Pilipiuk Andrzej - Norweski dziennik (1-2)

NORWESKI DZIENNIK Andrzej Pilipiuk TOM I "DOM NAD MORZEM" Pewien odsetek osób, zdarzeń i faktów jest autentyczny. Wszystkie nazwy geograficzne, oraz część szczegółów umożliwiających identyfikację zmieniono, aby chronić niewinnych... Wszelkie poszukiwania opisanych miejsc i osób uznać należy za niewskazane, a przy tym niebezpieczne. Prolog Drewniane domy, gdy są przez dłuższy czas niezamieszkiwane, szybko niszczeją. Czasem wystarcza kilka miesięcy, aby całkiem solidna konstrukcja zaczęła się rozsypywać. Na północ od miasta Bodo w norweskiej Laponii stał nad brzegiem morza taki właśnie drewniany dom. Budynek wzniesiono na szczycie niewysokiego urwiska. Od tyłu otaczał go las. Dom stał pusty przez trzy lata. Zimą mróz trzymał go w stalowym uścisku, lecz gdy nadchodziła wiosna, będąca w tej części świata porą wichrów, deski zaczynały ponuro klekotać pod uderzeniami nawałnicy. Wiatr wdzierał się przez szpary do wnętrza i hulał po pokojach. Deszcz wpadający przez dziurawy dach powodował zacieki na ścianach. Na podłodze pojawiła się gdzieniegdzie pleśń. Gdy wiał wiatr, wiązania belek skrzypiały. Nikt tu nie zachodził, jedynie od czasu do czasu pojawiała się na tym brzegu samotna postać ornitologa lub leśnika. Dom konał. Ostatkiem sił czekał na człowieka, który podźwignąłby go z ruiny. * Wojsławice, woj. Chełmskie. Dwa lata wcześniej. Dwadzieścia cztery kilometry na południe od Chełma przy szosie prowadzącej na Zamość leżą Wojsławice. Na co dzień - niewielka senna prowincjonalna wioska. Kiedyś była miastem, jednak utraciła prawa miejskie po powstaniu styczniowym. Utrata praw nastąpiła głównie za sprawą niejakiego Hanusza Paczenko, który mimo iż był prostym chłopem zebrał spory oddział i w okolicach miasteczka stoczył zwycięską potyczkę z Rosjanami. Pech chciał, że nieliczni ocaleni z pogromu wrócili jakiś czas później, wiodąc za sobą oddziały przysłane z Chełma w celu ukarania buntowników. Hanusz Paczenko pozostał na posterunku i miał okazję stać się pierwszym, lecz nie ostatnim członkiem rodu, który poległ w walce. Jego sukcesorom zdarzało się to odtąd często i jedynie wysokiemu przyrostowi naturalnemu zawdzięczać należy fakt, że ta szlachetna rodzina nie została doszczętnie wytępiona i jeszcze pod

1

koniec dwudziestego wieku pewni jej przedstawiciele odegrali swoją skromną rolę w budowaniu historii. Przez pięć pokoleń Paczenkowie trzęśli wsią i okolicą. Członkowie rodu chętnie angażowali się w rozliczne burdy o charakterze zarówno lokalnym jak i międzynarodowym. Nie do końca zdefiniowana przynależność narodowa rodziny, sprawiła że po zakończeniu drugiej wojny światowej wszyscy niemal jej członkowie wylądowali daleko za kołem podbiegunowym i przez następne lata rzadko dawali oznaki życia. W Wojsławicach, a raczej w otaczających miasteczko lasach, pozostał tylko Józef. Wykopane w ścianach lessowych wąwozów bunkry opuścił dopiero po amnestii w 1956 roku. Rodzina cieszyła się, jak już wspomnieliśmy, odpowiednią renomą. Mieszkańcy Wojsławic snuli przy wódce opowieści o kilkunastu spalonych chałupach, o kilku osobach, które usiłowały bruździć i zniknęły jak kamień rzucony w wodę. Byli i tacy, którzy mówili szeptem o zakopanych na ogrodzie Paczenków nieboszczykach, wśród których znajdować się mieli czterej gestapowcy, trzej volksdojcze, oraz kilku pracowników NKWD i UB. Gdy stary Józef wyszedł z lasu poprzedzała go tak ponura sława, że Polak, który zajął jego gospodarstwo w ciągu kilku godzin spakował cały dobytek i rodzinę na wóz, po czym zniknął. Osiedlił się aż pod Szczecinem. Józef nie ścigał go. Miejscowa policja nie miała jakoś odwagi na przekopanie ogrodu i zbadanie pogłosek. Fakt, że przez czterdzieści, wówczas, lat istnienia posterunku w miasteczku bez śladu zniknęło także kilkunastu jego pracowników, działał odstraszająco. Ale w połowie lat osiemdziesiątych w Wojsławicach nie było już Paczenków... Pomińmy tą niewielką dygresję. W roku, w którym rozgrywają się opisane poniżej przypadki, wskutek ludzkiego niedbalstwa i nikłych środków finansowych, przeznaczonych na renowację starego systemu rowów melioracyjnych, odprowadzających nadmiar wody z leżących na północ od osady łąk, nastąpił powrót do stanu sprzed melioracji. Łąki zamieniły się tej wiosny w obrzydliwe trzęsawisko, które w środku lata, gdy rozgrywa się nasza opowieść, zdążyło odrobinę podeschnąć. Na północ od miasteczka droga prowadząca do Chełma rozwidla się. Koło rozwidlenia stoi tabliczka: Czarnołozy 2 Km Od tabliczki na zachód biegnie nitka asfaltowej szosy, tak wąskiej, że gdy dwa kombajny mają się na niej minąć zbiega się okoliczna dzieciarnia i przyjmuje zakłady, który z nich wyląduje w rowie, choć gwoli ścisłości należy zaznaczyć, że najczęściej sytuacja jest remisowa. Po lewej stronie szosy znajdują się wspomniane wyżej łąki, po prawej pola podchodzące aż pod ścianę lasu. Mniej więcej w połowie drogi od tabliczki do wsi znajduje się niewielki suchy cypel wcinający się kilkadziesiąt metrów w bagno. Tego lata z racji zabagnienia cypel ten stał się czymś w rodzaju półwyspu. To właśnie miejsce wybrali sobie na obóz harcerze. Nie wnikając w ich przynależność do jakiegoś konkretnego hufca nadmienimy, że 2

zachowywali się w sposób uwłaczający dobremu imieniu swojej organizacji. Palenie i picie można by im ostatecznie wybaczyć, ale druhowie popełnili szereg innych czynów nie do końca akceptowanych przez społeczeństwo, jak na przykład wyprawa na jabłka (oczywiście cudze) w środku nocy, czy udział w zabawie wiejskiej. Zabawy były organizowane we wsi raz na jakiś czas, to znaczy, gdy organizatorom udało się wmówić miejscowej milicji, że ta impreza nie będzie miała tak burzliwego przebiegu, jak dotychczasowe. Zapewnienia te były zazwyczaj gołosłowne, bowiem ludzkości nie udało się jeszcze opracować metody uspokajania bawiącego się tłumu. W każdym razie ta zabawa była typową dla tych stron miłą imprezą folklorystyczną. W ruch poszły łańcuchy od krów, butelki, ponadto rozebrano kilka okolicznych płotów. Harcerze jednak nie uszanowali miejscowych zwyczajów i użyli gazu łzawiącego w dużej ilości, co wywołało wśród tubylców skrajne oburzenie, bo jak to tak można, broń masowej zagłady na zupełnie spokojnej dyskotece. Tak więc już następnego dnia padła propozycja, aby podłych wrogów pozbawić skalpów. Propozycja spotkała się z wyjątkowo ciepłym przyjęciem. Noc była ciepła i bezksiężycowa. Nad bagnem snuło się trochę mglistych oparów. Dwaj wartownicy patrolowali granicę obozowiska. Nic nie wskazywało by groziło im jakiekolwiek niebezpieczeństwo. -Nudno, cholera - powiedział jeden z wartowników do drugiego. -Nudno - potwierdził zagadnięty i ziewnął. Odwrócił się w stronę łąki nagle poczuł, że serce zjechało mu do gatek. -O kur...czątko! - zdołał z siebie wykrztusić. Widok, który ukazał się jego oczom był przerażający i fascynujący zarazem. Przez łąki galopowała na koniach banda miejscowych. W łapach trzymali pochodnie. Wartownik porwał sygnałówkę i zatrąbił na alarm. Tubylcy odpowiedzieli skowytem tak strasznym, że kilku mniej odważnych druhów zaszyło się w krzakach koło latryny. Zastępowy wybiegł z namiotu z rakietnicą w dłoni. Na widok nadciągającej "kawalerii" zbladł, zaraz jednak opanował chęć natychmiastowej ucieczki. Wypalił racę w stronę wrogów. Nikogo wprawdzie nie trafił, ale udało mu się nader skutecznie spłoszyć większość koni. Jeźdźcy stracili wiele cennych minut, na ich uspokajanie i ponowne formowanie szyku. Przepadła przewaga zaskoczenia. Wreszcie dopadli celu. Jednolita dotąd grupa rozdzieliła się na kilka mniejszych, które opanowały natychmiast kuchnię, magazyn i latrynę. W wielu miejscach obozu wywiązała się walka wręcz. Wódz napastników podjechał do pala z powiewającym na nim sztandarem i zdarłszy materię podpalił ją swoją pochodnią. Harcerze wpadli w szał. Wódz nie cieszył się długo swoim sukcesem, bowiem z ciemności nadleciała duża (750 gram) puszka mielonki i uderzywszy go w czoło sprawiła, że spadł ze swojego rumaka. Tubylcy przegrywali. Nie pomogło nawet to, że oddział, który zdobył latrynę, podpalił obiekt i wmieszał się do walki. Z zagajnika po drugiej stronie szosy obserwowała te wydarzenia niewielka grupka chłopców. Oni także siedzieli na koniach, lecz niewiele łączyło ich z bandą, która przybyła tu, aby siać pożogę i zniszczenie. Ci trzej sympatyczni młodzieńcy przybyli tu jedynie w tym szlachetnym celu, aby zrabować harcerzom ich sztandar i wymienić go później na jakiś niewielki okup. 3

-Co robimy? - zapytał Maciej Wędrowycz, wnuk znanego w całej okolicy egzorcysty amatora, którego zejście ze świata rok wcześniej wprawiło większość autochtonów w stan euforii. - Uważam, że powinniśmy pomóc naszym. -Naszym? - zdziwił się Paweł Norwicki. - Ja się nie poczuwam do jakichkolwiek związków z tą dziczą. Na jego twarzy zagościł wyraz odpychającej pogardy. Wodnisto błękitne oczy Maćka rozbłysły w ciemności spod grzywy popielatożółtych włosów. -Jakby nie było, poddani twojego pradziadka. -Tak, ale w 1918 roku majątek wrócił w ręce hrabiego Poletyłły. Zresztą poddanymi nie byli nigdy a zachowali swoją nienawiść do tej pory. Paweł miał ciemne włosy, przenikliwe spojrzenie, a na jego twarzy gościł wyraz lekkiego zakłopotania. Był nieco wyższy od przyjaciela, ale wzrost jego genetycznie warunkowało szlacheckie pochodzenie. Tak przynajmniej twierdził w przypływach nostalgii za dawnymi dobrymi czasami. -Pomóżmy. Walczą może trochę brutalnie, ale w słusznej sprawie - odezwał się milczący do tej pory Kurt. -Wehre das moglisch? - zdziwił się Maciek. Kurt był dziwnym przypadkiem. Czystej krwi Niemiec, trzecie pokolenie w Polsce. Jego przodkowie pochodzili z Bawarii co nadal dało się usłyszeć w jego miękkim południowo niemieckim akcencie, a po pierwszej wojnie jakoś zostali. Jego rodzina słabo władała językiem polskim, ale ludzie specjalnie im nie bruździli. -To tutaj to robota dla milicji - stwierdził Paweł. -Dlaczego nie? - w głosie Maćka zabrzmiała ledwo uchwytna nuta buntu. Paweł był ich przywódcą od bardzo dawna, ale panowała wśród nich znaczna autonomia, zresztą nie było właściwie okazji, żeby musieli określać kto tu rządzi. Byli kumplami a ten najsprytniejszy ogłosił się szefem. Reszta odpuściła sobie ten problem. -Niech się żrą między sobą. Nie pamiętasz już, jak cię dwa dni temu wyzywali od ukraińskich świń? -Niby racja, ale... W jego oczach zapaliły się dziwne ogniki, jak gdyby tęsknoty za dawnymi dobrymi czasami, gdy jego dziadek Jakub z Józefem Paczenko, robili porządek ze swoimi wrogami ogniem, mieczem oraz inną bronią. -Dobra - podjął decyzję wódz. - Możemy ich trochę przetrzepać. Banda wyraźnie ucieszyła się na jego słowa. Trzepać wrogów. -Jaki plan? - zapytał Maciek. - I czym dysponujemy? -Ja mam trzydzieści petard własnej produkcji - zadeklarował Paweł. Lubił w wolnych chwilach pichcić różne chemiczne różności. Czasami efekty były dość przerażające. -To znaczy, że co trzecia wybuchnie... -To bardzo dobry materiał wybuchowy. Rozdzielili je pomiędzy siebie i zacięli konie do galopu. Kurt pozostał na miejscu. Nie umiał jeździć konno. Trzymał się wprawdzie jako tako w siodle, ale zazwyczaj było tak, że koń szedł w swoją stronę, niekoniecznie w tą, w którą chciał jeździec. Tym razem nie chciał iść wcale. Przyjaciele rzucili petardy, gdy byli już bardzo 4

blisko. Wybuchła co piąta, ale i tak narobiły bigosu. Panika ogarnęła zarówno tubylców, jak też harcerzy. Ba, kto nie przeraziłby się wielkich kłębów fioletowożółtego ognia. Walka zamieniła się w chaotyczną ucieczkę we wszystkie strony. Niespodziewanie Paweł znalazł się w samym sercu bitwy, koło słupa, na którym poprzednio wisiał sztandar. Rozejrzał się z lekkim roztargnieniem i właśnie miał skierować konia na łąki, gdy nadbiegli trzej harcerze z kawałem sznura i zręcznie ściągnęli go z konia. Gdy znalazł się na ziemi otrzymał cios w głowę, który sprawił, że dalsze ciosy i kopanie podkutymi butami uszły jego uwadze. Maciek wobec liczebnej przewagi wroga wycofał się do lasu. Dwaj kumple rozglądali się za swoim szefem przez chwilę, ale nigdzie nie mogli go dostrzec. Słaba widoczność wywołana była wielkimi kłębami czarnego dymu, nie licząc zmroku. -Donerwetter - zdenerwował się Kurt. -Gliny - zauważył Maciek. Maciek nie lubił milicji. Miał to po dziadku. W dali na szosie widać było migające światełka, które zbliżały się całkiem szybko. Rzucił ostatnią petardę, która także okazała się być niewypałem. -Pryskamy? - zagadnął Kurt. -Odprowadź konia. Ja poszukam wodza. -Zgoda. * Paweł ocknął się w bardzo paskudnym nastroju. Bolała go głowa, czuł, że ma zwichniętą rękę w łokciu, a do tego po lewej stronie klatki piersiowej czuł tępy ból w miejscu, gdzie swojego czasu miał połamane żebra. Wokoło nie było prześladowców. Nie było także przyjaciół. Od strony szosy coś błyskało na niebiesko. -Milicja - wydedukował. Poczuł nagłą potrzebę wyparowania z miejsca zajścia. Przywierając do ziemi zaczął czołgać się w stronę krzewów. Niespodziewanie uderzył głową w coś dziwnego. Owo coś była to para podkutych oficerek. Uniósł głowę i zobaczył, że należą do rosłego funkcjonariusza MO. Bronił się bagnetem wrzeszcząc, że pozabija ich wszystkich, jeśli podejdą, więc użyli gazu obezwładniającego. * Gdy radiowozy wracające z akcji wyjechały z szosy na ulicę Chełmską nastąpiły kolejne wydarzenia o gwałtownym przebiegu. Oba pojazdy jednocześnie złapały gumę. Dzielni stróże prawa wysiedli, aby sprawdzić co się stało i spostrzegli, że w ich kołach tkwią całkiem fachowo wykonane kolce z grubej blachy. Zza drzew na drogę wyjechał na koniu jakiś zamaskowany typ z karabinem w ręce. Był to Maciek. Zresztą kolce to też była jego robota. -Połóżcie się na szosie - polecił. - Uwolnijcie zatrzymanego. 5

Nie posłuchali. Jego głos nie brzmiał poważnie. Miał dopiero czternaście lat i mówił dość piskliwie. Zaczęli biec w jego stronę. Zaciął konia nahajką i prysnął na łąki. Nie strzelali za nim. Zajęli się porzuconym karabinem. Był to stary jak świat Mosin, coniebądź zardzewiały i z przepróchniałą kolbą. Po wierzchu odpolerowano go papierem ściernym, ale oczywiście nic w nim nie działało. Mechanizmy zarosły rdzą na amen. Za to był nabity, co widać było przez przeżartą korozją ściankę magazynka. A gdy wrócili do wozu zobaczyli, że aresztant doszedł do siebie i ulotnił się. Może gdyby przeszukali okoliczne rowy, złapali by go, ale oni mieli już dość wrażeń na tę noc. Za to następnego ranka szukali uczestników nocnej bitwy i nawet kilku znaleźli... * 30 czerwca 1984. Warszawa Stałem przed szkołą. Patrzyłem przesz dłuższą chwilę na jej brudnożółte mury i wahałem się. Zdawałem sobie oczywiście sprawę z tego, że wahanie to jest zupełnie pozorne. Musiałem tam wejść, ale przez tą chwilę, w której wmówiłem sobie, że tak właściwie to wcale nie muszę, czułem jakąś dziwną władzę. Władzę nad sobą a może nad swoim losem. I byłem prawie szczęśliwy. A potem wszedłem. Zaraz za drzwiami czatowali dwaj dyżurni. Podli pachołkowie dyrekcji. Sprawdzali czy każdy ma obuwie na zmianę. W takim dniu. Raz w roku mogliby odpuścić, ale oczywiście nie odpuścili. Miałem na szczęście w torbie wymięte kapcie specjalnie zabrane dla pokazania im. Przepuścili. Pokręciłem się chwilę w szatni między innymi uczniami ze swojej klasy. Miałem ich gdzieś. Czułem, że są to właściwie tylko fantomy a może roboty. Nie przedstawiali sobą żadnej wartości. Mózgi jak kosmos, próżnia absolutna, wypełniona sekwencjami z meczy i umiejętnością kopania piłki. Z całej mojej klasy, jak się mogłem zorientować, tylko moje ambicje sięgały dalej niż do zawodówki budowlanej. No, ale był jeszcze rok. Cały rok czasu. A potem może pójdzie lepiej. A może coś innego stanie na drodze i wreszcie będę mógł błysnąć. Tu w tej budzie nie miałem szans. Wszystko co było inne, lepsze lub gorsze, było ścierane przez tryby machiny. Nie byłem panem swojego losu. Tłum zepchnął mnie powolutku w stronę sali gimnastycznej. Wszedłem. Sala była ogromna. Jeszcze przedwojenna. W jednym jej końcu znajdowała się scena jak w teatrze. Na scenę prowadziły wejścia z boków, ale teraz przystawiono od przodu schodki. Tam będzie stał dyrektor a potem wejdą nauczyciele. Dla uczniów została ta dolna część sali. Krzeseł oczywiście nie było. Zbyteczna fatyga. Uczniowie w odświętnych ubraniach siadali na podłodze. W kurzu i zaduchu. Może dlatego, aby nauczyciele mogli odczuć jeszcze raz swoją wyższość. Możliwe. Klasy wymieszały się. Nauczyciele wrzeszczeli starając się uspokoić gadającą bandę na podłodze. Wszedł dyrektor. Popatrzył na nas ponuro. Wydało mi się, że patrzy prosto na mnie, ale musiało to być złudzenie. Patrzył po postu na uczniów. Jego spojrzenie wędrowało, aż wreszcie zatrzymało się na woźnym. Woźny, zalany nieco, siedział w kącie sali przy krześle od pianina i drzemał. Obok stała nauczycielka muzyki. 6

Dyrektor dał znak ręką. Dwaj nauczyciele wuefu podeszli do woźnego obudzili i wyprowadzili. Nauczycielka muzyki siadła przy pianinie i nerwowym ruchem ręki poprawiła mikrofon. -Do hymnu - powiedział dyrektor przez drugi mikrofon. Zaskoczył praktycznie wszystkich. Nauczyciel przysposobienia obronnego biegał i starał się ustawić uczniów w rzędy. Wreszcie udało mu się. Stanęli. Kolejna komenda dyrektora sprawiła, że wciągnęli brzuchy i wyprężyli się na baczność. Nauczycielka zagrała. Hymn państowy zawsze był dla mnie zagadką. Znałem go na pamięć i nie miałem problemów, zawsze jednak gdy był śpiewany sprawiał, że w nosie pojawiały mi się delikatne ukłucia. A w oczach stawały łzy. Może to było wzruszenie? Zakończyliśmy śpiew. Dyrektor dał nam minutę odpoczynku a potem zaczęliśmy śpiewać znowu. Tym razem hymn szkoły. Hymn zbudowany był z kawałów utworów patrona tej budy. Hej kolego chwytaj za książkę. Szukaj prawdy jasnego płomienia. Szukaj nowych nieodkrytych dróg. Ucz się pilnie i świat wokół zmieniaj. Oczywiście można zmieniać świat tak jak autor wiersza Adam Asnyk, fanatyczny socjalistyczny terrorysta i poeta, jeden z inicjatorów zamachu na Aleksandra II-go jedynego demokratycznie myślącego rosyjskiego cara... Pierwsza zwrotka zabrzmiała trochę fałszywie. Wiązało się to z drobną dywersją, której dokonaliśmy swojego czasu ja i Maciek Wędrowycz z równoległej klasy. Rozprowadził mianowicie w szkole pewną ilość odpisów mojej własnej wersji hymnu, stąd część dzieci śpiewała mrużąc oczy ze złośliwej radości trochę co innego: Hej kolego chwytaj za bombę. Szukaj wiedzy jasnego płomienia Szukaj nowych nieodkrytych dróg Ucz się pilnie, by świat zrównać z ziemią Nauczyciele jeszcze się nie skapowali, że coś nie gra, ale było to tylko kwestią czasu. Nie ta uroczystość to następna. Drugiej zwrotki o tym, jak to szkoła nauczy ich być dobrymi Polakami nie udało się zmienić. Za trudna. Po śpiewach dyrektor pozwolił usiąść i teraz zaczynała się najciekawsza część imprezy. Szef tego cyrku odczytywał długi rząd cyfr, z których wynikało, że średnia ocen zwiększa się, ilość zimujących zmniejsza i w ogóle z roku a rok jest coraz lepiej i lepiej i niewątpliwie wkrótce szkoła ta stanie się najlepszą w stolicy, a może i na całym świecie. Nie wspomniał o dwu uczniach, którzy nie wytrzymali stresów nauki i wylądowali w wariatkowie. Moja twarz wyrażała zachwyt. Tak było bezpieczniej. Kontrolowanie mimiki stało się odruchem. Będąc w szkole z reguły uśmiechałem się, dzięki czemu nauczyciele brali mnie powszechnie za nieszkodliwego przygłupa i nie gnębili specjalnie. Wychowawcy poszczególnych klas weszli na scenę. Teraz zaczynał się obrzęd uświęcony już kilkuletnią tradycją. Woźne spuściły ciężkie ciemne kotary na okna. Reflektor punktowy wypożyczony przez ojca jednej z absolwentek z telewizji oświetlił scenę. 7

Drugi snop światła wywołał z mroku drewniane schodki. -A teraz przystąpimy do nagradzania i karania - oświadczył dyr. - Najpierw obowiązki potem przyjemności. Wydobył z kieszeni kartę papieru. -Lista osób, które nie zostały promowane - odczytał z namaszczeniem. Lista liczyła ponad dwadzieścia nazwisk. Sporo jak na pięć równoległych klas siódmych. Sporo jak na szkołę, która wkrótce miała stać się najlepsza na świecie. -Ale to im musi psuć statystykę. - mruknęła jakaś dziewczyna siedząca obok poprawiając fryzurę. Odetchnąłem z ulgą. Moje nazwisko nie padło. Zawsze bałem się tego momentu. Teoretycznie nic się nie mogło stać. Znałem swoje oceny. Doskonale znałem. Ani jednej wyższej niż dostateczna. Nie, w tym roku dostałem piątkę z plastyki. No tak. Pierwsza jak do tej pory piątka z czegokolwiek. Dyrektor zaczął odczytywać listę uczniów, którzy otrzymali świadectwa z czerwonym paskiem, a co za tym idzie, także nagrody. Wyczytany biegł niemal kłusem do schodków i wdrapywał się po nich do góry w zalane światłem regiony przeznaczone dla nielicznych wybrańców. Założę kiedyś prywatną szkołę to tak to właśnie będzie wyglądać - pomyślałem. Tylko że ja to zrobię na wolnym powietrzu w nocy i uczniowie będą trzymali pochodnie a mury zamku zatrzęsą się od ich głosów. Zresztą kogo stać na posyłanie dzieciaków do prywatnych szkół? W Polsce i tak nie pozwolą mi takiej otworzyć... Wybrańcy maszerowali w potokach światła na górę i tworzyli jeden długi rząd. Dyrektor ściskał im dłonie i wręczał książki. Wreszcie uroczystość dobiegła końca. Odsłonięto okna. Wychowawcy wyłapywali swoich uczniów. Czas i na mnie... Poszedłem ponuro za panią Pszczółką. Weszliśmy do klasy. Kilku lizusów zaczęło pchać się z kwiatkami, inni z paczkami kawy. Ja nie miałem nic... Bo i skąd? Pachołki - pomyślałem. - Podlizują się i podlizują a ona i tak nie bierze sobie tego do serca. Tracą tylko ich rodzice dolary w Pewexie i niczego to nie zmieni. Pachnące mydło i kawa. A od nowego roku szkolnego znowu klasówki i pisanie daty po rosyjsku na tablicy. I znowu dwóje. Aż do skutku. Potem pomyślałem, że tak na dobrą sprawę to sam mógłbym dać coś na rozpoczęcie roku. Jakiś mały niezobowiązujący prezent. Pochwyciłem na sekundę jej taksujący wzrok. Wiedziała, że jak zwykle nic dla niej nie mam. Byłem spalony do końca pobytu w tej szkole. Na zawsze. Nic by mnie nie uratowało. Nawet worek kawy. Pszczółka odesłała gestem suplikantów na miejsca. Najpierw musiała wygłosić kazanie. -Drogie dzieci - zaczęła. - Spotykamy się po raz ostatni w tym roku szkolnym. Szkoda, że nie po raz ostatni w ogóle. Mogła by sobie wyjechać do Związku Radzieckiego na szkolenie i zostać tam na zawsze w kopalniach złota pomyślałem. -Więc zanim się rozstaniemy chcę zwrócić waszą uwagę na parę rzeczy. Czy Koćko mnie słucha? Paweł Koćko to ja. Zawsze, gdy mówiła do mnie po nazwisku wróżyło to poważne kłopoty a tego dnia jak na złość nie miałem nic co mógłbym poczytać sobie na korytarzu. -Oczywiście, że słucham proszę pani - powiedziałem wstając. -No, mam nadzieję. A więc drogie dzieci, na wakacjach spotkać was może wiele 8

niebezpieczeństw, z których nawet nie zdajecie sobie sprawy. Tak oczywiście mamy po trzy latka i opuszczenie piaskownicy jest dla nas śmiertelnym zagrożeniem - przedrzeźniłem ją w myślach. -Lubicie chodzić po lesie... - (chyba tylko ja lubiłem), - ...a w lesie można zabłądzić albo spotkać dzikie zwierzęta... No tak ci neandertalczycy z miasta, z którymi chodziłem do klasy faktycznie mogą zabłądzić. -...Leśne zwierzęta są z reguły chore na wściekliznę... Gdyby z reguły były chore na wściekliznę, to dawno by wszystkie wyzdychały -...A wściekliznę można wyleczyć serią bardzo bolesnych zastrzyków, więc lepiej unikajcie nieznajomych zwierząt... Tak. Serią zastrzyków. Zapomina dodać, że nawet w Czechosłowacji surowicę od dawna już podaje się dożylnie, praktycznie bezboleśnie, i tylko my jesteśmy tak zapóźnieni. -...Bardzo niebezpieczne są wsie. Ich mieszkańcy z reguły nienawidzą obcych. Może się zdarzyć, że was pobiją albo poszczują psami... Jeśli będziecie wchodzić do ich sadów kraść jabłka, wydeptywać ścieżki przez pola, lub zachowywać się w podobny sposób. -...Oczywiście wszelkie zabawy z ogniem są absolutnie wykluczone... Tak. Należy im zakazać. Neandertalczyk plus ogień... -...Uważajcie też z wodą. Wiele dzieci ginie co roku na skutek utonięcia. Pamiętajcie, żeby kąpać się tylko w miejscach do tego wyznaczonych pod opieką ratownika. Z wodą nie ma żartów. Zwłaszcza nad morzem. Pamiętajcie, żeby nie odpływać daleko od brzegu, bo może zacząć się odpływ i ściągnąć was na otwarte morze... Zwłaszcza w Bałtyku. -...Nie jedzcie lodów z niewiadomego źródła. Salmonelloza nie śpi. Nie chodźcie sami po górach. Góry są bardzo niebezpieczne. Można spaść do przepaści albo zabłądzić... I nie karmić misiów. -To już chyba wszystko - powiedziała w zadumie i popatrzyła roztargnionym wzrokiem na klasę. Podniosłem rękę. -Tak? Słucham. -Zapomniała pani powiedzieć o niewypałach i zabawie na szosie podpowiedziałem usłużnie. -Za drzwi! Wyszedłem i z braku innego zajęcia przyłożyłem ucho do drzwi. -Pamiętajcie, że nasza ziemia usiana jest niewypałami pochodzącymi z poprzedniej wojny światowej. Niech was ręka Boska broni brać coś takiego, a zwłaszcza wrzucać do ognia. A co się tyczy zabaw na szosie... -Znowu cię wyrzucili za drzwi? - usłyszałem sympatyczny wesoły głos. - Jak tyś to zrobił. Przecież rok szkolny już się skończył? Odwróciłem się gwałtownie. Stał przede mną chłopak, mniej więcej w moim wieku. Spod grzywki żółtych włosów patrzyły zuchwale błękitne oczy. Jego 9

szerokiego, szczerego słowiańskiego uśmiechu nie można było zapomnieć. Druga z zakał tej budy - Maciek Wędrowycz. Rozmawialiśmy ze sobą kilkukrotnie w stołówce. -Wyrzucili - mruknąłem. - Ciebie też? Czasami spotykaliśmy się na korytarzu, gdy wylatywaliśmy obaj jednocześnie. Śmiał się, że to telepatia... -Nie, ja poszedłem po kredę - pokazał mi kilka kawałków trzymanych w dłoni. Ale chyba zabłądziłem po drodze. A może nie mogę znaleźć woźnego? Chyba to drugie wyjaśnienie będzie bardziej prawdopodobne. Jutro wakacje... -Aha - zgodziłem się. - Wyjeżdżasz gdzieś? -Tak, i to daleko, jak najdalej od tego syfu - klepnął ścianę. - A ty? -W tym roku nic się nie szykuje - powiedziałem. Kiwnął głową. -Pokaż mi swoją dłoń - powiedział. - Lewą. -Jesteś wróżbitą? -Chiromatą. Nie, nie jestem. Ale dziadek trochę mnie nauczył na ten temat. To był zabawny staruszek. Nie miał linii bogactwa więc wypił piwo, stłukł flaszkę i kawałkiem szkła poprawił sobie ścieżki losu wypisane na dłoni. Uśmiechnąłem się. -No nie jest źle, tylko linia życia coś krótka - powiedział w zadumie. - Widzę tu książęcy diadem i daleką podróż. Gdy spotkamy się ponownie, powiesz mi czy się sprawdziło. Teraz niestety muszę lecieć... -Nie ma tam nic o odzyskiwaniu pamięci? - rzuciłem za oddalającym się. -Było coś - odpowiedział wesoło, - ale w pośpiechu nie zdołałem odczytać... Poszedł * Ręce pokryły mi się kroplami potu. Czerwcowe słońce stało wysoko. Powietrze było ciepłe, zupełnie jak zupa. Papier świadectwa szkolnego pod wpływem wilgoci pomarszczył mi się w miejscu gdzie trzymałem. Wiatr gonił po niebie białe chmury. Miałem ochotę rzucić się na ziemię i leżąc na wznak obserwować ich gonitwę. Pozbyć się za ciasnych tenisówek, pobiec na bosaka po miękkiej jedwabistej trawie. Chciałem poczuć się wolny. Ukończyłem siódmą klasę podstawówki. Właśnie zaczęły się wakacje. Krzywy chodnik, ułożony z popękanych płyt. Skrzypnięcie zardzewiałej furtki. Dom dziecka wyrósł przede mną. Drzwi także zaskrzypiały. Trzeba by naoliwić. Korytarzem przechodził chłopak ze starszej grupy. -Kociooki, dyr cię woła - rzucił od niechcenia. Idiotyczne przezwisko, nigdy nie doszedłem czy stworzyli je od mojego kretyńskiego nazwiska, czy może od kształtu moich źrenic. Mus to mus. Poszedłem. Po drodze spotkałem jeszcze ze trzy osoby. Wszystkie powtarzały mi to samo. Dotarłem do drzwi i zapukałem. -Wejść - rozległo się ze środka. Wszedłem jak automat. Dyrektor siedział za biurkiem. Na mój widok uśmiechnął 10

się z przymusem. -Siadaj - wskazał mi krzesło. Usiadłem. Moje świadectwo położyłem na biurku Rzucił na nie przelotnie okiem. -Paweł Koćko - przeczytał. - Słabo poszło - przeleciał wzrokiem wypisane po drugiej stronie oceny. - Ale to już nie ma znaczenia. Z szuflady wyjął kopertę. Bawił się nią przez chwilę. -Co sobie przypomniałeś? - zapytał. -Nic nowego. Padający deszcz, pokój z lamperiami pomalowanymi olejną farbą. Szpital. -Nic wcześniej? -Nic. Bawił się w milczeniu kopertą. Wreszcie wyjął z niej fotografię. Rzucił na stół. Podniosłem ją do oczu. Człowiek na zdjęciu był do mnie trochę podobny. -Kto to jest? - zapytałem. Westchnął. -Może oni ci powiedzą - powiedział wreszcie. - Minęły cztery lata odkąd cię znaleziono niedaleko radzieckiej granicy z rozbitą głową... -Czy on? -Jego zastrzelili a ty oberwałeś w głowę kolbą karabinu. Tak przynajmniej sądzę. Oczywiście ani nasze służby pilnujące granicy ani radzieckie z pewnością nie chciałyby cię zabić. Sadzę, że ten człowiek zaplątał się w przemyt, albo jakieś szpiegowskie historie. Gadaj zdrów. -W każdym razie oberwałeś zdrowo. Oberwałem. To fakt. Miałem lekkie zaklęśnięcie nad lewym uchem. I nie miałem przeszłości. -W wyniku ciosu nastąpiła całkowita amnezja. Przytomność odzyskałeś po trzech miesiącach. Dali ci pierwsze imię i nazwisko jakie przyszło im do głowy. Nawiasem mówiąc wybrali kompletnie idiotycznie. Potem trafiłeś do nas. Westchnął. Wyjął z kieszeni paczkę papierosów i machinalnie mnie poczęstował. Dopiero po chwili spostrzegł niezręczność sytuacji. Poczerwieniał i wsadził ją z powrotem do kieszeni. -Uczyłeś się języka od nowa. Cios w głowę wywołał rozległe uszkodzenia mózgu. Swoją drogą to dawali ci pięć procent szans na przeżycie i to tylko jako roślina... Ale to inny problem. Przed dwoma laty zjawił się u mnie facet. Wręczył mi kopertę. Opłacił ci kurs angielskiego i norweskiego. -Nigdy mi pan nie powiedział jak ten człowiek się nazywał... Dyrektor skinął głową. -Mówi ci coś nazwisko Derek Tomatow? Pokręciłem przecząco głową. -No widzisz, nic nie straciłeś. W dziedzinie języków obcych poczyniłeś zdumiewające postępy. Derek był zadowolony. -Dowiadywał się o mnie? -Taaa. Dzwonił raz na pół roku. A dwa razy przysłał po tysiąc jogurtów czekoladowych szwedzkiej, nie, duńskiej produkcji. Pamiętasz, jedliście je 11

wszyscy. -Przysłał jeszcze magnetowid, ale zabrali ci z ministerstwa, cholerni złodzieje. W dodatku niezbyt umiałem wyjaśnić, skąd się wziął. At, nieważne. Miesiąc temu wpadł znowu. Tym razem to dopiero będą problemy. -Problemy? - zdziwiłem się. Parsknął rozdrażniony. -Muszę upozorować twoją ucieczkę. Nie gap się tak. Moi konfidencji donieśli mi już dawno że tylko udajesz przygłupa a w wolnych chwilach czytasz podręczniki uniwersyteckie. Wytrząsnął ze złością z koperty jej zawartość. Paszport. Norweski paszport. I jakaś podłużna książeczka. -Za cztery godziny masz samolot. -Samolot? -Do Oslo. Lufthansa. Dadzą ci za darmo soczek i sałatkę z krewetek... -I wypuszczą mnie? Przecież nie mam paszportu, na wizę czeka się miesiącami zaproszenia, dewizy... Uśmiechnął się z przymusem. Otworzył paszport i pchnął go w moją stronę. Popatrzyłem. Ze zdjęcia gapiła się na mnie moja twarz. -Marcus Oseberg. -To teraz ty. Na Okęciu mówisz wyłącznie po norwesku i angielsku. Raczej po norwesku. Nie chlapnij niczego po polsku. Jesteś norweskim nastolatkiem. Synem attache kulturalnego ambasady. W razie czego żądaj norweskiego konsula. Jest wprowadzony w sprawę potwierdzi twoją tożsamość. Muszę przyznać, że udało mu się mnie zaskoczyć.-Jestem teraz szpiegiem?-Bzdura. Po prostu ten cały Tomatow dużo może. Bardzo dużo. No cóż, mnie, przyznaję przekupił. Jak się zarabia dwadzieścia dolarów na miesiąc, to dodatkowa stówka... Ech, - machnął ręką. -A na miejscu? Otworzył szeroko oczy. -A skąd mogę wiedzieć, co czeka cię tam na miejscu? -Rozmontują mnie na narządy do przeszczepów. Albo będą wyzyskiwali w fabryce. Przecież tam jest kapitalizm. Parsknął śmiechem. -Nie inwestowaliby aż tyle. Może ten cały Derek to twój krewny? Cholera wie. -Jest tylko pewien mały problem - musnąłem dłonią moją, poszarzałą od polskich proszków do prania, koszulę. Wyjął z koperty klucz. -Przystanek drogi stąd są ogródki działkowe - powiedział. - Znajdziesz działkę numer 96. Trzeba iść od bramki na lewo a potem w pierwszą na prawo. Budka koloru obleśnie zielonego. Ten klucz otwiera kłódkę od budki. Wewnątrz czeka na ciebie garderoba. Posiedzisz w budce do godziny szesnastej - głos mu stwardniał gdy przekazywał instrukcję. - O szesnastej wyjdziesz przed bramę ogródków działkowych. Tam stał będzie samochód. Duży fiat. W środku będę ja. Zawiozę cię na lotnisko. W chwili gdy samolot odleci zgłaszam na milicji twoje zaginięcie. Kiwnąłem głową. -Nie żegnasz się z nikim. Nie zabierasz żadnych swoich rzeczy. Zresztą nie masz tu 12

kumpli. Nie twój poziom. Cholera zawsze wyglądałeś mi na arystokratę. Ta zimna wyniosłość, nie mieszanie się z pospólstwem. At, nieważne. Może jesteś arystokratą. Sądzę, że wyjaśnią ci to tam, po drugiej stronie. Co to ja jeszcze chciałem..? Aha - podał mi saszetkę. -Zawartość twojej szuflady. Scyzoryk, zabroniłem wam chyba posiadania noży? Ogryziony ołówek, kawałek granitu, brazylijska moneta. Było jeszcze sto złotych bilonem, ale zatrzymamy. Tam gdzie lecisz te pieniądze nie mają wartości. -Tu też nie mają, ale ludzie je lubią - zauważyłem. Poweselał. -Spoko. Wszystko będzie dobrze. * Wszystko poszło dokładnie zgodnie z planem. O piątej zatrzymał samochód przed halą odlotów na Okęciu. -Podchodzisz do stanowiska piątego - powiedział. - Idź pewnie, jesteś tu nie pierwszy raz. Wypatrz w grupie ludzi lecących do Oslo ze dwie osoby i pilnuj się ich, żebyś nie przegapił odlotu. W Oslo zgłaszasz się do informacji. Czeka tam na ciebie bilet gdzieś dalej. Nie wiem dokąd. I nie chcę wiedzieć. -A co jest za odprawą? Wzruszył ramionami. -Pewnie poczekalnia. Nie wiem. Nigdy tam nie byłem. Poradzisz sobie. Teraz słuchaj bo to ważne. W Oslo musisz się zorientować pół godziny po wylądowaniu masz samolot dalej. Bilet czeka na ciebie w informacji. Odbierzesz go okazując paszport. Kiwnąłem głową. -A tak na marginesie. Ostatnie pytanie. Ty naprawdę straciłeś pamięć? Czy może udawałeś tak doskonale przez te pięć lat? -Naprawdę straciłem. -Gówno prawda. No nieważne. Gratuluję wytrwałości, choć nie znam powodów. Dobrze, Jeszcze jedno. Nie przysyłaj mi kartki. Uciekłeś, przepadłeś, jak kamień w wodę. Zarżnęli cię narkomani w krzakach nad Wisłą i zakopali. Ja nie miałem z tym nic wspólnego. -Tak jest. Wręczył mi plik banknotów i poklepał po ramieniu. -Powodzenia. Pożegnaliśmy się i poszedłem. I wszystko okazało się łatwiejsze niż myślałem. * Niebo było czyste i prawie bezchmurne. Na wysokości dziesięciu tysięcy metrów, na jakiej leciał mój samolot wiał silny wiatr. Kołysało fest. Od czasu do czasu zdarzały się także dziury powietrzne i wówczas latałka opadała kilka, a może i kilkadziesiąt metrów w dół, a moje serce przemieszczało się z gatek do gardła i z powrotem. Widok, który roztaczał się przed moimi oczami był niewątpliwie piękny 13

i imponujący. Przez znaczną część lotu towarzyszyły nam góry miejscami lesiste, a miejscami zbudowane z paskudnych skał. Wyobraźnia podsuwała mi obrazy mojego ciała roztrzaskującego się o nie. Jak to w górach. W dodatku byłem bardzo zmęczony. Podróż wlokła się od osiemnastu godzin, a ja nie wróciłem jeszcze do siebie po porannym wstrząsie psychicznym. Przyłożyłem czoło do szyby. Jej chłód pomógł mi zebrać myśli. Rozłożyłem na kolanach sczytaną do cna norweską gazetę młodzieżową i usiłowałem skupić wzrok na równych rządkach literek. Wreszcie udało mi się, ale po chwili pożałowałem widoków i znowu podniosłem głowę i popatrzyłem przez okno. Samolot odbił nieco na zachód w czasie, gdy czytałem i leciał teraz nad morzem, wzdłuż linii brzegu. Ponownie zagłębiłem się w lekturze. Umysł potrzebował paliwa. Nie mogłem się jednak jakoś skupić. Literki skakały mi przed oczami, a sam tekst stawał się coraz mniej zrozumiały. Głos zapowiadający lądowanie przyniósł mi ulgę. Nareszcie koniec. Zapiąłem pasy i zamknąłem oczy. Myślałem, że poczuję wstrząs, gdy koła dotkną pasa startowego, ale prawie nie poczułem. Jak się już na wstępie przekonałem, w tej całej Norwegii nie było wcale tak zimno, jak by wynikało ze słów mojego nauczyciela geografii. Nie podstawili nam autokaru. Budynki były tuż tuż. Zaraz w holu lotniska zauważyłem, że jakiś facet mnie szuka. Stał i przypatrywał się wychodzącym. Był też drugi facet w głębi, ale on wycofał się, gdy tylko nasze spojrzenia się spotkały. -Thomas Patzchenko? - zapytał. -Nie - odpowiedziałem i chciałem go minąć, ale nie dał za wygraną tak łatwo. -Paweł Koćko? - zagadnął ponownie. - alias Marcus Oseberg. -Tak, to ja - odpowiedziałem po norwesku. -Już nie. Teraz będziesz Tomaszem Paczenką. Ach jak miło. Szkoda, że nie zapytali mnie jak chciałbym się nazywać, tylko przylepili kolejne nazwisko jeszcze idiotyczniejsze niż poprzednie. Dlaczego nie mogłem nazywać się po ludzku, na przykład Skorliński, albo Chojnacki? -Jestem Dae Glorssen, jestem pracownikiem Contenblau Corporation - przedstawił się facet. - Działam na polecenie Derka Tomatowa. Pokazał mi fotografię identyczną jak ta, którą widziałem kilkanaście godzin temu. Tomatow to też lepsze nazwisko niż Paczenko. -Miło mi poznać - podałem mu dłoń. -W takim razie proszę do samochodu. Pojedziemy obejrzeć twój dom. Przyjechał po mnie nowiutkim oplem. Wsiedliśmy i zaraz ruszył. -Powinieneś kupić sobie plan i kompas - powiedział. - W tym mieście łatwo zabłądzić. -Aha - zgodziłem się bez przekonania. Miasto było nieduże. Jakieś 50 tysięcy mieszkańców. Może trochę mniej. Ale skoro cała ludność Norwegii liczyła zaledwie około czterech milionów musiało być sporą aglomeracją. Domy były głównie parterowe a samo centrum otaczały dzielnice małych domków z ogródkami poprzecinane w niektórych miejscach pagórkami i kępami choinek. Chodniki lśniły czystością. Witryny sklepów połyskiwały jak świeżo umyte. -Więc tak wygląda kapitalizm? - zagadnąłem. 14

-Przyzwyczaisz się. Załatwiliśmy ci tu dobrą szkołę i dla tego twojego kumpla też. A ten drugi przysłał telegram, że przyjedzie tu na dniach. -Mój kumpel? - nie zrozumiałem. - Nie mam żadnych kumpli. -Masz, masz. Dwaj mili młodzieńcy. Hrabia wiąże z nimi duże nadzieje na przyszłość. Polubicie się. -Myślałem zawsze, że przyjaciół samemu się wybiera. -Szkoda czasu - błysnął zębami w uśmiechu. -Co to za szkoła? - zapytałem. -Średnia szkoła, odpowiednik waszego dawnego gimnazjum, albo obecnego liceum. Ta akurat jest prywatna i nastawiona na bardzo wysokie wymagania. -Dam sobie radę? -Nie doceniasz swoich możliwości. -Uczyłem się norweskiego przez dwa i pół roku po dziesięć godzin tygodniowo. Mam jeszcze dwa miesiące na doszlifowanie go. -Właśnie po to potrzebni ci są przyjaciele. Mówisz nieźle, ale gramatyka i słownictwo to nie wszystko. Jeśli nie będziesz sobie dawał rady, to skontaktuj się z hrabią, coś wykombinuje. -Jak mogę się skontaktować? -W teczce, która leży obok ciebie znajdziesz dwie moje wizytówki. Ja osobiście prowadzę filię w Tromso, ale bywam tu mniej więcej dwa razy w miesiącu. Na jednej z nich masz numer centrali, a na drugiej tutejszy. W razie czego dzwoń. Hrabia Derek sam się odezwie. Niech ci się nie wydaje, że możesz tu robić co ci się żywnie podoba. Mam swoje metody na kontrolowanie, czy nie przychodzą ci do głowy jakieś głupie pomysły. -Jak to wszystko będzie wyglądało od strony finansowej? -Nie powiedzieli ci? Pokrywamy wszystkie świadczenia, ale tylko do pewnego limitu. Jeśli zechcesz sobie zainstalować telefon, to niestety rachunki sam będziesz musiał opłacać. Zresztą i tak nie masz dokąd dzwonić. Ponadto co miesiąc w tutejszej siedzibie w kasie możesz podjąć trzy tysiące koron, na wydatki. Nie znałem kursu korony. Nic mi to nie mówiło. -A od strony prawnej? -Hrabia Derek jest twoim opiekunem. Wystąpiliśmy już o przyznanie naturalizacji. Mogą być problemy z opieką społeczną. -To znaczy? -Są tu takie trzy koszmarne babska uważające za swój obowiązek wtrącać się w życie innych ludzi. To może być czasami dość przykre. Już miałem z nimi małe starcie. Gdyby się pojawiły to lepiej byłoby, gdyby nie było cię w domu. Rozumiesz? -Tak. Zatrzymał samochód. -Jesteśmy na miejscu. Trafisz stąd do miasta? -Droga jest chyba jedna. -Tak. Coś jeszcze chcesz wiedzieć? -Właściwie to nic nie wiem. -Resztę wyjaśnią ci kumple i hrabia Derek. Wpadnę za kilka dni zobaczyć jak sobie 15

radzisz. Tu masz legitymację szkolną, oraz odpis aktu własności. Wystrzegaj się obcych, nie pij, nie pal papierosów, i nie rozrabiaj. OK? -Sure. Pomachał mi na pożegnanie i odjechał. Rozejrzałem się na boki. Stałem na żużlowej drodze przecinającej las. Droga była od czasu do czasu używana, o czym świadczyły ślady kilku pojazdów, które najwyraźniej niedawno tędy przejechały. Obok drogi ciągnęło się ogrodzenie z siatki. Stałem niemal dokładnie w jego połowie koło zardzewiałej bramy. W teczce pobrzękiwało coś ciężkiego. Pęczek kluczy. Kompletnie zardzewiały skobel zamykała nowiutka kłódka. Obok bramki wisiały na siatce metalowe tabliczki. Obłaziły z farby, ale co nieco zdołałem odczytać: 135 Vaser gattan. Posiadłość prywatna. Poborcom podatków wstęp wzbroniony! Obok wisiała wycięta z miedzianej blachy trupia czaszka, kolejna tabliczka. Uwaga indianie, tubylcy i inni kolorowi! Jeśli pojawicie się tu w nocy, znajdziecie się na liście do odstrzału, a waszym mięsem zostaną nakarmione wściekłe psy. Zostaliście ostrzeżeni! A nieco dalej: Nie przekraczaj tej granicy. Jeśli masz swoje życie w pogardzie to pamiętaj o swojej rodzinie. Niżej było jeszcze coś napisane, ale nie zdołałem odczytać co. Weseli ludzie tu dawniej mieszkali. Przekroczyłem granicę i ruszyłem ścieżką. Nie miałem żony, ani dzieci, a z resztą to ostatecznie ja byłem właścicielem. Mogłem się bać jedynie siebie, ale na wszelki wypadek zacisnąłem dłoń na tkwiącym w kieszeni nożu. Poprzedni właściciel nie był problemem, ale kto wiedział, kto lub co mogło się zagnieździć w opuszczonym domu. Dzicy lokatorzy, lub dzikie zwierzęta. Albo przyjaciele, których nigdy nie widziałem na oczy. Za furtką znajdowała się niewielka polanka pozarastana już samosiejkami świerków. Dalej rósł zbity gąszcz kilkunastoletnich drzewek. Rozpoznałem choiny kanadyjskie, świerki srebrne, oraz jodły. Znaczna część drzewek była uschnięta, prawdopodobnie na skutek nadmiernego zagęszczenia. Warstwa opadłych igieł pokrywała ziemię. Byłem ciekaw, czy są tu grzyby, ale nie robiłem sobie zbyt dużych nadziei. I tak nie znałem się na grzybach. Ścieżkę odnalazłem łatwo pomimo podniesienia się poziomu gruntu. Korzenie drzew powyrywały płytki chodnikowe, które sterczały pod różnymi dziwnymi kątami ze ściółki. Poszedłem tym tropem. Drzewa stały się grubsze, a las mniej zbity. Kawałek dalej jednak znowu zaczęły się gęste choinki. 16

Przedzierałem się przez nie, jak okręt przez fale i dość niespodziewanie wyszedłem nad morze. Ziemia, po której szedłem zamieniła się w litą skałę, która kawałek dalej opadała niewysokim urwiskiem w zielonkawo niebieskie wody niewielkiej zatoczki. Stanąłem oczarowany widokiem. Po prawej stronie zatoczka wyglądała niemal jak fiord z pocztówki. Ostre skały opadające piętnastometrowym urwiskiem do wody. Po lewej brzeg był znacznie niższy. U stóp skarpy zbudowanej z kamiennych bloków różnej wielkości znajdował się wąski pasek żwirowatej plaży. Na szczycie urwiska rosły świerki, niewielkie i poskręcane na skutek wiatrów. A potem zobaczyłem dom. W pierwszej chwili pomyślałem, że zaszła jakaś pomyłka, ale zaraz odrzuciłem to przypuszczenie. To nie była pomyłka. Dom stał na krawędzi urwiska prawie dotykając do niego jedną ścianą. Był bardzo stary i bardzo zrujnowany. Z dachu pozostał jedynie szkielet. Ze ścian odpadały deski. Okna, o dziwo z szybami, spaczyły się i widać było szerokie na palec szpary pomiędzy nimi a framugą. Całość miała smutny głęboko szary kolor i sprawiała przygnębiające wrażenie. Zamyśliłem się głęboko. Postanowiłem na początek dostrzec w tej ruinie jakieś pozytywne strony. Nie była przechylona, co wydawało się świadczyć o mocnej konstrukcji i to było właściwie wszystko. Cała reszta szczegółów podnosiła włosy na głowie. -Trzeba będzie zwiedzić to od środka - powiedziałem sam do siebie. - Może jeszcze się coś wyklaruje. Drzwi znajdowały się w ścianie frontowej i dotrzeć można było do nich jedynie po wąskiej półce skalnej. Nie stanowiło to specjalnego problemu, bowiem w ścianie było dużo dziur zapewniających wygodne uchwyty dla rąk. Dotarłem bez przygód do drzwi. Ktoś musiał niedawno przebyć tą drogę, bowiem zamknięte były na zupełnie nowy zamek. Drugi z kluczy pasował. Przekręciłem go, potem nacisnąłem klamkę i pociągnąłem. Otwierały się na zewnątrz. Nie chciały jednak tak łatwo się poddać. Z przeraźliwym zgrzytem uchyliły się o parę centymetrów. Dalej nie miały ochoty. Szarpnąłem potężnie. Drzwi odpadły od framugi i pociągnęły mnie do wody. Uderzyłem ciężko plecami, dwa metry niżej i zapadłem się w chłodną ciemność. Przekręciłem się rozpaczliwie, tracąc wiele cennego powietrza i wróciłem na powierzchnię. Ubranie namokło oczywiście natychmiast, skrępowało moje ruchy, wciągało mnie w dół. Nie pływałem nigdy dobrze, byłem samoukiem, ale jakoś udało mi się dopłynąć do skały, w którą czyjaś litościwa dłoń powbijała metalowe klamry. Zacząłem się wspinać ku górze. Piąta z kolei była tak zardzewiała, że złamała się pod moim ciężarem i wisiałem przez chwilę na jednej ręce, ale jakoś wdrapałem się aż do progu. Wszedłem do domu. Wrażenie jakie odniosłem wewnątrz było jeszcze bardziej przygnębiające niż na zewnątrz. Podłoga załamywała się pod stopami. -Jest tu kto? - zawołałem w półmrok. Odpowiedziała mi nienaturalna cisza. Sufit korytarzyka, w którym się znalazłem był powybrzuszany, a deski jego groziły w każdej chwili spadnięciem na głowę. Po lewej stronie miałem dwie pary drzwi. Nie otwierały się, unieruchomione w zawiasach przez rdzę. Drzwi po prawej stronie zdołałem uchylić tylko kawałek. Na 17

szczęście drzwi na końcu korytarza były uchylone. Przecisnąłem się przez nie i znalazłem się w rozległym pomieszczeniu. Było tu dość ciemno, bowiem okna zasłaniały jakieś szmaty, a sufit o dziwo był prawie cały. Pośrodku piętrzył się stos różnych rupieci. Ściągnąłem z siebie mokre łachy i powiesiłem je na jakichś badylach sterczących ze stosu. Na zrolowanym dywanie leżał zwinięty pled. Narzuciłem się nim. Był bardzo gruby i pachniał nowością. Obok znalazłem poduszkę. Popatrzyłem na zegarek. Na szczęście chyba nie zamókł. Pokazywał niemal północ. Popatrzyłem za okno i zrozumiałem. -Biała noc - szepnąłem w półmrok. Położywszy się na zrolowanym dywanie zapadłem niemal natychmiast w sen. Przyśniła mi się cytadela warszawska. Stałem w białogwardyjskim mundurze przed bramą straceń i na coś czekałem. Ale chyba nie na skazańców. Obudziłem się, gdy coś miękkiego dotknęło mojej twarzy. Otworzyłem oczy. Szary kot siedział koło mnie i patrzył ciekawie. Zasnąłem ponownie. Wrzasnąłem i obudziłem się. Kot siedział nadal niedaleko mnie. Sięgnąłem ręką, aby go pogłaskać. Odskoczył. Poczułem się samotny, opuszczony i nieszczęśliwy. Zapłakałem, ale zaraz znowu zasnąłem. * 1 lipca 1984 okolice Lwowa USSR Nazywano to miejsce Małą Ameryką. Nieoficjalnie. Faktycznie wyglądało dość amerykańsko. Nieduże domki o elewacjach wykończonych sidingiem tonęły wśród gęstych drzew. Pierwotną, odwieczną dąbrowę przetrzebiono przekształcając w rozległy park. Drzewa dawały dużo cienia i nawet w najgorsze upały było tu chłodno. Liście zatrzymywały niesiony wiatrem lessowy pył. Osiedle otaczał betonowy mur pięciometrowej wysokości. Za murem ciągnęły się sosnowe i brzozowe zagajniki. Zagajniki otaczał pierścień jednostek wojskowych, a całość dodatkowo chroniły setki kilometrów kwadratowych poligonu. Ponieważ kontaktowanie się ze światem wymagałoby pokonywania kilkunastu punktów kontroli, osada utrzymywała więź z resztą socjalistycznej ojczyzny drogą powietrzną. Z niewielkiego lotniska startowały często awionetki i helikoptery. Blisko połowę osady zajmował dziwny betonowy budynek, zagłębiony częściowo w ziemię. Na jego dachu położono grubą warstwę gleby i zasadzono cały las. Miedzy drzewami zawieszono druty i puszczono nimi prąd o wysokiej częstotliwości. Tajemnic budynku nie był w stanie rozgryźć żaden wraży amerykański satelita. Wewnątrz mieścił się Instytut. Wszyscy mieszkańcy osady pracowali w Instytucie. Część domów zajmowali emeryci, którzy przestali pracować w Instytucie. Nieliczni pracownicy mieli dzieci, które uczyły się w specjalnej szkole, by w przyszłości pracować w Instytucie. Semen Miszczuk, genialny mikrobiolog, siedział w salonie przy komputerze. Teraz, gdy wreszcie zaczął do czegoś dochodzić nie odrywał się od pracy nawet w domu, robiąc tylko kilkugodzinne przerwy na sen. Cząsteczka DNA, którą wyświetlił 18

różniła się zasadniczo od ludzkiej. Obok wisiały, wolniutko obracając się na kolorowym ekranie monitora, cząsteczki DNA konia i psa. -Cholera - mruknął sam do siebie. - Jasna cholera. Dlaczego wcześniej na to nie wpadłem? No cóż, nikt nie uczył nas wyższej genetyki... Łucja trzymając w smukłych dłoniach dzbanek z wodą wśliznęła się do pokoju. Zaczęła podlewać dużą palmę. Odbijała się w filtrze monitora. Semen uśmiechnął się lekko. Była urocza. Rozległ się melodyjny gong przy drzwiach. Otworzył syn Semena - Ihor. Po chwili do gabinetu weszli dwaj mężczyźni w mundurach KGB. Miszczuk przerwał porównywanie cząstek i odwrócił się w ich stronę. -Tak? - zagadnął. - Czym mogę służyć? Wyższy, pułkownik, chrząknął. -Semenie Pawłowiczu, dyrektor Ławrenko zadecydował, że trzeba przejść wreszcie do etapu drugiego. Twarz Miszczuka stężała. -Materiał dojrzał - pułkownik machnął ręką w stronę Łucji. - Musimy przeprowadzić eksperymenty toksykologiczne i krzyżowania z homo sapiens. Omal nie zemdlał. Nie usłyszał jak dzbanek wyślizguje się z rąk córki i roztrzaskuje o kamienną posadzkę. -Protestuję - powiedział. - Procedura podejmowania decyzji w instytucie wymaga mojej zgody. -Gdy przed czternastu laty oddawaliśmy ją twojej żonie na wychowanie zobowiązałeś się wydać materiał do badań na pierwsze żądanie profesora. Łucja zbladła i padła na podłogę prosto w kałużę wody i odłamków szkła. Semen uśmiechnął się jednym kącikiem ust. Uspokoił się. -Myślę że będę musiał zastosować procedurę odwoławczą. - powiedział podchodząc do ściany. Mieszkańcy osady lubili antyki. On nie podzielał ich pasji. Na ścianie wisiał tylko jeden stary miecz samurajski, zdobyty przez jednego z jego przodków w 1905 roku w Mandżurii. -Nie możesz się odwoływać - warknął towarzyszący pułkownikowi mężczyzna. Ta decyzja jest ostateczna. -Ostateczna - powtórzył kładąc dłoń na rękojeści. Trudno jest ściąć dwie głowy za jednym zamachem, ale jemu się udało. Krew pułkownika splamiła sufit. Biolog upuścił miecz i podbiegł do Łucji. -Wszystko w porządku? - zapytał. Kiwnęła głową. W oczach miała pustkę. Z szuflady za nią wyjął pistolet z tłumikiem i odbezpieczył go. Pudełko z nabojami wysunęło mu się z dłoni i upadło na podłogę. Schylił się po nie. To uratowało mu życie. Kula wymierzona w jego głowę uderzyła w ścianę. Odwrócił się. Strzelał do niego Ihor. Jego własny syn. Jedynak, następca, podpora starości kontynuator rodu i badań... Ich spojrzenia spotkały się. Wzrok Ihora był zimny. Ponownie nacisnął na spust. Pocisk szarpnął ojca za kołnierzyk marynarki ale szczęśliwie ominął szyję. Miszczuk wystrzelił. Chłopak trafiony precyzyjnie w środek czoła padł na wznak. Koniec. Opuścił broń. Łucja patrzyła już prawie przytomnie. 19

-Nie jestem twoją córką - szepnęła. -Jesteś. Może nie masz mojej krwi ale jesteś. Czytałem ci bajki na dobranoc. Patrzyłem jak rośniesz. -Jestem materiałem. Owocem jakichś waszych obłąkańczych badań... -Jesteś moją córką. Nie sądziłem, że kiedykolwiek zrealizują tą część planów. Sądziłem, oszukiwałem się. Ale miałem nadzieję. -Domyślałam się. Te dziwne zachcianki... Trawa... Kim jestem? I co teraz? -Jesteś moją córką, a resztę spróbuję ci wyjaśnić, w jakimś stosowniejszym momencie. Podniósł broń i jednym strzałem roztrzaskał komputer. Trzy pudełka dyskietek cisnął do kominka. Zaskwierczał płonący plastik. Piętnaście lat pracy diabli wzięli - pomyślał. Poczuł dziwną ulgę. -Musimy uciekać. Pojedziemy na lotnisko i porwiemy samolot. -Nie uda się. -Dlaczego nie? Nie spodziewają się. Trzeba spróbować. Podniósł ją ziemi. Słaniała się na nogach. Z podręcznego laboratorium zabrał walizeczkę z kilkoma probówkami. Przeszli koło pozbawionych głów ciał. Ich buty zakląskały na kałuży krwi, zostawiały potem krwawe ślady. Ihor patrzył w górę szklistym wzrokiem. -Zabiłeś ich - powiedziała. Głos bardzo jej drżał. -Po to właśnie, między innymi, ma się rodziców. 2 lipca 1984. Sobota. Bodo Norwegia. Przebudzenie nie należało do specjalnie przyjemnych. Mimo koca zmarzłem na kość. Moje ubranie, podobnie zresztą jak i wszystko wokoło było mokre, a raczej wilgotne, jak gdyby polizane wielkim jęzorem. W dodatku, coś okropnie uwierało mnie w plecy. Sięgnąłem ręką i wydobyłem spod siebie pistolet zawinięty w kawałek brezentu. Pojęcie o rodzajach broni miałem nikłe, ale ten typ akurat znałem. Mały kobiecy rewolwer produkowany w Belgii pod koniec wojny. Strzelał nabojami tego typu jak do sportowego karabinka. Ołowiany czubek bez stalowego płaszcza. Mimo niewielkiego kalibru wyrywał w ciele potężne dziury. Schowałem znalezisko pod dywan, odkładając na później sprawdzenie, czy działa. Popatrzyłem na swoje dłonie. Były potwornie brudne. Rozejrzałem się po pokoju, do którego rzucił mnie wczoraj los. Pomieszczenie miało wymiary około dziesięć na pięć metrów i panował w nim potworny bałagan. Meble zwalono na stos. Pomiędzy nimi poniewierały się stosy książek. Książki były zawilgłe i przedstawiały sobą obraz nędzy i rozpaczy. Większość sprzętów rozpadała się w rękach. Próchno, ale na szczęście nie widziałem nigdzie śladów obecności korników. Może było tu na nie zbyt zimno? Po pobieżnym zlustrowaniu pomieszczenia ruszyłem na podbój domu. Czułem się trochę jak poszukiwacz skarbów, choć wszystko wskazywało na fakt, że jakieś męty splądrowały już raz wnętrze. Wyszedłem na korytarz, z którego na 20

skutek braku drzwi miałem piękny widok, i energicznie zabrałem się za wyważanie drzwi na lewo, za pomocą młotka murarskiego znalezionego w pomieszczeniu w którym spędziłem noc. (Dla uproszczenia będę nazywał je biblioteką, choć nazwa ta przyjęła się dopiero w wiele dni później). Drzwi, które przyszło mi wyłamywać nie stawiały oporu. Pokonałem zardzewiałe zawiasy i zajrzałem do środka. To była kiedyś łazienka i ubikacja zarazem. Można się było tego od razu domyśleć po stosach kafelków, które odpadły od ścian i leżały na podłodze popękane, z plamami odłażącego kleju. Wanna, coniebądź obita z emalii, stała pod ścianą. Wypełniały ją brudne szmaty, najwyraźniej części garderoby. Otworzyłem klapę sedesu. Wewnątrz pływały rozkładające się szczątki jakiegoś gryzonia, szczura albo leminga. Spuściłem odruchowo wodę. Zadziałało. Kran nad umywalką również był sprawny. To było pocieszające. Gorzej przedstawiały się sprawy ze starym bojlerem na węgiel, który wisiał nad wanną strasząc swoimi wyrwanymi drzwiczkami. Był kompletnie zardzewiały. Zdawałem sobie sprawę, że nigdy już nie uda się go uruchomić. Na odchodnym postanowiłem sprawdzić oświetlenie. Niestety, podobnie jak w bibliotece, nie działało. Następne pomieszczenie było czymś w rodzaju podręcznej rupieciarni. Nigdy nie miało okien, nie było więc pokojem. Poprzedni właściciel używał go zapewne jako magazynu, środek jego bowiem zawalony był deskami. Deski podobały mi się. Były względnie nowe, i o dziwo nie specjalnie zawilgłe. Pod ścianą stała szafka na narzędzia, rozbita w nieprzewidywalnej przeszłości czyjąś chciwą ręką. Wszystko co miało jakąkolwiek wartość zniknęło, ale obcęgi, kombinerki i młotki zostały. Były jedynie mocno zardzewiałe. Obok znalazłem przystawkę do wiertarki, służącą do mocowania niedużej piły tarczowej. Widocznie przegapili ją w pośpiechu. Co krok natrafiałem na ślady byłego właściciela, lub grasujących złodziei. Skarpetki wiszące na lampie, pusta butelka po wódce, porzucony łom. Właściwie powinienem odczuwać niepokój, ale nie bałem się. Ślady wystygły. To wszystko zdarzyło się dawno dawno temu. Upewniała mnie o tym gruba warstwa pajęczyn i wszechobecny kurz. Zlustrowawszy pomieszczenie poszedłem naprzeciwko, gdzie po drugiej stronie korytarza mieściła się kuchnia. Drzwi poddały się. Kuchnia była duża. Miała około dwudziestu pięciu metrów kwadratowych powierzchni. (Jak potem obliczyłem parter miał prawie dokładnie sto metrów kwadratowych). W kuchni paskudnie cuchnęło. Nic dziwnego, bowiem jakaś bezpostaciowa masa, zapewne kartofle, gniła w jednym z kątów. W drzwiach stał stół. Pokrywał go kożuch pleśni, kropidlaków i pędzlaków , jadowicie zielonych. Tu i ówdzie pleśń była powybrzuszana i tworzyła niewielkie pagórki. Gdy pchnąłem stół wywalił się i rozleciał na kilka mniejszych stołów, różnego kształtu. Był całkowicie spróchniały. Przekroczyłem jego mizerne resztki i wkroczyłem. W kuchni znajdował się piec na węgiel, a pod ścianą od biblioteki - trzy potężne lodówki. Na piecu stały trzy garnki. Podniosłem ciekawie pokrywki. W jednym była dziura, którą to co w nim było uciekło do paleniska, w drugim dno pokrywało jakieś zaschnięte paskudztwo. W trzecim paskudztwo półpłynne drżało lekko. Woń którą wydzielało była obrzydliwa. 21

Podłoga w pomieszczeniu nie należała do najmocniejszych, uginała się niebezpiecznie pod nogami. Wymagała z pewnością rychłej wymiany. Całości obrazu nędzy i rozpaczy dopełniał zlew wypełniany stosem połamanych talerzy. Od lodówek podejrzanie zalatywało. Postanowiłem zbadać to dokładniej. Były bardzo wiekowe, myślę, że miały co najmniej po jakieś dwadzieścia lat. Nic dziwnego, że od nich zalatywało. Brak prądu musiał doprowadzić do rozkładu ich zawartości. Otworzyłem środkową. Byłem przygotowany na różne paskudne widoki, ale temu, kto załadował ją swojego czasu udało się mnie zaskoczyć. Włosy stanęły mi dęba. Instynktownie odskoczyłem do tyłu, a potem zawartość żołądka zaczęła się ze mnie wydostawać. Pobiegłem do okna i uderzyłem je ramieniem, w celu otworzenia. Okno wypadło na zewnątrz. Zwymiotowałem. Skurcze szarpały mój żołądek ilekroć podmuch wiatru napędzał w moją stronę smród bijący z lodówki. Postarałem się opanować i gdy doszedłem do wniosku, że jestem gotowy popatrzyłem przez ramię. Zawsze bałem się do szaleństwa nieboszczyków, duchów, wampirów, bandytów, wind, zsypów, luster, ciemności, wysokości, krów, owadów, elektryczności, etc., a to co miałem przed oczyma wyglądało jak ciało człowieka odzianego w futro. Takie częściowo zmumifikowane. Szaleńcze myśli przeleciały mi przez głowę: trup poprzedniego właściciela, ofiara poprzedniego właściciela, ofiara gangsterskich porachunków miejscowych mafii. Zmusiłem się, aby podejść. To nie był trup człowieka, to było rozkładające się truchło renifera wtłoczone w nieco zbyt ciasną lodówkę. Pomyłka drobna, choć znacząca. Tak to już bywa. Na odchodnym postanowiłem zbadać zawartość szafek. Szafki były dwie i stały na podłodze. Tylko ślady na ścianie wskazywały na fakt, że kiedyś tam wisiały. W szafkach były różności. Miedziane rondle, torby zatęchłej mąki, mole zbożowe, a nawet kilka myszy. O dziwo talerze nie potłukły się przy upadku, a w każdym razie nie wszystkie. Spośród sztućców wydobyłem małą srebrną solniczkę w kształcie jelenia. Była zaśniedziała, w ten sposób w jaki śniedzieje srebro. Widocznie złodzieje przegapili ją w pośpiechu, a może w ogóle nie otwierali tej szafki. Z boku szafki ktoś przyszpilił nożem kartkę papieru. Oderwałem ją. Drogi Tomaszu. Ogarnij nieco chałupę, nasz kumpel przyjdzie za kilka dni to ci pomoże z wstępnym remontem. Ja wpadnę na początku września. Schowałem dla Ciebie dwie butelki piwa w bojlerze. Trzymaj się. Paweł Norwicki. Zamyśliłem się. Z kieszeni wyjąłem legitymację szkolną a ściślej mówiąc coś w rodzaju laminowanego identyfikatora z moim zdjęciem. -Tomasz Paczenko - przesylabizowałem. - A Pawła Koćkę zaszlachtowali narkomani w krzakach nad Wisłą i zakopali tak dokładnie, że nigdy nie zostanie znalezione jego ciało. Cały problem, że nie znam żadnego Pawła Norwickiego. 22

Nieoczekiwanie nazwisko to wydało mi się znajome. Czujna myśl rzuciła się w mrok umysłu, ale nic nie znalazła. Jak zwykle. Wyszedłem z kuchni z głębokim postanowieniem, że jeszcze tam wrócę. Aby jednak podjąć walkę potrzebowałem kilku rzeczy, których nie posiadałem. W kieszeń wsadziłem plik banknotów z rupieciarni wyciągnąłem rozklekotany rower, wytarłem go jakąś szmatą z kurzu, podpompowałem koła i pojechałem do miasta. Jechałem powoli ulicą. Czystość kłuła w oczy. Ludzie ubrani byli potwornie jaskrawo, a może to moje oczy przywykłe do wyblakłych barw socjalistycznej odzieży nie mogły się przystosować? Większość elewacji domów wyglądała jak świeżo odmalowana. Kapitalizm zaczynał mi się podobać. Kupiłem sobie trochę impregnatu do drewna, płyn do mycia podłogi mydło oraz kilka puszek jakiejś fasolki. Była dość tania, jak na tutejsze warunki. Wróciwszy do domu, co na rowerze nie zajęło mi dużo czasu, (jak obliczałem dom mój od północnego skraju miasta oddzielało jakieś sześć kilometrów lasu), na początek zjadłem puszkę fasolki, aby się wzmocnić, a potem zakasałem rękawy i raźno zabrałem się do roboty. W rupieciarni odnalazłem stary szpadel i naostrzyłem go pilnikiem. Następnie wykopałem niedaleko domu duży dół na odpadki i ruszyłem do szturmu. W szturmie tym szpadel odgrywał znaczącą rolę. W ogóle jest to przyrząd o szerokich zastosowaniach. Można nim kopać doły pod drzewka, lub groby dla niechcący zastrzelonych kumpli. O ile się ich ma. Ja podobno miałem. Najpierw pozbierałem odłamki desek i drewniane gonty leżące wokoło domu. Potem udałem się do biblioteki, gdzie rozwaliłem szpadlem część mebli. Ich żałosne szczątki zaniosłem do dołu i zwaliłem na stos. Potem zaszedłem do kuchni, gdzie rozpyliłem trochę aerozolu przeciw owadom. Zmęczywszy się poszedłem zwiedzić swoją posiadłość. Obszedłem dom od tyłu. Ściana południowa także przylegała do urwiska. Zatoczka wcinała się w tym miejscu najgłębiej. Kawałek dalej zszedłem po kamieniach na plażę. Może wyraz "plaża" nie pasuje zbyt dobrze do dwumetrowej szerokości żwirowej łachy, która w czasie przypływu znika pod wodą, ale z braku lepszego określenia nazywałem ją plażą. Plaża była fajna. W przeciwieństwie do tej, na której spędziłem wakacje w Polsce, ta była wręcz sterylnie czysta. Ani śladu zardzewiałych puszek, brył styropianu, butelek, i innych takich. Placków mazutu także nie znalazłem. Morze wyrzucało za to duże ilości kawałków drewna, kijów i konarów. Uprzątnąłem sobie kawałek miejsca i uwaliłem się, aby odpocząć. Wzrok mój wolno przesunął się po skałach i spoczął na wylocie zatoczki. Przez szerokie, lejkowate ujście, widziałem kawałek otwartego morza. Było mi dobrze, czułem się bezpieczny. Komfort psychiczny. Daleko poza mną pozostał świat zaludniony przez rozmaitych degeneratów. Daleko za sobą zostawiłem spaliny i beton wielkich miast, klaustrofobiczną atmosferę domu dziecka... Wolność. Wieczór pojawił się na moim zegarku. Nic w przyrodzie nie zwiastowało jego nadejścia. W domu ostro pachniały środki owadobójcze. Jak się domyślałem nie był to zapach specjalnie zdrowy, toteż postanowiłem zanocować na zewnątrz. Przy okazji było to nieco bardziej higieniczne. Za pomocą siekiery powaliłem kilka uschłych świerków i zbudowałem z nich szałas. Nie za duży, długi na dwa metry, 23

szeroki na metr. O wysokości przemilczę. Budowa szałasu dała mi nieoczekiwanie dużo radości. Z domu przyniosłem sobie dywan, który posłużył mi za materac. (Był nadal zwinięty). Nakryłem się pledem. Nie mogłem zasnąć. Było zbyt jasno. Poszedłem do lasu. Opadłem na czworaki i zacząłem węszyć tuż nad ziemią. Niebawem znalazłem kępę długiej miękkiej norweskiej trawy. Skubałem ją zębami i przeżutą połykałem. Miała lekko słodkawy posmak. Leżałem i myślałem o różnych sprawach. Gdy wreszcie zapadłem w sen przyśniły ruiny jakiejś wsi. Chałupy rozbite pociskami. Pośród tego rumowiska nietknięty kościół i cerkiew z częściowo zerwanym dachem. Przed cerkwią leżeli pokotem na ziemi zabici rosyjscy żołnierze. Obudziłem się i pomyślałem, że nie wiadomo, gdzie ich pochowano. Potem znowu zapadłem w sen. Aż do rana nic mi się już więcej nie śniło. 3 lipca niedziela. Obudziłem się wedle mojego zegarka o godzinie szóstej rano. Powietrze było rześkie, nawet trochę za bardzo. Na szczęście mój pled nie przepuścił całej wilgoci, która na nim osiadała. Wygrzebałem się z ciepłego legowiska. Naturalną potrzebą każdego cywilizowanego człowieka jest potrzeba mycia się, ale zbadawszy temperaturę wody w morzu zrezygnowałem. Poszedłem do domu. Wewnątrz było paskudnie zimno i wilgotno, co przy takiej ilości dziur w dachu i ścianach specjalnie mnie nie dziwiło. Aby trochę poprawić sobie warunki bytowania napaliłem solidnie w piecu w kuchni. Robaczki które przeżyły trucie wypełzły gromadnie z różnych zakamarków uciekając przed gorącem. Trochę mnie to zmartwiło, ale nie miałem czasu, aby się nad tym głębiej zastanawiać. Czekało mnie sprzątanie. Zjadłem na śniadanie trochę fasolki, a potem otworzyłem puszkę mleka skondensowanego dla kota. Wprawdzie nigdzie go nie było widać, ale podejrzewałem, że wylezie wcześniej czy później ze swojej kryjówki. Mleko przelałem do takiej śmiesznej miseczki, którą znalazłem w ruinach szafki i postawiłem w bibliotece. Pozbierałem wszystko co mogło się przydać i wyniosłem do rupieciarni, po czym zabrałem się za to, co przydać się nie mogło. Wszelkie odpadki wrzucałem pod kuchnię, gdzie zamieniały się w popiół, ogień dym i ciepło. Trochę śmierdziało, ale nic na to nie mogłem poradzić. Zmęczyłem się fest. Dla rozrywki postanowiłem zbadać jak działa instalacja elektryczna. Brak prądu, jak się okazało, był spowodowany przepaleniem obu korków. Zesztukowałem je za pomocą drutu. W całym domu zapaliło się światło, a wszystkie trzy lodówki zaczęły pracować. Ucieszyło mnie to, bo pomyślałem, że gdy truchło renifera zamarznie to przestanie śmierdzieć. Zabrałem się za podłogę. Na pierwszy rzut oka wydawało się, że pokrywa ją jakaś wykładzina z tworzywa sztucznego. Bliższe jednak oględziny pozwoliły mi stwierdzić, że nie była to wykładzina, lecz trzycentymetrowa warstwa brudu. Świństwo to z trudem dawało się skrobać łopatą. Na piecu zagrzałem wody w metalowym wiadrze. Odskrobaną część potraktowałem ukropem. Spod szarej warstwy zhomogenizowanych nieczystości wyjrzały deski. Były zupełnie do chrzanu. Przepróchniałe i popękane. Wreszcie skończyłem. Zegarek powiedział mi, 24

że jest po jedenastej. Kuchnia została względnie uprzątnięta, ale ubranie moje lepiło się z brudu. Pomieszczenie pozbawione mebli wydało się większe. Siadłem na wywróconym do góry dnem wiadrze i spisałem wszystko co tu znalazłem. Spis ten zamieszczam tu dla porządku: -10 garnków w tym 9 dziurawych. -30 miedzianych rondli, rondelków i patelni, wszystkie strasznie zaśniedziałe. Stanowią zapewne kolekcję, są ślicznie grawerowane, co wyklucza raczej ich praktyczne zastosowanie. -150 różnych sztućców w tym 82 platerowane. Pochodzą z co najmniej 15 kompletów. -46 talerzy, kubków szklanek, spodków, w tym jeden ozdobiony wielką czarną swastyką. -Dwie wazy do zupy, obie dziurawe. -14 dzbanków ozdobionych gotyckimi napisami w języku niemieckim (przysłowia?). -6 tasaków. -Cztery salaterki. -Miedziana czarka posrebrzana. Ponadto: -Piecyk na węgiel drzewny - połamany. -Mikser - zepsuty. -Sokowirówka - zepsuta. -Prodiż bez kabla - chyba zepsuty. (Potem okazało się, że działał) -Radio turystyczne - zepsute. Spisawszy to wszystko, za pomocą oleju ze znalezionej w kuchni butelki (nie umiem powiedzieć, jakim cudem nie zaśmiardł się), spróbowałem uruchomić obcęgi i kombinerki oraz przystawkę do cięcia piłą tarczową. Nakapałem solidnie na wszystkie złącza i zostawiłem to, aby odmokło. Poszedłem do lasu koło plaży, gdzie poprzednio zauważyłem rządek betonowych słupków. Postanowiłem zbadać, co też to takiego. Jak się okazało były to smętne resztki pochylni do wyciągania statków na brzeg. Statek zresztą też tam stał. Był stary jak świat, co można było poznać po jego "stanie technicznym". Koszmarna piętnastometrowa łajba, zdaje się kuter rybacki, wykonana z drewna, które rozłaziło się w rękach. Nakryto go brezentem, ale to chyba nic nie dawało. Wokoło rosły spore samosiejki brzózek. Nie wchodziłem na pokład, nie było z resztą jak, i poprzestawszy na zewnętrznych oględzinach, wróciłem do pracy. Uprzątnięcie biblioteki zajęło mi trzy godziny. Wszystkie meble za wyjątkiem potężnego dębowego stołu nadawały się tylko i wyłącznie do wyrzucenia. Książki, których było około dwu tysięcy, ustawiłem na kształt murku wokoło kominka i napaliłem w nim solidnie kawałkami desek. Nie miałem specjalnych złudzeń, że wyschną, ale w ciągu następnych kilku dni wysuszyłem je prawie całkowicie. Wszelkie śmieci zgromadziłem w dole wykopanym koło domu. Potem zabrałem się za badanie strychu. To zajęcie jako najprzyjemniejsze zostawiłem sobie na deser. Strych nie rozczarował mnie. Znalazłem na nim całą kupę różnych przedmiotów, 25

które troskliwie zgromadziłem w drewnianej skrzyni i zdeponowałem w rupieciarni. Przy okazji odkryłem kilka tarcz karborundowych i dwie niewielkie piły tarczowe. Pozbierałem kawałki leżących gontów i szmaty i zwaliłem to na dół. Następnie zajrzałem do kuchni sprawdzić, jak przebiega zamarzanie renifera. W ogóle nie przebiegało, bo choć lodówka wyła jak startujący samolot nie dawała wcale ujemnej temperatury. Zniechęcony wywlokłem truchło bosakiem, na kawałek plandeki i zaciągnąłem do dołu , który już prawie całkowicie wypełniony był śmieciami. Na wierzch narzuciłem warstwę szmat i tych gontów wyrzuconych ze strychu. Polałem to wszystko spirytusem technicznym, była to miejscowa wersja denaturatu, podobna w zapachu, choć ślicznego oliwkowozielonego koloru, i podpaliłem. Zahajcowało się jak złoto , a potem zaczęło śmierdzieć. I to strasznie. Wycofałem się więc na plażę, dokąd zapach nie docierał. Renifer palił się kilka godzin i wcale nie spalił się do końca. Podsycałem płomienie śmieciami. Przed wieczorem zaszedłem do biblioteki. Szukałem kota. Od tamtej nocy nie miałem okazji go widzieć i nawet zastanawiałem się, czy nie otrułem go nie daj Boże przy okazji likwidowania robactwa, ale jak się okazało mleko, które nalałem do miski zniknęło bez śladu. Coniebądź uspokojony poszedłem spać, znowu na zrolowanym dywanie. Nie przyśniło mi się nic istotnego. * Dziesięć tysięcy metrów nad ziemią Semen zmiął gazetę i wepchnął ją do torby. Łucja patrzyła obojętnie przez okno. Gdzieś w dole przesuwały się zimne fale Atlantyku. -Powiesz mi tato? -zagadnęła. -Powiem. Pod koniec lat sześćdziesiątych w ZSSR przeprowadzono powszechną akcję badania grup krwi. Chodziło o określenie udziału procentowego poszczególnych... -Rozumiem - kiwnęła głową. -Badania były anonimowe. Pośród kilkudziesięciu milionów próbek odkryto kilkanaście, których nie zdołano zidentyfikować. Pomocą okazał się katalog endemicznych grup krwi Allenberga, opracowany dwa lata wcześniej po analogicznych badaniach na terenie USA. Mieliśmy dwanaście przypadków grupy AQ, cztery przypadki Q1 i dwa przypadki Q2. Oraz siedem grupy M. Najciekawsza okazała się próbka pochodząca z Doniecka. Próbka wykazywała niezwykłe anomalie. Ciałka krwi posiadały jądra komórkowe. Zbudowane były ze zmodyfikowanej genetycznie hemoglobiny. Obecność kilku dodatkowych rodzajów ciałek nadaje jej fantastyczne właściwości magazynowania tlenu. -Niech zgadnę. To dlatego mogę wstrzymać powietrze na ponad dziesięć minut? Kiwnął głową. -Zrobiliście mnie z jakichś zlewek? Zeskrobanych z próbówki? Zaczerwienił się lekko. -Tak. Można tak powiedzieć. -Czyja to była krew? 26

-Nie wiadomo. Ktoś spalił archiwum szpitala w Doniecku, gdzie przechowywano dokumentację. Od tamtej pory KGB szuka dawcy. Dla analizy tych dwu centymetrów sześciennych krwi powołano nasz - skrzywił się - instytut. -Wyklonowaliście mnie z..? -Tak. Udało się to tylko raz. Ale próbowali wielokrotnie. Przypuszczam, że także z twoją krwią. -Ale ty jesteś mikrobiologiem. -Zgadza się. Mikrobiologiem a ostatnio także genetykiem amatorem. Jakby to powiedzieć, twoja krew ma bardzo specyficzne właściwości. Jest niewrażliwa na żadne infekcje bakteryjne i wirusowe. -Żadne? Skrzywił się lekko. -Pamiętasz jak zmarła ta mała Olga? Po szczepionce w szkole. -Aha. Spalili dom Gołubiewów. Z przyczyn epidemiologicznych. -Pomyliła się pielęgniarka. Tak sądzę. Ty dostałaś jej szczepionkę a ona, cóż... wyizolowane pałeczki dżumy, które były dla ciebie. 4 lipca poniedziałek. Zmysł węchu wyostrzył mi się niespodziewanie. Tego dnia rankiem gdy otworzyłem oczy z miejsca zalała mnie fala różnorakich woni. Morze pachniało morzem. Zapach morskiej wody zagłuszał większość innych zapachów. Nagrzany słońcem las puszczał olejki eteryczne. Z dołu powiew wiatru przyniósł ostrą nutę spalenizny. Coś cuchnęło mi prosto nad głową. Otworzyłem oczy. Pierwszą rzeczą na jaką zwróciłem uwagę były wiszące na lampie skarpetki. Poprzedni właściciel używać ich musiał jako lepu na muchy. Poszedłem do dołu, w którym wczoraj spaliłem renifera. Zapach nadal kręcił mnie w nosie, ale zmysł powonienia stopniowo wracał mi do normy. To co zobaczyłem sprawiło, że moje nerwy napięły się. W dole ktoś grzebał. W jasnym popiele widać było niezbyt starannie zamaskowane ślady kopania. Ktoś, a może nawet oni, sprawdzał, co spaliłem. Woń spalonego mięsa była obecnie nikła i nie roztaczała się dalej niż na kilka metrów, zatem ten ktoś musiał poczuć ją wczoraj. Ponieważ nawet w czasie palenia się nie rozchodziła się bardzo daleko wywnioskowałem, że ten, kto to zrobił musiał znajdować się na terenie mojej parceli. Szpieg, zbiegły kryminalista, może zboczeniec, złodziej czy morderca... Albo hrabia Derek. Właściwie to nie miało znaczenia kim był. Jego zamiary były nieczyste. Wróciłem do domu. Wydobyłem z walizki pistolet i otworzyłem go. Wyglądał na zupełnie sprawny. Był nabity, a dodatkowe naboje znalazłem sprzątając wczoraj. Naoliwiłem go staranie i schowałem do kieszeni. Ledwo zdążyłem się uzbroić nadszedł Dae Glorsen. -No hej - zagadnął - widzę, że urządzasz się pomału? -Dzień dobry. Sam pan widzi jak to wygląda. Trzeba włożyć dużo pracy. Na razie zrobiłem mały krok do przodu. Przeszedł się po pokojach smętnie kiwając głową. 27

-Przytulnie tu - zakpił. -Przydałoby się trochę desek - wyraziłem swoje oczekiwania. -Ile desek? - zapytał rzeczowo. -Może pięć metrów sześciennych... -Pięć metrów - powtórzył w zadumie. - Co jeszcze jest ci potrzebne? -Właściwie wszystko mam. Lodówki wprawdzie są już stare i nie chcą mrozić, ale poradzę sobie sam z kupnem nowych. -Dobrze. Pamiętasz, że masz się zgłosić siódmego do szkoły? Pamiętałem. Było to zapisane na kartce którą odkryłem przyszpiloną koło kontaktu w bibliotece. Pożegnaliśmy się i poszedł. Obiecał załatwić deski jak najszybciej. Sam nie wiem, dlaczego nie poinformowałem go wówczas o swoich obserwacjach. Może myślałem o rozprawie z nieznanym wrogiem własnymi środkami, a może bagatelizowałem powagę sytuacji. Pojechałem do miasta, gdzie kupiłem pięć kilo gwoździ, skrzynkę pocztową, zamek do drzwi, (poprzedni utonął wraz z drzwiami), oraz pudełko cukierków, dla poprawienia sobie nastroju. Skrzynkę zawiesiłem na bramce, a przy okazji pozrywałem wszystkie tabliczki wiszące na siatce. Może poprzedni właściciel lubił wieszać skarpetki na lampie i prowadzić wojnę z wszystkimi, przechodzącymi drogą, ale ja ceniłem pokojową koegzystencję z wszystkimi ludźmi na świecie, za wyjątkiem oczywiście nauczycieli i komunistów. Zresztą i tak trzeba było je odmalować. Żaden Paweł na razie się nie objawił. Zjadłem sobie małe drugie śniadanie. Pokrzepiwszy się wlazłem ponownie na strych. Zabrałem się za zrywanie desek. Nie była to trudna praca. Posuwając się po belce łamałem deski podłogi i zrzucałem je na ziemię. Gdy któraś się nie podawała waliłem ją młotkiem. Z belek wyrywałem gwoździe, co było już nieco trudniejsze, ale odrdzewione obcęgi sprawiały się w tej pracy bez zarzutu. To zadziwiające, ale zerwanie połowy podłogi zajęło mi zaledwie cztery godziny. Akurat piłem sobie szklaneczkę wody na wzmocnienie, gdy przywieźli deski. Całe szczęście, że zdążyłem uprzątnąć nieco ścieżkę poprzez usunięcie części uschłych choinek. Dwaj robotnicy nosili dechy, a ja pomagałem im. Te pięć metrów, nie było tego tak dużo jak mi się wydawało. Deski były prosto z traka, trochę szorstkie, z zadziorami. Tarcica. Poza deskami Dae Glorsen przysłał dziesięć rolek papy. Dałem robotnikom po 50 koron napiwku. Widać było, że ucieszyli się. Pewnie dałem za dużo. Gdy poszli zabrałem się do dalszej pracy. O ósmej wieczorem skończyłem. Mięśnie ramion bolały mnie. Byłem tak zmęczony, że nie mogłem utrzymać młotka w dłoni, ale dokonałem tego. Zerwałem trzysta desek w niecałe jedenaście godzin. Aby trochę się odprężyć poszedłem zobaczyć co też słychać na drodze. Na drodze było pusto i cicho, za to skrzynka na listy była pełna. Wygarnąłem jej zawartość i zaniosłem do domu. Tam dokonałem selekcji. Wśród kilkudziesięciu prospektów reklamowych miejscowych firm były dwie gazety młodzieżowe wraz z druczkami zachęcającymi do ich prenumeraty. Gdy tego wieczora położyłem się spać w bibliotece mogłem przed zaśnięciem patrzeć w niebo. Słońce nie zaszło. Biała noc. Delikatny półmrok trwał może godzinę. Na niebie nie było ani jednej chmurki. Miałem w duszy cudowny spokój. 5 lipca wtorek Bodo Norge. 28

Ranek dnia tego zastał mnie na dachu domu, gdzie zajmowałem się dość dziwnym i w sumie nie bardzo sensownym zajęciem, jakim było naciąganie papy na szkielet dachu, tak, aby tworzyła coś w rodzaju namiotu. Po niebie sunęły niewielkie szare obłoczki i było dosyć wietrznie. Wewnątrz domu paliło się w piecu w kuchni i na kominku w bibliotece. Ponieważ niezrozumiałym dla mnie zrządzeniem losu kominek nie był połączony z przewodem kominowym a jego wylot znajdował się na strychu czułem się momentami jak w wędzarni. Ale ostatecznie nic w życiu nie przychodzi łatwo. W dodatku patrząc w dół odczuwałem silne ataki lęku wysokości. Było to o tyle zrozumiałe, że szkielet dachu znajdował się w stanie niemalże rozsypki. Wszystkie łaty na których stawiałem nogi trzeszczały i uginały się. Skończyłem swoją pracę przed południem i zlazłem na ziemię. Zjadłem sobie małą namiastkę obiadu. Nie chciało mi się gotować. Po posiłku poszedłem nad morze. Łaziłem po plaży bez specjalnego celu wygrzebując z wodorostów kawałki drewna, które wydawały mi się warte wysuszenia i zawieszenia na ścianie. (W końcu jednak wszystkie poszły na podpałkę). Niespodziewanie znalazłem koński ząb. Siekacz. Wrzuciłem go obojętnie do kieszeni. Woda w morzu była bardzo zimna, ale mimo to rozebrałem się do kąpielówek i wskoczyłem. Dno opadało stromo, a ja słabo umiałem pływać. Pobiegałem trochę, aby się rozgrzać, a potem ubrałem się i wróciłem do domu. Robota czekała i nie było co się zasiadywać. Zamontowałem w przystawkę krążek piły tarczowej i uruchomiłem wiertarkę. Już poprzedniego dnia wymierzyłem odległości pomiędzy belkami stropowymi i teraz zabrałem się za przycinanie desek tarcicy do odpowiedniej długości. Robota szła mi raźno, choć dwukrotnie piła zaklinowała się w materiale. Potem nawierciłem w deskach dziurki, aby łatwiej w nie wchodziły gwoździe. Sporo czasu zajęło mi wciągnięcie desek na piętro. Gdy wreszcie się z tym uporałem była prawie szósta wieczorem. Nieludzko umęczony siadłem przed domem i oddałem się rozmyślaniom. Zajączek światła odbitego od czegoś wolno przesunął się po ziemi koło mnie. Zastygłem w bezruchu. Zajączek nie był jednolity, składał się z pasków jaśniejszych i ciemniejszych ułożonych koncentrycznie. Zacząłem wyobrażać sobie od czego też mógł powstać. Wolniutko uniosłem głowę i rozejrzałem się po okolicy. Zbadałem położenie słońca. Światło odbiło się od czegoś na skałach na prawo od domu. Przeszukiwałem je przez chwilę wzrokiem i spostrzegłem to. W szczelinie między dwoma odłamami skalnymi tkwił obiektyw teleskopu, za pomocą którego ktoś mnie obserwował. Gdyby nie przypadek nigdy nie zdołałbym tego zauważyć. Zacząłem się zastanawiać. Jeśli moje obserwacje poczynione przy ognisku wiązały się z obecnością tego nieznanego obserwatora, a mogłem przypuszczać, że wiązały się, to byłem od kilku dni obserwowany. Być może nawet od chwili przyjazdu. Intencje szpiega były mi nie znane. Mógł prowadzić obserwację celem dokonania napadu, ale po co w takim razie zwlekałby tak długo? Nie, on miał inne plany. Co też powiedział Dae Glorssen? Coś o tym, żebym nie wariował, że będę pod kontrolą? Czy to facet od niego siedział tam na górze? Pomacałem pistolet tkwiący w kieszeni. Jeśli coś knuł to mogło go czekać niemiłe rozczarowanie. 29

Odpocząwszy zabrałem się za przybijanie desek na strychu. Szło mi to dosyć wolno, byłem bardzo zmęczony. Około dziesiątej wieczorem, gdy właśnie miałem zamiar skończyć na dzisiaj usłyszałem złowróżbne bębnienie kropli deszczu w papę. -Do licha - powiedziałem sam do siebie. - Trzeba zabezpieczyć dom przed deszczem. Był to pomysł i dobry i niewykonalny zarazem. Nie miałem jak zakryć wszystkich szpar w ścianach, a biorąc pod uwagę, że deszcz zacinał musiałem się spodziewać kałuż na podłodze parteru. Przełożyłem książki na stół, co zajęło mi godzinę, a potem wciągnąłem sobie zrolowany dywan na piętro, gdzie było zupełnie sucho i miło. Potem zgasiłem światło i ułożyłem się spać. Nie udawało mi się zasnąć przez bardzo długi okres czasu. Wiatr wył w kominie, a na papie deszcz wybijał swoje werble. Pod wpływem uderzeń wiatru dom jęczał i trzeszczał. W wiązaniach dachu ożywiły się jakieś robaczki. Do tego morze wściekle szturmowało skałę na której stał mój dom. Od czasu do czasu uderzał piorun, raz dalej, a raz bliżej. Burza krążyła. Wreszcie zapadłem w sen. I oczywiście od razu przyśnił mi się koszmar. Śniło mi się, że się obudziłem i leżałem na zrolowanym dywanie. Obok dywanu paliła się lampa naftowa, a kawałek dalej stało krzesło na którym siedział jakiś człowiek. Krzesło stało na podłodze, w miejscu w którym w rzeczywistym świecie nie zdążyłem jej jeszcze położyć. -Poznajesz mnie? - zapytał. -Nie. Było zbyt ciemno. Gość wykonał ruch ręką i lampa zaświeciła jaśniej. Nadal nie mogłem go poznać. Lampa zgasła a ja czułem, że on nadal jest tam, w ciemnościach. * Zatrzymali się na noc w niewielkim motelu. Semen wypił kieliszek koniaku i rozłożył na kolanach magazyn "Lancet". Łucja wzięła prysznic i przebrana w dres siadła na sąsiednim fotelu. -Nadal nie wszystko jest dla mnie jasne - powiedziała. Odłożył pismo. -Co chciałabyś wiedzieć? -zapytał. -Czy jestem ...kosmitką? Westchnął ciężko. -Skąd mogę wiedzieć? - zapytał bezradnie. - Badaliśmy twoje DNA. Wszystkie geny wydają się być ziemskie. Ale złożone zostały do kupy tak perfekcyjnie, że nie sądzę... My nie mieliśmy wystarczającej technologii. I nigdy nie będziemy mieli. Wygląda to tak, jakby ktoś wziął wzorzec z homo sapiens i uzupełnił go przypadkowo dobranymi cechami różnych zwierząt, które wpadły mu w ręce. Masz znakomity węch. Gdybyś trochę nad tym popracowała pewnie zdołałabyś tropić ludzi po śladach. Masz kocie źrenice. Widzisz w ciemności prawie tak dobrze jak w dzień. -A wmawiali mi, że klinowaty kształ źrenic, spowodowany jest kataraktą. 30

-Tak myśleliśmy początkowo. Masz dwuwarstwową powiekę, zupełnie jak koń. Słabo odkłada ci się tkanka tłuszczowa. Organizm przerabia wszystko na mięśnie. Prawdopodobnie możesz znacznie wytracić temperaturę ciała i zapaść w coś w rodzaju snu zimowego. -To by tłumaczyło senność na mrozie... Nalał sobie drugi kieliszek. -Są inni? - zapytała. -Byli. Przechwyciliśmy po wojnie część dokumentacji doktora Sigridsena, zbrodniarza wojennego z Sachsenhausen. Prowadził eksperymenty na kimś... Pewne szczegóły wskazują, że była to istota twojego gatunku. Eqoidae Edoni. Nie doszedł praktycznie do żadnych wniosków. Wpadł niestety w ręce Amerykańców a nie nasze. Może tu w USA kontynuował swoje doświadczenia. Cisnął szklankę z koniakiem do kominka. Alkohol buchnął błękitnym płomieniem. 6 lipca środa. Obudziłem się nawet w niezłym nastroju. Zszedłem na parter i napaliłem w obydwu piecach. Deski podłogi zawilgły paskudnie zwłaszcza koło ścian, które też były mokre. Na dworze wył wiatr. Z rupieciarni przyniosłem sobie lampę naftową. Potrząsnąłem nią. Zachlupotało. Podniosłem klosz i zapaliłem knot. Płomyk zapełgał i przygasł. Przechyliłem lampę, aby nafta trochę go zmoczyła. Niestety, ignorancja mści się. Z otworu nic nie wyciekało, więc potrząsnąłem lampą trzymając ją przechyloną. Zachlupotało i momentalnie strzelił płomień. Oczywiście upuściłem ją ratując ręce przed spaleniem. Po chwili paliła się już podłoga. Kopnąłem lampę do kominka i zdarłszy z siebie kurtkę zadusiłem ogień. To znaczy prawie zadusiłem. Podłoga przestała się palić, za to moja kurtka chajcowała się jak diabelski płaszcz. Wybiegłem z nią przed dom i wrzuciłem ją do morza. Na szczęście w lampie musiało być tylko trochę zwietrzałej nafty na dnie, bo gdy wróciłem już wygasła. Tak oto stanąłem przed koniecznością udania się do miasta po nową kurtkę. Najpierw jednak postanowiłem zjeść śniadanie. Deszcz ciągle padał. Wdrapałem się na strych i siadłem na podłodze. Nogi zwiesiłem na dół. Deszcz bił w papę nad moją głową. Kopnięciem pozbyłem się butów. Spadły na parter. Zamyśliłem się. Spotkałem w życiu kilku lekarzy. Wszyscy zgodnie twierdzili, że amnezja taka jak moja mija. -Paczenko - powiedziałem w przestrzeń. - Tomasz Paczenko. Nic mi to nie pomogło. -Paweł Norwicki - rzuciłem w przestrzeń. Nazwisko to obudziło w moim mózgu jakieś echa. Ulotne ale jednak. Z kieszeni wyjąłem fotografię faceta którego zastrzelili. Wyjąłem lusterko. Porównałem jego twarz z moją. Był podobny. Miał takie same klinowate kocie źrenice. Pewnie katarakta. -Ojciec? - zastanowiłem się. Miałem wtedy dziesięć lat. Powiedzmy, że mój ojciec mógłby mieć wówczas trzydzieści. Człowiek ze zdjęcia miał najwyżej dwadzieścia pięć. Brat, albo młody stryjek. Wujek? Odłożyłem zdjęcie. Deszcz już trochę zelżał. 31

Poszedłem do stojącego w lesie statku i pogrzebawszy w jego wnętrzu odnalazłem kawał starej sieci. Wygotowałem go w garnku, aby pozbawić go rybiego zapachu i szarego koloru. Jedno i drugie zeszło tylko do połowy. Z czterech desek zbiłem ramę i naciągnąłem sieć na tą konstrukcję. Deski na strychu były bardzo twarde i należało mi się wygodne łóżko. Wprawdzie jak się przekonałem to co zrobiłem nie było specjalnie wygodne, łóżka też nie przypominało, ale nie miałem czasu o tym myśleć. Do późna w nocy pracowałem i udało mi się pokryć podłogą większą część strychu, zanim zmęczenie zmusiło mnie do zaprzestania wysiłków. 7 lipca czwartek. Na kartce wyrwanej z zeszytu, niewyraźnym charakterem pisma Dae Glorssen zanotował następującą informację: "Zgłosić się do Gunnara Ahsensona (pseudo Teufel), Hogre Elementar Larovek 46 Ibsengatta. 7 lipca godzina dziesiąta." Krótko sucho i bez dodatkowych wyjaśnień. Ale wiedziałem o co chodzi. Tacy jak ja czują szkołę na kilometr. O wyznaczonej godzinie pojawiłem się na miejscu. Szkoła stała w pewnym oddaleniu od ulicy. Był to trzypiętrowy murowany budynek. Otaczały go srebrne świerki. Znowu miałem potwornie wyczulony węch. W dodatku raziło mnie słońce. Podszedłem do drzwi i nacisnąłem ostrożnie klamkę. Nie ustąpiły. -Zamknięte - powiedział ktoś cicho. Obejrzałem się. Dwa metry od wejścia na ławeczce pod rozłożystym świerkiem siedziała dziewczyna. Ubrana była w jeansy, skórzaną kurtkę, na nogach miała mokasyny, a na głowie koszmarny kapelusz ze skóry. Widząc, że na nią patrzę zsunęła go do tyłu. Nie była bardzo ładna. Miała wystające kości policzkowe, ciemne oczy o ładnym wykroju, oraz ciemnobrązowe włosy. Wyglądała sympatycznie. Poczynienie tych wszystkich obserwacji zajęło mi zaledwie kilka sekund. Mimo że siedziała ode mnie dobre cztery metry poczułem jej zapach delikatną mieszaninę potu i dezodorantu. -Dziękuję - odpowiedziałem. Uśmiechnęła się lekko. -Ty jesteś tym amerykaninem z Utah, który mieszka w domu starego Johna Wargelanda? -Nie. Popatrzyła na mnie uważnie. -Nie jesteś amerykaninem - stwierdziła. - Oni zupełnie inaczej - zrobiła w powietrzu dziwny gest, jak gdyby usiłowała coś obrysować. -Jestem Tomasz Paczenko - nazwisko w moich ustach zabrzmiało jakby fałszywie. Nadal czułem się Pawłem Koćko. -Brat opowiadał mi o tobie. Jestem Ingrid. Ingrid Roslin. -A skąd u niego te informacje? Znowu zrobiła ręką nieokreślony gest. -On jest strażnikiem łowieckim. Nic mi to nie wyjaśniło. 32

-Widział cię wczoraj jak naciągałeś papę na dach. -Co to za miejsce? -To dobra szkoła. Prywatna, bardzo wysoki poziom, zupełnie co innego niż normalne szkoły. C, którzy tu uczęszczają idą później na uniwersytety, i inne wyższe uczelnie. Mój brat też ją ukończył. Doszedłem do wniosku, że dziewczyna ma dwu braci. Jeden ukończył tą budę i studiował a drugi nie ukończył i został strażnikiem łowieckim. -Lubię się uczyć. Myślę, że też sobie poradzę. -Masz rodzeństwo? -Nie. -Mój tata jest weterynarzem. W Geitvagan. Wiesz, gdzie to jest? -Na północ od mojego domu. Cztery kilometry? -Sześć. Jesteśmy sąsiadami. Masz zwierzęta? -Jakie zwierzęta? -Psa, może kota? -Nie. Zaraz, mam kota. Przybłąkał się. Taki szary. Czyżby nie wolno było tu mieć kota bez obroży? -Udomowiłeś go, to dobrze. Wiesz do obowiązków strażników łowieckich należy zabijanie zdziczałych kotów. Przynoszą duże szkody w lesie. Zakłócają równowagę ekologiczną. Ale jeśli teraz jest twój to nic mu się nie stanie. -Przekażesz swojemu bratu wyrazy szacunku ode mnie i poprosisz go, aby w miarę możliwości nie zabijał go? Uśmiechnęła się. Doszedłem do wniosku, że to na skutek mojej wypowiedzi. Z pewnością pakowałem sporo błędów gramatycznych, ale to się dotrze. Męczyła mnie ta rozmowa. -On już pewnie wie. Ale powiedzieć mu mogę. -Będę ci wdzięczny. -Mojemu bratu przysługuje służbowy koń, ale on nie stara się o to. Nagle urwała i skrzywiła się. Od strony furtki nadchodził jakiś facet. Facet był dość stary, wysoki, miał na sobie marynarkę ozdobioną kilkoma szmatkami takimi od orderów. Na jego twarzy malowały się wyraźnie jego cechy charakteru. Musiał być złośliwy, surowy i mieć stalową wolę. -Dyrektor - szepnęła. Facet stanął koło nas i obrzucił mnie taksującym spojrzeniem. Wstałem dla okazania szacunku, choć on tego chyba nawet nie zauważył. Jeśli w ogóle zrozumiał ten gest. -Thomas Patzychenko - wycedził. - Ciekawe, ciekawe. Zrobił ręką ruch w stronę drzwi. Weszliśmy do wnętrza. Otworzył kolejne drzwi i weszliśmy do dziwnego pokoju. Musiał to być jego gabinet. Pokój urządzony był zupełnie bez smaku i wyobraźni. Koło wejścia wisiała plątanina rogów reniferów tworząca wieszak. Na ścianie wisiało kilka portretów najwyraźniej najwybitniejszych absolwentów. Pośrodku królowało wielkie biurko, na którym stał komputer i dwa telefony, oraz piętrzyły się masy papieru. Pod ścianą stał stolik. Dyrektor nie bawił się w długie powitania. -Ty tu - wskazał mi ręką stolik. - Możesz tym razem usiąść. Potem nie. Tu 33

uczniowie stoją. Otworzył szufladę i wydobył niej plik jakichś papierów. Rzucił je zręcznie w moją stronę. Złapałem je w powietrzu i udało mi się ich nie upuścić. Za nimi cisnął długopis. -Wypełnij - polecił. Usiadłem i rozłożyłem je przed sobą. Cisza za moimi plecami stała się denerwująca. Obejrzałem się. Gunar stał wsparty o biurko i świdrował nieszczęsną dziewczynę wzrokiem, a potem nabrał w płuca haust powietrza i zaczął się na nią wydzierać, aż przykro było słuchać. Rozumiałem piąte przez dziesiąte. Mówił coś na temat dobrego imienia szkoły i dalej w tym guście. Wypełniłem ankietę personalną. Wśród papierów leżała kartka z pytaniem czy wyrażam zgodę na objęcie mnie eksternistycznym trybem nauki. To mi coś mówiło, ale niezbyt wiedziałem, co. -Mogę prosić o wyjaśnienia? - zapytałem wykorzystując przerwę w krzykach. Lekko go zatkało. -O co chodzi? - zapytał Podałem mu kartkę. -Będziesz przychodził do szkoły raz w tygodniu, aby zdać przerobiony i przyswojony materiał - wyjaśnił. - Nie znając jeszcze dobrze norweskiego działałbyś hamująco na pracę całej klasy. Rozumiesz? -Rozumieć! Podpisałem z autentyczną radością. Taki układ bardzo mi się spodobał. Pomyślałem sobie, że będę mógł wykorzystać w pełni możliwości mojego umysłu. Tak się bowiem dziwnie składało, że zapał do nauki miałem zazwyczaj między dziesiątą wieczorem a pierwszą w nocy. Rankami zaś lubiłem sobie pospać. Skończyłem pisać i oddałem wszystkie papiery dyrektorowi. Nie czytając przybił na nich pieczątki i obojętnie wrzucił je do szuflady. -To wszystko - powiedział wręczając mi kartkę. -Poczekaj - szepnęła Ingrid. Nie zrozumiałem o co jej chodzi. Dyrektor gestem wskazał mi drzwi. Wyszedłem. Siadłem przed szkołą na ławce i popatrzyłem na kartkę. Jej treść nie była specjalnie ciekawa. Nazwisko Hilding Ulv, oraz data i godzina. Nie czekałem długo. Dziewczyna wybiegła ze szkoły. Była okropnie zdenerwowana. -Dziękuję, że zaczekałeś - powiedziała. -Dla mnie żaden kłopot. W tym momencie dyrektor wybiegł ze szkoły. -Jeszcze tu jesteście? - ryknął. A potem zdjął z nogi but i zamachnął się. Zwialiśmy. Przystanęliśmy za rogiem ciężko dysząc. -Czy on zawsze jest taki miły? - zapytałem. -Przed wojną był podobno całkiem sympatyczny. Tyle tylko, że w czasie wojny postanowił zostać bohaterem narodowym i udało mu się. -Mogę prosić o dodatkowe wyjaśnienia? -Aha. Ty jesteś Polakiem, tak? -Tak. 34

-Mieliście dobrze rozwiniętą partyzantkę. U nas partyzantów było mało. A w Bodo nie było ich wcale. On był jedynym miejscowym partyzantem. Zastrzelił kilku bardzo ważnych Niemców, zestrzelił samolot i spalił dwa kutry pościgowe. Ma dużo orderów. Niemcy go złapali i wieźli do Oslo, ale po drodze odbili go Rosjanie. -Armia Czerwona? Tutaj? -Nie, zupełnie nie. Wiesz, na południu gdzieś mieszka trochę emigrantów. W czasie wojny chcieli ich wymordować i oni uciekli w góry. Mam o tym książkę. -Pozwolisz się odprowadzić? -Możemy pójść razem twoją drogą. Dawno już nie byłam w tamtych stronach, a tamtędy też mogę dojść do siebie. To stara droga do Geitvagan. -A nowa droga? -Nowa droga, tak właściwie to wcale nie jest nowa, bo ma już z siedemdziesiąt lat, biegnie o ponad kilometr od brzegu morza. Omija górę. To teraz wyasfaltowana szosa. Normalnie wsiadam sobie w autobus i jadę te sześć kilometrów. A na co dzień, gdy muszę dojechać, to mam rower. -A zimą? -Zimą będziesz miał problemy. Czasami leży tu nawet do półtora metra śniegu. -Półtora metra - szepnąłem w rozmarzeniu. -Będziesz musiał kupić sobie narty, albo rakiety śnieżne. -Kupię. Co jeszcze może mnie spotkać? -No cóż. Będzie zimno. Totalnie zimno. Nocami może być nawet trzydzieści stopni mrozu. -Nas w Polsce uczyli w szkole, że klimat tutaj podlega ogrzaniu przez Golstfrom i że średnie temperatury kształtują się tu na granicy pięciu stopni mrozu... -Owszem, bywają odwilże, ale rzadko. Z reguły to trzyma nielichy mróz, a woda w morzu nie zamarza głównie dlatego, że zawiera zbyt dużo soli. Może niezupełnie tak. Woda w morzu zamarza, ale w trochę inny sposób. Przypływ nanosi dużo kry, która zbija się w jednolite pole lodowe... Rozumiesz? -Tak, mów dalej. -Potem odpływ rozbija ją z powrotem na kawałki. Twój dom stoi zbyt blisko morza. -Dlaczego? Jego położenie bardzo mi się podoba... -Będziesz miał kłopoty, kilku różnych rodzajów. Po pierwsze od fiordu ciągnie chłodem. -To chyba miło. Jest przewiew... -W lecie tak, ale zimą będziesz z tego niezadowolony. -Rozumiem. -Do tego morze podczas sztormów może ochlapywać ci ścianę frontową. Drewno będzie gniło. -Już gnije. -W zimie będzie tam lodowa skorupa. Lód bardzo niszczy drewno. -Pomyślę i nad tym. Kto dawniej mieszkał w tym domu? -Ostatnio był naszą własnością. Tato kupił go w ramach lokowania oszczędności. -Hm? 35

-To była dobra lokata. Nabył to kilka lat temu za psie pieniądze, a przed kilku tygodniami przyjechał tu taki dziwny facet z Tromso i kupił ją za całkiem sporą sumkę. -Obejrzał przed kupieniem? -Tak. Był zachwycony. Szukał właśnie czegoś takiego. W wiejskim stylu, jak powiedział. Mało mu oczy nie wypadły z zachwytu. -Ach tak - uśmiechnąłem się do swoich myśli. -Wybacz głupie pytanie, to nie był twój tata? -Nie, nie wiem kto to był. Może Derek Tomatow? -Ach tak. Zapamiętaj. Jestem Ingrid. Ingrid Roslin. Jeśli dojdziesz do wniosku, że jestem ci potrzebna to możesz mnie poszukać w Geitvagan. Zapytasz o dom weterynarza i każdy ci pokaże. Ale lepiej nie pytaj tych, którzy są w twoim wieku. Mamy deficyt dziewcząt i mogłoby się to skończyć w paskudny sposób. -Nie lubią konkurencji? -Dokładnie tak. Ach i jeszcze jedno. Gdzieś tu w okolicy spędza wakacje taka przyjezdna hołota. Niemcy. Mogą być niebezpieczni. Były już na nich skargi. -Co zrobili? -Alkoholizm, narkotyki i zdaje się napadli kogoś i pobili. -Dziękuję za ostrzeżenia. -Nie ma problemu. Odwiedzę cię któregoś dnia. -Będzie mi bardzo miło. Skręciła w stronę przystanku, a ja poszedłem prosto. W skrzynce siedział telegram i list. Nic w domu nie wskazywało na to, by ktokolwiek składał mi wizytę. Usiadłem w bibliotece i oddałem się lekturze. Na początek zająłem się telegramem. Był dość lakoniczny w treści. "WITAJ W NORWEGII STOP SERGIEJ ORLOV" Nie znałem żadnego Orlova ani Orłowa. Wzruszyłem ramionami. -Na zdrowie - powiedziałem w przestrzeń. Drugi list był pocztówką z Tromso. Na pocztówce napisano piękną kaligraficzną cyrylicą poufną informację: "Każdy twój krok jest śledzony przez faceta nazwiskiem Sven Roslin. Ma przysyłać codziennie raporty. Uważaj. Paweł Norwicki Aha. To po to ma się przyjaciół. -Świnia - powiedziałem pod adresem Ingrid. Ale prawdę mówiąc nie myślałem tak. Dała mi tak wiele aluzji, że właściwie powinienem się był sam wszystkiego domyślić. Ale tak to już bywa. Przejadłem małe drugie śniadanie. Potem przez kilka godzin przybijałem podłogę ma strychu. Nie dałem rady skończyć. Zanadto się zmęczyłem. Zostało około metra, gdy ręce odmówiły mi posłuszeństwa. Zjadłem kolację. Mleko z miski kota zniknęło, więc nalałem mu następną porcję. Po kolacji wlazłem na strych i uwaliłem się spać. Przyśniła mi się moja wychowawczyni z podstawówki, niejaka pani Pszczółka. -Niech ci się nie wydaje, że znasz rosyjski - powiedziała. - Przepiszesz za karę sto razy wiersz Majakowskiego o Feliksie Dzierżyńskim. Na szczęście to był tylko sen. 36

8 lipca piątek. Rano przyjechał facet z cegłami żaroodpornymi. Cegły przysłał Dae Glorssen, co było miłe z jego strony. Zawlokłem je na swoją działkę, co zajęło mi sporo czasu. Posiedziałem przez chwilę na brzegu morza wpatrując się w zielonkawe fale. Nagle naszła mnie fala jakiegoś takiego zniechęcenia. Morze... Spędzę nad nim cały rok, a nawet kilka lat. Przyjdzie jesień. Wiatry przewieją dom na wylot. Potem nadejdzie zima. Mróz ściśnie wszystko razem w swoim lodowatym uścisku. A potem przyjdzie wiosna i to co trzymało się razem rozsypie się na kawałki. Z całego tego kurnika zostaną trociny. Po prostu trociny. Ale ja już tego nie zobaczę. Jesienne wiatry zerwą papę z dachu i pierwszy śnieg zamrozi mnie na śmierć. Wycofałem się do lasu. Z niedużej brzózki urwałem gałązkę pokrytą zielonymi listkami i położywszy się na plecach w mchu, zacząłem skubać ją zębami. Przyzwyczaiłem się już do swojego wyczulonego węchu. Pożarłem gałązkę. Zamyśliłem się. Zawsze lubiłem żuć gałązki i trawki. Ostatnio popadłem niemal w nałóg. Poderwałem się i wszedłem do środka. Nie mogłem się zasiadywać. W ciągu godziny dokończyłem kładzenie podłogi i zabrałem się za pokrywanie jej lakierem. Szło mi to szybko, tyle tylko, że gdzieś koło połowy zabrakło lakieru a w dodatku potwornie mnie zemdliło. W głowie mi się kręciło. Zatrułem się widać wyziewami tego świństwa. Zbiegłem na parter i wybiegłem przed dom. Stanąłem nad skarpą i zwymiotowałem prosto w fale. Potem usiadłem i potrząsnąłem kilkakrotnie głową. Przed oczyma latały mi mroczki. -Oddychaj głęboko - polecił mi jakiś głos. - Musisz pozbyć się związków azotu z krwi. Organizm wydali w ciągu godziny, ale musisz zwiększyć wymianę gazową z otoczeniem. Odwróciłem się gwałtownie. Za mną w cieniu pierwszych drzew stał Sven Roslin. Poznałem od razu. Był uderzająco podobny do swojej siostry. Musiał mieć jakieś dwadzieścia dwa, może dwadzieścia trzy lata. Ubrany był w jeansową kurtkę rozpiętą z przodu, bo dzień był ciepły. Na piersi miał przypięty identyfikator. -Kim pan jest? - zapytałem ostrożnie. -Jestem tu strażnikiem łowieckim - wyjaśnił. - Przechodziłem właśnie obok. -Rad jestem z wizyty - powiedziałem. -Nierozsądnie jest tak lakierować bez zapewnienia sobie należytej wentylacji. Przechodził obok i poczuł woń lakieru? Musiałby mieć węch znacznie lepszy niż mój. -Ma pan rację. -Trzeba uważać. Lepiej użyć farb silikonowych, którymi maluje się łatwiej i bezpieczniej... -Mam jeszcze jedna prośbę, ale nie wiem, czy uda mi się wyrazić ją po norwesku w wystarczająco kulturalny sposób, a nie chciałbym pana urazić... -Tak? -Gdyby w swoim raporcie, wysyłanym hrabiemu mógł pan pominąć ten przykry wypadek... - gestem ręki dałem mu do zrozumienia, że chodzi mi o lakierowanie. Aż przysiadł. A potem zaczął myśleć. 37

-Wykluczam moją siostrę jako źródło informacji więc skąd..? -Dedukcja. Już w pierwszych dniach pobytu zauważyłem, że jestem śledzony. Ktoś grzebał w dole, w którym paliłem renifera. -Tak to ja. -Wydało mi się logiczne, ze hrabia, który kontrolował mnie w Polsce przez dyrektora mojego domu dziecka, tu także znajdzie sobie odpowiedniego szpiega. Skoro istnieje ktoś kto mnie śledzi, prawdopodobnie przekazuje wyniki swoich obserwacji na piśmie. -No cóż. Nie spodziewałem się dekonspiracji. I co my teraz zrobimy? -Och to zupełnie proste. Mogę udawać, że o niczym nie wiem. -Hm? -Właściwie to jest mi obojętne, czy ktoś mnie śledzi, czy nie. Nie zamierzam tu pić, palić ani zażywać narkotyków, więc nic co robię nie powinno niepokoić hrabiego. Roześmiał się i z trudem tylko zdołał się opanować. -W takim razie wypada nam życzyć sobie owocnej współpracy - powiedział, a ja już wiedziałem, że udało mi się go oswoić -Napijemy się herbaty, aby uczcić naszą znajomość? - zapytałem. Coś w tym zdaniu pomerdałem, ale zrozumiał. -Właściwie to jestem w pracy - powiedział, co musiało być zbliżone do polskiego pojęcia picia na służbie, - ale ostatecznie... Poszliśmy do kuchni. Postawiłem na piecu garnek z wodą. Nie miałem czajnika. Za to miałem paczkę herbaty. Woń lakieru ulotniła się prawie całkowicie. -Trochę tu surowo - powiedział szpieg omiatając wzrokiem puste i dziurawe ściany. -Mam zamiar zrobić remont. -Sam nie dasz rady. -No właśnie. Miałem zapytać. Ponoć ma przyjechać jakiś przyjaciel, którego nigdy na oczy nie widziałem. Nie orientuje się pan kiedy? Kiwnął głową ze zrozumieniem. Potem wydobył z kieszeni zwitek kartek i zajrzał do środka. -Nie podali daty - stwierdził. - Mam tu zapisane, że nie pijasz herbaty - zauważył. -To prawda. Uważam, że herbata to trucizna, ale dla towarzystwa... Wypiliśmy. Herbata nieszczególnie mi smakowała, widać odzwyczaiłem się. -Będziesz się uczył w tej samej szkole co moja siostra? - upewnił się. -Tak. Eksternistycznie. -Z kim? -Uczyć mnie będzie niejaki Hilding Ulv -Niedobrze. -Dlaczego? -Mnie też uczył kilka lat temu. Ten facet to wariat. -Może kumpel dyrektora? Źle sformułowałem. -No niezupełnie. Oni obaj są wariatami. Nie zrozumiałem go zbyt dobrze. -W czym się objawia to, że Ulv jest wariatem? - zapytałem. -Gdy trafia na tępego ucznia, to wszystko jest w porządku. Wywala go ze szkoły i 38

po problemie. Ale jeśli trafi na trochę inteligentniejszego, to stara się zrobić z niego geniusza, a to się zazwyczaj źle kończy. Z dwojga złego wolałem już jak robiono ze mnie na siłę geniusza niż gdy starano się nagiąć mnie do średniej klasowej. -A co chcesz wiedzieć? Ja nie mogę ci powiedzieć za dużo. Zresztą sam wiem niewiele. Tyle tylko, że straciłeś pamięć. -Tylko jedno. Czy Hrabia Derek jest moim ojcem? Popatrzył na mnie uważnie. -Nie, nie sądzę. Zupełnie nie jesteście do siebie podobni. Zresztą, gdy mnie werbował do tej roboty, nie mówił mi zbyt wiele. Tyle tylko, że jesteś z domu dziecka. -Czuję brak informacji. Potrzebuję dużo ogólnych informacji. To miejsce różni się bardzo od wszystkich, w których dawniej mieszkałem. -Pytaj może w miarę jak będą się pojawiały problemy. -Jak mogę pana znaleźć? -Zawołaj. Wygadał się i nawet nie zauważył. W domu był podsłuch! Ale miałem to gdzieś. Pożegnał się i poszedł w diabły. Na zdrowie. Wieczorem poszedłem nad morze. Potrzebowałem odrobinę przestrzeni. No i oczywiście łyk świeżego powietrza też był nie do pogardzenia. Usiadłem sobie na kamieniu i zamyśliłem się. Było ciepło miło, fale szumiały jednostajnie. Ale czegoś mi brakowało. Może szarej betonowej pustyni Warszawy. A może po prostu towarzystwa. Ja, który zawsze trzymałem się trochę na uboczu, zapragnąłem teraz mieć kogoś, z kim mógłbym otwarcie pogadać. I po polsku. Tajemniczego przyjaciela doczepionego na siłę przez pomysłowego hrabiego. O moje nogi otarło się coś futrzanego. Kotka. Schyliłem się i podniosłem ją z ziemi. Trochę się opierała ale potem przestała się bronić. -Tak jest zawsze - powiedziałem w przestrzeń, - łapiesz, to się opiera a potem ty głaszczesz i już... Kotka mruczała. -Złapać to nie sztuka - powiedziałem sam do siebie. - Znacznie trudniejsze jest to głaskanie. A potem trzeba uważać, żeby nie zwiało. Kotka zwiała. Wywinęła się i uciekła w chwili, gdy prawie była oswojona. Nie uciekła całkiem. Zatrzymała się niedaleko i mruczała. Usiadłem i obojętnie wpatrzyłem się w przestrzeń. Wróciła i znowu zaczęła się o mnie ocierać. Schyliłem się, aby ją podnieść. Odskoczyła. -Wszystko dla zwycięzcy - powiedziałem w przestrzeń. - Albo poddajesz się zupełnie, albo poszukaj innego pachołka do głaskania. Obraziła się widocznie, bo więcej do mnie nie podchodziła. Siadła niedaleko i czyściła sobie futerko. Roześmiałem się cicho. Nie mogła się obrazić. Mówiłem po polsku. Zresztą koty, w przeciwieństwie do koni, nie są wcale inteligentne. Ot takie futrzaki z żyłką łowiecką. Przebłysk pamięci nadszedł niespodziewanie. Dwaj starzy mężczyźni siedzieli przy stole. -Ten koń miał prawo zabić w obronie własnej - powiedział jeden z nich po polsku. Patrzyłem na nich z dołu. Moja głowa na pewno nie wystawała ponad stół. 39

Zacisnąłem skronie dłońmi, ale to już odchodziło. Wróciłem do domu i wdrapałem się na strych. Spać położyłem się wcześnie. Białe noce wybijały mnie z rytmu dnia. Przyśniło mi się, że stałem przed biurkiem w niewielkim zacisznym gabinecie. Miałem na sobie mundur białogwardzisty. Za biurkiem siedział car Mikołaj II. -Sztylet patriarchy Nikona - powiedział w zadumie oglądając trzymaną w ręce relikwię. - Podobno nikt z jego właścicieli nie przeżył pięciu lat... -Tak się mówi - powiedziałem. -Może to tylko zabobony - szepnął sam do siebie, a potem dodał już głośniej. Nominację i nagrodę otrzymasz na dniach. -Ja nie dla nagrody wasza wysokość... -Wiem, wiem - uśmiechnął się dobrodusznie - Idź się teraz zabawić. Za godzinę nowy rok. -Nie zaszczycicie nas swoją obecnością wasza wysokość? -Przyjdę. Wyszedłem z gabinetu, składając uprzednio dworski ukłon. Na schodach spotkałem dziewczynę. Była bardzo ładna i w pierwszej chwili wydawało mi się, że znam ją skądś. -Anzelm. Sława Bogu. Wróciłeś? -Łesia. Jak miło cię widzieć. -Chodź - pociągnęła mnie za sobą. Weszliśmy do sali, w której był stół i można było siąść i jeść a przy stole siedziało kilku oficerów. Potem pociągnęła mnie do innej sali, gdzie tańczyliśmy. A potem w krótkiej przerwie stanąłem przed dużym lustrem. Pamięć wróciła mi. Znowu byłem Tomaszem Paczenką. A w lustrze odbijał się jakiś Anzelm. Odbicie było bardzo wyraźne, inaczej niż w snach, gdzie zazwyczaj niczemu nie można przyjrzeć się dokładnie. Ordery wiszące na mojej piersi były widoczne bardzo dokładnie, ze wszystkimi szczegółami. Twarz była dokładnie taka jak na fotografiach w albumie, który gdzieś kiedyś oglądałem. -To nie jest sen - szepnąłem sam do siebie. - To jest realne! A potem obudziłem się. Leżałem na niewygodnym jak diabli łóżku, a o papę nad moją głową bębnił deszcz. Zasnąłem natychmiast znowu, aby wrócić do pałacu na bal, ale oczywiście nie udało mi się. 9 lipca sobota Obudziłem się z paskudnym uczuciem, że zapomniałem o czymś bardzo ważnym. Pamiętałem z detalami mój sen, to było jakoś z nim związane. Coś o czym zapomniałem? Doszedłem do wniosku, że może przypomnę sobie w ciągu dnia. Zjadłem skromniutkie śniadanko, a potem postanowiłem pobawić się w stolarza. Zmajstrowałem coś pośredniego między trumną a leżącą szafą, co szumnie nazwałem łóżkiem. Wyglądało lepiej niż konstrukcja wykonana poprzednio, ale później okazało się, że komfort wylegiwania się pozostał taki sam. Pomalowałem lakierem. Gdy było suche poszedłem na piętro i naciągnąłem na to sieć z 40

poprzedniego łóżka. Jako materac była średnio wygodna, w dodatku jeszcze nie wywietrzała do końca. Wróciłem do kuchni. Deska koło drzwi pękła, gdy postawiłem na niej stopę. Wkurzyłem się jak diabli. -Jak długo jeszcze wytrzymasz cholero? - zawyłem pod adresem podłogi a potem skoczyłem z rozmachem na jej środek. I wtedy stała się okropna rzecz. Deski trzasnęły mi pod nogami i powstała wielka dziura w którą wpadłem. I to cały. Pod podłogą zamiast skalistego podłoża znajdowała się nieduża, a za to bardzo głęboka piwniczka wyrąbana w skale. W piwniczce stała woda. Wpadłem w nią jak śliwka w kompot. Zanurzyłem się bardzo głęboko, ale nie dotarłem do dna. Zwinąłem się w kłębek i woda wyrzuciła mnie na powierzchnię. Po chwili zacząłem zapadać się z powrotem w głąb. Poruszyłem rękami i nagle uświadomiłem sobie, że płynę. Unoszę się w wodzie. A przecież nie umiałem pływać. Ostrożnie wyciągnąłem ciało. Woda wypchnęła mnie na powierzchnię. Lekkie ruchy wystarczyły by utrzymywać się na niej. I nagle przypomniałem sobie detal ze snu. -Widziałem gdzieś album ze zdjęciami carskich oficerów - powiedziałem sam do siebie. - Gdzie to było? Podłoga wisiała jakieś półtora metra nad moją głową. Spróbowałem doskoczyć do niej, ale woda nie dawała dobrego oparcia. Dopiero za piątym razem udało mi się złapać za krawędź dziury. Spróbowałem się podciągnąć, ale deska, której się uczepiłem złamała się pod moim ciężarem. Otrząsnąłem się i zacząłem badać miejsce swojego uwięzienia. Piwnica miała jakieś trzy na cztery metry przy niezbadanej głębokości. Nad głową miałem deski podłogi, wygniłe coniebądź od spodu i pokryte warstwą jakichś zwisających farfocli. Chyba starych pajęczyn. Po środku podłogę podpierał solidny słup. Był dość blisko dziury, toteż wpadłem na pomysł, że mogę się po nim wdrapać na górę. Podpłynąłem do niego. Gdy jednak zacząłem się nań wspinać, co było bardzo trudne, w głębinie bardziej zgniła jego część pękła i zwaliłem się wraz z nim z powrotem do wody. Zakląłem cicho i podpłynąłem do ściany, w którą wbitych było kilka niemożliwie zardzewiałych klamer. W tym momencie ktoś wbiegł do kuchni. -Uwaga! - krzyknąłem. Po usunięciu słupa podłoga groziła zawaleniem się w każdej chwili. -Gdzie ty? - dobiegł mnie głos Svena. -W dziurze - wyjaśniłem. Usłyszałem jego kroki, a potem nachylił się i zajrzał. -Jasny gwint - powiedział. -Wyciągniesz mnie? -No nie wiem. Właściwie to miałem tylko obserwować i przekazywać spostrzeżenia. Ratowanie cię nie wchodzi w zakres moich obowiązków. Wybacz, to był żart. Masz jakąś linę? -Kawał sznura jest w rupieciarni. -To tam naprzeciwko, o ile się nie mylę? Wytrzymasz jeszcze chwilę? -Tak. Mam tu klamry do włażenia, ale problem zasadza się w tym, że nie ma nad nimi klapy i ... 41

-Zaraz wracam. Wybiegł i rzeczywiście po chwili wrócił. Zrzucił linę na dół. Złapałem się, aby wciągnąć się po niej na górę, ale nie udało mi się. Podłoga znowu się wykruszyła. Zresztą byłem zbyt słaby, aby móc się po niej podciągnąć. -Nie da rady - powiedział wreszcie, gdy po raz kolejny zwaliłem się w wodę. -Może przynieś drabinę. -Jak się tu u ciebie wchodzi na strych? -Z ostatniego pokoju - wyjaśniłem. Zniknął razem z liną. Spróbowałem rozwalić podłogę nad klamrami, ale nie udało mi się. Usłyszałem odgłos odrywanego drewna gdzieś z góry. Popatrzyłem. Sven oderwał dwie deski i przerzucił linkę przez belkę stropową. Gdy jednak zbiegł na parter okazało się, że lina jest zbyt krótka, aby mógł wyciągnąć mnie tą metodą. Pobiegł do rupieciarni poszukać dłuższej a ja tym czasem waliłem pięścią w deski podłogi nad klamrami. Wreszcie udało mi się jedną wyłamać Z drugą poszło już łatwiej. Wrócił Sven z liną. Na widok mnie gramolącego się z nowego otworu tak jak gdyby troszkę zmarkotniał. -Poradziłeś sobie. Zuch chłopak. Stałem szczękając zębami. -Brr - powiedziałem. - To były ekscytujące przeżycia. -Powinieneś napić się grzanego piwa, bo się zaziębisz - poradził. -Nie mam piwa. -Przebierz się, a ja przyniosę. -Ależ proszę sobie nie robić... Ale jego już nie było. Przebrałem się stosownie do jego rady w suchy dres. Mój szpieg i niedoszły wybawca wrócił z piwem. Odrzuciłem jednak z miejsca jego propozycję, aby piwo podgrzać w garnku. -Dlaczego nie? - zdziwił się. - Tak się to u nas pija. Taki mamy zwyczaj. -Widzi pan panie Sven, w moim kraju do zwyczajów należy mieszanie piwa z wódką w proporcji jeden do jednego. Na szklankę piwa, szklankę okowity, dobrze zabełtać i chlu. -Hmmm... -A jak nie ma wódki to dodaje się kropli żołądkowych. Użyłem błędnie polskiego idiomu w dosłownym tłumaczeniu. -Lekarstwo na żołądek - domyślił się. - A po co? -One zawierają dużo spirytusu. Dwie, a jeszcze lepiej trzy buteleczki. Żeby było mocniejsze. -I wszyscy tak robią? -Większość. -A alkoholicy? -Alkoholicy to zależy. Jak mają pieniądze to robią tak jak mówiłem. A jeśli nie mają pieniędzy, to kupują denaturat. -Co to jest? -Takie coś jak wasz spirytus techniczny, tyle tylko, że fioletowe albo niebieskie, a nie oliwkowozielone. Zapach ma dość podobny, tyle tylko, że mocniejszy i jest skażone metanolem, żeby się nie dało pić. 42

-Zaraz zaraz, przecież metanol to trucizna! -Nasi pijaczkowie są uodpornieni. A jeśli nie ma akurat denaturatu, to można użyć wody brzozowej -Co to jest? -Takie coś jak woda kolońska, ale preparowane na soku brzozowym. Niezłe, jeśli chodzi o ilość procentów, ale potem odbija się fryzjerem. -Skąd wiesz? - zaciekawił się. - Próbowałeś? -Ja nie, ale w mojej klasie kilku to piło. -Wcześnie. I co na to nauczyciele? -Ich interesowało tylko to, co się działo w szkole. A i w to się specjalnie nie wgłębiali. W mojej klasie prawie wszyscy palili papierosy w ubikacji. Parę razy ich na tym przyłapano, ale żaden nie wyleciał. -Komunizm - powiedział. - Wszyscy w komunizmie palą papierosy. -Och to uogólnienie. Po rewolucji pojawiło się wielu nałogowych palaczy, bo tytoń zmniejszał nieco uczucie głodu, no i nieco łatwiej go było kupić. Od tego wzięła się moda. Zresztą młodzież pali dla szpanu. Przynajmniej na początku. -Jaki ma sens palenie i picie? -Nie wiem, dlatego na wszelki wypadek nie robię ani jednego, ani drugiego. -Słuchaj no wracając do tego niebieskiego... -Denaturatu? -Tak. Jak to możliwe, żeby się nie potruli? -Na początku pijają go trochę przedestylowanego - wyjaśniłem usłużnie. - Bierze się bułkę, odcina górę i przelewa go przez nią. Wycieka dołem prawie czysty. -Straszne. -Są jeszcze inne metody. Można wrzucić do środka surowego kartofla. Ale to ściąga tylko barwnik. Żeby było mniej szkodliwe można go przecedzić przez skórkę od... - zabrało mi słowa. Pstryknąłem palcami w powietrzu usiłując sobie przypomnieć odpowiednie słowa. -Od chleba, od bułki? - podpowiedział. -Od ciemnobrązowego chleba - wyjaśniłem najlepiej jak umiałem. -To coś pomaga? -Podobno tak. Sam widziałem kiedyś trzech pijaczków. Siedzieli na murku i pili denaturat. Mieli jedną butelkę i jedną skórkę, którą podawali sobie nawzajem. Sven wyglądał, jak gdyby go zemdliło. -Niemożliwe. -Widziałem to na własne oczy. Do tego jeszcze oczywiście dochodzi bimber. -Bimber? - zapytał ostrożnie. Użyłem oczywiście polskiego słowa. -Spirytus produkowany w domu - wyjaśniłem -Ach. Tak. U nas też to się pojawiło, ale tylko w dużych ośrodkach przemysłowych na południu kraju. -U nas to cała plaga. Cała nielegalna gałąź gospodarki narodowej. -A z czego wy to robicie? -Ze wszystkiego, co tylko się da. Jabłka, gruszki, buraki, kartofle, cukier, melasa, miód... Mogę wymieniać choćby do jutra, ale trochę mi brakuje słownictwa. Dopiłem piwa. Poczułem, że przydałoby się coś mocniejszego, ale odrzuciłem od 43

siebie tą myśl. Nie chciałem popaść w alkoholizm. -Czy Bodo jest miastem o tradycjach hanseatyckich? - zadałem pytanie nurtujące mnie od jakiegoś czasu. -Nie, zostało założone w 1816 roku, ale z tego okresu nie zachowało się wiele. W 1940 mieliśmy paskudny nalot dywanowy, który obrócił w perzynę większość zabytkowych budowli. Za to w Geitvagan jest bardzo stary grób marynarzy. Chyba nawet z szesnastego wieku. Bardzo przyzwoity grób z kamiennych ciosów. I jest na nim napis: "Umarli, lecz opłacili pogrzeb". -Jak to możliwe? -Nie mieszkałeś nigdy nad morzem? -Nie, ale jeździłem raz na wakacje. -Widzisz jest taki zwyczaj... Może inaczej zapytam. Jak sądzisz, dlaczego marynarze noszą często kolczyki w uszach? -U nas już nie noszą. -U nas ta tradycja utrzymała się. W ogóle to pochodzi z północnych Niemiec, a może Niderlandów. -Mnie się wydawało, że raczej jest angielska. Albo portugalska. -Nieistotne. Ważne jest skąd się wzięła. Te kolczyki były koniecznie ze złota i bardzo grube. Chodziło o to, żeby w razie jakiegoś wypadku, gdy zwłoki marynarza zostały wyrzucone na brzeg ich znalazca mógł być wynagrodzony za trud ich pogrzebania. -A fe. U nas to by się nazywało - strzeliłem znowu palcami nie mogąc przypomnieć sobie odpowiedniego słowa. -Korsarstwo, rabunek, kradzież... - próbował podpowiedzieć. -Nie, nie tak. Świętokradztwo - przetłumaczyłem niemal dosłownie. - Być hieną cmentarną. Wyrazu hiena użyłem po niemiecku, ale musiał być podobny, bo mój szpieg zrozumiał. -U nas nie. To była taka jakby nieformalna umowa. W każdym razie wyrzuciło ich dwudziestu kilku na raz i mieszkańcy wioski zarobili dużo pieniędzy. A jeszcze więcej zarobili na towarach z tego statku. Jego katastrofa stała się początkiem rozkwitu... -Mam głupie pytanie. Czy ci dzielni mieszkańcy nie pomogli im się rozbić, za pomocą na przykład ruchomych świateł? -No wiesz! Chodź tak naprawdę to nie wiadomo. A tak swoją drogą to wiem, gdzie leży wrak tego statku. -I nie próbowałeś poszukać jeszcze kilku facetów gotowych opłacić swój pogrzeb? -Odrobinę zbyt głęboko. Osiemnaście metrów. Mój wujaszek próbował schodzić z butlami. Wyciągnął kilka starych butelek, a potem zrezygnował. Ale miejsce znam. -Można by wybrać się któregoś dnia na drobne poszukiwania. -No wiesz! Czy to nie będzie świętokradztwo? -Przecież nie chcę rabować nieboszczyków tylko poszukam ładunku. -Rozczaruję cię. Statek przewoził zboże z Murmańska. -Ech, los mi rzuca kłody pod nogi. -Uważaj, bo jeszcze trochę i kupisz sobie na własność księżyc. Coś trzeba sobie 44

zostawić. -Co takiego? -Oczywiście trochę marzeń. Pomyśl sobie tak: wiem, gdzie to jest, ale nie wyciągam tego, bo mam gdzieś forsę. Pieniądze szczęścia nie dają. -Tak, ale jakoś nikt nie spostrzega, że bieda często unieszczęśliwia. -Może i tak. Może, rzeczywiście lepiej jest być bogatym. No i zdrowym. Nie pomoże bogactwo, kiedy zdrowie nie pozwala z niego korzystać. -Najlepiej marzyć o złocie. Roześmieliśmy się obaj wesoło. Gdyby to było takie proste... Gdy Sven poszedł sobie, zapewne pisać raport wyciągnąłem z rupieciarni stary telewizor. Udało mi się go nawet uruchomić, co bardzo mnie zaskoczyło. Obraz był bardzo nieostry, dwoił się i troił, a dźwięku nie było wcale. Obejrzałem sobie jakiś film. Film był typowym produktem zgniłego kapitalizmu. Straszny bandzior, dwa metry wzrostu walczył ogniem, karate i karabinem z policjantami i chyba kolesiami po fachu. Postarałem się oglądać te głupoty z krytycznym nastawieniem, ale oczywiście nie udało mi się to. Akcja mimo braku dźwięku była zbyt wciągająca. Po obiedzie nie robiłem nic istotnego. Przybiłem na miejsce dwie deski oderwane przez mojego szpiega, polakierowałem do końca podłogę i zerwałem podłogę w kuchni tam, gdzie groziła zawaleniem się. Powstało urocze jeziorko, dookoła którego można było na upartego przejść. Zmęczyłem się przy tym nieludzko, ale byłem z siebie zadowolony. Spać poszedłem w bibliotece, jako, że na górze po polakierowaniu było trochę trudno oddychać. Obudziłem się w środku nocy, na skutek jakiegoś koszmaru. Zdaje się gonił mnie drabiniastym wozem kościotrup z kosą. Leżałem, było już całkiem jasno, i rozmyślałem. Coś dobijało się do mojej pamięci. Coś o czym zapomniałem. -Łesia - powiedziałem sam do siebie w zadumie. - Była jakaś Łesia. A potem nagle zrozumiałem. Album. Album ze zdjęciami. Gdzie mogłem go widzieć? Bo przecież widziałem. -Łesia Paczenko - powtórzyłem. Nic mi to nie mówiło. 10 lipca 1988 niedziela. Obudziłem się około dziewiątej rano. Ręce bolały mnie jak diabli. Poszedłem zobaczyć, jaka jest pogoda. Pogoda była niezła, a na drzwiach wejściowych od środka przypięta była pinezką kartka od Svena. "Poszedłem do zboru. Nie top się do dziesiątej." Wydobyłem z walizki taśmę mierniczą, blok rysunkowy, ołówek, linijkę i ekierkę i zabrałem się za zdejmowanie wymiarów strychu. Potem na jednej kartce narysowałem szkice przyszłych konstrukcji w rzucie prostopadłym i aksonometrycznie. Na dalszych kartkach umieściłem szereg rysunków technicznych w różnych skalach obrazujących połączenia desek i inne istotne elementy. Kończyłem właśnie gdy nadszedł Sven. -No hej - zagadnął. - Co porabia mój szpiegowany? -A witam, witam donosiciela. Może pomóc w papierkowej robocie? 45

Roześmiał się, a potem wziął ze stosika jeden rysunek. -Całkiem nieźle - powiedział. - Co kombinujesz? -Będąc człowiekiem wysoce cywilizowanym postanowiłem zagospodarować strych. -Dobrze rysujesz. Sądzisz, że uda ci się to wybudować? - przerzucał rysunki. -Mogę przynajmniej spróbować. Znajdę sobie jakąś książkę o stolarce i do dzieła. -Fakt, że z tą podłogą na strychu uwinąłeś się jak się patrzy, ale to będzie o wiele trudniejsze. -Mogę przynajmniej spróbować. Życie w komunizmie nauczyło mnie radzić sobie z trudnymi problemami. Zdanie nie wyszło mi dobrze, coś pokopałem i ze słownictwem i z gramatyką. -Może lepiej będzie jeśli nauczysz się mówić po polsku -zaproponowałem. -Ano, naucz mnie jakiegoś prostego zwrotu. -Chrząszcz brzmi w trzcinie. - odpaliłem. -Schybrm, jak dalej? -Dajte bud łaska pokoj. Wzdrygnął się. -Może pogadajmy po mojemu, to doszlifujesz sobie akcent - zaproponował. -Ależ z przyjemnością. Dla mnie nie problem. Odsunąłem stosik rysunków i na nowej kartce zacząłem wykreślać plan stołu do kuchni. -Co to będzie? Stół? -Aha. A tak swoją drogą to mamy w języku polskim bardzo łatwe i proste powiedzonko o stole, wprost stworzone dla cudzoziemców. -Jak ono brzmi? -Stół z powyłamywanymi nogami. -Wybacz, nawet nie będę próbował powtórzyć. Szybko rysujesz. -I tak miałem same tróje. -Dlaczego? -Nauczyciel mnie nie lubił. Okropnie mnie nie lubił. Zresztą ja też go nie lubiłem. Nikt go nie lubił. On sam siebie nie lubił. Przeszliśmy do rupieciarni. Zakręciłem deskę w imadło i przystawką do cięcia piłą tarczową zręcznie ją przeciachałem. Potem to samo zrobiłem z kolejną. -Chyba masz talent - stwierdził. - Ale do poddasza jeszcze daleka droga. -Zrobię poddasze. -Nie dasz rady. -Założymy się? -Dobra. -Ja zagospodaruję poddasze tak jak zaplanowałem, a ty za to oddasz mi rękę swojej siostry. Użyłem polskiego wyrażenia w dosłownym tłumaczeniu. Nie zrozumiał i zdenerwował się. -Dasz mi ją za żonę. - sprostowałem. Roześmiał się. -Tak ci się podobała? 46

-Sympatyczna. I ładna. Czego więcej trzeba? -Jeszcze się powinna zgodzić. Nie sądzisz? -U nas w Polsce takie sprawy załatwia się inaczej - zełgałem. -Tak oczywiście. Ale wy żyjecie jeszcze w średniowieczu - odgryzł się. - A tu jest cywilizacja. -U nas też. Mamy nawet wyższy ewolucyjnie system społeczny. Powiedzmy, że jak skończę to postarasz się namówić ją, żeby za mnie wyszła. -Rozumiem, że zamierzasz budować to przez trzy lata? -Dlaczego? -Powinniście być pełnoletni. -Napisałeś w raporcie o naszym spotkaniu? -Wspomniałem. Nie mogłem przecież donosić na własną rodzinę - uśmiechnął się. -Może to i lepiej. -Ale posłałem im kilka fotek. -Jakich znowu fotek? - zaniepokoiłem się. Uśmiechnął się szeroko i wyjął ze swojej raportówki kilka zdjęć. Przedstawiały mnie przy remoncie domu, mnie idącego przez las, oraz mnie i Ingrid, przed szkołą. Przejrzałem je i oddałem mu. -Niezłe. Jaki masz teleobiektyw? -Dwa tysiące razy. -Pożyczysz w razie czego? -A po co ci? -Chciałbym sfotografować, taki motyw: ptaszek siedzi na kawałku skały. -Pożyczę ci. Żaden problem. Niedługo potem poszedł sobie. Dokończyłem stół. Nawet nieźle wyszedł; kiwał się tylko trochę. Poszedłem do lasu. Zerwałem kawał plastiku, którym był nakryty ten wrak, (jego dziobowa część, bo reszta nakryta była uczciwym brezentem) i wróciłem do kuchni. Plastik rozpiąłem nad dziurą, (chodziło mi o powstrzymanie idącej ku górze wilgoci), następnie w miejsce brakującej belki wstawiłem nową zaimprowizowaną z kilku desek skręconych śrubami w coś w rodzaju korytka i umocowawszy to starannie przybiłem nowe deski. Do wieczora podłoga była skończona i nawet zabejcowana. Lakier skończył się definitywnie, a szkoda. Wdrapałem się na piętro i przypiąłem do ściany zdjęcie przedstawiające mnie i Ingrid na drodze. Mój szpieg nawet nie spostrzegł jak mu je zwinąłem. Miałem talent. Biorąc pod uwagę wszystkie moje możliwości i okazje, z pewnością dawno byłbym milionerem, gdyby nie wrodzona uczciwość. Byłem zmęczony. Rzuciłem się na łóżko i wyciągnąłem się jak długi. Pamięć nie chciała wracać. Za to mój żołądek domagał się długiej jedwabistej trawy, takiej jak ta rosnąca koło wraku. Ze znalezionego pudełka wyjąłem indyjskie kadzidełko i zapaliwszy je zapałką wetknąłem w szczelinę pomiędzy deskami. Żarzyło się w ciemności i wydzielało biały dymek. *

47

Wetknięta w szparę w deskach podłogi żarzyła się trociczka Chakra. Tomasz Paczenko stał i przez dziurę po sęku wpatrywał się nieskończenie smutnym wzrokiem w przestrzeń. Dusza jego, ta wschodnia, ukryta zazwyczaj w najgłębszych zakamarkach umysłu, wypełzła ostrożnie ze swojej kryjówki i na jakiś czas zastąpiła tę codzienną. Ogarnęła swojego właściciela ciemnością i smutkiem. Czuł popiół w sercu. Czuł czającą się naokoło niego pustkę. Po policzkach spływały mu łzy. Nozdrza drażnione delikatnym dymem drgały leciutko. Był chory. Chory na nostalgię. Gdyby go teraz zapytano czym jest szczęście odpowiedziałby, że szczęście trwa tak długo, jak długo pali się ostatnia trociczka firmy Chakra.

ANDRZEJ PILIPIUK DOM NAD MORZEM cz. II 11 lipca poniedziałek. Zszedłem na parter i zjadłem niewielkie śniadanko. Kotu nalałem mleka do miski, bo porcja, z dnia poprzedniego zniknęła bez śladu. Znaczyło to, że kot żyje i działa, a dopóki żył nie miałem się czym martwić. Nie zostawiał po sobie śladów, widocznie załatwiał te sprawy gdzieś na dworze. Z pieca wziąłem ogryziony ołówek i naskrobałem na ścianie wierszyk: -Zmrok już za oknem wyczernił świat. Żegnam cię miła czas już na mnie, Wychodzę w ciemność by jak twój brat Umrzeć tej nocy za Irlandię. Wezmę ze sobą trotylu skrzynkę. Żegnam cię miła czas ucieka, Białą do klapy przypnę koniczynkę, Na moje bomby Belfast czeka. Wyciągnąłem z rupieciarni rower i pojechałem do miasta. Starałem się poznać trochę jego topografię. Zajechałem do portu i patrzyłem na rybaków wracających z nocnego rejsu. Potem pojechałem pod szkołę i wreszcie do parku. Przy alejce była ławeczka. Poczułem gwałtowne zmęczenie. Usiadłem, aby odpocząć. Siedziałem kilka minut, z przymkniętymi oczami, gdy niespodziewanie jakiś cień zasłonił mi 48

światło. Zanim otworzyłem oczy węch upewnił mnie, że w pobliżu jest koń. Faktycznie. Przede mną stała kobieta w dziwnym uniformie. Trzymała za cugle śliczną klaczkę, ciemnobrązową z białą gwiazdą na czole. -Czy nie potrzebujesz jakiejś pomocy? - zapytała. - Wyglądasz na zagubionego. -Nie dziękuję, jestem tylko trochę zmęczony. Jest pani policjantką? -Reprezentuję Armię Zbawienia. Może powinieneś korzystając z chwili czasu zwrócić swoje myśli ku Bogu? -Zwracam je. Ale nie ma w tym mieście katolickiego kościoła, więc rozważania moje... -Kościół jest. Ale nie ma księdza. Wróci dopiero za kilka miesięcy. Zachorował na gruźlicę. Mogę ci podać adres. Wziąłem ulotkę i podziękowałem. Klaczka nachyliła się i trąciła mnie nosem. -Jak się ona nazywa? - zapytałem. -Svea. -Gdyby się nazywała Karolina, to byłoby ładnie. -Zabawne imię. -Gdybym mógł odkupiłbym ją. Pogłaskałem klaczkę po nosie. Spłynął na mnie cudowny spokój. Kobieta wskoczyła zręcznie na konia i odjechała, a ja zostałem. Alejką nadszedł Sven. Prowadził rower. -No hej - zagadnął. -Dzień dobry. -Co u ciebie słychać? -Chciałbym mieć własnego konia. Taką ładną brązową klacz. -Poproś hrabiego Derka. Może ci kupi na imieniny. -Niestety nie był łaskaw zostawić mi adresu. Chyba, że ty mi udostępnisz ten, pod który wysyłasz raporty.

