawnie opisywaü zawartoĞü obrazów? .......................................................... 135 Jak poprawnie tworzyü odnoĞniki? ........................................................................... 138 Konfiguracja globalna artykuáów ................................................................................. 139 Zakáadka Artykuáy .................................................................................................... 140 Zakáadka Edycja artykuáu ......................................................................................... 141 Zakáadka Kategoria ................................................................................................... 142 Zakáadka Kategorie ................................................................................................... 143 Zakáadka Przegląd/WyróĪnione ................................................................................ 143 Zakáadka Opcje listy pozycji .................................................................................... 145 Zakáadka Opcje wspólne ........................................................................................... 145 Zakáadka Integracja ................................................................................................... 146 Zakáadka Uprawnienia .............................................................................................. 146

Rozdziaä 4. Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny ................................. 149 Projekt systemu nawigacji witryny ............................................................................... 149 Projektant menu ............................................................................................................ 151 Zmiana wáaĞciwoĞci menu ........................................................................................ 152 Tworzenie nowego menu .......................................................................................... 153 Pozycje menu ............................................................................................................... 155 Edycja istniejącej pozycji menu ................................................................................ 155 Tworzenie nowych pozycji menu ............................................................................. 158 Zarządzanie pozycjami menu .................................................................................... 167 Tworzenie moduáów wyĞwietlających menu ................................................................ 172

Rozdziaä 5. Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny .............................................. 177 Tworzenie nowych uĪytkowników i zarządzanie nimi ................................................. 177 Notatki o uĪytkownikach .......................................................................................... 179 Zarządzanie uĪytkownikami ..................................................................................... 183 Menu uĪytkownika ....................................................................................................... 185 Konfiguracja globalna uĪytkowników .......................................................................... 194 Zakáadka Komponent ................................................................................................ 195 Zakáadka Historia uwag o uĪytkowniku ................................................................... 196 Zakáadka Korespondencja ......................................................................................... 196 Zakáadka Uprawnienia .............................................................................................. 197 System rejestracji uĪytkowników witryny .................................................................... 198

Spis treści

5

Rozdział 6. Praca z komponentami, modułami i dodatkami .......................... 201 Komponenty, moduły, dodatki ..................................................................................... 201 Komponent Kontakty ................................................................................................... 202 Zarządzanie kategoriami kontaktów ......................................................................... 203 Zarządzanie danymi kontaktowymi witryny ............................................................. 205 Tworzenie formularzy kontaktowych ....................................................................... 207 Opcje globalne komponentu Kontakty ...................................................................... 212 Zakładka Uprawnienia .............................................................................................. 216 Komponent Reklamy .................................................................................................... 217 Zarządzanie kategoriami ........................................................................................... 218 Zarządzanie klientami ............................................................................................... 220 Zarządzanie reklamami ............................................................................................. 222 Opcje globalne komponentu Reklamy ...................................................................... 226 Tworzenie modułów wyświetlających reklamy ........................................................ 228 Komponent Wyszukiwarka .......................................................................................... 233 Jak włączyć Wyszukiwarkę? .................................................................................... 234 Indeks zawartości ...................................................................................................... 234 Mapy treści ............................................................................................................... 236 Filtry wyszukiwania .................................................................................................. 238 Praca z modułami ......................................................................................................... 241 Zarządzanie modułami .............................................................................................. 241 Moduł Nowości ........................................................................................................ 243 Moduł Popularne ...................................................................................................... 245 Moduł Migawki ........................................................................................................ 247 Moduł Grafika losowa .............................................................................................. 248 Moduł Who’s online ................................................................................................. 251 Moduł Chmura tagów ............................................................................................... 252 Praca z dodatkami ......................................................................................................... 255 Zarządzanie dodatkami ............................................................................................. 255 Dodatek Captcha – ReCaptcha ................................................................................. 257 Dodatek Edytor – TinyMCE ..................................................................................... 260 Dodatek Edytor – CodeMirror .................................................................................. 266 Dodatek Artykuły – podziel stronę ........................................................................... 267

Rozdział 7. Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla! ...................................... 271 Katalog rozszerzeń Joomla! .......................................................................................... 271 Instalacja rozszerzeń dla Joomla! ................................................................................. 272 Instaluj z Internetu .................................................................................................... 273 Instaluj z pakietu ....................................................................................................... 275 Instaluj z katalogu ..................................................................................................... 275 Instaluj z WWW ....................................................................................................... 275 Fotogaleria .................................................................................................................... 276 Phoca Gallery ........................................................................................................... 276 DJ-MediaTools ......................................................................................................... 288 Slidery .......................................................................................................................... 297 DJ-ImageSlider ......................................................................................................... 298 DJ-MediaTools ......................................................................................................... 301 Smart Slider 3 ........................................................................................................... 305 Udostępnianie plików ................................................................................................... 309 Integracja z Social Media — Facebook ........................................................................ 317 Mapa witryny ............................................................................................................... 321 Cookie Monster ............................................................................................................ 324

6

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 8. Praca z szablonami witryny ........................................................... 331 Zarządzanie szablonami ............................................................................................... 332 DomyĞlny szablon serwisu ........................................................................................... 335 DomyĞlny szablon zaplecza .......................................................................................... 338 Dopasowanie szablonu ................................................................................................. 339 Jeden serwis — wiele szablonów ................................................................................. 341 Szablon darmowy czy páatny? ...................................................................................... 345 Jak utworzyü wáasny szablon dla Joomla? ................................................................ 348 EF4 ........................................................................................................................... 349 Gantry 5 .................................................................................................................... 357 Helix3 ....................................................................................................................... 363 SP Page Builder ........................................................................................................ 373 Inne dostĊpne narzĊdzia ............................................................................................ 379 Pliki i foldery szablonu ................................................................................................. 382

Rozdziaä 9. Hosting dla Joomla! .................................................................... 385 Jakimi kryteriami kierowaü siĊ przy wyborze firmy hostingowej? ............................... 385 Wymagania techniczne Joomla! ............................................................................... 386 Limity miejsca na dysku i przepustowoĞci ............................................................... 386 Wsparcie dla klienta .................................................................................................. 386 BezpieczeĔstwo ........................................................................................................ 388 Rozmiar i liczba baz danych ..................................................................................... 389 Liczba kont FTP ....................................................................................................... 389 Poczta elektroniczna ................................................................................................. 390 Dodatkowe opcje ...................................................................................................... 390 Cena .......................................................................................................................... 390 Rankingi firm hostingowych ........................................................................................ 391 Oficjalny hosting Joomla! ............................................................................................ 391 Subiektywna lista firm hostingowych ........................................................................... 393 Smarthost.pl (www.smarthost.pl) ............................................................................. 394 Linuxpl.com (www.linuxpl.com) .............................................................................. 396 home.pl (www home.pl) ........................................................................................... 398 AZ.pl (www.az.pl) .................................................................................................... 400 1&1 (www.1and1.pl) ................................................................................................ 402

Rozdziaä 10. Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny ............. 405 Metoda podstawowa ..................................................................................................... 406 Wykonanie kopii zapasowej plików ......................................................................... 406 Wykonanie kopii zapasowej bazy danych ................................................................ 407 Przywrócenie kopii zapasowej witryny .................................................................... 408 Jak skopiowaü swoją witrynĊ na hosting? ................................................................. 411 Akeeba Backup ............................................................................................................. 416 Krok 1. Utwórz kopiĊ zapasową witryny .................................................................. 417 Krok 2. Przywrócenie serwisu z kopii zapasowej ..................................................... 421

Rozdziaä 11. Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla! ................................... 427 Aktualizacja CMS Joomla! i zainstalowanych rozszerzeĔ ........................................... 428 Krok 1. Wykonaj kopiĊ zapasową witryny ............................................................... 428 Krok 2. SprawdĨ dostĊpne aktualizacje .................................................................... 429 Krok 3. PrzeprowadĨ aktualizacjĊ CMS Joomla! ..................................................... 429 Krok 4. PrzeprowadĨ aktualizacjĊ zainstalowanych dodatkowych rozszerzeĔ ......... 431 Lista rozszerzeĔ podatnych na zagroĪenia .................................................................... 432 Plik htaccess ................................................................................................................ 433 Nazwa gáównego administratora .................................................................................. 435 Tworzenie haseá ............................................................................................................ 436

Spis treĈci

7 Korzystaj z Two-Factor Authentication ........................................................................ 437 Krok 1. Wáącz dodatek Weryfikacja dwuskáadnikowa — Google Authenticator ..... 438 Krok 2. Wáącz weryfikacjĊ dwuskáadnikową dla konkretnego uĪytkownika ............ 438 Ustaw odpowiednie prawa dostĊpu do katalogów i plików .......................................... 441 Stosuj mechanizm Captcha w formularzach swojego serwisu ...................................... 442 Admin Tools ................................................................................................................. 442 JDoctor ......................................................................................................................... 446 Perfect Dashboard ........................................................................................................ 448 Inne przydatne narzĊdzia .............................................................................................. 451

Skorowidz ................................................................................... 455

8

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Podziökowania Przede wszystkim serdecznie dziĊkujĊ licznym czytelnikom mojego bloga (www.slawop.net) i wielu osobom ze spoáecznoĞci Joomla!, którzy zechcieli podzieliü siĊ ze mną swoimi doĞwiadczeniami i spostrzeĪeniami. Kochani, to dziĊki Wam ta ksiąĪka jest w ksiĊgarniach! Gorąco dziĊkujĊ czytelnikom mojej pierwszej ksiąĪki - Joomla! 2.5. Praktyczny kurs, dziĊki którym ksiąĪka ta juĪ po kilku miesiącach od wydania otrzymaáa tytuá KsiąĪki Roku 2013! To bardzo wysoko postawiona poprzeczka dla kolejnych moich publikacji. Mam nadziejĊ, Īe udaáo mi siĊ sprostaü oczekiwaniom wiĊkszoĞci z Was i obecna ksiąĪka bĊdzie równieĪ cieszyü siĊ Waszym uznaniem. Z caáego serca dziĊkujĊ mojej kochanej Īonie Ani, która wspiera mnie na kaĪdym kroku pozwalając na stukanie w klawiaturĊ do póĨnych godzin nocnych i godzi siĊ na to, Īe pomimo jestem w domu, to mnie nie ma ;-) Serdecznie dziĊkujĊ mojej córce Wiktorii, za to, Īe zechciaáa peániü rolĊ pierwszej korektorki i recenzentki. To ona wyáapywaáa wiĊkszoĞü báĊdów, przecinków i niejasnoĞci oraz wykonaáa wszystkie üwiczenia. DziĊki niej jestem pewien, Īe kaĪdy, na podstawie tej ksiąĪki jest w stanie utworzyü wáasną witrynĊ! KsiąĪka ta jest efektem 4 miesiĊcznej pracy! Mogáaby powstaü zdecydowanie wczeĞniej, jednak kaĪdy z Nas ma tylko 24 godziny w ciągu kaĪdego dnia. Nie jest áatwo go znaleĨü, kiedy czáowiek zajĊty jest dziaáaniami, które muszą zaspokoiü bieĪące potrzeby. Zwáaszcza na projekty dáugoterminowe, które nie gwarantują sukcesu! W takich sytuacjach waĪne jest wsparcie osób, które motywują do dziaáania i pracy nad sobą. Serdecznie dziĊkujĊ Panu Michaáowi Wawrzyniakowi, autorowi takich bestsellerów, jak Guru Kultu..ry i Hejtoholik, za niezwykáe szkolenia i motywacjĊ do dziaáania! Gdyby nie jego szkolenie System 9 Milowych Kroków i tunelowe widzenie, nie wiem, czy zdoáaábym znaleĨü tyle siáy, determinacji i wytrwaáoĞci, aby napisaü tĊ ksiąĪkĊ w tak ekstremalnie krótkim dla mnie czasie! DziĊkujĊ Michaáowi Trzepizurowi, Pawáowi Frankowskiemu, Tomaszowi Kowalskiemu oraz Anecie Godynia, za wsparcie merytoryczne. Bez Was byáoby mi znacznie trudniej wyjaĞniü czĊĞü zagadnieĔ zawartych w tej ksiąĪce. Szczególne podziĊkowania kierujĊ do mojego redaktora prowadzącego: Pana Michaáa Mrowca, za niezwykle przyjazną, profesjonalną wspóápracĊ.

10

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Wstöp Witaj, Czytelniku! CieszĊ siĊ, Īe naleĪysz do grona ludzi, którzy poszukują wiedzy i chcą siĊ nauczyü czegoĞ nowego. Mam nadziejĊ, Īe zakup tej ksiąĪki zwróci Ci siĊ wielokrotnie! NiewaĪne, jakie umiejĊtnoĞci posiadasz i czy wiesz, od czego zacząü. WaĪne jest to, Īe CHCESZ siĊ dowiedzieü, jak stworzyü wáasną witrynĊ internetową. Mam nadziejĊ, Īe dziĊki tej ksiąĪce nauczysz siĊ, jak w oparciu o CMS Joomla! zbudowaü profesjonalny serwis WWW.

Dla kogo jest ta ksiñĔka? Dla osób szukających róĪnych rozwiązaĔ, dziĊki którym moĪna w prosty i szybki sposób stworzyü niemal dowolną witrynĊ internetową. Znajdziesz w niej dokáadne opisy najprzydatniejszych funkcji panelu administracyjnego (tzw. zaplecza), a takĪe opisy proponowanych dodatkowych rozszerzeĔ, zwiĊkszających funkcjonalnoĞü projektowanego serwisu. KsiąĪka bĊdzie pomocna kaĪdemu, kto najbardziej ceni naukĊ poprzez praktyczne üwiczenia! Poznasz róĪne przydatne funkcje systemu Joomla! i innych aplikacji webowych, wykonując ze mną krok po kroku praktyczne üwiczenia. Zaczniemy od podstaw — wyjaĞniĊ Ci niemal kaĪdy aspekt wykonywanych dziaáaĔ. Zerknij od razu do rozdziaáu pierwszego, a przekonasz siĊ, co mam na myĞli. Najpierw zainstalujesz i wstĊpnie skonfigurujesz jeden z najpopularniejszych systemów zarządzania treĞcią (CMS — Content Management System), jakim jest Joomla!. To darmowa i najszybciej rozwijająca siĊ aplikacja webowa na Ğwiecie. Jest rozpowszechniana na zasadach open source i pozwala na stworzenie dynamicznego serwisu WWW oraz áatwą jego póĨniejszą edycjĊ, aktualizacjĊ i rozbudowĊ bez specjalistycznej wiedzy programistycznej. Za jej pomocą moĪesz zbudowaü zarówno prostą witrynĊ WWW, jak i sklep internetowy, wáasny blog czy serwis informacyjny.

12

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W kolejnych rozdziaáach, wykonując razem ze mną poszczególne üwiczenia, bĊdziesz poznawaü coraz wiĊcej tajników pracy z Joomla!. Zapoznasz siĊ z zapleczem administracyjnym systemu, nauczysz siĊ, jak zaprojektowaü strukturĊ treĞci oraz jak zarządzaü treĞcią witryny. Dowiesz siĊ, jak utworzyü menu oraz jak zarządzaü zarejestrowanymi uĪytkownikami witryny. ZagáĊbiając siĊ coraz bardziej w proces tworzenia serwisu WWW, poznasz poszczególne elementy systemu, takie jak moduáy, komponenty i dodatki. Z ich wykorzystaniem moĪesz dostosowaü projektowany serwis do wáasnych, specyficznych wymagaĔ. Poznasz takĪe kilka dodatkowych rozszerzeĔ, które pozwolą Ci wyposaĪyü witrynĊ w dodatkowe funkcjonalnoĞci, takie jak na przykáad galeria zdjĊü, slider, repozytorium plików czy integracja z Facebookiem. Kiedy Twoja witryna bĊdzie juĪ prawie gotowa, nauczysz siĊ, jak tworzyü wáasne szablony (tzw. templates), dziĊki którym dosáownie kilkoma klikniĊciami zmienisz wygląd witryny i sposób prezentowania w niej treĞci. Na koniec zadbamy o bezpieczeĔstwo Twojej witryny opartej na CMS Joomla!. Nauczysz siĊ, jak tworzyü kopie zapasowe witryny oraz jak je przywracaü. Poznasz podstawowe metody i narzĊdzia, za których pomocą moĪesz zwiĊkszyü bezpieczeĔstwo witryny. Kiedy zakoĔczysz swoją przygodĊ z CMS Joomla!, bĊdziesz juĪ znaü podstawy pracy z tym systemem i samodzielnie tworzyü oparte na nim witryny i zarządzaü nimi.

Dlaczego warto kupiè tö ksiñĔkö? Przede wszystkim dlatego, Īe wiele siĊ z niej nauczysz! KsiąĪka powstaáa na bazie kilkuletniej praktyki w wykonywaniu serwisów opartych na CMS Joomla!. Wiem, czego oczekują osoby, które chcą zaistnieü w sieci. Chcą, aby ich serwis byá nowoczesny, bezpieczny i áatwy w zarządzaniu. Jest napisana jĊzykiem zrozumiaáym takĪe dla osób niezwiązanych z informatyką. Staram siĊ dzieliü swoją wiedzą bez zbĊdnego teoretyzowania, a poszczególne etapy i üwiczenia opisane są przejrzyĞcie krok po kroku. Znajdziesz w niej mnóstwo zrzutów ekranu (ponad 400!), dziĊki czemu bĊdziesz w stanie kontrolowaü i porównywaü efekty swojej pracy.

Dlaczego Joomla!? Istnieje bardzo duĪo CMS-ów, dziĊki którym moĪesz tworzyü wáasne serwisy WWW. W serwisie Opensource CMS (www.opensourcecms.com) znajdziesz spis kilkuset róĪnych rozwiązaĔ. To pokaĨna liczba narzĊdzi, które mogą siĊ róĪniü funkcjonalnoĞcią, wykorzystywanymi technologiami czy wreszcie przeznaczeniem. Jedne doskonale nadają siĊ do tworzenia bloga, inne Ğwietnie sprawdzają siĊ jako platformy do tworzenia sklepu internetowego.

Wstöp

13

Nie jest áatwo z takiej liczby wybraü narzĊdzie, które bĊdzie póĨniej wykorzystywane przynajmniej przez kilka najbliĪszych lat. W internecie znajdziesz mnóstwo róĪnego rodzaju opinii i rankingów opisujących najpopularniejsze systemy zarządzania treĞcią. ZauwaĪysz zapewne, Īe jedne przedstawiają wybrany CMS jako najlepszy, zestawiając go z wybranymi funkcjami innych. Nawet zapoznając siĊ z informacjami publikowanymi w powaĪnych portalach technologicznych, nie jesteĞ w stanie stwierdziü, który CMS jest najlepszy. Bo co tak naprawdĊ oznacza „najlepszy”? Czy najlepszy dla Ciebie bĊdzie jednoczeĞnie najlepszy dla kogoĞ innego? Nie zamierzam w tym miejscu udowadniaü wyĪszoĞci jednego CMS-a nad drugim! Sam nie znam wiĊkszoĞci z nich. Od ponad szeĞciu lat korzystam z CMS Joomla! i ciągle uczĊ siĊ czegoĞ nowego. Mimo Īe od lat zgáĊbiam jego tajniki, to nie oĞmieliábym siĊ powiedzieü, Īe wiem na temat Joomla! wszystko. Nie dysponujĊ taką iloĞcią czasu, aby poznaü dokáadnie inne systemy zarządzania treĞcią. To, co mnie przekonaáo do Joomla!, to fakt, Īe jest to jeden z najpopularniejszych i najszybciej rozwijających siĊ CMS-ów na Ğwiecie. Za jego pomocą moĪesz stworzyü niemal dowolny serwis WWW. Tworzenie i edycja treĞci w serwisie powstaáym na bazie Joomla! odbywa siĊ za pomocą prostych w obsáudze interfejsów uĪytkownika (prostego edytora online i panelu administracyjnego). Wystarczy, Īe uprawniony redaktor serwisu wprowadzi nowe informacje, a system sam zadba o to, aby przenieĞü je do bazy danych, jednoczeĞnie wypeániając nimi odpowiednie miejsca na stronie WWW. DziĊki takiemu rozwiązaniu moĪesz samodzielnie prowadziü swój serwis. W kaĪdej chwili moĪesz dokonywaü w nim zmian — od poprawiania literówek po zmianĊ swojej oferty. To wszystko są bardzo waĪne argumenty, które musisz rozwaĪyü na samym początku swojej przygody z tworzeniem witryn w oparciu o systemy zarządzania treĞcią. Jednak dla mnie te argumenty nie są wystarczające. Co mi po dobrze zapowiadającym siĊ systemie, skoro nie mam pewnoĞci, czy bĊdzie rozwijany i czy jego twórcy bĊdą dbaü o aktualizacjĊ, kiedy pojawią siĊ jakieĞ luki bezpieczeĔstwa w kodzie aplikacji? Sáowo joomla, które wymawiamy dĪumla, pochodzi z jĊzyka suahili i oznacza razem. Joomla! ma ogromną spoáecznoĞü skupioną wokóá projektu (community.joomla.org), której czáonkowie wspierają siĊ nawzajem. W ramach tej spoáecznoĞci funkcjonują grupy, które zajmują siĊ programowaniem i ulepszaniem systemu. Osobna grupa táumaczy poszczególne jego elementy na inne jĊzyki (obecnie 64), jeszcze inna zajmuje siĊ jego testowaniem i wyszukiwaniem báĊdów. Tych grup jest oczywiĞcie wiĊcej! Polska spoáecznoĞü takĪe rozwija siĊ bardzo prĊĪnie. Aby wspieraü projekt Joomla! w Polsce, powstaáa Fundacja PCJ Otwarte ħródáa (www.fundacja.joomla.pl). Jej misją jest wsparcie Polskiego Centrum Joomla (www.joomla.pl) w dziaáaniach sáuĪących upowszechnianiu w Polsce Joomla! oraz wolnego i otwartego oprogramowania. Jedną z najwaĪniejszych postaci w polskim Ğwiecie Joomla! jest Stefan Wajda („Zwiastun”) — wspóátwórca i lider Polskiego Centrum Joomla oraz prezes Fundacji PCJ Otwarte ħródáa. Jest autorem pierwszych peánych táumaczeĔ Joomla! na jĊzyk polski oraz

14

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

pierwszych polskich podrĊczników online o tym systemie i jego pomocy. W witrynach Polskiego Centrum Joomla opublikowaá ponad 3000 artykuáów poĞwiĊconych wszystkim aspektom Joomla!, w tym ponad 1000 táumaczeĔ. Jest propagatorem tworzenia witryn dostĊpnych dla wszystkich, takĪe dla osób niepeánosprawnych. Aby wspomagaü twórców stron, administratorów i wszystkich, którzy korzystają z systemów zarządzania treĞcią takich jak Joomla!, powstaá projekt KuĨnia DostĊpnych Stron (dostepny.joomla.pl). Znajdziesz tam mnóstwo wiadomoĞci i konkretnych instrukcji, pokazujących krok po kroku, jak tworzyü dostĊpne witryny oraz treĞci (rysunek W.1).

Rysunek W.1. Witryna projektu KuĨnia DostĊpnych Stron

Dla mnie najwiĊkszą wartoĞcią systemu Joomla! są ludzie skupieni wokóá tego projektu. To osoby peáne pasji, zaangaĪowania i wiedzy, którą chĊtnie dzielą siĊ z innymi. Jednym z najwaĪniejszych wydarzeĔ, podczas których moĪesz siĊ bardzo wiele nauczyü i poznaü mnóstwo fantastycznych osób, jest coroczne spotkanie JoomlaDay Poland (http://www.joomla-day.pl). To dwudniowe spotkanie, które co roku odbywa siĊ w róĪnych miastach Polski, podczas którego odbywają siĊ liczne prelekcje, prezentacje i warsztaty. To niebywaáa okazja do zdobycia wiedzy oraz wymiany doĞwiadczeĔ i nawiązania relacji z innymi uĪytkownikami i miáoĞnikami CMS Joomla!. JeĪeli powaĪnie traktujesz zdobywanie wiedzy na temat Joomla!, to obecnoĞü na JoomlaDay Poland powinna byü dla Ciebie priorytetem. Koniecznie sprawdĨ, czy w Twojej okolicy odbywają siĊ spotkania Joomla! User Group. To lokalne spotkania, podczas których fani Joomla! dzielą siĊ swoją wiedzą i wymieniają swoimi doĞwiadczeniami. Zorientuj siĊ, kiedy odbywają siĊ spotkania,

Wstöp

15

i przyjdĨ na jedno z nich. ListĊ aktualnych grup oraz ich witryny znajdziesz na stronie Fundacji PCJ Otwarte ħródáa pod adresem www.fundacja.joomla.pl/projekty/joomla-user-group.

Co znajdziesz w tej ksiñĔce? Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3 W tym rozdziale zobaczysz, jak niezwykle áatwa jest instalacja Joomla!. Wystarczy podaü kilka niezbĊdnych danych i juĪ zaraz po instalacji moĪesz rozpocząü pracĊ nad wáasną witryną. Sam proces instalacji nie powinien zająü Ci wiĊcej niĪ 5 minut. Najpierw jednak pokaĪĊ Ci, jak przygotowaü odpowiednie Ğrodowisko, aby moĪliwa byáa praca z systemem Joomla!.

Zaplecze administracyjne Joomla! 3 Tutaj dowiesz siĊ, jak zalogowaü siĊ do panelu administracyjnego (tzw. zaplecza). Poznasz poszczególne elementy pulpitu (ekranu gáównego) oraz menu nawigacyjne zaplecza. Zapoznasz siĊ takĪe ze wszystkimi najwaĪniejszymi ustawieniami związanymi z dziaáaniem, bezpieczeĔstwem i wydajnoĞcią witryny, które mają kluczowe znaczenie dla prawidáowego funkcjonowania serwisu.

Zarzñdzanie treĈciñ witryny W tym rozdziale dowiesz siĊ, jak prawidáowo zaplanowaü serwis i wypeániü go treĞcią. Poznasz dokáadniej poszczególne opcje zawarte w menu Artykuáy. Przeczytasz, jak zaplanowaü kategorie artykuáów oraz jak tworzyü artykuáy. Poznasz domyĞlny edytor TinyMCE i inne edytory dostĊpne w systemie. PokaĪĊ Ci takĪe, jak skonfigurowaü je do wáasnych potrzeb. Przedstawiane przykáady bĊdą konkretnymi zadaniami. ZaprezentujĊ pomysá na witrynĊ i krok po kroku bĊdziemy go realizowaü. Nauczysz siĊ, jak sprawnie korzystaü z menedĪera mediów oraz w jaki sposób przesáaü pliki graficzne na serwer. PokaĪĊ, jak wstawiaü grafikĊ do artykuáu i innych czĊĞci serwisu, takich jak np. kategorie i opisy. Dla bardzo wielu witryn speánienie wymagaĔ dostĊpnoĞci to juĪ nie moĪliwoĞü, lecz obowiązek! Wszystkie witryny podmiotów publicznych powinny byü dostosowane do potrzeb osób niepeánosprawnych. Dlatego w tej czĊĞci poznasz dodatkowo kilka bardzo waĪnych zasad i czynnoĞci, jakie naleĪy wykonywaü, aby tworzyü treĞci zgodne z wytycznymi WCAG 2.0.

16

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny Hiperáącza to podstawa poruszania siĊ po stronach internetowych. DziĊki nim moĪesz poáączyü ze sobą poszczególne elementy serwisu WWW w jedną caáoĞü. W tym rozdziale pokaĪe Ci, jak prawidáowo zaprojektowaü nawigacjĊ w serwisie, aby internauta mógá áatwo znaleĨü poszukiwane treĞci. Dowiesz siĊ, jak zarządzaü systemem nawigacji w Joomla!, jak dodaü nowe menu oraz jak dodaü nowe pozycje do menu. OmówiĊ najwaĪniejsze typy pozycji menu, a takĪe pokaĪĊ, jak rozbudowaü menu o tzw. menu podrzĊdne.

Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny W tej czĊĞci ksiąĪki wyjaĞniĊ, jak zarządzaü uĪytkownikami witryny. OmówiĊ ekran zarządzania uĪytkownikami, pokaĪĊ, jak dodaü nowego uĪytkownika, jak edytowaü ustawienia istniejącego uĪytkownika, jak go usunąü oraz jak sprawiü, aby uĪytkownicy mogli zarejestrowaü siĊ w Twoim serwisie.

Praca z komponentami, moduäami i dodatkami WyjaĞniĊ tutaj róĪnice miĊdzy komponentami, moduáami i dodatkami oraz omówiĊ i pokaĪĊ, jak zarządzaü tymi, które są domyĞlnie zainstalowane w serwisie opartym na CMS Joomla! 3. Nauczysz siĊ, jak zarządzaü danymi kontaktowymi witryny oraz jak poáączyü konta zarejestrowanych uĪytkowników z komponentem Kontakty. Dowiesz siĊ, jak utworzyü formularze kontaktowe dla tych uĪytkowników. Poznasz komponent Reklamy, za pomocą którego moĪesz zarządzaü reklamami wyĞwietlanymi w witrynie. PokaĪĊ Ci takĪe, jak wáączyü i skonfigurowaü wyszukiwarkĊ, dziĊki czemu internauci bĊdą mogli szybciej znaleĨü w Twoim serwisie interesujące ich treĞci. Dowiesz siĊ, jak umieĞciü w witrynie elementy, za pomocą których wyĞwietlisz dodatkowe informacje, takie jak chmura tagów, najnowsze, najpopularniejsze artykuáy lub fragmenty wybranych artykuáów. W czĊĞci poĞwiĊconej dodatkom nauczysz siĊ, jak zabezpieczyü formularze kontaktowe za pomocą mechanizmu Captcha, jak dostosowaü do swoich potrzeb domyĞlny edytor oraz jak podzieliü dáugi artykuá i przeksztaáciü go w dokument wielostronicowy.

Wstöp

17

Zwiöksz funkcjonalnoĈè witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla! W tej czĊĞci przedstawiĊ dodatkowe rozszerzenia pozwalające na rozbudowĊ serwisu o nowe funkcjonalnoĞci, które wedáug mnie są niezbĊdne, aby Twój serwis WWW wyglądaá profesjonalnie. Poznasz róĪne metody instalacji dodatkowych rozszerzeĔ oraz dowiesz siĊ, jak skonfigurowaü kilka wybranych rozszerzeĔ, za pomocą których utworzysz galeriĊ zdjĊü, atrakcyjny slider, repozytorium plików lub mapĊ witryny. Poznasz takĪe rozszerzenia, dziĊki którym zintegrujesz swoją witrynĊ z Facebookiem, a takĪe wyĞwietlisz informacjĊ o korzystaniu z plików cookies.

Praca z szablonami witryny W tym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak zmieniü domyĞlny szablon Twojego serwisu, w jaki sposób moĪesz pozyskaü darmowy szablon oraz jak go zainstalowaü i dostosowaü do swoich potrzeb. Podam mnóstwo adresów, skąd pobraü oraz gdzie kupiü szablon dla Joomla!. PrzedstawiĊ Ci takĪe typową budowĊ oraz elementy skáadowe szablonu dla Joomla!. Dowiesz siĊ, jak zmieniü i zmodyfikowaü domyĞlny szablon zaplecza. JeĪeli jesteĞ osobą zainteresowaną tematem tworzenia wáasnych szablonów, to pokaĪĊ Ci kilka przydatnych narzĊdzi, które są w tej kwestii bardzo pomocne.

Hosting dla Joomla! PrzedstawiĊ Ci wáasny, czysto subiektywny raport na temat znanych mi firm hostingowych oraz napiszĊ, czym siĊ kierowaü przy wyborze takiej firmy. ZaprezentujĊ porównania i ceny. Podam takĪe listĊ firm, które wedáug mnie bĊdą siĊ najlepiej nadawaáy, aby umieĞciü na ich serwerach serwis oparty na CMS Joomla!.

Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny WyjaĞniĊ tutaj, jak krok po kroku utworzyü wáasną, peáną kopiĊ zapasową witryny. PokaĪĊ Ci, jak skonfigurowaü narzĊdzia usprawniające tworzenie kopii i jak ich uĪywaü. Nauczysz siĊ nie tylko tworzyü kopie zapasowe witryny, ale takĪe odtwarzaü witrynĊ ze sporządzonej wczeĞniej kopii. PokaĪĊ Ci, jak odtworzyü witrynĊ na innym serwerze, dziĊki czemu bĊdziesz umieü przenosiü witrynĊ na dowolny hosting.

18

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla! W tym rozdziale dowiesz siĊ, w jaki sposób zabezpieczyü swój serwis oparty na systemie Joomla!. ChociaĪ Joomla! jest w zasadzie bezpiecznym systemem, to báĊdy w jego konfigurowaniu oraz dodatkowe rozszerzenia podatne na atak mogą siĊ przyczyniü do powaĪnych problemów, a nawet upadku serwisu. Poznasz podstawowe zabezpieczenia, co pozwoli Ci uniknąü niektórych najczĊĞciej popeánianych báĊdów powodujących zagroĪenie bezpieczeĔstwa. PokaĪĊ Ci, jak uĪywaü dostĊpnych narzĊdzi, za pomocą których bĊdzie moĪna przetestowaü witrynĊ pod kątem sáabych punktów, dziĊki czemu administrator witryny bĊdzie mógá rozwiązaü problemy, zanim ktoĞ ją zaatakuje.

Wiöcej wiedzy na temat Joomla! Od razu postawmy sprawĊ jasno! DziĊki tej ksiąĪce jesteĞ w stanie poznaü moĪliwoĞci CMS Joomla! oraz utworzyü wáasną witrynĊ. JeĪeli jednak nie wykonasz wszystkich üwiczeĔ, które skáadają siĊ na ten kurs, z caáą pewnoĞcią poniesiesz klĊskĊ. Twoja witryna sama siĊ nie zaprojektuje i nie zrobi! KsiąĪka, którą trzymasz w rĊku, nie wyczerpuje wszystkich aspektów projektowania i tworzenia witryn za pomocą CMS Joomla!. JeĪeli chcesz poszerzaü swoją wiedzĊ i umiejĊtnoĞci w tym zakresie, musisz siĊ ciągle doskonaliü! JeĪeli jesteĞ osobą mocno zmotywowaną i poĞwiĊcisz na naukĊ kilka godzin w tygodniu, to utworzenie profesjonalnego serwisu WWW bĊdzie tylko kwestią czasu, nakáadu pracy i niewielkich Ğrodków finansowych. No tak, niestety, oprócz Twojej chĊci, zapaáu i poĞwiĊconego czasu Ğrodki finansowe (pieniądze) równieĪ bĊdą potrzebne. Aby zaistnieü w internecie, musisz mieü wykupioną domenĊ. Co prawda obecnie nie są to wielkie kwoty, a podczas pierwszej rejestracji czĊsto nic nie zapáacisz, musisz jednak wiedzieü równieĪ o tym, Īe koszty póĨniejszego utrzymania domeny są juĪ wiĊksze. Chyba nie chcesz umieĞciü swojego profesjonalnego serwisu na darmowych serwerach? Bez poniesienia choüby minimalnych kosztów nie bĊdziesz w stanie zaistnieü w internecie! Jednak czas, jaki poĞwiĊcisz na wáasny rozwój i doskonalenie swojego serwisu WWW, bĊdzie najcenniejszą inwestycją, która na dodatek szybko zwróci Ci siĊ z nawiązką. Najpeániejszą wiedzĊ na temat Joomla! znajdziesz w dokumentacji pod adresem docs.joomla.org. Skarbnicą wiedzy na temat Joomla! jest polskojĊzyczna Elektroniczna Biblioteka Dokumentacji Joomla (wiki.joomla.pl), która udostĊpnia blisko 1800 artykuáów napisanych przez Stefana WajdĊ i innych czáonków spoáecznoĞci Joomla!. Mnóstwo wiedzy

Wstöp

19

i konkretnych instrukcji, krok po kroku rozwiązujących wiele problemów, znajdziesz w serwisie projektu KuĨnia DostĊpnych Stron (dostepny.joomla.pl). Wiele porad dotyczących Joomla! jest ponadto na moim blogu www.slawop.net. Z ogromem wiedzy, której czĊsto nigdzie indziej nie znajdziesz, zetkniesz siĊ na róĪnego typu spotkaniach z innymi uĪytkownikami systemu Joomla!. Najpierw sprawdĨ, czy w Twojej okolicy odbywają siĊ lokalne spotkania Joomla! User Group. Na stronie Fundacji PCJ Otwarte ħródáa (www.fundacja.joomla.pl/projekty/joomla-user-group) znajdziesz adresy stron poszczególnych grup z caáej Polski. Zorientuj siĊ, kiedy i gdzie organizowane jest ogólnopolskie spotkanie JoomlaDay Poland (http://www. joomla-day.pl). Nawet przez chwilĊ nie zastanawiaj siĊ, czy warto byü na tym spotkaniu! WARTO! I nie jest waĪne, czy dopiero zaczynasz, czy teĪ juĪ coĞ na temat Joomla! wiesz. JeĪeli podczas pracy nad tworzeniem witryny napotkasz problemy, których nie potrafisz rozwiązaü samodzielnie, na pewno znajdzie siĊ ktoĞ, kto jest w stanie Ci pomóc. Gorąco polecam forum pod adresem forum.joomla.pl. PamiĊtaj jednak, aby przed zadaniem pytania sprawdziü, czy przypadkiem ktoĞ juĪ wczeĞniej nie zgáosiá siĊ z podobnym problemem. DziĊki temu zaoszczĊdzisz czas zarówno swój, jak i osób zaangaĪowanych w pomoc na forum. I jeszcze jedna bardzo waĪna uwaga! Nie oczekuj, Īe na Twój palący problem natychmiast ktoĞ odpowie. Wszyscy uczestnicy forum robią to dobrowolnie i w czasie, kiedy mogą sobie na to pozwoliü. KaĪdy moĪe pomóc rozwijaü Joomla!. Zerknij na stronĊ www.fundacja.joomla.pl/ pomagaj i sprawdĨ, jak Ty moĪesz pomóc. Pozdrawiam z uĞmiechem Sáawomir Pieszczek

20

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 1.

Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3 Proces instalacji CMS Joomla! jest bardzo áatwy. Wystarczy podaü kilka niezbĊdnych danych — instalator Joomla! poprowadzi CiĊ krok po kroku. Zaraz po instalacji moĪesz rozpocząü pracĊ nad wáasną witryną. Przed instalacją bĊdą Ci potrzebne pliki instalacyjne. Istnieje kilka rozwiązaĔ, które pozwolą Ci stworzyü Ğrodowisko dopasowane do Twoich potrzeb. MoĪesz to zrobiü na wáasnym komputerze lub komputerze zdalnym udostĊpnionym przez firmĊ Ğwiadczącą usáugi hostingowe. Zanim Twój serwis rozpocznie swoje Īycie w internecie, proponujĊ, abyĞ najpierw zainstalowaá, skonfigurowaá i przetestowaá wszystko na swoim komputerze. Nie martw siĊ, nie bĊdziesz musiaá instalowaü Īadnych dodatkowych programów w swoim systemie! Niemniej jednak bĊdziesz potrzebowaá kilku niezbĊdnych technologii, aby móc ruszyü z miejsca. Potrzebujesz serwera WWW, interpretera PHP oraz bazy danych MySQL. To wszystko (i trochĊ wiĊcej) znajdziesz w pakietach XAMPP (X[Cross-platform], Apache, MySQL, PHP, Perl) i JAMP (Joomla!, Apache, MySQL, PHP), które mogą stanowiü Twoje Ğrodowisko testowe. Projekty, które wykonasz w swoim Ğrodowisku testowym, bĊdą widoczne tylko dla Ciebie, jednak przeniesienie ich na zdalny serwer jest niezwykle proste. Poza tym rozwiązanie takie ma kilka bardzo istotnych zalet:  WydajnoĞü systemu — moĪesz przeznaczyü maksymalne zasoby systemu

na dziaáanie projektowanego serwisu. W przypadku zdalnej instalacji istnieją ograniczenia związane z przepustowoĞcią áącza — Twojego i serwera.  Wygoda testowania — masz bezpoĞredni dostĊp do plików projektowanego

serwisu. Dokonane przez Ciebie zmiany moĪesz testowaü bezpoĞrednio po ich wprowadzeniu.

22

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Tworzenie kopii zapasowych — moĪesz áatwiej i szybciej tworzyü kopie

zapasowe projektowanego serwisu. Mimo Īe masz do dyspozycji rewelacyjne narzĊdzia, za których pomocą moĪesz áatwo i szybko utworzyü peáną kopiĊ zapasową serwisu na zdalnym serwerze, musisz za poĞrednictwem klienta FTP przesáaü je na swój komputer.  Mniejsze ryzyko unieruchomienia serwisu z powodu braku dostĊpu

do serwera zdalnego, na którym znajduje siĊ witryna.  Dziaáanie niezaleĪnych rozszerzeĔ moĪesz sprawdziü przed zainstalowaniem

ich na serwerze zdalnym.

Wymagania techniczne CMS Joomla! ma niewielkie wymagania techniczne i dziaáa prawidáowo praktycznie na wszystkich serwerach. Instalowanie systemu jest proste i nie powinno wymagaü konfigurowania dodatkowych ustawieĔ serwera. Preferowane wymagania techniczne obejmują serwer WWW, serwer baz danych oraz interpreter jĊzyka PHP. W oficjalnym serwisie projektu, pod adresem https://www.joomla.org/ about-joomla/technical-requirements.html, znajdziesz szczegóáowe informacje dotyczące zarówno minimalnych, jak i zalecanych wymagaĔ dla wszystkich dotychczasowych wersji Joomla! (rysunek 1.1).

Rysunek 1.1. Wymagania techniczne dotyczące Joomla! 3 opublikowane w serwisie www.joomla.org

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

23

WiĊkszoĞü firm Ğwiadczących usáugi hostingowe oferuje serwer WWW Apache i serwer baz danych MySQL. Zatem zwróü uwagĊ, aby wersja serwera byáa przynajmniej 2.0, natomiast wersja MySQL przynajmniej 5.1. Interpreter PHP koniecznie powinien byü w wersji 5.3.10 lub wyĪszej.

Pakiet XAMPP XAMPP jest darmowym, áatwym w instalacji i dostĊpnym praktycznie dla wszystkich najpopularniejszych systemów operacyjnych (Windows, Linux i OS X) pakietem umoĪliwiającym stworzenie Ğrodowiska WWW na komputerze lokalnym. Wydaje mi siĊ, Īe wiĊkszoĞü uĪytkowników komputerów w Polsce korzysta z systemu Windows, skupiĊ siĊ wiĊc na przykáadach wykonanych w tym systemie. W skáad pakietu XAMPP w wersji 5.6.15 (byáa to najnowsza wersja, gdy powstawaáa ta ksiąĪka) wchodzi m.in. serwer WWW Apache w wersji 2.4.17, interpreter PHP w wersji 5.6.15 oraz baza MariaDB w wersji 10.1.9. MariaDB to niezaleĔna baza, która tworzona jest przez programistów i wspóätwórców MySQL z uwagi na niepewny status licencji MySQL. CzöĈè deweloperów uwaĔa, Ĕe MySQL po przejöciu przez Oracle przestaje juĔ byè wolnym oprogramowaniem.

Przygotuj teraz swój komputer. Poza oprogramowaniem Joomla! nie bĊdziesz musiaá niczego instalowaü — wszystkie programy bĊdą dziaáaáy bez ich instalowania. JeĪeli chcesz korzystaü z pakietu XAMPP, najpierw pobierz odpowiedni plik i zapisz go w dowolnej lokalizacji na dysku Twojego komputera. Otwórz w przeglądarce internetowej stronĊ www.apachefriends.org, a nastĊpnie kliknij link Pobieranie (rysunek 1.2). W oknie Pobieranie kliknij link WiĊcej pobraĔ, a nastĊpnie w kolejnym oknie link XAMPP Windows. Teraz kliknij link z wersją pakietu 5.6.15 i na koniec link xamppportable-win32-5.6.15-1-VC11.zip. Pobrany plik rozpakuj, a nastĊpnie przenieĞ folder xampp bezpoĞrednio na któryĞ z dysków dostĊpnych w systemie lub jeĪeli chcesz mieü wersjĊ przenoĞną — na pendrive. To waĔne! JeĔeli tego nie zrobisz, to caäoĈè nie bödzie dziaäaè!

JeĪeli wszystko zostaáo wykonane jak trzeba, to na wybranym przez Ciebie dysku (lub pendrivie) jest folder o nazwie xampp. Rozwiązanie takie jest o tyle fajne, Īe moĪesz mieü ten folder na dysku przenoĞnym lub pendrivie i uruchamiaü oraz testowaü swoje projekty na dowolnym komputerze z systemem Windows. Jak widzisz, niczego nie instalujesz — kopiujesz tylko pliki na dysk!

24

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.2. Strona projektu XAMPP

Teraz przydaáby siĊ program, który bĊdzie uruchamiaá to, co trzeba, czyli serwer WWW i serwer baz danych. DziĊki XAMPP Launcher moĪesz uruchamiaü poszczególne komponenty pakietu XAMPP. Program ten moĪesz pobraü pod adresem http://downloads.source ´forge.net/portableapps/XAMPP_1.6.paf.exe?download. Jego instalacja polega na skopiowaniu plików we wskazane w okienku instalatora miejsce. PrzenoĞne aplikacje, które nie wymagają instalacji (tzw. portable) kopiujĊ do folderu Dysk:\Portable (rysunek 1.3). WaĪne jest, aby XAMPP Launcher znajdowaá siĊ na tym samym dysku co folder xampp. JeĪeli zainstalujesz go podobnie jak ja, to w folderze Portable bĊdziesz mieü folder XAMPP ze starterem pakietu XAMPP (plik XAMPPLauncher.exe). Aby mieü do niego szybki i wygodny dostĊp, utwórz na pulpicie skrót do tego pliku. Pamiötaj, Ĕe XAMPP Launcher powinien byè uruchomiony z tego samego dysku, na którym znajduje siö folder xampp!

Aby uruchomiü swoje Ğrodowisko testowe oparte na pakiecie XAMPP, uruchom program XAMPPLauncher.exe i kliknij przycisk Start dla pozycji Apache i MySQL. JeĪeli wszystko poszáo jak trzeba, to w kolumnie Module pozycje Apache i MySQL zostaną podĞwietlone zielonym táem (rysunek 1.4). JeĔeli masz wäñczony program, który korzysta z portu 80, np. Skype, to serwer Apache nie zostanie uruchomiony. W takim przypadku zamknij program, który wykorzystuje ten port, i spróbuj ponownie uruchomiè Apache.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

25

Rysunek 1.3. Instalacja XAMPP Control Panel

Rysunek 1.4. XAMPP Control Panel z wáączonymi moduáami Apache i MySQL

Teraz uruchom swoją przeglądarkĊ internetową i wpisz w pasku adresu localhost. Na ekranie pojawi siĊ strona podobna do tej pokazanej na rysunku 1.5. Jest to interfejs pakietu XAMPP, w którym znajdziesz linki do informacji związanych z konfiguracją interpretera PHP oraz zarządzaniem bazami danych. Foldery z plikami projektowanych i testowanych przez Ciebie serwisów powinny znajdowaü siĊ w lokalizacji xampp\htdocs. Zatem utwórz wáasny folder, w którym bĊdziesz przechowywaá swój serwis. ZaáóĪmy, Īe tematyka tworzonego serwisu bĊdzie dotyczyáa moich e-booków na temat Joomla! oraz e-booków innych autorów o tworzeniu stron WWW, wydanych przez Helion. W moim przykáadzie utworzĊ folder o nazwie mojeebooki.

26

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.5. Interfejs pakietu XAMPP

Pakiet JAMP JAMP to program stworzony specjalnie dla Joomla!. Speánia on wszystkie wymagania techniczne dla Joomla!. DziĊki JAMP-owi praca nad wáasną witryną staje siĊ szybka i prosta. W skáad pakietu JAMP w wersji 3. (byáa to wersja aktualna, gdy powstawaáa ta ksiąĪka) wchodzi m.in. serwer WWW Apache w wersji 2.4.16, interpreter PHP w wersjach 5.3, 5.4, 5.5, 5.6 i 7.0 oraz baza MySQL w wersji 5.5.28. Twórcą programu jest Michaá Trzepizur, wiceprezes fundacji PCJ Otwarte ħródáa oraz administrator wielu serwisów opartych na CMS Joomla!, w tym m.in. Polskiego Centrum Joomla (www.joomla.pl).

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

27

Pakiet JAMP to oprogramowanie komercyjne, ale w peáni funkcjonalną wersjĊ testową, z której moĪesz korzystaü przez 14 dni od momentu uruchomienia, pobierzesz pod adresem http://jamp.joomla.pl/pobierz-trial. JeĪeli przekonasz siĊ do tego programu i zobaczysz, jak áatwa i nieprzysparzająca nawet laikowi problemów jest jego obsáuga, moĪesz zakupiü peáną wersjĊ programu w jednym z trzech planów subskrypcyjnych. Koszt rocznej subskrypcji wynosi 99 zá i moim zdaniem jest Ğmiesznie niski, biorąc pod uwagĊ wygodĊ i niezawodnoĞü dziaáania, jakie oferuje ten program. Aby sprawa byáa jasna — nabywając JAMP-a w dowolnym planie, otrzymujesz peáną wersjĊ programu i moĪesz z niej korzystaü BEZ OGRANICZEē CZASOWYCH. JeĪeli jednak Twoja subskrypcja wygaĞnie, to tracisz dostĊp do kolejnych wydaĔ programu JAMP, pomocy oraz do zamkniĊtego forum uĪytkowników JAMP-a. NiezaleĪnie od Twojej decyzji rozpakuj pobrany plik. Ja korzystam z peánej wersji JAMP-a, wiĊc pobrany przeze mnie plik ma nazwĊ jamp3.zip. JeĪeli korzystasz z wersji próbnej, plik bĊdzie miaá nazwĊ jamp3-trial.zip. W rozpakowanym folderze znajdziesz dwa pliki: jamp.exe i port_checker.exe oraz folder mnt. Plik port_checker.exe to program JAMP – Ports Checker, który sáuĪy do sprawdzania, czy na Twoim komputerze moĪliwe jest uruchomienie Ğrodowiska serwerowego JAMP. Serwer WWW Apache wykorzystuje port 80, wiĊc jeĪeli masz wáączony jakiĞ program, który korzysta z tego portu, nie bĊdzie moĪliwe uruchomienie serwera. Uruchom program JAMP – Ports Checker, aby sprawdziü, czy Twój komputer jest gotowy do uruchomienia Ğrodowiska JAMP. JeĪeli jakiĞ inny program uĪywa danego portu, to JAMP – Ports Checker wyĞwietli odpowiedni komunikat oraz nazwĊ tego programu (rysunek 1.6). Co naleĪy zrobiü? Po prostu wyáącz ten program! W moim przypadku, kiedy uruchamiaáem program JAMP – Ports Checker, miaáem wáączonego Skype’a. Rysunek 1.6. Program JAMP – Ports Checker wyĞwietlający informacje o zajĊtych portach przez program Skype

Nie musisz obawiaü siĊ, Īe nie bĊdzie moĪna korzystaü ze Skype’a! Musisz po prostu najpierw wáączyü JAMP-a, a dopiero póĨniej uruchomiü Skype’a. MoĪesz takĪe na staáe zmieniü ustawienia Skype’a. Kliknij w menu NarzĊdzia pozycjĊ Opcje,

28

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

a nastĊpnie kliknij po lewej stronie przycisk Zaawansowane i Poáączenie. Na koniec anuluj zaznaczenie pola wyboru przy pozycji UĪyj portów 80 i 433 do dodatkowych poáączeĔ przychodzących (rysunek 1.7).

Rysunek 1.7. Zmiana ustawieĔ poáączeĔ w Skypie

JeĪeli wszystkie wymagane porty są wolne, to komunikat wyĞwietlany przez JAMP – Port Checker powinien wyglądaü tak jak na rysunku 1.8. Rysunek 1.8. Program JAMP – Ports Checker wyĞwietlający informacje o dostĊpnych wszystkich niezbĊdnych portach

Po sprawdzeniu portów moĪesz uruchomiü program JAMP. Uruchom po prostu plik jamp.exe. Po chwili zobaczysz okienko Alert zabezpieczeĔ systemu Windows. Kliknij w nim przycisk Zezwalaj na dostĊp, aby dodaü tzw. wyjątek, dziĊki czemu

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

29

zapora systemu Windows nie bĊdzie blokowaáa niektórych funkcji serwera Apache (rysunek 1.9). Rysunek 1.9. Okno Alert zabezpieczeĔ systemu Windows

JAMP jest juĪ gotowy do dziaáania! Zwróü uwagĊ na ikonĊ tego programu, która widoczna jest w obszarze powiadomieĔ paska zadaĔ. Dwukrotne jej klikniĊcie spowoduje otwarcie domyĞlnej przeglądarki internetowej z uruchomionym interfejsem JAMP-a. JeĪeli klikniesz tĊ ikonĊ prawym przyciskiem myszy, zobaczysz menu podrĊczne, za którego poĞrednictwem moĪesz uruchomiü przeglądarkĊ wyĞwietlającą interfejs JAMP-a, narzĊdzie do zarządzania bazami danych, wyĞwietliü informacje dotyczące ustawieĔ interpretera PHP oraz wybraü jego wersjĊ, a takĪe zakoĔczyü dziaáanie pakietu JAMP (rysunek 1.10). Rysunek 1.10. Menu podrĊczne programu JAMP

Wiesz juĪ, jak uruchomiü interfejs JAMP-a. MoĪesz takĪe wpisaü w pasku adresu swojej przeglądarki sáowo localhost lub adres IP: 127.0.0.1 (pl.wikipedia.org/wiki/Localhost). Interfejs JAMP jest bardzo prosty i skáada siĊ dosáownie z kilku elementów (rysunek 1.11).

30

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.11. Interfejs programu JAMP

Zaraz po uruchomieniu Ğrodowiska JAMP masz juĪ domyĞlnie zainstalowaną i gotową do uĪycia witrynĊ. Po lewej stronie znajduje siĊ menu z kilkoma odnoĞnikami prowadzącymi do wszystkich funkcji aplikacji. Pierwszy z nich wyĞwietla aktualnie uĪywaną wersjĊ interpretera PHP. Kliknij ten odnoĞnik, aby wybraü z listy inną wersjĊ (rysunek 1.12). Rysunek 1.12. Wybór wersji interpretera PHP w aplikacji JAMP

Aby utworzyü nowy projekt serwisu, kliknij odnoĞnik Nowy projekt lub zieloną, okrągáą ikonĊ ze znakiem plusa, znajdującą siĊ w sekcji Twoje witryny gáównego obszaru roboczego interfejsu JAMP-a. OdnoĞnik phpMyAdmin otwiera w nowej zakáadce aplikacjĊ do zarządzania bazami danych, natomiast link Informacje o PHP otwiera okno z informa-

helion kopia dla: Maciej Kolodziej [email protected]

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

31

cjami na temat konfiguracji aktualnie uĪywanej wersji interpretera PHP. OdnoĞnik Aktualizacja uruchamia aktualizator, za którego pomocą zainstalujesz nowe wersje PHP, Apache, MySQL oraz nowe poprawki JAMP-a. DziĊki temu zawsze bĊdziesz mieü najnowszą wersjĊ pakietu. Po klikniĊciu odnoĞnika Ogólne informacje wyĞwietli siĊ okno modalne, w którym znajdziesz dane dostĊpowe do zainstalowanych witryn oraz dane, które naleĪy podaü podczas nowej instalacji witryny opartej na Joomla! (rysunek 1.13).

Rysunek 1.13. Okno modalne widoczne po klikniĊciu odsyáacza Ogólne informacje

OdnoĞnik Lista zadaĔ otwiera okno, w którym moĪesz tworzyü listy zadaĔ do wykonania (rysunek 1.14). Jest to bardzo przydatna funkcjonalnoĞü, zwáaszcza kiedy pracujesz nad kilkoma róĪnymi projektami i chcesz mieü w jednym miejscu listĊ zaplanowanych czynnoĞci lub pomysáów do zrealizowania.

Rysunek 1.14. Lista zadaĔ w programie JAMP

32

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

JeĪeli chcesz od razu przejĞü do testowania Joomla!, to kliknij ikonĊ z domkiem, aby wyĞwietliü stronĊ gáówną projektu, lub kliknij ikonĊ z káódką, aby przejĞü do jego zaplecza administracyjnego. Masz juĪ gotowy w peáni funkcjonalny serwis oparty na Joomla! wraz z zaáadowanymi przykáadowymi danymi. Instalacja CMS Joomla! przy wykorzystaniu pakietu JAMP moĪe odbywaü siĊ na dwa sposoby:  Automatycznie — kliknij w menu odnoĞnik Nowy projekt lub zieloną, okrągáą

ikonĊ ze znakiem plusa, znajdującą siĊ w sekcji Twoje witryny gáównego obszaru roboczego interfejsu JAMP-a. NastĊpnie w oknie modalnym wpisz nazwĊ dla swojego projektu i wybierz wersjĊ Joomla!, którą chcesz zainstalowaü. Program pobierze odpowiedni pakiet i rozpocznie instalacjĊ Joomla!.  RĊcznie — foldery z plikami projektowanych i testowanych przez Ciebie

serwisów powinny znajdowaü siĊ w lokalizacji jamp\mnt\var\www. Zatem utwórz wáasny folder, w którym bĊdziesz przechowywaá swój serwis. ZaáóĪmy, Īe tematyka projektowanego serwisu bĊdzie dotyczyáa stworzonych przeze mnie e-booków na temat Joomla! oraz e-booków innych autorów o tworzeniu stron WWW, wydanych przez Helion. UtworzĊ folder o nazwie mojeebooki. Jednñ z bardzo waĔnych róĔnic pomiödzy pakietami JAMP i XAMPP jest to, Ĕe w przypadku tego pierwszego nie ma kompletnie znaczenia, gdzie (w jakiej lokalizacji na Twoim dysku lub pendrivie) zostaä skopiowany i uruchomiony. W przypadku pakietu XAMPP niestety takiej moĔliwoĈci nie ma! Poza tym JAMP nie wymaga dodatkowego programu do uruchomienia poszczególnych moduäów. Aby wygodnie uruchamiaè poszczególne moduäy XAMPP, musisz posiadaè program XAMPP Launcher. Ostatnia waĔna róĔnica — JAMP zostaä stworzony jako Ĉrodowisko dedykowane CMS Joomla! i dlatego moĔesz byè pewny, Ĕe bödzie prawidäowo dziaäaä z tym CMS-em.

Hosting — serwer zdalny Wybór firmy Ğwiadczącej usáugi hostingowe to jedna z najwaĪniejszych decyzji, które musisz podjąü w odniesieniu do swojej witryny. Jakimi kryteriami kierowaü siĊ przy wyborze takiej firmy, dowiesz siĊ z rozdziaáu 9., „Hosting dla Joomla!”. Wybierajñc firmö Ĉwiadczñcñ usäugi hostingowe, pamiötaj o tym, Ĕe powinna ona speäniaè zarówno obecne, jak i przyszäe wymagania Twojego serwisu.

NiezaleĪnie od Twojego wyboru — dziaáania, jakie musisz podjąü, aby zainstalowaü swój serwis Joomla! na serwerze firmy hostingowej, są bardzo podobne. CzĊsto do dyspozycji masz dwie moĪliwoĞci. MoĪesz skorzystaü z autoinstalatora udostĊpnionego przez firmĊ hostingową lub „rĊcznie” zainstalowaü Joomla!. Autoinstalatory umoĪliwiają zainstalowanie CMS-a bezpoĞrednio z poziomu panelu administracyjnego konta hostingowego.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

33

Instalacja Joomla! za pomocñ autoinstalatora jest prosta, ale czasem moĔe powodowaè róĔne problemy. W wiökszoĈci przypadków nic siö nie dzieje. JeĔeli jednak zamierzasz uniknñè potencjalnych käopotów, polecam samodzielnñ instalacjö.

Aby samodzielnie zainstalowaü CMS Joomla! na serwerze zdalnym, najpierw musisz zadbaü o kilka bardzo waĪnych kwestii: 1. Uzyskaj dostĊp do serwera WWW. NajczĊĞciej wystarczą dane dostĊpowe

otrzymane podczas rejestracji konta. 2. Utwórz nowy katalog na swoją witrynĊ. MoĪesz skorzystaü z menedĪera

plików firmy hostingowej (rysunek 1.15) lub klienta FTP (programu do przesyáania plików za pomocą protokoáu FTP, takiego jak np. FileZilla czy Total Commander). Rysunek 1.15. Tworzenie nowego folderu za pomocą menedĪera plików firmy hostingowej

3. Utwórz nową bazĊ danych dla swojej witryny (rysunek 1.16). Proces ten moĪe

wyglądaü róĪnie w róĪnych hostingach. NajczĊĞciej nie moĪesz dowolnie definiowaü nazwy bazy. Chyba ogólnie przyjĊtą normą jest tworzenie nazw na podstawie nazwy utworzonego konta. Na przykáad w Smarthost.pl, jeĪeli utworzysz konto o nazwie jakasnazwa, to wszystkie Twoje bazy danych bĊdą skáadaáy siĊ z nazwy konta, znaku podkreĞlenia i dowolnego ciągu znaków, przy czym nazwa wpisana przez Ciebie nie moĪe przekroczyü 56 znaków. 4. Utwórz nowego uĪytkownika dla bazy danych (rysunek 1.17).

PamiĊtaj, aby uĪytkownik ten miaá peáne uprawnienia do bazy danych (rysunek 1.18).

34

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.16. Tworzenie nowej bazy danych za pomocą kreatora MySQL Database Wizard

Rysunek 1.17. Tworzenie nowego uĪytkownika bazy danych za pomocą kreatora MySQL Database Wizard

Zakáadam, Īe masz juĪ utworzoną swoją bazĊ danych. DostĊp do niej moĪe wyglądaü róĪnie w róĪnych hostingach. CzĊsto do dyspozycji masz kilka narzĊdzi, jednak jednym z najpopularniejszych jest phpMyAdmin. SprawdĨ, jak to wygląda na Twoim hostingu. JeĪeli uĪyjesz narzĊdzia phpMyAdmin, to powinieneĞ zobaczyü ekran podobny do tego pokazanego na rysunku 1.19.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

Rysunek 1.18. Ustawienia uprawnieĔ uĪytkownika bazy danych

Rysunek 1.19. Okno narzĊdzia phpMyAdmin

35

36

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pakiet instalacyjny Joomla! 3 Skoro masz juĪ przygotowane Ğrodowisko, w którym bĊdziesz instalowaü CMS Joomla!, pora pobraü najnowszą wersjĊ pakietu instalacyjnego. MoĪesz to zrobiü, odwiedzając stronĊ projektu Joomla!, www.joomla.org, lub witrynĊ Polskiego Centrum Joomla!, www.joomla.pl. Pakiet z instalatorem Joomla! dostĊpny jest najczĊĞciej w postaci skompresowanej, zwykle w formacie zip, choü moĪna go takĪe pobraü w innych formatach, takich jak tar.bz2 i tar.gz. Pobierz go i zapisz w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze. Zakáadam, Īe masz juĪ przygotowane Ğrodowisko, w którym zainstalujesz swój serwis oparty na Joomla!. JeĪeli nie masz folderu, w którym umieĞcisz pliki swojego serwisu, to teraz jest odpowiedni moment na jego utworzenie. Rozpakuj do tego folderu pobrany wczeĞniej plik z pakietem instalacyjnym Joomla!. W moim przykáadzie utworzyáem folder o nazwie mojeebooki. PrzypomnĊ tylko, Īe jeĪeli korzystasz z pakietu XAMPP, to folder ten powinien znajdowaü siĊ w lokalizacji xampp\htdocs, natomiast w przypadku programu JAMP: jamp/mnt/var/www. JeĪeli instalujesz serwis Joomla! na serwerze zdalnym, korzystając z usáug firmy hostingowej, to pliki witryn najczĊĞciej są umieszczane w folderze o nazwie public_html, jednak musisz to sprawdziü w dokumentacji usáugi. Za pomocą menedĪera plików lub programu klienta FTP przeĞlij pobrany wczeĞniej plik z pakietem instalacyjnym Joomla!, a nastĊpnie rozpakuj go (rysunek 1.20). PamiĊtaj, aby po wypakowaniu usunąü plik archiwum! Rysunek 1.20. Wypakowanie archiwum z instalatorem Joomla! na zdalnym serwerze

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

37

JeĪeli Twoja firma hostingowa nie oferuje opcji wypakowywania archiwów na serwerze, to musisz zrobiü to na swoim komputerze, a nastĊpnie przesáaü rozpakowane pliki i foldery na serwer. Musisz jednak pamiĊtaü, Īe potrwa to znacznie dáuĪej, poniewaĪ do przesáania bĊdzie sporo plików i folderów.

Instalacja Joomla! 3 Na początku tego rozdziaáu wspomniaáem juĪ, Īe proces instalacji Joomla! jest bardzo áatwy i szybki — skáada siĊ jedynie z trzech kroków. Teraz przekonasz siĊ, Īe to prawda. Instalator wykona wiĊkszoĞü zadaĔ samodzielnie — Ty musisz tylko podaü kilka niezbĊdnych informacji, o które poprosi. JeĪeli korzystasz ze Ğrodowiska lokalnego, takiego jak XAMPP lub JAMP, to uruchom je, a nastĊpnie w pasku adresu przeglądarki internetowej wpisz: localhost/folder-z-instalatorem-joomla. W moim przykáadzie pliki z instalatorem Joomla! umieĞciáem w folderze mojeebooki, wiĊc wpisujĊ: localhost/mojeebooki.

Krok 1. Konfiguracja witryny JeĪeli wpisany przez Ciebie adres jest prawidáowy, na ekranie pojawi siĊ okno pierwszego kroku instalatora Joomla! (rysunek 1.21). Teraz uzupeánij potrzebne informacje, wpisując je w odpowiednie pola.  Nazwa witryny. Nazwa ta bĊdzie widoczna w pasku tytuáowym przeglądarki,

kiedy internauta odwiedzi Twoją witrynĊ, a takĪe w kilku innych miejscach, takich jak e-mail potwierdzający rejestracjĊ uĪytkownika. Tematyka mojego przykáadowego serwisu dotyczyü bĊdzie e-booków na temat Joomla! i tworzenia stron WWW. Wobec tego w polu Nazwa witryny wpisujĊ: Ebooki - Joomla!, projektowanie stron WWW.  Opis witryny. W polu tym moĪesz opcjonalnie wpisaü streszczenie (opis)

witryny. Staraj siĊ, aby opis zawieraá maksymalnie 20 sáów. Wymaga to wnikliwego przemyĞlenia, wiĊc na razie nie musisz tam nic wpisywaü. Zarówno nazwĊ witryny, jak i streszczenie bĊdzie moĪna zmieniü, kiedy tylko zechcesz — juĪ po instalacji Joomla!. Tekst, który wprowadzisz w tym polu, bödzie wykorzystany w metadanych strony i wyĈwietlany m.in. w wynikach wyszukiwania wyszukiwarek internetowych.  Email administratora. Wpisz adres e-mail gáównego administratora serwisu.  Nazwa administratora. W poprzednich wersjach Joomla! domyĞlną nazwą

administratora zawsze byáo sáowo admin. Zmiana nazwy gáównego administratora moĪliwa byáa dopiero po zainstalowaniu systemu. Obecnie juĪ na etapie instalacji moĪesz zdecydowaü, jaka ma byü nazwa gáównego administratora. Wpisz dowolną nazwĊ.

38

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 1.21. Okno przedstawiające pierwszy krok instalatora Joomla!  Hasáo administratora i Powtórz hasáo administratora. Ustal hasáo i zapamiĊtaj je,

poniewaĪ bĊdziesz go uĪywaü do zalogowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) swojej witryny. Dla celów testowych moĪe to byü jakiekolwiek hasáo, ale kiedy opublikujesz witrynĊ, nie stosuj hasáa typu: 1234 lub admin.  Witryna wyáączona. MoĪesz zdecydowaü, czy Twój serwis ma byü wáączony,

czy wyáączony, dopóki nie zostanie przez Ciebie zainstalowany i skonfigurowany. PoniewaĪ obecnie instalujesz CMS Joomla! na wáasnym komputerze, moĪesz zostawiü wáączoną opcjĊ Nie, aby wáączyü witrynĊ.

Krok 2. Konfiguracja bazy danych Na tym etapie musisz posiadaü podstawowe informacje dotyczące bazy danych, z którą bĊdzie wspóápracowaá projektowany serwis (rysunek 1.22).  W polu Typ bazy danych wybierz z rozwijanej listy MySQLi.  W polu Nazwa serwera bazy danych wpisz localhost.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

39

Rysunek 1.22. Okno przedstawiające drugi krok instalatora Joomla!

JeĪeli korzystasz z pakietu XAMPP, to ustawienia domyĞlne są zdefiniowane tak, Īe dostĊp do bazy danych nie jest chroniony hasáem, wiĊc nie musisz przygotowywaü bazy w jakiĞ szczególny sposób. DomyĞlnie uĪytkownikiem o najwyĪszych uprawnieniach, który moĪe praktycznie wszystko, jest uĪytkownik o nazwie root. W takim przypadku kolejne dwa pola wypeánij w nastĊpujący sposób:  W polu Nazwa uĪytkownika wpisz root.  Pole Hasáo pozostaw puste.

JeĪeli korzystasz z pakietu JAMP, to uĪytkownikiem o najwyĪszych uprawnieniach jest joomla z hasáem joomla. W takim przypadku odpowiednie pola wypeánij w nastĊpujący sposób:  W polu Nazwa uĪytkownika wpisz joomla.  W polu Hasáo wpisz joomla.

40

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

NiezaleĪnie od tego, czy korzystasz z pakietu XAMPP, czy JAMP:  W polu Nazwa bazy danych wpisz wymyĞloną przez siebie nazwĊ. Ja stosujĊ

nazwy baz danych takie same jak nazwy folderów, w których umieszczam projektowane witryny. Zatem wpisujĊ mojeebooki. JeĪeli instalujesz Joomla! na zdalnym serwerze (hosting):  W polu Nazwa uĪytkownika wpisz nazwĊ uĪytkownika z uprawnieniami

administracyjnymi do bazy danych (rozdziaá 9., „Hosting dla Joomla!”).  W polu Hasáo wpisz hasáo uĪytkownika, który posiada uprawnienia

administracyjne do bazy danych (rozdziaá 9., „Hosting dla Joomla!”).  W polu Nazwa bazy danych wpisz nazwĊ bazy danych, która zostaáa

utworzona na serwerze zdalnym (rozdziaá 9., „Hosting dla Joomla!”).  W polu Przedrostek dla tabel bazy danych system proponuje losowo

generowany przedrostek, który bĊdzie umieszczany na początku kaĪdej tworzonej tabeli w bazie danych. MoĪesz uĪyü swojego wáasnego, np.: j3pk_. W jakim celu stosowany jest ten przedrostek? Aby byáa moĪliwoĞü uruchomienia kilku witryn z wykorzystaniem tej samej bazy. Choü jest to obecnie rzadkoĞü, to czasami dostawca usáug hostingowych udostĊpnia tylko jedną bazĊ danych. W takim przypadku, gdyby trzeba byáo zainstalowaü kilka serwisów opartych na Joomla!, to dziĊki róĪnym przedrostkom tabel dla róĪnych instalacji Joomla! unikniesz báĊdów i konfliktów systemowych. Pamiötaj, aby nie uĔywaè przedrostka bak_. Jest on zarezerwowany do wyróĔniania tabel kopii archiwalnych generowanych przez system.  W polu Przetwarzanie starej bazy danych masz do wyboru dwa przyciski,

które umoĪliwiają utworzenie kopii istniejących w bazie tabel lub ich usuniĊcie. JeĪeli przeprowadzasz instalacjĊ Joomla! z wykorzystaniem nowej bazy danych, to nie jest waĪne, którego przycisku uĪyjesz — i tak nic w tej bazie danych jeszcze nie ma. Po wpisaniu wszystkich danych kliknij przycisk Dalej.

Krok 3. Przeglñd W ostatnim kroku masz do dyspozycji szeĞü sekcji (rysunek 1.23).  Finalizacja. W tej sekcji musisz zdecydowaü, czy zamieĞciü przykáadowe treĞci

w swoim serwisie. JeĪeli chcesz siĊ zapoznaü z tym systemem, kliknij jedną z dostĊpnych opcji, z których najbardziej rozbudowana ma nazwĊ Poznaj Joomla. DziĊki temu zobaczysz, jak wyglądają poszczególne moduáy, menu i artykuáy wypeánione gotową treĞcią — caáy serwis. PoniewaĪ chcĊ Ci pokazaü, jak tworzyü wszystkie elementy serwisu od podstaw, nie trzeba generowaü przykáadowych danych. Zatem kliknij opcjĊ Bez przykáadowych danych.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

Rysunek 1.23. Okno przedstawiające trzeci krok instalatora Joomla!

41

42

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Podsumowanie. MoĪesz zdecydowaü, czy na adres e-mail, który podaáeĞ,

system ma wysáaü informacje z ustawieniami konfiguracyjnymi.  Podstawowa konfiguracja. W tej sekcji widzisz podsumowanie Twoich

ustawieĔ wprowadzonych w kroku pierwszym.  Konfiguracja bazy danych. W tej sekcji widzisz podsumowanie Twoich

ustawieĔ wprowadzonych w kroku drugim.  Przegląd ustawieĔ Ğrodowiska. Tutaj sprawdzisz, czy wszystkie niezbĊdne

ustawienia są skonfigurowane prawidáowo. JeĪeli któreĞ z ustawieĔ jest sprzeczne z wymaganiami Joomla!, instalator wyĞwietli odpowiedni komunikat na czerwonym tle. Ustawienia w tej sekcji muszą byü wyĞwietlone w kolorze zielonym! JeĪeli którekolwiek z tych ustawieĔ wyĞwietlone jest w kolorze czerwonym, nie bĊdzie moĪliwe kontynuowanie instalacji, poniewaĪ niezbĊdne do funkcjonowania systemu opcje są skonfigurowane nieprawidáowo lub jest ich brak.  Ustawienia zalecane. JeĪeli któreĞ z ustawieĔ w tej sekcji wyĞwietlone jest na

pomaraĔczowym tle, moĪesz kontynuowaü instalacjĊ, jednak w póĨniejszym dziaáaniu serwisu mogą wystąpiü jakieĞ problemy, np. wyĞwietlanie zbĊdnych komunikatów. JeĪeli jest wszystko w porządku, to kliknij przycisk Instalacja. Instalator systemu Joomla! rozpocznie tworzenie struktury bazy danych oraz pliku konfiguracyjnego. WyĞwietli siĊ okno pokazujące postĊp procesu instalacji.

Krok dodatkowy — instalacja plików jözykowych Instalacja oraz wstĊpna konfiguracja serwisu koĔczy siĊ komunikatem informującym o jej zakoĔczeniu (rysunek 1.24). Pod komunikatem zobaczysz wyraĨną informacjĊ o koniecznoĞci usuniĊcia folderu instalacyjnego (installation) ze struktury katalogów serwisu. Zanim jednak to zrobisz, warto zainstalowaü dodatkowe pliki jĊzykowe, aby móc korzystaü z polskiej wersji jĊzykowej CMS Joomla!. Kliknij przycisk Dodatkowy krok: Instaluj jĊzyki, aby rozpocząü ten proces. W oknie Zainstaluj pakiety jĊzykowe odszukaj na liĞcie jĊzyk, który chcesz zainstalowaü — w naszym przypadku: Polish — zaznacz pole wyboru przy wybranym jĊzyku i kliknij przycisk Dalej (rysunek 1.25). Po chwili zobaczysz ekran z zawartoĞcią zakáadki Wybierz domyĞlny jĊzyk. JeĪeli planujesz utworzyü serwis, w którym bĊdziesz prezentowaü treĞci w róĪnych jĊzykach, to w sekcji WielojĊzycznoĞü moĪesz wáączyü odpowiednie funkcje. PoniewaĪ nie planujĊ tworzenia serwisu wielojĊzycznego, proponujĊ pozostawiü opcje domyĞlne.

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

43

Rysunek 1.24. Komunikat informujący o prawidáowym zakoĔczeniu procesu instalacji

Tworzenie witryn wielojözycznych to zupeänie odröbny temat, który opisaäem w ebooku Kurs Joomla! 2.5. Tworzenie witryn wielojözycznych. MoĔesz go znaleĒè na mojej stronie www.slawop.net. Co prawda poradnik ten dotyczy poprzedniej wersji Joomla!, ale wiökszoĈè zasad tworzenia serwisów skierowanych do odbiorców posäugujñcych siö róĔnymi jözykami nie zmieniäa siö. A moĔe zanim trafi do Ciebie ta ksiñĔka, opracujö juĔ nowñ edycjö tego e-booka, ale tym razem dla najnowszej wersji Joomla! 3?

W sekcji DomyĞlny jĊzyk zaplecza wybierz Polski (PL). To samo zrób w sekcji DomyĞlny jĊzyk witryny, a nastĊpnie kliknij przycisk Dalej (rysunek 1.26). Po chwili zobaczysz komunikat informujący o ustawieniu jĊzyka polskiego jako jĊzyka domyĞlnego zarówno dla witryny, jak i zaplecza. Kliknij przycisk UsuĔ folder instalacyjny (rysunek 1.27) lub usuĔ folder installation znajdujący siĊ w folderze z plikami Joomla! (w moim przykáadzie to /mojeebooki/installation). Jest to krok konieczny, poniewaĪ pozostawienie katalogu instalacyjnego powodowaáoby niebezpieczeĔstwo, Īe ktoĞ niepowoáany mógáby ponownie wywoáaü procedurĊ instalacyjną systemu i dokonaü zmiany danych serwisu. Zresztą system nie pozwoli Ci przejĞü dalej, dopóki nie wykonasz polecenia.

44

Rysunek 1.25. Instalowanie pakietu jĊzyka polskiego

Rysunek 1.26. Okno z zawartoĞcią zakáadki Wybierz domyĞlny jĊzyk

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

45

Rysunek 1.27. ZakoĔczenie procesu instalacji CMS Joomla! — usuniĊcie folderu instalacyjnego W strukturze katalogów Twojego instalowanego serwisu tworzony jest plik configuration.php. JeĔeli zajdzie potrzeba, aby powtórzyè instalacjö, musisz usunñè ten plik i pozostawiè folder installation. Po usuniöciu pliku configuration.php i wpisaniu do przeglñdarki ponownie localhost/joomla_3-2 proces instalacji rozpocznie siö od nowa.

Po usuniĊciu folderu installation moĪesz kliknąü przycisk Witryna, aby zobaczyü, jak wygląda Twój nowy serwis, lub przycisk Zaplecze, aby zalogowaü siĊ do panelu administracyjnego Twojego serwisu.

Plik konfiguracyjny WiĊkszoĞü opcji konfiguracyjnych CMS Joomla! dostĊpna jest z poziomu panelu administracyjnego. Jednak kiedy dostĊp do tego panelu jest utrudniony lub trzeba zarządzaü wieloma serwisami opartymi na CMS Joomla!, rĊczne modyfikacje przy uĪyciu interfejsu mogą byü uciąĪliwe. W takim przypadku niezbĊdną konfiguracjĊ moĪesz przeprowadziü, edytując plik configuration.php, znajdujący siĊ w katalogu gáównym serwisu (w naszym przypadku — w folderze mojeebooki). Wszystkie ustawienia konfiguracji globalnej oraz hasáo i nazwa uĪytkownika uĪywane do komunikacji z bazą danych zapisane w tym pliku przechowywane są wewnątrz klasy PHP o nazwie JConfig. ZawartoĞü tego pliku moĪna podzieliü, podobnie jak w panelu administracyjnym, na kilka sekcji:

46

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Witryna  Ogólne

Nazwa witryny: public $sitename = 'Ebooki - Joomla!, projektowanie stron WWW';

Witryna wyáączona: public $offline = '0';

Komunikat o wyáączeniu: public $display_offline_message = '1';

Wáasny komunikat o wyáączeniu: public $offline_message = 'Witryna zostaïa wyïÈczona ze wzglÚdu na prace konserwacyjne.
ProszÚ, zajrzyj tu ponownie za jakiĂ czas.';

Ilustracja podana w komunikacie: public $offline_image = '';

DomyĞlny edytor: public $editor = 'tinymce';

DomyĞlne zabezpieczenie Captcha: public $captcha = '0';

DomyĞlny poziom dostĊpu public $access = '1';

Liczba pozycji w wykazach: public $list_limit = '20';

Liczba wiadomoĞci w kanaáach informacyjnych: public $feed_limit = '10';

E-mail w kanaáach informacyjnych: public $feed_email = 'none';  Metadane

Streszczenie witryny: public $MetaDesc = 'Moje ebooki - Sïawomir Pieszczek. Wszystko na temat Joomla! i projektowania stron WWW';

Sáowa kluczowe witryny: public $MetaKeys = 'ebook, e-book, joomla!, projektowanie stron WWW, e-booki o joomla, kurs joomla';

Wyszukiwarki: public $robots = '';

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

47

Prawa do treĞci: public $MetaRights = '';

Autor w metadanych: public $MetaAuthor = '1';

PokaĪ wersjĊ Joomla: public $MetaVersion = '0';  Optymalizacja dla wyszukiwarek

Proste adresy: public $sef = '1';

Zastosuj przepisywanie URL: public $sef_rewrite = '0';

Adresy z przyrostkiem: public $sef_suffix = '0';

Aliasy w unikodzie: public $unicodeslugs = '0';

Nazwa witryny do tytuáów stron: public $MetaTitle = '1';  Ciasteczka

Domena ciasteczka sesji: public $cookie_domain = '';

ĝcieĪka ciasteczka: public $cookie_path = '';

System  Ogólne

Katalog dzienników: public $log_path = '/logs';

Serwer pomocy: public $helpurl = 'https://help.joomla.org/proxy/index.php?option=com_help&keyref= Help{major}{minor}:{keyref}';  Diagnostyka

Analiza systemu: public $debug = '0';

48

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Analiza jĊzyka: public $debug_lang = '0';  PamiĊü podrĊczna

Buforowanie: public $caching = '0';

Obsáuga buforowania: public $cache_handler = 'file';

Czas przechowywania: public $cachetime = '15';  Sesja

Czas sesji: public $lifetime = '15';

Obsáuga sesji: public $session_handler = 'database';

Serwer  Ogólne

Katalog tymczasowy: public $tmp_path = '/tmp';

Kompresja stron: public $gzip = '0';

Raportowanie báĊdów: public $error_reporting = 'default';

WymuĞ SSL: public $force_ssl = '0';  Lokalizacja

Strefa czasowa: public $offset = 'UTC';  FTP

Wáącz FTP: public $ftp_enable = '0';

Serwer FTP: public $ftp_host = '';

Rozdziaä 1. i Instalacja i wstöpna konfiguracja Joomla! 3

Port FTP: public $ftp_port = '';

UĪytkownik FTP: public $ftp_user = '';

Hasáo FTP: public $ftp_pass = '';

Gáówny katalog FTP: public $ftp_root = '';  Ustawienia proxy

Wáącz proxy: public $proxy_enable = '0';

Serwer proxy: public $proxy_host = '';

Port proxy: public $proxy_port = '';

UĪytkownik proxy: public $proxy_user = '';

Hasáo proxy: public $proxy_pass = '';  Baza danych

Typ bazy danych: public $dbtype = 'mysqli';

Serwer bazy danych: public $host = 'localhost';

UĪytkownik bazy danych: public $user = 'root';

Nazwa bazy danych: public $db = 'joomla_3-5';

Przedrostek nazw tabel: public $dbprefix = 'j3pk_';  Poczta

WyĞlij e-mail: public $mailonline = '1';

49

50

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Obsáuga poczty: public $mailer = 'mail';

Wysyáaj z adresu: public $mailfrom = '[email protected]';

Nazwa nadawcy: public $fromname = Sïawomir Pieszczek - Moje ebooki';

Wyáącz korespondencjĊ do uĪytkowników: public $massmailoff = '0';

ĝcieĪka Sendmail: public $sendmail = '/usr/sbin/sendmail';

Uwierzytelnianie SMTP: public $smtpauth = '0';

BezpieczeĔstwo SMTP: public $smtpsecure = 'none';

Port SMTP: public $smtpport = '25';

UĪytkownik SMTP: public $smtpuser = '';

Hasáo SMTP: public $smtppass = '';

Serwer SMTP: public $smtphost = 'localhost'; Zanim wprowadzisz jakiekolwiek zmiany w pliku konfiguracyjnym configuration.php, wykonaj jego kopiö zapasowñ. Kiedy nowe ustawienia okaĔñ siö nieprawidäowe, bödziesz mógä powróciè do wczeĈniejszych ustawieþ!

Twój serwis zostaá zainstalowany i wstĊpnie skonfigurowany! Zapoznaj siĊ teraz z zapleczem administracyjnym CMS Joomla!.

Rozdziaä 2.

Zaplecze administracyjne Joomla! 3 Mam nadziejĊ, Īe udaáo Ci siĊ wybraü Ğrodowisko i zainstalowaü CMS Joomla!. WierzĊ, Īe sam proces instalacji nie zająá Ci wiĊcej niĪ 5 minut. Aby móc zarządzaü swoją witryną opartą na Joomla!, musisz siĊ zalogowaü do tzw. zaplecza administracyjnego. Strona logowania domyĞlnie znajduje siĊ w katalogu administrator. Zatem aby móc zalogowaü siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza), musisz pamiĊtaü, aby do adresu serwisu dodaü sáowo administrator. PoniewaĪ pracujĊ w Ğrodowisku lokalnym, w moim przykáadzie bĊdzie to adres http://localhost/mojeebooki/ administrator. DostĊp do zaplecza Joomla! mogą uzyskaü jedynie uĪytkownicy naleĪący do jednej z grup, które mają odpowiednie uprawnienia dostĊpu. Podczas instalacji tworzony jest uĪytkownik z najwyĪszymi uprawnieniami, naleĪący do grupy Super Users. W oknie logowania do zaplecza administracyjnego wpisz w polu UĪytkownik nazwĊ uĪytkownika (administratora) utworzonego podczas instalacji, w polu Hasáo wpisz jego hasáo, a nastĊpnie kliknij przycisk Zaloguj (rysunek 2.1). Rysunek 2.1. Ekran logowania do zaplecza administracyjnego Joomla! 3

52

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pulpit systemu Joomla! Po prawidáowym zalogowaniu zobaczysz ekran panelu administracyjnego — tzw. zaplecze systemu Joomla! 3. To w tym miejscu bĊdziesz wykonywaü wiĊkszoĞü czynnoĞci związanych z zarządzaniem serwisem. Ekran ten to pulpit (ekran gáówny), który zapewnia dostĊp do najczĊĞciej uĪywanych funkcji. Pulpit moĪesz wyĞwietliü w dowolnym momencie, klikając ikonĊ Joomla! znajdującą siĊ w lewym górnym rogu okna zaplecza lub wybierając z menu System pozycjĊ Pulpit (rysunek 2.2). Rysunek 2.2. DostĊp do pulpitu zaplecza administracyjnego Joomla! 3

Kiedy logujesz siĊ po raz pierwszy, Joomla! wyĞwietla dwa komunikaty (rysunek 2.3).

Rysunek 2.3. Komunikaty wyĞwietlane po zalogowaniu siĊ do zaplecza CMS Joomla!

Pierwszy z nich dotyczy wáączenia dodatku System – Joomla! Statistics, za pomocą którego system moĪe wysyáaü dane o Ğrodowisku, w którym pracuje, do centralnego serwera projektu Joomla!. MoĪesz zdecydowaü, czy dane te mają byü wysyáane zawsze, tylko raz, czy nie mają byü wysyáane w ogóle. NiezaleĪnie od tego, jaką decyzjĊ podejmiesz,

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

53

w kaĪdym momencie moĪesz zmieniü te ustawienia. Jak to zrobiü, dowiesz siĊ w dalszej czĊĞci ksiąĪki, w rozdziale 6., „Praca z komponentami, moduáami i dodatkami”, w podrozdziale „Praca z dodatkami”. Drugi komunikat dotyczy waĪnych wiadomoĞci poinstalacyjnych. BĊdzie wyĞwietlaá siĊ zawsze, kiedy po instalacji aktualizacji CMS Joomla! lub dodatkowego rozszerzenia pojawią siĊ waĪne informacje, z którymi naleĪy siĊ zapoznaü. Po klikniĊciu przycisku Przegląd wiadomoĞci zobaczysz okno WiadomoĞci poinstalacyjne dla Joomla (rysunek 2.4). MoĪesz ukryü wiadomoĞci, z którymi juĪ siĊ zapoznaáeĞ. Kiedy ukryjesz wszystkie wiadomoĞci, komunikat na pulpicie nie bĊdzie juĪ wyĞwietlany.

Rysunek 2.4. Okno WiadomoĞci poinstalacyjne dla Joomla

Pulpit zaplecza administracyjnego podzielony jest na kilka czĊĞci (rysunek 2.5): 1. Menu nawigacyjne, zajmujące górny obszar pulpitu, pozwalające na dostĊp

do wszystkich opcji systemu. 2. Po prawej stronie paska menu nawigacyjnego znajduje siĊ menu uĪytkownika,

zawierające link (nazwa witryny), który pozwala na wyĞwietlenie strony gáównej serwisu, oraz ikonĊ koáa zĊbatego, udostĊpniającą opcje pozwalające na zarządzanie kontem oraz wylogowanie z zaplecza. 3. Menu pionowe z opcjami umoĪliwiającymi szybki dostĊp do najwaĪniejszych

(najczĊĞciej uĪywanych) funkcji administracyjnych. Zwróü uwagĊ na ostatnie dwie pozycje (sekcja KONSERWACJA). Pierwsza pokazuje, czy Twój serwis oparty jest na najnowszym wydaniu Joomla!, czy teĪ naleĪy je zaktualizowaü. Druga pokazuje, czy aktualne są dodatkowe rozszerzenia zainstalowane w systemie. 4. NajwiĊcej miejsca zajmuje czĊĞü informacyjna — dostĊp do wiadomoĞci

poinstalacyjnych, najnowsze artykuáy dodane przez autorów, artykuáy czytane najczĊĞciej, statystyki oraz lista zalogowanych uĪytkowników.

54

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 2.5. Pulpit zaplecza administracyjnego CMS Joomla! 3 5. Na dole po lewej stronie znajduje siĊ pasek stanu zawierający m.in. ikony

i linki, które pozwalają na podgląd witryny, dostĊp do wiadomoĞci w skrzynce pocztowej oraz wylogowanie. 6. Na dole po prawej stronie znajduje siĊ stopka, w której znajdziesz informacjĊ

dotyczącą wersji Joomla! oraz tytuá serwisu.

Menu zaplecza administracyjnego Joomla! Menu nawigacyjne zaplecza administracyjnego Joomla! umoĪliwia dostĊp do wszystkich opcji konfiguracyjnych witryny. Poszczególne pozycje menu są intuicyjnie pogrupowane, dziĊki czemu áatwo znajdziesz potrzebne funkcje. Krótko omówiĊ przeznaczenie poszczególnych pozycji menu, dziĊki czemu bĊdziesz siĊ orientowaü, gdzie znajdują siĊ potrzebne opcje do wykonania okreĞlonych czynnoĞci administracyjnych.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

55

Menu System Menu System zawiera pozycje, które umoĪliwiają globalne kontrolowanie dziaáania witryny. Po klikniĊciu odnoĞnika System zobaczysz nastĊpujące pozycje:  Pulpit — zapewnia dostĊp do pulpitu zaplecza administracyjnego Joomla!.  Konfiguracja globalna — zapewnia dostĊp do najwaĪniejszych ustawieĔ

serwisu. Dokáadnie zapoznasz siĊ z nimi w dalszej czĊĞci tego rozdziaáu, w podrozdziale „Konfiguracja globalna Joomla!”.  Odblokowanie — umoĪliwia zdjĊcie blokady z elementów otwartych do edycji.

W serwisie opartym na CMS Joomla! 3 w tym samym czasie dokonywaü zmian treĞci moĪe wiele osób. Aby uniknąü sytuacji, w której w tym samym czasie nad tym samym elementem pracuje wiĊcej niĪ jedna osoba, w bazie danych na rekordach, na których w danym momencie przeprowadzane są operacje, zakáadane są blokady. DziĊki temu tylko jeden uĪytkownik w danym momencie ma do niego prawo. Inni uĪytkownicy w tym czasie nie mogą edytowaü tego elementu (np. artykuáu). Po zakoĔczeniu pracy danego uĪytkownika blokada jest usuwana. Czasami jednak zdarza siĊ, Īe uĪytkownikowi podczas edycji zakoĔczy siĊ czas sesji lub uĪytkownik zamknie okno przeglądarki. W takim przypadku rekord w tabeli bazy danych nadal moĪe byü zablokowany. Za pomocą opcji Odblokowanie moĪesz w razie potrzeby zdjąü taką blokadĊ. JeĪeli w oknie Konserwacja: Odblokowanie, na liĞcie tabel bazy danych, w kolumnie Liczba zablokowanych pozycji, jest wartoĞü wiĊksza od 0, oznacza to, Īe w tej tabeli są jakieĞ zablokowane rekordy. Zaznacz tĊ tabelĊ, korzystając z pola typu checkbox (kwadracik po lewej stronie nazwy tabeli), a nastĊpnie kliknij przycisk Odblokuj. Pamiötaj jednak, aby upewniè siö, Ĕe aktualnie nikt nie edytuje elementu, który chcesz odblokowaè, poniewaĔ klikniöcie przycisku Odblokuj powoduje odblokowanie wszystkich elementów, äñcznie z tymi, które sñ aktualnie edytowane.  OpróĪnij bufor — opcja przydatna w sytuacji, kiedy jakieĞ zmienione

elementy lub treĞci nie są widoczne w witrynie.  UsuĔ przestarzaáe pliki — umoĪliwia usuwanie z katalogów pamiĊci

podrĊcznej plików zawierających nieaktualne, przestarzaáe dane.  Informacja o systemie — wyĞwietla szczegóáowe informacje na temat

zainstalowanej wersji CMS Joomla!, a takĪe najwaĪniejszych ustawieĔ konfiguracyjnych serwera, które są rozmieszczone w piĊciu zakáadkach: x ĝrodowisko — wyĞwietla skrócone informacje o systemie, takie jak oprogramowanie serwera i klienta, które są istotne dla poprawnego dziaáania CMS. MoĪesz sprawdziü numer wersji PHP oraz MySQL, a takĪe numer wersji Joomla! (rysunek 2.6).

56

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 2.6. Podstawowe informacje o systemie wyĞwietlone w zakáadce ĝrodowisko

x Ustawienia PHP — wyĞwietla informacje o ustawieniach PHP, z którymi obecnie dziaáa Twój serwis Joomla!. x Plik konfiguracyjny — wyĞwietla zawartoĞü pliku konfiguracyjnego configuration.php (pisaáem o nim w poprzednim rozdziale). ZauwaĪ, Īe w tym miejscu nie moĪesz edytowaü ustawieĔ. Opcja ta zostaáa udostĊpniona po to, aby móc w razie problemów z dziaáaniem Joomla! skopiowaü ustawienia i np. zaáączyü je w korespondencji e-mail do administratora serwera lub na forum spoáecznoĞciowym. x Prawa do katalogów — wyĞwietla listĊ katalogów, w których Joomla! zapisuje róĪnego typu informacje. JeĪeli na liĞcie wszystkie pozycje w kolumnie Stan mają zielony napis Zapisywalny, to wszystko jest w porządku. JeĪeli nie, to w zaleĪnoĞci od tego, który folder ma status Niezapisywalny, moĪe okazaü siĊ, Īe nie powiodą siĊ próby instalacji dodatkowych rozszerzeĔ lub bĊdzie problem z wysyáaniem plików. Jedynym wyjątkiem jest plik configuration.php, który moĪe mieü status Niezapisywalny. Kiedy dokonasz zmian w konfiguracji, Joomla! usunie ten plik i utworzy nowy ze zmienionymi ustawieniami. Za pomocñ Joomla! nie moĔesz zmieniè praw do zapisu. MoĔesz to zrobiè za pomocñ menedĔera plików.

x Informacje o PHP — wyĞwietla wszystkie ustawienia interpretera PHP, które mogą byü potrzebne do administrowania witryną. Znajdziesz tutaj takie informacje, jak: opcje kompilacji PHP i jego rozszerzeĔ, zainstalowane moduáy, wáączone lub wyáączone funkcje itp. DziĊki tym informacjom moĪesz zorientowaü siĊ, czy instalacja PHP na serwerze speánia Twoje oczekiwania.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

57

Menu UĔytkownicy KaĪdy serwis oparty na CMS Joomla! musi byü zarządzany przynajmniej przez jednego uĪytkownika (Super User). JeĪeli zamierzasz tworzyü serwis, który bĊdzie redagowany przez zespóá osób odpowiedzialnych za poszczególne dziaáy, lub czĊĞü prezentowanych przez Ciebie treĞci serwisu chcesz udostĊpniü tylko zarejestrowanym uĪytkownikom (klientom), to w menu UĪytkownicy znajdziesz wszystkie potrzebne opcje. Po klikniĊciu w menu UĪytkownicy zobaczysz nastĊpujące pozycje:  UĪytkownicy — otwiera okno menedĪera uĪytkowników, który umoĪliwia

zarządzanie uĪytkownikami zarejestrowanymi w Twoim serwisie.  Grupy uĪytkowników — sáuĪy do zarządzania grupami uĪytkowników. MoĪesz

tutaj tworzyü nowe grupy, edytowaü je oraz usuwaü. KaĪdy uĪytkownik zarejestrowany w Twoim serwisie musi naleĪeü przynajmniej do jednej z domyĞlnych grup lub grup utworzonych przez Ciebie. Za poĞrednictwem grup moĪesz definiowaü, jakie dziaáania mogą podejmowaü naleĪący do nich uĪytkownicy oraz które obszary serwisu mogą przeglądaü. Standardowa instalacja Joomla! zawiera kilka domyĞlnych grup uĪytkowników (rysunek 2.7).

Rysunek 2.7. Okno UĪytkownicy: Grupy z listą domyĞlnych grup uĪytkowników

x Public — uĪytkownicy znajdujący siĊ w tej grupie mogą jedynie przeglądaü Twoją witrynĊ. Nie mają dostĊpu do Īadnych czynnoĞci administracyjnych ani nie mogą zalogowaü siĊ do Twojego serwisu. KaĪdy uĪytkownik, który odwiedza Twoją stronĊ, ale nie jest zalogowany, automatycznie przypisywany jest do tej grupy. Jest to grupa nadrzĊdna w stosunku do wszystkich pozostaáych grup. x Guest — uĪytkownicy z tej grupy, podobnie jak uĪytkownicy z grupy Public, mogą jedynie przeglądaü Twoją witrynĊ. Dla tej grupy przypisany jest poziom dostĊpu Guest, który powoduje, Īe jeĪeli ustawisz dla danego

58

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

elementu Twojego serwisu dostĊp Guest, to bĊdzie on widoczny TYLKO dla niezalogowanych uĪytkowników. UĪytkownik zalogowany nie zobaczy tego obiektu. x Registered — uĪytkownicy przypisani do tej grupy mogą zalogowaü siĊ do Twojego serwisu i zobaczyü te treĞci, które przeznaczone są dla uĪytkowników zarejestrowanych. UĪytkownicy z tej grupy mogą zalogowaü siĊ tylko do tzw. strony frontowej serwisu — nie mają uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) i nie mogą wykonywaü Īadnych czynnoĞci administracyjnych. CMS Joomla! domyĞlnie przypisuje do tej grupy wszystkich nowo zarejestrowanych uĪytkowników. x Author — czáonkowie tej grupy posiadają takie same uprawnienia jak uĪytkownicy znajdujący siĊ w grupie Registered, dodatkowo mogą tworzyü nowe artykuáy, a takĪe edytowaü wáasne. UĪytkownicy naleĪący do tej grupy nie mają prawa do publikowania napisanych przez siebie artykuáów. Oznacza to, Īe dopiero uĪytkownik, który ma wyĪsze uprawnienia, musi dokonaü przeglądu artykuáów i podjąü decyzjĊ o ewentualnej publikacji ich w serwisie. UĪytkownicy z tej grupy nie mogą poddawaü edycji artykuáów innych uĪytkowników! Nie mają takĪe uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) serwisu. x Editor — uĪytkownicy znajdujący siĊ w tej grupie posiadają takie same uprawnienia jak uĪytkownicy znajdujący siĊ w grupie Author, dodatkowo mogą edytowaü wszystkie artykuáy utworzone zarówno przez siebie, jak i przez innych uĪytkowników. Nie mają takĪe uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) serwisu. x Publisher — czáonkowie tej grupy mają takie same uprawnienia jak uĪytkownicy z grupy Author, ponadto mogą decydowaü o statusie publikacji (Opublikowano, Nie opublikowano, Zarchiwizowano, Wyrzucono do kosza) kaĪdego artykuáu w Twoim serwisie. Nie mają takĪe uprawnieĔ do logowania siĊ do panelu administracyjnego (zaplecza) serwisu. x Manager — uĪytkownicy z tej grupy mają prawo do logowania siĊ zarówno do strony frontowej, jak i panelu administracyjnego serwisu. Mogą zarządzaü wszystkimi artykuáami (tworzyü je, edytowaü, usuwaü, decydowaü o ich statusie) i kategoriami. Posiadają takĪe dostĊp do MenedĪera Media, a takĪe do komponentów Doniesienia, Kontakty, Powiadomienia, Reklamy, Wyszukiwanie, Wyszukiwarka. x Administrator — uĪytkownicy przypisani do tej grupy mają prawo, podobnie jak uĪytkownicy z grupy Manager, do logowania siĊ zarówno do strony frontowej, jak i panelu administracyjnego serwisu. Mogą zarządzaü praktycznie wszystkimi obiektami witryny z wyjątkiem opcji Konfiguracja globalna. Nie mają takĪe uprawnieĔ do zmiany lub usuwania ustawieĔ kont uĪytkowników znajdujących siĊ w grupie Super Users. x Super Users — to grupa uĪytkowników, którzy mają peány dostĊp administracyjny do serwisu. Mają oni uprawnienia do zmiany kaĪdego aspektu witryny. Podczas instalacji Joomla! tworzony jest uĪytkownik, który domyĞlnie przypisany jest do tej grupy.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

59

 Poziomy dostĊpu — sáuĪy do zarządzania poziomami dostĊpu. Za pomocą

poziomów dostĊpu moĪesz kontrolowaü, które obiekty serwisu (pozycje menu, moduáy, kategorie oraz artykuáy, kontakty itp.) mogą przeglądaü uĪytkownicy. JeĪeli uĪytkownik jest przypisany do jakiejĞ grupy, która z kolei ma uprawnienia okreĞlone danym poziomem dostĊpu, to uĪytkownik ten moĪe przeglądaü tylko te obiekty, którym przypisano dany poziom dostĊpu. Szczegóäowe wyjaĈnienie wszystkich kwestii zwiñzanych z uĔytkownikami, grupami i poziomami dostöpu podajö w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na mojej witrynie www.slawop.net.  Uwagi o uĪytkownikach — sáuĪy do zarządzania uwagami o uĪytkownikach.