49

-Przecież oficjalnie nie masz o niczym pojęcia! -A mam? -Tak właściwie to nie rozumiem twojego stosunku do koni - powiedział Sven. Wydaje mi się, że masz do nich bardzo osobiste... -To cecha narodowa. Polacy lubią konie. Czasy konnicy już się skończyły. Wojna została odhumanizowana, w miejsce pojedynków dzielnych ludzi weszły masy wojska i karabiny maszynowe... Ty Sven miałeś kiedy kontakt z końmi? -Nigdy. -Więc tego nie zrozumiesz. -Dlaczego nie? Wydaje mi się, że chwytam motywy, które tobą kierują... -Nie, żebyśmy mogli się zrozumieć musisz popatrzeć koniom w oczy i dostrzec drzemiącą w nich inteligencję. Koń wedle mnie jest potencjalnie prawie tak mądry jak człowiek. A jeśli pomyślę o pewnych ludziach, których miałem nieszczęście spotkać na swojej drodze to myślę, że konie przewyższały ich inteligencją. -Widzisz Thomas, mam możliwość postarać się o przydziałowego konika do patrolowania lasu... -Nie wahaj się ani chwili. -Wolę jeździć na rowerze. -Jako strażnik łowiecki powinieneś się wstydzić. Wyobraź sobie, że gonisz kłusownika. Na rowerze. On się odwraca i wbija ci nóż w pierś. Trup na miejscu. A jeśli gonisz go konno to jesteś wyżej. On cię nie sięgnie a ty go szabelką przez łeb. I głowa toczy się po trawie.... -Masz zwyrodniałą wyobraźnię. Tu nie ma kłusowników. -Może i tak. Załatw sobie tego konia. -Ale ja nie mam o tym pojęcia. Jeździć umiem wyłącznie na motorze. -Nauczysz się szybko. -Nie wiem jak o niego dbać. -Pomogę ci we wszystkim. Pomagałem kiedyś po lekcjach w stadninie na Kole, w Warszawie i nauczyli mnie w nagrodę jeździć. 50

-No nie wiem. Niby mam nawet gdzie go trzymać, ale... -Pomyśl o swojej siostrze. Kiedyś zechcecie wydać ją za mąż. Panienka z dobrego domu powinna umieć jeździć konno i grać na fortepianie. -Może u was. U nas liczy się bardziej wykształcenie, choć też nie zawsze. Większość ludzi z towarzystwa woli takie kurki domowe. -Miłe, ale nie bardzo inteligentne? -Tak. -To jesteś skończonym draniem! To twoja siostra. Powinieneś postarać się aby osiągnęła w życiu to co najlepsze. -Mam inne poglądy na to co jest w życiu potrzebne. Prychnąłem. -Pomyśl ile radości może osiągnąć ucząc się jeździć. Pomyśl jak z uśmiechem będzie się podnosić z ziemi po upadku. -Jakim upadku? -No z konia. -Tego tylko brakowało! Przecież to niebezpieczne. -Życie ogólnie jest niebezpieczne. Zajechaliśmy do mnie. Mój szpieg poszedł na swoje stanowisko obserwacyjne gdzieś na fieldzie na lewo od domu (obiecałem sobie, że przy najbliższej okazji wybiorę się zobaczyć jak to wygląda z bliska) a ja poszedłem na strych i zabrałem się za zagospodarowywanie wnętrza. Konkretnie zacząłem przycinać słupki konstrukcyjne do odpowiednich wymiarów wedle moich rysunków. Może najpierw należało podjąć prace bardziej doraźne, jak na przykład załatanie niektórych dziur w ścianach, czy wymiana podłóg w całym domu, ale jakoś pogrążywszy się raz w pracy twórczej nie mogłem się od niej oderwać. Taki niestety byłem. Gdy dorwałem się do ciekawej książki, to nauka leżała z reguły odłogiem, ale uważałem się częściowo za usprawiedliwionego. Ostatecznie zamiast zaśmiecać sobie umysł fizyką, czy matematyką, do których żywiłem serdeczną nienawiść, dostarczałem mu treściwego i wysokooktanowego paliwa. A starałem się dbać o swój rozwój intelektualny za wszelką cenę.

51

Dwaj faceci przywieźli nową lodówkę. Przysłał ich Dae i wszystko bylo już opłacone. Zabrali stare i załadowawszy na ciężarówkę ulotnili się. Postawiłem nabytek koło drzwi. Nie wiedzieć czemu poprzednie stały na tej ścianie, która miała z drugiej strony kominek, a przy tym blisko pieca. Zjadłem lekki obiad i do wieczora pracowałem na strychu przycinając słupki. Było to zajęcie diabelnie męczące i nie dające specjalnej satysfakcji. Zmęczyłem się dość szybko, jednak dopiero o ósmej zrobiłem sobie przerwę. Wykąpałem się w morzu. Woda była nawet ciepła, ale ostra fala dała mi się we znaki rzucając mną co chwila o brzeg. Wreszcie zmarzłem na tyle, że znudziła mi się ta zabawa. Wróciłem do domu i poszedłem spać. Nie byłem głodny. Zapewne na skutek opicia się wodą morską. * Rodzina Roslinów zebrała się w skali ich domu, przy stole. Byli w komplecie. Doktor weterynarii Lars, jego żona Brigitta, córka Ingrid, no i oczywiście niepoprawny syn, szpieg i strażnik łowiecki. Opowiadał oczywiście o swojej trudnej pracy. -Nie mogę już wytrzymać - pożalił się. - Ten cały Thomas to zaraza. Nie sposób przewidzieć, co zrobi za pięć sekund. Siedzę przy podsłuchu, słyszę wstał, stuka coś młotkiem, myślę sobie zabrał się do jakiejś roboty. A tu nagle przestaje stukać i po dziesięciu sekundach znika na rowerze w lesie. Oczywiście go nie dogoniłem, ale przypadkiem przyuważyłem w parku. Przekonywał jedno babsko z Armii Zbawienia, że powina zmienić imię swojego konia. -Coś takiego? - zdumiał się Lars. -A potem mówił, że Ingrid powinna jako panienka z dobrego domu umieć jeździć konno i grać na pianinie. -A o tenisie nic nie wspominał? -Jakoś nie. Widocznie tenis jest mu obojętny, albo w Polsce nie ma zwyczaju grać w tenisa, jeśli jest się "z dobrego domu". -Ciekawe. On kim jest z pochodzenia? -Niewiele wiem. Ma amnezję pourazową. Nie pamięta swojego pochodzenia. Hrabia Derek, który zatrudnił mnie do tej fuchy, twierdzi, że sobie stopniowo przypomni. Ale chłopaczek jest zupełnie obłąkany. Ma paskudne zaklęśnięcie nad uchem. Chyba mu wgniotło połowę mózgu do środka. Zabrało pamięć i wybełtało rozum.

52

-To może nie tyle obłęd, co różnice kulturowe. Jego myśli biegną innymi ścieżkami. -A co ty Ingrid o nim powiesz? Spotkałaś go raz i dość długo sobie gawędziliście. -Tak. Wypytywał o sprawy praktyczne. Jak tu jest zimą i tak dalej. Starał się być miły. -Starał się? -Trochę to sztucznie wyglądało. Tak, jak gdyby myślał o czymś innym. Jak gdyby coś go gryzło. To się pojawiło dopiero po rozmowie z Teuflem. -Może poczuł się jak gdyby wrócił do swojej komunistycznej szkoły. Tam zdaje się stosują wobec uczniów metody, przy jakich Teufel... -Ciekawe jakie. Każą się uczyć cytatów z Lenina na pamięć? -Zapytaj go przy okazji Ingrid. Pewnie ucieszy się z twoich odwiedzin. -No nie wiem... * 12 lipca wtorek. Najpierw sny straciły swoje kolory. Potem tłumy gości jakoś się rozpłynęły. Łesia z którą przetańczyłem pół nocy uśmiechnęła się po raz ostatni i też rozwiała się w powietrzu bez śladu. Złapałem rękoma pustkę. Miotałem się przez chwilę po łóżku, zanim zrozumiałem, ze sen odpłynął. Zacisnąłem oczy i z premedytacją zapadłem znowu w sen. Udało mi się. Stałem w ubikacji szkoły numer 126. -Cholera, nie trafiłem - powiedziałem sam do siebie. -Trafiłeś w sam raz - oświadczył żelazny głos za moimi plecami. Jednocześnie coś twardego ukłuło mnie w plecy. Obejrzałem się. Za mną stała pani Pszczółka. To coś co wbijało mi się w plecy to była lufa karabinu maszynowego. Skoczyłem na drzwi. Ponieważ była to ubikacja w tej właśnie szkole nie miały klamki, ani zamka i otworzyły się bez przeszkód. Wybiegłem na korytarz. Za moimi plecami rozległ się metaliczny terkot. To wychowawczyni otworzyła ogień. -Cholera, muszę się obudzić, bo ta baba mnie zabije! - zawyłem. -Nie uciekniesz - oświadczyła.

53

Dopadłem ściany i zacząłem tłuc w nią głową, aby się obudzić. Najpierw pociekła krew, a potem mózg wypadł mi z czaszki i upadł na ziemię. -Nie uciekniesz. Nie mogłem uciekać, bo mój mózg leżał na ziemi. Podbiegł do niego jakiś kot i obwąchiwał. -Paskudztwo - oświadczył wreszcie i odszedł machając ogonem. I zaraz potem się obudziłem. Leżałem dłuższą chwilę przychodząc do siebie. Popatrzyłem w zadumie na lasek słupków konstrukcyjnych poumieszczanych tu i ówdzie na strychu. Niektóre mogłem już połączyć w myśli deskami w ściany. Poczułem przypływ energii. Ponieważ nie czułem głodu, nie zjadłem śniadania, lecz jedynie przekąsiłem kilka trawek i od razu zabrałem się za dalsze zagospodarowywanie strychu. Koło dwunastej zaszedł mój szpieg. -No cześć - zagadnął. - Przyszedłem trochę z tobą pogadać. -To miło z twojej strony. -No niezupełnie. Przyszedłem tu z wyrafinowania. Widzisz nie mogę napisać w raporcie, że cały dzień tłukłeś młotkiem. Muszę niejako pogłębić obserwacje. -W takim razie proszę na piętro. Wdrapał się zwinnie po zaimprowizowanej drabince. -Całkiem nieźle - powiedział na widok rusztowań. -Szykuj na przyszły tydzień wesele swojej siostry. -Biedna Ingrid. Ale i tak nie będzie twoja. Zamarłem z młotkiem w ręce. -Dlaczego? -Pastor jest moim kumplem. Nie udzieli wam ślubu. -Ślub i tak będzie katolicki. -Na to nie licz. -No to weźmiemy sobie w jakimś innym zborze. Macie tu wedle przewodnika cztery różne...

54

-Jesteśmy kalwinitami. A taki zbór jest jeden. -Dla mnie wszystko jedno gdzie, i tak będzie po heretycku. Wezmę ślub w porządnym katolickim... -Jesteś fundamentalistą religijnym? -A dlaczego by nie? Lepiej być za życia fundamentalistą niż po śmierci smażyć się w ogniu piekielnym. Wszyscy dobrzy chrześcijanie wiedzą, że Marcin Luter był opętany przez diabła. -Ajajaj. A wiesz, że ksiądz przebywa na Riwierze? -Żaden problem. Sprowadzę sobie innego księdza. -Wolne żarty. Wiesz ilu katolików jest w Norwegii? -Nie wiem. -Kilka tysięcy. -Znajdę księdza, choćbym miał pojechać po niego do Polski. -No to ja sprofanuję budynek. -I co z tego? Odprawi się egzorcyzm i po kłopocie. -No to wysadzę w powietrze. -Ach, dlaczego wcześniej nie powiedziałeś, że też jesteś fundamentalistą religijnym? Jeden fundamentalista zawsze się dogada z drugim. Ale powiem ci coś jeszcze. Gdy ty będziesz odsiadywał w mamrze wysadzenie w powietrze miejsca kultu to ja będę brał ślub z twoją siostrą w Irlandii. Macie połączenie lotnicze, Bodo z Dublinem. I tylko jedna przesiadka. -Nie wydam siostry za byle kogo. Może i nie umie jeździć konno i grać na pianinie, ale za to umie jeździć na motorze i grać w pokera. -A fe! -No i jesteśmy klasą średnią, z ziemiańskimi tradycjami. -Furda. O to nie musicie się martwić. Niewykluczone że jestem następcą tronu. Gdy tylko przypomnę sobie szczegóły... -Nie mogę oddać siostry imigrantowi. Gastarbeiterowi.

55

-A ja będę miał obywatelstwo. Byłem prześladowany w komunizmie. -OK. Zostawmy naszych szlachetnych przodków i ich koneksje na boku. Przyjmijmy nawet, że jesteśmy równi urodzeniem... Miałem na końcu języka stwierdzenie, że ja jestem lepszy, ale powstrzymałem się. -No cóż nie będę ci przeszkadzał w pracy. Poszedł sobie, a ja nadal przybijałem słupki. W południe zjadłem obiad. Pęcherze na dłoniach bolały mnie bardzo, więc darowałem sobie dalszą pracę. Dla odmiany poszedłem w odwiedziny do Svena. Skoro on mógł mnie szpiegować to dlaczego nie miałbym postępować tak samo. Mój szpieg urządził się całkiem nieźle. W dość płaskiej powierzchni fieldu znajdowało się zaklęśnięcie. Stał tam namiot, składane krzesełko, potężny teleskop na statywie, oraz kuchenka turystyczna na gaz. Dzielny wywiadowca właśnie kończył jeść coś z menażki. -No hej - zagadnąłem - wpadłem zobaczyć, jak wygląda tajna baza szpiegowska, aby móc to opowiadać swoim dzieciom. -Jakim dzieciom? - zdziwił się. -Tym, dla których będziesz wujkiem. -Ty nawet nie masz gdzie jej wprowadzić po ślubie! -Do licha, mój dom widać nawet stąd! -Ten kurnik? Pomijając to, że my mamy ponad dwudziestokrotnie większy metraż, to jeszcze nasz jest nieco lepiej zbudowany. Tu wystarczy podmuch wiatru i ściany odpadają. Dwa, trzy sztormy i zostanie z niego wielka kupa desek. Zresztą dom nie jest twój tylko hrabiego Derka. -Ja zrobię remont. Gruntowny remont, gdy tylko przyjedzie mój kumpel. -Nawet jeśli zrobisz remont, to i tak stoi zbyt blisko morza. A ściany ma takie, że w środku w zimie krew będzie zamarzała wam w żyłach. -Napalę w piecu a na nią włożę futerka. -Jakie futerka? -Ze zwierząt. Upoluję. -Ach. Kłusownik! Poślę cię za to do pudla!

56

-Do pudła? Co z ciebie za strażnik łowiecki, co zamiast pilnować lasu całe dni traci na śledzeniu mnie? -Wspomagam budżet własnego kraju. Robię to za obce pieniądze! -Wiesz co robisz? Za cudze pieniądze szpiegujesz norweskiego obywatela... -Prawie obywatela. Nie wiadomo jeszcze czy dostaniesz tu azyl. Ostatecznie nikt cię nie prześladował. -Wysługujesz się obcym siłom. Dostaniesz za to taki wyrok, że się nogami nakryjesz. -Moja rodzina cię wykończy. -Proszę bardzo, niech spróbują. Mam się czym bronić. -Tu cię mam. Zamelduję, że posiadasz broń. -Melduj. Na siekierę nawet u ruskich nie trzeba zezwolenia. -A żeń się. Co ja ci będę bronił. Zobaczysz po ślubie jak to miło. Zadowolony wróciłem do siebie i zabrałem się do następnej pracy. Poodrywałem zmurszałe deski ze ściany frontowej i zastąpiłem je nowymi. Zajęło mi to kilka godzin, ale w sumie był to stracony czas. Ilość szpar nie zmniejszyła się w widoczny sposób, a ponadto właściwie do wymiany nadawała się cała ściana. Zniechęcony i zmęczony poszedłem sobie na plażę. Woda była zbyt zimna, abym mógł się kąpać, połaziłem więc tylko po brzegu morza i pogrzebałem w wodorostach, w nadziei znalezienia czegoś ciekawego, najchętniej ze złota. Znalazłem dwa kolejne końskie zęby, kawałek szkła z butelki i ładny kawałek bursztynu. Przystanąłem zaskoczony. Okoliczne piaski i skały nie zawierały skamieniałych bitumitów. Problem ten wyjaśnił się, gdy go podniosłem. To nie był bursztyn. To był jasnobrązowy cukierek. Zawyłem długo i ponuro. Całe szczęście, że Sven mnie nie usłyszał. A nawet jeśli usłyszał, to nie ujawnił się. Wróciłem do domu i przez następne godziny naprawiałem telewizor. Oczywiście miałem o tym pojęcie jak ślepy o kolorach, ale udało mi się osiągnąć coś na kształt sukcesu. Obraz zanikł zupełnie a za to pojawił się dźwięk. Poszedłem spać bez kolacji. Jakoś nie miałem ochoty jeść. 13 lipca, środa. Przyśniło mi się, że stoję na skale. Wokoło była nieskończona pusta przestrzeń. Gdzieś tam w ciemnościach latały białe gołębie. Ale nie byłem w tym śnie sobą. Byłem kimś innym, kimś kogo czasami w sobie przeczuwałem, kimś kto czasami 57

wydostawał się na zewnątrz. Byłem draniem, kanalią, niepohamowanym okrutnikiem, mordercą, podpalaczem i zdrajcą ojczyzny. Jak gdyby doktor Jekryl i mr. Hyde. Drugie wcielenie, druga strona tego całego Tomasza Paczenki, który był przecież całkiem cywilizowanym człowiekiem i który nigdy nikomu nie zrobił krzywdy, a przynajmniej nie bardzo dużą. To było przerażające. A potem obudziłem się. Byłem zmęczony, zmarnowany i nie chciało mi się nic robić. Z trudem zmusiłem się aby wstać i ubrać się. Byłem głodny jak wilk, a nawet kilka wilków, ale nie mogłem zmusić się, aby coś zjeść. Wreszcie po długich medytacjach otworzyłem sobie puszkę fasolki. Najpierw wypiłem wodę. Wiedziałem, że zawiera dużo konserwantów, ale miałem to gdzieś. Ktoś zapukał do drzwi wejściowych. Sven. -No hej - zagadnął. -No hej. Cóż sprowadza dzielnego wywiadowcę wiadomych sił? -Znalazłem jeszcze jeden powód, dla którego moja siostra nie może cię poślubić. Weszliśmy do kuchni. -Poczęstujesz się? - zapytałem gestem wskazując puszkę z mielonką. - Została ze śniadania. -Fur Katze - odczytał z etykietki. - Nie, dziękuję. Znasz niemiecki? -Trochę -I mimo to? -To jest niezłe - zażartowałem - i tańsze niż normalne żarcie. -No nie! Jadłeś to już kiedyś? O tej mielonce powinienem napisać w raporcie. -Nie zamierzałem jej jeść tak naprawdę. Ona jest dla mojego kota. -Uff, odżywam. Wiesz z czego to świństwo robią? -Zapewne ze zdechłych koni. -Kupują u nas w rzeźni sanitarnej mączkę mięsną. Nie wiemy co robią z całością ale część idzie na jakieś pasze... A co do mojej niewinnej siostry oddanej przez mój głupi zakład na twój łup... -Wypraszam sobie. Nie głupi tylko... Nie znalazłem na poczekaniu łagodniejszego określenia. 58

-Nie dostaniesz jej za żonę, bo jesteś komunistą - wypalił. Aż mnie zatkało. Ale zaraz poznałem, że tylko żartuje. -Wy kapitaliści jesteście sprytni - powiedziałem. - Ale rozszyfrowałem jeden z waszych planów. -Jaki plan? - zaciekawił się. - Szpiega złapałeś będąc jeszcze w Polsce? -Nie. Wasze plany rozszyfrowałem już na zachodzie. Popatrz na to - wyjąłem z lodówki paczkę sera. - Wy kapitaliści wyprodukowaliście ser. -No i co z tego? Ser jak ser. Żółty. Może wy takiego nie macie? -Mamy. Tu chodzi głównie o opakowanie. Widzisz, każdy plasterek jest osobno paczkowany w plastik. -No to co? Dzięki temu nie zsycha się tak bardzo. -Ech Sven, taki inteligentny człowiek, a taki ogłupiony. -Co chcesz przez to powiedzieć? -Robotnik, który na odpakowanie plasterka sera zużywa minutę nigdy nie będzie miał wystarczająco dużo czasu, by zorganizować rewolucję. -O Boże! Wyjąłem z lodówki butelkę coli. -Chlapiemy jednego? - zapytałem. -Oryginalne stwierdzenie - zauważył. - Ale wypić możemy. Rozlałem colę do szklanek. -Czy ty jako komunista aby na pewno możesz to pić? - zapytał. Jeszcze mu było mało. Postanowiłem uderzyć z grubej rury. -No cóż. Wprawdzie coca-cola jest kolejnym kapitalistycznym wynalazkiem, którego celem jest ogłupianie robotników, ale w jedną rzecz nigdy nie wierzyłem. -W co mianowicie? -U nas mówiło się, że otrzymuje się ją z rozgniecionej amerykańskiej stonki.

59

Zakrztusił się. Nie wiem, czy ze śmiechu, czy z innych powodów. -Z rozgniecionej stonki? - upewnił się. -Tak mówiono. Ale ja w to nie wierzę. Widzisz o was kapitalistach mówi się, że jesteście krwiopijcami, że wysysacie krew robotników. -Sugerujesz, że cola jest robiona z krwi robotników? -Nie. Doszedłem do wniosku, że robotnicy są wam zbyt potrzebni. Zresztą byłaby wówczas czerwona. -Zaciekawiasz mnie. Z czego w takim razie według ciebie jest ona produkowana? -Z Murzynów. Wskazuje na to jej kolor. Tym razem parsknął śmiechem tak straszliwym, że aż zwalił się pod stół. -Muszę to opowiedzieć Ingrid. -Lepiej napisz w raporcie. -W jakim celu? -Och, tak sobie. -Thomas, ty jesteś bardzo sprytny, ale nie uda ci się. Gdybym przekazał takie informacje pomyśleliby, że zwariowałem, albo zmyśliłem to po pijanemu. Zdyskredytowałbym się. -Słusznie. Zamyślił się a potem coś mu się przypomniało. -Mają przyjechać do ciebie kumple... -Czyżby się odzywali? -Tak jakby. Hrabia dzwonił. Powiedział, że już niedługo. Były problemy z wizą. Pogadaliśmy jeszcze chwilę i poszedł sobie. Wyszedłem przed dom. Morze pachniało oszałamiająco, ale mnie ciągnęło coś innego. Coś, co ukryte było w lesie. Wszedłem między choinki, opadłem na kolana. Długa jedwabista trawa miała smak podobny jak żubrówka. Nie mogłem się pohamować. Jadłem. Dziąsła i język zaczęły mnie delikatnie piec od zawartych w trawie soków. Jakieś źdźbło rozcięło mi wargę. Dopiero smak krwi uwolnił mnie z transu. Leżałem na trawie. W ustach

60

miałem jej źdźbła. W żołądku... Zastanawiałem się dlaczego tak jest. Czy cios w głowę naruszył do tego stopnia mój mózg? Czy tak zaczynał się obłęd? Po tylu latach... Podjadłszy wdrapałem się na strych popracować. Dokończyłem budowę konstrukcji i przybiłem trochę desek. Najpierw nawierciłem je wiertarką, dzięki czemu gwoździe wchodziły łatwiej i odpadało ryzyko pękania. Do wieczora skończyłem robić swój pokój. Pęcherze na dłoniach podeszły mi krwią. Bolało jak diabli. "Być twardym w bólu. Nie życzyć sobie tego, co niemożliwe lub bezwartościowe, być zadowolonym z dnia takiego jaki jest, we wszystkim szukać dobra i cieszyć się naturą i ludźmi takimi jacy są. Pocieszyć się po tysiącach gorzkich chwil tą jedną, która jest piękna, a sercem i umiejętnościami dawać to co najlepsze nawet wtedy, gdy nie ma za to podziękowania". - jak to słusznie zauważył kajzer Wilhelm II-gi. Sam nie wiem kiedy zasnąłem. 14 lipca, czwartek. Obudziłem się dość wcześnie rano. Było mi zimno. Dwa tygodnie od przybycia do Norwegii. Nie wstawałem jeszcze, bojąc się zanurzenia w chłodzie poranka. Sięgnąłem po jeden z przeglądanych dnia poprzedniego zeszytów i na wolnej kartce zapisałem coś takiego.

Resume -Naprawiona ściana frontowa budynku (przepuszcza wiatr bez przeszkód, o wodzie nie wspominając) -Nowa podłoga na strychu. -Pokoje na poddaszu,(zaczęte). -Spalenie renifera i śmieci. -Nowa podłoga w kuchni,(ale nie na całej powierzchni) I to właściwie było wszystko. Nic więcej nie zdziałałem. Poczułem gwałtowny przypływ wstydu. Trzeba było brać się do roboty. Umyłem się zimną wodą co działało odświeżająco. Zresztą tak prawdę mówiąc to po prostu nie chciało mi się jakoś zagrzać ciepłej na piecu. Właśnie szykowałem śniadanie, gdy rozległo się pukanie do drzwi. Myślałem, że to Sven więc przestraszyłem się w pierwszej chwili widząc za drzwiami nieznanego mi brodatego faceta. Wystarczyła mi jednak niecała sekunda, aby stwierdzić, ze broda jest przyklejona. Gość musiał być mniej 61

więcej w moim wieku. Zamaskował się dość staranie. Miał ciemne okulary i kapelusz. -Czego pan sobie życzy? - zapytałem po norwesku. Uśmiechnął się. -Jestem akwizytorem - odpalił, chyba po niemiecku. Zrozumiałem go w każdym razie. -Proszę dalej - zachęciłem go gestem. Gdy mijał mnie, podniosłem leżący na ziemi worek i zręcznie zarzuciłem mu na głowę. Z zaskoczenia upuścił walizkę i pudło, które niósł. Wepchnąłem go do kuchni i spętałem sznurem, co było dosyć trudne, bo szarpał się i wyrywał. Wreszcie leżał opleciony jak baleron. Zdarłem worek, przy okazji spadł mu kapelusz. -A teraz gadaj psie, kto cię tu przysłał? - warknąłem po polsku. -Tomasz, przyjacielu, nie zabijaj mnie! Cholernie znajomy głos! -Kto cię nasłał. KGB? -Nie powiem - podjął grę. Wyjąłem z szafki butelkę spirytusu technicznego i pudełko zapałek. -Josif! - krzyknąłem w stronę biblioteki. - Przynieś jakichś szmat, żeby nie zajuszyć dywanu! - to genialne zdanie poznałem swojego czasu przy okazji czytania książki Karczewskiego "Rok przestępny". Cytowałem je czasami różnym ludziom i zawsze robiło wrażenie. -Jest was więcej? - zaciekawił się. Przeszedł na polski. -Pewnie. Jest nas tu pięciu i teraz będziemy cię torturować, żeby wydusić z ciebie wszystko co wiesz, niczym serwatkę z twarogu. -Tomaszu to ja, Maciek! -Hm?

62

-Maciek Wędrowycz. Twój kumpel ze szkoły. Twój serdeczny przyjaciel, przyjechałem, żeby ci pomóc się urządzić. Pamiętasz? Ostatniego dnia wywróżyłem ci podróż... Kurde. -Ja tam ci szpiegu nie wierzę, ale znaj moje dobre serce - powiedziałem i uwolniłem go z więzów. Zdarł sztuczną brodę, zdjął ciemne okulary i znowu był sobą. Patrzyłem na niego zaciekawiony. Jego szczera szeroka słowiańska twarz budziła zaufanie. -O kurczę kumplu, mogłem się tego po tobie spodziewać. To tak wita się przyjaciół? -Maciek, kopę lat! Ach jak miło, że przyjechałeś. Nie mogłeś się sukinsynu wcześniej ujawnić? -W szkole? Hrabia zabronił. Mówił, że sam powinieneś przypomnieć sobie siedemdziesiąty dziewiąty rok w Wojsławicach. -Znaliśmy się wcześniej? - zdumiałem się. -Straciłeś pamięć... Nie sądziłem, że aż tak. At, to nieistotne. Przypomnisz sobie, a ja ci pomogę. Pawcio też. -Pawcio? -Paweł Norwicki. Przbłysk. Znałem to nazwisko... Ach, tak. Z listu. -Gdzie się spotkaliśmy? -W Wojsławicach. Przebłysk. Zamknąłem oczy. Przez ułamek sekundy widziałem jakieś budynki. -Cholera - zakląłem. - No to kim jestem? -Tomasz Paczenko. Tomasz Nikitycz. -Syn Nikity?

63

-Tak. Wnuk Józefa Paczenki, największego bimbrownika i kłusownika w Wojsławicach. No prawie największego. Mój dziadek Jakub był od niego nieco lepszy. Patrzył mi w twarz. Szukał oznak, że sobie cokolwiek przypominam. Popatrzyłem na niego bezradnie. -Dobra. Wrócimy do tego - powiedział. - Poopowiadaj teraz co to za miejsce. -Sam widzisz, że to miejsce, to nie są rajskie ogrody, a ten dom, to nie jest pałac. Ale jak do tej pory nie narzekam. Ach, jeszcze jedno. Łazi za mną jeden szpieg. -Jaki szpieg? -Hrabia Derek przyczepił mi ogona. -Żaden problem. Chce być na bieżąco informowany, to dostanie takich informacji, że mu bokiem wyjdą. Zaraz, a gdyby tak szpiegowi obrzydzić nieco życie? -Nie warto. Próbuję go oswoić. -Ach. Likwidacja byłaby łatwiejsza, ale oswojenie też może przynieść pewne rezultaty. Też bym pewnie tak zrobił. Słuchaj, czy w tym uroczym slumsie znajdzie się komórka z wiązką słomy na podłodze? - ziewnął. - Jechałem całą noc pociągiem... Wprawdzie cudownie luksusowym, lotnicze siedzenia... -Ależ oczywiście. Mam siedem wolnych pokoi na piętrze. -Siedem? Dobra. Pokazuj drogę to wybiorę sobie jakiś. Weszliśmy po drabince na strych. Zapaliłem światło. -No wybieraj - zachęciłem. -Ten jest pewnie twój - odgadł zezując na jedyny ukończony, który objawił się jako komórka w kącie pomieszczenia. -No tak. -Może więc ten - popatrzył w zadumie na pustą framugę tkwiącą wśród rusztowania kawałek dalej. -Żaden problem. Zajrzał do środka i cofnął się z wystudiowanym wyrazem rozczarowania na twarzy.

64

-Wolałbym umeblowany. -No cóż... -Rozumiem. Meble będą jak się je zrobi. No nic, mnie spać na podłodze nie pierwszyzna. -Prześpij się na moim łóżku. - zaproponowałem. - A ja zrobię dla ciebie... -Wolne żarty. Wybacz Tomaszu, ale to ja jestem stolarzem amatorem, a nie ty. Wypakuj mój plecak. -Zrobię. -Poczekaj. Prześpię się małą godzinkę, albo i dwie i sam zrobię. -No to miłych snów. Zszedłem na parter. Gdy byłem w bibliotece usłyszałem, jak Maciek rzucił się na łóżko, a ono rozleciało się. Dobiegła mnie wiązanka piekielnie wymyślnych przekleństw w językach słowiańskich. Pomyślałem, że chyba go polubię. Nadawał na tej samej fali co ja. Zabrałem się za wypakowywanie plecaka. W kieszeni był kawałek końskiej kiełbasy, ponadto trochę książek i różne drobiazgi. Do tego torba mandarynek. Na torbie widniał nadruk "AIRPORT OSLO". Uśmiechnąłem się lekko. Niespodziewanie jakiś dźwięk zakłócił moje myśli. Szczeknięcie. Dobiegło ze stojącego na korytarzu pudła. Pies. Otworzyłem pudełko i wypuściłem go. Chciał na zewnątrz więc wyprowadziłem. Zrobił co trzeba i zaraz wrócił. Zachowywał się jakoś dziwnie, był najwyraźniej czymś oszołomiony. Pewnie na czas podróży dostał jakieś prochy. Na szczęscie chyba nie dostał za dużo, bo... Jak gdyby w odpowiedzi na moje myśli a oknem huknął strzał. Okno było uchylone. Mój kot skorzystał z okazji, żeby przez nie wskoczyć. Właśnie opadał na ziemię, gdy zobaczyłem, jak szyba rozpryskuje się na kawałki. Poczułem gwałtowne szarpnięcie w lewym ramieniu. Aż mnie zakręciło. Zrozumiałem, że dostałem postrzał. W tej samej niemal chwili Sven wpadł przez drzwi z dymiącą jeszcze dubeltówką w ręce. -Gdzie kot? - zawył. -Odwal się od mojego kota! -Jestem strażnikiem łowieckim a ten kot poluje w lesie. Mam obowiązek likwidować dzikie koty.

65

-Oswojony - pokazałem gestem miskę przy drzwiach. -Dziki! Wypatrzył kota zaszytego w kąt koło pieca i wycelował w niego. Odbiłem mu kopem strzelbę i strzał huknął w sufit. Śrut. Nie przebił desek. -Panie Sven! - wrzasnąłem. - Postrzelił mnie pan w ramię a teraz demoluje mi pan chałupę po to tylko, żeby zabić kota, który jest moją własnością! To wolny kapitalistyczny kraj, własność prywatna jest tu chroniona. Ja tego tak nie zostawię, ta sprawa skończy się w sądzie! Krwawiłem z rany na ramieniu jak diabli. Nie zauważył nawet. Maciek bezszelestnie zmaterializował się za jego plecami i przyłożył mu obnażone ostrze szabli do gardła. -Rzuć broń - powiedział. Powiedział po polsku. Przed oczyma stanęła mi scena z dalekiej i zamierzchłej przeszłości. Chłopak z szablą. Ale to nie mógł być Maciek. Tamten był ciemnowłosy. Przebłysk zniknął. Szpieg zastanawiał się przez chwilę, po czym opuścił dubeltówkę. -Napaść na urzędnika państwowego? To was będzie drogo kosztowało! -Strzelanie do nieletnich, wtargnięcie do prywatnego mieszkania z bronią w ręku! odparowałem. -Zabierz tego pachołka zza moich pleców! -Macieju, on nazwał cię moim pachołkiem - zwróciłem się po polsku do swojego przyjaciela. -Ty świnio - wrzasnął Maciek po niemiecku. - Jestem rosyjskim szlachcicem! Sven popatrzył na niego z niepokojem. Maciek wyglądał naprawdę strasznie. Niespodziewanie Sven rzucił się do okna i wyskoczył przez nie. -U do diabła. Co to był za wariat? -Nasz szpieg, a przy okazji strażnik łowiecki likwidujący okoliczne koty. -Cholera! Jesteś ranny! Zdjąłem koszulę i obejrzałem ranę. Nie wyglądała wcale źle. Ot, takie dość głębokie draśnięcie. Polałem ją spirytusem. 66

-Mogły zostać w niej jakieś śruciny - zauważył mój kolesio. -Boli, cholera. -Spokojnie. Powinny wyjść razem z ropą. -Wolne żarty! Ja w ogóle nie chcę, żeby mi ropiało. -Trochę pewnie będzie. Zalepiłem sobie plastrem, a potem wyciągnąłem kota zza lodówki. -Ech ty draniu - powiedziałem do niego. - Ja przelałem za ciebie krew, a ty nadal się boczysz? Kot poddał się. Podniosłem z ziemi szablę i zdumiałem się. -Co to jest? - zdziwiłem się. -Pawcio prosił, żebym mu to przywiózł. Będzie miał dużo bagażu, a ostatecznie powtarza ciągle, że jest wątły. -Ach tak. -Co zamierzasz zrobić z tym pomylonym szpiegiem? Masz jakiś pomysł? -Och, liczyłem na twoją inwencję. -Czy w nocy też nas śledzi? -Chyba nie. Myślę, że noce spędza w domu. -Powiedział ci? -Nie, to tylko moje domysły. -Wobec tego jest szansa, że masz rację. Myślę, że na początek wykopiemy wilczy dół. -Wilczy dół? -Zamaskowaną dziurę w ziemi. Wpadnie i zrobi sobie kuku. -To nieetyczne. -Więc przed wilczym dołem ustawimy tabliczkę ostrzegawczą. Będziesz miał swoją etykę. 67

-Przeczyta i nie wpadnie, więc po co kopać? -Napiszemy po polsku. Nie zrozumie ostrzeżenia i wpadnie, a my będziemy mieli czyste sumienia. Jak się potem przekonałem Maciek zawsze miał genialne pomysły. I sumienie z gumy. Na obiad zjedliśmy mięso z puszki, piure ziemniaczane z torebki i zupę z puszki. Po obiedzie Maciek zaryglował się w rupieciarni z narzędziami i ołówkiem. Przez następne trzy godziny piłował coś, wiercił wiertarką, lub ciął piłą tarczową. Pracował szybko. W chwilach, gdy niczym nie warczał słychać było, że pogwizduje pod nosem "serenadę" Schuberta. Gdy wreszcie wynurzył się był cały upaćkany trocinami, ale sprawiał wrażenie zadowolonego. Zmajstrował zgrabną ławę do kuchni, dwa taborety, oraz łóżko dla siebie. Zaniósł je zaraz na piętro. -Co jest jeszcze do roboty? - zapytał wróciwszy. -Trzeba by postawić kominki w pokojach na piętrze. Ale to ja sam... -A umiesz? -A to trudne? -Tak. Ja sam stawiałem kiedyś piec, ale nie wyszedł bardzo dobrze. Problem będzie zwłaszcza z kominami. Nie da się tego zebrać w jeden przewód. Chyba trzeba będzie zrobić jeszcze trzy, a to popsuje estetykę... -Pal diabli estetykę, byle tylko działało. -Powinieneś się zająć wzornictwem przemysłowym. Tam tak myślących ludzi jest na pęczki, zrozumielibyście się. A tak poważnie podchodząc do zagadnienia, to najpierw trzeba postawić ściany, a dopiero potem można bawić się dalej. -Co jeszcze widzisz tu do poprawienia? -No cóż. Widzę, że w tych pokojach jest ciut ciut ciemno. Ale z tym można sobie poradzić, wystarczy wstawić okna. A propos dachu. To był twój pomysł z tą papą nie przybitą do krokwi? -A... -Dobra, dobra, nie musisz się tłumaczyć, jeśli nie chcesz. Powiedzmy, że tak to zostawił głupi poprzedni właściciel. Odnośnie podłóg. Tą na strychu sam układałeś? -Aha.

68

-To się od razu rzuca w oczy. Te szpary szerokie na pół centymetra. Podłogi na parterze też warto by wymienić. Że już nie wspomnę o ścianach. -Frontowa jest całkiem dobra - zaprotestowałem. -Frontowa mnie najbardziej zastanawia. Co za palant poprzybijał nowe deski na to stare próchno. -E... -Wybacz stary. Nie wiedziałem, że to ty. Ile masz desek? -To co w rupieciarni. -Mało. Bardzo mało. Możesz dokupić? Tak swoją drogą to wylądowałeś w niezłej ruderze. Czy jesteś zupełnie pewien że to właściwy adres? Wybacz głupie pytanie. Oczywiście, że jest właściwy, przecież trafiłem tu, posługując się nim. Obaj nie mogliśmy się aż tak pomylić. Więc jeśli odpada pomyłka to widzę tu dwie inne możliwości. Po pierwsze hrabia mógł to kupić w ciemno, w co osobiście nie wierzę, bo on jest zawsze przesadnie ostrożny, we wszystkich dziedzinach życia. -Czyli sądzisz że to test? -Chyba tak, bo forsy mu nie brakuje. Sądzę, że nie poddasz się. Jesteś ulepiony z tej samej gliny co ja. A ja bym się nie poddał... Spoko. Jestem tu i pomogę ci we wszystkim, co będzie potrzebne... Odszykujemy chałupę tak, że przyjemnie będzie patrzeć. -Trzymam cię za słowo. -Zrobię co w mojej mocy. Po pierwsze dlatego, że jesteś moim kumplem, a po drugie dlatego, że stolarka to moje hobby. Przejdziemy się nad morze, bo jakoś do tej pory widziałem je z pewnej odległości...? Poszliśmy. Na plaży leżało sporo różnego organicznego śmiecia. Patyków i wodorostów. -Niezła plaża - zauważył mój kolesio. - Podczas przypływu cała jest pod wodą? -Nie, zawsze wystaje kawałek. Czyżbyś chciał zakopać mnie tu w piasku po szyję a potem zaczekać na przypływ? -No wiesz! Pogrzebał w wodorostach i znalazł koński ząb.

69

-Ciekawa rzecz - zauważył. - Ząb rekina ani chybi. Wiedział oczywiście czyj to ząb. Usiłował mnie nabrać, ale nie udało mu się. Nie zmartwiło go to specjalnie. Zdjął buty i skarpetki i wlazł po kostki do wody. -Mokra i zimna - stwierdził, - ale czysta jak kryształ. Tak swoją drogą to nie rozumiem, co ludzie widzą w tej zagranicy. Pomijając ten śliczny widoczek, zrobił ręką gest w stronę skał, na których zapewne czatował Sven, - to tu jest zupełnie tak, jak w Polsce. Choinki jak przed pałacem kultury w Warszawie. Woda w morzu taka sama, tylko trochę lepszego gatunku. -A zachodziłeś do sklepów? -Zaglądałem. Żadnych rewelacji. Zupełnie jak u nas w Pewexie. Trochę tu inaczej i to wszystko. -To co cię... Nie widzisz, że to zagranica? Że wszystko tu jest inne? -Tu większość rzeczy jest taka sama lub podobna. Jedynym problemem jest to, że zamiast mówić po polsku, lub ukraińsku, jak Pan Bóg przykazał posługują się jakimś niezrozumiałym bełkotem. -To już taka specyfika. -Żadna specyfika. To po prostu wkurzające, gdy patrzę na wystawę sklepową a tam zamiast szyldu "zabawki" jakieś słowo, którego nawet nie podejmuję się powtórzyć. -Tak to już bywa. Pociesz się, że jak oni przyjadą do Polski, to będą mieć takie same problemy. Twarz mojego przyjaciela rozjaśniła się w szerokim szczerym słowiańskim uśmiechu. Widocznie spodobała mu się taka wizja. Wracaliśmy lasem. Patrzył w zadumie na wysokie drzewa. -Skała musi tu być dosyć głęboko - powiedział w zadumie. - Inaczej nie urosłyby aż takie duże. -Skała jest płytko. Widziałeś na brzegu. -To nie tak. Ona jest nachylona jak ...hmm... ta część wialni do zboża, w którą sypie się ziarno. Nad morzem wyłazi na powierzchnię, a w stronę lądu opada głębiej i stąd tu osadza się próchnica. -Po co ci te informacje?

70

-Och po prostu z remontu będzie dużo złomowanych desek. Zbuduję sobie małą przytulną ziemiankę. Do kolacji pracował. Po kolacji wziął łopatę i poszedł do lasu mówiąc, że niedługo wróci. Wrócił po godzinie i znowu zajął się stolarką meblową. Nie przeszkadzałem mu. Poszedłem spać. Ledwo przyłożyłem głowę do poduszki znalazłem się na ławeczce w jakimś zaśnieżonym parku. Nie wiedzieć skąd wiedziałem, że to park w Carskim Siole. Ubrany byłem, jakżeby inaczej, w mundur. Właśnie zastanawiałem się, na co do licha czekam, gdy podeszła do mnie Łesia. Wyglądała uroczo w futerku. -Car prosi do siebie - powiedziała. W tym momencie obudziłem się. Była trzecia w nocy, a mój niezrównany kolesio ciął coś piłą tarczową. * Gdzieś nad niewielką rzeczką zagubioną wśród bezkresnych połaci kanadyjskiej puszczy stał nieduży szałas. Przed szałasem płonęło niewielkie ognisko. Przy ogniu drzemał Semen Miszczuk. Sen jego był bardzo płytki i nawet mysz nie mogła dobrać się do resztek kolacji bez obudzenia go. Semen ogólnie sypiał bardzo nerwowo, ale to było nic w porównaniu ze snem jego córki. Łucja rzucała się we śnie i co kilka minut budziła się z krzykiem. Starał się ją wówczas łagodnie usypiać. Śpiewał ukraińskie kołysanki. Jej stan był beznadziejny. Nie reagowała na nic. Umysł uciekł gdzieś do wewnątrz. Ta straszna noc pod Lwowem wypaliła myśli. Wypaliła do cna. To co zostało z tej sympatycznej i inteligentnej dziewczyny to było tylko ciało, zewnętrzna powłoka duszy. Ale szło jak gdyby powoli ku lepszemu. Zaczęły śnić jej się koszmary. Umysł powracał w nich do tamtego potwornego dnia i odnajdywał siebie. W ciemnościach tamtej strasznej nocy... To mogło coś dać. W przeciwieństwie do katatonii. O świcie Semena obudził plusk. Po drugiej stronie rzeki sarna piła wodę. Przez chwilę rozważał, czy nie zastrzelić jej z pistoletu maszynowego, który miał pod poduszką, ale odrzucił ten zamiar. Wolno wyciągnął z pochwy miecz samurajski i zebrawszy całą siłę cisnął. Stalowe ostrze przeszyło zwierzę prawie na wylot. Przebrodził pospiesznie na drugą stronę i tu przeżył szok. Koło sarny stali trzej Indianie. Pojawili się tak cicho, że zauważył ich dopiero, gdy był już bardzo blisko. Sprężył się w sobie do ucieczki, ale Indianin zatrzymał go gestem. -Jesteśmy przyjaciółmi - powiedział po ukraińsku. -Przyjaciele? Jestem zbyt złym człowiekiem, aby mieć przyjaciół. Weźcie sarnę i odejdźcie.

71

-Nie przybyliśmy tu po to, aby brać coś od ciebie. Obserwujemy cię od dwóch dni. Ty jesteś dobrym człowiekiem. Coś ci możemy ofiarować. -Co możecie mi ofiarować? - zdziwił się. - Nie przybyłem tu, by brać cokolwiek od was. -Zostałeś ciężko skrzywdzony. A twoja córka jeszcze bardziej. Pozwól, że ci pomożemy. Co jej jest? -Katatonia - wyjaśnił, ale widząc, że to nic im nie mówi postarał się wytłumaczyć to na ich sposób. - Jej dusza uciekła. Indianin uśmiechnął się olśniewająco. -Wiem co to jest katatonia - powiedział. - Studiowałem psychologię i socjologię w Montrealu. Chodź z nami. Nie obawiaj się. Nie wydamy cię. -Dlaczego? Skąd wiecie kim jestem? -Widzieliśmy jaki jesteś. A nasz szaman odnalazł wasze myśli podczas transu jak miotały się w ciemności. To wystarczy. Wprawdzie ona nie jest człowiekiem, ale to nie zmienia faktu, że cierpi. -Masz rację, ona nie jest człowiekiem. A może wiesz czym jest? Indianin uśmiechnął się zagadkowo. -Nie wy pierwsi dotarliście do naszej wioski. * 15 lipca, piątek. Świt. Słońce przenikające przez szczeliny desek. Maciek mylił się mówiąc, że wszystko w Norwegii jest takie samo jak w Polsce, a w każdym razie podobne. Takiego świtu jak tutaj nie przeżyłem nigdzie a świecie. A jeśli nawet przeżyłem, to o tym nie pamiętałem. Ten świt przesączający się przez szpary pomiędzy deskami był zupełnie inny. Choć nie potrafię dobrze sprecyzować na czym ta jego inność polegała. Może na zapachu lasu, może na tańcu plam światła wraz z ruchami drzew? W powietrzu niósł się zapach kleju stolarskiego, lakieru i świeżych trocin. Zajrzałem do pokoju mojego kumpla. Spał jak zabity. Ubrałem się i cicho zszedłem na parter. Stół z biblioteki zaskoczył mnie swoim wyglądem. Stary lakier został zdarty, a drewno na połowie długości głęboko zeszlifowane papierem ściernym. Na stole leżała kartka z wypisanymi zakupami, które powinienem był widocznie wykonać.

72

Wyprowadziłem z rupieciarni rower. Po drodze prawie rozdeptałem Maćkowego kundla. Nawet się nie obudził. Zdechlak, a nie pies. W Bodo byłem o siódmej. Zrobiłem wszystkie zakupy bez większych kłopotów. Kabel, oprawki, gniazdka i inne takie. Do tego oczywiście, żarło. Gdy wracałem do domu zauważyłem na ścieżce świeżo rozsypaną ziemię. Widocznie coś kopał w nocy. Ale tak to już bywa. Maciek siedział w kuchni i rozkręcał jakieś dziwne urządzenie. -No cześć - zagadnąłem. -Cześć. Widzisz co mam? -Co to? -Wymontowałem podsłuch spod stołu. -Wot te na! -A nawiasem mówiąc to korzystając z okazji, że ten cały szpieg pojechał za tobą, wykopałem wilczy dół. -To fajnie, tylko uważaj, żebyś go nie wykończył. -E tam. Dół ma siedemdziesiąt centymetrów głębokości. Żadna śmiercionośna pułapka. Zwykły potykacz. Ale zada mu bobu. A, nie odnosiłeś czasem wrażenia, że ten twój szpieg też jest z KGB? -Sven? -Ten wariat z dubeltówką. Nie wiem jak się nazywa. Ale wczoraj wyraźnie chciał cię kropnąć. Może on tylko udaje, że nie zna polskiego a w rzeczywistości podsłuchuje nas? Nie, cholera. Przecież on jest od Derka. Hrabia twierdzi, że KGB ma na razie małe szanse cię wyśledzić. -Chcesz, żebym dostał manii prześladowczej? Po co ma mnie śledzić KGB? Czy to część tego czego nie pamiętam, czy coś bredzisz? -Ten Sven to chyba nawet jest ruski. Zwróć uwagę na jego nazwisko, na fakt, że nie pasuje wyglądem do reszty tych blondynów, którzy łażą tu po ulicach... A jak pięknie wylazł z niego ruski, gdy polował na kota. Trach i ze spokojnego człowieka skatina. Strzelał w sufit po to, żeby cię nastraszyć? -Nie, strzelał do kota, a ja podbiłem mu strzelbę. -To typowo ruskie zachowanie, strzelać w środku mieszkania. Tak swoją stroną to nie powiem z kogo kiedyś w dość mogą wyjść przyzwyczajenia pradziadka z carskiej ochrany. 73

Zaskoczyłem dopiero po chwili. -Mój pradziadek był agentem ochrany? -Tego też nie pamiętasz? U cholera. -Nie pamiętam nic. Cała moja przeszłość zaczyna się pięć lat temu. Zamyślił się. -Spróbuję ci pomóc. Tak swoją drogą to ciekawe, czy słowo "chronić" pochodzi od rzeczownika "ochrana". To fascynujące jak zmieniają się języki. Ano nic. Trzeba brać się do roboty. Zabrał się ostro. W nocy zrobił jeszcze dwa stołki, oraz ławę do spania. Twierdził, że ławy takie były dawniej bardzo popularne w Wojsławicach. (Normalnie mebel ten wygląda jak szeroka ława, z oparciem, ale deskę, na której się siedzi można wysunąć i ma się wspaniałe miejsce do spania). Zaciągnęliśmy ją do kuchni. Zmajstrowawszy szafkę nocną dla siebie, przeniósł się na piętro, gdzie zajął się budową pokoi. Najpierw zrobił oświetlenie górne, a potem przybijał deski. Szło mu to dosyć szybko. Taki kumpel to skarb. Zrobiłem obiad. Po obiedzie pomogłem mu. Przycinałem tarczówką deski i bardzo szybko zaczęło ich ubywać. Zmartwiło to nas obu. Po obiedzie postanowiliśmy odpocząć i poszliśmy sobie na plażę. Maciek wziął ze sobą szklankę z herbatą, by, jak się wyraził, wypić ją w plenerze. Dzień był piękny. Słonecznie i ciepło, ale od morza wiał wietrzyk. -Dobrze mi - oświadczył uwaliwszy się na nagrzanym słońcem kamieniu. -Aha - zgodziłem się. -Nie ma tu gdzieś czasem owsa morskiego? -Nie, nie widziałem. Czemu pytasz? -Och po prostu przypomniały mi się książki o Muminkach. -"Tego samego dnia, gdy tatuś Muminka zakończył budowę mostu na rzece mały zwierzaczek Ryjek zrobił odkrycie..." -Tak. To dobra rzecz dokonywać odkryć. Odkrywać nowe ścieżki. Trzeba będzie się tym zająć w jakiejś dobrej chwili. Tak swoją drogą to ta herbata ma strasznie dziwny smak. -Bo to nie herbata tylko Yerba Mate. -Co to jest? 74

-W naszym kraju nie występuje w handlu. To takie coś jak herbata, tylko trochę inne. Rośnie w Ameryce Południowej. Sven zostawił. -Extra. Ale, ale. Ty to pijasz? -Czasami. -Przecież twierdziłeś, że herbatę podsunęli podbici Chińczycy Anglikom, żeby ich otruć. -Ja? -Wtedy, w Wojsławicach. -Czekaj. To ważne. Po utracie pamięci nadal nie lubię herbaty. Usiadł i popatrzył na mnie uważnie. -Może to odruch, a może nie wszystko się zatarło - powiedział. Wypiwszy wlazł do wody i nawet kawałek przepłynął, ale potem wylazł na brzeg. -Zapomniałem o odpływie. -Teraz nie ma odpływu - zauważyłem. -Nic nie szkodzi. Może przyjść nagle. Zaparł się i więcej do wody nie wszedł. Domyśliłem się, o co mu chodzi. Nie umiejąc dobrze pływać, bał się włazić zbyt daleko. -Może to i lepiej. Wprawdzie teraz nie sezon na rekiny... -Rekiny? - zaniepokoił się, a może tylko udawał. -Nieduże, grenlandzkie. Atakują stadami. Obdzierają człowieka z mięsa w ciągu dziesięciu minut. Obrzydziłem mu kąpiel do reszty. Przed wieczorem popracowaliśmy znowu nad strychem. Nie dużo, tak z godzinkę. Potem zjedliśmy wystawną kolację. Była butelka wina Chatenau, (Maciek wyciągnął ją spod wanny, przeczytawszy najpierw instrukcję od hrabiego którą znalazł na skrzynce z bezpiecznikami) i końska kiełbasa. Wino było całkiem kwaśne, to się chyba nazywa fachowo wytrawne. To określenie dobrane jest wyjątkowo dobrze, bo faktycznie może wytrawić wszystkie wnętrzności. Ale gdy się człowiek przyzwyczaił to było nawet znośne. Maciek pociągał je ze szklanki z miną konesera. Jak się zdążyłem zorientować miał talent 75

aktorski. Wreszcie poszedłem spać. Miałem nadzieję, że przyjdzie we śnie ta ładna Łesia, ale nie udało się. Zamiast niej przyśniło mi się, że pracowałem w fabryce pułapek na myszy. KONIEC ZESZYTU PIERWSZEGO. 16 lipca, sobota Bodo Norwegia. Obudziłem się w bólu. Rana postrzałowa na ramieniu pulsowała nieznośnie. Zdarłem plaster i popatrzyłem uważnie. Zgodnie z przewidywaniami Maćka zaropiała lekko i napuchła. Coś trzeba było z tym zrobić. Mogłem oczywiście pójść z tym do lekarza, ale byłem dziwnie pewien, że w przypadku postrzału tajemnica zawodowa nie obowiązywała. Maciek spał jeszcze. Siadłem na rower i pojechałem do Geitvagan. To była dobra okazja dla poszerzania znajomości. Rana reagowała na każdy wybój, do tego droga okazała się być dłuższa niż mi się wydawało. W końcu dotarłem. Miasteczko było nieduże. Sklepiki, bank, dealer samochodów. Zapytałem policjanta o drogę do gabinetu doktora Roslina. Wyjaśnił mi jak trafić. Gabinet urządzony był w niedużym domku przy głównej drodze. Doktor miał chyba dość spaczone poczucie humoru, bo nad drzwiami wisiała imponująca kolekcja krowich czaszek. Cóż, myślę, że w Polsce taka reklama raczej odstraszałaby, tu widać ludzie mieli inne poczucie humoru. W poczekalni było pusto, za to z gabinetu zabiegowego dobiegały odgłosy intensywnej wymiany poglądów. Po chwili wyleciał ze środka wielki dog, a za nim facet w mundurze. Facet wyglądał na wariata. Za facetem wyszedł doktor. Był szczupły, wysoki, ciemnowłosy. Był nieco podobny do swojego syna, (czy też raczej Sven był podobny do niego). Pod nosem miał wąsik, a na nosie okulary w drucianej oprawce. Jego wiek oceniłem na jakieś czterdzieści pięć lat. -Czego pan sobie życzy? - zapytał uprzejmie. -Jestem Tomasz Paczenko. -Miło poznać, słyszałem co nieco. -Mam mały problem natury dość prywatnej. -Proszę. - gestem zaprosił mnie do środka. Wszedłem. -Jaki to problem? -Jako weterynarz powinien się pan znać także na ludziach.

76

Zdanie było bardzo skomplikowane i chyba coś poplątałem. -Sugerujesz, że masz jakiś problem zdrowotny? Ja jestem weterynarzem i leczę zwierzęta. Ludzi nie. Dwa domy dalej jest lekarz. -Obawiam się, że nie mogę tam iść. -Proszę pokazać - zażądał. Zdjąłem koszulę. -Postrzał - stwierdził. - Muszę zadzwonić na policję. Tego się obawiałem. -Proszę nie dzwonić, bo głupio by panu było, gdyby pański syn poszedł siedzieć. -Co ty sugerujesz? -Zostałem postrzelony przez strażnika łowieckiego Svena Roslina. Strzelał do mnie w moim własnym mieszkaniu, i co gorsza mam na to świadka. Zbladł lekko. -Celowo? -Bardziej przez przypadek. Celował w mojego kota. Szyba poszła... Zamyślił się na dwie sekundy. -Co zmierzasz zrobić w tej sprawie? -Nie zależy mi na dużej awanturze. Sam się zemszczę. -Tylko go nie zabij - mruknął. W jego oczach zapaliły się figlarne iskierki. -Zabić nie zabiję. Wymyślę coś subtelnego. Doktor parsknął śmiechem. Śmiał się dłuższą chwilę. -Jak cię postrzelił? - zapytał wreszcie. -Przez okno. To był przypadek, bo strzelał do mojego kota - powtórzyłem.

77

-Dobrze mówisz po norwesku. Posłuchaj. W ranie zostało trochę śrutu i to wywołało zakażenie. Niektórzy ludzie są uczuleni w pewien sposób na ołów. Poza tym to ciało obce. Rozumiesz? -Tak. -Muszę to oczyścić i wyjąć śrut, ale nie mam, żadnego środka znieczulającego miejscowo, który byłby bezpieczny dla ludzi. -No to bez znieczulenia. -To będzie bolało. Mocno bolało. -Jestem Polakiem. Powinienem znosić ból z honorem. To zdanie też mi się poplątało. Ale zrozumiał. Wziął skalpel, wymienił w nim ostrze i zdezynfekował mi ramię jakimś środkiem w sprayu. Już to było dość nieprzyjemne. Dalej poszło szybciej. Naciął skórę dość głęboko i wydobył z rany śrucinę. Po chwili drugą. Chciało mi się wyć, ale zacisnąłem zęby. Męczył mnie przez jakieś pięć minut, a potem posypał zasypką, która też była paskudnie paląca. -Zuch chłopak - powiedział. - Nawet nie pisnąłeś. Swoją drogą skórę masz jak na nosorożcu. Dwa razy grubsza niż normalnie. -Mam wysoki próg bólu. -Mimo wszystko. Tak więc umówimy się tak. Ja nie biorę za zabieg ani grosza, ty w zamian, zamiast donieść na Svena załatwisz to we własnym zakresie. -Dokładnie tak. I nie zrobię mu specjalnej krzywdy. -Ludzie na poziomie zawsze się dogadają. Zaliczył mnie do swojej grupy. Klasa średnia. Moja klasa. Przez moment nawiązała się miedzy nami nić porozumienia. Podziękowałem pożegnałem się i wyszedłem. Przed budynkiem wpadłem na tego faceta w mundurze. Tym razem był bez psa, a za to niósł strzelbę. Dwaj policjanci nadbiegli cicho, rozbroili go i skuli kajdankami. Wszystko rozegrało się błyskawicznie. -Biedny pułkownik - zauważył jakiś stary mężczyzna niosący kota w koszyku. Znowu mu odbija. Wskoczyłem na swój rower i pojechałem do domu. Ból ustąpił prawie całkowicie. W domu byłem o dziewiątej. Maciek siedział na strychu i robił elektrykę. Widocznie przez cały okres mojej nieobecności przybijał deski, a teraz zajął się dalszą działalnością. Strych wyglądał już całkiem nieźle. Przez środek biegł 78

korytarz z którego prowadziły drzwi do ośmiu pokoi położonych na prawo i lewo od niego. W pokojach nie było wprawdzie ścianek działowych, ale za to było światło. To znaczy prawie było. -Jak ci idzie? - zapytałem. -Coś mi tu nie kontaktuje - powiedział wbijając w złącze śrubokręt. Żarówki zamigotały, a z oprawki śrubokręta poszedł dym. A potem wywaliło korki. -Na pewno wiesz, jak to zrobić? - zainteresowałem się. -Obrażasz mnie. Pamiętasz stodołę Osiuka? Tą, która się spaliła? A, przepraszam... Ja tam robiłem oświetlenie elektryczne. No i nic dziwnego, że spłonęła. Na szczęście jak mi potem wyjaśnił żartował z tą elektryką. Stodoła Osiuka spaliła się na skutek samozapłonu umieszczonej w niej gorzelni samogonu. Każdemu co jego. (Podobno podpalili ją milicjanci, bo nie chciał im płacić procentu od zysków). Do obiadu mój przyjaciel skończył i zawołał mnie na oględziny. Instalacja wykonana była perfekcyjnie. A światło w pokoju można było zapalać zarówno kontaktem koło drzwi, jak także tym, koło ściany schowka. Gdyby ktoś w nocy obudził się i bał się duchów, to mógł bez trudu włączyć prąd, posługując się przełącznikiem, znajdującym się obok łóżka. Ale z własnego doświadczenia wiedziałem, że gdy budziłem się w nocy po jakichś koszmarach to nie zapalałem nigdy nocnej lampki, bo bardziej bałem się tego, co mógłbym zobaczyć po włączeniu światła. Zabrałem się za robienie obiadu. Byłem trochę zamyślony, toteż dopiero głośny plusk dobiegający z garnka zwrócił moją uwagę. Zajrzałem i zamartwiałem. W zamyśleniu pomyliłem grochówkę z mielonką dla kotów. Zakląłem cicho i soczyście. A potem poszedłem po rozum do głowy. Z rupieciarni przyniosłem mikser, który na dniach naprawiałem. Przyczepiłem mu przystawkę do robienia sałatek i uruchomiłem go. Zawył jak syrena przeciwmgielna, ale ruszył z miejsca. Zanurzyłem go w garnku. Mielonka wolno zaczęła się rozdrabniać. Niestety po zaledwie paru minutach od włączenia z miksera zaczął wydobywać się dym. Wyszarpnąłem wtyczkę z kontaktu. Rozkręciłem go zręcznie. Tak jak podejrzewałem zapaliła się znajdująca się w środku tektura. Wywaliłem ją na aut i skręciwszy urządzenie do kupy wpuściłem je do garnka. Tym razem nie poszedł już dym, a za to mechanizm przetopił dno i wpadł do zupy. Wyrwałem ponownie wtyczkę i wydobywszy go za kabel wyniosłem do rupieciarni ze szlachetnym zamiarem uruchomienia go w jakiejś wolnej chwili ponownie. Potem pościerałem bryzgi grochówki ze ścian, (chlapało trochę przy tej robocie). Właśnie kończyłem gdy przyszedł Maciek.

79

-Warto by coś przekąsić. Mikser hajcując się wydzielił dużo dymu, ale w całym mieszkaniu cuchnęło spaloną izolacją. -Tak nadymiłeś, że nawet zupę czuć palonym plastikiem - powiedziałem na wszelki wypadek. -Jak się chce mieć oświetlenie na piętrze to tak bywa - zauważył sentencjonalnie. -No trudno. Zjedzmy. Nie było to takie złe. Nawet jeśli w tej mielonce były zdechłe konie to nie dało się ich wyczuć. Obserwowałem twarz kumpla usiłując odgadnąć, czy smakuje, czy nie, ale on jadł zupełnie spokojnie, a nawet z apetytem. Nagle zakrztusił się. Przez chwilę obracał coś językiem a potem wyjął z ust kółko zębate. -Co to jest do licha? - powiedział. - Taka zupa może zabić człowieka. - Dla robotów kółka zębate na obiad! -Cholerni kapitaliści nadziewają blachą mielonkę dla kotów. - zawtórowałem mu w swoim oburzeniu. Maćka ruszyło po minucie. -Co nadziewają? - zapytał słodziutko. Nie mogłem się przyznać. To był mój kumpel, ale mimo wszystko mogło to być niebezpieczne. -Grochówkę - powiedziałem niewinnie. -Zrozumiałem "grochówkę z kotów". -Musiałeś się przesłyszeć. -Pewnie tak - zgodził się bez przekonania i od tej chwili patrzył na talerz podejrzliwie. Po obiedzie poszedłem nad morze, a Maciek wrócił do pracy. Podział obowiązków. Każdy z nas robił to, co umiał robić najlepiej. I to co lubił robić. Ja kochałem samotne spacery nad brzegiem morza. Maciek kochał stolarkę. Różniliśmy się, ale pasowaliśmy do siebie, tak jak różnie naładowane blaszki przyciągają się wzajemnie. Tak jak porządna dziewczyna z dobrego domu zawsze znajdzie sobie chłopaka, który jest kawałem drania. Ale takie są prawa rządzące wszechświatem.

80

Znalazłszy się nad morzem zzułem buty i skarpetki po czym usiadłem na kamieniu i pozwoliłem, aby lodowata woda zamknęła się wokoło moich stóp. Chciałem, aby wniknęła w pory skóry. Słońce ogrzewało mnie swoimi promieniami, a mewy wrzeszczały mi nad głową. Powinienem być szczęśliwy, ale z niezrozumiałych przyczyn nie byłem. Wstałem poszedłem do lasu i rzuciłem się na mech. W nozdrza uderzyła mnie woń ziemi. Wydało mi się to w pierwszej chwili dziwne, ale potem zrozumiałem, że do tej pory nie mogłem jej wychwycić, bo tłumił ją silny zapach morza. Zamknąłem oczy i odpłynąłem. Biegłem po zaoranym polu w dół ku wsi. Zapach świeżo zaoranej ziemi był wszędzie wokoło mnie, wypełniał cały wszechświat. Wieś była dziwna. Kurne chałupy wrastały w ziemię. Z krzywych ścian odpadała polepiająca je glina. Czułem w sobie zmęczenie młodej klaczy i lęk przechodzący w panikę. Gdzieś z tyłu słyszałem (słyszałam?) głosy ludzi. Obudziłem się na skutek chłodu. Leżałem w dziwnej pozycji, na brzuchu, nogi i ręce podciągnięte miałem pod siebie. Silny skurcz ściągnął mi nadgarstki prawie wyłamując je ze stawów. Rozciąłem sobie wargę. Przez sen znowu gryzłem trawę. Z domu dobiegały mnie dźwięki piłowania. Widocznie przyjaciel mój pracował. Poczułem wyrzuty sumienia, że on haruje, podczas, gdy ja wyleguję się na mchu, ale zaraz ucichły. Wstałem i poszedłem mu pomóc. Wszedłem do domu. W powietrzu unosiła się mgiełka trocinowego pyłu, dominującym zapachem była woń świeżego drewna, i starego drewna, gnijącego drewna i nasmołowanego drewna. Zapach bejcy był nikły, ale też zdołałem go wychwycić. Dopiero po chwili poczułem ostrą woń potu i jakby jeszcze czegoś innego. To ja tak śmierdziałem. Mój kumpel pogwizdując ciął piłą ramową deskę, po linii narysowanej ołówkiem. -Przyda ci się do czegoś niewykwalifikowany pomocnik? - zapytałem. Zastanowił się na chwilę. -Pomoc zawsze może się przydać - powiedział - Ale teraz mam akurat ochotę zrobić sobie krótką przerwę. Tak mniej więcej do jutra. Zanieś te deski na strych i myślę, że na dzisiaj starczy. Zaniosłem. Musiałem obrócić wiele razy. Po skończonej pracy wyszliśmy przed dom. -Chyba zbiera się na burzę - zauważył Maciek. - To dobrze, bo odświeży powietrze. Mały sztormik od czasu do czasu jest rzeczą pozytywną. Pożądaną. -Chyba oszalałeś! Mały sztormik, jak to określiłeś może i oczyści powietrze, ale my tego nie poczujemy, bo przystrojeni w wodorosty będziemy leżeli tam na dnie.. - wskazałem gestem lekko wzburzone morze przed nami.

81

Ożywił się, a wyraz apatii zniknął z jego twarzy. -Dlaczego? - zaciekawił się. -Dlatego, że ten sztorm rozwali tą budę na kawałki, a my wraz z łóżkami na grzbietach fal popłyniemy... -Wyobraźnia cię ponosi mój kumplu. Wyobraźnia jest twoim podstawowym wrogiem. -Dlaczego..? -Ta buda Tomaszu wytrzymała już wiele sztormów. I ciągle stoi. Nowa podłoga na strychu zwiększyła jej stabilność. A te deski na froncie. Hmm... niefachowo przybite, ale też spełnią pozytywną rolę. Zresztą, może nie będzie żadnej burzy. Pawcio opowiedział mi później, że pewnego lata w Wojsławicach Maciek przepowiedział, że niedługo spadnie deszcz, i rzeczywiście nie minęły dwa tygodnie i deszcz spadł. Od tamtej pory uważał się za eksperta od przepowiadania pogody. -Będzie burza - powiedziałem. -Aha - zgodził się, bowiem myślał już o czymś zupełnie innym - Nie widziałeś mojego psa? -Może się utopił? - gdy byłem lekceważony narastała we mnie złośliwość. -Możliwe - zgodził się bez sprzeciwów. - W którym miejscu wrzuciłeś go do wody z kamieniem u szyi? Nie byłem pewien, czy jest to żart, czy też nie. Z wyrazu twarzy nie mogłem nic odczytać, zresztą nigdy nie byłem w tym specjalnie dobry. -Może powinniśmy wrócić do domu, bo coś mi się zdaje, że ta pogoda rzuca ci się na umysł - powiedziałem życzliwie. Prychnął dziwnie, ale został przed domem, gdy ja wróciłem i wdrapawszy się na swój strych rzuciłem się na łóżko. W oczach miałem ciemność. W umyśle też. Wywiesiłem na drzwiach kartkę: Nie przeszkadzać! I spokojnie walnąłem się spać. Przyśniła mi się dziwna scena. Siedziałem pod stołem i bawiłem się jakimiś ścinkami papieru. Musiałem być bardzo mały, miałem może sześć lat, i sam nie wiem jak to się stało, że pamięć moja przechowała ten 82

kawałek rozmowy, prowadzonej po ukraińsku. Może po prostu rozumiałem wtedy trochę ten język. -Rozwija się szybciej niż jego siostra - powiedział ktoś. Znałem skądś ten głos, ale nie wiedziałem do kogo należy. -Udane dzieci. Może chociaż jedno przeżyje. Gdy obudziłem się w środku nocy zapisałem starannie, słowo po słowie, przeczuwając, że jest to ważne, choć jeszcze nie wiedziałem dlaczego. I może lepiej by się stało, gdybym nigdy nie dowiedział się szczegółów. 17 lipca niedziela. Około szóstej rano z objęć Morfeusza wyrwała mnie koszmarnie kudłata zmora, która wlazła pod kołdrę i zaczęła mnie podgryzać. Zerwałem się półprzytomny i silnym wymachem nogi uwolniłem się od uzębionej paszczęki. Zmora poleciała w kąt i zaskomlała, ale już próbowała się odgryzać, więc zarzuciłem na nią kołdrę i poddusiłem. Zmora broniła się, zaciekle, ale ja w międzyczasie na tyle oprzytomniałem, że zrozumiałem, iż jest to parszywy kundel mojego przyjaciela Gucio, który widocznie wcale nie utopił się poprzedniego dnia. Kanalia, nie pies. Pozbawił mnie odrobiny tak ciężko zapracowanego odpoczynku. Należało go surowo ukarać. Złapałem go na ręce i zniosłem na parter. Po drodze obślinił mnie szczodrze po twarzy, co zniosłem z trudem, bo zazwyczaj od takich psich czułości robiło mi się mocno niedobrze. Rozważałem nawet, przez chwilę, czy przypadkiem nie należałoby go utopić, ale potem zrezygnowałem, z tego ambitnego planu. Wszystko co już raz zaczęło żyć ma prawo do życia, za wyjątkiem oczywiście niektórych szkodników, komunistów i nauczycieli. Swojego czasu zarąbałem na śmierć, w ogródku domu dziecka, turkucia podjadka. Właściwie to czytelnik może się w tym miejscu uśmiechnąć z politowaniem, że traktuję to jak jakiś super wyczyn, więc na marginesie powiem, że wsoliłem mu osiem razy na płask łopatą, zanim przestał się ruszać. Umieściłem kundla w szafce stojącej na podłodze w kuchni i podparłem jej drzwi stołkiem, aby nie mógł się wydostać, po czym wróciłem do łóżka i ponownie zapadłem w słodką drzemkę. Śniło mi się, że znalazłem złotą dwudziestorublówkę, gdy obudził mnie Maciek. -Tomasz! - zawył. - Zabiję cię za to, co zrobiłeś z moim psem! -Jakim psem? - zdziwiłem się. - Nie wiem nic, o żadnym psie. -Dlaczego go wsadziłeś do lodówki?

83

-Jakiej znowu lodówki? Masz urojenia maniakalne! Nikogo nigdzie nie wsadzałem. -No dobra, nie do lodówki. To ty masz urojenia maniakalne, jesteś neurotykiem u którego skrytość charakteru uniemożliwia przewidzenie zachowań! Jeśli nie ty, to kto go tam wsadził? -Pewnie sam wlazł. I się zatrzasnął. -I podparł drzwi stołkiem? Wyjaśnij mi but' łaska czego on tam szukał? -Pewnie był głodny. -No dobra. Pomińmy to, nic mu się na szczęście nie stało. Kiedy wstaniesz? -Wstać? Nie, nie mam zamiaru. Zapadam w sen zimowy - oświadczyłem z godnością. -Będziesz się wylegiwał do południa? -Tak. Muszę odespać wizytę twojego pupilka. -Ach tak? Więc gdy biedny samotny piesek przychodzi trochę się pobawić, to dla ciebie powód, żeby go katować. Jak się chla całą noc, to potem może się człowiekowi wydawać, że zarzyna świnię w chlewiku, a rano znajduje teściową utopioną w wannie! -Sugerujesz, że byłem pijany? -Nic nie sugeruję. Po wczesnym obiedzie poszliśmy do miasta. Teoretycznie szedłem na pocztę, bo chciałem obejrzeć miejscowe pocztówki, ale mój kumpel zwrócił mi uwagę na jakieś zamieszanie. -Jakiś jarmark - zauważył. - Coś się dzieje. Dostrzegłem kilku policjantów przepychających się przez tłum. -Pewnie kogoś zabili - wyraziłem swoje przypuszczenie. - Ale możemy zobaczyć. -Przyjedzie telewizja! - zapalił się Maciek. -Może. Ruszyliśmy w kierunku gęstniejącego tłumu. To dziwne, jak bardzo wszelkie nieszczęśliwe wypadki przyciągają ludzi. To nie był wypadek. To był jakiś festyn

84

połączony z targiem. Coś na kształt naszego Jarmarku Dominikańskiego w Gdańsku. Było tłoczno i wesoło. Ludzie przepychali się na różne strony, a gdzieś dalej grała muzyczka. -Weźmiemy udział? - zapytał mój towarzysz. -Bo ja wiem? A co się właściwie robi na takim festynie? -Nie mam pojęcia. Chyba należy się bawić. -Jak? -Napijmy się piwa. Jeśli wypijemy go odpowiednio dużo, to nie będziemy musieli się nad tym zastanawiać. Pomysły same nam przyjdą do głowy. -Raczej uderzą. -Ciekawe jaką tu mają izbę wytrzeźwień - chyba zażartował. Zaczęliśmy buszować po kramach w poszukiwaniu czegoś ciekawego. Maciek właśnie wdał się w pogawędkę z jakąś dziewczyną, która sprzedawała wyroby z rogu renifera, (choć nie mam pojęcia jak się dogadywali), gdy niespodziewanie w tłumie niedaleko mnie pojawił się zamęt i rozległo się kilka przestraszonych okrzyków, po czym spomiędzy lasu ludzkich nóg wyskoczył wielki wypasiony rotweiler. Wpadł na mnie zwalając mnie z nóg i rzucił się do gardła stojącej obok mnie nieletniej kici. Zerwałem się na równe nogi i rzuciłem się pędem. Durni potomkowie wikingów nawet się nie poruszyli. Kopem zrzuciłem psa z leżącej na ziemi dziewczyny. Zostawił ją i obrócił się w moją stronę. Wyglądał jakby był wściekły. Przysiadł na moment na zadzie po czym skoczył. Wyprowadziłem wysoki kopniak, który trafił go w żebra, w chwili, gdy już leciał. Odrzuciło go na moment na bok, ale niemal natychmiast poderwał się z ziemi. Tym razem ten manewr nie wyszedł mi. Zdążyłem jedynie zasłonić ręką gardło. Siła zwierzaka rzuciła mnie na wznak. Uderzenie o ziemię było tak silne, że zobaczyłem przed oczyma wszystkie gwiazdy, kilku aniołów, a w uszach zabrzmiały mi dzwony wzywające na sąd ostateczny. Deja vu! Nie wiadomo skąd nadleciały pocisk śrutowy rozsadził psu koniec mordy na kawałki. Konkretnie przednią część pyska miej więcej do oczodołów. Drugi strzał wyrwał mu cały bok. Poczułem ulgę i straciłem przytomność. -Ja was, sukinsynu, powieszę wszystkich na suchej gałęzi! - darł się ktoś. -Tego psa należało zabić gdy tylko się urodził! Jako strażnik łowiecki... Rozpoznałem ten drugi głos. To mówił ten szpieg z KGB Sven. Teraz dopiero zdałem sobie sprawę z tego, że ktoś delikatnie mną potrząsa.

85

-Tomasz wstawaj do cholery, nie rób wiochy - poradził mi ktoś życzliwie w moim ojczystym języku. Z głębin niepamięci wypłynęło nazwisko właściciela głosu. Maciej Wędrowycz. I nagle pojawił się przebłysk. Leżę na plecach trzymam psa na wyciągniętych rękach za obrożę. Rwie mi się do gardła. Gdzieś kawałek ode mnie pada strzał. Człowiek z karabinem wyrasta z ciemności i bierze potężny zamach kolbą. -Pan pozwoli kajdanki Kapitanie i niech pan do pioruna nie stawia oporu, bo tylko będzie gorzej. -Tylko nie kajdanki. Zabieraj te łapy! Mam Legię Honorową! Jaki kapitan? - zdziwiłem się Wydało mi się to na tyle ciekawe, że otworzyłem oczy, aby sobie na niego popatrzeć. -Dochodzi do siebie - powiedział ktoś. -Jesteś w Bodo Tomaszu - powiedział Maciek. -Wiem jak się nazywam - wyjaśniłem z godnością, choć niekoniecznie na temat. Dał mi rękę. Wstałem. Obok dwaj policjanci spisywali zeznania Svena. Tłumaczył im, że bronił mnie przed psem i dlatego użył broni, a oni uspokajali go mówiąc, że słusznie postąpił. -Gdzie dziewczyna? - zapytałem. -Jaka dziewczyna? - zapytał przyjaciel. -Ta którą ... -Zwiała, gdy tylko skoczył na ciebie, ale pewnie gdzieś się tu kręci. Właściwie to mogłaby podziękować. -Za młoda, żeby dała mi buzi w podzięce. Podszedł do mnie policjant. Był młody i sympatyczny. -Nic ci nie jest? - zapytał. -Nie, tylko w głowie mi się kręci. Zaraz dojdę do siebie. -Mogę prosić pana dokumenty?

86

-O co jestem oskarżony? Ja tego psa odkupię... -Nie, nie, o nic nie jesteś oskarżony. Po prostu sporządzamy protokół zajścia. Podałem mu legitymację. Przepisał coś i oddał mi. Podszedł Sven. -Nic ci nie jest? -Nie... -Przyjmiesz tą akcję jako przeprosiny? Zamyśliłem się. -Dwa razy w ciągu ostatnich dni moje życie znalazło się w zagrożeniu powiedziałem. - Przyjmuję przeprosiny. Maciek musiał zrozumieć, bo zrobił minę pełną ubolewania i popatrzył w zadumie na niebo. -Chodźmy stąd - poradził szpieg. - Odetchniemy trochę świeżym powietrzem i od razu ci się poprawi. Nie mogłem nie przyznać mu racji. -Co to za kapitan, którego zabrali? - zapytałem. -Dyrektor Teufel - wyjaśnił Sven. - Tak go niektórzy tytułują. Moim zdaniem niepotrzebnie. A co do tego zabrania to nie zabrali go tylko spisali personalia. Kij wie po co, bo i tak, każdy go tu zna. -Aha. -Chodź do portu. Mój szpieg mówił po niemiecku, tak, aby Maciek mógł go zrozumieć. Za to ja ledwo rozumiałem. -A co z psem? - zapytał. -Zawiozą go do nas na sekcję. Chociaż nie, pewnie weźmie go miejscowy szpital. Pogryzł kilka osób, będą chcieli sprawdzić, czy nie jest wściekły. Czy nie był wściekły. -Czy to możliwe? Przecież jest martwy, a z tymi zmianami na mózgu to podobno przesąd...

87

-Jeśli nie widać zmian na mózgu to można zrobić rozmaz płynu rdzeniowego i pod mikroskop elektronowy. -Aha. W tym momencie z ulicy obok wybiegł dyrektor Teufel. Przykro było na niego patrzeć. Włosy na głowie miał zmierzwione a w oczach najczystszy obłęd. Chyba za wcześnie go wypuścili. -Tu jesteście mordercy psów! - zawył. - Ty Sven niech ci się nie wydaje, że jak masz strzelbę i legitymację, to możesz bezkarnie zabijać psy na ulicach! -Dawno już trzeba było go odstrzelić. Tak głupiego i agresywnego bydlęcia... -Zamknij się. Wytoczę ci proces! Wybulisz sto tysięcy koron odszkodowania! Będziesz mi ustępował z drogi jak wszyscy w tym mieście! Będziesz mnie szanował... -Nigdy. Niech się panu nie wydaje, że ktokolwiek tu pana szanuje. Po prostu to naród tchórzem podszytych fajtłapców, i starają się schodzić z drogi niebezpiecznemu wariatowi! -Komendant niemieckiej obrony miasta gdy kapitulował przed nami wyraził mi swoje najgłębsze uznanie. -Tak, nie trudno mu było podlizywać się, gdy walczył o życie. A mnie tata opowiadał, że wcale nie wyrażał uznania tylko bluzgał po niemiecku, za co go utopiłeś w porcie. -To potwarz! -Kotwicę do nóżek i chlup. W środku nocy, żeby mieszkańcy nie widzieli. A potem mówiło się, że odesłaliście go na południe przed trybunał. -Był legalnie sądzony i stracony jako zbrodniarz wojenny. -Tak, oczywiście. Co zrobimy w sprawie tego psa? -Słucham propozycji. Dyrektor nagle się opanował. -Zwolni pan mojego kumpla na pół roku z opłat za naukę w swojej uroczej szkółce... -Co!? Jak śmiesz! 88

-Pies został zdaje się poszczuty? -Niech cię piekło pochłonie! -I wzajemnie panie dyrektorze. Teufel odwrócił się na pięcie i pobiegł ulicą. Po chwili nie było po nim śladu. Szpieg splunął ponuro. -Skąpiec - rzucił za oddalającym się. Kupił trzy puszki piwa, irlandzkiego, usiedliśmy sobie na granitowym nabrzeżu i stuknęliśmy się puszkami, co było dosyć trudne, ale wykonalne. Wypiliśmy. Świat stał się odrobinę weselszy. -Pokój i przyjaźń - powiedział szpieg. -Aha - zgodziłem się. -Ja tam bym się nie zgadzał - powiedział Maciek. - Nacjonalizm słowiański nie powinien znać wybaczenia wobec ras germańskich, no ale trudno. Spędziliśmy przyjemnie parę chwil. Maciek śpiewał czastuszki po ukraińsku, ja wybijałem rytm piętami o kamień, a Sven czyścił swoją flintę. Było mi dobrze. Siedziałem na ciepłym kamieniu. Na lewo ode mnie siedział mój niedoszły zabójca, że o kocie nie wspomnę, a obecnie sympatyczny jak dawniej prywatny szpieg. Po prawej stronie siedział także mój serdeczny przyjaciel. Uspokoiwszy nerwy zaproponowałem powrót na festyn, co moim towarzyszom bardzo się spodobało. Na jarmarku rozeszliśmy się, bo Sven spotkał jakiegoś znajomego i poszedł z nim na jedno piwko, przykazawszy mi przedtem, żebym nie dał się zabić pod jego nieobecność. Maciek poszedł pooglądać sobie stare meble wystawione obok na aukcję, bo jako stolarza nęciły go ich szczegóły konstrukcji, ja zatrzymałem się przy stoisku, na którym handlowano medalami, odznaczeniami i innym tego typu barachłem. Grzebiąc w stosie różnych rupieci znalazłem coś dla siebie. Wpadł mi w oko nieoczekiwanie. Śliczny filigranowy kolczyk, złoty ze zwisającym szmaragdem w kształcie łzy. Poprosiłem faceta o lupę i obejrzałem go uważnie. Nie miał nawet prób. -To złoto? - zapytałem. -Nie, to tombak - wyjaśnił sprzedawca. - Robi je u nas taki jeden złotnik. Zgubiłem gdzieś drugi. Kosztuje dziesięć koron. -Ajaj. Jestem ubogim studentem który musiał uciekać ze swojego kraju... -Za młody jesteś na studenta. Ile dasz? 89

-Może pięć koron. -Czekaj. Ty jesteś tym Polakiem? -Aha. -Masz jakieś polskie monety? Wydobyłem z kieszeni portfel i wygrzebałem z niego złotówkę, piątkę i dwudziestkę z Nowotką. -Tylko tyle. -Zamienimy się? Dobiliśmy targu. Nie miałem wprawdzie dziurek w uszach, żeby go nosić, zresztą uważałem to za zupełnie niemęskie zachowanie, ale kolczyk spodobał mi się bardzo. I nie był drogi. -Tomaszu, pozwól tu na moment - z zamyślenia wyrwał mnie głos mojego kumpla Maćka. -Co się stało? - zapytałem odwracając się w jego stronę. -Coś niesamowitego. Masz forsę? -Mam kupić szafę? Czy może kredens? Obawiam się, że mnie na to nie stać. -Fotele. Zresztą co ja ci będę mówił, chodź to sam zobaczysz. Istotnie na niewielkim podium stało trochę mebli. -Numer dwadzieścia jeden! - krzyknął licytator. - Para foteli z wczesnych lat trzydziestych. Palisandrowy szkielet, angielskie sprężyny, pokrycie skóra wołową, stan zachowania średni. Cena wywoławcza tylko sto koron, za oba! Kto da więcej? -Sto dziesięć! - krzyknąłem, bo fotele spodobały mi się od pierwszego wejrzenia. -Dwieście! - krzyknął ktoś za moimi plecami. Obejrzałem się. Niedaleko mnie stał Teufel. -Dwieście dwadzieścia - krzyknąłem. -Pięćset - zawył dyrektor szkoły. -Tysiąc - usłyszałem gdzieś z przodu drwiący głos Svena. 90

-No dalej - ponaglił mnie Maciek. -Nie mam więcej forsy - wyjaśniłem. Zmarkotniał. -Tysiąc po raz pierwszy! - obwieścił licytator. -Dziesięć tysięcy - zawył Teufel. Zapadła grobowa cisza. Prawie dwa tysiące dolarów. -Dziesięć tysięcy po raz pierwszy, po raz drugi po raz trzeci. Sprzedano! - krzyknął licytator waląc młotkiem. Dyrektor obwieścił całemu miastu swój tryumfalny uśmiech i poszedł płacić. Przez tłum przepchnął się pomocnik licytatora, który do tej pory wnosił na podium, różne przedmioty. -Nie kupiliście foteli - zagaił. - Ale może mam, coś co się wam spodoba. -Nie mam dużo pieniędzy - zastrzegłem się. -Nie będzie wiele potrzeba - zapewnił. Poszliśmy za nim. Za straganami stała ciężarówka, a na niej dwa identyczne fotele, tyle tylko, że bardziej sfatygowane. -Co o tym powiecie? - zapytał - Wymagają wprawdzie remontu, ale kosztują tak samo jak tamte. Sto koron. -Ładne, ale jestem tylko ubogim emigrantem. Nie dałoby się tak pięćdziesiąt koron za oba? -Właściwie to dlaczego by nie. -Głupi pomysł sprzedawać je poza licytacją - powiedział Maciek po niemiecku. Gdyby je wystawić na sprzedaż zanim ten facet sobie pójdzie, to możnaby wycisnąć z niego jeszcze raz. -Chciwość zgubą frajerów - powiedział facet. - Zresztą zarobiliśmy więcej niż zakładaliśmy w najśmielszych przypuszczeniach. Więc niech wam będą na zdrowie. Tylko wymknijcie się tak, żeby was nie zobaczył, bo będzie nieszczęście. Nagle niespodziewanie spostrzegłem, że go rozumiem. Zaskoczyło mnie to kompletnie. Zastosowaliśmy się do rady faceta. Fotele miały kółka, dzięki czemu 91

aż do żużlówki nie mieliśmy z nimi dużych problemów. Potem prowadzić je było znacznie trudniej. W połowie drogi dogonił nas szpieg. -Ojej? - zdziwił się na widok naszego zakupu. - Skąd to macie? -Kupiliśmy od dyrektora - wyjaśniłem z godnością. - Bał się, że żona go nie wpuści do domu z tymi gratami. -Nie wierzę ci. To nie są te same. A tak swoją drogą to nie macie się czego bać. Ten kundel nie był wściekły. -Nie będziemy musieli brać zastrzyków - powiedział mój koleś z ulgą. -Nie lubisz zastrzyków - powiedział szpieg domyślnie. -Raz już miałem i takiego bólu więcej nie wytrzymałbym. Przełożyłem jego słowa. -Jakiego bólu? Przecież to prawie bezbolesny zabieg. -Jak to bezbolesny? - zdenerwował się Maciek - Wbija się aż do jelit, można kota dostać! -Do jelit?! -A jak ? - teraz z kolei ja się zaciekawiłem. -Normalnie trzy zastrzyki dożylne. Nie słyszałem, żeby zastrzyki głębokie były stosowane później niż we wczesnych latach pięćdziesiątych. -Europa - szepnął Maciek, gdy przełożyłem mu. - Jesteśmy zapóźnieni o czterdzieści lat. Wróciwszy zjedliśmy sobie lekki obiad. Po obiedzie Maciek poszedł trochę popracować, choć protestowałem przeciw temu z uwagi na świąteczność dnia. Nie udało się go jednak przekonać. Kiroshi, pracujący do upadłego. Odpocząwszy poczytałem sobie trochę po norwesku, co było trudne, ale potrzebne. Po kolacji siedliśmy w bibliotece przy odnowionym stole. Maciek wyjął ze swojej walizki dziwna skórzana saszetkę. -Co pamiętasz? - zapytał. -Dzisiaj przypomniałem sobie jak oberwałem w głowę. Poszczuli mnie psem, wcześniej.

92

Kiwnął poważnie głową. -No to do dzieła. Wyjął z saszetki pierwsze zdjęcie i położył przede mną. Popatrzyłem uważnie. Przedstawiało chłopca w indiańskim piuropuszu na głowie. Za pasek zatknięty miał tomahowk, wykonany z kawałka wapiennej skały. -To ja. Kiwnął głową i położył obok drugie zdjęcie. Przedstawiało trzech chłopców przebranych za Indian. Za nimi znajdował się nieduży szałas. -Ja i ty. A kim jest ten trzeci? Pawcio? -Przypominasz sobie cokolwiek? -Nic. Ale teraz przynajmniej wierzę, że faktycznie spotkaliśmy się wtedy. Westchnął i położył kolejne zdjęcie. Tym razem to był on. Stał koło jakiegoś dziwnie ubranego staruszka na tle zbudowanej z belek ściany domu. -Nic - pokręciłem głową. -Ja i mój dziadek Jakub Wędrowycz. Położył następne. Tym razem to byłem ja z jakimś staruszkiem. -I jak? To powinieneś pamiętać. Za nami w głębi fotografii widać było szopę zbudowaną z belek. -Szopa - powiedziałem. - Króliki w klatce. Koło klatki szło się do ustępu. W ustępie przypięta do ściany pocztówka z różą. Popatrzyłem na niego triumfująco. Śmiał się. -Bingo! Trafiłeś w dziesiątkę. Co jeszcze? Zamyśliłem się. Mała komórka pamięci uzyskała połączenie zresztą mózgu, ale nic więcej z tego nie wynikało. Żadnych więcej śladów. Powiedziałem mu to. -Na dziś wystarczy. Jutro ciąg dalszy. -Dlaczego nie od razu?

93

-Derek mówił jak trzeba porcjować. Gdybym ci wszystko powiedział to nic by to nie dało. Nawet uszkodzony mózg można zmusić do pracy. Trzeba zmusić do pracy. -Jedno pytanie. Czy ja znałem niemiecki? -Oczywiście. To znaczy o tyle o ile. Kurt nas uczył. A co? -Zrozumiałem co mówisz dziś... Ale jeśli chcę dobrać w pamięci jakieś słowa... -Spoko. Przypomnisz sobie. Poszedłem jakoś bardzo wcześnie spać. Sam nie wiem dlaczego, widocznie wykończyły mnie przejścia tego dnia. I wtedy właśnie przyśnił mi się sen, który przemienił całe moje życie. Choć właściwie to nic nie zmienił, a jedynie życie go potem dogoniło. Nie, nie potrafię tej myśli odpowiednio sformułować. Sen zaczął się dość dziwnie. Biegłem przez długie korytarze. Było ciemno, na dworze panował zmierzch. Musiałem znajdować się w jakimś pałacu. Biegłem. Okna były powybijane kamieniami, a z zewnątrz dobiegał niczym pomruk burzy skowyt tłumów. Wpadłem do niewielkiego pomieszczenia. Pośrodku podłogi płonął stos papierów. Uwijało się przy nim kilka osób. Wyszarpywali z szaf jakieś skoroszyty i wrzucali je do ognia. Niektóre tylko trafiały do plecaków stojących opodal. -Jaka sytuacja na zewnątrz? - zapytała mnie Łesia. Była nieco starsza niż poprzednim razem, gdy mi się śniła. Musiała mieć jakieś dwadzieścia, może dwadzieścia pięć lat. A może nawet jeszcze więcej. Uroda jej już trochę przekwitła. -Nie ma czasu - krzyknąłem. - Spalmy to wszystko. Oni zaraz tu będą! -Nie da rady palić więcej - odezwał się jeden z oficerów. - Podłoga już się zajęła. Car nie będzie kontent gdy spalimy jeden z najbardziej reprezentacyjnych budynków... Zamiast mu odpowiedzieć wywaliłem zawartość szafy na ziemię i rzuciłem w nią lampą naftową. -Musimy uciekać, jeśli nie chcecie, aby ten ogień stał się naszym stosem pogrzebowym! - krzyknąłem. Kiwnęli głowami i porwawszy plecaki wybiegli. -Musimy się pospieszyć kochanie - powiedziałem do dziewczyny. -Właściwie to nawet nie musimy - odpowiedziała poważnie. 94

-Dlaczego? -Widzisz przykro mi to mówić, ale to tylko mój sen. -Co? W tym momencie uświadomiłem sobie, że ja także śpię. -To mój sen! - zaprotestowałem. Popatrzyła na mnie uważnie. -Jesteś pewien? -Tak. -Udowodnij to . -Nie mam szczerze mówiąc pojęcia jak. -To zabawne. Rozmawiamy po rosyjsku. Znasz może ukraiński? -Oczywiście. -Słuchaj tak mi coś chodzi po głowie. Może skontaktujemy się jakoś gdy się obudzimy? -Pomysł sam w sobie genialny. Jesteś śliczna i sympatyczna. Możesz mi podać adres? -Wolałabym nie. KGB ma chyba zbyt prymitywną technikę, aby wleźć komuś do snu, ale może lepiej ty powiesz mi gdzie mieszkasz? -Mieszkam w Norwegii. Miasto Bodo. zapamiętasz? -Nie wiem. Często gdy budzę się nie pamiętam co mi się śniło. Wiesz, gdzie jesteśmy? -Tak. Jesteśmy w Petersburgu, w gmachu sądu na Aptekarskim Ostrowie. Jest rewolucja październikowa. -Skąd wiesz? -Nie mam pojęcia. -No to chodu!

95

Pobiegliśmy. Właściwie to głupio, bo na tych schodach mieliśmy spotkać bolszewików, ale nie miałem jakoś czasu, aby to przemyśleć. Byliśmy już gdzieś na wysokości parteru, gdy zobaczyliśmy kilkunastu oberwańców biegnących po schodach do góry. Dobyłem szabli i rzuciłem się na nich, aby wyrąbać sobie drogę. Zawyłem straszliwie i ciąłem z ramienia. Potoczyła się po schodach odrąbana głowa, obcięta ręka padła na podest. Dwaj padli z wyprutymi flakami. Nie krzyczałem już. Rąbałem na odlew. Zginęli wszyscy. Siedmiu rosłych chłopów. W tym momencie padło z tyłu kilka strzałów. Dziewczyna osunęła się. Kula karabinowa wyszła jej między oczami. Dobyłem pistoletu i strzelałem do góry w stronę trzech stojących tam czerwonogwardzistów. Jeden zwinął się jak sprężyna i stoczył po schodach, drugiemu kula przeszła przez gardło. Trzeci raniony w rękę potknął się, a potem przechylił przez poręcz i spadł, roztrzaskując sobie głowę o schody dwa pietra niżej. Właśnie miałem zawyć z radości, gdy gdzieś z dołu padł strzał i poczułem jak kula przechodzi mi przez pierś. Weszła od tyłu pod prawą łopatką i wyszła przodem. Upadłem. Obudziłem się zlany potem. Była trzecia nad ranem. Padał deszcz. W ustach miałem zupełnie sucho. Poszedłem do kuchni i napiłem się wody. Potem położyłem się i aż do rana nic mi się nie śniło. * Semen siedział na werandzie domu szamana. Szaman ubrany w spłowiałą żółtą koszulę huśtał się powoli na bujanym fotelu. Mikrobiolog poszukał wzrokiem córki. Siedziała nad rzeką i uczyła się od rówieśniczek wyplatać coś z cienkich kolorowych pasków skóry. Jej siwe włosy przefarbowali na czarno. Ogorzała twarz z wystającymi kośćmi policzkowymi czyniła ją niezwykle podobną do Indianek. Wrażenie to potęgowały lekko skośne oczy. W pewnej chwili przerwała wyplatanie. Zerwała pęk trawy i obojętnie włożyła do ust. Dwie koleżanki siedzące obok nie wykazały zdziwienia. -Wraca - powiedział Szaman. - Szok już jej mija. -Dlaczego je trawę? - zapytał Semen. - Zauważyłem to gdy była mała. -Jej natura ciągnie ją do naturalnego sposobu odżywiania - wyjaśnił Szaman. - To proste. Gdyby twoje dzieci trafiły do społeczeństwa całkowitych wegetarian, to mimo, że dieta taka zawiera teoretycznie wszystkie niezbędne składniki potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, to mimo wszystko czułaby pociąg do pokarmów mięsnych. Zaciągnął się fajką. -Dawno już nie widzieliśmy istot jej rodzaju - powiedział wreszcie. 18 lipca poniedziałek

96

Obudziłem się trochę nie w sosie. Odgniotłem sobie kręgosłup. Wygrzebałem się z ciepłego łóżka i poszedłem do łazienki, aby umyć się. W kuchni Maciek śpiewał swoją wersję hymnu Związku Radzieckiego ("Razruszen sojuz rjespublik hołowuczych"). Piosenka ta zawierała słowa polskie, rosyjskie, ukraińskie i pośrednie zaś gramatyka była tak jak to się mówi murzyńska. -Ona miała na imię Łesia - powiedziałem sam do siebie. - Czego się tak wydzierasz? - zapytałem Maćka przez ścianę. -Życie jest piękne - odpowiedział. -E tam. Co w nim takiego pięknego? -Pomyśl, że nie musimy nerwowo reagować za każdym razem, gdy zechce nam się pić, bo ta zdechła kundlina wcale nie była wściekła. -Ach jak mnie to cieszy - oświadczyłem zgryźliwie. Ale cieszyło. Zrobiliśmy śniadanie. Właśnie byłem w jego trakcie, gdy przyszedł Sven. -No cześć - zagadnął po polsku. Wrażenie było piorunujące, ale dalej mówił w narzeczu swojego plemienia. - Są do was jakieś kartki w skrzynce. Poszedłem to sprawdzić. Istotnie w skrzynce siedziały dwie kartki. Jedna była ze Stanów, do Maćka, drugą było awizo na paczkę. -Co tam? - zapytał mój kumpel. -Dostaliśmy paczkę - powiedziałem. -To nie paczka, tylko przesyłka kurierska - zauważył Sven - trzeba ją odebrać na dworcu w Bodo w ciągu sześciu godzin. -Wybierzesz się ze mną? - zapytałem gościa, który siedząc usiłował najwyraźniej przeniknąć rozumem o czym mówimy. Niezbyt mu się to chyba udawało. -Chętnie - powiedział. - Skoczyć po rower? -Tak. Myślę, że nie będzie to na tyle ciężkie, aby nie można było tego wieść na bagażniku.

97

Pojechaliśmy. Dworzec kolejowy w Bodo nie był bardzo reprezentacyjnym miejscem i nawet trochę się rozczarowałem. Weszliśmy do pomieszczenia spedycji bagażowej. Odbywała się tu właśnie wesoła zabawa polegająca na poskramianiu psa wielkości cielaka, który mimo kagańca najwyraźniej chciał rozszarpać wszystkich obecnych. Podałem awizo jedynej nie zajętej zabawą kobitce. -Ach to ty! - ucieszyła się. - Weź go sobie. Gestem wskazała bestię. -To dla mnie? -Tak. Jest jeszcze paczka. Ze stosu przesyłek podała mi grubą kopertę. Poszedłem do psa i złapałem go za smycz. Warknął głucho i groźnie. Pociągnąłem mocno i zdecydowanie. Wstał i poszedł potulnie, jak gdyby rozumiał, kto tu jest panem. Wyszliśmy ze Svenem i postaraliśmy się w miarę szybko zagłębić się w lesie. -Cholera co to za bydlę - zastanawiał się szpieg. - Wielki jak koń. -Jakaś krzyżówka - zasugerowałem. - Popaśli sterydami to i wyrósł jak się patrzy. Znowu użyłem polskiego idiomu, przez co musiałem wyjaśnić, że nie chodziło mi wcale dokąd patrzy pies, tylko raczej jak wygląda. Psisko pozwalało się prowadzić, od czasu do czasu tylko próbowało się buntować, ale wtedy szarpałem mocniej smycz i pies spotulniał. Przy furtce rozstaliśmy się. Sven poszedł dalej, a ja skręciłem do domu. Po drodze machinalnie sprawdziłem skrzynkę. Ku swojemu zaskoczeniu znalazłem wewnątrz jeszcze jedną kartkę. Znowu do Maćka. Nie zauważyłem jej jakoś poprzednio. Wszedłszy do domu zostawiłem zwierza w korytarzu a sam wszedłem do biblioteki, gdzie siedział mój kolega i czytał książkę. -No hej - powiedziałem rzucając mu kartkę. Złapał i przeczytał pospiesznie. -Od Sylwii - ucieszył się. Podrapałem się po nodze w miejscu, gdzie kiedyś dawno dawno temu Maciek rozharatał mi ją szablą. -Pamiętasz! - ucieszył się. Zatrzymałem się wpół kroku. -Rany boskie - szepnąłem. - Waliliśmy się szablami aż miło było popatrzeć. Ale o co poszło?

98

-Spróbuj. -Piesek. Animowany film... O pieskach z szablami... -Trzej muszkieterowie. Dobranocka. Pojedynków na śmierć i życie nie zapomina się tak łatwo. Nawet jeśli poszło tylko o kobietę, i zdarzyły się w drugiej klasie podstawówki. -Kobietę? -Tak. Chodziła ze mną do podstawówki w Warszawie. Rodzicie przywieźli ją na trzy dni. Bardzo ci się podobała. -Niska brunetka... To kto tak właściwie wtedy wygrał? - zapytałem. -Chyba ty. Mało mi nie rozwaliłeś łba, a sam tylko prawie straciłeś nogę. -Ech dawne dobre czasy. -Tak. Niewielu chyba zaczynało karierę pojedynkowiczów w tak młodym wieku. -Niewielu.... -Ale choć wygrałeś Tomaszu, to moje jest teraz na wierzchu. Ona mnie kocha. Na ciebie zawsze patrzyła wilkiem. Miało być do pierwszej krwi! A ty uparłeś się, żeby mnie zabić. A nie zapominaj, że to ja pierwszy dziabnąłem cię po nodze. -Ach tak? - zdziwiłem się. -Możemy powtórzyć w każdej chwili! -Chcesz satysfakcji? -Tak. -Szable czy pistolety? - przeszedłem do konkretów. -A może rosyjska ruletka? -To nie zgodne z kodeksem honorowym. Rosyjska ruletka to tylko rozrywka towarzyska. A nie metoda roz... załatwiania spraw honorowych. -Ajaj. Tak dobrze znasz kodeks honorowy? -Aha. -Ciekawe skąd. Teraz wymyśliłeś? 99

-Zabiję! - zawyłem zrywając się na równe nogi. -Tak, oczywiście. Jesteś kumplu wspaniałym szlachcicem, a nawet szlachtownikiem. Może lepiej pobawimy się w tygrysa? Masz pistolet i dzwonek? A co do pojedynków to mamy tylko jedną szablę. I to nie naszą. Na szczęście głuche warczenie dobiegające z korytarza przerwało nam tą uczoną dysputę, bo jeszcze parę minut i jeden z nas spocząłby w kałuży krwi. -Co to jest? - zdziwił się. -Moje zwierzątko - wyjaśniłem z prostotą. -Zwierzątko? -Ciapuś. -Ach tak. Oswoiłeś sobie wilka z lasu? -No nie zupełnie. Przyszło pocztą. -Ach tak. Pocztą. A od kogo? -Pewnie od hrabiego Derka. -Zwierzątko...Pewnie futerkowe? -Można to tak określić. Niewątpliwie ma futro. A także zęby i pazury. -Wilk? -Nie. -Łasica? -Też nie. -Słusznie, głos daje niezły. Tygrys? -Co ty. -Lew. -Zgaduj dalej. A jak zgadniesz to ci pokażę. -Poddaję się.

100

-Piesek! Poszliśmy do korytarza. Maciek długą chwilę wpatrywał się milcząco w bestię. -Jest wielkości sporego wilczura, ale nie jest dorosły. Ma wyraźnie szczenięce proporcje - zauważył. -Aha. -Nie podoba mi się to. -Dlaczego? Podszedł do stosu przy kominku i wziął książkę o wymarłych zwierzętach, którą przeglądał wcześniej. Zasiadł wygodnie w kupionym wczoraj fotelu i zaczął ją kartkować. Po chwili podał mi otwartą na jednej ze środkowych stron. -Co ty na to? Na stronie było kilka reprodukcji malarstwa brazylijskiego i kolorowa fotografia psa, który najwyraźniej był tego samego gatunku co mój. -Ładne - oddałem książkę Maćkowi. -Tylko tyle masz mi do powiedzenia? -Widocznie wcale nie jest taki wymarły jak się autorom wydawało. -To dog karaibski! -Nie słyszałem nigdy. -To posłuchaj. To była rasa psów używana do polowań na niewolników. Największe i najbardziej krwiożercze psy jakie kiedykolwiek chodziły po naszej planecie. Począwszy od lat dwudziestych naszego wieku różne organizacje dążyły do całkowitej likwidacji tej rasy i w późnych latach trzydziestych kosztem wielkich starań udało się wytłuc wszystkie. -Jak widać nie wszystkie, skoro jeden tam siedzi. -Widocznie nie wszystkie... -A może to tylko jakaś krzyżówka mająca dokładnie udawać...? -Nie, nie sądzę. Do Derka podobne są właśnie takie zagrania. Ale jeśli on jest prawdziwy to moja rada Tomaszu jest krótka. Kula w łeb i do piachu.

101

-Nie mam broni. -Masz. Widziałem twój pistolet tam na piętrze, gdy rozwaliłem ci łózko. Mógł mi wystrzelić prosto w plecy, jak na niego spadłem. -Wyjąłem naboje. Nie mogę z zimną krwią zabić psa tylko dlatego, że być może należy on do rasy, która została wybita dawno temu z nieznanych mi przyczyn. -To pies, w porównaniu z którym rotweilier to nieszkodliwy szczeniak. Zobacz jaki duży jest w tej chwili i pomyśl, co z niego jeszcze może wyrosnąć! -Nie strasz mnie. Nie boję się psów. To tylko zwierzę. Jeśli jest niebezpieczne to będę trochę bardziej ostrożny i po problemie. To nie jest diabeł a tylko pies. Sobaczka. -Ale nie mów, że cię nie ostrzegałem. -Ciekawe, jak zareaguje na niego Gucio. -Do licha! On go zeżre na śniadanie. -Jak twój pies zeżre mojego to ... -Nie odwrotnie. Ciapek zje Gucia. -Ojej. Jeszcze się biedak struje. -Wolne żarty. A tak swoją drogą to kretyńsko się nazywa. Sam mu wymyśliłeś to imię? -Szczerze mówiąc tak. Przed chwilą. Uważasz, że jakie byłoby lepsze? -Może Rezun. -Ja proszę bez osobistych wycieczek. Dobraliśmy się wreszcie do pakietu, który dostałem razem z pieskiem. Wewnątrz była dziwna obroża zaopatrzona w pilota i kilka przełączników, oraz kilka kartek pokrytych kaligraficznym pismem w języku rosyjskim. -Obroża elektryczna - zdziwił się mój kumpel. -Ty wiesz co to jest? -Aha. Zakładasz psu, albo wrogowi na szyję i jeśli coś kombinuje to naciskasz guzik i dostaje tysiąc wolt.

102

-Hmm... -No przeczytaj co tam piszą. -"Suczka Gwiazda. Pies przeszedł tresurę na psa obronnego. W przypadku zaatakowania śmiertelnie niebezpieczny. Obroża reaguje na wysokie dźwięki, co umożliwia awaryjne włączenie bez użycia pilota. Zasadniczo przeznaczona jest do obrony osobistej na niezabudowanym terenie, należy przestrzegać zasad dyskrecji i raczej nie prowadzać na smyczy do miasta. W przypadku wzrastającej agresywności zalecałbym likwidację". -Kto to napisał? - zaciekawiłem się. - Bo chyba nie hrabia Derek. On dodałby tu kilogram ozdobników. Nagle zamilkłem. Maciek wyszczerzył zęby. -Coś tam ci się kołacze. To pisał Ałmaz Wisarionowicz Czerakow. -Pierwsze w życiu słyszę. -Służący albo ktoś taki u księcia Sergieja. -Księcia! -To znajomy Derka. Poznasz go z pewnością wkrótce. Tak więc masz tresowanego... Z korytarza dobiegły odgłosy jakiejś małej szamotaniny. Wybiegliśmy. Gucio niezrażony niczym witał nowego kumpla. -Wot te na - powiedział Maciek. Założyłem Ciapusiowi (a właściwie suczce Gwieździe), obrożę elektryczną i uwolniłem z kagańca. Czułem się trochę niepewnie, bo spodziewałem się natychmiastowego ataku i utraty rąk i nóg, ale nic takiego nie nastąpiło. Łasił się do mnie zupełnie jak normalny piesek. -Zupełnie spokojny - zauważyłem. - Gdzie ta wrodzona krwiożerczość? -Cholera wie. Może objawi się później. A tak swoją drogą to zadziwiające. Choć z drugiej strony to słyszałem o przypadkach, że rotweilery trzymane od małego i całkowicie obłaskawione nagle zamieniały się w krwiożercze bestie rozrywające dzieciaki na strzępy. -Oj nie strasz. Boję się o mojego kota...

103

-E, przywyknie. Zresztą nawet jeśli zamieszka w lesie to nic mu się nie powinno stać. Radził sobie tyle lat, myślę, że się wyżywi. -Nie zapominaj o jednym: gdy zamieszka w lesie przestanie być udomowiony i wtedy Sven zastrzeli go jak psa, to znaczy... -Może i tak, ale myślę, że raczej się nie odważy. Zjedliśmy obiad. Mój nabytek (prezent?) zachowywał się zupełnie poprawnie, a za to żarł za sześciu. Po obiedzie wypuściłem go na spacer do lasu w towarzystwie Gucia. Poza teren nie powinny się były wydostać, choć po prawdzie gdyby ukryły się gdzieś na działce w niczym nie zmieniało to sytuacji, bo na hektarze takiego paskudnego zagajnika można było ukryć pułk wojska a co dopiero dwa niewielkie zwierzątka. Do wieczora czas spędziliśmy w ten sposób, że Maciek pracował nad budową pokoi na strychu, zaś ja pomagałem mu przycinając deski i nawiercając w nich dziurki, żeby gwoździe łatwiej wchodziły. Maciek jak każdy niemal artysta trochę narzekał, ale pokoje zrobił pierwsza klasa. Zmniejszył nieco ich metraż przez dodanie schowków, które zajmowały tą część, najbliższą krawędzi dachu. Było to bardzo funkcjonalne rozwiązanie i sam pewnie wpadłbym na ten pomysł, gdybym trochę więcej myślał, a mniej roił sobie o niebieskich migdałach. Wieczór był parny i duszny, nawet bryza od morza nie poprawiała sytuacji. -Cholera - powiedział Maciek ocierając pot za czoła. -Nie przeklinaj, tak często, bo ci to wejdzie w krew. -Wybacz stary, to wina dzielnicy w której się wychowywaliśmy ja i Pawcio i jej proletariacko - żulerskich mieszkańców. Chciałem powiedzieć, że wysoka temperatura powietrza obniża wydajność. -Zgodzę się z tą światłą myślą. Ogłosimy fajrant do jutra? -Pomysł sam w sobie dobry. Chyba będzie burza. -Wczoraj, czy przedwczoraj też tak mówiłeś. -No to najwyższy czas, żeby przyszła. Wieczór nadszedł wreszcie. Wraz z nim zelżał nieco upał, choć duchota z powietrza nie ustąpiła. Chciałem posiedzieć sobie na swoim nabytku, ale ciało lepiło się do skórzanych obić foteli, w tak nieprzyjemny sposób, że brało obrzydzenie. Nie mieliśmy jakoś apetytu na kolację. Przed snem założyliśmy jeszcze drzwi w naszych pokojach. Człowiek cywilizowany powinien mieć możliwość odizolowania się od otoczenia. Drzwi na dole zostawiliśmy otwarte, tak, by każdy nawet najsłabszy podmuch wiatru mógł przenikać w głąb domu.

104

-To zabawne - powiedział mi Maciek przez ścianę układając się spać. - W książkach do geografii mówi się o tym, że tu w Skandynawii powinno być chłodno i wilgotno. Wilgotno jest, bo człowiek gotuje się we własnym pocie, ale nie wierzę jakoś w ten chłód. -Może przyjdzie w nocy - zasugerowałem. -Może, ale wtedy będzie za późno. Te zwierzaki zjedzą na śniadanie pieczyste. Ciebie i mnie. Wreszcie zamknął się i poszedł spać. Ja także zasnąłem. Bywały takie noce, w moim życiu, że nie mogłem zupełnie zasnąć. Tej nocy miałem atak bezsenności. Miotałem się po łóżku na wszystkie strony. Zapadłem w sen dopiero około drugiej. Nie spałem długo, bowiem dwie kosmate bestie wlazły mi pod kołdrę i zaczęły mnie podgryzać. Zerwałem się na równe nogi i zdecydowanie usunąłem je na korytarz. Zatrzasnąłem drzwi i właśnie miałem zasnąć znowu, gdy Ciapuś skoczył na klamkę i oczywiście otworzył. Po czym cała zabawa zaczęła się na nowo. Myślałem przez długą chwilę, po czym wpadłem na genialny pomysł będący rozwiązaniem moich problemów. Zwierzaki chciały się bawić i zamiast się na nie niepotrzebnie złościć powinienem dostarczyć im jakiejś rozrywki. Rozrywek było w moim domu wiele, ale tylko jedna była naprawdę dobra. Złapałem jednego kundla za obrożę, drugiego pod pachę i zaniosłem je do pokoju Maćka, po czym zamknąłem starannie drzwi. Położyłem się wreszcie spać, ale nie zdołałem zasnąć, gdyż przez cienką ścianę dobiegały odgłosy bardzo wesołej zabawy, oraz okrzyki, (zapewne radości), które wydawał mój kumpel. Nie minęło dużo czasu jak wpadł do mojego pokoju dysząc najwyraźniej rządzą zemsty. Udałem oczywiście pogrążonego w głębokim śnie. Postał chwilę nasłuchując mojego oddechu, a potem wrócił do swojego pokoju skąd przydźwigał oba pieski i troskliwie umieścił na moim łóżku. A potem poszedł sobie. Łobuz. Odczekałem aż zaśnie i zabrawszy zwierzaki poszedłem umieścić je z powrotem u niego. Trochę miałem pecha, gdy w ciemnościach kładłem mu je na łóżku zapaliło się niespodziewanie światło. Ten drań wcale się nie położył, tylko czekał przyczajony za drzwiami. W ręce miał siekierę. -No cześć - powiedziałem. Co innego mogłem powiedzieć? -Panie Paczenko, jak w świetle przepisów dobrego zachowania mam rozumieć pańską tu obecność? I zabierz te parszywe zwierzęta z mojego pokoju, bo zrobię rzecz tak straszną, że kamienie zapłaczą.

105

-Oj Maciuś, Maciuś, nerwy cię ponoszą. Czy to nie jest miłe spędzać noc w towarzystwie tak miłych zwierzątek? Ja ci chciałem sprawić przyjemność a co mam w zamian? Groźby, wyzwiska, straszenie siekierą...Nie wstyd ci? -A wiesz, że jakoś nie? -To pewnie dlatego, że jesteś Ukraińcem. -No to będziesz miał pecha zginąć z ręki rodaka! -Ja też jestem Ukraińcem? - zdziwiłem się. -Prawie. Polakiem wysiedlonym omyłkowo w ramach akcji Wisła. To znaczy twój tata. Tak swoją drogę to powinniśmy działać zespołowo, bo w pojedynkę sobie najwyraźniej nie radzimy. -Co sugerujesz? -Chińską narkozę. -Szkoda zwierzaków. Może zrzucimy je na parter? -Nie wiem, czy zauważyłeś, ale zrobiłem całkiem ładne schodki. Nie stanowią dla nich dużej przeszkody, bo ostatecznie po kolacji zostały tam na dole. -Słusznie. Ale gdyby tak nakryć właz deskami i... Plan był na tyle dobry, że natychmiast przystąpiliśmy do jego realizacji. Oczyszczenie strychu z agentów królestwa zwierząt poszło dość łatwo. Zbudowaliśmy barykadę i wróciliśmy do łóżek. Widocznie jednak wszystkie złe moce sprzysięgły się tej nocy przeciw nam. Biedne opuszczone pieski zaczęły bowiem żałośnie płakać. Aż skręcało. -Może trzeba było zastosować tą chińską narkozę - odezwał się mój kumpel ze swojego pokoju. -Zaraz dostanę kota. -Po pierwsze masz już kota i to w obu znaczeniach tego słowa, a po drugie wykaż się swoim ucywilizowaniem i wymyśl coś. -Jakoś nic mi nie przychodzi do głowy. Zniechęceni rozebraliśmy barykadę. Zwierzaki ruszyły natychmiast do ataku. Przy okazji zbadaliśmy ciekawy problem, w jaki sposób Maćkowy jamnik pokonywał schody. Po prostu mój dog złapał go zębami za kark i wniósł. Gdy Ciapuś był już 106

dość wysoko polaliśmy go wodą ze szklanki, co jednak nie wywarło na nim żadnego wrażenia. -Może chodzi im jedynie o kontakt wzrokowy? - zasugerowałem. -Zbudujemy sobie klatki? -Myślałem raczej o moskitierach. -Pomysł do luftu. Ale mam lepszy. Zrobimy sobie hamaki. Będzie przewiewnej od spodu, a zawiesimy, w takim miejscu, że nie doskoczą. Pomysł był dobry. Nawet bardzo dobry. Przynieśliśmy z rupieciarni dwa kawałki sieci i rozpięliśmy je sobie pod sufitem biblioteki. (Konkretnie przybiliśmy do belek stropowych). Zasnąłem prawie natychmiast. Po takich przejściach nic dziwnego. Przyśniła mi się dziewczyna o imieniu Ehter. Była w białym czepku i sukience z niewielkim dekoltem. Jechałem do niej na koniu, gdy niespodziewanie koń fiknął fikołka i poleciałem w dół w głęboką ciemność. Na dnie ciemności był stół biblioteczny, w który walnąłem z taką siłą, że przez chwilę nie mogłem złapać oddechu. Wreszcie udało mi się. W pomieszczeniu było paskudnie zimno i dość wietrznie. Wiatr i zimno pochodziły z zewnątrz. Rozejrzałem się po pomieszczeniu i stwierdziłem, że nigdzie nie widać zwierzaków. W tym samym momencie Ciapuś zwalił mi się na głowę. W pierwszej chwili pomyślałem, że to już przepowiadany przez mojego przyjaciela atak bestii, ale po chwili zorientowałem się w swojej pomyłce. Po prostu moje wymajtnięcie z hamaka nie było przypadkowe. Ta kundlina wskoczyła do sieci i rozbujała ją do tego stopnia, że wypadłem, a potem zleciała sama. Skakać musiała ze schodków prowadzących na piętro. Innej możliwości nie było. Postawiłem psa na ziemi i poszedłem zobaczyć, co się dzieje na dworze. Działy się tam sceny jak z Szekspira, to znaczy szalała burza. Pies przydreptał za mną. Stanąłem na skale koło drzwi i podziwiałem walkę żywiołów. Deszcz lada chwila miał lunąć, niedaleko waliły pioruny. Wiatr wył jak tej nocy, gdy Beria dusił Stalina poduszką. Właśnie miałem się cofnąć do mieszkania, bowiem trochę marzły mi nogi na skutek stania w kałuży, gdy niespodziewanie przyszła wielka fala. Psisko usiłowało schować się za mną i oczywiście zaplątało mi się między nogi tak, że straciłem równowagę i poleciałem głową w dół prosto w szalejące fale. Prawie nie umiałem pływać. Całe moje doświadczenie sprowadzało się do unoszenia na wodzie w zatopionej piwniczce. A teraz znalazłem się w atramentowo czarnej wodzie. Woda ta była dodatkowo lodowato zimna. Złapałem szczeniaczka za obrożę i wsparłem się na nim jak na kole ratunkowym. Miał niezłą wyporność. Poruszałem nogami utrzymując się na powierzchni. Rozejrzałem się. Nigdzie nie było widać lądu. Trochę mnie to zaniepokoiło, ale ląd odnalazł się, w chwili, gdy woda rąbnęła mną o skałę z taka siłą, aż mi świeczki w oczach stanęły. Usiłowałem 107

mimo to jedną ręką, (w drugiej miałem psa), wymacać jakiś uchwyt, ale nie udało się. Woda odciągnęła mnie w głąb zatoczki i obróciwszy parokrotnie wyekspediowała wraz z potężną falą gdzieś w nieprzenikniony mrok. Ku swojej radości po kilku minutach rozpaczliwego miotania się w wodzie natrafiłem nogami na twardy grunt. Byłem gdzieś na zatopionej wodą plaży. Wlokąc za sobą psa wydostałem się po skarpie na górę do lasu. Zaczął padać deszcz. Popatrzyłem, co z psem. Kaszlał i krztusił się, ale po chwili doszedł do siebie. To zabawne, ale dopiero gdy stanął na nogi przyszło mi go głowy, że może lepiej byłoby, gdybym wcale go nie ratował. Dobre pomysły czasem przychodzą zbyt późno, a to był naprawdę dobry pomysł. Wróciłem do domu i starannie zamknąłem drzwi. Wytarłem Ciapusia w jakąś szmatę, która nawinęła mi się w ręce. Po kilku minutach zapadł w sen. Poszedłem do siebie i uwaliwszy się do łóżka zasnąłem. * Strażnik Ducha był stary. Bardzo stary. Jego powykręcane nieco artretyzmem palce drżały, gdy delikatnie obmacywał głowę Łucji. Szczególnie uważnie przypatrywał się jej oczom. -Uwstecznione migotki - powiedział. - Dwuwarstwowa powieka. Tak. To się zgadza. Masz jakieś piętnaście lat. Czy byłaś już chora? -Chora? - zdziwiła się Łucja. - Na co? -To nie ma nazwy. Przychodzi jak fala i jak fala odchodzi. Zaczyna się od ostrego zaostrzenia percepcji - powiedział Strażnik. - Będziesz odbierała bodźce świetlne i zapachowe znacznie silniej niż teraz. Zaostrzy ci się wzrok i słuch. A potem zaczną się dreszcze i gorączka. Potrwają kilka tygodni. -Skąd wiecie? - zapytał Semen. -Gościliśmy w naszym plemieniu ludzi, a raczej istoty, jej rasy - powiedział powoli. - W 1911 roku. Przyszli znad rzeki. Było ich dwoje. Dusze błąkające się w mroku. -Skąd byli? Gdzie możemy znaleźć innych? -Nie pytamy naszych gości skąd przybyli. Ani nie śledzimy gdy odejdą. Kobieta była w ciąży. Urodziła u nas dziecko. Dziwne dziecko. Bardziej wyglądało jak źrebię niż jak człowiek. Była zima. Oglądałem je. Żyło tylko kilka dni. Urodziło się za wcześnie.

Pomarszczona twarz ściągnęła mu się.

108

-Kobieta zmarła na wiosnę. Mężczyzna został z nami. Zginął w walce z niedźwiedziem. Był potwornie poharatany. Myśleliśmy, że nie przeżyje nawet godziny, ale on żył jeszcze przez dwadzieścia dni. Zmarł na coś, co przypominało raka. Tak jakby jego ciało usiłowało się odtworzyć i zaleczyć rany, ale zapomniało jak się to robi. Wszedł szaman. -Szukaliśmy im podobnych w ciemnej międzyprzestrzeni, gdzie miotają się dusze narkomanów i obłąkanych. Może was to śmieszy, ale też chcieliśmy wiedzieć. Lusija - wymówił imię po swojemu - zostawia bardzo charakterystyczne echo telepatyczne. Natrafiam na podobne, na szlakach duszy. -Są inni? - szepnęła. Kiwnął poważnie głową. 81

86

ANDRZEJ PILIPIUK DOM NAD MORZEM cz. III

19 lipca wtorek. -Obudź się ty do jasnej... - głos Maćka przedarł się przez opary snu i wprawił mój umysł w stan gotowości bojowej. Z intonacji wynikało, że mój przyjaciel jest poirytowany w najwyższym stopniu. Otworzyłem ostrożnie jedno oko, ale zaraz przezornie je zamknąłem. Maciek stał nad moim łóżkiem z siekierą w ręce. Co on mówił na temat swojej narodowości? Wolałem sobie nie przypominać. Podobno w Wojsławicach nigdy nie strzelano do człowieka, który niósł chleb. Ale może to tylko plotki. Niestety mój podstęp nie udał się. Ten drań musiał zauważyć, że tylko udaję, bowiem walnął siekierą w moje łóżko, konkretnie w jego krawędź. Deska prawie pękła. 109

-O co chodzi? - zapytałem ostrożnie otwierając oczy. -A o to! - cisnął we mnie jakąś wilgotną szmatą. Po bliższych oględzinach stwierdziłem, że jest to koszula, cała pokryta strzępkami wodorostów i kłaczkami sierści. Wyglądała, jak gdyby ktoś zwinął ją w kłębek, a potem rozprostował. -Jakaś szmata - wyraziłem swoje przypuszczenia. Zapominałem, że nie żartuje się z faceta, który ma siekierę w ręce. -To moja koszula - rąbał słowo po słowie mój przyjaciel. (Jednocześnie rąbał łóżko). - I w dodatku wytarłeś w nią swojego zawszonego, parszywego kundla! -Coś takiego? - zdumiałem się. - On jest zawszony? -Ty zamknij się nieszczęsny! -Mój piesek jest wyjątkowo czysty. Zresztą Gucia też wytarłem - zełgałem. Odkupię ci jeśli tak ... -Nieważne, wypierze się. A tak właściwie to co robiłeś w nocy? -Zrobiło mi się ciut duszno i poszedłem się wykąpać, a dla towarzystwa zabrałem ze sobą pieski. -Tak. A dlaczego pływałeś w piżamie? -W piżamie? - zdziwiłem się. -Suszy się na sznurze w kuchni, a ty śpisz w dresie. Suszy się dokładnie tam, gdzie suszyła się moja koszula - uściślił. -Pływałem w piżamie, żeby nie gorszyć tubylców. -Ach tak. -Swoją drogą to przy okazji się wyprała. -Hy! Wyprała? Wiesz, że pełno na niej wodorostów? Musiał być w nocy nielichy sztorm. -Sztorm?

110

-Silne ruchy wody zagoniły je do naszej zatoczki. Musiała być fala co najmniej dwumetrowa. -Dziwne. Jakoś nie zauważyłem. -A dlaczego fotel z biblioteki został przeciągnięty aż do drzwi wejściowych? Tym razem zabił mi klina. Nie pamiętałem, żebym ciągał fotel dokądkolwiek. -Nie pamiętam. Może sam się przesunął? -Krasnoludki wywlokły, albo aniołki niosły do nieba i po drodze zgubiły. Powiem to tak. Poszedłeś w nocy łowić ryby. Początkowo chciałeś łowić je płynąc na fotelu, ale zmęczyłeś się jego ciąganiem i zostawiłeś go w połowie drogi na dno. Zwierzaki służyły ci za przynętę. Opowiedziałem mu, jak było naprawdę. Po śniadaniu wziąłem rower i pojechałem do miasta. Zanosiło się na deszcz, ale doszedłem do wniosku, że zdążę. Na drodze dogonił mnie Sven. -No hej - zagadnął. -No hej -odpowiedziałem. -Wesoło tam u was w nocy było - zauważył. -Aha. A gdzie to byłeś gdy fale wielkie jak domy miotały mną o skały? -O! -Albo gdy serdeczny kumpel chciał mnie zarąbać siekierą dzisiaj o świcie? -Może w nocy mnie nie było, ale dzisiaj rano czuwałem na swoim posterunku. To nie moja wina, że wykłócacie się ze sobą po polsku. -Trzeba się uczyć obcych języków. -Trzeba, bo nawet nie mam odzewu, czy wasze rozmowy są ciekawe. I to miał być szpieg. Patałach. Nawet nie zauważył, że się wygadał. Po pierwsze w domu miałem podsłuch i to niezły, skoro był w stanie wychwycić kiedy się obudziłem. Do tego nagrywał nasze rozmowy i przekazywał gdzieś dalej, do bliżej nieokreślonego szpiegowskiego ośrodka, gdzie siedziała banda specjalistów, którzy rozszyfrowywali nasze pokrętne rozmowy, wywlekali uboczne znaczenia i przekazywali jeszcze wyżej.

111

Poczułem dreszcz obrzydzenia. Ale maskowałem się. Lepiej było, aby mój szpieg myślał, że jestem głuchy i ślepy. Tak było znacznie lepiej i dla mnie i dla niego. A tak swoją drogą to mógł drań ostrzec. Nie gadalibyśmy wtedy ze sobą tak otwarcie. Zamyśliłem się na chwilę nad problemem: co mógł przekazać. Powoli w miarę jak moja świetna pamięć odtykała się włosy stawały mi dęba. Dziesięć kłótni dziennie, do tego ta niepotrzebna rozmowa o dogu karaibskim. -Tak swoją drogą to niedługo będzie jesień, a potem zima i zdechniesz na tych skałach - zauważyłem. -Och drobiazg. Zamieszkam w tej ślicznej ziemiance, którą twój kumpel kopie sobie po nocach, gdy mu się wydaje, że mnie nie ma w pobliżu. -Kopie sobie bunkier? -Nie bunkier. Ziemiankę. -Ach tak. Przepraszam, u nas utarło się nazywać podziemne kryjówki ukraińskich nacjonalistów bunkrami, podobnie jak żelazobetonowe... blockhauzy? -U was bunkier betonowy i drewniany nazywają się tak samo? -Nie, to nie tak. Gdy ma się na myśli bunkier ukraiński lub żydowski z okresu drugiej wojny światowej to chodzi o ukrytą w ziemi, w murze na strychu, czy w jakimś podobnym miejscu, kryjówkę, która punktem oporu staje się dopiero po jej wykryciu. -Złożone, ale chwytam, jak to jesteś łaskaw określać. Aha. Jeszcze jeden idiom. -To chyba nie był dobry pomysł, takie kryjówki? - zauważył. -Dlaczego? -Łatwo znaleźć. -Veto. Po zamaskowaniu włazu bardzo trudno na to trafić, nawet, gdy się dobrze wie, gdzie trzeba szukać. -Jak można zamaskować? -Właz może być zamaskowany kamieniem, pniem drzewa, nawet całym drzewem. Sadzi się je wówczas w skrzynce. Maciek wyjaśni ci to dokładniej. To przypuszczalnie jego hobby.

112

-Ach tak. Ja go zapytam, a on mnie nożem po gardle. -Na takie ryzyko naraża się każdy, kto chce zostać szpiegiem. -Poczekam, aż skończy i sam zobaczę. -Tylko nie przegap odpowiedniego momentu, bo potem nie znajdziesz. -Wolne żarty. Zrobiłem nieduże zakupy i wróciliśmy. Maciek siedział w kuchni i rozmyślał. -Jak zwierzaki? -Doszły do siebie i rozrabiają. Wziąłem kartkę na której miałem listę zakupów i odwróciwszy ją na drugą stronę napisałem: "W domu jest podsłuch. Sven wygadał się, że nasze rozmowy są rejestrowane i przekazywane gdzieś wyżej". Maciek wyrzucił z siebie długie niecenzuralne przekleństwo i napisał pod moim : "Proponuję wykopać topór wojenny i pozbawić go skalpu". "Przyjmuję przez aklamację. Jak i kiedy?" -Im szybciej tym lepiej - powiedział głośno. -Schody na piętro skrzypią - zauważyłem beztrosko. -Trzeba naoliwić - odpowiedział wesoło. Poszedłem troszkę się położyć. Byłem jakiś oklapły, zapewne na skutek bezsennej nocy. Przyśniło mi się, że razem z Maćkiem uciekałem przez gęsty las przed jakimiś facetami. W końcu zabarykadowaliśmy się w domu o niebieskiej podłodze. Tam mieszkał kat, który chciał mnie zarąbać toporem, ale czarami zmieszaliśmy mu umysł. Obudził mnie Maciek. -Obiad na stole. -Jakoś nie mam apetytu. -Może jesteś chory? -Chyba coś mnie bierze. Jestem zupełnie oklapły i głowa mnie boli. 113

-Pewnie złapałeś jakąś dżumę od tego swojego tygrysa. -Tygrysa? -Z Karaibów -Ach! - zrozumiałem nareszcie. - Nie, nie sądzę. Co on robi? -Nie wierzę, że był tresowany. Nie ma w nim ani krztyny inteligencji. Cały czas wygłupia się jak szczeniak. -Widzisz? A ty chciałeś go likwidować. -Jeśli mam być szczery to nadal doradzałbym likwidację. -Prezentów się nie zabija. -Prezentów się nie wyrzuca, o zabijaniu nic nie jest powiedziane. Po obiedzie poszedłem się trochę przejść. Po deszczu wszystko było mokre i smutne. Po niebie sunęły chmury i nawet bez maćkowych zdolności przepowiadania pogody mogłem się założyć, że deszcz znowu zacznie padać. I to jeszcze przed wieczorem. Błąkając się zawędrowałem na południe od mojej posiadłości. Tu także była zatoczka, ale zupełnie inna. Nie był to fiord, ale wachlarzowate usypisko kamienne schodzące do morza. Piszę kamienne, ale to chyba nie jest dobre określenie, bowiem tworzyły je bloki o wielkości dochodzącej do rozmiarów samochodu dostawczego. Przejęty urodą tej formacji zagłębiłem się pomiędzy nie. Wlazłem w morze aż po kolana nie przejmując się, że moczę sobie spodnie i buty. Wiatr gwizdał pomiędzy złomami skały. Wdrapałem się na niewielką wysepkę żwiru, i uwaliłem się w stos wodorostów. Przymknąłem oczy. Byłem daleko, daleko stąd, gdzieś w dolinie Muminków. Było mi zupełnie dobrze i ciepło, ale nie miałem ze sobą panny Migotki. Z głębokim westchnieniem wróciłem do świata ludzi, aby ją odnaleźć. Zjawiłem się nagle. Było mi mokro i zimno. Wróciłem powoli do domu. Zwierzaki wybiegły mi na spotkanie. Z biblioteki wyjrzał Maciek. -Gospodi pamiłuj - jęknął. - Coś ty z siebie zrobił? -Coś nie tak? -Wyglądasz szczerze mówiąc jak gdybyś najpierw sobie połaził po kolana w wodzie, potem uwalił się na stosie gnijących wodorostów... -Zgadza się. Nie wierzył, ale dobre wychowanie nie pozwoliło mu zadawać pytań. 114

-Znajdź mi bud' łaska jakieś poezje lakistów, a ja się przebiorę - poprosiłem. -Kto to lakiści? Producenci laku? -Poeci jezior! -Znaczy Gałczyński? Westchnąłem w sposób, który miał mu unaocznić jego głęboką niewiedzę, ale oczywiście nie zrobiło to na nim wrażenia. Gdy wróciłem po kilku minutach stwierdziłem ku swojemu zdumieniu, że ogląda telewizję. Był dźwięk. -Działa? - zdziwiłem się. -Naprawiłem w wolnej chwili - wyjaśnił. Leciał film. Film był bardzo zabawny. Wariat + ogień + dużo benzyny. Bez przerwy coś wylatywało w powietrze, albo ulegało spaleniu. Krew lała się strumieniami, a wrogowie faceta padali jak muchy. W oczach Maćka znajdowałem dużo zrozumienia i sympatii dla głównego bohatera. Wreszcie film skończył się. -Oto jak trzeba rozwiązywać problemy - powiedział z namaszczeniem. - Ogniem i nożem. -Zgrywasz się - powiedziałem. - Wcale tak nie myślisz. -Tak uważasz? -Pewnie wyzywali cię w szkole od morderców i podpalaczy, aż w to uwierzyłeś. Parsknął śmiechem. -Spaliłem samochody dwu ubekom - powiedział. - Rzygać mi się chce od tego całego socjalizmu. -Nie możesz zostać tutaj? Zamyślił się. -Nikłe szanse. Żeby się tu zaczepić trzeba mieć znajomości. A mnie hrabia Derek chyba nie lubi. Ciebie zresztą też. Tyle lat kazał ci siedzieć tam, ale chociaż zafundował kursy norweskiego. Mi nie zafundował z czego wynoszę, że nie jestem mu tutaj potrzebny. Może będę mu potrzebny tam? Ktoś musi ich obalić przeciągnął się. - Twój dziadek siedział w lesie do 56' roku. Dziwi mnie, że cała ta nasza Solidarność nie stworzyła jeszcze organizacji bojowej na wzór rosyjskich socjalistów - rewolucjonistów. Komuchy nie spodziewają się zamachu. Można by 115

zająć budynek telewizji w kilkanaście minut. Odczytać przed kamerami deklarację niepodległości. A potem nastanie raj na ziemi i nie będzie trzeba prać kupowanych w Pewexie ubrań w kupowanym za dolary zagranicznym proszku do prania. Słuchałem go. Było mi ciepło i dobrze, a potem palnąłem się w głowę, aż dom zadrżał w posadach. -Jesteśmy kretynami! - wrzasnąłem. -Dlaczego? -Podsłuch! -O shiet! Tknięci jedną myślą rzuciliśmy się do obozowiska Svena. Przeskakiwaliśmy przez kałuże, gałęzie chlastały nas po twarzach. Wreszcie wydostaliśmy się na field. Sven siedział w namiocie ze słuchawkami na uszach, a obok niego stała radiostacja zaprzężona z magnetofonem. Kaseta nie obracała się, widocznie przerwał nagranie gdy umilkliśmy. -Witam, witam - powiedział. - Co was sprowadza chłopcy? -Dawaj kasetę! - ryknął Maciek po niemiecku. Ja nie patyczkowałem się. Wykonałem wślizg na szczupaka pod ramieniem szpiega, wyprułem kasetę z magnetofonu. -Hej, oddaj! - krzyknął Sven. Widząc, że zaraz mi ją zabierze włożyłem ją do ust i energicznie zacisnąłem szczęki. Zachrobotało. Obudowa była z kiepskiego plastiku bo udało mi się ją bez większego trudu zmiażdżyć zębami. Pomagając sobie jedną ręką poszarpałem taśmę na kawałki. -Smacznego - warknął jadowicie. -Wybaczy pan, ale te informacje były zbyt osobiste, aby mogły stanowić część pańskiej pracy - powiedział spokojnie mój kumpel. -Ech wy - powiedział szpieg z westchnieniem. - I co ja mam teraz napisać w raporcie? Że mój podopieczny zeżarł kasetę magnetofonową z kompromitującymi go informacjami? -Proszę napisać, że kaseta została omyłkowo skasowana - poradziłem.

116

Popatrzył n nas ciężkim wzrokiem, a potem wyciągnął z plecaka trzy butelki piwa i podsunął nam. -Pokój i przyjaźń - powiedział po polsku. Zabrzmiało to komicznie. -Pokój i przyjaźń - powiedział Maciek po norwesku i zabrzmiało to jeszcze gorzej. Ale rozumieliśmy się. Wypiliśmy piwo a potem śpiewaliśmy. Wróciliśmy o domu późno i ja od razu poszedłem spać. Co robił mój przyjaciel tego nie wiem, ale być może kopał swój bunkier. Śniło mi się, że byłem szpiegiem. Chyba KGB, ale nie mam pewności. * W radzieckiej ambasadzie w Ottawie zadzwonił telefon. -Halo? - odezwał się dyżurny. -Ambasada? - upewnił się lekko zachrypnięty głos po drugiej stronie. - Połącz mnie kochaneńki z jakimś ważnym facetem z KGB. Głos mówił po rosyjsku. Dyżurny wzruszył ramionami i połączył. -Pułkownik KGB Szyczkin. Halo, kto mówi? -Ja emigrant. Szukacie jakiegoś Miszczuka? Semena Miszczuka? -Chwileczkę proszę się nie rozłączać? Podszedł do terminala komputerowego i wywołał listę poszukiwanych. Komputer wypluł szereg informacji. -Szukamy Miszczuka - powiedział do słuchawki. - Wiecie gdzie jest? -Leży tu schlany w trupa. Powiem wam gdzie, ale oczywiście nie za darmo. -Co chcecie w zamian? Paszporty emigracyjne dla rodziny? -Dwa miliony w używanych banknotach. I order Lenina. Pułkownik otarł czoło z potu. -Dwa miliony rubli? -Dolarów złociutki. Amerykańskich. 117

-Dwa miliony nie da rady. -To cześć! -Chwileczkę proszę zaczekać. -Tak? -Dwa miliony to za dużo. Sto tysięcy. -Żartujecie. -Pół miliona? -Milion i order. -Po co wam ten order? -On jest ze złota, a Lenin jest z platyny. Przyda się. -Milion da się załatwić, ale orderu niestety raczej nie. -Dobra niech będzie. Proszę przywieźć pieniądze za dwadzieścia minut do starej stoczni. -Nie można by za godzinę? -Zupełnie nie. Wytrzeźwieje i ucieknie. Pośpiech leży w waszym interesie. -Muszę wziąć ze sobą jednego człowieka do ochrony. To duża suma. -Oczywiście. Ale jednego. Nie więcej. Rozłączył się. Pułkownik zabrał ze sobą oficera operacyjnego i pojechali. Stocznia była od dawna opuszczona. Miejsce wyglądało paskudnie. Ciemne, puste, zaśmiecone wrakami samochodów i kawałkami drewna i metalu. Samochód zatrzymał się pośrodku pustego placu. Obaj agenci pozostali w środku. Właśnie zaczynali podejrzewać, że nikt się nie pojawi, gdy z ciemności wyszedł facet ubrany w długi szary płaszcz. Na głowie miał kapelusz. -To wy szukacie Miszczuka? - zapytał. -Tak. Gdzie jest? -Najpierw pokażcie pieniądze.

118

Wysiedli z wozu i otworzyli na masce walizkę. Wypełniona była plikami banknotów stu- i pięćdziesięcio dolarowych. Nieznajomy przejrzał kilka plików. Pieniądze były z całą pewnością prawdziwe. Ilość też się chyba zgadzała. -Nadal chcecie wiedzieć, gdzie jest Miszczuk? - upewnił się. -Tak - pułkownik zaczął się niecierpliwić. -Mam dla was dwie wiadomości. Jedną dobrą a drugą złą. Zacznę od dobrej. Zrzucił kapelusz i odlepił sobie wąsik. -Jestem Semen Miszczuk - oświadczył. Dzieli agenci byli przygotowani na wiele ewentualności, ale takiej akurat nie brali pod uwagę. -A zła wiadomość? - zapytał wreszcie oficer ochraniający pułkownika. Semen uśmiechnął się złośliwie a potem nagłym ruchem wyrwał sobie zza kołnierza płaszcza miecz samurajski, który wisiał mu na plecach. Rozległ się świst. Miecz zatoczył długi łuk. Dwie głowy potoczyły się po bruku. Semen obszukał pośpiesznie ciała. Znalazł pistolet z tłumikiem. Obszedł wóz od tyłu i strzelił kilkakrotnie w pokrywę bagażnika. W środku coś się szarpnęło parokrotnie i znieruchomiało. Otworzył bagażnik. Agent siedzący wewnątrz wyglądał na nieżywego ale mikrobiolog nie chciał ryzykować. Strzelił mu w głowę. Następnie wydobył z kieszeni fiolkę z bezbarwnym płynem i ochlapał nim ciała oraz wnętrze wozu, starając, się, żeby przypadkiem żadna kropla nie kapnęła mu na ubranie. Na koniec podniósł walizkę z ziemi i poszedł w stronę nabrzeża. Na brzegu leżała głowa pułkownika, która aż tutaj się dotoczyła. -Miało być tylko dwu - powiedział do niej Miszczuk. Żart był makabryczny, ale głowa nie poznała się na nim, a sam Semen nie miał poczucia humoru aż tak rozwiniętego, aby się roześmiać z własnego dowcipu. Gdy był już dosyć daleko wydobył z kieszeni telefon komórkowy. Zadzwonił do ambasady. -Możecie przyjechać po ciała - powiedział do dyżurnego. O pieniądzach nie wspominał. Bo i po co. Oczywiście przyjechała ekipa po ciała. Sprawa była śmierdząca, więc ambasada nie powiadomiła żadnych czynników państwowych. W kilka dni po akcji biorący udział w sprzątaniu trupów agenci poczuli się bardzo źle. Zgłosili się do lekarza.

119

Obejrzał ze zdziwieniem ropne krosty, którymi się pokryli a potem drżącą ręką zaczął wypełniać skierowania na leczenie w Moskwie. -Co nam jest panie doktorze? - zapytał jeden z nich. Doktor popatrzył mu prosto w oczy. -Dżuma! * 20 lipca środa. Obudziłem się bardzo wcześnie rano. Pod cienkim kocem było chłodno, ale przyjemnie. Wstałem i poszedłem na parter. Stanąłem w cienkim dresie w otwartych drzwiach. Wiatr od morza wypędził ze mnie resztę senności. To był dobry dzień. Dzień przeznaczony dla mnie. Dzień wielkich możliwości. Dzień wielkich czynów i wielkich łajdactw. Otrzeźwiwszy się wiatrem i chłodem wlazłem na piętro, gdzie ubrałem się, a potem poszedłem obudzić Maćka. Wielkie czyny mają bowiem to do siebie, że najlepiej dokonuje się ich, gdy ktoś podziwia, oklaskuje i dodaje zachęty okrzykami pełnymi podziwu. Maciek wprawdzie specjalnie się do tego nie nadawał, ale jak się nie ma co się lubi to się lubi co się ma... -Wstawaj ukraińcze, czekają nas wielkie czyny - potrząsnąłem śpiącym. Grzechem jest spać w tak piękny poranek! Powalane błotem buty leżące pod łóżkiem wskazywały na to, że przyjaciel mój sporą część nocy spędził kopiąc sobie bunkier, ale nie wzruszało mnie to specjalnie. Ten piękny dzień był mi usprawiedliwieniem. Przyjaciel mój otworzył leniwie jedno oko. Wzrok jego począł na leżącym na stoliku zegarku, po czym oko zamknęło się. Odwrócił się twarzą do ściany. Najwyraźniej nie rozumiał szalonych możliwości jakie się przed nami otwierały, oraz wspaniałości czynów jakich mieliśmy dokonać. Zawsze jakaś jednostka stoi na drodze postępu. Wziąłem do ręki szklankę z wodą, która zawsze stawiał sobie przy łóżku na wypadek, gdyby w nocy chciało mu się pić i pokropiłem go wodą. -Fafluchten Sie - warknął otwierając wreszcie oczy. Później wyjaśnił mi, że ten interesujący zwrot wymyślili kiedyś wspólnie z Kurtem. Nie znaczył nic. Ujmując go od strony naukowej była to forma grzecznościowa od wyrażenia "cholera". Ale tak to już bywa. Polałem go ponownie. -O co ci chodzi? - zapytał dość kwaśno. 120

-Wstawaj. Chcę dzisiejszy dzień upamiętnić jakimś wielkim dziełem, i potrzebuję pomocy tak wspaniałego fachowca jak ty. -Ja fachowiec..? Tak! Oczywiście, że jestem fachowcem. Trzeba było tak od razu. Przedstaw plan pracy, a ja przemyślę to podczas drzemki i na wieczór dam ci wykrętną odpowiedź. -Idę robić śniadanie. Oczekuję cię za pięć minut. Zlazł po jakichś piętnastu. Był z jakiegoś powodu zły, ale starał się maskować. Po śniadaniu powiodłem go do lasu, gdzie ściągnąłem brezent ze stojącego tam statku. -Co o tym powiesz jako fachowiec? -Dlaczego myślisz, że jestem fachowcem od statków? - zdziwił się. - Zasad konstrukcji czajek nie mam we krwi. Moja genetyka podpowiada mi tylko, co robić z takimi, którzy włóczą mnie po lesie o świcie... Jego myśli schodziły na niebezpieczne tory. -Miałeś żaglówkę. Pamiętam przecież. Zatrzymał się jak wryty. -Pamiętasz! Zatkało mnie. -Mój Boże - szepnąłem. - Przecież... Siadłem na kamieniu i objąłem głowę rękami. -Fotografia. Ona była na fotografii. Ty i Paweł. Pawcio..? -Brawo. Dalej. Fotografia. Zamknij oczy. Widzisz ją? Zamknąłem oczy i naprawdę ją zobaczyłem. -Fotografia formatu pocztówkowego. Czarno-biała. Trzcinowisko, Żaglówka. Malutka, jednomasztowa. Żagiel jest zwinięty. Siedzisz na dziobie. Masz na głowie kowbojski kapelusz. Paweł stoi za tobą i trzyma wiosło. Macie po jakieś siedem lat. Może koło ośmiu. -Oderwij wzrok od fotografii. Szukaj wokoło.

121

-Sad. Jesteśmy w sadzie. My dwaj. Pomiędzy drzewami widać jak ziemia opada w dół. Tam jest chyba wąwóz a po drugiej stronie wznosi się wzgórze. Stoi nami dom wymurowany z czerwonej cegły. -Gówno! - zaklął Maciek. Wizja uleciała. -Coś nie tak? - zaniepokoiłem się. -Tak. Nie widziałeś zdjęcia. To znaczy przypomniałeś sobie tylko to o żaglówce. Pokazywałem ci je w domu twojego dziadka. -Ale ja dokładnie widziałem ten sad... Objął mnie ramieniem. Uścisnął. Uspokoiłem się. -Ten dom o którym mówisz zbudowali na wiosnę. Dlatego jest jeszcze nie otynkowany. Po prostu ściągnąłeś sobie odpowiedni obrazek prosto z mojej pamięci. Hrabia Derek ostrzegał mnie... -Co zrobiłem? Zmieszał się. Puścił mnie i popatrzył pod nogi. -Żaglówka rozsypała się ze starości, gdy byłem w trzeciej klasie podstawówki. Postanowiłem wybadać go później. -Ale to była twoja łódź. Dlatego uważam, i niestety będę się przy tym upierał, że wiesz więcej niż ja. Referuj co wiesz. Zamyślił się głęboko. -Żagle dopiero na końcu - zauważył. Przybrał marsową minę wilka morskiego i przez dłuższą chwilę wpatrywał się uważnie w różne elementy poszycia. Wreszcie uśmiechnął się promiennie. -Podobny do kutra rybackiego, ale ma trochę inny kształt. -To jest pełnomorski jacht. Popłyniemy nim w rejs do Ameryki Południowej! -Okay. Ale daleko to nie popłynie. Może metr, może dwa, a potem na dno. -Zbadaj deski. Sam bym sobie lepiej poradził z tymi oględzinami!