JeĪeli zakáadasz, Īe treĞü Twojego serwisu bĊdzie tworzyü wielu redaktorów, przyda Ci siĊ moĪliwoĞü dodawania notatek o uĪytkownikach. MoĪesz tworzyü nowe notatki o uĪytkownikach, edytowaü istniejące, publikowaü i usuwaü je. Informacje umieszczane w notatkach nie bĊdą widoczne na stronie frontowej witryny.  Kategorie uwag o uĪytkownikach — umoĪliwia kategoryzowanie notatek

o uĪytkownikach. MoĪesz tworzyü nowe kategorie, edytowaü istniejące, publikowaü je, zdejmowaü z serwisu, umieszczaü w archiwum oraz usuwaü.  Korespondencja — umoĪliwia wysyáanie korespondencji do wszystkich

lub wybranych grup uĪytkowników systemu.

Menu Menu Hiperáącza to podstawa poruszania siĊ po stronach WWW. Za ich pomocą moĪesz poáączyü ze sobą poszczególne osobne elementy serwisu WWW w jedną caáoĞü. W Joomla! 3 zarządzanie systemem nawigacji moĪliwe jest za pomocą menu Menu, które zapewnia dostĊp do wszystkich utworzonych menu witryny. KlikniĊcie w menu Menu powoduje wyĞwietlenie nastĊpujących pozycji:  Projektant menu — umoĪliwia zarządzanie utworzonymi menu witryny.

MoĪesz tutaj tworzyü nowe menu, modyfikowaü je i usuwaü, a takĪe przechodziü do strony umoĪliwiającej edycjĊ wáasnoĞci istniejących menu.  Nazwy utworzonych menu — klikniĊcie nazwy dowolnego menu spowoduje

otwarcie okna Projektant Pozycji Menu: Pozycje, które umoĪliwia zarządzanie pozycjami utworzonymi w tym menu (tworzenie nowych, modyfikowanie istniejących oraz ich usuwanie).

Menu Artykuäy Opcje zawarte w tym menu stanowią podstawĊ zarządzania treĞcią za pomocą CMS Joomla!.

60

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Z opcji dostĊpnych w tym menu bĊdziesz korzystaü bardzo czĊsto, poniewaĪ treĞü stanowi najwaĪniejszą czĊĞü Twojego serwisu. Twój serwis bödzie miaä wiele odwiedzin kaĔdego dnia, jeĔeli uĔytkownicy znajdñ w nim to, co jest dla nich ciekawe i intrygujñce. Byè moĔe znajdñ takĔe informacje rozwiñzujñce ich problemy. Twoje publikacje MUSZð byè po prostu interesujñce!

Zarządzanie treĞcią jest istotą systemów takich jak Joomla!. Nie powinno CiĊ wiĊc dziwiü, Īe system udostĊpnia bardzo wiele moĪliwoĞci w tym zakresie. Po klikniĊciu w menu Artykuáy masz do dyspozycji nastĊpujące odnoĞniki:  Artykuáy — otwiera okno menedĪera artykuáów z bogatym zestawem narzĊdzi

sáuĪących do zarządzania artykuáami. MoĪesz w tym miejscu przeglądaü listĊ artykuáów, dodawaü nowe artykuáy, edytowaü lub usuwaü istniejące, decydowaü o stanie ich publikacji, a takĪe archiwizowaü je.  Kategorie — otwiera okno menedĪera kategorii, które sáuĪy do zarządzania

kategoriami artykuáów. MoĪesz w tym miejscu tworzyü nowe kategorie oraz edytowaü juĪ istniejące. W Joomla! treĞci organizowane są w kategoriach, w których moĪesz tworzyü kolejne kategorie — tzw. podkategorie lub kategorie podrzĊdne (rysunek 2.8). KaĪdy utworzony przez Ciebie artykuá musi naleĪeü do jakiejĞ kategorii. JeĪeli o tym zapomnisz, to system przydzieli artykuá do domyĞlnej kategorii o nazwie Uncategorised (Nieprzypisane). Rysunek 2.8. Przykáadowy schemat kategorii artykuáów

 WyróĪnione — otwiera okno menedĪera artykuáów oznaczonych jako

wyróĪnione, przeznaczonych do publikacji w specjalnym widoku, Artykuáy wyróĪnione — przegląd. Widok ten bardzo czĊsto stosowany jest na tzw. stronach startowych witryn.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

61

Pamiötaj, Ĕe okno menedĔera artykuäów wyróĔnionych säuĔy jedynie do zarzñdzania artykuäami oznaczonymi jako wyróĔnione, a nie do tworzenia strony startowej.  Media — otwiera okno menedĪera multimediów. To bardzo przydatne narzĊdzie,

dziĊki któremu moĪesz wczytywaü i usuwaü pliki znajdujące siĊ w folderze images.

Menu Komponenty Czym są komponenty? To czĊsto najbardziej záoĪone i rozbudowane z rozszerzeĔ dla CMS Joomla!. To osobne aplikacje webowe, które zwiĊkszają funkcjonalnoĞü projektowanego serwisu. Kilka takich komponentów jest instalowanych razem z CMS Joomla!, natomiast inne dostĊpne są jako dodatkowe rozszerzenia, które naleĪy zainstalowaü. DziĊki komponentom moĪesz dostosowaü projektowany serwis do wáasnych, specyficznych wymagaĔ i potrzeb. MoĪesz wyposaĪyü projektowaną witrynĊ WWW w potrzebne funkcje i treĞci bez koniecznoĞci ingerowania w kod. MoĪesz dziĊki nim stworzyü zarówno serwis informacyjny, jak i sklep internetowy, wáasny blog, galeriĊ zdjĊü czy portal edukacyjny. Podczas instalacji CMS Joomla! instalowanych jest kilka domyĞlnych komponentów. JeĪeli zestaw ten nie jest dla Ciebie wystarczający, moĪesz go bez problemu wzbogaciü, korzystając z katalogu rozszerzeĔ dla Joomla! (http://extensions.joomla.org), w którym znajduje siĊ obecnie (marzec 2016 r.) ponad 7600 rozszerzeĔ. To bardzo duĪo — jestem pewien, Īe znajdziesz tam wszystko, czego Ci potrzeba! O tym, jak zarzñdzaè komponentami oraz jak zainstalowaè i wstöpnie skonfigurowaè przykäadowe dodatkowe komponenty, dowiesz siö w dalszej czöĈci ksiñĔki.

Wszystkie komponenty, zarówno te domyĞlnie instalowane razem z Joomla!, jak i te zainstalowane przez Ciebie, zgrupowane są w menu Komponenty. Zaraz po instalacji Joomla!, po klikniĊciu menu Komponenty, domyĞlnie uzyskasz dostĊp do nastĊpujących pozycji:  Aktualizacja Joomla! — otwiera okno aktualizacji systemu, w którym

zobaczysz informacje o zainstalowanej wersji i o dostĊpnych aktualizacjach.  Doniesienia — umoĪliwia dostĊp do menedĪera doniesieĔ, za pomocą którego

moĪesz zarządzaü kanaáami RSS swojego serwisu. MoĪesz tworzyü nowe kanaáy informacyjne oraz edytowaü i usuwaü istniejące. MoĪesz je takĪe publikowaü, wycofywaü z publikacji, archiwizowaü i blokowaü.  Kontakty — umoĪliwia dostĊp do menedĪera kontaktów, który jest dosyü

waĪnym elementem systemu zarządzania treĞcią Joomla!, poniewaĪ pozwala w áatwy sposób gromadziü i wyĞwietlaü dane kontaktowe. Za jego pomocą moĪesz przygotowaü formularze kontaktowe. Jest to istotne zwáaszcza w przypadku rozbudowanych serwisów, gdzie potrzebne jest rozdzielenie

62

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

takich danych. Wówczas dla kaĪdego z dziaáów moĪesz utworzyü osobny formularz, dziĊki czemu uĪytkownik bĊdzie mógá wysáaü swoją wiadomoĞü bezpoĞrednio do danego dziaáu. W przypadku witryny firmowej moĪesz utworzyü formularze kontaktowe osobno, np. do dziaáu handlowego, serwisu, kierownictwa itp.  Powiadomienia — otwiera okno umoĪliwiające wysyáanie powiadomieĔ

(wiadomoĞci prywatnych) do innych zarejestrowanych uĪytkowników, którzy mają dostĊp do zaplecza witryny.  Przekierowania — otwiera okno z opcjami umoĪliwiającymi przekierowanie

nieistniejących juĪ lub niedostĊpnych adresów stron internetowych na inne, prawidáowo dziaáające strony.  Reklamy — umoĪliwia dostĊp do opcji pozwalających na zarządzanie

reklamami wyĞwietlanymi w serwisie. JeĪeli planujesz uruchomiü w swoim serwisie dziaáalnoĞü promocyjną i chcesz publikowaü reklamy, ogáoszenia itp., to komponent Reklamy nadaje siĊ do tego wyĞmienicie. Za jego pomocą moĪesz wyĞwietlaü materiaá graficzny o dowolnym ksztaácie i rozmiarze. Komponent ten umoĪliwia zarządzanie zarówno reklamami, jak i informacjami o klientach, którzy chcą siĊ u Ciebie reklamowaü. MoĪesz takĪe kontrolowaü liczbĊ odsáon, liczbĊ klikniĊü i czas publikacji danej reklamy.  Tagi — otwiera okno menedĪera tagów. Tagami moĪesz oznaczaü róĪne

elementy treĞci witryny, takie jak artykuáy, kontakty, kanaáy informacyjne itp. DziĊki temu moĪesz efektywnie organizowaü treĞü swojej witryny.  WiadomoĞci poinstalacyjne — otwiera okno z waĪnymi powiadomieniami,

które wymagają Twojej uwagi po instalacji lub aktualizacji Joomla! i dodatkowych rozszerzeĔ.  Wyszukiwanie — otwiera okno ze statystykami wyszukiwania. DziĊki temu

komponentowi moĪesz zorientowaü siĊ, jakich informacji poszukują uĪytkownicy Twojego serwisu. Na podstawie tej analizy moĪesz dostosowywaü treĞü witryny do potrzeb odwiedzających. DomyĈlnie zbieranie statystyk jest wyäñczone. Aby moĔliwe byäo ich wyĈwietlanie, musisz wäñczyè opcjö Zbieraj statystyki, którñ znajdziesz po klikniöciu przycisku Opcje znajdujñcego siö w prawym górnym rogu okna Wyszukiwanie: Statystyki.  Wyszukiwarka — umoĪliwia dostĊp do opcji konfiguracyjnych inteligentnej

wyszukiwarki. Komponent ten pozwala na indeksowanie treĞci Twojego serwisu, dziĊki czemu wyniki wyszukiwania wyĞwietlane są dynamicznie — podobnie jak w wyszukiwarce Google.

Menu Rozszerzenia Podstawowa wersja CMS Joomla! zawiera w zasadzie wszystkie niezbĊdne narzĊdzia do budowy profesjonalnego serwisu WWW. Jednak kiedy chcesz rozszerzyü funkcjonalnoĞü Twojego serwisu, musisz mieü narzĊdzie, dziĊki któremu zainstalujesz dodatkowe rozszerzenia.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

63

W menu Rozszerzenia znajdziesz pozycje prowadzące do opcji, za pomocą których zainstalujesz dodatkowe rozszerzenia oraz odinstalujesz te, których nie potrzebujesz. Znajdziesz tutaj takĪe pozycje, które umoĪliwiają dostĊp do takich elementów witryny, jak moduáy, dodatki, szablony i pakiety jĊzykowe. Po klikniĊciu menu Rozszerzenia do dyspozycji masz nastĊpujące pozycje:  Instalacje — umoĪliwia dostĊp do narzĊdzi, za pomocą których zainstalujesz

lub odinstalujesz rozszerzenia oraz bĊdziesz nimi zarządzaü.  Moduáy — otwiera okno menedĪera moduáów. Moduáy stanowią jedną

z najprostszych form rozszerzeĔ w CMS Joomla!, dziĊki którym moĪesz wyĞwietlaü informacje (pobrane z bazy danych lub innych Ĩródeá) w okreĞlony przez Ciebie sposób. Zadaniem moduáów jest bowiem prezentacja informacji przy jak najmniejszej interakcji z uĪytkownikiem. Za pomocą menedĪera moduáów moĪesz dodawaü, usuwaü, wáączaü i wyáączaü moduáy w Twoim serwisie. MoĪesz takĪe edytowaü ich wáaĞciwoĞci ogólne oraz zmieniaü ich parametry.  Dodatki — otwiera okno menedĪera dodatków. Dodatki (pluginy, wtyczki)

to aplikacje pomocnicze udostĊpniające nowe moĪliwoĞci lub wzbogacające istniejące funkcje CMS Joomla!. NajczĊĞciej uruchamiane są w wyniku zajĞcia jakiegoĞ zdarzenia, np. maskują adres e-mail. Za pomocą menedĪera dodatków moĪesz wáączaü i wyáączaü oraz zmieniaü parametry zainstalowanych dodatków. Spora czöĈè dodatków jest niezbödna do prawidäowego dziaäania Twojego serwisu, dlatego moĔesz je wyäñczaè jedynie wtedy, gdy wiesz, jakie skutki to wywoäa.  Szablony — otwiera okno menedĪera szablonów z narzĊdziami, dziĊki którym

moĪesz wskazaü domyĞlne style stosowane na stronach zarówno witryny, jak i zaplecza administracyjnego. Szablony decydują o tym, jaki ukáad i wygląd bĊdą mieü treĞci prezentowane w serwisie. DziĊki takiemu rozwiązaniu moĪna dosáownie za pomocą paru klikniĊü zmieniü wygląd i sposób prezentowania treĞci witryny.  JĊzyki — umoĪliwia dostĊp do menedĪerów pakietów jĊzykowych zainstalowanych

dla witryny i zaplecza. Zapewne pamiĊtasz, jak podczas instalacji CMS Joomla! zaproponowaáem dodatkowy krok, w którym trzeba byáo zainstalowaü pliki jĊzyka polskiego. Pozycja JĊzyki daje takĪe dostĊp do narzĊdzia, za pomocą którego moĪesz zastąpiü wartoĞci wybranych staáych jĊzykowych swoimi wáasnymi.

Menu Pomoc Podobnie jak wiĊkszoĞü aplikacji, takĪe CMS Joomla! ma swój system pomocy. Po klikniĊciu menu Pomoc wyĞwietlą siĊ nastĊpujące pozycje:

64

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Pomoc — otwiera okno z indeksem tematów dostĊpnych w systemie pomocy

Joomla!.  Wsparcie na Forum oficjalnym — otwiera w nowym oknie stronĊ The

Joomla! Forum (http://forum.joomla.org). Jest to oficjalne forum projektu Joomla! — wersja anglojĊzyczna. Jego polski odpowiednik, Joomla! Polskie forum uĪytkowników, znajdziesz pod adresem http://forum.joomla.pl.  Dokumentacja na Wiki — otwiera w nowym oknie stronĊ Joomla! Documentation

(http://docs.joomla.org). Jest to strona z oficjalną dokumentacją projektu Joomla! — wersja anglojĊzyczna. Jej polski odpowiednik, Elektroniczna Biblioteka Dokumentacji Joomla, znajdziesz pod adresem http://wiki.joomla.pl.  Rozszerzenia — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym oknie

katalogu rozszerzeĔ Joomla! — Joomla! Extensions Directory (http://extensions.joomla.org).  Táumaczenia Joomla! — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym

oknie strony z pakietami jĊzykowymi dla CMS Joomla! (http://community.joomla.org/translations.html).  Zasoby Joomla! — otwiera w nowym oknie katalog Joomla! Resources

Directory (http://resources.joomla.org). Znajdziesz w nim skategoryzowane informacje na temat osób i firm z caáego Ğwiata, które zapewniają pomoc techniczną, usáugi programistyczne, usáugi związane z bezpieczeĔstwem witryn czy teĪ usáugi edukacyjne.  SpoáecznoĞü — otwiera w nowym oknie stronĊ The Joomla! Community

Portal (http://community.joomla.org) — portal spoáecznoĞci skupionej wokóá projektu Joomla!.  Centrum bezpieczeĔstwa — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym

oknie strony Joomla! Developer Network (https://developer.joomla.org/ security-centre.html) — centrum bezpieczeĔstwa Joomla!.  Zasoby programistów — klikniĊcie tej pozycji powoduje otwarcie w nowym

oknie strony Joomla! Developer Network (https://developer.joomla.org) — serwisu dla programistów tworzących rozszerzenia dla Joomla!.  Stack Exchange — otwiera w nowym oknie witrynĊ dla uĪytkowników,

administratorów, projektantów i programistów Joomla! (https://joomla. stackexchange.com). To biblioteka odpowiedzi budowana przez spoáecznoĞü. KaĪdy moĪe zadaü pytanie i kaĪdy ma prawo udzieliü odpowiedzi.  Sklep Joomla! — otwiera w nowym oknie stronĊ The Joomla! Shop

(http://shop.joomla.org) — sklep z róĪnymi gadĪetami związanymi z Joomla! — koszulkami, torbami, plecakami, czapkami itp. Uff, mam nadziejĊ, Īe udaáo Ci siĊ poznaü pulpit i wszystkie dostĊpne pozycje w menu nawigacyjnym CMS Joomla! 3. Teraz poznasz dokáadnie wszystkie opcje związane z ustawieniami globalnymi Twojego serwisu.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

65

Konfiguracja globalna Joomla! Konfiguracja globalna to zbiór najwaĪniejszych ustawieĔ związanych z dziaáaniem, bezpieczeĔstwem i wydajnoĞcią witryny. Mają one kluczowe znaczenie dla prawidáowego funkcjonowania serwisu, dlatego zrozumienie opcji dostĊpnych w tym miejscu jest bardzo waĪne. Mimo Īe opcji konfiguracyjnych jest sporo, są one logicznie pogrupowane w zakáadkach i podzielone na sekcje. Nie powinno byü problemu ze znalezieniem wáaĞciwej opcji. Poza tym korzysta siĊ z nich stosunkowo rzadko, poniewaĪ najczĊĞciej wystarczy raz przeprowadziü konfiguracjĊ, aby serwis dziaáaá prawidáowo. DostĊp do ustawieĔ globalnych serwisu moĪliwy jest na dwa sposoby (rysunek 2.9). Pierwszy polega na klikniĊciu pozycji Konfiguracja, znajdującej siĊ w sekcji KONFIGURACJA, w menu pionowym na pulpicie zaplecza administracyjnego Joomla!. Drugi sposób pozwala na dostĊp do konfiguracji globalnej z dowolnego miejsca zaplecza. Wystarczy kliknąü w menu nawigacyjnym pozycjĊ System, a nastĊpnie pozycjĊ Konfiguracja globalna.

Rysunek 2.9. Dwa sposoby dostĊpu do opcji ustawieĔ globalnych witryny

Okno Konfiguracja globalna podzielone jest na piĊü zakáadek: Witryna, System, Serwer, Uprawnienia i Filtrowanie tekstu. Po prawej stronie znajduje siĊ menu pionowe z pozycjami, które prowadzą do opcji ustawieĔ globalnych poszczególnych komponentów systemu.

66

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zakäadka Witryna Zakáadka Witryna zawiera ustawienia dotyczące serwisu, które podzielone są na kilka sekcji: Ogólne, Metadane, Optymalizacja dla wyszukiwarek i Ciasteczka (rysunek 2.10).

Rysunek 2.10. Zakáadka Witryna w oknie Konfiguracja globalna

KaĪda opcja jest objaĞniana etykietami. Wystarczy, Īe wskaĪesz kursorem myszy tekst opcji — i system wyĞwietli krótką podpowiedĨ (rysunek 2.11).

Sekcja Ogólne W sekcji Ogólne znajdują siĊ informacje konfiguracyjne związane z podstawowymi cechami witryny, takimi jak: nazwa witryny, domyĞlny edytor, jakim bĊdzie moĪna posáugiwaü siĊ podczas generowania treĞci, domyĞlna liczba pozycji (np. artykuáów)

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

67

Rysunek 2.11. KaĪda opcja jest opisana w etykiecie (chmurce) z podpowiedziami

na listach wyĞwietlanych w Twoim serwisie i panelu administracyjnym. W sekcji tej moĪna wyáączyü witrynĊ oraz zdefiniowaü komunikat, który pojawi siĊ w przeglądarce, kiedy uĪytkownik bĊdzie próbowaá wyĞwietliü wyáączoną witrynĊ. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Nazwa witryny — tekst, który wpiszesz do tego pola, bĊdzie wyĞwietlany

w pasku tytuáowym przeglądarki, a takĪe w kilku innych miejscach, takich jak e-mail potwierdzający rejestracjĊ uĪytkownika. Obecnie widzisz tekst, który zostaá wprowadzony podczas instalacji Joomla!. MoĪesz go teraz zmieniü lub pozostawiü w istniejącej formie.  Witryna wyáączona — kliknij przycisk Tak, jeĪeli nie chcesz, aby internauci

widzieli niekompletną witrynĊ. Opcja ta przydatna jest wówczas, gdy wykonujesz prace serwisowe związane z aktualizacją poprawek lub instalacją dodatkowych rozszerzeĔ.  Komunikat o wyáączeniu — wybierz z listy jedną z dostĊpnych opcji:

x Ukryj — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlenie pustej strony bez komunikatu. x UĪyj wáasnego komunikatu — wybierz tĊ opcjĊ, jeĪeli chcesz wyĞwietliü wáasny komunikat o wyáączeniu strony. x UĪyj domyĞlnego komunikatu — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlenie domyĞlnego komunikatu o wyáączeniu strony: Witryna zostaáa wyáączona ze wzglĊdu na prace konserwacyjne. ProszĊ, zajrzyj tu ponownie za jakiĞ czas.  Wáasny komunikat o wyáączeniu — jeĪeli w polu Komunikat o wyáączeniu

zostaáa wybrana pozycja UĪyj wáasnego komunikatu, to wpisz wáasną treĞü komunikatu o wyáączeniu witryny. MoĪesz uĪywaü znaczników jĊzyka HTML.  Ilustracja komunikatu — wybierz lub wczytaj grafikĊ wyĞwietlaną razem

z komunikatem o wyáączeniu witryny. Wybrana grafika zostanie zastosowana zarówno do domyĞlnego, jak i wáasnego komunikatu.  Pokazuj ikonĊ edycji po wskazaniu myszką — zdecyduj, czy chcesz, aby po

wskazaniu kursorem myszy pokazywana byáa ikona edycji moduáów i pozycji menu. Wybierz jedną z dostĊpnych pozycji:

68

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Moduáy i menu — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlanie ikony edycji dla moduáów oraz pozycji menu. x Moduáy — wybranie tej opcji spowoduje wyĞwietlanie ikony edycji dla moduáów. x Brak — wybranie tej opcji spowoduje, Īe ikona edycji nie bĊdzie wyĞwietlana.  DomyĞlny edytor — wybierz edytor, który bĊdzie domyĞlny dla wszystkich

uĪytkowników witryny. Do dyspozycji masz nastĊpujące pozycje: x Edytor – CodeMirror — edytor kodu z numerowaniem wierszy i kolorowaniem skáadni. Doskonaáy dla osób, które wolą formatowaü treĞü z wykorzystaniem kodu zamiast typowego interfejsu edytora tekstu. x Edytor – Prosty — zwykáy edytor tekstu bez Īadnych narzĊdzi formatowania czy kolorowania skáadni kodu. x Edytor – TinyMCE — domyĞlny edytor tekstu WYSIWYG (What You See Is What You Get). Posiada spore moĪliwoĞci, pozwalające na formatowanie treĞci bez znajomoĞci kodu HTML i CSS. Wiöcej na temat domyĈlnych edytorów i ich opcji konfiguracyjnych dowiesz siö w rozdziale 3., „Zarzñdzanie treĈciñ witryny”.  DomyĞlna Captcha — wybierz domyĞlny mechanizm ochrony antyspamowej. Najpierw naleĔy wäñczyè i skonfigurowaè odpowiednie rozszerzenia, np. dodatek Captcha — ReCaptcha.  DomyĞlny poziom dostĊpu — wybierz z listy poziom dostĊpu dla nowych

elementów (moduáów, artykuáów, menu) tworzonych w serwisie. DomyĞlnym poziomem dostĊpu jest Public, który jest przeznaczony dla wiĊkszoĞci elementów Twojego serwisu. Ustawienie tego poziomu powoduje, Īe są one widoczne dla kaĪdego uĪytkownika, zarówno zalogowanego, jak i niezalogowanego. Poziom dostöpu Public jest bardzo waĔny z punktu widzenia funkcjonalnoĈci Twojej witryny, dlatego jeĔeli nie masz ku temu naprawdö waĔnych powodów, to pozostaw go jako domyĈlny.  Pozycji w wykazach — wybierz liczbĊ definiującą dáugoĞü list wyĞwietlanych

zarówno na zapleczu, jak i w witrynie.  WiadomoĞci w kanaáach informacyjnych — wybierz z listy domyĞlną liczbĊ

wiadomoĞci w kanaáach informacyjnych witryny.  Email w kanaáach informacyjnych — w wiadomoĞciach RSS generowanych

przez witrynĊ podawany jest adres poczty elektronicznej. Wybierz z listy jedną z dostĊpnych pozycji:

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

69

x Email autora — powoduje, Īe w wiadomoĞciach RSS bĊdzie podawany e-mail autora. x Email witryny — powoduje, Īe w wiadomoĞciach RSS bĊdzie podawany e-mail ustawiony dla witryny. x Bez emaila — powoduje, Īe w wiadomoĞciach RSS nie bĊdzie podawany adres e-mail. Pamiötaj, Ĕe upubliczniajñc adres e-mail, udostöpniasz go takĔe spamerom.

Sekcja Metadane W sekcji tej znajdziesz opcje pozwalające na dostosowanie tzw. metadanych witryny. Informacje te umieszczane są w czĊĞci nagáówkowej wynikowego dokumentu HTML. Nie są one widoczne dla uĪytkowników, ale poniewaĪ odczytywane są przez roboty wyszukiwarek, mają wpáyw na tzw. pozycjonowanie Twojej strony w wynikach wyszukiwania. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Streszczenie witryny — wpisz zwiĊzáy (nie wiĊcej niĪ 180 znaków) opis treĞci

prezentowanych na stronie. Tekst wpisany w to pole bardzo czĊsto wyĞwietlany bĊdzie na liĞcie wyników wyszukiwarki jako opis zawartoĞci strony. Zatem opis ten ma kluczowe znaczenie i moĪe wpáywaü na to, czy internauta kliknie odnoĞnik do Twojej strony. Internauta, który poszukuje interesujących go treĞci, bardzo czĊsto zwraca uwagĊ na streszczenie. Co wiĊcej, treĞü ta widoczna jest takĪe wówczas, kiedy udostĊpniasz link do swojej strony w mediach spoáecznoĞciowych. Pamiötaj, Ĕe metaopis napisany prostym jözykiem jest atrakcyjniejszy dla potencjalnych odwiedzajñcych Twój serwis. Dobry metaopis moĔe znaczñco zwiökszyè wskaĒnik odwiedzin witryny. Co wiöcej, czasami lepiej przygotowaè krótki (do 100 znaków), treĈciwy i konkretny opis. Internauta najczöĈciej nie ma czasu ani ochoty czytaè däugich, niezrozumiaäych opisów.  Sáowa kluczowe witryny — wpisz kilka wyrazów lub wyraĪeĔ

charakteryzujących zawartoĞü Twojego serwisu. Säowa kluczowe nie majñ obecnie praktycznie Ĕadnego wpäywu na wyniki wyszukiwaþ, jednak mogñ znaczñco wpäynñè na zwiökszenie dostöpnoĈci serwisu. CMS Joomla! oraz niektóre rozszerzenia opierajñ swoje dziaäanie na säowach kluczowych. Jednym z takich przykäadów jest moduä wyĈwietlajñcy linki do artykuäów pokrewnych tematycznie z aktualnie przeglñdanym artykuäem. Moduä ten wyĈwietla odnoĈniki do artykuäów, do których przypisano choè jedno ze säów kluczowych, jakimi opisany jest przeglñdany artykuä. Dziöki temu internauta szybciej moĔe dotrzeè do interesujñcych go treĈci.  Wyszukiwarki — wybierz z listy jedną z dostĊpnych pozycji, aby zdefiniowaü

sposób obsáugi serwisu przez wyszukiwarki:

70

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Indeksuj strony i indeksuj wskazywane przez odsyáacze — jeĪeli zaleĪy Ci na generowaniu ruchu, to ta opcja jest najodpowiedniejsza. Powoduje, Īe roboty wyszukiwarek indeksują wszystkie strony witryny oraz podąĪają za odsyáaczami. x Nie indeksuj stron, ale indeksuj wskazane przez odsyáacze — powoduje, Īe roboty wyszukiwarek nie indeksują stron witryny, ale podąĪają za odsyáaczami. x Indeksuj, nie indeksuj wskazanych przez odsyáacze — powoduje, Īe roboty wyszukiwarek indeksują wszystkie strony witryny, ale nie podąĪają za odsyáaczami. x Nie indeksuj, nie indeksuj wskazanych przez odsyáacze — powoduje, Īe Twoja witryna jest zablokowana dla robotów wyszukiwarek i nie pojawia siĊ w wynikach wyszukiwania.  Prawa do treĞci — wpisz informacjĊ okreĞlającą prawa do witryny

i publikowanych w niej treĞci. Chodzi o prawa do kopiowania, powielania, upowszechniania itp. NajczĊĞciej podawane są w tym miejscu informacje o prawach autorskich.  Autor w metadanych — zdecyduj, czy chcesz, aby w metadanych strony

umieszczone byáy informacje o autorze materiaáu aktualnie przeglądanego przez internautĊ.  PokaĪ wersjĊ Joomla — zdecyduj, czy chcesz, aby w metadanych zostaáa

umieszczona informacja o wersji CMS Joomla!, na której jest oparta Twoja witryna. Wiele osób uwaĔa, Ĕe wyĈwietlanie wersji Joomla! stanowi potencjalne niebezpieczeþstwo. Dziöki tej informacji atakujñcy majñ wiedzö o uĔywanym przez Ciebie oprogramowaniu. JeĔeli nie dbasz o aktualizacjö CMS Joomla!, informacja ta moĔe byè zielonym Ĉwiatäem do wykorzystania opublikowanych luk bezpieczeþstwa.

Sekcja Optymalizacja dla wyszukiwarek Wszystkie treĞci w CMS Joomla! zapisywane są w bazie danych. System, wspóádziaáając z bazą danych, przydziela numery identyfikacyjne kaĪdemu artykuáowi, odnoĞnikowi lub moduáowi. Adresy URL generowane przez system zawierają bardzo czĊsto zapytania do bazy i inne dodatkowe znaki. Takie adresy są niewygodne dla ludzi i trudne do zapamiĊtania. TakĪe wyszukiwarki internetowe mają spore trudnoĞci z indeksowaniem tych adresów. Zresztą, zerknij na pasek adresu swojej wyszukiwarki (rysunek 2.12).

Rysunek 2.12. Skomplikowany adres URL generowany przez CMS Joomla

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

71

Twórcy systemu Joomla! wdroĪyli specjalne ustawienia optymalizacji (ang. Search Engine Optimization — SEO), dziĊki którym moĪliwe jest dostosowanie treĞci dla wyszukiwarek. Opcje te znajdują siĊ w sekcji Optymalizacja dla wyszukiwarek.  Proste adresy — powoduje generowanie adresów URL przyjaznych dla

wyszukiwarek. JeĪeli podczas instalacji Joomla! instalator wykryje, Īe serwer obsáuguje tĊ funkcjĊ, to zostanie ona domyĞlnie wáączona. Wówczas system bĊdzie generowaá adresy URL z wykorzystaniem tzw. aliasów, które domyĞlnie tworzone są na podstawie tytuáu artykuáu czy innego elementu witryny.  Zastosuj przepisywanie URL — powoduje wáączenie funkcji mod_rewrite serwera

Apache. JeĪeli na przykáad serwis generuje adresy typu http://www.twojserwis/ index.php/kontakt i chcesz uzyskaü adres typu http://www.twojserwis/kontakt, to musisz kliknąü w tym polu przycisk Tak. Aby móc korzystaè z tej opcji, musisz w folderze, w którym znajdujñ siö pliki Twojego serwisu, zmieniè nazwö pliku htaccess.txt na .htaccess (pamiötaj o kropce przed nazwñ).  Adresy z przyrostkiem — powoduje dodanie do kaĪdego adresu URL

przyrostka .html. Na przykáad zamiast adresu http://www.twojserwis/kontakt otrzymasz adres http://www.twojserwis/kontakt.html.  Aliasy w unikodzie — powoduje, Īe w adresach URL dozwolone bĊdą znaki spoza

alfabetu áaciĔskiego, np.: http://localhost/recenzje/mój-Ğwietny-artykuá.html.  Nazwa witryny do tytuáów stron — zdecyduj, czy chcesz, aby nazwa witryny

(wpisana w sekcji Ogólne) byáa dodawana do tytuáów wszystkich stron. Tytuáy te bĊdą widoczne m.in. w pasku tytuáowym przeglądarki. MoĪesz zdecydowaü, czy nazwa witryny ma byü umieszczona przed tytuáem, czy po tytule.

Sekcja Ciasteczka Ciasteczka (ang. cookies) stosowane są m.in. do Ğledzenia aktywnoĞci uĪytkowników witryny. W sekcji Ciasteczka znajdziesz dwie opcje, za pomocą których moĪesz dostosowaü dziaáanie plików cookies w swoim serwisie.  Domena ciasteczka sesji — wpisz nazwĊ domeny, dla której pliki cookies są

prawidáowe. DziĊki tej opcji moĪliwe jest np. jednokrotne logowanie do róĪnych subdomen — gdy posiadasz np. domenĊ mojastrona.pl i dodatkowo subdomenĊ blog.mojastrona.pl. Bez ciasteczek uĪytkownicy musieliby logowaü siĊ osobno na mojastrona.pl i osobno na blog.mojastrona.pl. JeĪeli chcesz, aby ciasteczko byáo prawidáowe dla wszystkich subdomen, to przed nazwą domeny wpisz kropkĊ, np.: .nazwa-domeny.pl.  ĝcieĪka ciasteczka — wpisz ĞcieĪkĊ, dla której ciasteczka bĊdą poprawne.

JeĪeli chcesz, aby ciasteczka byáy prawidáowe dla caáej witryny, to wpisz ukoĞnik: /.

72

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pamiötaj, Ĕe od 22.03.2013 r. w Polsce obowiñzujñ regulacje prawne wymuszajñce na administratorach stron WWW obowiñzek informowania o tym, jakie dane na temat internautów gromadzñ w plikach cookies. MoĔesz zainstalowaè dodatkowe rozszerzenie, za pomocñ którego w äatwy sposób zapewnisz zgodnoĈè swojego serwisu z obowiñzujñcymi przepisami. Wiöcej na temat tego rozszerzenia dowiesz siö w dalszej czöĈci ksiñĔki.

Zakäadka System Opcje umieszczone w zakáadce System podzielone są na cztery sekcje (rysunek 2.13). Opcje te obejmują ustawienia związane z dziaáaniami systemu, takimi jak na przykáad lokalizacja katalogu do przechowywania dzienników systemowych, diagnostyką systemu, pamiĊcią podrĊczną czy obsáugą sesji. Rysunek 2.13. Zakáadka System w oknie Konfiguracja globalna

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

73

Sekcja Ogólne Sekcja Ogólne zawiera dwa pola:  Katalog dzienników — w tym polu powinna byü wpisana ĞcieĪka do folderu,

w którym system zapisuje zaistniaáe zdarzenia, tzw. logi. W wiĊkszoĞci przypadków wystarczy wpis: /logs.  Serwer pomocy — wybierz z listy serwer, którego adres URL bĊdzie

wykorzystany do wyĞwietlenia systemu pomocy dostĊpnego na zapleczu po wybraniu w menu Pomoc/Pomoc.

Sekcja Diagnostyka Tutaj moĪesz zdecydowaü, czy Joomla! ma wyĞwietlaü informacje diagnostyczne i báĊdy SQL, jeĞli takie wystąpią. JeĈli wystñpiñ bäödy, bödñ one wyĈwietlane na dole strony, zarówno na stronie frontowej, jak i na zapleczu. Dlatego nie wäñczaj tych opcji na witrynie, która jest dostöpna publicznie (tzw. witrynie produkcyjnej).

Do dyspozycji masz dwa pola:  Analiza systemu — wáączenie tej opcji spowoduje wyĞwietlenie informacji

diagnostycznych, takich jak wydajnoĞü, zuĪycie pamiĊci, liczba i lista zapytaĔ do bazy danych, liczba báĊdów SQL.  Analiza jĊzyka — wáączenie tej opcji spowoduje wáączenie diagnozowania

plików jĊzykowych i wyĞwietlanie listy etykiet i komunikatów ekranowych oznaczonych odpowiednimi punktorami jako przetáumaczone i nieprzetáumaczone.

Sekcja Pamiöè podröczna Ustawienia zawarte w sekcji PamiĊü podrĊczna umoĪliwiają wáączenie i obsáugĊ pamiĊci podrĊcznej systemu Joomla!. DostĊpne są trzy pola: MoĪesz zdecydowaü, czy chcesz korzystaü z pamiĊci podrĊcznej — wówczas Twoja strona bĊdzie siĊ trochĊ szybciej wczytywaáa — i wybraü poziom (konserwatywny, progresywny). Dodatkowo moĪesz zdecydowaü, czy obsáuga buforowania ma byü w pliku, czy w postaci uproszczonej pamiĊci podrĊcznej. Na koniec moĪesz okreĞliü maksymalny czas przechowywania informacji w pamiĊci podrĊcznej.  Buforowanie — zdecyduj, czy chcesz korzystaü z pamiĊci podrĊcznej (wówczas

Twoja strona bĊdzie siĊ trochĊ szybciej wczytywaáa), i wybierz poziom buforowania: x Wyáącz pamiĊü podrĊczną — wyáącza pamiĊü podrĊczną. x Wáącz – poziom konserwatywny — uruchamia prosty system pamiĊci podrĊcznej.

74

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Wáącz – poziom progresywny — uruchamia szybki i wiĊkszy system pamiĊci podrĊcznej. Pozwala na lepsze zarządzanie obciąĪeniem serwera, ale nie zaleca siĊ stosowania tej opcji dla bardzo duĪych witryn.  Obsáuga buforowania — wybierz z listy sposób obsáugi pamiĊci podrĊcznej:

x Cache_Lite (Uproszczona pamiĊü podrĊczna) — uproszczony, ale szybki sposób obsáugi pamiĊci podrĊcznej. x Plik — domyĞlny sposób buforowania danych pamiĊci podrĊcznej.  Czas przechowywania — okreĞl (wpisz liczbĊ), przez ile minut system ma

przechowywaü zawartoĞü pamiĊci podrĊcznej. Po upáywie zdefiniowanego czasu treĞci stron zostaną ponownie odczytane z bazy danych i zapisane w pamiĊci podrĊcznej.

Sekcja Sesja W tej sekcji decydujesz, po jakim czasie bezczynnoĞci zalogowanego uĪytkownika system powinien go wylogowaü oraz jaki mechanizm ma zastosowaü Joomla! do identyfikacji zalogowanych uĪytkowników, kiedy ciasteczka są wyáączone. DostĊpne są dwa ustawienia:  Czas sesji — wpisz liczbĊ minut, po których upáywie nastąpi automatyczne

wylogowanie uĪytkownika, kiedy bĊdzie on nieaktywny. Pamiötaj, Ĕe zbyt däugi czas ustawiony w tym polu stwarza potencjalne niebezpieczeþstwo uszkodzenia witryny poprzez wykorzystanie otwartej sesji przez nieuprawnionñ osobö.  Obsáuga sesji — wybierz z listy sposób przechowywania danych sesji

w przypadku, kiedy nie moĪna zastosowaü plików cookies.

Zakäadka Serwer W zakáadce Serwer znajdziesz opcje konfiguracyjne dotyczące wspóápracy CMS Joomla! z serwerem. Chodzi o interakcjĊ z serwerem WWW, FTP, baz danych, a takĪe serwerem pocztowym. Obszar z ustawieniami podzielony jest na szeĞü czĊĞci (rysunek 2.14).

Sekcja Ogólne W tym miejscu znajdziesz opcje ogólnej konfiguracji serwera. Do dyspozycji masz nastĊpujące ustawienia:  Katalog tymczasowy — w tym polu powinna byü wpisana ĞcieĪka do katalogu,

którego system uĪywa podczas instalacji dodatkowych rozszerzeĔ czy szablonów. To najpierw do tego katalogu system rozpakowuje pliki instalowanych aktualizacji lub dodatkowych rozszerzeĔ. W wiĊkszoĞci przypadków wystarczy wpis /tmp.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

75

Rysunek 2.14. Zakáadka Serwer w oknie Konfiguracja globalna  Kompresja stron — zdecyduj, czy chcesz wáączyü kompresjĊ stron i poprawiü

wydajnoĞü witryny. Opcja ta dziaáa tylko na serwerach, które obsáugują kompresjĊ stron metodą GZIP. JeĪeli Twój serwer udostĊpnia taką funkcjĊ, to warto wáączyü tĊ opcjĊ, poniewaĪ moĪe to w istotny sposób zmniejszyü iloĞü danych przesyáanych do przeglądarki i znacząco skróciü czas áadowania stron.  Raportowanie báĊdów — wybierz z listy poziom raportowania báĊdów:

x DomyĞlny systemu — oparty na podstawie ustawieĔ w pliku php.ini. x Brak — brak raportowania. x Prosty — wáącza raportowanie komunikatów o báĊdach powodujących wstrzymanie wykonania skryptów. x Maksimum — wáącza peáne raportowanie wszystkich báĊdów, ostrzeĪeĔ i uwag. x Rozwój — wáącza peáne raportowanie. JeĪeli nie jesteĞ programistą tworzącym rozszerzenia lub szablony dla Joomla!, to nie korzystaj z tej opcji. IloĞü informacji zwrotnych jest tak duĪa, Īe moĪe CiĊ przytáoczyü i zdezorientowaü.  WymuĞ SSL — zdecyduj, czy chcesz zapewniü Twoim uĪytkownikom bezpieczne

(szyfrowane) przesyáanie danych, np. podczas logowania. JeĪeli posiadasz odpowiednio skonfigurowany serwer WWW i certyfikat SSL, to moĪesz zdecydowaü, czy poáączenie szyfrowane ma byü zastosowane tylko w przypadku dostĊpu do zaplecza Twojej witryny, czy teĪ dla caáej witryny.

76

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Sekcja Lokalizacja W sekcji tej dostĊpne jest tylko jedno pole, Strefa czasowa, w którym wybierasz z listy swoją lokalizacjĊ, np. Warsaw.

Sekcja FTP DziĊki opcjom dostĊpnym w tej sekcji moĪesz skonfigurowaü system Joomla! do obsáugi plików przez FTP bez koniecznoĞci korzystania z niezaleĪnego oprogramowania. Opcje te są przydatne, gdy podczas przesyáania plików za poĞrednictwem programów klientów FTP, takich jak np. FileZilla, wystĊpują problemy z oznaczaniem wáasnoĞci plików. JeĔeli problemy z oznaczaniem wäasnoĈci plików nie wystöpujñ, to nie trzeba konfigurowaè ustawieþ w sekcji FTP.

Znajdują siĊ tutaj nastĊpujące pola:  Wáącz FTP — zdecyduj, czy chcesz wáączyü obsáugĊ FTP w systemie

Joomla!. JeĪeli w polu Wáącz FTP klikniesz przycisk Tak, to zostaną wyĞwietlone pola niezbĊdne do dalszej konfiguracji (rysunek 2.15): Rysunek 2.15. Opcje konfiguracyjne w sekcji FTP widoczne po wáączeniu obsáugi FTP

 Serwer FTP — wpisz adres URL serwera FTP (np. ftp.twojadomena.pl).  Port FTP — wpisz numer portu, przez który dostĊpny jest serwer FTP.

NajczĊĞciej jest to port 21.  UĪytkownik FTP — wpisz nazwĊ uĪytkownika serwera FTP.  Hasáo FTP — wpisz hasáo uĪytkownika serwera FTP.  Gáówny katalog FTP — wpisz ĞcieĪkĊ do katalogu, do którego system ma

przesáaü pliki.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

77

Sekcja Ustawienia Proxy Opcje konfiguracyjne w tej sekcji dotyczą ustawieĔ serwera poĞredniczącego (proxy). Przydatne są one w sytuacji, kiedy na przykáad Twoje Ğrodowisko wymaga korzystania z proxy, aby pobraü aktualizacje Joomla!. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Wáącz proxy — zdecyduj, czy chcesz wáączyü obsáugĊ proxy w systemie

Joomla!. JeĪeli w polu Wáącz proxy klikniesz przycisk Tak, to zostaną wyĞwietlone pola niezbĊdne do dalszej konfiguracji (rysunek 2.16): Rysunek 2.16. Opcje konfiguracyjne w sekcji FTP widoczne po wáączeniu obsáugi FTP

 Serwer proxy — wpisz adres URL serwera proxy.  Port proxy — wpisz numer portu umoĪliwiającego dostĊp do serwera proxy.  UĪytkownik proxy — wpisz nazwĊ uĪytkownika, stosowaną, aby uzyskaü

dostĊp do serwera proxy.  Hasáo proxy — wpisz hasáo uĪytkownika serwera proxy.

Sekcja Baza danych W tym miejscu dostĊpne są opcje, które juĪ zostaáy przez Ciebie skonfigurowane podczas instalacji systemu. Nie zmieniaj ich, jeĪeli chcesz, aby serwis dziaáaá prawidáowo. Zmiana wpisów w polach konfiguracyjnych tej sekcji dokonywana jest niezwykle rzadko. NajczĊĞciej w sytuacji, kiedy przenosisz serwis na inny serwer albo podáączasz go do innej bazy danych. Ale i wtedy wszelkie zmiany wprowadza siĊ zazwyczaj bezpoĞrednio w pliku configuration.php. W sekcji Baza danych masz do dyspozycji nastĊpujące pola:  Typ bazy danych — umoĪliwia wybranie z listy typu bazy danych uĪywanej

przez system.  Serwer bazy danych — umoĪliwia wpisanie nazwy serwera baz danych.  UĪytkownik bazy danych — umoĪliwia wpisanie nazwy uĪytkownika, który

ma uprawnienia administracyjne do bazy danych.

78

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Nazwa bazy danych — umoĪliwia wpisanie nazwy bazy danych.  Przedrostek nazw tabel — umoĪliwia wpisanie przedrostka bazy danych.

Znaczenie przedrostka wyjaĞniaáem w rozdziale 1., „Instalacja i wstĊpna konfiguracja Joomla! 3”, w punkcie „Krok 2. Konfiguracja bazy danych”.

Sekcja Poczta W sekcji Poczta definiujesz sposób wysyáania poczty z Twojej witryny. Do dyspozycji masz spore moĪliwoĞci konfiguracyjne:  WyĞlij email — zdecyduj, czy chcesz wáączyü, czy wyáączyü wysyáanie

przez system poczty elektronicznej.  Obsáuga poczty — wybierz z listy program do obsáugi poczty:

x PHP Mail — domyĞlny sposób obsáugi poczty e-mail za pomocą funkcji PHP. x Sendmail — serwer poczty elektronicznej korzystający z protokoáu SMTP. x SMTP — serwer poczty wychodzącej.  Wysyáaj z adresu — wpisz adres e-mail, który bĊdzie uĪywany jako adres

nadawcy wiadomoĞci wysyáanych przez system. Adres ten zdefiniowany zostaá podczas instalacji Joomla! i w kaĪdej chwili moĪesz go zmieniü.  Nazwa nadawcy — wpisz nazwĊ, która bĊdzie wyĞwietlana w polu Od

dla wiadomoĞci wysáanych przez system. DomyĞlnie Joomla! uĪywa nazwy witryny, ale w dowolnym momencie moĪesz to zmieniü.  Wyáącz korespondencjĊ do uĪytkowników — zdecyduj, czy chcesz wáączyü,

czy wyáączyü funkcjĊ wysyáania korespondencji do uĪytkowników.  ĝcieĪka Sendmail — wpisz ĞcieĪkĊ do programu Sendmail. NajczĊĞciej

lokalizacja do serwera rozpoznawana jest podczas instalacji Joomla!. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ Sendmail.  Uwierzytelnianie SMTP — jeĪeli serwer SMTP wymaga uwierzytelnienia,

kliknij przycisk Tak. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  BezpieczeĔstwo SMTP — wybierz z listy protokóá bezpieczeĔstwa uĪywany

przez serwer poczty wychodzącej SMTP. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  Port SMTP — wpisz numer portu na serwerze SMTP. NajczĊĞciej stosowany

jest port 25, natomiast serwery stosujące protokoáy bezpieczeĔstwa SSL lub TTL zwykle uĪywają portu 465. Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  UĪytkownik SMTP — wpisz nazwĊ konta uĪytkownika serwera SMTP.

Pole bĊdzie widoczne tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

79

 Hasáo SMTP — wpisz hasáo uĪytkownika serwera SMTP. Pole bĊdzie widoczne

tylko wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  Serwer SMTP — wpisz nazwĊ serwera SMTP. Pole bĊdzie widoczne tylko

wtedy, gdy w polu Obsáuga poczty wybierzesz pozycjĊ SMTP.  WyĞlij e-mail testowy — kliknij przycisk, jeĪeli chcesz sprawdziü, czy

wprowadzone przez Ciebie dane są prawidáowe. To bardzo przydatna funkcja, za pomocą której system wyĞle testową wiadomoĞü na adres e-mail podany w polu Wysyáaj z adresu.

Zakäadka Uprawnienia Zakáadka Uprawnienia to miejsce, gdzie moĪesz okreĞliü globalne uprawnienia do wykonywania konkretnych dziaáaĔ dla poszczególnych grup uĪytkowników. Aby zobaczyü, jakie ustawienia są zdefiniowane dla poszczególnych grup, kliknij nazwĊ danej grupy. Po prawej stronie wyĞwietlą siĊ ustawienia obecne, natomiast w kolumnie Ğrodkowej — ustawienia, które moĪna zmieniü. Kliknij dowolną nazwĊ grupy, aby wyĞwietliü zdefiniowane dla niej uprawnienia (rysunek 2.17).

Rysunek 2.17. Zakáadka Uprawnienia w oknie Konfiguracja globalna

80

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Dziaäania, które mogñ wykonywaè uĔytkownicy Kolumna Dziaáanie okreĞla zakres dziaáaĔ, jakie moĪe realizowaü uĪytkownik naleĪący do danej grupy:  Logowanie do witryny — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe zalogowaü siĊ do czĊĞci

frontowej witryny.  Logowanie do zaplecza — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe zalogowaü siĊ

do zaplecza (panelu administracyjnego) witryny.  DostĊp do wyáączonej witryny — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe zobaczyü

czĊĞü frontową witryny po uprzednim zalogowaniu siĊ, gdy witryna jest wyáączona (jest w trybie offline).  Peána kontrola — okreĞla dostĊp grupy uĪytkowników do zmiany kaĪdego

aspektu serwisu, niezaleĪnie od ustawionych innych uprawnieĔ, w tym takĪe do zmian w konfiguracji globalnej serwisu. PamiĊtaj, Īe nadanie tego uprawnienia powoduje, Īe uĪytkownicy mają takie same prawa jak czáonkowie grupy Super Users.  DostĊp do komponentu — okreĞla, czy uĪytkownicy mają dostĊp do wszystkich

komponentów zainstalowanych w serwisie.  Tworzenie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo tworzyü nowe elementy,

takie jak np. artykuáy, konta uĪytkowników, moduáy, pozycje menu itp.  Usuwanie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do usuwania istniejących

elementów serwisu, takich jak np. artykuáy, konta uĪytkowników, moduáy, pozycje menu itp.  Poprawianie — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo do zmiany istniejących

elementów.  Zmiana stanu — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe modyfikowaü stan

(Opublikowano, Nie opublikowano, Zarchiwizowano, Wyrzucono do kosza) publikacji danego elementu serwisu.  Poprawianie wáasnych — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do zmiany

elementów serwisu, które zostaáy utworzone przez niego samego.

Statusy dziaäaþ uĔytkowników Dziaáania, jakie mogą wykonywaü uĪytkownicy znajdujący siĊ w danej grupie, mogą mieü przypisany jeden z czterech stanów:  Nieustawione — oznacza, Īe domyĞlnie to uprawnienie nie jest dozwolone.

DomyĞlnie grupa Public ma dla wszystkich dziaáaĔ ustawiony taki status.  Dziedziczone — oznacza, Īe dane uprawnienie jest przejmowane

(dziedziczone) z grupy nadrzĊdnej. DomyĞlnie status ten ma kaĪda grupa z wyjątkiem grupy Public.  Dozwolone — oznacza, Īe dane uprawnienie jest jawnie dozwolone.  Zabronione — oznacza, Īe dane uprawnienie jest jawnie zabronione.

Rozdziaä 2. i Zaplecze administracyjne Joomla! 3

81

WaĔne jest zrozumienie róĔnic miödzy statusem Nieustawione a statusami Dozwolone i Zabronione. JeĔeli ustawisz dla danego dziaäania danej grupy status Dozwolone lub Niedozwolone, to wszystkie grupy podrzödne (tzw. potomne) odziedziczñ to ustawienie i nie bödziesz mógä tego zmieniè. W przypadku statusu Nieustawione, mimo Ĕe domyĈlnie odmawia on danego dziaäania, moĔliwa jest zmiana tego statusu w grupach potomnych.

Generalnie nie trzeba zmieniaü domyĞlnych ustawieĔ w zakáadce Uprawnienia. PamiĊtaj jednak, Īe jeĪeli dokonasz zmian dla jakiejĞ grupy, to zostaną one równieĪ zastosowane dla podgrup, komponentów i zawartoĞci. Zagadnienia zwiñzane z konfiguracjñ kontroli dostöpu do poszczególnych zasobów i usäug systemu wyjaĈniam w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na mojej witrynie www.slawop.net. Na tym etapie nie warto eksperymentowaè z tymi ustawieniami.

Zakäadka Filtrowanie tekstu Nie kaĪdy autor artykuáów zna skáadniĊ jĊzyka HTML oraz zdaje sobie sprawĊ z potencjalnego zagroĪenia, jakie niesie umieszczenie niebezpiecznego kodu w artykule. Opcje dostĊpne w zakáadce Filtrowanie tekstu mogą byü bardzo pomocne w zapewnieniu witrynie bezpieczeĔstwa. DziĊki nim moĪesz mieü wiĊkszą kontrolĊ nad skáadnią jĊzyka HTML w przesyáanych przez redaktorów (wspóápracowników) artykuáach. W zaleĪnoĞci od Twoich potrzeb moĪesz np. zdecydowaü, Īe caáy kod HTML zostanie usuniĊty podczas zapisywania artykuáu, niezaleĪnie od tego, czy uĪytkownik uĪywa edytora WYSIWYG, czy nie. DomyĞlnie takie ustawienie posiada grupa Public oraz Registered (rysunek 2.18). W ten sposób moĪesz ograniczyü moĪliwoĞü przesáania do witryny záoĞliwego kodu. Do dyspozycji masz piĊü ustawieĔ, które juĪ zaraz po instalacji CMS Joomla! są skonfigurowane tak, aby chroniü witrynĊ przed stosowaniem znaczników wykorzystywanych w atakach na strony internetowe.  DomyĞlna czarna lista — ustawienie tego filtra spowoduje usuwanie nastĊpujących znaczników: applet, body, bgsound, base, basefont, embed, frame, frameset, head, html, id, iframe, ilayer, layer, link, meta, name, object, script, style, title, xml. Usuwane bĊdą takĪe atrybuty: action, background, codebase, dynsrc, lowsrc. MoĪesz uzupeániü tĊ listĊ o wáasne

znaczniki, wpisując je w pole Filtruj znaczniki, oraz wáasne atrybuty, wpisując je w pole Filtruj atrybuty. PamiĊtaj, aby poszczególne znaczniki i atrybuty oddzieliü przecinkami.  Wáasna czarna lista — ustawienie tego filtra spowoduje, Īe usuwane bĊdą

tylko znaczniki i atrybuty, które wpiszesz w pola Filtruj znaczniki i Filtruj atrybuty.

82

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 2.18. Zakáadka Filtrowanie tekstu w oknie Konfiguracja globalna  Biaáa lista — dopuszcza stosowanie tylko tych znaczników i atrybutów, które

wpiszesz w pola Filtruj znaczniki i Filtruj atrybuty.  Bez HTML — zastosowanie tego filtra spowoduje, Īe usuwane bĊdą wszystkie

znaczniki HTML.  Bez filtrowania — ustawienie tego filtra spowoduje, Īe uĪytkownicy bĊdą

mogli stosowaü wszystkie znaczniki i atrybuty HTML, nawet te umieszczone na czarnej liĞcie. JeĪeli na przykáad chcesz, aby autorzy nie mieli moĪliwoĞci wyróĪniania fragmentów tekstu kolorami lub róĪnymi rodzajami czcionek, moĪesz zdefiniowaü atrybut style jako dodatkowy element czarnej listy. PamiĊtaj, aby zmienione ustawienia w oknie Konfiguracja globalna zapisaü, klikając przycisk Zapisz lub Zapisz i zamknij.

Rozdziaä 3.

Zarzñdzanie treĈciñ witryny Wiesz juĪ, Īe instalacja CMS Joomla! to kwestia kilku minut. LiczĊ na to, Īe dziĊki informacjom zawartym w poprzednim rozdziale znasz juĪ rozmieszczenie poszczególnych elementów pulpitu zaplecza administracyjnego, a takĪe orientujesz siĊ, jakie zastosowanie mają poszczególne pozycje menu nawigacyjnego. Sporo miejsca poĞwiĊciáem dokáadnemu omówieniu wszystkich opcji i ustawieĔ globalnych serwisu. To bardzo waĪne, poniewaĪ zmiany dokonane w tym miejscu wpáywają na bezpieczeĔstwo, wydajnoĞü i dziaáanie caáego serwisu. Od teraz czeka CiĊ wiĊcej praktycznych dziaáaĔ zmierzających do stworzenia profesjonalnego serwisu opartego na CMS Joomla!. Z pewnoĞcią zgodzisz siĊ ze mną, Īe wiĊcej nauczysz siĊ, wykonując üwiczenia, niĪ jedynie czytając poradniki. TreĞü to NAJWAĩNIEJSZA czĊĞü Twojego serwisu. Twórz regularnie treĞci interesujące, intrygujące lub rozwiązujące problemy innych, a liczba odwiedzin Twojego serwisu bĊdzie kaĪdego dnia wzrastaü. Joomla! udostöpnia bardzo wiele moĔliwoĈci w zakresie zarzñdzania treĈciñ — przecieĔ to istota tego typu systemów.

W tym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak prawidáowo zaplanowaü i wypeániü serwis treĞcią. Poznasz dokáadniej poszczególne opcje zawarte w menu Artykuáy. Przeczytasz, jak zaplanowaü kategorie artykuáów oraz jak tworzyü artykuáy. Poznasz edytor domyĞlny TinyMCE i inne edytory dostĊpne w systemie. PokaĪĊ takĪe, jak skonfigurowaü je do wáasnych potrzeb. Mam nadziejĊ, Īe dziĊki temu bĊdziesz wiedzieü, w jaki sposób zarządzaü treĞcią w Twoim serwisie!

84

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Kategorie — tworzenie hierarchii treĈci Aby uĪytkownik mógá w áatwy i prosty sposób dotrzeü do interesującej go treĞci, musisz zadbaü o to, aby struktura serwisu byáa spójna i logiczna. JeĪeli tworzysz niezbyt rozbudowany serwis (kilka lub kilkanaĞcie artykuáów), to w zasadzie nie bĊdzie z tym Īadnego problemu. JeĪeli jednak masz wiele do powiedzenia i planujesz rozbudowaną strukturĊ, to bez jej odpowiedniego zaplanowania zarządzanie nią bĊdzie bardzo trudne. W CMS Joomla! kaĪdy rodzaj treĞci organizowany jest w kategoriach, przy czym w kaĪdej kategorii moĪna utworzyü dowolną liczbĊ kolejnych kategorii (podkategorii). Zwróü jednak uwagĊ, Īe zbytnie rozbudowanie hierarchii moĪe mieü wpáyw na sposób wyĞwietlania informacji oraz áatwoĞü nawigowania i administrowania. DomyĞlnie po zainstalowaniu Joomla! masz do dyspozycji jedną kategoriĊ o nazwie Uncategorised (Nieprzypisane). MoĪesz przeznaczyü ją na artykuáy, które nie bĊdą pasowaü do Īadnej kategorii. Zobacz, jak mógáby wyglądaü podziaá na kategorie w wymyĞlonym przeze mnie przykáadowym serwisie (rysunek 3.1). ZaáoĪyáem, Īe tematyka witryny bĊdzie dotyczyü e-booków na temat Joomla! i tworzenia stron WWW. Rysunek 3.1. Struktura kategorii przykáadowej witryny

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

85

Teraz wystarczy odzwierciedliü ten schemat w tworzonym serwisie. Zaloguj siĊ do zaplecza serwisu i w menu nawigacyjnym kliknij pozycjĊ Artykuáy, wskaĪ kursorem myszy pozycjĊ Kategorie, a nastĊpnie kliknij pozycjĊ Utwórz kategoriĊ. Ten sam efekt osiągniesz, jeĪeli w menu pionowym, w sekcji ARTYKUàY, klikniesz pozycjĊ Kategorie, a nastĊpnie w przyborniku klikniesz przycisk Utwórz. Gdy tworzysz kategoriĊ gáówną, jedynym obowiązkowym polem, które musisz wypeániü, jest pole Tytuá. Zatem wpisz w tym polu nazwĊ pierwszej kategorii: JOOMLA!. Pola Alias nie musisz wypeániaü, poniewaĪ Joomla! wygeneruje wpis automatycznie na podstawie nazwy kategorii. JeĪeli w tytule zostaáy uĪyte polskie znaki, to zostaną zastąpione ich odpowiednikami z alfabetu áaciĔskiego (zamiast ą, Ċ, á itd. pojawią siĊ a, e, l itd.). JeĪeli w tytule znajdą siĊ spacje, to system zastąpi je áącznikami (-). Czasami warto w polu Opis wpisaü tekst, który bĊdzie charakteryzowaá zawartoĞü kategorii. Tekst ten moĪe byü widoczny w serwisie, jeĪeli wygenerujesz stronĊ typu Wszystkie kategorie — lista. Ja wpisujĊ taki tekst: Kategoria gïówna dla artykuïów zwiÈzanych z e-bookami na temat Joomla! (rysunek 3.2).

Rysunek 3.2. Tworzenie nowej kategorii gáównej w komponencie Artykuáy

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby nowa kategoria zostaáa zapisana i aby byáa moĪliwoĞü utworzenia kolejnej. Utwórz teraz w podobny sposób dwie kolejne kategorie gáówne: TWORZENIE STRON WWW oraz DARMOWE. Teraz utwórz kategorie podrzĊdne dla kaĪdej z kategorii. Tworząc kategorie podrzĊdne (podkategorie), musisz pamiĊtaü, Īe oprócz tytuáu kategorii naleĪy jeszcze w polu NadrzĊdna wybraü z listy kategoriĊ nadrzĊdną. Na przykáad tworząc kategoriĊ podrzĊdną Rozszerzenia, wykonaj nastĊpujące czynnoĞci (rysunek 3.3):

86

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.3. Tworzenie nowej kategorii podrzĊdnej w komponencie Artykuáy  w polu Tytuá wpisz: Rozszerzenia;  w polu Opis wpisz krótki opis zawartoĞci kategorii lub pozostaw je puste;  w polu NadrzĊdna wybierz z listy pozycjĊ JOOMLA!;  kliknij przycisk Zapisz i nowy. Zastosowanie pozostaäych przycisków znajdujñcych siö w górnej czöĈci okna tworzenia nowej kategorii: Z Zapisz — klikniöcie przycisku spowoduje zapisanie wprowadzonych zmian bez zamykania okna tworzenia kategorii. Z Zapisz i zamknij — klikniöcie przycisku spowoduje zapisanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera kategorii. Z Anuluj — klikniöcie przycisku spowoduje anulowanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera kategorii. Z Pomoc — klikniöcie przycisku spowoduje otwarcie w nowym oknie tematów pomocy zwiñzanych z aktywnym ekranem.

W podobny sposób utwórz pozostaáe kategorie podrzĊdne dla wszystkich kategorii gáównych, ale przy wprowadzaniu danych dla ostatniej podkategorii kliknij zamiast przycisku Zapisz i nowy przycisk Zapisz i zamknij. W oknie menedĪera kategorii (Kategorie: Artykuáy) zobaczysz listĊ utworzonych przez Ciebie kategorii wraz z kategoriami podrzĊdnymi.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

87

Zarzñdzanie kategoriami W CMS Joomla! zarządzanie kategoriami artykuáów odbywa siĊ za pomocą okna menedĪera kategorii artykuáów. MenedĪery kategorii utworzone są dla kaĪdego komponentu, w którym moĪna grupowaü treĞci w kategorie. W standardowej instalacji Joomla! oprócz menedĪera kategorii artykuáów dostĊpne są takĪe strony menedĪerów kategorii doniesieĔ, kontaktów, reklam, zakáadek. Strony menedĪerów kategorii dostĊpne są tylko na zapleczu. MoĪesz siĊ do nich dostaü na kilka sposobów, zaleĪenie od tego, w którym miejscu zaplecza siĊ aktualnie znajdujesz. Najprostszym sposobem dotarcia do wáaĞciwego menedĪera kategorii jest klikniĊcie odpowiedniej pozycji w menu nawigacyjnym:  Artykuáy/Kategorie — menedĪer kategorii artykuáów;  Komponenty/Doniesienia/Kategorie — menedĪer kategorii doniesieĔ;  Komponenty/Kontakty/Kategorie kontaktów — menedĪer kategorii kontaktów;  Komponenty/Reklamy/Kategorie — menedĪer kategorii reklam.

Zarządzanie kategoriami w kaĪdym menedĪerze odbywa siĊ tak samo. Kategorie w strukturze mogą byü dowolnie zagnieĪdĪone. Nie ma w tym zakresie Īadnych ograniczeĔ. W oknie menedĪera kategorii zobaczysz listĊ utworzonych przez Ciebie kategorii wraz z kategoriami podrzĊdnymi (rysunek 3.4). Zwróü uwagĊ, Īe nazwy podkategorii są wciĊte w prawo, aby áatwiej moĪna byáo zorientowaü siĊ w strukturze kategorii.

Rysunek 3.4. Okno menedĪera kategorii artykuáów

Pierwsza kolumna reprezentowana przez ikonĊ strzaáek skierowanych w górĊ i w dóá to kolumna o nazwie KolejnoĞü. Kliknij tĊ ikonĊ, aby uaktywniü moĪliwoĞü zmiany kolejnoĞci elementów wyĞwietlanych na liĞcie. Po lewej stronie nazwy kaĪdego elementu znajduje siĊ ikona skáadająca siĊ z pionowej kolumny trzech kropek. Aby zmieniü

88

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

kolejnoĞü wyĞwietlanych elementów, wystarczy, Īe wskaĪesz kursorem myszy ikonĊ z kolumną trzech kropek obok wybranej kategorii, wciĞniesz przycisk myszy i przesuniesz kursor w górĊ lub w dóá, a nastĊpnie zwolnisz przycisk myszy w miejscu, w którym powinien znaleĨü siĊ przeciągany element. Po lewej stronie okna menedĪera kategorii widoczne jest menu z trzema pozycjami:  Artykuáy — otwiera menedĪera artykuáów;  Kategorie — otwiera okno menedĪera kategorii artykuáów;  WyróĪnione — prowadzi do okna menedĪera artykuáów oznaczonych jako

wyróĪnione. Aby zwiĊkszyü obszar roboczy okna menedĪera kategorii, moĪesz ukryü boczny pasek z menu, klikając niebieską strzaákĊ skierowaną w lewo (rysunek 3.5). Aby z kolei przywróciü ten pasek, kliknij niebieską strzaákĊ skierowaną w prawą stronĊ. Rysunek 3.5. Boczny pasek menu w oknie menedĪera kategorii artykuáów

Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania kategoriami artykuáów:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nową kategoriĊ artykuáów.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej kategorii. Aby edytowaü

istniejącą kategoriĊ, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk. MoĪesz takĪe kliknąü na liĞcie tytuá kategorii. Pamiötaj, Ĕe jeĔeli na liĈcie kategorii zaznaczysz kilka pozycji i klikniesz przycisk Dostosuj, to otworzysz pierwszñ z zaznaczonych kategorii.  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednej

lub wielu pozycji (w zaleĪnoĞci od tego, co zaznaczysz na liĞcie kategorii).  Wycofaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

Opublikuj. KlikniĊcie go powoduje wstrzymanie publikacji jednej lub wielu kategorii zaznaczonych na liĞcie.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednej lub wielu kategorii wybranych

na liĞcie w archiwum.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ kategorii.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

89

W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby siö upewniè, Ĕe aktualnie nikt nie edytuje kategorii, którñ chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych kategoriach operacje

wsadowe, dziĊki którym moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych kategorii.  Przebuduj — opcja ta pozwala zoptymalizowaü strukturĊ tabeli kategorii

artykuáów. Warto ją zastosowaü, kiedy kategorii jest duĪo i zostaáy wprowadzone liczne zmiany w ich strukturze.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows; usuwa tymczasowo

zaznaczony na liĞcie kategorii element lub zaznaczone elementy. Umieszczone w koszu kategorie moĪesz jeszcze odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie tego przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami

globalnymi caáego komponentu Artykuáy. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze odszukanie poszukiwanych kategorii. Znajdziesz tam filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko wyĞwietliü kategoriĊ, wpisując w pole Szukaj fragment nazwy kategorii. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania do dyspozycji masz takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü kategorie wedáug stanu publikacji, poziomu dostĊpu, jĊzyka oraz tagów (rysunek 3.6). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 3.6. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera kategorii artykuáów

Ponadto po prawej stronie znajdziesz filtr pozwalający sortowaü listĊ kategorii oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie wiele kategorii, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy kategorii (rysunek 3.7).

90

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.7. Pasek nawigacyjny w oknie menedĪera kategorii artykuáów

Kopiowanie kategorii PoniewaĪ niemal kaĪdy rodzaj treĞci w Joomla! organizowany jest w kategoriach, które zarządzane są za pomocą menedĪerów kategorii, moĪesz w prosty sposób kopiowaü i swobodnie przenosiü utworzone wczeĞniej kategorie. Wiesz juĪ, Īe w standardowej instalacji Joomla! oprócz menedĪera kategorii artykuáów dostĊpne są takĪe strony menedĪerów kategorii doniesieĔ, kontaktów, reklam, zakáadek. Operacje kopiowania i przenoszenia kategorii w kaĪdym menedĪerze wykonuje siĊ tak samo. Funkcja kopiowania kategorii jest szczególnie przydatna w witrynach wielojĊzycznych. Tworząc strukturĊ kategorii dla jednego jĊzyka, wystarczy skopiowaü ją i przypisaü do konkretnego jĊzyka. DziĊki temu zachowasz taką samą strukturĊ i wáaĞciwoĞci kategorii. O tym, jak tworzyè witryny wielojözyczne oparte na CMS Joomla!, dowiesz siö z mojego e-booka Kurs Joomla!. Tworzenie witryn wielojözycznych, który znajdziesz na mojej stronie www.slawop.net.

Funkcja kopiowania znacznie skraca czas pracy administratora, poniewaĪ nie musi on rĊcznie tworzyü wszystkich kategorii. UmoĪliwia wykonanie kopii wybranych kategorii ze wszystkimi wchodzącymi w ich skáad kategoriami podrzĊdnymi. Aby skopiowaü wybraną kategoriĊ, zaznacz na liĞcie kategorie, które chcesz skopiowaü, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj (rysunek 3.8).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

91

Rysunek 3.8. Okno menedĪera kategorii z zaznaczoną kategorią do skopiowania

W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonej kategorii masz do dyspozycji kilka ustawieĔ:  w polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj oryginalny;  w polu PrzenieĞ/Skopiuj do kategorii wybierz z listy kategoriĊ docelową, do

której chcesz skopiowaü zaznaczone kategorie, a nastĊpnie zaznacz pole opcji Skopiuj;  w polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu;  w polu Dodaj tag wybierz z listy okreĞlone tagi lub pozostaw opcjĊ Zachowaj

oryginalne tagi. Kliknij przycisk Wykonaj, aby skopiowaü kategoriĊ zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 3.9).

Rysunek 3.9. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla kopiowanej kategorii

Przenoszenie kategorii Przenoszenie kategorii umoĪliwia wprowadzanie zmian w hierarchii treĞci. DziĊki temu moĪesz áatwo skorygowaü strukturĊ witryny bez koniecznoĞci usuwania i tworzenia nowej kategorii.

92

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Funkcja ta pozwala zaoszczĊdziü sporo czasu, poniewaĪ moĪesz przenosiü caáe kolekcje kategorii (wraz z kategoriami podrzĊdnymi) w inne miejsce wraz ze wszystkimi przypisanymi do tych kategorii artykuáami. Aby przenieĞü wybraną kategoriĊ, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj. W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonej kategorii wybierz odpowiednie ustawienia:  w polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj oryginalny;  w polu PrzenieĞ/Skopiuj do kategorii wybierz z listy kategoriĊ docelową, do której

chcesz przenieĞü zaznaczone kategorie, a nastĊpnie zaznacz pole opcji PrzenieĞ;  w polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu;  w polu Dodaj tag wybierz z listy okreĞlone tagi lub pozostaw opcjĊ Zachowaj

oryginalne tagi. Kliknij przycisk Wykonaj, aby przenieĞü kategoriĊ zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 3.10).

Rysunek 3.10. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla przenoszonej kategorii

Usuwanie i odzyskiwanie kategorii W wiĊkszoĞci systemów operacyjnych zainstalowanych na komputerach, tabletach czy smartfonach wdroĪony jest mechanizm kosza. Wprowadzono go, aby uĪytkownik mógá odzyskaü nieumyĞlnie usuniĊte dane. DziĊki takiemu rozwiązaniu moĪesz odzyskaü plik lub folder usuniĊty przez pomyákĊ. W Joomla! dostĊpny jest podobny mechanizm. Aby usunąü wybraną kategoriĊ, zaznacz pole wyboru obok tytuáu kategorii, którą chcesz usunąü, a nastĊpnie kliknij przycisk Wyrzuü. Pamiötaj, Ĕe jeĔeli kategoria, którñ zamierzasz usunñè, zawiera kategorie podrzödne, to one takĔe zostanñ wrzucone do kosza.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

93

UsuniĊta kategoria nie bĊdzie widoczna na liĞcie kategorii, ale moĪna ją jeszcze odzyskaü. Aby to zrobiü, kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy kategorii, która ma byü przywrócona, a nastĊpnie kliknij przycisk Opublikuj (rysunek 3.11).

Rysunek 3.11. Odzyskiwanie kategorii artykuáów wyrzuconej do kosza — metoda 1.

Aby odzyskaü umieszczoną w koszu kategoriĊ, moĪesz takĪe zamiast przycisku Opcje kliknąü ikonĊ znajdującą siĊ w kolumnie Stan (rysunek 3.12).

Rysunek 3.12. Odzyskiwanie kategorii artykuáów wyrzuconej do kosza — metoda 2.

Aby ostatecznie usunąü kategorie znajdujące siĊ w koszu, w oknie menedĪera kategorii kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy kategorii, która ma byü ostatecznie usuniĊta, a nastĊpnie kliknij przycisk UsuĔ (rysunek 3.13). Pamiötaj, Ĕe jest to operacja nieodwracalna. Nie da siö juĔ przywróciè tak usuniötej kategorii.

JeĪeli do kategorii, którą chcesz definitywnie usunąü z systemu, przypisane są jakieĞ artykuáy, system nie pozwoli na jej usuniĊcie i wyĞwietli stosowny komunikat (rysunek 3.14). W takim przypadku musisz przypisaü te artykuáy do innej kategorii lub je po prostu usunąü. Musisz przy tym pamiĊtaü, Īe artykuáy umieszczone w koszu, a przypisane do kategorii, którą chcesz usunąü, takĪe bĊdą powodowaáy wyĞwietlenie tego komunikatu.

94

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.13. Usuwanie kategorii umieszczonych w koszu

Rysunek 3.14. Komunikat informujący o niedozwolonej operacji usuwania kategorii Aby usunñè kategoriö z systemu, musisz usunñè lub przenieĈè do innej kategorii wszystkie przyporzñdkowane do niej artykuäy (równieĔ znajdujñce siö w koszu).

O skutecznym usuniĊciu kategorii system informuje poprzez wyĞwietlenie wáaĞciwego komunikatu (rysunek 3.15). Rysunek 3.15. Komunikat informujący o prawidáowym usuniĊciu kategorii Pamiötaj, Ĕe jeĔeli kategoria, którñ zamierzasz usunñè, zawiera kategorie podrzödne, to nie zostanñ one automatycznie usuniöte z kosza. NaleĔy je takĔe zaznaczyè do usuniöcia.

Tworzenie treĈci — artykuäy Jeszcze raz przypomnĊ, Īe treĞü to NAJWAĩNIEJSZA czĊĞü Twojego serwisu. W CMS Joomla! masz do dyspozycji wygodne narzĊdzia, za pomocą których moĪesz tworzyü treĞü swojego serwisu. Wprowadzana przez Ciebie treĞü moĪe byü formatowana podobnie jak w znanych edytorach, takich jak Word lub Writer. MoĪesz stosowaü pogrubienie, pochylenie, rodzaj czcionki, jej rozmiar i kolor, a takĪe dodawaü grafikĊ.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

95

Zanim pokaĪĊ Ci, jak tworzyü nowe artykuáy i dodawaü do nich konkretne treĞci, najpierw kilka zdaĔ na temat dostĊpnych w systemie edytorów oraz ich moĪliwoĞci konfiguracyjnych. DomyĞlny edytor TinyMCE dostĊpny w Joomla! ma spore moĪliwoĞci pozwalające na formatowanie tekstu do satysfakcjonującej CiĊ postaci. Zwróü uwagĊ, Īe rozmiar pola edytora moĪesz zmieniaü za pomocą znacznika znajdującego siĊ w prawym dolnym rogu (rysunek 3.16).

Rysunek 3.16. Wygląd domyĞlnego edytora TinyMCE

JeĪeli jednak standardowy zestaw narzĊdzi edytora jest niewystarczający, moĪesz poszerzyü go o wiĊkszy zestaw i korzystaü z jego peánej funkcjonalnoĞci. W tym celu kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Rozszerzenia, a nastĊpnie pozycjĊ Dodatki. Odszukaj na wyĞwietlonej liĞcie dodatek o nazwie Edytor – TinyMCE i kliknij jego nazwĊ. Teraz wystarczy, Īe w polu Tryb pracy wybierzesz z listy pozycjĊ Rozszerzony i zapiszesz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij (rysunek 3.17).

Rysunek 3.17. Wybór trybu pracy domyĞlnego edytora TinyMCE

96

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Teraz Twój domyĞlny edytor zostaá wzbogacony o wiele nowych narzĊdzi (rysunek 3.18).

Rysunek 3.18. Widok rozszerzony edytora TinyMCE

JeĪeli chcesz udostĊpniü autorom artykuáów tylko podstawowe narzĊdzia, to w polu Tryb pracy wybierz z listy pozycjĊ Prosty. Wówczas interfejs edytora zostanie wyposaĪony tylko w kilka przycisków umoĪliwiających formatowanie tekstu w podstawowym zakresie (rysunek 3.19).

Rysunek 3.19. Widok prosty edytora TinyMCE

W systemie Joomla! masz do dyspozycji jeszcze dwa edytory: CodeMirror i Prosty. Pierwszy z nich to edytor kodu z numerowaniem wierszy i kolorowaniem skáadni (rysunek 3.20). Jest doskonaáym edytorem dla osób przyzwyczajonych do formatowania treĞci z wykorzystaniem kodu. Edytor Prosty to zwykáy edytor tekstu, bez Īadnych narzĊdzi formatowania czy kolorowania skáadni kodu, który nie posiada Īadnych dodatkowych opcji konfiguracyjnych (rysunek 3.21).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

97

Rysunek 3.20. Standardowy wygląd edytora CodeMirror

Rysunek 3.21. Wygląd edytora Prosty

Dokäadne omówienie opcji konfiguracyjnych edytorów TinyMCE i CodeMirror znajdziesz w rozdziale 6., „Praca z komponentami, moduäami i dodatkami”.

Znasz juĪ dostĊpne w systemie edytory. Teraz utwórz pierwszy artykuá w swoim serwisie. Mój wymyĞlony serwis bĊdzie zbiorem informacji, recenzji i ofert związanych z e-bookami na temat Joomla! oraz e-bookami na temat tworzenia stron WWW, wydanymi przez Helion. Aby pokazaü Ci, jak tworzyü artykuáy i zarządzaü nimi, utworzĊ po kilka artykuáów dla kaĪdej kategorii podrzĊdnej.

98

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Mimo Īe tworzony serwis jest tylko wymyĞlonym na potrzeby tej ksiąĪki przykáadem, bĊdĊ staraá siĊ odnosiü do pozycji, które osobiĞcie posiadam i z czystym sumieniem polecam. Zatem do dzieáa! Utwórz pierwszy artykuá w swoim serwisie. W tym celu kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, wskaĪ kursorem myszy pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie kliknij pozycjĊ Utwórz artykuá. Ten sam efekt osiągniesz, jeĪeli klikniesz w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ Artykuáy i w oknie Artykuáy klikniesz w przyborniku przycisk Utwórz. MoĔesz takĔe skorzystaè z menu pionowego znajdujñcego siö na pulpicie panelu administracyjnego. Wówczas kliknij w sekcji ARTYKUãY pozycjö Artykuäy, a nastöpnie w przyborniku kliknij przycisk Utwórz.

Teraz wystarczy w polu Tytuá wpisaü tytuá artykuáu, zredagowaü jego treĞü w edytorze, w polu Kategoria wybraü z listy kategoriĊ, do której bĊdzie on przypisany, i zapisaü wprowadzone zmiany. No to juĪ zabieraj siĊ do pracy! W polu Tytuá wpisz tytuá artykuáu. Ja wpisujĊ: Wïasny szablon dla Joomla! bez programowania?. Pole Alias, podobnie jak w przypadku kategorii artykuáów, moĪesz pozostawiü puste. System sam uzupeáni je na podstawie tytuáu artykuáu. W polu Kategoria wybierz kategoriĊ, do której ma byü przypisany artykuá. W moim przykáadzie wybieram kategoriĊ Szablony (rysunek 3.22).

Rysunek 3.22. Tworzenie nowego artykuáu w CMS Joomla!

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

99

JeĪeli üwiczysz razem ze mną i tworzysz przykáadowy serwis, to w polu TreĞü moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Kurs Joomla!. Jak stworzyü wáasny szablon do Joomla! (www.slawop.net/wsdj-ef4) i skopiowaü fragment tekstu opisującego ksiąĪkĊ. Pamiötaj, Ĕe jest to tylko przykäad. JeĔeli tworzysz treĈè dla swojego prawdziwego serwisu, nie moĔesz wykorzystywaè cudzych tekstów i publikowaè ich bez zgody autorów.

Najprostsze bĊdzie skorzystanie z generatora tekstu. Wpisz w pasku adresu swojej przeglądarki adres http://pl.lipsum.com. W prawym dolnym rogu moĪesz zdecydowaü o liczbie akapitów, sáów, bajtów lub list, które chcesz wygenerowaü. Powiedzmy, Īe potrzebujesz 10 akapitów. Wpisz w pole tekstowe liczbĊ 10, sprawdĨ, czy zaznaczone jest pole wyboru przy pozycji Akapity, a nastĊpnie kliknij przycisk Generuj Lorem Ipsum (rysunek 3.23). Rysunek 3.23. Generowanie przykáadowego tekstu w witrynie pl.lipsum.com

Na razie dodatkowe opcje artykuáu pozostaw niezmienione. Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby zapisaü wprowadzone zmiany i utworzyü nowy artykuá.

100

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Z pozostaäych przycisków znajdujñcych siö w górnej czöĈci okna tworzenia nowego artykuäu korzystamy tak samo jak podczas tworzenia kategorii: Z Zapisz — zapisanie wprowadzonych zmian bez zamykania okna tworzenia artykuäu; Z Zapisz i zamknij — zapisanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera artykuäów; Z Anuluj — anulowanie wprowadzonych zmian i powrót do okna menedĔera artykuäów; Z Pomoc — otwarcie w nowym oknie tematów pomocy zwiñzanych z aktywnym ekranem.

MoĪesz wprowadziü dowolny tytuá. JeĪeli jednak chcesz od początku do koĔca tego kursu opieraü siĊ na moich wskazówkach, to w polu Tytuá wpisz: Stwórz wïasny szablon dla Joomla!. W polu Kategoria wybierz pozycjĊ Szablony, natomiast w polu TreĞü artykuáu wpisz dowolny tekst, korzystając z generatora tekstów, lub po prostu wejdĨ na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Jak stworzyü wáasny szablon dla Joomla! Gantry 4 (www.slawop.net/gantry4) i skopiuj fragment tekstu opisujący ksiąĪkĊ. Przypominam, Ĕe jest to tylko przykäad. JeĔeli bödziesz chciaä publikowaè cudze treĈci w swoim prawdziwym serwisie, to nie moĔesz tego robiè bez zgody ich autorów.

Zakáadam, Īe masz opanowane podstawy edycji tekstu, wiĊc nie bĊdĊ wyjaĞniaá, jak pogrubiü, podkreĞliü, wyĞrodkowaü czy wypunktowaü tekst. Jest jednak kilka opcji, które byü moĪe przydadzą Ci siĊ podczas edycji artykuáów, a których byü moĪe nie znasz lub wykorzystujesz je rzadko:  Znaki specjalne — kliknij przycisk Znak specjalny, nastĊpnie w nowym

okienku modalnym kliknij wybrany znak (rysunek 3.24).

Rysunek 3.24. Wstawianie znaków specjalnych do artykuáu

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

101

 Czyszczenie kodu — w menu edytora kliknij pozycjĊ Format, a nastĊpnie

kliknij pozycjĊ WyczyĞü formatowanie. Opcja bardzo przydatna, kiedy wklejasz teksty pochodzące z róĪnych Ĩródeá, poniewaĪ wówczas czĊsto wklejasz je razem z kodem HTML (rysunek 3.25).

Rysunek 3.25. Usuwanie formatowanie zaznaczonego tekstu w artykule

Teraz zadanie do samodzielnego wykonania. Dla kaĪdej kategorii podrzĊdnej utwórz przynajmniej po dwa artykuáy. MoĪesz skorzystaü z moich sugestii: Artykuá 1.  Tytuá: DJ-ImageSlider — darmowy slider na TwojÈ stronÚ  Kategoria: Rozszerzenia  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Darmowy slider na Twoją stronĊ (www.slawop.net/dj-imageslider) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 2.  Tytuá: Pokaĝ treĂÊ w atrakcyjnym wydaniu  Kategoria: Rozszerzenia  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. PokaĪ treĞü w atrakcyjnym wydaniu (www.slawop.net/dj-tabs) i skopiowaü fragment tekstu.

102

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Artykuá 3.  Tytuá: Jak zarzÈdzaÊ dostÚpem do treĂci u usïug Twojej witryny?  Kategoria: Administrowanie  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Access Control List (www.slawop.net/kj3-acl) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 4.  Tytuá: Tworzenie witryn wielojÚzycznych w Joomla!  Kategoria: Administrowanie  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów

lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla! 2.5. Tworzenie witryn wielojĊzycznych (www.slawop.net/kj-tww) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 5.  Tytuá: Opanuj tajniki HTML i CSS  Kategoria: HTML  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka HTML i CSS. Zaprojektuj i zbuduj witrynĊ WWW (bit.ly/e-htmlicss) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 6.  Tytuá: Najnowsze technologie tworzenia stron WWW  Kategoria: HTML  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów

lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka WstĊp do HTML5 i CSS3 (bit.ly/e-whtmlicss) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 7.  Tytuá: Jak wykorzystaÊ potencjaï drzemiÈcy w CSS3  Kategoria: CSS  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka CSS3. Tworzenie nowoczesnych stron WWW (bit.ly/e-css3) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 8.  Tytuá: Jak tworzyÊ eleganckie strony internetowe?  Kategoria: CSS

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

103

 TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Bootstrap. Praktyczne projekty (bit.ly/e-bootstrap) i skopiowaü fragment tekstu. Bardzo polecam tĊ ksiąĪkĊ, jeĪeli chcesz siĊ rozwijaü i tworzyü interfejsy aplikacji i stron internetowych. Znajdziesz w niej sporo praktycznych przykáadów, które moĪesz wykorzystaü niemal od zaraz. Michaá Kortas, autor tej ksiąĪki, to máody, zdolny informatyk związany ze spoáecznoĞcią Joomla!, który czĊsto pojawia siĊ jako prelegent i uczestnik spotkaĔ uĪytkowników i miáoĞników tego systemu — najczĊĞciej podczas Joomla! User Group Trójmiasto (jug-trojmiasto.pl). Artykuá 9.  Tytuá: Chcesz stworzyÊ wïasny szablon dla Joomla!? Poznaj framework EF4  Kategoria: Joomla!  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora tekstów

lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Jak stworzyü wáasny szablon do Joomla! (www.slawop.net/wsdj-ef4) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 10.  Tytuá: Jak zasugerowaÊ uĝytkownikom dodatkowe treĂci?  Kategoria: Joomla!  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem mojego e-booka Kurs Joomla!. Jak sugerowaü uĪytkownikom dodatkowe treĞci? DJ-Suggester (www.slawop.net/dj-suggester) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 11.  Tytuá: Jak tworzyÊ spektakularne strony internetowe?  Kategoria: Web Design  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Niezawodne zasady web designu. Projektowanie spektakularnych witryn internetowych (bit.ly/e-web-design) i skopiowaü fragment tekstu. Artykuá 12.  Tytuá: Jak tworzyÊ funkcjonalne strony internetowe?  Kategoria: Web Design  TreĞü artykuáu — moĪesz wpisaü dowolny tekst, skorzystaü z generatora

tekstów lub po prostu wejĞü na stronĊ z opisem e-booka Nie kaĪ mi myĞleü! O Īyciowym podejĞciu do funkcjonalnoĞci stron internetowych (http://bit.ly/e-nkmm) i skopiowaü fragment tekstu. JeĪeli wykonujesz üwiczenia razem ze mną, to teraz lista artykuáów w menedĪerze artykuáów (okno Artykuáy) powinna wyglądaü podobnie jak na rysunku 3.26.

104

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.26. Lista artykuáów widoczna w menedĪerze artykuáów

Zarzñdzanie artykuäami Okno menedĪera artykuáów to jedno z najwaĪniejszych narzĊdzi w CMS Joomla!. UdostĊpnia ono bogaty zestaw narzĊdzi do zarządzania wszystkimi artykuáami utworzonymi w Twoim serwisie (rysunek 3.27). MoĪesz przeglądaü listĊ artykuáów, dodawaü nowe artykuáy, edytowaü lub usuwaü istniejące, decydowaü o stanie publikacji, a takĪe archiwizowaü artykuáy w serwisie.

Rysunek 3.27. Okno menedĪera artykuáów

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

105

Aby otworzyü okno menedĪera artykuáów, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ Artykuáy. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji ARTYKUàY kliknij pozycjĊ Artykuáy. Podobnie jak w oknie menedĪera kategorii, po lewej widoczne jest menu z trzema pozycjami: Artykuáy, Kategorie, WyróĪnione, które moĪesz ukrywaü lub przywracaü za pomocą odpowiedniej ikony. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania artykuáami:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nowy artykuá.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej artykuáów. Aby edytowaü

istniejący artykuá, zaznacz go na liĞcie i kliknij ten przycisk. JeĪeli na liĞcie kategorii zaznaczysz kilka pozycji i klikniesz ten przycisk, to otworzysz do edycji tylko pierwszy z zaznaczonych artykuáów. Aby edytowaè artykuä, moĔesz takĔe kliknñè na liĈcie jego tytuä.  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednego lub

kilku artykuáów (w zaleĪnoĞci od tego, ile pozycji na liĞcie zostanie zaznaczonych).  Wycofaj — jego dziaáanie jest odwrotne do dziaáania przycisku Opublikuj.

KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednego artykuáu lub wielu zaznaczonych na liĞcie artykuáów.  WyróĪnij — umoĪliwia oznaczenie jednego artykuáu lub kilku artykuáów jako

wyróĪnionych. DziĊki temu bĊdzie moĪliwe zarządzanie nimi w menedĪerze artykuáów wyróĪnionych. Oznaczenie artykuäu jako wyróĔnionego powoduje, Ĕe moĔe byè on widoczny w specjalnym widoku artykuäów wyróĔnionych (Artykuäy wyróĔnione – przeglñd), który bardzo czösto stosowany jest na stronach gäównych witryn.  Nie wyróĪniaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

WyróĪnij. KlikniĊcie go powoduje anulowanie oznaczenia artykuáu jako wyróĪnionego.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednego artykuáu lub wielu wybranych

artykuáów w archiwum. Artykuä, który zostanie przeniesiony do archiwum, nie bödzie widoczny na liĈcie w menedĔerze artykuäów. Artykuä taki nie bödzie widoczny takĔe na stronie frontowej witryny. Aby umoĔliwiè uĔytkownikom witryny dostöp do artykuäów archiwalnych, trzeba opublikowaè moduä o nazwie Artykuäy – Archiwum lub utworzyè nowñ pozycjö menu o nazwie Artykuäy archiwalne.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady, umoĪliwiając edycjĊ artykuáu.

106

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby upewniè siö, Ĕe aktualnie nikt nie edytuje artykuäu, który chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych artykuáach operacje

wsadowe, dziĊki którym moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych artykuáów.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows — usuwa zaznaczony

na liĞcie kategorii element lub elementy. Umieszczone w koszu artykuáy moĪesz odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi

caáego komponentu Artykuáy. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych artykuáów. Znajdziesz tam filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko znaleĨü artykuá, wpisując w pole Szukaj fragment jego tytuáu. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania do dyspozycji masz takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü artykuáy wedáug stanu publikacji, kategorii, poziomu dostĊpu, jĊzyka, tagów oraz autora (rysunek 3.28). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów!

Rysunek 3.28. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera artykuáów

Ponadto po prawej stronie znajdziesz takĪe filtr pozwalający sortowaü listĊ artykuáów oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie wiele artykuáów, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy artykuáów.

Kopiowanie artykuäów Za pomocą narzĊdzi dostĊpnych w menedĪerze artykuáów moĪesz w prosty sposób kopiowaü i swobodnie przenosiü utworzone wczeĞniej artykuáy.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

107

CzynnoĞci, które naleĪy wykonaü podczas kopiowania artykuáów, są praktycznie takie same jak podczas kopiowania kategorii. Zerknij zatem do punktu „Kopiowanie kategorii”, aby przypomnieü sobie te informacje.

Przenoszenie artykuäów Funkcja przenoszenia artykuáów jest bardzo przydatną opcją, kiedy chcesz wprowadziü zmiany w przypisaniu treĞci do innych kategorii. Pozwala ona zaoszczĊdziü sporo czasu, poniewaĪ moĪesz przenosiü wiele artykuáów naraz w inne miejsce bez koniecznoĞci edycji kaĪdego z nich. Aby przenieĞü wybrane artykuáy, zaznacz je na liĞcie, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj. W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonych artykuáów wybierz odpowiednie ustawienia:  W polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj oryginalny.  W polu PrzenieĞ/Skopiuj do kategorii wybierz z listy kategoriĊ docelową, do której

chcesz przenieĞü zaznaczone artykuáy, a nastĊpnie zaznacz pole opcji PrzenieĞ.  W polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu.  W polu Dodaj tag wybierz z listy okreĞlone tagi lub pozostaw opcjĊ Zachowaj

oryginalne tagi. Kliknij przycisk Wykonaj, aby przenieĞü artykuáy zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 3.29).

Rysunek 3.29. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla przenoszonych artykuáów

Usuwanie i odzyskiwanie artykuäów Kiedy usuwasz plik ze swojego komputera, jest on umieszczany w koszu. DziĊki temu masz moĪliwoĞü odzyskania pliku, który zostaá usuniĊty przez pomyákĊ. W CMS Joomla! dostĊpny jest podobny mechanizm.

108

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Aby usunąü wybrany artykuá, zaznacz pole wyboru obok tytuáu artykuáu, który chcesz usunąü, a nastĊpnie kliknij przycisk Wyrzuü. MoĪesz takĪe kliknąü strzaákĊ skierowanej w dóá, znajdującą siĊ w kolumnie Stan, a nastĊpnie wybraü z listy pozycjĊ Wyrzuü (rysunek 3.30).

Rysunek 3.30. Wyrzucanie artykuáu do kosza

UsuniĊty artykuá nie bĊdzie widoczny na liĞcie kategorii, ale moĪna go jeszcze odzyskaü. Aby to zrobiü, kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy artykuáu, który ma byü przywrócony, a nastĊpnie kliknij przycisk Opublikuj (rysunek 3.31).

Rysunek 3.31. Odzyskiwanie artykuáu wyrzuconego do kosza — metoda 1.

MoĪesz takĪe kliknąü strzaákĊ skierowaną w dóá, znajdującą siĊ z kolumnie Stan, a nastĊpnie wybraü z listy pozycjĊ Opublikuj lub kliknąü po prostu ikonĊ kosza (rysunek 3.32).

Rysunek 3.32. Odzyskiwanie artykuáu wyrzuconego do kosza — metoda 2.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

109

Aby ostatecznie usunąü artykuáy znajdujące siĊ w koszu, w oknie menedĪera artykuáów kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy artykuáów, które mają byü ostatecznie usuniĊte, a nastĊpnie kliknij przycisk UsuĔ (rysunek 3.33).

Rysunek 3.33. Usuwanie artykuáów umieszczonych w koszu Pamiötaj, Ĕe jest to operacja nieodwracalna. Nie da siö juĔ przywróciè tak usuniötych artykuäów!

Artykuäy wyróĔnione Czy korciáo CiĊ juĪ, aby podejrzeü, jak prezentują siĊ Twoje artykuáy na stronie startowej witryny? Kliknij link PokaĪ witrynĊ (prawy górny róg zaplecza). O nie! Tyle pracy i nic nie ma? O co chodzi? JuĪ wyjaĞniam. DomyĞlnie na stronie startowej wyĞwietlane są artykuáy oznaczone jako wyróĪnione. JeĪeli chcesz zobaczyü, jak prezentują siĊ one w Twojej witrynie, oznacz jako wyróĪniony jeden artykuá z kaĪdej kategorii. Otwórz okno menedĪera artykuáów (Artykuáy/Artykuáy) i kliknij gwiazdkĊ w kolumnie Stan dla wybranych artykuáów. Kiedy odĞwieĪysz okno gáównej strony witryny, zobaczysz artykuáy wyróĪnione, przedstawione w widoku przeglądu artykuáów wyróĪnionych. Nie wygląda to jeszcze zbyt dobrze, prawda? Zaraz to poprawimy, a tymczasem poznaj interfejs do zarządzania artykuáami wyróĪnionymi. Do zarządzania artykuáami oznaczonymi jako wyróĪnione sáuĪy menedĪer artykuáów wyróĪnionych (rysunek 3.34). Aby otworzyü okno menedĪera artykuáów, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ WyróĪnione. Po lewej stronie znajdziesz menu z trzema pozycjami prowadzącymi do pozostaáych menedĪerów komponentu Artykuáy: Artykuáy, Kategorie, WyróĪnione, które moĪesz ukrywaü lub przywracaü za pomocą ikony z niebieską strzaáką.

110

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.34. Okno menedĪera artykuáów wyróĪnionych

Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania artykuáami:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nowy artykuá.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej artykuáów.  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednego

lub kilku zaznaczonych artykuáów.  Wycofaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

Opublikuj. KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednego artykuáu lub wielu artykuáów zaznaczonych na liĞcie.  Nie wyróĪniaj — klikniĊcie tego przycisku powoduje anulowanie oznaczenia

artykuáu jako wyróĪnionego. Artykuäy, dla których zostaäo anulowane wyróĔnienie, automatycznie przestajñ byè widoczne na liĈcie artykuäów w oknie menedĔera artykuäów wyróĔnionych.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednego artykuáu lub wielu wybranych

artykuáów w archiwum.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ artykuáu.  Wyrzuü — usuwa tymczasowo zaznaczony na liĞcie kategorii element

lub zaznaczone elementy.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi

caáego komponentu Artykuáy. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych artykuáów. Są to dokáadnie takie same filtry, jakie znajdują siĊ w menedĪerze artykuáów, wiĊc nie ma sensu, aby je w tym miejscu szczegóáowo omawiaü.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

111

CzöĈè wstöpna (tzw. zajawka) artykuäu Kiedy po oznaczeniu kilku artykuáów jako wyróĪnionych i odĞwieĪeniu strony gáównej witryny okazaáo siĊ, Īe artykuáy nie prezentują siĊ zbyt elegancko, obiecaáem, Īe jeszcze siĊ tym zajmiemy. Káopot polega na tym, Īe prezentowana jest caáa treĞü artykuáów. Bardzo czĊsto treĞci serwisów wyĞwietlają kilka artykuáów naraz, prezentując jedynie fragmenty zachĊcające do zapoznania siĊ z ich caáą treĞcią. PokaĪĊ Ci teraz, w jaki sposób zdefiniowaü w artykule treĞü wstĊpną, tzw. zajawkĊ. Edytuj dowolny artykuá. W tym celu kliknij na liĞcie artykuáów tytuá wybranego artykuáu lub zaznacz pole wyboru po lewej stronie tytuáu artykuáu, a nastĊpnie kliknij przycisk Dostosuj. UmieĞü kursor na koĔcu fragmentu tekstu, który ma byü zajawką i kliknij przycisk WiĊcej, znajdujący siĊ na pasku narzĊdziowym edytora (rysunek 3.35).

Rysunek 3.35. Podziaá artykuáu na czĊĞü wstĊpną (tzw. zajawkĊ) i czĊĞü gáówną

W edytorze zobaczysz czerwoną przerywaną liniĊ, natomiast na stronie pojawi siĊ tutaj przycisk Czytaj wiĊcej (rysunek 3.36). Twoje kolejne zadanie — dokonaj takiego podziaáu (na czĊĞü wstĊpną i czĊĞü gáówną) we wszystkich artykuáach.

Opcje publikacji artykuäu Nie zawsze bĊdziesz mieü wolną chwilĊ, aby opublikowaü artykuá o okreĞlonej godzinie. W CMS Joomla! moĪesz napisaü artykuá i zaplanowaü jego opublikowanie w wybranym czasie. Co wiĊcej, nie musisz pamiĊtaü o wycofywaniu z publikacji treĞci juĪ nieaktualnych. System w zdefiniowanym przez Ciebie czasie zrobi to automatycznie.

112

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.36. Przycisk Czytaj wiĊcej widoczny pod czĊĞcią wstĊpną artykuáu

Edytuj dowolny artykuá, a nastĊpnie kliknij zakáadkĊ Opcje publikacji. Zakáadka ta zawiera nastĊpujące opcje konfiguracyjne:  Rozpocznij publikacjĊ — w tym polu moĪesz zdecydowaü, kiedy artykuá

ma zostaü opublikowany w serwisie. DomyĞlnie artykuáy publikowane są natychmiast po zapisaniu. DatĊ i czas publikacji moĪesz zmieniü na dwa sposoby. Pierwszy polega na wpisaniu odpowiednich danych (daty i godziny) w to pole. Drugi natomiast na klikniĊciu ikony kalendarza i wyborze roku, miesiąca i dnia (rysunek 3.37).

Rysunek 3.37. Obsáuga kalendarza podczas definiowania daty rozpoczĊcia publikacji artykuáu  ZakoĔcz publikacjĊ — w tym polu moĪesz wprowadziü datĊ i czas, kiedy

artykuá nie powinien juĪ byü publikowany. To bardzo wygodna opcja w odniesieniu do treĞci mających charakter tymczasowy, takich jak Īyczenia Ğwiąteczne czy informacje zaleĪne od pory roku. DomyĞlnie pole to pozostaje niewypeánione, co oznacza, Īe artykuá nie ma zdefiniowanego terminu zakoĔczenia publikacji, czyli nigdy nie zostanie automatycznie wycofany z publikacji.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

113

 Data utworzenia — w tym polu system sam wstawi datĊ utworzenia artykuáu,

czyli datĊ pierwszego zapisania artykuáu. MoĪesz jednak zmieniü ją, wpisując odpowiednie dane w to pole lub korzystając z ikony kalendarza.  Autor — w tym polu moĪesz za pomocą przycisku Wybierz uĪytkownika

wskazaü autora artykuáu spoĞród zarejestrowanych w systemie uĪytkowników.  Inna nazwa autora — wpisz do tego pola pseudonim lub imiĊ i nazwisko

autora, który nie jest zarejestrowanym uĪytkownikiem w Twoim systemie, albo po prostu inną nazwĊ zarejestrowanego uĪytkownika. Wpisanie danych w to pole powoduje, Īe system nie bĊdzie uwzglĊdniaá pola Autor. Kolejne pola to tzw. opcje metadanych:  Opis-streszczenie — wpisz krótkie (maksymalnie 180 znaków) streszczenie

artykuáu.  Sáowa kluczowe — wpisz kilka wyrazów lub wyraĪeĔ charakteryzujących

zawartoĞü artykuáu.  Klucz odnoĞnika — za pomocą tego pola moĪesz dodaü tekst odnoĞnika

do powiązanych zasobów zewnĊtrznych (np. w systemie pomocy).  Wyszukiwarki — wybierz z listy jedną z dostĊpnych pozycji, aby zdefiniowaü

sposób obsáugi serwisu przez wyszukiwarki.  Autor — zdecyduj, czy chcesz, aby w metadanych strony umieszczone byáy

informacje o autorze artykuáu, i wpisz jego dane (imiĊ i nazwisko lub pseudonim).  Prawa do treĞci — wpisz informacjĊ okreĞlającą prawa do publikowanych

treĞci.  Odniesienie zewnĊtrzne — za pomocą tego pola moĪesz dodaü odnoĞnik

do powiązanych zasobów zewnĊtrznych (np. w systemie pomocy). Szczegóáowe wyjaĞnienie opcji metadanych znajdziesz w rozdziale 2., w punkcie „Sekcja Metadane”.

MenedĔer Media Obecnie trudno znaleĨü witryny, na których nie ma grafik. Mimo Īe tekst to jedna z najwaĪniejszych czĊĞci Twojej witryny, czasami warto wzbogaciü go o grafikĊ. Grafiki są potrzebne choüby jako ilustracje do prezentowanych artykuáów. MoĪe zamierzasz prowadziü serwis przedstawiający jakieĞ produkty? W takim przypadku zapewne zechcesz utworzyü wáasne galerie grafik. Tworzeniem galerii obrazów zajmiemy siĊ póĨniej, przy okazji omawiania przydatnych rozszerzeĔ do Joomla!.

114

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Teraz pokaĪĊ Ci, jak sprawnie korzystaü z menedĪera mediów oraz w jaki sposób przesáaü pliki graficzne na serwer. WyjaĞniĊ takĪe, jak wstawiaü grafikĊ do artykuáu i innych czĊĞci serwisu, takich jak np. kategorie i opisy. Zatem rozpoczynamy przygodĊ z menedĪerem Media. CMS Joomla! umoĪliwia pracĊ z róĪnymi formatami grafik, choü najlepiej stosowaü najczĊĞciej uĪywane w internecie. WeĨ pod uwagĊ zastosowanie plików typu JPG, PNG lub GIF. Na razie pracujesz na swoim komputerze, wiĊc zarządzanie plikami w Twoim serwisie jest bardzo proste — kopiujesz przygotowane przez Ciebie pliki do odpowiedniego folderu na dysku Twojego komputera, i TYLE! Lecz przecieĪ projektujesz swój serwis po to, aby byá w przyszáoĞci dostĊpny w internecie, prawda? W Joomla! do zarządzania plikami graficznymi i innymi plikami multimedialnymi sáuĪy menedĪer Media. To bardzo przydatne narzĊdzie, które umoĪliwia administratorom dodawanie plików graficznych do systemu oraz pomaga w ich uporządkowaniu. MoĪesz za jego pomocą przesyáaü nowe pliki, usuwaü istniejące oraz tworzyü podkatalogi. DomyĞlnie wszystkie pliki, którymi moĪna zarządzaü w menedĪerze Media, znajdują siĊ w folderze folder_glowny_twojego_serwisu/images. W przypadku mojego przykáadowego serwisu jest to folder mojeebooki/images. Aby otworzyü okno menedĪera Media, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie pozycjĊ Media. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji ARTYKUàY kliknij pozycjĊ Media. Interfejs menedĪera Media jest niezwykle prosty. Jego obsáuga nie powinna Ci sprawiü najmniejszych káopotów (rysunek 3.38).

Rysunek 3.38. Okno menedĪera Media

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

115

Na samej górze znajduje siĊ przybornik z przyciskami zapewniającymi dostĊp do najwaĪniejszych funkcji menedĪera:  Wczytaj — klikniĊcie tego przycisku uaktywnia opcje potrzebne do przesáania

plików na serwer.  Utwórz katalog — uaktywnia opcje potrzebne do utworzenia na serwerze

nowego katalogu.  UsuĔ — umoĪliwia usuniĊcie zaznaczonych na liĞcie elementów (plików

i folderów).  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — otwiera okno z opcjami globalnymi menedĪera Media.

Po lewej stronie znajdziesz obszar przedstawiający strukturĊ katalogów w folderze images. Obszar ten moĪesz ukrywaü lub przywracaü za pomocą ikony z niebieską strzaáką. W gáównym obszarze widoczne są dwa przyciski: Miniatury i Szczegóáy. Korzystając z nich, moĪesz przeáączaü siĊ miĊdzy dwoma róĪnymi widokami, które róĪnią siĊ sposobem prezentowania plików i folderów. Po klikniĊciu przycisku Miniatury wyĞwietlany jest widok miniatur, który jest widokiem domyĞlnym. Zobaczysz wówczas miniatury plików graficznych i folderów (rysunek 3.39).

Rysunek 3.39. Widok miniatur w menedĪerze Media

Po klikniĊciu przycisku Szczegóáy wyĞwietlany jest widok szczegóáowy. WyĞwietlane są wówczas dodatkowo takie informacje, jak wymiary grafik oraz ich wielkoĞü (rozmiar pliku) — rysunek 3.40.

Rysunek 3.40. Widok szczegóáowy w menedĪerze Media

116

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

KlikniĊcie miniatury lub nazwy folderu spowoduje wyĞwietlenie zawartoĞci tego folderu, natomiast klikniĊcie miniaturki lub nazwy pliku spowoduje wyĞwietlenie go w oknie modalnym Preview.

Tworzenie katalogów JeĪeli serwis zawiera duĪo treĞci, a co za tym idzie, takĪe grafikĊ, warto odzwierciedliü strukturĊ kategorii takĪe w menedĪerze Media. DziĊki temu nie bĊdzie baáaganu i áatwiej Ci bĊdzie znaleĨü potrzebne obrazy. Aby utworzyü nowy katalog, kliknij przycisk Utwórz katalog. ZauwaĪ, Īe zostaá uaktywniony formularz umoĪliwiający tworzenie folderów. Pole po lewej stronie wyĞwietla ĞcieĪkĊ dostĊpu wzglĊdem katalogu images. ZawartoĞci tego pola nie moĪesz edytowaü. Po prawej stronie dostĊpne jest pole tekstowe, do którego moĪesz wprowadziü nazwĊ katalogu, który chcesz utworzyü. Wpisz dowolną nazwĊ, a jeĪeli wykonujesz üwiczenia razem ze mną, to wpisz: joomla, a nastĊpnie kliknij przycisk Utwórz katalog (rysunek 3.41).

Rysunek 3.41. Tworzenie nowego folderu w menedĪerze Media Nie uĔywaj polskich znaków ani spacji w nazwach tworzonych przez Ciebie katalogów.

JeĪeli operacja siĊ powiodáa, to zobaczysz komunikat informujący o prawidáowym utworzeniu katalogu, a poniĪej pojawi siĊ ikona nowego katalogu. Zostanie takĪe zaktualizowany obszar struktury folderów znajdujący siĊ po lewej stronie (rysunek 3.42). W podobny sposób utwórz jeszcze dwa kolejne katalogi: tworzenie-stron-www i darmowe. Kolejny krok to utworzenie katalogów podrzĊdnych. W katalogu joomla utwórz trzy dodatkowe podkatalogi: rozszerzenia, szablony i administrowanie. Aby to zrobiü, kliknij nazwĊ lub ikonĊ katalogu joomla, a nastĊpnie przycisk Utwórz katalog i skorzystaj ze znanego Ci formularza.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

117

Rysunek 3.42. Wygląd menedĪera Media po utworzeniu katalogu joomla

Aby wróciü do folderu nadrzĊdnego, kliknij przycisk ze strzaáką skierowaną do góry lub odsyáacz skáadający siĊ z trzech kropek, znajdujący siĊ pod tym przyciskiem (rysunek 3.43). Szczerze mówiąc, áatwiej bĊdzie Ci trafiü w przycisk ze strzaáką. Rysunek 3.43. Powrót do katalogu nadrzĊdnego

Teraz w katalogu tworzenie-stron-www utwórz dwa dodatkowe podkatalogi: html i css, natomiast w katalogu darmowe utwórz dwa kolejne katalogi: joomla i webdesign. JeĔeli podczas tworzenia katalogu popeänisz bäñd w jego nazwie, to za pomocñ menedĔera Media nie zmienisz tej nazwy! W takiej sytuacji usuþ katalog, a nastöpnie utwórz nowy.

Aby usunąü katalog lub plik za pomocą menedĪera Media, wystarczy, Īe zaznaczysz pole wyboru obok danego elementu, a nastĊpnie klikniesz przycisk UsuĔ. Ten sam efekt osiągniesz, klikając ikonĊ z krzyĪykiem znajdującą siĊ w obszarze wybranego elementu (pliku lub folderu). PamiĊtaj jednak, Īe katalog, który zamierzasz usunąü, nie moĪe zawieraü podkatalogów ani plików.

118

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Operacja usuwania plików lub katalogów w menedĔerze Media jest nieodwracalna. System nie umieszcza ich w koszu, jak ma to miejsce w przypadku innych elementów systemu.

Wczytywanie plików LiczĊ na to, Īe masz juĪ utworzoną strukturĊ katalogów, która w moim przykáadzie odpowiada strukturze kategorii artykuáów. Pora przesáaü do nich kilka plików. Zakáadam, Īe w kaĪdym artykule znajdzie siĊ przynajmniej jeden obrazek. Zatem potrzebujĊ przy najmniej 14 grafik. Aby uáatwiü Ci wykonywanie dalszych üwiczeĔ, przygotowaáem gotowy zestaw plików, które moĪesz pobraü, korzystając z adresu ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip. Za pomocą menedĪera Media przeĞlesz teraz pierwsze dwa pliki. W tym celu otwórz zawartoĞü folderu joomla (kliknij ikonĊ folderu lub jego nazwĊ), a nastĊpnie zawartoĞü folderu szablony. Zwróü uwagĊ, czy w górnym obszarze okna wyĞwietlającego katalogi i pliki wyĞwietlana jest prawidáowa ĞcieĪka dostĊpu. Kliknij przycisk Wczytaj, a nastĊpnie przycisk Wybierz pliki. WskaĪ plik lub pliki, które chcesz przesáaü na serwer, i kliknij przycisk Otwórz. JeĪeli chcesz wykonaü üwiczenie razem ze mną, to wybierz pliki: 01_wlasny_szablon_w_joomla_ef4.png i 02_wlasny_szablon_w_joomla_gantry4.png. ZauwaĪ, Īe obok przycisku Wybierz pliki pojawiá siĊ wpis informujący o liczbie plików wybranych do przesáania. Aby rozpocząü proces wczytywania pliku, kliknij przycisk Rozpocznij wczytywanie (rysunek 3.44).

Rysunek 3.44. Wczytywanie plików za pomocą menedĪera Media

Po chwili zobaczysz komunikat informujący o zakoĔczeniu wczytywania pliku, a poniĪej pojawią siĊ miniaturki przesáanych obrazów.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

119

Uwagi dotyczñce plików graficznych Z Zmieþ nazwy plików na takie, które nie zawierajñ spacji, znaków specjalnych oraz polskich znaków. Z Zamiast spacji uĔywaj znaku podkreĈlenia (_) lub äñcznika (-). Z Stosuj grafiki tylko w formatach JPG, PNG lub GIF. Z Za pomocñ dowolnego edytora grafiki zmieþ rozmiar grafik na takie, które bödñ dobrze prezentowaè siö w artykuäach Twojego serwisu. Proponujö nie przekraczaè 1024 pikseli szerokoĈci.

W ramach üwiczenia umieĞü teraz kolejne grafiki do kaĪdego z nowych katalogów. JeĪeli nie masz pomysáu lub chcesz mieü dokáadnie takie same pliki jak ja, to wykorzystaj pliki przygotowane przeze mnie:  Katalog joomla/rozszerzenia:

x 03_dj-imageslider.png x 04_dj-tabs.png  Katalog joomla/administrowanie:

x 05_acl.png x 06_witryny_wielojezyczne.png  Katalog tworzenie-stron-www/html:

x 07_htm_i_css.png x 08_wstep_do_html_i_css.png  Katalog tworzenie-stron-www/css:

x 09_css3.png x 10_bootstrap.png x 16_responsywne_strony_www.jpg  Katalog darmowe/joomla:

x 11_wlasny_szablon_w_joomla_ef4.png x 12_dj-suggester.png  Katalog darmowe/webdesign:

x 13_webdesign.png x 14_nie_kaz_mi_myslec.png Mam nadziejĊ, Īe masz juĪ sporą wprawĊ w zarządzaniu plikami za pomocą menedĪera Media.

120

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Grafika w artykuäach Kiedy za pomocą menedĪera Media umieĞcisz juĪ pliki graficzne w odpowiednim miejscu Twojego serwisu, moĪesz wykorzystaü je m.in. jako uzupeánienie Twoich artykuáów. Masz do dyspozycji kilka metod wstawiania grafiki do artykuáów. Otwórz menedĪera artykuáów (menu Artykuáy/Artykuáy) i edytuj dowolny artykuá. W moim przykáadzie bĊdzie to artykuá zatytuáowany Wáasny szablon dla Joomla! bez programowania?.

Ilustracja wprowadzenia i ilustracja peänego tekstu Do umieszczania obrazów w czĊĞci wstĊpnej artykuáów moĪesz posáuĪyü siĊ zakáadką Obrazki i áącza. MoĪesz zastosowaü dwie róĪne grafiki lub dwie wersje tego samego obrazu. MoĪesz osobno zdefiniowaü obraz wyĞwietlany w widokach typu przegląd artykuáów i osobno obraz pojawiający siĊ, kiedy internauta wyĞwietli caáą treĞü artykuáu. Jako ilustracjö wprowadzenia warto przygotowaè obraz o mniejszych rozmiarach niĔ obraz dla caäego artykuäu. JeĔeli jako ilustracjö wprowadzenia umieĈcisz plik o duĔych rozmiarach, to bödzie on zajmowaä takĔe wiöcej miejsca na dysku serwera. Wczytanie strony, na której bödñ znajdowaè siö takie obrazy, zajmie zdecydowanie wiöcej czasu, co moĔe zniechöciè internautów i znaczñco wpäynñè na Twojñ pozycjö w wyszukiwarkach internetowych.

Aby umieĞciü obraz w czĊĞci wstĊpnej artykuáu, kliknij zakáadkĊ Obrazki i áącza, a nastĊpnie w polu Ilustracja wprowadzenia kliknij przycisk Wybierz. Za pomocą okna modalnego wybierz plik graficzny (/joomla/szablony/01_wlasny_szablon_w_joomla_ef4.png) i kliknij przycisk Wstaw. JeĪeli na zdalnym serwerze nie ma potrzebnego pliku, w tym samym oknie modalnym kliknij zakáadkĊ Wczytaj, a nastĊpnie kliknij przycisk Wybierz pliki, wybierz plik znajdujący siĊ w zasobach Twojego komputera, a nastĊpnie kliknij przycisk Rozpocznij wczytywanie. W polu PoáoĪenie obrazka wybierz z listy pozycjĊ obrazka wzglĊdem tekstu zajawki. JeĪeli pozostawisz pozycjĊ Globalne, to zostaną wprowadzone domyĞlne ustawienia globalne zdefiniowane dla komponentu Artykuáy. W polu Tekst alternatywny wpisz tekst opisujący grafikĊ. Tekst ten wykorzystywany jest przez wyszukiwarki i pojawia siĊ w przeglądarkach z wyáączoną opcją wyĞwietlania grafiki. Warto umieszczaè wpisy w polu Tekst alternatywny, poniewaĔ wpäywajñ one na wiökszñ dostöpnoĈè witryny dla osób säabowidzñcych i niewidomych. Dostarczajñ waĔnych informacji i uäatwiajñ prawidäowe odczytywanie strony przez tzw. czytniki stron stosowane przez osoby niedowidzñce.

W polu Podpis wpisz tekst, który bĊdzie widoczny pod grafiką oraz po wskazaniu obrazu kursorem myszy (rysunek 3.45).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

121

Rysunek 3.45. Umieszczanie ilustracji wprowadzenia do przykáadowego artykuáu

Obraz zdefiniowany w polu Ilustracja wprowadzenia widoczna bĊdzie tylko w widoku przeglądu artykuáów. JeĪeli chcesz, aby byáa widoczna grafika, kiedy uĪytkownik wyĞwietli peáną treĞü artykuáu, musisz zdefiniowaü obraz w polu Ilustracja peánego tekstu. PamiĊtaj o zdefiniowaniu pól PoáoĪenie obrazka, Tekst alternatywny i Podpis. Zadanie dla Ciebie. Dla kaĪdego artykuáu umieĞü odpowiednie ilustracje wprowadzenia i ilustracjĊ peánego tekstu. W moim przypadku strona startowa witryny wygląda tak jak na rysunku 3.46.

Dodatkowe ilustracje w artykule Czasem w treĞci artykuáu trzeba umieĞciü dodatkowe obrazy. Najprostszą z moĪliwych metod jest umieszczenie kursora w miejscu, którym chcesz wstawiü obraz, a nastĊpnie wykorzystanie metody „przeciągnij i upuĞü” (drag & drop). Po prostu przeciągnij wáaĞciwy plik obrazu do okna edytora (rysunek 3.47). Pamiötaj, Ĕe pliki umieszczane metodñ „przeciñgnij i upuĈè” sñ wczytywane bezpoĈrednio do folderu twoj-serwis/images na zdalnym serwerze.

MoĪesz takĪe skorzystaü z tradycyjnej metody. UmieĞü kursor w miejscu, w którym chcesz wstawiü obraz, a nastĊpnie kliknij przycisk Grafika znajdujący siĊ w pasku narzĊdzi edytora tekstowego (rysunek 3.48). W oknie modalnym kliknij folder, w którym znajduje siĊ grafika, którą chcesz wstawiü do artykuáu. W moim wypadku jest to joomla/rozszerzenia. Kliknij plik, który ma siĊ znaleĨü w artykule. ZauwaĪ, Īe jego nazwa wraz z caáą ĞcieĪką dostĊpu pojawi siĊ w polu Adres grafiki. Zwróü takĪe uwagĊ na fakt, Īe masz do dyspozycji jeszcze kilka dodatkowych pól: Opis grafiki, Podpis, Wyrównaj, Tytuá grafiki oraz Klasa: Caption.

122 Rysunek 3.46. Wygląd strony startowej przykáadowej witryny po umieszczeniu ilustracji wprowadzenia

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

123

Rysunek 3.47. Umieszczanie grafiki w artykule metodą „przeciągnij i upuĞü”

Rysunek 3.48. Umieszczanie grafiki w artykule

W polu Opis grafiki wpisz tekst opisujący grafikĊ. To, co wpiszesz w to pole, bĊdzie siĊ pojawiaáo, gdy uĪytkownik wyáączy wyĞwietlanie grafiki w swojej przeglądarce lub z jakichĞ przyczyn nie bĊdzie moĪliwe jej wyĞwietlanie. TreĞü wpisana w tym polu zostanie

124

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

odczytana przez czytniki ekranowe uĪywane przez osoby niedowidzące lub niewidome. Ja wpisujĊ: Przykïad treĂci przedstawionych za pomocÈ zakïadek. W polu Podpis moĪesz wpisaü tekst, który bĊdzie wyĞwietlany bezpoĞrednio pod grafiką. W polu Wyrównaj wybierz z listy sposób wyrównania grafiki wzglĊdem tekstu. Ja wybieram pozycjĊ Lewa. W polu Tytuá grafiki wpisz tekst, który bĊdzie wyĞwietlany w tzw. etykietce (Īóátym polu), kiedy wskaĪesz kursorem myszy grafikĊ. Ja wpisujĊ: Przykïadowe treĂci przedstawione za pomocÈ zakïadek. Na koniec kliknij przycisk Wstaw, aby wybrana przez Ciebie grafika pojawiáa siĊ w artykule (rysunek 3.49).

Rysunek 3.49. Okno modalne menedĪera Media podczas wstawiania grafiki do artykuáu

Teraz zapisz artykuá i zobacz, jak prezentuje siĊ w Twoim serwisie. JeĪeli chcesz zmieniü podstawowe wáaĞciwoĞci wstawionego obrazu, wróü do edycji artykuáu i kliknij grafikĊ, którą chcesz edytowaü. ZauwaĪ, Īe zostaáa ona podĞwietlona, a na jej krawĊdziach pojawiáy siĊ kwadratowe znaczniki. Za ich pomocą moĪesz zmieniaü rozmiar wyĞwietlanego obrazu. Wystarczy, Īe klikniesz, przytrzymasz lewy przycisk myszy i przesuniesz kursor. Kiedy bĊdziesz przesuwaü kursor myszy, edytor bĊdzie wyĞwietlaá póáprzezroczysty obraz o nowym rozmiarze, a pod nim w szarej etykietce nowy rozmiar w pikselach. Gdy ustawisz odpowiedni rozmiar swojej grafiki, zwolnij przycisk myszy (rysunek 3.50).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

125

Rysunek 3.50. Zmiana rozmiaru grafiki umieszczonej w artykule metodą „przeciągnij i upuĞü”

Parametry grafiki moĪesz takĪe zmieniü, korzystając z przycisku Wstaw/edytuj obrazek, który znajduje siĊ na pasku narzĊdziowym edytora TinyMCE. W tym celu kliknij grafikĊ w Twoim artykule, a nastĊpnie przycisk Wstaw/edytuj obrazek. Ten sam efekt osiągniesz, gdy klikniesz w menu edytora pozycjĊ Wstaw, a nastĊpnie pozycjĊ Wstaw/edytuj obrazek. MoĪesz takĪe kliknąü grafikĊ prawym przyciskiem myszy i wybraü z menu podrĊcznego pozycjĊ Wstaw/edytuj obrazek. W okienku Wstaw/edytuj obrazek masz do dyspozycji dwie zakáadki: Ogólne i Zaawansowane. Zakáadka Ogólne umoĪliwia zmianĊ opisu i rozmiarów wyĞwietlanego obrazu (rysunek 3.51). Kiedy zaznaczona jest opcja Zachowaj proporcje, to wystarczy, Īe wprowadzisz jeden rozmiar — drugi zostanie wpisany automatycznie. Pamiötaj, Ĕe zmiana wymiarów wyĈwietlanego obrazu nie powoduje, Ĕe plik zmniejsza swój rozmiar na dysku. Najlepszym rozwiñzaniem jest skorzystanie z odpowiedniego edytora grafiki i wczeĈniejsze przygotowanie plików o okreĈlonej wielkoĈci.

Kliknij teraz zakáadkĊ Zaawansowane. W polu Styl moĪesz wpisaü wáasne definicje stylów CSS dla obrazka. W polu OdstĊp pionowy definiujesz odstĊp w pionie, jaki ma byü zachowany miĊdzy grafiką a tekstem. Natomiast w polu OdstĊp poziomy definiujesz

126

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.51. Zmiana opisu i wymiarów obrazu umieszczonego w artykule za pomocą opcji Wstaw/edytuj obrazek

odstĊp w poziomie, jaki ma byü zachowany miĊdzy grafiką a tekstem. Puste pole oznacza brak takiego odstĊpu. W polu Ramka definiujesz gruboĞü obramowania Twojej grafiki (rysunek 3.52). Puste pole oznacza brak obramowania. Rysunek 3.52. Zakáadka Zaawansowane w oknie Wstaw/edytuj obrazek

Kliknij przycisk Ok, aby zatwierdziü zmiany, a nastĊpnie zapisz artykuá i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ w Twoim serwisie.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

127

Grafika w kategoriach Pliki graficzne moĪesz dodawaü nie tylko do treĞci artykuáów. MoĪesz takĪe umieszczaü obrazy w opisie kategorii lub jako ilustracje kategorii. Co wiĊcej, w podobny sposób umieĞcisz grafikĊ w kategorii kontaktów, reklam czy zakáadek. Najpierw upewnij siĊ, czy wáączone są odpowiednie opcje. Kliknij w menu Artykuáy pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie kliknij w przyborniku przycisk Opcje. Kliknij zakáadkĊ o nazwie Kategoria, a nastĊpnie sprawdĨ, czy dla pozycji Opis kategorii i Ilustracja kategorii aktywne są opcje PokaĪ (rysunek 3.53).

Rysunek 3.53. Wáączenie opcji PokaĪ dla pozycji Opis kategorii i Ilustracja kategorii w opcjach globalnych komponentu Artykuáy

Aby umieĞciü grafikĊ w opisie kategorii, edytuj wybraną przez siebie kategoriĊ. W moim przykáadzie edytujĊ kategoriĊ JOOMLA. UmieĞü kursor w sekcji Opis, a nastĊpnie stosując jedną z poznanych wczeĞniej metod umieszczania grafiki w artykule, wstaw wybrany przez siebie plik (np. joomla/Joomla3.png). Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie przejdĨ do strony gáównej witryny i kliknij tytuá artykuáu Wáasny szablon dla Joomla! bez programowania? lub przycisk Czytaj wiĊcej pod zajawką. WyĞwietli siĊ caáa zawartoĞü artykuáu. Pod artykuáem w sekcji JesteĞ tutaj kliknij odsyáacz JOOMLA. Teraz widzisz zawartoĞü kategorii wraz z grafiką umieszczoną w jej opisie (rysunek 3.54). W CMS Joomla! istnieje takĪe inny sposób dodawania grafiki do kategorii. Edytuj inną kategoriĊ, np. DARMOWE. Kliknij zakáadkĊ Opcje, a nastĊpnie w polu Ilustracja opisu kliknij przycisk Wybierz. Zaznacz wybrany plik (np. darmowe/free.png), a nastĊpnie kliknij przycisk Wstaw (rysunek 3.55).

128

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.54. Wygląd serwisu z grafiką umieszczoną w opisie kategorii Rysunek 3.55. Dodawanie ilustracji opisu do wybranej kategorii

Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie przejdĨ do strony gáównej Twojej witryny i kliknij tytuá artykuáu Jak zasugerowaü uĪytkownikom dodatkowe treĞci? lub przycisk Czytaj wiĊcej pod zajawką. WyĞwietli siĊ caáa zawartoĞü artykuáu. Pod artykuáem w sekcji JesteĞ tutaj kliknij odsyáacz DARMOWE. Teraz widzisz zawartoĞü kategorii wraz z grafiką umieszczoną jako ilustracja kategorii (rysunek 3.56). Dokáadnie w taki sam sposób moĪesz umieĞciü grafikĊ w kategoriach kontaktów czy zakáadek.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

129

Rysunek 3.56. Wygląd serwisu z umieszczoną ilustracją opisu kategorii Joomla

Jak tworzyè dostöpne treĈci (WCAG 2.0) Kiedy pokazywaáem Ci, jak umieszczaü grafikĊ w artykuáach lub kategoriach, wspomniaáem kilkakrotnie, Īe warto umieszczaü wpisy w odpowiednich polach, poniewaĪ bardzo czĊsto dostarczają one waĪnych informacji dla osób sáabowidzących lub niewidomych. DziĊki tym wpisom specjalne czytniki stron stosowane przez te osoby mogą je odczytaü. To tylko jedna z wielu czynnoĞci, które moĪesz wykonaü, aby uáatwiü innym Īycie i aby Twój serwis byá dostĊpny dla wiĊkszego grona internautów. W przypadku bardzo wielu witryn speánienie wymagaĔ dostĊpnoĞci to juĪ nie moĪliwoĞü, lecz obowiązek. Od 30 maja 2012 roku obowiązuje w Polsce Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 roku w sprawie krajowych ram interoperacyjnoĞci, minimalnych wymagaĔ dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagaĔ dla systemów teleinformatycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 526). Zgodnie z tym rozporządzeniem wszystkie serwisy internetowe podmiotów publicznych powinny byü dostosowane do potrzeb osób niepeánosprawnych. Na dostosowanie serwisów do wymagaĔ dostĊpnoĞci (WCAG — Web Content Accessibility Guidelines) administratorzy serwisów, które powstaáy po 30.05.2012 r. mieli 3 lata. Oznacza to, Īe obecnie nie powinno byü juĪ serwisów realizujących zadania publiczne, które nie speániają standardów dostĊpnoĞci. Aby wspomóc administratorów tych serwisów, powstaá projekt KuĨnia DostĊpnych Stron (dostepny.joomla.pl), który jest Ĩródáem uĪytecznej wiedzy, dobrych praktyk i pomocnych narzĊdzi. W ramach tego projektu powstaáo mnóstwo przydatnych poradników, które krok po kroku táumaczą i pokazują, jak tworzyü dostĊpne witryny internetowe.

130

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Miaáem zaszczyt i przyjemnoĞü pracowaü nad tymi poradnikami wspólnie ze Stefanem Wajdą, czáowiekiem nr 1 (moim i nie tylko moim zdaniem) w Polsce, jeĪeli chodzi o CMS Joomla!. DziĊki tej wspóápracy opublikowaliĞmy ok. 110 róĪnych procedur i instrukcji związanych z tworzeniem dostĊpnych stron internetowych. Co to znaczy, Īe strony powinny byü dostĊpne? Dla kogo powinny byü dostĊpne? OtóĪ znaczy to, Īe powinny byü dostĊpne dla wszystkich ludzi, szczególnie dla osób starszych i niepeánosprawnych. Dla osób peánosprawnych dostĊpna jest praktycznie kaĪda strona internetowa. Natomiast dla osób, które są niewidome lub niepeánosprawne ruchowo, juĪ niestety nie. W tym rozdziale chciaábym przekazaü Ci kilka porad, dziĊki którym bĊdziesz Ğwiadomie tworzyü bardziej dostĊpne treĞci.

Jak poprawnie oznaczyè strukturö artykuäu? Osoby dobrze widzące, przeglądając strony w internecie, bardzo czĊsto jedynie „skanują” treĞü. Bez trudu są w stanie zidentyfikowaü interesujące ich fragmenty na podstawie tytuáów, nagáówków itp. Osoby niewidome, które korzystają z czytników stron, takĪe mogą szybko poruszaü siĊ po nagáówkach, aby dotrzeü do interesujących ich treĞci. Czytniki przetwarzają informacje znajdujące siĊ w kodzie strony i informują uĪytkownika, czy przetwarzany tekst jest nagáówkiem, akapitem, listą, tabelą, czy teĪ jakimĞ innym elementem witryny. Dlatego prawidáowa struktura artykuáu ma fundamentalne znaczenie dla wszystkich odwiedzających Twój serwis. W CMS Joomla! nagáówek pierwszego stopnia stosowany jest dla tytuáu strony. Taki nagáówek powinien byü tylko jeden na stronie. Nagáówek drugiego stopnia uĪywany jest najczĊĞciej do oznaczania tytuáów artykuáów. Zatem w samym artykule stosuj pozostaáe poziomy nagáówków, od 3 do 6 stopnia. Nagáówki te powinny odzwierciedlaü hierarchiczną strukturĊ treĞci artykuáu, od najwyĪszych do najniĪszych. Aby umieĞciü nagáówek w artykule, moĪesz skorzystaü z dwóch metod. Pierwsza polega na wykorzystaniu listy rozwijanej znajdującej siĊ na pasku narzĊdzi edytora. Edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy. W edytorze umieĞü kursor w miejscu, w którym chcesz utworzyü nagáówek. Wpisz tekst nagáówka, a nastĊpnie w pasku narzĊdzi edytora z rozwijanej listy wybierz Nagáówek 3 lub inny, w zaleĪnoĞci od tworzonej struktury artykuáu (rysunek 3.57). Na koniec naciĞnij klawisz Enter, aby zakoĔczyü tworzenie nagáówka i rozpocząü nowy akapit. Metoda druga polega na wykorzystaniu opcji ukrytych w menu edytora. UmieĞü w edytorze kursor w miejscu, w którym chcesz utworzyü nagáówek, a nastĊpnie wpisz tekst nagáówka. JeĪeli tekst masz juĪ wczeĞniej wpisany, wystarczy, Īe umieĞcisz w nim kursor tekstowy. W menu edytora kliknij pozycjĊ Format, wskaĪ kursorem myszy pozycjĊ Formaty, a nastĊpnie pozycjĊ Nagáówki i wybierz Nagáówek 3 lub inny, w zaleĪnoĞci od tworzonej struktury artykuáu (rysunek 3.58).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

131

Rysunek 3.57. Tworzenie nagáówka za pomocą rozwijalnej listy w pasku narzĊdziowym

Rysunek 3.58. Tworzenie nagáówka za pomocą menu edytora TinyMCE

Kiedy i jak stosowaè listy (wykazy)? Listy stosuje siĊ do uporządkowania i pogrupowania informacji. Wówczas tekst staje siĊ przejrzysty i zawarte w nim informacje są áatwiejsze do zapamiĊtania. Dla osób niepeánosprawnych wzrokowo listy są bardzo waĪnym elementem. Są rozpoznawane przez czytniki ekranu, dziĊki czemu osoby te mogą swobodnie poruszaü siĊ po stronie, przechodząc pomiĊdzy poszczególnymi listami. Ponadto listy stanowią dla nich dodatkową informacjĊ, dziĊki czemu są w stanie lepiej zrozumieü czytany tekst.

132

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Kiedy i jak stosowaü listy numerowane? Listy numerowane nadają poszczególnym pozycjom logiczną kolejnoĞü. Stosowane są wszĊdzie tam, gdzie istotna jest kolejnoĞü poszczególnych elementów. Są szczególnie przydatne na przykáad w opisach jakichĞ procedur skáadających siĊ z kolejnych kroków. Aby utworzyü listĊ numerowaną w artykule, edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy. UmieĞü w edytorze kursor w miejscu, w którym chcesz utworzyü listĊ numerowaną, a nastĊpnie na pasku narzĊdzi edytora kliknij przycisk Lista numerowana. Wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, aby dodaü kolejną pozycjĊ listy numerowanej. NaciĞnij dwukrotnie klawisz Enter lub kliknij ponownie przycisk Lista numerowana na pasku narzĊdzi edytora, aby zakoĔczyü wstawianie kolejnych pozycji listy (rysunek 3.59).

Rysunek 3.59. Tworzenie listy numerowanej w przykáadowym artykule

Aby utworzyü wielopoziomową listĊ numerowaną, umieĞü kursor na koĔcu tego elementu listy, po którym chcesz utworzyü kolejny poziom listy numerowanej, i naciĞnij klawisz Enter. Kliknij na pasku narzĊdzi edytora przycisk ZwiĊksz wciĊcie, a nastĊpnie wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, aby dodaü kolejną pozycjĊ listy numerowanej (rysunek 3.60). NaciĞnij dwukrotnie klawisz Enter lub kliknij przycisk Zmniejsz wciĊcie na pasku narzĊdzi edytora, aby wróciü do wyĪszego poziomu listy numerowanej. Kiedy i jak stosowaü listy wypunktowane? Stosuj je, kiedy kolejnoĞü poszczególnych elementów nie jest istotna. W tego typu liĞcie kaĪdy element jest tak samo waĪny. Wykorzystuj listy takĪe wtedy, gdy w tekĞcie jest duĪo dáugich wyliczeĔ. Tworzenie list wypunktowanych wygląda niemal identycznie jak tworzenie list numerowanych. RóĪnica polega jedynie na klikniĊciu na pasku narzĊdzi edytora przycisku Lista wypunktowana zamiast Lista numerowana (rysunek 3.61).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

133

Rysunek 3.60. Tworzenie wielopoziomowej listy numerowanej w przykáadowym artykule

Rysunek 3.61. Tworzenie listy wypunktowanej w przykáadowym artykule

Kiedy stosowaü listy mieszane? Listy tego typu sáuĪą do tworzenia struktur drzewiastych. Są one przydatne, gdy opracowujesz rozbudowane treĞci zawierające szereg punktów i podpunktów. DziĊki temu podpunkty bĊdą przesuniĊte w prawo w stosunku do punktów nadrzĊdnych. Wykaz bĊdzie wówczas bardziej czytelny i estetyczny. Aby utworzyü w artykule listĊ mieszaną, edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy. UmieĞü kursor tekstowy w miejscu, w którym chcesz utworzyü listĊ mieszaną, a nastĊpnie na pasku narzĊdzi edytora kliknij przycisk Lista numerowana. Wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, a nastĊpnie kliknij przycisk ZwiĊksz wciĊcie. Ponownie wpisz tekst i ponownie naciĞnij klawisze Enter i ZwiĊksz wciĊcie. Kliknij przycisk Lista wypunktowana, wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter. Znowu wpisz tekst i naciĞnij klawisz Enter, aby wprowadziü kolejną pozycjĊ listy. NaciĞnij dwukrotnie klawisz Enter lub kliknij

134

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

przycisk Zmniejsz wciĊcie, aby wprowadziü tekst do pozycji nadrzĊdnej. Aby zakoĔczyü tworzenie listy mieszanej, skorzystaj z przycisku Zmniejsz wciĊcie lub naciĞnij dwukrotnie klawisz Enter podczas edycji najwyĪszego poziomu listy (rysunek 3.62).

Rysunek 3.62. Tworzenie listy mieszanej w przykáadowym artykule

Jak oznaczaè cytaty? Prawidáowe oznaczenie cytatu pozwala na odpowiednie wyróĪnienie go w kontekĞcie. Ma to szczególne znaczenie dla osób niewidomych, które korzystają z czytników. Cytowany tekst czĊsto wyróĪniany jest kursywą. Dla osób dobrze widzących to wystarczający sposób oznaczania cytatów, jednak dla osób niewidzących nie jest to dobre rozwiązanie. PowaĪne káopoty ze zrozumieniem tekstu mogą mieü takĪe osoby sáabowidzące i dyslektycy. Dla nich tekst wyróĪniony w ten sposób moĪe byü po prostu nieczytelny. Jak zatem prawidáowo oznaczyü cytat, aby czytnik przekazaá prawidáową informacjĊ osobom niewidomym? Do dyspozycji masz dwa znaczniki HTML:  Znacznik

, który sáuĪy do oznaczania tekstów pochodzących

z innych Ĩródeá. W specyfikacji HTML 4.01 znacznik ten sáuĪyá do oznaczania dáuĪszych fragmentów tekstu, np. kilku zdaĔ czy caáego akapitu.  Znacznik do oznaczania krótkich cytatów skáadających siĊ z kilku czy

kilkunastu sáów. W wiĊkszoĞci przeglądarek tekst oznaczony w ten sposób zostanie automatycznie ujĊty w cudzysáów. W najgorszym przypadku moĪesz takĪe oznaczyü cytowany tekst za pomocą zwykáych cudzysáowów, wpisując je za pomocą odpowiednich klawiszy na klawiaturze. Aby oznaczyü cytat, edytuj istniejący artykuá lub utwórz nowy, a nastĊpnie wpisz tekst, który ma byü oznaczony jako cytat. Zaznacz tekst cytatu, a nastĊpnie kliknij przycisk Blok cytatu znajdujący siĊ w pasku narzĊdziowym edytora. MoĪesz takĪe skorzystaü z listy rozwijalnej Formaty znajdującej siĊ na pasku narzĊdzi edytora (rysunek 3.63).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

135

Rysunek 3.63. Oznaczanie cytatu w przykáadowym artykule

Podziaä däugiego artykuäu Czasem zdarza siĊ, Īe tworzony przez Ciebie artykuá jest bardzo dáugi. Aby wyĞwietliü treĞü znajdującą siĊ na koĔcu, trzeba dáugo przewijaü ekran. Sensownym rozwiązaniem w takim przypadku wydaje siĊ podziaá artykuáu na kilka czĊĞci. CMS Joomla! umoĪliwia taki podziaá przez wygenerowanie paska nawigacji pomiĊdzy kolejnymi czĊĞciami i wyĞwietlanie na kaĪdej z nich spisu treĞci z listą odnoĞników prowadzących do poszczególnych stron. Edytuj artykuá i w miejscu, w którym chcesz dokonaü podziaáu, umieĞü kursor tekstowy, a nastĊpnie kliknij znajdujący siĊ w pasku narzĊdziowym edytora przycisk Podziel stronĊ. W oknie modalnym, w polu Tytuá strony, wpisz tytuá rozpoczynający nastĊpną czĊĞü artykuáu. Tytuá ten bĊdzie widoczny obok tytuáu caáego artykuáu. W polu OdnoĞnik w spisie treĞci wpisz krótki tekst, który bĊdzie stanowiá odnoĞnik w spisie treĞci, a nastĊpnie kliknij przycisk Wstaw podziaá strony, aby wróciü do edytora (rysunek 3.64). Podziaá strony w edytorze bĊdzie widoczny jako szara kreskowana linia. Dokonaj podziaáu kolejnych czĊĞci tekstu, a nastĊpnie zapisz wprowadzone zmiany i sprawdĨ, jak teraz Twój artykuá prezentuje siĊ w serwisie. Mój przykáadowy artykuá wygląda tak jak ten na rysunku 3.65.

Jak poprawnie opisywaè zawartoĈè obrazów? Dla osób dobrze widzących obrazy są nieodáącznym elementem niemal kaĪdej witryny i wygodnym sposobem prezentacji niektórych treĞci. Jednak dla osób niepeánosprawnych mogą stanowiü spory problem. Co zrobiü, aby obrazy staáy siĊ dostĊpne dla wszystkich? Wytyczna 1.1.1 WCAG 2.0 zaleca, aby informacje nietekstowe na stronach WWW, takie jak m.in. grafiki, mogáy byü przetworzone przez oprogramowanie uĪytkownika i dostarczaü komplet informacji, jakie ze sobą niosą.

136

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 3.64. Definiowanie podziaáu strony w przykáadowym artykule

Rysunek 3.65. Wygląd spisu treĞci po dokonaniu podziaáu przykáadowego artykuáu

NajwaĪniejsze, aby istotne obrazy miaáy zwiĊzáy opis, tzw. tekst alternatywny, który opisuje, co znajduje siĊ na grafice. JeĪeli grafika jest jednoczeĞnie linkiem (odnoĞnikiem) naleĪy w tekĞcie alternatywnym umieĞciü opis, dokąd prowadzi ten link. Istnieją wyjątki, kiedy tekst alternatywny nie powinien byü stosowany, ale o tym przeczytasz w dalszej czĊĞci tego punktu. O tym, jak umieszczaü opis grafiki, pisaáem juĪ w tym rozdziale, w podrozdziale „Grafika w artykuáach”. Teraz chciaábym pokazaü Ci inną metodĊ, polegającą na edycji kodu HTML z umieszczonym juĪ wczeĞniej obrazem. Edytuj artykuá, a nastĊpnie kliknij przycisk Kod Ĩródáowy znajdujący siĊ na pasku narzĊdzi edytora lub przycisk Przeáącz edytor znajdujący siĊ pod edytorem (rysunek 3.66).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

137

Rysunek 3.66. Przyciski Kod Ĩródáowy i Przeáącz edytor

Odszukaj kod obrazka i do znacznika img dodaj atrybut alt wraz z tekstem alternatywnym (rysunek 3.67).

Rysunek 3.67. Fragment kodu HTML edytowanego artykuáu wraz z zaznaczonym kodem dotyczącym umieszczonej grafiki

Kiedy nie stosowaü opisu obrazu? Tylko wówczas, gdy elementy graficzne na Twojej stronie mają charakter czysto dekoracyjny (np. linia peániąca funkcjĊ separatora). JeĪeli umieĞcisz tekst alternatywny w grafikach sáuĪących jako elementy ozdobne Twojego serwisu, to moĪesz mocno znieksztaáciü przekaz. Czytniki przeczytają wszystko, co jest w znaczniku alt. WyobraĨ wiĊc sobie, co usáyszy osoba niewidoma, kiedy do kaĪdej tego typu grafiki dodasz tekst alternatywny typu: „separator”, „naroĪnik lewy”, „obrazek”, „krawĊdĨ prawa” itp. JeĪeli do tego typu grafik nie dodasz w ogóle atrybutu alt, to czytnik przeczyta nazwĊ pliku. Nazwa ta moĪe byü niezrozumiaáa (np. DCIM_73562.jpg) i takĪe moĪe znieksztaáciü caáy przekaz.

138

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Co w takim przypadku naleĪy zrobiü? Jak wáaĞciwie definiowaü obrazy peániące funkcje ozdobne? Atrybut alt MUSI BYû PUSTY! UmieĞciü po prostu atrybut alt z pustą zawartoĞcią lub stosuj do dekoracji strony jĊzyk CSS! PoniĪej znajdziesz przykáadowy kod prawidáowego zdefiniowania obrazka dekoracyjnego.

Jak poprawnie tworzyè odnoĈniki? OdnoĞniki (hiperáącza, linki, odsyáacze) to jedne z najwaĪniejszych elementów stron internetowych. àączą one poszczególne czĊĞci witryny w jedną caáoĞü. BĊdziemy o nich mówiü w kolejnym rozdziale. Tworząc odnoĞniki w artykuáach, musisz trzymaü siĊ jednej waĪnej zasady: odnoĞniki muszą byü zrozumiaáe. To znaczy na podstawie tekstowej zawartoĞci hiperáącza musisz byü w stanie zrozumieü, dokąd ono prowadzi. JeĪeli Twoje odnoĞniki nie bĊdą zrozumiaáe, to osoby widzące jakoĞ sobie poradzą i bĊdą w stanie domyĞliü siĊ, jakie jest ich przeznaczenie. Niestety, osoby niewidome bĊdą miaáy spory problem z takimi linkami. Tworząc odnoĞniki, trzymaj siĊ nastĊpujących zasad:  Twórz niepowtarzalne treĞci odnoĞników.  Nie twórz odnoĞników o nic nieznaczącej treĞci. Chodzi o takie odnoĞniki,

które poza kontekstem są caákowicie niezrozumiaáe. NajczĊstsze báĊdy to tworzenie linków typu: „kliknij tutaj”, „pobierz”, „tutaj”, „wiĊcej” itp. Czytniki dla osób niewidomych posiadają funkcjĊ umoĪliwiającą przemieszczanie siĊ pomiĊdzy odnoĞnikami. WyobraĨ sobie, co sáyszy osoba niewidoma, kiedy stosujesz tego typu linki.  Tworząc dáugie odnoĞniki, pamiĊtaj, aby moĪna byáo je zrozumieü po

przeczytaniu ok. 70 znaków.  Informuj uĪytkownika, Īe link otworzy siĊ w nowym oknie. JeĞli tego nie zrobisz,

osoba niewidoma moĪe mieü káopot, poniewaĪ po otwarciu odsyáacza w nowym oknie nie bĊdzie mogáa wróciü do poprzedniej strony z wykorzystaniem mechanizmu Wstecz.  Tworząc odnoĞniki do plików (np. PDF, DOC itp.), dodaj informacje o tym,

Īe odnoszą siĊ one wáaĞnie do plików, i o wielkoĞci plików (w KB lub MB). UĪytkownik powinien mieü informacjĊ, Īe link nie prowadzi do strony internetowej.  Unikaj tworzenia odnoĞników poprzez wklejanie bezpoĞrednio do tekstu

caáego adresu internetowego. Takie adresy czĊsto skáadają siĊ z dáugich niezrozumiaáych ciągów zawierających szereg cyfr, liter i znaków specjalnych (np.
Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

139

ma siĊ staü odnoĞnikiem, a nastĊpnie zaznacz ten tekst. Kliknij przycisk Wstaw/edytuj link znajdujący siĊ na pasku narzĊdzi edytora, a nastĊpnie w oknie modalnym, w polu Url, wpisz lub wklej adres, do którego ma prowadziü odnoĞnik. Kliknij przycisk Ok (rysunek 3.68).

Rysunek 3.68. Tworzenie odnoĞnika w przykáadowym artykule

Jak usunąü utworzony wczeĞniej w artykule odnoĞnik? To bardzo proste. Zaznacz tekst odnoĞnika, który chcesz usunąü, a nastĊpnie na pasku narzĊdziowym edytora kliknij przycisk UsuĔ link. Przycisk ten znajdziesz tuĪ obok przycisku Wstaw/edytuj link.

Konfiguracja globalna artykuäów Tworząc artykuá czy kategoriĊ, zawsze masz do dyspozycji pewne dodatkowe ustawienia, które decydują o zachowaniu siĊ danego elementu. Ustawienia te obowiązują dla konkretnego artykuáu lub kategorii. MoĪesz takĪe zdefiniowaü ustawienia, które bĊdą obowiązywaü dla wszystkich tworzonych elementów. Wówczas bĊdą one stanowiáy dla nich domyĞlne, wyjĞciowe ustawienia. MoĪesz je oczywiĞcie dowolnie zmieniaü dla poszczególnych elementów osobno. W CMS Joomla! modyfikacja opcji elementów utworzonych w komponencie Artykuäy moĔliwa jest na trzech poziomach: komponentu (konfiguracja globalna), pojedynczego elementu (kategorii, artykuäu) i pozycji menu. System zastosuje te ustawienia, które sñ najniĔej w hierarchii, tzn. najpierw te zdefiniowane w pozycji menu, nastöpnie w artykule lub kategorii, a dopiero na koþcu ustawienia globalne.

DostĊp do ustawieĔ globalnych komponentu Artykuáy moĪliwy jest z poziomu kaĪdego z trzech menedĪerów: Artykuáy, Kategorie i WyróĪnione (menu Artykuáy). Zatem otwórz okno jednego z tych menedĪerów, a nastĊpnie kliknij w przyborniku przycisk Opcje.

140

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Ustawienia konfiguracji globalnej w komponencie Artykuáy są pogrupowane w dziewiĊciu zakáadkach. Jest ich sporo, ale warto je poznaü, aby zorientowaü siĊ, jaki mają wpáyw na dziaáanie Twojej witryny. WiĊkszoĞü opcji jest na tyle zrozumiaáa, Īe nie ma sensu, aby je szczegóáowo wyjaĞniaü.

Zakäadka Artykuäy Ustawienia zawarte w tej zakáadce okreĞlają wygląd i zachowanie pojedynczego artykuáu. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Ukáad prezentacji — wybierz z listy domyĞlny ukáad wszystkich artykuáów.  PokaĪ tytuá — oprócz treĞci artykuáu widoczny bĊdzie takĪe jego tytuá.  Tytuáy áączem — wyĞwietlony w serwisie tytuá artykuáu bĊdzie jednoczeĞnie

áączem do tego artykuáu.  Wprowadzenie — tekst wstĊpny (zajawka) artykuáu bĊdzie widoczny w widoku

caáej treĞci artykuáu.  PoáoĪenie informacji o artykule — zdecyduj, klikając odpowiednią pozycjĊ na

liĞcie, czy informacje na temat artykuáu mają byü wyĞwietlane nad artykuáem, pod nim, czy teĪ powinny byü podzielone. Wybranie pozycji Podziel powoduje, Ĕe kategoria artykuäu, kategoria nadrzödna i data publikacji wyĈwietlane sñ powyĔej tekstu, natomiast data utworzenia, data modyfikacji i liczba odsäon sñ wyĈwietlane poniĔej.  PokaĪ kategoriĊ — wyĞwietlana bĊdzie nazwa kategorii, do której przypisany

jest artykuá.  Kategoria áączem — wyĞwietlona nazwa kategorii bĊdzie jednoczeĞnie

áączem do niej.  Tytuá kategorii — wyĞwietlony bĊdzie tytuá kategorii nadrzĊdnej, jeĪeli

artykuá przypisany jest do kategorii podrzĊdnej.  àącz z nadrzĊdną kategorią — wyĞwietlona nazwa kategorii nadrzĊdnej

bĊdzie jednoczeĞnie áączem do niej.  PokaĪ autora — wyĞwietlona bĊdzie nazwa autora artykuáu.  Autor áączem — wyĞwietlona nazwa autora bĊdzie jednoczeĞnie áączem

do strony z jego danymi kontaktowymi.  PokaĪ datĊ utworzenia — wyĞwietlana bĊdzie data utworzenia artykuáu.  PokaĪ datĊ modyfikacji — wyĞwietlana bĊdzie data ostatniej modyfikacji artykuáu.  PokaĪ datĊ opublikowania — wyĞwietlana bĊdzie data opublikowania artykuáu.  Przyciski nawigacji — udostĊpnianie internautom przycisków uáatwiających

nawigacjĊ miĊdzy artykuáami (nastĊpny, poprzedni).

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

141

 Gáosowanie, ocenianie — umoĪliwienie uĪytkownikom oceny artykuáu.  PokaĪ „Czytaj wiĊcej” — w widoku przeglądu artykuáów bĊdą wyĞwietlane

odnoĞniki Czytaj wiĊcej do stron z peánym tekstem artykuáów.  Tytuá z „Czytaj wiĊcej” — wraz z odnoĞnikiem Czytaj wiĊcej wyĞwietlany

bĊdzie takĪe tytuá artykuáu.  Znaków w tytule — wpisz liczbĊ znaków w tytule artykuáu wyĞwietlanym

w odnoĞniku Czytaj wiĊcej.  PokaĪ tagi — wyĞwietlane bĊdą tagi, którymi oznaczony jest artykuá.  PokaĪ ikony — wyĞwietlane bĊdą ikony umoĪliwiające wykonanie

dodatkowych operacji, takich jak wydrukowanie artykuáu, wysáanie odnoĞnika do artykuáu na adres e-mail.  PokaĪ ikonĊ Drukuj — wyĞwietlana bĊdzie ikona umoĪliwiająca wydrukowanie

artykuáu.  PokaĪ ikonĊ Email — wyĞwietlana bĊdzie ikona umoĪliwiająca wysáanie

odnoĞnika do artykuáu pocztą e-mail.  PokaĪ odsáony — wyĞwietlana bĊdzie liczba odsáon artykuáu.  PokaĪ áącza wszystkim — niezalogowani uĪytkownicy Twojego serwisu bĊdą

widzieü tytuáy i teksty wprowadzające artykuáów przeznaczone tylko dla zalogowanych uĪytkowników. JeĔeli w polu PokaĔ äñcza wszystkim klikniesz przycisk Tak, to niezalogowani uĔytkownicy zobaczñ odnoĈniki i wstöpy artykuäów, ale przy próbie wyĈwietlenia peänego tekstu artykuäu pojawi siö komunikat, Ĕe artykuä jest przeznaczony tylko dla osób zalogowanych.  PoáoĪenie áączy — zdecyduj, klikając odpowiednią pozycjĊ na liĞcie, czy áącza

mają byü wyĞwietlane nad artykuáem, czy pod nim.

Zakäadka Edycja artykuäu W tej zakáadce znajdziesz ustawienia związane z formularzem tworzenia i edycji artykuáu.  PokaĪ opcje publikacji — dostĊpna bĊdzie zakáadka z opcjami publikacji artykuáu

(omawiaáem je w tym rozdziale, w punkcie „Opcje publikacji artykuáu”).  PokaĪ opcje artykuáu — dostĊpna bĊdzie zakáadka Opcje artykuáu.  Wáącz wersje — wáącza wersjonowanie, aby system automatycznie zapisywaá

starsze wersje artykuáu.  Maksimum wersji — wpisz liczbĊ okreĞlającą liczbĊ starszych wersji artykuáu,

które system bĊdzie automatycznie zapisywaá.

142

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Witryna: Obrazki i áącza — autorzy, którzy tworzą artykuáy, bĊdą mieü z poziomu

witryny dostĊp do zakáadki Obrazki i áącza.  Zaplecze: Obrazki i áącza — udostĊpnia zakáadkĊ Obrazki i áącza podczas

tworzenia artykuáu z poziomu zaplecza administracyjnego.  Okno docelowe áącza A — wybierz sposób otwarcia áącza zdefiniowanego

w polu àącze A. Do dyspozycji masz cztery moĪliwoĞci: x Otwórz w tym oknie x Otwórz w nowym oknie x Otwórz w oknie wyskakującym x Otwórz w oknie modalnym  Okno docelowe áącza B — wybierz sposób otwarcia áącza zdefiniowanego

w polu àącze B.  Okno docelowe áącza C — wybierz sposób otwarcia áącza zdefiniowanego

w polu àącze C.  Ilustracja wprowadzenia — wybierz z listy domyĞlną pozycjĊ obrazka

wzglĊdem tekstu wstĊpnego (zajawki) artykuáu.  Ilustracja peánego tekstu — wybierz z listy domyĞlną pozycjĊ obrazka

wzglĊdem tekstu w widoku caáego artykuáu.

Zakäadka Kategoria W tej zakáadce znajdziesz ustawienia związane z pojedynczą kategorią, czyli tym, co widzi internauta, kiedy kliknie odsyáacz do kategorii. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Ukáad prezentacji — wybierz z listy domyĞlny ukáad prezentacji treĞci.  PokaĪ tekst Podkategorie — pokazywany bĊdzie tekst Podkategorie.  Tytuá kategorii — wyĞwietlany bĊdzie tytuá kategorii.  Opis kategorii — wyĞwietlany bĊdzie opis kategorii.  Ilustracja kategorii — wyĞwietlana bĊdzie grafika zdefiniowana jako

ilustracja kategorii.  Poziom podkategorii — wybierz z listy liczbĊ wyĞwietlanych poziomów

kategorii podrzĊdnych.  Kategorie bez pozycji —wyĞwietlane bĊdą nazwy kategorii, do których nie ma

przypisanych Īadnych artykuáów.  Komunikat o braku artykuáów — wyĞwietlany bĊdzie komunikat informujący

o braku artykuáów w kategorii. System bĊdzie wyĞwietlaá komunikaty, kiedy w polu Kategorie bez pozycji klikniesz przycisk Tak.  PokaĪ opisy podkategorii — wyĞwietlane bĊdą opisy dla kategorii podrzĊdnych.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

143

 Artykuáów w kategorii — wyĞwietlana bĊdzie informacja o liczbie artykuáów

w kategoriach.  PokaĪ tagi — wyĞwietlane bĊdą tagi, którymi oznaczona jest kategoria.

Zakäadka Kategorie W tej zakáadce znajdziesz ustawienia związane z informacjami widocznymi na stronie z listą kategorii.  PokaĪ opis nadrzĊdnej kategorii — wyĞwietlany bĊdzie opis kategorii

nadrzĊdnej  Poziomów podkategorii — wybierz z listy liczbĊ wyĞwietlanych poziomów

kategorii podrzĊdnych.  Kategorie bez pozycji — wyĞwietlane bĊdą nazwy kategorii, do których nie

ma przypisanych Īadnych artykuáów.  PokaĪ opisy podkategorii — wyĞwietlane bĊdą opisy dla kategorii

podrzĊdnych.  Artykuáów w kategorii — wyĞwietlana bĊdzie informacja o liczbie artykuáów

w kategoriach.

Zakäadka Przeglñd/WyróĔnione Ustawienia dostĊpne w tej zakáadce definiują wygląd i zachowanie elementów znajdujących siĊ w widoku przeglądu artykuáów lub przeglądu artykuáów wyróĪnionych. DostĊpne są nastĊpujące pola:  Pozycji gáównych — wpisz liczbĊ artykuáów gáównych, które zawsze

wyĞwietlane bĊdą w jednej kolumnie na caáej szerokoĞci obszaru przeznaczonego na treĞü strony (rysunek 3.69).  Pozostaáych pozycji — wpisz liczbĊ okreĞlającą, ile pozostaáych artykuáów

moĪe byü wyĞwietlanych w jednej kolumnie lub kilku kolumnach (pole Kolumn).  Kolumn — wpisz liczbĊ kolumn przeznaczonych do wyĞwietlania pozostaáych

pozycji artykuáów.  Liczba odnoĞników — wpisz liczbĊ odnoĞników widocznych w obszarze

WiĊcej artykuáów pod wstĊpami artykuáów.  Uporządkuj w kolumnach — wybierz z listy sposób rozmieszczenia artykuáów

w kolumnach: x W dóá — spowoduje, Īe artykuáy rozmieszczane bĊdą najpierw w kolejnych wierszach pierwszej kolumny (pionowo), a póĨniej w nastĊpnych. x W poprzek — spowoduje rozmieszczenie artykuáów w kolejnych kolumnach pierwszego wiersza (poziomo), a póĨniej w nastĊpnych wierszach.

144

Rysunek 3.69. Widok przeglądu artykuáów w przykáadowej witrynie

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

145

 Wáącznie z podkategoriami — wybierz z listy, czy do przeglądu artykuáów

mają byü uwzglĊdniane takĪe kategorie podrzĊdne. MoĪesz ustaliü maksymalny poziom zagnieĪdĪenia, wybierając pozycjĊ Wszystkie lub poziom od 1 do 5.

Zakäadka Opcje listy pozycji W tej zakáadce znajdziesz ustawienia definiujące wygląd ukáadu listy pozycji (kategorii, artykuáów).  Ogranicznik liczby — widoczna bĊdzie lista rozwijana umoĪliwiająca wybór

liczby wyĞwietlanych pozycji artykuáów.  Kryterium filtrowania — udostĊpnienie uĪytkownikom dodatkowego filtrowania

listy artykuáów. MoĪesz udostĊpniü filtrowanie listy wedáug tytuáu, autora lub liczby odsáon.  Nagáówki tabeli — wyĞwietlane bĊdą nagáówki tabeli z listą artykuáów.  PokaĪ datĊ — na liĞcie artykuáów bĊdzie wyĞwietlana data. MoĪesz wybraü

z listy datĊ utworzenia (Utworzono), modyfikacji (Poprawiono) lub publikacji (Opublikowano) artykuáu.  Format daty — wpisz inny niĪ domyĞlny format daty. CMS Joomla! domyĈlnie wyĈwietla daty w formacie dd miesiac yyyy, np. 21 marzec 2016. Aby zastosowaè inny format wyĈwietlania daty, musisz skorzystaè z parametrów zwracanych przez funkcjö date() jözyka PHP. Na przykäad wpis d.m.Y H:i spowoduje wyĈwietlenie dnia, miesiñca i roku oddzielonych kropkami oraz godziny i minut oddzielonych dwukropkiem, np. 21.03.2016 21:48. Wiöcej informacji na temat parametrów funkcji date() znajdziesz w dokumentacji jözyka PHP pod adresem php.net/manual/pl/function.date.php.  PokaĪ odsáony — na liĞcie artykuáów bĊdzie wyĞwietlana liczba odsáon

dla danego artykuáu.  PokaĪ autorów — na liĞcie artykuáów bĊdzie widoczna takĪe nazwa autora

kaĪdego wyĞwietlanego artykuáu.

Zakäadka Opcje wspólne W tej zakáadce znajdziesz ustawienia wspólne dla wszystkich ukáadów (widoków):  Uporządkuj kategorie — wybierz z listy sposób sortowania wyĞwietlanych

kategorii.  Uporządkuj artykuáy — wybierz z listy sposób sortowania wyĞwietlanych

artykuáów.  Uporządkuj wg daty — zdecyduj, wedáug której daty — utworzenia

(Utworzono), modyfikacji (Poprawiono), opublikowania (Opublikowano) — system ma uporządkowaü artykuáy.

146

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Podziaá na strony — pod artykuáami bĊdzie wyĞwietlany pasek nawigacyjny

umoĪliwiający przemieszczanie siĊ miĊdzy stronami. JeĪeli chcesz, aby system sam „decydowaá”, kiedy powinien byü wyĞwietlany pasek nawigacyjny, wybierz pozycjĊ Automatycznie.  Paginacja — wyĞwietlana bĊdzie liczba stron i wyĞwietlanych na stronie pozycji.  Artykuáy wyróĪnione — wyĞwietlane bĊdą artykuáy z atrybutem WyróĪnione.

Zakäadka Integracja Ustawienia dostĊpne w tej zakáadce decydują o integracji komponentu Artykuáy z innymi rozszerzeniami.  àącze moduáu Kolporter — widoczny bĊdzie odnoĞnik (ikona) do kanaáu

informacyjnego RSS.  W kanale informacyjnym — w kanaáach informacyjnych bĊdą widoczne tylko

zajawki artykuáów (Wprowadzenie) lub caáa treĞü artykuáów (Peány tekst).  PokaĪ odnoĞnik „WiĊcej” — w kanaáach informacyjnych bĊdzie widoczny

odnoĞnik WiĊcej, jeĪeli w polu W kanale informacyjnym zostaáa wybrana pozycja Wprowadzenie.

Zakäadka Uprawnienia Oprócz definiowania uprawnieĔ globalnych dla caáej witryny (menu System/Konfiguracja globalna) moĪliwa jest takĪe konfiguracja na poziomie komponentu. Na zakáadce Uprawnienia moĪesz okreĞliü globalne uprawnienia do wykonywania konkretnych dziaáaĔ w komponencie Artykuáy dla poszczególnych grup uĪytkowników. Aby zobaczyü, jakie ustawienia zdefiniowane są dla poszczególnych grup, kliknij nazwĊ danej grupy. Zobaczysz wówczas po prawej stronie bieĪące ustawienia, natomiast w kolumnie Ğrodkowej zobaczysz ustawienia, które moĪna zmieniü.

Dziaäania, które mogñ wykonywaè uĔytkownicy w komponencie Artykuäy Kolumna Dziaáanie okreĞla zakres dziaáaĔ, jakie moĪe realizowaü uĪytkownik naleĪący do danej grupy:  Konfigurowanie, w tym ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący do wybranej

grupy mają prawo do przeglądania oraz zmiany opcji konfiguracyjnych komponentu (przycisk Opcje w przyborniku), w tym uprawnieĔ grup.  Konfigurowanie, ale bez ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący do wybranej

grupy mają prawo do przeglądania oraz zmiany opcji konfiguracyjnych komponentu, ale bez moĪliwoĞci zmiany uprawnieĔ grup.  DostĊp do komponentu — okreĞla, czy uĪytkownicy mają dostĊp do pulpitu

wybranego komponentu.

Rozdziaä 3. i Zarzñdzanie treĈciñ witryny

147

 Tworzenie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo tworzyü nowe elementy

(kategorie, artykuáy).  Usuwanie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do usuwania istniejących

elementów komponentu Artykuáy.  Poprawianie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do zmiany istniejących

elementów komponentu.  Zmiana stanu — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe modyfikowaü stan

(Opublikowano, Nie opublikowano, Zarchiwizowano, Wyrzucono do Kosza) publikacji danego elementu w komponencie.  Poprawianie wáasnych — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do zmiany

elementów komponentu, które zostaáy utworzone przez niego samego. Zagadnienia zwiñzane z konfiguracjñ kontroli dostöpu do poszczególnych zasobów i usäug systemu wyjaĈniam w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na mojej witrynie www.slawop.net. Na tym etapie nie warto eksperymentowaè z tymi ustawieniami.

Uff, przebrnĊliĞmy przez wszystkie ustawienia globalne komponentu Artykuáy. Jak widzisz, jest ich sporo, ale nie martw siĊ, nie musisz ich wszystkich pamiĊtaü. PrzecieĪ w razie czego masz tĊ ksiąĪkĊ! Mnóstwo praktycznych informacji na temat komponentu Artykuäy znajdziesz w Elektronicznej Bibliotece Dokumentacji Joomla! — wiki.joomla.pl.

ProponujĊ, aby na razie nie dokonywaü Īadnych zmian w opcjach globalnych komponentu Artykuáy. Utworzymy nasz przykáadowy serwis, bazując na ustawieniach domyĞlnych. Jestem pewien, Īe potrafisz juĪ zamieszczaü treĞü w swoim serwisie WWW oraz nią zarządzaü. Potrafisz takĪe zarządzaü grafiką i wstawiaü ją w artykuáach oraz innych elementach serwisu, takich jak na przykáad kategorie. Teraz pora utworzyü system nawigacji, dziĊki któremu uĪytkownicy Twojego serwisu bĊdą mogli dotrzeü do artykuáów i innych elementów witryny. Zrobimy to w kolejnym rozdziale.

148

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 4.

Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny Mam nadziejĊ, Īe potrafisz zarządzaü treĞcią serwisu za pomocą CMS Joomla!. W poprzednim rozdziale poĞwiĊciáem temu zagadnieniu sporo miejsca. Hiperáącza to podstawa poruszania siĊ po stronach internetowych. DziĊki nim moĪesz poáączyü ze sobą poszczególne elementy serwisu WWW w jedną caáoĞü. Warto wiĊc poĞwiĊciü trochĊ czasu na zaprojektowanie nawigacji tworzonej witryny. W tym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak prawidáowo zaprojektowaü nawigacjĊ w serwisie, tak aby internauta mógá áatwo znaleĨü poszukiwane treĞci. Dowiesz siĊ, jak zarządzaü systemem nawigacji w Joomla!, jak dodaü nowe menu oraz jak dodaü nowe pozycje do menu. OmówiĊ najwaĪniejsze typy pozycji menu, a takĪe pokaĪĊ, jak rozbudowaü menu o tzw. menu podrzĊdne. JeĪeli pracujesz od podstaw i wykonujesz dokáadnie to samo co ja, to masz obecnie w swoim serwisie 14 artykuáów, ale tylko poáowa z nich jest widoczna na stronie gáównej. Zatem trzeba utworzyü dodatkowe odnoĞniki w menu, aby uĪytkownik mógá do nich dotrzeü.

Projekt systemu nawigacji witryny Prawidáowo zaprojektowana nawigacja pozwala internaucie znaleĨü poszukiwane treĞci, informuje go, gdzie siĊ on aktualnie znajduje, gdzie moĪe siĊ dostaü oraz jak powróciü do miejsca, w którym juĪ byá. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, gdzie powinno znajdowaü siĊ menu gáówne witryny, choü wydaje siĊ, Īe obecne trendy wskazują na tzw. menu poziome. Takie menu moĪe byü przedstawione w róĪny sposób, na przykáad w formie tzw. zakáadek (kart). Taka forma prezentacji odzwierciedla elementy wystĊpujące w Ğwiecie

150

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

rzeczywistym (rysunek 4.1). Na przykáad w skoroszycie lub w katalogu bibliotecznym wybieramy daną zakáadkĊ — w przypadku stron internetowych klikamy ją. Rysunek 4.1. Przykáad menu poziomego prezentowanego w formie zakáadek

Menu gáówne umieszczone w poziomie w górnym obszarze strony jest zauwaĪalne przez uĪytkowników i nie zajmuje zbyt wiele miejsca. DziĊki temu na stronie moĪna umieĞciü wiĊcej treĞci. Niestety, takie rozwiązanie ma takĪe swoje minusy. Po pierwsze, trudno jest w tym menu zmieĞciü wiele pozycji, a po drugie, ich nazwy nie mogą byü zbyt dáugie. W typowej sytuacji internauta przegląda stronĊ gáówną witryny, szukając listy kategorii, i klika nazwĊ wybranej. Zatem zanim zaplanujesz nawigacjĊ w swoim serwisie, sporządĨ listĊ najistotniejszych dziaáów (kategorii) projektowanej witryny. To waĪne, poniewaĪ bĊdzie decydowaü, czy internauta zatrzyma siĊ dáuĪej w przekonaniu, Īe znalazá interesujące go treĞci, czy straci cierpliwoĞü i zrezygnuje z przeglądania strony. PrzypomnĊ, Īe opieram przykáady na wymyĞlonej witrynie, która bĊdzie dotyczyü stworzonych przeze mnie e-booków na temat Joomla! oraz e-booków innych autorów na temat tworzenia stron WWW, wydanych przez wydawnictwo Helion. NajwaĪniejsze pozycje w menu gáównym mogáyby wyglądaü nastĊpująco:  START  JOOMLA!

x Administrowanie x Rozszerzenia x Szablony  WEBDESIGN

x HTML x CSS

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

151

 DARMOWE

x Joomla! x WebDesign  Pliki  Kontakt

Po typowej instalacji CMS Joomla! bez wczytywania przykáadowych danych dostĊpne jest menu gáówne (Main Menu), które zawiera tylko jedną pozycjĊ (Home), prowadzącą do strony gáównej serwisu. ProponujĊ nastĊpujący plan dziaáania:  zmiana nazwy menu Main Menu na Menu Gáówne;  utworzenie osobnych menu dla kategorii gáównych artykuáów;  zmiana nazwy pozycji Home na Start;  utworzenie w menu gáównym pozycji prowadzących do artykuáów

w poszczególnych kategoriach;  utworzenie pozycji w kaĪdym dodatkowym menu.

PamiĊtaj, Īe to na razie tylko zarys Twojego systemu nawigacji. W przyszáoĞci przydadzą siĊ takĪe takie odnoĞniki jak na przykáad:  Mapa strony  Galeria  Pliki do pobrania (Download)

Jednak na razie nie moĪesz ich tworzyü, poniewaĪ nie posiadasz albo pewnych danych, albo odpowiednich komponentów. Dlatego teĪ odnoĞniki Pliki i Kontakt na obecnym etapie nie zostaną utworzone. Nie martw siĊ, uzupeánisz je póĨniej. Po przeczytaniu tego rozdziaáu i wykonaniu proponowanych przeze mnie üwiczeĔ nabĊdziesz wystarczające umiejĊtnoĞci, aby w przyszáoĞci samodzielnie tworzyü dowolne systemy nawigacji. No dobrze, wystarczy tych wstĊpów i planowania, zabieramy siĊ do pracy!

Projektant menu Za pomocą tego narzĊdzia moĪesz tworzyü nowe menu oraz zarządzaü nimi. Aby otworzyü okno projektanta menu, kliknij w menu pozycjĊ Menu, a nastĊpnie kliknij Projektant menu. MoĔesz takĔe skorzystaè z menu pionowego znajdujñcego siö na pulpicie panelu administracyjnego. Wówczas w sekcji STRUKTURA kliknij pozycjö Menu.

152

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zobaczysz okno menedĪera menu (projektanta menu), które wyĞwietla listĊ utworzonych menu w serwisie. Dla kaĪdego menu wyĞwietlane są takĪe informacje na temat ich zawartoĞci, czyli pozycji (odnoĞników) opublikowanych, nieopublikowanych i wyrzuconych do kosza. MoĪesz takĪe sprawdziü, które moduáy są powiązane z poszczególnymi menu. Interfejs projektanta menu jest bardzo prosty. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania menu:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nowe menu.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej menu.  UsuĔ — usuwa menu zaznaczone na liĞcie. Proces ten jest nieodwracalny. Po usuniöciu wybranego menu nie bödzie moĔna go odzyskaè.  Przebuduj — sáuĪy do odtworzenia struktury menu i pozycji menu. MoĪe byü

przydatny w przypadku uszkodzenia tabeli menu w bazie danych.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi caáego komponentu

Menu. Po lewej stronie okna projektanta menu widoczne jest menu z dwoma pozycjami:  Menu — otwiera menedĪera menu (projektanta menu).  Pozycje menu — otwiera okno menedĪera pozycji menu.

Aby zwiĊkszyü obszar roboczy okna projektanta menu, moĪesz ukryü boczny pasek, klikając niebieską strzaákĊ skierowaną w lewo. Aby przywróciü pasek, kliknij niebieską strzaákĊ skierowaną w prawą stronĊ.

Zmiana wäaĈciwoĈci menu Wszystkie utworzone wczeĞniej menu oraz ich pozycje mogą byü w kaĪdym czasie dowolnie przez Ciebie modyfikowane. Aby zmieniü nazwĊ domyĞlnego menu tworzonego wraz z instalacją Joomla!, kliknij w menu Menu pozycjĊ Projektant menu. Zaznacz na liĞcie dostĊpnych menu pole wyboru obok nazwy Main Menu, a nastĊpnie kliknij przycisk Dostosuj. MoĪesz takĪe kliknąü nazwĊ mainmenu w polu Typ menu, w kolumnie Tytuá (rysunek 4.2).

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

153

Rysunek 4.2. Wybór menu do edycji w oknie projektanta menu

ZaáoĪyáem, Īe zmienimy nazwĊ menu Main Menu na Menu Gáówne. Zatem dokonaj teraz w kolejnych polach nastĊpujących zmian (rysunek 4.3):  w polu Tytuá wpisz: Menu Gïówne;  w polu Typ menu wpisz: menuglowne;  w polu Opis wpisz: Menu gïówne witryny.

Na koniec potwierdĨ wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij. Rysunek 4.3. Zmiana wáaĞciwoĞci menu Main Menu

Tworzenie nowego menu W planie dziaáania na początku tego rozdziaáu zaproponowaáem utworzenie osobnych menu dla kategorii gáównych artykuáów. Zatem trzeba utworzyü trzy nowe menu: Joomla, WebDesign i Darmowe. Aby utworzyü nowe menu, w oknie projektanta menu kliknij przycisk Utwórz. MoĪesz takĪe z dowolnego miejsca na zapleczu kliknąü w menu pozycjĊ Menu, wskazaü pozycjĊ Projektant menu i kliknąü pozycjĊ Utwórz menu.

154

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W oknie Menu: Utwórz, wpisz w polu Tytuá: Joomla. W polu Typ menu musisz wpisaü unikalne jednowyrazowe oznaczenie menu. MoĪe to byü dowolny ciąg znaków bez spacji, okreĞlający np. poáoĪenie danego menu (menudolne, gorne, menuglowne, topmenu itp.). W naszym przykáadzie wpisz po prostu: menu_joomla. Pamiötaj, Ĕe to, co wpiszesz w pole Tytuä, widoczne bödzie tylko na stronach zaplecza Joomla!. MoĔesz wiöc w tym miejscu wpisaè dowolny tekst — nazwö menu.

W pozycji Opis wpisz dowolny tekst charakteryzujący rolĊ tworzonego menu. Tekst ten bĊdzie widoczny tylko w panelu administracyjnym Joomla!. Warto jednak dokáadnie opisaü, do czego bĊdzie sáuĪyü i co ma wyĞwietlaü to menu. Unikniesz w ten sposób zastanawiania siĊ po jakimĞ czasie, po co zostaáo utworzone. Poza tym, jeĪeli oddasz (sprzedasz) swój serwis, to inny administrator bĊdzie siĊ mógá szybko zorientowaü w strukturze utworzonych w serwisie menu. Wobec tego wpisz na przykáad: Menu wyĂwietlajÈce linki do artykuïów umieszczonych w podkategoriach kategorii JOOMLA! (rysunek 4.4). Rysunek 4.4. Tworzenie menu o nazwie Joomla

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejne menu. W polu Tytuá wpisz: WebDesign, w polu Typ menu wpisz: menu_webdesign, natomiast w polu Opis wpisz np.: Menu wyĂwietlajÈce linki do artykuïów umieszczonych w podkategoriach kategorii TWORZENIE STRON WWW. Kliknij przycisk Zapisz i nowy i utwórz kolejne menu. W polu Tytuá wpisz: Darmowe, w polu Typ menu wpisz: menu_darmowe, natomiast w polu Opis wpisz np.: Menu wyĂwietlajÈce linki do artykuïów umieszczonych w podkategoriach kategorii DARMOWE. Teraz kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany i powróciü do okna projektanta menu. Okno projektanta menu powinno u Ciebie wyglądaü podobnie do tego pokazanego na rysunku 4.5.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

155

Rysunek 4.5. Lista utworzonych menu w oknie projektanta menu

Pozycje menu Pozycje menu to odnoĞniki tworzone wewnątrz wybranego menu, które mają byü widoczne na stronie. W CMS Joomla! kaĪde menu moĪe zawieraü wiele pozycji róĪnego typu. Wybór typu menu ma wpáyw na sposób wyĞwietlania strony oraz zakres treĞci, które bĊdą udostĊpnione na stronie. Do zarządzania pozycjami menu (tworzenie nowych, modyfikowanie istniejących oraz ich usuwanie) sáuĪy menedĪer pozycji menu (okno Menu: Pozycje).

Edycja istniejñcej pozycji menu Podobnie jak utworzone wczeĞniej menu, tak i pozycje menu mogą byü przez Ciebie dowolnie modyfikowane. Aby zmodyfikowaü pozycjĊ utworzoną w menu Menu Gáówne, w oknie projektanta menu kliknij jego nazwĊ lub w kolumnie Opublikowanych kliknij liczbĊ opublikowanych pozycji w tym menu. MoĪesz takĪe kliknąü w pasku bocznym odnoĞnik Pozycje menu. Aby otworzyü ekran edycji wybranej pozycji menu, w oknie Menu: Pozycje (Menu Gáówne) kliknij nazwĊ pozycji (Home) lub zaznacz przy niej pole wyboru, a nastĊpnie kliknij przycisk Dostosuj. W oknie Pozycje Menu: Dostosuj wpisz w polu Tytuá menu: Start lub np.: Strona gïówna. WyczyĞü pole Alias (system utworzy go na podstawie tytuáu) i kliknij zakáadkĊ Opcje ukáadu (rysunek 4.6). PoniewaĪ wyĞwietlanie artykuáów na stronie gáównej w trzech kolumnach powoduje, Īe nie są one zbyt czytelne, poza tym taki ukáad bardziej nadaje siĊ na prezentowanie tzw. newsów, proponujĊ zmianĊ w niektórych polach (rysunek 4.7):  w polu Pozostaáych pozycji wpisz: 4;  w polu Kolumn wpisz: 2.

156

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 4.6. Edycja tytuáu pozycji menu Rysunek 4.7. Zmiana ustawieĔ w karcie Opcje ukáadu

Na koniec kliknij przycisk Zapisz i zamknij. Teraz moĪesz zobaczyü efekty wprowadzonych zmian. Strona gáówna Twojego serwisu powinna wyglądaü podobnie jak na rysunku 4.8. Wszystko byáoby w porządku, gdyby nie fakt, Īe nadal wyĞwietlana jest nazwa Main Menu zamiast Menu Gáówne. PrzecieĪ na samym początku nazwa menu zostaáa zmieniona. Co w takim razie jest nie tak? Spokojnie, wszystko jest w porządku. Musisz mieü tylko ĞwiadomoĞü, Īe system tworzenia menu w CMS Joomla! oparty jest na trzech elementach. Pierwszym z nich jest menu, które stanowią swego rodzaju pojemniki, w których przechowywane są pozycje menu. Pozycje menu to odnoĞniki, które są widoczne na stronie. Trzeci element stanowią moduáy, w których umieszczane są menu. Menu są wyĞwietlane wáaĞnie za pomocą moduáów.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

157

Rysunek 4.8. Wygląd serwisu po dokonanych zmianach

Tak wiĊc nie wystarczy utworzyü menu, a w nim pozycje menu, aby byáy one widoczne w Twoim serwisie. Musisz jeszcze umieĞciü menu w odpowiednim module.

158

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Nazwa Main Menu wyĞwietlana obecnie w serwisie to nazwa moduáu, który wyĞwietla menu Menu Gáówne. Trzeba zmieniü nazwĊ moduáu. Wobec tego dokonajmy jeszcze tej drobnej zmiany. Kliknij w menu Rozszerzenia pozycjĊ Moduáy, aby otworzyü okno menedĪera moduáów. ZauwaĪ, Īe na liĞcie moduáów znajduje siĊ moduá nazwie Main Menu. Zwróü takĪe uwagĊ na kolumnĊ Typ moduáu dla tej pozycji. W ten sposób moĪesz áatwo rozpoznaü, Īe dany moduá zawiera jakieĞ menu (rysunek 4.9).

Rysunek 4.9. Okno menedĪera moduáów z moduáem Main Menu

Aby otworzyü ekran edycji moduáu Main Menu, kliknij jego nazwĊ lub zaznacz pole wyboru przy nazwie moduáu i kliknij przycisk Dostosuj. Teraz w polu Tytuá wpisz: Menu Gïówne, a nastĊpnie zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij. OdĞwieĪ stronĊ, aby sprawdziü, czy teraz zamiast Main Menu wyĞwietla siĊ tytuá Menu Gáówne.

Tworzenie nowych pozycji menu Aby utworzyü nową pozycjĊ menu, kliknij w menu nawigacyjnym zaplecza pozycjĊ Menu, a nastĊpnie kliknij nazwĊ menu, w którym chcesz umieĞciü nową pozycjĊ. Teraz w oknie menedĪera pozycji wybranego menu kliknij przycisk Utwórz. MoĔesz takĔe skorzystaè z odnoĈnika Utwórz pozycjö menu, który pojawia siö po wskazaniu kursorem myszy wybranej nazwy menu.

Utwórz teraz pozycjĊ o nazwie JOOMLA!. Jest to kategoria nadrzĊdna, która zawiera jeszcze trzy podkategorie. Zdefiniuj typ pozycji menu w taki sposób, aby po klikniĊciu tej pozycji wyĞwietliáa siĊ lista kategorii podrzĊdnych. W oknie Pozycje Menu: Utwórz obowiązkowo musisz wypeániü dwa pola: Tytuá menu oraz Typ pozycji menu. W przeciwnym wypadku system nie pozwoli zapisaü wprowadzonych zmian. W polu Tytuá menu wpisz nazwĊ, która bĊdzie wyĞwietlaáa siĊ w witrynie. Ja wpisujĊ: JOOMLA!. Natomiast w polu Typ pozycji menu kliknij przycisk Wybierz, znajdujący siĊ

po prawej stronie tego pola, a nastĊpnie w wyĞwietlonym okienku modalnym wybierz, który z dostĊpnych typów chcesz zastosowaü.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

159

Wybór odpowiedniego typu menu jest bardzo waĔny, poniewaĔ determinuje on sposób prezentacji treĈci w witrynie. W zaleĔnoĈci od Twojego wyboru mogñ pojawiè siö dodatkowe pola, które naleĔy zdefiniowaè.

JeĪeli chcesz, aby po klikniĊciu tworzonej pozycji menu wyĞwietlona zostaáa lista odnoĞników do artykuáów z wybranej kategorii to w oknie modalnym kliknij odnoĞnik Artykuáy, a nastĊpnie odnoĞnik Jedna kategoria artykuáów – lista (rysunek 4.10).

Rysunek 4.10. Wybór typu pozycji menu

W polu Wybierz kategoriĊ wybierz z listy kategoriĊ JOOMLA! (rysunek 4.11). Pozostaáe opcje na razie zostaw bez zmian. Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby zapisaü wprowadzone zmiany i rozpocząü tworzenie kolejnej pozycji menu.

Rysunek 4.11. Tworzenie nowej pozycji menu

Zadanie do samodzielnego wykonania: Utwórz dwie nowe pozycje (WEBDESIGN i DARMOWE), które takĪe bĊdą wyĞwietlaáy listĊ odnoĞników do artykuáów z wybranej kategorii. Zatem jako typ pozycji menu wybierz: Jedna kategoria artykuáów — lista, natomiast w polu Wybierz kategoriĊ wybierz z listy odpowiednią kategoriĊ artykuáów:

160

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  dla pozycji WEBDESIGN: TWORZENIE STRON WWW;  dla pozycji DARMOWE: DARMOWE.

Pozycje podrzödne CzĊsto zdarza siĊ, Īe nie wszystkie pozycje menu mieszczą siĊ w zaplanowanym dla nich miejscu na stronie. Problem ten wystĊpuje najczĊĞciej w przypadku menu poziomych. W takiej sytuacji moĪna utworzyü dodatkowe tzw. pozycje podrzĊdne. Zaproponowany przeze mnie przykáadowy schemat menu gáównego przewiduje trzy takie pozycje podrzĊdne dla pozycji JOOMLA! (Administrowanie, Rozszerzenia, Szablony) oraz po dwie dla pozycji WEBDESIGN (HTML, CSS) i DARMOWE (Joomla!, WebDesign). Aby utworzyü pozycjĊ podrzĊdną menu, oprócz pola Tytuá menu i Typ pozycji menu musisz zdefiniowaü jeszcze pole Pozycja macierzysta. W tym miejscu decydujesz, czy pozycja bĊdzie elementem najwyĪszego poziomu, tzw. gáówną pozycją czy teĪ elementem podrzĊdnym wobec jakiejĞ innej pozycji. No dobrze, zabieramy siĊ do pracy! Utwórz teraz pozycje Administrowanie, Rozszerzenia oraz Szablony i zdefiniuj dla nich typ pozycji: Jedna kategoria artykuáów — przegląd (rysunek 4.12). DziĊki temu po ich klikniĊciu internauta zobaczy wstĊpy do artykuáów wraz z odnoĞnikami do artykuáów w wybranej kategorii. Wygląd taki nawiązuje do ukáadu artykuáów w tradycyjnym czasopiĞmie i stanowi niejako zaproszenie do zapoznania siĊ z wybranymi artykuáami.

Rysunek 4.12. Tworzenie nowej pozycji podrzĊdnej menu

Zadanie do samodzielnego wykonania. Utwórz dwie pozycje podrzĊdne (HTML, CSS) pozycji WEBDESIGN, które bĊdą wyĞwietlaáy przegląd artykuáów z danej kategorii (Jedna kategoria artykuáów – przegląd), podobnie jak pozycje podrzĊdne pozycji JOOMLA!. Na koniec utwórz dwie pozycje podrzĊdne (Joomla!, WebDesign) pozycji DARMOWE, które bĊdą wyĞwietlaáy listĊ artykuáów z danej kategorii (Jedna kategoria artykuáów – lista).

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

161

Lista pozycji w oknie Menu: Pozycje powinna teraz odzwierciedlaü zaplanowane wczeĞniej poziomy pozycji menu (rysunek 4.13).

Rysunek 4.13. Lista wszystkich pozycji utworzonych w Menu Gáównym

Zwróü uwagĊ, w jaki sposób przedstawiane są pozycje nadrzĊdne (poziom 1) i pozycje podrzĊdne (poziom 2). ZauwaĪ takĪe, Īe pod tytuáem kaĪdej pozycji znajduje siĊ informacja o jej typie. Zobacz teraz, jak prezentuje siĊ Twoje menu w witrynie. Na początku w menu gáównym widoczne są cztery odnoĞniki: Start, JOOMLA!, WEBDESIGN oraz DARMOWE. Dopiero kiedy klikniesz link JOOMLA!, zobaczysz pozycje podrzĊdne. ZauwaĪ, Īe w gáównym obszarze witryny wyĞwietlone są opis, ilustracja kategorii i lista odnoĞników do artykuáów. Pod listą artykuáów wyĞwietlona jest lista kategorii podrzĊdnych wraz z ich opisem wprowadzonym podczas ich tworzenia (rysunek 4.14). ZauwaĪ, Īe lista artykuáów prezentowana jest w ukáadzie tabelarycznym. Jak widzisz, w tabeli oprócz tytuáów, które są jednoczeĞnie áączami do artykuáów, prezentowane są informacje na temat autora oraz liczby wyĞwietleĔ (odsáon) artykuáu. Masz juĪ utworzone nowe pozycje w menu Menu gáówne. Trzeba jeszcze utworzyü kolejne w menu Joomla!, WebDesign i Darmowe. Mam nadziejĊ, Īe potrafisz juĪ to zrobiü. JeĪeli nadal masz otwarte okno Menu: Pozycje (Menu Gáówne), to wybierz odpowiednie menu z listy znajdującej siĊ obok pola Szukaj.

162

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 4.14. Widok serwisu po klikniĊciu hiperáącza JOOMLA!

JeĪeli jesteĞ w innym miejscu zaplecza administracyjnego, to kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Menu, a nastĊpnie nazwĊ menu, w którym chcesz umieĞciü nową pozycjĊ. MoĪesz takĪe skorzystaü z odnoĞnika Utwórz pozycjĊ menu, który pojawia siĊ po wskazaniu kursorem myszy wybranej nazwy menu. Dla menu Joomla! utwórz nastĊpujące pozycje: Administrowanie, Rozszerzenia, Szablony, które bĊdą wyĞwietlaáy wstĊpy do artykuáów wraz z odnoĞnikami do artykuáów w wybranej kategorii (Jedna kategoria artykuáów – przegląd). Dla kaĪdej pozycji kliknij kartĊ Opcje przeglądu artykuáów i zmieĔ ustawienia nastĊpujących pól (rysunek 4.15):  w polu Pozycji gáównych wpisz: 1;  w polu Pozostaáych pozycji wpisz: 5;  w polu Kolumn, wpisz: 1;  w polu Liczba odnoĞników, wpisz: 3;  w polu Uporządkuj artykuáy, wybierz z listy NajwiĊcej odsáon.

Musisz jeszcze utworzyü po dwie pozycje w menu WebDesign oraz Darmowe. Zrób to podobnie jak dla menu Joomla!. Dla menu WebDesign utwórz pozycje HTML oraz CSS, natomiast dla menu Darmowe utwórz pozycje Joomla! oraz WebDesign.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

163

Rysunek 4.15. Opcje przeglądu artykuáów dla pozycji Administrowanie

PoniewaĔ wczeĈniej w menu Menu Gäówne zostaäa utworzona pozycja o nazwie Joomla!, system nie pozwoli zapisaè drugiej pozycji o takim samym aliasie. Przy próbie zapisu zobaczysz komunikat informujñcy o tym, Ĕe inna pozycja ma taki sam alias (rysunek 4.16).

W takim przypadku musisz zmieniü nazwĊ aliasu dla tworzonej pozycji. Ja wpisaáem po prostu joomla-darmowe. Komunikat taki zobaczysz prawdopodobnie takĪe wtedy, kiedy bĊdziesz tworzyü pozycjĊ o nazwie WebDesign. Ja zmieniáam alias dla tej pozycji, wpisując webdesign-darmowe. Teraz sprawdĨ, czy wszystko jest zgodne z zaáoĪeniami. Otwórz okno projektanta menu (menu Menu/Projektant menu). Lista menu powinna wyglądaü podobnie jak ta na rysunku 4.17 (zwróü uwagĊ na kolumnĊ Opublikowanych). Pewnie korci CiĊ, aby zobaczyü efekty swoich dziaáaĔ na stronie gáównej serwisu. ProszĊ bardzo, sprawdĨ. Ups! CoĞ nie tak? Tyle roboty i Īadnych zmian?

164

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 4.16. Komunikat informujący o istniejącej pozycji o takim samym aliasie

Rysunek 4.17. Lista menu wraz z liczbą opublikowanych pozycji

Niestety, samo utworzenie nowych menu nie spowoduje, Īe bĊdą one widoczne w Twoim serwisie. PrzecieĪ system musi wiedzieü, w którym miejscu chcesz dane menu wyĞwietliü. Musisz jeszcze umieĞciü menu w odpowiednim module. Wobec tego trzeba dla kaĪdego nowego menu utworzyü moduá, który nastĊpnie zostanie opublikowany w serwisie. Ale o tym trochĊ póĨniej. Teraz poĞwiĊü kilka minut na bardziej szczegóáowe zapoznanie siĊ z dostĊpnymi typami pozycji menu, interfejsem menedĪera pozycji i przeüwicz takĪe zarządzanie nimi.

Typy pozycji menu Wiesz juĪ z wczeĞniejszych üwiczeĔ, Īe dla kaĪdej pozycji menu musisz wybraü okreĞlony typ pozycji menu. Wybór odpowiedniego typu menu jest bardzo waĪny, poniewaĪ wpáywa na sposób prezentacji treĞci w witrynie. KaĪdy typ pozycji menu przeznaczony jest do konkretnych zastosowaĔ i posiada wáasne parametry konfiguracyjne. Po instalacji CMS Joomla! do dyspozycji masz 10 grup typów pozycji menu. Musisz mieü ĞwiadomoĞü, Īe sporo dodatkowych rozszerzeĔ, które moĪesz zainstalowaü w swoim serwisie, moĪe powiĊkszyü domyĞlną grupĊ typów pozycji menu.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

165

Skupmy siĊ jednak na tych domyĞlnych:  Artykuáy — to zestaw siedmiu typów, które zostaáy zaprojektowane do

wyĞwietlania danych z komponentu Artykuáy. x Artykuáy archiwalne — umoĪliwia utworzenie strony wyĞwietlającej wszystkie archiwalne artykuáy. Artykuáy przeniesione do archiwum znikają z obszaru z treĞcią witryny — jest to jeden ze sposobów dostĊpu do nich. x Artykuáy wyróĪnione – przegląd — umoĪliwia wyĞwietlanie artykuáów oznaczonych jako wyróĪnione w specjalnym widoku, w którym widaü wstĊpy do artykuáów wraz z odnoĞnikami do ich peánej treĞci. Ten typ uĪywany jest w systemie jako domyĞlny na stronie gáównej witryny. x Jedna kategoria artykuáów – lista — umoĪliwia wyĞwietlenie listy artykuáów z wybranej kategorii. x Jedna kategoria artykuáów – przegląd — umoĪliwia wyĞwietlenie artykuáów z wybranej kategorii w widoku, w którym widaü wstĊpy do artykuáów wraz z odnoĞnikami do ich peánych treĞci. x Pojedynczy artykuá — umoĪliwia wyĞwietlenie wybranego artykuáu. Przykáadem moĪe byü artykuá O nas, w którym czĊsto opisywana jest dziaáalnoĞü firmy czy instytucji. x Wszystkie kategorie – lista — umoĪliwia wyĞwietlenie listy wszystkich kategorii lub kategorii podrzĊdnych wybranej kategorii. x WyĞlij artykuá — umoĪliwia wyĞwietlenie formularza tworzenia artykuáu. Jest stosowany do tworzenia artykuáów z poziomu witryny bez koniecznoĞci logowania siĊ do zaplecza administracyjnego.  Doniesienia — to zestaw trzech typów, które zostaáy zaprojektowane

do wyĞwietlania danych z komponentu Doniesienia. x Jedna kategoria doniesieĔ – lista — umoĪliwia wyĞwietlenie listy doniesieĔ z wybranej kategorii. x Pojedyncze Ĩródáo — umoĪliwia wyĞwietlenie na stronie zawartoĞci jednego Ĩródáa. x Wszystkie kategorie doniesieĔ – lista — umoĪliwia wyĞwietlenie listy wszystkich kategorii doniesieĔ lub kategorii podrzĊdnych wybranej kategorii.  Konfigurator Joomla — to zestaw dwóch typów umoĪliwiających zmianĊ

niektórych ustawieĔ dostĊpnych z poziomu zaplecza. x Pokazuj opcje konfiguracji witryny — umoĪliwia wyĞwietlenie strony z formularzem wybranych ustawieĔ konfiguracji globalnej, takich jak Nazwa witryny, Witryna wyáączona, Metadane. x Pokazuj opcje szablonu — umoĪliwia wyĞwietlenie strony z formularzem ustawieĔ konfiguracyjnych domyĞlnego szablonu witryny.

166

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pamiötaj, aby nie udostöpniaè Ĕadnej pozycji menu z sekcji Konfigurator Joomla nieuprawnionym uĔytkownikom.  Kontakty — to zestaw czterech typów, które zostaáy zaprojektowane

do wyĞwietlania danych pochodzących z komponentu Kontakty. x Jedna kategoria kontaktów – lista — umoĪliwia wyĞwietlenie listy kontaktów z wybranej kategorii. x Kontakty wyróĪnione — umoĪliwia wyĞwietlenie listy kontaktów oznaczonych jako wyróĪnione. x Pojedynczy kontakt — umoĪliwia wyĞwietlenie danych kontaktowych wraz z formularzem kontaktowym dla jednej osoby (pojedynczego kontaktu). x Wszystkie kategorie kontaktów – lista — umoĪliwia wyĞwietlenie listy wszystkich kategorii kontaktów lub kategorii podrzĊdnych wybranej kategorii.  Tagi — to zestaw trzech typów, które zostaáy zaprojektowane

do wyĞwietlania danych pochodzących z komponentu Tagi. x Lista wszystkich tagów — umoĪliwia wyĞwietlenie listy wszystkich tagów. x Oznakowane pozycje — umoĪliwia wyĞwietlenie pozycji (artykuáów, kategorii, odnoĞników, kontaktów) oznaczonych konkretnymi tagami. Pozycje wyĞwietlają siĊ wraz z ich opisami (w przypadku artykuáów wyĞwietlany jest tekst wstĊpny). x Zwarta lista oznakowanych pozycji — umoĪliwia wyĞwietlenie listy pozycji (artykuáów, kategorii, odnoĞników, kontaktów) oznaczonych konkretnymi tagami.  UĪytkownicy — to zestaw siedmiu typów, które zostaáy zaprojektowane

do wyĞwietlania formularzy dla uĪytkowników systemu. x Dostosuj swój profil — umoĪliwia wyĞwietlenie strony z formularzem pozwalającym zarządzaü danymi uĪytkownika zarejestrowanego w systemie. x Logowanie — umoĪliwia wyĞwietlenie strony z formularzem logowania do witryny. x Profil uĪytkownika — umoĪliwia uwierzytelnionym uĪytkownikom wyĞwietlenie strony z danymi profilowymi wraz z odnoĞnikiem do strony ich edycji. x Przypomnienie nazwy — umoĪliwia wyĞwietlenie formularza do przypomnienia nazwy uĪytkownika zarejestrowanego w serwisie. x Rejestracja — umoĪliwia wyĞwietlenie formularza rejestracji nowego uĪytkownika systemu. x Ustawienie hasáa — umoĪliwia wyĞwietlenie informacji do przypomnienia hasáa uĪytkownika. x Wyloguj — umoĪliwia umieszczenie odnoĞnika pozwalającego na wylogowanie uĪytkownika.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

167

 Wpinacz — zawiera tylko jeden typ, za pomocą którego moĪesz umieĞciü

w gáównym obszarze witryny ramkĊ zawierającą dowolną inną stronĊ lub efekt dziaáania jakiegoĞ skryptu.  Wyszukiwanie — zawiera tylko jeden typ, Lista wyników wyszukiwania,

za pomocą którego moĪesz wyĞwietliü listĊ wyników wyszukiwania zdefiniowanego sáowa lub frazy.  Wyszukiwarka — zawiera tylko jeden typ, za pomocą którego moĪesz

wyĞwietliü stronĊ wyszukiwarki.  àącza systemowe — zawiera cztery typy, które umoĪliwiają utworzenie

odnoĞników do zewnĊtrznych adresów URL lub dodanie separatorów do menu. x Alias pozycji menu — umoĪliwia utworzenie odnoĞnika prowadzącego do istniejącej pozycji menu. DziĊki temu moĪesz utworzyü kopiĊ istniejącej pozycji menu. Jest to przydatne wówczas, kiedy chcesz umieĞciü daną pozycjĊ w wiĊcej niĪ jednym menu. Na przykáad odnoĞnik Kontakt moĪesz umieĞciü w menu gáównym i w stopce strony. x Nagáówek menu — umoĪliwia utworzenie nagáówka wewnątrz pozycji menu i wstawienie separatora. x Separator — umoĪliwia oddzielenie grup pozycji menu. x àącze zewnĊtrzne — umoĪliwia utworzenie odnoĞnika do strony zewnĊtrznej.