122

-To trzeba było mnie nie budzić. Popukał w burtę wsłuchując się uważnie w wydawany przez nią dźwięk. Potem uśmiechnął się złośliwie, tak jak gdyby to co usłyszał potwierdzało jego najgorsze przeczucia. -Próchno - oświadczył wreszcie z dziwnie zadowoloną miną. -Możemy go trochę ruszyć? -Nie ma po co. Dawno przyrósł do gleby. Ale jeśli chcesz... Usunęliśmy kołki, które go przytrzymywały i pchnęliśmy ze wszystkich sił. Ani drgnął. -Tylko udajesz, że pchasz - oświadczyłem Maćkowi. Nawet się nie obraził. -Tak go nie ruszymy - powiedział. - Trzeba zaatakować z rozpędu. Wzięliśmy rozbieg i walnęliśmy z całej siły. Rufa rozleciała się na kawałki. Wpadliśmy do ładowni obijając się o jakieś drewniane i metalowe pozostałości wyposażenia. Statek zatrzeszczał i rozwalił się niemal na kawałki. Spomiędzy desek wypełzły stada robaczków. Wygrzebaliśmy się z rumowiska. -Nadal chcesz płynąć do Ameryki? - zapytał mój kumpel jadowicie. -Od przodu nie poniszczył się specjalnie - zauważyłem. - Tył się naprawi... Ziewnął i popatrzył na zegarek. -Piąta rano - oświadczył z zimnym spokojem. - Jeśli moja pomoc fachowca nie jest już ci potrzebna to idę spać. I rzeczywiście poszedł. Wróciłem do domu i poczytałem sobie dwie godzinki. Potem znudziło mi się to więc poszedłem na drogę zobaczyć, co tam słychać. Droga była pusta ale w wilgotnym porannym powietrzu niósł się jakiś znajomy zapach. Przez chwilę węszyłem usiłując go zlokalizować, gdy niespodziewanie skojarzyłem sobie, co to jest. Rozejrzałem się i niemal natychmiast znalazłem piramidkę brązowych kulek. Podszedłem bliżej i urwawszy sobie z uschłej choinki długi patyk ostrożnie pogrzebałem w tym. -Dużo owsa - powiedziałem sam do siebie. - Tu nie rośnie owies. Trzeba go sprowadzać chyba aż ze Skane. Ciekawe, ciekawe. To jednocześnie tłumaczyłoby dlaczego tak niewiele tu koni. 123

Ktoś usiłował się podkraść do mnie od tyłu. Szedł cicho, myślał palant, że nie zauważę. Odwróciłem się gwałtownie. Sven Roslin na szpiegowskiej praktyce. -No hej - powiedziałem. -Hej. Co ty tu robisz? - popatrzył na rozgarniętą kupkę nawozu. -Prowadzę badania naukowe z dziedziny wybiórczości pokarmowej koni. A ty? -Ja prowadzę badania naukowe z dziedziny kropofagii wśród Słowian. Tak swoją drogą to do jakich wniosków doszedłeś? -To zgubił koń. -Zupełnie słusznie. -Macie tu w Bodo konie? -Och nigdy nie było ich dużo ale mamy kilka. Zaraz niech się zastanowię... W tartaku są trzy. -Macie trak poruszany kieratem? - zainteresowałem się. Połowa wyrazów była oczywiście polska, toteż szpieg nie za bardzo zrozumiał o co mi chodzi. -One nie pracują - powiedział po krótkim namyśle. - One są bardzo stare. Były cztery, ale jeden z nich padł jakiś czas temu. Właściciel trzyma je w szopie i tak karmi, że wielu ludzi mogłoby pozazdrościć. -Dlaczego? -Lubi je. Są na emeryturze. Uwierzył, że przyniosły mu szczęście. Dlatego trzyma je przy sobie. -Aby nadal przynosiły mu szczęście? -Tak. Dwa ogiery ma policja. Ale oni patrolują na nich tylko parki. Zaskoczył mnie. Myślałem, że konne patrole policyjne w parkach to wymysł typowo polski. Widać pomyliłem się. Właściwie to konie były optymalnym rozwiązaniem takiego problemu. Ciche, szybkie, wysokie, dzięki czemu trudno byłoby ściągnąć z konia policjanta, a na pewno trudniej niż z motoru. -A inne konie? - zapytałem.

124

-Armia Zbawienia ma chyba osiem. Sam nie wiem po co. Kilka koni mają prominenci, ale on mieszkają na drugim końcu miasta. -Aha. To by pasowało. Ten koń był pewnie rasowy. Zobacz jak był karmiony wskazałem gestem swoje znalezisko. Skrzywił się. -Daj spokój - poprosił. -Może prominenci zapuścili się aż tutaj albo policjanci przyjechali na inspekcję. -Nie wysilaj się. Jestem strażnikiem łowieckim. -I co z tego? -Można powiedzieć, że nic w tym lesie nie poruszy się bez mojej wiedzy. -Jeśli przyjechałeś tą drogą to rzeczywiście mogłeś go zauważyć. Co to był za koń? -Dziwny. Nigdy takiego nie widziałem. Biały jak mleko. Nieskazitelnie biały. Trochę niepraktyczna barwa zwłaszcza w tych lasach. Ale oto i on - dodał. Zza zakrętu wyjechał facet na koniu. Facet ubrany był z wyszukaną elegancją. Miał na sobie białą płócienną kurtkę, białe spodnie z żaglowego płótna, na nogach buty do konnej jazdy. Był ciemnowłosy i lekko śniadej cery. Miał duże ciemne oczy. Wyglądał na Gruzina. W twarzy miał coś szlachetnego. Patrzył na nas w zadumie. Otaksowawszy go długim spojrzeniem skupiłem się teraz na koniu, którego dosiadał. Koń był piękny. Biały arab czystej krwi, o idealnych proporcjach. Był tak czysty, jak gdyby dopiero co wyszedł z pralni. Kopyta miał polerowane. Staliśmy tak przez chwilę mierząc się wzrokiem przy czym on wyraźnie nad nami górował. Wreszcie odezwał się. Mówił po norwesku z jakimś dziwnym śpiewnym akcentem. -Wybaczą panowie, gdzie tu się mieści posiadłość Sventonów? -To tutaj - wyjaśnił Sven wskazując moją parcelę. - Ale Sventonów nie ma tu już od dwudziestu lat. Facet roześmiał się. -Nieważny jest właściciel, liczy się nazwa - powiedział. Skinął nam głową na pożegnanie i odjechał. -Wot te na - szepnąłem sam do siebie.

125

-Myślę, że szukał ciebie. - zauważył mój szpieg. -Jeśli tak, to dlaczego nic nie powiedział? -Może nie szukał dla siebie. -Dziwi mnie, dlaczego pytał. -Dlatego, że twój kumpel odczepił wszystkie tabliczki do odmalowania. Gdy nie ma numeru ani wizytówki przy bramie to trudno jest się połapać, który dom jest czyj. Zapomniałem o tym. -Ciekawe, kim on jest. -Ciekawe. Ale myślę, że wiem. Parę dni temu do Bodo przyjechał cyrk. -Wolne żarty. Wyobrażasz sobie tego człowieka w cyrku? -Może jego nie, ale za to pasuje mi ten jego koń. -Może masz rację. Wróciłem do domu. Maciek wstał już i pogwizdując serenadę Schuberta pracował nad kolejnymi drzwiami. Te miały być chyba wejściowe, bo obciągał je stalowym płaskownikiem -Co powiesz? - zapytał. - Czego dokonałeś, gdy sobie drzemałem? -Nic wielkiego. Chciałem dokonać wielkich czynów, ale otaczają mnie same miernoty, na których nie można polegać... Opowiedziałem mu o spotkaniu w lesie. -Może to książę Orłow przysłał własnych szpiegów - zasugerował. -A to po co? Kim on jest? Znasz go? -Żeby sprawdzić, czy nie jesteś agentem KGB i zlikwidować w zależności od wyników. -Chyba ci stolarka na mózg pada. Kim on jest? -Raczej zrywanie się o świcie - zaprotestował z prostotą. - Mówiłeś, że koń był rasy arabskiej?

126

Wieczne niedopowiedzenia. -Słuchaj! Dlaczego ty nigdy nie odpowiadasz na moje pytania? Popatrz mi w oczy i odpowiedz. Kim jest książę Orłow? -Księciem oczywiście. -Tak. Wyobraź sobie, że tego akurat się domyśliłem ale teraz poproszę o szczegóły. -Facet, lat trzydzieści pięć, ciemne włosy szlachetna podłużna twarz, z wykształcenia filolog słowiański. Nawet trochę mówi po polsku. -Dzięki - mruknąłem. - Marzy mi się spotkanie z tym całym Derkiem. Taka szczera rozmowa w piwnicy. I ja jako śledczy. Uśmiechnął się szeroko. Szelmowsko. -Każdy ma swoje marzenia i niech się spełnią. A tak swoją drogą nie marzyła ci się czasem urocza kicia siedząca na olśniewająco białej klaczce? Mówiąc to popatrzył przez okno w kuchni. Powędrowałem, za jego spojrzeniem i rzeczywiście, na polance koło domu stał olśniewająco biały koń, obok którego stała jakaś kicia. -Donerwetter - powiedziałem cicho sam do siebie. Wyszedłem przed dom. Kicia nie znikała, więc doszedłem do wniosku, że jednak jest prawdziwa. Była nieco starsza ode mnie, miała jakieś osiemnaście lat. Nie była bardzo ładna, ale wyróżniała się z tłumu. Miała lekko wystające kości policzkowe i duże ciemne oczy, w których można było się całkiem zagubić. -Ty jesteś Tomasz Nikitycz Paczenko von Uhersk? - zapytała po norwesku. -To zależy kto pyta - odpowiedziałem ostrożnie. -Tam w krzakach siedzi facet z aparatem fotograficznym zaopatrzonym w teleobiektyw - powiedziała po rosyjsku. - Czy wiesz coś o tym? -Mój ochroniarz - wyjaśniłem w tym samym języku. - Jest trochę nieśmiały. -Weź - podała mi cugle. Złapałem je lewą ręką. Były plecione z czerwonych sznurków i rzemieni. Kolejny przebłysk. Ściana wymurowana z pustaków, żłób ze starej beczki i cugle wiszące na ścianie koło zgrzebła. Chyba z... Czeczenii?

127

-Jestem Juli-an Bołdyrew - przedstawiła się. -Miło mi poznać. Scena była tak nierzeczywista, że wydawało mi się, że śnię. -Książę Sergiej prosił, żebym cię odwiedziła i sprawdziła czy czegoś ci nie potrzeba. Sprężyłem się w sobie. -Nie, dziękuję za troskę, ale jakoś sobie radzę. Za to chętnie posłucham wszelkich informacji. Popatrzyła w zadumie na nieco sypiącą się ścianę domu, ale nic nie powiedziała. -Lubisz konie - stwierdziła. -Dlaczego tak myślisz? -Moja klaczka cię lubi, a ona zna się na ludziach. Chcesz się przejechać? Popatrzyłem w zadumie na swoje spodnie, potem popatrzyłem w zadumie na swoje buty. -Jestem zbyt brudny. Uśmiechnęła się a potem wyciągnęła rękę i dotknęła mojego ramienia. To był dziwny gest. Gest protekcji, gest usankcjonowania władzy występujący często na egipskich malowidłach i reliefach. Wówczas jednak nie rozumiałem, o co jej chodzi. -Nie obawiaj się - powiedziała. - To mogę ci ofiarować... Prawda na razie będzie przed tobą zakryta. Rosyjski nie był jej językiem ojczystym. Była taka dziwna. Jak gdyby na wpół obłąkana. Wsiadłem na konia. Ruszyłem stępa w stronę lasu i zawróciłem. Maciek stał koło niej. Wyglądali na starych znajomych. -Boisz się - powiedziała, gdy oddałem jej cugle. - Lękasz się tego konia. Umiesz świetnie jeździć, ale nie na nim. Wydaje ci się, że w każdej chwili może się potłuc, jak gdyby był z porcelany. -Wyobrażam sobie jego wartość.

128

-Koń niezależnie od jego wartości służy do tego, aby na nim jeździć, a nie do tego, aby trzymać go w pudełku wykładanym czerwonym aksamitem. To zwierzę a nie klejnot. -Jak ona się nazywa? - zapytałem wskazując gestem klacz. -Tatiana - odpowiedział Maciek. -Ładnie. -Pewien człowiek z miasta daleko na południu nazwał ją tak na cześć swojej bratanicy - wyjaśniła. -Czy książę Sergiej ma dla mnie jakieś polecenia? -Mam dla ciebie kartkę od niego - podała mi małą kopertę koloru kości słoniowej. -Co słychać u niego? - starałem się podtrzymać rozmowę. -Pracuje. Ciężko pracuje. Ale pewnie zaprosi cię do siebie za jakiś czas. Jego praca dobiega już końca. -Ach tak... -Jest ktoś, kto cię tam czeka - uśmiechnął się Maciek. -Kto? Ktoś kogo znam? Pawcio? Hrabia Derek? -Nie, ale ona zna ciebie z rozmów. I chce cię poznać. -Kim ona jest? -Nie powiem ci, bo straciłbyś połowę przyjemności. Dowiesz się we właściwym czasie - odezwała się Juli-an. -Zaciekawiasz mnie. Wzruszyła ramionami a potem z gracją wskoczyła na konia. -Do zobaczenia - powiedziała. -Już odjeżdżasz? - zmartwiłem się. - Może wpadniesz chociaż napić się herbaty. -Jesteś dokładnie taki, jak opowiadał hrabia Derek. Nie możesz zrozumieć, że większości ludzi jesteś całkowicie obojętny. Wydaje ci się, że każdy powinien albo cię lubić, albo czuć do ciebie niechęć.

129

Odjechała. Upadłem na kolana i stłumiłem zawrót głowy. Svenowi zrobiło się głupio i wylazł z krzaków. -Co się stało? - zapytał. -Ona jest zupełnie zmanierowana - wyjaśniłem. - Taka ładna a taka... -Poznasz moją siostrę to ci przejdzie. Ingrid ma serce po właściwej stronie. O co wam poszło? -Z tego spotkania to ja będę pisał raport - ostudził go Maciek. Mówił po niemiecku, ale Sven musiał go zrozumieć. Ja na wszelki wypadek udawałem, że nie rozumiem. -Powiedz mi, jeśli się kogoś spotyka i rozmawia z nim, to czy można być w stosunku do niego obojętnym? Chyba zawsze coś się odczuwa? Niechęć, lub sympatię... - zapytałem szpiega. -Dlaczego? Nie można chyba na przykład robiąc zakupy... -Wybacz. To ja jestem nienormalny. -Dała ci kosza? Zaskoczył mnie. -Co za pomysł. -Wyglądasz jak gdyby spotkała cię przykrość. -Nie zrozumiesz nigdy mojej słowiańskiej duszy! -Chcesz odbitki? - poklepał swój aparat. -Może jedną... Na pamiątkę. -Ja poproszę negatyw - wtrącił się Maciek po czym przeszedł i stanął na brzegu. -Zdjąłem ciebie na koniu. Ta będzie chyba dobra? -Tak. Dziękuję. -Ale nie udało mi się sfotografować tego człowieka, który siedział w krzakach za domem z pistoletem w ręce. -Widział cię? 130

-Tak. Myślę, że to ktoś takiego samego zawodu jak ja. Nie przeszkadzaliśmy sobie. Poszedł a ja wróciłem do domu. Maciek przyszedł po chwili. Pokazałem mu kopertę. -Trochę niewymiarowa - zauważył. -Taki widocznie standard - odgryzłem się - za to listonoszka niczego sobie. -A gdzie znaczek? -Opłatę pocztową uiści nadawca. Otworzyłem kopertę. Wyjąłem ze środka kartkę. Przeczytałem ją a potem schowałem do kieszeni. -I co? -Nie wiem. Książę pisze, że przyśle po mnie samochód za kilka dni. Mam być jego gościem. To mi pachnie porwaniem. -Oj daj spokój. Wyobrażasz sobie rosyjskiego arystokratę porywającego ludzi? -Oczywiście. Hrabia Drakula... -Drakula był chyba księciem. I to rumuńskim. -Nie pamiętam, nie będę się kłócił. Był Drakula, byli i inni. Porywali ludzi, żeby wysysać z nich krew, mordować dla zaspokojenia żądz... -Hy? -Weź takiego Jusupowa. Książę, a wpadł na pomysł, żeby zabić Rasputina. I to dlaczego? Dla jakichś marnych celów politycznych. Muszę się pilnować. -Weź ze sobą broń - zaproponował. Poszedłem do swojego pokoju. Oba zwierzaki leżały na moim łóżku i bawiły się kamieniem. Przypomniało mi się, jak kiedyś w podstawówce miałem ciekawe hobby. Kolekcjonowałem kamienie. Zbierałem je na wałach, niedaleko szkoły. Wybierałem najładniejsze odłamki granitu, bazaltu i kolorowych piaskowców. Znosiłem je w kieszeniach do domu dziecka i wrzucałem do dużej puszki po duńskim mleku w proszku. Gdy się wypełniła przesypywałem jej zawartość do szuflady. Gdy szuflada była pełna wynosiłem je w kubełku do piwnicy i wsypywałem do dużej beczki z prasowanego papieru, w której kiedyś trzymali cement. Gdy wyjeżdżałem beczka była prawie pełna. Nie wiem, co dyrektor zrobi, 131

gdy ją w końcu odkryje. Była zbyt ciężka, aby ją wytoczyć, a żeby wyczerpać ją za pomocą kubła trzeba by chyba zrobić ze sto kursów. Robota na cały tydzień. Zjedliśmy obiad. Pogoda wspaniała rankiem psuła się stopniowo coraz bardziej. Zachmurzyło się, a morze pokryła ostra krótka fala. -Chyba będziemy mieli następny nocny sztorm - zauważył Maciek. Siedział i malował wykonane rankiem drzwi lakierem wodoodpornym. Drzwi wyglądały na dzieło profesjonalisty. Mój przyjaciel dysponując tylko wiertarką z kilkoma przystawkami zrobił z nich istne dzieło sztuki. -Ładne - powiedziałem. - Bardzo ładne. -Co porobimy teraz? -A pokoje na piętrze? -Właściwie to już skończone. Tyle tylko, że deski kończą się. -Wystarczy na regały w bibliotece? Zamyślił się. -Chyba nie za bardzo. Ile jest tych książek? -Nie dużo. Coś ze dwa tysiące. -Dwa tysiące... Myślę, że na upartego wystarczy. Ale mocno upartego. -Zrób, co możesz. Najwyżej część będę trzymał w skrzyni. -Niezły pomysł. To już tak na zawsze? -Nie, tylko do czasu, aż przyjdzie dla mnie jakaś forsa na następny miesiąc. Wówczas dokupię desek i wszystko będzie... Zgrzyt piły tarczowej przerwał moją wypowiedź. Maciek nie odkładał niczego do jutra. (Za wyjątkiem nauki). Taki już był. Pracował całe popołudnie. Regały wyszły niemal jak fabryczne. Sztorm tymczasem zbliżył się. Fale stały się większe, a niebo nad horyzontem pociemniało. Zjedliśmy kolację i zaraz walnąłem się spać. Nie dość, że dzień zaczął się dla mnie bardzo wcześnie, to jeszcze wypełniony był wrażeniami. A to był dopiero początek... *

132

Maciej Wędrowycz zasiedział się tej nocy w bunkrze. Gdy wreszcie wyrobił dzienną normę metrów sześciennych ziemi oczy piekły go jak diabli, ale był zadowolony z siebie. Na zewnątrz schronu było diabelnie nieprzyjemnie. Wiał silny wiatr i padał deszcz. Burza jednak przeszła bokiem. Nad morzem było trochę jaśniej. Popatrzył na zegarek. Dochodziła druga. Ziewnął potężnie i ostrożnie wyjrzał zza rogu domu. Był przypływ. Większe fale podchodziły aż do krawędzi urwiska. Na ich grzbietach tańczyła wielka kłoda która od czasu do czasu pukała konarem w ścianę. -Oj niedobrze - powiedział sam do siebie. Morze zagłuszało wszystko do tego stopnia, że sam siebie nie usłyszał. Wlazł przez okno do domu i wyciągnął z rupieciarni bosak i kawał liny. Wyszedł przez świeżo wprawione drzwi wejściowe i stanął na skale. Kłoda walnęła w ścianę obok niego. Fala była wystarczająco potężna, aby podrzucić ją aż tak wysoko. To było niepokojące. Zaczepił pień bosakiem. Fala cofając się szarpnęła tak mocno, że znalazł się w wodzie. Zgubił przy okazji bosak. -I po co ja tu właziłem? - zapytał sam siebie. Zaraz jednak sobie przypomniał. Walcząc z żywiołem rękami i nogami dopłynął do kłody. Obwiązał sterczący konar linką i spróbował popłynąć z belką na holu. Najpierw woda odciągnęła go do tyłu, a potem pień popychany przez falę ruszył do przodu i dzielny potomek ukraińskich kozaków omal nie stracił głowy. W ostatniej chwili zrobił unik. -Nie choczesz nie nada - mruknął sam do siebie. Gdy mijała go wskoczył na wierzch, jak na konia. Mało nie zleciał do wody gdy uderzyła w skałę, ale utrzymał się. Wiosłując nogami trochę ją skręcił, tak, aby ustawiła się pod kątem do fali. Gdy nadeszła kolejna omal nie stracił jednej nogi, ale udało mu się zepchnąć drzewo z pierwotnego kursu i wypłynął na spokojniejsze nieco wody zatoczki na lewo od domu. Niebawem znalazł się przy skarpie nad plażą. Zeskoczył z pnia. Pod nogami miał grunt, ale sypki żwir nie dawał jego stopom wystarczającego oparcia, a ponadto w każdej chwili groziło mu rozgniecenie na miazgę. Z linką w zębach wdrapał się po skarpie do góry i przywiązał koniec sznura do drzewa. Mając poczucie dobrze spełnionego obowiązku, wrócił do domu. Nad piecem suszyła się koszula Tomka. Na twarz Maćka wpłynął straszliwy szyderczy grymas. Zemsta! Najpierw użył jej jako ręcznika, a potem wytarł nią podłogę koło drzwi. Wreszcie zadowolony z siebie wyrzucił ją w ciemność i kipiel za drzwiami. Potem poszedł spać. Spał dobrze. Żadnych wyrzutów sumienia. Nie nastawił budzika. Wiedział, że rano obudzi go jego serdeczny przyjaciel i że będzie trzymał w ręce siekierę. Taki jest porządek wszechświata. 133

21 lipca czwartek. Wstałem o ósmej rano. Przyozdobiłem twarz radosnym uśmiechem i poszedłem na parter. Wyszedłem przed dom. W nocy musiał być nielichy sztorm, bo pod drzwiami leżało sporo wodorostów, a ściana była zupełnie mokra. Skrzywiłem się. Nie lubiłem wilgoci. Wszedłem do kuchni, aby zdjąć ze sznura swoją wypraną wczoraj koszulę. Ku swojemu zaskoczeniu stwierdziłem, że jej nie ma. Łamałem sobie przez chwilę głowę nad tą zagadką, a potem zabrałem się za robienie śniadania. Odrzuciłem ambitny pomysł zrobienia jajecznicy z jajek w proszku, głównie dlatego, że nie lubiłem jajecznicy. Zamiast tego podgrzałem w garnku parówki z puszki. Były kretyńskie, długości najwyżej dwu centymetrów. To zabawne, ale w moim kraju w tym okresie parówki występowały tylko w jednym standardowym rozmiarze. A do tego wyłącznie na kartki. Podgrzałem w garczku sos z pędami bambusa. Niebiański zapach wywabił mojego kumpla z łóżka i zniewolił go do zejścia ma parter. Po drodze wdepnął do łazienki, gdzie umył się. Wreszcie wszedł do kuchni. Miał na sobie swoją koszulę, co osłabiło nieco moje podejrzenia. -No cześć - powiedziałem - nie widziałeś gdzieś mojej koszuli? -Koszuli? - zdziwił się. Jego zdziwienie było sztuczne, a ton wypowiedzi obojętnie niewinny. Czyli moje podejrzenia były słuszne. -Wisiała tutaj - pokazałem palcem na sznur. -Może Gucio zjadł? -On nie jada ubrań. A przynajmniej nigdy nie słyszałem... -Ten mój pies jest w sumie bardzo głupi. Nie wiadomo co mu do łba może strzelić. Ukrywał coś wyraźnie. Pewnie w nocy pociął moją koszulkę na kawałki, albo zrobił z nią jeszcze coś gorszego. Postanowiłem zachować się kulturalnie i nie naciskać go dalej. Wcześniej czy później i tak się wygada. Po śniadaniu zabraliśmy się za oczyszczanie lasu, to znaczy wycięliśmy dużą ilość uschłych choinek dzięki czemu te, które jakoś jeszcze egzystowały uzyskały nieco więcej światła i przestrzeni życiowej. Zgromadzone za domem mieliśmy pociąć przy najbliższej okazji. To męczące zajęcie zajęło nam ponad cztery godziny. Byłem tak wykończony, że straciłem nawet apetyt, toteż wymówiłem się od jedzenia obiadu i pojechałem na rowerze do Bodo. Kupiłem sobie gazetę i pojechałem nową drogą do Geitvagan. Postanowiłem pojechać w odwiedziny do tej sympatycznej Ingrid. Przejechałem jakieś trzy kilometry, gdy spotkałem Juli-an. Siedziała sobie na kamieniu na niewielkim pagórku kilkadziesiąt metrów od szosy i 134

opalała się a klaczka skubała trawę kawałek dalej. Zauważyła mnie i pomachała mi ręką. Zawahałem się na chwilę, a potem zatrzymałem rower i podszedłem do niej. -Priwiet - powiedziała. -Dzień dobry. Cóż porabia tak ładna dziewczyna jak ty na takim odludziu? -Masz jeszcze do mnie żal za to wczorajsze - powiedziała. - Wybacz mi, zachowałam się trochę sztywno i nieuprzejmie. -Każdemu co jego. Gwizdnęła przez zęby. Klaczka podbiegła. -Przejechałeś się wczoraj tylko kawałek. Skorzystaj proszę z okazji i pojeździj jeszcze. Wiem, jaką ci to sprawia przyjemność. Popatrzyłem w zadumie na nią. -Jesteś dziwna - powiedziałem. - Inna niż wszystkie. -To moja wada. Normy i zasady nie znaczą dla mnie wiele, dlatego książę Orłow niechętnie widzi mnie koło swojej posiadłości. Jestem zbyt zdziczała, aby... Zresztą chyba sam to rozumiesz. -Rozumiem. Ująłem w dłoń cugle i wskoczyłem na siodło. Pojechałem kawałek, może ze sto metrów, a potem wjechałem na szczyt następnego pagórka. Za nim ciągnęły się dacze. Miasto wypuściło w tą stronę długą mackę. Zawróciłem. -Dobrze jeździsz - pochwaliła. - Koń czuje jeźdźca. -Jeśli wiesz, że dobrze jeżdżę to niepotrzebnie mi to mówisz. -Słusznie. Ty to wiesz. Mowa jest srebrem. Podeszła i stała teraz bardzo blisko mnie. -Podobam ci się? -Jeśli mam być szczery to nie. Brwi uniosły się jej do góry.

135

-Któregoś dnia książę powiedział hrabiemu Derkowi, że chętnie widziałby mnie wreszcie zamężną i ustatkowaną. -Wybacz, nie jesteś zbyt młoda? -Mam osiemnaście lat. A hrabia Derek jest ode mnie akurat o tyle starszy, żeby mnie pociągać nie narażając się przy tym na złośliwe komentarze, że uwodzi dziewczynę, która mogłaby być jego córką. -I co on na to? -Hrabia wygarnął mu prosto w twarz, że nie zniesie, aby ktoś próbował układać mu życie, a do tego powiedział, że potrzebuje domu, w którym może odpocząć po pracy, do którego może wracać jak do bezpiecznej przystani po swoich misjach, a nie dyskoteki z wiecznie niezadowoloną histeryczką wewnątrz. Zresztą powołał się na argument, że jestem jego kuzynką w trzecim stopniu pokrewieństwa. -To już nie przeszkadza. -Nie przeszkadza. Myślę, że gdy się ciebie bliżej pozna to jesteś sympatyczny. -O! - wyraziłem swoje zaskoczenie. -Dałabym ci małego całuska na pożegnanie, ale niestety mamy wspólny kłopot. Ty masz swojego faceta ze sztucerem w tamtych krzakach, a ja mam po drugiej stronie mojego pomylonego braciszka z pistoletem w ręce. -Ktoś dybie na twoje życie? -KGB oczywiście. No, może niezupełnie dybią. Poza tym on pilnuje, abym nie zeszła na złą drogę. Jesteś monarchistą? -A wyglądam? Skąd. Nie mam pojęcia o polityce. Wzruszyła ramionami. -Przywykłam, że nikt nie jest tym, za kogo się podaje. To wiedza, która gwarantuje przeżycie w tym świecie. Ty też się kiedyś tego nauczysz. A tak swoją drogą to dobrze, że uważasz się za monarchistę. Czekają cię niespodzianki... raczej miłe. -Przecież nie jestem. Jakie niespodzianki? Uśmiechnęła się lekko, jak gdyby z drwiną.

136

-Do zobaczenia - powiedziała. - Nie szukaj mnie w Bodo. Dzisiaj wyjeżdżam. Nie szukaj mnie wcale. Jestem zanadto obłąkana i przyniosłabym ci tylko cierpienie. Nigdy nie zdołałbyś mnie pokochać. Podrywaczka psiakrew. -Do zobaczenia - powiedziałem, a gdy odjechała szepnąłem cicho do siebie: - Mam nadzieję, że nigdy. Z krzaków wylazł Sven. -Właśnie przechodziłem obok - wyjaśnił. Obłudnik, podglądacz, świnia i kapuś. -No hej. Co widziałeś ciekawego? -Jakiś facet z pistoletem trzymał was na muszce. Ten, którego wczoraj spotkaliśmy. -Coś takiego? - udałem zdziwienie. - I co napiszesz w raporcie? -Nic nie napiszę. Sądzisz, że ktokolwiek uwierzyłby, że przyjechała do ciebie dziewczyna na białym koniu, a w krzakach czaił się jej ochroniarz? Chociaż może jednak napiszę. To znajomi Derka. Tak samo obłąkani jak on. -To zupełnie prawdopodobne. -Takie rzeczy się tu nie zdarzają. Zazwyczaj. To cywilizowany kraj. -To dlaczego mi się to przytrafia? -Gdyby ktokolwiek na świecie wiedział co ci strzeli za pięć minut do głowy, to moja praca stałaby się zbędna. Posadziłoby się jasnowidza i wystarczyły by działania prewencyjne! A tak co chwila przydarzają ci się jakieś przygody rodem z sennych koszmarów. Brakuje już tylko agenta KGB ostrzącego nóż o piaskowcowy krawężnik. Ale zapewne wkrótce się objawią. Złapałem się za głowę. -KGB! W co wy mnie wrabiacie. Derek, Maciek i ty? Kim jestem, że będzie mnie śledziło KGB? -Hrabia Derek nie byłby zadowolony, gdybym ci to teraz powiedział. Wyjaśnią ci to w Nowoorłowie. -Gdzie? 137

Westchnął. Sądząc po jego minie sypnął się z jakąś tajemnicą. -Tak właściwie to dokąd jechałeś? -Chciałem po prostu zobaczyć dokąd prowadzi ta droga. A potem spotkałem tę kicię. -Dzisiaj było jakby mniej ostro? -Przyjąłem jej przeprosiny. Wróciliśmy razem. Maciek z braku desek bawił się w przycinanie ściągniętych choinek do równej długości. -Zjesz obiad? - zapytał. -Chętnie. -Mam dla ciebie dwie wiadomości. Jedną dobrą drugą złą. -Zacznij od złej. -Ten obiad trzeba dopiero zrobić. -A dobra? -Możesz go sam zrobić. Własnoręcznie. Cieszysz się? -Idź się powiesić z takimi wiadomościami. -Coś nie tak? Nie słuchałem go. Poszedłem do siebie i uwaliłem się do łóżka. Zasnąłem niemal natychmiast. Obudził mnie po godzinie. -Obiad - powiedział. Zwlokłem się do kuchni. Wszedłem do środka i rozejrzałem się zdziwiony. Żadnego obiadu nie było. Usłyszałem zgrzyt zasuwki w drzwiach. -Co jest? -Dosięgła cię kara Boża za lenistwo - powiedział mój kumpel mściwie. - Zrobisz obiad, to drzwi się otworzą. Nie wcześniej. To było bardzo sprytownicze. Wyszedłem przez okno i poszedłem na plażę. Tam miło spędziłem czas odczepiając od moich spodni białe włoski, które zostały tam 138

po porannej przejażdżce. Spodnie pachniały słodko koniem. Czułem napięcie mięśni. Ten zapach przyprawiał mnie o dziwne drżenie. Maciek znalazł mnie dość szybko. -Bardzo śmieszne - powiedział. -Wykorzystywanie siły niewolniczej jest nieopłacalne - powiedziałem spokojnie. Tak pisał już Karol Marks. -To nie jest dla mnie żaden autorytet. -Nie zniosę przymusu. -Jesteś po prostu Tomaszu potwornie leniwy. -Coś podobnego? Jakoś nie zauważyłem. -Wiesz co ci powiem? Zaczątek klęski tkwi w każdym człowieku, a moim zadaniem jest usunąć je... -Z mojego umysłu? -Tak. -Powiem ci mądre zdanie. "A wtedy przejrzysz, aby móc usunąć belkę z oka brata twego". -To nie tak...Belka... -To nie jest to, o czy myślisz. To fragment jakiegoś starego apokryfu. Usuń źdźbło ze swojego oka a potem będziesz mógł zabrać się za belkę tkwiącą w moim oku. -A jeśli ta belka tkwi w moim oku a w twoim źdźbło? -Nie będę się upierał. Chciałem być grzeczny i dlatego zasugerowałem, że to ja jestem bardziej obciążony. -Cytat nie mówi o źdźble - zastanowił się głośno. - Co było wcześniej? -Nie wiadomo. Ocalał tylko urywek. -Może w moim oku tkwi cały las, w twoim tylko belka? -Nie będę się sprzeczał. A teraz idź i przygotuj obiad. Przynieś mi go tutaj. Chcę ucztować pod gołym niebem.

139

-Ty masz nie tylko belkę w oku, ale cały mózg z drewna! Nie upierałem się. Postanowiłem być sympatyczny i nawet pomogłem mu szykować jedzenie. Pewnie dlatego wyszło troszkę przesolone. Po obiedzie eksperymentowałem trochę w kuchni. Konkretnie zbudowałem szybkowar na bazie zakręcanej metalowej puszki po czymś. Maciek robił coś w rupieciarni, ja zmywałem, a eksperyment stał na piecu i podgrzewał się, a potem go rozerwało. Na szczęście kumpel mój akurat piłował coś piłą tarczową, więc tego nie usłyszał. Po południu poszedłem sobie na plażę. Wiatr był dość silny, ale do tego zdążyłem się już przyzwyczaić. Z nudów pogrzebałem w wodorostach i znalazłem kolejny ząb. Przyszedł Sven. Sam nie wiem, czy zachodził do mnie dlatego, że mu się nudziło, czy też chciał uzyskać jakieś informacje warte tego, aby umieścić je w raporcie. To tak trudno powiedzieć. -Co znalazłeś? - zapytał po powitaniu. -Ząb - pokazałem mu. - Ząb konia. Obejrzał. -Faktycznie ząb konia - zgodził się. - Co w tym takiego nadzwyczajnego? -Nic, pod warunkiem, że nie postawi się pytania skąd się wziął. Macie tu, jak słusznie zauważyłeś chyba przedwczoraj, bardzo mało koni... -Przed wojną była tu mała kopalnia rudy, tam w głębi lasu - pokazał ręką dość nieokreślony kierunek. - Może powrzucali zdechłe konie do wody. -Nie, nie wydaje mi się. Popatrz, on jest dość świeży. Na pewno nie leży w ziemi od półwiecza. -W takim razie nie mam pojęcia skąd się wziął. Może przypłynął z daleka... Rzuciłem ząb do niedużej kałuży. Poszedł od razu na dno. Schyliłem się i podniosłem go. -Nie mógł przypłynąć - powiedziałem w zadumie. - Poszedłby na dno. Wzruszył ramionami. -Czy to aż takie istotne? -To budzi mój niepokój, ciekawość. Ciebie to nie dziwi. Odrzucasz od siebie problemy, których nie można tak łatwo wyjaśnić.

140

-Idź do rybaków do Bodo, albo do Geitvagan i po prostu zapytaj ich o to. Myślę, że będą wiedzieli. Może to zresztą wcale nie są końskie zęby. Może krowie. -A widziałeś tu krowę? -Nie ma ich dużo, ale kilka jest. Zamyśliłem się. Tak na dobrą sprawę nigdy nie zaglądałem krowie do pyska. Może faktycznie był to krowi ząb. -Mam prośbę. -Co tylko zechcesz. Postanowiłem udać że nie zrozumiałem retorycznego sensu jego odpowiedzi. -Co zechcę? - ucieszyłem się. - Niech no wyliczę. Parsknął śmiechem. -W granicach rozsądku - powiedział. -Wobec tego ograniczenia poproszę cię jedynie o to, abyś zapytał swojego ojca o to, czyj to ząb. -Żaden problem. Jutro będziesz wiedział. Pożegnaliśmy się i wrócił do siebie, a ja też poszedłem do domu. Maciek skończył pracę na dzień dzisiejszy i siedział sobie na ławie w kuchni. Był zmęczony ale chyba zadowolony z siebie. Nie miałem siły nawiązywać rozmowy. Poszedłem do biblioteki. Maciek zrobił regały, więc zacząłem rozkładać na nich książki. Szło mi to dość szybko, zanim nie znalazłem tomiku opowiadań Gajdara. Musiał go przywieźć mój przyjaciel. Przeczytałem sobie kilka: o podłych białogwardzistach, którzy podpalili las wokoło fabryki i o kułakach, który zamordowali przewodniczącego kołchozu. Mało się nie popłakałem. Po kolacji wcześnie poszedłem spać. Przyśniły mi się jakieś koszmary. Konie białe jak mleko tańczyły po stosach nieboszczyków a krew chlustała im spod kopyt i przylepiała się do sierści. Wreszcie stały się zupełnie różowe i nastąpiła metamorfoza. Zatraciły swoje realistyczne kształty stając się kucykami z filmu "My little pony". Jeden z nich przypominał z wyrazu pyska Juli-an. * -Narkotyk?- zdziwił się Semen.

141

Szaman kiwnął głową i pokazał mu fiolkę pełną pokruszonego zaschniętego paskudztwa. -Astralna wędrówka. Natychmiast, na wiele godzin. Ci różni nawiedzeńcy z towarzystw psychotronicznych i okultystycznych daliby lepszy grosz za taką możliwość. Oczywiście można to wszystko wyjaśnić inaczej. Mózg człowieka odbiera fale radiowe ale nie jest w stanie ich przetworzyć. Wysyła także fale radiowe, jednak słabe i rozproszone, aparatura może je zarejestrować ale są problemy z odcyfrowaniem. Ten środek uaktywnia zmysł radiowy w mózgu. Wtedy można odbierać fale innych ludzi jeśli nadane są na podobnym paśmie. Oczywiście nie jest to przekaz dosłowny, ale garść obrazów, które możesz nazwać indiańskimi wizjami. Tamtej nocy stałem na skale a wokoło mnie latały białe gołębie. Czułem, że ktoś stał niedaleko mnie. -Jak się go otrzymuje? -Na starym łajnie reniferów pojawiają się pleśni. Trzeba zmieszać je z dwunastoma rodzajami specjalnie przygotowanych ziół i grzybów. W jednym przypadku na dziesięć udaje się dobrze dobrać proporcje. -Chciałbym spróbować. Szaman uśmiechnął się. -To bardziej przyda się, tej którą uważasz za swoją córkę. 22 lipca piątek. Bodo - Geitvagan. Obudziłem się o siódmej rano. Umyłem się w misce, ubrałem i zszedłem na parter, gdzie Maciek stukał coś młotkiem. Sądziłem, że stuka w kuchni i tam też zaszedłem, ale jak się okazało nie zgadłem. Mój koleś stał za oknem i przybijał zawias mający trzymać okiennicę. -Cześć - zagadnąłem. -Cześć - odpowiedział niewyraźnie, bo trzymał w ustach kilka gwoździ. -Ładne zęby - zauważyłem. - Po co nam okiennice? -Och, przydadzą się, a poza tym jak znowu cię zamknę to nie wyleziesz tak łatwo jak poprzednio. -Po śniadaniu idę na wycieczkę. Będziesz mi towarzyszyć? -Nie mam jakoś ochoty. Dokąd?

142

-Do Geitvagan. Pójdę skałami. -To dość daleko. -Lekarz zalecił mi długie spacery. -Spacery pomagają na główkę? Gdybym wiedział to już dawno popsułbym ci rower. Oczywiście dla twojego dobra. Bywały takie ranki, kiedy go nie znosiłem. -Mam zamiar przejść przez field a potem pójdę usypiskami wzdłuż morza wśród kamieni wielkości domów. -Co wykuć ci na nagrobku, jeśli coś takiego cię przywali? -Wykuj co zechcesz. -Tu spoczywa wierny syn narodu ukraińskiego. Poległ za cara? -Jestem Ukraińcem? -Nie. -I nie za cara. -W takim razie wykuję ci cytat z jakiegoś ładnego wiersza. -Nie lubię poezji. -Wykuję ci cytat z twojego własnego wiersza. Może i nie lubisz ale przecież trochę tego kiedyś napisałeś? -Ja pisałem wiersze? -Takie tam nieudolne próby. I tak nikt tego nie pamięta... Zamknął oczy i zaczął recytować w natchnieniu. -"Na takie dictum Stiepan się zawinął, Po drodze glinowi portfel z torby zwinął I porwawszy kufel z barowego stołka, Strzaskał go na łbie komuny pachołka!"

143

Zamknąłem oczy i usiłowałem sobie przypomnieć, ale nic z tego nie wyszło. -No wiesz - zaprotestowałem, - coś takiego wykułbyś mi na nagrobku? -Pasowałoby. -Tobie tak, ale ja wolałbym jakieś strofy bardziej wzniosłe i... -Rozumiem. A pamiętasz taki swój utwór: "Krwią świeżą się zachłyśniemy. Zwłoki w kanale skisły, Na gruzach sztandar nasz zatkniemy"? -Ja to napisałem? -A któżby inny? -Nie pamiętam. Na nagrobek też się nie nadaje. -"W ciemności nocy zagajnik druidów..."? -Nie! Kiedy to miałem niby napisać? Wtedy, gdy się spotkaliśmy? Westchnął. -Byłem dumny, że mam kumpla poetę - powiedział. - Szkoda, że nie pamiętasz. "Nie wrócę nigdy do swego kraju, Nie ujrzę swego domu. Bolesne są na sercu blizny, Pogrzebać mnie nie będzie komu"? Ten utwór poznałem od razu. -Skąd ty to znasz? -Napisałeś na dniach ołówkiem na stole w bibliotece i to akurat świeżo po jego oczyszczeniu i wypolerowaniu. -Nie złość się, ale to też się nie nadaje.

144

-"Czas się wypełnił, lecz mam świadomość, Że nie czas by wygasł mój ród Koła pociągu stukają wiadomość: Na wschód, na wschód, na wschód..." -Ładne. To też ja? -Na ścianie mojej komórki na Starym Majdanie. -Oj nie ubyło ci jej. -Zamknij oczy i przypomnij sobie. Zamknąłem oczy. Znowu znalazłem się w sadzie. Odwróciłem się powoli i zobaczyłem budynek wymurowany ze starych pustaków. Usłyszałem jęk Maćka. Był bardzo blady. -Idź w cholerę. Mózg mi chcesz uszami wygotować? - jęknął. -Co się stało? -Grzebiesz mi w głowie! -No to gadaj. Wszystko co wiesz. Skoro jesteś moim kumplem powinieneś mi powiedzieć. Dlaczego jestem telepatą? Kim ja jestem? -Jesteś Tomasz Paczenko. A telepatia? Cóż. Wszyscy byliście trochę tego - pokręcił palcem jakby wkręcał śrubkę w skroń. - Genetyka pomerdana na wylot. Zresztą co się dziwić. Kiedyś, gdy będziesz sławnym poetą, wydłubię ten kawałek ze ściany i opchnę kolekcjonerom za ciężkie pieniądze. "Żurawi skrzydła nad głową łopocą, A ja granicę sforsowałem nocą, Strzał chybił więc jednak wydarzył się cud, Fale pluskając niosą wiadomość: Na wschód, na wschód, na wschód..." -Zgoda. To mi wykujez.

145

-Tylko tego brakowało. Jeszcze się tu zaplącze jakiś nasz i przeczyta. I co wtedy? Dzieci w szkołach będą się uczyły o nieznanym bohaterze, który przepłynął Bug, pytanie tylko w którą stronę i jeszcze do niego strzelali. -Skąd ta pewność, że chodzi o Bug? Z wiersza to nie wynika. -Ten chybiony strzał i pluskające fale pasują jak ulał do naszej wschodniej granicy. Zresztą napisałeś to na przystanku w Mirczu. Cegłą na asfalcie, jeśli mnie pamięć nie myli. -Ale tu nikt do mnie nie będzie strzelał. Żadne nagrobki nie będą mi potrzebne. Chyba, że ci agenci KGB, o których bredził Sven... Maciek uśmiechnął się lekko. -Nie martw się. Weź ze sobą spluwę i idź. A oni pewnie nigdy się nie pojawią. Skoro nie wytropili cię w Polsce, widocznie już im na tym nie zależy. -Nie powiesz mi? Westchnął. Wyglądało na to, że mówi szczerze. -Nie mogę. Przynajmniej dopóki hrabia nie zmieni rozkazu. Już i tak wiesz za dużo. Musisz badać swoją pamięć. Tam znajdziesz odpowiedź na wszystkie pytania. -Znałem księcia Orłowa? -Znałeś Derka. Na prawie wszystkie pytania. Zjadłszy śniadanie, wyszedłem. Miałem ze sobą plecak, zwój linki alpinistycznej, młotek geologiczny, oraz butelkę wody. Wdrapałem się najpierw na field i zajrzałem do obozowiska Svena. Ku swojemu zaskoczeniu stwierdziłem, że nie ma go. W ogóle tego dnia nie przyszedł. Troszkę mnie to zdziwiło. Nagle poczułem się mniej pewnie, tak jak gdyby zabrakło mi anioła stróża w obliczu bram piekieł. Przeciąłem skalisty taras. Był tu następny wąwóz schodzący do morza. Wąwóz to może za dużo powiedziane. Była to po prostu szczelina w skale szeroka na dwa do trzech metrów, która przecinała field i opadała dziesięć lub dwanaście metrów w dół, gdzie wśród kamieni buszowało morze. Straciłem trochę czasu aby ją obejść lasem, po czym wróciłem na skały i ruszyłem dziarskim krokiem naprzód. Szedłem po koronie klifu, po płaskiej powierzchni skały, nachylonej lekko w stronę lasu, który w zależności od rodzaju gleby oddalony był od krawędzi urwiska to o pięćdziesiąt, to o dwieście metrów. W skale pojawiło się więcej szczelin, to szerszych, to węższych. Niektóre musiałem obchodzić, nad innymi wystarczyło dać

146

duży krok, co nie należało do przyjemności, bo wprawdzie były wąskie, ale za to potwornie głębokie. Krajobraz zmieniał się stopniowo. Dotarłem do prawdziwego rumowiska wielkich skalnych bloków, nachylonych pod dziwacznymi kątami. Klif gubił się, zamieniał w usypiska pozornie luźno leżących na sobie bloków skalnych, schodzące aż do wody. Miejscami tworzyły istny labirynt. Nie spieszyło mi się. Zapędzałem się dzikimi ścieżkami aż nad wodę, potem wdrapywałem się mozolnie na górę. Wreszcie zmęczyłem się. Musiałem zrobić chyba ze cztery kilometry z ośmiu dzielących mnie od celu mojej wędrówki, gdy usiadłem, aby kapinkę odpocząć. Niespodziewanie w nozdrza uderzył mnie zapach dymu z ogniska, który widocznie nadleciał razem z wiatrem. W pierwszej chwili nie wiedzieć czemu pomyślałem sobie o bandzie satanistów wędzących jakąś ofiarę, ale zaraz odrzuciłem te bezsensowne myśli. Przeszedłem jeszcze kawałek i stanąłem nad dużą szeroką doliną. Wyglądała jak wyschnięty fiord, zasypany odłamkami skał, z których największe miały po pięć metrów wysokości. Ekstremalny krajobraz. Brrr. Wydobyłem z plecaka maćkową lornetkę. Ci od ogniska siedzieli nad wodą. Ognisko palili naprawdę spore. Na wodzie kołysał się nieduży jachcik oraz dwie mniejsze żaglówki. Przyjrzałem się teraz dla odmiany siedzącym. Ubrani byli jak strachy na wróble a wokoło zauważyłem dużą ilość pustych puszek po piwie. -Nieodpowiednie towarzystwo - powiedziałem sam do siebie, potem zacząłem się zastanawiać, w jaki sposób można by ich było ominąć. W przeciwległej do mnie ścianie wąwozu znajdował się kamienisty żleb. Doszedłem do wniosku, że jest to chyba jedyna droga. Po dnie wąwozu mogłem się przemknąć niepostrzeżenie. Lub prawie niepostrzeżenie. Popatrzyłem jeszcze raz w stronę wesołej gromadki przy ognisku i zauważyłem coś na co wcześniej nie zwróciłem uwagi. Niedaleko od ognia w kierunku wnętrza lądu rosło drzewo. Rosło, to może zbyt eufemistyczne określenie. Sterczał tam z ziemi biały konar, na górze rozczapierzony jak ręka kościotrupa. Problem polegał na tym, że do słupa ktoś stał przywiązany. Podregulowałem nieco ostrość i ku swojemu zdumieniu poznałem pannę Ingrid Roslin. Niemal natychmiast wydedukowałem, że przywiązali ją ci od ogniska. Przeliczyłem ich. Było ich dziewięciu. Ciut, ciut za dużo. Gdyby było ich o siedmiu mniej... Zakląłem. Klątwami obłożyłem: swoje dobre serce nakazujące mi ją uwolnić, Maćka, że nie poszedł ze mną, Svena za to samo, oraz jeszcze raz siebie za pomysł włóczenia się po skałach bez pożytku. Zlezienie na dno wąwozu nie było trudne. Potem czołgając się pomiędzy załomami skały zacząłem się zbliżać do ich obozowiska. Podpełzłem tak blisko, że prawie dotykałem pnia. Chłopaczkowie byli już nieźle wstawieni i głośno rozważali, co też zrobią ze złapaną rano panienką. Palili skręty z marihuany. Wiatr niósł w moją stronę zapach palonych konopi. Właściwie wszyscy mieli na myśli urządzenie małej orgii, rozważali tylko możliwe zakończenia. Kilku sugerowało zamordowanie dziewczyny, inni zabranie 147

jej ze sobą na wyspę ze sobą na wyspę i przetrzymanie jej tam jakiś czas do zabawy. Byli to młodzi Niemcy. Znowu rozumiałem niemiecki, choć nie wiedziałem, skąd mógłbym znać ten język, zwłaszcza, że porozumiewali się raczej dość rynsztokowym słownictwem. W miarę jak kolejne puszki piwa znikały w ich gardłach, nastrój niewymuszonej wesołości pogłębiał się. Wreszcie po jakiejś godzinie posnęli prawie wszyscy za wyjątkiem jednego, który utrzymywał, że nie należy spać, bo tubylcy mogą znienacka napaść. Siedział kiwając się przy wygasłym ogniu. Przeliczyłem wzrokiem puste puszki. Wyliczyłem, że wypili flaszkę Wiskhy i po litrze z kawałkiem piwa na łebka. To było niewiele. Nie wiedziałem, jak podziałały na nich skręty. Trzeba było działać. Podniosłem się i podkradłem od tyłu do siedzącego. Podniosłem z ziemi spory kamień i trzasnąłem go w łeb. Nie przejmowałem się specjalnie możliwością, że mogę łobuza zabić. Im mniej takich jak on na świecie, tym lepiej. Chlapnął na ziemię jak worek ze zbożem. Podszedłem do Ingrid. Była przytomna. Zerwałem plaster, którym miała zaklejone usta. Nie miałem przy sobie noża, ale na szczęście poniewierały się na ziemi kawałki stłuczonych butelek. Przeciąłem kilka sznurków i stanąłem przed następnym problemem. Ręce miała skute kajdankami. -Który ma klucz? - zapytałem, szeptem. -Tamten - odszepnęła wskazując gestem głowy jednego z nich. Leżał w samym środku. Bałem się, że jeśli wejdę pomiędzy nich któryś może się obudzić. Wolałem nie ryzykować. Zamiast tego wyjąłem jej z włosów spinkę. Rozgiąłem drut i zacząłem dłubać w zamku kajdanek. Widziałem kiedyś na filmie, jak się takie coś otwiera. Wówczas wydawało mi się to łatwym do powtórzenia, ale teraz ku swojemu rozczarowaniu stwierdziłem, że jakoś mi to nie idzie. Zniechęcony podniosłem z ziemi leżącą nieopodal siekierę. Rąbnąłem w zamek z całej siły. Było to o tyle ryzykowne, że mogłem niechcący odrąbać Ingrid rękę, ale udało mi się trafić bezbłędnie. Zamek pękł. Mało jej nie połamałem nadgarstków. W dodatku zdarło jej się trochę skóry. Hałas był taki, że obudziłby śpiących rycerzy pod Giewontem, ale o dziwo tylko jeden z nich usiadł i ziewając zaczął się rozglądać. Przyskoczyłem i mlachnąłem go tyłem siekiery w mordę. Tym razem niestety trochę się powstrzymałem, żeby nie zrobić mu krzywdy, na skutek czego wypluł dużą ilość zębów, a dopiero potem zawył jak syrena. Obejrzałem się. Ingrid wiała w stronę żlebu, o którym pomyślałem obserwując dolinkę. Poczułem przez chwilę dziwne rozczarowanie, że mnie zostawiła, ale zaraz pobudziła się reszta, więc nie miałem czasu się nad tym zastanawiać. Wydałem z siebie dziki skowyt i rzuciłem się do ucieczki. Jeden zastąpił mi drogę, ale ja byłem właśnie w stanie totalnego amoku więc źle się to skończyło. Drogę zastąpił mi Niemiec, szwab, szkop, krzyżak, kat mojego narodu, więc moja polska dusza poderwała mi trzonek siekiery do ciosu, a moja ukraińska połowa włożyła w cios odpowiednio dużo siły i skierowała go w nader żywotny punkt niezbędny do przedłużania gatunku. Zawył i wykonał salto w 148

powietrzu, waląc łbem o kamienie. Miałem mściwą nadzieję, że zrobił sobie dodatkowo jakąś krzywdę. Usłyszałem huk wystrzału z pistoletu, a w sekundę później nad głową przeleciało mi z gwizdem coś bardzo szybkiego i metalowego, jednak ta kula była już elementem drugiego strzału. Odsadziłem się od prześladowców dość daleko głównie z tego powodu, że miałem na nogach buty, podczas gdy oni byli na bosaka ale szczerze mówiąc nie sądziłem, że tacy szmaciarze mogą mieć broń. Poczułem gwałtowne szarpnięcie za nogawkę i wywaliłem się jak długi. Zdaje się, że kula zaczepiła mi o szew spodni. Zaraz jednak poderwałem się i pobiegłem dalej. Dziękowałem Bogu, że byli aż tak pijani, choć może gdyby byli trzeźwi, to obyło by się bez tej strzelaniny. Gdy dopadłem żlebu, Ingrid była już dość wysoko. Z bliska żleb okazał się być fatalnym miejscem do ucieczki. Był cholernie stromy Wdarłem się do góry i popchnąłem dziewczynę, co wydatnie pomogło jej pokonać ostatni odcinek. Na górze było już płasko. Właśnie usiłowałem się tam wywindować a ona podała mi rękę, gdy poczułem, że ktoś złapał mnie za nogę. Wyprowadziłem drugą nogą silny kopniak, uścisk zwiotczał po czym kopnięty stoczył się na dół. Znalazłszy się na górze popatrzyłem. Łobuz siedział na ziemi i trzymał się ręką za nos, a spomiędzy palców ciekła mu czerwona jucha. Ale będzie żył. Miałem inne problemy, bowiem żlebem wspinali się dwaj następni. Złapałem spory kamień leżący na krawędzi i spuściłem im na łby. Właśnie miałem wydać okrzyk bojowy ukraińskich nacjonalistów, gdy nadbiegł ten z bronią i wolałem szybko się wycofać z nad krawędzi. Obejrzałem się za Ingrid, była już dość daleko, ale czekała na mnie przynaglając mnie gestami. Pobiegłem w jej kierunku a ona biegła dalej. Byliśmy na fieldzie podobnym do tego, który przebyłem na początku swojej wędrówki. Chłopaczkowie wdrapali się już na górę i biegli ze nami. Dogoniłem ją. -Umiesz pływać? - zapytała. -Tak! Zakręciliśmy w stronę urwiska. Las podchodził tu dość blisko morza ale nawet jej do głowy nie przyszło, żeby tam się schronić. Może i miała rację, bo nie należał w tym miejscu do gęstych a oni dysponowali sporą przewagą liczebną. Dobiegliśmy do krawędzi urwiska. Spodziewałem się, że zna tu jakąś ścieżkę nad wodę, marzyła mi się nawet motorówka przywiązana tam na dole. Tymczasem zobaczyłem pionową skałę. -Umiesz fruwać? - zapytała. -Nie! -Najwyższy czas się nauczyć - powiedziała spokojnie, a potem złapała mnie za rękę i szarpnęła z całej siły. Lot w dół był po prostu upojny, tyle tylko, że trwał przerażająco długo. Od wody dzieliło nas co najmniej dwadzieścia metrów. Uderzenie zamroczyło mnie na chwilę. Nigdy w życiu nie skakałem z takiej 149

wysokości. Na szczęście u stóp skały było bardzo głęboko. Wbiło nas ze trzy metry a potem woda wypchnęła nas na górę. -Do licha - powiedziałem - to nieładnie tak kogoś zwalać w wodę. -Sam byś nigdy nie skoczył. Skowyt, który dobiegł nas z góry, pozwolił nam się domyśleć, że prześladowcy są już nad nami. I rzeczywiście, po chwili woda zakotłowała się od ogromnych głazów, które zwalali nam na głowę, najwyraźniej w morderczych intencjach. To zabawne ale pomyślałem sobie w pierwszej chwili, że mają prawo do odwetu, w chwilę później jednak uświadomiłem sobie, że to my jesteśmy ofiarami. Nastąpiło przejście i byłem rosyjskim szlachcicem z polskich Ukraińców a na skale nad moją głową czaiła się banda młodocianych nazistów. Podpłynęliśmy do samej skały. -Umiesz nurkować? - zapytała. -Tak. Głęboko? -Tu jest podwodna grota. Jakieś dwa metry. Pod wodą zaczyna się do niej wlot. Dasz radę? -A co mam ... - chciałem powiedzieć, "a co innego mi pozostaje", ale zdanie było zbyt trudne. - Spróbuję. Udało mi się za trzecim razem a w dodatku dostałem w nogę kamieniem. W grocie było ciemno, ale powietrze było świeże. Usłyszałem ją w ciemnościach jak kokosi się po kamieniach. -Gdzieś tu miałam słoik z zapałkami i świecę - powiedziała - ale nie mogę znaleźć. -Nic nie szkodzi - powiedziałem. - Możemy siedzieć po ciemku. -Wybacz, nie podziękowałam i jeszcze... -Ależ nic nie szkodzi. To był mój obowiązek. -Wybacz trochę mną to wstrząsnęło. Czy Polacy rozbijają śpiącym głowy i walą siekierą po twarzach? -Polak nie powinien robić takich rzeczy - zgodziłem się - ale było ich zbyt wielu, abym mógł stosować czyste metody walki. -Jesteś dziwnym człowiekiem - powiedziała. - Ale cieszę się, że byłeś po mojej stronie. 150

Mój atak szału bojowego przeraził ją widocznie. Nie dziwiłem się specjalnie. Ja sam byłem zaskoczony własnymi reakcjami. -Wybacz - powiedziałem - ale wpadłem w furię widząc co oni... -Co zrobisz jeszcze w tej sprawie? -Nie mam pojęcia. Od tego chyba jest policja? Takich jak oni powinno się rostrzeliwywać i zakopywać głęboko w ziemi. Takie było moje osobiste zdanie ale wolałem się nie wypowiadać. Zrobiłem na niej wystarczająco złe wrażenie. Swoją drogą to byłem nieco rozczarowany jej podejściem. Spodziewałem się odrobiny wdzięczności za ratunek. Ale oczywiście przeliczyłem się. Ratujący bardziej wiąże swoje myśli z osobą ratowaną niż uratowany ze swoim wybawcą ale chłód tej dziewczyny był obezwładniający. -Co porobimy dalej? - zapytałem. Znowu pomerdałem zdanie, ale zrozumiała o co mi chodzi. -Teraz? Nic nie będziemy robili. Jesteśmy w oblężeniu. -Może już sobie poszli. Pójdę sprawdzić. -Nie zgrywaj się na takiego bohatera. Wkurzyłem się. Ja się zgrywałem? Wariatka! Już by pewnie ziemię gryzła gdyby nie ja a teraz mówi, że ja się zgrywam na bohatera? Ogarnęła mnie wściekłość. -Do zobaczenia - powiedziałem. - Może ktoś kto się będzie zgrywał wyciągnie cię stąd! Wskoczyłem do wody i wypłynąłem z groty. Rozejrzałem się uważnie . Prześladowców nigdzie nie było widać. Jacht był na morzu. Żaglówki towarzyszyły mu. Znajdowali się w odległości około pół kilometra i szybko oddalali się od lądu wykorzystując sprzyjający wiatr. Popłynąłem wzdłuż skały szukając jakiejś możliwości wdrapania się na górę. Fale majtały mną o kamienie, w dodatku nie miałem pod stopami gruntu. Wreszcie znalazłem wąską ścieżkę wspinającą się zakosami ku szczytowi urwiska. Dwa razy omal nie zwaliłem się do wody ale zdołałem się utrzymać. Byłem już blisko krawędzi, gdy usłyszałem wystrzał z dubeltówki. Troszkę się wystraszyłem, pomyślałem, że ktoś strzela do mnie ale potem przypomniałem sobie słowa hrabiego Derka. "Jeśli słyszysz oddany do ciebie strzał to znaczy, że jeszcze żyjesz, bowiem kula jest szybsza niż odgłos". Wyjrzałem ostrożnie. Sven. Ucieszyłem się. -Tutaj - krzyknąłem 151

Odwrócił się i poszedł w moją stronę. Wyszedłem mu naprzeciw. Nagle zatrzymałem się zaskoczony, przypomniałem sobie słowa hrabiego Derka. Usiłowałem się skoncentrować i może przypomniałbym sobie jeszcze coś, ale Sven mi nie dał. -No hej - zagadnął. - Co tu się działo? Słyszałem z daleka jakąś strzelaninę... -Strzelaninę? - zdziwiłem się. - Jakieś łebki chyba zabawiały się petardami. Chcesz siekierę? - podałem mu trzymaną w ręce. -Skąd masz? - zdziwił się. -Leżała tu między kamieniami. Pomyślałem, że niepotrzebnie się marnuje. Za ciężka, żeby mi się chciało wlec ją taki kawał. -Nie wierz mu - powiedziała Ingrid. Nadeszła cicho i musiała już dobrą chwilę stać za mną. -Co tu się naprawdę stało? - zapytał patrząc na jej otarte nadgarstki. Opowiedziała. Z detalami. Podkreślała szczególnie moje bohaterstwo zimną krew i opanowanie. Widać było, że żałuje szczerze tego co powiedziała do mnie w grocie. Jej brat był wstrząśnięty. -Załatwię to - powiedział. - Złapią gnojków i powieszą. -Powieszą? - ucieszyłem się. -Może nie powieszą, ale jeśli to Niemcy to wstemplują im wizy administracyjne i nigdy w życiu nie będą mogli się pojawić na terenie żadnego państwa skandynawskiego. -Trochę mało. -Posterunkowy Lunden to mój dobry kumpel. Przy aresztowaniu oberwą od policjantów w koniecznej obronie własnej. Poczułem się przez sekundę, jak gdybym wrócił do Polski. Poszliśmy przez las do starej drogi. Geitvagan leżało bliżej niż mi się wydawało. Na miejscu byliśmy po niespełna półgodzinie. Dom Roslinów stał za miastem, na wzgórzu. Im bardziej się zbliżaliśmy tym mniejszy się czułem. Budowla przytłaczała swoim ogromem i powiewem trochę już przebrzmiałej świetności. Na pierwszy rzut oka przypominał mi nieco kozacki chutor. Ten, kto w bliżej nieokreślonej przeszłości wzniósł dla siebie i swojej rodziny tą siedzibę musiał mieć wielu wrogów. Dom bowiem pełnił jednocześnie funkcje mieszkalne i obronne. Na podmurówce z kamienia, która 152

nawiasem nie była jednolitej wysokości, wznosiły się ściany zbudowane z poczerniałych ze starości drewnianych belek. Budowniczy dopasował je do podmurówki poprzez odpowiednie przycięcie, tak jak gdyby kamienny wątek ściany był szczególnie bliski jego sercu. Okna wąskie i długie przywodzące na myśl strzelnice znajdowały się dopiero na wysokości pierwszego piętra. Mój zachwyt odmalował się widocznie na mojej twarzy, bowiem Sven mrużąc szyderczo oczy zapytał: -No i jak, podoba ci się? -Niesamowite - wyraziłem swoje zdanie. -Robi wrażenie, no nie? - zapytała Ingrid z tryumfalnym uśmiechem. -Niesamowite - powtórzyłem. - Kto to wybudował? -Nasz pradziadek nadał domowi ten kształt, który teraz widzisz. Ale moja rodzina żyje w nim już od dziesięciu pokoleń. Od 1725 roku. Przeszliśmy przez małą furtkę w bramie i znaleźliśmy się na dziedzińcu otoczonym jakimiś pomieszczeniami. Na wysokości pierwszego piętra obiegał go balkon, z którego prowadziły liczne drzwi, zapewne do pokoi. Belki podtrzymujące balkon i wyżej daszek nad nim były gęsto rzeźbione, tak jak gdyby nieznany artysta spróbował oddać w drewnie przepych baroku. -Czuje się tu powiew historii - powiedziałem z szacunkiem Niewesołe myśli ogarnęły mnie dość niespodziewanie. Co my Paczenkowie osiągnęliśmy? Nie wiedziałem. Poczułem silny kompleks niższości. Rodzina powinna mieć swoją siedzibę. Bez tego zanika tradycja. Skrzyżowałem ręce na piersi i złożyłem dworski pokłon wszystkim przodkom Svena i Ingrid, którzy kiedykolwiek tu mieszkali. -Co mu się stało? - usłyszałem szept dziewczyny. -Nie wiem, on często tak. Zamyśla się, a potem... Chyba chce okazać szacunek. -Komu? Przecież w domu nikogo nie ma? -Może historii. A może tym, który to wznieśli? Nie jestem od tego, aby grzebać się w jego pokrętnej słowiańskiej duszy. -Te kamienne części ścian to resztki skali wikingów, prawdopodobnie z dziesiątego wieku - powiedziała. - Już nasi przodkowie otaczali je szacunkiem, jak zapewne widzisz.

153

-Niesamowite - powiedziałem. - Nie znajduję słów uznania... Dziesiąty wiek. Rotunda na Wawelu i ruiny na Ostrowie Lednickim. Zalążek państwa pierwszych Piastów. A tutaj? W prywatnym domu! -Oprowadź gościa - polecił jej brat. - Ja skoczę do Bodo do Lundena... -Dobrze - zgodziła się. - Chodź Thomas. Ładnie mnie nazwała, słyszałem gorsze wersje swojego imienia o nazwisku nie wspominając. Sven wyciągnął z jednego z pomieszczeń swój rower i pojechał. Stałem przez chwilę w milczeniu patrząc na otaczające mnie zabudowania. -Tam na piętrze były kiedyś pomieszczenia mieszkalne? - zaciekawiłem się. -Tak. Kiedyś było nas więcej. Część zajmowała służba. Tyle tylko, że potem płodność zaczęła się zmniejszać. W początkach wieku, mamy taką fotografię, było dwadzieścioro członków naszej rodziny. A dziś jest nas tylko troje. Nie liczę mamy, bo to inna krew. -To faktycznie przygnębiające. -Chodź dalej. Weszliśmy w potężne nabite żelaznymi ćwiekami drzwi po przeciwległej stronie dziedzińca niż brama. -Wiesz po co nabijano drzwi metalem? - zapytała. -Wiem. Chodziło o to, aby wrogowie próbujący je wyłamać mieli problemy z ich rozrąbaniem. Interesowałem się od zawsze archeologią i historią... Weszliśmy. Były tu schody prowadzące na górę oraz drzwi do głównego pomieszczenia domu. Rzuciłem okiem. Wielki salon, jeśli wierzyć podłodze z kamiennych płytek i częściowo kamiennym ścianom musiała się tu kiedyś mieścić główna sala wikińskiego dworzyszcza. Tylko żeliwny kominek o konstrukcji umożliwiającej dopalanie gazów w czaszy troszkę psuł efekt. Weszliśmy po schodkach na górę i po sforsowaniu kolejnych drzwi wykonanych z dranic gęsto oplecionych stalą znaleźliśmy się na balkonie obiegającym podwórzec. Ledwo jednak się tam wdrapaliśmy przez bramę wbiegł doktor Lars. -No hej - zawołał do nas.

154

Zeszliśmy na parter. Rzucił się w naszą stronę jak rozjuszony byk, aż się w pierwszej chwili przestraszyłem ale nie stało się nic strasznego, poza tym, że uścisnął mnie potężnie, aż poczułem swoje połamane żebra. -Panie Patzchenko - powiedział. - Gdybym tylko mógł coś zrobić dla pana... -Ależ nie ma za co... -Nasza dozgonna wdzięczność... Z jego urywanych zachwytów nad moją skromną osobą wywnioskowałem, że Sven już mu wszystko opowiedział. Zacząłem się wymawiać, że to nic takiego i że każdy na moim miejscu postąpiłby tak samo a pewnie nawet jeszcze lepiej, bo ja cały czas mało nie narobiłem w portki ze strachu. -To że się bałeś nie umniejsza twoich zasług, ale wręcz przeciwnie zwiększa ich wartość - powiedział. - To nie sztuka, gdy ktoś odważny dokonuje wielkiego czynu, ale gdy ktoś przezwycięża sam siebie... -Ratowałem ją ze strachu, że wyrzuty sumienia nie dałyby mi spać do końca życia wyjaśniłem. Trochę skopałem gramatykę, ale zrozumiał. Zaraz przyszła mama Ingrid - pani Brigitta, która już co nieco słyszała ale której musiałem opowiedzieć wszystko jeszcze raz ze szczegółami. Ingrid pomogła mi wychwalając pod niebiosa moją odwagę. Poczułem się zażenowany ale właśnie przyjechał Sven z Lundenem; na jego twarzy gościł jak gdyby wyraz rozczarowania. Policjant także był mocno nie w sosie. -Thomas Paczenko? - raczej stwierdził niż zapytał patrząc na mnie w zadumie. -Tak, to ja. -Przykra sprawa. Strzelali do ciebie? -Trzy razy. -Powiem po kolei o co chodzi. Niecałe dwadzieścia minut przed pojawieniem się na posterunku mojego kumpla Svena zjawiła się tam banda, dziesięć sztuk, młodych niemieckich turystów. -Aresztował ich pan? -Przyszli złożyć doniesienie. Mianowicie wedle ich słów zostali napadnięci a na moje barki złożyli ciężar odszukania sprawcy.

155

-Wot te na! - wyraziłem po rosyjsku swój niepokój. -Trzeba przyznać, że rzeczywiście mieli pewne podstawy. Jeden dostał kamieniem w głowę. Nic szczególnego, lekki wstrząs mózgu. Drugi oberwał znacznie gorzej. Ktoś mu przyładował siekierą w usta i chłopak nie może się doliczyć jedenastu zębów. Jeden ma naderwane jądra, na szczęście niegroźnie, tyle tylko, że musieli mu w szpitalu przyszywać. Jeszcze inny ma trzy szwy na głowie po tym, jak jakiś łobuz rzucił do niego kamieniem, zdaje się o sporej wadze. Jeszcze inny ma złamany nos po tym, jak ktoś go kopnął w twarz. -Niesamowite - wyraziłem ostrożnie swoje zdanie. -Mimo moich pytań pomocniczych i łagodnej perswazji twierdzili uparcie, że zaatakował ich jeden zdziczały tubylec o nieprawdopodobnej sile. -Wobec tego mam alibi. Każda próba wykaże, że moja siła nie odbiega od przeciętnej. -Tak czy inaczej jestem pełen podziwu. -Działałem w koniecznej obronie własnej! -Szykuje się grubsza afera. Tatuś jednego z tych degeneratów jest jakąś grubą rybą w ambasadzie RFN. Zapowiedział już przez telefon, że będzie interweniował. -Właściwie to gdybym pojechał na lotnisko, przypuszczalnie złapałbym samolot gdzieś i za godzinę znalazłbym się poza granicami waszej jurysdykcji powiedziałem ostrożnie. -Panie Lunden, jeśli aresztuje pan człowieka, który wydarł z łap bandy zwyrodnialców moją córkę... - zaczął doktor Lars. -Doktorze, niepotrzebnie pan mną tak gardzi - powiedział Lunden z żalem. Podoba ci się w Norwegii? - zwrócił się do mnie. -Bardzo. To piękny kraj. -Masz zamiar zostać produktywnym obywatelem? -Miałem taki zamiar. Teraz... -Może jestem norweskin szowinistą, ale ja panie doktorze odbieram to w ten sposób. Jeśli p r a w i e nasz obywatel wydziera młodą Norweżkę, z rąk bandy zagranicznych szumowin, to moim obowiązkiem jako norweskiego policjanta jest mu w tym dopomóc! Dzieci to przyszłość naszego kraju. Chrońmy je.

156

Lars i Sven kiwnęli głowami. -Tak więc po przesłuchaniu świadka - wykonał ręką gest w stronę Ingrid. - I po zasięgnięciu opinii miejscowego notabla - skłonił się w stronę doktora stwierdzam, że odnalezienie poszukiwanego osobnika jest właściwie niemożliwe, gdyż nikt z zamieszkujących nasz okręg młodzieńców nie odpowiada podanemu rysopisowi. Skargę rodziny Roslinów dołączymy do sprawy. Wprawdzie w ich zeznaniach nie było mowy o żadnej dziewczynie ale może zmienią zeznania jak pokażemy im wystrzelone kule i inne dowody rzeczowe. -Skąd je wziąć? -Jutro odbędziemy wizję lokalną na miejscu zdarzenia. Jeśli coś znajdziemy to będzie bardzo dobrze. I nie przejmuj się. Nawet jeśli minister nakaże nam odnalezienie winnych to tak czy siak nie będzie to takie proste. -Dziękuję. -Ależ nie ma za co. Prosiłbym tylko, żebyś w przyszłości używał innych argumentów niż siekiery. -Może wartoby ich zrewidować? - zauważył doktor. - Powinni mieć broń... -Nie możemy bez nakazu prokuratora. Mój szpieg miał minę jak gdyby go zęby bolały. Pożegnaliśmy się i poszedł. Wkurzyłem się, zresztą moje zdenerwowanie podzielali wszyscy w pokoju. -Napadli na moją córkę i jeszcze mieli czelność składać doniesienie - wściekł się weterynarz. -Gówno będzie a nie dochodzenie - zawtórował mu Sven. - Poszukają łusek, nic nie znajdą, brak dowodów i cześć. Chłopaczkowie uruchomią tatusiów i wywiną się a jeszcze nam się oberwie za wytoczenie im sprawy. Uznałem, że pora działać. Odezwał się we mnie zew krwi. Zapewne po przodkach. -Na Ukrainie, skąd pochodzę, w przypadkach gdy prawo jest bezsilne lub urzędnicy skorumpowani, należy zemstę brać we własne ręce - powiedziałem dobitnie i chyba nawet całkiem poprawnie. -Kim jesteśmy, aby brać zemstę we własne ręce? - powiedział doktor. - Nie mamy broni. Zresztą jest ich wielu. Zbyt wielu. Wszystko się we mnie gotuje ale chyba trzeba odpuścić. Ja w każdym razie o niczym nie wiem.

157

Porozmawialiśmy jeszcze przez chwilę, a potem poszedłem do domu. Sven zaofiarował się, że mnie odprowadzi, bał się, że rozgromieni rankiem chłopaczkowie mogą powrócić w zwiększonej ilości i przetrząsać okolicę. Takie ryzyko istotnie istniało. -Myślę, że obaj myślimy o tym samym? - zagadnął, gdy opuściliśmy dom Roslinów. -Myślę, że tak. -Poważnie chcesz zadać im bobu? To zabawne, że to akurat wyrażenie po przetłumaczeniu na polski brzmiało niemal identycznie. -Myślę, że trzeba. -Pomyśl z tym swoim ukraińskim kumplem nad metodą, a ja tymczasem postaram się dowiedzieć, gdzie oni siedzą. Coś słyszałem o wyspie Landego ale nie jestem pewien, czy to akurat o nich chodziło. -Nie myślałem, że tu tak jest. -To znaczy jak? -Miałem nadzieję, że to państwo prawa. Że przestępcy trafiają tu do więzień... Uśmiechnął się lekko. -Na razie organa ścigania chronią jednego takiego co rąbie śpiących siekierą. Pomyliłeś ustroje. To zdaje się w Rosji wsadzono dziesięć milionów ludzi do łagrów w ramach intensyfikacji walki z chuligaństwem? -No cóż. W USA jest zapewne podobnie jak u was. -Powiem ci Thomas, że dosięgnie ich orzeł Temidy. Jeśli nie państwowy, to naszej hodowli. Uścisnąłem mu rękę. Widać odezwała się w nim dobra krew po przodkach wikingach. W lesie nie spotkaliśmy nikogo. -Pewnie liżą rany - zaryzykował stwierdzenie Sven. - Ale przez parę dni lepiej by było, gdybyś nie chodził nigdzie sam. -A czy ja chodzę gdzieś sam? - wyraziłem zdziwienie.

158

Roześmiał się. -Faktycznie. Swoją drogą to niezły z ciebie kombinator. W ciągu tygodnia zrobiłeś ze mnie, dzielnego wywiadowcy, swojego ochroniarza. -Tak to już bywa - powiedziałem z obłudnym uśmiechem. - Nic w życiu nie przychodzi łatwo. A tak na marginesie, o dzisiejszych wypadkach napiszesz chyba w raporcie? -Jeszcze nie zgłupiałem. Wystarczy, że wysłałem ten o tej kici na koniu, choć napisałem w nim jedną dziesiątą tego, co tu miało miejsce. Gdybym teraz napisał o waleniu siekierą po twarzach i strzelaninie, to nikt nie uwierzyłby mi w dalsze doniesienia. -Dlaczego? -Trochę za gęsto tych niesamowitych przygód. W domu było cicho i spokojnie. Zwierzaki buszowały po parterze. Zamknąłem drzwi na zasuwkę. Nieobecność Maćka trochę mnie niepokoiła ale gdy wdrapałem się na piętro niepokój prysł. Na drzwiach jego pokoju wisiała kartka: "Poszedłem spać. Źle się czuję. PROSZĘ NIE BUDZIĆ" Zastosowałem się do jego prośby. Zszedłem na parter i zrobiłem coś do jedzenia dla siebie i zwierzaków. Po obiedzie wypuściłem je na zewnątrz, aby mogły się wyhasać przed nocą. Popatrzyłem na nie przez okno w kuchni. Pobiegły na skraj lasu. Tam przystanęły. Przez chwilę węszyły w poszyciu a potem zabrały się za kopanie. Widocznie znalazły jakąś obiecującą norę. Może leminga? To zabawne ale przez cały swój dotychczasowy pobyt nie spotkałem ani jednego. Gucio kopał jak zawodowiec. Miał w tej dziedzinie wieloletnie doświadczenie. Zdaje się, że był starszy od Maćka. Ciapuś z kolei był jeszcze szczeniakiem ale starał się naśladować. Biorąc pod uwagę jego rozmiar w ciągu minuty wydarł dziurę tak głęboką, że chował się w niej do połowy. Maciek obudził się bardzo późno i był wyraźnie nie w sosie. Zczłapał na parter zapewne z zamiarem przekąszenia czegoś. -No cześć - powiedział na mój widok - Jak tam wycieczka? -Całkiem udana. - powiedziałem. W tej chwili potknął się o leżącą na podłodze siekierę. Podniósł ją z zaciekawieniem do oczu i obejrzał uważnie. -Co to jest? - zaciekawił się. 159

-Siekiera. -Widzę, że nie łopata. Ona jest nasza? -Teraz już tak. -To na trzonku to krew. Zabiłeś kogoś? -Nie czekałem, aby sprawdzić. -Hmm... A za co? -Miał nieprzyjemny wyraz twarzy. -Moją lornetkę też zabrałeś? Lornetka była w plecaku, a plecak został u Roslinów. -Jutro będziesz miał ją z powrotem. -Hm. Pogadamy jutro, co? Trochę źle się czuję. Mam nadzieję, że nikt nie depcze ci po piętach? -Niewykluczone. Na wszelki wypadek trzeba uważać na bandę chłopaczków, takich po siedemnaście, osiemnaście lat. Może będą mnie szukać. Nie budź mnie jutro rano, chcę się dobrze wyspać. -Gut. Podniósł siekierę z ziemi i otworzywszy drzwi wejściowe rzucił ją z rozmachem w fale. -Nigdy nie bierz ze sobą nic co może cię obciążać - pouczył mnie tonem zrzędliwego belfra. Nie mogłem nie przyznać mu racji. Ale trochę było mi żal siekiery, bo była naprawdę fajna. Nie zasiadywałem się. Poszedłem spać niedługo po nim. Przyśniło mi się, że kupiłem jakieś stare dolary. Te najstarsze były chyba z czasów wojny o niepodległość. 23 lipca sobota. Obudziłem się o siódmej rano. Właściwie to zostałem obudzony. Maciek potrząsał mną. Otworzyłem leniwie oczy. Siódma rano. -Śpię do południa - przypomniałem mu.

160

-Wstawaj Tomaszu! Dama do ciebie. Zwlokłem się z łóżka i umywszy w misce zszedłem na dół. W kuchni na krześle maćkowej produkcji siedziała Ingrid. Wyglądała uroczo. -Wyglądasz jak samuraj zbierający siły przed decydującym starciem - powiedziała. -Czyżby? - zdziwiłem się. -Jesteś skupiony, rozważasz coś w myślach, jak gdybyś się szykował do czegoś strasznego. -Jeśli już szukasz japońskich analogii to powiem ci japońskie przysłowie: po zwycięstwie mocniej naciągnij hełm. -Dlaczego? Banda oberwała wczoraj solidnie... Więc co według ciebie należałoby zrobić? -Najpierw dokładnie ich zrewidować. Potem zamknąć na trzy dni w izolowanych celach bez wody i żarcia a potem na kolanach prosiliby, żebyśmy byli łaskawi odebrać ich zeznania. Zdanie strasznie pokiełbasiłem ale zrozumiała. -Takich metod nie wolno tu stosować. -U nas też nie a jednak są powszechnie używane. -Opowiedz mi coś o sobie - poprosiła. - Tak słabo się znamy a mam wobec ciebie dług wdzięczności. -Zostaniemy przyjaciółmi? - zaproponowałem. Kiwnęła poważnie głową. -Co chcesz o mnie wiedzieć? - zapytałem. -Wszystko. -To będzie krótkie opowiadanie. Nie wiem kim jestem... Maciek uśmiechnął się. -Nie słuchaj go - powiedział po angielsku. - Ma zanik pamięci. Amnezję pourazową. Jestem chwilowo jego teraputą.

161

Zamyśliłem się na dłuższą chwilę. -Żyję w nieprzeniknionych ciemnościach - powiedziałem. - Moja dusza pełna jest mroku i szarych cieni i niekiedy tylko mam w życiu nieco jaśniejsze okresy. Mam problemy z oceną tego co jest sprawiedliwe i co jest niesprawiedliwe, zresztą jak większość ludzi, których kształtował komunizm. Mam duszę trochę polską a trochę ukraińską. Polska część zmusza mnie do pakowania się w różne niemiłe sytuacje, jak na przykład wczoraj ale gdy coś zaczyna się psuć, włącza się moje ukraińska dusza i wyciąga mnie z błota, do którego wpadłem. Maciek wzniósł oczy w stronę sufitu. -Nie masz duszy ukrainskiej - warknął po polsku. - wszyscy twoi przodkowie byli Polakami. -Ojej. To chyba jest depresja. -Z całą pewnością. -A co powiesz o tym mieście? O tej okolicy? Podoba ci się tutaj? -Umiecie żyć. Nie ma nawet porównania z tym, co jest w moich rodzinnych stronach. Ale tu jest tak spokojnie... -Zwłaszcza wczoraj? -Nawet tak. Zresztą nie mogę narzekać, bo ostatecznie to ja ich napadłem. -A ludzie? -Nie miałem okazji poznać tu zbyt wielu osób ale sądzę, że niewiele będzie na moim poziomie. To jest Zachód. Macie inne zainteresowania. -Na przykład? -Sex, narkotyki, moda, filmy i dekadencka muzyka. -Tak nisko nas oceniasz? -Wybacz ale taki jest mój pogląd. Nie macie w życiu prawdziwych celów, o które trzeba walczyć. Nic was nie ogranicza. Jeśli jutro wpadniesz na pomysł, żeby wyrwać się w Alpy na narty to kupujesz sobie bilet wsiadasz i lecisz. A jeśli zechcesz popływać w morzu karaibskim, to też nie jest to problem. -To drogie zachcianki.

162

-Droga Ingrid, nie rozśmieszaj mnie. Dla was nie istnieją rzeczy drogie. -To znaczy? -Tu się zarabia dwadzieścia dolarów na godzinę. U nas dwadzieścia dolarów na miesiąc. To obrazuje różnicę. Zamilkła zaskoczona. Maciek milczał. Chyba nie do końca rozumiał o czym mówimy. -Zaś gdy chcecie gdzieś jechać to wyjmujecie paszport z szuflady i po problemie. U nas trzeba złożyć podanie, odczekać kilka lat na jego pozytywne lub, co często się zdarza negatywne rozpatrzenie, potem wystać się w kolejkach po wizę, wreszcie na waszej granicy czatują faceci z urzędów imigracyjnych, którzy mogą po prostu nie wpuścić do środka. A do tego wasze ceny to śmierć dla każdego turysty zza żelaznej kurtyny. -Ale trochę Polaków przyjeżdża. Na południe... -Tak ale przybywają tu aby pracować. Tu popracuje dwa trzy miesiące, wróci do siebie i kupi sobie używany samochód, albo działkę pod miastem, no może nie po dwu miesiącach, ale to działa na podobnej zasadzie. Tu miesiąc, tam pół życia.. -Nie lubisz swojego kraju? -Jestem patriotą na tyle, na ile mogę. Strasznie zszedł naród na psy. Wybacz, nie o tym miałem mówić. -Nic nie szkodzi. To bardzo ciekawe, co mówisz. Jak to się stało, że ty nie zszedłeś na psy? Pytanie było ciut obraźliwe, ale takie są skutki różnic kulturowych. -Nie zdążyłem. -Też będziesz kiedyś wielkim człowiekiem - wyraziła swoje przypuszczenia. -Jeśli nie dopadną mnie wcześniej moi wrogowie, na przykład ci, których wczoraj porąbałem siekierą. -Zawsze są jacyś wrogowie - zauważył Maciek i wyszedł. -Myślisz, że ci wczorajsi będą próbowali cię znaleźć? -Jestem tego prawie pewien. Ja bym próbował.

163

-Myślę, że na wszelki wypadek nie powinieneś chodzić na dyskoteki. Przez najbliższe kilka tygodni. -I tak nie chodzę, więc nawet nie poczuję braku. -Dlaczego nie chodzisz? - zdziwiła się. -Wasza muzyka nie przemawia do mnie zupełnie. Wolę przebywać w ciszy i ciemności. -To co robisz w wolnych chwilach? -Rozważam różne problemy i przeglądam swoje wspomnienia. Zamyśliła się marszcząc czoło. -Masz aż tyle wspomnień? -Trochę mam. Może nie bardzo dużo i nie są specjalnie ciekawe ale trudno. Nudziła mnie ta rozmowa. Ingrid też zaczęła się zbierać. Zaofiarowałem się, że ją odprowadzę. Zabrałem rewolwer. Tak na wszelki wypadek. Odprowadziłem ją prawie do jej domu, po czym zawróciłem. Zaraz na skraju lasu natknąłem się na Svena. -Na ile jesteście Ukraińcami, ty i twój kumpel? - zapytał. -Jeśli chcesz szukać zemsty to trafiłeś na odpowiednich ludzi - powiedziałem. Może i mamy po piętnaście lat ale nie zawahamy się przed niczym. -Twój kumpel umiałby zrobić bombę? -Myślę, że tak. Masz jakiś materiał wybuchowy? Jeśli nie to dostarczysz składniki i on zrobi. Nawet nitroglicerynę. -Cholera! Mam skrzynkę czegoś. Chyba trotylu. Pójdziemy sprawdzić? Kiwnąłem głową. Zawróciliśmy. Z patio ich domu wchodziło się do niewielkiego pomieszczenia przy bramie. W podłodze była klapa prowadząca do piwnicy. Zostałem na podwórku i wypatrywałem, czy nie mignie mi gdzieś Ingrid, ale ona zaszyła się wewnątrz domu. Szpieg wynurzył się z piwnicy ze sporą skrzynką. Odbił wieko i oczom naszym ukazało się kilkadziesiąt lasek mniej więcej trzydziestocentymetrowej długości. Wziąłem jedną o ręki i obejrzałem. -To chyba nie jest trotyl - powiedziałem. - Dynamit też nie. Ale Maciek będzie wiedział. 164

Ingrid pojawiała się na balkonie. -Zjecie drugie śniadanie? Nie odmówiłem poczęstunku. Jedliśmy w Skali. -Oczarowałeś moją siostrę - powiedział Sven. - Do tej pory jej chłód był nieomal przysłowiowy. Popatrzyłem jej w oczy ponad stołem. Zarumieniła się, ale patrzyła na mnie. To było zaskakujące. "Chyba mnie kocha" - pomyślałem. Zacząłem się nad tym zastanawiać, ale nie doszedłem, do żadnych wniosków. Może i tak było. Po śniadaniu wsiadłem ze Svenem do samochodu i pojechaliśmy. Ingrid stała w otwartej bramie i machała nam dopóki nie zniknęliśmy za zakrętem. Odmachnąłem jej. Samochód to jednak dobra rzecz. Nie uchybiając oczywiście rowerowi. Maciek siedział w rupieciarni i coś majstrował. Na widok skrzynki oczy mu zabłysły. -Chcemy się zemścić - powiedział szpieg. - Pomożesz nam? -Zemsta! - ucieszył się Maciek. - Oczywiście, że pomogę. -Mój plan jest następujący - powiedział Sven. - Wedle moich informacji siedzą na wyspie Landego. Znam ją jak własną kieszeń. W grę wchodzą trzy dogodne miejsca do biwakowania. Mój plan jest następujący: Wysadzimy desant na wyspę i wysadzimy im w powietrze ich jacht. -Trzeba pomyśleć o finansowym zabezpieczeniu sprawy - powiedziałem. - Na wypadek, gdyby nas złapali. -Z tym mógłby być mały problem. Dlatego nie możemy dać się złapać. -Jakiej pomocy potrzebujecie? - zapytał mój kumpel, gdy przełożyłem mu wszystkie dialogi. -Umiesz zrobić bombę? - zapytał Sven. -Bombę? Tak, oczywiście. Z tego? Mój przyjaciel popatrzył uważnie na papier nalepiony na jednej z lasek. -Amonit, albo melanit - powiedział. - Używany w kopalniach. -To właśnie z kopalni - wyjaśnił szpieg. - W czasie wojny spółka zatopiła szyb, a materiały wybuchowe rozdano górnikom. Tylko Teufel z nich skorzystał. 165

Maciek wziął nóż i zaczną dłubać przy lasce. Szarpnęliśmy się obaj odruchowo do tyłu, ale on wiedział co robi. Zdarł papier i wrzucił pod piec. -Amonit nie zapala - powiedział. - Zostałyby kawałki papieru. Gdyby odczytali numery ewidencyjne byłoby źle. -Czego potrzebujesz do budowy bomby? - zapytał Sven -Blachę miedzianą, drut izolowany, budzik, płaską baterię, nie, lepsza będzie dziewięciowoltowa. Metalową puszkę, metalową rurkę około metra długości i średnicy trzy centymetry, uszczelniacza... I kondensator. -Zapisz - podsunąłem mu kartkę. -Mam ponadto jeszcze jeden pomysł - powiedział mój nieobliczalny kumpel. -Co to za pomysł? - zainteresowaliśmy się. -Walczyć należy nie dynamitem a ogniem i nożem. Dynamit też się oczywiście przyda. Myślę, że poza wysadzeniem tej łajby w powietrze można by było podchajcować im namioty. Boże - pomyślałem. - On ma zwyrodniałą wyobraźnię! -Jestem za - powiedział Sven. - Czego będzie potrzeba? -Dziesięć słoików, litr benzyny, kawałek grubego miedzianego drutu i jeszcze ze dwie baterie. I kilogram proszku do prania. Dopisałem to do listy zakupów i Sven pojechał po to do Bodo. -Boję się, że trochę przesadzimy - powiedziałem. -Spokojna marchewka. Chcieli zrobić krzywdę jego siostrze, niech się cieszą, że nie pozabijamy ich jak wściekłe psy. Właściwie to tak by należało zrobić, ale niestety jestem kiepskim Ukraińcem. -Daj spokój - poprosiłem. - Wmówiłeś sobie, krwiożerczość i teraz to z ciebie wyłazi. -Może i tak. Ale zemsta będzie pierwsza klasa. Bywały dni kiedy bałem się swojego kumpla. Bywał nieobliczalny. I potwornie mściwy. Sven wrócił po godzinie. Przywiózł wszystko i gumowe rękawiczki, żeby nie zostawiać odcisków palców. Maciek wyprosił nas grzecznie acz stanowczo z kuchni. Przez następne dwie godziny słychać było z wnętrza odgłosy piłowania 166

metalowych rurek, wiercenia i inne podejrzane dźwięki. Wreszcie przyjaciel nasz wynurzył się z wnętrza. Niósł uśmiechnięty dużą metalową puszkę. -Oto wasza bomba - powiedział. -Na pewno zadziała? - zapytał szpieg. -Niemal identyczna wybuchła pod czołgiem generała Jakubowskiego w ubiegłym roku w Kijowie - powiedział. Byłem ciekaw, skąd wie, ale wolałem się nie dopytywać. -Kiedy wyruszamy? - zapytał Maciek. -Dziś wieczorem. Będzie spore zachmurzenie. Ciemności sprzyjają komandosom. -Terrorystom - sprostował mój przyjaciel z godnością. -Terrorystom - zgodził się. Zabrał przezornie skrzynię z amonitem i poszedł sobie. -Trzeba wypocząć - powiedziałem. - Szykuje się upojna nocka. -Zanim wypoczniemy musimy wypełnić nasze obowiązki patriotyczne. -Chym? -Wczoraj był dzień żałoby narodowej. Zdaje się, że złożyłeś w ramach obchodów krwawą ofiarę z kilku łobuzów, ale to troszkę za mało. -Więc co mamy robić? - zapytałem rozbawiony. Mój kumpel urządził fachowo małą uroczystość patriotyczną. Spaliliśmy kawał czerwonej szmaty z namalowanym sierpem i młotem, potem strzelaliśmy z procy do portretu Lenina, i śpiewaliśmy hymn. Zajęło nam, to czas akurat do obiadu. Po obiedzie poszedłem się kapinkę zdrzemnąć. Maciek obudził mnie koło szóstej. -Wstawaj Thomas - powiedział akcentując "h". - Czekają nas wielkie czyny. -Ale kwas - podsumowałem jego wypowiedź, ale wstałem. Koło siódmej było już dosyć ciemno, niebo zaciągnęły szare deszczowe chmury. Sven przypłynął motorówką. -Jesteście gotowi? - zapytał.

167

-Tak, czekaliśmy już tylko na ciebie. -Świetnie. Wyruszamy . Wsiedliśmy o łódki, bomby i słoiki z benzyną umieszczone w plecaku wsadziliśmy pod ławkę i ruszyliśmy. Przeprawa przez cieśninę zajęła nam blisko pół godziny. Przybiliśmy w uroczej małej zatoczce. W skałę wbita była klamra, do której szpieg przywiązał łańcuchem łódkę. -Przed nami kilometr do pierwszego miejsca, w którym mogli się zatrzymać powiedział. Nie możemy palić świateł, ale mam nadzieję, że poradzimy sobie. Poprowadził nas po potwornych wertepach. Szliśmy najpierw pod górę, potem przez jakiś las. Wreszcie znaleźliśmy się na rozległym wachlażowatym usypisku opadającym w dół w stronę morza. Sven wyjął z torby noktowizor i obserwował dłuższą chwilę okolicę. -To nie tutaj - powiedział. - Tam na dole nie ma niczego żywego. -Dokąd teraz? -Jakieś dwa kilometry stąd jest podobne miejsce. -Nie mogli się ulokować gdzieś na wybrzeżu? - zapytał Maciek -Nie. Muszą gdzieś trzymać swój jacht. Tu nie ma wielu dobrych miejsc. Ruszyliśmy dalej. Powietrze było wspaniałe. Woń lasu i morza. I to nie jakiegoś sosnowego lasku jak w Polsce nad Bałtykiem, ale prawdziwego świerkowego lasu dalekiej północy. Czułem się byczo. Kolejna dolina okazała się także niewypałem. Sven zaklął. -Zostało nam jeszcze jedno miejsce do zbadania - powiedział, - ale to będzie trudniejsze niż się spodziewałem. Przeszliśmy jeszcze dwa kilometry. Odległość trochę mnie zaniepokoiła. Gdybyśmy mieli uciekać zmniejszała nasze szanse. Wreszcie znaleźliśmy się nad niedużą rzeczką. -To tutaj - powiedział szpieg. - Rzeka opada w dół aż do morza. To znaczy nie bezpośrednio do morza, ale do fiordu. Tam jest duża łacha piaskowo-kamienna. Na niej prawdopodobnie siedzą. -Mamy zejść korytem strumienia?

168

-To jedyna droga. Ja w każdym razie nie znam innej. Można wprawdzie od strony wody, ale nie w naszym przypadku. Zejście było nieziemsko trudne. Oczywiście przemoczyliśmy sobie spodnie do kolan. Na szczęście nie natknęliśmy się na żadne czujki wroga. Po kilkunastu minutach znaleźliśmy się na niewielkiej półce skalnej. Nie potrzebowaliśmy noktowizora. Z miejsca w którym staliśmy widać było dogasające ognisko, oraz kilkanaście namiotów. Rozstawione były dość chaotycznie. Na brzegu znajdowała się nieduża przystań, pomost z desek wcinający się dość daleko w głąb morza. Cumowało przy nim kilka żaglówek, a na jego końcu znajdował się jacht. -Cholera toż to niemal fort Knox - powiedziałem. -Poradzimy sobie. Namioty stoją w trzech grupach. Każdy z nas zajmie się jedną polecił Maciek. - Jesteście zupełnie pewni, że to oni? -Słusznie, nie możemy sfuszerować - zauważył szpieg. podał mi lornetkę. Przyjrzałem się uważnie jachtowi. -"Rat" - odczytałem nazwę wymalowaną wielkimi literami na burcie. - To oni. Popatrzyłem na twarze tych kilku siedzących przy ogniu. Poznałem tego który do nas strzelał. -Oni - potwierdziłem. Sven nabił dubeltówkę. -Każdy minuje jedną grupę namiotów - polecił mój kumpel. - Spotykamy się pod tamtym drzewem - pokazał ręką kierunek. Leżał tam potężny świerk. Doszedłem do wniosku, że też powinienem powiedzieć coś wzniosłego. -Nie dajmy się zabić - powiedziałem z patosem. Najpierw po norwesku, a potem po polsku. Maciek nic już nie mówił. Podał nam opaski z żółto błękitnej szmatki z wyhaftowanymi srebrną nitką tryzubami. Założyliśmy je na lewe ramiona. Trzech ukraińskich terrorystów wyruszyło do akcji. W sumie to nie było takie trudne, dostałem cztery słoiki, oraz zwój drutu. Należało odkręcić wieczko i odwrócić je do góry nogami tak by dwa druty pełniące rolę elektrod zanurzyły się benzynie. Następnie ich dwa górne bieguny okręcić drutem i przeciągnąć go do następnego namiotu. Poruszałem się cicho jak duch. Słyszałem 169

wewnątrz namiotów rozmowy i inne dźwięki, ale oni nie usłyszeli mnie. Słoiki zgodnie z instrukcją umieszczałem o pół metra od ścian. Wreszcie z garścią drutów ręce znalazłem się pod drzewem. Obaj moi kumple już czekali. Maciek wziął moje druty i zręcznie podłączył go skomplikowanego urządzenia którego głównymi składnikami były baterie dziewięciowoltowe i budzik. -Za piętnaście minut wybuch - powiedział spokojnie. -Zdążymy - odparł Sven. - Rozdzielmy się. Spotykamy się za minutę na końcu pomostu. Rozeszliśmy się. Każdy poszedł inną drogą. Niebawem byliśmy na umówionym miejscu. Jacht stał przed nami w całej swojej okazałości. Nie był nawet taki duży. Było już niemal zupełnie ciemno. Zaraz miało lunąć. Niespodziewanie w ciszy nocy zaskrzypiały głośno deski. Ktoś szedł w naszą stronę. Błyskawicznie ale cicho zsunęliśmy się do wody. Dwaj chłopaczkowie wleźli na pomost. -Nikogo tu nie ma - powiedział jeden z nich. - Musiało ci się przywidzieć. -Wyraźnie widziałem faceta ze strzelbą, jak przemykał się w tą stronę. -Brednie. Przywidziało ci się. -Mógł się gdzieś tu schować. Cholera nie trzeba było ściągać tej sieci. -Może to ci z kontynentu. Pamiętasz, co opowiedział Klaus? On był jeden i uzbrojony tylko w siekierę, a sześciu naszych chłopaków mocno oberwało. -Patałachy. Jednego zasranego tubylca się przestraszyli. Zeskoczyli na jacht. Przez chwilę buszowali po nim. -Nic tu nie ma. Nikogo. Coś ci się musiało przywidzieć. -Niemożliwe. Obudź chłopaków, a ja tu zaczekam. Trzeba przetrząsnąć cały obóz. On gdzieś tu jest. -Dobra, dobra już idę. Jeden został, a drugi pobiegł. Szpieg cicho wypełzł na pomost i jednym błyskawicznym ruchem zakneblował wartownika szmatką nasączoną eterem. Po chwili puścił go. Wartownik znajdował się w objęciach Morfeusza. Związaliśmy go na wszelki wypadek. -Ile czasu zostało? - zapytał.

170

-Siedem minut - powiedział Maciek -Cholera nie zdążymy. A do tego zaraz zaczną przetrząsać obóz i znajdą nasze ładunki - zauważyłem. -Zdążymy - powiedział Sven ze spokojem. Wśród namiotów zaczął się ruch. Zdjął z ramienia dubeltówkę i strzelił w kłódkę, która spinała łańcuch na którym przycumowany był jacht. Strzelił nabojem na dzika. Kłódka nie puściła. Władował jeszcze jedną kulę. Pękła. Rozerwałem ją do reszty i uwolniłem łańcuch. Przeskoczyliśmy na jacht i odepchnęliśmy go mocno od pomostu. Zaczął oddalać się. W tym momencie wiele par butów załomotało na deskach pomostu. Sven urwał lufą kłódkę zamykającą wejście do kabiny. Po chwili zawołał Maćka. Obaj zniknęli w środku. Jacht był jakieś cztery metry od pomostu i oddalał się wolno. Dwaj ścigający skoczyli do wody i rzucili się wpław za nami. Ukryłem się za burtą mocno zaciskając w dłoni krótkie ciężkie wiosło. Gdy tylko pierwsza głowa pokazała się nad burtą walnąłem ją na płask. Trafiony wydał z siebie straszliwy skowyt i zwalił się do wody. W tym momencie zaczął pracować silnik i łajba popruła naprzód. Ze środka wyszedł mój kumpel. -Spięliśmy na krótko - pochwalił się. A potem odsunął mankiet koszuli i popatrzył na swój zegarek. -Trzy, dwa, jeden teraz - szepnął wpatrując się uważnie w głąb zatoki. Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki w kilkunastu miejscach obozowiska strzeliły w górę płomienie. Blask oświetlił bandę na pomoście. Było ich ponad dwudziestu, w tym kilku dorosłych. -Esesmani - powiedział Maciek na ich widok. - Krzyżaki. Część rzuciła się gasić płomienie, reszta wskoczyła do żaglówek i ruszyła w pościg. Wycofaliśmy się do środka. Sven pogwizdując sterował wzdłuż brzegu. -No, Macieju - powiedział. - Szykuj bombę. -Wlazł kotek na płotek i mruga, ta bomba to będzie już druga - zadeklamował mój koleś. -Skąd u ciebie znajomość tak pięknej poezji? - zapytałem. -Z filmu "Misja specjalna" - wyjaśnił. - Na ile nastawić? - zapytał Svena. -Dziesięć minut. Może piętnaście, bo za dziesięć powinniśmy być w miejscu dogodnym do lądowania.

171

Maciek nastawił budzik i połączywszy jakieś kabelki wsadził go do puszki. -Gotowe - powiedział. W tym momencie gdzieś na wodzie zabłysnął silny reflektor. -Straż przybrzeżna. Jesteście otoczeni! - wrzasnął ktoś gromko przez megafon. -Jasna cholera - powiedział Sven. -Co z tą bombą? - zapytał Maciek. -Wywal ją do wody, jak by nas z nią złapali to dopiero będą problemy. Maciek posłusznie wyrzucił ładunek za burtę. Niemal w tym samym momencie lunął deszcz. Zakręciliśmy gwałtownie w stronę wyspy. Ląd zbliżał się coraz bardziej. Ścigające nas żaglówki też. -Zaraz nas dorwą - powiedział mój koleś pesymistycznie. Ale oczka mu świeciły. cieszył się perspektywą walki. W tej chwili coś stuknęło o burtę. -Nasza bomba - powiedział szpieg. - Możesz ją rozbroić? -Nie da rady - powiedział Maciek. -Ile jeszcze czasu? -Trzy minuty. Deszcz lał już a całego. Sven złapał bombę i cisnął ją za burtę od strony podwietrznej. Zaczęła się oddalać. Nie zdążyliśmy się nawet ucieszyć, bo wpakowaliśmy się z całego rozpędu a skałę. Wymajtnęło mnie do przodu. Wpadłem w wodę, trochę uderzyłem się o dno, bo było tu już niemal zupełnie płytko. Nie zdążyłem się podnieść, gdy dopadli mnie moi kumple. -Nic ci nie jest? - zapytał szpieg. -Nic. -No to chodu, bo oni zaraz wylądują. Przebiegliśmy, rozchlapując wodę, płytką zatoczkę i zaczęliśmy się wdzierać na górę . Wychwycił nas reflektor z kutra straży przybrzeżnej.

172

-Widzimy was! - wrzasnął ktoś przez megafon. - Ucieczka nic wam nie pomoże. W tym momencie gdzieś koło kutra wybuchła maćkowa bomba. W powietrze strzelił słup wody wysoki na co najmniej cztery metry. -Wyłącz ten reflektor - wrzasnął ktoś na kutrze, ale bez megafonu - Oni tam mają bazookę! Zwiewaliśmy tak szybko, że nawet nie mieliśmy czasu się śmiać. Wdrapaliśmy się do ścieżki i rzuciliśmy biegiem przez las w stronę naszej motorówki. Niebawem zgubiliśmy pościg. Przebiegliśmy chyba ze dwa kilometry, potem przeszliśmy w szybki chód. Popłynęliśmy motorówką na zgaszonych światłach. W odległości jakichś czterech lub pięciu kilometrów widzieliśmy kuter przeszukujący wybrzeża wyspy, a wyżej dziesiątki błyskających latarek. Gdy byliśmy już przy brzegu kontynentu Sven dodał gazu. poczułem straszne zmęczenie i przysnąłem sobie na dnie łódki. Nic więcej nie pamiętam z tej nocy, poza jednym oderwanym epizodem, że zdejmuję z siebie mokre spodnie i koszulę. 24 lipca niedziela. Geitvagan. Obudziły mnie promienie słońca padające przez okno wycięte w ścianie z grubych pociemniałych ze starości belek. Leżałem na wąskim łóżku, nakryty skórą renifera. Obok na krześle wisiało moje ubranie. Było już suche. Wzrok mój przesuwał się po ścianach i zatrzymał na potężnej rzeźbionej szafie. Podziwiałem ją przez dłuższą chwilę, po czym spojrzenie moje przesunęło się na prawo. Koło łóżka na fotelu siedziała Ingrid. Wyglądała ładnie. Włosy upięte miała w kok, ubrana była w mszystozielony dres. -No hej - powiedziała. -Witaj. Jestem w twoim domu? -Aha. -A Maciek? -Twój przyjaciel i mój brat jeszcze śpią. Co zdziałaliście? -A co mieliśmy zdziałać? - zdziwiłem się. -Nie udawaj - poprosiła. - Bo i tak przeczytam o tym w gazetach. -Droga Ingrid. Obawiam się, że nasze ambitne plany spaliły na panewce. Chcieliśmy wysadzić tym łobuzom jacht w powietrze, ale nie udało nam się. Za to trochę im popaliliśmy namioty.

173

-Ojej - patrzyła na mnie z wyraźnym zachwytem. -To głównie dzieło twojego brata i mojego kumpla. Ja byłem tylko ślepym narzędziem w rękach tych okrutników. Tylko dzięki mojej obecności nie polała się krew. -Ojej. Twój kumpel aż tak szalał? -Aha. Ale w jego przypadku to zrozumiałe. Ma to we krwi po swoim dziadku. Staruszek był zdaje się hieną cmentarną. -Dziki wschód - szepnęła. -Ano dziki wschód. Pozwolisz, że się ubiorę? Kiwnęła głową i wyszła na moment. Ubrałem się pospiesznie i wyszedłem do niej. Jak się słusznie domyśliłem nocowałem w jednym z pokoi na pierwszym piętrze nad patio. Na dworze było zimno. Ingrid stała przechylona przez barierkę i patrzyła na coś na podwórku. Popatrzyłem i ja. Na ziemi siedziała mewa i dziobała zajadle kawałek czegoś. -Co powiesz? - zapytałem. Odwróciła się do mnie. Uśmiechnęła się. -Nic nie będę mówiła. Pocałowałem ją. Zaskoczyło ją to w pierwszej chwili, ale nie broniła się. -Uciekniesz ze mną? - zapytałem. -Chętnie, a dokąd? -Nie wiem. Może ty znasz jakieś miłe miejsce? Ja szczerze mówiąc nie znam tego kraju. -Ja też nie. Właściwie to nie wyjeżdżam nigdzie dalej. Raz byłam w Oslo, dwa razy w Tromso. Zdziwiło mnie to. -Jakie są przyczyny tego, że tak siedzisz w jednym miejscu? - zapytałem zdziwiony. -Nie ma przyczyn. Co jest tam, czego nie mamy tu?

174

-Tam jest cały wielki i wspaniały świat. Krajobrazy, góry, rzeki jeziora, inni ludzie... -Od czasu do czasu produkty tych dalekich stron docierają tutaj. Zresztą miałeś tego przedwczoraj przykłady i sam też jesteś przykładem, choć akurat raczej pozytywnym. Tam jest źle, tu jest dobrze. Zaciekawiła mnie. Zupełnie nie było w niej ciekawości świata, która wydawała mi się zawsze być przypisana każdemu człowiekowi. -Różnimy się od siebie - powiedziałem. - Nie wiem, czy to dobrze, czy to źle, ale tak to już jest. -To dobrze, że się różnimy. Nie będę musiała nigdzie jeździć, żeby móc badać obce wzorce kulturowe. Powiedziała to zupełnie obojętnie. Pożałowałem, że w ogóle cokolwiek zacząłem. -Obserwator nigdy nie doświadcza tej samej kultury, co obserwowany. zacytowałem. - Ale mogę spróbować ci pomóc. Uśmiechnęła się lekko. -W czym pomóc? -Tkwisz w zgniłym zachodnim dekadentyzmie. Ja cię wyzwolę z tych pęt. Uczynię twój umysł jasnym. -Wczoraj mówiłeś, że tkwisz w metafizycznych ciemnościach. -Jedno drugiemu nie przeszkadza. Popatrzyła mi w oczy. -Uważasz, że są rzeczy, wzorce kulturowe lepsze od tych, które ja reprezentuję? -Tak. -Jeśli dobrze rozumiem to uważasz się za wyżej cywilizowanego niż ja! -Można to tak ująć. -Chyba mnie obrażasz. -Wybacz, to nieporozumienie wynika właśnie z różnic kulturowych.

175

Parsknęła śmiechem. -Co ty robisz, czego ja nie robię? - zapytała. -Tego nie wiem. Zaczęło mnie to denerwować. Miałem zbyt duże luki w słownictwie aby wyjaśnić jej dokładniej, o co mi chodzi. -Chodź do mnie - powiedziała. - Wczoraj nie zdążyłeś zobaczyć, jak mieszkam. Poszedłem posłusznie. Widziałem tylko kilka dziewczęcych pokoi w moim życiu. U nas w komunizmie były standartowe. Biurko, kwiatek w doniczce, wąskie łóżko, szafa i półka na książki. I właściwie nic więcej. Bo i co więcej potrzeba? Nauka i sen. Ingrid strzeliła mi palcami nad uchem i obudziłem się z zamyślenia. Weszliśmy. Wnętrze przytłoczyło mnie i zdumiało. Na wprost drzwi wisiała skóra z wilka. Na niej krzyżowały się dwa ciemnowiśniowe wiosła ozdobione runicznymi napisami w postaci inkrustacji z mosiężnego drutu. Nad skórą wisiała czaszka renifera wraz z porożem. Na lewo od wejścia całą ścianę zajmowało imponujące łoże z baldachimem, zaścielone miękkim kocem o barwie jasnego brązu. Na prawo na ścianie wisiała skóra renifera, a na niej dwie skrzyżowane strzelby skałkowe. Koło wejścia stała szafa na ubrania, podobnie jak w pokoju w którym spałem bogato rzeźbiona. Całości obrazu dopełniały sekretarzyk i szafka zawierająca w swoim wnętrzu kolorowy telewizor. Na podłodze także leżały skóry reniferów. -Jak ci się podoba mój pokój? - zapytała. -Godny właścicielki - powiedziałem. -Moja babcia tu mieszkała, gdy była panienką na wydaniu - wyjaśniła. - Teraz ja jestem na wydaniu. Popatrzyła na mnie zalotnie.. -To trudny problem - powiedziałem. - Ale poradzimy sobie z tym. Znajdę ci odpowiedniego męża. Daliśmy sobie znowu małe buzi. To wszystko razem wzięte było najczystszym obłędem. -Tak uważnie się rozglądasz - zauważyła. - Tak jak gdybyś porównywał.

176

-Porównuję - potwierdziłem. - Ten pokój ma swój styl i swój charakter. Swoją duszę. Meble które służyły wielu pokoleniom. Nowe elementy wystroju zręcznie wkomponowane w już istniejące. Zresztą ty sama dodajesz mu blasku. -A twoja rodzina? Czy nie macie swojej rodowej siedziby? -Nie wiem. Chyba nie. Nie macie problemów z sąsiadami? -Dlaczego? -Jestem zwolennikiem izolacji grup społecznych. Każda powinna być zamknięta w innej dzielnicy. -Tak właściwie jest w Bodo. Na południu mieszkają robotnicy portowi rybacy i marynarze. Ci którzy pracują w przemyśle mieszkają na wschodzie miasta, klasa średnia w centrum. -A ja? W jakim przedziale mieszczą się ci którzy mieszkają na północy Bodo? -Różni ludzie. Artyści, pisarze, chyba ze trzech, trochę takich, co wolą świeże powietrze. Taka zbieranina, ale porządni ludzie. -Cieszy mnie to. Widzisz w moim kraju nie da się zrobić tak jak u was. -Dlaczego? -Mamy problemy mieszkaniowe. Na mieszkanie trzeba czekać. -U nas też. Co najmniej półtora roku. Parsknąłem śmiechem. -A ile się czeka u was? - zapytała. -Od piętnastu lat w wzwyż. Zazwyczaj dłużej. -To głupie. Nie można kupić sobie już gotowego mieszkania? -Można, tylko za co. Metr kwadratowy kosztuje kilkaset dolarów przy średniej płacy w granicach dwudziestu dolarów miesięcznie. -Wybacz. Nie wiedziałam. -Nic nie szkodzi. Cieszy mnie jak słyszę, że tu na zachodzie ludzie strajkują żądając podniesienia zarobków. Na miejscu waszych rządów pakowałbym do wagonów strajkujących i wysyłał do Polski na tygodniową kurację. Gdyby

177

zobaczyli kolejkę po telewizory liczącą kilkaset osób, czy podobnej długości kolejkę po mięso to odechciałoby im się strajków. Do końca życia myśl o buncie nie zaświtałaby im w głowach. -Nie masz ochoty tam wrócić. -Mam. To mój obowiązek. Ktoś musi wreszcie posprzątać ten śmietnik. Pokazać komunistom ich miejsce. Na latarniach. -Twój przyjaciel. Zrobił wam bomby dwu różnych rodzajów. Musiał mieć wprawę... -Nie wiem. Czuję, że on przechodzi jakieś szkolenie, ale nie wiem przez kogo ani gdzie prowadzone. Nie mówi nigdy dużo o sobie i rzadko prawdę. -Twój przyjaciel postanowił zostać terrorystą - powiedziała. -Myślę, że to bardziej zabawa. Ale nie mogę być pewnym. Kopie sobie gdzieś w lesie ziemiankę. W tajemnicy przede mną. -Dobry przyjaciel nie powinien mieć tajemnic. -Pokaże mi ją pewnie gdy będzie wyjeżdżał. Jako dobry kumpel szanuję jego prawo do prywatnych tajemnic. -Ja też mam dobrą przyjaciółkę, która nie mówi wszystkiego - powiedziała Ingrid i posmutniała. - Może powinniście się poznać. -Ależ bardzo chętnie. -Któregoś dnia... W tym momencie przyszli Sven i Maciek. Szpieg objechał siostrę że trzyma mnie głodnego zjedliśmy śniadanie i odwiózł nas do domu. -Jeśli zajdzie do was policja i będą wypytywać o wczoraj to całe popołudnie byliście u nas - poinstruował. - Na noc też się zatrzymaliście. -Fajnie. -Myślę, że nawet jeśli Lunden będzie miał jakieś podejrzenia, to jego sympatia będzie po naszej stronie. Pożegnaliśmy się i pojechał. Maciek parsknął śmiechem i śmiał się jeszcze długo. -Z czego się cieszysz? - zapytałem. 178

-Wyobraź sobie co napisze w raporcie. Przez sporą część popołudnia obserwowane obiekty majstrowały bomby, a wieczorem puściliśmy z dymem obóz harcerski. No prawie harcerski. Szkoda, że wtedy nie byłeś z nami. Pawcio ci opowie. -Myślę że raczej stworzy nieco odmienne dzieło. Po południu w moim skromnym domu w Geitvagan gościli Tomasz Paczenko, doskonale zapowiadający się młody człowiek oraz jego serdeczny druh Maciej Wędrowycz czarujący ukraiński intelektualista. -Obaj goście stanowili znakomitą wizytówkę swojej nacji. Po długotrwałej dyskusji na tematy polityczne i kulturalne... -...goście podjęci zostali kolacją. Serwowano świeże langusty z szampanem. Niestety późna pora oraz gwałtowne pogorszenie pogody zmusiły ich do spędzenia nocy pod moim dachem! Rechotaliśmy długo. Weszliśmy do domu. Nakarmiliśmy zwierzaki, a potem ja poszedłem do swojego pokoju, oddawać się rozmyślaniom, a Maciek został w bibliotece i czytał coś sobie. Uwaliłem się na łóżku i oddałem marzeniom. Właśnie zakładałem razem z Ingrid szczęśliwą rodzinę, gdy pomyślałem sobie, że właściwie to nie oglądałem jeszcze maćkowego bunkra. Mojego przyjaciela nie było w bibliotece, gdy zszedłem na parter. Łopaty też nie było. Kopał. Znalezienie go okazało się być trudniejsze niż myślałem. Owszem na ścieżce było sporo świeżej ziemi, nieduży wykrot po lewej jej stronie także został zniwelowany, ale nie mogłem znaleźć włazu. Ciągnąłem za wszystkie choinki po kolei, ale żadna nie ukrywała wejścia. Gdy już się prawie zniechęciłem zauważyłem zamaskowany rowek biegnący od domu. Wyjąłem kawałek darni i zobaczyłem izolowany kabel. Poszedłem tym tropem. Kabel niknął pod niedużym płaskim kamieniem. Pociągnąłem i właz zbudowany w kształcie klapy otworzył się. Wlazłem do środka i po drabince z biblioteki (oto po co mój koleś wymienił ją na schodki!), zlazłem na dół. Z pomieszczenia obok sączyło się mdłe światło. poszedłem w tamtą stronę krótkim korytarzem. Znalazłem się w niedużej całkowicie wykończonej salce. Miała wymiary dwa metry na dwa. Ściany szalowane były okorowanymi pniami z uschłych choinek, a sufit wiszący tuż nad głową zrobiony był ze złomowanych desek. Podłoga była nierówna, w kilku miejscach spod cienkiej warstwy ciemnej polepy wystawała lita skała. Z pomieszczenia obok dobiegały dźwięki szurania łopatą. Po chwili ustały a ze środka wyłonił się gospodarz. W ręce trzymał karabin. -Witam przyłapanego szpiega - zagaił. - Jaki rodzaj śmierci wybierasz? -A fe. To bardzo nieładnie zabijać gościa pod własnym dachem - zauważyłem.

179

-Przyszedłeś za wcześnie. Jeszcze nie skończyłem. Jak trafiłeś? -Po kablu. przytulnie tu. -Przytulnie. Wykończy mnie to moje hobby. -Dlaczego? sporo już zrobiłeś. Całe jedno pomieszczenie... -Wiesz ile ja stąd wyniosłem ziemi? -Jakieś osiem metrów sześciennych i jeszcze cztery z korytarza...Dwanaście metrów. -To wydaje się niedużo. Pomyśl sobie, że jeden metr sześcienny to czterdzieści kubłów ziemi. Ale wywalam metr sześcienny dziennie, chociaż łapy mi od tego odpadają. Całe szczęście, że jest tu niedaleko w krzakach stary szyb po jakichś pracach wiertniczych to mam gdzie wsypywać. -Szyb? - zdziwiłem się. -Po świdrze. Trzydzieści centymetrów średnicy, kilkadziesiąt metrów głębokości, ale zalany wodą. -Zwierzaki mogły wpaść. -Był zabezpieczony drewnianą pokrywą. Była całkiem przepróchniała, więc zrobiłem nową. Nie bój się. Nie wpadną. -Ładna pukawka - zwróciłem uwagę. - Skąd masz? -Sven podarował. Stary grat, zardzewiały dokumentnie. Ale jak się pomoczy w oleju to może da się uruchomić. Amunicji wprawdzie nie ma, ale ... Pokiwałem poważnie głową i poszedłem sobie. Do kolacji nie robiłem nic specjalnego. Rozmyślałem. Spać poszedłem wcześnie. Przyśnił mi się wujek Ihor. Siedzieliśmy przy stole w Bibliotece. Wujek uśmiechał się. -Kochacie się - powiedział. - Miłość to wielka siła. A dziewczyny to bardzo dobry wynalazek. Obudziłem się. Byłem półprzytomny, ale postanowiłem iść i sprawdzić, czy przypadkiem nie siedzi jeszcze w bibliotece. Chciałem go o coś zapytać. Zszedłem na parter. W bibliotece ktoś siedział, ale gdy podszedłem bliżej okazało się, że to nie jest wujek Ihor, ale Maciek, który zasnął przed telewizorem. Potrząsnąłem nim. Obudził się.

180

-Kim był Ihor? - zapytałem. - Wujek Ihor? -Twoim stryjkiem oczywiście. Ihor Paczenko. Poeta - wymamrotał Maciek. Przypominaj sobie dalej. Na zdrowie. Poszedłem spać. Nic więcej sobie tego wieczoru nie przypomniałem. 150

167

ANDRZEJ PILIPIUK DOM NAD MORZEM cz. IV

25 lipca poniedziałek. Bodo. Obudziłem się o siódmej rano. Byłem wyspany i wypoczęty. Wsiadłem na rower pojechałem do tartaku w Bodo, gdzie kupiłem dwa metry sześcienne deski (na tyle tylko starczyło mi pieniędzy). Obiecali dostarczyć około dziesiątej. Gdy wróciłem, mój koleś nadal spał na fotelu trzymając w objęciach mojego pieska. To dobrze, jeśli człowiek lubi zwierzęta. Nie budziłem go. Poszedłem do swojego pokoju i rzuciłem się na łóżko, by sobie kapinkę spocząć. Obudziło mnie delikatne potrząsanie. Otworzyłem oczy. Na brzegu mojego łóżka siedziała Ingrid. -Cześć - powiedziałem po polsku, ale myślę, że zrozumiała i nawet próbowała powtórzyć. Wyszło jej to żałośnie. Bardzo żałośnie. -Przywieźli deski - powiedziała. -Już lecę! - poderwałem się. -Mój brat z twoim kumplem już je wyładowali, a transport opłacony był z góry. Możesz leżeć dalej. Nie budziłabym ciebie, ale śniło ci się coś okropnego. -Często śnią mi się koszmary. Na szczęście najczęściej nie pamiętam ich. -Trudno się tu do ciebie dostać. - uniosła kawałek spódnicę i pokazała rajstopy tu i ówdzie podarte. 181

-Co się stało? -Jakiś jamnik bronił schodów. -Mój kumpel ci odkupi. To jego pies. -Przy średnich zarobkach dwadzieścia dolarów na miesiąc? Nie śmiałabym wysuwać takich żądań. Taki drugi psiak bronił twojego pokoju. -W takim razie ja odkupię. -Ależ nie trzeba. Sympatycznie tu u ciebie - rozejrzała się wokoło. -Niedługo będą okna - poczułem lekkie zawstydzenie. -Mówiłeś wczoraj o Norwegii i jakoś nie dokończyliśmy... -Popatrz w niebo droga Ingrid, a zobaczysz samoloty odlatujące bliżej lub dalej. -Co chcesz przez to powiedzieć? -Jest takie przysłowie "Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma". Ziemia wiąże do siebie. Powinnaś wybrać się gdzieś trochę dalej, żeby mieć skalę porównawczą. Mogę ci mówić choćby od jutra jak ładnie jest gdzie indziej, ale to nic nie da, jeśli nie zobaczysz tego sama. Sam widok lecącego samolotu powinien ci dawać do zrozumienia, jak wiele tracisz. -Widuję lecące samoloty, ale nie czuję żadnych ciągotek, aby wsiąść i odlecieć. -Gdy mieszkałem w Polsce widziałem od czasu do czasu na niebie odlatujące.... -Hmm, ty chcesz mi dać coś do zrozumienia? -Tak. Uważam osobiście, że każdy człowiek powinien wykorzystywać możliwości, które ma, przez szacunek dla drugiego człowieka, który jest tych możliwości pozbawiony. Pomyśl jak przyjemnie byłoby leżeć na piasku jakiejś egzotycznej plaży, pod palmami... -Nie lepiej leżeć tu? Wprawdzie nie mamy tu palm... -Piasku także nie. -Jak to nie?

182

-Ty to nazywasz piaskiem? Są plaże, gdzie piasek jest tak miałki jak puder i tak biały, że prawie oślepia, gdy słońce odbija się od niego. A woda jest ciepła jak z kranu... Przynajmniej tak słyszałem. -Hm... Może i masz rację. Ale z drugiej strony tu mam żaglówkę rodziców, motorówkę brata i dobrze mi się pływa pomiędzy skałami, podczas, gdy ty chciałbyś, żebym leżała... -Powiem to inaczej. Wszystko to o czym mówisz jest na pewno miłe i przyjemne, ale może należy porównać to z czymś innym, aby mieć skalę. -Znowu proponujesz mi ucieczkę. -Niekoniecznie zaraz ucieczkę. -Próbujesz mnie przekształcić na swój obraz. Znowu. Czy dla Słowian normalne jest takie dążenie do panowania nad całym otoczeniem? -Urodziłem się w roku tygrysa. Dążenie do dominacji jest dla mnie normalne. Z drugiej strony w moich żyłach płynie krew narodu, który nigdy nie poddał się obcej dominacji. -Jesteś ciekawym człowiekiem, bo nie mogę znaleźć klucza do twojej osobowości powiedziała. -Po co szukasz? -Ty usiłujesz znaleźć do mnie... -Czy ewentualnie w przyszłym tygodniu mógłbym cię zapytać, czy zostaniesz moją dziewczyną? -Ojej. Lepiej nie. -Rozumiem. Dam ci więcej czasu. Popatrzyła na mnie dziwnie. -Zobaczymy. Nie zapominaj, że to dopiero czwarte nasze spotkanie. Muszę niestety już iść. Mam dzisiaj zrobić obiad. Odprowadziłem ją do furtki. Wracając spotkałem Svena, był z siebie czegoś zadowolony. -Nareszcie materiał podsłuchowy w jakimś zrozumiałym języku - powiedział potrząsając trzymaną w ręce kasetą. 183

Zaatakowałem go z znienacka. Wykopnąłem mu kasetę z ręki. Drugi kop wylądował na jego żołądku. Kaseta potoczyła się po ziemi aż do pniaka, na którym rąbałem drewka. Siekiera leżała na miejscu. Walnąłem kilka razy i z kasety została sieczka. Sven zawył. -Chcesz się bić? -No dalej! Koło mnie zmaterializował się Maciek. Trzymał szablę. -Chcesz pojedynku, to szable czekają - wrzasnąłem. -Nie jestem szlachcicem, żeby się siekać szablami! - wrzasnął szpieg. - Chodź na gołe ręce! Wygrałby. Był dużo silniejszy, choć nie specjalnie dobrze umięśniony. -Żeby szpiegować własną siostrę trzeba być kompletną świnią - powiedziałem. Wynoś się z mojej posiadłości, bo zawołam policję, żeby cię usunęła. -Grozisz mi? -Tak! -Uważaj, bo ja też mógłbym co nieco im opowiedzieć! -Ach tak? Złapałem szablę i wyciągnąłem ją z pochwy jednym płynnym ruchem. Za mną rozległ się metaliczny szczęk. To Maciek odbezpieczył rewolwer. -Ja tu jeszcze wrócę - odszczeknął się szpieg. -Jeśli wrócisz to tylko po to, aby wyjechać na taczkach! Poszedł sobie. Przełożyłem kumplowi dialogi, żeby wiedział o co nam poszło. Niedługo potem zjedliśmy obiad. Maciek go zrobił i o dziwo, nawet nieźle mu to wyszło. Wcale nie było czuć, czy przypalił, tyle wsypał red chili. Powiedziałem mu to. Nawet się specjalnie nie obraził. Był raczej rozgoryczony. -Ty już taki jesteś Tomaszu - powiedział ze smutkiem. - Dziewczyna daje ci kosza a ty odgrywasz się potem na całym świecie. Wzruszyłem ramionami.

184

-Od dzisiaj przyprawy będę trzymał pod kluczem i wydzielał najwyżej po szczypcie. -Człowiek tyra, wyłazi ze skóry, a co go za to spotyka? Czarna niewdzięczność. -Nie bierz sobie tego tak do serca proszę - powiedziałem. - Wiesz, że z natury jestem upierdliwy i czepiam się wszystkiego dla samej przyjemności czepiania się. -To nie jest cała prawda. Ty sobie kodujesz w umyśle całe kawałki życia a potem w czasie, gdy twoje ciało pracuje wedle odpowiedniego programu, twój umysł oddaje się jakimś dziwnym rozmyślaniom. A tak swoją drogą to zadam ci pytanie. Czy głaszczesz swojego pieska? -Nie. A dlaczego pytasz? -Może zdziwisz się, ale ile razy przechodzisz koło niego to nachylasz się i głaszczesz go, przy czym, jest to trochę dziwny ruch, bo głaszczesz z włosem, albo pod włos, w zależności jak się ustawi. -Coś takiego. Musiałem to robić zupełnie bezmyślnie. -A wiesz jak głaszczesz mojego Gucia? Zawsze pod włos i wsadzasz palce głęboko w jego sierść, tak jak gdybyś sprawdzał jakość futra a nie okazywał swoją sympatię wobec żywego zwierzęcia. -Chyba masz rację. W obcowaniu ze zwierzętami brakuje mi poczucia uczestnictwa. -Nie przejmuj się, to się zdarza. Ty nie lubisz psów, rozumiem zresztą ten uraz. Po obiedzie zabrałem książkę oraz zwierzaki i poszedłem sobie na plażę. Tam uwaliłem się na ciepłym i suchym żwirze i oddałem się lekturze. Zwierzaki kotłowały się między sobą i bawiły się wodą szczekając na nadchodzące fale i uciekając przed nimi. Zabawę miały przednią. Umiały się cieszyć. We mnie umiejętność ta zanikała. Zamknąłem książkę i oddałem się rozmyślaniom. Minęło kilka godzin. Przyszedł Maciek. -Chyba zbiera się na deszcz - powiedział. - Trzeba zamknąć okiennice. Podniosłem się z piasku i zauważyłem, że pochłodniało. Niebo zaciągnęło się już do połowy chmurami. -Tak, chyba będziemy mieli deszczową noc. Mamy drewno? -Drewno?

185

-Będzie chłodno. Chcę napalić w kominku. -Jeśli nie ma to zaraz narąbię. To dobry pomysł. Wróciłem do domu i pomogłem pozamykać okiennice. Zrobiło się ciemno i przytulnie. Postawiłem na stole w bibliotece świece. -Pobawimy się, że jesteśmy w Wojsławicach i że wyłączyli światło? zaproponowałem. -Dobra myśl. To zabawne, że tam wyłączają prąd przed każdą burzą, a tu nie wyłączają go nigdy. Ale pamiętasz, że wyłączają. -To chyba tylko luźne skojarzenie. -Im więcej takich skojarzeń tym lepiej. Może przypomnisz sobie. -Może... Maciek wyjął ze swojego notatnika nieduże zdjęcie rentgenowskie i rzucił mi je obojętnie. Popatrzyłem na nie zaciekawiony. Przedstawiało ludzką czaszkę. Było opisane. Ktoś naniósł flamastrem datę i nazwisko. Koćko. -To ja? -Prawdopodobnie. Zrobiono ci je przed trzema laty. Widzisz te zaciemnienia promieniście rozchodzące się od ucha? -Tak. Co to jest? -Twój wyrok. Skrzepy krwi, niszczące tkankę mózgową. Wiesz jaką miałeś szansę przeżycia takiego urazu? -Nie wiem. -Zerową. A wiesz jaką miałeś szansę, że jeśli cudem pozostaniesz przy życiu nie będziesz do końca życia sparaliżowany? Też zerową. -To jakim cudem żyję? -Tego nie mogę ci powiedzieć. Popatrzyłem mu prosto w oczy. Spuścił wzrok. -Przekaż hrabiemu, że wolałbym wiedzieć co jest grane. Jeśli jestem ufoludkiem, to może mi to śmiało powiedzieć.

186

Uśmiechnął się. -Ech, kumplu. Na podstawie jednego zdjęcia rentgenowskiego sądzisz, że jesteś kosmitą. -Człowiek by tego nie przeżył... Usiedliśmy sobie przy stole i gawędziliśmy jak za dawnych dobrych czasów w jego chałupce na Starym Majdanie. -Tak swoja drogą, to czytasz te biologiczne książki i nawet nie zastanawiasz się ,kto je pisze. -W tym akurat przypadku wiem doskonale - poklepałem "Agrobiologię" leżącą na skrzyni. -Nie, nie wiesz. Wyobrażasz sobie spokojnego naukowca a tymczasem ci ludzie to notoryczni maniakalni zboczeńcy. -Na marginesie, lepiej mówić "uczonego". Naukowiec, to brzmi bardzo po związkoradziecku i to w wykonaniu Pszczółki. Ale ciekawy pogląd. -Dla mnie uczony to jak z rosyjskiego uczenyj, więc lepiej przemyśl czy to na pewno rusycyzm - zmienił temat. -Może uczenyj to rosyjski polonizm? A ten twój pogląd jest bzdurny. -I jednocześnie całkiem prawdziwy. Pomyśl, żeby napisać jak się rozmnażają motylki i inne takie trzeba je najpierw podejrzeć... Dalszy ciąg jego wypowiedzi utrzymany był w tym samym duchu i zastosowany do szeregu różnych nauk przyrodoznawczych. Początkowo bawiło mnie to, ale potem poczułem znudzenie. Wreszcie butelki były puste. Widząc, że ma atak gadulstwa, a próba upicia go nie dała rezultatów poszedłem do kuchni, skąd przyniosłem paczkę tajlandzkich trociczek i zapaliłem kilka z nich. Wkrótce kłęby dymu zasłoniły go przed moimi oczami. Gęsty ciężki dym z kadzidełek działał lekko otępiająco. W pewnej chwili zamknąłem oczy i nie dałem już rady ponownie ich otworzyć. Zapadłem w sen. Było mi ciepło, miło bezpiecznie wygodnie...Ale wcale nie byłem pijany. 26 lipca wtorek. Mo-i-Rana / Południowy Norrland/ -Wstawaj zalkoholowaciały narkomanie! - głos Maćka wyrwał mnie z błogiej drzemki.

187

Otworzyłem oczy. Ciało bolało mnie na skutek spędzenia całej nocy w fotelu. Popatrzyłem na stół. Trzy butelki, knoty świec pływające w kałużach wosku, oraz kupki popiołu z kadzidełek świadczyły o realności wczorajszego wieczoru. Powinienem mieć kaca, ale nie miałem. Widocznie wypiłem mniej niż mi się wydawało. Maciek stał koło stołu. Nogawki spodni miał powalane ziemią. Widocznie cały ranek spędził kopiąc swój bunkier. -Fafluchten Sie - powiedziałem. - I po co ty mnie zbudził, ha? -Dziewiąta rano, pijaczyno - powiedział, jak gdyby to miało cokolwiek wyjaśniać. -Sam też się nieźle zaprawiłeś - zaważyłem. -Ja!? Wypiłem tylko lampkę wina a ty kumplu dwie butelki, flaszkę wódy i jeszcze się zaczadzałeś trociczkami. -Pójdę sobie popływać - powiedziałem, - to mi przejdzie. -Fala dwa metry i dziesięć stopni w skali Beauforta. -Sztorm? - zadziwiłem się. -I to jaki. Umyłem się zimną wodą, ubrałem w świeżą koszulę i zasiedliśmy do śniadania. Kończyliśmy właśnie, gdy ktoś zapukał do drzwi. Otworzyłem. Na skale stał znany mi już skądś facet. Miał może ze dwadzieścia jeden lat, nieduży wąsik pod nosem. I ciemne włosy. Wysiliłem pamięć. Nie pomogło. -Fadej Wisarionowicz - przedstawił się. - Witam panie Paczenko. Zgodnie z przepowiednią hrabiego Derka spotkaliśmy się znowu. Z kuchni wyszedł Maciek. Zauważyłem że wymienili spojrzenia, tak, jak gdyby już się skądś znali. -Mam polecenie od księcia Sergieja, aby przywieźć pana do nas. Zabawne, ale nikt ze znanych mi rosyjskich emigrantów nigdy nie używał w prywatnych rozmowach zwrotu "jego wysokości księcia", ale mówili o nim tak, jak o jeszcze jednym znajomym człowieku, może nieco ważniejszym, ale nic ponadto. -W odwiedziny do jego wysokości? Nie wiem, nie mam garnituru... -Nie będzie potrzebny. Przyjaciela możesz wziąć ze sobą... -Wolę zostać i poczekać tutaj - zaprotestował Maciek. - Panna Bołdyrew ostatnio... 188

-W takim razie proszę się spakować. Poszedłem do siebie i w ciągu dziesięciu minut spakowałem wszystko, co mogło mi się przydać do niedużej walizki zabranej z pokoju mojego kumpla. Przy okazji zwinąłem mu także marynarkę. -Kiedy mam się ciebie spodziewać? - zapytał mój przyjaciel -Za jakieś trzy, może cztery dni - odpowiedział Fadej. -Nie zabij Svena pod moją nieobecność - dodałem. -Dlaczego nie? - zdziwił się obłudnie. -Ja też muszę mieć jakąś rozrywkę - upomniałem go. - Opiekuj się zwierzakami. -Dobrze. Możesz ma mnie liczyć. -W takim razie do zobaczenia. -Do zobaczenia - odpowiedział, a gdy już sadowiłem się w samochodzie, dodał konfidencjonalnym szeptem. -Ładna marynarka. Przypomniał mi się dowcip własnego autorstwa. (Co to jest marynarka? Marynarka to jest strój ochronny używany przy marynowaniu śledzi.) Ale nie miałem już czasu, żeby go powiedzieć, bo samochód ruszył. -Ile czasu potrwa podróż? - zapytałem. Fadej zamyślił się na chwilę. -Za dwie godziny będziemy zapewne w Fauske, Myślę, że powinniśmy stanąć na miejscu około godziny czternastej. Tak mniej więcej jestem umówiony. Samochód przetoczył się przez las i po kilku minutach jechał już uliczkami Bodo. Na wschód. Potem jechaliśmy długą i pełną zakrętów szosą. Właściwie to całą moją uwagę pochłaniało kontemplowanie krajobrazu. Za Fauske wyjechaliśmy na dobrą autostradę, więc kierujący samochodem dodał gazu i pomknęliśmy znacznie szybciej. Widoki wokoło znużyły mnie dość szybko. Pędziliśmy przez monotonny kawałek kraju. Lasy, to znowu miejscami łyse pagórki. Kilka sennych miasteczek. Momentami widać było morze. Ruch był raczej znikomy. Zatrzymaliśmy się raz przy małej kafejce, która stała sobie przy drodze co najmniej dziesięć kilometrów od ostatniej mijanej mieściny, a jak się później okazało kilkanaście kilometrów od następnej. Zjedliśmy po ciastku, a mój towarzysz wypił ponadto szklankę kawy. 189

-Wyjechałem wczoraj wieczorem z Tromso - wyjaśnił. - Trochę się czuję zmęczony. -Przeze mnie musiał się pan fatygować, nadkładać prawie dwieście kilometrów. -Dla mnie żaden kłopot - zapewnił. Ale byliśmy już niedaleko. Po następnej półgodzinie znaleźliśmy się w sporym przemysłowym mieście, rozłożonym dość malowniczo nad brzegiem fiordu. -Mo-i-Rana - obwieścił mój przewodnik - Tubylcy mówią najczęściej krótko Mo, nasza dzielnica posiada nazwę autonomiczną, nie uznawaną jednak, przez władze i kartografów. Ta jego dzielnica znajdowała się na południe od miasta. Wjechaliśmy na niewielkie wzgórze. Zatrzymał samochód i zachęcił mnie abym wysiadł. -Co ty na to? - zapytał wskazując gestem to wszystko, co leżało niżej. Stało tu kilka domków charakterystycznych dla tych stron. Dalej ciągnął się betonowy mur obejmujący swoim zasięgiem spory obszar. Co najmniej sto hektarów. Za murem stała wioska złożona z kilkudziesięciu drewnianych domów nawiązujących stylem do rosyjskiej architektury drewnianej przełomu wieków, której przykłady znałem i z Polski. Robiło to bardzo przyjemne swojskie wrażenie. Wokoło na wzgórzach rozrzuconych było kilka niedużych dworków. Dalej za wsią na następnym pagórku znajdował się mur nieco szlachetniejszy, bo wykonany z cegły. Za nim majaczyły drzewa jakiegoś parku lub lasu. -I co ty na to? - zapytał ponownie. -Sympatyczne. Obwarowania niemal jak Berlin Zachodni. Ten mur to dla ochrony przed tubylcami? -Po części tak. Wsiedliśmy i zjechaliśmy na dół. W murze znajdowała się brama i wartownia. Tu dopiero zdałem sobie sprawę, gdzie trafiłem. Zajęło się mną dwu rosłych drabów, którzy zbadali moją tożsamość, potem zdjęli mi odciski palców, zapowiedzieli, że następnym razem przydałby się jeszcze skan genetyczny (cholera wie co to takiego), zrobili zdjęcia z kilku różnych profili, wpisali moje personalia i datę przybycia łącznie z godziną i minutą do pamięci komputera, na koniec kazali mi się zapoznać z kilkustronicowym dokumentem. Dokument ten wyliczał szczegółowo jakich informacji o życiu osady nie mogę ujawniać poza nią. Do tego musiałem podpisać oświadczenie, że zapoznałem się z nim i zdaję sobie sprawę, że w razie tych informacji ujawnienia, podlegam takiemu samemu wymiarowi kary, jak mieszkaniec tego niewielkiego raju. Zapachniało mi 190

to totalitaryzmem najczystszej wody, ale spokojnie złożyłem swój podpis. Wystawili mi przepustkę i mogliśmy jechać dalej. -Ostre przepisy w dziedzinie bezpieczeństwa - zauważyłem. Fadej uśmiechnął się. -Bywały przypadki, że wchodzili tu ludzie, których nasłano, aby sprawdzili co tu się dzieje, ale nie wszyscy wydostali się z powrotem na zewnątrz. Zabrzmiało to diabelnie ponuro. Przejechaliśmy przez osadę dość szybko, ale spostrzegłem kilka sklepików z szyldami wypisanymi cyrylicą, potem droga wspięła się pod górę do kolejnej bramy. Tu ponownie sprawdzono naszą tożsamość i przepuszczono. Za bramą znajdował się piękny park, choć przeważały w nim drzewa iglaste nad liściastymi. Wreszcie samochód zatrzymał się przed pałacem. Była to frymuśna budowla zaprojektowana przez najwidoczniej w sztok pijanego architekta cierpiącego dodatkowo na manię wielkości. Architekt ten naćkał gęsto kolumienek półokrągłych baszt i innych detali architektonicznych zupełnie bez ładu i składu. W sumie robiło to przykre wrażenie. Zaraz też na nasze powitanie wyszedł sam gospodarz. Książę miał wówczas dwadzieścia siedem lat, ale wyglądał na znacznie więcej. Na jego twarzy odbijały się wszystkie trudne chwile, jakich nie szczędził mu złośliwy los. Ale od razu było widać, że jest to wielki człowiek. Wielki w każdym calu. Wysiadłem z samochodu i złożyłem dworski ukłon. -Witaj Tomaszu - powiedział po polsku. (Później dowiedziałem się, że studiował kiedyś ten język zdaje się na filologii słowiańskiej w USA, ale w pierwszej chwili diabelnie się zdziwiłem.) - Cieszę się mogąc cię widzieć. -Ja także poczytuję sobie za zaszczyt mogąc... Urwałem w pół słowa. Zza pleców księcia wysunęła się dziewczyna. Mimo, że ubrana była zwyczajnie w szary dres i tenisówki wiedziałem od pierwszej chwili, że jest to autentyczna księżniczka. Sam nie wiem jak się tego domyśliłem, ale jak się okazało nie pomyliłem się. Nie była nawet bardzo ładna, miała typową rosyjską arystokratyczną urodę. Owalną twarz, ciemne włosy i nieco mocniej zaznaczone kości policzkowe. Włosy spięła sobie w dwa kucyki, które majtały się jej jak uszy spaniela. -Tomaszu, to moja bratanica księżniczka Tatiana Igorewna Orłow-Astrachańska. Moja droga, to Tomasz Nikitycz Paczenko-Uherski, o którym tyle ci opowiadałem. Pokaż mu pokój gościnny. Mnie niestety czekają obowiązki. Minął mnie i ruszył do samochodu. Zauważyłem jeszcze kątem oka jak Fadej wyprężył się i zasalutował.

191

-Chodź Tommek? - powiedziała do mnie. - Przepraszam, mówisz po rosyjsku? -Ależ oczywiście. Złapała mnie za rękę i pociągnęła do wnętrza. Przeszliśmy długim korytarzem, potem pół piętra do góry i kawałek innym korytarzem, do sporego salonu, gdzie przy dużym stole siedziało kilku facetów po jakieś osiemnaście - dziewiętnaście lat i notowało słowa jakiegoś starszego, który wyjaśniał im wiszący na ścianie schemat czegoś. -Studenci - powiedziała widząc moje zainteresowanie. - Normalnie powinni być w bibliotece, ale tam odnawiają podłogę. -Co oni studiują? - zaciekawiłem się. Parę tygodni później nie odważyłbym się zadać tak niedyskretnego pytania. Ale błądziłem chwilowo w niewiedzy. -Teorię i praktykę odbudowy sieci administracyjnej na prowincji - powiedziała. - I inne takie. Poszliśmy po schodkach na piętro i jeszcze kawałek korytarzem. Pchnęła drzwi pokoju po lewej stronie. Intarsjowane meble, boazeria, kasetony na suficie. -Tam jest łazienka i ubikacja - pokazała drzwi w głębi. - Ja mieszkam naprzeciwko, jakbyś czegoś potrzebował to zapukaj. Obiad będzie za jakieś pół godziny, będzie to impreza nieoficjalna. Z grubsza zrozumiałem, co chce przez to powiedzieć. -Aha. - zgodziłem się. -Jakoś dziwnie patrzysz - zauważyła. -Wybaczcie, po prostu po raz pierwszy w życiu widzę księżniczkę. Uśmiechnęła się. -A jak sobie wyobrażałeś? -zapytała. - W diademie na głowie, sukni do ziemi i safianowych pantofelkach? -Coś w tym guście. - uśmiechnąłem się przepraszająco. -Rozczarowałam cię? -Nie śmiałbym... 192

-Nie przejmuj się - poprosiła. - Mam diadem w sejfie w pokoju. Jeśli poczujesz się dzięki temu lepiej, to mogę założyć go do obiadu. -Nie wiem, co powinienem powiedzieć... Puściła do mnie oczko. -Rozgość się. Zajdę po ciebie - obiecała. I poszła sobie. Rozpakowałem walizkę, umyłem się po podróży, zmieniłem koszulę na czystą i wyszczotkowałem marynarkę. Przyczesałem włosy. W międzyczasie mój chory umysł podsuwał mi wizje odrodzonej carskiej Rosji ze mną jako namiestnikiem Kongresówki. Czułem coraz bardziej dziką euforię. -Niech żyje autorusyfikacja - powiedziałem sam do siebie. Potem pomyślałem sobie o pani Pszczółce, która była moją wychowawczynią i rusycystką w podstawówce. Gdyby ta biedna kobieta wiedziała do czego używać będę języka, który wbijała mi do głowy! Księżniczka przyszła po mnie kilka minut później. Miała na czole piękny diadem, ze złota i szmaragdów, ale nie zmieniła swojego dresu na nic innego. Patrzyłem na nią przez chwilę a potem uświadomiłem sobie, co mówi moje serce. Pokochałem ją od pierwszego wejrzenia. Zauroczyła mnie. Staliśmy przed sobą i uśmiechaliśmy się do siebie. Jak niebo i zbrukana ziemia.... KONIEC ZESZYTU DRUGIEGO 26 lipca wtorek (dokończenie). Spodziewałem się obiadu na sto osób, ale rozczarowałem się. Obiad podano w niedużym pokoju, którego okna wychodziły na lesiste wzgórza, na południe od miasta. Stół zastawiony był na trzy osoby i byliśmy tam tylko we trójkę. Książę, księżniczka Tatiana i ja - niegodny pachołek. -Co tam u ciebie słuchać Tomaszu? - zagaił gospodarz. -Właściwie to nic specjalnego - odpowiedziałem. - Dom kapinkę się zastał, nie używano go przez ostatnie lata. Weszła wilgoć, trzeba go będzie wyremontować, co zresztą już powoli zacząłem robić. Warunki są prymitywne, ale kilka miesięcy i odszykuję go. -Gdybyś potrzebował pomocy to mamy tu w osadzie cieślę, mógłbyś zasięgnąć fachowej porady. Mamy też ekipę budowlaną...

193

-Naprawdę cieszyć może tylko to, co zrobi się własnymi rękami wasza wysokość, toteż pozwolicie, że nie skorzystam z waszej oferty. Uśmiechnął się lekko. Wiedział co odpowiem. -Zdaje się, że mieliście tam w Bodo jakąś straszną rozróbę? -Rozróbę? - zdziwiłem się. -Wasze brukowce pisały o spaleniu obozu żeglarskiego i zatopieniu jakiegoś jachtu. Czy to miała być aluzja? -Nie słyszałem - powiedziałem. - Gazety czytuję rzadko. Zjadł pierwszy, przeprosił i wyszedł. Widocznie gdzieś mu się spieszyło. Zostaliśmy sami przy deserze. -Umiesz jeździć konno? - zapytała. -Może nie tak jak Juli-an Bołdyrew, ale nie narzekam. -Ach, odwiedzała cię. Co tam u niej słychać? -Nie mam pojęcia. Rozmawialiśmy tylko chwilę. Nawet jeśli starała się być miła, to nie było to szczególnie widoczne. -Ona już taka niestety jest. Byłyśmy kiedyś dobrymi przyjaciółkami, ale to się zmieniło od kilku lat. Po obiedzie zaciągnęła mnie na tyły budynku, gdzie znajdowała się stajnia. Weszliśmy do środka. Konie ustawiono w sposób artystyczny. Stały w boksach, rzędem dobrane pod kolor. Od karych aż po białe araby. Białych było pięć. Nie wszystkie tak idealnie mlecznej barwy, jak te na których jeździli Juli-an i jej brat. -Wybierz sobie - zrobiła zachęcający gest. -Nie znam ich. Muszę zdać się tu na was. Uśmiechnęła się lekko. Poszliśmy na koniec stajni tam, gdzie stały araby. -Popatrz na tego źrebaka - pokazała mi. - Jeśli byłbyś zainteresowany, to jest na sprzedaż. -Raczej nie byłbym zainteresowany. Nie miałbym gdzie go trzymać, o kosztach nie wspominając. A dlaczego?