Zarzñdzanie pozycjami menu Okno menedĪera pozycji menu udostĊpnia zestaw narzĊdzi niezbĊdnych do zarządzania poszczególnymi elementami kaĪdego menu (rysunek 4.18). Dla kaĪdego menu dostĊpny jest odrĊbny menedĪer wyĞwietlający jego pozycje. MoĪesz przeglądaü listĊ pozycji, dodawaü nowe, edytowaü lub usuwaü istniejące, a takĪe decydowaü o stanie ich publikacji.

Rysunek 4.18. Okno menedĪera pozycji menu

168

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Aby otworzyü okno menedĪera pozycji menu, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Menu, a nastĊpnie nazwĊ menu z pozycjami, którymi chcesz zarządzaü. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji STRUKTURA kliknij pozycjĊ Menu, a nastĊpnie odnoĞnik z nazwą menu. Po lewej stronie okna widoczny jest pasek boczny z dwoma pozycjami: Menu i Pozycje menu. Pasek ten moĪesz ukrywaü lub przywracaü za pomocą ikony znajdującej siĊ w prawym górnym rogu. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania pozycjami menu:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nową pozycjĊ menu.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej pozycji menu. Aby edytowaü

istniejącą pozycjĊ menu, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk. JeĪeli na liĞcie zaznaczysz kilka pozycji i klikniesz przycisk Dostosuj, to otworzysz do edycji tylko pierwszy z zaznaczonych elementów. Aby edytowaè pozycjö menu, moĔesz takĔe kliknñè na liĈcie odnoĈnik z tytuäem tej pozycji.  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednej lub kilku

pozycji menu (w zaleĪnoĞci od tego, ile pozycji na liĞcie zostanie zaznaczonych).  Wycofaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

Opublikuj. KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednej lub wielu zaznaczonych na liĞcie pozycji menu.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ pozycji. W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby upewniè siö, Ĕe nikt nie edytuje pozycji menu, którñ chcesz wäaĈnie odblokowaè.  DomyĞlna — umoĪliwia zdefiniowanie wybranej pozycji jako domyĞlnej.

Wówczas pozycja ta bĊdzie stroną gáówną witryny.  Przebuduj — sáuĪy do odtworzenia struktury menu i pozycji menu. Przycisk

ten moĪe byü przydatny w przypadku uszkodzenia tabeli menu w bazie danych.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych elementach operacje wsadowe,

dziĊki którym moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych pozycji.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows — usuwa tymczasowo

zaznaczone na liĞcie kategorii elementy. Umieszczone w koszu pozycje moĪesz jeszcze odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

169

Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych pozycji. Jest tam dostĊpny filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko znaleĨü pozycjĊ, wpisując w pole Szukaj fragment jej tytuáu. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania masz do dyspozycji takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü pozycje menu wedáug stanu publikacji, poziomu dostĊpu, jĊzyka oraz liczby pozycji podrzĊdnych (rysunek 4.19). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 4.19. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera pozycji menu

Ponadto po prawej stronie znajdziesz filtr pozwalający sortowaü listĊ pozycji menu oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w wybranym przez Ciebie menu bĊdzie wiele pozycji, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy pozycji menu.

Kopiowanie pozycji menu Funkcja kopiowania pozycji menu jest szczególnie przydatna w witrynach wielojĊzycznych. Tworząc strukturĊ pozycji menu dla jednego jĊzyka, wystarczy ją skopiowaü i przypisaü do konkretnego menu i jĊzyka. DziĊki temu zachowasz taką samą strukturĊ i wáaĞciwoĞci pozycji menu dla wszystkich wersji jĊzykowych. O tym, jak tworzyè witryny wielojözyczne oparte na CMS Joomla!, dowiesz siö z mojego e-booka Kurs Joomla!. Tworzenie witryn wielojözycznych, który znajdziesz na stronie www.slawop.net.

Funkcja kopiowania znacznie skraca czas pracy administratora, poniewaĪ nie musi on rĊcznie tworzyü wszystkich pozycji menu. UmoĪliwia ona wykonanie kopii wybranych pozycji menu wraz z wszystkimi wchodzącymi w ich skáad pozycjami podrzĊdnymi. Aby skopiowaü pozycje menu, zaznacz na liĞcie wybrane pozycje, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj (rysunek 4.20). W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonej kategorii masz do dyspozycji kilka ustawieĔ:  w polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj oryginalny;  w polu WskaĪ menu nadrzĊdne, do którego chcesz przenieĞü/skopiowaü

zaznaczone pozycje wybierz z listy menu docelowe, do którego chcesz skopiowaü zaznaczone pozycje, a nastĊpnie zaznacz pole opcji Skopiuj;

170

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 4.20. Okno menedĪera kategorii z zaznaczoną kategorią do skopiowania  w polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu. Kliknij przycisk Wykonaj, aby skopiowaü pozycje menu zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 4.21).

Rysunek 4.21. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla kopiowanej pozycji menu

Przenoszenie pozycji menu Przenoszenie pozycji menu umoĪliwia wprowadzanie zmian w hierarchii systemu nawigacji. DziĊki temu moĪesz áatwo skorygowaü strukturĊ menu witryny bez koniecznoĞci usuwania i tworzenia nowych pozycji. Funkcja ta pozwala zaoszczĊdziü sporo czasu, poniewaĪ moĪesz przenosiü caáe kolekcje pozycji menu (wraz z pozycjami podrzĊdnymi) do innego menu. Aby przenieĞü wybraną pozycjĊ, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij przycisk Przetwarzaj. W oknie Przetwarzanie wsadowe dla zaznaczonej kategorii wybierz odpowiednie ustawienia:  w polu Ustaw jĊzyk wybierz z listy odpowiedni jĊzyk lub zachowaj

oryginalny;

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

171

 w polu WskaĪ menu nadrzĊdne, do którego chcesz przenieĞü/skopiowaü

zaznaczone pozycje wybierz z listy menu docelowe, do którego chcesz przenieĞü zaznaczone pozycje, a nastĊpnie zaznacz pole opcji PrzenieĞ;  w polu Ustal poziom dostĊpu wybierz z listy poziom dostĊpu lub pozostaw

opcjĊ Zachowaj oryginalny poziom dostĊpu. Kliknij przycisk Wykonaj, aby przenieĞü pozycjĊ menu zgodnie ze zdefiniowanymi ustawieniami przetwarzania wsadowego (rysunek 4.22).

Rysunek 4.22. Okno Przetwarzanie wsadowe z zaznaczonymi opcjami dla przenoszonej pozycji menu

Usuwanie i odzyskiwanie pozycji menu Aby uĪytkownik mógá odzyskaü nieumyĞlnie usuniĊte elementy w CMS Joomla!, zastosowano podobny mechanizm, jaki dostĊpny jest w systemach operacyjnych — kosz. Pisaáem juĪ o tym w poprzednim rozdziale. Aby usunąü wybraną pozycjĊ menu, zaznacz pole wyboru obok tytuáu wybranej pozycji, a nastĊpnie kliknij przycisk Wyrzuü. Pamiötaj, Ĕe jeĔeli pozycja menu, którñ zamierzasz usunñè, zawiera pozycje podrzödne, to one takĔe zostanñ wrzucone do kosza.

UsuniĊta pozycja menu nie bĊdzie widoczna na liĞcie w menedĪerze, ale nadal moĪna ją jeszcze odzyskaü. Aby to zrobiü, kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy pozycji, która ma byü przywrócona, a nastĊpnie kliknij przycisk Opublikuj. MoĪesz takĪe zamiast przycisku Opcje kliknąü ikonĊ znajdującą siĊ w kolumnie stan (rysunek 4.23). Pamiötaj, Ĕe jeĔeli pozycja menu, którñ zamierzasz przywróciè z kosza, zawiera pozycje podrzödne, to one takĔe zostanñ przywrócone.

Aby ostatecznie usunąü pozycje menu znajdujące siĊ w koszu, kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie w polu Wybierz stan wybierz z listy pozycjĊ Wyrzucono do Kosza. Zaznacz pole wyboru obok nazwy kategorii, która ma byü ostatecznie usuniĊta, a nastĊpnie kliknij przycisk UsuĔ (rysunek 4.24).

172

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 4.23. Odzyskiwanie wyrzuconej do kosza pozycji menu

Rysunek 4.24. Usuwanie pozycji menu umieszczonych w koszu Pamiötaj, Ĕe jest to operacja nieodwracalna. Nie da siö juĔ przywróciè tak usuniötej pozycji menu. JeĔeli pozycja menu, którñ zamierzasz definitywnie usunñè, zawiera pozycje podrzödne, to one nie zostanñ usuniöte. Musisz je takĔe zaznaczyè przed wykonaniem operacji usuniöcia.

Tworzenie moduäów wyĈwietlajñcych menu Wiesz juĪ, Īe utworzenie nowych menu nie spowoduje, Īe bĊdą one widoczne w Twoim serwisie. Trzeba jeszcze umieĞciü je w odpowiednich moduáach. WczeĞniej utworzyliĞmy trzy nowe menu: Joomla, WebDesign, Darmowe. Teraz dla kaĪdego nowego menu trzeba utworzyü moduá, który zostanie opublikowany w Twoim serwisie.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

173

Jedną z najszybszych metod utworzenia moduáu, który bĊdzie wyĞwietlaá dane menu, jest klikniĊcie w oknie projektanta menu (menu Menu/Projektant menu) linku Dodaj moduá do tego menu. Link ten znajdziesz na liĞcie menu w kolumnie Podáączone moduáy (rysunek 4.25).

Rysunek 4.25. Lista menu z zaznaczoną kolumną Podáączone moduáy

Kliknij link Dodaj moduá do tego menu dla menu o nazwie Darmowe. W oknie Moduáy: Moduá Menu wpisz w polu Tytuá: DARMOWE, w polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ Prawa [position-7] (rysunek 4.26). To praktycznie wszystko, co musisz zrobiü. ZauwaĪ, Īe w polu Wybierz menu wybrane jest juĪ wáaĞciwe menu. JeĪeli tak nie jest, wybierz z listy menu, które ma byü wyĞwietlane za poĞrednictwem wáaĞnie tworzonego moduáu. Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany.

Rysunek 4.26. Tworzenie nowego moduáu poáączonego z menu o nazwie Darmowe

W podobny sposób utwórz kolejne dwa moduáy o nazwach: Joomla! oraz Web Design. Po zakoĔczeniu pracy okno projektanta menu powinno wyglądaü podobnie jak na rysunku 4.27.

174

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 4.27. Lista menu z zaznaczoną kolumną Podáączone moduáy — po podáączeniu moduáów do nowych menu

Aby sprawdziü, jakie moduáy są podáączone do konkretnych menu, kliknij przycisk Moduáy znajdujący siĊ w kolumnie Podáączone moduáy. Zobaczysz wówczas nazwĊ moduáu wraz z poziomem dostĊpu i pozycją, w jakiej ma byü widoczny w domyĞlnym szablonie witryny. Teraz moĪesz sprawdziü, jak prezentują siĊ te moduáy w Twoim serwisie (rysunek 4.28). Rysunek 4.28. Wygląd serwisu po utworzeniu moduáów Joomla!, Web Design, DARMOWE

Jak widzisz, Twój serwis nabiera juĪ konkretnego wyglądu. MoĪesz juĪ takĪe wyĞwietliü artykuáy z poszczególnych kategorii. Jednak nie jest to jeszcze koniec pracy. Trzeba coĞ zrobiü z moduáem Menu Gáówne. Menu to powinno byü wyĞwietlane albo na początku, albo jako menu poziome. Wybieram to drugie rozwiązanie.

Rozdziaä 4. i Menu, czyli system nawigacji Twojej witryny

175

Co trzeba zrobiü? Kliknij w menu Rozszerzenia pozycjĊ Moduáy, aby otworzyü okno menedĪera moduáów. Aby otworzyü ekran edycji moduáu Menu Gáówne, kliknij jego nazwĊ lub zaznacz pole wyboru przy nazwie moduáu i kliknij przycisk Dostosuj. Teraz w polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ o nazwie Nawigacja [position-1], a nastĊpnie kliknij zakáadkĊ Wzbogacone (rysunek 4.29).

Rysunek 4.29. Zmiana pozycji dla moduáu Menu Gáówne

Aby poszczególne pozycje wyĞwietlane byáy obok siebie (zamiast jedna pod drugą), w polu Przyrostek klas CSS menu wstaw spacjĊ i wpisz: nav-pills (rysunek 4.30). Na koniec zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij. Rysunek 4.30. Przyrostek klas CSS w module Menu Gáówne

OdĞwieĪ witrynĊ i sprawdĨ, jak teraz prezentują siĊ wszystkie moduáy wyĞwietlające menu (rysunek 4.31). Jestem pewien, Īe na tym etapie potrafisz zamieszczaü w serwisie treĞü oraz tworzyü system nawigacji.

176

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 4.31. Wygląd witryny po zmianie ustawieĔ moduáu wyĞwietlającego menu Menu Gáówne

W kolejnym rozdziale pokaĪĊ Ci na konkretnych przykáadach, jak zarządzaü uĪytkownikami serwisu. OmówiĊ ekran zarządzania uĪytkownikami, pokaĪĊ, jak dodaü nowego uĪytkownika, jak edytowaü ustawienia uĪytkownika, jak go usunąü oraz jak sprawiü, aby moĪliwe byáo rejestrowanie siĊ uĪytkowników w serwisie. WyjaĞniĊ takĪe, jak poáączyü uĪytkowników z komponentem Kontakty oraz jak utworzyü formularze kontaktowe dla uĪytkowników.

Rozdziaä 5.

Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny Potrafisz zamieszczaü w serwisie treĞü, zarządzaü grafiką i wstawiaü ją w artykuáach oraz innych elementach serwisu, takich jak na przykáad kategorie. Wiesz juĪ, Īe proces tworzenia menu w CMS Joomla! oparty jest na trzech elementach: menu, pozycjach menu i moduáach, w których wyĞwietlane są menu. Zatem potrafisz juĪ stworzyü system nawigacji witryny. W tym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak zarządzaü uĪytkownikami serwisu. OmówiĊ ekran zarządzania uĪytkownikami, pokaĪĊ, jak dodaü nowego uĪytkownika, jak edytowaü ustawienia istniejącego uĪytkownika, jak go usunąü oraz jak sprawiü, aby uĪytkownicy mogli zarejestrowaü siĊ w Twoim serwisie. Nie ma na co czekaü, zabieramy siĊ do pracy!

Tworzenie nowych uĔytkowników i zarzñdzanie nimi JeĪeli zamierzasz tworzyü serwis, który bĊdzie redagowany przez zespóá osób odpowiedzialnych za poszczególne dziaáy lub w którym czĊĞü prezentowanych przez Ciebie treĞci chcesz udostĊpniü tylko zarejestrowanym uĪytkownikom (klientom), potrzebujesz miejsca, gdzie bĊdziesz mógá nimi zarządzaü. Miejscem, które sáuĪy do zarządzania kontami uĪytkowników i grup, a takĪe poziomami dostĊpu do poszczególnych elementów Twojego serwisu, jest w Joomla! komponent UĪytkownicy.

178

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

ZaáóĪmy, Īe planujesz bardzo rozbudowany serwis i bĊdziesz wspóápracowaá z wieloma autorami tekstów. Aby moderowaü i zatwierdzaü artykuáy przesyáane przez autorów, potrzebujesz kogoĞ, kto bĊdzie mógá siĊ tym zająü. Byü moĪe przyda siĊ takĪe ktoĞ zaufany, kto odciąĪy Ciebie od czĊĞci prac administracyjnych. Najpierw utwórz uĪytkownika, który bĊdzie mógá zalogowaü siĊ w Twoim serwisie i przesyáaü artykuáy. Kliknij w menu UĪytkownicy pozycjĊ UĪytkownicy, a nastĊpnie w oknie menedĪera uĪytkowników przycisk Utwórz. MoĪesz takĪe kliknąü w menu pozycjĊ UĪytkownicy, wskazaü pozycjĊ UĪytkownicy i kliknąü pozycjĊ Utwórz konto uĪytkownika. MoĔesz ponadto skorzystaè z menu pionowego znajdujñcego siö na pulpicie panelu administracyjnego. Wówczas w sekcji UēYTKOWNICY kliknij pozycjö Zarzñdzanie uĔytkownikami.

W polu Nazwa wpisz na przykáad Jan Autorski. W polu UĪytkownik wpisz unikalną nazwĊ, tzw. login, za pomocą którego uĪytkownik bĊdzie mógá siĊ zalogowaü do Twojego serwisu. Wpisz na przykáad: autorskij. W polach Hasáo i Powtórz hasáo wpisz hasáo, które bĊdzie obowiązywaáo przy pierwszym logowaniu siĊ tego uĪytkownika. OczywiĞcie uĪytkownik Jan Autorski po zalogowaniu siĊ pierwszy raz do Twojego serwisu powinien je zmieniü na swoje wáasne. Ja wpisujĊ hasáo: jan1. Kolejne obowiązkowe pole, które naleĪy wypeániü, to pole E-mail. Wpisz do tego pola adres e-mail tworzonego uĪytkownika. Aby wymusiü na uĪytkowniku zmianĊ hasáa podczas pierwszego logowania, w polu Wymagane zresetowanie hasáa kliknij przycisk Tak (rysunek 5.1). Ostatni krok to przypisanie uĪ tkownika do grupy uĪytkowników, którzy mają uprawnienia do tworzenia wáasnych artykuáów. Kliknij zakáadkĊ Przypisz do grup, a nastĊpnie zaznacz pole wyboru przy pozycji Author i kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejnego uĪytkownika (rysunek 5.2). Kolejny uĪytkownik bĊdzie mógá po zalogowaniu siĊ do serwisu przesyáaü wáasne artykuáy, edytowaü artykuáy innych uĪytkowników oraz decydowaü o ich publikacji w serwisie. W moim przykáadowym serwisie dane tego uĪytkownika wyglądają nastĊpująco (rysunek 5.3):  Peána nazwa: Stanisïaw Publisher  UĪytkownik: publishers  Hasáo, Powtórz hasáo: stanislaw1  E-mail: [email protected]  Wymagane zresetowanie hasáa: Tak  Przypisz do grup: Publisher

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

179

Rysunek 5.1. Tworzenie nowego uĪytkownika

NastĊpny uĪytkownik bĊdzie miaá jeszcze wiĊksze uprawnienia. BĊdzie mógá zalogowaü siĊ do zaplecza witryny i zarządzaü artykuáami oraz komponentami Doniesienia, Kontakty, Reklamy, Wyszukiwanie i Wyszukiwarka. UĪytkownik ten bĊdzie miaá takĪe dostĊp do menedĪera Media. Oto ustawienia przykáadowego uĪytkownika (rysunek 5.4):  Peána nazwa: Henryk Menadĝer;  UĪytkownik: menadzerh;  Hasáo, Powtórz hasáo: henryk1  E-mail: [email protected]  Przypisz do grup: Manager

Notatki o uĔytkownikach JeĪeli zakáadasz, Īe treĞü Twojego serwisu bĊdzie tworzyü wielu redaktorów, przyda Ci siĊ moĪliwoĞü dodawania notatek o uĪytkownikach. DziĊki temu bĊdziesz mieü dodatkowe informacje, które pozwolą utrzymaü lepsze relacje z nimi. Informacje umieszczane w notatkach nie bĊdą widoczne na stronie frontowej witryny.

180 Rysunek 5.2. Przypisywanie nowego uĪytkownika do grupy Author

Rysunek 5.3. Tworzenie uĪytkownika, który bĊdzie mógá po zalogowaniu siĊ do serwisu przesyáaü wáasne artykuáy, edytowaü artykuáy innych uĪytkowników oraz decydowaü o ich publikacji w serwisie

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

181

Rysunek 5.4. Tworzenie uĪytkownika, który bĊdzie mógá zalogowaü siĊ do zaplecza Twojego serwisu i zarządzaü artykuáami i niektórymi komponentami

Aby lepiej zorganizowaü notatki o uĪytkownikach, utwórz najpierw odpowiednią hierarchiĊ kategorii notatek. Utwórz na przykáad kategoriĊ o nazwie Rocznice. W tym celu kliknij w menu UĪytkownicy pozycjĊ Kategorie uwag o uĪytkownikach, a nastĊpnie w oknie menedĪera kategorii notatek kliknij przycisk Utwórz. MoĪesz takĪe kliknąü w menu pozycjĊ UĪytkownicy, wskazaü pozycjĊ Kategorie uwag o uĪytkownikach i kliknąü pozycjĊ Utwórz kategoriĊ. W polu Tytuá wpisz: Rocznice. To jedyne wymagane pole, ale czasami warto w polu Opis dodaü krótki opis zawartoĞci kategorii, które mogą byü wskazówką dla innych administratorów witryny (rysunek 5.5). Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany. Teraz dodaj notatkĊ o uĪytkowniku. MoĪesz to zrobiü na kilka sposobów:  z menu UĪytkownicy wskaĪ pozycjĊ Uwagi o uĪytkownikach, a nastĊpnie

wybierz pozycjĊ Utwórz uwagĊ o uĪytkowniku;  z menu UĪytkownicy wybierz pozycjĊ Uwagi o uĪytkownikach, a nastĊpnie

kliknij przycisk Utwórz;  w oknie menedĪera uĪytkowników, grup, poziomów dostĊpu lub kategorii

notatek kliknij w pasku bocznym odnoĞnik Notatki o uĪytkownikach, a nastĊpnie przycisk Utwórz;  w oknie menedĪera uĪytkowników kliknij przycisk Dodaj notatkĊ znajdujący siĊ

pod nazwą kaĪdego uĪytkownika (rysunek 5.6).

182

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 5.5. Tworzenie nowej kategorii notatek o uĪytkownikach

Rysunek 5.6. Dodawanie notatki o uĪytkowniku z poziomu menedĪera uĪytkowników

Utwórz na przykáad notatkĊ o uĪytkowniku Henryk MenadĪer. Kliknij przycisk Dodaj notatkĊ znajdującą siĊ obok nazwy uĪytkownika, a nastĊpnie w polu Tytuá wpisz na przykáad: Waĝne!. ZauwaĪ, Īe nie musisz wybieraü uĪytkownika za pomocą przycisku Wybierz uĪytkownika. W polu Kategoria wybierz z listy odpowiednią kategoriĊ — w tym przykáadzie: Rocznice. W polu Data przeglądu moĪesz wybraü datĊ, aby mieü informacjĊ, kiedy ostatni raz notatka byáa przez Ciebie przeglądana. Opcjonalnie moĪesz takĪe w polu Notatka o wersji wpisaü numer wersji wprowadzonej notatki. W polu Notatka wpisz dowolny tekst, który moĪesz sformatowaü za pomocą domyĞlnego edytora. Na koniec zapisz prowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij (rysunek 5.7).

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

183

Rysunek 5.7. Tworzenie nowej notatki o uĪytkowniku Henryk MenadĪer

Zarzñdzanie uĔytkownikami Okno menedĪera uĪytkowników udostĊpnia zestaw narzĊdzi niezbĊdnych do zarządzania uĪytkownikami zarejestrowanymi w Twoim serwisie (rysunek 5.8). Kiedy bĊdziesz prowadziü serwis, w którym rejestrowaü siĊ bĊdzie sporo uĪytkowników, interfejs menedĪera uĪytkowników prawdopodobnie bĊdziesz odwiedzaü kaĪdego dnia. Warto zatem poznaü go dokáadnie i wiedzieü, co i jak moĪesz za jego pomocą zrobiü.

Rysunek 5.8. Okno menedĪera uĪytkowników

Za pomocą menedĪera uĪytkowników moĪesz przede wszystkim przeglądaü listĊ uĪytkowników i uzyskaü podstawowe informacje na ich temat. MoĪesz szybko ustaliü, do jakiej grupy naleĪy kaĪdy uĪytkownik, a takĪe kiedy ostatnio logowaá siĊ do serwisu.

184

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

MoĪesz szybko zablokowaü lub wyáączyü konta uĪytkowników, którzy sprawiają problemy. Za pomocą menedĪera uĪytkowników moĪesz takĪe tworzyü nowych uĪytkowników, edytowaü ustawienia zarejestrowanych uĪytkowników lub ich usuwaü. Aby otworzyü okno menedĪera uĪytkowników, kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ UĪytkownicy, a nastĊpnie pozycjĊ UĪytkownicy. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego, znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji UĩYTKOWNICY kliknij odnoĞnik Zarządzanie uĪytkownikami. Po lewej stronie okna widoczny jest pasek boczny zawierający piĊü odnoĞników: UĪytkownicy, Grupy, Poziomy dostĊpu, Notatki o uĪytkownikach i Kategorie notatek. Pasek ten moĪesz ukrywaü lub odkrywaü za pomocą ikony znajdującej siĊ w prawym górnym rogu. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania uĪytkownikami:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nowe konto uĪytkownika.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej kont uĪytkowników.

Aby edytowaü istniejące konto uĪytkownika, zaznacz je na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk. JeĪeli na liĞcie zaznaczysz kilka pozycji i klikniesz przycisk Dostosuj, to otworzysz do edycji tylko pierwszy z zaznaczonych elementów. Aby edytowaè konto uĔytkownika, moĔesz takĔe kliknñè na liĈcie odnoĈnik z jego peänñ nazwñ.  Aktywuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje aktywowanie jednego

lub kilku kont uĪytkowników (w zaleĪnoĞci od tego, ile elementów zostanie zaznaczonych). Opcja ta potrzebna jest wówczas, kiedy ustawienia globalne zostaną zdefiniowane tak, Īe proces rejestracji nowego uĪytkownika bĊdzie wymagaá zatwierdzenia (uaktywnienia konta) przed administratora.  Blokuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje zablokowanie jednego lub kilku

kont uĪytkowników. Kiedy konto uĪytkownika zostanie zablokowane, nie bĊdzie on mógá zalogowaü siĊ ani do witryny, ani do zaplecza witryny.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady konta uĪytkownika.  UsuĔ — umoĪliwia usuniĊcie zaznaczonego lub zaznaczonych na liĞcie kont

uĪytkowników. Proces ten jest nieodwracalny. Po usuniöciu wybranego konta uĔytkownika nie bödzie moĔna go odzyskaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych elementach operacje

wsadowe, dziĊki którym moĪliwe jest dodanie konta uĪytkownika lub usuniĊcie go z wybranej grupy, a takĪe zdefiniowanie resetowania hasáa.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

185

Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych kont uĪytkowników. Jest tam dostĊpny filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko znaleĨü konto uĪytkownika, wpisując w pole Szukaj fragment jego nazwy. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania masz do dyspozycji takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü uĪytkowników wedáug ich statusu (Wáączony, Wyáączony), aktywacji (Aktywne, Nieaktywne), grupy, do której są przypisani, lub daty rejestracji (rysunek 5.9). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 5.9. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera uĪytkowników

Ponadto po prawej stronie znajdziesz filtr pozwalający sortowaü listĊ uĪytkowników oraz filtr liczby wyĞwietlanych elementów na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie utworzonych wiele kont uĪytkowników, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy.

Menu uĔytkownika UtworzyliĞmy konta uĪytkowników, które przydzieliliĞmy do róĪnych grup. No i co teraz? W jaki sposób Jan Autorski ma przesáaü swój artykuá? Co z tego, Īe zaloguje siĊ w witrynie za pomocą widocznego formularza logowania, skoro nie ma odpowiednich narzĊdzi do tworzenia artykuáów? Co trzeba zrobiü? NaleĪy udostĊpniü uĪytkownikowi odpowiednie narzĊdzia. ProponujĊ utworzyü specjalne menu dla zarejestrowanych uĪytkowników, za pomocą którego — w zaleĪnoĞci od uprawnieĔ — bĊdą oni mogli edytowaü i zmieniü dane dotyczące swojego konta (profilu) lub dodaü artykuá. Jak utworzyü nowe menu — juĪ wiesz. Wszystkie niezbĊdne informacje znajdziesz w poprzednim rozdziale. W takim razie do dzieáa! Nie martw siĊ, pomogĊ Ci. Kliknij w menu Menu, a nastĊpnie wskaĪ pozycjĊ Projektant menu i kliknij pozycjĊ Utwórz menu. Wypeánij odpowiednie pola podobnie jak ja na rysunku 5.10, a nastĊpnie zapisz zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij:  pole Tytuá: Menu uĝytkownika  pole Typ menu: menu_uzytkownika  pole Opis: Menu dla zarejestrowanych uĝytkowników witryny

186

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 5.10. Tworzenie nowego menu o nazwie Menu uĪytkownika

Teraz utwórz w tym menu dwie nowe pozycje: Edytuj swój profil i Utwórz artykuá. Konfiguracja pozycji Edytuj swój profil (rysunek 5.11):  pole Tytuá menu: Edytuj swój profil  pole Typ pozycji menu: Dostosuj swój profil (sekcja UĪytkownicy)  pole DostĊp: Registered

Rysunek 5.11. Tworzenie nowej pozycji o nazwie Edytuj swój profil w menu Menu uĪytkownika

Konfiguracja pozycji Utwórz artykuá (rysunek 5.12):  pole Tytuá menu: Utwórz artykuï  pole Typ pozycji menu: WyĞlij artykuá (sekcja Artykuáy)  pole DostĊp: Special

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

187

Rysunek 5.12. Tworzenie nowej pozycji o nazwie Utwórz artykuá w menu Menu uĪytkownika

Teraz utwórz moduá typu Menu i poáącz go z menu Menu uĪytkownika, a nastĊpnie opublikuj dla zarejestrowanych uĪytkowników na pozycji position-7 (rysunek 5.13).  pole Tytuá: Menu uĝytkownika  pole Pozycja: Prawa [position-7]  pole DostĊp: Registered

Rysunek 5.13. Tworzenie moduáu poáączonego z menu Menu uĪytkownika

188

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

OdĞwieĪ swój serwis i zauwaĪ, Īe obecnie moduá Menu uĪytkownika nie jest widoczny. To dlatego, Īe w polu DostĊp wybrana zostaáa pozycja Registered. Oznacza to, Īe moduá bĊdzie wyĞwietlany tylko zarejestrowanym uĪytkownikom witryny. Zaloguj siĊ do swojego serwisu jako Jan Autorski. Teraz moduá powinien byü juĪ widoczny (rysunek 5.14). Rysunek 5.14. Widok serwisu z moduáem Menu uĪytkownika

Po klikniĊciu odsyáacza Edytuj swój profil kaĪdy zarejestrowany uĪytkownik witryny bĊdzie mógá sprawdziü i edytowaü swoje podstawowe dane. Jak widzisz na rysunku 5.15, uĪytkownik ma do dyspozycji dwie sekcje:  Twoje dane — w której moĪe dokonaü zmian swoich podstawowych danych

i hasáa;  Podstawowe ustawienia — w której moĪe wybraü swój domyĞlny edytor

w serwisie, strefĊ czasową oraz w razie potrzeby jĊzyk witryny, jeĪeli mamy do czynienia z witryną wielojĊzyczną. Dokonaj niezbĊdnych zmian i kliknij przycisk WyĞlij lub Anuluj, jeĪeli nie zamierzasz zmieniaü dotychczasowych danych. Pora, aby Jan Autorski napisaá jakiĞ artykuá. Kliknij link Utwórz artykuá, aby otworzyü formularz umoĪliwiający tworzenie nowego artykuáu. Wypeánij odpowiednie pola, aby utworzyü nowy artykuá. JeĪeli nie masz pomysáu, moĪesz zrobiü dokáadnie tak jak ja poniĪej. Wypeánij pola Tytuá i treĞü artykuáu, a nastĊpnie kliknij zakáadkĊ Publikacja (rysunek 5.16).

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

189

Rysunek 5.15. Edycja profilu zalogowanego uĪytkownika

 Tytuá — Projektowanie stron internetowych dla poczÈtkujÈcych.  TreĞü artykuáu — wpisz dowolny tekst lub skorzystaj z generatora tekstów.

MoĪesz takĪe wejĞü na stronĊ z opisem ksiąĪki, np. Projektowanie stron internetowych. Przewodnik dla początkujących webmasterów po (X)HTML, CSS i grafice (http://bit.ly/e-psi) wydawnictwa Helion, i skopiowaü jego fragment. W polu Kategoria wybierz z listy kategoriĊ, do której chcesz przypisaü tworzony artykuá. Ja wybieram TWORZENIE STRON WWW. Kliknij przycisk Zapisz, aby wysáaü artykuá. Po chwili zobaczysz komunikat potwierdzający wysáanie artykuáu. JeĪeli nie pojawiáy siĊ Īadne báĊdy podczas wysyáania, otrzymasz komunikat potwierdzający wysáanie artykuáu. Zwróü uwagĊ, Īe Jan Autorski nie miaá moĪliwoĞci dodania ani ilustracji wprowadzenia, ani ilustracji peánego tekstu. Aby umieĞciü grafikĊ w swoim artykule, mógá jedynie skorzystaü z dostĊpnych funkcji edytora. Co zrobiü, aby umoĪliwiü autorom umieszczanie ilustracji wprowadzenia i peánego tekstu? Odpowiednie opcje znajdziesz w konfiguracji globalnej komponentu Artykuáy. PrzejdĨ do zaplecza administracyjnego swojego serwisu i kliknij w menu Artykuáy pozycjĊ Artykuáy, a nastĊpnie w przyborniku przycisk Opcje. Kliknij zakáadkĊ Edycja artykuáu, a w polu Witryna: Obrazki i áącza przycisk PokaĪ (rysunek 5.17).

190

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 5.16. Tworzenie nowego artykuáu po zalogowaniu uĪytkownika przypisanego do grupy Author

Rysunek 5.17. Zmiana ustawieĔ umoĪliwiających autorom umieszczanie ilustracji wprowadzenia i peánego tekstu

Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij, a nastĊpnie przejdĨ do witryny i ponownie jako Jan Autorski kliknij odnoĞnik Utwórz artykuá. Teraz masz do dyspozycji dodatkową zakáadkĊ: Obrazki i áącza (rysunek 5.18).

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

191

Rysunek 5.18. Zakáadka Obrazki i áącza widoczna w formularzu tworzenia nowego artykuáu

Wypeánij odpowiednie pola, aby dodaü kolejny artykuá:  Tytuá — Responsywne strony WWW dla kaĝdego.  TreĞü artykuáu — wpisz dowolny tekst lub skorzystaj z generatora tekstów.

MoĪesz takĪe wejĞü na stronĊ z opisem ksiąĪki, np. Responsywne strony WWW dla kaĪdego (http://bit.ly/e-rswww) wydawnictwa Helion, i skopiowaü jego fragment.  Ilustracja wprowadzenia, Obraz w peánym tekĞcie artykuáu — umieĞü

dowolną grafikĊ lub skorzystaj z przygotowanej przeze mnie (tworzeniestron-www/css/16_responsywne_strony_www.jpg).  Kategoria: CSS.

Zwróü uwagĊ, Īe artykuáy wysáane przez uĪytkownika Jan Autorski nie są widoczne w kategoriach, do których zostaáy przypisane. Ponadto uĪytkownik ten po wysáaniu swojego tekstu nie moĪe juĪ go poprawiü. Wynika to z tego, Īe uĪytkownicy przypisani do grupy Author nie mają prawa do publikacji napisanych przez siebie artykuáów. O stanie publikacji musi zdecydowaü uĪytkownik naleĪący do grupy posiadającej wyĪsze uprawnienia. Wyloguj uĪytkownika Jan Autorski i zaloguj siĊ jako uĪytkownik Stanisáaw Publisher. Aby edytowaü wybrany artykuá, wystarczy kliknąü ikonĊ koáa zĊbatego i wybraü pozycjĊ Dostosuj (rysunek 5.19). Ikona ta wyĞwietlana jest najczĊĞciej po prawej stronie sekcji szczegóáów danego artykuáu.

192

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 5.19. OdnoĞnik Dostosuj widoczny po zalogowaniu uĪytkownika przypisanego do grupy Publisher

Jan Autorski umieĞciá swój pierwszy artykuá w kategorii TWORZENIE STRON WWW. Aby zobaczyü artykuáy przypisane do tej kategorii, kliknij teraz w menu gáównym pozycjĊ WEBDESIGN. àatwo rozpoznasz, które artykuáy są opublikowane, a które nie. Artykuáy nieopublikowane oznaczone są pomaraĔczową etykietą z napisem Nieopublikowane (rysunek 5.20).

Rysunek 5.20. Wygląd artykuáów nieopublikowanych po zalogowaniu uĪytkownika przypisanego do grupy Publisher

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

193

Opublikuj teraz artykuá Projektowanie stron internetowych dla początkujących wysáany przez Jana Autorskiego, a takĪe spraw, aby artykuá ten widoczny byá na stronie startowej. Kliknij odnoĞnik Dostosuj znajdujący siĊ po prawej stronie tytuáu artykuáu, a nastĊpnie zakáadkĊ Publikacja. W polu Status wybierz z listy pozycjĊ Opublikowane. Aby artykuá widoczny byá takĪe na stronie startowej, w polu WyróĪniony wybierz z listy pozycjĊ Tak (rysunek 5.21). Rysunek 5.21. Publikowanie artykuáu z poziomu serwisu przez uĪytkownika przypisanego do grupy Publisher

Jako uĪytkownik naleĪący do grupy Publisher moĪesz takĪe decydowaü o rozpoczĊciu (pole Rozpocznij) oraz zakoĔczeniu publikowania danego artykuáu (pole ZakoĔcz publikowanie). Po zakoĔczeniu edycji artykuáu kliknij przycisk Zapisz, aby zatwierdziü wprowadzone zmiany. Teraz kliknij odnoĞnik CSS znajdujący siĊ pod listą artykuáów, aby wyĞwietliü artykuáy w widoku przeglądu artykuáów. ZauwaĪ, Īe takĪe w tym widoku artykuáy nieopublikowane oznaczone są odpowiednią etykietką. Aby opublikowaü artykuá, kliknij ikonĊ koáa zĊbatego i wybierz pozycjĊ Dostosuj. Kliknij zakáadkĊ Publikacja i w polu Status wybierz z listy pozycjĊ Opublikowane. Wiesz juĪ, w jaki sposób funkcjonują konta uĪytkowników naleĪących do grupy Author i Publisher. Pora na uĪytkowników, którzy mogą siĊ zalogowaü do zaplecza administracyjnego. Zaloguj siĊ teraz do zaplecza Twojego serwisu jako uĪytkownik Henryk MenadĪer. ZauwaĪ, Īe uĪytkownik ten nie ma dostĊpu do wielu opcji, do których Ty masz dostĊp jako administrator serwisu (rysunek 5.22).

194

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 5.22. Wygląd zaplecza serwisu po zalogowaniu siĊ uĪytkownika przypisanego do grupy Manager

UĪytkownik naleĪący do grupy Manager moĪe w wygodny sposób zarządzaü artykuáami: edytowaü je, usuwaü, zmieniaü stan ich publikacji itp., a ponadto moĪe w peáni zarządzaü kategoriami artykuáów, dokáadnie tak samo jak administrator serwisu. Podobnie jak administrator posiada takĪe dostĊp do menedĪera Media. Oprócz dostĊpu do peánego zarządzania artykuáami ma równieĪ dostĊp do niektórych komponentów: Doniesienia, Kontakty, Reklamy, Wyszukiwanie, Wyszukiwarka. UĔytkownicy naleĔñcy do grupy Manager nie majñ uprawnieþ do zmiany opcji globalnych poszczególnych komponentów (brak przycisku Opcje w przyborniku).

Konfiguracja globalna uĔytkowników DomyĞlne ustawienia Joomla! nie pozwalają na samodzielną rejestracjĊ uĪytkowników. Aby im to umoĪliwiü i skonfigurowaü ustawienia, które bĊdą obowiązywaü dla wszystkich tworzonych uĪytkowników, musisz zdefiniowaü ustawienia globalne dla komponentu UĪytkownicy. DostĊp do tych ustawieĔ moĪliwy jest z poziomu kaĪdego z menedĪerów dostĊpnych w komponencie (menu UĪytkownicy): UĪytkownicy, Grupy, Poziomy dostĊpu, Notatki o uĪytkownikach oraz Kategorie notatek. Otwórz okno jednego z nich i kliknij w przyborniku przycisk Opcje.

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

195

Ustawienia konfiguracji globalnej w komponencie UĪytkownicy są pogrupowane w czterech zakáadkach: Komponent, Historia o uĪytkowniku, Korespondencja i Uprawnienia. NajwaĪniejsze opcje zawarte są jednak w zakáadce Komponent.

Zakäadka Komponent Ustawienia zawarte w tej zakáadce umoĪliwiają wáączenie samodzielnej rejestracji uĪytkowników i konfiguracjĊ zasad ich rejestracji. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Rejestruj nowych — zdecyduj, czy chcesz umoĪliwiü uĪytkownikom samodzielną

rejestracjĊ w Twoim serwisie.  Przypisz do grupy — wybierz z listy, do której grupy bĊdą przypisywani nowi

uĪytkownicy.  Grupa goĞci — wybierz z listy, do której grupy przypisani bĊdą domyĞlnie

wszyscy niezalogowani uĪytkownicy odwiedzający witrynĊ. Wybranie grupy Guest daje moĪliwoĞü tworzenia treĞci widocznych tylko dla uĪytkowników niezalogowanych.  WyĞlij hasáo — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownik otrzymaá w mailu

rejestracyjnym takĪe swoje hasáo.  Aktywacja nowych kont — wybierz z listy sposób aktywacji nowych kont:

x Brak — konto zostanie uaktywnione natychmiast bez dodatkowych dziaáaĔ. x Automatyczna — uĪytkownik po rejestracji otrzyma maila z linkiem aktywacyjnym. Jego konto zostanie aktywowane dopiero wówczas, kiedy kliknie ten link. x Administrator — konto uĪytkownika zostanie aktywowane dopiero po zatwierdzeniu przez administratora. Po rejestracji uĪytkownik otrzymuje maila z linkiem potwierdzającym rejestracjĊ. Po klikniĊciu tego linku administrator otrzymuje powiadomienie o rejestracji nowego uĪytkownika.  Powiadamiaj mailem administratora — zdecyduj, czy chcesz, aby

administratorzy otrzymywali powiadomienia o rejestracji nowych uĪytkowników. Warto uaktywniü tĊ opcjĊ zwáaszcza wtedy, gdy w polu Aktywacja nowych kont wybierzesz pozycjĊ Brak lub Automatyczna.  Captcha — wybierz z listy rodzaj zabezpieczenia antyspamowego formularza

rejestracyjnego. WczeĈniej naleĔy skonfigurowaè odpowiednie rozszerzenie säuĔñce do zabezpieczania formularzy w witrynie. DomyĈlnie do dyspozycji masz dodatek Captcha – Recaptcha. Wiöcej na temat jego konfiguracji przeczytasz w kolejnym rozdziale, kiedy bödö omawiaä pracö z dodatkami.

196

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Wáasne ustawienia uĪytkowników — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownicy

mogli zdefiniowaü dla siebie domyĞlny edytor, witrynĊ pomocy i jĊzyk witryny. Opcje te bĊdą dostĊpne dla uĪytkowników, którzy zalogują siĊ do Twojego serwisu i klikną odsyáacz, za pomocą którego bĊdą mogli edytowaü swój profil.  Wybór jĊzyka witryny — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownicy podczas

rejestracji mogli wybraü domyĞlny jĊzyk witryny. Opcja ta jest szczególnie przydatna w przypadku witryn wielojĊzycznych. BĊdzie dostĊpna, jeĪeli w polu Wáasne ustawienia uĪytkowników wybierzesz przycisk PokaĪ.  Zmiana nazwy uĪytkownika — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownicy mogli

zmieniaü swoje nazwy (loginy).  Maksymalna liczba zerowaĔ — wybierz z listy maksymalną liczbĊ

dozwolonych zmian hasáa w oznaczonym okresie.  Czas w godzinach — zdefiniuj czas (w godz.) stosowany do kontroli zmian hasáa.  Minimum znaków w haĞle — wybierz z listy minimalną liczbĊ znaków w haĞle

uĪytkownika.  Minimum cyfr w haĞle — wybierz z listy minimalną liczbĊ cyfr w haĞle

uĪytkownika.  Minimum znaków specjalnych — wybierz z listy minimalną liczbĊ znaków

specjalnych w haĞle uĪytkownika.  Minimalna liczba wielkich liter — wybierz z listy minimalną liczbĊ wielkich

liter w haĞle uĪytkownika.

Zakäadka Historia uwag o uĔytkowniku Ustawienia zawarte w tej zakáadce umoĪliwiają wáączenie wersjonowania wstawianych uwag o uĪytkownikach. Do dyspozycji są tylko dwa pola:  Wáącz wersje — zdecyduj, czy chcesz, aby system automatycznie zapisywaá

wersje tworzonych przez Ciebie notatek o uĪytkownikach. DziĊki temu moĪliwe bĊdzie przywrócenie dowolnej poprzedniej wersji.  Maksimum wersji — wpisz maksymalną liczbĊ zapisywanych wersji uwag

o uĪytkowniku.

Zakäadka Korespondencja W tej zakáadce dostĊpne są dwa pola związane z wysyáaniem listów do uĪytkowników:  Zwrot do adresata — wpisz tekst, który bĊdzie pojawiaá siĊ przed tematem listu.  Tekst pod listem — wpisz tekst, który bĊdzie pojawiaá siĊ pod kaĪdym listem,

np. pozdrowienia, podpis itp.

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

197

Zakäadka Uprawnienia Oprócz definiowania uprawnieĔ globalnych dla caáej witryny (menu System/Konfiguracja globalna) moĪliwa jest takĪe konfiguracja na poziomie komponentu. Zakáadka Uprawnienia to miejsce, gdzie moĪesz okreĞliü globalne uprawnienia do wykonywania konkretnych dziaáaĔ w komponencie UĪytkownicy. Aby zobaczyü, jakie ustawienia zdefiniowane są dla poszczególnych grup, kliknij nazwĊ danej grupy. Zobaczysz wówczas po prawej stronie bieĪące ustawienia, natomiast w kolumnie Ğrodkowej zobaczysz ustawienia, które moĪna zmieniü.

Dziaäania, które mogñ wykonywaè uĔytkownicy w komponencie UĔytkownicy Kolumna Dziaáanie okreĞla zakres dziaáaĔ, które moĪe realizowaü uĪytkownik naleĪący do danej grupy:  Konfigurowanie, w tym ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący do wybranej

grupy mają prawo przeglądaü oraz zmieniaü opcje konfiguracyjne komponentu (przycisk Opcje w przyborniku), w tym uprawnieĔ grup.  Konfigurowanie, ale bez ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący do wybranej

grupy mają prawo przeglądaü oraz zmieniaü opcje konfiguracyjne komponentu, ale bez moĪliwoĞci zmiany uprawnieĔ grup.  DostĊp do komponentu — okreĞla, czy uĪytkownicy mają dostĊp do pulpitu

komponentu.  Tworzenie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo tworzyü nowe elementy

(uĪytkowników, grupy, poziomy, kategorie uwag o uĪytkownikach, uwagi o uĪytkownikach).  Usuwanie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do usuwania istniejących

elementów komponentu.  Poprawianie — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo do zmiany istniejących

elementów komponentu.  Zmiana stanu — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe modyfikowaü stan danego

elementu w komponencie. Zagadnienia zwiñzane z konfiguracjñ kontroli dostöpu do poszczególnych zasobów i usäug systemu wyjaĈniam w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na witrynie www.slawop.net. Na tym etapie nie warto eksperymentowaè z tymi ustawieniami.

Poeksperymentuj sobie z ustawieniami globalnymi komponentu UĪytkownicy i dostosuj je do wáasnych preferencji.

198

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

System rejestracji uĔytkowników witryny JeĪeli chcesz, aby uĪytkownicy samodzielnie rejestrowali siĊ w Twoim serwisie, w ustawieniach globalnych komponentu UĪytkownicy, w polu Rejestruj nowych, kliknij przycisk Tak. Aby to zrobiü, kliknij w menu UĪytkownicy pozycjĊ UĪytkownicy, a nastĊpnie w przyborniku kliknij przycisk Opcje. Dziaáanie takie spowoduje, Īe pod formularzem logowania pojawi siĊ odnoĞnik ZaáóĪ swoje konto (rysunek 5.23). Rysunek 5.23. Formularz logowania z odnoĞnikiem ZaáóĪ swoje konto!

Przetestuj proces rejestracji nowego uĪytkownika. Kliknij w formularzu logowania odsyáacz ZaáóĪ swoje konto!. W wyĞwietlonym formularzu trzeba wypeániü kilka podstawowych pól. Wypeánij je przykáadowymi danymi:  pole Peána nazwa: Tadeusz Zarejestrowany  pole UĪytkownik: zarejestrowanyt  pola Hasáo, Powtórz hasáo: tadeusz1  pola Adres e-mail, Powtórz adres e-mail: [email protected]

Kliknij przycisk Zarejestruj, aby wysáaü swoje zgáoszenie (rysunek 5.24). DomyĞlne ustawienia globalne komponentu UĪytkownicy są zdefiniowane w taki sposób, aby aktywacja konta nowego uĪytkownika byáa moĪliwa po klikniĊciu przez niego linku aktywacyjnego wysáanego przez system pocztą e-mail. Dopiero wówczas nowy uĪytkownik bĊdzie mógá zalogowaü siĊ do witryny. JeĪeli jednak ustawienia rejestracji nowych uĪytkowników zostaáy zdefiniowane w taki sposób, aby tylko administrator mógá aktywowaü konto, to uĪytkownik otrzyma maila z linkiem weryfikacyjnym. Gdy uĪytkownik kliknie ten link, administrator otrzymuje powiadomienie o rejestracji nowego uĪytkownika. Po rĊcznej aktywacji przez administratora uĪytkownik otrzyma e-mail z informacją potwierdzającą aktywacjĊ konta. Dopiero wówczas bĊdzie mógá zalogowaü siĊ do witryny.

Rozdziaä 5. i Zarzñdzanie uĔytkownikami witryny

199

Rysunek 5.24. Formularz rejestracyjny uĪytkownika

Zaloguj siĊ jako administrator do panelu administracyjnego swojego serwisu i otwórz menedĪera uĪytkowników (menu UĪytkownicy/UĪytkownicy). Na liĞcie zauwaĪysz wyáączone i nieaktywne konto uĪytkownika Tadeusz Zarejestrowany. W kolumnach Wáączone i Aktywne widaü ikonĊ z czerwonym kóákiem. Aby uĪytkownik mógá zalogowaü siĊ do Twojego serwisu, kliknij w kolumnie Wáączone ikonĊ z czerwonym kóákiem (rysunek 5.25).

Rysunek 5.25. Wáączenie nowego konta uĪytkownika witryny

Teraz moĪesz zalogowaü siĊ do swojego serwisu jako uĪytkownik Tadeusz Zarejestrowany. ZauwaĪ, Īe w menu Menu uĪytkownika widoczny jest tylko jeden odnoĞnik.

200

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Dlaczego zniknąá odnoĞnik WyĞlij artykuá? Dlatego, Īe podczas tworzenia pozycji WyĞlij artykuá w polu DostĊp zostaáa wybrana pozycja Special. Jest to przykáad definiowania takich ustawieĔ, aby pewne elementy witryny byáy widoczne tylko dla wybranych grup zarejestrowanych uĪytkowników. MoĪesz na przykáad zdefiniowaü pole DostĊp w poszczególnych artykuáach tak, aby czĊĞü z nich dostĊpna byáa tylko dla zarejestrowanych uĪytkowników. Masz juĪ prawie peánowartoĞciowy serwis, którego treĞü mogą tworzyü róĪni autorzy. Masz takĪe zaufanych wspóápracowników, którzy mogą wspomóc CiĊ w zarządzaniu serwisem. W nastĊpnym rozdziale poznasz rozszerzenia CMS Joomla!. Dowiesz siĊ, jakie są róĪnice miĊdzy komponentami, moduáami i dodatkami. Nauczysz siĊ zarządzaü komponentami, moduáami i dodatkami domyĞlnie zainstalowanymi w serwisie.

Rozdziaä 6.

Praca z komponentami, moduäami i dodatkami Jestem pewien, Īe coraz lepiej radzisz sobie z CMS Joomla!. Potrafisz zarządzaü treĞcią serwisu i zarejestrowanymi uĪytkownikami. Wiesz juĪ, Īe proces tworzenia menu w CMS Joomla! oparty jest na trzech elementach: menu, pozycjach menu i moduáach, w których wyĞwietlane są menu. Potrafisz juĪ stworzyü system nawigacji witryny. W tym rozdziale wyjaĞniĊ Ci róĪnice miĊdzy komponentami, moduáami i dodatkami oraz omówiĊ i pokaĪĊ, jak zarządzaü komponentami, moduáami i dodatkami domyĞlnie zainstalowanymi w serwisie opartym na CMS Joomla!.

Komponenty, moduäy, dodatki Komponenty to osobne aplikacje webowe, które zwiĊkszają funkcjonalnoĞü projektowanego serwisu. Są czĊsto najbardziej záoĪonymi i rozbudowanymi rozszerzeniami CMS Joomla!. Kilka komponentów instalowanych jest razem z CMS Joomla!, natomiast inne dostĊpne są jako dodatkowe rozszerzenia, które trzeba zainstalowaü. DziĊki komponentom moĪesz dostosowaü projektowany serwis do wáasnych, specyficznych wymagaĔ. MoĪesz wyposaĪyü projektowaną witrynĊ w potrzebne funkcje i treĞci bez koniecznoĞci ingerowania w kod podstawowy CMS-a. DziĊki komponentom moĪesz stworzyü zarówno prostą witrynĊ WWW, jak i sklep internetowy, wáasny blog czy serwis informacyjny. Zaraz po instalacji Joomla! dostĊpne są komponenty, które po odpowiednim skonfigurowaniu mogą zapewniü obsáugĊ wielu dodatkowych funkcji witryny (rysunek 6.1). Zestaw ten moĪesz wzbogaciü o dowolne komponenty dostĊpne zarówno bezpáatnie, jak i za opáatą, korzystając z bardzo bogatego katalogu rozszerzeĔ dla Joomla! (Joomla! Extension Directory — extensions.joomla.org). W katalogu tym znajduje siĊ obecnie (kwiecieĔ 2016 r.) ponad 7500 rozszerzeĔ.

202

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.1. Komponenty domyĞlne instalowane razem z CMS Joomla!

Moduáy stanowią jedną z najprostszych form rozszerzeĔ w CMS Joomla!. Za pomocą moduáów moĪesz wyĞwietlaü jakieĞ informacje (pobrane z bazy danych lub innych Ĩródeá) w okreĞlony przez Ciebie sposób. SáuĪą one m.in. do wyĞwietlania treĞci, menu, wyróĪniania informacji, wyĞwietlania formularza logowania czy prezentowania reklam. W wielu przypadkach moduáy stanowią kluczowe elementy witryny. W Joomla! dostĊpnych jest wiele typów moduáów. CzĊĞü z nich jest ĞciĞle powiązana z innymi rozszerzeniami (np. komponentami), inne natomiast stanowią samodzielne rozszerzenia. Zaraz po instalacji Joomla! masz dostĊp do sporej liczby moduáów. W zaleĪnoĞci od funkcjonalnoĞci serwisu moĪe zaistnieü potrzeba zastosowania dodatkowych moduáów. W katalogu rozszerzeĔ Joomla! na pewno znajdziesz takie, które speánią Twoje oczekiwania. Dodatki (pluginy, wtyczki) to aplikacje pomocnicze udostĊpniające nowe moĪliwoĞci lub wzbogacające istniejące funkcje CMS Joomla!. NajczĊĞciej uruchamiane są w wyniku zajĞcia jakiegoĞ zdarzenia, np. maskują adres e-mail. Podczas typowej instalacji Joomla! instalowane są 52 dodatki, ale nie wszystkie są wáączone. Jednak wiĊkszoĞü z nich jest wykorzystywana przez Joomla!. Spora czĊĞü dodatków jest niezbĊdna do prawidáowego dziaáania witryny, dlatego wyáączaj je jedynie wówczas, kiedy wiesz dokáadnie, jakie bĊdą skutki.

Komponent Kontakty Komponent Kontakty jest waĪnym elementem systemu zarządzania treĞcią Joomla!, poniewaĪ pozwala w áatwy sposób gromadziü i wyĞwietlaü dane kontaktowe. Za jego pomocą moĪesz takĪe przygotowaü formularze kontaktowe. Jest to istotne zwáaszcza

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

203

w przypadku rozbudowanych serwisów, gdzie potrzebne jest rozdzielenie danych kontaktowych. Wówczas dla kaĪdego z dziaáów moĪesz utworzyü osobny formularz kontaktowy, dziĊki czemu uĪytkownik bĊdzie mógá wysáaü swoją wiadomoĞü bezpoĞrednio do danego dziaáu. W przypadku witryny firmowej moĪesz utworzyü osobne formularze kontaktowe np. do dziaáu handlowego, serwisu, kierownictwa itp. Komponent ten moĪesz równieĪ wykorzystaü do tworzenia i publikowania wszelkiego typu katalogów tematycznych, np. ofertowych, portfolio itp.

Zarzñdzanie kategoriami kontaktów Z rozdziaáu drugiego wiesz juĪ, Īe kaĪdy rodzaj treĞci organizowany jest w kategoriach, przy czym w kaĪdej kategorii moĪna utworzyü dowolną liczbĊ kolejnych kategorii (podkategorii). Podobnie jak w przypadku komponentu Artykuáy, kaĪdy kontakt musi byü przypisany do jakiejĞ kategorii. Jest to bardzo istotne w przypadku rozbudowanych serwisów, gdzie istnieje potrzeba rozdzielenia danych kontaktowych. Warto zatem najpierw poĞwiĊciü trochĊ czasu na zaplanowanie odpowiedniej struktury kategorii kontaktów. JeĪeli o tym zapomnisz, to system przydzieli kontakt do domyĞlnej kategorii o nazwie Uncategorised (Nieprzypisane). Aby zarządzaü kategoriami danych kontaktowych, kliknij menu Komponenty, wskaĪ pozycjĊ Kontakty, a nastĊpnie kliknij pozycjĊ Kategorie kontaktów. W oknie menedĪera kategorii moĪesz tworzyü przeglądaü, modyfikowaü oraz usuwaü kategorie kontaktów (rysunek 6.2).

Rysunek 6.2. Okno menedĪera kategorii kontaktów

Po lewej stronie okna menedĪera kategorii widoczny jest pasek boczny menu z dwoma odnoĞnikami:  Kontakty — który otwiera menedĪera kontaktów;  Kategorie — który otwiera okno menedĪera kategorii kontaktów.

Aby zwiĊkszyü obszar roboczy okna menedĪera kategorii, moĪesz ukryü boczny pasek z menu, klikając niebieską strzaákĊ skierowaną w lewo. Aby z kolei przywróciü ten pasek, kliknij niebieską strzaákĊ skierowaną w prawą stronĊ. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania kategoriami kontaktów:

204

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nową kategoriĊ kontaktów.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej kategorii. Aby edytowaü

istniejącą kategoriĊ, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk.  Opublikuj — powoduje opublikowanie jednej lub wielu pozycji (w zaleĪnoĞci

od tego, ile pozycji zaznaczysz na liĞcie kategorii).  Wycofaj — jego dziaáanie jest odwrotne do dziaáania przycisku Opublikuj.

KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednej lub wielu zaznaczonych na liĞcie kategorii.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednej lub wielu wybranych na liĞcie

kategorii w archiwum.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ kategorii. W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby siö upewniè, Ĕe nikt nie edytuje kategorii, którñ chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych kategoriach operacje wsadowe,

dziĊki którym moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych kategorii.  Przebuduj — opcja ta pozwala zoptymalizowaü strukturĊ tabeli kategorii

artykuáów. Warto zastosowaü tĊ opcjĊ, kiedy kategorii jest duĪo i zostaáy wprowadzone liczne zmiany w ich strukturze.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows — usuwa tymczasowo

zaznaczone na liĞcie kategorii elementy. Umieszczone w koszu kategorie moĪesz jeszcze odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi caáego komponentu

Kontakty. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych kategorii. Jest tam dostĊpny filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko wyĞwietliü kategoriĊ, wpisując w pole Szukaj fragment tytuáu kategorii. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania masz do dyspozycji takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü kategorie wedáug stanu publikacji, poziomu dostĊpu, jĊzyka, tagów oraz liczby kategorii podrzĊdnych (rysunek 6.3). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów. Ponadto po prawej stronie znajdziesz filtr pozwalający sortowaü listĊ kategorii oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie wiele kategorii, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy kategorii.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

205

Rysunek 6.3. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera kategorii kontaktów

Utwórz dwie kategorie kontaktów: Redaktorzy i Zarząd. Mam nadziejĊ, Īe na tym etapie nie muszĊ juĪ dokáadnie pokazywaü, w jaki sposób tworzyü kategorie. JeĪeli wykonasz zadanie wáaĞciwie, to okno menedĪera kontaktów powinno wyglądaü podobnie do tego pokazanego na rysunku 6.4.

Rysunek 6.4. Okno menedĪera kontaktów z nowymi kategoriami

Zarzñdzanie danymi kontaktowymi witryny Aby rozpocząü zarządzanie danymi kontaktowymi Twojej witryny, zaloguj siĊ do zaplecza administracyjnego i kliknij w menu nawigacyjnym pozycjĊ Komponenty, a nastĊpnie pozycjĊ Kontakty. Za pomocą menaĪera kontaktów moĪesz dodawaü, usuwaü oraz modyfikowaü informacje kontaktowe, takie jak nazwa, adres, numer telefonu czy adres poczty elektronicznej. WiĊkszoĞü opcji dostĊpnych w oknie menedĪera kontaktów jest taka sama jak w menedĪerze kategorii kontaktów, wiĊc nie ma sensu ich jeszcze raz opisywaü. Utwórz nowy kontakt. Kliknij przycisk Utwórz, a nastĊpnie wypeánij odpowiednie pola i przypisz do wybranej kategorii. MoĪesz takĪe poáączyü dane kontaktowe z kontem zarejestrowanego uĪytkownika. W polu Nazwa kontaktu wpisz Stanisïaw Publisher, a nastĊpnie w polu Kategoria wybierz z listy pozycjĊ Redaktorzy. To dwa obowiązkowe pola, które muszą byü wypeánione. W polu Poáącz z uĪytkownikiem kliknij przycisk Wybierz uĪytkownika, a nastĊpnie w oknie modalnym kliknij nazwĊ wybranego uĪytkownika (Stanisáaw Publisher). W polu Wybierz obraz dodaj grafikĊ. MoĪesz skorzystaü z grafiki przygotowanej przeze mnie: pliku stanislawpublisher.png (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip). Wypeánij

206

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

pozostaáe pola, a nastĊpnie kliknij zakáadkĊ RóĪne informacje, aby uzupeániü dane kontaktowe o dodatkowe informacje (rysunek 6.5).

Rysunek 6.5. Tworzenie nowego kontaktu

W polu Informacje dodatkowe wpisz informacje, które moĪesz sformatowaü w dowolny sposób, korzystając z edytora (rysunek 6.6).

Rysunek 6.6. Wprowadzanie informacji dodatkowych kontaktu

Zapisz wprowadzone zmiany i utwórz kolejny kontakt:  Nazwa kontaktu: Henryk Menadĝer  Kategoria: Zarząd

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

207

 Poáącz z uĪytkownikiem: Henryk MenadĪer  Wybierz obraz: henrykmenadzer.png

Pozostaáe pola wypeánij wedáug wáasnego uznania. Zapisz wprowadzone zmiany i utwórz kolejny kontakt:  Nazwa kontaktu: Stefan Administracyjny  Kategoria: Zarząd  Poáącz z uĪytkownikiem: Super User  Wybierz obraz: stanislawadministracyjny.png

Pozostaáe pola wypeánij wedáug wáasnego uznania. JeĪeli wykonasz zadanie tak jak ja, to okno menedĪera kontaktów powinno wyglądaü podobnie do pokazanego na rysunku 6.7.

Rysunek 6.7. Okno menedĪera kontaktów z nowymi kontaktami

Tworzenie formularzy kontaktowych Komponent Kontakty jest wyposaĪony w odpowiednie mechanizmy, dziĊki którym moĪliwe jest tworzenie formularzy kontaktowych w witrynie. MoĪesz utworzyü jeden formularz lub wiele formularzy kontaktowych. DziĊki poáączeniu formularza z danym kontaktem moĪesz wyĞwietliü dodatkowe informacje na temat konkretnej osoby. ZaáóĪmy, Īe chcesz umoĪliwiü uĪytkownikom Twojego serwisu kontakt z redaktorem, który zatwierdza wysáane przez autorów artykuáy oraz z menedĪerem serwisu. Wykonanie tego zadania jest niezwykle proste. Wystarczy w menu utworzyü nową pozycjĊ. Utwórz zatem w menu Menu Gáówne pozycjĊ typu Wszystkie kategorie kontaktów – lista (sekcja Kontakty). W pole Tytuá menu wpisz np. KONTAKT. Zapisz zmiany, pozostawiając resztĊ opcji bez zmian. PrzejdĨ teraz do witryny i kliknij odsyáacz KONTAKT. Teraz widzisz zapewne odsyáacze do kategorii utworzonych w komponencie Kontakty. Aby zobaczyü listĊ kontaktów dostĊpnych w danej kategorii, kliknij jeden z odnoĞników, np. Zarząd (rysunek 6.8).

208

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.8. Wygląd serwisu z listą kontaktów z kategorii Zarząd

Aby zobaczyü szczegóáy wybranego kontaktu, kliknij jego nazwĊ, na przykáad Henryk MenadĪer. DomyĞlnie wyĞwietlana jest zawartoĞü belki Kontakt ze szczegóáowymi danymi kontaktowymi (rysunek 6.9).

Rysunek 6.9. Wygląd belki Kontakt z danymi kontaktowymi uĪytkownika Henryk MenadĪer

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

209

KlikniĊcie belki Kontakt spowoduje ukrycie informacji. W ten sposób moĪesz ukrywaü i odkrywaü informacje zawarte w pozostaáych belkach: Formularz kontaktowy i Dodatkowe informacje (rysunek 6.10).

Rysunek 6.10. Wygląd zawartoĞci belek Formularz kontaktowy i Dodatkowe informacje

Sposób wyĞwietlania danych kontaktowych oraz formularza kontaktowego moĪesz zmieniü, klikając kartĊ Opcje kontaktu utworzonej pozycji menu KONTAKT (rysunek 6.11). Kliknij wybraną pozycjĊ na liĞcie w polu Format wyĞwietlania. DomyĞlnie przedstawiany jest widok Harmonijka — juĪ wiesz, jak siĊ prezentuje. Po wyborze pozycji Karty informacje kontaktowe, formularz i dodatkowe informacje bĊdą dostĊpne po klikniĊciu odpowiedniej karty (rysunek 6.12).

210

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.11. Opcje kontaktu dla pozycji menu KONTAKT odpowiedzialne za sposób wyĞwietlania kontaktu

Rysunek 6.12. Wygląd kontaktu po wybraniu formatu wyĞwietlania Karty

Po wyborze pozycji Prosty wszystkie informacje, zarówno szczegóáy kontaktu, formularz, jak i dodatkowe informacje bĊdą widoczne jednoczeĞnie — bez moĪliwoĞci ukrycia poszczególnych czĊĞci (rysunek 6.13). Wybierz format, który najbardziej odpowiada potrzebom Twojego serwisu, i zapisz wprowadzone zmiany.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

Rysunek 6.13. Wygląd kontaktu po wybraniu formatu wyĞwietlania Prosty

211

212

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Opcje globalne komponentu Kontakty Ustawienia globalne komponentu Kontakty umoĪliwiają konfiguracjĊ ustawieĔ formatowania wyglądu kontaktów i kategorii oraz formularzy kontaktowych. DostĊp do tych ustawieĔ moĪliwy jest zarówno z poziomu menedĪera kategorii kontaktów, jak i menedĪera kontaktów (menu Komponenty/Kontakty). Otwórz okno jednego z nich, a nastĊpnie kliknij w przyborniku przycisk Opcje. Ustawienia konfiguracji globalnej w komponencie Kontakty pogrupowane są w oĞmiu zakáadkach: Kontakt, Ikony, Kategoria, Kategorie, Opcje listy pozycji, Formularz, Integracja, Uprawnienia.

Zakäadka Kontakt Opcje zawarte w tej zakáadce sáuĪą do definiowania ustawieĔ wyglądu pojedynczego kontaktu. Za ich pomocą moĪesz definiowaü, jakie dane kontaktowe mają byü widoczne. Do dyspozycji masz nastĊpujące opcje:  Ukáad prezentacji — wybierz z listy jeden z dostĊpnych ukáadów prezentacji

kontaktu.  Kategoria kontaktów — zdecyduj, czy chcesz, aby widoczna byáa nazwa

kategorii, do której przypisany jest kontakt.  Wáącz wersje — zdecyduj, czy chcesz, aby system automatycznie zapisywaá

wersje tworzonych przez Ciebie kontaktów. DziĊki temu moĪliwe bĊdzie przywrócenie dowolnej poprzedniej wersji.  Maksimum wersji — wpisz maksymalną liczbĊ zapisywanych wersji danych

kontaktowych.  PokaĪ listĊ kontaktów — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlana

byáa lista rozwijana z listą kontaktów. DziĊki temu uĪytkownik bĊdzie mógá wybraü z listy inny kontakt (rysunek 6.14).  Format wyĞwietlania — wybierz z listy sposób wyĞwietlania danych

kontaktowych: x Harmonijka — domyĞlny sposób wyĞwietlania danych kontaktowych. Poszczególne elementy kontaktu (dane kontaktowe, formularz kontaktowy, informacje dodatkowe) wyĞwietlane są pod odpowiednimi belkami. KlikniĊcie belki powoduje ukrycie lub wyĞwietlenie odpowiednich elementów. x Karty — informacje kontaktowe, formularz i dodatkowe informacje bĊdą dostĊpne po klikniĊciu odpowiedniej karty. x Prosty — wszystkie informacje, zarówno szczegóáy kontaktu, formularz, jak i dodatkowe informacje bĊdą widoczne jednoczeĞnie — bez moĪliwoĞci ukrycia poszczególnych czĊĞci.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

213

Rysunek 6.14. Lista kontaktów widoczna po klikniĊciu przycisku PokaĪ w polu PokaĪ listĊ kontaktów  Nazwa kontaktu, Stanowisko, E-mail, Ulica, MiejscowoĞü, Województwo,

Poczta i kod pocztowy, PaĔstwo, Telefon, Telefon komórkowy, Faks, Strona internetowa, Informacje dodatkowe, Grafika — zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlane byáy wybrane dane kontaktowe.  Wybierz obraz — zdefiniuj domyĞlny obraz kontaktu.  Wizytówka — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlany byá odnoĞnik

umoĪliwiający pobranie wizytówki kontaktu (vCard).  Artykuáy uĪytkownika — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane

byáy odnoĞniki do artykuáów utworzonych przez uĪytkownika powiązanego z danym kontaktem.  # artykuáów na liĞcie — wybierz z listy liczbĊ odnoĞników do artykuáów

uĪytkownika.  Dodatkowe áącza — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane byáy

dodatkowe odnoĞniki.  Etykieta áącza A, Etykieta áącza B, Etykieta áącza C, Etykieta áącza D, Etykieta

áącza E — wpisz adresy URL dla dodatkowych odnoĞników.  PokaĪ tagi — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane byáy tagi.

Zakäadka Ikony Opcje ustawieĔ w tej karcie pozwalają na wybór sposobu oznaczania danych kontaktowych i zmianĊ domyĞlnych ikon niektórych elementów kontaktu, jak np.: adres, e-mail, telefon itp. Znajdują siĊ tutaj nastĊpujące pola:

214

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Ustawienia — wybierz z listy, w jaki sposób oznaczaü dane kontaktowe —

bez oznaczania, tekstem czy ikoną.  Ikona Adres, Ikona E-mail, Ikona Telefon, Ikona Tel. komórkowy, Ikona Faks,

Ikona Dodatkowe — wybierz lub wczytaj grafikĊ symbolizującą wybrane informacje adresowe. JeĪeli pozostawisz te pola bez wyboru, zostaną zastosowane ikony domyĞlne.

Zakäadka Kategoria Znajdziesz tutaj ustawienia globalne dotyczące wyĞwietlania strony generowanej przez pozycjĊ menu typu Jedna kategoria kontaktów – lista:  Ukáad prezentacji — wybierz z listy ukáad listy kontaktów wyĞwietlanej

na stronie kategorii.  Tytuá kategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlany byá tytuá

kategorii.  Opis kategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlany byá opis

kategorii.  Ilustracja kategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlana byáa

grafika ilustrująca kategoriĊ.  Poziomów podkategorii — wybierz z listy liczbĊ wyĞwietlanych poziomów

kategorii podrzĊdnych.  Kategorie bez pozycji — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane

byáy kategorie, które nie mają przypisanych Īadnych kontaktów.  PokaĪ opisy podkategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane

byáy opisy kategorii podrzĊdnych.  Kontaktów w kategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie obok nazwy

kategorii wyĞwietlana byáa liczba kontaktów, które są do niej przypisane.  PokaĪ tagi — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane byáy tagi,

którymi oznaczone są kategorie.

Zakäadka Kategorie W tej zakáadce znajdziesz ustawienia dotyczące wyĞwietlania strony zawierającej spis wszystkich kategorii lub kategorii podrzĊdnych wybranej kategorii. Strona taka generowana jest przez pozycjĊ menu typu Wszystkie kategorie kontaktów – lista. DostĊpne są tutaj nastĊpujące opcje:  PokaĪ opis nadrzĊdnej kategorii — zdecyduj, czy chcesz wyĞwietliü

na stronie opis kategorii nadrzĊdnej.  Poziomów podkategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane

byáy opisy kategorii podrzĊdnych.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

215

 Kategorie bez pozycji — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane

byáy kategorie, które nie mają przypisanych Īadnych kontaktów.  PokaĪ opisy podkategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlane

byáy opisy kategorii podrzĊdnych.  Kontaktów w kategorii — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie obok nazwy

kategorii wyĞwietlana byáa liczba kontaktów, które są do niej przypisane.

Zakäadka Opcje listy pozycji Tutaj znajdują siĊ ustawienia dotyczące wyĞwietlania kontaktów w postaci listy. DostĊpne są nastĊpujące opcje:  Kryterium filtrowania — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlana

byáa lista rozwijana umoĪliwiająca uĪytkownikom wyĞwietlenie listy wedáug wybranego kryterium.  Ogranicznik liczny — zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlana byáa lista

wyboru liczby wyĞwietlanych elementów na stronie.  Nagáówki tabeli — zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlany byá wiersz

nagáówkowy tabeli z listą kontaktów.  Stanowisko, E-mail, Telefon, Telefon komórkowy, Faks, Siedziba poczty,

Województwo, PaĔstwo — zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlane byáy wybrane dane kontaktowe.  Podziaá na strony — zdecyduj, czy chcesz, aby pod listą kontaktów

wyĞwietlany byá pasek nawigacyjny umoĪliwiający przemieszczanie siĊ miĊdzy stronami. JeĪeli chcesz, aby system sam „decydowaá”, kiedy powinien byü wyĞwietlany pasek nawigacyjny, wybierz pozycjĊ Automatycznie.  Paginacja — zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlane byáy liczba stron i liczba

wyĞwietlanych na stronie pozycji.  Sortuj wg — wybierz z listy domyĞlny sposób sortowania listy kontaktów.

Zakäadka Formularz Zakáadka Formularz zawiera ustawienia dotyczące formularzy kontaktowych. MoĪesz na przykáad zdecydowaü, czy wáączyü ochronĊ antyspamową, wpisaü listĊ niedozwolonych sáów itp. Znajdziesz tutaj nastĊpujące ustawienia:  Ochrona antyspamowa — wybierz z listy domyĞlny mechanizm

antyspamowy. Najpierw naleĔy wäñczyè i skonfigurowaè odpowiednie rozszerzenia, np. dodatek Captcha – ReCaptcha.  PokaĪ formularz — zdecyduj, czy chcesz, aby na stronie kontaktu

wyĞwietlany byá formularz kontaktowy.

216

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  PrzeĞlij kopiĊ nadawcy — zdecyduj, czy chcesz, aby osoba wysyáająca

formularz kontaktowy otrzymaáa pocztą elektroniczną jego kopiĊ.  Niedozwolone adresy — wpisz ciągi znaków (wzorce), które są niedozwolone

w adresach e-mail. Poszczególne wzorce rozdzielaj Ğrednikami. DziĊki temu moĪesz ograniczyü spam.  Niedozwolone tematy — wpisz ciągi znaków (wzorce), które są niedozwolone

w tematach wiadomoĞci przesyáanych za pomocą formularzy kontaktowych. Poszczególne wzorce rozdzielaj Ğrednikami. DziĊki temu moĪesz ograniczyü spam.  Niedozwolony tekst — wpisz ciągi znaków (wzorce), które są niedozwolone

w treĞci wiadomoĞci przesyáanych za pomocą formularzy kontaktowych. Poszczególne wzorce rozdzielaj Ğrednikami. DziĊki temu moĪesz ograniczyü spam.  Sprawdzanie sesji — zdecyduj, czy chcesz, aby system sprawdzaá istnienie

sesji zapisanej w plikach cookies. Jest to kolejne zabezpieczenie antyspamowe, które nie pozwala skryptom spamerskim na automatyczne wypeánienie formularza i przesáania wiadomoĞci.  Wáasna odpowiedĨ — zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlana byáa wáasna

odpowiedĨ po przesáaniu formularza. KlikniĊcie przycisku Nie powoduje wyĞwietlanie automatycznych odpowiedzi systemu. Natomiast klikniĊcie przycisku Tak umoĪliwia integracjĊ z innymi rozszerzeniami.  Przekierowanie kontaktu — jeĪeli chcesz, aby uĪytkownik po wysáaniu formularza

zostaá przekierowany do konkretnej strony, to wpisz jej peány adres URL.

Zakäadka Integracja Tutaj decydujesz, czy komponent Kontakty bĊdzie integrowaü siĊ z innymi rozszerzeniami. DomyĞlnie w zakáadce tej znajduje siĊ tylko jedna opcja: àącze moduáu Kolporter. Za jej pomocą moĪesz zdecydowaü, czy chcesz, aby na stronie wyĞwietlany byá odnoĞnik do kanaáu informacyjnego.

Zakäadka Uprawnienia Zakáadka Uprawnienia to miejsce, gdzie moĪesz okreĞliü globalne uprawnienia grup uĪytkowników do wykonywania konkretnych dziaáaĔ w komponencie Kontakty. Aby zobaczyü, jakie ustawienia zdefiniowane są dla poszczególnych grup, kliknij nazwĊ danej grupy. Zobaczysz wówczas po prawej stronie bieĪące ustawienia, natomiast w kolumnie Ğrodkowej zobaczysz ustawienia, które moĪna zmieniü.

Dziaäania, które mogñ wykonywaè uĔytkownicy w komponencie UĔytkownicy Kolumna Dziaáanie okreĞla zakres dziaáaĔ, jakie moĪe realizowaü uĪytkownik naleĪący do danej grupy:

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

217

 Konfigurowanie, w tym ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący do wybranej

grupy mają prawo do przeglądania oraz zmiany opcji konfiguracyjnych komponentu (przycisk Opcje w przyborniku), w tym uprawnieĔ grup.  Konfigurowanie, ale bez ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący do wybranej

grupy mają prawo przeglądania oraz zmiany opcji konfiguracyjnych komponentu, ale bez moĪliwoĞci zmiany uprawnieĔ grup.  DostĊp do komponentu — okreĞla, czy uĪytkownicy mają dostĊp do pulpitu

komponentu.  Tworzenie — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo tworzyü nowe elementy

(kategorie kontaktów, kontakty).  Usuwanie — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo do usuwania istniejących

elementów komponentu.  Poprawianie — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo do zmiany istniejących

elementów komponentu.  Zmiana stanu — okreĞla, czy uĪytkownicy mogą modyfikowaü stan danego

elementu w komponencie.  Poprawianie wáasnych — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo do modyfikacji

elementów utworzonych przez siebie. Zagadnienia zwiñzane z konfiguracjñ kontroli dostöpu do poszczególnych zasobów i usäug systemu wyjaĈniam w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na mojej witrynie www.slawop.net. Na tym etapie lepiej nie zmieniaè tych ustawieþ.

Poeksperymentuj sobie z ustawieniami globalnymi komponentu Kontakty i dostosuj je do wáasnych preferencji. Masz juĪ praktycznie peánowartoĞciowy serwis, którego treĞü mogą tworzyü róĪni uĪytkownicy. Masz takĪe zaufanych wspóápracowników, którzy mogą wspomóc CiĊ w zarządzaniu serwisem. Teraz internauci oraz uĪytkownicy witryny mogą skontaktowaü siĊ z Tobą i Twoimi wspóápracownikami za poĞrednictwem formularzy kontaktowych.

Komponent Reklamy JeĪeli planujesz uruchomiü w swoim serwisie dziaáalnoĞü promocyjną i zamierzasz publikowaü reklamy, ogáoszenia itp., to w CMS Joomla! masz do dyspozycji znakomite narzĊdzie — komponent Reklamy. Za jego pomocą moĪesz wyĞwietlaü nie tylko tradycyjne banery, ale dowolne pliki graficzne czy rysunki dekoracyjne o dowolnym ksztaácie i rozmiarze. WaĪne, aby ich rozmiary mieĞciáy siĊ w ukáadzie Twojej witryny. Co wiĊcej, moĪesz publikowaü reklamy pochodzące z innych witryn i sieci reklamowych. To od Ciebie i Twojej kreatywnoĞci zaleĪy, jak wykorzystasz to narzĊdzie.

218

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Komponent Reklamy umoĪliwia zarządzanie zarówno reklamami, jak i informacjami o klientach, którzy chcą siĊ u Ciebie reklamowaü. MoĪesz takĪe za jego pomocą kontrolowaü liczbĊ odsáon, liczbĊ klikniĊü i czas publikacji danej reklamy. Aby wyĞwietliü reklamy utworzone za pomocą tego komponentu, naleĪy opublikowaü wspóádziaáający z nim moduá Reklamy. ZapamiĊtaj, Īe komponent Reklamy sáuĪy do zarządzania reklamami, kategoriami i klientami, natomiast moduá odpowiada za wyĞwietlanie reklam.

Zarzñdzanie kategoriami DziĊki kategoriom moĪesz grupowaü reklamy wyĞwietlane w Twoim serwisie. KaĪda reklama musi byü przypisana do jakiejĞ kategorii. JeĪeli o tym zapomnisz, to system przydzieli je do domyĞlnej kategorii o nazwie Uncategorised (Nieprzypisane). Aby zarządzaü kategoriami reklam, kliknij menu Komponenty, wskaĪ pozycjĊ Reklamy, a nastĊpnie kliknij pozycjĊ Kategorie. W oknie menedĪera kategorii moĪesz tworzyü przeglądaü, modyfikowaü oraz usuwaü kategorie reklam (rysunek 6.15).

Rysunek 6.15. Okno menedĪera kategorii reklam

Po lewej stronie okna menedĪera kategorii widoczny jest pasek boczny menu z czterema odnoĞnikami:  Ogáoszenia — który otwiera menedĪera reklam;  Kategorie — który otwiera okno menedĪera kategorii reklam;  Klienci — który otwiera menedĪera klientów reklam;  ĝledzenie — który otwiera menedĪera wyĞwietleĔ i klikniĊü reklam.

Aby zwiĊkszyü obszar roboczy okna menedĪera kategorii, moĪesz ukryü boczny pasek z menu, klikając niebieską strzaákĊ skierowaną w lewo. Aby z kolei odkryü ten pasek, kliknij niebieską strzaákĊ skierowaną w prawą stronĊ. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania kategoriami reklam:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nową kategoriĊ reklam.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej kategorii. Aby edytowaü

istniejącą kategoriĊ, zaznacz ją na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

219

 Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednej lub wielu

pozycji (w zaleĪnoĞci od tego, ile pozycji zaznaczysz na liĞcie kategorii).  Wycofaj — dziaáanie tego przycisku jest odwrotne do dziaáania przycisku

Opublikuj. KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednej lub wielu zaznaczonych na liĞcie kategorii.  Archiwizuj — sáuĪy do umieszczenia jednej lub wielu wybranych na liĞcie

kategorii w archiwum.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ kategorii. W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby siö upewniè, Ĕe nikt nie edytuje kategorii, którñ chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü na zaznaczonych kategoriach operacje

wsadowe, dziĊki którym moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych kategorii.  Przebuduj — opcja ta pozwala zoptymalizowaü strukturĊ tabeli kategorii

artykuáów. Warto ją zastosowaü, kiedy kategorii jest duĪo i zostaáy wprowadzone liczne zmiany w ich strukturze.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows — usuwa tymczasowo

zaznaczone na liĞcie kategorii elementy. Umieszczone w koszu kategorie moĪesz jeszcze odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi caáego komponentu

Reklamy. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych kategorii. Znajdziesz tam filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko wyĞwietliü kategoriĊ, wpisując w pole Szukaj fragment tytuáu kategorii. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania masz do dyspozycji takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü kategorie wedáug stanu publikacji, poziomu dostĊpu, jĊzyka, tagów oraz liczby kategorii podrzĊdnych (rysunek 6.16). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 6.16. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera kategorii reklam

220

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Ponadto po prawej stronie dostĊpny jest filtr pozwalający sortowaü listĊ kategorii oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie wiele kategorii, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy kategorii. Utwórz kilka nowych kategorii. W tym celu w oknie menedĪera kategorii kliknij przycisk Utwórz. W polu Tytuá wpisz Wïasne, natomiast w polu Opis moĪesz wpisaü Reklamy utworzone na wïasny uĝytek, podobnie jak na rysunku 6.17.

Rysunek 6.17. Tworzenie nowej kategorii w komponencie Reklamy

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejną kategoriĊ. W polu Tytuá wpisz Poziome, natomiast w polu Opis moĪesz wpisaü Reklamy poziome, np. 468 x 60 px. Zapisz prowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i nowy, i utwórz trzecią kategoriĊ. Dla tej kategorii w polu Tytuá wpisz Tekstowe, natomiast w polu Opis moĪesz wpisaü: Reklamy tekstowe. Aby zapisaü zmiany i zakoĔczyü proces tworzenia nowych kategorii, kliknij przycisk Zapisz i zamknij.

Zarzñdzanie klientami Za pomocą menedĪera klientów moĪesz zarządzaü reklamodawcami, grupowaü reklamy i przypisywaü je do konkretnego klienta. W oknie menedĪera klientów moĪesz tworzyü, przeglądaü, modyfikowaü oraz usuwaü klientów zamawiających reklamy w Twoim serwisie. Wprawdzie system nie wymusza przypisania reklam do klientów, ale mechanizm ten jest bardzo przydatny, zwáaszcza gdy zarządzasz wiĊkszą liczbą reklamodawców.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

221

Aby zarządzaü reklamodawcami, kliknij w menu Komponenty, wskaĪ pozycjĊ Reklamy, a nastĊpnie kliknij pozycjĊ Klienci. MoĪesz takĪe kliknąü odnoĞnik Klienci znajdujący siĊ w bocznym pasku po prawej stronie menedĪera reklam, kategorii oraz wyĞwietleĔ i klikniĊü reklamy. WiĊkszoĞü opcji dostĊpnych w oknie menedĪera klientów jest taka sama jak w menedĪerze kategorii reklam, wiĊc nie ma sensu jeszcze raz ich opisywaü. Utwórz nowego klienta. Kliknij przycisk Utwórz, a nastĊpnie wypeánij odpowiednie pola. W polu Nazwa wpisz slawop.NET, w polu Osoba kontaktowa wpisz swoją nazwĊ lub po prostu imiĊ i nazwisko. Ja wpisujĊ Sïawomir Pieszczek. W polu Adres kontaktowy musisz wpisaü adres e-mail osoby kontaktowej. Ja wpisujĊ [email protected]. W polach Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia wybierz z listy pozycjĊ Tak (rysunek 6.18).

Rysunek 6.18. Tworzenie nowego klienta w komponencie Reklamy

Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i nowy, i utwórz kolejnego klienta. Teraz wypeánij poszczególne pola wedáug wáasnego uznania lub jeĪeli chcesz mieü wykonane üwiczenie dokáadnie tak jak ja, wpisz:  w polu Nazwa: Klient 1  w polu Osoba kontaktowa: Jan Kowalski  w polu Adres kontaktowy: [email protected]  w polach Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia: Tak

Zapisz wprowadzone zmiany i proces tworzenia nowych klientów, klikając przycisk Zapisz i zamknij.

222

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zarzñdzanie reklamami Aby zarządzaü reklamami, kliknij w menu Komponenty pozycjĊ Reklamy. MoĪesz takĪe kliknąü odnoĞnik Ogáoszenia znajdujący siĊ w bocznym pasku po prawej stronie menedĪera kategorii, klientów oraz wyĞwietleĔ i klikniĊü reklamy. WiĊkszoĞü opcji dostĊpnych w oknie menedĪera reklam jest taka sama jak w menedĪerze kategorii reklam i klientów, wiĊc nie ma sensu jeszcze raz ich opisywaü. Utwórz teraz kilka reklam. Na razie zakáadam, Īe po prawej stronie serwisu bĊdĊ umieszczaá okáadki recenzowanych ksiąĪek, natomiast pod nagáówkiem strony reklamy poziome. W pole Nazwa wpisz Wydawnictwo Helion, w polu Kategoria wybierz z listy pozycjĊ Wáasne. W polu Typ wybierz z listy pozycjĊ Grafika. W polu Grafika kliknij przycisk Wybierz i za pomocą menedĪera Media wczytaj odpowiedni plik. MoĪesz skorzystaü z grafiki przygotowanej przeze mnie: pliku banners/helion_156x200.png (ftp://ftp. helion.pl/przyklady/jo35pk.zip). W pole Tekst zastĊpczy wprowadĨ tekst, który bĊdzie widoczny, kiedy w przeglądarce bĊdzie wyáączone pokazywanie grafiki. Ja wpisujĊ Wydawnictwo Helion. Informatyka w najlepszym wydaniu!. W pole URL áącza wprowadĨ adres internetowy strony, na którą zostanie przekierowany uĪytkownik po klikniĊciu reklamy. PamiĊtaj, aby wpisaü adres, zaczynając od nazwy protokoáu: http://. Ja wpisujĊ http://bit.ly/j3pk-helion. W polu Opis moĪesz opcjonalnie umieĞciü dowolne notatki, które bĊdą widoczne jedynie w tym miejscu — w edytorze reklamy (rysunek 6.19).

Rysunek 6.19. Tworzenie nowej reklamy w komponencie Reklamy

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

223

Kliknij zakáadkĊ Dane reklamy, aby przypisaü klienta i ustawiü limity odsáon i klikniĊü reklamy. W polu Nazwa klienta wybierz klienta, który zamówiá reklamĊ. W moim przykáadzie wybieram slawop.NET. W polach Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia wybierz z listy pozycjĊ Tak (rysunek 6.20). Rysunek 6.20. Pola dostĊpne w zakáadce Dane reklamy

Warto pamiĊtaü, Īe kategorie reklam są niezaleĪne od klientów. Zatem moĪesz daną reklamĊ przypisaü do dowolnej kombinacji kategorii i klienta. Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejną reklamĊ. Ja konfigurujĊ ją z poniĪszymi parametrami:  pole Nazwa: Tworzenie wïasnych szablonów dla Joomla! — EF4  pole Kategoria: Wáasne  pole Typ: Grafika  pole Grafika: moĪesz skorzystaü z grafiki przygotowanej przeze mnie — plik

banners/ef4_156x200.png (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip)  pole Tekst zastĊpczy: Jak stworzyÊ wïasny szablon dla Joomla! EF4  pole URL áącza: http://bit.ly/wsdj-ef4  pole Opis: Reklama e-booka wyĂwietlana w module SZCZEGÓLNIE POLECAM, po prawej stronie witryny  zakáadka Dane reklamy  pole Nazwa klienta: slawop.NET  pola Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia: Tak

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejną reklamĊ. Teraz utworzysz dwie reklamy dla klienta o nazwie Klient 1.

224

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pierwsza reklama dla Klienta 1 Powiedzmy, Īe klient zamówiá w Twoim serwisie 10 000 wyĞwietleĔ przygotowanej przez niego reklamy. Baner reklamowy ma zachĊcaü czytelników do wspóápracy z wydawnictwem, która ma polegaü na promowaniu jego ksiąĪek i e-booków na stronach serwisów tworzonych przez czytelników. Utwórz nową reklamĊ zamówioną przez Klienta 1:  pole Nazwa: KsiÚgarnia ebookpoint  pole Kategoria: Poziome  pole Typ: Grafika  pole Grafika: moĪesz skorzystaü z grafiki przygotowanej przeze mnie — plik

banners/ebookpoint.jpg (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip)  pole Tekst zastĊpczy: KsiÚgarnia ebookpoint.pl — ebooki i audiobooki, ksiÈĝki: ePub, PDF, mobi, mp3  pole URL áącza: http://bit.ly/jpk-ep  pole Opis: Reklama ksiÚgarni ebookpoint.pl, wyĂwietlana pod nagïówkiem strony  zakáadka Dane reklamy  pole Nieograniczone: usuĔ zaznaczenie (rysunek 6.21) Rysunek 6.21. Tworzenie nowej reklamy z zakupioną liczbą wyĞwietleĔ

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

225

 pole Zakupionych wyĞwietleĔ: 10000  pole Nazwa klienta: Klient 1  pola Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia: Tak

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejną reklamĊ.

Druga reklama dla Klienta 1 Druga reklama dla Klienta 1 zamówiona jest na 20 000 wyĞwietleĔ. Jest to baner reklamowy wydawnictwa Helion. Utwórz drugą reklamĊ zamówioną przez Klienta 1:  pole Nazwa: KsiÚgarnia Helion.pl  pole Kategoria: Poziome  pole Typ: Grafika  pole Grafika: moĪesz skorzystaü z grafiki przygotowanej przeze mnie — plik

banners/ helion.jpg (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip)  pole Tekst zastĊpczy: Informatyka w najlepszym wydaniu — ksiÚgarnia Helion.pl  pole URL áącza: http://bit.ly/j3pk-helion  pole Opis: Reklama ksiÚgarni Helion.pl, wyĂwietlana pod nagïówkiem strony  zakáadka Dane reklamy  pole Nieograniczone: usuĔ zaznaczenie  pole Zakupionych wyĞwietleĔ: 20000  pole Nazwa klienta: Klient 1  pola Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia: Tak.

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejną reklamĊ. Teraz pokaĪĊ, jak tworzyü ogáoszenia tekstowe. Zakáadam, Īe jedno ogáoszenie bĊdzie moje wáasne (slawop.NET), natomiast drugie bĊdzie zamówione przez Klienta 1.

Ogäoszenie klienta slawop.NET Ogáoszenie dotyczące promocji mojego serwisu na temat Joomla!.  pole Nazwa: Serwis slawop.NET  pole Kategoria: Tekstowe  pole Tekst/Kod reklamy:

Wszystko o Joomla! Ebooki i lekcje wideo

Zobacz wiÚcej: www.slawop.net/

226

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  pole URL áącza: http://www.slawop.net  pole Opis: Promocja serwisu firmy slawop.NET  zakáadka Dane reklamy  pole Nazwa klienta: slawop.NET  pola Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia: Tak

Kliknij przycisk Zapisz i nowy, aby utworzyü kolejną reklamĊ.

Ogäoszenie klienta Klient 1 Ogáoszenie dotyczące promocji ksiĊgarni internetowej ebookpoint.pl. Zakáadamy, Īe klient wykupiá 15 000 wyĞwietleĔ.  pole Nazwa: Ebooki ebookpoint.pl  pole Kategoria: Tekstowe  pole Tekst/Kod reklamy:

KsiÚgarnia ebookpoint.pl — ebooki i audiobooki, ksiÈĝki: ePub, PDF, mobi, mp3

Zobacz wiÚcej: Zobacz wiÚcej: http://bit.ly/jpk-ep  pole URL áącza: http://bit.ly/jpk-ep  pole Opis: Promocja ksiÚgarni ebookpoint.pl  zakáadka Dane reklamy  pole Nieograniczone: usuĔ zaznaczenie  pole Zakupionych wyĞwietleĔ: 15000  pole Nazwa klienta: Klient 1  pola Zliczaj wyĞwietlenia i Zliczaj klikniĊcia: Tak

Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü zmiany, i powróciü do okna menedĪera reklam. JeĪeli wykonujesz üwiczenia dokáadnie tak, jak opisujĊ, to wygląd okna menedĪera reklam powinien byü podobny do tego na rysunku 6.22.

Opcje globalne komponentu Reklamy Opcje globalne komponentu Reklamy pozwalają na zdefiniowanie domyĞlnego rodzaju abonamentu, zliczania wyĞwietleĔ i klikniĊü, a takĪe wersjonowanie reklam. DostĊp do tych ustawieĔ moĪliwy jest z poziomu kaĪdego menedĪera dostĊpnego w komponencie (menu Komponenty/Reklamy): Ogáoszenia, Kategorie, Klienci oraz ĝledzenie. Otwórz okno jednego z nich i kliknij w przyborniku przycisk Opcje.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

227

Rysunek 6.22. Lista utworzonych reklam w oknie menedĪera reklam

Ustawienia konfiguracji globalnej w komponencie Reklamy są pogrupowane w trzech zakáadkach: Klient, Historia i Uprawnienia.

Zakäadka Klient Do dyspozycji masz cztery opcje:  Rodzaj abonamentu — wybierz z listy domyĞlny okres rozliczeniowy

zamówionych reklam: Nieograniczony, Roczny, MiesiĊczny, Tygodniowy, Dzienny. OczywiĞcie nie ma przeszkód, aby skonfigurowaü te ustawienia dla kaĪdego klienta osobno.  Zliczaj wyĞwietlenia — zdecyduj, czy chcesz, aby system zliczaá odsáony

reklamy.  Zliczaj klikniĊcia — zdecyduj, czy chcesz, aby system zliczaá klikniĊcia

reklamy.  Przedrostek sáów kluczowych — pomocne podczas stosowania reklamy

kontekstowej. JeĪeli wpiszesz jakiĞ przedrostek, to system uwzglĊdni jedynie sáowa kluczowe z tym przedrostkiem.

Zakäadka Historia W zakáadce tej znajdują siĊ dwa pola:  Wáącz wersje — zdecyduj, czy chcesz, aby system automatycznie zapisywaá

wersje tworzonych przez Ciebie reklam, kategorii reklam i klientów. DziĊki temu moĪliwe bĊdzie przywrócenie dowolnej poprzedniej wersji.  Maksimum wersji — wpisz maksymalną liczbĊ zapisywanych wersji reklam,

kategorii reklam lub klientów.

Zakäadka Uprawnienia Oprócz moĪliwoĞci definiowania uprawnieĔ globalnych dla caáej witryny (menu System/ Konfiguracja globalna) moĪliwa jest takĪe konfiguracja na poziomie komponentu.

228

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zakáadka Uprawnienia to miejsce, gdzie moĪesz okreĞliü globalne uprawnienia do wykonywania konkretnych dziaáaĔ w komponencie Reklamy. Aby zobaczyü, jakie ustawienia są zdefiniowane dla poszczególnych grup, kliknij nazwĊ danej grupy. Zobaczysz wówczas po prawej stronie bieĪące ustawienia, natomiast w kolumnie Ğrodkowej zobaczysz ustawienia, które moĪna zmieniü.

Dziaäania, które mogñ wykonywaè uĔytkownicy w komponencie UĔytkownicy Kolumna Dziaáanie okreĞla zakres dziaáaĔ, jakie moĪe realizowaü uĪytkownik naleĪący do danej grupy:  Konfigurowanie, w tym ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący

do wybranej grupy mają prawo do przeglądania oraz zmiany opcji konfiguracyjnych komponentu (przycisk Opcje w przyborniku), w tym uprawnieĔ grup.  Konfigurowanie, ale bez ACL — okreĞla, czy uĪytkownicy naleĪący

do wybranej grupy mają prawo do przeglądania oraz zmiany opcji konfiguracyjnych komponentu, ale bez moĪliwoĞci zmiany uprawnieĔ grup.  DostĊp do komponentu — okreĞla, czy uĪytkownicy mają dostĊp do pulpitu

komponentu.  Tworzenie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo tworzyü nowe elementy

(reklamy, kategorie reklam, klientów).  Usuwanie — okreĞla, czy uĪytkownik ma prawo do usuwania istniejących

elementów komponentu.  Poprawianie — okreĞla, czy uĪytkownicy mają prawo do zmiany istniejących

elementów komponentu.  Zmiana stanu — okreĞla, czy uĪytkownik moĪe modyfikowaü stan danego

elementu w komponencie. Zagadnienia zwiñzane z konfiguracjñ kontroli dostöpu do poszczególnych zasobów i usäug systemu wyjaĈniam w e-booku Kurs Joomla! 3. Access Control List, który znajdziesz na mojej witrynie www.slawop.net. Na tym etapie nie warto eksperymentowaè z tymi ustawieniami.

Dostosuj ustawienia globalne komponentu Reklamy do wáasnych preferencji.

Tworzenie moduäów wyĈwietlajñcych reklamy Aby wyĞwietliü reklamĊ utworzoną za pomocą komponentu Reklamy, naleĪy opublikowaü wspóádziaáający z nim moduá Reklamy. DziĊki temu moĪesz decydowaü o poáoĪeniu wybranych reklam na stronie. Tworząc wczeĞniej reklamy w komponencie Reklamy, zaplanowaáem, Īe czĊĞü z nich bĊdzie wyĞwietlana po prawej stronie serwisu, a czĊĞü zaraz pod nagáowiem strony.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

229

Najpierw utworzymy moduá z reklamami wyĞwietlanymi po prawej stronie witryny. Kliknij w menu Rozszerzenia pozycjĊ Moduáy, a nastĊpnie kliknij przycisk Utwórz. W kolejnym oknie wybierz typ moduáu, klikając odnoĞnik Reklamy. W polu Tytuá wpisz np. SZCZEGÓLNIE POLECAM!, natomiast w polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ Prawa [position-7]. W polu Liczba reklam wpisz 1, poniewaĪ chcesz, aby w danym momencie wyĞwietlana byáa tylko jedna reklama. W polu Klient wybierz z listy slawop.NET, nastĊpnie w pozycji Kategoria wybierz kategoriĊ Wáasne. W polu Losowaü wybierz z listy pozycjĊ WyróĪnione i losowo. DziĊki takiemu ustawieniu bĊdą losowo wyĞwietlane wszystkie reklamy z wybranej kategorii dla klienta slawop.NET (rysunek 6.23).

Rysunek 6.23. Tworzenie nowego moduáu Reklamy

Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij, i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ ten moduá w witrynie (rysunek 6.24). JeĪeli chcesz, aby moduá ten byá wyĞwietlany na samej górze, to musisz zmieniü kolejnoĞü w menedĪerze moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy). Najpierw wyĞwietl tylko moduáy, które są przypisane do pozycji position-7. W tym celu kliknij przycisk NarzĊdzia wyszukiwania, a nastĊpnie za pomocą filtra Wybierz pozycjĊ wybierz z listy pozycjĊ o nazwie position-7 (rysunek 6.25). Po lewej stronie nazwy kaĪdego moduáu znajduje siĊ ikona z kolumną trzech kropek umoĪliwiająca przeciąganie. JeĪeli kropki te są wyszarzone, musisz najpierw uaktywniü ikonĊ. Aby to zrobiü, wystarczy, Īe klikniesz obustronną strzaákĊ w kolumnie KolejnoĞü. Teraz „chwyü” kursorem myszy ikonĊ z kolumną trzech kropek obok moduáu SZCZEGÓLNIE POLECAM! i przesuĔ kursor w górĊ, a nastĊpnie upuĞü element w momencie, gdy bĊdzie znajdowaá siĊ na początku listy (rysunek 6.26).

230

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.24. Wygląd serwisu z nowym moduáem SZCZEGÓLNIE POLECAM!

Rysunek 6.25. Filtrowanie moduáów wedáug pozycji

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

231

Rysunek 6.26. Ustalanie kolejnoĞci wyĞwietlania moduáów

Teraz moduá wyĞwietlający okáadki polecanych ksiąĪek bĊdzie wyĞwietlany jako pierwszy. Pora na reklamy poziome zamówione przez Klienta 1. RównieĪ w tym przypadku musisz utworzyü moduá, który bĊdzie wyĞwietlaá reklamy z danej kategorii przypisane do konkretnego klienta. CzynnoĞci, które trzeba wykonaü, są podobne jak w przypadku moduáu SZCZEGÓLNIE POLECAM!. W oknie menedĪera moduáów kliknij przycisk Utwórz, a nastĊpnie wybierz typ moduáu, klikając odnoĞnik Reklamy. W polu Tytuá wpisz np. Reklamy poziome Klienta 1, nastĊpnie w polu PokaĪ tytuá kliknij przycisk Ukryj. W polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ Góra Ğrodek [position-3]. W polu Liczba reklam wpisz 1, w polu Klient wybierz z listy Klient 1, nastĊpnie w pozycji Kategoria wybierz kategoriĊ Poziome. W polu Losowaü wybierz z listy pozycjĊ WyróĪnione i losowo. DziĊki takiemu ustawieniu bĊdą losowo wyĞwietlane wszystkie reklamy z wybranej kategorii dla klienta Klient 1 (rysunek 6.27).

Rysunek 6.27. Tworzenie nowego moduáu Reklamy dla reklam z kategorii Poziome

232

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Na koniec kliknij przycisk Zapisz i zamknij i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ ten moduá w witrynie (rysunek 6.28).

Rysunek 6.28. Wygląd serwisu z moduáami wyĞwietlającymi reklamy

Teraz masz juĪ dwa moduáy wyĞwietlające reklamy. Pozostaje tylko utworzyü trzeci moduá, który bĊdzie wyĞwietlaü ogáoszenia tekstowe. Dziaáania, które trzeba wykonaü, są podobne jak w przypadku pierwszych dwóch moduáów. W oknie menedĪera moduáów kliknij przycisk Utwórz, a nastĊpnie wybierz typ moduáu, klikając odnoĞnik Reklamy. W polu Tytuá wpisz np. OG’OSZENIA, nastĊpnie w polu PokaĪ tytuá kliknij przycisk Ukryj. W polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ position-2. W polu Liczba reklam wpisz 2, nastĊpnie w polu Kategoria wybierz kategoriĊ Tekstowe. W polu Losowaü wybierz z listy pozycjĊ WyróĪnione i losowo.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

233

Kliknij przycisk Zapisz i zamknij i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ ten moduá w serwisie (rysunek 6.29).

Rysunek 6.29. Wygląd serwisu z moduáami wyĞwietlającymi reklamy tekstowe

Moduá z ogáoszeniami umieszczony zostaá na dole strony, pod przeglądem artykuáów. Jestem pewien, Īe teraz bĊdziesz samodzielnie tworzyü reklamy i publikowaü je w swoim serwisie.

Komponent Wyszukiwarka Zapewnienie internautom róĪnych sposobów dostĊpu do treĞci serwisu to jeden z wymogów dostĊpnoĞci WCAG 2.0. Jednym z nich moĪe byü formularz wyszukiwarki. Wyszukiwarka uáatwia nawigacjĊ, zwáaszcza w dosyü rozbudowanych serwisach. Za jej pomocą uĪytkownicy mogą szybko znaleĨü interesujące ich treĞci. Osoby niewidome bardzo czĊsto korzystają z tej formy nawigacji, poniewaĪ znacząco skraca to czas poszukiwania informacji. W domyĞlnej instalacji Joomla! masz do dyspozycji dwa komponenty obsáugujące wyszukiwanie. Pierwszy — komponent Wyszukiwanie — umoĪliwia wyszukiwanie sáów kluczowych. Natomiast drugi — komponent Wyszukiwarka — to zaawansowana wyszukiwarka z indeksowaniem treĞci serwisu. To drugie rozwiązanie bĊdzie sprawdzaü siĊ lepiej w witrynach publikujących duĪo treĞci. Warto takĪe zastosowaü je w serwisach, w których chcesz udostĊpniü uĪytkownikom rozbudowane opcje wyszukiwania.

234

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Komponent Wyszukiwarka umoĪliwia indeksowanie treĞci serwisu, dziĊki czemu wyniki wyszukiwania wyĞwietlane są dynamicznie — podobnie jak w wyszukiwarce Google. System okresowo indeksuje caáą witrynĊ, a po wpisaniu zapytania przeszukuje indeks. DziĊki temu uĪytkownik otrzymuje szybciej wyniki wyszukiwania. Dodatkowo moĪna tak skonfigurowaü wyszukiwarkĊ, aby zwracaáa tylko wybrane wyniki. Musisz jednak pamiĊtaü, Īe po instalacji Joomla! komponent Wyszukiwarka jest domyĞlnie wyáączony.

Jak wäñczyè Wyszukiwarkö? Kliknij w menu nawigacyjnym zaplecza pozycjĊ Komponenty, a nastĊpnie pozycjĊ Wyszukiwarka. W oknie Wyszukiwarka: Indeksowanie treĞci zobaczysz komunikat informujący o wyáączonym dodatku Artykuáy — Wyszukiwarka (rysunek 6.30).

Rysunek 6.30. Komunikaty w oknie Wyszukiwarka: Indeksowanie treĞci

Kliknij odsyáacz tego dodatku w komunikacie znajdującym siĊ w oknie Wyszukiwarka: indeksowanie treĞci. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu nawigacyjnego, klikając pozycjĊ Rozszerzenia, a nastĊpnie pozycjĊ Dodatki. Odszukaj na liĞcie dodatek o nazwie Artykuáy — Wyszukiwarka, a nastĊpnie kliknij ikonĊ z czerwonym kóákiem w kolumnie Status. MoĪesz takĪe zaznaczyü pole wyboru przy nazwie dodatku, a nastĊpnie kliknąü przycisk Wáącz (rysunek 6.31). Rysunek 6.31. Wáączenie dodatku Artykuáy – Wyszukiwarka

Indeks zawartoĈci Wróü teraz do okna Wyszukiwarka: Indeksowanie treĞci (menu Rozszerzenia/Wyszukiwarka), a nastĊpnie kliknij przycisk Indeksuj znajdujący siĊ w przyborniku. Zobaczysz w okienku modalnym komunikat oraz pasek postĊpu procesu indeksowania (rysunek 6.32):

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

235

Rysunek 6.32. Komunikat oraz pasek postĊpu procesu indeksowania treĞci witryny

W zasadzie to jest pierwszy i ostatni raz, kiedy bĊdzie trzeba uruchamiaü proces indeksowania. Po zakoĔczeniu indeksacji okienko modalne zostanie zamkniĊte, a Ty zobaczysz listĊ zindeksowanej caáej treĞci serwisu (rysunek 6.33).

Rysunek 6.33. Lista zindeksowanych treĞci

Od tej chwili treĞü Twojego serwisu jest juĪ dostĊpna w wyszukiwarce. SprawdĨ teraz dziaáanie wyszukiwarki. Aby wyĞwietliü w serwisie formularz wyszukiwarki, musisz utworzyü nowy moduá. Zatem kliknij w oknie menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) przycisk Utwórz, a nastĊpnie w oknie Wybierz typ moduáu odnoĞnik Wyszukiwarka. W pole Tytuá wpisz Wyszukiwarka, natomiast w polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ o nazwie Szukaj [position-0]. Na koniec kliknij przycisk Zapisz i zamknij (rysunek 6.34). Teraz moĪesz zobaczyü dziaáanie wyszukiwarki indeksującej. Wpisz pierwsze litery poszukiwanego wyrazu — wyszukiwarka wyĞwietli listĊ z podpowiedziami (rysunek 6.35).

236

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.34. Tworzenie moduáu wyszukiwarki

Rysunek 6.35. Dziaáanie wyszukiwarki w przykáadowym serwisie

Mapy treĈci Mapy odsyáaczy pozwalają na odniesienie zindeksowanych treĞci (np. artykuáów) do powiązanych metainformacji, takich jak np. kategoria, w której siĊ one znajdują. To inny widok zindeksowanych treĞci witryny. W widoku tym elementy indeksu pogrupowane są wedáug róĪnych kryteriów. Aby otworzyü okno z widokiem map treĞci, kliknij w pasku bocznym odnoĞnik Mapy treĞci. Kiedy w oknie Wyszukiwarka: Indeksowanie treĞci zostaá przez Ciebie rozpoczĊty — poprzez naciĞniĊcie przycisku Indeksuj — proces indeksowania, kaĪdy element treĞci zostaá dodany do jednej mapy lub np. kilku map treĞci. Mapy te moĪesz wykorzystaü jako filtry przy przeszukiwaniu indeksu.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

237

DomyĞlnie w oknie Wyszukiwarka: Mapy treĞci widzisz wszystkie kryteria indeksu wyszukiwarki wraz z numerem okreĞlającym liczbĊ wĊzáów wewnątrz danego dziaáu (rysunek 6.36).

Rysunek 6.36. Mapy treĞci wyszukiwarki wraz z numerem okreĞlającym liczbĊ wĊzáów

Aby zobaczyü wĊzáy w obrĊbie danego kryterium, musisz kliknąü jego nazwĊ. Kliknij na przykáad tytuá (nazwĊ) Kategoria. Zobaczysz wówczas elementy treĞci, które naleĪą do tego wĊzáa (rysunek 6.37). PamiĊtaj, Īe elementy treĞci mogą naleĪeü do wielu wĊzáów w jednym dziale, a takĪe do wielu dziaáów.

Rysunek 6.37. Elementy treĞci naleĪące do wĊzáa Kategoria

238

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Filtry wyszukiwania Kryteria i wĊzáy Tworzą zaawansowany panel wyszukiwania dostĊpny w serwisie. JeĪeli w witrynie w oknie z wynikami wyszukiwania klikniesz przycisk Szukanie zaawansowane, to zauwaĪysz, Īe dla kaĪdego kryterium istnieje rozwijana lista wyboru, natomiast wĊzáy dodawane są jako wartoĞci do odpowiedniej listy (rysunek 6.38).

Rysunek 6.38. Wyszukiwarka — szukanie zaawansowane

Za pomocą komponentu Wyszukiwarka moĪesz utworzyü wáasne filtry, aby zapewniü uĪytkownikom serwisu okreĞlony zestaw wyników. Aby zarządzaü filtrami (dodawaü nowe, modyfikowaü istniejące oraz je usuwaü), kliknij w pasku bocznym odnoĞnik Filtry wyszukiwania. Obecnie nie ma tam Īadnych filtrów. Kliknij przycisk Utwórz, aby utworzyü nowy filtr wyszukiwania. W polu Tytuá wpisz na przykáad Filtrowanie kategorii Joomla!. PoniĪej znajdziesz belki z nazwami kryteriów. Za ich pomocą decydujesz o zakresie filtrowania. Kliknij belkĊ z odnoĞnikiem Przeszukaj Kategoria, nastĊpnie zaznacz pole wyboru obok pozycji

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

239

Joomla! (rysunek 6.39). Po klikniĊciu zakáadki Filtr granic czasowych moĪesz wyznaczyü ramy czasowe filtra. W tym przykáadzie pozostaw ustawienia domyĞlne. Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany i zakoĔczyü tworzenie nowego filtra.

Rysunek 6.39. Tworzenie moduáu Filtrowanie kategorii Joomla!

Aby nowo utworzony filtr mógá byü zastosowany, musisz edytowaü moduá Wyszukiwarka i w polu Filtr wyszukiwania wybraü z listy pozycjĊ Filtrowanie kategorii Joomla! (rysunek 6.40). PamiĊtaj, aby zapisaü wprowadzoną zmianĊ — kliknij przycisk Zapisz i zamknij. SprawdĨ teraz dziaáanie wyszukiwarki z zastosowanym filtrem. Zapewne zauwaĪysz, Īe jeĪeli wpiszesz poszukiwane sáowo lub frazĊ, której nie ma w treĞciach zawartych w kategorii Joomla!, to wyszukiwarka wyĞwietli informacjĊ, Īe nie znaleziono wyników. ZauwaĪ takĪe, Īe po klikniĊciu przycisku Szukanie zaawansowane nie ma juĪ kilku list rozwijanych, natomiast w jednej, która pozostaáa, masz moĪliwoĞü wyboru tylko jednej kategorii (rysunek 6.41).

240

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.40. Wybór filtra wyszukiwania w module Wyszukiwarka

Rysunek 6.41. Dziaáanie wyszukiwarki z wáączonym filtrem Filtrowanie kategorii Joomla!

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

241

Praca z moduäami Wiesz juĪ, Īe moduáy stanowią jedną z najprostszych form rozszerzeĔ w CMS Joomla!. SáuĪą do wyĞwietlania informacji lub udostĊpniania dodatkowych funkcji poza gáównym obszarem z treĞcią witryny. W wielu wypadkach trudno byáoby siĊ obyü bez wykorzystania moduáów. JeĪeli wykonujesz razem ze mną poszczególne üwiczenia, to wiesz juĪ, jak utworzyü moduáy wyĞwietlające menu lub reklamy. Potrafisz takĪe utworzyü moduá udostĊpniający wyszukiwarkĊ. MoĪna by powiedzieü, Īe potrafisz juĪ pracowaü z moduáami! Spokojnie, jest jeszcze kilka moduáów, które chciaábym Ci pokazaü.

Zarzñdzanie moduäami Zarządzanie moduáami odbywa siĊ za poĞrednictwem menedĪera moduáów. Aby otworzyü okno menedĪera moduáów, kliknij w menu nawigacyjnym zaplecza witryny pozycjĊ Rozszerzenia, a nastĊpnie pozycjĊ Moduáy. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego — w sekcji STRUKTURA kliknij pozycjĊ Moduáy. W oknie menedĪera moĪesz zarządzaü moduáami systemowymi oraz zainstalowanymi przez Ciebie innymi moduáami niezaleĪnych twórców (rysunek 6.42).

Rysunek 6.42. Okno menedĪera moduáów

Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania moduáami:  Utwórz — kliknij ten przycisk, aby utworzyü nowy moduá.  Dostosuj — sáuĪy do edycji utworzonych wczeĞniej moduáów. Aby edytowaü

istniejący moduá, zaznacz go na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk.  Skopiuj — kliknij ten przycisk, aby wykonaü dokáadną kopiĊ zaznaczonego

moduáu.

242

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Opublikuj — klikniĊcie tego przycisku powoduje opublikowanie jednego

moduáu lub wielu moduáów (w zaleĪnoĞci od tego, ile pozycji zaznaczysz).  Wycofaj — jego dziaáanie jest odwrotne do dziaáania przycisku Opublikuj.

KlikniĊcie go powoduje zatrzymanie publikacji jednego moduáu lub wielu moduáów zaznaczonych na liĞcie.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ moduáu. W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby siö upewniè, Ĕe nikt nie edytuje moduäu, który chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Przetwarzaj — pozwala wykonaü operacje wsadowe na zaznaczonych moduáach.

DziĊki temu moĪliwe jest skopiowanie lub przeniesienie wybranych moduáów.  Wyrzuü — dziaáa podobnie jak kosz w systemie Windows — usuwa

tymczasowo zaznaczone na liĞcie moduáy. Umieszczone w koszu moduáy moĪesz jeszcze odzyskaü lub jeĪeli masz pewnoĞü, Īe nie bĊdą potrzebne — usunąü na trwaáe.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie tego przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami

globalnymi menedĪera moduáów. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych moduáów. Znajdziesz tam filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko wyĞwietliü moduá, wpisując w pole Szukaj fragment jego tytuáu. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania masz do dyspozycji takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü moduáy wedáug stanu publikacji, pozycji w szablonie, typu moduáu, poziomu dostĊpu oraz jĊzyka (rysunek 6.43). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 6.43. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera moduáów

Ponadto po prawej stronie znajdziesz takĪe filtr pozwalający sortowaü listĊ moduáów oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. JeĪeli w Twoim serwisie bĊdzie wiele moduáów, to dodatkowo na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

243

CMS Joomla! umoĪliwia utworzenie 25 róĪnych typów moduáów. OczywiĞcie, jeĪeli dla Ciebie jest to niewystarczająca liczba moĪesz zainstalowaü dodatkowe. Jak instalowaü dodatkowe rozszerzenia, dowiesz siĊ w rozdziale 7. Nie jestem w stanie w tym miejscu omówiü wszystkich typów moduáów. I tak kurs ten przybraá dosyü obszerną postaü. PokaĪĊ Ci jednak kilka — moim zdaniem — ciekawych moduáów, które warto zastosowaü w tworzonym przykáadowym serwisie.

Moduä NowoĈci Jest to moduá, który wyĞwietla listĊ najnowszych artykuáów opublikowanych w witrynie. Opcje konfiguracyjne moduáu umoĪliwiają kontrolowanie wyĞwietlania informacji. MoĪesz na przykáad wyĞwietliü w tym module tytuáy nowych artykuáów przypisanych do wybranych kategorii. SprawdĨ, jak ten moduá dziaáa w konkretnym przykáadzie. Utwórz nowy moduá typu Artykuáy – NowoĞci. W oknie menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) kliknij przycisk Utwórz, nastĊpnie w oknie Wybierz typ moduáu kliknij odsyáacz Artykuáy – NowoĞci. W polu Tytuá wpisz na przykáad Najnowsze artykuïy, w polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ dla tego moduáu, na przykáad position-7 (rysunek 6.44). W polu Kategoria moĪesz zaznaczyü kategorie, z których moduá ma wyĞwietlaü odsyáacze do artykuáów. W polu Liczba artykuáów zdecyduj, ile odnoĞników do artykuáów ten moduá ma wyĞwietlaü. W polu Artykuáy wyróĪnione zdecyduj, czy chcesz, aby w module w yĞwietlane byáy odnoĞniki do artykuáów oznaczonych jako wyróĪnione. W polu KolejnoĞü zdecyduj, w jaki sposób ma byü przedstawiona lista odnoĞników do artykuáów. Natomiast w polu Autorzy wybierz z listy sposób filtrowania artykuáów wedáug autorów:  Dowolny — bĊdą wyĞwietlane odnoĞniki do wszystkich najnowszych

artykuáów bez wzglĊdu na autora.  Dodane/zmieniane przez uĪytkownika — bĊdą wyĞwietlane tylko odnoĞniki

do najnowszych artykuáów zalogowanego uĪytkownika. Opcja ta bĊdzie dziaáaü tylko wtedy, gdy uĪytkownik bĊdzie zalogowany w witrynie.  Dodane/zmieniane przez innych uĪytkowników — bĊdą wyĞwietlane tylko

odnoĞniki do najnowszych artykuáów dodanych przez innych uĪytkowników. Opcja ta bĊdzie dziaáaü tylko wtedy, gdy uĪytkownik bĊdzie zalogowany w witrynie. Ja pozostawiam domyĞlne ustawienia. Kliknij przycisk Zapisz i zamknij i przekonaj siĊ, jak prezentuje siĊ ten moduá na Twojej stronie (rysunek 6.45).

244

Rysunek 6.44. Tworzenie moduáu typu Artykuáy – NowoĞci

Rysunek 6.45. Wygląd serwisu z moduáem Najnowsze artykuáy

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

245

Moduä Popularne Jest to moduá, który wyĞwietla listĊ odnoĞników do najczĊĞciej czytanych (popularnych) artykuáów z witryny. Warto wiedzieü, Īe popularnoĞü ta jest oceniana przez system na podstawie liczby odsáon danego artykuáu. Utwórz nowy moduá typu Artykuáy – Popularne. W oknie menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) kliknij przycisk Utwórz, nastĊpnie w oknie Wybierz typ moduáu kliknij odsyáacz Artykuáy – Popularne. W polu Tytuá wpisz na przykáad Popularne artykuïy i wybierz pozycjĊ dla tego moduáu, na przykáad position-7 (rysunek 6.46). Pozostaáe pola zdefiniuj wedáug wáasnego uznania:

Rysunek 6.46. Tworzenie moduáu typu Artykuáy – Popularne  W polu Kategoria moĪesz zaznaczyü kategorie, z których moduá ma wyĞwietlaü

odsyáacze do artykuáów.  W polu Liczba artykuáów zdecyduj, ile odnoĞników do artykuáów ten moduá

ma wyĞwietlaü.

246

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  W polu Artykuáy wyróĪnione zdecyduj, czy chcesz, aby w module wyĞwietlane

byáy odnoĞniki do artykuáów oznaczonych jako wyróĪnione.  W polu Filtrowanie wg dat wybierz z listy pozycjĊ okreĞlającą kryteria

filtrowania popularnoĞci artykuáów.  W polu Pole daty okreĞl, którą datĊ (utworzenia, modyfikacji, publikacji)

moduá bĊdzie uwzglĊdniaá podczas filtrowania popularnoĞci artykuáów.  W polu Data rozpoczĊcia zdefiniuj datĊ rozpoczĊcia filtrowania popularnoĞci

artykuáów. Pole to trzeba wypeániü, jeĪeli w polu Filtrowanie wg dat wybierzesz pozycjĊ Zakres dat.  W polu Do daty zdefiniuj datĊ zakoĔczenia filtrowania popularnoĞci artykuáów.

Pole to trzeba wypeániü, jeĪeli w polu Filtrowanie wg dat wybierzesz pozycjĊ Zakres dat.  W polu Data wzglĊdna wpisz dni od bieĪącej daty, które bĊdą uwzglĊdniane

podczas filtrowania popularnoĞci artykuáów. Pole to trzeba wypeániü, jeĪeli w polu Filtrowanie wg dat wybierzesz pozycjĊ WzglĊdnie. Ja pozostawiam domyĞlne ustawienia. Kliknij przycisk Zapisz i zamknij i przekonaj siĊ, jak prezentuje siĊ ten moduá na stronie (rysunek 6.47).

Rysunek 6.47. Wygląd serwisu z moduáem typu Artykuáy – Popularne

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

247

Moduä Migawki Ten typ moduáu wyĞwietla staáe lub pokazywane losowo fragmenty (wstĊpy) treĞci artykuáów. Za pomocą tego moduáu moĪesz umieszczaü na stronie krótkie fragmenty tekstu i na zmianĊ wyĞwietlaü wiadomoĞci, ogáoszenia lub inne informacje, które mają przyciągnąü uwagĊ internautów. Utwórz nowy moduá typu Artykuáy – Migawki. W oknie menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) kliknij przycisk Utwórz, nastĊpnie w oknie Wybierz typ moduáu kliknij odsyáacz Artykuáy – Migawki. W polu Tytuá wpisz na przykáad Migawki, w polu PokaĪ tytuá kliknij przycisk Ukryj, natomiast w polu Pozycja wybierz pozycjĊ position-3. Pozostaáe pola konfiguracyjne dostĊpne w tym module:  W polu Kategoria moĪesz zaznaczyü kategorie, z których moduá ma wyĞwietlaü

wstĊpy do artykuáów.  W polu PokaĪ grafiki zdecyduj, czy chcesz, aby w module wyĞwietlane

byáy grafiki umieszczone w artykuáach.  W polu PokaĪ tytuáy artykuáów zdecyduj, czy chcesz, aby w module

wyĞwietlane byáy tytuáy artykuáów.  W polu Tytuáy áączami zdecyduj, czy chcesz, aby tytuáy artykuáów

byáy jednoczeĞnie odsyáaczami do treĞci peánego artykuáu.  W polu Poziom nagáówka okreĞl stopieĔ nagáówka, jakim chcesz oznaczaü

tytuáy artykuáów.  W polu PokaĪ ostatni separator zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlany

byá separator na koĔcu ostatniego artykuáu w module.  W polu àącze „WiĊcej...” zdecyduj, czy chcesz, aby pod wstĊpami artykuáów

wyĞwietlany byá przycisk WiĊcej... prowadzący do peánego artykuáu.  W polu Liczba artykuáów zdecyduj, ile wstĊpów do artykuáów ten moduá

ma wyĞwietlaü.  W polu Artykuáy wyróĪnione zdecyduj, czy chcesz, aby w module

wyĞwietlane byáy odnoĞniki do artykuáów oznaczonych jako wyróĪnione.  W polu Uporządkuj wedáug wybierz z listy sposób sortowania artykuáów.  W polu Kierunek wybierz z listy kierunek sortowania artykuáów

(rosnąco lub malejąco). W moim przykáadowym module wpisujĊ w polu Liczba artykuáów cyfrĊ 1, natomiast w polu Uporządkuj wedáug wybieram pozycjĊ Losowo (rysunek 6.48). Ta ostatnia opcja bardzo fajnie sprawdza siĊ, kiedy chcesz w swoim serwisie umieĞciü coĞ w rodzaju „cytatu dnia”.

248

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.48. Tworzenie moduáu typu Artykuáy – Migawki

Kliknij przycisk Zapisz i zamknij i przekonaj siĊ, jak prezentuje siĊ ten moduá na stronie (rysunek 6.49).

Moduä Grafika losowa Moduá ten wyĞwietla wybrane obrazy zgodnie z okreĞlonymi przez Ciebie parametrami. MoĪe takĪe posáuĪyü Ci do celów reklamowych, poniewaĪ ma opcjĊ o nazwie àącze, w którym moĪesz zdefiniowaü adres URL, na który ma byü przekierowany internauta po klikniĊciu obrazka. Utwórz nowy moduá typu Grafika losowa. W oknie menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) kliknij przycisk Utwórz, nastĊpnie w oknie Wybierz typ moduáu odsyáacz Grafika losowa. W polu Tytuá wpisz na przykáad Recenzowane ebooki, natomiast w polu Pozycja wybierz pozycjĊ position-7.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

249

Rysunek 6.49. Wygląd serwisu z moduáem typu Artykuáy – Migawki

W polu Format grafiki definiujesz format plików graficznych wyĞwietlanych przez moduá. DomyĞlnie w tym polu wpisany jest format JPG. W polu Folder grafik wpisz adres — ĞcieĪkĊ wzglĊdną do gáównego katalogu w Twoim serwisie, gdzie znajdują siĊ grafiki, które ma wyĞwietlaü moduá. MoĪesz skorzystaü z grafik przygotowanych przeze mnie i umieszczonych w folderze losowe (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip). W moim przypadku do pola Folder grafik wpisujĊ images/losowe (rysunek 6.50). Pozostaáe opcje konfiguracyjne tego moduáu to:  Pole àącze, w którym moĪesz wpisaü adres URL, do którego ma byü odesáany

uĪytkownik po klikniĊciu obrazka. W moim przykáadzie pole to pozostawiam puste.  Pole SzerokoĞü, w którym moĪesz wpisaü szerokoĞü obrazka (w pikselach).

Wówczas wszystkie wyĞwietlane grafiki bĊdą wyĞwietlane w tej szerokoĞci. JeĪeli pozostawisz to pole puste, to system zastosuje domyĞlne wymiary obrazka. W moim przykáadzie wpisujĊ 250.  Pole WysokoĞü, w którym moĪesz wpisaü wysokoĞü obrazka (w pikselach).

Wówczas wszystkie wyĞwietlane grafiki bĊdą wyĞwietlane w zdefiniowanej wysokoĞci. JeĪeli pozostawisz to pole puste, to system zastosuje domyĞlne wymiary obrazka. W moim przykáadzie pole to pozostawiam puste. Kliknij przycisk Zapisz i zamknij i przekonaj siĊ, jak prezentuje siĊ ten moduá na Twojej stronie (rysunek 6.51).

250

Rysunek 6.50. Tworzenie moduáu typu Grafika losowa

Rysunek 6.51. Wygląd serwisu z moduáem typu Grafika losowa

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

251

Moduä Who’s online Moduá ten pokazuje liczbĊ anonimowych goĞci oraz uĪytkowników zalogowanych aktualnie w serwisie. Utwórz nowy moduá typu GoĞcimy. W oknie menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) kliknij przycisk Utwórz, nastĊpnie w oknie Wybierz typ moduáu kliknij odsyáacz GoĞcimy. W polu Tytuá wpisz na przykáad Who’s online, a w polu Pozycja wybierz pozycjĊ position-7. W polu WyĞwietlaj moĪesz ustaliü zakres informacji wyĞwietlanych w module:  Liczba goĞci i uĪytkowników  Nazwy zalogowanych uĪytkowników — zostanie wyĞwietlona lista

zalogowanych uĪytkowników (loginy), natomiast nie bĊdzie wyĞwietlona liczba goĞci odwiedzających witrynĊ w danym momencie.  Obie informacje — zostaną wyĞwietlone zarówno liczba goĞci

i uĪytkowników, jak i nazwy (loginy) zalogowanych. Ja pozostawiam w tym polu domyĞlne ustawienia Liczba goĞci i uĪytkowników (rysunek 6.52).

Rysunek 6.52. Tworzenie moduáu typu GoĞcimy

Kliknij przycisk Zapisz i zamknij i przekonaj siĊ, jak prezentuje siĊ ten moduá na stronie (rysunek 6.53). ZmieĔ kolejnoĞü wyĞwietlania moduáów opublikowanych na pozycji position-7, aby wyĞwietlane byáy w nastĊpującej kolejnoĞci:  Menu uĪytkownika  SZCZEGÓLNIE POLECAM  Joomla!

252

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.53. Wygląd serwisu z moduáem typu GoĞcimy  Web Design  DARMOWE  Who’s online  Najnowsze artykuáy  Popularne artykuáy  Recenzowane ebooki  Login Form

WierzĊ, Īe pamiĊtasz jak to zrobiü. JeĪeli nie, to zerknij do podrozdziaáu „Tworzenie moduáów wyĞwietlających reklamy”.

Moduä Chmura tagów Moduá opiera swoje dziaáanie na etykietach (tagach) wpisanych w odpowiednim polu podczas edycji artykuáu. Etykiety to sáowa lub frazy, za pomocą których moĪesz scharakteryzowaü treĞü. Chmura tagów to zestawienie odnoĞników skáadających siĊ ze sáów lub fraz opisujących dany artykuá. CzĊsto wielkoĞü czcionki w odsyáaczach uzaleĪniona jest od liczby artykuáów z nim związanych. Im jest wiĊkszy, tym wiĊksza jest liczba powiązanych artykuáów.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

253

Chmura tagów zapewnienia internautom róĪne sposoby dotarcia do treĞci serwisu. WCAG 2.0 mówi o koniecznoĞci udostĊpnienia co najmniej dwóch róĪnych sposobów oprócz standardowej nawigacji. Warto wiedzieü, Īe osoby niewidome bardzo czĊsto korzystają z chmury tagów, poniewaĪ znacząco skraca to czas poszukiwania informacji. Aby moduá mógá wyĞwietliü chmurĊ tagów, najpierw musisz upewniü siĊ, Īe artykuáy w Twoim serwisie zostaáy nimi oznaczone. Edytuj zatem dowolny artykuá i sprawdĨ wpisy w polu Tagi (rysunek 6.54). JeĪeli pole to jest puste, wprowadĨ do niego kilka etykiet charakteryzujących zawartoĞü artykuáu. Oznacz tagami przynajmniej piĊü artykuáów.

Rysunek 6.54. Oznaczanie tagami wybranego artykuáu

Utwórz nowy moduá typu Tagi – Popularne. W oknie menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) kliknij przycisk Utwórz, nastĊpnie w oknie Wybierz typ moduáu kliknij odsyáacz GoĞcimy. W polu Tytuá wpisz na przykáad Chmura tagów, w polu PokaĪ tytuá kliknij przycisk Ukryj, natomiast w polu Pozycja wybierz z listy nazwĊ obszaru strony, w którym powinien byü opublikowany moduá, na przykáad position-7 (rysunek 6.55). Pozostaáe pola konfiguracyjne dostĊpne w tym module:  Pole Max. tagów — wybierz z listy maksymalną liczbĊ tagów wyĞwietlanych

w module. W moim przykáadzie wybieram z listy 8.  Pole Okres czasu — wybierz z listy okres, z jakiego ma byü wyliczana

popularnoĞü tagów.  Pole KolejnoĞü — wybierz z listy kolejnoĞü, w jakiej bĊdą wyĞwietlane tagi.

W moim przykáadzie wybieram opcjĊ Losowo.  Pole Kierunek — wybierz z listy, w jaki sposób mają byü sortowane tagi.

254

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.55. Tworzenie moduáu typu Tagi – Popularne  Pole Pokazuj liczbĊ pozycji — zdecyduj, czy obok odnoĞnika ma byü

widoczna takĪe liczba artykuáów oznaczona danym tagiem.  Pole Pokazuj tekst "Brak wyników" — zdecyduj, czy moduá ma byü zawsze

widoczny, nawet gdy nie bĊdzie Īadnych tagów. Kliknij zakáadkĊ Wzbogacone, a nastĊpnie w polu Alternatywny ukáad wybierz z listy pozycjĊ Chmura (rysunek 6.56). Rysunek 6.56. Zakáadka Wzbogacone w module Tagi – Popularne

Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdĨ, jak moduá z chmurą tagów prezentuje siĊ w serwisie (rysunek 6.57).

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

255

Rysunek 6.57. Wygląd serwisu z moduáem typu Tagi – Popularne

Praca z dodatkami Dodatki (pluginy, wtyczki) stanowią jeden z rodzajów rozszerzeĔ dla CMS Joomla!. To aplikacje pomocnicze udostĊpniające nowe moĪliwoĞci lub wzbogacające istniejące funkcje systemu. DomyĞlna lista dodatków zawiera 52 pozycje. Choü nie wszystkie dodatki są wáączone, sporo z nich jest niezbĊdnych do prawidáowego dziaáania serwisu.

Zarzñdzanie dodatkami Zarządzanie dodatkami, podobnie jak w przypadku moduáów, odbywa siĊ za pomocą odpowiedniego menedĪera. Aby otworzyü okno menedĪera dodatków, kliknij w menu nawigacyjnym zaplecza witryny pozycjĊ Rozszerzenia, a nastĊpnie pozycjĊ Dodatki. W oknie menedĪera moĪesz zarządzaü dodatkami systemowymi oraz tymi niezaleĪnych twórców, zainstalowanymi przez Ciebie (rysunek 6.58). Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania dodatkami:  Dostosuj — sáuĪy do edycji ustawieĔ dodatku. Aby edytowaü ustawienia

istniejącego dodatku, zaznacz go na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk.  Wáącz — klikniĊcie tego przycisku powoduje wáączenie jednego lub wielu

dodatków (w zaleĪnoĞci od tego, ile pozycji zaznaczysz).

256

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.58. Okno menedĪera dodatków  Wyáącz — klikniĊcie tego przycisku powoduje wyáączenie jednego lub wielu

dodatków zaznaczonych na liĞcie.  Odblokuj — umoĪliwia usuniĊcie blokady i edycjĊ ustawieĔ dodatku. W rozdziale 1., w punkcie „Menu System”, znajdziesz szczegóäowe wyjaĈnienie kwestii zwiñzanych z blokowaniem przez Joomla! niektórych elementów. Pamiötaj tylko, aby siö upewniè, Ĕe nikt nie edytuje moduäu, który chcesz wäaĈnie odblokowaè.  Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie tego przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami

globalnymi menedĪera dodatków. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych dodatków. Jest tam dostĊpny filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko wyĞwietliü dodatek, wpisując w pole Szukaj fragment jego nazwy. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania masz do dyspozycji takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü dodatki wedáug ich stanu (wáączony lub wyáączony), typu oraz poziomu dostĊpu (rysunek 6.59). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 6.59. Filtry dostĊpne w oknie menedĪera dodatków

Ponadto po prawej stronie znajdziesz filtr pozwalający sortowaü listĊ dodatków oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. Na dole listy znajdziesz pasek nawigacyjny umoĪliwiający nawigacjĊ pomiĊdzy poszczególnymi oknami listy.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

257

Dodatek Captcha – ReCaptcha Za pomocą tego rozszerzenia moĪesz zabezpieczyü witrynĊ przed skryptami automatycznie wypeániającymi formularze. Gáównym zadaniem mechanizmu Captcha jest dopuszczenie do przesáania danych wypeánionych tylko przez czáowieka. NajczĊĞciej weryfikacja ta polega na wpisaniu w odpowiednie pole treĞci wyĞwietlonego obrazka. DziĊki temu blokowane są skrypty uĪywane przez spamerów i hakerów, którzy próbują zdobyü nieuprawniony dostĊp do serwisu. Twój serwis oparty na CMS Joomla! jest domyĞlnie wyposaĪony w obsáugĊ takiego mechanizmu. Wystarczy wáączyü i skonfigurowaü dodatek Captcha – ReCaptcha. Najpierw musisz zarejestrowaü siĊ w serwisie Google reCAPTCHA (www.google.com/ recaptcha). JeĪeli nie posiadasz swojego konta Google, to trzeba bĊdzie je utworzyü. Kliknij przycisk Get reCAPTCHA (rysunek 6.60).

Rysunek 6.60. Witryna Google reCAPTCHA

Zaloguj siĊ za pomocą Twojego konta Google, a nastĊpnie w sekcji Register a new site wpisz w polu Label nazwĊ witryny, np. mojeebooki — przykïadowy serwis WWW. W polu Domains wpisz nazwĊ domeny, w której zarejestrowany jest Twój serwis. Po wypeánieniu tych dwóch pól kliknij przycisk Register (rysunek 6.61).

258

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.61. Rejestracja nowej witryny w serwisie Google reCAPTCHA

W sekcji Adding reCAPTCHA to your site znajdziesz parĊ kluczy: klucz strony i klucz poufny (rysunek 6.62). BĊdą one potrzebne podczas konfiguracji dodatku Captcha – ReCaptcha.

Rysunek 6.62. Klucze wygenerowane w serwisie Google reCAPTCHA

Otwórz nową zakáadkĊ w swojej przeglądarce i zaloguj siĊ do zaplecza swojego serwisu. Otwórz okno menedĪera dodatków (menu Rozszerzenia/Dodatki), a nastĊpnie edytuj dodatek o nazwie Captcha – ReCaptcha. Wáącz dodatek, klikając w polu Stan pozycjĊ Wáączony. W polu Wersja wybierz z listy pozycjĊ 2.0, w polu Klucz witryny wklej wartoĞü klucza Site key utworzonego w serwisie Google reCAPTCHA, natomiast w pole Klucz poufny wartoĞü klucza Secret key, równieĪ utworzonego w tym serwisie (rysunek 6.63). W polu Wygląd moĪesz wybraü szablon wyglądu pola reCAPTCHA, natomiast w polu Rozmiar wielkoĞü pola reCAPTCHA. Na koniec kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany. Aby zabezpieczyü formularze generowane przez system, trzeba jeszcze skonfigurowaü domyĞlny mechanizm obrony antyspamowej. Dokonasz tego w opcjach konfiguracji globalnej witryny (menu System/Konfiguracja globalna). W zakáadce Witryna, w polu DomyĞlna Captcha, wybierz z listy pozycjĊ Captcha – ReCaptcha, a nastĊpnie zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij (rysunek 6.64). Od teraz formularze kontaktowe oraz formularz rejestracji nowych uĪytkowników masz zabezpieczone mechanizmem Captcha. Formularz kontaktowy przykáadowego serwisu bĊdzie wyglądaá podobnie jak na rysunku 6.65.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

259

Rysunek 6.63. Konfiguracja dodatku Captcha – ReCaptcha Rysunek 6.64. Wáączenie obsáugi Captcha – ReCaptcha w konfiguracji globalnej serwisu

Zwróü uwagĊ na komunikat w polu Captcha wyĞwietlany czerwoną czcionką. Jest on wyĞwietlany, poniewaĪ mój przykáadowy serwis uruchamiany jest w Ğrodowisku lokalnym. Formularz rejestracji nowego uĪytkownika w przykáadowym serwisie moĪe wyglądaü podobnie do tego pokazanego na rysunku 6.66.

260

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 6.65. Formularz kontaktowy z zastosowanym mechanizmem reCaptcha

Dodatek Edytor – TinyMCE W rozdziale 3. pokazaáem Ci, jak zmieniü zestaw narzĊdzi domyĞlnego edytora TinyMCE. Aby to zrobiü, naleĪaáo edytowaü dodatek Edytor – TinyMCE i zmieniü ustawienia w polu Tryb pracy. To wáaĞnie ten dodatek odpowiada za prawidáowe funkcjonowanie edytora TinyMCE. Aby dostosowaü poszczególne funkcje edytora TinyMCE do wáasnych potrzeb, otwórz okno menedĪera dodatków (menu Rozszerzenia/Dodatki), a nastĊpnie edytuj dodatek o nazwie Edytor – TinyMCE. Opcje konfiguracyjne umieszczone zostaáy w dwóch zakáadkach: Dodatek i Parametry: rozszerzone.

Zakäadka Dodatek Opcje konfiguracyjne umieszczone w zakáadce Dodatek umoĪliwiają zmianĊ trybu pracy edytora i mają zastosowanie do kaĪdego z wybranych trybów. Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

261

Rysunek 6.66. Formularz rejestracji nowego uĪytkownika z zastosowanym mechanizmem Captcha  Skórka dla witryny — wybierz z listy skórkĊ edytora, która bĊdzie

zastosowana dla uĪytkowników korzystających z edytora w witrynie (np. uĪytkownicy naleĪący do grupy Author).  Skórka dla zaplecza — wybierz z listy skórkĊ edytora, która bĊdzie

zastosowana dla uĪytkowników korzystających z edytora na zapleczu. Wäasne skórki dla edytora TinyMCE moĔesz utworzyè za pomocñ aplikacji webowej TinyMCE – Skin Creator, dostöpnej pod adresem skin.tinymce.com.  Tryb pracy — wybierz z listy poziom funkcjonalnoĞci edytora. Poszczególne

tryby dotyczą zestawu dostĊpnych w edytorze narzĊdzi. Przedstawiaáem je w rozdziale 3.  Tryb mobilny — zdecyduj, czy chcesz, aby wygląd edytora dostosowany

byá do urządzeĔ mobilnych (proste funkcjonalnoĞci, powiĊkszone przyciski).  Przeciągnij i upuĞü obraz — zdecyduj, czy chcesz, aby dostĊpny byá

mechanizm „przeciągnij i upuĞü” (drag & drop) do umieszczania obrazów. Mechanizm ten omówiony zostaá w rozdziale 3.

262

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Katalog obrazów — zdefiniuj domyĞlny katalog, w którym bĊdą umieszczane

przesyáane obrazy. JeĪeli pozostawisz to pole niewypeánione, to obrazy bĊdą przesyáane do katalogu images.  Kodowanie encji — decyduje o tym, w jaki sposób edytor ma przetwarzaü znaki specjalne, tzw. encje. Na przykáad wpis

, edytor przetworzy z zaleĪnoĞci od zaznaczonej opcji na wpis <.p> (nazwany) lub <.p> (numeryczny).  Automatyczny wybór jĊzyka — jeĪeli w Twoim serwisie masz zainstalowane

róĪne pakiety jĊzykowe, to przy zaznaczonej opcji Tak dodatek sam go wykryje i zastosuje w zaleĪnoĞci od przeglądarki uĪytkownika.  Kod jĊzyka — jeĪeli w opcji Automatyczny wybór jĊzyka zaznaczona jest

pozycja Nie, to w tym polu musisz okreĞliü kod jĊzyka, np. en, pl, fr, de itp.  Kierunek tekstu — wybierz z listy domyĞlny kierunek czytania tekstu.  Klasy CSS szablonu — zdecyduj, czy chcesz, aby edytor zastosowaá selektory

z pliku CSS domyĞlnego szablonu (editor.css).  Wáasny arkusz stylów — jeĪeli posiadasz w swoim szablonie plik o innej nazwie

niĪ editor.css, to wpisz peáną ĞcieĪkĊ wraz z nazwą pliku.  Adresy wewnĊtrzne — wybierz z listy, czy system ma konwertowaü

adresy do zasobów wewnĊtrznych Twojego serwisu jako adresy wzglĊdne (np. /images/artykuly/zdjecie.jpg), czy jako adresy bezwzglĊdne (np. http://www.twojastrona.pl//images/artykuly/zdjecie.jpg).  Nowe linie — wybierz za pomocą listy, w jaki sposób edytor ma kodowaü

naciĞniĊcie klawisza Enter na klawiaturze. Wybór pozycji Element P oznacza, Īe tworzysz nowy akapit, natomiast wybór pozycji Element BR powoduje tylko tzw. záamanie linii, czyli przejĞcie kursora do nastĊpnego wiersza w edytorze.  Zabronione elementy — dosyü istotna opcja związana z bezpieczeĔstwem

Twojego serwisu. DziĊki niej moĪesz uchroniü siĊ przed wykorzystaniem edytora do przesáania niebezpiecznych skryptów programów wykonywalnych. WymieĔ w tym polu wszystkie znaczniki HTML, które system ma automatycznie usuwaü.  Poprawne elementy — wpisz znaczniki HTML, które nie bĊdą usuwane z tekstu.

DomyĞlnie opcja ta pozwala na mieszankĊ znaczników peánego HTML 5 i HTML 4.  Elementy rozszerzające — wpisz elementy HTML rozszerzające zestaw

stosowanych przez edytor znaczników.

Zakäadka Parametry: Rozszerzone W zakáadce tej znajdziesz opcje związane z rozmiarami edytora oraz trybem rozszerzonym:  WysokoĞü edytora HTML — wpisz liczbĊ okreĞlającą wysokoĞü edytora

w trybie HTML. Opcja dziaáa w trybie wzbogaconym i rozszerzonym.  SzerokoĞü edytora HTML — wpisz liczbĊ okreĞlającą szerokoĞü edytora

w trybie HTML. Pozostawienie pustego pola spowoduje páynne dostosowanie edytora do szerokoĞci okna. Opcja dziaáa w trybie wzbogaconym i rozszerzonym.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

263

 Zmiana rozmiarów — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownik miaá moĪliwoĞü

zmiany rozmiarów obszaru edytora, zarówno w poziomie, jak i w pionie.  Zmiana rozmiaru w poziomie — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownik miaá

moĪliwoĞü zmiany rozmiarów obszaru edytora w poziomie.  ĝcieĪka — zdecyduj, czy chcesz, aby w dolnej listwie edytora wyĞwietlane

byáo drzewo znaczników i klas stylów (rysunek 6.67).

Rysunek 6.67. Drzewo znaczników i klas stylów widoczne w listwie dolnej edytora TinyMCE  Opcje dla trybu rozszerzonego:

x Czcionki, Wklej, ZnajdĨ-ZamieĔ, Wstaw datĊ, Kolory, Tabela, BuĨki, Linia pozioma, àącza, Media, Drukuj/Podgląd, Kierunek tekstu, Peány ekran, Wyrównanie tekstu, Znaki niewidoczne, Obrysuj elementy blokowe, Spacja nierozdzielająca, Szablon, Blok cytatu — zdecyduj, czy chcesz, aby wyĞwietlane byáy odpowiednie przyciski na pasku narzĊdzi edytora. MoĪesz takĪe wybraü grupĊ uĪytkowników, dla której dany przycisk ma byü udostĊpniony. x Licznik sáów — zdecyduj, czy chcesz, aby w dolnej listwie edytora widoczny byá licznik sáów. MoĪesz takĪe wybraü grupĊ uĪytkowników, dla której licznik sáów ma byü widoczny. x Wzbogacone opcje grafik — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownicy mieli dostĊp do rozszerzonych opcji w oknie dialogowym do wstawiania grafiki. x Przykáadowy kod — zdecyduj, czy chcesz udostĊpniü uĪytkownikom podĞwietlanie skáadni. x Wzbogacone opcje list — zdecyduj, czy chcesz, aby uĪytkownicy mieli dostĊp do rozszerzonych opcji wstawiania list (moĪliwoĞü zdefiniowania typu list).

264

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Ostrzegaj, gdy „Anuluj” — zdecyduj, czy chcesz, aby przy próbie zamkniĊcia edytora wyĞwietlany byá komunikat z ostrzeĪeniem o niezapisanych zmianach. x Menu podrĊczne — zdecyduj, czy chcesz udostĊpniü uĪytkownikom menu podrĊczne. x Zamiast okien wyskakujących — zdecyduj, czy okna dialogowe mają byü wyĞwietlane jako okna modalne. Warto wáączyü tĊ funkcjĊ, poniewaĪ w wielu przeglądarkach wáączona jest opcja blokowania wyskakujących okien. x Wáasny dodatek — wpisz nazwĊ wáasnego dodatku wzbogacającego edytor o nowe funkcje. x Wáasny przycisk — wpisz nazwĊ wáasnego przycisku dla edytora.

Jak wstawiè kod z YouTube lub Vimeo? Kod z filmem moĪesz wstawiü na kilka sposobów: 1. Przeáączając edytor w widok kodu i wklejając odpowiedni kod skopiowany

np. z YouTube (rysunek 6.68).

Rysunek 6.68. Wygląd edytora z wklejonym kodem z YouTube

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

265

Niestety, po zapisaniu artykuáu caáy wklejony przez Ciebie kod jest automatycznie usuwany. 2. Wáączając rozszerzony tryb edytora TinyMCE i korzystając z przycisku

Wstaw/edytuj wideo (rysunek 6.69).

Rysunek 6.69. Umieszczanie kodu z YouTube za pomocą przycisku Wstaw/edytuj wideo

W tym przypadku kod czyszczony jest zaraz po klikniĊciu przycisku Ok w oknie Wstaw/edytuj wideo. Co zatem zrobiü, aby moĪliwe byáo umieszczanie filmów wideo? Edytuj dodatek Edytor – TinyMCE (menu Rozszerzenia/Dodatki), a nastĊpnie w polu Zabronione elementy usuĔ znacznik iframe (rysunek 6.70). Rysunek 6.70. Pole Zabronione elementy ze wskazanym do usuniĊcia znacznikiem iframe

266

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij, a nastĊpnie edytuj jeszcze raz wybrany artykuá i wstaw do niego kod filmu wideo. Teraz po zapisaniu zmian film powinien byü juĪ widoczny w serwisie (rysunek 6.71).

Rysunek 6.71. Wygląd przykáadowego artykuáu ze wstawionym wideo

Dodatek Edytor – CodeMirror Edytor ten jest doskonaáy dla osób przyzwyczajonych do formatowania treĞci za pomocą kodu. DziĊki numerowaniu wierszy i kolorowaniu skáadni uĪytkownicy, którzy wolą pracowaü z kodem HTML, bĊdą mieli wygodne narzĊdzie pracy. Aby dostosowaü poszczególne funkcje edytora CodeMirror do wáasnych potrzeb, otwórz okno menedĪera dodatków (menu Rozszerzenia/Dodatki), a nastĊpnie edytuj dodatek o nazwie Edytor – CodeMirror. Opcje konfiguracyjne umieszczone zostaáy w dwóch zakáadkach: Dodatek i Opcje wyglądu.

Zakäadka Dodatek Do dyspozycji masz nastĊpujące pola:  Numery wierszy — zdecyduj, czy chcesz, aby w edytorze wyĞwietlane byáy

numery wierszy.  ZáoĪony kod — zdecyduj, czy zezwalasz na záoĪone bloki kodu.

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

267

 Rynny — zdecyduj, czy chcesz, aby edytor oznaczaá kod i skáadniĊ.  PodĞwietlanie aktywnego wiersza — zdecyduj, czy chcesz, aby podĞwietlana

byáa linia, w której znajduje siĊ kursor.  Pasujące znaczniki — zdecyduj, czy chcesz, aby podĞwietlane byáy pasujące

znaczniki.  Pasujące nawiasy — zdecyduj, czy chcesz, aby podĞwietlane byáy pasujące

znaczniki.  Uzupeánianie znaczników — zdecyduj, czy chcesz, aby wprowadzane

znaczniki byáy automatycznie uzupeániane.  Uzupeánianie nawiasów — zdecyduj, czy chcesz, aby nawiasy byáy

automatycznie uzupeániane.  Auto Focus — zdecyduj, czy chcesz, aby wáączona byáa opcja Auto Focus.  Kombinacje klawiszy Vim — zdecyduj, czy chcesz, aby edytor dziaáaá w trybie

edytora Vim (Linux).  Peány ekran — wybierz za pomocą listy klawisz funkcyjny, za pomocą

którego moĪliwe bĊdzie przeáączanie edytora w tryb peánego ekranu.  Klawisz modyfikujący — zaznacz w polach wyboru klawisze modyfikujące,

które bĊdą mogáy byü uĪyte przy przeáączaniu trybu peánoekranowego. Aby przeáączyü siĊ w tryb peánoekranowy, naleĪy wówczas uĪyü kombinacji — klawisza modyfikującego i klawisza funkcyjnego, np. Shift+F10.

Zakäadka Opcje wyglñdu W zakáadce tej znajdują siĊ opcje dotyczące kolorów aktywnego wiersza, znaczników, rodzaju, wielkoĞci czcionki itp.  Wzór — wybierz z listy wygląd edytora.  Kolor aktywnego wiersza — zdefiniuj kolor wyróĪnienia aktywnego wiersza.  Kolor pasujących znaczników — zdefiniuj kolor táa do wyróĪnienia

pasujących znaczników.  Font — wybierz z listy rodzaj czcionki uĪywanej w edytorze.  Rozmiar fontu (px) — wybierz z listy wielkoĞü czcionki uĪywanej w edytorze.  OdstĊp miĊdzyliniowy (em) — zdefiniuj odstĊp miĊdzy wierszami kodu.  Styl paska przewijania — wybierz styl paska przewijania.

Dodatek Artykuäy – podziel stronö Wáączenie tego dodatku powoduje wyĞwietlenie w edytorze przycisku Podziel stronĊ. Za pomocą tego przycisku moĪesz podzieliü dáugi artykuá i przeksztaáciü go w dokument wielostronicowy. W rozdziale 3. pokazywaáem Ci na konkretnym przykáadzie, jak to zrobiü.

268

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Za pomocą ustawieĔ dostĊpnych w dodatku Artykuáy – podziel stronĊ moĪesz zmieniü sposób wyĞwietlania spisu treĞci oraz jego wygląd. Otwórz okno menedĪera dodatków (menu Rozszerzenia/Dodatki), a nastĊpnie edytuj dodatek o nazwie Artykuáy – podziel stronĊ. Do dyspozycji masz nastĊpujące opcje konfiguracyjne (rysunek 6.72):

Rysunek 6.72. Spis treĞci przykáadowego artykuáu wraz z zaznaczonymi opcjami dodatku Artykuáy – podziel stronĊ  PokaĪ tytuá witryny — zdecyduj, czy chcesz, aby tytuá strony umieszczony

byá w znaczniku TITLE w kodzie wynikowym HTML.  Tytuá indeksu artykuáów — zdecyduj, czy chcesz, aby nad spisem treĞci

wyĞwietlany byá tytuá (domyĞlnie: Spis treĞci).  Wáasny tytuá indeksu artykuáów — wpisz wáasny tytuá umieszczany nad

spisem treĞci. JeĪeli pole to pozostawisz puste, to uĪyty zostanie domyĞlny tekst: Spis treĞci.  Spis treĞci — zdecyduj, czy chcesz, aby spis treĞci wyĞwietlany byá

w artykule. Opcja ta dotyczy tylko sytuacji, kiedy w polu Styl prezentacji zostanie wybrana pozycja Strony.  PokaĪ wszystkie — zdecyduj, czy chcesz, aby w spisie treĞci umieszczony

byá odnoĞnik do strony zawierającej caáą treĞü artykuáu.  Styl prezentacji — wybierz za pomocą listy sposób prezentacji poszczególnych

czĊĞci podzielonego artykuáu. Do dyspozycji masz trzy pozycje:  Strony — poszczególne czĊĞci artykuáu bĊdą umieszczone na kolejnych

stronach, otwieranych za pomocą odnoĞnika w spisie treĞci lub w pasku nawigacji (rysunek 6.73).  Harmonijka — poszczególne czĊĞci artykuáu bĊdą rozwijane po klikniĊciu

tytuáu belki (rysunek 6.74).  Karty — poszczególne czĊĞci artykuáu widoczne bĊdą po klikniĊciu

odpowiedniej karty (rysunek 6.75).

Rozdziaä 6. i Praca z komponentami, moduäami i dodatkami

269

Rysunek 6.73. Wygląd artykuáu po wybraniu stylu prezentacji Strony Rysunek 6.74. Wygląd artykuáu po wybraniu stylu prezentacji Harmonijka

W kolejnym rozdziale, pokaĪĊ i omówiĊ kilka rozszerzeĔ, które wedáug mnie są niezbĊdne, aby rozbudowaü serwis o dodatkowe funkcjonalnoĞci, takie jak galeria zdjĊü, slider, repozytorium plików, integracja z serwisami spoáecznoĞciowymi itp.

270

Rysunek 6.75. Wygląd artykuáu po wybraniu stylu prezentacji Karty

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdział 7.

Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla! Jestem pewien, że zdajesz sobie sprawę, że CMS Joomla! zawiera praktycznie wszystkie niezbędne narzędzia potrzebne do utworzenia w pełni funkcjonalnego, profesjonalnego serwisu WWW. Często jednak istnieje potrzeba wyposażenia projektowanego serwisu o dodatkowe funkcjonalności. Nie musisz samodzielnie tworzyć dodatkowych rozszerzeń, aby Twój serwis spełniał wymaganą przez Ciebie funkcjonalność. W sieci znajdziesz wiele dodatkowych rozszerzeń dla CMS Joomla!. W tym rozdziale pokażę Ci tylko kilka, które uważam za bardzo przydatne.

Katalog rozszerzeń Joomla! Jednym z najlepszych źródeł dodatkowych rozszerzeń jest katalog rozszerzeń Joomla! — Joomla! Extension Directory (extensions.joomla.org). Znajdziesz w nim ponad 7500 różnych rozszerzeń (rysunek 7.1). Założę się, że teraz ta liczba jest o wiele większa. Zresztą, zajrzyj tam i sprawdź. To imponująca liczba. Jestem pewien, że każdy webmaster znajdzie tam niemal wszystko, czego mu potrzeba. W katalogu rozszerzeń Joomla! wszystkie rozszerzenia są dobrze opisane i skategoryzowane. Znajdziesz tam recenzje, opinie użytkowników oraz informacje o liczbie pobrań danego rozszerzenia. Dzięki temu możesz zorientować się, które rozszerzenia są popularne i mają przychylne opinie. To zwiększa szanse, że Twoja decyzja o wyborze rozszerzenia będzie dobra. Spora część dostępnych w katalogu rozszerzeń jest udostępniana bezpłatnie, choć na pewno znajdziesz również komercyjne rozwiązania.

272

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.1. Katalog rozszerzeń Joomla! z wyświetloną liczbą dostępnych rozszerzeń

Całość serwisu ma strukturę drzewa kategorii i podkategorii. Możesz wyświetlić listę najnowszych rozszerzeń lub przeglądać je na podstawie ocen lub liczby wyświetleń. Możesz także wyświetlić listę najnowszych lub najczęściej komentowanych rozszerzeń (rysunek 7.2). Rysunek 7.2. Różne sposoby wyświetlania listy rozszerzeń w Joomla! Extensions Directory

Oczywiście nie może w takim serwisie zabraknąć mechanizmu wyszukiwania. Możesz w prosty sposób przefiltrować wyniki wyszukiwań, uwzględniając kategorię, typ rozszerzenia, ocenę użytkowników itp. (rysunek 7.3).

Instalacja rozszerzeń dla Joomla! Aby zainstalować lub odinstalować dowolne rozszerzenie Joomla!, kliknij w menu Rozszerzenia pozycję Instalacje. Możesz także skorzystać z menu pionowego znajdującego się na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji ROZSZERZENIA kliknij pozycję Instalacja rozszerzeń.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

273

Rysunek 7.3. Wyszukiwarka rozszerzeń w Joomla! Extensions Directory

Instalator Joomla! umożliwia instalację dowolnego rozszerzenia za pomocą jednej z czterech metod.

Instaluj z Internetu Za pomocą tej metody możesz zainstalować rozszerzenie znajdujące się w katalogu rozszerzeń Joomla! bez konieczności pobierania plików instalacyjnych na swój komputer. Aby możliwa była instalacja dodatkowego rozszerzenia tą metodą, najpierw należy uaktywnić dodatkową kartę, klikając przycisk Dodaj kartę "Instaluj z Internetu" (rysunek 7.4).

Rysunek 7.4. Uaktywnianie karty Instaluj z Internetu w oknie instalatora Joomla!

Korzystając z pola wyszukiwarki lub listy katalogów, odszukaj potrzebne rozszerzenie, a następnie kliknij obszar z jego opisem (rysunek 7.5).

274

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.5. Wyszukiwanie rozszerzenia w karcie Instaluj z Internetu

Jeżeli twórca wybranego przez Ciebie rozszerzenia zaprojektował je w taki sposób, aby możliwa była instalacja bezpośrednio z internetu, w kolejnym oknie zobaczysz zielony przycisk Install… (rysunek 7.6). Kliknięcie tego przycisku spowoduje rozpoczęcie procesu instalacji rozszerzenia.

Rysunek 7.6. Instalacja wybranego rozszerzenia metodą Instaluj z Internetu

Niestety, nie wszyscy programiści zaimplementowali takie rozwiązanie w swoich rozszerzeniach. W takim przypadku zamiast przycisku umożliwiającego instalację pojawi się przycisk Purchase & Download…. Po jego kliknięciu zostanie otwarte nowe okno, umożliwiające pobranie lub w przypadku komercyjnych rozszerzeń — zakup.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

275

Instaluj z pakietu To standardowy i chyba najpopularniejszy sposób instalacji rozszerzeń. Aby zainstalować rozszerzenie, kliknij przycisk Przeglądaj, wskaż pobrany wcześniej plik rozszerzenia (najczęściej plik ZIP), następnie kliknij przycisk Wczytaj pliki i zainstaluj (rysunek 7.7). Po chwili zobaczysz komunikat informujący o pomyślnej instalacji lub o błędzie. Rysunek 7.7. Instalacja wybranego rozszerzenia metodą Instaluj z pakietu

Instaluj z katalogu To alternatywna metoda, która polega na tym, że przesyłasz na swój serwer FTP rozpakowany folder z zawartością archiwum do katalogu /tmp lub jakiegoś innego, do którego będziesz przesyłać pliki instalacyjne. Po przesłaniu plików w polu Katalog instalacyjny wpisz ścieżkę do katalogu, w którym znajduje się rozpakowane archiwum, a następnie kliknij przycisk Instaluj (rysunek 7.8). Po chwili zobaczysz komunikat informujący o pomyślnej instalacji lub o błędzie. Rysunek 7.8. Instalacja wybranego rozszerzenia metodą Instaluj z katalogu

Instaluj z WWW To metoda, która polega na tym, że zamiast pobierać zarchiwizowany pakiet na swój komputer, wskazujesz adres URL pakietu instalacyjnego na zdalnym serwerze (pole Adres pakietu). Po kliknięciu przycisku Instaluj (rysunek 7.9) zobaczysz komunikat informujący o pomyślnej instalacji lub o błędzie.

276

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.9. Instalacja wybranego rozszerzenia metodą Instaluj z WWW

Fotogaleria Bardzo dużo serwisów — prywatnych, organizacji, instytucji lub firm — udostępnia dział Galeria. Znasz zapewne powiedzenie „jeden obraz wart jest tysiąca słów”. W oficjalnym katalogu rozszerzeń dla Joomla! znajdziesz dziesiątki różnych komponentów galerii. Ja od dłuższego czasu po wielu testach innych galerii stosuję tylko dwa rozwiązania: komponent Phoca Gallery oraz komponent DJ-MediaTools. Autorem tego pierwszego jest Czech Jan Pavelka, natomiast drugiego, polski zespół mocno związany ze społecznością Joomla! w Polsce — DJ-Extensions.

Phoca Gallery Phoca Gallery to darmowe rozszerzenie, które umożliwia prezentowanie zdjęć na stronie oraz zarządzanie nimi (dodawanie i usuwanie). Tworzone za pomocą tego komponentu galerie możesz pogrupować w kategorie. Zdjęcia umieszczone w odpowiednich galeriach użytkownicy serwisu mogą oceniać oraz komentować (pod warunkiem zainstalowania dodatkowych rozszerzeń dostępnych na stronie autora), natomiast z poziomu panelu administracyjnego możliwe jest zarządzanie komentarzami (ich publikowanie i usuwanie). Korzystając z komponentu Phoca Gallery, nie musisz przygotowywać wcześniej miniatur publikowanych zdjęć — komponent wykona tę operację za Ciebie automatycznie po załadowaniu zdjęć i zapisaniu galerii. Autor komponentu udostępnia sporo dodatkowych rozszerzeń (modułów i pluginów), dzięki którym możesz na przykład umieścić galerię w artykule lub przedstawiać zdjęcia w swoim serwisie na różne sposoby. Szczegółową dokumentację dotyczącą komponentu oraz dodatkowych rozszerzeń znajdziesz pod adresem www.phoca.cz/phocagallery. Aby pokazać Ci, w jaki sposób tworzyć galerie za pomocą Phoca Gallery, założyłem, że w moim przykładowym serwisie utworzę galerię okładek prezentowanych e-booków. Okładki prezentowane będą w galeriach pogrupowanych tematycznie — podobnie jak kategorie artykułów.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

277

Instalacja i konfiguracja komponentu jest prosta i każdy powinien sobie z tym poradzić. Pobierz komponent Phoca Gallery dla Joomla! 3 (www.phoca.cz/download/ category/1-phoca-gallery-component) i zainstaluj go za pomocą instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje). Zauważ, że po kliknięciu przycisku Wczytaj plik i zainstaluj wyświetlony zostanie pulpit (panel administracyjny) Phoca Gallery wraz z komunikatem o poprawnym zainstalowaniu komponentu (rysunek 7.10).

Rysunek 7.10. Pulpit komponentu Phoca Galery wraz z komunikatem informującym o prawidłowym zakończeniu instalacji

Zanim zapoznasz się z poszczególnymi opcjami dostępnymi na tej stronie, proponuję instalację plików języka polskiego, które możesz pobrać pod tym samym adresem co komponent (www.phoca.cz/download/category/1-phoca-gallery-component). Listę plików z dostępnymi językami znajdziesz w sekcji Phoca Gallery Languages. Pobrany plik rozpakuj, a następnie korzystając z instalatora Joomla!, zainstaluj pliki admin_pl-PL.zip oraz site_pl-PL.zip. Otwórz pulpit Phoca Gallery (menu Komponenty/Galeria Phoca). Teraz powinien być już dostępny polskojęzyczny interfejs tego komponentu. Do dyspozycji masz pasek boczny z odnośnikami, dzięki którym uzyskasz dostęp do poszczególnych funkcji komponentu. Dokładnie takie same funkcje oferują przyciski (ikony), które widoczne są tylko na pulpicie komponentu Phoca Gallery. W przyborniku masz do dyspozycji po prawej stronie przyciski Pomoc i Opcje (rysunek 7.11). Pierwszy z nich otwiera okno pomocy komponentu, natomiast drugi okno zawiera z opcjami wpływającymi na zachowanie poszczególnych elementów galerii oraz na sposób prezentacji obrazów. Po prawej stronie znajduje się obszar, w którym znajdziesz informacje dotyczące m.in. zainstalowanej wersji rozszerzenia, odnośniki do strony autora oraz licencji, na jakiej rozpowszechniane jest rozszerzenie. Komponent Phoca Gallery udostępnia wiele różnych opcji konfiguracyjnych. Nie sposób je wszystkie omówić w tej książce. Wystarczy, że poznasz tylko kilka z nich, aby utworzyć galerię.

278

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.11. Pulpit komponentu Phoca Gallery

Na początku utwórz dwie podstawowe kategorie galerii: Joomla! i Web Design. W tym celu kliknij przycisk Kategorie na pulpicie lub odnośnik Kategorie w pasku bocznym. W oknie Kategorie kliknij przycisk Utwórz, a następnie w polu Tytuł wpisz Joomla!. Teraz obok pola Folder kategorii kliknij przycisk Wybierz folder. W okienku modalnym utwórz nowy folder, wpisując w pole tekstowe nazwę joomla, a następnie klikając przycisk Create Folder (rysunek 7.12). Rysunek 7.12. Tworzenie nowego folderu dla kategorii w komponencie Phoca Gallery

Aby przypisać utworzony folder, musisz kliknąć małą ikonę z zieloną strzałką skierowaną w dół, która znajduje się w prawym dolnym rogu każdego folderu (rysunek 7.13). Jeżeli klikniesz ikonę lub nazwę folderu, to po prostu otworzysz jego zawartość. Kliknij tę ikonę dla folderu joomla. W polu Folder kategorii pojawi się odpowiedni wpis. Zakończ tworzenie nowego folderu, klikając przycisk Zapisz i zamknij (rysunek 7.14). W podobny sposób utwórz kategorię Web design. W polu Tytuł wpisz Web Design, a następnie w polu Folder kategorii kliknij przycisk Wybierz folder. W okienku modalnym utwórz folder o nazwie webdesign, a następnie kliknij ikonę z zieloną strzałką przy tym folderze, aby przypisać go do kategorii. Odpowiedni wpis powinien znaleźć się teraz w polu Folder kategorii. Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

279

Rysunek 7.13. Przypisywanie folderu do kategorii w komponencie Phoca Gallery

Rysunek 7.14. Tworzenie nowej kategorii w komponencie Phoca Gallery

Teraz możesz już dodawać obrazy i przypisywać je do odpowiednich kategorii. Nie ma ograniczeń co do liczby obrazów, które możesz przypisać do danej kategorii.

280

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Przygotuj folder z obrazami, które chcesz umieścić w galerii. Jeżeli chcesz wykonywać ćwiczenia z tymi samymi plikami co ja, to znajdziesz je w folderze galeria (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip). Kliknij odnośnik Obrazy znajdujący się na pasku bocznym lub jeżeli masz wyświetlony pulpit Phoca Gallery, kliknij przycisk (ikonę) Obrazy. Aby dodać pojedynczy obraz do galerii, kliknij przycisk Utwórz, a następnie w polu Tytuł wpisz na przykład Własny szablon dla Joomla? Czy to możliwe?. Tekst ten będzie wyświetlany pod obrazem i jego miniaturą. W polu Kategoria wybierz z listy pozycję Joomla!, a następnie w polu Nazwa pliku kliknij przycisk Wybierz nazwę pliku. W okienku modalnym kliknij folder, do którego chcesz wczytać plik, np. joomla, a następnie kliknij przycisk Wybierz plik (wybierz plik joomla/01_ef4.png), aby wskazać plik do wczytania, po czym kliknij przycisk Rozpocznij wczytywanie. Po wczytaniu wskazanego pliku komponent automatycznie rozpocznie tworzenie jego miniatury, a na ekranie zobaczysz stosowny komunikat. Po wszystkim zobaczysz w okienku modalnym miniaturkę obrazu oraz komunikat potwierdzający wczytanie pliku. Kliknij tę miniaturkę, aby dodać obraz do galerii. Zauważ, że w polu Nazwa pliku pojawił się wpis z nazwą pliku wraz z jego ścieżką dostępu. W polu Opis wpisz dowolny tekst charakteryzujący obraz. Wpisz na przykład Czy możliwe jest stworzenie własnego szablonu dla Joomla! nie posiadając umiejętności programistycznych? (rysunek 7.15).

Rysunek 7.15. Dodawanie pliku do kategorii Joomla! w komponencie Phoca Gallery

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

281

Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisać wprowadzone zmiany i powrócić do menedżera obrazów. Aby dodać wiele obrazów do galerii, kliknij przycisk Dodaj wiele. Funkcja ta pozwala wskazać kilka plików, a następnie umieścić je na serwerze. W obszarze po prawej stronie wybierz folder, do którego mają być przesłane pliki, na przykład joomla. Poniżej masz do dyspozycji trzy zakładki: Wczytaj, Wczytywanie wielu plików i Create Folder. Zakładka Wczytaj pozwala na wczytanie jednego pliku naraz, natomiast kolejna zakładka umożliwia wczytanie wielu plików. W zakładce Create Folder znajdziesz opcje niezbędne do utworzenia nowego katalogu. Kliknij zakładkę Wczytywanie wielu plików, a następnie kliknij przycisk Add Files. Zaznacz kilka plików i kliknij przycisk Otwórz (rysunek 7.16).

Rysunek 7.16. Zaznaczanie plików do wczytania w komponencie Phoca Gallery

Teraz w obszarze Wczytaj plik zobaczysz listę wybranych przez Ciebie plików. Kliknij przycisk Start Upload i obserwuj, jak przebiega proces wczytywania plików. Gdy wszystkie pliki zostaną wczytane, zobaczysz odpowiedni komunikat, natomiast w sekcji Plik pojawią się wpisy informujące o plikach znajdujących się w wybranym folderze. Zaznacz obrazy, które mają znaleźć się w Twojej galerii, a następnie w obszarze po prawej stronie, w polu Kategoria, wybierz z listy pozycję Joomla! (rysunek 7.17). Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij.

282

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.17. Wybór grafiki i kategorii w komponencie Phoca Gallery

Podobnie jak w przypadku wczytywania pojedynczego pliku, komponent automatycznie zacznie tworzyć miniaturki obrazów, a na ekranie zobaczysz okno z odpowiednim komunikatem (rysunek 7.18). Rysunek 7.18. Komunikat informujący o tworzeniu miniatur wczytywanych grafik w komponencie Phoca Gallery

Spróbuj teraz samodzielnie za pomocą przycisku Dodaj wiele wczytać kolejne pliki, ale tym razem do kategorii Web Design. Pamiętaj, aby pliki wczytać do odpowiedniego folderu. Jeżeli wszystko zostało wykonane tak jak należy, to na liście obrazów w kolumnie Pliki i w kolumnie Kategoria powinny znaleźć się wpisy świadczące o tym, że pliki znajdują się w odpowiednich kategoriach i folderach (rysunek 7.19). Aby Twoje galerie widoczne były w serwisie, musisz jeszcze utworzyć odpowiednie pozycje w istniejących menu lub utworzyć nowe menu. W tym przykładzie utwórz nowe menu o nazwie Galerie (menu Menu/Projektant menu/ Utwórz menu), a następnie w utwórz w nim nową pozycję o nazwie Galeria Phoca, która będzie pokazywać wszystkie galerie (kategorie) utworzone za pomocą tego rozszerzenia. Jako typ danych dla tej pozycji wybierz w sekcji Galeria Phoca: Widok Lista kategorii Galerii Phoca. Utwórz dwie pozycje podrzędne względem pozycji Galeria Phoca: Joomla! i Web Design. Jako typ pozycji menu wybierz Widok Kategoria obrazów Galerii Phoca. W polu Wybierz kategorię wybierz z listy właściwą kategorię, natomiast w polu Pozycja macierzysta wybierz z listy pozycję Galeria Phoca.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

283

Rysunek 7.19. Lista obrazów widoczna w menedżerze obrazów komponentu Phoca Gallery

Pamiętasz z rozdziału 4., że aby menu było widoczne w witrynie, musisz je umieścić w module? Utwórz zatem moduł typu Menu o nazwie GALERIE i opublikuj go na pozycji position-7. Przejdź do witryny i sprawdź, jak prezentuje się Twój serwis po kliknięciu w module GALERIE odnośnika Galeria Phoca (rysunek 7.20).

Rysunek 7.20. Wygląd serwisu po kliknięciu w module GALERIE odnośnika Galeria Phoca

284

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Domyślne ustawienia komponentu Phoca Gallery są zdefiniowane w taki sposób, że ikona kategorii danej galerii pokazuje losowo miniaturkę obrazu znajdującego się w tej kategorii. Jeżeli chcesz zmienić jej wygląd, wróć do pulpitu komponentu i kliknij przycisk Opcje. Na karcie Categories View, w polu Wielkość obrazu, wybierz z listy pozycję Średnia ikona folderu z cieniem (rysunek 7.21).

Rysunek 7.21. Zmiana ustawień widoku wielu kategorii w komponencie Phoca Gallery

Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, jak teraz prezentuje się lista galerii. Komponent Phoca Gallery udostępnia bardzo dużo opcji konfiguracyjnych. Pozostawiam Ci eksperymentowanie i ustawienie wyglądu galerii, który będzie spełniał Twoje oczekiwania. Kliknij teraz jeden z odnośników znajdujących się pod odnośnikiem Galeria Phoca, aby zobaczyć, jak prezentuje się galeria. Kliknij na przykład odnośnik Joomla!. Zauważysz zapewne, że w tym przypadku wyświetlone są miniaturki grafik umieszczonych w tej kategorii. Pod miniaturkami domyślnie masz do dyspozycji listę rozwijaną Kolejność, z której możesz wybrać sposób sortowania wyświetlanych obrazów. Obok tej listy znajduje się lista Pokaż, pozwalająca określić liczbę miniatur wyświetlanych na jednej stronie (rysunek 7.22). Kliknij miniaturkę wybranego obrazu, aby go powiększyć. Domyślnie obraz zostanie wyświetlony w okienku modalnym. W okienku tym masz do dyspozycji kilka ikon, za pomocą których możesz wyświetlać kolejne lub poprzednie obrazy znajdujące się w galerii, a także uruchomić lub zatrzymać pokaz slajdów (rysunek 7.23).

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

Rysunek 7.22. Wygląd serwisu po kliknięciu w module GALERIE odnośnika Joomla!

Rysunek 7.23. Wygląd okna modalnego po kliknięciu miniatury w galerii

285

286

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Pamiętasz, jak podczas wczytywania pierwszego pliku do galerii proponowałem, aby wpisać jakiś tekst w pole Opis? Aby ten opis był widoczny w okienku z powiększonym obrazem, przejdź do ustawień globalnych komponentu Phoca Gallery i kliknij zakładkę Detail View. W sekcji Ustawienia opisu w polu Pokaż opis w widoku szczegółowym wybierz z listy pozycję Pokaż (Standard). Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, czy teraz po kliknięciu miniaturki obrazu zobaczysz w oknie modalnym także opis obrazka (rysunek 7.24).

Rysunek 7.24. Wygląd okna modalnego po wybraniu pozycji Pokaż (Standard) w polu Pokaż opis w widoku szczegółowym

Jeżeli zamiast pozycji Pokaż (Standard) wybierzesz pozycję Pokaż (Lightbox), to opis pojawi się bezpośrednio na grafice (rysunek 7.25). Sposób wyświetlania obrazów po kliknięciu miniaturki możesz zmienić, wybierając odpowiednią pozycję z listy w polu Okno szczegółów. Pole to znajdziesz w opcjach globalnych komponentu po kliknięciu zakładki Detail View w sekcji Ustawienia widoku szczegółów (rysunek 7.26). Ustaw taki sposób wyświetlania, który najbardziej Ci odpowiada oraz poeksperymentuj z ustawieniami zawartymi w tej karcie.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

Rysunek 7.25. Wygląd okna modalnego po wybraniu pozycji Pokaż (Lightbox) w polu Pokaż opis w widoku szczegółowym Rysunek 7.26. Zmiana sposobu wyświetlania obrazów po kliknięciu miniaturki

287

288

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Mam nadzieję, że potrafisz już tworzyć galerie obrazów za pomocą rozszerzenia Phoca Gallery. Wiesz już, że nie jest to trudne ani czasochłonne. Musisz mieć jednak świadomość, że nie omówiłem wszystkich możliwości tego komponentu. Zachęcam Cię jednak do samodzielnego poznawania dostępnych ustawień tego rozszerzenia. Twórca komponentu, Jan Pavelka, udostępnia także sporo dodatkowych rozszerzeń umożliwiających na przykład umieszczanie obrazu z galerii lub pokazu slajdów bezpośrednio wewnątrz artykułu. Dodatki te możesz pobrać pod adresem www.phoca.cz/ download/section/1-phoca-gallery.

DJ-MediaTools Rozszerzenie DJ-MediaTools to polski produkt, który daje niesamowite możliwości, jak na przykład tworzenie sliderów, galerii, które mogą wyświetlać grafiki z jakiegoś folderu lub pochodzące z artykułów czy fanpage’u na Facebooku. Elementy tworzone za pomocą tego rozszerzenia mogą być dołączane do artykułów, wstawiane do modułów lub stanowić oddzielne widoki komponentu. Za jego pomocą możesz wyświetlać także wideo pochodzące z serwisów YouTube i Vimeo. DJ-MediaTools to rozszerzenie komercyjne, którego cena to 50 dolarów za sześciomiesięczną subskrypcję i wsparcie techniczne ze strony firmy.



Niespodzianka! Specjalnie dla Czytelników tej książki zespół DJ-Extensions przygotował 30-procentowy rabat na zakup rozszerzenia DJ-MediaTools! Wystarczy, że przed zakupem wyślesz na adres [email protected] hasło #Joomla3PraktycznyKurs. W mailu zwrotnym otrzymasz dalsze informacje dotyczące procedury zakupu.

Plik instalacyjny zawiera oprócz komponentu także sporo dodatkowych rozszerzeń (modułów i pluginów), dzięki którym otrzymujesz mnóstwo dodatkowych funkcjonalności. Szczegółową dokumentację, tutoriale wideo, a także wersję demonstracyjną DJ-MediaTools znajdziesz pod adresem bit.ly/media-tools. Instalacja i konfiguracja komponentu jest prosta i intuicyjna. Po opłaceniu subskrypcji pobierz plik komponentu oraz pliki języka polskiego i za pomocą instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje) zainstaluj je w swoim serwisie. Dostęp do wszystkich opcji komponentu uzyskasz, klikając w menu Komponenty pozycję DJ-MediaTools. W oknie panelu kontrolnego DJ-MediaTools zobaczysz pasek boczny z czterema odsyłaczami: Panel, Albumy, Elementy własne, Obrazy & CSS Cache oraz siedem przycisków, które prowadzą do najważniejszych funkcji komponentu (rysunek 7.27). W przyborniku znajdziesz tylko jeden przycisk: Opcje. Po prawej stronie widnieje sekcja informująca o aktualnie zainstalowanej wersji, autorze rozszerzenia, najnowszej dostępnej wersji, a także informacja dotycząca licencji.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

289

Rysunek 7.27. Panel komponentu DJ-MediaTools

Aby zarejestrować komponent w witrynie i otrzymywać informacje dotyczące aktualizacji oraz uzyskać wsparcie techniczne, kliknij gdziekolwiek w obszarze z komunikatem WPISZ KOD LICENCYJNY DLA, a następnie w okienku modalnym w polu Licencja wklej numer swojej licencji. Kliknij przycisk Prześlij, aby zapisać zmiany. Jeżeli wprowadzony kod jest prawidłowy, zobaczysz stosowny komunikat wraz z informacją, do kiedy kod jest ważny (rysunek 7.28). Kliknij przycisk Zamknij, aby zamknąć okno modalne i powrócić do pulpitu. Rysunek 7.28. Okno modalne z informacją o prawidłowym zarejestrowaniu komponentu

290

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Komponent DJ-MediaTools posiada wiele opcji konfiguracyjnych. Nie sposób je wszystkie omówić w tej książce. Pokażę Ci tylko te, które potrzebne będą do utworzenia galerii zdjęć. Najpierw utwórz dwa nowe albumy: Joomla! i Web Design. W tym celu kliknij odnośnik Nowy album znajdujący na pulpicie. Możesz także kliknąć odsyłacz Albumy na pulpicie lub pasku bocznym, a następnie kliknąć przycisk Utwórz. W polu Tytuł wpisz Joomla!, natomiast w polu Źródło albumu wybierz z listy, skąd będą pobierane obrazy. W moim przykładzie pozostawiam pozycję Elementy własne. W polu Folder przesyłania kliknij przycisk Wybierz, a następnie w polu Utwórz nowy folder wpisz nazwę nowego folderu, np. joomla, i kliknij przycisk Utwórz. Teraz kliknij odnośnik z nazwą nowo utworzonego folderu, aby został on przypisany do albumu. Wykorzystując obszar Przesyłanie wielu obrazów, możesz dodać dowolną liczbę obrazów do tworzonego albumu. Aby przesłać przygotowane wcześniej pliki na serwer, wystarczy przeciągnąć je do tego obszaru. Możesz także skorzystać z przycisku Dodaj obrazy. Możesz użyć tych samych plików co podczas tworzenia galerii za pomocą komponentu Phoca Gallery. Po wskazaniu plików, które mają być przesłane na serwer, system automatycznie rozpocznie proces ich wczytywania. Jeżeli tak się nie stanie, to kliknij przycisk Rozpocznij przesyłanie. Gdy wszystkie pliki zostaną wczytane, zobaczysz ich miniaturki w obszarze nad polem Link do video. W obszarze z miniaturkami możesz za pomocą mechanizmu „przeciągnij i upuść” zmieniać kolejność wyświetlania poszczególnych obrazów, zmieniać ich nazwy, a także usuwać je z albumu (rysunek 7.29). Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij. Spróbuj teraz samodzielnie utworzyć kolejny album o nazwie Web Design. Pamiętaj, aby pliki wczytać do odpowiedniego folderu. Jeżeli wszystko zostało wykonane tak jak należy, to w menedżerze albumów na liście widoczne będą dwie pozycje (rysunek 7.30). Aby zarządzać obrazami umieszczonymi w poszczególnych albumach, kliknij w pasku bocznym odsyłacz Elementy własne. W kolumnie Album możesz sprawdzić, czy poszczególne obrazy znajdują się w odpowiednich albumach (rysunek 7.31). Aby Twoje galerie widoczne były w serwisie, musisz jeszcze utworzyć odpowiednie pozycje w istniejących menu lub utworzyć nowe menu. W tym przykładzie utwórz w menu Galerie nową pozycję o nazwie DJ-MediaTools, która będzie pokazywać wszystkie galerie (albumy) utworzone za pomocą tego rozszerzenia. Jako typ danych dla tej pozycji wybierz w sekcji DJ-MediaTools: Widok siatki albumów. Następnie utwórz dwie pozycje podrzędne względem pozycji DJ-MediaTools: Joomla! i Web Design. Jako typ pozycji menu wybierz w sekcji DJ-MediaTools odnośnik Widok pojedynczego albumu. W polu Album kliknij przycisk Wybierz, a następnie w oknie modalnym kliknij przycisk Wybierz dla właściwego albumu. Pamiętaj, aby w polu Pozycja macierzysta wybrać z listy pozycję DJ-MediaTools.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

291

Rysunek 7.29. Tworzenie nowego albumu w komponencie DJ-MediaTools

Moduł, który wyświetla menu Galerie, masz już utworzony wcześniej, podczas pracy z komponentem Phoca Gallery. Wobec tego możesz teraz przejść do witryny i sprawdzić, jak prezentuje się Twój serwis po kliknięciu w module GALERIE odnośnika DJ-MediaTools (rysunek 7.32).

292

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.30. Lista utworzonych w komponencie DJ-MediaTools albumów widoczna w menedżerze albumów

Rysunek 7.31. Menedżer obrazów w komponencie DJ-MediaTools

Domyślne ustawienia komponentu DJ-MediaTools są zdefiniowane w taki sposób, że tytuł albumu wyświetlany jest po wskazaniu kursorem myszy jego ikony. Jeżeli chcesz, aby tytuły albumów były wyświetlane cały czas, to wróć do panelu kontrolnego (pulpitu) DJ-MediaTools i kliknij przycisk Opcje. Na karcie Widok komponentu, w sekcji Widok siatki albumów, w polu Pokaż tytuł albumu, wybierz z listy pozycję Tak (rysunek 7.33). Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, jak prezentuje się siatka albumów. Kliknij teraz jeden z odnośników znajdujących się pod odnośnikiem Galeria DJ-MediaTools, aby zobaczyć, jak wygląda galeria. Kliknij na przykład odnośnik Joomla!. Zauważysz zapewne, że w tym przypadku wyświetlony jest slider wyświetlający cyklicznie poszczególne obrazy (rysunek 7.34).

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

Rysunek 7.32. Wygląd serwisu po kliknięciu w module GALERIE odnośnika DJ-MediaTools

Rysunek 7.33. Zmiana ustawień widoku siatki albumów w komponencie DJ-MediaTools

293

294

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.34. Wygląd serwisu po kliknięciu w module GALERIE odnośnika Joomla! znajdującego się pod pozycją Galeria DJ-MediaTools

Aby zmienić ten widok na typowy dla galerii widok miniatur, wróć ponownie do panelu kontrolnego (pulpitu) DJ-MediaTools i kliknij przycisk Opcje. Na karcie Opcje albumu, w polu Układ albumu, wybierz z listy pozycję Gallery Grid (rysunek 7.35).

Rysunek 7.35. Zmiana ustawień układu albumu w komponencie DJ-MediaTools

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

295

Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, jak teraz prezentuje się wybrany album (rysunek 7.36).

Rysunek 7.36. Wygląd albumu w układzie Gallery Grid

Kliknij miniaturkę wybranego obrazu, aby go powiększyć. Zgodnie z wcześniej wprowadzonymi przez Ciebie ustawieniami obraz zostanie wyświetlony w okienku lightbox. W okienku tym masz do dyspozycji kilka ikon, za pomocą których możesz wyświetlać kolejne lub poprzednie obrazy znajdujące się w galerii (rysunek 7.37).

Rysunek 7.37. Wygląd okna lightbox po kliknięciu miniatury w galerii

296

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Jak zamiast nazwy pliku wyświetlić inny tytuł i dodać opis obrazu? Wystarczy edytować wybrany element (obraz) albumu. Wróć do panelu (pulpitu) DJMediaTools i kliknij odnośnik Elementy własne, a następnie edytuj wybrany element, np. 07_dj-suggester. Zmień wpis w polu Tytuł, wpisując na przykład DJ-Suggester. Dodaj w polu Opis elementu krótki tekst, np. Jak sugerować użytkownikom dodatkowe treści?. Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, czy teraz po kliknięciu miniaturki obrazu zobaczysz w oknie lightbox inny tytuł wraz z opisem obrazka (rysunek 7.38).

Rysunek 7.38. Wygląd okna lightbox po zmianie tytułu i dodaniu opisu elementu

Komponent DJ-MediaTools umożliwia wyświetlanie albumów na wiele sposobów. Odpowiednie ustawienia znajdziesz po kliknięciu przycisku Opcje. Kliknij kartę Opcje albumu, a następnie w polu Układ albumu wybierz z listy odpowiednią pozycję (rysunek 7.39). Ustaw taki sposób wyświetlania, który najbardziej Ci odpowiada, oraz poeksperymentuj z pozostałymi ustawieniami komponentu DJ-MediaTools. Jestem pewien, że potrafisz już tworzyć galerie obrazów za pomocą rozszerzenia DJMediaTools. Wierzę, że z wykorzystaniem tego komponentu proste galerie jest w stanie przygotować każdy. Pamiętaj jednak, że aby tworzyć bardziej zaawansowane galerie, dostosowane do potrzeb konkretnego serwisu, musisz dokładnie poznać wszystkie opcje konfiguracyjne. Dlatego gorąco zachęcam Cię do samodzielnego poznawania dostępnych ustawień tego rozszerzenia. Przypominam, że szczegółową dokumentację, tutoriale wideo, a także wersję demonstracyjną DJ-MediaTools znajdziesz pod adresem bit.ly/media-tools.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

297

Rysunek 7.39. Zmiana sposobu wyświetlania albumów w komponencie DJ-MediaTools

Twórcy komponentu oprócz samego komponentu stworzyli także sporo dodatkowych rozszerzeń umożliwiających na przykład umieszczanie albumu w module lub bezpośrednio wewnątrz artykułu. Dodatki te są domyślnie instalowane razem z komponentem DJ-MediaTools. Spróbuj samodzielnie umieścić wybrany album w artykule. Sprawdź także, jak prezentuje się album w module opublikowanym na wybranej pozycji Twojego serwisu.

Slidery Slider lub slideshow to element strony, w którego obszarze wyświetlane są najczęściej obrazy zmieniające się po upływie określonego czasu. Za pomocą slidera możesz umieścić więcej treści w ograniczonym obszarze witryny. Najczęściej tego typu elementy stosuje się, aby wyróżnić najnowsze treści lub zaprezentować najważniejsze aspekty proponowanej oferty. Efektowny slider wyświetlający pliki graficzne oraz ich opisy w formie slajdów jest także jednym z elementów zwiększających atrakcyjność witryny. W katalogu rozszerzeń Joomla! (extensions.joomla.org) znajdziesz sporo tego typu rozszerzeń, zarówno darmowych, jak i płatnych. Część z nich to bardzo proste w konfiguracji rozszerzenia, takie jak np. DJ-ImageSlider. Ale są także takie, które oferują mnóstwo różnych opcji, dzięki którym można wykonać niezwykle efektowne, animowane slidery (np. DJ-MediaTools), a także strony typu One Page. Przykładem takiego rozbudowanego slidera jest Smart Slider 3.

298

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

DJ-ImageSlider DJ-ImageSlider to moje ulubione darmowe rozszerzenia do tworzenia sliderów. Możesz je pobrać pod adresem dj-extensions.com/dj-imageslider. Jego możliwości są naprawdę imponujące. Do dyspozycji masz takie funkcjonalności, jak:  9 efektów przejść slajdów wykonywanych w HTML5 i CSS3;  definiowanie własnych czasów przejścia slajdów;  wybór własnych grafik przycisków nawigacyjnych;  definiowanie pozycji i wymiarów pola z opisem slajdów;  pełna responsywność slidera — prawidłowe wyświetlanie na wszystkich

rozmiarach wyświetlaczy;  wsparcie dla urządzeń dotykowych;  możliwość tworzenia własnych szablonów (tzw. Theme);  możliwość wyświetlania obrazów w oknie LightBox;  możliwość pobierania grafik z wybranego folderu;  prosty panel kontrolny;  definiowanie ustawień (start i koniec publikacji, opis, link) dla każdego

slajdu;  zgodność z wymogami WCAG 2.0 — możliwość nawigowania sliderem

za pomocą klawiatury. Pobierz rozszerzenie DJ-IMageSlider (dj-extensions.com/dj-imageslider) i zainstaluj je za pomocą instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje). Pliki instalacyjne zawierają komponent oraz moduł. W komponencie definiujesz slajdy i przypisujesz je do kategorii, natomiast za pomocą modułu wyświetlasz slider w określonej pozycji witryny. Kliknij w menu Komponenty pozycję DJ-ImageSlider, aby wyświetlić pulpit tego rozszerzenia. Zauważysz zapewne, że pulpit jest bardzo prosty i intuicyjny. Po prawej stronie znajduje się pasek boczny z trzema odsyłaczami: Pulpit, Slajdy i Kategorie oraz pięć przycisków, które prowadzą do najważniejszych funkcji komponentu (rysunek 7.40). W przyborniku znajdziesz tylko jeden przycisk: Opcje. Po prawej stronie znajduje się obszar wyświetlający najnowszą ofertę promocyjną rozszerzeń DJ-Extensions. Kliknij przycisk Nowa kategoria, aby utworzyć nową kategorię, do której będą przypisane slajdy. Możesz także kliknąć odsyłacz Kategorie znajdujący się na pulpicie lub pasku bocznym, a następnie przycisk Utwórz. W polu Tytuł wpisz nazwę kategorii, np. Slider DJ-ImageSlider. W polu Opis możesz opcjonalnie wpisać bardziej szczegółowe informacje dotyczące tworzonej kategorii. Ja wpisuję Slider testowy, widoczny na górze strony! (rysunek 7.41). Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

299

Rysunek 7.40. Pulpit komponentu DJ-ImageSlider

Rysunek 7.41. Tworzenie nowej kategorii w komponencie DJ-ImageSlider

Teraz utwórz nowy slajd. Pamiętaj, aby wcześniej przygotować pliki graficzne w odpowiednich rozmiarach. Ja przygotowałem pliki o rozmiarach 700×300 pikseli, które znajdziesz w folderze slider (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip). Kliknij w pasku bocznym odnośnik Slajdy, a następnie przycisk Utwórz. Możesz także kliknąć odnośnik Nowy slajd znajdujący się na pulpicie komponentu. W polu Tytuł wpisz tytuł slajdu, np. Framework EF4. W polu Kategoria wybierz kategorię, do której ma

300

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

być przypisany slajd (Slider DJ-ImageSlider), natomiast w polu Obraz kliknij przycisk Wybierz, aby przypisać plik graficzny do tworzonego slajdu. W moim przykładzie użyję pliku slider/ef4.png (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip). W polu Opis slajdu umieść krótki opis dotyczący tworzonego slajdu. Zakładam, że slajd ten będzie zachęcał do przeczytania artykułu na temat tworzenia własnych szablonów dla Joomla! opartych na frameworku EF4. Wobec tego w polu Opis slajdu umieszczam następujący wpis: Chcesz mieć własny, unikalny szablon dla swojego serwisu? Ale nie znasz się za bardzo na kodowaniu?. W polu Rodzaj odnośnika wybierz z listy pozycję Artykuł, natomiast w polu Artykuł kliknij przycisk Wybierz, a następnie w okienku modalnym kliknij tytuł wybranego artykułu. Kliknij przycisk Zapisz i nowy, a następnie utwórz w podobny sposób jeszcze dwa slajdy. Aby slajdy zdefiniowane w komponencie DJ-ImageSlider były widoczne w serwisie, musisz je umieścić w specjalnym module. Kliknij w menu Rozszerzenia pozycję Moduły, a następnie nazwę modułu DJ-ImageSlider. Jeżeli zainstalowana przez Ciebie wersja nie zawiera jeszcze modułu z polskojęzycznym interfejsem, nie martw się. Pobierz pliki językowe, które znajdziesz pod adresem bit.ly/djis-tlumaczenie, a następnie zainstaluj je, korzystając z instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje). Od tego momentu opcje modułu DJ-ImageSlider będą wyświetlane w języku polskim. W polu Tytuł zmień lub pozostaw nazwę modułu, w polu Pokaż tytuł kliknij przycisk Ukryj. W polu Pozycja wybierz pozycję, w której ma pojawić się slider. W moim przykładzie wybieram pozycję o nazwie Baner [baner]. W polu Stan wybierz z listy pozycję Opublikowano. W polu Źródło slidera wybierz z listy pozycję Komponent (rysunek 7.42).

Rysunek 7.42. Konfiguracja modułu DJ-ImageSlider

W sekcji KOMPONENT JAKO ŹRÓDŁO: USTAWIENIA, w polu Kategoria slajdów, wybierasz Slider DJ-ImageSlider, natomiast w polu Pokaż 'Czytaj więcej' kliknij przycisk Tak (rysunek 7.43).

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

301

Rysunek 7.43. Konfiguracja modułu DJ-ImageSlider w sekcji KOMPONENT JAKO ŹRÓDŁO: USTAWIENIA

W sekcji PODSTAWOWE USTAWIENIA SLIDERA, w polu Pełna szerokość slidera, kliknij przycisk Tak. Dzięki temu slider będzie wypełniał całą szerokość obszaru (pozycji szablonu), w którym się znajduje, niezależnie od zdefiniowanej jego szerokości. W polu Szerokość slajdu wpisz 700, natomiast w polu Wysokość slajdu wpisz 300. W polu Centrowanie obrazu w pionie kliknij przycisk Tak, a w polu Liczba widocznych grafik wpisz cyfrę 1. W polu Wyświetl znaczniki (kropki, numery) kliknij przycisk Tak (rysunek 7.44). Kliknij zakładkę Przypisz do pozycji menu i w polu Zasada przypisania wybierz z listy pozycję Na wszystkich stronach. Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, jak slider prezentuje się na stronie. Jeżeli zdefiniujesz ustawienia tak, jak proponowałem, to otrzymasz efekt podobny do tego pokazanego na rysunku 7.45. Szczegółowy opis wszystkich opcji komponentu i modułu DJ-Extensions znajdziesz w moim e-booku Kurs Joomla!. Darmowy slider na Twoją stronę (bit.ly/djimageslider). Natomiast dokumentację w wersji anglojęzycznej znajdziesz pod adresem dj-extensions.com/ documentation/dj-imageslider.