194

-Popatrz na jego bok. Popatrzyłem. Miał ciemniejszą plamę. Wyglądało to dość dziwnie, bo włosy były ciemne tylko u swojej nasady. -Farbowany? - zdziwiłem się. -Nie mogłam patrzeć, jak mój wuj się martwi, więc ukradłam Juli-an butelkę rozjaśniacza do włosów i nasmarowałam go. Tyle, że znowu odrasta. -Ojej - wyraziłem swój zachwyt dla jej inteligencji. -Wuj był niespecjalnie zachwycony, a Juli-an jeszcze mniej. Myślałam, że dojdzie do rękoczynów, ale na szczęście nie odważyła się drapać, ani targać za włosy...księżniczki. Popatrzyłem jej w oczu. Było w nich coś niepokojącego. Upojenie władzą? Wzięliśmy dwa konie. Nie siodłaliśmy ich. Oboje, jak się okazało, lubiliśmy jeździć na oklep. Zanim wyjechaliśmy pojawił się służący. Wyglądał zupełnie jak ten staruszek, grający lokaja w "Batmanie". Wręczył mi pistolet maszynowy Uzi. -Będziesz się umiał w razie czego z tym obchodzić? - zapytał. -Tu się odbezpiecza, a potem naciska na to? - upewniłem się. Uśmiechnął się i skinął głową. -Tylko nie zapomnij wycelować - powiedział. W pierwszej chwili myślałem, że kpi, ale patrząc w jego oczy spostrzegłem przyjazne iskierki. Wyjechaliśmy do parku. Było chłodno, choć słonecznie. -Koniec lipca, a już prawie jesień - powiedziała Tatiana. - Lubisz jesień, mam nadzieję? -Gdzieżbym śmiał nie lubić, jeśli tylko wy lubicie... Parsknęła śmiechem. -A tak naprawdę? -Uwielbiam, gdy liście się sypią z drzew i zacina deszcz, a ja mogę siedzieć sobie w ciepłym pokoju i popatrywać na to przez grube szyby. Ale tak swoją drogą to uważam, że nie ma złych ani dobrych pór roku. -Przeżyjesz tu zimę to zmienisz zdanie. Świetnie mówisz po rosyjsku. 195

-Staram się. -Co zamierzasz robić w przyszłości? -Szczerze mówiąc nie mam chwilowo specjalnie przejrzystych planów. Myślałem o uniwersytecie w Uppsala, ale obawiam się, że nie znam w wystarczającym stopniu języka, żeby sobie poradzić. Kiwnęła głową, jak gdyby przyznawała mi rację. Ale potem powiedziała: -Hrabia Derek świetnie mówi po szwedzku, mógłby cię nauczyć. Ponadto zazwyczaj przed zdawaniem na uniwersytet studenci obcojęzyczni mają prawo do rocznego kursu językowego, choć nie znam szczegółów. A co potem? -Jeszcze nie zdecydowałem. Poszukałbym sobie jakiegoś zajęcia. -Może byłbyś w przyszłości zainteresowany pracą u nas? -To znaczy? -Właściwie to miasto jest nasze. Holding Orłowów kontroluje wszystkie ważniejsze inwestycje w Mo. Potrzebujemy oddanych i pewnych ludzi o żelaznej uczciwości. -Jestem wdzięczny za propozycję. Pomyślę o tym - obiecałem. - Ale to jeszcze tyle czasu... Wjechaliśmy na nieduże wzgórze, chyba to, które widać było przez okno z jadalni. Za nim znajdowała się niewielka, dość głęboka dolinka. Na jej dnie stała altana a wokoło rosły kwitnące drzewka wiśni. Zjechaliśmy na dół. Było tu znacznie cieplej niż w parku, pewnie dlatego, że znaleźliśmy się w miejscu zupełnie osłoniętym od wiatru. Zsiadłszy z koni puściliśmy je wolno, aby mogły sobie poskubać trawę. Weszliśmy do altany i siedliśmy na ławce. -Ile w tym poezji - powiedziałem patrząc na kwitnące drzewa. -Nie jesteś zdziwiony? -Trochę. Rozumiem, że tu na północy drzewa kwitną później. Jedyne co mnie zaskakuje to jak udało się utrzymać przy życiu tak delikatne drzewa w tej okolicy. -Większą część roku są ogacane słomą. Niby mamy tu klimat odznaczający się dużym wpływem morza, ale w zimie potrafi być nawet dwadzieścia stopni mrozu, a śnieg może padać nawet w maju. Nie mamy z tego owoców. Na jesieni pojawiają się zielone, ale nie zdążą dojrzeć, gdy ścina je mróz. Wypaczona wegetacja. Byłeś w Kanadzie? 196

-Nie, nie zdarzyło mi się. -W Kanadzie mieszka wielu Rosjan. Polacy też się trafiają. Jeździłam trochę po świecie. Najpierw do Francji do cara Włodzimierza... -O! To macie tu i cara? -Cara - pretendenta. Nudno w tym całym Saint Briac, a etykieta tak rozbudowana, że ciężko było głębiej odetchnąć. Ale były i zabawne sceny. Pojechaliśmy na przejażdżkę promenadą, i spotkaliśmy jakiegoś faceta, któremu popsuł się samochód. Car zdjął marynarkę, zagrzebał się w trzewiach maszyny i w ciągu dziesięciu minut naprawił. Miłość do dawnego zawodu. Czytałam jego biografię, z tego co pamiętam pracował jakiś czas jako mechanik samochodowy. -Biografię? -Tak autorstwa hrabiego Derka "Droga carów". Mam nawet własny egzemplarz z dedykacją hrabiego. Gdybyś chciał się zapoznać z innymi jego pracami to mamy w bibliotece spory wybór jego dzieł. -Z przyjemnością skorzystam. Przeciągnęła się kusząco. Poczułem, że mam zupełnie zwyrodniałą wyobraźnię. Ale zaraz mi przeszło. -Potem byłam dziesięć miesięcy w Kanadzie. U ciotki. - wzdrygnęła się na samo wspomnienie. -Aż tak źle? -Gorzej. Znacznie gorzej. Oczy jej popatrzyły gdzieś w przestrzeń. Coś sobie przypominała. Nie przeszkadzałem jej. Milczała może minutę. Po głowie zaczęły mi chodzić dziwne myśli. Na przykład, co by było, gdybym ją teraz pocałował. Wolałem nie sprawdzać. Ocknęła się niespodziewanie. -Wybacz, zamyśliłam się. Pojedziemy dalej? Złapaliśmy konie, które nie miały specjalnej ochoty przerywać pożywiania się trawą i pojechaliśmy. Zawróciliśmy w stronę morza. Następny pagórek był łysy, a w jego centralnym miejscu znajdowało się palenisko. -Miejsce spotkań czarownic? - zaciekawiłem się.

197

-Nie, tutaj zazwyczaj odbywają się uroczystości na świeżym powietrzu powiedziała. - Na przykład moje urodziny. W zeszłym roku było wesoło. Juli-an pokazywała nam jak się gasi batem świecę i jeden z zaproszonych chłopców omal nie stracił zęba. -Ojej - wyraziłem swoje współczucie. -Dostał świecznikiem prosto w twarz. Konna jazda jest twardą grą. Trzeba mieć odporność. Zawróciliśmy do pałacu. Oddałem służącemu broń i sprawdziłem, czy w kopyta koni nie nabiły się kamienie. -Co chcesz teraz robić? - zapytała. -No cóż, chętnie zapoznałbym się z zasobami waszej biblioteki. Jeśli naturalnie nie ma tam zbiorów, których znajomość mogłaby być źle widziana... -Prohibita trzymamy oddzielnie. Zaprowadzę cię. Zaprowadziła. Biblioteka była ciekawym miejscem. Pomieszczenie miało rozmiary sporej sali gimnastycznej. Pośrodku na potężnym stole, stało kilka komputerów. Od podłogi do sufitu ciągnęły się regały, na których ustawiono tysiące książek. Wszystkie tak samo oprawione w brązową skórę, ze złoceniami. Wyobraziłem sobie sumę, jaką musiało pochłonąć ich oprawienie i lekko zmiękły mi kolana. W bibliotece siedziało kilka osób, zajętych czytaniem lub pisaniem czegoś na komputerze. Połowa podłogi była świeżo zeszlifowana i czekała na pokrycie lakierem. -Trafisz stąd do siebie? - zapytała księżniczka. -Po schodach do góry, potem na lewo, korytarzem do końca, potem jeszcze raz na lewo i po schodach na piętro? -Brawo. Masz świetny zmysł orientacji. Poszła sobie. Katalog był skomputeryzowany. Poczekałem chwilę, aż miejsce przy terminalu zwolni się, bo siedział przy nim jeden z tych dziwnych "studentów". Siadłem i po paru minutach prób, siedziałem przy czymś takim po raz pierwszy w życiu, wywołałem część dotyczącą czasopism. Właśnie przeglądałem pliki, gdy inny student podszedł i popatrzył mi przez ramię. -Może wam pomogę? - zapytał. - Podał mi dyskietkę i gestem wskazał sąsiedni komputer. Włączyłem go i wgrałem weń dyskietkę. Wyświetlił się zbiór artykułów prasowych dotyczących śmierci księcia Igora Orłowa.

198

-Wszyscy za pierwszym razem tego szukają - wyjął dyskietkę i umieścił troskliwie w kieszeni. - Wykasuj po przeczytaniu. Niespodziewanie wiedziałem, jak mam to zrobić. Informacja o kasowaniu wyskoczyła gdzieś z głębi mojego mózgu. Artykuły miały dużo mówiące tytuły: "Książę Igor Orłow nie żyje!" "Ofiary KGB", "Bolszewicka Krucjata przeciw Emigracji", "Pozostaje nam zemsta". Przeczytałem pobieżnie kilka i zrezygnowałem z reszty. Samochód trafiono rakietą Strieła, w górach w pobliżu Kiruny, już po szwedzkiej stronie. Wybuch zwalił go z szosy, ale nie zapalił się, więc napastnicy ostrzelali go z pistoletów maszynowych. Książę ostrzeliwywał się, ale mieli przewagę liczebną. Księżniczka Tatiana ocalała, bo była nieprzytomna i faceci pomyśleli, że nie żyje. Myślałem dotąd, że była córką księcia Sergieja, a teraz przypomniałem sobie co mówił gdy ją przedstawiał. Była jego bratanicą. Wykasowałem program i postarałem się zapomnieć. Wyciągnąłem sobie "Psie serce " Bułhakowa i przeczytałem od deski do deski w ciągu następnych dwu godzin. To było extra! Przeczytawszy wstawiłem książkę na półkę i poszedłem do siebie. Zaraz też zaszła po mnie księżniczka zawołać mnie na kolację. Zabawne jak ten czas szybko przeleciał. Jej wuj nie był obecny, tak, że jedliśmy we własnym towarzystwie. Wyjaśniła mi przyczyny jego nieobecności. W osadzie na dole (przy okazji dowiedziałem się, że nosi wdzięczną nazwę Nowoorłowo), wyniknął jakiś spór i jako arbitra poproszono właśnie jego. -Wuj cieszy się tu dużym prestiżem - powiedziała nalewając sobie herbaty z samowara. -Zawsze chyba tak było, że feudałowie spełniali funkcje sądownicze - wyraziłem swoje przypuszczenie. -Nie tutaj. Zresztą ci tam na dole tylko udają takich zachwyconych faktem, że mieszkamy tu pobliżu - powiedziała. - Naturalnie są tacy co wodzą za mną cielęcym wzrokiem i tacy, którzy rzucaliby kamieniami, gdyby tylko zebrali dość odwagi, ale to sporadyczne przypadki. Mój wuj studiował przez dwa lata prawo i dobrze umie interpretować zasady zarówno kodeksu honorowego, jak także zbioru zasad, którymi rządzi się nasza obszczyna. Mir, wspólnota, nazywaj to jak chcesz. Poza tym jest jeszcze coś. Tak go nie lubią, że w razie czego będą źli na niego a nie na siebie nawzajem. -I jakie kary przewidują wasze przepisy? -Za zdradę kara śmierci. I były już przypadki wykonania. Za mniejsze przewinienie zsyłka. -Na Sybir?

199

-Dobrze by było, aczkolwiek, po pierwsze nikt dobrowolnie by tam nie pojechał, a po drugie byłyby problemy z powrotem. -Ach. Zaraz, chwileczkę. Dobrowolnie pojechał? -Oczywiście nasze przepisy regulują życie wsi. Gdy komuś coś nie odpowiada wystarczy jeśli wyprowadzi się za mur. Jeśli jednak chce tu pozostać, to niestety musi się podporządkować. -Czekaj, to jest fascynujące. W jaki sposób odbywa się zsyłka? I dokąd? -To zależy. Można wybrać krótszą w gorszych warunkach, lub dłuższą w mniej uciążliwych. Odbywa się ją na zasadzie nisko odpłatnej pracy przymusowej w jednym z emigracyjnych... W jednym z przedsiębiorstw należących do emigrantów zrzeszonych w naszym ruchu. Zazwyczaj Alaska, północna Kanada i Tromso traktowane są jako ekwiwalent zesłania na Syberię. Zesłanie na teren USA, lub któregoś z krajów Europy zachodniej jest równoważne dawnemu zesłaniu do Rosji europejskiej. A dla najcięższych przypadków przewidziane jest zesłanie do Brazylii. Ono nie jest odpowiednikiem niczego, co było dawniej i jest bardzo rzadko stosowane. -A okres? -Od sześciu miesięcy do piętnastu lat, za spowodowanie śmierci innego Rosjanina z zastrzeżeniem, że najpierw trzeba się poddać normalnemu postępowaniu karnemu przewidzianemu przez miejscowe sądy państwowe. Zakręciło mi się w głowie. Po kolacji zaprosiła mnie do siebie. Jej pokój był urządzony podobnie jak reszta domu. Luksusowo i ze smakiem. Intarsjowane meble, fotel z obiciami z zielonego aksamitu, perski dywan na podłodze. Gęsty, puszysty, stopy zapadały się w niego jak w mech. Na stoliku pod oknem stał komputer IBM, a dalej było przejście do sypialni. Na ścianach wisiały maskotki w liczbie kilkudziesięciu sztuk. W rogu pokoju kilka ikon w sukienkach ze srebrnej blachy. Oceniłem ich wiek na przełom siedemnastego i osiemnastego wieku, choć mogłem się pomylić, bo do tej pory ikony widziałem tylko na obrazkach w książkach. Z pewnością jednak przedstawiały znaczną wartość. Zaczęliśmy gawędzić sobie na temat sztuki w ogóle, potem rozmowa zeszła nam a rzeźbę Vingelanda. Potem wypłynął problem ochrony zbiorów. Wreszcie gadaliśmy o problemach ochrony osobistej. -Są z tym problemy - powiedziała księżniczka. - Na noc spuszcza się w parku psy, a wszyscy mieszkańcy pałacu śpią z bronią na podorędziu. -To musi być uciążliwe - zauważyłem. -Nawet nie specjalnie. Kursy samoobrony były trudniejsze - Uśmiechnęła się. 200

-Usiłuję sobie wyobrazić was... - zacząłem. -Nie wierzysz? - poczułem, ze koniecznie chce się popisać zdobytymi umiejętnościami. -No cóż... -Stań proszę. Stanąłem pośrodku dywanu i popatrzyłem a nią. Uśmiechnęła się lekko a potem jej dłoń wystrzeliła do przodu i pstryknęła mnie lekko pod brodą. Przez ułamek sekundy nic się nie działo, a potem poczułem, że lecę. Upadłem na wznak i przez dłuższą chwilę nie mogłem opanować gwałtownych skurczów mięśni, które miotały mną podobnie jak to się dzieje przy ataku padaczki. Wreszcie doszedłem do siebie. Księżniczka nachyliła się i podała mi szklankę wody. -Wybacz - powiedziała. - Troszkę przesadziłam. Troszkę!? -Co to było? - jęknąłem. -Gołąb byłby w stanie ogłuszyć człowieka uderzeniem skrzydła, gdyby wiedział, gdzie uderzyć. Ja po prostu wiem to, czego on nie zdołał nigdy poznać. -To działa zawsze? Na każdego? -Nie, mniej więcej w jednej trzeciej przypadków. Niektórzy ludzie są na to prawie zupełnie niewrażliwi. Wiesz na jakiej zasadzie to działa? -Bardzo precyzyjne uderzenie w splot nerwowy? -Dokładnie. Drugie takie miejsce jest na karku. -Wierzę ci, nie musisz pokazywać! Odruchowo przeszedłem w rozmowie z nią na "ty", co mnie speszyło, ale na szczęście nie zauważyła. Właśnie wstawałem z podłogi, gdy przyszedł książę. -Ech Tatianka, czy ty musisz każdego tak marnować - skarcił ją. - Wybacz Tomaszu, ona lubi się popisywać swoimi umiejętnościami... -Otrzymać cios tak delikatną dłonią to sama przyjemność - powiedziałem. Roześmieli się oboje.

201

-Przepraszam moja droga - zwrócił się do niej, - ale chciałem teraz ja skorzystać z towarzystwa mojego, bądź co bądź, gościa. -Ależ oczywiście wuju - powiedziała posyłając mu jednocześnie dość dziwne spojrzenie. -Pozwól przyjacielu, chciałem ci coś pokazać - zwrócił się do mnie. Poszliśmy. Najpierw trafiliśmy do jego gabinetu. Gabinet był niewielki, ładnie umeblowany, na ścianie wisiał portret cara. Książę podszedł do ciężkiej rzeźbionej szafy bibliotecznej i bez trudu odsunął ją na bok. Ukazały się stalowe drzwi wyposażone w zamek kodowy. Otworzył je i oczom moim ukazały się schody biegnące w dół. -Schodź pierwszy - zachęcił. - Uważaj, bo tam jest dość stromo. Zacząłem schodzić w głąb, gdy niespodziewanie za plecami usłyszałem metaliczny szczęk. Pomyślałem sobie, że to gospodarz odbezpieczył pistolet i zaraz zwalę się ugodzony kulą gdzieś na dół, ale po sekundzie uświadomiłem sobie, że to po prostu zaskoczył jakiś zatrzask przy drzwiach. Zeszliśmy jakieś piętnaście metrów poniżej poziomu ziemi. Korytarz zakręcił i znaleźliśmy się przed wielkimi stalowymi wrotami. U ich stóp leżał kościotrup w mundurze radzieckich wojsk MSW. Skąd wiedziałem, że MSW? -Co mu się stało? - zaciekawiłem się. -Spadł ze schodów i kark sobie skręcił. Robi wrażenie no nie? -Niezłe...? Zaraz. skąd się tu wziął radziecki żołnierz w pełnym umundurowaniu? -Kościotrup jest z gipsu. Kupiłem go w fabryce pomocy naukowych. Poczułem się odrobinę lepiej. Książę wykręcił na tarczy jakiś długi ciąg liczb i stalowe wrota cicho odsunęły się na bok. Wyjął z kieszeni latarkę i błysnął nią w głąb pomieszczenia. Zapaliło się światło. -Zamknij oczy - polecił, - nie z przyczyn bezpieczeństwa. Dla efektu. Zamknąłem posłusznie. Wziął mnie za rękę i poprowadził do środka skarbca. Potem ustawił naprzeciw czegoś. -Możesz otworzyć - powiedział. Otworzyłem i zamarłem ze zdumienia. Stałem przed złotym murem. Minęła długa chwila, zanim uświadomiłem sobie, że mur ten stanowią setki ikon zawieszonych gęsto jedna przy drugiej na betonowej ścianie. Wrażenie było niesamowite. 202

-Jak w grobowcu Tutanchamona - szepnąłem. -Lepiej - odpowiedział kniaź. Wpatrywałem się w milczeniu. Ikon były setki. Wszędzie błyszczało złoto.(Choć z całą pewnością koszulki nie były z litego złota ale z mosiądzu lub pozłacane). -Ile ich tu jest? - zapytałem słabym głosem. -Niespecjalnie dużo. Pięćset, może niecałe pięćset sztuk. Reszta jest tam. Odwróciłem się i zamarłem. Na przeciwległej ścianie znajdował się regał, ciągnący się wzdłuż całej jej długości dobre trzydzieści metrów, na którym także stały ikony, wstawione tak, jak wstawia się książki na półkę. -Sto dwanaście tysięcy sztuk - pochwalił się. - Gromadzone przez ponad sześćdziesiąt lat przez moją rodzinę. -Niesamowita kolekcja. -To nie jest kolekcja w ścisłym tego słowa znaczeniu. To depozyt. W stosownej chwili, gdy w bliżej nieokreślonej przyszłości komunizm w Związku Radzieckim zostanie obalony, przekażę to wszystko rosyjskiemu ministerstwu kultury i sztuki. Przeszliśmy dalej. Stały tu skrzynie zawierające serwisy z porcelany, skrzynie wypełnione srebrnymi kielichami i kilka dużych pak wypełnionych niezbyt fachowo odkutymi freskami. -Klasztor Sołowiecki, piętnasty wiek - wyjaśnił książę. - Z soboru, który został wysadzony w powietrze. Nie miałem pojęcia jak można było ukraść kilka ton tynku z siedziby KGB, ale widocznie było to możliwe. Przeszliśmy do następnej sali. Znajdowała się tu gablota zawierająca kilkaset miniatur malowanych na kości słoniowej i porcelanie, oraz duża ilość skrzynek zawierających rzeźby. Drewniane i kamienne, niektóre jak mi się wydaje odkute zostały z jakichś elewacji. Ponadto był tu potężny sejf. Puntiłowskich zakładów. -Tego co się tu znajduje nie powinienem ci pokazywać, nie chciałem ci pokazywać... -Z radością obejdę się bez tej wiedzy. -Hrabia Derek wymógł na mnie obietnicę, że pokażę ci to nawet jeśli nie będziesz chciał. Trudno mi powiedzieć dlaczego, ale pewnie miał jakieś swoje powody, bo

203

nie należy do ludzi, którzy lekceważą względy bezpieczeństwa tylko po to, aby się czymś pochwalić. Gospodarz otworzył drzwi i wyjął z wnętrza drewnianą skrzynkę. otworzył ją i pokazał mi jej zawartość. W skrzynce leżał masywny złoty krzyż. Musiał ważyć co najmniej dwa kilogramy. -Dar Aleksandra III-go dla Jana z Kronsztadu - wyjaśnił. - Przygotuj się na szok. -Już jestem zszokowany, więc nie sądzę, żeby coś mogło mi zaszkodzić powiedziałem. Myliłem się oczywiście. Książę Sergiej wyjął z sejfu niepozorne pudełko po butach, z ordynarnej szarej tektury ozdobione polską etykietką. Otworzył je i wyjął ze środka koronę carów. Koronę Aleksandra Drugiego. -I co ty na to? - zapytał. -Falsyfikat - stwierdziłem z całkowitą pewnością. Uśmiechnął się szeroko. -Dlaczego tak sądzisz? -A skąd by się tu wzięła? -O to musiałbyś zapytać hrabiego. Jak także o to, co podłożył na jej miejsce w Ermitażu. Ale ta jest prawdziwa. Możemy to zresztą łatwo sprawdzić. Podszedł do gabloty z miniaturami i przeciągnął rantem wysadzanym brylantami po szkle. Pojawiły się na nim tysiące matowych rys. -Niemożliwe - szepnąłem, ale teraz wierzyłem już, że jest ona prawdziwa. -Teraz rozumiesz dlaczego nie chciałem ci tego pokazywać. Ta informacja to śmierć. Oni z całą pewnością dowiedzieli się już, że to co mają u siebie nie jest prawdziwe. Myślę, że trwają poszukiwania. Podał mi ją. -Przymierz - zachęcił. -Ojej. Nie czuję się godny. -Derek mówił, żebyś przymierzył. Sam nie wiem czemu, ale też jestem ciekaw. Tam masz lustro - wskazał ciężkie zwierciadło w bogato rzeźbionej ramie. 204

Podszedłem i założyłem ją na głowę. Zobaczyłem chłopaka w sztruksowej marynarce, jeansach i kapciach, o pociągłej wymizerowanej twarzy z koroną carów na głowie. Spod korony wymykały się kosmyki włosów niezbyt określonej barwy. -Nie pasuje - zdjąłem i oddałem mu. Założył sobie na głowę. Pomijając nieodpowiedniość stroju (miał na sobie garnitur zamiast paradnego munduru),pasowała jak ulał. -Jak na obstalunek zrobiona - powiedziałem. Tak jak gdybym go kapinkę przestraszył. Zdjął ją z głowy i włożył ponownie do pudełka, po czym umieścił w sejfie. -Lepiej się nie przyzwyczajać - powiedział. -Chciałbym, dać ci coś na pamiątkę - powiedział. - Hrabia Derek wspominał, że zbierasz monety? Brwi uniosły mi się do góry. -Pierwsze słyszę. -Wybierz sobie z tego - podał mi ciężkie jak diabli pudełko wypełnione srebrnymi talarami, złotymi rublami i dukatami. Leciutko mnie przymurowało. Pogrzebałem przez chwilę w tym bogactwie i wybrałem sobie monetę ośmiorealową wicekrólestwa Peru. Nieforemny placek srebra z wybitym zużytą sztancą herbem. -Jeśli mógłbym prosić... Uśmiechnął się lekko. -Tak skromnie? - zapytał. -Wybrałem to co według mnie ma wartość nie tylko historyczną ale także emocjonalną. Popatrzył na mnie i kiwnął głową, jak gdyby przyznawał mi rację. -Srebro z Potosi - powiedział. - Oświęcim czasów konkwisty. Nie rozwijał dalej swojej myśli. Straszliwe kopalnie srebra zanieczyszczonego arsenem i rtęcią. Indianie marli w nich jak muchy.

205

-Pokażę ci jeszcze coś. Wydobył z szafy bibliotecznej opasły mszał. W książce tkwiła kula. -Czy ten kto się tym zasłonił przeżył? - zapytałem. -Nie. Strzelili mu w plecy i dopiero książka zatrzymała kulę. To w pewien sposób metafora naszego losu. -Stając z wami ramię w ramię do walki znajdę się po niewłaściwej stronie. -Tak. Możesz zginąć od strzału w plecy. Pokiwałem głową. Odprowadził mnie do drzwi mojego pokoju. Spędziliśmy w skarbcu przeszło trzy godziny, a były tam przejścia i do kolejnych pomieszczeń, których mi nie pokazał. W głowie miałem mętlik, toteż ucieszyłem się szczerze, gdy wreszcie mogłem położyć się w łóżku i zapaść w sen. Myślałem, że po dniu tak pełnym wrażeń będę miał nieziemskie sny, ale nie przyśniło mi się nic istotnego. 27 lipca środa. Nowoorłowo. Bezpośrednią przyczyną mojego przebudzenia było dyskretne pukanie do drzwi mojego pokoju. -Tomaszu, wstałeś już? - zapytała mnie księżniczka. -Za minutę będę do dyspozycji - odpowiedziałem raźno podrywając się z łóżka. Popatrzyłem na zegarek. Była siódma rano. Księżniczce łatwo było mówić, żebym wstawał, sama poszła spać o dziewiątej. Umyłem się pośpiesznie, lecz starannie, ubrałem i wyszedłem. Księżniczka ubrana była ładnie. Miała brązową spódnicę, o ton jaśniejszą niż barwa jej włosów, do tego białą jedwabną bluzkę z wyhaftowaną żekotką i ciemnobrązową skórzaną kamizelkę. Włosy spięła z tyłu w koński ogon, a na czole miała znowu swój diadem. -Wybacz, że cię niepokoję, ale za kilka minut będzie śniadanie - powiedziała. -Wybaczcie, to ja kapinkę zaspałem. -Co chcesz robić po śniadaniu? - zagadnęła. -Słucham propozycji, lub rozkazów. Uśmiechnęła się.

206

-Pojedziemy do wsi. Połazimy po sklepach, a ja spotkam się z jedną kumpelką. A potem się zobaczy. Śniadanie było imprezą nieco bardziej oficjalną niż posiłki dnia poprzedniego. Stół był nakryty na cztery osoby, poza mną i Tatianą obecny był książę i jakiś facet, bodajże prawnik, który nie jadł dużo, bo cały czas referował po francusku szczegóły jakichś przepisów. Księżniczka stwarzała nastrój swobody i beztroski w ten sposób, że trącała mnie swoją zgrabną giczką pod stołem i chichotała. Książę Sergiej w pewnej chwili trochę się zdenerwował i polecił mi, żebym jej oddał, to może się uspokoi. Nigdy w życiu nie kopałem księżniczki, ale nie skorzystałem z okazji, aby zdobyć nowe doświadczenia. Pod koniec śniadania zapytał mnie, czy umiem prowadzić samochód. Wyjaśniłem, że nie i co gorsza nie wiem nawet, który pedał trzeba wcisnąć... Wzięliśmy opla i pojechaliśmy. Księżniczka prowadziła. Siedziała obok i pogwizdywała. (Zanim zaczęła, nie podejrzewałem jej nawet o tą umiejętność. Cóż czasy się zmieniają, choć to nie znaczy, że na plus). W skrytce na rękawiczki leżał granat obronny F1, a na drzwiach wisiał pistolet maszynowy Heckler & Koch. Wycieczka. Nie byłem jakoś przyzwyczajony do ciągłego widoku broni, ale nie przeszkadzało mi to specjalnie, podczas gdy na przykład świętej pamięci Kurt był, wedle słów Pawcia, tak zagorzałym pacyfistą, że nawet kolekcja łusek Maćka budziła jego wstręt. Pojechaliśmy główną ulicą osady, potem zakręciliśmy przy cerkwi i znaleźliśmy się w pasażu handlowym. Dużo małych sklepików. Księżniczka wysiadła przy jednym i pogwizdując weszła do środka. Czułem się jak ostatni kretyn idąc za nią z pistoletem maszynowym przewieszonym przez ramię, ale jakoś nikt nie zwracał na to specjalnej uwagi. W sklepiku wybrała sobie dwie spinki do włosów. Zapłaciła czymś dziwnym. Zapytałem ją o to, gdy wróciliśmy do samochodu. -Ach, nie pokazałam ci? - zdziwiła się po czym wysypała na dłoń kilka monet i podała mi do obejrzenia. Zatkało mnie. Zupełnie. Po jednej stronie ozdobione były podobizną cara Włodzimierza, po drugiej był carski orzeł ale bez herbów Polski i Gruzji na skrzydłach, pod orłem była podana wartość monety: "1 rubel - dwadzieścia pięć koron norweskich". Oraz krótka a treściwa informacja, że po obaleniu komunizmu zostanie wymieniony na srebrną monetę po kursie 1:1. Rubel miał wielkość taką samą jak ruble emitowane w dawnych dobrych carskich czasach i wybity był z uczciwego srebra. Obejrzałem też drobniejsze monety. Stopa mennicza była zachowana. Od denieszki, do pięciu kopiejek bite były z miedzi, wyższe nominały także pięciokopiejówki ze srebra. -Niesamowite - powiedziałem zwracając jej bilon.

207

-Weź na pamiątkę - podała mi rubla. -Zapłacę. -Weź w prezencie. Do kolekcji. Podziękowałem i schowałem monetę do kieszeni. -Wy się tym posługujecie przy wszystkich zakupach? - zaciekawiłem się. -A dlaczego nie? Tak jest ciekawiej. A jeśli ktoś ma ochotę zrobić zakupy na zewnątrz to wymienia sobie w naszym banku. -A gdzie jest pułapka? -Pułapka polega na tym, że wobec faktu posiadania własnej waluty blokujemy odpływ pieniądza na zewnątrz, bo po co wymieniać, jeśli za pieniądz wewnętrzny można kupić to samo i po takiej samej cenie, tyle tylko, że od swoich. Zatrzymaliśmy się przy następnym sklepiku, z przyborami kreślarskimi i artykułami biurowymi. Weszliśmy. Za ladą stał chłopak może w moim wieku, może ciut starszy. Księżniczka kupiła sobie ołówek i dwie pachnące chińskie gumki. Stałem koło drzwi, ale gdy mijała mnie wychodząc odwróciłem się na moment. Uderzył mnie wyraz jego twarzy. Ujmująco grzeczny i spokojny, ale czułem, że planuje moje zabójstwo. Sam nie wiem dlaczego mi to przyszło do głowy. -Dokąd teraz? - zapytałem. -Zawróćmy do cerkwi a potem pojedziemy do ukraińskiej dzielnicy. Ukraińska dzielnica. W miasteczku liczącym może czterdzieści domów. Myślałem w pierwszej chwili, że to żart, dopóki jadąc wedle jej wskazówek nie znalazłem się na uliczce po obydwu stronach której ciągnęły się kozackie chutorki jakby żywcem przeniesione z "Ogniem i mieczem", zatrzymaliśmy się przed jednym z nich i wysiadła. Poszedłem za nią. Weszliśmy na podwórko i zaraz ze stajni, która była z boku, wyszła dziewczyna, uderzająco podobna do Maćka. Mogłaby być jego siostrą. -Poznajcie się - zachęciła księżniczka. Teoretycznie powinna nas sobie przedstawić. -Książę Fiodor Nikitycz Romanow? - zdziwiła się dziewczyna patrząc na mnie. Jeszcze jeden Nikitycz? 208

-Wybaczcie, ale mylicie się - powiedziałem. - Nie jestem aż tak szlachetnie urodzony... Jestem Tomasz Paczenko. -Marie Leamount - przedstawiła się. - Wybaczcie pomyłkę, jesteście bardzo podobnym do Romanowów. Dziewczyny zaczęły sobie rozmawiać, na temat, że warto by było pojechać na małą przejażdżkę brzegiem morza, zastanawiały się tylko, na czyich koniach. Wyszło w końcu, że konie będą Marie, natomiast księżniczka wzięła telefon komórkowy i porozumiała się z wujem w kwestii ochrony. Wreszcie uzgodniła wszystko. Wprowadziliśmy samochód na podwórko chutoru i osiodłaliśmy sobie trzy konie. W tym księżniczka, jako że miała na sobie spódnicę, miała jechać w damskim siodle. Obłęd w kratkę. Pistolet maszynowy poleciła mi zostawić w samochodzie, bo w razie spotkania z miejskimi służbami porządkowymi mogło się to źle skończyć. Za to kazała mi wziąć do kieszeni granat. Nie byłem tym zachwycony, ale czego się nie robi dla przyjaciół. (A zwłaszcza dla przyjaciółek). Wyjechaliśmy za bramę osady, i pojechaliśmy nad morze. Plaża była tu kiepska, ale mimo to było na niej trochę osób. Odprowadzali nas spojrzeniami, gdy przegalopowaliśmy brzegiem morza. Wśród rudych lub jasnowłosych potomków wikingów rozwiane ciemne włosy księżniczki musiały wyglądać dość egzotycznie. Towarzyszył nam samochód terenowy jadący skrajem wzgórz. Nigdy dotąd nie zdarzyło mi się jechać konno brzegiem morza i było to upajające przeżycie. Te rozrywki młodej arystokracji zdecydowanie przypadały mi do gustu. Gdy wjechaliśmy na bardziej dziką część plaży zwolniliśmy. Nie było dokąd się spieszyć i nikt nie mógł ukrywać Kałasznikowa po kocem na którym leżał. Zza wzgórz od czasu do czasu majaczyły fragmenty muru otaczającego osadę. Byliśmy już dość daleko, gdy zza skał wyjechały dwie konne postaci. Samochód napakowany ochroniarzami przyspieszył i wyminął nas, ale zaraz zwolnił i został w tyle. Widocznie nic nam nie groziło. Księżniczka wyjęła z torebki okulary w szylkretowej oprawie i popatrzyła na nich. -Mykoła Żurewlewycz i jego siostra Margaretta - powiedziała. Podjechali do nas i wówczas zdumiałem się po raz kolejny od przyjazdu w to zwariowane miejsce, gdzie nikogo nie dziwił widok księżniczki robiącej zakupy w towarzystwie uzbrojonego w pistolet maszynowy chłopaka, a korony carów trzymano w pudełkach po butach. Para która do nas podjechała posiadała poza pięknymi ukraińskimi nazwiskami domieszkę krwi najwyraźniej murzyńskiej. Mykoła wyglądał niemal dokładnie jak młody Puszkin, jego siostra była urocza. Miała trójkątną twarz o skośnych oczach i wystających indiańskich kościach policzkowych, oraz dość ciemną cerę. Zsiedliśmy z koni, nastąpiły powitania i prezentacje. Dziewczyny zaczęły paplać ze sobą o jakimś przedstawieniu teatralnym, które będzie wystawiane w Tromso i że trzeba się tam wybrać, tylko

209

pytanie komu najlepiej zwalić się na głowę. Ja i Mykoła mierzyliśmy się spojrzeniami. Wreszcie ja się przemogłem jako pierwszy. -Skąd rodem? - zapytałem. Uśmiechnął się promiennie. -Jestem z Parana. A mój pradziadek mieszkał w Uchaniach w chełmskiej guberni. -Ach, to jesteśmy prawie sąsiadami - zauważyłem. - Moja rodzina mieszkała podobno w Wojsławicach, a to jest raptem osiem kilometrów. Przebłysk pamięci. Mapa i oba miasteczka, połączone drogą. Gdzie mogłem to widzieć? -Miło spotkać krajana. Gdybyście się kiedyś wybierali w rodzinne strony i potrzebowali ochrony to znam karate. Roześmiałem się. -Ochrona nie będzie mi potrzebna, ale w towarzystwie podróż jest przyjemniejsza... Nie wiem tylko kiedy się tam wybiorę. Może jakoś na jesieni. Jeszcze się nad tym nie zastanawiałem. Wyłowił z kieszeni bluzy wizytówkę i podał mi. -Proszę zadzwonić w razie czego - poprosił. -Będę pamiętał. Mam nadzieję, że jeszcze się spotkamy. -Na pewno. Będziesz tu nie raz wracał. -Skąd ta pewność? -Tu znajdziesz ludzi myślących podobnie. Mój dziadek, który Polaków nienawidził totalnie, gdy pomieszkał siedem lat między brazylijczykami tak zatęsknił za jakimś kontaktem ze Słowianami, że zaczął odwiedzać polskich sąsiadów i sporo im pomagał całkiem bezinteresownie. Tak mu dopiekło. -Zapewne masz rację. -Wracamy! - zawołała w naszą stronę księżniczka. - Sztorm idzie. Faktycznie niebo przy horyzoncie zaciągnęły chmury. Znowu przejechaliśmy przez nieco bardziej zaludnioną część plaży. Wróciliśmy do osady bez przeszkód. Ochroniarz na bramie zasalutował na widok księżniczki. Zostawiliśmy konie w 210

chutorku i pożegnawszy się wróciliśmy do pałacu. Moja towarzyszka poszła się kąpać, a mnie książę poprosił na kilka minut rozmowy. Wdrapaliśmy się na wieżę, z której roztaczał się widok na okolicę. -Popatrz na naszą wioskę, Tomaszu - zwrócił się do mnie. -Zawsze trzeba mieć dokąd wracać - powiedział poważnie. - W razie czego zapewnimy ci tu całkowitą ochronę. Jeśli masz życzenie, możesz się tu przeprowadzić, choćby zaraz. -Cóż, nie znam opinii hrabiego Derka. Nie bez powodu umieścił mnie w Bodo. Kiwnął głowa. -Hrabia miewa dziwne pomysły. Nie wiem zupełnie czemu przez pięć lat trzymał cię po tamtej stronie żelaznej kurtyny. Dawno już powinien cię wyciągnąć. Zamyśliłem się. -Cenię sobie swobodę - powiedziałem. - U siebie w Bodo nie muszę brać granatu do kieszeni, gdy idę do lasu nazbierać chrustu. Tu jak zaobserwowałem... -Tak, to prawda. KGB najchętniej widziałoby wszystkich Orłowów martwych lub w łagrach. Od czasu do czasu zdarzają się wypadki wskazujące na to, że niebezpieczeństwo jest realne, nie jest tylko produktem mojej manii prześladowczej. Teraz posłuchaj. Gdybyś chciał się tu sprowadzić, dostaniesz w wieczystą bezpłatną dzierżawę dom, jaki tylko sobie wybierzesz z katalogu. Zapewnimy ci naukę w wybranym przez ciebie języku. Po norwesku, rosyjsku czy ukraińsku... Problem nasz polega na tym, że brakuje nam odpowiednich ludzi. Ci tam to miernoty. W znacznej części. Postarałem się stworzyć tu raj na ziemi. Zbudowałem niemal utopijny socjalizm. Nie wspomnę ile to pochłonęło pieniędzy. Stworzyłem optymalne warunki do wyhodowania sobie zastępu ludzi, z których pomocą można by dźwignąć Rosję z tego upadku, w jakim się znajduje..."Ruszyć bryłę z posad świata" - zacytował niespodziewanie po polsku. - A tymczasem wszystko się wali. Wczoraj wyniknęła nieprzyjemna sprawa, porżnęli się tacy dwaj nożami z zazdrości o dziewczynę. Obaj rosyjscy szlachcice od co najmniej ośmiu pokoleń. Porżnęli się nożami. Gdyby to były szable, czy pistolety i mieliby sekundantów, to jeszcze bym był w stanie zrozumieć, ale nożami jak pospolite miejscowe łobuzy... Zaproponowałem im do wyboru rok ścinki drzewa w Kanadzie, albo opuszczenie wioski. Powiedzieli, że nie jestem carem, żeby ich zsyłać i wyprowadzili się. Pewnie teraz zasilą brukowce w połowie Europy wstrząsającymi relacjami o tym co się tu wyrabia, a niejaki Icek, który krąży wokoło nas jak cień kupi od nich informacje jakie obrazy wiszą u mnie na ścianach. -Może trzeba ich było jakoś przyszantażować? - zasugerowałem.

211

-Właściwie to nie mam jak. Zagrozić im likwidacją ? Wiedzą, że ledwo daję radę trzymać inicjatywę strategiczną w wojnie z KGB. Nie zdołałbym ich prawdopodobnie dosięgnąć. Ale może będzie trzeba. Jestem przeciwnikiem stosowania kar nieodwracalnych. -Jeśli osiedlę się tutaj to nie minie dużo czasu i zrusyfikuję się totalnie. -Nikt cię nie będzie rusyfikował na siłę. To nie te czasy. -Wierzę, ale dziękuję za waszą propozycję... -Pozostaje ciągle otwarta. Gdybyś się zdecydował. Mam jeszcze jedną sprawę. Znasz dobrze kilka języków. Może chciałbyś popracować przy tłumaczeniu książek? Pewnie we wrześniu ruszy pewien projekt. Chcemy przełożyć na norweski sporą ilość dzieł rosyjskich i polskich na rosyjski. Mógłbyś na tym zarobić za stronę tyle ile się w Polsce zarabia przez kilka dni... Ja niestety uczyłem się polskiego bardzo krótko i dość dawno, zresztą i tak nie mam zbyt dużo czasu. -To brzmi interesująco. Tylko, że ja nie mówię aż tak dobrze... Czy nie macie tu lepszych ode mnie fachowców? -Twoja znajomość języków to zupełny drobiazg. Ściągasz klucz fonetyczny bezpośrednio z umysłu... - złapał się teatralnym gestem za twarz i natychmiast zmienił temat. - Znaczna część ludzi mieszkających w tej osadzie jest już zatrudniona w różnych moich firmach w mieście. Jak już mówiłem, braki kadrowe. Większość pracuje na półtora etatu. A i ich znajomość rosyjskiego często pozostawia sporo do życzenia. Walczymy z tym... -Nie można uzupełnić w jakiś sposób rezerw ludzkich? -Robimy to. Także w tej chwili. Poznałeś Żurawlewyczów? Masz odpowiedź na swoje pytanie. Jeżdżę i szukam. Niewielu jest godnych zaufania. Bywały już pomyłki. Fatalne pomyłki. Sowieci mają swoich ludzi nawet wewnątrz wsi. Szukamy ich i jeśli złapiemy likwidujemy...Ale ci ze wsi tego nie chcą akceptować. Wybacz, zadręczam cię swoimi problemami a tam pewnie czekają nas z obiadem. Obiad był bardzo smaczny. Po obiedzie lunął deszcz. Był to rzęsisty szary deszcz, po którym zazwyczaj w powietrzu pozostaje wilgoć i chłód. Książę przeprosił nas i poszedł porządkować jakieś swoje papiery a ja z Księżniczką Tatianą udaliśmy się do niej. -To zabawne - powiedziała patrząc przez okno. -Co jest zabawne? - zaciekawiłem się. Odwróciła się w moją stronę. 212

-Mieliśmy wielu gości. Byli książęta krwi, różni studenci, którym wuj zezwolił na korzystanie z biblioteki i archiwów, a w sumie z nikim dotąd nie mogłam porozmawiać tak otwarcie jak z tobą. Wszyscy zachowywali się jak gdyby połknęli kij, i omijali mnie wzrokiem, a ty otwarcie się przypatrujesz i mówisz, że nigdy w życiu nie widziałeś księżniczki... -Może po prostu jestem źle wychowany... Może... Sam nie wiem. Zapewne ciągłe uchybiam etykiecie. Ale to wina tego, że jestem prostym człowiekiem, którego nie uczyli nigdy czy należy patrzeć na księżniczkę, czy nie i który znalazł się tu tylko dlatego, że przypadkiem kiedyś ktoś walnął go w głowę, co wyprało całą pamięć. Zdjęła z głowy diadem i położyła go na nocnej szafce. -Nie ma księżniczki - powiedziała. - Patrz do woli. -Jesteś nadal... Podeszła do mnie bardzo blisko i położyła mi ręce na ramionach. -Jesteś szlachcicem - powiedziała. - Opisz co czujesz. -Nie jestem szlachcicem. A przynajmniej nic mi o tym nie wiadomo. -Widzisz, masz to we krwi. Ilu jest takich, którzy mają dobre nazwiska, a którzy doszli do wniosku, że życie wedle jakiejś etyki jest dla nich zbyt trudne. Ja osobiście nie czuję się w żaden specjalny sposób wyróżniona przez to, że jestem księżniczką. Tytuł bez znaczenia, choć czasem przyjemnie jest popatrzeć, jak komuś wypadają oczy na mój widok. Na widok młodej arystokratki. Ilu ominęło by mnie spojrzeniem gdyby nie ta kropla błękitnej krwi? -Ja nigdy! Wydaje mi się jednak, że cierpicie na brak poczucia uczestnictwa. -Masz rację. Wierzysz w miłość od pierwszego wejrzenia? -Patrząc na was tak. Pocałowała mnie. Poczułem muśnięcie jej warg jak delikatne wyładowanie elektryczne. Odsunąłem się. -Nie jestem godny - powiedziałem. Uśmiechnęła się do mnie. -Czas pokaże - powiedziała.

213

Do kolacji oglądaliśmy video. Miała sporo filmów. Wybrałem "Świat się śmieje". Kolacja była nieoczekiwanie wystawna. Świece kawior i łosoś. I butelka wina o wiele mówiącej nazwie "Saint Briac" W czasie kolacji wyraziłem chęć opuszczenia jutro Nowoorłowa. Książę Sergiej i księżniczka Tatiana protestowali, ale zdołałem się wykazać odpowiednią nieugiętością. Po kolacji wcześnie poszedłem spać. * Telewizja Norweska wyemitowała film "Fistful of dynamite" Maciek obejrzał go z prawdziwą przyjemnością. Wprawdzie sporo stracił, z uwagi na barierę językową, ale wychwycił ogólny sens, a nawet całe kawałki dialogów w miejscach gdzie przebijała się angielska ścieżka dźwiękowa. Spłynęło na niego natchnienie. Film skończył się po północy. Maciek zatarł dłonie i popatrzył w rozczuleniu na swoje cienkie długie palce pianisty, którymi zmajstrował już niejeden wynalazek na szkodę swoich bliźnich. -Garść dynamitu - szepnął sam do siebie. - To da się zrobić. Z bunkra przyniósł trzy połówki lasek amonitu, kawałek stalowej rurki i zwój cienkiego izolowanego drutu. Około pierwszej w nocy ciemno ubrana postać przemknęła się lasem, aż na sąsiednią posesję, gdzie na brzegu morza leżała niesłychanie wonna zdechła jałówka. Zawleczenie jej na field, do obozowiska Svena zajęło mu godzinę. Właśnie zaczął padać deszcz. Był dość gęsty. Amonit wybucha stosunkowo cicho. Deszcz znakomicie wygłusza odgłos eksplozji. Maciek z wprawą doświadczonego dynamitera wetknął jałówce w odbyt ładunek wybuchowy. Następnie oddalił się dwadzieścia metrów i przytknął druty do obu biegunów baterii. Krowie truchło zamieniło się w kilkadziesiąt mniejszych i większych ochłapów, które dość równomiernie pokryły cały cypel. Smród był potworny. -"Gdy byłem młody i zaczynałem stosować dynamit wierzyłem w wiele rzeczy. Teraz został mi już tylko dynamit" - zacytował z dumą i poszedł do domu pogwizdując po drodze melodię z filmu. Był młody, wierzył w wiele rzeczy i wprawiał się w stosowaniu dynamitu. A gdy zasnął, jego sny także były wybitnie bombowe. * 28 lipca czwartek Nowoorłowo - Bodo Obudziłem się podobnie jak dnia poprzedniego około siódmej rano, tym razem z własnej inicjatywy. Umyłem się, ubrałem i zszedłem na parter. W salonie siedział książę i z wyraźnym rozbawieniem czytał jakieś czasopismo. -Witaj Tomaszu. Mam dla ciebie sympatyczny artykuł do poczytania. 214

Przywitałem się. Podał mi gazetę. Usiadłem i rozłożyłem ją. Był to typowy brukowiec zamieszczający prognozy dotyczące rychłego lądowania kosmitów, oraz podobne głupoty. Środkowe strony wypełnione były wstrząsającym artykułem pod budującym tytułem "SYN CARA Z WIZYTĄ U KSIĘCIA ORLOVA!" Na honorowym miejscu pyszniło się moje zdjęcie. Zrobione zostało teleobiektywem i leciutko podretuszowane. Następne zdjęcie przedstawiało mnie i obie dziewczyny o zatytułowane było: "Czyżby matrymonialny cel wizyty?". Trzecie z kolei zdjęcie przedstawiało mnie i Mykołę gawędzących sobie nad morzem i popisane było skromnie: "Monarchistyczny gabinet cieni". Za pomocą dobrego specjalisty od fotomontażu dorysowano nam karabiny przytroczone przy siodłach. Sam tekst był jeszcze bardziej budujący. Przestudiowałem go uważnie. Cytowane w nim obszerne fragmenty moich jakoby wypowiedzi w rodzaju: "Przybyłem tu w tajnej i poufnej misji, przed wyjazdem do Rosji muszę uporządkować część spraw swojej dynastii" Etc, wprawiły mnie prawie w stan uniesienia. -I co ty na to? - zapytał kniaź. -Jestem pod wrażeniem. Nie wiedziałem, że moja tutaj wizyta ma aż tak podniosłe znaczenie. Tak swoją drogą to kto to napisał? -Jest u nas w Mo taki jeden dziennikarz. Pisuje o nas takie głupoty, że mózg gotuje się pod czaszką. Tydzień temu gdy przeciągnęliśmy mój jacht do stoczni remontowej, bo dno trochę ucierpiało na skutek uderzenia w skałę, napisał, że mój jacht został poddany przeróbce na kanonierkę przed jesiennym rejsem pirackim po Bałtyku, i że w poufnej rozmowie z nim zdradziłem gotowość zdobycia Sankt Petersburga w ciągu dziesięciu godzin poprzez desant z morza. Zabawne, ale większość poznanych przeze mnie rosyjskich emigrantów nie mogła się zdobyć na wypowiedzenie nazwy Leningrad. -Mogę zatrzymać to na pamiątkę? -Tak, zrobiliśmy już skan. Tak swoja drogą to... - urwał nagle swoją myśl, bo po schodach zeszła księżniczka. Była trochę zaspana. Ale wyglądała uroczo. Przy śniadaniu książę wyciągnął sprawę mojego wyjazdu. -Mam pewną koncepcję - powiedział. - Nie masz nic przeciwko lotom samolotem? -Nie. Zupełnie nic. Pokiwał głową, ale nic nie powiedział. Zaraz po posiłku wyjął z kieszeni telefon komórkowy i zadzwonił gdzieś. Gawędził przez dłuższą chwilę z jakimś Saszą, wreszcie rozłączył się. -O dwunastej na lotnisku w Mo wyląduje samolot po ciebie - zwrócił się do mnie. 215

Byłem wstrząśnięty. -Nie martw się, to dla mojego znajomego zupełny drobiazg. Tylko dwa dodatkowe międzylądowania. Nawet nie będzie musiał nadkładać drogi. Po śniadaniu poszedłem z księżniczką na przechadzkę do parku. Po nocnym deszczu było chłodno, choć ziemia już wyschła. -Będzie mi ciebie brakowało - powiedziała. - Tak miło nam się rozmawiało... -Mnie także... Popatrzyła na korony drzew. Jak gdyby coś rozważała. -Słyszałam, że hrabia Derek udaje się na dniach na północ. Może spotkacie się. Myślę też, że powinieneś zobaczyć występ Juli-an. Spotkamy się jeszcze z całą pewnością przed moimi urodzinami. -Będę zaszczycony. -Miło byłoby gdybyś mieszkał w Nowoorłowie. Moglibyśmy się częściej spotykać. -Wasza wysokość... -Jesteśmy sami - powiedziała z lekkim naciskiem. - Nie musisz się wygłupiać. -Wybacz, tak mi łatwiej...Tatiano. Każdy ma swoje życie. Wy macie tu swój dom, swoje problemy a ja też mam swój domek daleko na północy w gęstych lasach i tam jest mi dobrze. Z dala od cywilizacji. Może i warunki życia są prymitywne, ale ja jestem prostym człowiekiem i nie potrzeba mi dużo do szczęścia -Odwiedzaj nas tak często, jak często poczujesz samotność. Zawsze będziemy ci radzi. Weszliśmy na wyższe wzgórze z którego widać było morze. -Woda - powiedziała, - może łączyć, lub dzielić. Wierzę, że nas połączy. -Byłbym szczęśliwym człowiekiem - odpowiedziałem. Pocałowaliśmy się tam pod drzewami. To był smutny pocałunek. Wróciliśmy do pałacu. Spakowałem się. Z uwagi na mój wyjazd zjedliśmy wcześniejszy obiad. Po obiedzie wsiedliśmy do opla i pojechaliśmy na lotnisko. Książę poszedł pogadać z jednym facetem i wpuszczono nas na płytę. Pojechaliśmy samochodem po starym pasie startowym. Zatrzymaliśmy się na poboczu. Pozostało nam czekać.

216

-Chciałbym ci dać jeszcze coś na pamiątkę - powiedział książę. Podał mi pudełko takie w jakich przechowuje się biżuterię. Wewnątrz znajdował się brylant. Największy i najpiękniejszy jaki w życiu widziałem. -Kopia brylantu "Orłow" wycięta w cyrkonii. -Dziękuję. -Gdy będziesz na niego patrzył to przypomni ci się czas spędzony u nas i kto wie, może zechcesz tu powracać. Zadzwonił telefon w jego kieszeni. Odebrał i przez chwilę wsłuchiwał się w przekazywane treści. Potem uśmiechnął się promiennie i rozłączył się. -Zaraz będzie. Nie minęło pięć minut jak na niebie pojawiła się nieduża, ale szybko przemieszczająca się awionetka. Samolot wylądował niedaleko nas i bardzo szybko wytraciwszy szybkość zatrzymał się. Podeszliśmy. Z samolotu wysiadł wysoki przystojny mężczyzna z niewielkim wąsikiem. Miał około czterdziestki. Ubrany był w jeansy i szarą płócienną koszulę. -Jego wysokość książę Aleksander Timofiejewicz Gagarin, Tomasz Pawłowicz Paczenko von Uhersk - przedstawił nas sobie książę Orłow. Wymieniliśmy mocny uścisk dłoni. Pożegnałem się i wsiedliśmy do samolotu. Wnętrze było ciasne, ale przytulne. -Gdzie cię wysadzić? - zapytał książę Aleksander. -W Bodo - powiedziałem. - Jeśli można prosić. -Żaden problem. Samolot ruszył i po chwili poderwał się do góry. -To ty byłeś tym młodym, człowiekiem, który znalazł księcia Sergieja wtedy w górach w Utah? - zapytał. -Nie. -Miał szczęście, że się nie zabił. A mówiłem mu, żeby zawsze sprawdzał przed odlotem, czy ktoś mu nie pomajstrował przy mechanizmie. Nie chciał słuchać rad... -Są więc tacy, którzy majstrują przy mechanizmach? - zdziwiłem się. 217

-Tak. Może nie bardzo często, ale zdarzają się takie wypadki. -Szczyt głupoty. -Proszę? -Dłubanie przy mechanizmie. Wystarczyłoby dosypać cukru do baku. Silnik się zatrze i spada. -No proszę. To my się zastanawiamy jak unikać niebezpieczeństwa, a ty wskazujesz na jeszcze jedną rzecz do sprawdzenia przed startem. To bardzo cenna uwaga. Skąd mogłem wiedzieć, że i mnie zdarzy się mieć nieprzyjemność obserwować skutki takiego pomajstrowania. Samolot pruł jak diabli. W ciągu godziny z kawałkiem byliśmy w Bodo. Tu zaczęły się problemy, bowiem nie chciano dać mu pozwolenia na lądowanie na lotnisku, z uwagi na trwające tam jakieś szopki z powitaniem zespołu koszykarzy, który wrócił z mistrzostw. Książę wyłączył radio powiedział kilka brzydkich wyrazów po czym rozłożył sobie na kolanach plan miasta i studiował go przez chwilę. -Pasy masz zapięte? - upewnił się. - No to lądujemy. Minął lotnisko, przeleciał nad miastem i wyleciał nad nową drogę. Była równa prosta i szeroka, ale mimo to wylądował na niej dopiero za trzecim podejściem. -No to do zobaczenia - powiedział. - Trafisz stąd do domu? -Oczywiście. Dziękuję, za odwiezienie. Kiwnął mi głową na pożegnanie i odleciał. Awionetka była niewielka. potrzebowała niecałych stu metrów rozbiegu, aby wzbić się do góry. Wziąłem walizkę w ręce i poszedłem wolno w stronę Geitvagan. Nie zaszedłem daleko, gdy dogoniła mnie na rowerze Ingrid. -No hej - zagadnęła. - Widziałeś tego wariata co lądował samolotem na szosie? -Nie, nie zauważyłem. -Hm... Wybacz głupie pytanie, ale skąd się tu wziąłeś? -Wróciłem ze swojej wycieczki. -Czy przypadkiem nie przyleciałeś tym samolotem? -Droga Ingrid, skąd ci takie głupie pomysły przychodzą do głowy? 218

-Powiesz mi gdzie byłeś? Wyjechałeś bez uprzedzenia i troszkę za tobą tęskniłam. -Jeździłem do przyjaciół. Do południowego Nordlandu. -Widziałeś coś ciekawego? -Tak, nawet jedną prawdziwą księżniczkę. Mam jej zdjęcie, pokażę ci przy okazji. A co tu u was słychać? -Twój kumpel wstąpił na ścieżkę wojenną z moim bratem. Podłożył nabitą gwoździami deskę w lesie i rozwalił amonitem jakąś zdechłą krowę akurat na jego stanowisku obserwacyjnym. Do tego strzelał z procy petardami. -Ja tam go nie żałuję. Twój braciszek zachował się po świńsku. -A jeśli ja cię poproszę? -Niech napisze list, podanie o łaskę, złoży samokrytykę i wyrazi skruchę. Rozpatrzymy. -Dzięki. Pożegnaliśmy się i poszedłem na skróty przez las. Do domu miałem dwa kilometry. Gdy wróciłem Maciek siedział w kuchni i jadł kanapkę. Na rękawie miał swoją nacjonalistyczną opaskę, a na stole leżały pakuły, pułapka na myszy, petarda i stała kulka czegoś. -No cześć - powiedziałem. -Cześć. Fajnie, że jesteś, to pomożesz mi w wojnie z tym łobuzem. -W wojnie? Ach słyszałem coś o jakiejś jałówce rozerwanej na strzępy dynamitem. -Kto ci powiedział? - zapytał ostrożnie. -Jeden znajomy glina z Bodo pytał mnie, czy nie wiem coś na ten temat. -Jeśli Sven na mnie doniósł to trzeba go będzie... -Żartowałem. Jak dotąd wie chyba tylko jego siostra. -Rozniesie... -Tu chyba nie ma zwyczaju plotkowania o wszystkim co się usłyszy. Zresztą ona nie jest taka.

219

-Skąd wiesz? Tak słabo się znacie. -Budzi we mnie zaufanie. Myślę, że to odpowiednia osoba, jeśli domyślasz się o co mi chodzi. Tak swoją drogą to nasz kochany szpieg ma napisać samokrytykę, i zastanowimy się czy mamy mu wybaczyć. Skrzywił się. -Niech i tak będzie - powiedział. - Choć doświadczenie wielu pokoleń uczy, żeby nie rezygnować z zemsty. Co widziałeś tam na południu? Opowiedziałem mu. Nie wszystko oczywiście, pamiętałem o podpisanym dokumencie. Słuchał krzywiąc się co chwila. Wreszcie gdy skończyłem skrzywił się, jak gdyby zjadł kawałek cytryny. -Co ci się nie podoba? - zapytałem. -Wszystko mi się podoba, choć żałuję tego Mykoły. -Dlaczego? -Należeć do mojego narodu to ciężkie brzemię do udźwignięcia, a do tego mieć zły wygląd to już zupełnie źle. -Może masz rację. Zobacz co dostałem - położyłem mu na dłoni pudełko. -Ładne. - stwierdził sprawdziwszy uprzednio na oknie, czy mój souwenir nie tnie szkła. Wynik doświadczenia rozczarował go. Parsknąłem śmiechem widząc jego minę. Wzruszył ramionami. -Co będziesz robił? - zapytał. -Położę się trochę. Miałem za sobą ciężki dzień. Nie wiesz czasem, po co byłem im tam potrzebny? Wzruszył ramionami. -W tym samym celu co ja. Żeby księżniczka nie musiała sama jeździć konno po parku. -Przecież ma tam kupę znajomych. Uśmiechnął się.

220

-Też nie wiedziałem. Ale się domyśliłem. Im chodzi o kadry. Potrzebują ludzi. A właściwie ich mózgów. Położył mi dłonie na ramionach i popatrzył prosto w oczy. -Jesteśmy tani - powiedział. - Moich rodziców kupili za sto pięćdziesiąt dolarów miesięcznie. Organizowali potem mety dla ich szpiegów. A mnie kupili jeszcze taniej. Za trzydzieści dolarów miesięcznie, które wydaję na kursy językowe. I za obietnicę, że kiedyś będę mógł zamieszkać tutaj. Za możliwość spędzenia wakacji wśród fiordów Norwegii, albo na szkierach Szwecji, gdzie hrabia Derek ma daczę. Za parę kilogramów kiełbasy. Ty jesteś trochę droższy. Walący się dom i trzy tysiące koron na miesiąc. Ile to będzie? Gdzieś pięćset dolarów. Załatwili ci szkołę a gdy już wykażesz się odpowiednimi zdolnościami, zostaniesz studentem takim jak ci, których pewnie widziałeś w pałacu. -Ale co chcą ze mną zrobić? -Zostaniesz pracownikiem holdingu Orłowów. Zarobisz dla nich miliony dolarów, a oni zapłacą ci z tego tysiące. Zarobisz dla nich miliardy, dostaniesz setki tysięcy. -To brzmi nieźle. Kiwnął głową. -Jesteśmy niewolnikami - powiedział. - Jak cały nasz naród. Ty będziesz trochę bardziej niewolnikiem, bo inwestują w ciebie więcej. I zdobędziesz trochę więcej wolności. W ostatecznym rozrachunku ty się liczysz, a ja nie. -Przykro mi to słyszeć. -Nie szkodzi, jestem przyzwyczajony. Wędrowycze zawsze stali trochę niżej. To ustalona od trzech stuleci hierarchia. Norwiccy zawsze mieli ziemię, dochody i pieniądze. Wy, Paczenkowie byliście ich zaufanymi pomocnikami. A Wędrowycze co najwyzej zbrojną ochroną. Teraz doszli jeszcze Orłowowie. Kupili nas wszystkich. -Nie mamy szans? -Szans na co? -Uwolnić się w przyszłości i samemu stanowić o sobie. Rozkręcić własne interesy i... -Wiesz ile dostanie w posagu Tatiana? -Masz na myśli... -Tak. Ksieżniczkę Tatianę Orłow. 221

-Nigdy się nad tym nie zastanawiałem. -Ćwierć miliarda. -Koron? to kupa forsy... -Dolarów. Książę pokazał ci ją. Tak jak swojego czasu pokazał ją mnie i Pawciowi. Ma posłużyć za przynętę. Tak myślę. Sadzę, że nie wie. -Sugerujesz, że za parę lat dostanę ją za żonę, czy to tylko przynęta do pokazywania? -Nie wiem - bezradnie wzruszył ramionami. - Być może te twoje kocie oczy i mózg, który odrasta, są warte ćwierć miliarda. Poszedłem do siebie i z westchnieniem ulgi uwaliłem się na twardym łóżku. Zasnąłem niemal natychmiast. Obudziło mnie potrząsanie. -Będziesz jadł kolację? -Chętnie. -Ktoś musi ją zrobić. W odpowiedzi bluznąłem stekiem przekleństw polskich, rosyjskich, ukraińskich, niemieckich i takich, które sam wymyśliłem. Czasami budziłem się nie w humorze. -Kolacja czeka - powiedział, gdy skończyłem. Zszedłem na parter. Maciek był czegoś zły, ale dopiero gdy skończył i otarł usta serwetką, (czasami stawał się bardzo dystyngowany, co z reguły poprzedzało wybuch furii), zadał mi jadowite pytanie. -Nie widziałeś przypadkiem mojego ślicznego jedwabnego krawata, który kupiłem za blisko dwadzieścia dolarów? -Krawata? - ze zdziwieniem popatrzyłem na zwisającą mi pod brodą wymiętą szmatkę. Chyba zapomniałem go zdjąć przed położeniem się spać. -O to ci chodzi? - odplątałem go i podałem mu. -Pogniotłeś! -To się wyprasuje?

222

-Czym, bałwanie, wyprasuje jak w tym domu nie ma nic co przypominałoby żelazko? -Pożyczę od Ingrid. Po coś się ostatecznie zawiera znajomości. -Wiesz co... -Tak, wiem. Gdybyśmy byli czterdzieści lat temu i w Wojsławicach to byś mnie wychłostał. Westchnął ciężko. -Najlepiej jest kiedy śpisz - powiedział. - Człowiek ma wówczas dużo wolnego czasu i może robić na co tylko ma ochotę bez ryzyka, że zniknie mu krawat, koszula, czy para butów. -Co ty mi tu próbujesz imputować? -Nieważne. Nie zasiadywałem się. Wróciłem do siebie i znowu uwaliłem się spać. Przyśniła mi się księżniczka. 29 lipca piątek. Bodo. Obudziłem się o piątej rano. Otworzyłem okno, (że też mogłem nie zauważyć, że Maciek wstawił pod moja nieobecność okno w moim pokoju!) i zaczerpnąłem w płuca głęboki haust powietrza. Powietrze było zimne, ale pachniało lasem morzem i wiatrem opadającym z wysokich gór. Było jak nektar. W porannych promieniach słońca przyroda budziła się do życia. Ja też poczułem, że żyję każdą komórką swojego ciała. Było to oszałamiające uczucie. Zapragnąłem śpiewać z radości. O, wy ludzie wielkiego miasta. Gdzie w waszym życiu chwila na śpiew? Wstajecie rano, biegniecie do pracy, wszystko w szalonym pośpiechu. Wy ludzie z wiosek, rzeźnicy kultury ludowej, dlaczego wy nie śpiewacie? Boicie się sąsiadów? Gardzę ludźmi, który nie umieją znaleźć czasu na chwilę śpiewu! Wciągnąłem w płuca haust powietrza tak duży aż poczułem połamane kiedyś żebra. Jeśli chciało mi się śpiewać dlaczego miałem sobie nie pofolgować? Odchrząknąłem i zaśpiewałem. -A jak będę już duży, Będę palił i burzył! Będę w worku pękatym,

223

Przechowywał granaty! Poszło mi to bardzo ładnie i czysto. Zachęcony własnym sukcesem śpiewałem dalej. - Nu kak prijatno z razjaszczym awtomatom, Smiertelnoj schwadku prochadit', Smotriet' kak Kola twoj prijatel, W kałużu leżit, krowiu brasit! To też zabrzmiało nieźle. Miało się ten talent. -W Niżnom Noogrod'e, Na kakoj-to ulice, Wstrietiłsja ja z diewoczkoj, Z kotoroj proszła ma żizń! Śpiewałbym dalej, ale ktoś, (Maciek oczywiście), załomotał w ścianę. Sądząc po odgłosach łomotał starym butem, ale mogłem się mylić. -O co chodzi? - zapytałem, choć oczywiście świetnie wiedziałem o co mu chodzi. -Czy człowiek nie może się wyspać rano, gdy go najdzie ochota? - dobiegł mnie zbolały głos z sąsiedniego pokoju. -Może, może, ale nie wtedy, gdy sługa całej ludzkości rozwija swój talent odpowiedziałem. A następnie przystąpiłem o dalszego rozwijania swojego talentu. -Jedenasta godzina, dwa noże w kieszeni. Dwunasta godzina trup w zaułku leży. O pierwszej godzinie nyską podjechali. O drugiej godzinie był już na komendzie i strasznie go tam prali. Miałem jeszcze ze czterdzieści zwrotek do odśpiewania, ale nie było mi dane. Los objawił się pod postacią Maćka, który wpadł przez drzwi mojego pokoju z siekierą w ręce. 224

-Dwa noże i trup w zaułku? - zapytał jadowicie. - To da się zrobić. -O co ci chodzi? - zapytałem, choć oczywiście wiedziałem o co. -Przestań wyć, bo uszy więdną - zażądał. Prymityw. -Ja nie wyję. Ja śpiewam - oświadczyłem z godnością. -Masz taki głos jak gdybyś się uczył śpiewu u wilków. -A ty się znasz na muzyce jak ślepy na kolorach. I odnieś tą siekierę do rupieciarni, bo jeszcze zrobisz komuś krzywdę. -Jeśli piśniesz jeszcze chociaż słowo to rozwalę ci łeb! Prawdziwa sztuka zawsze była tępiona przez nieuświadomione elementy. Oczywiście nie przestraszyłem się, ale odeszła mi jakoś ochota do śpiewu. Czułem jednak w sobie potężny zew czegoś, co można by chyba było określić jako zew sztuki. Wziąłem trochę pieniędzy, rower i pojechałem do Bodo. W jednym z supermarketów kupiłem sobie kilka tubek farby oraz komplet odpowiednich pędzelków z ostrymi końcami. Nie wydałem dużo. Wróciwszy wyciągnąłem z rupieciarni kawał sklejki o wymiarach prawie metr na metr i namalowałem na nim straszliwy obraz. Właściwie to tego ranka stworzyłem zupełnie nowy kierunek malarski, który nazwałem debilistyzmem. Nazwę tą należy traktować dosłownie. Obraz był bardzo fajny. Na pierwszym planie toczyła swe błękitne wody niewielka rzeczka. Wyrastały z niej piękne żółto zielonkawe trzciny. Za rzeczką była niewielka łączka, na której stał straszliwie plugawy degenerat. Ubranie wisiało na nim w strzępach, w ustach trzymał zgaszony niedopałek papierosa, a u jego stóp poniewierała się pusta butelka po denaturacie. W tle umieściłem wielki szary budynek, karetkę pogotowia oraz dwu pielęgniarzy powiewających kaftanem bezpieczeństwa. Degeneratowi udało mi się całkiem dobrze nadać twarz wypoczywającego w sąsiednim pokoju przyjaciela. Wysuszyłem obraz suszarką i namoczywszy uprzednio pędzle, żeby się nie zmarnowały zawiesiłem go w bibliotece, na lewo od drzwi. Następnie zacząłem robić śniadanie. Przygotowania moje w bliżej niewyjaśniony sposób obudziły Maćka, który ziewając zszedł na parter. Na widok obrazu dosłownie go zatkało. -Co to jest? - zawył.

225

Chyba znowu mu się coś nie podobało. Taki to już z niego był upierdliwiec. Od czasu do czasu wstawał lewą nogą. -Obraz, a co nie widać? - wyraziłem swoje głębokie zdziwienie. -Czy mam rozumieć, że ten kicz przedstawia mnie? Trzymał siekierę w ręce. Wcale nie odniósł jej do rupieciarni. Musiałem rozegrać to bardzo dyplomatycznie. -A co, nie podoba ci się? -Nie! -No wiesz? Starałem się. -To mam być ja? W tym radzieckim mundurze? Z taką mordą? Nie była ta morda taka zła, skoro zdołał się rozpoznać. -Najpierw namaluj lepszy a potem się wymądrzaj! -Już ja ci zamaluję - wyrzucił z siebie niezbyt zrozumiałą groźbę. -Proszę bardzo - powiedziałem udając się do kuchni. Przy drzwiach zauważyłem stojącą łopatę. Pewnie znowu coś w nocy kopał. Właściwie to marnował się tu w tych lasach. Powinien pójść na archeologię albo zająć się pogłębianiem rowów melioracyjnych na Żuławach. Jego praca przyniosłaby wówczas pożytek całej ludzkości a jego trud stałby się szerzej znany. Powiedziałem mu to nawet i chyba się specjalnie nie obraził. Po śniadaniu pozmywałem i zadekowałem się w kuchni, gdzie było ciepło i przytulnie, aby sobie trochę poczytać. Nie czytałem specjalnie długo, gdy ktoś zapukał do okna. Panna Ingrid. Wyszedłem jej naprzeciw. -No hej - powiedziała. - Przyniosłam ci podanie o łaskę od mojego brata. -Wejdź proszę. Wpuściłem ją do kuchni. Zzuła z nóg wysokie buty i przyłożyła stopy do nagrzanego pieca. -Och jak przyjemnie - powiedziała z zadowoleniem w głosie. -Brodziłaś po wodzie, jak można sądzić ze stanu twoich butów i uroczych stóp?

226

-Skąd ty bierzesz tak wymyślne zdania? - zaciekawiła się. -Układam ze słownikiem, a potem uczę się na pamięć, aby mieć na podorędziu potrzebne zwroty na każdą okazję. Moje pytanie..? -Weszłam do morza, żeby obejrzeć zdechłą fokę. -I na co zdechła? -Była żywa i zwiała, gdy podeszłam zbyt blisko. -Miałaś więc zajmujący ranek. -Można to tak określić. A ty? -Też miałem zajmujący ranek. Najpierw sobie śpiewałem, ale mój kumpel się wściekł więc przestałem i zabrałem się dla odmiany za malowanie. -Umiesz śpiewać? -Tylko amatorsko. Takie tam nieudolne próby. -Ja też nie umiem śpiewać - przyznała. Ciekawe, czy księżniczka umiała. -Wspominałeś, że musiałeś wyjechać? -Tak, jeździłem do przyjaciół. Do Mo-i-Rana. -Masz przyjaciół w Norwegii? Nie wiedziałam. Bo chyba nie poznałeś ich dopiero po przybyciu tutaj? -Nie, to oni poznali mnie. -Jakie wrażenia przywiozłeś stamtąd? Delikatnie przesunąłem opuszkami palców po wargach. Od czasu tego pocałunku z księżniczką były w jakiś sposób uwrażliwione, aż do bólu. Dostrzegła mój gest. -Całowałeś się z jakąś dziewczyną? - w głosie jej było wyłącznie zaciekawienie. -Dostałem całuska na pożegnanie. -Ładna? -Ładna, ale to i tak nie ma znaczenia. Nie dla mnie. 227

-Dwadzieścia dwie korony za minutę rozmowy? Idiom? Sextelefon? -Gorzej. Znacznie gorzej. -Ojciec ceber, matka teściowa ze złej bajki? -To też. Coś w tym rodzaju. Ale nie zupełnie o to chodzi. -Inna klasa społeczna? -Trafiłaś. -Ty masz pochodzenie inteligenckie. No nie? -Zapytaj Maćka. Ja nie pamiętam... -Inteligencja - powiedział Maciek zza ściany. - Fizycy od ciekłych kryształów. -Ona jest z niższej grupy? Nie wyglądasz na takiego, któremu sprawiało by to jakąś różnicę. -Ona jest wyżej. -Ponad inteligencją? Wielkoprzemysłowa burżuazja? -Wyżej. -Nie ma wyżej. -Arystokratka. Popatrzyła na mnie zdumiona. -Nie przestaniesz mnie zadziwiać. Skąd u licha znasz norweskich arystokratów? -To nie jest norweska arystokratka. To rosyjska księżniczka. -Księżniczka!? -Trochę ich zostało - wtrącił Maciek. -O rany. W życiu bym nie przypuszczała...Ty przypadkiem nie jesteś księciem? -Rozczaruję cię. Niestety nie jestem. Choć z drugiej strony, może i jestem.

228

-Nie jesteś - ostudził mnie przyjaciel. -Ładna? Poprosiłem ją gestem w głąb domu. Weszliśmy na piętro i do mojego pokoju. Wyjąłem z walizki zdjęcie i podałem jej. Jej rozczarowanie było wręcz komiczne. -Phi. Właściwie to wcale nie jest ładna. -Tak to już bywa. Też byłem troszkę rozczarowany. Ale za to jest autentyczna. Popatrzyła na zdjęcie jeszcze raz i oddała mi. Włożyłem je do walizki wyjmując jednocześnie z niej pudełko z kopią brylantu. -Zobacz to - powiedziałem wytrząsając jej na dłoń. -Śliczne. Co to jest? Wzrok zatonął jej w migotliwych głębiach klejnotu. -Kopia brylantu "Orłow" wycięta w cyrkonii. Robi wrażenie? -Niesamowite. Nigdy nie widziałam jeszcze brylantu. Nie myśl, że jestem głupia, ja wiem, że to nie jest prawdziwy brylant, ale to jest podobne więc... -Rozumiem. Oddała mi klejnocik z wyraźnym żalem. Nie dziwiłem się, ale nie mogłem jej go ofiarować. -Co masz zamiar robić? - zapytała. -Chcę wypocząć po trudach podróżowania, to na dzisiaj, zaś jutro chciałbym zażyć nieco kulturalnych rozrywek. -Ach. Jakich rozrywek? -Uświadomiłem sobie, że nigdy nie byłem w cyrku. A bardzo chciałbym pójść. -Spóźniłeś się. Odjechali na dniach. -Wiem dokąd się udali i będę ich gonił. -Gonił? -Gonił. Gdybyś zechciała mi towarzyszyć?

229

-Dokąd oni pojechali? -Pojechali do Fauske. Byłaś tam kiedyś? -Obrażasz mnie! Nie wiedziałem, czy jest to potwierdzenie czy zaprzeczenie, ale w sumie to nie było takie ważne. -Pojechalibyśmy popołudniowym pociągiem, w Fauske obejrzymy przedstawienie, zanocujemy w zajeździe i jutro rano będziemy tu z powrotem. -W jakim zajeździe. Rodzice się chyba nie zgodzą. Wiesz są trochę stroświeccy. -Weźmiemy dwa pokoje, a zresztą twój brat i tak będzie nas śledził, więc... Zresztą mogę dać zobowiązanie na piśmie dotyczące twojej nienaruszalności osobistej. Roześmiała się. -Muszę zapytać rodziców - powiedziała. -Pozwolisz w takim razie, że odwiozę cię do domu. Kiwnęła głową. -Pozwolę. Wziąłem ją na ramę. Jechało się bardzo ciężko, tak że te sześć kilometrów zajęło mi ponad godzinę. Ingrid chichotała całą drogę, a potem powiedziała mi, że nigdy tak nie jechała. Widocznie w tym zgniłym kapitalizmie mieli zbyt dużo rowerów, aby wpaść na taki pomysł. Pojechałem do Bodo i sprawdziłem jak odchodzą pociągi go Fauske. Najbardziej mi się spodobał ten o 12:07. Zanotowałem to w pamięci i wróciłem do domu. W domu czuć było trochę spalenizną. Przyjaciel mój skończył już malować. Jego obraz wisiał na lewo od mojego. Nie był specjalnie udany, ale bez trudu wydedukowałem, że przedstawia chłopaka siedzącego na koniu tyłem do kierunku jazdy. Chłopak miał przedstawiać mnie, ale tego można się było domyśleć jedynie po fryzurze. Za to koń namalowany został bardzo starannie. Wiadomo, kozacka krew. -Całkiem niezłe - powiedziałem, gdy zszedł do biblioteki. Mówiłem to zupełnie szczerze, ale odebrał to jako złośliwą ironię. -Twój obiad też - odgryzł się. 230

-Jaki znowu obiad? Zaprowadził mnie do kuchni. Na piecu stała patelnia wypełniona spalonymi obierkami od kartofli. Same kartofle w garnku nakrytym ścierką stały pod stołem. Widocznie zajęty rozmową z Ingrid nie zauważyłem, co robię. -Dobra - powiedziałem, - ostatecznie nic się nie stało. -Następnym razem spalisz dom i też powiesz, że nic się nie stało. -Nie takie rzeczy palili nasi przodkowie w ciężkich wojennych czasach. A tak na marginesie, jadę jutro do Fauske, popatrzeć na cyrk. Może wybrałbyś się ze mną? -Będziesz miał towarzystwo tej miłej kici, nie chciałbym przeszkadzać... -Nie mam zamiaru ciągać jej w krzaki. -Ty i krzaki, nie rozśmieszaj mnie. Po prostu będziesz mi tłumaczył wszystkie dialogi, co wybije cię z rytmu rozmowy. A tak właściwie to po co przyszła? Tak w odwiedziny? -Przyniosła mi list od jej brata z prośbą o łaskę. -O! No to poczytajmy. Przeczytałem mu list. Sven postarał się, napisał bardzo kurtuazyjnie. Maciek pokiwał smętnie głową i westchnął. -To co, wybaczymy mu? - zapytałem. -No cóż to trochę sprzeczne z moimi zwyczajami, ale ostatecznie... -Widzę, że masz niewiele ośrodków zbrodniczych w mózgu. -Mało, to prawda. Właściwie to aż dziwne, że nie wyżywałem się na tobie po naszym pojedynku... -To chyba ja wtedy wygrałem? -Możliwe. Ale raczej to było nierozegrane. Możemy kiedyś powtórzyć...Nieważne. Wybaczamy mu. -Sven - powiedziałem głośno po norwesku. - Wybaczamy ci, jeśli nas słyszysz błyśnij lusterkiem w okno kuchni. Parę sekund później dostrzegliśmy błysk.

231

-Jasna cholera, mimo naszych wysiłków ten łobuz nadal nas podsłuchiwał! -To może mu nie wybaczymy? - zaproponowałem. -Już za późno, nie mogę cofnąć swojego słowa. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, żeby za kilka dni znowu się pokłócić. -Fajnie. -Choć z drugiej strony łamanie słowa danego organom ścigania i innym takim nie jest chyba grzechem... Zjedliśmy sobie obiad. Po obiedzie, około szesnastej wpadła Ingrid. Tym razem przyjechała własnym rowerem. -I jak? - zapytałem. -Rodzice się zgodzili. Prawie tak jak chciałeś, z tą tylko różnicą, że mamy nie nocować w zajeździe, ale wracać nocnym pociągiem. Tata da mi pistolet, na wszelki wypadek. -Ach jak to miło. O której się umówimy i gdzie? Pociąg mamy o 12:07. -Brat mnie odwiezie, wpadniemy po ciebie. Czy przeszkadzałoby ci, gdyby pojechała z nami moja przyjaciółka? -Ależ skądże. -Świetnie. Zatem do jutra. -Do jutra. Zaraz potem poszła sobie. Przed wieczorem zerwał się silny wiatr. Maciek z braku odpowiednio niepotrzebnych desek nie poprawiał swojej ziemianki, szumnie nazywanej przez niego bunkrem, ale zabrał się za poprawianie poddasza. Pomijając dach wymagający natychmiastowej naprawy i ściany na parterze, można było już całkiem przyjemnie mieszkać. Umeblowanie dzięki staraniom mojego przyjaciela także stopniowo uzupełniało się. Spać poszedłem dość wcześnie, nakrywszy uprzednio okno od zewnątrz jakąś szmatą, bo moja inwencja dziwnie mnie zawiodła w chwili, gdy trzeba było wymyśleć zasłonki do okna umieszczonego w skośnym dachu. Ledwo przyłożyłem głowę do poduszki przyśnił mi się straszliwy horror. Głównym jego bohaterem był jakiś facet. Dwaj gliniarze zakopywali go żywcem do ziemi. Ręce mieli upaćkane we krwi po łokcie. Potem gonili mnie po całym lesie, aby mnie zabić jako niepożądanego świadka. Brr. Miotałem się po łóżku tak 232

długo, aż się obudziłem. Pooddychałem dłuższą chwilę, aby się całkowicie uspokoić. Wreszcie ponownie zapadłem w sen. Juli-an była przyrośnięta do konia. Gonił ją kościotrup ze szlachetnym zamiarem odczepienia jej. W ręce miał zardzewiałą kosę. Dwaj gliniarze z poprzedniego snu, z łapami zakrwawionymi po łokcie zamierzali zgwałcić kuzynkę Maćka - Miriam. Rąbałem ich szablą po pradziadku. Aż przestali obdzierać ją z ubrania. Znowu się obudziłem. Długo leżałem nie mając odwagi zapaść ponownie w sen. * Strażnik Ducha uśmiechnął się do Łucji. Jego stara pomarszczona twarz wyglądała teraz bardzo dobrotliwie. -Gdy w młodości czytywałem książki SF ten kierunek literatury był jeszcze w powijakach. Sądzę jednak, że w waszym przypadku chodzi o klasyczny wariant. Rozbiliście się na Ziemi. Bóg raczy wiedzieć jak dawno temu. Załoga statku rozproszyła się i wędruje grupkami po świecie. Zapewne możecie krzyżować się z homo sapiens. -A tamta dwójka? W 1911? Skąd przyszli - zapytał Miszczuk. -Tak jak wy, z południa. Nie pytaliśmy ich o to. Posiedzicie u nas, wypoczniecie. Pójdziecie dalej. Co mamy powiedzieć następnym, którzy tu zabłądzą za sto lat? Że przyszliście z południa a potem skierowaliście się na zachód? -Czy można tu przyciągnąć tych innych? - zapytała Łucja. Stojący w drzwiach Szaman kiwnął poważnie głową. -Ile was jest? - zapytał. Semen popatrzył mu w oczy. -Na Ukrainie ta proporcja sądząc z wyników badań krwi wynosi jeden do czterdziestu pięciu milionów. Szaman spojrzał na Łucję. -Czyli jeśli proporcja ta jest zachowana na całym świecie istot twojego rodzaju jest nie więcej niż tysiąc. Oblicz teraz prawdopodobieństwo trafienia tu kogoś takiego. Liczbę przemnóż przez liczbę wsi i osad na naszej planecie i podziel przez liczbę wsi, które człowiek odwiedza w ciągu swojego życia. Fakt, że możemy was gościć oznacza albo że mamy do czynienia z przypadkiem, albo też coś w tej ziemi was przyciąga. Dlatego sądzę, że nasze wnuki za sto lat doczekają kolejnych odwiedzin. Tamta dwójka była narodowości polskiej. Nie wiem czy coś wam to pomoże.

233

-To może oznaczać, że pochodzimy z bardzo ograniczonego terytorialnie obszaru ziemi - powiedziała Łucja. - Może korzeni trzeba szukać w Polsce? Strażnik Ducha musnął dłonią jej wystające kości policzkowe. -O ile w Polsce są Indianie. Semen milczał. -Skąd wiedzieliście, że jesteśmy w pobliżu i kim jesteśmy? - zapytał. - Czy też raczej kim jest moja córka? -Stawiałem pasjansa - powiedział Szaman. - Prosty fortepian nie wyszedł dwadzieścia dwa razy pod rząd. -Nie rozumiem - jęknęła Łucja. - Jaki to ma związek? Strażnik Ducha przymknął oczy. -Wszystko co żyje na naszej planecie podlega uniwersalnym prawom matematycznym i fizycznym. Jest to w jakiś sposób determinowane. Ty jesteś, wybacz brzydkie określenie, anomalią. -To znaczy? -Twoja obecność zakłóca poważnie rytmy na ścieżkach życia. Wyjął z kieszeni kanadyjską jednodolarówkę z wizerunkiem płynącej kaczki. -Uczyłaś się w szkole statystyki. -Tak. -Jeśli rzucę monetę dwadzieścia razy, to ile razy powinna wypaść miła buzia królowej Elżiety drugiej, a ile razy płynąca kaczka? -W przybliżeniu po dziesięć każdego wariantu. -No to teraz popatrz. Rzucał monetę. Dziewiętnaście razy pod rząd pojawiły się płynące kaczki. Za dwudziestym razem moneta upadła na krawędź i pozostała w takiej pozycji. -Rozumiesz? - zagadnął. 30 lipca sobota. Bodo - Fauske - Bodo.

234

Jest wczesny ranek. Stoję przed dużym lustrem będącym fragmentem ściany budynku biurowego niedaleko portu w Bodo. Jest dość chłodno i wietrznie, a ja stoję patrząc na swoje odbicie w lustrze. Nie wyglądam tak źle, ale czuję się nie najlepiej, czyli tak jak zazwyczaj. Brązowe zamszowe buty, granatowe skarpetki, (tak na marginesie przecierają się trochę od spodu, ale tego przez buty nie widać), spodnie z jeansu i to prawdziwe, amerykańskie, puścił trochę szew na dole lewej nogawki. Kurtka z żaglowego płótna, kupiona już po przyjeździe tutaj, prezentuje się bardzo szykownie. Przez rozpięcie widać, że pod spodem mam koszulę z żółtego jedwabiu, kupioną pięć minut temu. Brakuje mi jeszcze krawata, ale to da się nadrobić. Twarz nie wzbudza zaufania. Niszczy zaufanie wywołane przez szykowny strój. Twarz blada, wymizerowana, z zaciśniętymi ustami, wystającymi kośćmi policzkowymi. Nad ciemnymi pałającymi oczyma gęste ciemne brwi i mimowolny mars na czole. Włosy przypominają słomę, są dziwnego koloru, coś pośredniego pomiędzy szarym, a jasnobrązowym. Wyglądają jak zakurzone, ale zawsze tak wyglądały. Cera jest czysta, ale także wygląda jak gdyby była lekko zakurzona. Poszarzała. Za to trochę się opaliłem. Dobre i to. Nie lubię patrzeć w lustro. Człowiek którego tam widzę nie jest dobrym człowiekiem. Nie powinien nazywać się tak ładnie jak ja. To urodzony kryminalista. Taki jak on mógłby spalić siedem wsi i nie miałby potem wyrzutów sumienia. W sam raz nadaje się do tego, aby rozbijać siekierą głowy śpiącym. Drzemie we mnie. Ja zawładnąłem bezprawnie jego ciałem stworzonym do popełniania złych uczynków. Któregoś dnia wylezie z zakamarków mojego umysłu. Ja go wykorzystuję. Wykorzystuję jego siłę, jego szał w walce. Gdy on zapanuje w ten sam sposób wykorzysta moją inteligencję i zgromadzone przeze mnie wiadomości. Ruszy w świat rozrabiać, a gdy skończy wielu ludzi będzie martwych. I nikt go nie zdoła zatrzymać. Ale najpierw muszę odnaleźć swoją przeszłość. Wówczas go uwolnię. W lustrze zobaczyłem Svena. Pojawił się za moimi plecami i znienacka złapał mnie za szyję udając, że chce mi wyssać krew. -Miałem się przestraszyć - zdziwiłem się uprzejmie. -No pewnie. -Widziałem cię jak szedłeś. -Niemożliwe. Wampirów nie widać w lustrach. -Może waszych zachodnich wampirów nie widać, u nas w Polsce nie należy się zbyt długo wpatrywać w lustro, bo można zobaczyć diabła, lub istoty które tam mieszkają.

235

-Ciekawe te wasze zabobony. -To nie żadne zabobony. To mądrość życiowa. -Ojej, już zaczynam się bać. -Jak mnie znalazłeś? -Wpadłem do miasta i niespodziewanie zauważyłem, że ktoś wypatruje diabłów w zwierciadle. -Tak bywa. Masz tu coś do załatwienia? -Nie, wszystko już załatwiłem - potrząsnął siatką. -Wobec tego wracajmy. Wsiedliśmy na rowery i pojechaliśmy do domu. Sven poszedł na swój punkt obserwacyjny a ja poszedłem do łazienki, gdzie gruntownie ucywilizowałem swój wygląd za pomocą skarpetek z takim śmiesznym krokodylkiem wyhaftowanym z boku, białych spodni z żaglowego płótna, oraz brązowych półbutów. Włosy przyczesałem z użyciem żelu, dzięki czemu dobrze się ułożyły. Za to wyglądały jak oblizane przez jałówkę. Gdy wszedłem do kuchni Maciek gwizdnął przez zęby na mój widok. -Chciałem cię właśnie zapytać, gdzie cię wywiało tak o świcie, ale teraz nie muszę. -Szykownie wyglądam? -Można to tak określić. Szykownie. -Ucywilizowałem się. -Ty i cywilizacja! Nie rozśmieszaj mnie. Może ucywilizowałeś się po wierzchu, ale w środku nadal pozostałeś tym samym Tomaszem, który spał u mnie w obórce na Starym Majdanie nakrywając się papierowym workiem po soli. -Dobra dobra, nie będę przypominał kto buduje ziemiankę godną dzikusa ze starszej epoki kamienia łupanego. -Tak? -A co do cywilizacji to masz cywilizowany podarunek - dałem mu paczuszkę zawiniętą w papier i przewiązaną wstążeczką.

236

Rozpakował. Podarowałem mu grzebień wykonany z jakiegoś zabawnego tworzywa, który w zależności od kąta patrzenia był niebieski, zielony albo czerwony. -Extra. Dzięki. Zatkało mnie. Popatrzyłem na niego bezradnie. -Wcale sobie nie przypomniałem... -Wiem. To echo moich myśli sprzed pół minuty. O jedenastej przyjechał Lars Roslin z Ingrid. Zabrałem wszystko, co mogło mi się przydać i pojechaliśmy. -Trzeba było się wybrać do cyrku, gdy był w Bodo - zagaił weterynarz. - A nie jechać kilkadziesiąt kilometrów. -Nie wiedziałem, że on tu jest - wyjaśniłem. -Co tam będzie takiego ciekawego, że musisz to zobaczyć za wszelką cenę? -Moja znajoma będzie pokazywała co można zrobić z koniem przy odrobinie współpracy pomiędzy stronami. -Ach tak... No cóż pozostaje mi cieszyć się, że moja córka wyrwie się trochę z domu, bo ostatnio tylko siedziała w swoim pokoju i nie przejawiała żadnej inwencji. Nawet na spacery nad morze musiałem ją wyganiać siłą. -Każdy miewa swoje złe dni - zauważyłem. -Tak, byle nie za dużo pod rząd. Dla utrzymania kondycji niezbędne wydają się codzienne spacery po co najmniej dwadzieścia minut. -Pan jest lekarzem, więc przyjmuję to jako diagnozę i zalecenie - powiedziałem poważnie. -Cieszę się, że przynajmniej ty jeden przyznajesz mi rację. Dojechaliśmy na dworzec. Kupiłem bilety i usadowiliśmy się w przedziale. Pociąg był na dobrą sprawę pusty. Mieliśmy cały przedział dla siebie. Nie minęło wiele minut i pociąg ruszył. Na wschód. Popatrzyłem na dziewczynę siedzącą naprzeciw mnie i uśmiechnąłem się. Odpowiedziała uśmiechem. -Koń gna po nieskończonym stepie,

237

Dusza ma w ciele się telepie, Wnętrzności skręca straszliwy głód. Końskie kopyta wybijają werble: Na wschód, na wschód, na wschód. - zacytowałem. Ożywiła się. -Co to znaczy? Mówiłem po polsku. Przełożyłem jej na norweski. -Sam to ułożyłeś? - zaciekawiła się. -A nie wyglądam? Uśmiechnęła się, ale wkrótce głowa zaczęła jej się kiwać i zapadła w drzemkę. Poczułem żal. Chciałem z nią porozmawiać. Do Fauske przybyliśmy o drugiej. Kupiliśmy sobie bilety do cyrku na szesnastą, a potem ruszyliśmy na poszukiwanie jakiegoś sympatycznego lokalu, żeby coś zjeść. Zajazd wyglądał dla mnie bardzo swojsko, dla Ingrid natomiast dość obco. Wzorowany był na drewnianych zajazdach z terenu Polski. Stylizowany na siedemnasty wiek. Weszliśmy. Wnętrze było puste i przestronne. Stoły z grubych desek poznaczone milionami śladów po kuflach z piwem. Na ścianach smętnie wisiało kilka obrazków przedstawiających głównie różne widoczki z mojego kraju. Za barem siedział facet o wybitnie semickim wyglądzie w stroju organizacyjnym. -Chcielibyśmy coś zjeść - zagadnąłem. Twarz faceta rozjaśnił szeroki uśmiech. Odwrócił się w stronę zaplecza. -Hrabio przyszedł chłopak, który wygląda jak Tomasz Paczenko von Uhersk. Z zaplecza wybiegł Derek. Poznałem go od razu, mimo, że nigdy go nie widziałem. Miał około trzydziestki, inteligentną twarz, włosy nieco posiwiałe, brakowało mu kawałka ucha ale poza tym wyglądał całkiem zwyczajnie. Z jednym wyjątkiem. Miał klinowate kocie źrenice w obu oczach. Przebyte trudy można było poznać z jego twarzy. -Tomasz! - wykrzyknął radośnie, ale zaraz się zreflektował. - Możesz przedstawić mi tą uroczą młodą damę?

238

-To panna Ingrid Roslin - przedstawiłem ją. -Derek Tomatow-Nowoaleksandrowski - przedstawił się całując ją kurtuazyjnie w rękę. Zaskoczyło mnie trochę przedłużenie jego nazwiska. Spostrzegł to. -Car mi nadał - wyjaśnił. - Nową Aleksandrię wraz z przyległościami. Opowiem później. -Hm, czy Nowa Aleksandria to nie są czasem Puławy? -A czy to ważne? Faktycznie, czy to ważne, że przebywający na wygnaniu car rozdaje lekką ręką majątki ziemskie, które nigdy nie będą do niego należały? Nijak takiej darowizny ugryźć. -Jesteście głodni? - zapytał. Po norwesku. Ingrid przytaknęła. -Samuelu, stawiaj na stół co tam masz najlepszego w spiżarce, trzeba ugościć znajomych. -Pan hrabia ciągle gości kogoś na mój koszt. Ten geszeft to już nie jest zabawny odgryzł się zagadnięty. Mówił w jidysz, ale o dziwo go rozumiałem. -Tak, tak, nie będę przez grzeczność wspominał o twoich księgach przychodu i rozchodu. -Księgi to są dla urzędu skarbowego, a nie dla wspólników - powiedział, ale zaraz zniknął na zapleczu. Nie minęło pięć minut jak przed Ingrid stanął talerz ruskich pierogów. -Co to jest? - zdziwiła się. -To smaczne, jedz póki ciepłe - powiedziałem. -Co tam u ciebie słychać? - zagadnął Derek. - Dawno się nie widzieliśmy... Mówił po polsku, ze śpiewnym zabużańskim akcentem. Od czasu do czasu dorzucał kilka słów po rosyjsku.

239

-A widzieliśmy się kiedykolwiek? Chciałbym podziękować za wszystkie starania. I jeśli można trochę dalszych informacji... Kiwnął energicznie głową, ale nie odezwał się. -Rozumiałem o czym rozmawiacie - zauważyłem. -Och, to zupełnie proste. Ściągasz z mojego umysłu klucz fonetyczny. Wyjął z kieszeni nóż i przejechał sobie po palcu. Rana prawie nie krwawiła a po chwili zaschła. -Szybka regeneracja. Trawa. Psi węch. Mówi ci to coś? - uśmiechnął się i puścił do mnie oko. Klinowate kocie źrenice... -Hm... Jesteś taki jak ja. Jesteśmy spokrewnieni? -Jedna krew. Sądziliśmy, że jesteśmy jedyni, zanim w Mandżurii mój pradziadek nie spotkał Ałmaza Paczenki. -To kim jestem? Jesteśmy? -Na razie nie do końca rozgryzłem ten problem. Będziemy mieli czas o tym porozmawiać. -Chciałbym dowiedzieć się wszystkiego... Pokręcił głową. -Zaufaj swojej pamięci. Musisz odblokować wszystko co się da. Uszkodzenia mózgu były poważne i pewne elementy zapewne nie przypomną ci się nigdy. Ale przecież nie wszystko uległo wymazaniu. Na dobrą sprawę powinieneś już nie żyć. Ale skoro twój mózg pracuje musimy zbadać jego zasoby. Wspólnie. Jestem twoim terapeutą. -Pięć lat w murach tego obleśnego zakładu, to jak rozumiem element terapii? -Zgadnij. Nie, to nie element. Szukałem cię przez trzy lata. Ciebie i Ihora. Byłem pewien, że go zabili, ale sądziłem, że oszczędzili ciebie. Nie wiedziałem tylko po której stronie granicy jesteś. Straciłem dużo czasu na poszukiwania w ZSSR. A gdy znalazłem pomyślałem, że trzeba trochę jeszcze utrwalić wzorce kulturowe. Dlatego nie przyjechałeś tu dwa lata temu, ale teraz. Pewnie było ci ciężko... -To prawda.

240

-To Pawcio cię znalazał. Napisał kartkę, że do jego szkoły chodzi chłopiec z domu dziecka, który ma zaklęśnięcie za uchem i kocie oczy. Wydało mi się to niemożliwe, bo zbieg okoliczności byłby zbyt duży, ale ostatecznie jesteśmy anomaliami. -Czym? -Nasze pojawienie się zakłóca przepływ tego, co Indianie keczua nazywają pacha. Wyjął z kieszeni garść norweskich monet i podrzucił je w powietrze. upadły na stół. Wszystkie odwróciły się reszką do góry. -Rozumiesz? To nic dziwnego, że się tu spotkaliśmy. Po prostu przypadek, a przypadki będą nam zawsze towarzyszyć. Co do twojej pamięci: Maciek powinien, jego obecność sprawi, że stopniowo co nieco ci się przypomni. Książę pokazał ci swój magazyn? -Tak. Zawartość sejfu też. Mówił, że to na twoje polecenie. Wyjaśnisz mi dlaczego? Jakoś naturalnie przeszliśmy na ty. Zamyślił się. -Powiedzmy, że chciałem ci dostarczyć wrażeń. -Mydlicie oczy, hrabio. Zbyt dobrze cię znam, żeby wiedzieć, że wszystko co robisz wynika z jakichś głębszych pobudek. -Ojojoj. Z tak błyskotliwą inteligencją zrobiłbyś karierę w KGB. Ale i tu znajdziemy dla ciebie zajęcie. Niech no teraz ja posłużę się inteligencją. Przyjechaliście, żeby zobaczyć przedstawienie? Poczułem jego myśl, jak przeczesuje mi mózg, szukając odpowiednich wzorców języka norweskiego. Wrażenie było dość nieprzyjemne, pociemniało mi w oczach. Poczuł to, bo wycofał się. -Tak. -To się dobrze składa, bo ja też mam taki zamiar. Macie już bilety powrotne? Nie mieliśmy, co okazało się szczęśliwym zrządzeniem losu, bo Derek był samochodem i wybierał się do Bodo. Ingrid poklepała się po brzuchu. -Pełny - powiedziała z zadowoleniem. -Smakowało? - zaciekawił się. -Znakomite. Umiesz Thomas coś takiego przyrządzić? 241

-Oczywiście. Nauczę cię. Do cyrku pojechaliśmy samochodem Derka. Pod namiotem było raczej pustawo. Widocznie tubylcy nie rozumieli tej formy rozrywki, a może winą należy obciążyć jakąś ekologiczną organizację, która nalepiła na afiszach kartki ze zniechęcającymi hasłami. Program był bardzo dobrze zrobiony. Jakaś kicia w czymś w rodzaju halki huśtała się na trapezie, druga chodziła po linie w towarzystwie małpiej rodzinki. Akrobaci ustawiali się w piramidę. Nie zabrakło zręcznego iluzjonisty, który pokazał wyciąganie królików z kapelusza, i łykanie ognia. Potem była krótka przerwa i tresura dzikich zwierząt, które reprezentowane były przez trzy małe tygryski, oraz dwa duże tygrysy. W czasie przerwy Ingrid poszła do toalety. -Telapatia? - zagadnąłem Derka. Uśmiechnął się. -To działa tylko między nami. Choć, zdarzały mi się przypadki łapania jakichś okruchów z myśli innych. Zasięg około stu metrów. Choć parę razy odbierałem coś w rodzaju komunikatów z daleka. Miało to swoje dobre strony, jak chodziłem z bratem do szkoły. Zauważyłeś przy nauce języków, że czasami znasz słowa, których jeszcze się nie uczyłeś? -Tak. -Ściągasz je mimowolnie z mózgu rozmówcy. Po prostu patrz mu w oczy i mów. Opanujesz każdy język. Nawet keczua. -Co oznacza słowo pacha? -Czasoprzestrzeń, rzeczywistość znajdującą się w ruchu, jednocześnie to co żywe i to co martwe. Relacje pomiędzy materią organiczną i nieorganiczną. Pacha to skondensowane życie i skondensowana przestrzeń. I w pewnym sensie także czas. Wszystko co żyje na ziemi podlega odwiecznym rytmom wyznaczanym przez fluktuacje pacha. -Za wyjątkiem nas? -Tak mi się wydaje. Rozmawiałem z indiańskimi szamanami w Andach. Twierdzą, że tkwimy zatopieni w pacha jak owady w bursztynie. Oczywiście przepływa także przez nas, ale raczej nas omija. Po przerwie pokazali parę sztuczek iluzjonistycznych i kobietę - gumę. Wszystko to było bardzo zajmujące, ale czekałem na konie. Z twarzy Derka widać było, że też tylko na to czeka. Wreszcie doczekaliśmy się. Na arenę wjechało kilku facetów 242

na koniach w tym brat Juli-an. Pokazali kilka kozackich sztuczek, w rodzaju chowania się za bokiem konia. -Też to potrafię - szepnąłem do Derka. -Już niedługo - odpowiedział. Po kilku pokazach w rodzaju ścinania w powietrzu szablami rzutek, wyjechali z areny. Światła przygasły. Na arenę wjechała Juli-an na swojej mleczno białej klaczce. Miała na sobie długą suknię, która opadała zasłaniając zad klaczki. Wydawało się że pragnęła zasugerować widzom, że jest przyrośnięta do konia. Gdzieś za kulisami ktoś zaczął grać na flecie. Uszy więdły. Klaczka zaczęła tańczyć. Derek skrzywił się. Okropnie się skrzywił. -Mówiłem im, że tego nie może być - powiedział po rosyjsku. - To niebezpieczne. Można sobie uszy uszkodzić. Poczułem dziwną lekkość. Dziewczyna zsiadła z konia. Klacz zaczęła dziwnie rżeć. Minęło parę sekund zanim zorientowałem się, że próbuje coś powiedzieć. Juli-an coś do niej powiedziała. Uspokoiła się. Cyrk był oświetlony jasno, jak przedtem, a klaczka pokazywała jak umie liczyć na dużych liczydłach. Odniosłem wrażenie jakby wycięto mi kawałek mózgu. -Dosypałeś LSD do jedzenia? - zapytałem szeptem Derka. -Wyjaśnię ci to później - odszepnął. - Patrz, to ładne. Klown wniósł stolik, na którym stał urodzinowy tort z dużą ilością świeczek. Klaczka zdmuchnęła je. Potem pokazali jeszcze ćwiczenia na batucie. Przedstawienie skończyło się paradą wykonawców. Wyszliśmy. Juli-an czekała na Derka. Przebrała się już w normalny strój. -Co wyście narobili - wrzasnął na nią po rosyjsku hrabia. -Polecenie ośrodka badań naukowych w Saint Briac - odgryzła się. - Dziesięć procent. -Następnym razem, żeby potwierdzić badania na ochotnikach podpalicie tą budę. -Sterowanie tłumem to pierwszy priorytet... Urwała nagle. Zobaczyła mnie i Ingrid. Staliśmy wprawdzie w pewnej odległości, ale strasznie się wydzierali. Zaczęli szeptać do siebie, najpierw gniewnie, potem łagodniej. Wreszcie pocałowali się na pożegnanie i Derek podszedł do nas. 243

-Wybaczcie - powiedział. - Jedziemy? Wsiedliśmy i pojechaliśmy do domu. -Jak się podobało? - zapytał. -Piękne przedstawienie, ale stało się coś dziwnego, gdy tańczyła na koniu powiedziała Ingrid. - Tak jak gdyby mnie na moment zamroczyło. Widziałam jak gdyby płomyki Św. Elema wokoło konia, co to było? Najwidoczniej nie widziała tego koszmaru, co ja. -To taki eksperyment psychologiczny - powiedział Derek. - Widzisz dźwięk fletu może wywoływać stany zbliżone do transu. Uboczny skutek. Stosują tą muzykę, bo przy niej klaczka lepiej tańczy. Zwracałem im na to uwagę. Kity. To było coś innego. Czułem wyraźne mrowienie. Generator infradźwięków? Wróciliśmy dość późno. Odwieźliśmy dziewczynę do domu, gdzie przekazałem ją jej bratu. Była dość zaspana i leciała przez ręce. Wreszcie znaleźliśmy się na drodze do domu. -Tak naprawdę to o co chodziło z tym sterowaniem? - zapytałem. Skrzywił się. -To nieładnie podsłuchiwać. -Wiem, ale niechcący mi się usłyszało. -Więc zapomnij. -Uczycie konia mówić po ludzku? -Więc to widziałeś? No dobra. Powiem ci. Pracujemy nad metodami ogłupiania dużych ilości ludzi i kierowania tłumem jak lawiną w ściśle określonym kierunku. Mówiłem tym kretynom, żeby nie ryzykowali na razie w warunkach polowych, ale widać oni wolą narażać się na dekonspirację. Nic więcej nie możesz wiedzieć podniósł ostrzegawczo rękę widząc, że chcę zadać pytanie. Wobec takiego postawienia sprawy nie zadawałem już pytań. Nie mogłem się połapać co było realne, a co nie. Czy klacz faktycznie pod wpływem tej hipnotyzującej muzyki starała się mówić po ludzku, czy też to tylko mi się uroiło. Maciek czekał z kolacją. Na widok Derka ucieszył się. Hrabia przeszedł od razu na ukraiński, co nie sprawiało mu trudu, gdyż operował biegle wszystkimi językami słowiańskimi, nawet narzecza słowian połabskich nie były mu obce. 244

Z samochodu wyciągnął butelkę wina Saint Briac i hulaliśmy aż do rana śpiewając czastuszki po rosyjsku i ukraińsku, oraz polskie pieśni biesiadne, których znajomość także nie była gościowi obcą... Gdzieś nad ranem zadzwonił widelcem o kieliszek. Szumiało mi już trochę w uszach a Maciek wyglądał na zupełnie trzeźwego. -Myślę, że niezależnie od tego co się stanie i jak się dalej rozwiną twoje kontakty towarzyskie - zamyślił się na moment - czekają cię tu Tomaszu dobre lata. Mylił się. Popatrzyłem na jego wysokie czoło. Jakie tajemnice kryły się w jego czaszce? Zdecydowałem się je poznać. Przecież jeśli my dwaj jesteśmy tacy, muszą być także inni. Tacy jak my. Kocioocy. * Wysoko w górach było zimno. Zimno i sucho. Mikołaj Melechow leżał na poboczu szosy i cierpiał. Skręcało go z głodu w sposób potworny. Drżącą dłonią wydobył z kieszeni kalendarzyk i wpatrzył się w niewyraźnie wydrukowane literki. -Trzydziesty lipca - wyszeptał. Gardło miał wyschnięte na wiór. Nie mógł sobie przez dłuższą chwilę przypomnieć gdzie jest, po chwili pamięć wróciła. -Jestem na przełęczy - wymamrotał. - Za tymi górami jest Norwegia. Ale po co ja tam właściwie jadę? Zemdlał z głodu. Umysł wyłączył się. Zaniknęło potworne uczucie łaknienia. Ciało wyłączało się sekcja po sekcji. Nogi, ramiona... Oddech spadał, serce biło coraz wolniej, by wreszcie ustabilizować się na poziomie jednego uderzenia na minutę. Wychudzone i równie niemal jak on głodne psisko zlazło z góry. Przystanęło węsząc. Poczuło woń śmierci. Zaczęło skradać się w jego stronę. Nie poruszył się. Pies przystanął nad jego nogą i po chwili wahania wgryzł się w ciało. Mikołaj ocknął się. Pies przerażony odskoczył. Leżący uniósł głowę. Pies - pomyślał w pierwszej chwili obojętnie, ale niespodziewanie w mózgu zapaliła mu się jakaś lampka. Pies to mięso! Kundel musiał usłyszeć jego myśli, a może po prostu zobaczył wyraz jego twarzy, bo zaskomlał i uciekł w dół drogą. Mikołaj z trudem wdrapał się na ramę roweru i pojechał za nim. Dzięki znacznemu spadkowi stoku rozwinął ogromną prędkość. Pies odwrócił się, aby stawić mu czoła zębami i pazurami, ale zrobił to tak pechowo, że dostał się prosto pod koła. Rower przejechał mu po gardle pozbawiając życia. Zwierzę jeszcze biło nogami w powietrzu, gdy "myśliwy" zeskoczył z roweru i jednym 245

cięciem noża pozbawił je tylnej łapy. Zdarł skórę kilkoma cięciami i wgryzł się ze szlochem w dymiący, drgający jeszcze ochłap. Los sprzyjał mu. Po pierwszych kilku kęsach spostrzegł niedużą mulistą kałużę. Woda. Posiliwszy się ukląkł i podziękował Bogu za zesłane pożywienie. Nigdy nie uczył się modlić, dobierał słowa tak jak rodziły się w jego głowie. Góry były milczące i odwieczne, niebo miało głęboko błękitny kolor. Wiatr ucichł. W pustej przestrzeni rozbrzmiewała tylko ta cicha nieskładna modlitwa. Było coś nieludzkiego w tej scenie. Mikołaj wypoczywał do wieczora, pozwalając, aby zawartość kałuży przeniknęła do jego odwodnionych tkanek. Surowe mięso buntowało się trochę w jego wnętrzu. Wieczorem zebrawszy siły wsiadł na swój zdezelowany rower i powoli ruszył ku morzu. Wkrótce natrafił na tablicę: MO-I-RANA 20 KM Nie znał łacińskiego alfabetu, ale pierwsze dwie litery były takie same. Mo. Miasto o którym wspominała mu kiedyś matka. Drugiej części napisu nie mógł zidentyfikować, ale nie zrobiło to na nim wrażenia. Z ust wyrwał mu się skowyt tryumfu. Docisnął mocniej pedały i pojechał w dół serpentynami drogi, a resztki psa przypięte do bagażnika podskakiwały wesoło. Koniec tomu pierwszego. Warszawa - Wojsławice 1986 - 1999

229

304

ANDRZEJ PILIPIUK NORWESKI DZIENNIK TOM II Obce ścieżki 31lipca Bodo - południowy Norrland Całą noc mój cholerny pies nie dawał mi spać. Skończyło się to tak, że związany i zakneblowany znalazł się w rupieciarni. Śniadanie upływało nam w miłej 246

atmosferze, choć hrabia Derek wydawał się być nieobecny myślami. Siedział w zadumie z widelcem w dłoni i wpatrywał się w okno. Widziałem jego szlachetną twarz z profilu i żaden cień jego myśli nie umknął mojemu wzrokowi. -Wybaczcie powinienem powiedzieć to wczoraj - odezwał się wreszcie. -Mówcie hrabio... -Moje rozliczne interesy wzywają mnie do Szwecji. Właściwie to już wczoraj z Fauske powinienem był pojechać, ale spotkałem ciebie Tomaszu i nie wyszło mi to. Mam natomiast propozycję następującą: Jedźcie ze mną, a ugoszczę was po królewsku. -Ja chętnie. -Ja jeśli nie sprawi wam to różnicy zostanę tutaj przez kilka dni - zgłosił swoje zastrzeżenie Maciek. - Nie to, żebym nie lubił jeździć, ale... -Nie masz wizy? - domyślił się Derek. - Żaden problem. Sam ci wypiszę. -Chyba nie macie takich uprawnień? Zabrzmiało to nieoczekiwanie poważnie. Gość roześmiał się. -Uprawnień takich faktycznie nie posiadam, ale jako członek Riksdagu mogę zapewnić ci nietykalność we wnętrzu mojego samochodu, a zwłaszcza w bagażniku, zresztą granica jest praktycznie niestrzeżona. -Tu mam drzewka i zwierzątka... -...I małą robótkę ziemną do wykopania - gość wykazał się głębokim zrozumieniem wschodniej duszy. -Tak jakby. Zresztą bardzo nie lubię miast. -No trudno nie będę cię przecież zmuszał. -Dziękuję. Zapakowałem wszystko co mogło mi się przydać a zwłaszcza wyjściowe ubranie, wsiedliśmy do samochodu i ruszyliśmy. Byliśmy kawałek za Fauske i przeprawialiśmy się właśnie promem przez jedno z głębiej wcinających się w ląd odgałęzień Bodofiordu, gdy w skrytce na rękawiczki, koło kierownicy zapikał telefon komórkowy. Hrabia odebrał. Słuchał przez chwilę z wyrazem zaskoczenia na twarzy.

247

-Do licha - powiedział wreszcie po rosyjsku. - Tam bardziej przydałby się książę Henry niż ja. -... -Zaprosiliście go już? -...! -Zwracam honor. -...? -Tak, oczywiście, że będę. Jest ze mną Tomasz Paczenko. -...! -Do zobaczenia. Odłożył słuchawkę. -Korekta planów - powiedział - Nie dojedziemy dzisiaj do Szwecji. -Coś się stało? -Jestem potrzebny pilnie księciu Sergiejowi w Mo-i-Rana. A ty jesteś tam także mile widziany, zwłaszcza przez jedną kicię. Kolejne olśnienie tego dnia. Wiedziałem już od kogo przejąłem manierę nazywania wszystkich znajomych dziewczyn kiciami. Nie pojawił się zaden przebłysk, ale byłem pewien, że kiedyś musieliśmy się spotykać. -Aha. Zdążyłem dwa dni pomieszkać w domu, od kiedy wyrwałem się z tego małego raju. -Czyżbyś nie miał ochoty ponownie go odwiedzać? -W tym właśnie problem, że mam na to szaloną ochotę, ale tak się zwalać na głowę ludziom, którzy się mnie dopiero co pozbyli... -Nie przesadzaj. Z pewnością byli tobą zachwyceni. -Można to tak określić. Dlaczego miałem zobaczyć to co trzymają w sejfie? -Masz na myśli takie okrągłe do noszenia na głowie? -Tak. 248

-Bez odpowiedzi. Ruszyliśmy znaną mi już trasą na południe. -Jeśli mogę być niedyskretny, to co się tam właściwie stało? - zaciekawiłem się. -Aż tyle mi nie powiedzieli, ale coś mi się zdaje, że panowie z firmy na trzy litery, pierwsza "K", ostatnia "B", usiłują wstawić swojego szpiega do osady. -Czy druga litera jest "G"? -Tak. Pewnie zastanawiasz się co my dwaj będziemy tam robić. Ja będę zapewne członkiem zespołu, który go sprawdzi, a ty w tym czasie dotrzymasz towarzystwa księżniczce Tatianie. -Chodzi o to, aby odwrócić jej uwagę? -Nie, za dużo się naczytałeś książek, czy co? -Tak, jakby. -Zapomnij. Tak swoją drogą, to ona ci się podoba? -Hrabio, co to ma do rzeczy? -Tak tylko pytam. Stanowilibyście ładną i dobraną parkę. Gdyby oczywiście księżniczka nie była taka głupia. -Owszem, ona mi się podoba, ale to nie ma szans na przyszłość... - zaplątałem się w zdaniu. - Jej wuj... -"Krwi ceny ciągle będzie mało" - zacytował. - Może tak, a może i nie. W razie czego spróbuję na niego wpłynąć. -Czy my, mam na myśli naszą rasę, możemy się rozmnażać z homo sapiens? -Powiem to w ten sposób. Nie tylko z homo sapiens. Aha, jeszcze jedno. Nie działają na nas hormonalne środki antykoncepcyjne. -Jak to nie tylko z homo sapiens? - zdenerwowałem się. -Teoretycznie białka mamy tak zbliżone, że moglibyśmy krzyżować się z końmi. Złapałem się za głowę. -Tak po prostu? Po zoofilsku?

249

-Aha. -I co z tego wyjdzie? Konioludzie? -Nie. Tacy jak my. -Czy ja? -Zapomnij. Miałeś normalnych rodziców. -Dużo jest innych? -Trudno ocenić - mruknął. - Potomkowie twojego pradziadka Anzelma, moja rodzina, stara kobieta w Hiszpanii. Ale nie tracę nadziei. Jeszcze jedno. Nie możemy się krzyżować między sobą. Jeśli zdarzy ci się spotkać dziewczynę naszej rasy, to musisz o tym pamiętać. -A gdyby do tego doszło? -Forma podstawowa. Equoidae Edoni. Wybacz, już i tak wiesz za dużo. Hitlerowscy nazywali naszą rasę Die Pferdemensch. Konioludzie. Dorwali jednego. W Alpach. Wyglądało to dość okropnie, choć nie można tym stworzeniom odmówić pewnej gracji. Lepiej zostańmy przy naszym bezpiecznym 50%. -Ale z każdym pokoleniem cechy gatunkowe będą coraz słabiej czytelne. Krew rozwodni się... -Zwykłe normy genetyki w tym przypadku nas nie obowiązują. Wszystkie cechy znajdują się w sporym fragmencie DNA. Jest kopiowany w całości. Modyfikacji podlega tylko ta część genotypu, która pochodzi od homo sapiens. Efektem jest uderzające podobieństwo pomiędzy członkami poszczególnych rodów. Widziałem jego twarz w lusterku i w głębi moją. Mówił prawdę, byliśmy do siebie dość podobni. Dojechaliśmy. Tym razem sprawdzono mnie bardzo pobieżnie, ci na bramie poprzestali na przejrzeniu mojego paszportu. Widocznie byłem tu już swój. Książę Sergiej wyszedł nam na spotkanie, był silnie wzburzony. Przywitaliśmy się. -Dobrze, że jesteście hrabio - powiedział gospodarz. - Waszemu osądowi mogę zaufać. -Jakie są fakty? -No cóż, dzisiaj rano przyjechali do mnie dwaj policjanci i przywieźli ze sobą chłopaka, lat około czternaście, którego odłowili na ulicach miasta o świcie. -Dlaczego odłowili i dlaczego tutaj? 250

-Odłowili z tego powodu, że miał przypięty do bagażnika roweru dość dziwny ładunek. Mianowicie wiózł wypatroszonego psa, pozbawionego tylnej łapy. -Wot te na! Przecież Maciej jest w Bodo. -Hym? - zagadnął książę. -Och przyjaciel Tomasza, Maciej Wędrowycz miał dziadka, który lubił od czasu do czasu zjeść sobie pieska. Nieważne... -A przywieźli do mnie, gdy się skapnęli, że poza rosyjskim nie zna żadnego europejskiego narzecza. Poręczyłem za niego i oddali go do mojej dyspozycji, pod warunkiem, że zwrócę go im, jeśli sam nie dojdę do żadnych wniosków. -Aha. Za kogo się podaje? -Zgadnij. -Nie mam zielonego pojęcia. -Twierdzi, że nazywa się Mikołaj Melechow. Mikołaj Georgiewicz Melechow. Syn Leny. -O! Tomaszu, co z tobą? - zapytał Derek patrząc na mnie uważnie. -Przebłysk pamięci - powiedziałem. - To nazwisko wydało mi się nagle bardzo znajome. Derek uśmiechnął się triumfalnie. -Gdyby tak było, to świat byłby bardzo mały - mruknął książę. -Za bardzo? - zapytałem. -Nie, nie koniecznie. Książę taktownie czekał na wyjaśnienia. -Rozumiem. Jak oceniasz prawdopodobieństwo...? -Lena zamilkła przed trzynastu laty. Imię męża trzeba sprawdzić. -Ja pamiętam. Zgadza się.

251

-No cóż. Wobec tego chodźmy obejrzeć naszego ptaszka. Ty Tomaszu też chodź z nami. Może zauważysz coś co umknie naszej uwadze. A może jeszcze coś sobie przypomnisz. Gdzie on jest? -Siedzi w wierzy. Fadej go obserwuje. -Miał jakieś życzenia? -Tak, poprosił o coś do picia i coś do czytania. Dostarczyliśmy mu "National Geographic" i "Psie serce" Bułhakowa. Obejrzał obrazki a teraz czyta książkę. -Dobrze. Poszliśmy przez labirynty pałacu, potem weszliśmy na piętro. Tu rozdzieliśmy się. Ja i książę poszliśmy do niedużego pokoju, w którym znajdował się ekran zajmujący znaczną część ściany. Przed ekranem znajdowała się konsoleta z kilkoma przyciskami i pokrętłami służącymi do regulowania dźwięku i obrazu. Siedział przy niej Fadej. Na ekranie widać było wychudłego, drobnego chłopaka, który siedział w głębokim fotelu tyłem do drzwi i czytał. Ubrany był w dziwny strój, przywodzący nieco na myśl drelichowe ubranie robotnika. Twarz miał podłużną, arystokratyczną. Był czysty i widać było, że przywiązywał dużą wagę do tego, aby wyglądać schludnie, na miarę swoich możliwości. -I jak? - zapytał Książę. -Bez zmian wasza wysokość. Jest na osiemdziesiątej stronie. Drzwi na ekranie otworzyły się i do pomieszczenia wszedł Derek. W uchu tkwił mu przewód słuchawki. -Hrabio, próba łączności - powiedział Fadej do mikrofonu. Derek mrugnął do kamery. Do naszego pokoju weszło jeszcze dwu facetów. Wyglądali cudownie normalnie i przeciętnie. Od razu wyczułem, że coś z nimi nie tak. Derek na monitorze podszedł bliżej chłopaka i chrząknął lekko. Chłopak zareagował bardzo gwałtownie. Poderwał się z miejsca, ale książki nie wypuścił. * -Nerwowy - zauważył półgłosem jeden z facetów. -To się zdarza - powiedział drugi. -Ja jak się zaczytam to identycznie reaguję - dodałem. * 252

-Może na początek się przedstawię - powiedział Derek. - Jestem Derek Tomatow, jestem ideologiem emigracyjnym i pisarzem. Z racji swojej pracy często miewam kontakty z ludźmi w podobnej sytuacji jak ty. -Nazywam się Mikołaj Grigoriewicz Melechow-Riazański. -Dobrze. Zacznę może od pytania fundamentalnego. Co cię tu sprowadza? -Hmm. To tak łatwo i tak trudno powiedzieć. Przyjechałem tu do jedynego krewnego o którym wiem, prosić o opiekę, w miarę możliwości. Brwi Derka uniosły się lekko do góry. -Do jakiego krewnego? - zapytał udając głębokie zdziwienie. -Jego wysokość, książę Sergiej jest moim wujem. Jestem synem Leny Orłow. -Co zrobisz, jeśli powiem, że podejrzewamy, że przysłało cię KGB? Że przybyłeś tu, mówiąc obrazowo, siać śmierć i zniszczenie.? Brwi gościa uniosły się do góry. -Ja? Z KGB? -Aha. Taką mamy hipotezę roboczą. Co więcej mamy tu piwniczkę zaopatrzoną w różne urządzenia pomocne w wydobywaniu szczerych wyznań. -A ja myślałem... To znaczy na filmach o szpiegach wstrzykiwali różne serum prawdy... -To też. Trzy różne do wyboru. I wykrywacze kłamstw. Mamy też rozległy park, gdzie pod krzaczkami można pogrzebać po cichu dowolną ilość... -To wasze prawo. Mogę dać słowo, że przybyłem tu z własnej woli, ale nie wiem, czy moje słowo coś tu znaczy. Nie jestem w stanie udowodnić swojego pochodzenia. Ba, nie jestem w stanie udowodnić swojej tożsamości, bo dokumenty, które posiadam zostały wydane przez wrogie wam imperium. -Nie denerwuje cię, że tak cię wypytuję? Zanim odpowiedział zamyślił się na chwilę. -Nie. To chyba moja szansa? Jestem wdzięczny, że w ogóle ze mną rozmawiacie. Do pokoju gdzie siedzieli wszedł chłopak lat około siedemnastu, wysoki, o ciemnych włosach i oczach. Był bardzo przystojny. 253

* -Kto to? - zapytałem szeptem księcia Sergieja. -Henry Gagarin - wyjaśnił szeptem. - Wielki człowiek i nasza chluba. Jakieś uwagi? - zwrócił się do reszty. Ałmaz zmarszczył brwi. -Gdy skończą warto byłoby trochę z niego wycisnąć wiadomości o jego życiorysie. Fadej skinął głową i przez mikrofon przekazał dyspozycję Derkowi. * Książę Henry, kiwnął głową siedzącym, po czym na niewielkim stoliku zaczął rozkładać zawartość przyniesionej przez siebie walizki. Było tam kilka strzykawek, buteleczki z jakimiś odczynnikami. Jeniec popatrzył na to ciekawie, po czym siląc się na spokój zapytał. -Chcecie mi wstrzyknąć eliksir prawdy? Derek obśmiał się swoim koszmarnym śmiechem. Książę Henry widząc przestrach badanego pośpieszył z wyjaśnieniami. -Eliksiru prawdy nie udało się jeszcze uzyskać, choć próby trwają. -Mam być królikiem doświadczalnym? Książę poparzył na Derka z przyganą. Derek wzruszył ramionami jakby chciał powiedzieć "Takie są metody". -Chcę pobrać próbki krwi i tkanki do badań genetycznych - wyjaśnił. Palce jego pracowały z chirurgiczną precyzją, gdy zakładał Mikołajowi opaskę uciskową. Następnie przetarł mu przedramię watą namoczoną w spirytusie, wreszcie naciągnął centymetr sześcienny krwi, a inną igłą trochę tkanki mięśniowej. -Jeszcze moment - powiedział. Skalpelem wyciął odrobinę włosów koło ucha siedzącego. Zatamował zręcznie krew, która rzuciła się z ranki. Próbki umieścił w buteleczkach. Pożegnał się i wyszedł.

254

-Wróćmy do pytań - powiedział Derek. - Gdybyś teraz mógł opowiedzieć swój życiorys... -Bardzo chętnie. Szczegółowo? -Tak, żeby zmieścić się powiedzmy w dwudziestu minutach. -No cóż. Urodziłem się piętnastego marca 1975-go roku w Pskowie. Gdy miałem pięć lat moja matka zginęła w wypadku samochodowym. Mój ojciec czegoś się domyślał, bo powiedział w czasie pogrzebu do swojego przyjaciela, że wszystkich nas w końcu wytłuką. Przez następne lata nic się właściwie nie działo, tyle tylko, że gdy miałem dziewięć lat aresztowano go. Za szpiegostwo. Tak przynajmniej mi powiedziano. Trafiłem do domu dziecka... -Imienia Lermontowa - dokończył za niego Derek. -Skąd pan wie? -Domyśliłem się po początkowych literach tego uroczego numeru inwentarzowego, który masz nadrukowany nad kieszenią koszuli. * Jeden z facetów ze służby bezpieczeństwa wyszedł zanotowawszy to uprzednio na kartce. * -Przebywałem tam do czerwca bieżącego roku, kiedy to udało mi się szczęśliwie prysnąć tutaj. -Mógłbyś krótko opisać, budynek i panujące w nim stosunki? -Budynek był trzypiętrowy. Zamieszkiwała go straszliwa hołota podzielona na kilka stad o liczebności po dwadzieścia sztuk w każdym - powiedział patetycznie. Hrabia uśmiechnął się. -W zimie był wiecznie nie dogrzany, co zresztą wydaje się zrozumiałe, bowiem była to jeszcze przedrewolucyjna budowla, parkiety tam gdzie się zachowały były mozaikowe, ale bardzo zniszczone. Znajdowałem się cały czas na marginesie życia grupy, jako, że po pierwsze byłem synem szpiega, a po drugie nie pasowałem jakoś do tej masy. -Żadnych kumpli?

255

-Jedna przyjaciółka. Z żeńskiej grupy. Też wydawała się nie pasować do reszty. Co tu dużo mówić. Przez pierwsze kilka lat w czasie wakacji mogliśmy się nudzić na miejscu, ale gdy przekroczyliśmy oboje dwanaście lat zaczęli nas wysyłać. Na czyny społeczne. -Dokąd? -Za pierwszym razem nad Morze Aralskie, do prac na plantacjach bawełny. Wzdrygnął się na samo wspomnienie. -Za drugim razem zwiedzaliśmy sobie Kazachstan. Ja konkretnie pomagałem we wsi Dolon w wypasie owiec. * W pomieszczeniu zawrzało. Parę osób krzyknęło. Nie zrozumiałem o co chodzi, więc zapytałem. Pośpieszyli z wyjaśnieniami, jeden przez drugiego: -Semipałatyński poligon jądrowy. -188 naziemnych wybuchów! -To miejsce jest skażone kilkakrotnie silniej niż Czarnobyl! * -A potem? - zapytał Derek. -Za trzecim razem nigdzie mnie nie wysłali, to znaczy nie tak. Wysłali mnie znowu do Środkowej Azji, ale zamiast tam znalazłem się tutaj. -Opowiedz. -No cóż. Zaprowadzili nas na dworzec. Dużo ludzi, tłok, akurat podstawiali pociąg do Moskwy, wszyscy się tam pchali, a po drugiej stronie stał pociąg do Leningradu. Wsiadłem do niego, znalazłem pusty przedział i wcisnąłem się pod ławkę. -O której godzinie odchodził? -Siedem po dwunastej... Coś takiego. -Więc nie planowałeś tej ucieczki? -Działałem pod wpływem impulsu. Dojechałem do miasta nie wykryty. Potem przeszła mi trochę euforia. Nie wiedziałem co robić dalej. Zwiedziłem sobie

256

miasto, zaszedłem aż do portu. Byłem nad morzem tylko raz, gdy byłem bardzo mały. Chciałem sobie przypomnieć. Zobaczyłem jak Tiry wjeżdżają na pokład promu. To mnie zafascynowało. Czułem znowu coś w rodzaju natchnienia. Zacząłem polować po mieście na tira. Łaziłem przez kilka godzin, aż wypatrzyłem jednego. Parkował przy restauracji i kierowca chyba jadł obiad. Miałem trochę pieniędzy, kilka rubli, kupiłem dwa chleby i butelkę kwasu chlebowego. Potem wlazłem na drzewo, z drzewa zeskoczyłem na dach i nożem wyciąłem dziurę w plandece. W sumie to nie było trudne. Wcisnąłem się do środka i zaszyłem dziurę dratwą. -Skąd miałeś igłę z nitką? - zdziwił się Derek. -Zawsze noszę ze sobą. Podobnie jak nóż. -Co było przedmiotem przewozu? -Tir przewoził tą przeklętą bawełnę w belach. Potem samochód jakiś czas jechał, zanim wjechał na statek. Zrobiło się paskudnie duszno. Kołysanie trwało wiele godzin. Zasypiałem kilkakrotnie, ale budziłem się. Wszystko było takie męczące. Oczy kleiły się. Wreszcie po prawie dwudziestu godzinach samochód znowu wyjechał na twardą szosę i zatrzymał się. Rozprułem zaszewkę i wyjrzałem. Zdziwiłem się. Zobaczyłem bardzo białe domy, i kolorowe tablice z reklamami. I wszystko napisane łacińskim alfabetem. Przez chwilę bałem się, że jestem w pribałtyce, ale potem postanowiłem zaryzykować. Wdrapałem się na dach i zeskoczyłem. Trochę sobie zwichnąłem nogę w kostce, bo to było wysoko, co najmniej cztery metry. Jak płynąłem to przypomniałem sobie, że wuj Sergiej mieszka w mieście, które nazywa się Mo, wiedziałem też, że to jest w Norwegii. Teraz miałem problem, bo nie wiedziałem, gdzie jestem, ale domyśliłem się, że muszę wędrować na północny zachód. Tymczasem zrobił się wieczór i postanowiłem znaleźć sobie jakieś schronienie na noc. Bałem się, że jeśli zwrócę się do władz to odeślą mnie od razu z powrotem. Na peryferiach miasta natrafiłem na wielkie złomowisko. Zanocowałem w rozwalonym samochodzie. Znowu miałem szczęście, bo znalazłem w nim w skrytce podartą trochę mapę samochodową skandynawii. Udało mi się nawet znaleźć Mo. Następnego dnia była niedziela... -Który lipca? Przybysz wyjął z sakwy nieduży, ale bardzo gruby notes i kartkował go przez chwilę. -Trzeci lipca - powiedział. - Na złomowisku nie było nikogo. Nie wiedziałem, jak daleko mam do tego Mo, przypuszczałem, że jakieś trzysta kilometrów, więc wpadłem na pomysł, że spróbuję wygrzebać ze złomu jakiś rower. Wygrzebałem niejeden, i tak pomału, dobierając części zmajstrowałem coś co mogło jeździć. 257

Klucze też znalazłem. Część połamana, ale jak z jednej strony ułamany, to z drugiej jeszcze można używać. Znalazłem nawet opony w całkiem znośnym stanie, ale dętki niestety wszystkie były do niczego. -I co zrobiłeś? -Napchałem ciasno gazety pod oponę. Brwi hrabiego uniosły się z uznaniem. -Czym żywiłeś się po drodze? -Wszystkim. Część szosy biegła wzdłuż rzeki, więc łowiłem ryby. -Jak? -Ościeniem. Wycinałem gałązkę, ostrzyłem. Nauczyłem się tego w Kazachstanie. Umiem też robić wersze, ale trzeba poczekać, żeby się nałapało. A ja nie mogłem czekać. Każdą chwilę poświęcałem na jazdę. Głównie jechałem nocą. Bałem się ludzi. Potem skończyły się ryby, Polowałem na żaby, ślimaki. Oczywiście nie nasyciłem się tym, ale przynajmniej trochę oszukałem głód. Raz znalazłem miejsce, gdzie z ciężarówki spadło trochę kartofli. Zebrałem chyba z osiem kilo. No a w górach skończyło się jedzenie i prawie padłem z głodu, aż trafił mi się ten pies. * Wrócił jeden z tych facetów. -Sprawdzone - powiedział. - Jest w Pskowie taki dom dziecka. Fadej, który sprawdzał coś na komputerze chrząknął, żeby zwrócić na siebie uwagę. -Czas odjazdu pociągu też się zgadza. Ale nie mogę znaleźć w spisie poczty komputerowej żadnej firmy handlującej radziecką bawełną z Harpanda, bo tam zdaje się dotarł. -Widocznie nie jest podłączona do sieci informacji handlowej - zauważył książę. * -Na przedpołudnie wystarczy - powiedział Derek. - Sądzę, że niedługo będą wyniki badań genetycznych. -Wyniki... Jeśli potwierdzą...? 258

-Nasza rozmowa i tak się przyda. Widzisz ci mili panowie KGB mogli równie dobrze wziąć prawdziwego Mikołaja Melechowa i po praniu mózgu naszczuć go na resztę ludzkości. Ta rozmowa to coś w rodzaju testu. -I zdałem? - zapytał niewinnie. -To pytanie chwilowo pozostanie bez odpowiedzi. Mogę zabrać twój notatnik do przejrzenia? -Tak, proszę. Zapisywałem w nim, co mi się przytrafiło, od kilku lat... -Jeśli to sekrety, to wolałbym nie ingerować w waszą prywatność. -Prywatne sekrety trzymam w głowie. -W takim razie czuję się uspokojony. Oddam za godzinę. Co masz zamiar zjeść na obiad? -A co jest? -Wszystko. Brwi chłopaka uniosły się do góry. Wyczuwałem w nim w pewin sposób bratnią duszę. Ja też tak unosiłem brwi. -Szparagi? -Żaden problem. A do tego? -Kawior? -Na przystawkę. -Dajcie co uważacie za pasujące do szparagów. Ja nie znam zasad układania jadłospisu. Wiem tylko, że takie istnieją... -Wobec tego proszę tu siedzieć i czekać na jedzenie. Zaufamy ci i nie będziemy zamykali drzwi. -To także rodzaj testu... -I tak nie zdołasz stąd zwiać. Nazywaj to jak chcesz. Pożegnał się i wyszedł. -I jak? - zapytał go książę gdy tylko pojawił się u nas.

259

-Wygląda na autentyk. Przeproszę was na kilka minut. Chcę przejrzeć te zapiski. -Panie Tomaszu, gdybym mógł pana prosić - zaczął książę. -Jestem do dyspozycji. -Proszę wziąć konia i pojechać po moją bratanicę. Wprawdzie ochroniarz ma telefon, ale to tak nieprzyjemnie po nią dzwonić. Technika odhumanizowała życie. Przyjemniej jej będzie, gdy... -Rozkaz. Ach te piękne feudalne nawyki. Nie ma jak żywy posłaniec. W stajni pod czujnym okiem Ałmaza osiodłałem konia i pojechałem. Panna księżniczka miała zaszczyt zażywać kąpieli w morzu. Wyjechałem poza osadę i pognałem konia kłusem. Wiatr rozwiewał mi włosy i chłodził moje genialne czoło. Rozkosz najwyższego rzędu. Trzy dziewczyny pluskały się w wodzie dość daleko od brzegu. Mykoła Żurawlewycz i ochroniarz siedzieli na wydmie i bawili się w celowanie celownikiem laserowym w różnego rodzaju przedmioty, jak kamienie i kawałki drewna, a konie tarzały się w piasku nieopodal, dokazując jak rozbrykane szczeniaczki. -Mam odwieść księżniczkę do pałacu - powiedziałem, po powitaniach. -Zaraz ją zawołamy - powiedział ochroniarz. Z jeansowej torby wydobył zwierciadło i błysnął nim kilkakrotnie w stronę dziewcząt, co nie było właściwie potrzebne, bo już wracały, najwidoczniej ciekawe, jakie nowiny przywożę. Tak swoją drogą to w takie lustro powinien się zaopatrzyć każdy wybierający się nad morze, bowiem jest to znakomity sposób na przywołanie do brzegu niesfornej dzieciarni, bez konieczności zdzierania sobie głosu. Księżniczka wyszła z wody i otrząsnęła się. W kostiumie wyglądała uroczo. -Witaj Tomaszu - powiedziała na mój widok. - Jak się cieszę, że cię widzę. -Witajcie wasza wysokość. Ja także jestem szczęśliwy mogąc znowu tu gościć. Założyła szorty i koszulę, a włosy spięła gumką z tyłu. Pomachała koleżankom, które jeszcze się taplały przy brzegu i złapawszy konia wdrapała się na siodło, to znaczy siodła nie było, no wdrapała się na konia. -Zabawnie to ująłeś - powiedziała, gdy jechaliśmy obok siebie. -Co takiego? -Gdy się witamy nie mógłbyś mówić zwyczajnie cześć? 260

-Gdzieżbym śmiał. -Moja przyjaciółka Tamara ma sąsiada, który ilekroć ją spotyka mówi do niej zawsze "witaj księżniczko". Jeśli już musisz przestrzegać etykiety w tak fanatyczny sposób... -Zastosuję się. -I jak ten mój kuzyn? Orginał, czy kukułcze jajo? -Hrabia Derek twierdzi, że orginał, ale czekają na wyniki badań genetycznych. Wysłali mnie po was, może chcą go kropnąć? Roześmiała się. -Gdyby się okazał farbowany to raczej go oddadzą kontrwywiadowi do dalszego rozpracowania. Ale myślę, że oni nie przysłaliby tak młodego szpiega. -Nikomu nie można ufać. Mrugnęła do mnie. -Ja jednak zaryzykuję - powiedziała. Oblałem się rumieńcem. Poczułem się niemal, jak gdyby mnie przyłapano, tyle tylko, że nie byłem szpiegiem. Obiad mijał w milczeniu. Książę błądził myślami gdzieś daleko, agenci sprawdzali różne informacje zawarte w notatniku Mikołaja, choć hrabia powiedział, że nie ma to większego sensu, bo ci którzy go przysłali, jeśli został przysłany, z całą pewnością postarali by się o dokładne dopracowanie szczegółów. Byliśmy przy drugim daniu, gdy do jadalni wszedł wysoki chłopak, podobny nieco do księcia Gagarina. Wszedł niosąc talerz i usiadł przy stole na wolnym miejscu. Widać było, że jest tu zadomowiony. Jego wzrok przesunął się obojętnie po twarzach siedzących, aż spoczął na mojej. Było w nim coś w rodzaju zapytania. Księżniczka zauważyła to. Nachyliła się do niego i szepnęła. -To Tomasz Nikitycz Paczenko. Chłopak uśmiechnął się do mnie. -Zurikiel Amiredżibi - przedstawił się i natychmiast zabrał się za jedzenie. Wszyscy czekali cierpliwie aż skończy. Gdy wytarł usta serwetką sam zaczął mówić.

261

-Na włosach nie znaleźliśmy śladów stosowania żadnych znanych nam narkotyków, choć są one suche i łamliwe, a do tego mają odbarwienia. Cebulki w złym stanie, trapi go jakaś choroba wpływająca źle na włosy. Zdaje się, że to tylko anemia, choć książę podejrzewa wpływ jakiejś silnej toksyny lub izotopu promieniotwórczego. Sama krew charakteryzuje się dużą, zbyt dużą ilością białych krwinek i zbyt małą ilością płytek krwi. Ma problemy z krzepnięciem. We krwi także nie znaleźliśmy żadnych podejrzanych substancji. -A badania DNA? - zapytał Książę Sergiej. -Na waszym mikroskopie elektronowym niewiele niestety widać... -To bardzo dobry sprzęt - zaprotestował gospodarz. -Nie wątpię, ale nasz w Tromso jest lepszy. Bez obrazy. Badania porównawcze da się przeprowadzić, ale poważniejsze analizy będą musiały poczekać. Już i tak zajęliśmy wam cztery linie telefoniczne, żeby połączyć się z naszą maszyną. U siebie namnożylibyśmy DNA, ale tu w warunkach polowych... Żądacie książę w ciągu godziny przeprowadzić badania które wymagają w normalnym trybie tygodni. -Skoro sponsorowałem waszą naukę... Moje komputery wam nie wystarczają? -Za mała moc obliczeniowa. Wybaczcie książę, ale my kupiliśmy swoją maszynkę za ponad milion dolarów, a i ona przy niektórych symulacjach nie daje rady. Genetyka to prawie magia. Zbyt wiele jeszcze przypuszczeń, które trzeba sprawdzać. Wybaczcie muszę wracać do pracy. -Weź dla Henry'ego chociaż ciasto... Wziął przez serwetkę niewielki pieróg i wyszedł. Wróciliśmy do pokoju obserwacyjnego. Gość posilał się, smakując starannie każdy kęs. Widać było, że jedzenie sprawia mu ogromną przyjemność. Starał się przy tym zachowywać nienaganne maniery. -Wie, że jest obserwowany - zauważyłem. Przyznali mi rację. W chwilę później Amiredżibi przyszedł do nas znowu. Tym razem przyniósł wydruk komputerowy. -I? - zapytał Derek. -W imieniu księcia Henry'ego stawiając na szalę cały jego autorytet i dobre imię nauki, którą reprezentujemy stwierdzam, że ten tam - wykonał gest w stronę ekranu, - faktycznie jest tym za kogo się podaje. W jego kodzie genetycznym

262

występują sekwencje analogiczne do zarówno kodu księżnej Leny jak i do waszego książę - skłonił się. Rozejrzałem się po niewielkim pomieszczeniu. Wszystkie twarze wyrażały radość. Wszyscy cieszyli się, że się udało. Derek poszedł razem z księciem Sergiejem obwieścić nowinę najbardziej zainteresowanemu, a potem nastąpiło istne urwanie głowy, bo jakoś wszyscy doszli do wniosku, że jest to świetna okazja, żeby poświętować. Z wioski przyjechało trochę gości i zaczęła się feta. Gdzieś w połowie uroczystości, było już mocno po dziesiątej, Derek podał mi kartkę. Wymknąłem się na korytarz i rozprostowałem ją. Była na niej wyrysowana droga. Droga przez pusty (poza salonem) i ciemny dom. Ruszyłem nią. Zaprowadziła mnie do innej wieży, gdzie na najwyższym piętrze znajdował się niewielki pokoik urządzony jak kajuta statku. Na ścianach wisiały mapy morskie, oraz sekstans. Na kanapie siedziała księżniczka. Miała na sobie swój dres, a włosy spięła skromnie z tyłu. -Jesteś - powiedziała. -Hrabia dał mi kartkę... -To dobrze. Siadaj proszę... Usiadłem obok niej i po chwili wahania objąłem ją ramieniem. Przytuliła się do mnie. Tego akurat się nie spodziewałem. Poczułem zakłopotanie i odsunąłem się. -Co powiesz? - zapytałem. -Nie wiem. Jestem jakaś taka oklapła. -Masz teraz kuzyna... -Cieszy mnie to, choć nie wiem jeszcze jaki on jest. Jestem gotowa na najkoszmarniejsze scenariusze. Podobam ci się? -Tatiano. Już o to pytałaś. Bardzo mi się podobasz... Odwróciła się do mnie i pocałowałem ją. -To nie jest mądre - powiedziała. -Nie jest - przyznałem. -Wybacz, zaprosiłam cię tutaj, żeby porozmawiać o twoim kraju, ale nie mam już jakoś ochoty słuchać. Chce mi się natomiast mówić i to mówić o rzeczach które nie powinny zostać nigdy odsłonięte... Książę Henry już poszedł?

263

-Tak, zaraz po tym jak skończył badania. Nawet nie zdążyłem z nim wymienić kilku słów. -Poleciał do siebie pracować na swoim komputerze za milion dolarów. -Ile on ma lat? -Siedemnaście, na jesieni skończy osiemnaście. Od czterech lat zajmuje się genetyką a ten cały Zuriko mu pomaga. -Czy te informacje nie wchodzą...? -Nie, o tym wszyscy wiedzą. Korespondują z kilkoma poważnymi naukowcami. I zdaje się ich badania co nieco wnoszą. Mają warunki do rozwoju umiejętności. -Jest taka nowelka "Janko Muzykant"... -Wuj przełożył ją dla mnie kiedyś. Bardzo mu się zawsze podobała. Chce zresztą w ramach tego programu, który ruszy na jesieni, przełożyć na rosyjski większość waszych nowel, przynajmniej tych najważniejszych autorów. Widzisz, jeśli chcesz wyciągać analogie to wyobraź sobie Janka Muzykanta który u progu swojej kariery zamiast skrzypek z deski dostał Stradivariusa, wzmacniacz o mocy miliona wat, oraz kolumny wielkości nowojorskich drapaczy chmur. Wybacz, mówię i mówię, a ty pewnie jesteś zmęczony.. -Mów proszę. Gdy ma się atak gadulstwa to trzeba mówić, nie wolno tego w sobie dusić. Chętnie posłucham twojego głosu... Mówiła jeszcze długo. Opowiadała o tym jak szczęśliwe wiodła życie dawno temu w tym domu, w otoczeniu przyjaciółek. Zwłaszcza Juli-an i Marie'. Gdy wreszcie skończyła odprowadziłem ją do jej pokoju, a potem poszedłem do saloniku piętro niżej i usiadłszy w fotelu zapadłem w drzemkę. Obudził mnie w środku nocy gospodarz i przekonał, żebym się położył w pokoju który zajmowałem za poprzednim pobytem. Nie byłem nawet specjalnie senny, a do tego przyśniły mi się wyjątkowe koszmary. Coś o indianach, tańcach wokół ogniska. * Semen stał na wzgórzu ponad wsią. Indianie tańczyli swoje indiańskie tańce wokół ogniska. Zaprawili się jakimiś tajemniczymi substancjami, które raczej nie były przeznaczone dla białego człowieka. Łucję poczęstowali, ale ona według ich wierzeń nie była w ogóle człowiekiem. Widział ją jak wiruje pomiędzy nimi. Taniec zawierał jakieś sceny symboliczne. Nieoczekiwanie poczuł wręcz fizyczne szarpnięcie. Spojrzał w dół. Wirowała w tańcu. Mimo, że tańczyła tak pierwszy raz w życiu wiedział, ze nie popełnia żadnych błędów nie stawia ani jednego fałszywego kroku. Zespolona z tym ludem... 264

* 1 sierpnia poniedziałek. W drodze do Stockholmu. Obudziłem się o piątej rano. Wewnętrzny instynkt podpowiadał mi, że nie uda mi się zasnąć. Wstałem, umyłem się i przebrawszy w czystą koszulę zszedłem do biblioteki w nadziei pożytecznego zabicia czasu do śniadania. Biblioteka była pusta i ciemna. (Nie miała okien na zewnątrz, oświetlał ją świetlik w dachu, ale teraz zaciągnięto na nim rolety). Tylko w dalekim kącie paliła się lampa. Przy stole siedział Mikołaj Melechow i coś czytał. Usłyszawszy moje kroki podniósł głowę. -Ach, to wy - powiedział. -To ja. -Też nie możecie zasnąć? -Spałem, ale obudziłem się i nie chce mi się już spać. Do tego śniły mi się koszmary. -Ja jeszcze w ogóle się nie kładłem. Nie potrzebuję jakoś. To wszystko jest jak sen. Nie wiecie, czy mają tu książki Bułhakowa? -Zaraz sprawdzimy. Przysiadłem się do komputera i włączyłem go. Katalogi były pod Windows. Nie wiedziałem, jak się do nich dostać, ale już za trzecim razem udało mi się. -To trudne? - zapytał patrząc na moje działania. -Nie, niespecjalnie. Nauczysz się piorunem. Mamy i Bułhakowa. Komputer wyświetlił spis książek i ich sygnatury. -Wszystko tu jest - przepuściłem go. Czytał spis przez chwilę, a potem uśmiechnął się szeroko. -Połowy tych tytułów nigdy w życiu nie słyszałem. Minie wiele dni zanim to wszystko przeczytam. Do tego muszę się nauczyć tutejszego języka. To trudne? -Zależy ile języków znało się wcześniej. -Ja tylko rosyjski.... -Będzie trudno.

265

Pokiwał głową. -Zrobię co się da. Jak tu jest. -W tym domu, czy w tym kraju? -Tu i tu. -Książę Sergiej to sympatyczny człowiek. A w kraju jest całkiem przyjemnie mieszkać, pod warunkiem, że ma się zabezpieczenie finansowe. -Hrabia Derek powiedział, że mój pamiętnik można by wydać jako książkę. Trzeba go tylko przeredagować. Możesz tego... -Hrabia Derek wie co mówi. Jego książki są tu znane. Nie wiem ile konkretnie napisał ale całkiem sporo. Na przykład jego "Droga carów", biografia cara pretendenta Włodzimierza Romanowa cieszy się dużym uznaniem. Ja osobiście nie miałem przyjemności jej czytać. -Są tutaj? -Z całą pewnością. Popatrzyłem po ciemnych półkach. -Co by się ze mną stało, gdybyście doszli do wniosku, że zostałem tu przysłany... -Nie mam pojęcia. Pewnie odstawiliby cię do kontrwywiadu, a tam znaleźli by jakie zastosowanie. -Na przykład nawóz pod kwiatki? -Wymienili by cię na swoich złapanych gdzieś w wielkiej zonie. A co dalej nie mam pojęcia. -A co teraz? W jaki sposób zalegalizują moją tu obecność? -Myślę, że dla twojego wuja nie będzie to problemem. Trzyma w kieszeni całe miasto pewnie ma też wtyczki w różnych innych miejscach. -Mam jeszcze jeden problem... -Jeśli mogę coś doradzić. -Moja dziewczyna, przyjaciółka. Została tam a ja nie mogę tak. Gdy dowie się, że uciekłem bez niej...

266

-Przedstaw ten problem wujowi i hrabiemu. Oni razem wspólnie coś wymyślą. Zwłaszcza hrabia. To człowiek czynu. -Pocieszyliście mnie. Zabraliśmy się za czytanie. Koło siódmej zaszedł do nas Książę Sergiej. -Ach, tu się zadekowaliście - powiedział. - Tomaszu mam dla ciebie gazetkę. Rzucił na stół. Był to znajomy mi już brukowiec. Na honorowym miejscu pyszniło się wykonane teleobiektywem zdjęcie jadącego samochodu, a obok wykadrowane z niego twarze: Moja i hrabiego Derka. "Syn cara Władimira powrócił!" - głosił tytuł artykułu. Obok był drugi dotyczący Derka. Obmalowano go w najczarniejszych barwach. Artykuł wspominał o handlu bronią oraz licznych pomniejszych zbrodniach. Na następnej stronie było zdjęcie pokazujące scenę zatrzymania Mikołaja. Pies przypięty do bagażnika był wykadrowany obok. -No proszę, już jestem sławny - zachwycił się, gdy mu to pokazałem. Książę zaczął się śmiać. Za to hrabia gdy to zobaczył wpadł w szał. Poznałem wiele nowych brzydkich wyrazów. Niektóre brzmiały, jak gdyby sam je wymyślił. Po śniadaniu Mikołaj za moją radą poprosił swojego wuja i mojego znajomego o parę minut rozmowy. Ja zaś zacząłem się żegnać z księżniczką. -Szkoda, że już wyjeżdżasz - powiedziała. -Wiesz, że znalazłem się tu przypadkiem. Albo prawie przypadkiem. Gdyby nie ta sprawa z twoim bratem to bylibyśmy już w Stokcholmie. -Pewnie jeszcze się zobaczymy. Za kilka dni będzie zjazd w Uppsala. Może tam? -Nie wybieram się. -Szkoda. Dała mi całuska na pożegnanie. Derek wyszedł z pokoju gdzie rozmawiali z Mikołajem. -Gotów? Jedziemy. Za nim wsunął się Mikołaj. Był rozpromieniony. Widocznie wszystko poszło po jego myśli. Pożegnałem się ze wszystkimi i ruszyliśmy. Wbrew moim podejrzeniom nie pojechaliśmy wcale do głównej szosy, ale najpierw dłuższą chwilę kręciliśmy się po mieście. Wreszcie Derek zaparkował przed niedużym piętrowym budynkiem. Mieściła się w nim redakcja.