DJ-MediaTools Rozszerzenie DJ-MediaTools może być użyte zarówno do tworzenia galerii zdjęć, jak i sliderów. Jak tworzyć galerie obrazów, już wiesz. Teraz pokażę Ci, jak za jego pomocą utworzyć efektowny slider. Przypomnę, że jest to rozszerzenie komercyjne, a jego szczegółową dokumentację, tutoriale wideo, a także wersję demonstracyjną DJ-MediaTools znajdziesz pod adresem bit.ly/media-tools.

302

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.44. Konfiguracja modułu DJ-ImageSlider w sekcji PODSTAWOWE USTAWIENIA SLIDERA

Rysunek 7.45. Wygląd slidera DJ-ImageSlider na stronie przykładowego serwisu

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

303

Najpierw utwórz nowy album, a następnie przypisz do niego te same grafiki co w przypadku slidera utworzonego za pomocą rozszerzenia DJ-ImageSlider. Kliknij w menu Komponenty pozycję DJ-MediaTools, a następnie kliknij na pulpicie odsyłacz Nowy album. W polu Tytuł wpisz na przykład Slider DJ-MediaTools, z wykorzystaniem pola Folder przesyłania utwórz nowy folder o nazwie slider i prześlij do niego pliki obrazów. Na koniec kliknij przycisk Zapisz i zamknij i kliknij w pasku pionowym odnośnik Elementy własne. Edytuj pozycje przypisane do albumu Slider DJ-MediaTools, a następnie zmień wpisy w polu Tytuł oraz dodaj wpisy w polu Opis elementu, podobnie jak w przypadku slajdów tworzonych za pomocą rozszerzenia DJ-ImageSlider (rysunek 7.46).

Rysunek 7.46. Edycja wybranego elementu przypisanego do albumu Slider DJ-MediaTools

Jeżeli chcesz, aby kliknięcie wybranej grafiki w sliderze powodowało otwarcie wybranego artykułu, to odpowiednie opcje znajdziesz na karcie Opcje wyglądu. Najpierw w polu Typ linku wybierz z listy pozycję Artykuł. Następnie w polu Artykuł kliknij przycisk Wybierz i w oknie modalnym kliknij odnośnik z tytułem wybranego artykułu (rysunek 7.47). Aby wyświetlić album utworzony w komponencie DJ-MediaTools, musisz go umieścić w specjalnym module.

304

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.47. Zmiana ustawień wybranego elementu w karcie Opcje wyglądu

Kliknij w menu Rozszerzenia pozycję Moduły, a następnie nazwę modułu DJ-MediaTools Album. W polu Tytuł zmień lub pozostaw nazwę modułu, w polu Pokaż tytuł kliknij przycisk Ukryj. W polu Pozycja wybierz pozycję, w której ma pojawić się slider. W moim przykładzie wybieram Baner [baner]. W polu Stan wybierz z listy pozycję Opublikowano. W polu Album kliknij przycisk Wybierz, a następnie w oknie modalnym kliknij przycisk Wybierz obok tytułu albumu Slider DJ-MediaTools. W polu Układ albumu wybierz z listy Tabber, natomiast w polu Reakcja po kliknięciu wybierz z listy Hiperłącze. W polu Szerokość obrazu wpisz 700, a w polu Wysokość obrazu wpisz 300 (rysunek 7.48). Takie rozmiary mają przygotowane wcześniej grafiki.

Rysunek 7.48. Konfiguracja modułu DJ-MediaTools Album

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

305

Kliknij jeszcze zakładkę Przypisz do pozycji menu i w polu Zasada przypisania wybierz z listy pozycję Na wszystkich stronach. Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij, a następnie wycofaj z publikacji moduł DJ-ImageSlider. Chodzi o to, aby na stronie nie wyświetlały się niepotrzebnie dwa różne slidery. Teraz sprawdź na witrynie, jak prezentuje się slider utworzony za pomocą rozszerzenia DJMediaTools (rysunek 7.49).

Rysunek 7.49. Wygląd slidera DJ-MediaTools Album na stronie przykładowego serwisu

Smart Slider 3 Smart Slider 3 to komercyjne rozszerzenie o ogromnych możliwościach. Pomimo wielu dostępnych opcji konfiguracyjnych jest proste w użyciu, a tworzenie w nim efektownych sliderów jest przyjemnością. Jego twórcą jest zespół węgierskich programistów pod kierownictwem Daniela Davida. Najtańszy koszt rocznej subskrypcji i wsparcia technicznego dla jednej domeny to 25 dolarów. To niewielka kwota za możliwości, jakie daje to rozszerzenie. Przejrzysty interfejs z mechanizmem „przeciągnij i upuść” (drag & drop) pozwala na sprawne posługiwanie się tym narzędziem. W odróżnieniu od innych rozszerzeń do tworzenia sliderów Smart Slider 3 umożliwia dodawanie do slajdu kolejnych warstw i animowanie ich. Dostępne są także opcje pozwalające na dostosowanie wyglądu i zachowania poszczególnych slajdów do różnych wielkości ekranów. Dzięki temu utworzony slider będzie idealnie dopasowany do wszystkich rozdzielczości monitorów i urządzeń mobilnych. Bardzo dobrze opracowaną dokumentację rozszerzenia Smart Slider 3 znajdziesz pod adresem doc.smartslider3.com. Pod adresem smartslider3.com/videos udostępniono kilka tutoriali wideo oraz wersje demonstracyjne pokazujące możliwości aplikacji. Zerknij także na mojego bloga www.slawop.net i sprawdź, czy jest już dostępny e-book opisujący szczegółowo Smart Slider 3.

306

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Twórcy rozszerzenia udostępniają darmową wersję, jednak ma ona spore ograniczenia, dlatego moje przykłady pokażę Ci z wykorzystaniem wersji komercyjnej. Po opłaceniu subskrypcji pobierz plik komponentu i za pomocą instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje) zainstaluj rozszerzenie w swoim serwisie. Aby utworzyć slider za pomocą rozszerzenia Smart Slider 3, kliknij w menu Komponenty pozycję Smart Slider 3. Najpierw zostanie wyświetlone okno modalne z lekcją wideo wyjaśniającą pierwsze kroki w pracy z komponentem. Po zapoznaniu się z tą lekcją zamknij to okno, aby rozpocząć pracę z aplikacją. Pulpit komponentu Smart Slider 3 składa się z menu pionowego, w którym znajdują się dwa odnośniki: SLIDERS i SETTINGS. Za pomocą pierwszego wyświetlisz listę utworzonych sliderów, natomiast za pomocą drugiego wyświetlisz okno ustawień globalnych komponentu. Po lewej stronie znajduje się menu pionowe z odnośnikami do utworzonych wcześniej sliderów. W głównym obszarze roboczym znajdziesz szereg mniejszych obszarów z odnośnikami i przyciskami do różnych opcji komponentu. Na pewno zauważysz, że trudno jest przeoczyć największy obszar z przyciskiem CREATE SLIDER (rysunek 7.50). W prawym dolnym rogu okna znajduje się ikona, po której kliknięciu otwiera się okienko pomocy kontekstowej z odnośnikami do dokumentacji rozszerzenia. Za pomocą tego rozszerzenia możesz także wysłać wiadomość do wsparcia technicznego z prośbą o pomoc.

Rysunek 7.50. Pulpit rozszerzenia Smart Slider 3

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

307

Zanim rozpoczniesz tworzenie nowego slidera, kliknij przycisk ADD LICENCE KEY, aby wkleić swój klucz licencyjny i odblokować wszystkie dostępne funkcje komponentu. Teraz kliknij przycisk CREATE SLIDER, aby utworzyć swój slider. W oknie modalnym, w polu Slider name, wpisz nazwę slidera, np. Slider Smart Slider 3. W polu Width wpisz szerokość slidera (np. 1000), natomiast w polu Height wpisz jego wysokość (np. 400). W sekcji Preset wybierz układ slidera, klikając odpowiednią miniaturkę. Ja wybieram Horizontal accordion (rysunek 7.51). Na koniec kliknij przycisk CREATE, aby rozpocząć tworzenie poszczególnych slajdów.

Rysunek 7.51. Tworzenie nowego slidera w komponencie Smart Slider 3

Do utworzenia poszczególnych slajdów wykorzystaj te same grafiki, które były użyte do tworzenia sliderów za pomocą dwóch wcześniej omawianych rozszerzeń. Kliknij przycisk ADD IMAGE SLIDE, aby dodać obrazy. Każdy z wczytanych obrazów stanowi osobny slajd. Aby edytować ustawienia wybranego slajdu, kliknij po lewej stronie miniaturę obrazu. W polu Tytuł zmień wpis oraz dodaj wpis w polu Opis elementu, podobnie jak w przypadku slajdów tworzonych za pomocą dwóch wcześniej opisywanych rozszerzeń. Jeżeli chcesz, aby kliknięcie wybranej grafiki w sliderze powodowało otwarcie wybranego artykułu, to kliknij przycisk LINK, a następnie w oknie modalnym kliknij przycisk JOOMLA. W kolejnym kroku kliknij przycisk SELECT obok tytułu wybranego artykułu. Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk SAVE (rysunek 7.52). Podobnie jak w przypadku dwóch poprzednich rozszerzeń, aby wyświetlić slider na stronie, musisz go umieścić w specjalnym module.

308

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.52. Edycja wybranego slajdu w komponencie Smart Slider 3

Kliknij w menu Rozszerzenia pozycję Moduły, a następnie kliknij nazwę modułu Smart Slider 3. W polu Tytuł zmień lub pozostaw nazwę modułu, a w polu Pokaż tytuł kliknij przycisk Ukryj. W polu Pozycja wybierz pozycję, w której ma pojawić się slider. W moim przykładzie wybieram pozycję o nazwie Baner [baner]. W polu Stan wybierz z listy pozycję Opublikowano. W polu Select a slider wybierz z listy Slider Smart Slider 3 (rysunek 7.53).

Rysunek 7.53. Konfiguracja modułu Smart Slider 3

Kliknij zakładkę Przypisz do pozycji menu i polu Zasada przypisania wybierz z listy pozycję Na wszystkich stronach. Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij, a następnie wycofaj z publikacji moduł DJ-MediaTools Album. Chodzi o to,

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

309

aby na stronie nie wyświetlały się niepotrzebnie różne slidery. Teraz sprawdź na stronie witryny, jak prezentuje się slider utworzony za pomocą rozszerzenia Smart Slider 3 (rysunek 7.54).

Rysunek 7.54. Wygląd slidera Smart Slider 3 na stronie przykładowego serwisu

Udostępnianie plików Jeżeli chcesz udostępniać użytkownikom Twojego serwisu jakieś pliki, musisz wyposażyć go w dodatkowe rozszerzenie, które zapewni taką funkcjonalność. W tym przypadku proponuję komponent Phoca Download, tego samego autora co komponent Phoca Gallery. Komponent Phoca Download to darmowa aplikacja, której wersja instalacyjna zawiera komponent pozwalający na dodawanie plików do serwisu WWW przez uprawnionych użytkowników oraz udostępnianie ich w serwisie. Podobnie jak w przypadku zarządzania obrazami, pliki są umieszczane w kategoriach i podkategoriach. W panelu administracyjnym uprawnieni użytkownicy mogą także zobaczyć statystyki pobierań poszczególnych plików. Tematyka mojego przykładowego serwisu dotyczy stworzonych przeze mnie e-booków na temat Joomla! oraz e-booków innych autorów na temat tworzenia stron WWW, wydanych przez Helion. Zatem sensowne wydaje się, aby umożliwić użytkownikom serwisu pobieranie fragmentów opisywanych e-booków. Instalacja i konfiguracja komponentu jest prosta. Pobierz komponent Phoca Download dla Joomla! 3 (www.phoca.cz/download/category/4-phoca-download-component) i zainstaluj go za pomocą instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje). Zauważ,

310

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

że po kliknięciu przycisku Wczytaj plik i zainstaluj wyświetlony zostanie pulpit (panel administracyjny) Phoca Download wraz z komunikatem o poprawnym zainstalowaniu komponentu. Zanim zapoznasz się z poszczególnymi opcjami dostępnymi na tej stronie, proponuję instalację plików języka polskiego, które możesz pobrać pod tym samym adresem co komponent (www.phoca.cz/download/category/4-phoca-download-component). Listę plików z dostępnymi językami znajdziesz w sekcji Phoca Download Languages. Pobrany plik rozpakuj, a następnie korzystając z instalatora Joomla!, zainstaluj pliki admin_pl-PL.zip oraz site_pl-PL.zip. Otwórz pulpit Phoca Download (menu Komponenty/ Phoca Download). Teraz komponent powinien mieć już polskojęzyczny interfejs. Jak widzisz, układ pulpitu jest bardzo podobny do pulpitu Phoca Gallery. Po lewej stronie znajduje się pasek boczny z odnośnikami, dzięki którym uzyskasz dostęp do poszczególnych funkcji komponentu. Dokładnie takie same funkcje oferują przyciski (ikony), które widoczne są tylko na pulpicie komponentu Phoca Download. W przyborniku po prawej stronie znajdują się przyciski Pomoc i Opcje (rysunek 7.55). Pierwszy z nich otwiera okno pomocy, natomiast drugi okno ustawień globalnych komponentu. Po prawej stronie znajduje się obszar informacyjny, w którym znajdziesz informacje dotyczące m.in. zainstalowanej wersji rozszerzenia, odnośniki do strony autora oraz licencji, na jakiej rozpowszechniane jest rozszerzenie. Za pomocą przycisku Sprawdź wersję możesz sprawdzić, czy posiadasz aktualną wersję Phoca Download.

Rysunek 7.55. Pulpit komponentu Phoca Download

Aplikacja posiada wiele funkcji oraz opcji konfiguracyjnych, ale są one dosyć intuicyjne i wierzę, że poradzisz sobie w razie potrzeby. Do utworzenia repozytorium plików na potrzeby przykładowego serwisu wystarczy, że poznasz tylko kilka z nich. Najpierw utwórz dwie podstawowe kategorie plików: Joomla! i Web Design. W tym celu kliknij przycisk Kategorie na pulpicie lub odnośnik Kategorie w pasku bocznym. W oknie Kategorie kliknij przycisk Utwórz. Jestem pewien, że utworzenie tych dwóch kategorii nie powinno sprawić Ci problemów, więc pozwól, że pominę w tym miejscu szczegółowy opis.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

311

Po utworzeniu kategorii możesz zacząć dodawać pliki. Nie ma ograniczeń, co do liczby plików, które możesz przypisać do danej kategorii. Przygotuj sobie wcześniej folder z plikami, które chcesz umieścić w repozytorium. Jeżeli chcesz wykonywać ćwiczenia z tymi samymi plikami co ja, to znajdziesz je w folderze repozytorium (ftp://ftp.helion.pl/przyklady/jo35pk.zip). Pamiętaj jednak, że domyślne ustawienia komponentu Phoca Download nie pozwalają przesłać na serwer plików większych niż 3 MB. Jeżeli planujesz przesyłać większe pliki, musisz dokonać zmian w konfiguracji globalnej komponentu. Kliknij przycisk Opcje, a następnie kliknij kartę Uploads i w polu Maksymalny rozmiar przesyłanego pliku (administracja) wpisz liczbę (w bajtach) określającą dopuszczalną wielkość przesyłanego pliku. Na przykład aby przesłać pliki do 10 MB, wpisz liczbę 10485760. Kliknij odnośnik Pliki znajdujący się na pasku bocznym lub jeżeli masz wyświetlony pulpit Phoca Download, kliknij przycisk (ikonę) Pliki. Aby dodać pojedynczy plik do repozytorium, kliknij przycisk Utwórz, a następnie w polu Tytuł wpisz na przykład Kurs Joomla! Jak stworzyć własny szablon do Joomla!, natomiast w polu Kategoria, wybierz z listy pozycję Joomla!. W polu Nazwa pliku kliknij przycisk Wybierz nazwę pliku. Aby w przyszłości łatwo było Ci znaleźć odpowiednie pliki w strukturze folderów Twojego serwisu, proponuję umieścić udostępniane pliki w folderach o takich samych nazwach jak utworzone wcześniej kategorie. Zatem w okienku modalnym kliknij zakładkę Utwórz folder, w polu tekstowym wpisz nazwę folderu joomla i kliknij przycisk Utwórz folder. Kliknij odnośnik z nazwą nowo utworzonego folderu (joomla), a następnie kliknij przycisk Wybierz plik (wybierz plik joomla/ ef4_fragment.pdf), aby wskazać plik do wczytania, po czym kliknij przycisk Rozpocznij wczytywanie (rysunek 7.56).

Rysunek 7.56. Dodawanie nowego pliku w komponencie Phoca Download

312

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Po wczytaniu wskazanego pliku kliknij odnośnik z jego nazwą, aby odpowiedni wpis pojawił się w polu Nazwa pliku. Opcjonalnie możesz wypełnić pozostałe pola, takie jak: wersja, autor, strona WWW autora itp. Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisać wprowadzone zmiany i powrócić do menedżera plików. Aby dodać wiele plików do repozytorium, kliknij przycisk Dodaj wiele. Funkcja ta pozwala wskazać kilka plików, a następnie umieścić je na serwerze. W obszarze po prawej stronie wybierz folder, do którego mają być przesłane pliki, na przykład joomla. Poniżej masz do dyspozycji trzy zakładki: Wczytaj, Wczytywanie wielokrotne oraz Utwórz folder. Zakładka Wczytaj pozwala na wczytanie jednego pliku naraz, natomiast kolejna zakładka umożliwia wczytanie wielu plików. W zakładce Utwórz folder znajdziesz opcje niezbędne do utworzenia nowego katalogu. Kliknij zakładkę Wczytywanie wielokrotne, a następnie kliknij przycisk Add Files. Zaznacz kilka plików i kliknij przycisk Otwórz (rysunek 7.57).

Rysunek 7.57. Zaznaczanie plików do wczytania w komponencie Phoca Download

Teraz w obszarze Wczytaj plik zobaczysz listę wybranych przez Ciebie plików. Kliknij przycisk Start Upload i obserwuj, jak przebiega proces wczytywania plików. Jeżeli wszystkie pliki zostaną wczytane, zobaczysz odpowiedni komunikat, natomiast w sekcji Plik pojawią się wpisy informujące o plikach w wybranym folderze. Zaznacz pliki, które mają znaleźć się w repozytorium, a następnie w obszarze po prawej stronie, w polu Kategoria, wybierz z listy pozycję Joomla! (rysunek 7.58). Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

313

Rysunek 7.58. Wybór grafiki i kategorii w komponencie Phoca Download

Spróbuj teraz samodzielnie za pomocą przycisku Dodaj wiele wczytać kolejne pliki, ale tym razem do kategorii Web Design. Pamiętaj, aby pliki wczytać do odpowiedniego folderu! Jeżeli wszystko zostało wykonane tak jak należy, to na liście plików w kolumnie Nazwa pliku i w kolumnie Kategoria powinny znaleźć się wpisy świadczące o tym, że pliki znajdują się w odpowiednich kategoriach i folderach (rysunek 7.59).

Rysunek 7.59. Lista obrazów widoczna w menedżerze plików komponentu Phoca Download

Aby udostępnione pliki widoczne były w serwisie, musisz jeszcze utworzyć odpowiednie pozycje w istniejących menu lub utworzyć nowe menu. W tym przykładzie utwórz w menu o nazwie Menu Główne nową pozycję o nazwie PLIKI, która będzie pokazywać kategorie dostępne w Twoim serwisie. Jako typ danych dla

314

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

tej pozycji wybierz w sekcji Phoca Download: Lista kategorii (widok kilku kategorii). Ustaw kolejność tej pozycji, aby znajdowała się przed pozycją KONTAKT. Teraz utwórz dwie pozycje podrzędne do pozycji PLIKI Joomla! i Web Design. Jako typ pozycji menu wybierz Lista plików (widok pojedynczej kategorii). Pamiętaj, aby w polu Wybierz kategorię wybrać z listy właściwą kategorię. W polu Pozycja macierzysta wybierz z listy pozycję PLIKI. Przejdź do witryny i sprawdź, jak prezentuje się Twój serwis po kliknięciu w menu odnośnika PLIKI (rysunek 7.60).

Rysunek 7.60. Wygląd witryny po kliknięciu w menu odnośnika PLIKI

Pokaż kursorem myszy pozycję PLIKI, a następnie kliknij dowolną pozycję podrzędną, np. Joomla!, i zobacz, jak teraz prezentuje się lista plików w tej kategorii (rysunek 7.61).

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

Rysunek 7.61. Wygląd witryny po kliknięciu w menu odnośnika Joomla!

315

316

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zwróć uwagę, że teraz wyświetlona jest lista zawierająca nazwy plików i dwa przyciski Szczegóły oraz Pobierz. Aby pobrać plik, wystarczy, że klikniesz nazwę pliku lub przycisk Pobierz. Aby wyświetlić dodatkowe informacje na temat pliku, pokaż kursorem myszy przycisk Szczegóły. Pod listą plików domyślnie wyświetlana jest lista Pokaż ilość, za pomocą której możesz określić liczbę wyświetlanych plików na jednej stronie. W serwisach udostępniających pliki często oznacza się pliki, które zostały niedawno umieszczone, oraz takie, które cieszą się dużą popularnością i mają dużą liczbę pobrań. W Phoca Download także istnieje możliwość oznaczania plików. Jednak domyślnie ustawienia te są wyłączone. Aby włączyć te opcje, wróć do pulpitu komponentu Phoca Download i kliknij przycisk Opcje. Na karcie Wyświetlanie, w sekcji Categories and Category View, w polu Wyświetl ikonę NOWY, wpisz liczbę dni, przez które nowy plik będzie oznaczany ikoną Nowy — wpisz np. 7. W polu Wyświetlaj ikonę GORĄCY wpisz liczbę pobrań pliku, po których zostanie oznaczony ikoną Hot (Gorący) — wpisz np. 10. Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, jak teraz prezentuje się lista plików (rysunek 7.62).

Rysunek 7.62. Lista oznaczonych plików widoczna na stronie

Aby pokazać Ci, jak wygląda ikona Hot (Gorący), specjalnie pobrałem jeden z plików więcej niż 10 razy. Teraz przy jednym z nich widać czerwoną ikonę Hot. Mam nadzieję, że teraz potrafisz już pracować z rozszerzeniem Phoca Download i nie będziesz mieć problemów z udostępnianiem plików w swoim serwisie. Pamiętaj jednak, że nie omówiłem wszystkich możliwości tego komponentu. Zachęcam Cię do samodzielnego poznawania jego dodatkowych możliwości. Twórca Phoca Download udostępnia sporo dodatkowych rozszerzeń umożliwiających na przykład umieszczanie wewnątrz artykułu odnośnika do pliku znajdującego się w repozytorium. Po pobraniu i zainstalowaniu odpowiedniego modułu możesz wyświetlić w dowolnym miejscu swojego serwisu statystyki pobrań, wykresy pobrań, menu tworzone na podstawie kategorii, menu wyświetlające drzewo kategorii itp. Dodatki te możesz pobrać pod adresem www.phoca.cz/download/section/3-phoca-download.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

317

Integracja z Social Media — Facebook Czy znasz kogoś, kto nie słyszał o Facebooku? Jeżeli tak, to zapewne możesz policzyć takie osoby na palcach jednej ręki. Obecnie niemal każda nowoczesna firma i instytucja posiada swój fanpage. Swoje konta na Facebooku mają telewizje, stacje radiowe, blogerzy czy politycy. A jest to tylko jeden z wielu kanałów tzw. social media. Mark Zuckerberg napisał kod Facebooka podobno w ciągu 2 tygodni. Jak zapewne wiesz, dorobił się dzięki temu portalowi społecznościowemu sporej fortuny. Z założenia Facebook miał być portalem, dzięki któremu ludzie odnawiają stare i nawiązują nowe znajomości. Dzisiaj Facebook to nie tylko miejsce, gdzie kontaktujesz się ze znajomymi. Nie byłby wart tyle, gdyby nie marketing. Praktycznie na każdej stronie możesz kliknąć przycisk Lubię to! Ty także możesz zwiększyć popularność swojego serwisu i dotrzeć do większej liczby użytkowników. Musisz mieć swoje własne konto na Facebooku i utworzyć nową stronę (tzw. fanpage). Dla serwisów tworzonych za pomocą CMS Joomla! znajdziesz wiele rozszerzeń, dzięki którym zintegrujesz witrynę ze swoim kontem na Facebooku. Tradycyjnie polecam oficjalny katalog rozszerzeń dla Joomla! extensions.joomla.org. W swoich serwisach opartych na Joomla! stosuję rozszerzenie o nazwie SP Facebook (www.joomshaper.com/joomla-extensions/sp-facebook). Dlatego integrację mojego przykładowego serwisu z Facebookiem pokażę Ci na przykładzie modułu SP Facebook. Pobierz i zainstaluj SP Facebook, korzystając z instalatora Joomla!. Po prawidłowej instalacji moduł będzie widoczny jako nieopublikowany na liście modułów (menu Rozszerzenia/Moduły). Zakładam, że w moim przykładowym serwisie na stronie startowej będzie wyświetlany moduł o nazwie Znajdź Nas na Facebooku. Moduł ten będzie wyświetlał przycisk Lubię to oraz miniaturki zdjęć profilowych osób, które polubiły stronę (fanpage). Edytuj moduł SP Facebook, a następnie w polu Tytuł wpisz Znajdź Nas na Facebooku. W polu Pokaż tytuł kliknij przycisk Ukryj, w polu Pozycja wybierz pozycję o nazwie Stopka [footer], następnie w polu Status wybierz z listy pozycję Opublikowano (rysunek 7.63). Kliknij kartę Przypisz do pozycji menu i w polu Zasada przypisania wybierz z listy pozycję Tylko na zaznaczonych stronach. Następnie kliknij odsyłacz Brak w polu Wybierz zakładkę i zaznacz pole wyboru przy pozycji Start dla menu o nazwie MENU GŁÓWNE (rysunek 7.64). Kliknij kartę Opcje i w polu Plugin Type wybierz rodzaj facebookowego okienka, które ma wyświetlać moduł. Ja na razie zostawiam pozycję domyślną Like Box. Aby moduł wyświetlał informacje pochodzące z Facebooka w polskiej wersji językowej, w polu Language zmień wpis na następujący: pl_PL (rysunek 7.65).

318

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.63. Konfiguracja modułu SP Facebook

Rysunek 7.64. Konfiguracja ustawień modułu SP Facebook na karcie Przypisz do pozycji menu

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

319

Rysunek 7.65. Konfiguracja ustawień modułu SP Facebook na karcie Opcje

Kliknij teraz zakładkę Like Box Option i w pole Facebook Page URL wklej adres URL do fanpage’a Twojego serwisu. Następnie w polu Width określ szerokość (np. 500), a w polu Height wysokość okienka Like Box (np. 360). W polu Color Scheme możesz wybrać z listy schemat kolorystyczny okienka. Jeżeli chcesz, aby zamiast strumienia treści umieszczanych na Twoim fanpage’u moduł wyświetlał użytkowników, którzy kliknęli przycisk Lubię to, to w polu Show stream zaznacz pole No (rysunek 7.66). Rysunek 7.66. Konfiguracja ustawień modułu SP Facebook na karcie Like Box Option

Pozostałe pola pozostaw z ustawieniami domyślnymi, a następnie zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź, jak moduł prezentuje się w Twoim serwisie (rysunek 7.67).

320

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.67. Wygląd witryny z modułem SP Facebook wyświetlającym miniatury profilowych zdjęć użytkowników, którzy polubili fanpage

Okienko Facebooka powinno wyświetlać liczbę fanów Twojej strony oraz ikony ich zdjęć profilowych. Za pomocą modułu SP Facebook możesz także wyświetlać inne informacje pobierane z Facebooka. Załóżmy, że dodatkowo oprócz okienka Like Box chciałbym, aby w moim przykładowym serwisie użytkownicy posiadający konto na Facebooku mogli dodawać swoje komentarze. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wielokrotnie wykorzystać moduł SP Facebook. Wystarczy, że skopiujesz go i ustawisz w nim odpowiednie opcje. Jak to zrobić? Na tym etapie to już dla Ciebie proste! W menedżerze modułów kliknij pole wyboru obok modułu, który chcesz skopiować — w moim przypadku: Znajdź Nas na Facebooku — a następnie kliknij przycisk Skopiuj. Po chwili Joomla! wyświetli odpowiedni komunikat, natomiast na liście pojawi się kopia modułu. Domyślnie kopiowany moduł nie jest opublikowany, więc nie musisz się martwić, że zepsuje Ci wygląd serwisu. Edytuj skopiowany moduł — Znajdź Nas na Facebooku (2), a następnie zmień następujące opcje:  Karta Moduł:

 pole Tytuł: Facebook — komentarze  pole Pozycja: position-3  pole Stan: Opublikowano

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

321

 Karta Opcje:

 pole Plugin Type: Comments  Karta Comments Option:

 Width: 700 Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdź efekty w swojej witrynie (rysunek 7.68).

Rysunek 7.68. Wygląd witryny z modułem wyświetlającym formularz dodawania komentarzy

To tyle, jeżeli chodzi o integrację z serwisem Facebook. Pamiętaj, aby przed integracją witryny z Facebookiem najpierw utworzyć na nim stronę (fanpage).

Mapa witryny Prawidłowo zaprojektowana nawigacja pozwala internaucie znaleźć poszukiwane treści, informuje go, gdzie się on aktualnie znajduje, gdzie może się dostać oraz jak powrócić do miejsca, w którym już był. Pisałem już o tym w rozdziale 4., który poświęcony był projektowaniu i tworzeniu systemu nawigacji witryny. Umieszczenie w menu odsyłacza do mapy strony jest doskonałym pomysłem, aby zapewnić internautom inny sposób dostępu do treści Twojego serwisu. To jest także jeden z wymogów WCAG 2.0, jakie powinna spełniać witryna, aby była bardziej dostępna.

322

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Mapa strony może stanowić swoisty spis treści zawartości serwisu. Taka mapa powinna być tworzona dynamicznie (jakakolwiek zmiana w serwisie powoduje automatyczną aktualizację mapy) i pomagać osobom odwiedzającym stronę, a także ułatwiać przeglądanie poszczególnych podstron serwisu robotom wyszukiwarek. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w sytuacji, kiedy serwis WWW jest rozbudowany i zawiera wiele podstron. W katalogu rozszerzeń CMS Joomla! znajdziesz wiele rozszerzeń, dzięki którym w prosty sposób utworzysz mapę witryny. Jednym z nich jest darmowe rozszerzenie OSMap. Aby otrzymać darmową wersję OSMap (www.alledia.com/extensions/osmap), musisz podać swój adres e-mail, na który zostanie przesłany link do pobrania pliku instalatora. Zapisz go w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze, a następnie zainstaluj za pomocą instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje). Podczas instalacji rozszerzenia tworzona jest domyślna mapa witryny. Możesz ją edytować lub utworzyć nową. Kliknij w menu pozycję Komponenty, a następnie pozycję OSMap. Edytuj domyślną mapę witryny o nazwie Sitemap i polu Tytuł wpisz własną nazwę mapy, na przykład Mapa serwisu (rysunek 7.69). W polu Intro Text możesz opcjonalnie wpisać tekst, który zostanie wyświetlony powyżej mapy strony.

Rysunek 7.69. Edycja domyślnej mapy strony Sitemap

Kliknij zakładkę Menus, aby wybrać menu, które mają być wyświetlane w mapie serwisu. Zaznacz menu, których pozycje mają być widoczne w mapie witryny. Ponieważ menu Menu użytkownika jest widoczne dopiero po zalogowaniu się zarejestrowanego użytkownika, nie ma sensu, aby było pokazywane w mapie witryny. Zatem zaznacz wszystkie menu oprócz Menu użytkownika. W polu Priority możesz wybrać

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

323

z listy wyższy lub niższy priorytet w stosunku do innych menu. W polu Change Frequency wybierz z listy częstotliwość, z jaką OSMap powinno aktualizować mapę strony. Jeżeli chcesz zmienić kolejność wyświetlania poszczególnych menu w mapie strony, wystarczy, że wskażesz szare pole reprezentujące wybrane menu i przeciągniesz je w górę lub w dół (rysunek 7.70). Rysunek 7.70. Edycja domyślnej mapy strony, zakładka Menus

Teraz kliknij zakładkę Options, aby skonfigurować dodatkowe opcje edytowanej mapy serwisu. W polu Intro text zdecyduj, czy tekst wpisany w polu Intro text (zakładka Sitemap Details) powinien być widoczny, czy też nie. Podobnie w polu Menu title zdecyduj, czy chcesz, aby wyświetlane były tytuły poszczególnych menu. W polu External Links Image wybierz z listy obraz, który będzie wyświetlany obok linków zewnętrznych. W polu Compress XML zdecyduj, czy pliki XML z mapą strony mają być kompresowane, natomiast w polu Beautify XML zdecyduj, czy chcesz, aby mapa XML wyświetlana była w sposób zrozumiały dla człowieka (linki zamiast kodu XML). Nie musisz się obawiać, że zmiana tych ustawień wpłynie na zachowanie robotów wyszukiwarek internetowych. Nie ma to dla nich znaczenia. Opcję Debug XML Sitemap włączaj tylko wówczas, kiedy chcesz zdiagnozować nieprawidłowe działanie mapy XML. Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij (rysunek 7.71).

324

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.71. Edycja domyślnej mapy strony, zakładka Options

Aby mapa serwisu utworzona za pomocą rozszerzenia OSMap była widoczna na stronie, musisz utworzyć nową pozycję w menu. Dodaj ją do menu Menu Główne. Jako typ pozycji wybierz w sekcji OSMap: HTML Sitemap. W polu Tytuł menu wpisz na przykład Mapa witryny, natomiast w polu Choose a sitemap kliknij przycisk Change i w oknie modalnym odnośnik Mapa serwisu. Na koniec kliknij przycisk Zapisz i zamknij, a następnie ustaw kolejność tej pozycji, aby znajdowała się przed pozycją KONTAKT. Sprawdź teraz, jak utworzona mapa prezentuje się w witrynie (rysunek 7.72).

Cookie Monster Od 22.03.2013 r. obowiązują regulacje prawne wymuszające na administratorach stron WWW obowiązek informowania o tym, jakie dane na temat internautów gromadzą w plikach cookies. Zgodnie z tymi regulacjami, internauta odwiedzający serwis, który wykorzystuje cookies, powinien otrzymać także instrukcję, w jaki sposób może wyłączyć opcje zapisywania plików cookies na swoim urządzeniu. Cookies to niewielkie pliki tekstowe, które zapisywane są na dysku komputera (tabletu, smartfonu) za każdym razem, kiedy korzystasz ze stron internetowych. Dzięki tym plikom właściciele serwisów mogą dostosować prezentowane treści do Twoich preferencji. To dzięki nim przeglądarka „pamięta” Twoje ostatnio odwiedzane serwisy, zawartość koszyka w sklepie internetowym czy Twoje dane, które podajesz, wypełniając formularze. Generalnie większość współczesnych stron internetowych używa plików cookies i tak trzeba się mocno natrudzić, aby znaleźć jakąś stronę, która tego nie robi.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

325

Rysunek 7.72. Wygląd strony po kliknięciu odsyłacza Mapa witryny

Kiedy użytkownik wejdzie na Twoją stronę, powinien zostać poinformowany, że używasz plików cookies. Po zapoznaniu się z przygotowaną przez Ciebie polityką plików cookies powinien wiedzieć, do jakich celów je wykorzystujesz i jak ewentualnie może je wyłączyć w swojej przeglądarce. Użytkownik powinien sam zadecydować, czy dokona zmian w swojej przeglądarce, czy też zgadza się na ich wykorzystanie i nie wyłącza obsługi plików. W jaki sposób informować użytkowników o korzystaniu z plików cookies? Przygotuj artykuł Polityka cookies — wyjaśnij w nim, czym są pliki cookies, w jakim celu używasz ich w swoim serwisie oraz jak je wyłączyć w przeglądarce. Zobacz, jak wygląda taki artykuł na stronie Ministerstwa Cyfryzacji: mc.gov.pl/polityka-prywatnosci. Pamiętaj, że musisz dostosować tekst do własnych potrzeb. Teraz trzeba utworzyć nową pozycję w istniejącym menu lub utworzyć nowe menu. Na potrzeby mojego przykładowego serwisu proponuję utworzyć nowe menu o nazwie Stopka (menu Menu/Projektant menu/Utwórz menu). Utwórz w nim dwie pozycje: Polityka cookies i Mapa witryny. Dla pozycji Polityka cookies wybierz w polu Typ pozycji menu: Pojedynczy artykuł (sekcja Artykuły), a następnie w polu Wybierz artykuł kliknij przycisk Wybierz i kliknij odnośnik Polityka cookies. Dla pozycji Mapa witryny wybierz w polu Typ pozycji menu: Alias pozycji menu (sekcja Łącza systemowe), a następnie w polu Pozycja menu wybierz z listy pozycję Mapa witryny.

326

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Z rozdziału 4. pamiętasz, że aby menu było widoczne w witrynie, musisz je umieścić w module. Utwórz zatem moduł typu Menu o nazwie Stopka i opublikuj go na pozycji footer. Aby tytuł modułu nie był widoczny w witrynie, w polu Pokaż tytuł kliknij przycisk Ukryj. W katalogu rozszerzeń Joomla! (extensions.joomla.org) znajdziesz wiele rozszerzeń, które mogą ułatwić zadanie. Są tam dostępne zarówno płatne, jak i bezpłatne rozwiązania. Osobiście polecam polskie komercyjne rozszerzenie DJ-CookieMonster (bit.ly/dj-cookiemonster), którego koszt wynosi 20 dolarów za sześciomiesięczną subskrypcję i wsparcie techniczne ze strony firmy. Dodatek udostępnia kilka stylów wyświetlania komunikatu o plikach cookies, dzięki czemu możesz szybko dostosować go do wyglądu Twojej witryny. Po opłaceniu subskrypcji pobierz plik dodatku i za pomocą instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje) zainstaluj go w swoim serwisie. Dostęp do wszystkich opcji rozszerzenia znajdziesz, klikając w menu Rozszerzenia pozycję Dodatki i edytując dodatek DJ-CookieMonster. Aby pojawiła się na stronie wymagana przez prawo informacja o wykorzystaniu plików cookies, wystarczy, że włączysz dodatek. Zatem kliknij w polu Stan pozycję Włączony i sprawdź, w jaki sposób wyświetlana jest informacja o plikach cookies (rysunek 7.73).

Rysunek 7.73. Wygląd serwisu po włączeniu dodatku DJ-CookieMonster

Skopiuj teraz adres odnośnika Polityka cookies, który znajduje się w stopce witryny, a następnie wklej go w polu Adres URL 'Polityki cookies' w ustawieniach dodatku DJ-CookieMonster. Gdy zapiszesz zmiany i odświeżysz witrynę, w komunikacie o plikach cookies pojawi się odnośnik Dowiedz się więcej (rysunek 7.74). Po kliknięciu tego odnośnika otworzy się okno z treścią artykułu Polityka cookies.

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

327

Rysunek 7.74. Wygląd komunikatu o plikach cookies z odnośnikiem Dowiedz się więcej

Pozostałe opcje konfiguracyjne rozszerzenia DJ-CookieMonster:  Tryb testowy — opcja przydatna podczas początkowej konfiguracji dodatku,

kiedy chcesz dostosować wygląd i pozycję komunikatu. Kiedy wybierzesz z listy pozycję Tak, komunikat będzie się wyświetlał za każdym razem, niezależnie od zdefiniowanego czasu wyświetlania.  Wyświetl raz — zdecyduj, czy chcesz, aby informacja o plikach cookies

wyświetlana była tylko przy pierwszej wizycie na stronie.  Miejsce wyświetlania — wybierz z listy pozycję wyświetlania komunikatu.  Tekst w przycisku 'zamknij' — wpisz tekst, jaki ma pojawić się w przycisku

Zamknij. Jeżeli pozostawisz to pole puste, zostanie użyty domyślny tekst: Zamknij.  Szerokość — określ szerokość wyświetlanej informacji. Możesz zdefiniować ją,

używając wartości procentowych lub pikseli, np. 90% lub 960 px. Zdefiniowana w ten sposób szerokość nie dotyczy informacji wyświetlanej jako komunikat systemowy (pole Miejsce wyświetlania).  Wysokość — określ wysokość wyświetlanej informacji. Możesz zdefiniować

ją, używając wartości procentowych lub pikseli. Zdefiniowana w ten sposób wysokość nie dotyczy informacji wyświetlanej jako komunikat systemowy (pole Miejsce wyświetlania) i po wybraniu stylów 5, 6, 7 (pole Styl).  Przyklejony — zdecyduj, czy chcesz, aby komunikat był przyklejony do wybranej

pozycji. Wówczas będzie on widoczny podczas przewijania strony. Ustawienia te nie dotyczą informacji wyświetlanej jako komunikat systemowy (pole Miejsce wyświetlania) i po wybraniu stylów 5, 6, 7 (pole Styl).  Styl — wybierz z listy jeden z predefiniowanych stylów komunikatu.  Przesunięcie — zdefiniuj odległość od górnej lub dolnej krawędzi okna.

Możesz zdefiniować ją, używając wartości procentowych lub pikseli. Zdefiniowane w ten sposób przesunięcie nie dotyczy informacji wyświetlanej jako komunikat systemowy (pole Miejsce wyświetlania) i po wybraniu stylów 5, 6, 7 (pole Styl).  Czas wyświetlania — wpisz liczbę dni, po których komunikat o plikach

cookies powinien wyświetlić się ponownie.

328

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Źródło tekstu informacji — wybierz z listy, czy chcesz stosować tekst

zdefiniowany w dodatku DJ-CookieMonster, czy własny tekst wpisany w module.  Nagłówek informacji — wpisz tekst nagłówka komunikatu. Jeżeli pozostawisz

to pole puste, nagłówek nie zostanie wyświetlony. Wypełnij je, jeżeli w polu Źródło tekstu informacji wybrałeś pozycję Plugin.  Informacja — wpisz własny tekst komunikatu lub pozostaw puste pole,

aby wyświetlić tekst domyślny. Wypełnij je, jeżeli w polu Źródło tekstu informacji wybrałeś pozycję Plugin.  Adres URL 'Polityki cookies' — wpisz adres URL do artykułu z polityką

cookies. Wypełnij pole, jeżeli w polu Źródło tekstu informacji wybrałeś pozycję Plugin.  Tekst linku — wpisz tekst odnośnika prowadzącego do artykułu z polityką

cookies. Jeżeli pozostawisz pole niewypełnione, zostanie użyty tekst domyślny Dowiedz się więcej. Wypełnij pole, jeżeli w polu Źródło tekstu informacji wybrałeś pozycję Plugin.  Otwórz w oknie — wybierz z listy, czy artykuł z polityką cookies powinien

pojawić się w tym samym oknie (pozycja _self), czy w nowym oknie przeglądarki (pozycja _blank).  Moduł — wybierz z listy, który moduł ma być wyświetlany jako komunikat.

Opcja ta dotyczy sytuacji, kiedy w polu Źródło tekstu informacji wybrałeś pozycję Moduł. Poświęć kilka minut na eksperymenty z różnymi ustawieniami i sprawdź, jak możesz dostosować komunikat o plikach cookies do potrzeb swojego serwisu. W moim przykładowym serwisie zastosowałem następujące ustawienia (rysunek 7.75):  Miejsce wyświetlania: Na dole  Szerokość: 80%  Przyklejony: Tak  Styl: Style 3

Po zapisaniu wprowadzonych zmian Twój serwis powinien wyglądać podobnie do tego pokazanego na rysunku 7.76. Przedstawiłem Ci tylko kilka — według mnie wartościowych — dodatków do Joomla!, jednak to od Ciebie zależy, czy zastosujesz je w swoim serwisie, czy wykorzystasz inne. Takich rozszerzeń, z których regularnie korzystam i które uważam za wartościowe, jest o wiele więcej. Jednym z nich jest DJ-Tabs, za pomocą którego możesz przedstawić treść w bardzo atrakcyjny sposób — w formie zakładek lub rozwijanych belek (tzw. akordeonu). Szczegółowy opis tego rozszerzenia wraz z konkretnymi przykładami znajdziesz w moim e-booku Kurs Joomla!. Pokaż treść w atrakcyjnym wydaniu

Rozdział 7.  Zwiększ funkcjonalność witryny — dodatkowe rozszerzenia dla Joomla!

329

Rysunek 7.75. Ustawienia dodatku DJ-CookieMonster zdefiniowane dla przykładowego serwisu

(bit.ly/dj-tabs). Jeżeli na swojej witrynie publikujesz wiele interesujących treści, zainteresuj się rozszerzeniem DJ-Suggester. Za jego pomocą możesz wyświetlić użytkownikom niewielkie okienko, które będzie wysuwało się z ekranu po przewinięciu fragmentu lub całości strony. W okienku tym może znaleźć się propozycja zapoznania się z kolejnym ciekawym artykułem lub na przykład opisem jakiegoś produktu. Opcje konfiguracyjne i przykłady zastosowań DJ-Suggester, znajdziesz w e-booku Kurs Joomla!. Jak sugerować użytkownikom dodatkowe treści? (bit.ly/dj-suggester). Jeżeli opisane przeze mnie rozszerzenia nie spełniają Twoich oczekiwań, to jestem pewien, że znajdziesz takie, które w Twoim przypadku sprawdzą się lepiej. Poszukiwania zacznij od oficjalnego katalogu rozszerzeń dla Joomla! extensions.joomla.org.

330

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 7.76. Wygląd komunikatu o plikach cookies po zapisaniu wprowadzonych zmian Nowe, nieznane Ci rozszerzenia testuj na kopii witryny. W ten sposób unikniesz przykrych niespodzianek. Czasami zrobisz coś nie tak lub okaże się, że zainstalowane rozszerzenie nie jest jeszcze w pełni dopracowane. W ekstremalnych sytuacjach możesz doprowadzić do tego, że Twoja witryna nie będzie się wyświetlać — zobaczysz w przeglądarce pustą stronę! Jeżeli przeprowadzasz testy na finalnym serwisie, możesz mieć problem z przywróceniem go do właściwej funkcjonalności.

Jak tworzyć i przywracać kopie zapasowe serwisu, pokażę Ci w dalszej części książki.

Rozdziaä 8.

Praca z szablonami witryny Wielokrotnie powtarzaáem w tej ksiąĪce, Īe to, co jest NAJWAĩNIEJSZE w Twoim serwisie, to jego ciekawa TREĝû! Jestem pewien, Īe jeĪeli internauci znajdą w Twoim serwisie to, co jest dla nich interesujące, intrygujące lub rozwiązuje ich problemy, to bĊdzie on cieszyá siĊ ogromną popularnoĞcią. PamiĊtaj jednak, Īe waĪne jest takĪe, w jaki sposób tĊ treĞü przedstawisz. W CMS Joomla! treĞü oraz sposób jej prezentacji funkcjonują na osobnych páaszczyznach. O tym, w jaki sposób prezentowana jest treĞü Twojego serwisu, decyduje zastosowany szablon (ang. template). DziĊki szablonom moĪesz dosáownie za pomocą paru klikniĊü zmieniü wygląd Twojego serwisu oraz sposób prezentowania w nim treĞci. WiĊkszoĞü internautów podejmuje decyzjĊ o pozostaniu na stronie w ciągu kilku pierwszych sekund! Ich decyzja opiera siĊ gáównie na podstawie sposobu prezentacji treĞci, czyli projektu graficznego (designu) witryny. JeĪeli wiĊc chcesz na dáuĪej zatrzymaü internautów w swoim serwisie, to odpowiednio dobrany szablon jest rzeczą niezbĊdną. W tym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak zmieniü domyĞlny szablon Twojego serwisu, w jaki sposób moĪesz pozyskaü darmowy szablon oraz jak go zainstalowaü i dostosowaü do swoich potrzeb. Podam mnóstwo adresów, skąd pobraü oraz gdzie kupiü szablon dla Joomla!. OmówiĊ typową budowĊ oraz elementy skáadowe szablonu dla Joomla!. Dowiesz siĊ równieĪ, jak zmieniü i zmodyfikowaü domyĞlny szablon zaplecza. JeĪeli jesteĞ osobą zainteresowaną tematem tworzenia wáasnych szablonów, to przedstawiĊ Ci kilka przydatnych narzĊdzi, które są w tej kwestii bardzo pomocne. Temat obszerny, ale bardzo ciekawy. A zatem do dzieáa!

332

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zarzñdzanie szablonami Zarządzanie szablonami w serwisie odbywa siĊ za pomocą menedĪera szablonów. Aby otworzyü okno menedĪera szablonów, kliknij w menu nawigacyjnym zaplecza witryny pozycjĊ Rozszerzenia, a nastĊpnie pozycjĊ Szablony. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie zaplecza administracyjnego. Wówczas w sekcji KONFIGURACJA kliknij pozycjĊ Szablony. W oknie menedĪera moĪesz zarządzaü szablonami systemowymi oraz innymi zainstalowanymi przez Ciebie szablonami niezaleĪnych twórców. Okno menedĪera szablonów (Szablony: Style) udostĊpnia narzĊdzia, dziĊki którym moĪesz wskazaü domyĞlne style stosowane na stronach zarówno witryny, jak i zaplecza administracyjnego (rysunek 8.1). Co ciekawe, moĪesz takĪe zastosowaü róĪne szablony dla róĪnych podstron swojego serwisu.

Rysunek 8.1. Okno menedĪera szablonów — Style

Po lewej stronie okna menedĪera stylów szablonów widoczny jest pasek pionowy menu z dwoma pozycjami:  Style — otwiera menedĪera stylów szablonów.  Szablony — otwiera okno menedĪera szablonów.

Aby zwiĊkszyü obszar roboczy okna menedĪera, moĪesz ukryü boczny pasek z menu, klikając ikonĊ z niebieską strzaáką skierowaną w lewo. Aby z kolei odkryü ten pasek, kliknij ikonĊ z niebieską strzaáką skierowaną w prawą stronĊ. Pod tytuáem okna znajduje siĊ przybornik z zestawem przycisków sáuĪących do zarządzania szablonami:  DomyĞlny — klikniĊcie tego przycisku powoduje ustawienie wybranego stylu

szablonu jako domyĞlnego dla witryny lub zaplecza.  Dostosuj — sáuĪy do edycji opcji konfiguracyjnych wybranego szablonu.

Aby edytowaü ustawienia szablonu, zaznacz go na liĞcie, a nastĊpnie kliknij ten przycisk.  Skopiuj — kliknij ten przycisk, aby wykonaü kopiĊ zaznaczonego stylu szablonu.  Wyrzuü — kliknij ten przycisk, aby usunąü wybrany styl szablonu.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

333

 Pomoc — otwiera okno pomocy Joomla! z tematami związanymi z aktywnym

ekranem.  Opcje — klikniĊcie przycisku powoduje otwarcie okna z opcjami globalnymi

menedĪera szablonów. Pod przybornikiem zostaáy rozmieszczone filtry, które umoĪliwiają szybsze znalezienie poszukiwanych stylów szablonu. Znajdziesz tam filtr, dziĊki któremu moĪesz szybko wyĞwietliü szablon, wpisując w pole Szukaj fragment jego nazwy. Po klikniĊciu przycisku NarzĊdzia wyszukiwania masz do dyspozycji takĪe filtry, za pomocą których moĪesz wyĞwietliü style szablonów witryny lub zaplecza oraz style powiązane z konkretnym szablonem (rysunek 8.2). MoĪesz stosowaü dowolne kombinacje tych filtrów.

Rysunek 8.2. Filtrowanie dostĊpne w oknie menedĪera szablonów — Style

Ponadto po prawej stronie znajdziesz filtr pozwalający sortowaü listĊ stylów szablonów oraz filtr liczby wyĞwietlanych pozycji na jednym ekranie. Kliknij w pasku pionowym odsyáacz Szablony. Okno menedĪera szablonów wyĞwietla trochĊ inne informacje niĪ okno menedĪera stylów szablonu. Na liĞcie szablonów znajdziesz podstawowe informacje o szablonie, takie jak: nazwa, wersja, autor szablonu oraz data jego utworzenia (rysunek 8.3).

Rysunek 8.3. Okno menedĪera szablonów

334

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

KlikniĊcie odnoĞnika z nazwą wybranego szablonu spowoduje otwarcie okna, w którym bĊdzie moĪliwa m.in. edycja plików szablonów oraz powiązanych z nim arkuszy stylów (odpowiedzialnych za wygląd szablonu) — rysunek 8.4.

Rysunek 8.4. Okno Szablony: Dostosuj szablon

JeĪeli chcesz edytowaü któryĞ z plików, kliknij odnoĞnik z jego nazwą. Zobaczysz wówczas okno edytora kodu, który ma funkcjĊ numerowania wierszy i kolorowania skáadni kodu, co zwiĊksza jego czytelnoĞü i szybkoĞü znajdowania ewentualnych báĊdów (rysunek 8.5).

Rysunek 8.5. Edytor kodu dostĊpny po klikniĊciu odnoĞnika nazwy wybranego pliku szablonu

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

335

DomyĈlny szablon serwisu DomyĞlny szablon serwisu okreĞla ukáad oraz rozmieszczenie poszczególnych elementów strony, rozmiar, kolor i krój czcionki oraz odstĊpy miĊdzy obiektami, czyli ogólnie caáy wygląd poszczególnych stron witryny. Zaraz po instalacji Joomla! do dyspozycji masz kilka zestawów szablonów, dziĊki którym moĪesz od razu rozpocząü pracĊ nad tworzeniem witryny. W Joomla! 3 masz do dyspozycji dwa szablony dla witryny i dwa dla zaplecza administracyjnego. Bardzo czĊsto szablony te w zupeánoĞci wystarczają wáaĞcicielowi witryny. Mogą takĪe posáuĪyü jako punkt wyjĞcia do stworzenia wáasnej modyfikacji szablonu. Otwórz menedĪera stylów szablonów (menu Rozszerzenia/Szablony) i zwróü uwagĊ na kolumnĊ DomyĞlny. JeĪeli obok nazwy stylu szablonu widzisz w tej kolumnie ikonĊ z Īóátą gwiazdką, oznacza to, Īe styl ten jest ustawiony jako domyĞlny. Na liĞcie widzisz zapewne dwa szablony, które zdefiniowane są jako domyĞlne. Jeden to domyĞlny szablon dla witryny, natomiast drugi — dla zaplecza. Aby zmieniü wygląd Twojej witryny, wystarczy, Īe uĪyjesz innego szablonu. Aby ustawiü wybrany szablon jako domyĞlny, kliknij ikonĊ z gwiazdką w kolumnie DomyĞlny lub zaznacz pole wyboru obok nazwy szablonu i kliknij przycisk DomyĞlny w przyborniku (rysunek 8.6).

Rysunek 8.6. Ustawienie szablonu Beez3 jako domyĞlnego

Ustaw styl Beez3 — Default jako domyĞlny, a nastĊpnie sprawdĨ, jak teraz wygląda Twoja witryna (rysunek 8.7). Ups… Spora czĊĞü elementów witryny zmieniáa swoje poáoĪenie! Co siĊ staáo i o co tutaj chodzi? Spokojnie, nie martw siĊ, juĪ wyjaĞniam! Musisz mieü ĞwiadomoĞü, Īe kaĪdy twórca szablonów moĪe definiowaü wáasne nazwy pozycji w projektowanych przez siebie szablonach oraz moĪe rozmieĞciü je w zupeánie innych miejscach. Na przykáad w szablonie Beez3 nie ma pozycji o nazwach banner, footer, tak jak w przypadku szablonu protostar. Pozostaáe nazwy pozycji w szablonie Beez3 są takie same jak nazwy w szablonie protostar, ale z kolei ich poáoĪenie jest zupeánie inne.

336

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.7. Wygląd serwisu po zastosowaniu szablonu Beez3

Musisz pamiĊtaü, Īe podobna sytuacja moĪe zaistnieü, kiedy zainstalujesz dodatkowe szablony. Co wtedy zrobiü? NaleĪy edytowaü wybrane moduáy i ponownie ustawiü dla nich odpowiednie pozycje, wáaĞciwe dla zastosowanego szablonu. No tak, ale jak sprawdziü, jakie jest poáoĪenie danej pozycji w obrĊbie wybranego szablonu? Najpierw musisz zezwoliü, aby system wyĞwietlaá podgląd pozycji moduáów w zainstalowanych szablonach. Aby to zrobiü, przejdĨ do zaplecza witryny i otwórz okno menedĪera szablonów, a nastĊpnie kliknij przycisk Opcje. Na karcie Szablony kliknij w polu Podgląd pozycji moduáów przycisk Wáączony (rysunek 8.8). Rysunek 8.8. Wáączenie opcji Podgląd pozycji moduáów

Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany i powróciü do okna menedĪera szablonów (okno Szablony: Szablony). Aby sprawdziü poáoĪenie pozycji

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

337

moduáów w wybranym szablonie, kliknij odnoĞnik Podgląd znajdujący siĊ pod nazwą szablonu (rysunek 8.9).

Rysunek 8.9. OdnoĞnik Podgląd widoczny w menedĪerze szablonów

Teraz w nowej zakáadce zobaczysz stronĊ gáówną swojego serwisu wraz z nazwami pozycji zdefiniowanymi w szablonie oraz ich poáoĪeniem (rysunek 8.10).

Rysunek 8.10. Wygląd serwisu z wyĞwietlonymi pozycjami moduáów

338

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Teraz juĪ moĪesz siĊ zorientowaü, jakie są nazwy pozycji w danym szablonie i jakie jest ich rozmieszczenie. JeĔeli w systemie wäñczona jest opcja podglñdu pozycji moduäów, moĔesz je wyĈwietliè bez korzystania z zaplecza administracyjnego. Wystarczy, Ĕe w pasku adresu swojej przeglñdarki dodasz do adresu koþcówkö ?tp=1.

Wróü do poprzednich ustawieĔ i zdefiniuj jako domyĞlny szablon protostar.

DomyĈlny szablon zaplecza DomyĞlny szablon dla zaplecza administracyjnego witryny moĪesz zmieniü dokáadnie w taki sam sposób jak w przypadku szablonu dla witryny. W CMS Joomla! masz do dyspozycji dwa szablony okreĞlające wygląd i rozmieszczenie poszczególnych elementów zaplecza. Szablon o nazwie Isis znasz juĪ doskonale, poniewaĪ caáy czas z nim pracujesz. Aby zmieniü wygląd zaplecza administracyjnego witryny, wystarczy, Īe uĪyjesz innego szablonu. ZmieĔ teraz domyĞlny szablon zaplecza na Hathor. Otwórz menedĪera stylów szablonu i kliknij ikonĊ z gwiazdką w kolumnie DomyĞlny lub zaznacz pole wyboru obok nazwy szablonu i kliknij przycisk DomyĞlny w przyborniku. Gdy zastosujesz szablon Hathor, zaplecze powinno wyglądaü tak jak na rysunku 8.11.

Rysunek 8.11. Wygląd zaplecza Joomla! z szablonem Hathor

Jako domyĞlny szablon zaplecza zastosuj ten, który Ci najbardziej odpowiada.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

339

Dopasowanie szablonu Bardzo czĊsto, zarówno szablony zainstalowane razem z CMS Joomla!, jak i te, które zainstalujesz samodzielnie, posiadają dodatkowe opcje konfiguracyjne. Za ich pomocą moĪesz dopasowaü szablon do potrzeb swojego serwisu. Aby dostosowaü wybrany szablon, korzystając z opcji konfiguracyjnych szablonu, kliknij w menedĪerze stylów szablonów (menu Rozszerzenia/Szablony) jego nazwĊ. MoĪesz takĪe kliknąü pole wyboru obok nazwy szablonu, a nastĊpnie kliknąü przycisk DomyĞlny. Edytuj zatem ustawienia domyĞlnego szablony Protostar. W szablonach zainstalowanych razem z systemem Joomla! opcje konfiguracyjne dostĊpne są po klikniĊciu zakáadki Wzbogacone. DomyĞlne szablony nie posiadają zbyt wielu opcji. MoĪesz skonfigurowaü takie parametry, jak kolor táa strony, kolor odnoĞników, dodaü plik z logo oraz wpisaü tytuá strony i podtytuá (np. slogan). Oto jakie moĪliwoĞci konfiguracyjne masz w tym przypadku (rysunek 8.12): Rysunek 8.12. Zmiana opcji konfiguracyjnych szablonu Protostar

 Kolor wyróĪnieĔ — zdefiniuj kolor nagáówków oraz odnoĞników w witrynie.

MoĪesz wpisaü kolor, uĪywając kodu heksadecymalnego lub po prostu wybraü go, korzystając z próbnika kolorów (color picker).  Kolor táa — zdefiniuj kolor táa witryny. MoĪesz wpisaü kolor, uĪywając kodu

heksadecymalnego, lub po prostu wybraü go z próbnika kolorów (color picker). Ja zmieniam kolor na leciutko niebieskawy (drogie Panie, wybaczcie!): #e2f3fc.

340

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Logo — kliknij przycisk Wybierz, a nastĊpnie w oknie modalnym przeĞlij plik

z logo Twojej witryny lub wybierz plik, który juĪ zostaá przesáany. W moim przykáadzie pozostawiam to pole puste.  Tytuá — wpisz tekst, który pojawi siĊ, jeĪeli w polu Logo nie wybierzesz Īadnego obrazu. W moim przykáadzie wpisujĊ Moje E-booki.  Opis — wpisz tekst, który pojawi siĊ pod obrazem logo lub tekstem, który wpiszesz w polu Tytuá witryny. Wpisz na przykáad CMS Joomla!, projektowanie stron WWW.  Fonty Google w nagáówkach — zdecyduj, czy chcesz, aby w nagáówkach

witryny stosowane byáy fonty Google.  Nazwa fontów w Google — wpisz nazwĊ fontu Google

(www.google.com/fonts), który bĊdzie stosowany w nagáówkach witryny. Wpisz na przykáad Roboto Condensed.  Ukáad páynny — zdecyduj, czy witryna na duĪych ekranach powinna mieü

okreĞloną szerokoĞü, czy powinna byü rozciągniĊta na caáą szerokoĞü ekranu. Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz i zamknij, a nastĊpnie sprawdĨ, jakie zmiany nastąpiáy w wyglądzie Twojego serwisu (rysunek 8.13).

Rysunek 8.13. Wygląd serwisu po zmianie opcji konfiguracyjnych szablonu Protostar

Jak widzisz, nawet, jeĞli masz do dyspozycji jedynie szablony zainstalowane razem z CMS Joomla!, masz spore moĪliwoĞci dokonywania zmian w wyglądzie Twojego serwisu.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

341

Jeden serwis — wiele szablonów MoĪliwoĞü uĪycia wielu szablonów w obrĊbie jednego serwisu to jedna z wielu bardzo interesujących funkcjonalnoĞci Joomla!. W moim przykáadowym serwisie chciaábym na przykáad, aby kaĪda gáówna kategoria opisywanych e-booków miaáa inny wygląd. MoĪesz przypisaü wybrany szablon do konkretnych pozycji menu. Poza tym praktycznie kaĪdej pozycji menu moĪesz przypisaü inny szablon. Musisz jedynie pamiĊtaü o tym, Īe w serwisie moĪe byü zdefiniowany tylko jeden szablon domyĞlny. W ramach üwiczenia postĊpuj zgodnie z podanymi dalej zaleceniami. Dla kategorii JOOMLA! przypisz szablon Protostar z nastĊpującymi ustawieniami:  Kolor wyróĪnieĔ: #659e39  Kolor táa: #e4ffcf  Logo: brak  Tytuá: JOOMLA!  Opis: Zestaw Najlepszych E-booków  Fonty w Google w nagáówkach: Tak  Nazwa fontów Google: Oswald  Ukáad páynny: Staáy

No tak, tylko jak to zrobiü? PrzecieĪ masz tylko jeden szablon Protostar! Nie martw siĊ. Nie prostszego. Po prostu trzeba skopiowaü styl szablonu. Jak to zrobiü? W menedĪerze stylów szablonów zaznacz pole wyboru przy szablonie Protostar, a nastĊpnie kliknij przycisk Skopiuj (rysunek 8.14). Rysunek 8.14. Kopiowanie szablonu Protostar

Po chwili zobaczysz komunikat z informacją o skopiowaniu szablonu, a na liĞcie szablonów pojawi siĊ kopia szablonu o nazwie Protostar — Default (2). Edytuj ustawienia tego szablonu. MoĪesz oczywiĞcie dla wáasnych potrzeb zmieniü jego nazwĊ. Ja w polu

342

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

nazwa stylu wpisujĊ protostar — JOOMLA!. DziĊki temu áatwo skojarzĊ, do czego uĪywam tego szablonu. Kliknij kartĊ Wzbogacone i skonfiguruj ustawienia zgodnie z tymi, które zaproponowaáem wczeĞniej. I teraz bardzo waĪna sprawa! Kliknij kartĊ Przypisz do pozycji menu i zaznacz pola wyboru z pozycjami związanymi z kategorią JOOMLA!. Zaznacz pozycje podobnie jak na rysunku 8.15.

Rysunek 8.15. Przypisanie do wybranych pozycji menu dla stylu szablonu: protostar — JOOMLA!

Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany i powróciü do okna menedĪera stylów. Zwróü uwagĊ na wyĞwietlony przez system komunikat, informujący o liczbie pozycji przypisanych do tego stylu. ZauwaĪ takĪe, Īe w kolumnie Przypisany na liĞcie szablonów pojawiá siĊ ptaszek. JeĪeli wskaĪesz myszą tĊ ikonĊ, system wyĞwietli w chmurce informacjĊ o liczbie przypisanych pozycji (rysunek 8.16).

Rysunek 8.16. Komunikat informujący o liczbie przypisanych pozycji menu

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

343

SprawdĨ, jak prezentują siĊ strony z przypisanym nowym stylem szablonu. Po klikniĊciu w menu pozycji JOOMLA! Twój serwis powinien wyglądaü podobnie jak na rysunku 8.17.

Rysunek 8.17. Wygląd serwisu po klikniĊciu w menu pozycji JOOMLA!

Teraz pora na zmianĊ ustawieĔ szablonu dla kategorii WEBDESIGN. Skopiuj styl szablonu Protostar, a nastĊpnie zmieĔ jego nazwĊ na protostar — WEBDESIGN. Kliknij kartĊ Wzbogacone i skonfiguruj ustawienia zgodnie z podanymi poniĪej:  Kolor wyróĪnieĔ: # 7e408e  Kolor táa: # f7e8fa  Logo: brak  Tytuá: Web Design  Opis: Twórz wspaniaïe strony WWW  Fonty w Google w nagáówkach: Tak  Nazwa fontów Google: Rancho  Ukáad páynny: Staáy

344

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Kliknij kartĊ Przypisz do pozycji menu i zaznacz pola wyboru z pozycjami związanymi z kategorią WEBDESIGN. Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie sprawdĨ, jak wyglądają strony, do których przypisany jest styl protostar — WEBDESIGN (rysunek 8.18).

Rysunek 8.18. Wygląd serwisu po klikniĊciu w menu pozycji WEBDESIGN

Mam nadziejĊ, Īe te proste üwiczenia pokazaáy Ci, jak w prosty sposób moĪesz sprawiü, aby Twój serwis byá dostosowany do prezentowanych w nim treĞci. Potrafisz juĪ zastosowaü róĪne style szablonu dla wybranych pozycji menu. W üwiczeniu wykorzystaáem kopie jednego szablonu, aby wygląd caáego serwisu byá spójny. Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby zastosowaü zupeánie róĪne szablony do wybranych pozycji menu. Moim zdaniem warto zastosowaü to rozwiązanie w przypadku rozbudowanych serwisów, które prezentują obszerne treĞci z róĪnych dziedzin. Natomiast nie ma sensu przypisywaü róĪnych szablonów w sytuacji, kiedy jest to prosta witryna z kilkoma podstronami. Zobacz poradnik wideo mojego autorstwa, pokazujñcy, w jaki sposób w Joomla! 3 korzystaè z wielu szablonów w jednym serwisie bit.ly/multitemplates.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

345

Szablon darmowy czy päatny? Szablony znajdujące siĊ w pakiecie instalacyjnym Joomla! mają niewielkie moĪliwoĞci konfiguracyjne. Bez wiĊkszych przeróbek nie sposób korzystaü z nich w profesjonalnych witrynach. JeĪeli domyĞlnie zainstalowane szablony CiĊ nie satysfakcjonują, masz do dyspozycji kilka rozwiązaĔ:  Dostosowanie darmowego szablonu — rozwiązanie to wydaje siĊ dobre,

ale tylko pod wzglĊdem finansowym. JeĪeli znasz jĊzyk HTML i CSS, to — poĞwiĊcając trochĊ czasu — jesteĞ w stanie wykonaü to zadanie.  Samodzielnie opracowanie wáasnego szablonu od podstaw — w tym

przypadku nie poniesiesz kosztów, ale Twoje kompetencje pod wzglĊdem programistycznym i graficznym muszą byü wiĊksze. Musisz znaü jĊzyk HTML, PHP, CSS i czĊsto JavaScript oraz posáugiwaü siĊ przynajmniej w podstawowym zakresie programami graficznymi. No i na pewno zapáacisz sporym nakáadem czasu i pracy.  Zlecenie wykonania szablonu profesjonalistom — to pociągnie za sobą

spory wydatek, ale moĪesz za to liczyü na wykonanie szablonu idealnie dopasowanego do Twoich potrzeb.  Zakup gotowego szablonu — w tym przypadku poniesiesz niewielkie koszty,

poniewaĪ szablon z niewyáączną licencją moĪesz kupiü nawet za 120 zá. JeĪeli jednak chcesz kupiü gotowy szablon z wyáącznym prawem uĪytkowania, to musisz siĊ liczyü ze znacznie wiĊkszym wydatkiem.  Wykupienie czáonkostwa w klubie szablonów — takie rozwiązanie daje Ci

spore moĪliwoĞci wyboru dowolnego szablonu spoĞród wszystkich dostĊpnych w klubie. NajczĊĞciej dostĊp taki opáacasz na konkretny okres, czĊsto 3 miesiące, 6 lub 12 miesiĊcy. Poszukując szablonu, potrzebujesz takiego, który oddaje charakter dziaáalnoĞci serwisu. PrzecieĪ inny szablon zastosujesz, jeĪeli planujesz utworzyü serwis dla jakiejĞ instytucji publicznej, inny do bloga na temat komputerów, a jeszcze inny, jeĪeli tworzysz oficjalną stronĊ jakiejĞ firmy. W sieci istnieje wiele stron oferujących darmowe szablony dla róĪnych wersji Joomla!. Niestety, nie ma jednego centralnego miejsca, podobnego do katalogu rozszerzeĔ Joomla!. ListĊ serwisów, na których znajdziesz darmowe szablony dla swojego serwisu opartego na Joomla!, przedstawiam poniĪej:  templatki.com — polskojĊzyczna witryna, w której znajdziesz skatalogowane

prawie tysiąc darmowych szablonów dla Joomla!. MoĪesz wyĞwietlaü galerie szablonów w zaleĪnoĞci od wersji Joomla!. Oprócz miniaturki przedstawiającej wygląd oraz podstawowych informacji o szablonie dostĊpny jest przycisk Demo, dziĊki któremu moĪesz zobaczyü wersjĊ demonstracyjną danego szablonu wypeánioną przykáadową treĞcią i sprawdziü, czy speániaáby Twoje oczekiwania.

346

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  www.joomla24.com — serwis udostĊpniający mnóstwo darmowych szablonów

dla Joomla!. Kliknij w menu po lewej stronie lub menu poziomym pozycjĊ Template Gallery, a nastĊpnie wybierz wersjĊ Joomla!. Pod kaĪdą miniaturką szablonu znajdują siĊ jego nazwa oraz dwa odsyáacze. Po klikniĊciu odsyáacza Live Preview moĪesz wyĞwietliü wersjĊ demonstracyjną szablonu, natomiast po klikniĊciu przycisku Download moĪesz pobraü plik instalacyjny z danym szablonem.  www.joomlaos.de — niemieckojĊzyczny serwis udostĊpniający ogromną galeriĊ

darmowych szablonów. JeĪeli nie znasz jĊzyka niemieckiego, nie musisz siĊ martwiü — na pewno sobie poradzisz. Aby wyĞwietliü anglojĊzyczną wersjĊ witryny, wystarczy kliknąü ikonĊ flagi Wielkiej Brytanii znajdującą siĊ nad menu Main Menu. Aby przejĞü do galerii szablonów, kliknij w menu poziomym pozycjĊ Joomla Templates, a nastĊpnie odnoĞnik wskazujący na odpowiednią dla Twojego serwisu wersjĊ Joomla!. Pod kaĪdą miniaturką szablonu zobaczysz nazwĊ szablonu oraz dwa odsyáacze. Po klikniĊciu odsyáacza Live Preview moĪesz wyĞwietliü wersjĊ demonstracyjną szablonu. Natomiast po klikniĊciu przycisku Download moĪesz pobraü plik instalacyjny z danym szablonem. Sporo darmowych szablonów znajdziesz takĪe w serwisie projektu KuĨnia DostĊpnych Stron (dostepny.joomla.pl), który jest ponadto Ĩródáem uĪytecznej wiedzy, dobrych praktyk i pomocnych narzĊdzi. W ramach tego projektu utworzono 96 szablonów zgodnych z wytycznymi WCAG. Wszystkie szablony zostaáy przygotowane przez profesjonalistów z firmy DJ-Projekty, która pod marką Joomla-Monster.pl zajmuje siĊ tworzeniem szablonów dla CMS Joomla!. Szablony te bazują na frameworku EF4 i mają naprawdĊ spore moĪliwoĞci konfiguracyjne. Są dostĊpne pod adresem bit.ly/kds-szablony. Aby przejrzeü wszystkie oferowane przez powyĪsze serwisy szablony, trzeba poĞwiĊciü sporo czasu. Na pewno znajdziesz jeszcze wiele serwisów oferujących darmowe szablony dla Joomla!. Wystarczy, Īe do wyszukiwarki wpiszesz frazĊ joomla free templates. Bardzo czĊsto serwisy, które oferują páatne rozwiązania, projektują specjalne darmowe wersje swoich szablonów. Takie szablony niejednokrotnie stanowią punkt wyjĞcia dla autorskiego szablonu. PoniĪej przedstawiam moją subiektywną listĊ stron oferujących darmowe szablony dla Joomla!:  www.joomla-monster.pl/kategorie-szablonow/darmowe-szablony  www.gavick.com/joomla-templates/tag,free-Joomla  www.joomlashine.com/free-joomla-templates.html  www.joomshaper.com/joomla-templates?tag=free  www.siteground.com/joomla-templates.htm  www.joomlart.com/joomla/templates/tag/free  www.rockettheme.com/joomla/templates  www.shape5.com/product_details/free_templates

PoĞwiĊü trochĊ czasu na zapoznanie siĊ z ofertą darmowych szablonów.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

347

Wiesz juĪ, Īe w internecie istnieje wiele serwisów oferujących bezpáatne szablony. Bardzo czĊsto szablony udostĊpniane za darmo to ciekawe i solidnie wykonane prace. Musisz mieü jednak ĞwiadomoĞü, Īe szablony rozpowszechniane bezpáatnie nie dają Ci gwarancji, Īe bĊdą prawidáowo wyĞwietlane w Twoim serwisie, i nie zawsze mają wsparcie techniczne twórców. Gdzie kupiü szablon dla Joomla? Istnieje mnóstwo firm oferujących szablony do Joomla!. Nie jest áatwo poleciü najlepszą firmĊ. Bo co tak naprawdĊ znaczy „najlepsza firma”? Czy to taka, która sprzedaje najwiĊcej, czy teĪ moĪe taka, która oferuje najwiĊcej szablonów? A moĪe taka, która ma Ğwietne wsparcie techniczne? A moĪe taka, która oferuje szablony, które siĊ akurat Tobie podobają? Ty i ja moĪemy mieü inny gust. KaĪdy jest inny, wiĊc nie oĞmielĊ siĊ powiedzieü jednoznacznie, Īe dana firma projektuje najlepsze szablony. Szukając szablonu do swojego serwisu lub do serwisu klienta — jeĪeli zajmujesz siĊ zarobkowo tworzeniem stron WWW — powinieneĞ siĊ skoncentrowaü na znalezieniu takiego, który odda charakter dziaáalnoĞci serwisu. PrzecieĪ inny szablon zastosujesz, jeĪeli planujesz utworzyü blog na temat komputerów, a inny, jeĪeli tworzysz oficjalną stronĊ jakiejĞ firmy, na przykáad motoryzacyjnej. OczywiĞcie czĊĞü oferowanych szablonów ma charakter uniwersalny i moĪna je dostosowaü do wiĊkszoĞci projektów internetowych. Niektóre firmy zamiast sprzedawaü pojedyncze sztuki swoich projektów, oferują subskrypcjĊ, w ramach której masz nieograniczony dostĊp do wszystkich dostĊpnych szablonów. NajczĊĞciej opáacasz moĪliwoĞü korzystania z nich przez konkretny okres: 3 miesiące, 6 lub 12 miesiĊcy. Na stronach serwisów oferujących páatny dostĊp do swoich szablonów znajdziesz szczegóáowe informacje na ten temat. Musisz mieü ĞwiadomoĞü, Īe czasami wykupując najtaĔszą opcjĊ, musisz siĊ liczyü z pewnymi ograniczeniami, takimi jak moĪliwoĞü pobrania tylko jednego szablonu lub brak wsparcia technicznego. Warto wiedzieü, Īe po wygaĞniĊciu Twojej subskrypcji moĪesz legalnie korzystaü z szablonów, które zostaáy przez Ciebie pobrane w okresie jej trwania. Jednak po wygaĞniĊciu subskrypcji nie masz juĪ dostĊpu do kolejnych aktualizacji i ulepszeĔ szablonu. PoniĪej prezentujĊ moją caákowicie subiektywną listĊ serwisów oferujących szablony dla Joomla! Dwie pierwsze pozycje to adresy serwisów polskich firm. NajczĊĞciej projektują one swoje szablony na rynek anglojĊzyczny. Dlatego teĪ ich witryny prezentowane są w jĊzyku angielskim. Warto jednak wiedzieü, Īe korzystając z formularza kontaktowego, moĪna napisaü swoje pytanie w jĊzyku polskim.  www.joomla-monster.pl  www.gavick.com  www.joomlashine.com  www.themexpert.com  www.joomlart.com

348

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  www.joomshaper.com  www.joomlashack.com  www.templatemonster.com  www.rockettheme.com  www.shape5.com  yootheme.com

Wybór szablonu to jedna z najwaĪniejszych decyzji, jakie trzeba podjąü podczas projektowania serwisu WWW. MnogoĞü serwisów oferujących szablony powoduje, Īe im wiĊcej oglądasz, tym trudniej jest Ci siĊ zdecydowaü. Przeglądając wersje demonstracyjne szablonów, weĨ pod uwagĊ kilka dodatkowych sugestii:  Upewnij siĊ, czy ukáad i struktura szablonu odpowiadają Twoim potrzebom.  SprawdĨ, jakie pozycje są zdefiniowane w szablonie i jakie jest ich

rozmieszczenie.  Otwórz wersjĊ demonstracyjną szablonu w róĪnych przeglądarkach

internetowych i sprawdĨ, czy w kaĪdej z nich prezentuje siĊ podobnie.  SprawdĨ, czy kod szablonu — HTML i CSS — nie zawiera báĊdów.

Wykorzystaj w tym celu walidatory W3C (www.w3.org). JeĪeli walidator zwróci duĪą liczbĊ powaĪnych báĊdów, rozejrzyj siĊ za innym szablonem.  Zorientuj siĊ, czy moĪliwy jest wybór wariantu kolorystycznego szablonu.  Zorientuj siĊ, czy do szablonu są oferowane dodatkowe wáaĞciwoĞci lub dodatki.  SprawdĨ, jak szablon prezentuje siĊ na urządzeniach mobilnych. MoĪesz to

tego celu wykorzystaü narzĊdzie Google dostĊpne pod adresem www.google.com/webmasters/tools/mobile-friendly.  JeĪeli projektujesz serwis dla instytucji, urzĊdu lub firmy realizującej zadania

publiczne, sprawdĨ, czy szablon speánia wymogi dostĊpnoĞci (WCAG 2.0).

Jak utworzyè wäasny szablon dla Joomla? Tworzysz witryny oparte na Joomla! i nie moĪesz znaleĨü szablonu, który speániaáby Twoje oczekiwania? Utworzenie wáasnego szablonu zupeánie od zera nie jest dla kaĪdego, poniewaĪ wymaga umiejĊtnoĞci programowania i znajomoĞci takich jĊzyków, jak HTML, CSS, LESS, PHP czy JavaScript. JeĪeli projektujesz witrynĊ dla kogoĞ, to iloĞü czasu potrzebna do utworzenia szablonu tą metodą moĪe okazaü siĊ nieadekwatna do ceny, jaką proponujesz klientowi. A co, jeĪeli czujesz, Īe Twoje umiejĊtnoĞci programowania nie są na takim poziomie, aby to byáo moĪliwe? WyobraĨ sobie, Īe istnieją narzĊdzia, które pozwalają utworzyü wáasny szablon nawet osobom, które na kodowaniu nie znają siĊ prawie wcale!

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

349

Obecnie w sieci znajdziesz wiele tego typu rozwiązaĔ. A jeszcze kilka lat temu nie byáo ich prawie wcale! Teraz wiĊkszoĞü z dostĊpnych narzĊdzi do tworzenia wáasnych szablonów dla Joomla! dostĊpna jest caákowicie bezpáatnie. KaĪde z nich ma zestaw unikalnych funkcjonalnoĞci, które trzeba braü pod uwagĊ przy wyborze. Zazwyczaj opierają siĊ one na tzw. szablonie bazowym i doáączonych specjalnych bibliotekach programistycznych, tzw. frameworkach. DziĊki temu otrzymujesz gotowy pakiet umoĪliwiający modyfikacjĊ szablonu bazowego. W dalszej czĊĞci tego rozdziaáu pokaĪĊ Ci kilka takich rozwiązaĔ. SpróbujĊ je zaimplementowaü w moim przykáadowym serwisie. BĊdziesz mógá zdecydowaü, które z nich jest najlepsze dla Ciebie. Zatem do dzieáa!

EF4 Framework EF4 to polski produkt zespoáu skáadającego siĊ z osób pracujących w DJ-Extensions i Joomla-Monster. Jego premiera miaáa miejsce rok temu, podczas jednego z lokalnych spotkaĔ Joomla! User Group Trójmiasto. Krótką prezentacjĊ moĪliwoĞci frameworka EF4 moĪesz zobaczyü na YouTube: bit.ly/yt-ef4. Zobacz koniecznie, poniewaĪ prezentacja pokazuje w bardzo ciekawy sposób, jakie moĪliwoĞci daje to narzĊdzie. PamiĊtaj, Īe zespóá DJ-Projekty ciągle pracuje nad udoskonaleniem swoich produktów. Zatem moĪe siĊ okazaü, Īe kiedy bĊdziesz korzystaü z tej ksiąĪki, bĊdzie dostĊpna juĪ inna wersja frameworka EF4. CzĊsto nowe wersje zawierają dodatkowe funkcjonalnoĞci, których w poprzednich wersjach nie byáo. Czasami niektóre funkcjonalnoĞci zostają usuniĊte, a wygląd niektórych opcji bywa zmieniany. Nie irytuj siĊ zatem, Īe coĞ siĊ nie zgadza. MoĪe po prostu korzystasz juĪ z innej wersji frameworka EF4. Aby pobraü odpowiednie pliki, naleĪy zarejestrowaü siĊ w serwisie www.joomla-monster.pl. Po zalogowaniu siĊ kliknij odsyáacz DARMOWE SZABLONY JOOMLA!, a nastĊpnie miniaturkĊ szablonu o nazwie JM SERVICES (USàUGI). W kolejnym oknie kliknij przycisk DODAJ DO KOSZYKA i odnoĞnik koszyka znajdujący siĊ na górze strony (rysunek 8.19). Kliknij przycisk ZAMÓWIENIE. W kolejnym oknie zaznacz wymagane pola wyboru oznaczone gwiazdką i kliknij przycisk POTWIERDħ ZAMÓWIENIE. JeĪeli wszystko odbyáo siĊ bez problemów, otrzymasz e-mail z linkiem umoĪliwiającym pobranie pliku. Zapisz pobrany plik w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze i rozpakuj jego zawartoĞü. Po rozpakowaniu w folderze jm-services-J30-UNPACK-FIRST/template znajdziesz dwa pliki: jm-services.zip oraz plg_EF4-framework.zip. Pierwszy z nich to plik z szablonem, natomiast drugi to framework EF4. Zainstaluj po kolei oba pliki, korzystając z instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje).

350

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.19. Dodawanie do koszyka szablonu JM SERVICES (USàUGI)

Teraz musisz wáączyü framework EF4. Kliknij w menu Rozszerzenia pozycjĊ Dodatki, a nastĊpnie przycisk NarzĊdzia wyszukiwania i z filtra Wybierz typ wybierz pozycjĊ system. Odszukaj na liĞcie dodatek o nazwie EF4 Joomla-Monster Framework i kliknij ikonĊ w kolumnie Stan obok nazwy dodatku. MoĪesz takĪe kliknąü pole wyboru obok nazwy dodatku i przycisk Wáącz znajdujący siĊ w przyborniku (rysunek 8.20). Rysunek 8.20. Wáączanie dodatku EF4 Joomla-Monster Framework

Teraz moĪesz rozpocząü budowanie wáasnego szablonu opartego na frameworku EF4. Otwórz menedĪera stylów szablonów (menu Rozszerzenia/Szablony), a nastĊpnie zdefiniuj styl o nazwie jm-services – domyĞlny jako domyĞlny. Na pewno wygląd witryny

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

351

nie bĊdzie jeszcze dla Ciebie satysfakcjonujący, ale spokojnie, juĪ za chwilĊ poznasz moĪliwoĞci, jakie ma framework EF4. Kliknij nazwĊ stylu jm-services – domyĞlny, aby wyĞwietliü opcje konfiguracyjne szablonu. Opcje te zostaáy pogrupowane w menu pionowym, w którym masz do dyspozycji nastĊpujące pozycje:  Szczegóáy — znajdziesz tutaj informacje dotyczące wersji EF4 i odnoĞniki

do witryn z nim powiązanych.  Ustawienia podstawowe — tutaj moĪesz zdefiniowaü logo, tekst nagáówka

i slogan strony, a takĪe wáączyü lub wyáączyü dodatkowe elementy strony, takie jak na przykáad przeáącznik rozmiaru czcionki, przycisk umoĪliwiający powrót na początek strony, dodatkowy wysuwany obszar strony (off-canvas). W tym miejscu znajdują siĊ takĪe opcje sáuĪące do wyĞwietlenia strony typu Wracamy wkrótce (Comming Soon), za pomocą której moĪesz wyĞwietliü stronĊ z licznikiem odliczającym czas, jaki pozostaá do otwarcia strony. Tego typu stronĊ moĪesz wykorzystaü zamiast zwykáego komunikatu informującego, Īe strona jest wyáączona.  Konfiguracja ukáadu strony — to jedna z najciekawszych opcji, dziĊki której

moĪesz przebudowaü caákowicie wygląd szablonu. Za pomocą Layout buildera moĪesz praktycznie dowolnie konfigurowaü ukáad szablonu. MoĪesz na przykáad zmieniaü kolejnoĞü poszczególnych bloków oraz kolejnoĞü kolumn. MoĪesz przypisywaü wáasne pozycje moduáów, a takĪe zdecydowaü o ukryciu niektórych bloków w zaleĪnoĞci od wielkoĞci ekranu. Layout builder pozwala takĪe zapisaü swoje ustawienia i przypisaü je do wybranych pozycji menu.  Ustawienia czcionek — znajdziesz tutaj ustawienia związane z czcionkami

uĪywanymi w witrynie. MoĪesz zdefiniowaü font i jego wielkoĞü w takich elementach serwisu, jak menu poziome, nagáówki moduáów, nagáówki artykuáów. MoĪesz takĪe definiowaü ustawienia czcionek dla wybranych selektorów lub identyfikatorów zdefiniowanych w CSS. DziĊki temu moĪesz zdefiniowaü inne ustawienia czcionki dla pojedynczego elementu serwisu.  Zmiana kolorów — tutaj znajdują siĊ opcje umoĪliwiające zmianĊ kolorów

poszczególnych elementów serwisu. Oprócz kolorów bazowych táa strony, komponentu, koloru czcionki, moĪesz zdefiniowaü kolory táa, obramowania i czcionki takich elementów, jak górny pasek nad nagáówkiem strony (top bar), pasek menu, moduáy, stopka.  Opcje zaawansowane — w tym miejscu znajdziesz opcje umoĪliwiające

wáączanie lub wyáączanie zaawansowanych funkcjonalnoĞci szablonu. Jedną z nich jest KONFIGURACJA STYLÓW, która po wáączeniu umoĪliwia zmianĊ kolorów szablonu i ustawieĔ czcionek bezpoĞrednio z poziomu witryny.  Ustawienia zapisu — za pomocą opcji zawartych w tym miejscu moĪesz

zapisaü ustawienia szablonu do zewnĊtrznego pliku, a takĪe wczytaü zapisane wczeĞniej ustawienia.  Dokumentacja — tutaj znajdziesz odnoĞniki do dokumentacji frameworka EF4,

siatki Bootstrap oraz rozszerzeĔ DJ-Extensions.

352

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Aktualizacje — tutaj sprawdzisz aktualne wersje szablonu i frameworka EF4.  Przypisz do pozycji menu — tutaj moĪesz przypisaü szablon do wszystkich

lub wybranych pozycji menu. Dokáadny opis wszystkich opcji frameworka EF4 wraz z konkretnymi przykáadami znajdziesz w moim e-booku Kurs Joomla!. Jak stworzyü wáasny szablon do Joomla! (bit.ly/wsdj-ef4). Dodatkowo w ksiąĪce o takim samym tytule znajdziesz wiele praktycznych porad związanych z dostosowywaniem szablonu do specyficznych potrzeb. Zajrzyj na stronĊ www.slawop.net i sprawdĨ, czy ksiąĪka ta jest juĪ dostĊpna. Teraz krok po kroku pokaĪĊ Ci, jak szybko dostosowaü szablon jm-services do potrzeb mojego przykáadowego serwisu. Najpierw dodaj tekst i slogan strony. Kliknij w menu szablonu jm-services pozycjĊ Ustawienia podstawowe. W polu Tekst logo wpisz Moje E-booki, natomiast w polu Opis strony, wpisz CMS Joomla!, projektowanie stron WWW (rysunek 8.21). Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ strona gáówna Twojej witryny.

Rysunek 8.21. Definiowanie ustawieĔ podstawowych w szablonie jm-services

Teraz zajmiemy siĊ zmianą nazw wybranych pozycji moduáów. DziĊki temu widoczna bĊdzie czĊĞü moduáów, która obecnie nie jest wyĞwietlana. Kliknij w menu szablonu jm-services pozycjĊ Konfiguracja ukáadu strony. Zwróü uwagĊ na obecny ukáad poszczególnych bloków. Odzwierciedlają one typowy ukáad rozbudowanego serwisu, gdzie na samej górze znajduje siĊ blok z górną belką (top-bar), poniĪej są blok z logo i menu nawigacyjne (top-menu-nav), nastĊpnie nagáówek — header, w którym czĊsto umieszczany jest tzw. slider z grafikami oraz krótkim opisem. Pod nagáówkiem masz

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

353

do dyspozycji dwa bloki, tzw. flexiblocks, w których obecnie znajdują siĊ po cztery bloki top. Pod nimi znajduje siĊ blok breadcrumbs, najczĊĞciej z informacją, w którym miejscu serwisu znajduje siĊ internauta. Dopiero teraz masz do dyspozycji trzy gáówne bloki: kolumnĊ lewą (left-column), gáówny blok prezentujący treĞü serwisu (component) oraz kolumnĊ prawą (right column). Blok treĞci podzielony jest na trzy czĊĞci: content-top, component (w którym wyĞwietlane są np. artykuáy) i content-bottom. Pod gáównymi blokami masz do dyspozycji jeszcze trzy bloki typu flexiblocks: bottom1, bottom2 i footer. Przyznasz, Īe jest tego naprawdĊ sporo? Aby dokonaü zmian w rozmieszczeniu poszczególnych bloków, wystarczy, Īe „chwycisz” myszą niebieski przycisk znajdujący siĊ po prawej stronie wiĊkszoĞci bloków i przeciągniesz w górĊ lub w dóá — w miejsce, w którym chcesz, aby ten blok siĊ znajdowaá. Podobny przycisk drag & drop znajduje siĊ nad blokami: left-column, content-top i right-column. W tym przypadku moĪesz przemieszczaü te bloki w lewo lub prawo (rysunek 8.22). W prawym górnym rogu wiĊkszoĞci pozycji moduáów znajduje siĊ maáa ikona z oáówkiem, po której klikniĊciu moĪesz z listy wybraü inną nazwĊ do wybranej pozycji moduáu. I wáaĞnie na tym teraz siĊ skupimy. Aby moduá o nazwie Menu Gáówne widoczny byá witrynie, zmieĔ nazwĊ pozycji topmenu-nav na position-1 (rysunek 8.23). W podobny sposób zmieĔ nazwy nastĊpujących pozycji:  top-bar2 na position-0  header na banner  right-column na position-7  footer-mod1 na footer

Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie odĞwieĪ stronĊ gáówną witryny. Teraz wiĊkszoĞü moduáów jest juĪ widoczna. Wprowadzimy kilka drobnych zmian w typografii. Kliknij w menu szablonu jm-services pozycjĊ Ustawienia czcionek. ZmieĔ ustawienia w nastĊpujących sekcjach: CZCIONKA PODSTAWOWA x Rozmiar czcionki: 14 px x Typ czcionki: Czcionka z listy x Rodzina czcionek: Verdana MENU POZIOME x Rozmiar czcionki: 15 px

354

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.22. Wygląd domyĞlnego ukáadu strony wyĞwietlany w menu Konfiguracja ukáadu strony w szablonie jm-services

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

355

Rysunek 8.23. Zmiana nazwy pozycji menu w szablonie jm-services

NAGàÓWKI ARTYKUàÓW x Rozmiar czcionki: 28 px x Typ czcionki: Czcionka z listy x Rodzina czcionek: Arial Narrow USTAWIENIA ZAAWANSOWANE x Rozmiar czcionki: 28 px x Typ czcionki: Czcionki Google x Url czcionek Google:

http://fonts.googleapis.com/css?family=Monoton:400,300,300italic, 400italic,700,700italic,900,900italic

x Rodzina czcionek Google: Monoton, sans-serif x Identyfikatory/nazwy: #jm-logo Jeszcze tylko kilka zmian w ustawieniach kolorów i szablon bĊdzie gotowy. Kliknij w menu szablonu jm-services pozycjĊ Zmiana kolorów. ZmieĔ ustawienia w nastĊpujących sekcjach: USTAWIENIA GLOBALNE x Táo strony: #e2f3fc x Obramowanie treĞci: #b3e2fc x Kolor tekstu: : #474747 TOP BAR x Obramowanie: #b3e2fc TOPMENU BAR x Obramowanie: #b3e2fc

356

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

MODUàY x Táo moduáu: #f0f7fa x Obramowanie moduáu: #b3e2fc x Tekst moduáu: #575757 FOOTER x Táo: #017eba x Obramowanie: #b3e2fc x Kolor tekstu: #ffffff Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie odĞwieĪ stronĊ gáówną witryny. Hm, w zasadzie wszystko jest OK, poza nagáówkiem strony z menu gáównym (rysunek 8.24).

Rysunek 8.24. Wygląd menu gáównego przykáadowej witryny po zastosowaniu szablonu jm-services

Co zrobiü, aby menu byáo atrakcyjniejsze? Potrzebujesz moduáu DJ-Menu. To darmowe rozszerzenie, które moĪesz pobraü pod adresem bit.ly/dj-menu. Pobierz i zapisz plik w dowolnej lokalizacji swojego komputera, a nastĊpnie zainstaluj go w swoim serwisie. Teraz otwórz okno menedĪera moduáów (menu Rozszerzenia/Moduáy) i wycofaj z publikacji moduá o nazwie Menu Gáówne. Odszukaj na liĞcie moduá DJ-Menu i kliknij jego nazwĊ, aby przejĞü do okna umoĪliwiającego edycjĊ jego ustawieĔ.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

357

W polu Tytuá wpisz wáasny tytuá moduáu. Ja wpisujĊ Menu Gïówne. W polu Menu Name wybierz z listy menu, które bĊdzie wyĞwietlane w tym module. W moim przykáadowym serwisie wybieram Menu Gáówne. W polu Theme wybierz pozycjĊ – override from template –, nastĊpnie w polu Display SELECT for small screens kliknij przycisk Tak, aby na smartfonach menu gáówne wyĞwietlane byáo w formie rozwijalnej listy. W polu PokaĪ tytuá kliknij przycisk Ukryj, w polu Pozycja wybierz z listy pozycjĊ position-1 i w polu Stan wybierz z listy pozycjĊ Opublikowano. Kliknij kartĊ Przypisz do pozycji menu, aby w polu Zasada przypisania ustawiü opcjĊ powodującą wyĞwietlanie moduáu na wszystkich stronach (rysunek 8.25).

Rysunek 8.25. Edycja moduáu DJ-Menu

Zapisz prowadzone zmiany i sprawdĨ, jak teraz prezentuje siĊ menu gáówne (rysunek 8.26).

Gantry 5 Gantry 5 to znany od lat fantastyczny framework, którego producentem jest zespóá z RocketTheme. To firma z siedzibą w Denver, w stanie Colorado, w USA, która wykonuje szablony i rozszerzenia zarówno dla Joomla!, jak i WordPressa. Krótką prezentacjĊ moĪliwoĞci frameworka Gantry 5 moĪesz zobaczyü na YouTube: bit.ly/yt-gantry5. Zobacz koniecznie, poniewaĪ dziĊki temu szybko zorientujesz siĊ, jakie moĪliwoĞci daje to narzĊdzie. Miej na uwadze fakt, Īe zespóá RocketTheme ciągle pracuje nad udoskonaleniem swoich produktów. Zatem moĪe siĊ okazaü, Īe kiedy bĊdziesz korzystaü z tej ksiąĪki, bĊdzie dostĊpna juĪ inna wersja frameworka Gantry. CzĊsto nowe wersje zawierają dodatkowe funkcjonalnoĞci, których w poprzednich wersjach nie byáo. Czasami niektóre funkcjonalnoĞci zostają usuniĊte, a wygląd niektórych opcji jest zmieniony. Nie denerwuj siĊ zatem, kiedy coĞ siĊ nie zgadza. Prawdopodobnie korzystasz z innej wersji frameworka Gantry.

358

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.26. Wygląd menu gáównego przykáadowej witryny po zastosowaniu moduáu DJ-Menu

Aby pobraü odpowiednie pliki, otwórz stronĊ znajdującą siĊ pod adresem http://gantry. org/downloads, a nastĊpnie kliknij przycisk Gantry 5 Component i Hydrogen Theme. Za pomocą pierwszego pobierzesz plik z frameworkiem Gantry 5, a za pomocą drugiego szablon bazowy. Zapisz oba pliki w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze, a nastĊpnie zainstaluj oba po kolei, korzystając z instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/ Instalacje). Pamiötaj, aby instalacjö przeprowadziè w odpowiedniej kolejnoĈci: najpierw framework Gantry, a dopiero po nim szablon bazowy Hydrogen!

Po instalacji framework Gantry powinien byü automatycznie wáączony. Warto jednak na wszelki wypadek to sprawdziü. Kliknij w menu Rozszerzenia pozycjĊ Dodatki, a nastĊpnie przycisk NarzĊdzia wyszukiwania i z filtra Wybierz typ wybierz pozycjĊ system. Odszukaj na liĞcie dodatek o nazwie System — Gantry 5 i sprawdĨ, czy w kolumnie Stan wyĞwietlana jest ikona z zielonym znaczkiem (ptaszkiem) — jeĪeli tak, to framework Gantry jest opublikowany. Teraz moĪesz rozpocząü budowanie wáasnego szablonu w oparciu o framework Gantry 5. Zainstalowany szablon bazowy Hydrogen jest automatycznie szablonem domyĞlnym. MoĪesz wiĊc od razu zorientowaü siĊ, jak wygląda Twoja witryna z ustawieniami domyĞlnymi. Na pewno zwrócisz uwagĊ, Īe coĞ jest nie tak. Brak jest menu gáównego

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

359

i praktycznie wszystkich pozostaáych moduáów. Dzieje siĊ tak dlatego, Īe podczas instalacji frameworka Gantry tworzone jest nowe menu z jedną pozycją, która staje siĊ pozycją domyĞlną. Aby to zmieniü, musisz zdefiniowaü poprzednią pozycjĊ jako domyĞlną. Wówczas pozycja ta bĊdzie stroną gáówną witryny. W moim przykáadowym serwisie byáa to pozycja Start, znajdująca siĊ w menu Menu gáówne. Dokáadnie opisywaáem to w rozdziale 4., dotyczącym tworzenia systemu nawigacji witryny, ale jeszcze na wszelki wypadek przypomnĊ. Kliknij w menu pozycjĊ Menu, a nastĊpnie pozycjĊ Menu Gáówne. Teraz kliknij pole wyboru obok pozycji Start, a nastĊpnie przycisk DomyĞlna. MoĪesz takĪe kliknąü ikonĊ z gwiazdką w kolumnie Start (rysunek 8.27).

Rysunek 8.27. Ustawienie pozycji Start jako pozycji domyĞlnej

Na pewno wygląd witryny nie bĊdzie jeszcze dla Ciebie satysfakcjonujący, ale teraz przynajmniej dostĊpne jest jej menu gáówne. Zaraz pokaĪĊ Ci, co zrobiü, aby szybko dostosowaü szablon do wymagaĔ projektowanej witryny. Miej jednak ĞwiadomoĞü, Īe nie jest moĪliwe omówienie w tej ksiąĪce wszystkich dostĊpnych opcji konfiguracyjnych frameworka Gantry 5. Gáównym celem jest pokazanie Ci róĪnych narzĊdzi do tworzenia wáasnych szablonów. DziĊki przykáadowemu wdroĪeniu masz szansĊ poznaü takĪe ich moĪliwoĞci. Aby dokáadnie poznaü moĪliwoĞci frameworka Gantry 5, zajrzyj do oficjalnej dokumentacji, dostĊpnej pod adresem docs.gantry.org. MoĪesz takĪe sprawdziü na moim blogu www.slawop.net, czy dostĊpny jest juĪ e-book na temat tego framework-a. Na pewno znajdziesz w nim dokáadny opis funkcji konfiguracyjnych wraz z konkretnymi przykáadami. Byü moĪe dostĊpna jest takĪe ksiąĪka w ofercie wydawnictwa Helion — sprawdĨ koniecznie! Otwórz menedĪera stylów szablonów (menu Rozszerzenia/Szablony), a nastĊpnie zdefiniuj styl o nazwie jm-serwices jako domyĞlny. Na pewno wygląd witryny nie bĊdzie jeszcze dla Ciebie satysfakcjonujący, ale juĪ za chwilĊ poznasz moĪliwoĞci, jakie daje framework Gantry 5. Kliknij nazwĊ stylu Hydrogen — domyĞlny, aby wyĞwietliü opcje konfiguracyjne szablonu. Opcje te zostaáy pogrupowane w dwóch poziomych menu, w których dostĊpne są nastĊpujące pozycje:

360

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Outlines — wyĞwietla listĊ ukáadów widoków bieĪącego szablonu.  Menu — wyĞwietla panel administracyjny zwiĊkszający moĪliwoĞci

wyĞwietlania menu poprzez zmianĊ stylizacji, rozmieszczenia poszczególnych pozycji menu, a takĪe dodawania do menu innych elementów witryny, takich jak np. moduáy, inne menu, obraz czy ikony social media.  About — wyĞwietla informacje dotyczące zainstalowanej wersji szablonu

bazowego Hydrogen oraz linki do dokumentacji oraz wsparcia technicznego.  Extras — przycisk, który otwiera listĊ rozwijalną z opcjami umoĪliwiającymi

przeáączanie trybu pracy z szablonem, wyczyszczenie pamiĊci podrĊcznej oraz globalnych ustawieĔ platformy.  Styles — wyĞwietla ustawienia związane z wyglądem poszczególnych

elementów szablonu, takie jak np. kolory, rodzaj czcionki.  Particle Defaults — wyĞwietla ustawienia dotyczące niewielkich bloków

danych, takich jak np. format daty, logo, artykuáy, menu itp.  Page Settings — wyĞwietla ustawienia strony, takie jak ustawienia nagáówka,

znacznika BODY oraz ikony Favicon.  Layout — wyĞwietla okno umoĪliwiające zmianĊ ukáadu strony. DziĊki temu

moĪesz praktycznie dowolnie konfigurowaü ukáad szablonu. MoĪesz na przykáad zmieniaü kolejnoĞü poszczególnych bloków oraz kolejnoĞü kolumn. MoĪesz przypisywaü wáasne pozycje moduáów oraz dodawaü inne elementy do ukáadu strony.  Assigments — umoĪliwia przypisanie stylu szablonu do wszystkich lub

wybranych pozycji menu. No dobrze, teraz krok po kroku pokaĪĊ Ci, jak szybko dostosowaü szablon G5_Hydrogen do potrzeb przykáadowego serwisu. W sekcji Styles znajdziesz cztery predefiniowane style, dziĊki którym moĪesz szybko zmieniü kolorystykĊ szablonu. Kliknij styl o nazwie Preset 2, aby wiodącym kolorem byá kolor niebieski (rysunek 8.28). Kliknij przycisk Save Style, aby zapisaü te ustawienia.

Rysunek 8.28. Wybór stylu kolorystycznego szablonu

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

361

Teraz kliknij w menu szablonu pozycjĊ Layout, aby wyĞwietliü aktualny ukáad szablonu. Na samej górze znajduje siĊ sekcja Header, w której są umieszczone dwa bloki: Logo oraz Header. Pod nagáówkiem znajduje siĊ sekcja Navigation z blokiem Menu. W sekcji Main są trzy bloki: Breadcrumbs, System Messages oraz Page Content. W bloku Breadcrumbs wyĞwietlana jest informacja, w którym miejscu serwisu znajduje siĊ internauta. W bloku System Messages wyĞwietlane są komunikaty systemowe, natomiast w bloku Page Content najczĊĞciej wyĞwietlane są artykuáy lub inne elementy pochodzące z róĪnych komponentów systemu. Pod gáównymi blokami masz do dyspozycji sekcjĊ Footer, w której znajdują siĊ bloki: Footer, Copyright, Spacer oraz Branding. Na samym dole, w sekcji Offcanvas Section, znajdziesz blok Mobile-menu, w którym wyĞwietlane jest menu dla mniejszych ekranów, np. smartfonów. Dla kaĪdego bloku moĪesz zdefiniowaü wáasne ustawienia, klikając ikonĊ z koáem zĊbatym znajdującą siĊ po prawej stronie kaĪdego z nich. Do kaĪdej sekcji moĪesz dodaü dowolną liczbĊ bloków, które moĪesz przeciągnąü z sekcji Particles, znajdującej siĊ po lewej stronie okna Layout. Jest tego naprawdĊ sporo, wiĊc masz niemal nieograniczone moĪliwoĞci rozbudowy ukáadu Twojego szablonu. Aby dokonaü zmian w rozmieszczeniu poszczególnych bloków, wystarczy, Īe wskaĪesz wybrany blok i korzystając z techniki „przeciągnij i upuĞü”, przesuniesz go myszą w odpowiednie miejsce (rysunek 8.29). Aby usunąü wybrany blok z bieĪącego ukáadu, wystarczy przeciągnąü go do górnego obszaru okna, do obszaru z napisem Drop here to delete (rysunek 8.30). Zwróü uwagĊ, Īe w obecnym ukáadzie blok z menu poziomym znajduje siĊ pod blokiem z logo, natomiast obok bloku z logo jest obecnie blok o nazwie Header. ProponujĊ zamieniü miejscami bloki Menu i Header. MoĪesz to zrobiü, korzystając z techniki „przeciągnij i upuĞü” (drag & drop). Teraz blok Logo i blok Menu zajmują dokáadnie po poáowie szerokoĞci szablonu. W takim ukáadzie wysoce prawdopodobne jest, Īe nie zmieszczą siĊ wszystkie pozycje menu. ZmieĔ zatem szerokoĞü bloku Logo na 20%. Aby to zrobiü, wystarczy, Īe ustawisz kursor myszy pomiĊdzy blokami i przeciągniesz myszą w lewą stronĊ. Po dokonaniu jakiejkolwiek zmiany system sygnalizuje ją, pokazując pulsujące koáa w miejscu dokonanych zmian. TakĪe w przycisku Save Layout pojawi siĊ pulsujące koáo (rysunek 8.31). Oznacza to, Īe wprowadzone zmiany nie są jeszcze zapisane. Kliknij przycisk Save Layout i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ nagáówek strony. ZauwaĪysz, Īe teraz menu znajduje siĊ na tym samym poziomie co logo. Pora na kolejne zmiany. Kliknij ikonĊ koáa zĊbatego znajdującego siĊ w bloku Logo, aby wyĞwietliü okno modalne z ustawieniami dostĊpnymi dla tego elementu. W polu Image kliknij ikonĊ z krzyĪykiem, aby usunąü wpis, a nastĊpnie w polu Text wpisz Moje E-booki (rysunek 8.32). Kliknij przycisk Apply and Save, aby zapisaü wprowadzone zmiany, i powróciü do okna Layout. Aby w witrynie widoczny byá moduá wyĞwietlający slider, zmieĔ nazwĊ pozycji w bloku Header. Aby to zrobiü, kliknij ikonĊ koáa zĊbatego w bloku Header, a nastĊpnie w oknie modalnym, w polu Key, wpisz nazwĊ pozycji, na jakiej zostaá opublikowany moduá ze sliderem. W moim przykáadzie nazwa ta to banner (rysunek 8.33).

362

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.29. Wygląd domyĞlnego ukáadu strony wyĞwietlany w menu Layout

Teraz dodaj do sekcji Main, obok bloku Page Content, dodatkowy blok z pozycją moduáu. Przeciągnij z sekcji Particles element o nazwie Module Position, a nastĊpnie zmieĔ szerokoĞü tego bloku do 25% (rysunek 8.34). ZmieĔ nazwĊ bloku Module Positions oraz nazwĊ pozycji w tym bloku, aby moduáy opublikowane na pozycji position-7 byáy widoczne w tym miejscu. Kliknij zatem ikonĊ koáa zĊbatego po prawej stronie bloku Module Position, a nastĊpnie w oknie modalnym kliknij ikonĊ oáówka obok nazwy bloku i wpisz nową nazwĊ, np. Prawa kolumna. ZmieĔ wpis w polu Key, wpisując position-7, a nastĊpnie kliknij przycisk Apply and Save, aby zapisaü zmiany, i wróciü do okna z ukáadem szablonu (rysunek 8.35). OdĞwieĪ stronĊ gáówną swojej witryny i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ ona po wprowadzeniu tych zmian. ZauwaĪ, Īe teraz wiĊkszoĞü moduáów jest juĪ widoczna (rysunek 8.36).

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

363

Rysunek 8.30. Usuwanie bloku z bieĪącego ukáadu

Rysunek 8.31. Zmiana ukáadu czĊĞci nagáówkowej szablonu

Helix3 Helix3 to kolejny bardzo ceniony przez wielu webmasterów framework, którego producentem jest zespóá z JoomShaper. Firma wykonuje zarówno szablony, jak i rozszerzenia dla Joomla!. Jej przedstawicielem na PolskĊ jest Paweá Frankowski, który jest takĪe twórcą wielu ksiąĪek i artykuáów na temat Joomla!, a takĪe, co ciekawe, dotyczących survivalu. Kontakt osobisty z Pawáem jest dla mnie bardzo cenny, poniewaĪ uwielbiam przebywaü wĞród osób, które mają róĪne zainteresowania!

364

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.32. Zmiana ustawieĔ dla bloku Logo w szablonie Hydrogen

Rysunek 8.33. Zmiana nazwy pozycji jednego z bloków w oknie Layout szablonu Hydrogen

W dzisiejszym Ğwiecie wszystko bardzo szybko siĊ zmienia, zwáaszcza w przypadku aplikacji webowych, takich jak na przykáad framework Helix3. Dlatego pamiĊtaj, Īe jest on ciągle udoskonalany, wiĊc moĪe okazaü siĊ, Īe kiedy bĊdziesz korzystaü z tej ksiąĪki, bĊdzie dostĊpna juĪ jego nowsza wersja. Kolejne wersje zawierają dodatkowe funkcjonalnoĞci, których w poprzednich wersjach nie byáo. Czasami niektóre funkcjonalnoĞci zostają usuniĊte, a wygląd niektórych opcji jest zmieniony. Nie denerwuj siĊ zatem, kiedy coĞ siĊ nie zgadza. Prawdopodobnie korzystasz z innej wersji frameworka Helix. Aby pobraü odpowiednie pliki, musisz najpierw zarejestrowaü siĊ w serwisie https://www. joomshaper.com. Po zalogowaniu siĊ otwórz stronĊ znajdującą siĊ pod adresem bit.ly/jpk-helix3, a nastĊpnie kliknij przycisk Download obok pozycji Template (rysunek 8.37).

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

365

Rysunek 8.34. Dodawanie nowego bloku do bieĪącego ukáadu strony Rysunek 8.35. Zmiana nazwy bloku oraz pozycji moduáów w bloku Module Position

Zapisz plik w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze, a nastĊpnie zainstaluj go, korzystając z instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje). Helix3 skáada siĊ z dwóch integralnych elementów — szablonu bazowego oraz frameworka. Oznacza to, Īe otrzymujesz nie tylko funkcjonalny „silnik”, ale równieĪ gotowy szablon, który stanowi fundament dla Twojego projektu. Po instalacji framework Helix3 powinien byü automatycznie wáączony, warto jednak na wszelki wypadek to sprawdziü. Kliknij w menu Rozszerzenia pozycjĊ Dodatki, a nastĊpnie przycisk NarzĊdzia wyszukiwania i z filtra Wybierz typ wybierz pozycjĊ system. Odszukaj na liĞcie dodatek o nazwie System — Helix3 Framework i sprawdĨ, czy w kolumnie Stan wyĞwietlana jest ikona z zielonym znaczkiem (ptaszkiem) — jeĪeli tak, to framework Helix jest opublikowany.

366

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.36. Wygląd serwisu po zastosowaniu szablonu Hydrogen z frameworkiem Gantry 5

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

367

Rysunek 8.37. Pobieranie plików instalacyjnych szablonu bazowego z frameworkiem Helix3

Teraz moĪesz rozpocząü budowanie wáasnego szablonu w oparciu o framework Helix3. Otwórz menedĪera stylów szablonów (menu Rozszerzenia/Szablony), a nastĊpnie zdefiniuj styl o nazwie shaper_helix3 — domyĞlny jako domyĞlny. Podobnie jak w przypadku poprzednich frameworków, wygląd witryny nie jest od razu zadowalający. Przede wszystkim brak jest menu gáównego, slidera oraz pozostaáych moduáów. Bez obaw, juĪ za chwilĊ poznasz moĪliwoĞci, jakie daje framework Helix3. Kliknij nazwĊ stylu shaper_helix3 — domyĞlny, aby wyĞwietliü opcje konfiguracyjne szablonu. Opcje te zostaáy pogrupowane w menu poziomym, w którym masz do dyspozycji nastĊpujące pozycje:  Basic — tutaj znajdują siĊ podstawowe opcje konfiguracyjne. MoĪesz

zdecydowaü na przykáad, czy nagáówek z logo i menu mają byü widoczne nawet podczas przewijania strony. W tym miejscu moĪesz takĪe zdefiniowaü logo, tekst nagáówka i slogan strony, a takĪe zdefiniowaü jako táo strony wybrany obraz. Tutaj znajdują siĊ takĪe odpowiednie pola sáuĪące do wpisania linków do portali spoáecznoĞciowych, a takĪe opcje konfiguracyjne sáuĪące do wyĞwietlenia strony typu Wracamy wkrótce (Comming Soon), za pomocą której moĪesz wyĞwietliü stronĊ z licznikiem odliczającym czas, jaki pozostaá do otwarcia strony. Tego typu stronĊ moĪesz wykorzystaü zamiast zwykáego komunikatu informującego, Īe witryna jest wyáączona.  Presets — tutaj znajdziesz cztery predefiniowane style, dziĊki którym moĪesz

szybko zmieniü kolorystykĊ szablonu.  Layout — wyĞwietla okno umoĪliwiające zmianĊ ukáadu strony. DziĊki temu

moĪesz praktycznie dowolnie konfigurowaü ukáad szablonu. MoĪesz na przykáad zmieniaü kolejnoĞü poszczególnych bloków oraz kolejnoĞü kolumn.

368

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

MoĪesz przypisywaü wáasne pozycje moduáów oraz dodawaü kolejne wiersze i kolumny do siatki ukáadu.  Menu — tutaj znajdziesz opcje dotyczące wyboru menu, które bĊdzie

wyĞwietlane jako poziome menu gáówne witryny, a takĪe zdefiniowaü typ tego menu oraz szerokoĞü pozycji podrzĊdnych.  Typography — znajdziesz tutaj ustawienia związane z czcionkami uĪywanymi

w witrynie. MoĪesz zdefiniowaü font i jego wielkoĞü dla takich elementów serwisu, jak menu poziome, nagáówki (od H1 do H6). MoĪesz takĪe definiowaü ustawienia czcionek dla wybranych selektorów lub identyfikatorów zdefiniowanych w CSS. DziĊki temu moĪesz zdefiniowaü inne ustawienia czcionki dla pojedynczego elementu serwisu.  Custom Code — w tym miejscu znajdują siĊ pola, w których moĪesz wpisaü

wáasny kod HTML, CSS lub JavaScript.  Advanced — tutaj znajdują siĊ opcje umoĪliwiające zmniejszenie rozmiaru

wczytywanych do przeglądarki plików. DziĊki temu Twoja strona bĊdzie wczytywaáa siĊ szybciej, a to moĪe znacznie wpáynąü na zadowolenie internautów oraz wyĪszą pozycjĊ w wynikach wyszukiwania wyszukiwarek internetowych.  Blog — tutaj znajdziesz ustawienia pozwalające na wáączenie lub wyáączenie

niektórych elementów strony wyĞwietlanych w widoku bloga.  Assignment — umoĪliwia przypisanie stylu szablonu do wszystkich lub

wybranych pozycji menu. Gorąco zachĊcam CiĊ do zapoznania siĊ z oficjalną dokumentacją, dostĊpną pod adresem www.joomshaper.com/documentation/helix3/docs. MoĪesz takĪe sprawdziü na moim blogu www.slawop.net, czy dostĊpny jest juĪ e-book na temat tego frameworka. Na pewno znajdziesz w nim dokáadny opis funkcji konfiguracyjnych wraz z konkretnymi przykáadami. Byü moĪe dostĊpna jest takĪe ksiąĪka w ofercie wydawnictwa Helion — sprawdĨ koniecznie! Teraz pokaĪĊ Ci, jak dostosowaü szablon shaper_helix3 do potrzeb przykáadowego serwisu. Najpierw dodaj tekst i slogan strony. W menu Basic w sekcji LOGO kliknij przycisk Text, a nastĊpnie w polu Text wpisz Moje Ebooki, natomiast w polu Logo Slogan wpisz CMS Joomla!, projektowanie stron WWW (rysunek 8.38). Zapisz wprowadzone zmiany i sprawdĨ, jak prezentuje siĊ nagáówek strony gáównej Twojej witryny. Niestety, nadal nie jest widoczne menu gáówne, przez co nie ma moĪliwoĞci nawigacji po zasobach witryny. MoĪesz to bardzo szybko zmieniü. Kliknij w menu szablonu pozycjĊ Menu, a nastĊpnie w polu Select Menu wybierz z listy nazwĊ menu, które powinno byü wyĞwietlane jako poziome menu gáówne. W moim przykáadzie jest to menu o nazwie Menu Gáówne (rysunek 8.39).

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny Rysunek 8.38. Definiowanie ustawieĔ podstawowych w szablonie shaper_helix3

Rysunek 8.39. Wybór menu, które powinno byü wyĞwietlane jako poziome menu gáówne w szablonie shaper_helix3

369

370

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie odĞwieĪ stronĊ gáówną witryny. Powoli witryna nabiera ksztaátów. Widoczne są juĪ jej nazwa oraz slogan, a takĪe menu gáówne. Teraz zajmiemy siĊ zmianą nazw wybranych pozycji moduáów. DziĊki temu widoczna bĊdzie czĊĞü moduáów, która obecnie nie jest wyĞwietlana. Kliknij w menu szablonu shaper_helix3 pozycjĊ Layout. Zwróü uwagĊ na obecny ukáad poszczególnych bloków. Odzwierciedlają one typowy ukáad rozbudowanego serwisu, gdzie na samej górze znajduje siĊ sekcja Top-Bar zawierająca dwa bloki, poniĪej sekcja Header z logo i menu nawigacyjne, nastĊpnie sekcja — Page Title, w której moĪna umieĞciü na przykáad slider z grafikami oraz krótkim opisem. Pod sekcją Page Title masz do dyspozycji sekcjĊ Main Body, w której znajdują siĊ trzy gáówne bloki: kolumna lewa (left), gáówny blok prezentujący treĞü serwisu (Component) oraz kolumna prawa (right). Pod sekcją gáówną masz do dyspozycji jeszcze sekcjĊ Bottom z czterema blokami oraz sekcjĊ Footer. Jest to wystarczająca liczba bloków, jakie potrzebne są do stworzenia typowej strony WWW. Aby dokonaü zmian w rozmieszczeniu poszczególnych sekcji, wystarczy, Īe klikniesz przycisk znajdujący siĊ po lewej stronie kaĪdej sekcji i przeciągniesz elementy myszą w górĊ lub w dóá — w miejsce docelowe. Aby przemieszczaü poszczególne bloki w obrĊbie danej sekcji moĪesz kliknąü wybrany blok i przeciągaü go myszą w lewo lub w prawo (rysunek 8.40). Aby ustaliü liczbĊ bloków (kolumn) w wybranej sekcji, wskaĪ przycisk Add Columns znajdujący siĊ w obrĊbie kaĪdej sekcji, a nastĊpnie wybierz odpowiedni dla siebie podziaá. W kaĪdej sekcji znajduje siĊ takĪe przycisk Add Row, za pomocą którego moĪesz dodaü kolejny wiersz z blokami, które mają byü wyĞwietlane w sekcji. Dodatkowe ustawienia moĪesz definiowaü zarówno dla poszczególnych sekcji, jak i bloków (kolumn). Aby wyĞwietliü ustawienia sekcji, kliknij przycisk Settings znajdujący siĊ po prawej stronie kaĪdej sekcji. W przypadku bloków naleĪy kliknąü ikonĊ kóá zĊbatych znajdującą siĊ po prawej stronie kaĪdego z nich. JeĪeli chcesz usunąü wybraną sekcjĊ, to wystarczy, Īe klikniesz przycisk Remove znajdujący siĊ po prawej stronie danej sekcji. Aby moduá wyĞwietlający slider widoczny byá w witrynie, zmieĔ nazwĊ pozycji title. Aby to zrobiü, kliknij ikonĊ z koáami zĊbatymi w bloku title, a nastĊpnie w oknie modalnym, w polu Module Position, wybierz z listy nazwĊ pozycji, na jakiej zostaá opublikowany moduá ze sliderem. W moim przykáadzie ta nazwa to banner (rysunek 8.41). ZatwierdĨ wprowadzone zmiany w ustawieniach tego bloku, klikając w okienku modalnym przycisk Apply. Teraz w podobny sposób zmieĔ nazwy nastĊpujących bloków:  right na position-7  bottom1 na positon-3  footer1 na footer

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

371

Rysunek 8.40. Wygląd domyĞlnego ukáadu strony wyĞwietlany w menu Layout szablonu shaper_helix3 Rysunek 8.41. Zmiana nazwy pozycji menu w szablonie shaper_helix3

372

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie odĞwieĪ stronĊ gáówną witryny i sprawdĨ, jak teraz siĊ ona prezentuje. ZauwaĪ, Īe wiĊkszoĞü moduáów jest juĪ widoczna, ale slider jest wyĞwietlony w taki sposób, Īe dotyka lewej krawĊdzi strony. Aby to zmieniü, kliknij ikonĊ kóá zĊbatych dla sekcji Page Title i w okienku modalnym odszukaj pozycjĊ Fluid Width. Kliknij pole wyboru, aby anulowaü jego zaznaczenie, a nastĊpnie kliknij przycisk Apply, aby zapisaü zmiany i powróciü do okna ukáadu szablonu (rysunek 8.42). Rysunek 8.42. Zmiana ustawieĔ sekcji Page Title w ukáadzie szablonu shaper_helix3

Teraz wprowadzimy kilka drobnych zmian w typografii. Kliknij w menu szablonu shaper_helix3 pozycjĊ Typography. ZmieĔ ustawienia w nastĊpujących sekcjach: BODY FONT  Font Family: Roboto  Font Weight & Style: 300  Font Subset: latin-ext  Font Size: 16

NAVIGATION FONT  Enable: Yes  Font Family: Roboto  Font Weight & Style: 700  Font Subset: latin-ext  Font Size: 16

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

373

CUSTOM FONT  Enable: Yes  Font Family: Monoton  Font Weight & Style: regular  Font Subset: latin  Font Size: 22  CSS Selectors: .logo h1

Zapisz wprowadzone zmiany, a nastĊpnie odĞwieĪ stronĊ gáówną witryny i sprawdĨ, jak te zmiany wpáynĊáy na wygląd strony. Dodaj jeszcze kilka ikon social media, do takich portali, jak Facebook, Twitter, Google Plus i YouTube. Kliknij w menu szablonu shaper_helix3 pozycjĊ Basic i w sekcji SOCIAL ICONS wklej w odpowiednie pola adresy URL do Twoich platform spoáecznoĞciowych. Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, a nastĊpnie odĞwieĪ stronĊ gáówną witryny. Nowy szablon dla przykáadowego serwisu jest juĪ gotowy (rysunek 8.43). Jak widzisz, aby szybko dostosowaü szablon shaper_helix3 oparty na frameworku Helix3, wystarczy dosáownie kilka klikniĊü.

SP Page Builder SP Page Builder to narzĊdzie stworzone takĪe przez zespóá z JoomShaper, cieszące siĊ coraz wiĊkszą sáawą. Dlaczego? OtóĪ tworzenie stron za jego pomocą jest podobne do ukáadania klocków. MoĪesz budowaü wáasny ukáad strony, definiując ustawienia wierszy i kolumn oraz wrzucając do nich róĪne elementy (tzw. add-ons). Obsáuga elementów add-ons wykorzystuje metodĊ „przeciągnij i upuĞü” (drag & drop), co powoduje, Īe niemal kaĪdy uĪytkownik komputera jest w stanie poradziü sobie z ich obsáugą. Obecnie w wersji páatnej dostĊpne są 42 takie elementy (klocki). Mogą one zawieraü moduáy, zakáadki, wideo, audio, przyciski, artykuáy, galerie zdjĊü i wiele innych funkcjonalnoĞci. Peáną listĊ dostĊpnych elementów znajdziesz pod adresem www.joomshaper.com/page-builder/addons. W wersji darmowej, którą moĪesz przetestowaü, zanim zdecydujesz siĊ na páatną, znajduje siĊ 14 elementów add-ons. Przegląd moĪliwoĞci tego narzĊdzia moĪesz zobaczyü na wideo pod adresem youtu.be/dqRzj05CySA. SP Page Builder to rozszerzenie dziaáające niezaleĪnie od zastosowanego szablonu. Za jego pomocą moĪesz stworzyü dowolny ukáad strony niezaleĪnie od ukáadu zastosowanego w szablonie. Posiada podobną strukturĊ jak inne komponenty Joomla!, wiĊc kaĪdy uĪytkownik administrujący systemem powinien bez problemu poradziü sobie z jego obsáugą. Jak z niego korzystaü? PokaĪĊ Ci na konkretnym przykáadzie. ZaáóĪmy, Īe w moim przykáadowym serwisie chciaábym dodaü stronĊ, która bĊdzie informowaü o zbliĪającej siĊ premierze jakiegoĞ e-booka. Ma to byü strona typu One Page wyĞwietlająca informacjĊ o nowym e-booku, wideo pokazujące moĪliwoĞci rozszerzenia,

374

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.43. Wygląd serwisu po zastosowaniu szablonu shaper_helix3 z frameworkiem Helix3

informacje o rozszerzeniu oraz o tym, co czytelnik znajdzie w e-booku. W oczekiwaniu na wydanie e-booka internauta bĊdzie miaá do dyspozycji na tej stronie linki prowadzące do wersji demonstracyjnej SP Page Builder oraz umoĪliwiające pobranie bezpáatnej jego wersji.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

375

Przykáad oprĊ na komercyjnej wersji tego rozszerzenia, aby pokazaü Ci jego peáne moĪliwoĞci. SugerujĊ jednak, aby pobraü najpierw wersjĊ darmową i zapoznaü siĊ z dostĊpnymi w niej funkcjonalnoĞciami. MoĪe okazaü siĊ, Īe dostĊpne elementy w zupeánoĞci zaspokajają Twoje potrzeby. Zarejestruj siĊ w serwisie https://www.joomshaper.com, pobierz plik instalatora, a nastĊpnie zapisz go w dowolnej lokalizacji Twojego komputera. Teraz zainstaluj go, korzystając z instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje). Aby rozpocząü pracĊ z komponentem, kliknij w menu Komponenty pozycjĊ SP Page Builder. W odróĪnieniu od innych komponentów Joomla! strony tworzone za pomocą SP Page Builder-a nie muszą byü przypisane do Īadnej kategorii. JeĪeli wiĊc nie planujesz tworzenia wiĊkszej liczby stron, to moĪesz rozpocząü pracĊ od utworzenia nowej strony. Kliknij zatem przycisk Utwórz, a nastĊpnie w polu Tytuá wpisz tytuá tworzonej strony. W moim przykáadzie wpisujĊ SP Page Builder — nowy ebook!. Teraz wskaĪ odnoĞnik Add Column, a nastĊpnie kliknij ukáad kolumn 5/12 + 7/12 (rysunek 8.44).

Rysunek 8.44. Zmiana ukáadu kolumn w wierszu nowej strony oraz dodawanie nowego elementu add-on w komponencie SP Page Builder

W prawej kolumnie kliknij odnoĞnik Addon, a nastĊpnie w oknie modalnym wybierz jeden z elementów add-on, na przykáad Video. W kolejnym oknie modalnym zdefiniuj podstawowe parametry. W moim przykáadzie dla elementu Video wpisujĊ w polu Admin Label: Film pokazujÈcy moĝliwoĂci rozszerzenia SP Page Builder. Teraz w polu YouTube or Vimeo Video URL wklej adres URL filmu, który ma byü odtwarzany w tym elemencie — w moim przypadku: https://youtu.be/dqRzj05CySA. Kliknij przycisk Save, aby zapisaü wprowadzone zmiany i wróciü do ukáadu strony. W podobny sposób dodaj kolejne elementy w kolumnie lewej:  Text Block

x Addon Title: Juĝ wkrótce nowy e-book! x Title Font Size: 36 x Title Color: #2e2d2d x Content: Twórz wïasne strony w Joomla! korzystajÈc z rewelacyjnego narzÚdzia SP Page Builder

376

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Pie Progress

x Pregress Percentage: 90 x Bar Progress Color: #056f8c x Bar Width: 10 x Addon Title: Prawie gotowy! x Content: Tymczasem zobacz wersjÚ demonstracyjnÈ SP Page Builder  Button

x Button text: ZOBACZ DEMO x Button Link: http://demo.joomshaper.com/page-builder x Button Size: Large x Button Type: Primary x Button Icon: cubes Obecny ukáad nowej strony powinien skáadaü siĊ z jednego wiersza podzielonego na dwie kolumny (rysunek 8.45). Kliknij niebieski przycisk Add Row, aby dodaü kolejny wiersz do ukáadu strony.

Rysunek 8.45. Ukáad nowej strony w SP Page Builder skáadający siĊ z jednego wiersza podzielonego na dwie kolumny

W wierszu tym dodaj tylko jeden element (Addon):  Divider

x Border Color: #cfcfcf Dodaj kolejny wiersz (przycisk Add Row), a nastĊpnie wskaĪ odnoĞnik Add Column i kliknij ukáad kolumn 1/2 + 1/2. W kaĪdej kolumnie umieĞü po jednym elemencie. W prawej umieĞü element Text Block w nastĊpującej konfiguracji:  Admin Label: Informacja o zawartoĞci e-booka.  Content: Napisz kilka zdaĔ lub skorzystaj z generatora Lorem ipsum

(lipsum.pl).

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

377

W lewej kolumnie umieĞü element Image. W polu Select Image kliknij przycisk o takiej samej nazwie, a nastĊpnie w oknie Media Manager kliknij zakáadkĊ Browse Folders (rysunek 8.46). Aby wyĞwietliü zawartoĞü wybranego katalogu, musisz dwukrotnie kliknąü jego nazwĊ. Po wybraniu katalogu kliknij wybrany obraz, a nastĊpnie przycisk Insert znajdujący siĊ na górze okna Media Manager. MoĪesz takĪe skorzystaü z przycisku Upload Image, aby wczytaü obraz z Twojego dysku.

Rysunek 8.46. Okno Media Manager w SP Page Builder

Dodaj jeszcze jeden wiersz do ukáadu strony, a nastĊpnie umieĞü w nim nastĊpujące elementy:  Empty Space  Call To Action

x Title: SP Page Builder x Title Font Size: 32 x Title Color: #ffffff x Subtitle: Pobierz darmowÈ wersjÚ! x Sub Title Text Color: #f0f0f0 x Content: Pobierz darmowÈ wersjÚ i zapoznaj siÚ z dostÚpnymi

funkcjonalnoĂciami. Sprawdě, jak w ïatwy i prosty sposób moĝesz tworzyÊ wïasne strony niezaleĝnie od uĝytego szablonu Joomla!

x Button Text: Free Download x Button Link: http://www.joomshaper.com/downloads/extension/ sp-page-builder-free x Button Size: Large

378

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

x Button Type: Warning x Button Icon: download x Button Position: Bottom  Empty Space

Ukáad Twojej nowej strony jest juĪ gotowy! Teraz dodaj inne táo do ostatniego wiersza. Aby to zrobiü, kliknij ikonĊ koáa zĊbatego znajdującą siĊ po prawej stronie kaĪdego wiersza (rysunek 8.47).

Rysunek 8.47. Gotowy ukáad nowej strony z zaznaczonymi ikonami z ustawieniami wierszy

W polu Background Color wpisz #008cff, a nastĊpnie kliknij przycisk Apply, aby zapisaü zmiany.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

379

Dla pozostaáych wierszy zdefiniuj inne niĪ domyĞlne marginesy. W polu Margin kaĪdego z nich wpisz: 10px 40px 10px 40px. To wszystko! Twoja nowa strona jest juĪ gotowa! Kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü stronĊ z ukáadem utworzonym przez SP Page Builder. Aby wyĞwietliü ją w witrynie, utwórz nową pozycjĊ w menu Menu gáówne. W polu Tytuá menu wpisz na przykáad NowoĂci, a nastĊpnie w polu Typ pozycji menu kliknij przycisk Wybierz. W oknie modalnym kliknij odnoĞnik SP Page Builder, a nastĊpnie odnoĞnik Page. W polu Select Page kliknij przycisk Wybierz, a w oknie modalnym kliknij odnoĞnik z tytuáem strony utworzonej w komponencie SP Page Builder. W polu Pozycja macierzysta wybierz z listy JOOMLA!, a nastĊpnie kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü zmiany i powróciü do menedĪera pozycji menu. Jest jeszcze jedna rzecz, którą naleĪy zrobiü. JeĪeli teraz sprawdzisz, jak wygląda strona po klikniĊciu w witrynie odnoĞnika NowoĞci, to zauwaĪysz, Īe nie prezentuje siĊ elegancko ze sliderem i wszystkimi moduáami opublikowanymi po prawej stronie. Spokojnie, z tym takĪe zaraz sobie poradzimy. NajczĊĞciej podczas tworzenia moduáów publikowane są one na wszystkich pozycjach menu. Teraz trzeba to zmieniü. Otwórz menedĪera moduáów, a nastĊpnie edytuj aktywny moduá ze sliderem. W moim przykáadzie jego nazwa to: Smart Slider 3. Kliknij zakáadkĊ Przypisz do pozycji menu i w polu Zasada przypisania wybierz pozycjĊ Tylko na zaznaczonych stronach. UsuĔ zaznaczenia przy wszystkich pozycjach, a nastĊpnie zaznacz pole wyboru obok pozycji Start. Dla wszystkich moduáów, które opublikowane są na pozycji position-7, w polu Zasada przypisania wybierz pozycjĊ Na wszystkich poza zaznaczonymi. UsuĔ zaznaczenia przy wszystkich pozycjach, a nastĊpnie zaznacz pole wyboru obok pozycji NowoĞci. Teraz strona utworzona za pomocą rozszerzenia SP Page Builder prezentuje siĊ caákiem áadnie (rysunek 8.48).

Inne dostöpne narzödzia NarzĊdzia, które Ci pokazaáem, to tylko kilka z dostĊpnych na rynku. Czy są one najlepsze? Dla mnie tak. Ale czy dla Ciebie? Nie mam zielonego pojĊcia. KaĪdy z nas moĪe mieü inne oczekiwania, wymagania, inną wiedzĊ i inne umiejĊtnoĞci. Dla kaĪdego waĪne moĪe byü coĞ innego. MoĪe dla Ciebie najwaĪniejsze są opcje konfiguracyjne związane ze zmianą ukáadu. Jedne narzĊdzia umoĪliwiają zapis zdefiniowanych przez Ciebie ukáadów do plików i zaimportowanie ich w innym projekcie. Inne takich moĪliwoĞci nie mają. Byü moĪe dla kogoĞ innego waĪniejsze są opcje modyfikacji kolorów poszczególnych elementów witryny, a moĪe opcje związane z typografią? Niektórzy z kolei skupiają siĊ na dodatkowych funkcjach, za pomocą których moĪna szybko dodaü do projektu dodatkowe elementy. Dla wielu decydującym czynnikiem o wyborze narzĊdzia bĊdzie dobra dokumentacja i wsparcie techniczne. Dla osób, które nie posáugują siĊ jĊzykiem angielskim, bardzo istotne bĊdzie wsparcie techniczne w jĊzyku polskim.

380

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 8.48. Wygląd przykáadowej strony utworzonej za pomocą rozszerzenia SP Page Builder

Obecnie w internecie znajdziesz sporo róĪnych narzĊdzi uáatwiających tworzenie wáasnych szablonów dla Joomla!. KaĪde z nich oferuje róĪne opcje konfiguracyjne. Aby je dokáadnie opisaü i podaü przykáady ich wykorzystania, musiaáaby powstaü osobna ksiąĪka o kaĪdym z nich. Dlatego poniĪej zamieszczam listĊ dodatkowych narzĊdzi. ZachĊcam CiĊ do testowania róĪnych rozwiązaĔ. Dopiero wtedy bĊdziesz mógá stwierdziü, które z nich sprawdza siĊ najlepiej dla Ciebie.  Gavern (www.gavick.com/joomla-templates/meet-gavern) — framework

stworzony przez zespóá polskiej firmy GavickPro. To proste w uĪyciu narzĊdzie, za pomocą którego moĪesz niemal dowolnie zmieniü ukáad szablonu. Niestety, nie posiada opcji pozwalających na zmianĊ koloru poszczególnych elementów witryny. Ma natomiast kilka dodatkowych funkcjonalnoĞci, takich jak na przykáad ikony i przyciski social media.

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

381

 T3 Framework (www.t3-framework.org) — bardzo proste narzĊdzie

bez niepotrzebnych „wodotrysków”. Opcje konfiguracyjne sáuĪące do definiowania ukáadu umoĪliwiają wybór liczby pozycji moduáów w danym bloku oraz przypisanie innej nazwy pozycji moduáu. UĪytkownik ma do dyspozycji 24 pozycje moduáów. MoĪliwe jest takĪe zapisanie pod dowolną nazwą zdefiniowanego ukáadu. Posiada sporo opcji, za pomocą których moĪna zmieniü kolory poszczególnych elementów strony, ale niewiele opcji do zmiany typografii. Jedną z ciekawych, dodatkowych funkcji tego frameworka jest Megamenu, za pomocą którego moĪna stworzyü ciekawe menu, zawierające nie tylko odnoĞniki, ale takĪe moduáy. DziĊki temu w menu moĪna umieĞciü niemal dowolny element, taki jak np. obraz, tekst itp.  Warp (yootheme.com/themes/warp-framework) — proste narzĊdzie, ale dla

mnie niezbyt intuicyjne, poniewaĪ definiowanie ukáadu strony odbywa siĊ za pomocą pól z rozwijanymi listami. UĪytkownik ma do dyspozycji 40 pozycji moduáów. MoĪliwe jest takĪe zapisanie pod dowolną nazwą zdefiniowanego ukáadu. Posiada spore moĪliwoĞci zmiany typografii oraz kolorów poszczególnych elementów strony.  JSN PageBuilder (www.joomlashine.com/joomla-extensions/jsn-pagebuilder-

-joomla-page-builder-extension.html) — bardzo podobne rozszerzenie do omawianego przeze mnie SP Page Builder, za pomocą którego moĪesz tworzyü wáasne strony, niezaleĪnie od uĪywanego szablonu.  JMZ Easy PageBuilder (jumazi.com/joomla-extensions/jmz-easy-pagebuilder)

— kolejne narzĊdzie do tworzenia wáasnych ukáadów stron. MoĪesz korzystaü z 27 elementów, które z wykorzystaniem techniki „przeciągnij i upuĞü” umieszczasz w projektowanym ukáadzie strony.  Quix PageBuilder (www.themexpert.com/quix-pagebuilder) — nastĊpne

rozszerzenie do tworzenia wáasnych ukáadów stron. W tym przypadku do dyspozycji masz 22 elementy, które moĪesz umieĞciü w projektowanym ukáadzie.  Shortcode Ultimate (bit.ly/shortcodeultimate) — rozszerzenie do tworzenia

wáasnych ukáadów stron. W wersji bezpáatnej uĪytkownik moĪe skorzystaü z 45, natomiast w páatnej z ponad 85 elementów, które sáuĪą do budowy atrakcyjnych ukáadów oraz treĞci strony.  Expose (www.themexpert.com/expose).  Sparky (www.hotjoomlatemplates.com/sparky-joomla).  Vertex (http://www.shape5.com/joomla/framework/vertex_framework.html).  YJ Simple Grid (http://www.yjsimplegrid.com).

Byü moĪe dzisiaj są juĪ inne narzĊdzia, o których nie miaáem pojĊcia, kiedy pisaáem tĊ ksiąĪkĊ. PamiĊtaj, Īe kaĪdego roku powstaje wiele nowych rozszerzeĔ i przydatnych narzĊdzi Joomla!. Na rynku dostĊpne są takĪe osobne aplikacje desktopowe, które sáuĪą do tworzenia szablonów dla róĪnych systemów zarządzania treĞcią, w tym Joomla!. Jednym z takich programów jest Artisteer (artisteer-polska.pl), który umoĪliwia niemal automatyczne

382

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

tworzenie szablonów do kilku najpopularniejszych CMS, takich jak Joomla!, Drupal, WordPress czy Blogger. Za jego pomocą moĪesz w ciągu kilku minut — bez znajomoĞci jakiegokolwiek jĊzyka programowania i bez uĪycia programów graficznych — stworzyü gotowy do zainstalowania szablon dla Joomla!. Istotną cechą tego programu jest to, Īe ma polski interfejs, wiĊc jeĪeli go nabĊdziesz, nie bĊdziesz mieü problemów z jego obsáugą. Dosyü sporo miejsca poĞwiĊciáem mu w swojej poprzedniej ksiąĪce, Joomla! 2.5. Praktyczny kurs. Teraz do dyspozycji jest tak duĪo wspaniaáych, darmowych narzĊdzi dedykowanych dla Joomla!, Īe uwaĪam, Īe nie ma sensu inwestowaü w zakup programu Artisteer.

Pliki i foldery szablonu Wiesz juĪ, Īe w internecie znajdziesz wiele serwisów, z których moĪna za darmo lub za drobną opáatą pobraü gotowy, profesjonalnie wykonany szablon. Umiesz juĪ takĪe korzystaü z narzĊdzi, za pomocą których moĪesz stworzyü wáasny szablon dla Joomla!. Daje to moĪliwoĞü prowadzenia wáasnego serwisu WWW osobom, które nie posiadają wiedzy z zakresu znajomoĞci jĊzyków HTML, PHP, JavaScript i CSS. JeĪeli szablon ma byü niepowtarzalny i speániaü specjalne wymagania, to moĪesz zleciü jego wykonanie profesjonalnej firmie lub opracowaü go samodzielnie od podstaw. Aby móc samodzielnie stworzyü szablon dla Joomla!, musisz znaü jĊzyk HTML, PHP, CSS. LESS i JavaScript oraz posáugiwaü siĊ przynajmniej w podstawowym zakresie programami graficznymi. Oprócz tego musisz siĊ takĪe orientowaü, jak wygląda struktura szablonów systemu Joomla!. Poznanie tej struktury umoĪliwi projektowanie wáasnych oraz edycjĊ juĪ istniejących szablonów. W przypadku szablonów Joomla! mogą siĊ one skáadaü z dowolnej liczby plików i folderów, ale warto stosowaü pewne przyjĊte normy, aby mieü moĪliwoĞü jednakowego postĊpowania z kaĪdym szablonem. Utworzenie prostego, podstawowego szablonu jest dosyü áatwe, jednak w zaleĪnoĞci od tego, czy planujesz zaimplementowaü do niego dodatkowe opcje konfiguracyjne, jego tworzenie moĪe wymagaü wiĊcej pracy i umiejĊtnoĞci programistycznych. KaĪdy szablon witryny w systemie Joomla! jest zapisywany w katalogu \templates, znajdującym siĊ w katalogu gáównym systemu plików Joomla!. Szablony zaplecza zapisywane są w katalogu \administrator\templates. Poprawny szablon powinien zawieraü przynajmniej dwa pliki: index.php i templateDatails.xml, a takĪe przynajmniej dwa foldery: \css (z plikiem template.css) oraz \images. Czasami projektanci szablonów umieszczają równieĪ pliki parameters.ini i template_thumbnail.png, które uáatwiają zarządzanie danym szablonem. WiĊkszoĞü profesjonalnych szablonów wykorzystuje jednak wiele innych plików, na przykáad pliki parameters.ini i template_thumbnail.png, które uáatwiają zarządzanie danym szablonem. CzĊsto wykorzystywane są takĪe dodatkowe arkusze stylów (definiujące róĪne ustawienia wyglądu w zaleĪnoĞci od uĪywanej przez internautĊ przeglądarki) czy pomocnicze pliki graficzne (które sáuĪą np. do definiowania zaokrąglonych rogów lub oddzielania elementów na stronie).

Rozdziaä 8. i Praca z szablonami witryny

383

Standardowy szablon dla Joomla! skáada siĊ z nastĊpujących plików i folderów (rysunek 8.49): Rysunek 8.49. Struktura plików i folderów szablonu protostar

 Plik index.php — bardzo waĪny plik, który odpowiada za logikĊ szablonu oraz

zawiera miejsca (pozycje) na wyĞwietlanie komponentów oraz moduáów. CzĊsto projektanci umieszczają w nim równieĪ odwoáania do plików ze skryptami JavaScript i CSS, które wzbogacają funkcjonalnoĞü serwisu.  Plik templateDetails.xml — odpowiada za przechowywanie metadanych

wykorzystywanych podczas instalacji szablonu i zarządzania nim. To w tym pliku zapisane są m.in. informacje o autorze, wersji, prawach autorskich i dacie utworzenia szablonu oraz lista wszystkich plików skáadających siĊ na szablon, a takĪe lista moĪliwych pozycji moduáów, które umieszczono w szablonie. W pliku tym zapisywane są równieĪ parametry (zmienne wpáywające na dziaáanie szablonu, których wartoĞü moĪna ustawiü z poziomu panelu administracyjnego CMS-a) wykorzystywane w szablonie. Plik ten jest bardzo waĪny, poniewaĪ jest uĪywany przez instalatora Joomla! podczas instalowania szablonu w serwisie.  Plik template_thumbnail.png — plik graficzny przedstawiający miniaturĊ

szablonu. Miniatura szablonu widoczna jest w panelu administracyjnym, w oknie menedĪera szablonów (okno Szablony: Szablony). Pozwala siĊ zorientowaü, czy szablon, który zamierzamy ustawiü jako domyĞlny, jest tym, o który nam chodzi. Plik ten powinien mieü rozmiary okoáo 200×150 px i znajdowaü siĊ w gáównym katalogu danego szablonu.  Plik template_preview.png — plik graficzny, który jest wyĞwietlany

po klikniĊciu miniatury szablonu w oknie menedĪera szablonów.  Plik favicon.ico — plik graficzny (16×16 lub 32×32 px), czyli ikona

„ulubionych” (czasami nazywana ikoną witryny), która pojawia siĊ zwykle w polu adresowym z lewej strony adresu witryny oraz po lewej stronie na liĞcie zakáadek przeglądarki internetowej obok tytuáu strony. Pozwala internaucie

384

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

upewniü siĊ, Īe znajduje siĊ on na wáaĞciwej witrynie. Plik najczĊĞciej umieszczany jest w katalogu gáównym szablonu.  Plik component.php — odpowiada za definicjĊ wyglądu strony w wersji

do wydruku. ZawartoĞü tego pliku jest czĊsto taka sama dla wszystkich szablonów, wiĊc nie musisz go samodzielnie tworzyü. Wystarczy, Īe skopiujesz go z jednego z szablonów domyĞlnych instalowanych razem z Joomla!.  Folder /css — zawiera co najmniej jeden (zazwyczaj template.css) plik CSS.  Plik css/templates.css — to podstawowy arkusz CSS dla szablonu. Odpowiada

za definicjĊ ukáadu i wyglądu szablonu (pozycjonowanie elementów, grafika, kolory, wielkoĞü czcionek, kroje czcionek i inne aspekty warstwy prezentacji).  Folder /less — zawiera pliki LESS, które rozszerzają jĊzyk CSS o dodatkowe

elementy dynamiczne, takie jak zmienne i funkcje. W Joomla! od wersji z serii 3, aby zmieniü wygląd jakiegoĞ elementu strony, musisz edytowaü pliki znajdujące siĊ w tym katalogu.  Folder /images — zawiera wszystkie pliki graficzne, które zostaáy uĪyte

w szablonie.  Folder /html — folder, który zawiera pliki zmieniające szablony widoków

pochodzących z komponentów i moduáów CMS Joomla!.  Folder /javascript lub /js — opcjonalny folder, który zawiera pliki ze

skryptami lub bibliotekami JavaScript wykorzystywanymi w szablonie.

Rozdziaä 9.

Hosting dla Joomla! Wybór firmy Ğwiadczącej usáugi hostingowe to jedna z najwaĪniejszych decyzji, które musisz podjąü w odniesieniu do swojej witryny. MoĪe ona zawaĪyü na tym, czy witryna bĊdzie cieszyü siĊ powodzeniem i moĪe mieü wpáyw na odczucia internautów, którzy bĊdą ją odwiedzaü. Dlatego musisz poĞwiĊciü trochĊ czasu na wybór firmy, która speáni Twoje oczekiwania. W rozdziale tym przedstawiĊ Ci wáasny, czysto subiektywny raport na temat znanych mi firm hostingowych oraz napiszĊ, czym siĊ kierowaü przy wyborze takiej firmy. ZaprezentujĊ porównania i ceny. Podam takĪe listĊ firm, które wedáug mnie najlepiej siĊ nadają do tego, aby umieĞciü na ich serwerach swój serwis oparty na CMS Joomla!. Przy wyborze firmy hostingowej nie warto kierowaü siĊ jedynym kryterium, jakim jest cena. JeĪeli dana usáuga kosztuje kilkadziesiąt záotych rocznie, a inna kilkaset, to musi byü jakaĞ róĪnica. Pytanie tylko, czy Ty tego potrzebujesz. Warto zatem mieü ĞwiadomoĞü, jakimi kryteriami kierowaü siĊ przy wyborze hostingu, oraz wiedzieü kilka rzeczy, o których firmy hostingowe Ci nie powiedzą.

Jakimi kryteriami kierowaè siö przy wyborze firmy hostingowej? Wybierając firmĊ hostingową, pamiĊtaj o tym, Īe powinna ona speániaü nie tylko obecne wymagania Twojego serwisu, ale i przyszáe. JeĪeli zamierzasz siĊ rozwijaü i rozbudowywaü swój serwis, wybierz taką firmĊ, która bĊdzie w stanie zapewniü Ci moĪliwoĞü przejĞcia na bardziej rozbudowaną wersjĊ konta, na przykáad z wiĊkszą przestrzenią dyskowej, wiĊkszą liczbą baz danych czy kont FTP.

386

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Wymagania techniczne Joomla! Kluczową kwestią, która bĊdzie warunkowaü wybór firmy hostingowej, jest fakt, Īe Twój serwis jest oparty na CMS Joomla!. Musisz zatem sprawdziü, czy wybrany hosting speánia zalecane wymagania techniczne dla witryn opartych na Joomla!. Na rynku istnieje wiele firm, tak wiĊc jest w czym wybieraü. CMS Joomla! ma niewielkie wymagania techniczne i dziaáa prawidáowo praktycznie na wszystkich serwerach. Preferowane wymagania techniczne obejmują serwer WWW, serwer baz danych oraz interpreter jĊzyka PHP. Informacje na temat wymagaĔ technicznych znajdziesz w oficjalnej witrynie projektu Joomla!, pod adresem www.joomla.org/ about-joomla/technical-requirements.html. Są tam szczegóáowe dane dotyczące zarówno minimalnych, jak i zalecanych wymagaĔ dla wszystkich dotychczasowych wersji Joomla! (rysunek 9.1). WiĊkszoĞü firm Ğwiadczących usáugi hostingowe oferuje serwer WWW Apache i serwer baz danych MySQL. Zatem zwróü uwagĊ, aby wersja serwera WWW byáa przynajmniej 2.0, natomiast wersja MySQL przynajmniej 5.1. Interpreter PHP powinien byü w wersji 5.3.10 lub wyĪszej.

Limity miejsca na dysku i przepustowoĈci Kolejna kwestia to informacja na temat limitów dostĊpnej przestrzeni dyskowej oraz przepustowoĞci. Musisz pamiĊtaü o tym, Īe firmy, które oferują nieograniczone miejsce na dysku i nieograniczoną przepustowoĞü, tak naprawdĊ nie są w stanie tego zagwarantowaü. NajczĊĞciej bĊdziesz mieü do czynienia z tzw. hostingiem wspóádzielonym, to znaczy takim, gdzie na jednym serwerze przechowywane są strony WWW wielu klientów firmy hostingowej. Wówczas wszystkie serwisy korzystają w danym momencie z tego samego dysku, tej samej mocy procesora i pamiĊci RAM. Bardzo czĊsto firmy hostingowe — mając nadziejĊ, Īe nie wykorzystasz caáego zakupionego obszaru dysku i przepustowoĞci — sprzedają miejsce na dysku takiego serwera oraz przepustowoĞü, które znacznie przekraczają ich rzeczywiste moĪliwoĞci. Aby oszacowaü transfer, jaki bĊdzie potrzebny w przypadku Twojego serwisu, zapoznaj siĊ z moim artykuáem Hosting — jaki transfer, dostĊpnym pod adresem www.slawop.net/ hostingjakitransfer. PamiĊtaj, Īe w przypadku sáabych i zbyt obciąĪonych serwerów czĊsto dochodzi do przestojów i opóĨnieĔ.

Wsparcie dla klienta Dla Ciebie istotnym elementem przy wyborze firmy hostingowej jest wsparcie (ang. support, helpdesk) dla klienta. Co Ci przyjdzie z superhostingu, kiedy podczas — odpukaü — problemów nie moĪesz siĊ skontaktowaü z obsáugą techniczną?

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

387

Rysunek 9.1. Wymagania techniczne dotyczące Joomla! 3 opublikowane w serwisie www.joomla.org

388

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Warto wczeĞniej sprawdziü, jakie masz moĪliwoĞci kontaktu (e-mail, telefon, Skype, czat i inne). Niektóre firmy oferują wszystkie wymienione formy, inne tylko czĊĞü z nich. To Ty musisz zdecydowaü, czy oferowane usáugi są dla Ciebie zadowalające. Dobrze by byáo takĪe zorientowaü siĊ, czy obsáuga klientów w danej firmie jest uprzejma, szybka, a sprawy są zaáatwiane na bieĪąco. Istotne jest takĪe, z kim siĊ kontaktujesz. Czy jest to konsultant, czy administrator, który rzeczywiĞcie moĪe coĞ zrobiü? Takie informacje nie sposób áatwo sprawdziü, poniewaĪ kiedy poszperasz na róĪnego rodzaju forach, to zawsze znajdziesz mnóstwo osób, które w sposób negatywny uzewnĊtrzniają swoje problemy, wypisując róĪne cuda. Do Ciebie naleĪy przesianie tych Ğmieci i wyáapanie rzetelnych opinii. MoĪesz takĪe przetestowaü wybraną przez siebie firmĊ. WiĊkszoĞü firm hostingowych umoĪliwia zaáoĪenie konta i przetestowanie go za darmo przez okreĞlony okres — najczĊĞciej od 7 do 14 dni. MoĪesz wtedy testowaü wybraną usáugĊ i pomoc techniczną. Nie miej oporów przed kontaktem z pracownikiem firmy za poĞrednictwem oferowanych kanaáów komunikacyjnych. Zadawaj pytania o róĪnych porach dnia i nocy, aby dowiedzieü siĊ, jaki jest poziom wsparcia dla klienta.

Bezpieczeþstwo To jeden z waĪniejszych czynników warunkujących wybór firmy, której powierzysz utrzymywanie swojego serwisu. Zorientuj siĊ, czy firma podaje informacje dotyczące polityki bezpieczeĔstwa. SprawdĨ, jakie fizyczne Ğrodki bezpieczeĔstwa stosuje dostawca usáug hostingowych. Zorientuj siĊ, gdzie znajdują siĊ serwery, na których mają byü przechowywane Twoje witryny. Obecnie dostĊpne są róĪne modele biznesowe prowadzące tego typu usáugi. Firma moĪe wynajmowaü serwerowniĊ, która czĊsto znajduje siĊ poza granicami kraju. MoĪe takĪe wynajmowaü szafy z wáasnymi serwerami w ogólnopolskich serwerowniach lub posiadaü wáasną serwerowniĊ. KaĪdy model ma swoje wady i zalety. WaĪne jest, aby zorientowaü siĊ na przykáad, jak wygląda ochrona pomieszczeĔ, w których znajdują siĊ serwery, co siĊ dzieje, kiedy wystąpi fizyczna awaria sprzĊtu, jaki jest czas reakcji po wystąpieniu awarii. JeĪeli zadajesz takie pytania potencjalnemu dostawcy hostingu dla Twojego serwisu, a dostajesz wymijające odpowiedzi, to prawdopodobnie firma ta jedynie odsprzedaje czyjĞ hosting. Takich firm jest wiele i nie znaczy to, Īe to coĞ záego, ale jeĪeli nikt nie orientuje siĊ, w jaki sposób są zabezpieczane oferowane przez firmĊ usáugi, to zainteresowaábym siĊ innym dostawcą. Warto otrzymaü odpowiedzi na takie pytania, jak:  Jakie zabezpieczenia posiada centrum danych?  Jakie są awaryjne Ĩródáa energii elektrycznej?  Jak dáugo moĪe dziaáaü system informatyczny na zasilaniu awaryjnym?  Czy istnieją i jakie są procedury dziaáania w razie awarii?  Czy centrum danych posiada pracowników ochrony?  Czy i jak czĊsto wykonywane są kopie zapasowe?

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

389

Kopie bezpieczeĔstwa to niezwykle istotny temat! Koniecznie sprawdĨ, jak czĊsto są wykonywane i z jakiego okresu moĪesz je przywróciü. Dlaczego to takie istotne? Co Ci po kopiach, które wykonywane są codziennie, kiedy dane moĪesz przywróciü maksymalnie sprzed trzech ostatnich dni? A co, jeĪeli zauwaĪysz problem po tygodniu? Wówczas wszystkie wykonane kopie są bezuĪyteczne. Bardzo waĪne jest takĪe instalowanie poprawek bezpieczeĔstwa — zarówno systemu operacyjnego, jak i serwera WWW. W wiĊkszoĞci dostĊpnych hostingów bĊdzie to Linux i Apache. JeĪeli zostanie wykryta jakaĞ luka istotna z punktu bezpieczeĔstwa, musisz mieü pewnoĞü, Īe zostanie zainstalowana odpowiednia poprawka i Īe nie spowoduje to problemów z dostĊpnoĞcią do Twojego serwisu. PamiĊtaj o tym, Īe kiedy informacja o luce jest podawana do publicznej wiadomoĞci, to dla programistów zaczyna siĊ wyĞcig z czasem. Muszą oni jak najszybciej opublikowaü odpowiednią aktualizacjĊ. Kiedy tylko zostanie opublikowana, naleĪy ją jak najszybciej zainstalowaü. PamiĊtaj, Īe bezpieczeĔstwo Twojego serwisu zaczyna siĊ juĪ w firmie hostingowej. JeĪeli wybierzesz sáaby hosting, musisz siĊ przygotowaü na káopoty — zakoĔczone sukcesem ataki, przestoje itp. Musisz takĪe pamiĊtaü o tym, Īe w przypadku dobrego hostingu takie wypadki takĪe siĊ zdarzają, jednak administratorzy dobrych hostingów robią wszystko, aby wyeliminowaü wiĊkszoĞü z nich. Niewiele firm oferuje swoim klientom w ramach standardowych usáug ochronĊ przed wáamaniami do popularnych CMS-ów, takich jak Joomla!, WordPress czy Drupal. Dobrze byáoby, gdyby pliki sprawdzane byáy w locie i w momencie wykrycia zainfekowania byáyby zablokowane, a informacja o tym zdarzeniu, wraz ze wskazaniem zainfekowanego pliku, byáaby przesáana do uĪytkownika konta hostingowego.

Rozmiar i liczba baz danych JeĪeli posiadasz jeden serwis, to w zasadzie moĪesz pominąü ten punkt, poniewaĪ chyba wszystkie firmy hostingowe oferują dostĊp do bazy danych MySQL. Zanim jednak zdecydujesz siĊ na konkretną firmĊ, zastanów siĊ, czy w przyszáoĞci nie bĊdziesz uruchamiaü kolejnych serwisów. JeĪeli tak, to musisz zwróciü uwagĊ na tĊ kwestiĊ. W zaleĪnoĞci od planu taryfowego firmy oferują dostĊp do kilku lub kilkudziesiĊciu baz danych. Znajdziesz równieĪ takie firmy, które oferują nielimitowaną iloĞü baz danych. Poza liczbą baz danych sprawdĨ takĪe, czy i jaki jest dopuszczalny maksymalny rozmiar pojedynczej bazy danych przechowywanych na serwerze. Rozmiar bazy danych po czystej instalacji Joomla! to ok. 2 MB. Musisz mieü jednak ĞwiadomoĞü, Īe przeciĊtny sklep internetowy potrzebuje ok. 4 GB na bazĊ danych!

Liczba kont FTP NajczĊĞciej podczas tworzenia konta hostingowego do dyspozycji masz tylko jedno konto FTP, za pomocą którego moĪesz przesyáaü pliki swojego serwisu.

390

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W jakiej sytuacji moĪe Ci siĊ przydaü kilka kont FTP? Na przykáad masz kilka serwisów i administrowanie czĊĞcią z nich zlecasz innej osobie. Wówczas tworzysz nowe konto FTP i nadajesz mu uprawnienia tylko do wybranego folderu na serwerze. Nie ma wtedy ryzyka, Īe ktoĞ namiesza Ci w innych serwisach!

Poczta elektroniczna To obecnie standard oferowany w ramach kaĪdego konta hostingowego. W zaleĪnoĞci od planu taryfowego bĊdziesz mieü do dyspozycji róĪną liczbĊ skrzynek oraz róĪną ich pojemnoĞü. Chyba wszystkie firmy udostĊpniają filtry antyspamowe, dostĊp do poczty za pomocą przeglądarki (webmail) oraz dostĊp szyfrowany (SSL) przez protokoáy POP3 i SMTP. Przydatną opcją, którą moĪesz wykorzystaü do powiadamiania uĪytkowników podczas Twojej nieobecnoĞci, jest funkcja autorespondera. Pamiötaj, Ĕe korespondencja z utworzonych na Twoim koncie skrzynek pocztowych przechowywana jest na serwerze i zmniejsza iloĈè dostöpnej przestrzeni dyskowej.

Dodatkowe opcje CzĊĞü firm hostingowych w ramach swoich usáug udostĊpnia dodatkowe narzĊdzia dla mniej zaawansowanych uĪytkowników. Jednym z takich narzĊdzi jest kreator stron WWW, za pomocą którego moĪesz szybko przygotowaü prostą, statyczną stronĊ WWW. Drugim narzĊdziem moĪe byü automatyczny instalator popularnych aplikacji webowych, takich jak CMS (Joomla!, Drupal), blogi (WordPress), fora dyskusyjne (phpBB) czy sklepy internetowe (OS Commerce).

Cena ZauwaĪ, Īe kwestiĊ pieniĊdzy omawiam na samym koĔcu listy czynników, które moĪesz braü pod uwagĊ przy wyborze firmy hostingowej. PoĞwiĊü trochĊ czasu na zebranie jak najwiĊkszej iloĞci danych potencjalnej firmy i nie daj siĊ zwieĞü promocjami i kolorowymi reklamami. Wiem, Īe cena jest dla Ciebie istotną kwestią przy wyborze hostingu, jednak postaraj siĊ, aby nie byáa to kwestia decydująca! Na rynku jest tak wiele firm oferujących swoje usáugi w róĪnych cenach, Īe na pewno znajdziesz taką, która speánia Twoje oczekiwania i nie przekracza zaáoĪonego budĪetu.

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

391

Rankingi firm hostingowych Przy wyborze firmy hostingowej moĪesz siĊ posiákowaü róĪnymi rankingami, dziĊki którym szybko porównasz oferty i podstawowe parametry usáug. Ranking 10 najlepszych firm hostingowych na rynku Ğwiatowym — The The Top 10 web Hosting Companies — znajdziesz pod adresem www.top10bestwebsitehosting.com (rysunek 9.2).

Rysunek 9.2. Ranking The Top 10 web Hosting Companies of 2016

Ranking najprĊĪniej rozwijających siĊ firm hostingowych w Polsce, Web Hosting Talk — TOP 100, moĪesz znaleĨü pod adresem top100.wht.pl (rysunek 9.3). Ranking ten w zaáoĪeniu twórców ma byü w peáni niezaleĪny od firm hostingowych, a kaĪdy podmiot uczestniczy w nim na takich samych warunkach. Kolejny ranking to Top Web Host in — Poland, który jest dostĊpny pod adresem www.webhosting.info/webhosts/tophosts/Country/PL (rysunek 9.4).

Oficjalny hosting Joomla! Brad Baker, który jest wspóátwórcą projektu Joomla! i naleĪy do zespoáu kierującego tym projektem, jest jednoczeĞnie czáonkiem zespoáu w firmie hostingowej Rochen (www.rochenhost.com).

392

Rysunek 9.3. Ranking Web Hosting Talk — TOP100

Rysunek 9.4. Ranking Top Web Host in Poland

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

393

Wszystkie oficjalne serwisy Joomla! są hostowane wáaĞnie w tej firmie. Firma Rochen zdobyáa bogate doĞwiadczenie w zakresie hostingu wielu róĪnych serwisów opartych na Joomla!, począwszy od niewielkich firm, a skoĔczywszy na serwisach sporych przedsiĊbiorstw, których strony są wyĞwietlane dziesiątki milionów razy. Wszystkie serwery firmy są skonfigurowane pod kątem systemu Joomla! za pomocą optymalnych ustawieĔ dotyczących zabezpieczeĔ i wydajnoĞci (rysunek 9.5).

Rysunek 9.5. Firma Rochen — oficjalny hosting serwisu www.joomla.org

Subiektywna lista firm hostingowych PoniĪej przedstawiam moją wáasną, subiektywną listĊ firm hostingowych, które oferują swoje usáugi na rynku polskim. Powstaáa ona nie tylko na podstawie moich wáasnych spostrzeĪeĔ, ale zebraáem takĪe informacje od znajomych i klientów. Nie traktuj jej jednak jako wyroczni! DecyzjĊ o wyborze firmy, której powierzysz utrzymywanie Twojego serwisu, musisz podjąü samodzielnie.

394

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Smarthost.pl (www.smarthost.pl) PrĊĪna firma, która z roku na rok rozwija siĊ coraz bardziej. Bardzo mocno wspiera spoáecznoĞü uĪytkowników Joomla!. Jej przedstawiciele są obecni podczas lokalnych spotkaĔ w ramach tzw. Joomla! User Group, a takĪe ogólnopolskiego spotkania JoomlaDay Poland (www.joomla-day.pl). UĪytkownikom obecnym na takich spotkaniach firma Smarthost.pl oferuje roczny bezpáatny dostĊp do jednego ze swoich pakietów hostingowych (base-www). W ofercie firmy znajduje siĊ 6 pakietów, których ceny netto rocznego abonamentu ksztaátują siĊ od 29,00 do 529,00 zá (rysunek 9.6).

Rysunek 9.6. Oferta hostingowa Smarthost.pl

SprawdĨmy pakiet base-www, który firma oferuje uĪytkownikom Joomla!.  Wymagania techniczne Joomla!:

Zgodnie z informacjami podanymi na stronie Porównanie pakietów hostingowych uĪytkownicy mają do dyspozycji róĪne wersje interpretera PHP: 5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 7.0 oraz serwer baz danych MySQL 5.6.  Limity miejsca na dysku i przepustowoĞci:

W ramach usáugi otrzymujesz 7 GB przestrzeni dyskowej serwera, którą moĪesz wykorzystaü na swoje serwisy oraz pocztĊ e-mail. Transfer roczny ruchu z i do sieci internet w pakiecie base-www wynosi 480 GB, co w przeliczeniu na miesiąc daje 40 GB.  Wsparcie dla klienta:

Firma oferuje caáodobową pomoc za poĞrednictwem trzech kanaáów: telefonu, formularza kontaktowego (helpdesk) oraz czatu online.

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

395

 BezpieczeĔstwo:

Serwery Smarthost.pl znajdują siĊ we wáasnym data center, które jest zasilane z niezaleĪnych podstacji energetycznych. Aby zapewniü ciągáoĞü zasilania, stosowane są ukáady samoczynnego przeáączania zasilania. W przypadku awarii podstacji energetycznych firma posiada rezerwowe Ĩródáa zasilania, pozwalające na pracĊ urządzeĔ bez zasilania zewnĊtrznego. Aby zapewniü optymalne warunki pracy urządzeĔ, zastosowano niezaleĪnie dziaáające urządzenia klimatyzacyjne. Serwerownia jest wyposaĪona w rozbudowany system alarmowy, który oprócz standardowych czujników ruchu, ognia i dymu posiada dodatkowo system monitoringu wizyjnego, pozwalający na staáy podgląd sytuacji wewnątrz pomieszczeĔ. Pomieszczenia są chronione przez wyspecjalizowaną agencjĊ ochrony. Firma posiada áącza od kilku polskich niezaleĪnych operatorów szkieletowych. àącza są doprowadzone kilkoma odrĊbnymi kanaáami. WiĊcej technicznych informacji znajdziesz na stronie Zaplecze techniczne pod adresem www.smarthost.pl/hosting-zaplecze-techniczne. W ramach wykupionej usáugi sam zarządzasz kopiami zapasowymi. MoĪesz przywróciü kopiĊ zapasową z dnia poprzedniego, z weekendu (sobota lub niedziela) lub sprzed dwóch tygodni. Na serwerach Smarthost.pl wdroĪono system antyexploitowy wyszukujący podejrzane pliki w popularnych systemach zarządzania treĞcią oraz innych aplikacjach webowych, który dziaáa w oparciu o bazĊ 3000 exploitów. System podczas skanowania wykrywa próby nieuprawionych zmian w plikach. Rozwiązanie to zabezpiecza przed wieloma próbami wáamaĔ wykorzystujących znane luki bezpieczeĔstwa aplikacji internetowych. WiĊcej informacji przeczytasz na stronie Ochrona przed exploitami na Smarthost.pl pod adresem www.smarthost.pl/ochrona-przed-exploitami-na-smarthost.  Rozmiar i liczba baz danych:

W ramach usáugi base-www masz moĪliwoĞü utworzenia do 10 baz danych MySQL. Swoimi bazami danych moĪesz zarządzaü poprzez udostĊpniany przez Smarthost.pl panel phpMyAdmin oraz narzĊdzia dostĊpne w cPanelu.  Liczba kont FTP:

W ramach hostingu funkcjonuje jedno gáówne konto FTP. MoĪesz utworzyü 10 dodatkowych kont, dla których domyĞlnie jest tworzony nowy katalog o nazwie identycznej z nazwą tworzonego konta FTP. Podczas tworzenia konta moĪesz zmieniü katalog, do którego to konto bĊdzie miaáo dostĊp.  Poczta elektroniczna:

Nie ma Ğcisáego podziaáu miejsca na strony WWW czy pocztĊ. Istnieje natomiast moĪliwoĞü limitowania pojemnoĞci pojedynczych skrzynek e-mail. W ramach zdefiniowanego miejsca na pocztĊ e-mail moĪesz utworzyü 40 skrzynek pocztowych. Swoją pocztĊ moĪesz obsáugiwaü za pomocą dowolnego klienta

396

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

poczty elektronicznej (Thunderbird, Outlook) lub dowolnej przeglądarki internetowej (poczta.smarthost.pl). Twoje konta e-mail są takĪe wyposaĪone w moduá antyspamowy, autoresponder i antywirus.  Dodatkowe opcje:

Wykupując usáugĊ base-www, masz moĪliwoĞü zarządzania listami wysyákowymi i kopiami zapasowymi. MoĪesz takĪe zarządzaü plikami swojego serwisu bez korzystania z klienta FTP — za pomocą menedĪera plików, którego moĪesz obsáugiwaü z poziomu swojej przeglądarki.  Cena:

Standardowo to 99 zá netto (121,77 zá brutto), co w przeliczeniu na miesiąc daje 8,25 zá netto (10,15 zá brutto).

Linuxpl.com (www.linuxpl.com) W ofercie firmy Serveradmin.pl s.c., wáaĞciciela witryny linuxpl.com, znajduje siĊ 6 róĪnych pakietów, których ceny brutto rocznego abonamentu ksztaátują siĊ od 49,20 do 450,50 zá (rysunek 9.7). SprawdĨmy jeden z najtaĔszych pakietów: Konto W2GB.  Wymagania techniczne Joomla!:

Zgodnie z informacją zawartą w szczegóáach oferty moĪesz korzystaü z nastĊpujących wersji interpretera PHP: 4, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 7.0. W specyfikacji usáugi Konto W2GB znajdziesz takĪe informacje o wersji serwera baz danych: MySQL 5.5.x.  Limity miejsca na dysku i przepustowoĞci:

W ramach usáugi otrzymujesz 4 GB przestrzeni dyskowej serwera, którą moĪesz wykorzystaü na swoje serwisy oraz pocztĊ e-mail. Usáuga Konto W2GB oferuje transfer roczny ruchu z i do sieci internet w wysokoĞci 1200 GB, co w przeliczeniu na miesiąc daje 100 GB.  Wsparcie dla klienta:

Firma oferuje caáodobową pomoc za poĞrednictwem czterech kanaáów: infolinii, czatu online, komunikatora Gadu-Gadu oraz poczty elektronicznej.  BezpieczeĔstwo:

Serwery Serveradmin.pl to ponad 100 osobnych platform serwerowych z procesorami Xeon i Intel i7; platformy te mają od 24 do 128 GB pamiĊci RAM. Firma uĪywa dysków SATA, SAS i nowych dysków flashowych SSD. Serwery bazodanowe są ulokowane na osobnych dyskach SAS i SSD. Osobne maszyny zapewniają kopie bezpieczeĔstwa i obsáugĊ DNS. Sumaryczna liczba maszyn pod wszystkie usáugi przekroczyáa w 2014 roku 340 sztuk.

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

Rysunek 9.7. Oferta hostingowa Linuxpl.com

Pomieszczenia, w których znajdują siĊ serwery, są klimatyzowane i odpowiednio zabezpieczone przed dostĊpem osób trzecich. Firma dysponuje áączami o przepustowoĞci sumarycznej powyĪej 100 Gbit, które są obsáugiwane przez Ğwiatáowody od kilkunastu dostawców.  Rozmiar i liczba baz danych:

W ramach usáugi Konto W2GB, masz moĪliwoĞü utworzenia nielimitowanej liczby baz danych MySQL o nielimitowanej wielkoĞci. Swoimi bazami danych moĪesz zarządzaü poprzez udostĊpniany panel phpMyAdmin oraz Chive.

397

398

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Liczba kont FTP:

W ramach hostingu moĪesz utworzyü dowolną liczbĊ dodatkowych kont FTP oraz przydzielaü im dostĊp do katalogów.  Poczta elektroniczna:

W ramach zdefiniowanego miejsca na pocztĊ e-mail moĪesz utworzyü dowolną liczbĊ skrzynek pocztowych. Swoją pocztĊ moĪesz obsáugiwaü za pomocą dowolnego klienta poczty elektronicznej (Thunderbird, Outlook) oraz dowolnej przeglądarki internetowej (linuxpl.com/poczta). Twoje konta e-mail są takĪe wyposaĪone w moduá powiadamiania SMS o nowej poczcie, antyspamowy, autoresponder i antywirus.  Dodatkowe opcje:

Wykupując usáugĊ Konto W2GB, masz do dyspozycji kreator WWW SiteBuilder, który umoĪliwia utworzenie strony internetowej bez znajomoĞci jĊzyka HTML. UdostĊpniany jest takĪe autoinstalator Softaculous, za pomocą którego moĪesz instalowaü takie oprogramowanie jak Joomla!, Drupal, WordPress i wiele innych aplikacji do zarządzania treĞcią, obsáugi forów, sklepów internetowych, blogów, kontaktu z klientem, prezentacji FAQ, obsáugi páatnoĞci, galerii zdjĊü, list adresowych, ankiet i sond, zarządzania projektami, Wiki oraz innych przydatnych aplikacji.  Cena:

Standardowo to 123,00 zá brutto, co w przeliczeniu na miesiąc daje 10,25 zá brutto.

home.pl (www.home.pl) Firma oferuje wiele interesujących promocji, dziĊki którym moĪesz nabyü wybrany pakiet po bardzo atrakcyjnej cenie. PamiĊtaj jednak, Īe po zakoĔczeniu okresu abonamentowego, który najczĊĞciej trwa rok, bĊdziesz zobowiązany do opáacenia peánej kwoty za zamówioną usáugĊ. Podstawowa oferta hostingowa home.pl obejmuje 4 pakiety, których ceny netto rocznego abonamentu ksztaátują siĊ od 200,00 do 900,00 zá (rysunek 9.8). Przyjrzyjmy siĊ usáudze Business Cloud Starter.  Wymagania techniczne Joomla!:

Zgodnie z informacją zawartą w szczegóáach oferty moĪesz korzystaü z nastĊpujących wersji interpretera PHP: 5.6, 5.5, 5.4, 5.3, 5.2 i 7. Zgodnie z informacją (pomoc.home.pl/section/komunikaty) opublikowaną 13 maja 2015 roku silnik bazy danych MySQL jest zaktualizowany do wersji 5.5.42.

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

399

Rysunek 9.8. Oferta hostingowa home.pl

Podstawą platformy hostingowej jest IdeaWebServer — autorskie oprogramowanie firmy home.pl. Twórcy tego oprogramowania uwaĪają, Īe zapewnia ono wiĊkszą wydajnoĞü oraz bezpieczeĔstwo i jest jednoczeĞnie kompatybilne z Apache.  Limity miejsca na dysku i przepustowoĞci:

W ramach usáugi otrzymujesz 50 GB przestrzeni dyskowej serwera, którą moĪesz wykorzystaü na swoje serwisy oraz pocztĊ e-mail. Obecnie w ramach usáugi Business Cloud Starter nie ma limitu na transfer ruchu z i do sieci internet.  Wsparcie dla klienta:

Firma oferuje caáodobową pomoc za poĞrednictwem takich kanaáów, jak: infolinia, czat online, poczta elektroniczna oraz aplikacja WhatsApp. Niestety, niektóre z nich (np. czat online) dostĊpne są tylko dla klientów premium, czyli takich, którzy wykupili usáugĊ Pomoc Premium lub droĪszy pakiet hostingowy.  BezpieczeĔstwo:

Serwery home.pl są utrzymywane w trzech róĪnych lokalizacjach w Polsce, zapewniających niezaleĪne linie zasilające, generatory prądu oraz UPS-y. Data center są takĪe wyposaĪone w system klimatyzacji, który zapewnia optymalne warunki pracy serwerów. Z siecią szkieletową firma jest poáączona czterema niezaleĪnymi áączami o przepustowoĞci 10 Gbit/s kaĪde. Serwery to ponad 1300 platform serwerowych firm HP, Tyan i Chenbro oraz Supermicro, których praca jest monitorowana 24 godziny na dobĊ. W celu zapewnienia ciągáoĞci dziaáania sieci wszystkie urządzenia sieciowe są zdublowane. W razie awarii caáa obsáuga moĪe byü przekazywana do bliĨniaczego urządzenia zapasowego. OchronĊ danych zapewnia 60 serwerów kopii zapasowych, rozmieszczonych w dwóch róĪnych punktach Polski. Firma zapewnia utrzymywanie kopii zapasowych danych przez trzy dni.  Rozmiar i liczba baz danych:

W ramach usáugi Business Cloud Starter masz moĪliwoĞü utworzenia do 25 baz danych MySQL o nielimitowanej wielkoĞci. Swoimi bazami danych moĪesz zarządzaü poprzez udostĊpniany przez home.pl panel phpMyAdmin.

400

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  Liczba kont FTP:

W ramach hostingu funkcjonuje jedno gáówne konto FTP. MoĪesz utworzyü dowolną liczbĊ dodatkowych kont, które uzyskują funkcjonalnoĞü dostĊpu do zasobów caáego konta. Niestety dostĊp FTP do wybranego folderu jest moĪliwy dopiero w usáugach z linii profesjonalnej (Business Cloud Server i Business Cloud Unlimited).  Poczta elektroniczna:

W panelu administracyjnym hostingu decydujesz, w jaki sposób chcesz podzieliü dostĊpną przestrzeĔ dyskową serwera. MoĪesz na przykáad podzieliü ją tak, aby na Twoje serwisy byáo przeznaczone 30 GB, natomiast na konta pocztowe pozostaáa czĊĞü, czyli 20 GB. W ramach zdefiniowanego miejsca na pocztĊ e-mail moĪesz utworzyü dowolną liczbĊ skrzynek pocztowych o minimalnej pojemnoĞci 50 MB. Swoją pocztĊ moĪesz obsáugiwaü za pomocą dowolnego klienta poczty elektronicznej (Thunderbird, Outlook), dowolnej przeglądarki internetowej (poczta.home.pl). Twoje konta e-mail są takĪe wyposaĪone w moduá antyspamowy, autoresponder i antywirus.  Dodatkowe opcje:

Wykupując usáugĊ Business Cloud Starter, masz do swojej dyspozycji kreator WWW, w ramach którego moĪesz korzystaü z 500 szablonów, oraz autoinstalator aplikacji webowych, takich jak phpBB, Joomla!, WordPress, Coppermine Gallery, MediaWiki i wiele innych.  Cena:

Standardowo to 300 zá netto (369 zá brutto), co w przeliczeniu na miesiąc wynosi 25 zá netto (30,75 zá brutto).

AZ.pl (www.az.pl) Firma oferuje bardzo atrakcyjne ceny za pierwszy rok korzystania ze swoich usáug. PamiĊtaj jednak, Īe po zakoĔczeniu okresu abonamentowego trzeba bĊdzie zapáaciü standardową kwotĊ za zamówioną usáugĊ. Podstawowa oferta hostingowa AZ.pl, obejmuje trzy pakiety, których ceny netto rocznego abonamentu ksztaátują siĊ od 250,00 do 750,00 zá (rysunek 9.9). Podstawowa usáuga hostingowa oferowana przez firmĊ AZ.pl to Hosting START.  Wymagania techniczne Joomla!:

UĪytkownik z poziomu swojego cPanelu moĪe wybraü wersjĊ interpretera PHP, która jest zgodna z jego aplikacją. MoĪesz wybieraü miĊdzy czterema wersjami PHP: 5.3, 5.4, 5.5, 5.6. Niestety, nie znalazáem informacji dotyczących wersji serwera baz danych MySQL.

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

401

Rysunek 9.9. Oferta hostingowa AZ.pl  Limity miejsca na dysku i przepustowoĞci:

W ramach usáugi otrzymujesz 50 GB przestrzeni dyskowej serwera, którą moĪesz wykorzystaü na swoje serwisy oraz pocztĊ e-mail. W usáudze Hosting START nie ma limitu na transfer ruchu z i do sieci internet.  Wsparcie dla klienta:

Firma oferuje pomoc w okreĞlonych godzinach za poĞrednictwem trzech kanaáów: infolinii, czatu online oraz formularza kontaktowego.  BezpieczeĔstwo:

Trudno znaleĨü jednoznaczną informacjĊ na temat lokalizacji serwerów AZ.pl. Informacje umieszczone na starszej wersji witryny informują, Īe zlokalizowane są w SKYWAY DataCenter w St. Ingbert, w nowoczesnym i profesjonalnym europejskim centrum danych. Wszystkie urządzenia są zdublowane, aby zapewniü ciągáoĞü dziaáania sieci. Praca wszystkich elementów sieci i serwerów jest monitorowana 24 godziny na dobĊ. Centrum danych poáączone jest z siecią szkieletową GTS Poland za pomocą dwóch niezaleĪnych áączy o przepustowoĞci 10 Gb/s kaĪde.  Rozmiar i liczba baz danych:

W ramach usáugi Hosting START masz moĪliwoĞü utworzenia do 25 baz danych. Swoimi bazami danych moĪesz zarządzaü poprzez udostĊpniany przez AZ.pl panel phpMyAdmin.  Liczba kont FTP:

W ramach usáugi Hosting START masz tylko jedno konto FTP.  Poczta elektroniczna:

W ramach wykupionej usáugi moĪesz utworzyü nielimitowaną liczbĊ skrzynek pocztowych. Swoją pocztĊ moĪesz obsáugiwaü za pomocą dowolnego klienta poczty elektronicznej (Thunderbird, Outlook) oraz dowolnej przeglądarki internetowej (poczta.az.pl).

402

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Twoje konta e-mail są takĪe wyposaĪone w moduá antyspamowy, autoresponder i antywirus.  Dodatkowe opcje:

Wykupując usáugĊ Hosting START, masz dostĊp do menedĪera plików, dziĊki któremu moĪesz zarządzaü swoimi plikami bez instalacji wyspecjalizowanego programu, jakim jest klient FTP. Do swojej dyspozycji masz takĪe kreator WWW, dostĊp do 10 zdjĊü w serwisie Fotolia oraz pakiet 6 domen .pl. Oprócz tego otrzymujesz dostĊp do autoinstalatora, za pomocą którego moĪesz zainstalowaü do piĊciu róĪnych aplikacji, takich jak Joomla!, Drupal, WordPress itp.  Cena:

Standardowo to 250,00 zá netto (307,50 zá brutto), co w przeliczeniu na miesiąc daje 20,84 zá netto (25,64 zá brutto).

1&1 (www.1and1.pl) Firma oferuje bardzo atrakcyjne ceny za pierwszy rok korzystania ze swoich usáug. PamiĊtaj jednak, Īe po zakoĔczeniu okresu abonamentowego trzeba bĊdzie zapáaciü standardową kwotĊ za zamówioną usáugĊ. Podstawowa oferta hostingowa 1&1 obejmuje cztery pakiety, których ceny brutto rocznego abonamentu ksztaátują siĊ od 146,12 do 1034,72 zá (rysunek 9.10).

Rysunek 9.10. Oferta hostingowa 1&1

Podstawowa usáuga hostingowa oferowana przez firmĊ 1&1 to Starter.  Wymagania techniczne Joomla!:

Zgodnie z informacją zawartą w szczegóáach oferty masz do dyspozycji interpreter PHP 5.5 i 5.6 oraz bazĊ danych MySQL 5.  Limity miejsca na dysku i przepustowoĞci:

W ramach usáugi Starter otrzymujesz 10 GB przestrzeni dyskowej.

Rozdziaä 9. i Hosting dla Joomla!

403

 Wsparcie dla klienta:

Firma oferuje pomoc w okreĞlonych godzinach za poĞrednictwem dwóch kanaáów: infolinii oraz poczty elektronicznej.  BezpieczeĔstwo:

Firma 1&1 posiada ponad 70 000 wysoko wydajnych serwerów umieszczonych w 11 klimatyzowanych, zabezpieczonych przed wodą i ogniem pomieszczeniach. Serwery mają zasilanie bezprzerwowe (UPS) i agregaty dieslowe. Z siecią szkieletową firma jest poáączona niezaleĪnymi áączami o áącznej prĊdkoĞci 300 Gb/s.  Rozmiar i liczba baz danych:

W ramach usáugi Starter masz moĪliwoĞü utworzenia jednej bazy danych MySQL o maksymalnej wielkoĞci 1 GB. Swoją bazą danych moĪesz zarządzaü poprzez udostĊpniany panel phpMyAdmin.  Liczba kont FTP:

W ramach usáugi Starter masz tylko jedno konto FTP.  Poczta elektroniczna:

W ramach usáugi moĪesz utworzyü 10 skrzynek pocztowych o rozmiarze 2 GB. Swoją pocztĊ moĪesz obsáugiwaü za pomocą dowolnego klienta poczty elektronicznej (Thunderbird, Outlook) oraz dowolnej przeglądarki internetowej (www.webmail.1and1.pl). Twoje konta e-mail są takĪe wyposaĪone w moduá antyspamowy i antyphishingowy.  Dodatkowe opcje:

Do dyspozycji masz autoinstalator (1&1 Click & Build), za pomocą którego moĪesz instalowaü takie oprogramowanie, jak Joomla!, Drupal, WordPress i inne aplikacje. Oprócz tego dostajesz oprogramowanie do tworzenia mobilnych stron WWW — 1&1 Kreator Stron Mobilnych. Ciekawą funkcją jest takĪe narzĊdzie do tworzenia widĪetów HTML do wykorzystania na stronach WWW.  Cena:

Standardowo to 118,80 zá netto (146,12 zá brutto), co w przeliczeniu na miesiąc daje 9,90 zá netto (12,24 zá brutto). FINISH! Porównaj oferty firm hostingowych i wybierz najodpowiedniejszą dla Ciebie. W kolejnym rozdziale pokaĪĊ Ci, jak wykonaü kopiĊ zapasową witryny i jak skopiowaü swój serwis WWW dziaáający na lokalnym komputerze na wybrany hosting.

404

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rozdziaä 10.

Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny Zadziwiające jest to, jak niewiele osób prowadzących swoje serwisy regularnie tworzy kopie zapasowe. Nie pozwól, aby doszäo do sytuacji, w której okaĔe siö, Ĕe nie masz kopii zapasowej!

Zastanów siĊ i odpowiedz sobie na nastĊpujące pytania:  Co zrobisz, kiedy serwer bĊdzie miaá awariĊ?  Co zrobisz, kiedy administrator przypadkowo coĞ usunie?  Co zrobisz, kiedy Twój serwis zostanie zainfekowany?  Co siĊ stanie, jeĞli podczas aktualizacji lub instalacji jakiegoĞ rozszerzenia

caáy system ulegnie awarii? Praktycznie wszystkie firmy hostingowe oferują w ramach swoich usáug tworzenie kopii zapasowych. Bardzo czĊsto uĪytkownik nie ma do nich dostĊpu, a ich odtwarzanie odbywa siĊ na jego wyraĨną proĞbĊ. Musisz mieü takĪe ĞwiadomoĞü, Īe kopie tworzone przez firmy hostingowe są przechowywane na ich serwerach, co moĪe stanowiü potencjalne niebezpieczeĔstwo. Dlaczego? Poszukaj w sieci informacji na temat ataku hakerskiego na serwery 2be.pl naleĪące do Grupy Adweb. Kiedy na początku 2016 r. zostaáy zaatakowane serwery, ok. 1500 klientów straciáo swoje witryny, pocztĊ e-mail i wszystkie dane przechowywane na hostingu. WyobraĨ sobie, Īe nie masz wáasnej kopii zapasowej witryny i przez dwa tygodnie Twoja witryna nie jest dostĊpna w internecie. Taka sytuacja moĪe spowodowaü upadek nie tylko firmy hostingowej, ale takĪe Twojego biznesu.

406

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Michaá Trzepizur, wiceprezes Fundacji PCJ Otwarte ħródáa (http://www.fundacja. joomla.pl), bardzo czĊsto powtarza takie zdanie: Ludzie dzielą siĊ na tych, co wykonują kopie zapasowe, i na tych, co jeszcze nie stracili danych. JeĪeli chcesz mieü komfort psychiczny i poczucie pewnoĞci, Īe w razie sytuacji krytycznej moĪesz przywróciü swój serwis, koniecznie twórz regularnie kopie zapasowe. Istnieje kilka technik tworzenia kopii zapasowych i narzĊdzi, dziĊki którym moĪna je wykonaü. Twoim zadaniem jest wybór najodpowiedniejszych dla Ciebie. Bez wzglĊdu na Twój wybór pamiĊtaj o kilku waĪnych kwestiach:  Kopia zapasowa musi byü aktualna i szybko dostĊpna.  Kopia zapasowa musi odzwierciedlaü strukturĊ katalogów, plików i bazy danych.  Kopia zapasowa musi zadziaáaü, kiedy trzeba bĊdzie przywróciü dane.  Stosuj ustandaryzowane nazewnictwo swoich kopii zapasowych.  Przeüwicz kilka razy przywracanie serwisu, aby siĊ upewniü, Īe potrafisz to robiü.  Przechowuj kopie zapasowe obejmujące wiĊkszy okres. Kiedy odkryjesz, Īe

Twój serwis zostaá zaatakowany, to musisz mieü moĪliwoĞü przywrócenia go do stanu sprzed ataku.

Metoda podstawowa Polega ona na utworzeniu dwóch czĊĞci kopii zapasowej:  wszystkich plików wchodzących w skáad serwisu;  bazy danych, w której przechowywane są treĞci witryny.

Proces wykonywania kopii zapasowej tą metodą nie jest uzaleĪniony od dodatkowych rozszerzeĔ, które trzeba zainstalowaü w serwisie, i kaĪdy administrator CMS Joomla! powinien umieü siĊ nią posáugiwaü.

Wykonanie kopii zapasowej plików Utwórz (najlepiej na osobnym dysku) folder, w którym bĊdą przechowywane kopie zapasowe. JeĪeli prowadzisz kilka serwisów, to dla kaĪdego utwórz folder na kopie, na przykáad serwis1, serwis2 itd. W folderach, w których bĊdziesz przechowywaü kopie, dobrze jest utworzyü folder o nazwie skáadającej siĊ z daty utworzenia kopii zapasowej, na przykáad 2016-12-18. W folderze z datą utwórz dwa dodatkowe podfoldery: pliki i baza.

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

407

JeĪeli wykonujesz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ w Ğrodowisku lokalnym na Twoim komputerze, to po prostu skopiuj pliki z folderu, w którym znajduje siĊ witryna.  w przypadku pakietu XAMPP: xampp\htdocs\katalog_z_twoim_serwisem;  w przypadku pakietu JAMP: jamp\mnt\var\www\katalog_z_twoim_serwisem.

JeĪeli wykonujesz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ na serwerze zdalnym, to skorzystaj z klienta FTP (np. FileZilla lub Total Commander) lub menedĪera plików firmy hostingowej. Wiele firm hostingowych w swoich menedĪerach plików udostĊpnia narzĊdzie do kompresji. MoĪesz za jego pomocą zrobiü archiwum caáego folderu, w którym znajdują siĊ pliki Twojego serwisu (rysunek 10.1).

Rysunek 10.1. Tworzenie archiwum na zdalnym serwerze

Wykonanie kopii zapasowej bazy danych JeĪeli wykonujesz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ w Ğrodowisku lokalnym na Twoim komputerze (XAMPP lub JAMP), to w pasku adresu swojej przeglądarki wpisz: localhost/phpmyadmin. JeĪeli wykonujesz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ na serwerze zdalnym, dowiedz siĊ, jak uzyskaü dostĊp do bazy danych witryny za pomocą phpMyAdmin. Na liĞcie znajdującej siĊ po lewej stronie okna kliknij nazwĊ bazy danych, która zostaáa przypisana do Twojej witryny podczas instalacji Joomla!. W moim przykáadzie jest to baza o nazwie mojeebooki (rysunek 10.2).

408

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 10.2. Wybranie bazy danych w aplikacji phpMyAdmin

W oknie przeglądarki zobaczysz listĊ tabel znajdujących siĊ w bazie danych (rysunek 10.3).

Rysunek 10.3. Lista tabel znajdujących siĊ w bazie danych mojeebooki

Kliknij teraz w menu odnoĞnik Eksport, a nastĊpnie w oknie Eksportowanie tabeli z bazy "mojeebooki" kliknij przycisk Wykonaj (rysunek 10.4). Po chwili zobaczysz okienko z pytaniem, gdzie zapisaü plik. Zapisz go w folderze, w którym chcesz przechowywaü kopiĊ bazy danych swojego serwisu (np. kopie/mojeebooki/ 2016-12-18/baza).

Przywrócenie kopii zapasowej witryny Przywrócenie kopii zapasowej, która zostaáa wykonana podstawową metodą, skáada siĊ takĪe z dwóch etapów:  skopiowania plików witryny z kopii zapasowej do wáaĞciwego folderu

na serwerze WWW;  utworzenia nowej bazy i importu tabel bazy danych z kopii zapasowej.

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

409

Rysunek 10.4. Eksportowanie tabel znajdujących siĊ w bazie mojeebooki

JeĪeli przywracasz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ w Ğrodowisku lokalnym na Twoim komputerze, to po prostu skopiuj zawartoĞü folderu z plikami kopii zapasowej do folderu na serwerze WWW.  w przypadku pakietu XAMPP: xampp\htdocs\katalog_z_twoim_serwisem;  w przypadku pakietu JAMP: jamp\ mnt\var\www\katalog_z_twoim_serwisem.

JeĪeli przywracasz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ na serwerze zdalnym, to skorzystaj z klienta FTP (np. FileZilla lub Total Commander) lub menedĪera plików firmy hostingowej. Teraz pora na przywrócenie zawartoĞci bazy danych. Kiedy przywracasz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ w Ğrodowisku lokalnym na Twoim komputerze (XAMPP lub JAMP), to w pasku adresu swojej przeglądarki wpisz: localhost/phpmyadmin. W oknie phpMyAdmin kliknij w menu odnoĞnik Bazy danych, a nastĊpnie w polu Utwórz bazĊ danych wpisz nazwĊ bazy. W moim przykáadzie wpisujĊ mojeebooki. Kliknij przycisk Utwórz, aby utworzyü bazĊ danych o podanej wczeĞniej nazwie (rysunek 10.5). JeĪeli wykonujesz kopiĊ zapasową witryny znajdującej siĊ na serwerze zdalnym, to utworzenie bazy danych moĪe wyglądaü róĪnie na róĪnych serwerach. Jak utworzyü bazĊ danych na przykáadzie jednej z firm hostingowych, pokazaáem Ci w rozdziale 1., w podrozdziale „Hosting — serwer zdalny”. W phpMyAdmin kliknij na liĞcie po lewej stronie nazwĊ bazy danych, a po zaáadowaniu strony kliknij w menu odnoĞnik Import. Kliknij przycisk Przeglądaj, a nastĊpnie wskaĪ zapisany wczeĞniej plik SQL. W moim przypadku bĊdzie to plik mojeebooki.sql (rysunek 10.6).

410

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 10.5. Tworzenie nowej bazy danych w aplikacji phpMyAdmin uruchomionej w Ğrodowisku lokalnym (XAMPP, JAMP)

Rysunek 10.6. Importowanie tabel do bazy danych w aplikacji phpMyAdmin

Po klikniĊciu przycisku Wykonaj rozpocznie siĊ proces importu tabel. JeĪeli wszystko przebiegáo pomyĞlnie, to po chwili zobaczysz komunikat o prawidáowym wykonaniu operacji, natomiast po lewej stronie pojawi siĊ lista zaimportowanych tabel (rysunek 10.7). Pokazana metoda dotyczy przywrócenia witryny z kopii zapasowej w miejsce jej poprzedniej lokalizacji (folder i baza danych).

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

411

Rysunek 10.7. Komunikat informujący o pomyĞlnym zaimportowaniu tabel do bazy danych

Twoja witryna zostaáa przywrócona z utworzonej wczeĞniej kopii zapasowej.

Jak skopiowaè swojñ witrynö na hosting? JeĪeli witryna byáa tworzona w oparciu o Ğrodowisko lokalne (XAMPP lub JAMP), to teraz pora skopiowaü ją na wybrany przez Ciebie serwer. PokaĪĊ Ci, jakie czynnoĞci musisz wykonaü, aby skopiowaü swój serwis z dysku komputera lokalnego na serwer zdalny. Wykorzystamy do tego utworzoną wczeĞniej kopiĊ zapasową witryny i serwery dwóch firm hostingowych: Smarthost.pl (www.smarthost.pl) i home.pl (www.home.pl).

Co bödzie potrzebne?  Klient FTP — na przykáad FileZilla, który moĪesz pobraü w wersji portable (nie

wymaga instalacji) spod adresu portableapps.com/apps/internet/filezilla_portable. Program jest rozpowszechniany na licencji GPL, wiĊc moĪesz korzystaü z niego bez Īadnych ograniczeĔ caákowicie za darmo.  Nazwa uĪytkownika i hasáo do panelu administracyjnego Twojego hostingu.  Nazwa uĪytkownika i hasáo do serwera FTP firmy hostingowej.  Nazwa bazy danych i uĪytkownik oraz hasáo dostĊpu do tej bazy danych.

412

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Krok 1. Konfiguracja programu FileZilla JeĪeli nie posiadasz programu FileZilla, to moĪesz go pobraü, wpisując do paska adresu Twojej przeglądarki adres portableapps.com/apps/internet/filezilla_portable. Instalacja programu jest bardzo prosta. Polega ona na skopiowaniu plików we wskazane w okienku instalatora miejsce. W przypadku aplikacji, które nie wymagają instalacji (tzw. portable), kopiujĊ je do folderu Dysk:\Portable. JeĪeli postąpisz tak jak ja, to w folderze Portable bĊdziesz mieü dwa foldery: XAMPP ze starterem pakietu XAMPP (plik XAMPPLauncher.exe) oraz folder FileZillaPortable z programem FileZilla (plik FileZillaPortable.exe). Utwórz na pulpicie skrót do tego pliku, aby mieü do niego wygodny i szybki dostĊp. Po uruchomieniu programu moĪesz uĪyü opcji Szybkie áączenie, która przydaje siĊ, kiedy musisz siĊ poáączyü ze swoim serwerem FTP, korzystając na przykáad z komputera poza domem — u znajomego, w szkole lub na uczelni (rysunek 10.8). PamiĊtaj wówczas, aby po zakoĔczeniu poáączenia wyczyĞciü historiĊ poáączeĔ.

Rysunek 10.8. Opcja Szybkie áączenie w programie FileZilla

JeĪeli chcesz mieü na staáe wpisane dane logowania do serwera, z menu Plik wybierz pozycjĊ MenedĪer stron lub kliknij ikonĊ Otwórz MenedĪera Stron, domyĞlnie znajdującą siĊ pod menu. MoĪesz takĪe uĪyü skrótu klawiaturowego Ctrl+S. W oknie MenedĪer Stron kliknij przycisk Nowy adres i wpisz nazwĊ, którą bĊdziesz identyfikowaü wáaĞnie z tym serwerem, na przykáad FTP-Smarthost. W polu Serwer wpisz adres serwera FTP. W przypadku smarthost.pl nazwa jest tworzona z nazwy konta i nazwy firmy, na przykáad jakasnazwa.smarthost.pl. W polu Protokóá wybierz z listy pozycjĊ FTP — protokóá transferu plików, w polu Szyfrowanie wybierz z listy pozycjĊ JeĪeli dostĊpne, uĪywaj bezpoĞredniego FTP przez TLS, natomiast w polu Typ logowania wybierz Normalne. W polu UĪytkownik wpisz nazwĊ uĪytkownika uprawnionego do logowania siĊ do serwera. W przypadku smarthost.pl nazwa jest taka sama jak nazwa konta, chyba Īe sam utworzyáeĞ nowego uĪytkownika, który bĊdzie miaá uprawnienia do FTP. W polu Hasáo wpisz hasáo tego uĪytkownika, a nastĊpnie kliknij przycisk Poáącz (rysunek 10.9). JeĪeli wszystkie podane przez Ciebie dane są prawidáowe, program zaloguje siĊ do Twojego serwera FTP i po prawej stronie zobaczysz foldery i pliki na serwerze.