267

-Wchodzisz ze mną, czy poczekasz w samochodzie? -Co macie zamiar zrobić? -Oczywiście napędzić im trochę stracha, żeby na przyszłość wiedzieli o kim wolno pisać, a o kim lepiej nie . -Chętnie zobaczę was w akcji. Weszliśmy. Za ladą recepcji siedziała jakaś panienka. -Gdzie znajdę redaktora Olafa Olafsena? - zapytał ją Derek. -Był pan umówiony? -Oczywiście - zełgał błyskawicznie. -Proszę podać nazwisko. Derek skrzywił się po czym wydobył z kieszeni laskę dynamitu, zapalił lont i postawił ją na stole. -Nalegam na szybką odpowiedź - powiedział. Panienka zaczęła wrzeszczeć. -Sami znajdziemy - powiedział do mnie. Weszliśmy na piętro. W pierwszym pokoju siedzieli jacyś faceci i pisali na komputerach, ale żaden się nie przyznał, choć Derek bardzo przekonywująco machał w powietrzu rewolwerem. W następnym pokoju chyba dyrektor tego interesu napastował jakąś panienkę, zdaje się sekretarkę, która energicznie się broniła, więc Derek pomógł jej w tym rozbijając na głowie faceta krzesło. Olafsena nie musieliśmy długo szukać bo zjawił się pod drzwiami razem z całą resztą personelu. Derek wyciągnął z kieszeni drugi pistolet z celownikiem laserowym i swoim nienajlepszym norweskim wygłosił długie i zawiłe pouczenie o szkodliwości rozpowszechniania fałszywych pogłosek. A gdy wyszliśmy okazało się, że już na nas czekają. Przed wejściem stało trzech gliniarzy z bronią na wierzchu. -Jesteście aresztowani - oświadczył gromko jeden z nich, zaś drugi chciał najwyraźniej wyjaśnić nam nasze prawa, ale Derek go ubiegł. -Nie możecie mnie aresztować - powiedział. -A to dlaczego? 268

Wydobył z kieszeni swoją legitymację poselską. -Jestem posłem do szwedzkiego Riksdagu. Chroni mnie immunitet dyplomatyczny. -Znajduje się pan na terytorium Królestwa Norwegii - zauważył dowódca patrolu, ale już mniej pewnie. -"Napaść na dyplomatę obcego państwa jest równoznaczna z napaścią na to państwo. Na napaść na dyplomatę mój kraj odpowiedzieć może wszelkimi możliwymi sankcjami z militarnymi włącznie." - zacytował. - Konwencja Wiedeńska z 1812 roku - pochwalił się.. -Nie wnosimy żadnych oskarżeń - dodał Olaf Olafsen, który wyszedł za nami. -To może chociaż zatrzymamy chłopaka - zastanawiał się głośno drugi gliniarz. Nieoczekiwanie w sukurs przyszedł mi trzeci. -Odpuść sobie. To syn cara Włodzimierza. Ci ruscy to fanatycy. Chcesz żeby znowu spalili nam posterunek? Wsiedli do glinowozu i pojechali. -Parę słów dla prasy? - zagadnął uprzejmie dziennikarz. -Powiedz mu coś - poprosił Derek po rosyjsku. - Niech to nawet będzie zgodne z profilem pisma. -Prowadzę tu bardzo delikatne negocjacje natury politycznej. Przed obaleniem komunizmu w Rosji na drodze rewolucyjnego przewrotu potrzebuję wybadać jaki jest stosunek do tej sprawy wśród naszych norweskich poddanych - oświadczyłem. Uszczęśliwiłem pismaka. Odczepił się. Wyjechaliśmy na autostradę. Przez następne godziny nic właściwie się nie działo. Szosa znikała pod kołami samochodu. Derek prowadził z szybkością co najmniej sto na godzinę, często strzałka szybkościomierza dochodziła do stu trzydziestu. Podróż była szalenie monotonna. Tylko te oszałamiające widoki... W pewnej chwili gdzieś po dziesięciu godzinach jazdy przejechaliśmy psa. Zjechaliśmy na pobocze. Wyciągnął z pod siedzenia pistolet maszynowy i odbezpieczył go. -Przesiądź się za kierownicę i w razie czego bądź gotów do natychmiastowej ucieczki - polecił. -Nie umiem kierować - zastrzegłem. -Podam ci kod telepatycznie. 269

Wysiadł i rozglądając się nieufnie zagłębił się w las. Po chwili wrócił i podszedł do psa. Przywołał mnie gestem. Zamknąłem oczy i skoncentrowałem się. Noga automatycznie wcisnęła pedał sprzęgła. Ręka wrzuciła pierwszy bieg. Noga popuściła sprzęgło a druga lekko wcisnęła gaz. Pojechałem do tyłu. Nadal miałem zamknięte oczy. Derek przekazał mi obraz drogi. Zatrzymałem się. -No widzisz - powiedział. - Zupełnie proste. Nie ma się czego bać. - Szkoda psiny. -Czego niby mieliśmy się bać? - zapytałem. -Tak zginął mój przyjaciel - powiedział w zadumie. - Ustawili na szosie pluszowego psa. Myślał, że to żywy. Gdy go potrącił wysiadł, żeby zobaczyć, czy nie można mu jakoś pomóc. Wtedy go zastrzelili. Na miejsce dotarliśmy nieco po dwudziestej trzeciej. Po trzynastu godzinach jazdy. -Moglibyście startować w rajdach - zauważyłem. -Myślałem o tym. Tysiąc trzysta kilometrów... Średnio po sto na godzinę, ale straciliśmy trochę czasu na stacji benzynowej. Jeszcze ciągle jestem w formie. Dom do którego dotarliśmy okazał się być niewielką willą stojącą w miniaturowym ogródku. Wjechaliśmy do garażu znajdującego się w piwnicy. Ledwo wysiedliśmy zjawiła się dziewczyna lat około osiemnastu, o typowo azjatyckiej urodzie. Zadała w śpiewnym języku kilka pytań, na co odpowiedział dłuższą tyradą w tymże. W potoku niezrozumiałego dla mnie bełkotu twardo zabrzmiały rosyjskie słowa: "Łosoś", "Kawior", "Wódka". Po kolacji zaprowadziła mnie do pokoju gościnnego i obdarzyła na pożegnanie dziwnym uśmiechem. Nawet się zastanawiałem, czy nie złoży mi w nocy odwiedzin, ale okazało się, że tylko ja mam zwyrodniałą wyobraźnię. Za to przyśniło mi się, że kogoś mordowałem. Chyba sprawiło mi to przyjemność. * Z zapisków Mikołaja Melechowa. "/.../Szmer wody uspokaja mnie. Ciche pluskanie kropli uderzających o parapet, odgłos jaki wydaje woda staczając się rynną w dół...Ten dźwięk towarzyszył ludzkości od zawsze. Znali go ci którzy mieszkali w jaskiniach. Znali także ci, którym deszcz wybijał werble na skórzanym pokryciu ich szałasów. Deszcz zmywa ze świata jego brud..." (napisane pewnej deszczowej nocy w Pskowie). * 2 Sierpnia wtorek. Stockholm Szwecja.

270

Obudziłem się z paskudnym uczuciem, że nie wiem gdzie jestem. Trwało to może dziesięć sekund. Przypomniałem sobie wszystko. Szaleńcza jazda, rozmowa o pluszowym psie, kolacja... Wstałem, umyłem się w przylegającej do pokoju łazience i ubrawszy zszedłem na parter. Derek siedział w salonie i pogwizdując czytał jakiś wydruk. Na mój widok uśmiechnął się szeroko. -Witaj Tomaszu. -Witajcie hrabio. Co dobrego? -Dobrego niewiele. Zobacz sobie ten druczek. Przyszło właśnie faxem od księcia. Popatrzyłem. Wydruk było to ksero dwu artykułów ze znanej mi już gazetki. Pierwszy artykuł zawierał płaczliwą historię, jak to banda pozbawionych sumienia rosyjskich terrorystów wdarła się do redakcji i zdemolowała kilkadziesiąt pomieszczeń. Artykuł ozdabiały zdjęcia przedstawiające jakieś porozbijane meble, oraz zakrwawionych ludzi leżących tu i ówdzie. -Brr. Czuję się jak zbrodniarz wojenny - powiedziałem. -Zobacz jeszcze to a zaraz poczujesz się jeszcze gorzej -podał mi następną kartkę. Wywiad którego wczoraj udzieliłem wzbogacony o szereg wypowiedzi, które przypisywano mi, a które wylęgły się najwyraźniej w obłąkanej głowie tego Olafsena. Do tego obmalowano moje machlojki. W sumie było to bardzo zabawne. -Chyba wyślę Ingrid odbitkę - powiedziałem. -No co ty. Odstraszysz ją tylko. Roześmiał się niespodziewanie. Popatrzyłem na niego zaskoczony. -Pomyślałem właśnie jaką mieli by frajdę gdyby dowiedzieli się prawdy o nas. Pomyśl. Krew która krzepnie niemal natychmiast. Organizm znoszący przechłodzenia do minus piętnastu stopni. Szybka regeneracja tkanki, psi węch, koci słuch... -Chyba nie lubię być sławny. -Zachowaj to dla siebie. Ja mam całą kolekcję wycinków dotyczących mojej skromnej osoby. "Emigracyjny terrorysta poszukiwany za morderstwo", "Nieudana gra monarchistycznych rewizjonistów", co tam jeszcze było, ach: "Nacjonalistyczno - monarchistyczna krucjata przeciw krajowi Rad", "Mętna przeszłość posła mniejszości". -Ojej. 271

Śniadanie zjedliśmy w jadalni. Po śniadaniu zaprosił mnie do piwnicy, gdzie znajdowała się jego biblioteka. Pomieszczenie było mniejsze niż w Nowoorłowie, ale także robiło wrażenie. Stalowe drzwi oraz setki książek. Ruszyliśmy wzdłuż półek. -Zobacz to - wyciągnął niedużą ale grubą książeczkę. Zbiór sag islandzkich. Ręcznie pisane. -Z jakiego to okresu? - zaciekawiłem się. -Grenlandia. Jedenasty wiek. Znaleźli to tacy moi znajomi. W ruinach chaty. -Fascynujące. -A to? - wyciągnął opasłą księgę, oprawioną w skórę nabijaną ćwiekami, z zamkiem. Kronika klasztorna. Opactwo Hemis 1234 rok. -Kapitalne. Skąd to? -W północnej Szkocji są ruiny opactwa. Tubylcy szukali tam skarbów...Czytałeś "Imię róży?" -Nie. -Będziesz musiał nadrobić. Znaleźli pomieszczenie, które stało przez stulecia zamurowane. Właśnie takie pomieszczenie, w którym przechowywano zakazane księgi. Fascynujący zbiór. Wyciągnęli tylko tą kronikę i zawieźli do antykwariusza. Ja ją kupiłem i pierwszą rzeczą jaką zauważyłem był fakt, że nie miała żadnych pieczęci wewnątrz. Żadnych ekslibrisów kolejnych właścicieli ani bibliotek. Pomyślałem, że może została skradziona, ale gdy zorientowałem się, że opactwo leży w ruinie pomyślałem sobie o jakiejś odkopanej przez tubylców skrzyni. Pojechałem na miejsce i wykupiłem wszystko. Poszło sto tysięcy funtów. Ale opłaciło się sowicie. A najzabawniejsze było to, że zakablowali mnie dranie. Miałem dużo szczęścia, że się stamtąd wyrwałem, a jeszcze więcej, że wyrwałem swój bagaż. Dopiero, gdy zacząłem szczegółowo przeglądać, już u siebie na spokojnie, co zdobyłem wyszły fantastyczne rzeczy. Niewiele z tego mogę ci pokazać, bo większość jest w konserwacji, ale chociażby to - wyciągnął z półki sporego formatu książkę, opatrzoną pieczęciami na okładce. Wewnątrz była wykonana raczej niecodziennie, pergaminowe karty uczerniono, wydrapując na tym następnie literki. -Urocze - powiedziałem. - Co to jest?

272

-Mszał satanistów. Pieczęcie Świętego Oficium. -A fe. Zaraz, chwileczkę, hrabio, skazaliście moją duszę na wieczne potępienie! -To prawda, że pieczęcie obciążają klątwą i ekskomuniką każdego kto to otworzy, ale nie masz się czego obawiać. Po pierwsze dokonałeś tego z nieświadomości, po drugie Sobór Watykański zniósł wszelkie klątwy inkwizycji, a po trzecie i tak nie znasz łaciny. -W świetle tego co mówiliście mógłbym czytać czerpiąc wzorce z waszego umysłu. -Nie na tyle, żeby to przeczytać. Mówmy sobie po imieniu, bo mi trochę głupio. Ale mam jeszcze lepszą rzecz - wyciągnął kolejny tom. -"Czarna księga Asztarota" - wyjaśnił. - Na całym świecie istnieje najwyżej jeszcze jeden egzemplarz. Podobno ma go biblioteka watykańska. -Może warto było by to opublikować. To cenny materiał historyczny... -Nie zdajesz sobie sprawy z odpowiedzialności. Jeśli ja to opublikuję to po pierwsze trafi to szybko w ręce neosatanistów, którzy natychmiast zechcą wypróbowywać zawarte w tym przepisy. Nawet jeśli nie uda im się nawiązać kontaktu z siłami zła to przy okazji prób zamęczą wielu ludzi. Większość opisanych tu obrzędów wymaga krwawych ofiar. I to ofiar ludzkich. Do jednego potężnego zaklęcia potrzeba aż dwudziestu siedmiu dzieci. Póki żyję nikt nie będzie tego czytał a w razie mojej śmierci cały tan zbiór dostanie Watykan. Oni będą potrafili odpowiednio się tym zaopiekować. Oglądałem kolekcję przez wiele godzin. Był fascynujący. Ale najlepsze gospodarz zostawił na sam koniec. Założyliśmy specjalne okulary i weszliśmy do niedużego pokoiku obok biblioteki. Była tu urządzona pracownia konserwacji papieru, w której Derek pracował nad książkami, których z tych czy innych przyczyn nie mógł oddać do konserwacji specjalistom. Stały tu cztery wielkie suszarki służące do suszenia książek przez zastosowanie wysokiej próżni, aparatura do produkcji różnych mas papierowych oraz cztery naświetlarki, w których odbywało się naświetlanie ultrafioletem. Zmyślny mechanizm przewracał co jakiś czas kartki leżących w nich książek a silne lampy bombardowały papier lawiną promieni. W centralnym miejscu pomieszczenia znajdował się stół na którym spoczywał opasły tom z częściowo odprutą okładką. Obok pod szkłem także wystawione na bakteriobójcze promieniowanie leżały trzy dziwne zwoje czegoś. Zachęcił mnie gestem abym podszedł bliżej. Kodeksy Majów. -Skąd to macie hrabio? - wykrzyknąłem w najwyższym zdumieniu. -Z tej książki - wskazał gestem rozbebeszony tom. - I chyba w tej okładce jest ich jeszcze kilka. 273

-Na całym świecie jest pięć... -No nie. W tej chwili wiemy o siedmiu i pojawiają się pogłoski o ósmym. -Skąd one się tam wzięły? -To zagadka, choć chyba dość łatwa do wyjaśnienia. Ta książka to Biblia wydana w Caras w 1598 roku. Widocznie jakiś indianin pracujący jako zecer ukrył je tam, aby uchronić przed zniszczeniem. W tej chwili szukam po wszystkich możliwych antykwariatach innych książek z tego miejsca i tego okresu. Może i w innych coś się znajdzie. W przeciwieństwie do innych znalezisk to już opublikowałem. Wysłałem kolorowe ksero do kilku ośrodków naukowych. Na obiad było leczo, po obiedzie do Derka zadzwoniono telefonem. Odebrał i przez dłuższą chwilę wsłuchiwał się. A potem wydał dość ostrym tonem dyspozycje po francusku. -Znowu chcą mnie zjeść - pożalił się gdy odłożył słuchawkę. -Kto taki? - wyraziłem zdziwienie. -Niejaki Lindenbrock. Miejscowy pożal-się-Boże biznesmen. Nie dość że zarabia ciężką forsę to jeszcze dla rozrywki rzuca mi kłody pod nogi. Cholerna ruda spasiona świnia. -Czarnego i rudego omijaj z daleka - zacytowałem przysłowie ludowe. -Święte słowa Tomaszu, święte słowa. Francuzi zatrzymali na granicy mój transport... -Transport? -Nie mówiłem ci? Zobacz to. Z szuflady biurka wydobył ulotkę reklamową w języku hiszpańskim. Na okładce widniała spasiona świnka morska pasąca się trawą. Na dalszych stronach przedstawiono różne specjały najwyraźniej z niej otrzymane. Zacząłem się śmiać, że mało nie pękłem. -Chcieliście hrabio zrobić rewolucję kulinarną? -Ależ nie. Odkryłem po prostu gałąź rynku nie opanowaną jeszcze przez nikogo innego. Widzisz w europie zachodniej studiuje prawie pół miliona studentów z krajów ameryki łacińskiej. Dla nich wszystkich świnki to potrawa narodowa. Wyszedłem na przeciw ich oczekiwaniom.

274

Temu facetowi zabrakło piątej klepki. -Co w takim razie nie wyszło? -Ktoś mi wyciął paskudny numer. Cały transport wędlinek i innych takich zatrzymano na granicy, ze względów sanitarnych. Do tego banda bab z Animals Liberation Front chce najechać na moją fermę. -Ile macie tej chudoby? -Cztery tysiące sztuk. Ech cholera mnie bierze. Do tego ryją pode mną w parlamencie. Mówią że podrywam autorytet...Chcą odebrać mi immunitet. -I co robicie w tym parlamencie? -Nic nie robię. Jest mnie za mało, aby wysuwać projekty ustaw. Nie staraj się nigdy być parlamentarzystą. Odpoczniemy sobie? Zeszliśmy do piwnicy, gdzie miał urządzoną strzelnicę. Zawiesił na końcu korytarza portret Breżniewa, a potem przeszliśmy na drugi koniec, gdzie w niewielkiej szafce stała broń. Wydobył pistolet maszynowy Heckler & Koch i podał mi. -Zobaczmy czy dasz radę trafić go w Virtuti Militari. -Hrabio... Zamyślił się. -Może i masz rację - powiedział, - to faktycznie troszkę nie fair strzelać do orderu nadanego przez twój naród. Pomyśl jednak, że trzeba pomścić tą profanację. Odbezpiecza się tym. Celujesz tam gdzie pokazuje się ta czerwona kropka. To celownik laserowy. Przy strzałach szarpie. Podrzuciłem broń do ramienia, odbezpieczyłem i puściłem krótką serię. W portrecie powstało kilka dziur, część nawet w piersi. Niektóre kule poszły obok i porozgniatały się o ścianę. Ostatnie uszkodziły sufit. -Nieźle, ja w twoim wieku strzelałem gorzej. Złapał rewolwer i strzelił dwa razy prawie nie celując. Przestrzelił oba oczy. Strzelaliśmy jeszcze przez jakąś godzinę posługując się rozmaitą bronią. Dziur przybywało. Wreszcie Derek wziął dubeltówkę, nabił odpowiednio spreparowanym nabojem na dzika i jednym strzałem zamienił portret i płytę sklejki na którą był naklejony na drobne odłamki. 275

-No i co ty na to? - zagadnął. -Fajna pukawka. Roześmiał się. -Powinieneś się nauczyć dobrze strzelać - powiedział. - To się przydaje, nawet jeśli nie chcesz w przyszłości zostać snajperem. Nie byłem zupełnie o tym przekonany, ale przez grzeczność przemilczałem. Może i miał rację. Tyle jest zła na świecie... Trzeba się bronić. Bronić za wszelką cenę. -Słyszałem hrabio... -Tak? -Maciek wspominał coś o tym jak uciekaliście po dachach wzdłuż Otwockiej ostrzeliwując się w biegu. -Och nie przypominaj mi. Mam lęk wysokości. On i lęk wysokości. -Martwi mnie ten Mikołaj... - zacząłem -Mnie też martwi a teraz powiedzmy sobie dlaczego. -No cóż trudno mu będzie. Zostawił tam dziewczynę... Nie jest przyzwyczajony do życia w ten sposób, choć na pewno mu się spodoba. Dlaczego wy się martwicie? -O dziewczynę możesz być spokojny. Pracuję nad tym, choć książę nie będzie pewnie kontent... A w każdym razie nie do końca. Bardziej się martwię czy nie popełniliśmy błędu. -Badanie genetyczne... -Owszem, zgoda. Badanie genetyczne przemawia na jego korzyść, a księcia Henryka - zaśmiał się ze swojego dowcipu. - Księcia Henry'ego nie można przekupić. -Czy ktoś próbował? -Oczywiście. Sygnalizował służbie bezpieczeństwa dwie próby. Raz ruscy chcieli wykorzystać jego wiedzę w jakichś zapewne zbrodniczych celach za drugim razem jacyś arabowie obiecywali mu ponad milion dolarów w zamian za pracę dla nich.

276

-Jest aż tak dobry? -Jeszcze lepszy. To genialne dziecko. Pochłonął w ciągu roku wszystkie najnowsze prace z dziedziny genetyki, coś około sześciuset tomów, biegła znajomość niemieckiego, francuskiego, japońskiego i angielskiego była mu bardzo pomocna. Potem zabrał się za sporządzanie własnej mapy ludzkich genów. Dość oryginalną metodą. Od czasu do czasu rodzą się dzieci z ciężkimi zmianami genetycznymi, są to z reguły przypadki letalne. Nawiązał kontakty z kilkuset szpitalami i klinikami położniczymi. Gdy pojawia się taki przypadek robią ultrasonograf, lub sekcję i przysyłają mu próbki tkanki, a on analizuje to na komputerze i jeśli są jakieś uszkodzenia genów to na drodze eliminacji może wnioskować, który gen jest za co odpowiedzialny... Tak mi to kiedyś wytłumaczył dodając, że jest to wulgaryzacja zagadnienia, ale z grubsza oddaje metodę pracy. Na razie poważni genetycy z którymi koresponduje są nim zachwyceni. My zaś wykorzystujemy go do różnych naszych przyziemnych celów. -On mieszka w Tromso? -Tak. Jego ojciec został tam zesłany przed ponad dwudziestu laty z wyroku księcia Igora Orłowa. Nie dopełnił względów bezpieczeństwa w czasie jakiejś misji w Rosji i przez niego zginął jeden nasz informator. Zesłanie jest bezterminowe, z tym, że przez pierwsze dziesięć lat pracował przy ścince drzewa, teraz nieco rozluźniono mu... jakby to po polsku powiedzieć... no nie da rady. Reżim. Może oddalać się z miasta jeśli jego podróż, jeśli czas jego podróży, nie przekracza dwu tygodni, a w roku może poza miejscem zamieszkania spędzić maksimum dwa miesiące. Oczywiście jego syna te ograniczenia nie dotyczą... -Wybaczcie hrabio mówiliśmy o Mikołaju... -Wybacz zagadałem się. Tak więc wyniki genetyczne dają nam jedynie pewność co do jego pochodzenia. Tymczasem nie wiadomo co mogli mu porobić z umysłem. -To znaczy? -Pranie mózgu, hipnoza, sugestia posthipnotyczna, cholera wie co jeszcze. Mogli mu wdrukować coś w psychikę. -Na przykład? -Był taki przypadek, przed kilku laty... Złapali jednego emigranta i wywieźli do Moskwy. Maltretowali go przez pół roku a potem wrócił. Miał luki w pamięci na całe tygodnie. Uratował nas przypadek. W jakiś sposób wdrukowali mu w świadomość rozkaz zabicia księcia Sergieja, aktywizował się pod wpływem woni kompozycji wód kolońskich, których nasz znajomy używał. Udało się go

277

obezwładnić. Nasi psycholodzy potrzebowali dwu lat aby go wyciągnąć z tego szaleństwa. -Mikołaj może być tak zaprogramowany? -Nie sądzę, pamiętałby coś, albo pamiętałby, że czegoś nie pamięta, ale nie da się wykluczyć. -Wyczuwam w nim jakiś fałsz - powiedziałem w zadumie. - Jak gdyby coś chciał zataić. Jakby chciał być szczery i jednocześnie bał się tego czego możemy się o nim dowiedzieć... Kiwnął głową. -Nie podoba mi się w tym wszystkim jedno - powiedział w zadumie. -Mówcie hrabio. -Kimkolwiek jest na pewno nie spędził ostatnich lat życia w domu dziecka. Widzisz, gdy poszedłem z nim pogadać, to głupio zabrzmi, ale będąc blisko niego nie czułeś lekkiego swędzenia na skórze? -Jakby mrówki chodziły po opuszkach palców? -Właśnie. -Co to za objaw? -Tak ludzie... istoty naszego gatunku reagują na promieniowanie. Gwizdnąłem przez zęby. -Oczywiście mogłem się mylić, dlatego później poszedł tam Zuriko z dozymetrem w kieszeni. Jeśli faktyczne rok temu był w Dolonie, to dawka promieniowania którą otrzymał... Gdyby nadal było go tyle to musiałby tam umrzeć. Wtedy, rok temu. -Może wyjątkowa odporność. -Nie Tomaszu. Jego ciało jest przesiąknięte izotopami. Takie stężenie wskazuje na kilkuletni kontakt ze skażeniem. Jadł zatrute pożywienie, pił pomineralnioną wodę... Przepraszam, usterka językowa. Wodę która zawierała izotopy sztucznego pochodzenia. Organizm czyści się stopniowo, wyrzuca izotopy na zewnątrz, jak gdyby ciało wiedziało, że nam szkodzą. -Jeśli ten proces zachodzi u niego... 278

-Ostatni kontakt z promieniotwórczym draństwem musiał mieć nie dalej niż dwa trzy miesiące temu. Chyba że promieniowanie pochodzi od strontu. -Wybaczcie hrabio, ale jestem zupełnym ignorantem. -Stront odkłada się w kościach zamiast wapnia. Co gorsza pozostanie tam przez najbliższe osiemdziesiąt tysięcy lat. Na razie trzeba będzie stwierdzić jaki to rodzaj promieniowania. Stront posiada dość charakterystyczne widmo. Poza tym nasz przyjaciel zna norweski, z czym się starannie kryje. Wieczorem widziałem jak parę razy usiłował łowić strzępki rozmów w tym języku. Sądzę, że matka nauczyła w dzieciństwie. Dużo zdążył zapomnieć, ale nadal zna go lepiej niż nam się początkowo wydawało. -Zabijecie go? -Nie. To mimo wszystko Orłow. No, prawie Orłow, po kądzieli. Jeśli go nasłali udajemy, że kupiliśmy to, co mówił. Obserwacja, oczywiście dyskretna może przynieść wiele ciekawych danych. Wiemy, że KGB ma w wiosce swoich informatorów. Zobaczymy z kim będzie się spotykał. Może coś z tego wyniknie. W każdym razie traktuj go jak przyjaciela. Nie ma gwarancji, że go nasłali może rzeczywiście sam uciekł. Co ma być to będzie. -Co ma być to będzie - powtórzyłem. Zaciekawiło mnie jak można by przełożyć to na rosyjski, ale nie udało mi się. Wieczorem puścił mi film dokumentalny. "Sukcesja", opowiadający o życiu carapretendenta Włodzimierza. Zmontowany był po części z archiwalnych kronik, po części nakręcono go współcześnie. Zwłaszcza utkwiła mi w pamięci scena jak na stacji Saint Briac tłum Rosjan wita go powracającego z obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Spać poszedłem dość późno. Męczył mnie jakiś koszmar. * "Kim był człowiek, który dla zbadania warunków życia rosyjskich emigrantów śladami Piotra I-go zagłębił się na dno piekieł brytyjskiego kapitalizmu i podjął wyczerpującą pracę po 14 godzin na dobę, najpierw w dokach portowych, później jako prosty odlewnik w stalowni? Kim był, mając zaledwie piętnaście lat wysunął projekt ratowania emigracyjnej kultury rosyjskiej przez skomasowanie osadnictwa w wybranych regionach Kanady? Kto swoją mądrą dalekowzroczną polityką stworzył wielu z nas możliwości życia i twórczego działania? Nasza ojczyzna jest tam gdzie dociera do nas jego opieka i jego pamięć. Na pustyniach Australii, w śniegach Kanady, czy w brazylijskich dżunglach. Carze Włodzimierzu czuwaj nad nami i prowadź!" (D.A.Tomatow "Droga Carów")

279

* 3 SIERPNIA ŚRODA. STOCKHOLM - UPPSALA Obudziłem się pod wpływem delikatnego potrząsania. -Wstawajte barin! - usłyszałem. Ten dziwny zwrot sprawił, że natychmiast oprzytomniałem. Potrząsała mną służąca Derka.(Ta ładna). -Co się stało? - zapytałem po rosyjsku. Zamyśliła się na moment, jak gdyby szukała w pamięci odpowiedniego słowa. -Jedziecie - powiedziała. Zaraz potem wyszła. Popatrzyłem na zegarek. Piąta rano. Umyłem się pospiesznie, ubrałem i byłem gotów. Derek czekał ze śniadaniem w jadalni. Były parówki na gorąco, ciepły jeszcze chleb z łososiem i herbata. Derek zapomniał widocznie, że nie pijam, ale nie chciałem mu robić przykrości więc wypiłem tę obrzydliwą ciecz, którą podbici chińczycy podsunęli kolonizatorom, aby ich wytruć do nogi. Księżniczka Tamara opowiedziała mi później o lekarzu z Utah, który każdego ranka poił herbatą swojego syna, aby sprawdzić, czy ten nie wstąpił czasem do mormonów. Ale to już zupełnie inna historia. -Pojedziemy do Uppsala - powiedział Derek tytułem wyjaśnienia. - Będzie otwarcie i poświęcenie prawosławnej cerkwi. Wybacz, że nie powiedziałem ci o tym wczoraj, ale sam przypomniałem sobie o tym dopiero dzisiaj rano. -Nic nie szkodzi... Wsiedliśmy do samochodu i pojechaliśmy. Hrabia prowadził pogwizdując sobie pod nosem. Dotarliśmy na miejsce o dziewiątej. -Mamy godzinę czasu - powiedział. - Uroczystości zaczną się o dziesiątej. Chodź, rozejrzymy się trochę. Cerkiewka była w sumie niewielka. Stała w zagajniku srebrnych świerków. Przez zagajnik poprowadzono kilka alejek wykładanych kostką brukową. Obok znajdował się spory parking. Niebawem zaczęli się zjeżdżać goście. Przybyła też ekipa szwedzkiej telewizji. Tłum przed zamkniętymi jeszcze drzwiami powoli gęstniał. Hrabia spotkał kilku znajomych. Przedstawiał mnie wszystkim po kolei. Niespodziewanie podszedł do nas chłopak odrobinę starszy ode mnie. Było w nim coś znajomego, jak gdybym kiedyś już go widział. Było to dziwne natrętne uczucie. Derek zagryzł wargi.

280

-Hrabio, czy on zdał już swój test? - zapytał po ukraińsku, wskazując mnie ruchem głowy. -Jeszcze nie - odpowiedział mój znajomy. -Niepotrzebnie go tu przywieźliście... -Nie wiedziałem, że tu się pojawicie. -Nikt nie wiedział. Wobec tego musimy odejść, zanim ten bystry chłopak... -Jaki to test? - zapytałem go patrząc mu prosto w oczy. Roześmiał się. Lekko i swobodnie. Fałszywie. -Ja też musiałem go zdać. O szczegóły zapytaj jego - gestem wskazał hrabiego. Spotkamy się ponownie, może za kilka lat. Odszedł i wsiadł do samochodu z lustrzanymi szybami. Samochód wolno ruszył w stronę bramy. Gdy nas mijał zwolnił jeszcze bardziej i doznałem natrętnego uczucia, że z wnętrza śledzą mnie czyjeś oczy. Uczcie było niezwykle silne. Odniosłem nawet przez chwilę wrażenie, że to coś w samochodzie nie jest człowiekiem, ale jakąś prastarą istotą. Zbyt starą aby mogła być człowiekiem. Trudno to zdefiniować. Odjechali. -Co to za test? - zapytałem. - Co ukrywacie? -To test na inteligencję Tomaszu. Wspaniale rozbudowany test na inteligencję. Pierwsze pytanie masz nie zaliczone. Nie skapowałeś się sam, że test istnieje. -No pięknie. A na czym polega wasza rola? -Och po prostu to ja jestem testerem. -Kto to wymyślił i po co? -Stop. Nie mam prawa udzielać ci odwiedzi wprost. Nie zapominaj, że to test na inteligencję. I tylko my dwaj o nim wiemy, nie licząc oczywiście tego, który wymyślił całą tą zabawę. -Czy coś mi grozi? -Jedynie to, że go nie zdasz. -I co się potem stanie?

281

-Nic. -Zapewne wy macie udzielać mi wskazówek? -No, niezupełnie. Nic aż tak dalece. Poradzisz sobie. Postawiłem na ciebie. -Korona carów. To też element łamigłówki? -Zgadnij. -Ten chłopak... -Nazywa się Stiepan. -Nie jest człowiekiem. On jest taki jak my? -Brawo. A dlaczego oczy miał nomalne? -Jak był mały to go dorwali i zoperowali na kataraktę. Albo założył odpowiednie, jak to się nazywa, takie małe plastikowe do oczu? -Szkła kontaktowe. -No właśnie. Udające tęczówki i z okrągłą dziurką, żeby ukryć prawdziwy kształt źrenic. -Zaliczam ci. Dostajesz pięć punktów. Nic nie skapowałem, ale nie miałem czasu się nad tym na spokojnie zastanowić, bo poprzez bramę wjechały właśnie trzy lincolny continentale. Z pierwszego ktoś wysiadł i tłum oszalał. -Co się stało? - zapytałem Derka. Wyciągnął szyję i wspiął się na palce. -Car nas zaszczycił - powiedział. -Wot te na! Z drugiego samochodu wysiadł książę Sergiej z Tatianą i Mikołajem, a z trzeciego wysoki chudy facet i jakaś dziewczyna. W chwilę później otworzono wrota i tłum ruszył do przodu. Oczywiście zmieściła się połowa. Reszta została na zewnątrz. Ja i mój towarzysz także. Deszcz czekał aż skończy się msza i dopiero wtedy lunął. Wykwitły setki parasoli, a samochody zablokowały się w przejściu. Razem z

282

Derkiem stanęliśmy pod rozłożystym świerkiem i czekaliśmy aż trochę się rozluźni. -Dlaczego go tu przywieźli? - zapytałem myśląc o Mikołaju. -Och, ważne żeby zobaczyli go zdrajcy. Zobaczymy, czy ktoś spróbuje nawiązać z nim kontakt. -A skąd będziecie wiedzieli? -Dostał ładny szwajcarski zegarek - Derek uśmiechnął się zagadkowo. Zrozumiałem po chwili. -W którym jest podsłuch? -Niezupełnie, ale coś w tym rodzaju - popatrzył w stronę budynku. Deszcz padał coraz bardziej i nagle nie byliśmy sami. Pod dachem z rozłożystych gałęzi pojawił się wysoki starszy już mężczyzna, w ciemnym garniturze. Derek wykonał dworski ukłon, a ja mechanicznie poszedłem za jego przykładem. -Hrabio Tomatow, będziecie mi potrzebni - powiedział car. -Tak jest wasza wysokość. Pretendent do 1/6-tej części świata odwrócił się teraz w moją stronę. -Pozwólcie sobie przedstawić - powiedział mój znajomy - To Tomasz Ni...Tomasz Paczenko Uherski. Aha. Czyli moja rodzina, albo gałąź Paczenków z której się wywodzę pochodzi z Uherska. Postanowiłem pociągnąć w stosownym czasie Maćka za język. -Miło mi poznać - powiedział władca. - Zgłoś się za kilka lat może będę potrzebował kogoś zaufanego do specjalnych zadań. Twój pradziadek oddał znaczne usługi mojej rodzinie... To zabawne, ale podobieństwo jest uderzające. Gdy patrzę na ciebie od razu przypominam sobie jak stał skubiąc wąsy i patrzył w przestrzeń, gdzieś poza druty i baraki... -Wasza wysokość go znał? -Grywaliśmy razem w brydża. Ja, on, syn Stalina i Stepan Bandera... W obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Zresztą ja go nauczyłem. Myślałem, ze może przyda się do naszych celów i po części tak też się i stało. Może kiedyś - zrobił ręką niedokończony gest w powietrzu. 283

-Na rozkaz wasza wysokość! Uśmiechnął się lekko. -Hrabio - zwrócił się do Derka, - pojedziemy do Saint Briac. Twój gość mieszka w Szwecji? -W norweskiej Laponii. W mieście Bodo - wyjaśnił. Car potarł czoło, a potem wyjął z kieszeni notatnik oprawiony w skórę i wiecznym piórem firmy Faberge napisał na kartce kilka słów. Kartkę wyrwał i podał mi. Spostrzegłem, ze papier ma znaki wodne i złocone szlaczki na brzegu. -Zabierzesz się do Norwegii z księciem Orłowem. Wiesz który to? -Mam przyjemność znać, wasza wysokość. -Wspaniale. Pokaż mu tą kartkę, a on będzie wiedział co z tym zrobić. Pożegnam cię. -Do zobaczenia, wasza wysokość! Złożyłem ukłon i odszedłem. Odnalezienie lincolna nie było trudne. Znalazłem jeden po chwili, ale jak się zaraz okazało nie ten co trzeba. Stała przy nim ta smutna dziewczyna w towarzystwie dwu ochroniarzy. Wspierała się ciężko na cienkiej bambusowej lasce a jej suknia opadająca aż do ziemi pobrudziła się błotem. W drugiej ręce trzymała parasolkę. Parasolka obszyta była koronką i wyglądała trochę jak taka od słońca, ale na pewno była wodoodporna. Może to tylko taki burżuazyjny wynalazek. Rozejrzałem się zdezorientowany dookoła. Nasze spojrzenia spotkały się. Uśmiechnęła się smutno. Nie była smutna. Coś jej dolegało. Ale uśmiechnęła się do mnie i w tej sekundzie tylko to się liczyło. Odwzajemniłem uśmiech. Poczułem niemal fizycznie jak pomiędzy naszymi umysłami zawiązało się porozumienie oparte na wspólnocie w cierpieniu. -Szukasz kogoś? - zapytała po rosyjsku. - Mogę ci w czymś pomóc? Uświadomiłem sobie nagle że rozmawiam z przedstawicielką arystokracji. Świadczył o tym nie tylko herb malowany na blasze, przykręcony do drzwiczek samochodu. Było w niej coś, czego brakowało mi u księżniczki Tatiany. Wystudiowanie gestu dłonią w koronkowej rękawiczce, gdy poprawiała parasolkę. Delikatne przekrzywienie głowy gdy zadawała pytanie. Fizycznie czułem jej drzewo genealogiczne sięgające być może czasów Rusi Kijowskiej. Poczułem nagłe onieśmielenie. Skłoniłem głowę spuszczając oczy. -Wybaczcie, szukam księcia Sergieja Orłowa i chyba pomyliłem samochody...

284

-Znajdziesz go kawałek w tamtą stronę - pokazała ręką. Znów gest, który nie był do końca spontaniczny. Za to uśmiech który wykrzywił jej wargi, był serdeczny i szczery, mimo, że znowu wyczułem w niej jakieś cierpienie. Podziękowałem i poszedłem w tamtą stronę. Samochód właśnie ruszał. Puściłem się za nim biegiem wymachując kartką. To było by głupie, znaleźć się daleko do domu z garścią waluty w tym kraju obcej i w dodatku w ilości niewystarczającej na pokrycie kosztów podróży. Pojazd zatrzymał się, a tylne drzwiczki otworzono. -To ty? - zdziwił się książę. - Chcesz jechać z nami? Wsiadaj proszę. Wsiadłem i podałem mu kartkę. -Pomijając szaloną przyjemność jaką mi to sprawi nie mam innego wyjścia powiedziałem. - Jego wysokość podjął decyzję za nas. Książę przeczytał kartkę i uśmiechnął się szeroko. -Zatrzymaj i kiedyś mu to przypomnij - powiedział oddając mi ją. Teraz dopiero przeczytałem co tam było napisane: "Drogi Serżo! Zabierz ze sobą do Norwegii oddawcę tego listu, i miej o nim staranie, żeby bezpiecznie dotarł do domu, bo Rosja potrzebuje takich ludzi jak on". Pod spodem był podpis. Ekstra. Czułem się bardzo szczęśliwy, że Rosja mnie potrzebuje, zastanawiałem się tylko, czy nie mogli mnie najpierw zapytać o zdanie. -Cieszę się, że znowu się spotkaliśmy - powiedziała księżniczka i ziewnęła rozdzierająco. Zrobiła mi miejsce obok siebie. Odwróciłem się i przez chwilę usiłowałem wypatrzyć smutną dziewczynę wśród ludzi i ich samochodów. Nie udało mi się i poczułem silny zawód. -Kogo wyglądasz? - zagadnęła Tatiana. -Kim była wysoka dziewczyna w sukni i z parasolką? - zapytałem. - przyjechała takim samochodem jak wasz...

285

-On nie jest nasz tylko z wypożyczalni. W sukni do ziemi? -Tak. Z bambusową laską. -Tamarka, moja znajoma - Tatiana znowu ziewnęła. Poczułem nagle, że to co mówił Maciek i za co mało mu nie wybiłem zębów jest prawdą. Księżniczka była tylko głupiutkim cielątkiem. Dlaczego wcześniej tego nie zauważyłem? Nigdy jeszcze nie siedziałem w tak fajnej gablocie. Lincoln miał ściany wykładane drewnem i tapicerkę z czegoś zabawnie puchatego. Popatrzyłem na Mikołaja. Jego oczy świeciły. Też cieszyła go ta jazda. Przypomniałem sobie o czym rozmawiałem z Derkiem. Księżniczka była wyraźnie senna. Oparła się o mnie i zaczęła przysypiać. Było mi jak w raju, ale po jakiejś godzinie tej monotonnej jazdy poczułem się trochę gorzej. Oparła się bowiem o mój lewy bok i stopniowo zaczynałem czuć jak jej kształtna główka uciska moje żebra. Dojechaliśmy do Stockholmu. Książę zwolnił samochód i kierowcę, po czym udaliśmy się do Mac Donalda na małe drugie śniadanie. Po posiłku pojechaliśmy na lotnisko. -Ile ważycie? - zapytał kniaź w taksówce. Księżniczka zaczerwieniła się. -Ja pięćdziesiąt trzy kilo - powiedziałem. -Ja czterdzieści siedem - powiedział Mikołaj. -Ja wiem ile ważę, ale to moja słodka tajemnica - powiedziała Tatiana. -Och, jedyny problem polega na tym, czy razem ważymy mniej czy więcej niż trzysta kilo. Skoro wy dwaj ważycie sto a ja siedemdziesiąt pięć to dla ciebie moja droga zostaje aż sto dwadzieścia pięć kilo? No i jak? -Ważę mniej - odgryzła się. -No i o to chodzi. Na lotnisku w Stockholmie stała awionetka. Była, niewielka ale wyglądała całkiem solidnie. Wsiedliśmy do środka. Ja wziąłem księżniczkę na kolana, Mikołaj siadł na drugim siedzeniu, a ich wujaszek na miejscu pilota i zaraz polecieliśmy. Książę powykłócał się po szwedzku przez parę minut w sprawie korytarza powietrznego aż wreszcie udało mu się przekonać naziemną obsługę lotniska i polecieliśmy na nieco większym pułapie. Księżniczka znowu przysnęła przytulona do mnie. -No i co tam u ciebie słychać? - zapytał książę. - Co dobrego? 286

Biorąc pod uwagę, że byliśmy w swoim towarzystwie od kilku godzin, trochę spóźnił się z tym pytaniem. -Nic specjalnego nie przytrafiło mi się od czasu gdy się widzieliśmy po raz ostatni, wasza wysokość. Uśmiechnął się lekko. -Może coś opowiesz? - zachęcił. - Jakąś anegdotkę z Polski? -Chętnie. Przypomniałem sobie właśnie jedną anegdotkę... -Zabawna? -Tak. -Wobec tego obudź tą śpiącą królewnę. -Księżniczkę - sprostował Mikołaj. Był to pierwszy dowcip jaki od niego usłyszałem i na długo ostatni. -Ale jak? - zapytałem. - To chyba tak nie można potrząsać... Ostatecznie to księżniczka... -Może pocałunkiem - podpowiedział książę dusząc się ze śmiechu. Pomyślałem sobie, że trochę mu odbiło. -No nie wiem - powiedziałem. - Nie czuję się godny. -Nie krępuj się. Ona i tak śpi. Wyszczerzył zęby w uśmiechu. -Poważnie? - zapytałem ostrożnie. -Tak. Nachyliłem się i pocałowałem ją. Nie obudziła się wcale. -Ech te bajki - zrzędził pilot. - Ani słowa prawdy. Niech śpi. Trudno. Twoja anegdotka? -Pewien facet miał motor. Z przyczepką. I pewnego razu na jesieni udało mu się okazyjnie w dalekiej wsi kupić kozę. Posadził ją w przyczepce, ale, że było zimno to opatulił ją dodatkowo w serdak, żeby nie zmarzła i pojechali. Niedaleko 287

rodzinnych stron przyczepił się do niego radiowóz. Jechał za nim krok w krok. Gdy on zakręcił w polną drogę radiowóz też zakręcił. Wtedy on zaczął rozpaczliwie zastanawiać się dlaczego za nim jadą i nagle go olśniło. Był taki przepis, że pasażer motocykla też musi mieć kask, a on kozie nie założył. Wszyscy parsknęli śmiechem. Księżniczka obudziła się. -I co się okazało? - zapytał książę, - słusznie zgadł? -Nie. Milicja jechała do jego sąsiada. W tym momencie zagadało radio i zajął się rozmową z ziemią, zdaje się żądali podania numeru jakiegoś zezwolenia na lot tym korytarzem. Zaspana Tatiana przytulona do mnie nachyliła się i szepnęła mi do ucha. -Ja już nie spałam. Chyba chodziło jej o to budzenie pocałunkami. Uśmiechnąłem się do niej. -Opowiedz coś jeszcze - poprosiła. - Coś wesołego. -Mogę opowiedzieć jeszcze jeden dowcip z życia motocyklistów - powiedziałem. Ale to tylko podobno prawdziwa historia. -Posłuchamy z przyjemnością - powiedział jej wuj. -Pewien motocyklista jechał w zimowy poranek i wiatr przewiał go prawie na wylot, więc założył kurtkę tyłem do przodu, żeby mu tak nie wiało. Pech sprawił, że miał wypadek. Gdy przyjechało pogotowie zobaczyli, że ma głowę z tyłu i odkręcili z powrotem. -Okropność - powiedział, ale jego podopieczni chichotali. - Może znasz jakieś bardziej cywilizowane opowiastki? Miałem na końcu języka wesoły dowcip o Jasiu Parkinsonie, ale zaniechałem. Wymagał naprawdę mocnego żołądka i zwyrodniałego poczucia humoru. -Podobno piszesz wiersze? - zagadnęła księżniczka. -To prawda, ale po pierwsze to takie nieudolne próby, a po drugie piszę niestety wyłącznie po polsku. -Mów po polsku, a jeśli czegoś nie zrozumiemy, to najwyżej przełożysz... -Wobec tego zacznę od utworu po rosyjsku. Tak na rozgrzewkę.

288

-Prosimy. Odkalsznąłem. -Nu kak prijatno z razjszczym awtomatom, Smiertelnoj schwadku prochadit'! Smotriet kak Kola twoj prijatel, W kałużu leżit krowiu brasit! Nagrodzili mnie salwą śmiechu. Poczułem się w pierwszej chwili troszkę dotknięty, ale zaraz zrozumiałem, że trudno im było inaczej zareagować na tak surrealistyczny utwór. -Mam nadzieję, że ten Kola to nie była wycieczka do mnie? - zapytał Mikołaj gdy skończyli się śmiać. -Gdy pisałem ten utwór nie znałem was jeszcze - powiedziałem. Mimo woli przypomniałem sobie jak moja rusycystka pani Pszczółka wykryła ten utwór na wewnętrznej stronie okładki zeszytu od rosyjskiego i postawiła mi dwóję, za robienie sobie nieprzystojnych żartów z języka Przyjaciół. Z zamyślenia wyrwał mnie głos Mikołaja. -Prosimy dalej. -Wybaczcie. Już przystępuję. Zacząłem deklamować głośno i wyraźnie po polsku: Stań miła na nadmorskiej skale. Patrz jasnym wzrokiem w dół. U stóp twych w skałę biją fale. Horyzont dzieli świat na pół. = Stoisz na skale, granitu blok. Jak petersburski bruk. Woda weń bije cały rok. 289

Uszy ci puchną morza huk. -W Petersburgu mają granitowe bruki? - zdziwił się książę. -Dlaczego nie? - teraz dla odmiany ja się zdziwiłem. -Granit pod pomnik Piotra I-go przywozili aż z Finlandii. -Mają bruk z granitowej kostki - powiedział Mikołaj. - Sam widziałem. Nie widziałem za to pomnika. To prawda, że ten koń pod nim opiera się tylko na jednym kopycie? -Podobno tak, ale ja nie widziałem - powiedziałem. -Wybacz, że ci przerwaliśmy. Na razie wszystko rozumiemy. Prosimy dalej. Pustkowie, przestwór mokrych fal. Jak drugie niebo u twych stóp. Stoisz i patrzysz w dal i w dal. Nad twoim losem czuwa Bóg. = Wiatr wyje chce cię strącić w wodę. Zaprzyj się w kamień co sił. Czemu tu stoisz w taką pogodę? A księżyc zawsze będzie lśnił. = Kurtka nie chroni cię przed chłodem. Wicher na wskroś przewiewa ją. Stań i podziwiaj dziką przyrodę. W kieszeni śpi spokojnie broń. -Co to jest broń? - zaciekawił się Mikołaj. -Oruże - wyjaśniłem. 290

-To chyba o kimś z naszych - ucieszył się książę. -Może o tobie wuju - zauważyła Tatiana. -No co ty, już w pierwszej zwrotce była mowa o jakiejś kici. Może to o tobie? -Pokłócicie się później - zauważył trzeźwo siostrzeniec księcia - Kontynuuj proszę... Wiatr od zachodu, morski wiatr. Chmury są szare i burzowe. Pomyśl czy kochasz ty ten świat? Słońca odblaski w pianie różowej? -Zaraz zaraz - zdenerwował się książę. - Gdzie on zobaczył te różowe odblaski w burzową noc? -Księżyca z poprzedniej zwrotki też nie miał szans. Burzowe chmury...Chociaż powiedziane jest że dopiero będzie lśnił - zauważyła księżniczka. - Jeśli dobrze zrozumiałam. -Poetów się nie sądzi - odgryzłem się. Wiatr od zachodu niesie burzę. Rozwiewa jasne włosy twe. Wśród skał wyrosły dzikie róże. Zerwiesz to pokaleczysz się. -To nie o mnie - zmartwiła się księżniczka. -Jak to nie zostało ci trochę rozjaśniacza do włosów? - jej wujaszek był przez chwilę złośliwy. -Poszedł cały - odgryzła się. -Z radością przerobię ten kawałek, tak aby pasował - powiedziałem. -Pokaleczyć się - powiedział Mikołaj w zadumie. - Czy nie lepiej byłoby pokłuć się?

291

Troszkę widać i on liznął polskiego. Pewnie z telewizji, albo na kursach w akademii KGB. Denerwowało mnie, że nie wiem co ukrywa. Czy mógł stanowić zagrożenie? -Nie będzie się rymowało - powiedziałem. - Jeśli niektórzy mogą zmieniać gramatykę dla potrzeb wiersza to i mnie wolno. -Słuszna uwaga - powiedział kniaź. Prosimy dalej. - Daj krok do przodu na krawędź skał. Niech cię owieje wodny pył. Rzuć szybko wzrokiem w wir wśród fal. I szybko cofnij się w tył. -Cholera tak, jak gdybym to już gdzieś słyszał - powiedział książę. - To o tym pyle... -Ja też mam takie wrażenie - powiedziałem. - Ale nie mogę sobie przypomnieć gdzie. Jeśli jest to plagiat to niezamierzony. Poczuj na plecach strachu dreszcz. Skały oślizłe są i mokre. Chyba zaczyna padać deszcz. Czujesz jak kurtka twoja moknie? -Moja już prawie wyschła - zauważył książę. Nikt się nie roześmiał. Głupotą jest pozostać tu. Sztorm wciąż przybiera na sile. Nasilił się też fali huk. Dopiero teraz wiesz, że żyjesz. = Światło błyskawic skąpało świat.

292

I huk piorunów cię ogłusza. Pośród kipieli leci ptak. Jedyna tobie bratnia dusza. Mieli problemy ze zrozumieniem. Przełożyłem. Woda się burzy wir wśród fal. Popłyń jeżeli zginąć chcesz. Przed sobą widzisz skały skraj. Stoisz...Ty cenę życia znasz, ty wiesz... = Zejdź już ze skały, wróć na brzeg. Tu fala cię dopadnie. Być może jutro spadnie śnieg. Pomyśl jak będzie ładnie... = Kończy się jesień, deszcz i chłód. Nadejdą ostre mrozy. Morze u stóp twych skuje lód. Na pięć miesięcy to okowy. -No nie przesadzajmy - powiedział. Mróz spaczy nocą deski ścian. Nie chcę dla ciebie być niemiły. Lecz mam dla ciebie dobry plan. Zabezpiecz póki dość masz siły. = 293

Zejdź miła moja więc ze skały. Praca przy domu cię czeka. I nie krzycz, że jestem umarły. Wszak wiem to od pół wieka! -Nie rozumiem zakończenia - poskarżył się Mikołaj. Przełożyłem usłużnie. -Teraz to jest jeszcze mniej zrozumiałe - powiedziała księżniczka. -Och nie ma tu czego nie rozumieć - powiedział jej wuj. - Ten ktoś z tamtego świata od pięćdziesięciu lat opiekuje się swoją dziewczyną. Zgrabnie napisane, choć raczej pozbawione głębszych wartości... -To poezja biesiadna - powiedziałem. - Coś co można powiedzieć ot tak dla zagrzania nastroju. -Ładne - powiedziała Tatiana. - Popraw z tymi włosami żeby do mnie pasowało. -Poprawię - obiecałem. -Dam ci małego całuska, żebyś nie zapomniał. Dała mi całuska. Jej wuj odwrócił się od sterów i powiedział coś ze złością po francusku. Odpowiedziała zaczepnie w tym samym języku. Poczułem się troszkę niewyraźnie. Nie chciałem narażać się temu człowiekowi. -Powiedz coś jeszcze - zachęcił. Opowiedziałem ten uroczy wierszyk o irlandzkim terroryście, który gotuje się umrzeć za swoją ojczyznę. To im się najbardziej podobało. Wylądowaliśmy na lotnisku w Mo-i-Rana trochę przed północą. Oczekiwano nas. Na poboczu pasa startowego stał samochód, za którego kierownicą siedział Mykoła Żurawlewycz. Odprowadzeniem samolotu do hangaru zajął się jakiś chłopak. Wydawało mi się, że to ten, którego widziałem w sklepiku papierniczym podczas swojego pierwszego tu pobytu, ale mogłem się mylić. Księżniczka leciała przez ręce, więc skończyło się na tym, że zaniosłem ją do samochodu. Właściwie to księżniczki powinny być lekkie, szczupłe i eteryczne, ale ta swoje ważyła. Na kolację było leczo po węgiersku z prawdziwą końską kiełbasą, ale zarówno dziewczyna jak i jej kuzyn byli zbyt zaspani, aby docenić uroki tego niebiańskiego dania. Zapadłem w sen gdy tylko dotknąłem głową poduszki.

294

* Łucja siedziała na werandzie domu szamana w towarzystwie dwu rówieśniczek i splatała w zadumie kolorowe rzemyki. Zajęcie to pochłaniało ją całkowicie. Semen westchnął i pociągnął łyk piwa. Szaman nalał sobie trochę i zaszpuntował beczułkę. -Naprawdę znakomite - pochwalił biolog. - W niczym nie przypomina miejscowych sikaczy... -Sami je robimy. Na polskich drożdżach - wyjaśnił Indianin. - Czego zdołaliście się dowiedzieć? -No cóż. Niewiele. Sądzę że przez cały czas wykonywane były dyskretnie różne testy, ale informowano mnie tylko o części wyników. Jest prawie niewrażliwa na bakterie i wirusy chorobotwórcze. Po zastrzyknięciu jej centymetra sześciennego kultur cholery, następnego dnia dostała lekkiej gorączki. Pod wieczór wszystko było w normie. -A od niej? Nie ulegliście zakażeniom przebywając w jej towarzystwie? -Nie. Zresztą badałem jej krew. Jest prawie sterylna. Jeśli pominie się małe zielone paskudztwa, i większe fioletowe. Fioletowe stanowią według mnie dodatkowy element podtrzymujący wymianę gazową z otoczeniem. Przenoszą tlen, ale gromadzą go znacznie więcej niż czerwone ciałka krwi. Przypuszczam, że po wystąpieniu deficytu na przykład pod wodą są w stanie wydzielić zgromadzony tlen i podtrzymać funkcje życiowe jeszcze przez jakiś czas. To hipotezy. Ma nienaturalnie dużo płytek krwi. Każde zranienie niemal natychmiast się zabliźnia. Stanowi jakby poprawioną wersję człowieka. -Tak jakby ktoś kiedyś doszedł do wniosku, że można by przetrwać przyjmując taką formę, ale postarał się by nowe ciało stanowiło nieco bardziej komfortową wersję ludzkiego? A obce geny? Prawoskrętne białka, albo białka budowane na krzemie... Przepraszam, ale czytałem ostatnio trochę literatury SF... -Nie znaleźliśmy nic obcego. W noc w którą... eee ... musieliśmy się ulotnić, zacząłem do czegoś dochodzić. Niektóre sekwencje genów są charakterystyczne dla koni. Inne dla kotów. Jeszcze inne są ludzkie. -Których było najwięcej? -Głupio to zabrzmi, ale końskich. Szaman kiwnął poważnie głową. 4 SIERPNIA CZWARTEK. NOWOORŁOWO NORWEGIA. 295

Obudziła mnie księżniczka. Przyszła do mojego pokoju wczesnym rankiem ubrana w pikowany szlafrok -No hej - powiedziała. -Witaj. Z czym przychodzisz tak rano? -Postanowiłam mimo wszelkich przeszkód dać ci całuska na powitanie. O nie! Tylko tego mi brakowało. Spuściła oczy. Siadła na łóżku. Usiadłem obok niej i delikatnie objąłem ją ramieniem. -Twój wuj każe mnie stracić i pochować w waszym pięknym parku pod jakimś krzaczkiem. Myślę, że byłoby ci bardzo przykro i zapewne nosiłabyś kwiatki na moją mogiłę, ale może byłoby lepiej gdyby nie doszło to takiej eskalacji brutalizmów? -Nie wiesz, jak bardzo jestem tu samotna... -Obok pałacu jest wioska... -Tam nie ma wielu chłopców w moim wieku, a ci, którzy są to degeneraci. Zachodni dekadentyzm. Tylko im dyskoteki w głowach. A reszta umysłu to siano. Tak niewiele osób myśli jeszcze po staremu. -To znaczy jak? -Jesteś szlachcicem Tomku. Widać to w każdym twoim geście. I jesteś monarchistą. -Nie jestem już szlachcicem i nigdy nie byłem. Nie mam się co na siłę wpychać między was, dlatego nie mów mi że jestem szlachcicem. Rosyjskim szlachcicem. Poza tym wcale nie jestem przekonanym monarchistą. A potem pocałowałem ją. Westchnęła cicho. -Nie boisz się już? - zapytała. -Teraz już nie. Lewy bok na którym oparła mi wczoraj głowę lekko pulsował. Wiedziałem co się dzieje. W tym miejscu siedziało mi płytko pod skórą kilka kawałków długich i ostrych odprysków kości z moich biednych połamanych żeber. Jeden nich musiał się dnia poprzedniego przemieścić. Zazwyczaj w takim przypadku po dwu lub trzech dniach organizm wyrzucał je razem z ropą Ale można było ten proces przyspieszyć. Pochyliłem się i zdjąłem jej ze zgrabnej stópki kapeć.

296

-Wybaczcie, to tylko na chwilę - powiedziałem widząc jej zaskoczony wzrok. Następnie krótkim silnym uchem uderzyłem obcasem w to miejsce. Ból eksplodował mi w głowie i zaraz przycichł. -Coś ty zrobił? - przeraziła się. -Nic takiego. Sprawdzam tylko jak by to było gdybyś mnie kopnęła. Gdybyś mogła mnie teraz na chwilę opuścić... Chciałbym się ubrać. Skinęła mi głową i wyszła. Wszedłem do łazienki. Zdjąłem bluzę od piżamy i przyjrzałem się uważnie. Nie wyglądało to dobrze. Z neseserka wydobyłem nożyk introligatorski. Zacisnąłem zęby i wbiłem go w skórę. Poszła stróżka krwi a potem żółta ropa. Naciąłem jeszcze kawałek. Kość. Złapałem ją delikatnie palcami i pociągnąłem. Zrobiło mi się ciemno przed oczyma ale nie puściłem. Naraz ból ustał. Zacisnąłem ranę palcami i przez chwilę oddychałem głeboko. Kawałek kości, który narobił mi takich kłopotów był niepozorny. Długi na dwa centymetry i bardzo cienki. Trzymałem skórę jeszcze przez chwilę po czym puściłem ostrożnie. Palce skleiły mi się krwią. Delikatnie odkleiłem je i kawałkiem waty namoczonej w spirytusie oczyściłem bok. Dla wzmocnienia słabego jeszcze strupa nakleiłem plaster. Wciągnąłem powietrze. oddychało mi się lżej. Umyłem zlew. Potem przyczesałem włosy i ubrałem się. Razem zeszliśmy na parter. Książę siedział w salonie i czytał coś. -No i co macie zamiar dzisiaj robić? -zagadnął posyłając nam drwiące spojrzenie. -Pojeździmy konno po brzegu morza - powiedziała Tatiana i uwiesiła się mojego ramienia. Poczułem, że coś jest mocno nie tak a potem ściany zawirowały. Przeliczyłem się. Polecialem w tył jak podcięty. Gdzieś z daleka usłyszałem huk i domyślilem się że zaczepiłem głową o ostatni spień schodów. A potem ciemność ustąpiła jasności, gdy coś w rodzaju łuku elektrycznego rozbłysnęło mi przed oczyma. Leżałem. Ból głowy nawet nie był silny, za to na białej jedwabnej maćkowej koszuli wystąpiła powiększająca się dość szybko krwawa plama. -Co ci się stało? - zapytał książę. -Coś mi się porobiło z żebrami - wyjaśniłem. Nagły paroksyzm bólu zgiął mnie prawie w pół, a w chwilę później chwycił mnie straszliwy atak kaszlu. -Rany boskie! Od czego to? Chodź, pojedziemy samochodem... Poszliśmy. Walcząc z kolejnymi atakami kaszlu udzielałem wyjaśnień.

297

-Wtedy, jak dostałem w głowę na granicy, pewnie wlepili mi kilka kopów wyjaśniłem. - Mam pod skórą sporo odłamków kości, co jakiś czas któryś wyłazi na wierzch. -Ojej! Paskudna sprawa. Wychodzą same z siebie? -Wczoraj podczas podróży jej wysokość księżniczka była łaskawa drzemiąc oprzeć głowę... U lekarza byliśmy w pięć minut. Rzucił tylko okiem na krwiak i zaraz zarządził rentgen. Działał szybko i sprawnie. Obejrzał zdjęcie. -Cztery kawałki kości - stwierdził. - Trzy można wyjąć od ręki. Książę wyciągnął rękę po zdjęcie, ale lekarz cofnął się do tyłu. -Wybaczcie wasza wysokość. Tajemnica lekarska. Wpatrywał się w zadumie jeszcze przez chwilę. -Zastosuję znieczulenie miejscowe - zadecydował. Kiwnąłem głową. Zrobił mi niewielki zastrzyk po czym poprosił do gabinetu zabiegowego. Poszedłem. Kazał mi położyć się na boku. Zdyzenfekował starannie miejsce przyszłej operacji, potem popatrzył w zadumie na zegarek. -Możemy zaczynać? -Proszę. Wziął skalpel do ręki i wykonał krótkie cięcie. Popłynęło trochę krwi. -Widok krwi ci nie przeszkadza? - zapytał zbierając ją starannie za pomocą waty. -Nie, zupełnie nie. -Chym sadząc po tych kilku bliznach już parę wyszło. -Tak ale były króciutkie. Sięgnął do rany szczypcami i wyjął ostrożnie kawałek kości. Popatrzył nań w zadumie, po czym wrzucił go do miski i wykonał kolejne cięcie. Tym razem krwawienia prawie nie było. W misce wylądował kolejny kawałek. Miał jakieś dziesięć centymetrów długości i był ostry na końcu. Zaraz po nim lekarz wyjął jeszcze jeden.

298

-Cholera, powinni byli powyjmować je zaraz po tym wypadku. Na żebrach nie widać ubytków. Kości musiały odrosnąć... Czwarty jest niestety zbyt głęboko powiedział. -Pewnie z czasem sam wyjdzie. Westchnął dziwnie. -Nie zdziwiłbym się. Szczerze mówiąc - popatrzył na zdjęcie - to tutaj to robota dla księcia Gagarina. -Coś jest nie tak? - wyraziłem zdziwienie. -Drobiazg. Powtórzenie ostatniej pary żeber. Zdarza się raz na jakieś siedem może osiem tysięcy przypadków, płuca złożone z innej ilości płatów, żyły grubości postronków, zaskakujące ksztalty narzadów wewnetrzych... Wprawdzie u takich z kocimi źrenicami to nic nadzwyczanego ale może go to zaciekawić. Nie patrz tak na mnie. Wyciągałem kiedyś Derkowi Tomatowowi cztery kule z bebechów. Też nie mogłem uwierzyć w to, co zobaczyłem. Nawiasem mówiąc oberwał postrzał trzy dni wcześniej, jedna z kul utkwiła w wątrobie... -To niebezpiezne? -To śmiertelne. Ciężka sprawa z tą tajemnicą lekarską. Nagroda Nobla przechodzi koło nosa. Założył klamry i cofnął się patrząc krytycznie na swoje dzieło. -No dobra, mamy chwilę czasu. Z tego co o was wiem, za dziesięć minut będą strupy. -Za dwadzieścia - sprostowałem. -To - wskazał na miskę - to są kawałki żeber. Paskudnie długie odpryski. Zgadzasz się? -No tak. Nie niezupełnie. Mają po pół centymetra więc wcale nie są długie. Za wyjątkiem tego jednego... -Więc weź zdjęcie i pokaż miejsca z których one pochodzą. Popatrzyłem na zdjęcie. -Nie jestem ekspertem... Stąd? - pokazałem na wyszczerbienie

299

-Za to ja jestem. Nieznaczne uszkodzenia są tu - pstryknął palcem trochę obok. Faktycznie. Wyglądają, jak gdyby wyszczerbienia, broń Boże nie złamania powstały w bardzo wczesnym dzieciństwie i przez następne dwadzieścia, dwadzieścia pięć lat stopniowo zarastały. -Tyle, że ja nie mam jeszcze dwudziestu pięciu lat. -W tym cały problem. Zaryzykuję stwierdzenie, że kości regenerują ci się dużo szybciej niż normalnie. To też może być ciekawe. -Jestem młody i powadzę zdrowy tryb życia. To chyba normalne. -Krew faktycznie szybko ci staje, ale na wszelki wypadek założę mały szew. Pracował szybko i zręcznie. -Może cię odrobinę zaboleć jak skończy się działanie środka - powiedział. - Ale na to nic nie możemy poradzić. Chyba, że chcesz jeszcze jakieś proszki przeciwbólowe. Jeśli pozwolisz zobaczę jeszcze twoje oczy. Przez chwile majstrował przy moich powiekach. -Tak jak myślałem. - mruknął. - Sklejone migotki. Mam poprawić? -Poprawić? - zdziwiłem się. - Co to są migotki? -Koń ma dwuwarstwową powiekę. Pod zewnętrzną ma cieniutką błonkę, służącą do usuwania z oka owadów i innych śmieci. to właśnie migotka. U ciebie ktoś naciął brzeg powieki i doprowadził do zrośnięcia się migotki z górną powieką. Jeśli chcesz to mogę ci przywrócić stan pierwotny. -Nie wiem co powiedzieć... -Tu już nie musisz się kryć. Poczułem delikatne ukłucie skalpela na brzegu powieki, po chwili na drugim. -No, chyba uwolniłem - mruknął. - Spróbuj teraz mrugnąć dolnymi. -Co? -Zamknij migotki mając otwarte powieki. -Łatwo powiedzieć - westchnąłem i spróbowałem.

300

Udało się. Podał mi lustro. Spróbowałem jeszcze raz. Oczy, co zdążyłem zauważyć, zasnuła mi cienka biała błona. -Ekstra - powiedziałem. - Dziękuję. -Tylko nie strasz dziewczyn - uśmiechnął się. Podziękowałem, wstałem i założyłem koszulę. Wyszliśmy do poczekalni. Książę siedział i nerwowo coś czytał. -I jak? - zapytał. -Nic specjalnego. Usunąłem przyczynę choroby. Powinien poleżeć przynajmniej jeden dzień. Kniaź skinął poważnie głową. Pożegnałem się i wyszliśmy. W pałacu zjadłem śniadanie i położyłem się w swoim pokoju. Specjalnie długo nie cieszyłem się samotnością, bo przyszła księżniczka. -Coś ty narobił? Mogłeś się zabić - wybuchnęła. - Więcej nie dostaniesz moich kapci nawet do powąchania. He he. Fajnie to zabrzmiało. Znam lepsze zapachy. -Drobiazg. Zresztą nic mi nie groziło. Dostanę kapcie? -Co powiedział lekarz? -Do wesela się zagoi. -Naszego wesela? - zaciekawiła się. -Nie żartujcie, błagam. To zbyt poważna sprawa. Wszedł gospodarz. -Jak się czujesz? - zapytał. -Dziękuję, już znacznie lepiej. -To dobrze. Ja niestety muszę wyjechać już dzisiaj wieczorem... -Ja także mam zamiar udać się jutro do siebie. -Prosiłbym abyś pozostał tu co najmniej przez tydzień. Nie ma sensu forsować zdrowia.

301

-Nic mi nie będzie. -No cóż, skoro tak twierdzisz nie będę cię na siłę zatrzymywał. Chciałbym jednak złożyć ci pewną propozycję. -Cały zamieniam się w słuch. -Od przyszłego tygodnia ruszy budowa domu dla Mikołaja. Prowadzić dwie budowy jest tak samo łatwo. Może jednak zdecydujesz się tu zamieszkać? -Jestem zaszczycony propozycją i proszę się nie obrażać, ale odmówię. -Dlaczego? -Mam dom, tam na północy. Dom jest silnie zniszczony. Poczuwam się do obowiązku odbudowania go. Tym bardziej, że już zacząłem. Ponadto czeka tam na mnie szkoła, w której mam zaklepane miejsce. Ponieważ ja się tam dostałem, to ktoś inny się nie dostał. Może jemu była nawet bardziej potrzebna. Nie mogę odrzucać. -Rozumiem twój punkt widzenia, ale będzie ci bardzo trudno uczyć się w szkole która, w szkole w której językiem wykładowym jest norweski. Mogę przeciwstawić temu propozycję uczęszczania do naszej szkoły. Budynek i jego wnętrze pięknie stylizowany na szkołę rosyjską z lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, no i oczywiście mamy fachową kadrę. Lekcje odbywają się w języku rosyjskim. Szkoła stylizowana na czasy Aleksandra III-go!? Zielone ławki, pedel w mundurze, kary cielesne za używanie języka polskiego w czasie przerw. W moich oczach musiała odbić się zgroza. -Co się stało? - zaniepokoiła się księżniczka. -Nie jestem masochistą... -Skojarzyło ci się z rusyfikacją? Rozumiem, wy Polacy macie zakorzeniony wstręt do takiego modelu. Przepraszam, nie pomyślałem o tym. -Nic nie szkodzi. -No cóż. Pożegnam cię. Wracaj do zdrowia, a propozycja pozostaje nadal aktualna. -Jeszcze raz dziękuję, ale wasza wysokość sami rozumiecie... Pożegnał się i poszedł. Księżniczkę zabrał ze sobą, zapewne chciał wydać jej jeszcze jakieś rozporządzenia na czas swojej nieobecności. A może podsłuchał to o 302

ślubie i chcial jej natrzeć uszu. Leżałem, leżałem, aż zapadłem w sen. Przyśniło mi się, że jechałem z Tatianą na koniu. Jacyś ludzie strzelali do nas, ale ja starałem się zasłonić ją własnym ciałem i udało mi się. Wjechaliśmy do pałacowej biblioteki. Zsunąłem się na ziemię, a potem zsadziłem dziewczynę. -Jesteś ranny - zauważyła. - Większość ran wygląda na śmiertelne. -Nic nie szkodzi. Na mnie się wszystko goi jak na psie. Obudziłem się. Stała obok mojego łóżka. -Zjesz obiad? - zapytała. -Z miłą chęcią. Wstałem. Denerwowało mnie leżenie. Zjedliśmy w jadalni. Tylko we dwoje, jeśli nie liczyć służącej, która przynosiła kolejne dania. Było prawie romantycznie, ale ona jakoś nie była w nastroju. Ja zresztą też nie. W myślach porównywałem ją z Ingrid. Obie przypominały w jakiś nieuchwytny sposób kotki. Tylko, że Ingrid była dziką kotką, zlepkiem mięśni i instynktów. Księżniczka przywodziła mi na myśl kocicę kanapową, rozlazłą i leniwą. Bawiącą się leniwie z kanarkiem, wydłubanym z nudów z klatki. Umówiliśmy się na podwieczorek za dwie godziny u mnie i poszedłem znowu się położyć. Nie dotrzymała słowa. Pojawiła się dopiero przed wieczorem. -Wybacz, ze zostawiłam cię tyle czasu samego, ale musiałam pilnie tłumić bunt. -Wot te na! Dlaczego nie pozwoliłaś, abym ci towarzyszył? -Miałam ochronę. -A co to za bunt? -Och, wuj wstrzymał kwartalną premię w wydawnictwie za niedotrzymanie terminu składu komputerowego. Ci dranie gdy tylko wyjechał zwołali wiec. Zagroziłam grupowym zwolnieniem dyscyplinarnym. -O! I jak? -Poskutkowało. Ale ich nienawiść jest teraz głębsza. Utrzymujemy równowagę. Wszystkie przedsiębiorstwa naszego holdingu są ze sobą ściśle powiązane. Przepływ towarów, usług, pieniądza, wszystko dopięte na ostatni guzik. Gdy nie zostanie dotrzymany jeden termin sypie się cała struktura. Jeśli kiedyś wujowi powinie się noga, to zostanie zjedzony. A teraz zrobili małą próbę sił. -Chyba mam pomysł, w jaki sposób zniechęcić ich do działań przeciw pracodawcy. 303

-Jaki to pomysł? -Zapakować ich do bydlęcych wagonów i wysłać na dwutygodniową kurację do któregoś z krajów demokracji ludowej. -Pomysł niezły. Stary książę Gagarin tak zrobił. Opowiedz coś. Znasz tak wiele ciekawych historii. -Każdy zna wiele opowieści dotyczących jego znajomych lub krewnych, sąsiadów i innych ludzi. Po prostu należy sobie uświadomić, że się je zna. Ale ja nie jestem dzisiaj w nastroju. -To może spróbuj zgadnąć co się z nami stanie w przyszłości? -Och to zupełnie jasne. Przyjadę pewnej ponurej jesiennej nocy. Strażnika na bramie zagazuję gazem usypiającym. Podjadę konno i zarzucę linę na blanki... -Tu nie ma blanków. -...Hak zaczepi się o parapet twojej sypialni. Wdrapię się na górę. Wybiję okno... -Ono jest oklejone specjalną folią antywłamaniową. -...wejdę przez uchylone okno. Ty będziesz spała w tym przeźroczystym. -Hm! -Odrzucę tą uroczą pierzynkę, przerzucę cię przez ramię. W korytarzu oczywiście będą czatowali ochroniarze. -Bądź nieco bardziej romantyczny. -Służę. W korytarzu będą czatowali gwardziści. Posiekam ich szablą na dzwona. Strzały, na szczęście niecelne obudzą całą służbę. Wyskoczę oknem z drugiego piętra i wyląduję na koniu, a potem odjedziemy. -I co dalej? -W pierwszym napotkanym kościele weźmiemy ślub, a potem będziemy żyli długo i szczęśliwie za pieniądze z okupu. -Z jakiego okupu? -Zażądam za ciebie okupu. Milion dolarów. Pieniądze wezmę, ale ciebie nie oddam.

304

-Tak nisko mnie cenisz? Tylko milion? -Wasza wysokość, gdzieś bym śmiał. Nie chciałem po prostu doprowadzać waszego czcigodnego wuja do ruiny. -O nie ma obawy. A jeśli się nie zgodzę? -Moja droga. Z księżniczkami się nie ucieka. Księżniczki się porywa. Tak zresztą będzie bardziej romantycznie. Będziesz oczywiście płakać i wyrywać się. -No, myślę, że mogę ci to zagwarantować. -Dlatego odurzę cię eterem. -No wiesz!? Przecież jestem księżniczką! -A gdy dojdziesz do siebie będziesz już zamknięta w moim plugawym haremiku. -Chym? -Zawsze chciałem mieć harem. Nawet jeśli byłby to harem jednoosobowy. Wiesz to tak nobilituje... -Wróćmy do ślubu. Gdzie go weźmiemy? -W tej ładnej cerkiewce w wiosce? -To się nie uda. -Och, moi kumple będą trzymali waszego księdza na muszce. -On siedział piętnaście lat w łagrach. Nie sądzę, żeby się tak łatwo przestraszył. -Żartujesz z tym ślubem? -Obawiam się, że tak. Niektórzy ludzie miewają przebłyski przyszłych zdarzeń. Ja miałem dwa jednocześnie. Jedną przepowiednię wygłosiłem własnymi ustami. Druga w postaci mętnej wizji pojawiła się chwilę później. Wskoczyła mi do głowy z zaskoczenia. Spostrzegłem najpierw niewyraźny obraz, później pokój i księżniczka zniknęła mi sprzed oczu. Szeroko rozlaną rzeką płynęła niewielka płaskodenna łódka. Na brzegu rzeki siedziała dziewczyna. Na jej twarzy gościł wyraz głębokiego smutku. Wiosłujący chłopak dobił do brzegu.

305

-Czy mogę w czymś pomóc? - zapytał. Popatrzyła na niego uważnie. -Znam cię - powiedziała - Ty jesteś tym rosyjskim księciem? -Tak. Jestem Omelajn Paczenko-Uherski. Wizja z trzaskiem rozwiała się. -Śpisz? - zapytała księżniczka. -Wybaczcie, zamyśliłem się. -O czym myślałeś? -Och wyobraziłem sobie jakiegoś człowieka. Miał na imię Omelajn. -Omelajn? To ukraińskie imię. -Aha. I mówił po francusku z rosyjskim akcentem. -I zrozumiałeś go? -Tak - odpowiedziałem, a dopiero potem sam się zdziwiłem. Dałem jej małego całuska. Oddała mi. A potem poszła, obiecując wrócić przed wieczorem. Gdy tylko zostałem sam postarałem się wywołać ponownie wizję rzeki i chłopaka, ale nie udało mi się. zamiast wylądować w Kanadzie, o ile oczywiście w tym uroczym kraju to się rozgrywało, (miało rozegrać?), zwyczajnie zasnąłem. Obudziłem się, gdy ktoś cicho wszedł do mojego pokoju. Otworzyłem oczy spodziewając się widoku księżniczki, ale zobaczyłem Zurika Amiredżibi. -Podobno jesteś chory? - zagadnął po powitaniach. -Trochę jestem, ale wy genetycy niewiele jesteście w stanie mi pomóc. -Książę Henry to genetyk. Ja zajmuję się chirurgią mózgu. Wyjaśniłem pokrótce. Kiwnął głową. Następnie wyjął z teczki zdjęcie rentgenowskie. -Przyjechałem aby ci pomóc. -Już prawie nic mi nie dolega.

306

-Chcę pobrać próbkę twojej krwi do badań na obecność narkotyków i pierwiastków śladowych. -Podejrzewacie, że jako narkoman mógłbym być zagrożeniem dla tajności... -Nie. Badamy pewne niezrozumiale dla nas mechanizmy. Widzisz ogólny schemat jest taki. Książę wyszukuje przydatnych dla siebie ludzi, zaprasza ich tu, początkowo na krótkie kontakty, czy w gości. Po pewnym czasie przenoszą się tu na stałe, ale najdalej w pół roku po przybyciu są już ze swoim pracodawcą w konflikcie. -Chym... -Zażywałeś dzisiaj jakieś środki przeciwbólowe? -Miałem robione miejscowe znieczulenie. -No trudno. Mogę prosić o twoją rękę? Śmiesznie to zabrzmiało. Zachichotałem i wyciągnąłem ramię. Pobrał około centymetra sześciennego krwi. Z walizki wyjął małe pudełeczko zawierające kilka probówek z czymś. Wpuszczał do każdej po kilka kropli. -Warto było się fatygować taki kawał? - zapytałem. -I tak musiałem tu przyjechać, bo przywiozłem wyniki badań Mikołaja, a jeśli okaże się, że słusznie podejrzewaliśmy to co podejrzewamy to dla samych twoich wyników warto by było przyjechać. -Jak Mikołaj? -Tajemnica lekarska ale źle to wygląda. We wszystkich znaczeniach tego słowa. Popatrzył w zadumie na kolor dwu próbówek. Zabełtał jedną nich. Zaklął brzydko po gruzińsku. -Dziękuję za współpracę - powiedział. -Czy wyniki...Nie chciałbym być nielojalny wobec księcia Sergieja. -Wyniki są tajne. Twoje nazwisko nie będzie nam do, nie zostanie przez nas użyte. -A tak właściwie... -Signopan.

307

-Przyznaję się do niewiedzy. -Łagodnie działający narkotyk. Wydestylowany z gałki muszkatałowej. Uzależnia praktycznie wyłącznie psychicznie. Wywołuje uczucie szczęścia, euforię. Skojarzenie. Tu jest ci dobrze, gdzie indziej możesz nie czuć się już taki szczęśliwy. -Czyli rozwiązaliście swoją zagadkę. -Raczej potwierdziliśmy najbardziej prawdopodobne rozwiązanie. -I co ja mam teraz robić? Zamyślił się dość głęboko. -Zakładam, że nie masz ochoty zrywać kontaktów? -Nie. Wyjął z kieszeni pudełko wypełnione czarnymi tabletkami. -Po jednej przed każdym posiłkiem. -Chym, co to za specyfik? -Sprasowany węgiel aktywowany zmieszany z pewnym polimerem. Nasz patent. Czasami potrzeba mieć coś takiego gdyby ktoś chciał cię otruć. -Jak to działa? -Wychwytuje substancje chemiczne i częściowo neutralizuje. Im dokładniej przeżujesz pokarm, tym lepiej zadziała. Neutralizuje gram arszeniku rozpuszczony w dwustu mililitrach cieczy. Ale na przykład cyjanek już gorzej. Bierz i używaj na zdrowie. -Dziękuję. -Cała przyjemność po mojej stronie. Coś jeszcze chcesz wiedzieć? -Tak. W jakim stopniu urocza mieszkanka sąsiedniego pokoju jest w to zamieszana? Zamyślił się. -Trudno powiedzieć. Podobała się już wielu chłopcom, ale jej chłód był przysłowiowy. Ma też opinię dziewczyny która jest odporna na wszelkie

308

manipulowanie. Zresztą nasz drogi nieobecny gospodarz nie ryzykowałby ewentualnego rozwodnienia arystokratycznej krwi, choć z drugiej strony cierpi na trzy poważne choroby. Pierwszą z nich jest chroniczny brak ludzi. Stara się jak może obsadzać stanowiska w swoich firmach Rosjanami, ale my jesteśmy niepewnym elementem. Podchodzi do zagadnienia bardzo totalitarnie. Według niego pracownik powinien przedkładać interes pracodawcy nad szczęście swoje i swojej rodziny. Drugą choroba jest mania wielkości. Cierpi na nią zresztą spora liczba ludzi z tej wioski. Zapewne poznałeś Mykołę? -Miałem przyjemność. -On ma prostą receptę zniszczenia ZSRR. Po prostu ochotnik samobójca z bombą atomową podczas zjazdu partii. Myślę, że KGB już go namierzyło. Zanadto się z tym projektem afiszuje. Zresztą może to tylko dla zmyłki. Trzecią chorobą jest zaborczość. Pęd do niszczenia wrogów, a przy okazji niepewnych przyjaciół. Grywa na giełdzie, To z reguły wygląda tak jak gdyby przeczytał za dużo książek z anegdotkami o słynnych finansistach. Wszystkich innych graczy i inwestorów traktuje jak osobistych wrogów których należy wdeptać w pył Wall Stret. Wracając do rozwadniania krwi. Możliwy jest jeszcze jeden wariant. Machnie ręką. -Wybaczcie jeszcze jedno pytanie. Wasze nazwisko... -Stare gruzińskie nazwisko rodu książęcego? O to chciałeś zapytać? -Tak. Wydawało mi się, że ród wymarł. Złoty krzyż carycy Tamary wrócił do Tbilisi. -Nie znasz naszych zwyczajów. Czasem gdy ginie nasz przyjaciel przyjmujemy na jakiś czas jego imię i nazwisko dla dokonania zemsty. Gdy jednak zginiemy sami, lub stracimy możliwość posługiwania się własnym imieniem i nazwiskiem przyjmujemy nazwisko takie, którego nikt nie wykorzysta aby mścić się na innych członkach danej rodziny. -Przyjęliście nazwisko Amiredżibi, bo nikogo o takim nazwisku już nie ma i KGB nie będzie mordowało niewinnych potomków. -Tak. I nawet przysługuje mi tytuł po nich. Zamyśliłem się. -Wy byliście już dawniej księciem? Zrobił ręką osobliwy gest w powietrzu. -Im mniej ludzi wie kim byłem tym lepiej.

309

-Przepraszam. Zamyślił się jeszcze na moment. -Hrabia Derek jest niekiedy zanadto taktowny. Mówił ci o fermionach płciowych? -Nie... Co to takiego? -Widzisz zwierzęta... Tylko się nie obraź zanim nie skończę tłumaczyć. Zapewne widziałeś psy goniące za suką która ma cieczkę? -Widziałem. -Wiesz co odbiera im rozum? -Jej zapach. Kiwnął poważnie głową. -Każdy żywy organizm emituje specjalne związki chemiczne, mające budzić odpowiednie nastroje u przeciwnej płci. U zwierząt przebiega to właśnie w ten sposób. U ludzi zdolność do rozróżniania tych związków węchem zaniknęła. Oczywiście nie do końca. Czasami siedząc w obecności dziewczyny będziesz czuł lekkie oszołomienie, może nawet podniecenie. Nie mówię tu o przypadkach, gdy dziewczyna będzie na przykład w wyzywającej pozie, albo naga. -Rozumiem. Jeśli trafię na moment emisji... -Wy, kocioocy znajdujecie się przypuszczalnie ewolucyjnie nieco niżej niż my i dlatego nie do końca zaniknęły w was naturalne instynkty. Może się zdarzyć, że oszołomi cię obecność dziewcząt. To prosta biochemia mózgu. Dziewczyna do tej pory nieciekawa nagle wyda ci się ósmym cudem świata. Nie ma się czego wstydzić, musisz jednak odróżniać trwałe uczucia od przelotnych, które będą eksplodowały ci w mózgu jeśli spotkasz ją co dwadzieścia parę dni. Zamarłem. -Co sądzisz o księżniczce Tatianie? - zapytałem. - Tylko powiedz szczerze. -To dość leniwa zarozumiała dziewczyna, która kocha manipulować ludźmi. Na dłuższą metę wkurzająca. Poczułem, że się czerwienię. -Jeśli przez ostatnią godzinę gadałem głupoty...

310

-I w dodatku zupełnie tego nie kontrolowałeś? Współczuję ci. Wolę mieć normalny węch. Widocznie nasza księżniczka znajduje się obecnie w okresie najwyższej płodności cyklu miesiączkowego. -Cholera. -Teraz o tym wiesz. Zdołasz nad tym zapanować. -Zajmujecie się chirurgią mózgu... -Na razie tylko teoretycznie. -A ja... Zamyślił się na chwilę. -Tomaszu, widziałem twój rentgen sprzed pięciu lat. Hrabia Derek pokazywał mi go przed paru tygodniami. Na dobrą sprawę nie żyjesz. Uderzenie nie przebiło czaszki, ale spowodowało rozległe uszkodzenia powstrząsowe. Kilka krwiaków, wylew na korę mózgową, Uszkodzenia płatów skroniowych. Nikt kogo znam nie byłby w stanie przeżyć czegoś takiego. -Amnezja pourazowa... -Wykpiłeś się bardzo tanim kosztem. Na dobrą sprawę powinieneś być sparaliżowany. Tymczasem z tego, co wiem odzyskałeś przytomność i nic ci nie dolegało. -Przez pierwsze pół roku trzęsły mi się ręce i powłóczyłem nogami. -Regeneracja tkanki nerwowej - mruknął. - Musisz do nas wpaść do Tromso. Zrobimy ci szczegółowe badania. Najważniejszym będzie encefalograf, musimy zobaczyć co pracuje w twoim mózgu. Ponadto tomografia całego ciała. -Jeśli strupy blokują przepływ ładunków elektrycznych pomiędzy zwojami to może... -Puścić na skróty kawałek drutu - uśmiechnął się. - Jeszcze nie prędko, choć amerykanie już nad tym pracują. Istnieje prostszy sposób. Pobrać kawałek nerwu na przykład z ręki i zrobić z niego przepinkę łącząca dwa aktywne obszary. Tyle tylko że ta ręka przestanie działać. Pora na mnie niestety. Będziemy się kontaktować. Wymówił się koniecznością złapania samolotu i poszedł sobie. Wyciągnąłem Książkę Derka "Upadek z wysokiego konia" i zagłębiłem się w lekturze. Przy tym zajęciu zastał mnie Mikołaj. 311

-Za dużo czytasz - powiedział po powitaniach. -Dlaczego tak sądzisz? - zdziwiłem się. - Czy można przedawkować rozwój intelektualny? Trzeba czytać. Im więcej tym lepiej. -Oczy ci poczerwieniały. Wkrótce zaczną cię piec. Musisz uważać, bo zniszczysz sobie wzrok. -Hm, skąd wiesz, że oczy mi poczerwieniały? -Zauważyłem. Bardzo poczerwieniały. Druk jest zbyt drobny. Wiesz, mnie też się męczą oczy i też na tej książce. -Widać jesteśmy do siebie podobni. -Jej wysokość moja kuzynka powiedziała to pięć minut temu. Czeka na nas u siebie z talerzem kanapek. -To już pora na kolację? -Tak jakby. Przeprosiłem go na moment. Doprowadziłem garderobę do porządku i łyknąłem jedną tabletkę od księcia Amiredżibiego. Zasiedliśmy przy stoliku, a Tatiana puściła film Charliego Chaplina o poszukiwaczach złota na Alasce. -To zabawne, ale mój wuj nigdy nie zgadza się, aby łączyć jedzenie i oglądanie telewizji - zauważyła. Speszyłem się. -Może to jakoś nie uchodzi? - zapytałem. - Ja jestem tylko prymitywnym dzikim Polakiem. -Ja też nie mam pojęcia o zwyczajach arystokracji, choć co nieco zdążyłem zaobserwować - dodał Mikołaj. Dziewczyna wzruszyła ramionami. -Nie bądźmy snobistyczni - powiedziała. Film był jeszcze lepszy niż pamiętałem. Jednocześnie był niezwykle smutny i pesymistyczny, czego księżniczka najwyraźniej początkowo nie dostrzegała, ale stopniowo i jej udzielił się nastrój, może po części za sprawą tego, że ja i Mikołaj siedzieliśmy milcząc i nie reagowaliśmy chichotem na każde nieszczęście spadające na głównego bohatera. Śmiech był nie na miejscu. Śmiać się z filmów 312

Chaplina to tak jak kwitować śmiechem śmierć chrześcijanina w paszczy lwa. Ten sam rodzaj śmiechu. Zastanawiałem się, czy w kolacji mogło coś być, ale doszedłem do wniosku, że nie. Jedliśmy we trójkę z jednego talerza. Dopiero w nocy pomyślałem sobie że właściwie to Mikołaj był równie ważnym celem jak ja, a księżniczce też mogło się przydać trochę poczucia radości z faktu mieszkania w tym ponurym dworzyszczu. 5 SIERPNIA PIĄTEK NOWOORŁOWO. Obudziłem się w cudownym nastroju. Podszedłem do okna i otworzyłem je. Do pokoju wdarło się świeże, chłodne powietrze. Wciągałem je do płuc dużymi haustami. Odwinąłem bandaż i popatrzyłem na ranę. Skóra wokoło była blada i nic nie wskazywało na fakt aby cokolwiek miało się tam dziać. Zagoiło się jak na psie, a nawet jeszcze szybciej. Umyłem się starannie i ubrałem ładnie. Ponieważ było jeszcze bardzo wcześnie zdecydowałem trochę sobie poczytać. Wyboru w pokoju nie miałem dużego. Książkę Derka skończyłem dnia poprzedniego, a dwie pozostałe nie wzbudziły jakoś mojego entuzjazmu. W łazience leżała "Droga carów" i z braku lepszej lektury zabrałem się za nią, choć znałem już całkiem spory fragment i też nie budziła mojego zachwytu. Czytając doszedłem do wniosku, że Derek był koszmarnym grafomanem a jego wzniosły pompatyczny styl i zdania usiane setkami ozdobników tylko utrudniały zrozumienie treści. Rozległo się pukanie do drzwi i weszła księżniczka. -Wstałeś? - zdziwiła się. -Aha. Już nic mi nie dolega, a od leżenia w łóżku zanika tkanka mięśniowa. -Coś podobnego? - wyraziła zdziwienie. Postawiła talerz na stoliku. Kanapki. Odruchowo sięgnąłem do kieszeni po tabletki. -Nie jest zatrute - powiedziała. Poczułem, że się rumienię. -Więc jednak jest tu podsłuch. -Oczywiście, ale ja cię nie podsłuchiwałam. Wielu ludzi z wioski używa tych tabletek na co dzień po tym, jak w zeszłym roku doszło do silnego zatrucia jadem kiełbasianym, który nieznani sprawcy wpuścili do wodociągów. Ponieważ mogłeś je mieć tylko od naszego wczorajszego gościa wydedukowałam, że boisz się czegoś o czym on ci powiedział. W śmietniczce koło drzwi leży używana strzykawka. Sprawdzał krew pod kątem narkotyków? -Coś w tym rodzaju.

313

-Kucharka jeszcze śpi a Ałmaz i Fadej nocowali poza pałacem. Kanapki dla nas zrobiłam osobiście. Mam nadzieję, że mi ufasz? -Nie śmiałbym nie ufać. -Spodziewałam się, że powiesz coś takiego. Ale mam metodę, żeby przekonać cię co do czystości swoich intencji. Usiadła obok mnie na zasłanym łóżku i wziąwszy z talerza kanapkę wbiła w nią swoje perłowe ząbki. -Wasza wysokość - zaprotestowałem. - Nie uchodzi używać księżniczki tak jak niewolnicy do badania potraw. Uśmiechnęła się. -Jesteś niezwykle prostolinijny Tomku, ktoś inny pomyślałby, że połknęłam kilka tabletek. Pomyślałem o tym gdy odgryzła pierwszy kęs, ale nie przyznałem się do swoich myśli. -Tak nawiasem mówiąc to te tabletki działają przeciwko lubczykom? zaciekawiłem się. -A sądzisz, że magia jest mi potrzebna? - popatrzyła na mnie swoimi dużymi oczyma. Miała rację. Nie potrzebowała tego. Wystarczył zapach wdzierający się w mój atawistyczny umysł. Szczyt okresu płodności. Poczułem się jak zwierzę. Dzikie brudne zwierzę, miotane prymitywnymi odruchami. Zwierzę, które należy zabić... Przypomniałem sobie jak Maciek opowiadał, że jego dziadek Jakub, doprowadził do ślubu między kasjerem z banku a nauczycielką. Użył jakichś ziół, włosów z jego brody i jeszcze czegoś. Postanowiłem wypytać swojego kumpla o szczegóły. Daliśmy sobie małego całuska. Ale mimo, że był mały poczułem się niewyraźnie. To nie było w porządku zarówno wobec księcia, choć nielojalność wobec niego częściowo była usprawiedliwiona jego postępowaniem, oraz wobec biednej Ingrid, która nigdy w życiu nie zrobiła mi nic złego. Okres godów. Zapomniałem zapytać księcia Zurikiela, czy fermiony działają także w drugą stronę. Zjadłszy poszedłem do biblioteki. Mikołaj siedział czytając. -O, już wstałeś? - zdziwił się na mój widok.

314

-Tak. Dostaję urojeń maniakalnych od tego leżenia. Co czytasz? -Książkę twojego znajomego. -Moje kondolencje. -Dlaczego? -Te książki są straszne. -Mnie się podobają. Są tak cudownie antyradzieckie. -Władimir Wojnowicz też pisze antyradzieckie książki a są nieco lżej strawne. -Naprawdę? - zainteresował się. Wyszukałem mu na półce "Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina". -Spodoba ci się. -Fajnie. Do obiadu przeczytam. -Tak szybko? -Sto dwadzieścia stron A5 na godzinę. -Nieźle. Ja doszedłem maksymalnie do dziewięćdziesięciu. -Nasz alfabet jest łatwiejszy. Ale opanowałem już łacinkę. Jeszcze ze trzy miesiące i będę w stanie dogadać się z tubylcami. Klepnął dłonią słownik rosyjsko-norweski. -Uczysz się na pamięć? -Tak. Po trzydzieści słów dziennie. Na razie utrzymałem tempo przez dwa dni. Chcesz mnie przepytać? -Długa droga przed tobą... -Długa, ale skoro jestem tu to muszę wytrwać. Tu jest dobra przestrzeń. -Hm? -Mam swoją filozofię przestrzeni. Musiałem o czymś myśleć gdy jechałem i jeszcze wcześniej w Pskowie.

315

-Aha. -Doszedłem do wniosku, że przestrzeń danego miejsca wpływa na ludzi którzy to miejsce zamieszkują. Roześmiałem się. -Ja kiedyś zastanawiałem się nad wpływem zabudowy na kryminogenność mieszkańców. -I jakie wyniki uzyskałeś? -Maksymalna kryminogenność cechuje nowoczesne blokowiska. Na drugim miejscu są stare kamienice czynszowe. A najbezpieczniejsza jest zabudowa szeregowa, jeśli tylko ulice są proste i długie, a ogródki malutkie. -Hrabia Derek mógłby napisać o tym książkę... -Sami ją napiszemy. I o twojej filozofii. -O przestrzeni która przyniesie nam śmierć. -Niech będzie i tak. Podaliśmy sobie nad stołem ręce. Uścisnąłem jego dłoń, czułem się jak Judasz. Nie wiem, jak czuł się on. Koniec zeszytu trzeciego. 5 sierpnia piątek (dokończenie). Pisaliśmy na kartkach układając ramowy plan przyszłej książki. Czas upływał, ale byliśmy coraz bliżej końca. Ramowy plan był właściwie ułożony, gdy przyszła księżniczka Tatiana. -Tomaszu, powinieneś się położyć - powiedziała. -Teraz nie mam czasu wypoczywać - powiedziałem. - Piszemy książkę, na którą czeka cała ludzkość! Księżniczka podniosła obojętnie jedną z kartek, które leżały na stole. -"Błękit to kolor przestrzeni nieba. Naprawdę wolni czujemy się tam gdzie nic nie ogranicza naszego wzroku. Większość ludzi cierpi na lęk przed przestrzenią. Boją się jej. Tną ją murami płotami, próbują oswoić jej kawałki. Ta przestrzeń jest moja a ta mojego sąsiada. Dzika przestrzeń jest tam w górze. Dlatego ludzie niechętnie 316

patrzą w niebo. Opuszczają wzrok ku ziemi, a ziemia osiada na ich myślach. I boją się jeszcze bardziej. Trochę w tym racji bo przestrzeń przynosi nam śmierć". -Tak to z grubsza wygląda - powiedział Mikołaj. -My jesteśmy inni. Umiemy obcować z przestrzenią i chcemy aby reszta ludzkości uświadomiła sobie co jej grozi jeśli nie nauczy się patrzeć do przodu i rozpuszczać swój umysł w nieskończonym błękicie. -Zaraz, zaraz - zaprotestował Mikołaj. - Nie wolno tego robić. -Piszecie razem te bzdury, a nie potraficie się dogadać? - zdziwiła się. -Zwykłe tarcia frakcyjne - wyjaśnił. Na obiad zjedliśmy hamburgery od Mac Donalda. Pojechała po nie księżniczka w towarzystwie ochroniarza. W drodze powrotnej spotkała rodzeństwo Żurawlewyczów, więc zaprosiła ich na podwieczorek. Podwieczorek zjeść postanowiliśmy na świeżym powietrzu. Poszliśmy całą bandą do altanki. Tam nakryliśmy stół obrusem, na którym poustawialiśmy wszystko co trzeba, to znaczy ciasto na srebrnej tacy, samowar herbaty, serwetki, talerzyki z miśnieńskiej porcelany oraz oplataną butelkę wina Saint Briac. Nawiasem mówiąc to zaskakujące, ale wszyscy pili w Nowoorłowie wino i nikt nie robił z tego powodu żadnych problemów, choć nie pijano go dużo i chyba istniała jakaś dolna granica wieku. -Można by rozpalić ognisko - zaproponowała Margareta. -Was Ukraińców zawsze ciągnie do ognia i noża - stwierdziła księżniczka i oczywiście z ogniska nic nie wyszło, bo oboje się obrazili i następne minuty spędziła na ich przepraszaniu, co trzeba jej zapisać na plus. Po podwieczorku dziewczyny i Mikołaj urządzili sobie wieczorek poezji francuskiej co wyglądało tak, że księżniczka deklamowała a Margareta tłumaczyła Mikołajowi sens na rosyjski. Zabawa był pierwsza klasa, ale ja i Mykoła wymknęliśmy się z altany i poszliśmy pospacerować po parku. -Możesz opowiedzieć mi o Uhaniach? - zapytał, gdy oddaliliśmy się poza zasięg głosu. - Leżą niedaleko od Wojsławic... Pewnie bywałeś tam. -Nawet jeśli bywałem.. Mykoła, zrozum, ja nie mam pamęici. Istnieję od pięciu lat. To co było wcześniej przepadło. Być może na zawsze. -Przepraszam. Zapomniałem. Derek mówił że Uhanie są niewielką senną mieściną. W centralnym punkcie leży nieduży parczek, zdaje się były rynek pośrodku którego wznosi się pomnik partyzantów. Wokoło znajdują się głównie parterowe domki chyba w przeważającej części pożydowskie. Niedaleko w kierunku zachodnim 317

znajduje się kościół, chyba barokowy, dość duży i ładny. A dalej wznosi się zamczysko. Po zamku nie pozostał ślad, są tylko jakieś wądoły i wykroty... -A pałac? - nagły rozłysk. Pałac z zawalonym jednym skrzydłem, kasztanowa aleja. -Pałac...Ach tak. jest i pałac . Za zamczyskiem idąc w górę dociera się do kolejnego wzniesienia. Najpierw natrafia się na miejsce gdzie kiedyś stała jakaś altanka. Drzewa stoją tam w krąg. Z tego miejsca prowadzi kasztanowa aleja ku górze. Drzewa dawno już nie były pielęgnowane dlatego też dolne gałęzie zasłaniają widok i nie można spojrzeniem przebić odległości większej niż jakieś dwadzieścia metrów... -Tak ładnie opowiadasz. -Język ukraiński nadaje się do tego. Po norwesku nawet bym nie próbował... -Wybacz, przerwałem ci... -Gdy idzie się dalej po przejściu około pół kilometra dociera się do pozostałości pałacu. Zachował się korpus główny i jedno skrzydło. Drugie skrzydło zawalono. Przed pałacem widać resztki podjazdu, z niewielkim pagórkiem pośrodku, w miejscu, gdzie kiedyś zapewne był klomb. Kasztanowa aleja - powiedział w zadumie. - To miejsce nigdy nie będzie tym czym oni chcieli je widzieć - zatoczył ręką krąg obejmujący cały park i majaczący spoza drzew pałac. -Czym oni chcieli? - zaciekawiłem się. -Chcą aby była to stara siedziba Orłowów. Ta w tambowskiej guberni. Odtworzyli układ drzew. Rozkład pomieszczeń. Nawet wątki muru pod tynkiem. Umeblowali ściśle wedle zachowanych fotografii. I co to dało? Mają doskonałą namiastkę. Tylko klimat nie pasuje i wiśniowe drzewka nie dają owoców. -Chyba ich nie lubisz. -Nie znoszę bierności a taki jest niestety stan w jakim pogrążył się Książę Sergiej. Widzisz Tomaszu jego brat był inny. Z tego co opowiadają ludzie nie siedział z założonymi rękami. Rozpracowywał bolszewickie siatki w Norwegii i Szwecji i zabijał wszystkich agentów i konfidentów KGB jakich udało mu się dopaść. -Aż oni dopadli go. Zginął i przez niego zginęła matka księżniczki Tatiany... Milczał przez chwilę a potem wybuchnął. -Nie spodziewałem się po przedstawicielu mojego narodu takiej postawy!

318

-Wybaczcie. Nie dojrzałem jeszcze do walki. Poza tym naprawdę jestem Ukraińcem? -Nie. Derek zawsze mówił że ty z Lachiw... - przeciągnął. - Nikt nie dojrzał. Może jeden hrabia Derek. Wszyscy siedzą z założonymi rękami, a oni przychodzą po nocach aby nas zabijać. Jedyna aktywność budzi się w tych ludziach gdy muszą odpierać bezpośrednie ataki. Bolszewicy pozwalają im żyć jeśli są bezczynni. Ale gdy ktoś zaczyna się stawiać to zabijają go lub jego rodzinę. To postawa zdrajców. Trzeba uderzać. Bić tak mocno, żeby odczepili się raz na zawsze. I nie uderzać w te pionki tutaj. Uderzyć należy w gniazdo żmii. W Kreml. Wystarczyła by niewielka bomba atomowa w czasie zjazdu KPZR. Zginą wszyscy którzy pociągają za sznurki. Zanim reszta opanuje rozprężenie będzie już po wszystkim. -Mykoła. Ty chcesz zbudować bombę atomową? -Mam wszystko. Za wyjątkiem dwu rzeczy. Brakuje mi materiału rozszczepialnego i czerwonej rtęci. -Co to jest? -Związek chemiczny rtęci i moib...- ugryzł się w język. Milczał przez chwilę. Zapomnij - poprosił. - To substancja mogąca zastąpić zapalnik. -Z tego co wiem nie potrzeba zapalnika. Wystarczy masa krytyczna... -Nie darzę Rosjan zbyt wielką miłością, ale nie chcę ścierać z powierzchni ziemi całego miasta. Wystarczy jeden zakichany budynek. -Czerwona rtęć umożliwia ominięcie problemu masy krytycznej? - domyśliłem się. Spuścił głowę. -Tak. -Potrzebujesz jeszcze jednej rzeczy. -Tak? -Ochotnika, który to zdetonuje. -O to się nie kłopocz. Mam odpowiedniego człowieka. -Gdzie znalazłeś ochotnika jeśli według ciebie wszyscy wokoło to miernoty...? -Sam jestem gotów to detonować.

319

Zatkało mnie. Cały plan był w fazie projektu, ale determinacja tego nieco starszego ode mnie chłopaka był straszna. -To by mogło wywołać konflikt międzynarodowy - zauważyłem. -Nie wywoła. Po wybuchu opublikuje się stosowne oświadczenie. -Wobec tego życzę powodzenia. Trudno rozmawiać z człowiekiem któremu Bóg odebrał rozum. Zawróciliśmy. Z daleka już dobiegł nas chóralny śpiew po rosyjsku. -Arystokracja - powiedział i skrzywił się. -Arystokracja - potwierdziłem. Ale nie skrzywiłem się. -W nachodzącej burzy musimy zrobić wszystko aby wyszarpać dla naszego... naszych krajów jak największy ochłap byłego imperium. -Dobry pomysł - powiedziałem. - Ale Lwów będzie nasz? -Pomyślimy. Może wydzielić część miasta jak Berlin Zachodni? Mam jeszcze jedno pytanie. Mieszka u ciebie Maciej Wędrowycz? -Znacie się? -Osobiście nie, ale hrabia wspominał mi o nim sporo. Podobno to fachowiec od kopania bunkrów... -Wot te na! -Nie oczekuję potwierdzenia ani zaprzeczenia. Przekażesz mu mój list? -Przekażę. Napisz i jakoś podaj mi przed wyjazdem. Wyjął z wewnętrznej kieszeni marynarki kopertę i wręczył bez słowa. Schowałem ją do kieszeni. Wróciliśmy do altany. Zostało jeszcze troszkę wina więc wypiliśmy toast, aby Bóg wspierał emigrację w walce z czerwoną zarazą. Po podwieczorku pojeździliśmy sobie konno po parku. Było bardzo miło. Przed wieczorem obejrzałem w towarzystwie księżniczki kilka filmów na video i poszliśmy wcześnie spać. Przyśniła mi się scena z filmu "Pancernik Potiomkin", ta na schodach w Odessie. Zdaje się, że rozgrywała się na ruchomych schodach w Warszawie. Tych koło Starego Miasta. Staliśmy w kilkunastu na szczycie i strzelaliśmy z mosinów w ludzi którzy jechali nimi do góry. Wszyscy strzelający mieli na sobie 320

białogwardyjskie mundury. Strzelanie do ludzi sprawiało mi perwersyjną przyjemność. * Strażnik ducha przy świetle świecy długo wpatrywał się w oczy Łucji. Mruczał przy tym coś sam do siebie po indiańsku. Semen siedział w bujanym fotelu i prawie przysypiał. -Co tam widzisz? - zapytał. Szaman opuścił świecę i gestem poprosił dziewczynę o przejście na werandę, gdzie jego wnuczka oglądała komiks leżąc na brzuchu. Niewielka płaska stopa indianki machała w powietrzu. -Odchodzi - powiedział strażnik. - Zastanawiałem się... Zabiłeś przy niej kilku ludzi. -Ośmiu - przyznał Semen niechętnie. -Normalnej dziewczynie uderzenie energii powinno wypalić mózg. Tymczasem ona jak gdyby nie zareagowała? -Tak właśnie było. -Szok. Powinna obudzić się pierwszej nocy z krzykiem. Powinna miotać się szukać miejsca, myć ręce, jak gdyby chcąc je oczyścić krwi. Powinna płakać... -Płacze takim śluzem. Jak koń. -Dusza potrafi odnaleźć siebie w ciemności. Potrafi zaleczyć rany przez płacz i krzyki w nocy. Potrafi wyrzucać z siebie wspomnienia przez drżenie ciała... Popatrzył na dwie dziewczyny które przestały czytać i zamiast tego bawiły się ze sobą w udawanych zapasach. -Może Łucja tego nie potrzebuje? Strażnik popatrzył na niego spokojnie. -Ty sam tego potrzebowałeś. Miałeś wyrzuty sumienia, pomimo, że działałeś w obronie własnej. Dusiły cię nocami. Drżały ci ręce. Myślałeś że może trzeba było postąpić inaczej. Jedna śmierć za osiem żyć, czy osiem śmierci za jedno życie. Przywoływałeś zabitych, żeby się przed nimi usprawiedliwiać. Teraz dopiero odzyskujesz spokój.

321

-Byłem zahartowany - mruknął. - Miałem pięć lat jak na moich oczach Niemcy wymordowali prawie całą moją wioskę... Strażnik kiwnął głową. -To wyjaśnia twoją inteligencję. U Łucji - wymówił z trudem, - dusza zapętliła się. Odepchnęła od siebie te obrazy, uciekła przed nimi. Teraz one wracają, a ona nie potrafi się bronić. Napierają na nią, więc ucieka przed nimi. Ucieka w głąb siebie. -Ostatnio prawie się nie odzywa... -To jeden z objawów. Amerykanie nafaszerowali by ją Prozacem, a potem położyli na kozetce u psychoanalityka. To mogło by pomóc, albo by zaszkodziło. -A co zrobicie wy? Indianin podniósł pęk rzemyków. -Dzięki temu odnajdzie drogę z powrotem - powiedział. - Palce pamiętają... Wróci jeśli nabierze sił. -Zapadnie się w katatonię, jak wtedy nad rzeką. Jaka gwarancja że obudzi się znowu do życia w świadomości? -Pójdzie do krain spowitych mrokiem. Odnajdzie wigwam nad jeziorem w enklawie Ozark. W nim spotka duchy istot jej rodzaju które umarły na ziemi. Pomogą jej. -Duchy - Semen skrzywił się ledwo dostrzegalnie. Indianin westchnął. -Energia jest niezniszczalna. Ciało w chwili śmierci traci swój wzorzec energetyczny. Czasem ulegnie on rozproszeniu, czasem odejdzie gdzieś indziej. Ale czasami zatrzyma się w miejscu śmierci wbity w strukturę krystaliczną otaczającej go materii. A czasem szczególnie silne tworzą sobie otoczenie, by tam czekać dnia sądu. Czasem wzorce energetyczne zagnieżdżają się w innych. Nazwij to opętaniem, wyższą fizyką lub indiańską magią. -Enklawa... Byłeś tam? -Ja byłem - odezwał się szaman stając w drzwiach. - Gdy biali ludzie sprowadzili tu konie, indianie z kraju rzeki Powder, to na południu, w Minesocie nazwali je snukkawakan - dziwne psy. Gdy konie przybyły do nas nazwaliśmy je amla gahhla. Gahhla - to w naszym języku określenie istot jej gatunku. Nasi przodkowie znali duchy z wigwamu w strefie Ozark. Choć dziś prawie nikt już nie potrafi tam trafić. 322

-Rzemyki - Semen trącił nogą pęk leżący na podłodze. - Dlaczego tu wszyscy bez przerwy splatają rzemyki? -To uspokaja - powiedział Szaman. - A nasze plecione kapcie lubią kupować turyści.

6 SIERPNIA SOBOTA. NOWOORłOWO. Obudziłem się w świetnym humorze. Umyłem się starannie, wypłukałem i wyszczotkowałem włosy, ubrałem w czystą koszulę i zszedłem na parter. Spotkałem tu księżniczkę, która właśnie pożywiała się w salonie. Dosiadłem się do niej. -O - zdziwiła się. - myślałam, że o tej porze tylko ja jestem na nogach. - (była piąta rano). - Nie licząc oczywiście mojego brata który znowu nie spał całą noc. -To niedobrze. -Siedzi w bibliotece i czyta. -Zajdę do niego. Nie zaprosiłaś go? -Zachodziłam do niego ale powiedział, że nie ma jakoś apetytu. -Dziś chcę wyjechać. -Poproszę służącą, żeby cię spakowała... gdy tylko się obudzi. -Nie trzeba. Jestem już spakowany. Jedyne czego mi trzeba to twoje błogosławieństwo na drogę. -Więc twoja decyzja jest nieodwołalna? -Wybacz, ale jeśli nie wyjadę teraz nie zdołam wyjechać już nigdy. -Zostań. Nawet na zawsze. Nigdzie na świecie nie ma takiego drugiego miejsca... -Wiem. Nie oto chodzi. Nie mogę się dostosować. Etykieta ceremoniał dworski, ten cichy luksus w jakim żyjecie... Chcę wrócić do swojego walącego się domu. Do cieknącego dachu i łóżka w którym brakuje już tylko pluskiew. -Twoje miejsce jest tu. Wartościowi ludzie nie powinni się rozpraszać.

323

-Moja droga. Pasuję tu jak pięść do nosa. Może mój pradziadek był kimś. Ale to przeszłość. Ta jego szlachetna krew była rozcieńczana przez trzy pokolenia. Patrzę w przeszłość i domyślam się wielkości rodziny. Patrzę w teraźniejszość i widzę jej upadek. Jestem ostatni... choć może istnieją jeszcze na ziemi ludzie... istoty mojego gatunku. Derek nie chce mi nic powiedzieć. Pomóż mi - szepnąłem nagle z nieoczekiwanym lękiem. - Nie odnajdę swojej przeszłości, jeśli nie będę znał chociaż kilku szczegółów. Popatrzyła na mnie uważnie. -Nie znam twojej przeszłości - mówiła chyba szczerze. - Hrabia nic mi nie powiedział. -Nie wiem nawet kim jestem. Jestem dla was nikim. Jestem zbyt prostym człowiekiem abym mógł się wam do czegoś przydać. Nawet nie wiem czy jestem monarchistą... Nie potrafię... -Zrobisz jak zechcesz - powiedziała siląc się na obojętność. Dojadłem i poszedłem do biblioteki aby pogadać z Mikołajem. W bibliotece nie było go. Wróciłem do salonu. -Nie ma go w bibliotece - powiedziałem. - Gdzie go szukać? -Pewnie w jego pokoju. W zachodnim skrzydle korytarzem do końca na parterze, przez drzwi do baszty i po drabinie na czwartą kondygnację. -Zamieszkał w baszcie? - zdziwiłem się. -Aha. Spodobała mu się od pierwszego wejrzenia. Wprawdzie to raczej ja powinnam mieszkać w wierzy i to pod kluczem, ale jakoś się tak złożyło, że wyszło na odwrót. Zastosowawszy się do jej wskazówek bez trudu trafiłem na miejsce. Baszta miała wewnętrzną średnicę około czterech metrów. Na kolejne jej kondygnacje faktycznie trzeba było wspinać się po drabinie w dodatku w prawie całkowitych ciemnościach. Wreszcie dotarłem do masywnej klapy. Zapukałem w nią. -Proszę wejść - usłyszałem z drugiej strony. Odwaliłem ją i wdrapałem się na górę. Pokój był urządzony w sposób dziwnie chaotyczny. Był w nim kominek, szafa na ubrania i biurko. Podłoga i ściany pokryte były gęsto skórami reniferów. Rozejrzałem się zdezorientowany szukając gospodarza. -Tutaj - powiedział. 324

Uniosłem głowę. Jedna trzecia sufitu została zdemontowana. Tam na górze siedział mój kumpel i machał nogami. Uśmiechnął się łobuzersko i spuścił mi drabinkę sznurową. Wdrapałem się do niego na antresolę. Miał tu łóżko, rysownicę, oraz koszyk z małym pieskiem. -Witam gościa - powiedział. - Czym mogę służyć? -Wpadłem zobaczyć jak mieszkasz i przy okazji pożegnać się. Dziś jadę do siebie. -Szkoda. O czym rozmawiałeś wczoraj z Mykołą? -Mówiliśmy o bombie atomowej... -Ach ten jego projekt. Wspominał mi. I co o tym sądzisz? -Chyba oszalał, jeśli myśli, że w ten sposób naprawi świat, ale z drugiej strony proste i wykonalne i dlatego należy się obawiać... -Nie zdobędzie uranu w wystarczającej ilości. -Twój wuj siedzi na forsie. Myślisz, że nie zdołał by mu tego zapewnić? Oczywiście zakładając, ze najpierw doznałby nagłego ataku obłędu. -Tomaszu nie żartuj. Uran to nie jest rzecz którą można kupić w sklepie! -Nie mówił że w sklepie, ale podobno pluton z którego Chińczycy zmajstrowali swoją bombę był kradziony z amerykańskiego składowiska odpadów radioaktywnych. Wzruszył ramionami. -To tylko marzenie. Obłędne marzenie o zerowych szansach na realizację. -Mam nadzieję, że się nie mylisz. Taki wybuch w środku miasta dałby skażenie jak cholera. -Skażenie? Nie byłoby nawet takie duże. Widzisz ja przeżyłem wybuch jądrowy a żyję i nic mi nie dolega. -Wybuch? -W ubiegłym roku w Kazachstanie. Nie opowiadałem ci... To było tak. Oczywiście na wakacje wysłali nas do pomocy kołchoźnikom. To resztą tradycja. Żeby nie było tak, że ktoś w Związku Radzieckim je za darmo chleb... Powieźli nas do Kazachstanu. Do Semipałatyńska. Tam rozdzielili nas na mniejsze grupki, które skierowano do konkretnych wiosek. Mnie do Dolonu. Taka niewielka dziura. Kilka 325

baraków na krzyż. Chodziłem po stepie z pasterzami. Fajna robota. Mięsa było tyle, że nigdy w życiu tyle w siebie nie napchałem. Pewnego dnia przyjechał jakiś facet i powiedział że po południu będzie próbna eksplozja jądrowa na poligonie. Dali mi motor i kazali jechać ostrzec dwu pasterzy którzy paśli kozy na poligonie. Nie mieli radia. Zdążyłbym na czas, ale ten gruchot rozwalił mi się na wybojach. Poszedł prawy teleskop... amortyzator? -Rozumiem. -Poszedłem pieszo. Gdy do nich dotarłem była już druga. Zebraliśmy stado w jakieś pół godziny i zaczęliśmy gnać w stronę wsi. Z początku szło nam to dobrze, ale gdzieś koło czwartej zwierzęta zaczęły okazywać niepokój. Płoszyły się, to znów były otępiałe. Pasterze zdenerwowali się. Kazali żebym wykopał sobie dół w ziemi i sami też się za to zabrali. Dół miał być płaski, ziemię trzeba było szeroko rozrzucać, bo inaczej, gdyby był szaniec to odblask mógłby się załamać. Tak powiedzieli. -O co w tym chodziło? -Wybuch naziemny daje zawsze potężny rozbłysk. Światło jest tak silne jak laser. Jeśli dół jest płaski to człowiek znajduje się w cieniu, ale jeśli od przodu chroni go wał ziemi to blask załamuje się. Nie wiem czy to prawda, czy tylko taki zabobon, ale wtedy nie miałem czasu się zastanawiać. Powiązaliśmy kozom nogi, żeby nie rozbiegły się po stepie. To zabawne, nic się jeszcze nie działo, ale one już coś czuły, były zupełnie osłupiałe. Położyliśmy się w dole i czekaliśmy. Minęło może pół godziny, gdy nastąpił krótki ale bardzo silny wstrząs. Wyrzuciło mnie z dołu i toczyłem się parę metrów, ale nic mi się nie stało. Eksplozja była podziemna. Tak swoją drogą to na chwilę przed wstrząsem ziemia zrobiła się jaśniejsza na chwilę. Blask przeszedł przez skały. Później powiedzieli mi, że byliśmy oddaleni o jakieś trzydzieści kilometrów. Ocucili jakoś psy i puścili je w step a one zaraz zaczęły przynosić ptaszki. Jaskółki i większe. Ptaki leżały na ziemi i były w szoku. Nie ruszały się, ale czułem jak biją im serca. Psy też były jakieś dziwne, biegały jak na szczudłach. Ptaszków nazbierali całą dużą torbę i kazali mi wracać do wsi. Było mi ich żal i wypuściłem trochę po drodze. We wsi ucieszyli się i zaraz nagotowali rosołu. A wieczorem przyjechali żołnierze. Zmierzyli poziom radioaktywności a potem zbadali też te ptaki i powiedzieli, że można je jeść. Przywieźli dużo spirytusu i wydawali według listy po dwieście gram na osobę. Ja nie chciałem pić, zresztą nie lubię alkoholu...Wymieniłem spirytus na dużo kawałków owczej skórki, wyprawionej oczywiście i uszyłem kamizelkę na prezent dla Ziny... Noce w zimie były bardzo nieprzyjemne. Ogrzewanie nam nawalało. Przedrewolucyjne jeszcze kaloryfery. Wyciągnął psiaka z koszyka. Psina polizała mnie po ręce. -Jaki przyjacielski - zauważyłem. 326

-Aha. Mały chart rosyjski. Borzoj. Zawsze chciałem mieć psa. Niedługo przeniosę się do wioski to będzie pilnował domu. -Dziwne. Podobno mają tu psiarnię, a nigdy nie widziałem ani jednego psa. -Są spuszczane na noc. A do pałacu nie wpuszcza się, bo księżniczka ma silne uczulenie na sierść. -Teraz rozumiem dlaczego zawsze ma katar gdy jeździmy konno. -Tak to twarda dziewczyna. Nie rezygnuje łatwo z drobnych przyjemności. Nawet za cenę lejącego się nosa. Pożegnałem się ciepło i poszedłem na parter. Księżniczka naszykowała dla mnie kanapki na drogę. Zaraz też przyjechał Mykoła rozklekotanym garbusem. Musiała go wezwać. -Kiedy znowu się zobaczymy? - zapytała. -Myślę, że nie tak prędko. Przez najbliższe miesiące nie powinienem chyba się tu pojawiać, ale gdybyś była kiedyś w moich stronach to zapraszam. Pocałowaliśmy się na pożegnanie. Mykoła zawiózł mnie na dworzec. -Masz mój list? -Oczywiście. Zostanie doręczony w ciągu pięciu godzin adresatowi. Dał mi zwitek miejscowych gazet, żeby mi się nie nudziło w czasie podróży. Miły gest. Pociąg ruszył. Podróż nie znudziła mnie specjalnie. Spędziłem czas czytając gazety i zajadając kanapki od księżniczki. Miejscowy brukowiec tym razem nie odnotował mojego przyjazdu. Poczułem coś na kształt zawodu. Ale zaraz pocieszyłem się myślą, że oczywiście odnotowali mój przyjazd ale bali się pisać, żeby znowu nie doszło do demolki w redakcji. O piątej po południu wykończony dowlokłem się do domu. W kuchni na dwu zgrabnych, choć jak się potem okazało trochę niestabilnych krzesłach siedzieli Sven i Maciek. Miny mieli ponure. -Co się stało? - zapytałem po kwaśnych powitaniach. -Źle - wyjaśnił szpieg. - Przyjechał wczoraj Dae i wylał mnie z pracy. -O! Dlaczego? -Zaciekawił się gdzie zniknąłeś a ja wyjaśniłem, że jesteś z moją siostrą na połowie dorszy i wrócisz za kilka dni. No i się wkurzył że cię nie pilnuję, i że w ogóle pozwoliłem wam jechać. 327

-Cholera. -Od rana dom jest obserwowany przez jakiegoś faceta. Straszna gęba, chyba przyjezdny, bo nigdy tu takiego nie widziałem - podał mi zdjęcie jakiegoś typa wykonane przez teleobiektyw. Facet faktycznie sprawiał niemiłe wrażenie. Zamyśliłem się. -Mam pewien pomysł - powiedziałem. - A nawet dwa. Po pierwsze wyślę Glorsenowi to zdjęcie z informacją, że jestem śledzony, może nawet przez KGB, drugą odbitkę wyślę Derkowi z prośbą o przysłanie środków na zatrudnienie ochrony. Sven zarechotał. -Swoją drogą to przed szpiegiem można by spiętrzyć trudności - powiedział Maciek po niemiecku. -Dobry pomysł. Po pierwsze utrudnimy mu pracę, po drugie urządzimy tu takie szopki że ci którzy przeczytają jego raporty dojdą do wniosku, że miał derilium pisząc. -Tak! - zapalił się Sven. - Niech jego spostrzeżenia wyglądają na surrealistyczny majak! -Dobra. Zaczniemy od ustalenia szczegółów technicznych. Skąd prowadzi obserwacje? -Z mojego stanowiska. Chyba mi palma odbiła, ale posprzątałem na dniach te kawałki padliny, którymi tak szczodrze pokryliście moje skalne gniazdko. -Hmm, można by powtórzyć. -Nie mamy zdechłej krowy - zauważył Maciek, który jakimś cudem nadążał za treścią naszej rozmowy. -Za to mamy sporo materiałów wybuchowych - zauważył Sven. -Pomyślimy. Myśleliśmy jakiś czas a potem Sven poszedł sobie, skarżąc się, że boli go głowa. Nie każdy jest w stanie pracować umysłowo. Na szczęście ja i Maciek umieliśmy zarówno myśleć jak i zajmować się mokrą robotą. Zjadłem mały podwieczorek. -Co będziemy robili? -zainteresował się mój kolesio.

328

-Poczekamy aż warunki uniemożliwią robienie zdjęć - powiedziałem. - Lepiej żeby nie pozostały namacalne dowody naszych działań. -Myślę, że zmrok zapadnie około dwudziestej trzeciej dwadzieścia. Albo nawet później. -Tak późno? -No pewnie. Odzwyczaiłeś się tam na południu? -Masz rację. Tam jest inaczej. Ach byłbym zapomniał. Mam list do ciebie. -Od dziewczyny? Ładna? -Od chłopaka. Ale ma siostrę. Maciek udał, że straci zainteresowanie. Z nastaniem mroku rozebrałem się do slipek i wymalowałem na swoim ciele rozmaite znaki czerwoną farbą. Następnie wlazłem na dach z płonącą pochodnią w ręce. Stanąłem na szczycie dachu i zamachałem nią. -Jestem królem tych gór! - wydarłem się na cały regulator. - Podpalę żywym ogniem ocean wódki w moich żyłach, aby moje grzeszne ciało zgorzało w oczyszczającym płomieniu! Wydzierałem się w tym stylu przez dłuższą chwilę, a potem wykonałem skok prosto w wody fiordu. Woda była bardzo zimna a ja wpadłem bardzo głęboko. Wybiłem się na powierzchnię i powoli dopłynąłem do brzegu. Maciek podał mi rękę pomagając wdrapać się na brzeg. -Jak poszło? -Nieźle. Farba nie zeszła. Naskrobie taki traport, że Dae od razu go wywali. -Tomaszu, wybacz - powiedział Maciek ze skruchą. -Co się stało? -Zapomnialem wam powiedzieć. Widziałem u niego przed południem kamerę video. -O kurde! - wyrwało mi się. - Jak Dae zobaczy taki film... Wykąpałem się dla oczyszczenia. A potem poszedłem spać. Nie śniło mi się nic istotnego. Jakieś takie majaki. 329

7 SIERPNIA NIEDZIELA. BODO Obudziłem się o siódmej rano. Maciek siedział w kuchni i rozkręcał jakiś mechanizm. -No cześć - powiedziałem. -Cześć. Zobacz jaki łobuz przewidujący. Nosi przy sobie narzędzia a do tego jest diabelnie wysportowany. -Hmm? -Zastawiłem potrzask. Kłusowniczy potrzask. Pętla łapie za nogi i odwraca głową do dołu. -A fe. A kto cię nauczył? -Dziadek. Wyobraź sobie idę zobaczyć czy się nie złapał, a tu pętla wisi w górze a małpa rozkręcona. -Małpa? -To - potrząsnął trzymanym w ręce mechanizmem. - Używa się tego w alpinizmie, lina przesuwa się tylko w jedną stronę. -Rozumiem. Nie zastawiaj pułapek. Jeszcze sobie jakieś zwierzątko zrobi krzywdę. -Nie jestem kłusolem - skłamał. - Otoczyłem pętlę nafosforyzowanymi flandrami. No to nic dziwnego, że facet wpadł. Też bym poszedł sprawdzić co świeci. -Co proponujesz teraz? - głos przyjaciela wyrwał mnie z zadumy. -Może założyć na drzwiach jakąś sprężynę, żeby go strącić do wody gdyby usiłował pomajstrować przy zamku? -Hy! Ale to bardzo trudne - zreflektował się. - Nie wiem czy dam radę. -Taki fachowiec jak ty miałby nie dać rady? -Opracuję prototyp. Tak swoją drogą to zadzwoniłbym do tego Mykoły. -Żaden problem. Dam ci dziesięciokoronówek. Automat jest na dworcu. -Dobra. Uruchomię te potrzaski, które znalazłem w dziurze pod podłogą rupieciarni i wybiorę się z tobą.

330

-Potrzaski? - zdziwiłem się. -Z dziesięć sztuk. Troszkę zardzewiałe, ale myślę, że jeszcze sprawne. Poprzedni właściciel zajmował się chyba kłusownictwem. W ciemnym korytarzu ułożyliśmy jedenaście potrzasków. Przybiliśmy je gwoździami do podłogi tak by złapany nie uciekł zbyt łatwo razem z nimi. Na koniec za radą mojego przyjaciela rozciągnęliśmy żyłkę jako potykacz. Śmierć szpiegom. (Ale tylko tym bez koncesji). Na poczcie Maciek zadzwonił do Nowoorłowa a ja wysłałem faksem zdjęcie i krótką notatkę. Niech sobie Glorssen trochę pogimnastykuje zwoje mózgowe. Maciek skończył. -No i jak go znajdujesz? - zainteresowałem się. -Wspaniały człowiek. Zapraszał mnie do Mo. Będziemy mieli sporo do przedyskutowania, choć to nie była rozmowa na telefon. -Hmm. On chce wysadzić w powietrze Kreml bombą atomową. Życzę wspólnych tematów. -Tym razem chodzi mu chyba o coś innego. Nie umówiliśmy się jeszcze konkretnie, ale zadzwonię do niego ponownie za jakiś czas. Wracamy? Zrobiłem jeszcze małe zakupy i ruszyliśmy do domu. Daleka droga, męcząca, gdy nie ma się roweru, a siatkę z zakupami trzeba nieść w ręce. Korytarz wyglądał jak pole bitwy. Większość potrzasków była zatrzaśnięta. -Do licha - zauważyłem. - Chyba zadziałało. -Potknął się na żyłce i poleciał w to mordą. Zobacz tu tkwi kawałek jeansów. Ciekawe jak się wyrwał. -Tym pootwierał - podniosłem z podłogi majcher. Klinga długości co najmniej trzydziestu centymetrów, rękojeść wykładana drewnem wrzośca. -Kapitalny. Co z nim zrobimy? -Myślę, że konfiskujemy. Przyda się do obierania kartofli. -I jeszcze zasmarował podłogę posoką! A jeśli on po to wróci na przykład dziś w nocy? Zwierzaków się raczej nie zlęknie. Zresztą to zdechlaki. Żaden nie umiałby by go nawet ugryźć.

331

-A może o to chodzi, żeby wrócił? Może zdobędziemy jeszcze jakieś pamiątki. Tylko pułapkę trzeba będzie wymyśleć jakąś inną, bo na to już się nie da złapać. -Może wykopać w lesie kilka wilczych dołów? A na dno każdego zaostrzony pal? -Zbyt radykalne. Zabijesz gówno i odpowiadasz jak za człowieka. Maciek zasępił się. A potem zaczął rysować na kawałku papieru jakiś skomplikowany rysunek mający przedstawiać kolejną śmiercionośną pułapkę. Oczywiście zrobienie obiadu złożone zostało na barki tego który akurat nie miał nic do roboty. Zrobiłem tradycyjnie zupę z puszki i drugie danie też z puszki. Po obiedzie wpadła Ingrid. -No hej - zagadnęła. -Cześć. Co u ciebie słychać? -Nic. Wszystko tak jak było. A ty znowu wyjechałeś. I to bez pożegnania. -Wybacz moja droga, tak wypadło. Musiałem wyjechać. Razem z hrabią Derkiem. -On jest prawdziwym hrabią? -Tak. Nie jest to może ta najbardziej rasowa stara szlachta, ale szlachta. -Dziwnych masz znajomych. Dokąd jeździliście? -Och byłem w Szwecji. W Stockholmie i w Uppsala... -I co widziałeś ciekawego? -Właściwie nic, ale zostałem przedstawiony carowi pretendentowi. Zobaczyłem kawałek wyższych sfer, można tak powiedzieć. A wróciłem przez Mo. -Hmm! Znowu ci w głowie księżniczki? -Zaledwie jedna księżniczka. I to nieduża. Prychnęła. -Nie żartuj. Zauważyłeś, że ona ma zeza? -Nie ma zeza tylko patrzy trochę w bok. Zresztą kto w dzisiejszych czasach... -Patrzy spode łba.

332

-Raczej zalotnie i tajemniczo. Zwróć uwagę, że ma coś kociego w sylwetce. Podobnie jak ty. -Ja mam kocią zwinność, a ona kocią ospałość. Faktycznie obie jesteśmy kociaste. -Jesteś irracjonalnie zazdrosna. -Wyjaśnij mi dlaczego nie miałabym być zazdrosna. Podrywasz mnie a potem znikasz gdzieś na końcu świata by po powrocie chwalić się miłosnymi podbojami. -O? - zdziwiłem się. - Gdybym zaczął tam jakieś miłosne podboje to przypuszczalnie zakopali by mnie u siebie w parku. Westchnęła. -Sam w to wierzysz, czy opowiadasz takie rzeczy jedynie po to aby rozproszyć moje obawy? Tak czy siak nie udało ci się. Popatrzyłem w przestrzeń za oknem. Podmuchy wiatru targały gałęziami drzew. Mimo wszystko okolica tchnęła głębokim spokojem. -Moja droga - zacząłem. -Nie mów tak do mnie! Zamyśliłem się na chwilę. -Widzisz droga Ingrid, jesteś bardzo miłą i sympatyczną dziewczyną, ale brakuje ci trochę wschodniej duszy, tej szczypty szaleństwa i obłędu, który charakteryzuje mnie, mojego kumpla, księżniczkę... -Jeśli wy zwariowaliście, czy to znaczy, że ja też muszę? - zapytała zaczepnie. -Nie zwariowaliśmy i ciebie też nie namawiam. Zrozumiesz to gdy poznasz mnie lepiej, a na razie poczytaj sobie Dostojewskiego, albo Czechowa. -Po co? -Dla rozwoju intelektualnego. Aby się rozwijać intelektualnie. -Uważasz, że nie jestem rozwinięta? Wiesz co ty mnie chyba obrażasz! Skąd możesz wiedzieć, co robię, gdy nie jestem u ciebie. -Ingrid, byłem w twoim pokoju. Masz śliczną półkę na książki w dogodnym miejscu. Wystarczy sięgnąć z łóżka ręką. A tymczasem stoją tam jedynie produkty waszego, no takie tam śmieci. Jakieś romanse... 333

-Znowu posługujesz się zdaniami które wyglądają jak pisane dla samej radości wymyślania karkołomnych konstrukcji gramatycznych i cytowane później z pamięci. -Wolna wola możesz nie słuchać. A wracając do tematu, od czasów kiedy zawieszono tam tą półkę sto lat temu... -Sugerujesz, że ja nic poza tym nie czytam? Mylisz się! Czytuję regularnie czasopisma dla młodzieży. -Tego się obawiałem. A te pisma to najlepiej od razu palić. Przed przeczytaniem. Obraziła się. Zupełnie się obraziła. -Co przekazać bratu? -Nakaz ode mnie. Niech cię ratuje póki nie jest za późno. -A co on według ciebie powinien zrobić? -Niech się postara o tego służbowego konia. Niech gra z tobą w tenisa. Kupcie sobie fortepian i naucz się grać. I przede wszystkim czytaj. Wywal w diabły te wszystkie pisma i zajmij się tym co warto. Poczytaj sobie Ibsena, nowele Tove Janson, i tłumaczenia prozy rosyjskiej. Popatrzyła na mnie z pogardą i wyszła bez pożegnania. Siedziałem przygnębiony, a potem przyszedł Maciek. -Co ci się stało? - zapytał. - Bo nie sądzę, żebyś był aż tak przygnębiony z jakiegoś błahego powodu. -Nasza cywilizacja umiera - powiedziałem. - Masz przykład. -Przykład? Mówisz o sobie? -Nie, chodzi mi o Ingrid. Pomyśl, ona mieszka w wolnym demokratycznym kraju, wysoko rozwiniętym, o bardzo wysokim standarcie życia. I jak z tego korzysta? -A w ogóle korzysta? -Ty powiedziałeś. Nie czyta tych wszystkich wspaniałych książek, które są u nas zakazane, właściwie nie podróżuje po świecie, co też jest nam utrudnione... -W naszym przypadku utrudnione, Tomaszu, wiem, że denerwuje cię, gdy ja, Ukrainiec zwracam uwagę na błędy twojej wymowy, ale...

334

-Dzięki. Tak więc nie ma w niej żadnej ciekawości świata. -Hmm, a nie pomyślałeś, że to normalne? Może to tylko w nas tkwi żądza podróżowania wywołana faktem, że jest to takie trudne? Może gdyby każdy mógł uzyskać bez trudu wizę i paszport to zainteresowanie takim sposobem spędzania wolnego czasu zmniejszyłoby się. -Nie sądzę. Zwróć uwagę na jeszcze jeden fakt. Różnica w wysokości zarobków. Stokrotna różnica. Przy średniej płacy dwadzieścia dolarów na miesiąc, bilet do Rio de Janeiro kosztowałby najskromniej licząc piętnaście lat pracy. Pod warunkiem, że mieszkalibyśmy pod mostem i żywili wyłącznie kradzionymi na polu kartoflami. -Może oni nie mają pieniędzy i dlatego ona siedzi w domu? -Mając własny punkt weterynaryjny i fabryczkę mączki kostnej za miastem a do tego kuter rybacki? Chyba żartujesz. -To jeszcze o niczym nie świadczy. Mogą na przykład spłacać jakiś poważny kredyt bankowy. O tym nie pomyślałem. Głos Maćka opadł do szeptu. -Ja też nie czytam wiele, może jedną książkę na tydzień, ale staram się być na bieżąco. Nie znam tak jak ty pięciu języków obcych, ale też staram się na miarę swoich możliwości pracować nad sobą. Ona jest po prostu zbyt leniwa, ale ty przyjacielu zdołasz ją z tego wyrwać. Zaszczepisz jej umiłowanie wiedzy i uczynisz ją doskonałą. Wówczas wszystko może się zdarzyć. A na pewno ludzkość odniesie z tego pożytek. -Nie jestem chyba godny służyć ludzkości. -Już zacząłeś. Twoje słowa budzą wątpliwości, wątpliwości rodzą pytania, a gdy spróbuje poszukać odpowiedzi.... -Może i tak - mruknąłem. - Właściwe to po co mi ona? Jeśli potrzebuję towarzystwa... -Dziewczyny zapoznaje się po to, żeby się z nimi ryćkać - powiedział z silnym wschodnim akcentem i zrobił minę wioskowego przygłupa. Nie mogłem się nie roześmiać. Przed wieczorem czytałem sobie, gdy Maciek wrócił z przechadzki po lesie. -Kumplu, mam dla ciebie wspaniałą wiadomość. 335

-Co się stało? -Znalazłem w lesie solidny kawałek tej jałówki sprzed kilku dni. Widocznie wybuch odrzucił go aż tam. -Bardzo wonna? -Gdyby tylko chwilę poleżała w namiocie to przez następne parę miesięcy trzeba by go było wietrzyć. -Powiadasz w namiocie? Dłoń, którą miał schowaną za plecami podsunął mi pod nos. W dłoni leżała petarda. -O. Skąd masz? -Znalazłem w rupieciarni całą paczkę. Jest na niej wprawdzie data sprzed dziesięciu lat, ale myślę, że trzeba sprawdzić, czy na pewno są zepsute. Zeszliśmy do loszku pod łazienką i podpaliwszy lont mój kumpel rzucił ją daleko w ciemność. Strzeliła ogłuszająco dając jednocześnie silny rozbłysk. -Niezła - wyraziłem swoje uznanie. - To co zainscenizujemy na użytek naszego drogiego szpiega? -Odpalę kilka w miejscu gdzie trzyma rower. Wówczas ty... Uzgodniliśmy szczegóły planu. Plan był wspaniały a przynajmniej tak mi się wydawało. Niebo zasnuły chmury. Zrobiło się niebawem całkiem ciemno. Wypełzliśmy z domu przez okno w bibliotece i niezauważeni przemknęliśmy się do lasu. Tam rozstaliśmy się. Kierując się wskazówkami mojego druha bez specjalnego trudu odnalazłem spory kawał padliny. Zresztą szczegółowe wskazówki nie były nawet potrzebne bo i tak czuć ją było na odległość. Wbiłem w truchło stare widły i pomaszerowałem na ustalone wcześniej stanowisko. Przyczaiłem się wśród drzew. Punktualnie o godzinie "zero" z lasu dał się słyszeć donośny huk pękającej petardy, a zaraz potem łomot upadającego roweru. W dziesięć sekund później minął mnie szpieg biegnący ścieżką. Poderwałem się raźno i niosąc na widłach broń bakteriologiczną pobiegłem na field. Byłem koło namiotu, gdy usłyszałem stukot obutych nóg na kamieniach. Wracał. Coś musiało mnie zdradzić, bo najwyraźniej nie dobiegł nawet do swojego roweru. Jednym ruchem wrzuciłem padlinę do jego namiotu i odbiegłszy kawałek padłem w niewielkie zagłębienie skały. Miałem trochę pecha, bowiem w zagłębieniu leżał nieduży ochłap, tak z dziesięć deko, pozostały z wojny między Maćkiem a Svenem. Zrobiło mi się niedobrze, ale nie mogłem się poruszyć, bo szpicel stał niedaleko i rozglądał się najwyraźniej mnie szukając. 336

-Mam cię! - wrzasnął triumfalnie wyciągając mnie za kołnierz że szczeliny. - Teraz sobie pogadamy. Odwrócił mnie twarzą do siebie. Żołądek zbuntował się ostatecznie. Stoczyłem jeszcze kilkusekundową walkę w obronie cennych kalorii zawartych z pewnością w jego zawartości po czym nie mając innego wyjścia obrzygałem szpiega od stóp do głów. Zawył z zaskoczenia jak syrena po czym puścił mnie i zaczął zdzierać z siebie ubranie, co wykorzystałem aby prysnąć. Maciek biegł mi już na pomoc. -Co się stało? Nie dobiegł nawet do roweru. -Zawrócił, żeby mnie złapać! -Słyszałem. Co mu robiłeś? -Zwymiotowałem na niego. Oczy rozszerzyły mu się ze zdziwienia. -O choroba. Genialne w swojej prostocie. -Staram się. Wróciliśmy do domu i dla uczczenia zwycięstwa otworzyliśmy puszkę coli. -Co będziemy dalej robili w nocy tak udatnie rozpoczętej? - zapytał. -No cóż. Chyba wystarczy. Oberwał za swoje. -Tomaszu, wybacz ale chyba pobyt w wyższych sferach rozmiękczył twój charakter. Gdzie twoje kamienne serce? -Ja miałem kamienne serce? - zdziwiłem się. -Gdzie twoje nerwy że stali? -Chyba mylisz mnie z kimś innym. -Gdy sobie przypomnę jak pod Czarnołazami rozpindrzyliśmy z Pawciem cały obóz harcerzy! Tak żałowałem, że ciebie kumplu tam nie było. Siekaliśmy ich... -Dobra dobra. Nie jesteśmy przecież dzikusami. Damy na dzisiaj spokój. -A ja tak pięknie oczyściłem karabin... -Jaki znowu karabin? Ach ten od Svena?

337

-Tak. Wyczyściłem go z rdzy tak dokładnie, że gdyby nie te wżerki to chyba bym się odważył strzelać. Wypiliśmy jeszcze jedną colę i poszliśmy spać. Tak swoją drogą to popełniliśmy błąd, bo przecież szpieg mógł dla odmiany nas teraz zaatakować, ale jakoś nie zrobił tego. Może prał namiot i ubranie, a może sam się mył. A może po prostu doszedł do wniosku, że z wariatami którzy wysadzają w powietrze rowery i rzygają na każde zawołanie lepiej nie zaczynać. * Semen w zadumie obrócił w palcach amulet po czym oddał go szamanowi. Na niedużym kawałku starannie wygładzonego, złocisto - miodowej barwy, steatytu, wyrzeźbiona była naga, leżąca dziewczyna. Przez plecy biegła jej opadająca na bok długa jakby końska grzywa. -Ciekawa rzecz - powiedział. Szaman skinął glową. -Pięć lat temu budowaliśmy szkołę. Nieoczekiwanie natrafiliśmy na cmentarzysko naszego ludu. Przyjechali archeolodzy, zabrali się za badanie. Szkielety pogrzebaliśmy ponownie, oni zabrali wyposażenie do muzeum. Znalazłem to na hałdzie, widocznie przegapili. -Z jakiego to pochodzi okresu? -Trudno powiedzieć. Sądzili, że może osiemnasty, może połowa dziewiętnastego wieku. Raczej wcześniej. Wiedzielibyśmy o tym cmentarzu. -Dlaczego sądzisz, że może mieć to związek z moją córką? Szaman uśmiechnął się lekko. Przywołał Łucję gestem. Podeszła zaciekawiona. -Możesz moja droga pokazać nam swoje plecy? - zapytał. Zdjęła przez głowę naszywaną paciorkami bluzkę i odwróciła się tyłem. -Nie zauważyłem tego wcześniej - mruknął Semen. -Nigdy nie widziałeś córki nagiej - powiedział Szaman poważnie. - Nic dziwnego. Od włosów aż do zapięcia stanika po linii kregosłupa biegła delikatna jeszcze ścieżka włosów. Semen musnął je dłonią. Były dość miękkie, jednak twardsze niż te rosnące na głowie. Poniżej zapięcia były nieco jaśniejsze i rosły znacznie

338

rzadziej, by ponownie zgęstnieć tuż nad paskiem od spodni. niżej nie wypadało badać. -Od dawna to masz? - zapytał. Łucja zareagowała z zaskoczeniem, jakby podczas oględzin myślała o czymś innym. -Włoski na plecach? Gdzieś od roku. Może były wcześniej, ale zczęłam na nie natrafiać dopiero niedawno, jak zapinałam stanik. -Ciekawe czy to jakoś wiąże się z okresem dojrzałości płciowej? - mruknął Szaman gdy ubierała się. -Jak to jest u koni? -Grzywę i ogon źrebaki mają od maleńkości... -Źrebaki - Semen popatrzył na córkę która wyciągnęła się na nagrzanej słońcem trawie i skubała jej źdźbła zębami. - To jeszcze ciągle dziecko... źrebię... 8 SIERPNIA PONIEDZIAłEK. BODO NORWEGIA. Pobudkę urządziliśmy szpiegowi o szóstej rano, bombardując jego obozowisko petardami i świecą dymną. Odpalaliśmy je bardzo zręcznie z lasu przy użyciu procy bojowej. (Rozciągnęliśmy pomiędzy dwoma drzewami kawał dętki rowerowej). Proca niosła jak złoto na co najmniej sto metrów. Szpieg latał i klął w żywy kamień, a potem zebrał swoje klamoty i zniknął w lesie. Przed śniadaniem wyśledziliśmy, że siedzi na cyplu i urządziliśmy mu tam równie energiczny ostrzał. Przerwaliśmy działania wojenne o siódmej, żeby zjeść śniadanie. -Fajna zabawa - powiedział mój kumpel. - Aż się przypominają dawne dobre czasy. -Tak, dawne dobre czasy. Jak stoimy z amunicją? -Kiepsko. Kończy się. Zostały nam dwie petardy. -Trzeba wymyśleć coś innego. Może zbombardujemy go zwykłymi kamieniami? Zwróć uwagę, że mamy ich pod dostatkiem. Ta amunicja nie skończy się praktycznie nigdy. -Głupi pomysł. Kamieniem można mu zrobić krzywdę. Poza tym ostrzał petardami jest o tyle wygodny, że tylko my mamy ten rodzaj amunicji. Gdy spadną na niego kamienie może odpłacić się pięknym za nadobne. -Ciekawe dlaczego jak na razie nie odpłaca kamieniami za petardy. 339

-Widocznie jego niski poziom intelektualny uniemożliwia mu opracowanie takiej taktyki. Nie wymyśleliśmy niestety nowej amunicji bo szpieg pojawił się osobiście przed domem. Złapałem szablę, a Maciek karabin i wyszliśmy mu na spotkanie. -Nie strzelać - poprosił na widok spluwy w rękach mojego przyjaciela. - Chcę się dogadać. -Nie będziemy się wdawać w żadne układy - powiedziałem z patosem. - Naszym celem jest fizyczna likwidacja wszystkich wrogów. Zwłaszcza zboczeńców! -Ale ja nie o tym. Chcę tylko, żebyście nie atakowali mnie przez pół godziny to pozbieram swoje rzeczy i wyniosę się z tej okolicy. Udzieliliśmy mu wspaniałomyślnie zezwolenia i faktycznie pozbierał swoje graty na rower i ulotnił się. Maciek skradał się za nim kawałek. Wrócił rozczarowany. -Słuchaj Tomaszu, on sobie naprawdę poszedł - powiedział markotnie. -No i o to chyba chodziło. Czyżbyś był niezadowolony? -Sądziłem, że trochę dłużej powalczymy. Ta wojenka podziałała na mnie odmładzająco. Rozpiera mnie energia... -To się akurat dobrze składa bo mamy trochę drzewek do wykarczowania. Możesz dostać siekierę. -Ech ty. -Nie martw się Macieju. Może Glorsen przyśle nowego szpiega, a może znowu pokłócimy się że Svenem. Przecież o to nie trudno. Okazja niebawem się przydarzyła, bowiem zaraz po obiedzie przyszli w odwiedziny Sven i Ingrid. Sven przydźwigał jakiś spory pakunek a jego siostra miała torbę w której coś brzęczało. -Witam gości - zagaiłem. - Wejdźcie proszę. -No to udało wam się - powiedział szpieg. - Jestem pełen podziwu dla waszej pomysłowości... -Co się stało? -Wykurzyliście tego kapusia na dobre. Znowu jestem twoim osobistym szpiegiem na licencji Daego. 340

-No, to trzeba uczcić - ucieszyłem się. -Jasne, że trzeba. Myślisz, że co przydźwigałem? Ulokowaliśmy się w bibliotece. Pakunek okazał się być tortem lodowym w kształcie leżącej owcy. -Chciałem kupić większy, ale nie było - powiedział. - Ten ma sześć litrów. Sądzisz, że to wystarczy? -Wystarczy. Ingrid wyjęła z torby sześć butelek piwa. Zasiedliśmy do uczty. Tort był za duży. Jedliśmy go i jedliśmy, a ciągle było go mnóstwo. Wreszcie połowę owcy ulokowałem w zamrażalniku. Fetowaliśmy się piwem. Potem Sven zaczął gadać z Maćkiem i nawet znaleźli powody do kłótni a ja z Ingrid wymknęliśmy się przed dom, usiąść na skałach. -Ach jak mi dobrze - powiedziałem. -Zrobić ci lepiej? - zainteresowała się. -Hmm? - wyraziłem zdziwienie. Nadstawiła policzek. Chciałem ją objąć, ale odsunęła się. -Nie tak prędko - ostudziła mnie. - Najpierw obiecasz, że przestaniesz zadawać się z tą koszmarną księżniczką. -Zupełnie przestanę? -Aha. -Obiecuję. Pocałowałem ją. -Kłamałeś - stwierdziła. -To prawda. Jak zgadłaś? -Kobieca intuicja. Za szybko się zgodziłeś. To jak będzie? -Muszę tam pojechać jeszcze co najmniej raz, na początku września.

341

Pocałowaliśmy się. Co Maciek mówił o tym ryćkaniu? Nie miałem jakoś ochoty. Ale przyjemnie było siedzieć koło niej. -Na pewno musisz? -Obiecałem. Nie mogę złamać danego słowa. -No cóż. Pojadę w takim razie z tobą jako przyzwoitka. Zresztą na pewno jeszcze to przedyskutujemy. -Pażausta mnie nie trudno. -Co powiedziałeś? -To rosyjskie przysłowie, że prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie. Poderwała się nagle spłoszona. -Sigrid! -Coś się stało? -Umówiłam się z kumpelką, że do niej wpadnę, bo coś się biedaczka źle czuje. Ona tam na mnie czeka a ja tu siedzę... -Bardzo jesteś spóźniona? Popatrzyła na zegarek. -Jeszcze nie jestem, ale zaraz będę. -Znasz taką bajkę Andersena o świniopasie? Jeśli dasz mi sto pocałunków to pożyczę ci rower. -Nie mam czasu dawać ci teraz stu pocałunków. Zaczekasz do jutra? -Wolę być bezinteresowny... niż czekać. Wyprowadziłem rower z komórki i podałem jej. -Dzięki - nachyliła się i pocałowała mnie pośpiesznie na pożegnanie. - Oddam jutro rano, bo będę musiała u niej zanocować. -Cała przyjemność po mojej stronie. Pojechała tylko się zakurzyło. Sven też niedługo potem poszedł sobie.

342

-Dała ci kosza? - zaciekawił się Maciek. - Tylko się zakurzyło jak zwiewała przed tobą na rowerze. -Czyżby kłótnia że Svenem nie wyszła ci tak jak zaplanowałeś i dlatego szukasz zwady ze mną? -Coś w tym rodzaju. -Jeśli masz za dużo energii to do roboty! Zabraliśmy się znowu za trzebienie lasu. Wycinaliśmy uschłe choinki. Te które choć trochę się jeszcze zieleniły zostawialiśmy w spokoju. -Myślisz, że jeszcze coś z nich będzie? - zaciekawił się. -Nie wiem. Bardzo długo były zagłuszane. Może teraz złapią trochę światła i powietrza. Trzeba dać im tą szansę. A te uschlaki przydadzą się w zimie do palenia pod kuchnią. Opał nie rośnie na drzewach. Nie wiem dlaczego ta niewinna uwaga wywołała u mojego kumpla atak śmiechu. Chichotał i chichotał, zupełnie nie mogąc się powstrzymać. Ale tak to już bywa u idiotów. Koło bramki natrafiliśmy na wielką kupę chrustu. -O! - wyraziłem swoje zdziwienie. -No popatrz Tomaszu, chyba ktoś pomyślał o zimie już wcześniej. A tak swoją drogą to pod tym chrustem coś jest. Zobacz, że wystaje spory kawał brezentu. Miał rację. Chrust narzucony został na coś w rodzaju brezentowego namiotu. Odwaliliśmy trochę i unieśliśmy materiał. -O kurczę. Jepp - ucieszył się mój koleś. -Nie jepp tylko jeep - poprawiłem go. -Jak zwał tak zwał. Ważne co to jest. Myślisz, że możemy go sobie zabrać? -Jest na moim terenie, ale myślę, że nie mam do niego papierów. Zresztą popatrz, że stoi na cegłach. Pewnie ci sami złodzieje, co przerabowali dom, zaopiekowali się także nim. -Koła leżą w środku. Podobnie jak skrzynka z narzędziami. Urwie się kabel od stacyjki... -A umiesz?