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

413

Rysunek 10.9. Konfiguracja nowego serwera FTP w programie FileZilla

Krok 2. Kopiowanie plików z komputera na serwer Okno programu FileZilla jest podzielone na kilka mniejszych, ale nie czas teraz na dokáadne omawianie funkcji oraz poszczególnych okienek programu. Z reguáy po prawej stronie jest prezentowany wygląd z zawartoĞcią serwera FTP, a po lewej z zawartoĞcią Twojego komputera. W przypadku wiĊkszoĞci hostingów pliki serwisu opartego na Joomla! kopiujesz do folderu public_html (jeĪeli chcesz mieü kilka serwisów, to warto w folderze public_html dla kaĪdego utworzyü osobny folder). Po lewej stronie wybierz folder, w którym obecnie znajdują siĊ pliki kopii zapasowej Twojej witryny. Zaznacz wszystkie pliki w tym folderze (Ctrl+A), a nastĊpnie kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz opcjĊ WyĞlij lub przeciągnij pliki myszą z jednego okna do drugiego. W zaleĪnoĞci od szybkoĞci áącza internetowego, jakim dysponujesz, po kilku lub kilkudziesiĊciu minutach wszystkie pliki powinny byü skopiowane. JeĪeli Twoja firma hostingowa oferuje opcjĊ wypakowywania archiwów na serwerze, to moĪesz znacznie szybciej przesáaü te pliki. Musisz wówczas spakowaü zawartoĞü folderu z plikami kopii zapasowej witryny do pliku ZIP, a nastĊpnie przesáaü go za pomocą programu FileZilla lub menedĪera plików udostĊpnionego przez firmĊ hostingową. Przesáany plik ZIP rozpakuj, a nastĊpnie usuĔ.

Krok 3. Utworzenie bazy danych na serwerze Utworzenie bazy danych moĪe wyglądaü róĪnie na róĪnych serwerach. Jak utworzyü bazĊ danych na serwerach smarthost.pl, pokazaáem Ci w rozdziale 1., w podrozdziale „Hosting — serwer zdalny”.

414

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W przypadku home.pl nazwy baz są tworzone z identyfikatora zakoĔczonego znakiem podkreĞlenia oraz wprowadzonej przez Ciebie dowolnej nazwy. Liczba znaków w caáej nazwie bazy danych nie powinna przekraczaü 16. Zaloguj siĊ do swojego panelu administracyjnego na serwerze home.pl i wybierz opcjĊ Dodaj bazĊ SQL (rysunek 10.10).

Rysunek 10.10. Panel administracyjny usáugi Business Cloud Starter w firmie home.pl

W polu Nazwa bazy danych wpisz wáasną nazwĊ lub pozostaw pole wypeánione domyĞlnie, a nastĊpnie wprowadĨ dwa razy hasáo do nowo utworzonej bazy danych. W polu Opis bazy danych warto wpisaü krótki opis objaĞniający, do czego ta baza sáuĪy (rysunek 10.11). Byü moĪe nie planujesz obecnie tworzyü kolejnych serwisów opartych na Joomla! lub innych wspóápracujących z bazami danych, ale jeĪeli w przyszáoĞci stwierdzisz, Īe chcesz posiadaü kolejne serwisy, trzeba bĊdzie utworzyü dla nich nowe bazy danych. Po jakimĞ czasie moĪe siĊ okazaü, Īe masz — powiedzmy — 10 serwisów i bazy danych o nazwach: 0688921_0000001, 0688921_0000002, …, 0688921_0000010. Czy bĊdziesz pamiĊtaü, która baza podáączona jest do którego serwisu?

Rysunek 10.11. Wprowadzanie danych dla nowej bazy danych w panelu administracyjnym home.pl

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

415

Zakáadam, Īe masz juĪ utworzoną swoją bazĊ danych. DostĊp do niej w przypadku home.pl wygląda tak: https://jakasnazwa.home.pl/sql. OczywiĞcie zamiast jakasnazwa musisz wpisaü swoją nazwĊ konta na home.pl. Zaloguj siĊ teraz do nowo utworzonej bazy danych na Twoim serwerze. Przeglądarka powinna wyĞwietliü monit o wpisanie nazwy uĪytkownika i hasáa dostĊpu do bazy danych. W polu UĪytkownik wpisz nazwĊ bazy danych, natomiast w polu Hasáo wpisz hasáo zdefiniowane podczas tworzenia bazy. Po zalogowaniu zobaczysz znany juĪ Ci ekran interfejsu phpMyAdmin. Kliknij na liĞcie po lewej stronie nazwĊ bazy danych, a po zaáadowaniu strony kliknij w menu odnoĞnik Import. Kliknij przycisk Przeglądaj, a nastĊpnie wskaĪ zapisany wczeĞniej plik SQL. W moim przypadku bĊdzie to plik mojeebooki.sql (rysunek 10.12).

Rysunek 10.12. Importowanie tabel do bazy danych w aplikacji phpMyAdmin

Po klikniĊciu przycisku Wykonaj rozpocznie siĊ proces importu tabel. JeĪeli wszystko przebiegáo pomyĞlnie, to po chwili zobaczysz komunikat o prawidáowym wykonaniu operacji, natomiast po lewej stronie pojawi siĊ lista zaimportowanych tabel.

Krok 4. Zmiana wpisów w pliku configuration.php JeĪeli teraz spróbujesz uruchomiü swój serwis na zdalnym serwerze, to prawdopodobnie zobaczysz komunikat podobny do pokazanego na rysunku 10.13.

Rysunek 10.13. Komunikat pojawiający siĊ podczas próby wyĞwietlenia witryny na zdalnym serwerze

416

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Dzieje siĊ tak, poniewaĪ na serwerze zdalnym dane dostĊpowe do bazy danych są inne niĪ na Twoim serwerze lokalnym. Musisz zatem edytowaü plik, w którym zapisane są opcje konfiguracyjne CMS Joomla!. Szczegóáy dotyczące tego pliku omówiáem w rozdziale 1. Zaloguj siĊ za pomocą klienta FTP (FileZilla) na swój zdalny serwer FTP, nastĊpnie kliknij prawym przyciskiem myszy nazwĊ pliku configuration.php i wybierz opcjĊ Podgląd/Edycja (rysunek 10.14). Rysunek 10.14. Edycja pliku configuration.php za pomocą programu FileZilla

JeĪeli wczeĞniej nie zostaá zdefiniowany inny program do edycji plików, zawartoĞü pliku powinna zostaü wyĞwietlona w notatniku systemowym. JeĔeli Twoja firma hostingowa udostöpnia wäasnego menedĔera plików, moĔesz edytowaè ten plik bezpoĈrednio z jego poziomu.

Odszukaj nastĊpujące fragmenty, po czym uzupeánij dane znajdujące siĊ po znaku równoĞci: public $user = 'nazwa_uzytkownika_bazy_danych_na_hostingu' public $password = 'haslo_dostepu_do_bazy_danych_na_hostingu' public $db = 'nazwa_bazy_danych_na_hostingu'

Zamknij plik, zapisując zmiany. W programie FileZilla zobaczysz okienko z pytaniem, czy zapisaü te zmiany na zdalnym serwerze. PotwierdĨ zmiany, klikając przycisk Tak. Teraz moĪesz juĪ pochwaliü siĊ swoim serwisem w internecie.

Akeeba Backup RĊczna metoda wykonywania kopii zapasowych nie wymaga instalowania jakichĞ specjalnych programów lub skryptów. JeĪeli jednak juĪ jesteĞ po testach i masz utworzone kopie zapasowe, to zapewne zdajesz sobie sprawĊ, Īe caáy proces jest doĞü czasocháonny!

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

417

Za pomocą bardzo popularnego rozszerzenia Akeeba Backup (www.akeebabackup.com) oraz narzĊdzia Kickstart (www.akeebabackup.com/products/akeeba-kickstart.html) pokaĪĊ Ci, jak zrobiü to samo, ale znacznie szybciej. To niezwykle przydatne narzĊdzie, którego twórcą jest Grek, Nicholas K. Dionysopoulos, zostaáo piĊciokrotnie odznaczone nagrodą J.O.S.C.A.R, przyznawaną przez miĊdzynarodowe jury podczas konferencji J & Beyond (jandbeyond.org). Za jego pomocą moĪesz w kilka minut wykonaü peáną kopiĊ zapasową witryny i zapisaü ją w jednym pliku. Tak wykonaną kopiĊ moĪesz odtworzyü zarówno w Ğrodowisku lokalnym, jak i na serwerze zdalnym. Rozszerzenie Akeeba Backup dostĊpne jest w dwóch wersjach: Akeeba Backup Core i Akeeba Backup Professional. Pierwsza to bezpáatna podstawowa wersja, która zawiera wszystkie opcje niezbĊdne do utworzenia kopii zapasowych witryny. Druga wersja, której roczny koszt subskrypcji wynosi 49,20 euro, oprócz opcji, które znajdują siĊ w wersji podstawowej, zawiera sporo opcji dodatkowych. Wersja páatna wyposaĪona jest na przykáad w opcje umoĪliwiające automatyzacjĊ tworzenia kopii zapasowych oraz zapisywanie ich w chmurze. Do wykonania i odtworzenia kopii zapasowej mojej przykáadowej witryny wykorzystam podstawową wersjĊ Akeeba Backup Core.

Krok 1. Utwórz kopiö zapasowñ witryny Korzystając z adresu www.akeebabackup.com/download.html, pobierz najnowszą wersjĊ komponentu Akeeba Backup oraz pliki jĊzykowe dla jĊzyka polskiego (rysunek 10.15), a nastĊpnie zapisz pliki w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze. Rysunek 10.15. Przyciski umoĪliwiające pobranie rozszerzenia Akeeba Backup oraz plików jĊzykowych

Zaloguj siĊ do panelu administracyjnego swojej witryny, a nastĊpnie korzystając z instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia / Instalacje), zainstaluj rozszerzenie Akeeba Backup oraz pliki jĊzykowe. Po zakoĔczeniu instalacji z menu Komponenty wybierz pozycjĊ Akeeba Backup i w okienku modalnym kliknij przycisk Kreator konfiguracji (rysunek 10.16). Okienko to pojawia siĊ tylko raz, zaraz po instalacji komponentu.

418

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 10.16. Okno modalne widoczne podczas pierwszego uruchomienia Akeeba Backup

Kolejne okno pokaĪe kreatora konfiguracji, który najpierw przeprowadzi kilka testów, aby okreĞliü optymalne ustawienia kopii zapasowej Twojego serwisu (rysunek 10.17).

Rysunek 10.17. Ekran z paskami postĊpu testu wzorcowego w komponencie Akeeba Backup

Po pomyĞlnym zakoĔczeniu testów zobaczysz ekran informujący o ich ukoĔczeniu. Teraz moĪesz wybraü, czy chcesz utworzyü kopiĊ zapasową, czy dokonaü zmian w ustawieniach komponentu. Na razie nie trzeba zmieniaü ustawieĔ (poza tym w razie czego moĪesz to zrobiü póĨniej), wiĊc kliknij przycisk Wykonaj kopiĊ (rysunek 10.18).

Rysunek 10.18. Komunikat informujący o pomyĞlnym zakoĔczeniu dziaáania automatycznego kreatora konfiguracji w komponencie Akeeba Backup

A teraz przekonasz siĊ, jak proste jest wykonanie peánej kopii zapasowej witryny za pomocą komponentu Akeeba Backup. Jedyne, co musisz zrobiü, to kliknąü przycisk Wykonaj kopiĊ!. Pozostaáe pola są opcjonalne. W polu Krótki opis rozszerzenie automatycznie umieszcza informacjĊ o dacie i godzinie powstania kopii, wiĊc jeĪeli nie ma konkretnej potrzeby, to niczego w tym polu nie zmieniaj. Dodatkowo w polu Komentarz do archiwum moĪesz umieĞciü wáasny opis tworzonej kopii zapasowej (rysunek 10.19). W takim razie do dzieáa! Kliknij przycisk Wykonaj kopiĊ!.

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

419

Rysunek 10.19. Opis kopii zapasowej w komponencie Akeeba Backup

Proces tworzenia kopii moĪe potrwaü od kilku do kilkunastu minut — moĪesz go obserwowaü na paskach postĊpu widocznych w oknie PostĊp tworzenia kopii zapasowej (rysunek 10.20).

Rysunek 10.20. Proces tworzenia kopii zapasowej w komponencie Akeeba Backup

JeĪeli proces tworzenia kopii zapasowej zakoĔczy siĊ pomyĞlnie, zobaczysz odpowiedni komunikat. Kliknij przycisk Pliki kopii, aby wyĞwietliü okno z listą wykonanych kopii. JeĪeli zostanie wyĞwietlone okno modalne Jak mogĊ przywróciü moje kopie zapasowe?, to kliknij przycisk Przypomnij mi nastĊpnym razem, jeĪeli chcesz zapoznaü siĊ z informacjami zawartymi w tym oknie, lub kliknij przycisk Rozumiem!. W oknie menedĪera kopii zapasowych komponentu Akeeba Backup zobaczysz listĊ utworzonych kopii zapasowych (na razie jest tylko jedna) wraz z datami ich utworzenia i rozmiarami. Aby pobraü plik z kopią zapasową, wystarczy, Īe w kolumnie Pobierz klikniesz przycisk Pobierz, znajdujący siĊ obok nazwy pliku kopii zapasowej (rysunek 10.21). Pewniejszą metodą pobrania pliku z kopią zapasową jest skorzystanie z klienta FTP. Zanim jednak go uĪyjesz, musisz wiedzieü, gdzie domyĞlnie Akeeba Backup zapisuje pliki z kopiami. Aby to sprawdziü, kliknij przycisk Pulpit znajdujący siĊ w przyborniku.

420

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 10.21. Lista utworzonych kopii zapasowych w komponencie Akeeba Backup

W oknie pulpitu komponentu Akeeba Backup kliknij przycisk Ustawienia, a nastĊpnie w polu Katalog wyjĞciowy sprawdĨ ĞcieĪkĊ do katalogu, w którym domyĞlnie zapisywane są pliki kopii zapasowych (rysunek 10.22). ZauwaĪ, Īe katalog ten znajduje siĊ w lokalizacji: \twoj_serwis\administrator\components\com_akeeba\backup\. Rysunek 10.22. Konfiguracja katalogu, w którym zapisywane są kopie zapasowe tworzone w komponencie Akeeba Backup

Pliki z kopiami zapasowymi rozpoznasz po rozszerzeniu .jpa. Pamiötaj, Ĕe najrozsñdniejszym rozwiñzaniem jest zdefiniowanie katalogu, w którym bödñ przechowywane kopie zapasowe witryny, w taki sposób, aby jego lokalizacja byäa poza strukturñ katalogów i plików witryny. Najlepiej poza folderem public_html. WaĔne jest takĔe, aby regularnie pobieraè tworzone kopie zapasowe i przechowywaè je na osobnym noĈniku, poza dyskiem serwera, na którym znajduje siö Twoja witryna.

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

421

Krok 2. Przywrócenie serwisu z kopii zapasowej Proces przeniesienia witryny na inny serwer lub Ğrodowisko lokalne nie róĪni siĊ prawie od przywrócenia witryny do tej samej lokalizacji. Przede wszystkim przygotuj bazĊ danych. JeĪeli odtwarzasz kopiĊ na komputerze zdalnym, to utwórz ją za pomocą udostĊpnionych przez firmĊ hostingową narzĊdzi. Jak utworzyü bazĊ danych na przykáadzie jednej z firm hostingowych, pokazaáem w rozdziale 1., w podrozdziale „Hosting — serwer zdalny”. W kolejnym kroku musisz przesáaü plik .jpa z kopią zapasową do folderu, w którym chcesz odtworzyü witrynĊ. JeĪeli przesyáasz go na zdalny serwer, skorzystaj z klienta FTP (np. FileZilla) lub udostĊpnionego przez firmĊ hostingową menedĪera plików. Wpisz w pasku adresu swojej przeglądarki adres www.akeebabackup.com/download.html i pobierz najnowszą wersjĊ narzĊdzia Akeeba Kickstart. Zapisz plik w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze, a nastĊpnie rozpakuj jego zawartoĞü. Z caáego zestawu plików potrzebne są tylko cztery: kickstart.php, pl-PL.kickstart.ini, jquery.min.js, json2.min.js. PrzeĞlij je na serwer do tej samej lokalizacji co plik z kopią zapasową. Aby uruchomiü Akeeba Kickstart, wpisz w pasku adresu swojej przeglądarki adres URL pliku kickstart.php. Struktura adresu powinna wyglądaü nastĊpująco: http://twoj_ hosting/folder_w_ktorym_znajduje_sie_plik/kickstart.php. JeĪeli odtwarzasz kopiĊ zapasową w Ğrodowisku lokalnym na swoim komputerze, to wystarczy, Īe wpiszesz localhost/folder_w_ktorym_znajduje_sie_plik/kickstart.php. JeĪeli wpiszesz w przeglądarce prawidáowy adres, to zobaczysz okno modalne zawierające podstawowe informacje na temat narzĊdzia Akeeba Kicksart (rysunek 10.23).

Rysunek 10.23. Okno z podstawowymi informacjami dotyczącymi narzĊdzia Akeeba Kickstart

422

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Kliknij link Kliknij tutaj lub naciĞnij ESC, aby zamknąü tĊ wiadomoĞü lub naciĞnij klawisz Esc na klawiaturze, aby zamknąü to okienko informacyjne. Teraz w oknie Akeeba Kickstart Core, w sekcji Wybierz archiwum kopii zapasowej, w polu Plik kopii wybierz nazwĊ pliku z kopią zapasową. Pozostaáe opcje pozostaw wypeánione domyĞlnie i kliknij przycisk Start (rysunek 10.24).

Rysunek 10.24. Wybór pliku z kopią zapasową w oknie Akeeba Kickstart Core

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

423

Po zakoĔczeniu procesu wyodrĊbniania plików kliknij przycisk Uruchom instalator (rysunek 10.25).

Rysunek 10.25. Okno Przywracanie i czyszczenie skryptu Akeeba Kickstart Core

Pierwszym ekranem instalatora jest okno z podsumowaniem wyników testu ustawieĔ serwera. Koniecznie zwróü uwagĊ na sekcjĊ Test przedinstalacyjny! JeĪeli w kolumnie Obecne dla któregokolwiek z wymaganych ustawieĔ wyĞwietlony jest napis Nie na czerwonym tle, to musisz je koniecznie zmieniü, poniewaĪ Joomla! nie bĊdzie dziaáaü poprawnie. JeĪeli wszystko jest w porządku, to kliknij przycisk NastĊpna znajdujący siĊ w prawym górnym i dolnym rogu ekranu instalatora Akeeba Backup (rysunek 10.26).

Rysunek 10.26. Okno Test ustawieĔ serwera instalatora Akeeba Backup

424

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

W kolejnym oknie zostanie przeprowadzony proces odtworzenia bazy danych witryny. JeĪeli przywracasz kopiĊ zapasową serwisu dokáadnie w tym samym miejscu, w którym byáa wykonywana kopia, to praktycznie moĪesz pozostawiü wszystkie pola wypeánione domyĞlnie. W przeciwnym wypadku musisz podaü kilka podstawowych informacji (rysunek 10.27):  Pole Rodzaj bazy danych — pozostaw ustawienia domyĞlne lub wybierz z listy

rodzaj bazy danych obsáugiwany przez Twój serwer.  Pole Nazwa serwera bazy danych hosta — w wiĊkszoĞci przypadków wystarczy wpisaü sáowo localhost.  Pole Nazwa uĪytkownika — wpisz nazwĊ uĪytkownika z uprawnieniami

administracyjnymi do bazy danych.  Pole Hasáo — wpisz hasáo uĪytkownika z uprawnieniami administracyjnymi

do bazy danych.  Pole Nazwa bazy danych — wpisz nazwĊ utworzonej wczeĞniej bazy danych.

Rysunek 10.27. Okno Odtworzenie bazy danych gáównej witryny instalatora Akeeba Backup

Kliknij przycisk NastĊpna znajdujący siĊ w prawym górnym i dolnym rogu ekranu instalatora Akeeba Backup, aby rozpocząü proces przywracania bazy danych witryny. JeĪeli podane przez Ciebie dane byáy prawidáowe, zobaczysz okienko modalne z komunikatem informującym o pomyĞlnym odtworzeniu bazy danych (rysunek 10.28). Kliknij przycisk NastĊpny krok, aby je zamknąü i przejĞü do nastĊpnego kroku instalatora Akeeba Backup. Rysunek 10.28. Komunikat informujący o pomyĞlnym odtworzeniu bazy danych za pomocą instalatora Akeeba Backup

Rozdziaä 10. i Tworzenie i przywracanie wäasnej kopii zapasowej witryny

425

Na kolejnej stronie znajdziesz cztery sekcje, w których moĪesz zmieniü niektóre ustawienia konfiguracyjne witryny (rysunek 10.29). Wszystkie opcje konfiguracyjne umieszczone w tym miejscu pochodzą z odtwarzanej witryny, wiĊc najczĊĞciej nie ma potrzeby, aby dokonywaü tutaj jakichĞ zmian. Pozostaw je zatem niezmienione lub dokonaj zmian wedáug wáasnych potrzeb, a nastĊpnie kliknij przycisk Dalej, aby przejĞü do ekranu koĔczącego proces przywracania witryny z kopii zapasowej.

Rysunek 10.29. Okno z ustawieniami konfiguracyjnymi witryny w instalatorze Akeeba Backup

Teraz moĪesz zamknąü okno instalatora Akeeba Backup i powróciü do okna Akeeba Kickstart Core (rysunek 10.30). W oknie Akeeba Kickstart Core kliknij przycisk Czyszczenie, aby zakoĔczyü proces przywracania witryny (rysunek 10.31). Proces ten powoduje usuniĊcie wszystkich plików instalatora Akeeba Backup, skryptu narzĊdzia Kickstart oraz pliku kopii zapasowej, z której odtwarzana byáa witryna. Teraz moĪesz przejĞü na stronĊ gáówną swojego serwisu lub zalogowaü siĊ do panelu administracyjnego (rysunek 10.32). Proces przywracania serwisu z kopii zapasowej wykonanej za pomocą rozszerzenia Akeeba Backup i narzĊdzia Kickstart zostaá zakoĔczony.

426

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 10.30. Okno z ostatnim krokiem instalatora Akeeba Backup

Rysunek 10.31. Ostatni etap przywracania serwisu z kopii zapasowej — usuwanie katalogu installation

Rysunek 10.32. Okno narzĊdzia Akeeba Kickstart Core z przyciskami umoĪliwiającymi przejĞcie na stronĊ gáówną lub zaplecze odtworzonej witryny

Rozdziaä 11.

Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla! ChociaĪ Joomla! jest w zasadzie bezpiecznym systemem, to báĊdy w jego konfigurowaniu oraz dodatkowe rozszerzenia podatne na atak mogą siĊ przyczyniü do powaĪnych problemów, a nawet upadku serwisu. Jest takie powiedzenie, Īe nie ma czegoĞ takiego jak caákowicie bezpieczny system informatyczny. Bez wzglĊdu na to, jak system bĊdzie zabezpieczony i ile razy jego architektura bĊdzie weryfikowana, nigdy nie bĊdzie stuprocentowej gwarancji, Īe jest on caákowicie bezpieczny. Dlaczego? Dlatego, Īe nie da siĊ przewidzieü wszystkich moĪliwych niebezpieczeĔstw. W tym rozdziale pokaĪĊ Ci podstawowe sposoby, dziĊki którym moĪesz uniknąü niektórych najczĊĞciej popeánianych báĊdów powodujących zagroĪenie bezpieczeĔstwa. PamiĊtaj jednak, Īe nie są one lekiem na wszystkie znane zagroĪenia czyhające w sieci. WaĪne jest, aby przeciwdziaáaü niebezpieczeĔstwu, a nie liczyü na to, Īe w Twoim przypadku ono nie zaistnieje. PokaĪĊ Ci, jak uĪywaü dostĊpnych narzĊdzi, za pomocą których bĊdzie moĪna przetestowaü witrynĊ pod kątem sáabych punktów, dziĊki czemu jej administrator bĊdzie mógá rozwiązaü problemy, zanim ktoĞ ją zaatakuje. PamiĊtaj, Īe dbanie o bezpieczeĔstwo witryny to proces ciągáy. Nie wystarczy wykonaü kilka czynnoĞci i oczekiwaü, Īe nic nie ma prawa siĊ wydarzyü. WiĊcej informacji znajdziesz w ksiąĪce Pawáa Frankowskiego (WordPress i Joomla! — zabezpieczanie i ratowanie stron WWW), która bardziej szczegóáowo wyjaĞnia wiele aspektów związanych z bezpieczeĔstwem witryn opartych na Joomla! i nie tylko. Poszukaj jej koniecznie w ofercie wydawnictwa Helion.

428

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Aktualizacja CMS Joomla! i zainstalowanych rozszerzeþ Aktualizacja Joomla! i zainstalowanych rozszerzeĔ to podstawowa czynnoĞü, jaką musisz regularnie wykonywaü, aby wáaĞciwie dbaü o bezpieczeĔstwo swojej witryny. Nowe problemy z bezpieczeĔstwem pojawiają siĊ codziennie. Co pewien czas twórcy oprogramowania przygotowują poprawki, aby wyeliminowaü dostrzeĪone i zgáoszone luki. Zatem regularne aktualizowanie Joomla! wraz z rozszerzeniami zmniejszy podatnoĞü Twojego serwisu na ataki. Nowe wydania (aktualizacje) poza poprawkami związanymi z bezpieczeĔstwem bardzo czĊsto zawierają nowe funkcje, które nie byáy wczeĞniej dostĊpne. Podsumowujñc, obowiñzkiem kaĔdego szanujñcego siö administratora serwisu opartego na Joomla! jest aktualizacja systemu oraz zainstalowanych w nim rozszerzeþ.

JeĪeli chcesz dostawaü informacje o nowych wydaniach Joomla!, to zapisz siĊ na newsletter (www.slawop.net/newsletter) dostĊpny na moim blogu (www.slawop.net) lub w oficjalnym serwisie Joomla (www.joomla.org). Dokonaj takĪe subskrypcji listy wysyákowej, forum lub kanaáów informacyjnych, które mogą byü oferowane przez programistów rozszerzeĔ zainstalowanych w Twoim serwisie. Obecnie aktualizacja CMS Joomla! jest bardzo prosta. Gdy administrator zaloguje siĊ do zaplecza administracyjnego witryny, system sam wyraĨnie informuje go o pojawieniu siĊ nowej aktualizacji. Co wiĊcej, obecnie system informuje administratora o pojawiających siĊ aktualizacjach zainstalowanych dodatkowych rozszerzeĔ. Proces aktualizacji w poprzednich wersjach Joomla! byá bardziej záoĪony i czasocháonny. Podstawowy proces aktualizacji systemu Joomla! oraz zainstalowanych dodatkowych rozszerzeĔ skáada siĊ z czterech kroków.

Krok 1. Wykonaj kopiö zapasowñ witryny Przed rozpoczĊciem procesu aktualizacji bardzo waĪne jest wykonanie kopii zapasowej serwisu. Nigdy nie wiesz, jak zakoĔczy siĊ instalacja najnowszej aktualizacji Joomla! lub zainstalowanych rozszerzeĔ. NajczĊĞciej proces aktualizacji koĔczy siĊ sukcesem i nie bĊdzie Īadnych problemów. Co jednak zrobisz, kiedy coĞ pójdzie nie tak? JeĪeli wczeĞniej zrobisz kopiĊ zapasową, to w razie problemów szybko przywrócisz witrynĊ. W poprzednim rozdziale pokazaáem Ci dwie metody tworzenia kopii zapasowych, a takĪe metody przywracania witryny. Wykonaj wiĊc teraz kopiĊ swojego serwisu, a nastĊpnie zapisz ją na dysku swojego komputera.

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

429

Krok 2. SprawdĒ dostöpne aktualizacje Zaloguj siĊ do zaplecza swojej witryny i sprawdĨ, czy dostĊpne są jakieĞ aktualizacje CMS Joomla! i zainstalowanych dodatkowych rozszerzeĔ. Zwróü uwagĊ, Īe jeĪeli dostĊpne są jakieĞ aktualizacje, to system wyraĨnie sygnalizuje je na samej górze pulpitu zaplecza administracyjnego. TakĪe w menu pionowym w sekcji KONSERWACJA znajdziesz dwie pozycje. Pierwsza pokazuje, czy Twój serwis oparty jest na najnowszym wydaniu Joomla!, czy teĪ naleĪy je zaktualizowaü. Druga natomiast pokazuje, czy dodatkowe rozszerzenia zainstalowane w systemie są aktualne (rysunek 11.1).

Rysunek 11.1. Pulpit CMS Joomla! 3 z widocznymi komunikatami informującymi o pojawieniu siĊ nowych aktualizacji

Krok 3. PrzeprowadĒ aktualizacjö CMS Joomla! Kliknij przycisk Aktualizuj teraz! lub w menu pionowym w sekcji KONSERWACJA kliknij odnoĞnik Joomla! 3 Aktualizuj teraz!. MoĪesz takĪe kliknąü w menu Komponenty pozycjĊ Aktualizacja Joomla!. W oknie Aktualizacja Joomla zwróü uwagĊ, Īe w pozycji Zainstalowana wersja Joomla! wyĞwietlana jest aktualna wersja Joomla!, natomiast w pozycji Najnowsza wersja Joomla! — najnowsza dostĊpna wersja (rysunek 11.2).

430

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 11.2. Okno aktualizacji CMS Joomla!

Kliknij przycisk Zainstaluj aktualizacjĊ — system pobierze plik z poprawką, a nastĊpnie rozpocznie proces aktualizacji. Na ekranie zobaczysz pasek postĊpu informujący o procesie aktualizacji oraz dane dotyczące liczby rozpakowanych plików (rysunek 11.3). Rysunek 11.3. Pasek postĊpu informujący o procesie instalacji aktualizacji Joomla!

JeĪeli proces aktualizacji przebiegá prawidáowo, to zobaczysz ekran informujący o sukcesie zakoĔczonej aktualizacji (rysunek 11.4). Rysunek 11.4. Komunikat informujący o zakoĔczonej aktualizacji oraz aktualnej wersji Joomla!

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

431

Krok 4. PrzeprowadĒ aktualizacjö zainstalowanych dodatkowych rozszerzeþ Kliknij na pulpicie przycisk PokaĪ aktualizacje lub w menu pionowym w sekcji KONSERWACJA kliknij odnoĞnik DostĊpne są aktualizacje!. MoĪesz takĪe kliknąü w menu Rozszerzenia, nastĊpnie wskazaü kursorem myszy pozycjĊ Instalacje i kliknąü pozycjĊ Aktualizuj. W oknie Instalacje: Aktualizacje zobaczysz listĊ dostĊpnych aktualizacji. Zwróü uwagĊ na kolumnĊ Zainstalowane, w której widoczna jest informacja o aktualnie zainstalowanej wersji rozszerzenia. Natomiast w kolumnie DostĊpne wyĞwietlona jest informacja o najnowszej, dostĊpnej wersji rozszerzenia (rysunek 11.5). Zaznacz pole wyboru obok nazwy aktualizacji, po czym kliknij przycisk Aktualizuj.

Rysunek 11.5. Aktualizacja rozszerzenia w CMS Joomla!

JeĪeli proces aktualizacji rozszerzenia przebiegá pomyĞlnie, zobaczysz informujący o tym ekran. To wszystko! Prawda, Īe to bardzo áatwe? PamiĊtaj jednak, Īe te cztery kroki to dosáownie podstawa. W przypadku bardziej rozbudowanych i popularnych serwisów, gdzie ewentualne straty związane z awarią byáyby bardzo duĪe, stosuje siĊ bardziej restrykcyjne metody aktualizacji. Taki proces przebiega najczĊĞciej nastĊpująco: 1. Wykonanie kopii zapasowej dziaáającego serwisu. 2. Zapisanie pliku z kopią zapasową na wybranym noĞniku. 3. Przywrócenie kopii zapasowej na serwerze testowym, na przykáad

komputerze lokalnym, i sprawdzenie, czy wszystko dziaáa prawidáowo. 4. Aktualizacja serwisu na serwerze testowym. 5. Testowanie i sprawdzanie, czy wszystko dziaáa poprawnie na serwerze testowym. 6. Aktualizacja serwisu na serwerze produkcyjnym. Pamiötaj, aby wygospodarowaè sobie odpowiedniñ iloĈè czasu na wykonanie aktualizacji CMS Joomla! oraz zainstalowanych dodatkowych rozszerzeþ.

432

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Lista rozszerzeþ podatnych na zagroĔenia W katalogu rozszerzeĔ Joomla! (extensions.joomla.org) są tysiące róĪnego rodzaju rozszerzeĔ, za pomocą których moĪesz zwiĊkszyü funkcjonalnoĞü swojego serwisu. Jestem pewien, Īe w internecie znajdziesz jeszcze wiĊcej takich, które nie są zarejestrowane w tym katalogu. Jest ich tak duĪo, poniewaĪ kaĪdy moĪe tworzyü wáasne rozszerzenia do Joomla!. I wáaĞnie to bogactwo rozszerzeĔ moĪe stanowiü pewne niebezpieczeĔstwo dla Twojego serwisu. Na pewno zdajesz sobie sprawĊ, Īe twórcy dodatkowych rozszerzeĔ mogą mieü róĪną wiedzĊ i róĪne umiejĊtnoĞci programistyczne. WĞród nich są tacy, którzy rozwijają swój program, uwzglĊdniając wykryte luki w swoim kodzie oraz rozwój Joomla!. Sukces i popularnoĞü Joomla! powodują, Īe pojawiają siĊ takĪe osoby, które tworzą skrypty próbujące zniszczyü witryny. PamiĊtaj o tym, zanim zdecydujesz siĊ na instalacjĊ dodatkowego rozszerzenia w swoim serwisie. SprawdĨ wczeĞniej, czy przypadkiem nie jest ono podatne na zagroĪenia. Gdzie moĪesz znaleĨü takie informacje? SpoáecznoĞü Joomla! udostĊpnia listĊ rozszerzeĔ podatnych na zagroĪenia. Koniecznie zajrzyj na listĊ Joomla! Vulnerable Extensions List (vel.joomla.org/live-vel). Znajdziesz tam wszystkie znane rozszerzenia podatne na zagroĪenia (rysunek 11.6).

Rysunek 11.6. Joomla! Vulnerable Extensions List — lista rozszerzeĔ podatnych na zagroĪenia

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

433

Po klikniĊciu odnoĞnika wybranego tytuáu wyĞwietlisz szczegóáy dotyczące zagroĪenia wybranego rozszerzenia (rysunek 11.7). Rysunek 11.7. Informacje wyĞwietlane po klikniĊciu wybranego odnoĞnika na liĞcie rozszerzeĔ podatnych na zagroĪenia

PamiĊtaj, Īe rozszerzenia znajdujące siĊ na tej liĞcie nie zawsze są záymi rozszerzeniami. Zmieniają siĊ wymagania techniczne i powszechne praktyki pisania kodów. Dlatego teĪ autorzy, którzy Ğledzą te zmiany i chcą rozwijaü swoje rozszerzenia, udostĊpniają nowe wersje zgodne z nowymi wymaganiami. Wybór dodatkowego rozszerzenia do serwisu opartego na Joomla! jest BARDZO WAĩNĄ kwestią. Nie lekcewaĪ tego, poniewaĪ po instalacji niepewnego rozszerzenia istnieje duĪe prawdopodobieĔstwo zniszczenia Twojego serwisu. WeĨ pod uwagĊ fakt, Īe kaĪdy komponent posiada dostĊp do tabel bazy danych. TakĪe ten doinstalowany. Nie ma sposobu, aby uniemoĪliwiü mu uzyskaniu dostĊpu do tabel w bazie danych. Taki niepewny komponent moĪe takĪe bez Twojej wiedzy przesyáaü wykradzione informacje na stronĊ wáamywacza. Po instalacji niepewnego rozszerzenia caáy Twój serwis jest zagroĪony. Dlatego waĪne jest, aby pamiĊtaü o kilku waĪnych zasadach:  orientuj siĊ, jakie są numery wersji wszystkich zainstalowanych rozszerzeĔ;  stosuj tylko najnowsze, stabilne wersje rozszerzeĔ;  usuwaj caákowicie wszystkie pliki niepewnych i nieuĪywanych rozszerzeĔ;  sprawdĨ, czy istnieje grupa wsparcia, forum dla danego rozszerzenia.

Plik .htaccess Kolejną czynnoĞcią, którą moĪesz wykonaü w celu podniesienia bezpieczeĔstwa swojej witryny, jest wykorzystanie moĪliwoĞci, jakie daje plik konfiguracyjny .htaccess. Za jego pomocą moĪesz zmieniü konfiguracjĊ serwera WWW dla konkretnego folderu. UmoĪliwia on m.in. dodawanie nowych lub zmianĊ istniejących dyrektyw, na przykáad wskazywanie stron WWW wyĞwietlanych w odpowiedzi na komunikaty báĊdów serwera lub ograniczenie dostĊpu do zasobów znajdujących siĊ w Twoim serwisie.

434

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Plik ten jest takĪe wykorzystywany do zmiany adresów Twojego serwisu na czytelniejsze. JeĪeli na przykáad serwis generuje adresy typu http://www.twojserwis/index.php/kontakt, a Ty chcesz uzyskaü adres typu http://www.twojserwis/kontakt, to w oknie Konfiguracja globalna, w zakáadce Witryna, odszukaj sekcjĊ Optymalizacja dla wyszukiwarek. NastĊpnie w polu Zastosuj przepisywanie URL kliknij przycisk Tak (rysunek 11.8). PamiĊtaj, aby zapisaü wprowadzone zmiany. Rysunek 11.8. Wáączenie opcji Zastosuj przepisywanie URL w konfiguracji globalnej serwisu

Po tej czynnoĞci musisz zmieniü nazwĊ pliku htaccess.txt. Znajdziesz go w folderze gáównym Twojego serwisu. Musisz zmieniü nazwĊ tego pliku na .htaccess (pamiĊtaj o kropce przed nazwą). MoĪesz to zrobiü za pomocą klienta FTP. W przypadku aplikacji FileZilla wystarczy, Īe klikniesz ten plik prawym przyciskiem myszy i z menu podrĊcznego wybierzesz pozycjĊ ZmieĔ nazwĊ. Zmiana nazwy pliku htaccess.txt na .htaccess powoduje wäñczenie obsäugi htaccess.

Plik ten jest odpowiednio skonfigurowany pod kątem bezpieczeĔstwa dla systemów budowanych w oparciu o Joomla!, ale to Ty musisz zdecydowaü o jego uĪyciu. JeĪeli przejdziesz do edycji tego pliku, to zobaczysz, Īe zawiera dyrektywy zabezpieczające przed typowymi atakami (rysunek 11.9).

Rysunek 11.9. Fragment pliku .htaccess z dyrektywami zabezpieczającymi przed typowymi atakami

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

435

Pamiötaj, aby nie zmieniaè wpisów w pliku .htacces, jeĔeli nie posiadasz odpowiedniej wiedzy i doĈwiadczenia w tym zakresie.

Sporo informacji na temat uĪywania pliku .htaccess znajdziesz na stronach Wiki Polskiego Centrum Joomla!:  Jak blokowaü podáączanie do plików graficznych?  Jak chroniü hasáem dostĊp do katalogów?  Jak przeáączyü siĊ na PHP5?  Jak uĪywając .htaccess, udostĊpniaü i blokowaü poáączenia z okreĞlonego IP?  Jak zablokowaü dostĊp do krytycznych plików?  Jak zablokowaü skanowanie katalogów?  Jak zmieniü ustawienia PHP?

Wszystkie odpowiedzi znajdziesz w kategorii BezpieczeĔstwo (http://bit.ly/joomla-bezpieczenstwo).

Nazwa gäównego administratora Podczas instalacji CMS Joomla! tworzone jest konto gáównego administratora witryny. W poprzednich wersjach Joomla! domyĞlną nazwą administratora zawsze byá admin. Zmiana nazwy gáównego administratora moĪliwa byáa dopiero po zainstalowaniu systemu. Taka sytuacja uáatwia atakującemu zadanie. ZauwaĪ, Īe atakujący musi odgadnąü tylko 50% danych, poniewaĪ zna nazwĊ najwaĪniejszego uĪytkownika — pozostaje mu tylko odgadnąü hasáo. Obecnie juĪ na etapie instalacji moĪesz zdecydowaü, jaka ma byü nazwa gáównego administratora. JeĪeli w Twoim serwisie nazwa gáównego administratora nadal jest tak oczywista, to wystarczy, Īe zmienisz nazwĊ tego konta, by znacznie podnieĞü poziom bezpieczeĔstwa. Wtedy atakujący bĊdzie musiaá záamaü nie tylko hasáo, ale takĪe dowiedzieü siĊ, jaką nazwĊ ma konto gáównego administratora. JeĪeli nazwa administratora nie zostaáa zmieniona podczas procesu instalacji CMS Joomla!, to moĪesz to zrobiü w kaĪdej chwili. Jest to bajecznie proste i zajmie Ci dosáownie niecaáą minutĊ. Jak to zrobiü? Zaloguj siĊ do panelu administracyjnego Twojego serwisu, a nastĊpnie kliknij w menu UĪytkownicy pozycjĊ UĪytkownicy. MoĪesz takĪe skorzystaü z menu pionowego znajdującego siĊ na pulpicie panelu administracyjnego. Wówczas w sekcji UĩYTKOWNICY kliknij pozycjĊ Zarządzanie uĪytkownikami. PrzejdĨ do edycji ustawieĔ uĪytkownika o nazwie admin (peána nazwa: Super User) — kliknij w kolumnie Peána nazwa odnoĞnik Super User. W oknie UĪytkownicy: Dostosuj profil wpisz w polu UĪytkownik inną nazwĊ, najlepiej záoĪoną z kombinacji liter i cyfr o dáugoĞci co najmniej 8 znaków (rysunek 11.10). Na koniec kliknij przycisk Zapisz i zamknij, aby zapisaü wprowadzone zmiany i powróciü do okna menedĪera uĪytkowników.

436

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 11.10. Zmiana domyĞlnej nazwy gáównego administratora witryny

Tworzenie haseä Nie ma sensu mówiü o bezpieczeĔstwie, kiedy hasáo administratora serwisu to 123456 lub admin. Wydaje siĊ Ğmieszne? Spójrz na raport firmy SpashData (https://www.teamsid. com/worst-passwords-2015), która od ponad 10 lat jest dostawcą aplikacji i usáug związanych z bezpieczeĔstwem (rysunek 11.11). Rysunek 11.11. Najgorsze hasáa w 2015 r. przedstawione w raporcie SplashData

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

437

Zwróü uwagĊ na fakt, Īe wiĊkszoĞü z tych „popularnych” haseá zajmuje czoáową pozycjĊ od lat Wszyscy specjaliĞci od bezpieczeĔstwa zalecają, aby tworzyü takie hasáa, które są trudne do odgadniĊcia czy záamania, ale jednoczeĞnie áatwe do zapamiĊtania. Jak utworzyü hasáo áatwe do zapamiĊtania, ale trudne do záamania? Podczas tworzenia haseá zastosuj kilka z poniĪszych wskazówek:  konstruuj hasáa skáadające siĊ przynajmniej z 8 znaków (w tym specjalnych i cyfr);  uĪywaj znaków specjalnych: !, @, #, $, %, ^, &, *;  uĪywaj sáów zapisanych báĊdnie poprzez zastąpienie kilku znaków innymi

(na przykáad krqkqdyl&dvndi);  uĪywaj pierwszych liter sáów ze znanego Ci powiedzenia lub fragmentu

piosenki (na przykáad „Wlazá kotek na páotek i mruga, áadna to piosenka niedáuga!” da hasáo: Wknpim,ïtpnd);  áącz powyĪsze techniki (na przykáad W2k0n1#3im,ït#nd — literĊ p zastĊpujĊ #,

a co drugi znak wstawiam bieĪący rok 2016);  regularnie zmieniaj hasáo.

Podczas tworzenia haseá NIE wykorzystuj nastĊpujących elementów:  dowolnej czĊĞci imienia i nazwiska — swojego lub czáonka rodziny;  dowolnej czĊĞci imienia swojego zwierzĊcia;  nazwiska panieĔskiego matki i babki;  numeru telefonu;  daty urodzin i imienin;  ulubionych potraw, piosenkarzy, aktorów, bohaterów filmowych, ksiąĪek,

gazet itp.;  tytuáu filmu, nazwy miejscowoĞci, druĪyny sportowej, hobby;  nazwisk i pseudonimów znanych osobistoĞci;  opublikowanych przypadkowych haseá;  prostych modyfikacji wymienionych záych haseá, takich jak dodanie

pojedynczego znaku, napisanie ich wstecz lub przestawienie liter.

Korzystaj z Two-Factor Authentication Two-Factor Authentication (weryfikacja dwuskáadnikowa) polega na poáączeniu dwóch róĪnych metod uwierzytelniania uĪytkownika. Joomla! jako pierwszy z najpopularniejszych systemów zarządzania treĞcią posiada tĊ funkcjonalnoĞü wbudowaną i gotową do wdroĪenia zaraz po instalacji.

438

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Do czego moĪna uĪyü tej metody? Na przykáad do logowania siĊ do zaplecza witryny. Po zastosowaniu tego rozwiązania, aby zalogowaü siĊ do zaplecza administracyjnego, oprócz loginu i hasáa trzeba bĊdzie podaü takĪe specjalnie wygenerowany klucz, który moĪesz odczytaü na swoim smartfonie lub specjalnej aplikacji zainstalowanej w komputerze. ZachĊcam do wykorzystania tej metody zwáaszcza wówczas, kiedy logujesz siĊ do witryny z róĪnych komputerów, np. w pracy, u znajomych i áączysz siĊ z róĪnymi nieznanymi sieciami, np. w wielu popularnych fast foodach. Istnieje wówczas spore ryzyko przechwycenia Twojej nazwy logowania i hasáa. To wbrew pozorom nie jest trudne, wystarczy skorzystaü z wielu dostĊpnych aplikacji monitorujących ruch w sieci, tzw. snifferów. MoĪesz siĊ przed tym uchroniü jedynie wówczas, kiedy poáączenie z Twoją witryną jest szyfrowane za pomocą protokoáu https. JeĪeli nie posiadasz certyfikatu SSL i dostĊp do zaplecza Twojej witryny nie jest szyfrowany, to warto zastosowaü Two-Factor Authentication.

Krok 1. Wäñcz dodatek Weryfikacja dwuskäadnikowa — Google Authenticator Zaloguj siĊ do zaplecza administracyjnego swojego serwisu, a nastĊpnie kliknij w menu Rozszerzenia pozycjĊ Dodatki. Na liĞcie odszukaj dodatek o nazwie Weryfikacja dwuskáadnikowa — Google Authenticator, a nastĊpnie go wáącz (rysunek 11.12). Rysunek 11.12. Wáączanie dodatku Weryfikacja dwuskáadnikowa — Google Authenticator

Krok 2. Wäñcz weryfikacjö dwuskäadnikowñ dla konkretnego uĔytkownika Otwórz okno menedĪera uĪytkowników (menu UĪytkownicy/UĪytkownicy), a nastĊpnie edytuj ustawienia dla uĪytkownika, który ma korzystaü z weryfikacji dwuskáadnikowej. W moim przykáadzie to uĪytkownik Super User. Kliknij kartĊ Weryfikacja dwuskáadnikowa, a nastĊpnie w polu Metoda weryfikacji wybierz z listy pozycjĊ Google Authenticator (rysunek 11.13).

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

439

Rysunek 11.13. Karta Weryfikacja dwuskáadnikowa widoczna w ustawieniach uĪytkownika

Teraz pobierz i zainstaluj na swoim smartfonie bezpáatną aplikacjĊ Google Authenticator. Po zainstalowaniu uruchom ją, a nastĊpnie kliknij przycisk Rozpocznij konfiguracjĊ. W kolejnym ekranie moĪesz wybraü jedną z dwóch metod dodawania konta: Skanuj kod kreskowy lub Podaj otrzymany klucz (rysunek 11.14). Rysunek 11.14. Ekran aplikacji Google Authenticator

440

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Wygodniejszą i szybszą metodą jest zeskanowanie kodu QR, ale jeĪeli nie masz w swoim smartfonie oprogramowania do czytania kodów, to trzeba bĊdzie go zainstalowaü. JeĪeli korzystasz z opcji Podaj otrzymany klucz, to w polach Wpisz nazwĊ konta i Podaj klucz, wpisz to, co widoczne jest w oknie ustawieĔ uĪytkownika w sekcji Krok 2 — Ustawienia. Po zeskanowaniu kodu lub wpisaniu nazwy konta i klucza aplikacja Google Authenticator wygeneruje kod, który trzeba wpisaü w pole Kod zabezpieczający w sekcji Krok 3 — Aktywuj weryfikacjĊ dwuskáadnikową, znajdującej siĊ w oknie ustawieĔ uĪytkownika (rysunek 11.15).

Rysunek 11.15. Kod zabezpieczający pochodzący z aplikacji Google Authenticator

Kliknij przycisk Zapisz, a nastĊpnie w sekcji Jednorazowe hasáa awaryjne skopiuj wszystkie hasáa jednorazowe i wydrukuj je (rysunek 11.16). Hasáa jednorazowe mogą byü przydatne wówczas, kiedy nie bĊdzie moĪliwe wygenerowanie kodu za pomocą aplikacji Google Authenticator, na przykáad z powodu braku dostĊpu do sieci czy awarii Twojego smartfona.

Rysunek 11.16. Lista haseá jednorazowych dostĊpnych dla uĪytkownika po wáączeniu weryfikacji dwuskáadnikowej

Od tego momentu uĪytkownik bĊdzie musiaá w oknie logowania oprócz nazwy uĪytkownika i hasáa podaü takĪe kod wygenerowany przez aplikacjĊ Google Authenticator (rysunek 11.17). Rysunek 11.17. Okno logowania po wáączeniu weryfikacji dwuskáadnikowej

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

441

Ustaw odpowiednie prawa dostöpu do katalogów i plików Podczas instalacji Joomla! na serwerze zostaje utworzonych wiele folderów i plików. Instalator dba o wáaĞciwe ustawienia uprawnieĔ do nich. Uprawnienia te definiują, kto bĊdzie miaá do nich dostĊp. MoĪe siĊ jednak zdarzyü, Īe ze wzglĊdu na specyficzne ustawienia serwera lub korzystanie z rozszerzeĔ podatnych na zagroĪenia trzeba zmieniü uprawnienia do plików i folderów. Zalecane ustawienia praw dostöpu (CHMOD) do katalogów to 755, natomiast do plików to 644.

Jak zmieniü ustawienia praw dostĊpu do plików i katalogów? MoĪesz skorzystaü na przykáad z programu FileZilla. Wystarczy, Īe zalogujesz siĊ na swoje konto FTP, klikniesz folder lub grupĊ folderów prawym przyciskiem myszy i wybierzesz pozycjĊ Prawa pliku…. Teraz w okienku ZmieĔ atrybuty pliku w polu WartoĞü numeryczna wpisz odpowiednią wartoĞü — dla katalogów: 755, dla plików: 644 (rysunek 11.18). JeĪeli chcesz zmieniü takĪe uprawnienia katalogów podrzĊdnych, to zaznacz pole wyboru w polu PrzechodĨ do podkatalogów, a nastĊpnie zaznacz jedną z trzech opcji. Rysunek 11.18. Zmiana uprawnieĔ do katalogów za pomocą programu FileZilla

JeĪeli Twoja firma hostingowa udostĊpnia odpowiednie narzĊdzia, takie jak menedĪer plików, to zaloguj siĊ do panelu zarządzania swoim kontem hostingowym, a nastĊpnie otwórz okno menedĪera plików. Zaznacz folder, plik, grupĊ folderów lub grupĊ plików i kliknij OdnoĞnik Uprawnienia. W okienku modalnym ZmieĔ uprawnienia wpisz w polu Uprawnienie odpowiednie cyfry i kliknij przycisk Change Permissions (rysunek 11.19).

442

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 11.19. Zmiana uprawnieĔ do katalogów za pomocą MenedĪera plików dostĊpnego w Smarthost.pl

Stosuj mechanizm Captcha w formularzach swojego serwisu Aby zabezpieczyü siĊ przed skryptami automatycznie wypeániającymi formularze, warto zastosowaü mechanizm Captcha. Gáównym jego zadaniem jest dopuszczenie do przesáania danych wypeánionych tylko przez czáowieka. NajczĊstszym rozwiązaniem mechanizmu Captcha jest odczytanie treĞci z wyĞwietlonego obrazka. Pewnym minusem tego podejĞcia jest to, Īe stanowi ono czasami utrudnienie dla czĊĞci uĪytkowników, na przykáad osób niewidomych i tych, którzy mają wyáączone wyĞwietlanie grafiki w swojej przeglądarce. Jak wáączyü i skonfigurowaü obsáugĊ Captcha w Joomla!, pokazaáem w rozdziale 6., przy okazji omawiania pracy z dodatkami.

Admin Tools Admin Tools to pakiet narzĊdzi, za pomocą którego moĪesz zabezpieczyü swoją witrynĊ przed róĪnego typu atakami, a takĪe w áatwiejszy sposób zarządzaü zasobami zaplecza.

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

443

DziĊki niemu moĪesz zwiĊkszyü bezpieczeĔstwo i wydajnoĞü swojego serwisu. MoĪesz takĪe zautomatyzowaü wiele zadaĔ, co sprawi, Īe administrowanie serwisem bĊdzie áatwiejsze i mniej czasocháonne. Rozszerzenie Admin Tools dostĊpne jest w dwóch wersjach: Admin Tools Core i Admin Tools Professional. Pierwsza to bezpáatna wersja, która zawiera opcje niezbĊdne do podstawowego zabezpieczenia witryny. Druga wersja, której roczny koszt subskrypcji wynosi 49,20 euro, zawiera znacznie wiĊcej dodatkowych opcji. Wersja páatna wyposaĪona jest na przykáad w opcje umoĪliwiające zabezpieczanie witryny za pomocą pliku .htaccess, blokowanie adresów IP, z których pochodzą ataki, czy powiadamianie administratora o zaistniaáych zdarzeniach. Aby zabezpieczyü witrynĊ w podstawowym zakresie, wykorzystam wersjĊ Admin Tools Core. Pakiet oraz jego dokumentacjĊ moĪesz pobraü, korzystając z adresu www. akeebabackup.com/downloads/admin-tools.html. Z adresu www.akeebabackup.com/download.html pobierz najnowszą wersjĊ komponentu Admin Tools oraz pliki jĊzykowe dla jĊzyka polskiego (rysunek 11.20), a nastĊpnie zapisz je w dowolnej lokalizacji na swoim komputerze. Rysunek 11.20. Przyciski umoĪliwiające pobranie rozszerzenia Admin Tools oraz plików jĊzykowych

Zaloguj siĊ do panelu administracyjnego swojej witryny i korzystając z instalatora Joomla! (menu Rozszerzenia/Instalacje), zainstaluj rozszerzenie Admin Tools oraz pliki jĊzykowe. Gdy instalacja siĊ zakoĔczy, z menu Komponenty wybierz pozycjĊ Admin Tools. Poszczególne opcje widoczne na pulpicie komponentu Admin Tools podzielone są na dwie sekcje: BezpieczeĔstwo oraz NarzĊdzia (rysunek 11.21). Zwróü uwagĊ na komunikat w prawym dolnym rogu i koniecznie go przeczytaj. W sekcji BezpieczeĔstwo masz do dyspozycji trzy przyciski:  Awaryjne wyáączenie witryny — umoĪliwia zablokowanie dostĊpu do serwisu

wszystkim uĪytkownikom z wyjątkiem tych, którzy wykorzystują adres IP administratora (rysunek 11.22).  Zabezpieczenie hasáem — umoĪliwia zabezpieczenie dodatkowym hasáem

róĪnych opcji konfiguracyjnych komponentu Admin Tools (rysunek 11.23).

444

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 11.21. Panel kontrolny (pulpit) komponentu Admin Tools

Rysunek 11.22. Awaryjne wyáączenie witryny w komponencie Admin Tools Rysunek 11.23. Zabezpieczenie dodatkowym hasáem wybranych opcji konfiguracyjnych w komponencie Admin Tools

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

445

 Dodatkowe hasáo administratora — umoĪliwia zabezpieczenie hasáem folderu

twoj_serwis/administrator. Wáączenie tej opcji spowoduje wyĞwietlenie dodatkowego okienka z proĞbą o podanie nazwy uĪytkownika i hasáa, kiedy bĊdziesz logowaü siĊ do zaplecza administracyjnego witryny (rysunek 11.24).

Rysunek 11.24. Zabezpieczenie dodatkowym hasáem folderu administrator w komponencie Admin Tools

W sekcji NarzĊdzia znajdziesz nastĊpujące opcje:  NarzĊdzia SEO i áączy — opcja pozwalająca udoskonaliü witrynĊ pod

wzglĊdem SEO oraz obsáugiwaü linki podczas przenoszenia witryny. MoĪesz zmieniü opcje w dwóch sekcjach: x Migracja áączy — kiedy przenosisz swój serwis pomiĊdzy róĪnymi serwerami, moĪe siĊ zdarzyü, Īe znajdzie siĊ na nim wiele niedziaáających linków. Taka sytuacja moĪe byü spowodowana na przykáad stosowaniem adresowania bezwzglĊdnego. Aby przeprowadziü migracjĊ linków, wybierz z listy pozycjĊ Tak obok pola Wáącz migracjĊ áączy, a nastĊpnie w polu Poprzednia lokalizacja (nazwa domeny) wpisz poprzednią lokalizacjĊ linków (rysunek 11.25).

Rysunek 11.25. Migracja áączy w komponencie Admin Tools

x NarzĊdzia — korzystając z tej sekcji, moĪesz przekonwertowaü wszystkie linki Twojego serwisu na protokóá HTTPS, oczywiĞcie jeĪeli posiadasz certyfikat od swojego dostawcy.

446

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs  CzyĞü folder tmp — jak sama nazwa wskazuje, pozwala za pomocą jednego

klikniĊcia usunąü caáą zawartoĞü katalogu tmp.  Temp and log directory check — po klikniĊciu tego przycisku Admin Tools

sprawdzi ĞcieĪkĊ dostĊpu do folderów tmp i logs oraz czy oba foldery mają atrybut Zapisywalny.  Zmiana kodowania bazy danych — opcja przydatna, kiedy kodowanie Twojej

bazy danych jest inne niĪ UTF-8, które jest wymagane przez Joomla!, oraz wówczas, kiedy aktualizujesz Joomla! ze starszej wersji niĪ 3.5 i chcesz, aby w edytorze obsáugiwane byáy emotikony (emojipedia.org) kodowane w UTF-8 multibyte.  Napraw i optymalizuj tabele — jak sama nazwa wskazuje, za pomocą tej opcji

komponent bĊdzie próbowaá naprawiü oraz zoptymalizowaü tabele w bazie danych.  WyczyĞü sesjĊ — opcja powoduje wylogowanie wszystkich uĪytkowników

witryny.  Przekierowanie URL — za pomocą tej opcji moĪesz utworzyü krótsze i áatwiejsze

do zapamiĊtania odsyáacze. JeĪeli nie chcesz korzystaü z zewnĊtrznych serwisów, takich jak np. bitly.com czy tinyurl.com, moĪesz utworzyü wáasny system skracania linków (rysunek 11.26).

Rysunek 11.26. Tworzenie nowego przekierowania URL w komponencie Admin Tools

JDoctor JDoctor (jdoctor.pl) to polski serwis udostĊpniający usáugi związane z bezpieczeĔstwem witryn opartych na CMS Joomla!. Oferuje usáugĊ skanowania wszystkich plików witryny w poszukiwaniu podejrzanych plików, dodanego kodu w plikach, exploitów i wirusów. W przeciwieĔstwie do innych skanerów, które skanują tylko pliki, do których moĪliwy jest dostĊp online, JDoctor skanuje dosáownie wszystkie pliki wchodzące w skáad serwisu, áącznie z plikami graficznymi oraz bazą danych. Pliki skanowane są specjalnym oprogramowaniem zawierającym bazĊ ponad 3000 exploitów, która systematycznie jest aktualizowana, oraz uĪywającym róĪnych metod w celu potwierdzenia wyników skanowania. DziĊki temu moĪliwe jest rozpoznanie infekcji z dokáadnoĞcią do 99%. WaĪne jest to, Īe skanowanie odbywa siĊ na osobnym serwerze skanującym,

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

447

a sprawdzana jest kopia wszystkich plików i bazy danych witryny. Po przeskanowaniu otrzymasz peány raport, dziĊki któremu bĊdziesz mógá zorientowaü siĊ, które pliki zawierają wirusy i powinny byü skasowane lub naprawione. Aby sprawdziü swój serwis, najpierw wypeánij i wyĞlij formularz kontaktowy dostĊpny pod adresem https://jdoctor.pl/kontakt. Na podany przez Ciebie adres e-mail otrzymasz informacje dotyczące dalszej procedury skanowania plików Twojej witryny. W zaleĪnoĞci od posiadanej wiedzy i umiejĊtnoĞci jesteĞ proszony o przekazanie peánej kopii witryny albo danych dostĊpowych do panelu administracyjnego. Firma bardzo mocno dba o bezpieczeĔstwo przekazywanych do niej danych, udostĊpniając zabezpieczony protokoáem https formularz, w którym moĪesz podaü wszystkie niezbĊdne dane (rysunek 11.27).

Rysunek 11.27. Szyfrowany formularz, za pomocą którego moĪna przesáaü dane dostĊpowe do swojej witryny

JeĪeli nie masz wykonanej kopii witryny, w ramach usáugi skanowania plików zostanie ona wykonana bezpáatnie, a nastĊpnie przesáana na serwer skanujący. Po otrzymaniu peánego raportu ze skanowania, jeĪeli zostaáy wykryte jakieĞ zagroĪenia, moĪesz samodzielnie podjąü próbĊ czyszczenia strony lub zleciü to JDoctor. Serwis oferuje takĪe usáugi polegające na instalacji i konfiguracji dodatkowych rozszerzeĔ zabezpieczających witryny przed atakami. DziĊki temu otrzymasz powiadomienie na swój adres e-mail np. o próbie nieautoryzowanego dostĊpu do witryny. MoĪesz takĪe skorzystaü z usáugi utworzenia systemu automatycznych kopii zapasowych, które wykonywane bĊdą cyklicznie zgodnie z zaproponowanym przez Ciebie harmonogramem.

448

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Perfect Dashboard Perfect Dashboard to narzĊdzie, za pomocą którego moĪesz dbaü o bezpieczeĔstwo swojej witryny, a takĪe zarządzaü wieloma innymi witrynami. To polski produkt, który zostaá stworzony przez zespóá Perfect Web (www.perfect-web.pl) z Krakowa. Wykorzystując funkcjonalnoĞci tego narzĊdzia, moĪesz oszczĊdziü nawet do 50% czasu poĞwiĊconego na aktualizacje. Za pomocą Perfect Dashboard jesteĞ w stanie w jednym miejscu zadbaü o kilka aspektów bezpieczeĔstwa witryny omawianych w tym i poprzednim rozdziale.  Kopia zapasowa — moĪesz zdefiniowaü czĊstotliwoĞü wykonywania kopii,

sprawdziü ich integralnoĞü oraz wybraü lokalizacjĊ, w której bĊdzie przechowywana. To trzy bardzo waĪne aspekty, o które warto zadbaü, tworząc kopiĊ witryny. Sprawdzenie integralnoĞci, to nic innego jak porównanie plików zawartych w kopii z plikami witryny. Prawdziwa kopia zapasowa powstaje wówczas, kiedy 1:1 odpowiada oryginaáowi. Za pomocą Perfect Dashboard moĪesz jednym klikniĊciem uruchomiü proces utworzenia peánej kopii witryny, zapisania jej w wybranej przez Ciebie lokalizacji i sprawdzenia jej integralnoĞci. Istotne jest takĪe to, Īe caáy proces odbywa siĊ w chmurze, dziĊki czemu nie są obciąĪane urządzenia uĪytkownika czy firmy hostingowej;  Aktualizacja CMS Joomla i zainstalowanych dodatkowych rozszerzeĔ — to

podstawowa czynnoĞü, jaką musisz regularnie wykonywaü, aby wáaĞciwie dbaü o bezpieczeĔstwo swojej witryny. Z badaĔ wynika, Īe ponad 80% stron opartych na CMS Joomla! nie jest regularnie aktualizowanych. Aktualizacja Joomla! oraz zainstalowanych dodatkowych rozszerzeĔ wymaga wykonania szeregu czynnoĞci, o których pisaáem juĪ wczeĞniej w tym rozdziale, w czĊĞci poĞwiĊconej aktualizacji Joomla! i dodatkowych rozszerzeĔ. Musisz mieü ĞwiadomoĞü, Īe automatyczne skrypty hakujące mogą szybciej przejąü kontrolĊ nad witryną, zanim Ty zdąĪysz ją rĊcznie zaktualizowaü.Perfect Dashboard dostarcza informacji o aktualizacjach w postaci spersonalizowanej listy zadaĔ dla administratora, dziĊki której ma on przegląd czynnoĞci do wykonania. Jest to o tyle istotne, Īe nie istnieje kalendarz publikacji aktualizacji wtyczek — aktualizacje wydawane są wówczas, gdy deweloper rozszerzenia znajdzie báąd w kodzie lub chce wprowadziü nowe funkcjonalnoĞci. Perfect Dashboard po aktualizacji przeprowadza testy i wskazuje miejsca na stronie, które naleĪy poprawiü. Czasami po aktualizacjach pojawiają siĊ báĊdy wynikające m.in. z braku kompatybilnoĞci rozszerzeĔ z nową wersją CMS. Perfect Dashboard analizuje wszystkie zmiany w ukáadzie strony internetowej, a takĪe sprawdza, czy wszystkie tagi spoáecznoĞciowe i SEO są nadal na swoim miejscu. Aby przetestowaü to narzĊdzie, wystarczy, Īe utworzysz swoje konto na stronie perfectdashboard.co. Aby mieü polskojĊzyczny interfejs, po zalogowaniu w oknie Global settings wybierz w polu Language z listy pozycjĊ Polski, a nastĊpnie kliknij przycisk Save all settings. JeĪeli chcesz zapoznaü siĊ z peáną funkcjonalnoĞcią Perfect Dashboard, to kliknij przycisk Rozpocznij darmowy okres próbny lub odnoĞnik wypróbuj funkcjonalnoĞci PRO przez 3 tygodnie za darmo, znajdujący siĊ w nagáówku i stopce strony (rysunek 11.28).

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

449

Rysunek 11.28. Wáączenie darmowego okresu próbnego wersji PRO Perfect Dashboard

Kliknij w menu po lewej stronie odnoĞnik Lista zadaĔ, a nastĊpnie w polu Dodaj swoją pierwszą stronĊ do Perfect Dashboard odnoĞnik Dodaj. W oknie Dodaj nową stronĊ (rysunek 11.29) w polu Typ CMS wybierz z listy pozycjĊ Joomla! 3.X. W polach WprowadĨ adres panelu administracyjnego swojej strony oraz WprowadĨ gáówny adres swojej strony wpisz wáaĞciwe adresy URL, a nastĊpnie w polach Login Administratora i Hasáo Administratora podaj dane logowania do panelu administracyjnego witryny. W polu Gdzie chcesz przechowywaü swoje kopie kliknij pole opcji, która jest dla Ciebie najbardziej odpowiednia, a nastĊpnie kliknij przycisk Dodaj stronĊ. JeĔeli Twoja witryna wymaga weryfikacji dwuskäadnikowej (two-factor authentication) lub nie chcesz podawaè danych logowania do swojej witryny, to moĔesz samodzielnie pobraè dodatek Perfect Dashboard i zainstalowaè go w swoim serwisie.

JeĪeli podane przez Ciebie informacje bĊdą prawidáowe, to po chwili zobaczysz komunikat o pomyĞlnym zainstalowaniu dodatku Perfect Dashboard i szczegóáach wykonanych kroków (rysunek 11.30). Kliknij przycisk Zarządzaj stroną, aby przejĞü do panelu zarządzania nowo dodanej strony. W oknie zarządzania witryną jest szereg zakáadek, za których poĞrednictwem masz dostĊp do informacji dotyczących zainstalowanych rozszerzeĔ, wykonanych kopii zapasowych, audytów bezpieczeĔstwa i raportów. Masz takĪe do dyspozycji ustawienia, które moĪesz zdefiniowaü, aby zautomatyzowaü niektóre procesy. Kliknij zakáadkĊ Audyt bezpieczeĔstwa, aby sprawdziü obecny poziom bezpieczeĔstwa witryny. W moim przykáadzie podsumowanie audytu bezpieczeĔstwa nie napawa optymizmem (rysunek 11.31).

450

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 11.29. Dodawanie nowej strony w Perfect Dashboard

Wynika to z faktu, Īe nie byáa jeszcze wykonywana kopia bezpieczeĔstwa, nie ma Īadnej zapory sieciowej zainstalowanej w witrynie oraz niektóre dodatkowe rozszerzenia nie są zaktualizowane. ZauwaĪ, Īe obok kaĪdej pozycji, która stanowi potencjalne niebezpieczeĔstwo, dostĊpny jest przycisk Napraw.

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

451

Rysunek 11.30. Komunikat informujący o pomyĞlnym zakoĔczeniu procesu dodawania strony w Perfect Dashboard

Kliknij przycisk Wykonaj kopiĊ zapasową i testy, aby utworzyü pierwszą kopiĊ zapasową oraz sprawdziü jej integralnoĞü. W kolejnym oknie zdecyduj, czy test integralnoĞci chcesz wykonaü rĊcznie, czy automatycznie, oraz gdzie chcesz zapisaü kopiĊ zapasową, a nastĊpnie kliknij przycisk Stwórz kopiĊ zapasową!. Po zakoĔczeniu procesu tworzenia kopii zapasowej oraz testu integralnoĞci otrzymasz komunikat z podsumowaniem wykonanych przez Perfect Dashboard czynnoĞci (rysunek 11.32). Aby zautomatyzowaü proces tworzenia kopii zapasowej, kliknij w menu odnoĞnik Ustawienia, a nastĊpnie w sekcji Ustawienia kopii zapasowych wybierz z listy w polu Wykonuj kopie zapasowe co jedną z trzech opcji: DzieĔ, TydzieĔ lub Miesiąc (rysunek 11.33). W zaleĪnoĞci od wybranej czĊstotliwoĞci pojawią siĊ jeszcze dodatkowe pola, w których moĪesz wybraü dzieĔ oraz godzinĊ wykonywania kopii. Zapisz wprowadzone zmiany, klikając przycisk Zapisz wszystkie ustawienia. Od tej chwili dla wszystkich witryn dodanych do Perfect Dashboard bĊdzie wykonywana kopia zapasowa ze zdefiniowaną przez Ciebie czĊstotliwoĞcią.

Inne przydatne narzödzia RSFirewall! (www.rsjoomla.com/joomla-extensions/joomla-security.html) to jedno z najbardziej zaawansowanych narzĊdzi w zakresie bezpieczeĔstwa. Aby móc z niego korzystaü, musisz wykupiü roczną subskrypcjĊ, której koszt to 49 euro. Rozszerzenie pozwala m.in. na wykonanie kompletnego skanowania serwisu w celu pokazania Ci sáabych punktów. Po analizie informuje CiĊ, jak poprawiü poziom bezpieczeĔstwa Twojego serwisu. RSFirewall! chroni przed atakami typu brute force, sprawdza tabele bazy danych, a takĪe umoĪliwia blokowanie adresów IP, z których pochodziáy próby ataków. Administrator witryny moĪe otrzymywaü powiadomienia e-mail o zaistniaáych naruszeniach poziomu bezpieczeĔstwa witryny.

452

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

Rysunek 11.31. Audyt bezpieczeĔstwa przykáadowej witryny przeprowadzony za pomocą Perfect Dashboard

Centrora Security (www.centrora.com) to komercyjny, rozbudowany dodatek, który moĪe pomóc Ci zmniejszyü ryzyko wáamania do witryny oraz zapewnia ochronĊ plików systemowych Joomla! przed záoĞliwymi atakami. UmoĪliwia tworzenie kopii zapasowych witryny oraz przeprowadzenie audytu plików. To tylko czĊĞü narzĊdzi, jakie mogą pomóc Ci zabezpieczyü serwis. WiĊcej znajdziesz w katalogu Joomla! (http://extensions.joomla.org/category/access-a-security). To juĪ ostatni rozdziaá tego podstawowego kursu Joomla!. Serdecznie dziĊkujĊ Ci za wspólną podróĪ z CMS Joomla!. JeĪeli jesteĞ w tym miejscu, to znaczy, Īe udaáo Ci siĊ poznaü podstawy systemu Joomla! i wykonaü wszystkie zawarte w ksiąĪce üwiczenia.

Rozdziaä 11. i Bezpieczeþstwo witryny opartej na Joomla!

453

Rysunek 11.32. Podsumowanie wykonanych przez Perfect Dashboard czynnoĞci podczas tworzenia kopii zapasowej i wykonania testu integralnoĞci Rysunek 11.33. Definiowanie harmonogramu wykonywania kopii zapasowych w Perfect Dashboard

Mam nadziejĊ, Īe dziĊki niej jesteĞ w stanie samodzielnie stworzyü witrynĊ opartą na CMS Joomla! i zarządzaü nią. DoáoĪyáem wszelkich staraĔ, aby materiaá zawarty w tym kursie byá aktualny. PamiĊtaj jednak, Īe Ğwiat informatyczny biegnie bardzo szybko naprzód. Byü moĪe czytając tĊ ksiąĪkĊ, korzystasz juĪ z nowszej wersji Joomla! i nowszych dodatkowych rozszerzeĔ. LiczĊ jednak na to, Īe jesteĞ osobą na tyle elastyczną, aby dostosowaü porady zawarte w tej publikacji do wáasnych potrzeb.

454

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

JeĪeli przedstawiona tematyka jest dla Ciebie interesująca, to mam dobrą wiadomoĞü! To nie koniec porad! Mam mnóstwo pomysáów na kolejne poradniki. Aktualne informacje znajdziesz na moim blogu pod adresem www.slawop.net/szkolenia. Znajdziesz tam takĪe mnóstwo odnoĞników do darmowych publikacji: http://www.slawop.net/ darmowe. Nie zapomnij takĪe o wielkiej skarbnicy wiedzy, jaką jest Elektroniczna Biblioteka Dokumentacji Joomla: wiki.joomla.pl. Warto zapisaü siĊ na newsletter (www.slawop.net/newsletter), aby na bieĪąco otrzymywaü powiadomienia o moich kolejnych wpisach lub projektach. JeĪeli dziĊki tej ksiąĪce potrafisz tworzyü wáasne witryny oraz zarządzaü nimi, to juĪ czujĊ siĊ dumny! BĊdĊ Ci niezwykle wdziĊczny, jeĪeli pochwalisz siĊ tym i podzielisz siĊ swoimi spostrzeĪeniami, umieszczając komentarz na stronie www.slawop.net/opinie. BĊdĊ miaá wówczas pewnoĞü, Īe to, co robiĊ, ma sens i warto tworzyü wiĊcej poradników na temat Joomla!. Aby spotkaü siĊ i porozmawiaü ze mną oraz z innymi uĪytkownikami i miáoĞnikami Joomla!, koniecznie musisz byü na JoomlaDay Poland (www.joomla-day.pl). SprawdĨ, kiedy i gdzie odbywa siĊ w tym roku. Byü moĪe w Twojej okolicy odbywają siĊ takĪe lokalne spotkania Joomla! User Group. Na stronie Fundacji PCJ Otwarte ħródáa znajdziesz odnoĞniki do witryn poszczególnych grup: www.fundacja.joomla.pl/projekty/joomla-user-group. Do zobaczenia!

Skorowidz A Admin Tools, 442 administrator, 51, 435 adresy URL, 70 wewnĊtrzne, 262 z przyrostkiem, 71 Akeeba Backup, 416, 424 kopia zapasowa witryny, 417 przywrócenie serwisu, 421 ustawienia konfiguracyjne, 425 Akeeba Kickstart, 421 Akeeba Kickstart Core, 422 aktualizacja, 61, 429, 448 rozszerzeĔ, 428, 431, 448 aliasy w unikodzie, 71 arkusz stylów, 262 artykuáy, 94, 165 cytaty, 134 czĊĞü wstĊpna, 111 dodatkowe ilustracje, 121 grafika, 120 hierarchia treĞci, 84 kategorie, 87 konfiguracja globalna, 139 kopiowanie, 106 listy, 131 odnoĞniki, 138 odzyskiwanie, 107 opcje publikacji, 111 opis zawartoĞci obrazów, 135 oznaczanie struktury, 130 podziaá, 135, 267 przenoszenie, 107

usuwanie, 107 wyróĪnianie, 109 zakáadka, 140 Edycja artykuáu, 141 Integracja, 146 Kategoria, 142 Kategorie, 143 Opcje listy pozycji, 145 Opcje wspólne, 145 Przegląd/WyróĪnione, 143 Uprawnienia, 146 atrybut alt, 138 automatyczny wybór jĊzyka, 262 autor w metadanych, 70

B baner reklamowy, 224 baza danych, 49, 77 MariaDB, 23 MySQL, 21 belka Dodatkowe informacje, 209 Formularz kontaktowy, 209 bezpieczeĔstwo, 388 SMTP, 78 witryny, 81, 427 bezpieczne przesyáanie danych, 75 buforowanie, 73

C Captcha, 257, 261, 442 certyfikat SSL, 75 ciasteczka, cookies, 47, 71

CMS, 12 CMS Joomla!, 18 Cookie Monster, 324 cytaty, 134 czarna lista, 81 czas przechowywania, 74 sesji, 48 czcionki, 351 czĊĞü wstĊpna artykuáu, 111 czyszczenie kodu, 101

D dane kontaktowe, 205 definiowanie podziaáu strony, 136 diagnostyka, 47, 73 DJ-CookieMonster konfiguracja, 327 DJ-ImageSlider, 298 konfiguracja, 300 pulpit, 299 DJ-MediaTools edycja elementu, 303 instalacja, 288 konfiguracja, 288, 304 menedĪer obrazów, 292 panel, 289 siatka albumów, 293 tworzenie albumu, 291 wygląd albumu, 295 wyĞwietlanie albumów, 296 dodatek, 63, 202, 255 Artykuáy – podziel stronĊ, 267 Captcha – ReCaptcha, 257

456

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

dodatek Edytor – CodeMirror, 266 Edytor – TinyMCE, 260 System – Joomla! Statistics, 52 Weryfikacja dwuskáadnikowa — Google Authenticator, 438 dodatki zakáadka, 260, 266 Opcje wyglądu, 267 Parametry: Rozszerzone, 262 zarządzanie, 255 dodawanie bloku, 365 filmów, 264 grafiki, 123 ilustracji opisu, 128 notatki o uĪytkowniku, 182 obrazów, 281 pojedynczego obrazu, 280 domena ciasteczka sesji, 71 domyĞlny edytor, 68 poziom dostĊpu, 68 szablon serwisu, 335 szablon zaplecza, 338 ukáad strony, 362 doniesienia, 61, 165 dopasowanie szablonu, 339 dostĊp do bazy danych, 34 do pulpitu zaplecza, 51, 52 do wiadomoĞci poinstalacyjnych, 53 do wyáączonej witryny, 80 dostosowywanie szablon, 334

E edycja artykuáu, 141 elementu, 303 mapy strony, 322, 324 moduáu DJ-Menu, 357 pozycji menu, 155 profilu uĪytkownika, 189 slajdu, 308 edytor CodeMirror, 96 HTML, 262

kodu, 68 Prosty, 96 tekstu, 68 TinyMCE, 95, 260 EF4, 349 wáączanie dodatku, 350 ekran aplikacji Google Authenticator, 439 panelu administracyjnego, 52 elementy poprawne, 262 rozszerzające, 262 zabronione, 262 email administratora, 37 encje, 262

F Facebook, 317 fanpage, 317 filmy, 264 filtrowanie, 333 kategorii, 239 moduáów, 230 tekstu, 81 filtry, 89, 185, 219 wyszukiwania, 238 firma 1&1, 402 AZ.pl, 400 home.pl, 398 Linuxpl.com, 396 Serveradmin.pl, 396 Smarthost.pl, 394 folder xampp, 23 foldery szablonu, 382 formularz kontaktowy, 207 Niedozwolone adresy, 216 Niedozwolone tematy, 216 Niedozwolony tekst, 216 Ochrona antyspamowa, 215 PokaĪ formularz, 215 Przekierowanie kontaktu, 216 PrzeĞlij kopiĊ nadawcy, 216 Sprawdzanie sesji, 216 Wáasna odpowiedĨ, 216

logowania, 198 rejestracyjny, 199 szyfrowany, 447 fotogaleria, 276 framework EF4, 349 Expose, 381 Gantry 5, 357 Gavern, 380 Helix3, 363 Sparky, 381 T3 Framework, 381 Vertex, 381 Warp, 381 FTP, 48, 76, 389 funkcjonalnoĞü witryny, 271

G Gantry 5, 357 budowanie szablonu, 358 grafika, 113 losowa, 248 w artykuáach, 120 w kategoriach, 127 grupy uĪytkowników, 57

H harmonogram wykonywania kopii zapasowych, 453 hasáo, 436 administratora, 38 SMTP, 79 Helix3, 363 budowanie szablonu, 367 opcje konfiguracyjne szablonu, 367 hierarchia treĞci, 84 hiperáącza, Patrz odnoĞniki historia uwag o uĪytkowniku, 196 hosting, 32, 385 oficjalny, 391

I ikony, 213 ilustracja peánego tekstu, 120 wprowadzenia, 120

Skorowidz

457

importowanie tabel, 410 indeks zawartoĞci, 234 indeksowanie treĞci witryny, 235 informacje o PHP, 56 o systemie, 55 instalacja, 21, 37 automatyczna, 32 DJ-MediaTools, 288 konfiguracja bazy danych, 38 konfiguracja witryny, 37 Phoca Download, 309 Phoca Gallery, 277 pliki jĊzykowe, 42 przegląd, 40 rĊczna, 32 rozszerzeĔ, 272 z Internetu, 273 z katalogu, 275 z pakietu, 275 z WWW, 275 instalator, 36 integracja, 146 interfejs JAMP, 29 projektanta menu, 152 interpreter PHP, 21, 26

J JAMP, 21, 26 interfejs programu, 30 lista zadaĔ, 31 menu podrĊczne, 29 JDoctor, 446 jĊzyki, 63

K karta Instaluj z Internetu, 273 Przypisz do pozycji menu, 344 Weryfikacja dwuskáadnikowa, 439 katalog dzienników, 47, 73 obrazów, 262 rozszerzeĔ, 271, 317 tymczasowy, 48, 74

katalogi tworzenie, 116 wczytywanie plików, 118 kategoria kontaktów, 214 kategorie, 84 filtrowanie, 239 grafika, 127 kopiowanie, 90 odzyskiwanie, 92 przenoszenie, 91 przypisywanie folderu, 279 usuwanie, 92 zakáadka, 142 zarządzanie, 87 klasa JConfig, 45 klasy CSS, 262 klienci, 220 klient FileZilla, 416 klucz poufny, 258 strony, 258 kod jĊzyka, 262 z Vimeo, 264 z YouTube, 264 kodowanie encji, 262 kolejnoĞü wyĞwietlania moduáów, 231 kolory, 351 komponent, 61, 201 Artykuáy, Patrz artykuáy Kontakty, Patrz kontakty Reklamy, Patrz reklamy Wyszukiwarka, Patrz wyszukiwarka komunikat o wyáączeniu, 67 konfiguracja bazy danych, 38 DJ-CookieMonster, 327 DJ-ImageSlider, 300, 302 DJ-MediaTools, 288, 304 dodatku Captcha – ReCaptcha, 259 globalna, 55, 65, 79 globalna artykuáów, 139 globalna uĪytkowników, 194 Phoca Download, 309 Phoca Gallery, 277 programu FileZilla, 412 Smart Slider 3, 308 SP Facebook, 318 ukáadu strony, 351 witryny, 37

konfigurator Joomla, 165 konta FTP, 389 kontakty, 61, 166, 202 formularz, 207 opcje globalne komponentu, 212 zakáadka, 212 Formularz, 215 Ikony, 213 Integracja, 216 Kategoria, 214 Kategorie, 214 Opcje listy pozycji, 215 Uprawnienia, 216 zarządzanie danymi kontaktowymi, 205 zarządzanie kategoriami, 203 kopia zapasowa, 22, 448 bazy danych, 407 plików, 406 witryny, 405, 417, 428 kopiowanie artykuáów, 106 kategorii, 90 plików, 413 pozycji menu, 169 szablonu, 341 witryny na serwer, 411 korespondencja, 196

L liczba anonimowych goĞci, 251 baz danych, 389 kont FTP, 389 przypisanych pozycji, 342 linki, Patrz odnoĞniki lista artykuáów, 104 firm hostingowych, 393 kontaktów, 208 kopii zapasowych, 420 menu, 173 obrazów, 283, 313 reklam, 227 rozszerzeĔ, 272, 432 zindeksowanych treĞci, 235 listy, 131 mieszane, 133 numerowane, 132 wypunktowane, 132

458

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

logowanie do witryny, 80 do zaplecza, 80 lokalizacja, 48, 76

ã áącza systemowe, 167

M mapa treĞci, 236 witryny, 321 mechanizm Captcha, 257, 261, 442 menedĪer albumów, 292 artykuáów, 104 artykuáów wyróĪnionych, 109 dodatków, 256 kategorii, 91 kategorii artykuáów, 90 kategorii reklam, 218 klientów, 220 Media, 113 moduáów, 241 obrazów, 292 stylów szablonów, 350 szablonów, 332, 333 uĪytkowników, 183 menu, 149 edycja pozycji, 155 gáówne, 150 kopiowanie pozycji, 169 nawigacyjne, 53 odzyskiwanie pozycji, 171 pionowe, 53, 151 poziome, 150 pozycje, 155 pozycje podrzĊdne, 160 projekt systemu, 149 przenoszenie pozycji, 170 tworzenie, 153 tworzenie pozycji, 158 typy pozycji, 164 usuwanie pozycji, 171 uĪytkownika, 53, 185 wyĞwietlanie, 172 zaplecza administracyjnego, 54

zarządzanie pozycjami, 167 zmiana pozycji, 175 zmiana wáaĞciwoĞci, 152 menu Artykuáy Artykuáy, 60 Kategorie, 60 Media, 61 WyróĪnione, 60 menu Komponenty, 61 Aktualizacja Joomla!, 61 Doniesienia, 61 Kontakty, 61 Powiadomienia, 62 Przekierowania, 62 Reklamy, 62 Tagi, 62 WiadomoĞci poinstalacyjne, 62 Wyszukiwanie, 62 Wyszukiwarka, 62 menu Layout, 362, 371 menu Menu, 59 menu Pomoc, 63 menu Rozszerzenia, 62 Dodatki, 63 Instalacje, 63 JĊzyki, 63 Moduáy, 63 Szablony, 63 menu System, 55 menu UĪytkownicy, 57 Grupy uĪytkowników, 57 Korespondencja, 59 Poziomy dostĊpu, 59 Uwagi o uĪytkownikach, 59 UĪytkownicy, 57 metadane, 46 migawki, 247 migracja áączy, 445 miniaturka obrazu, 282, 284 moduá Chmura tagów, 252 Filtrowanie kategorii, 239 Grafika losowa, 248 Migawki, 247 NowoĞci, 243 Popularne, 245 Tagi – Popularne, 253 Who’s online, 251 moduáy, 63, 202, 241 typy, 243 wyszukiwarki, 236 wyĞwietlające menu, 172

wyĞwietlające reklamy, 228, 232 zarządzanie, 241

N nagáówki, 130 narzĊdzia, Patrz takĪe dodatek, framework, program, rozszerzenie Admin Tools, 442 SEO, 445 narzĊdzie Centrora Security, 452 JDoctor, 446 Perfect Dashboard, 448 RSFirewall!, 451 nawigacja, 149 nazwa administratora, 37 bloku, 365 gáównego administratora, 435 serwera bazy danych, 38 uĪytkownika, 40 witryny, 37, 67 witryny do tytuáów stron, 71 notatki o uĪytkownikach, 179 nowe linie, 262

O obsáuga buforowania, 48, 74 poczty, 78 sesji, 48 odblokowanie, 55 odnoĞniki, 138 odsyáacze, Patrz odnoĞniki odzyskiwanie artykuáów, 107 kategorii, 92 pozycji menu, 171 ogáoszenia tekstowe, 225 okno Akeeba Kickstart Core, 422 Konfiguracja globalna, 79 Layout, 364 lightbox, 296 Media Manager, 377 menedĪera artykuáów, 104

Skorowidz

459

dodatków, 256 kategorii, 89, 91 kategorii reklam, 218 Media, 114 moduáów, 241 pozycji menu, 167 szablonów, 332, 333 uĪytkowników, 183 Odtworzenie bazy danych, 424 Wstaw/edytuj obrazek, 126 Wyszukiwarka, 234 opcje dla trybu rozszerzonego, 263 globalne komponentu Kontakty, 212 globalne komponentu Reklamy, 226 konfiguracyjne DJ-CookieMonster, 327 konfiguracyjne szablonu, 339, 367 konfiguracyjne zakáadki Dodatek, 260 listy pozycji, 215 przeglądu artykuáów, 163 publikacji artykuáu, 111 wyglądu, 267 opis kopii zapasowej, 419 witryny, 37 zawartoĞci obrazów, 135 optymalizacja dla wyszukiwarek, 47

P pakiet Admin Tools, 442 instalacyjny Joomla! 3, 36 JAMP, 26 XAMPP, 23 pamiĊü podrĊczna, 48, 73 panel administracyjny, 45 DJ-MediaTools, 289 pasek stanu, 54 Perfect Dashboard, 448 Phoca Download, 309 dodawanie pliku, 311 instalacja, 309

konfiguracja, 309 pulpit, 310 wybór grafiki, 313 zaznaczanie plików, 312 Phoca Gallery instalacja, 277 konfiguracja, 277 lista obrazów, 283 pulpit, 277, 278 tworzenie kategorii, 279 wybór grafiki, 282 zaznaczanie plików, 281 plik htaccess, 433 component.php, 384 configuration.php, 415 favicon.ico, 384 index.php, 383 konfiguracyjny, 45, 56 template_preview.png, 383 template_thumbnail.png, 383 templateDetails xml, 383 templates.css, 384 pliki cookies, 324, 325 graficzne, 384 instalacyjne, 21 LESS, 384 szablonu, 382 ze skryptami, 384 poczta elektroniczna, 49, 78, 390 podgląd, 337 pozycji moduáów, 336 podziaá artykuáu, 135 strony, 136 pomoc, 64 port SMTP, 78 powiadomienia, 62 poziomy dostĊpu, 59 pozycje menu, 155, 160 prawa do katalogów, 56 do treĞci, 70 dostĊpu, 441 program FileZilla, 412 JAMP – Ports Checker, 27, 28 XAMPPLauncher.exe, 24 projekt systemu nawigacji, 149 projektant menu, 151

proste adresy, 71 przedrostek dla tabel bazy danych, 40 przegląd finalizacja, 40 konfiguracja bazy danych, 42 podstawowa konfiguracja, 42 podsumowanie, 42 ustawienia Ğrodowiska, 42 ustawienia zalecane, 42 przekierowania, 62 URL, 446 przenoszenie artykuáów, 107 kategorii, 91 przenoszenie pozycji menu, 170 przepustowoĞü, 386 przetwarzanie starej bazy danych, 40 przycisk ADD IMAGE SLIDE, 307 Aktywuj, 184 Archiwizuj, 88, 105, 110 Blokuj, 184 CzyĞü folder tmp, 446 Dostosuj, 88, 105, 110, 184 Kod Ĩródáowy, 137 LubiĊ to!, 317 Napraw i optymalizuj tabele, 446 Nie wyróĪniaj, 105, 110 Odblokuj, 88, 105, 110, 184 Opcje, 89, 106, 110 Opublikuj, 88, 105, 110 Podziel stronĊ, 135 Pomoc, 89, 106, 110, 184 Przebuduj, 89 Przekierowanie URL, 446 Przeáącz edytor, 137 Przetwarzaj, 89, 106, 184 Register, 257 Temp and log directory check, 446 UsuĔ, 184 Utwórz, 88, 105, 110, 184 Wstaw/edytuj wideo, 265 Wycofaj, 88, 105, 110 WyczyĞü sesjĊ, 446 WyróĪnij, 105 Wyrzuü, 89, 106, 110 Znak specjalny, 100

460

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

przypisanie do pozycji menu, 342 przywracanie kopii zapasowej witryny, 405, 408, 421, 425 publikowanie artykuáu, 193 pulpit, 55 DJ-ImageSlider, 299 Phoca Download, 310 Phoca Gallery, 277, 278 Smart Slider 3, 306 systemu, 52

R ranking, 392 rankingi firm hostingowych, 391 raportowanie báĊdów, 48, 75 rejestracja uĪytkownika, 198 witryny, 258 reklamy, 217 opcje globalne komponentu, 226 tworzenie, 222, 223 wyĞwietlanie, 228 zakáadka Historia, 227 Klient, 227 Uprawnienia, 227 zarządzanie, 222 kategoriami, 218 klientami, 220 repozytorium, 311 rozmiar baz danych, 389 rozszerzenia, 62, 271 instalacja, 272 katalog, 271 rozszerzenie Akeeba Backup, 417 DJ-CookieMonster, 326 DJ-ImageSlider, 298 DJ-MediaTools, 288, 301 JMZ Easy PageBuilder, 381 JSN PageBuilder, 381 Phoca Download, 309 Phoca Gallery, 276 Quix PageBuilder, 381 Shortcode Ultimate, 381 Smart Slider 3, 305 SP Facebook, 317 SP Page Builder, 373 YJ Simple Grid, 381

S sekcja Baza danych, 77 Ciasteczka, 71 Diagnostyka, 73 Footer, 370 FTP, 76 Header, 370 Lokalizacja, 76 Main Body, 370 Metadane, 69 NarzĊdzia, 445 Ogólne, 66, 73, 74 Optymalizacja dla wyszukiwarek, 70 Page Title, 370, 372 PamiĊü podrĊczna, 73 Poczta, 78 Sesja, 74 Serwer, 48 System, 47 Top-Bar, 370 Ustawienia Proxy, 77 Witryna, 46 sekcje panelu administracyjnego, 45 serwer pomocy, 73 proxy, 49 SMTP, 79 WWW, 21 zdalny, 32 serwis Google reCAPTCHA, 258 sesja, 48, 74 siatka albumów, 293 skórka dla witryny, 261 dla zaplecza, 261 skrypt Akeeba Kickstart Core, 423 slajd, 299 slidery, 297, 307 tworzenie, 298 sáowa kluczowe witryny, 69 Smart Slider 3, 305 edycja slajdu, 308 konfiguracja, 308 pulpit, 306 tworzenie slidera, 307 Social Media, 317 SP Facebook, 317 konfiguracja, 318

SP Page Builder, 373 ukáad strony, 376, 378 spis treĞci, 136, 268 sprawdzanie aktualizacji, 429 portów, 28 statusy dziaáaĔ uĪytkowników, 80 stopka, 54 streszczenie witryny, 69 struktura artykuáu, 130 kategorii, 84 styl prezentacji Karty, 270 Strony, 269 style kolorystyczne szablonu, 360 szablonu, 350 system, 72 nawigacji witryny, 149 rejestracji, 198 szablon, 63, 331 Beez3, 335 Hydrogen, 364 JM SERVICES, 350 jm-services, 352 Protostar, 339 shaper_helix3, 369, 371 szablony darmowe, 345 domyĞlne serwisu, 335 domyĞlne zaplecza, 338 dopasowanie, 339 dostosowywanie, 334 kopiowanie, 341 menedĪer stylów, 350 pliki i foldery, 382 páatne, 345 tworzenie, 348 widoków, 384 wybór stylu kolorystycznego, 360 zarządzanie, 332 zmiana opcji konfiguracyjnych, 339

ć ĞcieĪka ciasteczka, 71 Sendmail, 78 Ğrodowisko, 55

Skorowidz

461

T

U

tagi, 62, 166, 252 test integralnoĞci, 453 testowanie, 21 transfer, 386 treĞü, 94 indeksowanie, 235 dostĊpna, 129 tryb mobilny, 261 rozszerzony, 263 Two-Factor Authentication, 437 tworzenie albumu, 291 artykuáu, 98 bazy danych, 34, 410, 413 dostĊpnych treĞci, 129 formularzy kontaktowych, 207 haseá, 436, 437 hierarchii treĞci, 84 katalogów, 116 kategorii, 86, 220, 279 kategorii kontaktów, 205 klienta, 221 kopii zapasowej witryny, 22, 405, 417, 453 listy wypunktowanej, 133 menu, 153 menu uĪytkownika, 186 moduáu, 172, 228 moduáu Reklamy, 229, 231 moduáu wyszukiwarki, 236 nagáówka, 131 odnoĞników, 138 ogáoszeĔ tekstowych, 225 pozycji menu, 158 przekierowania URL, 446 reklamy, 222, 224 slajdów, 299 sliderów, 298, 307 szablonów, 348 treĞci, 94 uĪytkowników, 177 typografia, 353 typy bazy danych, 38 moduáów, 243 pozycji menu, 164

udostĊpnianie plików, 309 ukáad albumu, 294 strony, 351, 362, 376, 378 uprawnienia, 79, 146, 197, 216 usáugi hostingowe, 32, 385 ustawienia czcionek, 351, 353 DJ-CookieMonster, 329 formularzy kontaktowych, 215 PHP, 56 proxy, 49, 77 serwisu, 66 systemu, 72 wyglądu galerii, 284 związane z serwerem, 74 związane z uprawnieniami, 79 usuwanie artykuáów, 107 bloku, 363 formatowanie, 101 kategorii, 92 pozycji, 171 uwagi o uĪytkownikach, 59 uwierzytelnianie SMTP, 78 uĪytkownika, 437 uĪycie wielu szablonów, 341 uĪytkownicy, 57, 166 administrator, 58 Author, 58 Editor, 58 Guest, 57 konfiguracja globalna, 194 Manager, 58 menu, 185 prawa dostĊpu, 441 przypisywanie do grupy, 180 Public, 57 Publisher, 58 Registered, 58 rejestracja, 198 Super Users, 58 system rejestracji, 198 tworzenie, 177 uprawnienia, 180, 216, 228

weryfikacja dwuskáadnikowa, 438 zakáadka Historia uwag o uĪytkowniku, 196 Komponent, 195 Korespondencja, 196 Uprawnienia, 197 zarządzanie, 177, 183 uĪytkownik bazy danych, 34, 35 SMTP, 78

W WCAG 2.0, 129 wczytywanie plików, 118 weryfikacja dwuskáadnikowa, 437 wiadomoĞci poinstalacyjne, 53, 62 widok miniatur, 115 szczegóáowy, 115 witryna wyáączona, 38, 67 wáasny arkusz stylów, 262 wáaĞciwoĞci menu, 152 wáączanie dodatku EF4, 350 weryfikacji dwuskáadnikowej, 438 wyszukiwarki, 234 wpinacz, 167 wsparcie dla klienta, 386 wstawianie filmów, 264 grafiki, 124 wybór firmy hostingowej, 385 grafiki, 282, 313 interpretera PHP, 30 wydajnoĞü systemu, 21 wygląd albumu, 295 kontaktu, 210, 211 okna lightbox, 296 slidera, 302, 305, 309 wyáączenie awaryjne witryny, 444 wymagania techniczne, 22, 386 WYSIWYG, 68

462

Joomla! 3.x. Praktyczny kurs

wyszukiwanie, 167, 238 rozszerzenia, 274 wyszukiwarka, 62, 69, 167, 233 filtry wyszukiwania, 238 indeks zawartoĞci, 234 mapy treĞci, 236 wáączanie, 234 wyĞwietlanie albumów, 296 menu, 172 obrazów, 287 pozycji moduáów, 337 reklam, 228

X XAMPP, 23 XAMPP Control Panel, 25

Z zagroĪenia, 432 zakáadka Artykuáy, 140 Dane reklamy, 223 Dodatek, 260, 266 Adresy wewnĊtrzne, 262 Automatyczny wybór jĊzyka, 262 Elementy rozszerzające, 262 Katalog obrazów, 262 Kierunek tekstu, 262 Klasy CSS szablonu, 262 Kod jĊzyka, 262 Kodowanie encji, 262 Nowe linie, 262 Poprawne elementy, 262 Przeciągnij i upuĞü obraz, 261 Skórka dla witryny, 261 Skórka dla zaplecza, 261 Tryb mobilny, 261 Tryb pracy, 261 Wáasny arkusz stylów, 262 Zabronione elementy, 262 Edycja artykuáu, 141 Filtrowanie tekstu, 81

Formularz, 215 Historia, 227 Historia uwag o uĪytkowniku, 196 Ikony, 213 Integracja, 146, 216 Kategoria, 142, 214 Kategorie, 143, 214 Klient, 227 Przedrostek sáów kluczowych, 227 Rodzaj abonamentu, 227 Zliczaj klikniĊcia, 227 Zliczaj wyĞwietlenia, 227 Komponent, 195 Kontakt, 212 Artykuáy uĪytkownika, 213 Dodatkowe áącza, 213 Format wyĞwietlania, 212 Kategoria kontaktów, 212 Maksimum wersji, 212 PokaĪ listĊ kontaktów, 212 PokaĪ tagi, 213 Ukáad prezentacji, 212 Wizytówka, 213 Wáącz wersje, 212 Wybierz obraz, 213 Korespondencja, 196 Obrazki i áącza, 191 Opcje listy pozycji, 145, 215 Opcje wspólne, 145 Opcje wyglądu, 267 Parametry: Rozszerzone, 262 Przegląd/WyróĪnione, 143 Serwer sekcja Baza danych, 77 sekcja FTP, 76 sekcja Lokalizacja, 76 sekcja Ogólne, 74 sekcja Poczta, 78 sekcja Ustawienia Proxy, 77 System, 72 sekcja Diagnostyka, 73 sekcja Ogólne, 73

sekcja PamiĊü podrĊczna, 73 sekcja Sesja, 74 Uprawnienia, 79, 146, 197, 216, 227 Witryna, 66 sekcja Ciasteczka, 71 sekcja Metadane, 69 sekcja Ogólne, 66 sekcja Optymalizacja dla wyszukiwarek, 70 zaplecze administracyjne, 51 serwisu, 194 zarządzanie artykuáami, 104 danymi kontaktowymi, 205 dodatkami, 255 kategoriami, 87, 88 kategoriami kontaktów, 203 klientami, 220 moduáami, 241 pozycjami menu, 167 reklamami, 222 szablonami, 332 treĞcią, 83 uĪytkownikami, 177, 183 zaznaczanie plików, 312 zmiana kodowania bazy danych, 446 kolorów, 351 nazwy administratora, 436 nazwy bloku, 365 pozycji, 175 uprawnieĔ, 441 wáaĞciwoĞci menu, 152 znacznik

, 134 , 134 znaki specjalne, 100