343

-Szczerze mówiąc nie miałem nigdy samochodu na własność, żeby eksperymentować w tym kierunku, ale jeśli się wie, że coś jest możliwe, to znając się odrobinę na elektronice można chyba przynajmniej zaeksperymentować. -A nie wolałbyś mieć kluczyka? -Wybacz głupie pytanie, czyżbyś miał kluczyk od tego grata? -Nie jestem pewien, ale w łazience koło bojlera wisi na wbitym w ścianę gwoździu jakiś kluczyk od samochodu. Gorzej, że nie ma akumulatora. -Akumulator to nie problem. Podłączy się do sieci i zastartuje zwykłym kontaktem a potem to już pójdzie. Nie byłem pewien, czy żartuje, czy mu odbiło, czy też zna jakieś sztuczki o których zwykli zjadacze chleba nie mają pojęcia. -Tylko nie wyleć w powietrze. -Spokojna marchewka! No, skoro tak mówił... -Ale to później. Na razie dokończymy pracę z chrustem - niespodziewanie obudziło się w nim poczucie obowiązku. Wiedziałem co się dzieje. Wpadł na genialny pomysł i musiał go teraz w spokoju przemyśleć, do czego monotonne zajęcie nadawało się w sam raz. Nie łudziłem się, że podzieli się że mną swoim pomysłem. Jego plany zazwyczaj nie nadawały się do opowiadania komukolwiek, choć z drugiej strony wcześniej czy później ich skutki wychodziły na jaw. Zgromadziliśmy drzewka na wielki stos za domkiem. Obok był usypany już wcześniej mniejszy stosik gałęzi i konarów wyciągniętych z morza. Ponieważ właściwie nic już nie było do roboty poszliśmy do domu, gdzie Maciek zapadł przed telewizorem, a ja zabrałem się za nieduże porządki w rupieciarni. Konkretnie zmiotłem wióry i trociny na stosik. Właśnie kończyłem gdy wpadł Dae. -Byłem tu w okolicy i postanowiłem zobaczyć jak ci leci - zełgał zaraz po tym jak przedstawiłem mu Maćka. -U mnie wszystko w porządku. Śledził nas na dniach jakiś facet, taki wie pan w typie zboczeńca. -O!? Zawiadomiliście policję?

344

-A po co? Sami pogoniliśmy mu kota tak, że zwiewał aż się za nim kurzyło. Szybko poszło. Więcej nie wróci. -Skąd ta pewność? -On był szczęśliwy, że zwiał w jednym kawałku - ponuro wtrącił po niemiecku Maciek. Zaraz powtórzył to samo po angielsku, ale został zrozumiany. -Siedzicie tak cały czas na miejscu? - Dae starał się wysondować co nieco na temat moich wycieczek. -Och, jeździłem na dniach do Fauske. Do cyrku, z jedną sympatyczną dziewczyną. I byłem na morzu łowić ryby. Tak swoją drogą to za parę dni cyrk ma być w Narwiku, a pod koniec września w Tromso. Szczerze rekomendowałbym odwiedzenie. Kapitalne przedstawienie zwłaszcza tresura koni. -Nie lubię cyrków. Nie wiem, co ludzi w tym pociąga. -De gustibus not est disputandum - rzucił mój koleś po łacinie, znowu trafnie. Dae uśmiechnął się. -Napije się pan może herbaty? - zaproponował po niemiecku mój przyjaciel. -Nie dziękuję. No, cóż nie będę się zasiadywał. Sam pewnie nie pójdę, ale wyślę córkę, jeśli to przedstawienie naprawdę warto zobaczyć. Pożegnaliśmy się i poszedł. Popatrzyłem na zegarek. Jego wizyta nie trwała nawet dziesięć minut. -No i co ty na to? - zagadnąłem kumpla. -Na co? Odmówił poczęstunku. Trzeba by go za to pomacać nożem po gardziołku. -Nie to akurat miałem na myśli. Jak sądzisz, po co on tu właściwie przybył? -A cholera go wie. Może chciał na własne oczy zobaczyć, czy jesteś w domu? A może ten wygryziony szpieg chwalił się że przed wygryzieniem dał nam solidny łomot i ten szef chciał to sprawdzić? -No co ty, nie przyznał by się przecież do rękoczynów. -Skąd wiesz, może tu taki zwyczaj?

345

Zaraz po kolacji poszedłem spać. Przyśnił mi się koszmar. Park w Nowoorłowie płonął, ze ściany ognia wybiegła księżniczka. Paliło się na niej ubranie. Usiłowałem stłumić ogień własną kurtką. W czasie, gdy tak się szarpałem spostrzegłem że szarpię się nie z księżniczką, ale z Kurtem. Niespodziewanie dziabnął mnie zębami w rękę. Zęby miał takie że mógłby porysować podłogę. -Zostałeś wampirem? - zapytałem odskakując. -Tak - wychrypiał. - Dopadnę cię, gdy pojawisz się w Wojsławicach. -Ty uważaj, wiem jak cię dostać. -Skończony frajerze, jak w urnę z prochami wbijesz osikowy kołek? Zresztą urny musiałbyś szukać aż w Berlinie Zachodnim. -To jak się w takim razie materializujesz w Wojsławicach? Bez ciała fizycznego nie możesz gryźć. Wiesz co, ty w ogóle nie jesteś Kurtem. Zniknął. Bez śladu. Obudziłem się. -Cholera - powiedziałem. - Kurt... Z jakiegoś splotu w głębi mojego strzaskanego mózgu wychynęła twarz dziesięcioletniego chłopca. Był podobny do Maćka. Oślepiająco błękitne oczy i żółte włosy, jak z hitlerowskiej pocztówki. Tylko kształt twarzy był nieco inny. Maciek nie miał teutonskich przodków. Spałem spokojnie aż do rana. 9 SIERPNIA WTOREK BODO NORWEGIA. Obudziłem się o dziewiątej rano, co kapinkę mnie zmartwiło, jako że zaplanowałem na ten dzień rozliczne bohaterskie czyny. A te oczywiście najlepiej wychodzą bladym świtem. Przypomniałem sobie swój sen i zapisałem na kartce jego węzłowe elementy. Pogwizdując wesoło zszedłem na parter. W kuchni na stole czekał na mnie pusty talerz po kanapkach i oczywiście nieoceniony przyjaciel. -Gdzie śniadanie? - zaciekawiłem się. Wykrzywił wargi w cynicznym uśmiechu. -Nie ma śniadania. -Jak to nie ma? - zdziwiłem się. - E, ty tylko żartujesz. Zajrzałem do lodówki a potem do piekarnika i kolejno do wszystkich szafek. -Cholera - wyraziłem swoje zdumienie. 346

-Dlaczego niby miałbym ci robić? - Maciek był chyba w złym humorze. - Nie jestem twoim służącym. -Dlaczego nie zrobiłeś? -Aby cię ucywilizować. Pomyślałem, że jest to aluzja do porannego mycia więc pobiegłem do łazienki zobaczyć, czy tam go nie schował. Ale w łazience śniadania też nie było. -Dziwne - wyraziłem swoje zdumienie. -Kto rano wstaje temu... -...Temu pora zrobić śniadanie. A ja będę wstawał tak wcześnie jak sam sobie będę. A tak na marginesie, gdzie podział się kalendarz który tu wisiał? -Wywaliłem. I tak był sprzed trzech lat. -Wiesz jaki dzień mamy? - zaciekawiłem się. -Jasne. Jest dziewiąty sierpnia. I co z tego? Udawał łobuz niewiniątko. -Jak to co z tego? Nie wiesz? Wzruszył ramionami. -Jakieś święto? -Wiesz co Macieju, może wyda ci się to dziwne, ale są twoje urodziny. A ja w życiu jeszcze nie spotkałem faceta, który miałby ukończone dziewięć lat i nie pamiętał, kiedy się urodził. -Chyba ci się coś pomerdało w mózgu. O ile oczywiście masz takowy. Ja się przecież urodziłem w styczniu. Nie pamiętasz, jak mi zazdrościłeś, że jestem od ciebie starszy? Zamarłem. Skąd znałem tę datę? Nocny sen musiał być sygnałem, że coś się odblokowuje. Ustępuje mgła i wkrótce moje życie znowu będzie w całości należało do mnie. Z całą swoją przeszłością. Dziewiąty sierpnia. -Przypomniałem sobie datę - powiedziałem. - W takim razie dziś są twoje imieniny!

347

-Wolne żarty. -Tak więc z okazji imienin... -Czekaj, masz dla mnie jakiż prezent? -Aha. -W takim razie zamieniam się w słuch. -Nie ma tak łatwo. -Wiedziałem! -Musisz sam zgadnąć. Podpowiem, że jest to jedno z twoich skrytych marzeń. -Coś podobnego. Gdzie ona jest? Bo chyba trzymasz ją gdzieś w domu. -Kogo u licha? -Uległą niewolnicę! Kreolkę w typie Isaury. Ubrana w biała suknię do ziemi z delikatnego jedwabiu. O dużych ciemnych oczach i brązowych puklach włosów opadających na ramiona... Miało być skryte marzenie... -Dumkopf. -Nie znam. -To ty jesteś dumkopf. Wymyśl coś co jest choć trochę realistyczne. -Odrzucę oczywiście automat Kałasznikowa, jako mało realistyczny. Myślę, że zgadłem. Chodzi ci zapewne o ten złomowaty samochód? -Zgadłeś! -Jesteś zupełnie pewien, że dajesz mi go w prezencie? -No chyba. Skoro są twoje imieniny... -No to cię rozczaruję. To nie są moje imieniny, tylko urodziny Pawcia. -O cholera. Jasne! Przebłysk. Wnętrze domu. Ściany z belek pobielone wapnem na delikatny błękitny kolor. Stół z desek, na stole tort z dziewięcioma świeczkami. Książka opakowana w błękitny papier.

348

-"Tajemnicza wyprawa Tomka" Alfreda Szklarskiego! - wykrzyknąłem. Uśmiechnął się szeroko. -Dalej -zachęcił. -Ona była od ciebie dla Pawła. A ode mnie... Wysiłiłem umył. Paczuszka leżąca obok tortu. Nieduża bezkształtna... -Podkowa! -Świetnie. Myśl dalej. Wysiłilem umysł. Nagle jakby otworzyły się jakieś zapadki. Byłem tam. Pamiętałem. Za oknem deszcz. -Jak wrócę do domu? -zapytałem. -Odwiozę cię motorem - powiedział dziadek Maćka, stary Jakub Wędrowycz, który przy piecu produkował właśnie bimber. - Tylko polami a nie szosą. Gliny mnie ganiają za ten motor. -A skąd pan go ma? - zagadnąłem niektaktownie. -Wracałem od kumpla z lasu we wojnę i nadjechali. Powiedzieli coś halt a potem jeszcze coś, ale nie rozumiałem po niemiecku, więc ich zastrzeliłem i wróciłem do domu motocyklem - wyjaśnił. Coś trzasnęło. Siedziałem znowu w domu, w Norwegii. -I jak? - zapytal Maciek. -Streściłem mu przebłysk. -Brawo. - powiedział. - Dziadek oczywiście tylko się tak przechwalał tymi Niemcami. W rzeczywistości kupił motor wiele lat po wojnie. No cóż. To jak będzie z tym samochodem? -Słowo się rzekło. Jest twój. -Fajnie. Twoje śniadanie jest w rupieciarni.

349

Wiedziałem, że zrobił. Czułem to. Po śniadaniu poszliśmy pobawić się w mechaników. Ściągnęliśmy z wozu cały brezent. -Trochę zardzewiała karoseria - zauważył. - Ale to da się wyskrobać a potem polakieruje. -A lakier? -Tu leży - wyciągnął z wnętrza parcianą siatkę z puszkami lakieru w sprayu. - Nie znasz się czasem na silnikach? -Nie zapominaj, czyja rodzina prowadzi warsztat samochodowy. -Dobra dobra, jesteśmy tylko właścicielami. Otworzył maskę wozu i po kilkunastu minutach udało mu się odkręcić większość tego, co było w środku i zawlókł do domu celem oczyszczenia. A mnie zostawił arkusz papieru ściernego i polecił wydrapać wszystkie miejsca, gdzie korozja karoserii spowodowała odpadanie lakieru. Zabrałem się za to średnio ochoczo toteż nie zdziwiłem się, że po pół godzinie ochota ulotniła się bez śladu. Rozważałem właśnie urwanie się na wagary, gdy nadjechała Ingrid. -No hej - przywitała się. -Hej hej - odpowiedziałem. Wyczuwałem w niej jakby dziwną zmianę. Wydawała się być jednocześnie zmęczona i odprężona. -Co tam u ciebie słychać? - zagadnąłem uprzejmie. Uśmiechnęła się zalotnie, tyle tylko, że nie do mnie, ale do jakichś swoich myśli. -Wszystko w porządku. Nawet jeszcze lepiej. Zwracam ci rower z podziękowaniami. -Dostanę z tej okazji całuska? -Najpierw powiedz czy jestem ładniejsza od księżniczki. -Czy pierwsza odpowiedź się liczy? -Otrzymanie całuska uzależnione jest od udzielenia odpowiedzi twierdzącej. No cóż, wobec takiego szantażu, musiałem ulec, choć przedstawiciele mojego narodu nie powinni kłamać nawet w tak błahej sprawie. 350

-Wybierzesz się że mną na przechadzkę? - zagadnęła. -Oczywiście. -Te! - rozległ się za moimi plecami głos mojego kumpla. - Nigdzie jej nie będziesz prowadzał. Przywitali się. On też dostał całuska, i to bez głupich pytań o urodę jego przyjaciółek. -Dlaczego nie mam jej zabrać na spacer? - zapytałem zaczepnie po ukraińsku. -Nie pozwolę, żebyś mącił w głowie tej nieszczęsnej tubylce. -Ach tak? Szable czy pistolety? -Szable! -O co się kłócicie? - zaciekawiła się Ingrid. -Widzisz zaproponował mi pojedynek. -O mnie? - zdziwiła się. -O nią? - upewniłem się. -Nie, walczyłem kiedyś z Pawciem. Musimy powtórzyć tamten był przecież nierozegrany. Wot logika. -On nie jest tobą zainteresowany - wyjaśniłem. - Chce walczyć dlatego, że nie chcę się poddać jego presji i skrobać tego samochodu. -Ty byś lepiej tłumaczył dokładnie - zdenerwował się mój kumpel. -Wścieka się, że tłumaczę nasze rozmowy - wyjaśniłem dziewczynie. Roześmieliśmy się we trójkę. -Chętnie obejrzałabym prawdziwy pojedynek - powiedziała po angielsku. Oczywiście jeśli nie zrobicie sobie krzywdy. -Ależ oczywiście - powiedział Maciek i uśmiechnął się sadystycznie, aż mnie ciarki przeszły.

351

Zaprosiłem ją do kuchni i nałożywszy na miseczkę trochę wczorajszej owcy, żeby jej się nie nudziło czekać, poszedłem się przebrać. Nie minęło dziesięć minut jak ja i mój druh pojawiliśmy się na parterze odpowiednio ubrani. -Jesteśmy gotowi - powiedziałem. -Gdzie będziecie walczyć? -Przed domem. Choć z nami. Siądziesz sobie na pieńku do rąbania drew czy zabrać dla ciebie krzesło? -Siądę na pieńku. Nie zetniecie mi mam nadzieję z tej okazji głowy? Przełożyłem jej słowa Maćkowi. Uśmiechnął się obleśnie. -Głowy nie - obiecał. Nie pasował mi jego uśmiech do kontekstu. Stanęliśmy na przeciw siebie i dobyliśmy szabli. Zabawa była przednia. Zadawaliśmy sobie straszliwe cięcia z ramienia, bardzo widowiskowe i często pokazywane w filmach, choć w rzeczywistości praktycznie nieużywane w prawdziwych pojedynkach, że względu na łatwość sparowania. Stukaliśmy się przez chwilę a potem Maciek mrugnął. Zadałem cięcie z nadgarstka tak szybkie, że prawie niedostrzegalne. Koniec szabli trafił w foliowy woreczek z keczapem, a konkretnie zaczepił o małe metalowe kółeczko i pociągnięcie spowodowało jego rozdarcie. Mój kolega, przećwiczony już wcześniej w tym triku zamiast złapać się za pierś co sugeruje udawanie wyrzucił ręce do góry i padł na wznak z krwawą plamą koło serca. Ingrid krzyknęła. -Chcesz jego skalp? - zaciekawiłem się. Parsknęła nieoczekiwanie śmiechem. Oczywiście Maciek, gdy tylko odwróciłem się w jej stronę zerwał się z ziemi i stał teraz z krwawą plamą na koszuli i udawał zombie. Niestety nasza droga przyjaciółka nie chciała zostać z nami na obiedzie i poszła sobie. Zjedliśmy coś tradycyjnego. -Masz ochotę na deser? - zapytałem mając na myśli owieczkę, której jeszcze grubo ponad jedna trzecia spoczywała w zamrażalniku lodówki. -Zniechęciłem się do jagnięciny - stwierdził. - Jeśli tak wygląda kapitalizm, że człowiek może naraz zjeść tyle lodów, żeby je sobie na dłużej obrzydzić to ja wysiadam z tego pociągu. A wracając do panującego ustroju, to zdaje się trzeba wrócić do pracy dla dobra ludzkości, z taką lekkomyślnością przerwanej. -Poproszę o dodatkowe wyjaśnienia. Nie mogę sobie przypomnieć o żadnej pracy dla dobra ludzkości. 352

-Idziemy robić samochód, to będziesz mógł pojeździć z tą kicią. Bo chyba zostawię ten prezent u ciebie na przechowaniu. Ciekawe, czy to było ukartowane? -No co ty! No i wróciliśmy. Pod wieczór wszystkie miejsca zardzewiałe zostały starannie wydrapane i polakierowane. W tym samym czasie kumpel mój rozkręcił wszystko co się dało, wyczyścił i poskręcał z powrotem do kupy. Następnie kazał mi umyć szyby w oknach pojazdu i naciągnąć brezentową budę na wierzch. Wykonałem to szybko i sprawnie. Właśnie zaczynałem się nudzić, gdy przylazł Sven. -A, witam szpiega. Co sprowadza? - zagadnąłem. -No, cześć. Zaszedłem określić markę wozu celem umieszczenia w swoim raporcie. -Hmm, wolałbym, aby wzmianka o nim w ogóle się tam nie znalazła. To zresztą od dzisiejszego ranka własność mojego przyjaciela. -Praca, którą wykonuję wymaga informowania zleceniodawców o wszystkim czym się zajmujesz. Fakt, że pozwoliłem sobie parokrotnie pominąć pewne detale niezbyt prawdopodobnie dla czytelników nie oznacza wcale, że będę cię jakoś szczególnie krył. Świnia. Po wszystkim co z Maćkiem zrobiliśmy dla niego. -I tak wszystkiego nie uda ci się wyszpiegować. -Założymy się? -Zgoda. -No więc wygląda to tak. Dwudziestego szóstego przyjechał facet z Mo, facetem tym był niejaki Ałmaz Wisarionowicz Czerakow. Pojechaliście razem do Mo-iRana. A konkretnie do rosyjskiej dzielnicy tamże. Sądzę, że biorąc pod uwagę, że list który otrzymałeś jakiś czas wcześniej ozdobiony był ślicznym herbem, a moja siostra jest do tej pory zazdrosna o jakąś księżniczkę mogłeś gościć jedynie u Sergieja Orloffa. Twoją wizytę odnotowały miejscowe gazety. -Skąd...? -Pojechałem oczywiście za tobą, gdy tylko sprawdziłem skąd była rejestracja samochodu. Po numerze doszedłem do nazwiska właściciela. Ale to nie takie ważne. W Mo bawiłeś się bardzo wesoło, między innymi jeździłeś konno w towarzystwie jakichś kić. -Ile z tego znalazło się w raporcie? 353

-Prawie wszystko. -No to jestem udupiony. -A na dniach dla odmiany jeździłeś z niejakim Derkiem, chyba do Stockholmu. Brawo. A zatem nie wiedział, że Dae pracuje dla Derka. -Tak, i co jeszcze? -Całkiem prawdopodobne, że brałeś udział w otwarciu cerkwi w Uppsala. -Nie możet byc' - wyraziłem swoje zdziwienie. -Pokazywali w telewizji. A mojej siostrze chwaliłeś się, że poznałeś cara, znaczy się tego pretendenta, strażnika rosyjskiego tronu, czy jak go tam nazywacie. Jeśli on siedzi zazwyczaj we Francji, bo i o tym zdążyłem zasięgnąć języka, to mogłeś go spotkać tylko na tej fecie. Potem spędziłeś jakiś czas nie wiadomo gdzie, a następnie wróciłeś samolotem, jeśli opowieść mojej siostry o spotkaniu z tobą bezpośrednio po tym jak jakiś nawiedzony lotnik siadał na drodze do Bodo może zasługiwać na wiarę... -O tym też napisałeś? -Tak, choć zaznaczyłem, że jest to tylko domysł. -To jak będzie z pisaniem o tym samochodzie? -A co ma być? Trzeba będzie napisać. -Sven, czy ty oglądałeś może taki film, "Ojciec chrzestny"? -Oglądałem i co z tego? -Jak jesteś taki mądry to sam zgadnij. -To miała być pogróżka? -Ależ skąd. Tylko sugestia. Jest takie przysłowie: bystre oko i długi język nie idą w parze z długim życiem. -Czyżbyś usiłował mnie korumpować? -Czy ja coś takiego sugerowałem? -Dobra. Zapytam cię prosto z mostu. O co ci chodzi?

354

-Chodzi mi o to, żebyś nie pisał o tym gracie. Nie chcę, żeby twój szef się denerwował. A jeśli już musisz pisać to podkreśl, że on nie jeździ. -A jeździ? - zaciekawił się szpieg. -Nie. -To po co mam to podkreślać? -Nasza współpraca układa się wzorowo, przynajmniej z mojej strony. -O taaak. -Nigdzie nie jest powiedziane, że nie mogę stosować forteli. -Nigdzie nie jest napisane, że nie wolno mi ciebie śledzić nawet poza granicami tego okręgu. -Ponieważ nasza współpraca układa się prawie poprawnie to szkoda by było, gdyby na skutek nieodpowiedzialnych i nieprzemyślanych detali umieszczonych w twoich raportach miała się nieoczekiwanie przerwać na skutek mojego wyjazdu gdzieś w świat. Na przyklad do Tromso. Zdanie było bardzo złożone, ale po paru chwilach namysłu kiwnął głową na znak, że zrozumiał o co mi chodzi. -A jeździć za mną do Mo nie radzę. To może być niebezpieczne. -Ojciec chrzestny i jego kompania? -Mówię poważnie. Łatwo można się wkopać w sprawy które nie powinny ujrzeć światła dziennego. -Co tam jest w tym całym Mo? Poza księżniczkami. -Rosyjski emigracyjny ośrodek badań jądrowych. -Robicie sobie bombę atomową? -Nie tylko - odgryzłem się. Polazł w diabły a ja zasępiłem się. On nie był taki głupi, jak myślałem. Uprzątnąłem otoczenie samochodu i poszedłem do siebie troszkę się zdrzemnąć. Obudził mnie Maciek. -Jak tam postępy w walce z korozją? - zaciekawił się.

355

-Śnię o nowych strategiach - odgryzłem się. -Ktoś musi zrobić kolację. Na przykład ktoś, kto nie robił śniadania. -Już lepiej oddać to w ręce fachowca, który bogaty w doświadczenia zdobyte przy... Po kolacji, którą w końcu zrobiliśmy razem dokończyliśmy owcę. Spać poszedłem wcześnie. Przyśniło mi się że, polowała na mnie trumna, której wieko kłapało jak wielka paszcza. Wreszcie trumna obgryzła mi nogi. * Tomasz miał w swoim życiu wiele drobnych nałogów z którymi starał się walczyć. Tak było z obgryzaniem paznokci. Nie mogąc się od tego odzwyczaić pewnego dnia kupił gumową wycieraczkę. Postanowił obgryzać z niej gumowe wypustki. Niestety, Maciek nieświadom niczego znalazł ją w bibliotece na stole i położył koło drzwi. * 10 SIERPNIA ŚRODA. BODO. Świtało. Była może druga w nocy. Leżałem koło łóżka. Widocznie spadłem z niego, ale nie to mnie obudziło. Obudziło mnie namolne walenie do drzwi wejściowych. Ktoś stukał, chyba drewnianą laską. Wciągnąłem na siebie pośpiesznie ubranie i wybiegłem na korytarz. Spotkałem tu Maćka, który też ubrany wybiegł ze swojego pokoju z siekierą w ręce. -Ktoś się dobija. - zauważyłem. -Pewnie jakiś wariat chce pożyczyć widelca. -Co? -Czytałem gdzieś kiedyś coś takiego. Dobijał się co noc, a oni dawali mu drewniany widelec, żeby komuś krzywdy nie zrobił, a on oddawał im po jakimś czasie mówiąc, że się nie nadaje. -Fajne. Pamiętasz, gdzie to czytałeś? -Niestety nie. Zbiegliśmy na parter i ruszyliśmy do drzwi wejściowych. W drodze minęliśmy zwierzaki, które spały. -Może to gliny? - zaniepokoił się mój przyjaciel. - A my z bronią. 356

Faktycznie. Ja miałem w ręce Gatlinga a on siekierę. -Masz coś na sumieniu? -Nie! A ty? -Też nie. Znowu rozległ się łomot. -Kto tam? - zapytałem. Odpowiedziało mi milczenie a potem znowu rozległo się stukanie. -Lepiej Tomaszu nie otwieraj. To może być KGB. -Macieju, czyżbyś uwierzył wreszcie, że ta organizacja może mnie..? -Wierzyć nie wierzę...- znowu rozległo się pukanie. Zdenerwował się. -Otwieraj ty faszystowski bydlaku - wrzasnął, a potem zreflektował się. - Wybacz Tomaszu, to nie było do ciebie, chciałem, żeby tamten się opowiedział i tak mi się jakoś przejęzyczyło. -Ok. Otworzyć? Mój przyjaciel uniósł siekierę do ciosu. Otworzyłem z rozmachem drzwi. Za drzwiami nie było nikogo. -Ki diabeł? - zdziwiłem się. -Może spadł. Może zwaliłeś go drzwiami? Mógł nie wiedzieć, że otwierają się na zewnątrz. -Latarkę! Pobiegł i po chwili wrócił z baterejką. Poświeciłem na wzburzone fale. Nic nie było widać. Nikogo. -Cholera, jeśli kogoś zwaliłem, to już go nie znajdziemy. -Może wcale nie spadł. Minęła chwila, od czasu gdy ustało pukanie do twojego otwarcia - Maciek znowu pakował do języka polskiego ukraińskie idiomy. Zamknąłem drzwi i westchnąłem ciężko. 357

-Chodźmy spać a rano poszukamy na plaży. -Może jest ranny? Myślę, że naszym obowiązkiem jest poszukać go teraz. Kimkolwiek jest. -Dobra... W tym momencie znowu rozległ się łomot. -O, jednak żyje! Otworzyłem drzwi. I znowu nikogo. Pustka. Wyszedłem na skałę i poświeciłem do góry. Deska. Obluzowana deska trzymająca się na jednym gwoździu pukała wraz z podmuchami wiatru. Zerwałem ją i rzuciłem w kipiel. -Wracajmy spać. Zapadłem w sen bardzo szybko, ale znowu śniły mi się koszmary. Obudziłem się o piątej i wiedziałem już, że nie zasnę. Poszedłem do kuchni i napaliłem w piecu. To dziwne, ale jakoś lubiłem moją kuchnię. Prawie zawsze było w niej ciepło. Było w niej jedzenie i tu koncentrowało się całe życie domu. Biblioteka była zbyt duża i zbyt zimna. Siedziałem przy piecyku wsłuchując się w trzask płonących szczapek i rozmyślałem sobie o życiu i o innych sprawach gdy rozległo się cichutkie pukanie do okna. Uniosłem głowę. Ingrid. Na dworze padał deszcz, a ona była mokra jak woda. Wpuściłem ją do środka. -Co porabiasz tak wcześnie w tych stronach? - zapytałem. -Wracałam od koleżanki i złapał mnie deszcz. -Chyba jest ci bardzo mokro? -Zaraz wyschnie. Wpuściłem ją do kuchni a sam pobiegłem na piętro. Wróciłem po chwili z moją kapą na łóżko. -Proponowałbym, żebyś poszła do łazienki, rozebrała się i zawinęła w to. Będzie ci sucho i nie będzie wystawało nic gołego a tymczasem twoje ubranie wyschnie. Chyba, że wolisz moje spodnie... -Nie, to będzie lepsze. Dziękuję Tomaszu.

358

Zniknęła w łazience a ja zagrzałem w rondelku piwa z odrobiną miodu. Wróciła po chwili zawinięta w kapę. Wyglądała w tym uroczo. Powiesiła swoje ubranie na pręcie obiegającym płytę pieca, a sama usiadła na krześle i wyciągnąwszy nogi oparła je o nagrzane kafle. -Dobrze ci? - zapytałem. -Jak w raju. Gdybyś Thomas nie miał nic przeciwko to przyniosłabym do ciebie jeden swój dres, miałabym na wszelki wypadek... -Ależ oczywiście. Będzie mi miło gościć twoją konfekcję równie jak ciebie. Skopałem gramatykę, ale zrozumiała i uśmiechnęła się. -Masz tu dużo miejsca. -Mogę oddać do twojej dyspozycji nawet cały pokój. -A może chciałbyś, żebym u ciebie zamieszkała? -Jeśli tylko masz ochotę, nie śmiałbym proponować... -Za trzy lata? -Będę czekał. -W takim razie jesteśmy umówieni. Posłaliśmy sobie nawzajem uśmiechy. -Tak przyjemnie - powiedziała z rozmarzeniem w głosie. - Tak sobie siedzimy w cieple a za oknem pada deszcz... -Rzeczywiście jest nam sucho i względnie ciepło, choć naprawdę ciepło zrobi się gdy przeprowadzę remont tej rudery, bo na razie wieje po nogach. To nie jest zły dom. Trzeba tylko włożyć dużo, dużo pracy, aby nadawał się do zamieszkania. -Masz rację. Nasz dom też wymaga trochę pracy przed zimą. Minęło wiele lat od chwili gdy został wzniesiony, i do tej pory nigdy nie był remontowany. Trochę w tym także naszej winy, bo powinniśmy opalać całą kubaturę, a tymczasem część której nie zamieszkujemy jest dogrzewana zimą raz na trzy dni. -To i tak nieźle. -Może u was. Nie zapominaj, że tu jest zimno i wilgotno zarazem. Drewno bardzo szybko niszczeje. 359

-Wypij - podsunąłem jej napój, - To przeciwzaziębieniowe. Wypiła, ale skrzywiła się lekko -Nie smakuje? - zaniepokoiłem się. -Nie lubię tak dużo miodu na raz. -A piłaś kiedyś miód pitny? -Nie, co to jest? Ech potomkowie wikingów. -Takie sobie winko z miodu. Napiszę do kumpla to przywiezie butelkę. Przyczłapał Ciapuś. -Czego chcesz? - zapytałem go ponuro. Szczeknął i popatrzył na mnie wyczekująco. -Pewnie głodny - domyśliła się. -Jak chcesz jeść to idź na piętro i obudź Maćka - poleciłem kundlowi. -Dlaczego twój przyjaciel ma go karmić? - zdziwiła się. -Och, on ma dobrą rękę do psów. -W ten sposób pies nie będzie wiedział, kto jest jego panem. -Moja droga, nigdy w życiu nie chciałem mieć psa. Ten tutaj trafił do mnie przez przypadek. Żre za sześciu, w każdym razie jego utrzymanie jest droższe niż moje. Poza tym jest głupi. -Może mylisz się. Przyszedł po pożywienie do właściciela. Otworzyłem lodówkę, odkroiłem kawalątek kiełbasy i rzuciłem mu. -Na, żryj i żeby ci dupą wylazło - rzuciłem nienawistnie po polsku. -Co do niego powiedziałeś? - zaciekawiła się. -Życzyłem mu smacznego. A teraz idź i obudź Maćka - powtórzyłem polecenie. Poczłapał niechętnie w głąb domu. 360

-Spory już jest. -Duży i głupi. O, jak ja bym chciał mieć konia... Nie rozwinąłem tej myśli bowiem z piętra dobiegł rumor szczekanie i gniewny wrzask mojego przyjaciela. W parę sekund później mój koleś pojawił się na parterze. Oblicze płonęło mu gniewem a w ręce trzymał siekierę. W rozchełstanej koszuli wyglądał naprawdę strasznie. Na widok damy opanował się w jednej chwili. Krwawe kozackie instynkty wyparowały z jego twarzy, a wargi ułożyły się w uśmiech. -Pani wybaczy - powiedział po norwesku, to znaczy jemu się tak wydawało. -Pójdę się przebrać Thomas? - zagadnęła. -Ależ ja ci nie bronię... Zabrała swoje ubranie i poszła do łazienki. -Naga dziewczyna w naszej łazience - wyraził swoje zainteresowanie Maciek. -Ech, ty zboczeńcu. -Ty, choć ją podejrzymy - chyba zażartował. -A może chcesz kupić kapę w którą była zawinięta? -Za ile? - oblizał się obleśnie. Parsknęliśmy śmiechem, ale nasz wybuch wesołości został przerwany przez przeraźliwy wrzask z rodzaju tych od których pękają szyby w oknach. -Wpuściła suszarkę do wanny! - krzyknął i pobiegliśmy. Jakoś nie pomyślałem, że nie mamy suszarki, a ona wcale nie zamierzała się kąpać. -Co się stało? -zapytałem pukając do drzwi. Otworzyła. Była ubrana, ale pobladła. -Tu jest szczur! -Aj! Gdzie? -Pod wanną. Nienawidzę szczurów. Zabijcie go!

361

-Ja się tym zajmę - zaofiarował się mój przyjaciel. - Mam porachunki za spichlerz mojego dziadka. -Do dzieła. Złapał młotek i wszedł do łazienki zatrzaskując starannie drzwi. Chwilę trwała niepokojąca cisza a potem rozległ się brzęk młotka o wannę i coś zwaliło się na ziemię. -Żyjesz? - zapytałem ostrożnie., -Nawiał dziurą do biblioteki przeklętnik. Pobiegłem tam. Szczur siedział pod ścianą i czyścił wąsy. Na mój widok nie zareagował. Złapałem pistolet i strzeliłem do niego. Oczywiście spudłowałem, a za to Gucio obudził się. Gryzoń wykonał krótką przebieżkę i przyczaił się pod inną ścianą. Nadbiegł drugi myśliwy z młotkiem. -Masz, ty lepiej strzelasz - rzuciłem mu pistolet. Na początek użył amunicji miotanej. Młotek odbił się od regału i prawie trafił Gucia, na co kundel zareagował długim ponurym skowytem. Zwierzyna rzuciła się w moją stronę. (Stałem nadal w przejściu). Złapałem stołek i walnąłem na odlew. Stołek rozleciał się. Szczur pobiegł dalej i przemknąwszy się pomiędzy nogami Svena, który akurat wszedł do domu zniknął na zewnątrz. -Co tu u was tak wesoło? - zaciekawił się szpieg. -Polujemy na szczura - wyjaśniłem. - Może chcesz się przyłączyć? -A fe. Kłusownicy. Nie wstyd wam? Całą bandą na biedną maleńką myszkę... Zadekowali się z Maćkiem w kuchni bo mieli do pogadania a ja z Ingrid poszedłem do swojego pokoju na piętro. -Co poopowiadasz? - zapytałem. -Może ty mi coś opowiesz? Lubię słuchać opowieści z egzotycznych miejsc... -Moja droga, czyżbyś chciała posłuchać opowiadań z moich rodzinnych stron? -Jeśli nie sprawi ci to problemu? -Widzisz to nie tak łatwo. Wyszukiwać słowa, które mogą oddać to co myślę w swoim języku...

362

-Nie przejmuj się w twoim norweskim prawie nie ma błędów. Opanowałeś mój język perfekcyjnie. Nie mogłem sobie przypomnieć żadnej ciekawej historii, ale miło było posiedziec razem. Deszcz przestał niebawem padać i mimo moich protestów zebrała się do odejścia. Odprowadziłem ją do drogi w lesie. -Dostanę całuska na pożegnanie? - zapytałem. zamyśliła się na chwilę. -Nie. Nie tym razem. Chcę być przez kilka dni wierna swojej przyjaciółce powiedziała i zaczerwieniła się nagle. Udałem, że tego nie widzę, więc tylko dotknąłem jej ramienia dłonią tak jak robiliśmy to z Maćkiem, Pawłem i Kurtem dawno temu na rozległych polach Wojsławic. Taki zabawny gest niewiedzieć co wyrażający. Poszła sobie a ja odprowadzałem ją wzrokiem. A potem wróciłem do domu. Maciek robił zupę z torebki. -Nie za wcześnie na obiad? - zdziwiłem się. -Nie wiem. Mam jakiż taki opit'. -Hmm? -To rosyjskie słowo. Nie wiem co oznacza ale pasuje mi jakoś do określenia stanu w którym się znajduję. -To słowo oznacza doświadczenie, eksperyment - powiedziałem zezując nieufnie na zupę. Roześmiał się. -Co cię tu sprowadza? - zagadnął. -Do licha to moja kuchnia. Mieszkam tu. -Nie chodzi mi o podważanie twoich praw własności, ale masz do mnie jakieś pytanie. To się wyraźnie rysuje na twojej twarzy. -Psycholog amator, wnuk egzorcysty amatora... -Ach o to ci chodzi.

363

-No właśnie. Czy po twoim dziadku został jakiś pamiętnik? Tak mi się coś bredziło w nocy, dwa dni temu ale w końcu zapomniałem zapytać. Męczą mnie sny. Śnił mi się Kurt... -Szukasz ludowych metod pozbycia się tych snów? Pali się len w trzech miseczkach, tylko skąd weźmiemy len? Właśnie kończył nalewać zupę na talerz. Nikły zapach snujący się po kuchni wskazywał na fakt, że znowu przypalił. Nie wiem jak on to zrobił. -Mnie też śni się czasami. Raz na parę miesięcy. Szkoda chłopa, chociaż szkop. Ale po niemiecku dzięki niemu gadamy całkiem nieźle... -Tak. Powinniśmy być mu wdzięczni. Zjedliśmy. Nawet było niezłe. Powiedziałem mu to. -Ciesz się, póki nie przyjechał Pawcio - mój przyjaciel znowu merdał gramatykę. On to ci do wiwatu pokaże. -Hmm? -Znasz jego zamiłowanie do jedzenia, choć może nie pamiętasz... Każe ci wywalić te wszystkie zupki w torebkach. -Jeśli chce jadać wystawnie, to niech sam sobie robi. -Ty powiedziałeś. Sam zrobi. Sobie. Przyszykuje coś takiego że od samego zapachu przeflancuje ci bebechy... -To bebechy się flancuje? - zdziwiłem się. -...I sam wszystko zeżre. A tobie zostawi garnek do wylizania. Nie przeszedłbyś się nad morze? Przeszliśmy się. Pieski zabraliśmy że sobą. Głupie futrzaki najpierw ganiały się pomiędzy drzewami a potem pobiegły chlapać się w morzu. -Tu jest milutko - stwierdził mój koleś. - Gdy tak człowiek patrzy na ten landszaft zatoczył ręką koło obejmujące spienione fale i las, - to aż się w duszy odzywa pragnienie wyższych przeżyć. -Hmm... Chcesz powiedzieć, że budzi się w tobie pragnienie wyższych doznań intelektualnych? -Tak jakby. Może pobawimy się w układanie wierszy? 364

-Dowolnych wierszy? -Nie, to by było zbyt łatwe. Układajmy wiersze wedle takiego schematu, pięć wersów, czwarty wybijający się z rymów... -Kapuję. -...A piąta linijka taka sama. Tematyka wschodnia. -Wschodnia? Tu nie znajdziemy tego typu natchnienia. -Poddajesz się? Intelektualny pojedynek przyniósłby nam dużo radości. -Ja miałbym się poddać? Podaj wzór. - Gdy fale przyboju liżą mi stopy, Chciałbym księżniczce znowu spojrzeć w oczy. Ryby na piasku wydzielają smród. Ja morskiej piany czytam wiadomość: Na wschód, na wschód, na wschód... -Kiepskie. Zwłaszcza z tymi rybami. Zresztą co ty możesz wiedzieć na temat mojej księżniczki i tego gdzie ja patrzę... -A nie pomyślałeś że w tym utworze mam siebie na myśli? Księżniczkę Tatianę miałem już kiedyś wątpliwą przyjemność poznać. -Chyba bym cię zabił! -A co do patrzenia to ty pewnie patrzysz jej głównie w dekolt. -Ty chyba jesteś zboczeńcem. -Nie Tomaszu, to ty wolniej dojrzewasz. Emocjonalnie i intelektualnie. -Wolniej niż ludzie? To posłuchaj tego: Chałupa zgniła się rozwala, A tuż za progiem chlapie fala. Przyjaciel z ucha wydłubuje miód.

365

W ścieżkach korników czytam wiadomość: Na wschód, na wschód na wschód! -Ty plagiaciarzu! Przedostatni wers, ukradłeś zakończenie! -No to co? -Słuchaj: Po niebie białe suną chmury. Skaliste z wody wyrastają góry. Kumpel w cynowy zadął róg. W echa odzewie słyszę wiadomość: Na wschód, na wschód, na wschód! -Coś podobnego? Ja mam cynowy róg? - zdziwiłem się. - Poza tym znowu to zakończenie z wiadomością... -To moje zakończenie. Zresztą nie musiałem ciebie mieć na myśli. Ja mogę mieć wielu kumpli... -A kto by z tobą wytrzymał? -I wzajemnie! Zresztą Pawcio wytrzymuje z nami obydwoma. -Jeden chwalebny wyjątek. Słuchaj, bo to ładne: Z nieba na głowę śnieg pada biały Niech ukraiński step zasypie cały. W radziecki mundur dziś ubrany wróg. W huku wystrzałów słyszę wołanie: Na wschód, na wschód, na wschód. Skrzywił się. Pewnie z zazdrości. -Jakby usłyszał coś w huku wystrzałów że strony radzieckiego sałdata to mógłby ewentualnie pojechać na wschód w dębowej jesionce na sekcję zwłok.

366

-Po co robiliby sekcję, to raz, a po drugie niekoniecznie musiałby od razu zginąć. - Śnieg grubą warstwą już zalega, Spłoszony zając drogę przebiega. Zaspa na polu to krzak, to głóg. Ja z płatków śniegu czytam przesłanie: Na wschód, na wschód, na wschód... -Nie ma w twojej poezji głębszych myśli - podsumowałem. -Za to twojej aż się roi - odgryzł się. -Może się nie roi ale one tam są: Rączy po stepie biegnie koń. Ty na sztylecie zaciskasz dłoń. Nad tobą głodny leci kruk. Co z lotu ptaka można odczytać? Na wschód, na wschód, na wschód... -To miło z twojej strony, ale nie rób że mnie zabobonego dzikusa. Ja nigdy nie wróżyłem sobie z lotu ptaków. -A co to szkodzi? - Słońce z wysoka praży ziemię. Tutaj od wieków moje mieszka plemię. Tu moje stopy uderzają w bruk. Z rzutu monetą wywróżyłem sobie: Na wschód, na wschód, na wschód! -A mówiłeś, że nie wróżysz! Wiesz co Maciuś, jesteś taki zakłamany, że nawet... -Za to ty jesteś oazą prawdomówności. W przedszkolu wciskałeś dzieciakom kity, że masz kościotrupa w piwnicy! 367

-A ty skąd wiesz? Mieszkałem przecież na Ukrainie! -Opowiadałeś o takiej jednej, która tak się przestraszyła, że nie mogła spać po nocach, bo wydawało jej się, że kościotrup nadchodzi po schodach. -Ojej. Nie pamiętałem: Samochód jedzie po starej drodze. Nad kuflem piwa siedzę w gospodzie. To tutaj stał warowny gród. A na dnie kufla tkwi informacja: Na wschód, na wschód, na wschód. -A kto by ci piwa sprzedał? Jesteś niepełnoletni. A gospoda stoi na miejscu grodu? Chyba złamali ustawę o ochronie zabytków. A tak swoją drogą to chyba mi się wyczerpał talent. -Chyba nie poddasz się tak szybko? Jest kupa słów, które rymują się... -Mam: W starych piwnicach zawsze jest cicho, Choć tutaj straszy jakieś licho. Ucho w ciemnościach wychwyciło stuk. Uciekać mogę w jedną stronę. Na wschód, na wschód, na wschód. -Ech ty trzęsiportku. -Ja trzęsiportek? - Wieczór więc domy gubią kolory. Z platana płaty odpadają kory. W cerkwi z księżniczką wezmę ślub. Do tego czasu muszę wędrować.

368

Na wschód, na wschód, na wschód! -Druga część twojego wierszydła pasuje do pierwszej jak pięść do nosa. A poza tym i tak cię nie zechce. -Kto nie zechce? -Księżniczka Czy myślisz, że po to zachowali czystość linii, żeby się teraz kundlić? I to jeszcze z takimi jak ty. -Powtórz to jeśli jesteś mężczyzną! -Kundlić, kundlić! -Tak właśnie usłyszałem! Zaraz dostaniesz łomot. Wziąłem potężny zamach. -Ależ z miłą chęcią, ale bić mnie nie radzę, bo trenowałem karate i chyba jednak jestem silniejszy: Znów się kołchozu zażółciły pola, Choć inna była ludu wola. Gdzieś w czarnoziemie wykopany grób. W spróchniałym krzyżu wyczytałem napis: Tu leży człowiek co szedł na wschód. -Mocne. Prawdziwa poezja - tym razem byłem naprawdę pełen uznania.. -Wiedziałem, że ci się spodoba. Fajnie wyszło, nie? -No cóż, niezłe, ale zerwałeś z kanonem zakończenia. Chyba będzie dyskwalifikacja. Prowadzę jednym punktem. -Odszczekaj to co powiedziałeś, bo zabiję. - Mróz pokrył lodem cały staw. W okowach mrozu zasnął las. Pod moją stopą kruchy spękał lód. Lecz ja uciekłem przed przeznaczeniem. 369

Na wschód, na wschód, na wschód... - Idę po zaoranych polach, To znów po kolejowych torach. Po cóż mi szukać nowych dróg? Kierunek może być tylko jeden: Na wschód, na wschód, na wschód! -Tak Macieju, tacy jak ty nie przypuszczają, że mogą być inne strony świata: Kalendarz życie nam odmierza. Za oknem znowu kwitną drzewa. Stopa dziewczyny przestąpiła próg. Ja odprowadzam ją spojrzeniem, Na wschód, na wschód, na wschód... -A fe. Dlaczego nie poszedłeś jej odprowadzić? -Na wschód sama trafi. Roześmiał się ponuro. - Zmęczyły mnie pyliste drogi. W sparciałych butach opuchnięte nogi. Pomiędzy palce wżarł się brud. To straszna hańba umierać brudnym, W drodze na życiodajny wschód! -Dyskwalifikacja. -Złamałem kanon zakończenia dla podniesienia jakości utworu! -I tak ci się nie udało: Kuleję silnie na obie nogi, 370

Nie dla mnie już pyliste drogi. Pół życia oddam za parę nóg! Że śladów mogę odczytać kierunek: Na wschód, na wschód, na wschód... -Ty hipokryto. Wreszcie cię przyłapałem! -Na czym mnie przyłapałeś? -Szedłeś na zachód. A wiesz po czym poznałem? Po śladach. Jeśli widzisz ślady prowadzące na wschód, to musisz być zwrócony twarzą w ich kierunku. A to oznacza... -Równie dobrze mogły to być ślady moich poprzedników idących na wschód! -I tak ci nie wierzę: W portfelu rubli gruby plik. Żołędźmi się pasie dzik. Przy drodze stoi kamienny słup. Teraz jest wieczór więc cień jego pada. Na wschód, na wschód, na wschód... -Poddaję się - stwierdziłem. - Wypaliłem sobie mózg tymi wierszydłami. -Nic ci pod czaszką nie zostało? Nie przejmuj się. To u ciebie stan permanentny. -Dogrywka za kilka dni? -Zgoda. -To co porobimy teraz? -Ja sobie pospaceruję, a ty Tomaszu idź do domu i zrób trochę porządku w swoim pokoju. -Coś ty Maciuś? Zgłupiał? Od kiedy jesteś niewolnikiem zabobonu, że trzeba sprzątać?

371

-Ja nie będę sprzątać, ale za kilka tygodni przyjedzie Pawcio, a on jak wiesz, nie znosi bałaganu. -To mój dom. Zreszta skąd mam wiedzieć? Nie zapominaj... -Ok, pamiętam. To twój przyjaciel. U tebia wybor. Więc poszedłem posprzątać. Gdy skończyłem, był już wieczór. Zszedłem na parter. Maciek siedział przed telewizorem, w którym jakiś typek wył zwijając się w epileptycznych drgawkach. Od czasu do czasu Maciek wtórował mu wyciem. Muzyka, psiakrew. Poczułem nieprzezwyciężoną ochotę, aby wszystkich nowoczesnych muzyków wpakować do obozów pracy, ale ponieważ nie byłem władny tego zrobić, wyszedłem przed dom nacieszyć uszy ciszą. Specjalnie mi się nie poszczęściło, bowiem zaczynał się właśnie nielichy sztorm. Morze stało się ciemne, prawie czarne i huczało ponuro gdy przewalały się po nim potężne fale. Niebo zasnute było chmurami. Wiedziałem, że za chwilę lunie, ale nie przejąłem się tym specjalnie. Poszedłem sobie do lasu. Między drzewami było nieco ciszej, choć ciemniej. W powietrzu unosiła się dziwna woń. Zapach przywodził na myśl lotującą się klaczkę. Nie potrafiłem go umiejscowić. Pomyślałem sobie, że może wydzielają go drzewa. A potem nagle poczułem lęk. Strach szarpnął moim wnętrzem z taką siłą, że mało mi nie wyrwał wnętrzności. Upadłem na mech. Zacisnąłem oczy i ujrzałem niespodziewanie dziwną wizję. Trwała dziesięć, może piętnaście sekund. Leżałem na krze przygniatając sobą jakąś dziewczynę. Trzymałem ją krzepko za gardło i dusiłem z całej siły sycząc jednocześnie przez zęby po rosyjsku: -Ty świnio. Czy po to dałem ci Biblię, abyś teraz miała mnie zabić? -Takich jak ty trzeba zabijać - wycharczała. Poczułem, że to nie fair. Ja przecież byłem chrześcijaninem. Puściłem jej gardło. W tym momencie wyszarpnęła spod kurtki pistolet i strzeliła do mnie. Zobaczyłem przed oczyma białą mgłę, a potem usłyszałem gdzieś z daleka głos mówiący w dziwnym języku, złożonym z gwizdów i parsknięć, który niewiedzieć jak rozumiałem: -Będziemy szanowali konie bowiem one są tym czym my byliśmy przed zaledwie kilkuset tysiącami lat. Sekundę później leżałem na mchu w Norwegii w potokach siekącego deszczu. -Musiałem stracić przytomność na skutek duszności powietrza - powiedziałem sam do siebie.

372

Wolno rozprostowałem ręce. Oba nadgarstki miałem dziwnie przykurczone. Powąchałem swoje ubranie. Nasiąkło tą niezwykłą wonią. Powlokłem się powoli do domu. Maciek siedział w bibliotece i bawił się ze zwierzakami. O dziwo nawet kocina wylazła ze swojej kryjówki. - Garnek złota pomyślnej wyprawy to plon Dół się powiększa glina brudzi dłoń. Jama pod miedzą mój ukryła łup. Wrócę po niego, lecz teraz idę, Na wschód, na wschód, na wschód... - wyrecytowałem. Oba psy odwróciły się warcząc na mnie głucho. Kot parsknął i zaczął trzeć nos łapami. Maciek podniósł wzrok a potem zaczął węszyć w powietrzu. -Coś ty z sobą zrobił? - zapytał. -Nic, deszcz mnie trochę wymoczył... Podszedł do okna i otworzywszy je węszył chwilę. -To nie deszcz. Zdejmij kurtkę! -Po co...? -Zdejmij. Zdjąłem. Zapach stał się od razu znacznie silniejszy. Psy najpierw zaczęły warczeć a potem przestały. -Cholera, pachniesz Tomaszu jak bykująca się krowa! Tylko tysiąc razy silniej! -Sugerujesz, że zabawiałem się w krzakach z jakąś jałówką? -Tego nie powiedziałem. Podszedł do mnie. Znowu zaczął węszyć. -Ni to nie jałówka - stwierdził. - To koński zapach. -Nie miałem przyjemności mieć schadzki z żadną klaczką. Wywaliłem się na mchu...

373

-Może to jakieś chemikalia... Na wszelki wypadek idź się wykąp. Nie pływałeś czasem w morzu? -Dla poniesienia natchnienia? Nie przy tej fali. -Wierszyk niczego sobie. Poszedłem się wykąpać. Gdy wlazłem do wanny zauważyłem jeszcze coś. Mięśnie brzucha miałem napięte. Spróbowałem je rozluźnić i w końcu udało się. Po kolacji wcześnie poszedłem spać. W nocy spałem bardzo niespokojnie. Budziłem się trzy razy. Za czwartym razem obudził mnie Maciek. -Co się stało? - zapytałem. -Śnił ci się jakiś koszmar. Wołałeś, żeby wyłączyć trzecią sekcję siłowni, pal diabli ubytek tlenu. I coś, żeby mechanicy lądowali w pobliżu zamku Vivien. -Zamek Vivien? -Może Vichein? Jakoś tak. Znowu poszedłem spać. Aż do rana nic mi się nie śniło. * Nad kanadyjską tajgą wstawał świt. Semen siedział na werandzie domu Starażnika Ducha, ostrząc kawałkiem skórzanej teczki swój miecz samurajski. Co jakiś czas sprawdzał ostrość. Wreszcie osiągnął taki stopień, że rzucony na ostrze włos przeciął się pod własnym ciężarem. -No spróbujcie - wyszeptał w przestrzeń pod adresem wszystkich agentów KGB na świecie. - Najwyżej wepchnę to któremuś z was w bebechy aż po rękojeść. -Spotkałem kiedyś dusze komunistów - powiedział Szaman z głębi domu. - Były nieszczęśliwe. -Poszli do piekła? - zaciekawił się mikrobiolog. -Nie, zostały w ciemności. Może to był czyściec. Gdy jestem tam, na ścieżkach ducha, nie zawsze mogę rozglądać się na boki. * 11 SIERPNIA CZWARTEK BODO

374

Obudziłem się około szóstej rano. Czułem się źle. Delikatny koński zapach nadal mnie prześladował. Powąchałem swoją skórę, ale nie poczułem nic. W pokoju było zbyt dużo dymu, aby wyciągać jakieś wnioski. Dym wydobywał się z parteru. Chcąc niechcąc zlazłem na dół. Buchał z kuchni. Wszedłem. Maciek słysząc moje kroki odwrócił się. Był trochę okopcony. -Co się stało? - zaciekawiłem się. - Urządzasz wędzarnię? -Nie ma ciągu w piecu. Chyba się szyber zablokował. -A może to zdechła sowa leży w kominie? -O tak. A dlaczego nie Święty Mikołaj? Gdy Maciek mówił z taką ironią, lub gdy stawiał retoryczne pytanie, miałem opracowaną metodę działania. Udawałem, że biorę jego słowa całkowicie poważnie. -Święty Mikołaj? Wybacz ale w to nie uwierzę. Mamy środek lata. Musiałby leżeć od zimy i dawno by się zepsuł, zaś przez sam szkielet dym przenikałby bez trudu... -Poczekaj tu - warknął i pobiegł do rupieciarni po narzędzia. Wrócił po chwili i zdjąwszy płytę, co mnie trochę zdziwiło, bo myślałem, że jest przymocowana na stałe, zaczął grzebać w przewodzie. -Zacznij już smarować sucharki - powiedział. - Zaraz odetkam. Zabrałem się za smarowanie. Tymczasem umysł mojego kumpla pracował na najwyższych obrotach. -O rany! - usłyszałem jego okrzyk i odwróciłem się. Przyjaciel mój wyciągnął z pieca zmierzwioną białą brodę, coniebądź upaćkaną. -Miałeś rację, że to był Święty Mikołaj - powiedział z wystudiowanym smutkiem. Zaraz wyciągnę jeszcze czaszkę. Parsknąłem śmiechem. -Skąd to masz? - zapytałem biorąc brodę do ręki. -W rupieciarni w worku z łachami jest cały strój. Nawet końcówka laski z dzwonkiem. Zresztą do takich palantów jak ty to Mikołaj może przyjść nawet pierwszego kwietnia.

375

-A piec? -Szyber jest uchylny. Obluzował się i opadł. Zaraz to poprawię. Mimo swoich zapewnień spędził przy piecu kolejne pół godziny i dopiero po tym zabraliśmy się za śniadanie. Po śniadaniu pojechałem do miasta. Postanowiłem sprawdzić, jak na mój zapach zareagują konie. Pierwsze zaskoczenie przeżyłem zaraz przy pierwszych domach. Zza zakrętu wybiegł pies w typie wilczura. Na mój widok niespodziewanie zatrzymał się jak wryty, a potem podwinął ogon pod siebie i zaczął obchodzić mnie wokoło. Woń jednak istniała. Coś poczuł. W jego zachowaniu widać było zdziwienie, ale bez wrogości, którą mnie uraczyły dnia poprzedniego Ciapuś i Gucio. Przypomniałem sobie co mówił Sven o koniach. Nie wiedziałem wprawdzie gdzie ich szukać, ale przechodząc koło budki telefonicznej zajrzałem do książki telefonicznej i zapisałem sobie adres stadniny. Była dość daleko na wschodnich krańcach miasta, przy szosie do Fauske. Nie znałem jeszcze tej dzielnicy, ale teraz nadrobiłem ten brak. Małe ładne domki wkomponowane w zieleń, trochę zabudowy szeregowej i ulice wykładane kostką betonową. Solidny skandynawski dobrobyt. Stadnina składała się z kilku niedużych budynków i rozległego okólnika po którym biegały konie. Właściwie nic więcej nie było mi potrzebne. Ruszyłem wolno wzdłuż płotu. Wiatr wiał ode mnie w stronę zwierząt. Jak mogłem zaobserwować było ich tu siedem. Pięć klaczek i dwa ogiery, całkiem ładne, choć chyba niespecjalnie rasowe. Szedłem wolno i obserwowałem. Uniosły głowy i popatrzyły na mnie. Pierwsze ruszyły ogiery. Podbiegły do ogrodzenia z solidnych sosnowych okrąglaków i węszyły nieufnie. Zaraz po nich nadbiegły klaczki. Patrzyły na mnie z zaciekawieniem, a potem parskając wymieniły miedzy sobą jakieś uwagi. Wyraźnie były zaciekawione. Żałowałem, że nie zabrałem ze sobą Maćka, dla sprawdzenia czy podbiegają do wszystkich czy też ja jestem dla nich szczególnie interesujące. Od strony budynków nadszedł facet. Wyglądał na emerytowanego wojskowego. -Dzień dobry. - zagadnął. -Dzień dobry - odpowiedziałem. -Patrzysz młody człowieku na konie? Może chcesz się przejechać? Pierwsza lekcja na koszt firmy. -Dziękuję za zaproszenie, ale chciałem tylko popatrzeć. -Nie ma się czego bać. -Nie boję się. Pochlebiam sobie, że umiem jeździć konno. Uśmiechnął się. Widać było, że mi nie wierzy, a mając wolne przedpołudnie chce zaszczepić miłość do koni jeszcze jednemu chłopakowi z tych stron.

376

-Chodźmy - powiedział. Tak jak do konia. Łagodnie i z naciskiem. Więc poszedłem. Weszliśmy do budynku. -Wybierz sobie siodło - zachęcił. Na ścianie wisiało kilka par siodeł, w tym jedno arabskie na dromadera. Wyobraziłem sobie ile już osobom spłatano za jego pomocą figle i uśmiechnąłem się. -To chyba wasze wojskowe? - zagadnąłem wskazując zgrabne siodło z jasnej skóry. -Nie. Policyjne. Nie mamy konnicy. Nie jesteś Norwegiem? -Nie. Jestem... -Nic nie mów. Może sam zgadnę. Wyszliśmy na okólnik. Konie czekały na mnie tworząc półokrąg przed wejściem. -Dziwne - stwierdził, - normalnie nie palą się tak do roboty. Którego wybierasz? Poparzyłem uważnie. Oba ogiery od razu wykluczyłem. Jeśli to czym ode mnie zalatywało było jak podejrzewałem końskim fremionem płciowym, mogłem mieć problemy. Zrobiłem krok do przodu i złapałem z uzdę ładną trzyletnią na oko klacz. -Jeśli można... -Proszę. Poklepałem ją po grzbiecie i osiodłałem zręcznie, choć siodło miało jakiś dziwny pasek, którego nie potrafiłem zupełnie umiejscowić. Głowiłem się przez chwilę obracając w ręce jego koniec... -Puść luzem, to do przypinania kabury na strzelbę - wyjaśnił pobłażliwie mój towarzysz. W jego głosie słychać było zaciekawienie. -Tylko bez wygłupów - poleciłem klaczce po polsku i zręcznie wskoczyłem na siodło. Wjechałem wolno między konie. Otoczyły mnie ciasno i obwąchiwały zaciekawione. -No moje drogie przepuśćcie mnie - poleciłem znowu po polsku.

377

Rozstąpiły się. I jak tu nie wierzyć w inteligencję koni? Nawet w obcym języku mnie rozumiały. Może telepatia? Zatoczyłem nieduże kółko. Biegły za mną. Dotykały chrapami moich nóg. Rżały cicho. Wymieniały też między sobą jakieś uwagi. Dojechałem do budynku i zeskoczyłem. -Już? - zdziwił się. -Odwykłem. Kręgosłup mnie zabolał. Konie nadal otaczały mnie ciasno. Czułem ich muśnięcia i sprawiało mi to dziwną przyjemność. Tak jak gdybym stanowił z nimi jedność. -Masz dobrą rękę do koni. Lubią cię - zauważył. -Ja też je lubię. -Sądzę, że jesteś Polakiem. -Tak. -Cóż, mógłbym powiedzieć, że od początku wyczułem w tobie kozacką krew, ale to nie byłaby prawda. Zobaczyłem to dopiero gdy zsiadłeś z konia. A i to nie pomyślałem sobie o jakichś genetycznych uwarunkowaniach, ale o wpojonej miłości do tych zwierząt. Wpojonej przez kogoś kto je kochał i szanował, do granic obłędu. Twoi przodkowie byli w legionach? -Nie. Przynajmniej nic mi o tym nie wiadomo. Uśmiechnął się szeroko. -Chciałem przed wojną stworzyć elitarne oddziały norweskiej konnicy, skończyło się na niewielkich oddziałkach. Potem Quisling kazał mnie odszukać, aby powierzyć mi ich stworzenie, oczywiście tylko do celów reprezentacyjnych, ale nie znalazł - roześmiał się jak gdyby przypominając sobie dobry dowcip. Pogadaliśmy jeszcze chwilę i pojechałem z powrotem do Bodo. Gdy znowu przejeżdżałem koło budki telefonicznej pomyślałem sobie, że warto byłoby zadzwonić gdzieś w świat. Usiłowałem przez chwilę wymyślić dokąd, ale nic sensownego nie przyszło mi do głowy. Zrezygnowałem. Pojechałem do domu. Maciek siedział w bibliotece i rysował coś w skupieniu na kartce. -No cześć - zagadnąłem. -Cześć. Co zdziałałeś?

378

-Wyobraź sobie, że konie zainteresowały się moim zapachem. To chyba ten feremion płciowy. -Mam wyjaśnienie. -O? I co to wedle twojego mniemania... -Założyłem hipotetycznie, że nie jest to zapach klaczki, ale podobnego gatunku. Zresztą te zapachy są podobne. Pamiętasz jak pierwszej chwili myślałem, że to krowi? -Aha. Mów proszę dalej. -Moja teorii jest taka. Wyłożyłeś się na mchu w miejscu gdzie przedtem leżała lotująca się sarna... albo łosza. -Znaczy łosica? -Sam jesteś łosica. I łasica do tego. W każdym razie nasiąkłeś tym zapachem. -Ale ja się kąpałem. -To bardzo przenikliwe wonie. Z drugiej strony jest coś dziwnego w was... Ty i Derek macie klinowate źrenice i widziałem kiedyś jak na niego reagowały konie. Cholerni obcy najeźdźcy z kosmosu, międzygwiezdne końskie wampiry... -Chyba masz rację. Co porobimy z dniem tak miło rozpoczętym? -Zjedzmy obiad a potem pójdziemy pobawić się w piasku. -Żartujesz. -Dlaczego nie? Jesteśmy nad morzem. A co do naszego wieku to czy może być odpowiedniejszy? Mamy duże ręce, doświadczenie i rozum. Zjedliśmy obiad a potem poszliśmy pobawić się w piasku. Maciek miał rację. To była całkiem miła rozrywka. Sven zapewne nas śledził ale miałem go gdzieś. Potem mój obłąkany koleś poszedł szukać krabów o których słyszał, że występują w Atlantyku. Nic oczywiście nie znalazł więc rozgoryczony siadł na progu domu z wędką mówiąc, że złowi kilka rekinów. Nie przeszkadzałem mu. Kolację zjadłem bardzo wcześnie i poszedłem spać. Nic mi się nie przyśniło. Zasypiając pomyślałem sobie, że mogłem przecież zadzwonić do księżniczki. Albo napisać.

379

12 SIERPNIA, PIĄTEK BODO NORGE. Tego dnia około godziny jedenastej siedziałem w kuchni i gawędziłem z Maćkiem. Za oknem widać było tylko paskudną ścianę deszczu. -Opowiedz o swoich snach - zachęcił. -Nie pamiętam, co mi się śniło tej nocy, ale obudziłem się rano zupełnie rozdygotany i mokry od potu. Pokiwał w zadumie głową. -A może pamiętasz jaka była pierwsza myśl, która przyszła ci do głowy? Może jakieś oderwane zdanie... -Pomyślałem sobie, że jest mi potwornie duszno i że muszę otworzyć okno. Podszedłem i otworzyłem, a wtedy pomyślałem, że skład atmosfery może być inny niż podają stare opracowania. -Ciekawe. O jakich opracowaniach myślałeś? -O raporcie... - zaciąłem się. Pierwsza część wypowiedzi była dla mnie oczywista, ale później miało nastąpić nazwisko, którego nie mogłem sobie nijak przypomnieć. -Nie pamiętam - wyznałem ze wstydem. -Nie przejmuj się. Ten brak powietrza. Często ci się śni? -Czasami, ale bardzo rzadko mam we śnie uczucie, że się duszę. Zazwyczaj wtedy budzę się. Może to się wiąże z moim pobytem domu dziecka. Okna zabijali gwoździami na zimę. Żeby nie tracić ciepła... -Niemożliwe - zdumiał się. - To tak jak w tutejszych pociągach, ale za to działa klimatyzacja... -Na wiosnę miałem bardzo silne uczulenie na pyłki traw, połączone z dziwnymi palpitacjami serca, do tego doszły ataki jakby astmy... I jednocześnie żarłem tą trawę garściami. Uśmiechnął się.

380

-Ty też jadasz trawę - powiedział. - Widziałem kiedyś hrabiego Derka na łące... Czy miewałeś takie sny wcześniej? -Teraz gdy zapytałeś wydaje mi się, że tak. Co najmniej dwa, trzy razy. -Postaraj sobie przypomnieć czy zdarzyło ci się kiedyś coś takiego, jakieś dłuższe zatamowanie oddechu, topienie się, atak klaustrofobii -Nie, nie przypominam sobie. Nie uczyłem się chyba pływać... nigdy nie zdarzyło mi się tonąć, aż do przybycia tutaj. -Umiesz pływać. Pływaliśmy razem w rzeczce w Wojsławicach. Postukał trzonkiem noża w blat stołu. -Słyszałeś kiedyś głosy? -Ze dwa razy w życiu. Raz obudziłem się w nocy i słyszałem jak ktoś szepcze w ciemności po niemiecku. -Zapaliłeś światło? -Nie. A ty byś zapalił? -Oczywiście. Nawet nastawiając się na jakiś okropny widok - zełgał. - A za drugim razem? Wczoraj w lesie? W czasie tego omdlenia... -Tego nie liczę. -Ta myśl. "Będziemy szanować konie, bo one są tym, czym my byliśmy zaledwie przed kilkuset tysiącami lat"... Czytujesz fantastykę naukową? -Czasami. Z pewnością nie czytałem nic takiego. Popatrzył na mnie uważnie. -Co konkretnie masz na myśli? -Nie czytałem nigdy książki, w której występowaliby zmutowani potomkowie koni. Ani koniopodobni goście z kosmosu. -A teraz napady lęku. -Od których zacząć? -Ciemności.

381

-Idę przez ciemny dom i nagle ogarnia mnie straszliwe bezźródłowe przerażenie. Serce podchodzi mi do gardła, sprężam się do panicznej ucieczki... -Ale nie wiesz dokąd mógłbyś uciec? -Właśnie. Poza tym, może to zabrzmi głupio, ale nigdy nie patrzę w lustro. Jeśli jest ciemno. Mruknął coś pod nosem po ukraińsku. Nie zdążyłem zrozumieć. -Co mówisz? - zapytałem. -W Wojsławicach dawniej powszechny był przesąd, że w lustrze można zobaczyć diabła... Może teraz zaniknął, ale niewątpliwie ty się nim w jakiś sposób sugerujesz. Żadnych przygód z zabłądzeniem w nocy w lesie, może nocna wyprawa na cmentarz? -Jakimś cudem nie. Z domu dziecka nie można było wychodzić ot tak. Kiwnął głową ze zrozumieniem. -Boję się, gdy widzę grupę ludzi liczącą więcej niż trzy, cztery osoby. Wiek i płeć nie mają tu specjalnego znaczenia. Skąd to się może brać? -Może po twoim dziadku. On był w partyzantce. Cała wieś go nienawidziła za to, że nie ukrywał swojego ukraińskiego pochodzenia. Ale bali się go ruszyć... Zatkał sobie usta dłonią. -Przepraszam - powiedział. - Miałem o tym nie mówić... -Przecież cię nie sypnę... Mówiłeś że jestem Polakiem, skoro mój dziadek nie ukrywał ukraińskiego pochodzenia... -Jesteś Polakiem. A on, cóż zabawny staruszek. Ponieważ było to zakazane nagle doszedł do wniosku że jest Ukraińcem. Całe życie płynął pod prąd. A pochodzenie, może masz dziesięć procent naszej krwi... A może i to nie. Lęku przed duszeniem się nie mogę wyjaśnić jednoznacznie, ale jak dedukuję z treści snów, sądzę, że przeżyłeś we wczesnym dzieciństwie coś potwornego. Jakieś doświadczenie, które wprawdzie nie zapisało ci się w pamięci, ale które poważnie naruszyło równowagę twojego układu nerwowego. Na koszmarne sny mogę ci zaordynować palony len... -Znów len i znowu go nie mamy - mruknąłem. - gdy odzyskam pamięć to minie... -Wysoce prawdopodobne - uśmiechnął się. - Takie sny to czasem może być efekt wspomnień, które dobijają się od spodu... 382

Właśnie zastanawiałem się co zrobić z dniem tak miło rozpoczętym, gdy zobaczyłem w mokrym tumanie za oknem nadchodzącą Ingrid. Pomachałem jej. Odmachała. Maciek skoczył do drzwi, żeby ją wpuścić i zaraz była w środku. -Wybieram się dzisiaj wieczorem na dyskotekę. Może wybrałbyś się ze mną? zapytała, gdy tradycyjnie zawinięta w kapę od łóżka usiadła koło pieca. Wiedziałem, że oczekuje ode mnie, że dam się wywlec, ale strasznie mi się nie chciało. Czego jednak nie robi się dla przyjaciół. -Z udawolstwem. -Hm? - zdziwiła się. -Bardzo chętnie. Będzie pogoda? Co mam wziąć ze sobą? Z uzbrojenia? -Jakiego znowu uzbrojenia? -No kij bejsbolowy, łańcuch, nóż. -Wobec tego wyjaśnij mi, jak odbywają się zabawy w twoim kraju. Siedzący w kącie Maciek odezwał się po angielsku, lekko kalecząc ten język. -Najpierw jest normalnie, wszyscy tańczą i piją w barku co się da. Potem ktoś zaczyna zadymę... -Skąd biorą alkohol? -Część przynoszą ze sobą, a resztę kupują na miejscu. -U nas byłoby to na większości zabaw nie do pomyślenia. -Jeśli alkohol skończy się zbyt szybko to zabawa zaczyna się od razu. Rozwalają bufet i biją barmana. A jeśli starczy na dłużej, to zaczynają lać się między sobą dopiero później. -Tak po prostu? -No pewnie. A na co czekać. Zazwyczaj tworzą się gangi po kilka osób i leją się ze wszystkimi naokoło, zaparci plecami o siebie. Ale często powstają jakby dwie lub trzy małe armie, które walczą między sobą. Na wsiach często podział jest wedle wsi, z której pochodzą uczestnicy, albo gminami jeśli jest to naprawdę duża zabawa. Najpierw grzmocą się pięściami, a później kończy się lanie przepisowe i sięgają po łańcuchy od krów, pałki, maczugi i inne takie. Z reguły zabawa przenosi się na wolne powietrze, i tu rozbiera się okoliczne płoty... 383

-A co na to policja? - zdumiała się. -Cała zabawa zaczyna się, gdy przyjadą gliny. Oni mają pały, gazy łzawiące, czasem armatki wodne. Wtedy dopiero jest wesoło. W Zawadówce w 48'-mym była zabawa na całego. Musiało interweniować wojsko. Użyto broni palnej i granatów. Osiemnaście ofiar i ponad osiemdziesięciu rannych. -To będzie spokojna zabawa. Żadne takie. -To potomkowie wikingów nie umieją się bawić? - zdumiałem się. Roześmiała się. -Tak jak u was raczej nie. My jesteśmy ludźmi spokojnymi. Może tam na południu jest inaczej, ale tu jest cisza i spokój. -Nie tańczę zbyt dobrze - zastrzegłem się. -Ja też tylko amatorsko. -Wobec tego jestem do dyspozycji. Gdzie i kiedy się spotkamy? -Zajdę po ciebie. Deszcz właśnie przestał padać. Pożegnaliśmy się, miała coś jeszcze załatwić i biegła do domu. Odprowadziłem ją do furtki. Gdy wracałem, Maciek siedział w samochodzie. Dłubał coś przy stacyjce. Wyglądał na zadowolonego z siebie. -Jak ci idzie? - zapytałem. -Nieźle. Możemy wsiadać i jechać. Jeszcze ją dogonimy. Wszystko co się dało oczyścić zostało oczyszczone i wyregulowane. -No to w drogę - powiedziałem sadowiąc się za kierownicą. -Chwileczkę - zaprotestował. - Dlaczego to ty masz niby prowadzić? Ha? -Głównie dlatego, że mam prawo jazdy - zełgałem. -Za to pojazd należy do mnie. -A benzyna? -Hmm?

384

-Ta która była w kanistrze w rupieciarni była moja. Jak cały dom...Bez benzyny nie pojedzie. -A ja się nawdychałem odrdzewiacza. Zatrułem sobie zdrowie. -Dam ci poprowadzić jak będziemy wracali. -Jako główny mechanik muszę osobiście sprawdzić czy działa. -Jako zawodowy kaskader przejmuję ryzyko wybuchu silnika na swoje barki. -Ty kaskader? -A ty mechanik? -Bardziej ja mechanik niż ty kaskader. Legalne metody przelicytowania zasług nie prowadziły do nikąd. Ale miałem jeszcze jeden sposób na tego uparciucha. Podpuszczenie. -Ależ drogi przyjacielu - zagaiłem. - O co my się właściwie kłócimy? Jeśli masz ochotę jechać pierwszy to ja jako twój przyjaciel nie mogę cię pozbawiać tej przyjemności. Wysiadłem z wozu i zrobiłem zachęcający gest ręką. Przyoblekł na twarz wyraz szlachetności. -Ależ Tomaszu, zaszczyt próbnej jazdy oddaję tobie, jako godniejszemu... -Fajnie! - wrzasnąłem i usadowiłem się ponownie za kierownicą. Przyjemnie było patrzeć jak szlachetna mina rozmywa się bez śladu. Usta ściągnęły mu się w paskudnym grymasie. Musiał w tym momencie przypominać swojego dziadka Jakuba. -Stój! Jadę pierwszy! -Ja pojadę! -Nie pojedziesz! -Pojadę! Uśmiechnął się sadystycznie. Z kieszeni wyjął kluczyki. -Co mi za nie dasz? - zapytał mrużąc oczy. Jak Lenin.

385

Wystrzeliłem ręką i wyrwałem mu je. A podobno chodził na karate. Brak refleksu. -Ofiaruję ci śmierć w męczarniach za twoje zbrodnie! Wsadziłem kluczyk w stacyjkę. Wszedł z trudem i nie dał się przekręcić. -Co jest? - zdziwiłem się. -Tu są prawdziwe - klepnął się po kieszeni. -I to ma być przyjaciel - powiedziałem z goryczą. Przepuściłem go za kierownicę. W czasie gdy przekręcał kluczyk sięgnąłem na tylne siedzenie po kawałek miedzianego drutu. Zarzuciłem mu go na szyję. -Wysiadasz albo zostaniesz uduszony - powiedziałem. - Wybór należy do ciebie. Fajt! Wysiadł. "Rozsądny pacjent. Innych trzeba było zmuszać" - jak by to zapewne napisał Janusz Christa, gdyby rysował o nas komiks. Siadłem za kierownicą i przekręciłem kluczyk w stacyjce. Silnik zakaszlał i zagrał. -No to może teraz ty fajt? - przez okienko w drzwiach wsunęła się lufa karabinu. Takie draństwo! Westchnąłem i zacząłem się przesiadać. Zajął zwolnione miejsce. -Gdyby nie ten karabin to kto by prowadził? - zainteresował się. -Przecież wiesz, żebym cię puścił. To twoje... Poza tym ja nie umiem... Uśmiechnął się z niedowierzaniem. Przerzucił bieg i wcisnął pedał gazu. Silnik zawył jak radziecki terrorysta na fujarce o nazwie AK-47, a potem pojazd runął do przodu. Wyjechał przez zamkniętą bramkę, potem nastąpił straszliwy zakręt i wóz wywalił się. Nic nam się na szczęście nie stało. Wygrzebaliśmy się dość szybko. -Oszalałeś? Mogłeś nas pozabijać! Trzeba było powiedzieć, że nie umiesz prowadzić! - wrzasnąłem. -Umiem. To bydlę - kopnął ze złością oponę, - ma trzeci bieg tam, gdzie powinien być pierwszy i nie ma hamulców. -Nie będę pytał kto ich nie sprawdził. -To i dobrze. Rozległ się śmiech Svena. Śledził nas drań z krzaków. Teraz wyszedł na drogę.

386

-Co ja widzę!? - udał zdziwienie. - Samochód, który miał nie jeździć jednak jeździ? Będę musiał napisać w raporcie. Mówił po niemiecku, pewnie ze względu na Maćka. Był to krok nierozważny. -Jak to jeździ? - zdziwił się Maciek w tym samym języku. - Czy samochód, który leży na boku może jechać? -A skąd on się tu wziął? - głos szpiega ociekał jadem. -Krasnoludki ukradły i tu porzuciły. Lepiej by pan pomógł go odwrócić. Postawiliśmy pojazd "na nogi" i wspólnymi siłami zapchaliśmy go na miejsce. Szpieg opuścił nasze towarzystwo. Zjedliśmy obiad. Po obiedzie Maciek zagrzebał się pod samochodem. Około piątej przyjechała Ingrid swoim Zundappem. Miał doczepioną przyczepkę. (Taką z boku). -Jedziemy? - zapytała. -Masz ochotę iść na dyskotekę? - zapytałem kumpla. -Nie. Może dołączę później. Gdzie się będzie odbywała? Wyjaśniła mu. Kiwnął głową i ponownie wlazł pod pojazd. A my pojechaliśmy. Dyskotekę urządzono w specjalnym budynku, przy szosie na Fauske, jeszcze ze trzy kilometry dalej niż stadnina. Zaparkowaliśmy motor i weszliśmy w kłębiący się tłum. Na estradzie w głębi wyła jakaś swołocz a zgromadzeni wewnątrz, w takt tego wycia i łomotu wydawanego przez towarzyszących wyjcowi tzw. muzyków, wyczyniali jakieś łamańce. Światła bryzgały w różnych kierunkach co denerwowało mnie dodatkowo. Część zebranych paliła papierosy, dym ulatywał jednak pod sufit. Tłum porwał nas. Poddałem się rytmowi. Podobnie jak moja towarzyszka. W pewnej chwili stwierdziłem, że sam podryguję wyjąc. Myśli zgasły. Był już tylko rytm. Dziki, pierwotny, zastępujący myślenie. Otumaniający jak wódka. Gorzki jak piołun. Trwało to chyba z godzinę. Zmieniali się wykonawcy, zmieniały rytmy. Ale przestrzeń wciskała się pod czaszkę zmuszając aby wyć i krążyć w rytm jej pulsowania. Wreszcie wyczerpani zeszliśmy z parkietu. Ingrid popatrzyła na zegarek. -Dziwne - powiedziała. - Sigrid, moja przyjaciółka powinna już tu być. Coś zawyło w mojej głowie. To było dziwne. -Może czeka na zewnątrz. -Raczej nie, ale możemy sprawdzić.

387

Wyszliśmy. Usłyszałem wrzask i odgłosy szamotaniny. Puściłem się biegiem. Za róg budynku. Za rogiem trzech młodzieńców trochę starszych ode mnie szamotało się z jakąś kicią. Kicia najwyraźniej wzywała pomocy. Nagle poczułem się jakbym wyszedł ze swojego ciała. Byłem kimś innym, choć patrzyłem przez te same oczy. Ogarnęła mnie zimna obca determinacja. Wzrok poruszał się niezależnie, odnajdywał cele. Skoczyłem jej na ratunek. Uderzyłem z wyskoku trafiając pierwszego z nich kolanem w nerkę. Padł momentalnie jak podcięty. Drugi odwrócił się w moją stronę. Schwyciłem go za kudły i szarpnąłem zwiększając siłę przez półobrót. Poleciał mordą w dół, jego szczęka zderzyła się z moim kolanem, a stopa trafiła go chyba nieco poniżej żołądka. Zamroczyło go na moment. Trzeci stanął naprzeciw mnie w lekkim rozkroku i najwyraźniej był gotów do walki. Przerastał mnie o dwie głowy i był cholernie umięśniony. Po pierwszym jego ciosie byłbym przegrany. Dlatego zastosowałem najbardziej chamską taktykę o jakiej mówił mi kiedyś Maciek: przyklęknąłem przed przeciwnikiem na jedno kolano i wykorzystując tą sekundę, kiedy nie wiedział czy chcę go prosić o łaskę, czy też mam inne zamiary, zadałem mu straszliwy cios sierpowym prosto w rozporek. Cios powalił go na ziemię, ja tym czasem zdążyłem się już poderwać na równe nogi i teraz kopnąłem go z rozmachem w twarz. -Thomas! - usłyszałem za sobą. Ingrid siedziała już na swoim motorze, dziewczyna w przyczepce. Silnik pracował. Wskoczyłem za Ingrid i odjechaliśmy. Kątem oka zauważyłem, że ten najmniej poszkodowany, którego zaskoczyłem na początku wsiadł na swój motor i jedzie za nami. Dziewczyny też go zauważyły, bo zaczęły piszczeć. -Zwolnij - poleciłem Ingrid. - A potem przyspieszaj i zawróć za moment. Mówiłem po szwedzku! Zrozumiała. Rozpiąłem swoją bluzę i odwinąłem dwa metry łańcucha krowiaka, którym byłem owinięty w pasie. Przygotowałem się. Dogonił nas po chwili, zrównał się i uniósł obutą w glana nogę. Usiłował przewrócić nasz motor, albo zepchnąć nas do rowu. -Zwolnij - poleciłem ponownie. Szarpnęła hamulec. Przez moment miałem go jak na talerzu. Przeskoczyłem na jego maszynę lądując za nim na siodełku i zarzuciłem mu łańcuch na ramiona po czym ścisnąłem potężnie. Szarpał się przez chwilę. Dociskałem z całej siły aż zawył i usłyszałem chrzęst pękających kości w jego ramieniu. Ingrid została gdzieś w tyle. Usiadłem na jak w damskim siodle po czym silnie szarpiąc łańcuch i jednocześnie przechylając się wywaliłem motor. Szybkość była troszkę zbyt duża, potoczyłem się po jezdni zawierając bliższą znajomość z asfaltem i drobnymi kamykami. Poderwałem się błyskawicznie. Nic sobie na szczęście nie zrobiłem. Z łańcuchem w ręce pobiegłem do tyłu. Wróg leżał unieruchomiony, przygnieciony przez maszynę, wyglądało na to, że miał połamane nogi. Rękę też miał złamaną. 388

Silnik zgasł. Dwoma szarpnięciami odczepiłem bak i zacząłem obficie polewać go benzyną. Zawył domyślając się co chcę zrobić. Nadjechały dziewczyny. -Daj spokój - powiedziała ta druga. -Takich jak on trzeba tępić... Swołocz. -Zostaw. On już ma za swoje. Jedziemy. Wsiadłem za Ingrid i odjechaliśmy. Uciekając skręciła na Fauske, wracając przejechaliśmy ponownie koło dyskoteki. Pozostali dwaj właśnie podnosili się na czworaki. W sekundę później zniknęliśmy im z oczu. Powoli oddech uspokajał mi się. Gdy zjechaliśmy na nową drogę do Geitvagan, byłem już zupełnie opanowany. Ingrid zatrzymała motor. Zsiedliśmy. -Pozwól Thomas, że ci przedstawię. To moja przyjaciółka Sigrid. -Bardzo mi miło... Uśmiechnęła się do mnie. -Chciałabym podziękować. Zaczepili mnie... -Ależ cała przyjemność po mojej stronie. Popatrzyłem na nią. Była ładna, choć zupełnie nie pasowała typem urody do tych stron. Miała czarne włosy obcięte na pazia, owalną twarz, nieduży nosek, ciemne oczy a sylwetką, gdyby się położyła, przywodziłaby zapewne na myśl wylegującą się kocicę. -Jak tyś to zrobił? - zaciekawiła się Ingrid. -Samo wyszło. Działałem instynktownie. Nie pozwoliłem im się otrząsnąć. -To było niesamowite - powiedziała jej przyjaciółka. - Te ręce walące jak cepy. Szkoda, że nie miałam przy sobie kamery. -Może trzeba złożyć na nich doniesienie? - zapytałem. -Obawiam się Thomas, że twoje metody działania daleko wykraczają poza obronę konieczną - powiedziała ze smutkiem Ingrid. - To raczej oni mogliby złożyć doniesienie na ciebie. Ten którego trzasnąłeś w hmm... Pewnie już nigdy nie będzie w stanie robić dzieci. A ten któremu złamałeś rękę i próbowałeś spalić, też miałby co nieco do dodania. -Wcale bym go nie spalił. 389

-Nie byłabym taka pewna - zauważyła Sigrid. - Widziałam wyraz twojej twarzy. Działałeś w kompletnym transie. -Wobec tego poproszę o zachowanie dyskrecji. -Dobrze. Gdyby ktoś pytał, to byłam cały wieczór u ciebie. Ale myślę, że nikt się nie domyśli. To było na drugim końcu miasta. A nie spotkałam nikogo znajomego. Odwiozłabym teraz Sigrid do niej do domu... -Zostaniesz u mnie na noc? - zapytała. -Zostanę. Tak więc Thomas, byłam u ciebie a potem pojechałam do mojej kumpelki. -Dobra. Pożegnaliśmy się bez całusków. Może wstydziła się przyjaciółki? Łyknąłem tabletkę ziołowego środka uspokajającego i poszedłem przez las w stronę swojego domiszcza. Z wolna, w miarę jak środek zaczynał działać, rosło moje zdumienie. Skąd wiedziałem, że powinienem wyjść z budynku? Dlaczego w tym akurat momencie? Jakim cudem tak szybko i bez specjalnych problemów poradziłem sobie z trzema rosłymi byczkami? Skąd narodził się pomysł przeskoczenia na motor przeciwnika? Na to ostatnie pytanie znalazłem odpowiedź. Był to jeden z kozackich trików, które widziałem w cyrku. Ale to wywalenie motoru? Skąd wiedziałem jak odczepić kanister z benzyną? Maciek nadal grzebał się w samochodzie. Tym razem pod maską. Dochodziła ósma. Skończył o dziewiątej. -Jak tam dyskoteka? - zapytał. -Niemal jak w Wojsławicach - odparłem swobodnie. - Takich trzech szukało ze mną zwady. Dostali łańcuchem. Opowiedziałem pokrótce przebieg zdarzenia. -Mówisz, że jak gdyby ktoś działał za ciebie - mruknął. - To mógł być hrabia Derek... Skoro mówiłeś po szwedzku, a tego języka nie znasz.... -Jakim cudem? -Telepatia. Nie pokazywał ci takich sztuczek? Kiwnąłem głową. -Mówił, że to ma nieduży zasięg... 390

-Mnie też mówił. Według teorii Zurika Amiredżibi cała ta telepatia to po prostu z waszej strony umiejętność odczytywania fal mózgowych. W takim przypadku faktycznie zasięg może być niewielki, ale może wy macie zmysł radiowy, albo coś takiego i w stresie udało ci się go włączyć... Albo jakaś część twojego mózgu nagle się zaktywizowała. Jak byłeś wtedy w Wojsławicach chwaliłeś się że wujek Ihor... Cholera. -Wiedziałem, kojarzyło mi się to imię... -Klawo. No więc chwaliłeś się... - cholera nie mogę o tym mówić. A za późno machnął ręką. - Wujek Ihor uczył cię sambo. -To taka sztuka walki. Dwaj zapasieni japońcy wypychają się nawzajem z kręgu? -Nie, to - sumo. Sambo to sztuka walki używana przez radzieckich komandosów ze Specnazu. Obejmuje tysiące ciosów, chwytów i uników z większości sztuk walki... Liczy się w niej tylko jedno - skuteczność. Ma służyć do zabicia przeciwnika, lub takiego poturbowania, żeby na wiele godzin był wyłączony z akcji... -Ekstra. I ja się tego uczyłem mając osiem lat? -Sadzę, Tomaszu, że zaczynasz się budzić. Coraz więcej sobie przypominasz, coraz lepiej działa twój umysł. Może hrabia przyzna mi jakąś nagrodę - uśmiechnął się lekko. Po kolacji wcześnie poszedłem spać. W nocy przyśniło mi się, że Maciek gdzieś odjechał samochodem. * Łucja w zadumie splatała rzemyki. Siedząca obok niej indianka, nazywająca się wedle dokumentów Yvonn, ale w osadzie bardziej znana jako Słona Rosa obserwowała ją uważnie. -O czym myślisz? - zapytała po angielsku. Łuca jakby wyrwana z transu otworzyła szeroko oczy. -Myślę? - zdziwiła się. - Nie myślę o niczym. Przepuszczam czerwony rzemyk pomiędzy czarnymi i brązowymi. Cieszę się powstającym wzorem. A ty o czym myślisz splatając rzemyki? Yvonn zamyśliła się na chwilę. -Taka praca nie sprzyja myśleniu - powiedziała wreszcie. - Każda myśl pojawia się tylko na moment, by ustąpić innej. Może o to chodzi, by nie myśleć za dużo. Nie 391

roztrząsać niepowodzeń. Niech złe wspomnienia pozostaną uwięzione, spętane rzemykami plecionych kapci? Łucja popatrzyła na nią uważnie. -Ciebie też dręczy uporczywość myślenia? - zapytała. Słona Rosa uśmiechnęła się a potem wyciągnęła dłoń i dotknęła jej ramienia. -Wyplatanie kapci nie bez powodu zostało powierzone tylko nielicznym spośród nas - powiedziała poważnie. Łucja wolno z namysłem kiwnęła głową, jakby przyznawała jej rację. * 13 SIERPNIA SOBOTA. BODO NORGE. Z głębokiej rozpadliny odlatywałem na pegazie. Gdzieś w dole została urocza altanka jakby żywcem przeniesiona z parku w Nowoorłowie. W altance stali Mikołaj II-gi i Łesia i machali mi na pożegnanie. Dziewczyna machała batystową chusteczką a Car kartą kredytową American Express. Nade mną leciała honorowa eskorta złożona z kilku aniołów. Anioły miały na sobie panterki, maski przeciwgazowe oraz kapelusze Borsalino, ale można je było rozpoznać po skrzydłach. Uzbrojone były w automaty Kałasznikowa, zawieszone na konopnych sznurkach. Zbliżałem się do granicy chmur. Stanąłem na siodle i rozpiąłem szary oficerski szynel armii austriackiej z pierwszej wojny światowej. Pod szynelem miałem kostium Supermena. Odrzuciłem płaszcz a on zamienił się w dwugłowego rosyjskiego orła i odleciał łopocząc. Rozpostarłem ramiona oczekując na pomyślny wiatr. Z góry spłynął Maciek. Ubrany był w liberię. Utrzymywał się w powietrzu dzięki temu, że podczepiony był linkami do spadochronu. -Śniadanie na stole - powiedział. Wydłubałem sobie oczy i odrzuciłem je daleko po czym popatrzyłem na niego końcówkami nerwów wzrokowych. Dostrzegłem, że miał na twarzy odciski łańcucha. Pewnie ktoś mu przyłańcuszył w czasie tej zabawy w Wojsławicach zaraz przed rewolucją październikową. Pegaz złożywszy skrzydła odleciał w dół. Anioły pokręciły coś przy pochłaniaczach i posługując się nimi jak silnikami odrzutowymi poleciały do przodu. Zostałem sam w pustej przestrzeni. Moje wydłubane oczy wisiały niedaleko i zezowały w moja stronę. A potem wystrzeliłem świecą w niebo i znalazłem się w swoim łóżku w Norwegii. Maciek stał obok, ale już bez liberii. -Stało się coś? - zaciekawiłem się.

392

-Stało, stało. Zrobiłem śniadanie. Spostrzegłem, że unika mojego wzroku. Wyglądało na to, że ma coś na sumieniu. -Zaraz zejdę. Ubrałem się pospiesznie, przepluskawszy uprzednio w misce z wodą. Następnie zszedłem na parter a konkretnie usiadłem sobie na schodach i zjechałem na tyłku. Tak jak w piątej klasie podstawówki. Stare dobre czasy... Gdy już byłem na dole zauważyłem, że Maciek nakrył w bibliotece a przy stole na krześle siedzi Ingrid i przygląda mi się dziwnie. -No hej - powiedziałem, bo co innego mogłem powiedzieć? -Cześć - powiedziała prawie po polsku. - Zawsze tak schodzisz ze schodów? -Tylko wtedy, gdy mam pewność, że nikt mnie nie widzi. -Wybacz, jeśli naruszyłam twoją prywatność. -To ty wybacz, że nie zauważyłem cię od razu... Siadłem obok Maćka po drugiej stronie stołu niż ona i zabrałem się za śniadanie. -Pomógłbyś mi w czymś? - zagadnęła po angielsku. Widocznie chciała żeby Maciek też zrozumiał. -Pomoże - powiedział mój przyjaciel. -A w czym? - ja dla odmiany byłem ostrożniejszy. -Chcę kupić pianino. Doradziłbyś mi. Na mojej twarzy musiało się odbić niedowierzanie. -Mówię poważnie. Rodzice zamówili pół roku temu, ale sklep sprowadził dopiero gdy zebrało się dziesięć zamówień. Wczoraj przyjechały. Trzeba je tylko odebrać. Wybrałbyś mi najlepsze... -Z tych dziesięciu? -Właśnie. Możesz mi towarzyszyć..? -Ależ oczywiście. Będzie to dla mnie prawdziwą przyjemnością. Zaraz po śniadaniu?

393

-Jeśli nie masz nic pilnego do roboty. Popatrzyłem na mojego przyjaciela. -Tomku, przestań błaznować, bo nie wiem, czy twoja prosząca mina ma oznaczać, że mam cię puścić, czy też wręcz przeciwnie szukasz sobie jakiejś roboty - warknął po ukraińsku. Ingrid roześmiała się. Ciekawe jakim cudem zrozumiała. Zaraz po śniadaniu wyruszyliśmy. -Umiesz grać na pianinie? - zaciekawiłem się. -Jeszcze nie, ale mama chce żebym się uczyła. Mogłabym nawet powiedzieć, że to twoja wina. Sven swojego czasu wspomniał nam jak twoim zdaniem powinna się zachowywać panienka z dobrej rodziny i teraz zastanawiają się nad tym we trójkę. -No, no. Nie wiedziałem, że moja skromna osoba... -Nie ciesz się za wcześnie. Pianino zamówili już pół roku temu. Pomysł, żebym to ja uczyła się grać jest nowy. -Ktoś u was umie? -Nikt. Ale pianino ładnie wygląda w mieszkaniu. Albo można do środka wstawić magnetofon i udawać, że się gra. Aż mnie przymurowało. Ponura historia Janka Muzykanta wypłynęła mi z głębin pamięci na wierzch. -Mieć a nie korzystać to bardzo brzydko wobec tych którzy nie mają - zauważyłem. -Dlatego będę się musiała nauczyć. Za to udało mi się odwieść rodzinę od pomysłu zapisania mnie na lekcje gry w tenisa. A tak swoją drogą to obracałeś się w wysokich kręgach ostatnio. Co robi księżniczka w wolnych chwilach? -Nie wiem, czy jeśli znam tylko jedną księżniczkę to mogę wyciągać jakieś daleko idące wnioski... -Nie chodzi mi o to co ogólnie robią księżniczki. Chcę wiedzieć co robi ta twoja. -Ona nie jest moja. To raczej ja jestem jej, jeśli chodzi o dawne dobre feudalne zwyczaje. -Chyba starasz się wymigać od odpowiedzi!

394

-Ależ skądże. W wolnych chwilach jeździ konno po brzegu morza, robi zakupy, spotyka się z kumpelkami, czyta, ogląda video. Zapewne robi też inne rzeczy, ach, raz widziałem jak pływała w morzu. Też z przyjaciółkami. -Jakie one są? -Normalne dziewczyny. Sympatyczne chyba, bo specjalnie z nimi nie gawędziłem. Przeciętna uroda, choć różnią się trochę od dziewcząt w tych stronach. Inne rasowo. -Księżniczka też nie jest jakoś specjalnie ładna. -To prawda, ale ona jest księżniczką. A to dużo zmienia. Prawdziwa księżniczka. Z krwi i kości. -Mam być zazdrosna? Zamyśliłem się. -Nie, nie musisz być zazdrosna. To dla mnie zbyt wysokie progi. Żadnych szans. -Ale miałbyś na nią ochotę? Zabrzmiało to bardzo dwuznacznie. Przynajmniej jak dla mnie. -Jest w pewien sposób pociągająca. Zresztą fakt, że jest księżniczką dużo zmienia. Co innego patrząc na ciebie zastanawiać się jak by to było pocałować się z tobą, a co innego myśleć, że ja niegodny mogę dostąpić takiego zaszczytu. Wybacz, jeśli cię uraziłem. -Nawet nie. To zabawne. -Możemy się całować bez obaw. Ty i ja. Popatrzyła na mnie bokiem. -Chciało by się - powiedziała. -A dlaczego nie? - zdziwiłem się. -Najpierw wyrzucisz księżniczkę ze swoich plugawych myśli. Swoją drogą to może to jest jakaś snobofilia? Tak rozmyślać o księżniczkach. -Może. Żadna z was - pomyślałem.

395

Doszliśmy do sklepu muzycznego. Weszliśmy do środka. Facet stojący za ladą uśmiechnął się szeroko. -Ach panna Ingrid - wyraził swoją radość. - Po pianino? -Tak. Wybiorę. -Was zawiadomiłem pierwszych - podlizał się. - A ten sympatyczny młodzieniec? -Mój przyjaciel. Thomas Pacyzenko - nie wiedziałem, że moje nazwisko sprawia jej aż taką trudność. -Wygląda sensowniej niż ten przylizany blondynek - zauważył. Ingrid zaczerwieniła się, ale udałem, że nic nie dosłyszałem. Wszyscy przylizani blondynkowie w okolicy powinni mieć się na baczności bo właśnie wydałem na jednego z nich wyrok śmierci, a że nie odróżni się który jest ten właściwy to... Nie! Przecież jej nie kochałem. No może trochę. Przeszliśmy na zaplecze. Na zapleczu był magazyn w którym stało dziesięć pianin i dwa fortepiany. -Można sprawdzić dźwięk? - zapytałem. -Oczywiście. Byle z umiarem - uśmiechnął się. Podszedłem powoli do pierwszego instrumentu. Powolnymi skradającymi się krokami. Jak tygrys. Uniosłem klapę. Pianino wyszczerzyło klawisze jak zęby. Przysunąłem sobie stołek. Biel kości słoniowej, a ściślej rzecz biorąc syntetycznej podróbki tego szlachetnego surowca, hipnotyzowała mnie. Powoli wyciągnąłem ręce. Zagrałem gamę. Niespodziewanie palce odnalazły znajomy kształt. Poprawiłem ułożenie dłoni. Nigdy nie uczono mnie jak grać... Kolejny przebłysk pamięci. Roztrzaskany mózg odnalazł kolejny fragment układanki. -C dwukreślne poluzowane - zauważyłem. -Umie pan stroić? - zaciekawił się sprzedawca. -Niestety nie. To znaczy wiem o co w tym chodzi, ale nigdy nie próbowałem. A to trzeba, tego trzeba się uczyć kilka lat aby osiągnąć jako taką jakość usługi. I należy mieć słuch absolutny. Kiwnął głową. Siadłem przy następnym pianinie. Zagrałem gamę. Tu wszystko grało. Dosłownie i w przenośni. Wciągnąłem większy haust powietrza. Palce biegały mi niespokojnie. Zamknąłem oczy i nieoczekiwanie popłynęła melodia. Zagrałem "Na sopkach Mandżurii". Ingrid słuchała urzeczona a brwi sprzedawcy uniosły się do góry. Wstałem i siadłem przy następnym instrumencie. Zagrałem "Boże chroń cara". 396

Przymknąłem oczy. Przestrzeń, rozległy rosyjski step cerkwie, brzozowe zagajniki. Otworzyłem oczy. Ale to już było następne pianino i grałem "Podmoskiewskie wieczory". Ingrid stała oparta o instrument i słuchała w rozmarzeniu. Więc zacząłem jeszcze raz tym razem uzupełniając to śpiewem: -Ne słysznyj w sadu daże dalekij... -To piękne, - powiedziała gdy skończyłem, - przełożysz mi o co w tym chodziło? -Tak, za chwilę - powiedziałem. Przesiadłem się do następnego i zagrałem "Serenadę" Schuberta. A potem do jeszcze następnego gdzie zagrałem kawałek z Chopina. -To jest talent - wyraził swoje zdumienie sprzedawca. - Daleko zajdziesz chłopie. -Nie mam ochoty. Muzyka niszczy duszę wykonawcy w takim samym stopniu w jakim wzbogaca duszę słuchającego. -Głupstwa mówisz - zaprotestowała. - Widziałam wyraz twojej twarzy gdy grałeś. Była tak pełna życia. Zawsze wyglądasz na przygaszonego, a teraz... Wzruszyłem ramionami i podszedłem do następnego pianina. zagrałem "Suliko". Znowu ogarnął mnie dziwny histeryczny nastrój. Zagrałem "Wieczorny dzwon". Stało się. Znalazłem się w carskiej Rosji. Szedłem przez wiśniowy sad. Przy suto zastawionym stole w jego końcu siedzieli trzej mężczyźni. Jeden z nich był oficerem, drugi popem, a trzeci urzędnikiem. Na stole dymił samowar. -Witamy w enklawie Ozark - powiedział pop. -Gdzie jestem? - zapytałem po portugalsku. -To miejsce poza przestrzenią w którym zawsze jest wczesne lato, zawsze kwitną sady, zawsze jest świeża herbata w samowarze i zawsze mamy rok 1908. -Zawsze mamy wódkę i wino i nie musimy nigdzie się spieszyć - dodał wojskowy. Popatrzyłem na siebie. Miałem na sobie mundur stójkowego. obejrzałem się. Opodal pomiędzy kwitnącymi krzewami abchazkich mandarynek (skąd u licha wiedziałem, że to mandarynki?) stał indianin ubrany w jeansową kurtkę, ozdobioną skórzanymi frędzlami. Wyglądał nieco nierealnie, a może wręcz przeciwnie, bardzo realnie. Nasze spojrzenia spotkały się. Wykonał ręką dziwny gest i zniknął. -Nie chcę tu zostawać...

397

Szarpnięcie było bardzo silne. Coś przed nosem eksplodowało mi potwornym smrodem. Amoniak. Otworzyłem oczy. Potrząsała mną Ingrid a sprzedawca podsuwał mi amoniak. -Co się stało? - zapytałem. -Ba, żebym ja to wiedział - odezwał się sprzedawca. - Straciłeś przytomność i zwaliłeś się ze stołka. -Już mi lepiej. Sięgnąłem do kieszeni po środek uspokajający łyknąłem jedną tabletkę. -Co ci jest? - zapytała Ingrid. -Nie lubię grać rosyjskich utworów. Bardzo się wtedy denerwuję - wyjaśniłem. -Były piękne - zauważyła. - Które pianino mam zabrać ze sobą? -Każde poza pierwszym. Zaczęła uzgadniać ze sprzedawcą szczegóły dostawy a ja wyszedłem przed sklep i siadłem sobie na schodach. Ingrid wyszła po chwili. -Możemy iść do domu? - zapytała. - Nic ci nie jest? -Drobniutkie urojenie maniakalne. Za bardzo przeżywałem to muzykowanie. Ale już mi przeszło. Nie powinien był się tak tym denerwować. Załatwiłaś? -Tak. Przywiozą po południu. Poszliśmy. Las był cichy i spokojny. Powęszyłem trochę w powietrzu. -Będzie burza - zauważyłem. -Zawsze wiesz, że będzie padało, czy że będzie burza? - zaciekawiła się. -Prawie zawsze. Zresztą Maciek też jest w tym niezły. Natomiast, prawie nikt z Warszawy tego nie potrafi. Zamyśliła się. -W mieście to chyba normalne. Po pierwsze inny mikroklimat, po drugie mieszkańcy miasta, zwłaszcza ci z bloków rzadko wychodzą na zewnątrz i większą część swojego życia spędzają w zamkniętych pomieszczeniach. To może w poważnym stopniu utrudniać.

398

-Gdybym ci dokładnie wytłumaczył to potrafiłabyś upiec mi coś? Miałbym ochotę na ruski pieróg z serem... -Pierogi umiecie robić - zauważyła. - Nawet mnie częstowaliście swojego czasu. -Chodzi mi o ciasto które tak samo się nazywa. Maciek będzie umiał ci dokładniej wyjaśnić jakie. -Jasne. Chętnie poznam wasze zwyczaje kulinarne. Masz wszystkie składniki? -Myślę, że tak. Wróciwszy do domu oddałem Ingrid pod opiekę Maćka a sam poszedłem narąbać trochę drewek. Rąbałem je i rąbałem niemal bez końca. Stos szczap przeznaczonych do opalania domu zimą rósł, ale ciągle wydawało mi się, że jest ich za mało. Z kuchni rozlegały się chichoty. Śmiała się Ingrid. Brzmiało to jak gdyby Maciek ją gilgotał, ale ostatecznie ludzie śmieją się z tylu rzeczy. Coś chyba knuli. Od fiordu wiało chłodem. Taka ożywcza bryza. Skończyłem i pochyliłem się w zadumie nad pniakiem do rąbania drewek. Pniak rozsypywał się już. Trzeba było się pilnie wystarać o nowy. Może Sven jako strażnik łowiecki mógłby mi wskazać jakiś wiatrołom, na którym mógłbym go wyciachać. Zresztą piłę też musiałby mi pożyczyć. Ktoś dotknął mojego ramienia. Ingrid. -Poczęstunek czeka - powiedziała. -Tak szybko? - zdziwiłem się. -Jest już druga. Ciasto stygnie a obiad na stole. -Wobec tego jeśli pozwolisz się zaprosić... -Maciek już mnie zaprosił. Czekamy tylko na ciebie. Umyłem ręce i zasiedliśmy we trójkę do obiadu. Posiłek był tradycyjny aż do znudzenia. Ryż błyskawiczny, mięso z puszki i kukurydza z puszki. Ale dało się zjeść. Na deser Maciek przyniósł z kuchni pieróg. Upiekli go w prodiżu. Wprawdzie myślałem, że jest popsuty, ale widocznie się myliłem. Pewnie mój nieoceniony kumpel go naprawił. -Napijesz się herbaty? -zapytał. -Nie! -A z samowara? - zapytała słodziutko Ingrid. Popatrzyłem na nich uważnie. Uśmiechali się konspiracyjnie. 399

-Nie mamy samowara. -Chcesz czy nie? Chciałem. Przynieśli mi szklankę. Powąchałem ostrożnie. Zapach nic mi nie powiedział. Upiłem jeden łyk. -Niezłe - zauważyłem. - Ale to nie z samowara. -Nie czujesz takiego miedzianego posmaku? -zdziwił się mój koleś. -Czuję, ale tego nie powinno tu być. Samowary były zazwyczaj powlekane od środka cyną. -Sam widzisz, że z samowara. -To mi go pokaż mądralo! Ingrid parsknęła śmiechem. -Podgrzaliśmy wodę na miedzianej patelni - wyjaśniła. - Widzisz jacy jesteśmy genialni? -Widzę. Samowary były najczęściej mosiężne. He he. Mam nadzieję, że nie ma tam grynszpanu - wskazałem na szklankę. -Wyczyściłem patelnię przed użyciem, zresztą nie było na niej ani śladu korozji powiedział Maciek. - Niezły dowcip nie? -Na poziomie - przyznałem. Niestety Ingrid zaraz po deserze wymówiła się i poszła do domu. Odprowadziłem ją kawałek. -Szkoda, że nie możesz posiedzieć dłużej - wyraziłem swój żal. - Było tak miło... -Muszę wreszcie pomieszkać w domu. Dwie noce spędziłam u Sigrid. Na razie muszę znowu stać się na trochę córką własnych rodziców. Zanim zapomną jak wyglądam. Dała mi małego całuska na pożegnanie i poszła sobie. Patrzyłem za nią aż znikła za zakrętami drogi. Chciałem pobiec i ją dogonić, ale nie miałem siły. Maciek znowu grzebał pod samochodem. -Naprawiasz? - zaciekawiłem się.

400

-To bardzo trudna robota. Wprawdzie pomagałem sporo w warsztacie taty, ale nigdy przy tak trudnych pracach. Do tego potrzeba fachowców. Ale zrobię co się da. Poszedłem do domu. Żeby mu nie przeszkadzać, a przy okazji, żeby nie mógł mi wyszukać żadnej roboty. Czytałem sobie do kolacji. Po kolacji Maciek zadekował się przed telewizorem. Puszczali zdaje się dalsze przygody gliniarza-karateki. Ja poszedłem spać. * W ściśle tajnym schronie pod pewną willą w Saint Briac zebrał się tej nocy monarchistyczny gabinet cieni. -Panowie - zagaił car-pretendent Włodzimierz Kiryłowicz. - Omówiwszy bieżące sprawy proponuję zająć się opracowaniem strategii na nadchodzące pół roku. Jako pierwszy punkt sprawa rodziny Paczenków. -Nikita wsiąkł bez śladu - zauważył Mikołaj Sazonow szef wewnętrznej służby bezpieczeństwa. - Podobnie jak jego córka. Sądzę, że KGB jednak ich dostało. -Inżynier Paweł? -Nieprzydatny. Ten facet myśli tylko o robieniu forsy i całkowicie odciął się od swoich korzeni. Jego dwaj synowie to wyjątkowe przygłupy. Nie powierzyłbym im paczki zapałek. -Tomasz Paczenko? -Trudno powiedzieć - włączył się książę Orłow. - Na pewno jest godny zaufanie, ale jest jakiś dziwny. Tak jakby cierpiał na rozdwojenie jaźni. Jeśli mam być szczery to wygląda na to, że chce powrotu cara, żeby wziął jego naród twardą ręką, natomiast sam chce być niezależny. Zresztą jest jeszcze za młody, aby wciągać go w nasze sprawy. Ponadto jest całkowicie niepodatny na sterowanie. Sugestie traktuje jako sugestie... -To chyba dobrze ...skoro to tylko sugestie. A wy hrabio? Co nam o nim powiecie? Derek wzruszył ramionami. -A po co on wam może być potrzebny? Chcecie odszukać złoto Kołczaka, ale on jest chyba ostatnią osobą która może coś na ten temat wiedzieć. Zresztą nawet gdyby wiedział to dlaczego miałby wam powiedzieć? To nie jest informacja którą się przekazuje ot tak sobie na piękne oczy. Admirał nie zdradził jej nawet na torturach. Zresztą jako jego terapeuta muszę powiedzieć, ze chwilowo jego umysł to biała karta. Przypomina sobie jakieś okruchy, idzie to jednak bardzo powoli. 401

-Jako doradca techniczny - odezwał się z kąta Zuriko Amiredżibi - muszę w tym miejscu zaznaczyć, że biorąc pod uwagę zdolności regeneracyjne jego mózgu mógłbym spróbować wykonać biologiczną przepinkę. Oczywiście wymagałoby to zgody Tomasza na trepanację czaszki... -Ryzyko? - zapytał car. -Na tym etapie technologicznym ma dwadzieścia procent szans na przeżycie. Tak przynajmniej wynika z badań na królikach. Z ludźmi jeszcze nikt nie próbował. Gra nie warta świeczki. Derek strzelił migotkami w obu oczach. Wszyscy odruchowo spuścili wzrok. -Z ludźmi... - powtórzył cicho. - Ludzkie ciało jest takie nietrwałe... -Słusznie, nie jesteście do końca ludźmi - powiedział Zuriko spokojnie. - Ale to niczego nie zmienia, a nawet komplikuje. Jeśli daję człowiekowi leki, wiem jak poskutkują, w waszym przypadku... -Jeśli zawiodą tradycyjne metody przezwyciężenia amnezji pomyślimy o przepince. Jak chcesz ją wykonać? -Wytnę jeden z nerwów rdzeniowych z łydki. Przeszczepię go do mózgu, łącząc pola aktywne elektrycznie, ale odizolowane poprzez skrzepy i zwapnienia. Car gwizdnął cicho. -Brzmi to jeszcze gorzej niż myślałem. -Grożą oczywiście różne powikłania a nie mogę zastosować leków przeciw wstrząsowych nie znając dokładnie fizjologii Equoidae Edoni. -Trzeba by użyć zwierząt genetycznie zbliżonych - zauważył Derek. - Koni... -...albo ludzi - dokończył jego rozmówca. Twarz księcia Sergieja skrzywiła się w grymasie. Mam na tego waszego Tomasza maleńki haczyk - pomyślał. - Będzie mi jadł z ręki. Jak wszyscy. * 14 Sierpnia niedziela. Bodo Norge.

402

Obudziłem się w coniebądź kiepskim nastroju. Leżałem dłuższą chwilę zastanawiając się nad moim kumplem. Wczoraj rano. Unikał mojego wzroku a potem podczas śniadania musnął dłonią wargi. Przejechał po nich opuszkami palców? Umyłem się ubrałem i zszedłem na parter. Gdy byłem w bibliotece pomyślałem sobie, że chyba całował się z Ingrid. Myśl była dość natrętna. Pod stołem leżał jego karabin. Wyobraziłem sobie jak podrzucam broń do ramienia i biorę na cel miejsce na suficie, gdzie po drugiej stronie stoi jego łóżko. Szarpię za spust. Rozlega się łomot ciała padającego na podłogę. Przez szpary między deskami zaczyna kapać krew. Nie śpiesząc się wchodzę na piętro z karabinem gotowym do strzału. Maciek ciężko ranny czołga się w stronę okna, gdzie na parapecie leży mój pistolet. Zostawia za sobą kałużę krwi. Już już ma go dosięgnąć gdy ja oddaję kolejny strzał i trafiam go w tył czaszki... Otrząsnąłem się. Jak człowiek ma mózg w kawałkach to lepiej nie snuć takich planów. Zresztą Ingrid nie była moją własnością, a poza tym on nie zasługiwał na żadne całuski więc niby dlaczego miałbym ich podejrzewać? Wziąłem karabin do ręki i wycelowałem przez okno. -Uważaj, jest nabity - powiedział Maciek stając w drzwiach od korytarza. Wcale nie leżał tam na górze! -Nie chodzi mi o to, żebyś nie miał sobie postrzelać, ale w komorze i w lufie są paskudne wżerki. Może rozerwać przy pierwszym strzale. -Ach, tak - odłożyłem broń. - Masz ochotę troszkę popracować? -Znowu przy choinkach? -Właśnie. Chcę to możliwie szybko skończyć. Przy hektarze działki to jest robota na lata... -Teoretycznie może ich być nawet dziesięć tysięcy - zauważył roztropnie. -Mogą być nawet gęściej. To by było więcej. Tak czy siak tym które rokują jeszcze pewne nadzieje należy umożliwić... -Wiesz co? Przynudzasz. Kiedy się bierzemy? -Najlepiej od razu. Nie ma się co zasiadywać. Naostrzę tylko siekierę. Następne trzy lub cztery godziny spędziliśmy na rąbaniu uschłych choinek i ściąganiu ich za dom. Sterta rosła raczej wolno. Może szybciej by nam poszło gdybyśmy mieli dwie siekiery. Wreszcie zmęczyliśmy się obaj do tego stopnia że musieliśmy przerwać pracę. -Ale z nas mięczaki - zauważył Maciek ocierając z czoła pot. 403

-No to co? - wymamrotałem dysząc. - Mnie to nie przeszkadza a sporo zrobiliśmy. -Ty uważaj na siekierę bo zaraz ją sobie spuścisz na głowę. Połóż ją na ziemi zamiast zarzucać na ramię! Znasz taką piosenkę? Kryje się w burzanie przyjaciela grób...- zanucił fałszywie. - Co teraz porobimy? -Idę na ryby. -Idź. Jedną z wędek doprowadziłem ci do porządku. Może coś złowisz. Buta, albo coś podobnego. Zniknął w lesie z łopatą. Pewnie znowu zabrał się za kopanie tego swojego bunkra. Wsiadłem na rower i pojechałem do Bodo. Tam w porcie kupiłem trzykilogramowego dorsza. Wróciwszy siadłem z wędką na progu domu, zaczepiłem dorsza na haczyk i zarzuciłem. Nie musiałem długo czekać. Przyszedł mój przyjaciel. Na jego oczach wyciągnąłem z wody taaaką rybę. -I co ty na to? - zapytałem. Pomacał dorsza. -Mrożony - skrzywił się. -Ale świeży. Kiwnął głową bez przekonania i wszedł do domu. Wybiegł po minucie. -Mrożony! - wrzasnął. - Okantowałeś mnie a ja się nie skapowałem! -A jakie mają być ryby w morzu na północy? Tylko mrożone. -To dlaczego jest wypatroszony? -A dlaczego nie? Zrobiliśmy dorsza na obiad. Zjedliśmy go całego. Zresztą nie było nic innego do jedzenia, bo nawet się nie pofatygowaliśmy aby otworzyć puszki. Po obiedzie poszliśmy na plażę. -Popracowaliśmy muskułami to może teraz trzeba trochę ruszyć głową? zaproponowałem. -Hmm? - zaciekawił się. -Pamiętasz jak na dniach układaliśmy wierszyki? były wprawdzie straszne ale...

404

-Były piękne. Poczułem się poetą w każdym calu. Chcesz dokończyć pojedynek? -Właśnie. Poukładajmy je dalej. Takie jak tamte. -Wyczerpaliśmy już chyba wszystkie rymy do słowa "wschód". -Z całą pewnością znajdziemy jeszcze drugie tyle. Kto zacznie? -Może ty. A ja sobie spróbuję uruchomić talent poetycki. - Z gliniastej ziemi wyrósł dom. Pot mi ze skroni ściera dłoń. Przy domu rośnie wyniosły buk. Gdy się powieszę wiatr mną zamajta. Na wschód, na wschód, na wschód. -Pierwsze słyszę żeby domy same wyrastały z ziemi. No ale ty pewnie wiesz lepiej. I to jest tak straszna tajemnica, że trzeba się wieszać akurat na buku. Słuchaj lasze: Szedłem po moście z przyjacielem. Chyba to było w zeszłą niedzielę. Wtem usłyszałem głośne "chlup". Odpłynął wraz z kawałkiem mostu, Na wschód, na wschód, na wschód. -Do dupy - skwitowałem: W jesiennym deszczu brnę przez świat, Tak jak codziennie od tylu lat. w kałużę spadł mi dziurawy but. Deszcz go popycha więc odpływa, Na wschód, na wschód, na wschód! -Co to za deszcz co pada codziennie przez jesień która trwa wiele lat?

405

-Po klęsce ekologicznej! -O tak. Zatrzymał się obieg ziemi wokół słońca. Gdy stoję wieczorem na moście. Patrzę jak księżyc rośnie. Pod mostem płynie spokojnie Bug. O rzut kamieniem graniczny szlaban, Zamyka drogę mi na wschód! -Lipa Maciuś. Od naszej strony też jest szlaban, a już zwłaszcza w nocy nie puścili by cię na tak ważny strategicznie obiekt. Poza tym ja myślę układając wiersze kategoriami zabawy ludowej a ty od razu politycznie. Posłuchaj jakie to ładne. Koń gna przez wysoką trawę. Ach jak ja lubię tą zabawę. Jest strach na wróble, dzidą rzut. Oszczep przeszywszy stracha leci, Na wschód, na wschód, na wschód! -To twoje wiersze są lipne. Gdzie strach na wróble pilnuje trawy? Poza tym z jaką siłą musiałbyś mu przyładować, żeby oszczep poleciał jeszcze dalej? Dam ci próbkę prawdziwej poezji: Sypiam o oborze wraz z krowami, Chociaż mnie kopią nocą czasami. A za oborą stoi stóg. Z obory idę w jego stronę. Na wschód, na wschód, na wschód! -Zoofilia z elementami masochizmu. A fe! - (Maciek wciągnął w płuca metr sześcienny powietrza, ale udałem, że tego nie widzę). - Jeśli pozostajemy przy tematyce wiejskiej to służę: Kurę znalazłem raz w stodole. 406

Nim ją złapałem zwiała w pole. -Ech ty fajtłapcu - rzucił kąśliwą uwagę. - Wśród jajek był jeden zbuk. Rzuciłem nim w wschodzące słońce, Na wschód, na wschód, na wschód. -To bardzo brzydko z twojej strony. Po prostu kult antysolarny. A wracając do polityki: Gdy na radzieckiej granicy stoję, Drżą mi kolana tak się boję, Lecz mimo strachu łgam jak z nut. Kłamstwa me drogę mi otworzą. Na wschód, na wschód, na wschód. -Ech ty przemytniku od siedmiu boleści! Pracować zawsze bardzo chciałem, Zawsze się w pracy przykładałem. W złoto zamienia się mój trud. Gdy już zarobię to wyjadę, Na wschód, na wschód, na wschód. -Kapitalizm! Ura! Proponuję dla odprężenia wątek myśliwski: Strzelałem raz do dzikich kaczek, Lecz na strzał podszedł czyjś kurczaczek, Rożen zastąpił mi stary drut, Wiatr dym z ogniska daleko niesie, Na wschód, na wschód, na wschód.

407

-Ech tu kłusolu. Powinienem zakablować cię Svenowi. A z czego strzelałeś? -Tajemnica zawodowa. -Dobra. Podejmuję watek kłusolski. -Myśliwski. Ja mam łowiecką żyłkę. - Na polowaniu raz bawiłem. Zwierza żadnego nie ubiłem, Lecz moje ramię drasnął śrut. Krew mi pociekła spomiędzy palców, Na wschód, na wschód, na wschód! -To o tym jak przestrzeliłeś sobie dłoń z wiatrówki? Pamiętam, pamiętam, wyłeś tak, że mało się drzewa nie poprzewracały. Ba, żebym to ja też pamiętał. -Moje wiersze to fikcja literacka! - odgryzłem się. -Tym gorzej dla ciebie. Znaczy podmiot liryczny, bohater tego wierszydła taki sam fajtłapiec jak ty. Gdy idę nocą poprzez pola, Upojnie pachną skoszone zioła. A we wsi psy wyłażą z bud. Z ich ujadania jasno wynika: Na wschód, na wschód, na wschód! -No gratuluję. Pojawił nam się nowy doktor Dolitle, który kapuje co psy ujadają. A swoją drogą jak na ciebie szczekają wszystkie kundle to nie jest powód do specjalnej dumy. Kiedyś przez las się przedzierałem. Ciągle na bagna natrafiałem. Wszedłem na utwardzony dukt. 408

W kierunku biegł on prawidłowym: Na wschód, na wschód, na wschód! -Miedzy drugą a trzecią linijką nie ma elementu łączącego. Jakoś nie mogę nic wymyśleć. Masz może jakiś rym pożyczyć? -Ja też się wyczerpałem. Mam rym: "keczup", jeśli coś z niego zrobisz to korzystaj na zdrowie. -Chyba się nie da. Spróbujemy się na dniach jeszcze raz? -Żaden problem. Może pojedynek kto więcej ułoży? Poszliśmy do domu. Pora kolacji nadeszła dość niespodziewanie. Po kolacji Maciek znowu zasiadł przed telewizorem. Puszczali kolejny odcinek gliniarzakarateki. Oglądałem chwilę, ale gdy ten wskoczył na pierwsze piętro i kopem rozwalił okute blachą drzwi zrezygnowałem. Poszedłem spać. Niczego nie zażyłem, ale nie przyśniło mi się nic strasznego Tylko około północy z parteru dobiegł mnie skowyt: "Riezaj go!". Poszedłem sprawdzić, czy to nie do mnie krzyczał, ale jak się okazało dopingował po prostu bohaterów filmu. Lubiłem go za to. Był taki bezpośredni. Normalny człowiek denerwowałby się widząc jak bandzior skrada się od tyłu do człowieka w telewizorze. Maciek próbował go ostrzec. 15 Sierpnia poniedziałek. Około siódmej rano siedziałem z Maćkiem w kuchni. Jedliśmy salami. Samo salami, bo skończyło nam się pieczywo, a obaj byliśmy zbyt leniwi aby drałować te sześć kilometrów do sklepu. Maciek piekł ciasto w prodiżu, ale głodny człowiek nie będzie czekał w nieskończoność. Właśnie się wykłócaliśmy o to, kto pójdzie po zakupy, mój przyjaciel twierdził, że nie znając języka nie będzie mógł się dogadać w sklepie, a ja symulowałem zwichnięcie kostki, w co on nie uwierzył, gdy rozległo się pukanie do drzwi. -Wot te na - powiedziałem. - Gości przyniosło. Idź otworzyć. -Dlaczego ja? -Bo mnie boli noga. -Ale ci goście to na pewno do ciebie. -Jesteś draniem i katem - powiedziałem kuśtykając do drzwi. Spodziewałem się, że to Ingrid toteż widząc księżniczkę kapinkę się zdziwiłem. 409

-Witaj Tomaszu - powiedziała. - Mam nadzieję, ze nie przeszkadzam. -Wasza wysokość, powitać was w moich skromnych progach to zaszczyt. Za księżniczką weszli Mikołaj i Derek. Maciek stanął w drzwiach kuchni i wybałuszał gały. -Poznajcie się - zaproponowałem - To jej wysokość księżniczka Tatiana Igorewna Orłow-Astrachańska. A to mój przyjaciel Maciej Wędrowycz. -Znamy się - mruknął. - Aż za dobrze... Chciał ją pocałować w rękę, ale nie dała się. -Wasza wysokość, jestem zaszczycony - powiedział patrząc na nią z wiernopoddańczym uwielbieniem. Przedstawiłem mu Mikołaja. -Gdzie tu się można przebrać? - zapytała Tatiana. -Tu jest łazienka - klepnąłem drzwi, - a na piętrze jest sześć pustych pokoi. Wzięła z rąk Derka niedużą walizeczkę i zniknęła w łazience. -Na długo do nas? - zaciekawiłem się. -Trzy, może cztery godziny - powiedział Mikołaj. - Jesteśmy w drodze do Tromso. Książę Gagarin leciał z hrabią z Sant Briac swoim samolotem. Zabrali nas ze sobą, a po drodze jej wysokość moja kuzynka wpadła na pomysł, żeby zobaczyć co u ciebie słychać. -To miło z jej strony. Szkoda tylko, że nie skończyłem jeszcze remontu. Właściwie to nawet nie zacząłem. -Co kupić? - zapytał Maciek. Zapisałem mu na kartce. Uniósł brwi do góry i poszedł. Zaprosiłem gości do biblioteki. -Widzę, że książki ode mnie już na półkach - wyraził swoje uznanie Derek. -Tak hrabio. Zasłaniają szpary w ścianach. Zabrałem się za rozpalanie kominka. Rozległo się kolejne pukanie do drzwi.

410

-Otworzę? - zaproponował Mikołaj. -Aha - zgodziłem się. Płomyki już pełgały po polanach. Trzeba je było tylko rozdmuchać. Mikołaj wrócił w towarzystwie Ingrid. -Jakaś sympatyczna fru do ciebie - powiedział. Widać zaczął się już uczyć norweskiego. -Poznajcie się - zaproponowałem. -Już się sobie przedstawialiśmy - wyjaśnili oboje, każde w swoim języku. Zaprosiłem Ingrid gestem w głąb. -Jakiś poczęstunek zaraz będzie - wyjaśniłem. W tym momencie w drzwiach stanęła księżniczka. Odszykowała się odpowiednio. Włosy spięła z tyłu głowy, na czole miała swój diadem, z białą jedwabną bluzką ładnie kontrastowała brązowa skórzana kamizelka i ciemnobordowa spódnica opadająca do kostek. Wystawały spod niej pantofelki ze złotogłowiu. Ingrid odwróciła się i wpatrywała się przez chwilę w zdumieniu w zjawisko które miała przed oczyma. -O rany - powiedziała. - Prawdziwa księżniczka. A ja podejrzewałam, że fantazjujesz... -Panie pozwolą - wmieszałem się. - Jej wysokość księżniczka Tatiana Orłow, fru Ingrid Roslin. -Miło mi poznać - powiedziała księżniczka. - Tomasz sporo o tobie wspominał i zawsze w samych superlatywach. -I wzajemnie - Ingrid dygnęła. -Rozgaszczajcie się proszę - powiedziałem gestem wskazując fotele. - Ja na chwilkę. Pobiegłem do kuchni. Wyciągnąłem Maćkowe ciasto. Było całkiem całkiem, nawet łobuz nie przypalił ale w środku było trochę zakalca. Pociachałem je ładne, położyłem na talerzu. Z szafki zabrałem mniejsze talerzyki i łyżeczki oraz dwa lichtarze ze świecami. Wróciłem do biblioteki, rozstawiłem to na stole. zapaliłem świece i osadziłem je w lichtarzach.

411

-Częstujcie się proszę - zachęciłem. Pobiegłem na piętro. Z szafki wydobyłem butelkę wina Chatenau, potem znowu pobiegłem do kuchni skąd przyniosłem kieliszki. Połowa była nie od kompletu, ale to chyba nie szkodziło. Zresztą nie miałem innych. -Poczekajmy na Maćka - powiedziała księżniczka. - Aż tak nam się nie spieszy. Stały sobie z Ingrid koło kominka i o czymś rozmawiały. Podszedłem do Mikołaja, który wędrował powoli wzdłuż półek i odczytywał tytuły książek. -I jak wam się podoba moja biblioteka? -Cóż, gdybym nie widział biblioteki w Nowoorłowie, zrobiła by na mnie większe wrażenie, ale i tak jest na co popatrzeć. -Gdyby wam coś wpadło w oko to mogę pożyczyć. -Chwilowo nie skorzystam z oferty. Czytam Bułhakowa. Chcę poznać wszystkie jego utwory. Dużo mi jeszcze zostało... Przyszedł Maciek. Musiał gnać całą drogę jak wariat. Przywiózł pudełko czekoladek. Postawiłem na stole i zasiedliśmy. Ciasto było dziwnie gumowate i trafiały się w nim gruzełka czegoś w rodzaju plastiku, ale goście byli na tyle dobrze wychowani, że nie zwracali na to uwagi. -Jak ci się u mnie podoba? - zagadnąłem księżniczkę. -Bardzo tu miło - powiedziała. - Tylko trochę trzeba by jeszcze poprawić to i owo. Machnęła ręką w stronę podłogi. Faktycznie, podłogę trzeba było wymienić, bo tylko pod regałami dałem nowe deski. -Na dniach odbiorę trochę pieniędzy, i zabieram się za remont - wyjaśniłem. Trzeba będzie włożyć dużo pracy, ale chyba warto. Ponad sto sześćdziesiąt metrów powierzchni użytkowej. -A co na górze? -Osiem pokoi. -Nie lepiej cztery większe? -Zawsze chciałem mieć dużo. Ponadto myślałem, żeby podrzucić parter jeszcze o pół metra do góry. Biblioteka jest za niska do swojej powierzchni.

412

Kiwnęła głową z roztargnieniem. Derek tłumaczył Ingrid nasz dialog na norweski. Mówił po norwesku chyba odrobinę gorzej niż ja. Brakujące słowa uzupełniał szwedzkimi. Zaraz po poczęstunku zaczęli się zbierać. Hrabia wyciągnął telefon komórkowy i zamówił taksówkę. Księżniczka poszła się przebrać. Gdy po chwili wróciła Ingrid wyrwał się jęk zawodu. Księżniczka przestała być księżniczką. Założyła z powrotem jeansy i kurtkę od dresu, a na nogach miała adidasy. -Rozczarowałam cię moja droga? - zdziwiła się Tatiana. -Myślałam... -Weź to na pamiątkę naszego spotkania - podała jej nieduży pakuneczek. - I niech ci służy. -Dziękuje, ale... Nadszedł taksówkarz. Powiedział, że już podjechał. Derek obrzucił go uważnym spojrzeniem i kiwnął głową. Poszli. Odprowadziliśmy ich aż do drogi. Hrabia oczywiście nie byłby sobą, gdyby nie pobruździł. Zajrzał pod samochód, a potem pod maskę i do bagażnika. Oględziny widać zadowoliły go bo znowu kiwnął głową i załadowali się do środka. Księżniczka ucałowała nas we trójkę na pożegnanie. A potem odjechali. Machaliśmy jeszcze chwilę. A potem wróciliśmy do domu. Maciek był w stanie euforii. -Pocałowała mnie - powiedział z zachwytem. - Nie będę mył tego miejsca do końca życia! Ingrid parsknęła śmiechem. -Umyjesz, umyjesz a potem pogadamy o okupie - powiedziałem. -Jakim okupie? - zaciekawił się. -Wspominałeś o jakiejś Sylwii, ja oczywiście nic nie pisnę, ale nie myśl, że będę milczał za darmo! Błysnął zębami w amerykańskim uśmiechu. -I tak nie masz jej adresu. Ingrid odpakowała swój prezent. Pakunek zawierał w środku nieduże pudełeczko oklejone jasną skórą. Wewnątrz znajdował się komplecik biżuterii: Wisiorek, broszka, dwa kolczyki i pierścionek. -Ładne - powiedziała. - Ojej to złoto. Są próby.

413

Wziąłem kolczyk do ręki i przyjrzałem mu się uważnie. Zielony kamień jak kropla rosy lub łza, do tego zawieszka. Faktycznie kolczyk miał wybite próby. Ona tymczasem oglądała pierścionek. -Tomaszu - powiedziała - Może to głupio zabrzmi, to moje pytanie, ale czy umiesz odróżniać brylanty od cyrkonii? Wziąłem od niej pierścionek. Pośrodku tkwił nieduży kamyczek rozsiewający wokoło kolorowe rozbłyski. Otaczał go wianuszek mniejszych czerwonych. Wyglądało to jak główka kwiatka, obok był listek ułożony z zielonych kamieni. Podszedłem do szyby i delikatnie pociągnąłem. Powstała matowa rysa. -Głowy dać nie mogę, ale to chyba brylant. Ktoś zapukał. Sven. -No hej - zagadnął. - Zaszedłem zapytać kogo mam wpisać do raportu jako waszego gościa. -Wpisz, że odwiedziła nas jej wysokość księżniczka i że obdarowała twoją siostrę biżuterią - wyjaśniłem. -Biżuterią? - zaciekawił się. - Można zobaczyć? Jego siostra podała mu pudełko. Wpatrywał się przez chwilę w zdumieniu. -O kurczę - powiedział wreszcie. - Może by z tym pójść do jubilera? Chciałbym wiedzieć, czy to tylko takie ładne, czy też to o czym myślę. Znaczy się szmaragdy, jeden opal... -Darowanemu koniowi nie patrzy się w zęby - odgryzła się. - Ale pojechać możemy. -Za pół godziny będę z samochodem - obiecał i zniknął. -I co ja mam teraz zrobić? - zapytała. - Może odesłać... -Uchowaj Boże! To byłaby bardzo ciężka obraza. Jeśli już to raczej jakoś się zrewanżować. Uśmiechnęła się smutno. -Zobaczymy jak bardzo będę się musiała rewanżować. -Myślę, że doceni każdą formę. Chyba, że straciła kontakt z masami. Jak się to mówiło w naszym zgniłym ustroju. 414

-Hmm? -Obraca się w kręgach które obracają znacznie większą gotówką niż możemy sobie wyobrazić. Myślę, że najlepiej będzie poradzić się hrabiego Derka. Jeśli jest w skandynawii to wcześniej czy później pojawi się znowu u mnie. Maciek ziewnął. -Pójdę się trochę zdrzemnąć. Albo pójdę na ryby - powiedział ni w pięć ni w dziewięć. -Kto ci broni? Wyszedł i usiadł przed domem na ławce własnej konstrukcji. Zaraz też przyszedł Sven. -Samochód czeka. Jedziemy? Pojechaliśmy. Maciek został twierdząc, że ktoś musi pilnować domu. Samochód podskakiwał na wybojach. W Bodo byliśmy po kilku minutach. Ba, gdybym ja mógł tak szybko i komfortowo podróżować to nie byłoby problemu z codziennymi zakupami. W mieście zajechaliśmy do jubilera. Zakład jubilerski i sklepik zarazem mieścił się w jednej z uliczek schodzących do portu. Weszliśmy. Zza lady podniósł się starszy facet o siwiejących skroniach. -Ach to ty Sven. Znowu chcesz mi wlepić mandat za kłusownictwo? - zaciekawił się. -Nie, chciałbym zasięgnąć pańskiej porady. Moja siostra dostała taki drobiazg w prezencie i chcemy wiedzieć co to jest. -Siadajcie proszę - gestem wskazał krzesła. Przysunęliśmy je sobie bliżej. Otworzył pudełko i zabrał się do roboty. Wsadził sobie lupę w oko i oglądał po kolei każdy detal. Wreszcie skończył. -Jeśli to zaręczynowy od tego tu - machnął ręką w moją stronę. - To radzę szybko się żenić. Druga tak dobra partia może się już nie trafić. -To nie ode mnie - powiedziałem. -Co to jest? - zapytała Ingrid. -No cóż. Kamienie jakie są każdy widzi. Dwa brylanty, pięć opali siedemnaście małych rubinów i osiemnaście szmaragdów. Kamienie drugi trzeci sort. Skazy, plamki, szlif niezły, zwłaszcza brylantów. Tak zwana szkoła rosyjska. Półtora raza 415

więcej krawędzi szlifu niż to jest ogólnie przyjęte. Nie wiedziałem, że jeszcze ktoś to potrafi. Sygnowane Lemaitre. Ten facet produkuje na wyłączność jakiejś organizacji emigrantów rosyjskich. Szkoda bo to świetny fachowiec. W handlu jego wyroby w ogóle nie występują. -Ile to jest warte? -Złoto próby 999, z tego co widzę utwardzone platynową siateczką... Ze dwadzieścia gram, do tego kamienie. Myślę, że nie mniej niż osiemnaście do dwudziestu tysięcy koron. Obrobiłeś bank? - zagadnął mnie. -A czy ja wyglądam na bandziora? - zdziwiłem się. Roześmiał się. Śmiał się jeszcze gdy schodziliśmy po schodach. -No i co dalej? - zapytała Ingrid przygaszonym głosem. -Jedź, pochwal się rodzicom - powiedziałem. -Przemilcz rzeczywistą wartość - dodał Sven. - A przy nadarzającej się okazji podziękuj księżniczce. -I co napiszesz dzisiejszego dnia w swoim raporcie? - zaciekawiłem się. -Samą prawdę oczywiście. Odwiedził cię nieznany mi facet o wyglądzie domokrążcy, chłopak w twoim wieku także mi nie znany, oraz jakaś kicia. Do tego była u ciebie moja siostra. Gawędziliście sobie. A co innego miał bym napisać? Że księżniczka obdarowała moją siostrę, twoja księżniczka, błyskotkami wartymi trzy tysiące dolców? Takie rzeczy się nie zdarzają. A więc nie znał Derka. Raporty wysyłał widocznie Glorsenowi, a on dalej. wyobraziłem sobie jak Derek czyta sprawozdania ze swoich wizyt i uśmiechnąłem się. -To co ja mam w tym ładnym pudełku? - zaciekawiła się Ingrid. - jeśli to tylko sen... -Dosypaliście mi dzieciaki jakichś prochów do piwa. Mam niebezpieczne halucynacje. Odwieźli mnie do domu i pojechali sobie. Maciek nadal siedział na ławeczce. -Wygodnie? - zapytałem. -Wygodnie. Siadaj, to sam ocenisz.

416

Usiadłem. Tak, ławka przed domem to było to, czego brakowało. -Co powiesz? - zapytał. - Co ci chodzi po głowie? -Świat jest dziwny. Jaki jest sens życia? -Póki można żyć to warto. -Sam to wymyśliłeś, czy gdzieś przeczytałeś? -Powiedział to kiedyś chłopak takiej jednej dziewczyny. Miała na imię Ola, ale nie pamiętam jak on się nazywał. Janek Kamiński, czy jakoś tak... -Z twojej klasy? -Ta Ola? Co ty. Studentka z archeologii. Siedzieliśmy sobie do wieczora. Obserwowaliśmy sobie mewy i inne ptaszyska latające nad morzem. Było nam ciepło i miło. Po kolacji Maciek poprosił mnie o chwilę rozmowy. Zawsze gdy zaczynał w ten sposób, oznaczało to, że ma mi do zakomunikowania coś co mi się nie spodoba. -Nu gadaj - zachęciłem. -Do końca mojego pobytu tutaj jeszcze osiem dni. Do końca twoich wakacji zostało ci zaledwie kilka dni. -Nie problem. Zaczynam później niż reszta tubylców. -Hrabia Derek przywiózł dla mnie list. Chciałbym jutro lub pojutrze pojechać na małą wycieczkę a później do Polski. -Możesz uchylić rąbka tajemnicy? -Tak. Ojciec Mykoły Żurawlewycza zaprosił mnie do siebie. Do Nowoorłowa. Zdaje się, że moja wiedza odnośnie kopania bunkrów jest tam potrzebna. -Teoretycznie, czy praktycznie? -Teoretycznie. Mam wygłosić kilka wykładów. Dla rodaków. -Nie mam prawa cię zatrzymywać. -Jeszcze jedno. Zostawiłbym ci Gucia. -Aj! A po co on mi jest potrzebny?

417

-Rodzice kazali mi się z nim więcej nie pokazywać w domu. A u ciebie będzie mu dobrze. I będzie miał towarzystwo. -Będzie tęsknił. -E tam. On nie odróżnia mnie od innych ludzi. -Jeśli nie możesz go zabrać ze sobą to go zostaw. Trudno się mówi. Zajmę się nim troskliwie. -Nie rób takich sadystycznych min, bo mnie to i tak nie rusza. Poszedłem spać wcześnie. Znowu obudziło mnie wycie jakiegoś silnika. Ale nie miałem siły aby wstawać i sprawdzać po nocy co robi mój przyjaciel. Ostatecznie miał swój rozum. A przynajmniej powinien mieć. * Szaman drgnął i otworzył oczy. Strażnik ducha namoczył gąbkę w wodzie z lodem i przyłożył mu do czoła. -Zawołaj Semena - poprosił Szaman. Po chwili mikrobiolog wszedł do namiotu. Nozdrza zadrgały mu leciutko. Ciało szamana pokrywały kropelki krwi. Przykląkł przy posłaniu i ostrożnie nacisnął skórę. -Krwawy pot - powiedział. - Czasami na skutek szoku pękają naczynia włosowate i krew wybija przez skórę. Nic mu nie będzie, tak przynajmniej sądzę, ale przez kilka dni będzie miał paskudne sińce. Szaman otoworzył oczy. -Widziałem ich - powiedział. Gardło miał spierzchnięte. Semen podał mu szklankę wody. Szaman usiadł i wypił ją chciwie. -Miałem wizję - powiedział. -Co widziałeś? - zapytał Semen. -Chłopiec, jakieś czternaście lat. W mundurze. Był w enklawie. -Co to oznacza?

418

-My indianie powiedzielibyśmy, że jego dusza jest słabo związana z ciałem i szuka miejsc dla swojej regeneracji lub wiecznego odpoczynku. Ponieważ jest pan naukowcem ujmę to tak. Wzorzec energetyczny odnalazł pokrewne źródła promieniowania, posiadające inny znak potencjału. Odnalazłem go i zdołałem zobaczyć... -Jak wyglądał? -Tak jak chciał wyglądać. Na ścieżkach ducha widzimy wnętrze drugiego człowieka. Duszę taką, jaka mogłaby być, gdyby jej rozwój nie uległ zahamowaniu. -Ekstra - mruknął biolog. - Co z tego wynika? -Bezpośrednio nic. Jeśli zdołam go ponownie spotkać może nawiążę kontakt. -Świetnie. A w jakim celu i co to ma wspólnego ze mną? Szaman uśmiechnął się. -On jest taki jak twoja córka. Też ma kocie oczy. Brwi Semena uniosły się lekko do góry. 16 sierpnia wtorek. Jak się już u zarania tego uroczego dnia okazało przeceniłem swojego kumpla. Nie miał rozumu. A było to tak: wstałem o siódmej rano i poszedłem do Bodo by w siedzibie Contenblau Corporation odebrać wreszcie przypadające mi na sierpień pieniądze. Pobrałem je bez problemu i właśnie wracałem z nimi, spokojnie pedałując sobie po szosie, gdy wyprzedził mnie radiowóz. Siedzący w nim machnęli lizakiem, wiec posłusznie zjechałem na pobocze. Z samochodu wysiadł ten cały Lunden z bardzo ważną miną. -Kartę rowerową proszę - zagadnął. Wydobyłem z kieszeni polską (kiedyś zdażyło mi się na nią zdać). Podałem mu. Obejrzał uważnie a na jego twarzy odmalował się wyraz skupienia gdy usiłował odczytać znajdujące się na niej napisy - oczywiście po polsku... -Powinieneś zdać na naszą - powiedział wreszcie. - Ta jest nieważna, ale po znajomości przymknę oko. -Czy można ją jakoś nostryfikować?

419

-Nie, musisz zdać egzamin ze znajomości naszych przepisów. Gdybyś miał osiemnaście lat to w ogóle nie musiałbyś. Kontrolujemy wszystkich... Przynajmniej przez najbliższe dni. -Coś się stało? - zaciekawiłem się. -Oj stało się stało. Dwa dni temu bijatyka w dyskotece, aż mi się przypomniało to sprzed miesiąca z fru Roslin. Tak samo niemal wszystko przebiegło. Wariat, jeden, ale świetnie wysportowany dał łomot trzem rozrabiakom, którzy przyjechali z Fauske na gościnne występy. -Chyba nic nadzwyczajnego - zauważyłem. -To był jakiś psychiczny. Pierwszy ma uszkodzoną szczękę i naderwane jądra. Dostał sierpowym poniżej pasa. Drugi nic specjalnego, odbita nerka. Za to trzeci wylądował w psychiatryku. -Dlaczego? - udałem zdziwienie. - Tak oberwał w głowę, że mu się poprzestawiało? -Nie, ten co go złomotał na zakończenie oblał go benzyną i chciał podpalić. Pozwoliłem by na mojej twarzy odmalował się wyraz świętego oburzenia. -Wasze zwyczaje są krwiożercze! -A dzisiejszej nocy szalał po mieście wariat krytym jeepem. Rozwalił płot przed pocztą i staranował nam jeden radiowóz. Komendant się wściekł i zarządził ogólne polowanie na wszystkich łamiących przepisy drogowe. -Gdzie mogę zdać egzamin z przepisów? -Zajdź do nas na posterunek. Jutro, bo dzisiaj zrobimy jeszcze obławę po okolicy. Zablokowaliśmy jedyną szosę na "kontynent". Nie uda mu się uciec. Pożegnałem się i pojechałem w te pędy do domu. Maciek z miną niewiniątka siedział sobie na ławce. -Dumkopf! - wrzasnąłem na niego. -Nie znam - odgryzł się. -Ty jesteś głupi! Wiesz, że gliny cię szukają? Coś ty wyrabiał w nocy? Ha? -Szukają? - zaniepokoił się. - I co ja mam teraz robić?

420

-Trzeba się było nad tym zastanawiać wcześniej. Myślę, że musisz lecieć do miasta. Zapowiedz się u tego Żurawlewycza. Po dwunastej jest pociąg do Mo. Masz tu pieniądze na bilet - odliczyłem mu kilka banknotów. - I dziesięć koron na zadzwonienie. Pobiegłem do rupieciarni skąd wyciągnąłem kilka szmat. Owinąłem nimi koła samochodu i przejechałem kawałek. Nie było nawet śladu. -Ile jest benzyny? -Na jakieś dziesięć kilometrów jazdy. -Do zobaczenia. Klucz wsadź pod wycieraczkę. -Nie masz wycieraczki. -To połóż na framudze. Do zobaczenia i przysyłaj mi paczki do ciupy. Wskoczyłem do samochodu i przekręciłem kluczyk w stacyjce. Wdepnąłem jeden z pedałów. Silnik zawył, ale pojazd nie ruszył się. -Kurde kumplu, to nie tak - powiedział Maciek zaglądając przez okienko. Połóż nogę na skrajnie lewym. Wykonałem jego polecenie. -No wduś go w podłogę. To sprzęgło. -Do czego służy? -Odłącza silnik od mechanizmu pędnego. Nieważne. Silnik odłącza. Teraz Skrajnym prawym pedałem... Cholera! nie puszczaj tamtego. Trzymaj wduszony. Dobra. To... Nie! Użyj drugiej nogi. Dobrze. Przestaw dzwignię zmiany biegów na pierwszy bieg. Stój, wrzuciłeś trzeci... Dobrze. Uważaj. Popuszczasz sprzęgło wolnym ruchem i wciskasz pedał gazu. Samochód jedzie do przodu. Przy dwudziestu na godzinę wrzucasz drugi bieg. -Aha. A przy czterdziestu trzeci - domyśliłem się. -Świetnie. Gdzie jest drugi? Nie wiedziałem. -Wciśniesz sprzęgło, nie popuszczając gazu i przerzucisz dzwignię na dół. -A trzeci jest tam, gdzie wyrzuciłem za pierwszym razem - zgadłem. 421

-Ekstra. szybko się uczysz - zakpił. - Jak wchodzisz w zakręt zmniejszasz szybkość i przerzucasz dzwignię z powrotem na dwójkę, żebyś się nie wywalił. Do zobaczenia, mam nadzieję, że nie w niebie pechowych kierowców. Wyjechałem za bramkę. Potem puściłem się po drodze przez las. Dodawałem gazu i wrzucałem biegi, najpierw drugi, potem trzeci. Następnie wydedukowałem, gdzie znajduje się czwarty. Jechałem naprawdę szybko i bardzo mi się to spodobało. Dotarłem po kilku minutach do miejsca, gdzie swego czasu ratowałem Ingrid z łap tych degeneratów. Puściłem pedał gazu i przerzuciłem dźwignię na dwójkę, po czym skręciłem. Wozem potężnie zarzuciło, a w silniku coś upiornie zazgrzytało. Lawirując miedzy drzewami wyjechałem na field i podjechałem do krawędzi urwiska. Tak, to było to miejsce. Puściłem sprzęgło, które cały czas miałem częściowo wciśnięte i nacisnąłem hamulec. Chyba powinienem raczej wcisnąć sprzęgło a puścić pedał gazu, ale ostatecznie pierwszy raz w życiu zdarzyło mi się kierować wozem i miałem prawo się pomylić. Pojazd szarpnął, coś zawyło, ale wcale się na zatrzymał. Przekręciłem rozpaczliwie kluczyk w stacyjce, ale to też go nie zatrzymało. Tyłem wozu szarpnęło i niemal stanął na nosie, a potem runął w dół. Może nie tak. Skała skończyła się pod przednią częścią wozu, a tył jeszcze przez chwilę był zaczepiony. W każdym razie poleciałem jak kamień. Przez chwilę widziałem niebo a potem już tylko wodę zbliżającą się z przerażająca szybkością. Uderzenie powierzchnię morza było straszne. Wyrwałem kluczyk ze stacyjki, Patrzyłem jak urzeczony jak maska zapada się w głąb, wydzielając kłęby pary i bąble powietrza. To było tak fascynujące, że dopiero po chwili pomyślałem, że przecież ciągle jestem w środku. Woda lała się przez brezent jak przez sito. Szarpnąłem drzwiczki, jednak ciśnienie zacisnęło je na mur. Kopnąłem je z całej siły. Nawet nie drgnęły. Walnąłem w przednią szybę. Nie zareagowała. Pod rękę nawinął mi się karabin Maćka. Przyładowałem lufą w okno. Nic. Jakieś cholerne plexi. Woda sięgała mi już powyżej pępka. Zarepetowałem broń i wycelowawszy pociągnąłem za spust. Szyba popękała promieniście. Złapałem ostatni haust powietrza i już pod wodą przyładowałem w szybę ponownie. Rozwaliłem ją. Rzuciłem się do przodu. W tym momencie na masce stanęły czyjeś stopy, obute w adidasy i białe skarpetki, ktoś podał i rękę. Po pierścionku z brylantem poznałem Ingrid. Pomogła mi się wydostać i popłynęliśmy ku powierzchni. Płynęła trochę szybciej, znikła. W chwili gdy czułem, że zaraz pękną mi płuca wybiłem się na powierzchnię. Pociągnęła mnie w bok, wdrapaliśmy się na duży załom skalny. Leżałem oddychając ciężko. -Po co brałeś ten karabin? - zapytała. - Mógł cię pociągnąć na dno! -Polak nawet umierając nie wypuszcza broni z ręki - wymamrotałem i rozkaszlałem się. -Księżniczka kazała ci popełnić samobójstwo? -zapytała. -Co za pomysł? - rozkaszlałem się znowu. 422

-Feudalny. A biżuteria dla mnie na otarcie łez. Krwawisz. Popatrzyłem na nogawkę spodni. Na sporej długości były rozcięte, chyba odłamkiem tego przeklętego okna. Faktycznie szło trochę krwi. -To nic. Zaraz przestanie płynąć. -Zawołam Svena... -Czyżby cała okolica wyległa zbadać co ja tu robię? Brakuje już tylko agentów KGB. -Tak tak, tylko spokojnie. Możemy ich poszukać. Liczyliśmy foki. A otóż i mój brat. Sven nadpłynął na dinghy. -Nic ci nie jest? -zapytał. -Drobne skaleczenie. Nic mi nie będzie. -Chciałeś utopić samochód? -Tak. Maciek szalał po nocy po Bodo. Gliny szukają wozu. -To bardzo nieekologicznie. Możesz liczyć na naszą dyskrecję. Dasz radę iść? Może czegoś ci trzeba? Bandaż? -Masz spirytus? -Tak , oczywiście - podał mi buteleczkę wydobytą z torby. Polałem obficie ranę po wierzchu. Zapiekło. -Muszę wracać. Mogą do mnie zajrzeć, mogą chcieć sprawdzić gdzie jestem. Ślady na mojej parceli powinny być usunięte. Z tego co znam Maćka to się o to postarał. -Mam tam w lesie Opla. Wstałem i popatrzyłem krytycznie na świeżo przyschniętą ranę. Doszedłem do samochodu. Najpierw wysokim żlebem do góry, później przez wertepy i przez las. Rana nie otworzyła się. Jak zwykle. Goiło się jak na psie, choć nie zawsze. Podwiózł mnie do domu. Maćka już nie było. Klucz leżał zgodnie z zapowiedzią na framudze. Zaprosiłem gości do środka. Sven wymówił się koniecznością liczenia fok, zaś Ingrid została

423

-Opowiedz coś mądrego - powiedziałem. - Albo chociaż zabawnego. -Nie znam żadnych historyjek. -Każdy zna ich tysiące, trzeba tylko uświadomić to sobie. Z całą pewnością nie jesteś wyjątkiem. Twój dom kryje miliony opowieści, żyły tam pokolenia całe twojej rodziny. Może gdzieś w kącie podwórza zakopywali swoich wrogów. Może na tym ładnym balkoniku wokoło patio toczył się śmiertelny bój między dwoma szlachetnie urodzonymi kawalerami, o dziewczynę która stała na dole i serce ściskało się jej ze strachu. Drzwi macie okute metalowymi płytkami. Twoi przodkowie obawiali się kogoś. A fundamenty? Ile one musiały widzieć? Pijanych wikingów powracających z łupami z rozbojów. Niewolnice wypiekające chleb, a także w mniej sympatycznych sytuacjach. Ludzi toczących walkę na topory na podwórzu, aż jeden z nich padł... -Przestań, bo będę się bała zasnąć tej nocy! Jeśli taka jest przeszłość mojego domu to lepiej abym jej nie poznała. -Więc pomyśl o tych wszystkich którzy go wznosili kochali i upiększali. O tym bezimiennym artyście, który rzeźbił każdy detal... -O wcale nie był bezimienny. Nazywał się Eskil Roslin i był ciotecznym bratem mojego pradziadka. Swoją drogą to podobno nie przepuścił żadnej dziewczynie, aż w końcu taka jedna wbiła mu kosę do trawy w szyję. Przeżył ale zmienił się. Zaczął rzeźbić. Traktował to jako pokutę, aż zmarł w końcu w stanie kompletnego obłędu. Pod sam koniec życia rzucił klątwę. Zapowiedział, że stąpi z nieba gwiazda daleko na wschodzie i że jad który z niej wypłynie po ponad stu latach dotrze do nas w postaci człowieka który będzie ściągał na siebie różne nieszczęścia, ale on umrze zanim zdoła nam wyrządzić krzywdę i inne takie pierdoły. -Fajnie. I co jeszcze? -Zostawił kilka liczb wyrytych w kamieniu podmurówki. Mają to być nasze szczęśliwe liczby. -Postaw je w czasie najbliższego losowania Lotto. Może akurat trafisz? Roześmiała się. Popatrzyła na mnie filuternie. -Spróbuję. Właściwie to szkoda, że nikt nigdy nie spisał historii naszej rodziny. -Spisz ty. -Nie wiem zbyt dużo. A skąd mam zdobyć informacje? Mojego dziadka nawet nie pamiętam.

424

-Macie szczęście, że wasze archiwa istnieją nadal. Idź do archiwum akt dawnych w Bodo. Poproś o księgi gruntowe. Będą w nich wymienieni kolejni właściciele domu. Poszukaj ksiąg parafialnych choć nie wiem, czy w tych stronach były takie prowadzone. Znajdziesz daty urodzin, daty chrzcin, daty ślubów i pogrzebów. -Zajmowałeś się tym kiedyś? Pomożesz mi? -Tak. Na tyle na ile będę potrafił. Hrabia Derek jest archiwistą z zawodu, moze coś doradzi? -Wyglądasz na zmęczonego. -Nie co dzień topi się samochody. To męczące zajęcie. Poza tym jestem zły na Maćka. I rozczarowany. -Nikt nie jest doskonały. -Podobno jest taki człowiek. Paweł Norwicki. Poznamy go niebawem. Maciek twierdzi że to geniusz... Pożegnała mnie i poszła. Do domu. Może zacząć pisać historię swojej rodziny. Zapadłem w sen. Na fotelu. Obudziły mnie dość późno zwierzaki. Popiskiwały, żreć im się chciało. Nakarmiłem te bezproduktywne futrzaki. Poczułem do nich jakąś taką niechęć. Nigdy nie lubiłem psów. Postanowiłem je otruć przy najbliższej okazji, ale zdawałem sobie sprawę, że jestem zbyt łagodny aby tego dokonać. Zasnąłem. Nic mi się nie śniło, mimo że nie łyknąłem swojej tabletki. Cały tan dzień wyszedł jakiś szary i nawet topienie samochodu nie wniosło do niego powiewu romantyzmu. 17 sierpnia środa. Obudziło mnie szarpanie. Szarpał mną Sven. -Co się stało? -zaciekawiłem się. -Jest coś co cię zainteresuje. -O czwartej rano interesuje mnie tylko sen - powiedziałem raźno podrywając się z fotela na którym przespałem całą noc. - O co chodzi? -W nocy był sztorm. Będziemy szukali szczątków jachtu który się rozbił. Płyniesz z nami? Odpalimy ci część nagrody. -Jasne!

425

Zarzuciłem sobie kurtkę na ramiona i pobiegliśmy. Był motorem siostry. Na nabrzeże w Geitvagan wjechaliśmy w ostatniej niemal chwili. -No nareszcie - powiedział doktor Lars. - Już chcieliśmy odbijać bez was. Ingrid stała na dziobie kutra i ziewała rozdzierająco. -No hej - zagadnąłem. - Co tu jest grane? -Jakiś jacht w nocy wezwał przez radio pomoc. Mieli przeciek, znosiło ich na szkiery. Był nielichy sztorm. Teraz morze trochę się uspokoiło więc można wyruszyć. Pewnie nikogo nie zastaniemy przy życiu, ale nigdy nie wiadomo. Straż przybrzeżna wypłaci nagrodę za zlokalizowanie wraka. Powinien unosić się na powierzchni. Każda para oczu jest ważna. Sąsiedzi już wypłynęli - machnęła ręką na inne kutry majaczące w oddali. Szczęście, że powietrze jest po burzy klarowne. Masz lornetkę. -Co zrobimy jak go znajdziemy? -Musimy odpalić zieloną flarę, ale i tak liczyć się będzie kto pierwszy dopłynie. Wziąłem lornetkę i zacząłem badać powierzchnię wody. Nic jej nie mąciło. Kutry rozsypały się w tyralierę. Odległość między nimi wynosiła około kilometra. Zabawa trwała ponad godzinę. Miałem, nadzieję, że to ja dostrzegę wrak jako pierwszy, ale niestety nie udało mi się. Flarę wystrzelił jeden z kutrów płynących na lewo od nas. Zawróciliśmy ostro i ruszyliśmy pełną parą w stronę gdzie spadła. Niebawem zauważyliśmy wrak. Był do połowy zatopiony. Na dziobie siedziała jakaś postać i machała rękami. Byliśmy pierwsi. Gdy jednak zbliżyliśmy się jeszcze bardziej rozpoznałem zarówno łajbę jak i pasażera. Sven też poznał jacht. -Bóg wydał na moją zemstę - powiedział nabijając sztucer. Nie sądziłem, że jest aż tak religijny. -Odbiło ci? - zapytał doktor. -Statek, który mieliśmy wysadzić w powietrze i jeden z tych łajdaków którzy mieli czelność podnieść swoje brudne łapska na Ingrid! Drugi raz się nie wywiną. -Daj spokój - powiedziała. - On już ma za swoje. -A co ty sądzisz Thomas? -Moim zdaniem można by go jeszcze trochę postraszyć. Moja propozycja spotkała się z aplauzem. Podpłynęliśmy. 426

-Tak to on - powiedziała Ingrid. - Wykończcie go. Rozbitek poderwał się na równe nogi. Poznał nas, bo pobladł. Sven zarepetował sztucer. -Przeżyłeś sztorm świnio lecz nie przeżyjesz mojej kuli - powiedział i strzelił mu pod nogi. -Ratujcie - zaskowyczał rozbitek po niemiecku - Nie dajcie mi tu zdechnąć. -Zamknij się, takiej świni jak ty nikt nie będzie ratował! - wrzasnął doktor. Podpłynął drugi kuter. -Co się stało Lars? - krzyknął dowódca jednostki - Czego go nie wyciągasz? -To jeden z tych wiepszków, którzy chcieli zgwałcić moją córkę - odkrzyknął nasz kapitan. -Wobec tego my też sobie darujemy nagrodę. Zawróciliśmy. Oni popłynęli przodem i zawołali nowinę do następnej jednostki. My też zawróciliśmy do brzegu. -Zostawimy go tak? - zaciekawiłem się. -Powiadomię straż przybrzeżną gdzie jest. Niech go sami wyciągają. Faktycznie przekazał meldunek przez radio. Wróciliśmy. Godzinę później byłem już w domu i wyciągnąłem się na łóżku. Tak miłą rzeczą jest sen. Obudziło mnie pukanie do drzwi. Ci którzy pukali wkładali w to dużo energii. -Moment - zawołałem. Zbiegłem na parter i zachowując maksimum ostrożności, to znaczy z siekierą w ręce, otworzyłem drzwi. Spodziewałem się wyłowionego rankiem chłopaczka z jego bandą, gliniarzy lub nawet tych trzech na motorach którym dałem tak skuteczny łomot przed dyskoteką. Tymczasem stali przede mną hrabia Derek i Mikołaj. -No cześć - zagadnął Derek. - Nie przeszkadzamy? Zaprosiłem ich gestem do środka. -Zaraz zrobię herbaty, czy co tam chcecie do jedzenia.

427

-Wybacz, Tomaszu, nie będziemy nic jeść. Jesteśmy znowu w drodze. Zaszliśmy do ciebie w takiej sprawie. Jedziemy z Mikołajem do Stockholmu. Ponieważ już raz cię zaprosiłem i tak głupio wyszło, więc ponowię zaproszenie. -Ponadto jest dość szczególna okazja - dodał Mikołaj. - Mogę hrabio? -Tak. Tomasz jest swój. Zresztą będziemy go mieli cały czas na oku. Mów śmiało. -Jeden znajomy pana hrabiego pojechał do sowietów po Zinę. Spodziewamy się go na dniach. -Ich na dniach - poprawił go Derek. - Ich. -Z miłą chęcią pojadę - powiedziałem. - Jeśli tylko nie będzie to naruszenie prywatności... -Będzie mi miło. Zina też pewnie z przyjemnością cię pozna. -Współudział w triumfie - powiedział Derek. - Sukces ma wielu ojców... Jesteśmy samochodem. -Minutkę na spakowanie się! Napijcie się może jednak herbaty? -Zjemy obiad w Fauske. Pobiegłem na piętro. Wrzuciłem do walizki wszystko co było mi potrzebne i już byłem gotowy. Zbiegając na parter przypomniałem sobie o zwierzakach. -Derek opóźnię was jeszcze trochę... -Co się stało? -Te cholerne futrzaki. Muszę je wepchnąć gdzieś na przechowanie. -Możemy zabrać je ze sobą. -Dajcie spokój hrabio. Nie dadzą nam minuty wytchnienia. Spróbuję je upakować u Ingrid. Wyszliśmy przed dom. Zawołałem Svena. Nie odezwał się więc pobiegłem zobaczyć co z nim. W jego kryjówce go nie było. Zakląłem. -Podjedziemy do Geitvagan? - zapytałem. -Żaden problem. Mamy sporo czasu. Nadrobimy na trasie.

428

Pojechaliśmy. Domostwo Roslinów zamknięte było na cztery spusty. Na bramie wisiała kłódka, co wskazywało na fakt, ze Ingrid raczej nie śpi sobie w środku. Pojechaliśmy do przychodni weterynaryjnej. Na drzwiach wisiała kartka, że są od podwórza. poszliśmy w trójkę. Na podwórzu działy się sceny niczym z kiepskiego horroru. Doktor Lars grzebał się zanurzony po łokcie w zdechłej krowie. Ingrid także ubrana w fartuch i rękawiczki gumowe pomagała mu dzielnie. Woń niosła się taka, że muchy spadały z powietrza. -O Thomas - ucieszył się lekarz na mój widok - Może chciałbyś pomóc? Twoi znajomi też są mile widziani. -Gorzej bo chciałbym przeszkodzić. Gdybym mógł zamienić kilka słów z pańską córką. Spochmurniał. -Zastąpię ją - zaofiarował się hrabia. Weterynarz roześmiał się obrzucając marynarkę Derka krytycznym spojrzeniem. -Co to jest? - zapytał podnosząc ze stołu nożyczki zakończone metalową gałką. -Nożyczki do cięcia jelit. Rozmiar piąty? -Czwarty. Znaczy że nadajesz się pan. Derek zdjął marynarkę. Miał pod nią kaburę z jakąś armatą. Odpiął ją i podał mi do potrzymania. Ściągnął zręcznie z Ingrid fartuch i oswobodził jej ręce z rękawic po czym zajął jej miejsce. Obserwowałem go przez chwilę. Ciął lancetem z taką wprawą i pewnością, jakby patroszenie zdechłych krów było jego hobby. -Dzięki - szepnęła do mnie. - Myślałam, że zaraz padnę. -Mam do ciebie prośbę. -Wszystko. Uratowałeś mi życie. Zaraz bym umarła... -Muszę wyjechać na kilka dni. Zajęłabyś się moimi zwierzakami? Trzeba by je karmić. -Żaden problem. Mogę się nawet przeprowadzić do ciebie. -Łóżka są niewygodne. Nie wymagałbym od ciebie aż takiego poświęcenia. -Wezmę Sigrid i urządzimy sobie wakacje.

429

-Zgoda - roześmiałem się. - Oto klucz. Możecie zjeść wszystko ze zwierzakami włącznie, czytajcie sobie książki i w ogóle urządzajcie balangę. -Świetnie. Zaprosimy tych trzech z motorami. -Nie żartuj sobie tak koszmarnie. -Możesz liczyć na moją inteligencję. Kiedy wrócisz? -Za jakieś cztery, pięć dni. Jedzenia dla futrzaków jest pod dostatkiem. Gdyby podarły wam pończochy to odkupię. Skończyli przy krowie. Wrzucili jakieś ochłapy do miski. -Pan ma wielki talent - powiedział Lars. - Zaproponowałbym panu zajęcie... -Gdzie? - zaciekawił się Derek. - Nie mam uprawnień na weterynarza. -Mam akład utylizacji padliny za miastem. I ciągły problem z pracownikami. Trzeba mieć do tej roboty predyspozycje. Zapłacę sześć tysięcy za miesiąc. -Mam już swoją pracę. Jestem archiwistą. Wprawdzie nie jestem zatrudniony non stop, ale to nie jest zła robota. -Jakby co to propozycja pozostaje otwarta. Ingrid! Możesz już iść. Skończyliśmy. Hrabia zdjął z siebie fartuch i rękawice. Ingrid zdjęła koszulę i stanik i myła się w misce z wodą. Odwróciliśmy się dyskretnie. Skończyła po chwili i oddała ręcznik Derkowi. Umył starannie ręce. I był gotów. -Podwieziecie mnie do Bodo? - zapytała. -Chętnie. Pojechaliśmy. Kazała się wysadzić przed niewielkim piętrowym domkiem. -Żadnych księżniczek - przykazała mi. -Czy mógłbym dostać całuska aby łatwiej mi było wytrwać w tym postanowieniu? -Nie. I żadnych księżniczek. Jak wrócisz to pomyślimy - zmiękła. -Postaram się - obiecałem.

430

Ruszyliśmy ostro. Było już po jedenastej a do Sztokholmu było coś ze trzy tysiące kilometrów. Derek pogwizdywał wesoło biorąc zakręty z szybkością która stawiała włosy na głowie. -Muszę sobie kupić samolot - powiedział. - Tu na północy Norwegii korzystanie z samochodu jest zupełnie nieekonomiczne. -Dlaczego? - zdziwiłem się. -Droga do Tromso to najkoszmarniejszy zbójecki szlak jaki mogła wymyśleć kapitalistyczna cywilizacja. -Pewnie - przyznał mu rację Mikołaj. - Każdy prom, każdy tunel, autostrada i wszędzie trzeba płacić. Trzy razy więcej poszło na to niż na benzynę. -U rusów jest gorzej - pocieszyłem go. - Wprawdzie drogi są za darmo, a za to nie ma się samochodów i do tego trzeba mieć zezwolenie, żeby pojechać gdzieś dalej. -Słuszna uwaga - przyznał Derek. - Trzeba się zastanowić co gorsze. W Fauske zaszliśmy do zajazdu i przekąsiliśmy co nieco na koszt firmy za co wspólnik hrabiego uraczył nas długą i finezyjną wiązanką w jidysz, po czym przejechaliśmy przez góry i znaleźliśmy się na granicy. Granica w tym miejscu wyglądała nieco inaczej niż koło Mo. Drogę przegradzał szlaban a obok stał niewielki murowany budyneczek. Zatrzymaliśmy się. Nikt się nie pojawił więc hrabia zaszedł do budynku i pociągnął za klamkę. Drzwi były zamknięte. Wzruszył ramionami zajrzawszy jeszcze przez okno do środka podszedł do szlabanu i podniósł go. Przesiadłem się za kierownicę i przejechałem dziesięć metrów do przodu. Opuścił szlaban i pojechaliśmy dalej. Na twarzy Mikołaja malował się podziw. Droga była stara i miejscami nawet dziurawa. Niebawem jednak dojechaliśmy do lepszej szosy. Tu Derek rozwinął znaczną szybkość. Mikołaj przysnął a ja podziwiałem w milczeniu bezkresne świerkowe lasy. O ósmej zjedliśmy po hod-dogu w takiej przydrożnej kafejce. I pognaliśmy dalej. Szybciej i szybciej. -Opowiedz coś o tej Zinie - poprosiłem Mikołaja. -Ma szesnaście lat i jest milutka. Ma ciemne włosy, duże oczy, taka typowa gruzińska uroda. Wzrok trochę słaby, minus dwa i pół w każdym oku. -A poglądy polityczne? -zaciekawił się Derek. -Nie lubiła nigdy komunizmu. Zdaje się że miała to po ojcu, rodzice zginęli w katastrofie kolejowej jak miała jedenaście lat. Ja też byłem ultraprawicowcem, choć nie wiedziałem, że tak się to nazywa, więc się świetnie rozumieliśmy. Czytaliśmy

431

sobie książki w kryjówce na strychu. I było wesoło na tyle na ile mogło być. Sądzicie że Hansowi się uda? - zapytał. -Myślę, że tak - powiedział Derek. - Wprawdzie to skrajnie trudne, ale jeśli się ma dolary to dużo rzeczy uda się załatwić. Hans to świetny fachowiec. Współpracowaliśmy swojego czasu tam. Przechodził kordony, wymykał się glinom. Raz poszła za nami obława wojsk MSW. Było gorąco, ale też nam się udało. Mieliśmy sfałszowane legitymacje KGB i jakimś cudem uwierzyli że my też ścigamy tych podłych dywersantów. Ale to się mogło udać tylko raz. Hans nie powinien tam jeździć. Za bardzo go szukają. Ja nigdy już nie pojadę do Rosji. Zebrałem chyba z dziesięć wyroków śmierci. Ale on musi. Mało jest specjalistów takiej klasy jak on. Zbyt mało. A o następców trudno. -Może ja kiedyś? - zaproponowałem. -Nie. Do tego, wybacz Tomaszu, trzeba mieć nerwy ze stali i w razie czego nie wahać się strzelać między oczy. Ty jesteś zbyt łagodny. A Mykoła Żurawlewycz ma hopla. On nie uznaje delikatnej roboty. Dla niego właściwym argumentem jest bomba atomowa. Tacy ludzie też się mogą przydać ale on swoje urocze plany, zresztą całkowicie nierealne już zbyt szeroko rozpropagował. Zuriko i Henry byliby w sam raz, ale oni są zbyt cenni. Bardziej ich wiedza przydaje się, gdy trzeba zweryfikować kogoś pod względem jego pochodzenia - zrobił gest w stronę Mikołaja, - ewentualnie podleczyć kogoś kogo podziurawili tu i ówdzie. -A ja? Co mógłbym robić? W czym mógłbym być przydatny? -Na dniach byłem w Saint Briac. Padło tam między innymi twoje nazwisko. Książę twierdzi, że przydasz mu się jako tłumacz literatury. Wprawdzie chce użyć Tatianki jako przynęty, ale choć to nieetyczne to ufam że jakoś sobie poradzisz. -Może się zdziwić... -Ingrid? - zapytał Mikołaj. - Sympatyczna. Wygląd też niczego sobie. Wprawdzie nie patrzyłem w tamtą stronę gdzie się myła, ale wydaje się być dosyć... -Wiele jest "dosyć" - powiedziałem. - Ja chyba jeszcze nie znalazłem tej jedynej. -Może ona myśli, że znalazła ciebie - zauważył Derek. - Powiem ci jedno. Jeśli chcesz zrobić karierę w emigracyjnych organizacjach to masz dużą szansę. A wiesz dlaczego? -Nie mam pojęcia. -Twoje nazwisko robi spore wrażenie. Twój pradziadek był szeroko znany i zapisał chlubną kartę w okresie gdy wszyscy zdradzili i zaparli się swojego cara. Gdyby

432

rewolucja została stłumiona to sądzę, że miałby duże szanse zostać namiestnikiem Kongresówki. A nawet dostać którąś z wielkich księżniczek za żonę. -Wówczas ja miałbym teraz hemofilię. Zresztą odnośnie jego zasług żartujecie hrabio. W książkach do historii nie ma o nim nawet wzmianki. -Jak to nie? W czterotomowej historii wojny domowej są o nim dobre cztery strony. Chciałem kiedyś napisać jego biografię, ale mi nie pozwolono. Może nie tak. Proszono mnie, abym tego nie robił. -Kto prosił? -Tacy ludzie. Nie myślę ich słuchać. Napiszę. To będzie wspaniałe dzieło. Opiszę jak napluł w twarz Piłsudskiemu, a marszałek nic nie odpowiedział tylko wytarł rękawem. -Mój pradziadek? - zdumiałem się. -Albo jak uciekał z Sachsenhausen biorąc jako zakładnika niemieckiego generała. -Hrabio! Mówcie dalej proszę. -Albo bitwa na Białej Górze koło Wojsławic, gdy go austriacy wzięli do niewoli. Podeszli dopiero gdy rozerwał mu się karabin. A on stał za wałem poległych i śpiewał "Boże coś Polskę". Jak napiszę to dam ci znać. Ale to jeszcze z pół roku zanim w ogóle się za to zabiorę. -Będę czekał. -A ty - zwrócił się do Mikołaja. - Czym chciałbyś się zająć? -Nie wiem hrabio. Jeszcze nie myślałem o tym. Może mógłbym zostać archiwistą tak jak wy? -Ach, chcesz mnie wygryźć. Dlaczego nie. Może lepiej zostań pisarzem. Ten twój notatnik powinien narobić trochę szumu. Wydamy go pewnie w połowie września. Siądziesz i napiszesz jeszcze raz, bardziej rozbudujesz, zrobimy z tego trzy, cztery tomy. 18 sierpnia czwartek Szwecja. -Czy tak można? -zapytał. - Kto to kupi? -Widzisz tu jest często tak. Najpierw opublikują jedno opowiadanie, potem gdy się spodoba robią z niego powieść, a potem rozbudowywują na jej bazie cały cykl

433

powieściowy. I nikt się nie obraża. Jeśli będzie odpowiedni nakład to będziesz mógł kupić już za własne dla tej miłej Zinoczki futro z białych norek. -Futro z norek! - zachwycił się. - Dziś jeszcze siadam do pisania. -Jutro - sprostowałem. -Dzisiaj - uściślił Derek. - Już jest dzisiaj. -Kiedy dojedziemy? - zapytałem. -Jeśli nic nas nie zatrzyma to będziemy u mnie za cztery godziny. A o czternastej musimy być na lotnisku. Chyba że coś się zmieniło. Pierwotne plany mogą ulec korekcie o dwa, trzy dni nawet. Dojechaliśmy. Nie byłem głodny, a za to chciało mi się spać wprost nieprzytomnie. Derek jednak zatrzymał nas jeszcze na chwilę. -Macie tu po tabletce - wręczył nam po szarej pigułce. -Co to jest? - zaciekawił się Mikołaj. -To na regenerację sił. Za trzy godziny pobudka. A powinniście się wyspać. -Na bazie amfetaminy? - zagadnąłem. -No co ty. To tybetański środek. Tylko zioła. Trochę kiszonej herbaty. Po amfetaminie nie zasnęlibyście przez następne dwadzieścia godzin. Łyknąłem i poszedłem spać. Sen był dziwnie głęboki podobny do narkozy. Obudził mnie Mikołaj o siódmej. Po trzech godzinach snu czułem się wyspany jak po trzydziestu. Derek czekał ze śniadaniem. -No i jak? - zapytał. - Jesteście gotowi do dalszych bohaterskich czynów? -Ja tak - powiedział Mikołaj. -Ja też - zapewniłem. Po śniadaniu poszliśmy do biblioteki, ale nie tej ładnej w piwnicach, tylko do mniejszej na górze. -Chciałbym, żebyście rozwiązali takie testy - podał nam po kilka kartek. Myślę, że poradzicie sobie. -Testy na inteligencję? - zdziwiłem się.

434

-Aha. Wybacz Tomaszu, że dla ciebie też po rosyjsku, ale nie miałem polskiej wersji. Macie godzinę czasu. Zobaczymy co chowacie tam pod perukami. Usiedliśmy sobie na dwu końcach stołu i zabraliśmy się ostro do roboty. Pisałem i pisałem. Część pytań była banalna, inne wymagały większego skupienia. O dziewiątej skończyliśmy. Zostało mi trochę na które nie zdążyłem odpowiedzieć. Mikołajowi zostało więcej. -Dobra. Idźcie się pobawić. A ja to szybko sprawdzę - powiedział Derek. Poszliśmy sobie do ogródka na tyłach domu. Ogródek jak się już na wstępie okazało nie nadawał się do normalnego przebywania. Zarastał go zbity gąszcz krzewów nigdy nie przycinanych. Pomiędzy nimi ciągnęły się zasieki z drutu kolczastego a gdzieniegdzie tkwiły powbijane w ziemię zaostrzone u góry stalowe żerdki. Stanęliśmy na tarasie i podziwialiśmy to przez chwilę. -Popatrz tam - machnął ręką. Na jednej z takich żerdek tkwił nadziany kościotrup w mundurze armii czerwonej. -Niezłe - przyznałem. -Drogi hrabia trochę chyba przesadził. Żołnierz też człowiek. -Co ty. Skąd by się wziął w środku Szwecji trup czerwonoarmisty w pełnym umundurowaniu? To tylko taka rozmiękczająca kukiełka dla kogoś, kto chciałby tędy przeleźć. -Pocieszyłeś mnie. Przyszedł Derek. -Widzę, że podziwiacie sokoły mój ogródek? Mam wyniki tych waszych wypocin. -I jakie efekty? - zapytałem. -No cóż. Jestem mile zaskoczony. Ty Mikołaju masz 185 IQ. Przy normie sto czterdzieści. Wedle zwykłej skali byłoby to gdzieś około stu czterdziestu ośmiu przy normie sto. -A ile powinienem mieć? -Sto sześćdziesiąt to już bardzo ładny wynik. Einstein miał około trzystu, ale to był największy geniusz swoich czasów. Ty Tomaszu wypadłeś jeszcze lepiej. Tyle tylko, że nie można określić dokładnie o ile lepiej.

435

-Dlaczego? -Wynik wykazał 210, 215 IQ. Trzeba jednak doliczyć mały dodatek za rozwiązywanie w obcym dla ciebie języku. Wybaczcie telefon - pobiegł do domu. -U! - powiedział mój kumpel. - Teraz kapuję jak zgadłeś tego sałdata na tyczce. -Cholera, żałuję tylko, że nie ma tu wszystkich nauczycieli którzy wyzywali mnie od kretynów. Ale by zrobili miny. Wrócił Derek. -Hans dzwonił - wyjaśnił. - Na razie nie mamy po co jechać. -Co się stało? - zdenerwował się Mikołaj. -Ziny nie ma nad morzem Aralskim. Musiała trafić albo do Sambora na Ukrainie, to znaczy do jednego z okolicznych kołchozów, albo do Komi, gdzie odesłano część dziewcząt. Spokojnie. Nie przejmuj się. Znajdzie ją. Nie zdarzyło się jeszcze, żeby Hans zawiódł. -Wyjątek, hrabio, potwierdza regułę. -Gdyby Hans czegoś nie zrobił oznaczało by to, że nie żyje, że zginął przy pracy. Poza tym zadanie odnalezienia jednej dziewczyny jest zupełnie proste w porównaniu z zadaniami jakie wcześniej wypełniał. -Na przykład? - zaciekawiłem się. -Bez przykładów - powiedział. - Przykro mi. Zaraz po obiedzie poszedł gdzieś "załatwić kilka spraw", jak powiedział, a nam pozwolił pobawić się swoim komputerem. Więc usiedliśmy do zabawy. Wgraliśmy sobie głupią grę w której cała zabawa polegała na tym, aby chodzić takim ludzikiem po jakichś bunkrach i strzelać do szwabów. Gra była bardzo wesoła, ale po każdym etapie komputer wyświetlał ilość zabitych, sumę zebranych skarbów, oraz odkryte sekrety. Te ostatnie zawsze mieliśmy w ilości zero. -Co za sekrety - zdenerwował się z którymś razem Mikołaj. - Trzeba spróbować ich poszukać! Zabraliśmy się za opukiwanie ścian. Znaleźliśmy skrytki a w skrytkach broń amunicję, dodatkowe życia i inne takie. Wreszcie doszliśmy do ostatniego etapu i z zażartej walce pokonaliśmy ostatniego wroga. Za wrogiem koło wyjścia znaleźliśmy skrytkę, a w niej dodatkowe życie.

436

-Ale to tu potrzebne - zdenerwował się. To już przecież koniec. -Może nie. Znowu zabrałem się za pomocą komputerowego ludzika za opukiwanie ścian. W skrytce była kolejna skrytka. Ledwie jednak w nią wszedłem wyrzuciło mnie z gry. -Coś ty zrobił? - zdumiał się. Przed sobą miałem rubryki Norton Comandera, tyle tylko, że wiśniowego koloru a nie błękitne. I wypełnione były napisami wykonanymi cyrlicą. -Co to jest? -zdumiał się. -Sekrety. Hrabia ma wejście do utajnionych plików zamaskowane w zwykłej gierce. -Pobuszujemy? -Lepiej nie. Spróbuję się stąd wydostać. -"Wskrzeszenie", "Biała sól", - odczytywał - A to chyba o tobie. "Pacz.Test". Rozwiązanie zagadki było o wyciągnięcie ręki. -To zapewne jest dodatkowo chronione hasłem - powiedziałem. -Trzeba stąd wiać. Wcisnąłem "Esc". Nic się nie stało. Wcisnąłem jednocześnie "NC". wyrzuciło nas do nortona. Do tego normalnego. Bez rosyjskich literek i różowego kolorku. Odetchnąłem. -Ciekawe co to mogło być - zastanawiał się Mikołaj. - Na przykład ta operacja "Wskrzeszenie". -Może plany jakiegoś antykomunistycznego powstania. Na wszelki wypadek lepiej będzie zapomnieć, że cokolwiek widzieliśmy. Ciekawość pierwszy stopień do piekła. -Aha - zgodził się. Widać było, że go przekonałem. Derek wrócił wieczorem. Był z siebie zadowolony. -Nie nudziliście się? -zagadnął. -Nie. Przyjemnie spędziliśmy czas.

437

Świetnie. Jutro czeka nas czuwanie na lotnisku. -Hans nie zadzwoni wcześniej? -Nie. Dzwoni się potem. Nie wiadomo kto mógłby podsłuchiwać. Nie należy opowiadać się z tego co się zrobi. Nawet jeśli stosuje się szyfr, jak dzisiaj należy bardzo uważać. Chcesz coś poczytać? - zwrócił się do Mikołaja. -Chętnie, a co? Derek wydobył z teczki niedużego formatu książkę oprawioną w płótno. "Lenin" Ossendowskiego. Przekład na rosyjski. Po kolacji jeszcze sobie pooglądaliśmy wideło i dopiero później poszedłem spać. Przyśnił mi się zabawny sen. Szedłem razem z jakimś chłopakiem przez pole pokryte krowami. Krowy były czerwone. Część skubała trawę ale większość podniosła łby i patrzyła na nas z zaciekawieniem. W pewnej chwili zrozumiałem, że idący obok mnie chłopak to książę Henry Gagarin. Pod pachą trzymał skrzypce. -Zagrajcie mi książę - poprosiłem. -Skrzypce to szatański wynalazek. Nie można opanować gry na nich jeśli się nie zrezygnuje ze sporej części swojego dzieciństwa. Gdyby to ode mnie zależało nikt nigdy nie grałby na skrzypcach. Ja zrezygnowałem ze swojego czasu dla gorszej pani. Jest nią genetyka. -Słyszałem. Stanął i zagrał. Lambadę na skrzypcach. 19 sierpnia piątek. Obudziłem się wcześnie rano z dziwnym uczuciem. Miałem wrażenie, że zmarnowałem cały poprzedni dzień. Do tego coś dobijało się do mojej pamięci. Coś uporczywego. Coś o czym zapomniałem. Nie miałem jednak czasu o tym myśleć. Było już późno. Zjedliśmy pospiesznie śniadanie i pojechaliśmy. Za pięć jedenasta przyleciał samolot z Moskwy. Hansa w nim nie było. Za to wysiadł jakiś dziwny typek. Typek miał czterdzieści lat, ciemne, lekko siwiejące włosy i mocne okulary w drucianej oprawce. Zauważył Derka i ruszył w naszą stronę. -Odwróć się tak, aby nie mógł zobaczyć twojej twarzy - polecił hrabia Mikołajowi. Człowieczek podszedł do nas i uśmiechnął się krzywo. -Ajaj pan hrabia osobiście czeka aby mnie zabić? -Cześć Icek. Powiedziałeś swoje teksty to zjeżdżaj. 438

-Nawet się hrabio nie zainteresujecie co mnie sprowadza. Nieładnie tak witać starego znajomego. -Starego wroga Icek. -I jeszcze mnie pan wyzywa. A fe. -A co cię sprowadza? -Ktoś rąbnął ikonę Rublowa z muzeum Puszkina w Moskwie. -Którą? - z twarzy Derka odpłynęła krew. -Zwiastowanie. Dyrektor poszedł siedzieć. Zawiadomiliśmy interpol, a ja zajrzałem dowiedzieć się czy to nie wy. Myślałem, że zadzwonię z ambasady, a tu proszę. -To nie ja. Życzę ci żebyś go dorwał. -Ich. A tak swoją drogą to przysługa za przysługę. Wiedzą, że Hans znowu bobruje po Rosji. Co dasz za dalsze informacje? Derek wyrwał z notatnika kartkę i nabazgrał na niej kilka słów. -Ten antykwariat handluje szmuglowanymi ikonami - powiedział. - Teraz twoja informacja. -Hans pojawił się nad morzem Aralskim. Zdołał się wymknąć. Zdaje się były dwa trupy. Słuchasz dalej to zapłać. Hrabia skrzywił się i zapisał nazwisko na kolejnej kartce. -Ten gość zaopatruje się w tym antykwariacie. Bierze najpóźniej szesnasty wiek. -Twój Hans tym razem szuka jakiejś kici. Nie uda mu się to. Obstawiono wszystkie lotniska i punkty graniczne. Chyba, żeby przepłynął Bug. Ale na granicy czekają jeszcze polscy WOP-iści. Kupujesz dalej? -Tu jest adres pewnego muzyka który zamówił w półświatku obrazy rosyjskich mistrzów. Płaci dolarami i co nieco już kupił. -Hansa widziano dziś rano, koło szóstej w Uchcie. Przestrzelił koło ścigającej go łady. Postawiono do akcji wojska MSW. Kupujesz dalej? -Pod tym adresem mieszka pewien przemysłowiec od rur z plastiku. Ma już jedną ikonę przypisywaną Rublowowi. Może zechce wzbogacić kolekcję.

439

-Nic więcej nie wiem, ale może skapniecie hrabio jeszcze trochę informacji? -Figę. -Jacy ładni chłopaczkowie. Wprawdzie jeden chowa swoją uroczą buzię, ale to zapewne Mikołaj Melechow. Ile za informację skąd to wiem? -Gdybym mógł to zapłaciłbym ci ołowiem. Ostatni adres. Meta ruskiej mafii w Londynie. -Pan hrabia chce żebym zmarł na nadmiar ołowiu w organizmie. Bardzo brzydko. Facet nazwiskiem Wichrow nie będzie nam już potrzebny. -Wichrow! Jasna cholera! -Tak swoją drogą to byłbym chętny zweryfikować przekazane przez niego dane. Chcecie wiedzieć, co przekazał? -Za co? -No cóż. Może koronę carów, ale nie, przecież będzie wam potrzebna. Adres faceta nazwiskiem Bob Joy. -To pseudonim. -Adres? Zapisał mu na kartce. Szpieg przeczytał i uniósł brwi do góry. -Ma facet czelność. Wichrow przekazał nam pliki od pierwszego do czterdziestego drugiego z komputera księcia Gagarina. Bądźcie zdrów hrabio. -A żeby cię pokręciło świnio. -Pozdrowienia dla Nikity, o ile jeszcze żyje - powiedział do mnie i poszedł. -Kto to był? - zapytał Mikołaj. -Doktor Nicolau Rauber. Nazywamy go Icek, sam nie wiem dlaczego. Obawiam się, że ci których adresy mu dałem mogą specjalnie prędko nie wrócić do zawodu. Muszę zadzwonić. Odszedł kawałek w bok i wyciągnął z kieszeni telefon komórkowy. Wystukał długi numer. Doleciały mnie urywki zdań.

440

-...dzisiaj jeszcze...a od kogo...nie, tego nie można puścić... cholera... sami zadecydujecie łamią nasze szyfry jak chcą... po samym tytule!...ewakuujcie...stawka...można i tam...to nie na telefon... Wrócił do nas. -Dobra. Tym problemem zajmie się kto inny. Możemy czekać spokojnie na Leningradzki o czternastej. Choć mam pewność że nie przyleci. Nie zdąży z Komi. -On się domyśla? Ten szpieg, po co my tutaj jesteśmy? - zaniepokoił się Mikołaj. -Trzeba się i z taką możliwością liczyć. Mógł skojarzyć twoją tu obecność, z wycieczką Hansa. Wie, że czekaliśmy na kogoś z Moskwy, ale się nie doczekaliśmy, z drugiej strony wie, że Hans pojechał do Uchty. Czekaliśmy i się nie doczekaliśmy, bo jest w Uchcie, albo czekaliśmy na kogo innego, bo on przecież jest w Uchcie. Na dwoje babka wróżyła. -Mogą zrobić krzywdę Zinie dlatego, że on jej szuka? -Tego nie można wykluczyć. Ale to mało prawdopodobne. Kto wiedział o waszej przyjaźni? -Bardzo się kryliśmy, ale właściwie spora część się chyba domyślała. Nie mam pewności. -Trzymaliście się razem. W szkole, w czasie jakichś zajęć? -Tak. Właściwie tak. Choć rozmawialiśmy tylko wtedy gdy byliśmy sami. Poczułem, że kłamie. Nie wiedziałem jednak dlaczego. Co mógł kryć? przecież to co mówił nie miało najmniejszego znaczenia. Spojrzałem kątem oka na Derka. Wykorzystując ze Mikołaj rozgląda się po hali mrugnął do mnie. A więc też wiedział. -Jeśli po twojej ucieczce a skądinąd wiemy, że cię szukali, musieli wziąć na spytki wszystkich podejrzanych o współudział. Mogli wywlec takie sprawy. Nie przejmuj się. Właściwy człowiek się tym zajął. Mamy prawie trzy godziny. Zabieram was na wystawę. -Na jaką wystawę? - zdziwił się Mikołaj. -Na wystawę Szwedzkiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Spodoba się wam. -Nie jestem w nastroju hrabio. -Tym bardziej musisz ją zobaczyć. 441

Poszliśmy. Wystawa była ciekawa. Ja oglądałem Tsien - chińskie monety bite z brązu według wzoru nie zmienianego przez co najmniej osiemset lat, mojego kumpla fascynowały paczki herbaty, oryginalne nie odpieczętowane od osiemnastego wieku i wyroby z nefrytu. Każdemu co jego. KONIEC ZESZYTU CZWARTEGO O czternastej nikt nie przyleciał. To znaczy nikt na kogo czekalibyśmy. Derek smętnie popatrzył na zegarek. -Jedziemy do domu - zadecydował. - Mamy jakieś dwadzieścia, dwadzieścia pięć godzin czasu. Jeszcze tylko sprawdzę jakie ma połączenie z Uchtą. Zniknął w informacji, po chwili wyszedł nieco zmartwiony. -Z Uchtą połączenia są tylko przez Moskwę. Jeśli wsiądzie w samolot jutro rano to będziemy się go mogli spodziewać najwcześniej pojutrze. Pojechaliśmy do niego. Mikołaj był przygaszony. -Nie przejmuj się - powiedziałem. - Jakoś się wszystko ułoży. Derek to fachowiec. Jak się wymknął glinom po dachach wzdłuż Otwockiej to do tej pory pokazują sobie którędy. Maciek mi o tym opowiadał... -Jeśli Hans miałby zawieść to pojadę sam - zdeklarował się hrabia. - Pal diabli wszystkie wyroki. W domu na automatycznej sekretarce czekały dwie informacje. Derek pstryknął guzikiem. -Hrabio. Pierwszy błękitny wariant błędny. Dzwonię z czerwonego. Do zobaczenia na lotnisku. -Hans -wyjaśnił Derek. -Hrabio, wasz szyfr jest prostacki - powiedziałem. -Dlaczego tak sądzisz? -Ja go rozumiem. -Nie przeceniasz, czy wczorajsze testy nie dały ci zbyt dużo pewności siebie? -Błękitny wariant oznacza podróż na wschód. Czerwony na południe. Konkretnie na Ukrainę. Chodzi zapewne o lwowską lub samborską obłast'.

442

Popatrzył na mnie uważnie. -A skąd ty to wiesz? -To przecież tatarskie oznaczenia kierunków. Biała ruś, czerwona ruś, błękit wschód, czerń - północ. -Masz rację. Nasz szyfr jest prostacki. Puścił kasetę dalej. Inny głos, mówiący coś szybko po szwedzku. -Jasna cholera - powiedział Derek. - Czeka nas wycieczka. -Co się stało? - zaciekawił się Mikołaj. -Moja fermę świnek morskich najechały bojówki ALF-u. Zdaje się pięć tysięcy zwierzątek wypuściły na wolność. Musimy tam pojechać. No i pojechaliśmy. Ta jego ferma leżała strasznie daleko, bo dopiero koło piątej dotarliśmy na miejsce. Jechaliśmy przez las szosą wspinającą się wolno do góry, gdy nieoczekiwanie samochód zaczęły bombardować kamienie. Parę uderzyło w szyby, nie przynosząc jednak specjalnej szkody. -Specjalne tworzywo - wyjaśnił Derek. - Kuloodporne i w ogóle. Przejechaliśmy przez zdziczałe stado wyjących bab. Na przedniej szybie roztrzaskało się coś w rodzaju słoika farby. I urwały tylny zderzak, ale nie zdołały złapać za samochód i pokołysać nim, jak to się czasem zdarza. Wjechaliśmy w dolinę. Pośrodku świecił się jasno jeden spory punkt. Gdy z bliska okazało się, że to nieduża fabryczka. Nikt jej nie gasił. Derek wpadł w szał. Wysiadł z samochodu i pobiegł miedzy zabudowania. Wrócił po chwili w towarzystwie jednego faceta. -Gdzie reszta? - zapytał. -Wszyscy uciekli - ponuro odpowiedział zagadnięty. - A szef został i teraz jest w szpitalu. Hrabia wyrzucił z siebie długie i niecenzuralne przekleństwo. Zaraz podjechał glinowóz. Wysiadło z niego dwu gliniarzy. -Pan jest szefem tego cyrku? - zapytał jeden z nich. -Tak. O co chodzi? Gdzie byliście, jak podpalano mi interes? -Twoje świnki harcują w pobliskim kombinacie warzywnym. Sami ich nie wyłapiemy. 443

-Jadę z wami. Miałem przenośne klatki - machnął ręką w stronę rozżarzonego do czerwoności blaszanego baraku - ale to już chyba nieaktualne. Tomaszu zostań z Mikołajem w samochodzie. Nie wychodźcie na wszelki wypadek. Masz tu pistolet - podał mi. - To gazowy. Postaram się niedługo wrócić. Wsiadł do radiowozu i tyle go widzieliśmy. -I co ty na to? -zapytałem - Mamy pilnować samochodu koło płonącej fabryki i fermy zarazem, podczas, gdy pan hrabia będzie polował na świnki morskie. -Każdemu co jego - powiedział filozoficznie. - Nie widać wrogów to skoczę się odlać. -Tylko wróć zaraz - poprosiłem. Zniknął za węgłem budynku. Wrócił po minucie. -Nie jesteś głodny? - zagadnął. -Trochę jestem, a co? Znalazłeś jakąś kanapkę? -Aha. Coś w tym rodzaju. Potrząsnął dwiema puszkami pasztetu. Wsiadł i zaczęliśmy oglądać nasz łup. Na wieczkach puszek był rysunek przedstawiający świnkę. Morską oczywiście. -Wolałbym chyba żaby z dwojga złego - powiedziałem. -A ja się poczęstuję. -No nie wiem czy rosyjskiemu szlachcicowi to wypada? -Ci Melechowowie których miałem w swojej rodzinie to chyba nie byli z tych opisanych w "Cichym Donie", czy gdzie tam. -Chyba w "Braciach Karamazow"? Dalszej naszej dyskusji o rosyjskiej literaturze przeszkodził powrót bojowniczek. -Jasna cholera! - wrzasnąłem zatrzaskując blokady drzwiczek. Zrobiłem to w ostatniej chwili bo zaraz potem wszystkie cztery klamki zostały oderwane metalowymi łomami. -Lepiej zapnijmy pasy - poradził.

444

Przekręciłem kluczyk w stacyjce i wcisnąłem gaz do dechy. Koła zawyły wściekle, ale nie dotykały już ziemi. Banda uniosła samochód i zaczęła nim kiwać. -Nie lubię huśtania - poskarżył się. -Tylko nie zwymiotuj, bo nie mamy jak otworzyć okna! Wytrzymaj jeszcze chwilę. Zaraz się zmęczą. Nie zmęczyły się. Przyniosły jakichś cegieł i oparły wóz na nich, tak, że koła nie dotykały ziemi. Wyłączyłem silnik. -Czy rosyjski szlachcic powinien się bać? - zapytał. -Każdy może się bać, ale nie należy okazywać strachu. A zwłaszcza wrogom. Zresztą podobno nie jesteś z tych Melechowów? -Nie, ale po kądzieli jestem Orłow. Baby odkręciły nam koła a potem znowu zaatakowały szyby. Tym razem waliły siekierami. -Ja chcę żyć. -Nic nam nie grozi. Jesteśmy nieletni, co więcej nie jesteśmy nawet spokrewnieni z Derkiem. Jeśli zechcą nas na przykład spalić to otworzymy drzwiczki. Trudno. Może nie będą bardzo nas biły. -Chciałbym podzielać twój optymizm. -Można się tego nauczyć. Nie pękaj. Z każdej sytuacji musi być jakieś wyjście. Szyby wytrzymały. Za to wyrwały nam klapę od bagażnika. -Taki piękny wóz - westchnął. -Na pewno był ubezpieczony. Maska też się poddała. Zaczęły wyszarpywać wnętrzności auta. Nadjechał radiowóz. Czterej gliniarze próbowali dostać się do nas waląc pałkami w tłuszczę ale zostali rozbrojeni obdarci z mundurów i musieli się wycofać. Kilka bab tańczyło nam po dachu, który wgniatał się coraz bardziej. Nadjechał wóz ekipy telewizyjnej. Kręcili nas! Dach był coraz niżej. -Wkrótce będziemy się musieli położyć na podłodze -powiedziałem - ważne, żeby szyby nie puściły. A raczej ich obramowania.

445

Mikołaj był blady. -Co nam zrobią jak nas wyciągną? -Może zgwałcą? -Zgwałcą? Nie żartuj. -Co mylisz o tej rudej? Ta ruda o masie chyba ze sto pięćdziesiąt i dziurawych zębach zaglądała przez okienko. -Nie strasz mnie! Nie chcę! -Może nas wykastrują zamiast gwałcić? Zobacz, gliny wezwały posiłki. Faktycznie nadjechało jeszcze kilka radiowozów. Gliniarze dzielnie natarli pałami. Część bab aresztowano, reszta zwiała. Odblokowałem zamek i otworzyłem drzwi. Były strasznie pokiereszowane ciosami siekiery, ale wytrzymały. Mikołaj wysiadł pierwszy. -Jak było tam w środku? Nie bałeś się? - do samochodu przepchali się dziennikarze. Przełożyłem mu ich pytanie. A potem jego odpowiedź. -Ja, rosyjski szlachcic, nie wiem co to lęk. Wychodziłem cało już z gorszych opresji. Zaraz potem przyjechał Derek i reporterzy rzucili się do niego. Zbył ich szybko i podszedł do samochodu. -O job twoju, - jęknął. - Moja pancerka. Wóz faktycznie nie nadawał się już do niczego. Silnik i inne takie zostały wyrwane, koła odkręcone i wrzucone do ognia. Szyby wprawdzie całe, ale szpetnie zarysowane. Karoseria porozgniatana siekierą. Dach wgnieciony do środka. -Próbowałem zwiać, ale zaskoczyły mnie - powiedziałem. -Nie rób sobie wyrzutów, był wysoko ubezpieczony. No trudno idziemy na dworzec. Wrócimy koleją. Wyciągnął z kieszeni telefon komórkowy i zadzwonił do swojego agenta ubezpieczeniowego. Gadał chwilę po czym schował go do kieszeni. Zebrał garść 446

drobiazgów i ruszyliśmy polną drogą przez łąki. Do dworca był spory kawałek. Na pociąg musieliśmy czekać kilka godzin. Wreszcie przyjechał. Zajęliśmy sobie pusty przedział i pojechaliśmy. W zmierzchu widać było niewielkie świetliste punkciki samotnych farm, a potem wjechaliśmy w lasy. -Jak świnki? - zapytałem. -Gwardia narodowa zajmie się ich łapaniem - odpowiedział. - Ale będę miał niezły przechlap. Tak łatwo mi tego nie puszczą płazem. Z dworca do Derka dojechaliśmy taksówką. Około jedenastej w nocy zadzwoniła księżniczka. -Pokazali was w telewizji - powiedziała. - Co tam u was tak wesoło? Derek wyjaśnił jej pobieżnie przyczyny krachu swojego świńskiego interesu. Potem wdał się w pogawędkę z księciem. A my poszliśmy spać. * -Czegoś tu nie rozumiem - powiedziała Łucja. Szaman uniósł pytająco brwi. -Jeśli potraficie znaleźć echo myśli tego jednego i podążyć za nim tak, żeby go zobaczyć, to dlaczego nie jesteście w stanie znaleźć innych? Szaman w zadumie popatrzył na zachodzące słońce. -Duszę jest bardzo trudno wygnać z ciała. Na astralnej wędrówce przechodzi do nie - miejsca. -Gdzie? - zdumiał się Semen. -W miejsce leżące poza czasem, poza przestrzenią. Spędzałem tam godziny by powrócić do rzeczywistości minutę po jej opuszczeniu. I spędzałem tam minuty, by powrócić po kilku dniach. Jest jak wagon kolejowy jeżdżący w kółko. Odchodzi i wraca, każdy ma tam blisko. Zawinięta czterowymiarowa rzeczywistość wytwarza bąbel. Czas przestaje płynąć. Wzorzec energetyczny może się utrzymać, lecz najczęściej jest niezdolny do działania. Na polu bitwy, dysponując zbędną energią umierających stworzono enklawę Ozark, w której obce dusze czekają na sąd wedle praw ich planety. Semen wytrzeszczył oczy.

447

-Chcesz powiedzieć że ktoś dysponujący wiedzą tajemną użył energii mordowanych ludzi żeby uwić sobie gniazdko w czwartym wymiarze? -W części trójwymiarowej przestrzeni oddzielonej od nas fałdą czwartego wymiaru - wyjaśnił Szaman. - Aby się tam dostać trzeba posiadać anomalię wzorca energetycznego. Czy też jak powiedzieliby moi mistrzowie i nauczyciele - skazę duszy. Tylko nieliczni mogą przejść do tamtej przestrzeni. Szaleńcy, wariaci, narkomani w ostatnim stadium nałogu. Gdy śnimy znajdujmy się w połowie drogi. Na stoku fałdy. -Indiańskie zabobony - mruknął Strażnik Ducha i uśmiechnął się. -Mówiłeś, ze odnaleźliście nasze dusze błąkające się w ciemnościach? - zagadnął Semen. -Tak. Wyrwało was trochę za daleko. Zabijając ludzi przejąłeś mimowolnie nieco ich zbędnej energii. Tak jest zawsze u morderców. Seryjni rzadko wpadają w ręce wymiaru sprawiedliwości. Nadmiar energii niszczy im mózgi. Zazwyczaj dusza zaczyna im uciekać z ciała w najmniej stosownych momentach i wpadają pod samochody, czy wychodzą oknem, myśląc że to drzwi. Dlatego my Indianie mówimy, że na każdego kto zabił, czeka już miejsce... -Energia się przykleja. Jaka energia? Skoro dusza to wzorzec energetyczny... -Dusza kryje się w mózgu - Strażnik ducha dotknął dłonią czoła Łucji. - Po śmierci energia umysłu ulatuje do świata nagrody, lub do miejsca kary. Pozostaje energia która podtrzymywała życie w organizmie. Szuka nowych struktur. Dlatego zboczeńcy czasami przeżywają orgazm zabijając ofiary, a potem przez jakiś czas czują się pobudzeni. -A jeśli zabiło się kogoś przypadkowo albo w sytuacji bez wyjścia? - zapytał Semen. -Wówczas istnieje szansa, że nadmiar energii rozproszy się zanim uszkodzenia twojego wzorca staną się nieodwracalne... 20 sierpnia sobota. Sztokholm. Obudziłem się o szóstej rano. Byłem wypoczęty i gotów do dalszych działań. Wydarzenia dnia poprzedniego wydały mi się snem. Polowanie na świnki morskie? Dewastacja samochodu... Tak, to musiał być sen. Mikołaj i Derek wstali wkrótce później i zasiedliśmy do śniadania które przygotowała ta sympatyczna Azjatka. Nie wiem skąd się wzięła, ale może wcześniej miała wolne. -Trzeba będzie posłuchać dzisiaj telewizji, to może nas jeszcze raz pokażą zaproponował Mikołaj. 448

-Tobie też śniło się to samo co mnie? - zdziwiłem się. -To nie był sen - powiedział Derek, - choć lepiej by było. -Co porobimy? -Hans nie dzwonił. Jedziemy na lotnisko i zostaniemy tam aż do skutku. Choć pewnie dopiero jutro można się go spodziewać. Po śniadaniu kicia przyniosła samowar i pieróg. Derek pił herbatę jak rosyjski drobnomieszczanin. Nalewał sobie na spodek a potem przepuszczał przez trzymaną w zębach kostkę cukru. Poczułem, że stopniowo mój stosunek do niego zmienia się. W opowieściach Maćka to był ktoś. Dzielny zachodni wywiadowca uciekający po dachach, strzelający do gliniarzy, a teraz miałem przed sobą kompletnego świra, który hodował świnki morskie, pisał głupie książczydła i pijał herbatę, jakby nie wiedział co to jest szklanka. Stracił wiele w moich oczach. Pojechaliśmy na lotnisko starą i rozklekotaną wołgą która miała ogniście czerwoną tapicerkę w małe złote sierpy i młoty. Pewnie zdobyczna. Z samolotu z Rygi nie wysiadł nikt, kto choćby przypominał Hansa i Zinę. Zaraz potem w kieszeni hrabiego zadzwonił telefon. Odebrał a potem podał mi. -Do ciebie - wyjaśnił. -Halo? - zagadnąłem. -Maciej Wędrowycz się kłania - usłyszałem kpiący lekko głos mojego kumpla. -No cześć. Co tam u ciebie? -Wręcz wspaniale. Pełen odlot. Księżniczka poprawiła się przez ten rok na lepsze. Stała się w pewien sposób milutka. -Ty uważaj, bo szable lub pistolety. -Wiesz, że ma twoje zdjęcie na nocnej szafce? -Wolne żarty. -Słowo honoru. -Słowo h u m o r u. Fajnie. A Margarietta? -Hy! Gdyby nie Sylwia to chyba bym spróbował założyć nową dynastię Wędrowyczów. -O! A kto twierdził, że rasa ukraińska musi być czysta? 449

-Ja? -A kto mówił, że jest najpierw Ukraińcem a dopiero potem człowiekiem? -Te. Bez imputowania mi takich tekstów. -Ty sobie amputowałeś pamięć. A tak swoją drogą... -Każdy naród powinien rozbudowywać swoją pulę genetyczną! Muszę kończyć, bo nie chcę obciążać gospodarzy rachunkiem, choć Mykoła daje mi znaki, że mogę sobie jeszcze gadać do woli. -To cześć. -Cześć - oddałem telefon hrabiemu. Popatrzył na zegarek. -Do czternastej jeszcze trochę czasu. Zwiedzimy jeszcze coś - zaproponował. W tym momencie wokoło wyrosło czterech rosłych facetów. -Pan Derek Tomatow? - zapytał jeden z nich. -Tak a o co chodzi? - Hrabia wyglądał na lekko zdenerwowanego. -Pański immunitet poselski został dziś rano cofnięty. Oto nakaz aresztowania podpisany przez prokuratora generalnego. Proszę zdać broń. Zostawiamy panu wolny wybór, czy chce mieć pan ręce skute czy nie. Mówili po szwedzku, ale wszystko zrozumiałem. -Klucze od domu i od samochodu - podał mi. - Zadzwońcie do emigracyjnej służby bezpieczeństwa. Telefon w notatniku w skrytce. -Tak jest. -Proszę oddać broń - powiedział policjant. Derek zdjął marynarkę i odpiął kaburę z jakąś straszliwą armatą. -I czekajcie na Hansa. Powinien się pojawić lub odezwać. Kujcie - powiedział po szwedzku do gliniarzy. Ale oni nie skuli go tylko wzięli delikatnie pod ramiona i wyprowadzili. -Co robimy? - zapytał Mikołaj.

450

-Możemy się przejść po muzeach. Najpierw musimy podzwonić. Zadzwoniłem do ochrany czy jak to się nazywało. Potem zadzwoniłem do księcia Sergieja i też mu o tym opowiedziałem. A potem poszliśmy sobie w miasto. Zaglądaliśmy do wszystkich napotkanych sklepów, toteż nie zaszliśmy daleko gdy trzeba było wracać. Samolotem nikt nie przyleciał ale miał być lot specjalny z Kijowa o dziewiętnastej. -Coś by się skonsumowało - zagadnął mój towarzysz. -Ja stawiam. Wymieniłem w banku trochę koron norweskich na miejscową walutę. Zaprosiłem go do niedużej pizzeri gdzie siedzieliśmy i jedliśmy a potem podrywaliśmy dwie Szwedki, co jednak udało się aż za dobrze i odczepiły się od nas dopiero gdy wyjaśniliśmy, że jesteśmy radzieckimi szpiegami i przyjechaliśmy zlikwidować ministra spraw socjalnych, Zaowocowało to zabawnymi konsekwencjami, bo one się ulotniły, my dopiliśmy colę i też sobie poszliśmy, a w parę minut później z bezpiecznej odległości obserwowaliśmy ku swojemu zdumieniu jak do knajpki wtarga odział policji. -Cholera, uwierzyły? - nie mogłem wyjść ze zdumienia. -Lepiej nie podrywajmy już tubylek - zaproponował. Ponieważ tym o dziewiętnastej nikt nie przyjechał doszliśmy do wniosku że trzeba jechać do domu Derka. w domu było pusto i cicho, ale w salonie siedział w fotelu jakiś chłopak. Poznałem go, mimo, że nie miałem jeszcze przyjemności poznać go osobiście. Na nasz widok wstał. -Mikołaju, jeśli możesz mnie przedstawić. -Tomaszu, jeśli mogę, to jest jego wysokość... -Krócej proszę - machnął ręką gość - Jesteśmy sami. -To Henry Gagarin. Książę, to jest Tomasz Paczenko. Wymieniliśmy uścisk dłoni. -Miło mi poznać osobiście - powiedział. - A tak przy okazji to musimy porozmawiać na osobności. -Jestem do dyspozycji.

451

Z przyległego pokoju przyraczkował dzieciak. Był mały, trochę zezowaty, ale miał piękny szary odcień oczu i sprawiał wrażenie milutkiego. Wyglądał na jakieś półtora roku. -Kto to? - zdziwił się Mikołaj. -Hmm. Umówmy się że go tu nie było? -Co wasza wysokość knuje? Eksperymenty na ludziach? -Ależ uchowaj Boże! Żadnych eksperymentów na tym biedaku. Prędzej by mi ręka uschła. Po prostu musiałem go tu przywieźć. Ta sympatyczna, jak-jej-tam-na-imię derkowa służąca zajmie się nim do jutra, kiedy to przyjedzie opiekunka. Nieważne. Nic mu się nie stanie o ile nie dziabnie go KGB. Zresztą wśród naszych też wielu chciałoby go zabić gdyby wiedzieli o jego istnieniu. Nic więcej. Tomaszu, można cię prosić na stronę? -To może ja lepiej wyjdę - zaproponował mój kumpel. -Nie chciałbym cię wyrzucać. To po prostu taki drobiazg z dziedziny medycyny. Tajemnica lekarska. OK? Wyszedł. Dzieciak wstał pomagając sobie fotelem i popatrzył na mnie z zaciekawieniem. Na lewym policzku miał niewielkie znamię. Taką czerwoną plamkę. -Co mu się stało? - zapytałem. -To stygmat. Nieważne. -Wybaczcie. -Cała przyjemność po mojej stronie. Teraz do rzeczy. - Wyciągnął z teczki zdjęcie rentgenowskie. - Mamy tu bardzo ciekawy przypadek medyczny. -Podwojone żebra? To się zdarza. -Oczywiście. Raz na pięćdziesiąt, sześćdziesiąt tysięcy urodzeń. W większości przypadków oba po tej stronie co prowadzi do wytworzenia jednolitego bloku kostnego uciskającego serce, jeśli oczywiście po tej stronie i zgonów we wczesnym dzieciństwie dzięki czemu istnieje spora wykrywalność. Raz na kilka przypadków może być symetrycznie. Najczęściej jedno jest niedorozwinięte. -I co jeszcze odbiega od normy? Bardzo jestem zmutanciały?

452

-Reszta wygląda prawie normalnie jeśli pominiemy taką ilość płytek krwi, że powinno ci zakrzepnąć w żyłach, inne kształty większości narządów wewnętrznych, cztery nerki zamiast dwu... -Na ile to normalne u ludzi mojej rasy? - zapytałem patrząc odrobinę wyzywająco. -W normie. Migotki uwolnione? Ach. Może chcesz szkła kontaktowe? -Nie uskarżam się na wady wzroku... -Kosmetyczne. Pozwoliłyby ukryć kształt źrenic. -Chyba nie potrzebuję... Tak wyglądam bardziej tajemniczo. Uśmiechnął się. -Księżniczce tym nie zaimponujesz. Widywała już takie oczy. Jak sobie życzysz. Chciałbym, gdybyś kiedyś zabłąkał się do Tromso, prosić cię o wykonanie u mnie topografii komputerowej. Badania DNA muszę chwilowo odłożyć, choć wychodziły ciekawe rzeczy. -Na przykład? -Muszę najpierw mieć pewność. Kiedyś mi się wydawało, że posiadam w swoich zbiorach idealny przykład zestawu genów człowieka, to znaczy mój własny, ale jak się wydaje są jeszcze lepsze. Jeszcze jedno. Tak mi się coś nasunęło gdy patrzyłem jak mrugasz. Przysiadł się do mnie i trącił palcami moje rzęsy. -Odruchowe mrużenie oczu. Złapał mnie za rzęsy palcami. -Mrugnij teraz. Wykonałem polecenie zastanawiając się jednocześnie jakby go tu kulturalnie posłać do diabła. -Tak jak myślałem - rozczarował się. -Gdybyście mogli książę puścić moje oczy. Co chcieliście sprawdzić? - zapytałem. - Tak lepiej? - strzeliłem migotkami. Uśmiechnął się i skinął głową.

453

-U ludzi bywają podwójne powieki? - zapytałem. -U ludzi nie. Ale u koni. Spodnia powieka, bardzo cienka. Służy do usuwania z oka owadów, ziaren piasku i tym podobnych. Widzę, że wiesz. -Zuriko Amiredżibi wspominał. U koni? -To mogłaby być mutacja - powiedział w zamyśleniu, - tyle tylko, że w przypadku mutacji następuje zmiana cech już istniejących lub powstanie całkiem nowych. Powtórzenie cechy ograniczającej się do jednej rodziny zwierząt, u innej, ewolucyjnie zupełnie odmiennej, jest praktycznie niemożliwe. -No cóż nie ja jestem ekspertem od genetyki. -Mi też jeszcze trochę brakuje ale... To może być wynikiem tylko dwu możliwości. Albo głęboka ingerencja w geny i dodanie niektórych cech innych gatunków dla zwiększenia odporności organizmu, albo wynik zupełnie innej drogi ewolucyjnej. -To znaczy? -W warunkach zbliżonych do ziemskich przy niezwykle podobnej historii... Nie to niemożliwe, chyba że nastąpiła by ukierunkowana ewolucja na bazie eohippusa, ale wówczas nie wyszedł by organizm do tego stopnia homoidalny. Co tu dużo mówić. A może ewolucja wspomagana? W jego słowach był chaos ale coś przebijało. Jakby głębsza myśl. -No cóż. A tomograf pozwolisz sobie zrobić? -A dlaczego nie? Nie mam nic do ukrycia. Sam jestem ciekaw. -Pogadamy jak porównam twój tomograf i strukturę DNA. Nie sadzę, żeby wystąpiły inne zmiany, ale to ciekawe. -Oczywiście. Przyszła służąca Derka i zajęła się chłopcem. My zaś usiedliśmy we trójkę w bibliotece. Książę Henry wyglądał na zmęczonego ale widać było, że chce mu się pogadać. -No i jak wam się tu podoba? - zagadnął ni w pięć ni w dziewięć. -Niezłe miejsce, żeby mieszkać - zauważył Mikołaj. - Czyżby się wam nie podobało?

454

-Jadę jutro do Kanady. Niestety nie mogę zabrać was ze sobą ale szczerze was zachęcam do odwiedzenia tego kraju w przyszłości - powiedział a potem przysnął. Powieki opadły mu. Otworzył jeszcze na moment oczy, ale już nic nie widział. Z trudem dobudziłem go na tyle, żeby poszedł do jednego z pokoi gościnnych. Tam zwalił się na łóżko jak podcięty i natychmiast zapadł w sen. Wróciłem do kumpla. -I co powiesz? - zagadnąłem. -Lepiej nie pytaj bo zaraz obaj chlapniemy jak on. -Może się zmęczył. Jechał wiele godzin. I z dzieciakiem w koszyku. -Mógł przylecieć samolotem. Ciekawe swoją drogą co to za chłopaczek. Operacja "Wskrzeszenie"? Rusz swoim mózgiem za milion IQ to może coś wymyślisz. -Chyba wymyśliłem, ale niezbyt mi do tego pasuje kilka elementów. Ile lat ma książę? -Coś mi się obiło o uszy, że dziewiętnaście. -A od ilu lat zajmuje się genetyką? -Od czterech? Chyba tak. -Chłopaczek ma około półtora roku. Może rok i dwa trzy miesiące. To trudno określić. Do tego dziewięć miesięcy... -Liczmy dwa lata. -Nie, to by się nie udało. -Powiedz wreszcie co masz na myśli. Podszedłem do regału. Wyciągnąłem z niego album o carskiej rosji przekartkowałem go i otworzyłem na fotografii przedstawiającej Mikołaja II-go w wieku lat dwu. -I co ty na to? - zapytałem. -Jasna cholera! -Nie. Przyjrzyj się dokładniej. Podobieństwo jest tylko powierzchowne. Nie jest to klon wykonany z materiału genetycznego ostatniego cara Rosji. Przyglądał się dłuższą chwilę.

455

-Masz rację - stwierdził. - To nie on, choć na pierwszy rzut oka tak wygląda. -To musi być coś innego. Tu chodzi o coś innego. -Może pomajstrować przy komputerze hrabiego? -Nie możemy pozwolić sobie na taką nielojalność. Chodźmy spać. Już dziesiąta a jutro znowu nas czeka czekanie na lotnisku. Nie zawracajmy sobie głowy ich problemami. Umyłem się starannie, bo znowu prześladował mnie delikatny koński zapach. Chyba wiedziałem, dlaczego hrabia zawsze używał nieco zbyt dużo wody kolońskiej. Woń nie była przykra, ale denerwowało mnie, że nie mogę jej usunąć. Wreszcie zapadłem w sen, zawinięty w jedwabną pościel. Obudziłem się w nocy i nieoczekiwanie uświadomiłem sobie, że chłopczyk przywieziony przez księcia Henry'ego miał klinowate kocie źrenice...

[TU MÓGŁ BYĆ BŁĄD W PLIKU] 21 sierpnia niedziela, Sztokholm, Szwecja. Obudziłem się o dziewiątej i umywszy i przebrawszy zszedłem na parter. Książę Henry siedział w salonie na fotelu i w zadumie popijał herbatę. -Witaj Tomaszu - powiedział na mój widok. - Za dwadzieścia minut sam bym was obudził. -Wasza wysokość, poczytałbym sobie to za nadmiar... -Przecież umiesz mówić zupełnie normalnie po rosyjsku, a jednak za każdym razem gdy sobie przypomnisz, zaczynasz mówić stylem tak wzniosłym i patetycznym, że aż się zimno robi. -Wybaczcie. -Poczytaj sobie - pchnął w moją stronę gazetę. Wziąłem ją do ręki. Była po szwedzku, ale wyraźny tytuł od razu rzucił mi się w oczy i nawet zdołałem go zrozumieć. "Radziecki detektyw dr Klaus Rauber odszukał czternastowieczne ikony!" Dalej ciągnął się długi i nie całkiem dla mnie zrozumiały opis, jak to przyjechał i po uzyskaniu błogosławieństwa miejscowej policji, capnął dwu złodziejaszków i pasera, który chciał od nich kupić kradzione ikony. ZSSR zażądał ekstradycji wszystkich trzech.

456

-Wydadzą ich? - zapytałem. -Myślę, że po cichu tak. A sowieci już im wlepią po dwadzieścia pięć lat z artukułu o ochronie dóbr kultury. -Sporo. -Mało. Gdyby trafili na mnie zbiłbym ich jak wściekłe psy. -Wasza wysokość, uczycie się na lekarza. -To prawda, lekarz nie powinien zabijać ludzi. Człowiek podnoszący rękę na drugiego człowieka podnosi ją na wizerunek Boga, na obraz którego człowiek został stworzony. Jednak to oni pierwsi podnieśli rękę na relikwie, do których modliło się dziesięć, piętnaście pokoleń ludzi. Na ikony, które przetrwały tyle lat władzy bolszewików. A odnośnie strzelania do ludzi, to wcześniej czy później mogą przyjść tacy, którzy zechcą cię zabić. Co wówczas zrobisz? Jasne, że możesz odsłonić koszulę na piersi i czekać na strzał. Aby tak ładnie zginąć trzeba wielkiej odwagi, ale z drugiej strony tak nie wolno robić. "Bo gdy obrońca domu leży martwy, nieprzyjaciele wchodzą do środka i zabijają jego żonę, dzieci, gości, którym udzielił schronienia pod swoim dachem". Jak to słusznie zauważył car Włodzimierz, gdy przychodzą, trzeba walczyć. Nie wierzyć, że zostawią resztę w spokoju. Za swoją rodzinę każdy musi przyjąć odpowiedzialność. A Bóg po śmierci nas będzie sądzić. Czy miałeś rację pozwalając, aby odebrano ci życie po chrześcijańsku, czy walczyłeś jak lew w obronie tych, których powierzono twej pieczy. I ewentualnie, choć to straszna praktyka czy sam nie skróciłeś ich życia, aby nie wpadli w ręce wroga. Mam nadzieję, że wierzysz w życie wieczne? -Tak. Jestem wprawdzie katolikiem i nie mam możliwości odbywania tu praktyk religijnych, jednak... Pokiwał głową ze zrozumieniem. -Wiesz jak zabili ostatniego księcia Amiredżibi? Tego po którym imię i nazwisko nosi nasz drogi przyjaciel? -Nie mam pojęcia. -Wykorzystali jego ciekawość. Wyobraź sobie jechał autostradą przez wielkie prerie, gdy w samym środku bezludnej i całkowicie pustej krainy zobaczył stojące na szosie łóżko z leżącą w nim dziewczyną. Gdy zatrzymał samochód i wysiadł, aby na to popatrzeć, wybuchła bomba. Gdy kiedyś będziesz jechał samochodem i zobaczysz coś dziwnego nie zatrzymuj się. Nawet jeśli zerwałbyś wszystkie kontakty z nami, to jesteś wrogiem sowietów za samo swoje nazwisko. Za swoich przodków, którzy stali na straży cywilizacji w najstraszniejszych godzinach. Za to, że ty też kiedyś mógłbyś być dla nich zagrożeniem. 457

-A gdybym chciał zmienić nazwisko? -Można zmienić nazwisko, ale nie to kim się jest. Można zmienić rysy twarzy, ba nawet odciski palców. Nasi uczeni już nad tym pracują. Ale zdradzi cię cokolwiek. Gest, odruch rzucenia się na pomoc ukochanej osobie. Telegram z gratulacjami. Kropla krwi z twoim kodem genetycznym. Zuriko poszedł dalej. Przestudiował wszystkie wspomnienia o swoim zmarłym przyjacielu, po czym wyuczył się tego jak roli granej w teatrze. Zmienił skalpelem rysy twarzy. Stał się tym, za kogo chciał uchodzić. W jego imieniu dokonał zemsty. Zmienił swoje zainteresowania. Dokonał wskrzeszenia nieboszczyka do tego stopnia, do jakiego to było możliwe. Jeśli ty kiedyś zginiesz, może znajdzie się ktoś, kto skorzysta z prawa o nazwiskach i spróbuje wskrzesić ciebie. Albo ja będę już umiał przeskoczyć tyle problemów, z którymi teraz sobie nie radzę, że wyklonuję cię z jednego skrawka ciała. -Chłopiec, którego wczoraj widzieliśmy jest klonem cara Mikołaja Aleksandrowicza? -Klonowanie ludzi jest niemożliwe. Na razie. Poza tym nie mam skąd wziąć materiału genetycznego cara. -Niezależnie od tego, kim jest, narażacie go na śmiertelne niebezpieczeństwo. Ten dom jest zapewne obserwowany... -Nie da się tego wykluczyć. Kilku najbardziej nachalnych obserwatorów trzeba było zastrzelić ale nie sądzę, żeby zrezygnowali. Derek był torturowany. Obcinali mu ręczną piłą palce u nóg. Jeden po drugim. A on nic nie powiedział. Piłowali mu zęby pilnikiem, a on nadal milczał. Gdyby jednak postawiono przed nim jego syna i jemu to robiono to najtwardszy człowiek może się załamać. -On jest synem Derka? -Można tak powiedzieć. Skąd wiedziałeś? -Oczy. Klinowate źrenice. No i jest do nas podobny... -Powiem tak. Hrabia Derek miał kiedyś chwilę załamania. Od tamtej pory nie jeździ konno, stara się też nie zbliżać do koni. Mówię ci to bo i tak kiedyś byś się tego od kogoś dowiedział, a musisz wiedzieć co ci grozi. Popatrzyłem na niego nic nie rozumiejąc. Nagle jakby otworzyła się jakaś klapka w moim mózgu. -On nie miał matki? - zapytałem. - Derek go ...z klaczą? Kiwnął poważnie głową.

458

-To właśnie mnie w was przeraża - powiedział. - Obłędna obca biologia. Krew, która w zależności od nieznanych czynników zachowuje się zwyczajne albo jak biologiczna trucizna infekująca dowolne tkanki. Błyskawiczna regeneracja tkanek, łącznie z tkanką nerwową. Samoczynne powracanie do życia nawet w przypadku śmierci klinicznej. Telepatia... A to tylko część zagadek. -Czy to możliwe... -Znam człowieka który odbierał poród. Omal od tego nie zwariował. Nikt się nie spodziewał czegoś takiego, zwłaszcza Derek. Owszem zgodność niektórych tkanek ale... Wzdrygnąłem się. -To kim on jest? -Człowiekiem - wzruszył ramionami. - No prawie. Klinowate źrenice. Jakim cudem tego nie wiem, konie mają przecież normalne oczy, o słabo oddzielonej źrenicy... Ma też migotki, jeśli chodzi o rozwój psychofizyczny, to nie odbiega od przeciętnego ludzkiego niemowlęcia. Tyle tylko że nie choruje. Wcale. A jak z regeneracją urazów? Zamyślił się. -Nie sprawdzaliśmy. Ale pewnie macie wszyscy trzej zbliżoną. Na dobrą sprawę ty powinieneś nie żyć. Widziałem rentgen twojego mózgu, robiony dwa lata temu. Rozległe krwiaki, zwapnienia, obumarłe, pokurczone tkanki. A wśród tego fragmenty odrastające... Ewolucja na ziemi poszła w tym kierunku, że uszkodzenia układu nerwowego eliminują człowieka lub zwierzę z puli genetycznej. Gdyby tkanka nerwowa się regenerowała, to ryzyko błędu przy otworzeniu byłoby widocznie zbyt duże. Bardziej opłaca się zlikwidować osobnika uszkodzonego. U was jest inaczej. -Jesteśmy kosmitami? -Tego właśnie nie możemy być pewni. Cząsteczki DNA zbudowane są tak samo jak ziemskie. Występują u was identyczne geny. Chcę też porównać występujące w waszych tkankach proporcje podstawowych izotopów, ale do tego trzeba zdobyć naprawdę stare próbki. Sądzę, że te właściwości wynikają z istnienia w waszych tkankach symbiotów. -To znaczy? -W twoje krwi istnieją zielone i fioletowe ciałka o bardzo złożonej strukturze. Fioletowe zatrzymują ogromne ilości tlenu. Zielone wykryliśmy także w 459

komórkach. Tworzą tam coś w rodzaju przestrzennej sieci. Szczególna ich koncentracja występuje w miejscach uszkodzeń... -Naprawiają nas? -Tego nie udało się jednoznacznie potwierdzić. Zuriko wstrzykiwał próbki krwi Derka królikom. Skończyło się to dla królików fatalnie. Nie będę raczej opowiadał. -A gdyby tak wstrzyknąć ludziom? -Oho, obudził się w tobie eksperymentator. Zanim nie sprawdzimy co właściwie stało się z królikami, nie będziemy tego próbować. -Jakiś Wichrow podłubał u was w komputerze - przypomniałem sobie. - Doktor Rauber mówił o tym Derkowi. -To co ukradł było specjalnie przygotowane do tego celu. Nasz plan jest prosty. Stworzyliśmy bazy danych. Różne. Dostęp do naszych komputerów jest bardzo trudny ale są podłączone do sieci więc umiejętni hackerzy, a jest takich kilku, dobierają się do nich co jakiś czas i sprzedają szpiegom to, co wygrzebią. My zaś dbamy tylko o to, aby wygrzebywali kąski stające kością w gardle. Na przykład kupowaliśmy orzeszki ziemne z zachodniego Kazachstanu. Tysiąc pięćset kilogramów i trafiały, z zachowaniem ścisłej tajemnicy oczywiście, do Tromso, ale nie do mnie a do stoczni remontowej jachtów. To było bardzo pouczające. Wokoło stoczni snuły się dziesiątki agentów. Same asy. Pewnie myśleli, że mamy tam pod spodem tajne laboratorium, a my przerobiliśmy to na masło fistaszkowe. Sieczka ale tak zrobiona, żeby przypominała węzeł gordyjski. Oczywiście jeśli w tym pogrzebią, zauważą, że to lipa. W ten sposób, to co istnieje, można podczepić pod to, co zweryfikowano jako zmyłkę. A prawdziwych badań mamy nadzieję nie poznają nigdy. -Może wam trochę wymyśleć? -Jeśli masz ochotę to chętnie coś weźmiemy. Pod warunkiem, że będzie wiarygodne. Żadna tam operacja "Wilczy Szaniec". -Co to było? -Raport odnośnie nawiązanych przeze mnie kontaktów z neonazistami i wspólnej pracy nad wyklonowaniem Adolfa H. Ale trzymam cię zabawiając głupstwami a ty bez śniadania. Zaraz po śniadaniu pojechaliśmy. Książę pojechał z nami dla towarzystwa. Oczywiście tym o dziesiątej nikt nie przyleciał. Mikołaj był załamany. -To już koniec - powiedział. - To się nie mogło udać. 460

-Nie załamuj się - powiedział Henry. - Wielokrotnie tak czekano na Hansa a on zawsze się pojawiał, często nawet od drugiej strony niż się go spodziewano. Zdradziło go rozbawione spojrzenie. Odwróciliśmy się jak na komendę. Za nami stał wysoki mężczyzna, o płowych włosach i przenikliwym zimnym spojrzeniu błękitnych oczu. Popatrzyłem na niego i stwierdziłem, że nie ma twarzy. Jego wygląd był cudownie przeciętny. Wystarczyło na sekundę odwrócić wzrok, by natychmiast zapomnieć jak wygląda. Obok niego stała dziewczyna. Niewysoka o ciemnych dość krótko przyciętych włosach i ogromnych oczach dodatkowo jeszcze rozciągniętych przez silne szkła okularów. Na brodzie miała sznureczek plamek mlecznobiałej skóry. Jakieś takie drobne odbarwienie. Nie była nawet bardzo ładna, ale przepełniało ją jakieś wewnętrzne ciepło. A tego się nie spotyka tak często. Mikołaj wyciągnął ręce i wpadła mu w ramiona. -Nie ładnie panie Hans tak zaskakiwać ludzi - powiedział Henry z przyganą. Mogą się od tego robić nerwice. -Wasza wysokość nie cieszy się, że w ogóle przyjechaliśmy żywi? To była moja ostatnia misja. Ale cieszę się, że was widzę. Jako specjalista od tego z czego zbudowany jest człowiek powinniście znać się trochę na chirurgii? -Trochę tak, a co? -Coś jej się porobiło z łokciem. Mieliśmy bardzo wesołe przygody. Bardzo wesołe. Nic tylko siąść i płakać. Co z Derkiem? -Aresztowany. Zdaje się, że w końcu go zjedli. Czynimy starania, żeby go wyciągnąć. Powinno się udać. -Świetnie. Jedziemy do niego czy do mnie? -Chyba do niego. Więcej pokoi dla gości. -Tomaszu - zwrócił się do mnie Mikołaj. - Pozwól sobie przedstawić. To moja przyjaciółka Zinajda Goczołkowidze. Zino, to Tomasz Nikitycz Paczenko. -Bardzo mi miło - powiedziała nieco speszona. -Mnie również. Przedstawił jej księcia Henry'ego. To ją jeszcze bardziej speszyło. Poczułem niedosyt. Wyobraźnia moja uczyniła z tej sceny pompatyczne widowisko a tymczasem wszystko przebiegało tak zwyczajnie. Zbyt zwyczajnie. I nagle poczułem ochotę, żeby rzucić się do ucieczki i zatrzymać dopiero u siebie w Bodo. Mikołaj zaprosił przyjaciółkę gestem do samochodu. Usiadła pośrodku siedzenia.

461

Ja usiadłem po jej jednej stronie, a on po drugiej. Hans siadł za kierownicą a książę obok niego. -Jak ci się tu podoba? -zagadnął Mikołaj. -Nie, nie, - zaprotestował Hans- nie pytaj dziewczyny, która przebywa w jakimś kraju od czterech godzin o to jak jej się podoba, czy nie podoba. Zapytasz ją o to za tydzień. -Ładnie tu - szepnęła spuszczając oczy. - Dokąd jedziemy? -Na razie do domu jednego znajomego szwedzkiego parlamentarzysty wyjaśniłem. - Wykąpiesz się, prześpisz, bo widać, że nie miałaś ostatnio okazji a potem chyba pojedziecie na północ. -Jutro, może po jutrze - powiedział Mikołaj beztrosko. - Kupimy sobie bilety na pociąg... -Najpierw trzeba będzie zalegalizować jej pobyt -zaprotestował Hans. Dokumenty, które jej wydrukowałem w Warszawie nadają się po kiwania polskich celników i do niczego poza tym. Derek nie powinien mieć z tym kłopotów. -Derek już ma kłopoty - przypomniałem. -Racja. Może więc przerzucimy ją samolotem do Mo i niech ten drobny problem spadnie na głowę naszego drogiego Serżo? -Więc jednak odnalazłeś swojego wuja? - zapytała. - Pan Hans wspominał mi wprawdzie... -Odnalazłem. Zajmie się nami. O nic nie musisz się kłopotać. Kiwnęła głową. -Źle ją usadziłeś - zrugałem go widząc jak Zina rozgląda się wokoło. - Trzeba było koło okna. Uśmiechnęła się do mnie. Z ufnością, choć ostrożnie. Dojechaliśmy. Pomogłem jej wysiąść. Weszliśmy po schodkach. Otworzył Derek. Widać już go wypuścili. -Panna Zinaida - ucieszył się na jej widok. - Zapraszam do środka. Przedstawiłem go jej. Speszyła się jeszcze bardziej. Weszliśmy. Widok wnętrza był dla niej szokiem. Willa była urządzona podobnie jak umysł hrabiego. Obrazy na ścianach, rzeźbione drzwi wydarte z jakichś zamienionych w kupę gruzów

462

secesyjnych kamienic, rzeźby, fotele zachęcające do odpoczynku. Kolekcje białej broni wiszące na ścianach. Derek zaprowadził ją do jednego z pokoi gościnnych. -Tu jest łazienka - popchnął drzwi. - Możesz się umyć czy wykąpać, w zależności na co masz ochotę. Jeśli jesteś zmęczona i zechcesz się troszkę zdrzemnąć... machnął ręką w stronę łóżka. - Obudzimy cię na obiad. Co masz ochotę zjeść? -Wszystko - powiedziała z przekonaniem po raz pierwszy podnosząc głowę. Uśmiechnął się. -Wymyślimy coś. Co z twoim łokciem? -Troszkę wybity. -Książę Henry ci nastawi. On jest fachowcem wprawdzie od genetyki... -Hrabio - zaprotestowałem. - Przecież ona zaraz się przewróci i zaśnie. Derek uniósł ręce w obronnym geście i zostawiliśmy ją samą. -Trzeba jej kupić coś do ubrania - powiedział Hans. - Postradaliśmy bagaże za wyjątkiem jednego neseserka a z tego co wiem nie ma w nim nic co mogłaby na siebie włożyć. -Aż tak trudno było? -Gorzej Derek, znacznie gorzej. Ledwo się przedarliśmy górami przez granicę. Do Polski. Dwu wopistów omal nie zostało tam na wieczną wartę. -Omal? - zdziwiłem się. -Mam wstręt do zabijania, ostatecznie jestem historykiem z wykształcenia, a nie rzeźnikiem, ale oni nie mieli oporów. Dopiero jak podziurawiłem im nogi przestali się nas czepiać a Polacy to zwiewali aż się kurzyło jak tylko zaczęła się ta jatka. Za to później nabrali odwagi. Już myślałem, że się nie wyrwiemy. -Co dla niej kupić? - przeszedłem do konkretów. - I gdzie? -Wszystko co ci przyjdzie do głowy - powiedział gospodarz. - A sklep jest zaraz za rogiem. Mikołaju znasz wymiary przyjaciółki? -Aha. Z grubsza. -Dobra lećcie. Macie pieniądze - podał nam plik koron.

463

-Wybacz Derek, ale pójdę do siebie trochę spać - powiedział Hans. - Odprowadzę ich przy okazji. A może lepiej pójdę z nimi, to łatwiej pójdzie... -Myślę, że jakoś się dogadam - zaprotestowałem. -Poradzą sobie. Idź spać. Poszliśmy we trójkę. Hans mieszkał zaraz obok w mikroskopijnym domku. Pożegnaliśmy się przed jego furtką. Mikołaj bardzo mu dziękował, ale on powiedział, że to była dla niego prawdziwa przyjemność. Sklepik był nieduży, ale dobrze zaopatrzony. Kupiliśmy paczkę majteczek z nadrukami na różne dni tygodnia, komplet bielizny, halkę, pończoszki, dres taki jak nosiła księżniczka Tatiana, adidasy, koszulę nocną, spódnicę, jeansy z wyhaftowaną na kieszeni różyczką i kilka bluzeczek też z tego gatunku jakie nosiły księżniczka i Ingrid. Na zakończenie jeszcze grzebień i szminkę. Zapłaciliśmy straszliwy rachunek i wyszliśmy objuczeni jak wielbłądy. -Jakoś dziwnie na nas patrzył ten sprzedawca - zauważył Mikołaj. -Pewnie wziął nas za dwu transwestytów albo pedałów. - wydedukowałem. Strasznie go to speszyło, nawet chciał się wrócić i wytłumaczyć. -No co ty - zaprotestowałem. - Wtedy miałby już stuprocentową pewność. Wróciliśmy i zanieśliśmy jej to do pokoju. Spała jak zabita. Położyliśmy więc to wszystko na fotelu a mój kumpel napisał do niej karteczkę i położył na wierzchu. Zeszliśmy na parter. Teraz wreszcie mogłem rozmówić się z Derkiem. -Puścili cię? -zapytałem. -Musieli. Nic nie zrobiłem. Same drobiazgi. Ale obawiam się że wykreślą mnie z listy posłów jak tylko znajdą precedens prawny. No cóż wy się bawcie, a ja pojadę spróbuję załatwić jej jakieś dokumenty, choćby na czasowy pobyt. Obiad zrobi Tcherai. Zadysponujcie tylko co chcecie zjeść. Ja postaram się być przed wieczorem. -Widziałeś tą gazetę o Rauberze? -Widziałem. Właśnie w tej sprawie jadę. Zażądał ekstradycji trzech ludzi zamieszanych w tą aferę a jeden wcale nie jest zamieszany. Rozumiesz? -Na jednym ogniu dwie pieczenie? -Więcej. Ze cztery. No nic. Bywajcie. 464

Poszedł sobie. Obiad zamówiliśmy na czwartą. Zupę jarzynową, a na drugie schabowego z buraczkami i lody na deser. Na przystawkę miała być wołba. Po rosyjsku. Prawie. Zina obudziła się około drugiej. Zeszła na parter przebrana w nową spódnicę i koszulę. Zaczesała włosy do tyłu i złapała je frotką. -No cześć - zagadnęła nieśmiało. Uśmiechnęliśmy się do niej wszyscy trzej. Jak na komendę. -Witaj - powiedział książę. - Jak się spało? -Dziękuję dobrze. Komu mam dziękować? - musnęła palcami rękaw bluzki. -Wuj przekazał mi trochę pieniędzy na cele reprezentacyjne - powiedział Mikołaj. Ale te zakupy sfinansował hrabia Derek Arturowicz, nieobecny chwilowo. Pojechał załatwić ci jakieś dokumenty. -Mogę zobaczyć twoją rękę? - zapytał Henry. Podwinęła rękaw. W łokciu widać było niewielką opuchliznę. Swoimi szczupłymi palcami zaczął obmacywać jej staw na wszystkie strony. -Złamania nie ma. To tylko lekkie wybicie. Bolesne ale do nastawienia od ręki. Mrugnął do mnie. Wiedziałem co chce zrobić i pomogłem mu. -Zobacz papuga - zawołałem wskazując okno. Rzuciła wzrokiem w stronę panoramicznego okna wychodzącego na piekielny ogródek. W tym momencie Henry szarpnął krótko a mocno. Panewka kości przemieściła się. -Dziękuję za współpracę - rzucił w przestrzeń, ale chyba pod moim adresem. Pomogło? Zgięła rękę a potem rozprostowała. -Dziękuję. Bardzo mi pomogło. Jak mogę się odwdzięczyć? -Ależ drobiazg. Cała przyjemność po mojej stronie. Uśmiechnęła się do mnie. -Żartowniś. -Staram się - wyjaśniłem z miną pełną ubolewania.

465

Wszyscy parsknęli śmiechem. -Zagram wam przed obiadem? - zaproponował Henry. Widać było, że stara się ją trochę rozruszać, żeby zapomniała o swoich obawach, o zdenerwowaniu, o tym wszystkim co było za nią. Przyniósł z biblioteki skrzypce, które tam wisiały. -Stradiwadius? - zaciekawiła się dziewczyna. -Nie, zwyczajne skrzypce. Hrabia nie lubi grać, więc po co mu tak markowe, zresztą ja też wolę przeznaczać pieniądze na badania a nie na tego typu rekwizyty wyjaśnił. A potem przyłożył skrzypce do ramienia i zagrał. Oczywiście Lambadę na skrzypcach. Nie minęła minuta jak wszyscy turlaliśmy się po podłodze ze śmiechu. Wrażenie było niesamowite. Grał nam aż do obiadu. Po obiedzie zasiedliśmy do deseru. Były lody i herbata, nakryliśmy sobie na tarasie. Zina rozkręciła się. Książę, którego peszyło nieco ciągłe tytułowanie go jego wysokością poprosił ją aby mówiła mu po imieniu, podobnie zresztą jak ja. -Dlaczego właśnie genetyka was tak interesuje? - zapytała go, po herbacie. Wydaje mi się, że na dobrą sprawę nie ma rzeczy nudniejszej niż jakieś tam biosyntezy białek. Henry wpatrzył się z lekką melancholią w przestrzeń ogródka a potem popatrzył w niebo jakby tam szukał odpowiedzi na jej pytanie. -Genetyka może być męcząca. Może być nużąca, ale nigdy nudna - powiedział wreszcie. -Wyjaśnij mi to Henry. -To proste. Genetycy w tej chwili jeszcze niewiele mogą. Mogą zbadać czy kropla krwi pochodzi z człowieka, czy z innego człowieka. Ja mogę badając obecnego tu twojego przyjaciela stwierdzić, że faktycznie pochodzi z rodziny Orłowów i jest tym, za kogo się podaje. Badając twój zestaw genów mogę określić czy cierpisz na niektóre choroby przenoszące się tą właśnie drogą. Mogę określić twoją podatność na niektóre zwykłe choroby. Mogę zbadać twoją podatność na alkohol i narkotyki, mogę sprawdzić czy jesteś spokrewniona, blisko spokrewniona z kilkoma ludźmi których kod genetyczny przechowuję w swoich zbiorach i właściwie nie wiele więcej. Mogę pobrać twoją komórkę jajową i sprawdzić czy urodzisz zdrowe dzieci. Choć to nie do końca. Ale genetyka jutra, którą pomagam budować, będzie inna. Nie będzie diagnozowała. Będzie leczyła. Wyobraź sobie, że tracisz w wypadku oczy. Do końca życia musisz pozostać w ciemnościach. Oka nie da się przeszczepić tak jak na przykład nerki, choć niektóre jego części tak. Za 466

dwadzieścia czy trzydzieści lat jeśli genetyka pójdzie do przodu zajdziesz do gabinetu, pobiorą ci niewielki wycinek tkanki i wyhodują ci nowe oczy. Identyczne ze starymi powstałe na bazie twojego DNA. Zachorujesz na nerki. Wyhodujemy ci nowe i przeszczepimy. Twoje własne. Żadnych reakcji obronnych organizmu. Żadnych odrzutów. Tożsame białka. Organizm rozpozna jako własne. Stracisz pracując przy pile rękę albo nogę - zwrócił się do mnie, -a ja ci wyhoduję nową. Ale najtrudniejsze będzie zmuszenie do rozwoju tkanki nerwowej. Rozmnaża się ona tak opornie. Nie regeneruje się wcale. A tymczasem, gdyby udało się przeskoczyć ten problem, a rozwiązanie zagadki tkwi w genach, nie byłoby na świecie ludzi ułomnych. Wyobraź sobie dziecko ze złamanym kręgosłupem, przykute na całe życie do wózka inwalidzkiego. Wystarczy zregenerować, odtworzyć ten niewielki kawałek, parę połączeń rdzenia i znowu może biegać, bawić się i dokazywać. Następuje wylew krwi do mózgu i człowiek ulega paraliżowi. Wycinamy uszkodzone zwoje i zastępujemy je nowymi, wyhodowanymi sztucznie. I znowu może być sobą. Może straci część wspomnień, które i tak przepadły mu przy uszkodzeniu. Oto dlaczego postanowiłem zostać genetykiem. Oczywiście trochę także dlatego aby ludzie mnie szanowali i żebym dostał nagrodę Nobla. Ale to tylko na marginesie. -Nie sądziłam, że genetyka może być tak zajmująca - stwierdziła. - Ale masz jeszcze jakieś dalsze plany. -To prawda. Ale to nieetyczne. Nie wiem, czy zastosuję to kiedykolwiek. Widzicie są dwie metody przedłużenia życia człowieka. Powstrzymać jego ciało przed starzeniem się, co jest trudne, ale w końcu się uda. Drugą metodą jest coś w rodzaju reinkarnacji. Pobrać komórkę wyklonować nowego osobnika i przeszczepić mózg. -To wspaniały pomysł. -Tak, ale co z mózgiem tego wyklonowanego? Wywalić do śmieci czy przeszczepić do ciała dogorywającego starca? Jedyną drogą byłoby klonowania z poprawką tak aby klon rozwijał się całkowicie pozbawiony mózgu. Ale to się nie uda, bo te trochę szarych komórek steruje ciałem już w okresie życia płodowego. -To może klonować po kawałku i przeszczepiać same narządy wewnętrzne? Tak jak w samochodzie. W starą karoserię montować nowy silnik? - zapaliła się. -Pomysł dobry, ale to mózg jest silnikiem. I to on może uledz łatwej awarii. Z przemęczenia. Ze starości. Są ludzie, którzy zachowują jasność myśli jeszcze nad grobem. A są tacy, którzy na długie lata przed śmiercią są już na poziomie roślin. Przed nauką jeszcze wiele wyzwań, ja zaś nie opublikuję nic co mogłoby zostać wykorzystane przez niewielką grupę uprzywilejowanych.

467

Przed wieczorem książę pojechał do miasta coś załatwić, Mikołaj położył się spać a mnie Zina zaprosiła do siebie. -Poradź mi Tomaszu co ja mam z tym zrobić - wskazała ręką niewielką kupkę ubrań, w których przyjechała. Za wyjątkiem jedynie kurtki z jeansu od Hansa wszystko to nadawało się wyłącznie do spalenia. -Spal to - poradziłem. - Na nic ci się nie przyda. -W kominku? -Wyrzuć to po prostu do kubła. Uśmiechnęła się. Wyjęła z pustego prawie nesesera drewniane pudełko i otworzyła je w zamyśleniu. Nieszlifowany agat, jakiś święty obrazek sądząc z jego wyglądu wycięta z kolorowego magazynu fotka jakiejś ikony, oraz mosiężny kluczyk od komody. Zamknęła je. -Pamiątki - wyjaśniła widząc moje lekko zdziwione spojrzenie. - Nie ma tego dużo. Nie taka sytuacja ekonomiczna. -Rozumiem. -Mieszkałeś kiedyś w Rosji? W Związku Radzieckim? -Nie. Ominęła mnie ta przykrość. Za to mieszkałem w Polsce. Tyle że my tam mieliśmy sytuację ekonomiczną o niebo lepszą. A teraz jestem tutaj. -Jak tu jest? -Trochę inaczej. Ludziom żyje się łatwiej. Nie muszą przez parę miesięcy oszczędzać, żeby kupić sobie kurtkę na zimę. Jak do tej pory nic specjalne niemiłego mi się nie przydarzyło. A wszystkie drobniejsze awantury wszczynali przyjezdni. Norwegowie są trochę dzicy, ale ty będziesz mieszkała w środowisku rosyjskim. -Książę Henry wspominał... -Nie wiem jak tam się żyje tak na co dzień, ale to co widziałem przez okna pałacu wyglądało zachęcająco. -Pałacu - powtórzyła z nutką histerii w głosie. -Tak. Mają tam pałac a w środku nawet księżniczkę. Gdybyś nie mogła tam wytrzymać, albo gdyby coś poszło nie po twojej myśli, to zapraszam do mnie. Do

468

Bodo. Polski dom, żadnych Rosjan. Przyjeżdżaj kiedy chcesz. Jeśli akurat mnie nie będzie to klucz leży na framudze. Prawie fizycznie poczułem jak uczepiła się tej myśli. -Gdybym mogła prosić o twój adres... Zapisałem jej na kartce. -Nie przejmuj się. Z pewnością nie będziesz musiała korzystać z tak radykalnych rozwiązań, ale gdy trochę się zaadoptujesz to zapraszam w odwiedziny. Razem z Mikołajem. Przyjedźcie na wczasy, gdy dojdziecie do wniosku, że pora trochę odpocząć. -Pomyślimy nad tym. Zaszedł Derek. Widać już wrócił. -Tu się zadekowaliście - powiedział. - Dla ciebie - podał Zinie kopertę. Wytrząsnęła z niej jakiś tymczasowy dowód ze swoim zdjęciem. -Dziękuję hrabio. To zapewne miejscowy paszport? -Niezupełnie. To karta tymczasowego pobytu a tu norweska wiza. To na wypadek, gdyby były kłopoty na granicy. Ale nie przejmuj się. Jutro polecicie na północ. -Samolotem? -Tak. Henry pojechał przygotować go do drogi. -To on ma własny samolot? -To samolot jego ojca, ale on częściej z niego korzysta. Zabierzecie się luksusowo. -A on umie prowadzić samolot? -Oczywiście. Ma nawet na to odpowiednie dokumenty. I zdobył nagrodę za akrobacje na takim konkursie w zeszłym roku. Jedynie Fiodor Nikitycz Romanow mógłby z nim konkurować, ale on jest jeszcze za młody. Wprawdzie jak lata z moim bratem to on steruje a mój brat tylko ubezpiecza ale to nie to samo. -Nigdy nie leciałam jeszcze prywatnym samolotem - zauważyła. - I tylko raz państwowym... -No cóż, trzeba się przyzwyczajać.

469

Zeszliśmy do górnej biblioteki, gdzie wyszukałem jej coś do poczytania a sam wyszedłem na taras. Tu dwie godziny później zastał mnie książę Henry. -Czemu tak stoisz samotnie? - zapytał. - Jakież to problemy nurtują twój umysł za dwieście dziesięć IQ? -A tak zastanawiam się nad pewnymi problemami z dziedziny biologii... Czasami chce mi się jeść trawę. -Nie odmawiaj sobie. Widocznie organizm żąda dla siebie jakichś składników... Derek też jada trawę, choć gustuje raczej w koniczynie. Nie patrz tak, sam też za pierwszym razem nieźle się zszokowałem. -Inna biologia - mruknąłem. -Inna - uśmiechnął się. - Nie zapominaj o tym nigdy. -Gryzie mnie problem natury teologicznej - westchnąłem. - Czy my mamy dusze? I czy ma ją syn Derka... Uśmiechnął się. -Dlaczego mielibyście nie mieć? - zagadnął. - Być może lepsze niż nasze, bo nie wykluczone że tam skąd pochodzicie nie zaszła konieczność Odkupienia. A syn Derka... cóż, narodził się w wyniku nie grzechu, ale szaleństwa spowodowanego nagłym przebudzeniem hormonów. Nawet jeśli w połowie jest zwierzęciem to i tak ma duszę. W każdym razie nasz batiuszka nie miał żadnych oporów by go ochrzcić. Po kolacji wcześnie poszliśmy spać. Nie przyśniło mi się nic istotnego. * Zina obudziła się w nocy słysząc skradające się kroki. Ten kto się skradał zatrzymał się dalej na korytarzu i otworzył okno. Wstała i założyła kapcie. A potem wyszła cichutko na korytarz. W smudze księżycowego światła stał książę Henry. Patrzył gdzieś w niebo a wiatr rozwiewał mu włosy. Usłyszał ją i odwrócił się. -Nie możesz zasnąć? - zapytał szeptem. -Obudziłam się. A wy? -Cierpię na bezsenność. Zwłaszcza przed podróżą. Wezmę jakiś środek i zaraz się kładę. Też idź sapać. Jutro przed tobą ciężki dzień. Kiwnęła głową i poszła do siebie. Zasypiając zastanowiła się na sekundę, dlaczego właściwie Henry miał zatknięty za pasek szlafroka rewolwer. 470

Nowe życie - pomyślała zasypiając. - Z pewnością będzie trochę bardziej niebezpieczne... 22 sierpnia, poniedziałek. W drodze na północ. Obudziłem się wcześnie rano. Umyłem się, ubrałem i poszedłem na parter. Zina siedziała na tarasie i suszyła świeżo umyte włosy powiewając nimi na wietrze. -Cześć - zagadnąłem. - Jak ci się spało? -Dziękuję. Dobrze. A tobie? -Także dobrze. Nie lepiej wysuszyć sobie suszarką? Tak możesz się zaziębić. Ranek jest jeszcze chłodny. -Nie jest tak źle. To wprawdzie nie Ukraina, ale słońce wstało znacznie wcześniej. Uśmiechnąłem się. Była taka naturalna. -Zjemy coś? - zapytałem. -Poczekajmy, aż reszta wstanie. Ale napiłabym się herbaty. -Żaden problem. Wiem gdzie hrabia trzyma paliwo do samowara. Poszliśmy do kuchni i nastawiłem samowar. Zrobiłem jej herbaty, a sam skromnie łyknąłem sobie wody mineralnej. Zaraz potem do kuchni zszedł Henry. Był wypoczęty i tryskał radością życia. -Wypijesz herbaty przed śniadaniem? - zapytałem. -Nie dziękuję, podzielisz się tą mineralką? - podzieliłem się. - Mogą jeszcze coś sprawdzić? - zagadnął po norwesku. -Jestem do dyspozycji - odpowiedziałem po rosyjsku. Uśmiechnął się lekko. -Załóż nogę na nogę - polecił. - Zbadam twój odruch kolanowy. Zarobiłem jak kazał. Wziął nóż z drewnianą rączką i ostukiwał mi przez chwilę kolano i wraz z przyległościami. -Nie zatrzymujesz na siłę? - upewnił się. -Nie, noga wisi zupełnie luźno.

471

-A ja? - zaciekawiła się Zina. -Żaden problem - powiedział. - Możemy od ręki zobaczyć. Siadła na moim miejscu i założyła nogę na nogę. Trafił w nerw od pierwszego stuknięcia. Noga podskoczyła jej lekko. -Widzisz. U niej wszystko w normie - zwrócił się do mnie. -Może spodnie ekranują, a może nerwy mam głębiej. -A może wcale nie masz tam nerwów, albo występuje inny odruch w innym miejscu. Zbadamy to kiedyś. Jeśli pozwolisz. -Ależ oczywiście. Zrobiliśmy sobie śniadanie. Kończyliśmy już, gdy przyszli Derek z Mikołajem. -Widzisz, wcale nie porwali twojej przyjaciółki - powiedział hrabia. - Tu sobie siedzą. -Wypaczacie hrabio moje słowa! -To jak dzieciaki, kiedy jedziecie? - zaciekawił się gospodarz. -No cóż - powiedział Henry. - Jestem umówiony na dziesiątą z minutami na start. Zaraz jedziemy na lotnisko. Zjedli wszystko i mogliśmy ruszać. Spodziewałem, się, że polecimy z jakiegoś dużego lotniska a tymczasem pojechaliśmy do jakiegoś klubu biznesmena. Siedzieliśmy sobie na marmurowych schodkach, podczas gdy Derek i książę sprawdzali samolot przed podróżą. Wreszcie pomachali na nas. Poszliśmy. -Samolot czysty - powiedział hrabia. - Możecie spokojnie lecieć. -Dlaczego miałby być brudny? - zaciekawiła się Zina. -Brudny nie, ale ktoś mógłby na przykład wsadzić do środka ładunek wybuchowy, albo jak to swojego czasu zauważył nasz drogi Tomasz mógłby nasypać cukru do baku. -To też sprawdzacie? - zdziwiłem się. -Od kiedy mój tata wspomniał o twoich uwagach odnośnie naszego bezpieczeństwa stało się to rutynowym posunięciem.

472

-Myślę, że mimo wszystko można by było to zastosować. Wystarczy wrzucić cukier w kostkach, który rozpuści się powolutku i wtedy... -Cieszę się, że jesteś z tą twoją smykałą do techniki po naszej stronie - powiedział hrabia. - No cóż, szerokiej drogi. Przyślę wam kartkę z Brazylii. Ulokowaliśmy się w latałce i pomachaliśmy mu. -Tomaszu usiądź na miejscu drugiego pilota - polecił mi książę. -Nie umiem prowadzić samolotu - zastrzegłem się. -No to będziesz miał okazję się nauczyć. Siadłem i założyłem hełmofon. On założył drugi a mnie dał znak, żebym zdjął. -To nie będzie nam potrzebne. W parę minut później wystartowaliśmy. Silnik pracował gładko. Wznieśliśmy się do góry. Henry pogadał coś przez radio z kimś z kontroli lotów. A potem polecieliśmy. -Nie trzęsie za bardzo? - zapytał pasażerów. -Nie - odpowiedziała Zina - da się wytrzymać. To zabawne, ale nigdy jeszcze nie leciałam małym samolotem. To jest trochę inaczej niż sobie wyobrażałam. -Jeśli masz niedosyt wrażeń to możemy porobić powietrzu jakieś akrobacje zaofiarowałem się. - Wystarczy, że zamienię się na moment z księciem Henrym na miejsca i zaraz będziemy mieli pikowanie ku ziemi i pewnie jeszcze obroty wokoło własnej osi. Wszyscy roześmieli się. Lot choć bardzo przyjemny wkrótce znużył nas swoją monotonią. Widok pod nami stał się bardzo jednostajny. Lasy i lasy, później zalesione wzgórza. Dopiero gdy pojawiły się pod nami góry, atmosfera ożywiła się nieco. -Jak tu pięknie - powiedziała Zina patrząc przez okno. -Pięknie - przyznał Henry. - Po tamtej stronie chyba jest burza. Połączył się przez radio z ziemią i pogadał przez chwilę o pogodzie. Uspokoił się. -Powinniśmy zdążyć przed deszczem - powiedział. -A jeśli nie zdążmy? - zaniepokoiłem się. 473

-To zmokniemy wysiadając. Wylądowaliśmy w potokach ciepłego letniego deszczyku. Burzy nie było. Ja z Mikołajem i jego przyjaciółką pobiegliśmy do budynku, zaś książę musiał zostać i zająć się samolotem. W holu czekał książę Sergiej i Mykoła Żurawlewycz. Nastąpiły wylewne sceny powitania i wzajemnych prezentacji. Usunąłem się nieco na bok. Ktoś dotknął mojego ramienia. Mykoła. -Chodźmy stąd - powiedział. -Dokąd? -Pojedziemy do domu Mikołaja, tam się trochę ogarniesz po podróży i pojedziesz do pałacu na dalszy ciąg imprezy. Chyba, że wolisz jechać z nimi i wpadać jeszcze kilka razy w ten młynek. Powitanie z księżniczką, ojciec Henry`ego też przyjechał i stary książę Potiomkin. -Nie znam go. -Znasz. Derek przedstawiał cię mu podczas tej fety w Uppsala. -Derek przedstawił mnie tysiącom ludzi. Ale nie pamiętam żadnego starego księcia Potiomkina. -Mówimy stary, w odróżnieniu od jego syna, który skorzystał z prawa o nazwiskach i czort znaet' kim jest i gdzie jest. -Kapuję. W takim razie chyba rzeczywiście go poznałem. Czy oni nie obrażą się, że tak znikniemy? -Książę pozostawił ci swobodę wyboru. Za dwie godziny musisz być obecny na balandze, teraz niekoniecznie. Popatrzyłem na księcia Sergieja. Dał nam zachęcajacy znak. Urwaliśmy się. Przed lotniskiem stał motor Mykoły. Zundapp z przyczepką taki jaki miała Ingrid. Ciutkę mnie to zdziwiło. Pojechaliśmy. -Car Włodzimierz marzy o takim motorze - powiedział mój towarzysz zręcznie manewrując w niewielkim na szczęście ruchu ulicznym. - Ale ja mu swojego nie sprezentuję. -To chyba nic trudnego? - zdziwiłem się. -Niby tak, ale jakoś zmówili się, żeby mu nie dawać. Car ma już swoje lata, zresztą motor nie może być bezpiecznym pojazdem. Nawet nie ma gdzie wstawić kuloodpornych szyb. 474

-Rozumiem. Dojechaliśmy. Dom który kniaź postawił swojemu siostrzeńcowi był całkiem ładny. Leżał na niewysokim wzgórzu, górując nad leżącą u jego stóp wioską. Całe czterdzieści hektarów rosyjskiej kolonii widać było jak na dłoni. Sam dom przypominał nieco polski dworek. Był piętrowy, miał ganek z kolumienkami zwieńczony trójkątnym, jak-to-się-nazywa, po bokach dwa skrzydła. Ściany oślepiały bielą akrylowych tynków. Schodki na ganek były z czerwonego granitu, dach i rynny miedziane. Framugi okien - ciemnobrązowe. Aluminium napylone brązem. Mykoła otworzył drzwi kluczem i weszliśmy do rozległej sieni mieszczącej schody wykonane ze sztucznie przyciemnionego drewna, biegnące w górę. Posadzka marmurowa, ściany ozdabiały kinkiety z brązu. Drzwi naprzeciwko prowadziły do salonu, który miał dwa piętra wysokości i ogromne panoramiczne okna. Salon byłby nawet zabawny, gdyby nie to, że miał co najmniej sto metrów kwadratowych powierzchni. Od strony sieni na wysokości pierwszego piętra znajdował się nieduży balkonik, z którego prowadziły dwie pary drzwi. Na prawo od sieni znajdowała się kuchnia, a na lewo biblioteka, chwilowo praktycznie pozbawiona książek. Tylko na jednym regale stało skromnie piętnaście czy szesnaście tomów oprawionych w skórę. -Hrabia Derek przysłał wybór swoich dzieł na dobry początek - wyjaśnił mój przewodnik. Weszliśmy po schodach na piętro. Na wprost schodów znajdowały się dwa pokoje, a właściwie apartamenty zawierające dwa urocze saloniki, sypialnie i łazienki, a na lewo i prawo od niech nad kuchnią i biblioteką pokoje gościnne, też z łazienkami. Mykoła pchnął drzwi jednego. -Tu się możesz rozgościć. Garnitur i koszula leżą na łóżku, książę Sergiej przewidział że możesz nie mieć swojego, więc zatrzymaj jako podarek. Masz krawat? -Mam. Garnitur zresztą też, ale chyba nie pasowałby kolorystycznie. Uśmiechnął się z lekkim politowaniem. -Zaczekam na parterze. Poszedł sobie, a ja przeciągnąłem się najpierw z lubością, a potem umyłem się starannie i przeczesałem włosy. Następnie wystroiłem się i stanąłem w zadumie przed lustrem. -No cóż panie Paczenko - powiedziałem do swojego odbicia. - Przydałby się jeszcze krzyż św. Jerzego, ale i bez niego jest szykownie. No i pojechałem na balangę. Zaraz na wstępie dorwał mnie książę Henry. 475

-Tomaszu, pozwól ze mną, muszę ci kogoś koniecznie przedstawić. - Pociągnął mnie przez kilka pomieszczeń, gdzie stało trochę ludzi i gadało i zakąszało zakąski, i piło szampana, a między nimi chodzili Mikołaj i Zina i mieli miny jakby ich żywcem krojono, choć starali się nieśmiało uśmiechać. Zina wystrojona była w suknię, robioną na wizytową z końca ubiegłego wieku, a do tego obwieszona była biżuterią w tym guście jak dostała Ingrid. Puściłem do niej w przelocie oczko dla dodania otuchy i widać było, że po części mi się udało. Ale książę Henry ciągnął naprzód nieubłaganie. Wreszcie dotarliśmy do salonu, gdzie na kanapie, podwinąwszy nogi pod siebie siedziała ta smutna dziewczyna, którą widziałem już raz przy Lincolnie Continentalu na tych jasełkach koło Uppsala. Ucieszyłem się. -Moja droga przyjaciółko, - zwrócił się do niej - pozwól, że ci przedstawię. Tomaszu to jest księżniczka Tamara Grigoriewna Potiomkin. Tamaro, to mój przyjaciel a w przyszłości mam nadzieję obiekt doświadczalny Tomasz PaczenkoUherski. Co on powiedział? Pochodzę z Uherska? Uśmiechnęła się. -Wybacz, że nie wstaję - powiedziała. - To ty byłeś tym zabłąkanym młodzieńcem tamtego deszczowego poranka? Młodzieńcem! Dobre sobie. Nie miała więcej lat jak siedemnaście, a i to pewnie nie. -Tak wasza wysokość. Poczytuję sobie za zaszczyt mogąc... -Znam dalszy ciąg - uśmiechnęła się. Nadszedł jej ojciec. Wyglądał trochę jak Amerykanin (zresztą w jej rosyjskim wyraźnie rozbrzmiewał angielski akcent). Był wysoki, przystojny. Na jego piersi smętnie wisiały trzy ordery, w tym jeden amerykański. -No cóż - powiedział po powitaniach - Miło mi znowu spotkać. W Uppsala nie mieliśmy właściwie czasu porozmawiać. Siadaj proszę. Siadłem obok księżniczki a on usiadł po jej drugiej stronie. Henry zostawił mnie na ich pastwę i oddalił się. Książę uśmiechnął się lekko. -Jesteś dokładnie taki jak opowiadał mój dziadek. Powiedział, że jeśli spotkam kiedyś kogoś z Paczenków od razu zapamiętam jego twarz. -Oczy - uśmiechnęła się Tatiana. - Zaskakująca cecha... -Dziadek waszej wysokości znał kogoś z mojej rodziny? - zaciekawiłem się.

476

-Fakt, że my oboje w ogóle tu siedzimy zawdzięczamy twojemu pradziadkowi Anzelmowi Paczence. Nigdy o tym nie zapomnieliśmy. -Jeśli nie byłoby nietaktem prosić... Nie słyszałem nigdy tej historii. -Mój dziadek Mikołaj był uwięziony na Łubiance, gdy przywieźli tam twojego pradziadka. Zamknęli ich w jednej celi i mieli rozstrzelać, po uprzednim wyduszeniu wszystkiego co wiedzieli. Twój pradziadek miał już jedno starcie z Dzierżyńskim jak uciekał w Petersburgu skacząc z trzeciego piętra na popalonych świeczką nogach i Feliks bał się go trochę, więc oddelegował do śledztwa w ich sprawie niejakiego Glebycza. Strasznie mściwą i okrutną bestię. Twój pradziadek udusił go jedną ręką, zaciukał odebranym mu bagnetem dwu ludzi jego obstawy a potem wyszli razem na podwórko, uzupełniając listę o jeszcze dwu strażników, którzy pilnowali drzwi. Na dziedzińcu stał samochód ciężarowy, czekiści puszczali w ruch silnik, gdy rozstrzeliwywali więźniów, żeby trochę zagłuszyć ich krzyki i oczywiście strzały. Tam postrzelali trochę do strażników, wskoczyli do samochodu i staranowawszy bramę wyjechali na wolność. Ot i cała opowiastka. Niby wydaje się prosta, ale jest jedna rzecz, o której wszyscy wiedzą. Z Łubianki tylko raz udało się uciec dwu więźniom. I byli to właśnie oni. -Nigdy nie dorównam mojemu przodkowi - powiedziałem z przygnębieniem. -Na Boga, chłopcze, mam nadzieję, że nigdy nie będziesz musiał! -Nigdy nie wiadomo tato - powiedziała Tamara. - Sprawdziłby się. Czuję to. -Gdybyś kiedyś potrzebował pomocy to możesz na nas liczyć - popatrzył mi w oczy i uśmiechnął się. - Tam, gdzie pojawiają się Paczenkowie, nic nie jest później takie, jakim było wcześniej. Padają imperia. Stoicie ponad przeznaczeniem. Władza przechodzi z rąk do rąk. Niemożliwe staje się nagle zupełnie proste. Patrząc na ciebie wierzę w to. Gdybyś jednak uwikłał się tak, że nie miałbyś żadnego ruchu to podtrzymuję ofertę pomocy. -Dziękuję... -Zostawię was samych na chwilę. Muszę pogadać z księciem Sergiejem. Poszedł sobie. -Wybacz, możemy rozmawiać po angielsku? Język rosyjski jest piękny, w swojej prostocie, ale wymaga ode mnie zbyt dużej koncentracji a słyszałam, że dobrze znasz... -Ależ oczywiście.

477

Co powiedział Derek? Patrzeć prosto w oczy i wyszukiwać w mózgu drugiej osoby to, co jest akurat potrzebne... -Tata też nie zna rosyjskiego biegle. Nauczył się dopiero na studiach. Ale mnie uczył od wczesnego dzieciństwa. Od czasu, gdy przeczytał raport Artura Tomatowa o zamieraniu znajomości języka rosyjskiego wśród emigrantów porewolucyjnych, jak my to nazywamy, pierwszego pokolenia. Znasz Fiodora Nikitycza? -Romanowa? Tylko o nim słyszałem. -Taki sympatyczny chłopak, ale spotkałam się z nim dawno temu i wtedy wcale nie mówił po rosyjsku. W ogóle on jest jakoś izolowany od reszty emigrantów. Wybacz. Przejdźmy może jednak na rosyjski, bo zdaje się, że dla was grzebanie w mózgach rozmówców jest czymś naturalnym a mnie potem boli głowa... -Przepraszam. Słabo znam angielski... Nie sądziłem, że występują aż tak silne skutki uboczne. W tym momencie ktoś przyłożył mi od tyłu bojarski sztylet do gardła. Sztylet przyłożony był tępą stroną ale to mnie specjalnie nie uspokoiło. Uspokoił mnie dopiero głos. Tuż nad uchem. -Ładnie to tak Tomku? Zachodzisz do mojego domu i co, księżniczki się podrywa zamiast powitać starą przyjaciółkę! -Nie zabijajcie mnie wasza wysokość - powiedziałem. - Ja się mogę jeszcze do czegoś przydać. Darujcie mi a będę sprzątał wasze wychodki do końca życia. Złapałem nóż i odsunąłem na bezpieczną odległość a potem odwróciłem się. Za mną stała oczywiście Tatianka. Wyglądała na zadowoloną z siebie. -No cześć - powiedziała. -Witaj. Ładnie to tak przykładać gościowi nóż do gardła? Gdzie odwieczne prawa gościnności? Zawstydziła się. -To z radości, że cię zobaczyłam - wyjaśniła. Ludzie miewają różne sposoby wyrażania radości. Księżniczka Tamara parsknęła śmiechem. -Jak tam przyjęcie? - zapytałem.

478

-Wesoło. Ta Zinoczka jest sympatyczna. Gdy zapomina, że jest speszona. Jeśli jesteście oboje głodni to zapraszam do wieży, na małą kolacyjkę, bo tu chwilowo przynajmniej na nic takiego się nie zanosi. -Pójdziemy? - zapytała Tamara. -Właściwie nie jestem głodny, ale poczytam sobie za zaszczyt mogąc wam towarzyszyć. Wstała z kanapy i złapała się kurczowo mojego ramienia. Nie spodziewałem się tego i w pierwszej chwili lekko mnie zaskoczyła, ale zaraz się domyśliłem, że coś jej się musiało porobić z lewą nogą. Kulała paskudnie. Najwyraźniej nie mogła się na niej oprzeć całym ciężarem. Coś nie tak miała także ze stopą, co wyczuwałem po sposobie w jaki szła. Domyśliłem się dlaczego nosi spódnicę sięgającą aż do ziemi. Na szczęście dla niej mieliśmy do przejścia tylko kawałek korytarza i jedną kondygnację schodów, gdzie korzystając z tego, że jesteśmy tylko we trójkę, po prostu ją wniosłem. -Dziękuję - powiedziała gdy postawiłem ją na górze. -A mówi się, że księżniczki to istoty szczupłe i eteryczne -dowcipkowała Tatiana. -Pozwolę sobie nie komentować wagi waszej wysokości, choć uważam, że jej wysokość księżniczka Tatiana ważyłaby ździebko więcej... - zacząłem, ale nie dane mi było skończyć, bo tak je rozśmieszyłem, że prawie się posiusiały ze śmiechu. Siedliśmy sobie w pokoju, gdzie kiedyś Derek przesłuchiwał Mikołaja. Na stole stały kanapki i butelka szampana Istra. Odkorkowałem i zasiedliśmy do posiłku. Przez otwarte okno wpadał wiatr od morza i Tamara zarzuciła sobie na ramiona ściągnięty Tatianie szal. Rozmawialiśmy sobie swobodnie po rosyjsku o malarstwie Piotra Biełowa o czym akurat miałem pojęcie i popijaliśmy szampana. Gdy opróżniliśmy całą butelkę księżniczka zaproponowała, żeby otworzyć jeszcze jedną i nawet zaofiarowała się, że pójdzie do wuja wyłudzić ją, ale ja zaprotestowałem argumentując to tym, że jeszcze narobimy po pijanemu jakichś rozkosznych głupstw a potem wyląduję w parku pod kwiatkami. Wywołało to kolejne salwy śmiechu, co sprowadziło nam na głowę księcia Sergieja. -No i jak się bawicie? - zagadnął. Język troszkę mu się plątał, choć raczej ze zmęczenia a nie od alkoholu. -Wasz znajomy jest jednym z najsympatyczniejszych ludzi jakich poznałam w życiu - powiedziała Tamara. - Gdzie wasza wysokość wyszukał tak zdumiewający przykład szczerego zaangażowania w rosyjski monarchizm?

479

Zdanie było pokiełbaszone. Widać pod wpływem bąbelków zacierała jej się znajomość języka przodków. -To Derek go znalazł - wyjaśnił Sergiej. - Ale faktycznie Tomasz jest zdumiewający. Sam podejrzewałem, że nasłało go KGB, ale zweryfikowaliśmy to. Zresztą takich jak on tam nie biorą. -Skąd wiecie? - zaciekawiła się. Mnie też to zaciekawiło. -Hrabia Derek Tomatow tak powiedział. On się nie myli. Szkoda go będzie. -Co się stało? - przestraszyłem się. -No cóż. Pan hrabia został wezwany zaraz po waszym odlocie na dywanik do cara pretendenta. Do Sant Briac. Pół godziny temu przyszła przez sieć komputerową informacja, że niestety został zesłany do Brazylii na dwa lata. Sądzę, że wcześniej jak za pół roku go nie zobaczymy. -Za dwa lata? -Nie, jest za bardzo potrzebny. Car szybko mu wybaczy tym bardziej, że Riksdag zaproponował wakujące po nim miejsce w parlamencie do obsadzenia. Nie wiem tylko jak nasi załatwią sprawę zarzutów natury kryminalnej. Miał odpowiadać z wolnej stopy. A teraz jest już poza zasięgiem szwedzkiej jurysdykcji, ale o to niech się martwią ci co go wyciągnęli i poręczyli za niego. Jakoś się załagodzi te świnki i inne takie tam drobiazgi. Wybaczcie muszę wracać do gości. Poszedł sobie a my zjedliśmy wszystko do reszty. A potem Tamara nam śpiewała. Miała ładny głos. Około dziesiątej wieczorem przyszedł do nas Mykoła. -Tomaszu, Zina i Mikołaj jadą już do siebie. Jeśli chcesz zanocować u nich możesz zabrać się z mami. Jeśli wolisz dotrzymywać jeszcze przez jakiś czas towarzystwa naszym drogim księżniczkom to złap służącą i poproś, żeby przygotowała ci pokój gościnny. -Z miłą chęcią poodrabiałbym nadal pańszczyznę u tak uroczych władczyń powiedziałem, - ale pora jest chyba na tyle późna, że same względy grzecznościowe wymagają... Księżniczki nie dały mi dalej wypowiadać kwiecistych fraz. Pożegnałem się z nimi i poszedłem do samochodu. Zina i Mikołaj siedzieli już w środku. Zina była podochocona szampanem, ale tylko trochę. -No i jak ci się tu podoba? -zapytałem. 480

-Niesamowite miejsce. Czy mi się to tylko śni? -W takim razie mnie i Mikołajowi śniło by się to samo i to wielokrotnie. Jak możesz to wyjaśnić? -Pewnie wy dwaj też mi się śnicie - zauważyła. Pocałowali się. -Nie, my jesteśmy prawdziwi - stwierdziła. - Myślałam, że nie ma już rosyjskich księżniczek na świecie, że w czasie rewolucji wszystkie je wymordowali. A tymczasem uchowały się jakieś. -No i jest jeszcze książę Henry i jeszcze jeden książę, i książę Sergiej i książę Potiomkin. -Henry to nie jest z tych Gagarinów co poleciał w kosmos? - zaciekawiła się. -Wasz dzielny kosmonauta nie przyznał się w każdym razie. -Mikołaju, tylu tu książąt, a pamiętasz bajkę o Kopciuszku? -Pamiętam. Czyżbyś chciała mnie porzucić? -Ależ skąd! Po prostu postaraj się o tytuł książęcy. Śmieliśmy się we trójkę. Byli tacy pełni życia. Żywi w każdym calu. A ja... Mykoła wysadził nas przed ich domem i odjechał. -O rany - powiedziała patrząc na okazałą budowlę. - I to wszystko dla nas? -Dla nas - potwierdził. - A zimą przeniesiemy się do pałacu. Tu będzie za zimno. Wieje tu pewnie nielicho - ziewnął. Weszliśmy. Zapaliłem światła w sieni. Zina zachwyconym wzrokiem popatrzyła na schody. A potem na podłogę. -Ładnie tu. Prawie jestem Kopciuszkiem. -Brakuje księcia - powiedział Mikołaj i zakaszlał ciężko. Zaraz mu przeszło. -Znajdzie się tu jakiś pokój gdzie można się położyć i spać? - zapytała. Zaprowadziłem ją na piętro i pokazałem jej apartament dla niej przygotowany.

481

-Ojej -zdziwiła się. - To nawet jeszcze lepiej niż u hrabiego Derka. Sprawdziła miękkość łóżka. Uśmiechnęła się. -Klucz masz w zamku, na wypadek, gdybyś poczuła się nieswojo - powiedziałem. Choć duchów tu nie powinno być. -Aha - wymamrotała sennie. - Jak sądzisz czy nie powinnam się umyć przed, nie to nie tak, czy jeśli się nie umyję to mogę to nadrobić rano? -To twój dom. W połowie. Będziesz tu gospodynią. -Więc jednak się umyję. -Zjesz jeszcze coś przed snem? -Nie, napchałam się ciastek do oporu. Dobranoc. -Dobranoc. Mikołaj czekał na korytarzu. -Nie miałbyś ochoty na szklankę herbaty przed snem? - zapytał. -Byle jedną szklankę, bo nie zasnę. Poszliśmy do salonu i nastawiliśmy samowar. Zina weszła na balkonik i pomachała nam. -Dobranoc - zawołała. -Dobrej nocy - odkrzyknęliśmy. Siedzieliśmy i piliśmy herbatę z samowara. Szklankę po szklance. Nałogowo. Wprawdzie przypomniałem sobie mgliście że niedawno jeszcze twierdziłem, że tą obrzydliwą używkę podsunęli podbici Chińczycy najeźdźcom, aby ich wytruć, ale ostatecznie nikt jeszcze nie umarł od picia herbaty. A w każdym razie nie od razu. Z drugiej strony 99% wypadków samochodowych powodują ludzie, którzy choć raz w życiu pili herbatę. I jak tu nie wierzyć statystykom? 23 sierpnia, wtorek. Nowoorłowo. Norwegia. Obudziłem się rankiem. W głowie miałem siano, w gardle sucho, pewnie tak objawił się kac po wczorajszym szampanie, a może po herbacie? Włosy przypominały mi wiecheć słomy. Umyłem się ubrałem i poszedłem na parter.

482

Mikołaj siedział w salonie i mimo wczesnej pory (była szósta rano), coś sobie czytał. -Cześć - zagadnąłem. -Cześć. Już wstałeś? -To samo pytanie mógłbym zadać tobie. Nie możesz spać? -Nie mogę. Poza tym jestem umówiony z lekarzem na siódmą. Zaraz muszę lecieć. -Coś poważnego? - zaniepokoiłem się. -Mam nadzieję, że nie. Zobaczymy. W dziennym świetle faktycznie nie wyglądał dobrze, ale można to było złożyć na karb niewyspania. -Jadłeś już coś? -Jeszcze nie. Zrób śniadanie dla siebie, albo poczekaj, aż Zina się obudzi i zróbcie sobie razem. Wstał i poszedł na koniec salonu. Było stąd wyjście na niewielki ganek wykończony w drewnie. Popatrzyliśmy sobie. Dom stał w najwyższym punkcie wału moren. Z ganku mogliśmy dostrzec morze. I kawałek ogrodzenia otaczającego osadę. -Niezły widok - powiedziałem. - Ale ja odwróciłbym dom tak, by móc patrzeć na wioskę. -Wioska jest sympatyczna, ale ja wolę widok morza przy śniadaniu. A w ciepłe dni jest to do tego idealne miejsce. Tak tu spokojnie. A muru prawie nie widać. Mur był nierealny. Mur widmo w odległości około trzydziestu metrów przed nami. Nie był wysoki, ale wyglądał paskudnie. -Zawsze są jakieś mury - stwierdziłem. - Zagradzają... -Ależ skąd! To mur obronny jak wokoło średniowiecznego miasta. -Tylko czy jest aby na pewno potrzebny? Każdy kto zechce i tak go przeskoczy. Ja na miejscu przodków księcia założyłbym osadę nad wodą. Wszyscy mogliby podziwiać rozhukane morze przy śniadaniu.

483

-Może masz rację. Ale popełniasz jeden błąd. Ci, którzy tu się osiedlili chcieli mieć rosyjską a nie norweską osadę. Dlatego osiedli po tej stronie wzgórz. Postawili sobie cerkiewkę, zbudowali murowany cyrkuł... -Nie widziałem!? -Budynek naprzeciwko cerkwi. Teraz jest tam szkoła. Urocza carskorosyjska szkoła z pedlem w liberii, portretami panującego na ścianach, ręcznymi dzwonkami, mają damy klasowe, które pilnują poprawności akcentu. Zielone ławki i pisze się obsadkami. -Niemożliwe? Kary cielesne też tu mają? -Niewykluczonne. O to nie zapytałem. Za to będę tu uczęszczał. I Zina także. -O biedni. W razie czego ucieknijcie do mnie. Odczekałem jeszcze godzinę a potem zrobiłem śniadanie i ustawiwszy talerz na srebrnej tacy, która wisiała na ścianie w kuchni, zaniosłem je Zinie do łóżka. Zapukałem do jej drzwi. -Proszę - odpowiedziała. Wszedłem. Leżała w nocnej koszuli na łóżku i czytała jakiś album. Mętnie skojarzyłem, że piastowała go w ramionach już wczoraj. -Przyniosłem ci śniadanie - powiedziałem. -O jak to miło. Ustawiłem jej przyniesioną tacę na stoliku. -Zjesz ze mną? - zagadnęła. - Nie dam rady chyba tego wszystkiego. -Co to jest sześć kanapek dla dziewczyny w twoim wieku? Powinnaś się odżywiać. Jesteś chuda jak szkielet. -Aha - zgodziła się bez przekonania. Narzuciła się kocem i przesunęła na bok łóżka, aby wygodniej sięgnąć do talerza. Ja siadłem na fotelu i popatrzyłem sobie w okno. Okna w apartamentach były umieszczone skośnie w suficie i to na wysokości uniemożliwiającej wyglądanie. Kretyński pomysł. Ale żaluzje były chyba niegłupim rozwiązaniem. -O czym myślisz? -zapytała.

484

-Zastanawiam się, jak radzi sobie moja przyjaciółka z moimi pieskami. -Masz pieski? -Aha. Jednego doga i jamnika po moim kumplu. -Pewnie tęsknią po tobie. Siedzą osowiałe i wyją smutno wpatrując się w drzwi. -To nie są psy z tego rodzaju. To dwa głupie futrzaki, które dbają jedynie o zapchanie swoich bandziochów. No i jestem im potrzebny od czasu, gdy zatkałem dziury w ścianach i muszą prosić o pozwolenie, gdy chcą iść sobie pohasać w lesie. -Mieszkasz blisko lasu? -Las włazi mi na podwórko od jednej strony a morze od drugiej. A dom wkrótce runie. O ile ktoś go nie naprawi. Nie wyremontuje. -Chyba tylko ty możesz to zrobić. -Chyba tak. -Derek wspominał mi, że mieszkasz sam. Nie tęsknisz za rodzicami? -Nie posiadam. Chyba. Spojrzała na mnie nieco zdziwiona. -Oberwałem w głowę, prawdopodobnie kolbą karabinu. Mam amnezję pourazową. Wycięło mi całą pamięć. Dziesięć lat życia. -Wszystko? -Mam przebłyski. Coraz częstsze, coraz dłuższe. Może kiedyś odnajdę siebie. Może odnajdę resztę... -Derek jest twoim krewnym? -Tak twierdzi. Ponieważ nie wiem jak to sprawdzić, na razie nie zaprzątam sobie tym głowy. -Macie takie same oczy. Jak u kotów. Zaskoczyło mnie to... Nie wiedziałem, że u ludzi może wystąpić coś takiego. Uśmiechnąłem się lekko.

485

-To cecha gatunkowa - powiedział od drzwi Mikołaj. - Equoidae Edoni. - nie zauważyłem jak wszedł. - Z tego co zdążyłem usłyszeć nie jesteście ludźmi... uśmiechnął się odrobinę przekornie. Zina zesztywniała. -Oczywiście, jestem wampirem - powiedziałem. Wziąłem z talerzyka nóż do jabłek i spokojnie przeciąłem sobie palec. Uniosłem dłoń do góry. Krew przestała płynąć po chwili. Zina troszkę się odprężyła. -Może wiesz już więcej niż ja - powiedziałem. - Może jeszcze kilka zdań odkryje odpowiedzi na moje pytania. -Rozbiliście się latającym talerzem przed czterema laty - uśmiechnął się. - Derek lepiej się przystosował. A ty musisz grać amnezję. -Ksiażę Potiomkin twierdzi, że mój pradziadek posiadający identyczną cechę, jak to nazwałeś gatunkową, pojawił się co najmniej w 1918 roku. Ale gdybyś czegoś się jeszcze dowiedział będę wdzięczny... Macie może słownik rosyjsko łaciński? Nie mieli. -Equs to chyba po łacinie koń - zauważyła Zina. -A nie jakoś Hippus? -Nie to z greki. Equoidae oznacza koniowate, albo coś podobnego. -Druga część nazwy zazwyczaj tworzona jest od nazwiska odkrywcy zauważyłem. Czyli po raz pierwszy istoty mojego gatunku - zauważyłem że Zina leciutko zadrżała - odkrył ktoś o nazwisku Edon. -To bardziej brzmi jak nazwa geograficzna - zauważył Mikołaj. - Bardziej mnie zastanawia, ze nikt tu nie dziwi się na widok takich oczu... Ja byłem bardzo zaskoczony, tamtego poranka w bibliotece. -Sadzę, że część ludzi wie coś na ten temat. Pozostali sądzą zapewne, ze to anomalia występująca w mojej rodzinie, albo że wywołane jest to kataraktą oczu. Podobno ta choroba daje podobne efekty. Ale istnienie nazwy łacińskiej wskazuje, że ktoś się tym zajął na poważnie. -A więc na razie jesteś sam - powiedziała Zina. -No nie do końca. mam przyjaciół. No i jest Derek.

486

Kiwnęła bez przekonania głową. -To tak jak trochę dłuższe wakacje. Zresztą tu na zachodzie młodzież wcześnie się usamodzielnia. To trochę, tak jakbym pojechał do innego miasta i mieszkał na stancji. Mam tylko trochę więcej swobody. Mogę piec kiełbaski w kominku i żuć gumę do żucia w łóżku. -To zabawne, ale nie miałam jakoś od dość dawna okazji żuć gumy. Nie masz może kawałka? Tak chciałam sobie przypomnieć. -Niestety nie mam. Ale to chyba nie problem. -Nie, nie będę żuła gumy. To chyba nie uchodzi w towarzystwie, w jakim teraz będę się obracała. -Nie umiem odpowiedzieć ci na to pytanie. Zalecałbym ostrożność. To tutaj to deliryczny sen kopciuszka. Księżniczki łażą stadami... -Księżniczki nie łażą ale kroczą. -...Kroczą stadami... -I chyba nie stadami. -Czy to ważne? Dużo ich a pewnie znajdzie się jeszcze trochę. Kupa ludzi tam w wiosce bawi się nadal w dziewiętnasty wiek. To dziwne miejsce. -A mi się podoba - uśmiechnęła się lekko. - Wreszcie czuję, że żyję. -I pomyśl, że cały świat leży u naszych stóp. Zimę spędzimy w Egipcie, albo w Tunezji - powiedział Mikołaj. Skończyła jeść i popatrzyła na nas pytająco. -Wybacz, siedzę i siedzę, a ty pewnie chcesz już wstawać. Zaczekamy na dole. Mikołaj niestety musiał wyjść. Miał umówioną wizytę u lekarza. Zina zeszła na parter ubrana w ładną jasna płócienną sukienkę. -Muszę zwiedzić cały dom. Wczoraj widziałam tylko kawałek. -Zwiedzimy razem - powiedziałem. - Ja też nie miałem okazji się tu rozejrzeć... Zwiedziliśmy sobie wszystko od piwnic aż po dach. Za kuchnią znaleźliśmy zejście do piwnicy, gdzie był składzik z węglem, piwniczka na wino, ale bez wina i nieduże pomieszczenie, gdzie była pralka i można było prać a potem wieszać 487

pranie na sznurkach. Za pralnią były jeszcze jedne drzwi a za nimi mały basenik, jakieś piętnaście na dziesięć metrów, wykuty w skale. -Ojej - zdziwiła się. - Ty chyba miałeś rację z tym delirycznym snem Kopciuszka. Koło baseniku była niewielka dyspozytornia. Poczytałem przez chwilę objaśnienia przy przyciskach. -Można włączyć podgrzewanie wody, sztuczne fale i podświetlenie powiedziałem. - A także bąbelki powietrza od dołu, oświetlenie pomieszczenia na czerwono i zielono muzykę i chyba jeszcze jakieś inne rzeczy. -Chyba będę się musiała nauczyć pływać. Możesz włączyć podświetlenie? Nie widziałam jeszcze nigdy czegoś takiego. Wyłączyłem światło i umieszczone w dnie i po bokach pod powierzchnią wody świetlówki zabłysły. -Zabójcze - stwierdziła. -Księżniczka dobrze pływa. Myślę, że cię nauczy. -Na razie obiecała nauczyć nas oboje po norwesku. Nie chcę się jej narzucać. -Zobacz jak się będzie rozwijała sytuacja. Zwiedzamy dalej? Gdy przyszedł Mikołaj siedzieliśmy w kuchni, gdzie tłumaczyłem jej instrukcję obsługi kuchenki mikrofalowej na rosyjski. Nasz przyjaciel wyglądał źle. -Coś poważnego? - zaniepokoiłem się. -Trochę - odpowiedział. - Już książę Gagarin zwrócił na to uwagę. Trochę za dużo białych ciałek krwi. Ale jeszcze będą to sprawdzali dokładniej. -Jak się czujesz? - zapytała Zina z niepokojem. -Byczo - odpowiedział. - Po prostu byczo. A potem złapał ją w ramiona i zakręcił. Roześmiała się. Odstawił ją na ziemię z przesadną ostrożnością. -Wybacz - poprosił tonem skopanego psa. Pocałowała go w policzek. -Oczywiście, że ci wybaczam. Co z tytułem książęcym? Zacząłeś już załatwiać?

488

-Jasne. To zupełnie proste. Musimy złożyć umotywowane podanie i wysłać je do cara. W ciągu dziesięciu lat rozpatrzy i wyda negatywną odpowiedź. Czyżby marzył ci się powrót do Pskowa limuzyną i z kierowcą w liberii? -Ja w ogóle nie mam ochoty postawić tam nogi wcześniej jak za pięćdziesiąt lat. Zaszedł książę Henry. Przyniósł Zinie sto czerwonych róż. -Ojej - zdziwiła się. -To dla mnie? -Gdy się składa wizytę damie to trzeba - wyjaśnił z łobuzerskim uśmiechem. Jesteście zaproszeni do pałacu na pierwszą na obiad. A ja zaszedłem, żeby się z wami pożegnać. -Wracacie do siebie? - zmartwiłem się. -Tak. Robota czeka i nauka. Moje wakacje już i tak trwały zbyt długo. Zajmę się tym co zebrałem. Ale jeśli chcecie to odwiedźcie mnie. -Odwiedzimy - obiecał Mikołaj. -Ja też chętnie wpadnę i zapraszam do siebie - zdeklarowałem się. - Wprawdzie moja chatka to nie pałac, ale czym chata bogata - zakończyłem po polsku. -Chciałbym zamienić z wami jeszcze kilka słów na osobności - powiedział gość. - I to niestety z każdym z osobna. Gestem ustąpiłem Mikołajowi pierwszeństwa. Wyszli przed dom i przez chwilę rozmawiali. Widać było po ich minach ze mają sobie do powiedzenia jakieś przykre rzeczy. Na zakończenie Henry poklepał Mikołaja po plecach, wcisnął mu w dłoń niewielkie pudełko. Byłem gotów się założyć, że zawiera te tabletki prasowanego węgla z dodatkiem polimeru, które i mnie sprezentował. Pomachał ręką na mnie. Poszedłem. -Do ciebie tylko kilka słów. Umówmy się wstępnie na połowę października na tomografię komputerową. Jeśli oczywiście nie masz nic przeciwko. -Jestem do dyspozycji. -Chciałbym wcześniej, ale niestety nie dam rady. Jak przyjedziesz to poznam cię jeszcze z kilkoma księżniczkami. Chcę ponadto zrobić trochę testów, może Amiredżibi też będzie miał coś do powiedzenia. -Equoidae Edoni? Uśmiechnął się. 489

-Widzę, ze poznałeś już tę nazwę. Cóż, hrabia Derek nie byłby zadowolony. To nazwa robocza. Trzeba będzie zmienić. Trzymaj się i nie daj się zjeść. -I wzajemnie książę. Uścisnęliśmy sobie dłonie i poszedł do wioski. Z wzgórza widziałem jak podjechał do niego Mykoła swoim Volkswagenem. Chwilę rozmawiali po czym Henry wsiadł i odjechali w stronę bramy. Gdy weszliśmy do domu Zina właśnie umieszczała część róż w srebrnym dzbanku do kawy. Wyjaśniłem jej pomyłkę. Speszyła się. -Właściwie to książę mógłby ci podarować od razu wazon - zauważyłem. -Tych róż jest za dużo. Nie wiem co z nimi zrobić - poskarżyła się. - Ale tak cudownie pachną... -Może powinnaś zasuszyć je sobie i porozwieszać w niewielkich pęczkach w różnych miejscach - zauważyłem. - Albo wstaw je do tego koszyka, w którym je przyniósł i postaw na stole w salonie. Może się naturalnie zmumifikują. Tak też zrobiła. O pierwszej poszliśmy do pałacu. Obiad był niezwykle wystawny. Był nawet homar w majonezie i pieczone kasztany. Książę Sergiej siedział jakiś zamyślony i wodził wzrokiem od jednego z nas do drugiego. Uśmiechał się przy tym pod wąsem. Jak Stalin. -Jesteście przyszłością naszego ludu - powiedział. - Wy obejmiecie sukcesję po moim pokoleniu. Mam nadzieję, że do tego czasu czerwona zaraza będzie już pogrzebana. Arystokracja już właściwie wymiera. Poniesiecie dalej nasz sztandar... -Och wuju - powiedziała Tatiana, - to niemal jak cytat z książek hrabiego Derka. -Masz rację. Ale on jest naszym ideologiem. Mamy już tak niewiele czystych rodów szlacheckich, a jednocześnie znaczenie pochodzenia upadło. -Dla mnie ciągle się jeszcze liczy - zauważyłem. -Już twój pradziadek Tomaszu odrzucił ten honor. -Ród waszej wysokości wywodzi się z czasów Iwana Groźnego, czy nawet jeszcze wcześniej. Zamyślił się. -Byłbyś dobrym prezydentem - zauważył. - Znasz się na dyplomacji i używasz tej wiedzy całkowicie nieświadomie. Intuicyjnie. Każdemu mówisz to, co chciałby usłyszeć. I to bardzo dobrze jeśli się umie dotrzymać zobowiązań danych

490

wyborcom. Wyobrażam sobie jak stoisz na wiecu i mówisz chłopom o ziemi, robotnikom o pracy, Żydom o tolerancji. A szlachcie o tradycji. -Wasza wysokość twierdzi, że do nas należy przyszłość i że mamy żyć w wolnej Rosji, - zauważyła Zina - podczas gdy nawet nie wszyscy przy tym stole jesteśmy Rosjanami. Ja mam pięćdziesiąt procent krwi gruzińskiej, Tomasz z kolei nie ma w żyłach ani kropli krwi rosyjskiej. -Masz rację. Źle powiedziałem. Do was należy przyszłość całego tego regionu. Niepodległe kraje takie jak Ukraina, czy Gruzja będą także potrzebowały wysoko wyspecjalizowanej kadry. Wznieśmy toast za przyszłość. Wznieśliśmy toast szampanem. Za przyszłość, jeśli kiedyś nadejdzie. Za przyszłość, która być może nigdy o nas nie wspomni. Za przyszłość, której możemy nie doczekać. Po obiedzie księżniczka zaproponowała nam konną przejażdżkę. Mikołaj wymówił się złym samopoczuciem, a Zina zaczęła gwałtownie protestować argumentując to naiwnym stwierdzeniem, że nigdy jeszcze nie siedziała na koniu. Użyliśmy siły, aby zaciągnąć ją do stajni. -To są konie - powiedziała księżniczka Tatiana. - Nie należy się ich bać. Właściwie to są zupełnie niegroźne. O ile oczywiście nie są zdenerwowane, co łatwo poznać, bo kładą uszy po sobie. -One wszystkie kładą uszy po sobie - zaprotestowała Zina. -Nie. Normalnie kładą jeszcze bardziej. Koń nigdy nie nadepnie na leżącego człowieka. -Nie wierzę. Zdjąłem marynarkę i powiesiłem ją na kołku. Potem położyłem się na podłodze. -Napuszczaj konie - zwróciłem się do Tatiany. Kiwnęła głową i otworzyła boks. Wyprowadziła z niego białą klaczkę i klepnęła ją w moim kierunku. Klaczka podeszła i stanęła nade mną zaciekawiona widocznie co to za palant znalazł sobie tak niewiarygodne miejsce na odpoczynek. Księżniczka klepnęła ją jeszcze raz. Klaczka przestąpiła nade mną i doszła do bramy. Tam zatrzymała się i obejrzała. -Wróć - rozkazała księżniczka. Klaczka znowu przeszła nade mną. -Teraz wierzysz? -zapytałem wstając.

491

-No dobrze. Ale co będzie jak stanie dęba? -Wystarczy trzymać się za cugle i nic się nie stanie - wyjaśniła Tatiana. -A jak zacznie się tarzać? -Nie zacznie. Jechałaś kiedyś na rowerze? -Tak. Ze trzy razy. -To właściwie tak samo tylko nie musisz bać się, że upadniesz i kręcić kierownicą. -A jak skieruję konia tam gdzie chcę żeby szedł? -To faktycznie może być trochę trudniejsze, ale zaradzimy temu bardzo prosto. Weźmiemy cię na linkę. Jak na hol. Popatrzyła w zadumie na sukienkę Ziny. -Wybacz moja droga, ale w damskim siodle byłoby ci chyba niewygodnie. Do tego się trzeba przyzwyczaić. Choć ze mną dam ci któreś swoje spodnie od dresu. Mógłbyś Tomaszu osiodłać trzy konie? -Oczywiście. Jak? -Dwa normalnie, a dla mnie damskie. Jestem przecież księżniczką. Parsknęliśmy śmiechem we trójkę. Dziewczyny wróciły po kilku minutach. Konie już czekały. Podsadziłem Zinę. Wyglądała uroczo z tym swoim przestrachem. Zaraz jednak usadowiła się lepiej i złapała cugle. Przyczepiłem do uzdy jej klaczki długą linkę i podałem księżniczce. Wyjechały. Ja wyprowadziłem swoją klaczkę i zamknąłem bramę. Jak spod ziemi wyrósł Fadej z torbą. Zawiesiłem sobie pistolet maszynowy na boku, Narzuciłem na ramiona kurtkę, a do torby przy siodle włożyłem dwa granaty. -Życzę miłej wycieczki - powiedział. - Wróćcie niedługo bo coś się chmurzy. -Zdążymy - powiedziała księżniczka obdarzając go uśmiechem. Wyjechaliśmy z osady. Samochód terenowy z ochroniarzami pojawił się za nami jak za dotknięciem magicznej różdżki. Na plaży Tatiana oddała mi linkę. -Boję się, że zaraz mnie ściągnie - wyjaśniła. -Trudno tak jechać? -zapytała Zina patrząc na stopy Tatiany zwisające spokojnie na boku konia. 492

-Nawet nie, jak się człowiek przyzwyczai. To bardzo dobre ćwiczenie na kręgosłup. I wyrabia zmysł równowagi. A jak ci się jedzie? -Wspaniale. Nigdy bym nie przypuściła, że to tak łatwo. -Siedzisz za bardzo skulona - zauważyłem. - Wybacz, ale chcę ci tylko doradzić. Wyprostuj się bardziej. Nie patrz koniowi pod nogi. Patrz w przestrzeń. Tu jest tak ładnie... -Unieś głowę do góry - doradziła Tatiana. - Trochę więcej dumy. Pomyśl o swoich gruzińskich przodkach i o batach, które zebrała carska armia, zanim opanowała Kaukaz. Pomyśl o tysiącach lat tradycji. O dwu tysiącach lat gruzińskiego chrześcijaństwa. Zina uniosła głowę i popatrzyła przed siebie. Pojechaliśmy nieco szybciej. Wiatr zaczął być wściekły. Włosy dziewcząt rozwiewały się. Wyglądały uroczo. -Wspaniale - ucieszyła się Zina. Niebo pokryte było już w znacznej swojej części chmurami. -Zawracamy - zadecydowała wreszcie Tatiana. Szkoda było rozstać się z morzem. Samochód pojechał przodem i zaraz zniknął. -Gońmy go - zawołała księżniczka przekrzykując coraz silniejszy wiatr. Pogoniłem nieco konia. -Trzymaj się - zawołałem do Ziny. -W porządku - odkrzyknęła. Wszystko rozegrało się błyskawicznie. Zza wydm wyskoczył mercedes. Zahamował gwałtownie. Wypadło z niego dwu facetów z karabinami Kałasznikowa. Puściłem linkę i wyrwawszy zawleczkę z granatu cisnąłem go z rozmachem w ich stronę. Granat nie wybuchł. Podrzucili już broń do ramienia i zaczęli strzelać. Dziewczyny zostały z tyłu, więc schowałem się za bokiem konia i spod szyi zwierzęcia oddałem w ich stronę krótką serię. Koń spłoszył się oczywiście i poniósł, ale utrzymałem się, mimo że wisiałem na boku. Już w tym momencie wiedziałem, że coś jest nie tak. Karabin powinien mi skakać w ręce, a tym czasem odrzut był minimalny. Test. Wskoczyli do samochodu i ruszyli ostro. Strzeliłem za nimi jeszcze kilka razy. Następnie zawróciłem konia i pognałem za dziewczynami. Dogoniłem je po chwili. Księżniczka złapała linkę, tak, że Zina była bardzo krótko bez uwięzi, i chyba nieźle sobie poradziła.

493

-Ojej - jęknęła. - Dlaczego chcieli nas zabić? Zsiedliśmy z koni. Wyjąłem magazynek z Uzi i wyłuskałem z niego jeden nabój. Był ślepy. Księżniczka zrobiła się czerwoniutka aż przyjemnie było popatrzeć. Wyglądała niemal jak ugotowana. -Hm? - zagadnąłem delikatnie. Brwi Ziny uniosły się do góry. -To był test na szybkość reakcji w sytuacji maksymalnego zagrożenia - powiedziała księżniczka. - Wybacz, to był mój pomysł. -Ależ ja się wcale nie obrażam - powiedziałem. - A tak na marginesie, to zdałem? -To oceni mój wuj. Wracajmy. Zaraz będzie lało. Odwieźliśmy nieco zdenerwowaną Zinoczkę do domu a potem pojechaliśmy do pałacu na mały podwieczorek. Książę czekał w holu. Widać było po nim wyrzuty sumienia, albo może tak dobrze udawał. -Chciałbym prosić... - zaczął. -Nic się nie stało. Jak wypadłem? Poszliśmy do salonu. -No cóż. Obserwowałem was z muru przez lornetkę i muszę przyznać, że jestem pod wrażeniem. Czas reakcji był błyskawiczny. Celność... celująca. Trafiłeś granatem dokładnie w otwarte drzwiczki. Krycie się za bokiem konia niestety troszkę nie na czasie. -Dlaczego? - zdziwiłem się. -Gdyby strzelali z prawdziwych automatów Kałasznikowa to z ciebie i z konia zostało by sito. Choć pewnie ty jednak byłbyś górą w tym starciu. Jestem pod wrażeniem. -Ale Zina się zdenerwowała. -Pojadę przeprosić ją osobiście. W którym momencie się zorientowałeś? -Naboje prawie nie dały odrzutu. Po tym poznałem. Poszedł przepraszać Zinę za stracha jakiego napędziło jej to małe doświadczenie a ja z księżniczką zasiedliśmy sobie do ciasta. Wkrótce zaczęło strasznie lać. Deszcz 494

bił o szyby. A my sobie siedzieliśmy i dyskutowaliśmy o sztuce i literaturze. Wreszcie koło szóstej zdecydowałem się wracać do Mikołaja na kwaterę. Pożyczyłem parasol i poszedłem. Pogoda była straszna. Gdy doszedłem byłem w niektórych miejscach zupełnie mokry, a w innych tylko po wierzchu. -No i wrócił zmoknięty podrywacz księżniczek - powiedziała Zina otwierając drzwi. -Tak to już bywa - zauważyłem filozoficznie. - Los znowu rzuca mi kłody pod nogi. Przebrałem się w suche ubranie i zszedłem do nich na parter. Siedzieli oboje w salonie i czytali razem Biblię Gedeonitów wydaną po rosyjsku. Nie przeszkadzałem im. Siadłem przed kominkiem i grzałem dłonie nad ogniem. -Tomaszu - wyrwał mnie z zamyślenia głos przyjaciółki. -Tak? -Powiedz nam, czy każdy chrześcijanin musi przeczytać całą Biblię? -Ależ nie. Religia nie nakłada na was takiego przymusu. Powinniście poznać Nowy Testament, a ze Starego tylko te ważniejsze księgi. Można też otworzyć na chybił trafił i przeczytać pierwszy wers na którym zatrzyma się wzrok. Jego treść powinna pasować do zaistniałej sytuacji. -Zawsze? - zdziwił się Mikołaj. -Sprawdź. Otworzył na proroctwie Abdiaszowym. Przeczytał jeden wers, ten o gnieździe na obłokach. Zbladł i zamknął księgę. -Pasuje - powiedział. Niedługo później zjedliśmy kolację. Oni poszli spać, ja też się położyłem. Ale jakoś nie mogłem zasnąć. Miotałem się po łóżku, przewracałem z boku na bok. Wreszcie zniechęcony wstałem i ubrawszy się zszedłem do salonu. Z tego co zaobserwowałem stał tam telewizor. Postanowiłem pooglądać coś sobie. W salonie siedziała Zina i rozpalała samowar. Miała na sobie błękitny szlafrok. -Też nie możesz spać? - zdziwiła się. -Tak. To dziwne, bo pada deszcz a w czasie deszczu raczej dobrze się śpi. -A mnie właśnie deszcz obudził. Porozmawiamy sobie? 495

-Z miłą chęcią. Obudzi się Mikołaj i pomyśli, że cię uwodzę. Potem weźmie pistolet... -On cię zna. I nie ma pistoletu. -Opowiesz coś? Coś zabawnego? -Nie znam żadnych zabawnych historii. Wszystko co staje mi przed oczyma, gdy usiłuje wytężyć pamięć to setki jednakowych dni. Lub prawie jednakowych. Mrozy w zimie, upały na polach w lecie. Bawełna, ten cały zakichany puch dławiący w gardle. Takie złe wspomnienia. Nic zabawnego. -Wybacz... -Jeśli chcesz posłuchać o mniej zabawnych rzeczach, to mogę ci opowiedzieć jak profesor z Karagandy zmarł na zawał przy zbiórce bawełny, albo jak opylili pestycydami kawałek pola i jak trzeba było odwieźć do szpitala wszystkich, którzy tam później pracowali - potarła brodę w niejscu, gdzie miała ten rządek białych plamek. - Ale mogę ci opowiedzieć też o ciekawszych rzeczach. Pewnego dnia dali nam po trzydzieści kopiejek i puścili wcześniej. Więc poszliśmy sobie do miasteczka ochłodzić się lodami. I właśnie tam, gdy jadłam loda siedząc na ławeczce w cieniu, przysiadł się do mnie wysoki, jasnowłosy facet. I pokazał mi po prostu zdjęcie Mikołaja na tle poszarpanych skał. Nic nie mówił. Zapytałam go co to za zdjęcie, skąd je ma i kim jest. Uśmiechnął się i powiedział, że nazywa się Hans a potem dał mi list od mojego przyjaciela. Przeczytałam i pomyślałam, że właściwie niczym nie ryzykuję. Nic gorszego od śmierci nie mogło mnie spotkać. Więc powiedziałam, że pojadę z nim. Poszłam do kołchozu, zabrałam trochę swoich rzeczy. Spotkaliśmy się ponownie na dworcu autobusowym. Podał mi paszport, bilety miał już kupione i pojechaliśmy sobie. W trzy godziny byliśmy w górach. Poszliśmy taką dolinką, potem były zasieki z drutu kolczastego, czołgaliśmy się pod nimi, potem nas wywęszyły psy, więc strzelał do nich z pistoletu z tłumikiem. Potem wypatrzyli nas z noktowizorów ci z wojsk ochrony granicy. Strzelaliśmy do nich, to znaczy on strzelał a ja trzymałam rewolwer i czekałam, aż jakiegoś zobaczę. Potem poczołgaliśmy się dalej. Potem były jakieś koszmarne żleby z sypkimi kamieniami, druty kolczaste i inne takie. Wesoła zabawa. A potem byliśmy w Polsce i za sto dolarów rybacy przewieźli nas na Bornholm. Tam zrobił nam jeszcze inne dokumenty i popłynęliśmy promem do Ystad. A potem pociągiem dalej. -No to miałaś niezłą porcję wrażeń. -Dzisiaj mieliśmy jeszcze lepszą. Myślałam w pierwszej chwili, że to mnie chcą zabić. A potem jak puściłeś linkę to zupełnie straciłam głowę. -Wybacz, musiałem ją puścić.

496

-Zareagowałeś błyskawicznie... -Udzieliła mi się paranoja tego miejsca. Mimo wszystko nie mogę się zupełnie rozluźnić, gdy mam w kieszeni dwa granaty, a pod marynarką pistolet maszynowy. -To było świetne, jak schowałeś się za bokiem konia. Widziałam kiedyś coś takiego na filmie, ale nie sądziłam, że jest to możliwe. To znaczy nie sądziłam, że zobaczę to na własne oczy. Nauczyłbyś mnie kiedyś? Cholera, żebym to ja umiał! Instynkt, plus przebłysk pamięci. Wtedy wiedziałem jak to zrobić, ale teraz... -Chętnie. Nie wiem tylko kiedy. Jutro - popatrzyłem na zegar - a właściwie już dzisiaj chcę wracać do siebie. -Szkoda. Tak krótko się znamy a tak dobrze się rozumiemy. -Weź Mikołaja za fraty i przyjedźcie do mnie w odwiedziny. -Nie wiem kiedy. Za trzy dni zaczyna się dla nas szkoła. -Pociesz się, że większość dzieciaków już poszła w tym kraju do szkoły. Tu rok szkolny zaczyna się w połowie sierpnia. -Biedacy. Tracą spory kawałek lata. -Mnie też jest ich żal, ale nie wiem, co możemy na to poradzić. Obawiam się, że nic. Wybacz, ale chyba powinniśmy chociaż spróbować zasnąć. Poszliśmy na piętro. Deszcz już nie padał. Uchyliłem okno, z którego widać było morze i pozwoliłem, aby wiatr wtargnął do wnętrza pokoju. Gdzieś na krawędzi widnokręgu opona chmur pękła ukazując bladobłękitne niebo. Wstawał świt. Zapadłem w sen. Śniło mi się, że siedziałem w centrum dowodzenia stada świnek morskich. Prowadziłem je do ataku na coś. Przed sobą miałem ścianę upstrzoną setkami monitorów. Gdy jakaś świnka zostawała trafiona, monitor gasł. Gdy zgasły wszystkie obudziłem się. 24 sierpnia środa. Nowoorłowo - Bodo. Wstałem rano i przeciągnąłem się. Byłem wypoczęty i chciałem jechać do domu. Zszedłem na parter. Mikołaj podśpiewując robił śniadanie, a Zina siedziała na ganku i czesała się. Poszedłem do niej. -Powinnaś sobie zapuścić dłuższe włosy - zauważyłem po powitaniach.

497

-Miałam zawsze dłuższe, ale w tym całym Pskowie musiałam obciąć bo mnie oblazło. Ale szybko odrastają. Ustawiliśmy sobie niewielki stolik i siedliśmy do śniadania. Od morza wiało, a powietrze po deszczu było świeże i jakieś takie oszałamiające. Jak szampan u księżniczki Tatiany. Ale ja miałem w żyłach ogień wędrówki. -Nie wiecie, czy można kupić tu gdzieś samowar? - zaciekawiłem się. -Oczywiście. Jest taki sklepik, niedaleko bramy - odpowiedział Mikołaj. - Jeśli chcesz, to możemy przejść się po śniadaniu. Chciałem. Kupiłem sobie samowar, duży, dziesięciolitrowy. Zapakowali mi go ładnie. Następnie poszedłem do pałacu. Pożegnać się. Ałmaz poinformował mnie, że księżniczka jeździ konno po parku. Wszedłem między drzewa. Po nocnej ulewie były mokre. Słońce zapalało w kroplach wody małe ogniki. Niebawem spotkałem ją. Zeskoczyła z konia. -Witaj - powiedziała. - Cieszę się, że cię widzę. -Zaszedłem się pożegnać. Chcę jechać do domu tym pociągiem o dwunastej z minutami. -Szkoda. Myślałam, że posiedzisz u mnie trochę dłużej. -Tu jest sympatycznie, ale duszę się w tej atmosferze. Chcę trochę pomieszkać w swojej walącej się chałupie. Warto by było zabrać się wreszcie za remont. -Przyjedź na moje urodziny, weź ze sobą Ingrid i tego kumpla, który do ciebie przyjedzie. Derek wspominał - dodała widząc moją zaskoczoną minę. -Przyjadę. Koń obwąchiwał mnie z zainteresowaniem. -Dziwne - zwróciła uwagę. - Konie cię wyraźnie lubią. Jakby uważały cię za swojego. A jednocześnie trochę jakby się obawiały. -Nie wiem dlaczego tak się dzieje. Psy dostają kota na mój widok. Może to zapach? Użyłem polskiego idiomu i minęła dobra chwila zanim księżniczka zrozumiała o co mi chodzi. -Zapach - powtórzyła w zadumie.

498

Nachyliła się i zaczęła węszyć. Koń jej pomagał, choć nie dzielił się spostrzeżeniami. -Coś przebija - zauważyła. - Pachniesz mydłem i dezodorantem ale jest w tym jeszcze coś. -Trudno powiedzieć. Może faktycznie mój zapach przypomina im jakoś ich własny, dlatego dziwią się i obwąchują, a jednocześnie trochę się boją. Niestety czas na mnie, a jeszcze muszę się pożegnać z twoim wujem. -Jest w naszym wydawnictwie na naradzie, ale przekażę mu. Pocałowaliśmy się po trzykroć na pożegnanie. Poszedłem przez park a ona została z koniem w miejscu. Spakowałem się i pożegnawszy się z Mikołajem i jego przyjaciółką poszedłem na dworzec. Odprowadzili mnie do granic osady. Nie zaszedłem daleko, gdy dogonił mnie Sven. -Wot i papał ty - powiedział po rosyjsku z fatalnym akcentem. Nawet się nie zdziwiłem. -Witaj Sven. Co powiesz? -Znowu próbowałeś mi zwiać. -Ale zostawiłem do ciebie kartkę w drzwiach, że pojechałem do Sztokholmu, a poza tym Ingrid też o tym wiedziała. -Tak. A dzień później, przepraszam, dwa dni później pokazali cię w telewizji. W towarzystwie jakiegoś pomylonego Ruska na spalonej fermie świnek morskich. -To się zdarza. I co napisałeś w raporcie? -Nic nie napisałem. Kto by w to uwierzył? A potem znalazłem to - wyciągnął z kieszeni wycinek z gazety. Był to miejscowy brukowiec i znowu oczywiście nieźle mnie obmalowali. -Fajnie. Jestem taki sławny, że nawet w gazetach o mnie piszą. -To zobacz dzisiejszą. Przyjeżdżam rano do tej dziury i czego się dowiaduję? Podał mi gazetę. Popatrzyłem na fotografie i osłupiałem. Ta skatina dziennikarzyna od siedmiu boleści narobił fotek z moich wczorajszych przygód na plaży. Te 499

ostatnie nawet trochę poprawił, to znaczy dorobili fotomontażem kilka ciał leżących na ziemi. Do tego był artykuł o mnie i o KGB. Po prostu horror. Oddałem mu. -Wyślij to swoim mocodawcom, to może się ucieszą. -Zastanawiam się dla kogo właściwie pracuję - mruknął. -Och, czyżbyś miał jakieś wyrzuty sumienia? - wyraziłem zdziwienie. -Dae Glorssen jest jednym z wiceprezesów Contenblau Copotion, ale właścicielem są oni - machnął dłonią w stronę Nowoorłowa - towarzystwo powiernicze "Rossija". Jeśli wolno zapytać to dokąd idziemy? -Na dworzec. Aby ułatwić ci zadanie wracam do domu. -He he, moja siostrzyczka tam mieszkała przez ostatnie kilka dni. Możesz zastać mieszkanie przewrócone do góry nogami. -Wolne żarty. Niebawem doszliśmy. Kupiliśmy bilety i znaleźliśmy wolny przedział. Troskliwie umieściłem pudło z samowarem na półce. Sven wyciągnął z torby jakąś kanapkę i właśnie miał się zabrać do jedzenia, gdy do przedziału zajrzał jakiś facet. -Wolne? - zapytał po polsku ogarniając gestem cztery miejsca obok naszych. -Wolne - odpowiedziałem odruchowo w tym samym języku. -Rodak? - ucieszył się. -S' ukrainctiw - ostudziłem go. Facet zniknął na korytarzu, ale zaraz wrócił w towarzystwie trzech długonogich kić. Kicie miały torby z napisem Adidas, pewnie jakaś drużyna sportowa. -Tu macie miejsca - powiedział. - Uważajcie na tych dwu, bo to Ukraińcy, ale nie sądzę, żeby mieli wam zrobić krzywdę. Ja idę rozlokować resztę. I zniknął. Przełożyłem Svenowi nasz dialog. Obśmiał się tak koszmarnym śmiechem, że dziewczyny chyba się lekko wystraszyły. -Dokąd to podążacie? - zaciekawiłem się. Speszyły się.

500

-Do Tromso na zawody - powiedziała jedna. -Będziemy grać z tubylcami w koszykówkę - wyjaśniła druga. -Coś podobnego? - zdziwiłem się. - Jak was wypuścili? -Wygrałyśmy zawody i zaprosili nas tutaj. -Nie dojedziecie do Tromso tędy. -Dalej jedziemy autobusem - wyjaśniła jedna z nich. Straciłem zainteresowanie. -Sportowcy są głupi - powiedziałem do Svena. - A to w dodatku jakaś banda, co będzie grać z waszymi. Może ty pogadasz? Swen zaczął je podrywać. Mówiły trochę po niemiecku i nawet im to jakoś szło. Trener łaził po korytarzu i zaglądał co jakiś czas, najwidoczniej aby sprawdzić, czy jeszcze żyją. Wysiedli w Fauske. W Bodo byliśmy o osiemnastej. Zanim dotarłem do swojego domu zrobiła się pora na dobranockę. Zaszedłem po skale i zapukałem do drzwi. Otworzyła mi Sigrid. Ubrana była jak na mój gust nieco dziwnie. Czarna minispódniczka, pończochy też czarne i biała bluzka. Wyglądała, jakby się wybrała na bal, czy na egzamin. -No hej - zagadnąłem. -Witaj Tomaschu. Ingrid miała rano przeczucie, że dzisiaj przyjedziesz. Ingrid zbiegła z piętra, co było słychać, i podbiegła do drzwi. Ubrana była identycznie. -Thomas! Nareszcie. Już nie mogłyśmy się doczekać. -Czyżby moje zwierzątka nie dawały wam żyć? -Co do twoich zwierzątek, to na dobrą sprawę nie dawało się zauważyć, żeby się w ogóle ruszały. Leżą i leżą... -Może zdechły? - zapytałem z nadzieją. -Ależ skąd. Gdy nałożyło się jedzenia do misek to od razu ożywiały się na czas posiłku, by potem znowu zapaść w drzemkę. Przeszliśmy do biblioteki, gdzie właśnie stała kolacja. Siedliśmy do stołu.

501

-I jak wam się mieszkało? - zapytałem. -O bardzo miło - powiedziała Sigrid. - Żadnych sąsiadów. Spokój, cisza, ptaszki, mam na myśli mewy. Zarwałyśmy trochę twoje łóżko. -Nie będę po nim płakał. -Ale udało nam się je naprawić. -To gorzej. Śmiały się przez dłuższą chwilę. -Zanocujecie u mnie? - zapytałem. - Jest już ciemno... -Niestety - powiedziała Ingrid - skoro wrócił mój brat nie mogę. Rodzice by się denerwowali, że robimy tu jakieś słodkie głupstwa. Ale jeśli chcesz, to możesz nas odprowadzić do domu. Zanocujesz u mnie? - zwróciła się do Sigrid. -Z miłą chęcią. Skończyliśmy jeść i poszliśmy. Było już prawie zupełnie ciemno. -Co widziałeś tam na południu? - zapytała. -Poznałem sympatyczną dziewczynę. Właściwie to dwie sympatyczne dziewczyny. Co najmniej tak sympatyczne jak wy. -No to opowiedz - zachęciła Sigrid. -Jedna ma na imię Zina i jest pół Gruzinką. A druga ma na imię Tamara i jest księżniczką. Rosyjską księżniczką. -Thomas! -Wybacz Ingrid, samo jakoś wyszło. -Skąd ty je bierzesz? -Sam nie wiem. Może mnie lubią? Tatiana zaprasza cię na swoje urodziny. Pojedziemy? -Ymm! Zapytałeś Derka czym mogłabym się jej zrewanżować? -Wybacz, zapomniałem. -To zapytaj go przy okazji! 502

-To zapewne nie tak szybko. Został, musiał pilnie wyjechać do Brazylii. -Znasz księcia Sergieja Orloffa? - zaciekawiła się jej przyjaciółka. Hm, znam Sergieja Orłowa, pewnie o niego ci chodzi? -Aha! To on narozrabiał w zeszłym roku na giełdzie tak, że mój tata omal nie postradał całego majątku. Kursy akcji przemysłu stalowego całkiem zwariowały. Nim dotarliśmy do Geitvagan zrobiło się całkiem ciemno. Ani jedna ani druga nie dała mi całuska na pożegnanie. Sigrid argumentowała to tym, że nie chce się narażać Ingrid, a ta ostatnia poradziła mi, żebym sobie szukał pocałunków u księżniczek. Wróciłem dość późno i z westchnieniem ulgi rzuciłem się na łóżko. Sen był jak fala przyboju. Momentalnie pokrył mnie całego. 25 sierpnia czwartek Bodo Norge. Obudziłem się i ogarnął mnie opit'. UZUP! Innymi słowy mówiłem tak, gdy byłem nie w sosie. Wstałem i popatrzyłem w okno. Na dworze padał deszcz. Wróciłem więc do łóżka. Nic mi się nie chciało. Nie chciało mi się wstać, ani leżeć, nie chciało mi się jeść. Zdaje się, ze buddyści określają taki stan mianem nirwany i aby go osiągnąć męczą się rozmaitymi dietami i ćwiczeniami. Ja osiągnąłem go bez uciekania się do takich metod. Przez kilka minut byłem z siebie dumny, a potem przypomniałem sobie, że zdaje się nie powinno się przy tym myśleć. Przestałem myśleć i nie pamiętam co działo się dalej, aż do momentu gdy potrząsnęła mną Ingrid. -Wstawaj Thomas, już dwunasta. Dwunasta. Spałem... -No cześć - wymamrotałem. -Źle się czujesz? - zaniepokoiła się. -Nie, po prostu żyłem zbyt intensywnie przez ostatnie dni. Zbyt wiele wrażeń spadło na mój biedny umysł. -Biedaku. Jak mogę ci pomóc? -Zaczekaj na mnie w bibliotece. Zaraz wstanę. Parę minut później zaprosiłem ją do kuchni. Odpakowałem samowar zdjąłem pokrywę, nalałem wody i nasypałem do środkowej rury węgla drzewnego po czym umiejętnie go rozpaliłem.

503

-Masz więc wreszcie herbatę z samowara - ucieszyła się. -Tak. Wreszcie mam. Nalałem jej pełną szklankę a sobie tylko trochę. Przecież herbata to trucizna. -Opowiedz coś - poprosiła. - Coś o swoim kraju. -Tu jest teraz mój kraj - wykręciłem się. -Opowiedz. Właściwie to nic nie wiem o Polsce. Tylko tyle co wyczytałam w podręczniku do geografii. Trochę czasami pokazują w telewizji. -Opowiem ci tak jak zapamiętałem. Takie fragmenty, obrazki z życia. Na przykład coś takiego. Idę do szkoły ulicą Łochowską. Ulica jest szara. Biegnę pomiędzy dwiema ścianami walących się kamienic pamiętających lata dwudzieste naszego wieku. Chodnik i ściany budynków pokryte są miałem węglowym ładowanym zazwyczaj bezpośrednio z furmanek do piwnic. Gdy spadnie śnieg na krótko robi się biało, po czym śnieg przykrywany jest warstwą błota wybryzgiwanego kołami pojazdów z ulicy. Ściany są szare do wysokości pierwszego piętra, a wyżej są już po prostu brudne, też na szaro. Nie odnawiano ich od czasów przedwojennych. Docieram do szkoły. Szkoła jest brudnożółta w tych miejscach, w których nie jest szara. Wewnątrz kłębi się dziki tłum uczniów. Skowyczących, walczących miedzy sobą. Dźwięk dzwonka wtłacza tą bandę do klas. Siadają na krzesłach z metalowych kształtek i sklejki przy stolikach z płyty paździerzowej a potem wchodzą do klas nauczyciele. Ponurzy i ubrani na szaro. Mówią długie mętne zdania, z których nic nie wynika. Stawiają oceny, które wynikają nie z faktycznego stanu wiedzy uczniów, ale z ich aktualnego humoru. Jednostki najinteligentniejsze szybko nudzą się tokiem lekcji i wyglądają przez okna, za których brudnymi szybami szarzy ludzie idą szarą ulicą. W czasie przerwy przysypiające umysły potrzebują nieco ożywczego ruchu, co przejawia się w bieganiu i dzikim skowycie. -To straszne... -Skowyt nie daje pełnych możliwości przebudzenia się. Trzeba biegać po korytarzach. Krew zaczyna żywiej krążyć w żyłach. Ale po korytarzu chodzą dyżurni ze starszych klas i łapią tych, którzy biegają. Zapisują ich nazwiska i przekazują te listy gdzieś dalej, ale nas to już nie obchodzi. Na następnej lekcji jest muzyka a koło naszej ławki pojawiła się interesująca dziura w ścianie, powstała gdy wymieniano rury. Można w niej dłubać, jeśli nauczyciel nie zauważy, to jest czym wypełnić całą godzinę bezproduktywnego siedzenia. -Naprawdę tak jest? -Tak. A potem jest wuef. Zajęcia sportowe, czy jak to nazwać po waszemu. Wyganiają nas na brudny korytarz i tam odbywają się ćwiczenia. Nauczyciel udaje, 504

że nas pilnuje, my udajemy, że ćwiczymy. A potem po lekcjach wyładowuje się cały stres. Dzika banda wyjąc opuszcza szkołę. Czasami jeszcze się pobije przed drzwiami, czasem pobiegnie do parczku naprzeciwko zagrać w piłkę nożną. Uczniowie starszych klas wiedzą jak rozładować stres. Papierosy, piwo, później mocniejsze trunki. I tak się wszystko kręci. Rosną nowe pokolenia. Zdegenerowane fizycznie i psychicznie. Bezmyślne. Ci najzdolniejsi zostali zjedzeni. Rozpuścili się bez śladu w bezpostaciowej masie absolwentów podstawówki. Ci mniej zdolni ledwie umieją czytać i pisać a i to tylko pod przymusem. Wyrosną z nich tępi, pozbawieni duszy, leniwi robotnicy, pracujący za dwadzieścia dolarów na miesiąc. A ci, którzy przebiją się wyżej i trafią na uniwersytet zarobią po dwadzieścia dwa. Albo po osiemnaście. Z tych gorszych powstanie kolejne pokolenie naukowców, walczących między sobą o stanowiska a ci lepsi, przetrąceni przez aktualnych decydentów, zostaną nauczycielami. W pierwszej chwili zabiorą się za reformowanie systemu, ale napotkają na mur złożony z uczniów i innych nauczycieli. Uczniowie są zbyt tępi, nauczyciele niechętni zmianom. W nowym nauczycielu rodzi się pogarda dla jednych i drugich. Z wzajemnością. -Rysujesz mi przed oczyma straszny obraz. -Komunistycznym decydentom nie potrzeba ludzi inteligentnych. Durniami rządzi się dużo łatwiej. Wybacz, nie czuję się najlepiej. Są też jasne strony życia, tyle tylko, że nie mogę ich sobie przypomnieć. -O biedaku, może zrobić ci obiad? -Nie chcę, żebyś się męczyła bez pożytku. Nie mam jakoś apetytu. -Porozmawiamy dalej? -S' udawolstwem. -Wybacz, ale nie władam wieloma językami jak ty i nie zawsze jestem w stanie... -Wybacz proszę. Miałem na myśli, że porozmawiam z tobą z przyjemnością. Chcesz dolewkę herbaty? -S' udawolstwem. Mam talent do języków? -Masz. Nalałem jej. Ożywiła się. -Może się przejdziemy na cypel - zaproponowała. - Herbatę możemy zabrać ze sobą.

505

-A ja mam jeszcze lepszy pomysł. Zabierzemy ze sobą samowar. To będzie taki rosyjski piknik. Nie mamy wprawdzie kaszanki, to taki rodzaj kiełbasy robionej w znacznej mierze z krwi świńskiej, a która to pasowałaby do takiej wycieczki, ale... -Chodźmy. Zabrałem swój pled, żebyśmy mieli na czym usiąść i poszliśmy. Na cyplu wiało jak diabli, ale znaleźliśmy sobie urocze miejsce, pomiędzy wielkimi blokami skalnymi i tam wygodnie się usadowiliśmy. Samowar dymił lekko. Było w tym coś nierzeczywistego. -Lubię morze - powiedziałem w zadumie. - Możemy udawać, że jesteśmy na szkierach Finlandii. Ja będę oficerem korpusu kurierów, a ty podrywaną przeze mnie rosyjską arystokratką. Rok mamy...hmm...1888-my. -A wyglądam? Czy przypominam rosyjską arystokratkę? -Średnio, szczerze mówiąc. Zresztą trudno mi o tym wyrokować. Nie wiem jak wyglądali wtedy. -Za to wiesz jak wyglądają teraz. Jaka jest księżniczka? Tak na co dzień? -Nie mam pojęcia. Rzadko tam bywam, ale jest w niej coś dziwnego. Jak zresztą i w Sigrid. -To aż tak widać? -Widać. A co to jest? -Wybacz, to jej tajemnica. -To ty wybacz, powinienem się tego domyślić. -No to do dzieła, rosyjski oficerze, tylko pamiętaj, że mamy po piętnaście lat i to jednak nie do końca jest carska Rosja czy Finlandia pod ich zaborem. I jeszcze jedno. Nie znam rosyjskiego. -Eto choroszo. -Jesteś okropny. Pocałowaliśmy się. I na tym poprzestaliśmy. Położyłem się na plecach i popatrzyłem w niebo. -Chciałbym stworzyć na ziemi taki punkt, w którym nadal istniałaby carska Rosja powiedziałem w zadumie. - Gdzie domy, odpowiednio stare, umeblowane byłyby 506

meblami z epoki a na nich stałyby różne takie secesyjne drobiazgi. I niech wiecznie trwa rok 1913-ty. Ostatni spokojny rok Europy. -Załóż muzeum. Weź sobie dom, mieszkalny dom z tamtych czasów. Umebluj go tak jak chcesz a potem zamieszkamy w środku, a tłumy będą chodziły wokoło i podziwiały przez szybki oazę zastygłego czasu. Masz ochotę sobie popływać? -Ta woda wygląda na zimną i złą. -Zabawne zdanie. Skąd je...? -Czytałem "Kometę nad doliną Muminków" - po norwesku, ale to nie jest dosłowny cytat. -Czułam, że już gdzieś to słyszałam. -Może zatańczymy? -Nie jestem w nastroju. Od tamtej wesolutkiej dyskoteki kiedy to... Jakoś nie mam ochoty na tańce. Swoją drogą to nie wiem skąd się u ciebie bierze, gdy trzeba działać, działasz jak automat. -Też nie wiem, skąd umiem takie rzeczy. Chyba zawsze umiałem. Może to nie tak. Nie pamiętam, co mam robić dopóki nie znajdę się w sytuacji maksymalnego zagrożenia. -Spaliłbyś tego drania? -Nie wiem. Możliwe. Nie wiem. Raczej nie. Ale nienawidzę takich jak on. To wrzody. Trzeba je usuwać. Operacyjnie. Raz na zawsze. Takiego nie wychowa. Już za późno. Nie wiem co musiałoby się stać, żeby taki się zmienił. Jej ręka poszukała odruchowo mojej. Ścisnąłem jej dłoń swoją. Miała twardszą skórę. Szorstką, zahartowaną. Silną. A ja miałem ręce jeszcze ciągle delikatne, poznaczone bliznami po odciskach, które dopiero co mi się wygoiły. -Wydaje mi się, że ty się boisz rzeczywistości - zauważyła. - Chciałbyś mieć wszystko po swojemu. Wysłać na tamten świat wszystkich nieprzystosowanych, a samemu zadekować się wśród zabytków minionej epoki. -Tak. Świat to paskudne miejsce, aby w nim żyć. -Tak ci się wydaje. Pomyśl o tych, którzy chcieliby tu być a nie mogą. Teraz wydaje mi się, że miała na myśli swoją przyjaciółkę.

507

-Tu mi jest dobrze - wyszeptałem i opadłem na żwir. Gdy godzinę później zaszedł do nas Sven, musiał się zdziwić zastanym widokiem. Ingrid drzemiąca na kocu, ja drzemiący na piasku, a pomiędzy nami wygasły już samowar. -Robiliście tu jakąś orgię? - zaciekawił się. Wzruszyłem ramionami. -Gdybyśmy byli pięćdziesiąt lat temu w Polsce, to za samo takie pytanie spaliłbym ci dom nad głową. -To straszne. Nachylił się nad samowarem. Pokręcił kranikiem i przez chwilę obserwował wyciekającą z niego ciecz. -Zabawna rzecz - powiedział. - Ciekawe dlaczego jakoś się nie utrzymało. -Za bardzo rosyjskie. "Nikt by nie nosił jeansów, gdyby ta moda promieniowała z Kremla", jak to słusznie zauważył ceniony polski archeolog prof. Gąssowski. -Może masz rację. Nie znam się na samowarach. Za to wiem co nieco o ekspresach do parzenia herbaty. -Interesowałem się kiedyś samowarami. Nawet widziałem swojego czasu samowary niemieckiej produkcji. Z lat tysiąc dziewięćset kilkunastych. Tam też się nie przyjęły. -Przydałby nam się taki - powiedziała Ingrid do brata. - To bardzo dekoracyjnie wygląda. A i herbata jest inna niż z ekspresu. -Może nawet jest podobna - zaoponowałem. - Ale inaczej się ją pije. Z większym namaszczeniem. Poza tym rozpalanie węglem drzewnym a wkładanie wtyczki do gniazdka to zupełnie nie to samo. -Dostałeś go czy kupiłeś? - zaciekawił się Sven. - Bo zakładam, że to to było w tym tekturowym pudle, ktore piastowałeś pod pachą? -Kupiłem w Nowoorłowie. -Gdybyś się tam jeszcze kiedyś wybierał, to daj nam znać. Wyposażymy cię w fundusze i przywieziesz nam jeden taki. -Z przyjemnością. Zjemy coś? - zapytałem Ingrid. 508

-Aha - ucieszyła się. - Masz w lodówce kilka bananów. Może zrobić ci pieczone? Nigdy nie jadłem pieczonych bananów więc zgodziłem się. To było nawet niezłe. Po obiedzie wypiliśmy znowu morze herbaty, a potem sobie poszła. Do wieczora nic właściwie nie robiłem. Czas jakoś przeleciał mi na czytaniu książek. Ale nawet nie pamiętam co czytałem. Spać poszedłem wcześnie. To zabawne, człowiek inteligentny nie nudzi się nigdy poświęcając czas na rozwijanie intelektu. A mnie się nudziło. Może nie byłem inteligentny. * Łucja rzucała się po posłaniu. Szaman delikatnie przytrzymywał ją za ramiona, Strażnik Ducha za stopy. -Przesadziliście - powiedział Semen patrząc jak jej skóra pokrywa się kropelkami potu. -To bardzo bezpieczny specyfik - powiedział Szaman. - Oczywiście jak na nasze obyczaje. Żaden tam wywar z muchomorów. -Bezpieczny dla nas. Ona może zareagować inaczej - mruknął mikrobiolog. - Jaki jest skład tego świństwa? -Tajemnica plemienna - powiedział poważnie Strażnik. Nieoczekiwanie Łucja opadła na posłanie całkowicie rozluźniona. Otworzyła oczy. -Dwa słońca - powiedziała. - Jedno małe i żółte, drugie większe i czerwone. Długie jedwabiste trawy... Brwi Szamana uniosły się lekko do góry. -Dziwne - mruknął. -Co chcieliście osiągnąć? - nie wytrzymał Semen. -Ten specyfik ułatwia przeżywanie wizji. Nazywamy go "wielką wędrówką". Pozwala powracać do miejsc, w których dusza jest jakoś zaczepiona. Na przykład jeśli mieszkałeś długo w Moskwie, to zostawiłeś odpryski swoich myśli wbite w strukturę przestrzeni. Możesz dzięki temu tam wrócić. A czasami rzuca w zupełnie nieprzewidywalne miejsca. -I to ma jej pomóc w oczyszczeniu? -Tak. Sądziliśmy, ze wróci do instytutu i odnajdzie cześć swojej duszy rozproszonej tam uderzeniem energii zabijanych. 509

-Ekstra. Chyba się nie udało. Planeta oświetlana przez dwa słońca... Mało prawdopodobne ze względów astronomicznych. Takie układy słoneczne są zbyt niestabilne, by mogło się na ich planetach rozwinąć życie. -Nie byliśmy tam, trudno stwierdzić. Wedle naszych wierzeń wizje zsyłają duchy przodków. Ewentualnie przekładając to na język nauki - wykrzywił się w kpiącym uśmiechu. - Pamięć genetyczna. Istnieje teoria że wśród dziewięćdziesięciu procent genów zawartych w nici DNA, które normalnie są nieaktywne, znajdują się obrazy z przeszłości zapisane w strukturze genetycznej. Później ich fragmenty przekazywane są następnym pokoleniom. To może wyjaśniać na przykład część przypadków reinkarnacji. Oczywiście to tylko teoria. Jedna z wielu. Może zobaczyła ojczyznę swoich przodków... Istoty jej gatunku musiały skądś przybyć, albo powstały na ziemi i przetrwały obok nas. Rasa ludzi o kocich oczach. Byliby łatwi do wykrycia. My ludzie lubimy patrzeć rozmówcom w oczy... -Dwa słońca - powtorzył Semen. 26 sierpnia, piątek. Śniło mi się, że byłem koniem. Biegałem po stepie porośniętym długimi jedwabistymi trawami. Niedaleko mnie znajdowało się niewielkie źródełko i mały stawek o szmaragdowej wodzie. Stawek otaczały poszarpane fantazyjnie skały. Wyglądały jak czerwony granit, były jednak silniej zmetamorfizowane. Trochę jak purpurowe szkło. Na niebie świeciły dwa słońca. Jedno żółte i bardzo małe, drugie czerwone i duże jak księżyc w pełni. Ponadto widać było niewielką planetę otoczoną pierścieniami tak jak nasz Saturn. Zbiegłem na dół ku wodzie. W stawie pławiła się urocza klaczka o długiej grzywie i dużych brązowych oczach. Na mój widok zarżała radośnie. Popłynąłem do niej a ona położyła mi głowę na grzbiecie i wtedy właśnie obudziłem się. W pokoju było duszno jak w stajni. Spociłem się. Wstałem i umyłem się starannie. Trochę pomogło. Ścięgna Achillesa miałem jakoś dziwnie napięte, ale to zaraz przeszło. Poszedłem na parter i zjadłem małe śniadanko. Wyszedłem przed dom i wyjąłem z kieszeni pudełko z kopią brylantu "Orłow" wyciętą w cyrkonii. Obróciłem kamień tak, by rozszczepiał światło na tęczę a potem wpatrzyłem się w rozświetloną ogniami głębię. Nagle, jakby zza zasłony, pojawiły mi się w mózgu obrazy. Miś i mała dziewczynka z ciemnymi włosami. Miała może trzy lata. Bawiliśmy się na podłodze szklaną kulą. Potem zapadłem się głębiej. Była ciemność, ból i strach. Stałem przygwożdżony widłami do ściany i umierałem. Dom palił się. Przed sobą widziałem stół z siedmioramiennym świecznikiem a obok leżał człowiek z częściowo rozbitą głową. Usiłował się podnieść. Próbował coś powiedzieć po francusku. Przepraszał mnie za coś. Patrzyłem na niego z góry, musiałem mieć co najmniej dwa metry wzrostu. A potem zrobiło mi się zupełnie ciemno przed oczyma. Opuściłem kamień.

510

-Autohipnoza - mruknąłem sam do siebie. Zaszedłem na posterunek, gdzie dałem swoją kartę do przewizowania, czy jak to nazwać. Trafiłem szczęśliwie na Lundena. Wciągnęli mnie do jakiejś swojej ewidencji, po czym dowiedziałem się, że rowerem mogę jeździć bez przeszkód, natomiast z kierowaniem samochodami mam się wstrzymać do momentu, w którym ukończę siedemnaście lat i zdam egzamin. A potem wróciłem do domu. Wypiłem sobie piwo bezalkoholowe. Mimo, że było bezalkoholowe od razu poczułem przypływ pijackiej fantazji i nerwowego podniecenia. Siadłem w bibliotece w fotelu i postawiłem sobie na stole lustro z łazienki. Widziałem wyraźnie swoją twarz. -No to jak, panie Paczenko? - zagadnąłem. - Przybijali nas widłami w domu cadyka do ściany? Fajnie. Praca z małpy zrobiła człowieka, widać z konia też może. Tylko gdzieśmy to mogli widzieć te urocze jedwabiste trawki i dwa słoneczka nie licząc innych cudów? wiesz co ci powiem, Tommy', ty zupełnie zwariowałeś. Kompletny świr z ciebie... Nagle zawstydziłem się swojego kpiącego tonu. Odniosłem lustro na miejsce. Ułożyłem drewka w kominku, ale nie rozpalałem ich. Nie było po co. Ktoś zapukał do drzwi. Ingrid. W pierwszej chwli myślałem, że jest w towarzystwie przyjaciółki ale była sama. -Wybacz, nie przeszkadzam? -zagadnęła. -Ależ wejdź proszę. Zaprosiłem ją do biblioteki. -Co tam u ciebie słychać? - zapytałem. -Och byłam dziś pierwszy dzień w szkole. Było strasznie. -O biedacwo. Mnie to czeka dopiero za kilka dni, choć miałbym szczerą ochotę nie iść. -O. To niemal tak jak ja. Co powiedziałbyś na wagary? Weźmiesz mnie i pojedziemy sobie oglądać księżniczki albo na wyspy. Będziemy łowić ryby i będziemy bardzo szczęśliwi. -Ach. To brzmi tak zachęcająco. Posmutniała. -To dopiero pierwszy dzień a ja już mam dość. Wymyśl coś, żebym mogła odreagować ten stres. 511

Pogłaskałem ją delikatnie po głowie. -Nie znam jeszcze tej szkoły, ale mogę ci opowiedzieć coś z życia tej, do której chodziłem w Polsce. -Chętnie posłucham, choć mówiłeś już o tym na dniach. To straszne, gdy ktoś zaczyna uczyć się obcego języka i trafia na równie mało gramatyczny, jak ten którym ja się posługiwałem. Rozpaliłem drewka w kominku a potem przymknąłem oczy i zacząłem opowiadać. -Szkoła numer 126 w Warszawie nosząca imię obrzydliwego rewolucjonisty, a przy okazji poety, Adama Asnyka nie była szczególnie sympatycznym miejscem. Mnie denerwowało w niej wszystko. Od czwartej klasy, gdy rozpocząłem w niej naukę ciągle coś szło nie po mojej myśli. Byłem wrażliwym dzieckiem, toteż wypaczony parkiet i pomalowane na żółto olejną farby ściany poważnie zakłócały mi wewnętrzne poczucie estetyki. Denerwowały mnie głośne dzwonki, zwłaszcza wówczas, gdy obwieszczały koniec przerwy. A już najbardziej denerwowali mnie nauczyciele. Banda ponurych pachołków ustroju. Przynajmniej za takich ich uważałem. Wychowawczyni klasy, niejaka pani Pszczółka stała przy tablicy. To był ostatni dzień nauki. Wkradło się rozprężenie. Nauczyciele udawali, że nauczają, uczniowie udawali, że ich słuchają. Tak było na wszystkich lekcjach, za wyjątkiem języka rosyjskiego. Pani Pszczółka naprawdę nas uczyła, a raczej egzekwowała różne bzdury luźno związane z podstawowym zagadnieniem poznawania języka przyjaciół zza Bugu. Słuchałem jej a raczej udawałem, że słucham. Na nagrzanym laminowanym blacie ławki pojawiły się niewielkie zamglenia w miejscach, gdzie leżały moje dłonie. Wzrok przesuwałem niezwykle wolno w stronę okna. Widok świeżego kwitnącego świata przyciągał mnie z magnetyczną siłą. Po drugiej stronie ulicy Otwockiej znajdował się niewielki parczek. W parczku była piaskownica, nieduża górka do jazdy na sankach, oraz stał nieduży zapuszczony budyneczek w kształcie pałacyku, w którym mieścił się dom kultury. Nieco w lewo zza drzew majaczyła potężna bryła bazyliki. Jeszcze dalej ze zgrzytem ruszył z pętli tramwaj. Za pętlą był ośrodek sportowy, następny park i wały kolejowe. Głos wychowawczyni wyrwał mnie z zamyślenia. -Może ty Paczenko powiesz kolegom co takiego ciekawego widzisz za oknem? Może to było głupie ale powiedziałem prawdę. Zawsze, no prawie zawsze, mówiłem prawdę i z reguły przynosiło mi to same kłopoty. Wstałem z ławki i przyozdobiwszy twarz smutnym uśmiechem powiedziałem. -Podziwiałem drzewa. O tej porze roku są wyjątkowo piękne z tymi wszystkimi liśćmi. Szkoda, że bzy już przekwitły, trochę czerwonego i fioletowego koloru...

512

Trzasnęła dziennikiem tak mocno, że tekturowa okładka złamała się. Nie miało to specjalnego znaczenia. Rok szkolny kończył się. Dziennik trafi do archiwum i będzie w nim leżał przez następne lata a we wrześniu dostaną nowy. I znowu rubryki przy moim nazwisku wypełnią się dwójami i trójami. Jak zawsze. -Won za drzwi - ryknęła wbijając we mnie sztylety spojrzeń. Zdziwiłem się trochę. Spodziewałem się natychmiastowego wyrwania do odpowiedzi lub wystawienia oceny niedostatecznej. Posłusznie jednak ruszyłem. W drzwiach obejrzałem się na chwilę. Klasa odprowadzała mnie spojrzeniem trzydziestu par szklanych oczu. Bezmózgie roboty. Zamknąłem drzwi cichutko, grzecznie. Spod kamizelki z wypłowiałego jeansu wydobyłem ukrytą w wewnętrznej kieszeni książkę. Zawsze ilekroć wylatywałem za drzwi starałem się mieć coś do poczytania. Tym razem była to "Tajemnicza wyprawa Tomka" Alfreda Szklarskiego. Otworzyłem w miejscu założonym rzemykiem, siadłem na podłodze i zagłębiłem się w lekturze. Nie liczyłem specjalnie na to, że zostanę zawołany do klasy wcześniej niż po dzwonku. Pani Pszczółka miała serdecznie mnie dosyć. Nie wiedziałem dlaczego, ale sama moja obecność wystarczyła, żeby wyprowadzić ją z równowagi. Ingrid zasłuchana w moją opowieść poruszyła się. Wróciłem. Znowu byłem tu w Norwegii. Tysiące kilometrów od kochanej pani Pszczółki. -To straszne co opowiadasz - powiedziała. -Wybacz. Nie będę... -Nie. Opowiedz mi jak się to skończyło. -Zrobię tylko coś do jedzenia. Nie jadłaś zapewne obiadu? -Nie. Ugotowałem ryżu i kiełbaski bawarskie. Takie proste, ale dość smaczne, a przy tym sycące, danie. Jedliśmy razem z tych talerzy ze sfastykami. Nie wiem dlaczego ale budziły w Ingrid pewną wesołość. We mnie wręcz przeciwnie. Złapałem się w pewnej chwili na tym, że zastanawiam się, kto jadł z nich przedtem. Czy był to zwyczajny, ciemny Norweg który kupił je w sklepie bo stały się modne, czy może jakiś butny esesmam - morderca. I co z nich jedli. Może takie same bawarskie kiełbaski? Po obiedzie pozmywaliśmy i zostaliśmy w kuchni. Tu było przytulniej niż w bibliotece. Nie wiem dlaczego. Podjąłem opowieść. -Za drzwi wylatywałem bez przerwy. I miałem poważnie obniżone oceny z zachowania. Oceny z przedmiotów miałem także kiepskie. Szedłem z klasy do klasy ledwo ledwo. Raz zostawili mnie na drugi rok w tej samej klasie... Nauczyciele nie lubili mnie. Niezależnie od tego jak moja wiedza wykraczała poza 513

program, otrzymywałem oceny, które każdego innego zniechęciłyby dawno do jakiejkolwiek aktywności, ja jednak lubiłem się uczyć. Z reguły wystarczyły mi dwa tygodnie, czasami trzy, na opanowanie treści podręczników. Resztę czasu spędzałem nudząc się jak mops. Często szukałem wytchnienia w podziwianiu widoków za oknem i dlatego też wielokrotnie spędzałem sporo czasu na brudnych korytarzach, czekając aż nauczyciel wspaniałomyślnie wezwie mnie z powrotem do klasy. Przymknąłem oczy. Obrzydliwa scena wypełzła z głębin pamięci jak czerw... Drzwi otworzyły się z trzaskiem. Przewróciłem się upuszczając książkę. Pani Pszczółka nigdy nie potrafiła zapanować nad emocjami. -Co tu się dzieje? - ryknęła. - Ty Koćko puknij się w głowę, ja cię tu wysłałam za karę a nie na czytanie książek! -Przepraszam - powiedziałem wtulając głowę w ramiona. Wzięła potężny zamach, aby trzasnąć mnie na odlew ale w tym momencie rozległ się dzwonek. Zmarszczyła brwi i popatrzyła wzrokiem bazyliszka na swój zegarek. -Czy on zgłupiał? - zapytała nieobecnego ciecia. - A ty do klasy! Wszedł. Uczniowie radośnie wrzucali podręczniki do teczek. -A wy co? Lekcja się jeszcze nie skończyła. Mamy całe pięć minut. Wszyscy umilkli i usiedli. Uśmiechy zniknęły z twarzy. -Wyjmijcie książki i zeszyty. Wyjmowali posłusznie jak automaty. W sprawach zasadniczych, takich jak koniec lekcji czy obowiązki ucznia, nie należało się z nią spierać. Usiadłem na swoim miejscu. W milczeniu czekaliśmy na dzwonek, tym razem ten prawdziwy. Z korytarza dobiegał gwar. Inne klasy już miały przerwę. Wolno otworzyłem pod ławką książkę. Druk był fatalny, papier jeszcze gorszy, ale już po chwili mój umysł wyłączył się całkowicie ze szkolnej rzeczywistości. Gdzieś na zabajkalu towarzyszyłem dzielnym podróżnikom w ich misji. Kolejny dzwonek zakończył wcześniejszą przerwę. Organizm zadziałał jak dobrze wyregulowany robot. Zamknął książkę w najciekawszym miejscu podniósł mi głowę, otworzył nieco szerzej moje oczy, pomógł mi skoncentrować się na twarzy nauczycielki, wyprostował przygarbione plecy. Wzrok odruchowo zaczął kierować się w stronę okna, ale tym razem świadomość nie pozwoliła na to. Utrzymywała całe ciało w stanie napięcia. -Do domu - rzuciła nauczycielka.

514

Jej rozkaz zabrzmiał jak szczeknięcie. Klasa zgodnym ruchem wrzuciła zawartość toreb i teczek z powrotem do środka. Trzydzieści krzeseł wydało donośny zgrzyt odsuwając się od ławek. -Do widzenia dzieci - powiedziała wychowawczyni obnażając żółte zębiska w uśmiechu tak sympatycznym, że paru uczniów wiedziało już jakie to koszmary przyśnią im się nadchodzącej nocy. -Do - wi - dze - nia! - rykęli. A potem wyjąca wataha wypadła na korytarz. Schody zadudniły. W powietrzu uniósł się kurz z brudnych trampek. W chwilę potem donośny trzask dobiegający z poziomu kilku pięter niżej oświadczył wszem i wobec, że drzwi wejściowe poddały się silnemu kopniakowi któregoś ze sfrustrowanych dzieciątek. Biegłem na końcu. Bieg po schodach w dół upajał mnie, ale ja nie skowyczałem. Sam nie byłem pewien dlaczego - zakończyłem opowieść. Staliśmy przed domem Ingrid. -Wejdziesz na podwieczorek? - zagadnęła. -Nie chciałbym przeszkadzać... -Rodzie pojechali do znajomych. Będą dopiero jutro. Mocowała się przez parę minut z zamkiem. Wreszcie weszliśmy do środka. Trawa na podwórku była świeżo wykoszona jej ostry zapach świdrował mnie w nosie. -Gdy na jesieni spadną deszcze będzie tu błoto - zauważyłem. -Nie wiem - wzruszyła ramionami. - Ta darń jest tu od wiosny. Przedtem było brukowane, a teraz położyliśmy na bruk dywanik. Weszliśmy do skali. Było tu przyjemnie chłodno. Trochę tylko ciemno. Zaraz tez przyniosła z kuchni ciastek i zasiedliśmy do podwieczorku. Myślałem o tym, jak długo będę wracał samotnie do domu i jak bardzo się zmęczę. -Pasowałby wam tu samowar - zauważyłem. - Ogień z paleniska tam w kącie miałby się w czym odbijać. Zjadłem i zacząłem się zbierać. Było już dość późno. -Może zostaniesz jeszcze trochę? - zaproponowała. - Tak rzadko mam okazję cię gościć.

515

Nie chciało mi się iść. Chciałem tu zostać. Pogawędzić jeszcze i jeszcze. Ten dom miał dobrą aurę. -Bedę musiał wracać po ciemku - powiedziałem. - Boję się ciemności. Uśmiechnęła się. -Owszem o tej porze roku słońce zajdzie już o dwudziestej trzeciej dwadzieścia. Na godzinkę... Czasami zastanawiam się czy jest coś, czego możesz się przestraszyć. Jak do tej pory nie zaobserwowałam. -Nie boję się ludzi. A w każdym razie nie wszystkich. Mam jednak lęk wysokości, boję się duchów. Jak każdy. Ktoś zapukał do bramy. Pukał energicznie. Ingrid poderwała się. -Zobaczmy kto to. -Może twój brat. -Ma klucz. Szła przede mną przez murawę. Wilgotna od przedwieczornej rosy trawa zostawiała plamy na jej kapciach. Pomyślałem sobie, że byłoby miło zobaczyć jak idzie w baletkach po parkiecie sceny, lub w pantofelkach ze złotogłowiu po marmurowych schodach. Podeszła do bramy i zapytała kto zacz. Nie dosłyszałem odpowiedzi. -Agenci KGB po ciebie - powiedziała. - Wpuścić? Zza bramy rozległ się śmiech. Otworzyła oba skrzydła zdejmując belkę. Sigrid. Samochodem. Wjechała i Ingrid zaraz zatrzasnęła wrota. Samochód był nieduży, ale śliczny. Sportowa dwuosobowa mazda. Zatrzymała się i wysiadła. Wymieniły z Ingrid kilka całusków. Potem przywitała się ze mną. -No i co tam u ciebie słychać? - zagadnęła. - Nowe podboje miłosne wśród arystokracji? Zrobiłem zdziwioną minę. -Podboje miłosne? Otworzyła bagażnik i wyciągnęła z niego butelkę szampana i jakieś ciasto zapakowane w folię. -Urządzimy sobie podwieczorek? - zagadnęła. 516

-Właściwie to dopiero co jeden jedliśmy - powiedziała nasza urocza gospodyni ale nic nie szkodzi poczekać trochę i zjeść drugi na kolację. Sigrid roześmiała się. -Moglibyśmy urządzić sobie na dniach piknik - powiedziała. - Taki prawdziwy. Pojedziemy gdzieś na cypel, ty Thomas weźmiesz swój piękny samowar na węgiel drzewny i upieczemy sobie kiełbaski. -Wybacz, ale samowar troszkę do czego innego służy - zaprotestowałem nieśmiało. Dotknęła moich ust dwoma palcami. -Ani słowa. Spróbujemy. Kiwnąłem głową. Ingrid gestem zaprosiła nas w głąb. Weszliśmy na piętro nad patio i wyciągnęliśmy sobie z jej pokoju krzesła. Sigrid rozparła się wygodnie i założyła zgrabne giczki na barierkę. Obracała w ręce butelkę. -Popatrzcie, prawdziwy rosyjski szampan - powiedziała. - Kupiłam w sklepie Alkohole Świata w Oslo. Wziąłem butelkę w dłonie. -Iskra - przeczytałem. - Wybacz muszę cię wyprowadzić z błędu. To bułgarski szampan. -To tam też cyrylicą? - zdziwiła się. - Nawet nie wiedziałam. Spuściła nogi. -Ingrid moja droga, obiecywałaś mi kiedyś pokazać te pokoje, które stoją zamknięte - zrobiła ręką gest który objął całe patio i prowadzące z balkonika wejścia. Ingrid roześmiała się. -Nie są zamknięte - powiedziała. - W zimie palimy tam w piecach a w pozostałe pory roku rozpylamy środki owadobójcze i odkurzamy co parę miesięcy. Zaraz skoczę po klucze. Zeszła gdzieś na dół. Sigrid poderwała się z krzesełka i pomachała do swojego samochodu. Była jakaś dziwna. Jak gdyby zbyt wesoła. Wróciła nasza przyjaciółka. W ręce trzymała imponujący pęk kluczy nanizanych na stalowe kółko. Od kółka spływał na dół kawałek grubego na palec łańcucha długości około jednej stopy. Można oczywiście powiedzieć, że łańcuch miał około trzydziestu centymetrów, ale 517

określenie "około jednej stopy" jakoś lepiej to oddaje. Minęliśmy jej pokój, potem kolejny, zapewne Svena, potem jeszcze jeden i ten, w którym ja kiedyś nocowałem. Wreszcie otworzyła drzwi piątego z kolei po tej stronie podwórza. Weszliśmy zaciekawieni do środka. W pokoju nikt od dawna nie mieszkał. To się czuło. Na podłodze z nieheblowanych desek nic nie leżało, ale za to mebli było tu sporo. Dwie ciężkie szafy ozdobione lwami. Nie miałem wątpliwości. To były szafy gdańskie z połowy ubiegłego wieku. Ciężkie łóżko z baldachimem, mogło być nawet jeszcze starsze, ale nie pasowało do kompletu. Pod ścianą stał klęcznik, na którego pulpicie leżała Biblia w skórzanej oprawie. Na ścianie wisiał oleodruk przedstawiający dziewczynkę na huśtawce i nieduże zdjęcie młodego mężczyzny w dziwnym mundurze. -Tu mieszkała Edda, siotra mojej prababki - powiedziała Ingrid. A to fotografia jej narzeczonego. Zaciągnął się do wojska przed pierwszą wojną światową i zginął gdzieś we Francji. Był Francuzem z pochodzenia. Wyszliśmy. Otworzyła kolejne drzwi. Ten pokój był inny. Od razu widać było, że mieszkał tu mężczyzna. Na ścianach wisiała imponująca kolekcja strzelb skałkowych i pistoletów. Omiotłem ją jednym spojrzeniem a potem zafascynował mnie wiszący na innej ścianie obraz. Obraz przedstawiał pogodny zimowy poranek. Malarz musiał stać przy bramie patrząc w stronę środka patio. Na pierwszym planie wiejski kowal kuł wiekiego czarnego ogiera. Ogiera za nogę trzymał wysoki jasnowłosy mężczyzna w mundurze. Obok uwidoczniono pniak, na którym stało kowadło i oparty o niego młot. Z drzwi na lewo wyglądały ciekawie jeszcze dwie końskie głowy. Jedna normalna druga, ta poniżej, należąca do źrebaka. -Mieliście tu kiedyś konie - powiedziałem w zadumie. -Mieliśmy - powiedziała Ingrid. - Jeszcze w czasie wojny. Może jeszcze będziemy kiedyś mieli, bo Svenowi przysługuje służbowy, ale on się boi zwierząt. Zwłaszcza tych, które są od niego większe. Wyszliśmy i zakręciliśmy. Od tej strony podwórka co brama, były dwa duże pokoje i nieduża stróżówka z metalową kratą i urządzeniem do jej opuszczania. -Ładne? - zapytała Ingrid. -Działa? - zaciekawiła się jej przyjaciółka. -Nie, zaczopowane na amen. Mogło spaść komuś na głowę. W kolejnym pokoju na ścianach wisiało sporo map. Przeważały osiemnastowieczne, odbijane ze stalodruków. Były piękne.

518

-Tu mieszkał mój praprapradziadek - powiedziała Ingrid. - To on zbudował ten dom, a przynajmniej tę jego część. To było przedsięwzięcie na pokolenia. -A pokoje na parterze? -zaciekawiła się Sigrid. - Też są takie ciekawe? -Nie. Tam nigdy nie było pokoi. To znaczy nie tak. Tam mieszkała służba, a w pozostałych były składy na ziarno. I na inne towary. Po twarzy jej przyjaciółki przeleciał cień jakiejś odkrywczej myśli. -Słuchaj, a ten statek Hansy, co się roztrzaskał i co jest ten grób marynarzy, czy to czasem nie na to ziarno? -Nie będę zaprzeczać, że to moi przodkowie są wymieniani jako ci, którzy położyli na nim rękę, ale to było dwieście lat wcześniej. Te dokumenty są w archiwum w Oslo i jest to najstarsza wzmianka o tym punkcie wybrzeża i o ludziach noszących nazwisko Roslin. Odetchnąłem głęboko. To było niesamowite. Czterysta lat tradycji. I jedynym potomkiem tak wspaniałej rodziny jest ten przygłup Sven. Wstrząsające. No i jeszcze ta urocza Ingrid. Postanowiłem, że się z nią ożenię, choć genealogia księżniczki sięgała do czasów przed najazdem mongolskim. Pozostałe pokoje były równie ciekawe. Nie dziwiłem, się, że mają je zamknięte i nikomu nie pokazują. Z wyposażenia można by złożyć nieduże ale piękne muzeum. Albo wyprzedawać po kawałeczku i żyć spokojnie przez dziesiątki lat. Z całą pewnością to wszystko razem przedstawiało kolosalną wartość. Nim skończyliśmy zwiedzać zrobiła się prawie dziewiąta. W dodatku zachmurzyło się. -Wspominałeś, że boisz się ciemności - powiedziała Ingrid. - Może zostaniesz u nas na noc? -Wybacz, ale względy przyzwoitości... Młody chłopak i dwie dziewczyny... -Nie bój się, nic ci nie zrobimy - powiedziała Sigrid. W końcu przekonały mnie. Wypiliśmy tę Iskrę a potem zjedliśmy ciasto. Dziewczyny miały spać razem w pokoju Ingrid a ja dostałem ten pokój w którym poprzednio nocowałem. Słałem sobie właśnie łóżko, gdy usłyszałem z podwórza głos Svena. Rozmawiał z Ingrid. -Wyobraź sobie, że ta gangrena Thomas znowu gdzieś zniknął. Nie roześmiałem się. Bałem się, że usłyszy i mnie zabije. Poszedłem spać. Przyśnił mi się uroczy sen. Ingrid i Sigrid były moimi pieskami i szliśmy przez las zapolować. Chyba na zające. 519

ANDRZEJ PILIPIUK Norweski dziennik 2.5 27 sierpnia sobota. Była czwarta rano. Siedziałem na barierce obiegającej balkonik nad patio. Nogi zwiesiłem w dół. W powietrzu wisiał chłód. Niebo było cudownie błękitne. Z drzwi domu wyszedł Sven. Przeciągnął się leniwie. Na głowie miał niezłe kukuryku, a w głowie siano, ale tego nie było na zewnątrz widać. -Cześć - zagadnąłem z góry. Podniósł wzrok i wlepił we mnie zdziwione spojrzenie. -O! - powiedział. - Ty tutaj? -Aha. A ty gdzieś wyruszasz? Sven jakimś takim kocim ruchem zdjął z pleców sztucer. -Widzisz, miałem iść do roboty, ale doszedłem właśnie do wniosku, że nie mam już ochoty dalej być szpiegiem, więc zastrzelę cię teraz. Pozwoliłem, aby na mojej twarzy odbiło się głębokie zdziwienie. -A co ja zrobiłem? - zdziwiłem się. -Dobra siedź tam sobie i nigdzie się nie ruszaj a ja idę spać - powiedział i zniknął we wnętrzu domu. Zakała szpiegowskiej profesji. Siedziałem tak sobie a potem zszedłem na parter. Drzwi pomieszczenia, z którego na oglądanym wczoraj obrazie wyglądały konie, były uchylone. Pociągnąłem je do siebie i otworzyły się z lekkim zgrzytem. Zawiasy wymagały niewątpliwie naoliwienia. Wszystko w tym domu było takie jak trzeba. Solidne. Jeśli coś było z kamienia tak jak odrzwia, to wmurowano to z niezwykłą dokładnością. To co było z drewna było lite i ciężkie, tak jak powinno być, aby przetrwać tysiąc lat. Wszedłem. W dawnej stajni było ciemno. Światło wpadało tylko przez dwa wąskie okienka od strony podwórza, a one zarosły kurzem i pajęczyną. Zresztą o tej porze dnia słońce wisiało jeszcze zbyt nisko, aby przedrzeć się na dziedziniec. Podszedłem powoli do ściany w głębi pomieszczenia. Stał tu kamienny żłób wyciosany z jednej bryły piaskowca i pokryty dość nieporadnymi rysunkami koni. Było tu coś jeszcze. Zapaliłem zapałkę. W jej świetle dostrzegłem słabo czytelny napis runiczny biegnący krawędzią. Dotknąłem 520

go z szacunkiem. Ile lat mógł mieć? Sześćset? Osiemset? Czy był tak stary jak kamienna ściana wikińskiego dworu w której go osadzono, czy starszy? Ze ściany zdjąłem cugle. Skóra pociemniała i sparciała. Były sztywne i mogły pokruszyć się w dłoniach. Odwiesiłem na miejsce. Dalej wisiała uprząż paradna ozdobiona dzwoneczkami. Przymknąłem oczy i wyobraziłem sobie jak rodzina Roslinów wybiera się do kościoła. Zakładają uprząż na konia, przyprzęgają go do sanek. Wszędzie leży śnieg... Wyszedłem ze stajni na podwórze. Z góry dobiegł mnie chichot. Ingrid albo Sigrid. Było im coś wesoło. Rozległ się łomot, jakby któraś wypadła z łóżka. Ech. Zaraz potem na balkonie pojawiła się Ingrid. Pomachałem jej. Wyglądała uroczo w szlafroku. -Hej hej - zawołała. - Chcesz śniadanie? -Wylegujcie się jeśli chcecie - odparłem. - Jeszcze nie jestem bardzo głodny. -My już wstajemy. Zza jej pleców wyjrzała jej przyjaciółka. Miała na sobie coś różowego, chyba w niebieskie słoniki. Pomachała mi i zaraz schowała się z powrotem. W parę minut później zeszły na parter. Miały na sobie minispódniczki i wysokie buty, a do tego białe bluzeczki i bordowe kamizelki. Ciekaw byłem, dlaczego tak się wystroiły, ale nie pytałem. Siedliśmy sobie w kuchni, przylegającej do skali. Ingrid zrobiła grzanki w kuchence do zapiekanek, a do tego kawę dla siebie i koleżanki. Ja odmówiłem picia trucizny, którą podbici Indianie podsunęli konkwistadorom, aby ich wytruć. -Zaglądałeś do stajni? - zagadnęła Ingrid. -Zaglądałem - potwierdziłem. - Myślałem sobie o koniach. Ładny macie żłób. Skąd on? -A ten stary. Nie wiem nawet. Pewnie od zawsze tam. -Jest osadzony za pomocą starego cementu. Nie wiem kiedy, ale dawno. -Nigdy się nad tym nie zastanawiałam. Ale mogę zapytać tatę, jeśli cię to interesuje. -Gdybyś była tak miła... Sigrid przeciągnęła się kusząco. -Może urządzimy sobie ten piknik? - zagadnęła. - Gdzieś tak koło czwartej. -Niegłupi pomysł - powiedziała Ingrid. - Pojedziemy sobie nad jezioro.

521

-Może lepiej do stadniny koni - zaproponowałem - Pożyczymy sobie trzy, pojedziemy gdzieś w las i tam rozłożymy się na popas. -Co cię tak fascynuje w koniach? -zapytała Sigrid. -Och każdy od czasu do czasu powinien mieć możliwość objąć konia za szyję i przytulić się, wtulić twarz w jego grzywę. Z tego rodzi się wrażliwość. Zarówno sensoryczna, jak i uczuciowa. Sigrid uśmiechnęła się lekko. -Sensoryczna i uczuciowa - powtórzyła. Zdałem sobie sprawę jak kiepski jest mój akcent. -Piknik urządzimy nad jeziorem - powiedziała. - I nie weźmiemy ze sobą koni. Nie lubię wstrząsów. -Konie idą bardzo równo... zazwyczaj - zaprotestowałem, ale ona widocznie już wyczerpała temat. Wyszła z kuchni i siadła przy pianinie w skali. Podniosła klapę i postukała chwilę palcem w jeden klawisz jak gdyby usiłując coś sobie przypomnieć. Zagrała kawałek ody do radości. Przerwała. Ingrid poszła za nią. Rozmawiały przyciszonymi głosami. Zjadłem jeszcze jedną kanapkę z wędzonym tuńczykiem. Wstałem i poszedłem za nimi. -Zgrasz coś? - zagadnęła Ingrid. popatrzyłem w zadumie na instrument. -Chyba nie jestem w nastroju - powiedziałem. - Wybaczcie ale pójdę trochę pomieszkać u siebie. Nakarmię zwierzaki. -Odwiozę cię - zaproponowała Sigrid. - I wpadnę około trzeciej to pojedziemy. Kiwnąłem głową. Nagle zaszła zmiana. W powietrzu pojawiło się lekkie napięcie. Nie wiem czym było to spowodowane, ale poczułem to bardzo wyraźnie. Wsiedliśmy do mazdy. Ingrid otworzyła wrota i samochód wyjechał na szosę. Pomknęliśmy. Prowadziła jak wariatka, ale co trzeba przyznać bardzo pewnie. Byliśmy przed moim domem po kilku zaledwie minutach. -No to do zobaczenia - powiedziała dziwnie szybko. Pożegnałem się i wszedłem w las. Dopiero po chwili usłyszałem jak zapala silnik. Wszedłem do domu. Zwierzaki warowały przy wejściu i wyraźnie ucieszyły się na mój widok.

522

-No i co kundle? - zapytałem. - Pan wrócił. Kundle okazywały swoją radość. Coś mi tu nie grało. Dopiero gdy zaszedłem do kuchni zobaczyłem, że ich miski są puste. Gdy tylko je napełniłem ich zaciekawienie od razu wygasło. To było do przewidzenia. -Powinno się was zastrzelić - powiedziałem. - Albo utopić. I tak nie ma z was żadnego pożytku. Nawet nie raczyły mnie słuchać. Wdrapałem się na piętro i wszedłem do pokoju Maćka. Zaraz przy drzwiach leżał jego karabin. Ten od Svena. Wziąłem go w dłoń i zajrzałem w lufę. Były wżerki. Przeładowałem. Wystarczyło pociągnąć za spust. Wycelować w kochanego pieska i szarpnąć. Raz a mocno. I poznać prawdę. Albo zginie pies przeszyty kulą albo karabin rozerwie i to ja zginę. Idiotyczne rozważania. Odwiesiłem go na wieszak do ubrań koło drzwi i opuściłem pokój przyjaciela. Właściwie nie miałem nic do roboty. Poszedłem na plażę i rozebrawszy się wlazłem do wody. Była zimna. Tak zimna, że prawie się oparzyłem. -No co jest? - zapytałem przestrzeń. - Przecież jest lato? Tak, tyle tylko, że tutaj już była właściwie jesień. Rok szkolny zaczął się tydzień temu. Gdy po raz drugi zbadałem temperaturę wody była już nieco znośniejsza. Wlazłem głębiej i popłynąłem pieskiem. Starałem się nie zamoczyć włosów. Ale potem nakryła mnie fala i przestało to być takie istotne. Zawróciłem do brzegu i ubrałem się. Było mi zimno, ale dobrze. Poszedłem do domu i wydobyłem ze skrytki swoje pieniądze. Miałem jeszcze prawie trzy tysiące koron. Więc mimo pobytu Maćka zaspokoiłem swoje potrzeby niewielką kwotą. Resztę postanowiłem chwilowo zaoszczędzić. Remont... Musiał być dość kosztowny, a ja akurat nie mogłem poprosić hrabiego Derka o pożyczkę. Swoją drogą, to chciałbym kiedyś zobaczyć Brazylię. Podpolerowałem troszkę samowar, żeby się lepiej prezentował, A potem stwierdziłem, ze znowu nic nie mam do roboty. Ogarnęło mnie zniechęcenie. Rozmyślałem przez chwilę a potem położyłem się trochę się zdrzemnąć. Obudziły mnie kroki na schodach. Ktoś się skradał. Agent KGB uzbrojony w pistolet maszynowy z tłumikiem i celownikiem laserowym szedł mnie zabić. Sięgnąłem pod poduszkę i moje palce zacisnęły się na rękojeści rewolweru. Ktoś zapukał do moich drzwi. -Proszę wejść - zachęciłem. Sigrid. -Pukałam - powiedziała. - Spałeś? -Tak. Troszkę się zdrzemnąłem. To już czas? Tak. 523

Wstałem. Zabrałem samowar z kuchni i worek węgla drzewnego z rupieciarni. Założyłem kurtkę. Było mi zimno, jak zwykle po przebudzeniu. Ingrid siedziała w samochodzie. Musiałem wziąć ją na kolana i pojechaliśmy. O dziwo w stronę Geitvagan. -To nie nad jezioro? -zdziwiłem się. -Nie. - odpowiedziała Ingrid. - Jest zbyt zimno. Urządzimy sobie piknik u mnie na patio. Od wody zanadto ciągnęłoby chłodem. Każdemu co jego. Zaparkowała tak samo jak wczoraj. Ingrid przyniosła z szopy ławkę, trochę podobną jak polskie parkowe, ale wykonaną z samego drewna i dużo lżejszą. Samowar ustawiliśmy na małym stoliku. Zdjąłem górny ruszt i pokrywę. Sigrid zajrzała ciekawie do środka. -Wybacz nie umiałam sobie jakoś tego wyobrazić - powiedziała. - Jak to działa? -Tu jest zbiornik - pokazałem jej. - Nalewamy wody a potem w środkową rurę sypiemy węgiel drzewny. -Dobrze wystarczy. I to się pali w tej rurze? -Dokładnie tak. Siadła na ławce i objęła Ingrid ramieniem. Zamknąłem klapę i założyłem górę. Nasypałem węgla drzewnego i rozpaliłem go kilkoma drzazgami drewna wetkniętymi przez dolny wlot powietrza. Z góry poszedł dym a potem pojawił się już tylko słup gorącego powietrza. Siadłem obok dziewczyn. Było mi dobrze. Po raz pierwszy od dawna było mi naprawdę dobrze. Ogień w samowarze objął już cały pokład węgla. W górnym wylocie pojawił się płomień. Dosypałem węgla i postawiłem czajniczek na esencję. -A ja myślałam, że sypie się od razu do środka - powiedziała Ingrid. -No co ty? - zdziwiłem się. Sam tak niedawno robiłem, ale przecież nie przyznałbym się do tego. Sigrid wydobyła z bagażnika butelkę wina Chatenau, pudło czekoladek Lindt i ciasto. -Możesz przynieść kieliszki? - zapytała kumpelkę. Ingrid pobiegła. Sigrid popatrzyła na mnie. -Podobno mężczyźni umieją otwierać butelki - powiedziała wręczając mi.

524

-Czyżbyś była wojującą feministką? - wyjąłem z kieszeni scyzoryk z korkociągiem i zacząłem przy tym majstrować. -Czy ja wiem? - zastanowiła się. - Nie, raczej nie. Wróciła Ingrid. Przyniosła kieliszki do koniaku, niskie i pękate, ale jakie to mogło mieć znaczenie? Polałem i wypiliśmy troszkę. Zaraz potem usłyszałem delikatny dźwięk. -Słyszycie? Para śpiewa - powiedziałem. Wsłuchiwały się w delikatny wibrujący szum. -Ładnie - stwierdziła Ingrid. Sigrid nic nie powiedziała, ale widać było po niej, że brakuje jej poczucia uczestnictwa. Było mi coraz lepiej. -Zagraj coś - zachęciła Ingrid. Jej przyjaciółka przyniosła z samochodu gitarę i zagrała jakiś kawałek. Znałem to skądś. Usiłowałem sobie przypomnieć. Zagrała jeszcze trochę. Poddałem się czarowi muzyki. Była prosta i rozbudowana. Surowa i wyrafinowana zarazem. Niektóre fragmenty sprawiały wrażenie przypadkowych ciągów dźwięków, gdy jeden końcowy sprawiał że nagle całość jawiła się jako zamierzona kompozycja. To było jak schemat z nieskończona prawie ilością przewidywalnych wyjątków. Jak linie przechodzące niespodziewanie w ciąg fraktali. Ogień i lód. Woda i piasek. Za moimi plecami była stajnia. Drzwi były uchylone tak jak je rano zastałem i zostawiłem. Wyobraziłem sobie w środku klacz. Ciemnobrązową z gwiazdką na czole. Czułem że już tam stoi. Że wystarczy się odwrócić i wejść i ona tam będzie. Będzie na mnie czekać. Odwróciłem głowę. Odwracałem powolutku ostrożnie, aby nie spłoszyć materializującego się końskiego cienia. Wreszcie szpara w drzwiach znalazła się w zasięgu mojego wzroku. Coś tam było. Coś poruszyło się w ciemności. I nagle wyobraziłem sobie, jak leżę tam na rozrzuconej słomie w kałuży krwi a klacz pochyla się nade mną. Dotyka wilgotnymi chrapami mojego policzka. Sigrid przestała grać, a mój umysł przestał generować obrazy. -Pięknie - powiedziałem. - Grałaś na gitarze więc nie od razu domyśliłem się, ale to było coś Konstantinasa Ciurlionisa? -Zgadza się - powiedziała. - Poemat symfoniczny Morze. Odłożyła ostrożnie gitarę na trawę i przymknąwszy oczy odchyliła się do tyłu, opadając wygodnie na oparcie ławki. Była lekko blada. sięgnęła na oślep po kieliszek i wypiła parę łyków wina.

525

Rozległ się skrzyp bramy. Odwróciliśmy się. W bramie stał Sven. Pod ramię trzymał jakąś kicię w swoim wieku. Byli chyba po kilku piwach. -Wot te na - powiedział Sven po rosyjsku. - Tu siedzicie dzieciaki? Chodz moja droga, nie będziemy im przeszkadzać. Przeszli przez podwórze i zniknęli gdzieś w trzewiach domu. Poczułem coś na kształt kostki lodu w gardle. Lodowata bryłka zsunęła mi się przełykiem aż do żołądka. Skąd Sven mógł znać tak rzadki obecnie rosyjski idiom? Wyjaśnienie, że zapewne przyswoił go sobie podsłuchując moje rozmowy z Maćkiem nie zadowoliło mnie do końca. Sigrid grała Ciurlionisa. Sven mówił po rosyjsku. Nie za dużo tego szczęścia? Brama była blisko. W razie czego mogłem się do niej rzucić. Przyjrzałem się Sigrid. Było w jej urodzie coś rosyjskiego. Wstrząsnąłem głową. Urojenia maniakalne, albo jakaś obsesja. Sven wyjrzał z domu. -Napijecie się wina domowej roboty? - zagadnął. Dziewczęta wydały pisk entuzjazmu. Sięgnąłem nieznacznie do kieszeni i otworzyłem pudełeczko pastylek od księcia Amiredżibi. Wydobyłem jedną z nich i gdy dziewczęta obserwowały Svena połknąłem dyskretnie. -Można by rozpalić ognisko - powiedziała ta kobitka od Svena która przydreptała zaraz za nim. Jej propozycja zawisła w powietrzu, nikt nie ruszył się po drewno. -Barina dozwoltie - powiedziałem po rosyjsku wskazując na samowar. -Co on powiedział? - zapytała mojego szpiega. -Nie wiem - odpowiedział zupełnie beztrosko. - Ale tym się robi herbatę. -Jedną szklankę jeśli można - powiedziała zaciekawiona. Poszedłem do kuchni i wróciłem z dwiema czystymi szklankami. Nalałem im. Wypiliśmy po czym Sven odkorkował butlę. Wino było zrobione na żurawinach, co akurat od razu zgadłem. Starałem się wyczuć, czy nie ma obcych domieszek, ale wydawało się być czyste. Nastrój niewymuszonej wesołości pogłębiał się. Sigrid sięgnęła po gitarę i zaczęła grać. Tym razem zagrała jakąś wesołą piosenkę rodem z miejscowego folkloru. Ingrid śpiewała o dziewczynie z wysokich hal nad fiordami, która kosi trawę, by wykarmić swoje cztery owieczki a one robią jej rozmaite psikusy. Potem ja wziąłem do ręki gitarę. -A ja, wrogów zabijam na setki - zanuciłem fałszywie. 526

Wywołało to salwy śmiechu. Dziewczyny dolały sobie wina. Ja odmówiłem. Za szybko szło mi do głowy. Sven ze swoją kicią całowali się. Ingrid i Sigrid objęły się i kołysały. Para gwizdała w samowarze. Cicho grała jakaś muzyczka z radia. Ktoś musiał je przynieść i postawić tu obok. Podniosłem z ziemi dławik do samowara i założyłem go na górny wylot rury. A potem wstałem i cicho poszedłem do stajni. Koni tu nie było. Potrząsnąłem głową. Byłem zupełnie trzeźwy. Tylko trochę oszołomiony. Postałem chwilę wietrząc w powietrzu. Szukałem zapachu koni. Nie było go. Minęło zbyt wiele lat. Wyszedłem na podwórze. Zabawa trwała w najlepsze. Gąsiorek już się kończył. Popatrzyłem na nich. Było im bardzo wesoło. Śpiewali coś we czwórkę. Śpiewali szybko, nie nadążałem, nie rozumiałem... Dyskretnie wymknąłem się przez furtkę w bramie. Wiatr wzmagał się. W nocy z pewnością będzie sztorm. Zszedłem do miasteczka. Na przystanek dotarłem akurat z autobusem. Wsiadłem i kupiłem od kierowcy bilet. Pragnąłem znaleźć się jak najdalej. Autobus jechał do Bodo. Siadłem na wolnym miejscu, obok chłopaka trochę starszego ode mnie, który w zadumie wertował jakąś opasłą książkę. Autobus przejechał przez miasto. Wysiadłem przy szosie do Fauske i wdrapałem się na wzgórze. Na moim zegarku była siódma. Staruszek, z którym rozmawiałem przed kilkunastu dniami stał oparty o ogrodzenie okólnika i patrzył w zadumie na swoje konie. -Chciałbym wynająć jakąś szkapinkę na godzinę -powiedziałem. Poznał mnie. -Właściwie to już zamykamy, ale dla stałego klienta... Mogę ci udostępnić konia do rana pod warunkiem, że go przenocujesz. Za dwadzieścia koron. Musisz zostawić jakiś dowód tożsamości. Byłem stałym klientem. Dziwne, zważywszy, że pojawiłem się tu po raz drugi w życiu. -Wystarczy paszport? -W zupełności. -Kupiłbym trochę owsa. Trawy mu na kolację nie zabraknie ale coś bardziej treściwego... Nasypał ni całą torbę. Osiodłałem ładną, jasną klacz i wskoczyłem na siodło. -O której godzinie muszę być z powrotem? - zapytałem. -Wystarczy o ósmej rano. Ale otwieramy godzinę wcześniej. Pożegnałem się i wyjechałem z okólnika. Pojechałem spokojnie ulicą. Gdzieś w połowie miasta spotkałem radiowóz. To był ten von Vaxio. 527

-Ach pan Patzychenek - przywitał się. -Czyżbym złamał jakieś przepisy? - zaniepokoiłem się. Nie zsiadałem z konia. Byłem ostatecznie po tej niewielkiej dawce alkoholu i mimo, że zagryzłem ciastem, bałem się że może to poczuć. -Masz jakiś dokument uprawniający do poruszania się po drodze? - zagadnął zezując do góry. Powinienem zsiąść. I zsiadłem. Tego wymagał szacunek. Wyłowiłem z kieszeni kartę rowerową przestemplowaną przez Lundena i podałem mu. Przejrzał ją pobieżnie. -W porządku. Nie zatrzymuję. Zasalutował zupełnie jak kapitan Sowa na tropie. Odsalutowałem. Uśmiechnął się i wsiadł do radiowozu. Ja pojechałem dalej. Dopiero w lesie, w chłodnym cieniu drzew poczułem, że się spociłem. Maciek opowiadał jak jego dziadek Jakub uwielbiał doprowadzać do szału milicjantów z Wojsławic jeżdżąc na swoim koniu w stanie graniczącym z derilium tremens, a oni nic mu nie mogli zrobić, bo wykorzystywał lukę prawną. Ja osobiście nie byłbym tak odważny. W lesie puściłem konia w kłus. Teraz dopiero poczułem się naprawdę dobrze. Zespoliłem się ze zwierzęciem. Wiatr owiewał moje genialne czoło. Płynęliśmy w powietrzu i półmroku coraz dalej i dalej. Koń też poczuł magię biegu. Parskał i przyspieszał aż do galopu. Wreszcie znalazłem się przed swoim domem. Pomyślałem, że może warto by pojechać do Ingrid wjechać na podwórze i celnymi razami nahajki rozpędzić to chlające towarzystwo na cztery wiatry, ale nie miałem już siły. Wjechałem do siebie. Zeskoczyłem z klaczy i podszedłem do domu. Nie miałem gdzie jej umieścić na noc. A deszcz wisiał już w powietrzu. Wziąłem do ręki kombinerki i powyciągałem gwoździe z kilkunastu desek. Wprowadziłem klacz do biblioteki i prowizorycznie załatałem dziurę w ścianie. -Tu będziesz teraz mieszkać aż do rana - powiedziałem. - zaraz dam ci coś do przegryzienia. Popatrzyła na mnie dziwnie. Postawiłem na stole patelnię z tych miedzianych. Na patelnię nasypałem owsa i dołożyłem chleba oraz parę kostek cukru. Kolejno podnosiłem jej nogi i badałem, czy w kopyta nie nabiły się kamienie. Były czyste. Zdjąłem z niej siodło. Blisko siedmiokilometrowa jazda ukoiła moją potrzebę ruchu. Zdjąłem klaczy uzdę. Wziąłem własną szczotkę do włosów i starannie wyczesałem ją. Miała nieco dłuższą sierść niż Karolina starego Korczaszki czy białe araby z Nowoorłowa. Pewnie skutki życia w surowszym klimacie. Z piętra przyniosłem sobie łóżko. Z kuchni przyczłapały oba pieski. Patrzyły najwyraźniej w zdumieniu na wielkie obce zwierzę w ich domu. Klacz pochyliła się i

528

obwąchiwała je przez chwilę. Potem przestali się sobą interesować. Uświadomiłem sobie, że nie wiedziałem dawno swojego kota, ale mleko, które nalałem i postawiłem na półce koło bojlera w łazience zniknęło. (Miskę ustawiłem tak wysoko, żeby nie dobrały się do niej kundle). Nastawiłem sobie budzik na piątą rano. Nakryłem klacz kapą z łóżka i zapadłem w sen. W nocy słyszałem jak spaceruje wokoło biblioteki, ale nie miałem siły, żeby wstać i ją uwiązać. * Łucja obudziła się nieoczekiwanie. Usiadła na posłaniu. Jej ruch obudził śpiącą obok indiankę Yvonn. -Co ci się stało? - zagadnęła. Łucja potarła skronie palcami. -Sen. Strasznie głupi. Coś zupełnie idiotycznego. Brwi dziewczyny uniosły się lekko a skośne oczy popatrzyły z zaciekawieniem. -Wyobraź sobie, pokój, jedna ściana zastawiona książkami, Stół, na stole patelnia wypełniona owsem a z tego je koń. Indianka uśmiechnęła się. -Koń w środku domu? - zdziwiła się. - Faktycznie idiotyczny sen... 28 sierpnia niedziela. Obudziłem się zupełnie niespodziewanie czując na twarzy coś ciepłego. Otworzyłem oczy. Klacz trącała mnie nosem. Poderwałem się raźno. Rzut oka na podłogę upewnił mnie po co mnie trąca. Kilkoma ruchami rozwaliłem prowizoryczną łatę w ścianie i wypuściłem ją na zewnątrz. Odlała się pod drzewami. A potem zostawiła tam sporą kupkę świeżych pączków. Wot inteligencja. Jak piesek. Nabrałem wiadro wody i postawiłem jej koło pieńka do rąbania drew. Pasła się długą jedwabistą trawą. -Dobra - powiedziałem. - Zjedz sobie, a ja się trochę ogarnę i pojedziemy. Z kąta biblioteki podniosłem kapę. Pachniała słodko koniem. Miałem nadzieję, że ten zapach utrzyma się dłużej. Z kuchni przyniosłem ostatnie pół bochenka chleba i podzieliłem się z nią. Jej porcję posmarowałem konfiturami. Widać było, że bardzo jej smakowało. Ubrałem się i zjadłszy swoją ćwiartkę pozbierałem elementy uprzęży rozwleczone po całe bibliotece. Wyszedłem przed dom i zawołałem ją. Przydreptała. Założyłem jej uzdę, osiodłałem i przypiąłem cugle. Wiadro było puste. 529

-Chcesz jeszcze? - zapytałem. Nie zareagowała. Może nie rozumiała po polsku? Dosiadłem jej i pojechaliśmy. Był uroczy, wilgotny, rześki, mglisty poranek. Języki mgły przelewały się pomiędzy drzewami. Mieliśmy mnóstwo czasu. Dojechaliśmy na ósmą rano. Zsiadłem i objąłem ją na chwilę za szyję. Była ciepła. I pachniała koniem. Tak jak trzeba. Stary właściciel nadszedł od strony stajni. -No i jak? - zapytał. -Ekstra. Już po śniadaniu, ale może zechce dokładkę. Złapałem za tylną nogę i zgiąłem ją fachowo. Klacz oparła się na mnie całym ciężarem a ja otwieraczem do konserw usunąłem jej z kopyta kawałek kamienia. -Cieszę się - powiedział. Poklepał ją po szyi. -Nawet jak widzę wyczyszczona. -Przecież nie oddałbym brudnej. Pożegnałem się i poszedłem do domu. Przechodząc koło kościoła zakręciłem w tamtą stronę. Był nadal zamknięty. Na drzwiach wisiała ta sama wyblakła kartka. Wróciłem do domu na dziesiątą. Czułem w sobie drobny niedosyt. Włączyłem stare radio i kręciłem jego gałkami usiłując złapać transmisję z mszy w Polsce. Było to marzenie ściętej głowy, bowiem zapora gór skandynawskich skutecznie uniemożliwiała drogę falom radiowym. Kręciłem gałkami z narastającym zwątpieniem. A potem mój umysł wykonał woltę. Antena. Podłączyłem się do piorunochronu. A potem włączyłem radio i ponownie zacząłem kręcić gałkami. Ilość stacji i jakość odbioru poprawiły się skokowo. Złapałem dwie stacje radzieckie, ale nie miałem ochoty ich słuchać. Kręciłem i kręciłem aż wreszcie udało mi się. "Kto zaczyna w imię Boże temu Pan Bóg dopomoże". Ta mądrość ludowa wycięta była w belce stropowej w pokoju od wschodu w domu mojego dziadka w Wojsławicach. Jakość odbioru była kiepska. Momentami nakładały się na emisję jakieś tubylcze rozgłośnie a chwilami całość tonęła w białym szumie. Ale doreligijniłem się kapinkę. Właściwie nie miałem co robić z dniem tak miło rozpoczętym, więc wziąłem rower i pojechałem do Geitvagan odzyskać swój samowar. Brama była zamknięta, zapukałem kołatką, a potem zauważyłem guzik od dzwonka więc zadzwoniłem. Otworzył mi doktor Lars. -Ach to ty - powiedział. - Wejdź proszę.

530

Obrzucił mnie ostrym taksującym spojrzeniem. Wszedłem. Podwórko było istnym pobojowiskiem. Wszędzie poniewierały się puste butelki. Mazdy Sigrid już nie było. -Moja córka jest trochę niedysponowana - powiedział. W jego głosie wyczuwałem pogardę. -Co jej się stało? - zdziwiłem się. -Pochlali się: ona, jej kumpelka, Sven i jego kumpelka. I to na całego. -To przykre -powiedziałem. - Gdybym wiedział jak to się skończy zostałbym i jakoś przeszkodziłbym. -Hm? -Byłem tu wczoraj na podwieczorku. Była herbata z samowara i grały na gitarze a potem poszedłem sobie. -Ach. Widziałem cię wieczorem jak jechałeś na koniu w stronę domu. Akurat wracaliśmy z lotniska. -Może trzeba było się ujawnić. Dałbym panu się przejechać. Uśmiechnął się po raz pierwszy. -Nie lubię koni - powiedział - I chyba z wzajemnością. Ilekroć mam z nimi do czynienia, na szczęście rzadko, ale i tak zbyt często, lubią mnie kopać albo łapać zębami. -One tak czasem wyrażają uczucia. -Uczucia negatywne też są uczuciami - odciął się. -Jeśli Ingrid jest niedysponowana to może odzyskałbym swój samowar i zajrzę jutro lub pojutrze. -Samowar? Ach, to dziwne miedziane. Chodź. Samowar stał w kuchni na podłodze. Trochę był zakopcony, ale nie doznał żadnych uszczerbków. Wylałem z niego wodę i wysypałem resztkę węgla. -Zabawne urządzenie - powiedział. - Ale chyba niepraktyczne. -Dlaczego? - zdziwiłem się.

531

-Och trudne w obsłudze. -Nie bardziej niż gril. -To tam u was w Polsce bardzo popularne? -Nie, zupełnie nie. Owszem, na giełdach staroci można takie kupić, ale nikt już tego nie używa. Czasami ludzie mają nowe, sowieckie, elektryczne, ale też raczej tylko dla ozdoby. Pokiwał w zadumie głową. Przywiązałem samowar sznurkiem do bagażnika. Kluczyk i dławik wrzuciłem do kieszeni, żeby ich nie zgubić po drodze. -Przepraszam za moją córkę - powiedział nieoczekiwanie, gdy już się żegnaliśmy. -Ależ ja się nie gniewam. -Taki kawał jechałeś, żeby się z nią zobaczyć. Ten wieprzek Otto - machnął ręką w stronę wsi - jak czegoś potrzebował od niej, to dzwonił. I ona biegła jak po sznurku. Nagle twarz wykrzywił mu nerwowy tik. -Pozwolisz, że cię odprowadzę? -Poczytam to sobie za zaszczyt. Zamknął bramę na zamek i poszliśmy razem drogą. -Co właściwie myślisz o mojej córce? - zapytał. -Sympatyczna, miła, dobrze wychowana... Roześmiał się gorzko. -Widzisz Thomas, czuję ostatnio, że zrobiłem tu życiowy błąd. Jej umysł pracuje szybko, zresztą wydaje mi się że twój w podobnym tempie, bo ostatnio ze zgrozą obserwuję, jak specjalizuje się twój język i prawie już nie ma w nim śladu obcego akcentu. Nienormalnie szybko. Nieważne. Gdy była w trzeciej klasie szkoły wstępnej doszedłem do wniosku, że nie ma jej co przemęczać trzymając ją w szkole. Załatwiłem jej eksternistyczny kurs nauczania, choć to było wówczas trudne. Efekty przeszły moje oczekiwania. Przez pierwsze dwa lata robiła po trzy klasy w ciągu roku. Tyle tylko, że potem gwałtownie wyhamowała. W zeszłym roku nie zdała. A mogłaby już pisać maturę. Maturę w wieku piętnastu lat. 532

Zdołałem zapewnić jej dalszy ciąg nauki tym samym trybem i widzę że popełniłem wtedy błąd. Trzeba ją było przenieść na normalny tok nauki. -Może nie jest jeszcze za późno? -zasugerowałem. Zrobił ręką nieokreślony gest w powietrzu. Przypomniało mi to w jakiś sposób Derka. -Ona się zmieniła. To co dostrzegasz, to ślady jej dawnego zachowania. Wszystko można znieść. Jeździła na dyskoteki, zdaje się że po ostatniej jej to na jakiś czas przeszło, wracała późno do domu. Możesz pomyśleć, że jest w tym trochę mojej winy, bo zająłem się pracą zamiast nią, a ja tym czasem urywałem się wcześniej. Podkopałem swoją praktykę. Co z tego, że byłem w domu, gdy ona pojawiała się dopiero wieczorem. Znajdowała sobie jakieś dziwne znajomości. -Ten Otto? -To była nędzna szuja, i do tego erotoman. Sypiali ze sobą, całe miasto o tym gadało. Nie wiem jak tam u was w Polsce. -Małe społeczności zawsze plotkują - powiedziałem - I nigdy już człowiek się nie wybieli. -To się na szczęście skończyło, jak ten dupek przedawkował kokainę i szczęśliwie usunął się z tej planety. W jego głosie zabrzmiała na chwilę mściwa satysfakcja. Strasznie było go słuchać. -Uspokoiła się trochę, ale potem przyjechała ta cała Sigrid. -Z nią też jest coś nie tak? Uśmiechnął się. -Powiedz co myślisz. -Mieszka tu sama i chyba jej się nieźle powodzi. Ten jej samochód... -To drugi taki. Poprzedni rozbiła. Przyjechała tu w zeszłym roku w zimie teoretycznie na ferie. Ma tu dom po dziadku. I już została. Znały się już dawniej a teraz ta ich znajomość przybrała niebezpieczne rozmiary. Zamyśliłem się. -Skrywane skłonności? - zapytałem ostrożnie.

533

-To podejrzewam. Nie wiem na ile blisko jesteście ze sobą... -Raczej daleko - uspokoiłem go. - Bez zbytnich poufałości. -Może i lepiej by było - mruknął, ale nie dokończył tej myśli. - Ona ciągnie w stronę dziwnych ludzi - podjął wcześniejszy wątek. - Wydałeś się jej odpowiednio dziwny. Obcy umysł pracujący na innej fali. -Jeśli pańskim życzeniem jest abyśmy nigdy już się nie spotykali to oczywiście zastosuję się... Złapał mnie za ramię tak gwałtownie, że aż się przestraszyłem w pierwszej chwili. -Jeśli nie ty, to kto? - zapytał. - Jeśli będzie pod twoim wpływem to może się coś jeszcze wyklaruje. A jeśli ty zrezygnujesz to będzie tak, jak przez ostatnie miesiące. Będzie siedziała w domu a potem podjedzie Sigrid i zatrąbi a ona będzie biegła do niej i wsiąknie na cały wieczór w jakimś pubie lub dyskotece. I po co nam to? -Rozumiem. Puścił mnie i w zakłopotaniu patrzył na swoją rękę. -Przepraszam. -Nic nie szkodzi. -Ty też jesteś dziwny i masz dziwnych znajomych, ale to lepszy świat niż ten, w którym się dotąd obracała. Inne sfery. Wolę, żeby czerpała przykład z tej twojej księżniczki niż... - przez twarz przeleciał mu cień jakiejś myśli. - Ty i księżniczka...? -Można patrzeć na wysoką górę i wspinać się w nadziei zdobycia szczytów, ale jeśli ma się dziurawe buty i w dodatku męczy człowieka niedostatek tlenu to najlepiej od razu zrezygnować. Mierzyć siły na zamiary, jak to słusznie zauważył pewien nasz poeta. Popatrzył na mnie w zadumie. -Nadawałbyś się na księcia. Uśmiechnąłem się. -Mam pomysł. Mało arystokratyczny i niezbyt honorowy ale może skuteczny. -Niezbyt honorowy. Można zawsze go rozważyć.

534

-Jeśli ta Sigrid tak się panu nie podoba, to może mały donos ozdobiony kilkoma poufnymi fotografiami... Popatrzył na mnie z zainteresowaniem. -Życie pod jarzmem ustroju totalitarnego nie było specjalnie lekkie - powiedział bardziej w przestrzeń niż do mnie. -Tak. -Umiałbyś zrobić takie fotografie? -Zrobić czy wykonać? Można pochodzić za nią z aparatem lub wykonać fotomontaż. -Pochodzić? -Mały problem. Jak do tej pory, zdaje sobie pan oczywiście sprawę z osobliwych stosunków służbowych między mną a pańskim synem. -Tak. Informuje o twoich poczynaniach kogoś. -Właśnie. Wiem kogo. Jeśli zacznę chodzić za Sigrid on będzie nadal chodził za mną. Wystarczy jedno słowo i cały plan bierze w łeb. Zrozumiał przez kontekst. Usiedliśmy w lesie na zwalonym drzewie. Wyciągnął z kieszeni paczkę jakichś cukierków i poczęstował mnie jednym. Był znakomity. Siedzieliśmy w milczeniu. Wreszcie widocznie przemyślał sprawę. -Słuchaj, pozbędę się Svena na trzy dni. Czy w tym czasie mógłbyś? Zacisnąłem wargi. -Komu innemu bym odmówił, ale jeśli trzeba, to jestem do dyspozycji. Zobaczyłem ulgę na jego twarzy. -Co będzie ci potrzebne? -Aparat fotograficzny z silnym teleobiektywem. Tak silnym, jak tylko się da. Kiwnął głową. -Coś jeszcze? -Skoro mają to być tylko zdjęcia.

535

-Tak. Wszystko co wyda ci się kompromitujące. Poczułem lekkie obrzydzenie. -To trudna prośba, ale zrobię co się da. Gorzej będzie, jak zechcą się gdzieś dalej wybrać. -Pożyczę ci opla. -Nie mam prawa jazdy. Zauważą. Raczej wyeliminuję ich pojazd. -Byle nie na zawsze, bo się nie wypłacimy. A właśnie. Ile sobie policzysz...? -Nic. Nie mógłbym za pieniądze. Ach. Może jeszcze jakiś lekki noktowizor. -Mam jeden ale nie da się go połączyć z aparatem. -To na użytek własny. Kiwnął głową. -Za dwie godziny przywiozę ci wszystko co trzeba. Pożegnaliśmy się i poszedłem do siebie. Pełen byłem ponurych myśli. Może za łatwo dałem się wmanewrować. Może nie powinienem był. Siedziałem przy stole w kuchni i składałem sobie w myśli wszystko do kupy, gdy przyjechał. Zaprosiłem go do wnętrza. -Hm - powiedział na wstępie - ta buda wygląda dwa razy gorzej niż kiedy ją kupowałem. -Zrobię remont. Zdjął z ramienia torbę. Otworzył i wydobył z niej aparat fotograficzny Kodak. -Tu masz aparat. A tu teleobiektyw - z torby wydobył imponującą rurę. -Jaki to? -Pięć tysięcy razy. Nawet nie wiedziałem, że są takie. Spokojnie przykręciłem go do aparatu i popatrzyłem na ścianę drzew. Wrażenie było niesamowite. Podregulowałem odrobinę ostrość. -Doskonały.

536

-Teraz tak. Ingrid jedzie dziś do niej i będzie u niej nocować. Kiwnąłem głową. -Ponieważ wybiera się koło szóstej, sadzę, że jeszcze coś planują wcześniej. -Jaki film jest w środku? -Kolorowy setka. Dwadzieścia cztery klatki. Zapasowy w bocznej kieszonce. Pożegnaliśmy się i poszedł. Zjadłem spóźniony obiad. To było na swój sposób przykre. Zacząłem dzień tak przyjemnie, od jazdy na koniu, potem słuchałem mszy przez radio, a teraz stałem się szpiegiem. Po piątej wsiadłem na rower i pojechałem. Zaopatrzyłem się w niedzielną popołudniówkę i postudiowałem ją przez chwilę. Dyskoteki były trzy. Jedna tam gdzie wtedy. Wykreśliłem ją z miejsca. Pozostawały dwie. Mogłem jeszcze zawrócić, ale nie chciałem. W mojej krwi pojawiła się dziwna gorączka, zapewne odziedziczona po przodkach służących w carskiej Ochranie. Trafiłem już za pierwszym razem. Impreza odbywała się w dużym blaszaku. Samochód stał wśród wielu innych przed. Muzyka dudniła ponuro. Zaparkowałem rower w krzakach przypinając go dla pewności łańcuchem. Zapłaciłem za wstęp jakąś symboliczną sumę i wkroczyłem do ponurej jaskini rozświetlanej snopami światła, gdzie banda jakichś degeneratów zwijała się w parodii tańca. Wdrapałem się na galerię, na której znajdował się gęsto oblężony barek, ale jak zaobserwowałem serwowano wyłącznie piwo. Bezalkoholowe. Z galerii zacząłem przeszukiwać wzrokiem salę. Dostrzegłem dwie dziewczyny, ale to nie były one. Światła zmieniały się a całe to mrowisko u moich stóp ruszało się w różne strony. Tłum wył. Dym papierosowy unosił się w powietrzu i gryzł mnie w oczy. Wreszcie wypatrzyłem je. Tańczyły sobie w kącie. Zrobiłem dwa zdjęcia dając długi czas naświetlania. Nie mogły wyjść dobrze, bo dziewczyny się ruszały. Zresztą na razie nic się nie działo. Nic nie udowodniłem. Schowałem aparat i jeszcze przez chwilę szukałem ich wzrokiem. Poczułem klepnięcie w ramię. Obejrzałem się. Koło mnie stała niebrzydka mulatka. -Może potrzebujesz towarzystwa? - zagadnęła. -Nie bardzo. Trochę źle się czuję. Posmutniała. -Cholerni rasiści - powiedziała. -Zatańczę z tobą - zaprotestowałem. - Nie kieruję się przekonaniami rasistowskimi. -I nawet nie jesteś stąd - powiedziała w zadumie. 537

Po chwili wirowaliśmy na parkiecie. Jak się okazało technika Derka z patrzeniem w oczy przydawała się i w tańcu. Wcześniej nie miałem okazji poznać tych pląsów, ale teraz dobrze sobie radziłem. Tańczyła znakomicie, ale faktycznie potomkowie wikingów nie lubili czarnych, bowiem sam złapałem w powietrzu kilka niechętnych spojrzeń pod naszym adresem. -Nieźle tańczysz - powiedziała. -Wyszedłem z wprawy. Znasz tych? - zatoczyłem ręką półokrąg. -Jasne. To nieduże miasto. A co? -Jestem tu przejazdem, ale tak mnie zaciekawiły miejscowe typy. Na przykład ten w kolczudze. -Ake, pseudo Thorgal. Syn doktora Oswaldsena. Mózg rozmiarów małpiej pięści. Widziałeś to szare BMW? Przed wejściem? -Nie zwróciłem uwagi. To jego? -Tak dostał na osiemnastkę. Cholera, żebym to ja, ale nie ma szans nawet na cal. Slang. Ledwo ją rozumiałem. -A taka czerwona mazda? -A znowu tutaj. To takiej jednej idiotki. Gdzieś tam tańczy ze swoją flamą. -Możesz mnie zapoznać? Może da się namówić na przejażdżkę? W życiu w czymś takim nie siedziałem. -Co ty. Ona nie uznaje chłopów. Co innego ja - przycisnęła się do mnie ciasno. Jeśli masz gablotę to możemy się trochę przejechać. Jej usta były tuż tuż. -Jestem w tym niezła a ty mi się podobasz - powiedziała. Przez koszulę czułem jej naprężone sutki. Biło od niej gorąco i zapach potu. -Z chęcią - szepnąłem - ale nie mam gabloty, a poza tym jestem po takich środkach, że nie da rady. -Może spróbujemy?

538

Wykręciłem się. Obrzydzenie mnie jakoś brało. Zostawiłem ją w hali a sam wymknąłem się na zewnątrz. Powietrze uderzyło mnie chłodną falą. Poczułem się od razu lepszy i ładniejszy, choć nie tak silnie jak rano. Wsiadłem na rower i pojechałem do Sigrid. Za jej domem leżącym na obrzeżach miasta było spore wzgórze. Usadowiłem się na nim i założyłem noktowizor. Czas mijał powoli ale obserwacja nocnego życia lasu była dość ciekawa. Dziewczyny przyjechały dopiero po dziesiątej. W oknach na parterze zapaliło się światło. Wyjąłem aparat fotograficzny i wycelowałem teleobiektyw w dom. Poprawiłem ostrość. Były zmęczone. Sigrid padła od razu na fotel i coś przez chwilę klarowała Ingrid. Ta poszła w głąb domu a po paru minutach wróciła z czajnikiem i talerzem kanapek. Jadły kolację i rozmawiały o czymś gestykulując z ożywieniem. Wreszcie wdrapały się na piętro i teraz kokosiły układając się do snu. Sigrid weszła za parawan skąd po chwili wynurzyła się ubrana w nocną koszulę. Po chwili przyszła Ingrid i też ukryła się tam, by przebrać się w dwuczęściową piżamę. Potem położyły się: Sigrid na tapczanie, a jej przyjaciółka na jakiejś kozetce, której tylko kawałek widziałem. Rozmawiały jeszcze przez chwilę a potem zgasiły światło. Opuściłem aparat i założyłem noktowizor. Widoczność była raczej nienadzwyczajna, ale widać było, że są oddzielnie. Odczekałem jeszcze godzinę o czym zlazłem ze wzgórza. Ogrodzenie posesji od tej strony było niskie, zaledwie do kolan. Przesadziłem je bez trudu. Podkradłem się ostrożnie do samochodu i wetknąłem mu w rurę wydechową kawałek szmaty. Dopchnąłem ją kijem w głąb. Miałem zamiar już wracać, ale pomyślałem, że jeszcze rzucę okiem. Wspiąłem się na dach szopy i podpełzłem cicho do okna od poddasza. Zajrzałem ostrożnie. Spały. Zeskoczyłem na ziemię. Po kilku minutach jechałem już do Geitvagan. Doktor Roslin jeszcze nie spał. Siedział przed bramą i palił fajkę. -I jak? - zaciekawił się. -Na razie nic. Wyszalały się na dyskotece i śpią. Oddzielnie. Zdaje mi się, że to tylko pomówienie. Może izolują się trochę od chłopców, ale to nie musi nic znaczyć. -Mam nadzieję, że masz rację. Siedział dalej w zadumie paląc fajkę, gdy zawróciłem i pojechałem do domu. Było już po północy, gdy wreszcie ulokowałem się na swoim strychu i nakryłem aż po uszy kapą, z której nie wywietrzała jeszcze woń mojego wczorajszego gościa. Było mi tak dobrze... Przymknąłem oczy i natychmiast zapadłem się w ciemność. Bez snów. 29 sierpnia poniedziałek. Obudziłem się o szóstej rano i raźno wygramoliłem się z ciepłego barłogu. Nawet się nie umyłem. Chciałem, żeby miły zapach stajni trochę się utrwalił. Nakarmiłem pieski, wsiadłem na rower i pojechałem. Ulokowałem się w tym samym miejscu co 539

poprzedniego dnia. Obserwowałem pokój. Niebawem zadzwonił im budzik. Sigrid wstała i podeszła do okna. Otworzyła je szeroko i przeciągała się. Wstała też Ingrid. Coś do niej powiedziała. Sigrid ziewnęła a potem zamknęła okno. Zjadły śniadanie i planowały chyba gdzieś pojechać, bo usłyszałem dźwięk zapuszczanego silnika. Oczywiście zapuścić im się go nie udało. Pomedytowały trochę nad otwartą maską a potem wtoczyły auto do garażu i podreptały na przystanek. Wsiadłem na rower i pojechałem naokoło starą drogą. Niebawem, to znaczy po upływie nieco ponad godziny, byłem już w Geitvagan. Dom był pusty, a furtka w bramie zamknięta na kłódkę. Tak to już niestety bywa. Musiały mnie wykołować. Ulotniłem się sprzed bramy i wdrapałem na pagórek za domem Roslinów. Także był nieźle zalesiony. Szkoda tylko, że okna znacznie mniejsze niż u Sigrid. To bycie szpiegiem zaczęło mnie pociągać. Niewykluczone, że odezwały się geny pradziadka Anzelma, etatowego agenta carskiej ochrany. Niebawem nadeszły obie. Na piechotę, ale nie od strony przystanku, tylko bardziej od morza. Jakby poszły starą drogą a potem przecięły wieś od strony portu. Ingrid otworzyła kłódkę i weszły do środka. Poszły do jej pokoju. Okno było bardzo wąskie, ale słyszałem, że puszczają sobie kasety. Zakląłem cicho. Od tej strony nie miałem szans niczego zobaczyć. Kryjąc się podbiegłem do domu. Byłem od drugiej strony niż wieś, trudno było by mnie wyśledzić, chyba że ktoś wdrapałby się na wzgórze z którego zbiegłem. Przywarłem do chropowatego muru z piaskowcowych okrzesków i przez chwilę zbierałem się w sobie a potem zacząłem się wspinać. Mur był nierówny, dawał dobre zaczepy dla rąk i nóg. Brakowało mi trochę kondycji i nasilał się lęk wysokości, ale niebawem dotarłem do belkowania. Tu wspinaczka stała się tak trudna, że niemal z rozczuleniem wspomniałem mur. Belki spojone zostały ze sobą tak dokładnie, że nie wchodziło między nie nawet ostrze noża. Jedyną drogą były stare zaczepy od piorunochronu. Zardzewiałe, ale jeszcze solidne. Wspinałem się po nich aż znalazłem się na dachu. Podczołgałem się teraz po nim tak, aby znaleźć się dokładnie nad oknem. Ulokowałem się możliwie wygodnie, co było trudne, bo nogi miałem wyżej a głowę znacznie niżej, a rękami wspierałem się o rynnę. Zajrzałem ostrożnie pod krawędź. Stąd widok był lepszy. Dziewczyny siedziały na krzesłach i słuchając muzyki oglądały jakiś album. Wymieniały między sobą uwagi. Wycofałem się ostrożnie. Leżałem na dachu ponad godzinę. Nic się nie działo. Wreszcie zniechęcony rozpocząłem odwrót. To było o wiele trudniejsze, ale w końcu udało mi się wylądować szczęśliwie na ziemi. Położyłem się pod murem, i dłuższą chwilę uspokajałem bijące jak młot serce. Czułem się staro i niepotrzebnie. Wreszcie ostrożnie oddaliłem się i wydobywszy rower z zarośli podjechałem do bramy. Zapukałem. Otworzyła mi Ingrid. -Fajnie - powiedziała na mój widok. - Szukałam cię rankiem z Sigrid. -O - wyraziłem zdumienie. -No tak. Zaszłyśmy do ciebie, ale były tylko zwierzaki.

540

-Ach. Wałęsałem się po lesie. Szkoda że mnie nie zastałyście. Byłem wam do czegoś potrzebny? -Trochę. Widzisz, mój brat wyjechał do ciotki w Tromso i kazał mi, żebym go zastąpiła w szpiegowaniu. He he. I kto tu kogo szpiegował. -Jestem zaszczycony. Co porobimy? -Może pójdziemy do ciebie i trochę się pokąpiemy w morzu? -zaproponowała. -Z miłą chęcią. Poszła po przyjaciółkę. Po chwili wytoczyły z szopy tego zdechłego Zundappa i pojechaliśmy. Oczywiście zaraz zostałem z tyłu, ale co jakiś czas zatrzymywały się, żeby na mnie poczekać. I tak dojechaliśmy. Na drzwiach wisiała kartka od nich. -Gdzie chcecie pływać? -zapytałem - W morzu? Czy może wolicie mały prywatny basen? -Basen? - zdziwiła się Sigrid. Zaprosiłem je do kuchni, a potem otworzyłem klapę pokazując im zalaną wodą piwnicę. -Faktycznie basen - w oczach Ingrid zapaliły się ogniki wesołości. Zeszła po krótkiej drabince do wody i zaczerpnęła jej szklanką. Powąchała ostrożnie. -Zupełnie dobra - stwierdziła. - Morska. -Gdzieś musi być przeciek - powiedziałem. - Mam tu prywatne przypływy i odpływy. -Głęboko tu? - zaciekawiła się. -Hm, trzy do czterech metrów. Tak mi się zdaje. Nachyliła się i dotknęła wody ręką. -Zimna - stwierdziła. - Ale w morzu pewnie nie jest lepsza. -Może w jakiś sposób ją podgrzać - zaproponowałem. Ingrid przez chwilę się zastanawiała.

541

-Można by na łuku elektrycznym, ale to zajmie godziny i zje sporo prądu... -Możemy poczekać. Chyba, że wam się gdzieś spieszy. Nie spieszyły się nigdzie. Zabrałem się do dzieła tak jak kiedyś uczył mnie Maciek. Jego wujek był klawiszem w więzieniu i opowiadał mu różne opowiastki z życia grypsery. Wziąłem starą piłę drwalską i wygiąłem w łuk. Do obu końców podczepiłem kable i wrzuciłem ją do wody a potem zatrzasnąłem klapę. Kabel był bardzo długi więc piła opadła minimum na trzy metry. Wetknąłem wtyczkę do gniazdka i zajrzałem. Początkowo nic się nie działo a potem na powierzchnię nieśmiało wypłynęło kilka bąbelków. -Trzeba zobaczyć, czy nie głuszy ryb w morzu - powiedziałem. Wyjrzeliśmy przed dom. Po tej stronie nic się nie działo. W każdym razie żadne ogłuszone ryby nie wypłynęły na powierzchnię. Przeszliśmy do biblioteki. Ingrid z niejakim zdumieniem kontemplowała przez chwilę ślady końskich kopyt na podłodze. -Miałeś tu konia? -zdziwiła się. -Nie, sam odciskałem z nudów starą podkową - wyjaśniłem z prostotą. -Powinieneś uszczelnić przelew i wyczerpać wodę z tej piwniczki, bo pójdzie w górę zgnilizna - zauważyła jej kumpelka. -Na razie zabezpieczyłem się obijając podłogę od spodu folią, ale oczywiście masz rację. Trzeba to będzie kiedyś zrobić. Pokazałem im trochę albumów o Polsce i pogadaliśmy sobie o zabytkach i dziełach sztuki. Po trzech godzinach wyłowiłem aparat i zbadałem temperaturę wody. Basenik w piwnicy wypełniała woda ciepła jak zupa. W sam raz do kąpieli. Zawiesiliśmy sobie u powały małą lampkę, żeby mieć więcej światła. Przymotałem ją solidnie, żeby przypadkiem nie spadła, bo zabiłaby nas we trójkę. Z rupieciarni przyniosłem płaską baterię i żaróweczkę i za pomocą kawałka gumki zaimprowizowałem latarkę. Umieściłem ją w słoiku, obciążyłem go kawałkami ołowiu i zakręciwszy spuściłem w wodę. To było urocze. Patrzyliśmy we trójkę jak światełko staje się coraz mniejsze aż wreszcie zatrzymało się na dnie. Woda była dość przejrzysta. Ingrid zaczęła się rozbierać. Miała na sobie kostium kąpielowy. Ja też zacząłem. Sigrid stała niezdecydowana. -Wstydzisz się? - zapytała Ingrid. -Trochę... I ją podejrzewali o skrywane zboczenia? -To może my wyjdziemy - zaproponowałem - A ty wejdź w wodę i zawołaj nas.

542

Na tym w końcu stanęło. Po paru minutach byliśmy wszyscy w wodzie. Dziewczyny miały ze sobą okulary do nurkowania. Ja też miałem. (Maciek zapomniał zabrać jak wyjeżdżał). Było fajnie. Woda była cieplutka a miejsca wystarczająco dużo, żeby troszkę sobie przypomnieć jak się pływa. Ingrid zachichotała. -Berek - dotknęła mojego ramienia i zanurkowała. Zanurkowałem za nią. Schodziliśmy coraz głębiej i głębiej. Zrobiło się ciemniej a jednocześnie słoik na dnie stawał się wyraźniej widoczny. Bose stopy mojej przyjaciółki miałem ciągle przed twarzą. Byliśmy już całkiem głęboko, gdy zaczęło nam brakować tchu. Ingrid poddała się pierwsza. Przekręciła się w wodzie i wymykając się moim ramionom popłynęła go góry. Pomknąłem za nią jak rekin. Na powierzchnię wybiliśmy się jednocześnie. Parsknęła jak foka. -Cudownie - powiedziała. - Ale tam w dole jest zimniej. -Nurkujesz z nami? - zapytałem Sigrid. Zastanawiała się przez chwilę a potem kiwnęła głową. Ingrid wskoczyła w wodę pierwsza. Ja za nią. Sigrid na końcu. Woda stawiała pewien opór i chciała nas wyrzucić z powrotem. Zrobiło się nagle trochę ciasno i przez moment nieźle się splątaliśmy usiłując wypłynąć jednocześnie na powierzchnię. Sigrid ciężko dyszała. -Uf - powiedziała. - To jest to. Ingrid znowu zanurkowała, a ja złapałem ją za nogę w kostce i połaskotałem w podeszwę. Miała łaskotki. W podzięce usiłowała mnie utopić. Brakowało nam tylko dmuchanego materaca i drinków, żeby poczuć się jak na lazurowym wybrzeżu. -Ach wy moje syrenki - powiedziałem w zachwycie. -Syrenki? - zdziwiła się Sigrid. -Twoje? -zdziwiła się Ingrid. -Wyłowię słoik - powiedziałem, aby pokryć zmieszanie. Przez chwilę oddychałem bardzo głęboko i intensywnie, aby zgromadzić we krwi odpowiednią ilość tlenu, a potem padłem w wodę. Słoik na dnie przyzywał mnie swoim spokojnym jasnym blaskiem. Machałem miarowo nogami i schodziłem coraz głębiej. Ucisk w uszach był teraz bardzo silny. Minąłem kawałek potrzaskanej skały, to zapewne był ten przelew do morza. Bliżej dna woda była lodowata. Złapałem słoik i odbiłem się od warstwy mułu. Koło mnie mignęło coś dziwnego. Chyba zatopiona szafa. Płynąłem do góry wolniej niż bym chciał. 543

Zaczynało mi brakować powietrza. Wreszcie jednak wybiłem się i przez długą chwilę dyszałem łapczywie wciągając w siebie potężne hausty. -Masz go - ucieszyła się Ingrid. -Jeden słoik to za mało - powiedziałem. - Trzeba spuścić tam ze cztery i najlepiej na lince, żeby nie było problemów z wyciąganiem. Pływamy jeszcze czy wyłazimy? -Ja chyba już mam dosyć - powiedziała Sigrid - ale chętnie sobie popatrzę z góry jak się ganianie w tym akwarium. Ingrid trąciła mnie w ramię. -Goń mnie. Podałem wychodzącej słoik i zanurzyłem się w ciemną wodę. Bez tego niezwykle nikłego źródła światła od spodu pływanie nagle straciło swój urok. Było ciemno. Światło lampki od góry rozpraszało mrok tylko w górnej części zbiornika. Dogoniłem Ingrid i złapałem ją w pół. Wynurzyliśmy się. -Fuj, zboczeniec - powiedziała. -Zboczeniec - potwierdziłem. Złapałem ją zębami za płatek ucha. Ale puściłem. Podpłynęła do drabinki i wlazła na nią zręcznie. Poczekałem aż znajdzie się na górze i zacząłem drapać się za nią. Zatrzasnęła znienacka klapę i chyba na niej usiadła. -Co robisz? - zaciekawiła się jej przyjaciółka. -Miałeś kiedyś ochotę pobawić się w dwie obłąkane feministki znęcające się nad męskim niewolnikiem? -Hm? - zdenerwowałem się. Otworzyły klapę zaśmiewając się do łez. Ingrid poszła do łazienki przebrać się, a ja w tym celu poszedłem na piętro. Ubrałem się szybko i zszedłem na parter. -No i jak było -zapytałem. -Wspaniale - powiedział Ingrid. - Po prostu wspaniale. Gdybym miała w domu odpowiednią piwnicę, zaraz bym ją zatopiła wodą. Jej przyjaciółka wyglądała na zmęczoną.

544

-Pojedziemy na obiad? - zapytała. - Do Mc Donalda? I zaraz się ulotniły. W stronę Bodo. Przegryzłem kawałek chleba chrupka i pojechałem za nimi. Służba nie drużba. Faktycznie zjadły po hamburgerze po czym Ingrid odwiozła ją do domu a sama pojechała do siebie. Zmęczyłem się tym szpiegowaniem. Zresztą nie miało to już sensu. Spakowałem aparat z obiektywem i gdy zapadł zmrok pojechałem do Geitvagan. Nóg prawie już nie czułem, tyle kilometrów zrobiłem tego dnia. Doktor Lars siedział w tym samym miejscu co poprzedniego dnia paląc fajkę. -I jak postępy? - zapytał. -Wedle tego co zaobserwowałem to wszelkie podejrzenia odnośnie intymnych związków pomiędzy pana córką a jej przyjaciółką są całkowicie bezpodstawne powiedziałem. Pyknął kilka razy z fajki. -Tak sądzisz. -Tak. Lubią się trochę i nie szukają męskiego towarzystwa, ale zachowują czystość czy jak to nazwać po waszemu. -Wstrzemięźliwość. -Można i tak. -Całkowitej pewności nie będzie nigdy. Zdenerwowałem się. -Jeśli chce mieć pan całkowitą pewność to proszę zamówić u ślusarza pas cnoty i zamknąć klucz w sejfie. Zrobiłem nieokreślony gest w powietrzu. Wręczyłem mu aparat, noktowizor i torbę. Pożegnanie wypadło raczej chłodno. Nie wiem czego po mnie oczekiwał ale wypełniłem swoją część umowy tak dokładnie, że miałem moralnego kaca. Gdy wracałem do domu przez las czułem się dziwnie poddenerwowany. Nawet myślałem przez chwilę o tym, żeby pojechać na dyskotekę i poderwać tą paskudną mulatkę ale potem zrezygnowałem. Moje uczucia były zbyt wzniosłe, by je mieszać z tym rynsztokiem. Położyłem się spać, ale przyśniły mi się wyjątkowe koszmary. Płynąłem w czarnej wodzie w stronę dna a potem nagle otworzyła się zatopiona szafa i wyjrzał z niej kościotrup. Obudziłem się z krzykiem i poszedłem do kuchni. W ciemności spod klapy sunął cienki strumyczek pary. Zbiornik oddawał resztkę swojego ciepła. Poczułem się chory. Wróciłem do łóżka i

545

nakryłem kapą. Szukałem zapachu konia i wreszcie wychwyciłem go. Słaby, ale ciągle jeszcze tam był. Napełniłem nim nozdrza i zasnąłem. 30 sierpnia wtorek Czasami człowiek budzi się w kiepskiej formie. Tak było i teraz. Łydki paliły mnie żywym ogniem przypominając o wszystkich tych kilometrach, które pokonałem dnia wczorajszego. Nie chciało mi się wychodzić z domu i nawet nie musiałem. Ułożyłem się możliwie jak najwygodniej a potem znowu zapadłem w sen. Obudziłem się ponownie nieco przed południem. Nadal nie chciało mi się wstawać. Przypomniałem sobie jak kiedyś dawno, temu leżałem chory. Wszyscy poszli do szkoły a ja leżałem całkiem spokojnie rozmyślając przez cały dzień. A potem oni wrócili, włączyli magnetofon i nie mogłem już dłużej chorować w spokoju. Powoli wygrzebałem się z łóżka. Było chłodno. Niebo zaciągnęły chmury. Wiatr wzmagał się. Burza, którą czułem już od kilku dni w powietrzu, nadchodziła wreszcie. Fale były krótkie i ostre. Wszedłem do kuchni. Zwierzaki leżały w kącie na swoich posłaniach. Wydało mi się to dziwne, bo chyba słałem im ostatnio w rupieciarni albo w bibliotece, ale to było lipcu. -Co powiecie zdechlaki? -zapytałem. - Merdać ogonami kundle, pan przyszedł. Ciapuś otworzył jedno oko i leniwie szczeknął. I on przeszedł tresurę na psa obronnego? Bzdura. Nabrałem ochoty, żeby od razu je zastrzelić. Z karabinu Maćka. Przecież i tak nie było z nich żadnego pożytku. Równie dobrze byłoby mieć pluszowe. Przynajmniej nie żarłyby tyle. -Jeśli macie ochotę się odlać albo wyskakać to lepiej zróbcie to teraz powiedziałem - Nie życzę sobie, żeby mi tu zalatywało mokrym psem. Gucio usiadł i zaszczekał. Jak automat. Nie był chyba nawet zły. Po prostu szczekał. Wpadłem na pomysł, że mógłbym urżnąć mu głowę szablą, ale zaraz mi przeszło. -Zamknij się - wrzasnąłem. Teraz szczekały już oba. W zadumie popatrzyłem na hak tkwiący w suficie. Ten na którym wisiała lampa. Wyobraziłem sobie jak za kilka dni do kuchni wchodzi Pawcio i w zadumie patrzy na moje zzieleniałe nieco zwłoki. -Hy! - powie. - Powiesił się. A potem nałoży tym bydlakom żarcia do misek. Poczułem uderzenie krwi w twarzy. Miałem dość tego wszystkiego. Poszedłem do lasu. Odnalezienie Maćkowego bunkra było dość trudne, ale poradziłem sobie z tym. Wlazłem do środka. Bunkier był zupełnie mały. Dwa pomieszczenia oddzielone maskującą ścianą. Było tu łóżko zrobione z drewnianej ramy oplecionej sznurkiem. Położyłem 546

się na nim. Zgasiłem świecę. Znajdowałem się w doskonałej ciszy i absolutnych ciemnościach. Nieustanny szum morza doprowadzający do szału umilkł. I nie było tu zwierzaków. Łóżko było nawet dość wygodne. Tyle tylko, że trochę wilgotne, jak oblizane wielkim jęzorem. Myśli zaczęły biec mi coraz szybciej. Patrzyłem w przeszłość, na to czego dokonałem tego miesiąca i włosy stanęły mi na głowie. W głowie niczym lawina zaczęło narastać jedno straszliwe słowo. Atorusyfikacja. Autorusyfikacja! Autorusyfikacja!!! Ogarnęło mnie potworne szokujące obrzydzenie. Czy to naprawdę ja umizgiwałem się do rozhisteryzowanej rosyjskiej księżniczki popełniając tym samym zdradę wobec Ingrid? Z podświadomości wypłynęło mi zdanie z jednej z książek hrabiego Derka: "Język jest kodem osobowości. Wszystko, cała podświadomość narodu zapisana jest w jego języku. Skojarzenie, odcienie znaczeniowe, to wszystko tworzy wzorce społeczne. Jeśli Polak mówi słowo "pijaczek" to natychmiast staje mu przed oczyma zabawny zataczający się facet, całkowicie niegroźny, a tymczasem to jest nadal ten sam typ, który rozbije ci głowę, aby zdobyć pieniądze na flaszkę taniego wina, który katuje żonę i dzieci. Nazywając go zdrobniale przyzwalamy na picie. Usprawiedliwiamy picie, łagodzimy szok. Podobnie jest w języku rosyjskim. Mamy w nim zapisane wszystko. Pokolenia zmarnowane przez alkohol. Bolszewicki sposób myślenia a jeśli sięgniemy głębiej także obozy gułagu, knuty, kibitki i wszystkie te ciemne strony życia. Anglik wzdraga się przed popełnianiem czynów, które dla jego amerykańskiego rówieśnika są czymś do zaakceptowania. Mówią podobnymi językami, ale już nastąpiło przejście dalej. Rosjanin mówiący językiem przedrewolucyjnym jest bardziej odporny na alkoholizm, narkomanię, prostytucję, czy zdradę niż jego rówieśnik żyjący w Związku Sowieckim i mówiący radziecką parodią mowy rosyjskiej. Ale jeden i drugi są przez swój język słabsi niż na przykład Gruzini czy Ormianie posługujący się na co dzień swoim językiem narodowym". Prawda uderzyła mnie jak młot. Nadmiar języka rosyjskiego wywrócił mój umysł do góry nogami. Z normalnego, spokojnego, sympatycznego chłopaczka stałem się zdrajcą ojczyzny gotowym z radością wysługiwać się zaborcom a przy okazji szpiegiem, który nie zawahał się śledzić przyjaciółki. Jednej z bardzo nielicznych obecnie. Czułem się tragicznie. Zapaliłem świecę. Wyciągnąłem z kieszeni lusterko. Nie miałem jeszcze piętna Kaina na czole ale miałem wrażenie, jak gdyby już tam było. Przez długą chwilę nie myślałem właściwie o niczym. Niespodziewanie uderzył mnie absurd całych moich rozważań. Przecież czy to było aż takie istotne, że śledziłem Ingrid i jej kumpelkę? Czy to miało jakiekolwiek znaczenie, że donosiłem o wynikach moich spostrzeżeń? Nie ja pierwszy i nie ostatni. Mózg znowu wykonał woltę i własne myśli sprzed paru minut wydały mi się skrajnie obrzydliwe. Rzucałem się przez chwilę po łóżku a potem poszedłem do domu. Popatrzyłem na hak w bibliotece. Jedno odpowiednio mocne szarpnięcie. Na przykład skok ze stołu z pętlą na szyi. A przecież miałem jeszcze pistolet. Ze ściany zdjąłem szablę i wyciągnąłem ją z pochwy jednym długim miękkim ruchem. Tak jak uczył mnie ...Semen? Dawno dawno temu. Może w Wojsławicach. Przebłysk pamięci. Jeszcze jeden. komu potrzebna jest jego własna przeszłość. Przez cztery 547

lata byłem poniewierany przez nauczycieli. Co mogło być wcześniej? Skoro uciekałem z ZSRR, prawdopodobnie nic dobrego. Przyłożyłem ostrze do gardła. Szabla była bardzo ostra. Powoli zwiększałem nacisk. Było w tym naciskaniu coś bezmyślnego. Mocniej i mocniej. Nagle poczułem to. Pierwszą kroplę krwi spływającą na obojczyk. Rzuciłem szablę a ona wbiła się w podłogę pod dziwnym kątem. Poszedłem do łazienki i popatrzyłem w lustro. Cięcie było króciutkie. I krwawiło tylko troszkę. Zatamowałem je uciskając palcem. Wystarczyła minuta. I znowu byłem żywy. Poczułem niespodziewanie gwałtowny pociąg do autodestrukcji. Taką chęć, by przyłożyć pistolet do skroni i pociągnąć za spust. Zanim puszczą nerwy i poddam się. Poszedłem do kuchni. Do garnka wrzuciłem dwie świece. Po chwili stopiły się. Z biblioteki przyniosłem pistolet. Zestawiłem garnek z pieca i wrzuciłem go w ciepłą stearynę. Zniknął cały pod jej powierzchnią. Otworzyłem klapę do piwnicy i wrzuciłem go do środka. Rozległ się plusk i garnek zapadł się w ciemną wodę. Zatrzasnąłem klapę. Zawrót głowy, który mnie dopadł, był jeszcze silniejszy niż poprzednio. Pomyślałem sobie, że pistolet może mimo wszystko zamoknąć, że trzeba natychmiast zanurkować i go wyłowić. Ale nie zanurkowałem. Ta woda mnie przyzywała. Poszedłem na piętro i rzuciłem się na łóżko. Pod czaszką huczało mi znowu to nienawistne słowo. Autorusyfikacja. W nim zawierało się wszystko. Azjatyckie zdziczenie. Śmiertelna nuda nakazująca pić wódkę bez umiaru i bawić się w rosyjską ruletkę. A potem szczęśliwie udało mi się zasnąć. Obudziło mnie zawodzenie Gucia i głos po norwesku, który usiłował go uspokoić. Ten głos należał do sympatyczniutkiej, głupiutkiej gąski Ingrid. Nie wiedziała, że ten pies nie reaguje na polecenia w żadnym języku, nawet po polsku. Nie wiedziała też, że nie wyje na nią tylko coś mu odbiło, jak to zazwyczaj jemu. Usłyszałem jej wołanie. Chyba do mnie. Wstałem i zszedłem na parter. Ingrid stała przy schodach jakby miała właśnie wejść na górę. Sigrid siedziała w fotelu i wyglądała na nieco oklapniętą. -Nie słyszałeś jak cię wołałam? -zapytała moja przyjaciółka. -Spałem - wyjaśniłem. - Coś usłyszałem - wykonałem w powietrzu niedokończony gest ręką. - Coś słyszałem... Sigrid wstała i wyciągnęła szablę z podłogi. -To polska? - zaciekawiła się. -Rosyjska paradna szabla oficerska korpusu kurierów - wyjaśniłem. Skąd wiedziałem? Nawet znałem wszystkie potrzebne słowa. Zaćmienie umysłowe wolno mi przechodziło. -Co ci się stało? -zapytała Ingrid. - Masz ranę na szyi.

548

-Sprawdzałem, czy będę w stanie ogolić się szablą - wyjaśniłem. - Prawie mi się udało. Sigrid podeszła do stołu i w zadumie włożyła szablę do pochwy. Wydawała się jakaś otępiona. Wysunęła sobie ławkę i wyciągnęła się na niej opierając na łokciu. -Macie ochotę popływać? - zapytałem. Ingrid pokręciła głową. Sigrid uniosła swoją. -Ingrid, to przeze mnie. Jeśli masz ochotę to nie odmawiaj sobie. -Mmm? -wyraziłem delikatne zdziwienie. -Księżyc w pełni - powiedziała patrząc mi w oczy. - Mój okres jest zsynchronizowany niemal doskonale z fazami księżyca. Usiadłem zszokowany a ona zaczęła wymachiwać stopą jakiś tylko przez nią słyszalny takt. Podszedłem do niej i delikatnie ująłem ją za podbródek. Źrenice miała nienaturalnie rozszerzone. Raziło ją światło. -Zostaw - mruknęła. Jej noga poruszyła się ponownie. Nie dałbym głowy, ale chyba odtwarzała kawałek z Ciurlionisa. Wziąłem delikatnie Ingrid za łokieć i wyprowadziłem ją do korytarza. Jej oczy były zupełnie normalne. -Co ona zażyła? - zapytałem. Wzruszyła ramionami. -Co wiesz o umieraniu? - zapytała zaczepnie. -Co nieco. Byłem tam. Moje pytanie? -Morfina. W niektóre dni wystarcza jej mniejsza dawka a w niektóre nie potrzebuje wcale... Ale zażywa. Rozległ się stuk. Sigrid spadła z ławki. Wbiegliśmy do biblioteki. Była dalej przytomna i najwyraźniej nie poniosła żadnego uszczerbku na zdrowiu. Zostawiłem ją i pobiegłem na piętro. Przyniosłem moje łóżko i pomogłem jej się na nim położyć. -Słuchaj, wróć na chwilę do nas.... -Jestem u cały czas - powiedziała pogodnie. 549

-Co można ci podać żeby zmniejszyć. -Och, nic mi nie będzie. To tylko lekkie oszołomienie... -Właśnie widać. Tracisz przytomność. Czy po prostu to odeśpisz czy trzeba wezwać lekarza? -Lekarze nie są w stanie nic zrobić. Rozumiesz. Złapała mnie za koszulę i ściągnęła w dół z niespodziewaną siłą. Zaraz jednak puściła i opadła z powrotem na łóżko. Uśmiechała się i znowu jej stopa wymachiwała w powietrzu rwące się i pełne bólu takty Ciurlionisa. -Przejdzie za dwie godziny - powiedziała. - Zasypiam. Jeśli nie przejdzie to wezwijcie lekarza. Faza aktywności właśnie się skończyła. Głowa upadła jej w tył. Jeszcze przez chwilę ruszała nogą a potem jej oddech nagle się uspokoił. Przeszedł w miarowy rytm. Popatrzyłem na Ingrid. Wyraźnie była zdenerwowana. -Myślę, że powinniśmy pomówić - powiedziałem troszkę niegramatycznie. Kiwnęła głową. -Powinniśmy przy niej na wszelki wypadek zostać - powiedziała. - Chyba nas nie usłyszy. -Niewykluczone. To nie jest zwykły sen, ale trans wywołany przez narkotyk. Części mózgu mogą być świadome, nawet przytomne. Siądziemy przy kominku. Siedliśmy sobie na przewróconej ławce. -Ty będziesz mówił, czy może ja? - zapytała. -Mów proszę. -Na wstępie. Nieoperacyjne. Wedle wszelkich danych powinna była umrzeć trzy miesiące temu, ale jeszcze ciągle żyje i co najważniejsze może się dość swobodnie poruszać. Bóle atakują ją co kilka dni. -Hmm. Tak. Zgaduję, że wówczas dotrzymujesz jej towarzystwa... -To zależy. Są dni, że nie chce nikogo widzieć, nawet mnie. Są dni kiedy nie odczuwa bólu, ale mimo to zażywa morfinę.

550

-Uzależnienie. Wiem jak działa morfina. Jeśli czuje się ból to go wytłumi, jeśli nie ma bólu, zabiera się za demontowanie umysłu. W takim stanie jest teraz. -Bywają gorsze - powiedziała. Sigrid dygotała. Było jej najwyraźniej zimno. Przyniosłem kapę nasiąkniętą zapachem konia i okryłem ją. -A jej rodzina? -Trochę tak jak z tobą. Mieszkają w Oslo i robią interesy. Przysyłają jej miesięcznie spore sumy, już się pogodzili. Zachód. Zgniły imperialistyczny kapitalizm. Zanik więzi rodzinnych. Sigrid trzęsła się. Usiadłem koło niej i uspokajająco pogładziłem ją po głowie. -Co zrobisz jeśli teraz umrze? - zapytała Ingrid z nutką zaczepnej histerii w głosie. -Zastanawiam się dlaczego właśnie ciebie wybrała sobie za najlepszą przyjaciółkę powiedziałem. Zaczerwieniła się. Nakryłem leżącą dodatkowo moim pledem, który mimo prania wyglądał raczej średnio, ale był ciepły. Trochę się uspokoiła. Dotknąłem jej ręki. Była lodowata. Ingrid też dotknęła. -O Boże - szepnęła. - Ona już stygnie. Po prostu słabe ciśnienie. Gdyby nie była po morfinie dałbym jej pięćdziesiątkę wódki. Delikatnie pozbierałem psy z podłogi i położyłem przy niej pod kocem. -Zagrzej garnek wody - poleciłem. - I przelej do butelek. - Musi być dobrze ciepła. Butelki znajdziesz w szafce pod zlewem. Zawiń je w ręczniki z łazienki. Zagrzej na kuchence elektrycznej. Wyszła posłusznie. Sigrid leżała i wyglądała na pół żywą. Wziąłem ją ponownie za rękę i usiłowałem rozgrzać. I ja chciałem się zabić. Gardziłem życiem, którego ona miała za mało. Jej dłoń stawała się powoli cieplejsza. Wróciła Ingrid z czterema butelkami. Położyłem je wzdłuż pleców Sigrid. -Może jedną od brzucha? -zaproponowała. -Nie. Najważniejsze jest rozgrzanie kręgosłupa. Teraz powoli się rozgrzeje. Musimy poczekać. Oddech leżącej był spokojny, ale płytki.

551

-Jadłeś coś? -zapytała Ingrid. - Może coś ci zrobić. -Kiedyś coś jadłem. W lodówce powinna być puszka takich króciutkich parówek, ale poczekajmy. Jak się obudzi może zechce zjeść coś ciepłego. Kiwnęła głową. Siedzieliśmy przy chorej przyjaciółce przez pięć godzin zanim zaczęła się budzić. Otworzyła oczy. -Dziękuję - szepnęła. Usiłowała usiąść na łóżku, ale zaraz opadła w tył. -Jak się czujesz? -zapytałem rzeczowo. -Jak na kacu - odpowiedziała. Nigdy nie miałem kaca, nic mi to nie mówiło. Dałem jej herbaty z cytryną. Trochę przyszła do siebie. Wstała. -Może powinnaś jeszcze poleżeć? - zapytałem. - Jak dla mnie żaden kłopot. -Pójdziemy. Ingrid, poprowadzisz? -Jasne. Poszły sobie. Zostałem sam ze swoimi parówkami. Zwinąłem kapę i odruchowo powąchałem ją. Już nie pachniała koniem. Pachniała chorą dziewczyną. Zawyłem. Wyłem potwornie długo. Przyleciał Sven. Nie wiedziałem, że wrócił. -Co z tobą? -zapytał. Popatrzyłem mu w oczy. -Jak dawno tam siedzisz? -Wystarczająco dawno. Prawie od rana. W nocy wróciłem. A co? -I co zamierzasz zrobić? -Nic. -Dziewczyna się wykańcza a ty nie chcesz nic robić? -Sluchaj Thomas, ona już nie żyje. Ma czerniaka złośliwego. Z tego się już nie wychodzi. -Nie widać po niej. Przecież to sieje po skórze. 552

-Nie zawsze. Często uderza do środka i gdy pojawia się na zewnątrz jest już za późno. U niej nacieka narządy wewnętrzne. Któregoś dnia przewróci się i umrze. Przestaną działać nerki, wątroba, albo serce... Mam nadzieję, że nie będzie cierpiała. A morfina... - wzruszył ramionami. - Morfina uzależnia. Nawet jeśli stosowana jest tylko przeciwbólowo. Gdyby nie przytłumiała swojego umysłu alkoholem i narkotykami, zwariowałaby od samego myślenia o tym, co dzieje się w jej wnętrzu... -Masz tu coś co jeździ? -Tak. Mam opla... -Pojedziemy do Bodo? -Jeśli masz ochotę - wzruszył ramionami. Pojechaliśmy do stadniny. Było wczesne popołudnie. Stajenny zaraz przydreptał. -Dwa konie tym razem? - zagadnął. -Dwa - potwierdziłem. Sven zrobił dziwną minę. -Słuchaj, ja nie wsiądę. Popatrzyłem mu w oczy. -Wsiądziesz - powiedziałem po polsku. Zrozumiał. Patrzyliśmy na siebie. Nie wiem, co miałem w oczach, cienie jakich myśli widać było mi na twarzy, ale uległ. -Dobra. Wyrzucił to z siebie z nieoczekiwaną ulgą. Poddał się. Osiodłałem dwie klacze. Podsadziłem go nawet. Siadł w siodle ciężko. Widać było, że nie miał w życiu okazji. Wskoczyłem zwinnie na drugą klacz. -Kieruje się jak radzieckim buldożerem - powiedziałem nienawistnie. - Ciągasz za te sznurki. Nie wiedziałem jak po norwesku nazywają się cugle... Pojechałem. Jechał za mną. Czułem oddech jego klaczy na swojej nodze. Wyprzedził. Siedział ledwo ledwo i zaczął się przechylać na zewnątrz. Ściągnąłem go z powrotem do pionu.

553

-Przecież nie chcesz rypnąć na oczach tych zwierzaków na ziemię - wysyczałem mu w twarz. Puściłem go. Przyspieszyłem swoją klacz i zamknąłem oczy. Płynąłem w powietrzu. Wiatr łagodnie mnie obmywał. Przestrzeń śpiewała wokoło. Dogonił mnie. -Słuchaj ja chyba załapałem - powiedział z wysiłkiem i dumą. -Jedź przodem - poleciłem mu hamując nieco swojego rumaka. Pomknął w stronę ogrodzenia truchtem a potem kłusem. Udało mu się zakręcić konia cuglami. Wracał. Patrzyłem na jego uśmiechniętą twarz. Gdy mijał mnie oderwał jedną dłoń od cugli. Przez chwilę miał minę jak dziesięciolatek próbujący jechać rowerem z oderwaną od kierownicy jedną ręką. Uderzył mnie po ramieniu. -Gonisz! Dałem mu dziesięć metrów for po czym dogoniłem bez trudu. Teraz on mnie gonił. W chwili, gdy zbliżył się na tyle, by mnie klepnąć, uchyliłem się i schowałem za bokiem konia. I spadłem. To potrwało ułamki sekund. Uderzyłem w ziemię plecami i poczułem jak powietrze wychodzi mi z płuc wybite uderzeniem. Dobrze było czuć zatykający oddech ból. Dobrze było złapać haust powietrza nasyconego zapachem koni. Leżałem na stratowanej ziemi, być może na wyschniętych końskich pączkach i patrzyłem w niebo. Sunęły po nim chmury. Byłem szczęśliwy. Tak szczęśliwy jak tylko mogłem. Nic mi nie dolegało. Miałem koło siebie przyjaciół. Kochałem Ingrid i księżniczkę, dwie najcudowniejsze istoty na świecie. Koń pobiegł sobie dalej. Podjechał Sven i jakimś cudem udało mu się zahamować klacz. -Nic mi nie jest. - powiedziałem. - Pojedź i złap ją. -Nie umiem - odpowiedział. -Nie szkodzi. Złap ją. Pojechał. Wyglądało to zabawnie. Z trudem utrzymując równowagę wychylił się, żeby złapać moją klacz za cugle. Ona jednak odbiegła. Powtórzył próbę jeszcze raz. Za siódmym udało mu się. Ciągnąc ją za sobą podjechał do mnie. Na twarzy miał radość i triumf. Wskoczyłem na siodło. -Dookoła - zaproponowałem. Objechaliśmy okólnik kilkakrotnie dookoła. Wreszcie miałem dosyć. Zeskoczyliśmy i pokazałem mu jak się sprawdza kopyta. Rozsiodłaliśmy zwierzęta

554

i poszliśmy do samochodu. Dyszeliśmy ciężko rozgrzani jazdą. Woń końskiego potu biła od nas na kilometr. -U - powiedział. - Nawet nie wiedziałem, że to tak... -Na pierwszy raz wystarczy. Załapałeś o co chodzi. -To było jak sen. -To jest jak sen. Wsiedliśmy do wnętrza maszyny. Ohydnej metalowej maszyny. Woń metalu odarła nas z naszej woni. Sven zapuścił silnik. Rzuciłem się na siedzenie, aż przegięło się do tyłu. -Gaz do dechy - zarządziłem. Złapał kierownicę -Dokąd? -W przestrzeń. Depnął pedał gazu. Silnik ryknął. Samochód ruszył z niesamowitą szybkością. Pomknęliśmy obwodnicą, potem zwolniliśmy, by przejechać przez miasto i pognaliśmy nową drogą w stronę Geitvagan. Czułem, jak odkotwicza mi umysł. Rosyjska część duszy przeważyła. Sven musiał czuć to samo. Przemknęliśmy przez miasteczko zanim spostrzegliśmy. Droga biegła na północ. Wpadliśmy w ostry zakręt. Samochodem zarzuciło. Sven pobladł, ale nie zwolnił. Zobaczyłem niebieskie rozbłyski. Gliny. Mój szpieg też je dostrzegł. -Zgubimy ich - krzyknął. -Rozwal im radiowóz - powiedziałem po polsku. Gliniarze wyli syreną. Zakręcił. Samochodem ponownie zarzuciło. Tym razem ześlizgnęliśmy się z drogi. Szarpnięcie było mocne. Silnik zgasł. Pasy trochę złagodziły wstrząs. Sven kopnął pedał a potem pokręcił kluczykiem w stacyjce. Bez rezultatu. Nadjechali. Sięgnął po leżący na tylnym siedzeniu sztucer. -Żywcem nas nie wezmą! -Daj spokój - poprosiłem. - Lepiej coś wymyśl. Nie był w stanie. Oczy mu zmętniały. 555

-To już chyba koniec - powiedział. -Dumkopf - ryknąłem na niego. - Patrz synu jeża i sikawki strażackiej! Wysiadłem z samochodu z sympatycznym uśmiechem. Starałem się, żeby nie był głupkowaty. Gliniarze zatrzymali się. Ruszyłem w ich stronę. -Przepraszam, czy możecie wziąć nas na hol? - zapytałem. - Albo może lepiej udostępnijcie mi na chwilę telefon, to zadzwonię po pomoc i nas ściągną. Gliniarze wlepili we mnie zdumione spojrzenie. Nie znałem ich ale nie traciłem animuszu. -Chyba siadł hamulec - wyjaśniałem. - Nie mogliśmy opanować wozu. Dopiero jak wyłączyliśmy silnik udało nam się wyhamować. Przyozdobiłem swoją twarz szerokim, szczerym, słowiańskim uśmiechem. Patrzyli na siebie coraz bardziej zdumieni. Wreszcie jeden z nich podał mi telefon komórkowy. -Sven jaki jest numer do mechanika?- zapytałem. Podał mi. Wystukałem i poprosiłem o pilny przyjazd. Następnie wręczyłem telefon gliniarzowi. -Dziękuję za pomoc. Dalej sobie jakoś sami sobie poradzimy. -Na pewno nie będzie wam potrzebna żadna pomoc? - zapytał ten drugi. -Dziękujemy, nie chcemy sprawić kłopotu. Odjechali. Sven wysiadł z wozu. -Uuuu! Niezłą masz gadkę. Uśmiechnąłem się leciutko. -W moim kraju taki numer by nie przeszedł, ale tu, ludzie są prostoduszni. Mechanik przyjechał w dwadzieścia minut później. Postaraliśmy się w międzyczasie, żeby faktycznie znalazł defekt układu hamulcowego. Sven pojechał do warsztatu, a ja powlokłem się wolno drogą. Nie uszedłem daleko. Zatrzymał się obok mnie samochód. Nissan patrol, na dziwnych numerach rejestracyjnych. Wysiadł z niego wysoki człowiek w szarym garniturze. Zaczął iść za mną a samochód cofnął się kawałek i wolno toczył się drogą w ślad za nim. Człowiek

556

dogonił mnie. Sięgnąłem do kieszeni. Miałem w niej tylko nóż. Odwróciłem się gwałtownie zaciskając na nim dłoń. Staliśmy naprzeciw siebie. -Możemy porozmawiać? - zagadnął. Pamięć przechowuje wszystko i czasami wypływają z niej rzeczy zupełnie nieoczekiwane. Stałem tyłem, przez prawie cały czas wtedy na lotnisku w Stockholmie, ale poznałem ten głos. Jasny, lekko kpiący. Mówił po rosyjsku, z miękkim kijowskim akcentem. -Hrabia Derek nie przedstawił nas sobie właściwie - ciągnął facet - ale można to nadrobić. Podał mi wizytówkę. Była po rosyjsku. Cyrylicą. Dr Nikolaus Rauber KGB Ani adresu ani telefonu. A jak na złość Svena nie było nigdzie w okolicy wtedy, gdy był potrzebny. -Nie zamierzam rozmawiać na żadne tematy - zaprotestowałem. Ale wizytówkę schowałem. Na pamiątkę. -Och. Drobiazg. Nikt nie chce ze mną rozmawiać. Niedługo popadnę w depresję i palnę sobie w głowę. Każda metoda prowadząca do zmniejszania się pogłowia komunistów jest dobra. Powiedziałem mu to. -Długo łaziłem za tobą zanim udało nam się porozmawiać bez udziału twojego ochroniarza - ciągnął niestrudzenie. Powiedziałem mu do widzenia i poszedłem. Szedł za mną i mówił. -Jest pewna sprawa o której chciałbym porozmawiać właśnie z tobą - powiedział. Nie ma związku ani z twoim pochodzeniem, ani z naszymi wspólnymi znajomymi z Nowoorłowa. Weszliśmy w międzyczasie na pagórek porośnięty lasem. Droga do Geitvagan opadała w dół. Miasteczko widać było już jak na dłoni. Otworzył usta, aby coś powiedzieć. Wyrwałem sprintem w krzaki. Błyskawicznie zniknąłem im z oczu. Nie straciłem orientacji i niebawem wyszedłem na dom Roslinów. Sven był już w domu. 557

-Masz - wręczyłem mu wizytówkę. Wpatrywał się w nią zdumiony. -Słuchaj muszę zadzwonić - powiedziałem. Głos mi trochę latał. -Proszę. -Ale zamiejscowo. -Żaden problem. Siadłem koło telefonu i wystukałem z pamięci numer pałacu w Nowoorłowie. -Halo? - usłyszałem w słuchawce. -Można prosić jego wysokość księcia Sergieja? -Niestety. Książę jest nieobecny. To pan panie Paczenko? -Tak. Mogę być połączony z kimś ze służby bezpieczeństwa? -Podam numer. Nie mogę przełączyć bezpośrednio. -Dziękuję. Wystukałem nowy numer. Odebrano natychmiast. -Czerwona linia służby bezpieczeństwa kolonii rosyjskich w Skandynawii odezwał się głos po drugiej stronie linii. -Mówi Tomasz Paczenko z Bodo. -Chwileczkę. Usłyszałem stukanie klawiszy komputera. -Tak jest. Mamy tu pańską kartę. Jakieś problemy? W czym możemy pomoc? -Nawiedził mnie dzisiaj doktor Nikolau Rauber. W słuchawce przez chwilę panowała cisza. Włączył się inny głos. -Co konkretnie mówił?

558

-Nie czekałem, żeby się dowiedzieć. -Dane operacyjne, które mamy zgromadzone wskazują na to, że nigdy nie posunął się dalej niż do pogróżek. To spokojny człowiek. Historyk sztuki i coś w rodzaju detektywa. Poluje na przemytników dzieł sztuki i po cichu wykupuje to, co wyciekło w czasie wojny. Właściwie niegroźny. Od mokrej roboty są inni. Proszę jednak podać szczegóły. Zreferowałem dokładnie słowo po słowie. Obiecali zachować czujność i w razie czego pomścić mnie. Pożegnałem się i odwiesiłem słuchawkę. -I jak? - zaciekawił się Sven. -Gówno a nie służba bezpieczeństwa. Patrzył mi w oczy. Długo nie spuszczałem wzroku. -Jeśli cię to uspokoi, to możemy się przejechać i sprawdzić co słychać u dziewcząt. Będzie dobrze? -Tak. Wsiedliśmy do autobusu i pojechaliśmy. Dziewczyny siedziały zawinięte w koce na leżakach przed domem Sigrid. W powietrzu wisiał już mrok. Spokojny jesienny wieczór. Zostawiłem go tam i poszedłem do domu. Rzuciłem się na łóżko i niemal natychmiast zapadłem w sen. Pistolet położyłem pod poduszką. Zasypiałem już gdy przypomniałem sobie rozmowę ze szpiegiem. Nie chciał mówić ani o mnie ani o naszych wspólnych znajomych. Czego więc chciał? Niebawem miałem się dowiedzieć...

559